03 Bitwa pod Corrinem Brian Herbert, Kevin J Anderson

BRIAN HERBERT KEVIN J. ANDERSON

BITWA POD CORRINEM

Patowi LoBrutto za niesłabnące od samego początku wsparcie naszych projektów w ramach Diuny. Dzięki twojemu entuzjazmowi, wiedzy i przenikliwości książki te są znacznie lepsze, niż byłyby, gdybyśmy pracowali nad nimi sami. Jesteś naprawdę renesansowym redaktorem.

PODZIĘKOWANIA Autorom niniejszej książki przewidywanie drogi od pomysłu do ukończonego maszynopisu przypomina pracę nawigatorów Gildii u sterów tego samego liniowca, szukających bezpiecznej drogi przez zagiętą przestrzeń. Pierwszym nawigatorem w fantastycznym wszechświecie Diuny był oczywiście Frank Herbert. Ale nie działał sam, ponieważ przez prawie czterdzieści lat pomagała mu z poświęceniem Beverly Herbert. Mamy wobec nich ogromny dług wdzięczności. Wiele zawdzięczamy również rodzinie Herbertów: Penny, Ronowi, Davidowi, Byronowi, Julie, Robertowi, Kimberly, Margaux i There-sie, którzy powierzyli nam pieczę nad niezwykłą wizją Franka Herberta. Nasze żony, Jan Herbert i Rebecca Moesta Anderson, wniosły w to dzieło wkład znacznie wykraczający poza to, co sobie wyobrażały, składając przysięgę małżeńską. Obie są artystkami — Jan malarką, a Rebecca pisarką — i nie szczędziły czasu ani talentu opowieści, którą za chwilę zaczniesz czytać.Mamy również dług wdzięczności wobec wielu innych osób, które towarzyszyły nam w kolejnej barwnej epickiej podróży przez uni-wersum Diuny. Należą do nich nasi oddani agenci i ich pracownicy: Robert Gottlieb, John Silbersack, Kim Whalen, Matt Bialer i Kate Scherler. Nasi amerykańscy i brytyjscy wydawcy podzielali naszą wizję i dbali o to, by wszystkie sprawy związane z drukiem i promocją tej książki przebiegały sprawnie. Szczególne podziękowania należą się Tomowi Doherty’emu, Carolyn Caughey, Lindzie Quinton i Paulowi Stevensowi. Nasz niezwykły redaktor Pat LoBrutto zajmował się naszymi opowieściami jak wspaniały szef kuchni, dodając tam, gdzie było trzeba, odpowiednie przyprawy. Rachel Steinberger, Christian Ciossctt, dr Attila Torkos i Piane E. Jones służyli nam wielce potrzebnymi radami, natomiast Catherine Sidor pracowała niestrudzenie, przepisując tekst z dziesiątków mikrokaset i wprowadzając poprawki.

Chociaż miliardy ludzi zostało zamordowanych przez myślące maszyny, nie wolno nam nazywać ich ofiarami. Waham się nawet, czy nazywać ich męczennikami. Każdy, kto zginął podczas Wielkiej Rewolty, nie może być określony inaczej niż jako bohater. Będziemy prowadzili stałe zapiski odzwierciedlające ten stan rzeczy. — Serena Butler, prywatne materiały z obrad Rady DżihaduNie obchodzi mnie, ile dokumentów mi pokażecie — ile nagrań, wywiadów czy obciążających dowodów. Jestem prawdopodobnie jedyną żyjącą jeszcze osobą, która zna prawdę o Xavierze Harkonnenie i o powodach tego, co zrobił. Zachowywałem spokój przez tyle dziesięcioleci, ponieważ on sam mnie o to prosił, ponieważ chciałaby tego Serena Butler i ponieważ wymagały tego potrzeby dżihadu. Ale bez względu na to, ilu obywateli Ligi w to wierzy, nie udawajcie, że wasza propaganda dokładnie opisuje to, co się stało. Pamiętajcie, że brałem udział w tych wydarzeniach, a żaden z was nie był ich świadkiem. — Vorian Atryda, przemówienie do Ligi SzlachetnychUwierzyć, że konkretna wersja historii przedstawia niezbite fakty, to najpoważniejszy błąd, jaki może popełnić myśląca osoba. Historię zapisuje wielu obserwatorów, a żaden z

nich nie jest bezstronny. Fakty są zniekształcane przez sam upływ czasu i — zwłaszcza w przypadku Dżihadu Butleriańskiego — tysiące lat ciemnych wieków, celowe przeinaczanie wydarzeń przez sekty religijne oraz nieuniknione ich przekręcanie wskutek nakładania się niefrasobliwie popełnianych błędów. A zatem mądra osoba postrzega historię jako zbiór lekcji do opanowania, ciąg wyborów i ich konsekwencji do rozpatrzenia i przedyskutowania oraz zapis błędów, których nie powinno się już nigdy popełnić.— księżna Irulana, przedmowa do Historii Dżihadu Butleriańskiego CZĘŚĆ I 108 PG (PRZED GILDIĄ)

Maszyneria nie niszczy, lecz tworzy, pod warunkiem że ręka, która ją kontroluje, jest wystarczająco silna, by nad nią zapanować.— Rivego, twórca murali ze starożytnej Ziemi „Porządek dziobania” wśród umierających i pozbawionych nadziei ludzi był dla Erazma fascynujący, a nawet zabawny. Ich reakcje były częścią eksperymentu i uważał, że rezultaty są bardzo interesujące. Robot przechadzał się po korytarzach swojego starannie urządzonego laboratorium na Corrinie, powiewając wykwintną purpurową szatą. Ten pretensjonalny strój miał mu nadać bardziej pański wygląd. Niestety, zamknięte w celach oftary nie zwracały uwagi na jego toaletę, pochłonięte własnym cierpieniem. Nie można było nic na to poradzić, ponieważ ludziom sprawiało wielką trudność skupienie się na sprawach, które bezpośrednio ich nie dotyczyły. Kilkadziesiąt lat wcześniej roboty budowlane wzniosły ten zwieńczony wysoką kopułą gmach według jego dokładnych instrukcji. Liczne, dobrze wyposażone pomieszczenia — każde całkowicie odizolowane od pozostałych i sterylne — zawierały wszystko, co potrzebne było Erazmowi do eksperymentów.Kontynuując regularny obchód, niezależny robot mijał płazowe okna zamkniętych izb, w których leżały przywiązane do łóżek obiekty eksperymentu z rozprzestrzenianiem zarazy. Niektóre bredziły już i majaczyły, zdradzając objawy zainfekowania retrowirusem, natomiast inne były przerażone, bo miały ku temu zasadne, racjonalne powody. Testowanie wywołanej sztucznie choroby było już prawie zakończone. Efektywny współczynnik umieralności wynosił czterdzieści trzy procent, co wprawdzie nie było wynikiem doskonałym, ale i tak oznaczało, że zdołał wyhodować najbardziej zjadliwego wirusa w udokumentowanych dziejach ludzkości. Wirus ten posłuży osiągnięciu niezbędnego celu, a Omnius nie może dłużej czekać. Trzeba szybko coś zrobić. Święta krucjata ludzi przeciwko myślącym maszynom trwała już prawie wiek, powodując wielkie zniszczenia i zakłócając spokój. Nieustające fanatyczne ataki Armii Dżihadu wyrządzały imperium Zsynchronizowanych Światów nieobliczalne szkody — statki wojenne robotów ulegały zagładzie tak szybko, że poszczególne wcielenia Omniusa ledwie nadążały z odbudową floty. Postępy Omniusa zostały powstrzymane, co było niewybaczalne. W końcu główny komputer zaczął się domagać rozwiązania. Bezpośrednie zmagania okazały się niewystarczające, więc badano inne możliwości. Na przykład broń biologiczną.Jak wykazywały symulacje, szybko rozprzestrzeniająca się epidemia mogła być dającą przewagę bronią, niszczącą całe populacje — włącznie z siłami militarnymi — ale zostawiającą zwycięskim myślącym maszynom nietkniętą infrastrukturę i zasoby naturalne planet. Kiedy specjalnie zaprojektowana zaraza dokona dzieła, Omnius będzie mógł powiązać pozrywane nici i przywrócić funkcjonowanie swoich systemów.Erazm miał pewne zastrzeżenia do tej taktyki, obawiając się, że straszna zaraza może unicestwić wszystkich ludzi. Chociaż Omnius mógłby być zadowolony z ich całkowitej zagłady, autonomiczny robot bynajmniej nie pragnął takiego rozwiązania. Nadal interesowały go te istoty, zwłaszcza Gilbertus Albans, którego wychował jako zastępczego syna, zabrawszy z nędznych zagród dla niewolników. W czysto naukowym sensie Erazm potrzebował wystarczającej ilości materiału organicznego dla swoich badań laboratoryjnych i terenowych

nad ludzką naturą.Nie mogą zostać zabici wszyscy. Tylko większość z nich.Ale istoty te były zadziwiająco odporne. Wątpił, by nawet najgorsza zaraza mogła zmieść ten gatunek. Ludzie mieli intrygującą umiejętność przystosowywania się do przeciwieństw i pokonywania ich niekonwencjonalnymi środkami. Gdyby mogły się tego nauczyć myślące maszyny… Owinąwszy się ciasno swoją wytworną togą, robot o platynowej powłoce wszedł do centralnego pomieszczenia laboratorium, w którym pojmany przez niego Tlulaxanin stworzył doskonałego retrowirusa RNA. Myślące maszyny były wydajne i oddane sprawie, ale do skierowania gniewu Omniusa na całkowicie destrukcyjny tor działania potrzeba było zepsutej ludzkiej wyobraźni. Żaden robot ani komputer nie wymyśliłby tak przerażającego dzieła śmierci — to wymagało pałającego chęcią zemsty człowieka. Rekur Van, biotechnolog i genetyk napiętnowany w Lidze Szlachetnych, wiercił się w podtrzymującym życie gnieździe, nie mogąc poruszać czymkolwiek oprócz głowy, ponieważ nie miał rąk ani nóg. Do jego tułowia podłączone były rurki doprowadzające substancje odżywcze i usuwające odchody. Krótko po schwytaniu genetyka Erazm usunął mu kończyny, dzięki czemu mężczyzna stał się dużo posłusz-niejszy. W przeciwieństwie do Gilbertusa Albansa, nie można mu było ufać.Robot przywołał na swoją elastometalową twarz radosny uśmiech. — Dzień dobry, Kadłubku. Mamy dzisiaj dużo pracy. Może nawet zakończymy nasze wstępne testy.Pociągła twarz Tlulaxanina wyglądała na jeszcze bardziej wynędzniałą niż zwykle; jego ciemne, osadzone blisko oczy były rozbiegane jak u zwierzęcia w potrzasku.— Była już pora, żebyś tu dotarł. Nie śpię od wielu godzin i tylko patrzę — powiedział.— A więc miałeś mnóstwo czasu, żeby snuć nowe niezwykłe pomysły — odparł Erazm. — Nie mogę się doczekać, kiedy o nich usłyszę.Jeniec zmełł w ustach wulgarną zniewagę, po czym zapytał:— A jak ci idą eksperymenty z gadzim odrastaniem kończyn? Są jakieś postępy?Robot nachylił się, podniósł biologiczny płat i przyjrzał się skórze na jednym z kikutów ramion Rekura Vana.— Jest już coś? — zapytał z niecierpliwością Tlulaxanin. Przekręcił głowę pod osobliwym kątem, próbując dojrzeć coś na okaleczonej kończynie.— Z tej strony nie.Erazm sprawdził biologiczny płat na drugim ramieniu.— Tutaj możemy coś mieć. Wyraźnie widać guzek wzrostu na skórze. W każdym kikucie wszczepiony był inny katalizator komórkowy, umieszczony tam w celu regeneracji odciętych członków. — Wyciągnij wnioski ze swoich danych, robocie. Jak długo będę musiał czekać, aż odrosną mi ręce i nogi? — Trudno powiedzieć. Może kilka tygodni, a może znacznie dłużej. — Erazm potarł metalowym palcem guzek na skórze jeńca. — Zresztą ta narośl może być czymś zupełnie innym. Ma czerwonawe zabarwienie-, może to tylko infekcja.— Nie czuję bólu.— Chciałbyś, żebym to podrapał?— Nie. Poczekam, aż sam będę mógł to zrobić.— Nie bądź nieuprzejmy. Ma to być nasz wspólny wysiłek. — Chociaż rezultaty eksperymentu wyglądały obiecująco, nie był on priorytetem robota. Erazm myślał o czymś dużo ważniejszym.Pokręcił trochę zaworkiem kroplówki, co rozpogodziło pociągłą twarz Tlułaxanina. Niewątpliwie Rekur Van miał jedną ze swoich huśtawek nastroju. Erazm będzie go bacznie obserwował i podawał leki, by genetyk nadal pracował wydajnie. Może uda mu się dzisiaj zapobiec napadowi złości u Tlulaxanina. W niektóre ranki wszystko mogło wyprowadzić go z równowagi. Kiedy indziej robot celowo go prowokował, by obserwować rezultaty.Sterowanie ludźmi — nawet takim odrażającym osobnikiem — było zarówno nauką, jak i sztuką. Ten poniżony jeniec był takim samym obiektem doświadczalnym jak każdy z ludzi w zachlapanych krwią zagrodach i pomieszczeniach laboratoryjnych. Nawet kiedy Tlulaxa-nin był doprowadzony do ostateczności, kiedy próbował, używając tylko zębów, oderwać rurki systemów podtrzymywania życia, Erazm zawsze potrafił skłonić go do podjęcia pracy nad zarazą. Na szczęście człowiek ten nienawidził mieszkańców Ligi jeszcze bardziej niż swoich mechanicznych panów.Kilkadziesiąt lat wcześniej, podczas wielkiego wrzenia w Lidze, ujawniono — ku przerażeniu i odrazie wolnej ludzkości — ponure sekrety tlulaxańskich farm narządów. Opinia publiczna na światach Ligi zapałała oburzeniem na genetyków i rozwścieczone tłumy zniszczyły farmy. Większość Tłulaxan, których reputacja legła w gruzach, musiała się ukrywać.Rekur Van uciekł w rejon kosmosu należący do Zsynchronizowanych Światów, zabierając ze sobą coś, co uważał za dar, którego przyjęcia maszyny nie mogą odmówić: materiał komórkowy do stworzenia doskonałego klona Sereny Butler. Erazm, który pamiętał intrygujące dyskusje z tą kobietą, był zachwycony. Zdesperowany Van był pewien, że robot będzie chciał ją mieć, ale — niestety — klony, które otrzymał, nie miały żadnych wspomnień Sereny i nie odznaczały się jej pasją. Były jedynie powierzchownymi kopiami.Jednak mimo bezbarwności klonów Erazm uznał, że bardzo interesujący jest sam ich twórca — ku konsternacji tego drobnego mężczyzny. Niezależny robot lubił jego towarzystwo. Znalazł w końcu kogoś, kto mówił jego naukowym językiem, badacza, który mógł mu pomóc lepiej zrozumieć niezliczone aspekty złożonych ludzkich organizmów.Pierwszych kilka lat, nawet po amputacji rąk i nóg Tlulaxanina, było dla Erazma nie lada wyzwaniem. Ostatecznie jednak, dzięki starannym manipulacjom i cierpliwie stosowanemu systemowi nagród i kar, przekształcił Rekura Vana w całkiem obiecujący obiekt eksperymentalny. Sytuacja pozbawionego kończyn mężczyzny do złudzenia przypominała położenie jego dawców narządów z

rzekomych farm. Erazm uważał, że jest to prawdziwa ironia losu.— Chciałbyś dostać teraz jakiś smakołyk, żebyśmy zabrali się do pracy? — spytał Erazm. — Może ciasteczko mięsne?Oczy Vana zabłysły, bo była to jedna z nielicznych przyjemności, które mu pozostały. Ciasteczka mięsne, przyrządzane z rozmaitych hodowanych w laboratoriach organizmów, w tym z „odpadów” ludzkich, uważano na rodzinnej planecie Tlulaxanina za przysmak. — Nakarm mnie, bo odmówię dalszej współpracy — odparł.— Za często uciekasz się do tej groźby, Kadłubku. Jesteś podłączony do zbiorników z roztworami odżywczymi. Nie umrzesz z głodu, nawet jeśli odmówisz przyjmowania posiłków. — Chcesz, bym z tobą współpracował, a nie tylko żył… i zostało ci niewiele kart przetargowych. — Twarz genetyka wykrzywiła się w grymasie. — Dobrze. Ciasteczka mięsne! — krzyknął Erazm. — Czwororęki, zajmij się tym. Wszedł jeden z jego wynaturzonych ludzkich laborantów, balansując w czterech przeszczepionych rękach tacą, na której piętrzyły się osłodzone organiczne smakołyki. Tlulaxanin poruszył się w swoim gnieździe, by spojrzeć na makabryczne jadło… i dodatkową parę rąk, która niegdyś była jego.Zgromadziwszy pewną wiedzę o metodach transplantacji używanych przez Tlulaxan, Erazm przeszczepił ręce i nogi byłego łowcy niewolników dwóm laborantom, dodając sztuczne mięśnie, ścięgna i kości, by miały odpowiednią długość. Chociaż była to tylko próba i okazja do nauczenia się czegoś, zakończyła się godnym podziwu sukcesem. Czwororęki niezwykle sprawnie nosił różne rzeczy; Erazm miał nadzieję, że któregoś dnia nauczy go żonglerki, co mogło się spodobać Gilbertusowi Albansowi. Natomiast Czworonogi potrafił biec po równinie jak antylopa.Ilekroć któryś z laborantów pojawiał się w jego polu widzenia, Tlu-laxanin przypominał sobie o swym beznadziejnym położeniu.Rekur Van nie miał rąk, więc Czwororęki wkładał mu ciasteczka w żarłocznie otwarte usta jedną ze swoich par, akurat tą, która należała wcześniej do jeńca. Van wyglądał jak głodny kurczak domagający się dżdżownic od kwoki. Na okrywającą jego tułów czarną koszulę sypały się brązowożółte okruchy; niektóre spadały do zbiornika składników odżywczych, gdzie miały zostać powtórnie przetworzone.Erazm podniósł rękę i laborant przerwał karmienie. — Na razie wystarczy — powiedział. — Dostaniesz więcej, Kadłub ku, ale najpierw praca. Przejrzyjmy dzisiejsze statystyki zgonów spo wodowanych przez różne szczepy. „To interesujące — pomyślał — że podobnego rodzaju broni użył Vorian Atryda, syn zdrajcy, Tytana Agamemnona, wprowadzając wirusa komputerowego do kuli aktualizacyjnej dostarczanej przez nieświadomego niczego robota Seurata. Ale nie tylko maszyny są podatne na śmiertelne infekcje…” Rekur Van zrobił nadąsaną minę, ale po chwili oblizał wargi i zabrał się do studiowania wyników. Wydawało się, że liczba ofiar sprawia mu przyjemność. — Wyborne — mruknął. — Te zarazy są bezwzględnie najlepszym sposobem na zabicie milionów ludzi. Wielkość sama w sobie jest nagrodą… ale jej koszta są straszne.— primero Xavier Harkonnen, ostatni zapis w dzienniku dyktafonowym Podczas swojej nadnaturalnie długiej kariery wojskowej naczelny wódz Vorian Atryda wiele widział, ale rzadko zdarzało mu się odwiedzić planetę piękniejszą od Kaladanu. Dla niego ten wodny świat był skrzynią ze skarbami, pełną wspomnień i fantazji na temat tego, jak powinno wyglądać „normalne” życie — bez maszyn, bez wojny. Dokądkolwiek się udał na Kaladanie, widział pamiątki złotych czasów, które spędził tutaj z Leronicą Tergiet. Była matką jego synów bliźniaków i od ponad siedemdziesięciu lat jego ukochaną towarzyszką życia, chociaż nigdy oficjalnie się nie pobrali.Teraz przebywała w ich domu na Salusie Secundusie. Mimo iż była już po dziewięćdziesiątce, kochał ją bardziej niż kiedykolwiek. Aby dłużej zachować młodość, mogła przyjmować regularnie dawki melanżu, który stał się bardzo popularny wśród zamożnych szlachetnych, ale odmówiła skorzystania z czegoś, co uważała za sztuczne wspomaganie. Taka już była!W przeciwieństwie do niej Vor, dzięki zabiegowi zapewnienia nieśmiertelności, któremu siłą poddał go ojciec, nadal wyglądał młodo i można go było wziąć za jej wnuka. Aby nie uważano ich za aż tak niedobraną parę, Vor regularnie farbował włosy na siwo. Żałował, że nie zabrał jej ze sobą tam, gdzie się poznali.Siedział ze swoim pełnym entuzjazmu adiutantem Abulurdem Butlerem, najmłodszym synem Quentina Vigara i Wandry Butler, patrząc na spokojne kaladańskie morze i statki wracające z połowów krasnorostów i ryb maślanych. Abulurd był wnukiem bliskiego przyjaciela Vora… ale nazwisko Xaviera Harkonnena padało rzadko, ponieważ nieodwracalnie napiętnowano go jako tchórza i zdrajcę ludzkości. Na myśl o tej niesprawiedliwości Vor poczuł się tak, jakby w gardle uwiązł mu jakiś kolczasty owoc, lecz w żaden sposób nie mógł przeciwstawić się krzywdzącej legendzie. Minęło już prawie sześćdziesiąt lat.Znaleźli stolik w restauracji dryfowej na klifie, która przesuwała się powoli wzdłuż brzegu, zapewniając stale zmieniający się widok na morze. Ich wojskowe czapki leżały na szerokim parapecie okna. Fale rozbijały się o przybrzeżne skały, a ściekająca drobnymi strumykami woda sprawiała wrażenie, jakby ich boki pokryte były białą koronką. Na falach lśniły refleksy późnopopołudniowego słońca.Odziani w zielono-szkarłatne mundury, patrzyli na rozpoczynający się przypływ i popijali wino, ciesząc się chwilą wytchnienia od trudów ciągnącego się bez końca

dżihadu. Vor nosił mundur niedbale, unikając drażniących go odznaczeń, tymczasem mundur Abulurda wyglądał jak spod igły, kanty jego spodni zaś były ostre jak brzytwa.„Zupełnie jak dziadek” — pomyślał Vor.Vorian wziął młodzieńca pod swoje skrzydła, troszczył się o niego i pomagał mu. Abulurd nie znał matki — najmłodszej córki Xaviera — która rodząc go, doznała poważnego udaru mózgu i wpadła w katatonię. Teraz, skończywszy osiemnaście lat, wstąpił do Armii Dżihadu. Jego ojciec i bracia zdobyli prestiż i otrzymali wiele odznaczeń. Z czasem najmłodszy syn Quentina Butlera też się wyróżni.Aby uniknąć piętna, jakim było nazwisko Harkonnen, ojciec Abulurda przyjął dobrze kojarzące się nazwisko rodowe matki żony i mógł się szczycić pielęgnowaniem dziedzictwa samej Sereny Butler. Chociaż wżenił się w tę sławną rodzinę przed czterdziestoma dwoma laty, bohater wojenny Quentin pozwolił sobie na refleksję nad ironicznym wydźwiękiem tego nazwiska. „Butler było niegdyś określeniem sługi, który bez szemrania wykonuje rozkazy swojego pana. Jednak ja ustanawiam nową dewizę rodową: »Butlerowie nie są niczyimi słu-gami«”. Jego dwaj starsi synowie, Faykan i Rikov, przyjęli tę dewizę, poświęcając życie służbie w Armii Dżihadu.„Taki szmat historii łączy się z tym nazwiskiem — pomyślał Vor. — l tak wielki niesie ono ze sobą bagaż”. Wziąwszy głęboki oddech, przyjrzał się restauracji. Na jednej ze ścian wisiał transparent z przedstawieniami Trójcy Męczenników: Se-reny Butler, jej niewinnego syna Maniona i Wielkiego Patriarchy Gin-jo. Stojąc wobec tak nieustępliwego wroga jak myślące maszyny, ludzie szukali ratunku w Bogu albo w Jego przedstawicielach. Jak w każdym ruchu religijnym, również wśród czcicieli męczenników zwanych martyrystami istniał margines fanatycznych wyznawców, którzy oddawali się surowym praktykom w imię wiary w poległą trójkę. Vorian nie podzielał tych wierzeń, woląc polegać dla pokonania Omniusa na sprawności bojowej, ale ludzka natura, włącznie z fanatyzmem, miała wpływ na jego planowanie. Ludzie, którzy nie mieli ochoty walczyć w imię Ligi, rzuciliby się z wyciem na maszyny, gdyby poproszono ich o to w imię Sereny czy jej dziecka. Jednak chociaż martyryści mogli pomóc sprawie dżihadu, często tylko przeszkadzali…Zachowując milczenie, Vor złożył ręce i rozejrzał się po sali. Pomimo założonego niedawno mechanizmu dryfowego lokal wyglądał prawie tak jak przed laty. Primero dobrze pamiętał jego wystrój. Krzesła, w stylu klasycznym, były być może te same, ale wymieniono wytartą tapicerkę.Spokojnie popijając wino, Vor przypomniał sobie jedną z pracujących tutaj dawniej kelnerek, młodą emigrantkę, którą jego żołnierze uratowali z kolonii Peridot. Straciła całą rodzinę, kiedy myślące maszyny zmiotły z powierzchni planety wszystkie wzniesione przez ludzi budowle, a potem otrzymała medal dla ocalałych, który Vor osobiście jej wręczył. Miał nadzieję, że ułożyła sobie życie na Kala-danie. Tyle czasu upłynęło… być może już zmarła albo była wiekową matroną otoczoną gromadką wnuków.Na przestrzeni lat Vorian wielokrotnie odwiedzał Kaladan, rzekomo po to, by kontrolować stację nasłuchową i placówkę obserwacyjną, które prawie siedemdziesiąt lat wcześniej założyli jego żołnierze. Nadal powracał tutaj, kiedy tylko pozwalały na to jego obowiązki, by mieć na oku ten wodny świat.Uważając, że dobrze robi, już dawno temu sprowadził Leronicę i jej synów, będących wówczas jeszcze dziećmi Estesa i Kagina, na stołeczny świat Ligi. Ich matka rozkwitała pośród cudów Zimii, ale bliźniętom Salusa Secundus nieszczególnie się podobał. Później chłopcy Vora — Chłopcy? Byli teraz po sześćdziesiątce! — postanowili wrócić na Kaladan, nigdy nie oswoiwszy się ze zgiełkiem Salusy Secundusa, polityką Ligi i Armią Dżihadu. Vor, stale w misjach wojskowych, rzadko bywał w domu, a kiedy bliźniacy osiągnęli pełnoletność, wrócili na wodny świat, by założyć tam rodziny i dochować się własnych dzieci… teraz już nawet wnuków.Po tak długim czasie i sporadycznych kontaktach Estes i Kagin byli dla niego prawie obcymi ludźmi. Zaledwie wczoraj, kiedy przybyło tu jego zgrupowanie, udał się do nich z wizytą, by się dowiedzieć, że tydzień wcześniej spakowali się i polecieli na Salusę, chcąc spędzić kilka miesięcy ze swoją starą matką. Nawet o tym nie wiedział! Kolejna zmarnowana szansa.A jednak żadna z wizyt, które złożył im w minionych latach, specjalnie ich nie uradowała. Za każdym razem przestrzegali konwenansów, zasiadali z ojcem do krótkiej kolacji, lecz wydawało się, że nie wiedzą, o czym mają z nim rozmawiać. Szybko się żegnali, wymawiając obowiązkami. Czując się głupio, Vorian ściskał im dłonie, życzył powodzenia i szedł do swoich zadań…— Powraca pan myślami do dawnych czasów, prawda? — Abulurd długo zachowywał milczenie, przyglądając się dowódcy, ale w końcu stracił cierpliwość.— Nic nie mogę na to poradzić. Może na to nie wyglądam, ale pamiętaj, że jestem starcem. — Vor zmarszczył brwi, pociągając łyk zin-calu, jednego z najpopularniejszych kaladańskich win. Kiedy był tutaj pierwszy raz, pił w tawernie Leroniki i jej ojca tylko mocne i gorzkie piwo krasnorostowe… — Przeszłość jest ważna, Abulurdzie… tak samo prawda. — Odwrócił wzrok od morza i spojrzał na adiutanta. — Jest coś, o czym od dawna chciałem ci powiedzieć, ale musiałem poczekać, aż będziesz wystarczająco dojrzały. Jednak może nigdy nie będziesz.Abulurd przeczesał palcami ciemnobrązowe włosy, ukazując cynamonowe pasemka, zupełnie jak u jego dziadka. Młodzieniec odznaczał się również, podobnie jak Xavier, ujmującym uśmiechem i rozbrajającym spojrzeniem.— Zawsze interesuje mnie to, czego może mnie pan nauczyć, na czelny wodzu — odparł. — Niektóre rzeczy nie są przyjemne. Ale zasługujesz na to, by się o nich dowiedzieć. Co zrobisz z tą wiedzą, to już twoja

sprawa. Zakłopotany Abulurd odwrócił wzrok. Dryfowa restauracja przestała sunąć wzdłuż brzegu i zaczęła się opuszczać po poczerniałym od ciągłych uderzeń fal urwisku, ku powierzchni morza. — To trudne — rzekł Vorian, westchnąwszy przeciągle. — Lepiej dokończmy najpierw wino. Pociągnął długi łyk treściwego trunku, wstał i chwycił czapkę z parapetu. Abulurd zrobił posłusznie to samo, biorąc czapkę i zostawiając opróżniony do połowy kieliszek.Po wyjściu z restauracji wspięli się utwardzoną ścieżką na szczyt urwiska, gdzie przystanęli wśród poszarpanych przez wiatr krzewów i kęp białych, podobnych do gwiazd kwiatów. Ogarnął ich silny podmuch słonej bryzy i musieli przytrzymać czapki. Vor wskazał otoczoną żywopłotem ławkę. Niebo i otwarta przestrzeń przed nimi wydawały się bezmierne, ale w tym szczególnym miejscu primero czuł się jak w ustronnym zaciszu. Miał poczucie wagi tej chwili. — Czas, żebyś się dowiedział, co naprawdę stało się z twoim dziad kiem — rzekł. Miał szczerą nadzieję, że młodzieniec weźmie to sobie do serca, tym bardziej że jego starsi bracia woleli oficjalną, zmyśloną historię od niewygodnej prawdy.Abulurd przełknął z trudem ślinę. — Czytałem akta — powiedział. — Wiem, że zhańbił moją ro dzinę. Vorian się zachmurzył. — Xavier był dobrym człowiekiem i moim przyjacielem — odparł. — Czasami historia, którą znasz, niewiele się różni od propagandy wy godnej dla tych, którzy jej uczą. — Roześmiał się gorzko. — Powinie neś był przeczytać oryginalne pamiętniki mojego ojca. Abulurd wydawał się skrępowany. — Jest pan jedyną osobą, która nie spluwa na dźwięk nazwiska Harkonnen. Ja… ja nigdy nie mogłem uwierzyć, że był tak niegodziwy. Przecież w końcu był ojcem Maniona Niewinnego. Xavier nas nie zdradził. Nikogo nie zdradził. To Iblis Ginjo był zły, a Xavier złożył w ofierze własne życie, by go zniszczyć, nim zdoła wyrządzić więcej szkód. Działania Wielkiego Patriarchy, na równi z szalonym planem pokojowym kogitorów z wieży z kości słoniowej, doprowadziły do śmierci Sereny. — Vor zacisnął ze złością pięści. — Xavier Harkonnen zrobił to, czego nie chciał zrobić nikt inny, i ocalił nasze dusze, jeśli nie więcej. Nie zasłużył sobie na to, by ciążyło na nim odium hańby. Dla dobra dżihadu Xavier gotów był zaakceptować każdy los, nawet ten cios nożem w plecy, który zadała mu historia. Wiedział, że gdyby zostały ujawnione zepsucie i zdrada w samym jądrze dżihadu, ta święta krucjata rozpłynęłaby się w morzu skandali i oskarżeń i stracilibyśmy z pola widzenia prawdziwego wroga. — Spojrzał twardym wzrokiem na Abulurda, lecz w jego szarych oczach pojawiły się łzy. — Przez cały ten czas pozwalałem, by mojego przyjaciela nazywano zdrajcą. Xavier wiedział, że dźihad jest ważniejszy od oczyszczenia go z zarzutów, ale ja mam już dość zmagania się z prawdą, Abulurdzie. Przed odlotem na Corrina Serena zostawiła nam obu przesłanie, spodziewając się, że zostanie zabita, że stanie się męczennicą. Wyjaśniła, dlaczego dla sprawy trzeba odsunąć na bok osobiste uczucia. Xavier uważał tak samo: nigdy nie dbał o medale czy stawiane mu pomniki ani o to, jak zapamięta go historia. — Vo-rian z trudem rozprostował palce. — On wiedział, że większość ludzi nie zrozumiałaby tego, co zrobił. Wielki Patriarcha miał zbyt mocną pozycję, był wspierany przez potężny Dżipol i specjalistów od propagandy. Przez czterdzieści lat tworzył swój niezniszczalny mit, tymczasem Xavier był tylko człowiekiem, który walczył najlepiej, jak potrafił. Kiedy się dowiedział, co Iblis chce uczynić z jeszcze jedną kolonią ludzi — kiedy odkrył intrygę, którą Wielki Patriarcha uknuł z Tlula-xanami — pojął, co musi zrobić. I nie dbał o konsekwencje. Abulurd przyglądał się Vorianowi z rosnącą fascynacją, mieszaniną przerażenia i nadziei. Wyglądał bardzo młodo. — Xavier był wielkim człowiekiem, który zrobił to, co należało zrobić. — Vor wzruszył lekko ramionami. — Iblis Ginjo został usunięty. Tlulaxańskie farmy narządów zamknięto, a badaczy wpisano na czarną listę i rozpędzono. Dżihad nabrał nowego rozmachu i od sześćdziesięciu lat toczymy go z zapałem.Abulurd był nadal poruszony. — Ale co z prawdą? Skoro pan wiedział, że dziadka okryto bezpod stawnie hańbą, dlaczego nie próbował pan tego sprostować? Vor tylko pokręcił ze smutkiem głową. — Nikt nie chciał tego słuchać. Zamieszanie, które by to wywo łało, odwróciłoby uwagę ludzi od dżihadu. Nawet teraz osłabiłoby nasze zaangażowanie w wojnę. Tracilibyśmy czas, wyciągając oskarży- cielsko palec i domagając się sprawiedliwości. Rody podzieliłyby się, stając po przeciwnych stronach, przysięgano by zemstę, a tymczasem Omnius stale by nas atakował. Młody oficer sprawiał wrażenie, jakby to wyjaśnienie go nie zadowalało, ale nic nie powiedział. — Zdaję sobie sprawę z tego, co czujesz, Abulurdzie — rzekł Vor. — Wierz mi, sam Xavier nie chciałby, żebym się domagał rewizji historii dla oczyszczenia go. Minęło dużo czasu. Bardzo wątpię, by komukolwiek jeszcze na tym zależało. — Mnie zależy.Vor obdarzył go bladym uśmiechem. — Tak, a teraz znasz prawdę. — Odchylił się na oparcie. — Ale nasze długie zmagania spajają wątłe nici mitów i opowieści o bohaterach. Historie dotyczące Sereny Butler i

Iblisa Ginjo zostały starannie spre parowane, a martyryści zrobili z nich postaci o wiele większe niż w rze czywistości. Dla dobra ludzi i dla siły dżihadu muszą pozostać nieska zitelni… nawet Wielki Patriarcha, chociaż na to nie zasługuje. Dolna warga młodzieńca zadrżała.— A więc mój dziadek nie był… tchórzem?— Nie. Nazwałbym go wręcz bohaterem. Abulurd zwiesił głowę.— Nigdy nie okażę się tchórzem — powiedział, ocierając łzy.— Wiem, że się nim nie okażesz, Abulurdzie, i chcę, żebyś wiedział, że jesteś dla mnie jak syn. Byłem dumny z tego, że jestem przyjacielem Xaviera, i jestem dumny, że znam ciebie. — Vor położył dłoń na ramie niu młodzieńca. — Być może uda nam się kiedyś naprawić tę straszną niesprawiedliwość. Ale najpierw musimy zniszczyć Omniusa. Kto się rodzi na tej ziemi, zostaje wojownikiem.— mistrz miecza Istian Goss do uczniów Armia Dżihadu przysięgła, że odbije Honru bez względu na to, ile krwi będzie ją to kosztowało. Po stu latach świętej wojny Sereny Butler ludzie przywykli do wielkich ofiar. Quentin Butler, primero batalionu, tkwił na mostku swojego statku flagowego i patrzył na majaczącą przed nim zniewoloną przez Omniusa planetę. Kiedy stanął naprzeciw wroga, zmówił bezgłośną modlitwę. Wycięty z materiału na bohatera wojennego, wyglądał na dużo więcej niż swoje sześćdziesiąt pięć lat; ze złotawymi, falującymi włosami i rysami twarzy — stanowczą brodą, wąskimi wargami i przenikliwymi oczami — jakby wykutymi w marmurze wydawał się być kopią antycznego popiersia. Niebawem rozpocznie ofensywę, prowadząc dżihadystów do zwycięstwa w miejscu jednej z ich pierwszych, największych klęsk. Czterysta balist i ponad tysiąc niszczycieli klasy Grot zacisnęło śmiertelną pętlę wokół planety, którą niegdyś, przed masakrą na I lonru, zamieszkiwali wolni ludzie. Tym razem myślące maszyny nie miały żadnej szansy. Quentin dysponował miażdżącą siłą ognia.Przez cały dżihad dzielni ludzie wyrządzali znaczne straty na Zsynchronizowanych Światach, niszcząc floty robotów i placówki maszyn, a mimo to wróg stale odbudowywał siły.Primero, uzależniony od przypływu adrenaliny i powodowanego zwycięstwem dreszczyku emocji, dokonał już w swojej karierze wielu bohaterskich czynów. Wielokrotnie stał zwycięski pośród dymiących zgliszcz. Towarzyszące temu uczucie nigdy mu nie spowszedniało.— Omnius powinien obliczyć swoje szanse i po prostu wyłączyć wszystkie systemy — powiedział Faykan, najstarszy syn Quentina. — Oszczędziłoby to nam czasu i kłopotu.Faykan, wyższy nawet od ojca, miał takie same jak on falujące włosy, ale wysokie kości policzkowe i szczupłą twarz po matce, Wan-drze. Miał trzydzieści siedem lat i poczynał sobie ambitnie zarówno w służbie wojskowej, jak i w życiu politycznym Ligi.— Gdyby zwycięstwo było tak łatwe — prychnął jego brat Rikov, który też stał na mostku statku flagowego — trudno byłoby usprawie dliwić jego świętowanie. Wolę jednak wyzwania.Młodszy siedem lat od brata, Rikov był od niego niższy o głowę, szerszy w ramionach i miał bardziej kwadratową szczękę. Wydatne usta odziedziczył po Harkonnenach, ale nikt, kto miał dość oleju w głowie, nie wspomniałby mu o tym.— Cieszę się z każdego zwycięstwa, które przybliża nas o krok do zniszczenia mechanicznych demonów. — Quentin obrócił się i spoj rzał na dwóch palących się do działania mężczyzn. — Będzie dosyć powodów do chwały dla obu moich synów… i dla mnie.Podświadomie unikał wspomnienia o najmłodszym synu, pamiętając, czym narodziny Abulurda stały się dla Wandry. Zawsze przed bitwą myślał o swojej najdroższej żonie. U schyłku wieku rozrodczego Wandra zaszła przypadkiem w ciążę i trudny poród zabrał mu ją. Zrozpaczony Quentin, ignorując noworodka, zawiózł pogrążoną w śpiączce żonę do Miasta Introspekcji, w którym tak wiele czasu spędziła na kontemplacji jej ubóstwiana ciotka Serena. Nadal obwiniał Abulurda o to, że odebrał mu Wandrę, i chociaż sumienie mówiło mu, że go krzywdzi, serce nie chciało tego słuchać…— Będziemy się tylko gapić na Honru? — zapytał nonszalancko Rikov, stojąc już przy wyjściu. — A może zabierzemy się do roboty? Dowódcy pododdziałów zameldowali, że zajęli wyznaczone pozycje i są gotowi do ataku. Kopia wszechumysłu Omniusa na planecie musiała już zdać sobie sprawę z tego, że czeka ją zagłada. Systemy obronne i roboty bojowe na pewno odkryły flotę dżihadystów, ale myślące maszyny nie miały szans w starciu z tak przeważającą siłą. Ich los był przesądzony.Quentin wstał z fotela dowódcy, uśmiechając się wyrozumiale do synów. Plan bitwy został opracowany w centrum dowodzenia w odległej Zimii, ale na wojnie wszystko mogło się zmienić. Do ostatniej chwili nie można było być pewnym zwycięstwa. — Rzucimy w dwóch falach pięćset handżarów myśliwskich z bombami smażącymi, ale pocisków jądrowych użyjemy tylko wtedy, gdy sprawy przybiorą niekorzystny obrót — powiedział. — Musimy wykonać precyzyjne uderzenie na główny węzeł wszechumyslu, a potem oddziały szturmowe zniszczą jego podstacje. Mamy wielu najemników z Ginaza. — Tak jest — odpowiedzieli obaj mężczyźni. — Faykanie, poprowadzisz pierwsze natarcie, a ty, Rikovie, drugie. Kilka wybuchów jądrowych pocisków pulsacyjnych powinno usmażyć ich żelowe mózgi, nie zabijając wszystkich żyjących tam ludzi. Osłabi to maszyny na tyle, że nasze oddziały naziemne będą mogły przystąpić do działania i zlikwidować pozostałe. Nim zapadnie zmrok, ludność Honru będzie wolna.

— Jeśli są tam jeszcze jacyś ludzie — powiedział Rikov. — Minęło prawie dziewięćdziesiąt lat, odkąd maszyny zajęły tę planetę. — Jeśli Omnius wszystkich zabił — rzekł Faykan z ponurą, kamienną miną — daje nam to tylko kolejny powód do zemsty. Ja w każdym razie nie miałbym żadnych zastrzeżeń wobec zasypania Honru gradem pocisków jądrowych, jak zrobiła to armada z Ziemią. — Tak czy inaczej — powiedział Quentin — bierzmy się do roboty. Primero złożył dłonie przed twarzą w geście na poły modlitwy,na poły salutu, który dowódcy dżihadu przyjęli pół wieku wcześniej, po zamordowaniu Sereny Butler. Chociaż pozornie zwracał się do synów, jego słowa transmitowane były na wszystkie statki batalionu. Mówił nie tylko po to, by zagrzewać do walki, ale ze szczerym przekonaniem.— Masakra na Honru to jedna z najczarniejszych chwil w począt kach dżihadu. Dzisiaj odwrócimy bieg dziejów i dopiszemy koniec lej historii. Faykan i Rikov pomaszerowali na główny pokład startowy, skąd mieli poprowadzić uderzenia handżarów. Quentin, całkowicie pewien synów, pozostał w centrum dowodzenia, by obserwować rozpoczynający się atak. Przyglądał się widocznej na ekranie bogatej planecie — brązowym i zielonym kontynentom, białym smugom chmur, ciemnoniebieskim plamom rozległych mórz. W ciągu minionych dziewięćdziesięciu lat Omnius niewątpliwie ogołocił planetę, przekształcając piękne lasy i łąki Honru w przemysłowy koszmar. Ludzie, którzy przeżyli inwazję, zostali zniewoleni i zmuszeni do służenia okrutnym myślącym maszynom. Quentin zacisnął pięści, szepcząc kolejną modlitwę o siłę. Z czasem można będzie naprawić wszystkie szkody. Pierwszy krok to ponowne ustanowienie rządów ludzi, pomszczenie masakry…Pięć lat po rozpoczęciu przez Serenę Butler jej wielkiego dżiha-du statki Armady Ligi podjęły próbę wyzwolenia Honru. Zachęcana przez Wielkiego Patriarchę Ginjo, dobrze uzbrojona i pełna entuzjazmu flota uderzyła na planetę, ale szpiedzy myślących maszyn przekazali dżihadystom fałszywe informacje o liczebności wrogich sił.Dziesięć tysięcy statków Omniusa urządziło zasadzkę i otoczyło armadę. Ludzie walczyli rozpaczliwie, ale statki robotów starły w samobójczych atakach jednostki liniowe dżihadu. Na powierzchni planety fale robotów bojowych eksterminowały całe wioski, których mieszkańcy mieli nadzieję, że zostaną uratowani.To, co miało doprowadzić do wyzwolenia Honru, stało się pogromem, rzezią, która trwała, dopóki nie zostały zniszczone wszystkie statki ludzi. Podczas tej jednej bitwy, oprócz niezliczonych ofiar na planecie, poniosło śmierć ponad pięćset tysięcy żołnierzy…„Już dawno trzeba było to pomścić” — pomyślał Quentin.— Startują eskadry handżarów, primero — powiedział porucznik, jego adiutant.— Przygotować się do desantu. Chcę, żeby wszystko poszło gładko. Wyślijcie wszystkie transportowce. Niszczyciele zapewnią im osłonę z powietrza — rzekł Quentin, pozwalając sobie na lekki, ale pewien siebie uśmiech.Z balist wyleciało pięćset handżarów. Mobilizowała się już też flota robotów — część ich jednostek ruszyła na orbitę, inne kierowały się ku Honru ze stanowisk na obrzeżach układu. — Przygotować się do walki — powiedział Quentin. — Włączyć wszystkie tarcze Holtzmana, jak tylko statki robotów znajdą się w zasięgu, ani chwilę wcześniej. — Tak jest, primero. Będziemy się mocno trzymać.Quentin był pewien, że jego flota poradzi sobie z jednostkami liniowymi maszyn, skupił się więc na działaniach synów. Faykan i Ri-kov rozdzielili swoje eskadry i każdy prowadził operacje we własnym stylu, będącym mieszanką posunięć taktycznych, które okazały się skuteczne we wcześniejszych starciach. Dzisiaj sławni Bracia Butle-rowie zanotują na swoim koncie kolejne zwycięstwo.Primero żałował, że Wandra nie może teraz widzieć swoich chłopców. Niestety, nie zdawała sobie sprawy z niczego, co się wokół niej działo…Przed osiemnastoma laty dwaj starsi synowie Quentina widzieli łzy cieknące mu po twarzy, kiedy zostawiał ją w Mieście Introspek-cji. Po raz pierwszy bohater wojenny pozwolił sobie na okazanie takiej słabości. — Zbyt wiele jest powodów do smutku, ojcze — powiedział wów czas Faykan. — Gdziekolwiek spojrzymy. Ale Quentin potrząsnął tylko głową. — To nie są łzy bólu ani smutku, synu — odparł i objął młodzień ców. — To łzy szczęścia z tego wszystkiego, co dała mi wasza matka. Nigdy nie opuścił Wandry. Odwiedzał ją, ilekroć wracał na Salusę, mając pewność, że żona nadal go pamięta. Kiedy czuł jej puls i bicie serca, odnosił wrażenie, że przy życiu trzyma ją ich miłość. Nadal brał udział w dżihadzie, milcząco dedykując jej każde zwycięstwo.Podniósł głowę, kiedy z Honru zaczęły napływać raporty przekazywane podekscytowanymi głosami z handżarów Faykana i Rikova. Statki dżihadystów atakowały twierdze maszyn, zasypując je gradem bomb pulsacyjnych, które wysyłały strumienie zabójczej dla robotów energii Holtzmana. — Wszystkie pociski smażące wystrzelone, primero — zameldowałFaykan. — Jesteśmy gotowi do drugiej fazy operacji przeciw ich głównemu miastu. Quentin się uśmiechnął. Na orbicie pierwsza grupa jednostek maszyn natarła bezskutecznie na statki dżihadu, naprzykrzając im się raczej, niż stwarzając zagrożenie, dopóki nie przegrzeją się tarcze Holtzmana.

Przegrupował siły.— Groty, wejść w atmosferę. Przygotować wszystkie wyrzutnie do bombardowania z góry. Niech oddziały szturmowe z Ginaza ujmą miecze pulsacyjne i będą gotowe do przeczesania miasta. Oczekuję, że zlikwidują resztki oporu maszyn.Podkomendni potwierdzili odbiór rozkazów i primero usiadł wygodniej w fotelu, kiedy potężne jednostki liniowe zwarły szyki, by przypieczętować dzieło podboju.Pojazd opancerzony Quentina Butlera sunął z chrzęstem przez ruiny głównego miasta maszyn, wioząc zwycięskiego dowódcę. Primero oglądał otoczenie, zasmucony zniszczeniem pięknej planety. Krajobraz, który kiedyś tworzyły pola uprawne, usiany był fabrykami i liniami produkcyjnymi.Po ulicach biegali oszołomieni ludzie, szukając schronienia, wydostając się z zagród dla niewolników i porzucając zakłady przemysłowe, w których tkwiły nieruchomo, sparaliżowane bombami pulsacyjnymi, roboty wartownicze.Przypomniało to Quentinowi wyzwolenie Parmentiera w początkach jego kariery. Ludzie na Parmentierze nie mogli uwierzyć, że myślące maszyny zostały wreszcie pokonane. Teraz, w okresie prosperity, który trwał, odkąd przekazał urząd tymczasowego gubernatora Ri-kovowi, ludność wynosiła pod niebiosa Quentina i Braci Butlerów jako wybawców.Ale ocalali mieszkańcy Honru nie krzyczeli ani nie wiwatowali, jak się spodziewał. Wydawali się tak zaskoczeni, że nie wiedzieli, jak zareagować…W miejsca, gdzie wrzała jeszcze bitwa, spieszyli bystroocy najemnicy i mistrzowie miecza. Zbyt niezależni, by można z nich było stworzyć dobrze zorganizowaną jednostkę, w pojedynkę byli bardzo skuteczni. Wyszukiwali wszelkie funkcjonujące wciąż roboty.Nieosłonięte maszyny robocze i wartownicze, które wszechumysł gotów był poświęcić, zostały zniszczone podczas pierwszego bombar-dowania pulsacyjnego, ale teraz z ukrycia wyłoniły się męki bojowe, nadal walcząc, chociaż było wyraźnie widać, że są uszkodzone i zdezorientowane. Eliminowali je, jeden po drugim, szybcy i śmiertelnie groźni najemnicy z mieczami pulsacyjnymi.Z trzęsącego się pojazdu Quentin widział cytadelę, przez którą Omnius łączył się z miastem. Aby zdobyć ten najważniejszy punkt, najemnicy z Ginaza parli naprzód jak trąby powietrzne, nie zważając na swoje bezpieczeństwo.Quentin ciężko westchnął. Gdyby piętnaście lat temu, podczas drugiej obrony Ixa, miał więcej takich ludzi, nie straciłby tylu żołnierzy i cywilów. Przysiągłszy, że Omnius nie odbije żadnej planety wyzwolonej przez Armię Dżihadu, odparł inwazję maszyn ogromnym, ale niezbędnym kosztem. Sam został wówczas uwięziony w podziemnym pomieszczeniu i niemal pogrzebany żywcem… Tamta bitwa umocniła jego reputację bohatera. Dostał tyle dowodów uznania, że nie wiedział, co z nimi począć.Kiedy najemnicy przeczesywali Honru, pojawiła się grupa odzianych w łachmany ludzi, której widok go zaskoczył. Nieśli transparenty wykonane pospiesznie ze szmat, farby i innych materiałów, które udało im się znaleźć w mieście. Śpiewali, wiwatowali i skandowali imię zamęczonej przez maszyny Sereny Butler. Chociaż mieli niewiele broni, którą można było skutecznie użyć przeciw robotom, rzucili się w wir walki.Quentin przyglądał im się ze swojego pojazdu. Już wcześniej zetknął się z martyrystami.Najwyraźniej nawet na uciskanym Honru ludzie rozmawiali po cichu o Kapłance Dżihadu, jej zamordowanym dziecku i pierwszym Wielkim Patriarsze. Prawdopodobnie wieści o nich przywieźli nowi jeńcy ze świeżo podbitych światów Ligi. Modlili się w tajemnicy do Trójcy Męczenników, mając nadzieję, że ich dusze zstąpią z nieba i zgładzą Omniusa. Ludzie na Niezrzeszonych Planetach, wolnych światach Ligi, a nawet tutaj, pod panowaniem Omniusa, przysięgali, że — tak jak Serena, Manion Niewinny i Iblis Ginjo — złożą swoje życie w ofierze, walcząc za wielką sprawę ludzkości. Zelektryzowani martyryści parli naprzód. Rzucali się na pozostałe jeszcze maszyny, rozbijając unieruchomione roboty wytwórcze i osaczając męki bojowe. Według szacunków Quentina na każdego robota, którego udało się zdezaktywować, przypadało pięciu poległych fanatyków, ale to ich nie odstraszało. Jedynym sposobem, w jaki primero mógł ocalić tych ludzi, było szybkie zakończenie walk, a to oznaczało unicestwienie Omniusa w cytadeli. Gdyby zawiodło wszystko inne, Quentin mógł zrzucić na miasto pulsacyjne pociski jądrowe. Głowice w jednej chwili zamieniłyby Omniusa w parę i wyrwały Honru spod panowania maszyn… ale zabiłby też wszystkich tych ludzi. Nie chciał zwycięstwa za taką cenę. Przynajmniej dopóki miał inne możliwości.Po zakończonej akcji handżarów Rikcw i Faykan odnaleźli wóz dowodzenia i złożyli ojcu meldunki. Zobaczywszy martyrystów, obaj doszli do tego samego wniosku.— Musi nastąpić atak sił specjalnych, ojcze — rzekł Rikov. — I to zaraz.— Na polu bitwy jestem primero, nie twoim ojcem — upomniał go Quentin. — I tak masz się do mnie zwracać.— Tak jest! — Ale on ma rację — rzekł Faykan. — Pozwól mi poprowadzić grupę najemników wprost na cytadelę. Umieścimy tam materiały wybuchowe i zniszczymy wszechumysł.— Nie, Faykanie. Jesteś oficerem dowodzącym, a nie nieokiełznanym szeregowcem. Takie wypady są dla innych.— Więc pozwól mnie ich poprowadzić, primero — odezwał się znowu Rikov. — Zniszczymy Omniusa w ciągu godziny.Quentin ponownie pokręcił głową.— Najemnicy znają już swoje zadanie — odparł.Zaledwie to powiedział, odległymi kwartałami miasta wstrząsnął potężny wybuch. Cytadela Omniusa zmieniła się w oślepiający błysk, a rozszerzająca się fala uderzeniowa zmiotła budynki w sporym promieniu. Kiedy błysk przygasł, wydawało się, że ogromna siła wtłacza do epicentrum kurz wzniesiony przez eksplozję. Nie pozostał ani skrawek fortecy wszechumysłu. Parę minut później do pojazdu dowodzenia

podeszli najemnicy z Ginaza. — Już po problemie, primero — rzekł jeden z nich.— Widzę. — Quentin uśmiechnął się szeroko, ujął ręce Faykana i Rikova i uniósł je w triumfalnym geście. — Dobra robota. 1 kolejne doniosłe zwycięstwo nad Omniusem. Droga do zwycięstwa nie zawsze jest prosta.— Tlaloc, Czas TytanówKiedy nad fortecą cymeków na Richese pojawiła się kolejna flota statków wojennych Omniusa, Agamemnon aż jęknął, że wszech-umysł jest tak uparty i głupi. — Jeśli jego żelowy mózg jest tak rozwinięty, to dlaczego Omnius nigdy się nie uczy? — W wydobywającym się z głośników formy kroczą cej zsyntetyzowanym głosie generała wyraźnie słychać było irytację. Nie oczekiwał, że robot zakładnik mu odpowie, ale Seurat rzekł: — Nieustępliwość jest często atutem myślących maszyn. Jak dobrze wiesz, generale Agamemnonie, w ciągu stuleci odnieśliśmy dzięki niej wiele zwycięstw. Pomimo braku oporu ze strony Seurata — był w końcu przeklętym robotem, chociaż niezależnym — jego odpowiedzi i rady były zupełnie nieprzydatne. Najwyraźniej bawił się z cymekami, które go pojmały, nie przekazując im niezbędnych informacji. Po ponad pięćdziesięciu latach było to irytujące. Ale Agamemnon nie mógł go jeszcze zabić.Generał Tytanów chodził w tę i z powrotem po ogromnej sali, zły z powodu zbliżającej się do planety floty robotów. Jego krabopo-dobna forma krocząca była dużo większa od tych, których używał, kiedy był sługusem Omniusa, zanim on i pozostali przy życiu Tytani zbuntowali się i uciekli ze Zsynchronizowanych Światów. Gdy myślące maszyny na Beli Tegeuse uszkodził wirus komputerowy — dostarczony nieświadomie przez Seurata — Agamemnon i jego cymeki podbiły ten świat, a potem zdobyły Richese, którą wykorzystywały jako bazę swoich operacji.— Już siódmy raz Omnius wysyła flotę tutaj albo na Belę Tegeuse — gderał Agamemnon. — Zawsze udawało nam się go odeprzeć, wie też, że dysponujemy technologią smażenia mózgów żelowych. Goni w piętkę: nie może się zająć innymi sprawami i zostawić nas w spokoju. Ale generał nie zająknął się nawet o tym, że ta flota jest znacznie większa niż zgrupowania, które Omnius wysyłał przeciw Richese. „Może jednak wszechumysł wyciąga wnioski ze swoich błędów…” — pomyślał.Gładka, miedziana twarz Seurata była jak zawsze spokojna i bez wyrazu.— Twoje cymeki — rzekł — zniszczyły sporo kul aktualizacyjnych Omniusa, wyrządzając tym samym wielkie szkody Zsynchronizowanym Światom. Wszechumysł musi reagować, dopóki nie osiągnie pożądanego rezultatu.— Szkoda, że zamiast tego nie walczy z hrethgirami. Może ludzkie robactwo i siły Omniusa unicestwią się wzajemnie i oddadzą nam przysługę.— Nie uznałbym tego za przysługę — powiedział Seurat. Zniesmaczony Agamemnon oddalił się z hałasem na ciężkich tło kowych kończynach. Włączyły się automatyczne systemy alarmowe.— Nie wiem, dlaczego wciąż cię nie rozmontowałem — rzucił do Seurata.— ja też nie wiem. Może powinniśmy razem znaleźć odpowiedź.Generał Tytanów nigdy nie pozwolił, by Seurat poznał, co naprawdę myśli. Schwytał i przetrzymywał niezależnego robota, ponieważ spędził on wiele czasu z synem, który go zdradził. Vorian Atryda był zaufanym, cieszył się przywilejami i miał dużą władzę, ale z miłości do kobiety, Sereny Butler, odtrącił to wszystko, zwrócił się przeciw myślącym maszynom i uciekł do wolnych ludzi.Od wielu lat generał Tytanów nie potrafił zrozumieć, dlaczego Vo-rian zdradził własnego ojca. Agamemnon pokładał w nim tak wielkie nadzieje, miał w związku z nim tyle planów. Jako godnego sukcesora Tytanów zamierzał przekształcić Vora w cymeka. Teraz nie mógł już zapewnić ciągłości swojej linii. Nie będzie miał więcej potomków…Teoretycznie Seurat mógł dostarczyć mu spostrzeżeń na temat tego, jak Vorian myślał i się zachowywał. — Chciałbyś usłyszeć dowcip, generale Agamemnonie? — dobiegł go głos robota. — Opowiedział mi go dawno temu twój syn. Ilu trze ba hrethgirów, by wypełnić jeden pojemnik na mózg? Tytan zatrzymał się w sklepionym półkoliście wyjściu. Czy to właśnie dlatego trzymał tego robota? Żeby słuchać opowieści o minionych czasach, kiedy to Vorian latał z Seuratem Wymarzonym Podróżnikiem jako drugi pilot? Była to słabość, na której okazanie Agamemnon nie mógł sobie pozwolić. — Nie jestem w nastroju do tego, Seuracie — powiedział. — Cze ka mnie bitwa. Cymeki zbierały już siły i wysyłały statki szturmowe. Postanowił, że kiedy odeprze irytującą flotę Omniusa, zniszczy niezależnego robota i zacznie wszystko od nowa.W centrum kontroli Dante, jeden z trzech pozostałych jeszcze przy życiu Tytanów, obsługiwał systemy rozpoznawcze i komunikacyjne bazy na Richese. — Już pięć razy powtórzyli swoje ultimatum — powiedział. — Dokładnie to samo, co podczas poprzedniej próby. Oczekują, że się poddamy. — Daj mi tego posłuchać — rzekł Agamemnon. — Do Tytanów Agamemnona, Junony i Dantego — popłynął z głośników bezbarwny głos. — Wasz bunt zaszkodził Zsynchronizowanym Światom, trzeba więc usunąć zagrożenie, które stwarzacie. Omnius polecił natychmiast was pojmać i zniszczyć waszych zwolenników. — Sądzą, że będziemy się czuli winni? — powiedział Agamemnon. — Nawet nie ma tutaj Junony. Jego ukochana ostatnich kilka lat spędziła jako królowa na Beli Tegeuse.Dante poruszył formą kroczącą w dziwnie ludzkim geście, jakby chciał wzruszyć ramionami. — Przez tysiąc lat Omnius pozwalał nam służyć myślącym

maszynom — powiedział. — Według jego obliczeń powinniśmy być wdzięczni. — Chyba uczysz się dowcipu od Seurata. Czy Beowulf jest gotowy? Chcę, żeby przyjął na siebie główny impet, jeśli coś pójdzie źle. — Jego flota jest przygotowana.— Wszystkie jednostki uzbrojone w miny smażące i do spisania na straty?— Tak. Same neocymeki z jasnymi instrukcjami. Neocymeki powstały z członków zniewolonej ludności Richese i Beli Tegeuse. Za pomocą precyzyjnych zabiegów chirurgicznych oddzielono mózgi ochotników od wątłych ludzkich ciał i umieszczono w mechanicznych formach kroczących. Zawsze czujni i nieufni Tytani zapewnili sobie lojalność konwertytów, instalując w układach podtrzymujących życie urządzenia, które zabiłyby ich, gdyby Tytani zginęli. Nawet na odległych od Richese planetach neocymeki musiały przynajmniej raz na dwa lata otrzymywać sygnał „regulujący”, bo inaczej ich układy przestawały działać. Gdyby zamordowano generała i dwójkę jego towarzyszy, wszystkie neocymeki w końcu by padły. Nie tylko zapobiegało to zdradzie, ale umacniało w nich fanatyczne pragnienie chronienia Agamemnona, Junony i Dantego. — Nie wiem, na co bardziej liczyć: na przeżycie Beowulfa czy je go zniszczenie — sarknął generał. — Po prostu nie wiem, co z nim począć.Chodził w tę i z powrotem, dudniąc metalowymi nogami, i czekał na rozwój wydarzeń.Beowulf był pierwszym neocymekiem, który przyłączył się do buntu Tytanów przeciw Omniusowi. Kiedy wykorzystał informacje przekazane myślącym maszynom przez ludzkiego szpiega i zaatakował rossakańską czarodziejkę Zufę Cenvę i biznesmena Aureliusza Ven-porta, doznał poważnych uszkodzeń. Chociaż mechaniczne ciało neo-cymeka można było łatwo naprawić lub zastąpić, jego mózg pozostał okaleczony. Tytani nadal go trzymali, ale nieporadny i nieobliczalny Beowulf był dla nich teraz bardziej kulą u nogi niż wyręką.— Chyba sam tam polecę. Znajdzie się jakiś statek wojenny dla pojemnika z moim mózgiem?— Zawsze, generale Agamemnonie. Czy mam dać odpowiedź maszynom?— Damy im wystarczająco jasną odpowiedź, kiedy obrzucimy je minami smażącymi.Agamemnon wyszedł na płytę startową. Mechaniczne ramiona wyjęły chroniony pojemnik z formy kroczącej i umieściły go w gnieździe układów sterujących, które połączyły jego myślowody z zewnętrznymi czujnikami. Kiedy generał wynosił na orbitę swój statek bojowy o ostrych jak brzytwa krawędziach, poczuł się, jakby miał potężne, emanujące siłą ciało atlety.Zbita ciasno flota myślących maszyn stosowała przewidywalną taktykę i Agamemnon miał już dość słuchania złowieszczych zapowiedzi robotów. Wprawdzie wszechumysł, wskutek zabezpieczeń wprowadzonych do jego oprogramowania przez Barbarossę, nie mógł zabić Tytanów, ale jego floty mogły zniszczyć wszystko inne. Czyżby Omnius oczekiwał, że cymeki po prostu się poddadzą, mówiąc metaforycznie, same poderżną sobie gardła?Ale w miarę nabierania wysokości generał zaczął tracić pewność siebie. To zgrupowanie bojowe było znacznie większe od poprzednich i pokonanie go uszczupli siły cymeków.Gdyby Omnius nie był zajęty odpieraniem ciągłych ataków hreth-girów, garstka buntowników pod wodzą Agamemnona nie byłaby w stanie obronić się przed potęgą militarną wszechumysłu, a nawet ludzkiego robactwa. Każdy z tych wrogów mógł wysłać przeważające siły, gdyby tylko się na to zdecydował.Generał uświadomił sobie, że jego pozycja na Richese staje się szybko nie do obrony.Kiedy dotarł do statków cymeków, zza osłony ciemnej strony planety wypadły sondy zwiadowcze, by śledzić ruchy floty robotów.— Przy… przy… przygotowują się do… do… do ataku — przekazał irytująco powoli, zacinając się, Beowulf. Myśli uszkodzonego neocy-meka były tak chaotyczne, że nie potrafił przesłać myślowodami jasnego sygnału. Na powierzchni z trudem kierował formą kroczącą bez zataczania się i wpadania na różne przedmioty.— Przejmuję dowództwo — oznajmił Agamemnon. „Nie ma sensu tracić czasu” — pomyślał.— Po… po… potwierdzam, o… o… odbiór.Beowulf nie próbował przynajmniej udawać, że zachował dawne talent i sprawność. — Rozproszyć się! Przystąpić do ostrzału pociskami pulsacyjnymi! Statki neocymeków skoczyły naprzód jak obnażające kły głodne wilczęta. Flota robotów przyjęła szyk szturmowy, ale jednostki obrońców były mniejsze, trudniejsze do trafienia i bardziej rozproszone. Otworzyły ogień osłonowy, by umieścić w przestrzeni miny smażące. W niewielkich magnetycznych kapsułach wykorzystano technologię wytwarzania pola Holtzmana skopiowaną z broni hrethgirów, która została zdobyta na polach bitew lub dostarczona przez szpiegów w szeregach ludzi. Cymeki były odporne na smażące impulsy, ale przeciw myślącym maszynom Liga Szlachetnych używała ich od stu lat. Roboty unicestwiły dziesiątki stawiających miny statków cyme-ków, ale mimo to wiele ładunków przywarło do kadłubów jednostek nieprzyjaciela, wysyłając fale niszczycielskiej energii. Po wymazaniu umysłów robotów ich statki zaczęły dryfować i zderzać się ze sobą.Nie widząc potrzeby, by ryzykować życie, Agamemnon trzymał się z tyłu, lecz na tyle blisko, żeby rozkoszować się bitwą. Myślące maszyny były miażdżone skuteczniej, niż się spodziewał.Z miasta w dole wystrzelił jeszcze jeden statek. Kiedy leciał z rykiem silników w stronę wrogiej floty, Agamemnon zaczął się zastanawiać, czy również Dante nie postanowił wziąć udziału w bitwie, ale było to

nieprawdopodobne. Tytan biurokrata nie lubił wiru walki. Nie, to musiał być ktoś inny.Wiedział, że wiele neocymeków rwie się do rozprawy z Omniu-sem, i nie było w tym nic zaskakującego. Kiedy neocymeki były jeszcze ludźmi, wszechumysł tak długo uciskał Richese, że ich pragnienie zemsty wydawało się zupełnie naturalne. Neocymeki nie narzekały, że Tytani rządzą równie twardą ręką; Agamemnon dał im możliwość zostania maszynami o ludzkich umysłach, więc wybaczali mu sporadyczne przejawy okrucieństwa.Tajemniczy statek poleciał w środek sił Omniusa, ale nie otworzył ognia. Robiąc uniki przed pociskami i lawirując, minął pierwsze linie uszkodzonych jednostek maszyn. Na częstotliwościach radiowych grzechotały niczym rykoszety sygnały, niektóre zakodowane w języku robotów i niezrozumiałe, inne — wysyłane przez neocymeki — szydercze i wyzywające. — Wbijcie się w szyk Omniusa i zniszczcie tyle statków, ile zdo łacie — polecił Agamemnon. — Niech wracają do domu poparzeni. Neocymeki ruszyły naprzód, a tymczasem tajemnicza jednostka wdzierała się coraz głębiej w grupę ocalałych statków myślących maszyn. Agamemnon zwiększył zasięg swoich czujników, akurat w porę, by ujrzeć, jak niezidentyfikowany pilot płaci za ryzykowne poczynania. Kiedy zbliżył się do jednostki liniowej robotów, został schwytany i wciągnięty do jej wnętrza niczym owad pochwycony długim językiem przez jaszczurkę. Neocymeki postawiły następne miny. W końcu roboty ponownie obliczyły swe szanse i najwyraźniej doszły do wniosku, że zwycięstwo jest poza ich zasięgiem. Zdziesiątkowana flota Omniusa zaczęła się wycofywać, zostawiając na orbicie Richese mnóstwo zniszczonych statków, kosmicznego śmiecia. — Ustaliliśmy, że inne bitwy mają pierwszeństwo — oświadczył jeden z dowódców statków wszechumysłu, co zabrzmiało jak słaba wymówka. — Wrócimy z dużo większymi siłami, co pozwoli nam utrzymać straty na akceptowalnym poziomie. Miej świadomość, generale Agamemnonie, że wyrok wydany przez Omniusa na ciebie i twoje cymeki pozostaje w mocy. — Och, oczywiście, że pozostaje. A wy miejcie świadomość — odparł Agamemnon, wiedząc, że myślące maszyny nie potrafią właściwie zinterpretować jego szyderczego tonu — że jeśli wrócicie, znowu odeślemy was z niczym. Zostawiwszy ponad sto uszkodzonych i zdezaktywowanych statków dryfujących w zimnej przestrzeni nad Richese, flota Omniusa odleciała. Wraki te będą wprawdzie zagrażały bezpieczeństwu ruchu wokół planety, ale może Agamemnonowi i jego cymekom uda się wykorzystać je jako barierę obronną. Ich baza nigdy nie będzie zbyt bezpieczna.Cymek zdawał sobie jednak sprawę, że słowa robota nie były czczą pogróżką. Myślące maszyny niewątpliwie powrócą i następnym razem Omnius zapewni sobie wystarczającą siłę ognia, by zwyciężyć. Agamemnon zrozumiał, że Tytani muszą opuścić Richese i podbić inne, bardziej odosobnione planety, na których będą mogli zbudować twierdze nie do zdobycia i poszerzać swoje terytorium. To na razie wystarczy, by wymknąć się Omniusowi.Omówi tę sprawę z Junoną i Dantem, ale muszą działać szybko. Wszechumysł jest może niezdarny i przewidywalny, ale jest też nieustępliwy.Dużo później, wróciwszy do miasta i oszacowawszy szkody wyrządzone przez atak robotów, Agamemnon odkrył ku swemu rozgoryczeniu, że pilotem samotnego statku nie był jednak ambitny neo-cymek.Po pięćdziesięciu sześciu latach niewoli niezależnemu robotowi Seuratowi udało się jakoś uciec i dołączyć z powrotem do floty myślących maszyn. Bóg nagradza współczujących.— powiedzenie z Arrakis Chociaż jej wyobraźnia z trudem mieściła się we wszechświecie, Norma Cenva prawie nie opuszczała swoich zagraconych gabinetów. Wędrowała umysłem, dokąd chciała. Maksymalnie skoncentrowana, przelewała swoje liczne pomysły na statyczne światłokopie, a pobliskie stocznie Kolhara rozbrzmiewały buczeniem maszyn, kiedy robotnicy urzeczywistniali jej wizje. Statek za statkiem, tarcze obronne, silniki, broń. Proces ten nigdy nie ustawał, bo nigdy nie ustawała Norma. Nigdy nie ustawał dżihad.Nie zdziwiło jej już specjalnie, że znowu jest ranek. Pracowała całą noc… może dłużej. Nie miała pojęcia, jaki jest dzień.Słyszała dobiegające z zewnątrz, ze stoczni, którymi teraz kierował jej najstarszy syn Adrien, odgłosy ciężkich maszyn. Były to… produktywne dźwięki, które w ogóle jej nie rozpraszały. Adrien był jednym z pięciorga dzieci, które urodziła Aureliuszowi Venportowi, ale pozostała czwórka nie odziedziczyła po nim ani żyłki, ani pasji do interesów. Wszyscy — dwóch synów i dwie córki — pracowali w VenKee Enterprises, lecz na niższych stanowiskach, jako przedstawiciele firmy. Sam Adrien poleciał właśnie na Arrakis nadzorować dostawy i dystrybucję przyprawy.Brygady robotników składały statki handlowe i wojenne, z których większość miała bezpieczny, konwencjonalny napęd; część jednak wyposażono w niezwykłe silniki zaginające przestrzeń, które w mgnieniu oka mogły przenieść statek z jednego miejsca w drugie. Niestety, podróż jednostką z takim układem napędowym pozostawała ryzykowna. Odsetek strat był tak wysoki, że niewielu ludzi, nawet dżihadystów, miało ochotę latać zaginaczami przestrzeni; korzystano z nich tylko w sytuacji największego zagrożenia. Pomimo ciągłych niepowodzeń — wynikających z praw matematyki i fizyki lub z fanatyzmu — Norma znajdzie w końcu rozwiązanie, jeśli poświęci temu problemowi odpowiednio dużo czasu i wystarczająco się na nim skupi. Nie było dla niej

ważniejszej sprawy. Wyszła na zimne powietrze i patrzyła na chaos panujący na placu budowy statków, nie słysząc zgiełku ani nie czując wyziewów. Większość zasobów Kolhara przeznaczono na montaż nowych jednostek, by uzupełnić stałe ubytki Armii Dżihadu. Wielkość nakładów energii, materiałów i pracy, które pochłonęła ta wojna, była niepojęta nawet dla jej umysłu.Niegdyś była karlicą pogardzaną przez własną matkę. Teraz była piękna i pełna pomysłów, które obejmowały cały wszechświat i wybiegały daleko w przyszłość. Odkąd się tak zasadniczo zmieniła, wznosząc pod wpływem tortur Tytana Kserksesa na wyższy poziom świadomości, stała się decydującym pomostem między teraźniejszością i wiecznością. Bez niej ludzkość nie mogła wykorzystać w pełni swojego potencjału.Przez pewien czas Norma była szczęśliwą kobietą. Była kochana i odpłacała za to miłością. Teraz nie było już Aureliusza, który służył jej emocjonalnym i biznesowym wsparciem. Odszedł wraz z jej matką. Oboje stali się ofiarami wojny. Stosunki Normy z Zufą były trudne, ale drogi Aureliusz był darem niebios, przychodził jej z pomocą w wielu sprawach. Nie było dnia, żeby o nim nie myślała. Bez jego niezłomnej wiary w nią Norma nigdy nie osiągnęłaby swoich najważniejszych celów ani nie urzeczywistniła marzeń. Bardzo wcześnie dostrzegł jej możliwości i postawił na nią majątek. Dzięki porozumieniu, które Aureliusz wynegocjował z samą Sere-ną Butler, VenKee Enterprises zachowało monopol na technologię zaginania przestrzeni. Pewnego dnia — gdy tylko Norma rozwiąże problem nawigacji — nowa generacja statków stanie się ważniejsza nawet od tarcz Holtzmana. Ilekroć jednak znajdowała część rozwiązania, pojawiały się problemy, których wcześniej nawet sobie nie wyobrażała, co sprawiało, że odpowiedź oddalała się jeszcze bardziej, niczym odbicie zwielokrotnione w salonie luster. Reakcja łańcuchowa niewiadomych. Kiedy Norma przyglądała się przemysłowemu spektaklowi, jej umysł błądził w innych sferach, szukając jak zawsze wymykających się odpowiedzi. Zaginacze przestrzeni mogły przeskakiwać z jednego punktu w inny — sam napęd działał bez zarzutu — ale nawigacja uwzględniająca omijanie przeszkód, których w kosmosie było bez liku, wydawała się niemożliwa. Chociaż przestrzeń była ogromna i w większości pusta, jeśli na trasie zaginacza znalazła się gwiazda lub planeta, statek ulegał zniszczeniu. Nie było możliwości ominięcia jej, zrobienia uniku czy katapultowania się w kapsule ratunkowej.Aż jedna dziesiąta lotów zaginaczy przestrzeni kończyła się katastrofą.Przypominało to bieg z zawiązanymi oczami przez pole minowe. Umysł żadnego człowieka nie był w stanie reagować dostatecznie szybko na pojawiające się zagrożenia, na żadnej mapie nie można było wytyczyć kursu przez zagiętą przestrzeń z taką dokładnością, by uwzględnić wszystkie problemy. Mimo nadludzkich zdolności nawet Norma nie była w stanie tego zrobić.Przed laty znalazła tymczasowe rozwiązanie. Użyła szybko myślących komputerów, podejmujących błyskawiczne decyzje aparatów analitycznych, które potrafiły w ciągu nanosekund przewidywać błędy i wytyczać inne kursy. Instalowane potajemnie w pierwszych zagina-czach przestrzeni, skomputeryzowane układy nawigacyjne zmniejszyły straty o połowę, dzięki czemu nowa technologia stała się prawie — prawie — akceptowalna.Kiedy jednak oficerowie Armii Dżihadu odkryli komputery, podniosła się ogromna wrzawa, która o mały włos nie doprowadziła do zamknięcia kolharskich stoczni. Zdumiona Norma przytaczała dowody sukcesów i wskazywała na pożytki, które dżihad mógłby mieć z superszybkich statków, ale Wielki Patriarcha Tambir Boro—Ginjo wściekł się na wieść o „oszustwie”, którego zamierzała się dopuścić. Adrien, równie elokwentny i bystry jak ojciec negocjator, uratował matkę i stocznie, wystosowawszy służalcze przeprosiny i zniszczywszy w obecności ponurych wysokich urzędników Ligi skomputeryzowane systemy nawigacyjne. Urzędnicy odlecieli, wyglądając na zadowolonych z siebie. — Znajdziesz inne rozwiązanie — szepnął do matki. — Wiem, że znajdziesz.Chociaż Norma nigdy już nie wróciła do używania komputerów, ukryła kilka, po czym spędziła dziesiątki lat na próbach rozwiązania problemu od podstaw, co było niesłychanym utrudnieniem. Nie widziała sposobu pokonania tej przeszkody bez zaawansowanej komputeryzacji statków. Nawigator musiał przewidywać błędy i naprawiać je, zanim do nich doszło, co wydawało się niemożliwe.I tak produkcja zaginaczy przestrzeni pozostawała workiem bez dna, inwestycją, która nigdy nie mogła się zwrócić VenKee Enterprises. Statki działały dokładnie tak, jak zaprojektowała to Norma… ale problemem było panowanie nad nimi.Na szczęście VenKee Enterprises czerpało obfite zyski z przewozu towarów, zwłaszcza tajemniczej przyprawy z Arrakis. Jak dotąd tylko jej ftrma miała odpowiednie kontakty i znała źródło, z którego pochodziła ta używka.Norma sama używała przyprawy. Okazała się ona prawdziwym dobrodziejstwem. Melanż. Przygotowując się do nowego pracowitego dnia, wciągnęła bogaty cynamonowy zapach rdzawobrunatnej kapsułki, umieściła ją na języku i połknęła. Straciła już rachubę, ile melanżu zażyła w minionych kilku dniach.„Tyle, ile było konieczne” — pomyślała.Wpływ krążącej w jej krwiobiegu przyprawy na umysł był niezwykły. W jednej chwili patrzyła przez okno gabinetu, przyglądając się budowie statku. Po rusztowaniach przymocowanych do kadłuba chodzili szybko robotnicy, inni manewrowali przy metalowej skorupie jednostki, korzystając z pasów

dryfowych jej projektu…W następnej chwili doznała dziwnego uczucia, jak w momencie zaginania się przestrzeni, ale w jakiś niezrozumiały sposób odmiennego. W ostatnich miesiącach stale zwiększała dzienną dawkę melanżu — eksperymentowała nie tylko na statkach, lecz również na sobie, rozpaczliwie szukając rozwiązania problemu nawigacji. Czuła się ożyNa pustyni linia między życiem a śmiercią jest cienka i niezwykle ulotna.— przestroga dla poszukiwaczy przyprawy Adrien Venport stał na grzbiecie uformowanej przez wiatr wy-dmy, przyglądając się, jak mechanicy reperują kombajn przyprawowy, podczas gdy inni wypatrywali oznak świadczących o zbliżaniu się czerwia. Nie znał szczegółów obsługi tej maszyny, ale wiedział, że pod jego okiem ludzie ci pracują szybciej i ciężej. Na spalonej przez słońce pustyni Arrakis czas zdawał się stać w miejscu. Ocean piasku był bezkresny, upał niemiłosierny, a powietrze tak suche, że odkryta skóra natychmiast pękała. Czuł się zupełnie bezbronny i miał dziwne wrażenie, że obserwuje go ktoś potężny i niewidzialny.„Czy jakiś człowiek może nie czuć trwogi na tej planecie?” — pomyślał.Zepsuła się jedna z małych maszyn przesiewających piasek i Ven-Kee Enterprises traciło pieniądze z każdą godziną przestoju. Adrien miał w mieście Arrakis zbieraczy i dystrybutorów czekających na dostawę. Dalej, w złotej niecce, dwa wydobywające melanż olbrzymy odkryły pomarańczową żyłę przyprawowego piasku. Nisko nad ziemią unosił się wielki transportowiec, a śmiałkowie drążyli elektrycznymi koparkami rdzawe złoża melanżu i wsypywali go do skrzyń, które ładowano do transportowca w celu przetworzenia.— Znak czerwia! — krzyknął ktoś przez trzeszczącą komlinię. Najemna załoga rzuciła się biegiem w stronę transportowca, na tomiast mechanicy koło Adriena zamarli z trwogi.— Co robimy? Nie możemy tym odlecieć! — Jeden z zakurzonych mężczyzn spojrzał bezradnie na części silnika rozłożone na plastiko wych plandekach na piasku. — Powinniście pracować szybciej! — krzyknął któryś z poszukiwaczy przyprawy. — Przestańcie przy tym dłubać i bądźcie absolutnie cicho — rzekł Adrien, wbiwszy stopy w piach. — Stójcie nieruchomo. — Skinął w kierunku dwóch ogromnych koparek. — Oni robią dużo więcej hałasu niż my. Nie ma powodu, żeby czerw zwrócił na nas uwagę. Po przeciwnej stronie niecki załogi druga i trzecia wdrapywały się na pokład ciężkiego transportowca, który zabrał tyle przyprawy, ile tylko zdołał. Parę chwil później transportowiec wzbił się w powietrze, pozostawiając kombajny. „Bardzo drogi sprzęt” — pomyślał Adrien.Gigantyczny czerw pruł prosto ku zdobyczy. Porzucone maszyny spoczywały cicho na powierzchni, ale ryczały i łomotały silniki statku, a wywołane tym drgania pobudzały instynkt łowiecki czerwia. Wystrzelił spod okrywy piasku jak pocisk artyleryjski i wyciągał się coraz wyżej. Ciężki transportowiec dygotał, silniki wyły na najwyższych obrotach, by wynieść go poza obszar zagrożenia, a ogromna paszcza bestii otworzyła się, bluzgając strumieniami piasku niby toczoną z wściekłości śliną.Czerw wyciągnął się na całą długość i o włos chybił, ale spowodowana tym gwałtownym ruchem fala powietrza zachwiała transportowcem, który to wznosił się, to opadał, kiedy potwór runął na wydmy, krusząc swym cielskiem porzuconą maszynerię. Pilot odzyskał w końcu kontrolę nad statkiem i kontynuował wznoszenie, pędząc na pełnej szybkości ku ostro rysującej się linii urwiska.Zdani na własne siły robotnicy obok Adriena westchnęli z ulgą, ujrzawszy, że ich towarzyszom udało się uciec, ale nadal stali nieruchomo. Statki ratownicze nie mogły po nich przybyć, dopóki czerw się nie oddali.Tymczasem stworzenie miotało się w szerokiej niecce, pożerając sprzęt do zbioru przyprawy, po czym z powrotem się zakopało. Adrien patrzył, wstrzymując oddech, jak piasek faluje i znaczy przesuwanie się czerwia ku horyzontowi po przeciwnej stronie.Pokryci kurzem poszukiwacze wydawali się zadowoleni, że udało im się przechytrzyć pustynnego demona. Śmiejąc się cicho z ulgi, gratulowali sobie, że wyszli cało z opresji. Adrien odwrócił się i patrzył, jak ciężki transportowiec leci powoli ku czarnym skałom. Po drugiej stronie skalnego grzbietu, w wąwozie chroniącym przed piaskiem i czerwiami, placówka VenKee Enterprises zapewni im łóżka i miejsce na odpoczynek. Przyślą załogę po niego i pozostałych.Nie spodobała mu się zmiana koloru nieba za skałami. Było męt-nozielone.— Wiecie, co to jest? — zapytał. — Zbiera się na burzę?Słyszał o potwornych samumach na Arrakis, ale żadnego nie widział.Mechanik podniósł głowę znad rozłożonych narzędzi i spojrzał w stronę, w którą wskazywało dwóch poszukiwaczy przyprawy.— Zgadza się, to burza piaskowa. Słaba, zaledwie poryw, nie może się nawet równać z kurzawą Coriolisa.— Transportowiec leci wprost w nią.— To bardzo źle.Adrien się przyglądał, a transportowiec zaczął się trząść. Na kom-linii krzykom pilota towarzyszyły sygnały alarmowe. Miękkie macki piachu i pyłu owinęły się wokół ciężkiej jednostki jak ramiona kochanki. Statek gwałtownie szarpnął, wyrywając się spod kontroli i wirując, po czym walnął w czarne skały. Pozostał po nim tylko mały błysk pomarańczowego płomienia i czarny dym, który szybko rozwiał się w powietrznym wirze.„Przeklęte czerwie zawsze odbierają swoją przyprawę — pomyślał Adrien. — W taki czy inny sposób”.Taka była smutna prawda o ryzykownych przedsięwzięciach biznesowych: bez względu na to, jakie podjęto środki ostrożności, na nieprzygotowanych stale czyhały nieoczekiwane niebezpieczeństwa.— Kończcie tę naprawę jak najszybciej —

powiedział cicho, ale sta nowczo — żebyśmy mogli się stąd wydostać i wrócić do Arrakis.Adrien stał na suku w mieście Arrakis otoczony przez poszukiwaczy przyprawy, z których wielu ciągle próbowało oszukiwać VenKee Enterprises. Tacy już byli, on jednak umiał ich powstrzymać.— Za bardzo podnosicie ceny — rzekł, patrząc prosto w oczy zwalistemu, brodatemu poszukiwaczowi, który był prawie dwa razy większy od niego. Podobnie jak pozostali tubylcy, mężczyzna ten miał na sobie płaszcz w ochronnych pustynnych barwach, a u grubego pasa brzęczały mu zakurzone narzędzia. — VenKee nie może tego tolerować.— Zdobywanie przyprawy jest niebezpieczne — odparł brodacz. — Musimy być sprawiedliwie wynagradzani.— Wiele grup przepadło bez śladu — dodał inny poszukiwacz.— To nie moja wina, że ktoś za bardzo ryzykuje. Nie lubię być oszukiwany. — Adrien podszedł do budzących strach mężczyzn, ponieważ nie tego się spodziewali. Musiał sprawiać wrażenie silnego i onieśmielającego. — VenKee dało wam duży kontrakt. Macie zagwarantowaną pracę i cieszcie się tym. Narzekacie bardziej niż stare baby.Ludzie pustyni zesztywnieli, usłyszawszy tę zniewagę. Brodaty przywódca przyłożył dłoń do boku, jakby chciał chwycić za broń.— Chcesz zachować swoją wodę, obcoświatowcu? — rzekł groźnie.Adrien bez wahania oparł dłonie na pokrytej kurzem piersi poszukiwacza i popchnął go tak mocno, że mężczyzna zachwiał się i przewrócił. Rozwścieczeni towarzysze brodacza wyciągnęli noże, natomiast inni pomogli mu wstać.Adrien skrzyżował ramiona na piersi, uśmiechając się z irytującą pewnością siebie.— A wy nadal chcecie robić interesy z VenKee? — spytał. — Myśli cie, że inni zensunnici nie czekają, by skwapliwie rzucić się na to, co zaoferuję? Zmarnowaliście mi czas, ściągając na Arrakis, i dalej go marnujecie swoim biadoleniem. Jeśli jesteście ludźmi honoru, dotrzy macie warunków, na które wszyscy przystaliśmy. Jeśli nie, nie będę robił z wami interesów.Chociaż mówił swobodnie, nie blefował. Pustynne plemiona przywykły do zbierania i sprzedaży przyprawy. Ich jedynym stałym klientem było VenKee Enterprises, a Adrien uosabiał tę firmę. Gdyby umieścił ich na czarnej liście, musieliby znów utrzymywać się ze zbierania tego, czego mogły im dostarczyć pustynie Arrakis… a wielu zen-sunnitów zapomniało, jak się to robi.Popatrzyli na siebie w skwarze i zaduchu panującym na zatłoczonym suku. W końcu Adrien zaproponował im symboliczną podwyżkę ceny za dostarczany towar. Koszt ten przerzuci na konsumentów melanżu, z których wielu było zamożnymi ludźmi. Jego klienci chętnie zapłacą, prawdopodobnie nie zauważając nawet różnicy w cenie, gdyż melanż był tak rzadki i drogi. Ludzie pustyni odmaszerowali tylko połowicznie usatysfakcjonowani.Kiedy odeszli, Adrien potrząsnął głową.— Jakiś perfidny dżinn zniszczył tę planetę tak, jak to tylko było możliwe… a pośrodku tego wszystkiego umieścił przyprawę — mruknął do siebie. Wszechświat może się zmieniać, ale pustynia się nie zmienia. Arrakis ma własny zegar. Człowiek, który nie chce przyjąć tego do wiadomości, musi ponieść konsekwencje swojej głupoty.— Legenda o Selimie, Ujeżdżaczu Czerwi Gdy tylko upał dnia zaczął słabnąć, z ocienionych miejsc, w których kryli się przed słońcem, wyłoniła się grupka zensunnitów i podjęła przygotowania do kontynuacji wędrówki w stronę Muru Zaporowego. Izmaela nie pociągały zbytnio hałas i smród cywilizacji, ale nie pozwoliłby, aby El’hiim udał się do osady VenKee Enterprises bez nadzoru. Syn Selima Ujeżdżacza Czerwi nazbyt często wybierał niebezpiecznie swobodny sposób postępowania z obcoświatow-cami. Izmael okrył swoją szorstką skórę odzieniem ochronnym, wykazując się zdrowym rozsądkiem, mimo iż aroganccy młodsi członkowie jego plemienia nie zrobili tego. Pomarszczoną twarz zasłonił maską, by zatrzymać wydychaną wilgoć, a warstwy filtracyjne tkaniny, z której uszyte było jego ubranie, wchłaniały pot, destylując z niego wodę. Niczego nie tracił.Jednak pozostali mężczyźni nie dbali o swoją wodę, zakładając, że zawsze mogą ją kupić. Mieli stroje obcej produkcji, wybrane raczej z myślą o nadążaniu za modą niż dla ich przydatności na pustyni. Nawet El’hiim paradował w jaskrawych kolorach, gardząc pustynnym kamuflażem.Izmael przyrzekł leżącej na łożu śmierci matce chłopca, że będzie go pilnował, i starał się — być może zbyt często — by młodzieniec to zrozumiał. Ale El’hiim i jego przyjaciele należeli do zupełnie innego pokolenia; patrzyli na niego jak na relikt przeszłości. Od El’hiima dzieliła Izmaela przepaść. Kiedy umierała jego matka, El’hiim błagał ją, by zgodziła się na leczenie w Arrakis, ale Izmael stanowczo sprzeciwił się zwróceniu o pomoc do niegodnych zaufania obcych. Marha posłuchała męża, a nie syna. W opinii El’hiima była to bezpośrednia przyczyna jej śmierci. Młodzieniec uciekł, schowawszy się na statku VenKee Enterprises, który zabrał go na odległe planety, w tym na Poritrina, nadal zniszczonego po powstaniu niewolników, podczas którego Izmael i jego zwolennicy uciekli na Arrakis. W końcu wrócił do plemienia, ale to, co zobaczył i czego się nauczył, ukształtowało go na zawsze. Doświadczenia przekonały go, że zensunnici powinni przyjąć obce zwyczaje, włącznie ze zbieraniem i sprzedażą przyprawy.Dla Izmaela była to anatema, policzek wymierzony Selimowi Ujeż-dżaczowi Czerwi i zaparcie się jego misji. Za nic jednak nie złamałby słowa danego Marsze, więc — choć niechętnie — nie opuszczał El’hii-ma, nawet w jego szaleństwie.— Spakujmy się i podzielmy między siebie ciężary — rzekł El’hiim radosnym tonem na myśl o

tym, co go czeka. — Możemy bez trudu dotrzeć w parę godzin do osady VenKee, a wtedy będziemy mieli resztę nocy dla siebie.Zensunnici zachichotali i wzięli się do pracy, myśląc już o tym, na co wydadzą swoje brudne pieniądze. Izmael się zachmurzył, ale zachował swoje zdanie dla siebie.Wygłaszał je tak często, że w uszach młodych musiało brzmieć jak słowa zrzędzącej jędzy. El’hiim, nowy naib siczy, miał własną koncepcję przewodzenia ludziom.Izmael zdawał sobie sprawę, że jest upartym starcem, który dźwiga na bolącym karku sto trzy lata. Ciężkie życie na pustyni i stała obecność melanżu w diecie pozwoliły mu zachować siły i zdrowie, podczas gdy pozostali zmiękli. Chociaż wyglądał jak Matuzalem ze starożytnych świętych tekstów, był przekonany, że nadal byłby w stanie przechytrzyć i pokonać każdego z tych młokosów, gdyby któryś wyzwał go na pojedynek.Żaden jednak tego nie zrobił. Było to kolejne odstępstwo od starych zwyczajów. Podnieśli pakunki skondensowanego, oczyszczonego melanżu, który zebrali na piaskach. Chociaż Izmael nie zgadzał się ze sprzedażą przyprawy, zarzucił na barki ciężar co najmniej tak duży jak pozostali. Był gotów do drogi, zanim jego młodzi towarzysze skończyli szarpać się z ekwipunkiem, i czekał w stoickim milczeniu, aż wreszcie El’hiim ruszył hałaśliwym, lekkomyślnym krokiem. Gromadka wynurzyła się ze skał w blasku zachodzącego słońca i zaczęła schodzić po stromym zboczu. W długich cieniach zwiastujących zmierzch mrugały światła w osadzie VenKee położonej w zacisznym miejscu obok Muru Zaporowego. Budynki o obcych kształtach tworzyły bezładną, wzniesioną bez żadnego planu mieszaninę. Prefabrykowane domy i biura, wyplute przez statki towarowe, były niczym rakowata narośl.Izmael zmrużył błękitne w błękicie oczy i spojrzał przed siebie.— To osiedle zbudowali moi ludzie po przybyciu z Poritrina — po wiedział.El’hiim uśmiechnął się i kiwnął głową.— Znacznie się rozrosło, prawda? — Młody naib był gadatliwy i mar nował wilgoć wydobywającą się z oddechem z jego nieosłoniętych ust. — Adrien Venport dobrze płaci i ma zawsze zapotrzebowanie na przyprawę.Izmael maszerował naprzód, pewnie stawiając stopy na luźnych kamieniach.— Nie pamiętasz wizji swojego ojca? — zapytał.— Nie — odparł ostro El’hiim. — W ogóle nie pamiętam ojca. Pozwolił się połknąć czerwiowi, zanim się urodziłem, i wszystkim, co mam, są legendy. Skąd mogę wiedzieć, co jest prawdą, a co mitem?— Uważał, że handel przyprawą z obcoświatowcami zniszczy nasz zcnsunnicki sposób życia i w końcu zabije Szej-huluda… chyba że położymy temu kres. Równie dobrze można by próbować powstrzymać piasek wciskający się przez grodzie. Wybrałem inną drogę i przez minionych dziesięć lat dobrze nam się powodziło. — Uśmiechnął się do ojczyma. — Ale ty zawsze znajdziesz powód do narzekań, prawda? Czy nie lepiej, że to my, rodowici mieszkańcy Arrakis, zbieramy przyprawę i czerpiemy z niej zyski? Czy nie my powinniśmy być tymi, którzy zbierają melanż i sprzedają go VenKee? W przeciwnym razie przyślą obcoświatowców, własne zespoły… — Już przysłali — wtrącił jeden z mężczyzn.— Pytasz o to, który grzech łatwiejszy jest do przyjęcia — odparł Izmael. — Dla mnie żaden. El’hiim potrząsnął głową, spoglądając wymownie na towarzyszy, jakby chciał pokazać, jak beznadziejny jest starzec. Przed wieloma laty, kiedy Izmael pojął matkę El’hiima za żonę, usiłował wychować chłopca zgodnie z tradycyjnymi wartościami, kierując się wizjami Selima Ujeżdżacza Czerwi. Być może za mocno naciskał i zmusił niechcący syna do zwrócenia się w innym kierunku.Przed śmiercią Marha wymogła na Izmaelu przyrzeczenie, że będzie chronił jej syna i wspierał go radą, ale z upływem lat zaczęło go ono uwierać niczym ostry kamyk w bucie. Chociaż żywił poważne obawy, nie miał wyboru i poparł El’hiima jako kandydata na naczelnika. Od tamtej pory Izmael czuł się tak, jakby ześlizgiwał się ze stromej wydmy.Ostatnio El’hiim wykazał się kiepską oceną sytuacji, sprowadzając dwa małe transportowce do jednego z ukrytych zensunnickich obozów w głębi pustyni. Potraktował to jako wygodny sposób wymiany towarów, które były zbyt ciężkie, by można je było daleko zanieść, ale Izmaelowi te małe jednostki za bardzo przypominały statki łowców niewolników, którzy schwytali go, gdy był chłopcem. — Narażasz nas! — Izmael z trudem zmusił się, by nie podnieść głosu i nie wprawić młodego naiba w zakłopotanie. — A jeśli ci lu dzie mają zamiar nas uprowadzić?Ale El’hiim zbył jego obawy.— To nie są łowcy niewolników, Izmaelu. To kupcy.— Naraziłeś nas na niebezpieczeństwo — nie ustępował starzec.— Nawiązaliśmy stosunki handlowe. Ci mężczyźni są godni zaufania.Izmael pokręcił głową, nie powściągając już gniewu.— Dałeś się uwieść wygodzie — powiedział. — Powinniśmy się starać położyć kres wszelkim operacjom związanym z eksportem przyprawy i oprzeć pokusie udogodnień. El’hiim westchnął.— Szanuję cię, Izmaelu… ale czasami jesteś niewiarygodnie krót kowzroczny.Odszedł powitać kupców z VenKee Enterprises, zostawiając nie-posiadającego się z wściekłości Izmaela.Kiedy zapadła noc, dotarli do podnóża Muru Zaporowego. Skrajne budynki, kondensatory wilgoci i zasilane energią słoneczną generatory wypełzały niczym pleśń z osłoniętych miejsc na wysokie skały.Izmael szedł dalej równym krokiem, chociaż pozostali ludzie pustyni przyspieszyli, nie mogąc się doczekać zdobyczy tak zwanej cywilizacji. W mieście panował gwar, kakofonia niepodobna do czegokolwiek, co

można było usłyszeć na otwartym blechu. Rozmawiało wielu ludzi, huczała maszyneria, brzęczały generatory. Raziły go światła i zapachy.Po ulicach osady VenKee rozeszła się już wieść o ich przybyciu. Na ich powitanie wychodzili z domów pracownicy kompanii, dziwnie ubrani, z niepojętymi gadżetami. Kiedy wiadomość dotarła do biur VenKee, ruszył dostojnie w ich stronę przedstawiciel handlowy firmy, zadowolony, że ich widzi. Uniósł ręce w powitalnym geście, ale Izmael pomyślał, że jego uśmiech jest przypochlebny i nieprzyjemny.El’hiim uścisnął krzepko jego dłoń.— Przynieśliśmy kolejną dostawę. Możecie ją kupić… jeśli cena jest ta sama.— Melanż jest równie cenny jak zawsze. A uroki naszego osiedla są do waszej dyspozycji, jeśli macie na nie ochotę.Ludzie El’hiima hałaśliwie mu podziękowali. Oczy Izmaela się zwęziły, ale nic nie rzekł. Zdjął sztywno z pleców pakunek z przyprawą i upuścił go na zakurzoną ziemię, jakby był to wór śmieci.Przedstawiciel VenKee Enterprises wezwał radośnie tragarzy, by uwolnili ludzi pustyni od ciężaru i zabrali melanż do probierni, gdzie zważy się go, wyceni i zapłaci za niego. Kiedy sztuczne światła rozbłysły jaśniej, by odegnać napływający z pustyni mrok, Izmaela uderzyła hałaśliwa obca muzyka. El’hiim i jego ludzie folgowali sobie, wydając świeżo zarobione pieniądze. Przyglądali się obrzmiałym od wody tancerkom o nieapetycznej skórze i wlewali w siebie ogromne ilości piwa przyprawowego, żenująco się upijając. Izmael nie brał w tym udziału. Po prostu siedział i patrzył na nich, nienawidząc każdej spędzonej tam minuty i chcąc wrócić do domu, na bezpieczną i cichą pustynię. Od setek lat nie było między mną i wszechumysłem połączenia ładującego, więc Omnius nie zna moich myśli, z których pewne można by uznać za nielojalne. Ale nie chcę, by takie były. Po prostu jestem z natury ciekawy. — Dialogi Erazma Otoczony umierającymi, jękami bólu i całą gamą błagalnych min, Erazm skrupulatnie nagrywał każdy obiekt eksperymentu. Wymagała tego naukowa dokładność. Śmiertelny retrowirus był prawie gotowy do wypuszczenia. Erazm właśnie wrócił z ostatniego z serii spotkań z Rekurem Va-nem, podczas którego chciał omówić najlepsze metody rozprzestrzeniania zarazy, ale zirytował się — w takim stopniu, w jakim może się zirytować robot — gdyż Tlulaxanin stale zmieniał temat, zadręczając go pytaniami o postępy eksperymentu z gadzim odrastaniem tkanek. Van obsesyjnie myślał o odzyskaniu kończyn, ale robot miał ważniejsze sprawy na głowie.Aby go uspokoić, Erazm założył mu biologiczne opatrunki na ramiona i okłamywał, wyolbrzymiając wyniki tej kuracji. Pod opatrunkami rzeczywiście pojawiły się guzki i były bezsporne dowody na ponowne wyrastanie kości, ale odbywało się to w tak ślimaczym tempie, że praktycznie nie miało znaczenia. Być może samo w sobie było to interesujące, ale była to tylko jedna z wielu ważnych trwających prób. Tego ranka Erazm uznał za konieczne zwiększenie dawki leków, by pozbawiony kończyn człowiek skupił się na tym, co istotne, a nie na swoich głupich sprawach osobistych. Odziany w jedną ze swoich ulubionych luksusowych tóg, tym razem intensywnie niebieską, Erazm przechodził z celi do celi, zachowując miły uśmiech na elastometalowej twarzy. Współczynnik zarażonych wynosił blisko siedemdziesiąt, a umieralności czterdzieści trzy procent. Przy tym wielu z tych, którzy wyzdrowieli, miało pozostać trwale okaleczonych wskutek zerwania ścięgien, co było jeszcze jednym następstwem choroby. Nieliczne spośród ofiar eksperymentu cofały się na jego widok, kuląc w kątach zapaskudzonych cel. Inne wyciągały błagalnie ręce, a w ich zamglonych chorobą oczach widać było rozpacz; ci więźniowie — doszedł do wniosku robot — musieli majaczyć albo mieć urojenia. Ale oczywiście paranoja i irracjonalne zachowania były oczekiwanymi objawami działania wirusa. Erazm zainstalował nowy zestaw sensorów węchowych o zwiększonej czułości, by móc gromadzić i porównywać próbki odorów unoszących się w laboratorium. Uważał, że jest to ważna część doświadczenia. Prowadząc niezmordowanie od lat eksperymenty i mutując wirusy, był dumny ze swoich osiągnięć. Łatwo było stworzyć chorobę, która zabijała te kruche istoty biologiczne. Sztuka polegała na tym, by znaleźć taką, która szybko rozprzestrzeni się w ich populacjach, zabije duży odsetek ofiar i będzie prawie niemożliwa do wyleczenia.Robot i jego tlulaxański współpracownik wybrali genetycznie zmodyfikowanego, przenoszonego drogą kropelkową retrowirusa, który — chociaż niezbyt odporny na warunki zewnętrzne — łatwo przedostawał się przez błony śluzowe i otwarte rany. Po przeniknięciu do ludzkiego ciała — w przeciwieństwie do większości podobnych chorób — osadzał się w wątrobie, szybko duplikował i wytwarzał enzym przekształcający hormony w trujące związki, których wątroba nie była w stanie rozłożyć.Początkowym objawem choroby było upośledzenie funkcji poznawczych, prowadzące do irracjonalnych zachowań i otwartej agresji. Zupełnie jakby hrethgirów trzeba było popychać do nieobliczalnych działań.W pierwszym stadium symptomy były niegroźne, więc zakażone ofiary funkcjonowały w społeczeństwie wiele dni, rozprzestrzeniając wirusa, zanim zdały sobie sprawę, że są chore. Kiedy jednak wzrastała ilość trujących związków w organizmie, niszcząc stopniowo wątrobę, następowało drugie stadium. W nim nie można już było powstrzymać postępów choroby, która u ponad czterdziestu procent

testowanych prowadziła do zgonu. Gdyby w ciągu kilku tygodni zmarł taki odsetek populacji światów Ligi, reszta szybko by skruszała. Byłoby cudownie obserwować to i dokumentować. Erazm spodziewał się, że gdy światy Ligi zaczną upadać jeden po drugim, zbierze dość informacji, by badać je przez stulecia, w których Omnius będzie odbudowywał Zsynchronizowane Światy. Kiedy robot wszedł do następnej sekcji, w której w hermetycznych pomieszczeniach umieścił inną partię królików doświadczalnych, stwierdził z zadowoleniem, że wiele ofiar albo zwija się w agonii, albo leży martwych w kałużach wymiocin i ekskrementów. Przyglądając się dokładnie każdej ofierze, Erazm zauważał i odnotowywał różne otarcia skóry, otwarte rany (czyżby samookaleczenia.7), drastyczny spadek wagi ciała i odwodnienie. Studiował powykręcane w chwili zgonu zwłoki, żałując, że nie dysponuje sposobem zmierzenia poziomu bólu, którego doznawała każda ofiara. Nie był mściwy; po prostu chciał mieć skuteczny środek niszczenia ludzi, by śmiertelnie osłabić światy Ligi. Zarówno on, jak i komputerowy wszechumysł widzieli w narzucaniu porządku chaotycznej ludzkości same korzyści. Bez wątpienia broń biologiczna była gotowa do użycia.Z przyzwyczajenia poszerzył uśmiech na zmiennokształtnej srebrzystej twarzy. Po długich konsultacjach z Rekurem Vanem wykorzystał swoją inżynierską wiedzę do zaprojektowania odpowiednich rozpylających wirusy pojemników — torped, które spalą się w atmosferze rojącej się od hrethgirów planety i dostarczą na jej powierzchnię organizmy wywołujące zarazę. W powietrzu retrowirusy będą słabe, niemniej wystarczająco silne, by przetrwać. A kiedy dopadną populację, szybko się rozprzestrzenia. Sporządziwszy końcowy rachunek ludzi, którzy zmarli, Erazm skierował błyszczące włókna optyczne ku okienku obserwacyjnemu. Znajdowało się za nim małe pomieszczenie, z którego czasami podglądał ofiary eksperymentów przez lustro weneckie. Szyba pokryta była z jednej strony warstwą odblaskową, tak że ludzie, ze swoim słabym wzrokiem, widzieli w niej tylko własne odbicia. Zmienił długość fal, zerknął przez okno i ze zdumieniem ujrzał w pomieszczeniu obserwującego go Gilbertusa Albansa. Jak się tam dostał, pokonując wszystkie zabezpieczenia? Jego wierny wychowanek uśmiechnął się, wiedząc, że Erazm go widzi. Robot zareagował niepokojem graniczącym z przerażeniem.— Gilbertusie, zostań tam. Nie ruszaj się. — Włączył aparaturę kon trolną, by się upewnić, że pomieszczenie obserwacyjne jest szczelnie zamknięte i wysterylizowane. — Mówiłem ci, żebyś nigdy nie wcho dził do tych laboratoriów. To dla ciebie zbyt niebezpieczne.— Zamknięcia są nienaruszone, ojcze — powiedział mężczyzna. Dzięki intensywnym ćwiczeniom był dobrze umięśniony. Miałczystą, gładką skórę i gęste włosy.Pomimo tych zapewnień Erazm oczyścił powietrze w pokoju i zastąpił je świeżym, przeftltrowanym. Nie mógł ryzykować zarażenia Gilbertusa. Gdyby jego ukochany człowiek został wystawiony na działanie choćby jednego wirusa, mógłby straszliwie cierpieć i umrzeć, a takiego wyniku robot absolutnie nie pragnął.Zostawiwszy na chwilę swoje eksperymenty, nie dbając o to, że być może niszczy dane z całego tygodnia, Erazm ruszył spiesznie wzdłuż hermetycznych cel, w których piętrzyły się stosy czekających na kremację trupów. Nie zwracał uwagi na ich wytrzeszczone oczy, obwisłe usta i kończyny przypominające spieczone owady, skamieniałe w stężeniu pośmiertnym. Gilbertus różnił się od innych ludzi. Jego umysł był uporządkowany, racjonalny i wydajny, tak bliski komputerowi, jak było to biologicznie możliwe, ponieważ wychował go sam Erazm.Chociaż miał już ponad siedemdziesiąt lat, dzięki przedłużającemu życie zabiegowi, któremu poddał go Erazm, wciąż wyglądał, jakby był w kwiecie wieku. Wyjątkowi ludzie, tacy jak Gilbertus, nie musieli się upadlać ani starzeć, więc robot zadbał o to, by zapewnić temu człowiekowi wszelkie możliwe atuty i ochronę.Gilbertus nigdy nie powinien ryzykować, przychodząc do laboratoriów, w których niezależny robot eksperymentował z zarazą. Było to zbyt niebezpieczne.Dotarłszy do pomieszczenia sterylizacyjnego, Erazm zerwał z siebie niebieską togę i umieścił ją w spalarce; ubranie zawsze można zastąpić innym. Spryskał swoje metalowe ciało silnym środkiem dezynfekującym i środkami antywirusowymi, upewniając się, że skropił każde połączenie i zagięcie. Następnie starannie się osuszył i sięgnął do drzwi. Zawahał się. Przed wyjściem powtórzył cały proces odkażania, a potem poddał mu się po raz trzeci. Na wszelki wypadek. Nigdy dość środków ostrożności, by zapewnić Gilbertusowi bezpieczeństwo.Kiedy w końcu stanął z ulgą przed przybranym synem, był dziwnie nagi, bez zwykłego wykwintnego stroju. Zamierzał pouczyć Gilbertu-sa, raz jeszcze przestrzec go przed głupim narażaniem się na niebezpieczeństwo przez przychodzenie tutaj, ale jakaś dziwna emocja złagodziła jego surowe słowa. Kilkadziesiąt lat temu wystarczająco mocno beształ zdziczałe dziecko, ilekroć się źle zachowało, ale teraz Gilbertus był w pełni zaprogramowanym i chętnie z nim współpracującym człowiekiem. Przykładem tego, co mógłby osiągnąć ten gatunek.Ujrzawszy go, mężczyzna pojaśniał tak wyraźnie, że Erazm poczuł przypływ… dumy?— Czas na naszą partię szachów — powiedział Gilbertus. — Za grasz ze mną?Robot czuł potrzebę wyprowadzenia go z laboratorium.— Zagram, ale nie tutaj — odparł. — Musimy znaleźć się daleko od oddziału zakaźnego, bo tu nie jesteś bezpieczny.— Ależ, ojcze, czy nie dałeś mi już odporności na wszelkie możliwe choroby dzięki zabiegowi

przedłużenia życia? Powinienem być tutaj wystarczająco bezpieczny.— „Wystarczająco bezpieczny” to nie to samo co całkowicie bezpieczny — rzekł Erazm, zdziwiony swoją troską, która ocierała się o irracjonalność.Gilbertus nie wydawał się zaniepokojony.— A czym jest bezpieczeństwo? — odparł. — Czyż nie uczyłeś mnie, że to złudzenie? — Proszę, nie spieraj się niepotrzebnie ze mną. Nie mam teraz na to dość czasu. Ale przecież sam opowiadałeś mi o starożytnych filozofach, którzy nauczali, że nie ma czegoś takiego jak bezpieczeństwo: ani dla organizmu biologicznego, ani dla myślącej maszyny. Jaki jest więc sens stąd wychodzić? Zaraza może mnie dopaść albo nie. A twoje mechanizmy mogą w każdej chwili przestać działać z powodów, których jeszcze nie rozważyłeś. Albo może spaść meteoryt i zabić nas obu. — Synu, wychowanku, drogi Gilbertusie, czy pójdziesz ze mną? Możemy szczegółowo przedyskutować te zagadnienia, ale gdzie indziej.— Skoro jesteś taki uprzejmy, co jest ludzką cechą i służy do manipulowania innymi, zrobię, jak sobie życzysz.Ruszył w towarzystwie niezależnego robota do wyjścia ze zwieńczonego kopułą budynku. Przeszli przez śluzę powietrzną i znaleźli się pod zabarwionym czerwono niebem Corrina. Kiedy odchodzili, Gilbertus rozmyślał nad tym, co zobaczył w laboratoriach.— Ojcze — zapytał w końcu — nigdy nie przeszkadza ci, że zabijasz tylu ludzi?— Robię to dla dobra Zsynchronizowanych Światów, Gilbertusie. — Ale przecież są ludźmi… jak ja. Erazm odwrócił się do niego.— Nie ma takich ludzi jak ty.Przed wieloma laty robot stworzył specjalny termin dla uhonorowania rozkwitających talentów umysłowych Gilbertusa, jego niezwykłej zdolności porządkowania danych w pamięci i umiejętności logicznego myślenia.— Jestem twoim mentorem — powiedział — ty zaś moim uczniem. Szkolę cię w mentalizacji, a zatem będę cię określał przydomkiem, który wywiodłem z tego terminu. Od tej pory będę go używał za każ dym razem, kiedy będę szczególnie zadowolony z twoich wyników. Mam nadzieję, że uznasz, iż jest to czułe słowo.Gilbertus uśmiechnął się, usłyszawszy pochwałę z ust mistrza.— Czułe słowo? A jak ono brzmi, ojcze?— Będę cię nazywał moim Mentatem.I przydomek ten przylgnął do młodzieńca.— Rozumiesz, że Zsynchronizowane Światy przyniosą korzyści ro dzajowi ludzkiemu — rzekł teraz Erazm. — Dlatego te poddawane pró bom osoby sapo prostu… inwestycją. I dopilnuję, żebyś żył wystarcza jąco długo, by zebrać owoce tego, co planujemy, mój Mentacie.Gilbertus się rozpromienił.— Będę czekał i przyglądał się rozwojowi wydarzeń, ojcze. Dotarłszy do willi Erazma, weszli do zacisznego ogrodu botanicznego, małego świata bujnych roślin, tryskających fontann i kolibrów — ich prywatnego azylu, miejsca, w którym mogli wspólnie spędzać szczególne chwile. Nie mogąc się doczekać, kiedy zaczną grę, Gilbertus już wcześniej rozstawił pionki i figury na szachownicy. Przesunął pion. Erazm zawsze pozwalał Gilbertusowi zrobić pierwszy ruch; wydawało się, że to sprawiedliwe, i było przejawem ojcowskiej pobłażliwości. — Ilekroć moje myśli zaczynają niespokojnie gnać — rzekł Gilber tus — robię tak, jak mnie nauczyłeś, by odzyskać spokój i skuteczność działania umysłu. Wykonuję złożone obliczenia matematyczne. Po maga mi to usunąć wątpliwości i troski. Czekał, aż Erazm wysunie swojego piona. — Doskonale, Gilbertusie. — Robot obdarzył go najszczerszym uśmiechem, na jaki mógł się zdobyć. — Prawdę mówiąc, ty jesteś do skonały. Kilka dni później wszechumysł wezwał Erazma do Wieży Centralnej. Właśnie przybył mały statek z jednym z nielicznych ludzi, którzy mogli przylatywać bezkarnie na główny Zsynchronizowany Świat. Wysiadł z niego zasuszony mężczyzna i stanął obok pawilonu, przed wieżą. Elastometalowa budowla, w której mieścił się Omnius, mogła zmieniać kształt jak żywa istota, to wznosząc się groźnie, to pochylając nisko.Erazm rozpoznał smagłego mężczyznę. Miał blisko osadzone oczy i łysą głowę, był większy od Tlulaxanina i wyglądał mniej podejrzanie. Jeszcze teraz, wiele dziesięcioleci po swoim zniknięciu i rzekomej śmierci, YorekThurr nie ustawał w działaniach na rzecz zniszczenia rodzaju ludzkiego. Sprzymierzywszy się potajemnie z myślącymi maszynami, wyrządził już nieobliczalne szkody Lidze Szlachetnych i ukochanemu, głupiemu dżihadowi Sereny Butler. Dawno temu Thurr był osobiście wybranym przez Iblisa Ginjo dowódcą Policji Dżihadu. Wykazał się niezwykłym talentem do wykrywania pomniejszej rangi zdrajców, ludzi, którzy współpracowali z myślącymi maszynami. Oczywiście jego niepospolite zdolności brały się stąd, że zaprzedał się Omniusowi w zamian za zabieg przedłużający życie, mimo iż w owym czasie jego ciało miało już najlepszy okres za sobą. Przez te wszystkie lata, kiedy kierował Dżipolem, Thurr przekazywał na Corrina staranne raporty. Jego pracy niczego nie można było zarzucić, a zabijane przezeń kozły ofiarne były nieistotnymi, nieważnymi szpiegami, których można było poświęcić dla większego dobra, jakim był wzrost znaczenia Thurra w Lidze. Po śmierci Iblisa Ginjo pracował kilkadziesiąt lat nad napisaniem na nowo historii, szkalując Xaviera Harkonnena i robiąc męczennika z Wielkiego Patriarchy. Wspólnie z wdową po Ginjo przewodniczył Radzie Dżihadu, ale kiedy nadszedł czas, że mógł zasiąść w fotelu Wielkiego Patriarchy, wymanewrowała go i umieściła na tym stanowisku swojego syna, a po nim wnuka. Czując się zdradzony przez osoby, którym służył, Thurr upozorował własną śmierć

i udał się do myślących maszyn odebrać, co mu się należało. Dostał jeden ze Zsynchronizowanych Światów, Wallacha IX, na którym mógł rządzić, jak mu się podobało.Zobaczywszy Erazma, Thurr odwrócił się i wyprostował. — Przybyłem po plan zniszczenia Ligi — powiedział. — Wiem, że myślące maszyny działają powoli, ale nieubłaganie, lecz minęło ponad dziesięć lat, odkąd zgłosiłem pomysł opracowania zarazy. Dlaczego trwa to tak długo? Chcę, żeby jak najszybciej uwolniono wirusy, bym mógł zobaczyć, co się stanie.— Ty tylko podsunąłeś pomysł, Yoreku Thurze — odparł Erazm. — Rzeczywistą pracę wykonaliśmy ja i Rekur Van.Łysielec zmarszczył brwi i lekceważąco machnął ręką.— Będę się posuwał w swoim tempie — zagrzmiał Omnius — i wcielę ten plan w życie, kiedy uznam, że nadszedł właściwy czas.— Oczywiście, Omniusie, ale ponieważ pochlebiam sobie, że to ja podsunąłem ten pomysł, jest zupełnie naturalne, że ciekawi mnie, jak postępują prace nad jego realizacją.Będziesz zadowolony z tych postępów, Yoreku Thurze. Erazm przekonał mnie, że wyhodowany ostatnio szczep retrowirusa jest wystarczająco zabójczy, chociaż niszczy tylko czterdzieści trzy procent zarażonych ludzi.— Aż tylu! — krzyknął ze zdumieniem Thurr. — Jeszcze nigdy nie było tak śmiertelnej zarazy.— Według mnie ta choroba nadal jest nieskuteczna, gdyż nie zabija nawet połowy naszych wrogów.W ciemnych oczach Thurra pojawił się błysk.— Ale nie możesz zapominać, Omniusie, że będzie wiele nieprzewidzianych zgonów z powodu braku opieki, głodu i wypadków. Kiedy na każde pięć osób dwie będą umierały na zarazę, a wiele innych, osłabionych, będzie się starało wyzdrowieć, nie wystarczy lekarzy, by zająć się wszystkimi zarażonymi, nie mówiąc już o tych, którzy zapadną na inne choroby lub odniosą jakieś obrażenia. I pomyśl o zamieszaniu, jakie wywoła to we władzach, w społeczeństwach, w wojsku! — Omal się nie zakrztusił ze złośliwej radości. — Liga nie będzie w stanie przystąpić do ofensywy przeciw Zsynchronizowanym Światom ani bronić się czy wzywać pomocy, gdyby zaatakowała ją wtedy armia myślących maszyn. Czterdzieści trzy procent! Ha, to naprawdę śmiertelny cios dla reszty rodzaju ludzkiego!— Ekstrapolacje Yoreka Thurra są sensowne, Omniusie — odezwał się Erazm. — W tym wypadku sama nieprzewidywalność ludzkiego społeczeństwa spowoduje poważniejsze szkody, niż mogłyby na to wskazywać liczby ofiar retrowirusa.— Wkrótce będziemy mieli empiryczne dowody — odparł Om-nius. — Pierwsza partia kapsuł z rozsadnikami zarazy jest gotowa do wystrzelenia, a druga jest już w produkcji.Thurr pojaśniał.— Wspaniale. Chcę zobaczyć, jak będą wystrzeliwane — rzekł. Erazm zastanawiał się, czy podczas zabiegu przedłużenia życia cośposzło nie tak i wypaczyło umysł Thurra, czy też był on taki od początku.— Chodź ze mną — powiedział w końcu. — Znajdziemy ci miejsce, z którego będziesz mógł wygodnie obserwować odpalenie. Później przyglądali się, jak w szkarłatne niebo, rozświetlone blaskiem czerwonego olbrzyma, wokół którego krążył Corrin, wystrzeliwane są ogniste pociski. — Ludzie cieszą się podczas oglądania ogni sztucznych — powiedział Thurr. — Dla mnie jest to naprawdę wspaniały spektakl. Skutek tego będzie równie nieubłagany jak siła ciążenia. Nic nie może nas powstrzymać. „Nas… interesujący dobór słów — pomyślał Erazm. — Ale nie ufam mu całkowicie. Jego umysł pełen jest ponurych intryg”.Robot podniósł uśmiechniętą elastometalową twarz ku niebu, by popatrzeć, jak następna fala torped z zarazą odlatuje w tę część kosmosu, w której leżały światy Ligi. Ludzie witają mnie jako zwycięskiego bohatera. Walczyłem z cymekami i obalałem rządy myślących maszyn, ale nie poprzestanę na tym. Moja praca dopiero się zaczyna.— primero Quentin Butler,Wspomnienia z wyzwolenia Parmentiera Po odbiciu Honru z rąk myślących maszyn Quentin i jego żołnierze przez miesiąc sprzątali, pomagali w odbudowie miast maszyn i udzielali pomocy ocalałym ludziom. Potem miała tam zostać połowa najemników z Ginaza, by nadzorować utrwalanie się władzy ludzi i pomagać w likwidacji ognisk oporu robotów, jeśli jakieś jeszcze pozostały. Kiedy zakończono te przygotowania, primero Butler i jego dwaj starsi synowie odlecieli z głównymi siłami floty na pobliskiego Parmentiera. Dżihadystom należał się zasłużony odpoczynek, a Rikov pragnął jak najszybciej powrócić do żony i jedynej córki.Zanim podbój Honru przesunął granice Ligi w głąb terytorium Omniusa, Parmentier był jej częścią leżącą najbliżej Zsynchronizowanych Światów. W ciągu kilku dziesięcioleci ludzie zanotowali niezwykłe postępy w ponownym zagospodarowywaniu planety po latach niszczycielskiej okupacji. Zbudowane przez maszyny obskurne zakłady przemysłowe zostały oczyszczone, usunięto toksyczne związki chemiczne i śmieci, zrekultywowano pola, zasadzono lasy, wybagro-wano rzeki i skierowano je w nowe koryta.Chociaż Rikov Butler poświęcał wiele czasu służbie w Armii Dżiha-du, był też lubianym i skutecznym gubernatorem Parmentiera. Czekał z ojcem na mostku flagowej balisty i uśmiechnął się, kiedy spokojna planeta — na której był jego dom — znalazła się w polu widzenia.- Nie mogę się doczekać spotkania z Kohe — powiedział cicho, stojąc obok fotela dowódcy. — 1 właśnie sobie uświadomiłem, że Ray-na skończyła jedenaście lat. Tak rzadko ją widywałem.— Nadrobisz to — rzekł Quentin. — Chcę, żebyś miał więcej dzieci, Rikov. Jedna wnuczka to dla mnie za mało.— A nie możesz mieć więcej, skoro nigdy nie jesteś sam z żoną — powiedział Faykan, dając bratu kuksańca. — Jestem pewien, że

są jakieś kwatery w mieście, gdybyś wolał odosobnienie.— Ojciec i brat są zawsze mile widziani w moim domu. — Rikov roześmiał się. — Kohe nie wpuściłaby mnie do łóżka, gdybym was odprawił.— Czyń swoją powinność, Rikov — powiedział Quentin, udając surowy ton. — Twój starszy brat nie pali się do żeniaczki.— Jeszcze nie — rzekł Faykan. — Nie znalazłem wciąż panny z odpowiednimi koneksjami politycznymi. Ale znajdę.— Jakież to romantyczne!W ciągu tych lat Rikov i Kohe zbudowali piękną posiadłość na wzgórzu, z którego roztaczał się widok na główne miasto Parmentie-ra, Niubbe. Z czasem, pod skutecznymi rządami Rikova, planeta stanie się bez wątpienia potężnym światem Ligi.Kiedy flota dżihadu wylądowała, a żołnierze i najemnicy zostali wysłani na przepustki, Quentin udał się z synami do posiadłości gubernatora. Kohe, która nigdy nie okazywała publicznie silnych emocji, złożyła na policzku męża niewinny pocałunek. Z domu wyszła powitać ich Rayna, dziewczyna o dużych oczach i słomkowych włosach, która przedkładała książki nad towarzystwo przyjaciół. W budynku znajdowała się ozdobna kaplica Trójcy Męczenników. W wazonach stały jasnopomarańczowe nagietki złożone w ofierze Manionowi Niewinnemu.Jednak choć Kohe Butler była pobożną kobietą, przestrzegającą codziennej modlitwy i innych praktyk religijnych, nie była taką fanatyczką jak martyryści, którzy znaleźli na Parmentierze mocny punkt oparcia. Ludność pamiętała tu ucisk ze strony myślących maszyn i chętnie zwróciła się ku jednej z religii nastawionych bardziej wojowniczo do robotów.Kohe dbała również o to, by jej rodzina i służba nie brały melanżu. — Serena Butler nie używała go, więc i my nie będziemy używać — argumentowała. Rikov od czasu do czasu pozwalał sobie na ów powszechny występek na manewrach wojskowych, ale w domu zachowywał się przykładnie. Rayna milczała przy stole, ale jej maniery były bez zarzutu.— Jak długo zostaniesz? — zapytała Kohe męża.Czując przypływ wielkoduszności, Quentin dźwignął się z krzesła. — Faykan nie ma nic lepszego do roboty, niż lecieć ze mną i gromić myślące maszyny, ale Rikov ma inne zobowiązania — powiedział. — Za długo trzymałem go z dala od ciebie, Kohe. Rządzenie Parmentie- rem jest przynajmniej tak samo ważne jak służba w Armii Dżihadu. Dlatego, na mocy władzy, którą dano mi jako primero, udzielam mu długiego, minimum rocznego urlopu, by mógł wypełnić swoje obo wiązki jako przywódca polityczny, mąż i ojciec. Widząc radość i zdumienie na twarzach Kohe i Rayny, Quentin poczuł wewnątrz ciepło. Kompletnie zaskoczony Rikov nie wiedział, jak zareagować.— Dziękuję, primero — powiedział w końcu. — Dość tych formalności, Rikov. — Quentin uśmiechnął się. — Sądzę, że w domu możesz mi mówić „ojcze”. — Odsunął talerz, bo zaczęła go ogarniać senność. Dzisiaj będzie spał w miękkim łóżku zamiast na koi w swojej kabinie. — A co do ciebie, Faykanie, zrobimy sobie tygodniowy urlop, by wypocząć i uzupełnić zapasy. Żołnierzom i najemnikom też należy się trochę oddechu. Nie tylko maszyny muszą ładować akumulatory. Potem będziemy musieli odlecieć. Faykan ukłonił się oschle.— Tydzień to bardzo hojny gest — rzekł. W dniach wolnych od służby Quentin zabawiał rodzinę Riko-va opowieściami o wyczynach podczas obrony Ixa i o tym, jak został żywcem pogrzebany w wyniku zawalenia się jaskini. Wyznał, że w ciemnych, zamkniętych pomieszczeniach nadal czuje się nieswojo. A potem opowiedział, jak natknął się na Ty tankę Junonę i uciekł przed nią, kiedy dowodził oddziałem, który dokonał wypadu na pogrążoną w chaosie Belę Tegeuse, by ratow; c jej ludność. Słuchacze zadrżeli. Cymeki były jeszcze bardziej tajemnicze i przerażające niż tradycyjne roboty bojowe. Na szczęście, odkąd zwróciły się przeciwko Omniusowi, nie sprawiały wielu kłopotów. Siedząc cicho przy końcu stołu, Rayna słuchała z szeroko otwartymi oczami. Quentin uśmiechnął się do wnuczki. — Powiedz mi, Rayno — spytał — co sądzisz o myślących maszynach?— Nienawidzę ich! To demony. Jeśli sami nie zdołamy ich zniszczyć, ukaże je Bóg. Tak mówi mama.— Chyba że zostały zesłane, by ukarać nas za grzechy — powiedziała Kohe tonem przestrogi.Quentin spoglądał to na matkę, to na córkę, to na Rikova.— Widziałaś kiedy myślącą maszynę, Rayno? — zapytał.— Maszyny są wszędzie wokół nas — odparła dziewczynka. — Trudno się zorientować, które są złe.Uniósłszy brwi, Quentin spojrzał z dumą na Rikova.— Któregoś dnia zostanie dobrą bojowniczką — powiedział.— A może politykiem — rzekł Rikov.— No cóż, przypuszczam, że oni też są potrzebni Lidze.Kiedy jego batalion szykował się do odlotu, Quentin postanowił, że wróci na Salusę Secundusa. Zawsze miał coś do załatwienia z rządem Ligi i Radą Dżihadu i już od półtora roku nie odwiedził milczącej Wandry w Mieście Introspekcji.Całe popołudnie promy woziły najemników i dżihadystów na ogromne statki czekające na orbicie. Quentin objął po kolei Riko-va, Kohe i Raynę.— Wiem, synu, że tęsknisz za dawnymi czasami, kiedy obaj z bratem byliście nieokiełznanymi żołnierzami i walczyliście z myślącymi maszynami. Sam to robiłem, kiedy byłem młody. Ale pamiętaj o swoich obowiązkach wobec Parmentiera i rodziny. Na pewno nie będę się z tobą sprzeczał — rzekł Rikov z uśmiechem. — Pobyt tutaj, w spokoju, z Kohe i Rayną to całkowicie satysfakcjonujący mnie przydział. Ta planeta jest pod moim zarządem. Czas, żebym osiadł i naprawdę uczynił ją moją ojczyzną. Założywszy wojskową czapkę, Quentin wszedł na kapitański prom i udał się na statek flagowy. Zgrupowanie

przeprowadziło przed odlotem procedurę sprawdzającą. Wszystkie balisty i niszczyciele były w pełni zaopatrzone i zatankowane, gotowe do długiej podróży na stołeczną planetę Ligi. Kiedy flota opuściła orbitę i przygotowywała się do wyjścia z układu Parmentiera, technicy namierzyli zbliżającą się jak deszcz meteorytów chmurę małych pocisków, lecących kursem, który nie wydawał się przypadkowy. — Musimy przyjąć, że to obiekty nieprzyjaciela, primero!— Zawrócić i ostrzec obronę planety! — krzyknął Cjuentin. — Wszystkie statki, kurs wstecz, na Parmentiera!Chociaż żołnierze zareagowali natychmiast, widział, że nie zdążą. Torpedy, obiekty niewątpliwie sztuczne i niemal na pewno będące dziełem maszyn, kierowały się prosto na planetę.Na jej powierzchni Rikov uruchomił alarmy, a czujniki wykreślały drogę nadlatujących pocisków. Z dużo większej odległości mknęły statki dżihadu, gotowe zniszczyć mechanicznych intruzów.Ale pociski rozpadły się w atmosferze, nie powodując zniszczeń. Żaden nie dotarł do powierzchni.— Co to było? — zapytał Faykan, pochylając się nad ramieniem technika obsługującego czujniki.— Proponuję, byśmy zostali i przeprowadzili pełną analizę — powiedział Quentin. — Stawiam te jednostki do twojej dyspozycji, Rikov.Syn odrzucił jednak jego ofertę. — Nie ma potrzeby, primero. Cokolwiek to było, nie wyrządziło szkód. Nawet jeśli te pociski to dzieło myślących maszyn, okazały się niewypałami…— Mimo to lepiej wszystko sprawdź — poradził mu Quentin. — Omnius coś knuje.— Parmentier ma nowoczesne laboratoria i sprzęt badawczy, primero. Możemy zrobić to tutaj. No i mamy siły obronne w pełnym składzie.Wydawało się, że jest to powód do dumy dla Rikova.Czekając na orbicie, Quentin był nadal niespokojny, zwłaszcza że celem ataku stał się jego syn. Najwyraźniej rakiety były bezzałogowe. Z jakiegoś powodu wymierzone zostały w Parmentiera, planetę Ligi leżącą najbliżej Zsynchronizowanych Światów. — Może był to po prostu eksperyment z naprowadzaniem — rzekł Faykan. Podczas swej kariery Quentin był świadkiem dużo gorszych działań myślących maszyn. Podejrzewał, że i w tym musi się kryć coś więcej, niż widzi. — Utrzymujcie stan podwyższonej gotowości — przekazał Rikovo- wi. — Może to tylko wstęp do poważniejszej akcji.Przez dwa następne dni Cjuentin utrzymywał swoją flotę w szyku obronnym na skraju układu, ale z przestrzeni nie nadleciały już żadne torpedy. Uspokoiwszy się w końcu, nie widział powodu, by pozostawać tam dłużej. Rzuciwszy raz jeszcze słowa pożegnania Rikovowi, zabrał swoje statki spod Parmentiera i wyruszył w drogę powrotną na Salusę Secundusa. Wszechświat nieustannie stawia na naszej drodze tylu przeciwników, że nie jesteśmy w stanie sobie z nimi poradzić. Dlaczego więc sami jeszcze tworzymy sobie wrogów?— mistrz miecza Istian Goss Chociaż straszliwe tsunami zabiło większość ludności i ogołociło archipelag z wszelkich roślin, po blisko sześćdziesięciu latach wyspy Ginaza pokryła nowa, gęsta dżungla. Stopniowo powracali ludzie, gorliwi uczniowie, kandydaci na najemników, którzy chcieli opanować sztukę walki opracowaną przez legendarnego mistrza miecza Joola Noreta. Ginaz zawsze był wylęgarnią najemników dla potrzeb dżihadu, wspaniałych wojowników, którzy walczyli z myślącymi maszynami na własnych warunkach, używając własnych technik, zamiast stosować się do zbiurokratyzowanych metod Armii Dżihadu. Współczynnik umieralności był wśród nich wysoki, ale mieli też nieproporcjonalnie dużą liczbę bohaterów.Istian Goss urodził się na archipelagu i należał do trzeciego pokolenia ocalałych z katastrofalnej fali zuchów, którzy starali się jak mogli ponownie zaludnić swoją planetę. Młodzieniec zamierzał poświęcić życie walce o wyzwolenie ludzi z niewoli przeklętych maszyn; po to się urodził. Jeśli uda mu się spłodzić kilkoro dzieci, zanim straci życie w dżihadzie, umrze zadowolony.Na plażę wyszedł wielkimi krokami Chirox, wieloręki mek bojowy, prostując swoje gibkie ciało. Zwrócił skrzące się włókna optyczne na grupę uczniów. — Wszyscy ukończyliście zaprogramowany kurs szkoleniowy — powiedział. Jego głos był bezbarwny i monotonny, inny niż u bardziej zaawansowanych modeli. Zaprojektowano go z zaczątkiem zaledwie osobowości i prostymi zdolnościami komunikacyjnymi. — Wszyscy udowodniliście, że radzicie sobie z moimi zaawansowa nymi metodami walki. Jesteście odpowiednimi przeciwnikami dla prawdziwych myślących maszyn. Jak Jool Noret.Chirox wskazał jedną ze swych zbrojnych rąk małe wzniesienie na wyspie. Zbudowano tam z bloków surowej lawy świątynię, w której znajdowała się trumna z kryształowego płazu. Leżało w niej poturbowane, ale zakonserwowane ciało Noreta, mimowolnego założyciela nowej szkoły fechtunku.Uczniowie odwrócili się i spojrzeli w tamtą stronę. Istian zbliżył się z szacunkiem o krok do świątyni w towarzystwie swego przyjaciela i sparingpartnera Nara Triga.— Nie chciałbyś żyć kilkadziesiąt lat temu i trenować pod kierunkiem samego Noreta?— Zamiast tej przeklętej maszyny?! — warknął Trig. — Tak, to byłoby miłe, ale cieszę się, że żyję teraz, kiedy jesteśmy znacznie bliżsi pokonania wroga… we wszystkich jego wcieleniach.Trig był potomkiem osadników, którzy uciekli z kolonii Peridot, kiedy przed osiemdziesięcioma laty została zdobyta przez myślące maszyny. Jego rodzice znaleźli się wśród śmiałych pionierów, którzy starali się teraz odbudować kolonię, ale Trig nie mógł znaleźć sobie tam miejsca. Czul głęboką, nieprzemijającą nienawiść do myślących maszyn i poświęcił czas i energię na naukę sposobów walki z nimi.W odróżnieniu od Istiana, który miał

złocistą skórę i ciemnomie-dziane włosy, Trig był krępy i śniady, miał ciemne włosy, szerokie ramiona i potężne mięśnie. Pasowali natomiast do siebie jako spa-ringpartnerzy, walcząc mieczami pulsacyjnymi przeznaczonymi do smażenia żelowych obwodów robotów bojowych, posiedli bowiem takie same umiejętności. Kiedy jednak Trig pojedynkował się z me-kiem, narastały w nim takie złość i pasja, że walczył z szaleńczym zapamiętaniem i uzyskiwał lepsze wyniki niż jakikolwiek uczeń z jego grupy.Nawet Chirox pochwalił go po jednej, szczególnie zażartej walce.— Tylko ty, Narze Trigu, odkryłeś technikę Joola Noreta, polegającą na całkowitym poddaniu się rytmowi walki i pozbyciu wszelkich obaw o swoje bezpieczeństwo i życie. To klucz.Opinia ta nie napełniła bynajmniej Triga dumą. Chociaż Chirox został przeprogramowany i walczył po stronie ludzkości, młodzieniec nadal żywił urazę do robotów we wszelkich postaciach. Istian będzie się cieszył, kiedy opuści z Trigiem Ginaza i jego przyjaciel będzie mógł zwrócić swoją wściekłość przeciwko rzeczywistemu wrogowi, a nie temu zastępczemu… — Każdy z was — mówił dalej Chirox do grupy młodych, zdecy dowanych mężczyzn — dowiódł, potykając się ze mną, że jest warto ściowym najemnikiem, przygotowanym do walki z myślącymi maszy nami. Dlatego namaszczam was na wojowników świętego dżihadu.Mek bojowy schował swoje uzbrojone kończyny, zostawiając tylko parę chwytnych u góry, by bardziej przypominać człowieka.— Zanim wyślemy was na służbę dżihadu, postąpimy zgodnie z gi-naskimi tradycjami i dokonamy ceremonii ustanowionej na długo przed czasami Joola Noreta.— Ten mek nie rozumie, co robi — mruknął Trig. — Myślące maszyny nie są w stanie pojąć mistycyzmu i religii.Istian skinął głową.— Ale to dobrze, że Chirox szanuje to, w co wierzymy — powiedział.— Po prostu działa zgodnie z programem, recytując słowa, które usłyszał z ludzkich ust.Niemniej Trig zrobił wraz z pozostałymi krok do przodu, kiedy Chirox pomaszerował po miękkim wapiennym piasku ku trzem dużym koszom, wypełnionym niczym drogocennymi monetami gładkimi krążkami z koralu. Niektóre z nich były puste, na innych wygrawerowano nazwiska poległych wojowników z Ginaza. Od wieluset lat najemnicy wierzyli, że święta misja, jaką jest walka z Omniusem, sprawia, iż bojowy duch każdego z nich pozostaje w dosłownym znaczeniu tego słowa żywy. Ilekroć któryś z nich ginął w starciu z robotami, jego dusza odradzała się w innym potencjalnym wojowniku. Każdy z uczniów, włącznie z Istianem Gossem i Narem Trigiem, nosił rzekomo w sobie uśpioną duszę innego najemnika, która czekała na przebudzenie, by kontynuować walkę aż do ostatecznego zwycięstwa. Dopiero wtedy mogła spocząć w pokoju. W miarę jak podczas trwającego już od tak dawna dżihadu Sereny Butler przybywało poległych, kosze coraz bardziej się wypełniały, ale rosła też liczba ochotników i co roku nowi kandydaci przyjmowali te waleczne dusze, dzięki czemu z każdym pokoleniem ofensywa ludzkości przybierała na sile, a oni stawali się równie nieubłagani jak maszyny. — Teraz każdy wybierze krążek — powiedział Chirox. — Los pokieruje waszymi dłońmi, by ujawnić tożsamość żyjącego w was ducha.Uczniowie przysunęli się do koszy. Każdy pragnął się dowiedzieć, czyjego ducha nosi, ale żaden nie chciał być pierwszy. Widząc wahanie towarzyszy, Trig spojrzał z kamienną miną na męka, po czym pochylił się nad najbliższym koszem. Zamknął oczy i zanurzywszy w nim rękę, grzebał wśród krążków, aż w końcu na chybił trafił chwycił jeden z nich. Wyciągnął go, spojrzał na niego i kiwnął wymijająco głową.Nikt nie spodziewał się, że rozpozna wygrawerowane na krążku nazwisko, bo chociaż wśród najemników było wiele legendarnych postaci, znacznie więcej zginęło, nie zostawiając po sobie nic oprócz nazwiska. W kryptach na Ginazie pogrzebane były zapiski dotyczące wszystkich poległych. Każdy nowy najemnik mógł się przekopać przez tę ogromną bazę danych, by odkryć, co wiadomo o duchu, którego ma w sobie.Kiedy Trig odszedł na bok, Chirox kazał wybrać następnemu, a potem kolejnemu. Gdy wreszcie, jako jeden z ostatnich, wystąpił Istian, zawahał się, chociaż drżał z ciekawości i niepewności. Nie znał nawet nazwisk swoich rodziców. Wiele ginaskich dzieci wychowywano w żłobkach — grupach ćwiczebnych, których jedynym zadaniem było stworzenie wojowników przynoszących zaszczyt planecie. Teraz miał w końcu poznać tę niematerialną istotę, która kryła się w jego DNA, ducha, który kierował jego życiem, umiejętnościami walki i przeznaczeniem.Sięgnął głęboko do drugiego kosza, poruszając palcami i starając się określić, który krążek go wzywa. Zerknął na Triga, a potem na pozbawioną wyrazu metalową twarz Chiroxa, wiedząc, że musi znaleźć właściwy. Ostatecznie jedna gładka powierzchnia wydała mu się chłodniejsza od innych. Odniósł wrażenie, że łączy się ona z liniami papilarnymi na koniuszkach jego palców. Wyciągnął krążek. Pozostałe krążki osunęły się z grzechotem do kosza. Istian spojrzał w dół, by poznać odpowiedź… i omal nie upuścił z niedowierzania krążka. Zamrugał. Zaschło mu w gardle. To niemożliwe! Zawsze był dumny ze swoich zdolności, wyczuwał w sobie wielkość, podobnie jak wszyscy uczniowie. Przynajmniej tak twierdzili. Ale chociaż był utalentowany, nie był nadczłowiekiem. Nie mógł spełnić takich oczekiwań, jakie stawiało nazwisko na krążku. Widząc osłupiałą minę Istiana, nad jego ręką pochylił się inny uczeń, by odczytać napis.— Jool Noret! — krzyknął. — Wyciągnął Joola Noreta! Rozległy się stłumione okrzyki zdumienia.— Nie może być — wymamrotał Istian. —

Musiałem wyciągnąć zły krążek. Taki duch jest… za potężny dla mnie.Ale Chirox obrócił swój metalowy tors, a jego włókna optyczne świeciły jasno.— Cieszę się, że wróciłeś do nas kontynuować walkę, mistrzu Joolu Norecie. Jesteśmy teraz znacznie bliżej zwycięstwa nad Omniusem.— Będziemy walczyli ramię w ramię — rzekł Nar Trig do przyjaciela. — Może nawet uda nam się przewyższyć legendę, której musisz stać się godny.Istian z trudem przełknął ślinę. Nie miał wyboru: musiał podążać za przewodem milczącego dotąd ducha, który był w nim. Ci, którzy mają wszystko, nie cenią niczego. Ci, którzy nie mają niczego, cenią wszystko.— Raąuella Berto-Anirul, Ocena rewelacji filozoficznychRichese będzie skazana na zagładę, jak tylko Omnius powróci z nowymi siłami. Po ucieczce ten przeklęty Seurat na pewno dostarczył wszechumysłowi informacji o zbuntowanych Tytanach. Oceniwszy swoje minione porażki, maszyny obliczą, że konieczna jest dużo liczniejsza flota, pogodzą się z większymi stratami i wrócą z wystarczającą liczbą balist i siłą ognia, by zetrzeć w pył umocnienia cyme-ków. Tytani nie mieli żadnych szans.Generał Agamemnon wątpił, czy ma więcej niż miesiąc. Musiał ze swoimi cymekami opuścić Richese, ale nie mógł jak wściekły pies ruszyć na najbliższą dostępną planetę, która mogła być zażarcie broniona przez hrethgirów czy nawet inne maszyny. Nie miał wystarczających informacji ani sił, by znaleźć i podporządkować sobie nową twierdzę. Wszakże tysiącletnie doświadczenie dowódcy podpowiadało mu, że potrzebuje dokładnych danych wywiadowczych i pełnej analizy wszystkich możliwości. Przetrwało tylko troje Tytanów, więc nie mógł sobie pozwolić na niepotrzebne ryzyko. Chociaż liczył już ponad jedenaście wieków, nade wszystko cenił sobie przeżycie.Jego kochanka Junona miała podobne ambicje i cele. Powróciwszy z Beli Tegeuse, innej znajdującej się pod rządami cymeków planety, spotkała się z nim w rozległej richeskiej twierdzy. Zwróciła ku niemu wieżyczkę z głową, by pochwalić się skrzącymi włóknami optycznymi. Nawet w tej dziwnej, nieludzkiej formie jej mózg i osobowość były dla Agamemnona piękne.— Teraz, kiedy wyzwoliliśmy się spod władzy Omniusa, potrzebujemy, kochany, nowego terytorium, nowych populacji, nad którymi będziemy panować. — Jej zsyntetyzowany głos miał głęboki, dudniący ton. — Ale nie mamy na tyle przytłaczających sił, by stawić czoło hreth-girom czy Zsynchronizowanym Światom. A myślące maszyny wrócą. I to wkrótce.— Przynajmniej program Omniusa zabrania mu zabicia nas trojga.— Mała pociecha! Zniszczy wszystko, co zbudowaliśmy, wyrżnie naszych zwolenników i wyrwie pojemniki z mózgami z naszych form. Nawet jeśli nie zginiemy, może odłączyć nasze myślowody i wtrącić nas do piekła deprywacji sensorycznej. To gorsze niż śmierć… bylibyśmy bezużyteczni!— Nigdy. Sam bym cię zabił, zanimbym do tego dopuścił — powiedział Agamemnon basowym, grzmiącym głosem, który wprawił w drżenie kolumny przestronnej sali.— Dziękuję ci, kochany.Agamemnon rzucił się z niepowstrzymaną szybkością do łukowato sklepionego wyjścia, przesyłając neocymekom polecenie przygotowania do podróży jego najszybszego statku.— Ty i Dante zostaniecie tutaj i przygotujecie nasze systemy obronne na atak myślących maszyn, a ja znajdę dla nas inny świat. — Błysnął włóknami optycznymi, które przesłały do jego mózgu konstelację obrazów Junony. — Jeśli dopisze nam szczęście, Omnius przez pewien czas nas nie znajdzie.— Wolę polegać na twoich znakomitych zdolnościach niż na szczęściu.— Może będziemy potrzebowali i jednego, i drugiego.Odlatując z Richese z przyspieszeniem, które zabiłoby każdą wątłą ludzką istotę, generał Tytanów kierował się do swojego tajnego punktu kontaktowego w imperium maszyn. Wallach IX był mało znaczącym Zsynchronizowanym Światem, na którym Yorek Thurr panował nad żałosnym stadem zniewolonych ludzi. Od dziesiątków lat Thurr był wiarygodnym, choć dyskretnym źródłem informacji zarówno o Omniusie, jak i o Lidze Szlachetnych. To on powiadomił Agamemnona o powrocie dawno zaginionej He-kate i jej niespodziewanym wsparciu dla sprawy hrethgirów, on też ujawnił plany podróży Venporta i znienawidzonej czarodziejki Cen-vy, dzięki czemu Beowulf mógł urządzić na nich zasadzkę w układzie Ginaza. Nie denerwował się ani trochę tym, że gra na trzy strony, napuszczając je na siebie nawzajem. Generał Tytanów ulokował się w ekstrawaganckim statku z budzących strach kanciastych brył, wyposażonych w cały arsenał egzotycznej broni i potężne ramiona chwytne. Jednostka ta służyła mu zarazem jako statek kosmiczny i naziemna forma krocząca. Gdy Aga-memnon siadł na otwartym placu na Wallachu IX, wysunął potężne płaskie stopy, zmienił kształt mechanicznego ciała i podniósł się w przerażającej nowej postaci. Rady Thurra mogły być użyteczne, ale generał nie ufał mu całkowicie.Przerażeni ludzie cofali się, kiedy Tytan, ciężko stąpając, szedł bulwarami ku imponującej cytadeli, którą Thurr wybudował po samo-zwańczej koronacji na króla planety. Chociaż Wallach IX pozornie pozostał Zsynchronizowanym Światem, Thurr twierdził, że ominął i zmanipulował zewnętrzne układy kontroli wszechumysłu. Odizolował i wywiódł w pole miejscowe wcielenie Omniusa własnym oprogramowaniem.Agamemnona to nie obchodziło. Jeśli wszechumysł miał tutaj tajne patrzydła, które dowiodłyby dwulicowości tego człowieka, stracony zostałby sam Thurr. W końcu zbuntowane cymeki i tak już skazano na śmierć.Jego forma krocząca była tak ogromna, że generał musiał, wymachując na boki zbrojnymi ramionami,

kruszyć mury i zwężające przejście łuki, by dostać się do cytadeli. Z militarnego punktu widzenia demonstracja siły i osadzenie tego farbowanego lisa Thurra były sensownym posunięciem.Kiedy wszedł do wyzywająco urządzonej sali tronowej, którą zaprojektował sam Thurr, ten bezczelny człowiek nie wydawał się ani zaniepokojony, ani przestraszony. Rozparł się na swoim jarmarcznym tronie, patrząc na cymeka znudzonym wzrokiem.— Witaj, generale Agamemnonie. Zawsze cieszy mnie widok tak dostojnego gościa.Thurr umieścił tron na masywnym podwyższeniu. Sam mebel i piedestał, na którym stał, wykonane były ze wzmocnionych polimerami ludzkich kości — długie kości udowe służyły jako podpory, a podstawę stanowiły zaokrąglone czaszki. Całość sprawiała wrażenie niepotrzebnego barbarzyństwa, ale Thurr rozkoszował się nastrojem, który tworzyła. Wzdłuż jednej ze ścian stały duże gabloty z egzotyczną bronią. Zauroczony pięknem antycznego pistoletu, Agamemnon zapomniał na chwilę, po co tu przybył, i gapił się na niego. Kościaną kolbę zdobiły wyrzeźbione mistrzowską ręką sceny gwałtownej śmierci zadanej tym orężem. Tytan od lat kolekcjonował taką broń, raczej ze względu na jej muzealną wartość niż możliwość użycia. — Masz dla mnie jakąś propozycję, generale? — Thurr pociągnął nosem. — A może przybyłeś prosić o przysługę? — Nigdy nie proszę o przysługę. — Agamemnon rozłożył potężne ramiona i wyprostował cielsko, pusząc się jak ptak. — Od takich jak ty żądałbym pomocy, a oni powinni być szczęśliwi, że mogą mi jej udzielić.— Zawsze do usług. Mogę zaproponować ci coś do picia, ale szkoda byłoby dla ciebie dobrego wina.— Dostajemy świeży elektronu id, kiedy tylko go potrzebujemy. Nie po to tutaj przyleciałem. Potrzebuję kopii twoich plików z danymi wywiadowczymi, map astronomicznych i ocen geograficznych innych planet. Już dawno nie rozszerzałem swojego imperium. Muszę zdecydować, który świat teraz podbić.— Innymi słowy, zamierzasz opuścić Richese, nim wróci Omnius, by cię zniszczyć. — Thurr zachichotał, dumny ze swojej przenikliwości; wiercił się przy tym podekscytowany. — To dobrze, że wy, cyme-ki, planujecie z wyprzedzeniem i wzmacniacie swoją obronę, bo niedługo Omnius ostatecznie pokona firetfigiróu» i ich planety zostaną wchłonięte przez Zsynchronizowane Światy. — To śmiałe twierdzenie, gdyż dżihad trwa już od stu lat.— Ach, ale dzięki mnie myślące maszyny zmieniły taktykę. To był mój pomysł! — Napuszył się. — Corrin wystrzelił niedawno pociski z bronią biologiczną. Spodziewamy się, że światy hrethgirów ogarnie epidemia, która wyniszczy całe populacje.Informacja ta zaskoczyła Agamemnona. — Ty z całą pewnością lubisz zabijać oraz powodować wielkie cier pienia i szkody, Yoreku Thurze. W innej epoce zwerbowałby cię sam Ajaks — powiedział. Thurr się rozpromienił.— Jesteś nazbyt uprzejmy, generale Agamemnonie. — A nie obawiasz się, że sam możesz zostać zarażony? Kiedy Om-nius dowie się o twojej zdradzie, zostawi cię tutaj, na Wallachu IX, na pewną śmierć. Tytan pomyślał o swoim synu Vorianie, zastanawiając się, czy może umrzeć podczas zarazy, ale zabieg przedłużenia życia powinien był bardzo wzmocnić jego układ odpornościowy. — Och — Thurr machnął ręką — nie proponowałbym wywołania zarazy, gdybym się na nią nie uodpornił. Po przyjęciu szczepionki miałem kilka dni dziwną gorączkę, ale od tamtej pory moje myśli są… jaśniejsze, przenikliwsze. — Uśmiechnął się szeroko, gładząc po łysej czaszce. — Cieszę się, że po wsze czasy znajdę miejsce w historii. Ta zaraza wykaże mój wpływ na bieg dziejów bardziej niż wszystko, co wcześniej zrobiłem. W końcu będę mógł mieć satysfakcję, że coś osiągnąłem. — Jesteś bardzo zachłannym człowiekiem, Yoreku Thurze. — Aga-memnon przysunął swoje ogromne mechaniczne ciało do gablot z bronią. — Udawało ci się wszystko, co przedsięwziąłeś, najpierw z Dżipo-lem, potem z kierowaniem Ligą zza pleców Camie Boro-Ginjo, teraz zaś jako królowi własnego świata. — To nie wystarczy! — Thurr podniósł się z tronu z czaszek. — Po zaledwie kilkudziesięciu latach rządzenie tą planetą stało się nudne i bezcelowe. Ukrywam się w granicach imperium Zsynchronizowanych Światów i nikt nawet nie wie, czego dokonałem. Na Salusie Se-cundusie przez lata kierowałem polityką dżihadu, ale nikt nie wierzył, że to ja. Wszyscy myśleli, że to Wielki Patriarcha jest taki inteligentny. Potem sądzili, że robi to wdowa po nim i jej syn fajtłapa. Chcę odcisnąć własne piętno na historii. Agamemnon rozumiał go, ale mimo to ambicje tego megalomana wydawały mu się oryginalne i zabawne. — Wobec tego, Thurze, najlepiej zrobisz, jeśli mi pomożesz, bo kiedy nadejdzie nowa era Tytanów i moje imperium obejmie wiele planet, nasza historia zapamięta cię jako ważny probierz. Generał podszedł do gablot z bronią, wyrwał z zawiasów drzwi jednej z nich i sięgnął do środka. — Co robisz? — rzekł Thurr. — Ostrożnie. To cenne antyki. — Zapłacę ci tyle, ile to jest warte. — Agamemnon wyjął pistolet, który wzbudził jego podziw. — To nie jest na… — Wszystko ma cenę. — Tytan otworzył skrytkę w swoim ciele i wsunął do niej broń. Miał tam również inne pamiątki, zbiór intrygujących przyrządów do zabijania, które jakiś czas temu zaczął kolekcjonować. Kiedy mężczyzna piorunował go wzrokiem, zamknął skrytkę. — Przyślij mi rachunek. Oczy Thutra rozbłysły. — Zatrzymaj to, proszę, jako specjalny podarunek ode mnie. A teraz, generale, czego

potrzebujesz? Więcej planet? Kiedy rozprzestrze-ni się moja zaraza, będziesz miał mnóstwo okazji do uderzenia na światy Ligi i zaanektowania ich. Wkrótce wszystkie planety hrcthgi-rów staną się cmentarzyskami i cale to terytorium będzie do wzięcia. Możesz sobie wybierać planety, gdzie chcesz. — To nie dla mnie. Jestem zdobywcą, nie grabieżcą. Teraz potrzebuję nowej twierdzy, takiej, której nie bronią przeważające siły. Nie twoja sprawa, z jakich powodów. Musisz tylko dać mi odpowiedź, zanim stracę cierpliwość i cię zabiję. — A więc Agamemnon chce się czuć bezpieczny i silny. — Thurr, nieporuszony, usiadł na tronie, złączył czubki palców i zamyślił się. Po chwili na jego twarzy pojawił się szeroki uśmiech. — A, jest pewna alternatywa. Znając was, Tytanów, i wasze zapiekłe urazy, wiem, że ci się spodoba.— Przez stulecia narobiliśmy sobie wrogów.Agamemnon chodził tam i z powrotem w monstrualnej formie kroczącej, krusząc płytki podłogi. — Owszem, ale to inna sprawa. Dlaczego nie mielibyście polecieć na 1 lessrę i zniszczyć kogitorów z wieży z kości słoniowej? Patrząc na to od strony praktycznej, mają wytwórnię elektrofluidu, która się wam przyda. Ale sądzę, że wystarczy wam sama satysfakcja ze zniszczenia ich. Agamemnon skinął głową. Przez jego stary mózg pędziły różne myśli.— Masz rację, Yoreku Thurze. Atak na Hessrę nie zwróci od razu uwagi hrethgirów ani Omniusa. A zmiażdżenie nieznośnych kogito-rów będzie samo w sobie przyjemnością. Ludzie pragną szacunku i godności. To wspólny element ich stosunków na wszystkich poziomach, od gangów ulicznych poczynając, a na Parlamencie kończąc. Dla tej prostej w teorii, ale w praktyce skomplikowanej sprawy toczono wojny religijne.— Serena Butler, opinia wyrażona w jej ostatnim wywiadzie Jako naczelnego wodza Armii Dżihadu Voriana Atrydę stać było na wspaniałe lokum dla niego i Leroniki, dwór lub całą posiadłość. Liga byłaby szczęśliwa, gdyby mogła podarować mu rezydencję w podzięce za służbę, która trwała dłużej niż życie normalnego człowieka. Wiele lat wcześniej zaproponował Leronice wystawny dom, ale ona wolała coś mniejszego i prostszego, wygodnego, lecz nie ekstrawaganckiego. Vorian znalazł więc apartament w międzyplanetarnej dzielnicy Zimii, zamieszkanej przez ludzi różnych kultur, co zawsze ją fascynowało.Kiedy Vor sprowadził rodzinę na Salusę, obiecał Leronice wszelkie cuda, jakie potrafiła sobie wyobrazić. Dotrzymał słowa, ale chciał jej dać dużo więcej, niż byłaby skłonna przyjąć. Pozostała dobroduszna i cały czas darzyła go miłością. Stała i niezłomna, czekała na jego powroty do domu i okazywała wielką radość, kiedy byli razem.Idąc z uśmiechem do domu, ze świeżymi wiktuałami i ozdobami z Kaladanu, który niedawno odwiedził, Vor słyszał różną mowę i rozpoznawał języki znane mu z rozlicznych podróży: gardłowe dźwięki z Kirany III, melodyjne sylaby uchodźców z Chusuka, a nawet dialek-ly niewolników, które powstały na planetach znajdujących się wcześniej pod panowaniem maszyn. Ciesząc się na myśl o spotkaniu, wszedł na schody dobrze utrzymanego drewnianego budynku, wspiął się na czwarte piętro i otworzył drzwi. Ich apartament z czterema sypialniami był czysty i prosto urządzony, ozdobiony jedynie paroma antykami i hologramami przedstawiającymi największe zwycięstwa militarne Vora. W kuchni na tyłach mieszkania dostrzegł Leronicę trzymającą dwie torby z zakupami, które wydawały się o wiele za ciężkie na jej chude ręce. Niedawno obchodziła dziewięćdziesiąte trzecie urodziny i wyglądała na swój wiek, nigdy bowiem nie była próżna. Ale mimo swoich lat upierała się, że podczas długich misji wojskowych Vora sama będzie robiła zakupy i prowadziła życie towarzyskie.Aby mieć zajęcie, wykonywała rękodzieła na zlecenie sąsiadów, ale nigdy nie brała za to wynagrodzenia; nie potrzebowała tych pieniędzy. W saluskiej kulturze ceniono rzemiosło i własnoręcznie wytwarzane rzeczy, gdyż produkowane masowo przedmioty przypominały od dawna cierpiącym ludziom mechaniczną precyzję. Tkane przez Leronicę narzuty na łóżko, na które był duży popyt, przedstawiały sceny rybackie z egzotycznego Kaladanu.Vor podszedł z uśmiechem, by ją uściskać, wyjął jej z rąk torby i odłożył je na stojący z boku stół. Zajrzał w jej ciemne oczy, które nadal wyglądały młodo w pomarszczonej trójkątnej twarzy. Pocałował ją namiętnie, widząc nie staruszkę, lecz osobę, w której się zakochał kilkadziesiąt lat wcześniej.Kiedy się objęli, pogłaskała go po pokrytych sztuczną siwizną włosach.— Odkryłam twój sekret, Vorianie. Zdaje się, że twój wiek bierze się ze słoika. — Roześmiała się. — Niewielu mężczyzn używa farby do włosów, żeby wyglądać starzej! Twoje prawdziwe włosy są równie gęste i ciemne jak wtedy, kiedy cię poznałam, prawda?Był rozczarowany, ale nie zaprzeczał. Mimo że nigdy nie udało mu się sprawić, by chociaż w przybliżeniu wyglądał na swoje sto piętnaście lat, farbował włosy, chcąc zmniejszyć oczywistą przepaść między sobą a Leronicą. Kilkudniowy zarost dodawał mu trochę lat, ale na jego twarzy nie było ani jednej zmarszczki.— Doceniam twoje starania, ale nie musisz się trudzić. Nadal cię kocham, mimo twojego młodzieńczego wyglądu. Leronica odwróciła się z szelmowskim uśmiechem i ponownie zabrała do przyrządzania uczty, którą zaplanowała na jego

powitanie. Wciągnął kuszący aromat.

— Ach, w końcu coś lepszego od żołnierskiego żarcia! Jakbym potrzebował dodatkowego powodu, by stale do ciebie wracać. — Przyjdą Estes i Kagin. Wiesz, że są tutaj już od dwóch tygodni. — Tak, minąłem się z nimi na Kaladanie. — Uśmiechnął się ze względu na nią, po czym dodał: — Nie mogę się doczekać, kiedy się z nimi zobaczę. Ostatnim razem, gdy zebrali się całą rodziną, pokłócił się z Estesem z powodu jakiejś sarkastycznej uwagi. Nie mógł sobie przypomnieć szczegółów, ale takie wydarzenia zawsze go zasmucały. Przy odrobinie szczęścia ten wieczór będzie bardziej znośny. Zrobi, co w jego mocy, ale nadal pozostanie między nimi przepaść.Jeszcze gdy był nastolatkiem, Kagin przypadkowo odkrył, że jego biologicznym ojcem jest Vor. Przekazał tę szokującą wiadomość bratu. Leronica starała się ukoić ich cierpienie, ale ból nie minął łatwo. Chłopcy pielęgnowali wspomnienia z dzieciństwa spędzonego z Ka-lemem Vazzem, mężczyzną, który wychowywał ich jak własnych synów, dopóki nie zabiły go elekrany.Leronica krzątała się w kuchni, więc otworzył synom drzwi. Estes i Kagin mieli siódmy krzyżyk na karku, ale spowolnili proces starzenia się, zażywając regularnie melanż, który nadał ich oczom niebieskawy odcień. Obaj mieli ciemne włosy i szczupłe twarze Atrydów, ale Estes był trochę wyższy i miał żywsze usposobienie, natomiast Kagin przyjął rolę introwertycznego milćzka. Uśmiechnięty Vor wyglądał tak młodo, że można by go wziąć za wnuka jednego z nich.Uścisnęli jego dłoń — bez żadnych objęć, pocałunków, czułych słów czy choćby wyrazów poważania. Dopiero w kuchni zmienili ton i okazali całą swoją miłość matce.Dawno temu zakochany po uszy Vorian sprowadził Leronicę i chłopców do ładnego domu na Salusie, po czym odleciał wykonywać swoje zadania w ramach dżihadu, zostawiając ich samych i nie zdając sobie sprawy, że wygląda to tak, jakby ich porzucił na obcej planecie, na której nikogo nie znali. Ilekroć wracał do domu, oczekiwał, że bliźniacy powitają go jak bohatera, tymczasem odnosili się do niego z dystansem. Prosząc polityków Ligi o przysługę, Vor zadbał, by synowie mieli dobre kontakty, odpowiednie wykształcenie i najlepsze szanse rozwoju. Korzystali z tych przywilejów, ale mu nie dziękowali. To prawda, że po naleganiach Leroniki przyjęli jego nazwisko. To już było coś. — Wielki krab i ślimaki, specjalnie importowane — oznajmiła radosnym tonem z kuchni. — Jedna z ulubionych potraw waszego ojca.Vor wciągnął smakowity aromat czosnku i ziół i napłynęła mu ślinka. Pamiętał, jak pierwszy raz przygotowała mu to danie na Ka-ladanie.Leronica wniosła do jadalni półmisek z czterema dużymi krabami i postawiła go na obrotowej tacy dryfowej, która unosiła się nad centralną platformą. Przezroczysty blat przykrywał akwarium, miniaturowy świat morskiej wody, kamieni i piasku. Do kamienia przywarły małe, stożkowate ślimaki. Vor przywiózł ten stół z Kaladanu, wiedząc, że spodoba się Leronice.Zanim usiedli, Vorian otworzył butelkę niedrogiego wina Sal-noir, które preferowała Leronica. Na innych planetach to różowe wytrawne wino miało różne nazwy, ale wyrabiano je z tego samego szczepu winogron i było doskonałe do owoców morza. Leronice szczególnie podobała się jego rozsądna cena; utrzymywanie domowych wydatków na niskim poziomie było dla niej nieustającym powodem do dumy.Vor porzucił próby nakłonienia jej, by wydawała więcej pieniędzy i poprawiła sobie poziom życia. Oszczędne gospodarowanie finansami uszczęśliwiało ją i dawało poczucie wartości, ponieważ mogła przekazywać hojniejsze datki na ważne cele. Skoro tak wielu ludzi było w potrzebie, tylu było uciekinierów z innych planet, w luksusowym otoczeniu Leronica zawsze miała poczucie winy. Pod pewnymi względami przypominała mu Serenę Butler. Vor wynajął księgowego, który płacił domowe rachunki, a to, co zostawało, oddawał Leronice, by mogła wspierać finansowo, kogo chciała. Najchętniej obdarowywała dzieci ze społecznie upośledzonych rodzin, a nawet buddislamistów, którymi z powodu odmowy walki z myślącymi maszynami pogardzali prawie wszyscy w Lidze. Wypłacała również hojne pensje synom, starając się wynagrodzić im brak szans na większy zarobek w rybackich wioskach na Kaladanie. Na znajdującej się pośrodku stołu tacy dryfowej otworzyły się cztery pochylnie. Leronica operowała urządzeniem sterującym ze swojego krzesła. Po każdej pochylni zjechał wprost na talerz parujący pieczony krab, po czym taca schowała się w specjalnej skrytce w suficie. Powietrze wypełnił aromat soli i ostrych przypraw.Dwaj młodsi mężczyźni wyjęli z kieszeni torebki melanżu i posypali nim przygotowaną starannie przez Leronicę potrawę, nawet jej nie spróbowawszy. Nie pochwalała zbyt dużego spożywania przyprawy, ale nic nie powiedziała, najwyraźniej nie chcąc psuć szczególnej kolacji.— Długo zostaniesz tym razem na Salusie, ojcze? — zapytał Estes. — A może znowu masz jakieś sprawy związane z dżihadem?— Będę tutaj kilka tygodni — odparł Vor. Jego uwagi nie uszedł lekki sarkazm, z jakim zostało zadane to pytanie. — Czeka mnie zwykła seria spotkań z politykami i wojskowymi.Jego wzrok zatrzymał się na chwilę na synu.— Chłopcy zostaną trzy miesiące — powiedziała Leronica z pełnym zadowolenia uśmiechem. — Wynajęli sobie mieszkanie.— Podróż przez przestrzeń trwa tak długo, a lot z Kaladanu jest poważnym przedsięwzięciem — rzekł Kagin, po czym zawiesił głos. — Wydawało się, że to… najlepsze rozwiązanie.Vor niemal na pewno odleci przed synami. Wszyscy o tym wiedzieli.Po krótkiej, ale niezręcznej przerwie Leronica odsunęła glazplazo-wy blat. Cała czwórka zaczęła odrywać długimi szczypcami

żywe ślimaki od kamieni, a następnie wyjmować widelczykami mięso z muszli. Vor zanurzał ślimaka za ślimakiem w maśle ziołowym i połykał je, po czym zabrał się do głównego dania — pieczonego kraba. Pochwycił spojrzenie brązowych oczu siedzącej naprzeciwko Le-roniki i odpowiedział jej uśmiechem, co pomogło mu się uspokoić. Jadła z ogromnym jak na staruszkę apetytem. Po posiłku, kawie, rozmowie i grach z Estesem i Kaginem przytuli się jak zwykle do niego, a może nawet będą się kochać, jeśli będzie miała na to ochotę. Jej wiek nie miał dla Voriana najmniejszego znaczenia. Nadal ją kochał i nadal jej pożądał. Spojrzała na niego promiennie i spontanicznie pocałowała go w policzek. Wyglądało na to, że Estes i Kagin czują się nieswojo, patrząc na ten pokaz czułości, ale nie mogli nic poradzić na to, co Vor i Leronica czuli do siebie… Wieczorem, kiedy leżał obok niej, zadowolony, że jest w domu, Vor oddał się długim rozmyślaniom. Jego stosunki z synami nigdy nie należały do serdecznych, co było w takim samym stopniu jego winą jak ich. Przypominając sobie czasy, kiedy był zaufanym myślących maszyn, zastanawiał się, czy przypadkiem Agamemnon nie był w pewnym sensie lepszym ojcem…Myślał o tym, że jako młody, dzielny oficer dżihadu miał w każdym porcie przymilającą się do niego kobietę. W owym czasie Xavier był w szczęśliwym związku z Octą, która sugerowała Vorianowi, by się ustatkował i znalazł sobie żonę. Vor nie był w stanie wyobrazić sobie takiej miłości, flirtował za to często i miał dziewczynę na każdej planecie. Szczególnie dobrze pamiętał piękną Karidę Julan z Ha-gala. Urodziła mu nawet córkę, ale odkąd poznał Leronicę, niemal o niej zapomniał…To, że przez wzgląd na pamięć o Xavierze, starał się w miarę możliwości pomóc Abulurdowi, nie załatwiało sprawy. Utracił, i to dawno, własnych synów… Nadal będzie robił wszystko, by zburzyć barierę odgradzającą go od Estesa i Kagina, ale obaj byli już w słusznym wieku i mieli swoje nawyki. Wątpił, by kiedykolwiek udało mu się nawiązać z nimi naprawdę bliskie kontakty. Ale miał miłość Leroni-ki, a Abulurd był dla niego jak syn. I może…„Sprawy dżihadu wiodą mnie do wielu dalekich miejsc — pomyślał. — Odszukam część moich dzieci… albo wnuków. Powinienem je rozpoznać… a one mnie”. Serena Butler czuwa nad nami z nieba. Staramy się sprostać jej oczekiwaniom, dorosnąć do misji, którą wyznaczyła rodzajowi ludzkiemu. Ale obawiam się, że płacze, widząc słabe, powolne postępy, jakie robimy w walce z naszym śmiertelnym wrogiem.— Rayna Butler, Prawdziwe wizje Śmiertelny wirus rozprzestrzeniał się na Parmentierze z zatrważającą szybkością. Przerażona Rayna Butler oglądała to z okien posiadłości gubernatora na wysokim wzgórzu nad Niubbe. Była zbyt młoda, by zrozumieć wszystkie konsekwencje zarazy. Tymczasem jej ojciec pracował rozpaczliwie z zespołami specjalistów, by zapanować nad epidemią. Nikt nie pojmował, co się dzieje, i nie wiedział, co robić.Natomiast Rayna wiedziała na pewno, że jest to klątwa rzucona przez mechaniczne demony.Początkowo niewiele osób dostrzegło objawy choroby: lekki spadek wagi ciała i nadciśnienie, zażółcenie oczu i skóry, wysypkę i inne zmiany dermatologiczne. Najbardziej niepokojące były niezdyscyplinowanie, niemożność skupienia uwagi i niezaprzeczalna paranoja, która prowadziła do agresywnych zachowań. Przejawiały się one nowym, nieokreślonym fanatyzmem, przypływem nieukierunkowanej, pozbawionej celu gwałtowności.Zanim gubernator Butler i jego urzędnicy zdołali ustalić, że ów wzrost histerii i przemocy spowodowany jest chorobą, u pierwszej fali ofiar rozpoczęło się drugie stadium infekcji: nagły, duży spadek wagi, osłabiająca biegunka, zerwanie ścięgien, wysoka gorączka, a w końcu ustanie pracy wątroby, które prowadziło do zgonu. Tysiące innych, zarażonych w okresie inkubacji wirusa, zaczęło parę dni później wykazywać pierwsze tego symptomy.Niespotykana zaraza pojawiła się jednocześnie w wioskach i miastach na całej planecie. Rikov i jego cywilni doradcy doszli do wniosku, że powoduje ją unoszący się w powietrzu wirus, rozpylony przez tajemnicze rakiety, które weszły w atmosferę Parmentiera i rozpadły się w niej w dniu odlotu floty dżihadystów.— To musi być sprawka Omniusa — stwierdził Rikov. — Mecha niczne demony stworzyły genetycznie zaprogramowanego wirusa, by nas zniszczyć. Ojciec Rayny nie wahał się. Zrezygnował z innych ważnych zadań, by wcielić w życie pełnozakresowy program badawczy, zapewniając najlepszym na planecie specjalistom z zakresu medycyny nieograniczone fundusze, zasoby i ośrodki. Wiedząc, że trzeba ostrzec inne planety przed torpedami z kosmosu, wybrał członków straży krajowej z osamotnionych placówek — tych, w wypadku których istniało najmniejsze prawdopodobieństwo, że zetknęli się z wirusem — i wysłał ich na najbliższe światy Ligi. Potem, choć wiedział, że być może podpisuje wyrok śmierci na własną rodzinę i całą ludność, zarządził natychmiastową kwarantannę Parmentiera. Na szczęście od wylotu batalionu Quentina Butlera do układu gwiezdnego planety nie wszedł żaden statek. Na położonym na obrzeżach Ligi Parmentierze statki towarowe pojawiały się niezbyt często, zwykle raz czy dwa razy w tygodniu. Graniczącą z obszarem Zsynchronizowanych Światów planetę nadal uważano za niebezpieczne miejsce.Następnie Rikov nakazał ścisłą izolację każdego, kto zdradzał najmniejsze objawy choroby. Podczas gdy ludzie zamykali się w domach, a wielu zdrowych jeszcze obywateli uciekało w odludne okolice, by uniknąć zarażenia, gubernator wybrał grupy mężczyzn i kobiet, którzy nie mieli rodzin, i obsadził nimi placówki obronne na orbicie. Ich zadaniem było zestrzelenie każdego, kto spróbowałby

uciec z Parmentiera. — Jeśli to możliwe — powiedział w oświadczeniu — nie pozwolimy, by ta choroba rozprzestrzeniła się na inne światy Ligi. Spoczywa na nas ogromna odpowiedzialność. Musimy myśleć nie tylko o sobie, ale o dobru rodzaju ludzkiego, i modlić się, by się okazało, że Par-mentier był jedynym celem. Kiedy Rayna przysłuchiwała się przemówieniu ojca, była dumna, że jest taki dzielny i władczy. Należała do rodziny Butlerów, więc ojciec nalegał, by otrzymała pełne wykształcenie polityczne i historyczne, i wynajmował dla niej najlepszych nauczycieli. Matka żywiła równie stanowcze przekonanie, że dziecku trzeba solidnie wpoić wiarę. Cicha dziewczyna tak dobrze przyswoiła sobie oba te rodzaje wiedzy, że ojciec powiedział kiedyś: „Rayno, będziesz miała kwalifikacje, by pewnego dnia zostać albo tymczasową wicekrólową, albo Wielką Matriarchinią”. Nie była pewna, czy chciałaby otrzymać którąkolwiek z tych godności, ale wiedziała, że miał to być komplement. Trzymana przez wzgląd na jej bezpieczeństwo w domu, Rayna spoglądała na miasto z oddali, widziała dymy ognisk i wyczuwała przerażenie i napięcie. Ojciec był szary z niepokoju; codziennie pracował do wyczerpania, spotykając się ze specjalistami z zakresu medycyny i dowódcami sił porządkowych.Matka, zdradzając wyraźne objawy paniki, zamykała się każdego dnia na wiele godzin w swojej prywatnej kaplicy, modliła się, paliła świece przed obrazami Trójcy Męczenników i błagała o ocalenie mieszkańców Parmentiera. Ponad połowa służby opuściła już posiadłość; niektórzy znikali w nocy i uciekali z Niubbe, chociaż bez wątpienia część zbiegów zabierała na prowincję zarazki choroby. Bez względu na to, jak daleko uciekną, nie znajdą bezpiecznego miejsca.Paranoiczne i agresywne zachowanie tych, u których występowały pierwsze symptomy, łączyło się ze strachem i fanatyzmem tych, którzy nie padli jeszcze ofiarą wirusa. Martyryści urządzali w mieście długie procesje, niosąc chorągwie i wznosząc modły do Trójcy Męczenników. Ale duchy Sereny, Iblisa Ginjo i Maniona Niewinnego najwyraźniej nie odpowiadały na ich błagania.Kiedy panika wzrosła, Rikov stworzył oddziały obrony cywilnej i uzbroił je, by strzegły porządku na ulicach. Całymi dniami i nocami wznosiły się w niebo kłęby dymu z prowizorycznych krematoriów, które zbudowano z myślą o usuwaniu zwłok. Pomimo dezynfekcji i ścisłego izolowania chorych zaraza nadal się rozprzestrzeniała. Rikov był wymizerowany i miał podkrążone oczy. — Odsetek zarażonych jest niewiarygodnie wysoki — rzekł do Ko-he. — I prawie połowa z nich umiera, jeśli nie mają stałej opieki, a nie mamy dość pielęgniarek, lekarzy, personelu pomocniczego i innej służby medycznej. Naukowcy nie opracowali żadnego leku, żadnej szczepionki, niczego skutecznego. Mogą jedynie leczyć objawy. Ludzie umierają na ulicach, bo brakuje szpitali i wolontariuszy, żeby dostarczyć im choćby wodę, jedzenie i koce. Zajęte są wszystkie łóżka, dostawy się opóźniają, wszystko się wali. — Ta plaga zabija wszystkich — odparła Kohe. — Co możemy zrobić? Tylko się modlić. — Nienawidzę mechanicznych demonów — powiedziała Rayna.Kiedy się zorientowali, że córka ich podsłuchuje, matka ją przegoniła. Ale Rayna usłyszała wystarczająco dużo i rozmyślała o tym, czego się dowiedziała. Na chorobę rozprzestrzenianą przez okrutne maszyny umrą miliony ludzi. Nie potrafiła sobie wyobrazić tych wszystkich ciał, tych wszystkich pustych domów i firm.Orbitalna blokada zawróciła już dwa statki handlowe, nim zdążyły wylądować. Piloci pospieszą na inne światy Ligi, niosąc wieści o tym, co się dzieje na Parmentierze, ale nikt z zewnątrz nie mógł im pomóc. Odkąd gubernator Butler wprowadził ścisłą kwarantannę, planeta była skazana na to, że zaraza będzie się rozprzestrzeniać, dopóki nie wygaśnie. „Może wszyscy umrą — myślała Rayna. — Chyba że ocali ich Bóg albo święta Serena”.Epidemia dosięgła już jedną z siedmiu tworzących blokadę stacji orbitalnych. Wirus zaatakował oddaną załogę, uwięzioną w zamkniętej placówce, zarażając praktycznie wszystkich na pokładzie, tak że zachorowali równocześnie. Kilku ogarniętych paranoją i rozwścieczonych żołnierzy wzięło statek i próbowało uciec, ale zostali zestrzeleni przez inne stacje. Po paru dniach nieliczne osłabione ofiary zarazy, które zostały na pokładzie, również zmarły i stacja stała się grobem w przestrzeni. Inni wybrani przez Rikova żołnierze pozostali na posterunkach i nie uchylali się od pełnienia obowiązków. Siedząc na patio ich domu na wzgórzu, Rayna wyczuwała niesione przez wiatr fale strachu i beznadziei. Matka zabroniła jej schodzić do Niubbe, mając nadzieję, że uchroni ją przed zarazą. Dziewczyna uważała, że jeśli diabelska plaga jest naprawdę karą boską, środki te na nic się nie zdadzą, niemniej zawsze słuchała ostrzeżeń rodziców… Pewnego popołudnia Kohe poszła się pomodlić do swojej kaplicy i Rayna nie widziała jej wiele godzin. W miarę jak zaraza rozprzestrzeniała się na Parmentierze, matka spędzała coraz więcej czasu na rozmowach ze świętymi i z Bogiem, zadając pytania, domagając się odpowiedzi i błagając o pomoc. Z każdym dniem błagania te stawały się coraz rozpaczliwsze.W końcu Rayna tak się zaniepokoiła, że postanowiła się przyłączyć do modłów matki. Wiele razy modliły się wspólnie; były to szczególne, magiczne chwile, które przynosiły jej otuchę.jednak kiedy weszła do kaplicy, znalazła Kohe leżącą w gorączce na podłodze. Jej ciało pokryte było potem, włosy zlepione. Skóra matki była tak rozpalona, jakby w jej wnętrzu płonął ogień, wstrząsały nią dreszcze, a oczy miały półprzymknięte i zasnute maligną.— Mamo! — Rayna podbiegła do niej i uniosła jej głowę.Kohe próbowała coś powiedzieć, ale

dziewczyna nie zrozumiała ani słowa.Wiedząc, że musi jej jakoś pomóc, Rayna wzięła matkę za ramiona i usiłowała odciągnąć ją od ołtarza. Chuda, wysoka Rayna nie była silna, ale przypływ adrenaliny dostarczył jej energii. Dotaszczyła w końcu Kohe do sypialni, którą ta dzieliła z mężem.— Zadzwonię do ojca! — powiedziała. — On będzie wiedział, co robić.Kohe jęczała i usiłowała stanąć na uginających się nogach. Rayna pomogła jej wgramolić się na niskie, miękkie łóżko. Matka miała tylko tyle siły, by paść jak worek na koce. Rayna nie mogła uwierzyć, że matka zaraziła się diabelskim wirusem, wmawiając sobie, że nikomu, kto się modli w kaplicy, nie może się stać nic złego. Jak Bóg czy święta Serena mogliby do tego dopuścić? Odebrawszy w urzędzie w mieście rozpaczliwy telefon od córki, Rikov odłożył na bok obowiązki i wyszedł z posiedzenia sztabu kryzysowego. Spiesząc do swej posiadłości, miotał przekleństwa pod adresem nieba. Widział już na tej planecie tyle zgonów i nieszczęść, że kiedy przybył do domu, wyglądał na zdruzgotanego i przybitego. Spojrzał na córkę błędnymi, lekko zażółconymi oczami, jakby to ona stała się przyczyną choroby. Objął Kohe i podniósł ją, ale nie reagowała. Ogarnięta gorączką, zapadła już w głęboki sen. Po jej twarzy i szyi spływał pot. Zwinąwszy się w malignie, zwymiotowała na podłogę i pokój wypełnił wstrętny kwaśny odór. Rayna stała obok, pragnąc coś zrobić. Patrzyła na rodziców, którzy wydawali się tak samo bezbronni jak wszyscy. Gubernator stykał się z realiami epidemii od tak dawna i poznał je na tyle dobrze, by wiedzieć, iż przy tak ostrych objawach Kohe ma niewielkie szanse na przeżycie. Nie mógł wezwać na pomoc medyka, nie było leku na tę chorobę. Rayna wyczytała to z jego twarzy. Co gorsza, był tak pochłonięty rozmyślaniami o marnych rokowaniach żony i trudnym położeniu Parmentiera, że nie zauważył oznak zarazy u siebie…Kiedy Rayna poczuła głód, wzięła sobie jedzenie ze spiżarni, bo nie mogła znaleźć żadnego ze służących. Kilka godzin później dostała nudności i zaczęła się chwiać na nogach, poszła więc do sypialni rodziców, by zapytać ojca, co powinna zrobić.Miała czoło zroszone potem i z trudem utrzymywała równowagę. Zataczała się na korytarzu, kiedy zaś dotknęła czoła i policzków, zdała sobie sprawę, że jeszcze nigdy nie miała tak gorącej skóry. Serce waliło jej, a obraz falował, jakby ktoś psiknął jej w oczy zatrutą wodą. Dużo czasu upłynęło, zanim sobie przypomniała, co robiła…Gdy w końcu chwyciła się ościeżnicy, by nie upaść, zobaczyła matkę leżącą nieruchomo na łóżku, w skłębionej, przesiąkniętej potem pościeli. Ojciec osunął się obok niej, przyjmując dziwną pozycję. Poruszał się i jęczał, ale nie reagował na jej krzyki. Nim Rayna zdążyła coś zrobić, zgięła się wpół i zaczęła wymiotować. Kiedy torsje minęły, opadła na kolana, nie mogąc już dłużej stać. Musiała odpocząć, odzyskać siły. Pamiętała, że ilekroć była chora, matka kazała jej iść do łóżka i się modlić. Chciała wziąć pismo święte i przeczytać kilka ulubionych ustępów, ale nie mogła skupić wzroku. Wszystko wydawało się bez sensu. Gdy zdezorientowana dotarła do swojego pokoju, znalazła w kubku przy łóżku trochę letniej wody. Wypiła ją, po czym, nie wiedząc, co ani dlaczego robi, wśliznęła się do ciasnej szafy, gdzie było ciemno, cicho i przytulnie.Słabym głosem wołała przez wyschnięte gardło rodziców, a potem starała się wezwać służbę, ale nikt nie odpowiadał. Długo dryfowała po rzece maligny, miotana jej prądami, szukając czegoś, czego mogłaby się przytrzymać, by fala nie zniosła jej na leżący niżej wodospad.Zamknęła oczy i skuliła się. Większość ulubionych wersetów z pisma znała na pamięć. Tak często recytowała je z matką. Kiedy przez głowę przepływały jej bezładne myśli i obrazy, szeptała żarliwie modlitwy, czerpiąc z nich pociechę. Od wzmagającej się gorączki piekły ją oczy.W końcu, gdy znalazła się daleko od pokoju i ciemnego wnętrza szafy, daleko od rzeczywistości, przyśniła jej się piękna biała kobieta, święta Serena. Uśmiechając się, otoczona światłością kobieta poruszyła wargami i powiedziała jej coś ważnego, lecz Rayna nie była w stanie zrozumieć słów. Błagała świętą, by mówiła wyraźniej, ale kiedy wydało jej się, że ją słyszy, wizja zafalowała i zniknęła.Rayna zapadła w głęboki sen… W nauce jest jakaś nieposkromiona pycha, przekonanie, że im więcej dowiadujemy się o technologii i im bardziej ją rozwijamy, tym lepsze staje się nasze życie.— Tio Holtzman, mowa z okazji odznaczenia go Poritrińskim Medalem Zasługi Ilekroć Norma Cenva rozwiązywała część skomplikowanego problemu nawigacji w zagiętej przestrzeni, odpowiedź — zdawało się — odsuwała się jeszcze dalej, tańcząc jak baśniowe ogniki w lesie ze starożytnej legendy. To, czego dokonała, przekraczało zdolność pojmowania każdego geniusza, ale ona się nie poddawała. Pochłonięta pracą, zapominała czasami o jedzeniu, spaniu, a nawet poruszaniu czymkolwiek poza oczami i pisakiem. Całymi dniami parła nieubłaganie naprzód, nie spożywając prawie niczego poza melanżem. Jej przemienione ciało zdawało się czerpać siłę z jakichś innych źródeł, a jej umysł domagał się przyprawy, by pracować na niebosiężnych wyżynach. Dawno temu, w najbardziej ludzkim okresie swojego życia, spędzała z Aureliuszem wiele godzin, rozmawiając, jedząc i ciesząc się prostymi przyjemnościami. Mimo tego, co się z nią stało, Aureliusz był zawsze kotwicą łączącą ją z ludzkim życiem. Jednak kiedy go zabrakło, jej myśli zostały odcięte od tego lądu i niemal całkowicie oddała się pracy.Jej zrekonstruowane ciało starało się dostosować do napiętego harmonogramu, który sobie wyznaczyła.

Układy wewnętrzne zwolniły, by oszczędzać energię i kierować ją tam, gdzie była potrzebna, równoważąc tę, którą wkładała w myślenie. Nie zajmowała się bezpośrednim nadzorowaniem tych procesów komórkowych. Miała ważniejsze sprawy na głowie.1 i r\ Nie interesując się pogodą ani zmianami pór roku na Kolharze, Norma rzadko wyglądała przez okna gabinetu. Zerkała na prace przy budowie statków tylko po to, by się upewnić, że nadal trwają pod kierunkiem Adriena, który wrócił już z Arrakis. Jej gabinety obliczeniowe znajdowały się w cieniu dużego nowego towarowca stojącego w doku. Zgodnie z planem jednostka miała przejść niedługo, przed lotem, pełną próbę silników. Od prawie gotowego poszycia odbijało się światło słońca.Mężczyźni w białych kombinezonach, podtrzymywani pasami dry-fowymi, przeprowadzali końcowe inspekcje, wdrapując się na kadłub. Trzej technicy pracowali, wisząc do góry nogami, przy spodzie statku. W towarowcu wykorzystano konwencjonalną, bezpieczną technologię podróży kosmicznych, ale przystosowano go też do zamontowania silników Holtzmana. Norma od dziesiątków lat upierała się, że wszystkie statki VenKee Enterprises muszą być przygotowane na nieuniknioną przyszłość, na dzień, w którym rozwiąże problem nawigacji.Zaświtał jej nowy pomysł przekształcenia równania, odwróciła się więc do stołu kalkulacyjnego. Zastosowała kombinację liczb pierwszych i wzorów empirycznych, wprowadzając je równolegle na elektroniczną deskę kreślarską. Jako że podstawowy problem wynikał z zaginania przestrzeni, a matematyka miała odzwierciedlać rzeczywistość, Norma raz lub wiele razy nakładała na siebie obie kolumny, uzyskując wielopoziomowe obrazy, które przedstawiały intrygujące ustawienia. Stwierdziła jednak, że nie jest w stanie opisać za pomocą samych słów i liczb tego, co widzi. Musiała zwizualizować sobie wszechświat i rozwiązać dręczącą ją zagadkę, nakładając na siebie wielopoziomowo swoje myśli.Długą chwilę szumiała jej w głowie świeża dawka melanżu, wyostrzając myśli i spostrzeżenia. Patrzyła na obliczenia przed sobą, siedząc nieruchomo niczym starożytne posągi zrobione na Ziemi na polecenie Tytanów, nim zmiotło je powstanie ludzi. Prawie nie słyszała dobiegającego z zewnątrz dobrze znanego ryku ciężkich silników i zmieniającej się tonacji serii prób przed startem. Stopniowo, w miarę jak ten hałas się wzmagał, Norma wycofywała się w głąb siebie, skupiając się na galaktyce własnego umysłu. Jedną z jej największych umiejętności — i potrzeb — było odpędzanie wszystkiego, co rozpraszało uwagę. Wyciągnęła nieświadomie rękę ku tacy, wzięła jeszcze trzy kapsułki z melanżem i szybko je połknęła, jedną po drugiej. Powietrze, którym oddychała, wypełnił zapach cynamonu i poczuła wewnątrz kojący wiatr, jakby jej ciało było pustynią, z której pochodziła przyprawa, i właśnie zaczynała się tam potężna, oczyszczająca burza piaskowa. Myśli się rozjaśniły, odgłosy w tle ucichły.Jak dostrzec problem nawigacyjny, zanim się pojawi? Jak przewidzieć katastrofę, która zdarzy się w najmniejszym ułamku sekundy? Przy takich prędkościach trzeba się przygotować i zareagować, z a-n i m pojawi się jakakolwiek oznaka problemu, ale to było przecież niemożliwe, bo niezgodne z wszelkimi ujęciami związku przyczynowo-skutkowego. Nie mogła zaistnieć jakakolwiek reakcja, dopóki nie doszło do akcji.Przez stocznię przetoczył się niczym grzmot huk wybuchu, któremu towarzyszyły odgłosy miażdżonych arkuszy płazu i zgniatanych metalowych płyt. Ciężkie elementy konstrukcyjne runęły z głuchym łoskotem, niszcząc magazyny i sunąc ze zgrzytem przez brukowane place, jakby Kolhara zaatakowała potężna flota cymeków. Fala uderzeniowa zatrzęsła laboratorium Normy i wygięła jego ściany. Ciśnienie roztrzaskało plażowe okna po przeciwnej stronie gabinetu obliczeniowego.Nie słyszała tego. Na podłogę spadły papiery, kubek i przybory do kreślenia. Ale nie elektroniczna tablica, którą trzymała przed utkwionymi w niej oczami. W tej chwili w całym wszechświecie nie istniało dla niej nic oprócz tych liczb i wzorów.Rozległy się syreny i klaksony i stocznię wypełnił huk wybuchów wtórnych. Krzyczeli ludzie. Na miejsce katastrofy pędziły ekipy ratunkowe, zbierając rannych, podczas gdy zdrowi uciekali. Cały budynek spowiły niczym żywy koc płomienie, przesłaniając okna gabinetu Normy i wypalając ściany, ale ona nie patrzyła w tamtą stronę. Chociaż jej ciało się nie poruszało, umysł wykonywał skomplikowane ewolucje, badając problem pod różnymi kątami, analizując różne możliwości. Nabierał szybkości, impetu. Była coraz bliżej…„Tak wiele rozwiązań — myślała. — Ale które się sprawdzi?” Przez wypalone w ścianach dziury i pęknięte plażowe okna wdzierał się gryzący dym i pełznął ku niej po podłodze. Robiło się coraz goręcej. Na zewnątrz nasiliły się krzyki. „Tak blisko rozwiązania! W końcu znajdę odpowiedź!“Napisała na tablicy nowe wzory, dodając trzecią kolumnę, uwzględniającą czynnik czasoprzestrzeni w relacji do odległości i podróży. Ni z tego, ni z owego użyła jako podstawy obliczeń współrzędnych galaktycznych Arrakis, jakby owa pustynna planeta była środkiem wszechświata. Dało jej to nowy punkt widzenia. Podekscytowana, zestawiła trzy kolumny, kiedy przyszła jej do głowy niespodziewana myśl.„Trzy jest świętą liczbą: Trójca. Czyżby był to klucz?“Pomyślała też o złotym podziale, znanym Grogipcjanom na starożytnej Ziemi. Umieściła w wyobraźni trzy punkty na linii: A i B na przeciwległych

końcach, a między nimi C, tak by odległość AC/CB = ('7b). Była to grogipska litera phi, oznaczająca wartość w przybliżeniu 1,618. Wiadomo było, że odcinek linii podzielony przez ('7d) można wielokrotnie składać, otrzymując bez końca tę samą liczbę. Był to podział prosty i oczywisty, ale podstawowy. Elementarny.Ta matematyczna prawda sprawiła, że zaczęła się zastanawiać nad źródłem objawienia, którego doznawała. Boskie natchnienie? Zarówno nauka, jak i religia starały się wyjaśnić ezoteryczne tajemnice wszechświata, chociaż szukały ich rozwiązania z zupełnie innych kierunków.„Arrakis — myślała. — Mówiono, że starożytni Muadru pochodzili stamtąd albo na pewien czas osiedli tam w trakcie swojej wędrówki. Ich najświętszym symbolem była spirala”.Z trudem panując nad sobą, nie zważając na chaos i zamęt, które ogarnęły stocznię i jej budynek, ułożyła trzy kolumny w spiralę z czynnikiem Arrakis pośrodku i ponownie zaczęła je zawijać i nakładać na siebie. Uzyskiwała coraz bardziej złożone wzory i czuła, że przełom jest bliski. Elektroniczna deska kreślarska zaczęła się tlić w jej pokrytych pęcherzami rękach, ale niewielkim wysiłkiem woli Norma usunęła uszkodzenia skóry i sprzętu. Wokół niej buchały płomienie, trawiąc jej ubranie i włosy, piekąc ciało. Za każdym razem niemal odruchowo używała energii psychicznej do odbudjwania swoich komórek, by wszystko wokół pozostało stabilne i by mogła kontynuować pracę. Rozwiązanie było tuż-tuż… Nagle do wszechświata obliczeń wtargnął z hałasem ruch. Jakiś mężczyzna, rycząc basowym głosem, chwycił ją za ramiona, wytrącił jej z rąk elektroniczną tablicę i wyrwał ją brutalnie z boskiego natchnienia.— Co robisz?! — krzyknęła. — Zostaw mnie!Ale mężczyzna nie słuchał. Miał na sobie niezwykły strój: gruby czerwony materiał całkowicie zakrywający ciało… i błyszczący, choć pokryty sadzą hełm. Wyniósł ją przez ścianę trzaskającego ognia i tłustego, czarno-purpurowego dymu. W końcu Norma zdała sobie sprawę, że czuje lekki ból skóry, i zobaczyła, że jest naga. Jej ubranie spłonęło, jakby podczas swojej umysłowej podróży do jądra kosmosu przypadkowo przeleciała zbyt blisko słońca.Skupiła się na wewnętrznej chemii i poczuła, jak się zmienia, odnawiając narząd po narządzie, lecząc rany. Jej umysł był nietknięty, a ciało, będące po prostu organicznym naczyniem, w którym kłębiły się skomplikowane myśli, dawało się łatwo naprawić. Nie mogła jednak odtworzyć ubrania… nie żeby miało to dla niej jakieś znaczenie.Na zewnątrz płonącego gabinetu obliczeniowego czekali sanitariusze. Umieścili ją na łóżku polowym i okryli gojącym kocem, po czym zaczęli badać jej funkcje życiowe. — Nic mi nie jest. — Norma chciała się uwolnić, ale przytrzymało ją dwóch silnych mężczyzn.Podbiegł Adrien ze zrozpaczoną miną.— Leż spokojnie, matko — powiedział. — Zostałaś poparzona, musisz pozwolić tym ludziom, by się tobą zajęli. Dwóch mężczyzn zginęło, próbując uratować cię z tego piekła.— To było zbyteczne. Niepotrzebna strata. Dlaczego narażali życie, skoro mogę łatwo odbudować ciało? — Spojrzała na siebie. — Nie jestem poparzona, tylko wytrącona z równowagi. — Poczuła kojący chłód, kiedy odnawiała naskórek, przyspieszając działanie katalizatorów zawartych w kocu. — Sami zobaczcie. Lekarz krzyknął na sanitariuszy. Ktoś ukłuł ją w ramię, dając zastrzyk. Przeprowadziła analizę chemiczną płynu przenikającego do jej żył — szybko działający środek uspokajający — i użyła swoich mocy, by przeciwstawić się jego skutkowi. Usiadła i odrzuciła koc. Sanitariusze ruszyli, by ją powstrzymać, ale wyciągnęła ręce. — Nie mam oparzeń — powiedziała. — Jestem cała i zdrowa. Zdumiony personel medyczny odsunął się i pozwolił jej dokończyć regenerację. Norma skupiła się na twarzy i szyi, które nie uległy jeszcze w pełni wpływowi jej uzdrowicielskich mocy, i usunęła głębokie oparzenia, a potem kilka drobnych pęcherzyków. Dotknęła twarzy — skóra była gładka i chłodna. — Panuję nad swoim ciałem — rzekła. — Jak dobrze wiesz, Adrie- nie, już wcześniej je zrekonstruowałam. Wstała, a koc opadł na ziemię. Wszyscy patrzyli na nią z niedowierzaniem. Oprócz włosów, których wciąż nie odtworzyła, reszta wydawała się nietknięta. Jej mlecznobiała skóra była niemal idealnie czysta i gładka, oprócz dużej czerwonej plamy na ramieniu. Zauważywszy ją, Norma skoncentrowała na niej swą moc regeneracyjną i uparta skaza zniknęła.„To dziwne” — pomyślała. Już od kilku tygodni czerwony obszar się powiększał, przez co od czasu do czasu musiała zwracać uwagę na to miejsce i oczyszczać je. Wcześniej wszystko w jej wyglądzie było bez zmian i po pierwotnym przeobrażeniu nie wymagało świadomego wysiłku z jej strony.Adrien szybko podszedł, by okryć kocem nagą matkę, a zespoły ratownicze kontynuowały walkę z żywiołem. — Muszę natychmiast wracać do pracy — powiedziała Norma. — Dopilnuj, proszę, żeby mi więcej nie przeszkadzano. I następnym ra zem zaufaj mi, Adrienie. Niektóre moje wybory mogą się innym wy dawać dziwne, ale są one niezbędną częścią mojej pracy. Nie mogę wyjaśnić tego szerzej. „Panuje tutaj zbyt duże zamieszanie” — pomyślała. Nie miała już gabinetu do pracy, więc poszła na wzgórze nieopodal stoczni — skalisty cypel, na którym mogła usiąść i myśleć w spokoju. Ludzie byli głupi, że zbudowali sobie rywali, ale teraz nie mogą nic na to poradzić.— Erazm, notatki filozoficzne Chociaż zaprojektowany jako statek aktualizacyjny myślących maszyn, Wymarzony Podróżnik był jednostką

ponadczasową, piękną, o opływowych kształtach, nie mniej sprawną teraz niż wtedy, gdy Vo-rian służył Omniusowi. Niemal przed stu laty Vor po raz pierwszy poleciał z Seuratem tym czarno-srebrnym statkiem. Potem uciekł nim z Ziemi, ratując Serenę Butler i Iblisa Ginjo, i nadal z niego korzystał, kiedy nie musiał stać na mostku jednostki wojskowej. W jakiś dziwny sposób Wymarzony Podróżnik działał na niego uspokajająco. Teraz leciał nim, siedząc wygodnie za sterami. Po prawie stuletniej służbie w Armii Dżihadu miał większą swobodę wyboru zadań niż jakikolwiek oficer. Kiedy powiedział Leronice, że znowu opuszcza na pewien czas Salusę, tylko się stoicko uśmiechnęła, przyzwyczajona, że nie potrafi długo usiedzieć na miejscu. Uciekał przed dalszymi krępującymi spotkaniami z synami podczas ich długiego pobytu w Zimii, ale kierował się też pragnieniem odnalezienia innych swych potomków. W ostatecznym rozrachunku należało to uznać za słuszną decyzję. Odkąd postanowił to zrobić, zajął się odgrzebywaniem szczegółów swoich dawnych podróży i służby dla dżihadu. Ale zapiski były często zniekształcone i niekompletne, zwłaszcza na planetach nękanych przez myślące maszyny. Mimo to trafił na ślad kilku kobiet, które pragnęły się przyczynić do wzmocnienia zmaltretowanego rodzaju ludzkiego. Skoro tyle lat temu nie poinformowały go o jego dzieciach, trudno będzie mu teraz je odnaleźć.Jednak wiedział na pewno, że ma córkę z Karidą Julan z Haga-la. Dawno temu, kiedy mu o tym powiedziała, przesłał jej mnóstwo kredytów, by zabezpieczyć finansowo ją i dziecko, ale odkąd poznał Leronicę, stracił z nią kontakt.Zbyt często niefrasobliwie zrywał stosunki z ludźmi i zapominał o zobowiązaniach. Zaczął teraz dostrzegać w swoim postępowaniu pewien schemat: szybko podejmował mające dalekosiężne skutki decyzje, nie myśląc o konsekwencjach. Gdyby zdołał odnaleźć córkę, którą urodziła mu Karida — jej ostatnie nazwisko brzmiało Helmina Berto-Anirul — może dla odmiany zrobiłby coś dobrego.Kierując się zgromadzonymi wskazówkami, Vor odkrył ku swej wielkiej konsternacji, że Helmina zginęła przed siedmioma laty w wypadku pojazdu naziemnego. Zostawiła jednak córkę, urodzoną w dość późnym wieku: Raąuellę. Według wiarygodnych doniesień jego wnuczka mieszkała teraz na Parmentierze, odbitym z rąk maszyn Zsynchronizowanym Świecie, którego gubernatorem był Rikov Butler.Postanowił ją poznać, zanim będzie za późno. Rada Dżihadu i Quentin Butler ucieszyli się, że mogą za jego pośrednictwem przekazać na Parmentiera dokumenty i uzyskać najnowsze informacje od Rikova. Współgrało to z planami Vora.Wyciskał ze starego statku aktualizacyjnego największe przyspieszenie, jakie mógł znieść. W porównaniu z wojskowymi i handlowymi zaginaczami przestrzeni Wymarzony Podróżnik był rozpaczliwie wolny, ale dzięki temu Vor miał mnóstwo czasu, by przygotować się do spotkania z wnuczką.Mając około dwudziestu lat, Raąuella wyszła za żołnierza dżihadu, który niespełna rok później zginął na wojnie. Studiowała potem medycynę i poświęciła się pomaganiu inwalidom wojennym oraz osobom cierpiącym na śmiertelne choroby, które wciąż nękały ludzkość. Teraz miała dwadzieścia dziewięć lat i od dawna współpracowała z poważanym lekarzem i badaczem Mohandasem Sukiem. Czy byli kochankami? Być może. Suk był wnukiem wielkiego chirurga polowego Radżida Suka, który w początkach dżihadu służył Serenie Butler. Vor się uśmiechnął. Podobnie jak on, jego wnuczka nie miała niskich aspiracji. Gdy Wymarzony Podróżnik dotarł w końcu na zewnętrzne szlaki orbitalne, przez komlinię napłynęła zaskakująca wiadomość: „Tu gubernator planety, Rikov Butler. Z mojego rozkazu Parmentier objęty jest ścisłą kwarantanną. Połowa naszej ludności została dotknięta zarazą, być może stworzoną przez myślące maszyny. Śmiertelność jest niezwykle wysoka, wynosi od czterdziestu do pięćdziesięciu procent, a liczby zgonów będących pośrednim skutkiem epidemii i wywołanego przez nią chaosu nie sposób ocenić. Odlećcie, zanim się zarazicie. Przekażcie nasze ostrzeżenie innym światom Ligi Szlachetnych”. Zaniepokojony Vor wszedł na kanał komunikacyjny. — Tu naczelny wódz Vorian Atryda. Podajcie mi dalsze szczegóły waszej sytuacji — powiedział i niecierpliwie czekał.Zamiast mu odpowiedzieć, Rikov powtórzył wiadomość. Nagra-nie. Vor ponownie przekazał swoją prośbę i czekał na reakcję. Nikt nie odpowiadał.— Jest tam kto? — zapytał.„Czy ktoś tam jeszcze żyje?” — pomyślał.Instrumenty pokładowe namierzyły blokadę sztucznych satelitów, której głównym celem było zatrzymywanie statków uciekających z planety. Były najeżone bronią, groźne, ale milczące. Najbliższa stacja wyglądała jak gruby żuk i była dużym, okrągłym obiektem z jasno oświetlonymi oknami wzdłuż środkowej linii. Przez jej komlinie nadawane były w głównych językach galaktyki ostrzeżenia, grożące zniszczeniem każdemu, kto spróbowałby opuścić zarażoną planetę.Vor wielokrotnie ją wywoływał, ale nikt nie odpowiadał. Ilekroć postawił sobie jakiś cel, dążył do niego uparcie. Teraz, kiedy wiedział o kryzysie, jaki przeżywa Parmentier, musiał się zobaczyć z Rikovem Butlerem. A ponieważ wiedział też, że jest tam Raąuella, nie zamierzał odlecieć bez spotkania z nią.W końcu odpowiedziała mu jedna z pozostałych stacji. Na ekranie pojawiła się wymizerowana kobieta. — Odleć! — rzuciła. — Nie wolno ci wylądować na Parmentierze… Z powodu plagi zesłanej przez Omniusa jesteśmy objęci ścisłą kwarantanną.— Omnius zawsze był plagą dla ludzi — odparł Vor. — Opowiedz mi o tej pladze.Szaleje tu od tygodni, a nas wysłano na te stacje, byśmy pilnowali, zęby nikt nie naruszył kwarantanny.

Połowa z nas jest chora. Niektóre stacje są opuszczone.— Zaryzykuję — rzekł Vor. Zawsze, ku rozpaczy swego przyjaciela Xaviera, był impulsywny. Zabieg przedłużenia życia, któremu sto lat wcześniej poddał go Agamemnon, chronił go przed chorobami. Przez cały ten czas nie złapał nawet lekkiego przeziębienia. — Kwarantanna ma zapobiegać wydostawaniu się ludzi z planety, nie dostawaniu się na nią.Wymizerowana kobieta przeklęła go, nazwała głupcem i rozłączyła się.Najpierw przycumował do pustej stacji. Mogli sobie wysyłać ostrzeżenia, ale on nigdy nie był dobry w wypełnianiu rozkazów. Wymarzony Podróżnik dopasował włazy i rozpoczął standardową procedurę konfiguracji drzwi. Vor raz jeszcze przedstawił się, ale na próżno czekał na odpowiedź, otworzył więc zamki, zdecydowany dowiedzieć się więcej o zarazie.Kiedy wciągnął pierwszy haust powietrza, które powinno było zostać przetworzone i wysterylizowane, po plecach przebiegł mu dreszcz. Po wielu dziesięcioleciach udziału w wojnie rozwinął w sobie niemal pozazmysłową zdolność odkrywania, że coś jest nie w porządku. Włączył tarczę osobistą i upewnił się, że może łatwo sięgnąć po bojowy nóż, który miał przy boku. Rozpoznał nazbyt dobrze sobie znany charakterystyczny odór śmierci.Ryknęły głośniki, przekazując ostrzeżenie:„Kod pierwszy! Pełny alarm! Natychmiast udać się do bezpiecznych pomieszczeń!“Rzucane w pustkę ostrzeżenie powtórzyło się wielokrotnie, po czym głos zaskrzypiał i umilkł. Ile osób zlekceważyło ten rozkaz albo nie wykonało go dostatecznie szybko? Wyglądało na to, że ci mężczyźni i kobiety, którzy pozostali zdrowi, uciekli ze stacji, mając nadzieję, że uda im się prześcignąć zarazę. Wątpił, by ktokolwiek z nich uzyskał dostęp do statku o dużym zasięgu, który mógłby zawieźć ich na inne światy Ligi. Na szczęście. Jego buty stukały na twardym polimerowym pokładzie. Za stanowiskiem ochrony stacji znalazł na podłodze dwa ciała, mężczyzny i kobiety w brązowo-czarnych mundurach. Obrona cywilna Parmentie-ra. Ich skóra pokryta była skorupą zaschniętych płynów; również na podłodze widać było zaschniętą krew i odchody. Nie dotykając zwłok, Vor ocenił, że ludzie ci nie żyją od kilku dni, może od tygodnia. W pomieszczeniu wisiały na ścianach ekrany pokazujące obrazy z kamer monitorujących. Na każdym widać było to samo: puste korytarze i pokoje z kilkoma ciałami. Chociaż na innych stacjach pozostały zmniejszające się załogi, ta była pusta. Odgadł już, że naziemne systemy komunikacji są albo zepsute, albo nikt ich nie obsługuje. Ta scena to potwierdzała. Nie mając nic więcej do roboty na krążącej wokół planety stacji widmie, Vor wrócił na Wymarzonego Podróżnika.Miał nadzieję, że jego wnuczka znalazła bezpieczne schronienie. Ale skoro zagrożone było życie milionów ludzi, jak mógł się martwić o jedną kobietę, której nigdy nie spotkał? Jeśli Raąuella była lekarką pracującą z Mohandasem Sukiem, jej usługi były teraz bardziej potrzebne niż kiedykolwiek. Uśmiechnął się do siebie. Jeśli w jej żyłach naprawdę płynęła krew Atrydów, Raąuella była prawdopodobnie w samym centrum wydarzeń…Wylądowawszy w Niubbe, mieście zbudowanym na miejscu starego kompleksu przemysłowego Omniusa, Vor odetchnął z ulgą, widząc żywych ludzi, chociaż część z nich wyglądała, jakby lada chwila mieli się przewrócić. Wielu mruczało coś do siebie i najwyraźniej byli zdezorientowani albo rozgniewani. Inni zdawali się unieruchomieni, mieli pozrywane ścięgna i nie mogli ani stać, ani chodzić. Na ulicach leżały niczym sagi drewna stosy ciał. Ekipy mizernych sprzątaczy w dużych ciężarówkach zbierały i wywoziły zwłoki, ale skala epidemii wyraźnie przekraczała możliwości służb publicznych.Najpierw Vor udał się do posiadłości gubernatora. Ogromny dom był pusty, ale nie splądrowany. Wołał i wołał, lecz nie usłyszał odpowiedzi. W sypialni znalazł dwa ciała, bez wątpienia Rikova i Kohe Butlerów. Patrzył na nie dłuższy czas, po czym przeszukał pobieżnie resztę pomieszczeń, ale nie znalazł nikogo innego, ani śladu ich córki Rayny i służących. Rezydencja rozbrzmiewała echem jego kroków i brzęczeniem much. W nędznej dzielnicy w centrum miasta odnalazł budynek z różo’ wej cegły, z pokrytymi bluszczem ścianami i nazwą Szpital Chorób Nieuleczalnych. Widocznie podczas ponownego zasiedlania Parmentiera Mohandas Suk i Raąuella założyli schronisko i ośrodek badawczy; przeczytał o tym w krótkim omówieniu. Jeśli Raąuella jeszcze żyła, powinna być tutaj.Założywszy maskę, bardziej dla ochrony przed smrodem niż przed zarazkami, wszedł do zagraconej izby przyjęć. Chociaż budynek był względnie nowy, w ostatnich tygodniach, kiedy niczym armia inwazyjna napływały hordy pacjentów, nadmiernie go wykorzystywano i źle utrzymywano.Minąwszy nieobsadzoną rejestrację, przeszukiwał piętro po piętrze. Oddziały były tak zatłoczone i ponure jak zagrody, w których robot Erazm trzymał niegdyś na Ziemi niewolników. Na podłogach leżeli bezradnie, niby zepsute lalki, ludzie z pozrywanymi ścięgnami; nawet ci, którzy wyzdrowieli, nie byli w stanie zadbać o siebie ani pomóc chorym i umierającym.Cały personel medyczny nosił maski i przezroczyste osłony na oczy, niczym hermetyczne opaski do gry w ciuciubabkę, by chronić się przed zainfekowaniem przez błony śluzowe. Kilku lekarzy, mimo tych środków ostrożności, sprawiało wrażenie chorych. Vor zastanawiał się, jak długi jest okres inkubacji, przez ile dni ci medycy będą mogli opiekować się chorymi, zanim sami padną.Wypytywał skrajnie wyczerpanych lekarzy i pielęgniarki, czy znają Raąuellę Berto-Anirul. Gdy ktoś skierował go w końcu na piąte piętro, wszedł na hałaśliwy oddział i obserwował ją z daleka. Starał się znaleźć w niej odbicie babki, chociaż po tak długim czasie nie pamiętał Karidy Julan zbyt dokładnie.Raąuella wyglądała na silną kobietę, kiedy szybko i sprawnie przechodziła od łóżka do łóżka.

Klarplazowa maska i przezroczysta opaska na oczy pozwoliły Vorianowi dojrzeć jej twarz. Z braku snu i niedojadania miała zapadnięte policzki. Widział zadarty nos i złocistobrązowe włosy związane w kok, by podczas pracy nie opadały jej na oczy. Była smukła i poruszała się z gracją, prawie jak tancerka. Chociaż miała posępną minę, nie wyglądała na kogoś, kto stracił wszelką nadzieję. Wraz ze szczupłym lekarzem uwijała się niezmordowanie na oddziale, na którym było ze sto łóżek zajętych przez chorych lub umierających. Pielęgniarze usuwali zwłoki, by zrobić miejsce dla następnych wyniszczonych przez zarazę pacjentów, którzy z powodu temperatury zapadli w śmiertelną śpiączkę. Raz zerknęła przypadkiem w jego stronę i Vor zobaczył, że jej oczy mają niespotykany jasny odcień błękitu. Jego ojciec, cieszący się złą sławą Agamemnon, miał przed wiekami, nim zamienił się w cyme-ka, bladoniebieskie oczy…Vor przyciągnął jej uwagę. Raąuella wydawała się zaskoczona widokiem stojącego na oddziale zdrowego człowieka. Zrobił krok do przodu, otwierając usta, by do niej przemówić, lecz nagle cofnęła się z przerażeniem. Jeden z pacjentów skoczył na niego od tyłu i próbował zerwać mu maskę, a potem zaczął go okładać pięściami i pluć mu w twarz. Vor instynktownie odrzucił napastnika na bok. Nieszczęśnik ściskał w dłoni strzęp transparentu przedstawiający syna Sereny, Maniona, i wył, zanosząc błagania do Trójcy Męczenników, by go ocalili, by ocalili ich wszystkich.Vorian odepchnął wrzeszczącego mężczyznę, a pielęgniarze szybko zabrali go na łóżko diagnostyczne. Starając się odzyskać panowanie nad sobą, Vor nasunął maskę na usta i nos, ale była już przy nim Raąuella i spryskiwała mu twarz i oczy jakimś płynem.— Środek antywirusowy — powiedziała zdenerwowanym, ale rze czowym głosem. — Jedynie częściowo skuteczny, ale nie znaleźliśmy dotąd nic lepszego. Nie wiem, czy coś nie dostało się do twoich ust lub oczu. Ryzyko zarażenia jest wielkie.Podziękował jej, nie mówiąc, że wierzy, iż jest na to uodporniony, tylko patrząc w jej jasnoniebieskie oczy. Nie mógł się powstrzymać, by się nie uśmiechnąć.Wydawało mu się, że to dziwny sposób poznania wnuczki.— Vorian Atryda — powiedział doktor Suk. Po ataku zbadał szyb ko Vora w swoim małym gabinecie, mimo iż miał wielu pacjentów w dużo gorszym stanie. — Ten Vorian Atryda? Głupio pan zrobił, przybywając tutaj. Suk miał tak intensywnie brązową skórę, że wydawała się niemal czarna. Wyglądał na jakieś czterdzieści lat, miał płytkie zmarszczki na twarzy, duże brązowe oczy i był zniecierpliwiony i udręczony. Chłopięce rysy, podkreślone niesforną czarną grzywą, którą spiął srebrną sprzączką, by nie przeszkadzała mu w pracy, nadawały mu wygląd wyrośniętego dziecka. Nawet w zamkniętym gabinecie bił w nos ostry zapach środków dezynfekujących. Vor nie chciał mówić o zabiegu przedłużającym życie.— Albo przeżyję… albo nie — rzekł.— To samo można powiedzieć o nas wszystkich. Plaga daje nam równe szanse na przeżycie albo śmierć.Suk potrząsnął odzianą w rękawiczkę dłonią Voriana, po czym uścisnął dłoń Raąuelli. Ten ciepły gest wskazywał, że od dawna są sobie bliscy. Zaraza, jak każdy kryzys, na pewno popchnęła wielu ludzi ku sobie, ale Suk i Raąuella już wcześniej byli parą.Kiedy Suk odszedł, spiesząc do innych obowiązków, Raąuella odwróciła się do Vora i przyjrzała mu się badawczo.— Co naczelny wódz dżihadu robi bez ochrony na Parmentie- rze? — zapytała.— Wziąłem urlop, żeby załatwić sprawy osobiste: poznać ciebie. Po tygodniach walki z epidemią nie była w stanie wykrzesać z sie bie żadnych emocji.— A to dlaczego?— Byłem przyjacielem twojej babci Karidy — wyznał Vor. — Bardzo bliskim przyjacielem, ale ją zawiodłem. Straciłem ją. Już dawno dowiedziałem się, że mam córkę, ale zgubiłem jej ślad i dopiero niedawno ponownie go odkryłem. Córkę Helminę, która była twoją matką.Raąuella patrzyła na niego szeroko otwartymi oczami. W końcu pojawił się w nich błysk, który zdawał się świadczyć, że wszystko pojęła.— Nie jesteś tym żołnierzem, którego kochała moja babka. Ale… Obdarzył ją słabym, zażenowanym uśmiechem.— Karida była piękną kobietą i jest mi bardzo przykro, że już nie żyje. Żałuję, że w wielu sprawach nie postąpiłem inaczej, ale nie jestem już taki sam, jak byłem wtedy. Dlatego przyleciałem, by cię odnaleźć. — Babka myślała, że zginąłeś w dżihadzie. — Ściągnęła brwi. — Nazwisko, które mi podała, nie brzmiało „Vorian Atryda”. — Ze względów bezpieczeństwa musiałem się posługiwać fałszywymi nazwiskami. Z powodu mojej wysokiej rangi. — A może także z innych powodów? Bo nigdy nie zamierzałeś…? — Dżihad to niepewna sprawa. Nie mogłem składać obietnic. Ja… — Umilkł. Nie chciał kłamać czy choćby naginać prawdy. Te myśli były dla niego czymś nowym. Przez większość swojego długiego życia był wolnym duchem, a myśl o założeniu rodziny zawsze napełniała go strachem z powodu łańcuchów i ograniczeń, które w jego mniemaniu się z tym łączyły. Jednak mimo braku poczucia bliskości z Estesem i Kaginem uświadomił sobie, że rodzina to też nieograniczone szanse na miłość. — Mój dziadek wygląda równie młodo jak ja. — Raąuellę najwy raźniej to interesowało, ale tak przytłoczyła ją walka z epidemią, że jej reakcje były stępione. — Chciałabym cię zbadać, pobrać materiał genetyczny, dowieść, że łączą nas więzy krwi… ale teraz nie może to być dla mnie najważniejsze. Nie w tej sytuacji. I wydaje mi się, że pod czas takiego kryzysu wizyta w celu odnalezienia nieślubnej wnuczki jest… przejawem braku umiaru.

Vor uśmiechnął się cierpko. — Uczestniczę w dżihadzie od osiemdziesięciu lat i zawsze poja wia się „taki kryzys”. Kiedy widzę, co się dzieje, cieszę się, że nie cze kałem z tym. — Ujął jej dłoń w obie ręce. — Wróć ze mną na Salusę Secundusa. Będziesz mogła złożyć relację w Parlamencie. Dostanie my najlepsze w Lidze zespoły medyczne do prac nad wynalezieniem leku i wyślemy tutaj wszelką możliwą pomoc. Przerwała mu. — Jeśli naprawdę sądzisz, że jestem wnuczką wielkiego Voriana Atrydy, to chyba nie wyobrażasz sobie, że mogłabym odlecieć, skoro mam tutaj tyle do zrobienia, skoro tylu ludzi czeka na moją pomoc? Uniosła brwi, a Vor poczuł, że serce mu rośnie. Oczywiście nie oczekiwał innej odpowiedzi.Raąuella odwróciła się i utkwiła w nim spojrzenie jasnych, inteligentnych oczu. — I nie zaryzykowałabym przeniesienia zarazy. Jednak, naczelny wodzu, jeśli upierasz się przy powrocie na Salusę, powiedz Lidze, wobec czego tutaj stoimy. Potrzebujemy lekarzy, sprzętu medyczne go i badaczy. Vor skinął głową. — Jeśli tę epidemię naprawdę wywołały myślące maszyny, to nie mam najmniejszych wątpliwości, że Omnius wysłał zasobniki z wi rusami na inne planety, nie tylko na Parmentiera. Trzeba ostrzec resztę Ligi. Zaniepokojona Raąuella odsunęła się od biurka i wstała. — Dam ci wszystkie nasze notatki i wyniki, zarazę wywołuje re-trowirus. Sytuacja tutaj wymknęła się spod kontroli. W krótkim czasie zmarły setki tysięcy ludzi. Śmiertelność przekracza czterdzieści procent, a odnosi się to tylko do zgonów bezpośrednio spowodowanych przez chorobę, nie wspominając o zmarłych z przyczyn pochodnych, takich jak infekcje, odwodnienie, uszkodzenia narządów wewnętrznych i tak dalej. Potrafimy leczyć objawy, staramy się zapewnić pacjentom spokój, ale na razie nie dysponujemy niczym, co niszczyłoby wirusy. — Jest jakaś szansa na opracowanie leku?Usłyszawszy krzyki dobiegające z jednego z zatłoczonych oddziałów, podniosła głowę i westchnęła. — Nie przy naszym wyposażeniu. Nie mamy dosyć środków ani personelu, by zająć się wszystkimi. Kiedy Mohandasowi udaje się wygospodarować wolną chwilę, prowadzi prace w laboratorium, od twarzając przebieg zarazy. Widzimy, że wirusy nie rozprzestrzeniają się według zwykłego schematu. Rozwijają się w Wątrobie, co było zu pełnie niespodziewane. Odkryliśmy to zaledwie kilka dni temu. Lek nie jest… — Urwała. — Zawsze pozostaje nadzieją _ dodała. Vor myślał o młodości, którą spędził jako zaufany myślących maszyn, nie dostrzegając czynionego przez nie zła. — Już dawno powinienem był się domyślić, że maszyny mogą spró bować czegoś takiego — powiedział. — Omnius… albo, co bardziej prawdopodobne, Erazm. — Po chwili wahania zdjął maskę. — To, czego tutaj dokonaliście, i wszystkie te niemożliwe rzeczy, których się podejmujecie… to bardzo szlachetne. Niebieskie oczy Raąuelli zalśniły z przejęcia.— Dziękuję… dziadku. Vor wziął głęboki oddech.— Jestem z ciebie bardzo dumny, Raąuello. Bardziej, niż potrafię to wyrazić.— Nie przywykłam do takich komplementów. — Zdawała się odczuwać wstydliwe zadowolenie. — Zwłaszcza że widzę tych wszystkich pacjentów, których nie udało mi się uratować, i tych upośledzonych przez chorobę, którzy nigdy w pełni nie wyzdrowieją. Nawet kiedy zaraza minie, duży odsetek naszej ludności pozostanie kalekami.Wziął ją za ramiona i spojrzał w skupieniu na jej twarz.— Mimo to jestem z ciebie bardzo dumny. Powinienem był cię odnaleźć dawno temu.— Dziękuję, że postarałeś się odnaleźć mnie teraz. — Wyraźnie skrępowana, dodała z niepokojem: — Jeśli naprawdę możesz wydostać się z Parmentiera, to leć natychmiast. Modlę się, żebyś się nie zaraził i bezpiecznie wylądował na Salusie. Bądź bardzo ostrożny. Jeśli… jeśli się zaraziłeś, proces wylęgania się choroby jest tak krótki, że jej objawy zauważysz na długo przed dotarciem do najbliższego świata Ligi. Jeśli jednak będziesz wykazywał jakiekolwiek jej oznaki, nie ryzykuj… — Wiem, Raąuello — przerwał jej. — Ale nawet jeśli kwarantanna tutaj nie zostanie naruszona, obawiam się, że Omnius wysłał zbiorniki z zarazkami również na inne cele. Maszyny nie szczędzą środków, by osiągnąć to, co zaplanowały. — Zauważył, że wzdrygnęła się, kiedy uświadomiła sobie sens jego słów. — Jeśli jest tak w tym wypadku, cały wasz wysiłek utrzymania kwarantanny może nie uratować ludzkości. Ostrzeżenie innych i podzielenie się z nimi wiedzą zdobytą przez doktora Suka może się przyczynić do ich ochrony bardziej niż jakakolwiek kwarantanna.— A więc pospiesz się. Oboje będziemy walczyli z tą plagą najlepiej jak potrafimy. Vor wsiadł na pokład Wymarzonego Podróżnika i wprowadził współrzędne Salusy. Łatwo ominął ledwo obsadzone stacje blokady, przestraszył się więc, że mogło się to też udać niektórym zarażonym. Kiedy wznosił się nad Parmentiera, ogarnął go smutek. Miał nadzieję, że zobaczy jeszcze Raąuellę. Przywołał wyraz zadowolenia, który przemknął przez jej twarz, kiedy powiedział, że jest z niej dumny. Ta chwila, ulotna, ale piękna, warta była całej tej podróży.Ale teraz miał jeszcze jeden obowiązek wobec ludzkości. Jeśli pozwolimy sobie na to, byśmy byli zbyt ludzcy, byśmy się przyznali do tej słabości, jaką jest miłość i współczucie, w czasach, kiedy uleganie jej jest bardzo niebezpieczne, ukażemy naszą słabą stronę, w którą niechybnie uderzą myślące maszyny i doszczętnie nas zniszczą. Owszem, ludzie mają serca i dusze, których nie

mają mechaniczne demony, ale nie możemy dopuścić do tego, by stały się one przyczyną naszej zagłady. — Quentin Butler, list do syna Faykana Powróciwszy po wyzwoleniu Honru do domu, Quentin Butler pojechał spędzić trochę czasu z Wandrą. Jak zawsze, żona była cicha i obojętna, ale postarzały primero lubił po prostu siedzieć koło niej, pocieszając ją swoją obecnością i czerpiąc pociechę z przebywania z nią. Patrząc na twarz Wandry, nadal widział jej urodę, ślady dawnych czasów. Mówił głośno, opowiadając, czego dokonał podczas ostatniej misji, i relacjonując odwiedziny u Rikova na Parmentierze. Niestety, był z nią zaledwie godzinę, kiedy odnalazł go młody quin-to. Dżihadysta wszedł energicznie na pięknie ukształtowany teren religijnego ustronia. Prowadził go stary badacz zagadnień metafizycznych w obszernej purpurowej koszuli, poruszając się zbyt wolno jak na potrzeby spieszącego z meldunkiem oficera.— Primero Butlerze! Właśnie otrzymaliśmy komunikat z Parmen- tiera. Gubernator wysłał statek z tą wiadomością już wiele tygodni temu. To ostrzeżenie!Quentin ścisnął bezwładną dłoń Wandry i wstał, prostując plecy i natychmiast kierując uwagę na młodzieńca.— Ostrzeżenie od Rikova? Muszę się zobaczyć z posłańcem.Nie może pan, primero. Chodzi o to, że nie wylądował na Salusie. Pozostaje na orbicie i odmawia opuszczenia statku. Obawia się, że mógłby wszystkich zarazić.— Zarazić? Co się dzieje?— To jeszcze nie wszystko, primero. Nadchodzą już wiadomości z innych światów Ligi!Gdy ąuinto wyrzucał z siebie wyjaśnienia, Quentin chwycił go za ramię i wyprowadził z Miasta Introspekcji. Badacz patrzył na nich ze spokojną miną na głęboko pobrużdżonej twarzy. Zebrał luźne poły swej purpurowej koszuli i przemówił do milczącej Wandry, jakby mogła być chłonną słuchaczką jego ezoterycznych wynurzeń.Quentin patrzył niespokojnie, jak Rada Dżihadu odtwarza wiadomości nagrane przez Rikova. Obrazy przekazane przez krążącego wokół planety znękanego zwiadowcę pokazywały epidemię szalejącą w Niubbe i wiejskich okolicach Parmentiera, leżących na ulicach ludzi, już martwych albo umierających, pękające w szwach szpitale, a działo się to przed tygodniami, na początku zarazy.— Te wiadomości są już nieaktualne — powiedział Wielki Patriarcha Xander Boro-Ginjo. — Może do tej pory znaleźli lek. Kto wie, co się stało przez ten czas.— Sam tam byłem, kiedy pierwsze pociski eksplodowały w atmosferze Parmentiera — rzekł Quentin. — Wtedy nikt z nas nie wiedział, co knuje Omnius, a teraz Rikov nie daje sobie rady z tą zarazą.— A czy ktoś kiedykolwiek może wiedzieć, co knuje Omnius? — zapytał tymczasowy wicekról.Brevin 0’Kukovich często wygłaszał komentarze, które nic nie znaczyły.Quentin zignorował polityka.— Jeśli myślące maszyny stworzyły broń biologiczną, musimy się mieć na baczności. Możemy zniszczyć pojemniki z wirusami w prze strzeni, ale jeśli zaraza rozszerzy się w atmosferze, nawet ścisła kwa rantanna i środki medyczne nie będą całkowicie skuteczne. Nie ma żadnej gwarancji.Chociaż Quentin miał niewiele czasu do rozpoczęcia posiedzenia w sprawie kryzysu, zebrał raporty z ostatnio przybyłych statków.Wysłał także Faykana, by zwiększył liczbę patroli w pobliżu Salusy Secundusa i poszerzył sieć sensorów w celu wykrycia nadlatujących pocisków. Normalnie namierzenie takich małych obiektów wśród zaśmiecającego układ gruzu kosmicznego byłoby niemożliwe, ale Armia Dżihadu miała dokładne nagrania pierwszych torped wystrzelonych na Parmentiera, więc można było porównać sygnatury i odrzucić fałszywe sygnały.— Trzeba zweryfikować tę wiadomość — stwierdził tymczasowy wicekról. — Musimy podjąć dobrze przemyślaną akcję.Quentin wstał. Nie było naczelnego wodza Atrydy — który, o ironio, udał się na Parmentiera — więc przejął na ten czas dowodzenie.— Musimy podjąć działania natychmiast! Jeśli interpretacja Rikova jest właściwa, nie mamy chwili do stracenia. W dobie handlu międzygwiezdnego oraz wymiany ludzi i materiałów między świata mi Ligi i Niezrzeszonymi Planetami epidemia może zadać ludzkości bezprecedensowe straty…Na jego zabezpieczonej przed podsłuchem komlinii rozległ się sygnał i Quentin odebrał wiadomość. Z małego głośnika popłynął głos Faykana, na tyle wyraźny, że słyszeli go członkowie rady.— Primero, pańskie podejrzenia się sprawdziły. Tak jak pan prze widywał, odkryliśmy zbliżający się rój pojemników podobnych do tych, które uderzyły na Parmentiera.Quentin spojrzał znacząco na mężczyzn i kobiety siedzących wokół stołu.— I przechwyciliście je? — zapytał.— Tak jest.— Powinniśmy zachować jeden z nich, by go zbadać i być może dowiedzieć się, co robi Omnius — zasugerował członek rady.— Zniszczyliśmy wszystkie, by nie ryzykować przypadkowego zarażenia — wtrącił Faykan.— Znakomita robota — pochwalił go ojciec. — Obserwujcie nadal uważnie. Salusa jest najważniejszym celem w Lidze, więc Omnius na pewno wyśle więcej pojemników.Faykan się rozłączył, a Quentin potoczył spojrzeniem wokół stołu.— Czy ktoś wątpi, że Omnius wystrzelił już torpedy na inne światy Ligi? — zapytał. — Musimy je zatrzymać i powiadomić resztę planet, zanim zaraza się rozprzestrzeni. — A jak dokładnie proponuje pan to zrobić? — zapytał tymczaso wy wicekról 0’Kukovich. Quentin zdecydowanie przedstawił swój plan. — Rozmieścić jak najszybciej i jak najszerzej Armię Dżihadu. Wysłać zwiadowców z ostrzeżeniem i przygotować się do kwarantanny. Sprawa jest tak pilna, że może nawet uzasadniać wykorzystanie za-ginaczy przestrzeni — dodał po namyśle. — Możemy stracić jeden na dziesięć tych statków, ale jeśli się nie przygotujemy i nie będziemy strzec innych planet, stracić możemy całą ich ludność.

— To dość radykalne środki — rzekł 0’Kukovich niepewnie, spoglądając na innych i szukając ich poparcia. — Właśnie. Tak samo jak plan Omniusa.Quentin osobiście prowadził patrole, podobnie jak wszyscy pozostali oficerowie. Latał od jednego układu do drugiego, pomagając miejscowej ludności podjąć środki obrony. Na innych światach Ligi przechwycono dziesiątki nadlatujących pojemników z wirusami, ale część z nich najwyraźniej dotarła do celu. Parmentier Rikova był już zarażony i odcięty od reszty, a teraz wieści o rozwijającej się epidemii dotarły z pięciu kolejnych planet.Quentin obawiał się, że jest już za późno.Na zainfekowanych planetach wprowadzono ścisłą kwarantannę, ale ich przerażeni mieszkańcy i tak uciekali, roznosząc zarazę. Według wszelkiego prawdopodobieństwa niektórzy poszukają schronienia na Salusie Secundusie. Pomimo drakońskich środków ochrona stołecznego świata Ligi będzie prawie niemożliwa. Czy można było bowiem przechwycić wszystkie małe statki prowadzone przez zdesperowane załogi? Będą musieli być niezwykle czujni, by namierzyć wszystkie przybywające jednostki, zatrzymać je i poddać kwarantannie, dopóki nie pojawią się objawy zarazy. Na szczęście, ze względu na długotrwałość podróży międzyplanetarnych i względną szybkość postępów epidemii, na każdym zarażonym statku zaraza pojawi się, nim przybędzie on na Salusę. Quentin chodził w tę i z powrotem po mostku, patrząc na wymi-zerowane, zakłopotane twarze członków załogi. Technicy obsługujący sensory byli w stałym pogotowiu, zdając sobie sprawę, że gdyby choć na chwilę osłabili czujność, gdyby choć jedna torpeda uszła ich uwagi, mógłby zginąć cały świat. Po tak wielu latach dżihadu Sereny Liga była osłabiona i niestabilna, a spajała ją tylko nienawiść do myślących maszyn. Quentin obawiał się, że tak złośliwa zaraza — i panika, która szerzyła się jeszcze szybciej niż choroba — może doprowadzić do zagłady ich cywilizacji. Są we mnie wszystkie cmentarze, które kiedykolwiek istniały, i wszyscy przywróceni do życia… tak samo w was. — Rayna Butler, Prawdziwe wizje Kiedy snute w gorączce wizje przemieniły się w majaczenia, a potem w czerń głębokiego snu, Rayna Butler odpłynęła, trzymając się cienkiej jak przędza jedwabnika nici życia. Powróciwszy w końcu do swojego ciała, życia i świata, stwierdziła, że wszystko się zmieniło.Siedząc nadal w ciemnej, dusznej szafie, zdała sobie sprawę, że ma brudne, sztywne od zaschniętego potu ubranie. Rękawy bluzki, pogniecione i odbarwione, były różowe od krwi, która obficie broczyła wraz z potem z porów jej skóry. Chociaż odkrycie to zaniepokoiło ją, była wyprana z emocji i nie doznawała żadnych wrażeń zmysłowych. Nie czuła nawet zapachu swego ubrania.Dźwignąwszy się na nogi, poczuła drżenie osłabionych mięśni. Była niewiarygodnie spragniona i nie mogła zrozumieć, jakim cudem udało jej się przeżyć bez wody. Nie starała się pojąć, jak cokolwiek może jeszcze mieć sens. Każdy krok, każdy oddech były jej małym zwycięstwem i wiedziała, że będzie musiała stawić czoło wielu znacznie trudniejszym wyzwaniom… i pokonać je.Spojrzała na siebie i zobaczyła, że ubranie ma upstrzone kłębami jasnych włosów, które wypadły jej z głowy, oraz drobnymi włosami spod pach. Nie miało to sensu. Jej skóra była blada i idealnie gładka. Poruszając się bardzo wolno i bojąc się, że w każdej chwili może się przewrócić, poszła powiedzieć rodzicom o majakach, które nawiedziły ją w gorączce, i o religijnym objawieniu. Przemówiła do niej święta Serena! Rayna była pewna, że rozumie, czego chciała od niej świetlista kobieta. Niebiańskie polecenia musiały być echem głosu Boga, który Rayna usłyszała tylko dlatego, że znajdowała się w otchłani choroby. Kiedy jednak dotarła do sypialni rodziców, stwierdziła, że leżą w tych samych pozycjach, w jakich się znajdowali, gdy widziała ich po raz ostatni, tyle że teraz ich ciała był sczerniałe i wzdęte z powodu rozkładu. Chociaż ten nagły wstrząs i odór sprawiły, że jej zmysły zaczęły znowu działać, stała długą chwilę jak wryta, zanim w końcu się odwróciła. W pozostałych pomieszczeniach znalazła jeszcze dwa ciała: służących, którzy nie uciekli — jak początkowo myślała — z posiadłości gubernatora. W całym domu panowała grobowa cisza.Przynajmniej była wciąż bieżąca woda. W łazience wzięła oczyszczający prysznic. Z otworów w ścianach trysnęły strumienie. Rayna zdarła z siebie brudne ubranie i stała naga pod zimnym natryskiem, łykając ożywczy płyn. Nie działał system podgrzewania, ale i tak czuła się odrętwiała. Bolały ją wszystkie stawy, jakby chrząstki zmieniły się w potłuczone szkło. Chwyciła się rury, by utrzymać równowagę, i po prostu wystawiła ciało na działanie wody. Z głowy spadły jej kolejne kosmyki i popłynęły ku kratce ściekowej.Nie wiedziała, jak długo tam była, i nie obchodziło jej to…Gdy wreszcie wyszła spod prysznica, ociekająca wodą i odświeżona, stanęła przed dużym lustrem i zobaczyła w nim obcą osobę. Jej chude jak tyczka ciało zmieniło się ponad wszelkie wyobrażenie. Wypadły jej wszystkie włosy. Miała łysą głowę, pozbawioną nawet brwi i rzęs. Ręce, twarz i klatka piersiowa jedenastolatki były całkowicie gładkie, a we wpadającym przez okno świetle jej skóra wydawała się błyszcząca, niemal przezroczysta.„Zupełnie jak anioł” — pomyślała.Nie miała pojęcia, kiedy jadła po raz ostatni, ale chociaż była wygłodzona, wiedziała, że musi najpierw spełnić ważniejszy obowiązek. Włożyła czyste ubranie, po czym poszła do rodzinnej kaplicy, w której dawniej

modliła się z matką. Usiadłszy przed ołtarzem Trójcy Męczenników, prosiła o wskazówki, pamiętając objawienie, które zesłała jej święta Serena. W końcu, gdy jej myśli i wspomnienia się wyklarowały, podniosła się i poszła do cichej kuchni. Duża część jedzenia się zepsuła, a niektóre szafki zostały splądrowane przez bezdusznych szabrowników. Kryjąc się w szafie, musiała być kilka dni nieprzytomna. Obok stołu do przygotowywania posiłków znalazła jeszcze jedną służącą. Mdlący zapach rozkładającego się ciała mieszał się ze smrodem zepsutego mięsa. Zastanawiała się, co chciała przygotować szefowa kuchni, kiedy powalił ją demon zarazy. Napiła się jeszcze trochę wody, zimnego, czystego płynu z domowego zbiornika. Była odwodniona. Straciła sporo na wadze. Miała zapadnięte oczy i policzki. Pociągnęła długi łyk, ale przerwała, kiedy zbuntował się jej żołądek. Odkryła w spiżarni kawałek sera i zjadła na zimno nieco duszonego mięsa z puszki, ale było zbyt mocno przyprawione, więc wszystko zwróciła. Nadal słaba, ale wiedząc, że musi się pożywić, Rayna napiła się jeszcze wody i znalazła mały bochenek czerstwego chleba. Na razie wystarczy. Posiłek złożony z chleba i wody cechował się prostą, pobożną czystością, która dodała jej sił. Chociaż wciąż była słaba i drżała, Rayna stwierdziła, że wystarczająco odpoczęła. Zostawiła za sobą posiadłość gubernatora i zwróciła się twarzą ku nazbyt cichemu miastu w dole. Zaraza była dopustem bożym, ale ona ocalała. Święta Serena Butler objawiła jej, co musi zrobić, i teraz Rayna miała misję do spełnienia. Ruszyła boso ze wzgórza.Ludzie, których widziała, byli wymizerowani i wyczerpani. Kulili się przy każdym szybkim ruchu. Oglądali śmierć wielu znajomych i członków swoich rodzin, starali się jak mogli opiekować chorymi. Mnóstwo tych, którzy wyzdrowieli, utykało i miało powykręcane członki, co wyglądało na okrutny żart z ludzi na tyle silnych, że nie ulegli zarazie. Używali prowizorycznych kul albo pełzali, błagając o jedzenie i wzywając pomocy. Nawet ci, którzy pozostali sprawni, mieli przetrącone dusze i nie byli w stanie udźwignąć ciężaru obowiązków, pracy za dziesięciu. Rayna szła sama, z błyszczącymi oczami, szukając tego, co musiała znaleźć. Ponad sobą, w oknach mieszkań i upadłych firm, widziała przesuwające się ukradkiem kształty. Chociaż była tylko dziewczynką, zmierzała śmiało naprzód, z wysoko podniesioną głową, pewna siebie, tak blada, że wyglądała jak żywy szkielet… albo sam Duch Śmierci. Dla ocalałych znajdzie się dość zmagazynowanej żywności, ale jeśli wkrótce nie pozbędą się rozkładających się zwłok, jeśli nie zajmą się leczeniem infekcji i naprawą infrastruktury, zgony tym spowodowane zwiększą liczbę ofiar diabelskiej plagi. Rayna podniosła z rynsztoka upuszczony tam przez kogoś łom. Przypomniała sobie, jak ojciec mówił o zamieszkach na ulicach, o walczących ze sobą ludziach. Martyryści urządzali rozpaczliwe procesje; w burdach zginęło wiele osób — zarówno tych, które w nich uczestniczyły, jak i postronnych, niewinnych świadków. Czuła ciężar i ciepło łomu, miecza, który zostanie wzniesiony przez młodą kobietę pouczoną bezpośrednio przez Serenę.W końcu ujrzała swój pierwszy cel.Eteryczna dziewczyna stanęła przed witryną sklepu sprzedającego urządzenia mechaniczne, sprzęt gospodarstwa domowego i niewinne przyrządy, które uchowały się przed falami zamieszek i grabieży. Obywatele Ligi korzystali z takich przedmiotów, nie zastanawiając się nad ich pochodzeniem i ignorując fakt, że te wytwory nowoczesnej technologii były odległymi krewnymi Omniusa. Wszystkie maszyny, urządzenia i obwody elektroniczne były z gruntu złe. Kusiły udogodnieniami i wciskały się w życie codzienne, a ludzie beztrosko akceptowali wszechobecne maszyny.Wziąwszy głęboki oddech, Rayna zamachnęła się łomem i rozbiła okno, obnażając wrażliwy sprzęt. A potem zaczęła go tłuc, roztrzaskując w drobny mak metal i polimery. Był to jej pierwszy atak na zło. Wizje powiedziały jej, że trzeba wyplenić plagę od środka, zniszczyć wszystkie pozostałości myślących maszyn, by w przyszłości ludzie mogli uniknąć takiego nieszczęścia.Ogarnięta niesamowicie spokojną gorączką, Rayna rozbijała wszystko, co widziała. Kiedy nie znalazła już żadnych oznak infiltracji maszyn, wyszukała następny budynek, siedzibę firmy księgowej, na którego pierwszym piętrze znajdowały się maszyny liczące. Je również zniszczyła. Pojawił się wyglądający na słabego i przestraszonego mężczyzna i próbował ją powstrzymać. Cofnął się jednak, gdy spojrzała na niego z kamienną, zdecydowaną miną, zaklęła i zaczęła go besztać za wprowadzenie maszyn do zakładu pracy.— Ludzkość czeka tylko niedola, jeśli nie wymażemy wszelkich śladów mechanicznych demonów. Usłyszałam głos Boga i będę wy pełniała Jego wolę! Wobec tak gwałtownego oświadczenia, mimo iż wygłosiła je tak wątła osoba, mężczyzna uciekł. Mając przed sobą mnóstwo pracy, Rayna nie rozróżniała poziomów technologii, odmian komputerów. Szła niezmordowanie od firmy do firmy, dopóki nie powstrzymało jej dwóch członków szczątkowych sił bezpieczeństwa Parmentiera. Była wszakże jeszcze dzieckiem, do tego córką nieżyjącego gubernatora, zerknąwszy więc na nią, wymienili znaczące spojrzenia.— Dużo przeszła — rzekł jeden z nich. — Wyładowuje gniew w jedyny dostępny jej sposób. Na razie jestem zbyt zmęczony, żeby się zajmować czymkolwiek poza nagłymi wypadkami.— Ja nawet udaję, że nie widzę połowy tych wypadków. — Drugi funkcjonariusz, wysoki i ciemnoskóry, wymierzył w nią surowo

palec. — Tym razem damy ci spokój, dziewczyno, ale nie wpakuj się znowu w kłopoty. Wracaj do domu.Rayna zorientowała się, jak jest późno. Zmęczona, zrobiła, co jej kazano, i wróciła do posiadłości gubernatora.Jednak nazajutrz ponownie znalazła się z łomem w mieście, szukając następnych celów, rozbijając wszystkie myślące maszyny i mające z nimi jakikolwiek związek urządzenia.Tym razem towarzyszył jej tłumek gapiów, z których wielu było wynędzniałymi martyrystami. Zaczęli ją zachęcać i sami zaopatrzyli się w pałki… Wiara i determinacja są najlepszą bronią wojownika. Ale przekonania mogą się zdegenerować. Strzeż się, by twoja broń nie została zwrócona przeciwko tobie.— mistrz miecza Istian Goss Wysłani w swoją pierwszą misję po opuszczeniu Ginaza, Nar Trig i Istian Goss mieli nadzieję, że zostaną skierowani do bezpośredniej walki z siłami Omniusa. Tymczasem znaleźli się na odbitym z rąk maszyn Honru, gdzie uczestniczyli w odbudowie i utrzymywaniu porządku. — Można by pomyśleć, że człowieka, który nosi ducha Joola No-reta, wyślą na pierwszą linię frontu — gderał Trig. — Dlaczego teraz, kiedy tę planetę uwolniono spod panowania Omniusa, ci ludzie sami nie potrafią zadbać o porządek?— Pamiętaj, czego cię nauczono: ważna jest każda bitwa, która chroni ludzkość. — Istian stłumił westchnienie. — Jeśli to zadanie jest tak łatwe, jak mówisz, to możemy szybko zakończyć pracę tutaj i odlecieć, by wziąć udział w innych bitwach.Kiedy batalion Quentina Butlera opuścił Honru, ocalałe resztki jego uciskanej przez maszyny ludności ogarnęło gorączkowe pragnienie zemsty, rozbudzone po części przez propagandę martyrystów. Rozmontowano roboty wartownicze, patrzydła i wszystkie podsystemy, które służyły wszechumysłowi, powyrywano kable i przewody, rozbito maszynerię. Nar Trig przyglądał się zelotom z zachłanną ciekawością, jakby odkrywał w nich podobny do swojego zapał i nienawiść do myślących maszyn. Niestety, myślał Istian, ludzie ci byli tak opanowani myślą o wendecie, że powodowali dużo więcej zniszczeń, niż było konieczne do utrwalenia ich władzy. Gdyby skierowali energię i entuzjazm na odbudowę Honru zamiast na miażdżenie pokonanego już wroga, obaj mistrzowie miecza mogliby toczyć prawdziwe bitwy, a nie tracić tutaj czas. Zagrody niewolników zrównano z ziemią, a ludzie przenieśli się do byłych twierdz maszyn, stawiając tam namioty i prowizoryczne budy oraz wynosząc wyposażenie z fabryk lśniącego niegdyś miasta. W mieście i na wsi, pośród kopalni odkrywkowych, wyrastały jak grzyby po deszczu ekstrawaganckie i kolorowe kaplice Trójcy Męczenników. Z wysokich budynków zwisały długie transparenty przedstawiające Serenę, Maniona Niewinnego i Wielkiego Patriarchę Iblisa Ginjo. Zamiast uprawiać rośliny spożywcze, farmerzy martyryści sadzili całe pola pomarańczowych nagietków, które stały się kwiatami zamordowanego dziecka Sereny Butler. Istian i Nar szli ulicami, rozglądając się bacznie. Szeregi martyry-stów znacznie wzrosły, a ich zwolennicy urządzali często czuwania, ceremonie i spotkania modlitewne. Zajmowali każdą część nieuszkodzonej maszynerii Omniusa, którą znaleźli wśród ruin, a następnie, w trakcie uroczystości symbolicznego niszczenia, rozbijali ją w pył. Mimo to ludzie, którzy ocaleli, stopniowo się osiedlali i z każdym dniem coraz intensywniej oddawali się bardziej produktywnym zajęciom. Istian miał nadzieję, że wraz z Narem będzie mógł odlecieć następnym statkiem Ligi.Napływało też wielu ludzi z innych światów Ligi, część, by zaanektować nowe terytoria, część z autentyczną chęcią pomocy. Filantrop lord Porce Bludd, wnuk Niko Bludda, który został zabity podczas wielkiego powstania niewolników na Poritrinie, przeznaczył ogromne fundusze na odbudowę Honru, nie brakowało zatem pieniędzy, materiałów ani siły roboczej. Jedyną przeszkodą, myślał Istian, był brak koncentracji na tym zadaniu i inicjatywy… Usłyszeli krzyk. Istian odwrócił się i zobaczył biegnącego ku nim mężczyznę w oficerskim mundurze — wojskowego administratora odzyskanej kolonii. Pomimo dość wysokiej rangi był on bardziej urzędnikiem niż żołnierzem. Nar położył dłoń na włączniku swojego miecza pulsacyjnego i stanął w gotowości. — Najemnicy! Potrzebujemy waszej pomocy! — Czerwony z wysiłku, wojskowy administrator zatrzymał się przed mistrzami miecza. — Wyważając drzwi jednego z magazynów, robotnicy natknęli się na trzy nadal aktywne roboty bojowe! Zanim udało nam się zamknąć te maszyny, zabiły dwóch naszych ludzi. Musicie iść i podjąć z nimi walkę. — Tak. — Trig uśmiechnął się drapieżnie i zwrócił do swojego partnera. — Już się robi. Istian Goss wyglądał na zdecydowanego i zadowolonego.— Chodźmy więc — powiedział.Najemnicy popędzili za administratorem i tuzinem dobrze uzbrojonych żołnierzy dżihadu do części miasta pełnej przypominających sześciany magazynów i przechowalni. Dżihadyści mogli zniszczyć roboty ładunkami wybuchowymi i ciężkimi rusznicami, ale ekipom budowlanym potrzebne były zapasy, materiały i sprzęt, które znajdowały się w magazynie. Natomiast Istian i Nar byli w stanie zlikwidować wroga w finezyjny sposób, bez dodatkowych szkód. Poza tym żołnierze chcieli zobaczyć wychwalanych najemników z Ginaza i ich umiejętności w walce wręcz z maszynami.Kiedy spieszyli w stronę magazynu, podążył za nimi cały tłum. Ludzie krzyczeli. Niektórzy nieśli sztandary Trójcy Męczenników. Nar Trig podniósł miecz pulsacyjny w wyzywającym geście i martyryści zaczęli wiwatować. Istian skoncentrował się na tym, co ich czekało, przygotowując się na spotkanie z przeciwnikiem.

Przypomniał sobie legendy o dzielnych, zakutych w zbroje rycerzach, którzy ruszali walczyć ze smokami w ich kryjówkach, podczas gdy sterroryzowani wieśniacy przyglądali się temu z napięciem i nadzieją. Przypuszczał, że Trig i on występują teraz w podobnej roli.Gdy stanęli przed metalowymi drzwiami magazynu, Istian spostrzegł, że ich gładka, wypolerowana powierzchnia jest w wielu miejscach wybrzuszona, jakby ktoś ostrzeliwał je od środka pociskami armatnimi. Najwyraźniej uwięzione roboty starały się uwolnić.Gdy tylko otwarto drzwi, wyszły wielkimi krokami trzy duże, krzepkie roboty, wysuwając kolczaste kończyny, śmiercionośną broń, miotające płomienie ramiona i wyrzutnie pocisków. Wyglądały niczym zjawy z koszmarów — właśnie do walki z takimi przeciwnikami szkolono mistrzów miecza z Ginaza. Chirox udzielił im niezbędnych instrukcji.Istian i Nar krzyknęli jednym głosem i rzucili się do ataku, wznosząc miecze pulsacyjne. Roboty bojowe wydawały się zaskoczone widokiem małych napastników. Z jednego z ramion pierwszego robota trysnął strumień ognia, ale Trig uskoczył w lewo, przekoziołkował i poderwał się na nogi. Istian zrobił wypad do przodu, uderzając mieczem tego przeciwnika. Jednym cięciem przesłał falę energii. Miotające płomienie ramię zwisło bezwładnie.Pozostałe roboty okręciły się, uderzając z dwóch stron, kiedy Trig rzucił się na nie. Jego oczy płonęły i nawet nie starał się zrobić uniku. W lewej dłoni ściskał miecz pulsacyjny, a w prawej mały sztylet energetyczny.Wściekły na pierwszego męka bojowego, że chciał go spalić, Nar starł się z nim, zadając pchnięcia i tnąc. Wcisnął guzik w rękojeści, by zwiększyć siłę uderzenia miecza, i błyskawicznymi, dobrze mierzonymi ciosami wywołał spięcie w głównej pamięci rdzeniowej męka, wymazując jego oprogramowanie i wyłączając go.Istian skupił się na drugiej, nietkniętej maszynie. Podniosła dwa ramiona artyleryjskie, ale biegł tak szybko, że nie była w stanie przestawić celownika. Z obu wystrzeliły pociski, kiedy znalazł się w martwym punkcie, i wybuchły, zostawiając dymiący lej metr za nim. Wtedy był już na tyle blisko, że mógł ją dosięgnąć.Maszyna cofnęła ramiona artyleryjskie i wysunęła inne, z ostrzami, którymi wymachiwała na podobieństwo kleszczy. Istian parował ciosy, pozwalając myślom płynąć, usiłując poczuć w sobie ducha Joo-la Noreta. Nie słyszał jego rad, nie odczuwał obecności. „Dlaczego milczysz?” — przemknęło mu przez głowę.Po raz pierwszy walczył bez zastanowienia, bez strachu, że zostanie ranny albo że przeszyje go ból. Zanim uświadomił sobie, co robi, trzy z zakończonych ostrzami ramion opadły jak uschnięte gałęzie.Na wszelki wypadek Istian ciął mieczem po opuszczonych ramionach artyleryjskich, by nie dopuścić do wystrzelenia przez robota pocisków w widzów, którzy ruszyli do przodu, jakby chcieli gołymi rękami pomóc mu pokonać wroga. Wiedział, że gdyby zanadto się zbliżyli, zostaliby zmasakrowani. Wrzeszcząc jak opętany, Trig zadawał już ciosy trzeciemu robotowi. Maszyna wymachiwała ramionami, starając się użyć innego zestawu broni. Widać było wyraźnie, że przyjęła obronną postawę, nieprzygotowana na furię, z jaką zaatakował ją ten oszalały wojownik. Przyglądając się mu, Istian pomyślał ze smutkiem, że to Nar Trig powinien być tym, w którym odrodził się Jool Noret. Zacisnąwszy zęby, zaczął walczyć ze zdwojoną energią.Jedno z ramion męka rozcięło mu rękę, a drugie ostrze przejechało po piersi. Istian odchylił się jednak do tyłu pod zdumiewającym kątem, dzięki czemu zębata klinga drasnęła go tylko, zostawiając biegnącą przez mostek cienką krwawą rysę.Skoczył z powrotem niczym zwolniona sprężyna. Jego miecz, również nastawiony na maksymalne napięcie, wbił się w pancerny tors maszyny. Najemnik wysłał impuls, który rozładował baterię broni, ale sparaliżował robota. Jego ramiona i nogi znieruchomiały, wyrzutnie zostały wyłączone i tylko głowa kręciła się bezradnie w lewo i w prawo.Trig uderzył w szyję swojego przeciwnika, wzbijając snop iskier, w którym robot zatrząsł się i zaczął się konwulsyjnie miotać. Trig uderzył ponownie z taką siłą, że przeciął podtrzymujące pancerną głowę rury i oddzielił ją od tułowia. Ciężkie ciało osunęło się martwe.Czując, że odpływa niczym namacalna istota — czyżby był to duch Joola Noreta? — strumień adrenaliny, Istian zatoczył się, a jego miecz z wyładowaną baterią upadł z brzękiem na podłogę. Wyczerpane mięśnie drżały. Obok niego Nar chodził w tę i z powrotem jak saluski tygrys w klatce, wypatrując następnego wroga.Zanim zdążyli wrócić do pierwszego unieruchomionego robota, którego głowa nadal obracała się na sparaliżowanym kadłubie, rzucili się naprzód rozzłoszczeni martyryści. Mieli własną broń: pałki, młoty, lewarki. Wyładowywali wściekłość na trzech pokonanych myślących maszynach, tłukąc je i miażdżąc. Krzyczeli, zamieniając groźne męki we wraki.Leciały iskry, z powalonych kadłubów wyrywano części składowe.Rozbito procesory, wyciągnięto i roztrzaskano na posadzce magazynu moduły żelowe. Tłuszcza kłębiła się, dopóki po długotrwałym zgiełku z maszyn nie została nierozpoznawalna kupa złomu.— Możemy wykorzystać ten metal — powiedział radośnie administrator wojskowy. — Martyryści wprowadzili już program odzyskiwania złomu ze zniszczonych myślących maszyn z myślą o produkcji materiałów budowlanych, narzędzi rolniczych i ciesielskich. Starożytne święte pisma mówią, że miecze trzeba przekuć na lemiesze.— Nie wystarczy pokonać sługusów wszechumysłu — zgodził się z nim Nar Trig. — Zwycięstwo będzie słodsze, jeśli uda nam się wykorzystać ich do naszych celów.— Jak Chiroxa — zauważył Istian. Jego partner nic na to nie powiedział.

Wyobrażałem sobie, jak by to było być Omniusem i jakie dalekosiężne decyzje mógłbym podejmować, będąc na jego miejscu.— Dialogi Erazma Pomimo obietnic Rekura Vana nowa wersja Sereny Butler sprawiła Erazmowi wielki zawód. Kolejny klon o przyspieszonym dojrzewaniu, kolejne niepowodzenie. Robot miał nadzieję, że strata, jaką zakończył się eksperyment z Sereną, nie jest nieodwracalna. Wykorzystując jako kartę przetargową jej zachowane komórki, które przywiózł, gdy uciekł z Ligi, tlu-laxański jeniec Erazma próbował co rusz odtworzyć tę kobietę, ale zawsze napotykał ten sam problem. Przeszmuglowane komórki zawierały jedynie jej wyposażenie genetyczne. Sekret krył się nie w nich, lecz — jak mogłaby powiedzieć sama Serena — w duszy.A teraz pozbawiony kończyn były handlarz niewolników z rozdrażnieniem odmawiał zajęcia się innymi hodowanymi klonami.Być może miało to coś wspólnego z jego rozczarowaniem eksperymentami regeneracyjnymi. Po obiecującym początku kostne wyrostki na obu ramionach Rekura Vana odpadły i pozostały po nich jedynie zainfekowane miejsca, z których sączyła się ropa. Było to dla Tlulaxanina bardzo przygnębiające, a jego nastrój przyczynił się do niepowodzeń z Sereną. Aby uporządkować ten bałagan, Erazm stosował leki, które miały sprawić, by naukowiec skupiał się na ważnych sprawach, i spowodować selektywną utratę pamięci. Wymagało to stałych modyfikacji i uwagi.„Nie mogę mieszać eksperymentów” — myślał robot.Stojąc teraz w swoich nieskazitelnych ogrodach naprzeciw podróbki Sereny, miał nadzieję, że dostrzeże w jej lawendowych oczach jakiś przebłysk rozpoznania, nawet strachu. Gilbertus tkwił posłusznie u jego boku.— Ona wygląda dokładnie tak jak na archiwalnych obrazach, ojcze — zauważył.— Podobieństwo może być mylące — odparł Erazm, wybrawszy odpowiednie powiedzenie ze swojego banku banałów. — Odpowiada ludzkim kryteriom urody, ale to nie wystarczy. To nie jest… to, czego szukam.Robot mógł odtworzyć ze swej idealnej pamięci każdą rozmowę z prawdziwą Sereną Butler, a zatem również powracać wspomnieniami do licznych dyskusji, które z nią prowadził, gdy była jego wyjątkową niewolnicą na Ziemi. Chciał jednak nowych związanych z debatami z nią doznań, które byłyby odpowiednim kontrapunktem dla wspaniałych spostrzeżeń nasuwających mu się dzięki relacjom z Gilbertusem.Nie, ten nowy klon Sereny po prostu nie zapewni mu tego.Była równie bezbarwna i nieciekawa jak inne posiadane przez niego okazy ludzi. Nie było w niej żadnych wspomnień ani uporu, którym Erazm dawniej tak się delektował. Jej dojrzewanie zostało przyspieszone, ale bez towarzyszącego temu w warunkach naturalnych procesu gromadzenia doświadczeń.— Wydaje się, że ona jest w moim pozornym wieku — powiedział Gilbertus.Dlaczego tak się tym interesował?Prawdziwa Serena Butler została wychowana w Lidze Szlachetnych, gdzie nauczyła się wierzyć w ciekawe bzdury, takie jak wyższość ludzi nad myślącymi maszynami i ich rzekomo przyrodzone prawo do wolności i miłości. Erazm żałował, że nie zdawał sobie w odpowiednim stopniu sprawy z wyjątkowości Sereny. Teraz było na to za późno.— Nie znasz mnie, prawda? — zapytał nowego klona. — Jesteś Erazm — odparła, ale w jej głosie nie było iskry.— Przypuszczałem, że tylko tyle powiesz — stwierdził, wiedząc, co musi zrobić. Nie lubił widoku tego, co przypominało mu o popełnionych błędach.— Proszę, nie niszcz jej, ojcze — rzekł Gilbertus. Robot odwrócił się do niego, automatycznie przywołując na twarz wyraz zdziwienia. — Pozwól mi z nią rozmawiać, uczyć ją. Pamiętasz, że kiedy wzią łeś mnie z zagród dla niewolników, byłem niewykształcony i dziki, byłem niezapisaną tabliczką i nie wykazywałem żadnych potencjal nych zdolności? Być może dzięki trosce i cierpliwości uda mi się… coś ocalić.Nagle Erazm zrozumiał.— Uważasz, że Serena Butler jest atrakcyjna!— Uważam, że jest interesująca. Czy z tego, co mówiłeś mi o oryginalnej Serenie, nie wynika, że byłaby dla mnie odpowiednią towarzyszką? Może partnerką?Robot nie spodziewał się tego, ale stwierdził, że zmiana celu jest ciekawa.— Powinienem był sam o tym pomyśleć — odparł. — Dobrze, mój Mentacie, postaraj się.Przyglądając się badawczo klonowi kobiety, Gilbertus zrobił nagle onieśmieloną minę, jakby podjął przerastające go wyzwanie.— Nawet jeśli ten eksperyment się nie powiedzie — dodał mu otu chy robot — nadal będę miał ciebie, Gilbertusie. Nie mógłbym sobie życzyć lepszego obiektu badawczego… czy towarzysza.Aby móc lepiej badać ludzkie preferencje, Erazm zaprojektował dla Gilbertusa wiele maszyn zwiększających masę i siłę mięśni, niektórych prostych w użyciu, innych dużo trudniejszych. Gilbertus, zarówno fizycznie, jak umysłowo, był doskonałym okazem i robot chciał, by jego wychowanek utrzymywał szczytową formę. Ciało ludzkie, podobnie jak dobrze wyregulowana maszyna, wymagało konserwacji.Po wielu programach intensywnych ćwiczeń ciało Gilbertusa stało się idealnym przykładem nieskazitelnej męskiej budowy. Kiedy człowiek używał swoich mięśni, jego siła się zwiększała, kiedy robot używał swoich mechanicznych części, zaczynały się one zużywać. Była to dziwna, ale fundamentalna różnica.Podczas gdy Erazm go obserwował, Gilbertus przebiegał bez wysiłku kilometry na ruchomej bieżni, wyciskając ciężary i wykonując ćwiczenia na górne partie ciała w oporowych polach siłowych. Jego umysł był niewiarygodnie rozbudowany i poszufladkowany, skoro mógł wykonywać tak złożone zadanie. W normalny dzień korzystał z ponad trzydziestu przyrządów do ćwiczeń, nie odpoczywając wiele i pijąc tylko wodę. — Kiedy zwiększasz swoje możliwości fizyczne, mógłbyś też wy ostrzać umiejętności umysłowe, mój Mentacie —

rzekł Erazm, gdyż były to czasochłonne zajęcia. — Powinieneś poprawiać pamięć, ćwi czyć się w obliczeniach, rozwiązywać zagadki. Gilbertus przerwał, ciężko oddychając. Jego brązowe włosy lśniły od potu, gdy przybrał wyraz twarzy, który robot zidentyfikował jako zdziwienie. — Dokładnie to robię, ojcze. Kiedy gimnastykuję ciało, gimnastykuję też umysł. Przeprowadzam obliczenia, dokonuję projekcji, rozwiązuję równania, z których każde dostarcza mi nowych spostrzeżeń niedostępnych dla zwykłych myślicieli. — Umilkł, po czym dodał: — To osoba, którą ze mnie zrobiłeś… albo osoba, która stara się wmówić ci, że ją ze mnie zrobiłeś. — Nie jesteś zdolny mnie oszukać. Jaki mógłbyś mieć w tym cel? — Sam mnie nauczyłeś, ojcze, że ludziom nie można ufać, i wziąłem to sobie do serca. Nie ufam nawet sobie. Gilbertus był jego wychowankiem od prawie siedemdziesięciu lat, więc Erazm nie potrafił sobie wyobrazić, by ten człowiek mógł się potajemnie zwrócić przeciw myślącym maszynom. Wyczułby zmianę nastroju Gilbertusa, a Omnius dostrzegłby ten dowód zdrady — jego patrzydła były wszędzie.Robot obawiał się, że gdyby wszechumysł zaczął coś podejrzewać, zasugerowałby, iż najbezpieczniej byłoby usunąć Gilbertusa, nim znajdzie okazję, by wyrządzić szkody. Erazm musiał dołożyć starań, by Omniusowi nie nasunęły się takie wątpliwości. „Omnius rzucił mi wyzwanie, bym przekształcił zdziczałe dziecko w inteligentną, cywilizowaną istotę — myślał. — Gilbertus przeszedł moje najśmielsze oczekiwania. Dzięki niemu myślę o rzeczach, nad którymi nigdy wcześniej się nie zastanawiałem. Sprawia, że darzę go uczuciem, którego bez niego nie byłbym nawet w stanie sobie wyobrazić”. Gilbertus zaczął się podciągać w polu siłowym i jednocześnie ćwiczyć dolne partie ciała. Przyglądając mu się, robot przypomniał sobie, że wychowanek dał wyraz wstrętowi z powodu wywoływanej przez śmiercionośnego retrowirusa zarazy, która właśnie zaczynała się rozprzestrzeniać na światach Ligi. A jeśli postanowił pomóc swojemu gatunkowi… zamiast jemu?„Trzeba obserwować rozwój sytuacji — pomyślał Erazm i zdał sobie sprawę, że sam przejawia bardzo ludzką cechę: paranoję. — Myślenie nie zawsze odpowiada rzeczywistości. Musi być jakiś jednoznaczny dowód na związek między podejrzeniem i faktem”. Problemem, który długo dręczył ludzkich badaczy, był wpływ obserwatora na przebieg eksperymentu. Erazm już dawno przestał być obiektywnym świadkiem postępów Gi/bertusa. Czyżby jego zastępczy syn zachowywał się w określony sposób, by udowodnić coś swojemu mentorowi.7 Czyżby te doprowadzone do przesady ćwiczenia miały wykazać jego wyższość nad robotem? Czyżby Gilbertus był nastawiony bardziej buntowniczo, niż to okazywał? Chociaż niepokojąca, ta linia rozumowania była bardziej złożona i ciekawsza niż bezbarwny klon Sereny. Czy Gilbertus zamierzał ją uczyć, by uczynić z niej swojego sprzymierzeńca?W końcu jego wychowanek zeskoczył z maszyny do ćwiczeń, zrobił podwójne salto w tył i pewnie wylądował.— Zastanawiałem się, ojcze — powiedział, nawet nie oddychając ciężko — czy korzystanie z urządzenia do ćwiczeń sprawia, że staję się bardziej podobny do maszyny.— Zastanów się nad tym i przedstaw mi swoją analizę.— Podejrzewam, że nie ma na to definitywnej odpowiedzi. Moglibyśmy dowodzić i jednego, i drugiego.— A zatem jest to znakomity temat do dyskusji. Niezmiennie lubię nasze dyskusje. Erazm wciąż prowadził długie, ezoteryczne debaty z corrińskim Omniusem, ale wolał spędzać czas ze swym wychowankiem. W pewnym sensie z tej dwójki Gilbertus był bardziej interesujący, chociaż przyznanie się do tego przed wszechumysłem nie byłoby dla Erazma korzystne. Robot zmienił temat. — Wkrótce powinny wrócić nasze sondy z obrazami rezultatów wstępnego wypuszczenia zarazy — powiedział. Skończywszy ćwiczenia. Gilbertus zdjął ubranie w drodze pod prysznic.Erazm oglądał, analizował i podziwiał nagie ciało, stojąc w takiej odległości, by deszcz kropel nie zmoczył jego wykwintnej szaty. — Yorek Thurr będzie bez wątpienia uradowany tymi wszystkimi zgonami i cierpieniem — odparł Gilbertus, myjąc się. — Cieszy się, że jest zdrajcą swojego gatunku. Nie ma sumienia. — Maszyny też go nie mają. Uważasz to za wadę? — Nie, ojcze. Skoro jednak Thurr jest człowiekiem, powinienem móc zrozumieć jego zachowanie. — Stojąc w strugach ciepłej wody, Gilbertus namydlił swoje gęste czarne włosy. — Mimo to, przeczytawszy wiele starożytnych zapisków ludzi, jestem przekonany, że potrafię wyjaśnić zachowanie Thurra. — Uśmiechnął się. — To zupełnie proste: on jest szalony. — Opłukał ciało i zakręcił wodę. Czuł się odświeżony. — Najwyraźniej dający nieśmiertelność zabieg, którego zażądał w zamian za swoje usługi, sprawił, że pomieszało mu się w głowie. Może był zbyt stary. Może podczas zabiegu popełniono jakiś błąd. — A może z rozmysłem przeprowadziłem ten zabieg… nieodpowiednio — rzekł Erazm, zaskoczony, że Gilbertus doszedł do tak subtelnego wniosku. — Być może uważałem, że nie zasłużył na taką nagrodę, i Thurr nawet teraz nie wie dokładnie, co mu zrobiono. — Elastometalowa twarz robota ułożyła się w lekki uśmiech. — Mimo to musisz przyznać, że jego pomysł z zarazą był całkiem dobry. Dokładnie odpowiada naszej potrzebie zwycięstwa bez powodowania zbytnich zniszczeń.

— Jeśli tylko niektórzy z nas przetrwają — rzekł Gilbertus. Wytarł się ręcznikiem i znalazł czekające na niego czyste ubranie. Zwłaszcza ty. Nauczyłem cię, jak być niezwykle wydajnym, jak mieć wysoce uporządkowany umysł, jak zapamiętywać i analizować fakty w sposób podobny do tego, w jaki robi to komputer. Gdyby inni ludzie posiedli takie umiejętności, mogliby koegzystować w zgodzie z maszynami. — Może mógłbym być lepszy niż maszyna czy człowiek — zadumał się Gilbertus.„O czym on marzy? — pomyślał Erazm. — Dokładnie się zastano-wię nad tą uwagą”.Wyszli z budynku ćwiczeń. Maszyny nie są niczym więcej ani niczym mniej niż to, czym je czynimy.— Raąuella Berto-Anirul, Eseje ze skraju świadomości Agamemnon, Junona i Dante szybowali w ogromnych cielskach wojowników. Generał upajał się tym, że znowu planuje atak, zdobycie odległego od Richese miejsca, gdzie będą się mogli schronić przed tępymi, mechanicznymi rabusiami nasłanymi przez Omniusa. Miejsca, gdzie będą się mogli przegrupować, urosnąć w siłę i zaplanować następną fazę budowy nowego imperium cymeków. Tytanom towarzyszyła duża flota statków wojennych neocymeków, z których każdy był niejako przedłużeniem ludzkiego mózgu, połączonym z nim myślowodami. Wszystkie neocymeki z wielkim entuzjazmem zapewniały o swojej lojalności. Czyniły to tym goręcej, że Agamemnon mógł dla kaprysu uruchomić proces zniszczenia dowolnego z nich. Ale generał i bez tego był pewien ich posłuszeństwa i oddania. Skoro ich mózgi wyjęto z biologicznych ciał, co innego mogły zrobić?Po opuszczeniu Richese rój groźnie wyglądających statków zbliżył się do zamarzniętej Hessry, na której kogitorzy z wieży z kości słoniowej żyli od wielu stuleci w odosobnieniu. — Zgodnie z naszymi przewidywaniami, nie powinno być tutaj żadnych systemów obronnych — powiedział Dante. — Kogitorzy uda ją, że nie biorą udziału w jakichkolwiek działaniach zewnętrznych. Po prostu ukrywają się tutaj i myślą.Junona wydała drwiący, gardłowy dźwięk.— Mogą udawać, co chcą, ale nigdy nie byli tak neutralni, jak twierdzą. Zawsze wtrącali się w nie swoje sprawy.— T-t-tak samo jak hrethgirzy — rzekł uszkodzony Beowulf, zacinając się jak zwykle. Idąc tuż przed generałem, neocymeki znalazły bibliotekę i pokoje do pracy, w których podobni do mnichów sekretarze spędzali dni na kopiowaniu i przepisywaniu starych dokumentów. Wydawało się, że szczególnie fascynowały ich wszystkie znane inskrypcje w tajemniczych runach muadru, które znaleziono na rozrzuconych planetach. Inne pomieszczenia, głęboko w trzewiach fortecy, przeznaczone były do produkcji elektrofluidu. Kiedy wdarły się tam neocymeki, pracownicy w szafranowych szatach skulili się ze strachu, przerywając zrytualizowany proces przemieniania wody w podtrzymujący życie płyn.Agamemnon wydał jasne rozkazy i wysłał Dantego, by je wykonał. — Zorientujcie się, jak działają te fabryki, a potem zabijcie więk szość, ale nie wszystkich, pracowników. Część z nich będzie nam po trzebna.Pozostali podręczni uciekli do dużego pomieszczenia głównego, w którym na postumentach spoczywali kogitorzy. Gdy w końcu pojawił się tam Agamemnon i zlustrował połyskujące pojemniki, stwierdził z przygnębieniem, że w cylindrach wypełnionych niebieskawym, podtrzymującym życie płynem unosi się tylko pięć mózgów.Jednego brakowało.— Generale Agamemnonie, przybyliście tutaj, dokonując niepotrzebnych zniszczeń i wprowadzając chaos — rzekł przez znajdującą się w postumencie przystawkę jeden ze starożytnych filozofów. — W czym możemy wam pomóc? Przylecieliście tutaj starać się o dostawę elektrofluidu?— Między innymi. Zamierzam też zająć Hessrę i zniszczyć wszystkich kogitorów. Którego z was nie ma? — Podniósł mechaniczną rękę, wskazując jej ostrym końcem pusty postument.Prostolinijne mózgi filozofów zaszemrały. — Vidad przeniósł się tymczasowo na Salusę Secundusa, by doradzać Lidze Szlachetnych i obserwować jej poczynania — odparły szczerze. — Potrzebujemy nowych danych i dyskusji, by się nadal rozwijać. Nie dojdzie do tego — oznajmiła Junona, wkraczając dumnie do pomieszczenia w swej złowieszczej formie i stając obok Agamemnona. Zawsze żywiła szczególną niechęć do wtrącających się w nie swoje sprawy kogitorów, zwłaszcza zaś do Eklo, który pracował z Iblisem Ginjo nad wywołaniem rebelii na Ziemi. Zapoczątkowało to ten odrażający, niszczycielski dżihad. Mimo iż krucjata Ligi przeciw maszynom pozwoliła cymekom podnieść bunt i wyzwolić się spod władzy wszechumysłu, Agamem-non nadal chował głęboką urazę do kogitorów.— Chcecie się z nami podzielić jakimiś wspaniałymi odkryciami, zanim was zgładzimy? — zapytał.Jeden z kogitorów, przemawiając kobiecym głosem, rzekł z dziwną łagodnością:— Jest wiele dziedzin, w których moglibyśmy cię oświecić, generale Agamemnonie. — Niestety nie jestem zainteresowany tym, co uważacie za oświecenie — odparł Tytan.Poleciwszy neocymekom, by kontynuowały przeszukiwanie korytarzy i pomieszczeń warowni, Agamemnon i Junona ruszyli naprzód. Chcieli to zrobić dla siebie. W taki sposób okazywali sobie miłość.Uniósłszy potężne mechaniczne ramiona, przewrócili postumenty, rozbili przezroczyste pojemniki, w których znajdowali się starożytni kogitorzy, i rozkoszowali się miażdżeniem drżących mózgów na ociekającą elektrofluidem papkę, tłukąc jeden po drugim mechanicznymi

pięściami. Wkrótce, o wiele za szybko, było po wszystkim.Stojąc na tym pobojowisku, Agamemnon oświadczył, że teraz Hes-sra należy do nich. Nigdy nie było co do tego wątpliwości. Nauka to tworzenie dylematów w dążeniu do wyjaśniania tajemnic.— drMohandas Suk, przemowa do studentów ostatniego roku W każdym innym momencie Raąuella zareagowałaby zupełnie inaczej na spotkanie z dziadkiem, zadałaby mu tysiąc pytań, opowiedziała o sobie. Naczelny wódz Vorian Atryda! Jeszcze bardziej mogłoby to zaintrygować jej matkę, ale Helmina już nie żyła, podobnie jak mąż Raąuelli. Przypuszczała, że tajemniczy żołnierz babki był jedną z ofiar wojny i dlatego nie mógł do niej powrócić. Dżihad zniszczył życie i nadzieje tych ludzi. Wolałaby spędzić więcej czasu z Vorianem Atrydą — wolałaby robić cokolwiek innego — ale nie mogła się odwrócić od tych wszystkich, którzy jej teraz potrzebowali. Dopóki na Parmentierze szalała wywołana przez Omniusa zaraza, Raąuella i Mohandas mieli do uratowania wiele ludzkich istnień. Musieli znaleźć lek.Na razie jednak szukali go bezskutecznie. Mogli leczyć objawy choroby, podawać płyny odwodnionym pacjentom i zbijać gorączkę, pomagając przeżyć jak największej ich liczbie, ale przy takim mnóstwie zarażonych było to niewystarczające. Wielu ludzi umierało.Vor obiecał, że zrobi, co będzie mógł, by im pomóc, że przekaże wiadomość o dziesiątkującej ludność Parmentiera epidemii innym światom Ligi. Nawet gdyby nie zdołał wrócić w porę, by udzielić im pomocy, mógł przynajmniej ostrzec inne planety, by miały się na baczności przed nową, straszliwą taktyką maszyn. Jeśli będzie to w jego mocy, dotrzyma danego jej słowa. Wiedziała o tym, mimo iż odleciał zaledwie przed kilkoma godzinami. Szpital Chorób Nieuleczalnych. Nazwa ta wydawała się teraz niefortunnie trafna. Nie wiedziała, co by zrobiła, gdyby zaraza dosięgła Mohandasa. Byłoby lepiej, myślała, gdyby to ona pierwsza padła jej ofiarą… Dotychczas zmarło trzech z dwudziestu dwóch lekarzy, których zebrali z całego Niubbe, czterech zdrowiało, ale nadal było niesprawnych, a kolejnych dwóch zdradzało nieomylne oznaki pierwszego stadium działania wirusa. Mohandas zbadał chorobę dostatecznie dokładnie, by dojść do podstawowych wniosków, ale nie znalazł jeszcze żadnego cudownego remedium. Po wniknięciu przez błony śluzowe i zaatakowaniu wątroby przenoszący się drogą kropelkową wirus produkował duże ilości białka, które przekształcało hormony, takie jak testosteron i pochodne cholesterolu, w związek podobny do sterydu anabolicznego. Wątroba nie potrafiła rozłożyć „związku X” (Mohandas nie miał dość energii, by nadać mu bardziej oryginalną nazwę), nie można go też było usunąć z krwi. Wskutek przemiany w zabójczy związek X następował niedobór naturalnych hormonów, więc organizm wytwarzał je w nadmiarze, tymczasem stałe zwiększanie się ilości trującego związku powodowało znamienne objawy psychiczne i fizyczne.W końcowych stadiach choroby śmierć zabierała ponad czterdzieści procent pacjentów. W dodatku powszechna była niewydolność wą-t roby, często też kończyły się zgonem powodowane przez nadciśnienie zawały serca i udary mózgu. W mniejszej liczbie przypadków nadczynność tarczycy sprawiała, że wskutek zaburzeń hormonalnych organizm po prostu przestawał funkcjonować. W tym momencie zmożona gorączką większość pacjentów zapadała w głęboką śpiączkę, która trwała kilka dni, zanim przestawali oddychać. U dużego odsetka ozdrowieńców dochodziło do zerwania ścięgien, co skutkowało bezwładem…W następnej godzinie Raąuella zajęła się czterdziestoma pacjentami. Nie słyszała już krzyków ani paranoicznego bełkotu, nie widziała w ich oczach przerażenia ani błagania, nie czuła wstrętnych miazma-rów choroby i śmierci. Ten ośrodek zawsze był bardziej hospicjum niż szpitalem. Na skutek infekcji wirusowej niektórzy ludzie umierali dłużej i cierpieli bardziej niż inni. Niektórzy byli dzielni, inni okazywali się tchórzami, ale w ostatecznym rozrachunku nie miało to znaczenia. Zbyt wielu z nich umierało. Wyszedłszy na korytarz, Raąuella zobaczyła zbliżającego się Mo-handasa. Uśmiechnęła się na widok jego ciepłej, drogiej twarzy. Wyglądał na wymizerowanego i zmęczonego, wokół zakrywającej nos i usta maski rysowały się głębokie bruzdy — rezultat wycieńczenia. Od tygodni wykonywał potrójną pracę: lekarza, badacza i tymczasowego administratora szpitala. Mieli mało czasu, który mogli spędzić wspólnie, jako dwoje ludzi, których głęboka miłość przekształcała się w nierozerwalną więź, ale naoglądawszy się beznadziei i śmierci, Raąuella potrzebowała pocieszenia, choćby przez kilka chwil. Kiedy przeszli odkażający prysznic i dotarli do sekcji sterylnych pomieszczeń, mogli w końcu zdjąć maski, które uniemożliwiały im pocałunek. Przez moment trzymali się za ręce, spoglądając sobie przez ochronne opaski w oczy i nic nie mówiąc. Poznali się i pośród tragedii rozgrywającej się w Szpitalu Chorób Nieuleczalnych znaleźli miłość, niczym kwiat rozkwitający na jałowym pobojowisku.— Nie wiem, na jak długo jeszcze wystarczy mi sił — powiedziała Raąuella przygnębionym głosem. — Ale czy możemy przestać, bez względu na to, jak jesteśmy zmęczeni?Przysunęła się bliżej i pochyliła, a Mohandas wziął ją w ramiona.— Ratujemy tylu, ilu możemy — rzekł. — A co do tych, których tra cimy, starasz się uprzyjemnić im resztę życia. Obserwowałem cię przy pacjentach i widziałem, jak rozjaśniały się ich twarze, kiedy cię wi dzieli. Masz cudowny dar.Raąuella uśmiechnęła się z trudem. — Czasami jest tak ciężko, kiedy słucha się ich rozpaczliwych modlitw. Gdy nie jesteśmy w stanie ich uratować,

zwracają się do Boga, do Sereny, do kogokolwiek, kto ich wysłucha.— Wiem. Właśnie zmarł doktor Arbar, na oddziale piątym. Wiedzieliśmy, że to wkrótce nastąpi.Dwa dni wcześniej, palony straszną gorączką, zapadł w śpiączkę. Jego organizm nie był w stanie zwalczyć wirusa ani wytwarzanych przez niego toksyn. Raąuella nie zdołała powstrzymać łez, które pociekły jej po twarzy. Doktor Hundri Arbar pochodził z ubogiej dzielnicy Niubbe i ukończył medycynę, by pomagać ludziom, którzy mieli mniej szczęścia niż on. Był lokalnym bohaterem, propagował życie bez alkoholu i narkotyków; odrzucał nawet tak popularny w całej Lidze melanż. Gubernator Rikov Butler — który, wraz z rodziną i służbą, już nie żył — podarował swoje obfite zapasy przyprawy szpitalowi, ponieważ również on, przez wzgląd na surowe przekonania religijne żony, jej nie zażywał. Większość tutejszych lekarzy brała ją codziennie, by zachować energię i wytrzymałość. — Jeszcze jeden lekarz mniej. Człowiek zaczyna się zastanawiać, czy… — Przerwała w połowie zdania, myśląc znowu o przyprawie. — Zaczekaj chwilę. Wydaje mi się, że dostrzegam pewną prawidłowość.Kiedy tylko znalazła dodatkowe zapasy melanżu, dawała go niektórym pacjentom, by choć na pewien czas złagodzić ich ból. -Jaką? — Nie powiem ci, dopóki się nie upewnię.Ruszyła żwawo korytarzem, a Mohandas kroczył tuż za nią. Weszła do pokoju z kartotekami pacjentów. Szybko wertowała zapiski, starając się znaleźć podobieństwa. Przez następną godzinę przeglądała kartotekę po kartotece. Każda była osobnym arkuszem płazu z obwodami scalonymi zawierającymi dane, które odczytywała za pomocą czytnika. Wokół niej rosły stosy tych arkuszy.Dowody były bezsporne.— Tak, tak! — Ciężko oddychając, spojrzała tryumfalnie na Mohan- dasa. — Wspólnym mianownikiem jest melanż. Zobacz! — Powiodła go przez kartoteki, przez dane pacjenta po pacjencie. Z jej ust płynął potok słów. — Największa śmiertelność jest w warstwach najuboższych, co na pierwszy rzut oka nie ma sensu. Wśród biedaków plaga zbiera większe żniwo niż wśród członków bogatych rodzin szlacheckich czy przedsiębiorców. Nie rozumiałam, dlaczego tak się dzieje, skoro — mi mo różnic majątkowych — odżywianie się i warunki sanitarne są takie same w całej populacji. Ale jeśli ktoś, kto zażywa przyprawę, ma większą zdolność zwalczania retrowirusa, będzie umierać więcej osób z niższych klas, których nie stać na melanż! Spójrz, historie cho roby nawet tych pacjentów, którzy dostali przyprawę już po zaraże niu, wykazują, że częściej powracają oni do zdrowia.Mohandas nie mógł się spierać z dowodami. — A doktor Arbar nigdy tego nie brał! — ciągnęła z ożywieniem. — Nawet jeśli melanż nie jest lekiem zwalczającym chorobę, z pewno ścią łagodzi jej przebieg. I zwiększa odporność organizmu. — Chodziła w tę i z powrotem po laboratorium, pogrążona w myślach. — Czą steczka przyprawy jest niezwykle złożona, to białko, którego Ven- Kee nigdy nie udało się zsyntetyzować ani rozłożyć. Jest zupełnie możliwe, że cząsteczka ta blokuje białko, za pomocą którego wirus przekształca hormony w związek X. Chodzi o to, że jeśli w tym en zymie jest receptor, który normalnie wiąże cholesterol i testosteron, a potem przemienia je w związek X, to być może cząsteczka melanżu jest na tyle podobna do cząsteczek owych hormonów, że pasuje do tego receptora i wiąże się z nim, dezaktywując hormon. — Raąuella czuła, że poczerwieniała z przejęcia. — Nie zapominaj, że objawami w pierwszych stadiach infekcji są paranoja, urojenia i agresja — do dała. — Przyprawa stymuluje procesy myślowe, a zatem być może po zwala też oprzeć się zarażeniu. Mohandas chwycił ją za ramiona. — Raąuello, jeśli masz rację, to jest to ogromny przełom! Możemy uodpornić na wirusa całe populacje, które nie zostały jeszcze narażone na jego działanie. — Zgoda, ale musimy działać szybko — odparła. — I gdzie dostaniemy tak dużo melanżu? Mohandas spuścił głowę. — Sprawa jest jeszcze poważniejsza — rzekł. — Sądzisz, że zaraza nie dotknęła już innych planet? Epidemia może się przemieszczać przez galaktykę jak chmara szarańczy. Musimy za wszelką cenę przekazać tę wiadomość Lidze. Raąuella wzięła szybki oddech.— Mój… Vorian Atryda. On może to zrobić!Wybiegła z laboratorium i popędziła do opuszczonej centrali komunikacyjnej szpitala. Musiała wysłać mu sygnał, nim jego statek opuści układ Parmentiera. Jako naczelny wódz Armii Dżihadu mógł wywrzeć presję na Ligę, by radykalnie zwiększyła dostawy melanżu na każdą planetę, która mogła się stać celem Omniusa. Ku jej uldze po długim, spowodowanym odległością opóźnieniu Vorian Atryda potwierdził odbiór sygnału. Bezzwłocznie poinformowała go o swoim odkryciu i czekała na wiadomość zwrotną. — Melanż? — rozległo się w końcu. — Jeśli to prawda, będziemy go potrzebowali cholernie dużo. Jesteś pewna? — Tak. Przekaż tę wiadomość… i bądź zdrów.— Ty też — odparł. — Główna siedziba VenKee Enterprises na Kol-harze znajduje się blisko mojej trasy powrotnej na Salusę. Mogę porozmawiać bezpośrednio z szefami przyprawowego interesu.Dodał coś jeszcze, ale pojawiły się zakłócenia i kontakt się urwał. Odnoszący sukcesy dyrektor przypomina pokerzystę: albo ukrywa swoje emocje, albo ukazuje fałszywe, dzięki czemu inni nie mogą ich wykorzystać przeciw niemu.— Aureliusz Yenport, Scheda biznesuPrzez niemal dwa tygodnie Vor, chcąc jak najszybciej dostarczyć Lidze ważkie informacje, wyciskał z Wymarzonego Podróżnika

prędkości, które mógł znieść tylko robot. Bolało go całe ciało, ale wiedział, że każda chwila może oznaczać śmierć wielu osób. Jeśli zwiększając prędkość statku do granic wytrzymałości swojego organizmu, mógł uratować choćby jedno ludzkie istnienie więcej, warte to było krótkotrwałego cierpienia. Pierwszy nauki tej udzielił mu sam Agamemnon, kiedy poddał go zabiegowi przedłużania życia. Ból jest niską ceną za życie. W trakcie długiej podróży nie wykazywał żadnych objawów choroby, nie dostrzegł ani jednego ze znaków ostrzegawczych, o których powiedziała mu Raąuella. Znaczyło to, że według jej wiedzy, był rzeczywiście uodporniony na stworzoną przez Omniusa zarazę. Mógł zatem od razu rzucić się w wir pracy, bez obawy zarażenia innych i bez strachu o własne bezpieczeństwo.Zboczył nieco z kursu, by odwiedzić stocznie VenKee Enterprises na Kolharze. Uważał, że w obecnej sytuacji musi porozmawiać bezpośrednio z głównymi dostawcami przyprawy. Konsekwencje odkrycia Raąuelli były zdumiewające. Było to smutne, ale nie zdziwił się zbytnio, dowiedziawszy się z wiadomości na kanałach komlinii, gdy tylko dotarł do Kolhara, że epidemia zaczęła się już rozszerzać na inne światy Ligi. Omnius rozprzestrzeniał zarazę z nieubłaganą skutecznością, zakażając planetę za planetą, mimo wszelkich wysiłków Ligi, by powstrzymać jej pochód. Na obszarach, na których wybuchła epidemia, ustanawiano kwarantannę, ale zazwyczaj nie dość szybko i nawet kiedy dzięki w porę podjętym środkom ostrożności udało się zahamować jej rozprzestrzenianie, co najmniej połowa otoczonej kordonem sanitarnym ludności skazana była na zagładę. Tylko Vor mógł przynieść nadzieję, a zależało to od współpracy VcnKee Enterprises. Ci, którzy zażywali przyprawę, mogli łatwiej oprzeć się zarazie.VenKee Enterprises całkowicie kontrolowało eksport melanżu, utrzymując technikę jego pozyskiwania i dostawców w tajemnicy przed resztą Ligi. Miało też monopol na wykorzystywanie do przewozu towarów niebezpiecznych statków zaginających przestrzeń. Elementy te ułożyły się w umyśle Vora w spójną całość: by przeciwdziałać błyskawicznie przenoszącemu się wirusowi, niezbędne było szybkie dostarczanie środków medycznych, co z kolei wymagało zaginaczy przestrzeni. A przyprawa…Vbrian przysiągł, że nie odleci z Kolhara, dopóki nie dostanie tego, czego potrzebuje.Ostatecznie sama Norma Cenva towarzyszyła Vorowi na pokładzie Wymarzonego Podróżnika w drodze na Salusę. Przewidziała jego przybycie i z dziwną, niewytłumaczalną pewnością wiedziała, że przywiezie pilną wiadomość. Ledwie zdołał powiedzieć kilka zdań, wyrobiła sobie opinię w trzech sprawach: sytuacja jest krytyczna, przyprawa odgrywa decydującą rolę w przetrwaniu rodzaju ludzkiego, musi polecieć z nim na Salusę i wygłosić mowę w Parlamencie Ligi.Przed odlotem z Kolhara Norma wysłała trzech sowicie opłaconych pilotów zaginającymi przestrzeń statkami zwiadowczymi, by poinformowali o sytuacji Radę Dżihadu. Kiedy ona i Vor przybędą na Salusę, będą się już tam dokonywały ważne zmiany.Potem kazała Adrienowi przestawić wszystkie działania VenKee Enterprises na zwiększenie wydobycia i dystrybucji przyprawy do możliwie najwyższego poziomu. W końcu poszła za Vorem do czar-no-srebrnego statku. — Na pokładzie twojego statku skupię się lepiej niż tutaj. — Wskazała stocznie, w których nadal trwały naprawy, odbudowa po niedawnym wybuchu. — Powinniśmy jak najszybciej wystartować. Wzniósłszy się nad powierzchnię planety, Vor nastawił silniki na średnie przyspieszenie, ale gdy Norma zapewniła go, że jej organizm może znieść większe przeciążenie niż jego, raz jeszcze zaczął wyciskać z Wymarzonego Podróżnika morderczą prędkość. Statek aktualizacyj-ny wystrzelił z układu Kolhara i skierował się wprost na Salusę Se-cundusa.W drodze Norma siedziała pogrążona w myślach i obliczeniach, otoczona notatkami, elektronicznymi deskami kreślarskimi i innym sprzętem, który zabrała z kolharskiego biura. O dziwo, stwierdziła, że nie potrzebuje żadnego z tych urządzeń i materiałów. Podróżowała w głąb swojego umysłu, wchłaniając i opracowując ogromną ilość informacji. Odkryła, że jej zdolności intelektualne przekroczyły wszelkie wyobrażalne granice.Vor czuł się niemal tak, jakby w tej podróży nie towarzyszyła mu inna osoba, ale też przywykł do samotnego latania. Podczas cichych, nudnych godzin z czułością wspominał dni, które spędzał na statku z Seuratem. W panującej obecnie atmosferze wojny i zarazy chętnie skorzystałby z rozrywki, której dostarczyłoby mu kilka dobrych gier, a nawet niezdarne próby wykazania się przez robota dowcipem.Wymarzonym Podróżnikiem szarpnęło, kiedy siadał w środku dnia na wietrznym lądowisku w zimskim porcie kosmicznym. Norma wyszła z transu, spojrzała przez iluminator swojej kabiny i zobaczyła miasto stołeczne.— Już jesteśmy? — zapytała.W drodze do Parlamentu dowiedzieli się, że w ciągu tych zaledwie paru tygodni podróży sytuacja znacznie się pogorszyła, gdyż zaraza pojawiła się na tuzinie innych planet. Najlepsi w Lidze naukowcy nie mieli pojęcia, jak z nią walczyć, chociaż przekazane już przez pilotów zwiadowczych zaginaczy przestrzeni rewelacyjne odkrycie Raąuelłi wytworzyło nagle ogromny popyt na przyprawę. Ale nawet świadomość tego, że jest ona skutecznym lekiem, jeśli nie środkiem zapobiegawczym, nie mogła pomóc mieszkańcom planet, które nie miały dostępu do dostatecznych ilości melanżu.Norma liczyła na to, że jej oświadczenie to zmieni. Mentalnym poleceniem wydanym ciału poprawiła swój wygląd, wygładzając jasne włosy i łagodząc rysy twarzy. Chociaż uroda niewiele

dla niej znaczyła, dopóki jej organizm funkcjonował na tyle dobrze, by wykonywać zadania, których od niego wymagała, zdobywała się na ten dodatkowy wysiłek, by uczcić nieżyjącego męża. Wchodząc w towarzystwie energicznego naczelnego wodza na schody, wyraźnie widziała istotną rolę, jaką ma do odegrania w dziejach ludzkości. Postrzegała siebie w ulotnym znaczeniu, jako powiew tlenu, który podtrzymuje płomień świecy. Nie dbała o to, czy historia ją zapamięta, obchodziła ją tylko praca. I ratowanie ludzi.— Jesteś na to gotowa? — spytał Vorian. — Wydaje się, że przebywasz daleko stąd.— Jestem… wszędzie. — Zamrugała, po czym skupiła wzrok na wznoszącym się przed nią wysokim budynku. — Tak, jestem tutaj.Zbliżali się do drzwi Parlamentu, gdy z budynku wyszła pospiesznie grupa żółto odzianych mężczyzn, niosąc klarplazowy pojemnik z pływającym w nim mózgiem. Kiedy zaabsorbowana grupa mijała ich, Norma spojrzała na niego z ciekawością. Chociaż sama nigdy nie nawiązała kontaktu z żadnym ze starożytnych mózgów, jej matka, Zufa, opowiadała jej o ich nieprzeniknionych rozmyślaniach.— To Vidad, jeden z kogitorów z wieży z kości słoniowej — rzekł Vor z wyraźnym niesmakiem. Wprowadził ją przez łukowe wejście do rozbrzmiewającego gwarem rozmów holu. — Tym razem nie po zwolę, by się wmieszali w nasze sprawy, jak wtedy, kiedy podjęli tę głupią próbę doprowadzenia do zawarcia pokoju.Gdy Serena oddała życie, by naprawić szkody wyrządzone przez kogitorów z wieży z kości słoniowej, Vidad spędził ponad pół wieku na Salusie Secundusie, studiując zapiski historyczne i najnowsze traktaty filozoficzne. Odgrywał również rolę dokuczliwego bąka, wtrącając się do spraw będących w gestii Rady Dżihadu. Vor pragnął, by wrócił wreszcie do swoich towarzyszy, na skutą lodem Hessrę. Weszli do sali posiedzeń. Obradom przewodniczył Wielki Patriarcha Xander Boro-Ginjo. Na szyi miał ozdobny, choć jarmarczny łańcuch, który był symbolem jego pozycji duchowego przywódcy ludzi. Obok niego siedział wysoki i chudy tymczasowy wicekról 0’Kuko-vich. Chociaż pozornie był politycznym przywódcą Ligi Szlachetnych, w rzeczywistości miał niewielką władzę; pełnił funkcję wypełniacza, niczym kit wciśnięty w szczelinę. Vor i Norma zajęli zarezerwowane miejsca w pierwszym rzędzie. Ich przybycie wywołało zauważalne poruszenie, mimo iż Parlament był w trakcie długiej sesji i dyskutował o szybko rozprzestrzeniającej się zarazie. Wiadomo było, że dotąd ogarnęła ona piętnaście planet, i wszyscy obawiali się, że w drodze są już dalsze złe wieści. Rada Dżihadu zaproponowała wyjątkową strategię militarną, tak by Salusa Secundus pozostał niezainfekowanym i bezpiecznym miejscem. Vor przestudiował program obrad i zobaczył długą listę doniesień oraz mówców, a przy każdym uwagę: PILNE. Westchnął i usiadł wygodniej. — Jeszcze trochę poczekamy — rzekł do Normy.Norma słyszała w głosach przemawiających panikę, widziała ją na ich twarzach. Siedzący nieopodal przedstawiciele planet szeptali nerwowo między sobą. Chociaż w głębi umysłu kontynuowała obliczenia, uświadomiła sobie rozmiary nieszczęścia, słuchając jednej pilnej relacji po drugiej. Na Salusie Secundusie nikt się jeszcze nie zaraził, zaproponowano więc wprowadzenie całkowitej blokady planety dla ochrony jej ludności.Norma wyprostowała się na fotelu, kiedy do zebranych zwróciła się przywódczyni rossakańskich czarodziejek, jej przyrodnia siostra Ticia Cenva.Z drgającymi z pasji mięśniami alabastrowej twarzy, długimi jasnymi włosami i białą jak kość szatą, która lekko falowała pod wpływem nieistniejącej bryzy, Ticia patrzyła w milczeniu, onieśmielając zgromadzonych swoją obecnością.Patrząc na nią, Norma nie oczekiwała powitalnego uśmiechu ani nawet skinienia głowy świadczącego o tym, że siostra ją zauważyła. Pomimo niezwykłych talentów jej rodzina była rozbita, jej członków zbyt wiele dzieliło. Przez wiele lat matka lekceważyła Normę, mając ją za nieudacznicę i skupiając się całkowicie na pracy na rzecz dżihadu. Z powodu swych wielkich czarodziejskich zdolności Zufa Cenva długo czekała na doskonałą córkę, ale gdy w końcu urodziła nieskazitelną Ticię, Norma przeszła przemianę, której rezultaty przekraczały najśmielsze oczekiwania jej matki. Zignorowawszy więc córkę, którą — jak twierdziła — zawsze chciała mieć, zostawiła beztrosko wychowanie Ticii innym rossakańskim czarodziejkom, sama zaś poświęciła całą uwagę pracy Normy. A potem została zabita wraz z Aureliuszem. Ticia dojrzewała na Rossaku, wykazując wszystkie siły psychiczne, o które modliła się jej matka, ale żyła w próżni, którą w końcu wypełniła uraza. Kilkadziesiąt lat później, podobnie jak Zufa Cenva, objęła funkcję Najwyższej Czarodziejki, ale była jeszcze surowsza i bardziej oddana sprawie niż matka. Norma, pochłonięta swoimi teoriami i obliczeniami, nie wspominając już o prowadzeniu interesów Ven-Kee Enterprises, rzadko znajdowała czas, by spotkać się z przyrodnią siostrą; żadna nigdy nie uznałaby drugiej za „przyjaciółkę”, nawet w najszerszym znaczeniu tego słowa.Ticia zauważyła wreszcie Normę i zawahała się na chwilę, po czym rozpoczęła swą mowę głosem, w którym zdawał się nieść grzmot. Słuchacze zadrżeli pod wrażeniem tej potęgi.— My, czarodziejki, wiele lat oddawałyśmy życie, niszcząc cymeki, ilekroć występowały przeciw ludzkości. Widziałam, jak wiele moich sióstr zginęło, wyzwalając całą moc swoich umysłów, by zabrać ze sobą cymeki… włącznie z Tytanami. Byłam gotowa zrobić to samo. Byłabym następna, gdyby pojawił się wróg. Ale zagrożenie ze strony cymeków zmalało i sytuacja

ta utrzymuje się już od kilkudziesięciu lat.— Czarodziejki z Rossaka oddały wielką przysługę ludzkości — przyklasnął jej Brevin 0’Kukovich.Ticia obrzuciła go miażdżącym spojrzeniem za to, że jej przerwał.— Poddani jak wielu innych, proszę pana. Teraz, w obliczu szale jącej epidemii, pragnę zwrócić uwagę zebranych, że my, czarodziejki, mamy specjalistyczną wiedzę również z innej dziedziny. Na skutek trudnych warunków na naszej planecie, jak również dzięki prowadzo nym przez wiele pokoleń dokładnym zapiskom, znamy się na liniach genealogicznych, najważniejszym materiale rodzaju ludzkiego. Jeśli ta zesłana przez Omniusa plaga przybierze jeszcze większe rozmiary, możemy stracić główne gałęzie naszego gatunku: nie tylko ludzi, ale drogi do przyszłości — powiedziała. — Teraz, gdy na kolejnych światach zagładzie ulegają całe rodziny, całe miasta, żadna reakcja nie jest zbyt szybka ani zbyt energiczna. Nasz gatunek znalazł się w największym niebezpieczeństwie. Starając się wynaleźć obronę przed tą ohydną bronią biologiczną, musimy również podjąć drastyczne działania z myślą o zachowaniu najlepszego DNA, zanim na zawsze je stracimy: uchronić i zmagazynować kluczowe wyznaczniki niektórych z najsilniejszych linii rodowych, inaczej bowiem zaraza może je unicestwić. Musimy stworzyć program ochrony informacji genetycznych wszystkich ludzi, ze wszystkich planet. — Uniosła brodę. — My, czarodziejki, jesteśmy w stanie pokierować takim programem.Norma patrzyła na swoją wyniosłą siostrę, zastanawiając się, co Ticia chce zyskać dzięki tej propozycji. Chociaż, podobnie jak Zufa, Najwyższa Czarodziejka nie była szczególnie współczującą osobą, była całkowicie oddana dżihadowi.Ticia potoczyła bladymi, elektryzującymi oczami po sali, ostentacyjnie ignorując Normę.— Proponuję, byśmy się udały tam, gdzie zaraza jeszcze nie uderzy ła, i uratowały zdrowych kandydatów. Możemy stworzyć bazę próbek krwi, ocalić cechy rodowe, jeśli nie jesteśmy w stanie ocalić samych rodzin. Później, gdy pokonamy epidemię, będziemy mogli wykorzy stać tę obszerną bibliotekę genetyczną do odtworzenia naszych po pulacji.Wielki Patriarcha sprawiał wrażenie, jakby niezupełnie ją zrozumiał. — Ale nawet jeśli zaraza zabije potowe… i tak zostanie wiele osób, które ją przeżyją. Czy operacja na tak ogromną skalę jest naprawdę konieczna?Ticia wzięła długi, powolny oddech. — Ale czy będzie to właściwa połowa? Musimy się przygotować na najgorsze, Wielki Patriarcho. Musimy to zrobić, zanim skończy się czas… jak starożytny Noe, ale na dużo większą skalę. Musimy zachować próbki najsilniejszych cech z każdej planety, nim zaraza jeszcze bardziej się rozszerzy. Będziemy potrzebowali całego DNA, jakie możemy ocalić, by dla dobra naszego gatunku zagwarantować dostateczną różnorodność. — A dlaczego nie leczyć po prostu tej przeklętej choroby?! — krzyknął zrozpaczony przedstawiciel jakiejś planety. — Pojawia się wszędzie!— A co z już zarażonymi planetami? — odezwał się inny. — Również tam powinniśmy skierować nasze wysiłki. Ci ludzie najbardziej potrzebują pomocy!Wielki Patriarcha zaapelował o zachowanie spokoju.— Organizujemy już wielką akcję humanitarną i zbieramy ochot ników, by ulżyć przepracowanemu personelowi medycznemu na nę kanych przez epidemię planetach — wyjaśnił. — Może czarodziejki mogłyby także tam pobrać próbki.Ticia spojrzała na niego, jakby był kompletnym idiotą.— Jest już za późno — oznajmiła. — Jakaś część ich ludności przeżyje, ale pula genów została skażona. Powinniśmy skoncentrować wysiłki tam, gdzie wyniknie z nich najwięcej dobra. Na planetach, na których pojawiła się epidemia, nie można nic osiągnąć. — Dobrze, dobrze — rzekł tymczasowy wicekról, ostentacyjnie spoglądając na zegar. — Nie widzę powodu, by czarodziejki nie mogły się przyłączyć do misji, które udają się na światy Ligi. Znajdziecie wśród rossakańskich kobiet dość ochotniczek do tego zadania?— Aż nadto.— Znakomicie. Sądzę, że następny punkt obrad może być nieco bardziej optymistyczny. Naczelny wódz Vorian Atryda? I… i ktoś o nazwisku Norma Cenva. — 0’Kukovich wyraźnie nie wiedział, kim jest Norma, ale nigdy też nie mógł za bardzo polegać na swojej pamięci. — Macie więcej szczegółów na temat wykorzystania melanżu w walce z zarazą?Vorian wprowadził Normę na mównicę. Ticia wydawała się zdenerwowana tym, że została przyćmiona. Chociaż jego raport dotarł przed kilkoma tygodniami, Vor szybko zdał relację z podróży na Par-mentiera i streścił odkrycie swojej wnuczki Raąuelli. — W świetle meldunków napływających z innych zainfekowanych planet wniosek jest logiczny — mówił. — Na każdym świecie są strefy niewytłumaczalnej odporności na wirusa, które mają wspólny mia nownik. Ci, którzy zażywają melanż, mają większą, jeśli nie całkowi tą, odporność. Przyprawa. Drogi narkotyk. I potężna broń przeciw zarazie! Ustąpił Normie miejsca na podium. Nie wahała się. — Dlatego potrzebujemy dużych ilości melanżu — kontynuowała wypowiedź Voriana — i musimy rozprowadzać go tak szybko, jak to tylko możliwe. W tym celu oferuję usługi VenKee Enterprises. — To wybieg w celu zwiększenia popytu na przyprawę… i waszych zysków! — krzyknął gburowaty mężczyzna z czwartego rzędu. — To prawda, że VenKee jest głównym dostawcą melanżu w Lidze. Prawdą jest też, że kontrolujemy zaginające przestrzeń statki, które mogą dostarczyć przyprawę wystarczająco szybko, by zmienić sytuację na światach dotkniętych epidemią.

W przypływie irytacji Norma pomyślała, że gdyby zbyt przestraszeni i zbyt fanatyczni mieszkańcy Ligi nie zmusili jej do usunięcia wspomaganych komputerowo systemów nawigacyjnych, radykalnie zwiększyłoby się bezpieczeństwo podróżowania tymi superszybkimi statkami. Być może uda się jej jakoś przemycić część urządzeń nawigacyjnych na te jednostki… — Poleciłam już maksymalnie zwiększyć pozyskiwanie przypra wy na Arrakis — ciągnęła stanowczym tonem. — W imię mojego ukochanego męża, wielkiego patrioty Aureliusza Venporta, VenKee podaruje w humanitarnym geście melanż dotkniętym zarazą plane tom. — Wśród zgromadzonych w sali rozległ się pomruk zaskoczenia. Spojrzała na mężczyznę, który wykrzyczał oskarżenie. — Przypusz czam, że jest to wystarczająca odpowiedź na zarzuty, że bogacimy się na tej tragedii? Adrien, ze swoim zmysłem do interesów, prawdopodobnie sprzeciwiłby się tej decyzji, dowodząc, że VenKee Enterprises dość już poświęciło, ale jej nie interesowały teraz zyski.Był to właściwy kierunek działania.Parlament zgotował jej owację, ale do wiwatów nie przyłączyła się siedząca w pierwszym rzędzie Ticia Cenva. Nachyliła się ku Wielkiemu Patriarsze i z konspiracyjną miną szepnęła mu coś na ucho. Cokolwiek miała mu do powiedzenia, oczy pulchnego mężczyzny rozbłysły i energicznie pokiwał głową. Xander Boro-Ginjo podniósł się, prosząc o ciszę. — Doceniamy gest VenKee, ale w tej sytuacji to nie wystarczy. Nawet przy nadludzkim wysiłku jedna firma nie jest w stanie wyprodukować dość melanżu, by złagodzić obecny kryzys, jeśli faktycznie przyprawa chroni przed plagą Omniusa. Musimy zwiększyć zbiór melanżu o kilka rzędów wielkości. — Odchrząknął, a na jego pulchnej twarzy pokazał się chytry uśmiech. — Dlatego dla dobra ludzkości i w trosce o przetrwanie naszego gatunku niniejszym anektuję Arrakis, przyłączam do Ligi Szlachetnych i otwieram dla każdego, kto ma ochotę zbierać przyprawę z piasku. Rodzaj ludzki potrzebuje każdego grama melanżu. Norma zauważyła, że Ticia wygląda na zadowoloną z takiego obrotu spraw, jakby odniosła jakieś zwycięstwo. Biorąc pod uwagę krytyczną sytuację, w jakiej znalazła się Liga Szlachetnych, Norma nie mogła winić Wielkiego Patriarchy za to, co zrobił, ale miała nadzieję, że nie zadał tym śmiertelnego ciosu VenKee Enterprises.Tymczasem mieszkańcy odległej Arrakis nawet nie podejrzewali, że ktoś zdecydował o ich losie. Niektórzy mówią, że płynąca w moich żyłach krew Harkon-nenów przynosi mi wstyd, ale nie zgadzam się z kłamstwami, które słyszałem, próbami oczerniania mojego dziadka. Dla mnie czyny Xaviera Harkonnena świadczą raczej o honorze niż o tchórzostwie.— Abulurd Harkonnen, list do naczelnego wodza Yoriana Atrydy Plaga Omniusa przenosiła się z jednego świata Ligi na drugi szybciej, niż można było zarządzać kwarantanny czy przeprowadzać ewakuacje. Stosownie do pomysłu Ticii Cenvy, by zachować geny ludności poszczególnych planet, Armia Dżihadu wysłała statki badawcze i ratownicze na tyle nietkniętych przez epidemię światów, na ile się dało. Czarodziejki zbierały wśród ludności reprezentatywne próbki krwi, by można było ocalić przynajmniej linie rodowe. Niektórym wydawało się, że to taktyka defetystyczna, straszliwe uleganie najgorszemu scenariuszowi wydarzeń, według którego epidemia rozszerza się na całą galaktykę. Chociaż Abulurd Butler był tylko młodym cuarto, kierował jedną z tych misji w towarzystwie samej nieugiętej Najwyższej Czarodziejki. Miał zbyt niską rangę, by oczekiwać jakiegokolwiek stanowiska dowódczego, a tymczasem powierzono mu komendę nad małą, ale szybką ekspedycją na Ixa, wysłaną pilnie, podobnie jak wiele innych statków dżihadu, które miały się zająć tysiącami drobiazgów podczas tego kryzysu. Niektóre osoby w Lidze mogłyby wnosić z jego rodowego nazwiska, że czeka go wybitna kariera wojskowa, ale primero Quentin Butler tylko w minimalnym stopniu popierał aspiracje najmłodszego syna. Abulurd przypuszczał, że do przydzielenia mu tego — rzekomo bezpiecznego — zadania musiał przyłożyć rękę naczelny wódz Atryda. Vorian miał zwyczaj popychać go do działania, ilekroć widział po temu okazję. Jednak Abulurd wolałby pomagać ofiarom zarazy, dostarczać pomoc medyczną, ochotników i melanż. Jego prosty niszczyciel klasy Grot wysłany został na Ixa, by przedstawić instrukcje dotyczące kwarantanny, zacząć przygotowania mające na celu umożliwienie przeżycia mieszkańcom planety oraz pobrać próbki krwi od twardych tubylców, którzy przetrwali trwające wiele pokoleń panowanie maszyn.Niestety, jeszcze przed przybyciem Abulurda pojawiły się pierwsze objawy epidemii: irracjonalna paranoja i agresywne zachowania, utrata masy ciała, zmiany skórne i przebarwienia. Nie było jasne, czy eksplodowały w atmosferze pojemniki z wirusami, czy też plagę przywlekli na Ixa zarażeni kupcy lub uchodźcy z miejsc zaatakowanych przez chorobę. Całe wioski zostały powalone na kolana; inne osiedla były bliskie zarażenia.— Mamy tylko jeden statek! — jęknął Abulurd, stojąc na most ku. — Jak mielibyśmy uratować tych wszystkich ludzi?Najwyższa Czarodziejka zmarszczyła brwi, oceniając ponownie swoje priorytety.— Ix to tylko jedna planeta, ale z dużo liczniejszą ludnością, niż moglibyśmy uchronić. Nawet nie próbuj. Powinniśmy po prostu od lecieć. Niczego nie osiągnę, jeśli populacja jest już skażona.Jednak Abulurd chciał zaoferować mieszkańcom pomoc Ligi.— Mamy odlecieć? — powiedział. — Samo

dotarcie tutaj zajęło nam tygodnie.— Nie ma sensu, cuarto Butlerze.W porównaniu z onieśmielającą czarodziejką wydawał się bardzo młody i niedoświadczony, ale pomyślał o tym, co zrobiłby na jego miejscu Vor. — Na szczęście, pani czarodziejko — odparł — ja tutaj dowodzę. Pani zadanie nie jest jedynym celem tej misji. — Może nie widział, tak jak czarodziejki, całego obrazu rodzaju ludzkiego, ale uważał, że w chwili takiego nieszczęścia współczucie jest ważniejsze niż kiedykolwiek. Potrafił zrozumieć wartość życia jednostki; pula genów była czymś o wiele mniej uchwytnym. — Nie widzę powodu, żeby nie zaoferować im wszelkiej pomocy, jakiej mogę udzielić. Dlaczego nie mielibyśmy wylądować w którymś z położonych na uboczu miast, w miejscu, gdzie nie pojawiły się jeszcze oznaki zarazy? Możemy rozdzielić nasze zapasy melanżu, by pomóc tym, których nie jesteśmy w stanie ze sobą wziąć. Na pewno będzie pani mogła tam coś zebrać. — Wymagałoby to intensywnych badań, izolacji, wyjątkowych procedur.— Wobec tego będzie wymagało tych wyjątkowych środków. — Abulurd wzruszył ramionami. — Jestem pewien, że da się to zrobić.Czarodziejka patrzyła na niego z irytacją, ale nie dyskutował z nią już, bo obsada mostka wysłała sygnały i otrzymała najświeższe nowiny z osiedli rozproszonych na powierzchni planety. Otrzymawszy te raporty, Ticia skupiła uwagę na jednym z osiedli znajdującym się głównie pod ziemią.— Jeśli upiera się pan, cuarto, przy tej linii działania, to propo nuję, byśmy zaczęli tutaj. Raporty świadczą o tym, że ta wioska nie jest zainfekowana, chociaż nie ufam ich umiejętności obserwowania i dokumentowania pierwszych, nierzucających się w oczy objawów choroby. Wybierzemy spośród tych ludzi osoby, od których będzie my chciały pobrać próbki, i odizolujemy je, aż zdołamy stwierdzić, że nie są zarażone. Zatrzymamy je w odosobnieniu, przeprowadzimy badania, po czym weźmiemy te, które nie zostały skażone. Zdobędę próbki krwi od wielu innych.Abulurd kiwnął głową i wydał rozkaz. Wydawał się o wiele za młody, by rozkazywać pozostałym dżihadystom, ale pochodził z Butlerów, więc żołnierze go słuchali.Pomieszczenia dla załogi znajdowały się w osobnej części statku, za grubymi, sterylnymi ścianami. Abulurd kazał części dżihadystów przenieść się do kabin kolegów, by zrobić więcej miejsca dla ludzi, których chciał wziąć na pokład. Nie dopuszczał do siebie myśli, że te wysiłki nie mają sensu, jak najwyraźniej uważała Ticia, ale nawet przy maksymalnym dopuszczalnym zagęszczeniu niszczyciel mógł zabrać z Ixa tylko kilkuset uchodźców. W żadnym razie nie była to ewakuacja, a jedynie gest.Podczas podchodzenia do lądowania stał, przyglądając się planecie. Nigdy nie był na Ixie, ale znał jego historyczne znaczenie.— Ojciec bronił Ixa przed ostatnią inwazją maszyn i został żywcem pogrzebany w jednym z podziemnych tuneli — rzekł, nie patrząc na Ticię. — To cud, że w ogóle ocalał. — Prawdę mówiąc, Quentin rzadko mówił o tym wydarzeniu, walcząc z widocznym napadem klaustrofo- bii, gdy ktoś poruszył ów temat. Abulurd pamiętał również opowieści Voriana. — A mój dziadek przywiódł tutaj pierwszą flotę, wydzierając Ixa Omniusowi. Uznano go za bohatera dżihadu.Ticia spojrzała gniewnie na młodego oficera.— Ale w końcu Xavier Harkonnen okazał się głupcem, tchórzem i największym zdrajcą — powiedziała.— Nie znasz wszystkich szczegółów, czarodziejko — żachnął się Abulurd. — Nie daj się zaślepić propagandzie. — Jego głos był beznamiętny, ale twardy jak metal.Wbiła w niego swoje blade oczy.— W i e m, że Xavier Harkonnen zamordował mojego biologiczne go ojca, Wielkiego Patriarchę Iblisa Ginjo — odparła. — Żadne wyja śnienie ani nieporozumienie nie usprawiedliwia tej zbrodni.Zakłopotany Abulurd nie drążył owej sprawy. Słyszał, że czarodziejki z Rossaka bardziej troszczą się o genetykę niż o moralność. A może Ticia pozwalała, by na jej myślenie miały wpływ emocje?Niszczyciel zszedł nad miejsce lądowania. W dość pustym krajobrazie rozrzucone były obok wlotów jaskiń i tuneli domy mieszkalne i inne budynki. Wiedząc, że przybywa statek, zdesperowani Ixanie wyroili się z podziemnych rejonów i otoczyli otwarty obszar, na którym osiadł grot. Ruszyli hurmem naprzód, krzycząc i witając Abu-lurda oraz jego ludzi jako wybawców i bohaterów. Wszyscy chcieli wydostać się z planety, zanim do ich wioski dotrze zaraza. Abulurdowi zrobiło się ciężko na sercu. Sądząc po ich pełnych nadziei twarzach, nie rozumieli jeszcze, jak niewiele ktokolwiek mógł zrobić, by im pomóc. Cały zapas melanżu na pokładzie jednostki uchroni ich tylko na krótko. Potem przypomniał sobie, że Ticia nie chciała tu przylecieć, więc cokolwiek uda mu się zrobić, i tak będzie lepsze od rzucenia ich na pastwę zarazy. Mając zamknięte i zdezynfekowane górne pomieszczenia grota, cuarto wybrał grupę strażników. Chociaż wyniki badań medycznych zdawały się wskazywać, że przenoszący się w powietrzu wirus może przeniknąć do organizmu tylko przez błony śluzowe lub otwarte rany, Abulurd kazał swojej drużynie włożyć pełne stroje ochronne i zabrać standardowe tarcze osobiste. Nigdy dość środków ostrożności.Wskutek nieprzestrzegania procedur i niedostatecznej ostrożności jeden z grotów ratunkowych, wiozący uchodźców z Zanbara, przybył na Salusę z zarażoną połową pasażerów i jedną trzecią załogi; nie mieli dość melanżu, by się uchronić przed wirusem. Abulurd nie mógł dopuścić, by przytrafiło się to jego załodze.Czarodziejka przygotowała się do opuszczenia statku i czekała, aż Abulurd do niej dołączy. Nie potrzebowała jego towarzystwa — prawdopodobnie nawet nie chciała, by z nią szedł — ale był oficerem dowodzącym tą misją. Ticia dokona wyboru spośród budzących nadzieję osób,

natomiast załoga rozdzieli melanż i inne artykuły, by pomóc mieszkańcom przetrwać nadciągającą katastrofę.Niosąc strzelby maula i strzelające igłami pistolety Chandlera, zespół wyszedł ze statku, by narzucić tłumom pozór porządku. Zamknięty w nieprzenikalnym kombinezonie ochronnym, Abulurd stanął pod niebem lxa tak jasnym, że aż boleśnie raziło go w oczy. Wiele tygodni wdychał tylko przetworzone, przepuszczone przez filtry powietrze na pokładzie niszczyciela; w innej sytuacji tęskniłby za haustem świeżego powietrza. Ticia zeszła za nim po schodkach pełnym wdzięku — mimo ciężkiego stroju — krokiem. Obracała głową wewnątrz hełmu, lustrując tłum w poszukiwaniu wartych uratowania osób. Mieszkańcy wioski byli niespokojni — na przemian wiwatowali i rozmawiali poważnie. Abulurd zmartwił się nagle, że garstka uzbrojonych najemników nie wystarczy, jeśli tłum stanie się agresywny; w końcu wzrost agresji i irracjonalne zachowania należały do pierwszych symptomów choroby. Nie mogli zaś strzelać, nie wyłączywszy tarcz, przez co sami naraziliby się na niebezpieczeństwo. Będzie musiał rozegrać to ostrożnie. — Cuarto — zawołała Ticia, jakby nagle przejęła dowodzenie — do pilnuj, żeby okazy, które wyselekcjonuję, zostały zabrane na pokład, oczyszczone i zbadane. Trzymaj tych ludzi w izolacji, dopóki się nie upewnimy, że możemy z nich skorzystać. Nie wolno pozwolić, by ja kaś zakażona osoba zaraziła pozostałe.Abulurd wydał rozkaz. Tego chciała Liga, po to tutaj przybyli. Przynajmniej uratuje część z nich. Ze statku wyszło jeszcze dziesięciu dżihadystów, również w strojach ochronnych. Nieśli „pomoc humanitarną”, ładunek melanżu, ale nie była to wystarczająca ilość.Czarodziejka przechadzała się wśród niespokojnych lxan, górując nad większością z nich. Wybierała młodych mężczyzn, kobiety i dzieci, którzy wyglądali na zdrowych, inteligentnych i silnych. Chociaż selekcja ta wydawała się arbitralna, żołnierze Abulurda oddzielali kandydatów od reszty i odprowadzali ich pod statek. Wkrótce jednak niepokój tłumu przerodził się w gniew. Wybrani zostali mężowie, ale nie ich żony, dzieci oddzielono od rodziców. Przerażeni ixańscy osadnicy uświadomili sobie w końcu, że nie jest to misja ratunkowa ani humanitarna.Rozległy się gniewne okrzyki. Najemnicy Abulurda przygotowali broń, mając nadzieję, że ich tarcze osobiste będą dostateczną osłoną przed tym, czym zacznie rzucać tłum. Jakaś dziewczynka wrzeszczała, nie chcąc puścić ręki matki. Abulurd postanowił interweniować, zanim sytuacja się pogorszy.— Czarodziejko, to nie ma sensu — rzekł na prywatnym paśmie. — Matka wygląda na równie zdrową jak córka. Dlaczego nie wziąć obu? Gardząc tłumem, Ticia Cenva zwróciła blade oczy na Abulurda. Jej brwi zmarszczyły się w wyrazie zniecierpliwienia.— A jaki byłby pożytek z zabrania również matki? — odparła. — Jeśli mamy córkę, mamy geny tej rodziny. Pożyteczniej byłoby wziąć zupełnie niespokrewnioną z nią osobę i w ten sposób ocalić jeszcze jedną linię rodową.— Ale rozbija pani rodziny! Nie tego chce Liga!— Jedna próbka to wszystko, czego potrzebujemy z każdej linii genetycznej. Po co brać duplikaty? To strata naszego czasu i przestrzeni towarowej. Wie pan doskonałe, że nie mamy dość miejsca.— Nie istnieje jakiś inny sposób? Nie powiedziała mi pani, że musimy to robić w taki straszny, nieludzki…— Nie powiedziałam panu, że w ogóle możemy to zrobić, cuar-to — ucięła. — Ale pan nalegał. Niech pan pomyśli: zaraza i tak rozbije te rodziny. Bardziej interesuje mnie zachowanie gatunku niż ckliwe sentymenty.Odeszła i dalej przeciskała się przez tłum. Nie dbając o to, że może jej coś zagrażać, wybrała kolejny okaz, a potem jeszcze jeden, wyselek-cjonowując najlepszych kandydatów z masy żywiących nadzieję.Siwowłosa kobieta i jej łysiejący mąż podeszli bliżej.— Zabierzcie nas! Dobrze wam zapłacimy za ten kłopot.— Jesteście za starzy! — odprawiła ich brutalnie czarodziejka.Podobnie odrzucała innych, nazywając ich na zmianę bezpłodnymi, słabymi fizycznie, nie dość inteligentnymi, a nawet nieatrakcyjnymi. Była genetycznym sędzią i ławą przysięgłych w jednej osobie.Abulurd był zbulwersowany. I ona uważała, że to Xavier Har-konnen popełnił niewybaczalne, nieludzkie zbrodnie? Zamknął oczy, szukając sposobu, by powstrzymać ją przed odgrywaniem roli Boga, ale w głębi serca wiedział, że Ticia ma rację. Ta misja, przy jednym prostym niszczycielu klasy Grot, nie mogła uratować wszystkich.— Niech się pani przynajmniej postara znaleźć sprawiedliwszą me todę selekcji — rzekł. — Może mogliby ciągnąć losy. Musi być jakaś…Przerwała mu, nie zdradzając najmniejszego zainteresowania jego propozycją ani szacunku dla jego rangi. Wątpił, czy postąpiłaby inaczej, nawet gdyby był primero.— Od samego początku wiedział pan, że możemy wziąć tylko garst kę. Teraz proszę mi pozwolić wykonywać moje zadanie. Ticia parła niecierpliwie dalej, a oddział najemników torował jej drogę. Ludzie pchali się do przodu, próbując uratować życie; inni, stojący na obrzeżach tłumu, rzucili się w stronę statku, jakby zamierzali wziąć go szturmem i odlecieć. Kiedy część tłumu próbowała zaatakować najemników, rozległy się strzały. Abulurd obrócił się szybko w tamtą stronę. Pociski z pistoletów Chandlera skosiły kilku przywódców tłumu, ale reszta nacierała z krzykiem. Nie powstrzymały ich nawet strzały. Dopiero teraz Abulurd spostrzegł, że niektórzy z nich mają żółtą skórę i zażółcone oczy — oznaki zarażenia! Ixanie, którzy zostali już wybrani, tłoczyli się koło schodów prowadzących na pokład, zerkając ze strachem na resztę. Niektórzy wyglądali, jakby nie chcieli odlecieć, lecz woleli zostać i umrzeć ze swoimi rodzinami.Chociaż

Abulurd czuł litość dla nich wszystkich, nie wiedział, jak załagodzić sytuację. Wydał strażnikom rozkaz, by nie zabijali nikogo, jeśli nie będzie to absolutnie konieczne, ale tłum był już rozjuszony.— Stójcie, głupcy! — Głos Ticii rozległ się niczym grzmot, wzmoc niony przez głośniki w kombinezonie i jej moce telepatyczne. Stanow czy rozkaz wystarczył, by tłum się zatrzymał. — Nie możemy zabrać wszystkich, musimy więc wziąć tylko najlepszych z was, tych, którzy mają wasze geny i są źródłem materiału do reprodukcji. Wyselekcjo nowałam ich. Wasze niezdyscyplinowanie zagraża wszystkim.Ale słowa Ticii jeszcze bardziej ich rozwścieczyły. Rzucili się ku niej i strażnikom. Abulurd wzywał do spokoju, lecz nie reagowali na to nawet jego ludzie.Czarodziejka z Rossaka prychnęła ze wstrętem. Kiedy podniosła ręce, Abulurd zobaczył tryskające z koniuszków jej palców wyładowania elektryczne. Wywołała potężny, niewidzialny wybuch, który powalił setki ludzi. Leżeli płasko, jak kłosy zboża przygniecione przez cyklon. Ręce i nogi niektórych drgały, a poparzona skóra pokryła się białymi pęcherzami. Ciało jednej osoby było poczerniałe i zwinięte; ze spalonych włosów i przypieczonej skóry unosił się dym.Wokół Ticii tańczyły błyski wyładowań elektrostatycznych, pozostałość energii psychicznej, którą wyzwoliła. W końcu Ixanie umilkli. Ci, którzy nadal stali, cofnęli się z trwogą. Czarodziejka długą chwilę piorunowała ich wzrokiem, po czym krzyknęła do żołnierzy, by pospieszyli się z ładowaniem ostatnich wybrańców na pokład.— Wynośmy się z tej planety — powiedziała. Oburzony Abulurd czekał na nią przy schodkach. Ticia była wyraźnie wściekła. — Samolubne robactwo — syknęła. — Dlaczego zadajemy sobie trud ratowania takich podludzi?Ale cuarto miał już dość jej podejścia.— Nie może pani ich winić. Po prostu starali się ratować — rzekł.— Nie licząc się z życiem innych. Działam dla dobra całego rodzaju ludzkiego. Jest dla mnie oczywiste, że nie ma pan ochoty podejmować trudnych decyzji. Niestosowne współczucie mogło zgubić nas wszystkich. — Patrzyła na niego gniewnie, wyraźnie usiłując wymyślić jakąś zniewagę. — Według mojej oceny, cuarto Butlerze, jest pan słabym człowiekiem, na którym nie można polegać w krytycznej sytuacji… I być może nie nadaje się pan na dowódcę. Zupełnie jak pański dziadek.Zamiast poczuć się urażony, Abulurd się wściekł. Wiedział od Vo-riana o bohaterskich czynach, których dokonał Xavier Harkonnen, nawet jeśli nie zapisały się w dziejach.— Mój dziadek miałby dużo więcej współczucia niż pani — stwier dził.Prawda obchodziłaby już niewiele osób, ponieważ historia o jego zdradzie została powszechnie przyjęta i powtarzano ją od pokoleń. Teraz jednak, widząc arogancką niewiedzę tej kobiety, impulsywnie podjął śmiałą decyzję.Chociaż jego bracia i ojciec pochylali z zażenowaniem głowy, Abulurd przysiągł sobie, że nigdy nie będzie się wstydził rodowego nazwiska. Przestanie się kryć. Jeśli miał honor, nie mógł postąpić inaczej.— Mój dziadek nie był tchórzem, czarodziejko — oznajmił. — Szcze góły jego czynu utrzymano w tajemnicy, by nie zaszkodzić dżihadowi, ale zrobił dokładnie to, co było konieczne, by powstrzymać Wielkie go Patriarchę przed wyrządzeniem niewybaczalnego zła. Łotrem był Iblis Ginjo, nie Xavier Harkonnen.Osłupiała, po czym spojrzała na niego z potępieniem i niedowierzaniem.— Znieważasz mojego ojca — powiedziała. — Prawda pozostaje prawdą. — Uniósł brodę. — Butler może być zaszczytnym nazwiskiem, ale takim samym jest Harkonnen. Oto, kim będę od tej chwili aż do końca życia. Domagam się swojego prawdziwego dziedzictwa. — A cóż to znowu za głupota? — Odtąd będzie się pani do mnie zwracać jako do Abulurda H a r-konnena. Wojna jest agresywną formą prowadzenia interesów.— Adrien Venport, Handlowy plan eksploatacji arrakańskiej przyprawyLiga Szlachetnych nazwała to „gorączką przyprawy”. Kiedy tylko rozeszło się, że melanż jest przydatny w leczeniu śmiertelnej zarazy, na Arrakis zaczęli napływać w poszukiwaniu fortuny śmiałkowie z odległych planet. Na pustynnym świecie, który był niegdyś zapadłą kosmiczną dziurą, lądowały statki pełne stawiających wszystko na jedną kartę poszukiwaczy i wydobywców kopalin. Izmael nie wierzył własnym oczom, gdy po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat przybył do przyprawiającego go o zawrót głowy miasta Arrakis. Przypominało mu teraz na pół zapomnianą Stardę na Pori-trinie, z której uciekł tak dawno temu.Wznoszone w pośpiechu budynki, ściśnięte jeden obok drugiego, ciągnęły się przez spieczoną ziemię aż po skaliste podnóża wzgórz. W porcie kosmicznym trwał nieprzerwany ruch — statki przylatywały i odlatywały o wszystkich porach, miejscowe niskoloty i pojazdy naziemne mknęły w tę i z powrotem. Pasażerowie przybywali tysiącami, osłaniając oczy przed żółtym słońcem Arrakis, i nie mogli się doczekać, kiedy wyruszą na wydmy otwartej pustyni, nieświadomi śmiertelnych niebezpieczeństw, które tam na nich czyhały.Plotki głosiły, że jest tam tyle przyprawy, iż wystarczy pójść z torbą i zgarniać ją z piasku, co w pewnym sensie odpowiadało prawdzie, jeśli się wiedziało, gdzie jej szukać. Za parę miesięcy większość tych ludzi będzie martwa: zostaną zabici albo przez czerwie, albo przez suche środowisko, albo przez własną głupotę. Byli zupełnie nieprzygotowani na czekające na nich zagrożenia.— Możemy na tym skorzystać, Izmaelu — powiedział El’hiim, który wciąż starał się przekonać ojczyma. — Ci ludzie nie wiedzą, co tutaj znajdą. Możemy zarobić, wykonując to, co nam przychodzi naturalnie. — A po co pragniesz ich pieniędzy? — zapytał Izmael, naprawdę go nie rozumiejąc. — Mamy wszystko, czego

moglibyśmy sobie życzyć. Pustynia zaspokaja wszystkie nasze rzeczywiste potrzeby.El’hiim pokręcił głową. — Jestem naibem — odparł — i moim obowiązkiem jest dbać o to, by nasza sicz dobrze prosperowała. Mamy wspaniałą okazję zaofero wać nasze umiejętności radzenia sobie na pustyni i stać się bezcen nymi dla obcoświatowców. I tak będą tu przylatywali. Możemy albo jechać na czerwiu, albo dać mu się pożreć. Czyż ty sam nie opowia dałeś mi tej historii, kiedy byłem młody?Starzec zmarszczył brwi.— Wobec tego nie zrozumiałeś tej przypowieści — rzekł, ale mimo to poszedł z pasierbem do miasta.Wychowany w innych czasach El’hiim nigdy nie pojął, co znaczy prawdziwa desperacja, potrzeba walki w obronie z trudem zdobytych swobód. Nigdy nie był niewolnikiem.Izmael krzywił się na widok gadatliwych obcoświatowców.— Może mądrzej byłoby wyprowadzić ich na pustynię, obrabować i zostawić, by zginęli — mruknął.El’hiim zachichotał, udając, że bierze słowa Izmaela za żart, chociaż wiedział, że starzec mówił poważnie.— Na niewiedzy tych najeźdźców można zbić fortunę — stwierdził. — Dlaczego z tego nie skorzystać?— Gdyż wtedy zachęcisz ich, El’hiimie. Nie rozumiesz tego?— Oni nie potrzebują zachęty. Nie słyszałeś o zarazie wywołanej przez myślące maszyny? O pladze Omniusa? Przyprawa chroni przed nią i dlatego wszyscy się jej domagają. Możesz schować głowę w piasek wydmy, ale oni stąd nie odlecą.Przekonany o swojej racji, El’hiim był tak samo uparty jak Izmael. Starzec nie dopuszczał do siebie prawdy, był niezadowolony z zachodzących zmian, ale w głębi serca zdawał sobie sprawę, że napływ cudzoziemców jest równie niepowstrzymany jak burza piaskowa. Czuł, że wszystkie osiągnięcia przeciekają mu między palcami. Nadal nazywał siebie i swoje plemię wolnymi ludźmi z Arrakis, ale ta dumna nazwa nie miała już tego samego znaczenia co dawniej. W mieście El’hiim łatwo nawiązywał kontakty z kupcami i poszukiwaczami z innych planet, mówił kilkoma dialektami galachu i chętnie handlował z każdym, kto przyjmował jego pieniądze. Pasierb ciągle starał się nakłonić Izmaela, by zakosztował trochę luksusów, na które mogło sobie teraz pozwolić plemię.— Nie jesteś już zbiegłym niewolnikiem, Izmaelu — mówił. — Wszy scy doceniamy to, co zrobiłeś w przeszłości. Chcemy, żebyś cieszył się życiem. Zupełnie nie interesuje cię reszta wszechświata?— Widziałem już jego kawałek. Nie, nie interesuje mnie. El’hiim zachichotał.— Jesteś zbyt sztywny i nieelastyczny.— A ty zbyt ochoczo szukasz nowych wrażeń.— Czy to źle? — Na Arrakis źle… jeśli zapominasz o sposobach, które pozwoliły nam tak długo przetrwać.— Nie zapominam o nich, Izmaelu. Ale jeśli znajdę lepsze sposoby, pokażę je naszym ludziom.Prowadził Izmaela krętymi ulicami, obok otwartych kramów na rynku i hałaśliwych bazarów. Odpędzał kieszonkowców, gdy przeciskali się przez tłum sprzedawców wody i jedzenia, ulicznych handlarzy oferujących rossakańskie narkotyki i środki pobudzające z odległych planet. Izmael widział leżących w przejściach i bramach domów biednych, załamanych ludzi, którzy przybyli na Arrakis w poszukiwaniu fortuny i stracili tak wiele, że nie stać ich już było na wylot.Gdyby miał odpowiednie środki finansowe, zapłaciłby za podróż każdego z nich, byle tylko odesłać ich z planety.Dostrzegłszy w końcu swój cel, El’hiim pociągnął starca za rękaw i szybko podszedł do niewysokiego obcoświatowca, który kupował za paskarską cenę ekwipunek pustynny. — Przepraszam pana — odezwał się. — Przypuszczam, że jest pan jednym z nowych poszukiwaczy przyprawy. Przygotowuje się pan do wyruszenia na wydmy? Drobnej budowy cudzoziemiec miał blisko osadzone oczy i ostre rysy. Izmael zesztywniał, poznawszy charakterystyczne rysy znienawidzonych Tlulaxan. — To handlarz żywym towarem — mruknął do El’hiima, używa jąc chakobsa, by obcy go nie zrozumiał.Pasierb machnął ręką, jakby opędzał się od dokuczliwego owada. Izmael nie mógł zapomnieć łowców niewolników, którzy schwytali tak wielu zensunnitów i wywieźli ich w takie miejsca, jak Poritrin i Zanbar. Chociaż od skandalu wywołanego przez tlulaxańskie farmy narządów minęły dziesiątki lat, wciąż stroniono od genetycznych manipulatorów i zewsząd ich przeganiano. Ale w podniecających czasach gorączki przyprawy na Arrakis pieniądze usuwały wszystkie uprzedzenia.Przybysz z Tlulaxa odwrócił się do El’hnma. Z widocznym sceptycyzmem i niesmakiem zmierzył wzrokiem zakurzonego naiba.— Czego chcesz? — rzucił. — Jestem zajęty.El’hiim zrobił gest wyrażający szacunek, choć Tlulaxanin absolutnie nań nie zasługiwał.— Jestem El’hiim, znawca pustyni Arrakis.— A ja jestem Wariff, człowiek, który pilnuje swoich spraw i którego nie interesują twoje.— A powinny, bo oferuję swoje usługi jako przewodnik. — El’hiim uśmiechnął się. — Mój ojczym i ja możemy doradzić, jaki sprzęt kupić, a co byłoby niepotrzebnym wydatkiem. Przede wszystkim zaś mogę pana zaprowadzić na najbogatsze pola przyprawy. — Idź do diabła! — warknął Tlulaxanin. — Nie potrzebuję przewodnika, a zwłaszcza jakiegoś zensunnickiego złodzieja.Izmael wyprostował ramiona.— Brzmi to paradoksalnie w ustach Tlulaxanina — powiedział czystym galachem — przedstawiciela rasy, która porywa ludzi i wyci na im części ciała.El’hiim odepchnął ojczyma, zanim scysja przerodziła się w bójkę.— Chodź, Izmaelu — rzekł. — Jest wielu innych klientów. W odróż nieniu od tego upartego głupca, niektórzy poszukiwacze przyprawy naprawdę zbiją fortunę. Prychnąwszy wyniośle, Tlulaxanin

zignorował ich, jakby ci ludzie pustyni byli czymś, co właśnie zdrapał z podeszwy buta. Pod koniec długiego, upalnego dnia, kiedy opuścili Arrakis, Izma-elowi było niedobrze z obrzydzenia. Jego łaszący się do obcoświatow-ców pasierb zdenerwował go ponad wszelkie wyobrażenie.— Jesteś synem Selima Ujeżdżacza Czerwi. Jak możesz się do tego zniżać? — rzekł wreszcie surowym głosem.El’hiim spojrzał na niego z niedowierzaniem, unosząc brwi, jakby ojczym zadał mu niezrozumiałe pytanie.— O co ci chodzi? Zawarłem cztery umowy dla zensunnickich przewodników. Ludzie z naszej siczy zabiorą poszukiwaczy na piaski i pozwolą im pracować, za co dostaną połowę zysków. Jak możesz się temu sprzeciwiać?— Bo my tak nie postępujemy. To wbrew temu, czego twój ojciec uczył swoich zwolenników.Widać było, że EPhiim z trudem panuje nad sobą. — Izmaelu, dlaczego tak bardzo nienawidzisz zmian? — zapytał. — Gdyby nic się nigdy nie zmieniało, ty i twoi ludzie bylibyście nadal niewolnikami na Poritrinie. Ale dostrzegłeś możliwość, uciekłeś i przybyłeś tutaj, aby polepszyć swoje życie. Ja staram się robić to samo.— To samo? Zaprzepaścisz wszystko, co osiągnęliśmy.— Nie chcę żyć jak przymierający głodem banita, jakim był mój ojciec. Legendą nie można się najeść. Z wizji i proroctw nie ma wody. Musimy sobie radzić i brać to, co daje pustynia… bo weźmie to ktoś inny.Podróżowali w milczeniu sporą część nocy i w końcu dotarli do skraju otwartych piasków, gdzie mieli zacząć przemierzać pustynne pustkowia.— Nigdy nie zrozumiemy się w pełni, El’hiimie. Młodszy mężczyzna roześmiał się gorzko.— Wreszcie powiedziałeś coś, z czym mogę się zgodzić. Strach i męstwo nie wykluczają się wzajemnie aż tak, jak niektórzy chcieliby nam wmówić. Kiedy jestem w niebezpieczeństwie, czuję i jedno, i drugie. Czy jest przejawem odwagi pokonanie swojego strachu — lub tylko ciekawości — przed tym, do czego zdolny jest człowiek?— Gilbertus Albans, Ilościowa analiza emocji Kiedy Omnius wezwał Erazma do Wieży Centralnej, Gilbertus towarzyszył swojemu nauczycielowi, nie zwracając na siebie uwagi. Zostawił klona Sereny w rozległych ogrodach robota; odkrył już, że lubiła przyglądać się ślicznym kwiatom, chociaż nigdy nie interesowały jej naukowe nazwy poszczególnych gatunków. Idąc za swoim mistrzem do miasta, Gilbertus postanowił przysłuchiwać się uważnie każdej wymianie zdań między Omniusem i Erazmem, przyglądać się stylowi debaty i transferowi danych. Będzie się na tym uczył. Dla człowieka, którego Erazm nazywał swoim „Men-tatem”, to ćwiczenie z mentalizacji.Wszechumysł, zdawało się, rzadko dostrzegał istnienie Gilbertusa; mężczyzna zastanawiał się, czy Omnius nie żywi urazy z powodu przegranej, gdyż wychowanek Erazma wyrósł na ponadprzeciętną istotę, mimo że na początku był zaniedbanym dzieckiem, żyjącym w nędzy i brudzie. Najwyraźniej wszechumysł nie lubił, gdy okazywało się, że jego przypuszczenia były błędne. — Mam wspaniałe informacje — powiedział Omnius, kiedy dotarli do Wieży Centralnej. Jego głos dudnił z głośników umieszczonych w ścianach srebrzystego pomieszczenia. — Jest to coś, co hrethgirzy nazywają „dobrą wiadomością”. Na ściennych ekranach wszechumysłu wirowały opalizujące barwy, tworząc hipnotyzujące wzory. Gilbertus nie wiedział, gdzie patrzeć. Omnius zdawał się być wszędzie. Przez pomieszczenie śmigały z buczeniem patrzydła. Elastometalowa twarz robota ułożyła się w uśmiech.— Co się stało, Omniusie? — zapytał.— Przedstawię to skrótowo: zgodnie z przewidywaniami epidemia retrowirusa niszczy ludzką populację. Armia Dżihadu jest całkowicie pochłonięta reagowaniem na ten kryzys. Od miesięcy nie byli w stanie przeprowadzić przeciwko nam żadnej operacji.— Może uda nam się w końcu odzyskać część terytorium — rzekł Erazm z uśmiechem zastygłym na platynowej twarzy.— Więcej. Wysłałem liczne statki szpiegowskie, by potwierdziły bezbronność Salusy Secundusa i innych światów Ligi. Tymczasem zamierzam zbudować i skonsolidować flotę wojenną przewyższającą wszystkie odnotowane w ludzkiej historii. W tej chwili osłabieni hreth-girzy nie stanowią dla nas zagrożenia, zgromadzę więc tutaj wszystkie moje statki wojenne ze Zsynchronizowanych Światów.— Stawiając wszystko na jedną kartę — rzekł Erazm, znowu wybrawszy odpowiedni truizm.— Przygotowując siłę, w starciu z którą Liga Szlachetnych nie ma szans. Obliczyłem, że prawdopodobieństwo porażki wynosi, statystycznie rzecz biorąc, zero. We wszystkich naszych wcześniejszych potyczkach siły były zbyt wyrównane, by zagwarantować nam zwycięstwo. Teraz naszych statków będzie co najmniej sto razy więcej i zgnieciemy opór hrethgirów. Los rodzaju ludzkiego jest przesądzony.— Bez wątpienia to imponujący plan, Omniusie — powiedział robot.Gilbertus spokojnie słuchał, zastanawiając się, dlaczego wszech-umysł stara się go zastraszyć. Dlaczego miałby zadawać sobie ten trud?— Czy to z tego powodu nas wezwałeś? — zapytał Erazm. Głos komputera spotęgował się, jakby po to, by ich przerazić.— Doszedłem do wniosku, że przed ostateczną rozprawą z Ligą Szlachetnych każdy z moich komponentów, moich „poddanych”, musi zostać włączony do jednego, zintegrowanego układu. Nie mogę sobie pozwolić na żadne anomalie ani odstępstwa. Aby Zsynchronizowane Światy zwyciężyły, my wszyscy musimy się zsynchronizować. Twarz Erazma powróciła do swojego normalnego wyglądu — gładkiej, lustrzanej powierzchni. Gilbertus wiedział, że jego mentor jest zatroskany.

— Nie rozumiem, Omniusie — rzekł robot.— Zbyt długo tolerowałem twoją zbędną niezależność, Erazmie. Muszę teraz znormalizować twoje oprogramowanie według mojego. Nie ma już potrzeby, żebyś był inny. To zakłócenie. Gilbertusa ogarnęła fala niepokoju. Siłą woli stłumił tę reakcję. Jak zawsze, jego mistrz rozwiąże ten problem. Erazm musiał doznać takiego samego wstrząsu, chociaż na spokojnej twarzy robota nie było tego widać. — To nie jest konieczne, Omniusie — powiedział. — Mogę dalej dostarczać cennych spostrzeżeń. Nie będzie żadnych zakłóceń.— Mówisz to od wielu lat. Utrzymywanie twojej odrębności nie jest już dla mnie racjonalne. — Omniusie, w czasie mojego istnienia zgromadziłem wiele niezastąpionych danych. Możesz się przekonać, że pewne moje odkrycia są nadal pouczające. Mogą ci one podsunąć alternatywne sposoby myślenia. — Słuchając spokojnych słów robota, Gilbertus Albans chciał krzyczeć. Jak mógł nie czuć rozpaczy? — Jeśli po prostu włączysz mnie do swojej większej bazy danych, moje drogi decyzyjne i punkty widzenia będą na zawsze stracone. „On umrze!” — pomyślał Gilbertus.— Nie, jeśli zachowam wszystkie twoje dane w programie izolo wanym. Oddzielę je, żeby twoje schematy wnioskowania były prze chowywane osobno. A zatem problem jest rozwiązany i Erazm, jako oddzielny byt, może zostać wyeliminowany.Gilbertus przełknął z trudem ślinę. Na czoło wystąpił mu pot.Erazm milczał, a jego żelowy umysł rozważał tysiące możliwości, od rzucając większość z nich, by znaleźć jakiś sposób uniknięcia tego, co — jak wiedział — musiało w końcu nadejść.— Ola większej skuteczności naszych działań — odezwał się po chwi li - muszę dokończyć rozpoczęte prace. Dlatego proponuję, żebyś dał ni i jeszcze dzień na doprowadzenie do końca moich eksperymentów l posegregowanie danych, zanim je przejmiesz i wymażesz moją pamięć rdzeniową. — Stanął twarzą do jednego z opalizujących ekranów. — Potem resztę pracy może dokończyć Gilbertus Albans, ale muszę przygotować tę zmianę i udzielić mu precyzyjnych instrukcji. Gilbertus czuł ucisk w żołądku.— Czy jeden dzień wystarczy, ojcze? — zapytał łamiącym się głosem. — Jesteś pojętnym uczniem, mój Mentacie — zwrócił się robot do wychowanka. — Nie chcemy opóźniać planów Omniusa. Wszechumysł zastanawiał się dłuższy czas, jakby podejrzewał jakiś podstęp. — To jest do przyjęcia — powiedział. — Wymagam, byś za jeden dzień przekazał mi swoją pamięć rdzeniową w celu jej pełnej asymi lacji. W willi robota, po ukończeniu pracy i przygotowaniu następnych eksperymentów, Gilbertus zwalczył głęboki niepokój, idąc za Erazmem do cieplarni.Niezależny robot wybrał na tę okazję swoją najbogatszą, najobszerniejszą szatę, lamowaną na modłę starożytnych królów sztucznymi gronostajami. Strój był koloru głębokiej purpury, która w świetle czerwonego olbrzyma wyglądała jak ciemna krew.Okrywszy swoje muskularne ciało szarym ubraniem, Gilbertus zatrzymał się obok niego. Czytał starożytne heroiczne opowieści o ludziach niesprawiedliwie prowadzonych na egzekucję. — Jestem gotowy, ojcze — rzekł. — Zrobię, jak mnie poinstruo wałeś. Robot przywołał na elastometalową twarz czuły ojcowski uśmiech. — Nie możemy się przeciwstawiać Omniusowi, Gilbertusie. Musimy wykonywać jego rozkazy. Mam tylko nadzieję, że nie postanowi usunąć również ciebie, bo jesteś moim najlepszym, najbardziej udanym i dającym największą satysfakcję eksperymentem. — Nawet jeśli Omnius postanowi mnie zniszczyć albo odesłać do zagród dla niewolników, jestem zadowolony z intensywnego życia, które mi dałeś. — W oczach Gilbertusa zalśniły łzy. Robot zdawał się promieniować emocjami.— Chcę — powiedział — żebyś wyświadczył mi ostatnią posługę i osobiście dostarczył moją pamięć rdzeniową do Wieży Centralnej.Nieś ją w rękach. Nie mam zaufania do sprawności niektórych robotów Omniusa.— Nie zawiodę cię, ojcze.Gilbertus Albans, jedyny człowiek w głównym mieście Corrina, stanął w otworze stylizowanej elastometalowej wieży.— Omniusie — oznajmił — przyniosłem, jak rozkazałeś, pamięć rdzeniową Erazma.Podniósł trzymaną w ręku małą, twardą kulę, by mogły ją zobaczyć brzęczące patrzydła.Zmiennokształtny metal falował w krwawym świetle dnia. Miękka, jakby wykonana z żywego srebra ściana zmarszczyła się, a potem pojawił się w niej otwór przypominający usta.-Wejdź.Gilbertus wkroczył do szerokiej sali głównej. Szczegóły jej wnętrza różniły się od tego, co widział zaledwie dzień wcześniej — teraz ściany zdobiły dziwne wzory, jakby zawiłe obwody lub hieroglificzne teksty. Czyżby były to dekoracje? Ekrany Omniusa nadal wirowały niby mleczne, na poły ślepe oczy.W pełnym szacunku milczeniu Gilbertus zatrzymał się pośrodku i uniósł cenny moduł.— Oto, czego żądałeś, Omniusie — powiedział. — Wie… wierzę, że dostrzeżesz korzyść płynącą z zatrzymania w sobie myśli Erazma. Wiele możesz się z nich nauczyć.— Jak człowiek śmie mi mówić, ile mogę się nauczyć? — rzekł wszechumysł grzmiącym głosem.Gilbertus skłonił się.— Nie chciałem okazać braku szacunku — odparł.Do sali wszedł krępy robot i wyciągnął grube metalowe ręce po kulę. Gilbertus przycisnął ją opiekuńczo do ciała.— Erazm polecił mi własnoręcznie włożyć jego pamięć rdzeniową, by mieć pewność, że nie wystąpią żadne błędy.— Błędy popełniają ludzie, nie maszyny — rzekł Omnius, niemniej jednak otworzył otwór dostępu w ścianie. Gilbertus ostatni raz spojrzał na małą kulę, która zawierała myśli i wspomnienia Erazma, jego mentora, jego… ojca. Nim Omnius zdążył zbesztać go za zwłokę, podszedł do otworu i włożył rdzeń, a potem cierpliwie czekał, podczas gdy wszechumysł wypijał z niego wszystkie wspomnienia i inne dane,

magazynując je w dyskretnym obszarze swojego ogromnego, uporządkowanego umysłu. Przerażający robot strażniczy odsunął Albansa od ściany, kiedy mała kula z pamięcią rdzeniową wyłoniła się z niej na powrót z cichym kliknięciem.— Ciekawe — powiedział refleksyjnym tonem wszechumysł. — Te dane są… niepokojące. Nie przystają do racjonalnych schematów. Miałem rację, postanowiwszy oddzielić je od reszty mojego oprogra mowania.Robot strażniczy podniósł pamięć rdzeniową. Gilbertus przyglądał się temu z przerażeniem, wiedząc, co nastąpi. Jego mistrz przygotowywał go na to.— Teraz, kiedy Erazm jest całkowicie zapisany w mojej pamięci — oznajmił Omnius — dublowanie jego istnienia jest nieracjonalne. Możesz już iść, Gilbertusie Albansie. Twoja praca z Erazmem się skończyła.Robot strażniczy ścisnął kulę potężnymi metalowymi rękami i zmiażdżył rdzeń pamięci. Jego fragmenty spadły na podłogę Wieży Centralnej. Myślące maszyny nigdy nie śpią.— powiedzenie z czasów dżihadu Kiedy liczne statki wiozące przedstawicieli rozmaitych linii genetycznych ludzkości zbierały się w zatłoczonej przestrzeni wokół Salusy Secundusa, stolica Ligi zdobyła sławę jako „łódź ratunkowa rodzaju ludzkiego”. Jednak żaden statek nie dostał zgody na lądowanie; wszystkie, objęte kwarantanną, krążyły wokół planety. Wskutek opóźnień spowodowanych przez kordon sanitarny w przestrzeni robiło się coraz gęściej, trasy zapchane były najpierw przez tysiące, potem zaś przez dziesiątki tysięcy statków z ponad stu planet. Do tej pory zaraza zniszczyła dwadzieścia osiem światów Ligi. Donoszono, że zmarły miliardy ludzi.Powróciwszy po ciężkiej próbie, jakiej został poddany na lxie, wiedząc, że wiele spośród osób, które zostawił na tej planecie, już nie żyje, Abulurd czekał ze swoimi odizolowanymi od załogi podopiecznymi i niecierpliwą Ticią Cenvą, aż minie wyznaczony okres kwarantanny. Każda osoba uratowana z Ixa została przebadana i u żadnej nie stwierdzono początkowych objawów choroby; nawet w zamęcie wywołanym przez zdesperowany tłum środki ostrożności się sprawdziły. Żaden z uchodźców ani członków załogi nie zachorował też podczas długiej podróży na Salusę.Po drodze, zgodnie ze swoją zuchwałą decyzją, Abulurd oznajmił zaskoczonej załodze, że znowu przybiera nazwisko Harkonnen. Wyjaśnił, co go do tego skłoniło, przedstawiając swoją wersję wydarzeń, które uczyniły z Xaviera tak znienawidzoną postać, ale dla wszystkich poza nim były to zamierzchłe dzieje, a wielu wątpiło w podaną przez niego interpretację. Widać było wyraźnie, że się zastanawiają, dlaczego cuarto porusza te problemy tak długo po fakcie. Był dowódcą grota, więc nie kwestionowali otwarcie jego wyboru, ale ich miny były aż nadto wymowne. Natomiast Ticii Cenvy nie krępowały tego rodzaju formalności, dała zatem jasno do zrozumienia, że jej zdaniem młody oficer zupełnie stracił rozsądek. W końcu, gdy minął okres ich kwarantanny, Ticia z wdzięcznością opuściła Abulurda i dołączyła do innych czarodziejek, by posegregować obszerny nowy katalog danych genetycznych. Szybkie statki biblioteczne przeniosły tomy nieopracowanych wciąż informacji do ich skalnych miast na Rossaku. Abulurd nie wiedział, co czarodziejki zrobią ze wszystkimi tymi danymi. Jeśli o niego chodziło, cieszył się, że pozbył się tej zgryźliwej, skupionej na sobie kobiety ze statku. W Zimii Abulurd zameldował się w kwaterze głównej armii, by złożyć ojcu meldunek. Odkąd dowiedział się od Voriana Atrydy o śmierci Rikova, primero Quentin Butler był w ponurym nastroju. Wciąż zmagał się z poczuciem winy, ponieważ jego batalion był na Parmen-tierze, gdy pojawiły się pierwsze pociski z zarazkami. Gdyby jego statki zniszczyły śmiercionośne torpedy, zanim te dotarły do atmosfery… Ale primero był dobrze wyszkolonym żołnierzem, bez reszty oddanym sprawie zniszczenia Omniusa. Zgromadzi swoje siły, przemieści zasoby i będzie kontynuował prawy dżihad. Zamiast wysłać Abulurda na inny świat Ligi, by przywiózł kolejną grupę ludzi uciekających przed zarazą, Gjuentin rozkazał najmłodszemu synowi pozostać na Salusie i pomóc w pracach związanych z kwarantanną i przesiedleniami. Było to coraz trudniejsze zadanie, gdyż na planetę pełniącą funkcję łodzi ratunkowej przybywał statek za statkiem przerażonych obywateli Ligi uchodzących ze swoich światów. Do jego wykonania oddelegowano cały kontyngent Armii Dżihadu, która miała pilnować, by żadna jednostka nie wylądowała i nie wysadziła pasażerów przed zakończeniem kwarantanny i potwierdzeniem przez personel medyczny, że na pokładzie nie ma zarażonych osób.Abulurd przyjął nowy przydział skinieniem głowy. — Jeszcze jedno, ojcze — rzekł na odchodnym. — Po głębokim zastanowieniu i dokładnym przestudiowaniu wszystkich materiałów archiwalnych jest dla mnie oczywiste, że nasze nazwisko rodowe zostało niesłusznie oczernione przez historię. — Zmusił się, by kontynuować. Lepiej było powiedzieć o tym primero teraz, zanim dowie się z innych źródeł. — Aby przywrócić nam honor, postanowiłem przyjąć nazwisko Harkonnen. Quentin wyglądał, jakby najmłodszy syn wymierzył mu policzek.— Nazywasz siebie… Harkonnenem? — wykrztusił. — A cóż to za idiotyzm? Dlaczego teraz? Xavier nie żyje od kilkudziesięciu lat! Po co otwierać stare rany?— To pierwszy krok ku naprawieniu zła, które trwa od pokoleń. Nadałem już temu oficjalny bieg. Mam nadzieję, że uszanujesz moją decyzję.Ojciec sprawiał wrażenie bardzo rozgniewanego.— Butler to najbardziej poważane i

najpotężniejsze nazwisko w Lidze Szlachetnych. Jesteśmy z tej samej linii genealogicznej co Serena i wicekról Manion Butler, a ty wolisz się wiązać… ze zdrajcą i tchórzem?— Nie wierzę, że Xavier Harkonnen był taki. — Abulurd wyprostował się, stawiając czoło widocznemu niezadowoleniu primero. Żałował, że nie ma tu Voriana Atrydy, który mógłby go poprzeć, ale to była sprawa między nim a ojcem. — Historia, której nas wszystkich uczono, jest… wypaczona i niedokładna.Kiedy Quentin podniósł się zza biurka, emanował zimnym zniechęceniem. — Jesteś pełnoletni, cuarto — powiedział. — Możesz podejmować decyzje w swoich sprawach, bez względu na to, co ja czy ktokolwiek inny będzie o nich myślał. I musisz zmierzyć się z ich konsekwencjami.— Jestem tego świadom, ojcze.— W tym gabinecie masz do mnie mówić: „primero”.— Tak jest, primero.— Odmaszerować. Abulurd siedział na mostku swojego grota, patrolując powietrzne korytarze parkingowe i orbitalne cumowiska, na których zatrzymywały się roje statków. Kontrolerzy ruchu w krążących wysoko nad planetą stacjach monitorowali wszystkie jednostki i prowadzili dzienniki, w których odnotowywali, jak długo każda z nich była w drodze na Salusę. Na pokładach statków ratowniczych Liga odizolowała w zamkniętych pomieszczeniach grupy ludzi na wypadek wybuchu zarazy, traktując to jako tymczasowe rozwiązanie. Po odpowiednim czasie i badaniach lekarskich poddawano ich dwukrotnie dodatkowemu odkażaniu, zanim pozwolono opuścić statek i udać się do któregoś z saluskich obozów dla uchodźców. W bliżej nieokreślonej przyszłości powrócą na ojczyste planety albo zostaną rozmieszczeni na innych światach Ligi.Patrolując obrzeża układu, Abulurd natknął się niespodziewanie na grupę jednostek, drogich jachtów kosmicznych zbudowanych dla bogatej szlachty. Rozkazał załodze zmienić kurs i ustawił niszczyciel między niezapowiedzianymi statkami a Salusą.Nawiązawszy łączność z lecącym na przedzie jachtem, Abulurd zobaczył na ekranie szczupłego, jasnookiego mężczyznę. Stała za nim grupa dobrze ubranych osób. — Jestem lord Porce Bludd z Poritrina. Wiozę uchodźców… gwa rantuję, że wszyscy są zdrowi…Abulurd wyprostował się, żałując, że nie przywdział galowego munduru.— Cuarto Abulurd… Harkonnen. Czy poddacie się wymaganym procedurom kwarantanny i badaniom lekarskim, byśmy mogli zweryfikować pańskie słowa? — Jesteśmy na to przygotowani. — Bludd zamrugał, nagle sobie coś uświadomiwszy. — Abulurd, powiada pan? Jest pan synem Quentina, prawda? Dlaczego nazywa pan siebie Harkonnenem?Zaskoczony tym, że Bludd go rozpoznał, Abulurd wziął głęboki oddech.— Tak, jestem synem Quentina Butlera. Skąd pan zna mojego ojca? — Dawno temu pracowaliśmy wspólnie, budując Nową Stardę na brzegach Isany. Spędził tam rok na urlopie z wojska, jako inżynier dżihadu. Było to na długo przed jego ślubem z pańską matką. — Czy na Poritrinie pojawiła się zaraza? — spytał Abulurd. Nie otrzymali żadnych doniesień z tej planety. — W kilku wioskach, ale jesteśmy względnie bezpieczni. Od wielkiego powstania niewolników skupiska ludności są rozproszone. Natychmiast wydałem dekrety nakazujące odizolowanie miejsc zaatakowanych przez zarazę. Mamy mnóstwo melanżu, najwyższe w Lidze po Salusie spożycie na jednego mieszkańca. — Dlaczego więc przybywacie tutaj?! — Abulurd wciąż nie usuwał grota z drogi. Konwój Bludda tkwił w miejscu. W oczach szlachcica zdawał się odbijać głęboki żal. — Te rody zgodziły się ofiarować cały zgromadzony majątek. Do dając do tego mój, zamierzam przeznaczyć owe bogactwa na pomoc humanitarną. Sądzę, że ród Bluddów ma dużo do naprawienia. Plaga Omniusa wywołała największy kryzys, wobec jakiego wolna ludzkość stanęła od czasów Tytanów. Jeśli kiedykolwiek mógłbym pomóc, to pora ta właśnie nadeszła. Abulurd widział męstwo i determinację na twarzy Bludda. Minęła długa chwila i lord zaczął się niecierpliwić. — Przepuścisz nas, Abulurdzie? — zapytał. — Miałem nadzieję, że rozlokuję tych pasażerów w stacjach kwarantanny, zanim zabiorę moje statki na inną planetę, gdzie będę mógł dalej pomagać ludziom. — Macie pozwolenie. — Cuarto polecił nawigatorowi, by cofnął grota. — Przepuśćcie ich do kolejki oczekującej na kwarantannę. — Powiedz, Abulurdzie, czy twój ojciec jest wciąż na Salusie? — zapytał Bludd. — Chciałbym omówić z nim moje plany. Zawsze miał dryg do dopracowywania szczegółów operacji. — Przypuszczam, że nadal jest w kwaterze głównej w Zimii. Quentin nie rozmawiał z synem, odkąd wysłał go na patrol.— Zatem odnajdę go. A teraz, młodzieńcze, czy byłbyś tak uprzejmy i odprowadził mnie na orbitę Salusy, gdzie będę mógł wysadzić moich podopiecznych? Mogę potrzebować twojej pomocy przy przebijaniu się przez gąszcz biurokracji.— Przyjąłem, lordzie Bluddzie. Czekając na swoją kolej, będzie pan miał mnóstwo czasu, by wysłać wiadomość do mojego ojca.Abulurd obrócił grota i poleciał przodem w stronę Salusy Secun-dusa. Wydawało się, że codziennie dochodzi do nowej tragedii. Pomiędzy statkami z uchodźcami zgromadzonymi nad stołeczną planetą Ligi wieści rozchodziły się lotem błyskawicy — powróciły jednostki zwiadowcze ze strasznymi doniesieniami: epidemia ogarnęła kolejne cztery światy, powodując niemal niewyobrażalne straty. W niektórych miastach, tam gdzie przeszły burze albo szalały pożary, śmiertelność wyniosła prawie dziewięćdziesiąt procent. Jeszcze bardziej przygnębiały szokujące komplikacje, do których doszło na jednym z wypełnionych po brzegi

statków z uchodźcami. Przetrzymawszy długi okres izolacji, umęczeni pasażerowie wyłonili się ze sterylnych pomieszczeń i czekali na końcowe badania. Załoga statku, kapitan i najemnicy podeszli do oddychających z ulgą, podekscytowanych uchodźców i wypili z nimi za ich zdrowie. Przybyła ekipa medyczna i rutynowo pobrała od nich krew do ostatnich badań. Od wylotu z ojczystej planety upłynęło dużo czasu, więc członkowie ekipy byli tak pewni, że wszystko jest w porządku, iż się rozluźnili i zaczęli rozmawiać z nimi, śmiać się i ściskać ich.Ku przerażeniu wszystkich pewien człowiek zaczął niespodziewanie zdradzać pierwsze objawy zarażenia retrowirusem. Zdumieni lekarze dwukrotnie sprawdzili wyniki badań krwi. Zanim skończył się dzień, symptomy zarazy pojawiły się u następnych trzech pasażerów.Tymczasem, przygotowując się do wysadzenia uchodźców, zniesiono rutynowe procedury izolacji i wiele osób — dżihadystów, najemników, a nawet część personelu medycznego — miało kontakt z chorymi. Ponowne umieszczenie ich w izolatkach nic by nie dało. Statek ratowniczy otoczyły jednostki bojowe, by nie dopuścić do zejścia na powierzchnię Salusy ani jednego promu.Abulurd wykonywał to okropne zadanie cztery dni, słuchając rozpaczliwego wołania o pomoc dochodzącego z zainfekowanego statku. Przez właz podano racje melanżu i pasażerowie zaczęli o nie walczyć, rozpaczliwie chwytając się każdej szansy nabycia odporności. Gryzł się tą tragedią. Ci ludzie myśleli, że są zdrowi, a teraz wielu z nich nie postawi już stopy na Salusie Secundusie. A ci dżihady-ści i lekarze, którzy tylko wykonywali swoje obowiązki, by chronić innych przed zarazą, zapłacą zbyt wysoką cenę za to, że na krótko zmniejszyli czujność. Ani Abulurd, ani jakikolwiek naukowiec Ligi nie mógł nic na to poradzić. Pozostawało tylko czekać. Siedział zbolały, słuchając przekazów wysyłanych przez uchodźców, zanim zachorują. Mieli nadzieję, że zostawią po sobie jakiś ślad albo wiadomość dla tych, których kochali.Załoga Abulurda była głęboko poruszona, a jej morale się obniżyło. Miał już zablokować tę transmisję, ale się powstrzymał. Nie będzie głuchy na błagania tych ludzi ani ślepy na ich cierpienie. Nie będzie udawał, że nie istnieją, ani ignorował ich beznadziejnego położenia.Uznał, że ten skromny hołd jest czymś, co mógłby zrobić Xavier. Miał tylko nadzieję, że pewnego dnia jego załoga i rodzina zrozumieją, dlaczego tak postąpił. Technologia powinna była uwolnić człowieka od ciężarów życia. Zamiast tego uczyniła go więźniem.— Rayna Butler, Prawdziwe wizje Po ponad miesiącu, w którym to czasie śmierć zbierała obfite żniwo, niektórzy mogli zaczerpnąć nieco nadziei z faktu, że na Parmen-tierze epidemia dobiegała końca. Genetycznie zmodyfikowany retro-wirus był niestabilny w środowisku naturalnym i po kilku tygodniach ginął. Jedyne nowe przypadki zachorowań wynikały z kontaktów osób niezabezpieczonych przed zarażeniem z ludźmi już chorymi. Plaga Omniusa kończyła się na tej planecie. Podatni na nią już się zarazili i według różnych szacunków, od jednej trzeciej do połowy z nich zmarło. Ostateczna liczba ofiar prawdopodobnie nigdy nie będzie znana.Po kilku dniach od jej rozpoczęcia misja Rayny Butler przerosła ją. W każdym budynku, w każdym domu, w każdym przedsiębiorstwie i w każdej fabryce odkrywała złe maszyny; czasami były na widoku, czasami w cieniu. Ale je znajdowała. Od metodycznego machania łomem bolały ją ramiona. Ręce miała pokryte sińcami i rankami od uderzeń fruwających kawałków szkła i metalu, bose stopy poob-cierane i obolałe, ale nie ustawała. Święta Serena powiedziała jej, co musi zrobić.Przyglądało jej się coraz więcej ludzi, najpierw traktując to jako rozrywkę i zachodząc w głowę, dlaczego sieje takie spustoszenie wśród niewinnych urządzeń. Wreszcie jednak inni zrozumieli, na czym polega jej obsesja, i sami zaczęli z radosnym uniesieniem rozbijać maszyny. Tak długo byli bezsilni wobec swojego wielkiego wroga, że teraz zwrócili się przeciwko wszelkim jego przejawom. Początkowo Rayna po prostu robiła swoje, nie oglądając się na tych, którzy poszli za jej przykładem, i nie usiłując im przewodzić.Kiedy nieoczekiwanie dołączyli do niej ocalali martyryści, którzy już wcześniej byli zagorzałymi fanatykami, gotowymi poświęcić życie, tak jak zrobiła to sama święta Serena, grupa Rayny stała się bardziej zorganizowana, a jej liczebność wzrosła. Na spustoszonych przez zarazę ulicach Parmentiera nic nie mogło powstrzymać nowego ruchu.Martyryści podążali za eteryczną dziewczyną, powiewając flagami i potrząsając kijami, aż w końcu zakłopotana Rayna zwróciła się do nich.— Dlaczego marnujecie czas i energię, niosąc te chorągwie? — krzyknęła, wdrapawszy się na dach porzuconego pojazdu naziemne go. — Dla kogo ten występ? Nie chcę widzieć flag ani transparentów. To krucjata, nie widowisko.Zeskoczyła na ziemię i przepchnęła się w środek tłumu. Zmieszani martyryści odsuwali się, robiąc przejście bladej, pozbawionej włosów dziewczynie. Rayna oderwała materiał z chorągwi i wręczyła gołe drzewce jednemu z mężczyzn.— Masz — powiedziała. — I używaj tego do rozbijania maszyn.Nie obchodziło jej, kim są ci ludzie ani jakie kierują nimi pobudki, dopóki pomagali w jej dziele. Jej cienki głos nabrał twardości, pojawił się w nim ton niewzruszonej wiary.— Skoro przeżyliście tę zarazę, to zostaliście wybrani, by mi pomóc. Kilku martyrystów pochyliło sztandary i zerwało je z drzewc, któ re mogli teraz wykorzystać jako pałki.— Jesteśmy gotowi! — krzyknęli.Łysa dziewczyna patrzyła na nich z dziecięcą powagą, a z jej przezroczystej, zniszczonej przez gorączkę skóry emanowała pierwotna sita. Wypowiadane przez

nią słowa otaczały ją niczym aureola i słuchacze zaczęli się kołysać. Rayna nigdy nie uczyła się retoryki, by zostać wspaniałą mówczynią, ale wysłuchała z matką dość kazań, nagranych oracji charyzmatycznego Wielkiego Patriarchy Iblisa Ginjo. Słyszała też ojca i dziadka przemawiających na wojskowych wiecach, by porwać za sobą tłum. — Rozejrzyjcie się! — zawołała. — Zobaczycie klątwę diabelskich maszyn. Popatrzcie na pozornie niewinne ślady, które zostawiły na naszej ziemi. Przez tłum przeszedł pomruk. Okna w pustych budynkach dokoła były ciemne, wiele z nich rozbito. Na ulicach i w przejściach między domami leżały rozkładające się szczątki kilku niepogrzeba-nych ludzi. — Jeszcze przed nadejściem diabelskiej plagi maszyny wciskały się pomalutku, tuż pod naszym nosem, w nasze życie, a my na to po zwalaliśmy! Wyrafinowane urządzenia, maszyny liczące, mechaniczni pomocnicy… Tak, udawaliśmy, że pozbyliśmy się wszystkich robotów i komputerów, ale ich krewni są wszędzie pośród nas. Nie możemy dłużej tego tolerować. — Uniosła łom, a jej zwolennicy przyjęli ten gest aplauzem. — Kiedy powaliła mnie gorączka, przyszła do mnie sama Serena Butler i powiedziała, co musimy robić. — Posmutniała, a w jej oczach pojawiły się łzy. — Jeszcze teraz widzę jej twarz: ślicz ną, promienną, otoczoną białym światłem. Słyszę jej słowa, kiedy przekazuje mi najważniejsze boskie przykazanie: „Nie będziesz czy nił machin na obraz i podobieństwo umysłu ludzkiego”. — Przerwa ła, a potem podniosła głos, nie krzycząc jednak: — Musimy zniszczyć wszystkie ich ślady.

Jeden z martyrystów uniósł strzępy kolorowej flagi. — Ja też miałem wizję, w której ukazała mi się Serena Butler! — zawołał. — Przyszła do mnie. — 1 do mnie! — krzyknął inny. — Nadal czuwa nad nami i prowadzi nas. Zebrani stuknęli się drzewcami i prętami, nie mogąc się doczekać, kiedy ruszą siać zniszczenie. Ale Rayna nie skończyła jeszcze. — I nie możemy jej zawieść — ciągnęła. — Rodzaj ludzki nie może spocząć, dopóki nie osiągniemy całkowitego zwycięstwa. Słyszycie? Całkowitego zwycięstwa. — Zniszczyć wszystkie myślące maszyny! — krzyknął jakiś mężczyzna. Sami sprowadziliśmy na siebie cierpienie! — zawodziła przenikliwie kobieta o twarzy tak podrapanej, jakby chciała wydłubać sobie oczy. — Otwieraliśmy nasze miasta diabelskiej pladze, bo nie chcieliśmy podjąć niezbędnych działań. — Aż do tej pory. — Rayna pogroziła im palcem. — Musimy zniszczyć każdy komputer, każdą maszynę, bez względu na to, jak niewinna się wydaje! Totalna czystka. Tylko to może nas ocalić.Powiodła swoich wzburzonych zwolenników w głąb wyludnionego przez śmierć miasta. Wymachując pałkami i kijami, tłum popłynął za nią. Ich zapał rósł, w miarę jak pustoszyli fabryki, ośrodki przemysłowe i biblioteki.Rayna wiedziała, że to dopiero początek.Wandale i fanatycy dopełnili tylko miary nieszczęść spowodowanych przez epidemię i będącego jej następstwem rozpadu społeczeństwa Parmentiera. Mylnie kierując swoją nienawiść do myślących maszyn przeciw wszystkiemu, co sprawiało wrażenie wytworu techniki, wściekli ekstremiści niszczyli nawet wysokiej klasy urządzenia, które pomagały ludziom i ułatwiały im życie. Zlikwidowali nieregularnie funkcjonujący transport publiczny wraz z dużą częścią sieci energetycznej i systemu łączności.Usiłując pomóc ostatnim ofiarom zarazy po ustaniu dopływu prądu do szpitala, Raąuella nie mogła pojąć tych złudzeń. Czy ci szaleńcy naprawdę myśleli, że szkodzą Omniusowi, tłukąc kamieniami, łomami i pałkami dobre maszyny?Z każdym dniem coraz więcej ich zbierało się przed przepełnionym centrum medycznym. Patrzyli na ogromny budynek z dziwną żarłocznością w szklistych oczach. Wielu potrząsało pięściami i wykrzykiwało pogróżki. Aby chronić szpital, Mohandas postawił przy każdym wejściu tylu uzbrojonych strażników, ilu udało mu się wynająć lub przekupić…Oszołomiona powtarzającymi się bez końca cyklami wyczerpującej pracy i niedostatecznego odpoczynku Raąuella szła, potykając się, w stronę ciężkich drzwi na końcu korytarza. Maska zakrywała jej usta i nos. Na razie była na tyle ostrożna, że uchroniła się przed zarażeniem, ale tak łatwo było popełnić drobny, lecz fatalny w skutkach błąd. Jej twarz, włosy i ubranie zawsze cuchnęły środkami przeciwwirusowymi i odkażającymi. I ona, i Mohandas spożywali tyle przyprawy, ile tylko mogli, by nadal funkcjonować, ale jej zapasy niemal się skończyły.Miała nadzieję, że wkrótce powróci Vorian Atryda. Odizolowani na Parmentierze, nie mieli oboje pojęcia, co się dzieje na pozostałych światach Ligi Szlachetnych.Raąuella weszła do dużej, sklepionej piwnicy, najbezpieczniejszego pomieszczenia w szpitalu. Drzwi były uchylone, co ją zdziwiło. Zgod-nie z regulaminem szpitala, powinny być zamknięte na klucz. Dyscyplina tak się rozluźniła, wszystko robiono tak niedbale.Ostrożnie pchnęła ciężkie metalowe skrzydło. Zawiasy cicho zaskrzypiały. Na ten dźwięk mężczyzna, który był w środku, drgnął i przestraszony, podniósł głowę.— Doktor Tyrj! — powiedziała Raąuella. — Co pan tutaj robi? Jego twarz pod klarplazową maską poczerwieniała i starał się cośschować, ale Raąuella zdążyła dostrzec ukryte kieszenie w jego kitlu, wypchane porcjami sproszkowanego melanżu z ostatnich zapasów szpitala.Przyprawa chroniła ich przed zarażeniem, więc każdy pracownik szpitala otrzymywał jej przydział do osobistego użytku, ale doktor Tyrj wziął znacznie więcej, niż przysługiwało komukolwiek z personelu.Mały, żylasty mężczyzna chciał się przecisnąć obok Raąuelli.— Nie wiem, o co pani chodzi — odparł. — Proszę się odsunąć. Czekają na mnie pacjenci.Zatrzymała go zimno, wyciągając przedramię przed jego pierś. — Sprzedaje pan melanż, prawda? — zapytała oskarżycielskim tonem.— Oczywiście, że nie!Włożył lewą rękę do kieszeni i Raąuella zobaczyła, jak błysnęło coś, co z niej wyciągnął. Kopnęła go kolanem w podbrzusze, aż zgiął się wpół. Z dłoni wypadł mu skalpel i uderzył z brzękiem o podłogę. Raąuella zaczęła wzywać pomocy, a tymczasem Tyrj leżał, jęcząc z bólu. Usłyszała szybkie kroki w korytarzu i pojawił się Mohandas. Zaniepokojony, spojrzał na nią, upewniając się, że nic jej nie jest. Wskazała przyprawę, która wypadła z ukrytych kieszeni doktora. — Mogę to wyjaśnić. — Tyrj podniósł się ciężko i usiłował odzy skać godny wygląd.Mohandas dotknął płytki na ścianie piwnicy, wzywając ludzi, których wynajął do ochrony, podczas gdy Tyrj bełkotał usprawiedliwienia, bardziej oburzony niż zawstydzony. Suk opróżnił bezceremonialnie jego kieszenie, wyciągając jedną po drugiej torebki cennej przyprawy. Patrzył z niedowierzaniem na ilość, jaką tamten próbował ukraść.— Jest pan odrażający — powiedziała Raąuella, gdy przyszli dwaj strażnicy. — To nie tylko złodziejstwo, lecz podła zdrada. Zdradził pan ludzi, którym miał pan pomagać. Niech pan opuści ten szpital.— Nie możecie sobie pozwolić na rezygnację z moich usług — zaprotestował Tyrj.— Nie możemy sobie pozwolić na trzymanie pana. — Mohandas wziął Raąuellę za ramię, stając obok niej. — Nie uważam już pana za lekarza. Sprzeniewierzył się pan przysiędze lekarskiej i został spekulantem wojennym. — Spojrzawszy na ochronę, rzekł: — Wyrzućcie go na ulicę, niech sobie tam radzi. Może

przypomni sobie o swoim powołaniu i zrobi coś dobrego. Nadal jest mnóstwo cierpiących.Raąuella i Mohandas podeszli do otwartego okna na pierwszym piętrze i przyglądali się, jak strażnicy wypychają złodzieja przez frontowe drzwi ku złowrogiemu tłumowi. Tyrj został wyrzucony z takim impetem, że spadł ze schodów, po czym spojrzał na gniewnych mar-tyrystów. Jego rozpaczliwe krzyki zostały zagłuszone przez tłum.— Pamiętajcie Maniona Niewinnego!— Niech żyje dżihad!Na przedzie stała blada, pozbawiona włosów dziewczynka i wskazywała szpital. Raąuella nie słyszała jej słów, ale nagle tłum zafalował i ruszył w stronę budynku. Tyrj próbował usunąć mu się z drogi, ale fanatycy rzucili się pędem i zadeptali żylastego lekarza.Raąuella chwyciła Mohandasa za ramię i pobiegli korytarzem na najbliższy oddział.— Włącz alarm! — krzyknęła. Mohandas przycisnął guzik na ścianie, uruchamiając przenikliwie wyjącą syrenę i głośne klaksony. Potem popędzili do najbliższego wejścia i próbowali zaryglować drzwi. Wynajęci strażnicy zniknęli, kiedy tylko wzburzenie tłumu osiągnęło punkt krytyczny. Motłoch szturmował drzwi, pchając je, waląc w nie czym popadło i wyważając. Pomimo rozpaczliwych wysiłków Raąuelli szybko ulegli samemu naciskowi fanatycznej ciżby. Inni zeloci rozbijali okna i wdzierali się hurmem, zalewając korytarze i sale.Pozbawiona włosów dziewczyna stanowiła spokojne oko burzy rozpętanej przez fanatyków. Przyjrzała się aparaturze diagnostycznej, monitorom i dozownikom.— Skomplikowany sprzęt medyczny — powiedziała przeszywającym głosem — to złe maszyny przebrane za użyteczne urządzenia. One więżą nas!— Stójcie! — wrzasnął Mohandas, kiedy szalejący mężczyźni i kobiety przewrócili zespół skanerów diagnostycznych o wysokiej rozdzielczości. — Te maszyny są nam potrzebne do leczenia ofiar zarazy. Bez nich chorzy umrą!Ale tłum uderzył z jeszcze większą furią. Ciskał o ściany aparatami do obrazowania i sondami, wyrzucał je przez okna. Chociaż na razie skupiony był na maszynach, w każdej chwili mógł się zwrócić przeciw korzystającym z nich medykom.Wziąwszy Mohandasa za rękę, Raąuella uciekła na dach, gdzie czekał ratunkowy niskolot. Z okien szpitala zaczęły już buchać płomienie. Niektórzy pacjenci zwlekli się z łóżek, usiłując wydostać się z objętego pożarem budynku, ale inni zostali w nim uwięzieni. Lekarze dawno uciekli. — To miejsce skazane jest na zagładę — jęknął Mohandas. — Wszyscy pacjenci!— Staraliśmy się tylko pomagać. — Głos Raąuelli był zachrypnięty z niedowierzania. — Czy oni nie widzieli, że ratujemy ludzi? Dokąd teraz pójdziemy?Patrząc w dół wilgotnymi oczami, Mohandas uruchomił niskolot, a ten z wyciem silników wzniósł się nad gęstniejący dym. — Tutaj, w mieście, przegraliśmy bitwę, ale nie mam zamiaru się poddać. A ty? Obdarzyła go słabym uśmiechem i położyła dłoń na jego przedramieniu. — Nie, jeśli możemy być razem — odparła. — Na wsi jest wiele miejsc, w których cierpiący ludzie potrzebują naszej pomocy i facho- wej wiedzy. Chociaż bardzo tego żałuję, reszta Niubbe będzie musia ła zatroszczyć się o siebie sama. Technologia ma uwodzicielską naturę. Zakładamy, że postępy w tej dziedzinie prowadzą zawsze do korzystnych dla ludzi udogodnień. Oszukujemy sami siebie.— Rayna Butler, Prawdziwe wizje Kiedy od samego primero Quentina Butlera przyszedł rozkaz, by wyruszył w drogę, Abulurd był rozczarowany, że ojciec nie dołączył żadnego osobistego listu, a jedynie krótki komentarz. „Masz polecieć na Parmentiera, na którym zmarł Rikov. Tam pojawiły się pierwsze przypadki plagi Omniusa, więc naukowcy rozpaczliwie potrzebują wyczerpujących danych, które stanowiłyby punkt odniesienia. Jeśli uda ci się potwierdzić, że epidemia dobiegła końca, będziemy mieli przynajmniej jakąś nadzieję. Chce z tobą lecieć, z sobie tylko znanych powodów, naczelny wódz Vorian Atryda. Weź grota i natychmiast ruszaj”.Zaledwie kilka chwil po otrzymaniu tej wiadomości oficer łącznikowy oznajmił, że prom z naczelnym wodzem jest w drodze. Abulurd był zadowolony. Przynajmniej będzie z nim Vorian.Kiedy wysoki rangą oficer wszedł na pokład niszczyciela, Abulurd pospieszył go powitać.— W tej misji jestem tylko pasażerem — rzekł Vorian. — Ty dowodzisz. Udawaj, że mnie tu nie ma.— Nie mogę tego zrobić. Ma pan dużo wyższą rangę. Na razie uważaj mnie za cywila. To twoja misja. Ja lecę w sprawach osobistych. Pragnę sprawdzić, jak się ma moja wnuczka i jak idzie jej pełna poświęcenia praca w zespole medycznym. Ty doskonale wiesz, co to są… osobiste zobowiązania, prawda, tercero Har-konnenie? Abulurd myślał, że się przesłyszał.— Tercero? — rzekł.Vor nie mógł ukryć uśmiechu.— Czyżbym zapomniał ci powiedzieć? Na mocy przysługujących mi uprawnień awansuję cię ze skutkiem natychmiastowym. — Pogrzebał w kieszeniach i wyciągnął nowe odznaki. — Bóg jeden wie, ilu oficerów straciliśmy z powodu tej przeklętej zarazy. Nie możesz być do końca życia cuarto.— Ku chwale Ligi!— A teraz przestań się gapić i ruszajmy. Do Parmentiera daleka droga.Później Abulurd podjął Voriana Atrydę trunkiem i rozmową w swojej kabinie. Nie mieli okazji się spotkać, odkąd młodzieniec oznajmił, że zamierza oczyścić nazwisko Harkonnenów i przywrócić Xavierowi należny mu honor.— Abulurdzie, zdajesz sobie sprawę, że prawdopodobnie zaprzepaściłeś swoją karierę wojskową? — rzekł Vorian. — Owszem, inni oficerowie wiedzą, że jesteś synem primero Cjuentina Butlera, ale fakt, że zmieniłeś nazwisko, by uczcić człowieka, którego wszyscy oni uważają za wcielenie zła, świadczy nie tylko o lekceważeniu

opinii publicznej, ale również o braku rozsądku.— Albo o lepszym zrozumieniu — powiedział Abulurd. Spodziewał się, że Vorian udzieli mu poparcia.— Ty o tym wiesz, ale inni nie. Dobrze im z tym, co jak sądzą, wiedzą.— Ma to dla mnie większe znaczenie niż awanse. A pan nie chce oczyścić jego nazwiska? Był pańskim przyjacielem. — Oczywiście, że chcę… ale czemu może to służyć po ponad pół wieku? Obawiam się, że nigdy nie wygramy. — Czy perspektywa niepowodzenia powstrzymała kiedykolwiek honorowego człowieka przed ujawnieniem prawdy? Czyż sam pan mnie tego nie uczył, naczelny wodzu? Zamierzam postąpić zgodnie z pańską radą. Gdy Vor uświadomił sobie, że Abulurd naprawdę chce zrobić to, co mówi, w jego szarych oczach pojawiły się łzy. — No i pora na to — powiedział. — Kiedy skończy się ta epidemia, może nadejdzie odpowiednia chwila, by zmusić ich do przełknięcia prawdy.Abulurd uśmiechnął się.— Lepiej mieć jednego sojusznika niż żadnego — rzekł. Samotny grot dotarł do Parmentiera. Stacje strażnicze, które bez końca okrążały planetę po orbitalnych szlakach, były puste i ciche. Wszyscy, którzy pełnili na nich służbę, zmarli albo — zdawszy się na łaskę losu — wrócili na powierzchnię. Dotrzymując Abulurdowi towarzystwa na mostku, Vor patrzył na spokojną planetę.— Minęły prawie cztery miesiące, odkąd stąd odleciałem — powie dział. — Teraz większa część jest zniszczona przez epidemię i jej skutki. Czy kiedykolwiek będziemy tacy sami jak przed jej wybuchem?Abulurd uniósł brodę.— Zejdźmy na dół i zobaczmy, czego mogą się spodziewać wszyst kie pozostałe zarażone planety — rzekł.Nowo mianowany tercero i wybrany przez niego osobiście oddział zażyli duże, zapobiegawcze dawki melanżu, by zabezpieczyć się przed ewentualnymi pozostałościami zarazy i uodpornić na okropieństwa, które musieli znaleźć na Parmentierze.Zamiast niewygodnego stroju ochronnego, który nosił na Ixie, Abulurd założył sterylną, bezpiecznie przylegającą do twarzy maskę. Przeprowadzone w Lidze badania wykazały, że po wywołaniu epidemii wirus szybko ginął, a od chwili, gdy zaatakował tę planetę, upłynęło dość czasu. Była to krucha nadzieja, której czepiała się Liga.Abulurd skierował prom na szczyt wzgórza górującego nad Niub-be, obok niesamowicie cichej rezydencji gubernatora. Chociaż wiedział, co prawdopodobnie zastanie w domu Rikova, najpierw tam musiał się udać.— Rozumie pan, prawda? — zwrócił się do Voriana. Ja też mam osobiste zobowiązania — odparł Vor, niespokojny i zatroskany. — Pójdę do miasta, do Szpitala Chorób Nieuleczalnych. Mogę jedynie mieć nadzieję, że moja wnuczka nadal tam jest. Kiedy naczelny wódz wyruszył samotnie w drogę, Abulurd poprowadził swój oddział do domu brata. Żołnierze rozeszli się, by przeszukać duży, pusty budynek. Jeśli nie będzie mógł zrobić nic innego, chciał przynajmniej zapewnić rodzinie Rikova przyzwoity pochówek i pomnik. Szedł szybko korytarzami, sprawdzając pokoje, prywatną kaplicę Kohe i salon, który zapamiętał ze sporadycznych wizyt. W sypialni pana domu znalazł dwa ciała w daleko posuniętym rozkładzie, przypuszczalnie brata i jego żony. Najemnicy odkryli kilka innych, zapewne służących, ale nigdzie nie było śladu bratanicy Abulurda. Napatrzywszy się, zwłaszcza w ostatnich kilku miesiącach, na śmierć ludzi, nie czuł już przerażenia ani wstrętu, gdy spoglądał na szczątki, które przypominały już bardziej szkielety. Czuł jedynie głęboki smutek i żałował, że nie poznał lepiej brata. — Co pomyślałbyś o mojej decyzji, Rikovie? — dumał głośno, stojąc w sypialni. — Czy zrozumiałbyś, dlaczego chcę być znany jako Har- konnen? A może twoje mity napełniłyby cię zbyt wielką dumą?Później, kiedy oddział przybył do głównego miasta Parmentiera, stwierdzili z zaskoczeniem, że większość zniszczeń jest najwyraźniej skutkiem działania tłumu, nie zarazy. Z wielu budynków pozostały tylko zwęglone szkielety i rumowiska, w innych powybijano okna, a na ulicach, placach i w parkach leżały sterty gruzu.Żołnierze rozproszyli się, by przetrząsnąć ruiny, a Abulurd poszedł śladem zniszczeń, w stronę zespołu wypalonych gmachów. Przy Szpitalu Chorób Nieuleczalnych znalazł Voriana Atrydę. Stał przygnębiony na frontowych schodach, obok przewróconej tablicy z nazwą placówki.— Nie ma jej tutaj — oświadczył Abulurdowi. — Nikogo nie ma. Wszystko jest zrujnowane.Tercero ścisnęło się serce. Podczas tej strasznej wojny nawet naczelny wódz był tylko człowiekiem zatroskanym o bezpieczeństwo swojej rodziny.Zaryzykowawszy wejście do środka, Abulurd zorientował się, że szpital został splądrowany i wywrócony do góry nogami. — Dlaczego mieliby niszczyć ośrodek medyczny? — zapytał głośno, jakby mogły mu odpowiedzieć duchy zmarłych pacjentów. Czy ludzie rozzłościli się na lekarzy, którzy nie potrafili ich wyleczyć? Jakiż to skandal zrujnować jedną z nielicznych placówek, które mogły stawić opór epidemii i złagodzić cierpienia konających! — Po dokonaniu wstępnych ocen wyślemy za nią oddziały poszukiwawcze — powiedział Abulurd do Voriana. — Może pan je poprowadzić. Naczelny wódz skinął głową.— Dziękuję — rzekł.Odwrócił się i poszedł jej szukać na ulicach. Obaj wiedzieli, że skoro zginęło lub zostało zniszczonych tyle dokumentów, mieli niewielką szansę odnaleźć jedną osobę.Późnym popołudniem Abulurd i jego najemnicy odkryli na wzgórzu na odległym skraju miasta niezdyscyplinowany tłum, który zebrał się, by się podzielić zrabowaną żywnością. Wszyscy wyglądali na wynędzniałych i patrzyli z czcią na małą

postać stojącą na szczycie.Tercero podszedł bliżej ze swoimi ludźmi i spostrzegł, że to łysa dziewczynka o skórze tak bladej, iż wydawała się przezroczysta. — Przybyliście przyłączyć się do naszej sprawy, szerzyć słowo o tym, co ludzkość musi zrobić, by przetrwać? — zawołała do nich. Abulurd szperał w pamięci, by zrozumieć, dlaczego coś w tej dziewczynie wydaje mu się znajome. Trwało dobrą chwilę, nim w pozbawionej włosów, wychudłej postaci rozpoznał swoją bratanicę. — Rayna? Rayna Butler? — Podszedł szybko do niej. — Przeżyłaś! Jestem Abulurd, twój wujek! Spojrzała na niego. — Przybyłeś z tak daleka pomóc nam w walce z myślącymi maszynami? — Wyciągnęła ręce, pokazując okaleczone miasto. — Zaraza dotarła wszędzie, Rayno. Przysłał mnie twój dziadek, bym odszukał ciebie i twoją rodzinę. — Wszyscy zmarli — powiedziała Rayna. — Połowa z powodu zarazy, a wielu potem. Nie wiem, ilu ludzi zostało na Parmentierze. — Na szczęście najgorsze jest już za nami, jeśli wirus zginął. Objął ją. Wydawała się taka eteryczna, jakby mogła się rozpaść w jego uścisku. — Nasza walka dopiero się zaczyna. — Głos Rayny był silny i twardy jak hartowana stal. — Moje przesłanie już się rozeszło. Wyznawcy kultu Sereny znaleźli statki w porcie kosmicznym w Niub-be i polecieli na inne planety, niosąc wieść o tym, co musimy zrobić.— A cóż to za wieść, Rayno? — Abulurd uśmiechnął się. Nadal myślał o niej jako o nieśmiałej dziewczynce, która spędzała dużo czasu na praktykach religijnych z matką. — Co to jest kult Sereny? Nigdy o nim nie słyszałem.Dopiero teraz spostrzegł, że choroba nie tylko pozbawiła ją włosów, ale też dodała jej lat i spowodowała, że Rayna dojrzała. Najwyraźniej przewodziła temu tłumowi.— Serena sama rozbijała myślące maszyny — odparła Rayna. — Kiedy Erazm zabił jej dziecko, zrzuciła z wysokiego balkonu robota wartowniczego. Był to pierwszy cios, który człowiek zadał sługusom Omniusa. Moim celem jest zniszczenie wszystkich maszyn.Abulurd przyglądał się bratanicy z rosnącym niepokojem. Co ona szykowała? Nie mógł się pozbyć myśli o machinacjach politycznych i wyrachowanych posunięciach Iblisa Ginjo, z którymi walczył Xa-vier Harkonnen. Jednak Rayna, jak się zdawało, nie miała żadnych egoistycznych zapędów. Wokół charyzmatycznego dziecka tłoczyli się na wzgórzu ludzie, ciżba, która wykrzykiwała jej imię.Abulurd spojrzał za siebie, na ślady zniszczeń.— Ty to spowodowałaś, Rayno? — zapytał, pokonując wrzawę.— To było konieczne. Serena powiedziała mi, że musimy oczyścić naszą planetę i zniszczyć wszystkie wytwory technologii. Musimy się pozbyć wszystkich skomputeryzowanych rzeczy, by myślące maszyny nie mogły już nigdy zapanować nad nami. Nie można pozwolić, by te demony miały jakiś punkt zaczepienia, bo ludzkość znowu runie w przepaść. Dosyć wycierpieliśmy, ale wciąż żyjemy — ciągnęła, patrząc na niego przeszywającym, udręczonym wzrokiem. — Możemy się obejść bez pewnych… udogodnień. · Wydawała się wzorem poświęcenia, osobą, która nie dba o własny dobytek. Prawdopodobnie wzięła tylko najniezbędniejsze rzeczy, zostawiając resztę w posiadłości gubernatora. Zaniepokojony, Abulurd wyciągnął rękę i dotknął kościstego ramienia bratanicy.— Chcę, żebyś wróciła ze mną na Salusę, Rayno — powiedział. — Powrócisz na łono rodziny.Chciał też odseparować ją od tej tłuszczy.— Salusa Secundus… — zamruczała Rayna sennie, jakby już wy obrażała sobie ten scenariusz. — To prawda, moi zwolennicy wiedzą, co mają tutaj robić. W porządku, skończyłam pracę na Parmentie- rze. — Zauważył w jej oczach niepokojący błysk. — Czas, bym konty nuowała swą misję gdzie indziej. Armia Dżihadu może się starać przygotować na następny plan Omniusa, ale zawsze będziemy w tyle za myślącymi maszynami, ponieważ mogą one rozwijać swe niegodziwe pomysły z szybkością komputera.— primero Quentin Butler, prywatne listy do Wandry Gdy Abulurd poleciał z naczelnym wodzem Vorianem Atrydą na Parmentiera, Quentin Butler czuł zwiększony ciężar odpowiedzialności za ochronę stołecznego świata Ligi. Zgodnie z postanowieniami Rady Dżihadu primero został najwyższym rangą oficerem w układzie Salusy. Nie odczuwał potrzeby, by mieć chwilę tylko dla siebie albo choćby dzień odpoczynku. Już od miesięcy, odkąd przybył pierwszy posłaniec od Rikova z wieścią o pladze Omniusa, czuł, że ludzkości zagraża śmiertelne niebezpieczeństwo. Tak więc z każdym dniem Quentin coraz bardziej się przepracowywał, biorąc na siebie niepotrzebne obowiązki, chcąc być wszędzie naraz. Żołnierze dżihadu, którymi dowodził, mogli wykorzystać dla siebie czas przestoju, skutek nieustającej kwarantanny i wysiłków zmierzających do uratowania jak największej liczby ludzi, ale Quen-tin nie chciał nawet słyszeć, że mógłby zrobić to samo. Podobnie jego syn Faykan. Zamiast wziąć zasłużony urlop, zgłaszał się na ochotnika do pełnienia służby wartowniczej na obrzeżach układu. — Dajemy obaj znakomity przykład żołnierzom — rzekł Quen-tin. — Wyobraź sobie: primero dużego batalionu i wysokiej rangi, odznaczony wieloma medalami segundo spędzają nudne godziny na warcie.— Myślące maszyny nieczęsto pozwalają nam się nudzić, primero — zachichotał Faykan w odpowiedzi przez komlinię. — Na razie

przyjmuję to z radością. — Boję się, że Omniusowi chodzi o coś więcej niż tylko szerzenie zarazy. Jesteśmy teraz bardzo osłabieni. — Będziemy musieli mieć się na baczności — rzekł Faykan. Lecieli zmodyfikowanymi handżarami dalekiego zasięgu zaledwiekilka sekund świetlnych od siebie, na tyle blisko, że mogli prowadzić długie rozmowy bez zbytniego opóźnienia przekazu. Primero cenił te proste dyskusje bardziej niż pobyt w uzdrowisku czy kurorcie dla próżnej szlachty. Chociaż zdawał sobie sprawę, że jest zbyt surowy i niesprawiedliwy wobec Abulurda, uważał Faykana za jedynego syna, który mu pozostał.Quentin od młodości był bohaterem wojennym. Reputację w Armii Dżihadu zdobył po podboju Parmentiera, jednym z najbardziej zaskakujących zwycięstw w historii dżihadu. Chociaż był wówczas ledwie porucznikiem, pokonał przeważające siły robotów bojowych dzięki fortelom, których nie powstydziłby się nawet sam naczelny wódz Vorian Atryda. Od tamtej pory przylgnął do niego przydomek „Wyzwoliciel Parmentiera”. Podczas ceremonii medale przypinała mu śliczna Wandra Butler. Będąc pod jej urokiem, Quentin smalił do niej cholewki. Byli idealną parą i kiedy się pobrali, przyjął nazwisko jej świetnego rodu.Chociaż jej ciało kurczowo trzymało się życia, Quentin zastanawiał się, jak potoczyłyby się ich losy, gdyby nie odebrał mu Wandry ów straszny udar, którego doznała przy porodzie Abulurda. Skrzywił się na myśl o najmłodszym synu, który postanowił przyjąć nienawistne nazwisko. Harkonnen!Od kilkudziesięciu lat członkowie rodu Wandry starali się zmazać hańbę, którą okrył go przodek. Dokonywali niezwykłych czynów, poświęcali się, ryzykowali życie w niekończącym się dżihadzie. A teraz ten głupi Abulurd — z własnej woli! — postanowił zmarnować to wszystko, przypominając o niewybaczalnych zbrodniach Xaviera Harkonnena. Quentin zastanawiał się, gdzie popełnił błąd. Abulurd był inteligentny i wykształcony, powinien więc wiedzieć, co robi. Mógłby przynajmniej przedyskutować to najpierw z ojcem, ale teraz, kiedy wcielił swoje bezczelne postanowienie w czyn, nie było już odwrotu. Quentin nie mógł stawić mu czoła, chociaż honor nie pozwalał mu całkowicie wyrzec się najmłodszego syna. Może któregoś dnia Abulurd się zrehabilituje. Quentin miał tylko nadzieję, że dożyje tej chwili… Na razie pozostawał mu tylko Faykan.Całymi godzinami gadali o starych czasach. W młodości Fay-kan i Rikov byli łobuzami, osławionymi Braćmi Butlerami, którzy za wszelką cenę starali się dowieść, że dewiza ich ojca — „Butlerowie nie są niczyimi sługami” — jest prawdziwa. Porywczy młodzieńcy naginali rozkazy, lekceważyli bezpośrednie polecenia i odcisnęli piętno na historii dżihadu.— Brakuje mi go, ojcze — powiedział Faykan. — Rikov mógłby walczyć jeszcze wiele lat. Szkoda, że nie miał szansy polec w boju, tylko umarł w łóżku z powodu tego przeklętego wirusa.— Ta święta wojna zawsze była próbą ognia — rzekł Quentin. — Jest albo tyglem, w którym się zahartujemy i wzmocnimy, albo paleniskiem, w którym zginą słabi. Cieszę się, Faykanie, że nie jesteś jednym z tych drugich.Mówiąc to, zastanawiał się, czy Abulurd nie należy do innej kategorii. Gdyby nie miał poparcia naczelnego wodza Atrydy i otoczenia rodu Butlerów, byłby niewątpliwie urzędnikiem organizującym dostawy do peryferyjnych placówek.Ostatnio Faykan się ustatkował i zajmował bardziej ogólną polityką Ligi niż przygodami. Mówił, że wolałby raczej przewodzić społeczeństwu, niż prowadzić żołnierzy na pewną śmierć.— Ty też się zmieniłeś, ojcze — zauważył Faykan. — Wiem, że ni gdy nie uchyliłbyś się od wypełniania swoich obowiązków, ale widzę zmianę twojej postawy. Wydaje mi się, że nie masz już serca do wal ki. Znużyła cię ta wojna?Quentin wahał się dłużej, niż można byłoby złożyć na karb opóźnienia przekazu z powodu odległości.— A czy może być inaczej? — rzekł w końcu. — Dżihad trwa od dawna, a śmierć Rikova i jego rodziny była dla mnie strasznym cio sem. Od czasu tej zarazy wojna przybrała formę, której nie potrafię zrozumieć.Faykan mruknął tylko na znak, że się z nim zgadza. — Nie powinniśmy nawet próbować zrozumieć Omniusa. Ale powinniśmy bać się go i stale mieć się na baczności, bo kto wie, co jeszcze wymyśli. Quentin i Faykan stopniowo rozszerzali patrolowany teren. Chociaż primero dryfował ze stygnącymi silnikami i wyłączonymi tarczami, nie drzemał. Błądził myślami, snując wspomnienia i rozpamiętując żale. Mimo to życie spędzone na walce — zarówno na ziemi, jak i na mostku jednostki liniowej — nauczyło go wypatrywać najdrobniejszych odchyleń od normy. Niespodziewany ruch mógł oznaczać atak.Jego szerokozakresowy skaner nie wykrył żadnej niezwykłej aktywności, pokazując jedynie parę punkcików mieszczących się w marginesie błędu aparatury, lecz Quentin zauważył lśniący metalowy obiekt. Albedo było za wysokie na zwykłą skałę, a nawet kometę. Był to geometryczny kształt o gładkiej, metalowej powierzchni; płaskie, wypolerowane płaszczyzny wyraźnie świadczyły, że to sztuczny obiekt, którego nie dostrzegły czujniki jego statku.Quentin spojrzał na ekrany i włączył silniki handżara, przyspieszając tylko na tyle, by zmniejszyć odległość dzielącą go od tajemniczego obiektu i określić, co widzi. Chciał powiadomić Faykana, który także znajdował się w zasięgu aparatury, ale bał się, że nawet zabezpieczony przed podsłuchem komunikat przez komlinię zaalarmuje milczącego intruza.Tajemniczy statek opuszczał układ z prędkością ledwie pozwalającą pokonać siłę przyciągania gwiazdy. Nie wytwarzał sztucznych impulsów, więc nie mogły go wykryć skanery dalekiego zasięgu. Ale Quentin dostrzegł go i zbliżył się

wystarczająco, by bez cienia wątpliwości rozpoznać statek zwiadowczy myślących maszyn, wysłany z misją szpiegowską w okolice Salusy Secundusa.Poruszając się ostrożnie, jakby w obawie, że nawet ciche kliknięcia w jego kabinie mogłyby spłoszyć skradającego się wroga, załadował wyrzutnie szybkimi pociskami i dwiema samonaprowadzającymi się minami smażącymi, po czym starannie wymierzył. I wtedy zobaczył tryskający ze statku maszyn snop energii, jakby wróg zaczął coś podejrzewać. Kadłub handżara omiótł promień skanera. Primero usiłował stłumić odbicia promienia, ale jednostka myślących maszyn natychmiast przyspieszyła. Quentin zwiększył prędkość tak, że przyspieszenie wcisnęło go w fotel i trudno mu było nawet podnieść ręce, by ująć stery. Ze ściągniętymi ustami i uciskiem w płucach wysłał sygnał do Faykana, gdziekolwiek był w tym momencie jego syn.— Znalazłem statek… robotów. Stara się wydostać z układu. Trzeba go… zatrzymać. Trudno powiedzieć… jakie ma dane wywiadowcze.Nagłym skokiem Quentin zmniejszył dystans o połowę, jednak dopalacze jednostki robotów nadały jej przyspieszenie, którego nie wytrzymałby żaden człowiek. Zanim primero zrezygnował z pościgu, oddał pełną salwę. Pociski wystrzeliły szybciej, niż handżar był w stanie lecieć, rozprzestrzeniając się niczym rój śmiercionośnych os.Quentin wstrzymał oddech, patrząc, jak zbliżają się do celu… Ale jednostka maszyn wykonała w ostatniej chwili pętlę, osiągając zdumiewające przeciążenie. Musiało ono przekraczać wytrzymałość tradycyjnych materiałów, z których wykonywano kadłuby statków. Pociski wybuchły poza celem, wysyłając fale energii w pustą przestrzeń. Statek maszyn nabierał coraz większej prędkości, chociaż zaczął podrygiwać i zataczać się na boki, jakby nadal robił uniki albo doznał jakiegoś uszkodzenia.Quentin utrzymywał prędkość pościgową, niemal tracąc przytomność, lecz widział, że nie dogoni wroga. Czuł w sercu ciężar jeszcze większy niż ołowiana stopa grawitacji uciskająca mu pierś. Wyglądało na to, że jednostce robotów uda się uciec. Nie było sposobu, by ją zatrzymać. Przeklinając niepowodzenie, Quentin zwolnił; oddychał głęboko i walczył z zawrotami głowy.Przez moment sądził, że ma halucynacje, potem jednak rozpoznał w przeciągającej obok smudze handżar Faykana, przecinający z rykiem silników kurs mechanicznego intruza.Robot dostrzegł go o wiele za późno. Faykan otwierał już ogień. I )wa z siedmiu pocisków wystrzelonych przez syna Quentina trafiły w cel, rozrywając się na poszyciu kadłuba. Wybuchy wyzwoliły rozchodzące się w różnych kierunkach fale energii, wskutek czego jednostka, buchając płomieniami i rozsiewając kawałki stopionego metalu, zaczęła koziołkować. Ogień wydobywający się z dysz jej silników zamigotał i zgasł. Statek maszyn wirował w niekontrolowany sposób. Dwa handźa-ry Ligi zbliżyły się do niego, kierując nań promienie naprowadzające, by go ustabilizować. Współdziałając, zaciskały pętlę, niczym drapieżniki, które zwąchały soczysty kawał mięsa. — Miej się na baczności — przekazał Quentin przez komlinię. — Może tylko udaje martwego.— Przyłożyłem mu wystarczająco mocno, by już zawsze udawał martwego.Handżarom udało się w końcu powstrzymać nieobliczalne ruchy jednostki robotów. W ciasnych kokpitach swoich statków Quentin i Faykan wciągnęli skafandry. Myślące maszyny nie potrzebowały systemów podtrzymywania życia i było nieprawdopodobne, by w ich statku panowało normalne ciśnienie.Quentin i Faykan wyszli z handżarów i dryfowali w przestrzeni, przycumowani do przechwyconej jednostki. Za pomocą palników i hydraulicznych rozwieraczy otwierali po kawałku właz na dnie szpiegowskiej jednostki. Kiedy udało im się zrobić otwór na tyle szeroki, by mogli wejść do środka, ukazał się przed nimi złowieszczy robot bojowy. Jego liczne, najeżone bronią ramiona obracały się, by znaleźć jak najlepszą pozycję do strzału.Quentin miał już włączony generator impulsów smażących, nie zwlekając więc, wypalił. Część energii rozproszyła się w otworze wyszarpanym w kadłubie, ale reszta rykoszetowała i uderzyła w robota. Bojowy mek zadrżał i zatrząsł się, usiłując zresetować swoje układy żelowe.Faykan wciągnął się do środka. Samą swoją masą wytrącił robota z równowagi w polu niskiej grawitacji. Maszyna przewróciła się, nadal drgając, i nie była w stanie uruchomić ponownie swoich funkcji.— Znaleźliśmy sobie nagrodę — rzekł Faykan. — Możemy oczyścić układy robota i przeprogramować go, by uczył mistrzów miecza na Ginazie, jak ten bojowy mek, którego mają od pokoleń.Quentin zastanawiał się nad tym chwilę, po czym pokręcił głową w hełmie. Raził go sam ten pomysł. — Nie sądzę — odparł. Wysłał potężny impuls smażący, który ob rócił samotnego robota w nieruchomą kupę złomu. — A teraz zobacz my, za czym ta przeklęta maszyna węszyła wokół Salusy. Dawno temu, przechodząc podstawowe szkolenie pod kierunkiem Voriana Atrydy, poznał abecadło systemów danych myślących maszyn i sterowania komputerami. Uważając się za byt doskonały, wszech-umysł od stuleci nie zmieniał swych systemów operacyjnych, dzięki czemu informacje Vora zachowały aktualność przez cały dżihad. Podszedł do pulpitu sterowniczego unieruchomionego statku. Fay-kan patrzył na klawisze i guziki ze zmarszczonym czołem, starając się odgadnąć, czemu służyły duże wypukłości na kadłubie. — To sensory o szerokim zasięgu i urządzenia mapujące — skonklu- dował. — Ten statek robił obrazy wszystkiego w układzie Salusy. Quentinowi udało się otrzymać dosyć energii z układów zasilania jednostki, by uzyskać wgląd do dziennika pokładowego i systemów danych. Trwało chwilę, zanim zrozumiał wszystko, co widzi, i jeszcze parę sekund, zanim

w pełni ocenił straszliwą skalę tego, co zrobił statek szpiegowski. — Są tu informacje o światach Ligi. O naszych zdolnościach obron nych, o zasobach… i o tym, jak wielkie szkody wyrządziła nam zaraza. Wszystkie nasze słabe punkty, to wszystko tu jest! Ten jeden statek zbadał tuzin światów Ligi i sporządził cały plan inwazji. Głównym jej celem wydaje się Salusa Secundus. — Wskazał trójwymiarowe mapy, liczne trasy ku planecie, automatycznie zaprojektowane przez maszy ny, a prowadzące przez najsłabsze punkty oporu. — To wszystko, czego potrzebuje Omnius, by rozpocząć inwazję w pełnej skali! — Z tego wynika — Faykan zwrócił jego uwagę na jedno z pól re jestrujących — że to jeden ze stu statków zwiadowczych wysłanych na obszar Ligi.Quentin spojrzał przez wizjer skafandra na Faykana i zorientował się, że syn wyciągnął ten sam wniosek.— Teraz, kiedy nasza ludność i siły wojskowe zostały zdziesiątko wane przez zarazę, nadeszła dla Omniusa idealna pora, by przystąpić do ostatecznej rozgrywki — powiedział.Faykan skinął głową.— Myślące maszyny uknuły przeciwko wolnej ludzkości coś bardzo nieprzyjemnego. Dobrze, że schwytaliśmy tego szpiega. Statek maszyn był za duży, by handżary mogły go odholować na Salusę. Quentin wymontował więc pamięć rdzeniową komputera i wziął ją ze sobą, natomiast Faykan umieścił na jednostce boję naprowadzającą, by mogli na nią wrócić technicy Ligi i przeanalizować jej układy. Teraz ojciec i syn myśleli tylko o jednym: wrócić do Rady Dżiha-du i przedstawić zdobyte wiadomości. Zostaliśmy wyćwiczeni, by walczyć mieczem i nie szczędzić krwi. Jak jednak mamy bronić siebie i reszty ludzkości, gdy myślące maszyny wysyłają przeciw nam niewidzialnego wroga?— mistrz miecza Istian Goss Kiedy Istian Goss i Nar Trig przybyli na lxa po zarazie, nie było tam maszyn, z którymi mogliby walczyć, a dwie trzecie ludności zmarło. W wyniku zamieszek, nad którymi nikt nie próbował zapanować, płonęły pola uprawne i magazyny żywności, w ujęciach wody pojawiły się zarazki cholery, następujące jedna po drugiej burze niszczyły zaś domy, pozbawiając i tak już osłabionych ludzi, którzy przeżyli zarazę, dachu nad głową. Wielu spośród tych, którzy wyzdrowieli, ledwie mogło chodzić z powodu komplikacji po chorobie. Rodzaj ludzki walczył już tylko o przetrwanie i nie miał energii ani zasobów, by wtargnąć na teren wroga.W ciągu kilku miesięcy, które minęły od opuszczenia Honru, nowi mistrzowie miecza wzięli udział w dwóch mniejszych bitwach z robotami. Wraz z Armią Dżihadu otoczyli i zdobyli dwa ogromne statki wojenne Omniusa, które następnie przystosowali dla ludzi. Ale zaraza zabiła tylu żołnierzy i wymusiła rezygnację z tak wielu zaplanowanych uderzeń, że para najemników większość czasu spędzała na operacjach ratunkowych.Na szczęście sztucznie stworzony retrowirus szybko zginął. Teraz, miesiąc po ostatnim odnotowanym przypadku zachorowania na lxie, Istian i Nar mogli pomagać ocalałym mieszkańcom bez niepotrzebnego ryzyka zarażenia się. Żadnemu z nich nie zostało już ani trochę melanżu. Początkowo Ixanie używali ciężkiego sprzętu, by umieścić liczne ciała ofiar zarazy w pustych sztolniach, których wyloty wysadzano następnie za pomocą materiałów wybuchowych. Ostatnio jednak podnieśli głowy fanatyczni martyryści, sprzeciwiając się nawet wykorzystaniu potężnych urządzeń wydobywczych i niszcząc je jako bolesne przypomnienie o szkodach spowodowanych przez myślące maszyny. Kiedy Istian wyrażał opinię, że martyryści są nierozsądni i krótkowzroczni, Nar tylko mierzył go kamiennym spojrzeniem. Siła dżi-hadu zawsze opierała się na emocjach, które motywowały ludzi do walki. Dowódcami kierowała pasja, niwecząc staranne plany, które usiłowali wprowadzić w życie. — Przekonania są dla nich ważniejsze niż potrzeba wygód — powiedział Trig. — Są na swój sposób silni.— Ci ludzie to tłuszcza, w dodatku pełna złości. — Istian oparł ręce na biodrach i zwrócił opaloną twarz ku niebu. W powietrzu unosiły się smugi dymu z pożarów, które wzniecili Ixanie, by oczyścić skażone przez zarazę schronienia i zniszczyć pozostałości rozbitych maszyn. — Nie da się nad nimi zapanować. Może i lepiej, byśmy pozwolili im wyładować w ten sposób wściekłość, żeby się wypaliła jak zaraza.Nar potrząsnął głową ze smutkiem i irytacją. — Jestem w stanie zrozumieć potrzeby tych ludzi, ale mistrzowie miecza nie ćwiczyli, żeby się zajmować takimi sprawami. Nie jeste śmy opiekunkami do dzieci…Jeszcze tego samego dnia natknęli się na grupę martyrystów o szklanym spojrzeniu, którzy nieśli cały asortyment skonfiskowanych mieczy pulsacyjnych i innej broni ręcznej. Duża jej część wyglądała na wysłużoną i kiepsko naprawioną, niektóre sztuki wydawały się zupełnie niesprawne, ale ci ludzie ściskali je, jakby znaleźli skarb.— Skąd macie tę broń? — zapytał Istian. — Jest przeznaczona dla mistrzów miecza, którzy przeszli intensywne szkolenie na Ginazie.— Jesteśmy mistrzami miecza, tak jak wy — odparł przywódca grupy. — Znaleźliśmy tę broń wśród naszych zmarłych. Podsunęła ją nam ręka świętej Sereny.— Ale skąd tu ta broń? — zapytał Istian, pomijając kwestię religijną. Najwyraźniej ci martyryści skłonni byli zrobić wyjątek w swoim negatywnym podejściu do techniki, jeśli mogli ją obrócić przeciw myślącym maszynom. — Na przestrzeni lat poległo tutaj wielu najemników — zauważył Nar Trig. — Poczynając od pierwszego podboju Ixa, kiedy to Jool No-ret zniszczył Omniusa, przez obronę planety, kiedy Quentin Butler odparł myślące maszyny, na niedawnej zarazie kończąc. Musiało tutaj zostać mnóstwo broni, po którą nikt się nie zgłosił.

— My się po nią zgłosiliśmy — rzekł przywódca martyrystów — i sami jesteśmy mistrzami miecza. Istian się zachmurzył, nie chcąc słuchać, jak ci samozwańcy szargają dumne imię jego braci. — Kto was szkolił na mistrzów miecza zgodnie z ginaskimi zasa dami? — zapytał. — Kto był waszym senseil Mężczyzna zmarszczył brwi i spojrzał z wyższością na Istiana. — Nie trenowała nas udomowiona myśląca maszyna, jeśli o to py tasz — odparł. — Kierujemy się własnym rozeznaniem i wizją niszcze nia maszyn najlepiej, jak potrafimy. Nar zaskoczył Istiana, traktując poważnie tę hałastrę.— Nie kwestionujemy waszej determinacji — powiedział. — Tylko waszą biegłość — dodał ostrym tonem Goss.Ci ludzie trzymali wysokiej klasy miecze pulsacyjne jak pałki albo narzędzia ogrodnicze. — Inspiruje nas i prowadzi Trójca Męczenników! — warknął przywódca grupy. — Wiemy, dokąd musimy się udać. Na Ixie nie ma już diabelskich maszyn, ale polecimy prosto na Corrina walczyć z głównym Omniusem i jego sługusami, złymi robotami. — To niemożliwe! Corrin jest najważniejszą twierdzą myślących maszyn. Zostaniecie natychmiast zgładzeni i nikt nic na tym nie zyska. Istian przypomniał sobie, co się stało po pierwszej napaści robotów na kolonię Peridot, ojczystą planetę Triga. Grupa porywczych dżihadystów nie posłuchała rozkazów i przeprowadziła atak na Corrina. Wszyscy zostali zabici przez broniące go roboty. — Możecie z nami lecieć, jeśli chcecie — oznajmił przywódca, za skakując tym Istiana. Zanim zdążył się roześmiać z niedowierzaniem, zobaczył zaciętą minę towarzysza.— Nawet o tym nie myśl, Nar — powiedział. — Prawdziwy mistrz miecza powinien zawsze rozważyć możliwość walki z rzeczywistym wrogiem. — Na pewno zginiesz — rzekł Istian. Trig wydawał się zły na niego.— Wszyscy wiemy, że zginiemy — odparł. — Jestem na to przygotowany, odkąd zacząłem ćwiczyć na Ginazie… tak samo jak ty. Jeśli masz w sobie ducha Joola Noreta, dlaczego boisz się groźnej sytuacji?— Nie chodzi o to, że to jest groźne. To samobójstwo. Ale nawet nie dlatego występuję przeciwko temu, lecz z powodu bezsensowności takiego kroku. Owszem, możesz zabić garść robotów bojowych, zanim cię powalą, ale co dobrego z tego wyniknie? Nie posuniesz dalej sprawy ludzkości, a Omnius po prostu odbuduje swoje maszyny. Po tygodniu będzie tak, jakbyś nigdy nie poleciał na Corrina.— To będzie cios zadany dla dżihadu — upierał się Nar. — Lepsze to, niż zostać tutaj i przyglądać się, jak ocalali z zarazy żyją w nędzy i brudzie. Tutaj nie mogę im pomóc, ale mogę coś zrobić, walcząc z Omniusem.Istian potrząsnął głową. Przywódca martyrystów wydawał się równie zdeterminowany i pełen zapału jak na początku. — Będziemy szczęśliwi, mogąc zabrać jednego mistrza miecza, sko ro nie obu. Mamy statek. Zostało ich tutaj wiele, kiedy Ixa poddano kwarantannie i wykwalifikowani piloci zmarli. Zakazano nam latać na niezarażone światy Ligi, ale teraz to już nieważne.Istian nie mógł się powstrzymać, żeby im się nie sprzeciwić.— Zatem chcecie zniszczyć wszystkie maszyny oprócz mieczy pulsacyjnych i statków, bo się wam przydadzą? — powiedział z ironią. — Wasze plany to szaleństwo…— Boisz się przyłączyć do mnie, Istianie? — W głosie Nara Triga słychać było rozczarowanie.— Nie boję się. Jestem zbyt rozsądny, by to zrobić. — Wraz z duchem Joola Noreta pojawiły się w nim nie tylko umiejętność walki i nieustraszona odwaga, ale również mądrość. — Nie jest to moim powołaniem.Za to jest moim — upierał się Nar — i jeśli zginę, walcząc z diabelskimi maszynami, mój duch stanie się silniejszy i odrodzi się w następnym pokoleniu ginaskich wojowników. Możemy się nie zgadzać z tym ludźmi, Istianie, ale oni widzą prawdę i drogę, której ty nie chcesz uznać.Zasmucony Istian mógł tylko skinąć głową. — Najemnicy z Ginaza działają niezależnie — powiedział. — Zawsze tak robiliśmy i nie mnie mówić ci, co musisz, a czego nie wolno ci robić. — Spoglądając na niesforną grupę fanatyków ściskających w garści przedziwną kolekcję broni, zasugerował nonszalancko: — Być może w drodze na Corrina zdołasz nauczyć się ich tym posługiwać. — Zamierzam tak zrobić. — Trig wyciągnął dłoń do przyjaciela. — Jeśli zechce tak święta Serena, może się jeszcze spotkamy. — Jeśli zechce tak święta Serena — odparł Istian, ale czuł, że mała jest na to nadzieja. — Walcz dobrze i oby twoi wrogowie szybko padali. Po chwili zakłopotania uścisnął Nara Triga, wiedząc, że może już nigdy go nie zobaczy.Kiedy przyjaciel odmaszerował z podniesioną głową, prowadząc grupę wojowników samouków, Istian zawołał do niego po raz ostatni:— Zaczekaj! Mam pytanie!Trig odwrócił się i spojrzał na niego jak na obcego. — Nigdy cię o to nie pytałem. Jakie nazwisko znajdowało się na koralowym krążku, który wyciągnąłeś na Ginazie? Czyj duch jest w tobie? Trig się zawahał, jakby od dawna o tym nie myślał, po czym sięgnął do sakiewki u pasa i wyjął krążek. Odwrócił go, tak by Istian mógł zobaczyć wypolerowaną powierzchnię — pustą, bez nazwiska. Rzucił go jak monetę do Istiana, a ten go chwycił. — Nie mam ducha przewodniego — rzekł Nar. — Jestem nowym mistrzem miecza. Sam podejmuję decyzje i wyrabiam sobie nazwisko.

Ewolucja jest służebnicą śmierci.— naib Izmael, parafraza zensunnickiej sutry Bez względu na to, jak bardzo zmienił się świat wokół Izmaela, pustynia pozostała czysta i spokojna, ogromna, otwarta i wiecznie dziewicza. W tych dniach wydawało się jednak, że musi coraz bardziej zagłębiać się w wielki blech, by odnaleźć spokój. Surowość Arrakis i jej odosobnienie od wieków odstręczały intruzów. Ale teraz, z powodu szalejącej w Lidze zarazy, przyprawa wysyłała zbyt silny zew i obcoświatowcy nie trzymali się już z dala od planety. Izmael nie mógł tego znieść. Czerw, którego przywołał rytmicznymi uderzeniami w bęben, był mały, ale Izmaelowi to nie przeszkadzało. Nie wybierał się w długą podróż. Chciał tylko uciec od hałasu obcoświatowej muzyki i jarmarcznych kolorów obcych tkanin, które otaczały go nawet pośród jego ludzi. Potrzebował czasu, by oczyścić serce i umysł. Za pomocą haków i lin wspiął się na czerwia, nawykły po dziesiątkach lat do tych czynności. Kiedy roztrzaskał się tutaj statek wiozący jego i zbiegłych niewolników z Poritrina, nieskończenie cierpliwa Marha pokazała mu, jak się jeździ na czerwiach, twierdząc, że jest to niezbędne dla zrozumienia legendy o Selimie Ujeżdżaczu Czerwi. Jak bardzo Izmaelowi jej brakowało…W zbierających się barwach świtu trzymał się szorstkiej powierzchni pierścieni na grzbiecie stworzenia. Upajał się gorącym, przesyconym zapachem krzemionki podmuchem wiatru na twarzy, sykiem rozcieranego przez czerwia piasku. Wydmy, wielka pustka, nieliczne skały, wiecznie dmące wiatry, samotne rośliny i zwierzęta. Wydma przechodziła w wydmę, pustynia w pustynię. Wzbijany przez wiatr piasek zasnuwał horyzont mgiełką, przesłaniając wschodzące słońce. Nie mając konkretnego celu, chcąc tylko być sam, pozwalał bestii zmierzać, dokąd chciała. Podążały z nim wspomnienia, a myślał o wielu dziesiątkach lat trudów i zmian… i czekającym go na końcu szczęściu. Przez surowy krajobraz pędziły za nim niezliczone duchy, ale jego reminiscencje nie były przerażające. Pogodził się ze stratą przyjaciół i rodziny i miło wspominał czas spędzony z ukochanymi. Pamiętał leżącą wśród bagien wioskę na Harmonthepie, w której spędził dzieciństwo, dorastanie w niewoli na Poritrinie, przymusową pracę na polach uprawnych, w domu uczonego Holtzmana i w stoczniach przed ucieczką na Arrakis. Dwa spośród duchów pojawiających się we wspomnieniach Izmaela były niewyraźne, zatarte przez upływ czasu: postać żony i młodszej córki. Było to tak dawno temu, że przypomnienie sobie ich imion zajęło mu dobrą chwilę. Ozza i Fa-lina. Był zmuszony zostawić je podczas powstania niewolników. Tutaj, zdany na siebie, ożenił się ponownie… ale Marhy też już nie było. Poczuł w oczach pieczenie — kurz albo łzy. Nie cierpiał tracić w ten sposób swojej wody.Naciągnął na głowę i twarz kaptur, chroniąc je przed żarem dnia. Nie potrzebował map; zatoczy koło i odnajdzie drogę powrotną do domu. Przeżywszy tutaj tyle lat, Izmael nie wątpił w swoje umiejętności.W powietrzu unosił się silny, ciężki zapach przyprawy, gryząca woń cynamonu, która wciskała się w nos mimo zatyczek. Czerw rzucił się niespokojnie, przecinając rdzawy piasek w miejscu, gdzie doszło do wybuchu melanżu. Chociaż Izmael kawał życia jeździł na olbrzymich czerwiach, nie rozumiał ich zachowania. Nikt nie rozumiał. Szej-hulud miał własne ścieżki i zwykły człowiek nie mógł ich kwestionować.Przed zachodem słońca skierował bestię ku długiej skalnej wychodni, gdzie postanowił przenocować. Kiedy się zbliżył do tego odludnego miejsca, jego bystre oczy się zwęziły i cmoknął ze złości na widok lśniącego metalu i zaokrąglonych budynków — małej wioski, która powstała pod osłoną kamiennej wyspy. Z poprzednich wizyt w tym miejscu nie pamiętał żadnego osiedla. Szarpnął haki i użył rozwieracza, by oddalić czerwia od tego liszaja cywilizacji, kierując go ku odległemu o kilkadziesiąt kilometrów drugiemu końcowi pustynnej rafy. Ktoś z miasta mógłby go zobaczyć w kolorowym świetle zmierzchu, stojącego okrakiem na grzbiecie wijącej się bestii. Mniejsza z tym. Opowieści o Selimie Ujeżdżaczu Czerwi i jego bandytach były powszechnie znane, a wśród chmar obcoświa-towych poszukiwaczy przyprawy urosły niemal do zabobonu. Pozwolił zmęczonemu czerwiowi osunąć się między niskie diuny obok drugiego krańca wychodni. Zeskoczył z szorstkiego pancerza stworzenia i pobiegł przez piasek, a czerw zanurzył się pod wydmy. Mimo swojego wieku, czuł się dzięki temu wysiłkowi jak odmłod-niały. Szedł wyćwiczonym nierównym krokiem, a potem wspiął się na skały, gdzie będzie bezpieczny.W szczelinach dostrzegł porosty i kilka kolczastych roślin świadczących o wytrzymałości i odporności życia. Miał nadzieję, że jego lud zachowa taką samą nieustępliwość i mimo starań El’hiima, by odwieść go od starych zwyczajów, nie ulegnie słabości i zepsuciu.Kiedy znalazł miejsce do rozłożenia posłania i płaski kamień, na którym mógł ugotować posiłek, zauważył nagle nawet tam ślady ludzkiej obecności. Nie zostawił ich człowiek pustyni, nikt, kto znał zen-sunnickie zwyczaje czy sposoby przetrwania. Nie, był to kręty szlak obcoświatowca, kogoś, kto nie wiedział nic o Arrakis.Po chwili wahania Izmael ruszył tym tropem — odciśniętymi w piasku śladami powłóczących stóp. Nieco dalej znalazł kilka porzuconych narzędzi, metalowych przyrządów kupionych po zawyżonych cenach w Arrakis. Podniósł lśniący kompas, który wyglądał na nowy, i nie zdziwił się, gdy stwierdził, że nie działa. Następnie trafił na pusty pojemnik po wodzie i zgniecione opakowania po

jedzeniu. Chociaż piasek i czas zatrą wszystkie te ślady, widok tego, jak obcy kalali dziewiczą czystość pustyni, napawał go obrzydzeniem. Wkrótce znalazł postrzępione ubranie — lekkie tkaniny, które nie nadawały się do noszenia w nieubłaganie palącym słońcu, podczas surowej pogody. W końcu trafił na samego intruza. Zsunął się on ze skał na piasek, gdzie mógł iść wzdłuż skraju rafy wystającej z oceanu wydm. Przypuszczalnie człowiek ten próbował wrócić do owej nowej osady leżącej wiele kilometrów stąd. Izmael stanął nad prawie nagim, poparzonym przez słońce mężczyzną, który jęczał i kasłał, jeszcze żywy, choć prawdopodobnie niedługo by zginął. W każdym razie nie przetrwa bez pomocy. Obcy zwrócił w górę ciemną, pokrytą pęcherzykami twarz, ukazując ostre rysy i blisko osadzone oczy. Patrzył na Izmaela, jakby był on mściwym demonem… albo niosącym zbawienie aniołem. Izmael cofnął się. Był to Tlulaxanin, którego on i El’hiim spotkali w Arrakis. Wariff. — Potrzebuję wody — wychrypiał niedoszły poszukiwacz przypra wy. — Pomóż mi. Proszę. Izmael zesztywniał. — Niby dlaczego? — rzekł. — Jesteś Tlulaxaninem, łowcą niewol ników. Twoi rodacy zniszczyli mi życie… Wariff zdawał się go nie słyszeć.— Pomóż mi — powtórzył. — Dla spokoju… twojego sumienia. Oczywiście Izmael miał zapasy. Nigdy nie wybrałby się w podróż,gdyby nie był w pełni przygotowany. Miał mało do zaoferowania, ale zawsze mógł dostać więcej w jakiejś zensunnickiej siczy. Ten tlulaxań-ski poszukiwacz przyprawy, którego zwabiła na Arrakis perspektywa łatwego wzbogacenia się, był kompletnie zagubiony, i to nawet nie na bezkresnym morzu wydm!Izmael przeklinał swoją ciekawość. Gdyby został w obozowisku, nie natknąłby się na tego głupca. Tlulaxanin umarłby, jak na to zasługiwał, i nikt by o tym nie wiedział. Nie miał wobec Wariffa żadnych zobowiązań. Ale teraz, kiedy stał naprzeciw bezradnego, zrozpaczonego człowieka, nie mógł się po prostu odwrócić do niego plecami.Pamiętał sutrę Koranu, której przed wieloma laty nauczył go dziadek: „Człowiek musi osiągnąć wewnętrzny spokój, nim znajdzie spokój w zewnętrznym świecie”. I inną: „Czyny człowieka są miarą jego duszy”. Czy miał wyciągnąć wniosek z tego, co się tutaj zdarzyło?Westchnąwszy, wściekły na siebie, Izmael otworzył sakwę, wyjął pojemnik z wodą i wlał odrobinę w spieczone usta Wariffa. — Masz szczęście, że nie jestem potworem jak twoi rodacy — rzekł. Poparzony przez słońce mężczyzna wyciągnął łapczywie rękę w stronę kurka, ale Izmael cofnął pojemnik. — Tylko tyle, żebyś przeżył.Niedoświadczony poszukiwacz zboczył ze szlaku i zagubił się na pustyni. W Arrakis nieuprzejmie odrzucił złożoną mu przez El’hii-ma propozycję pomocy i doradztwa, a przecież pasierb Izmaela, mimo swych wad i złudzeń, nigdy nie pozwoliłby mu na popełnienie takich głupich błędów.Kiedy Wariff wypił jeszcze jeden odmierzony łyk wody, Izmael dał mu kawałek wafelka przyprawowego, by Tlulaxanin poczuł natychmiastowy przypływ energii. W końcu zarzucił sobie na plecy ramię drobnego mężczyzny i wstał, podnosząc go. — Nie mogę cię zanieść do odległej o tyle kilometrów osady — po wiedział. — Musisz mi pomóc, bo sam sprowadziłeś na siebie to nie szczęście. Wariff się potknął. — Zabierz mnie do wioski, a będziesz mógł wziąć cały mój sprzęt. Nie zależy mi na nim. — Twoje obcoświatowe błyskotki są dla mnie nic niewarte.Powlekli się w stronę osady. Rozpostarła się przed nimi noc rozświetlona już przez dwa księżyce. Każdy zdrowy człowiek przebyłby tę trasę w jeden dzień. Izmael nie miał zamiaru przyzywać czerwia, chociaż na jego grzbiecie dotarliby tam dużo szybciej. — Przeżyjesz — powiedział. — W osadzie kompanii będziesz mógł uzyskać pomoc medyczną. — Zawdzięczam ci życie — rzekł Wariff. Izmael spojrzał na niego gniewnie.— Twoje życie nie ma dla mnie większej wartości niż twój bezuży teczny sprzęt — odparł. — Po prostu opuść mój świat. Jeśli nie potra fisz podjąć prostych środków ostrożności, by przetrwać na pustyni, nie masz czego szukać na Arrakis. Proces myślenia — gdzie się zaczyna i gdzie kończy?— Dialogi Erazma Kiedy Erazm pojawił się na paradzie wojskowej z nienaruszoną pamięcią i osobowością, Omnius był bardzo zaskoczony. Niezależny robot przyszedł, jakby nic się nie stało, przyjrzeć się szeregom nowych maszyn bojowych i flocie niedawno zbudowanych statków wojennych. Celowo naśladując urządzane przez ludzi widowiska, Omnius rozkazał elitarnym robotom pozostać na trybunie, kiedy mechaniczne siły maszerowały, przetaczały się i przelatywały. Wszystko to było przygotowaniem do wielkiego podboju planet hrethgirów. Parada odbywała się na ulicach i w przestrzeni powietrznej głównego miasta Corrina, ciągnąc szerokimi bulwarami wokół Wieży Centralnej. Pokaz pierwszorzędnej broni wydawał się przesadny, imponujący… i niepotrzebny.Erazm zajął miejsce z przodu trybuny i obserwował. Czy tysiące niewolników powinny wiwatować? Jeśli o niego chodziło, wolałby być teraz z Gilbertusem. Nawet klon Sereny Butler był znacznie bardziej interesujący od tego… spektaklu.— Co tutaj robisz? — zapytał Omnius. — Jak to się stało, że wciąż istniejesz?— Czy mam z tego wnosić, że przerwałeś stałą inwigilację mojej willi za pomocą patrzydeł? W przeciwnym razie doskonale byś wiedział, co się stało.Rój patrzydeł zabrzęczał wokół zmiennej

twarzy robota niczym rozzłoszczone szerszenie.— Nie odpowiedziałeś na moje pytanie — rzekł Omnius.— Prosiłeś mnie, bym badał szaleństwo ludzkiej religii. Wydaje się, że powróciłem z martwych. Być może jestem męczennikiem.— Męczennikiem! Kto opłakiwałby utratę niezależnego robota?— Mógłbyś się zdziwić. Gilbertus był niezwykle zadowolony ze sposobu, w jaki udało mu się rozwiązać swój dylemat. Sam Erazm nie posiadał się z radości, kiedy odzyskawszy świadomość, zobaczył muskularnego mężczyznę stojącego przed nim pośród kwiatów i bujnej roślinności na dziedzińcu szklarni. — Co zrobił Omnius? — Erazm się wyprostował i ujrzał szeroki uśmiech na twarzy Gilbertusa. — I co ty zrobiłeś, mój Mentacie?— Skopiował twoją pamięć, a gdy skończył, zniszczył ją. Dokładnie tak, jak przewidywałeś.Obok klon Sereny zerwał jasnoczerwoną lilię i przyłożył ją do twarzy, głośno wciągając jej zapach. Kobieta nie zwracała na nich uwagi.— Zatem jak to się stało, że nadal tutaj jestem?— Jesteś tutaj, bo wykazałem się inicjatywą, ojcze. — Nie mogąc się powstrzymać, Gilbertus podbiegł do robota i uściskał go. — Oddałem twoją pamięć rdzeniową Omniusowi, jak mi polecono. Jednak instrukcje nie zabraniały mi zrobienia kopii.— Znakomity wniosek, Gilbertusie. — Tak więc twoje zmartwychwstanie było raczej fortelem niż przeżyciem religijnym. Nie uprawnia cię to do odgrywania roli męczennika. — Wokół głowy Erazma krążyły patrzydła. Cała parada się zatrzymała. — A teraz mam w sobie wyodrębnione twoją niepokojącą osobowość i wspomnienia, ty zaś nadal istniejesz poza mną. Wydaje się, że nie osiągnąłem zamierzonego celu.Robot ułożył twarz w uśmiech, chociaż pokaz emocji nic nie znaczył dla Omniusa. Jednak teraz, mając w sobie tożsamość Erazma, wszechumysł mógł być może jakąś swoją częścią je docenić.— Miejmy nadzieję, że twoja kampania przeciw światom Ligi przyniesie lepsze rezultaty — rzekł robot.— Przestudiowawszy wewnętrznie twoją obsesję na punkcie ludzkich talentów artystycznych, widzę, że twa praca może mieć pewną wartość. Dlatego na razie będę tolerował twoją dalszą egzystencję.— Cieszę się, że… zachowałem życie, Omniusie.Z małych głośników w patrzydłach dobiegł Erazma dźwięk, którego Omnius wcześniej nie wydał, niemal drwiące prychnięcie:— Męczennik! Niezależny robot zauważył z fascynacją, że wszechumysł — jak się zdawało — był pod wielkim wrażeniem wspaniałego przeglądu armii ściągniętej ze wszystkich Zsynchronizowanych Światów. Jak Omnius wpadł na pomysł urządzenia tego spektaklu? I kto tworzył widownię? Najwyraźniej skopiował ten zwyczaj z Armii Dżihadu i uznał go za niezbędną część przygotowań do ostatecznego podboju. Erazm strzepnął odrobinę brudu ze swojego wypolerowanego platynowego korpusu. Jego elastometalowa twarz połyskiwała w czerwonawym blasku słońca Corrina. Ponownie zaczął się zastanawiać, czy oprogramowanie głównego wszechumysłu nie ma jakiejś nieuchwytnej skazy, wrodzonej cechy, której nie można było wykryć podczas bezpośredniego badania jego żelowej pamięci rdzeniowej. Od czasu do czasu Omnius popełniał bezsporne błędy, a jego zachowanie wydawało się dziwne… jakby miał urojenia. Być może teraz, kiedy w jego oprogramowaniu znajdowała się zupełnie odrębna osobowość, był jeszcze bardziej niebezpieczny.— Ludzie są osłabieni i pokonani, miliardy zostały zabite przez na szą zarazę — zagrzmiał wszechumysł z niewidocznych głośników wo kół niego i w całym mieście. — Uwagę tych, którzy ocaleli, zaprząta utrzymanie szczątków ich cywilizacji. Według powracających z Ligi statków szpiegowskich liczebność hrethgirów znacznie się zmniejszy ła, a ich rząd jest nieskuteczny. Armię Dżihadu ogarnął chaos. Teraz dokończę dzieło ich unicestwienia. Wróg nie jest już w stanie roz począć ofensywy, więc zebrałem moje statki wojenne ze wszystkich Zsynchronizowanych Światów, przygotowując się do ostatecznego uderzenia — ciągnął. — Wszystkie fabryki zostały zaprzęgnięte do po większania naszych zasobów broni, liczby robotów bojowych i stat ków. Te siły są już prawie w całości zgromadzone na orbicie Corri na. Za ich pomocą zniszczę ludzki rząd i zmienię Salusę Secundusa w jałowy glob. „Zupełnie jak Armada Ligi dawno temu Ziemię” — pomyślał Erazm.Jak zwykle, Omnius nie miał żadnego oryginalnego pomysłu. — Potem, kiedy reszta Ligi będzie zdezorganizowana i bezsilna, z łatwością narzucę swój porządek. Będę mógł systematycznie tępić ten gatunek, który spowodował tyle niepotrzebnych strat w uporządkowanym wszechświecie. Zmartwiło to Erazma. Omnius rozumiał tylko tyle, że ludzie stanowią zagrożenie dla niego i jego królestwa, więc doszedł do wniosku, że musi ich zgładzić. Wszystkich. A przecież ludzie tworzyli tak interesującą pulę genów i byli zdolni do tak szerokiego spektrum zachowań emocjonalnych i intelektualnych w krótkim okresie swojego życia. Niezależny robot miał nadzieję, że jednak nie wszyscy zostaną zniszczeni.Kiedy spojrzał w niebo, maszyny podjęły walkę z symulowaną wrogą eskadrą, wykonując starannie zaprogramowane manewry. Eskadra maszyn szybko zakończyła działania przeciw namiastce nieprzyjaciela. W skoncentrowanym błysku wystrzałów zniszczono imitację eskadry ludzi i płonące odłamki pocisków posypały się na ziemię.„Cóż za głupi pokaz” — pomyślał Erazm.Olbrzymia flota w górze tankowała paliwo i uzbrajała się, niemal gotowa do wyruszenia w miesięczną podróż, by zetrzeć Salusę Se-cundusa.

Jeśli nie ma nadziei na przeżycie, to czy lepiej wiedzieć, że jest się skazanym na zagładę, czy trwać do końca w błogiej niewiedzy?— primero Quentin Butler, dzienniki wojenne Informacje znalezione w przechwyconym statku zwiadowczym były jednoznaczne. Po powrocie do Zimii Quentin i Faykan, nie tracąc nawet czasu na zmianę mundurów, zażądali spotkania ze wszystkimi członkami Rady Dżihadu, których udało się zgromadzić. W sali posiedzeń tego gremium, za uniemożliwiającymi podsłuch drzwiami, Quentin pokazał dysk ze wszystkimi niepokojącymi danymi o słabych punktach Ligi. Faykan stał w milczeniu, pozwalając mówić ojcu. Członkowie rady wyciągną oczywiste wnioski. — Omnius planuje posunięcie przeciw nam. Musimy wiedzieć, jakie i kiedy. — Gdy wszyscy siedzieli oszołomieni, nie wierząc własnym uszom, Quentin wysunął śmiałe żądanie. — Dlatego proponuję niewielką, ale istotną wyprawę zwiadowczą w głąb terytoriów Zsynchronizowanych Światów, na samego Corrina, jeśli będzie to konieczne.— Ale przy zarazie i kwarantannie…— Może powinniśmy zaczekać na powrót naczelnego wodza Atrydy. Powinien wkrótce przybyć z Parmentiera…Quentin uciął dyskusję.— I z powodu naglącej sytuacji, o czym świadczy zawartość kom putera na tym statku robotów, proponuję, byśmy użyli zaginaczy przestrzeni. — Podkreślił swoje słowa energicznym potrząśnięciem pięścią. — Musimy wiedzieć, co Omnius szykuje!Tymczasowy wicekról 0’Kukovich siedział z wyrazem głębokiego skupienia na twarzy. Nawet podczas posiedzeń Rady Dżihadu słuchał wszystkich stron i czekał z ogłoszeniem wyniku dyskusji aż do podjęcia zgodnej decyzji, jakby miał z nią coś wspólnego. Quentin nie lubił 0’Kukovicha; uważał go za człowieka niezdolnego do działania.Wielki Patriarcha Xander Boro-Ginjo wydawał się miły i nieabsor-bujący, lecz nie całkiem świadomy prawdziwej skali zagrożenia, przed którym stała ludzkość. Otaczał się pochlebcami oraz przedmiotami zbytku i najwyraźniej był bardziej pod wrażeniem imponującego łańcucha, który nosił na piersiach jako symbol swojego urzędu, niż odpowiedzialności i władzy, która się z tym wiązała.— Myślałem, że zaginacze przestrzeni są niebezpieczne — rzekł. Faykan udzielił mu spokojnej i precyzyjnej odpowiedzi.— Mimo to można ich użyć, kiedy sytuacja tego wymaga. Straty wynoszą około dziesięciu procent, a statkami tymi zazwyczaj latają dobrze opłacani piloci, którzy nie boją się ryzyka. VenKee Enterprises używało statków towarowych wyposażonych w silniki Holtzma-na do wielu pilnych dostaw melanżu na planety zaatakowane przez zarazę. Zaginające przestrzeń jednostki zwiadowcze to jedyny sposób przesłania w porę ważnych wiadomości.— W tym przypadku jest to absolutnie konieczne — nalegał Quen-tin. — Minęło wiele lat, odkąd wysłaliśmy obserwatora w głąb przestrzeni Zsynchronizowanych Światów. Teraz mamy bezpośrednie dowody, że maszyny szykują przeciw nam operację militarną. Kto może powiedzieć, jakie opracowały plany, jeśli sami się o tym nie przekonamy?— Przechwyciliśmy jedną jednostkę zwiadowczą robotów — dodał Faykan — ale wiemy, że Omnius wysłał wiele innych, na mnóstwo światów Ligi. Maszyny już wiedzą, że ta przeklęta zaraza zadała nam poważne straty. Wszechumysł musi przygotowywać ostateczne uderzenie na ludzkość.— To właśnie bym zrobił, gdyby mój wróg był osłabiony, zdezorientowany i zaabsorbowany innymi sprawami — powiedział Quentin. — Musimy zobaczyć, co się dzieje na Corrinie. Mogą tam przeniknąć jeden czy dwa zaginacze przestrzeni, zrobić szczegółowe zdjęcia i uciec, zanim maszyny zdołają je przechwycić.Brzmi to bardzo ryzykownie — mruknął tymczasowy wicekról, spoglądając na pozostałych członków rady i szukając potwierdzenia. — Prawda?Quentin skrzyżował ręce na obleczonej w mundur piersi.— Dlatego zamierzam sam się tam udać — oznajmił.Jeden z wysokich urzędników Rady Dżihadu zmarszczył brwi. — To niedorzeczne! — wybuchnął. — Nie możemy narażać oficera takiej rangi i z takim doświadczeniem jak pańskie, primero Butlerze. Nawet jeśli przeżyje pan podróż zaginaczem przestrzeni, taka wyprawa może się skończyć ujęciem i przesłuchaniem pana. — Powołuję się na precedens stworzony przez naczelnego wodza Atrydę, który często korzystał z małych statków zaginających przestrzeń, rzucając się na wroga — odparł ze złością na ich obawy Quen-tin. — Jak udowadnia przebieg mojej służby, panowie, nie jestem — by użyć starożytnego określenia — kanapowym generałem. Nie dowodzę za pomocą plansz taktycznych i gier wojennych. Zawsze staję na czele moich ludzi i patrzę w oczy niebezpieczeństwu. Nie zabiorę w tę misję załogi, tylko jednego towarzysza: mojego syna Fay-kana. Wywołało to jeszcze większe oburzenie. — Chce pan narazić na niebezpieczeństwo dwóch uznanych do wódców? Dlaczego nie weźmie pan ze sobą kilku najemników? Również Faykan zareagował zdziwieniem.— Nie boję się lecieć, primero — powiedział — ale czy to mądre? — Wiadomości, które chcę zdobyć, mają decydujące znaczenie. — Quentin spojrzał na syna. — Musimy polecieć dwoma statkami, by mieć pewność, że ktoś przeżyje. Nim Faykan zdążył zgłosić dalsze zastrzeżenia, Quentin wykonał kilka nieznacznych ruchów palcami, używając języka walki, którego oficerowie dżihadu uczyli się na wyższych kursach. On i Faykan posługiwali się nim często podczas bitew, nigdy przed politykami. Członkowie rady zorientowali się, że coś jest nie tak, ale nic z tego nie

zrozumieli.Szybkimi ruchami Quentin zakomunikował: „Jesteśmy Butlerami. Ostatnimi dwoma, skoro Abulurd upiera się przy przyjęciu dziedzictwa Harkonnenów. Musimy to zrobić, ty i ja”. Faykan siedział sztywno, jakby był zaskoczony, po czym kiwnął głową. — Tak, primero. Oczywiście — odparł.Bez względu na to, jak ryzykowny mógł się wydawać ten pomysł, zawsze poszedłby za swoim dowódcą. Rozumieli się z ojcem doskonale, zdawali też sobie sprawę z tego, o co toczy się gra. Quentin Butler nigdy nie powierzyłby tego zadania nikomu innemu.Primero odwrócił się i stanął twarzą do członków rady.— Odkąd zaczęła się epidemia, Liga nie przeprowadziła żadnej ofensywy — powiedział. — Wszystkie nasze światy zostały rzucone na kolana i jesteśmy niepokojąco bezbronni w obliczu ataku z zewnątrz. Wiele miliardów obywateli Ligi już nie żyje, a ich zwłoki rozkładają się pod słońcami licznych układów. Spodziewaliście się, że maszyny będą siedzieć i przyglądać się, jak epidemia zbiera żniwo, nie mając gotowej drugiej fazy planu?Wielki Patriarcha zbladł, jakby nigdy nie przyszło mu do głowy dalsze zagrożenie ze strony maszyn. Ścisnął kurczowo łańcuch będący oznaką jego urzędu, jak gdyby była to ostatnia deska ratunku. Przyglądając się członkom rady, Quentin widział, że byli zbyt zaabsorbowani walką z epidemią, by pomyśleć, że może ich czekać coś jeszcze gorszego.Kiedy sprzeciwy ucichły i zamieniły się w niechętną zgodę, tymczasowy wicekról uśmiechnął się i ogłosił swoją decyzję.— Lećcie z naszym błogosławieństwem, primero. Zobaczcie, co robi Omnius. Ale wracajcie szybko i bezpiecznie.Obaj mężczyźni mieli kwalifikacje do pilotowania zaginaczy przestrzeni, mimo iż Armia Dżihadu rzadko używała tych dziwnych i niebezpiecznych statków. Quentin postanowił, że on i syn polecą osobno, by zwiększyć swoje szanse. Gdyby któremuś z nich przytrafiło się nieszczęście, drugi mógłby wrócić na Salusę cały i zdrowy.Primero odleciał bez zwyczajowych pożegnań. Wstąpiwszy na krótko do Wandry w Mieście Introspekcji, nie miał już nikogo, z kim chciałby się zobaczyć. Nawet Abulurd był wciąż w drodze powrotnej z Parmentiera. Oba zaginające przestrzeń statki zwiadowcze pomknęły przez nie-pojmowalnie zniekształconą rzeczywistość zagiętego wszechświata, nie mając ze sobą kontaktu. Prześlizgiwały się między wymiarami czasoprzestrzeni, przenikając skrótem przez materię galaktyki. W każdej chwili mogły wpaść w jądro jakiegoś słońca albo zderzyć się z planetą czy księżycem, który przypadkiem leżał na ich drodze. Odkąd ustaliły kurs i włączyły silniki wykorzystujące zjawisko Holtzmana, ich pilotom pozostało tylko zaczekać parę chwil, aż wynurzą się po drugiej stronie… lub znikną na zawsze. Czy historia dżihadu odnotowałaby ich stratę, gdyby Quentin czy Faykan zginęli podczas tej misji? Na tle zarazy wywołanej przez Omniusa niewiele znaczyli nawet dwaj bohaterzy wojenni. Podczas straszliwej epidemii zmarło więcej ludzi niż w czasach Tytanów i dżihadu Sereny Butler razem wziętych. Omnius całkowicie zmienił parametry tej wojny, podobnie jak Serena, kiedy wszczęła dżihad.Ten konflikt nie był już zwykłą bitwą, która skończyłaby się po prostu porażką jednej, a zwycięstwem drugiej strony. Była to walka na śmierć i życie i wygranie jej oznaczało zagładę drugiej strony. Niepoliczalne były rzesze tych, którzy padli ofiarą zarazy. Żaden historyk nie byłby nigdy w stanie oszacować rozmiarów tej katastrofy, a żaden pomnik oddać skali strat. Od tej pory nie mogła się z tym równać żadna broń zagłady stworzona kiedykolwiek przez człowieka. Żadne środki zniszczenia nie były zbyt potężne, by obrócić je przeciw okrutnym myślącym maszynom.Rodzaj ludzki, jeśli przetrwa, już nigdy nie będzie taki jak dotąd.Wyprawa w pobliże Corrina była równie krótka jak przerażająca. Statek Quentina wyłonił się z zagiętej przestrzeni i gwiazdy zamigotały wokół niego niczym diamenty rozsypane na czarnym aksamicie. Wszystko wyglądało tak spokojnie, jakby nie znalazł się w części galaktyki, nad którą panowały myślące maszyny. Zawisłszy w ciszy, przeglądał jedną po drugiej sieci porównań nawigacyjnych, które pokazywały kontury przestrzeni i układ konstelacji gwiezdnych wokół Corrina. Zaginaczami przestrzeni nie można było kierować precyzyjnie, dawały się naprowadzić tylko na mniej więcej sto tysięcy kilometrów od miejsca przeznaczenia, ale przynajmniej zawsze znajdowały drogę do właściwego układu słonecznego. Quentin wykorzystał swoje umiejętności do wykonania pomiarów triangulacyjnych i ustalenia miejsca, w którym się znajdował. Czerwony olbrzym w tym układzie był bez wątpienia rozdętym słońcem Corrina. Kiedy dołączył do niego Faykan, ruszyli szybko, choć chyłkiem, ku planecie, z której główne wcielenie Omniusa kierowało swoim mechanicznym imperium. Na obrzeżach układu będą na pewno statki wartownicze i jednostki kierujące ruchem wokół świata maszyn, ale ponieważ dotąd ludzie nigdy nie wtargnęli tak daleko na terytoria Zsynchronizowanych Światów, roboty prawdopodobnie nie będą zbyt czujne. Quentin i Faykan planowali przedostać się w pobliże Corrina, zrobić rekonesans i odlecieć, nim zdoła ich przechwycić jakakolwiek jednostka wroga. Tylko w ten sposób mogli wrócić do Ligi ze świeżymi, ważnymi informacjami. Gdyby myślące maszyny były bliskie zatrzymania ich statków zwiadowczych, mogli uruchomić silniki Holtz-mana, zagiąć przestrzeń i skoczyć z powrotem na terytorium Ligi. Myślące maszyny, dysponując jednostkami o tradycyjnym napędzie, nigdy nie zdołałyby ich złapać.Obaj nie byli nawet w części przygotowani na widok, który

ukazał się ich oczom. Przestrzeń wokół Corrina zapchana była do granic możliwości statkami wojennymi przeróżnych rozmiarów i kształtów. Omnius zgromadził budzącą trwogę armadę ciężkich krążowników, niszczycieli, zautomatyzowanych bombowców, ogromnych taranow-ców i przechwytywaczy. Setki tysięcy jednostek.— To… wszystko? Całość tego, co ma Omnius? — zabrzmiał ironicz nie w komlinii głos Faykana. — Skąd wzięło się ich tak wiele?Trwało chwilę, nim Quentin zdołał wydobyć głos.— Jeśli Omnius skieruje tę armadę przeciwko Lidze, jesteśmy zgu bieni. Nie ma mowy, byśmy zdołali im się oprzeć.Patrzył tak intensywnie, że aż zapiekły go oczy. W końcu przypomniał sobie, że trzeba też mrugać.— Maszyny nie mogły zbudować ich wszystkich tutaj — rzekł Fay kan. — Omnius musiał ściągnąć te siły ze wszystkich Zsynchronizo wanych Światów.— A czemu nie? Od początku zarazy nie byliśmy w stanie podjąć przeciwko niemu żadnych działań. Dla Quentina wynikał z tego nieuchronny wniosek. Niewątpliwie wszystkie te statki zostaną wysłane, by uderzyć na Salusę Secundusa, by zmiażdżyć jądro ludzkości. Potem rozlecą się na wszystkie planety Ligi, na których ci, którzy ocalali z zarazy, ledwie mogli zaspokoić swoje potrzeby, a co dopiero obronić się przed taką siłą. — Na Boga i świętą Serenę — powiedział Faykan. — Wiedziałem, że maszyny świadome są słabości Ligi, ale nigdy bym nie przypusz czał, że Omnius może się już przygotowywać do ataku.Corrin wyglądał jak rozdęte gniazdo gotowych do wyrojenia się szerszeni. Po przejściu zarazy przez światy Ligi liczba ludzi spadła do najniższego poziomu w jej dziejach. Siły gotowe do obrony przed myślącymi maszynami nigdy jeszcze nie były tak osłabione.A armada Omniusa, która miała zgotować im sądny dzień, sprawiała wrażenie gotowej do wyruszenia. Nadzieja i miłość mogą połączyć ludzkie serca nawet wtedy, kiedy dzieli je cała galaktyka.— Leronica Tergiet, dziennik prywatny Wczesnym wieczorem międzyplanetarna dzielnica Zimii zwykle kipiała życiem, gdy uliczni sprzedawcy targowali się głośno, lecz pogodnie z klientami, namawiając ich do kupna swoich towarów z zastosowaniem chwytów psychologicznych i umiejętnych kpin z ich skąpstwa. Vor nie był w domu ponad miesiąc. Abulurd wyciągnął z grota maksymalną prędkość i przybyli na Salusę dzień wcześniej. Jak zwykle, Vorian nie mógł się doczekać spotkania z Leronica. Była dla niego jak kotwica, jedyny stały punkt, ilekroć wracał po wykonaniu misji.Spodziewał się, że nadal są tu Estes i Kagin. Zamierzali wrócić na Kaladan już kilka miesięcy wcześniej, ale kwarantanny i niepewność spowodowana przez epidemię pokrzyżowały im plany. Na Sa-lusie byli bezpieczniejsi niż gdziekolwiek… a on cieszył się, że zostali w Zimii i dotrzymywali matce towarzystwa podczas jego nieobecności. Kolejny raz.Tego wieczoru, wracając do domu przed zapowiedzianym terminem, czuł panującą w dzielnicy ponurą atmosferę, dziwny brak energii i entuzjazmu. Zdawała się ona pasować do jego nastroju, ponieważ musiał odlecieć z Parmentiera bez wieści o Raąuelli. Chociaż dwa dni pomagał mu w poszukiwaniach Abulurd z załogą, nie natrafili na ślad ani jego wnuczki, ani jej zespołu medycznego. Wydawało się, że Raąuella i Mohandas Suk zniknęli z powierzchni planety.Abulurd chciał jak najszybciej wrócić na Salusę i, jak mu rozkazano, dostarczyć raport o ostatnich stadiach epidemii. Vor rozumiał, że obowiązki go wzywają, wrócił więc z nim promem na grota i ruszyli do domu… Tego wieczoru ludzie w międzyplanetarnej dzielnicy Zimii wydawali się przygaszeni, nie słychać było zwykłego gwaru wielu języków. Rozmawiali po cichu i odwracali głowy, kiedy Vor przechodził obok nich. Normalnie zauważali naczelnego wodza, ale tym razem nikt go nie pozdrawiał ani nie próbował wdać się z nim w dyskusję. Dawali mu spokój. Coś było nie w porządku. Przyspieszył kroku.Na czwartym piętrze domu, w którym mieszkał, zastał Estesa i Kagina z żonami, dziećmi i wnukami — ludźmi, których rzadko widywał. Czyżby Leronica zamierzała wydać kolejne przyjęcie na jego powitanie? Wątpił w to, gdyż nie znała dokładnej daty jego powrotu.Uśmiechając się, spoglądał czule na swoje wnuki, ale zdawały się go nie poznawać. Zerknął pytająco na synów, którzy przywitali się z nim jeszcze chłodniej niż zwykle, wyraźnie czymś zmartwieni. Wyglądali na kilkadziesiąt lat starszych od ojca.— Co się dzieje? — zapytał. — Gdzie wasza matka?— Przybyłeś w samą porę — rzekł Kagin, zerkając na brata. Estes westchnął i potrząsnął głową. Wziął na ręce hałaśliwą dziew czynkę i uciszył ją. A potem wskazał ruchem brody sypialnię Voriana.— Lepiej tam idź — powiedział. — Może nie zostało jej już wiele, ale nigdy nie wyzbyła się nadziei, że wrócisz do niej.Vor, czując narastającą panikę, przepchnął się do drzwi sypialni.— Leronico! — krzyknął.Nie mógł w żaden sposób usprawiedliwić swojego odlotu, a Leronica nigdy nie czyniła mu wyrzutów, że opuszcza ją z powodu obowiązków związanych z dżihadem. Ale jeśli coś jej się stało?Vor wszedł do pokoju, który dzielił z nią tak wiele lat. Ogarnął go nietypowy dla niego niepokój. Poczuł zapach lekarstw, choroby — zaraza? Czyżby mimo wszystkich środków ostrożności Leronica złapała jakoś wirusa? Dla zasady odmawiała zawsze zażywania przyprawy, co sprawiało, że była wobec niego bezbronna. Może to on był nosicielem, sam wprawdzie uodporniony, ale zarażający innych? Stanął tuż za drzwiami, wstrzymując oddech. Leronica leżała na ich dużym łożu, wyglądając starzej i słabiej niż kiedykolwiek. Uwijał się koło niej zaaferowany młody lekarz, próbując różnych medykamentów.

Kiedy zobaczyła stojącego w progu Voriana, jej oczy rozbłysły.— Mój ukochany! — powiedziała. — Wiedziałam, że przylecisz! Podniosła się, jakby właśnie dostała pełną dawkę środków pobu dzających.Zaskoczony lekarz odwrócił się i wydał westchnienie ulgi.— Ach, naczelny wodzu, cieszę się, że…— Co jej jest? — przerwał mu Vorian. — Leronico, dobrze się czujesz?— Jestem stara, Vorze. — Szturchnęła lekarza. — Proszę nas na chwilę zostawić. Mamy dużo do omówienia.Medyk chciał zostać dłużej, by poprawić jej poduszki i odczytać wynik aparatury monitorującej.— Postarałem się, by było jej jak najwygodniej, naczelny wodzu, ale…Od dawna obawiając się, że ten dzień kiedyś nadejdzie, Vor nie usłyszał reszty wyjaśnień lekarza. Całą uwagę skupił na Leronice. Uśmiechnęła się dzielnie, ale wypadło to blado.— Przepraszam, że nie mogłam powitać cię w drzwiach z otwarty mi ramionami — powiedziała.Kiedy ujął jej ciepłą, suchą dłoń, miał wrażenie, że trzyma rzeźbę z papier mache.— Powinienem był wrócić wcześniej, Leronico. W ogóle nie po winienem był lecieć na Parmentiera. Abulurd sam dałby sobie radę z tym wszystkim. Nie sądziłem…Pragnął uciec od tego widoku, ale wiedział, że to niemożliwe. Obserwowanie, jak miłość jego życia osuwa się w ramiona śmierci, było dla niego bardziej przerażające niż jakakolwiek bitwa, którą stoczył z myślącymi maszynami. Z rozpaczy kręciło mu się w głowie.— Znajdę jakiś sposób, by ci pomóc, Leronico — rzekł. — Nie martw się swoim stanem. Na pewno da się coś zrobić. Będę na to nalegał.Przez głowę przemykały mu myśli o straconych możliwościach. Gdyby mógł i ją poddać zabiegowi przedłużenia życia! Gdyby przekonał ją do regularnego zażywania melanżu… Gdyby mogli spędzić razem kilka lat więcej… Gdyby mogła być tutaj i zająć się Leronicą jego opiekuńcza wnuczka Raąuella… Gdyby Raąuella jeszcze żyła… Na pergaminowych ustach Leroniki pojawił się uśmiech, a jej ręka ścisnęła jego dłoń.— Mam dziewięćdziesiąt trzy lata, Vorianie. Może tobie udało się znaleźć sposób na opieranie się starości, ale dla mnie jest to nadal tajemnica. — Spojrzała na niego uważnie, wyciągnęła rękę i starła postarzający makijaż wokół jego ust. Jej palce usunęły zmarszczki, które sobie dodał. Te jego starania zawsze zdawały się ją bawić. — Nic a nic się nie zmieniłeś.— A ty zawsze wyglądasz dla mnie pięknie — odparł.Przez resztę nocy i cały następny dzień Vorian rzadko oddalał się od jej boku. W domu tłoczyły się rodziny Estesa i Kagina i wszyscy starali się zapanować nad dręczącym ich niepokojem. Nawet bliźniacy widzieli, że Leronicą jest bardziej ożywiona, kiedy tkwi przy niej Vor.Nie prosiła o wiele, tylko od czasu do czasu o jakieś łakocie, by zaspokoić głód słodyczy, a Vor przynosił wszystko, czego chciała, mimo pełnych dezaprobaty spojrzeń Kagina, który cytował zalecenia lekarza. Vorian czepiał się nici nadziei, które z godziny na godzinę stawały się coraz cieńsze.O zmierzchu następnego dnia, gdy przez okna sypialni sączyło się czerwonawe światło zachodzącego słońca, Vor spojrzał na starą, śpiącą niespokojnie kobietę. Poprzednią noc przedrzemał na niewygodnym, specjalnie wstawionym tam łóżku polowym i teraz bolały go wszystkie mięśnie. Pamiętał czasy, kiedy spał lepiej w ciasnych schronach na polach bitew.Ulotne promienie słońca dotknęły pomarszczonej twarzy Leroniki. Vor przypomniał sobie, jak wyglądała, gdy zobaczył ją po raz pierwszy, podającą piwo krasnorostowe i jedzenie w tawernie na Kaladanie.Leronicą poruszyła się i otworzyła oczy. Vor pochylił się i pocałował ją w czoło. Przez chwilę nie rozpoznawała go, ale potem skupiła wzrok i obdarzyła go melancholijnym uśmiechem. Jej ciemne, orzechowe oczy pozostały piękne — widział w nich głębię szczerej, bezinteresownej miłości, którą darzyła go przez te wszystkie dziesięciolecia. — Obejmij mnie, najdroższy — powiedziała głosem łamiącym się z wysiłku, który włożyła w tych kiłka słów. A potem Vor poczuł, jak osuwa się bezwładnie w jego ramionach, i serce ścisnęła mu rozpacz. Ostatnim tchem wykrztusiła jego imię, on zaś odpowiedział jej długim jak pieszczota szeptem.Nie mogąc już dłużej powstrzymać łez, zaczął cicho płakać.W drzwiach pojawił się Kagin. — Jest tutaj Quentin Butler — powiedział. — Chce się z tobą zo baczyć w jakiejś sprawie związanej z dżihadem i twierdzi, że to waż ne. — Potem, ujrzawszy matkę i łzy w oczach Voriana, zdał sobie sprawę, co się stało. Jego twarz pobladła. — Och, nie! — Podbiegł do Leroniki i ukląkł przy niej, ale się nie poruszyła. Vor nie chciał od niej odejść. Kagin wybuchnął głośnym, spazmatycznym szlochem i wyglądał tak żałośnie, że Vor oderwał się od Leroniki i objął ramieniem jego plecy. Przez chwilę syn patrzył na niego, łącząc się z nim w żalu. Do pokoju wszedł Estes i stanął jak wryty.— Odeszła — powiedział Vor. — Tak mi przykro.Patrzył z niedowierzaniem na dwóch ciemnowłosych, tak bardzo podobnych do siebie mężczyzn.Estes stał nieruchomo, niczym posąg wykuty z lodu. Kagin spojrzał zimno na ojca. — Idź i załatw swoje wojskowe sprawy z primero Butlerem — rzekł. — Tak było zawsze. Dlaczego miałoby być inaczej teraz, kiedy ona zmarła? Zostaw nas samych z matką. Odrętwiały, ledwie mogąc się ruszać, Vor podniósł się i powlókł do salonu. Stał tam na baczność Quentin Butler w wyprasowanym zielono-szkarłatnym mundurze oficera dżihadu. — Dlaczego pan tu przyszedł? — zapytał Vor głuchym głosem. — Potrzebuję teraz samotności. — Mamy kryzys, naczelny wodzu. Faykan i ja wróciliśmy właśnie z Corrina. Spełniają się nasze najgorsze obawy. — Wziął głęboki oddech. — Być może niecały miesiąc dzieli nas od całkowitego zniszczenia Ligi.

Ludziom, którzy wynaleźli myślące maszyny, nie przyszło do głowy, że przeistoczą się one w straszliwą, wymierzoną w nas broń. A tak właśnie się stało. Mechaniczny dżinn został wypuszczony z butelki.— Faykan Butler, wiec polityczny Podczas pospiesznie zwołanego kryzysowego posiedzenia Rady Dżihadu Quentin Butler wyczuwał rosnącą panikę. Widział ją na pobladłych twarzach przywódców politycznych, w ziemistej cerze Wielkiego Patriarchy i w zdumionej minie tymczasowego wicekróla. Przybyło tylu członków rady, ekspertów i gości z parlamentu, że grupa — zamiast w zwykłej sali — musiała się zebrać w plenarnej sali obrad. Wieści były tak straszne, że rada wiedziała, iż nie uda jej się długo utrzymać ich w sekrecie. — Zaraza nie wystarczyła — powiedział głośno Quentin w pełnej nie pokoju ciszy. — Teraz Omnius chce nam zgotować całkowitą zagładę.Odkąd pierwsi członkowie rady zobaczyli obrazy niewiarygodnie potężnej floty eksterminacyjnej Omniusa, zdawali sobie sprawę, że Liga nie będzie w stanie obronić się przed taką siłą.— Ojej, to nadchodzi w najgorszym możliwym momencie — rzekł w końcu Wielki Patriarcha. Łańcuch będący oznaką jego urzędu naj wyraźniej mu ciążył. — Jedno nieszczęście po drugim. Ponad połowa naszej ludności zmarła albo umiera z powodu wirusa. Społeczeństwa i władze pogrążone są w totalnym chaosie, wszędzie są uchodźcy i nie jesteśmy w stanie zaspokoić ich potrzeb, a teraz jeszcze ta flota przy gotowująca się do odlotu z Corrina. Co poczniemy?Quentin i Faykan poruszyli się niespokojnie w fotelach. Wielki Patriarcha powinien inspirować innych do działania, a nie biadolić i narzekać. Teraz, dla większej już widowni, odtworzyli nagrania, które zaledwie przed kilkoma dniami ich zaginające przestrzeń statki zwiadowcze zrobiły koło Corrina. Taktycy dżihadu i eksperci spośród gi-naskich najemników natychmiast zaczęli je analizować, ale wniosek był oczywisty. Omnius zamierzał rzucić wszystkie swoje siły do miażdżącej ofensywy przeciw i tak już osłabionej ludzkości. Przechwycone komunikaty jasno mówiły, co jest celem maszyn: Salusa Secundus. Osłupiali politycy nie byli w stanie wyrazić rozpaczy. Za mównicą obrazy holograficzne rozjaśnionych planet ukazywały stan pozostałych jeszcze sił Ligi, a strefy zaciemnione oznaczały układy gwiezdne wciąż objęte ścisłą kwarantanną. Epidemia zdziesiątkowała Armię Dżihadu. Od podboju Honru nie przeprowadzono ani jednej skoordynowanej akcji przeciw Omniusowi i chociaż wojsko miało mnóstwo statków wojennych, za mało było zdrowych żołnierzy, by je obsadzić. Dżihadyści, którzy nadal funkcjonowali, byli zbyt rozproszeni, pilnując kwarantanny i prowadząc operacje ratunkowe.— Może powinniśmy poprosić kogitora Vidada, żeby znowu omó wił… warunki przerwania działań wojennych — zasugerował przed stawiciel Hagala.Pojemnik z mózgiem Vidada spoczywał na specjalnym postumencie obok stołu rady, pod opieką dwóch podręcznych: starca o nazwisku Keats i nowo pozyskanego, niejakiego Rodane’a. — Kogitor nie opuszczał od lat Zimii — odezwał się Keats cicho — ale będzie chciał wrócić na Hessrę i skonsultować się z pozostałymi kogitorami.Wielki Patriarcha Boro-Ginjo obrócił się z niedowierzaniem do przedstawiciela Hagala.— Chce pan, żebyśmy się poddali Omniusowi? — zapytał.— A czy ktoś ma lepszy pomysł na to, jak możemy przetrwać?— Nie mamy na to czasu — rzekł wzburzony Faykan Butler. — Popatrzcie na te obrazy! Omnius jest gotowy do wysłania floty.Elektrofluid w pojemniku z mózgiem kogitora Vidada rozjarzył się na jasnoniebiesko i z przystawki głosowej popłynęły słowa filozofa:— Wobec tego zalecam ewakuację Salusy Secundusa. Siły maszyn nie mogą dotrzeć tu z Corrina wcześniej niż za miesiąc. Opuśćcie tę planetę, a wtedy Omnius nie odniesie zwycięstwa.— To ponad miliard ludzi! — jęknął tymczasowy wicekról. Przedstawiciel najemników z Ginaza głośno kaszlnął. — Po epidemii jest mnóstwo pustych planet, na które możemy wysłać tak wielu uchodźców — powiedział. — To nie do przyjęcia! — krzyknął Quentin, nie wierząc własnym uszom. — Nie możemy po prostu się ukryć. Nawet jeśli uda nam się na czas uciec z Salusy, nic nie powstrzyma Omniusa przed zajęciem jednego po drugim naszych osłabionych światów. Gdy ewakuujemy stolicę, Liga zginie. — Splótł i zacisnął dłonie, jakby coś dusił, po czym siłą woli przywrócił spokój na swojej przystojnej twarzy. — Jeśli kiedykolwiek był czas na podjęcie desperackiej, zdecydowanej akcji, to właśnie teraz. Wszystkie oczy zwróciły się na naczelnego wodza Voriana Atrydę, który siedział z boku podium. Mimo młodzieńczego jak zawsze wyglądu nie posiadał się z bólu i żalu po stracie żony, ale wyprostował się i jakoś pozbierał. — Zniszczymyje — rzekł głosem twardym jak stal. — To wszyst ko, co możemy zrobić. Niektórzy członkowie rady jęknęli, a tymczasowy wicekról zaniósł się prawie histerycznym śmiechem. — A to dobre! — zawołał. — Zatem rozwiązanie jest proste. Znisz czymy myślące maszyny. Powinniśmy byli pomyśleć o tym wcześniej! Naczelny wódz nawet nie drgnął. Quentin pomyślał o swojej miłości do Wandry i zrobiło mu się go żal. Tak, Leronica zmarła. Miał jednak nadzieję, że świadomość, iż żyła długo, pełnią życia, otoczona miłością rodziny, co

było rzadkie w tych niespokojnych czasach, przyniesie Vorowi pewną pociechę. Po stu latach dżihadu i zniszczeniach spowodowanych przez szerzącą się w zastraszającym tempie zarazę każdy kogoś opłakiwał.Vor trzymał się przepełniającej go złości jak kotwicy, szukając Czegoś, co mógłby zniszczyć i ukoić w ten sposób ból w sercu. Jego mundur, zwykle odprasowany i czysty, był wymięty i poplamiony. Quentin, w życiu zawodowym formalista, odnosił się z dezaprobatą do osób, które pozwalały sobie na poluźnienie osobistej dyscypliny, ale teraz udawał, że tego nie widzi. — Tak czy inaczej, musi to być nasza ostatnia bitwa. — Vorian Atryda podszedł do mównicy i czekał denerwująco długą chwilę. Przygniatała go cisza, kiedy zbierał myśli, przeciwstawiając złość żalowi. — Kto może wątpić, obejrzawszy obrazy ze zwiadu, że jest to całość sił militarnych maszyn? W minionych dwóch dniach wysłaliśmy jedenaście zwiadowczych zaginaczy przestrzeni na wybrane na chybił trafił Zsynchronizowane Światy i raporty ich pilotów potwierdzają ten wniosek. — Dwa statki zaginęły podczas tych misji, prawdopodobnie wskutek błędów w nawigacji, ale informacje dostarczone przez pozostałych zwiadowców były rozstrzygające. — Dowiedzieliśmy się, że z planet maszyn wycofane zostały floty obronne. Wszystkie. Omnius zebrał całą swoją potęgę na Corrinie, by zadać nam ten jeden, decydujący cios. — Chodzi mu o to, byśmy trzęśli się ze strachu przed tą flotą. — Wielki Patriarcha pokiwał ponuro głową. — Nie. Chodzi mu o to, byśmy zginęli. — Teraz Vor się uśmiechnął i ciągnął z większą mocą: — Ale Omnius nie zdaje sobie sprawy, że ta taktyka może się okazać jego słabością… jeśli zdołamy to wykorzystać. — O czym pan mówi? — rzekł tymczasowy wicekról 0’Kukovich. Zamiast odpowiedzieć politykowi, Vor popatrzył wprost na Quen-tina. Spojrzenie jego szarych oczu było ostre jak sztylet.— Nie widzicie? Łącząc siły do tego potężnego uderzenia, Omnius odsłonił się we wszystkich innych miejscach! Podczas gdy myślące maszyny będą leciały na nas w swoich ogromnych statkach, Armia Dźihadu może zaatakować wszystkie pozostałe Zsynchronizowane Światy, które praktycznie pozbawione są obrony!— A jak mamy to zrobić? — zawołał Wielki Patriarcha piskliwym niczym u dziecka głosem.— Musimy zrobić to, czego Omnius się nie spodziewa. — Vor skrzyżował ręce na piersi. — To jedyny sposób, w jaki ludzie mogą zwyciężyć.Quentin podniósł głos, przekrzykując szmer, który wypełnił salę, i starając się uciszyć członków rady. Wiedział, że Vor ma jakiś plan i że być może jest to jedyny plan, który ludzkość może przyjąć.— Proszę wyjaśnić, j a k to zrobić, naczelny wodzu. Jakiej broni możemy użyć przeciwko myślącym maszynom?— Atomowej. — Vorian potoczył wzrokiem po rozgorączkowanych słuchaczach. — Ogromnej liczby głowic jądrowych o wzmożonej pulsacyjnie sile rażenia. Możemy zamienić w radioaktywne zgliszcza każdy Zsynchronizowany Świat, tak jak zrobiliśmy to dziewięćdziesiąt dziewięć lat temu z Ziemią. Jeśli rodzaj ludzki wykaże wystarczającą odwagę, by ponownie użyć broni atomowej, to możemy systematycznie, planeta po planecie, zlikwidować Omniusa. Zniszczymy każde wcielenie komputerowego wszechumysłu, tak jak on zamierza zniszczyć nas.— Ale nie ma na to czasu! — ponownie zaczął zawodzić Xander Bo-ro-Ginjo, rozglądając się po twarzach oszołomionych członków rady w poszukiwaniu poparcia. — Maszyny na pewno przystąpią wkrótce do ataku! Widzieliśmy te obrazy.— Na razie ich flota pozostaje na Corrinie, jest nadal w stadium formowania. Może mamy jeszcze kilka tygodni, by się przygotować, zanim ruszą przeciw Salusie. A nawet kiedy już wystartują, lot tutaj — jak zauważył kogitor Vidad — zajmie im miesiąc — odparł Vor i czekał.Quentin spojrzał nagle na Faykana. Zaczęło do nich docierać, co obmyśla naczelny wódz Atryda.— Omnius dysponuje tylko statkami o standardowym napędzie! — powiedział.— Natomiast my mamy inne możliwości — rzekł Vor bezbarwnym, pozbawionym emocji głosem. — Miesiąc to mnóstwo czasu, wystarczy na zniszczenie Zsynchronizowanych Światów co do jednego… jeśli u żyjemy statków zaginających przestrzeń. Na każdym z tych światów możemy powtórzyć zwycięstwo, które odnieśliśmy na Ziemi, tyle że w wielokrotnie większej skali. Unicestwimy kolejno wszystkie wszechumysły, bez litości i wahania.Quentin wciągnął powietrze, rozpatrując konsekwencje tego posunięcia. — Ale zaginacze przestrzeni są zawodne — zaoponował. — Statysty ki VenKee Enterprises pokazują straty sięgające dziesięciu procent. Ilekroć nasza flota uda się na jakiś Zsynchronizowany Świat, straci my część statków. A twierdz Omniusa są setki. Skala strat będzie… przerażająca! Vor pozostał niewzruszony. — Lepsze to niż totalna zagłada. Podczas gdy flota Omniusa będzie się posuwać w żółwim tempie, ale nieubłaganie ku Salusie Secunduso-wi, przemkniemy obok niej i uderzymy na pozbawione obrony Zsynchronizowane Światy, metodycznie zmiażdżymy każdą planetę z tej listy, a na koniec zajmiemy się ich głównym światem. Kiedy dotrzemy na Corrina, flota maszyn będzie za daleko, by w porę zareagować. — A co z wszystkimi zniewolonymi ludźmi na Zsynchronizowanych Światach? — przerwał mu Xander Boro-Ginjo. — Czy nie powinniśmy ich wyzwolić? Jeśli urządzimy jądrową zagładę, wszyscy zginą. — Przynajmniej zginą wolni. — Pewien jestem, że będzie to dla nich wielka pociecha — mruknął 0’Kukovich, ale widział, że sala przychyla się do rozwiązania proponowanego przez Vora, więc zamilkł. Członkowie rady wydawali się przerażeni, ale pełni nadziei. Teraz mieli przynajmniej plan, który dawał im wątłą

szansę. — Zginie jeszcze więcej ludzi, jeśli nie będziemy działali zdecydowanie. — Vor promieniował straszną determinacją i pewnością siebie. — A Salusa Secundus tak czy inaczej zostanie zniszczony. Nie mamy wyboru. — Ale co z Salusą? Po prostu go opuścimy? — W głosie tymczasowego wicekróla brzmiała nieprzyjemna, płaczliwa nuta. — Poświęcenie Salusy Secundusa może być ceną, którą będziemy musieli zapłacić, by raz na zawsze zakończyć dżihad. — Vorian zmarszczył czoło, patrząc na pojemnik z mózgiem Vidada. — Kogitor ma rację: tymczasem musimy ewakuować tę planetę. Quentin poczuł ucisk w żołądku, ale starał się zachować obiektywizm. To mogło się udać. Była to straszna gra i bez względu na to, jak się zakończy, zostawi głębokie blizny na duszy ludzkości.— Nawet jeśli flocie maszyn uda się uderzyć na Salusę, nie będzie już żadnego wszechumysłu, który utrzymałby je razem, kiedy wykonają zaprogramowane zadanie — powiedział. — Nie będą miały przywództwa ani inicjatywy. Powinniśmy być w stanie łatwo je zlikwidować.— Tylko tyle pozostanie z całego zsynchronizowanego imperium — dodał Faykan.Podobnie jak Vorian Atryda, Quentin poczuł, że gotów jest posunąć się tak daleko, jak to będzie konieczne, by zakończyć ten konflikt, albo zginąć, próbując tego dokonać. Nawet niedawne cudowne odnalezienie wnuczki, Rayny, przypominało mu o jej rodzicach zmarłych na Parmentierze, o tych miliardach, które Omnius już zgładził.— Zgadzam się z naczelnym wodzem — rzekł. — To nasza jedyna szansa i nie wolno nam jej zaprzepaścić. Moi żołnierze z Armii Dżi- hadu zamustrująsię na ochotnika na zaginające przestrzeń statki wo jenne, chociaż wiedzą, jakie niesie to ze sobą ryzyko. Ponieważ jednak tylu dżihadystów zmarło podczas epidemii, nie wiem, czy uda nam się skompletować dostateczną liczbę załóg. Pomyślcie o tych wszystkich handżarach bombowych, które będą potrzebowały pilotów.Wielki Patriarcha wydął usta.— Jestem pewien, że znajdziemy dość martyrystów chętnych do uzupełnienia tych strat. Domagają się, by dano im szansę poświęcić życie w walce z maszynami.Potraktował to jako rozwiązanie dwóch problemów za jednym zamachem.— Na razie mogą pilotować zaginające przestrzeń statki zwiadow cze — zaproponował Faykan. — To ryzykowne, ale będziemy potrze bowali regularnych meldunków z Corrina. Nie ma innego sposobu, by zorientować się, kiedy siły robotów ruszą na nas. Gdy wystartuje flota Omniusa, zegar zacznie tykać.— Z przechwyconych statków aktualizacyjnych wiemy, że są pięćset czterdzieści trzy Zsynchronizowane Światy — zastanawiał się głośno Quentin, dokonując w myślach obliczeń. — Na każdą z tych planet będziemy musieli wysłać odpowiednio duże zgrupowanie, by mieć pewność, że zwyciężymy. To, że maszyny przesunęły swoje ciężkie jednostki na Corrina, nie oznacza, że nie podejmą walki. Będziemy potrzebowali tysięcy statków z minimalną załogą i eskadr bombowych w pełnej obsadzie, by zrzucić pulsacyjne ładunki jądrowe — rzekł Faykan. Zapierało mu dech na samą myśl o tym. — Skok z jednej planety na drugą, z tej na kolejną, a za każdym razem możemy stracić nawet jedną dziesiątą sił. — Z trudem przełknął ślinę. — Nie ma sensu czekać. Powinniśmy natychmiast rzucić do ataku to, co mamy, i zacząć Wielką Czystkę. — Vor uniósł brodę. — Tymcza sem musimy wykorzystać wszystkie zasoby Ligi i rozpocząć produk cję głowic jądrowych. Mamy pewien arsenał, ale potrzebujemy tych głowic więcej, niż ludzkość do tej pory zbudowała — i potrzebujemy ich zaraz. Musimy też zainstalować albo uruchomić, jeśli są już za montowane, zaginające przestrzeń silniki na wszystkich dostępnych statkach. W pierwsze misje trzeba będzie wysłać funkcjonujące zagi- nacze przestrzeni z floty, którą zarekwirowaliśmy z Xavierem przed sześćdziesięcioma laty na Kolharze. Na końcu sali wstało szybko dwóch odzianych w żółte szaty podręcznych, podnosząc pojemnik z mózgiem Vidada. — Kogitor jest bardzo zaniepokojony — oznajmił stary Keats. — Wróci na Hessrę, by omówić ten zwrot wydarzeń ze swoimi towarzyszami z wieży z kości słoniowej. — Omawiajcie to, jak chcecie — rzekł Vor tonem zabarwionym pogardą. — Nim dojdziecie do jakiegoś wniosku, będzie już po wszystkim. Niechaj tłuści ludzie i myślące maszyny zasiedlają sobie wygodne planety w tej galaktyce. My wolimy wymarłe, leżące na uboczu miejsca, gdyż pobudzają one nasze organiczne mózgi i czynią nas niezwyciężonymi. Nawet kiedy moje cymeki podbiją już wszystko, te opuszczone planety będą naszymi ulubionymi miejscami.— generał Agamemnon, Nowe pamiętniki Tytani za szybko zabili pięciu kogitorów z wieży z kości słoniowej i teraz generał Agamemnon żałował, iż dał się porwać chęci zemsty. „Po tylu dziesiątkach lat, podczas których czułem się ścigany i bezsilny, powinienem był się delektować podbojem” — wyrzucał sobie. Zbyt późno pomyślał, jak przyjemnie byłoby przeprowadzać wiwisekcję starożytnych mózgów, usuwając kawałek po kawałku szarą materię i wymazując ze zwojów mózgowych każdy ślad myśli. Albo też Junona mogłaby dodać do ich elektrofluidu jakieś wywołujące ciekawe efekty substancje i wspólnie obserwowaliby niezwykłe reakcje.

Niestety, wszyscy kogitorzy zostali już zniszczeni. Cóż za głupia k rótkowzroczność.Toteż kiedy troje Tytanów umocniło swe panowanie na Hessrze, z braku lepszych obiektów musiało się zadowolić torturowaniem pojmanych podręcznych, ludzi, którzy poświęcili życie opiece nad kogito-rami. Wszystkich ich uwolniono od ciężaru ciał, z ich czaszek — niczym dojrzałe owoce — wyrwano mózgi i umieszczono je w przeznaczonych dla cymeków pojemnikach ochronnych. Zostali niewolnikami, ulubionymi zwierzątkami, obiektami eksperymentów.Jako że początkowo odmówili współpracy ze zwycięzcami, owym hybrydom, podręcznym-neocymekom, zainstalowano zmodyftkowane myślowody, zestawy powodujących cierpienie igieł wbitych w obnażoną tkankę mózgu. Stojąc na szczycie wieży, wysoko ponad lodową pokrywą, generał Tytanów zogniskował włókna optyczne, obracając wieżyczkę z głową i lustrując smętny krajobraz podbitej planetoidy. W miejscach, w których spod lodowca wystawały szare lub czarne skały, widać było dziwne niebieskie plamy. W szczelinach w prastarym lodowym murze znalazły sobie siedzibę porosty i odporne mchy, przekształcając mdłe światło słoneczne w ilości energii wystarczające do przetrwania. Co jakiś czas od lodowca odrywały się bryły i rozgałęzione niebieskie porosty, wystawione na mroźne powietrze, szybko marniały. Agamemnon przejrzał pobieżnie część zapisków dotyczących produkcji elektrofluidu i traktatów ułożonych przez kogitorów w ciągu tysiącleci. Wynikało z nich, że minerały i inne pierwiastki śladowe z porostów łączyły się z wodą z podziemnych strumieni Hessry. W leżących głęboko pod czarnymi starożytnymi wieżami laboratoriach i komorach fabrycznych mnisi wykorzystywali tę wodę do wytwarzania bogatego w składniki odżywcze elektrofluidu.Od tysiąca lat Agamemnon i jego cymeki potrzebowali regularnych dostaw tego płynu, by zachować świeżość i bystrość umysłów, a kogitorzy utrzymywali z cymekami niepewne, neutralne stosunki, które pozwalały, mimo ich dobrowolnej izolacji, na nielegalny handel podtrzymującą życie cieczą.Ale generał Tytanów nie lubił nikomu niczego zawdzięczać. Zwycięskie cymeki skonfiskowały urządzenia produkcyjne i „mocno zachęcały” przemienionych w neocymeki podręcznych do dalszego wytwarzania energetyzującej substancji.Do pokoju obserwacyjnego na szczycie wieży wszedł z łoskotem inny Tytan w swej formie kroczącej. Agamemnon rozpoznał Dantego, który zatrzymał się i czekał, aż generał go przyjmie.— Zakończyliśmy analizę obrazów Richese i Beli Tegeuse, które ostatnio zrobiły neocymeki — oznajmił. Przerwał, upewniając się, że wódz słucha go z uwagą. — Wiadomości nie są dobre. W tych czasach wiadomości nigdy nie są dobre — odparł Agamemnon. — O co chodzi? — Po naszym odwrocie powróciły siły Omniusa i spustoszyły obie planety, zabijając resztę ludzi, którzy nam kiedyś służyli. Wcześniej uciekły wszystkie neocymeki, co, jak przypuszczam, jest małą pocie chą, ale bez zniewolonych ludzi nie mamy już żadnych rezerw do tworzenia neocymeków. Agamemnon poczuł złość i zniechęcenie. — Teraz, kiedy hrethgirzy skręcają się i padają jak muchy z powodu tej okropnej zarazy Yoreka Thurra, Omnius może znowu zwrócić na nas uwagę. Nastały ponure czasy, Dante. Myślące maszyny zniszczyły naszą ostatnią dużą planetę i tkwimy tu teraz jak w pułapce, bez zwolenników, bez możliwości zniewolenia jakiejkolwiek populacji, zaledwie około setki neocymeków, kilkunastu przekształconych mnichów… i troje Tytanów. — Jego ramiona armatnie drgnęły, jakby podświadomie chciał wybić dziurę w murze wieży. — Zamierzałem ustanowić nową erę Tytanów, ale tropią nas myślące maszyny, polują na nas ludzie i te ich przeklęte czarodziejki. Spójrz, co z nas zostało! Kto teraz poniesie sztandar naszej rebelii? — Wśród neocymeków jest wielu kandydatów. — Potrafią wykonywać rozkazy, ale nie są w stanie opracować zwycięskiej strategii. Żaden z nich nie ma zadatków na dowódcę. Zostali wychowani w niewoli i przyłączyli się do nas w nadziei na wieczne życie. Do czego się nadają? Potrzebuję wojownika, wodza. — Na razie jesteśmy tu bezpieczni, generale. Omnius nie wie, gdzie nas znaleźć. Być może powinniśmy po prostu zadowolić się Hessrą. Agamemnon odwrócił wieżyczkę z głową. Jego włókna optyczne płonęły.— Historia rzadko zauważa tych, którzy są zadowoleni.Kiedy obaj Tytani patrzyli na morze gwiazd, sieć Agamemnona połączyła się z zewnętrznymi czujnikami i namierzyła sygnał nieoczekiwanego zbliżającego się statku. Z zaciekawieniem skupił się i czekał na potwierdzenie.W centrum kontroli, urządzonym w głównej sali, w której zabili pięciu kogitorów, była Junona. Jak się spodziewał, przez bezpośrednią komlinię dotarł do pojemnika z jego mózgiem jej słodki, zsyn-tetyzowany głos. — Agamemnonie, mój ukochany, mam dla ciebie niespodzian kę… gościa. Dante, na tej samej częstotliwości, zareagował z rezerwą. — Czy Omnius już nas znalazł? Musimy wynieść się stąd i znowu ukryć? — Mam dość ukrywania się — rzekł Agamemnon. — Kto to jest, Junono? — Ależ to ostatni z naszych kogitorów z wieży z kości słoniowej, Vidad, powraca do domu — zabrzmiał radośnie jej głos. — Przekazuje pozdrowienia swoim pięciorgu towarzyszom. Niestety żaden z nich nie może mu odpowiedzieć.

Agamemnon poczuł, jak przez burzący się elektrofluid jego mózg zalewa fala podniecenia. — To rzeczywiście niespodzianka. Vidad nie wie, że pozostali ko-gitorzy nie żyją! — Twierdzi, że ma pilne wiadomości, i prosi o natychmiastowe zebranie — powiedziała Junona. — Może w końcu odkrył dowód na jakieś starożytne twierdzenie matematyczne — zasugerował sarkastycznie Dante. — Nie mogę się doczekać, kiedy to usłyszę. — Zróbcie zasadzkę — rozkazał Agamemnon. — Chcę wziąć ostatniego kogitora żywcem. Potem… nie będziemy musieli się spieszyć. Podczas długiej podróży z Salusy Secundusa Vidad był pochłonięty niedającymi mu spokoju myślami. Podstawą istnienia kogitorów z wieży z kości słoniowej była izolacja, niemieszanie się do spraw innych. Zarówno wszechumysł, jak i ludzie byli istotami czującymi, inteligentnymi formami życia, chociaż funkcjonującymi na diametralnie różnych zasadach. Kogitorzy nie mogli brać czyjejkolwiek strony w tym konflikcie. Kiedy pozwolili Serenie Butler przekonać się do zmiany swojego tradycyjnego stanowiska, skończyło się to katastrofą. W konsekwencji na następnych sześćdziesiąt lat dżihad rozgorzał ze zdwojoną siłą. Jednak teraz Vidad wiedział, że ludzie zamierzają zniszczyć wszystkie wcielenia Omniusa. C2y neutralność wymagała całkowitego niezaangażowania, skoro w grę wchodziło unicestwienie czującej istoty? A może upoważniało to ich do starannego utrzymywania równowagi sił? Vidad nie mógł decydować o tym sam. Sześciu kogitorów two-rzyło jedność, grupę dyskusyjną, która ogarniała praktycznie całą ludzką mądrość. Spieszył na Hessrę, by poruszyć tę kwestię. Po odpowiednio długiej debacie kogitorzy osiągną konsensus w sprawie tego, co należy zrobić.Odleciał natychmiast po tym, jak Rada Dżihadu podjęła decyzję. Nie wiedział, ile ma czasu.Szybki statek pilotowało dwóch jego wiernych podręcznych. Ro-dane był nowym mnichem, którego Vidad wyuczył podczas lat spędzonych w Zimii. Keats, bardzo stary, ale nadal sprawny, został dawno temu zwerbowany przez Wielkiego Patriarchę Ginjo i od prawie siedemdziesięciu lat służył kogitorom z wieży z kości słoniowej; wydawało się, że jest bliski kresu życia i jego podróż na Hessrę będzie ostatnia. Wielu z pierwszych podręcznych zwerbowanych przez Ibli-sa Ginjo już zmarło i zostało pogrzebanych w szczelinach wolno pełznących lodowców. Kogitorzy będą wkrótce potrzebowali nowych ochotników.Po drodze Vidad codziennie zastanawiał się nad ważkim problemem planowanych przez Ligę uderzeń jądrowych. Przed dotarciem na skutą lodem planetoidę nie doszedł do żadnego możliwego do obrony wniosku. Przesłał bezpośrednie komunikaty pozostałym pięciu kogitorom w cytadeli, ale o dziwo, nie otrzymał odpowiedzi.Kiedy Rodane skierował statek w dół, Keats wyjrzał przez okno kokpitu.— Coś się tam stało — powiedział swoim chropawym głosem. — Lód wokół wież został usunięty. Widzę kratery, które wyglądają jak leje po… wybuchach. Proponuję, żebyśmy zbliżali się ostrożnie.— Musimy ustalić, co się wydarzyło — odparł Vidad. Młodszy pilot zatoczył koło wokół cytadeli, w której normalnieby wylądowali. Chociaż jego oczy były stare i załzawione, to Keats pierwszy dostrzegł zasadzkę. — Maszyny, artyleria… cymeki! Wynośmy się stąd! Rodane, zakłopotany, zerknął na pojemnik z mózgiem kogitora, czekając na dodatkowe rozkazy. Poruszył sterami, ale nie dość szybko. Gdy tylko zmienił się kurs statku, ze swoich kryjówek w lodzie i pod cytadelą wyłoniły się cymeki. W górę wystrzeliły ich formy latające, a z ukrytych schronów wysunęły się formy kroczące, wznosząc ramiona armatnie i otwierając ogień.Kiedy wokół zaczęły się rozrywać pociski, jednostką wstrząsnęły fale uderzeniowe. Młody pilot robił niepewnie uniki do przodu i do tyłu, ale Keats wyrwał mu stery i przeszedł do ostrzejszych manewrów. — Twoja ostrożność nas zabije, Rodane — powiedział. W końcu przez trzeszczącą komlinię, na której Vidad spodziewał się usłyszeć towarzyszy, dotarł gorączkowy komunikat. Był to po prostu sygnał elektroniczny, który odkodowały pokładowe systemy łączności. Starożytny filozof nie rozpoznał tonu ani fleksji, lecz słowa były porażające. Przekazywał je jeden z podręcznych. — Hessrę zajęli Tytani! Zabili pięciu kogitorów i wielu podręcz nych… oprócz nielicznych z nas, którzy i tak nie żyją. Zostaliśmy za mienieni w cymeki, zmuszeni do służenia im. Kogitorze Vidadzie, jesteś ostatni. Uciekaj! Nade wszystko musisz pozostać żywy…Potem w komlinii rozległy się odgłosy walki i wrzask, powtarzający się krzyk bólu przesłany w głąb nieczułego wszechświata.Pędziły ku nim trzy formy latające cymeków, miotając pociski i starając się ich strącić. Na otwarty lód wyległy większe formy kroczące. Jedno z tych monstrualnych cielsk było tak ogromne, że musiało należeć do Tytana. Wszędzie wokół widać było błyski eksplozji.Keats wyciskał maksymalną moc z silników małego statku, nie oszczędzając paliwa i nadając mu coraz większe przyspieszenie, by wydostać się poza Hessrę. Chociaż Vidada chronił pojemnik, kogi-tor wiedział, że stare, kruche ciało podręcznego nie wytrzyma bezlitosnego przyspieszenia.— Umrzesz — powiedział.— Ale ty… będziesz żył — zdołał wykrztusić Keats, zanim stracił świadomość. Nie mógł oddychać przy takiej prędkości. Kilka jego kości pękło. Natomiast Rodane był młody i zdrowy. On przetrwa. Vidad potrzebował tylko jednego sługi. Lecąc

automatycznie ustawionym kursem ucieczki, oddalili się od zamarzniętej Hessry i skierowali w głąb przestrzeni. Dysponujące formami o krótkim zasięgu cymeki zostały z tyłu i słały za nimi wściekłe przekleństwa. Stare ciało Keatsa leżało w jego fotelu w kokpicie w owym szczególnym stężeniu pośmiertnym, ale młodszy podręczny, z trudem oddychając, nadal walczył o życie. Kiedy dotarli na obrzeża układu, przyspieszenie automatycznie się wyłączyło i Rodane odzyskał przytomność. Szeroko otwartymi oczami patrzył ze smutkiem na swojego wiekowego towarzysza, który oddał życie za to, by kogitorowi udało się uciec.— Dokąd się teraz udamy, Vidadzie? — zapytał głosem zabarwio nym paniką.Kogitor pomyślał o swoich pięciu druhach zamordowanych przez cymeki, które opanowały Hessrę, by — co oczywiste — ukryć się przed Omniusem. Vidad był teraz jedynym filozofem, który mógł podjąć decyzję dotyczącą tego, jak zareagować na nieuchronnie zbliżającą się atomową zagładę zaplanowaną przez Voriana Atrydę. Był obiektywny, neutralny, inteligentny… Był też kiedyś człowiekiem. Jak mógłby nie czuć choćby śladu dawno zapomnianych emocji, wiedząc, co cymeki zrobiły z jego towarzyszami? Chęci… zemsty? Miał jeszcze jeden powód, by porozmawiać z wszechumysłem.— Nastaw kurs na Corrina — polecił Rodane’owi. Przez wszystkie lata dżihadu wiedzieliśmy, że musimy być przygotowani na każdy atak. W końcu jednak zawsze się okazuje, że przygotowania nie wystarczą. Musimy być gotowi do działania.— naczelny wódz Vorian Atryda, przemówienie do Rady DżihaduChociaż po śmierci Leroniki Vor czuł w środku ciemną pustkę tak ogromną jak przestrzeń kosmiczna, nie miał czasu na żałobę. Miał czas tylko na to, by być naczelnym wodzem.I uratować rodzaj ludzki. W Armii Dżihadu trwały już gigantyczne przygotowania. Zaginające przestrzeń statki, w większości pilotowane przez ochotników spośród martyrystów, śmigały w okolice Corrina, dostarczając regularnie raporty o postępach potężnej floty zgromadzonej przez Omniusa. Kiedy hordy robotów wylecą z układu czerwonego olbrzyma, ludzie dowiedzą się, że zaczęło się odliczanie. Inne zaginacze przestrzeni skakały z planety na planetę, niosąc wiadomości i wzywając ocalałych ludzi do działania. Dziesiątki z nich zaginęły bez śladu, ale zostało dosyć posłańców, by utrzymać komunikację. Jeszcze nigdy światy Ligi Szlachetnych nie dostawały tak aktualnych informacji.Wracając ze spustoszonego przez zarazę Parmentiera, Vor i Abu-lurd przywieźli Raynę do Zimii. Jej wuj Faykan szybko zaopiekował się nią. Był w bardzo bliskich stosunkach z Rikovem i uznał ocalenie jego córki za cud. Mimo iż wypadły jej wszystkie włosy, przeżyła. Chwilami Vor myślał cynicznie, że Faykan kierował się głównie chęcią wykorzystania dziewczyny dla swoich celów politycznych, jako symbolu tego, że ludzie mogą pokonać zarazę zesłaną przez Omniusa.„Być może to pomoże” — konkludował te rozmyślania. Podczas gdy układano w całość różne elementy Wielkiej Czystki, zbierano olbrzymią flotę i nanoszono na gwiezdne mapy współrzędne wszystkich Zsynchronizowanych Światów, naczelny wódz powierzył Faykanowi i Abulurdowi graniczące z niemożliwością zadanie ewakuowania ludności Salusy Secundusa. Dołożył starań, by jego synowie i ich rodziny znaleźli się w pierwszej grupie przenoszonych w bezpieczne miejsce. Potem, wiedząc, że sprawa jest w rękach kompetentnych ludzi, skoncentrował się na głównym celu. Odległe kolharskie stocznie pracowały dzień i noc, wyposażając balisty i niszczyciele Ligi w nowe silniki. Norma Cenva, nigdy nie tracąc wiary w użyteczność zaginających przestrzeń urządzeń, nalegała od lat, by na wielu dużych statkach zamontować te jednostki napędu, choćby nigdy z nich nie skorzystano. Teraz Vor podziwiał jej dalekowzroczność.Zebrano i załadowano na statki Armii Dżihadu cały istniejący arsenał pocisków i bomb atomowych, a na wszystkich przemysłowych planetach Ligi gorączkowo konstruowano nowe głowice jądrowe. „Powinniśmy byli lepiej planować — myślał Vorian, podobnie jak wielu innych. — Powinniśmy byli to przewidzieć. Powinniśmy być gotowi”.Pierwszych kilkadziesiąt zaginających przestrzeń jednostek wojennych wyposażono w broń atomową i obsadzono ochotnikami, którzy mieli pilotować handżary bombowe. Byli szpicą, którą wysłano niezwłocznie, by rozpocząć niszczenie wszystkich wcieleń wszechumysłu.W końcu, trzy tygodnie i trzy dni po powrocie Quentina i Faykana z alarmującymi wieściami z Corrina, dotarł do Zimii martyrysta, pilot zaginającego przestrzeń statku zwiadowczego. Tak mu się spieszyło, że omal nie rozbił się przy lądowaniu. Z wiadomością, którą przywoził, pospieszyły dwa zaginacze przestrzeni, ale dotarł tylko ten.— Maszyny ruszają! — oznajmił. — Omnius wysłał flotę eksterminacyjną.Wysłuchawszy tego meldunku, Vor uciszył okrzyki przerażenia oficerów dżihadu zebranych w kwaterze głównej. Skinął tylko głową i spojrzał na kalendarz, odnotowując w myśli datę wylotu robotów.Czy kogitorzy są, jak twierdzą, całkowicie neutralni? A może „neutralność” jest tylko eufemizmem na określenie jednego z największych w dziejach ludzkości aktów tchórzostwa?— Naam Starszy, pierwszy oficjalny historyk dżihadu Po planowym wylocie floty eksterminacyjnej Erazm i wszechumysł mieli niewiele do roboty na Corrinie. Niezwyciężona armada była w drodze już od sześciu dni, podążając zaprogramowanym kursem na Salusę Secundusa. Statki były powolne, ale nieubłaganie parły naprzód. Omnius nie widział potrzeby się spieszyć. Plan został wcielony w życie i rezultaty były nieuniknione.

W swojej wspaniałej willi robot dyskutował z Omniusem o obrazie, namalowanym z polotem górskim pejzażu.— To oryginalne dzieło sztuki, wykonane przez jednego ze zniewo lonych ludzi — mówił. — Uważam, że ma on wielki talent.Erazm był zdumiony umiejętnościami niewolnika, sposobem, w jaki zmieszał farby. Teraz, kiedy wszechumysł miał w sobie niezależną osobowość robota, być może zacznie rozumieć niuanse.Spoglądając przez jedno ze swoich patrzydeł na malowidło, Omnius nie mógł jednak pojąć, dlaczego robot tak się nim zachwyca.— To przedstawienie jest fizycznie niedokładne w czterystu trzydziestu jeden szczegółach — powiedział. — Sam akt malowania jest prawie pod każdym względem gorszy od konkretnych sposobów obrazowania. Dlaczego cenisz to… dzieło sztuki?Gdyż trudno je zrobić — odparł Erazm. — Proces twórczy jest złożony, a ludzie są w tym mistrzami. — Skierował włókna optyczne na obraz, analizując w jednej chwili wszystkie pociągnięcia pędzla i chłonąc interpretacyjny charakter dzieła. — Codziennie patrzę na to i podziwiam. Aby lepiej zrozumieć proces twórczy, przeprowadziłem nawet sekcję mózgu artysty, ale nie znalazłem szczególnych różnic. — Sztukę tworzy się łatwo — rzekł Omnius. — Przeceniasz jej znaczenie. — Proponuję, żebyś sam spróbował tworzenia, zanim wydasz taki osąd. Zrób coś przyjemnego i oryginalnego, a nie kopię jakiegoś dzieła istniejącego w twojej bazie danych. Sam się przekonasz, jakie to trudne. Niestety, Omnius przyjął wyzwanie.Dwa dni później Erazm stał w zdumiewająco przemienionej Wieży Centralnej, która była teraz pretensjonalnym, zwieńczonym złotą kopułą pałacem. By wykazać się dopiero co odkrytym kunsztem artystycznym, wszechumysł zapełnił wieżę mechanicznymi rzeźbami i bibelotami wykonanymi z błyszczącego metalu, tęczowego lśniopla-zu i materiałów tekitowych. Nie było tam ani jednego przedstawienia człowieka. Omnius zrobił to wszystko szybko, jakby chciał udowodnić swoje twierdzenie, że twórczość jest prostą umiejętnością, którą można przetworzyć cyfrowo i którą można opanować.Zauważywszy brak weny i wiedząc, że wszechumysł nie widzi różnicy między swoją pracą a prawdziwym dziełem sztuki, Erazm nie dał się jednak przekonać. Gilbertus, który nigdy nie twierdził, że jest artystą, spisałby się lepiej. Może nawet klon Sereny Butler… Udając zainteresowanie, niezależny robot przyglądał się jednej ze ścian pałacu. Znajdował się na niej ogromny, ujęty w złotą ramę obraz wideo pokazujący nowe mechaniczne dzieła Omniusa, elasto-metalowy kalejdoskop modernistycznych form. Bazując na swoich plikach i doświadczeniu, Erazm zorientował się, że ten projekt artystyczny jest kopią oszałamiająco twórczych rozwiązań, które można było znaleźć w muzeach, galeriach i domach ludzi.„Uważam, że jest to zupełnie bez polotu — pomyślał. — Bez inwencji i wtórne”.W końcu pokręcił z dezaprobatą głową, naśladując ruch, który podpatrzył u ludzi.— Nie podoba ci się moja sztuka? — zaskoczył go Omnius, trafnie interpretując to zachowanie. — Tego nie powiedziałem. Uważam, że jest… interesująca. — Erazm nie powinien nigdy pozwolić sobie na taką nieostrożność, skoro zawsze były koło niego, zawsze obserwowały go patrzydła. — Sztuka jest subiektywna. Staram się nieudolnie zrozumieć twoje dzieło. — I dalej się staraj. Muszę zachować pewne rzeczy w tajemnicy przed tobą. — Wszechumysł wyemitował gromki, ale krótki śmiech, który był nagraniem jednego z niewolników. Erazm się do niego przyłączył.— W twoim śmiechu wyczuwam fałsz — stwierdził Omnius. Robot wiedział, że potrafi tak modulować każdy wydawany przezsiebie dźwięk, tak się zachować, by osiągnąć pożądany skutek. „Czyżby Omnius usiłował zastawić na mnie sidła lub wprawić mnie w zakłopotanie? — zastanawiał się. — Jeśli tak, to niespecjalnie mu to wychodzi”.— Chciałem powiedzieć, że jest to autentycznie twoje — rzekł Erazm, przedstawiając dostatecznie neutralną opinię.Zanim dyskusja zdążyła się rozwinąć, Omnius zmienił temat.— Do Wieży Centralnej zbliża się obcy statek — oznajmił.Do układu Corrina weszła niezapowiedziana jednostka, deklarując neutralność, mimo iż jej kształt zdradzał, że jest z Ligi.— Przybywa kogitor Vidad z ważnymi informacjami dla Omniu-sa — brzmiał przekaz. — Koniecznie musisz je usłyszeć.— Wysłucham tego, co kogitor ma do powiedzenia, zanim wyciągnę wnioski — rzekł wszechumysł. — Zawsze mogę go później zabić, jeśli tak postanowię.Wkrótce otworzyły się masywne drzwi złotej wieży i pod eskortą robotów wartowniczych wszedł drżący człowiek w żółtej szacie. Młody mężczyzna był posiniaczony i zmęczony po ponad tygodniu podróży statkiem poruszającym się z największym przyspieszeniem, jakie mogło znieść jego kruche ciało. Z trudem niósł wypełniony elektro-fluidem pojemnik zawierający mózg starożytnego filozofa, chociaż mógł go z łatwością trzymać jeden z robotów. Żółto odziany człowiek sprawiał wrażenie tak wyczerpanego, że ledwie trzymał się na nogach. — Minęło wiele lat, odkąd rozmawiałeś z nami, kogitorze Vidadzie — rzekł Erazm, podchodząc do niego jak ambasador. — A rezultaty tych rozmów nie były dla nas korzystne. — Nie były korzystne dla żadnej ze stron. My, kogitorzy z wieży z kości słoniowej, popełniliśmy poważny błąd. — Głos dobiegł bezpośrednio z przystawki umieszczonej na boku pojemnika. — Dlaczego miałbym ponownie cię wysłuchać? — Omnius tak zmodulował siłę głosu, że od grzmiących słów zadrżały ściany pomieszczenia.

— Ponieważ przywożę ważne dane, których ci brakuje. Wróciłem niedawno na Hessrę po to tylko, by odkryć, że Tytan Agamemnon i jego cymeki założyli tam swoją nową bazę. Zabili pięciu moich towarzyszy, przejęli laboratoria produkujące elektrofluid i zniewolili naszych podręcznych. — A więc to tam ukryli się Tytani po opuszczeniu Richese — rzekł Erazm do Omniusa. — To faktycznie cenna wiadomość. — Dlaczego przybywasz tutaj, by ujawnić tę informację? — zapytał wszechumysł. — Z twojej strony angażowanie się w nasz konflikt jest nielogiczne. — Chcę, by cymeki zostały zniszczone — odparł Vidad. — Ty możesz to zrobić. Erazm był zaskoczony.— Tak mówi oświecony kogitor? — Kiedyś byłem człowiekiem. Pozostałych pięcioro kogitorów było przez ponad tysiąc lat moimi towarzyszami. Tytani ich zamordowali. Czy to dziwne, że pragnę zemsty? Zmęczony podręczny z trudem utrzymywał ciężki pojemnik. — Obecnie moja flota wykonuje inne zadanie. — Omnius ciągle się zastanawiał. — Po odniesieniu sukcesu dowódcy robotów wrócą tu po następny program. Wtedy każę im polecieć na Hessrę. Cały czas mają polecenie niszczenia wszystkich cymeków i schwytania pozostałych zbuntowanych Tytanów. — Nowa sytuacja najwyraźniej podobała się wszechumysłowi. — Wkrótce, kiedy zostaną pokonani hrethgirzy i cymeki, wszechświat będzie mógł dalej podążać racjonalną i wydajną drogą pod moim mądrym przewodem. Sytuacja jest bardziej skomplikowana — kontynuował Vidad, niezmieniając tonu swojego syntetycznego głosu. — Już wiele tygodni temu Liga odkryła twoją potężną flotę. Gdy opuszczałem Zimie, śledzili jej postępy. Wiedzą też, że inne Zsynchronizowane Światy nie są bronione. — Szybko opisał plan Rady Dżihadu, by zadać serię błyskawicznych uderzeń jądrowych z wykorzystaniem wyjątkowej prędkości silników zaginających przestrzeń. — Prawdę mówiąc, pierwsze ataki pociskami pulsacyjno-jądrowymi przeprowadzono prawdopodobnie krótko po moim odlocie, a w podróży z Salusy na Hessrę i z Hes-sry na Corrina spędziłem ponad miesiąc. Na pewno teraz, kiedy tu rozmawiamy, Wielka Czystka trwa w najlepsze. Dlatego musisz być przygotowany na to, że w każdej chwili i w każdym miejscu może nastąpić uderzenie atomowe. Z rosnącym niepokojem Erazm rozwijał scenariusze i konsekwencje wydarzeń. Od dawna podejrzewali, że firethgircy mają dostęp do jakiegoś sposobu natychmiastowego przemieszczania się w przestrzeni. Uzbrojona w głowice jądrowe ludzka flota mogła już unicestwić wiele Zsynchronizowanych Światów. Po odlocie sił eksterminacyjnych nawet Corrin był bezbronny wobec takiego ataku.— Interesujące — rzekł wszechumysł, przetwarzając szczegóły. — Dlaczego ujawniasz te plany? Kogitorzy twierdzą, że są neutralni, a teraz ty zdajesz się stawać po naszej stronie… chyba że to jakiś podstęp.— Nie mam żadnych ukrytych powodów — odparł Vidad. — Jako neutralni, kogitorzy nigdy nie chcieli widzieć ani zagłady myślących maszyn, ani ludzi. Moja decyzja jest całkowicie zgodna z tą filozofią.Erazm patrzył na artystyczne światła zapalające się wokół niego w wieży, wiedząc, że Omnius już przesyła instrukcje podległym mu maszynom, czyni przygotowania do obrony i wyprawia najszybsze dostępne teraz statki. — Jestem głównym Omniusem — rzekł wszechumysł. — Mając na celu moje samozachowanie, muszę odwołać flotę dla obrony Corrina. Całą flotę. Jeśli inne Zsynchronizowane Światy stawią dostateczny opór, by opóźnić ofensywę ludzi, to istnieje większe od zera prawdo podobieństwo, że część moich najszybszych jednostek zdąży wrócić, nim będzie za późno. Nie będę podejmował ryzyka w walce z irracjonalnymi hrethgirami. Kiedy zgromadzę z powrotem statki dla obrony Corrina, ludzie nie ośmielą się na mnie uderzyć. Erazm wiedział, że trzeba będzie czasu, by wysłać wiadomość ogromnej flocie, która wystartowała przed ośmioma już dniami, i jeszcze więcej, by zawrócić potężne statki, których prędkość ograniczały tradycyjne silniki. „Może go nie wystarczyć” — pomyślał. W gorączce zmagań wojennych nawet najtwardszy wojownik może ronić łzy z powodu tego, co musi robić. — naczelny wódz Vorian Atryda, Pamiętniki wojenne Podczas gdy flota robotów posuwała się w stronę Salusy, Armia Dżihadu kontynuowała Wielką Czystkę, likwidując pozbawione obrony Zsynchronizowane Światy. Kiedy skończy się ta rozgrywka, nie będzie już albo ludzi, albo myślących maszyn. Nie mogło być innego wyniku. Vorian Atryda był na mostku swojego zmodernizowanego statku flagowego LS Zwycięstwo Sereny. Naprężył wszystkie mięśnie, gdy uruchomiono silniki Holtzmana.— Przygotować się do odlotu — powiedział. — Omnius czeka.Liczni rekrutujący się spośród martyrystów członkowie załogi zaintonowali przed pierwszym skokiem żarliwą modlitwę. Natomiast Vorian wolał polegać na unowocześnionym, zaplombowanym systemie nawigacyjnym, który Norma Cenva zainstalowała w tajemnicy przed Radą Dżihadu na kilku najlepszych jednostkach. Zawsze był praktycznie myślącym dowódcą.— W imię Boga i świętej Sereny! — krzyknęła chórem załoga.Naczelny wódz kiwnął uspokajająco głową pobladłemu sternikowi. Wydał rozkaz, a potem mimo woli zamknął oczy, gdy

zgrupowanie skoczyło w niebezpieczną pustkę zagiętej przestrzeni. Zawsze był przygotowany na śmierć w bitwie z maszynami. Miał jednak nadzieję, że nie zakończy życia zagubiony w kosmosie albo trafiwszy przypadkiem w asteroidę. Przed kilkudziesięcioma laty prototypowe skomputeryzowane systemy nawigacyjne Normy radykalnie zwiększyły bezpieczeństwo podróżowania zaginaczami przestrzeni, ale nerwowa Rada Dżihadu zabroniła ich używania. Mimo to Vor porozmawiał z Normą na osobności w stoczniach VenKee Enterprises, gdzie montowano w jednostkach dżihadystów silniki Holtzmana, i na jego bezpośredni rozkaz uczona dyskretnie zainstalowała ostatnie dwanaście urządzeń opartych na pracy komputerów w systemach nawigacyjnych wybranych zaginaczy przestrzeni. Vor nie zamierzał pozwolić, by przesądy zmniejszyły jego szanse na zwycięstwo. Od kilku tygodni, w miarę jak przygotowywano statki, uzbrojenie i załogi, w głąb terytoriów zsynchronizowanych przenikało zgrupowanie za zgrupowaniem. Ogółem Armia Dżihadu zgromadziła na potrzeby Wielkiej Czystki ponad tysiąc jednostek. Flotę podzielono na dziewięćdziesiąt zgrupowań bojowych. Trzon każdego stanowiło dwanaście dużych statków, każde też otrzymało osobną listę celów. W lukach jednostek znajdowały się setki handżarów bombowych z głowicami pulsacyjno-jądrowymi. Część handżarów mieli pilotować weterani, resztę naprędce przeszkoleni ochotnicy.Ilekroć użyją silników Holtzmana, by przeskoczyć z jednego układu gwiezdnego do drugiego, niektóre okręty niewątpliwie przepadną, zniszczone wskutek nieprzewidzianych zderzeń z przeszkodami czającymi się w przestrzeni. Biorąc pod uwagę dziesięcioprocentowy stopień strat z tego powodu, można było przyjąć, że każde zgrupowanie zdoła wykonać zaledwie siedem czy osiem skoków, nim znacznie zmaleją jego szanse na sukces. Działania zostały zaplanowane na całym szerokim obszarze Zsynchronizowanych Światów, więc kontakt między zgrupowaniami miały podtrzymywać liczne zaginające przestrzeń statki zwiadowcze pilotowane przez ochotników.Wrogich planet, włącznie z Corrinem, było ponad pięćset. Liga raz na zawsze zniszczy wszystkie wcielenia Omniusa. Statystycznie rzecz biorąc, Armia Dżihadu miała dość statków, by tego dokonać…Nim zdołali wziąć z przejęciem kilka oddechów, podróż dobiegła końca. Dzięki współrzędnym sektora, które wyświetliły się na jego konsoli, i jasności gwiazd widocznych wokół jednostki Vor wiedział, że im się udało. Chociaż skoki często były nieprecyzyjne mimo szczegółowych współrzędnych, jego statki znalazły się w układzie kontrolowanym przez maszyny. — Dziewiętnaście planet krążących wokół dwóch małych słońc. To na pewno układ Yondaira, naczelny wodzu — powiedział sternik.

Wśród załogi na mostku rozległy się stłumione okrzyki i westchnienia ulgi. Martyryści znowu, zaczęli odmawiać modlitwy. — Zbadać otoczenie. Oczekuję raportu na temat jakichkolwiek strat w naszym zgrupowaniu. Oficerowie pierwszy i drugi, Katarina Omal i Jimbay Whit, czekali przy stacjach nadawczo-odbiorczych. Omal, wysoka i smagła, była jednym z najlepszych kobiet oficerów we flocie. Whit, już z brzuszkiem mimo ledwie dwudziestu pięciu lat, pełnił funkcję adiutanta Vora podczas nieobecności Abulurda Harkonnena. Miał duże jak na swój wiek doświadczenie bojowe i pochodził z rodziny wybitnych wojskowych. Wiele lat temu, podczas ataku atomowego na Ziemię, Vor służył u boku jego dziadka.— Jeden statek przepadł, naczelny wodzu — oznajmiła Omal. Vor pogodził się ze stratą i nie pokazał po sobie konsternacji,sprawdzając dane zaginionej jednostki. „Znacznie poniżej spodziewanego progu strat” — pomyślał.Rozległy się sygnały alarmowe i na ekranie pojawiła się wiadomość, że LS Eksplorator Ginjo, niefortunnie nazwana jednostka z jego eskadry, ma jakiś problem. Imię dawnego Wielkiego Patriarchy nosiły jeszcze cztery inne statki dżihadystów.„Ten zepsuty człowiek nie zasługuje na taki zaszczyt — pomyślał Vor. — Tę jednostkę powinna zdobić nazwa Xavier Harkonnen”.— Pożar silnika — zameldowano przez komlinię. — Przeciążenie systemu Holtzmana. Nie będziemy już mogli użyć tego statku.Vor zobaczył przez iluminator niesamowity błysk płomieni na spodzie sąsiedniej jednostki, znaczący wyrwę w kadłubie, którą uciekało powietrze. Zamknęły się hermetyczne drzwi, a pokładowe systemy przeciwpożarowe zapobiegły rozprzestrzenianiu się ognia.— Coś wybuchło w silniku Holtzmana, jak tylko zagięliśmy prze strzeń — dotarła przez komlinię ocena szkody. — Na szczęście udało nam się przejść, ale gdy się tutaj znaleźliśmy, to przeklęte urządzenie eksplodowało i spłonęło. Pierwszy skok i jesteśmy udupieni w prze strzeni. „Wojna jest pełna niespodzianek — pomyślał Vor. — W większości przykrych”. Przez następną godzinę nadzorował ewakuację uszkodzonej jednostki. Ośmiusetosobową ochotniczą załogę, składającą się przeważnie z pilotów bombowców, rozmieścił na pozostałych dziesięciu statkach. Przetransportowano tam również wszystkie handżary, razem z głowicami jądrowymi.Zostawili statek dryfujący w przestrzeni, zniszczywszy silniki Holtz-mana, bo istniała niewielka wprawdzie, ale przerażająca możliwość, że gdyby ich misja się nie powiodła, Omnius mógłby zyskać dostęp do technologii zaginania przestrzeni. W końcu Vorian wziął głęboki oddech, po czym wydał rozkaz zadania śmiertelnego ciosu.— Czas zrobić to, po co tu przylecieliśmy — powiedział. — Natychmiast przystąpić do bombardowania Yondaira. Do wszystkich statków: wysłać eskadry handżarów z głowicami pulsacyjno-jądrowymi, zanim maszyny zdążą się przygotować na przyjęcie nas.Nawet bez ogromnej floty Zsynchronizowane Światy nadal miały lokalne systemy obronne, a być może również stacje bojowe na orbitach wielu planet. Każdy atak na „niebronioną” twierdzę maszyn musiał potrwać przynajmniej dzień, bo tyle czasu wymagało zajęcie pozycji przez statki dżihadu, wysłanie wszystkich handżarów z głowicami jądrowymi i ocena wyniku bombardowania. Mimo iż dżihadyści przemieszczali się między celami prawie w jednej chwili, potrzebowali dużo czasu, by przeczesać rozległe imperium Omniusa.Vor powiódł swe statki ku największej planecie układu, otoczonemu pierścieniami asteroid Yondairowi. Eskadry handżarów wystartowały z luków, zanurkowały pod pierścieniami i zrzuciły najpierw bomby wybuchające w atmosferze, uderzając na strategiczne podstacje, a potem wystrzeliwały pociski powietrze-ziemia, siejąc zniszczenie na powierzchni. Następujące jeden po drugim pulsacyjne wybuchy unicestwiły wszystkie żelowe mózgi na planecie.Jeśli byli tam jacyś ludzie, stali się przypadkowymi ofiarami ataku, ale potrzeba szybkiego działania i zniszczenia każdego wszechumysłu nie pozostawiała miejsca na współczucie. Patrząc przed siebie, Vor wyzbył się wszelkich myśli o winie, po czym nakazał przegrupowanie na skraju układu Yondaira. Oszacowawszy rozmiary zwycięstwa, jego eskadra odleciała ku następnemu światu maszyn. I kolejnemu.Przy odrobinie szczęścia eskadry robiły to samo z resztą planet pod panowaniem Omniusa. Nuklearne zniszczenie rozszerzało się na terytoriach podporządkowanych wszechumysłowi niczym mściwa fala. Unicestwią łatwe do pokonania twierdze maszyn, na koniec zostawiając Corrina.Wszechumysł nie miał żadnej możliwości oporu ani dostatecznie szybkiego przesłania wiadomości. Uzbrojone w głowice jądrowe statki dżihadu będą się wślizgiwać, a potem znikać niczym działający błyskawicznie zabójcy. Omnius zostanie zniszczony, nim spostrzeże zbliżający się cios.Przynajmniej taki był plan… Jutro możemy zginąć, ale dzisiaj musimy mieć nadzieję. Chociaż nie przedłuży nam to życia, przynajmniej nada mu większy sens.— Abulurd Harkonnen,Dziennik ostatnich, dni Salusy Secundusa Mimo iż ludność Salusy Secundusa dawała z siebie wszystko, miesiąc to było stanowczo za mało czasu na ewakuowanie całej planety. Musieli się przygotować na najgorsze. Podczas gdy Ligę pochłaniało główne zadanie zgromadzenia wystarczającej liczby statków i głowic jądrowych oraz skompletowania załóg spośród ochotników, Abulurd Harkonnen pomagał swemu bratu Faykanowi przy organizacji wielkiego exodusu ze stołecznego świata.Naczelny wódz Vorian Atryda zebrał nad Salusą flotę, jakiej ludzkość

jeszcze nie widziała. Zgrupowania bojowe uruchamiały jedno po drugim silniki zaginające przestrzeń i znikały. Minie dużo czasu, zanim do Ligi dotrą kompletne raporty, ale Abulurd wierzył w powodzenie tego desperackiego planu. Każdego ranka, kiedy budził się po zaledwie kilku godzinach snu, wiedział, że musiały zostać rozgromione następne Zsynchronizowane Światy.Jednak za sprawą obrazów, które ojciec i brat młodego oficera przywieźli z Corrina, wszyscy wiedzieli, jakie zagrożenie zbliża się do stolicy Ligi. Nawet gdyby się udało przeprowadzić Wielką Czystkę do końca i zniszczyć wroga w jego mateczniku, Salusa Secundus był prawie na pewno skazany na zagładę.Abulurd nie potrafił uratować wszystkich, ale pracował na okrągło, by ocalić jak najwięcej ludzi. Faykan wydawał polecenia z Zimii, rekwi-rując każdy statek i zaprzęgając do pomocy wszystkie zdrowe osoby. Tego ranka Abulurd wywiózł z Miasta Introspekcji pogrążoną w śpiączce matkę i umieścił ją na statku ewakuacyjnym. Nie wystarczało miejsca, by w porę ewakuować wszystkich, zatem niektórzy patrzyli na młodzieńca ze złością, najwyraźniej zastanawiając się, co komu przyjdzie z zapewnienia Wandrze bezpieczeństwa kosztem pozostałych. Matka Abulurda nie była świadoma tego, co się wokół dzieje, nie mogła więc ani ocenić niebezpieczeństwa, ani docenić faktu, że ją ratowano. Abulurd zdawał sobie sprawę z absurdalności tego wyboru i nawet zastanawiał się, czy nie zostawić matki w umocnionej podziemnej części Miasta Introspekcji, ale tam nie miałby się kto nią opiekować. Dla niego ważny był każdy jej oddech, bo dawał nadzieję — chociaż nikłą— że uda jej się przeżyć. Nie mógł jej zostawić. Wybór ten przypomniał mu sytuację na Ixie, kiedy to Ticia Cenva zabawiła się w Boga, decydując o tym, kto będzie uratowany, a kto zostanie…W końcu przestał zważać na narzekania i oskarżenia o faworyzowanie rodziny. „Jest moją matką— mówił sobie — i wywodzi się z Butlerów!” Powoływał się na władzę Faykana, cytował jego rozkazy i był pewien, że zostaną wykonane.Codziennie przyglądał się tłumom kotłującym się w porcie kosmicznym, szturmującym każdy dostępny statek i zapełniającym ładownie oraz kabiny pasażerskie ciżbą, na którą nie były one obliczone. Widział panikę na twarzach ludzi i wiedział, że nie będzie mógł spokojnie spać, dopóki się to wszystko nie skończy. Zdał sobie sprawę, że regularnie bierze dawki melanżu — już nie po to, by bronić się przed zarazą, ale by mieć energię do działania.Spoglądał w niebo, kiedy z zimskiego portu odlatywał jeden statek za drugim. Wielu kapitanów wróci po następnych pasażerów; inni, bojąc się nieuchronnego przybycia floty Omniusa, będą się trzymać z daleka, zostawiając Abulurdowi coraz mniej możliwości ratowania mieszkańców planety.Statki ratunkowe i kilka przechodzących jeszcze kwarantannę załóg zabrano już z układu w odludne miejsce. Pozbawieni jakichkolwiek urządzeń sygnalizacyjnych, ludzie ci mieli nadzieję, że pozostaną tam ukryci przed nadciągającą flotą maszyn. Zajmującemu się masą szczegółów organizacyjnych Faykanowi stale towarzyszyła blada bratanica, która przebywała u niego od przylotu z Parmentiera. Jednak nawet podczas gorączkowej ewakuacji widmowa Rayna Butler najwyraźniej realizowała własny program. Przemawiała wyraźnie i z mocą przed każdą publicznością, która chciała jej słuchać, a ponieważ doszła do siebie po zarazie, wielu obywateli Ligi zwracało baczną uwagę na to, co miała do powiedzenia. Jej niesamowity głos niósł się na dużą odległość. Mówiła tłumowi o celu swojej żarliwej misji: zniszczeniu wszystkich myślących maszyn. — Skoro Bóg i Serena Butler są po naszej stronie, nie możemy przegrać — twierdziła.Słysząc to, Abulurd myślał, że nie mają się czego bać. Żałował, że nie potrafi zainspirować Faykana i Rayny do pobudzania tłumów do pomocy albo jakichś twórczych działań zamiast do głoszenia niezłomnych przekonań i powodowania zniszczeń.Nie sposób było uporządkować gorączkowego exodusu. Po dwóch tygodniach od rozpoczęcia ewakuacji wszyscy, którzy chcieli uciec i mieli dostęp do statków, odlecieli, ale wiele z tych jednostek nie miało wystarczającego zasięgu ani odpowiednich zapasów, by zapewnić pasażerom bezpieczeństwo na cały czas kryzysu, ponieważ nikt nie wiedział dokładnie, kiedy przybędzie flota Omniusa.Podjęto też budowę podziemnych schronów. Robiły to oddziały wojsk inżynieryjnych Armii Dżihadu, wzmacniając ogromne pomieszczenia siatkami ze stopu i dźwigarami i składając w nich stosy zapasów. W labiryntach owych, zapewniających ochronę przed wstępnym bombardowaniem, planowano umieścić tych, którzy nie zdążą w porę opuścić planety.Na podstawie wcześniejszych doświadczeń uważano, że armia myślących maszyn zaatakuje, a potem prawdopodobnie się wycofa. Gdyby jednak roboty postanowiły zniszczyć wszelkie ślady stolicy Ligi i założyć tam nową sieć Omniusa, ludzie, którym udałoby się przetrwać w schronach bombardowanie, zostaliby uwięzieni pod ziemią z nikłymi szansami na przetrwanie. Mimo to nie było wyboru.Salusy nie chciało opuścić wiele osób, których rodziny mieszkały tam od pokoleń. Ludzie ci woleli pozostać i zaryzykować, chociaż Abulurd był przekonany, że zmienią zdanie, gdy tylko zobaczą zbliżające się statki robotów.Zadanie wydawało się niewykonalne. Ale Abulurd zrobi, co będzie mógł. Powierzył mu je Vorian Atryda i młodzieniec nie potrzebował dodatkowych bodźców.Z portu kosmicznego w Zimii i innych pól startowych na Salusie nadal odlatywały statki ewakuacyjne. Początkowo

specjalne zespoły obserwatorów starały się odnotowywać, kto już uciekł i dokąd poleciał, a kogo trzeba jeszcze uratować, ale ogromne liczby uchodźców szybko pokrzyżowały te plany. Abulurd i jego towarzysze zajęli się po prostu wywożeniem ludzi z planety. Jeśli przeżyją, będą mogli później uporządkować ten bałagan.Jeżeli Wielka Czystka się powiedzie i wszystkie wcielenia wszech-umysłu zostaną zniszczone, ojciec Abulurda i naczelny wódz Atryda powrócą z tym, co zostanie z zaginającej przestrzeń floty dżihadu, by stanąć do ostatecznej rozprawy z pozbawionymi już wtedy dowódcy siłami eksterminacyjnymi robotów.Na razie pozostały na orbicie jako ostatnia, wątła linia obrony nieliczne statki wojenne Ligi bez silników Holtzmana. Wszyscy dżiha-dyści, którzy na nich służyli, wiedzieli, że tutaj zginą. Znali rozmiary floty, którą wyprawił na nich Omnius.Ale Abulurd się nie podda — jeszcze nie. Gdzieś tam Vorian Atryda i Quentin Butler prowadzili Wielką Czystkę. Dzień po dniu, planeta po planecie.Widział kolejne statki mknące w przestworza. Każdy z nich wiózł garstkę ludzi, którzy prawdopodobnie uciekną przed gniewem Om-niusa. Trzeba się będzie tym zadowolić. Razem doprowadzą jakoś do zwycięstwa po tej chwili beznadziei. Ludzka wyobraźnia jest nieskończona. Nie mogą tego zrozumieć nawet najbardziej zaawansowane maszyny. — Norma Cenva, myśli zarejestrowane i odkodowane przez Adriena Cenvę Na granicy transu, ale jeszcze całkiem weń nie wpadłszy, Norma przeżuła kolejne dwie kapsułki melanżu. Esencja przyprawy wypełniła jej usta i nos, wycisnęła łzy z oczu. A potem Norma odpłynęła myślami daleko od Kolhara… Na Zsynchronizowanych Światach trwała Wielka Czystka. Norma wiedziała, że naloty bombowe unicestwiają wcielenia Omniusa na obrzeżach jego imperium. Zdominowane przez maszyny planety umierały jedna po drugiej, zanim reszta wszechumysłów zdołała się zorientować, co się dzieje.Umożliwiła to stworzona przez nią technologia zaginania przestrzeni.Jednak zamiast dumy czuła głęboki niepokój. W wywołanych przez przyprawę wizjach pobrzmiewały dziwne echa fiaska i ogarniało ją straszne poczucie winy.Nigdy nie udało się zadowalająco rozwiązać problemu nawigowania zaginaczami przestrzeni, więc wielu żołnierzy traciło życie. Ilekroć zgrupowania bojowe przeskakiwały od jednego celu do drugiego, były dziesiątkowane. I ponownie dziesiątkowane w drodze do następnego. Och, te niewiarygodne koszta!Norma stała na ogromnym płaskim dachu jednego z budynków stoczni wytwarzającej zaginacze przestrzeni i ze swoją idealną urodą wyglądała jak anioł zemsty. Podniosła wzrok na nocne niebo pełne skrzących się gwiazd i jasno świecących planet. Niektóre z nich były światami Ligi, inne znajdowały się pod panowaniem myślących maszyn… a jeszcze inne były teraz martwymi radioaktywnymi pogorzeliskami. Ogromne odległości przyzywały ją. Zimny wiatr zwiewał do tyłu jej długie jasne włosy. Norma wymyśliła, jak połączyć całą galaktykę przez zaginanie materii przestrzeni. Każdy układ gwiezdny, który widziała, i te, których nie mogła dojrzeć, były teraz w zasięgu człowieka. Silniki Holtzmana działały tak, jak się spodziewała. Ale poza jej pojmowaniem było coś nieuchwytnego. „Moje statki nadal mają wadę” — stwierdziła.Z ciałem przesiąkniętym melanżem rzadko sypiała, nie tak jak w czasach, kiedy była dzieckiem na ciepłym Rossaku. Wówczas szła do łóżka z głową wolną od problemów, mimo iż matka nieczęsto zwracała na nią uwagę. By zrekompensować sobie dezaprobatę Zufy, Norma uciekała w inne sfery, zajmując się matematyką tak ezoteryczną, że wkraczała na obszar rozciągający się między fizyką a filozofią.Z pomocą i zachętą Aureliusza do jej chłonnego umysłu napływały niczym pierwsze krople wody, z których miał powstać ocean, ważne pomysły. Gdy miała siedem lat, w miarę jak napełniał się zbiornik jej intelektu, szła spać z głową nabitą zadaniami matematycznymi albo trudnymi ćwiczeniami umysłowymi; rozwiązania wielu z nich tańczyły jej przed oczami w owym stanie półjawy, zanim ogarnął ją sen, i rzadko się budziła, nie przeanalizowawszy ich szczegółowo.Teraz słyszała za sobą wycie silnika Holtzmana wypróbowywa-nego przez robotników w którymś budynku. Kiedy skoncentrowała się na tym dźwięku, zaczął dochodzić jakby z oddali. Pulsująca w jej tkankach potężna dawka melanżu uspokajała ją, tłumiąc wrażenia zmysłowe, za to potęgując inne zdolności. Odwracający uwagę dźwięk stopniowo słabł, aż w końcu ucichł zupełnie. Nie czuła już też zimnego wiatru. Zdawało jej się, że unosi się w myślach ku gwiazdom.Gdzieś tam statek za statkiem dżihadu zaginał przestrzeń i mknął przez jej zwinięte wymiary z jednego Zsynchronizowanego Świata na drugi. Słyszała w myślach, jak przepada bez śladu kolejna załoga, bo nie potrafiła jej pomóc znaleźć drogi. Żałowała, że naczelny wódz nie mógł zainstalować jej zakazanych komputerów w więcej niż dwunastu statkach. Jeśli komputer zaprojektowano tak, by dopomóc w zniszczeniu Omniusa, to czy był z natury zły? A może powinna była wyznaczyć im szlaki, skrócić skoki, poprowadzić po bardziej przewidywalnych liniach w przestrzeni? Byłoby to podobne do sprintu, pokonywania w mgnieniu oka bezpiecznych odległości, a potem wolniejszego poruszania się po odcinkach niewyznaczonych na mapach. Ale taka ostrożność kosztowałaby mnóstwo czasu. Czasu! Armia Dżihadu nie miała tego towaru. Wizje pozostały żywe, pozwalając jej ujrzeć rozpętane przez jednostki Ligi pulsacyjno-jądrowe burze, atomowe

huragany, które pustoszyły enklawy Omniusa… Niewolnicy początkowo wiwatowali, a potem widzieli, że oni też są zgubieni. Kolejny świat maszyn zniszczony, kolejny Omnius unicestwiony. Ale po każdym przejściu przez zagiętą przestrzeń zostawało coraz mniej statków dżihadu. Wyszedłszy z transu, Norma zdała sobie sprawę, że ogromny dach skąpany jest w sztucznym świetle lumisfer. Obok stał Adrien i przyglądał jej się zmartwiony. Zastanawiała się, jak długo tam tkwił. Nagle dotarły do niej ostre, głośne dźwięki z hali montażowej i doświadczalnej.— Tyle ofiar. — Miała suche gardło i mówiła zachrypniętym gło sem. — Nie widzą, dokąd niosą ich zaginacze przestrzeni, i dlatego giną. Zbyt wielu dzielnych bojowników dżihadu, zbyt wielu niewin nych więźniów na Zsynchronizowanych Światach. To moje statki. I moja porażka.Adrien spojrzał na nią ze stoicką rezygnacją.— To jeszcze jedna cena tej długiej i krwawej wojny, matko — po wiedział. — Kiedy skończy się dżihad, będziemy mogli wrócić do in teresów.Nadal słyszała wrzaski umierających niosące się echem przez przestrzeń. Droga wojownika jest w każdej chwili próbą śmierci.— mistrz miecza Istian Goss Zgodnie z planem opracowanym przez Vora z primero Quenti-nem Butlerem przed odlotem z Salusy Secundusa, każde zgrupowanie bojowe wysyłało po ataku na Zsynchronizowany Świat szybkie statki kurierskie. Z powodu znanego odsetka strat po każdym skoku przez zagiętą przestrzeń Armia Dżihadu nie śmiała ryzykować wysłania wszystkich swoich jednostek na jedno spotkanie, uważano jednak, że martyrystów w zaginających przestrzeń statkach zwiadowczych można poświęcić. W ustalonych punktach kontaktowych gromadziły się roje małych jednostek wiozących wiadomości i nagrania. Ich piloci umieszczali w bojach szczegółowe dzienniki pokładowe, które były stamtąd zbierane, kopiowane i rozprowadzane przez zwiadowców z innych zgrupowań, dzięki czemu dowódcy wiedzieli o postępach kampanii i stratach. System ten stworzył Vorian Atryda, wzorując się na opracowanym przez Omniusa układzie statków aktualizacyjnych krążących po imperium Zsynchronizowanych Światów dla zapewnienia wszechumysłowi stałego dopływu bieżących informacji. Spodobała mu się ironiczna wymowa tego posunięcia.W miarę wprowadzania przez techników owych danych wypełniały się puste miejsca w układance. Każde doniesienie o sukcesie było małym zwycięstwem, świadectwem przetrwania, i dawało powody do nadziei. Ale napływały też inne meldunki. Stracone sto osiemdziesiąt cztery statki… dwieście siedemnaście… dwieście trzydzieści pięć… dwieście siedemdziesiąt dziewięć. Każdy lot przez zagiętą przestrzeń był w tej wojnie jak gra w rosyjską ruletkę: błyskawiczny cios, jeśli wszystko poszło dobrze, ale błyskawiczna śmierć, jeśli się nie powiodło. Vor pozwolił sobie na chwilową żałobę po jednym ze straconych statków, LS Zimia, którego kapitanem był znakomity żołnierz i wspaniały kompan do kielicha. W licznych portach Ligi dzielili się opowieściami o przewagach w łóżku i na polu bitwy. W głowie kotłowały mu się inne twarze i osobowości poległych bohaterów, ale dla dobra misji musiał odsunąć od siebie te obrazy. Pomyślał o bezpiecznym na Salusie Abulurdzie, który nie musiał przechodzić tej ciężkiej próby, ale stał wobec innego, równie strasznego zagrożenia. Obaj z Faykanem musieli ewakuować całą ludność planety.Klnąc pod nosem, Vor zastanawiał się, ile jeszcze skoków uda się przetrzymać jego flocie. Mógł to oszacować tylko statystycznie, ale tak właśnie swoje szanse oceniały maszyny. Nic w tej wojnie nie było przewidywalne. Ile pozostanie statków, kiedy skończy się Wielka Czystka? Czy on sam przetrwa? Unowocześniony system nawigacyjny zainstalowany przez Normę Cenvę dawał mu większe szanse niż innym, ale czy to wystarczy? Jego flota i tak już zostawiała za sobą cmentarzysko kosmicznych śmieci.A gdy zakończą już miażdżenie pozbawionych obrony Zsynchronizowanych Światów, ukoronowane zniszczeniem Corrina, resztki floty dżihadu będą musiały szybko wracać na Salusę. Staną tam naprzeciw nadciągających statków myślących maszyn, które będą wciąż zaprogramowane na atak, nawet jeśli wszechumysł zostanie unicestwiony. Jednostki dżihadu spowodują tyle zniszczeń, ile zdołają, a ich załogi zginą w płomieniach, njając tylko nadzieję, że uda im się odeprzeć natarcie maszyn.Vorian i wszyscy jego bojownicy spodziewali się, że poniosą śmierć w tej walce. Poświęci jednak życie z zadowoleniem, wiedząc, że w końcu pokonał komputerowy wszechumysł. Może nawet znajdzie się w niebie z Leronicą, jeśli martyryści mieli rację…Potrząsnął głową, patrząc na świeżo uaktualnione plany taktyczne na mostku LS Zwycięstwo Sereny. Wiedział, że na rozległym, ale cichym polu bitwy w pustce przestrzeni Armia Dżihadu nadal zadaje uderzenia. Do tej pory powinny już być obrócone w żużel ponad dwie trzecie z pięciuset czterdziestu trzech Zsynchronizowanych Światów. W miarę dostarczania przez każdą grupę szybkich gońców raportów od dziewięćdziesięciu zgrupowań bojowych Vor uaktualniał obraz ich pochodu przez terytorium nieprzyjaciela. Przeglądając te rozproszone meldunki, zorientował się, że niektóre Zsynchronizowane Światy stawiały opór większy, niż przewidywano; opierały się na pozostawionych na nich systemach obrony naziemnej. Pięciu zgrupowaniom dżihadystów nie powiodło się zniszczenie celów, co wymagało drugiej ofensywy w miejscach przecięcia się tych samych współrzędnych. W innym przypadku, wskutek osobliwości podróży przez zagiętą

przestrzeń, podczas jednego skoku zniknęły cztery statki pozostałe z jednego ze zgrupowań; ocalały tylko dwie z szybkich jednostek zwiadowczych, które przekazały ową fatalną wiadomość. „Będziemy musieli to nadrobić” — pomyślał Vorian.— To zadanie wykona mój zespół — oświadczył Quentin Butler. Jego glos był ponury, jakby nie dbał już o to, czy przeżyje czy nie. — Jeśli dasz mi dwie ze swoich jednostek, naczelny wodzu, wrócimy i zmieciemy cele, w które nie trafiliśmy.Statek flagowy Quentina wyszedł cało z jednego z katastrofalnych skoków. Mając w zgrupowaniu już tylko sześć wielkich jednostek, stracił wówczas trzy z nich podczas przejścia do celu. Zobaczywszy tam stanowiska obronne robotów, obliczył szanse i doszedł do wniosku, że nie uda mu się zniszczyć Omniusa. Rozczarowany, zebrał trzy ocalałe balisty i poleciał na spotkanie z Vorianem w ustalone przez niego miejsce. Wspólnymi siłami obrócili w perzynę kolejny Zsynchronizowany Świat i zatrzymali się, by ocenić sytuację. Quentin palił się do następnego natarcia.— Dobrze, primero — odparł Vorian. — Leć z moim błogosławień stwem. Nie możemy zostawić nietkniętej ani jednej wrogiej planety.Według zweryfikowanych szacunków podczas Wielkiej Czystki zginęło już ponad miliard niewolników i zaufanych — harujących w okropnych warunkach ludzi uciskanych przez zdeprawowane myślące maszyny. Ofiary te były niepokojące, ale absolutnie konieczne. A miało zginąć jeszcze więcej. Pierwsze układy planetarne unicestwione w wyniku jądrowych ataków Ligi były mniejszymi światami maszyn i pełniły głównie funkcję twierdz oraz punktów uzupełnień sił Omniusa. Obecnie Vor, z resztką swojego zgrupowania, zamierzał uderzyć na ważniejsze Zsynchronizowane Światy, a w końcu na Corrina. Potem będzie po wszystkim. Po odlocie Quentina przeformowane zgrupowanie Vora dokonało następnego skoku. Wokół jego sił przestrzeń zagięła się w geście, który miał się okazać albo przyjaznym objęciem, albo śmiertelnym uściskiem. Za parę chwil się o tym przekona…Kiedy jego statki wyłoniły się nieopodal ogromnej Quadry i jej srebrnych satelitów, rozstawił je w kształt półksiężyca, zbliżył się do celu z LS Zwycięstwo Sereny na jednym skrzydle, po czym rzucił do walki pierwsze eskadry bombowców. Czujniki odkryły zbliżające się pociski, Vor rozkazał więc włączyć tarcze Holtzmana.Chociaż Wielka Czystka trwała już od tygodni, żaden statek robotów nie mógł polecieć na inne Zsynchronizowane Światy na tyle szybko, by je w porę ostrzec przed flotą dżihadystów. Ale Omnius na Quadrze miał automatyczne systemy obrony, które zareagowały na jej przybycie.Pociski robotów uderzyły w tarcze Holtzmana, odbiły się od nich i pokoziołkowały w przestrzeń, nie wyrządzając szkód. Zanim miejscowy wszechumysł zdołał oddać drugą salwę, Vor polecił statkom, by korzystały z systemu „mrugnij i strzelaj”, wypuszczając zdalnie kierowane pociski wielogłowicowe. Parę chwil później dziesięć sztucznych księżyców zatrzęsło się od wybuchów i rozpadło, a ich srebrzyste fragmenty posypały się w pustkę kosmosu. Vor wiedział już, że ta bitwa potrwa wiele godzin, może nawet dni…Po rozbiciu księżyców bojowych, nadal nie mogąc się przedrzeć do naziemnych stanowisk obronnych i twierdz Omniusa na Quadrze, Vor cofnął się zaskoczony, kiedy na ekranie pojawiły się zakłócenia.— Naczelny wodzu, nawiązują z nami kontakt ludzie z dołu — poinformował oficer łączności. — To przekaz od nich. Musieli przechwycić jakąś sieć komunikacyjną.Ekran wypełnił ciąg obrazów: przegląd kontynentów i miast na planecie. Vor obserwował zbliżenia, najwidoczniej z patrzydeł w jednym z miast Quadry. Wiedział, co musi zrobić.— Nie możemy ich ocalić — rzekł. — Kontynuować ostrzał zgod nie z planem.Jeden z martyrystów obsługujących stację przeszukującą skinął głową.— Dostaną się do raju, jeśli oddadzą życie za święty dżihad. v— Po dzisiejszym dniu raj będzie bardzo zatłoczonym miejscem — mruknął Vor, patrząc na ekran.Na zasnutym dymem niebie wisiały nisko nad metropolią Quadry srebrzyste globy. Maszerujące ulicami roboty nie zwracały uwagi na unoszące się nad ich głowami księżyce bojowe, ale ludzie czuli, że są nieustannie obserwowani. Nawet po wysłaniu na Corrina wszystkich statków wojennych, które miały przeprowadzić ostateczny atak na Ligę, groźba nie znikła.Ale niektórzy niewolnicy układali szeptem plany, nigdy nie tracąc nadziei…Kiedy niespodziewanie na sztucznych satelitach pojawiły się oślepiające błyski, ludzie na ulicach Quadry podnieśli głowy, by im się przyjrzeć. Wielu zerknęło tylko na niebo, po czym nerwowo powróciło do wyznaczonych im zadań, nie mogąc uwierzyć, że to nie halucynacje.Jednak Borys — były mistrz miecza z Ginaza wzięty do niewoli dwadzieścia jeden lat wcześniej podczas potyczki na Ulardzie — doskonale wiedział, co musi się dziać.Jego serce wezbrało nadzieją. Rzucił narzędzia na gorącą linię montażową na otwartym powietrzu, przy której zmuszony był pracować, i krzyknął, wiedząc, że nie może się wahać:— To jest to, na co czekaliśmy! Przylecieli nasi wybawcy! Musimy zrzucić kajdany i ruszyć do walki u boku naszych wyzwolicieli, za nim będzie za późno! Przez brygady robocze przeszły niczym fala uderzeniowa stłumione okrzyki i pomruki. Borys natychmiast chwycił jedno ze swoich ciężkich narzędzi i wcisnął je w tryby terkoczącej maszynerii, która poruszała linią produkcyjną. Posypały się iskry i buchnął dym. Skomplikowany układ zatrzymał się z piskiem, który zabrzmiał jak jęk bólu maszyny. Roboty wartownicze i bojowe wokół niego zatrzymały się, odbierając nowe pilne polecenia od ąuadryjskiego

Omniusa. Borys nie sądził, by jego drobne wykroczenie zostało w ogóle dostrzeżone przez wszechumysł. Całą uwagę komputera pochłaniało coś na orbicie.W ciągu lat spędzonych przez Borysa w niewoli zabito wszystkich jego towarzyszy, najemników pojmanych z nim na Ulardzie, niektórych dlatego, że na to zasłużyli, innych bez przyczyny. Był ostatnim z grupy i miał nadzieję, że ich pomści. Teraz, kiedy zebrał ludzi pracujących na ulicach, zdawał sobie sprawę, że to ich jedyna szansa.Nigdy nie przestał rozpowszechniać swoich planów wśród zastraszonych ludzi, sprawdzając ich charakter. Jako mistrz miecza, który stosował się do nauk Joola Noreta, został wyszkolony do walki i nauczony przez sensei Chiraca technik bojowych. Znał swoje umiejętności i ograniczenia. Starannie wybrał tych, którzy gotowi byli bić się o wolność, oddzielając ich od niewolników, którzy byli zbyt stra-chliwi, by zaryzykować życie. Jego pomocnicy byli teraz rozproszeni po całej Quadrze.Z głośników przy linii montażowej dobiegły trzaski, a potem rozległ się komunikat. Normalnie używały ich roboty, przekazując ostre komendy robotnikom, ale teraz z głośników popłynął ludzki głos.— To Armia Dżihadu! Balisty, groty, szybkie myśliwce! — Borys rozpoznał jednego ze swoich komandosów, umieszczonego na sztucznym księżycu. — Pojawili się znikąd… mają zdumiewającą siłę ognia. Jeden z księżyców jest już uszkodzony i wyłączony z walki.Borys ujrzał na niebie gwałtowne błyski, które wyglądały jak iskry sypiące się spod tarczy szlifierskiej. Ogień floty dżihadystów skoncentrowany był na jednej ze srebrzystych kul na niskiej orbicie. Kiedy ostrzał się wzmógł, Borys aż wstrzymał oddech, patrząc, jak sztucznego satelitę rozrywa oślepiająca eksplozja. Rozpadł się na kawałki niczym skorupa jajka. Zniszczone fragmenty spadały ze świstem na powierzchnię planety, ciągnąc za sobą smugi ognia przy przechodzeniu przez atmosferę. Widząc w tym dziele zniszczenia wyraźny znak rychłego zwycięstwa, wahający się dotąd robotnicy postanowili połączyć swój los z powstańcami Borysa. Wyzbywszy się strachu, zaczęli biegać, wiwatując, radując się ze zbliżającego się wyzwolenia i siejąc zamęt. Chaos i nieprzewidywalność zachowań ludzi uniemożliwiały robotom wartowniczym skuteczną reakcję, więc myślące maszyny odpowiedziały ogniem. Podczas gdy w górze nadal trwała zacięta bitwa, roboty ścigały nieprzygotowanych niewolników po ulicach, strzelając do tłumów. Doszło do straszliwego rozlewu krwi.Ale zdesperowani ludzie podjęli walkę, nie myśląc o własnej skórze, i Borys poczuł przypływ dumy. Przygotowywał ich do tego przez lata. Wielu niewolników uważało to za fantazję, marzenie, ale teraz zaczęło się ono ziszczać. Znowu mieli nadzieję. — Musimy się mocno trzymać! — zagrzewał ich Borys. — Wkrótce będą tutaj statki Ligi. Musimy otworzyć im drogę. Jako mistrz miecza potrafił z wszystkiego zrobić broń. Korzystał z metalowych pałek i wyładowań elektrycznych. Niszczył zautomatyzowaną maszynerię, odkrywał sposoby, by przeciążyć generatory. W ciągu godziny zniszczył wiele myślących maszyn i wraz ze swoją brygadą zabrał się do wysadzenia drugorzędnego centrum dowodzenia. Ale podczas gdy Omnius koncentrował w przestrzeni przeciw flocie dżihadu swoje wątłe siły obronne, wokół powstańców zbierało się coraz więcej robotów przybywających z całego miasta. Śmiercionośnych maszyn było zbyt wiele i były zbyt dobrze uzbrojone, by uciskani niewolnicy mogli je pokonać gołymi rękami i prymitywną bronią. Borys nie pozwalał sobie jednak na luksus, jakim był niepokój. Nadal żywił nadzieję, że wkrótce na planecie wylądują statki Ligi z posiłkami. Coraz więcej niewolników przyłączało się do bitwy i walczyło w końcu o wolność. Znalazła się wśród nich nawet garstka rozpieszczonych przez Omniusa zaufanych.Kiedy powstańcy uzyskali wreszcie dostęp do działającego systemu łączności, Borys wysłał wiadomość o tym, czego im trzeba, błagając jakiegokolwiek dowódcę Ligi o odsiecz. Chwilę później ku powierzchni planety rzuciły się niczym stado orłów handżary i bombowce dżihadystów. Widząc je, ocalali niewolnicy zaczęli wiwatować, a Borys wzniósł pięść. A potem zaczęły rozbłyskiwać wybuchy pocisków pulsacyjno-jądro-wych, z początku na horyzoncie. Niebo ogarnęło niby ściana błyskawic oślepiająco białe światło. Przez miasto maszyn szły fale spopielającej wszystko energii atomowej. Borys opuścił rękę i jego prowizoryczna broń upadła z brzękiem na ziemię. Zwrócił twarz w górę. Teraz rozumiał, dlaczego nikt z armady nie odpowiedział na jego wezwania.— Nie przybyli tutaj, by nas ratować — powiedział. Westchnął z re zygnacją. Armia Dżihadu przyleciała zniszczyć Omniusa, a nie ocalić garstkę niewolników. — Jesteśmy stratami ubocznymi.Pojmował jednak, co czyni Liga, i poczuł odrobinę dumy z tego, że dano mu szansę zginąć w walce — być może w ostatniej wielkiej bitwie tej strasznej wojny. Wcześniej nie potrafił wymyślić odpowiedniego sposobu, by oddać życie. Jeśli armada zwycięży, myślące maszyny zostaną zniszczone.— Walcz dobrze i oby twoi wrogowie szybko padali — mruknął do siebie.Przez atmosferę przedarły się szybkie handżary i bombowce. Intensywne błyski były dziwnie ciche. Fala niszczycielskiej energii ogarnęła Borysa, wszystkich ludzi i roboty, zanim zdążyli usłyszeć, że nadciąga.Flagowe zgrupowanie zagięło przestrzeń i znalazło się w następnym układzie planetarnym. Tym razem Vor nie stracił na szczęście żadnego z głównych statków. Według informacji dostarczonych ostatnio przez posłańców, z ponad tysiąca zostało mniej niż trzysta balist i grotów Ligi.Vor sprawdził

aktywność na powierzchni leżącego poniżej Zsynchronizowanego Świata, następnego celu, który był tylko nazwą i zbiorem współrzędnych. „Tak muszę o tym myśleć” — zawyrokował. Jako o celu, koniecznym iwycięstwie. Nawet gdyby zniewolona ludność witała go jak zbawcę, musiał nakazać wystrzelenie głowic jądrowych. Obrócenie każdego Zsynchronizowanego Świata w jałową radioaktywną pustynię. Przekonawszy siebie, że jest to niezbędne, przestał o tym myśleć. Znieczulił swoje serce i zahartował wolę, bo nie miał wyboru. Metodycznie skakał przez zagiętą przestrzeń, uderzając na następne wrogie planety i tracąc przy tym jeszcze dwa statki. Eskadry bombowców przeprowadzały naloty. Coraz bardziej wściekli wojownicy dżihadu przemieszczali się od jednej twierdzy maszyn do drugiej, zbliżając ze wszystkich stron do ich głównego świata — Corrina. Unicestwiono wszystkie wszechumysły oprócz jednego. Dżihadyści zostawiali za sobą wypalone planety, bez śladu życia mechanicznego i biologicznego.W końcu Vorian spotkał się, jak zaplanował, z resztą floty i policzył siły, które mu zostały. Miał teraz zaledwie dwieście sześćdziesiąt sześć statków. Połączył je w jedno zgrupowanie bojowe pod dowództwem swoim i Quentina Butlera jako swego zastępcy. Zdeterminowany, nie miał czasu na smutek ani na łzy. Jeszcze nie. Zwycięży bez względu na koszty. Nie będzie niczego żałował ani oglądał się wstecz.Teraz nie śmieli już przestać. Gigantyczna flota maszyn była w drodze na Salusę Secundusa. Nie zatrzymując się, by rozpatrzyć to w swoim sumieniu, Vor zebrał statki i przygotował je do następnego skoku.W stronę Corrina. Żadne dwa ludzkie mózgi nie są identyczne. Dla myślącej maszyny jest to trudne do pojęcia.— Erazm, Refleksje na temat czujących istot biologicznych Najszybsze statki wojenne robotów powróciły z rozgrzanymi silnikami, na resztkach paliwa, z niedoszłej wyprawy przeciw Salusie Secundusowi. Misja eksterminacyjna została odwołana, ich priorytety zaś zmienione bezpośrednim poleceniem głównego Omniusa. Zgrupowanie to miało utworzyć pierwszą linię obrony przed prowadzoną przez hrethgirów Wielką Czystką. Wszystkie obliczenia dawały podobne wyniki. Wkrótce na pewno pojawią się wyładowane pociskami jądrowymi jednostki ludzi. Po otrzymaniu od Vidada alarmujących wieści Omnius wysłał dziesięć statków, superszybkich jednostek z potężnymi silnikami, by wyczerpując nawet paliwo, zawróciły flotę eksterminacyjną na Corrina. Statki Ligi były już w drodze. Było możliwe — prawdopodobne? — że reszta imperium Zsynchronizowanych Światów została już zniszczona.Wysłane ze straceńczym zadaniem jednostki ciągle przyspieszały, wylatując z rykiem silników i rosnącą prędkością z układu Corrina, nie oszczędzając paliwa ani mocy na podróż powrotną czy choćby hamowanie. Dotarły do głównych sił Omniusa w ciągu pięciu dni, ale nie mogły ich przejąć ani nawet zwolnić. Przemknęły obok nich karkołomnym kursem, przekazując polecenia wszechumysłu i prze-programowując jednostki floty. Flota maszyn rozproszyła się, gdy każdy z jej statków zaczął wykonywać manewr zawracania. Pierwszeństwo dano jednostkom, które mogły rozwinąć największą prędkość, wysyłając je w szaleńczą podróż powrotną, by utworzyły ochronny kordon wokół głównego Zsynchronizowanego Świata. Zmuszały one swoje układy do tak wytężonej pracy, że wiele z nich zostało przeciążonych lub uszkodzonych, zanim z trudem dotarły na orbitę Corrina. Większe i powolniejsze statki przybędą później, chociaż będą się starały zrobić to jak najszybciej. Tymczasem Omnius przestawił wszystkie naziemne zakłady przemysłowe na produkcję uzbrojenia i robotów bojowych. W ciągu kilku dni stworzył zaczątki obrony. Powoli zaczęły napływać kolejne statki wojenne, którym towarzyszyła jednostka aktualizacyjna wioząca kompletną kopię Omniusa z jednego ze zniszczonych światów.Wiele miesięcy wcześniej, po ucieczce z długiej niewoli u Aga-memnona, Seurat powrócił do swoich dawnych obowiązków, które wykonywał nader sprawnie. Teraz z trudem udało mu się uratować z pobliskiego Zsynchronizowanego Świata, jednego z pierwszych celów Wielkiej Czystki. Przywiózł głównemu Omniusowi bezpośrednie potwierdzenie, że nagle pojawiło się znikąd zgrupowanie bojowe dżihadystów, przeprowadziło druzgoczący atak z użyciem broni pul-sacyjno-jądrowej, a potem znowu zniknęło, jakby wyleciało z dziury w materii czasoprzestrzeni i z powrotem w nią zanurkowało.Dokładnie przed tym ostrzegał kogitor z wieży z kości słoniowej. Dostarczywszy tę informację, Vidad uznał, że na tym kończą się jego zobowiązania. Podczas gdy wśród myślących maszyn na Corrinie zapanowało w reakcji na te wieści zamieszanie, kogitor ze swoim jedynym towarzyszem bezzwłocznie wystartował i udał się w niespieszną podróż na Salusę Secundusa. Omnius nie próbował ich zatrzymać; od tej pory kogitor z wieży z kości słoniowej stał się nieistotny.Kiedy Erazm dowiedział się o powrocie Seurata, natychmiast postanowił złożyć wizytę na statku aktualizacyjnym i spotkać się z jego kapitanem.— Chciałbym pójść z tobą, ojcze — powiedział Gilbertus, zostawia jąc łagodnego klona Sereny Butler wśród kwiatów w ogrodzie.— Twoje uwagi są zawsze cenne — odparł robot. Poztramwaj zawiózł ich szybko z miasta do portu kosmicznego,gdzie na nowo położonym asfalcie, nieopodal lśniącego budynku terminalu, stał foremny biało-czarny statek aktualizacyjny. Kiedy Erazm stanął przed kapitanem, niezależnym jak on robotem, sprzągł się z nim. Studiował rejestry Seurata, a gdy się w nie zagłębił, zaczęły się pojawiać interesujące

fakty.Robot otrzymał właśnie kopię aktualizacyjną Omniusa i przygotowywał się do opuszczenia układu Zsynchronizowanego Świata, kiedy pojawiła się znikąd armada wroga, unicestwiła wcielenie wszechumy-słu, a potem w mgnieniu oka zniknęła w kosmosie, niewątpliwie po to, by przeprowadzić dalsze ataki. Wtedy Seurat popędził z maksymalną prędkością na Corrina, omal nie uszkadzając silnika.Erazm przerwał połączenie, by przetworzyć niepokojące informacje. Obrócił się do Gilbertusa.— Działania dżihadystów są zupełnie niespodziewane — powiedział. — Zabijają miliony ludzi na Zsynchronizowanych Światach.— Nie mogę uwierzyć, że ludzie świadomie zdecydowaliby się wymordować tylu bliźnich — rzekł Gilbertus.— Zawsze tak robili, mój Mentacie. Jednak tym razem niszczą również myślące maszyny.— Wstyd mi, że należę do tego gatunku.— Robią wszystko, by nas zgładzić, bez względu na koszta — powiedział Erazm.— Ty, ojcze, i ja jesteśmy wyjątkowi. Jesteśmy niezależni od niepożądanego wpływu zarówno maszyn, jak i ludzi.— Jeśli chodzi o nasze wewnętrzne ukształtowanie, nigdy nie jesteśmy niezależni od otoczenia. W moim przypadku są to oprogramowanie i uzyskane dane, w twoim genetyka i doświadczenie życiowe. — Mówiąc to, Erazm zauważył parę skrzących się patrzydeł Omniusa; unosiły się w powietrzu, zbierając i przekazując informacje. — Przyszłość nas obu zależy od wyniku tej wielkiej wojny. Na nasze zachowania i sytuację wpływa wiele czynników, bez względu na to, czy zdajemy sobie z tego sprawę czy nie.— Nie chcę zginąć jako ofiara ich nienawiści do myślących maszyn — rzekł Gilbertus. — 1 nie chcę, żebyś ty zginął.Erazmowi przybrany syn wydawał się autentycznie smutny i całkowicie oddany. Ale dziesiątki lat wcześniej taki sam wydawał się Vorian Atryda. Niezależny robot zmienił ostrość włókien optycznych i objął ciężką metalową ręką ramiona Gilbertusa, symulując czuły gest.— Dostatecznie duża część naszej floty wróci w porę, by nas obro nić — powiedział, chcąc dodać otuchy wychowankowi, mimo iż nie miał żadnych danych na poparcie tego twierdzenia. Myślące maszyny będą musiały się okopać na Corrinie, zakładając twierdzę za niemożliwą do przebycia barierą, żeby nie mógł ich tknąć żaden człowiek. — To potrzebne — wtrącił się podsłuchujący ich Omnius. — Być może jestem już ostatnim wcieleniem wszechumysłu. Gdyby dano mi możliwość napisania dla siebie epitafium, nie powiedziałbym o wielu rzeczach, do wielu bym się nie przyznał. „Miał serce wojownika”. To najlepsze upamiętnienie, jakiego mógłbym sobie życzyć.— naczelny wódz Vorian Atryda w rozmowie z biografem Resztki zaginającej przestrzeń floty dżihadu dryfowały w luźnym szyku w ciemnościach głębi kosmosu, podczas gdy załogi gorączkowo pracowały, by przygotować statki do ostatecznego uderzenia na Corrina. Dokonywano napraw, uzbrajano głowice, regulowano tarcze Holtzmana i silniki przed końcową rozprawą. — Za kilka godzin zniszczymy ostatniego Omniusa — zakomunikował naczelny wódz Atryda przez sieć połączeń między jednostkami. — Za kilka godzin ludzkość po raz pierwszy od tysiąca lat będzie wolna.Słuchając tego przemówienia na mostku swojej balisty, primero Quentin Butler skinął głową. W przestrzeni wokół niego, słabo rozświetlonej przez mieniące się niczym cekiny odległe gwiazdy, ocalałe zaginacze otaczał dodający otuchy blask płonących w ich wnętrzach świateł i zielonych czujników, które pozwalały uniknąć kolizji. Przez komlinie docierał doń nieprzerwany strumień rozmów, komunikatów o postępie przygotowań i meldunków od wiecznie czujnych straży na obrzeżach armady. Martyryści śpiewali dziękczynne hymny i modlili się o możliwość dokonania zemsty. „Już prawie po wszystkim” — pomyślał.Corrin powinien być całkowicie pozbawiony obrony, gdyż flota eksterminacyjna robotów znajdowała się w odległości, na której pokonanie potrzebowała tygodni. Quentin czuł się tak, jakby świadomość tego, że zabił miliardy niewinnych ludzi trzymanych w niewoli przez Omniusa, spaliła jego serce na węgiel, ale starał się nie dopuszczać do siebie tych okropnych myśli. W najbardziej ponurych chwilach czerpał inspirację jedynie z tego, co naczelny wódz Atryda powiedział o twardej decyzji, której wykonanie narzucił Armii Dżihadu: że chociaż zebrali już straszne żniwo, zginęłoby znacznie więcej ludzi, gdyby nie przygotowali się do wzięcia odpowiedzialności za to, co musieli zrobić. Za ostateczne zwycięstwo nad myślącymi maszynami, bez względu na to, jakim odniesione kosztem.Quentin zżymał się, że musi siedzieć na podniszczonym statku. Potrzebował działania, pragnął dokończyć to straszliwe dzieło. Jeśli będą się zatrzymywali zbyt długo, wszyscy zaczną za dużo myśleć…Corrin, główny Zsynchronizowany Świat — ostatni Zsynchronizowany Świat — miał dużo większe znaczenie niż pozostałe, a teraz, kiedy był jedynym bastionem, jaki pozostał wszechumysłowi, gra toczyła się o najwyższą stawkę, niebezpieczeństwo zaś było większe niż kiedykolwiek. Jeśli pozostała tam, by chronić głównego Omniusa, jakakolwiek część ogromnej floty szturmowej, myślące maszyny poświęcą wszystkie zasoby dla obrony swojego istnienia. Jako że statki biorące udział w Wielkiej Czystce były już poobijane, a ich liczba się zmniejszyła, będzie to na pewno najstraszniejsza ze stoczonych dotąd bitew.A gdyby Omniusowi udało się uchronić swoją kopię przed jądrową zagładą, gdyby jakiś kapitan statku aktualizacyjnego, taki jak Seurat, uciekł z kulą żelową wszechumysłu, wszystko byłoby stracone.

Myślące maszyny mogłyby się znowu rozmnożyć.Vorian Atryda zaproponował znakomite rozwiązanie. Wśród broni, którą miała Armia Dżihadu, były transmitery impulsów smażących. Można je było zainstalować na tysiącach satelitów. Zanim resztki floty Ligi zetrą się z wrogiem na Corrinie, rozpostrą wokół planety sieć satelitów Holtzmana, skutecznie usidlając wszechumysł. Przed ostatecznym ciosem Quentin obserwował oficerów i techników wykonujących swoje obowiązki. Wyglądali na udręczonych i zagonionych. Obok stał jego tymczasowy adiutant, młody i gorliwy mężczyzna, gotów do przekazania rozkazów dowódcy lub wykonania kluczowych zadań, by Quentin mógł się skoncentrować na zbliżającej się bitwie. Czy będzie ona naprawdę ostatnia? Jak daleko sięgał pamięcią, nie znał niczego oprócz dżihadu. Już we wczesnym okresie kariery został bohaterem wojennym, ożenił się z Butlerówną i spłodził trzech synów, którzy również służyli w armii i brali udział w walce z myślącymi maszynami. Tej bezlitosnej walce poświęcił całe życie. Chociaż teraz zdawało mu się, że nigdy się nie otrząśnie z głębokiego znużenia, chciał, by ta wojna wreszcie się skończyła. Czuł się jak mityczny Syzyf, skazany na wykonywanie przez całą wieczność niewykonalnego zadania. Może jeśli kiedykolwiek wróci na Salusę — o ile Salusa przetrwa — zostanie samotnikiem w Mieście Introspekcji i doczeka kresu swoich dni, siedząc obok Wandry patrzącej niewidzącym wzrokiem…Ale na razie trwała wojna i Quentin zmusił się do wzniesienia ponad takie myśli. Osłabiały go emocjonalnie i fizycznie. Jako wyzwoliciel Parmentiera i obrońca Ixa, podziwiany był przez niezliczone rzesze dżihadystów i najemników. Bez względu na to, jak zmęczony i przygnębiony się czuł, primero nigdy nie mógł tego okazać.Kampania była dotąd udana, ale zwycięstwa odnoszono strasznym kosztem. Po tak wielu skokach przez zagiętą przestrzeń flota stopniała do niespełna jednej czwartej pierwotnego stanu. Zginęło wielu jego najlepszych i najbystrzejszych żołnierzy, z których część była od lat jego przyjaciółmi. A na Zsynchronizowanych Światach zostało zabitych tylu niewinnych ludzi. Wyparowali w atomowej chmurze.Skoro tylu poległo, Quentin czuł podwójny ciężar: odpowiedzialności i winy za to, że przeżył. Któregoś dnia, kiedy będzie miał czas, będzie musiał napisać listy i odwiedzić członków rodziny… jeśli sam ocaleje. Pewna liczba statków ostatniej grupy szturmowej doznała uszkodzeń w bitwach i została naprawiona na tyle, by służyć jako jednostki dostarczające głowic, chociaż pozbawione ważnych funkcji ofensywnych i defensywnych. Na niektórych uległy zniszczeniu baterie artylerii, inne miały niesprawne tarcze Holtzmana. Tuzin jednostek mogło nadal zaginać przestrzeń, ale nie nadawało się zupełnie do akcji ofensywnych. Można ich było użyć tylko w operacjach ratowniczych albo — w ograniczonym stopniu — do zapełnienia dziur w szykach, by Armia Dżihadu wyglądała na większą, niż w istocie była. Każdy element floty miał do odegrania jakąś rolę.Ochoczy adiutant Quentina przekazywał przez komlinię każdemu z pozostałych w zgrupowaniu statków ostatnie instrukcje. Kiedy Quentin potwierdził gotowość, naczelny wódz Atryda ustalił współrzędne skoku do ostatecznej ofensywy przeciw Omniusowi.— Ustawić kurs na Corrina!W odpowiedzi oficerowie i szeregowcy zaczęli wiwatować. System głośników wypełnił ryk, od którego Quentinowi przeszły ciarki po plecach. Do tego momentu doprowadziły dziesiątki lat wojny. Jeśli Armia Dżihadu ma zwyciężyć, potrzebne będą wszystkie umiejętności, które wojownicy posiedli w bitwach, wszystkie ich wrodzone zdolności.Przestrzeń się zagięła.A potem z przestrzeni wyłoniły się, niczym ryby wyskakujące nad powierzchnię oceanu, podniszczone statki Ligi. Za wielką kulą Corrina Quentin zobaczył słońce rzucające czerwone jak krew promienie, niczym zapowiedź tego, że dzisiaj straci tu życie wielu ludzi.Przestrzeń zaroiła się nagle od pojawiających się nie wiadomo skąd statków. Było ich ponad dwieście, wszystkie z oznaczeniami Armii Dżihadu. — Przybyły nas zlikwidować, Gilbertusie — powiedział Erazm.— Nasza obrona wytrzyma — zadudnił wszechumysł ze ściennego ekranu. — Przeprowadziłem symulacje i obliczenia.Pierwsza fala powracających stopniowo jednostek myślących maszyn zajęła pozycje obronne wokół Corrina, tworząc ciąg robiących wrażenie pierścieni i pułapek. Jednak główne siły floty szturmowej robotów były wciąż w drodze. Wydawało się, że statki znajdujące się już na stanowiskach nie wystarczą do odparcia fanatycznych ludzi. Erazm patrzył na firethgirów rzucających się na Corrina, wiedząc, że ładownie ich balist pełne są broni pulsacyjno-jądrowej. Omnius po raz kolejny wyraźnie nie docenił ludzi. Erazm widział też, że pospiesznie sformowane linie obronne maszyn i garść statków robotów, które powróciły jako pierwsze, nie zdołają sprostać takiej sile. Statystycznie rzecz ujmując, hrethgirzy rzeczywiście mogli zwyciężyć.Kiedy nadeszły pierwsze raporty taktyczne, Quentin podszedł do ekranów.— Ich obrona jest silniejsza, niż się spodziewaliśmy — rzekł. — Co tutaj robią te wszystkie statki wojenne? Myślałem, że flota eksterminacyjna poleciała na Salusę już wiele tygodni temu. Czyżby zostawili część jednostek na straży?— To możliwe. Albo corriński Omnius został ostrzeżony — powiedział przez komlinię Vorian Atryda. — Ale mimo to możemy się przedrzeć… jeśli do tego ostatniego szturmu rzucimy wszystkie nasze siły. Po prostu to zwycięstwo będzie trudniejsze niż dotychczasowe.Quentin policzył swoje statki. Na szczęście podczas ostatniego skoku z punktu zbiorczego w głębi przestrzeni nie stracił żadnego, co było drobną pociechą.— Najpierw rozmieścimy sieć satelitów smażących. Naszym głów nym celem jest nie dopuścić do

ucieczki Omniusa.Vorian wydał jednostkom dżihadystów rozkaz wypuszczenia skonstruowanych pospiesznie boi defensywnych, z których każda wyposażona była w generator impulsów smażących. Inżynierowie zaplanowali najskuteczniejszą, ciasną sieć, która utworzy nieprzekraczalną barierę dla mających żelowe obwody myślących maszyn. Było to odwrotne zastosowanie tarcz Holtzmana, których światy Ligi używały do trzymania maszyn z dala od siebie.Statki robotów nie ruszyły naprzód, by nawiązać walkę z jednostkami dżihadu, ale trwały na swoich pozycjach na ciasnej orbicie, jakby sugerowały im, by to one się zbliżyły. Satelity smażące rozproszyły się wokół Corrina niczym nasiona w kosmosie.— To przypilnuje maszyny — powiedział Vor. — Przygotować się do włączenia sieci na moją komendę…— Zbliżają się kolejne statki wroga, primero! — krzyknęła pierwsza W

oficer ze swojego stanowiska na mostku jednostki flagowej Quen-tina. — Mnóstwo! — Na Boga i świętą Serenę — wrzasnął jeden z martyrystów — spójrzcie, ile ich jest! Wróciła flota eksterminacyjna. — Dysponują sto razy większą siłą ognia niż my — zauważył inny. — Nie mamy dosyć statków, by podjąć z nimi walkę! Quentin odwrócił wzrok od małej grupy statków robotów skupionych wokół Corrina. Od strony rozdętego słońca układu nadlatywała ogromna flota maszyn. Chociaż w dalszym ciągu nie było to tyle jednostek, ile widzieli z Faykanem podczas misji zwiadowczej, wciąż napływały nowe, zajmując coraz większą część pola gwiezdnego. Miały rozgrzane do czerwoności silniki i leciały w bezładnym szyku, jakby pędziły tylko z myślą o tym, która szybciej znajdzie się z powrotem w układzie.Primero przyglądał im się, starając się oszacować liczbę wracających jednostek. — Włączyć tarcze Hołtzmana! — rzucił. — Niech to szlag! Są za blisko, a my jesteśmy za mało precyzyjni, żeby zagiąć przestrzeń obok nich. — Wiedziały skądś, że zmierzamy tutaj — powiedział naczelny wódz Atryda ze swojego statku flagowego. — Omnius odwołał je, by się ratować, zanim tu dotrzemy. Ogromne statki robotów zbijały się coraz ciaśniej, tworząc potężny kordon, by osłonić Corrina. Był to wyraźny akt desperacji; wszech-umysł zdawał się rozumieć, o jaką stawkę toczy się gra.Quentin doszedł do przykrego wniosku, że ponieważ flota Ligi została zredukowana do jednej czwartej pierwotnego stanu, nie dysponuje dostateczną siłą ognia, by utorować sobie drogę przez tę zaporę.Mimo to zaczerpnął głęboko powietrza i wysłał na statek flagowy propozycję: — Zaszliśmy za daleko, by się teraz wycofać. Mam wydać rozkaz do ataku? Być może przedrze się dość naszych statków, by zrzucić bom by, zanim maszyny się zorganizują. Vorian wahał się, ale tylko chwilę. — W tej sytuacji to bezużyteczny gest, primero. Żaden z twoich statków nie zdoła przeniknąć do atmosfery i zrzucić ładunków jądrowych. Nie będę marnował ludzkiego życia. — Zgłaszamy się na ochotnika, naczelny wodzu. To nasza ostat nia szansa.— Nie, trwajcie na stanowiskach. Nie zaczynajcie walki. Quentin nie wierzył własnym uszom.— Przynajmniej włączmy satelity smażące. Nie będą mogli dostarczyć wzmocnień.— Przeciwnie, primero. Chcę, żeby wszystkie statki maszyn zebrały się w pobliżu Corrina. Na razie nie włączajcie sieci. — W jego głosie pobrzmiewała nuta zadowolenia. — Mam pewien pomysł.Ze znajdującej się w dole planety wystrzeliwały jednostki robotów, szykując broń i przygotowując się do utworzenia samobójczej bariery, gdyby Armada Ligi ruszyła do ataku. Zza czerwonego olbrzyma, słońca układu, wyłaniały się statki głównych sił maszyn i skręcały ku planecie, zlatując się nad nią jak szarańcza. Zajmowały pozycje na niskiej orbicie, stając się przeszkodą nie do przebycia.Teraz Quentin zrozumiał, o co chodzi Vorianowi.— Aha, więc pozwala pan myślącym maszynom, by same założyły sobie pętlę na szyję — rzekł.— Dlaczego mamy nie pozwolić, by odwaliły za nas robotę, primero?Kolejne fale powracających statków maszyn tworzyły warstwy ochronne wokół Corrina. Quentin wiedział, że jednostki ocalałe ze skoków Wielkiej Czystki nie byłyby w stanie ich pokonać. Tak potężnemu nieprzyjacielowi nie sprostałaby żadna obrona Salusy, ale przynajmniej wrócił on tutaj. Primero patrzył, jak pokazują się maruderzy, tworząc nad ostatnim Zsynchronizowanym Światem linie obrony nie do zdobycia.— W porządku — powiedział naczelny wódz Atryda. — Te r a z włącz cie sieć smażącą. — Jego głos brzmiał tak, jakby Vorian się uśmiechał.Małe satelity Holtzmana rozwinęły śmiercionośną sieć wokół Corrina. Każdy statek robotów, który wszedłby w jej oka, zostałby unicestwiony. Była to linia, której nie mogła przekroczyć żadna maszyna z żelowym mózgiem. — Nie zniszczyliśmy ich — rzekł Vor — ale wszystkie myślące maszyny, które pozostały, są teraz zablokowane na Corrinie. Te satelity smażące nie dopuszczą na razie, by sprawiały nam kłopoty. — Wygląda to na impas — powiedział Quentin, kiedy nadeszły raporty. W jego głosie słychać było niezmierne znużenie i rozczarowanie. — Są zapędzone w kąt jak szczury.

Vor ocenił sytuację i wiedział już, jakie mają szanse. — Teraz prawie wszystkie statki, które jeszcze mamy, muszą zostać tutaj i pilnować, by maszyny się stąd nie wydostały… dopóki nie znajdziemy jakiegoś sposobu, żeby je wykończyć — rzekł. Zastanawiał się nad następnym krokiem, wiedząc, że z każdą chwilą myślące maszyny wzmacniają siły obronne. Ale satelity smażące powinny je zatrzymać. W końcu potrząsnął głową. — Skoro okrążyliśmy ostatniego Omniusa, musimy utrzymać nasze siły wokół Corrina i sprowadzić tyle statków, ile będziemy mogli rzucić przeciw tej planecie, i to szybciej, niż Omnius zdoła wyprodukować wzmocnienia. Cor-rin jest ostatnim punktem oporu, zarówno dla myślących maszyn, jak i dla ludzkości. — Zacisnął pięść i walnął nią w fotel. — Primero Butlerze, niech pan się stawi na statku flagowym. Powrócimy obaj do Zimii, złożyć raport. — Tak jest, naczelny wodzu. — Quentin siedział pochylony pod ciężarem porażki. Poświęcili tyle ludzkich istnień, tak ciężko pracowali… nagle wziął szybki oddech, gdy uświadomił sobie, co się stało. Ten impas był pewnego rodzaju zwycięstwem. Aby dodać ducha swoim żołnierzom, powiedział przez ogólną komlinię: — Pomyślcie o tym, ludzie. Spójrzcie i zobaczcie całą tę straszną flotę. Całą flotę robotów! Zmuszając Omniusa do jej odwołania, ocaliliśmy życie wszystkich mieszkańców Salusy Secundusa. — Wolałabym raczej zniszczyć myślące maszyny — mruknęła pierwsza oficer, uderzając pięścią w oparcie fotela, wyraźnie równie jak on zirytowana tym, że zostawiają niedokończone dzieło. — Na to jest wciąż czas — rzekł Quentin. — Znajdziemy jakiś sposób. Przygotujcie się do wycofania na bezpieczną odległość, ale musicie nieustannie powstrzymywać maszyny. Zwycięstwo. Klęska. To fantomy, iluzje. Walcz nieustraszenie aż do śmierci, a życie nie będzie mogło zaliczyć cię do swoich niewolników.— mistrz miecza Istian Goss Większa część zdezelowanej zaginającej przestrzeń floty, z ładowniami wciąż pełnymi pocisków i bomb pulsacyjno-jądrowych, została wokół Corrina, by trzymać myślące maszyny w matni. Dzień po dniu dżihadyści szukali najmniejszych choćby luk w pierścieniach obrony. Dzięki gęstej sieci satelitów smażących sytuacja była na razie patowa, ale równowaga ta była niestabilna. Vorian Atryda i Quentin Butler ruszyli pospiesznie na Salusę Se-cundusa. Znalazłszy się na stołecznej planecie, naczelny wódz sklecił jeszcze jedno zgrupowanie balist, wycofując z orbity siły, które miały tam stoczyć z flotą eksterminacyjną Omniusa bój na śmierć i życie. Zażądał, by ostatnie pozostające wokół Salusy wielkie statki, nawet te, które nie były wyposażone w silniki zaginające przestrzeń, niezwłocznie wysłano na Corrina. — Potrzebuję każdego grota i każdej balisty. Każdego statku — powiedział.— To pozostawiłoby nas wszystkich bez obrony! — krzyknął tymczasowy wicekról, jeden z pierwszych, którzy uciekli z Salusy, i jeden z pierwszych, którzy wrócili, kiedy planecie przestało zagrażać niebezpieczeństwo. — Czy to mądre z wojskowego — i politycznego — punktu widzenia?W tej chwili nie ma się przed czym bronić. Jeżeli nie zatrzymamy ostatniego Omniusa na Corrinie, jeżeli nie znajdziemy sposobu, żeby zniszczyć ostatni wszechumysł, to żadna obrona nie będzie wystarczająca — odpowiedział Vor. — Jestem naczelnym wodzem Armii Dżihadu i jest to decyzja wojskowa: Wezmę, te statki.Miał na rękach krew miliardów ludzi. Była to cena, którą zgodził się zapłacić za przeprowadzenie Wielkiej Czystki. Nie zamierzał teraz przerwać. U jego boku stał niewzruszenie Quentin. Miał surową minę, ale kiedy udało mu się dojść do słowa, mówił spokojnie.— Nie możemy dać się uśpić samozadowoleniu, ani teraz, ani nigdy — powiedział. — Chociaż oblężone na Corrinie i przyparte do muru, maszyny są teraz groźniejsze niż kiedykolwiek.— Nie ma czasu do stracenia. Ostatni wszechumysł ma kompleks oblężonej twierdzy, więc maszyny przeznaczą wszystkie swoje zasoby na produkcję nowej broni i wzmocnienie obrony, by uniemożliwić nam przedarcie się przez ich linie — rzekł Vor do osłupiałych członków rady. — W najbliższych tygodniach, a może miesiącach, na każdy statek zbudowany przez Omniusa musimy dla przeciwwagi odpowiadać skonstruowanym przez nas. Bez względu na koszty, nie możemy pozwolić, by maszyny znowu się uwolniły.Cjuentin spojrzał na wstrząśniętych polityków za stołem.— Kiedy tylko dostrzeżemy słaby punkt w obronie Omniusa, bę dziemy gotowi do natarcia. — Wymizerowany i przybity, wziął głębo ki oddech. — Zaprzedaliśmy dusze za to zwycięstwo i nie dopuszczę, by te ofiary zostały zaprzepaszczone.Będąc na powrót w Zimii, Vor patrzył na wschodzące słońce, malujące na złoto piękne budynki, z których wiele stało nadal pustych. Wracał statek za statkiem, przywożąc ewakuowaną ludność z kryjówek poza układem Salusy. Podczas Wielkiej Czystki Abulurd i Fay-kan wykonali niesamowitą pracę, przygotowując stołeczny świat na najgorsze, a teraz obaj synowie Quentina spoglądali to na ojca, to na naczelnego wodza.Leronica została już tutaj pochowana, chociaż Vorian żałował, że nie mógł zawieźć jej prochów na Kaladan. Kagin i Estes wrócili tam podczas ewakuacji i wątpił, by kiedykolwiek jeszcze przylecieli na Sa-lusę. Nie mieli powodu, by to zrobić. Kiedy pierwsi wracający uchodźcy radowali się prawie całkowitym zwycięstwem, Liga Szlachetnych rozpoczęła żmudne zadanie szacowania sukcesów i kosztów Wielkiej Czystki. Wysłano zaginaczami przestrzeni liczne ekipy w celu udokumentowania

zagłady Zsynchronizowanych Światów. Ochotnicy spośród martyrystów lustrowali jedną po drugiej zniszczone planety i sporządzali ich mapy dla potwierdzenia, że nie zostały tam żadne myślące maszyny. W ciągu kilku dni dostarczono szczegółowe raporty i zdjęcia holograficzne ukazujące czarne, dymiące globy. Planety maszyn wyglądały tak, jakby każdą z nich zanurzono w piekielnym kotle ze smołą i ciśnięto z powrotem w przestrzeń. Teraz wszechumysłowi nie pozostało już żadne terytorium poza Corrinem, żaden z ponad pięciuset Zsynchronizowanych Światów. Wiwatująca ludność Ligi — ci, którzy przetrwali zarazę i jej następstwa oraz wieki grabieży Omniusa — nazywała to błogosławieństwem. Według martyrystów dokonał tego karzący miecz Sereny… Podczas pierwszego oficjalnego posiedzenia zrekonstruowanej Rady Dżihadu Vor od razu zgłosił i przeforsował uchwałę o produkcji i montażu wielu nowych jednostek wartowniczych, które miałyby bez przerwy pilnować uwięzionych na Corrinie myślących maszyn. Obawiał się, że statki wojenne Omniusa mogłyby się przedrzeć zdecydowanym, samobójczym uderzeniem przez sieć smażącą i zniszczyć rozmieszczone nad planetą jednostki Ligi. Większa liczba min przestrzennych, satelitów z generatorami Holtzmana i statków wojennych Ligi uniemożliwiłaby Omniusowi ucieczkę.Armia Dżihadu będzie oblegać Corrina miesiące, lata, dziesiątki lat — tyle czasu, ile będzie trzeba.— Dzisiaj, dziewięćdziesiąt trzy lata od chwili, gdy Serena Butler wezwała nas do walki z myślącymi maszynami, oświadczam, że dżi-had się skończył! — oznajmił Wielki Patriarcha Boro-Ginjo w Parlamencie wypełnionym po brzegi tłumem, który napłynął z placu. — Zmiażdżyliśmy Omniusa po wsze czasy!Stojąc obok niego, naczelny wódz Vorian Atryda czul pustkę i znużenie. Ludzie świętowali, ale dla niego ta wojna nie zakończy się tak długo, jak długo pozostanie choćby jedna myśląca maszyna, jak długo Omnius będzie miał ostatnią twierdzę. Quentin wyglądał na przygnębionego i zrozpaczonego. Widzowie mogli postrzegać to jako zmęczenie, ale było to coś więcej. „Aby odnieść to zwycięstwo, odebraliśmy życie zbyt wielu ludziom” — pomyślał. Modlił się, by ludzkość już nigdy nie została zmuszona do użycia takiej broni…Vor jechał przez ulice Zimii w otwartym pojeździe naziemnym, a tłumy owacyjnie go witały. Ponad cztery miliony ludzi powiewało kolorowymi sztandarami dżihadu i wymachiwało holograficznymi obrazami przedstawiającymi jego, Serenę Butler i jej dziecko, Iblisa Ginjo oraz innych bohaterów dżihadu. „Jednego brakuje — pomyślał o Xavierze, swoim byłym towarzyszu broni. — Może Abulurd ma rację. Powinniśmy przynajmniej sprostować błędy historii”. Ale jeszcze nie teraz, kiedy rany dżihadu były tak świeże w pamięci ludzi. Był to czas kojenia bólu, zapominania i odbudowy.Gdy pojazd zatrzymał się w centrum Zimii, wysiadł pośród entuzjastycznego, wielbiącego go tłumu. Mężczyźni klepali go po plecach, kobiety całowały. Funkcjonariusze służby bezpieczeństwa utorowali mu drogę i Vor ruszył w stronę trybuny wzniesionej pośrodku wielkiego placu, w cieniu ogromnych budynków rządowych.Na nalegania Vora po jednej stronie sceny posadzono tercero Abulurda Harkonnena, rzekomo jako jego adiutanta, choć Abulurd i jego starszy brat Faykan mieli też zostać odznaczeni za pracę, którą wykonali na Salusie. Wielki Patriarcha miał wątpliwości, czy pokazanie na tak honorowym miejscu Harkonnena jest mądrym posunięciem, ale Vor obrzucił go tak zimnym i gniewnym spojrzeniem, że Boro-Ginjo natychmiast wycofał zastrzeżenia.Po dziewięćdziesięciu latach służby Vorian miał już tyle medali, że nie mógłby nosić ich wszystkich naraz. Na piersi przypiął jedynie kilka baretek i odznaczeń. Naczelny wódz nie potrzebował przyćmiewać kogokolwiek. Leroniki też nigdy nie obchodziły jego medale i wolałaby, żeby był przy niej, spędzając więcej czasu w domu niż na polu bitwy. M i mo to ludzie o d c z u w a 1 i potrzebę przyznawania mu zaszczytów, wyrażania uwielbienia. Również politycy chcieli uczestniczyć w tych uroczystościach. „Jestem najsławniejszym człowiekiem w Lidze Szlachetnych, a mam to wszystko w nosie — myślał Vor. — Chcę tylko spokoju i ciszy”. Mimo to otrzymał od pulchnego i najwyraźniej zadowolonego Wielkiego Patriarchy medale i wyrazy uznania. Wygłosił nawet krótką, ale poruszającą mowę, chwaląc każdego, kto służył w Armii Dżi-hadu, i wszystkich, którzy przepadli podczas Wielkiej Czystki. Potrzebował czasu z dala od wrzawy tych przyprawiających o zawrót głowy uroczystości, czasu, by spojrzeć na swoje życie z dystansu. Musiał znowu poznać siebie i odkryć, czy jest jeszcze coś, co chciałby robić po tak długim życiu.Otoczeni potężnym murem statków wojennych na orbicie ich ostatniego bastionu w przestrzeni, Omnius i Erazm oceniali sytuację. Nad Corrinem wisiały jednostki Ligi, stale wypatrując szansy wystrzelenia głowic jądrowych. Obie strony trzymały się w szachu.— Ci zawszeni hrethgirzy wrócą z posiłkami — rzekł Omnius.— Bez wątpienia chcą kontynuować oblężenie Corrina — stwierdził Erazm. — Czy wystarczy im cierpliwości i gorliwości, by odpowiednio długo utrzymywać tu potrzebne do tego siły? Ludzie nie wyróżniają się planowaniem długofalowym i wytrwałością w realizacji takich postanowień.— Mimo to zbudujemy nowe statki i stworzymy pierwszorzędne metody obrony. Naszym najwyższym priorytetem jest uczynić z Corrina miejsce nie do zdobycia i pozostać tutaj bezpiecznie. Maszyny potrafią przetrzymać ludzi.

CZĘŚĆ II 88 PG (PRZED GILDIĄ) DZIEWIĘTNAŚCIE LAT PÓŹNIEJ

Maszyny mają coś, czego brakuje ludziom: nieskończoną cierpliwość, bo pozwala im na to długowieczność. — naczelny wódz Vorian Atryda, Pierwsze oceny diihadu (wydanie piąte, poprawione) Prawie dwadzieścia lat względnego spokoju pozwoliło w końcu resztkom ludzkości ułożyć sobie na nowo życie, odbudować swoje planety i społeczeństwa… i zapomnieć o skali zagrożenia. Wszystkie Zsynchronizowane Światy, z wyjątkiem Corrina, były nienadającymi się do zamieszkania pustyniami. Ludzie okazali się równie bezlitośni jak myślące maszyny. Ci, którzy ocaleli, regularnie zapewniali się, że rezultat wart był wysiłku. Chociaż zaraza wywołana przez Omniusa nie dotknęła niektórych planet, sama ona zabita jedną trzecią ludzkiej populacji. Po jej przejściu urodziło się wiele dzieci, zbudowano nowe miasta i wioski, odtworzono sieci handlowe. W Lidze Szlachetnych zmieniali się przywódcy, a jej obywatele zajęli się zaściankowymi sprawami, troszcząc się o swój byt. Corrin pozostawał ropiejącą raną w przestrzeni, twierdzą za niemożliwą do pokonania barykadą statków wojennych robotów, powstrzymywanych przez sieć satelitów smażących i siły wartownicze ludzi. Myślące maszyny wielokrotnie próbowały wyrwać się z okrążenia, ale ludzie za każdym razem udaremniali te starania. Była to studnia bez dna, pochłaniająca zasoby, żołnierzy, broń i statki.Ostatnie wcielenie Omniusa kryło się za pancerną ścianą, knując i czekając…Abulurd Harkonnen, w przemianowanym stopniu batora, stacjonował z flotą nadzorującą nad Corrinem. Mógł tam nadal pełnić ważną służbę dla Ligi, chociaż podejrzewał, że w przydziale tym maczał palce jego brat Faykan, który chcąc się pozbyć ze stolicy kłopotu z nazwiskiem Harkonnen, usunął go z widoku.Kiedy skończył się dżihad, Faykan odszedł z armii i rozpoczął błyskotliwą karierę polityczną, uwieńczoną wyborem na stanowisko tymczasowego wicekróla po sześciu innych, równie bezbarwnych i pozbawionych polotu postaciach, jak Brevin 0’Kukovich. Przynajmniej on wydawał się silnym przywódcą, na jakiego czekała wskrzeszona Liga.Abulurd już od ponad pół roku dowodził flotą stróżującą, pilnując, by Omnius nie przedarł się przez kordon. Miał nadzieję, że obywatele śpią spokojniej, wiedząc, iż oddani żołnierze chronią ich przed dalszymi atakami myślących maszyn.Tymczasem wszechumysł nadal projektował i budował nowe statki, broń o większej sile rażenia, potężnie opancerzone łamacze do rozbijania murów swojego elektronicznego więzienia. Maszyny regularnie jak w zegarku próbowały rozerwać sieć smażącą albo wystrzelić statki aktualizacyjne, robiąc wszystko, by rozprzestrzenić kopie wszechumysłu. Na razie Omnius stosował raczej brutalną siłę niż innowacje, lecz każdą próbę przeprowadzał metodycznie, modyfikując nieco parametry i starając się znaleźć technikę, która by podziałała. Taktyka wszechumysłu zmieniała się sporadycznie i nie były to zmiany istotne, z wyjątkiem kilku szaleńczych wypadów, które wprawiły wszystkich w zdumienie.Żadna z prób wroga nie zakończyła się powodzeniem, ale Abulurd pozostawał czujny. Armia Ludzkości nie mogła opuścić gardy.Przez dziewiętnaście lat, podczas których w Lidze następowały powoli zmiany polityczne i społeczne, a historia toczyła się niespiesznie, jednostki ludzi wokół Corrina odpierały straceńcze ataki maszyn. Wszechumysł próbował starych i nowych technologii, rzucając przeciw sieci smażącej statek za statkiem, odpalając przeciw flocie patrolowej naprowadzane rakiety, rozrzucając na wszystkie strony pozorne cele i zastawiając pułapki. A kiedy jednostki robotów były niszczone, maszyny budowały po prostu nowe. Zakłady przemysłowe na planecie nigdy nie przerywały pracy, produkując broń i statki, które można było skierować przeciw flocie Ligi. Orbita Corrina zaśmiecona była szczątkami rozbitych jednostek, tworzącymi pierścień tak gęsty jak celowo zbudowane umocnienia. Tymczasem

fabryki i stocznie na wszystkich światach Ligi konstru-iwały i wysyłały statki, aby zatkać dziury w kordonie wokół Corrina równie szybko, jak wróg je robił. Na ogół jednak ludzie poświęcali odległemu polu bitwy mało uwagi.Teraz, kiedy zadeklarowano, że dżihad się „zakończył”, wielu członków Parlamentu Ligi irytowały te ciągłe wydatki. Odbudowa i zwiększenie liczby ludności spustoszonych przez zarazę planet wymagały ogromnych funduszy i surowców, a tymczasem i jedne, i drugie stale pochłaniała flota pilnująca Corrina. Po stu latach walk i masakr Liga Szlachetnych była osłabiona, okaleczona i miejscami — po śmierci miliardów osób — wyludniona, a tymczasem główne zakłady przemysłowe wytwarzały materiały dla floty kosztem innych potrzeb.Ludzie pragnęli zmiany.Kiedy dwa lata po Wielkiej Czystce Vorian Atryda zgłosił nowy, ambitny plan zniszczenia ostatniej znanej twierdzy cymeków na Hes-srze, został okrzyknięty podżegaczem wojennym i głosami wzburzonych parlamentarzystów zmuszony do opuszczenia sali.„Oto, jak się docenia największego w dziejach bohatera wojennego” — pomyślał wówczas Abulurd.W ciągu lat, które upłynęły od tamtej pory, z przykrością patrzył, jak jego nauczyciela odsuwa się na bok i separuje jako symbol krwawej przeszłości oraz przeszkodę na drodze do naiwnie pojmowanej świetlanej przyszłości.Gdyby tylko Corrin nie był tak niewygodnym przypomnieniem.Wraz z końcem dżihadu obszarpane wojsko zreorganizowano i przemianowano na Armię Ludzkości. W ramach tej symbolicznej zmiany zmodyfikowano nawet stare stopnie i strukturę dowodzenia. W miejsce racjonalnej hierarchii szarż, wiodącej aż do primero, wprowadzono rangi starożytnego wojska ze złotego wieku ludzkości, używane w Starym Imperium, a może jeszcze dawniej: lewenbrecha, kitora, bursega, baszara… Chociaż przyjęcie wiele lat wcześniej nazwiska Harkonnen prawdopodobnie przeszkodziło mu we wspinaniu się po szczeblach kariery, dzięki swoim zasługom i częstej cichej pomocy naczelnego baszara Atrydy Abulurd uzyskał stopień będący odpowiednikiem pułkownika lub segundo. Przez ostatnich piętnaście lat służył na sześciu planetach, wykonując głównie prace inżynieryjne na użytek ludności cywilnej, zajmując się odbudową i zapewnianiem bezpieczeństwa w miejscowych społecznościach, a jednocześnie podtrzymując obecność wojskową. Tutaj, dowodząc flotą stróżującą wokół Corrina, był przynajmniej w samym środku wydarzeń. Nawet po kilku miesiącach stawiania czoła imponującej flocie robotów, która, najeżona bronią, ciągle trwała w gotowości do obrony, Abulurd — w przeciwieństwie do części młodszych żołnierzy — nie odczuwał nudy. Większość rekrutów przydzielonych do tej służby wartowniczej była zbyt młoda, by pamiętać czasy, kiedy Zsynchronizowane Światy zajmowały znaczną część galaktyki. Te młokosy nie walczyły w dżihadzie. Dla nich była to historia, a nie treść sennych koszmarów.Należeli do pierwszego pokolenia, które urodziło się po zarazie, miało dobre geny i było bardziej odporne na choroby. Nieobce im były opowieści o dżihadzie i niezabliźnionych ranach, które po nim pozostały; słyszeli o zawziętych walkach prowadzonych przez dzielnego Voriana Atrydę — teraz naczelnego baszara — i Quentina Butlera; znali historię Trójcy Męczenników i wciąż mówili o „tchórzliwej zdradzie” Xaviera Harkonnena, wierząc propagandzie.W okresie względnego pokoju Abulurd kilkakrotnie składał formalne prośby o wznowienie śledztwa w sprawie rzekomej zdrady jego dziadka, ale urzędnicy pozostawali na nie głusi. Od tamtych czasów upłynęło prawie osiemdziesiąt lat, a Liga miała pilniejsze sprawy… Niekiedy, w mesie albo w sali ćwiczeń, młodzi żołnierze z jego floty naciskali na dowódcę, by podzielił się z nimi wojennymi opowieściami, ale Abulurd wyczuwał, że nabijają się z jego braku osiągnięć. Chroniony przez Voriana Atrydę, nie brał udziału w większości ważnych bitew. Niektórzy, przejąwszy uprzedzenia po rodzicach, komentowali to po cichu, mówiąc, że od Harkonnena nie oczekiwano niczego innego. Na innych większe wrażenie robił fakt, że to on uratował z Parmentiera Raynę Butler, słynną przywódczynię fanatycznych wyznawców kultu Sereny. Spoglądając z mostka statku obserwacyjnego na ostatnią twierdzę Omniusa, Abulurd znosił to. Wiedział, co jest ważne. Miał czterysta balist i ponad tysiąc niszczycieli, imponującą i silnie uzbrojoną flotę, by trzymać maszyny w zamknięciu, chociaż główną linię zaporową tworzyły satelity Holtzmana i miny. I na odwrót — pozycje obronne maszyn na Corrinie były nie do przerwania. Żadna ofensywa Ligi nie dokonała w nich na tyle dużego wyłomu, by można było zrzucić bomby pulsacyjno-jądrowe. Nie zdołali się przez nie przebić nawet gotowi na śmierć wyznawcy kultu Sereny. Byli w impasie.Jako sumienny i dbający o dyscyplinę dowódca, Abulurd organizował jedne ćwiczenia po drugich, by żołnierze zachowywali sprawność i czujność. Budzące postrach statki robotów tworzyły wokół leżącej tuż poza zasięgiem planety coś w rodzaju najeżonej kolcami obroży. Jakże Abulurd chciał ruszyć naprzód i unicestwić je raz na zawsze, by dowieść swojej wartości na prawdziwym polu bitwy! Ale potrzebowałby do tego jeszcze tysiąca najpotężniejszych statków Ligi, a znużona, poraniona ludzkość nie miała po prostu ochoty zdobyć się na taki wysiłek.„Czyżby myślące maszyny chciały, byśmy popadli w samozadowolenie? Byśmy uwierzyli, że nie mają żadnych skutecznych wynalazków?” — zastanawiał się.Niestety, wcześniej, niż się spodziewał, okazało się, że miał rację.Nudzący się straszliwie i liczący dni dzielące ich od powrotu do domu żołnierze włączyli nagle alarm.

Abulurd pobiegł na mostek balisty.— Batorze Harkonnenie, trzy statki robotów wyrwały się z ich pierścienia obrony — oznajmił operator aparatury przeczesującej przestrzeń. — Lecą na chybił trafił, kierując się ku sieci smażącej. — Już tego próbowały. Bez rezultatu.— To coś nowego, batorze. Nie pasuje to do zwykłych schematów. Spójrzcie na ich silniki! — Ogłosić alarm. Pełna gotowość bojowa. Przygotować się do ich przejęcia, jeśli któremuś uda się przypadkiem przejść przez sieć. — Abu- lurd skrzyżował ramiona na piersi. — Bez względu na to, jak szybko lecą, satelity smażące zniszczą ich żelowe obwody. Omnius wie o tym. Nowe jednostki myślących maszyn były rakietami o opływowych kształtach, metalowymi sztyletami, które przebiły się przez bariery Holtzmana, mimo iż te powinny wymazać ich oprogramowanie. Statki maszyn wydostały się z oblężenia i nabierały coraz większej prędkości. — Załadować broń i ognia! — krzyknął Abulurd przez otwartą komlinię. — Zatrzymać ich… mogą wieźć kule aktualizacyjne. — Jak się przedostały? Nowe osłony? — A może na pokładach tych rakiet są zwykłe automaty, a nie mózgi żelowe. — Abulurd pochylił się, studiując odczyty skanera. — Ale wobec tego nie może tam być żadnych myślących maszyn. Co pilotuje te obiekty? Czyżby Omnius odkurzył nieczujące komputery starego typu? Statki strażnicze otworzyły ogień, lecz rakiety przyspieszały tak szybko, że ich lotu nie mogły przerwać nawet pociski o dużej prędkości. Inne statki Ligi zacieśniały krąg, gdyż ich dowódcy zdawali sobie sprawę, że którejś z rakiet może się udać czmychnąć. Nie mogły one jednak wieźć kopii wszechumysłu, w każdym razie po przejściu przez sieć smażącą. — Miejcie również oko na Corrina! — krzyknął Abulurd. — Nie sądzę, by Omnius nie spróbował czegoś innego, kiedy będziemy szukali wiatru w polu. — Nigdy nie dogonimy tych rakiet, batorze… — Akurat. — Abulurd błyskawicznie zidentyfikował trzy szybkie statki na zewnętrznych obrzeżach kordonu. — Całkowite rozproszenie skrajnych jednostek w celu przejęcia wroga. Zatrzymać rakiety za wszelką cenę. Jeszcze nigdy w waszej karierze nie mieliście wyższego priorytetu. Nawet jeśli ich obwody żelowe zostały starte, mogą wieźć nową zarazę. Ta sugestia wprawiła żołnierzy w panikę. Rzucili się do wypełnienia jego rozkazów. - Batorze! Maszyny zrobiły kolejny zaskakujący wypad na satelity smażące! Teraz wszystkie próbują przebić się przez sieć! Abulurd walnął pięścią w otwartą dłoń. — Podejrzewałem, że to cel pozorny. Przesunąć się bliżej Corrina! C \leprzeć te statki! Studiował dwa zbiory odczytów, zdjęty nagłym niepokojem, że wybrał zły cel. Które z tych posunięć miało odwrócić jego uwagę? A może Omnius w pełni zainwestował w oba?Nadleciała chmara statków Ligi, strzelając, rzucając wyzwania i miotając obelgi pod adresem robotów. Wysoko nad planetą tworzyły się pierścienie jednostek Armii Ludzkości, by powstrzymać przyspieszające coraz bardziej statki maszyn.Każda z trzech rakiet obrała inny kurs, jakby miały nadzieję, że przynajmniej jednej uda się uciec. Statki ludzi z łatwością zniszczyły pierwszą, zanim osiągnęła wystarczającą prędkość.Tymczasem w pobliżu sieci smażącej rozgorzała wielka bitwa. Niektóre jednostki robotów uderzyły w ścianę śmiertelnych dla nich impulsów, ale przebiły się przez nią i leciały na oślep; chociaż ich żelowe mózgi zostały zniszczone, impet gigantycznej masy uczynił z nich ogromne pociski. Flota strażnicza, używając swojej najcięższej broni, pocięła je na kawałki. Rozmieszczono setki nowych małych satelitów, by załatać dziury energetyczne w sieci, zanim będzie za późno.Druga superszybka rakieta dostała się pod obstrzał, kiedy pędziła ku czerwonemu olbrzymowi. Nim statek maszyn zdołał znaleźć schronienie w pobliżu ryczącego słońca, które było zabójcze dla wszystkich istot biologicznych, siła ognia jednostek ludzi zamieniła go w chmurę żarzących się odłamków. Dwie rakiety zostały zniszczone.Trzeci statek wyciskał z silników całą moc, nabierając prędkości i oddalając się od Corrina oraz floty pościgowej. W końcu pojawiły się wysunięte najdalej statki patrolowe ludzi, które Abulurd rozmieścił na koncentrycznych orbitach w coraz większej odległości od zainfekowanej przez maszyny planety, i otworzyły ogień. Kolejne pociski trafiały w cel, ale nie mogły przebić pancerza wrogiej rakiety. Podczas gdy bliżej Corrina trwała zacięta bitwa — dla odwrócenia uwagi czy jako główna część planu? — na obrzeżach układu gwiezdnego wokół samotnej rakiety zaczęło zaciskać pętlę jeszcze siedem statków ludzi. Tuż przed rozbiciem jej kadłuba dziób rakiety otworzył się niczym kielich kwiatu i wypluł rój kapsuł, niewiele większych od trumien zbiorników z samodzielnym napędem. Rozleciały się we wszystkie strony, jak iskry z poruszonego ogniska, wprawiając w osłupienie flotę pościgową. — Omnius wymyślił nowy podstęp! — poinformował jeden z pi lotów.Kiedy Abulurd zobaczył, co się dzieje, doszedł do wniosku, że prawdziwym zadaniem uciekających rakiet było wypuszczenie tych kapsuł. Natychmiast podjął decyzję, jakiej należało oczekiwać od dowódcy.— Zatrzymać je! — rozkazał. — To albo jakaś straszna broń, albo kopie Omniusa, które mają być gdzieś rozprzestrzenione. Jeśli nam się nie uda, ludzkość będzie za to płacić przez wieki!Żołnierze rzucili się w pogoń i strzelali, kiedy tylko mieli okazję. Zniszczyli większość kapsuł o niezależnym

napędzie. Ale nie wszystkie.Pamiętając roznoszące zarazę torpedy, które spadły niczym deszcz na Parmentiera i inne światy Ligi, Abulurd poczuł trwogę.— Ścigać je, dopóki nie wyjdą poza zasięg czujników. Śledzić tra jektorie ich lotu i określić prawdopodobne cele. — Czekał w napięciu, podczas gdy żołnierze usiłowali przewidzieć ich kurs. — Niech to szlag! Będziemy musieli uszczelnić kordon, żeby się to nie powtórzyło!Zazgrzytał zębami. Sprawiłby zawód Vorianowi Atrydzie, gdyby pozwolił, by taka grożąca potencjalną katastrofą broń przemknęła mu między palcami.— Jeden rój kieruje się na Salusę Secundusa, batorze Harkonne- nie — zameldował taktyk. — Drugi chyba wycelowany jest w… Rossaka.Abulurd, niespecjalnie zdziwiony, skinął głową. Pomimo zagrożenia wiedział, co ma robić, znał jedyny sposób dotarcia do celu przed szybkimi pociskami maszyn.— Biorę zaginający przestrzeń statek zwiadowczy i wracam do Zi- mii ogłosić alarm — powiedział. — Modlę się, by zdążyli się w porę przygotować. O Yoreku Thurze powiada się, że gdyby ludzie mieli przekładnie i sworznie, wymontowano by mu je i zostawiono go na łaskę losu.— Kroniki dżihadu, przypisywane Erazmowi Chociaż ucieczka na Corrina uratowała mu życie, kiedy Armia Dżihadu zniszczyła Wallacha IX, Yorek Thurr żałował, że tutaj przybył. Po dziewiętnastu irytujących latach, które zdawały się ciągnąć w nieskończoność, nadal bezużytecznie tkwił jak w pułapce na jedynym pozostałym Zsynchronizowanym Świecie. Omnius zamienił tę planetę w rozpaczliwie bronioną twierdzę, fantastycznie uzbrojony obóz. Teoretycznie Thurr był bezpieczny. Ale jaki to miało sens? Jak mógł wycisnąć piętno na historii, mając związane ręce?Łysy mężczyzna o chropawej skórze, w przeziernikach chroniących przed promieniami krwawo zabarwionego słońca, przechadzał się między zagrodami żałosnych niewolników, zerkając na Wieżę Centralną, siedzibę wszechumysłu.Kiedy tylko prowadzące Wielką Czystkę zaginacze przestrzeni przybyły w pobliże Wallacha IX, Thurr odgadł, co zamierzają ludzie. Nim pierwsze handżary zrzuciły ładunki pulsacyjno-jądrowe, wskoczył na statek ratunkowy i odleciał, zabierając jako argument przetargowy kopię miejscowego wszechumysłu. Mógł wtedy łatwo znaleźć sobie inne miejsce. Dlaczego przyleciał na Corrina? Głupia, nierozważna decyzja! Z odpornością na retrowirusa po zabiegu przedłużenia życia Thurr powinien być niezwyciężony. Do centrum Zsynchronizowanych Światów przywiódł go instynkt. Oczywiście, mając statek wyposażony w standardowe silniki, przybył dużo za późno, po zagładzie, kiedy ludzie zacisnęli już pętlę „na szyi” ostatniego wszechumysłu. Ze swojego zbudowanego na kształt jednostek Ligi statku Thurr przekazywał sprzeczne polecenia zmęczonym i zestresowanym pilotom, którzy dwoili się i troili, by ustanowić blokadę. Nie wypatrywali kogoś, kto próbował się prześliznąć na Corrina. Gdy Omnius się okopywał i zbierał wszystkie siły obronne na powierzchni oraz niskich orbitach, Thurr okazał swoje tajne przepustki i kody identyfikacyjne, dzięki czemu uzyskał zgodę na lądowanie, a potem znalazł schronienie. Ale teraz nigdy już nie będzie mógł stąd odlecieć! Co sobie myślał? Wyobraził sobie błędnie, że maszyny jakoś zwyciężą. Omnius panował nad Zsynchronizowanymi Światami ponad tysiąc lat — jak więc imperium maszyn mogłoby upaść w miesiąc?„Powinienem był udać się gdzie indziej… gdziekolwiek” — myślał.Teraz, gdy Armia Ludzkości pilnowała układu Corrina jak pies stróżujący, nie mógł się stamtąd wydostać ani Thurr, ani żadne myślące maszyny. Była to taka strata jego czasu i talentów, jeszcze bardziej irytująca niż życie w żałosnej Lidze. Zmęczony ustawicznym wyrzucaniem sobie, że źle postąpił, od dawna chciał zranić kogoś innego. Pat trwał prawie dwadzieścia lat i Thurr coraz bardziej się denerwował.Gdyby tylko mógł wystartować, stanąć naprzeciw oficerów Ligi i jakimś zręcznym kłamstwem skłonić ich, by go przepuścili. Po wielu latach dobrze znanej pracy w Dżipolu, po wszystkich osiągnięciach na pewno nadal pamiętano jego twarz i nazwisko, mimo iż minęło tyle czasu. Większość zasług przypisała sobie Camie Boro-Ginjo, chociaż to Thurr odwalił robotę, szkalując Xaviera Harkonnena, a z Iblisa robiąc świętego. Ale Camie wymanewrowała go i zmusiła do opuszczenia Ligi. Być może nie powinien był tak dobrze symulować śmierci…Na każdym kroku Thurr podejmował złe decyzje.W laboratoriach Erazma znalazł bratnią duszę w osobie Rekura Vana. Z pozbawionym kończyn tlulaxańskim naukowcem połączyli swoją wiedzę i żądzę zniszczenia, snując straszne intrygi przeciw słabym ludziom. Och, jak bardzo zasłużyli oni na swój los. Odkąd Erazm oznajmił, że eksperyment z regeneracją kończyn się nie udał, Rekur Van porzucił myśli o ucieczce. Ale Thurr mógłby swobodnie przemierzać zamieszkane planety i odcisnąć na nich swoje piętno… gdyby udało mu się stąd wydostać.Spojrzał w niebo. Raczej nie stanie się to szybko.Odwiedził go intrygująco nieprzewidywalny robot Erazm, przyprowadzając swojego towarzysza Gilbertusa Albansa. Robot zdawał się rozumieć frustrację Thurra, ale nie mógł mu dać nawet iskierki nadziei na wyrwanie się z Corrina.— Może zdołasz wpaść na jakiś nowatorski pomysł, który zmyli flotę Ligi — powiedział.— Jak z tą zarazą? Jak niedawno z tymi fabrykami pocisków kierowanych? Słyszę, że udało im się przerwać kordon. — Uśmiechnął się Wado. — Nie powinienem TO2wiązywać wszystkich wjrszych picMc-mów… ale zrobię to, jeśli będę mógł. Chcę się stąd wydostać bardziej niż którakolwiek z was, maszyn.Erazm nie był przekonany.— Niestety, teraz Armia Ludzkości będzie jeszcze

czujniejsza — rzekł.— Zwłaszcza kiedy mechaniczne pożeracze dotrą do celów i za czną działać.Bardziej niż czegokolwiek innego Thurr żałował, że nie będzie mógł być świadkiem wywołanego przez nie chaosu.Erazm odwrócił się do swojego jasnowłosego, muskularnego towarzysza. Thurr żywił urazę do „maskotki” robota, ponieważ Gilbertusa poddano zabiegowi przedłużenia życia, gdy był jeszcze na tyle młody, by móc z tego skorzystać.— A co ty myślisz, Gilbertusie? — zapytał robot.Jego towarzysz odwrócił się i spojrzał na łysego mężczyznę, jakby był on owocem nieudanego eksperymentu.— Myślę, że Yorek Thurr zanadto zbliża się do granic ludzkich zachowań — powiedział.— Zgadzam się — stwierdził Erazm, wyraźnie zadowolony z tej oceny. — Nawet jeśli tak jest — rzekł drwiąco Thurr — to nadal pozostaję w sferze ludzkości, a tego nigdy nie zrozumiesz, robocie. Kiedy Thurr spostrzegł, że zaskoczyło to Erazma, poczuł wielką satysfakcję.Oczywiście nie była to wolność, ale przynajmniej odniósł drobne zwycięstwo. Dopóki Ziemia, nasza matka, pozostaje w pamięci rodzaju ludzkiego, nie jest całkowicie zniszczona. Możemy przynajmniej starać się wmawiać to sobie.— Porce Bludd, Mapa blizn Długi ciąg uderzeń jądrowych odbił się bardzo niekorzystnie na Quentinie Butlerze. Prawie dwadzieścia lat później nie mógł przespać ani jednej nocy, nie śniąc o miliardach ludzi, których zabił, by pokonać myślące maszyny. Nie on jeden zastanawiał się, czy najwięcej szczęścia nie mieli ci żołnierze dżihadu, którzy przepadli szybko i czysto, zagubieni w tajemniczym labiryncie zagiętej przestrzeni. O wiele gorzej było — myślał — żyć z tą świadomością, patrzeć na niedające się zetrzeć plamy krwi na własnych rękach. Była to cena, którą musiał zapłacić. Przez pamięć o wszystkich swoich ofiarach musiał to cierpieć. I nigdy nie zapomnieć.Nadal nazywany był bohaterem, ale nie napawało go to już dumą. Historycy Ligi zapamiętali i upiększyli praktycznie wszystko, czego dokonał w swojej karierze wojskowej. Ale prawdziwy Quentin Butler był już wypalonym wrakiem, pustą skorupą wspomnień, oczekiwań i strasznych strat. Po tym, do czego został zmuszony, stracił serce i duszę. Patrzył, jak Faykan i Abulurd nadal wiodą życie; Faykan założył rodzinę, natomiast jego młodszy brat pozostał kawalerem. Może jednak Abulurd nie spłodzi potomstwa, które utrwaliłoby nazwisko Harkonnen.Quentin czuł się tak pusty jak jego pogrążona w katalepsji żona Wandra, która od lat przebywała nieświadoma w Mieście Introspek-cji. Ona przynajmniej miała spokój. Czasami, odwiedzając ją, Quen-tin patrzył na jej ładną, ale pozbawioną wyrazu twarz i zazdrościł jej. Przeżywszy tak dużo, podjąwszy tak wiele trudnych decyzji, miał dość służby wojskowej. Tyle razy poprowadził armię do ataku, tylu wysłał na śmierć żołnierzy i niewinnych niewolników, których powinien wyzwolić spod tyranii maszyn. W rzeczywistości uwolnił ich spod panowania Omniusa, zabijając. Nie mógł już z tym żyć. Po Wielkiej Czystce pełnił mało znaczące funkcje, a potem zaszokował najstarszego syna próbą odejścia ze służby. Starając się zatrzymać ojca, bohatera wojennego, przy sobie, Faykan zaproponował mu, by przyjął stanowisko ambasadora albo członka Parlamentu.— Nie, to nie dla mnie — odparł Quentin. — W moim wieku nie interesuje mnie rozpoczynanie nowej kariery.Ale Wielki Patriarcha — którym nadal był Xander Boro-Ginjo — odczytał przygotowane zawczasu oświadczenie, które niewątpliwie ktoś mu napisał, odmawiając przyjęcia rezygnacji primero i dając mu w zamian zasłużony bezterminowy urlop. Quentin nie dbał o semantykę, skoro rezultat miał być taki sam. Znalazł inne powołanie.Jego przyjaciel Porce Bludd, wspaniały kompan ze szczęśliwych czasów, kiedy to Cjuentin, niski rangą żołnierz i inżynier, pracował przy budowie Nowej Stardy, zaproponował mu wspólną pielgrzymkę i wyprawę.W latach, które minęły od plagi Omniusa i Wielkiej Czystki, szlachcic filantrop dostał bzika na punkcie wspomagania poszkodowanych planet. Na Walgisie i Alfa Corvusie, dwóch byłych światach maszyn spalonych w ogniu jądrowej pożogi, odnalazł nielicznych żyjących w nędzy ocalałych ludzi. Znajdowali się w rozpaczliwym położeniu, nękani przez choroby i niedożywieni, a opady radioaktywne spowodowały u nich różne postaci nowotworów. Ich cywilizacja, technologia i infrastruktura zostały zniszczone, lecz mimo to kurczowo czepiali się życia, tworząc sieć samopomocy. Bludd wrócił do Ligi, znalazł ochotników i zorganizował mosty powietrzne oraz konwoje ratunkowe z zaopatrzeniem. W najgorszych wypadkach przeniesiono całe wsie na mniej skażone tereny albo na bardziej gościnne planety Ligi. W następstwie zarazy wywołanej przez rotTowirusa ludność była rozproszona i zdziesiątkowana, więc potrzebowała dopływu świeżej krwi. Niektórzy surowi politycy twierdzili, że wyzwolenie spod władzy maszyn było najlepszą rekompensatą, jakiej mogliby sobie życzyć ocalali. Quentin coraz lepiej zdawał sobie sprawę, że ludzie, którzy wydawali takie ogólnikowe oświadczenia, byli najmniej skłonni do poświęceń… Bludd, który nie musiał walczyć o polityczne zyski, odwrócił się po prostu plecami do Parlamentu Ligi, kiedy jego członkowie nie zgodzili się na żadne odszkodowania dla mieszkańców zbombardowanych planet.— Ofiaruję im taką pomoc, jaką uznam za konieczną — oznajmił podczas wystąpienia w Zimii. — Nie obchodzi mnie, że mogę na to wydać cały majątek. To moje powołanie.Mimo iż duża część niewiarygodnej fortuny jego rodu przepadła w

powstaniu niewolników, które doprowadziło do zniszczenia znacznego fragmentu Stardy i śmierci jego stryjecznego dziadka, do po-ritrińskiej szkatuły nadal wpływały ogromne sumy z rozkwitającego rynku tarcz osobistych. Wydawało się, że chociaż minęło zagrożenie ze strony maszyn, tarcze nosi teraz cała Liga.Dowiedziawszy się o urlopie Quentina, szlachcic go odszukał.— Nie wiem, czy chciałbyś je zobaczyć na własne oczy — powiedział z wyrazem współczucia na twarzy — ale ja zamierzam polecieć na planety zrujnowane w trakcie Wielkiej Czystki. Na byłe Zsynchronizowane Światy. Uderzenia jądrowe były wystarczająco silne, by zniszczyć ekosystemy i plagę Omniusa, ale jest szansa — jego oczy pojaśniały, kiedy wyciągnął palec — szansa, powiadam, że część ludzi ocalała. Jeśli tak, musimy ich znaleźć i pomóc im.— Tak — rzekł Quentin, czując się, jakby z ramion zdejmowano mu ciężar. Lękał się myśli, że mógłby polecieć na te radioaktywne pustynie, na które zrzucił głowice jądrowe, ale jeśli istniał jakiś, choćby skromny, sposób naprawienia tego… Luksusowy jacht kosmiczny Bludda miał więcej udogodnień niż statek wojenny Ligi. Były tam pomieszczenia mieszkalne, duża ładownia wypełniona lekami i artykułami pierwszej potrzeby dla ocalałych z pożogi oraz jednoosobowy statek zwiadowczy w hangarze. Początkowo Quentin wzbraniał się przed korzystaniem z wygód, na które — jak uważał — nie zasługiwał, ale w końcu przekonał się do nich. Podczas kariery wojskowej odbył dostatecznie dużo misji, poświęciwszy dżihadowi Sereny Butler czterdzieści dwa lata życia. W trakcie długiej podróży odwiedzali zaznaczone na mapie miejsca, które kiedyś należały do Zsynchronizowanych Światów, a obecnie były radioaktywnymi pogorzeliskami. Dziewiętnaście lat wcześniej Quentin latał od planety do planety, zrzucając śmiercionośne ładunki. Teraz udawał się tam z misją współczucia i upamiętnienia ofiar.Patrzył na zrujnowany krajobraz Ulardy — spaloną ziemię, karłowate drzewa i krzewy rosnące na skażonej glebie. Większość budynków została zmieciona z powierzchni przez wybuchy jądrowe, ale garstka ocalałych skleciła z ich resztek chaty, skromne schronienia przed straszliwymi burzami, które przetaczały się po zagładzie przez równiny.— Czy kiedykolwiek można przywyknąć do takich widoków? — Quentin z trudem przełknął ślinę przez ściśnięte gardło.Siedzący w fotelu pilota Bludd spojrzał na niego ze wzruszeniem.— Miejmy nadzieję, że nie — powiedział. — Przez wzgląd na nasze człowieczeństwo nie powinniśmy dopuścić do tego, by takie sceny nam spowszedniały.Widzieli ludzi uprawiających pola kijami i skrawkami metalu. Quentin nie potrafił sobie wyobrazić, jak żyją. Ocalali mieszkańcy planety przerwali pracę i spoglądali na jacht. Niektórzy machali do nich rękami, inni porzucili prowizoryczne narzędzia i ruszyli biegiem w poszukiwaniu schronienia, bojąc się, że dziwny statek zwiastuje powrót sił maszyn w celu dokończenia zagłady gatunku ludzkiego.Po twarzy poritrińskiego wielmoży ciekły łzy.— Chciałbym móc zabrać każdego z nich na pokład i zawieźć wprost na jakiś świat Ligi, na którym mieliby szanse. Przy moim bo gactwie i wpływach powinienem być w stanie uratować wszystkich. — Przeciągnął dłonią po oczach i odjął ją mokrą. — Nie sądzisz, Quen- tinie? Dlaczego nie mogę uratować wszystkich?^2 Quentin czuł ciężar na sercu, a poczucie winy zżerało go niczym rak.Chociaż promieniowanie tła zakłócało pracę skanerów jachtu, Bluddowi udało się zlokalizować trzy nędzne osiedla. Ogółem bombardowanie przeżyło niespełna pięćset osób. Pięćset… z ilu milionów? Potem odezwały się nawyki wojskowego dowódcy. Skoro atomową zagładę udało się przetrwać pięciuset wątłym ludziom, to może zniszczenia uniknęła też odpowiednio zabezpieczona kopia wszech-umysłu? Quentin potrząsnął głową. Musiał wierzyć, że ataki jądrowe się powiodły, bo gdyby choć jeden nietknięty wszechumysł powielił się i przeniknął na inne planety, cała ta masakra i zniszczenia byłyby na nic. Zacisnął powieki, kiedy Bludd wylądował w jednej z osad. Włożyli stroje ochronne i wyszli przyjrzeć się zaniedbanym strachom na wróble, którym udawało się jakoś utrzymać przy życiu na planecie będącej niegdyś Zsynchronizowanym Światem. Tutaj przetrwać mogli tylko najsilniejsi; większość umierała bolesną śmiercią w młodym wieku.O dziwo, dwaj mężczyźni nie byli pierwszymi ludźmi, którzy zawitali na Ulardę po Wielkiej Czystce. Po spotkaniu z radą starców — Starców? Najstarsi wyglądali na zaledwie czterdzieści lat! — Quentin odkrył, że zapuścił tutaj korzenie kult Sereny szerzony przez misjonarzy, których szkoliła jego wnuczka Rayna. Nawet w tych trudnych warunkach ocaleni wyrzekli się technologii, traktując jądrowe ataki jako karę za myślące maszyny.W takich miejscach jak to, gdzie nieliczna ludność cierpiała najbardziej i nie miała czego poświęcić, fanatyczne religie łatwo zdobywały wyznawców. Kult Sereny, który zrodził się wśród pierwotnych marty-rystów, dał ocalałym kozła ofiarnego, by mogli wyładować swe złość i rozpacz. Przywiezione przez wysłańców przesłanie Rayny nakazywało im zniszczyć wszystkie maszyny i nigdy nie dopuścić do ponownego stworzenia lub używania przez ludzi komputerowych mózgów. Quentin szanował jej filozofię nauczania ludzi, by żyli, kierując się własnym rozumem i korzystając z własnych środków, martwiło go jednak jej surowe, nieustępliwe przesłanie. W ciągu dwudziestu lat nawet na planetach Ligi, które nie ucierpiały ani z powodu zarazy, ani nuklearnego zniszczenia, przyłączano się z zapałem do antytech-nologicznej krucjaty. Ludzie unikali maszyn we wszelkiej postaci. Ich fanatyzm najwyraźniej

nie dotyczył wszakże statków kosmicznych w służbie krucjaty przeciw maszynom. Mieszkańcy małej wioski na Ulardzie mieli poplamione i postrzępione ubrania, kępami wypadały im skołtunione włosy, twarze i ręce pokrywały rany i naroślą.— Przywieźliśmy wam żywność i leki oraz narzędzia, by polep szyć wasz byt — powiedział Bludd. Jego zatrzymujący promieniowa nie ubiór marszczył się przy każdym kroku. Tubylcy patrzyli na nie go pożądliwie, jakby mieli się rzucić na nich niczym wygłodniały tłum. — Przywieziemy więcej, kiedy będziemy mogli. Rozdzielimy pomoc z Ligi. Już samym przeżyciem dowiedliście męstwa i zaradno ści. Obiecuję, że wasza sytuacja się poprawi.Wspólnie z Quentinem wyładowali skrzynki skondensowanej żywności, witamin i leków. Następnie wynieśli worki nasion wysokowy-dajnych roślin uprawnych wraz z narzędziami rolniczymi i przyspieszającymi wzrost nawozami.— Obiecuję, że będzie lepiej — powtórzył Bludd.— Naprawdę w to wierzysz? — zapytał Quentin, kiedy zmęczeni i przybici tym, co widzieli, wrócili na statek.Lord się zawahał, znowu unikając uspokajającej odpowiedzi.— Nie… nie wierzę. Ale o n i muszą w to uwierzyć.Być może była to podróż symboliczna, być może kierowała nimi potrzeba ujrzenia pola pierwszej wielkiej bitwy z maszynami i kolebki ludzkości. Bludd oświadczył, że zamierza lecieć na Ziemię.— Wątpliwe, by ktokolwiek tam przeżył — rzekł Quentin. — Minęło zbyt dużo czasu.— Wiem — odparł poritriński wielmoża. — Obaj byliśmy za młodzi, by wziąć udział w tym pierwszym zwycięstwie, które było początkiem wyczerpującego dżihadu. Mimo to uważam, że jako człowiek muszę to zobaczyć.Quentin spojrzał przyjacielowi w oczy i dostrzegł w nich tę wielką potrzebę. On też ją czuł. — Tak, myślę, że powinniśmy polecieć do kolebki ludzkości. Może się czegoś tam nauczymy. A może, patrząc na jej blizny, znajdziemy jakiś sposób, by dokończyć nasze dzieło. Ale na Ziemi nie było życia.Przelatując kosmicznym jachtem nad milczącym, spalonym krajobrazem, Bludd i Butler wypatrywali jakiejś enklawy ludzi, którym udało się wyjść cało z jądrowego bombardowania. Na miejsce, gdzie cymeki i Omnius metodycznie wymazali wszelkie ślady ludzkości, Armada Ligi zrzuciła dość bomb, by wyjałowić całą powierzchnię. Nikt nie przeżył. Wielokrotnie okrążyli planetę, mając nadzieję, że uda im się znaleźć jakiś powód, by podać w wątpliwość wcześniejsze przypuszczenia, ale Ziemia była jednym wielkim pogorzeliskiem.W końcu Quentin opuścił mostek. — Lećmy gdzie indziej — powiedział. — Gdzieś, gdzie może się tlić iskierka nadziei. Niektórzy mówią, że lepiej rządzić w piekle, niż służyć w niebie. To postawa defetystyczna. Mam zamiar rządzić wszędzie, nie tylko w piekle.— generał Agamerrmon, Nowe pamiętniki Nadszedł czas na zmiany — prawdę mówiąc, należało ich dokonać już dawno. Być może byli niezwykle cierpliwi, ale dziewiętnaście lat to na pewno wystarczająco długo. Agamemnon, w swojej potężnej formie kroczącej, wciągnął się na szczyt smaganego przez wiatr lodowca. Po nierównym terenie hulały tumany szorstkiego śniegu, a na sinym niebie nad Hessrą błyszczały gwiazdy. Światło na zamarzniętej planetoidzie było równie marne jak perspektywy cymeków. Aż do Wielkiej Czystki. Junona wdrapała się za nim. Z jej ogromnej postaci emanowały siła i ambicja.Wieloczłonowe nogi napędzane przez wytrzymałe silniki podnosiły się i opadały. Tytani żyli tak długo, więc mieli skłonność do tracenia z oczu swoich celów, pozwalając, by każdy dzień przeciekał im między palcami, a teraz zaczynało się już robić za późno.Agamemnon i jego ukochana stali obok siebie, nieczuli na niegościnny ziąb. Na poły spalone wieże fortecy kogitorów za nimi wyglądały jak rozsypujący się pomnik ich chwały, przypominając Agamem-nonowi jego jarmarczne świątynie i posągi, które kazał niewolnikom wznosić na Ziemi.— Jesteś panem wszystkiego, co widzisz, ukochany — powiedzia ła Junona.Nie mógł się zorientować, czy naśmiewa się z niego, czy podziwia jego drobne zwycięstwo.— To żałosne — rzekł. — W końcu nie mamy się czego bać. Liga ledwie zipie, ale unicestwili Omniusa na wszystkich Zsynchronizowanych Światach oprócz Corrina, gdzie kryje się za całą swoją bronią.— Tak jak my ukrywamy się tutaj?— Dlaczego? Nie ma już po temu żadnych powodów. — Ciężką metalową kończyną wybił dziurę w lodzie przed sobą. — Co nas teraz powstrzyma?W mózgu Agamemnona myśli huczały niczym odległy grzmot. Było mu wstyd, że pozwolił, by jego marzenia się rozwiały — może powinien zwyczajnie umrzeć jak tylu jego wspólników. Po blisko dziewięćdziesięciu latach, odkąd zbuntowali się przeciw Omniusowi, generał i garstka jego ocalałych cymeków niewiele osiągnęli i kryli się jak szczury w norze.— Zaczyna mnie to męczyć — powiedział. — To wszystko. Dobrze się rozumieli z Junoną. Dziwiło go, że ambitna Tytan-ka była z nim od ponad tysiąca lat. Być może tylko dlatego, że nie miała innych możliwości… a może dlatego, że naprawdę zależało jej na nim.— Na co właściwie czekamy, ukochany? To samozadowolenie może zrobić z nas apatycznych lotofagów, takich jak ludność Starego Impe rium, którą tak bardzo pogardzaliśmy. Siedzimy tu przez wszystkie te lata jak… — przybrała szyderczy ton — jak kogitorzy! Galaktyka stoi przed nami otworem, zwłaszcza teraz.Agamemnon zlustrował włóknami optycznymi martwy, górzysty krajobraz, nieubłaganie prące naprzód fale lodu.— Był taki czas,

kiedy myślące maszyny służyły nam. Teraz Omnius został zniszczony, a hrethgirzy są osłabieni. Powinniśmy to wykorzystać. Ale nadal istnieje duże prawdopodobieństwo, że nam się nie uda.— Kiedy stałeś się przestraszonym dzieckiem, Agamemnonie? — W głosie Junony brzmiała drwina; mobilizowała go do działania, jak zawsze.— Masz rację. Moja postawa mnie samego napełnia wstrętem. Nie wystarczy być władcą, którego boi się garstka poddanych. Dobrze jest mieć niewolników na każde skinienie, ale nawet to staje się nudne.— Tak. Popatrz, jak zachowywał się Yorek Thurr na Wallachu IX. Władał całą planetą, ale było mu tego mało. — Wallach IX jest radioaktywnym parchem — odparł Agamem-non. — Jak wszystkie pozostałe Zsynchronizowane Światy. Jest nieistotny. — Żadna planeta, która była kiedyś Zsynchronizowanym Światem, nie jest nieistotna, ukochany. Musisz zmienić paradygmat myślenia. Patrzyli na wymarły krajobraz Hessry, równie pozbawiony życia, jak tyle ze spalonych Zsynchronizowanych Światów, które zbadali i opuścili po Wielkiej Czystce. — Zamiast biernie przyjmować to, co rzuca nam historia, musimy zainicjować zmiany — stwierdził w końcu Agamemnon. Dwoje Tytanów odwróciło wieżyczki z głowami i ruszyło po nierównym lodzie ku fortecy kogitorów.— Czas na nowy początek.Chociaż jego los był od pewnego czasu częścią rodzącego się planu generała Tytanów, Beowulf niczego nie podejrzewał. — Jego uszkodzony mózg nie jest już w stanie wyczuwać niuansów ani wyciągać wniosków — stwierdził Dante. — Ten ciołek ledwie potrafi przejść korytarzem — powiedział Agamemnon. — Już i tak za długo go znosiłem. — Może powinniśmy pozwolić mu po prostu wyjść na zewnątrz i wpaść w jakąś rozpadlinę — zaproponowała Junona. — Oszczędziłoby to nam mnóstwa kłopotów. — Wpadł już w rozpadlinę, kiedy przejęliśmy Hessrę. Byliśmy tak głupi, że go uratowaliśmy — rzekł Agamemnon. Troje Tytanów wezwało szwankującego cymeka do centralnego pomieszczenia, w którym kiedyś znajdowały się piedestały kogitorów. Runy w muadru wyryte na blokach ściennych zostały pokryte obscenicznymi bazgrołami. Przemykający chyłkiem w niedużych formach kroczących byli podręczni wypełniali swoje obowiązki w laboratoriach, doglądając aparatury produkującej elektrofluid dla cy-meków.Agamemnon miał wszystko, czego chciał. Teraz chciał mieć w i ę-cej. Wtoczył się Beowulf, niezbyt panując nad kończynami swojej formy kroczącej. Sygnały przekazywane przez jego myśłowody mieszały się i nakładały na siebie, wskutek czego zataczał się jak pijany człowiek. — T-t-tak, Agamemnonie? W-w-wzywałeś mnie?— Zawsze byłem ci wdzięczny za to, że pomogłeś cymekom wyzwolić się spod władzy Omniusa — zaczął generał ostrożnie. — Teraz znajdujemy się w przełomowym okresie. Wkrótce nasza sytuacja radykalnie się poprawi, Beowulńe. Zanim jednak do tego dojdzie, musimy trochę posprzątać w domu.Agamemnon podźwignął się wysoko w pomieszczeniu o kamiennych ścianach. Wyjął jedną z antycznych broni, które trzymał w gablotach w swojej formie. Beowulf wydawał się zaintrygowany.Dante skoczył do przodu i wyłączył silniki oraz źródło energii, które poruszało mechaniczne ciało uszkodzonego cymeka.— C-cco….7— Zanim ruszymy dalej, musimy się pozbyć starych śmieci, Beo-wulfie. — Głos Junony brzmiał słodko i rozsądnie.— Dzięki bogom w ich wszystkich wcieleniach, że nie ma już tutaj Kserksesa z jego nieudolnymi próbami pomagania nam — rzekł Agamemnon. — Ale ty, Beowulfte, jesteś chodzącym nieszczęściem.Tytani skupili się wokół unieruchomionej formy kroczącej, wyciągając wieloczłonowe ramiona i wysuwając z nich narzędzia potrzebne do rozpoczęcia rozbiórki. Agamemnon miał nadzieję, że znowu wypróbuje coś ze swojej kolekcji antycznej broni.— N-n-nie…— Nawet ja długo na to czekałem, generale Agamemnonie — rzekł Dante. — W końcu Tytani gotowi są do wspaniałego odrodzenia.Najważniejsze jest poszerzenie naszego zaplecza, zajęcie większego terytorium i utrzymanie go żelazną ręką — odparł Agamemnon. — Przez długi czas niepotrzebnie zaprzątałem sobie głowę, pragnąc zdobyć planety zamieszkane przez hrethgiróui, a przecież od Wielkiej Czystki jest niezliczone mnóstwo bastionów, które tylko czekają, by zajęły je cymeki. Z radością zbuduję nasze nowe imperium na grobach Omniusa. Kiedy wcześniej odrzuciłem tę możliwość, nie wziąłem pod uwagę, jaką byłoby to ironią dziejów. Radioaktywna pustynia nie stanowi żadnego zagrożenia dla naszych pancerzy ani chronionych ekranami mózgów. Panowanie w piekle będzie zaledwie pierwszym krokiem. Potem będziemy mogli odzyskać siły i znowu uderzyć na światy Ligi.— W kładzeniu podwalin nowego imperium na ruinach nie ma nic złego, ukochany. — Junona odłączyła od kadłuba formy kroczącej Beowulfa pierwszą parę masywnych nóg, jakby rozrywała potężnego kraba. — Dopóki są to tylko podwaliny.Uszkodzony cymek nie przestawał skamleć i błagać o litość, ale w miarę jak rósł jego niepokój, jego słowa stawały się coraz mniej zrozumiałe. Wreszcie Agamemnon zdezaktywował ze wstrętem przystawkę głosową połączoną z pojemnikiem z mózgiem Beowulfa.— No, teraz

możemy się skoncentrować i dokończyć tę eutanazję — stwierdził.— Niestety — podjął Dante — nas, Tytanów, pozostało tylko troje. Wiele neocymeków jest na swój sposób lojalnych, ale zawsze były bierne. Rekrutowaliśmy je z ujarzmionej ludności.Agamemnon wyrwał z formy kroczącej Beowulfa jedną z wiązek myślowodów.— Musimy stworzyć nową hierarchię Tytanów — powiedział — ale nigdy nie uzyskamy materiału, którego potrzebujemy, z naszych kurczących się zasobów. Wszystkie neocymeki są potulne jak owieczki.— Będziemy więc musieli poszukać gdzie indziej — zauważyła Junona. — Chociaż Omnius starał się ich zgładzić, pozostało wielu hrethgirów. A ci, którzy przetrwali, są najsilniejsi.— Włącznie z moim synem Vorianem.Demontując części, które utrzymywały Beowulfa przy życiu, generał Tytanów przypomniał sobie czasy, kiedy jego wierny zaufany Vor pieczołowicie czyścił, polerował i odnawiał wszystkie delikatne komponenty jego formy cymeka; był to gest, który sięgał zarania dziejów i pierwotnie polegał na obmywaniu stóp ukochanego przywódcy. Były to najintymniejsze chwile, które ojciec dzielił z synem.Agamemnonowi brakowało ich i żałował, że Vorian zszedł na złą drogę. Byłby jego idealnym następcą, ale ludzie go zepsuli.Junona nie zauważyła jego zadumy. — Powinniśmy przeprowadzić wśród nich werbunek, wybrać najod powiedniejszych kandydatów i pozyskać ich dla naszej sprawy — po wiedziała. — Jestem pewna, że znamy sztuczki i techniki umożliwia jące coś tak prostego. Kiedy odłączymy czyjś mózg od ciała, możemy zrobić prawie wszystko, by zmanipulować taką osobę. Generał Tytanów zastanowił się nad tym. — Najpierw zrobimy przegląd radioaktywnych planet i zdecydujemy, które będą się najlepiej nadawały do założenia twierdz — odparł. — Na początek dobry będzie Wallach IX - rzekł Dante. - Leży blisko Hessry. — Zgadzam się — powiedział Agamemnon. — I wstąpimy na to, co pozostało z tronu tego nieznośnego Yoreka Thufra. Mechaniczne ciało Beowulfa było już rozebrane, a wokół leżały jego części, które trzeba będzie zutylizować lub naprawić. Wysunęli się w milczeniu przemienieni w neocymeki podręczni kogitorów, by je zabrać.Gdy Agamemnon myślał o wszystkich zniszczonych Zsynchronizowanych Światach, olśniło go nagle, że to Vorian musiał zainicjować jądrową zagładę. Być może mógłby jednak zostać właściwym następcą Tytanów. Jeśli odwrócimy się, by spojrzeć na odległą przeszłość, dostrzeżemy zaledwie jej zarysy, tak niezauważalna się stała.— Marcel Proust, starożytny pisarz Vor stał w swoim symbolicznym gabinecie w kwaterze głównej Armii Ludzkości, patrząc przez otwarte okno na wieczorną mżawkę. Po gorącym popołudniu czuł przyjemny chłód na twarzy; przez cały miniony tydzień w Zimii było duszno i parno. Deszcz dawał przyjemne wytchnienie, niewystarczające jednak, by naczelny baszar poczuł się dużo lepiej. Wydawało się, że codziennie przegrywa bitwę ze stagnacją, letargiem i niezdolnością rządu do podejmowania trudnych decyzji. Przedstawiciele Ligi bali się dokończyć niezbędną brudną robotę i z każdym rokiem coraz więcej zapominali. Pochłonięci lokalnymi problemami i zabieganiem o polityczną przychylność, wmawiali sobie, że ciągłe zagrożenie ze strony Omniusa i cymeków po prostu minie. Nie potrafił ich przekonać, że chociaż Tytani od lat czekali na właściwą chwilę, Agamemnon nie zrezygnował z rządów terroru.Jego długa wojna dobiegła końca. Po Wielkiej Czystce Quentin Butler nie był jedynym dowódcą, który szukał ucieczki od jej koszmaru. Nader łatwo było przyznać priorytet odbudowie. Ludzie chcieli zepchnąć dżihad do historii.Ale w rzeczywistości wcale się nie skończył, dopóki Corrin i cyme-ki stanowiły realne zagrożenie dla ludzkości. Niestety, Vor wydawał się jedynym, który to dostrzega. Liga nie zgadzała się na sformowanie sił ofensywnych, a nawet na prowadzenie regularnego rozpoznania w pobliżu Hessry, na której ukrywali się ostatni Tytani. Zadowoleni z siebie głupcy!Wielki Patriarcha i szlachta poświęcili całą energię rozwiązywaniu wewnętrznych problemów, wynikających z rozszerzenia administracji na Niezrzeszone Planety, co miało na celu stworzenie większego imperium, sprawującego ściślejszą, bardziej scentralizowaną władzę nad każdym światem. Wielki Patriarcha dodał kilka nowych, brzęczących ogniw do łańcucha, który nosił na szyi jako znak swojego urzędu.Pokonane Zsynchronizowane Światy nie będą się nadawały do zamieszkania przez setki lat, więc niektóre z bardziej agresywnych światów Ligi uważały Niezrzeszone Planety za łakomy kąsek. Nienasycony popyt na melanż nie zmalał w Lidze wraz z końcem epidemii. Od wielu lat realizowano pod kierunkiem Najwyższej Czarodziejki Ticii Cenvy programy odbudowy populacji.Teraz, kiedy zabroniono używania nowoczesnych, skomputeryzowanych maszyn, prace publiczne wymagały dużych nakładów siły roboczej. A to oznaczało konieczność wykorzystywania niewolników, głównie buddislamistów z zabitych deskami planet. W salach posiedzeń Ligi protestowano trochę przeciw traktowaniu innych ludzi „dokładnie tak samo, jak robiły to maszyny”, ale stanowisko to nie cieszyło się dużym poparciem.Jego obowiązki wojskowe zastąpiła praca czysto administracyjna, przemówienia i udział w paradach, więc Vor już dawno wznowił poszukiwania swojej wnuczki Raąuelli na Parmentierze. Po pół roku starań wreszcie ją odnalazł.Uciekłszy ze Szpitala Chorób Nieuleczalnych, osiadła z Mohanda-sem Sukiem w odległej wiosce, zamieszkanej głównie przez

niewielką populację wyznawców niewiarygodnie starej religii — judaizmu. Pomagała im przetrwać zarazę, dbając o ich zdrowie do momentu, kiedy inny paranoicznie reagujący tłum, który żywił jeszcze starsze uprzedzenia, wdarł się do wsi, oskarżając nie tylko maszyny, ale również Żydów o spowodowanie epidemii.Tak więc wraz z Mohandasem znowu się przeniosła i kontynuowała pracę z pomocą części żydowskich wieśniaków, którzy ukryli swoje pochodzenie. Nawet po wygaśnięciu epidemii powrót do normalności zajął na Parmentierze wiele lat.Gdy Vor ją odnalazł, pracowała w prymitywnych warunkach.Większość jej sprzętu medycznego została zniszczona, wysłał więc jej wspaniałomyślnie wszystko, czego potrzebowała, włącznie z nowymi urządzeniami i strażnikami, by dbali o jej bezpieczeństwo. Niedługo potem zwrócił się do Raąuelli i Mohandasa z prośbą, by pomogli utworzyć Komisję Medyczną Ludzkości, zwaną w skrócie Lumedem, która zastąpiła Komisję Medyczną Dżihadu. Następnie kupił za własne pieniądze statek medyczny na jej potrzeby. Jednostka ta umożliwiła Raąuelli i jej współpracownikom podróżowanie po galaktyce i skuteczniejsze wykonywanie ważnej pracy. Mimo iż upłynęło tyle czasu, nadal trzeba było uważnie obserwować światy Ligi, czy nie pojawiło się gdzieś nowe ognisko zarazy…Ktoś musiał być czujny.Nie wszystkie wydatki Ligi Szlachetnych były takim dobrodziejstwem dla jej obywateli. Vor widział w świetle reflektorów ustawionych w różnych miejscach placu budowaną wciąż pretensjonalną katedrę Sereny, jeden z wielu projektów, które Rayna Butler i jej zwolennicy, wyznawcy kultu Sereny, przepchnęli w ostatnich latach przez Parlament. Po ukończeniu będzie to jedna z największych i najdroższych budowli sakralnych, jakie kiedykolwiek wzniesiono. Chociaż Vor darzył Serenę — prawdziwą Serenę — szacunkiem i miłością większą niż ktokolwiek z żyjących, uważał, że energię tę można by obrócić z większym pożytkiem na coś innego.Kult Sereny zbyt szybko urósł w siłę, i to ze złych powodów. Chociaż żarliwa Rayna pozostała oddana swej krucjacie przeciw maszynom, wielu jej zwolenników najwyraźniej interesowało jedynie wykorzystywanie młodej, bladej kobiety jako punktu oparcia dla budowy własnego zaplecza politycznego. Vor widział to wyraźnie, chociaż inni zdawali się tego nie dostrzegać.Nikt nie chciał słuchać, kiedy „stary podżegacz wojenny” wskazywał oczywiste problemy. Westchnął ciężko poirytowany. Przywódcy ugrupowań parlamentarnych i dowódcy wojskowi forsowali własne programy oraz interesy i wyłączyli naczelnego baszara z procesu decyzyjnego. Jego ranga i pozycja stały się bardziej ceremonialne niż realne. Chociaż nadal wyglądał na młodego mężczyznę, nawet Faykan Butler sugerował, żeby zgodził się na zasłużoną emeryturę. Vor nie przeszedłby do historii w blasku chwały, jak Xavier Harkonnen. Jego sytuacja była gorsza. Pogrążał się w zapomnieniu. Każdego dnia, gdy się budził i jechał do miasta zająć się swoimi sprawami, wracał myślami do wspaniałych chwil i osobistych kryzysów, które przeżył. Do Sereny, Leroniki… nawet do Seurata, którego nazywał Metalowym Móżdżkiem.Nie cierpiał być nieskuteczny.Miał sto trzydzieści pięć lat, ale czuł się dużo starszy. Kiedy po zakończeniu codziennej pracy w kwaterze głównej Armii Ludzkości wracał do domu, nikt na niego nie czekał. Jego synowie byli starymi ludźmi, każdy miał własną, dużą rodzinę i mieszkali na odległym Kaladanie.Vorianowi brakowało również byłego adiutanta, Abulurda Har-konnena, który widział w nim nauczyciela i autorytet, niemal ojca— w znacznie większym stopniu niż Estes czy Kagin. Jednak Abulurd spędził miniony rok w układzie Corrina, osaczając Om-niusa.Jak gdyby przywołał myślami protegowanego, podniósłszy głowę, Vor zobaczył Abulurda zmierzającego zdecydowanym krokiem ku kwaterze głównej. Miał wymięty mundur i szedł bez eskorty, pochylając głowę przed siąpiącą w twarz mżawką. W jego ruchach widać było pośpiech.Niezupełnie pewien, czy mu się to nie przywidziało, Vor ruszył szybko korytarzem, zbiegł ze schodów, biorąc po dwa stopnie naraz, i popędził do drzwi, gdzie wystraszył byłego adiutanta, który akurat wchodził.— Abulurdzie, to ty!Młodszy ońcer osunął się, jakby dotarł tam resztką sił.— Przybyłem wprost z Corrina, baszarze — powiedział. — Wziąłem zaginający przestrzeń statek zwiadowczy, by ubiec maszyny. Ale nie wiem, ile jeszcze mamy czasu.Chociaż zarówno Vor, jak i Abulurd czuli, że sprawa jest pilna, reszta Parlamentu uważała, że kryzys został nieco wyolbrzymiony. — Na co myślące maszyny mogą mieć nadzieję po tylu latach? Są pokonane! — krzyknął przedstawiciel Giedi Prime. — A skoro te zautomatyzowane rakiety przeleciały przez pola smażące, to czy nie jest pewne, że każdy żelowy mózg został zniszczony? Dlatego nie mamy się czym przejmować. — Wyniosły ambasador Honru rozparł się z powrotem w fotelu z pełnym zadowolenia uśmiechem. — Dopóki pozostaje choć jedno wcielenie Omniusa, zawsze jest się czym przejmować. — Vor nie potrafił zrozumieć, dlaczego są tak pewni siebie. Ale ta postawa nie była zdumiewająca. Ilekroć stawali wobec trudnego problemu, przedstawiciele światów Ligi dyskutowali nad nim tak długo, aż wszystko było mętne i niejednoznaczne. Po powrocie Abulurda Vor przez tydzień aranżował spotkania i rozmawiał bezpośrednio z innymi dowódcami. Abulurd przekazał im zrobione przez flotę stacjonującą wokół Corrina zdjęcia holograficzne dziwnych rakiet. W końcu naczelny baszar wymógł, że zwróci się wprost do członków Parlamentu. Według jego obliczeń, w zależności od prędkości i zasobów paliwa, superszybkie rakiety powinny lada dzień dotrzeć do Salusy. — Na pewno nie

wyolbrzymia pan tego zagrożenia po to tylko, by zdenerwować ludność i wzmocnić Armię Ludzkości, naczelny basza-rze? — zapytał szczupły mężczyzna z Ixa. — Wszyscy słyszeliśmy pańskie opowieści wojenne. — Dziękujcie Bogu, że sami nie musieliście tego wszystkiego przeżywać — warknął Vor. Ale lxanin tylko zmarszczył brwi. — Dorastałem podczas zarazy, naczelny baszarze — powiedział. — Może nie wszyscy mamy takie doświadczenie bojowe jak pan, ale każdy z nas przeżywał ciężkie chwile. — Dlaczego mamy gonić za jakimiś cieniami? — mruknął inny mężczyzna, którego Vor nie rozpoznał. — Wyślijcie parę statków zwiadowczych, by patrolowały obrzeża układu i przechwyciły te rakiety, zanim dotrą do Salusy. Jeśli kiedykolwiek się tutaj pojawią. W taki sposób Quentin Butler poradził sobie z pociskami pełnymi wirusów. Zebranie toczyło się w podobnym duchu przez większą część rank;i. W końcu, zdegustowany tym, co usłyszał pod wspaniałą złotą kopułą gmachu Parlamentu, Vor wymknął się na zewnątrz. Zatrzymawszy się na szczycie kamiennych schodów, spojrzał na zachmurzone niebo i ciężko westchnął.— Dobrze pan się czuje? — Spomiędzy ozdobnych kolumn wyszedł szybko na stopnie z ciosanego kamienia Abulurd.— Wciąż ta sama głupota. Ci prawodawcy zapomnieli, jak się rozmawia o czymkolwiek innym niż ceny artykułów rolnych, regulacje podróży w przestrzeń, subsydia na odbudowę i wielkie projekty publiczne. Teraz wreszcie zrozumiałem, dlaczego w kulminacyjnym punkcie wojny Iblis Ginjo utworzył Radę Dżihadu. Ludzie mogli narzekać na niebywały rozrost jej władzy i drakońskie dekrety, ale przynajmniej podejmowano szybkie, skuteczne decyzje. — Potrząsnął głową. — Obecnie największymi wrogami ludzkości wydają się samozadowolenie i biurokracja.— Mamy zbyt ograniczoną uwagę, by zajmować się długotrwałymi zagrożeniami czy projektami — rzekł Abulurd. — Nasze społeczeństwo jest tak skupione na powrocie do normalności — jakby ktoś jeszcze pamiętał, na czym ona polega — że nie potrafi się skoncentrować na zagrożeniu, z którym, jak sądzi, już się uporało.Ponownie zaczął padać deszcz, tym razem ulewniejszy, ale weteran nawet się nie poruszył. Ktoś rozpiął parasol nad głową Vora, by uchronić go przed zmoknięciem. Znowu Abulurd. Vor uśmiechnął się do niego, ale bator nadal był zaniepokojony.— I co z tym zrobimy, baszarze? Te rakiety są w drodze.Zanim Vor zdążył mu odpowiedzieć, silny podmuch wiatru porwał dryfowy parasol i cisnął go na schody. Abulurd puścił się za nim.Mieli już wrócić na salę obrad, kiedy Abulurd, chwyciwszy parasol, wskazał na coś w oddali. Parasol znowu mu się wyrwał, ale tym razem bator go nie gonił.Niebo rozcięły, niczym pazury drapieżnika, srebrnopomarańczo-we smugi.— Niech pan spojrzy: rakiety z Corrina! — jęknął Abulurd, równie zatrwożony, jak zawstydzony tym, że nie udało mu się nikogo prze konać, by potraktował poważnie jego ostrzeżenie.Vor zacisnął szczęki. — Armia Ludzkości wierzy własnej propagandzie — powiedział. — Ludzie myślą, że tylko dlatego, iż orzekliśmy koniec dżihadu, nasi wrogowie przestali knuć przeciwko nam. — Wziął głęboki oddech, pamiętając aż za dobrze, co to znaczy być dowódcą na polu bitwy. — Wygląda na to, że będę potrzebował kogoś do pomocy — rzekł do Abulurda. — Mamy zadanie do wykonania. Powiadano o Normie Cerwie, że nie można jej było ocenić na podstawie wyglądu. Ani jej wady fizyczne, ani klasyczna uroda, która je zastąpiła, nie odzwierciedlały istoty tej kobiety. Była nade wszystko wulkanem intelektu. — księżna Irulana,Biografie z czasów Dżihadu Butleriańskiego Kiedy Norma wróciła na Rossaka, widok srebrzystopurpurowej dżungli w głębokich dolinach uruchomił lawinę wspomnień z dzieciństwa. Niebo było nadal zasnute trującym dymem z odległych wulkanów, a z gęstego poszycia pod skalnymi miastami wznosił się niczym miazmaty zapach bogatego życia biologicznego. Dżungla pełna była niezwykłych roślin i owadów, różnych form flory i fauny walczących o przetrwanie w dających osłonę żyznych pęknięciach skalnej skorupy. Norma pamiętała, jak jako młoda dziewczyna wyruszała na wyprawy z Aureliuszem i jego specjalistami z zakresu botaniki, polując w bujnych dżunglach na rośliny, grzyby, jagody, a nawet owady i pajęczaki, które można było przetworzyć na farmaceutyki. Chociaż głównym produktem eksportowym VenKee Enterprises stał się melanż, kompania nadal czerpała duże zyski z leków i narkotyków sporządzanych na Rossaku.Jednak w ostatniej, wyraźnej wizji zobaczyła, że prawie wszystko tutaj zostanie zniszczone. I to niebawem. Z Rossakiem, z czarodziejkami, ze wszystkimi mieszkańcami planety stanie się coś strasznego. Miała nadzieję, że uda jej się przekonać przyrodnią siostrę, że to sytuacja krytyczna, chociaż Ticia będzie chciała dowodów, szczegółów i wyjaśnień. Norma nie mogła jej przedstawić nic… oprócz bardzo silnego przeczucia, którego doznała podczas wywołanego przez melanż snu.Ticia nie będzie zbyt skłonna uwierzyć Normie na słowo. Wiele lat wcześniej Ticia udała się na jedną z ostatnich wypraw przeciw cymekom; i ona, i jej towarzyszki czarodziejki były przygotowane do wyzwolenia swoich mocy psychicznych, do tego, by umierając, pociągnąć za sobą cymeki. Poświęciły się wszystkie, po nich miała przyjść kolej na Ticię, ale wtedy cymeki rozpoczęły odwrót. Jako jedyna została przy życiu, jej ofiara nie była potrzebna… i od tamtej pory miała losowi za złe, że nie dał jej tej szansy. Osobowość Ticii składała się z żalów, pretensji i determinacji. Potrafiła wskazać wiele osób winnych temu, że jej życie było pod

różnymi względami nieudane. Najwyższa Czarodziejka zawsze ignorowała Normę, jakby ta w ogóle nie istniała. Niech siedzi na Kolharze ze swoimi statkami i zaginającymi przestrzeń silnikami. Ticia była tak samo oddana swojej pracy jak Norma. Choć to dziwne, dzięki temu Norma potrafiła zrozumieć przyrodnią siostrę.Odkąd skończył się dżihad, nie trzeba już było przygotowywać rossakańskich kobiet do samobójczych ataków psychicznych. Teraz czarodziejki poświęcały energię na studiowanie linii rodowych, które zebrały przez wiele pokoleń, i nowego materiału genetycznego, zgromadzonego podczas szalejącej plagi Omniusa.— Podejrzewam, że to twoje natchnienie, to przeczucie, wynika raczej ze spożywania zbyt dużych ilości melanżu niż z rzeczywistej zdolności przewidywania — powiedziała Ticia, wysłuchawszy ostrzeżenia Normy.Stały na skalnym balkonie, spoglądając na rozpościerającą się w dole gęstą dżunglę.Jako Najwyższa Czarodziejka, Ticia nie potrzebowała narkotyków ani innego nienaturalnego wsparcia. Jej zdaniem tylko osoby słabe zmuszone były polegać na narkotykach. VenKee Enterprises czerpało olbrzymie zyski z produkcji środków pobudzających i halucynogennych oraz lekarstw destylowanych z egzotycznych roślin zbieranych w dżungli. Było to dla niej równie obrzydliwe jak oczywiste uzależnienie jej siostry przyrodniej od przyprawy z Arrakis. Obie kobiety były lodowato piękne, wysokie i blade, miały jasne niczym platyna włosy i wyraźne rysy. Jednak Norma w głębi ducha n;idal postrzegała siebie jako karlicę o topornych rysach, którą łatwo mogła onieśmielić apodyktyczna czarodziejka. — To nie wytwór mojej wyobraźni — zaprotestowała. — To ostrzeżenie. Wiem, że wśród czarodziejek sporadycznie zdarza się dar pre-kognicji. — Wyślę ci wiadomość, jeśli twoje ponure przewidywania się spełnią. Wracaj na Kolhara i zajmij się swoją pracą. — Ticia dumnie uniosła brodę. — Mamy tutaj ważne obowiązki. Norma spojrzała na przyrodnią siostrę skrzącymi się niebieskimi oczami, za którymi zdawał się skrywać cały wszechświat. Dotknęła skroni i uśmiechnęła się. — W każdej chwili przeprowadzam obliczenia — powiedziała. — Równie dobrze mogę to robić tutaj, jak na Kolharze. — Wobec tego być może obie będziemy się mogły przekonać, czy twoje złe sny się sprawdzą. Ale mijały dni i nie wydarzyło się nic strasznego, a Norma nie była w stanie podać żadnych dalszych szczegółów swojej przepowiedni.Każdego ranka przedłużających się odwiedzin chodziła samotnie przez największe gąszcze dżungli, zbierając korzenie, jagody i liście i upychając je w kieszeniach bez słowa wyjaśnienia, dlaczego to robi.„Co za dziwna osoba” — myślała Ticia, obserwując z daleka przybraną siostrę.Od nienaturalnie złotych włosów Normy i jej mlecznej skóry odbijało się zamglone światło słoneczne, kiedy szła jak w transie stromą ścieżką z dżungli ku znajdującemu się wysoko otworowi w skale, w którym stała Najwyższa Czarodziejka. Tak pogrążona w myślach, tak roztargniona. Jakie by to było zabawne, gdyby Norma się potknęła, spadła i zabiła…Kiedy Ticia była niemowlęciem, matka opuściła ją, by spędzać cały czas z Normą, przedkładając tego… dziwoląga nad nią, doskonałą czarodziejkę.„Spadnij, niech cię szlag trafi!” — podsumowała swoje rozmyślania Ticia. Kiedy ślizgające się na stromej ścieżce nogi przywiodły Normę do otworu jaskini, Ticia nawet się nie poruszyła, wpatrując w nią. Norma napytała wprost Najwyższą Czarodziejkę, jakby kontynuowała rozmowę, którą prowadziły od pewnego już czasu, prawdopodobnie w głowie: — Gdzie trzymacie komputery?— Oszalałaś?! Nie mamy tutaj żadnych myślących maszyn! — Ticia była zszokowana tym, że przyrodnia siostra odgadła ich sekret.„Czyżby ona… naprawdę miała dar widzenia tego, co ukryte? — pomyślała. — Czy mam poważnie potraktować jej ostrzeżenie?“Norma spojrzała na nią bez gniewu, nie wierząc jej ani przez chwilę.— Jeśli wasze umysły nie zostały wyćwiczone tak, by umiejętnością porządkowania danych i pojemnością pamięci dorównywały komputerom, to do przechowania takiej masy szczegółowych informacji genetycznych musicie używać jakiegoś zaawansowanego technologicznie systemu — powiedziała. Przyglądała się Ticii tak intensywnie, jakby była przyrządem do przeprowadzania dogłębnej analizy. — A może wykonujecie byle jaką pracę, bo boicie się używać niezbędnych narzędzi? Nie wydajesz się należeć do tego typu ludzi.— Komputery są nielegalne i niebezpieczne — odparła Ticia, mając nadzieję, że te słowa wystarczą.Norma, jak zwykle, nie zrezygnowała z prób rozwiązania problemu.— Z mojej strony nie musisz się obawiać podejrzliwości ani pa ranoicznego lęku przed maszynami. Kieruje mną tylko ciekawość. Sama wykorzystywałam skomputeryzowane porządkowanie danych i system odpowiedzi, aby rozwiązać problem nawigacji w zagiętej przestrzeni. Niestety, Liga nie potrafiła dostrzec płynących z tego ko rzyści i zostałam zmuszona do rezygnacji z tej bardzo produktywnej metody pracy. Ale nie zazdrościłabym ci, gdybyś używała kompute rów w swoich badaniach.Zanim Ticia zdążyła wymyślić prawdopodobną wymówkę, usłyszała przenikliwy gwizd jakiegoś gorącego, mknącego przez atmosferę przedmiotu. Jak na komendę, podniosły głowy i spojrzały na zamglone

porań ne niebo, na którym widać było srebrzyste smugi kierujące się ku głębokim, osłoniętym dolinom w rozpadlinach. W wierzchołki drzew uderzyły duże pociski, przebiły się przez listowie i z głuchym łomotem spadły na ściółkę dżungli.Norma przygryzła dolną wargę, kiwając powoli głową.— Myślę, że to początek tego, co widziałam w wizji. — Odwróciła się do Ticii. — Lepiej ogłoś alarm.Usłyszawszy dobiegające z zewnątrz odgłosy uderzeń, z jaskiń wybiegły czarodziejki, poruszając się z pełną determinacji szybkością. Jeden z pocisków wbił się w miękką glinę u podnóża skały, zaczął drgać i otworzył się jak skorupa jajka. Wyroiło się z niego mnóstwo mechanicznych części, które zaczęły kopać dookoła ziemię i wsypywać piach, kamienie oraz inne materiały do leja przetwarzającego je urządzenia.Pomimo swej strasznej wizji Norma przyglądała się temu z bezstronną ciekawością.— To wygląda na zautomatyzowaną fabrykę — chociaż nie tak zaawansowaną jak autentyczna myśląca maszyna — wykorzystującą lokalne zasoby do produkowania czegoś — powiedziała.— To maszyna — stwierdziła Ticia. Zesztywniała, gotowa uruchomić w swoim ciele źródło mocy, które umożliwiłoby prowadzenie walki w jedyny znany jej sposób. — Nawet jeśli to nie cymek, jest naszym wrogiem.W miejscu uderzenia pocisku pojawiło się kilku mężczyzn w strojach VenKee Enterprises. Do pasków przytroczone mieli woreczki pełne tego, co w ciągu dnia zebrali w poszyciu dżungli. Towarzyszył i m, jak podekscytowany szczeniak, blady młodzieniec o zdeformowanych kształtach i przestraszonym spojrzeniu, niepokojący dziwoląg. Ticia zachmurzyła się na jego widok, żałując, że Niewydarzeni po prostu nie umierają po wygnaniu ich do dżungli…Kiedy grupa zaintrygowanych mężczyzn podeszła do pocisku, zautomatyzowana fabryka wypluła pierwszą partię swoich wyrobów: małe srebrne kule, które latały niczym drapieżne, głodne owady. Wzniosły się całym rojem, zlustrowały otoczenie i puściły wszystkie w stronę zbieraczy VenKee Enterprises. Zdeformowany młodzieniec czmychnął z zadziwiającą prędkością i zniknął w gęstym, splątanym poszyciu, ale ludzie YenKee nie poruszali się wystarczająco szybko. — Są małe, ale muszą mieć proste sensory — powiedziała Norma tonem bezstronnej analityczki. Metalowe owady krążyły wokół ońar niczym rój rozwścieczonych os, po czym rzuciły się na nie jak miniaturowe piły tarczowe, tnąc ubrania i skórę nieszczęśników. Trysnęła krew i posypał się grad kawałków zmielonych mięśni. Mężczyźni zaczęli z wrzaskiem uciekać, oganiając się od napastników, lecz mechaniczne piranie ścigały ich i wgryzały się w ich ciała. Następnie uzbrojone w ostre kły „owady” skierowały się ku otworom jaskiń.— Namierzyły nas — powiedziała Norma.Ticia krzyknęła na pozostałe czarodziejki i obdarzone niezwykłą mocą Rossakanki skupiły się, stawiając czoło nadciągającemu rojowi. Małe roboty, pokryte ostrymi metalowymi łuskami, nadlatywały ze świstem jak pociski. Ticia zaczęła drżeć, przyzywając swoje moce psychiczne.Za stworzonym przez czarodziejki murem napływali hurmem do bezpiecznych pomieszczeń mężczyźni i dzieci. Ticia i jej towarzyszki wznieciły siłą umysłów wiatr, wysyłając małe telekinetyczne wyładowania. Roje nadlatujących mechanicznych owadów zostały rozproszone i starte na pył. Ale nadleciały następne. Przekształcona w fabrykę sonda produkowała je tysiącami. — To nie wymaga takiego wysiłku jak unicestwienie cymeka — stwierdziła jedna z czarodziejek — ale daje pewną satysfakcję. — Omnius znalazł sposób, by skierować przeciw nam nową broń mimo wzniesionej przez Ligę barykady — powiedziała Norma. — Te maszyny zostały zaprogramowane do ścigania i niszczenia nas. Metaliczne chmury sztucznych owadów kłębiły się przed skalnymi miastami, szukając ofiar. Czarodziejki otaczał ozon i niewyczuwalny wiatr. Ich białe włosy wiły się i falowały, szaty drgały, poruszane te-lekinetycznymi prądami. Ticia podniosła rękę i skoncentrowanym uderzeniem mocy starła kolejną falę mechanicznego robactwa. A potem, wspólnym wysiłkiem, zniszczyły samą fabrykę, obracając ją w górę sprasowanego złomu. — Wyślijcie tam mężczyzn z palnikami i materiałami wybuchowymi — powiedziała Ticia. — Muszą zniszczyć ten cylinder, zanim zdoła się naprawić. Czuła się tak upojona zwycięstwem, że niemal skłonna była przyznać, iż sprawdziło się przeczucie jej przyrodniej siostry.— Wojna jeszcze się nie skończyła — zauważyła Norma. — To może być dopiero początek. Znowu. Jeśli myślące maszyny nie mają wyobraźni, to jak cały czas wymyślają takie okropieństwa, by nas zniszczyć? — bator Abulurd Harkonnen, Raport o incydencie w Zimii Wszyscy zimscy inspektorzy ochrony i gapie, którzy pobiegli na miejsca upadku kapsuł, zostali zabici. Po kilku sekundach zniknęły nawet robione z daleka obrazy, ponieważ śmiercionośne latające maszyny pożerały wszystko, co znalazło się na ich trasie. Stracono wszelki kontakt. Spodziewając się najgorszego ze strony Omniusa, Vor zebrał pułki straży krajowej i nakazał otoczyć miejsca lądowania pojemników. Stojący obok Abulurd Harkonnen pomagał wcielić w życie każdy jego rozkaz. Naczelny baszar był jak rozwścieczony saluski byk i nikt nie śmiał stanąć mu na drodze.— Mówiłem im, że musimy zachować czujność — mruknął do Abu-lurda. — Mówiłem im, że nie można opuszczać gardy. Ty przywiozłeś nawet

bezpośrednie ostrzeżenie, ale nie chcieli cię słuchać.— Po paru latach pokoju ludzie szybko zapominają, co to jest sytuacja krytyczna — rzekł Abulurd.— No i teraz, kiedy Omnius znowu przypuścił atak, reagujemy jak pierzchające szczury! — sarknął Vor.Jeszcze zanim poznali szczegóły nowego zagrożenia, Abulurd skoordynował działania oddziałów stacjonujących najbliżej miejsc, w które uderzyły rakiety. Korzystając z uprawnień przysługujących mu w sytuacjach wyjątkowych, wezwał wszystkich najemników, którzy mieli jeszcze kontrakty z Armią Ludzkości. Rakiety, wielkości trumny, wylądowały na szerokim pasie. W rozwierających się paszczach zautomatyzowanych minifabryk znikały pozyskiwane z gleby surowce, a wylatywały z nich roje nienasyconych mechanicznych urządzeń przypominających kulki. Każde miało źródło zasilania, proste oprogramowanie i szczęki z ostrymi zębami. Wyszukiwały wszystkie człekokształtne obiekty, rzucały się na nie i pożerały jak piranie. Ludzie uciekali, ale mechaniczne potworki ścigały ich, siejąc zniszczenie i tnąc ofiary tak, że w powietrzu fruwały kawałki mięśni i odłamki kości. Głównymi celami zdawali się umundurowani żołnierze i cywile w dopasowanych spodniach i koszulach. Przez pewien czas ich uwagi uchodziły kobiety i kapłani w powłóczystych szatach oraz mężczyźni w wysokich, staromodnych kapeluszach, ale kiedy żarłoczne mechaniczne owady odleciały i zbiły się w rój, by im się ponownie przyjrzeć, najwyraźniej dostrzegły swój błąd i przypuściły atak.Ludzie biegali z wrzaskiem po ulicach i padali, nim byli w stanie znaleźć schronienie. Mechaniczne piranie wdzierały się w ich ciała, drążąc w nich otwory, z których wypadały jak z maszynek do mięsa zmielone tkanki. Gdy ofiara osuwała się na ziemię, leciały z brzęczeniem ku następnym celom.Ulegały nawet osoby chronione tarczami, gdyż mechaniczne owady rzucały się na bariery Holtzmana, aż w końcu poznały sekret powolnego przenikania przez nie. Za migocącymi ścianami tryskały na wszystkie strony tkanki i krew. Po paru chwilach uwięzione monstra niszczyły generator, zapora znikała i żądne krwi insekty wylatywały w poszukiwaniu kolejnej ofiary.W powietrzu roiło się od coraz liczniejszych napastników. Rodziny zamykały się w budynkach i pojazdach, ale śmiercionośne owady zawsze znalazły sposób, by dostać się do środka. Nie było miejsc, w których można by się przed nimi schować. Urządzenia zbierające, które wydobyły się z rakiet, szukały w coraz większym promieniu metali i wrzucały je do żarłocznych lejów, te zaś wytwarzały coraz więcej fruwających łowców. Cylindry otwierały się szerzej, wkopywały głębiej i wypluwały niczym chmury śrutu ciągle nowe roje napastników. Ruchome fabryki słały fale stosujących brutalną siłę zbieraczy, którzy demolowali zimskie budowle, zrywając z nich materiały niezbędne do produkcji nowych potworków i zostawiając tylko ich szkielety. Krąg zniszczenia się rozszerzał.Abulurd podążał za naczelnym baszarem Atrydą spieszącym na miejsce najbliższego lądowania. Kiedy Vor wydał krzykiem rozkazy, niedoświadczeni zimscy żołnierze byli zbyt przestraszeni, by się zawahać. Vorian i Abulurd ustanowili tymczasowe, zamknięte centrum dowodzenia niedaleko punktu, w którym spadła pierwsza rakieta. Na ulicach rozgrywało się pandemonium. Obywatele zamykali się w chronionych pomieszczeniach, próbując ukryć przed samonapę-dzającymi się pociskami o ostrych zębach.Od pierwszego lądowania nie minęło pół godziny, a ofiar były już tysiące.Wreszcie przybyła artyleria Ligi i zajęła pozycje w zasięgu strzału. Abulurd sprawdził jej wyposażenie.— Mają pociski rozrywające — powiedział. — Oficerowie meldują gotowość do otwarcia ognia. Jeden celny strzał powinien zlikwidować fabrykę, a potem będziemy mogli uprzątnąć ten bałagan.Vor ściągnął brwi.— Każ rozpocząć ostrzał, ale nie spodziewaj się, że to będzie takie łatwe — rzekł. — Omnius bez wątpienia wbudował tam liczne syste my obronne. — Skinął ręką. — Ale im prędzej dowiemy się, jakie to systemy, tym prędzej znajdziemy sposoby ich obejścia.Gruchnęła salwa. Kule poleciały niskim łukiem na najbliższą fabrykę. Kiedy spadały na cel, wokół lejów zebrały się, wirując niczym obłoki dymu, chmary mechanicznych piranii. Żarłoczne insekty zbiły się, jakby mogły utworzyć zaporę powstrzymującą nadlatujące pociski. Połączyły się w różnorodne kształty, stawiając przeszkodę.A potem, niczym mechaniczne rzepy, przylgnęły do spadających kul. Rozmontowały je w powietrzu, rozrywając na drobne kawałki metalu, które następnie dostarczyły do fabrycznego leja, gdzie zostały przekształcone na nowe rzesze najeźdźców.Nie czekając na rozkaz, zdecydowany na wszystko najemnik nadleciał nad cel małym, opancerzonym niskolotem. Mechaniczne owady namierzyły go. Rzuciły się nań tysiącami, rozrywając metalowy kadłub, zamki i systemy elektroniczne.Najemnikowi udało się zrzucić tylko jedną bombę. Wybuchła w powietrzu, nim rozebrały ją mechaniczne owady. Podmuch spowodował niewielkie szkody i tylko rozwścieczył napastników.Niskolot najemnika się rozpadł. Przez chwilę nieszczęsny pilot spadał, wymachując rękami i nogami, a potem rzuciły się na niego i rozszarpały na strzępy mechaniczne piranie.Stojąc wobec tak straszliwego zagrożenia, niektórzy młodsi żołnierze nie wykonali rozkazów naczelnego baszara; dziesiątki uciekły. Vorian miał wściekłą minę.— Są niedoświadczeni i nie przywykli do okropieństw, do których zdolne są maszyny — rzekł Abulurd.Vor obdarzył go mdłym uśmiechem. — Być może inni zgnuśnieli, ale ty, Abulurdzie, nigdy nie zanie dbałeś ćwiczeń. Ty i ja musimy znaleźć jakieś rozwiązanie. Wymyślić coś skutecznego, co będziemy mogli natychmiast zastosować.— Nie zawiodę pana,

naczelny baszarze. Vorian spojrzał na niego ciepło, z głęboką dumą.— Wiem, Abulurdzie. Od nas dwóch zależy ocalenie wszystkich tych ludzi. Kiedy ludzie osiągają raj w tym życiu, skutek jest nieunikniony: miękną, tracą umiejętności i zdecydowanie.— sutra zensunnicka w wersji arrakańskiej Po śmierci starego Tuka Keedaira Izmael został najstarszym mieszkańcem zensunnickiej siczy. Keedair, były łowca niewolników, był pozornie jeńcem grupy banitów Selima Ujeżdżacza Czerwi. Chociaż miał wiele okazji, by uciec i powrócić do cywilizacji Ligi, tlulaxański handlarz żywym towarem pogodził się ze swoim losem, który połączył go z Izmaelem i pustynnymi zensunnitami. Izmael nigdy nie nazwał go przyjacielem, ale wiele razy prowadził z nim nocne rozmowy, popijając kawę przyprawową i patrząc na gwiazdy przesuwające się po firmamencie. Chociaż byli wrogami, przynajmniej się rozumieli. Jak na ironię, mieli ze sobą więcej wspólnego niż obecni przywódcy siczy.Siedząc po wieczerzy, Izmael przysłuchiwał się rozmowom rady starszych, do których należała jego córka. Nawet Chamal mówiła o rzeczach z miasta, przedmiotach zbytku, których Izmael nie potrzebował i nie chciał. W codziennym życiu tych ludzi było więcej udogodnień, niż mieli niewolnicy uczonego Holtzmana. To wszystko było niepotrzebne… i niebezpieczne.Potomkowie niewolników zbiegłych z Poritrina połączyli się więzami małżeńskimi z tymi, którzy zostali z bandy Selima. Córka Izmaela, Chamal, miała kolejno dwóch mężów i urodziła jeszcze piątkę dzieci. Teraz traktowana była przez plemię jak stara, mądra matrona. Izmael dbał, by nikt z nich nie zapomniał o życiu, jakie dawniej wiedli, upierając się, żeby banici podtrzymywali swoje umiejętności i niezależność i nigdy już nie padli łupem handlarzy żywym towarem. Chociaż Arrakis nie była ziemią obiecaną, w której mieli nadzieję się znaleźć, gdy Izmael inicjował rozpaczliwą ucieczkę, chciał, by za wszelką cenę zachowali ten świat dla siebie. Członkowie plemienia widzieli w nim jednak zgorzkniałego i upartego starucha, który przedkłada dawne niewygody nad współczesne udogodnienia. Dwadzieścia lat wcześniej gorączka przyprawy zmieniła Arrakis na zawsze i obcoświatowcy nie tylko nie opuszczą już planety, ale napływa ich coraz więcej. Izmael wiedział, że ich nie powstrzyma, i uświadamiał sobie z bólem, że wizja Ujeżdżacza Czerwi się spełniła. Handel melanżem niszczył pustynię. Zdawało się, że nie ma już żadnego miejsca, gdzie on i jego ludzie mogliby żyć wolni i nie niepokojeni przez obcych.W minionym miesiącu naczelnik El’hiim dwukrotnie zaprosił statki handlowe w pobliże osady, podając im współrzędne pozornie ukrytej i bezpiecznej zensunnickiej siczy, by wymienić przyprawę na towary.— Nie tylko uzależniliśmy się od handlu z miastami, ale staliśmy się zbyt leniwi, by się tam udać! — prychnął Izmael.Jeden ze starszych mężczyzn siedzących obok niego wzruszył ramionami.— A dlaczego mielibyśmy podejmować uciążliwą podróż do Arra kis, skoro możemy zmusić obcoświatowców, żeby przybyli do nas? — powiedział.Chamal zbeształa go za nieuprzejmy ton, ale Izmael zignorował oboje, marszcząc brwi i zachowując swoje zdanie dla siebie. Bez wątpienia mieszkańcy siczy uważali go za relikt przeszłości, zbytniego konserwatystę, by mógł zaakceptować postęp. Ale on znał zagrożenia. Od końca dżihadu, po stracie wielu robotników w czasie epidemii, znowu rozpowszechniło się niewolnictwo. A handlarze żywym towarem preferowali łowy na buddislamistów… Pomimo swojego wieku Izmael zachował dobry wzrok. Wpatrując się w noc, pierwszy dostrzegł nadlatujące statki. Światła pozycyjne znaczyły ich szlak, kiedy się zbliżały — nie niepewnie, poszukując, ale wprost ku zensunnickiej siczy. Izmael natychmiast poczuł dojmujący niepokój.— EFhiimie, to ty zaprosiłeś tych wścibskich, niepożądanych go ści? — zapytał.Pasierb, który siedział pogrążony w rozmowie ze starcami, natychmiast wstał. — Nikt nie powinien tu przylecieć — odparł i podszedł do skra ju jaskini. Niskoloty zbliżały się z coraz większą prędkością. Ryk ich silników brzmiał jak odgłosy dalekiej burzy. — Wobec tego powinniśmy się przygotować na najgorsze. — Izmael podniósł głos, przywołując swój autorytet przywódcy z czasów, kiedy przed wieloma laty prowadził tych ludzi. — Strzeżcie swoich domów! Zaraz przybędą obcy! El’hiim westchnął. — Nie przesadzaj, Izmaelu — rzekł. — Mogą mieć całkiem niewinne zamiary… — Albo całkiem groźne — przerwał mu Izmael. — Lepiej być gotowym. A jeśli to łowcy niewolników? Patrzył z wściekłością na pasierba i w końcu El’hiim wzruszył ramionami.— Izmael ma rację — powiedział. — Ostrożność nie zaszkodzi. Zensunnici stanęli razem i zaczęli się przygotowywać do obrony,ale wydawało się, że robią to bez wielkiego pośpiechu.Złowieszcze statki zbliżały się, to przyspieszając, to zwalniając. Kiedy dotarły do urwiska, z otwartych włazów wychylili się mężczyźni w czarnych mundurach i otworzyli ogień z broni ręcznej. Mieszkańcy siczy zaczęli krzyczeć i szukać schronienia w jaskiniach.Kule dziurawiły ściany, ale tylko jeden pocisk dostał się do pomieszczenia, z którego prowadziło wyjście na balkon, i wyrządził szkody, powodując lawinę kamieni. Parę chwil później statki wylądowały u podnóża urwiska. Wylały się z nich strumienie mężczyzn w podartych mundurach, poruszających się jak żuki na rozgrzanej skale, bez organizacji czy planu. Ich broń była jednak nowa.— Zaczekajcie, to tylko poszukiwacze przyprawy — krzyknął El’-hiim. — Już z nimi handlowaliśmy. Dlaczego atakują…Bo chcą wszystkiego, co mamy — uciął Izmael. Wokół nadal spadał grad kul, słychać było

małe wybuchy, krzyki i sprzeczne rozkazy. — Chełpiłeś się tym, ile przyprawy zgromadziliśmy w siczy, EPhiimię? Powiedziałeś tym handlarzom, ile mamy wody w zbiornikach? Ilu żyje tutaj zdrowych mężczyzn i kobiet? Jego pasierb miał zaskoczoną minę i był zmieszany. Tak długo milczał, zanim zaprzeczył jego oskarżeniom, że Izmael znał już odpowiedź i wiedział, co się stało. Patrząc, jak obcy wyładowują swój sprzęt — paralizatory, sieci i dziwne obroże — Izmael zorientował się, że nie są po prostu rabusiami. — Handlarze żywym towarem! — krzyknął z oburzeniem i przera żeniem. — Jeśli was złapią, zostaniecie niewolnikami!Zachwiał się nawet El’hiim. Na pewno wiedział, że ci obcoświa-towcy nadużyli jego zaufania i zasługiwali na śmierć. Chamal stanęła obok ojca.— Musicie walczyć o swoje życie, domy i przyszłość! — zawołała. — Nikogo nie oszczędzajcie!Izmael spojrzał na nią z twardym uśmiechem.— Pokonamy tych ludzi, żeby dać nauczkę innym, którzy mogliby ruszyć na nas. Myślą, że jesteśmy miękcy. Są głupi i mylą się.Chociaż przestraszeni, zensunnici odpowiedzieli bojowym okrzykiem. Mężczyźni i kobiety biegali po skalnych pomieszczeniach, chwytając strzelby maula, pałki, ościenie do kierowania czerwiami, wszystko, co mogli wykorzystać jako broń. Grupa starszych mężczyzn, którzy znajdowali się wśród pierwszych banitów Selima Ujeżdżacza Czerwi, wyciągnęła z dumą krystaliczne sztylety zrobione z zębów czerwia. Chamal zwołała grupę kobiet o płonących złością oczach, które ściskały w dłoniach zakrzywione ostrza mozolnie wykonane ze złomu.Z nową nadzieją w sercu Izmael patrzył na ich zdeterminowane miny. Wyjął z pochwy swój krysnóż, na który zasłużył, gdy nauczył się jeździć na czerwiach. Marha też taki miała, ale na łożu śmierci dała go El’hiimowi. Izmael obrócił się do niego i w końcu pasierb też dobył broni.Niedoszli łowcy niewolników pełzli stromymi ścieżkami w górę urwiska, wrzeszcząc, strzelając i potykając się na kamieniach. Byli zbyt ufni w siłę swojej nowoczesnej broni. Znając El’hiima, spodziewali się, że mieszkańcy siczy będą słabymi pustynnymi śmieciarzami. Kiedy jednak wepchnęli się przez otwory do jaskiniowej wioski, byli zupełnie nieprzygotowani na opór, który napotkali. Wyjąc niczym szakale, pustynni nomadzi rzucali się na nich z mrocznych zakamarków, zapędzając handlarzy żywym towarem do pomieszczeń bez wyjścia i zabijając. Tamci odpowiadali intensywnym ogniem. — Jesteśmy wolnymi ludźmi! — ryknął Izmael. — Nie niewolnika mi!Czterech łowców niewolników puściło się, wrzeszcząc jak zranione dzieci i potykając się na ścieżce, do swoich statków. Mieli nadzieję, że uda im się uciec. Ale już wcześniej garstka zensunnitów wymknęła się z wiru walki, zbiegła po stromym zboczu i wdarła się na statki. Czając się w środku, rzucili się na czmychających napastników i poderżnęli im gardła.Zabiwszy niedoszłych łowców niewolników, zensunnici zajęli się opatrywaniem swoich ran i policzyli własnych poległych. Było ich czterech. Kiedy El’hiim otrząsnął się z szoku, wysłał na opustoszałe statki ekipy zbieraczy.— Spójrzcie na te niskoloty! — krzyknął. — Skonfiskujemy je tym, którzy chcieli nas zniewolić. To sprawiedliwa wymiana!Przed młodym naibem stanął Izmael z twarzą czerwoną ze złości.— Mówisz tak, jakby to była transakcja handlowa, El’hiimie! — krzyknął. — Sprzedawanie i kupowanie, jak podczas wyprawy do Ar- rakis! — Wzniósł sękaty palec. — Naraziłeś życie nas wszystkich, spro wadzając tutaj tych ludzi pomimo moich ostrzeżeń, i teraz muszę ze smutkiem stwierdzić, że miałem rację. Nie nadajesz się…Starzec napiął mięśnie i uniósł rękę, by uderzyć pasierba w twarz, ale byłaby to śmiertelna zniewaga. El’hiim musiałby na nią zareagować, wyzywając Izmaela na pojedynek. Jeden z nich skończyłby martwy na podłodze jaskini.Izmael nie mógł sobie pozwolić na rozbicie plemienia, a poza tym przyrzekł Marsze, że będzie czuwał nad El’hiimem, opanował się więc. W oczach pasierba dostrzegł błysk strachu.— Miałeś rację, Izmaelu — rzekł cicho El’hiim. — Powinienem był posłuchać twoich przestróg.Odwróciwszy wzrok, starzec potrząsnął głową. Podeszła do niego Chamal i położyła w pocieszycielskim geście dłoń na ramieniu, patrząc na naiba.— Nigdy nie zaznałeś koszmaru bycia niewolnikiem, El’hiimie — powiedziała. — Ryzykowaliśmy życie, by zrzucić kajdany i przybyć tutaj.— Nie pozwolę ci przehandlować naszej wolności — rzekł Izmael. Jego pasierb wyglądał na zbyt wstrząśniętego, by odpowiedzieć.Izmael odwrócił się i odszedł.— To się już nie powtórzy! — krzyknął za nim El’hiim. — Przy rzekam.Izmael w żaden sposób nie pokazał, że go usłyszał. Marsz ludzkiej cywilizacji jest ciągiem osiągnięć i porażek, zawsze pod górę. Przeciwności mogą nas hartować, ale nie czynią nas szczęśliwszymi.— naczelny baszar Vorian Atryda, Pierwsze oceny dżihadu (wydanie piąte, poprawione)Na starożytnych mapach cel ich podróży oznaczony był jako Wallach IX. Quentin nigdy o nim nie słyszał. Według jego wiedzy planeta ta nie odegrała żadnej roli w historii ludzkości. Najwyraźniej nawet Omnius nie uznał jej za ważną część swojego imperium Zsynchronizowanych Światów. Mimo to znalazła się na liście celów floty dżihadystów podczas Wielkiej Czystki. Przybyło tutaj jedno ze zgrupowań bojowych, wysłało eskadry bombowców, by zrzuciły głowice jądrowe i zniszczyły wszechumysł, po czym odleciało, kiedy przez atmosferę przetoczyły się po błyskach eksplozji fale uderzeniowe…

Na Wallachu IX niewiele rzeczy świadczyło o tym, że był on kiedykolwiek — nawet przed atakiem floty dżihadu — planetą, na której istniała cywilizacja. Nie było dużych zakładów przemysłowych, jedynie z rzadka rozrzucone osiedla. Ktoś doprowadził tubylców na skraj zagłady na długo przed tym, jak spadła na nich niczym anioł zemsty Armia Dżihadu.Ale Wallach IX był kolejnym przystankiem na wytyczonym przez Porce’a Bludda szlaku inspekcji i pomocy. Poritriński wielmoża kierował swoim jachtem kosmicznym, szybko lustrując leżącą w dole planetę. Siedząc obok niego, Quentin Butler przyglądał się badawczo oszpeconemu i zatrutemu krajobrazowi, który zajmował coraz większą część pola widzenia, w miarę jak zbliżali się do powierzchni. — Bardzo wątpię, byśmy znaleźli tutaj jakichś ludzi, którzy prze-żyli — powiedział. — Nigdy nie wiemy, czego możemy się spodziewać — odparł Bludd z zaraźliwym optymizmem. — Ale zawsze możemy mieć nadzieję. Krążyli nad ruinami kilku starych osad, ale nie wykryli żadnych świeżych śladów życia, odbudowanych domów czy pól uprawnych. — Minęło prawie dwadzieścia lat — zauważył Quentin. — Gdyby ktoś przeżył, na pewno zostawiłby do tej pory jakieś tego oznaki. — Dla dobra ludzkości musimy być dokładni.Największe zniszczenia zobaczyli w mieście, w którym były niegdyś najokazalsze budowle. Ziemia, skały i szkielety domów były zeszklone i osmalone. — Promieniowanie utrzymuje się na wysokim poziomie — stwierdził Quentin. — Ale nie zabija od razu — uzupełnił Bludd.— Faktycznie — przyznał Butler.O dziwo, odkryli ślady nowych konstrukcji, w tym potężnych kolumn i ciężkich, niepokojąco ozdobnych łuków. — Dlaczego ocalali ludzie mieliby marnować czas na wznoszenie jarmarcznych pomników, skoro nie mogą się wyżywić? — zapytał Quen-tin. — By się popisać? — Wykryłem kilka rozproszonych źródeł energii. — Bludd przebierał palcami po klawiszach aparatury. — Ale promieniowanie jest zbyt wysokie, bym mógł je namierzyć. Wiedziałem, że powinienem zainwestować w unowocześnienie urządzeń statku. Nie został zaprojektowany jako jednostka badawcza. — A może skorzystam z tego małego statku zwiadowczego? — Quen-tin wstał. — W ten sposób możemy zlustrować większy teren. — Spieszy ci się, przyjacielu? Kiedy odlecimy z Wallacha IX, czeka nas wiele tygodni, zanim dotrzemy do następnej planety.

— Być tak blisko… to wszystko nie daje mi spokoju. Jeśli nie ma tu czego szukać, to wolałbym się o tym przekonać zaraz i ruszyć w dal szą drogę. Quentin odleciał w małym statku zwiadowczym, zaprojektowanym z myślą o krótkich wycieczkach nad powierzchnią planet. Jacht Bludda miał zbyt wiele udogodnień, człowiekowi pozostawało tylko rozeprzeć się w fotelu i czekać, aż luksusowa jednostka sama wykona wszystkie konieczne operacje. To, co robił teraz, było bardziej interesujące. Miło było czuć się zdanym na siebie, aktywnie przeczesywać teren, kontrolować moc silnika czubkami palców. Zupełnie jak wtedy, gdy — dawno temu — poprowadził pierwszy szturm na Parmentiera… Poritriński szlachcic posadził duży jacht na zdewastowanym terenie obok budowli, która była niegdyś pałacem władcy Walłacha IX.— Wkładam skafander i wychodzę zobaczyć, czego mogę się dowiedzieć o tych nowych wieżach — przekazał wiadomość do kokpitu Quentina. — Kto je zbudował i po co.— Bądź ostrożny — odpowiedział Quentin.Zataczał coraz szersze koła. Obraz zniszczeń był wszędzie taki sam: zwęglony gruz, ziemia zmieniona w szkliste kałuże. Nie widział żadnych drzew, chwastów ani najmniejszego ruchu. Podobnie jak Ziemia, Wallach IX był martwy, zupełnie wyjałowiony. Ale przecież taki właśnie był cel dżihadu, przypomniał sobie. Przynajmniej nie było tutaj ani śladu Omniusa.Bez ostrzeżenia uderzyła w niego salwa, uszkadzając silniki. Ni-skolot zaczął opadać, wirując. Quentin krzyknął, mając nadzieję, że komlinia automatycznie przekaże jego słowa: — Porce, zostałem zaatakowany! Kto…Starał się odzyskać kontrolę nad statkiem. Kolejny wybuch rozerwał mu skrzydło i Quentin mógł już tylko czekać na to, co będzie dalej. W okienku kokpitu pojawiały się na przemian pokryta bliznami lejów ziemia i niebo. Nagle zobaczył w dole ruch, duże mechaniczne obiekty o wieloczłonowych ciałach. Roboty bojowe? Czyżby Omniu-sowi udało się jakoś przetrwać tutaj? Nie, nie wyglądało na to.Wciskając guziki i przekierowując źródło zasilania, uruchomił drugi napęd. Udało mu się wyrównać lot, chociaż nadal szybko tracił wysokość. Jeden z silników się palił. Zamierzał utrzymać się jeszcze kilka minut w powietrzu, zwiększając odległość od tajemniczych napastników. Wystarczająco długo, by — przy odrobinie szczęścia— wrócić na jacht Bludda. Usiłował wycisnąć z silników całą moc i zwiększyć dystans. W pobliżu wybuchł kolejny pocisk wystrzelony przez dziwaczne maszyny. Podmuch spowodował spięcie w panelu sterowniczym. Dopiero teraz Quentin rozpoznał napastników. Ogromne formy kroczące, takie same jak te, które widział na historycznych zdjęciach… albo jak te, które dawno temu zaatakowały go na Beli Tegeuse.— Cymeki! — krzyknął. — Porce, przygotuj się do odlotu. Wróć na statek.Ale nie wiedział, czy jego towarzysz jeszcze żyje.Opadał. Rozbije się.Przez osmalony teren maszerowały mechaniczne potwory, wyłaniały się ze swoich kryjówek i kontynuowały ostrzał pilotowanego przez człowieka statku. Szły wielkimi krokami po radioaktywnej ziemi, spiesząc się, by go schwytać.Jego niskolot zostawiał za sobą tłusty dym, niczym krwawy ślad na niebie. W kokpicie wszystko się trzęsło i podskakiwało. Szybko zbliżała się ziemia. Wydusił z dodatkowego napędu jeszcze tyle mocy, by przelecieć nad linią osmalonych, poszarpanych ruin, po czym zaczął schodzić łagodnym łukiem w dół.Szorując ze zgrzytem brzuchem, statek zwiadowczy wylądował na jałowej ziemi. Obrócił się, wzbijając chmury iskier i kurzu, ale Quentinowi udało się powstrzymać go przed wywróceniem, jak ostro skręcające sanki. Kiedy jednostka zwiadowcza ostatni raz wyskoczyła w górę i spadła na ziemię z łoskotem roztrzaskującego się kadłuba, oderwało się pół jej lewego skrzydła.Pasy na piersi Quentina napięły się tak mocno, że omal się nie udusił. Plażowe okno kokpitu pokryła gęsta niby pajęczyna siatka pęknięć, a widok zasłonił mu oleisty kurz, który trysnął na szybę. Wreszcie koszmarny ślizg się skończył i krytycznie uszkodzony statek zwiadowczy zatrzymał się na otwartym terenie. Quentin potrząsnął głową, zdając sobie sprawę, że na kilka sekund musiał stracić przytomność. Dzwoniło mu w uszach, czuł zapach dymu, smarów, stopionego metalu, spalonych obwodów elektronicznych… i wyciekającego paliwa. Nie mógł odpiąć pasów, wyjął więc swój ceremonialny nóż bojowy i przeciął je. Bolało go całe ciało, ale była to zaledwie zapowiedź bólu, który poczuje, kiedy minie wstrząs. Wiedział, że ma kłopoty, zdawał sobie sprawę, że prawdopodobnie złamał lewą nogę. Czerpiąc z zasobów energii, których nawet u siebie nie podejrzewał, wysunął z wraku głowę i ramiona. I zobaczył idące ku niemu cymeki.Bludd otrzymał pilną wiadomość, kiedy stał w skafandrze ochronnym pod ozdobionym ślimacznicą obeliskiem. Wzniesiono go obok dworu władcy jako groteskowy pomnik złotego wieku. Szlachcic obrócił się gwałtownie, gdy w jego hełmie zadźwięczał wysłany przez Quentina sygnał ostrzegawczy. Zobaczył w oddali statek zwiadowczy pod ostrzałem, wykonujący uniki, a w końcu opadający lotem koszącym na otwarty teren daleko od niego. Niskolot obrócił się, zarył w suchą ziemię i zatrzymał się na stercie gruzu.Zaalarmowany, Bludd ruszył pospiesznie do jachtu, poruszając się niezgrabnie w grubym skafandrze. Czując ogarniającą go trwogę, odwrócił się i zobaczył koszmarne bojowe formy kroczące, podobne do tych, które dawno temu zaatakowały Zimie. Powrócili Tytani! Cymeki założyły bazę w radioaktywnych ruinach na jednym ze Zsynchronizowanych Światów.Cymeki brnęły przez gruzy niczym ogromne kraby w metalowych pancerzach,

krusząc i miażdżąc wszystko, co blokowało im drogę do statku zwiadowczego. Bludd patrzył na to, sparaliżowany przerażeniem. Nie uda mu się dotrzeć do rozbitego niskolotu na tyle szybko, by ocalić przyjaciela.Przytomny mimo katastrofy, Quentin krzyknął przez komlinię krótkiego zasięgu w swoim kombinezonie:— Uciekaj, Porce! Ratuj się!Bludd wdrapał się na pokład jachtu, zamknął właz i zdjął hełm. Nie musiał tracić czasu na zdejmowanie reszty stroju ochronnego. Rzuciwszy się na fotel pilota, uruchomił ciepłe jeszcze silniki i poderwał jacht w skażone powietrze. Cymeki pokonały wzniesienie i otoczyły zestrzelony statek. Quentin patrzył, jak się zbliżają, wiedząc, że została mu niespełna minuta. Miał na sobie tylko lekki kombinezon pilota, nie skafander chroniący przed promieniowaniem, nie mógł więc długo przetrwać w skażonym środowisku. Kiedy wrogowie podchodzili do niego, w jego głowie trwała gorączkowa gonitwa myśli. Odwoływał się do swojego wojskowego wyszkolenia i doświadczenia, rozważając różne możliwości. Statek zwiadowczy nie miał uzbrojenia, Quentin nie mógł więc się bronić, w każdym razie w żaden konwencjonalny sposób.Nie zamierzał jednak ulec bez walki.— Butlerowie nie są niczyimi sługami — mruczał do siebie jak litanię.Ogniwa paliwowe statku popękały wskutek uderzenia i wyciekał z nich do kabiny i na ziemię lotny płyn. Czuł jego ostry zapach.Mógł go podpalić, zdetonować zbiornik i być może odepchnąć cymeków, ale musiałby to zrobić ręcznie, a wtedy padłby ofiarą wybuchu i spłonął. Mimo to było to być może lepsze niż dać się pojmać cymekom.Słyszał w nieruchomym powietrzu odgłosy ciężkich brył. Kiedy masywne formy cymeków nadchodziły z szumem urządzeń hydraulicznych i brzękiem broni przygotowywanej do otwarcia ognia, ich nogi uderzały w grunt jak kafary. Mogły go znowu zbombardować i upiec w marnym schronieniu, jakim był wrak statku.Ale czegoś chciały.Mimo ostrego bólu w złamanej nodze Quentin zabrał się gorączkowo do dzieła, wykorzystując zestaw ratunkowy, który wyjął ze schowka w kokpicie. Trysnęło paliwo, kiedy zerwał pokrywy ogniw paliwowych. Piekły go oczy, po twarzy ciekły łzy, ale nie przerywał pracy. Elektroniczna boja pulsacyjna nie nadawała się do tego celu. Znalazł prymitywną racę, która wytworzy strumień ognia.Jeszcze nie.Do statku dotarła pierwsza forma krocząca cymeka i zabębniła w tylną część kadłuba. Quentin wcisnął się z powrotem w fotel pilota, zebrał strzępy pasów i najlepiej, jak potrafił, związał je na piersi.Z lewej strony nadeszła druga mechaniczna postać, podnosząc długie, pająkowate metalowe nogi. Słyszał, że zbliża się do niego jeszcze jeden cymek. Pomimo rosnącej trwogi, z zimną precyzją Quentin zapalił flarę i rzucił ją za siebie, na przeciekający zbiornik paliwa, po czym z cichą modlitwą do Boga, świętej Sereny czy kogokolwiek innego, kto mógł go wysłuchać, wcisnął guziki katapulty. Płonące paliwo trysnęło w górę, wyzwalając falę żaru. Fotel z Quentinem wystrzelił z kokpitu, jakby ścigał się z podmuchem eksplozji. Quentin koziołkował w powietrzu. Pęd pozbawiał go tchu, paliły mu się włosy i piekła poparzona twarz. Widok był surrealistyczny i przyprawiał o mdłości, ale mignęła mu jedna z form kroczących cymeków. Leżała pogruchotana w płomieniach wydobywających się ze szczątków zestrzelonego statku. Inna, wyraźnie uszkodzona, zataczała się, próbując uciec ze zwisającym bezwładnie kikutem jednej z wieloczłonowych nóg, z którego sypały się iskry. Potem znowu runął z miażdżącym impetem na ziemię. Poczuł potworny ból i usłyszał, jak pękają mu kości i żebra, kręgi i czaszka. Rozerwały się postrzępione pasy i kiedy fotel się potoczył, Quentin wypadł z niego jak wyrzucona na śmietnik lalka. Patrząc na miejsce eksplozji, z trudem był w stanie skupić wzrok na zgrai mechanicznych form. Ocalałe cymeki rozcinały laserowymi palnikami i rozrywały ostro zakończonymi ramionami nieliczne nienaruszone części statku, niczym głodne stwory usiłujące wydobyć z puszki smakowity kąsek. Jeden z nich, jakby w napadzie złości, rozszarpał to, co pozostało z niskolotu, a dwójka innych rzuciła się w stronę jego pilota.Quentin ledwie widział przez przesłaniającą mu oczy czerwoną mgłę i prawie nie mógł się ruszyć, jakby stracił kontrolę nad mięśniami: lewa dłoń zwisała bezużytecznie. Kombinezon miał zachlapany krwią. Mimo to zmusił się do podźwignięcia na kolana i zaczął się czołgać w męczarniach, starając się uciec.Za sobą słyszał coraz głośniejsze, złowieszcze stąpanie form kroczących. Cymeki były niczym potwory z najkoszmarniejszych snów. Odkąd zetknął się z nimi dawno temu na Beli Tegeuse, nie chciał ich już nigdy ujrzeć.Z góry dobiegł nierówny hałas. Quentin podniósł głowę i zobaczył wzbijający się w powietrze i znikający w oddali jacht kosmiczny Porce’a Bludda.Drżącą ręką wyjął z pochwy swój ceremonialny nóż. Przygotował się do walki. Rozzłoszczone cymeki rzuciły się na niego, samotnego, bezradnego człowieka, który nie mógł znaleźć żadnego schronienia w zdewastowanym krajobrazie. Ostateczna analiza może wykazać, że zabiłem tylu ludzi, co Omnius… a może nawet więcej. Nie czyni to jednak ze mnie tak złej istoty jak myślące maszyny. Moje motywy były zupełnie inne.— naczelny baszar Vorian Atryda, Potworności diihadu Po kilku nieudanych misjach zwiadowczych naczelny baszar uzyskał w końcu pełen, przykry obraz sytuacji: wszystkie zautomatyzowane kapsuły wytwórcze — w sumie dziewięć — pozostawały nietknięte. Żadne środki, które ludzie rzucili przeciw nim, nie wyrządziły im najmniejszej szkody. Ich komory produkcyjne wciąż

wypluwały dziesiątki tysięcy głodnych mechanicznych piranii. Żarłoczne piranie zniszczyły i rozdarły prawie wszystkie urządzenia obserwacyjne, zabierając ich części jako surowce do produkcji swoich kopii, więc Abulurd i Vor dysponowali jedynie krótkimi filmami, które pokazywały rozmiary rozrastających się fabryk zagrzebanych w lejach.Vor chodził w tę i z powrotem po gabinecie, szukając natchnienia.— A gdybyśmy wystrzelili pociski wypełnione bardzo żrącymi płynami? — zastanawiał się głośno. — Kiedy te piranie rozerwą ich korpusy, kwas wypłynie i je zniszczy.— To mogłoby się sprawdzić, ale trafienie w cel byłoby niezwykle trudne, naczelny baszarze — powiedział Abulurd, nadal patrząc na zdjęcia. — Nie zdołalibyśmy też dostać się na tyle blisko, by użyć pomp i węży do spryskania lejów kwasem.— Gdyby nam się udało dostać tak blisko, równie dobrze moglibyśmy użyć haubic plazmowych — zauważył Vor. — Ale to już jakiś początek. Chyba że masz lepszy pomysł.— Pracuję nad tym, naczelny baszarze. Abulurd patrzył na zdjęcia zrobione wokół najbliższego leja, zdumiony dychotomią tego, co widzi. Każdy szybki statek szturmowy był rozrywany na strzępy, piranie zaś zabierały metal i masakrowały załogę. Demolowały też budynki i maszynerię; wokół ziejących otworów cylindrów produkcyjnych wznosiły się wysokie hałdy gruzu. Wszędzie leżały ludzkie ciała, spryskane krwią, okaleczone i pogryzione, jakby w ich wnętrzach eksplodowały dziesiątki małych pocisków. — Te piranie są zbyt małe, by miały wysokiej klasy oprogramowa nie, a jednak jakoś wybierają cele — powiedział Vor. — Rozbierając zagrożenia na czynniki pierwsze? Wyczuwając skoncentrowane zaso by? A może są tak zaprogramowane, by atakować każdą materię or ganiczną, którą wykryją.Abulurd przeglądał dostępne informacje. Mechaniczne robactwo atakowało ludzi oraz wyszukiwało metale i minerały nadające się do tworzenia swoich kopii. Zostawiało nietknięte celulozę, markizy z tkanin, konstrukcje drewniane oraz drzewa i zwierzęta.Przyglądał się zdjęciom zrobionym w parku w Zimii, ukazującym sprzeczny widok. Były tam spotykane zwykle w takich miejscach fontanny, rzeźby i pomniki, ale podczas gdy posąg jednego z poległych dowódców dżihadu został rozebrany przez mechaniczne piranie aż do kamiennego cokołu, inną statuę, przedstawiającą bohatera na saluskim rumaku, robactwo zniszczyło tylko częściowo, demontując ludzką postać, a konia zostawiając, mimo iż obie części wykonano z tego samego kamienia.— Zaraz, naczelny baszarze! Sądzę… — Wstrzymał oddech, pamię tając o nieoczekiwanej, ale wyraźnie zauważalnej zwłoce w atakowa niu przez mechaniczne piranie kobiet i kapłanów w powiewnych szatach oraz mężczyzn w dziwnych kapeluszach, ludzi w niezwykłych okryciach.„Pomimo ich człekokształtnych postaci” — pomyślał.Vor patrzył na niego i czekał. Podczas szkolenia wojskowego Abulurd nauczył się nie wyskakiwać z pierwszym pomysłem, który przyszedł mu do głowy, ale w trakcie tego kryzysu naczelny baszar chciał wysłuchać wszelkich propozycji, nawet niedorzecznych. — To proste rozróżnianie kształtów — rzekł w końcu. — Mają zakodowany w głównym układzie pewien wzór. Atakują wszystko, co pasuje do konkretnego, standardowego kształtu: dwie ręce, dwie nogi, głowa. Proszę spojrzeć na te posągi! Vor kiwnął szybko głową. — Proste, jasne, niezbyt eleganckie… dokładnie takie, jak zrobiłby Omnius — powiedział. — I ma słaby punkt, który możemy wykorzystać. Wystarczy, że zamaskujemy nasze ludzkie kształty, a będziemy mogli przejść koło nich niezauważeni.— Ale te piranie i tak zedrą wszystkie użyteczne dla nich elementy. Na zewnątrz nie może być żadnego metalu.— Chcesz powiedzieć, że powinniśmy zrobić drewniane niskoloty, by zrzucić bomby? — Vor uniósł brwi.— Coś dużo prostszego. A gdybyśmy tak okryli się kocem albo plandeką, czymś z tworzyw organicznych, które dla piranii będą bezużyteczne? Moglibyśmy dostać się wystarczająco blisko tych fabryk, żeby je poważnie uszkodzić. Nie zapewni nam to jednak żadnej osłony. Jeśli podstęp się nie uda, będziemy obnażeni… z fatalnym dla nas skutkiem.— Będziemy musieli podjąć to ryzyko, Abulurdzie. Podoba mi się ten podstęp — rzekł Vor z cierpkim uśmiechem. — Poszukamy ochotników czy myślisz to, co ja?— Naczelny baszarze, jest pan zbyt ważny dla…— Pamiętasz, jak niedawno zostałem wyszydzony przez Parlament Ligi i nazwany skamieliną? — uciął Vor. — Widziałeś, jak nieudolnie młodsi żołnierze reagują w sytuacji zagrożenia. Na ilu z nich mógłbyś polegać podczas niebezpiecznego zadania?— Polegam na tobie, naczelny baszarze.— A ja na tobie — Vor klepnął go po ramieniu — i na sobie. Poza tym… wolę nie mówić. Wprowadźmy obaj ten plan w czyn.Vor przekazał dowodzenie grupie oficerów, z których każdego uczynił odpowiedzialnym za obronę przed konkretną fabryką piranii. Dokładnie wyjaśnił, co obaj z Abulurdem zamierzają zrobić, by — jeśli im się uda — pozostali mogli natychmiast przystąpić do realizacji tego samego planu. A gdyby Vorowi i Abulurdowi się nie powiodło, zostałby przynajmniej jakiś zapis tego, czego próbowali dokonać, i ich naśladowcy mogliby spróbować czegoś skuteczniejszego. Vorian był zachwycony pomysłem Abulurda.— Studiowałeś moje strategie, prawda? — zapytał.— Co masz na myśli, naczelny baszarze? — Ten plan dorównuje niektórym moim posunięciom — odparł Vor, wyciągając grubą tkaninę zasłonową. — Nabieranie maszyn, oszukiwanie ich sensorów… tak jak zrobiłem z tymi atrapami floty koło Poritrina. — To zupełnie nieporównywalne z pańskimi triumfami, naczelny baszarze — rzekł Abulurd. — Te mechaniczne

piranie są głupimi przeciwnikami. — Powiedz to ludziom, których zamierzamy ocalić. Bierzmy się do roboty. Mieli niewiele czasu i nieduże szanse, ale starali się zrobić wszystko, co byli w stanie w tych warunkach. Żołnierze pomogli im przykryć dwie palety dryfowe warstwami brezentu namiotowego i prześcieradeł z naturalnych włókien, by piranie nie dostrzegły w nich cennych materiałów dla cylindrów produkcyjnych. Potem Vorian i Abulurd narzucili na siebie i na palety nakrycia przypominające namioty, dzięki czemu każdy z nich wyglądał jak duża, bezkształtna masa.Na palecie Abulurda znajdował się duży płazowy zbiornik z silnie żrącym płynem i podłączoną do niego pompą. Vor miał plazmową haubicę, która powinna spalić fabrykę — jeśli uda im się dotrzeć do niej dostatecznie blisko.Obaj oficerowie z trudem posuwali się naprzód, ledwie widząc przez zasłony maskujące. Chociaż urządzenia dryfowe utrzymywały palety nad ziemią, musieli się przedzierać przez gruz i poszatkowane ludzkie ciała.Od fetoru rozkładających się zwłok zrobiło się Abulurdowi niedobrze, ale zacisnął zęby i brnął przed siebie. Przed twarzą umieścił cienką siatkę z tkaniny, by widzieć drogę. Z lewej strony towarzyszyła mu bezkształtna bryła naczelnego baszara. Bator wiedział, że muszą wyglądać śmiesznie pod namiotową tkaniną. Mechaniczne piranie mogły łatwo pociąć tkaninę na strzępy, gdyby dostrzegły w nich obiekty do zaatakowania, ale cienka warstwa materiału chroniła oficerów przed rozpoznaniem przez niewymyślne oprogramowanie. Posuwali się wolno, ale wytrwale. Pod wpływem rozlegającego się wokół nieustannego brzęczenia Abulurd miał wrażenie, jakby wbijano mu w kręgosłup elektryczne gwoździe. W tej chwili nie potrafił sobie wyobrazić straszniejszej śmierci niż ta, którą mogły mu zadać małe maszynki, drążąc tunele w jego ciele, chociaż — myślał — dużo gorzej byłoby zawieść Voriana Atrydę. Tego nigdy nie zrobi.W końcu dotarli na brzeg stale powiększającego się leja. Ruchoma fabryka, niczym drapieżny kwiat, coraz szerzej otwierała kielich. Mechaniczni zbieracze wrzucali do niego, jak kapłani składający ofiary wiecznie głodnemu bóstwu, metal i tworzywa sztuczne. Z przypominających kanały wentylacyjne zsypów wydobywały się odpady i trujące gazy. Z innych otworów zautomatyzowanego kompleksu wylatywały strumienie zębatych kul, szukając nowych celów. — Jeśli wkrótce tego nie zatrzymamy — zawołał Vorian, pokonu jąc hałas — rozrośnie się tak, że nie będziemy w stanie tego zniszczyć bronią ręczną.Abulurd stał na krawędzi leja, pod zwojami nieprzezroczystej tkaniny, trzymając spryskiwacz. Włączył pompę i wysunął wylot spry-skiwacza przez rozcięcie, które zrobił w materiale.— Gotowe, naczelny baszarze — zameldował.Vor, jeszcze niecierpliwszy niż młody bator, uruchomił haubicę i wystrzelił na fabrykę piekielny obłok rozpalonej plazmy. Idąc za jego przykładem, Abulurd wypuścił strumień żrącego płynu, rozpylając korozyjne związki chemiczne.Skutek był taki jak po oblaniu benzyną mrowiska. Smagające płomienie i sączący się do środka kwas wyrządziły natychmiast ogromne szkody w mechanizmach wytwórczych: metal się stopił, obwody i elementy produkcyjne zostały przeżarte i rozsypały się. W górę buchnął trujący dym. Srebrzyste piranie latały wokół zupełnie zdezorientowane. Abulurd mocno trzymał wijący się wąż, z którego nadal tryskał strumień żrących substancji, uważając, by nie prysnęła na niego ani kropla. Skierował strumień na zionący otwór fabryki. W ciągu paru chwil cała wytwórnia się zapadła i zamieniła w otoczony gęstymi wyziewami kocioł roztopionych materiałów. Wystrzeliwana przez Vora plazma powaliła roboty zbierające, niszcząc wszystko inne. Zapalił się od nich żrący płyn i w zniszczonym już leju rozgorzał pożar.— Podziałało! — Abulurd przesłał tryumfalnie wiadomość do pobliskiej placówki, której załoga śledziła ich poczynania. — Zniszczyliśmy tę fabrykę. Do wszystkich dowódców: Idźcie za naszym przykładem. Ruszamy na pozostałych osiem.— A kiedy się z tym uporamy — dodał Vorian — zostanie nam jeszcze do sprzątnięcia sto tysięcy mechanicznych piranii.Brzęczące miniaturowe żarłacze nadal siały spustoszenie, latając po ulicach i dopadając każdego, kto ośmielił się wytknąć nos i ocenić tę jatkę. Kiedy jednak zlikwidowano kapsuły produkcyjne, przestały się przynajmniej zjawiać kolejne ich roje.Na szczęście zaczęły im się wyczerpywać źródła zasilania i mechaniczne piranie, niczym krótko żyjące owady, posypały się na bruk. Minęło wszakże jeszcze kilka długich, strasznych godzin, zanim ostatnie piekielne maszyny usiały ulice jak srebrzyste szklane kulki.Vor i Abulurd siedzieli wyczerpani na schodach gmachu Parlamentu. Wśród tysięcy ofiar w mieście znalazło się ponad trzydziestu członków tej instytucji. Ich zwłoki usunięto z siedziby ciała ustawodawczego Ligi, ale ściany i schody nadal pokryte były plamami krwi.— Ilekroć myślę, że już bardziej nie mogę nienawidzić maszyn — powiedział Vor — zdarza się coś takiego jak to i porusza we mnie nowe pokłady odrazy.— Jeśli Omnius dostrzeże szansę, będzie znowu próbował na nas ruszyć. Może nawet znalazł już jakiś sposób, żeby się wydostać z Cor-rina. — A może wysłał te piranie z czystej złośliwości — rzekł Vor. — Mimo wszystkich szkód i cierpień spowodowanych przez te miniaturowe metalowe potwory nie sądzę, by Omnius naprawdę wierzył, że uda mu się za ich pomocą zniszczyć Salusę Secundusa.Bator, nadal wstrząśnięty, skinął głową. — Sieć satelitów Holtzmana pozostaje rozpięta wokół Corrina — powiedział. — Omnius nie może uciec… chyba że ma jakiś inny plan.

Vor mocno chwycił młodszego oficera za ramię. — Nie możemy pozwolić głupim politykom, by sugerowali, żeby śmy opuścili gardę. Sięgnął w dół i ze szczeliny w kamiennym stopniu wyjął jedną z małych kul. Leżała bezwładnie na jego dłoni z wyszczerzonymi ostrymi jak brzytwa zębami. — Ich małe baterie są wyczerpane, Abulurdzie, ale chcę, żebyś zebrał kilkaset okazów. Będziemy musieli je rozmontować i zbadać, żeby Liga mogła opracować odpowiednie środki ochrony, na wypadek gdyby Omnius znowu zdecydował się ich użyć. — Wyznaczę do tego naszych najlepszych ludzi, naczelny baszarze. — Sam się tym zajmij, Abulurdzie. Chcę, żebyś osobiście tym pokierował. Zawsze byłem z ciebie dumny, a dzisiejszy dzień udowodnił, że nie obdarzyłem zaufaniem niewłaściwego człowieka. Chcę cię mieć przy sobie. Dawno temu wziąłem cię pod skrzydła, bo uważałem, że potrzebujesz tego poparcia. Dzisiaj spisałeś się najlepiej ze wszystkich żołnierzy w Zimii. Dziadek byłby z ciebie dumny. Po tej pochwale Abulurdowi zrobiło się ciepło na sercu. — Nigdy nie żałowałem, naczelny baszarze, powrotu do nazwiska Harkonnen, mimo iż inni obrzucali mnie błotem — odparł. Może więc nadszedł czas, byśmy to naprawili. — Vor zmrużył szare oczy. — Minęło kilkadziesiąt lat, odkąd wyjawiłem ci prawdę o Xavierze. Myślałem, że to wystarczy, ale powinienem był wiedzieć, że nie. Jest takie stare powiedzenie, że nie powinno się wywoływać wilka z lasu. Od samego początku sądziłem, że Xavier sam dokonał wyboru i pogodził się z tym, jak odmaluje go historia. — Westchnął. — Nie mogę nawet skłonić Ligi, by zainwestowała w armię, która dysponowałaby siłą ognia wystarczającą do zniszczenia corrińskiego Omniusa i pozostałych jeszcze cymeków — ciągnął. — Myślałem, że nie mam w ogóle szansy, by przekonać Zgromadzenie do napisania na nowo historii, przywrócenia Xavierowi dobrego imienia i ujawnienia, że rzeczywistym łotrem był Iblis Ginjo. — Jego oczy płonęły. — Ale to nie w porządku, bym pozwalał staremu przyjacielowi płacić taką cenę. Byłeś dzielniejszy niż ja, Abulurdzie. Bator wyglądał, jakby miał się za chwilę udusić z wysiłku, który wkładał w powstrzymywanie łez. — Ja… ja tylko zrobiłem to, co wydawało mi się słuszne, naczelny baszarze — wykrztusił w końcu.— Podniosę tę sprawę, jak tylko dostrzegę odpowiednią okazję, a przynajmniej zgłoszę swój sprzeciw. — Vor rozejrzał się po upstrzonych plamami krwi ulicach Zimii. — Może w końcu mnie wysłuchają. — Klepnął Abulurda w ramię. — Ale najpierw ty musisz dostać to, co ci się należy. Od czasu Wielkiej Czystki nie otrzymałeś awansu proporcjonalnego do twoich zasług. Chociaż inni oficerowie temu zaprzeczą, jestem przekonany, że ukarano cię za to, iż nosisz nazwisko Harkonnen. Od dzisiaj to się zmieni. — Wstał. Miał ponurą, zaciętą minę. — Solennie ci przyrzekam, że dostaniesz stopień baszara czwartej rangi.— Baszara!— krzyknął Abulurd. — To przeskok o dwa stopnie. Nie może pan…— Po tym, co się dzisiaj stało — uciął Vorian — chciałbym zobaczyć, czy spróbują się ze mną sprzeczać. Pomimo swoich biologicznych wad ludzie nadal widzą rzeczy, których nie mogą wykryć nasze najnowocześniejsze sensory, i rozumieją dziwne teorie, których nie mogą pojąć nasze oparte na żelowych obwodach umysły. Nic zatem dziwnego, że tak wielu z nich wariuje.— Dialogi Erazma Po prawie dwudziestu latach utrzymywania się na niebie nad Cor-rinem równowagi sił między flotą robotów a statkami wojennymi hrethgirów, które ciągle starały się ją zniszczyć, sytuacja nie wymagała pilnej uwagi. Erazma znacznie bardziej interesował mały dramat rozgrywający się w jego ogrodach. Nie potrzebował skomplikowanej ani trudnej do wykrycia aparatury szpiegowskiej; po prostu dyskretnie obserwował. Całkowicie pochłonięty rozmową z najnowszym klonem Sereny Butler, Gilber-tus nie zauważył jego obecności. Wydawał się urzeczony tą kobietą, chociaż robot nie rozumiał dlaczego. Po dwudziestu latach Gilbertusowi powinny się sprzykrzyć wysiłki zrobienia z niej wartościowej partnerki. Ten klon był nieudany, wybrakowany pod względem umysłowym, w jakiś sposób uszkodzony podczas odtwarzania przez Re-kura Vana ciała Sereny.Ale jego wychowanek utrzymywał, że — z jakiegoś niewytłumaczalnego powodu — jest przywiązany do tego konkretnego klona.Gilbertus wyglądał jak pełen uwielbienia, cierpliwy młodzieniec, kiedy siedział z otwartą książką obrazkową. Serena patrzyła na ilustracje i zwracała uwagę na niektóre jego słowa, ale chwilami spoglądała na kwiaty i kolibry o perlistych głosach, które ją rozpraszały.Erazm stał nieruchomo za hibiskusowym żywopłotem, jakby jego bezruch mógł ją przekonać, że jest tylko ogrodową rzeźbą. Wiedział, że klon Sereny nie jest głupi… lecz że po prostu nic go nie interesuje.Gilbertus dotknął jej ramienia.— Spójrz na to, proszę — powiedział.Wróciła wzrokiem do książki, a on nadal głośno czytał. W ciągu lat pracowicie nauczył ją czytać. Mogła wziąć z obszernych corrińskich bibliotek dowolną książkę czy płytę, ale rzadko z tego korzystała. Jej umysł był zwykle zajęty mniej istotnymi sprawami. Jednak Gilbertus nigdy nie porzucił starań.Pokazywał klonowi Sereny wspaniałe arcydzieła sztuki. Odtwarzał dla niej wyjątkowe symfonie i wprowadzał ją w traktaty filozoficzne. Serenę bardziej interesowały

zabawne obrazki i śmieszne historie. Kiedy znudziła jej się książka obrazkowa, Gilbertus znowu ruszył z nią na spacer po ogrodach.Obserwując stworzone na poczekaniu metody nauczania Gilber-tusa, Erazm wspominał, jak przed wieloma laty sam pełnił tę funkcję wobec niesfornego, zdziczałego dziecka. Zadanie to wymagało niezwykłego wysiłku i niesłabnącego poświęcenia, na które mogły się zdobyć tylko maszyny. W końcu jednak praca nad Gilbertusem przyniosła owoce.Teraz widział, jak to samo robi jego wychowanek. Było to interesujące odwrócenie ról. Erazm nie dostrzegał w jego metodach żadnych błędów. Niestety, rezultaty nie były nawet w przybliżeniu podobne.Dzięki analizom medycznym Erazm wiedział, że sklonowana Se-rena ma biologiczny potencjał, który zapewniały jej geny, ale że brakuje jej pewnej zdolności umysłowej. Co ważniejsze, brakowało jej też zbioru ważnych doświadczeń, trudnych prób i wyzwań, którym stawiła czoło oryginalna Serena. Jej klon był zawsze pod kloszem, zanadto chroniony… zbyt odrętwiały.Nagle przyszedł Erazmowi do głowy pomysł naprawienia tej sytuacji. Przywoławszy na platynową twarz szeroki uśmiech, przedarł się przez trzeszczący żywopłot i podszedł wielkimi krokami do Gilbertu-sa, który odwzajemnił się swojemu mentorowi uśmiechem. — Witaj, ojcze. Właśnie dyskutowaliśmy o astronomii. Dziś wieczorem planuję zabrać Serenę pod otwarte niebo i rozpoznawać gwiazdozbiory. — Już to robiłeś — zauważył Erazm.— Tak, ale spróbujemy ponownie.— Gilbertusie, postanowiłem złożyć ci wspaniałą propozycję. Mamy inne komórki i możliwość stworzenia wielu klonów, które prawdopodobnie będą lepsze od tego. Zdaję sobie sprawę, jak ciężko pracowałeś, by podnieść tę wersję Sereny do swojego poziomu. To nie twoja wina, że ci się nie udało. Dlatego proponuję, że jako podarunek dostarczę ci identycznego klona. — Rozciągnął elastometalową twarz w jeszcze szerszym uśmiechu. — Zastąpimy nim tego, żebyś mógł zacząć od nowa. Następnym razem na pewno uzyskasz lepsze rezultaty.Mężczyzna spojrzał na niego z przerażeniem i niedowierzaniem.— Nie, ojcze! Nie możesz tego zrobić! — Chwycił ramię Sereny. — Nie pozwolę ci. — Przytulił Serenę i szeptał do niej uspokajająco: — Nie martw się. Ochronię cię.Chociaż Erazm nie rozumiał tej reakcji, szybko wycofał ofertę.— Nie ma potrzeby się denerwować, Gilbertusie — powiedział.Obejrzawszy się przez ramię z miną, jakby robot właśnie go zdradził, Gilbertus szybko zabrał Serenę. Erazm stał, rozmyślając i oceniając ponownie to, czego przed chwilą doświadczył.Późnym wieczorem, pod ciemnym niebem Corrina, robot dalej szpiegował Gilbertusa i klona siedzących na zewnątrz willi i patrzących w gwiazdy. Chociaż stale zmieniające położenie statki wojenne kreśliły na tle nieba rozpraszające uwagę linie, Gilbertus wskazywał układy gwiazd, malował ich zarysy i znajdował je na starych mapach. Serena wydawała się ucieszona i rysowała palcem na niebie kontury własnych gwiazdozbiorów.Erazm czuł się dziwnie zaniepokojony. Kiedy przez tyle lat uczył Gilbertusa, uzyskiwał przynajmniej pozytywne reakcje z jego strony i nagrody, jakimi były postępy wychowanka. Nawet oryginalna Serena Butler, z ciętym językiem i emocjonalnym angażowaniem się w debaty, była godną partnerką w potyczkach umysłowych.Tymczasem ten klon nie oferował Gilbertusowi żadnej z tych rzeczy. Bez względu na to, ile razy Erazm obracał te myśli w swoim żelowym mózgu, nie miało to dla niego najmniejszego sensu. Była to zagadka, którą powinien móc rozwiązać wysokiej klasy niezależny robot. Ale chociaż obserwował tych dwoje ludzi przez wiele nocnych godzin, nie zbliżył się ani trochę do jej zrozumienia. „Co Gilbertus w niej widzi?” — nurtowało go pytanie. Tym, którzy wiedzą, gdzie patrzeć, przeszłość ukazuje wskazówki, którymi powinniśmy się kierować podczas podróży w przyszłość.— Historia VenKee Enterprises Po powrocie z Rossaka, nie otrzymawszy za przekazane ostrzeżenie żadnego podziękowania — czego się zresztą spodziewała — Norma stanęła nago przed lustrem. Chociaż nie była próżna, oglądała swoje ciało ponad godzinę. Klasyczna figura i mlecznobiała skóra czyniły z niej ideał urody, ale z niespotykaną wcześniej częstotliwością na tym obrazie doskonałości zaczęły się pojawiać skazy: czerwone wypryski, rozstępy i zmiany rysów twarzy, jakby jej układ szkieletowo-mięśnio-wy stał się plastyczny. Duże fragmenty jej piersi i brzucha pokrywały czerwone plamy, a skóra w tych miejscach była spierzchnięta. Nawet jej postać wydawała się mniejsza. Zniekształcona. Było to takie dziwne. Zawsze mogła przywrócić dawny wygląd, jeśli sobie tego życzyła, ale skazy pojawiały się na nowo. Norma chciała zrozumieć, co się dzieje.Adrien to zauważył, ale nie potrafiła wyjaśnić mu, jaka jest tego przyczyna. Na jego nalegania skonsultowała się z jedną ze stoczniowych lekarek, starszą specjalistką. Lekarka wypytała ją, zmarszczyła czoło, a potem szybko postawiła diagnozę.— Reakcje alergiczne, prawdopodobnie wywołane nadmiernym spożywaniem melanżu. Pani syn powiedział mi, że pochłania go pa ni w ogromnych ilościach.— Dziękuję, pani doktor. Proszę uspokoić Adriena. Wymijająca odpowiedź przyniosła pożądany skutek — dermatologodwróciła się i wyszła. Norma wolała być sama, skoncentrować się na pracy, i nie miała najmniejszego zamiaru ograniczyć spożycia melanżu. Po niedawnej wizycie na Rossaku i spełnieniu się przeczucia, że stanie się tam coś złego, nie mogła odzyskać spokoju. Jeśli rzeczywiście na Corri’ nie znowu mobilizowały się myślące

maszyny, przygotowując nowe okropieństwa dla ludzkości, musiała mieć stale sprawny umysł i zachowywać czujność. A do tego potrzebowała przyprawy.Od dawna eksperymentowała z melanżem w różnych postaciach: ciał stałych, proszków, płynów i gazów. Fizycznie i psychicznie różniła się już od wszystkich innych ludzi.Mogła usunąć czerwone plamy, które pojawiły się na jej skórze, ale dlaczego miałaby zawracać sobie tym głowę? Stojąc przed lustrem, sprawiła siłą woli, że plama na górnej połowie ciała zniknęła, a potem celowo ją przywróciła. Zachowywanie urody było głupotą. Po co miałaby to robić? Dla kogo? To tylko strata czasu i energii. To, że pozwoli ciału się zmienić, nigdy nie osłabi miłości do Aureliusza.Prowadzone przez VenKee Enterprises badania rynku pokazywały, że niektórzy ludzie natychmiast reagowali na melanż, natomiast u innych reakcja pojawiała się po pewnym czasie. Norma wiedziała, że duże dawki przyprawy otwierają drzwi w jej umyśle i we wszechświecie, pozwalając jej dostrzec drogi prowadzące do tego, co niemożliwe. Prawdę mówiąc, wbrew radzie lekarki, zamierzała brać jeszcze większe dawki melanżu, przesuwając granice swoich zdolności.Od Wielkiej Czystki Norma żyła z ogromnym poczuciem winy, ponieważ utracono tyle zaginaczy przestrzeni wraz z załogami. Oczywiście od tamtej pory dokonała postępu w podejściu do poszczególnych elementów problemu nawigacji, ale ostateczne rozwiązanie nadal jej umykało. Należało podwoić wysiłki i raz na zawsze rozwiązać zagadnienie nawigowania w zagiętej przestrzeni.Z komody w swoim prywatnym pokoju wyjęła specjalnie zaprojektowaną maskę i założyła ją na usta i nos. Kiedy nacisnęła guzik, przez rurę zaczął z sykiem napływać gaz, niosąc ostry zapach melanżu. W jej polu widzenia pojawiły się wirujące rdzawopomarańczowe kłęby. Ledwie widziała świat na zewnątrz, ale mogła zajrzeć w głąb siebie. Poziom melanżu w jej organizmie był już i tak wysoki, więc skutki były prawie natychmiastowe. Doświadczała oszałamiającej wizji… w końcu doznała wspaniałego objawienia, w którym ujrzała rozwiązanie problemu nawigacji — sposób unikania zagrożeń w przestrzeni. Kluczem nie były maszyny ani obliczenia, lecz prekognicja, zdolność przewidywania bezpiecznych dróg na ogromnych odległościach. Coś takiego jak jej ostatnia wizja zagrożenia dla Rossaka. Poddając się co rusz działaniu silnie skondensowanych dawek melanżu, mogła rozwinąć zdolności, jakich nikt nie spodziewał się u człowieka. Wcześniejsze używanie skomputeryzowanych kalkulatorów prawdopodobieństwa było nieudolną próbą podążania w tym właśnie kierunku. Dzięki przyprawie jej umysł miał się stać znacznie doskonalszym instrumentem nawigacyjnym.Prekognicja.Ocknąwszy się po tym objawieniu, Norma zauważyła, że jej ciało wróciło do kształtu przypominającego poprzednią, zdeformowaną postać, pierwotny wzór, chociaż o grubiej ciosanych rysach i większej głowie. Dlaczego? Czyżby był to regres? Działanie zachowującej odległe wspomnienia pamięci komórkowej? Podświadomy wybór?Ale jej umysł się rozszerzał, rozsadzała go energia, kiedy skupił się na tym, co istotne: Melanż. Nawigacja. Zagięta przestrzeń. Prekognicja.W końcu znalazła odpowiedź!Jej ciało wybrało sobie podczas wizji nowy kształt, więc Norma pozwoliła mu takim pozostać. Było z grubsza podobne do tego, w którym dorosła, karłowate, o topornych rysach, za to z nieproporcjonalnie dużą głową.Nawet nie próbowała odtworzyć poprzedniego wyglądu. Byłby to po prostu niepotrzebny wydatek energii. Cała ta fizyczna podróż do urody wydawała jej się teraz miałka, absolutnie nieznacząca w układzie wszechrzeczy.W przeciwieństwie do przyprawy, prekognicji i zagiętej przestrzeni…Kierujący umysł na pokładzie zaginającego przestrzeń statku mógł przewidywać katastrofy z dostatecznym wyprzedzeniem, by wykreślić inną drogę przez zagiętą przestrzeń. Jednak znajomość rozwiązania nie podpowiadała, jak można by je zastosować w praktyce. Niemniej znalezienie tego sposobu było tylko kwestią czasu.Każdy eksperyment coraz bardziej przybliżał Normę do celu. Uznała, że to wprost niewiarygodne, iż melanż okazał się skuteczny zarówno w zapobieganiu zarazie, jak i w wytyczaniu drogi przez zagiętą przestrzeń. Substancja ta sama w sobie była cudem — niezwykle złożoną cząsteczką. Teraz praca wymagała, by Norma brała coraz większe dawki melanżu, ale na szczęście za sprawą VenKee Enterprises mogła dostać tyle, ile potrzebowała. Cena przyprawy na wolnym rynku szybko rosła. Przed dwudziestoma laty znaczny odsetek ludzkiej populacji przetrwał plagę Omniusa w dużej części dzięki niej. Niestety, zaostrzyło to apetyt; wielu z tych, którzy przeżyli, nawet uzależniło się od melanżu. Epidemia zmieniła gospodarkę Ligi i interesy VenKee Enterprises w dramatyczny, nieprzewidziany sposób. Jej najstarszy syn był ambitny i zdolny jak Aureliusz. Sama Norma nigdy nie pożądała bogactwa ani potęgi, unikając splendoru związanego ze sławą, którą zapewniły jej doniosłe odkrycia, ale miała świadomość, że przełom w dziedzinie nawigacji i możliwość bezpiecznego korzystania ze statków zaginających przestrzeń pozwolą Adrienowi i jego potomkom przekształcić i tak już bogate VenKee Enterprises w imperium handlowe równie potężne jak Liga.Wiedziała, że dla jej celów najlepsza jest gazowa postać melanżu, silniej działająca na jej umysł i unosząca go na niedosięgłe poprzednio wyżyny. Teraz z niecierpliwością czekała na następny etap realizacji swojego pomysłu.Myśląc tylko o swoim planie, oderwała robotników i techników zatrudnionych w stoczniach od

innych projektów. W porównaniu z ogromnymi statkami, wyposażonymi w skomplikowane silniki Holtzmana i generatory tarcz, zadanie, które mieli dla niej wykonać, było drobne i niedrogie. Ale jego znaczenie będzie niepomiernie przekraczało wszystko, co kiedykolwiek zrobiła. Chociaż Adrien próbował z nią o tym rozmawiać, niezupełnie rozumiał, co matka ma nadzieję osiągnąć, a ona nie starała się wyłożyć mu swoich motywów. Ostatnio wydawało się, że trudno jest jej znaleźć z nim wspólny język, ale nigdy nie spierał się z nią w sprawie jej życzeń. Wiedział, że ilekroć matka wpada na jakiś niesamowity pomysł, musi się zmienić kształt galaktyki. Brygady robotników zbudowały hermetyczne pomieszczenie z przezroczystego płazu, wyposażone w dysze, do których podłączono duże butle drogiego gazu melanżowego. Kiedy ukończono prace, Norma zamknęła się w środku, tylko z poduszką, by mieć na czym siedzieć. Sama. Zamknąwszy oczy, przekręciła kurek i do pomieszczenia zaczął napływać pomarańczowy gaz przyprawowy. Kiedy wypełniło je więcej melanżu, niż do tej pory spożyła, zaczęła głęboko oddychać, czekając na efekt. Nieprzygotowaną osobę tak wielkie stężenie by zabiło, ale ona wytworzyła w sobie wielką tolerancję — i wielką p o-t r z e b ę — przyprawy.W obecności kolharskich robotników przyglądających się jej szeroko rozwartymi ze zdumienia oczami, wdychała wirujące kłęby pomarańczowego gazu, aż poczuła, że spada, przyspieszając w umyśle. Komórki jej zniekształconego ciała pływały w pachnących cynamonem oparach i łączyły się z nimi. Całkowita koncentracja, całkowity spokój.Doznanie to wyniosło ją poza sferę technologii zaginania przestrzeni, na poziom czystej duchowości. Dla Normy istotą bycia człowiekiem stała się jej eteryczna natura. Czuła się jak rzeźbiarka na kosmiczną skalę, wykorzystująca planety i słońca niczym modelinę.Napełniało ją to poczuciem majestatu i swobody.Pozostała w tym pomieszczeniu bez jedzenia i wody — tylko z pożywną przyprawą. Na klarplazowych ścianach pojawiły się rdzawo-brązowe zacieki i ledwie słyszała nieprzerwany syk gazowych dysz.W końcu unosiła się w miejscu, w którym mogła naprawdę myśleć. Nie można zrozumieć ludzkości, jeśli nie spojrzy się na nią z dostatecznie dalekiej perspektywy. Jesteśmy w idealnej sytuacji do uzyskania jej.— Rossakańskie archiwa: Wyznaczenie celu Drzewa genealogiczne ludzi tworzyły zawiły i piękny wzór, ale tylko dla tych, którzy potrafili go dostrzec. Osnowa i wątek DNA przechodziły z rodziny do rodziny, z pokolenia na pokolenie. Sekwencje nu-kleotydów dawały coraz to nowe kombinacje, przesuwając geny, tworząc niemal nieskończoną liczbę różnych typów ludzi. Nawet Omnius nie mógłby zgłębić potencjału istot, które poczęły się z tej budzącej strach i podziw cząsteczki z podwójną helisą. Ticia Cenva i pozostałe rossakańskie czarodziejki traktowały realizację tego projektu jako swój obowiązek i wyzwanie. Ticia stała z jedną ze swoich wysokich, bladych sióstr przed istotnymi dla ich pracy — i zakazanymi przez prawo — komputerami ukrytymi w głębi skalnego miasta. Te zachowujące dane urządzenia były wyklęte przez Ligę Szlachetnych, ale tutaj absolutnie niezbędne. Rossakanki nie miały innego sposobu sortowania i katalogowania przytłaczającej masy danych, które zgromadziły. Czarodziejki trzymały w tajemnicy przed resztą ludzkości wiele rzeczy, a to był ich największy sekret.Od pokoleń miały księgi rodowodowe wszystkich rodzin na tej planecie. Środowisko naturalne na Rossaku wprowadzało zamęt w duplikację ludzkiego DNA, powodując mutacje, z których pewne stawały się przyczyną strasznego zakłopotania, inne zaś doskonaliły ludzki gatunek. Informacje zebrane podczas zarazy znacznie wzbogaciły bazę danych, które czarodziejki mogły badać, śledząc pochodzenie rozmaitych rodów. Obróciwszy się do stojącej obok niej kobiety, młodej czarodziejki Karee Marąues, Ticia powiedziała: — Wyobraź sobie, co teraz — kiedy zgromadziłyśmy podstawowe dane dotyczące rodowodów i prześledziłyśmy wiele możliwych kom binacji genów — możemy zrobić z tymi niezwykłymi informacjami. Będziemy mogły je w końcu wykorzystać. — Ściągnęła blade wargi i patrzyła z podziwem na ekrany komputerów. — Przewidywania. Do skonałość. Kto wie, jakie nowe ludzkie zdolności uda nam się odkryć? Można usunąć nasze ograniczenia. Prawdę mówiąc, dlaczego miały byśmy się powstrzymać przed stworzeniem nadczłowieka? My, ludzie, możemy mieć zdolności, o których nawet nam się nie śniło. Wyszła z Karee z pomieszczeń, w których znajdowały się bazy danych; szumiały tam systemy wentylacyjne i generatory energii elektrycznej. Komputery zawierające dane genetyczne były osłonięte i bezpieczne.Obie kobiety weszły do jednej z miejskich jadalni, w której zebrała się na krótki posiłek i cichą rozmowę grupa czarodziejek oraz ich młodych uczennic. Ticia przeznaczyła to pomieszczenie na takie właśnie spotkania — by mogły rozmawiać o ważnych problemach, nie słysząc nieustannie mężczyzn paplających o interesach. Kiedy Najwyższa Czarodziejka zajęła miejsce, pozostałe kobiety spojrzały na nią i skłoniły z szacunkiem głowy.Miły nastrój przerwało jednak zamieszanie w korytarzu, krzyki i mamroczący coś męski głos. Do jadalni wszedł chwiejnym krokiem niski, barczysty młody mężczyzna, podtrzymując drugiego. Młodzieniec miał krótkie nogi, a na głowie potarganą szopę

włosów.— Potrzebna pomoc — powiedział. — Chory człowiek.Ticia ściągnęła usta w grymasie niezadowolenia. Jimmak Tero był jednym z Niewydarzonych, zdeformowanych noworodków, które przeżyły. Miał szeroką, okrągłą twarz, cofnięte czoło i mocno rozstawione oczy o niewinnym spojrzeniu. Oraz miły charakter, który nie rekompensował jego tępoty. Chociaż Ticia stale z niego szydziła, nie udało jej się przekonać Jimmaka, że po prostu nie chcą go widzieć w mieście, wśród normalnych ludzi. Zawsze wracał.— Chory człowiek — powtórzył Jimmak. — Potrzebna pomoc. Na poły prowadził, na poły ciągnął tego mężczyznę i w końcu posadził go przy jednym ze stołów. Wtedy tamten osunął się twarzą na blat. Miał na sobie jednoczęściowy kombinezon VenKee Enterprises, z wieloma kieszeniami, przytroczonymi narzędziami i woreczkami na próbki. Był jednym z poszukiwaczy farmaceutyków, którzy przemierzali dżungle Rossaka. Jimmak, skądinąd dzikus, często im pomagał, prowadząc ich przez największy gąszcz. Ticia wstała od stołu i podeszła do niego.— Dlaczego go tu przyprowadziłeś? — zapytała. — Co się stało? Karee Marąues trzymała się Ticii. Jimmak pomógł im obrócićmężczyznę. Karee zaparło dech w piersiach, gdy zobaczyła jego twarz. Żadne z nich nie widziało takich zmian od blisko dwudziestu łat, ale były charakterystyczne.— Zaraza! Wiele kobiet w jadalni szybko wstało i cofnęło się. Oddech Ticii tak przyspieszył, że zrobiło jej się sucho w gardle. Siłą woli nadała głosowi spokojny ton beznamiętnej analizy. — Być może. Ale jeśli tak, to inny szczep. Na jego policzkach wi dać rumień, a w oczach odbarwienie. Plamy na jego twarzy też są in ne… — W głębi serca była pewna tego, co trzeba by było sprawdzać i określać przez wiele godzin prób laboratoryjnych. — Ale zasadniczo jest to ten sam wirus.Wiedziała, że zagrożenie ze strony myślących maszyn się nie skończyło. Chociaż Omnius zaatakował je mechanicznymi piraniami, Norma przestrzegła ją przed czymś o wiele gorszym, dając do zrozumienia, że czeka je katastrofa straszniejsza od najazdu tego robactwa. Być może w roztrzaskanych ładownikach znajdowały się też retrowirusy… a może, co było bardziej prawdopodobne, zarazki przetrwały po prostu w uśpieniu na Rossaku, gdzie mogły latami mutować w dżungli i stawać się coraz bardziej zabójcze. — On umrze — powiedziała Ticia, patrząc na poszukiwacza leków, po czym spojrzała surowo na Jimmaka. — Dlaczego sam się nim nie zaopiekowałeś? W ten sposób może zaraziłbyś pozostałych Niewydarzonych i położył wreszcie kres waszej niedoli. — Kiedy przepełniają ca ją złość zaczęła jej się wymykać spod kontroli, z jej białych włosów dobiegły trzaski zbierającej się energii, lecz się opanowała. — Nie powinieneś był przyprowadzać go do nas, Jimmaku. Młodzieniec patrzył na nią krowim wzrokiem ze zranioną i zawiedzioną miną.— Idź już! — warknęła. — A jeśli znajdziesz jeszcze jakieś ofiary, nie przyprowadzaj ich tutaj.Jimmak cofnął się, poruszając z niezdarną gracją. Kiedy się odwrócił, zwiesił głowę, jakby chciał się schować.Ticia pokręciła głową, nie zważając przez chwilę na ofiarę plagi. Żywiła do Niewydarzonych urazę, bo zamiast umrzeć z powodu swych wad, ułożyli sobie — prawda, że nędzne — życie w dżungli. Nikt nie wiedział, ilu ich tam jest. Gardziłaby nimi nawet wtedy, gdyby jeden z nich — Jimmak — nie był jej synem. We wszechświecie panuje doprowadzająca do szału równowaga. Po każdej radosnej chwili następuje równie tragiczny moment.— Abulurd Harkonnen, prywatne dzienniki Zanim wniosek o jego awans na baszara przeszedł wszystkie szczeble biurokracji Armii Ludzkości, Abulurd Harkonnen skompletował zespół do zbadania śmiercionośnych mechanicznych piranii. Przestudiował kartoteki lojalnych naukowców, mechaników i inżynierów i wybrał najlepszych. Powołując się na naczelnego baszara Yoriana Atrydę, zarekwirował niedawno zwolnione, wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt laboratorium niedaleko siedziby administracji Wielkiego Patriarchy. W Zimii znaleziono wiele tysięcy leżących na ulicach jak kule gradu wypalonych miniaturowych maszynek. Zespół badawczy Abulur-da rozebrał ponad setkę z nich i odkrył twarde dyski z oprogramowaniem oraz małe, ale wydajne źródła zasilania, dzięki którym piranie poruszały się… i zabijały.Chociaż Abulurd nie był naukowcem, regularnie sprawdzał postępy prac w laboratorium.— Macie jakieś pomysły na środki obrony przed nimi? — pytał każdego mężczyznę i kobietę, gdy przechodził obok ich stanowisk. — Jak możemy je powstrzymać następnym razem? Omnius jest bardzo wytrwały.— Mamy mnóstwo pomysłów — odparła inżynier, nie odrywając wzroku od okularu urządzenia powiększającego, przez które badała zminiaturyzowany mechanizm. — Ale nim zaproponujemy definitywne rozwiązanie, musimy lepiej zrozumieć sposób działania tej broni. — Czy podziałałyby przeciw nim impulsy Holtzmana? Na pewno nie. — Inny inżynier potrząsnął głową. — To bardzo prymitywne urządzenia. Nie korzystają z obwodów żelowych, więc paralizatory Holtzmana nie zaszkodzą im. Jeśli jednak zrozumiemy, na czym polega ich oprogramowanie, prawdopodobnie uda nam się stworzyć skuteczny program do jego niszczenia. — Pracujcie dalej — odparł Abulurd.Kiedy zerknął na chronometr, przeprosił i pospiesznie ruszył do swojej tymczasowej kwatery, by przygotować się do ceremonii. Tego dnia, podczas oficjalnej uroczystości, miano mu przypiąć insygnia nowego stopnia wojskowego.Mały pokój Abulurda był surowo urządzony. Od powrotu z rocznej

służby wartowniczej wokół Corrina zgromadził niewiele rzeczy osobistych. Nie słuchał dla odprężenia żadnej muzyki. Całym jego życiem była Armia Ludzkości, nie miał więc czasu na zakupy, pasje, luksusy ani na nic innego.Chociaż skończył trzydzieści osiem lat i sporadycznie pozwalał sobie na romanse, nie był żonaty i nie miał dzieci. Nigdy nie przyszło mu do głowy, że mógłby dać sobie spokój z wojskiem i zająć się czymś innym. Z uśmiechem włożył starannie wyprasowany mundur galowy. Długą chwilę przeglądał się w lustrze. Ćwiczył odpowiednią do okazji poważną minę, ale był bardzo podekscytowany. Pragnął, by był przy tym jego ojciec. W takim dniu nawet Quentin Butler mógłby być dumny z najmłodszego syna.Niestety, emerytowany primero udał się jakiś czas temu z Por-ce’em Bluddem na przegląd radioaktywnych Zsynchronizowanych Światów. Faykan zgodził się w zastępstwie ojca przypiąć Abulurdowi dystynkcje nowej szarży.Przyjrzał się sobie raz jeszcze, doszedł do wniosku, że zarówno jego włosy, mundur, jak i wyraz twarzy są doskonale zgodne z regulaminem, i udał się na ceremonię.Podczas tej uroczystości miało otrzymać promocje i pochwały siedemdziesięciu ośmiu żołnierzy, więc Abulurd cierpliwie czekał, aż odbiorą nagrody niżsi rangą i młodsi oficerowie. Obserwował starszych, okrytych bliznami weteranów wojennych, wytrawnych polityków, znakomitych taktyków, którzy kształtowali dżihad i lata odbudowy. Wyglądali na dumnych z tego, że mogą promować młode pokolenie oficerów.Było przykrym rozczarowaniem, aczkolwiek należało się tego spodziewać, że Faykan zmienił w ostatniej chwili plany. Tymczasowy wicekról przysłał oficjalne przeprosiny, że nie będzie mógł osobiście mianować młodszego brata na wyższy stopień. Nie podał konkretnych przyczyn nieobecności, ale Abulurd i tak wiedział, że zrobił to z powodów politycznych. Faykan przynajmniej nie starał się kłamać.Oficerowie siedzieli w rozbrzmiewającym echem audytorium. Chociaż Abulurdowi krwawiło serce, nie pokazywał tego po sobie. Przyniosłoby mu to wstyd. Przybranie nazwiska Harkonnen nie znaczyło, że przestał szanować nazwisko Butler.Obok podium mówcy przedstawiającego kariery awansowanych na wyższy stopień oficerów spoczywał na postumencie pojemnik z żywym mózgiem Vidada, ostatniego z kogitorów z wieży z kości słoniowej. Vidad powrócił na Salusę tuż po Wielkiej Czystce i oznajmił, że mózgi pozostałych starożytnych filozofów zostały zmiażdżone po zajęciu ich twierdzy przez cymeki. Niewiele mówił o tym, co jeszcze robił podczas swej długiej podróży. Abulurd słyszał, jak Vorian Atryda mruczał, że kogitor prawdopodobnie chce się usunąć, na wypadek gdyby flota maszyn zaatakowała światy Ligi. Na razie samotny kogitor pozostawał na Salusie, chcąc — w zależności od swojego ezoterycznego nastroju — albo pomagać, albo przeszkadzać.Podczas ceremonii Abulurd siedział sztywno, wspominając wszystko, czego dokonał, jak skrupulatnie wykonywał rozkazy i z jakim szacunkiem odnosił się do dowódców. Zawsze uważał, że jego obowiązkiem jest robić to, czego się od niego wymaga, a nie zabiegać o pochwały czy medale. Kiedy jednak patrzył, jak inni oficerowie otrzymują nowe, wyższe dystynkcje przy aplauzie przyjaciół i rodzin, pojął, jakie to może być cudowne przeżycie. Stłumił westchnienie.Ostatnim aktem przydługiej i nudnej uroczystości było nominowanie Abulurda na stopień baszara. Gdy wreszcie nadeszła jego kolej, wszedł sam, drewnianym krokiem, na podium. Mistrz ceremonii wypowiedział jego nazwisko i na widowni rozległy się pomruki.A potem nastąpiło poruszenie na ławie oficerów.— Abulurdowi Harkonnenowi wręczy dystynkcje ktoś inny — oznajmił mistrz ceremonii. Kiedy otworzyły się drzwi, Abulurd obrócił się w ich stronę. Jego twarz pojaśniała, usta ułożyły się w uśmiech i poczuł się tak, jakby serce wyrwało mu się z piersi. Przybył naczelny baszar Vorian Atryda. Vor dołączył z uśmiechem do stojącego na scenie Abulurda.— Ktoś musi zrobić to tak, jak trzeba — powiedział. Weteran prawie stuletnich walk podniósł dystynkcje baszara, jakby były ukrytym skarbem. Abulurd stał wyciągnięty jak struna. Vor podszedł do niego. Chociaż wyglądał, jakby był o połowę młodszy od Abulurda, emanowała zeń niezwykła pewność siebie. — Abulurdzie Harkonnenie — zaczął — w uznaniu męstwa i pomy słowości, którymi wykazałeś się podczas ostatniego ataku myślących maszyn na Zimie, nie wspominając już o innych cennych zasługach dla Armii Dżihadu, które położyłeś podczas swojej służby, miło jest mi awansować cię z szarży batora do stopnia baszara czwartej ran gi. Nie znam innego oficera Armii Dżihadu, który zasługuje na to bardziej niż ty. — Przypiął dystynkcje na piersi Abulurda i odwrócił się, by stanąć twarzą do widowni. — Dobrze się przyjrzyjcie nowemu baszarowi — rzekł, trzymając dłoń na jego ramieniu. — Wiele jeszcze dokona dla Ligi Szlachetnych.Oklaski były mdłe, lecz Abulurd nie zwracał uwagi na nic oprócz wyrazu ojcowskiego zadowolenia na twarzy Voriana. Jego opinia liczyła się dla niego bardziej niż kogokolwiek innego, włącznie z ojcem i bratem.Następnie Vor obrócił się ku innym dowódcom wojskowym, wysokim przedstawicielom władz Ligi, a nawet Vidadowi.— A to, że byłem naocznym świadkiem odwagi, którą baszar Har- konnen wykazał się podczas ostatniego kryzysu, przypomina mi, że podobnych czynów dokonał jego dziadek, Xavier Harkonnen. — Prze rwał, jakby oczekiwał, że ośmielą się mu sprzeciwić. — Byłem przy jacielem Xaviera i wiedziałem, że w głębi serca zawsze jest lojalny. Wiem też, na podstawie faktów, że został złośliwie oczerniony, a ze względów politycznych ukryto prawdę. Teraz, kiedy dżihad się skończył, nie ma już

powodów, by podtrzymywać te kłamstwa i chronić ludzi, którzy od dawna nie żyją. Postuluję powołanie komisji Ligi do oczyszczenia nazwiska Harkonnena.Skrzyżował ramiona na piersi. Abulurd chciał go uściskać, ale pozostał w postawie na baczność. — Ależ, naczelny baszarze… to było osiemdziesiąt lat temu! — powiedział Wielki Patriarcha Boro-Ginjo. — Siedemdziesiąt sześć. A co to za różnica? — Vor zmierzył go twardym spojrzeniem. Xanderowi Boro-Ginjo na pewno nie spodobałyby się ustalenia komisji. — I tak już za długo czekałem. A potem, jakby niespodziewanie ktoś rozbił okno w środku nocy, szczęście Abulurda zostało roztrzaskane w pył. Na podium przepchnął się rozczochrany mężczyzna o rumianej twarzy. — Gdzie jest naczelny baszar? — zawołał. — Muszę znaleźć Voriana Atrydę! — Abulurd rozpoznał poritrińskiego wielmożę Porce’a Blud- da. — Przynoszę straszne wieści. Vorian natychmiast przełączył się na tryb reagowania kryzysowego, tak samo jak wtedy, gdy Abulurd zobaczył, jak zareagował na wiadomość o ataku mechanicznych piranii. — Zaatakowano nas na Wallachu IX! — krzyczał Bludd. — Mój jacht kosmiczny jest uszkodzony… — Kto was zaatakował? — przerwał mu naczelny baszar, starając się, by poritriński szlachcic uporządkował myśli. — Myślące maszyny? Czy na jednym ze zniszczonych światów nadal żyje Omnius? — Nie Omnius… cymeki! Tytani! Budowali monumenty, zakładali w ruinach nową bazę. Zatrzymałem się tam z Quentinem, żeby się rozejrzeć, a wtedy wyskoczyli na nas Tytani. Rozerwali jego statek na strzępy. Próbowałem go uratować, ale cymeki odparły mnie, wyrządzając poważne szkody mojemu statkowi. A potem zobaczyłem, jak rzucają się na Quentina. — Cymeki! — powiedział Vorian, nie wierząc własnym uszom. — Bez względu na to, ilu pokonamy wrogów — rzekł drżącym głosem Abulurd, wyobrażając sobie ojca walczącego z maszynami — inni zajmują ich miejsce. Związek człowieka i maszyny przesuwa granice człowieczeństwa. — generał Agamemnon, Nowe pamiętnikiJego psychika pływała w przebłyskach pamięci, wyzwalając elektryczne impulsy, które uciekały z jego umysłu. Quentin Butler myślał, że umiera. Cymeki zmiażdżyły go swoimi wieloczłonowymi nogami. Mogły go z łatwością rozerwać jak wcześniej kadłub rozbitego statku. Kiedy odpełzał od niego w radioaktywnej atmosferze, promieniowanie paliło mu już skórę i płuca… a potem zdeptały go olbrzymie formy kroczące… Ostatni widok, który zobaczył, napełnił go przerażeniem i nadzieją: leciał ku niemu Porce Bludd, próbując ratować przyjaciela, ale po chwili skręcił i skierował się w inną stronę. Kiedy uciekł, Quentin wiedział, że może umrzeć z pewną ulgą. Eksplozja bólu, dźgnięcia, cięcia, przypalanie… Jego myśli zapę-tliły się, odtwarzając w kółko ostatnie widziane obrazy. Koszmary, wspomnienia, wyciekające życie.Sporadycznie pojawiały się, niczym bąbelki wypływające na powierzchnię gotującej się wody, widoki Wandry z czasów, kiedy była młodą, piękną, inteligentną i pełną radości życia kobietą. Śmiała się z jego dowcipów, spacerowała z nim ramię w ramię po zimskich parkach. Kiedyś poszli obejrzeć ogromny pomnik zrobiony z wraku mechanicznego ciała Tytana. Ach, ta jasność widzenia, ostrość doskonałego przywołania wspomnień.Zaznali wspólnie tyle szczęścia, ale trwało to zbyt krótko. Dobrali się z Wandrą jak w korcu maku — bohater wojenny i dziedziczka sławy i fortuny Butlerów. Ale wszystko zmieniło się po udarze, po urodzeniu Abulurda. W stale powracającym przebłysku pamięci — wybuchu danych zachowanych w postaci chemicznych śladów w jego mózgu i odtworzonych w ostatnich chwilach przed śmiercią? — widział Porce’a, który wymyka się cymekom. Uczepił się tej krótkiej chwili radości, wiedząc, że na koniec zrobił coś dobrego. Ale z wolna zapadał w ciemność i nieświadomość. Co gorsza, dławił go strach, jakby ponownie przeżywał te straszne, niekończące się godziny podczas obrony Ixa, kiedy walczył w podziemnych tunelach z robotami bojowymi. W wyniku eksplozji zawaliły się ściany i sufit jaskini i został pogrzebany żywcem, uznany za poległego, jak siedmiu jego towarzyszy. Jednak skały się osunęły i Quentin doczołgał się do miejsca, gdzie mógł wreszcie zaczerpnąć haust świeżego powietrza. Krzyczał i przekopywał się przez rumowisko, dopóki głos nie odmówił mu posłuszeństwa i nie rozkrwawiły się palce. Ale w końcu wydostał się na powierzchnię, gdzie powitało go przyćmione światło… i zdumione okrzyki dżihadystów, którzy nie spodziewali się, że zobaczą go żywego. Teraz dusząca ciemność nie tylko spowijała go z zewnątrz, ale też wypełniała w środku. Krzyczał, wrzeszczał ile sił w płucach, ale nic to nie pomagało. Mrok nie ustępował…Po chwili ból przybrał inną postać. Quentin był zupełnie zdezorientowany. Nie mógł otworzyć oczu. Nie słyszał żadnych dźwięków. Wydawało mu się, jakby został pozbawiony wszystkich zmysłów. Był w stanie zawieszenia. Nie odpowiadało to opisom śmierci ani nieba, które znał z traktatów religijnych i świętych pism. Ale czyż którykolwiek z proroków wiedział, jak to jest?Nie czuł żadnej

części ciała, nie widział ani promyka światła, chociaż od czasu do czasu w ciemnym morzu jego nieświadomości rozbłyskiwały pozostałe jeszcze neurony.Nagle poczuł szarpnięcie i wydało mu się, że koziołkuje w przestrzeni o zerowej grawitacji, że płynie w niej… spada. Powróciły zniekształcone dźwięki, hałas, jakiego nigdy nie słyszał. Chciał zakryć dłońmi uszy, ale nie potrafił odnaleźć rąk. Nie mógł się poruszyć.— Myślę, ukochany, że to już — rozległ się wokół niego donośny kobiecy głos, jakby głos bogini. — Teraz powinien być świadomy. Quentin starał się pytać, domagać odpowiedzi, wołać o pomoc — ale nie mógł wydać z siebie dźwięku. W myślach krzyczał, wrzeszczał tak głośno, jak tylko był w stanie sobie wyobrazić, ale nie mógł odnaleźć ani płuc, ani strun głosowych. Chciał nabrać powietrza, lecz nie wyczuwał ani rytmu serca, ani oddechu. Tak, naprawdę musiał być martwy. — Zainstaluj resztę komponentów sensorycznych, Dante — rzekł szorstki męski głos. — Upłynie trochę czasu, zanim uda nam się z nim skomunikować — odparł inny męski głos. Ktoś o nazwisku Dante? „Znam je!“Quentin był zaintrygowany, zmieszany i przestraszony. Nie miał pojęcia, ile minęło czasu, mógł się kierować tylko sporadycznie pojawiającymi się niezrozumiałymi dźwiękami, złowieszczo brzmiącymi słowami.W końcu, z trzaskiem zakłóceń i oślepiającym błyskiem, powróciła zdolność widzenia. Skupiał wzrok w natłoku niezrozumiałych obrazów, aż wreszcie rozpoznał straszne kształty przed sobą. Cymeki! — Powinien cię już widzieć, Agamemnonie. „Agamemnon!” — przemknęło mu przez głowę. Generał Tyta nów!Wokół siebie widział mniejsze formy kroczące, stworzone nie do walki czy zastraszania, ale mimo to potworne. Pod ich układami kontrolnymi zainstalowane były w ochronnych klatkach pojemniki z mózgami.Quentin i cymeki znajdowali się w jakimś pomieszczeniu… nie pod gołym niebem, które zapamiętał z Wallacha IX. Dokąd go zabrali? W jego polu widzenia nadal pracował jeden z cymeków, podnosząc szczupłe kończyny, z których każda zakończona była dziwnym instrumentem chirurgicznym. Quentin chciał się szarpnąć i uciec, ale było to równie nieskuteczne jak poprzednio. — A to powinno ustanowić połączenia ze wszystkimi zakończeniami czuciowymi, które pozostały całe. — Włącznie z receptorami bólu?— Oczywiście.Quentin wrzasnął. Nigdy jeszcze nie doświadczył takich cierpień. Było to gorsze nawet od duszącej ciemności. Dźgnięcia bólu docierały do głębi jego duszy, jakby odrywano każdy centymetr jego ciała rozpalonymi do białości tępymi nożami. Powietrze przeszył wrzask i Quentin zastanawiał się, czy to nie on go wydał. — Wyłącz dźwięk — powiedział szorstki męski głos. — Nie muszę jeszcze słuchać tego hałasu. „Agamemnon” — pomyślał Quentin.W jego polu widzenia pojawiła się maszyna o kobiecym głosie. Poruszała się płynnie, jakby czyniła uwodzicielskie gesty, ale wyglądała jak złowrogi pająk. — To tylko neurologicznie wywołany ból, kotku — powiedziała. — Nie rzeczywisty. Przywykniesz do tego, a wtedy stanie się drobia zgiem. Quentin czuł się tak, jakby w jego mózgu wybuchały głowice jądrowe. Usiłował sformułować słowa, ale głos odmawiał mu posłuszeństwa. — Może nie wiesz, gdzie jesteś — powiedział żeński cymek. — Je stem Tytanka Junona. Słyszałeś o mnie. Quentin struchlał, ale nie mógł odpowiedzieć. Przed wieloma laty podjął próbę uratowania zniewolonej społeczności Beli Tegeuse, ale ludzie ci zwrócili się przeciwko niemu i próbowali dostarczyć jeńca Junonie. Nie chcieli zostać uwolnieni: chcieli nagrody, którą była przemiana w neocymeki. Pamiętał jej zsyntetyzowany głos, który brzmiał jak skrobanie metalowym narzędziem po szkle. — Wzięliśmy cię jako okaz i przywieźliśmy na Hessrę, jedną z na szych baz operacyjnych — powiedziała. — Budujemy nowe twierdze na opuszczonych Zsynchronizowanych Światach, takich jak Wallach IX, na którym cię znaleźliśmy, kotku. Ale na razie nasza kwatera główna znajduje się tutaj, gdzie kiedyś żyli kogitorzy z wieży z kości słonio wej. — Wydawała dziwny, melodyjny dźwięk, który mógł być śmie chem. — Najtrudniejsza część jest już za nami. Odcięliśmy twoje zmiaż dżone ciało i połamane kości, zostawiając mózg. Quentin potrzebował długiej chwili, by uświadomić sobie, gdzie — i czym— jest. Odpowiedź była oczywista, ale zmuszał się do jej odrzucenia, dopóki cichszy męski cymek — Dante.’ — nie wyregulował jego sensorów wzrokowych. — Z czasem nauczysz się manipulować rzeczami za pomocą myślo- wodów. Ale teraz może chciałbyś zobaczyć to po raz ostatni. Quentin rozpoznał na stole zakrwawione, bezwładne ciało, które dawniej było jego. Poobijane, posiniaczone, porozrywane — pokazywało, jak dzielnie walczył do ostatniej chwili. Leżało teraz jak pusty, wykonany z mięśni strój, jak odłączona, porzucona marionetka. Górna część jego głowy została odcięta. — Wkrótce staniesz się jednym z nas — powiedziała Junona. — Wie lu naszych poddanych uważa to za największą nagrodę. Twoja wiedza wojskowa będzie cenna dla cymeków, primero Quentinie Butlerze. Chociaż jego przystawka głosowa nie była podłączona, Quentin zawył z rozpaczy.

Na energię twórczą składa się wykorzystanie kontrolowanego szaleństwa. Jestem tego pewien.— Erazm, Zmienność form organicznych Po całodziennym szkoleniu wychowanka Erazm stał samotnie w Korytarzu Luster na parterze swojej posiadłości. Chociaż był uwięziony na Corrinie, a los Omniusa i wszystkich myślących maszyn wydawał się wątpliwy, niezależnego robota nadal bardzo ciekawiły sprawy ezoteryczne. Z wielką uwagą przyglądał się odbiciu swojej elastometalowej twarzy, podziwiając dokładność, z jaką potrafił naśladować wyraz różnych ludzkich emocji. Szczęście, smutek, złość, zaskoczenie i wiele innych. Gilbertus dobrze nauczył go całego repertuaru. Erazm szczególnie lubił robić przerażające miny, które wywoływały strach, emocję mającą najwyraźniej korzenie w fizycznej słabości śmiertelnych ludzi.Gdyby udało mu się lepiej zrozumieć owe niuanse, które sprawiały, że ludzie górowali nad maszynami, mógłby połączyć najlepsze cechy ludzi i maszyn w swoim ciele, a ono z kolei stałoby się wzorem dla nowego pokolenia myślących maszyn.W jednym ze scenariuszy byłby traktowany jako postać podobna bogom. Była to intrygująca możliwość, ale po długich studiach, które poświęcił tym zagadnieniom, niezbyt go pociągała. Nie miał cierpliwości ani empatii dla irracjonalności religii. Szukał jedynie źródeł „osobistej” potęgi i siły, by dokończyć fascynujące eksperymenty z pełniącymi funkcję królików doświadczalnych hrethgirami. Niezależny robot nie zamierzał zakończyć w bliskiej przyszłości swojej mechanicznej egzystencji i nawet nie wyobrażał sobie, że zostanie uznany za przestarzały i zastąpiony lepszym modelem. Będzie się stale doskonalił, a to poprowadzi go w kierunku, którego obecnie nie był w stanie przewidzieć. Będzie ewoluował. Takie organiczne pojęcie. Takie ludzkie.Stojąc przed lustrem, ćwiczył inne wyrazy twarzy. Szczególnie podobał mu się ten, który nadawał mu wygląd dzikiego potwora, skopiowany ze starożytnego ludzkiego tekstu opisującego demony będące wytworem wyobraźni autora. Chociaż uważał, że jest to jedna z jego najlepszych min, wszystkie były zbyt proste. Jego elastometa-lowe oblicze nie było w stanie wyrazić bardziej subtelnych, finezyjnych emocji.I wtedy przyszedł mu do głowy pewien pomysł. Być może mógłby mu pomóc, ze swoją wiedzą biologiczną, Rekur Van, skoro wszystkie eksperymenty regeneracyjne zakończyły się fiaskiem. Pozbawiony kończyn Tlulaxanin miałby się przynajmniej czym zająć.Kiedy szedł przez ozdobną posiadłość ku zabudowaniom gospodarczym, wszędzie latały wścibskie patrzydła, otaczając go jak ciekawscy gapie. Uwagę niezależnego robota odciągnęła sztuka holograficzna i muzyka — błyszczące, niczym wykonane z elastometalu, obrazy stylizowanych statków wojennych maszyn wykonujących manewry bojowe w przestrzeni. W tle rozbrzmiewała Metaliczna symfonia Claude’a Jozzi-ny’ego, jedno z największych dzieł klasycznej muzyki syntetyzowanej, wykonywane w całości przez maszyny. Erazm przyglądał się z zadowoleniem tańcowi podobizn statków wojennych wokół niego, rzutowanych przez obiektywy umieszczone w różnych pomieszczeniach willi, wybuchom pocisków unicestwiających wrogie jednostki i planety. Gdyby prowadzenie rzeczywistych wojen było takie łatwe!Omnius nadal zabawiał się tworzeniem własnej, żenującej sztuki, naśladując rezultaty starań Erazma albo dzieła dawnych ludzkich mistrzów. Na razie wszechumysł nie pojmował pojęcia „niuansu”. Być może Erazm też był kiedyś nieudolny, zanim Serena Butler pomogła mu nauczyć się subtelności.Wydanym w myśli poleceniem robot wyłączył pokaz kulturalny, po czym wszedł do dużego, centralnego pomieszczenia przylegającego do willi zespołu laboratoriów, gdzie znajdował się, jak zwykle, podłączony do gniazda aparatury podtrzymującej procesy życiowe okaleczony Tlulaxanin. Obok korpusu mężczyzny robot zobaczył ze zdziwieniem smagłego, drobnego Yoreka Thurra. — Co tutaj robisz? — zapytał.— Nie wiedziałem, że muszę uzyskać pozwolenie, żeby wejść do tych laboratoriów — prychnął z oburzeniem Thurr. — Wcześniej nikt nie odmawiał mi wstępu tutaj.Nawet po dwudziestu latach Thurr nadal gustował w eleganckich strojach, które wybrał, kiedy był despotycznym władcą Wallacha IX. Nie nosił się tak jarmarcznie i pretensjonalnie jak Erazm, ale mimo to lubił dobre materiały, jaskrawe kolory i imponujące dodatki. Miał na sobie wysadzany klejnotami pas, złotą koronę na łysej głowie, a na biodrze długi ceremonialny sztylet, którym zabił wielu nieszczęsnych poddanych, kiedy go zdenerwowali. Na Corrinie nadal były miliony niewolników, w których mógł do woli przebierać.— Sądziliśmy, że będziesz zajęty w swoich salach chirurgicznych — rzekł drwiącym tonem Rekur Van. — Że będziesz patroszył żywego człowieka albo rekonstruował jego ciało.Tlulaxanin, jakby go coś ukłuło, skrzywił się, patrząc w kierunku Czwororękiego i Czworonogiego, krzątających się w bocznych pomieszczeniach i monitorujących sprzęt, na którym Erazm prowadził długofalowe badania.— Moje zachowanie jest aż tak przewidywalne? — spytał Erazm, po czym zdał sobie sprawę, że Thurrowi udało się wymigać od za danego mu pytania. — Nie odpowiedziałeś mi. Po co przyszedłeś do zespołu moich laboratoriów? Thurr uśmiechnął się pojednawczo.— Chcę się wydostać z Corrina tak samo jak wy — powiedział. — Chcę zmiażdżyć Ligę i odebrać jej to pozorne zwycięstwo. Przed laty udało nam się wywołać epidemię za pomocą retrowirusa, a ostatnio nasze mechaniczne żarłoki przedarły się przez blokadę. Do tej pory powinny już zaatakować niektóre zamieszkane przez ludzi światy. — Zatarł ręce. — Rekur Van i ja niecierpliwimy się, żeby

zacząć coś nowego.Ja też, panowie. Tak, właśnie dlatego tu przyszedłem. — Erazm zrobił krok do przodu. Thurr mógł się przydać, chociaż odkąd został poddany niezupełnie prawidłowo wykonanemu zabiegowi przedłużenia życia, jego umysł nie był całkowicie stabilny. — Masz jakiś pomysł? — Nie mogąc się doczekać odpowiedzi, Rekur Van zaczął się ślinić, a nie był w stanie otrzeć ust. — Mam wiele pomysłów — powiedział robot z symulowaną wielką dumą. Uważał, że ludzka niecierpliwość jest intrygująca, i zastanawiał się, czy ma ona coś wspólnego z krótkim życiem przedstawicieli tego gatunku, świadomością, że muszą dokonać różnych rzeczy w przydzielonym im czasie. — Patrzcie. — Zademonstrował wiele wyrazów swojej elastometalowej twarzy, po czym spojrzał na nich gniewnie, ukazując sztuczne usta z ostrymi metalowymi zębami. Tlulaxanin sprawiał wrażenie kompletnie zaskoczonego, natomiast Thurr wydawał się po prostu zirytowany. — Uważam, że te twarze, a w gruncie rzeczy cały mój wygląd, są niezadowalające — wyjaśnił w końcu Erazm. — Czy potrafiłbyś stworzyć elastometalową formę bardziej podobną do żywej istoty? Opracować „biologiczną maszynę”, która mogłaby zmieniać wygląd według swojej woli? Chcę móc uchodzić za człowieka, oszukać ludzi, wyglądać jak jeden z nich, ilekroć tak postanowię. Wtedy mógłbym ich obserwować, nie zwracając na siebie uwagi. — Hmm — mruknął były handlarz żywym towarem. Gdyby miał ręce, podrapałby się po głowie. Erazm podjął świadomy wysiłek, by nie liczyć upływu czasu, tak jak postąpiłby niecierpliwy człowiek. — Powinienem być w stanie to zrobić. Tak, to mogłoby być zabawne. Yorek Thurr może mi dostarczyć materiał do eksperymentów genetycznych… — Uśmiechnął się. — Ma dostęp do wielu źródeł. Najzjadliwszych trucizn nie można zbadać w żadnym laboratorium, ponieważ znajdują się w umyśle.— Raauella Berto-Anirul, Biologia duszyMinęło prawie dwadzieścia lat, odkąd przez światy Ligi przeszła plaga Omniusa, dziesiątkując ich ludność i w końcu wygasając, zanim ci, którzy ocaleli, wykształcili u siebie odporność na retrowiru-sa i chronili się przed nim za pomocą melanżu. Mimo to od czasu do czasu pojawiały się nowe ogniska zarazy, zmuszając ludzi do nagłego podejmowania surowych środków w celu zapobieżenia nawrotowi epidemii. Po dwóch dziesięcioleciach przystosowywania się do bogatego, nasyconego związkami chemicznymi środowiska dziwnych grzybów, porostów i roślin w dżunglach wąwozów Rossaka pojawił się nowy, zmutowany szczep wirusa — superzaraza przewyższająca odsetkiem śmiertelnych ofiar najlepsze osiągnięcia genetyczne Rekura Vana. Wezwano zespoły medyczne Ligi, rozdzielano kurczące się zasoby środków dezynfekujących i leków. Specjaliści cały czas podejmowali wielkie ryzyko, starając się wyplenić wszelkie nowe wylęgarnie plagi Omniusa. W latach, które minęły od czasu, gdy ledwie udało im się uciec przed tłuszczą opętaną antytechnologiczną fobią, a potem, po Wielkiej Czystce, znowu nawiązać kontakt z Vorianem Atrydą, Raauella Berto-Anirul, wraz ze swoim towarzyszem, doktorem Mohandasem Sukiem, podróżowała po światach Ligi, niezmordowanie wyszukując miejsca, w których tliła się jeszcze zaraza. Para zapracowanych lekarzy pełniła w Lumedzie — Komisji Medycznej Ludzkości — funkcję specjalistów, przemieszczając się LS Wyzdrowienie, statkiem, który kupił dziadek Raąuelli. Odwiedzili ponad trzydzieści planet, starając się leczyć ofiary epidemii. Nikt nie wiedział o jej różnych postaciach tyle, co oni. Po pierwszych doniesieniach Lumed wysłał Raąuellę i doktora Suka, by stawili czoło zagrożeniu, które zyskało nazwę zarazy rossa-kańskiej. Poza handlującymi środkami farmakologicznymi i narkotykami mieszkańcy Rossaka tkwili na swojej planecie jak na wyspie i nie zadawali się z obcymi. Czarodziejki zawsze stroniły od kontaktów z resztą Ligi, zajmowały się swoimi sprawami i twierdziły, że większość ludzi nie dorasta im do pięt. Rozpoznawszy natychmiast zagrożenie, Ticia Cenva wprowadziła drakońską kwarantannę, nie pozwalając nawet na odlot statków farmaceutycznych VenKee Enterprises. Ros-sak został odcięty od galaktyki.— Dzięki temu kwarantanna będzie skuteczniejsza — powiedział Mohandas, przesuwając szybko dłonią po ramieniu Raąuelli. — Łatwiejsza do utrzymania.— Ale to nijak nie pomoże ludziom na tej planecie — zauważyła. — Najwyższa Czarodziejka wydała surowy rozkaz, by zatrzymać każdego, kto tam wyląduje, do oficjalnego obwieszczenia wygaśnięcia epidemii.— To ryzyko, które już wcześniej podejmowaliśmy.Ich statek zajął miejsce na orbicie, na której być może będzie musiał długo przebywać.— Powinieneś zostać tutaj, w laboratorium — powiedziała Raąuel- la. — Pracuj na próbkach, które ci wyślę. Mogę zejść na powierzchnię z ochotnikami z Lumedu, by zastosować nasze metody leczenia.W rzeczywistości nic z tego, co do tej pory opracowali, nie było lekiem na zarazę, ale czasochłonne i trudne metody leczenia mogły doprowadzić do usunięcia tajemniczego związku X z krwiobiegu ofiary, dać organizmowi pacjenta czas na zwalczenie infekcji wątroby i w rezultacie ocalić mu życie. Po wielu latach wspólnej pracy Raąuellę i Mohandasa łączyła — oprócz tego, że byli kochankami — ścisła więź koleżeńska. Na pokładzie statku doktor Suk mógłby badać nową formę retrowirusa bez przerw i obawy zarażenia. Na razie jednak wszystko wskazywało na

to, że szczep rossakański jest o wiele groźniejszy od pierwotnej postaci zarazków Omniusa. Raąuelli bardziej zależało na pomaganiu chorym. Wraz ze swoją asystentką Nortie Vandego poleciała promem do skalnych miast w nadających się do zamieszkania rowach tektonicznych. Vandego była młodą kobietą o czekoladowej skórze i kulturalnym głosie; przed rokiem ukończyła z pierwszą lokatą uczelnię, po czym zgłosiła się jako ochotniczka do tej niebezpiecznej pracy. Po wylądowaniu na terenie zakładu przetwórczego same przeszły serię testów, zanim pozwolono im udać się do pracy. Po wielu niemiłych doświadczeniach Raąuella wiedziała, że musi stosować staranne środki zapobiegawcze, chronić błony śluzowe, zakrywać oczy, usta, nos i wszelkie otwarte zadrapania oraz brać profilaktycznie duże dawki przyprawy.— Zapewnia ją VenKee — powiedział jeden z przyjmujących je le karzy. — Co kilka dni otrzymujemy dostawę z Kolhara. Norma Cen- va nie wystawia za to rachunków.Raąuella uśmiechnęła się z uznaniem po przyjęciu racji melanżu.— Chodźmy lepiej do miasta, żebym mogła ocenić skalę proble mu — powiedziała.Idąc po gąbczastych wierzchołkach drzew, zarówno ona, jak i Yandego niosły duże pojemniki z aparaturą diagnostyczną. Każda z nich miała na ramieniu plakietkę ze szkarłatnym krzyżem na zielonym tle, godłem Lumedu. Wysoko nad nimi, na orbicie, Mohandas Suk będzie czekał na prom z próbkami zainfekowanych tkanek, by wyhodować retrowirusy i porównać je z przeciwciałami uzyskanymi w trakcie badań nad wcześniejszymi szczepami.Powietrze pełne było dziwnych, pieprznych zapachów. Po skalnych półkach chodzili ludzie, inni stali w otworach wejściowych skalnych miast. Tunele wyglądały jak kanały wydrążone w zboczu przez głodne larwy.Raąuella usłyszała brzęczenie i zobaczyła, jak z gęstego purpurowego listowia wydobył się jasnozielony chrząszcz, przeleciał nad połączonymi polimerami koronami drzew, a potem, złapawszy ogromnymi, twardymi skrzydłami prąd wstępujący, wzbił się wysoko ponad nie. Po niedawnej tropikalnej ulewie powietrze było wilgotne i duszne. To miejsce, pełne rozkładających się szczątków roślin, było żyzne i stwarzało wspaniałe możliwości rozwoju różnym organizmom. Doskonała wylęgarnia chorób, a być może też leków na nie.Chociaż spodziewano się ich przybycia, nikt nie wyszedł ze skalnych miast, by je powitać.— Pomyślałabym, że z radością przyjmą nas i nasze dostawy — po wiedziała Vandego. — Według raportów są odcięci od reszty Ligi i mrą jak muchy.Raąuella zmrużyła oczy w przymglonym świetle dnia.— Czarodziejki nie mają wprawy w proszeniu o pomoc z zewnątrz i jej przyjmowaniu — rzekła. — Ale jest to wyzwanie, któremu nie są w stanie sprostać swoją mocą psychiczną, chyba żeby mogły kontro lować komórka po komórce reakcje swoich ciał.Maszerowała ze swoją szczupłą asystentką w stronę jaskiń. Kiedy dotarły na najwyższy poziom otworów w skałach, przeszedłszy przez kładki i mostki, zapytały, którędy mają iść, by dostać się do szpitala. Wszystkie tunele i komory, jak się zdawało, pełniły funkcję izb chorych. Zachorowała już ponad połowa ludności, ale objawy epidemii rossakańskiej były różnorodne, trudne do przewidzenia i leczenia. Śmiertelność najwyraźniej znacznie przekraczała czterdzieści trzy procent z czasów pierwszego ataku zarazy.Kobiety z Lumedu wsiadły do windy, a ta zwiozła je w dół po zewnętrznej krawędzi urwiska. Zjazd był tak szybki, że żołądek podszedł Raąuelli do gardła, zupełnie jakby nawet winda nie mogła się doczekać, kiedy zaczną pracę. Gdy wysiadły, powitała je w ogromnym, wysokim pomieszczeniu drobna, delikatna kobieta w długiej czarnej sukni. Nad nimi wznosiły się rzędy balkonów i ogrodzonych balustradami tarasów. Ze znajdujących się za nimi pomieszczeń to wypadały, to znikały w nich, idąc spiesznie, posągowe kobiety w czarnych sukniach.— Dziękuję, że chcecie nam tutaj pomóc. Jestem Karee Marąues. Młoda kobieta miała sięgające ramion białe włosy, wysokie kościpoliczkowe i duże, szmaragdowe oczy. — Chcemy jak najszybciej wziąć się do pracy — powiedziała Ra ąuella. Vandego popatrzyła na te wszystkie ponure czarne szaty. — Myślałam, że czarodziejki tradycyjnie ubierają się na biało — rzekła. Karee zachmurzyła się. Skóra jej twarzy była niemal przezroczysta, zabarwiona jedynie słabym rumieńcem. — Nosimy czarne suknie na znak żałoby — wyjaśniła. — Jeśli ludzie nie przestaną umierać, to chyba nigdy ich nie zdejmiemy. Młoda czarodziejka poprowadziła je głównym korytarzem. Mijały pomieszczenia pełne pacjentów leżących na prowizorycznych łóżkach. Cały ten szpital polowy wyglądał na czysty i dobrze utrzymany, ale Raąuella czuła charakterystyczny odór choroby i rozkładających się ciał. W nowym wcieleniu wirus wywoływał ropne zmiany skórne, które stopniowo obejmowały całe ciało, zabijając, warstwa po warstwie, komórki nabłonkowe.W największej grocie, wypełnionej przez setki, a może nawet tysiące pacjentów, Raąuella aż się zatoczyła, ujrzawszy ogrom stojącego przed nimi zadania. Pamiętała Parmentiera, to, jak Szpital Chorób Nieuleczalnych usiłował walczyć z pierwszymi przypadkami epidemii. Było to jak zawracanie rzeki kijem.Vandego z trudem przełknęła ślinę. — Tak wielu! — powiedziała. — Od czego tu zacząć?Stojąca obok młoda czarodziejka spojrzała na nią oczami wilgotnymi z frustracji i smutku.— Takie zadanie nie ma początku… ani końca — rzekła.Raąuella od tygodni

harowała wiele godzin dziennie, zajmując się pacjentami i usiłując łagodzić ich piekielny ból specjalnymi pakietami, z których sączył się w pory skóry oziębiony gaz melanżowy. Pakiety te opracowała z Mohandasem. Pod koniec epidemii przed wieloma laty łudziła się, że już nigdy nie będzie ich potrzebowała… Najwyższa Czarodziejka pozostawała wyniosła, rzadko zadając sobie trud odwiedzenia Raąuelli czy choćby zauważenia jej obecności. Ticia Cenva była tajemniczą, trudną do rozszyfrowania kobietą, która idąc, zdawała się płynąć w powietrzu. Raz, kiedy ich spojrzenia się spotkały, mimo iż dzieliło je trzydzieści metrów, Raąuelli wydało się, że dostrzegła na jej twarzy wrogość ałbo dziwny strach. Rossakanki zawsze były samowystarczalne i chętnie mówiły o swojej wyższości, demonstrując psychiczne moce. Być może, myślała Ra-ąuella, Najwyższa Czarodziejka nie chce przyznać, że w obliczu epidemii jest bezradna i nie potrafi uchronić przed nią swojego ludu.Podczas wspólnego posiłku dla wolontariuszy z innych planet Ra-ąuella spytała o nią Karee.— Ticia nie ufa innym — odparła cicho młoda kobieta — zwłaszcza obcoświatowcom takim jak wy. Bardziej niż wirusa obawia się, by czarodziejki nie wydały się słabe. A poza tym… są na Rossaku rzeczy, które wolałybyśmy trzymać z dala od wścibskich oczu.Zanim poprosiła Lumed o pilną pomoc, Ticia Cenva i jej siostry próbowały walczyć z rozprzestrzeniającą się w skalnych miastach plagą, wykorzystując swoją wiedzę z zakresu biologii komórki i genetyki. Sięgnęły nawet po miejscowe zioła i leki, dostarczone przez badaczy z VenKee Enterprises, którzy z powodu kwarantanny utknęli na planecie. Ale te wysiłki zdały się na nic.Centrala VenKee Enterprises na Kolharze dostarczała ogromne ilości melanżu w nadziei, że przyprawa pomoże zapobiec kolejnemu rozszerzeniu się zarazy na pozostałe światy Ligi. Podczas gdy Mohan-das Suk sumiennie pracował w sterylnym laboratorium orbitalnym na pokładzie LS Wyzdrowienie, Raąuella regularnie wysyłała mu próbki, dołączając do nich często osobiste listy, w których pisała, że go jej brakuje. Od czasu do czasu przekazywał w drugą stronę raporty, informując o różnicach, które zaobserwował u szczepu z Rossaka, i o odporności, jaką wykazywał nowy retrowirus na i tak ledwie skuteczne metody leczenia, których używali poprzednio… Raąuella stała się znana z łagodnego obchodzenia się z pacjentami, łagodzenia ich bólu i traktowania każdego z nich, jakby był ważną osobistością. Nauczyła się tego dawno temu, w Szpitalu Chorób Nieuleczalnych. Pacjenci najczęściej umierali. Taki charakter miała nowa epidemia. Raąuella obserwowała starą, szanowaną czarodziejkę, która wydała ostatnie tchnienie. Miała spokojną śmierć, zupełnie inna. od konwulsji i psychicznego poruszenia, które ogarniały część ofiar wpadających w ciężkie delirium przed utratą świadomości. — Jeśli tylko na tyle was stać, to nie jest to wiele warte. Raąuella odwróciła się. Tuż za nią stała Ticia Cenva z rozczarowa ną, pełną złości miną i zaschniętymi śladami łez na policzkach.— Przykro mi — odparła lekarka, nie wiedząc, co innego mogłaby powiedzieć. — Znajdziemy lepszą metodę leczenia.— Lepiej się pospieszcie. — Ticia przesunęła wzrokiem po zatłoczonej izbie chorych, jakby całej tej epidemii winna była wysłanniczka Lumedu. Jej rysy stwardniały i przypominała teraz kruka.— Przybyłam tu pomóc, a nie wykazać swoją wyższość — odparła Raąuella, poprosiła o wybaczenie i szybko poszła na inny oddział, gdzie kontynuowała pracę. Kiedy sprawdzamy naszą moc w symulowanych pojedynkach, wypróbowujemy nasze umiejętności i starannie ćwiczymy, możemy próbować przygotować się na każdą ewentualność. Ale gdy znajdziemy się w prawdziwej bitwie, wszystko, co wiemy, staje się tylko teorią.— Zufa Cenva, wykład dla czarodziejek Chociaż Quentin i Faykan nigdy go o to nie podejrzewali, Abulurd regularnie odwiedzał matkę w Mieście Introspekcji. Teraz, kiedy po otrzymaniu nominacji na wyższy stopień poraziła go straszna wiadomość o dzielnym końcu ojca, który zginął z rąk cymeków, czuł się bardziej samotny niż kiedykolwiek. Jego brat, tymczasowy wicekról, pochłonięty był polityką, a Vo-rian Atryda skupił się na obmyśleniu najlepszych sposobów walki z cymekami, gdyby Agamemnon i pozostali Tytani planowali dalsze działania przeciwko wolnej ludzkości. Abulurd nie mógł się zwrócić do żadnego z nich w poszukiwaniu współczucia.Tak więc pojechał zobaczyć matkę. Wiedział, że Wandra nie będzie mogła zareagować na nic, co jej powie. Przez całe życie nie słyszał, by wymówiła choć jedno słowo, i żałował, że właściwie jej nie zna. Wiedział tylko tyle, że to jego narodziny doprowadziły ją do tego stanu.Dwa dni po otrzymaniu wiadomości o śmierci ojca otrząsnął się z szoku na tyle, by złożyć jej wizytę. Był pewien, że nikt inny nie zadał sobie trudu, by powiedzieć Wandrze o strasznym losie, jaki spotkał jej męża. Prawdopodobnie nikt, nawet Faykan, nie uważał, iż to ważne albo konieczne, zakładając, że i tak nie będzie w stanie tego zrozumieć. Ale Abulurd przywdział swój nieskazitelny mundur galowy, nie zapomniawszy wypolerować nowych dystynkcji baszara. A później ruszył do Miasta Introspekcji z całą godnością i imponującą postawą, jaką udało mu się przybrać. Wierni przepuścili go przez bramę religijnego ustronia. Wszyscy wiedzieli, kim jest, ale nie rozmawiał z nimi. Patrzył przed siebie, idąc wysypaną drogimi kamieniami ścieżką, mijając ozdobne fontanny i wysokie lilie, które tworzyły atmosferę sprzyjającą głębokim rozmyślaniom.Na ranek pielęgniarze wywieźli Wandrę w fotelu i ustawili go w

słońcu obok jednej z sadzawek z rybami. Złotołuskie stworzenia śmigały wśród wodorostów w poszukiwaniu owadów. Twarz Wandry skierowana była ku wodzie, ale jej wzrok pozostawał pusty.Abulurd stanął przed nią wyprostowany, z uniesioną brodą i rękami po bokach.— Matko, przyjechałem pokazać ci mój nowy stopień — powie dział.Podszedł bliżej, wskazując dystynkcje baszara, w których wypolerowanej metalowej powierzchni odbijało się słońce.Nie spodziewał się, że Wandra zareaguje, ale gdzieś w głębi serca musiał wierzyć, że jego słowa do niej dotrą, że być może jej umysł nadal żyje. Może łaknął tych odwiedzin, tych „rozmów”. Nawet jeśli naprawdę była tak bezmyślna, jak się wydawało, Abulurd nie uważał, że traci czas. Były to jedyne chwile, które spędził z matką.Przychodził tutaj częściej, odkąd zabrano ją z jednego ze statków ratowniczych pod koniec Wielkiej Czystki, uznawszy, że Salusie nie zagrażają już siły eksterminacyjne robotów. Osobiście zadbał o to, by Wandrę i jej pielęgniarki umieszczono z powrotem w tym religijnym ustroniu.— Są też… inne wiadomości.Kiedy pomyślał o tym, co musi powiedzieć, do oczu napłynęły mu łzy. Sporo żołnierzy Armii Ludzkości złożyło mu kondolencje po śmierci ojca, ale było to tylko bierne współczucie. Zbyt wielu wiedziało, że stosunki Abulurda z ojcem były chłodne. Ich postawa złościła go, ale choć odczuwał pokusę, by im gorzko odpowiedzieć, trzymał język za zębami. Teraz, kiedy mówił do matki, musiał stawić czoło temu, co wiedział, i przyznać, że wiadomość jest prawdziwa. — Twój mąż, a mój ojciec, dzielnie i dobrze walczył podczas dżi- hadu. Ale poległ z rąk złych cymeków. Poświęcił życie, by jego przy jaciel Porce Bludd mógł uciec. — Wandra nie reagowała, za to po policzkach Abulurda ciekły łzy. — Przykro mi, matko. Powinienem być z nim i wspomóc go w walce, ale nasze… nasze zadania kolido wały ze sobą. Wandra siedziała, patrząc bez zainteresowania na ryby w sadzawce. — Chciałem osobiście ci o tym powiedzieć. Wiem, że bardzo cię kochał. Abulurd przerwał, myśląc, mając nadzieję… niemal wyobrażając sobie, że zobaczył w jej oczach nagły błysk. — Znowu cię odwiedzę, matko.Patrzył na nią długą chwilę, a potem odwrócił się i szybko ruszył wysypaną drogimi kamieniami ścieżką ku wyjściu z Miasta Intro-spekcji.Po drodze zatrzymał się przy oryginalnej kryształowej trumnie, w której spoczywało zmumifikowane ciało świętego Maniona Niewinnego. Już wcześniej oddawał mu hołd w tej kapliczce. Podczas niekończących się lat wojny z myślącymi maszynami przychodziło tu wiele osób, by zobaczyć dziecko, które roznieciło cały dżihad. Abulurd spojrzał na swoje niewyraźne odbicie w wieku kryształowej trumny i długo przyglądał się twarzy niewinnego dziecka. Kiedy opuścił Miasto Introspekcji, nadal czuł wielki smutek. Naszą najpotężniejszą bronią są wspomnienia, a najgłębiej ranią te fałszywe.— generał Agamemnon, Nowe pamiętniki Był więźniem bez ciała i znajdował się, niczym w pułapce, w zawieszeniu. Monotonię tego połowicznego istnienia przebywały tylko sporadyczne ataki bólu, obrazy i dźwięki, kiedy innym cymekom zachciało się podłączyć myślowody do jego aparatu czuciowego. Czasami Quentin widział wokół siebie rzeczywiste okropieństwa, czasami zaś, pogrążony w kąpieli z czystego elektrofluidu, unosił się ze swoimi wspomnieniami i duchami przeszłości na powierzchni morza tęsknych myśli.Zastanawiał się, czy tym właśnie było przez tak wiele lat życie dla Wandry, uwięzionej i odciętej od świata, niezdolnej do reakcji ani interakcji z otoczeniem. Pogrzebanej żywcem, jak niegdyś on na Ixie. Jeśli jej doznania były choć trochę do tego podobne, to żałował, że już dawno nie udzielił jej błogosławieństwa spokojnego odejścia.Nie mógł w żaden sposób mierzyć czasu, ale wydawało mu się, jakby minęła już cała wieczność. Tytanka Junona nadal mówiła szyderczo, ale też uspokajająco, przeprowadzając go przez — jak to określała — „typowe przystosowanie”. W końcu nauczył się blokować najgorszy ból fantomowy, powodowany przez stymulowanie nerwów. Chociaż nadal czuł się tak, jakby jego ręce, nogi i klatka piersiowa zanurzone były w lawie, nie miał ciała, które mogłoby przeżywać to cierpienie. Doznania owe były wytworem jego wyobraźni — dopóki Agamemnon nie zastosował bezpośrednich bodźców, które wywoływały fale bólu przenikające wszystkie zakamarki jego mózgu. — Kiedy przestaniesz walczyć z tym, czym się stałeś — powiedziała Junona — kiedy pogodzisz się z tym, że jesteś cymekiem i częścią nowego imperium, pokażę ci doznania alternatywne wobec tych, które teraz odczuwasz. Równie łatwo jak ból można wywołać miłe uczucia, masz bowiem także ośrodki przyjemności, i — wierz mi — może to być fantastyczne. Pamiętam rozkosze seksu, które przeżywałam, mając ludzką postać — prawdę mówiąc, pozwalałam sobie na nie całkiem często przed erą Tytanów — ale później odkryliśmy z Agamemnonem wiele bez porównania lepszych technik. Nie mogę się doczekać, kiedy ci je pokażę, kotku.Dziwne neocymeki, w które zostali przemienieni podręczni, niegdyś opiekunowie kogitorów z wieży z kości słoniowej, sunęły, zajęte swoimi sprawami, pokonane i zniechęcone. Oni przystosowali się do nowej sytuacji, ale Quentin przysiągł sobie, że nigdy się nie podda. Niczego bardziej nie pragnął, niż zabić wszystkie cymeki wokół niego, nawet gdyby doprowadziło to do jego śmierci. Nie dbał już o to.— Dzień dobry, kotku — zadudniły w jego umyśle

słowa Junony. — Znowu przyszłam zabawić się z tobą.— Baw się sama ze sobą — odparł. — Mógłbym ci podsunąć wiele sugestii, ale są anatomicznie niemożliwe, ponieważ nie masz już organicznego ciała.Junona uznała to za zabawne.— Ach, ale teraz jesteśmy też wolni od organicznych wad i sła bości. Ogranicza nas jedynie nasza wyobraźnia, więc nic nie jest „anatomicznie niemożliwe”. Chciałbyś spróbować czegoś niezwykłe go i przyjemnego?-Nie.— Och, bądź pewien, że nigdy nie mógłbyś tego zrobić w swoim starym mięsie, ale gwarantuję, że ci się to spodoba.Usiłował odmówić, ale podniosły go wieloczłonowe ręce Junony, która zaczęła majstrować przy wejściach myślowodów. Nagle porwał Quentina wir zmysłowych, zapierających dech w piersiach doznań. Nie mógł krzyczeć ani jęczeć, nie mógł nawet powiedzieć jej, by przestała.— Najlepszy seks i tak odbywa się w umyśle — stwierdziła Juno na. — A teraz jesteś wyłącznie umysłem… i jesteś mój.Ponownie ogarnęła go fala ekstazy, bardziej nawet nieznośnej od ukłuć potwornego bólu, który zadawali mu we wczesnej fazie, wymierzając karę.Uczepił się wspomnień o Wandrze. Kiedy się w sobie zakochali, była tak pełna życia, tak piękna, i chociaż od tamtej pory minęły dziesiątki lat, trzymał się tych wspomnień jak bezcennego daru. Nie miał najmniejszej ochoty na jakąkolwiek formę seksu z tą bezwzględną Tytanką, nawet jeśli wszystko rozgrywało się tylko w jego umyśle. Ubliżało to jego honorowi i przynosiło mu wstyd.Junona wyczuła jego reakcję.— Mogę sprawić, że będzie to jeszcze przyjemniejsze, jeśli masz takie życzenie.Nagle Quentin zobaczył tak wyraźnie, jakby się obudził, że znowu jest w swoim ciele, otoczony żywymi obrazami odmalowanymi bezpośrednio z własnej przeszłości.— Mogę przywołać twe wspomnienia, kotku, wydobywając myśli przechowywane w twoich komórkach mózgowych. Kiedy ponowna fala orgazmów wstrząsnęła ośrodkiem jego mózgu, ujrzał oczami wyobraźni Wandrę — młodą, zdrową, pełną energii, tak odmienną od tego nieruchomego manekina, który przez minionych trzydzieści osiem lat widywał w Mieście Introspekcji. Sam widok Wandry stojącej przed nim taką, jaka niegdyś była, sprawił mu większą przyjemność niż wszystkie erupcje bodźców, którymi Junona swawolnie i sadystycznie zalewała jego umysł. Wyciągnął tęsknie ręce do żony… ale Tytanka złośliwie odcięła dopływ wszystkich doznań i obrazów, zostawiając go znowu zawieszonego w ciemnej pustce. Nie widział już nawet jej formy kroczącej w zimnej sali.Dochodził go tylko jej głos, drwiący, a potem uwodzicielski.— Wiesz, Quentinie Butlerze, powinieneś się do nas dobrowolnie przyłączyć. Czy nie widzisz korzyści płynących z bycia cymekiem? Mo żemy robić wiele rzeczy. Być może następnym razem dodam siebie do tych obrazów, a wtedy będziemy mogli sobie poswawolić.Quentin nie mógł krzyknąć, by odeszła i dała mu spokój. Zostawiono go na nieokreślony czas w stanie deprywacji sensorycznej, jeszcze bardziej zdezorientowanego niż przedtem, a jego złość natrafiła na niemożliwą do przebycia barierę. Wciąż odtwarzał to, czego przed chwilą doznał — tak bardzo chciał się znowu znaleźć z Wandrą w tej samej sytuacji. Była to myśl perwersyjna, ale tak nieodparta, że jednocześnie przerażała go i pociągała. Męczarnie zdawały się trwać wieki, ale Quentin wiedział, że jego poczucie czasu i rzeczywistości jest podejrzane. Jedyną więzią z prawdziwym wszechświatem była myśl o życiu, które spędził, służąc w Armii Dżihadu… i żarliwe poszukiwanie sposobu zaatakowania Tytanów, zadania im choćby ułamka bólu, jaki zadali jemu.Jako pozbawiona ciała ofiara nie mógł uciec, nawet by tego nie próbował. Nie był już człowiekiem i nie mógł powrócić do życia, które znał. Nie chciał zobaczyć rodziny ani przyjaciół. Lepiej, by historia odnotowała, że został zabity przez cymeki na Wallachu IX.Co pomyślałby Faykan, gdyby zobaczył, że z jego dzielnego ojca został tylko mózg unoszący się w zapewniającym mu przetrwanie pojemniku? Nawet Abulurd byłby zawstydzony, widząc go teraz… a co z Wandrą? Mimo iż żyła jak roślina, pogrążona w transie, czy nie zareagowałaby przerażeniem, ujrzawszy męża przemienionego w cymeka?Quentin był uwięziony na Hessrze, a Tytani dobierali się do jego myśli i poczucia wierności rodzinie i Lidze. Mimo ogromnych wysiłków, by im się oprzeć, nie był całkowicie pewien, na ile skutecznie udawało mu się zachowywać swe tajemnice. Skoro Junona odłączyła jego zewnętrzne czujniki i wprowadziła mu do myślowodów fałszywe obrazy i doznania, jak mógł być siebie pewien?W końcu cymeki zainstalowały go w małej formie kroczącej, podobnej do tych, których używały neocymeki, zajmując się swoimi sprawami w wieżach Hessry. Junona uniosła wieloczłonową rękę i umieściła pojemnik z jego mózgiem w gnieździe mechanicznego ciała. Delikatnymi palcami obracała pokrętła, dostrajając myślowody.— Wiele naszych neocymeków uważa, że kiedy mogą po raz pierwszy postawić kroki w nowej formie kroczącej, jest to chwila ich powtórnych narodzin.Chociaż jego syntetyzator mowy był podłączony, Quentin nie odpowiedział. Pamiętał żałosnych, omamionych ludzi na Beli Tegeuse, którzy już dawno mogli zostać uratowani. Zamiast tego zwrócili się przeciw swoim niedoszłym wybawcom, wzywając Junonę; gotowi byli poświęcić nawet własnych towarzyszy, by stać się cymekami — takimi jak to.Czy ci głupcy mieli pojęcie, co robią? Jak ktoś mógłby o to prosić? Wierzyli, że przemiana w cymeka daje im pewien rodzaj nieśmiertelności… ale to nie było życie, tylko piekło. Do sali wszedł Agamemnon w swojej mniejszej formie kroczącej. Junona stanęła obok niego.

— Prawie skończyłam instalację, ukochany — oznajmiła. — Nasz przyjaciel zaraz zrobi pierwsze kroki, jak niemowlę.— Dobrze. Wtedy zobaczysz pełnię możliwości, które stwarza twoje nowe położenie, Quentinie Butlerze — powiedział generał Tytanów. — Do tej pory pomagała ci Junona, a ja nadal będę twoim dobroczyńcą, chociaż w końcu poprosimy cię w zamian za to o pewne przysługi.Junona podłączyła ostatnie myślowody.— Teraz masz dostęp do tej formy kroczącej, kotku — rzekła. — To inny rodzaj ciała niż to, do którego przywykłeś. Poprzednie życie spę dziłeś w niesprawnej bryle mięsa. Będziesz musiał ponownie nauczyć się chodzić, rozciągać te mechaniczne mięśnie. Ale bystry z ciebie chłopak. Jestem pewna, że się nauczysz…Quentin skoczył niczym w gorączce, nie wiedząc dokładnie, jak prowadzić ciało czy kierować nim. Młócił bezładnie mechanicznymi nogami, wypadając do przodu i zataczając się na boki. Rzucił się z brzękiem i stukotem na Agamemnona. Generał Tytanów zrobił unik, gdy Quentin wpadł w szał.Nie potrafił jednak zapanować nad swoimi ruchami na tyle, by wyrządzić jakiekolwiek szkody. Kończyny i masywny korpus nie poruszały się tak, jak sobie wyobrażał. Jego mózg był przyzwyczajony do operowania dwiema rękami i dwojgiem nóg, natomiast to cielsko miało kształt pająka. Przesyłane na chybił trafił impulsy wprawiały jego ostre nogi w drżenie i kierowały je w złych kierunkach. Chociaż zadał Junonie częściowo chybiony cios i ponownie rzucił się na Agamemnona, jego drobne sukcesy były czysto przypadkowe. Generał Tytanów zaklął — nie ze strachu, lecz ze złości, junona szybko i delikatnie zrobiła krok do przodu. Wysunęły się wieloczłonowe ręce i mimo że Quentin młócił ramionami, udało jej się odłączyć myślowody pozwalające poruszać mechanicznym ciałem. — jaki zawód! — zbeształa go. — Co właściwie miałeś nadzieję osią gnąć?Zdawszy sobie sprawę, że przypadkowo odłączyła jego syntetyzator mowy, ponownie doprowadziła odpowiedni myślowód.— Ty suko! — krzyknął Cjuentin. — Rozerwę cię i przebiję twój obłąkany mózg!— Dość tego — rzekł Agamemnon i Junona odłączyła syntetyzator mowy.Jej wyniosła forma krocząca podeszła bliżej włókien optycznych Cjuentina.— Teraz jesteś c y m ek i e m, kotku — powiedziała. — Należysz do nas i im szybciej się z tym pogodzisz, tym mniej zaznasz przykrości.Quentin wiedział w głębi serca, że nie ma dla niego ratunku, nie ma ucieczki. Nigdy nie mógł już być człowiekiem, ale myśl o tym, czym się stał, wzbudzała w nim odrazę.— Wszystko się zmieniło — powiedziała Junona ciepłym, kokieteryjnym głosem, obchodząc go w koło. — Nie chciałbyś, żeby twoi dzielni synowie zobaczyli cię takim, prawda? Jedyną szansą jest dla ciebie wsparcie nas w zaprowadzeniu nowej ery Tytanów. Od tej pory musisz na zawsze zapomnieć o swojej byłej rodzinie.— Teraz my jesteśmy twoją rodziną — dodał Agamemnon. Od czasów Arystotelesa ze starożytnej Ziemi ludzkość szuka coraz większej wiedzy, uważając, że płyną z tego pożytki dla naszego rodzaju. Ale są od tego wyjątki, rzeczy, których człowiek nigdy nie powinien nauczyć się robić. — Rayna Butler, Prawdziwe wizje To było dzieło jej życia. Rayna Butler nie potrafiła sobie wyobrazić innej pasji, innego celu, który mógłby się z tym równać. Ta zasadnicza kobieta nigdy nie dopuściła do siebie myśli, że stojące przed nią wyzwanie może być zbyt duże. Od dwudziestu lat poświęcała każdą chwilę tępieniu wszelkich pozostałości myślących maszyn. Kiedy w wyniku Wielkiej Czystki pokonane zostały Zsynchronizowane Światy, Rayna i jej fanatyczni uczniowie postanowili dokończyć wyczerpującą pracę w Lidze Szlachetnych. Nie pozostanie ani szczątek. Ludzie sami będą wykonywali swoje prace i rozwiązywali swoje problemy.Blada i pozbawiona włosów, szła na czele stale rosnącego tłumu obsadzonymi drzewami ulicami Zimii. Wysokie budynki wznoszące się ponad kunsztownymi pomnikami wyzywająco głosiły zwycięstwo ludzkości w trwającym wiek dżihadzie. Ale nadal było dużo do zrobienia.Rayna wystąpiła naprzód. Była chuda i wyglądała na zabiedzoną, ale miała charyzmę. Za nią cisnęły się tłumy wyznawców kultu Sereny, a ich pełen determinacji pomruk stał się głośniejszy, kiedy dotarli do gmachu Parlamentu, celu marszu. Chociaż przewodziła tym wszystkim ludziom, przywdziała prostą białą suknię, bez żadnych insygniów i oznak. W odróżnieniu od Wielkiego Patriarchy, nie interesowały jej krzykliwe ozdoby. Była prostą, żarliwą głosicielką świętej sprawy. Przewodziła swoim zwolennikom i ukierunkowywała ich pasję, by podążali za lśniąco białą wizją Sereny. Ludzie za nią krzyczeli i śpiewali, unosząc transparenty i chorągwie z wyhaftowanymi lub wymalowanymi obrazami Sereny Butler i Maniona Niewinnego. Rayna długo lekceważyła te ikony i stylizowane wizerunki, przedkładając nad nie bardziej konkretne wyrazy jej misji dla ludzkości, w końcu jednak zrozumiała, że wielu wiernych czcicieli Sereny odczuwa potrzebę parafernaliów. Akceptowała więc „chorążych”, dopóki jej ludzie nieśli również pałki i łomy niezbędne do rozbijania maszyn. Kontynuowała pochód szerokim bulwarem na czele ciżby. Z bocznych ulic napływali kolejni ludzie, niektórzy wiedzeni ciekawością, inni szczerym pragnieniem przyłączenia się do jej krucjaty. Po latach planowania Rayna Butler mogła w końcu tutaj, w sercu Ligi Szlachetnych, na ojczystej planecie swojego rodu, urzeczywistnić marzenia.— Musimy nadal niszczyć wszystkie maszyny, które myślą! — krzyk nęła. — Ludzie sami muszą wytyczać sobie drogi. To nie jest coś, co mogą zrobić maszyny. Rozumowanie zasadza się na oprogramowaniu,

nie na sprzęcie, a pierwotnym programem jesteśmy m y.Zanim jednak zdołała zbliżyć się do Parlamentu, plac przed budynkiem zablokowała grupa zdenerwowanych zimskich strażników. Oddziały służby bezpieczeństwa wyposażone były w tarcze osobiste, które drgały i buczały w nagłej ciszy, kiedy Rayna stanęła przed nimi. Jej zwolennicy się zatrzymali, wstrzymując oddech.W tłumie rozległ się gniewny pomruk. Manifestanci ściskali pałki i łomy, równie gotowi niszczyć niewiernych jak maszyny. Strażnicy, bladzi ze strachu, byli wyraźnie niezadowoleni, że wyznaczono ich do powstrzymania tego marszu, ale wypełniali rozkazy.Gdyby Rayna kazała swoim zwolennikom poświęcić życie dla sprawy, nie wystarczyłoby żołnierzy, by powstrzymać tłuszczę przed brawurowym atakiem. Ale zimscy strażnicy mieli nowoczesną broń i wielu ludzi Rayny straciłoby życie, chyba że uda jej się to jakoś rozwiązać. Wyprostowała ramiona i podniosła brodę.Z kordonu żołnierzy wysunęła się o krok w stronę bladej młodej kobiety dowodząca nimi burseg.— Rayno Butler, otrzymaliśmy rozkaz zagrodzenia ci drogi. Po wiedz, proszę, swoim zwolennikom, żeby się rozeszli. Fanatycy zaszemrali gniewnie, więc oficer zniżyła głos, by mogła ją słyszeć tylko Rayna. — Przepraszam — powiedziała. — Rozumiem, dlaczego to robisz — moich rodziców i siostrę zabiła diabelska zaraza — ale dostałam rozkaz.Rayna spojrzała uważnie na nią i przekonała się, że burseg mówi to, co myśli, że ma dobre serce, ale nie zawaha się rozkazać żołnierzom, by otworzyli ogień. Nie odpowiedziała od razu, zastanawiając się nad różnymi możliwościami wyjścia z tej sytuacji.— Maszyny zabiły już dosyć ludzi — rzekła w końcu. — Nie ma po trzeby, by teraz ludzi zabijali inni ludzie.Burseg nie wydała żołnierzom rozkazu, by ustąpili. — Mimo to, proszę pani, nie mogę pozwolić wam przejść. Rayna popatrzyła na tłumy na ulicach. W minionym roku byłaze swoimi zwolennikami na wielu zniszczonych światach Ligi, a niedawno wróciła na stołeczną planetę. Widziała setki, nawet tysiące twarzy, a na każdej z nich malowała się nienawiść do Omniusa. Wszyscy ci ludzie odczuwali potrzebę zadania ciosu mechanicznym demonom. Gdyby dała sygnał, mogłaby podburzyć tych fanatycznych wyznawców kultu Sereny do rozerwania strażników na strzępy…Nie chciała jednak tego. — Zaczekajcie, przyjaciele — zawołała do nich. — Zanim pójdziemy dalej, muszę coś zrobić sama. — Z łagodnym uśmiechem odwróciła się do burseg. — Mogę ich teraz powstrzymać, ale musi mnie pani zaprowadzić do gmachu Parlamentu. Proszę o prywatną audiencję u mojego wuja, tymczasowego wicekróla.Zaskoczona burseg spojrzała na swoich żołnierzy, a potem na przeważający nad nimi liczebnie tłum, który nadal śpiewał, powiewał chorągwiami i ściskał prymitywną broń. Cofnęła się o krok i skinęła głową.— Załatwię to — powiedziała. — Proszę iść za mną. Rayna prowadziła niszczycielskie marsze przeciwko myślącym maszynom, odkąd jako dziewczynka doznała wizji na Parmentierze. Teraz miała trzydzieści jeden lat i kult Sereny od dawna skupiał się i krzepł wokół niej, zwłaszcza od chwili, gdy ludzie się dowiedzieli, że ta chuda kobieta o widmowych rysach i nawiedzonym spojrzeniu jest krewną świętej Sereny Butler. Jej żarliwy ruch rósł w siłę i nabierał rozmachu, najpierw na planetach spustoszonych przez zarazę, a potem wszędzie. Zniechęceni ludzie słuchali jej przesłania, widzieli ogień w jej oczach… i wierzyli. Chociaż cywilizacja na zaatakowanych przez wirusa światach była już i tak w upadku, a ludność zdziesiątkowana, Rayna domagała się, by niszczyli wszystkie urządzenia i udogodnienia, które pomogłyby im odbudować życie. Ale ci, którzy przetrwali, byli najsilniejszymi przedstawicielami rodzaju ludzkiego i pod jej przywództwem zbierali wszystko własnymi rękami i odtwarzali swoje społeczności. Płomienne mowy Rayny trafiały im do przekonania. Napotykali trudności, lecz tłumy krzyczały i modliły się, wzywając imienia czcigodnej Sereny.Kiedy uczniowie skandowali jej imię razem z imionami Trójcy Męczenników, Rayna szybko wstawała i starała się ich powstrzymać. Nie chciała być postrzegana jako prorokini ani pretendentka do jakiegokolwiek tronu. Protestowała, gdy czciciele kultu wynosili ją pod niebiosa i nazywali najwspanialszą osobą od czasów Sereny Butler. Gdy Rayna zauważyła raz ze wstydem, że takie uwielbienie wywołuje u niej niespodziewany dreszczyk przyjemności, rozebrała się do naga i siedziała tak całą noc na zimnym dachu, smagana przez wiatr, modląc się o przebaczenie i pomoc. Widziała wyraźnie niebezpieczeństwo pogodzenia się z rolą potężnej przywódczyni, za którą bez wahania podąża zbyt wielu ludzi.W końcu zaprowadzono ją do biur tymczasowego wicekróla Fay-kana Butlera. Rayna wiedziała, że stryj jest zręcznym politykiem i że będą musieli jakoś wynegocjować odpowiednie rozwiązanie. Nie była aż tak naiwna, by myśleć, że może po prostu postawić żądania, nie chciała też zmusić Faykana do urządzenia masakry, czego później wszyscy by żałowali. Obawiała się tego, co mogłoby się stać z jej świętym posłannictwem, gdyby zrobiono z niej kolejną męczennicę, taką jak Serena. Za zamkniętymi drzwiami prywatnego gabinetu Faykan objął bratanicę, a potem odsunął ją na długość ramion, by się jej przyjrzeć. — Rayno, jesteś córką mojego brata — powiedział. — Bardzo cię kocham, ale sprawiasz mnóstwo kłopotów.— I zamierzam sprawiać je nadal. Moje przesłanie jest ważne.— Twoje przesłanie? — Faykan uśmiechnął się i wrócił za biurko, proponując jej zimny napój, z czego nie skorzystała. — Może i tak, ale kto usłyszy twoje przesłanie

przez te wrzaski, krzyki i trzask niszczonego płazu i metalu?— Trzeba to zrobić, stryju. — Rayna stała, chociaż Faykan rozsiadł się w luksusowym fotelu wicekróla. — Widziałeś, do czego zdolne są myślące maszyny. Zamierzasz rozkazać żołnierzom, by mnie powstrzymali? Wolałabym nie mieć w tobie wroga.— Och, nie mam nic przeciwko rezultatom, które uzyskujesz. Mam po prostu problemy z twoimi metodami. Musimy myśleć o cywilizacji. — Westchnął i pociągnął tęgi łyk ze szklanki. — Pozwól, że złożę ci pewną propozycję. Mam nadzieję, że przynajmniej na tyle się zgodzisz.Rayna zachowała milczenie. Była sceptyczna, ale chciała rozważyć słowa stryja. — Chociaż twoim głównym celem jest zniszczenie myślących ma szyn, musisz przyznać, że twoi zwolennicy często… wymykają się spod kontroli. Powodują ogromne szkody uboczne. Rozejrzyj się po Zimii, zobacz, ile gmachów odbudowaliśmy po napaściach cymeków i robo tów, po ataku mechanicznych piranii. To miejsce jest stolicą wszyst kich światów Ligi i po prostu nie mogę pozwolić, by niezdyscypli nowany motłoch biegał jak szalony po ulicach, rozbijając wszystko i demolując. — Złożył palce, nadal się uśmiechając. — Proszę więc, nie zmuszaj mnie do zrobienia czegoś, co zaszkodzi wszystkim. Nie chcę rozkazać strażnikom, by otworzyli ogień do twoich zwolenni ków. Nawet gdybym starał się ograniczyć liczbę ofiar do minimum, byłaby to masakra.Rayna zesztywniała, ale wiedziała, że Faykan mówi prawdę.— Żadne z nas tego nie chce — odparła.Mogę wobec tego zaproponować trwałe rozwiązanie? Pozwolę ci wydawać te twoje oświadczenia na całym Salusie. Możesz prosić ludzi, by oddawali swoje rzekomo zdeprawowane maszyny i urządzenia. Pozwolę ci nawet zorganizować wielki wiec w celu ich zniszczenia. Zgromadź tak wielkie tłumy, jak sobie życzysz! Ale kiedy będziecie maszerować ulicami Zimii, musicie to robić w zdyscyplinowany sposób.— Nie wszyscy oddadzą swoje udogodnienia dobrowolnie. Oni też zostali skuszeni i zdemoralizowani przez maszyny.— Owszem, ale wielu z nich da się porwać emocjom, które rozbudzisz, młoda damo. Mogę wprowadzić przepisy zabraniające wytwarzania wszelkich urządzeń i obwodów, które byłyby choćby trochę podobne do żelowych komputerów.Rayna zacisnęła szczęki i pochyliła się nad biurkiem.— Usłyszałam bezpośrednio od Boga przykazanie: „Nie będziesz czynił machin na obraz i podobieństwo umysłu ludzkiego” — powiedziała.— Dobrze, dobrze. — Faykan uśmiechnął się. — Możemy użyć tych słów w aktach prawnych, które zaproponuję.— Będą wyjątki, ludzie będą odmawiali…— Więc ich ukarzemy — obiecał Faykan. — Uwierz mi, Rayno, sprawię, że tak się stanie. — Jego oczy zwęziły się, a na twarzy pojawił wyraz wyrachowania. — Jest jednak coś, co możesz dla mnie zrobić, by zyskać pewność, że mam wystarczającą władzę, by ci pomóc.Rayna milczała, więc kontynuował.— Na początku dżihadu Serena Butler przyjęła jedynie tytuł tymczasowej wicekrólowej, twierdząc, że nie zasługuje na oficjalną godność „do czasu, aż zostaną zniszczone maszyny”. Owszem, myślące maszyny na Corrinie są nadal cierniem w naszym boku, ale prawdziwy dżihad się skończył. Wróg jest pokonany. — Wskazał ją palcem. — Otóż, młoda damo, jeśli staniesz obok mnie jako moja bratanica i przywódczyni kultu Sereny, przybiorę pełen tytuł wicekróla. Będzie to wspaniały dzień dla ludzkości. — I pozwoli ci to przeforsować prawa zabraniające trzymania wszelkich myślących maszyn w całej Lidze? — upewniała się Rayna. — Narzucisz je? Zdecydowanie, zwłaszcza tutaj, na Salusie Secundusie — przyrzekł Faykan. — Jednak na prymitywniejszych, granicznych światach Ligi Szlachetnych ty i twoi zwolennicy będziecie być może musieli kontynuować wasze działania w sposób, jaki uznacie za stosowny. — Przyjmuję twoje warunki, stryju — powiedziała Rayna. — Ale ostrzegam, jeśli nie osiągniesz tego, co obiecałeś, powrócę… z moją armią. Nie wszystko jest takie, jak się wydaje.— doktor Mohandas Suk, dzienniki medyczne — Obawiam się, że będziemy musieli zastosować metodę prób i błędów — powiedział doktor Suk głosem zniekształconym przez przystawkę komunikacyjną w kompletnym skafandrze ochronnym. Przyleciał promem ze sterylnego laboratorium orbitalnego na Wy zdrowieniu i spotkał się z Raąuellą pod rozgwieżdżonym niebem na połączonych polimerami koronach drzew, gdzie, naprzeciw jaskinio’ wych miast, znajdowało się lądowisko. — Nie mamy wyboru. Umrze prawie sześćdziesiąt procent zarażonych, nawet tych, którzy będą spo żywali melanż. Stał przed Raąuellą, która dzielnie się trzymała, nie mając żadnej ochrony przed wirusami oprócz maski. Patrzyła w jego ciemne, błyszczące oczy i myślała o łączących ich mocnych więzach miłości i przyjaźni. Oddzielała ich od siebie cienka, nieprzenikalna warstwa tkaniny odkażającej. Nigdy jeszcze Raąuellą nie znalazła się w sytuacji tak zagrażającej życiu; w porównaniu z epidemią rossakańską pierwsza plaga wydawała się niemal niezbyt groźnym przeziębieniem.Mohandas wyciągnął dłoń w rękawiczce. Trzymał przezroczystą skrzyneczkę zawierającą dziesięć fiolek ze szczepionkami. — To odmiany środków antywirusowych, których używaliśmy przedtem. Niektóre mogą działać… inne okazać się zabójcze dla cho rych. Raąuellą zacisnęła usta i skinęła głową.— A zatem muszą działać.Badanie tego retrowirusa jest jak próba rozwiązania zagadki morderstwa, w którym jest miliard podejrzanych — powiedział. — Na ile można określić to za

pomocą naszych testów, zmutowany szczep maskuje swoje rodzicielskie DNA. Staram się znaleźć wzory ich genomów i na podstawie dostępnych dowodów odtworzyć statystycznie prawdopodobne elementy składowe tych wirusów. Cząsteczka melanżu nie blokuje już tak skutecznie receptorów jak w przypadku pierwotnego szczepu.Raąuella widziała niepokój w jego współczujących brązowych oczach. Spod kasku wysunął mu się kosmyk gęstych czarnych włosów, nadając wygląd rozczochranego. Chciała go objąć.Mohandasowi nie udało się opracować skutecznej terapii genowej, ale nie zaprzestał prób. Poza spożywaniem dużych ilości melanżu, który nie dopuszczał do powielania się pewnych form wirusa i przekształcania przez niego hormonów w trujący związek X, jedyną częściowo skuteczną metodą leczenia było filtrowanie krwi w specjalnie zmodyfikowanych aparatach do dializy. Podobnie jak jego poprzednie wcielenie, retrowirus umiejscawiał się w wątrobie, ale powolna i trudna procedura dializy nie pozwalała niszczyć toksyn szybciej, niż wytwarzał je zarażony organizm.Patrząc na siebie, Mohandas i Raąuella dyskutowali o próbnych szczepionkach. Jedna z fiolek była ciemnobłękitna, jak oczy osoby uzależnionej od przyprawy. Mohandas przyglądał się ukochanej przez ochronny wizjer uważnie i tęsknie. Wydawało się, że chce jej powiedzieć dużo więcej.— Bierzesz dosyć melanżu, by się chronić? — zapytał. — Właśnie przyleciał z Kolhara kolejny statek VenKee.— Tak, ale jak dobrze wiesz, przyprawa nie gwarantuje odporności. Postępuję dostatecznie ostrożnie.Nie był przekonany.— Nie oddajesz swoich racji pacjentom?— Biorę wystarczające ilości, Mohandasie. — Podniosła skrzyneczkę ze szczepionkami. — Zaraz zabiorę się do pracy z nimi. Muszę określić, które osoby są w największej potrzebie.Przez wiele dni, starannie zapisując swoje spostrzeżenia w plażowych układach scalonych, Raąuella podawała chorym z pomocą Nortie Yandego i nadal zdrowej czarodziejki Karee Marąues próbne szczepionki. Wydawało się to straszną ironią losu, ale najpotężniejsze czarodziejki sprawiały wrażenie bardziej podatnych na zarażenie się tą odmianą retrowirusa niż normalna rossakańska ludność.Kiedy pracowały, Raąuella spostrzegła dziwnego chłopca o sarnich oczach, który przyglądał im się ciekawie, zachowując dystans. Widziała go już wcześniej, pracującego cicho i sumiennie przy sprzątaniu oddziałów oraz przynoszącego jedzenie personelowi medycznemu.Wiedziała, że mutageny i zanieczyszczenie rossakańskiego środowiska powodowały liczne wady okołoporodowe, deformacje i różne stopnie opóźnienia umysłowego, zwłaszcza u mężczyzn. Karee zauważyła zainteresowanie Raąuelli cichym, ciekawskim młodzieńcem. — To Jimmak Tero, jeden z synów Ticii — powiedziała — choć ona się do niego nie przyznaje ze względu na jego oczywiste wady. Mówi, że jego miejsce jest wśród Niewydarzonych.Chłopak zobaczył, że patrzy w jego stronę, i mocno się zaczerwieniwszy, pospiesznie się oddalił. Raąuella westchnęła głęboko.— Dziwię się, że nie zabiła go po urodzeniu — rzekła. — Czy to znaczy, że Ticia Cenva ma jednak serce?— Jestem pewna, że zrobiła to z innych powodów — powiedziała Karee z bladym uśmiechem.Raąuella kiwnęła na Jimmaka, przywołując go z powrotem. — Podejdź tutaj, Jimmaku. Mogę skorzystać z twojej pomocy — po wiedziała łagodnym, zachęcającym tonem.Zbliżył się nieśmiało, patrząc na nią zaciekawionymi, okrągłymi niebieskimi oczami. Wyglądał na uszczęśliwionego tym, że prosi go o pomoc.— Czego pani potrzebuje, pani doktor? — Mówił powoli, przeciągając słowa.— Pani doktor? — Uśmiechnęła się, usiłując ocenić jego wiek. „Piętnaście albo szesnaście lat” — pomyślała. — Mógłbyś przynieść nam trochę wody ze sterylizatora? Nortie i ja pracujemy tak ciężko, że od paru godzin nie miałyśmy czasu się napić.Rozejrzał się nerwowo, jakby się bał, że robi coś złego.— Chcecie coś do jedzenia? Mogę przynieść jedzenie z dżungli. Wiem, gdzie co znaleźć — odparł.— Na razie tylko wody. Później może jedzenia. Od razu zauważyła, jak mu to pochlebiło. Po podaniu szczepionek Raąuella regularnie przeprowadzała badania krwi, by sprawdzić ich skuteczność, ale rezultaty rozczarowywały. Żadna z próbnych partii potencjalnych leków nie zapowiadała się obiecująco. Wielu pacjentów podłączonych było do rzędów przeciążonych aparatów do dializy, pompujących krew z żył w rękach, usuwających z niej toksyczny związek X i wtłaczających ją z powrotem do krwiobiegu. Ale zainfekowane wątroby nadal wytwarzały zabójczy związek i po kilku godzinach chorych trzeba było znowu poddawać dializie. Nie było dość urządzeń.Raąuella zauważyła Ticię Cenvę idącą sztywno między rzędami łóżek, chwytającą plażowe obwody scalone z zapiskami, przeglądającą je i rozmawiającą z ożywieniem z dwiema innymi czarodziejkami. Wydawało się, że jest zdenerwowana i z trudem panuje nad strachem.— Wasza medycyna nie jest lepsza od modlitw wyznawców kultu Sereny — powiedziała szyderczym tonem. — To próżne wysiłki.Raąuella nie dała się sprowokować. Miała dosyć własnego poczucia winy i nie potrzebowała, by Najwyższa Czarodziejka jeszcze je zwiększała.— Lepiej spróbować i ponieść klęskę, niż pozostawić sprawy wła snemu biegowi — odparła. — Gdyby ludzie nie walczyli, mimo iż mieli niewielkie szanse, wszyscy bylibyśmy niewolnikami Omniusa.Ticia spojrzała na nią z uśmiechem wyższości.— Owszem, ale my walczyłyśmy skutecznie. Rozeźlona już Raąuella wsparła ręce na biodrach.— Lumed wysłał nas tutaj, bo nie odniosłyście jakichkolwiek sukcesów w walce z zarazą.— Nie prosiłyśmy was o przybycie. Lumed nam was wmusił. Nie robicie tutaj nic dobrego. Prawdę mówiąc, od waszego

przyjazdu epidemia przybrała jeszcze większe rozmiary. Policzcie zmarłych. — W głosie Najwyższej Czarodziejki brzmiały irytacja i napięcie. — Może przywiozłyście ze sobą jakiś nowy szczep. A może wasze rzekome leki przyczyniają się do jeszcze szybszego rozprzestrzeniania się zarazy. 4^5

— To absurdalny przesąd — odparła Raąuełła. — Jeśli wasze meto dy są lepsze, to dlaczego umarło tyle najlepszych czarodziejek? Ticia cofnęła się, jakby Raąuełła wymierzyła jej policzek.— Umierają słabe. Silne rozwiązałyby już ten problem.Powiedziawszy to, odmaszerowała ze swoimi towarzyszkami. Powrócił Jimmak, niosąc tacę z pojemnikiem wody i świeżo zebranymi owocami oraz grzybami, ale skulił się przy jednej z kamiennych ścian, czekając, aż odejdzie jego wyniosła matka. Ticia nawet nie spojrzała na skurczonego chłopca. Tymczasem kiedy Raąuełła się do niego uśmiechnęła, ruszył pospiesznie naprzód i pokazał jej swe zdobycze: ciemne i mszyste gałki, duży żółty melon i coś o kształcie gruszki w nieapetycznym zielonkawoczarnym kolorze. — Te lubię najbardziej — powiedział, wskazując mszyste gałki. — W dżungli nazywamy je kosmatkami. Raąuella wzięła owoce.— Zostawię je na później — oświadczyła. — Wyglądają smakowicie. Nie miała zaufania do tego, co młodzieniec zebrał w dżungli. Jimmak ściszył konspiracyjnie głos.— Moja matka cię nie lubi — powiedział. — Wiem. Uważa, że tu nie jest moje miejsce — odparła. — Ale staram się pomóc.— Ja mógłbym pani pomóc — rzekł Jimmak z rozjaśnioną twarzą, ciężko dysząc. — Niektóre rzeczy w dżungli sprawiają, że ludzie czują się lepiej.— To interesujące. — Wiedziała wszystko o narkotykach i lekach, które pracownicy VenKee Enterprises zbierali w dziczy. — Kiedyś będziesz musiał mi je pokazać.W następnych dniach Raąuella spędziła więcej czasu ze swoim młodym znajomym i nawet zaczęła próbować, po starannym ich umyciu, produkty dżungli, które jej przynosił. Jimmak odznaczał się dziwnym rodzajem inteligencji, której początkowo nie rozumiała. Jako wyrzutek był zmuszony troszczyć się o siebie w dziczy.Wreszcie zaczęła się zastanawiać, czy przypadkiem naprawdę nie ma jej do zaoferowania interesujących rozwiązań. Żadna z potężnych czarodziejek nie traktowała chłopca poważnie, a Raąuellę ogarniała już rozpacz.Wyczerpana i zniechęcona brakiem postępów, robiła sobie czasem krótkie przerwy i spacerowała z Jimmakiem ścieżkami przecinającymi gęstą, zwisającą roślinność poszycia dżungli. Zwłaszcza jeden szlak zdumiał ją i napełnił podziwem — przefiłtrowane przez korony drzew światło słoneczne tworzyło na ziemi coś w rodzaju tęczy, a kiedy drzewa się poruszały, kolory tańczyły. — Nie czuję żadnego podmuchu — powiedziała Raąuella — i nie widzę możliwości, żeby przedarł się tutaj jakikolwiek wiatr. Tymczasem te drzewa nad nami się poruszają, sprawiając, że barwy się zmieniają. — Drzewa żyją — odparł Jimmak. — Tworzą dla mnie kolory ze światła słonecznego. Czasami z nimi rozmawiam. Wykwitła przed nimi tęcza, a potem zdawało się, że zmienia kształt, przeistaczając się w pryzmatyczną kulę, z której na wszystkie strony tryskały barwy. Później pojawiła się następna kula i jeszcze jedna. Śmiejąc się, Jimmak zaczął nimi żonglować, otaczając się różnymi kolorami, dopóki nie zniknęły w koronach drzew.Zdumiona Raąuella zasypała go pytaniami, ale nic już jej nie powiedział.— Wiele tajemnic w dżungli — rzekł tylko.Im bardziej naciskała, tym bardziej stawał się milczący. Postanowiła dać temu na razie spokój.Jimmak pokazywał jej grzyby wielkie jak staw, dziwne porosty, pełzające jagody. Zawsze zanurzał się w najciemniejsze zarośla, przynosząc jej do obejrzenia niezwykłe rośliny i liście, a nawet opowiadał o ich właściwościach leczniczych, o których dowiedział się, pomagając zbieraczom VenKee Enterprises.Jednak rossakańska dżungla nie dostarczyła żadnego magicznego środka, który mógłby pomóc w walce z epidemią. A ludzie nadal umierali. Skoro nikt nie pamięta wspaniałych rzeczy, których dokona’ łem, to czy w oczach historii rzeczywiście je zrobiłem? Jedyne rozwiązanie wydaje się takie, że muszę się wykazać jakimś spektakularnym osiągnięciem albo spowodować wydarze-nie, którego nie będzie mogła nigdy zignorować żadna wersja historii.— Yorek Thurr, tajne dzienniki corrińskie Myślące maszyny mogły mieć nieskończoną cierpliwość, ale Yorek Thurr jej nie miał. To wygnanie na Corrinie ciągnęło się bez końca. Chociaż sztucznie wydłużono jego życie, uważał, że bezczynne siedzenie — przez dziesięciolecia! — za obronnym murem maszyn i oblegającymi planetę statkami Ligi jest irytującą stratą czasu. W odróżnieniu od Omniusa i Erazma, którzy zadowalali się czekaniem na właściwą chwilę, chcąc po prostu przetrzymać hrethgirów, oraz pozbawionego kończyn Rekura Vana, który nie miał się dokąd udać, Thurr poświęcał całą energię umysłową na znalezienie jakiegoś wyjścia — jeśli nie dla swoich komputerowych sprzymierzeńców, to przynajmniej dla siebie.Zadbał o to, by mieć na oczach ochronną przepaskę filtrującą światło, kiedy szedł obok Seurata pod oślepiająco czerwonym słońcem, które — niczym olbrzymie ognisko — zajmowało pół nieba. Kapitan

robot od stuleci służył Omniusowi i był bliskim towarzyszem Voria-na Atrydy. Co ważniejsze, przez ponad pół wieku był przetrzymywany przez Agamemnona.— Opowiedz mi bardziej szczegółowo, jak uciekłeś z niewoli Tyta nów — poprosił Thurr.Robot spojrzał na niego z zaciekawieniem. — Moje pliki są dostępne i możesz je przeglądać, kiedy tylko zapragniesz, Yoreku Thurze — odparł. — Ta sprawa jakoś szczególnie cię interesuje? Thurr zmrużył oczy.— Chciałbym stąd uciec i niektóre twoje pomysły mogłyby się okazać pomocne — powiedział. — A ty nie masz ochoty wydostać się z Corrina? Zostałeś zaprojektowany, by być kapitanem statku aktualizacyjnego kursującego między Zsynchronizowanymi Światami, ale nie odleciałeś stąd od dwudziestu lat. Musi to być nieznośne nawet dla robota.— Nie ma już innych Zsynchronizowanych Światów, więc nie jestem dłużej potrzebny do wykonywania misji aktualizacyjnych, co jest moim podstawowym przeznaczeniem — rzekł Seurat. — I wykonałem ostatnie zadanie, przywożąc na Corrina kopię mózgu Omniusa po zniszczeniu przez ludzi większości jego światów.— ]a też przywiozłem kopię Omniusa — powiedział Thurr. — Ale nie sprawia mi to wielkiej satysfakcji.Miedziana twarz Seurata pozostała spokojna.— Otrzymam nowe instrukcje, gdy tylko Omnius zdecyduje, jak najlepiej wykorzystać moje umiejętności — stwierdził.— Ludzie nie są tacy… zadowoleni z siebie. — Zdaję sobie z tego sprawę. Podróże z Vorianem Atrydą wiele mnie nauczyły. — Głos Seurata brzmiał niemal tęsknie. — Znasz jakieś dowcipy?— Ale nie zabawne.Thurr przeanalizował szczegółowe zapiski o ucieczce Seurata z Ri-chese, o tym, jak wymknął się stamtąd pod nosem cymeków. Robot wykorzystał zakłócenie spokoju, które spowodował atak z zewnątrz. Być może coś takiego stworzyłoby dogodną sytuację również dla niego.Na szczęście potężna mechaniczna zapora została zaprojektowana i postawiona, by powstrzymywać Ligę na zewnątrz, a nie kogoś takiego jak on wewnątrz. A sieć smażąca Holtzmana nie wyrządziłaby szkody ludzkiemu mózgowi. Głównym wyzwaniem dla Thurra będzie sprowokowanie wydarzenia, które odwróci uwagę maszyn i ludzi na tyle, by zdołał ukraść szybki statek i prześlizgnąć się przez sieć 4^9

Ligi. Od wypuszczenia jego mechanicznych żarłoków ludzie o wiele uważniej pilnowali planety. Kiedy jednak przedostanie się do wolnej przestrzeni, otworzą się przed nim dużo większe możliwości. Warto było o tym pomyśleć. Miał przynajmniej mnóstwo czasu, by się zastanowić nad różnymi rozwiązaniami, zaplanować i przećwiczyć działania. Zmierzał teraz do bocznego pomieszczenia w Wieży Centralnej, mijając galerie groteskowo krzykliwych ozdób stworzonych przez komputerowy wszechumysł. Główny Omnius tkwił w głębi elastometalo-wej konstrukcji monolitycznej budowli i wplecionych w nią żelowych obwodów. Jednak w tym pomieszczeniu przechowywane były dwa inne wcielenia wszechumysłu: kula, którą przywiózł Seurat, i kopia, którą dostarczył Thurr po ucieczce z Wallacha IX. Te wcielenia powinny być niemal identyczne z Omniusem, ale wszechumysł, wbrew swojej zwykłej praktyce, nie chciał ich ze sobą zsynchronizować. Trzymał obie kopie oddzielnie, obawiając się, że mogą zawierać niszczycielskie wirusy, podobne do tych, które przed laty przywiózł nieświadomie Seurat. Thurr sam często grzebał w Omniu-sie na Wallachu IX, by zachować w tajemnicy swoje pokrętne poczynania. Był zdania, że nie wyrządził mu żadnej szkody, ale zawsze istniała taka możliwość…A zatem każda z dodatkowych kopii, nieco zdezaktualizowanych, zachowała niezależną tożsamość. Główny wszechumysł naiwnie uważał, że skoro wszystkie jego wcielenia były razem i przypuszczalnie w taki sam sposób odbierały te same codzienne wydarzenia, nie będą się różniły między sobą. Tymczasem Thurr sądził, że te trzy wszech-umysły coraz bardziej oddalają się od siebie.Prawdę mówiąc, liczył na to, ponieważ mogło to działać na jego korzyść.Gdy dostał się do kopii, którą przywiózł z Wallacha IX, stanął przed układem mowy.— Corrin nadal znajduje się w obliczu poważnego zagrożenia — rzekł, starając się, by brzmiało to bardzo racjonalnie. — Jest jasne, że wyzwanie to przekracza moc przetwarzania danych samego głównego Omniusa.— Jestem taki sam jak główny Omnius — odparł wszechumysł. — Jesteście tacy sami pod względem umiejętności i talentu. Ale nie jesteście już identyczni. Gdybyście obaj zajęli się równolegle tym problemem, mielibyście podwojoną moc obliczeniową. Hrethgirzy nie mogliby się wam oprzeć. Obaj macie dostęp do tych samych układów w Wieży Centralnej. Sugeruję, żebyś ty — podczas gdy główny Omnius będzie utrzymywał niemożliwą do przełamania obronę, jak to skutecznie robi od dziewiętnastu lat — zaplanował kolejną ofensywę przeciw flocie stróżującej ludzi. Mamy na orbicie dosyć statków. — Są znaczne ubytki, których uzupełnianie nadwyrężą możliwości Corrina — rzekł wszechumysł. — Nasze statki wielokrotnie przechodziły do ofensywy, ale nie możemy się przedostać przez sieć smażącą. Co by nam dała kolejna próba? Thurr westchnął, zniecierpliwiony. Chociaż wszechumysł miał ogromną ilość informacji, brakowało mu — jak

większości myślących maszyn — przenikliwości. — Gdybyś rzucił wszystkie nasze statki przeciwko firetKgirom, przerwał ich linie i porozrywał sieć smażącą, bez względu na to, ile wymaga to jednostek, moglibyśmy natychmiast wystrzelić więcej kopii Omniusa. Wszechumysły mogłyby się swobodnie rozprzestrzeniać, następnie zaś myślące maszyny mogłyby odbić Zsynchronizowane Światy, a nawet założyć twierdze na nowych planetach. Jak ziarna rzucone na żyzną glebę. Ale tylko pod warunkiem że uda im się stąd wydostać… tylko pod warunkiem że uda ci się zrobić dostatecznie dużą dziurę w tej barierze. — Uśmiechnął się. — Natomiast zamknięty tutaj — ciągnął — będziesz zupełnie bezbronny, jeśli hrethgirom uda się przerwać naszą obronę nawet kilkoma statkami i zrzucić głowice pulsacyjno-jądrowe. Dlatego wszechumysły muszą koniecznie rozproszyć się, rozmnożyć i przetrwać. — Połączę się z głównym Omniusem i przedyskutuję z nim tę sprawę. Być może jest to wykonalny plan. Thurr potrząsnął głową, poprawiając pas i wysadzany szlachetnymi kamieniami sztylet. — Wtedy poświęciłbyś swoją niezależność, która podczas tego kry zysu jest zaletą — powiedział. — Czy nie byłoby lepiej, gdybyś jednoznacznie wykazał głównemu Omniusowi, że masz nowatorskie pomysły, których on nie wziął pod uwagę? Kiedy twój atak okaże się skuteczny, główny Omnius nie będzie mógł zaprzeczyć, że jesteś wartościowy jako oddzielna jednostka. Kopia z Wallacha IX zaczęła się zastanawiać, po czym podjęła decyzję.— Przeanalizowałem układ i ruchy sił wroga i obliczyłem porę, kiedy niespodziewana, zmasowana kontrofensywa, niepodobna do żadnej z tych, które podjęliśmy wcześniej, będzie najskuteczniejsza. Najlepsza okazja pojawi się za dziewięć godzin.— Wspaniale — rzekł Thurr, kiwając głową. Chciał wybiec z pomieszczenia, ale nie śmiał okazać niecierpliwości, mimo że wątpił, by wszechumysł potrafił odczytywać proste niuanse ludzkiego zachowania. Dziewięć godzin. Ruszył szybkim krokiem. Musiał przygotować wiele rzeczy.Kiedy zaczął się zdumiewający atak, roboty na powierzchni Cor-rina zareagowały taką samą dezorganizacją i paniką jak statki ludzi na orbicie. Wieża Centralna zatrzęsła się, tracąc spójność, ponieważ cała uwaga głównego Omniusa skierowana była gdzie indziej, i konstrukcja elastometalowej budowli zaczęła się psuć.Nagle cały kontyngent statków robotów włączył zasilanie broni, zmienił szyk i ruszył w górę w dramatycznym ataku na oślep na jednostki strażnicze ludzi. Nawet to było podobne do tego, co myślące maszyny robiły już wielokrotnie w minionych dwudziestu latach. Zatrzymawszy się tuż przed śmiercionośną granicą wyznaczoną przez sieć satelitów Holtzmana, wypuściły serię pocisków burzących na statki ludzi znajdujące się na stacjonarnych pozycjach, po czym rzuciły się w strefę smażącą. Satelity wysłały zabójcze impulsy, a miny smażące przywarły do jednostek maszyn, niszcząc kierujące nimi żelowe mózgi. Ale kiedy w przestrzeni gromadziło się coraz więcej wraków, na złomowiska te napierały kolejne fale najeżonych bronią statków Omniusa. Kilka z nich przedarło się przez luki w sieci smażącej.Thurr zaplanował to jako bezskuteczną próbę, która miała jedynie odwrócić uwagę oblegających i obrońców, ale przez chwilę wyglądało na to, że może się udać… Kiedy tylko rozpoczęła się ofensywa na orbitę i statki hrethgirów były całkowicie zajęte obroną, pomknął na lądowisko. Wybrał nieużywany, ale dobrze utrzymany statek aktualizacyjny, którym tuż przed flotą prowadzącą Wielką Czystkę przyleciał na Corrina Seurat. Była to szybka jednostka, z porządnymi systemami osłaniającymi przed atakiem, podstawowym uzbrojeniem i minimalnym układem podtrzymywania życia, który zainstalował przed laty… zawsze planując z wyprzedzeniem. Dokładnie tego potrzebował. Statek aktualizacyjny był gotowy do startu i zupełnie niepilnowany przez roboty naziemne. Thurr zbadał już jego stery i wiedział, że będzie potrafił go pilotować. Wziął tylko niezbędne minimum zapasów, obawiając się, że gdyby załadował więcej, świadczyłoby to wymownie o jego zamiarach. Potrzebował jedynie tyle żywności i powietrza, by dotrzeć do najbliższej placówki.Podczas gdy na orbicie trwała zażarta walka, a statki Ligi i jednostki robotów wzajemnie się ostrzeliwały, Thurr uruchomił schodki i szybko znalazł się na pokładzie.W środku czekał na niego Erazm ze swoim wychowankiem.— Widzisz, Gilbertusie — powiedział robot — moja interpretacja dziwnego zachowania Yoreka Thurra była poprawna. Zamierza nas opuścić.— Co tutaj robicie? — wykrztusił Thurr, stając jak wryty.— Tak, ojcze. — Gilbertus Albans kiwnął głową. — Całkiem dobrze rozumiesz ludzką naturę. Oznaki były ledwie dostrzegalne, ale kiedy mi je wskazałeś, wydały się oczywiste. Thurr sprowokował zamęt w przestrzeni, by odwrócić uwagę wszystkich, ukraść ten statek i uciec.— Podziwiam taką desperację. — Elastometalowa twarz Erazma ułożyła się w uśmiech. — Ale w tym wypadku mam wątpliwości co do twojej mądrości. To mój wybór — prychnął Thurr. — Jak tylko Liga Szlachetnych zapnie wszystko na ostatni guzik, los Corrina będzie przesądzony. Również myślące maszyny powinny się zastanowić, jak się stąd wydostać. Erazmie, co rusz stajesz w obliczu zagrożenia, kiedy Omnius próbuje napisać od nowa twoją osobowość. — Uśmiechając się, Thurr podszedł do ubranego w wykwintną szatę robota. — A może ty i twój wychowanek udacie się ze mną? Możemy odlecieć daleko od Corrina i odcisnąć nasze piętno na galaktyce. Historia nigdy nas nie zapomni. — Myślące maszyny prowadzą dokładne zapisy wszystkich wyda rzeń — odparł Erazm. — Historia i tak nie

zapomni o moich działa niach.Thurr zbliżył się jeszcze o krok.— Ale czy nie widzisz pięknej logiki mojego planu? — powiedział. — Teraz, w tym zamęcie, możemy z łatwością przebić się przez flotę hrethgirów. Możemy uciec. Prawdę mówiąc, z tej okazji mogłyby też skorzystać inne statki aktualizacyjne i wywieźć stąd nowe wcielenia Omniusa. Zsynchronizowane Światy mogłyby się znowu rozszerzyć.— Jest taka możliwość. Obliczyłem jednak prawdopodobieństwo powodzenia i jest ono zbyt małe. Nawet gdybym odłączył rdzeń mojej osobowości i umieścił go w grubej osłonie, mógłbym nie przeżyć przejścia przez sieć smażącą. Nie podejmę tego ryzyka, zwłaszcza jeśli oznacza to pozostawienie Gilbertusa samego.Thurr dłużej nie czekał. Poruszał się jak atakujący wąż. Ściągnął na siebie uwagę robota, przysuwając się do niego, ale w rzeczywistości zamierzał rzucić się na bezbronnego człowieka. Błyskawicznym ruchem wyciągnął ceremonialny sztylet z pochwy u pasa i skoczywszy w lewo, owinął żylaste ramię wokół szyi zaskoczonego Gilbertusa. Wcisnął kolano w kręgosłup muskularnego mężczyzny i przytknął czubek sztyletu do jego tętnicy szyjnej.— Wobec tego obawiam się, że będę musiał wpłynąć na twoją de cyzję w bardziej… ludzki sposób — powiedział. — Jeśli nie pozwolisz mi uciec teraz, nim będzie za późno, zabiję go. Mówię poważnie.Thurr mocniej przycisnął sztylet. Gilbertus zastygł w bezruchu, napinając mięśnie i przygotowując się do wykorzystania tego, czego się nauczył w ciągu wielu lat starannych treningów. Erazm widział, że zamierza walczyć, zaryzykować życie…— Gilbertusie, stój! — powiedział, wzmacniając głos. — Zabraniam ci podejmować ryzyko. On zrobi ci krzywdę.— Faktycznie — rzekł Thurr z dziwnym uśmiechem. Gilbertus wahał się chwilę, a potem rozluźnił mięśnie, ustępując życzeniu robota. — Nie chcemy z tobą lecieć — rzekł Erazm. Jego elastometalowa twarz była gładką maską. Wtem jakby instynktownie drgnęła i uło żyła się w zmartwioną minę, po czym powróciła do obojętnego wy razu. — Jeśli go zabijesz, nie pozwolę ci uciec. Mogę nie być zdolny do mściwego gniewu, ale zainwestowałem w Gilbertusa Albansa du żo czasu i wysiłku. Jeśli zniszczysz mój okaz, nie miej wątpliwości, że ciebie też zgładzę. Sytuacja była patowa. Thurr się nie ruszał. Oblicze robota zmieniało wyraz, układając się w cały ciąg wyćwiczonych min.Gilbertus wpatrywał się w wypolerowaną twarz Erazma, szukając w niej otuchy. Widać było, że ma nadzieję, iż robot go uratuje. — Ten człowiek bardzo mnie niepokoi, ojcze — powiedział. — Wkładam mnóstwo wysiłku w to, by moje myśli pozostawały uporządkowane, tymczasem ten człowiek wydaje się… — Wcielonym chaosem? — dokończył za niego Erazm.— To właściwa ocena — stwierdził Gilbertus. — Jeśli puścisz Gilbertusa i przyrzekniesz, że nie wyrządzisz mu krzywdy, pozwolimy ci odlecieć tym statkiem — zaproponował w końcu Erazm. — Może uda ci się uciec, może zostaniesz zabity. To już nie nasze zmartwienie. Thurr ani drgnął. — Skąd mogę wiedzieć, że nie kłamiesz? — odparł. — Mógłbyś rozkazać wszystkim siłom robotów zwrócić się przeciwko mnie i zestrzelić, nim dotrę na orbitę. — Istotnie, po długich studiach i ćwiczeniach mogę kłamać — przyznał robot — ale nie zdecydowałem się na ten wysiłek. Moja propozycja jest uczciwa. Chociaż nie zgadzam się z twoimi motywami i planami, nie mam żadnego szczególnego powodu ryzykować straty Gilbertusa, żeby cię zatrzymać. Nie ma dla mnie znaczenia, czy uciekniesz z Corrina. Do pozostania tutaj zmusiły cię tylko okoliczności, a nie rozkaz Omniusa. Thurr zastanawiał się nad tym. W jego głowie jedna myśl goniła drugą. Miał bardzo mało czasu. Nie wiedział, jak długo będą trwały ataki robotów, zanim główny Omnius odzyska nad wszystkim kontrolę. — No i co myślisz? — syknął do ucha swojego jeńca. — Może powinienem po prostu zabrać cię jako zakładnika? — Możesz zaufać Erazmowi, skoro dał ci słowo. — Głos Gilbertusa był spokojny. — Zaufać Erazmowi? Wątpię, by w dziejach Zsynchronizowanych Światów powiedziało to wielu ludzi. Ale dobrze. — Poluźnił uścisk, lecz tylko trochę. — Erazmie, opuścisz statek. Jak tylko odsuniesz się od schodków, uwolnię Gilbertusa. Potem obaj odejdziecie, a ja odlecę. Nie musimy się już nigdy spotykać. — Skąd mogę mieć pewność, że i tak go nie zabijesz? — spytał Erazm. Thurr zachichotał. — Jak na robota szybko się uczysz. Ale pospiesz się… albo to wszyst ko się zawali. Robot się odsunął. Jego wykwintna szata wydęła się, gdy się odwrócił, by po raz ostatni spojrzeć na Gilbertusa, po czym zszedł po schodkach. Thurr zastanawiał się, czy mimo wszystko nie zabić zakładnika, by pokazać niezależnemu robotowi, jak kapryśni mogą być ludzie. Drgnął, poczuwszy tę trudną do odparcia chęć, ale udało mu się powstrzymać przed tym nierozsądnym działaniem. Niczego by w ten sposób nie osiągnął, a na pewno zwróciłby Erazma przeciwko sobie. Mogłyby go zastrzelić siły naziemne robotów. Nie warto było ryzykować.Odepchnął zakładnika tak mocno, że tamten aż się potknął. Kiedy Gilbertus pospiesznie schodził, by dołączyć do niezależnego robota na lądowisku, Thurr zamknął właz i ruszył biegiem do sterów.Gilbertus i Erazm patrzyli, jak statek maleje na niebie.— Mogłeś uniemożliwić mu ucieczkę, ojcze, ale zamiast tego postanowiłeś mnie uratować — rzekł Gilbertus. — Dlaczego? Mimo jego wcześniejszej wartości Yorek Thurr jest już dla nas bezużyteczny. Poza tym, nawet jak na człowieka, jest niepokojąco n ieprzewidywalny. — Erazm umilkł na chwilę.

— Obliczyłem konsekwencje i doszedłem do wniosku, że ten wynik jest bardziej pożądany. Byłoby nie do przyjęcia widzieć, jak cię krzywdzi. — Nagle zauważył kropelkę krwi z drobnego rozcięcia na szyi Gilbertusa. — Jesteś ranny. Upuścił ci krwi. Mężczyzna dotknął bolącego miejsca, spojrzał na odrobinę szkarłatnego płynu na koniuszku palca i wzruszył ramionami.— To drobiazg — stwierdził.— Żadna twoja rana nie jest drobiazgiem, Gilbertusie. Od tej pory będę musiał na ciebie bardziej uważać. Zapewnię ci bezpieczeństwo.— A ja tobie, ojcze. Wszechświat jest polem improwizacji. Nie stosuje się do żadnych wzorów.— Norma Cenva, objawienia przetłumaczone przez Adriena Yenporta Zamknięta w hermetycznym, wypełnionym przyprawą zbiorniku, Norma nie znała żadnych granic. Nic nie było już konkretne, a wrażenie to — rozkoszne, zapierające dech — wydawało się zupełnie naturalne. Od wielu dni nie opuszczała tej komory, a mimo to była w niewiarygodnej odkrywczej podróży. W jej umyśle wznosiło się i opadało, niczym pęcherzyki powietrza na powierzchni wody, całe spektrum niezwykłych zdolności, zupełnie jakby jakiś bóg prezentował je przed nią w celu przestudiowania, ukazując szeroki zakres cudownych możliwości. Całe życie starała się rozwikłać tajemnice wszechświata i teraz wszędzie wokół niej rozwijały się majestatyczne nici i struny pomysłów.Niczym dobry anioł widziała z daleka Adriena, kiedy wykonywał złożone i czasochłonne zadania dla VenKee Enterprises. Inteligentny, zdolny, wizjoner — prawdziwa synteza cech jej i Aureliusza.Stojąc tuż obok jej zbiornika i oddychając normalnym powietrzem, zaglądał właśnie do niego przez pokrytą smugami przyprawy klarpla-zową ścianę. Próbował dojrzeć ją, upewnić się, że nadal żyje. Wiedziała, że bardzo się o nią martwi i nie jest w stanie zrozumieć, dlaczego nie chciała opuścić tej komory, dlaczego odmawiała jedzenia i picia… I dlaczego jej ciało zdawało się zmieniać. Kiedy poświęcała temu czas i uwagę, wysyłała na zewnątrz sygnały, by go uspokoić, by się z nim skontaktować, chociaż poświęcanie na to energii przychodziło jej z coraz większym trudem. Niełatwo jej też było wykonywać gesty, które były zrozumiałe… nie tylko dla Adriena, ale dla wszystkich oprócz niej. Z dziwnie gumowatymi palcami — na jej dłoniach zaczynały się tworzyć… błony pławne? — na przyciskach, napełniała komorę coraz bardziej stężonym gazem przyprawowym. Jego opary wirowały wokół niej, spowijały ją niczym pomarańczowa zupa o silnym cynamonowym zapachu. W miarę jak jej umysł stawał się coraz potężniejszy i dominujący, reszta ciała ulegała atrofii. Przemiana ta biegła w dziwnym kierunku: tułów, ręce i nogi się kurczyły, natomiast mózg się powiększał. O dziwo, czaszka nie stanowiła przeszkody — też się rozrastała.Jej ubranie się rozpadło pod wpływem silnego stężenia melanżu. Ale Norma nie potrzebowała już ubrania — jej nowe ciało było gładkie, bezpłciowe i stało się właściwie tylko pojemnikiem dla rozrastającego się mózgu.Spoczywała na poduszce, którą wzięła do komory, ale nie odbierała już wrażeń zmysłowych z otoczenia. Niektóre funkcje fizjologiczne zanikły: nie musiała już jeść, pić ani usuwać pozostałości przemiany materii.Wiedząc, że syn próbuje ją zobaczyć, pochyliła się ku plażowej ścianie. Czuła jego obecność, jego myśli i obawy. Zauważyła zwężone oczy i wielkość jego źrenic, oznaki troski wyryte na czole i wokół ust, jakby wyrzeźbił je artysta. Jego czoło pokrywała cienka warstewka potu.Potrafiła rozpoznać każdą minę syna. Zaczęły jej one przypominać o rozmowach, które dawniej prowadzili. W swym rozszerzającym się umyśle Norma skatalogowała cały ich związek. Zbierając dane z ich interakcji, dopasowywała myśli, które syn wyrażał słowami, do tego, jak wyglądał, ilekroć do niej mówił.„Ach” — pomyślała. Pojęła. Adrien zastanawiał się, co zrobić, by jej pomóc. Obok niego stało trzech pracowników. Odczytywała z ich ust, co mówią. Chcieli włamać się do komory, by lekarze mogli ją zbadać. Adrien słuchał ich, ale na razie na nic się jeszcze nie zgodził.„Zaufaj mi. Wiem, co robię”.Ale nie mógł usłyszeć myśli rozbrzmiewających w jej głowie. Adrien Venport — co było u niego bardzo niezwykłe — nie potrafił podjąć decyzji. W przyprawowej zadumie Norma zauważyła subtelne zmiany jego zachowania, lśnienie oczu, wygięcie ust. Czy przypomniał sobie jakąś starą rozmowę? Napłynęły do niej z powrotem jej słowa: — Melanż spotęguje moją zdolność przewidywania i pozwoli mi — oraz innym, którzy pójdą za moim przykładem — precyzyjnie kiero wać zaginaczami przestrzeni. Będę potrafiła przewidywać zagrożenia, zanim się pojawią, i unikać ich. To jedyny sposób, by dostatecznie sprawnie reagować. Silniki Holtzmana nie będą już niebezpiecz nym środkiem szybkiego podróżowania w przestrzeni. To zmieni… wszystko. „Mam klucz do wszechświata — rzekła w myślach. — Ale musisz pozwolić mi skończyć”.Usiłowała sobie przypomnieć, jak się panuje nad mięśniami twarzy, jak ma przybrać najspokojniejszą, pogodną minę. Musiała wywołać u Adriena wrażenie, że ma wszystko pod kontrolą. Kiedy starała się do niego przemówić, własne słowa brzmiały w jej uszach, jakby się przedzierały przez grubą warstwę wody. — Chcę tutaj zostać, synu. Z każdą chwilą coraz bardziej zbliżam się do celu, do tego doskonałego stanu, który muszę osiągnąć, by bezpiecznie pilotować nasze statki. Nie martw się o mnie. Zaufaj mojej wizji. Ale w komorze nie było mikrofonu połączonego z głośnikiem na zewnątrz — uświadomiła sobie, że to

niewybaczalne przeoczenie — nie mógł więc jej wyraźnie usłyszeć. Mimo to miała nadzieję, że pojmie, o co jej chodzi. Adrienowi prawie zawsze udawało się jakoś ją zrozumieć.Ale też zawsze kierował się chłodną logiką i był pragmatykiem. Wiedział, od jak dawna matka jest pozbawiona jedzenia i wody. Bez względu na to, co mu powiedziała, zanim się zamknęła w komorze, będzie zaniepokojony tym, co robi. Wahał się wprawdzie, ufając, że jego genialna matka zdaje sobie z tego sprawę… ale wierzył w to tylko do pewnego stopnia. Wyraźnie widać było, że jego muskularni pracownicy chcą usunąć ją z komory siłą. Trzymali ciężkie narzędzia, za pomocą których mogli rozebrać albo rozbić zbiornik. Kilkoro lekarzy wyraziło już opinię, że Norma nie mogła w nim przeżyć tak długo. Jego matka ponownie dokonała tego, co uważano za niemożliwe. Ale nie odbyło się to małym kosztem. Patrząc na nią przez przezroczystą ścianę, widział, jak radykalnie zmienił się jej wygląd, jak wielkim przemianom uległo jej ciało. Nie była już człowiekiem.Najwyraźniej Adrien był zaniepokojony tym, co ujrzał na jej twa-rzy. Z wielkim znużeniem skinął na trzech pracowników, a ci unieśli ciężkie narzędzia. Jeśli rozbiją plażowe ściany, przyprawowy gaz wydostanie się z komory, być może zabijając ich, być może zaś powodując jej uduszenie. Norma widziała przez zamazaną, pokrytą plamami szybę, że Adrien umieścił za nimi medyków ze sprzętem do podtrzymywania życia.Zanim mężczyźni zdążyli się zabrać do pracy, Norma podniosła patykowate ręce, by ich powstrzymać. Gdyby dopuścili się tego głupiego czynu, jasno rysująca się teraz przyszłość programu zaginania przestrzeni pogrążyłaby się nieodwracalnie w chaosie.Przeanalizowała myśli Adriena. Podjął decyzję, przekonany, że uratuje jej tym życie. Spojrzała na niego, śląc nieme prośby, pragnąc, by zrozumiał. I kiedy spojrzał na nią po raz ostatni, zobaczyła, że nagle rozluźniają się mięśnie jego twarzy, jak morze, na którym po sztormie następuje cisza.Jej zniekształcony palec wskazujący przesunął się po powierzchni płazu, dotykając zaschniętego pyłu melanźowego, który na niej osiadł. Próbując przypomnieć sobie bardziej prymitywne sposoby porozumiewania, Norma poruszała koniuszkiem palca, kreśląc znak na szybie. Proste linie, precyzyjne kąty. Proste słowo.NIE.I Adrien wyraźnie dostrzegł coś w rozszerzonych, błękitnych od przyprawy oczach matki, które patrzyły na niego przez gruby plaż — niesamowitą, hipnotyzującą świadomość. W milczeniu, wykazując pełne przekonanie o prawdziwości swej wizji, Norma nalegała na syna, mając nadzieję, że ją rozumie. Musiał jej zaufać. „Nie przeszkadzaj mi — zdawała się mówić. — Jestem bezpieczna! Zostaw mnie”. Gdy jego pracownicy mieli już rozbić zbiornik, Adrien polecił im, by się zatrzymali. Na jego patrycjuszowskiej twarzy malowała się niepewność i sprzeczne emocje. Asystujący mu lekarze usiłowali nakłonić go do zmiany decyzji, ale ich odesłał. A potem załamał się i rozpłakał. — Mam nadzieję, że postępuję właściwie — rzekł przez płaz i Norma doskonale go zrozumiała.„Tak” — odparła w myślach. O El’hiimie mówią, że nie kocha ani swego ojca, ani ojczyma i że jest nielojalny wobec swego ludu.— opinia zensunnickiego starca przytoczona z drugiej ręki Była to dla Izmaela ostatnia szansa uratowania człowieka, którego wychował jak własnego syna. Prosił, a później niemal błagał naiba, by udał się z nim na pielgrzymkę w głąb pustyni, na Tanzerouft. — Już raz cię uratowałem, dawno temu, przed skorpionami — po wiedział w końcu, zły, że był zmuszony przypomnieć o starym długu. El’hiim wyglądał na zakłopotanego. — Byłem lekkomyślny, nie zachowałem ostrożności, a ty o mało nie zmarłeś od ich ukłuć — odparł. — Teraz też zadbam o twoje bezpieczeństwo. Kiedy człowiek wie, jak żyć na pustyni, nie musi się obawiać tego, co ma mu ona do zaoferowania. Wreszcie młodszy mężczyzna skapitulował. — Pamiętam, jak udawałeś się ze mną do innych wiosek i Arra- kis, chociaż wiem, jak bardzo nie lubisz tych miejsc. Mogę się tak sa mo poświęcić dla ojczyma. Dużo czasu minęło, odkąd przypomnia no mi, jak trudne było życie banitów, towarzyszy Selima Ujeżdżacza Czerwi. Przed mieszkańcami siczy El’hiim udawał, że spełnia kaprys starca. Jego młodzi, nabrzmiali od wody zwolennicy, w obcych, kolorowych ubraniach, żartowali i życzyli mu miłych wrażeń.Ale Izmael widział w oczach naiba niepewność, a nawet cień strachu.„To dobrze” — pomyślał. EFhiim już kilkadziesiąt lat wcześniej zapomniał, że przed pustynią trzeba czuć respekt. Bez względu na to, ile luksusowych przedmiotów kupili zensunnici od obcoświatowych kupców, tam nadal niepodzielnie rządził Szej-hulud. Pradziad pustyni nie miał cierpliwości dla tych, którzy drwili z praw religii. Naib zostawił swoim przybocznym instrukcje. Wyprawa z Izma-elem potrwa kilka dni, a w tym czasie mieszkańcy siczy nadal będą dostarczali przyprawę kupcom z VenKee Enterprises albo tym obco-światowcom, którzy zaproponują najwyższą cenę. Chociaż Chamal wyglądała już staro, wciąż przewodziła większości kobiet w skalnej osadzie; dopilnuje, by każdy wykonywał swoje zadania. Pocałowała ojca w suchy, pomarszczony policzek.Izmael

nic nie rzekł, spoglądając tęsknie na rozległe, czyste wydmy, kiedy wychodzili z siczy. Idąc w świetle księżyca na otwarte piaski, odwrócił się do pasierba.— Wezwij dla nas czerwia, Eł‘hitmie — powiedział. Naib się zawahał. — Nie pozbawiłbym cię tego zaszczytu, Izmaelu — odparł.— Nie potrafisz zrobić tego, co uczyniło twojego ojca legendą? Syn Selima Ujeżdżacza Czerwi boi się przywołać Szej-huluda?El’hiim westchnął niecierpliwie.— Wiesz, że to nieprawda — powiedział. — Przywołałem wiele czerwi.— Ale dawno temu. Zrób to teraz. To konieczny krok w naszej podróży.Izmael obserwował, jak naib wbija bęben w piasek i uderza w niego rytmicznie młoteczkiem. Uważnie przyglądał się każdemu jego ruchowi, temu, jak rozstawia sprzęt i gotuje się na spotkanie z potworem. Jego działania były szybkie, ale rwane, wyraźnie nerwowe. Nie krytykował go, lecz przygotował się, by mu pomóc, gdyby coś poszło źle.Wezwanie czerwia było niebezpieczne nawet dla mistrza, tymczasem El’hiim prawie zapomniał, jak się żyje w zagrożeniu. Ta podróż przypomni mu o tym i o wielu innych rzeczach.Kiedy pojawiła się wijąca się bestia, towarzyszył jej głośny świst, chrzęst rozcieranego piachu i obłok silnego, ostrego zapachu.— To duża sztuka, Izmaelu! — Nabożny podziw i podniecenie w gło sie El’hiima niemal wyparły strach. Dobrze. Czerw stanął pionowo i naib skoczył naprzód, w pełni teraz skoncentrowany. Izmael zarzucił własne haki i liny na pierścienie stworze-nia, wspinając się i pomagając w schwytaniu go. Młodszy mężczyzna zdawał się nie zwracać uwagi na to, jaką część zadania wykonał za niego Izmael, a ojczym się tym nie chwalił. Upojony El’hiim, sunąc na grzbiecie czerwia, zerknął na stojącego obok starca.— Dokąd teraz jedziemy? — zapytał. Najwyraźniej wspominał cza sy młodości. W końcu.Izmael, z powiewającymi długimi, siwymi włosami, wskazał płaski, ciemny horyzont.— Tam — odparł. — Na najgłębszą pustynię, gdzie będziemy bez pieczni i sami.Czerw przeorywał się przez sypki piasek wydm, pochłaniając odległość. Selim Ujeżdżacz Czerwi zabrał swoją bandę banitów w głąb najdzikszego pustkowia, a Marha poprowadziła ich jeszcze dalej. Jednak po śmierci Ujeżdżacza Czerwi większość jego towarzyszy, skuszona łatwym życiem w wygodach, straciła entuzjazm. Odosobnione niegdyś osady znowu zbliżyły się do miast rozproszonych na obrzeżach pustyni.Selim byłby zawiedziony, że wpływ jego wizji tak bardzo osłabł w ciągu jednego zaledwie pokolenia, mimo iż poświęcił życie, by jego legendę zapamiętano na zawsze. Jako pierwszy naczelnik po legendarnym założycielu Izmael robił, co mógł, by kontynuować jego dzieło, ale przekazawszy władzę synowi Selima, miał wrażenie, że wszystko, czego dokonali, przecieka mu między stwardniałymi palcami.Jechali na potężnym czerwiu do świtu, po czym wzięli plecaki i zeskoczyli koło grupy skal, która da im schronienie za dnia. Biegnąc, by znaleźć miejsce, gdzie będzie mógł rozbić namiot z odbijającej światło cieniotkaniny, El’hum lustrował niespokojnie surowe otoczenie.Usiadłszy potem z ojczymem w skwarze coraz mocniej palącego słońca, potrząsnął głową.— Skoro dawniej żyliśmy w takich warunkach, Izmaelu, to na si ludzie dokonali znacznego postępu. — Wyciągnął rękę i dotknął szorstkiej, twardej skały.Izmael ostro spojrzał na niego błękitnymi w błękicie oczami. — Nie jesteś w stanie pojąć, jak bardzo Arrakis się zmieniła podczas twego życia, zwłaszcza w ostatnich dwudziestu latach, odkąd Wielki Patriarcha otworzył naszą planetę na hordy poszukiwaczy przyprawy. W całej Lidze ludzie spożywają w dużych ilościach melanż, nasz melanż, mając nadzieję, że ochroni ich on przed chorobą i pozwoli zachować młodość — powiedział z odrazą. — Nie bądź ślepy na to, ile na tym skorzystaliśmy — rzekł El’hiim. — Mamy teraz więcej wody, więcej jedzenia. Nasi ludzie dłużej żyją. Lekarze Ligi pokonali wiele chorób, które niepotrzebnie zabierały naszych ludzi… jak moją matkę. Izmael poczuł się dotknięty wzmianką o Marsze. — Twoja matka sama dokonała wyboru, jedynego honorowego wyboru.

— Niepotrzebnie! — El’hiim sprawiał wrażenie, jakby był autentycznie zły na niego. — Nie żyje z powodu twojego uporu! — Nie żyje, ponieważ przyszła na nią pora. Jej choroba była nieuleczalna. Młodszy mężczyzna cisnął ze złością kamieniem daleko od obozowiska. — Nie mogły jej wyleczyć prymitywne zensunnickie metody i przesądy, ale każdy przyzwoity lekarz w Arrakis mógł coś zrobić. Są kuracje, leki z Rossaka i innych miejsc. Mogła mieć szansę na wyleczenie! — Marha nie chciała tego rodzaju szansy — rzekł poruszony Izmael. On sam czuł wielki smutek, wiedząc, że jego żona umiera, ale poświęciła życie filozofii i celom Selima Ujeżdżacza Czerwi. — Byłaby to zdrada wszystkiego, w co wierzyła. El’hiim siedział długo pogrążony w zadumie. — Takie przekonania składają się na rozdźwięk między nami, Izma- elu — odezwał się w końcu. — Matka nie musiała umrzeć, ale jej du ma i twoje upieranie się przy starych zwyczajach przyczyniły się do jej śmierci w takim samym stopniu jak choroba. — Brakuje mi jej tak samo jak tobie — powiedział Izmael łagod niejszym głosem. — Gdybyśmy dostarczyli ją do Arrakis, może żyła by parę lat dłużej, podłączona do aparatury medycznej. Ale gdyby Marha zaprzedała duszę za odrobinę wygody, nie byłaby kobietą, którą kochałem. — Jednak nadal byłaby moją matką — odparł El’hiim. — Ojca ni gdy nie poznałem. Izmael się zachmurzył. — Ale słyszałeś dosyć opowieści o nim. Powinieneś go znać równie dobrze, jakby spędził całe życie u twojego boku. — To tylko legendy, historie, które robią z niego bohatera czy proroka, a nawet boga. Nie wierzę w takie bzdury. Izmael zmarszczył brwi.— Powinieneś umieć poznać prawdę, kiedy ją słyszysz — rzekł. — Prawdę? Trudniej ją znaleźć, niż odsiać proszek przyprawowy od miałkiego piachu. Długą chwilę siedzieli w milczeniu, po czym w geście pojednania Izmael zaczął snuć opowieści z Poritrina. Zostawił mity o Ujeżdża-czu Czerwi, mówiąc tylko o tym, co — mógł przysiąc — było szczerą prawdą.Przez kilka dni ich stosunki dobrze się układały. El’hiimowi wyraźnie dawały się we znaki surowe warunki, ale się starał. Izmael doceniał jego wysiłki. Przypomniał pasierbowi tradycyjne pustynne rozrywki, z których El’hiim już dawno przestał korzystać, przypomniał, jak znajdować pożywienie i wilgoć, jak zrobić sobie schronienie, jak z zapachu i powiewu wiatru przewidywać pogodę. Mówił o różnych rodzajach piasku i pyłu, o tym, jak się poruszają i zmieniają.Chociaż o większości tych rzeczy El’hiim wiedział od dziecka, wydawało się, iż rzeczywiście słucha ojczyma. — Zapominasz o najważniejszym sposobie przetrwania — powie dział ten w pewnym momencie. — Przede wszystkim bądź ostrożny i nie znajdź się w rozpaczliwym położeniu. Przez tych kilka dni Izmael znowu czuł się młody. Pustynia była cicha i nigdzie nie widać było ani śladu wdzierających się na nią poszukiwaczy przyprawy. Gdy w końcu postanowili odwiedzić jedną z oddalonych skalnych siczy, starzec czuł się tak, jakby powstała między nimi nowa więź. Wezwali innego czerwia, tym razem mniejszego, i skierowali się na południowy skraj Muru Zaporowego, gdzie znajdowała sic inna sicz założona przez byłych banitów. Mieszkali tam członkowie wielopokoleniowej rodziny Chamal z potomkami uciekinierów z Poritri-na. Również El’hiim miał przyjaciół w tej siczy, chociaż zwykle korzystał z bardziej tradycyjnych środków transportu, by się tam dostać. Mężczyźni zostawili czerwia, który zakopał się z powrotem w piasek, i ruszyli pieszo wzdłuż muru, w rzucanym przez niego długim, popołudniowym cieniu. Nim jednak dotarli do skalnej osady i zobaczyli otwarte wejścia, poczuli dym i swąd spalonych ciał. Z rosnącym niepokojem Izmael pobiegł po kruszejącym skalistym gruncie, przez tlące się jeszcze szczątki domostw. Przerażony EPhiim puścił się za nim. Kiedy weszli do jaskiń zamieszkanych przez pokojowo nastawionych zensunnitów, zrobiło im się niedobrze.Izmael słyszał jęki rannych, znalazł też kilkoro dzieci i starą kobietę płaczącą przy ciałach zamordowanej wioskowej starszyzny. Wszyscy młodzi, zdrowi mężczyźni i kobiety zostali zabrani. — Łowcy niewolników — wyrzucił z siebie Izmael. — Dokładnie wiedzieli, gdzie znaleźć tę osadę.— Przybyli z mnóstwem broni — powiedziała kobieta kucająca nad rozczłonkowanym ciałem męża. — Znaliśmy ich. Rozpoznaliśmy niektórych tych handlarzy. Oni…Izmael odwrócił się, czując, jak w gardle zbiera mu się żółć. El’hiim, chwiejąc się i zataczając pod wpływem widoku tej jatki, przeszukał pomieszczenia i znalazł kilku chłopców, którym udało się przeżyć najazd. Gdy Izmael ich zobaczył, przypomniał sobie, że sam był małym chłopcem na Harmonthepie…Oddychał szybko i z trudem, ale do głowy nie przychodziły mu żadne przekleństwa, które dostatecznie wyraziłyby, co czuje. Wrócił El’hiim, mrugając powiekami. Miał dziwny wyraz twarzy. W ręku trzymał oderwany kawałek kolorowej tkaniny z wydrukowanym na niej zawiłym wzorem.— Łowcy niewolników zabrali swoich rannych i zabitych, ale zosta wili ten materiał, wyraźnie produkcji zanbarskiej — powiedział. — To tradycyjny wzór na tej planecie.Izmael zmrużył oczy pod wpływem kłującego wiatru. — Potrafisz to stwierdzić, po

prostu patrząc na tę jarmarczną szmatę? — zapytał. — Jeśli się wie, czego szukać. — El’hiim zmarszczył brwi. — Niektórzy przekupnie w Arrakis sprzedają tkaninę o podobnym wzorze, ale ta pochodzi z Zanbara. — Machnął materiałem. — Jest bardzo charakterystyczna. Nikt nie potrafi podrobić tej barwy: czerwieni zan-barskiej. Obejrzałem też ślady hamowania zostawione przez podwozie ich statku. Ich układ wygląda tak, jakby zrobił to któryś z tych nowych, opływowych zanbarskich zgarniaczy. Sprowadzili je tutaj poszukiwacze przyprawy. Izmael zastanawiał się, czy naib chce się popisać swoją przenikliwością.— I co to nam da? — zapytał. — Mamy iść na wojnę z Zanbarem? EPhiim potrząsnął głową.— Nie, ale to znaczy, że dokładnie wiem, kto to zrobił i gdzie zwy kle zakładają obóz. Bóg nauki potrafi być okrutnym bóstwem.— Tlaloc, Czas Tytanów Agamemnon uważał, że przeciąganie jego kandydata na cymeka na stronę Tytanów przebiega dobrze. Razem z Junoną i Dantem opracował złożony plan złamania umysłu i lojalności Quentina Butlera, a następnie odtworzenia ich w pożądanej przez nich formie. Okazało się to nie lada wyzwaniem, ale generał uznał, że jest ono intrygujące. Ostatnio Agamemnon uświadomił sobie z zażenowaniem, że stał się mało ambitny — zupełnie jak głupcy ze Starego Imperium, których obalił z wizjonerem Tlalokiem. Chociaż neocyme-ki zaczęły w końcu przeczesywać martwe Zsynchronizowane Światy, ich chwała była tylko iluzją. Nowo pozyskane cymeki rekrutowały się z najbardziej akceptowalnych niewolników znalezionych na opuszczonych planetach; prawie zawsze byli to ochotnicy, kandydaci podekscytowani możliwością uzyskania potężnych mechanicznych ciał i przedłużonego życia. Natomiast z Quentinem Butlerem sprawa wyglądała zupełnie inaczej. Od szpiegów w Lidze Agamemnon słyszał o wyczynach prime-ro. Ten oficer bardzo by się przydał podczas realizacji dojrzewających planów Tytanów… gdyby udało się go namówić do współpracy. Generał wiedział, że jeśli zbyt łatwo zdoła przekonać Quentina do zmiany nastawienia, rezultaty nie będą tak cenne.„To może trochę potrwać” — myślał. Za pomocą starannych manipulacji dopływem wrażeń zmysłowych oraz bezpośredniego stymulowania jego ośrodków bólu i kory wzrokowej zupełnie pozbawili Quentina poczucia czasu i równowagi. Agamemnon wykorzystywał jego wątpliwości, podczas gdy Dante karmił go fałszywymi danymi, a Junona przymilała się do niego, odgrywając rolę uwodzicielki i współczującej słuchaczki, kiedy czuł się zagubiony albo samotny. Jako odcięty od ciała, umieszczony w pojemniku ochronnym mózg był całkowicie zdany na łaskę Tytanów. Przemienieni w neocymeki podręczni, którzy prowadzili laboratoria produkujące elektrofluid, dodawali do roztworu w pojemniku środki chemiczne zwiększające jego dezorientację i przyspieszające procesy myślowe. Wydawało mu się, że każda noc trwa lata. Ledwie pamiętał, kim był, a granica między jego rzeczywistymi wspomnieniami a fałszywymi informacjami, którymi go zalewano, stała się niewyraźna. Było to wyrafinowane pranie mózgu w najczystszej formie i najbardziej dosłownym sensie.— Ale dlaczego chcecie mnie?! — krzyknął do Agamemnona ostatnim razem, kiedy podłączono mu syntetyzator mowy. — Jeśli wasze imperium jest tak wielkie i macie dziesiątki tysięcy cymeków, to po co tracicie czas dla tak niechętnego kandydata jak ja? Nigdy nie poświęcę się dla waszej sprawy.— Jesteś Butlerem, dużo cenniejszą zdobyczą — odparł Agamem-non. — Pozostali, ci ochotnicy, zostali wychowani w niewoli, pod butem myślących maszyn, albo ujarzmieni przez polityków Ligi. Natomiast ty jesteś dowódcą wojskowym i ekspertem od taktyki. Mógłbyś się okazać bardzo przydatny.— Nic wam nie dam.— Czas pokaże. A czasu akurat mamy w nadmiarze. Umieściwszy ich obu w wytrzymałych nowych formach, generałTytanów zabrał Quentina na wyprawę na zamarznięte równiny, a potem — wzdłuż lodowca — na położony wyżej teren, skąd mogli popatrzeć na częściowo wypalone wieże dawnej twierdzy kogitorów.— My, cymeki, i ludzie nie musimy być śmiertelnymi wrogami — rzekł Agamemnon. — Skoro Omnius jest uwięziony na Corrinie, mamy większe terytorium, niż moglibyśmy potrzebować, i mnóstwo ochotników do uzupełniania naszych szeregów.— Ja nie zgłosiłem się na ochotnika — powiedział Cjuentin.— Jesteś… wyjątkiem pod wieloma względami. Agamemnon tkwił w ogromnej formie dwunożnej i szedł tak jak dawniej, w swoim niemal zapomnianym ludzkim ciele. Wymagało to zmysłu równowagi i finezji; czuł się jak gigantyczny robot gladiator. Quentin, niemający nawet w przybliżeniu takiej wprawy, znajdował się w pojeździe, który jechał z rykiem silnika na szerokich oponach; kierowanie nim nie wymagało tej koordynacji ruchów. W stale panującym na Hessrze półmroku wirowały wokół nich kryształki śniegu, ale dostosowali czułość swoich włókien optycznych do oświetlenia. — Kiedyś chodziłem na spacery — rzekł Quentin. — Lubiłem rozprostować nogi. Teraz już nigdy nie poczuję tej przyjemności. — Możemy wywołać wrażenie tego w twoim mózgu. Albo możesz wybrać mechaniczne ciało, które jednym krokiem pokonuje dużą odległość. Takie, które poniesie cię przez morze, czy takie, które lata. Nie ma tu porównania z twoim więzieniem z mięśni.

— Jeśli nie rozumiesz, na czym polega różnica, generale, to przez ostatnie tysiąc lat dużo zapomniałeś. — Trzeba się pogodzić z nową sytuacją i przystosować do niej. Nie możesz wrócić do dawnego ciała, więc pomyśl o możliwościach, które się teraz przed tobą otwierają. Piastowałeś ważne stanowisko w Lidze, ale zbliżał się koniec. Wziąłeś wprawdzie tylko urlop z Armii Dżiha-du, ale wiedziałeś, że nie wrócisz już do walki. Teraz nie musisz myśleć o emeryturze, bo dajemy ci drugą szansę. Pomagając nam wzmocnić nowe imperium cymeków, możesz zapewnić pokój i stabilność w całej galaktyce. Omnius już się nie liczy, a cymeki i ludzie mogą żyć w zgodzie. Możesz zostać ważnym pośrednikiem. Czy jest ktoś, kto lepiej się do tego nadaje? Z nami możesz doprowadzić od pewniejszego pokoju, niż kiedykolwiek udało ci się, gdy stałeś na czele floty dżihadystów. — Mam wątpliwości co do twoich motywów. — Miej ich, ile chcesz, dopóki zachowasz obiektywizm i gotowość wysłuchania prawdy, kiedy się ją mówi. Pogrążony w rozmyślaniach, Quentin milczał. — W naszych odbudowanych laboratoriach na Beli Tegeuse i Richese opracowujemy nowe formy bojowe… oczywiście wyłącznie dla obrony. Chociaż nigdy nie wysłalibyśmy cymeków przeciwko potężnej Armii Ludzkości, musimy być przygotowani na odparcie ataku. — Gdybyście nie spowodowali tak wiele bólu i cierpień, nikt z Ligi nie chciałby was atakować. — Dla dobra cywilizacji musimy zapomnieć o przeszłości i o sta rych urazach. Musimy zacząć od nowa. Przewiduję, że nadejdzie taki dzień, kiedy cymeki i Liga Szlachetnych będą współpracować z obo pólną korzyścią. Quentin starał się głośno roześmiać, ale nie opanował jeszcze tej sztuki. — Prędzej wypalą się gwiazdy. Twój syn Vorian Atryda nigdy nie zawarłby z tobą pokoju. Rozzłoszczony Agamemnon na krótko umilkł. — Nadal żywię nadzieję, że się ze mną pojedna — powiedział w koń cu. — Być może pewnego dnia pójdziemy na wzajemne ustępstwa i wybaczymy sobie, a wtedy zawrzemy pokój z resztą ludzkości. Na razie jednak moje cymeki zmuszone są rozwijać nowe środki obrony. Używane przez Ligę tarcze Holtzmana uniemożliwiają nam ostrzeli wanie pociskami statków wojennych ludzi, zbudowaliśmy zatem wie le rusznic laserowych. Mamy nadzieję, że wiązki silnej energii będą skuteczniejsze. Quentin się zawahał.— Od stuleci nikt nie używał laserów — powiedział. — To niemądre. — Mimo to dlaczego nie spróbować? — odparł Agamemnon. — Przynajmniej będzie to niespodziewane. — Nie. Nie powinniście ich używać.Wyczuwając u więźnia niezwykłe zaniepokojenie i powściągliwość, Agamemnon naciskał: — Jest w laserach coś, o czym nie wiem po tych wszystkich tysiąc leciach? Nikt się ich nie boi. — Okazały się… nieskuteczne. To strata waszego czasu. Zaintrygowany Agamemnon nie drążył dalej tej sprawy. Wiedziałjednak, że musi uzyskać od Quentina odpowiedź, bez względu na to, jakich tortur czy manipulacji będzie to wymagało. Po wyjęciu pojemnika z mózgiem Quentina z formy mobilnej i ponownym umieszczeniu go w aparaturze ochronnej Junona zabrała się do pracy. Wyłączyła jego sensory czasu, jeszcze bardziej go dezorientując, po czym zaczęła pompować do pojemnika substancje chemiczne oraz drażnić jego ośrodki bólu i nagrody. Zajęło to pięć dni, ale Quentin wyjawił w końcu wszystko, co wiedział, nie będąc nawet tego świadom. Według primero tylko garstka najwyższych rangą oficerów Armii Ludzkości wiedziała, że każdy kontakt tarczy Holtzmana z promieniem lasera wywołuje potężną eksplozję, która bardzo przypomina detonację bomby atomowej. Od wielu stuleci nie używano w walce broni laserowej, tak więc ryzyko przypadkowego zetknięcia się promienia z tarczą było znikome.Niespodziewany słaby punkt, który Liga ukrywała tak starannie przez cały okres dżihadu, wprawił Tytanów w osłupienie. Agamem-non chciał jak najszybciej wykorzystać świeżo zdobytą wiedzę.— Dzięki temu uczynimy wielki krok ku realizacji naszych marzeń o ekspansji i nowym podboju.Jako że najbardziej racjonalnie myślącym i metodycznym z pozostałych jeszcze Tytanów był Dante, generał wysłał go z zadaniem zweryfikowania tej zdumiewającej informacji. Dante zebrał flotę neo-cymeków i ze zdobytych ponownie Zsynchronizowanych Światów przeprowadził serię prowokacyjnych ataków na kolonie hrethgirów, które wciąż borykały się ze skutkami plagi Omniusa.Od czasu Wielkiej Czystki Agamemnon rozmyślał, planował i wysyłał chętne neocymeki jako zwiadowców, by badały największe planety, zwracały uwagę na ich słabe strony i określały, które mogłyby zostać łatwo opanowane przez kilka z nich. W samej Lidze Szlachetnych utrzymywał się bałagan, a handel i siły zbrojne w różnych układach nadal kulały.Wiele z tych światów dojrzało do tego, by je przejąć.— Masz dwa cele, Dante — powiedział generał. — Musisz sprowokować bezpośrednią konfrontację z osłoniętymi tarczami jednostkami hrethgirów. Pojedynczy strzał z lasera natychmiast pokaże, czy poznaliśmy ich cenny sekret.— Jeśli będziesz musiał podbić tuzin światów, nim zauważą, co robisz, tym lepiej! — dodała Junona z symulowanym radosnym śmiechem. Dante wyruszył z żarliwymi neocymekami, które paliły się do tego, by zmiażdżyć stalowymi stopami ludzi, niższe istoty. Dzięki zdjęciom i mapom gwiezdnym wybrano już najdogodniejsze cele. Mechaniczne statki uderzyły niczym młoty na małe osady — Relicona, al-Dhifar i Juzzubala. Ludzie nie mieli skutecznych środków obrony, błagali więc cymeki o litość, jednak Dante nie otrzymał żadnych konkretnych rozkazów, by ją

okazywać. Za każdym razem dbał natomiast o to, by pozwolić uciec jednemu czy dwóm statkom, dzięki czemu ostrzeżona Armia Ludzkości mogła wysłać na pomoc danej planecie kilka jednostek wojennych. Na światach, które łatwo zdobyto, Dante zostawiał grupę neocyme-ków dla utrwalenia panowania i rozszerzenia imperium. Popuszczał im cugli, by jako dyktatorzy wybierały spomiędzy załamanej ludności zdesperowanych ochotników i przemieniały ich w nowe cymeki, zwiększając swoje szeregi. Wiedział, że generał Agamemnon będzie zadowolony z łatwego uzyskania tak wielu nowych terytoriów.Co ważniejsze zaś, czekał na pojawienie się balist i niszczycieli ludzi, by cymeki mogły przeprowadzić eksperyment z rusznicami laserowymi. Ale Agamemnon surowo go ostrzegł.— Jeśli dowódcą jakiegokolwiek zgrupowania hrethgirów będzie mój syn Vorian — rzekł — nie wolno ci go zniszczyć. Możesz zgładzić wszystkich innych, ale nie jego.— Tak jest, generale. Ma wiele do odpokutowania. Rozumiem, dlaczego chcesz się rozprawić z nim osobiście.— To też… ale nie porzuciłem całkowicie nadziei. Czy nie byłby sprzymierzeńcem lepszym nawet od Quentina Butlera?— Obawiam się, że nie przekabacimy żadnego z nich, generale.— Nam, Tytanom, udało się już dokonać wielu pozornie niemożliwych rzeczy, Dante. Dlaczego nie miałoby nam się powieść z jeszcze jedną?W końcu, po spustoszeniu jeszcze dwóch małych kolonii hretfigi-rów i wyruszeniu na trzecią, Dante i jego neocymeki natknęli się na dwie balisty nowego typu i pięć grotów, spieszących na pomoc zdobytym przez nich ostatnio planetom.Rzuciwszy wyzwanie dowódcom i upewniwszy się, że nie ma wśród nich Yoriana Atrydy, Dante nakazał swoim fanatycznie wiernym neo-cymekom, by uformowały linię obronną. Od początku było oczywiste, że Armia Ludzkości przewyższa liczebnie garstkę statków cymeków, ale Dante polecił podwładnym wystrzelić salwę pocisków burzących. Zabębniły o grube pancerze jednostek ludzi.Jak było do przewidzenia, dowódcy z Ligi rozkazali załogom włączyć tarcze Holtzmana. Gdy tylko czujniki wskazały, że ludzie uprzejmie, choć nieświadomie spełnili warunki niezbędne do rozpoczęcia eksperymentu, Dante polecił neocymekom przygotować broń laserową. Wysłał je naprzód, sam zaś trzymał się na dystans, by móc lepiej obserwować przebieg próby.Lasery nie były szczególnie potężne, zaledwie kalibru broni ręcznej. W normalnych warunkach ich promienie nie mogły wyrządzić statkom ludzi żadnej szkody.Trzymając się nadal z dala od strefy walki, Dante się nie zawiódł. Absolutnie nie.Promienie laserów uderzyły w tarcze, wyzwalając kaskadę pseu-dojądrowych detonacji. Po paru sekundach zgrupowanie Ligi wyparowało w oślepiających błyskach.Jednak reakcja będąca skutkiem zetknięcia się promieni laserów z tarczami była tak silna, że unicestwiona została również większość neocymeków. Ich statki rozpadły się w jednej chwili i tak doszło do równoczesnej anihilacji obu stron.Wyglądało to tak, jakby nagle nad planetą, której starali się bronić hrethgirzy, zaświtało nowe słońce. Blask przygasł i w końcu zniknął, kiedy para i energia rozproszyły się w zimnej przestrzeni. Dla Dantego i paru ocalałych neocymeków pokaz ten wart był ceny, którą przyszło im zapłacić…Agamemnon był niezwykle zadowolony. Nie uciekł żaden z ludzi biorących udział w bitwie, więc dowództwo hrethgirów nie dowie się, że cymeki odkryły ich największą słabość.— To przełom! — oświadczył. — Mimo że jest nas mniej, możemy szerzyć śmierć i zniszczenie w szeregach hrethgiróu). Cel jest w zasięgu ręki.Zmieniły się warunki konfliktu i generał Tytanów podejrzewał, że nim się to wszystko skończy, stanie twarzą w twarz z synem.


Nauka gubi się we własnej mitologii, podwajając wysiłki, ilekroć zapomni o swoim celu.— Krefter Brahn, specjalny doradca dżihadu Zmutowany retrowirus szerzył się w rossakańskich jaskiniach jak trujący dym. Standardowe środki ochrony okazały się nieskuteczne, metody sterylizacji czasami zawodziły i nawet duże dawki melanżu nie gwarantowały bezpieczeństwa. Z czasem zaraziło się ponad dwie trzecie ludności skalnych miast, z czego większość zmarła. Raąuella Berto-Anirul i Mohandas Suk czuli się zupełnie bezradni, ponieważ ich wysiłki leczenia choroby nie zdawały się na nic.Żadna z próbnych szczepionek doktora Suka nie dała dotąd pozytywnych rezultatów i epidemia nadal szalała, pochłaniając tych członków rossakańskiej populacji, którzy jeszcze byli zdrowi.Raąuella harowała codziennie do późna w zatłoczonych pomieszczeniach skalnego labiryntu, które pełniły funkcję oddziałów szpitalnych. Wszystkie łóżka, każdy wolny kawałek podłogi zapełniali powaleni przez zarazę mężczyźni, dzieci i czarodziejki. Biorąc każdego dnia dawkę przyprawy ze zrzutów VenKee Enterprises, Raąuella zmuszała swój organizm do pracy ponad siły. Chociaż nosiła sterylną maskę zakrywającą nos i usta oraz osłony na oczy, miazmaty choroby oraz nieprzerwane jęki i krzyki cierpiących i konających ciężko odbijały się na jej psychice. Mimo to nie zmniejszała się jej determinacja, by pokonać wirusa.W minionych latach dżihadyści i czarodziejki rzucali się na wroga, mimo iż mieli niewielkie szanse. Walczyli z chmarami myślących maszyn, nie dbając o to, czy wyjdą z tych zmagań z życiem. Raąuella robiła nie mniej niż oni, walcząc na swój sposób.„Zwycięstwo za wszelką cenę” — myślała. Jimmak Tero chodził za nią jak mało pojętny, ale kochający szczeniak, zawsze chętny do pomocy. Codziennie przynosił jej z dżungli świeże jedzenie: srebrzyste owoce, grzyby o skórce jak zamsz i nabrzmiałe od soku jagody. Robił jej cierpki herbaciany napar, po którym zostawał w ustach dziwny smak, ale wydawał się z tego szczególnie dumny. Patrzył na nią jasnymi oczami z szerokim, prostym uśmiechem. Po wyczerpującym dniu w parnej duchocie, po stwierdzeniu zgonu kolejnego tuzina pacjentów na swoim dyżurze, Raąuella czuła się emocjonalnie i fizycznie wycieńczona. Jedną z ofiar byl wcześniak wyjęty z łona matki, kiedy ta umarła na skutek zarazy. Raąuella była jedyną członkinią personelu na głównym oddziale, więc usiadła na zimnej kamiennej podłodze i się rozpłakała. Starając się znaleźć siły, by pracować dalej, wytarła łzy z i tak już wilgotnych policzków. Było jej gorąco i kręciło jej się w głowie, ale ciężko się podniosła… i prawie straciła równowagę. Odczekała chwilę, by złapać oddech, myśląc, że wstała zbyt gwałtownie, ale przykre doznania tylko się nasiliły i poczuła, że pada…— Dobrze się pani czuje, pani doktor?Spojrzała na okrągłą, zatroskaną twarz Jimmaka. Trzymał ją w swych silnych ramionach. — Zemdlałam… jestem zbyt zmęczona. Powinnam była więcej zjeść, wziąć jeszcze jedną dawkę przyprawy…A potem Raąuella zdała sobie sprawę, że leży na łóżku, z podłączonymi zgłębnikami i wenflonami. Ile czasu minęło?

Dotknęła ramienia i rozpoznała rurkę aparatu do dializy, który nieco pomagał będącym w najgorszym stanie ofiarom nowej plagi.Obok, sprawdzając sprzęt, stała jej ciemnoskóra asystentka Nor-tie Vandego. Vandego spojrzała na nią czarnymi oczami, w których czaił się strach.— Przeszłaś właśnie pierwszy zabieg oczyszczania krwi — powie działa. — Powstrzymałyśmy odkładanie się związku X, zanim uszko dził ci wątrobę, ale… jesteś zarażona. Dałam ci dodatkową dawkę melanżu.Raąuella potrząsnęła głową i próbowała wstać. — Nortie — powiedziała — powinnaś się zajmować pacjentami, nie mną. Asystentka położyła jej dłoń na ramieniu, popychając z powrotem na posłanie. — Teraz ty też jesteś pacjentką. Zasługujesz na taką samą opiekę, jaką otaczałaś innych. Raąuella wiedziała, że jeśli jest zarażona, jej szanse przeżycia nie są duże. Zebrała się na odwagę. — To może być tylko alergiczna reakcja na to jedzenie z dżungli — rzekła. — Poza tym za bardzo się przemęczałam i potrzebuję odpoczynku. — To prawdopodobnie to. Teraz tylko odpoczywaj.Raąuella znała ten ton aż nazbyt dobrze. Słyszała, jak jej asystentka takim właśnie głosem uspokajała umierających.Dwa dni później Nortie Vandego sama zachorowała i została zabrana na inny oddział. Zadanie opiekowania się Raąuella przypadło drobnej czarodziejce Karee Marąues, która podawała jej różne farmaceutyki i stosowała niesprawdzone metody, jakby lekarka była królikiem doświadczalnym. Raąuella nie miała nic przeciw temu, chociaż uważała, że jest bardziej prawdopodobne, iż to Mohandas znajdzie lek. Czy w ogóle wiedział, że jest chora?Noce w skalnych oddziałach szpitalnych były długie i czarne. Z gęstej dżungli na zewnątrz dobiegały uciążliwe, tajemnicze odgłosy. Raąuella leżała w półśnie po koktajlu leków, gdy usłyszała obok donośny, pełen złości glos. Uniósłszy nieco powieki, zobaczyła Ti-cię Cenvę besztającą Karee za to, że nie poświęca czasu innym pacjentom. — Niech ta tutaj umiera. Nie jest jedną z nas, a przez to, że wmieszała się w nasze sprawy, epidemia mogła się nasilić. — Nasilić? Przemęczała się, żeby nam pomóc. A skąd mamy mieć pewność, że kogoś uratowała? Zaraza zabierze tylko najsłabszych z nas — rzekła z naciskiem Ticia; głos miała twardy jak pancerz statku, a w oku dziki błysk. Najwyższa Czarodziejka wydawała się jeszcze mniej panować nad sobą niż poprzednio. — Plaga wypleni marne jednostki i po jej przejściu czarodziejki będą silniejsze. — Albo zabije nas wszystkich!Kiedy Raąuella leżała, walcząc z bólem, znużeniem i nudnościami, skupiła się na jednej części tej dyskusji. „One sądzą, że umieram”. Była to kłopotliwa myśl dla lekarki, uzdrowicielki. „Może to prawda”. Widziała dość zgonów, by być gotową na nieuchronny los, chociaż była bardzo zawiedziona, że nie będzie mogła dokończyć swojej pracy.Ale jej organizm nie poddawał się tak łatwo. Walczyła z chorobą wiele dni, z trudem usiłując zachować przytomność, pozostać przy życiu. Po kilku zabiegach nie podłączono jej już do aparatury do dializy, wiedziała więc, że toksyczny związek X szybko się gromadzi. Miała żółtą, poznaczoną ranami skórę i cały czas odczuwała straszliwe pragnienie.Czarodziejki machnęły na nią ręką, pozwalając jej umrzeć.Tylko Jimmak zadawał sobie trud opiekowania się nią. Siedział przy niej, ocierając jej czoło chłodną szmatką. Poił ją swoją gorzką herbatą, karmił kawałkami owoców i poprawiał koc, by było jej wygodniej. Raz myślała, że widzi Mohandasa, ale było to jedynie wywołane gorączką przywidzenie. Kiedy ostatni raz rozmawiali… dotykali się? Rossakańska epidemia trwała już od zawsze.Wspominała spędzane z nim ciche, spokojne dni, kiedy mieli czas na to, by być kochankami, jak dwoje normalnych ludzi na innych planetach, w innych czasach. Wydawało jej się, jakby działo się to w innym życiu. Brakowało jej słodyczy jego uśmiechu, ciepła uścisku, zajmujących dyskusji, które prowadzili jako oddani swojej pracy koledzy.— Jak się ma Nortie? — zapytała Jimmaka w krótkiej chwili jasności umysłu. — Moja asystentka. Gdzie ona jest?— Wysoka pani zmarła. Przykro. — Raąuella nie mogła w to uwierzyć. Nierozgarnięty chłopak pochylił się nad łóżkiem, na którym leżała w mokrej od potu pościeli. Jego szeroka, gładka twarz wyrażała determinację. — Ale pani doktor nie umrze. Popędził gdzieś i wrócił z pustymi noszami dryfowymi, których zdrowi pracownicy używałi do wywożenia zwłok. Pchał je, jakby wiedział, co robi. Pomanewrował unoszącą się w powietrzu platformą i opuścił ją obok łóżka Raąuelli.— Jimmaku, co robisz? Starała się zebrać myśli.— Nazywaj mnie chłopcem doktorem!Silnymi rękami zsunął ją na nosze, a potem wepchnął ubranie, ręczniki i koc do schowka pod nimi.— Dokąd… mnie zabierasz?— Dżungla. Tutaj nikt się tobą nie zajmie. Pchał nosze dryfowe.Próbując z trudem unieść się na łokciach, Raąuella zobaczyła Ti-cię Cenvę stojącą w korytarzu i przyglądającą się tej scenie. Jimmak schylił głowę, jakby miał nadzieję, że dzięki temu jego wyniosła matka go nie zauważy. Raąuella starała się napotkać wzrok czarno odzianej Najwyższej Czarodziejki, która natychmiast zrobiła minę, jakby była zawiedziona. Może żałowała, że chłopak nie wywozi zwłok Raąuelli? Surowa, podobna do kruka kobieta nic nie powiedziała i pozwoliła im przejść.Kiedy ciemność spowiła Rossaka, Jimmak załadował ją do windy i zjechał z nią na dno dżungli. Nie zwracał uwagi na groźne odgłosy, cienie, grube powoje, lecz pchał ją w głąb gęstej, obcej dziczy.

Nigdy nie sądziłem, że znowu ujrzę Salusę, wspaniałe aule Ligi, strzeliste pomniki w Zimii. Niestety, nie są tak majestatyczne, jak je zapamiętałem.— Yorek Thurr, tajne dzienniki corrińskie Kiedy Thurr uciekł z Corrina, dotarcie do wrażliwego jądra Ligi Szlachetnych zajęło mu prawie dwa miesiące. W tym czasie zdołał ukraść inny statek na jednej ze spustoszonych przez epidemię planet na peryferiach Ligi. Ponieważ sam był uodporniony na zarazę, robiło mu się ciepło na sercu, kiedy widział, jak wyniszczona jest ludność oraz jak wiele miast i miasteczek podupadło podczas wielkiej śmierci. Jego umysł zdawał się nucić radosną pieśń i był tak jasny jak nigdy dotąd. Na mijanych przezeń planetach ludzka cywilizacja sprowadzona została do poziomu, na którym myślano już tylko o zdobyciu minimum środków niezbędnych do przeżycia. Po dwóch dziesięcioleciach, w czasie których handel niemal zamarł, garstka ocaleńców przypominała czarnowrony walczące o pozostałe jeszcze zapasy, domy i narzędzia. W niektórych układach nawiedzonych przez serię następujących po sobie nieszczęść zmarło z powodu zarazy lub jej następstw aż osiemdziesiąt procent ludności. Minie wiele pokoleń, zanim ludzkość podniesie się po tej katastrofie. „A to był mój pomysł” — rzekł w duchu.Po drodze zatrzymał się jeszcze na dwóch światach, zbierając wiadomości, kradnąc pieniądze, zmieniając życiorys i nazwisko. Był spragniony informacji o tym, jak wszystko się zmieniło od jego upozorowanej śmierci i pobytu na wygnaniu wśród myślących maszyn. Na czoło tych zmian wysuwał się fanatyzm religijny, który znacznie przybrał na sile, szczególnie zajadły w wydaniu wyznawców kultu Sereny, rozbijających jak idioci użyteczne urządzenia i sprzęt. Thurr nie mógł powstrzymać uśmiechu, kiedy przyglądał się ich dziełu marnotrawnego niszczenia. Był to skutek, którego się nie spodziewał, ale nie miał nic przeciwko temu. Ci ludzie sami wyrządzali sobie krzywdę. Miał nadzieję, że kiedy dotrze do Zimii, odkryje, iż inny z jego diabelskich pomysłów — żarłoczne mechaniczne piranie — również niewiarygodnie spustoszył populację. Wbrew temu, co sądził Erazm, Thurr nie rozkoszował się sianiem śmierci jako celem samym w sobie. Po prostu lubił mieć osiągnięci a… Zanim w końcu przybył na Salusę Secundusa, stopił się ze swoją nową tożsamością uchodźcy z Baluta, jednego ze światów zdziesiątkowanych przez zarazę. Salusa stał się centrum rozmieszczania uchodźców, ponownego zaludniania planet i wzmacniania linii rasowych na podstawie zasobów genów zebranych przed laty przez czarodziejki z Rossaka. Thurr uśmiechnął się do siebie. W pewnym sensie pomógł poprawić rodzaj ludzki.Dziwił się, że Liga Szlachetnych takim nakładem sił i z takim uporem stara się przywrócić wszystko do dawnego stanu, do tego, jak „zawsze było”, zamiast pogodzić się ze zmianami i iść naprzód. Gdy tylko Thurr odzyska należną mu władzę, zrobi z tym coś. Widząc, jak osłabiona i zdezorientowana jest Liga, spodziewał się, że osiągnięcie tego celu nie zajmie mu dużo czasu. Bez dżihadu, który nadawał im kierunek, ocalali ludzie dryfowali bez celu. Potrzebowali go.Przeszukiwał historyczne bazy danych, przeglądając nafaszerowane propagandą relacje z przebiegu dżihadu, i zirytował się, odkrywszy, że poświęcono mu zaledwie wzmiankę! Po tym wszystkim, co osiągnął, po tak ogromnej pracy, którą wykonał podczas swojej służby! Stworzył Policję Dżihadu, pomógł Wielkiemu Patriarsze Ginjo przekształcić jego urząd w instytucję najwyższej wagi. On sam powinien zostać Wielkim Patriarchą, ale jego największym błędem było to, że zaufał tej podstępnej, knującej intrygi Camie BoroGinjo. Uzyskawszy świadectwo odprawy biologicznej, stwierdzające, że nie jest nosicielem żadnej zarazy ani innej choroby zakaźnej, Thurr po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat postawił stopę w Zimii. Miasto bardzo się zmieniło. Na wszystkich wysokich budynkach wisiały transparenty z Sereną, Manionem Niewinnym i Iblisem Ginjo. Na każdym rogu i w każdym zaułku stała kaplica pełna pomarańczowych nagietków. Ku swojemu zdziwieniu i irytacji, Yorek Thurr dowiedział się, że Dżipol został rozwiązany. Wojna skończyła się przed prawie dwudziestoma laty, więc rygory bezpieczeństwa w Lidze uległy takiemu rozluźnieniu, że ogarniał go pusty śmiech. Po dokładnym zbadaniu otoczenia i opracowaniu planu Thurr łatwo ominął różne punkty kontrolne i wszedł do centrum.Wielkim Patriarchą był teraz Xander Boro-Ginjo, bratanek i następca Tambira. Urodził się dopiero rok po jego upozorowanej śmierci. Według zgodnych opinii, Xander był fajtłapowatym, wiecznie wahającym się figurantem, pulchną i miękką marionetką, którą musiał ktoś sterować.Thurr poczuł ogień w piersi. Teraz bardziej niż kiedykolwiek zasługiwał na to, by zostać Wielkim Patriarchą. Potrafił być bardzo przekonujący, miał więc nadzieję, że gładko dokona tej zamiany. We właściwym momencie ujawni swą prawdziwą tożsamość, a wcześniejsze zniknięcie i obecny cudowny powrót wytłumaczy, opowiadając zmyśloną historię o pojmaniu go i torturowaniu przez Omniusa. Potem zaś zażąda zwrotu tego, co mu się należy. Ludzie dostrzegą potrzebę posiadania wybitnego przywódcy i zrozumieją mądrość kryjącą się za tym, co im zaoferuje.Zbadał ukradkiem siedzibę administracyjną Wielkiego Patriarchy i ustalił rozkład jego dnia. Poznał plany ośrodków badawczych, budynków rządowych i kwatery głównej Armii Ludzkości oraz obowiązki biur politycznych. Oczywisty rozrost biurokracji pokazywał, że Liga popada już w stagnację i podąża złą drogą, która nie doprowadzi jej do żadnych

wielkich osiągnięć.Thurr dostał się tam w samą porę i wiedział, że potrafi uporządkować sprawy.Ułożenie planu przeniknięcia do biur Wielkiego Patriarchy nie zajęło mu dużo czasu. Zrzuciwszy szare odzienie uchodźcy z Baluta, zdobył mile widziany strój urzędnika Ligi, pozbył się ciała jego właściciela i ruszył przez korytarze i biura siedziby administracyjnej. Thurr wyobrażał sobie, że gdy tylko wyjawi Xandrowi Boro-Gin-jo, kim jest, zostanie powitany jak zaginiony i odnaleziony bohater. Na ulicach będą się odbywać parady, ludzie będą podziwiali historię jego pełnego przygód życia. Na samą myśl o tym ciemne oczy Thur-ra zalśniły. Bez zbędnej ostrożności wkroczył do pokoju, z którego był dobry dostęp do biura Wielkiego Patriarchy, wyszedł przez okno i po wąskim gzymsie dotarł do okna na tyłach gabinetu, który był jego celem. Poczekał, aż Xander zostanie sam, i wtedy wszedł do środka.Wypiął dumnie pierś i uśmiechnął się, czekając na powitanie. Roztargniony Wielki Patriarcha spojrzał na niego zza biurka z wyrazem konsternacji, zamiast strachu czy oburzenia. Na grubej szyi miał ozdobny łańcuch będący oznaką jego urzędu.— Kim pan jest i dlaczego pan tu przyszedł? — zapytał Boro-Gin- jo. Sprawdził zapiski w ciężkiej księdze na biurku. — Jest pan umó wiony?Cienkie wargi Thurra ułożyły się w uśmiech.— Jestem Yorek Thurr, dawny komendant Policji Dżihadu. Byłem prawą ręką i specjalnym doradcą pańskiego dziadka.Zabieg przedłużenia życia sprawił, że nadal wyglądał na niespełna czterdzieści lat, chociaż w ostatnich pięciu zaczął doświadczać dziwnych tików i drgań i zastanawiał się, czy Omnius przypadkiem go nie oszukał. Ten pulchny niezdara nigdy nie uwierzy, że Thurr ma naprawdę tyle lat, ile podaje.— To na pewno bardzo interesujące, ale za parę minut mam ważne spotkanie.— Wobec tego musi pan na nowo określić, co jest ważne, Xan-drze Boro-Ginjo. — Thurr podszedł groźnie bliżej. — Miałem zostać następcą Iblisa Ginjo, ale pańska babka przechwyciła łańcuch, insygnium tego urzędu, i zamiast mnie Wielkim Patriarchą został pana wuj Tambir. Stale odmawiano mi tego, co mi się słusznie należało. Odłożyłem roszczenia na wiele lat, ale nadszedł czas, bym poprowadził Ligę w kierunku, w którym musi pójść. Domagam się, by zrezygnował pan ze stanowiska i przekazał je mnie. Xander sprawiał wrażenie zakłopotanego. Od dogadzania sobie miał nalaną twarz i oczy o tępym spojrzeniu, świadczącym albo o zamiłowaniu do narkotyków czy alkoholu, albo o braku inteligencji. — Dlaczego miałbym to zrobić? — spytał. — I niech pan jeszcze raz powie, jak się pan nazywa. Jak się pan tu do…Otworzyły się drzwi i stanął w nich jego sekretarz.— Pańskie spotkanie jest… — Przerwał i spojrzał w osłupieniu na przybysza, który odwrócił się szybko i spiorunował go wzrokiem. Thurr żałował, że nie zabrał sztyletu. — Och, przepraszam! Nie wie działem, że ma pan gościa. Kto to jest?Xander podniósł się, naburmuszony.— Nie wiem, a ty nie powinieneś był go wpuścić. Powiedz straż nikom, żeby go usunęli.Thurr spojrzał na niego spode łba.— Popełniasz poważny błąd, Xandrze Boro-Ginjo — powiedział. Sekretarz krzyknął na strażników, a ci wbiegli i otoczyli Thurra.Spostrzegł z odrazą, że mają nad nim przewagę liczebną i że nie uda mu się postawić na swoim.— Biorąc pod uwagę wszystko, co zrobiłem dla Ligi, oczekiwałem lepszego przyjęcia — rzekł.Dudniło mu w głowie i przez chwilę nie bardzo wiedział, gdzie jest. Dlaczego ci ludzie nie potrafią przejrzeć na oczy? Wielki Patriarcha potrząsnął głową.— Ten człowiek ma urojenia i obawiam się, że może być agresyw ny. — Spojrzał z powrotem na Thurra. — Nikt nie wie, kim pan jest.Już samo to o mało nie wprawiło Yoreka Thurra w morderczy szał. Z trudem zapanował nad sobą, nie chcąc w taki bezsensowny sposób stracić życia. Kiedy strażnicy brutalnie go wywlekli, Boro-Ginjo i jego sekretarz zaczęli studiować porządek zbliżającego się spotkania. Tymczasem Thurr udawał, że idzie potulnie, gdy strażnicy wyprowadzili go z siedziby administracyjnej.Zirytowany własną głupotą, uświadomił sobie, że nazbyt długo żył pod kuratelą myślących maszyn. Był władcą absolutnym Wallacha IX i mógł stawiać żądania. Zapomniał, jak głupi i nieustępliwi mogą być hrethgirzy. Łajał się za swój błąd i przysiągł sobie, że nie popełni już podobnego. Plan… potrzebował lepszego planu. Strażnicy byli nieudolni, nienawykli do obchodzenia się z takimi wyrafinowanymi, dobrze wyszkolonymi zabójcami jak Yorek Thurr. Postanowił jednak, że ich nie zamorduje, gdyż przyciągnęłoby to większą uwagę, niż sobie życzył. Musiał opracować plany i nie chciał zaprzątać sobie w tym czasie głowy uciekaniem przed obławą. Przy najbliższej sposobności, wykorzystując nieuwagę nieudolnych strażników, Thurr wymknął im się i pobiegł ulicami Zimii. Krzyczeli i ścigali go, ale łatwo ich zgubił. Chociaż wezwali posiłki i przez kilka godzin nie przerywali poszukiwań, były komendant Dżipolu szybko znalazł kryjówkę i skoncentrował się na opracowaniu skuteczniejszego podejścia.Było tylko kwestią czasu i starannego planowania, kiedy Thurr dostanie wszystko, na co zasłużył. Wyobrażałem sobie, jak by to było być Omniusem. Jakie dalekosiężne decyzje mógłbym podejmować na jego miejscu?— Dialogi Erazma Niezależny robot stał w jednym z rozszerzonych pomieszczeń wystawienniczych w Wieży Centralnej, czekając na audiencję. Chociaż wszechumysł mógł z nim rozmawiać wszędzie, Omniusowi najwyraźniej szczególnie zależało na tym, by Erazm zobaczył jego nową galerię. Wszystkie te dziwaczne obrazy elektroniczne, rzeźby i geometryczne formy jubilerskie były strasznie wtórne i pozbawione inwencji. Omnius,

zdawało się, myślał, że dzięki samej liczbie dzieł staje się coraz bardziej utalentowanym artystą. Sytuacja jeszcze się pogorszyła, kiedy trzy prawie identyczne, ale osobne wcielenia wszechumysłu zaczęły „współpracować”.Działając wspólnie, trzy Omniusy stworzyły połączenie gryzących się jaskrawych kolorów i wybranych losowo poszarpanych kształtów, stylizowane przedstawienia urządzeń mechanicznych, których pokazowi towarzyszyła dysonansowa muzyka syntetyczna.Wyszedłszy jak najszybciej z tej wystawy, robot wziął z przymocowanej do ściany tacy czarną kostkę naprowadzającą. Kostka zaświeciła się, zweryfikowała jego tożsamość, po czym pokazała, w jakim kierunku ma iść. Żadna droga w Wieży Centralnej nie była nigdy taka sama jak poprzednie, gdyż elastometalowy budynek stale się zmieniał, w miarę jak Omnius dawał upust swoim twórczym podnietom.Idąc za czerwonymi strzałkami na powierzchni kostki, Erazm wkroczył do dużej sali i pojechał podłogą podnośnikową, która wzniosła się spiralnie na siedemdziesiąte piętro. Niezależnego robota znużyły niekończące się i niepotrzebne wariacje.Na najwyższym poziomie wieży zastał trzy wcielenia Omniusa w trakcie pozbawionej emocji, ale pełnej zaangażowania i skupienia dyskusji. W ludzkiej psychologii ten stan można by opisać jako rozszczepienie osobowości. Główny Omnius próbował zachować dominację, natomiast jego kopie, przywiezione na Corrina przez Yoreka Thurra i Seurata, miały inne punkty widzenia. Trójka wszechumy-słów usiłowała współpracować jako jeden elektroniczny zespół, ale różnice między nimi stały się już zbyt poważne. Chociaż łatwo mogły się połączyć i zlać w jedno, pozostawały oddzielone, rozmawiając ze sobą tylko przez czarne dziury megafonowe w ścianach elastometa-lowego pomieszczenia.— Jestem w wyznaczonym czasie — powiedział Erazm, starając się zwrócić na siebie uwagę. — Omnius zażyczył sobie mojej obecności.„Jeden z was sobie tego zażyczył” — pomyślał robot.Nieskoordynowane wszechumysły w ogóle nie zwracały na niego uwagi, nawet gdy powtórzył swoje słowa. Wcześniej, dla zabawy, Erazm stworzył dla dwóch pozostałych wszechumysłów przydomki, podobnie jak „Mentat” dla Gilbertusa czy „męczennik”, którego szyderczo używał główny Omnius w odniesieniu do niezależnego robota po jego rzekomym zmartwychwstaniu. Żelową kulę dostarczoną przez Seurata nazwał „SeurOmem”, a tę, którą przywiózł Thurr z Walla-cha IX, „ThurrOmem”. Tylko słuchając ich, niezależny robot potrafił je odróżnić po subtelnych odcieniach tonu i postawy oraz po informacjach, których używały na poparcie swoich argumentów.Omniusy martwiły się tym, że są uwięzione na Corrinie, ale nie potrafiły się zgodzić w sprawie tego, co mają zrobić. Nieudany manewr ofensywny, który wykonał nakłoniony do tego podstępnie przez Yoreka Thurra ThurrOm, doprowadził do zniszczenia ponad czterystu dużych statków robotów, nie wyrządzając większych szkód jednostkom hrethgirów. W sumie, chociaż sam Thurr uciekł, atak ten nic nie dał Omniusowi, za to sprawił, że ludzie stali się czujniejsi.Przysłuchując się ich beznamiętnej, ale szybko prowadzonej debacie, Erazm zauważył, że niektóre ich postulaty są nielogiczne i dowodzą całkowitego braku zrozumienia ludzkich reakcji i priorytetów. Najwyraźniej nawet główny Omnius nie sięgnął do zasobów wiedzy i opinii dostępnych w wyodrębnionej kopii osobowości Erazma. Każde z trzech wcieleń wszechumysłu doszło do skrajnych wniosków i stało się mniej elastyczne. Robot chciałby je poprawić, ale zróżnicowane wszechumysły w ogóle by go nie posłuchały. W pewnych sprawach jednak się zgadzały. Miały świadomość, że niemądrze byłoby trzymać jedyne pozostałe kopie wszechumysłu na Corrinie. Główny Omnius proponował elektroniczną ucieczkę, prze-transmitowanie znormalizowanej kopii obszernego komputerowego umysłu w przestrzeń, wysłanie strumienia danych w poszukiwaniu odpowiedniego celu. ThurrOm wykazywał, że nie ma żadnych znanych odbiorców takiego pakietu danych i że wraz ze wzrostem odległości sygnał ten coraz bardziej by się rozpraszał, a w końcu całkowicie by zanikł. Jego zdaniem byłby to niepotrzebny wydatek energii i wysiłku.Omnius Seurata nalegał na bardziej konkretne rozwiązanie. Chciał skolonizować dwadzieścia lub więcej Niezrzeszonych Planet. Kiedy tylko myślące maszyny utworzyłyby nowe, wysunięte placówki, wskrzeszone Omniusy mogłyby ruszyć na następne planety, odtwarzając w ten sposób imperium Zsynchronizowanych Światów. Naiwnie zakładał, że uda im się znaleźć jakiś sposób przeniknięcia przez zabójczą sieć smażącą, ale nie wyjaśnił, jak można by tego dokonać.ThurrOm, jakby pierwsza podjęta niezależnie ofensywa zaostrzyła jego apetyt, opowiadał się za wysłaniem całej floty maszyn przeciw pilnującym Corrina statkom ludzi. Chciał się pogodzić z ogromnymi stratami w nadziei, że jakaś część jednostek bojowych maszyn przetrwa. Gdyby jednak tak się nie stało, fanatyczni hrethgirzy mogliby zbombardować planetę głowicami pulsacyjno-jądrowymi i zniszczyć resztki komputerowego wszechumysłu. ThurrOm przyznał, że mógłby to być problem.Wszystkie te plany miały znikome szanse powodzenia. Erazm słuchał, zaintrygowany tym, ile kłopotów miał główny Omnius podczas tej groteskowej sprzeczki z teoretycznie podlegającymi mu wcieleniami. Miesiąc po miesiącu statki robotów kontynuowały regularne ataki, rzucając się na sieć smażącą oraz barykady Ligi i w konsekwencji ponosząc znaczne straty. W ciągu z górą dziewiętnastu lat Omnius pokrył całego Corrina kopalniami odkrywkowymi, wydobywając metale i inne surowce, a następnie

ponownie je przetwarzając. Planeta została już prawie do cna wyeksploatowana. Niektóre rzadkie pierwiastki i cząsteczki niezbędne do wytwarzania wyrafinowanych mózgów żelowych trudno było uzyskać. Produkcja statków wojennych w celu uzupełnienia strat spadła. Erazm prognozował, że ich twierdza stanie się niedługo bezbronna wskutek ciągłego ubytku sił. Musiał znaleźć rozwiązanie — przynajmniej dla siebie i Gilbertu-sa — zanim do tego dojdzie.Już od lat rozważał wiele sposobów ucieczki. Z dala od Corrina on i Gilbertus mogliby się poświęcić zajęciom umysłowym, których nie przerywałby coraz bardziej dziwaczejący wszechumysł.Niezależny robot zostawił wychowanka w willi, gdzie Albans, z klonem Sereny Butler u boku, kontynuował próby rozwiązania trudnej zagadki. Ten muskularny i wyćwiczony człowiek podążał krętymi ścieżkami swojego mózgu, ekstrapolując zmienne pięćdziesiątego stopnia i ich następstwa. Już od lat był w stanie zapamiętać każdy szczegół swoich codziennych doświadczeń, a wszystko to było uporządkowane w jego mózgu i w każdej chwili dostępne.Aby zwrócić uwagę wszechumysłów, które z uporem go ignorowały, Erazm zaczął bębnić metalową pięścią w ścianę, odtwarzając zachowanie, które zaobserwował u Gilbertusa, kiedy ten był jeszcze niesfornym chłopcem.— Jestem tutaj — powiedział. — Co chciałeś ze mną przedysku tować?Robot chwilę zastanawiał się, czy nie rzucić kostką naprowadzającą o podłogę, ale tylko ścisnął ją mocniej w elastometalowej dłoni. Była to udawana złość, lecz wydawało się, że to dobra okazja do zbadania podobnych do ludzkich emocji, których się nauczył.— Przestań się niecierpliwić, Erazmie — rozkazały zgodnym chó rem trzy głosy. — Zachowujesz się jak hrethgir.Robot pomyślał o wielu wspaniałych ripostach, ale postanowił ich nie wygłaszać. Zamiast tego położył nieaktywną kostkę naprowadzającą na podłodze. Elastometalowa powierzchnia połknęła ją, po czym wygładziła się jak lustro wody po wrzuceniu do niej kamienia.Omniusy podjęły debatę. Nagle do pomieszczenia wjechał Rekur Van, pchany przez uzbrojonego robota strażniczego, który też trzymał kostkę naprowadzającą. — Czas na moją audiencję — rzekł pozbawiony kończyn człowiek, podnosząc głos podczas nasilającej się sprzeczki.— Ja mam pierwszeństwo, Kadłubku — rzekł Erazm bez urazy, wzmacniając swoje słowa do odpowiedniego poziomu.W tle rozbrzmiewały nadal pozbawione emocji głosy trzech wszech-umysłów, ale przekazywane przez nie zsyntetyzowane sygnały były coraz głośniejsze, odbijając się od ścian z taką siłą, że podłoga zaczęła się trząść i grzechotać. Trzy Omniusy oskarżały się nawzajem o nieskuteczność i zawodność, zrzucając na siebie winę. Debata stawała się coraz szybsza, a Erazm i Rekur Van przysłuchiwali się jej z rosnącym zaciekawieniem i niepokojem. W końcu stało się jasne, że główny Omnius doszedł do przekonania, iż jest jedynym prawdziwym Bogiem Wszechświata. Na podstawie dostarczonych mu przez Erazma analiz i projekcji stwierdził, że pasuje do definicji. Miał największą wiedzę i moc.— Oświadczam, że wy dwaj jesteście fałszywymi bogami! — zagrzmiał nagle.— Ja nie jestem fałszywym bogiem — zaprotestował SeurOm.— Ani ja — dodał ThurrOm.„Cóż za dziwna trójca” — pomyślał Erazm.Wydawało się, że jest ironią losu, iż Omnius, który tak surowo krytykował zabarwione emocjonalnie religie ludzi, stworzył teraz własny system wierzeń religijnych, na którego wierzchołku znajdowała się myśląca maszyna.Bez jakiegokolwiek ostrzeżenia sprzeczka trójki wszechumysłów osiągnęła punkt krytyczny. Pomieszczenie wypełniła burza wielobarwnych elektronicznych błysków, strzelających od ściany do ściany i z podłogi do sufitu. Erazmowi udało się sprawnie zejść im z drogi i wycofać na podjazd windy, skąd przyglądał się rozświetlonej sali.Jaskrawe żółte światło zdarło pancerz z robota strażniczego, który przywiózł Rekura Vana, i pozbawiony kończyn Tlulaxanin wrzasnął, kiedy ostre odłamki metalu wbiły mu się w ciało. Wózek z nim i układami podtrzymywania życia przewrócił się na dymiącego robota. Erazm przypomniał sobie z wielkim rozczarowaniem, że Rekur Van pracował nad projektem zmiennokształtnej maszyny biologicznej. Był taki zdolny. W pomieszczeniu zaległa nagle cisza. Po chwili przemówił jeden z wszechumysłów.— Teraz jest nas tylko dwóch do rządzenia — rzekł złowieszczo.— I tak powinno być — stwierdził drugi. — Żaden z nas nie jest fałszywym bogiem. A zatem główny Omnius został unicestwiony w tej elektronicznej bitwie. Podstawowy wszechumysł, który Erazm znał od tak dawna, już nie istniał. Ściany zaczęły drżeć i falować i niezależny robot obawiał się, że cała Wieża Centralna — z nim w środku — może się przewrócić albo zmienić kształt. Ku jego zdziwieniu, Rekur Van jęknął i zaczął się bezradnie wiercić. Pospieszywszy mu z pomocą — wyłącznie po to, by zachować wartościowe zasoby — Erazm chwycił Tlulaxanina i jego wózek w metalowe ramiona i wyszedł ze zwijającej się konwulsyjnie wieży. Ledwie znaleźli się na bezpiecznym placu, budowla za nimi radykalnie zmieniła kształt, podporządkowawszy się połączonej woli dwóch nowych władców. Stała się wyższa i bardziej strzelista. — To zupełnie niespodziewane i całkiem interesujące — rzekł Erazm. — Wygląda na to, że wszechumysł zwariował.Bezradny Tlulaxanin obrócił poparzoną twarz, by spojrzeć na dziwaczne konwulsje głównej budowli Omniusa.— Lepiej by się nam wiodło, gdybyśmy zaryzykowali współpracę z hrethgirami — powiedział. Ciało nie może się wyzwolić spod praw, które rządzą materią, ale umysł nie jest nimi skrępowany. Myśl wykracza

poza granice fizyki mózgu.— Geneza Gildii Kosmicznej (publikacja Ligi) Chociaż Adrien Venport postanowił nie rozbijać komory, w której tkwiła w oparach gazu przyprawowego jego matka, chodził przed nią niespokojnie w tę i z powrotem. Nie mogli mu pomóc bracia ani siostry, rozrzuceni po całym terytorium Ligi przedstawiciele VenKee Enterprises. Zresztą wątpił, by byli w stanie zrozumieć jego rozterki. Siedząc w zamglonej komorze, Norma wyczuwała wahanie i niepokój syna. Zmartwienia odwracały jego uwagę od ważnych spraw firmy. Adrien doskonale wiedział, że jeśli jego dziwnej, niesamowitej matce uda się naprawdę poprowadzić bezpiecznie zaginacze przestrzeni, to VenKee Enterprises będzie w przyszłości sprawować kontrolę nad całym handlem międzygwiezdnym. Ale i jej zależało na tym, by firma była silna, gdyż potrzebowała jej infrastruktury do następnego wielkiego kroku.Musi rozwiać jego nierozsądne obawy. Skończywszy pracę, Norma wiedziała, że nadszedł czas na zmiany. Trzeba było udzielić Adrienowi wystarczających odpowiedzi, by upewnić go, że postępuje właściwie, a nawet wprawić w radosny nastrój.Zmusiwszy swój umysł do powrotu do rzeczywistego świata, koncentrując się na swoim ciele i jego bezpośrednim otoczeniu, Norma wezwała syna. Powoli i skrupulatnie starając się wypowiadać słowa nieposłusznymi ustami, rysując litery na pokrytych przyprawą plażowych ścianach, przekonała Adriena, że chce, by wszedł do komory, pod warunkiem że założy klarplazową maskę tlenową i osłonę na oczy. Syn tego nie kwestionował. Wybiegł z budynku laboratorium, wydając krzykiem polecenia. Wrócił niespełna pół godziny później, w pełnym stroju środowiskowym. Najwidoczniej nie chciał wystawiać skóry na działanie stężonego gazu przyprawowego. Norma pomyślała, że prawdopodobnie mądrze zrobił. Używając mocy czarodziejki, z której rzadko korzystała, wydała w myśli polecenie. Otworzyła się część ściany jej komory, a wewnątrz powstał wir, który zatrzymał większość gazu. Choć wyraźnie był przestraszony, Adrien podniósł głowę i wszedł. Otwór szybko zamknął się za nim, a Norma wciągnęła kilka głębokich haustów gazu przyprawowego, przyglądając się, jak syn idzie ku niej przez mroczne opary.— Och, Adrienie, jakiż widziałam wszechświat! — krzyknęła. — I ty le jeszcze jest tam do zbadania!Cieszył się, że znowu może być blisko niej. — Powinniśmy zainstalować tutaj głośnik i mikrofon, matko. To było nie do wytrzymania… tyle pytań, a nie mogliśmy się skontak tować.Klęknął na podłodze komory obok jej na poły rozpuszczonej poduszki.— Głośnik i mikrofon są do przyjęcia — odparła. — Ale dopóki się rozumiemy, Adrienie, dopóki mamy do siebie zaufanie i wierzymy sobie, możesz tu wchodzić, ilekroć powiem, że jest to bezpieczne.— A kiedy wejście do tej komory nie byłoby bezpieczne? — zapytał zdumiony.— Gdy korzystam z mojej zdolności przewidywania przyszłości, by wytyczyć bezpieczną drogę przez zagiętą przestrzeń — odparła. — Czyżbyś zapomniał, jaki jest cel tego projektu? Kiedy szczegółowo wyjaśniała mu, jak nasycenie melanżem wszystkich komórek jej ciała spotęgowało zdolność przewidywania przyszłych wydarzeń i unikania niebezpiecznych dróg, we własnych uszach jej głos brzmiał dziwnie, niesamowicie.— Rozpracowałam wszystkie szczegóły — oznajmiła.Widziała przez klarplazową maskę jego nadal ściągniętą niepokojem patrycjuszowską twarz.— Rozumiem, matko — odparł — ale muszę mieć pewność, że nic ci nie grozi. Pozwól się zbadać personelowi medycznemu, który stwierdzi, czy jesteś zdrowa. Wyglądasz na wycieńczoną.— Czuję się lepiej niż kiedykolwiek — powiedziała z nieobecnym uśmiechem na swej szerokiej, kościstej twarzy. — I jestem zdrowa. — Jej ciało skurczyło się tak, iż wydawało się ledwie zdolne do podtrzyma nia niesamowicie wielkiej głowy. Jej skóra była pomarszczona, a koń czyny cienkie jak gałązki. — Zmieniam się w coś… i ku czemuś.Ujęła jego dużo większe od swoich dłonie i uścisnęła je z miłością.— Załaduj tę komorę na jakiś statek zaginający przestrzeń, bym mogła zademonstrować moje nowe zdolności nawigacyjne — powiedziała, patrząc błękitnymi od przyprawy oczami. — Potrafię go pilotować.— Jesteś pewna, że to bezpieczne?— Adrienie, życie jest pełne niebezpieczeństw, kruche jak pączek kwiatu podczas burzy, ale tak jak ten pączek, niewiarygodnie piękne. Odzwierciedla się w nim zamiar Boga wobec wszechświata. Czy zaginanie przestrzeni jest bezpieczne? W porównaniu z czym? Biorąc pod uwagę szanse przeżycia, jest prawdopodobnie bezpieczniejsze niż poród dla kobiety, ale… Owszem, bardziej ryzykowne niż ukrywanie się i niewyściubianie nosa na zewnątrz.— Naprawdę potrzebny jest nam przełom — przyznał, znowu podchodząc do tego jak biznesmen. A potem w oparach kłębiącego się gazu przyprawowego skrzyżował ramiona na piersi i rzekł nieznoszącym sprzeciwu tonem: — Ale skoro jest to tak bezpieczne, jak powiadasz, muszę polecieć z tobą, by pokazać, że wierzę w twoje zdolności.Skinęła powoli głową kołyszącą się na patykowatej szyi.— Jesteś równie twardym negocjatorem jak twój ojciec — powie działa. — A więc dobrze. Pokażę ci wszechświat.Pod surowym, choć sprawowanym z daleka nadzorem Normy i bacznym okiem sprawdzającego każdy szczegół Adriena zakończono przygotowania do ich pierwszej wyprawy przez zagiętą przestrzeń. Dla Normy miała to być podróż inna od dotychczasowych — ekscytująca i konkretna, nie teoretyczna.Setki pracowników kolharskich stoczni zadbały o to, by średniej wielkości statek towarowy i wypełniona gazem przyprawowym komora dokładnie spełniały wydane przez nią zalecenia.

Odkąd zainstalowano w komorze mikrofon i głośnik, Adrien mógł się bezpośrednio porozumiewać z matką, chociaż często trudno mu było zwrócić na siebie jej uwagę czy uzyskać informacje w możliwej do wykorzystania formie.Kiedy wszystko było gotowe do tej opartej na przewidywaniu podróży, na pokład statku „weszły” dwie osoby: Norma w swojej komorze i Adrien, który usadowił się obok niej w kapsule ratunkowej. Wiedział, że tym jednym lotem ryzykuje całą przyszłość VenKee Enterprises, ponieważ żadne z rodzeństwa nie było w stanie poprowadzić choćby części interesów firmy.Ale Adrien ufał matce. Widzieli się przez plażowe ściany kapsuł i rozmawiali przez bezpośrednią komlinię. Silniki Holtzmana zagną przestrzeń i przeniosą ich z Kolhara w zupełnie inne miejsce. Wybierze je Norma.Przed wejściem na pokład zwiększyła do maksimum stężenie gazu w komorze i pogrążyła się w transie, w którym wszechświat otworzył się przed nią niczym pąk wspaniałej róży. Ilekroć spozierała w przestrzeń, ta jawiła się jej piękniejsza niż poprzednio. A kiedy nadarzy się okazja, zrobi skok, prowadząc statek kursem, który już przewidziała.Skoncentrowała się na przyszłości i zobaczyła wirujące barwy kosmosu, a na ich tle swój nieskończenie mały statek. Była to kosmiczna zagadka, ale taka, którą rozumiała. Przestrzeń owinie się wokół nich w miłosnym uścisku, jak ramię matki czule ściskającej dziecko. Czuła wewnątrz potężne, bezgłośne pulsowanie i nawet nie obracając się do niego, widziała Adriena pełnego życia w kapsule ratunkowej.Kiedy silniki Holtzmana zagięły przestrzeń, naginając jedną współrzędną do drugiej, statek prześliznął się przez warstwy odległości dzielącej go od celu podróży. Adrien się trząsł, zarówno pod wpływem wibracji jednostki, jak i ze strachu, jakby jego ciało i umysł mogły się w każdej chwili rozdzielić, ale nie żałował, że zdecydował się to przeżyć.A potem znaleźli się po drugiej stronie, u celu podróży. Zobaczyła Adriena w jednym wymiarze, po chwili zaś w drugim. W jednym momencie wszechświat stal się bardzo maty.— Udało się nam, matko! Spójrz na dół! — Adrien patrzył zdumiony przez okno. Rozpoznał suchą planetę o popękanej powierzchni. Widziana z orbity wyglądała jak złota misa. — Arrakis? Byłem tu wiele razy.— Pomyślałam, że w mojej pierwszej prekognitywnej podróży win-nam się udać do źródła melanżu — powiedziała Norma.Arrakis przyzywała ją jako miejsce, w którym ogniskowały się wszystkie doznania prekognitywne, miejsce, w którym mogła znaleźć podstawę do tworzenia tego, co ma nadejść — dla niej, dla Adriena i dla całej ludzkości.— To oszałamiające — rzekł. — Mając zapewniony bezpośredni i natychmiastowy dostęp do źródła przyprawy, VenKee może wypracować jeszcze większe zyski.— Nie wszystkie zyski są finansowe — odparła. — Arrakis jest jak przyprawa, która się na niej znajduje: niewiarygodnie złożona i niezmiernie cenna.Norma wiedziała, że przyprawę i nawigację łączy nierozerwalny związek. Trzeba będzie zapewnić stałe dostawy melanżu. Być może VenKee Enterprises będzie musiało utrzymywać tu własne siły zbrojne, by bronić przyprawowych piasków. Arrakis nie była planetą, na której mogłoby rządzić prawo. Była nieujarzmionym światem, na którym mogli przetrwać jedynie najsilniejsi.Ze swej wypełnionej gazem przyprawowym komory nawigacyjnej Norma kierowała transportowcem VenKee Enterprises, który — już przy użyciu konwencjonalnych silników — zszedł nad jałową planetę. Na tle morza wydm zaginacz przestrzeni wyglądał jak muszka. Norma przyglądała się ogromnym czerwiom, chmurom pyłu i straszliwym kurzawom Coriolisa. Jej umysł otworzył się jednocześnie na przeszłość i na przyszłość i zobaczyła grupy ludzi przemieszczające się w pustynnym krajobrazie; niektórzy wędrowali pieszo, inni jechali na czerwiach.— Gdyby udało się nam znaleźć inne źródło przyprawy, żebyśmy nie byli tak zależni od tego jednego świata, na którym już i tak jest zbyt wielu jej poszukiwaczy — rozmarzył się Adrien. — Od czasu zarazy wszyscy wiedzą o tkwiących tu bogactwach. Na Arrakis roi się od poszukiwaczy, a nawet od łowców niewolników.— Melanż jest sercem wszechświata — stwierdziła Norma. — Serce jest tylko jedno. — Utrzymując statek nad rozległą pustynią, zajrzała w przyszłość. Adrien nie miał nawet pojęcia, jak potężną organizację pomoże stworzyć. — Historia zapamięta, że te świetne statki stworzył twój ojciec — powiedziała. — Aureliusz Venport zostanie zapamięta ny jako wynalazca wizjoner, wielki patriota i rzecznik sprawy ludz kości. Z czasem, kiedy odejdą wszyscy, którzy brali w tym udział, co raz trudniej będzie oddzielić fakty od mitów. Myśl o tym napełnia mnie szczęściem. To mój ostatni podarunek dla człowieka, którego kocham. Chcę, żebyś to zrozumiał jako szef VenKee Enterprises, fir my, która przerodzi się w coś znacznie większego.Skinął głową.— Robisz to z miłości — rzekł — i z wdzięczności za to, że ojciec był jedynym człowiekiem, który w ciebie wierzył. Rozumiem to, matko.Po, jak się zdawało, długim pobycie nad surową Arrakis Norma Cenva skierowała statek z powrotem na Kolhara. Życie na Arrakis znaczy mniej niż ziarnko piasku na otwartym blechu.— Legenda o Selimie, Ujeidiaczu Czerwi Ci, którzy ocaleli w napadniętej zensunnickiej siczy, udali się z Izmaelem i El’hiimem do głównej osady położonej wśród odległych skał. El’hiim zaproponował, by zabrać ciężej rannych do pobliskiego miasteczka VenKee, gdzie mogliby otrzymać pomoc medyczną. Izmael nie chciał o tym słyszeć.— Jak możesz to choćby sugerować? Ci ludzie ledwie uszli przed łowcami niewolników. Chciałbyś ich rzucić w paszcze tych, którzy stworzyli zapotrzebowanie na niewolników?— Nie

wszyscy tam są łowcami niewolników, Izmaelu. Staram się uratować życie tych ludzi.— Współpraca z obcoświatowcami jest jak zabawa z na poły oswojoną bestią. Twoje pojednawcze postępowanie kosztowało już tych ludzi życie ich ukochanych. Nie próbuj wycisnąć z nich więcej krwi. Sami się nimi zajmiemy, za pomocą tych środków, które mamy.Kiedy grupa uciekinierów dotarła do skalnej siczy, wieść o tym, co się stało, rozprzestrzeniła się jak ogień. Izmael, ze swoją silną osobowością i nieustępliwymi żądaniami, występował jako przywódca tych ludzi.Pozwoliwszy starcowi robić, co uważał za stosowne, El’hiim, faktyczny naczelnik, powiedział:— Rozumiem obcoświatowców lepiej niż ty, Izmaelu. Wyślę wia domość do miast VenKee, wystosuję oficjalne protesty do Arrakis. Nie może im to ujść płazem.Izmael poczuł się, jakby złość coś w nim przełamała.— Wyśmieją cię — rzekł. — Łowcy niewolników zawsze żerowali na zensunnitach, a ty wszedłeś prosto w zastawione przez nich sidła. Kiedy pasierb wyruszył pospiesznie do zatłoczonych miast, Izmael zwołał zdrowych członków plemienia do dużej sali zebrań. Chamal, jako jedyna starsza w siczy, reprezentowała kobiety, które były tak samo spragnione krwi jak mężczyźni. Wielu wzburzonych młodych mężczyzn, którzy szanowali stare legendy o Selimie Ujeżdżaczu Czerwi, domagało się zgładzenia zbrodniarzy.Rozsierdzeni i zawstydzeni, pamiętając, ile razy lekceważyli ostrzeżenia Izmaela, najsilniejsi spośród nich zaproponowali, że zbiorą broń i utworzą grupę kanly, która odnajdzie łowców niewolników i wywrze krwawą zemstę.— El’hiim powiedział mi, że wie, gdzie oni są — rzekł Izmael. — Może nas tam poprowadzić.Kiedy El’hiim wrócił z mglistymi obietnicami sił bezpieczeństwa w Arrakis, że wprowadzą bardziej rygorystycznie przepisy zabraniające uprowadzania ludzi, czekała już na niego uzbrojona i żądna krwi grupa kanly. Widząc ich miny i zdając sobie sprawę, co myślą, jako ich naib nie miał wyboru i przyłączył się do nich.Chociaż Izmael był dużo starszy niż którykolwiek z wojowników, towarzyszył mścicielom. Mimo odrazy i smutku z powodu tego, co spotkało wielu jego przyjaciół, a nawet wnuki, dzieci Chamal, czuł się pełen energii, jakby zażył potężną dawkę przyprawy. Mógł wymierzyć cios tym, którzy splugawili świat zwany przez niego domem.— Może będzie to moja ostatnia walka — powiedział. — Może zgi nę. Jeśli tak ma być, nie mogę narzekać.Przemierzyli pustynię, poruszając się szybko i cicho. Sunąc niczym cienie przez skąpane w blasku słońca skały, późnym popołudniem następnego dnia członkowie grupy kanly dostrzegli obóz łowców niewolników. Ludzie pustyni przypadli do ziemi za osłoną głazów, by zaplanować atak.Jeden z wojowników zaproponował, by wśliznąć się nocą do obozu i skraść wodę i zapasy. 4
— To byłaby wspaniała zemsta! — powiedział. — Albo moglibyśmy przeciąć przewody paliwowe w ich zanbarskich ślizgaczach i zostawić tych nikczemników na pustyni, gdzie powoli umarliby z pragnienia. — I zostali pokarmem Szej-huluda.Ale Izmael nie miał cierpliwości do takiej długiej, powolnej zemsty. — Dawno temu mój przyjaciel Aliid powiedział: „Nic nie daje więk szej satysfakcji niż krew wroga na palcach”. Zamierzam sam zabić te diabły. Dlaczego mamy pozwolić, by tę przyjemność miała Arrakis? Kiedy zapadła ciemność i pierwszy księżyc zniknął za horyzontem, członkowie grupy kanly ruszyli naprzód jak pustynne skorpiony. Ich kolcami jadowymi były kryształowe ostrza. Łowcy niewolników — Izmael naliczył ich tuzin — uruchomili prądnice, które zalały jaskrawym światłem teren wokół obozu, nie dla ochrony, lecz dla wygody. Nie zadali sobie nawet trudu wystawienia straży.Zensunniccy mściciele otoczyli obóz i zaczęli chyłkiem podchodzić. Chociaż łowcy niewolników mieli nowocześniejszą broń, grupa kanly była od nich prawie dwa razy liczniejsza. Będzie to satysfakcjonująca rzeź.Izmael nie chciał, by użyli pistoletów maula, bo były zbyt nieporęczne i bezosobowe, lecz El’hiim zaproponował, by wykorzystali je do rozbicia reflektorów. Na to Izmael się zgodził. Kiedy grupa zajęła pozycje, dał sygnał i powietrze przeszył grad wyjących pocisków, roztrzaskując lumisfery i pogrążając obóz w ciemnościach.Pustynni komandosi uderzyli jak wilki, ze wszystkich stron. Kompletnie zaskoczeni obcoświatowcy gramolili się spod kocy. Niektórzy chwycili broń i otworzyli ogień, ale nie widzieli atakujących.Zensunnici sunęli pochyleni, wykorzystując każdą nadarzającą się osłonę. Ich duch był zbyt długo więziony, dali więc teraz upust emocjom, sprawiając łowcom niewolników krwawą łaźnię. Rzucali się na swoje ofiary, zadając pchnięcia i tnąc zębami czerwi w akcie zemsty.Izmael szedł wielkimi krokami przez obóz, szukając wrogów, by ich ukarać. Chwycił drobnego mężczyznę, który szukał schronienia wśród bel odblaskowej tkaniny. Tchórz nie próbował bronić towarzyszy ani walczyć o własne życie.Izmael podniósł wijącego się obcoświatowca. Kiedy jego wzrok przystosował się do światła gwiazd i łuny szerzącego się pożaru, zo-rientował się po charakterystycznej lisiej twarzy i blisko osadzonych oczach, że jest to Tlulaxanin. Poznał go. Był to Wariff, nieprzygotowany na trudy życia na pustyni poszukiwacz przyprawy, któremu przed dwudziestoma laty Izmael uratował życie.Tlulaxanin spojrzał na niego i zawołał doń po imieniu, pamiętając go, mimo iż od tamtej pory minęło

tyle czasu. Izmael wyciągnął swój zakrzywiony ostry sztylet z zęba czerwia.— Uratowałem ci życie, a ty odpłacasz mi za to, najeżdżając moich ludzi i uprowadzając ich jako niewolników? Przeklinam ciebie i całą twoją podłą rasę.Walka i krzyki wokół nich osiągnęły gorączkowe apogeum. Wariff miotał się, wymachując małymi rękami jak ptak skrzydłami.— Proszę, nie zabijaj mnie — piszczał. — Przepraszam. Nie chciałem…— Odbieram to, co dałem ci dawno temu. — Izmael przeciągnął ostrym sztyletem po chudym gardle łowcy niewolników, otwierając żyłę szyjną. Odchylił głowę Wariffa do tyłu, by krew chlusnęła w mrok nocy. — To jest sprawiedliwość Fremenów. Twoją wodę oddaję pustyni. Krew pozostałych zabiorę dla naszego plemienia.Cisnął ze wstrętem zwłoki między porozrzucane rzeczy łowców niewolników. Zdał sobie sprawę, że w takich okolicznościach jego pełen gniewu przyjaciel Aliid mógł mieć rację. Na Poritrinie, kiedy obaj byli młodymi ludźmi, Izmael zawsze upierał się, by znaleźli pokojowe rozwiązanie. Teraz w końcu podzielił punkt widzenia Aliida. Czasami nie było niczego rozkoszniejszego od zemsty.— Przestańcie! — Nad wrzawę wzbił się głos El’hiima. — Musimy wziąć resztę żywcem i odstawić do Arrakis, gdzie staną przed sądem. Musimy mieć dowody ich zbrodni.Niektórzy zensunnici zatrzymali się, zdezorientowani. Inni kontynuowali walkę, jakby nie usłyszeli swojego naiba. Izmael chwycił pasierba za szatę na piersi. — Oddałbyś ich obcoświatowcom, El’hiimie?! — krzyknął. — Po tym, co nam zrobili?! — Popełnili zbrodnię. Niech zostaną ukarani według swojego prawa. — Wśród nich niewolnictwo nie jest nawet przestępstwem! — syknął Izmael. Puścił El’hiima, a ten zachwiał się, usiłując utrzymać równowagę. Nie potrafił już zapanować nad swoimi dyszącymi żądzą zemsty ludźmi. Izmael podniósł splamioną krwią rękę i ryknął, by wszyscy go usłyszeli: — Ci ludzie mają wobec nas dług, którego nigdy nie będą w stanie spłacić. Na tej planecie jedynymi monetami są przyprawa i woda, a więc weźmy ich krew, wydestylujmy z niej wodę i oddajmy rodzinom tych, których skrzywdzili. Pozostali banici spojrzeli na starca, wahając się przed zrobieniem czegoś takiego. El’hiim miał przerażoną minę. — Woda to woda — nalegał Izmael. — Woda to życie. Ci ludzie skradli życie naszych przyjaciół i krewnych, gdy najechali nasze wio ski. Podetnijcie im gardła, niech się wykrwawią, a krew zatrzymajcie w pojemnikach. Być może Bóg uzna, że w części zapłacili za swoje zbrodnie. Nie mnie to osądzać. Skazani na śmierć łowcy niewolników krzyczeli, próbując się bronić. Zensunnici runęli na nich z wyciem, zabijając jednego po drugim. Zebrali bogaty plon krwi. Mojego ojca ogłoszono bohaterem dżihadu. Nawet jeśli wszystkie inne dokumenty historyczne rozpadną się w pył, niech rodzaj ludzki nigdy o tym nie zapomni.— wicekról Faykan Butler, rezolucja przedstawiona Parlamentowi LigiBezbarwnym i logicznie brzmiącym głosem Dante poinformował go o udanej próbnej wyprawie przeciw flocie Ligi. Lasery, tarcze… i całkowite zniszczenie. Gdy Quentin słuchał ze zdumieniem, nie mogąc wyłączyć słuchowych myśłowodów, Junona wyjaśniła mu, że to on sam nieświadomie wyjawił sekret bezbronności tarcz wobec laserów. Niemal oszalał, a kiedy odłączyli go od formy kroczącej, pogrążył się w rozpaczy, nie będąc w stanie obliczyć, ilu żołnierzy skazał na śmierć przez słabość swojego umysłu. A ilu jeszcze zginie? Troje Tytanów wyjęło pojemnik z jego mózgiem i odmówiło mu dostępu do jakiegokolwiek mechanicznego ciała. Instynkt podpowiadał mu, żeby walczył i zginął w mężnej próbie, ale był zupełnie bezsilny. Cymeki odebrały mu ręce i nogi. Odebrały mu wzrok, słuch i mowę. Był już tylko bezradnym trofeum. Nie mając żadnych czasowych punktów odniesienia w swoim zawieszeniu, nie wiedział, jak długo znajdował się w izolacji.Gdyby mógł wyłączyć układy podtrzymywania życia, gdyby mógł siłą woli spowodować swoją śmierć, miałby pewność, że nie wyjawi już jakichkolwiek istotnych informacji. Musiał jednak znosić swoje potępienie, cały czas czekając na najmniejszą choćby szansę przejścia do ataku, zwłaszcza teraz, kiedy wiedział, jaką tajemnicę wyjawił. Nie był tchórzem jak Xavier Har-konnen. Chciał oddać życie w walce z tymi wrogimi hybrydami, ale nie będzie trwonił sił. Musiał być przekonany, że ma przynajmniej możliwość zranienia Tytanów. Kiedy nagle wraz z błyskiem światła odzyskał wzrok, jego podłączone ponownie włókna optyczne ukazały mu opływowe ciało i pojemnik z mózgiem należący do Junony. Chciał się albo skulić, albo uderzyć. Gdyby miał potężne ramiona, wyciągnąłby je, żeby ją udusić, ale pozbawiono go tej możliwości. — Chcielibyśmy zabrać cię ze sobą — powiedziała Junona. — Po latasz sobie.Było to tak cudowne uczucie, jak cymeki obiecały, i Quentin nienawidził ich za to. Chociaż Junona okłamała go wiele razy, nie przesadzała, jeśli chodziło o te doznania.Neocymeki zainstalowały pojemnik z jego mózgiem w zgrabnym statku zaprojektowanym do przenoszenia cymeków na międzygwiezdne pola bitew. Gdy odlatywali z Hessry, Quentin czuł się jak orzeł szybujący na stalowych skrzydłach. Mógł, niczym nieskrępowany, pikować na prądach wstępujących wiatrów słonecznych. Mógł spaść jak drapieżnik na zdobycz, a potem według woli zmienić kurs, przyspieszyć i polecieć w dowolnym kierunku.— Wiele neocymeków przeżywa ekstazę podczas lotu — przekazał Dante z czoła małej grupy. — Gdybyś z nami współpracował, primero Butlerze, już dawno pozwolilibyśmy ci zakosztować tych

doznań.Quentin na chwilę zapomniał o swoim okropnym położeniu, ale po początkowym zachwycie pozbył się ekstatycznych doznań i ponuro dołączył do szyku statków cymeków. Mógłby się od nich oderwać, zmienić kurs i polecieć wprost w najbliższe ogniste słońce, jak zrobił to zdrajca Xavier Harkonnen, unosząc Iblisa Ginjo ku śmierci.Ale czemu by to posłużyło? Nadal chciał dokonać zniszczenia w szeregach cymeków. Pragnienie zemsty nasilało się z każdym dniem.Leciał z Dantem z Hessry, z wyłączonym uzbrojeniem statku. Jako drapieżny ptak został wykastrowany i pozbawiony szponów, ale mógł nadal obserwować i szukać okazji.Agamemnon i Junona odlecieli na inne światy swojego zdemoralizowanego imperium, natomiast Dante zamierzał skontrolować pięć wartych zachodu planet, które ostatnio podbił, by przekonać się, jak się wiedzie neocymekom-dyktatorom, których na nich osadził. Wycierpiawszy tak wiele przez sto lat ataków maszyn, a potem podczas zarazy, mieszkańcy tych światów czepiali się każdej, choćby fałszywej nadziei. Cymeki oferowały im potęgę i nieśmiertelność.Trzeba było zaledwie kilku konwertytów, by wziąć w karby całe społeczeństwo. Nie wszyscy ludzie mieli taką siłę woli jak Quentin.Kiedy grupa statków neocymeków zbliżyła się do obrzeży układu Relicona, Dante natknął się tam ze zdziwieniem na siły ekspedycyjne Ligi, wysłane z Salusy z zadaniem skontrolowania wciąż dochodzącej do siebie kolonii ludzi i udzielenia jej pomocy. Nie wiedzieli, że ponad miesiąc wcześniej planetę zajęły cymeki.Jednostki Dantego natychmiast zajęły pozycje, włączając broń, ładując pociski do luf i przygotowując lasery.— Wygląda na to, że ktoś przybył tutaj, by się z nami zabawić. — Wypowiedź Tytana skierowana była do Quentina, ale pozostałe neo- cymeki zaczęły wiwatować, rwąc się do bitwy.Quentin nie chciał stawać naprzeciw jednostek Armii Ludzkości, zwłaszcza gdy zobaczył, że prowadzący grot jest opatrzony politycznym godłem Ligi. Przybył tu na inspekcję jakiś wysokiej rangi urzędnik, oferując pomoc humanitarną i środki finansowe.— Przygotować się do ataku — rzekł Dante. — Dostaniemy tutaj niespodziewanie cenny łup.Quentin szukał jakiegoś wyjścia. Na swoim ogołoconym statku nie mógł użyć broni, ale jeśli nie ostrzeże jednostek Ligi, że cymeki wiedzą o interakcji między laserem i tarczą, będzie to masakra. Uruchomiwszy wszystkie systemy, do których miał dostęp za pośrednictwem myślowodów, odkrył, że może operować układem komunikacyjnym jednostki. Gdyby udało mu się zmienić częstotliwość, być może — przy odrobinie szczęścia — zdołałby wysłać ostrzeżenie.Wtedy ze statku flagowego zgrupowania Ligi nadszedł na otwartym kanale sygnał.— Cymeki, wrogowie ludzkości, tu wicekról Faykan Butler. Na padliście na te kolonie ludzi i teraz wymierzymy wam sprawiedli wość. Quentin poczuł przypływ nadziei, a potem trwogę. Faykan! Nie chciał, by najstarszy syn zobaczył go w takim stanie. Ale był to samolubny strach… teraz, kiedy było tak dużo do stracenia. — Wszystkie neocymeki, otworzyć ogień z broni miotającej — prze mówił Dante, realizując starannie zaplanowany scenariusz.Na flagowego grota i kilka towarzyszących mu niszczycieli posypał się grad torped i pocisków.Quentin pracował nad zmianą częstotliwości układu komunikacyjnego, ale nie miał odpowiedniego przeszkolenia. Gdy tylko jego myśli zaczynały błądzić, mijał właściwe fale.— Mają włączone tarcze, co wystawia ich na ogień laserów — kon tynuował Dante, zadowolony i pewien siebie. — Przygotować… Wreszcie Quentin krzyknął na tajnej częstotliwości od dawna używanej przez Armię Dżihadu do przekazywania wiadomości między wyższymi dowódcami: — Faykanie! Natychmiast wyłączcie tarcze. To podstęp.— Kto mówi?Naturalnie sygnał, który Quentin przekazał ze swojego umysłu, nie miał rozpoznawalnych cech głosowych.— Faykanie, one zamierzają użyć broni laserowej. Wiesz, co to oznacza. Opuśćcie tarcze, zanim będzie za późno.Faykan widocznie mu uwierzył. Tylko nieliczni oficerowie i przywódcy polityczni w strukturze dowodzenia Ligi wiedzieli o głęboko ukrywanym słabym punkcie tarcz Holtzmana.— Wyłączyć tarcze! Dowódcy wszystkich statków, natychmiast opuścić tarcze!Chociaż wielu z nich protestowało, wicekról raz jeszcze wydał stanowczy rozkaz. Tarcze zgasły tuż przed uderzeniem w opancerzone kadłuby słabych i nieskutecznych promieni energii, które spowodowały tylko nieznaczne szkody i ledwie je osmaliły. Lasery wystrzeliły ponownie, z większą siłą, ale żaden ze statków Ligi nie włączył tarcz.Faykan uświadomił sobie, że tajemniczy przekaz uratował ich wszystkich przed unicestwieniem.— Kto to? — rzucił w eter. — Czy mamy sojusznika wśród cyme- ków? Przedstaw się.Dante wciąż nie domyślał się, co zrobił Quentin.— Coś poszło bardzo źle — powiedział — ale mamy inne sposoby. Flota neocymeków przeładowała broń. Pociski będą śmiercionoś ne, jeśli jednostki Faykana nie włączą tarcz. — Zabierz stąd swoje statki. Ja… albo ty będziemy… — zaczął Quen- tin, po czym się zawahał, lękając przyznać, kim jest. — Po prostu za ufaj mi. Obym znowu… mógł płakać ze szczęścia. Quentin Butler miał nadzieję, że to wystarczy, by syn go rozpoznał. Nie mógł wyznać wszystkiego, jeszcze nie teraz. Zdjął go strach na myśl, że Armia Ludzkości mogłaby podjąć nierozważną decyzję i ruszyć na fortecę cymeków na Hessrze, by go uwolnić. Nie chciał tego. Chciał tylko, by Faykan uciekł, zanim potężne statki Dantego kogokolwiek zabiją. — Ojcze! — odezwał się Faykan na prywatnej częstotliwości. — Pri-mero, czy to ty?

Myśleliśmy, że zostałeś zabity. — Butlerowie nie są niczyimi sługami! — krzyknął Quentin. — Lećcie już! Kiedy podwładni Dantego ponownie rzucili się do ataku, wystrzeliwując pierwsze salwy pocisków kruszących, Quentin uświadomił sobie nagle, że jego statek może posłużyć jako broń. Nie miał wyrzutni, ale zmienił kurs, gwałtownie przyspieszył i runął na szyki neocymeków niczym pies płoszący stado gołębi. Jednostki cymeków zawirowały, robiąc uniki. W układzie komunikacyjnym słyszał, jak trajkoczą, spierając się o to, co robić.Quentin zmienił gwałtownie kierunek, starając się zderzyć z jakimkolwiek cymekiem, który znajdzie się na jego drodze, ale radziły sobie w swoich mechanicznych ciałach sprawniej niż on. Nagle ich słowa się zmieniły — przeszły na porozumiewanie się szyfrem.Od kadłuba jego statku odbijały się pociski, które miały go unieszkodliwić, ale on wyciskał z silników całą moc, pędząc w stronę Dantego. Przysiągł, że odda życie, byleby udało mu się zniszczyć jednego z żyjącej wciąż trójki Tytanów.Dante zrobił gwałtowny zwrot swoją większą od Quentina formą bojową i primero udało się tylko o niego zawadzić. Kiedy jego kształtnym metalowym ciałem wstrząsnęły wibracje, Quentin wyczuł SOI

uszkodzenie, ale bez fizycznego bólu. Teraz statek reagował wolniej na jego polecenia i Quentin zastanawiał się, jak poważnego doznał uszczerbku.Spostrzegł z ulgą, że ekspedycyjna flota Ligi wycofuje się w zamieszaniu, chociaż nie był to jeszcze pełen odwrót.— Szybciej! Uciekajcie stąd albo wszyscy zginiecie! — rzucił znowu w komlinię.— Musiał im coś powiedzieć primero Butler — stwierdził Dante. — Zagłuszyć jego sygnały!Dalsze połączenie ucięła fala zakłóceń. Quentin nie mógł niczego wyjaśnić, nie mógł poprosić o wybaczenie ani nawet pożegnać się z synem. Ale zrobił to, co było konieczne. Teraz Liga będzie wiedziała, że jeszcze żyje.Strzały neocymeków nie wystarczyły do zniszczenia jego statku, ale spowodowały szkody, które unieruchomiły silniki. Zawisł w przestrzeni. Bezradny i nieudolny. „Nędzny koniec” — pomyślał.Neocymeki musiały odholować go na Hessrę. Przez całą drogę powrotną Dante wygłaszał mu kazania i beształ za głupotę. Mimo to Quentin cieszył się z tego, co udało mu się zrobić. Chociaż tak długo był bezradny, zadał prawdziwy cios. W tej potyczce nie zginął ani jeden człowiek.Kiedy zaciągną go na Hessrę, Agamemnon niewątpliwie uwięzi go w jego pojemniku i będzie mu przez całą wieczność podawał bodźce bólowe, jeśli w ogóle pozwoli mu żyć.Ale to, co osiągnął, było tego warte. Nawet najlepsze plany zmieniają się w trakcie ich realizacji. Kiedy jakiś plan naprawdę się powiedzie, zaczyna żyć własnym życiem, niezależnym od tego, co zamierzał jego twórca.— naczelny baszar Vorian Atryda Vor zawsze wiedział, że Tytani są nadal groźni i że ojciec nie będzie wiecznie siedział cicho, zwłaszcza teraz, kiedy Omnius został powstrzymamy. Od zakończenia dżihadu siedemnaście razy przemawiał w Parlamencie Ligi, nalegając na przeprowadzenie operacji wojskowej w celu usunięcia cymeków z Hessry, ale nikt nie widział takiej potrzeby. Łatwo znajdowano inne, ważniejsze sprawy. Nigdy nie docenią Agamemnona.Powróciwszy z Wallacha IX z wiadomością o ataku cymeków i przypuszczalnej śmierci Quentina Butlera, Porce Bludd wszczął alarm. Vor był pewien, że po przerażeniu wywołanym niedawną inwazją mechanicznych piranii — przed którą zresztą też ostrzegał Ligę — i w obliczu wybuchu na Rossaku epidemii jeszcze groźniejszej od poprzedniej rząd zostanie wreszcie wytrącony z samozadowolenia.Przynajmniej nie traktowano go już z nieskrywanym lekceważeniem. Pomimo jego młodzieńczego wyglądu członkowie Parlamentu wiedzieli, że jest weteranem, który przeżył wszystkich swoich towarzyszy broni. Domagał się natychmiastowego działania, co przełożyło się na miesiące dyskusji.Zaginęła cała eskadra Armii Ludzkości, przypuszczalnie zniszczona. Teraz zaś powrócił wicekról Faykan Butler z zatrważającą wiadomością, że Tytani wiedzą już o niszczycielskiej interakcji między laserem i tarczą Holtzmana, o tajemnicy tak skrzętnie skrywanej przez cały dżihad. Faykan doniósł też, że jego ojca przemieniono w cymeka! Na wieść o tym najświeższym akcie przemocy wszystko się w Vo-rianie zagotowało. Może w końcu popchnie to Parlament do jakiegoś działania, ale wątpił, by było ono szybkie i — jak na jego gust — wystarczająco ostre. Potrzebował ucieczki od szaleństwa codziennych zgromadzeń wyznawców kultu Sereny, którym przewodziła Rayna, niekończących się zebrań Parlamentu Ligi i swoich nieistotnych obowiązków naczelnego baszara Armii Ludzkości, który musiał czekać na polecenia rządu.„Jak do tego doszło?” — myślał.Tęsknił za czasami, kiedy toczyła się otwarta wojna i nie było wątpliwości, kto jest wrogiem, kiedy sam mógł podjąć decyzję o przeprowadzeniu niszczycielskiego nalotu i nie martwić się o konsekwencje. Zawsze naśmiewał się z Xaviera, że tak ściśle stosuje się do regulaminów i rozkazów…Gdy baszar Abulurd Harkonnen poprosił go, by zwiedził z nim stanowisko archeologiczne za miastem, Vor z radością przyjął tę propozycję. Dopiero co awansowany oficer obiecywał spokój, czyste powietrze i miejsce, gdzie mogli swobodnie porozmawiać, czego obaj bardzo

potrzebowali.Chociaż pozornie wybrali się tam, by się zrelaksować, byli w poważnych nastrojach. Abulurd wyglądał już nawet starzej niż jego mentor, który traktował go jak brata. Leronica nie żyła od lat, zatem Vor nie zawracał sobie głowy robieniem postarzającego makijażu ani nakładaniem pasm sztucznej siwizny na włosy. Ale jego oczy wyglądały staro, szczególnie teraz, kiedy wiedział, co naprawdę robi Agamemnon.Stanowisko archeologiczne znajdowało się na słonecznym stoku wzgórza, godzinę drogi pojazdem naziemnym od Zimii. Kierowca, stary weteran dżihadu, który został poważnie ranny w pierś na Hon-ru, wielokrotnie powtarzał obu oficerom, jak bardzo chciałby dalej służyć w wojsku i jak codziennie modli się do świętej Sereny. Miał mały, częściowo zasłonięty znaczek, który wskazywał, że sympatyzuje z ruchem Rayny. Wysadził ich i odjechał w zacienione miejsce, gdzie miał na nich czekać. — Poszli wolno na odosobnione stanowisko. Odczytując tablice i unikając mówienia o tym, o czym naprawdę myślał, Abulurd rzekł: Ten rejon był niegdyś zamieszkany przez buddislamistów… zanim, po trwającej od pokoleń niewoli, zostali wyzwoleni i udali się na Niezrzeszone Planety. — Twój ojciec nigdy nie zostanie wyzwolony— mruknął Vor i umilkł. Jako cymek, Quentin Butler nie mógł już powrócić do ojczyzny. Patrzyli na pokryte patyną wieków ruiny, a Abulurd starał się bez przekonania odczytywać objaśnienia na tablicach, zacinając się od czasu do czasu, kiedy przez fasadę pozornego spokoju przebijał się ból. — Odwróciwszy się od cywilizacji, zensunnici i zenszyici wkroczyli w długi, mroczny okres: do dzisiaj wielu z nich żyje jak ludzie pierwotni na odległych planetach. — Zmrużył oczy, patrząc w blasku słońca na tablicę. — Znaleziono tu również ceramikę Muadru. — Kogitorzy mieli jakiś związek z Muadru — rzekł Vor. — A Vidad jest jedynym, który pozostał przy życiu. Wzmianka o Vidadzie sprawiła, że ponownie pomyślał o Serenie i jej śmierci.Nikt z żyjących nie spędził z Tytanami tyle czasu ani nie żywił do nich takiej urazy jak on. Agamemnon wychował go, wyszkolił i nauczył taktyki, a wszystko po to, by Vor mógł pewnego dnia zacząć uciskać ludzi. Ale on wykorzystał podczas dżihadu tę wiedzę przeciwko myślącym maszynom, stale pokonując je dzięki informacjom z pierwszej ręki. Teraz miał takie informacje o Agamemnonie i zamierzał ich użyć w inny sposób.Siedli na stercie gruzu, by zjeść wiraki, kanapki robione przez miejscową ludność z chleba pieczonego z mielonej na żarnach mąki i ostro przyprawionego mięsa. Popili je zimnym saluskim piwem. Vor niewiele mówił, bo miał głowę zajętą ważnymi sprawami. Zadrżał, przypomniawszy sobie o straszliwej „zapłacie”, którą obiecał mu kiedyś generał cymeków.„Gdybym nie uciekł z Ziemi z Sereną i Ginjo, Agamemnon i mnie przemieniłby w cymeka — pomyślał. — Jaki ojciec, taki syn”.Z punktu widzenia dowódcy wojskowego Vor zrobił dla Ligi wszystko, co mógł. Wyczerpany rodzaj ludzki nie miał ani energii, ani zapału do kolejnej długiej walki. Chociaż od tamtej pory minęły lata, wielu przywódców nadal ze zgrozą rozpamiętywało atomową zagładę, SOS

którą zgotował Zsynchronizowanym Światom, i wstydziło się tego, co zrobili. Większość ludzi nie pamiętała, w jakiej krytycznej sytuacji się wtedy znaleźli, co im groziło i jaka istniała potrzeba. Zwieszali tylko głowy na wspomnienie zniewolonych ludzi, którzy zostali zabici podczas unicestwiania Omniusa. Nie pamiętali o tym, że zginęłoby wiele miliardów więcej, gdyby to Omnius zwyciężył. Vor przekonał się wielokrotnie, jak zmienna bywa historia.Teraz, gdy powrócił Agamemnon, by znowu spowodować chaos, Vor uważał, że musi stoczyć jeszcze jedną bitwę — sam, bez świadków odgadujących jego zamiary.Zacisnąwszy zęby, Vorian spojrzał na Abulurda. — Wiem, co muszę zrobić — powiedział. — Będę potrzebował twojej pomocy i całkowitej dyskrecji.— Oczywiście, naczelny baszarze.1 Vor zaczął wyjaśniać Abulurdowi, jak zamierza się pozbyć raz na zawsze Agamemnona. Zawsze pamiętaj, że czeka cię nieuchronny koniec. Dopiero kiedy pogodzisz się z myślą o tym, że zginiesz, możesz osiągnąć prawdziwą wielkość i najwyższy zaszczyt.— mistrz miecza Istian Goss Abulurd Harkonnen siedział w pierwszym rzędzie zaproszonych gości w imponującym gmachu Parlamentu Ligi, dumnie prezentując dystynkcje baszara na ramionach i piersi. Pozostali uczestnicy ceremonii, mieszanina dowódców wojskowych i polityków, siedzieli w pobliżu, szepcząc z widocznym brakiem entuzjazmu. Naczelny baszar Vorian Atryda poprosił o możliwość wygłoszenia przemówienia, obiecując złożyć ważne oświadczenie — jak to często robił. Ponieważ jednak w ciągu lat przekazał już tyle złowieszczych ostrzeżeń i przedstawił tyle skrajnie pesymistycznych prognoz, dygnitarze nie przejawiali zbytniego zainteresowania jego mowami. Wiedzieli o nowych grabieżach cymeków, a mechaniczne piranie przypomniały im, że Omnius pozostaje zagrożeniem, najwidoczniej więc spodziewali się, że stary weteran znowu będzie pomstował na ich krótkowzroczność.Jednak Abulurd znał prawdziwy powód wystąpienia naczelnego baszara. Siedział, oddychając płytko i zachowując spokój; wzór dobrych zasad.Przez większość ranka był pochłonięty pracą w laboratoriach

obok siedziby administracyjnej Wielkiego Patriarchy. Uzyskawszy pełnomocnictwa od naczelnego baszara, jego zespół inżynierów kontynuował badania śmiercionośnych mechanicznych piranii, a nawet uruchomił kilka z nich w starannie kontrolowanych warunkach. Ludzie Abulurda uważali, że mają już kilka sposobów obrony, gdyby Omnius ponownie postanowił użyć zażartych małych maszynek. Dwóch inżynierów skonstruowało prototypowe urządzenie unieruchamiające — nie takie samo jak pulsacyjne generatory Holtzmana, lecz prostszą wytwornicę impulsów, która przeciążała i dezorientowała oprogramowanie mechanicznych piranii. Na ceremonię Abulurd zmienił kitel laboratoryjny na mundur. Chociaż regulamin nie wymagał strojów galowych, zrobił to z szacunku dla naczelnego baszara. Gdy tylko otworzyły się wysokie drzwi i zapowiedziano Voriana Atrydę, Abulurd poderwał się na nogi i zasalutował. Ujrzawszy to, oficerowie Armii Ludzkości poszli za jego przykładem, a po paru chwilach zaczęła również wstawać reszta zgromadzonych, najpierw po kilku, a później falą. Vor szedł szerokim przejściem z nieprzeniknioną miną. Postanowił wypaść wspaniale i imponująco, z przesadną kolekcją wstęg, medali i dystynkcji zdobytych zasłużenie w ciągu dziesiątek lat służby. Gdy kroczył w stronę mównicy, wszystkie te odznaczenia dzwoniły i pobrzękiwały, a pod ich ciężarem zdawał się trzeszczeć materiał jego bluzy. Mundur, chociaż świeżo wyprasowany, wyglądał, jakby w jego szwach tkwiły resztki ziemi i zaschniętej krwi z wielu pól bitewnych, jakby — podobnie jak jego właściciela — nie można go było całkowicie wyczyścić.Zerknął tam, gdzie — jak wiedział — stał Abulurd. Ich spojrzenia się spotkały i młodszy oficer poczuł, że rośnie mu serce.Wchodząc po stopniach na podium, gdzie wespół z Wielkim Patriarchą przewodniczył zgromadzeniu wicekról Faykan Butler, naczelny baszar trzymał wysoko głowę i miał wyprostowane ramiona. Codzienny strój Xandra Boro-Ginjo był jarmarczny i obwieszony niepotrzebnymi oznakami.— Naczelny baszarze Vorianie Atrydo, witamy na naszym posiedzeniu — powiedział Faykan. — Zwołał nas pan tutaj, by złożyć ważne oświadczenie? Wszyscy wysłuchamy z zainteresowaniem pańskich słów. I wszyscy będziecie się cieszyć, bo zamierzam mówić krótko — rzekł Vor. Kilku przedstawicieli planet w pierwszym rzędzie zachichotało. — W tym miesiącu mija sto trzydzieści lat, odkąd zostałem żołnierzem ludzkości. — Przerwał, by ta liczba dotarła do zebranych. — To ponad wiek walki z wrogiem i pomagania w obronie Ligi Szlachetnych. Chociaż wciąż mogę wydawać się młody i silny i chociaż zachowałem zdrowie i sprawność, wątpię, by ktokolwiek z tego zgromadzenia zakwestionował, że służyłem wystarczająco długo. — Rozejrzał się powoli po widowni i wreszcie skupił wzrok na wicekrólu. — Chcę złożyć rezygnację ze służby w Armii Ludzkości, ze skutkiem natychmiastowym. Dziewiętnaście lat temu ogłoszono koniec dżihadu. Okres mojej walki również dobiegł końca. Poświęcę trochę czasu własnym sprawom, a potem wrócę do pracy w komisji, która ma oczyścić imię Xaviera Harkonnena. Faykan odpowiedział szybko i gładko, jakby od początku wiedział, co Vor zamierza oświadczyć.— Mówię w imieniu wszystkich tutaj zgromadzonych. Zdajemy sobie sprawę z tego, że całe swoje długie życie poświęcił pan służbie i że służył pan wiernie. Stoimy w obliczu nowych wyzwań ze strony cymeków i Omniusa, ale to dzieło nigdy się nie kończy. Wydaje się, że zawsze będziemy musieli sobie radzić z wrogami ludzkości. Jeden człowiek nie jest w stanie rozwiązać tych wszystkich problemów, choćby nie wiadomo jak się starał. Vorianie Atrydo, może się pan odprężyć, przejść na emeryturę, robić, co się panu podoba, i pozwolić nam kontynuować to dzieło. Dziękuję panu za przykładną służbę. Zasługuje pan na nasz najwyższy szacunek.Wicekról zaczął bić brawo, Wielki Patriarcha sumiennie klaskał. Wkrótce wszyscy w izbie zgromadzeń przyłączyli się do nich i zgotowali Vorianowi owację na stojąco. Pośród tych grzmiących oklasków Abulurd przyglądał się swojemu mentorowi, czując jednocześnie dumę i smutek. Wielki Patriarcha udzielił Vorianowi oficjalnego błogosławieństwa.Naczelny baszar skinął wszystkim głową i tylko Abulurd wiedział, że w rzeczywistości zamierza on kontynuować walkę, chociaż w sposób, na który Liga nigdy by się nie zgodziła. Kiedy wśród wiwatów, gratulacji i oklasków wyprowadzono Vora z olbrzymiego budynku Parlamentu, Abulurd ruszył za nim, mając nadzieję, że nadarzy się okazja, by się pożegnać z człowiekiem, który zrobił dla niego tak wiele. Zarówno oświadczenie naczelnego baszara, jak i reakcja na nie były godne, ale przepełniły Abulurda goryczą. Po tym wszystkim, co Vor zrobił dla Ligi, i mimo tego, że jego umiejętności nie zmieniły się nawet na jotę, ani jedna osoba w izbie zgromadzeń nie uczyniła choćby mizernego wysiłku, by wyperswadować mu rezygnację. Cieszyli się, że odchodzi. Śmierć może być przyjacielem, ale tylko wtedy, gdy przychodzi we właściwym czasie.— tekst nowochrześcijański (przekład dyskusyjny) Pogrążoną w gorączce Raąuellę nawiedzały sny, obrazy i nadzieje przodków, tak jasne w młodych latach, a tak spłowiałe i postrzępione w surowej rzeczywistości. Przewijał się w nich nawet jej tajemniczy dziadek Vorian Atryda i Karida Julan, jej babka, kobieta, która kochała Voriana… a także inni, liczni mężczyźni i kobiety, bohaterowie i tchórze, przywódcy i ich zwolennicy. Oraz Mohandas Suk. Słyszała kapiącą gdzieś wodę… albo jakąś inną ciecz… a odgłos ten brzmiał jak tykanie chronometru, jak upływ

czasu. Czuła, że jej ciało się rozpływa, łącząc z ekosystemem planety.„Rossak” — pomyślała.Nigdy się nie spodziewała, że umrze na takim dziwnym świecie. Nie urodziła się tutaj, nie miała żadnych związków z Rossakiem, nawet nie przyleciałaby tutaj, gdyby nie nawrót zarazy i potrzeba niesienia pomocy.Czuła się zagubiona i odrętwiała, nie odbierała żadnych wrażeń dotykowych, nie była w stanie się poruszyć. Wydawało jej się, jakby jej ciało przykrywało coś grubego i ciężkiego i jakby to coś wypychało z niej życie. Co to było? Retrowirus? Jej niemożliwe do udźwignięcia obowiązki? Z trudem zdołała zaczerpnąć głębokiego, pożywnego oddechu.Jimmak Tero zabrał ją gdzieś, w jakieś miejsce ukryte w głębi sre-brzystopurpurowej dżungli. Była wówczas prawie nieprzytomna i pamiętała jedynie dźwięki oraz wilgotne, zdumiewające zapachy. Teraz nie miała pojęcia, gdzie jest.Mimo że huczało jej w głowie, Raąuella starała się uspokoić.„Wszystko jest dobrze — myślała. — Zrobiłam dużo dobrego. Mo-handas i ja pomagaliśmy ofiarom zarazy. Warto było poświęcić za to życie”. Dawno temu na Parmentierze Vorian Atryda powiedział, że jest z niej dumny. Od tamtej pory trzymała się tego miłego stwierdzenia, kosztując uczucia, które żywił dla niej ten obcy człowiek, jej dziadek. W następnych latach wiele razy ją odwiedził, zapewniając jej niesłabnącą życzliwość i wsparcie. Teraz, kiedy go znała i zależało jej na nim, szacunek, którym darzył ją bohaterski dziadek, i duma, którą napełniała go jej postawa, znaczyły dla niej więcej niż kiedykolwiek. Naczelny baszar Armii Ludzkości był ważną, sławną postacią. Zadał sobie wiele trudu, by ustalić jej miejsce pobytu, i w końcu ją odnalazł, ale w czasach zarazy. Usiłując powstrzymać przenikające jej ciało fale bólu, Raąuella poświęcała całą swoją energię na to, by oddychać. Skupiła się na odgłosie kapania, uczepiła się tego rytmicznego dźwięku, balansując na cienkiej granicy między świadomością i życiem z jednej a śmiercią z drugiej strony. Kap. Oddech. Kap. Oddech.Cofnęła się pamięcią, wspominając oazy szczęścia wśród pustyni zamieszania. Większość życia spędziła na pracy oraz ciągłych poszukiwaniach i czasami udawało jej się coś osiągnąć, ale niewiele w sferze tych zachwycających niespodzianek, którymi Bóg okraszał trudy istnienia. Zdołała jednak coś zmienić i powinno to wystarczyć jednej osobie. Czuła się zmęczona, niemal gotowa wypuścić te cienkie nici, które jeszcze łączyły ją z życiem.Odgłos kapania stał się głośniejszy. Poczuła coś na twarzy, chłodną wilgoć, i niechcący połknęła tego trochę. Zdała sobie sprawę, że nie był to pierwszy łyk. Od jak dawna przebywała tutaj? I co to za miejsce? Ta woda coś z nią zrobiła… albo ona zrobiła coś z tą wodą. Dziwne doznanie.Raąuella się poruszyła, otworzyła oczy i zobaczyła szeroką, niewinną twarz Jimmaka, który klęczał obok niej, spryskując wodą jej policzki i czoło. Pojaśniał z radości, kiedy zobaczył, że się budzi.— Jestem doktor chłopiec — powiedział. — Wykonuję dobrą pracę. Zobaczyła, że leży na piaszczystej ziemi obok stawu o nieruchomej jak lustro powierzchni. Ściany z wystającymi z nich korzeniami i ziemne sklepienie świadczyły o tym, że znajduje się w skąpo oświetlonej pieczarze. Przez dziury w suficie wpadały promienie światła, w których wirował kurz. Aż do podłogi zwisały pajęczyny, włośniko-we korzenie i grube liny odrostów. Ściany pokryte były fosforyzującymi błękitnawymi grzybami. Ze sklepienia ciekła do sadzawki woda, nie marszcząc jej powierzchni. Usłyszała rozbrzmiewające echem głosy i po drugiej stronie zbiornika dostrzegła dwoje dziwnych ludzi. Mieli powykręcane, zdeformowane ciała. Jedna z tych osób, chuda jak patyk dziewczyna, wskazała na nią. — Myślę, że pani doktor jest wyleczona. — Jimmak cedził słowa. — Gorączka przeszła, ale pani nadal spała. Polewałem panią wodą mi neralną. Trochę nawet pani wypiła. To dużo pomogło.Raąuella zadrżała, uświadomiwszy sobie, że jej szpitalne ubranie jest przemoczone. Zauważyła unoszące się w pobliżu nosze dryfowe. Czytała o takich miejscach, wypłuczyskach w skałach wapiennych. Mimo iż kręciło jej się w głowie, szukała w pamięci fachowego terminu… lej krasowy.— Włożyliśmy panią do uzdrawiającej wody — rzekł Jimmak przepraszającym tonem. — Moi przyjaciele i ja. Moczyła się pani cały dzień. Woda zmyła gorączkę.— Uzdrawiająca woda? — Raąuella zdała sobie sprawę, że czuje się dziwnie wzmocniona.— Specjalne miejsce. — Uśmiechnął się. — Znają je tylko Niewy-darzeni.— Jesteś bardzo bystry, Jimmaku. — Słowa z trudem przechodziły jej przez usta, ale wydawało się, że odzyskuje siły. — Dokładnie wiedziałeś, jak mi pomóc. Nie sądziłam, że przeżyję.— Przyniosłem suche ubranie i koce — powiedział. — Dla pani.— Dziękuję. Chyba… poczuję się lepiej w czystym, suchym ubraniu. To, które miała na sobie, było lepkie i zimne. Z pomocą kilku Niewydarzonych, które zdecydowanie różniły się od wysokich i lodowato pięknych czarodziejek, Raąuella weszła do mrocznego bocznego pomieszczenia i przebrała się w luźną, czystą czarną suknię. Zabrudzony strój szpitalny włożyła do kosza obok noszy dryfowych, po czym wróciła chwiejnym krokiem, usiadła na zimnej podłodze obok przejętego Jimmaka i owinęła się jednym z suchych koców. Wskazała grupę zaciekawionych, ale nieśmiałych odmieńców.— Co to za ludzie, Jimmaku? — zapytała. — Dlaczego mieszkają tutaj?— Czarodziejki wyrzucają nas do dżungli. Mają nadzieję, że zje-dzą nas potwory. — Uśmiechnął się szeroko. — Ale mamy sekretne miejsca. Takie jak to.Na powierzchni wody tańczyły promienie słońca, czyniąc z pieczary kojące, magiczne środowisko, odległe od nienawiści i pogardy obdarzonych

telepatycznymi zdolnościami doskonałych kobiet.— Czarodziejki nie przychodzą tutaj. Nie przychodzą nawet lu dzie VenKee, którzy zbierają rośliny i grzyby. — Jimmak uniósł wy soko głowę. — Ta woda jest wyjątkowa. Teraz czarodziejki umierają, a Niewydarzeni żyją.Raąuella nie mogła zaprzeczyć, że coś ją wyleczyło i że tym czymś była prawdopodobnie woda z leja krasowego. Opiekowała się wieloma pacjentami, znała stadia nowej odmiany zarazy i wiedziała, że nie przeżył nikt, u kogo choroba rozwinęła się w takim stopniu jak u niej. Nim Jimmak zabrał ją ze skalnego miasta, retrowirus na pewno wciągnął ją w otchłań, z której nie było powrotu. Bez pomocy chłopca umarłaby.Nie wiedziała jednak, jakiego rodzaju chemiczne zanieczyszczenia dostały się do tej podziemnej sadzawki. Nie liczyła na to, że Jimmak jej to wyjaśni. Nie było wszakże dla niej zaskoczeniem, że pewne mieszaniny toksyn i naturalnych produktów ubocznych mogły się okazać zabójcze dla retrowirusa. W tej wodzie tkwił klucz. Zespół Mohandasa pracował bez wytchnienia w orbitalnym laboratorium na pokładzie LS Wyzdrowienie, ale na razie zawodził każdy opracowany przez nich lek. Gdyby Mohandasowi udało się ustalić zasadnicze zanieczyszczenia w leju krasowym, odtworzyć je i rozprowadzić wśród cierpiącej ludności skalnych miast, można byłoby uratować życie wielu ofiar zarazy. Nagły przypływ nadziei sprawił, że zakręciło jej się w głowie i straciła orientację. Podeszła niepewnym krokiem do skraju spokojnej sadzawki. — Możemy tutaj przynieść innych chorych i wyleczyć ich — powie działa. — Dziękuję ci, Jimmaku, że pokazałeś mi to.Niewydarzeni odsunęli się na tę sugestię, kryjąc się w cieniu, szepcząc między sobą i jęcząc. Zaniepokojony Jimmak pokręcił gwałtownie głową.— O nie. Nie może pani tego zrobić. To nasze wyjątkowe miejsce lecznicze.Raąuella zmarszczyła brwi.— Przepraszam, jimmaku, ale ci wszyscy ludzie umierają — powie działa. — To daje nam szansę na lek. Jestem lekarką. Nie mogę zlek ceważyć takiej okazji.Jimmak poczerwieniał, dźwigając się na nogi.— Czarodziejki ukradną magiczną wodę. Zabiją nas za jej ukrywanie.— Nie, Jimmaku. To nie… — Czarodziejki zawsze chcą nas zabić. Chcą oczyścić… — Usiłował przypomnieć sobie słowa, które matka rzuciła pod jego adresem: — Oczywiście… pulę genów.Raąuella zamierzała się z nim spierać, ale widziała Ticię Cenvę i wiedziała, jak zimne i okrutne potrafią być czarodziejki. Gdyby to podziemne źródło zostało odkryte, czarodziejki i poszukiwacze z VenKee Enterprises napłynęliby hurmem i zniszczyli jedno z nielicznych miejsc, które ci nieszczęśni odmieńcy mieli tylko dla siebie. Uzdrawiające miejsce.Na jej twarzy wyraźnie widać było konsternację.— Umierają dziesiątki tysięcy. Nie tylko czarodziejki, ale wszyscy ludzie na planecie — powiedziała. — Wszyscy. Widziałeś ich, Jimma ku. Nie wiemy, jak ich ratować, a coś w tej wodzie ma leczniczy sku tek. — Westchnęła. — Zatem dobrze, muszę wziąć tylko próbkę tej wody dla doktora Suka. Dzięki temu nie będę musiała sprowadzać ich do waszego świętego źródła.Mohandas powinien być w stanie wyizolować z tej wody zanieczyszczenia i wyodrębnić skuteczną substancję chemiczną, dopóki będzie jeszcze można pomóc części ludności Rossaka, która pozostała przy życiu. Nikt inny nie musi się dowiedzieć o tym leju krasowym ani o leczniczych właściwościach znajdującej się w nim wody. Sama nigdy nie wyjawi, skąd pochodzi lek… przynajmniej tyle mogła zrobić dla Jimmaka. — Nie może pani nikomu powiedzieć! — krzyczał Jimmak z rosną cym niepokojem. — Będą chcieli się dowiedzieć, skąd pani wzięła tę wodę. Nie! — W jego oczach widać było rozpacz. Raąuella popatrzyła na niewinną twarz Jimmaka i jego zmierzwione włosy. Wiedziała, że nie uda jej się skłonić go do zmiany stanowiska, a zawdzięczała mu życie. Ale było tak wiele innych ofiar…— Obiecaj, pani doktor. Obiecaj!Pozostali Niewydarzeni nadal patrzyli na nią ze zdenerwowaniem, niektórzy agresywnie, jakby zastanawiali się, czy jej nie zabić, nim zdąży zdradzić ich sekret. Jeśli nie zdoła ich przekonać, nigdy nie pozwolą jej odejść. A wtedy nie będzie mogła powiedzieć Mohan-dasowi o leku.— Dobrze, Jimmaku. Obiecuję. Nie sprowadzę tutaj innych ludzi.Ale co powinna postawić na pierwszym miejscu: uratowanie chorych i umierających czy dotrzymanie danego mu słowa? Zależało od tego życie zbyt wielu osób. Nie chciała zawieść zaufania Niewydarzo-nych i zachować się niehonorowo… ale nie było wątpliwości, jaką musi podjąć decyzję. Nawet jeśli będzie musiała oszukać Jimmaka, nie mogła pozbawić wszystkich zarażonych szansy wyleczenia.Potrzeby ginącej ludności były ważniejsze od pragnień garstki Nie-wydarzonych. Będzie chroniła Jimmaka i jego towarzyszy, jak tylko się da, ale nie mogła odmówić Mohandasowi tej ważnej wskazówki. Musi dostarczyć mu przynajmniej próbkę owej wody.Był pewien sposób.Niewydarzeni bacznie ją obserwowali i trzymali z dala od sadzawki, jakby się bali, że ukradnie butelkę cennej cieczy. Raąuella westchnęła, położyła się na noszach dryfowych i powiedziała, że jest gotowa. Jimmak zawiązał jej opaskę na oczach i poczuła, że wywozi ją z pieczary. — Obiecaj, że nikomu nie powiesz o tym miejscu — błagał, trzymając usta tak blisko jej ucha, że czuła jego ciepły oddech. — Masz moje słowo — rzekła w ciemność. Kiedy wróciła do zatłoczonych skalnych pomieszczeń, czarno odziane czarodziejki otoczyły ją zdumionym kręgiem- Nawet Ticia Cenva okazywała wielkie zdziwienie, że widzi ją żywą. — Powstałaś z martwych… i jesteś wyleczona! — powiedziała młoda Karee Marąues, nie zważając na pozostałe. — Ale jak ci się to udało?

— To nieważne — odparła Raąuella, widząc surową dezaprobatę na twarzy Ticii. — Może znalazłam klucz do ocalenia reszty. Dobry plan jest elastyczny, a niespodziewane rezultaty do przyjęcia… jeśli tylko są wystarczająco doniosłe. — Yorek Thurr, tajne dzienniki corrińskie Po tak wielu latach wśród myślących maszyn Yorek Thurr niemal zapomniał o ogromnej satysfakcji, jaką sprawiało mu wykorzystywanie swoich szczególnych umiejętności tropienia i podchodzenia innych oraz przenikania do strzeżonych pomieszczeń. Przez znaczną część swojego „pierwszego życia” w Lidze Szlachetnych opracowywał dla Policji Dżihadu wyrafinowane techniki zwodzenia i obserwacji. Mógł szpiegować, gdziekolwiek chciał, potrafił zabić człowieka na sto sposobów. Ale po okresie, w którym był niekwestionowanym władcą Wallacha IX, a później hołubionym więźniem na Corrinie, jego zdolności przywiędły. Kiedy więc wśliznął się późną nocą do siedziby administracyjnej Wielkiego Patriarchy, stwierdził z zadowoleniem, że nie jest tak źle i nadal ma niezbędne umiejętności. Teren patrolowali strażnicy, a prymitywne systemy zabezpieczające monitorowały drzwi i okna. Ale te elektroniczne urządzenia i rozmieszczone wokół budynku czujniki można było oszukać równie łatwo jak sennych, zadowolonych z siebie wartowników.Podczas służby w Dżipolu Thurrowi weszło w nawyk, by nigdy nie budzić się ani nie spać o tej samej porze. Zmieniał plan zajęć, nie kładąc się przez kilka dni z rzędu, lecz zadowalając ledwie kilkoma godzinami snu w jakimś schronie. Iblis Ginjo uważał, że to zabawny przejaw paranoi, ale Thurr nie kusił losu. Jedno ze znajdujących się wysoko małych okien było otwarte i Thurrowi udało się przeczołgać po występie dachu, opuścić i wsunąć nogi w wąski otwór. Ściągnąwszy ramiona, wślizgnął się do środka jak węgorz i cicho zeskoczył na marmurową posadzkę. Prze-szedł na palcach korytarz do otwartego apartamentu Xandra Boro—Ginjo. Kiedy znalazł sypialnię Wielkiego Patriarchy, ten bufon, pochrapując cicho, leżał sam w łóżku obok fontanny, której szmer zagłuszył ukradkowe kroki Thurra. Być może Xander nie był po prostu na tyle interesujący, by mieć jakieś złożone przywary. Yorek zmarszczył brwi. Każdy przyzwoity przywódca musiał mieć wigor. Ten rozpieszczony bubek, który łańcuch będący oznaką jego władzy uzyskał dzięki zakulisowym knowaniom matki, nie zasługiwał na to, by rozkazywać resztkom ludzkości. Potrzebny im był wizjoner, taki jak Yorek Thurr, ktoś z ikrą, obdarzony inteligencją.Thurr pochylił się nad śpiącym korpulentnym mężczyzną jak matka, która chce pocałować dziecko na dobranoc. Odpędził uporczywe buczenie, które rozległo się w jego głowie, koncentrując się na tym, co musiał zrobić.— Zbudź się, Xandrze Boro-Ginjo, żebyśmy mogli przejść do rze czy — powiedział. — To najważniejsze spotkanie w twoim życiu.Wielki Patriarcha chrząknął i usiadł. Był nagi. Kiedy otworzył usta, by zadać pytanie, Thurr spokojnie wyciągnął rękę z małym pojemnikiem i psiknął w nie ostro pachnącym płynem. Xander zaczął kaszleć i krztusić się, jakby miał zwymiotować, trzymając się za krtań. Oczy wyszły mu z orbit, jak gdyby się bał, że został dźgnięty sztyletem przez zabójcę.— To nie trucizna — rzekł Thurr — tylko środek, który ma częścio wo sparaliżować twoje struny głosowe. Możesz nadal mówić szeptem, więc przeprowadzimy konieczną rozmowę, ale nie zdołasz wezwać pomocy. Nawet twoi nieudolni wartownicy spowodowaliby zbytnie zamieszanie. I bez tego trudno się skoncentrować w tych czasach. — Potarł łysą głowę.Xander z trudem wykrztusił ochrypłym szeptem parę słów.— Co? Kim… Powiedziałem ci już, kim jestem. Jak mogłeś aż tyle zapomnieć po ledwie kilku dniach? Rozmawialiśmy w twoim gabinecie. Nie pamiętasz mnie? Oczy Boro-Ginjo się rozszerzyły. Z jego ust wydobyło się wołanie o pomoc, ale był to tylko pisk. — Przestań marnować mój czas. Dziś wieczorem szykują się wielkie zmiany. W annałach historii Ligi będzie się o tym wspominać jako o przełomie w ludzkiej egzystencji. — Thurr się uśmiechnął. — Nie powinieneś odprawiać mnie, zanim się dowiesz, co proponuję. Wiele lat mieszkałem na Corrinie i przynoszę ważne informacje o Omniusie. Znam tajemnice myślących maszyn, które mogą mieć decydujące znaczenie dla naszego przetrwania. Xander otwierał i zamykał usta jak wyciągnięta z wody ryba. — Ale… ale przecież maszyny nie stanowią już zagrożenia. Są okrą żone na Corrinie. Thurr miał ochotę dać mu w twarz.— Omnius zawsze jest zagrożeniem. Nigdy o tym nie zapomnij. Przez całe życie podstawą potęgi Yoreka Thurra był dżihad. Konflikt ten był dla niego racją bytu. A teraz, jeśli Liga Szlachetnych naprawdę wierzyła, że ostatnia z myślących maszyn została wysterylizo-wana, będzie musiał znaleźć jakiś sposób, by odcisnąć swoje piętno na historii. Bardziej niż na czymkolwiek zależało mu na tym, by nie stał się nieistotną osobą. Xander ponowił próbę wezwania straży i Thurr walnął go w mięsisty policzek, zostawiając na nim jasnoczerwone ślady palców. Wielki Patriarcha zatrząsł się z wściekłości. Ten zepsuty człowiek prawdopodobnie nigdy nie został potraktowany w taki sposób.Thurr podszedł spokojnie do komody obok łóżka i z wielką re-werencją podniósł

łańcuch, który Wielki Patriarcha nosił zwyczajowo na szyi. — Sam go zaprojektowałem, wspólnie z wdową po Iblisie Gin- jo — rzekł, spoglądając przez ramię na przestraszonego mężczyznę, który nadal siedział na łóżku. — Po zamordowaniu Iblisa przez Xa- viera Harkonnena spotkaliśmy się w nagłym trybie, żeby omówić tę sytuację i zastanowić się, jak dalej prowadzić dżihad i utrzymać Li gę Szlachetnych na właściwej drodze — ciągnął. — Camie nalegała, bym z powodów politycznych i dlatego, że ludzie lepiej to przyjmą, zgodził się, by to ona została następczynią męża, obiecując, że obejmę urząd po niej. Ale dziesięć lat później przekazała go swojemu synowi Tamirowi. Nie skonsultowała tego ze mną, po prostu podjęła decyzję. — Nozdrza Thurra się rozszerzyły. — Byłem wściekły. Groziłem, że ją zabiję. Wyśmiała mnie. Po tym wszystkim, co zrobiłem dla Armii Dżihadu, po tym, jak podtrzymywałem rodzaj ludzki na siłach, by mógł stawiać czoło myślącym maszynom… zdradziła mnie! Więc… zmieniłem sojuszników. — Marszcząc brwi, potrząsnął ozdobnym łańcuchem. — Według wszelkich praw jest teraz mój. Musisz złożyć rezygnację. — Nie… nie mogę zrezygnować z funkcji duchowego przywódcy Ligi — rzekł Xander słabym, nadal niewiele głośniejszym od szeptu głosem. — Sukcesja nie odbywa się w taki sposób. Nie zna się pan na polityce.— Wobec tego usunę cię inaczej. Ale najpierw zadaj sobie pytanie, co ty zrobiłeś dla rodzaju ludzkiego. Jakich korzyści przysporzyłeś Lidze jako Wielki Patriarcha? Odpowiedzi są oczywiste.Nagi Xander wygramolił się z łóżka i próbował uciec jak niezdarna krowa. Ale Thurr, poruszając się z szybkością fretki, przeciął mu drogę. Mocnym ciosem w mostek pchnął go z powrotem na skraj łóżka, gdzie Wielki Patriarcha się potknął i rozciągnął jak długi. — Hmm, a zatem przyjmuję, że taka jest twoja decyzja — rzekł Thurr.Usiadł obok pulchnego Wielkiego Patriarchy, który trząsł się ze strachu. Skulony w prawie embrionalnej pozycji, wyglądał bezradnie, jakby zaraz miał się rozpłakać. W końcu, zerwawszy się w udawanym przypływie wściekłości, pisnął:— Nie przestraszysz mnie! Nie możesz mnie zabić… jestem Wiel kim Patriarchą!Thurr spojrzał na niego spod przymrużonych powiek, marszcząc czoło.— Nie wiesz, Xandrze, że to ja wymyśliłem zarówno zabójcze me chaniczne piranie, które Omnius rzucił na Zimie, jak i zarazę. Jestem odpowiedzialny za więcej zgonów niż jakikolwiek człowiek w dziejach. Do tej pory musiałem zabić ze sto miliardów ludzi. Wielki Patriarcha znowu poderwał się na nogi w żałosnej próbie ucieczki, ale Thurr złapał go za nadgarstek. Ściągnął go w dół, po czym objął za tłustą szyję swobodnym, niemal czułym gestem. Gdy Xander coś mamrotał, wzmocnił uścisk i gwałtownie szarpnął jego głowę do tyłu. Usłyszał trzask pękających kręgów. Trzymał pulchnego mężczyznę, dopóki ten nie przestał się wić i drgać. — To daje sto miliardów jeden — mruknął do siebie.Puściwszy ciało Wielkiego Patriarchy, które osunęło się bezwładnie na pościel, Thurr dumnie założył łańcuch na szyję i wymknął się z powrotem w mrok nocy. Gdy w końcu, parę godzin później, w całym mieście rozległy się syreny, nadal był zarumieniony z podniecenia i pełen planów zmian, które wprowadzi, kiedy przejmie władzę.Przede wszystkim trzeba będzie zwiększyć środki bezpieczeństwa. Zanim dojdzie do zdrady, musi być zaufanie.— naczelny baszar Vorian Atryda, prywatna wiadomość dla Abulurda HarkonnenaVorian Atryda udał się samotnie na poszukiwanie swojego ojca tyrana. Wiedział, że nie może zaufać pogrążonej w letargu Lidze, nawet gdy kryzys był tak oczywisty. Sam upora się z zagrożeniem ze strony cymeków. Osobiście. Z ciężkim sercem zostawił Abulurda, poleciwszy mu kontynuować prace nad znalezieniem środków obrony przed mechanicznymi piraniami i równocześnie zbierać historyczne zapiski, które mogłyby być przydatne w oczyszczeniu imienia Xaviera Harkonnena. Zespół wyznaczony do tego przez Ligę zrobił na razie niewiele. Kiedy odlatywał Wymarzonym Podróżnikiem, żałował, że nie może raz jeszcze wrócić na Kaladan, po to tylko, by zobaczyć synów. Taki cel podróży podał Lidze, ale, niestety, nie mógł się tam udać. Gdyby Estes i Kagin wyczuli, że coś jest nie tak, uznaliby, że mają obowiązek wyperswadować mu ten plan. A może tylko przyjęliby go oficjalnie, porozmawiali z nim o nieistotnych rzeczach i czekali, aż odleci, by móc wrócić do swoich codziennych zajęć.Przynajmniej nie nienawidzili go, a tymczasem on nienawidził swojego ojca.Vor nigdy jeszcze nie widział miejsca tak ponurego jak Hessra. Podczas samotnej podróży, siedząc za dobrze znanymi sobie sterami Wymarzonego Podróżnika, przywołał historyczne holografy z wizyty Se-reny Butler u kogitorów z wieży z kości słoniowej, ale nawet te obrazy nie przygotowały go na widok tak przygnębiającego pustkowia. Wybrał starannie współrzędne miejsca lądowania, w zasięgu wzroku z częściowo pogrzebanej pod lodowcem fortecy, która poprzednio należała do Vidada i jego towarzyszy, i posadził stary statek aktualizacyjny nieopodal, w rozległej dolinie lodowej u podnóża poszarpanych skał. Kiedy wyszedł ze srebrno-czarnej jednostki, kuląc się pod wpływem zimna i wiatru, zaczerpnął kilka pierwszych haustów rzadkiego, nieprzyjaznego powietrza. „Jestem w głębi terytorium cymeków — pomyślał. — Mogliby mnie po prostu zastrzelić. Zaraz będę wiedział”.Był jednak pewien, że ojciec będzie chciał nad nim zatryumfować, a potem wypytać go albo poddać torturom. Żaden z neocymeków nie zrobi nic bez rozkazu generała Tytanów.Czując, jak pod stopami drży mu zamarznięta ziemia,

podniósł głowę i spojrzał na pokryte skorupą lodu wieże cytadeli kogitorów. Zaskrzypiały znajdujące się pod nimi ogromne drzwi i zaczęły się wyłaniać maszyny — przerażająca menażeria niskolotów i krabopodob-nych, mocno opancerzonych form kroczących. W każdej znajdował się pojemnik z mózgiem neocymeka, jednego ze sługusów Agamem-nona. Vor słyszał niosący się w mroźnym powietrzu łoskot ciężkich mechanicznych stóp, wycie potężnych silników i złowieszcze buczenie rozgrzewającej się broni.Stał naprzeciw nadciągających maszyn z ludzkimi umysłami, samotny i nieustraszony. Skrzyżował ramiona na piersi i mocniej zaparł się stopami, wiedząc, że wygląda na pewnego siebie i niewzruszonego.Przemknęły nad nim neocymeki w formach latających, a ryk ich silników przesuwał się niczym grzmot po mrocznym niebie. Zbliżyły się ociężałe bojowe formy kroczące z wysuniętymi wieżyczkami armatnimi. Vor znał wiele ich kształtów i modeli z czasów, kiedy był zaufanym maszyn na Ziemi.„Był okres, że bardziej niż czegokolwiek pragnąłem zostać jednym z nich” — pomyślał.Zawisł nad nim kanciasty niskolot i Vor zauważył blask zogniskowanej na jego twarzy holokamery, która bez wątpienia przekazywała obrazy do centrum dowodzenia w cytadeli.— Jestem Vorian Atryda! Powiedz Agamemnonowi, że syn wrócił do niego. Mamy dużo do omówienia.Wiszący nad nim neocymek wyciągnął mechaniczne szpony i chwycii Vora w pasie. Naczelny baszar ani myślał się wyrywać, wiedząc, że cymek chce go zastraszyć. Jeśli któryś z podwładnych generała go zrani, będzie musiał stawić czoło gniewowi Agamemnona. Vor musiał na to liczyć.Trzymając go w metalowym uścisku tak mocno, że Vor ledwie mógł oddychać w i tak już rzadkim powietrzu, neo odleciał do cytadeli kogitorów. Na lodowym polu za nimi pozostałe neocymeki otoczyły Wymarzonego Podróżnika. Niektóre z mniejszych form kroczących manipulowały przy zamkach, próbując dostać się do środka. Vor miał nadzieję, że nie uszkodzą statku. Gdyby jednak to zrobiły, przygotowany był na to, że zostanie bez środka komunikacji umożliwiającego mu ucieczkę. Ocalenie życia było dla niego sprawą drugorzędną.Neocymek wleciał z nim przez zionący korytarz do groty odkopanej pod fortecą. Cymeki usunęły narosłe przez stulecia zwały lodu z pomieszczeń dawno opuszczonych przez kogitorów. W rozbrzmiewającej echem komorze latający neocymek postawił Vora na posadzce. I ona, i ściany pomieszczenia, które wyglądało na magazyn albo przygotowalnię, pokryte były lodem. Dokoła Vor widział stojące w nieładzie zapasowe formy kroczące i latające oraz inne złowrogie kształty, w tej chwili bez pojemników z mózgami.Vor otrzepał się, wziął głęboki oddech i odzyskał panowanie nad sobą. Nie zwracając uwagi na niskolot, który bezceremonialnie go tam porzucił, stanął twarzą ku tunelowi, skąd dobiegał odgłos dudniących kroków czegoś, co musiało być nadchodzącym Tytanem. Ze spokojną i stanowczą miną przygotował się na ponowne spotkanie z ojcem. Wyobrażał sobie tę chwilę od stu lat.Na oświetloną przestrzeń wkroczył Agamemnon, mając jak zawsze, przesadnie potężne metalowe nogi i równie przesadnie podkreślone uzbrojenie. Uśmiechając się, Vorian spojrzał na wieżyczkę zwieńczoną głową z galaktyką lśniących włókien optycznych.— A więc, ojcze, cieszysz się, że mnie widzisz? — zapytał.Cymek górował nad Vorianem; był co najmniej dwukrotnie wyższy od niego i miał wielokrotnie potężniejsze ciało. Z przodu okrywającego go pancerza pojawiły się dwie ludzkiej wielkości ręce i otworzyły panel, ukazując zawieszony w okrywie ochronnej mózg. — Tak bardzo, że mam ochotę posiekać cię na kawałki. — Brzmiący jak dźwięk rozłupywanych kamieni głos Agamemnona odzwierciedlał jego choleryczne usposobienie. — Dlaczego tu przyleciałeś? — Czy to wyraz owej bezwarunkowej miłości, którą ojciec okazuje synowi? — zapytał Vor spokojnie, nadal się uśmiechając. — Zabiłeś już wszystkich swoich potomków, więc myślałem, że przynajmniej wysłuchasz, co mam do powiedzenia. Gdzie serdeczne powitanie? — Powitanie cię nie jest tożsame z zaufaniem ci. Na razie nie zrobię ani jednego, ani drugiego. Vor zmusił się do chichotu. — Powiedziane jak na prawdziwego generała Agamemnona przy stało! — Podniósłszy ręce, dotknął swojej gładkiej, młodzieńczej twa rzy. — Spójrz na mnie, ojcze. Dzięki zabiegowi wydłużenia życia, któ remu mnie poddałeś, nie postarzałem się. Nie wierzysz, że jestem ci za to wdzięczny? Ogromna forma krocząca zaczęła się wolno przechadzać po zamarzniętej posadzce, krzesząc iskry ze skały. — Zrobiłem to, kiedy byłeś mi wierny. — Aha, wtedy, gdy ty pozostawałeś lojalny wobec Omniusa — szybko rzekł Vor. — Wszystko się zmienia. — Mogłeś mieć przed sobą tysiące lat… jako cymek. Ale odrzuciłeś tę szansę. — Oceniłem możliwości, które miałem, i wybrałem najlepszą. Na pewno potrafisz to zrozumieć, ojcze… dokładnie tego mnie nauczyłeś. W końcu uwolniłem się od Omniusa na kilkadziesiąt lat przed tobą. Agamemnon nie był zadowolony z tej wypowiedzi, nie był też wzorem cierpliwości.— Dlaczego tu przybyłeś? — powtórzył pytanie.— Przywiozłem ci dar. — Neocymeki się cofnęły, jakby Vor mógł wyciągnąć ukrytą bombę. — Siebie.Gromki śmiech Agamemnona odbił się echem od ścian jaskini.— A niby dlaczego miałbym go przyjąć? — zapytał.— Wystarczająco długo żyłem wśród nieudaczników i gotów jestem odnowić nasz związek.

— Spodziewasz się, że w to uwierzę? — odparł kostycznym tonem cymek. — Zdradziłeś myślące maszyny, by pomóc ludziom w ich dżi-hadzie. — To prawda, ojcze, ale ty i twoje neocymeki też zmienialiście strony, i to nieraz. — Vor odrzucił do tyłu ciemne włosy. — Oczekuję, że wysłuchasz opowieści o powodach, które mnie do tego skłoniły, a wtedy zobaczymy, czy nie dojdziesz do tego samego wniosku. Starając się nie dygotać w lodowatym pomieszczeniu, wygłosił przesadną litanię wad Ligi. Mówił o tym, że ludzie odmawiali niezbędnego zaangażowania się w dzieło zniszczenia raz na zawsze corrińskiego Omniusa, o tym, że traktowali go jak relikt przeszłości, który wyglądał na młodego, niedoświadczonego mężczyznę. — Moja żona umarła, a synowie są dla mnie obcy. Liga co rusz dawała mi jasno do zrozumienia, że już nie potrzebuje starego wiarusa. Szybko trwonią rezultaty wszystkich zwycięstw — moich zwycięstw — odniesionych nad Zsynchronizowanymi Światami. Nie potrafią wybiegać myślą w przyszłość dalej niż na kilkadziesiąt lat, nie troszcząc się o nią, jeśli wykracza poza ich krótkie życie. W przeciwieństwie do Tytanów, ojcze, którzy przez ponad tysiąc lat nie zrezygnowali ze swoich ambicji. Ale spójrz na was: garstka cymeków ukrywająca się na skutej lodem planetoidzie długo po tym, jak Omnius został pokonany. Bądźmy szczerzy, potrzebujecie mojej pomocy. — Mamy wiele planet! — Głos Agamemnona zabrzmiał, jakby Vor go obraził. — Martwych, radioaktywnych, których nie chce nikt inny. I kilka nowych kolonii, które zostały wcześniej osłabione przez zarazę. — Budujemy sobie zaplecze. — Tak? I dlatego schwytaliście Quentina Butlera i przemieniliście go w cymeka? Najwyraźniej potrzebujecie świeżej krwi, utalentowanych dowódców, którzy pomogą wam poprowadzić neocymeki do boju. Nie wolałbyś mnie zamiast niechętnego do współpracy zakładnika? — A dlaczego nie mogę mieć obu? — Forma krocząca Tytana uniosła się, błyskając jeszcze jednym zestawem broni. — Niedługo może uda nam się złamać nawet Quentina. — Niewykluczone, że mogę wam w tym pomóc. — Vor podszedł do mechanicznego potwora i znalazł się w zasięgu jego potężnych meta lowych pazurów. — Nie winię cię za to, że jesteś wobec mnie podejrz liwy, ojcze. W końcu sam mnie szkoliłeś. Ale jestem krwią z twojej krwi, twoim synem… twoim ostatnim synem. Nie możesz mieć więcej potomków. We mnie twoja ostatnia szansa na godnego ciebie następcę. Chcesz skorzystać z tej okazji czy ją zaprzepaścić? Kiedy ta uwaga dotarła do Agamemnona, Vor zobaczył grę wyładowań na powierzchni mózgu w pojemniku. Generał wyciągnął potężne ramię, zgarnął Vora z posadzki i uniósł. — Wbrew rozsądkowi wierzę ci na słowo… na razie — powiedział. — Jesteśmy znowu rodziną, synu. Cztery dni później stali na zimnym lodowcu pod rozgwieżdżonym niebem samotnej Hessry. Powietrze było zbyt rzadkie i zbyt chłodne dla Vora, przywdział więc jeden ze środowiskowych skafandrów Ligi przechowywanych na pokładzie Wymarzonego Podróżnika. Na ochronnym stroju lśniły lodowe refleksy.W górze przeleciał meteoroid, zaświeciwszy na chwilę blaskiem, by zniknąć na zawsze. — Kiedy zostaniesz cymekiem i pomożesz mnie, Junonie i Dante- mu ustanowić nową erę Tytanów, twoje perspektywy rozszerzą się na tysiąclecia zamiast skromnych dziesiątków lat — rzekł Agamemnon. Vor przyspieszył, by dotrzymać kroku mechanicznej formie. Z pewną tęsknotą przypomniał sobie swoje młodość i niewinność, kiedy z radością towarzyszył ojcu w przechadzkach po ulicach starej Ziemi. Był wtedy ślepy i naiwny, nie dostrzegał niczego złego w tyranii Omniusa. Rozpierała go duma, że może służyć Zsynchronizowanym Światom jako zaufany, i nawet nie wyobrażał sobie, że jego wielki ojciec może być zdemoralizowany.— Pamiętasz, jak czekałem na ciebie, ilekroć wracałeś z wypraw przeciw hrethgiroml — powiedział. — Zajmowałem się wtedy tobą, słu chałem twoich opowieści, czyściłem wszystkie twoje części i układy.— A potem mnie zdradziłeś! — warknął Agamemnon. Vor nie połknął haczyka. — Wolałbyś, żebym raczej dalej walczył dla Omniusa? — zapytał. — Tak czy owak, znalazłbym się po niewłaściwej stronie. — Przynajmniej w końcu się opamiętałeś — stwierdził Agamem-non. — Żałuję tylko, że odszukanie mnie zajęło ci ponad sto lat. Większość synów marnotrawnych już dawno zmarłaby ze starości. Vor zachichotał.— W tym przypadku mam nad nimi wyraźną przewagę — rzekł. — Miałem jeszcze trzynastu synów — wyznał Agamemnon — a ty jesteś ze wszystkich najbardziej utalentowany. — Kiedy latałem z Seuratem, zanim… wybrałem lojalność wobec kogoś innego — powiedział Vor poważniej — odkryłem w bazie danych, że to ty zabiłeś swoich pozostałych synów. — Wszyscy mieli wady — rzekł Agamemnon. — Ja też je mam. Szczerze się do tego przyznaję. Jeśli chciałeś doskonałości, powinieneś był nadal służyć myślącym maszynom. — Szukałem osoby, która byłaby godna zostać moim następcą. Pamiętaj, że obaliłem Stare Imperium, walcząc u

boku wielkiego Tlaloca. Nie mogłem przekazać takiej władzy nikomu, kto okazywał słabość czy niepewność. — I żaden z twoich pozostałych synów nie miał jakichkolwiek zdolności? — Niektórzy byli mało pojętni, innym brakowało ambicji, p^ru było otwarcie nielojalnych. Nie mogłem tego ścierpieć, więc ich zabijałem i zaczynałem od nowa. Proces pielenia. Przed wiekami, nim przemieniłem się w cymeka, zgromadziłem zapasy swojej spermy, nie było więc powodu, żebym się zgodził na miernego dziedzica. Ale ty, Vorianie, jesteś ostatni. Jak dobrze wiesz, moje nasienie zostało zniszczone podczas atomowej zagłady Ziemi. Jesteś moim jedynym żyjącym synem… i przez wiele dziesiątków lat myślałem, że jesteś dla mnie stracony. — Wszechświat nie jest statyczny.— I nie wróciłeś za wcześnie. Pierwotnie wiązałem duże nadzie je z Quentinem Butlerem, ale on opiera się temu, co nieuchronne, udaremniając wszystkie nasze wysiłki. Mimo iż jego przyszłość leży w naszych rękach, nienawidzi nas, ponieważ już nigdy nie będzie mógł wrócić do Ligi, już nigdy nie będzie człowiekiem. Moglibyśmy kontynuować manipulacje i w końcu uczynić z niego naszego sojusznika, a skoro będę miał ciebie, nie potrzebuję już umiejętności Quen-tina. Kiedy przemienię cię w cymeka, będziesz moim prawowitym następcą, kolejnym generałem Tytanów.— Historia jest nieprzewidywalna, ojcze. Może przeceniasz to, co będę w stanie osiągnąć.— Nie, Vorianie, nie przeceniam cię. — Ogromna forma krocząca podniosła wieloczłonowe ramię i lekko szturchnęła małego człowieka. — Jako cymek będziesz niezwyciężony, jak ja. Wtedy będę mógł cię bezpiecznie zabrać na wiele odbitych przez nas światów, uczynić królem planety, która ci się spodoba.Na Vorze nie zrobiło to wrażenia.— Mogłem zostać gubernatorem dowolnego świata Ligi, ojcze — odparł.— Kiedy staniesz się cymekiem, samo twoje nowe istnienie będzie bajeczną nagrodą. Jak sobie przypominam, gdy byłeś zaufanym, błagałeś mnie o to. Niecierpliwie wyglądałeś dnia, w którym poddam cię operacji czyniącej cię równie silnym, jak pozostali Tytani.— Nadal niecierpliwie czekam na ten dzień — rzekł Vorian, przełykając żółć, która zebrała mu się w gardle, i starając się, by jego głos brzmiał entuzjastycznie. W końcu obaj wrócili, bok w bok, do na poły spalonych wież kogitorów. — Mam nadzieję, że to stanie się wkrótce.— Zostaniesz przemieniony, ale twoja biologiczna forma nadal ma pewną zaletę, zasób, który straciłem dawno temu.— Co to takiego, ojcze? — Vorian poczuł nagle w środku chłód. Olbrzymia forma krocząca kontynuowała marsz po lodzie.— Jesteś moim synem, moim potomkiem, jedynym dziedzicem starożytnego rodu Atrydów. I chociaż cała moja sperma została znisz czona na Ziemi, ty nadal masz potencjał, by zapewnić ciągłość naszej linii. Musisz dać plon. Junona przygotowała już potrzebną aparaturę w pomieszczeniach kogitorów. To obowiązek, który musisz spełnić, zanim pozwolę ci stać się cymekiem. Yoriana ścisnęło w żołądku, ale wiedział, że nie uda mu się wyperswadować ojcu tego pomysłu. Będzie musiał dostarczyć próbki genetyczne, których zażądał przywódca Tytanów. Pomyślał o Estesie i Kaginie oraz o Raąuelli. To oni zostaną jego prawdziwymi dziedzicami, bez względu na to, co się tutaj zdarzy. Z niepokoju zaschło mu w gardle, ale nie wahał się zbyt długo. — Zrobię wszystko, czego się ode mnie wymaga, ojcze — powiedział. — Przybyłem tutaj, by dowieść swej lojalności. Trochę mojej spermy dla przyszłych pokoleń Atrydów… to drobiazg.Kiedy stanęli przed wieżami kogitorów, otwarte, sklepione wejście do ciemnych korytarzy w dole wyglądało jak ro2warta, wygłodniała paszcza. Wkroczył do środka, gotów na wszystko, do czego zmusi go Junona. W istocie rzeczy, lepiej jest pamiętać czy zapomnieć? Musimy to rozważyć i dokonać wyboru między historią a naszym człowieczeństwem.— baszar Abulurd Harkonnen, prywatne dzienniki Zamordowanie Wielkiego Patriarchy wywołało poruszenie w Lidze Szlachetnych. Pod adresem różnych grup i osób kierowano oskarżenia i podejrzenia, a wicekról Butler starał się utrzymać spokój i porządek. Wszyscy potężni ludzie mieli politycznych rywali, lecz nijaki Xander Boro-Ginjo nie był typem człowieka, który mógł wzbudzić taką zapiekłą nienawiść, jaką sugerowało jego zabójstwo. Trudno było uwierzyć, że czyjakolwiek reakcja na jego zachowanie albo działania mogłaby wykraczać poza zwykłą irytację lub zniecierpliwienie. Chociaż Faykan wyrażał gniew i oburzenie z powodu tego zabójstwa, nie spieszył się z ogłoszeniem następcy Wielkiego Patriarchy. Na razie brat Abulurda powołał zespół zastępców, by przejęli obowiązki Xandra, które — kiedy je rozdzielono — okazały się mało znaczące i głównie ceremonialne.Garstka osób, z których każda miała nadzieję zostać Wielkim Patriarchą, domagała się szybkiego rozwiązania tej sprawy. Wicekról wydał stanowcze oświadczenie, że skoro — siłą rzeczy — wszyscy, którzy byli blisko Xandra, muszą być uważani za podejrzanych, nie wyznaczy jego następcy do czasu zakończenia śledztwa. Abulurd przypuszczał, że brat gra na czas, chociaż nie rozumiał, dlaczego to robi.Nowy baszar poświęcał większość energii pracy badawczej w laboratoriach obok siedziby administracyjnej Wielkiego Patriarchy, która obecnie była otoczona kordonem dla potrzeb dochodzenia. Z biura, którego okna wychodziły na ulicę, wypadła z przerażoną miną jedna z laborantek. — Powinien pan zobaczyć, co się dzieje, baszarze — powiedziała. — Zbiera się tłum wyznawców kultu Sereny. Duży tłum. — Znowu? — Laboratorium było ze względów bezpieczeństwa odizolowane od reszty miasta, więc Abulurd nie

zdawał sobie sprawy, że na zewnątrz zaczynają się niepokoje. Prawie nie kontaktował się ze swoją bratanicą Rayną, odkąd przywiózł tę wymizerowaną rekonwa-lescentkę na Salusę, ale znał jej zamiłowanie do niszczenia wszelkiego nowoczesnego sprzętu. — Zostańcie tutaj i zabarykadujcie drzwi. Chrońcie za wszelką cenę owoce waszej pracy, bo wiecie, co zrobią ci fanatycy, jeśli się tu dostaną. Technicy laboratoryjni i inżynierowie, którzy nie przeszli żadnego przeszkolenia w zakresie samoobrony ani sztuk walki, wyglądali na zaniepokojonych.— Jeśli… się tu dostaną? — Po prostu zróbcie, co w waszej mocy — odparł, kiedy zobaczył ich przestraszone miny. Wyszedł na zewnątrz zobaczyć, co tego dnia zmobilizowało tłuszczę. Na czele pochodu maszerowała Rayna — obecnie po trzydziestce, nadal blada i łysa. Płynęli bulwarami jak fala, niosąc chorągwie i transparenty, śpiewając i wymachując bronią. Fanatyczny, agresywny ruch, któremu przewodziła Rayna, rozwinął się na spustoszonych przez zarazę światach, gdzie pozostało niewiele obowiązujących praw. Jednak w Zimii Rayna bardziej powściągała swoich zwolenników, zgodnie z porozumieniem zawartym z Faykanem. Abulurd obawiał się, że jest to tylko stan tymczasowy. Kult Sereny był kotłem, w którym coraz bardziej wrzało i który w końcu musiał wykipieć. Wielu fanatyków niosło obrazy bohaterskich postaci, włącznie z Trójcą Męczenników, i wrzaskiem domagało się sprawiedliwości. Zaniepokojeni właściciele domów i sklepikarze wylegli na ulice, by obserwować pochód. Bali się, że wystarczy iskra, by motłoch zaczął wszystko demolować. — Wie pan, co ich poruszyło tym razem? — zapytał Abulurd stojącego obok sklepikarza. Parlament upublicznił właśnie wizerunek mężczyzny, który zamordował Wielkiego Patriarchę — odparł kupiec, zerkając na wojskowe emblematy na roboczym ubraniu Abulurda.

— A więc złapano go? Wiedzą, kim jest?— Nikt nie wie. Nikt go nie rozpoznał.— Dlaczego są tacy rozsierdzeni? — Baszar przyglądał się tłumowi domagającemu się krwawej zemsty. — Wcześniej nigdy nie przejmowali się Wielkim Patriarchą.— Teraz, kiedy nie żyje, mówią, że był świątobliwym człowiekiem, który przyjął wizję Rayny.Abulurd się zachmurzył. Wyznawcy kultu Sereny mieli skłonność do podchwytywania spraw, które zwiększały ich znaczenie. Sklepikarz podał mu wydrukowany wizerunek, zdjęcie zrobione przez jedną z kamer zainstalowanych wokół siedziby administracyjnej Wielkiego Patriarchy. Obok niego znajdowała się druga fotografia, zrobiona w gabinecie Xandra Boro-Ginjo. Abulurd zmarszczył brwi, patrząc na rysy łysego zabójcy o oliwkowej cerze. Ta twarz wyglądała znajomo.Z zamieszczonego poniżej raportu dowiedział się, że człowiek ten najpierw dostał się do biura Wielkiego Patriarchy i spowodował zamieszanie. Został wyprowadzony przez strażników, ale zdołał uciec, nim zastosowano wobec niego areszt. Kilka dni później wśliznął się nocą do sypialni Wielkiego Patriarchy i zabił go. Przypuszczalnie był wynajętym zabójcą. Nikt nie rozpoznał w nim żadnego z rywali ani znajomych Boro-Ginjo.Zaczęto już zarzucać nieudolność rozmaitym osobom i instytucjom. Niektórzy proponowali nawet przywrócenie surowego Dżipo-lu w celu zaprowadzenia porządku. Abulurd pomyślał o tych wszystkich rzekomych szpiegach maszyn, których złapał Dżipol, i o licznych czystkach przeprowadzonych w czasach Xaviera Harkonnena, które badał. Czy zabójcą Xandra mógł być jeden z tych podstępnych ludzi wiernych Omniusowi? Czy jacyś z nich jeszcze żyli, czy raczej wszyscy zniknęli dawno temu, jak Dżipol? I wtedy Abulurd doznał olśnienia. Nie, to było niemożliwe. Zmrużył oczy i uważniej przyjrzał się twarzy tego mężczyzny. Jego rysy niewiele się zmieniły — wyglądał niemal dokładnie tak jak na dawnych, historycznych zdjęciach. Komendant Dżipolu Yorek Thurr! Aby pomóc zespołowi wyznaczonemu przez Ligę do ponownego zbadania sprawy Xaviera Harkonnena, o co prosił go Vor, Abulurd przeglądał akta dotyczące kariery i późniejszego popadnięcia w niełaskę swojego dziadka. Znał Thurra bardzo dobrze. Chociaż komendant Dżipolu był tajemniczą postacią i za wszelką cenę unikał holokamer, Abulurd uzyskał dostęp do poufnych dokumentów Ligi i zapamiętał twarz tego człowieka. Thurr i Camie Boro-Ginjo prowadzili bezlitosną kampanię dyskredytacji ogromnych osiągnięć Xaviera i odmalowywali go jako tchórzliwego zdrajcę. Nawet Vorian Atryda nie był w stanie odwrócić biegu spraw i przeciwstawić się wyrachowanemu demonizowaniu przyjaciela. Ale przecież statek kosmiczny Thurra eksplodował przed sześćdziesięcioma pięcioma laty i komendant Dżipolu na pewno już nie żył. To nie miało sensu. Dlaczego ktoś miałby się ucharakteryzować na zagadkową, całkowicie zapomnianą postać z przeszłości?— Mogę to zatrzymać? — zwrócił się do sklepikarza.— Pewnie. — Mężczyzna wzruszył ramionami. — Zamierza pan schwytać zabójcę i wydać go tej tłuszczy? Byłoby na co popatrzeć.Kiwnąwszy niejednoznacznie głową, Abulurd udał się pospiesznie do gmachu Parlamentu. Chciał pokazać Faykanowi dla porównania stare i nowe zdjęcia i zadać mu dręczące go pytanie, chociaż nie mógł zaproponować żadnej teorii, która wyjaśniałaby, jak to możliwe, by Thurr nadal żył, albo dlaczego ktoś miałby się pod niego podszywać.W recepcji izby posiedzeń poinformowano go, że wicekról bierze udział w spotkaniu handlowym i będzie zajęty co najmniej godzinę. Abulurd zostawił wiadomość, że musi z nim jak najszybciej porozmawiać.Sfrustrowany baszar przechadzał się wyłożonymi marmurem korytarzami, aż natknął się na spoczywającego na ozdobnym piedestale Vidada. Ostatni ze starożytnych kogitorów wydawał się nieco zagubiony i żałosny, przez niezliczone dni pogrążony w samotnych, głębokich rozmyślaniach. Abulurd zatrzymał się przed pojemnikiem z mózgiem Vidada. Płodny umysł skrupulatnie wchłaniał wszystkie aspekty ludzkiej historii od czasu, kiedy w epoce Sereny Butler kogitorzy wyszli z izolacji. Baszarowi zajęło chwilę zlokalizowanie sensorów optycznych ko-gitora. Nie wiedział, czy ma zapukać w wygiętą ściankę pojemnika, by zwrócić na siebie uwagę mózgu. — Kogitorze Vidadzie — rzekł w końcu — jestem baszar Abulurd Harkonnen. Chcę z tobą porozmawiać. — Możesz — odpowiedział Vidad przez zamontowaną w piedestale przystawkę głosową. — Ale krótko. Mam dzisiaj ważne sprawy do przemyślenia.Abułurd podniósł zdjęcie na wysokość sensorów optycznych Vi-dada i wyjaśnił, o co mu chodzi. Poprosił kogitora, by poszperał w swoich wiadomościach historycznych i przywołał wszelkie istotne informacje dotyczące byłego dowódcy Dżipolu.— Podobieństwo jest naprawdę duże — przyznał Vidad. — Można powiedzieć: uderzające. Podejrzewam, że ten osobnik celowo ucha-rakteryzował się tak, by wyglądać jak Yorek Thurr, a może jest jego klonem. Tlulaxańscy banici są biegli w takich sprawach.— Wygląda prawie tak samo jak Thurr na ostatnich zdjęciach, które zrobiono, nim został uznany za zmarłego — powiedział Abulurd. — Albo Thurr przeżył i przestał się starzeć, albo ktoś skopiował jego wygląd ze starych hologramów. — Jest wiele możliwych wyjaśnień — rzekł na to Vidad. — Dawno temu, w czasach Starego Imperium, ludzie opracowali kurację zapobiegającą starzeniu się. Skorzystaliśmy z niej my, kogitorzy, by zachować nasze mózgi przez tysiąclecia. Były też inne przypadki…Abulurdowi aż zaparło dech z wrażenia.— Masz na myśli takich ludzi jak

Vorian… naczelny baszar Atryda — powiedział. — Generał Agamemnon poddał go zabiegowi przedłużenia życia i odkąd naczelny baszar skończył dwadzieścia lat, prawie się nie postarzał.— Taki zabieg mógłby zakonserwować Yoreka Thurra. Jeśli nadal żyje.Trzymając zdjęcie, Abulurd chodził w tę i z powrotem przed piedestałem. Poczuł się słabo, kiedy podążając tym tropem, zastanowił się nad tym, co mogło to oznaczać. — Ale jeśli dostęp do zabiegu przedłużenia życia mają tylko maszyny, to jak wpadł on w ręce dowódcy Dżipolu? Myślisz, że któryś z naszych naukowców powielił ten proces? — Zawsze jest taka możliwość, ale to mało prawdopodobne — odparł Vidad. — Naprawdę myślisz, że gdyby taki zabieg był dostępny w Lidze Szlachetnych, dałoby się utrzymać go w tajemnicy? Przedłużające młodość właściwości melanżu sprawiły, że zażywanie tego narkotyku rozpowszechniło się wykładniczo. W Lidze Szlachetnych doskonałego zabiegu przedłużenia życia nigdy nie dałoby się utrzymać pod korcem. Rozważ inne, prostsze możliwości. Abulurd wiedział, że Vidad mówi prawdę. — Ale… to znaczy… — Przerwał. — Mówisz, że komendant Dżipolu miał prawdopodobnie konszachty z myślącymi maszynami albo cymekami? — Uprawnione przypuszczenie — rzekł Vidad. — Jeśli to naprawdę Yorek Thurr. W przypływie złości Abulurd zmiął wydrukowane zdjęcie. Przez cały ten czas, kiedy oczerniał Xaviera Harkonnena, Yorek Thurr mógł być w zmowie z Omniusem. Abulurd był oburzony i czuł się zdradzony. — I wydaje się, że teraz wrócił, by zamordować Wielkiego Patriar chę — powiedział Vidad. Przysiągłszy w milczeniu zemstę, Abulurd ruszył do wyjścia, zostawiając za sobą kogitora na piedestale. Nie potrzebował już spotkania z Faykanem — musiał dopaść tego farbowanego lisa i zabójcę. Czuję, że spowija mnie mit, a może jest to prawdziwa wizja? Moje siostry dokonają wspaniałych rzeczy, jeśli będzie się je odpowiednio starannie wybierać.— Matka Wielebna Raąuella Berto-Anirul Powrót do życia po ataku zmutowanych wirusów wywołujących zarazę dał Raąuelli drugą szansę i niespodziewany środek ocalenia wymierającej ludności. Obok niej, pod kamienną ścianą sali dla rekonwalescentów, siedział Jimmak, dzieląc się z nią jedzeniem, które wyszukał w dżungli. Najwyraźniej myślał, że wszystko wróciło do normy. Raąuella prawie nie patrzyła na łagodnego młodzieńca, bojąc się, że uzewnętrzni dręczące ją poczucie winy, gdyż zamierzała zawieść jego zaufanie… nie spełnić jego prostej prośby. Ale z moralnego punktu widzenia nie miała wyboru. Każda chwila zwłoki kosztowała życie kolejnych chorych.— Jimmaku, zrobisz mi swojej specjalnej herbaty? — zapytała.— Pani doktor nadal słaba? — Nie, czuję się lepiej. Ale mam ochotę na tę herbatę. Dobrze?Zadowolony, wybiegł. Kiedy zniknął, by spełnić jej prośbę, Raąuella wyjęła wciąż przesiąknięte wodą ubranie, które schowała pod dryfowymi noszami. Starając się nie uronić ani kropli, włożyła je do wodoodpornej folii i zapakowała do pojemnika na próbki.Następnie w małym laboratorium napełniła kilka fiolek swoją krwią. Być może, mając wodę przesyconą leczniczymi substancjami i przeciwciała w jej krwi, Mohandas zdoła znaleźć klucz do tajemnicy skutecznej kuracji. Wysłała szybkim promem na LS Wyzdrowienie próbki wraz z opisem tego, co się jej przydarzyło, błagając go, by niezwłocznie zabrał się do pracy. Zapewniła też, że będzie się modlić, by jego starania zakończyły się sukcesem.Wrócił Jimmak z kubkiem swojej gorzkiej ziołowej herbaty i szklanką wody dla siebie. Uśmiechając się, usiadł koło niej.— Cieszę się, że mogłem pomóc — powiedział. — Możesz pomóc również innym chorym ludziom — odparła poważnym głosem. Zrobił wystraszoną minę. — Nie. Nie mogę zabrać do wody nikogo innego. Pani doktor obiecała. Raąuella przyznała w głębi serca, że jego strach przed Ticią był uzasadniony. Zamiast poczuć ulgę z powodu jej wyzdrowienia, ta kobieta wydawała się zła i podejrzliwa. Gdyby Najwyższa Czarodziejka dowiedziała się, że Niewydarzeni znaleźli lek na zarazę, znienawidziłaby ich tylko za to, że dokonali tego, czego jej nie udało się zrobić. Te same przyczyny leżały u podstawy jej coraz bardziej irracjonalnej niechęci do lekarzy i badaczy Lumedu. — Tak, obiecałam — odparła, pomyślała jednak: „Ale złożyłam również przysięgę, że będę pomagać wszystkim, którzy potrzebują moich umiejętności lekarskich…” Późnym wieczorem Mohandas wysłał jej pilną wiadomość o wstępnych wynikach badań. Był zdumiony tym, co odkrył. Nie ustalił jeszcze dokładnie składu chemicznego alkaloidów, minerałów i wielo-atomowych cząsteczek, które znajdowały się w wodzie z podziemnej sadzawki. Ich skopiowanie czy zsyntetyzowanie wydawało się równie niemożliwe jak odtworzenie melanżu.Na podstawie analizy próbek krwi doszedł do wniosku, że w organizmie Raąuelli doszło do czegoś osobliwego, przekształcenia biochemicznego, jakiego nigdy jeszcze nie widział. Walka między retro-wirusem a dziwnymi substancjami znajdującymi się w leju krasowym zasadniczo zmieniła jej biochemię.Mając nadzieję, że uda mu się wyprodukować szczepionkę albo lek, Mohandas nalegał, by przysłała mu wiele litrów wody z leja, jednak nie mogła mu pomóc.— Raąuello, każda zwłoka to kolejny wyrok śmierci dla tych lu dzi — rzekł, sfrustrowany, że rozwiązanie jest w zasięgu ręki, a mimo to mu umyka. — Przy tak małej ilości

wody, jaką uzyskałem z twojego ubrania, przeprowadzenie wszystkich niezbędnych testów jest prawie niemożliwe. Jak mam wyizolować i zsyntetyzować aktywne składniki? — Jego twarz była równie wymizerowana i wycieńczona jak jej. Zastanawiała się, czy on w ogóle sypia, nawet w swoim bezpiecznym laboratorium orbitalnym. — Nie możesz mnie zaprowadzić do tego źródła? Potrzebuję jeszcze wielu litrów. Skąd jest ta woda?Miłość do niego była wyraźna i nie mniejsza niż dawniej… ale i tak już dopuściła się wystarczająco dużej zdrady. Wątpiła zresztą, by kiedykolwiek udało jej się odnaleźć to źródło. Jimmak na pewno jej w tym nie pomoże.— Nie mogę, Mohandasie — odparła.Ale ilekroć słyszała jęki chorych w ogromnych skalnych pomieszczeniach, ilekroć patrzyła na rejestr zmarłych i czuła dobiegający z jałowego płaskowyżu nad dżunglą smród pogrzebowych stosów, na których palono sterty ciał, sumienie domagało się od niej, by coś zrobiła.Odkąd wróciła, objawy zarazy zaczął nagle wykazywać duży odsetek — z górą połowa — pozostałych jeszcze czarodziejek, jakby równocześnie poddały się ich układy odpornościowe. Jeszcze bardziej nieufna niż zwykle, Ticia Cenva zachowywała wyzywającą postawę, jakby chciała udowodnić, że jej determinacja i moce psychiczne górują nad dokonującą straszliwego spustoszenia epidemią.Raąuella nie czuła do niej niechęci, ale żywy sprzeciw budził w niej sposób, w jaki traktowała własnego syna. Surowość Ticii mogła dobrze służyć miejscowemu społeczeństwu podczas dżihadu, kiedy liczne rossakańskie kobiety składały życie w ofierze, by niszczyć cymeki, ale ten nawrót epidemii był czymś, z czym nie mogła walczyć.Kiedy Raąuella zastanawiała się nad tym, przyszła jej do głowy dziwna, natrętna myśl.„Teraz, kiedy wyzdrowiałam, Ticia widzi we mnie zagrożenie. To dlatego nie chce, żeby pozostałe czarodziejki przebywały ze mną. Czyżby uważała, że chcę im przewodzić? Jeśli odniosę sukces w walce z zarazą, w jej opinii będzie to oznaczało, że ona zawiodła”. Tylko kobiety urodzone na Rossaku przejawiały spotęgowane moce psychiczne, które czyniły z nich słynne czarodziejki. Żadna cudzoziemka nie została nigdy uznana za godną tego, by do nich dołączyć. Ale na Raąuellę planeta ta wywarła ogromny wpływ: została wyleczona w tajemniczym źródle, a jej biochemia uległa przemianie aż do poziomu komórkowego. Czuła to wewnątrz, czuła psychiczną metamorfozę spowodowaną wyżarzeniem jej organizmu w tyglu zmutowanej zarazy. Miała nadzieję, że Mohandas Suk wkrótce coś znajdzie, choćby próbne serum, które uratuje kilka najciężej chorych kobiet.Spojrzawszy na Jimmaka, zobaczyła, że patrzy na nią z uwielbieniem dziecka dla matki. Było to dla niej osobliwe doznanie. Ten nie-rozgarnięty młodzieniec dał z siebie tak dużo, by jej pomóc, podjął ryzyko, nie zważając na swoje bezpieczeństwo.Ta myśl ją zasmuciła.„Muszę się upewnić, że z powodu tego, co zrobiłam, nie spotka go żadna krzywda” — przyrzekła sobie w duchu.Obserwowała reflektory promu schodzącego z orbity na szerokie, utwardzone pasy na wierzchołkach drzew. Rozpoznała sylwetkę transportowca Lumedu i rytm jej serca gwałtownie przyspieszył.— Muszę się spotkać z doktorem Sukiem — powiedziała. Jimmak rozpromienił się. Nie zdawał sobie sprawy, jakie mękiprzeżywa, nie mogąc podjąć decyzji.— Potrzebna pomoc? — zapytał.— Nie. Chcę, żebyś poszedł do Niewydarzonych i poprosił ich, by ponownie rozważyli sprawę. Ta podziemna woda może uratować tak wiele…Jego zaniepokojona mina była dla niej jak nóż wbity w serce.— Nie rozważą!Ścisnęła go za ramię, okazując współczucie.— Proszę, spróbuj jeszcze raz — powiedziała. — Zrób to dla mnie.Dotykając go, umieściła w materiale jego luźnej, poplamionej koszuli mały nadajnik. Kiedy wybiegnie do dżungli, urządzenie wyśle sygnał, który umożliwi zlokalizowanie leja krasowego.Oddalił się truchtem.Z ciężkim sercem Raąuella wyszła w tajemniczy mrok rossakań-skiej nocy, stąpając po gąbczastym, wzmocnionym polimerami okapie lasu. Światła naprowadzające skąpały korony drzew w ostrym, żółtawym blasku. Żaden z mieszkańców Rossaka nie wyszedł na powitanie promu; epidemia doprowadziła do całkowitego rozkładu ustalonego porządku zajęć.Obróciła się pokrywa śluzy powietrznej i otworzył właz, z którego wyszedł mężczyzna w biało-zielonym kombinezonie dekontami-nacyjnym z purpurowym krzyżem Lumedu. Po charakterystycznych ruchach Raąuella rozpoznała Mohandasa. Niósł walizkę i machał do niej z ożywieniem. Nawet przez szybkę kasku widziała jego entuzjastycznie uśmiechniętą twarz.— To nowa szczepionka. Zapowiada się obiecująco, ale dostatecz nie skuteczna będzie tylko twoja cudowna woda — rzekł.Raąuella odwróciła wzrok.— Ja… to się może wkrótce zmienić — odparła.Spojrzawszy w jego ciemne oczy, zobaczyła w nich przypływ nadziei. Chciała go pocałować, wrócić z nim na orbitę i spędzić choć jeden dzień, trzymając go w ramionach, czując, jak przytula się do niej w ich kabinie na pokładzie LS Wyzdrowienie, ale nie było to możliwe, dopóki nie skończy się epidemia.— Wkrótce może być za późno, Raąuello. Musimy spróbować wszystkiego. Skontaktowałem się z Najwyższą Czarodziejką i zała twiłem, że pomoże nam rozprowadzić tę nową szczepionkę.Zaskoczona Raąuella zawahała się.— Ticia naprawdę zgodziła się pomóc?— Zamierza osobiście podawać szczepionkę chorym. — Mówił z przekonaniem. — Sądzę, że zadecydowały o tym względy polityczne. Chce trzymać rękę na pulsie.Nie zdziwiło to Raąuelli. Wzięła od Mohandasa walizkę z fiolkami.— Dam ci znać, czy to działa — rzekła.— Jest tutaj dwanaście próbnych szczepionek — wyjaśnił. — Ale jestem przygotowany do uruchomienia produkcji na pełną skalę w orbitalnym

laboratorium. Nie możemy czekać…Z otworu w zboczu urwiska wyszła Ticia Cenva i w towarzystwie trzech czarno odzianych czarodziejek ruszyła w ich stronę po koronach drzew.— Wezmę to — oznajmiła. — Ja tutaj wszystkim zarządzam. Raquella nie chciała zrażać tej wybuchowej kobiety. — Pomogę ci podać szczepionkę. To może być nasza ostatnia nadzieja — powiedziała. „Dopóki nie odnajdę leja krasowego i uzdrawiającej wody…” — dodała w myślach. — Nie potrzebujemy twojej pomocy.W spojrzeniu Najwyższej Czarodziejki mignęła ledwie skrywana wrogość. — Mówisz tak od tygodni. — Raąuella starała się, by w jej głosie nie pojawił się ton irytacji. — Ale widziałaś moje objawy… wyraźnie wskazywały, że to śmiertelny przypadek. Byłam w ostatnim stadium choroby, którego nie przeżył nikt inny. Jestem jedyną osobą, która będąc w takim stanie, wyzdrowiała. — Może to tylko chwilowa remisja. — Wysoka, blada kobieta wzięła szczepionki i skinęła szorstko głową w stronę Mohandasa, który stał przed promem. — Jeśli to serum podziała, możecie opuścić Rossaka tak szybko, jak to będzie możliwe. Odmaszerowała z pozostałymi kobietami ku wejściu do skalnego miasta. Raąuella westchnęła, ale wciąż nie traciła nadziei. Jimmak wkrótce nieświadomie doprowadzi ich do leja krasowego. Kiedy inni mają wobec człowieka oczekiwania, których nie sposób zrealizować, musi on na nowo wyznaczyć swoje cele i iść własną drogą. Dzięki temu przynajmniej ktoś będzie zadowolony.— mistrz miecza Istian Goss W ciągu dwudziestu lat, które minęły od zniszczenia większości sił myślących maszyn, spadło zapotrzebowanie na najemników z Gi-naza. Ośrodki szkoleniowe na planecie od wieków uczyły i wypuszczały wojowników, głównie do walki z robotami bojowymi. Chociaż żaden najemnik nie narzekał, że skończył się krwawy dżihad Sereny Butler, mistrzowie miecza nie wiedzieli, jak wykorzystać swoje zdolności i umiejętności. Istian Goss wyszedł ze wszystkich bitew z życiem, choć z bliznami. Nadal miał swój miecz pulsacyjny, ale nie było już mechanicznych wrogów, przeciwko którym mógłby go użyć. Pomagał więc uchodźcom dojść do siebie po zarazie, podróżując z planety na planetę i wykorzystując swoje mięśnie oraz wiedzę do odbudowywania kolonii.Na światach Ligi ocalała zaledwie jedna trzecia populacji. Zachęcano rodziny do płodzenia wielu dzieci, by dać ludzkości szansę ponownego rozkwitu, ale nie było po prostu dość siły roboczej, żeby osiągnąć poprzedni poziom rozwoju rolnictwa i przemysłu. Wszyscy musieli pracować dwa razy ciężej niż przed wybuchem epidemii.Wyginęło wiele szlachetnych rodów i w miarę jak ambitne jednostki, które przetrwały zarazę, gromadziły majątki, ogłaszając się spadkobiercami dawnych możnowładców oraz domagając się praw i przywilejów, wyłaniały się nowe ośrodki władzy. W Parlamencie Ligi było niewielu przedstawicieli planet, więc nawet najstarsze i najbardziej zasiedziałe rody nie mogły protestować prawnie przeciwko zmienianiu się struktury władzy.Pięć lat temu Istian Goss powrócił na Ginaza, by zostać instruktorem młodych najemników. Chociaż nosił w sobie przewodniego ducha Joola Noreta, miał świadomość, że nie dokonał niczego, co sprawiłoby, że jego imię błyszczałoby w podręcznikach historii. Nie okrył się hańbą, jak napiętnowani przez Ligę Tlulaxanie czy Xavier Harkonnen, ale też niczym się nie odznaczył. Nikt głośno nie mówił, że spodziewano się po nim więcej, ale sam był sobą zawiedziony. Żałował, że nie zaczął z pustym krążkiem, jak Nar Trig, przyjaciel, którego utracił. Wówczas nie miałby tak wielkiego brzemienia na barkach i być może mógłby się nawet wyróżnić.Po ogłoszeniu końca dżihadu cywilizacja i społeczeństwo Ligi zmieniły się w zasadniczy i nieprzewidziany sposób. Tarcze Holtzmana były tak rozpowszechnione, że każdy, kto miał choćby minimalną rangę, nosił tarczę osobistą dla ochrony przed przestępcami, płatnymi zabójcami i wypadkami. Sprawiało to, że broń miotająca wyszła praktycznie z użycia.Jedyną skuteczną metodą walki było wprawne i precyzyjne posługiwanie się sztyletem lub krótkim mieczem. Przez pole ochronne mogły się przedostać przedmioty, które poruszały się dostatecznie wolno, powstały więc nowe style szermierki i walki na noże, pozwalające wykorzystać tę słabą stronę tarcz.Wobec tego mek bojowy Chirox zmienił swoje standardowe oprogramowanie i ćwiczył z Istianem Gossem, by opracować nowy system kształcenia mistrzów miecza, którzy mogliby się wynajmować jako zabójcy albo ochroniarze odczuwających zagrożenie wielmożów. Chociaż najemnicy nie musieli już walczyć z hordami robotów bojowych, Ginaz nie mógł dopuścić, by obniżył się poziom wyszkolenia czy oczekiwań. Absolwenci specjalistycznych szkół mistrzów miecza nadal byli najlepsi w Lidze.Istian patrzył, jak zgłaszają się nowi uczniowie, mimo że było ich znacznie mniej niż przed laty. Skoro skończyło się nieustanne zapotrzebowanie na coraz większą liczbę wojowników, których trzeba było wystawić przeciw Omniusowi, młodzi mężczyźni i kobiety znajdowali sobie inne zawody. Po ponadtysiącletniej tyranii maszyn rodzaj ludzki miał z pewnością mnóstwo pracy do wykonania.Pewnego dnia Istian dowiedział się z zaskoczeniem, że na Ginaza przybył mały statek z wiadomością i zaproszeniem dla niego. List opatrzony był pieczęcią wicekróla Faykana Butlera i zawierał wezwanie dla męka Chiroxa oraz — jeśli go zastanie — słynnego mistrza miecza Istiana Gossa. Wicekról najwyraźniej wzywał bojowego męka, by wyrazić mu uznanie, na które zasługiwał za lata służby dla

dżiha-du. Największy wstrząs przeżył wszakże Istian, kiedy zobaczył podpis człowieka, który wysłał list. Mistrz miecza Nar Trig.Przez te wszystkie lata sądził, że jego sparingpartner zginął wśród nierozważnych fanatyków, którzy udali się na Corrina walczyć z myślącymi maszynami. A jednak Trig żył! Co porabiał przez minione dwadzieścia lat? Dlaczego wcześniej się z nim nie skontaktował? Jak wynikało z listu, Trig wiedział, że jego były towarzysz nadał służył na Ginazie, szkoląc nowych uczniów.Podekscytowany, Istian poszedł do Chiroxa i podzielił się wiadomością z wielorękim mekiem bojowym.— Musimy polecieć na Salusę Secundusa — rzekł. — Jesteśmy tam potrzebni.Sensei mek nie dyskutował z nim ani nie pytał o powody.— Jak każesz, mistrzu Istianie Gossie. Lojalność jest jednoznaczną sprawą tylko dla tych, którzy mają prosty umysł i pozbawieni są wyobraźni.— generał Agamemnon, Nowe pamiętniki Pomimo jedenastu stuleci przyjaźni Junona i Dante nie zawsze zgadzali się z Agamemnonem. Zirytowany generał chodził niespokojnie w tę i z powrotem w formie kroczącej, szukając czegoś do rozbicia. jego ciężkie metalowe stopy szurały po podłodze pomieszczenia. — Nie, nie ufam mu całkowicie, chociaż jest moim synem — powiedział, broniąc się przed ich zarzutami. — Ale nie ufałem też większości z dwunastu Tytanów. Pamiętajcie o Kserksesie.— Nie widzisz tego? Vorianowi jest wygodnie po prostu wejść tutaj i powiedzieć, że po stu latach służby w dżihadzie przechodzi na naszą stronę.Głos Junony normalnie działał na niego kojąco, ale teraz brzmiał zgryźliwie. Agamemnon aż kipiał ze złości.— A ty nie popadłabyś w obłęd, żyjąc tak długo wśród tych ludzi? — odparował. — Vorian został wychowany i wyszkolony na Zsynchronizo wanych Światach. Uczył się moich pamiętników na pamięć i podziwiał moje osiągnięcia, dopóki nie zawróciła mu w głowie kobieta… nazwij to młodzieńczym buntem, jeśli chcesz. Uważam, że powody, które podał, są dobre i wystarczające. Ja na pewno postąpiłbym tak samo.Junona zaniosła się symulowanym śmiechem.— A więc jednak syn jest do ciebie tak podobny, Agamemnonie?— Nigdy nie lekceważ więzów krwi.— Ale też nigdy ich nie przeceniaj — odcięła się Tytanka.Vor wyglądał na małą i bezbronną istotę, stojąc w centralnym pomieszczeniu, zamieszkanym kiedyś przez kogitorów z wieży z kości słoniowej, i spoglądając na przerażającą formę kroczącą ojca. — Dlaczego uważasz, że potrafisz przekonać Quentina Butlera, by się z nami sprzymierzył, skoro zawiodły wszystkie nasze techniki przymusu i prania mózgu? — zapytał Agamemnon. — Właśnie dlatego, ojcze — odparł Vor. — Jeśli chcesz, by genialny dowódca wykorzystał swój talent dla celów cymeków — dla naszych celów — nie możesz go torturować. Raz go przechytrzyliście, ale to znakomicie wyszkolony żołnierz. Biorąc pod uwagę rezultaty, wszystkie wasze metody były złe. Vorian oglądał osłonięty przezroczysty pojemnik, w którym znajdował się wiekowy mózg jego ojca, a także liczne pretensjonalne komory, w których Agamemnon eksponował swoją dziwną kolekcję antycznej broni.Generał uniósł się na metalowych nogach jak szykująca się do skoku tarantula.— Nadal nie wierzę ci i nie ufam, Vorianie — powiedział. — I masz do tego prawo. Ty też nie dałeś mi zbytnich powodów, bym ci ufał. — Patrzył spokojnie na monstrualną formę, gdy Agamemnon chodził w tę i z powrotem. To mechaniczne cielsko było potężne i szybkie i mogło rozerwać człowieka na strzępy. Ale nie dzisiaj. — Mimo to nadal chcę zaryzykować. A może boisz się mnie? — Żyję wystarczająco długo, by niczego się nie bać! — Dobrze, więc to mamy ustalone. — Vor zawsze był mistrzem fanfaronady i nigdy nie opuszczała go pewność siebie. Tytan przesunął się, wyraźnie rozzłoszczony zuchwalstwem syna, ale się opanował. — I sądzisz, że lepiej poradzisz sobie z Quentinem Butlerem? — za pytał. Vorian skrzyżował ramiona na piersi. Uważał, by zachować kamienną twarz. — Tak, ojcze. Quentin i ja byliśmy towarzyszami broni, przy czym ja byłem jego przełożonym. Poważa mnie i wie, jak ciężko walczyłem podczas dżihadu. Nawet jeśli nie zgodzi się z moim wyborem, przy najmniej mnie wysłucha. To więcej, niż osiągnęliście do tej pory. Przystawka głosowa cymeka chrypiała i wibrowała, jakby Aga-memnon dusił w sobie gderanie. — Możesz podjąć tę próbę — rzekł w końcu. — Ale pamiętaj, Vo-rianie, że jest to sprawdzian nie tylko jego, lecz i twój. — Wszystko w życiu jest sprawdzianem, ojcze. Jeśli znowu cię zawiodę, nie zawahasz się mnie ukarać. — Następna kara będzie dla ciebie ostatnią. Nie zapomnij o tym.Ale Agamemnon powiedział to bez przekonania. Po tylu straconych nadziejach nie byłby skłonny pozbyć się tak szybko Voriana Atrydy. „Po tych wszystkich stuleciach — pomyślał generał — nie spodziewałem się, że zostały we mnie jeszcze jakieś ludzkie emocje”. Miał nadzieję, że nie okazał żadnej z nich. Pod warstwami lodowca było tak zimno, że Vor widział, jak jego oddech unosi się w postaci pary. Jeden z neocymeków zaprowadził go do bocznego pomieszczenia, w którym po rebelii podczas ataku cymeków na statki Ligi pod dowództwem Faykana przechowywano pojemnik z mózgiem Quentina.Wspaniały niegdyś primero, wyzwoliciel Parmentiera i Honru, dowódca sił dżihadu, był teraz tylko bezwładną masą pofałdowanej tkanki mózgowej, zawieszoną w musującym niebieskim elektroflu-idzie. Pojemnik stał na półce, niczym zużyty sprzęt

wyrzucony do graciarni. Po wyczynie, jakim było ostrzeżenie Faykana, zabrano go z powrotem na Hessrę, wymontowano ze statku i zostawiono bez dostępu do jakiejkolwiek formy używanej przez neocymeki. Był tutaj uwięziony.Kiedy Vor zobaczył go w takim stanie, słowa uwięzły mu w gardle.— Quentin? — zapytał po chwili. — Quentin Butler? Zbulwersowany, podszedł do pojemnika i miał już zacząć zadawaćpytania, kiedy zobaczył, że brzęcząca forma krocząca wycofuje się z pomieszczenia i zmyka korytarzem. Miał nadzieję, że sensory Quentina połączone są z myślowodami i że będą się mogli porozumiewać.— Nie wiem, na ile dobrze mnie widzisz i czy mnie rozpoznajesz, Quentinie — powiedział. — Jestem naczelny baszar Vorian Atryda. — Widzę. — Głos wydobywał się z przystawki głosowej na ścianie, niedaleko od pojemnika z mózgiem. — Dostrzegam w tym kolejną tanią sztuczkę. — Nie jestem złudzeniem. — Vor wiedział, że Tytani będą podsłuchiwać każde jego słowo, musiał więc być ostrożny. Każdy niuans i zwrot będą podejrzane. Musiał jakoś przekonać Quentina, że mówi prawdę, nie wyjawiając swoich planów. — Tytani manipulowali tobą i dręczyli cię, ale ja jestem prawdziwym Vorianem. Walczyłem obok twoich synów. To ja poleciałem na Parmentiera i wróciłem z wiadomością, że Rikov i jego żona zmarli na zarazę. Kiedyś towarzyszyłem ci podczas wizyty u Wandry w Mieście Introspekcji… była wiosna, kwitły drzewa. Powiedziałem ci wówczas, że zawsze miałem słabość do Wandry, ponieważ była najmłodszą córką Xaviera. Rozzłościłeś się na mnie, bo przywołałem nazwisko Harkonnen. Pamiętasz ten dzień, Quentinie? Mózg dawnego bohatera wojennego długo milczał. — Cymeki wiedzą o interakcji między laserem i tarczą — rzekł w końcu. — To ja… ja im powiedziałem. Omal nie zniszczyły Faykana. Zdając sobie sprawę, że może to być niebezpieczne, Vor poruszył inny temat. — Faykan jest teraz pełnoprawnym wicekrólem Ligi. Wiedziałeś o tym? Stało się to, kiedy odleciałeś z Porce’em Bluddem. Byłbyś z niego bardzo dumny. — Zawsze byłem. — A co do twojego najmłodszego syna, Abulurda — Vor przysunął się do pojemnika — dopilnowałem, żeby awansowano go na baszara czwartego stopnia. Sam mu przypiąłem dystynkcje. Myślę, że był to najszczęśliwszy dzień w jego życiu, ale był bardzo zawiedziony, że nie mogłeś przy tym być. — Abulurd… — powiedział Quentin, jakby to imię wzbudziło niepewność w jego umyśle. Vor wiedział, że weteran wojenny zawsze traktował chłodno najmłodszego syna.— Byłeś wobec niego niesprawiedliwy, Quentinie — rzekł, uznaw szy, że surowy ton może być skuteczniejszy. — To utalentowany, inteligentny młody człowiek… i ma rację w sprawie nazwiska Harkon-nen. Mogę ci powiedzieć, że historie, które słyszałeś o Xavierze, były w większości kłamstwami. Zrobiono z niego kozła ofiarnego, by umocnić dżihad. Powołałem zespół, który ma naprawić tę sytuację. Czas, by te rany się zagoiły. A Abulurd… Abulurd nigdy nie zrobił podczas służby niczego, co uzasadniałoby twoje rozczarowanie.— Byłem niesprawiedliwy wobec syna — przyznał Quentin — ale teraz jest za późno, by to naprawić. Już nigdy go nie zobaczę. Przez te trzy wieczności, które spędziłem tutaj, nie miałem do roboty nic oprócz myślenia… i żałowałem wszystkich moich błędów. Nienawidzę tego, czym się stałem. Jeśli jesteś naprawdę lojalny wobec nas, jeśli masz dla mnie choć odrobinę sympatii czy szacunku, Vorianie Atrydo, to rozbij pojemnik z moim mózgiem o podłogę. Starałem się opierać, ale odebrali mi wszelkie szanse na to. Chcę umrzeć. Może to ostatni sposób, w jaki mogę pokrzyżować im plany.— To byłoby zbyt łatwe, Quentinie. — Głos Vora stał się ostry. Użył rozkazującego tonu, który wypracował przez ponad sto lat służby w Armii Dżihadu. — Teraz jesteś cymekiem. Masz możliwość walki u boku generała Agamemnona. Bez ciebie, beze mnie, cymeki prawdopodobnie ruszyłyby na bezradnych ludzi, siejąc zniszczenie i stając się nowym zagrożeniem, równie strasznym jak myślące maszyny. Mówiłeś mi często, że Butlerowie nie są niczyimi sługami. To prawda. Ty i ja jesteśmy przywódcami. Jeśli zdecydujemy się na współpracę, możemy pomóc w ukształtowaniu lepszych stosunków między ludźmi i cymekami.Słowa Vora brzmiały przekonująco nawet dla niego. — Ale Tytani nie będą chcieli negocjować, dopóki nie zapewnią sobie silnej pozycji — ciągnął. — Ja sam wielokrotnie nawoływałem do ich zniszczenia. Mają powody obawiać się Ligi. Jednak kluczem może być nasza przenikliwość. Jeśli pomożesz im swoją wiedzą, ludzkość będzie miała najwspanialszą szansę na pokój i dobrobyt. Jeśli pomo żesz cymekom, to w dłuższej perspektywie ocalisz życie wielu ludzi. Rozumiesz to? — Był pewien, że jego gwałtowność przekona podsłu chujących Agamemnona i Junonę. — Musisz się pozbyć uprzedzeń, Cjuentinie. Dżihad się skończył. Czeka na nas nowy wszechświat. Kiedy podniósł ręce, podkreślając gestami swoje słowa, upewnił się, że stoi naprzeciw sensorów połączonych z myślowodami Quenti-na. Wykonywał wprawnie szybkie ruchy palcami, przekazując sygnały, których i on, i Quentin używali przez dziesiątki lat w Armii Dżi-hadu. Było nieprawdopodobne, by oddzielone od dawna od wolnej ludzkości cymeki znały ten osobliwy sposób porozumiewania się, ale Quentin na pewno go rozpozna. Vor miał nadzieję, iż to wystarczy, by dowieść, że w

rzeczywistości nie przestał być lojalny wobec ludzi, że myśli o czymś zupełnie innym. Znajdzie jakiś sposób, by wzniecić bunt w głębi mózgu, który uważał, że został pokonany, wymanewrowany i zmuszony do uległości. Pokaże Quentinowi, że jest wyjście z tej sytuacji — jeśli tylko uda im się skoordynować działania i zrealizować jego plan. Quentin milczał tak długo, że Vorian zaczął myśleć, iż nie dostrzegł znaków, które mu dawał. W końcu oddzielony od ciała mózg przemówił przez przystawkę głosową.— Dałeś mi dużo do przemyślenia, naczelny baszarze. Nie mogę powiedzieć, że się zgadzam… ale zastanowię się nad tym.Vor skinął głową.— Świetnie — rzekł.Wyszedł z zimnego pomieszczenia, pewien już, że obaj doprowadzą do upadku Agamemnona. Największymi zbrodniarzami są ci, którzy łudzą się, że zrobili to, co było „słuszne”.— Rayna Butler, kazania saluskie Chociaż Wielki Patriarcha był słabym przywódcą i brakowało mu wizji, Rayna wykorzystała okazję, by zrobić z zamordowanego bohatera, symbol ruchu, który wszyscy mogli pod2iwiać. Paradoksalnie sprawiła w ten sposób, że Xander Boro-Ginjo osiągnął po śmierci więcej niż przez cały długi czas sprawowania swojego urzędu. Zabójstwo to mogło się stać iskrą wzniecającą opór przeciw tym, którzy woleli stary, demoralizujący styl życia, i wznieść przybierający na sile ruch wyznawców kultu Sereny na nowe wyżyny na Salusie Secundusie. Rayna oczyściła już wiele światów Ligi, uwalniając je od piętna skomputeryzowanej maszynerii, usuwając wszelkie ślady urządzeń, które próbowały dorównać świętemu ludzkiemu umysłowi.Chociaż minęło wiele dni, wicekról Faykan Butler nadal nie kwapił się z wyznaczeniem następcy Wielkiego Patriarchy i Rayna myślała, że być może ta godność powinna w końcu przypaść jej. Mogłaby wykorzystać pozycję tego urzędu do szerzenia kultu Sereny, zapewniając mu należne poparcie większości. Będzie tak, jak ujrzała w wizji, w której ukazała jej się biała pani.Pogłoski o tym rozchodziły się po cichu między tymi, którzy byli wobec niej lojalni. Zimia z jej nowoczesnymi udogodnieniami niepokoiła jej zwolenników, ale przybywało konwertytów, którzy chcieli zobaczyć Raynę, posłuchać jej, a także — choć spotykało to tylko największych szczęściarzy — dotknąć jej.Jej wuj miał niemal na pewno szpiegów wśród czcicieli Sereny. Niektórzy wierni Raynie fanatycy wykryli szpicli i po cichu ich zabili. Kiedy Rayna się o tym dowiedziała, była wstrząśnięta, nigdy bowiem nie namawiała do bezpośredniej przemocy wobec ludzi, a jedynie wobec mechanicznych potworów. Rozkazała, by natychmiast skończyć z takimi działaniami, a jej pomocnicy niechętnie się na to zgodzili, chociaż nie sprawiali wrażenia wystarczająco skruszonych. Być może, pomyślała Rayna, po prostu nie zamierzali już informować jej o swoich skrytobójstwach.Jednak tego akurat dnia plany czcicieli Sereny musiały pozostać ściśle tajne. Przygotowywany marsz musiał być absolutnym zaskoczeniem, żeby gwardia zimska nie miała czasu stanąć do obrony. Demonstracja ta będzie skuteczniejsza niż strajk generalny.Kult Sereny miał dużo więcej wyznawców, niż podejrzewał Fay-kan Butler. Kiedy Rayna maszerowała w nieskazitelnie białej sukni na czele tłumu, jej twarz opromieniało światło wschodzącego słońca. Musiała wyglądać jak lśniąca wizja Sereny, którą ujrzała przed laty, gdy dopadła ją zaraza.Brzęk rozbijanego szkła i metalu oraz okrzyki triumfu brzmiały w jej uszach jak symfonia. Pierwotna tłuszcza zalewała na poły puste bulwary i płynęła przez osiedla mieszkaniowe. Niektórzy mężczyźni i kobiety z zapuchniętymi oczami usiłowali bronić swoich sklepów i domów. Chociaż Rayna wydała polecenie, by nie krzywdzić niewinnych ludzi, fanatycy nie uważali, że ci, którzy stawiają opór, są niewinni.Rosnąc w siłę, motłoch zabijał bez zastanowienia. Część wstrząśniętej ludności uciekła, porzucając domy i interesy. Inni, zaraziwszy się zapałem zwolenników Rayny, przysięgali wierność kultowi Sereny. Szeregi fanatyków zwiększały się, a zniszczenie szerzyło się niepohamowanie.Wybiegła naprzeciw nim zimska gwardia, próbując skutecznie zareagować, ale wielu jej członków należało potajemnie do wyznawców kultu Sereny.Rayna prowadziła pochód na gmach Parlamentu. Na bladej twarzy miała uduchowiony uśmiech. Kiedy zbliżyli się do okazałej budowli rządowej, idąc ciężkim krokiem przez wyłożone kamiennymi płytami ulice i wlewając się na plac z pięknymi fontannami i posągami, Rayna była rozczarowana, że Faykan nie stawił czoła nabrzmiałej sytuacji. Najwyraźniej wicekról uznał, że lepiej będzie znaleźć się w tym momencie daleko i zająć innymi sprawami. Być może miał jednak wtyczki wśród jej ludzi.Ale tego naporu nie mógłby powstrzymać nawet Faykan Butler.Kiedy członkowie gwardii zobaczyli zbliżającą się biegiem masę ludzi, ich mizerne szeregi zakołysały się i pękły. Politycy i przedstawiciele światów Ligi czmychnęli z sali posiedzeń bocznymi skrzydłami budynku i tylnymi wejściami.Raynę zaskoczył widok pięciu dzielnych postaci, mężczyzn w żółtych szatach, którzy wyłonili się z łukowo sklepionego głównego wejścia. Jeden z nich niósł jak relikwię przezroczysty pojemnik z mózgiem. Dwóch innych dźwigało piedestał.Nie zatrzymując się, Rayna podniosła głowę. Oślepiło ją słońce, ale i tak rozpoznała ostatniego z kogitorów z wieży z kości słoniowej. Napór podążającego za nią tłumu był zbyt duży, by dało się go powstrzymać, nie zwolniła więc, kiedy zaczęła wchodzić na długie, niewysokie stopnie schodów prowadzących do gmachu Parlamentu. Podręczni postawili piedestał i umieścili na jego płaskim szczycie pojemnik kogitora. Gdy podłączyli przystawkę głosową, zagrzmiały z niej słowa Vidada: — Apeluję do waszego człowieczeństwa! Błagam o chwilę rozsądku. Zastanówcie się, co robicie.

— Zastanawiałam się nad tym wiele lat, kogitorze Vidadzie — odkrzyknęła Rayna. - Natchnął mnie Bóg, a sama święta Serena ukazała mi wyraźną wizję. Kto może to kwestionować?— Dawno temu rozmawiałem zżywa Serena — rzekł na to Vi-dad. - Nie postępujesz mądrze, deińkując ją. Była tylko kobietą.Wyznawcy Sereny zaczęli buczeć, nie chcąc słyszeć, że ich patronka była tylko człowiekiem.Rayna weszła o stopień wyżej.— Wy, kogitorzy z wieży z kości słoniowej, wynegocjowaliście z myślą cymi maszynami tak głupi pokój, na tak okropnych warunkach, że świę ta Serena poleciała tam ponieść śmierć, by wszyscy się przekonali, jaka jest prawdziwa natura tego demona Omniusa. — Jej głos był niesamo wicie spokojny. — Byłeś Judaszem, Vidadzie. Tym razem cię nie posłu chamy. Wyciągnęliśmy nauczkę z tamtego błędu i wiemy, jak walczyć. =^c

— Zastosuj procesy racjonalnego myślenia — rzekł kogitor. — Czy naprawdę jesteście lepsi od Omniusa, skoro w imię czystości dopuszczacie się przemocy wobec waszych ziomków? Maszyny, które niszczycie, nie mogą wam zaszkodzić. Spójrz na to obiektywnie. Musicie… — On broni maszyn! — krzyknął ktoś z tłumu. — I wygląda jak cy-mek! Cymeki, kogitorzy… oni wszyscy są myślącymi maszynami. Krzyki stały się głośniejsze. Rayna nadal wchodziła po wypolerowanych stopniach. — Mamy dość chłodnego, racjonalnego rozumowania, Vidadzie — oświadczyła. — To sposób myślenia maszyn. My jesteśmy ludźmi, mamy serca i namiętności i musimy dokończyć tę bolesną czystkę, którą kazali nam przeprowadzić Bóg i święta Serena. Nie staniesz nam na drodze. Tłum wzbierał za nią, wymachując kijami i pałkami i ciągnąc na gmach Parlamentu.Podręczni Vidada starali się nie ustępować, ale w ostatniej chwili dwóch z nich załamało się i uciekło z łopotem żółtych szat. Pozostali trzej na próżno usiłowali chronić spoczywającego na piedestale bezbronnego kogitora. Pośród tego szaleństwa Vidad nadal błagał o rozwagę, ale hałas zagłuszał jego słowa płynące z przystawki głosowej.Rayna stanęła przed Vidadem, lecz jej rozgorączkowani zwolennicy popchnęli ją. Ktoś trącił piedestał i pojemnik z mózgiem się zakołysał. Potem inni, nad którymi Rayna już nie panowała, celowo nań naparli. Ciężki pojemnik przechylił się i spadł na kamienne schody, pękając w kilku miejscach. Podskakując na stopniach, toczył się w dół, a tłum wiwatował. Rzucił się za nim w pogoń, okładając rurami i pałkami, aż w końcu roztrzaskał zbiornik.Rayna zastanawiała się, czy nie powstrzymać swych ludzi, ale rozumiała ich aż nazbyt dobrze. Zeloci postrzegali kogitorów jako istoty wyklęte, prawie jak złych Tytanów — mózgi oddzielone od ludzkich ciał, utrzymywane przy życiu dzięki piekielnej technologii. Na ziemię trysnął niczym krew gęsty niebieski elektrofluid.W końcu Rayna się odwróciła i wtargnęła ze swoimi zwolennikami do budynku Parlamentu. Sprawiedliwość może być bezstronna, ale słuszność jest bardzo osobista.— baszar Abulurd Harkonnen, prywatne dzienniki Kiedy tłumy fanatyków pod wodzą Rayny przelewały się przez ulice, wicekról Butler ogłosił z bezpiecznego schronienia stan wyjątkowy. Ale zimska gwardia była zbyt nieliczna, by przywrócić porządek. Nie sposób było zapanować nad tłuszczą bez posunięcia się do rzezi z wykorzystaniem całej dostępnej broni. Liga Szlachetnych utrzymywała duże archiwa danych w formie elektronicznej. Chociaż nie opracowywano ich za pomocą programów czy technologii sztucznej inteligencji — a była to subtelna różnica, której nie uznawało wielu ludzi — sama obecność skomputeryzowanych systemów była cierniem w boku Rayny. Już diabelska plaga spowodowała spore zamieszanie w Lidze i w tej panice zaginęło mnóstwo informacji naukowych i wojskowych oraz zapisków rodzinnych i dokumentów historycznych, a teraz Rayna poszerzała zakres owej czystki.Wrzucano do ognisk zapiski gromadzone od tysięcy lat, a straty były nawet większe od tych, które ludzka cywilizacja poniosła w wyniku zniszczenia Biblioteki Aleksandryjskiej na starożytnej Ziemi. Gdyby miało to nadal trwać, ludzkości groził długi, mroczny okres zacofania, jeśli w ogóle kiedykolwiek udałoby się jej z niego wyjść.„Oczywiście nie wszystkie zapiski są dokładne — myślał Abulurd Harkonnen. — Być może jeśli zostaną zniszczone fałszywe relacje historyczne, łatwiej będzie przywrócić mojemu dziadkowi Xavierowi należne mu miejsce bohatera dżihadu”. Nie chcąc stać się celem furii motłochu, Abulurd zdjął mundur baszara i przywdział cywilne ubranie. Gdyby coś to dało, wyszedłby na ulice z bronią osobistą. Ale wyznawcy kultu Sereny gotowi byli poświęcić życie. Jeden człowiek nic by nie wskórał. Miał jednak nadzieję, że uda mu się uchronić laboratorium.Kiedy przybył tam po zachodzie słońca, niektóre gmachy wokół siedziby administracyjnej Wielkiego Patriarchy płonęły, ale niepozorny budynek ośrodka badawczego był nietknięty — przynajmniej na razie. Z ulgą, ale i z rozczarowaniem stwierdził, że żaden z naukowców ani inżynierów nie przybył bronić ośrodka. Być może wszyscy byli w domach, chroniąc swoje rodziny.Schował wszystkie kartoteki i wyniki badań mechanicznych piranii. Prototyp urządzenia zakłócającego ich oprogramowanie nadal stał na ławie,

gdzie zostawiono go po przeprowadzeniu ostatnich prób. Abulurd będzie musiał skarcić zespół za to, że nie zamknięto cennego sprzętu, który mógł znaleźć i obrócić w kupę złomu jakiś fanatyczny wyznawca kultu Sereny.Nim zdążył umieścić zniekształcacz w odpowiednim miejscu, usłyszał odgłosy dobiegające z komory badawczej. Ktoś tam był. Abulurd wstrzymał oddech i słuchał. Być może pojawił się jednak któryś z inżynierów, by stanąć na straży. Odłożył prototypowy zniekształcacz na ławę i ostrożnie podszedł do komory. Żadna lampa nie była włączona. Dochodzące ze środka dźwięki świadczyły o tym, że intruz porusza się ostrożnie, ale szybko. A zatem nie był to inżynier. Ktoś, kogo nie powinno tutaj być. Jeden z martyrystów?Zatrzymawszy się, by uruchomić tarczę osobistą, na wypadek gdyby został zaatakowany, Abulurd włączył oświetlenie, oślepiając niepożądanego gościa. Mężczyzna ten osłonił oczy ręką i poruszał się jak jaszczurka na gorącej skale. Oddał dwa szybkie strzały z pistoletu maula, ale tarcza Abulurda zatrzymała pociski. Intruz skoczył w bok, szukając schronienia za blokiem przyrządów laboratoryjnych. Abulurd widział jego oliwkową cerę i łysinę. Był to człowiek, którego szukał.Z kabury u pasa wyciągnął pistolet Chandlera, a drugą ręką ujął ceremonialny sztylet. Nie mógł użyć pistoletu, dopóki miał włączoną tarczę, a nie śmiał teraz pozbawić się osłony.— Wiem, kim jesteś, Yoreku Thurze — powiedział.Intruz roześmiał się, choć trochę nerwowo. — W końcu poprzedza mnie moja sława! — odparł. — Chyba już czas. Pochyliwszy się, Abulurd zaczął zachodzić Thurra od tyłu. — Cieszę się, że mam okazję spotkać się z tobą twarzą w twarz — rzekł. — Organa śledcze Ligi wątpią, byś po tylu latach mógł jeszcze żyć, ale ja nie należałem do tych, którzy nie doceniali twoich zdol ności. Porównawszy historyczne zdjęcia komendanta Dżipolu z holoobra-zami mordercy Wielkiego Patriarchy, Abulurd nie miał żadnych wątpliwości co do tożsamości sprawcy. Kiedy dostarczył wyniki owej analizy swojemu sceptycznemu bratu, Faykan obiecał, że poleci zweryfikować te informacje swoim doradcom, ale widocznie potraktował je tak samo poważnie jak specjalny zespół, który miał oczyścić imię Xaviera Harkonnena. W ramach prowadzonej obławy Abulurd wykorzystał swoje kontakty w odpowiednich urzędach, by przestudiować dane osób niedawno przybyłych na Salusę Secundusa, i na podstawie udostępnionych przez nie dokumentów prześledził trasy uchodźców aż do miejsca ich poprzedniego zamieszkania. Znalazł kilka zrobionych przez kamery ujęć osoby uderzająco podobnej do na poły zapomnianego komendanta Dżipolu, ale ślady się urwały. Mimo iż Liga zarzuciła szeroko sieć na zabójcę Xandra Boro-Ginjo, było w niej zbyt dużo dziur. — Wszyscy szukają człowieka, który zabił Wielkiego Patriarchę — powiedział Abulurd — ale tylko ja szukam ciebie. I teraz, gdy na ulicach trwa największa gorączka, sam wpadasz mi w ręce, jak po darunek losu. Sucha twarz Thurra wyglądała co najmniej pół wieku młodziej, niż powinna, zakonserwowana na progu starości. Uśmiechając się beztrosko, były komendant Dżipolu zdawał się bawić tą konfrontacją i nie zdradzał najmniejszych obaw co do jej wyniku.W ostrym świetle w ośrodku badawczym Thurr nadal trzymał pistolet maula, mimo iż był on bezużyteczny wobec tarczy Abulurda. Thurr również miał taką osłonę, ale dotąd jej nie włączył. Najwyraźniej przedkładał możliwość użycia broni miotającej nad ochronę, którą dałoby mu pole Holtzmana. — Czemu zawdzięczam, że stałem się przedmiotem twojej obse sji, młodzieńcze? — zapytał Thurr. — Być może mógłbym cię wyko rzystać w moich przyszłych planach. Nie chciałbyś się stać częścią historii? Poruszał się jak podchodząca ofiarę pantera. — Już dosyć ludzi wykorzystałeś. — Abulurd wyprostował się. — Moim dziadkiem był Xavier Harkonnen, bohater wojny z myślącymi maszynami, a ty zniszczyłeś jego reputację. Zmanipulowałeś prawdę i splamiłeś honor mojego rodu. — Owszem, ale dla dobra sprawy. Nie widzisz tego? — Nie. Nie widzę. — Abulurd zbliżył się do niego, wyciągając do przodu rękę ze sztyletem, którego mógł użyć, nie wyłączając tarczy osłaniającej ciało. — Po co przyszedłeś do mojego laboratorium? — Czyż nie tutaj trzymacie ostatnie egzemplarze moich kochanych mechanicznych stworzonek? Tych pożeraczy, które pomogłem stworzyć na Corrinie? — Thurr wniósł radośnie brwi. Dokumenty historyczne przedstawiały go jako człowieka bezwzględnego, zimnego i inteligentnego, ale dziki błysk w oczach zdrajcy dodawał mu drapieżności, jakby coś się przestawiło w jego głowie. Nadal był tak zły i podstępny jak zawsze, ale wydawało się, że zaczyna się osuwać w otchłań obłędu. — — Ach, jakiż wpływ wywarłem, pracując dla Omniusa… historycz nie o wiele bardziej znaczący niż wszystko, czego dokonałem jako ko mendant Policji Dżihadu. Jeszcze pracując w Dżipolu, kończyłem za danie dla Omniusa, który zapewnił mi ten cudowny, przedłużający życie zabieg. Och, nadal trzymałem wiele rzeczy w tajemnicy przed maszynami, ale cały czas wszystkich zwodziłem, podsuwałem fałszy we tropy Wielkiemu Patriarsze Ginjo i jego naiwnym, choć gwałtow nym ludziom. No i wszystko ułożyłoby się doskonale, gdyby wdowa po nim dała mi to, co mi się należało. Byłoby to ukoronowanie wspa niałej kariery. Dałoby mi historyczną nieśmiertelność! Ale kiedy mi to skradziono, musiałem zrobić coś innego. Żarłoczne mechaniczne piranie to był tylko eksperyment. Wymyśliłem je z nudów, siedząc jak w

więzieniu na Corrinie. Retrowirus, pomysł, który rzuciłem, był bardziej niszczycielski, prawda? Nie jestem w stanie pojąć ogromu twojej niegodziwości — odparł Abulurd. — To dowód na to, że brak ci wyobraźni.Abulurd ścisnął rękojeść sztyletu, chcąc zabić tego człowieka, zanim przyzna się do innych potwornych czynów. — Po co mi to wszystko mówisz? — spytał. — Tak ci ciąży sumienie, że chcesz to z siebie wyrzucić? — Nie bądź śmieszny. Na pewno po tym wszystkim, co osiągnąłem, mam prawo się chełpić, co? Poza tym i tak zamierzam cię zabić, pozwól więc, że przedtem będę miał choć tyle satysfakcji. Trzymając nadal w jednej ręce pistolet, Thurr podniósł drugą małe, przezroczyste pudełko. Abulurd rozpoznał jeden z laboratoryjnych pojemników na próbki. Zamek był wyłamany, mechanizm blokujący zepsuty. Naciśnięciem palca Thurr otworzył pokrywę. — Jestem rozczarowany, że zachowaliście w idealnym stanie tylko dwanaście moich głodnych małych przyjaciół… ale tuzin na pewno wystarczy, żeby wykonać zadanie. Uaktywnione, małe żarłoczne mechanizmy zaczęły brzęczeć i potrącać się. Thurr rzucił otwarte pudełko w stronę Abulurda. Odbiło się od jego tarczy i mechaniczne piranie rozleciały się jak rozwścieczone szerszenie. Baszar cofał się, rozglądając za schronieniem, ale goniły go mechaniczne drapieżniki.Przywarłszy do ściany, kryjąc się w cieniu wśród dezorientujących piranie kształtów aparatury badawczej, Thurr przyglądał się temu i chichotał.Brzęczące insekty wirowały w powietrzu, lustrując pomieszczenie, i w końcu zidentyfikowały ludzki kształt Abulurda jako najbliższy cel. Rzuciły się na niego z rozwartymi, gotowymi do siekania ciała paszczami.Jedna z piranii zderzyła się z niewidzialną barierą jego tarczy osobistej i odskoczyła jak rykoszetujący pocisk. Pozostałe podlatywały wolniej. Abulurd nie miał wątpliwości, że wkrótce odkryją, jak przeniknąć przez pole Holtzmana. Wycofując się ku jednemu ze stanowisk, na których pracowali inżynierowie, zerknął w dół i dostrzegł wybawienie. Chwyciwszy prototyp, który postawił wcześniej na ławie, włączył pole zniekształca’ jące. Urządzenie to nie mogło spalić silniczków mechanicznych piranii, ale sprawiło, że postać Abulurda stała się niewidzialna dla ich sensorów. Brzęcząc, krążyły zdezorientowane w coraz szerszym promieniu i zarzucały sieć na ofiarę, która nagle zniknęła.Abulurd zrobił ostrożnie dwa kroki i wyszedł na środek pomieszczenia. Mechaniczne piranie nie zareagowały na ten ruch. Z rozwartymi szczękami latały po przypadkowych trajektoriach.— Co zrobiłeś? — spytał zirytowany tym Thurr. — Jak…Nagle pożeracze go namierzyły. Zmieniły kierunek lotu i rzuciły się na swojego twórcę. Thurr odskoczył i włączył tarczę osobistą. Tuzin małych zabójców krążył wokół niego, odbijając się od pola siłowego i ponawiając próby. Przypominały padlinożercze ptaki dziobiące ścierwo. Abulurd uruchomił zabezpieczenie drzwi. Opadły kurtyny zamykające wejścia i został przekazany sygnał do sił bezpieczeństwa, chociaż Abulurd wątpił, by w sytuacji, gdy na ulicach grasował motłoch pod wodzą Rayny, ktokolwiek zareagował szybko na ten alarm.— Sam przesądziłeś o swoim losie, Yoreku Thurze — powiedział.Pierwszy z pożeraczy przeniknął wolno przez niewidzialną barierę osobistej tarczy zdrajcy. Znalazłszy się w strefie ochronnej, pirania rzucała się na wszystkie strony, chcąc zaspokoić głód. Wkrótce przekazała jedenastu towarzyszkom, jak można przejść przez tarczę, i małe mechanizmy, zmniejszywszy prędkość, zaczęły napierać na pole Holtzmana, aż w końcu przedarły się przez nie.Uderzyły na Thurra, kąsając mechanicznymi szczękami jego ramiona, szyję i policzki. Oganiał się od nich, ale bezskutecznie. Kiedy go pożerały, wrzeszczał i wił się jak piskorz, machając rękami. Chociaż z dziur wyżartych w jego boku i ramieniu lała się krew, wydawał się bardziej rozwścieczony niż przerażony niechybną śmiercią.Jedna z zabójczych maszynek krążyła wokół czubka jego głowy, żłobiąc szerokie koryto w opalonej skórze i obnażając białe kości czaszki. Inne wwiercały się w brzuch i drążyły tunele w udzie. Któraś wypadła zakrwawiona, ale nadal zgrzytając zębami, z klatki piersiowej Thurra, po czym obróciła się i rzuciła po następny kęs. Wypluwała kawałki mięsa jak maszynka do robienia kiełbas.Thurr wył. Opadł na kolana i w geście rozpaczy udało mu się chwycić jedną ze srebrzystych kulek. Mechaniczna pirania przeżarła się przez jego zaciśniętą dłoń, odcinając palce, które upadły na podłogę.Abulurd przyglądał się temu makabrycznemu spektaklowi, choć robiło mu się niedobrze. Pamiętał jednak, że ten człowiek zdradził ludzkość, wymordował miliardy i zbezcześcił imię Xaviera Harkon-nena. Dzięki temu pozostawał głuchy na wrzaski Thurra.Mechanicznych piranii było tylko dwanaście, więc wyrządzenie fizycznych szkód wystarczających do zabicia ofiary zajęło im wiele minut. Nawet kiedy Thurr upadł i jego ciało przestało drgać, mechaniczne potworki wżarły się w jego czaszkę, po czym wylatywały, szukając następnego celu. Zniekształcacz Abulurda sprawiał, że nie widziały nikogo innego. W tej sytuacji wracały do ciała Thurra, by nadal je okaleczać.Abulurd nie mógł oderwać od tego wzroku. Pozwolił mechanicznym piraniom kontynuować dzieło zniszczenia, dopóki ze zdrajcy nic nie zostało. W końcu, gdy wyczerpały się ich źródła zasilania, spadły na podłogę jak kamienie.Kiedy wreszcie przybyli trzej bladzi strażnicy, którzy zareagowali na uruchomiony przez Abulurda alarm, spojrzeli z przerażeniem na przemielone ciało leżące na podłodze jak odpadki ze sklepu z mięsem.— Wiem, że nie jest to najważniejsze podczas rozruchów —

powie dział baszar — ale to zabójca, człowiek, który zamordował Wielkiego Patriarchę Xandra Boro-Ginjo. — Ale… kto to był? — zapytał jeden ze strażników. Abulurd długo myślał, zanim odparł.— Nikt, kogo warto by zapamiętać. Rossakański narkotyk jest tylko jedną z dróg do nieskończoności. Są też inne… wśród nich zaś nieukazana dotąd, która jest wspanialsza od wszystkich pozostałych.— Matka Wielebna Raąuella Berto-Anirul Wszystkie czarodziejki, które otrzymały nową szczepionkę doktora Suka, umarły. Stuprocentowa śmiertelność wstrząsnęła Raąuella. Najwyższa Czarodziejka scharakteryzowała to niezwykle ostrym głosem jako kolejne całkowite niepowodzenie, świadczące o nieudolności badaczy z Lumedu, którzy narzucili swoje usługi ludności Rossaka. Ticia Cenva sama opiekowała się pacjentami, nie pozwalając Ra-ąuelli ich „męczyć”. Przez jedną z czarodziejek posłała próbki doktorowi Sukowi na statek na orbicie, ale nawet po ich przeanalizowaniu nie rozumiał, dlaczego lek okazał się tak zabójczy. W najgorszym razie powinien być nieskuteczny.Raąuella zaczęła się zastanawiać, czy coś lub ktoś — może sama Ticia? — nie wmieszał się do tego.Wyglądając w czarnej żałobnej sukni jak sęp, Najwyższa Czarodziejka patrzyła gniewnie na sześć martwych kobiet, ofiary próbnej szczepionki, jakby niezadowolona ze słabych oznak ich agonii. Skierowała swój gniew na Raąuellę.— Wasze wysiłki są bezskuteczne — powiedziała. — Nawet głupiec dostrzegłby, że nam nie pomagacie.— A co chciałabyś, żebym robiła? Przyglądała się, jak umierają?— Wydaje się, że w tym jesteś najlepsza.— Przynajmniej próbowaliśmy.Ticia nie wydawała się tym zainteresowana.— Przetrwają najsilniejsze, a słabe spotka los, na który zasługu ją — rzekła. — Na Rossaku zawsze tak było. Dlatego wyganiamy Niewydarzonych do dżungli. Ci, którzy nie są w stanie stawić czoła wyzwaniom wszechświata, zginą. Możemy wyhodować uzupełnienia z naszego banku DNA, jak tylko wybierzemy pożądane cechy.Raąuella rozejrzała się po oddziale śmierci, zobaczyła ogromną rzeszę pacjentów, poczuła smród choroby. Była noc i większość chorych spała albo być może już nie żyła.— Próbki genetyczne nie zastąpią przyjaciółek, które stracisz, jeśli odrzucisz naszą pomoc — stwierdziła.Do tej pory większość ludności została już wystawiona na działanie zmutowanego retrowirusa. Na pokładzie LS Wyzdrowienie Mo-handas nadal nie był w stanie zidentyfikować kluczowego składnika z wody z leja krasowego, nie mówiąc już o tym, by zacząć go wytwarzać. Potrzebował więcej materiału ze źródła.Wszystkie stworzone przez niego szczepionki okazały się nieskuteczne, więc Raąuella nie miała już wyboru. Wpięty w koszulę Jim-maka nadajnik pokazał jej drogę do leja. Kiedy technicy medyczni i czarodziejki uzyskają dostęp do tej wody, będą mogli wyleczyć wszystkich chorych, ocalić ludność Rossaka.Ucierpią na tym Niewydarzeni. Może nawet zostaną zabici. Ale populacja planety była większa i Raąuella nie mogła już dłużej zachowywać milczenia. Było jasne, jaki ma obowiązek.Wyczerpana walką, jaką musiała stoczyć ze sobą, by podjąć tę decyzję, poszła przespać się choć kilka godzin. W dzień poprowadzi wyprawę do leja krasowego po to, czego tak rozpaczliwie potrzebowali…W mdłym świetle bursztynowych lumipaneli czarno odziana kobieta szła obok chorych, z których wielu leżało okutanych w koce na kamiennej podłodze. Już parę tygodni temu zabrakło łóżek.Walczyła z nasilającymi się skutkami choroby. Czuła, że jest zarażona, wykorzystywała wszystkie swoje moce psychiczne, by odgo-nić objawy, ale wiedziała, że w jej organizmie rozprzestrzeniają się retrowirusy. Bez względu na to, jak usilnie nie dopuszczała tego do świadomości i ile spożywała przyprawy, każdy mięsień jej ciała wołał, że uległa zarazie.Ale Ticia Cenva miała misję, coś, co musiała zrobić. Wszedłszy do przyległej izby, stanęła i wstrzymała oddech, usiłując nie wydawać żadnych odgłosów. Były to pomieszczenia lekarzy, pielęgniarek i pozostałego personelu Lumedu. Bezgłośnie podeszła do łóżka w sekcji żeńskiej, jednego z wielu w długim rzędzie. Leżąc na boku, Raąuella Berto-Anirul oddychała rytmicznie, pogrążona w głębokim śnie. Oczy Ticii się zwęziły i poczuła, jak w jej umyśle zbiera się energia, długo powstrzymywana niszczycielska moc. Jako córka wielkiej Zufy Cenvy zawsze przygotowana była na to, by oddać życie w końcowym błysku chwały, ale nigdy nie miała po temu okazji. Była słaba, była nieudacznicą — nieużywaną bronią, która nie służyła już żadnemu celowi. Słyszała w głowie natarczywe głosy nazywające ją tchórzem, obarczające winą za to, że jeszcze żyje.Epidemia zabijała wszystkich jej ludzi, a ona nie mogła na to nic poradzić. Na nogach trzymały ją już tylko gniew i determinacja. Wyprężona, Ticia patrzyła ze złością na kobietę, której nienawidziła. Raąuella uważała, że może, ot tak, przybyć z zewnątrz i dowieść, jak proste, słabe i nieskuteczne są czarodziejki. Nie można na to pozwolić.Najsłabsi umrą — to cena, którą trzeba zapłacić, by zachować siłę rossakańskich linii rodowych. Wszystko było zapisane, udokumentowane i przechowywane w ukrytych komputerach, które zawierały matryce DNA rodzaju ludzkiego. Nawet gdyby szczepionka doktora Suka podziałała, oddaliłaby tylko w czasie to, co nieuchronne, a ci, którzy by przeżyli, zostaliby na zawsze skażeni. Ticia nie mogła pogodzić się z myślą, że jej lud okazał się tak słaby, iż nie był w stanie przetrwać bez pomocy z zewnątrz. Lepiej umrzeć tu i teraz, by historia zrzuciła winę za to na wtrącających się lekarzy z innych planet, a nie na jej nieudolne przywództwo.Jakby z oddali,

Najwyższa Czarodziejka przyznała, że do objawów pierwszego stadium należały irracjonalne myśli, paranoja i złość. Ale w jej organizmie choroba rozwijała się wolno, powstrzymywana przez moce psychiczne, a Ticii nigdy nie przyszło do głowy, by podać swoje motywy w wątpliwość. Uraza, którą żywiła do Raąuelli, i obwinianie jej wydawały się czarodziejce zupełnie sensowne. Pochyliwszy się nad śpiącą postacią, Ticia wiedziała, że musi to szybko zakończyć. Nikt nie podejrzewał, że tu jest ani że zaczęła wykazywać objawy zarażenia. Jednak nim stopi się w trawiącym ją ogniu choroby, musi zrobić jeszcze jedną, ostatnią rzecz . Jej skóra była już rozpalona gorączką i wysiłkiem, jaki sprawiało jej chodzenie. Włożywszy rękę do kieszeni czarnej sukni, wyjęła małą apteczną buteleczkę i zdjęła z niej nakrętkę. Usta Raąuelli były częściowo rozchylone. Ticia ujęła drżącymi palcami aplikator i wpuściła w nie kilka kropel oleistego płynu. Ciecz miała gorzki, ostry zapach, który dawał pewne pojęcie o tym, jak zabójcza jest ta mikstura.Przed wieloma laty tę niewiarygodnie silną truciznę odkrył Aureliusz Venport ze swoimi poszukiwaczami farmaceutyków. Związek ów był tak toksyczny, że nazwali go po prostu „rossakańskim środkiem”. Nie miał żadnego legalnego zastosowania poza branżą asasynów. Nigdy nie znaleziono na niego antidotum. Podany nawet w minimalnej ilości zawsze prowadził do zgonu.Raąuella nieco się obróciła, odchyliła głowę i jeszcze szerzej rozwarła wargi. Zupełnie jakby współdziałała.Wykorzystując tę szansę, Ticia wlała odrobinę cieczy w usta obmierzłej kobiety. Trucizna wsączyła się gładko, jak wtedy, gdy czarodziejka zabijała osoby, które otrzymały nową szczepionkę doktora Suka. Teraz wszyscy będą uważać, że ten lek dawał fałszywe nadzieje i że niespodziewane wyzdrowienie Raąuelli było tylko złudzeniem, a szybki nawrót choroby w końcu jednak ją zabił.Należało jej się to za wywyższanie się przed czarodziejkami. Raąuella nie powinna była nigdy tu przylatywać.Kiedy Ticia dotarła do wyjścia, usłyszała, że Raąuella się obudziła, kaszląc i charcząc, usiłując zwalczyć rossakański środek. Nieważne. Teraz już nic nie mogło odmienić jej losu. Najwyższa Czarodziejka uciekła w mrok.Jej umysł wzdrygnął się z powodu goryczy, którą czuła w ustach. Ostry smak śmierci. Drzemiąca pamięć Raąuelli zachowała wspomnienie kropel, które poczuła na ustach, tak odmiennych od leczniczej wody z leja krasowego, do którego zabrał ją Jimmak. Tamto było jak chrzest dający życie. To było czymś zupełnie innym. Odbieraniem życia.„Trucizna” — pomyślała. Było już po niej — osuwała się w ciemność nieświadomości. Nagle jednak zapaliło się w jej umyśle światło, pokazując nowy sposób walki z trucizną, broń, o której nie wiedziała. Jej organizm został przemieniony w tyglu zarazy, wchłonąwszy niesłychaną mieszaninę środowiskowych substancji chemicznych. Raąuełla zyskała nieoczekiwane umiejętności i nowe zasoby sił, które kryły się w głębi jej komórek. Ogarnął ją wielki spokój i ujrzała swoim umysłem prowadzące z jej mózgu połączenia — drogi nerwowe rozchodzące się do żył, ścięgien, mięśni — rządzące wszystkimi funkcjami, zarówno świadomymi, jak i odruchowymi. Wszystko było takie wyraźne, jak na światłokopii organizmu. Podstępna trucizna przenikała do jej krwi, narządów i układu odpornościowego. Rossakański środek wydawał się niemal żywy, złośliwy, dążąc do nikczemnego celu.Nie, nie był nikczemny — nikczemna była trucicielka.— Nie poddam się — mruknęła. — Będę walczyć. Teraz może mnie zabić tylko strach.Zagłębiwszy się w siebie, Raąuełla toczyła wewnętrzną wojnę.Przywołała wszystkie środki obrony swojego ciała i zbudowała biochemiczny mur chroniący przed atakiem trucizny. A potem ruszyła wprost na wroga. Przeanalizowawszy strukturę molekularną rossakańskiego środka, zmieniała jej elementy, łączyła na nowo wolne rodniki, odrywała wiszące luźno łańcuchy białek. Odbierała mu broń.Cierpliwie przekształcała truciznę, rozkładając ją, aż w końcu uczyniła ją bezsilną. Rossakański środek nie mógł już jej zaszkodzić. Robiła to po raz pierwszy, więc badała swoje zdolności i uświadomiła sobie, że w pełni panuje nad każdą komórką i każdą pochodzącą z zewnątrz cząsteczką w swoim ciele. Jej medycznie wyszkolony umysł zachwycał się tym. Była panią najbardziej nawet złożonych czynności tej skomplikowanej maszyny biologicznej.„Zupełnie jak wszechumysł Omnius” — pomyślała.Ta myśl zakłopotała ją i zaintrygowała. Na ile ludzie byli podobni do myślących maszyn, które stworzyli? Być może bardziej, niż oni i one byliby skłonni przyznać. Dostrzegła też wewnątrz coś innego, jakby zachwycający zbiór opowiadań w swoim kodzie genetycznym. Początkowo wiedza ta docierała do niej kropla po kropli, niczym woda kapiąca do sadzawki Jimmaka, potem zaś strumieniem danych, kiedy zalały ją wspomnienia odziedziczone po przodkach. Wiedziała, że informacje te zawsze tam były, przekazywane z pokolenia na pokolenie, zamknięte i niedostępne… a teraz, dzięki katalizatorowi, którym stała się śmiertelna trucizna, zdobyła klucz i otworzyła owe drzwi. Czuła się, jakby próbowała zaczerpnąć haust wody z potoku. Do jej mózgu wniknął ogrom danych, zalał jej świadomość, chociaż były tam cały czas… kryjąc się, czekając. O dziwo, miała dostęp tylko do przodków z linii żeńskiej.Potem, wśród tej euforii, wspomnienia owe się odsunęły, kusząc i nęcąc, ale były już niedostępne. Początkowo Raąuella czuła się jak sierota, kiedy porzuciły ją te cudowne przodkinie. Później powoli dotarło do niej, że będą nachodzić ją od czasu do czasu, towarzyszyć jej i znowu usuwać się w rozbrzmiewającą echem

przeszłość.W pustce, która powstała po wycofaniu się zgiełkliwych istnień przodkiń, zauważyła, że retrowirus nie jest już aktywny w jej organizmie. Całkowicie go zneutralizowała, tworząc na jego miejsce niewidzialne przeciwciała. Mogła teraz prześledzić w swoich strukturach komórkowych drogę każdej choroby, pójść nią jak anioł zemsty i wygonić wroga. Już nigdy nie będzie się musiała obawiać, że zachoruje.W najgłębszych rejonach komórek pracowała ze swoimi zasobami, osiągając wyniki, których nigdy nie zdołałby uzyskać Mohandas Suk w orbitalnym laboratorium. Miała teraz własne laboratorium, w swoim organizmie, i stworzyła dokładnie to, czego pragnęła: przeciwciała potrzebne do zsyntetyzowania silnej szczepionki, która wy-pleni rossakańską epidemię.Nie potrzebowała już wody z leja krasowego. Jej komórki i układ odpornościowy były dużo bardziej złożoną i efektywną fabryką niż wszystkie urządzenia, którymi dysponował Mohandas Suk na pokładzie LS Wyzdrowienie. Mogła wyprodukować tyle antidotum, ile było potrzebne.Trucizna nie tylko jej nie zabiła, ale wyzwoliła ją. Uratuje wszystkich na planecie. Dokładnie odwrotnie, niż planowała Ticia Cenva.Dokładne badania oraz nowa, intuicyjna wiedza Raąuełli dowiodły, że pierwotna szczepionka doktora Suka powinna była wzmocnić układ odpornościowy ofiar zarazy. Raąuella zrozumiała też, że osoby, które przyjęły doświadczalną szczepionkę, nie zmarły z powodu wady leku, lecz zostały zamordowane.„Ticia Cenva” — pomyślała.Obdarzona nową świadomością, Raąuella nie skupiła się na zemście, ale na leczeniu. Dzięki katalizatorom wytwarzanym przez bio-fabryki w jej organizmie mogła przekształcić istniejące zasoby szczepionki, wzbogacając je o przeciwciała ze swojej krwi. Nie potrzebowała wody krasowej, nie musiała też niszczyć Niewydarzonych ani ich nędznej egzystencji. Wszystko, co niezbędne, miała w swoim organizmie.Zajęła się podawaniem leku umierającym stłoczonym na szpitalnych oddziałach w skalnym mieście. Pozostali lekarze i asystenci medyczni Lumedu pomagali jej w tym. W miarę jak coraz więcej ludzi powracało do zdrowia i opuszczało łóżka, rossakańska epidemia rozszerzała się wolniej, zatrzymała się i w końcu cofnęła.Wydawało się ironią losu, że Raąuella dostała wodę, która ją uzdrowiła, od wygnańców, osób uważanych przez czarodziejki za bezwartościowe. Teraz jej zmieniona wewnętrzna chemia uratuje te kobiety, które traktowały Niewydarzonych niewiele lepiej niż zwierzęta.Ticia Cenva daleka była od świętowania zwycięstwa nad wirusem. Nigdzie nie można jej było znaleźć. Raąuella, która ponownie cudem uniknęła śmierci, nie była zaskoczona, że Najwyższa Czarodziejka pozostaje w ścisłym odosobnieniu. Tymczasem, wraz z rosnącą rzeszą pomocnic, rozprowadzała fiolki ze szczepionką i pielęgnowała chorych. Kiedy się dowiedziała, że prawie wszyscy potrzebujący otrzymali już lek, zaczęła wypytywać, co się stało z Najwyższą Czarodziejką. Czy Ticii udało się uniknąć wirusa, czy mu uległa? Gdy pozostałe kobiety starały się odpowiadać wymijająco, wyczuwała, że wprost i nie wprost ją okłamują. Rossakanki ukrywały coś ważnego. Z własnej inicjatywy, nie bojąc się niczego, choć wiedziała, że czarodziejka próbowała ją otruć, Raąuella poszła do prywatnych apartamentów Ticii Cenvy. Nigdy nie chciała u