055 Jerzy Edigey - Gang i dziewczyna 1973

JERZY EDIGEY Gang i dziewczyna

(TAJEMNICE JASNYCH WARSZAW)

Edited by Lesiojoot

ROZDZIAŁ I Zapadał zmrok. Wcześniejszy niż zwykle w początkach marca, bo po niebie płynęły c iężkie śniegowe c hmury, a pierwsze białe płatki spadały na Wejherowo. Tego, 1970 roku, zima szczególnie dawała się ludziom we znaki. Mrozy i śniegi jak przyszły w połowie listopada, tak w ogóle nie c hciały ustąpić. Wprawdzie na Wybrzeżu od paru dni panowała odwilż i nawet zdążyła stopnieć większość śniegu, ale teraz meteorologowie znowu zapowiadali oziębienie i „obfite opady śnieżne". Bożena tego dnia wracała z pracy do domu nieco później niż zwykle. Miała w szpitalu c iężki dzień. Już była ubrana do wyjścia, kiedy niespodziewanie przywieziono nowego pacjenta. Sam ordynator przeprowadzał operację, od której zależało życie człowieka. Siostra instrumentariuszka musiała ponownie nałożyć zielony fartuch, aby asystować przy zabiegu. Teraz wracała do domu. Jak zwykle po wyjściu ze szpitala powiatowego przy ulicy Marchlewskiego, skierowała swoje kroki na ulicę Sobieskiego, aby później skręcić w Świerczewskiego. Jeszcze kilka kroków, a wyłoniła się Bukowa i na niej dom, oznaczony szóstką. Za c hwilę znajdzie się w mieszkaniu, wygodnie wyciągnie się na tapczanie zamknie oczy i odpocznie, nie myśląc o niczym. Idąc ulicą Sobieskiego, Bożeną Pautecka nie zwróciła uwagi, że na wysokości Dworcowej, tuż przy c hodniku, stoi zaparkowana jasna „Warszawa". Jej kierowca był chyba bardzo zmęczony, bo głęboko naciągnął futrzaną c zapkę zopuszczonymi nausznikami i opierając się o kierownice drzemał w tej nie najwygodniejszej pozycji. Dziewczyna skręciła w Świerczewskiego i wkrótce znalazła się

na Bukowej. Ta ostrym łukiem zakręcała, aby później już prosto pobiec lekko pod górę do skrzyżowania z Harcerską. A tui za zakrętem znajdowało się mieszkanie pielęgniarki. Zarówno na Świerczewskiego, jak i na Bukowej nie było widać żywego ducha. Nic dziw nago, w taką pogodę nawał pay niechętnie wychodzą na spacerek, a cóż dopiero ludzi? Każdy woli siedzieć w ciepłym pokoju, niż chodzić po ulicach, pełnych błota i padającego śniegu. Bożena, żeby ściąć zakręt ulicy Bukowej, zeszła z prawego chodnika, przeszła przez niezbyt szeroką jezdnię i znalazła się po lewej stronie ulicy. Tutaj trotuar był bardzo szeroki. Dziewczyna całą swoja uwagę zwróciła na wymijanie rozległych kałuż, które zaczęły się już pokrywać cieniutką warstwę lodu. Temperatura spadała i w nocy zapowiadał się porządny mróz. Nagle pielęgniarka usłyszała za sobą jakieś głucha mruczenie, jak gdyby odgłos motoru. Ala nie od strony jezdni, lecz na chodniku. Odwróciła się i ten ruch ocalił jej życia. Tuż za sobą, najwyżej w odległości dwóch metrów, Bożena zobaczyła maskę pędzącego wprost na nią samochodu. Instynktem, odruchowo dziewczyna chciała usunąć się z drogi nadjeżdżającego samochodu, lecz nie zdążyła. Najpierw uderzył ją prawy błotnik wozu. Później jeszcze doszło uderzenie w głowę przez dach auta. Ostatnie co Bożena uczuła i zapamiętała, to ostry ból czaszki. Potem ogarnęła ją zupełna ciemność. Pirat drogowy nie zatrzymał się. Jeszcze dodał gazu, zjechał z chodnika z powrotem na jezdnię i ile mocy w silniku pognał ulicą Bukową pod górę. Na rogu, tam, gdzie stoi osiedlowa ciepłownia z wysokim kominem, skręcił w prawo, w Harcerską. Nieprzytomna dziewczyna leżała na chodniku, na samym zakręcie Bukowej. Gdyby nie szczęśliwy zbieg okoliczności, ofiara pirata drogowego długo by czekała na pomoc. Może tak długo, że wszelki ratunek byłby już spóźniony? Tak się jednak złożyło, że Janina Ruszczykowa, mieszkająca w narożnym domu przy ulicy Bukowej pod dwójką, akurat w tym momencie zbliżyła się do okna, aby zapuścić rolety.

— Heniek! — zawołała do syna, czternastoletniego chłopaka, odrabiającego lekcje w sąsiednim pokoju. — Chodź tutaj! Szybko! Jakiś samochód przejechał kobietą. — Gdzie, mamo? — Heniek podbiegł do okna. — Tam na zakręcie. Zza domu widać tylko jej nogi. Widzisz? — Mama widziała wypadek? — Zobaczyłam samochód. Jechał po chodniku. A później te nogi w jasnych botkach i kawałek palta. — To ja pobiegnę ratować! — oświadczył Heniek. — Poczekał. Idę z toba. Tylko włóż płaszcz — pani Ruszczykowa zawróciła syna już z klatki schodowej. Kiedy znaleźli się na miejscu wypadku, kobieta nachyliła się i próbowała tak odwrócić leżącą, aby położyć ją na wznak. Dziewczyna nie otwierając oczu jęknęła. — Żyje — odetchnęła z ulgą Ruszczykowa. — Ja tę panią znam. To jest pielęgniarka ze szpitala na Marchlewskiego — zawyrokował Heniek. — Mieszka na Bukowej pod szóstym. Prawie codziennie ją widzę, kiedy wracam ze szkoły. — Co robić... — zastanawiała się pani Janina. — Synku, leć na milicję. Tylko biegiem. Powiedz, że samochód przejechał tę panią i dodaj, żeby zawiadomili pogotowie ratunkowe. Henio nie dał sobie tego dwa razy powtarzać. Z miejsca wystartował w ostrym tempie. Powiatowa Komenda MO znajduje się w Wejherowie przy ulicy Dworcowej, najwyżej dwieście metrów od zakrętu Bukowej, gdzie zdarzył się wypadek. Nie upłynęło więc i pół minuty, kiedy chłopiec meldował dyżurnemu podoficerowi: — Panie plutonowy u nas na Bukowej przejechali kobietę. Tę pielęgniarkę, która pracuje w szpitalu przy Marchlewskiego. — A ty kto jesteś? — Henryk Ruszczyk. My też mieszkamy przy Bukowej, zaraz za rogiem. Pod drugim numerem. Moja mamusia widziała cały wypadek. Kazała, żeby panowie sprowadzili pogotowie ratunkowe, bo ta pani żyje. — A samochód, który przejechał kobietę? — Ja nic nie widziałem, bo odrabiałem lekcje. Ale żadnego

samochodu tam nie ma. To był pirat drogowy i uciekł. Mama wszystko widziała przez okno. Starszy sierżant, Włodzimierz Ciupała wraz z dwoma milicjantami szybkim krokiem podążali w towarzystwie Henia na miejsce wypadku, zaś dyżurny podoficer wykręcał numer telefonu pogotowia ratunkowego. Trzej funkcjonariusze milicji pochylili się nad leżącą. — Żyje, ale lepiej jej nie ruszać — zadecydował starszy sierżant — pogotowie zaraz nadjedzie. — Tu są ślady opon samochodowych — zauważył jeden z milicjantów. — Popatrzcie, ten drań jechał środkiem chodnika. Musiał być nieźle zaprawiony, ślady nie wskazują na to, że maszynę mu zarzuciło. Starszy sierżant uważnie badał odciski gum na chodniku. — W tym miejscu wjechał na chodnik — pokazał — a tutaj ją uderzył. Wyraźnie widać, że dziewczyna odrzucona została w prawą stronę. Tylko dzięki temu żyje. Bo inaczej nic by z niej nie było. Pakował się prosto na nią. — Gdyby nie ten śnieg, można by zrobić odlew śladu opon. — Nic by to nam nie dało. To są zupełnie nowe gumy bez żadnych cech charakterystycznych. Jeden z milicjantów podniósł leżącą w pobliżu dziewczyny torebkę. Wyjął z niej zieloną książeczkę — dowód osobisty - i odczytał w świetle latarki: — Bożena Pautecka. Pielęgniarka. Lat dwadzieścia cztery. Zamieszkała przy ulicy Bukowej pod szóstym. — A nie mówiłem! — ucieszył się Henio. — Czy obywatelka — sierżant zwrócił się do Janiny Ruszczykowej - widziała ten wypadek? Jak to było, opowiedzcie. — Właśnie podeszłam do okna, żeby zapuścić roletę. Z ciekawości wyjrzałam na ulicę, czy śnieg pada, że tak ciemno. Tej kobiety nie widziałam, widocznie była za domem. Za tą jedynką. Ale zauważyłam, że chodnikiem jedzie samochód. Jechał bardzo szybko. Dopiero przy naszym domu zjechał z trotuaru na jezdnię... — Dokąd pojechał? — przerwał sierżant — Pod górę. Bukową do Harcerskiej. Zapewne w ogóle nie

zwróciłabym uwagi, auto wjechało na chodnik, gdybym potem nie zobaczyła, że zza narożnego budynku wystała jasne boty i kawałek damskiego płaszcza. Ktoś leżał na ulicy. Zawołałam syna, oboje zeszliśmy na dół, bo ja mieszkam na pierwszym piętrze, o tu, w tym domu, gdzie jest skrzynka pocztowa — pani Ruszczykowa, aby nie było wątpliwości, pokazała ręką, jakie okna jej mieszkania wychodzą na ulicę. — No więc zeszliśmy na ulicę, zobaczyliśmy, że ta pani leży głową w kałuży i nie rusza się. Odwróciłam ją na wznak, a wtedy jęknęła. Zaraz posłałam po was syna. — Nie trzeba było ruszać — pouczał kobietę Włodzimierz Ciupała. — Jeżeli zdarzy się wypadek, to trzeba czekać na przyjazd lekarza. Można w ten sposób zaszkodzić choremu. — Żebym jej nie odwróciła, to przecież mogłaby się zadusić, bo miała całą twarz w wodzie — broniła swojej racji Ruszczykowa. — A ten samochód dobrze pani widziała? — Gdzie tam! Tylko mi mignął i już go nie było. Pędził jak gdyby go diabeł gonił. — Diabeł nie diabeł, ale teraz my go pogonimy i złapiemy. Co to był za wóz? — Taki zwykły. Jasny. Tyle zauważyłam. — „Warszawa"? — Ja nie wyznaję się na samochodach. O, żeby to Heniek widział, on by od razu wiedział. Ale chyba „Warszawa". Taki wóz, jak wasze milicyjne. I chyba nowy, bo jasny. — A tę panią znacie? — Czasem widywałam ją na naszej ulicy. Wiem, że tutaj mieszka, ale osobiście jej nie znam. — Coś długo pogotowie nie nadjeżdża — zauważył jeden z milicjantów — może bym podskoczył do komendy po jakiś nasz wóz? — Zostawcie, Borzęcki — powstrzymał go Włodzimierz Ciupała — instrukcje wyraźnie mówią, że bez lekarza nie należy ruszać z miejsca ofiary wypadku samochodowego. — Niedaleko mieszka lekarz dentysta — informował Heniek. — Daj spokój. To nie o zęby chodzi. A pogotowie powinno

nadjechać, a jeżeli zaraz nie nadjedzie, Borzęcki pójdzie do komendy i zatelefonuje, żeby nie czekając na pogotowie, sami przysłali tutaj któregoś z lekarzy. Przecież to ich pracowniczka. Ale nie doszło do tej ostateczności. W chwili, kiedy starszy sierżant kończył wymawiać te słowa, zza zakrętu ulicy ostrożnie wyjechała karetka pogotowia. Wolno podjechała do grupki stojących ludzi i zatrzymała się na skraju chodnika. Z samochodu wysiadł lekarz. — To ta zabita? — Ona żyje, panie doktorze — zaprzeczyła Janina Ruszczykowa. — Kiedy ją odwracałam, to jęczała. Lekarz ukląkł przy leżącej. Wziął ją za rękę, szukając pulsu, a później zsunął z głowy dziewczyny grubą, futrzaną czapę i zaczął delikatnie obmacywać potylicę. Pautecka znowu cicho jęknęła. Lekarz podniósł się z ziemi. — Dostała w głowę. Może zresztą ma jakieś inne urazy. To się okaże dopiero po dokładnym badaniu. W każdym razie żyje dzięki modzie. Uratowała ją ta wielka, futrzana czapa. Gdyby na głowie miała jakiś berecik, nie dałbym za nią nawet pięciu groszy. Mocno dostała, ale chyba czaszka cała... Upewni nas w tym dopiero prześwietlenie. Na razie nic więcej nie mogę jej pomóc. Zabieramy ją do szpitala. Kierowca wyciągnął z wozu nosze. Lekarz z jego i milicjantów pomocą ostrożnie ułożył dziewczynę na noszach, które następnie wsunięto do samochodu. Dopiero tutaj, przyglądając się twarzy nieprzytomnej dziewczyny w świetle żarówki palącej się we wnętrzu karetki, lekarz krzyknął ze zdumieniem: — Ależ to Bożenka Pautecka! — Tak jest — potwierdził starszy sierżant — pielęgniarka szpitalna. Pan doktor ją zna? — Naturalnie. Poza pogotowiem pracuję także w tym samym szpitalu. Bardzo miła dziewczyna. No, ale na nas czas. Do widzenia. Karetka pogotowia zawróciła w stronę szpitala i zniknęła za zakrętem ulicy. Wtedy jeden z milicjantów zauważył: — Mam dowód osobisty tej dziewczyny. Zapomniałem go

włożyć do jej torebki. — To nic. Przyda się nam przy pisaniu protokółu o wypadku. Obywatelka pójdzie z nami — zwrócił się do Ruszczykowej. — W komendzie sporządzimy protokół i oficjalnie panią przesłuchamy. To potrwa najwyżej pół godzinki — dodał na pocieszenie. — Ja też mam iść? — zapytał z nadzieją w głosie Heniek. — Nie. Nie jesteś potrzebny. Ale bardzo ci dziękujemy, że tak szybko zawiadomiłeś nas o wypadku. — Tylko nie chodź do koleżków, ale wracaj do domu i kończ lekcje — pani Janina upomniała syna, zanim wraz z milicjantami poszła w stronę Dworcowej. * Ciemność zaczęła powoli rzednąć. Pojawiały się w niej jakieś wirujące jasne punkciki. Wirowały początkowo bardzo szybko, później coraz wolniej i wolniej. Wreszcie i one zniknęły. Bożena Pautecka otworzyła oczy i w pierwszej chwili nie mogła zorientować się, co się z nią dzieje. Leżała na jakimś łóżku, a na nią patrzyły dobre, siwe oczy doktora Zygmunta Lepińskiego. Dziewczyna chciała unieść głowę i coś powiedzieć, ale znowu przeszył ją ostry ból. Chłodna dłoń lekarza dotknęła czoła chorej. — Spokojnie, dziecino. Miałaś wypadek, ale już wszystko jest w porządku. Nic ci nie będzie, ale jesteś mocno potłuczona. Dopiero teraz pielęgniarka całkowicie oprzytomniała. Przypomniała sobie z całą wyrazistością ten straszny moment, kiedy odwraca głowę i widzi nadjeżdżający samochód. Skacze w bok i w tej chwili czuje uderzenie wpadającego na nią auta. Dziewczyna chciała się odezwać, ale i tym razem ból nie pozwolił jej otworzyć ust. Jęknęła. — Bardzo boli? — Lepiński nie spodziewał się odpowiedzi, bo od razu dodał — zrobię ci zastrzyk uśmierzający. Bożena poczuła ukłucie i ponownie zapadła ni to w sen, ni to w omdlenie. A tymczasem milicja nie próżnowała. Komenda Powiatowa

ostro wzięła się do pracy, której celem było odnalezienie pirata drogowego. Natychmiast poszły do Gdyni, Gdańska i Lęborka meldunki z prośbą o zwrócenie uwagi na samochody „Warszawa" jasnej barwy, jadące z kierunku Wejherowa. Co prawda sami milicjanci nie mieli zbyt wielkiej nadziei, że ta akcja odniesie jakiś skutek, bo od momentu wypadku upłynęła już prawie godzina i na bezpośredni pościg było nieco za późno, ale nie wolno zaniedbać tej drogi odszukania sprawcy. Szukano go również na miejscu, w Wejherowie. Funkcjonariusze milicji rozmawiali z mieszkańcami domów przy Sobieskiego, Świerczewskiego, Bukowej, Harcerskiej. Pytali, czy który z nich nie zauważył samego wypadku, albo może spostrzegł w tym czasie jasną „Warszawę" i zapamiętał jej tablicę rejestracyjną Ekspedientka sklepu spożywczego, znajdującego się przy ulicy Sobieskiego, tuż przy Dworcowej, zeznała, że widziała podobny do opisywanego wóz. Stał on co najmniej przez dwie godziny zaparkowany przy Sobieskiego, po drugiej stronie ulicy, nie dochodząc do Świerczewskiego. Zdaniem pracownicy tego sklepu, samochód był nowy, a w każdym bądź razie świeżo wyczyszczony. Pomimo mokrej pogody, nie był tak usmarowany błotem jak inne wozy. Dziewczyna zdołała zauważyć, że w aucie znajdował się tylko kierowca. Według niej był to młody mężczyzna, ale z takiej odległości nie mogła mu się przyjrzeć tak dokładnie, aby teraz rozpoznać. Kiedy ten samochód odjechał i w jakim kierunku, tego ekspedientka nie wiedziała. Nie interesowała się również znakami rejestracyjnymi wozu, ani nie zapamiętała żadnej szczególnej cechy, odróżniającej go od tysięcy podobnych „Warszaw", krążących po polskich drogach. Tak to bywa z zeznaniami naocznych świadków. W tym czasie, jak twierdziła ekspedientka, w ciągu dwóch godzin, na pewno ulicą Sobieskiego przeszło przynajmniej parę setek ludzi. Jest to przecież główna arteria Wejherowa, sporego miasta. A nikt poza dziewczyną ze sklepu spożywczego nie spostrzegł tak „małego" przedmiotu. jakim jest zaparkowany przy krawężniku samochód. Gdyby to był „Mercedes" lub też

jakiś „Cadillac", każdemu wpadłby w oczy. Ale zwykła, jasna „Warszawa"? Stanisław Rogoziński, Inżynier, zatrudniony w miejscowej gazowni, a mieszkający przy ulicy Harcerskiej, pomimo brzydkiej pogody odbywał właśnie spacer po tej ulicy. To nie zamiłowanie do padającego śniegu skłoniło pana Rogozińskiego do opuszczenia wygodnego fotela i ciekawej książki w ciepłym mieszkaniu, lecz wielki owczarek alzacki „Facet"; miał on zwyczaj wychodzenia na dwór zawsze około godziny szóstej po południu i ani myślał zrezygnować z tego przywileju jedynie dlatego, że jest brzydka pogoda. „Facetowi" to wcale nie przeszkadzało. — Panie sierżancie — skarżył się inżynier — ten drań mało mi psa nie przejechał. Wyskoczył nagle zza zakrętu, tam z góry i pędził jakby go ktoś gonił. „Facet" właśnie przebiegał przez jezdnię i ledwie zdołał uskoczyć. Potem pobiegł za samochodem i obszczekał go, pewnie w swoim psim języku porządnie nawymyślał łobuzowi. — Jaki to był wóz? — Na pewno „Warszawa". Jasny kolor. Dobrze utrzymany samochód. Motor pracował równo. Znam się na tym, bo sam mam „Syrenkę". I na pewno jechał bez świateł. Pies nie wyszedłby na jezdnię, widząc reflektory nadjeżdżającego wozu — Widział pan kierowcę? — Wóz tylko mi mignął i już go nie było. Gnał z góry przynajmniej osiemdziesiątką. To jakiś wariat. — A może pan zauważył rejestrację albo jakieś znaki szczególne? Może w tym wozie była rozbita przednia lub boczna szyba? Albo zgięty błotnik? Ulica tutaj jest wąska, więc wóz przejeżdżał w bliskiej od pana odległości. — Nic nie widziałem, panie sierżancie. Przede wszystkim bałem się o „Faceta" i patrzyłem, czy zdąży przebiec jezdnię. Jak mogłem zauważyć tablicę rejestracyjną, skoro wóz był bez świateł? Ale Harcerska jest dobrze oświetlona. — Żadne oświetlenie nie pomoże, kiedy pada śnieg. A co do

szyby, to na pewno żadnej nie miał rozbitej. To bym już raczej zauważył. Milicja zajrzała także do wszystkich garaży przy Bukowej, Świerczewskiego i Harcerskiej. Samochód mógł należeć do któregoś z mieszkańców tego rejonu. Po zatoczeniu koła właściciel wozu mógł spokojnie wrócić do garażu i spokojnie oczekiwać przejścia burzy. W tej dzielnicy miasta tylko dwóch obywateli miało jasne „Warszawy". Oba wozy stały w garażu: nie nosiły żadnych śladów wypadku i w tym dniu na pewno nie wyjeżdżały do miasta. Pierwsze dochodzenie milicyjne nie przyniosło więc żadnych rezultatów. Cóż z tego, że ustalono. Iż sprawcą wypadku był kierowca jasnej „Warszawy", kiedy takich wozów jest w Polsce dziesiątki tysięcy. Jasny kolor jest najwidoczniej ulubioną barwą naczelnego dyrektora Fabryki Samochodów Osobowych w Warszawie, bo przynajmniej co drugi wóz opuszczający zakłady, to... jasna „Warszawa". Jeszcze nie wypuszczono stąd ani jednej czarnej. W dwie godziny po wypadku Komenda Powiatowa MO w Wejherowie, składając raport dzienny Komendzie Wojewódzkiej, zameldowała również i o Incydencie na ulicy Bukowej. Notka kończyła się sakramentalnym zwrotem: „Sprawca wypadku zbiegł, dochodzenie w toku". Porucznika Stanisława Szafranowskiego nikt w Komendzie Wojewódzkiej MO w Gdańsku nie nazywał inaczej jak „kolekcjonerem". Do zadań tego oficera i jego pomocnika, plutonowego Władysława Rogowskiego, należało bowiem zbieranie raportów o wypadkach i przestępstwach ze wszystkich komend powiatowych. Uzyskane w ten sposób materiały, dotyczące całej działalności Milicji Obywatelskiej w województwie gdańskim, „kolekcjoner" rozdzielał według kompetencji pomiędzy pracowników KW MO, a ponadto codziennie przygotowywał raport dzienny komendy i dalekopisem przekazywał go do Głównej Komendy MO w Warszawie. Ten system stosowały zresztą wszystkie województwa, toteż

każdego dnia Komenda Główna miała dokładny przekrój tego, co się w całym kraju dzieje. Jakiś inny „kolekcjoner", pracujący na Ksawerowie w Warszawie, sporządzał z tych materiałów jedno zestawienie dla Komendanta Głównego. — Poruczniku — zauważył Władysław Rogowski — z Wejherowa meldowano o wypadku drogowym. Sprawca zbiegł. — Tak, przeglądałem to. Trzeba tę notatkę przesłać służbie ruchu. Niech oni tym się zajmą, bo ci z Wejherowa tym razem poszkapili sprawę. — A co mieli robić? — Rogowski, który przez wiele lat służył na różnych posterunkach wiejskich i w komendach powiatowych, doskonale się orientował, że praca na niższych szczeblach jest nieraz trudniejsza od zaopatrzonej we wszystkie urządzenia, a zwłaszcza w doskonałe środki łączności komendzie wojewódzkiej. Dlatego też zawsze bronił kolegów z aparatu na prowincji. — Był wieczór, śnieg padał. Zanim ich zawiadomiono, zanim znaleźli się na miejscu, kierowca już był daleko. — Gdyby przy pierwszym meldunku zrobili blokadę miasta, pewnie by się im nie wymknął. — Żeby, gdyby... — mruknął pod nosem Rogowski, ale tak, że zwierzchnik tego nie słyszał. Plutonowy w sporze z porucznikiem ma niewielkie szanse odniesienia zwycięstwa. A głośno dodał: — Czy porucznik zwrócił uwagę, że oni piszą: Sprawca wypadku prowadził, jak ustalono w dochodzeniu, samochód marki „Warszawa" koloru jasnego? — Tak. Czytałem. Ale co z tego? Przecież to nie była kradzież, lecz wpadł na kobietę i rozbił jej głowę — odpowiedział Szafrański, myśląc w tej chwili już o czymś Innym. * Każdy milicjant, nawet ten z najbardziej zapadłej dziury w województwie gdańskim, znał doskonale aferę „jasnych „Warszaw". Oto gdzieś przed dwoma laty pewnego dnia skradziono jasną „Warszawę”.

95 procent takich kradzieży wykrywanych jest szybko. Bo kiedy wpływa meldunek o zniknięciu wozu, patrole służby ruchu natychmiast rozpoczynają poszukiwania w dużym promieniu od miejsca przestępstwa. Zatrzymuje się wszystkie podobne auta, sprawdza nie tylko numery rejestracyjne, ale także i numery motorów. Złodziej bierze taki wóz albo żeby się przejechać - to typowo młodzieżowe przestępstwo, albo też kradnie samochód, aby wymontować z niego najcenniejsze części, a wrak podrzuca gdzieś na pustkowiu. Tego samochodu jednak nigdy nie odnaleziono. Nie była to jeszcze tragedia, bo mimo wszystko takie wypadki od czasu do czasu zdarzają się, ale w każdym bądź razie pozostawiło to rysę na dobrej sławie milicji Wybrzeża. Tym głębszą, że samochód należał do Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. Najbardziej utrudniało pościg to, że skradziono jasną „Warszawę", wóz typowy i najbardziej w Polsce rozpowszechniony. Nie minęło jeszcze dwa tygodnie, kiedy znowu znikł bez wieści następny samochód. Znowu jasna „Warszawa" i znowu wóz państwowy. A zaraz potem jego los podzieliły dwa następne auta. Tej samej marki i tego samego koloru. Wszystkich w Komendzie Wojewódzkiej ogarnęła wściekłość. Dochodzenie zatoczyło niespotykane rozmiary. Do tej pracy zaprzęgnięto całą służbę ruchu z województwa i dodatkowo kogo tylko się dało. Żadnych rezultatów. Nie uchwycono najmniejszego nawet tropu. Wozy zginęły, jak gdyby je ktoś wywiózł na Głębinę Gdańską i tam rzucił na dno morza. Przez dwa miesiące panowała cisza. Potem, ku rozpaczy oficerów prowadzących dochodzenie, wpłynął następny meldunek o kradzieży „Warszawy". Znowu jasnej i znowu państwowej. Sam komendant wojewódzki wziął sprawę w swoje ręce. Ciężkie to były dni dla milicji gdańskiej. Dotychczas zdawało się, że ci ludzie potrafią odnaleźć szpilkę w stogu siana, a cóż dopiero samochód, a tymczasem ponosili porażkę za porażką. Później także, w nieregularnych odstępach czasu, niekiedy co

parę dni, niekiedy co parę miesięcy ginęły jasne wozy. Zawsze państwowe lub spółdzielcze bądź społeczne. Ani razu nie skradziono samochodu, którego właścicielem byłaby osoba prywatna. Akta dochodzenia wypełniły całą wielką szafę. Jej zawartość straszyła pracowników KW MO nawet w snach. Komu powierzono prowadzenie dalszego dochodzenia, od razu żegnał się z perspektywami awansu lub otrzymania premii. Każdy myślał tylko o tym, w jaki sposób podrzucić to kukułcze jajo komuś innemu. Bodaj najserdeczniejszemu przyjacielowi. Technika kradzieży była zawsze identyczna. Do zaparkowanego na ulicy auta podchodził jakiś człowiek, otwierał wóz, co przy zamkach samochodu „Warszawa" nie jest żadną sztuką i natychmiast odjeżdżał. Na podstawie zeznań świadków stwierdzono, że sprawcą kradzieży jest za każdym razem inna osoba. Złodziei było przynajmniej trzech. Prawdopodobnie, tego milicja mogła się jedynie domyślać, jeden kradł, a pozostali stanowili obstawę, żeby interweniować w razie niespodziewanej przeszkody. Co robiono z kradzionymi samochodami? I na to pytanie dochodzenie nie umiało odpowiedzieć. Milicja obsadziła „targowiska samochodowe" w całym kraju. Każdy zjawiający się tam wóz „Warszawa" jasnego koloru był sprawdzany. Nigdy jednak nie trafiono na samochód, pochodzący z kradzieży w województwie gdańskim. Później już w ogóle sprawdzano wszystkie „Warszawy", bez względu na kolor, podejrzewając, że złodzieje przemalowują wozy. Ale i ta metoda nie posunęła dochodzenia nawet o milimetr. Próbowano szukać sprawców, obstawiając paserów handlujących częściami zamiennymi pochodzącymi z kradzieży. Te chwyty dochodzenia wykryły przy okazji wiele nielegalnych transakcji na „rynku samochodowym", ale nie wyjaśniły znikania jasnych „Warszaw”. Gdyby chodziło o mniejsze przedmioty, można by było przypuszczać, że ma się do czynienia z jakimś maniakiem, który poprzez kradzieże powiększa swoją kolekcję. Ale sa-

mochód to nie znaczek pocztowy. Trudno zbierać jasne „Warszawy". Gdzieś na początku lutego zjawił się w Gdańsku major Krzyżewski z Komendy Wojewódzkiej Wrocławia. Na terenie tego miasta także ostatnio zginęły dwa podobne samochody. Majora oddelegowano na Wybrzeże, żeby zbadał, czy tych dwóch afer nie łączą te same osoby sprawców. Majora przyjęto w Gdańsku z prawdziwym entuzjazmem. Ktoś wpadł na pomysł, aby przekazać mu całe dochodzenie w tej sprawie, na co oczywiście komendant wojewódzki nie tylko się nie zgodził, ale jeszcze rozprawił się z wynalazcą projektu. Natomiast polecił, aby Krzyżewskiego zapoznać zarówno z aktami dochodzenia, jak i wszystkimi hipotezami, a nawet plotkami. A ponieważ w tym czasie jeden z zastępców komendanta wyjechał do sanatorium na dłuższą kurację, w jego pokoju ulokowano gościa z Wrocławia, który obłożony teczkami studiował od rana do wieczora akta sprawy. Po kilku dniach major Krzyżewski mógł podzielić się z kolegami, prowadzącymi dochodzenie swoimi pierwszymi spostrzeżeniami. — Dwie są cechy charakterystyczne tych wszystkich kradzieży. Jedna, że znikają samochody o jasnej barwie, a druga, że ofiarami kradzieży padają wyłącznie państwo i jednostki gospodarki uspołecznionej. Jest jeszcze — dodał po krótkim namyśle — trzecia cecha, może mało rzucająca się w oczy. O tym najlepiej świadczy fakt, że wśród skradzionych samochodów znalazł się i wóz redakcyjny „Dziennika Bałtyckiego". Ten krok był już wyraźnym wyzwaniem rzuconym milicji, bo wiadomo, że skoro prasie nadepnie się na odcisk, podniesie się krzyk na cały kraj. — Oj to prawda — westchnął jeden z oficerów. — Dostało się nam w gazetach po tej kradzieży. — Nie żadna sztuka wytłumaczyć, dlaczego złodziej kradnie jedynie jasne „Warszawy". Po prostu tych wozów spotyka się najwięcej na ulicach naszego kraju, a więc poszukiwania są szczególnie utrudnione. Gdyby zginął jakiś samochód produkcji zagranicznej, o kolorze rzucającym się w oczy swoją

nieprzeciętnością, takiego złodzieja dawno mielibyśmy pod kluczem. Ale jasną „Warszawę" łatwiej ukryć i przetransportować w inne miejsce. — A dlaczego, waszym zdaniem, tylko państwowe? — zapytał ktoś z obecnych na naradzie. To także można wytłumaczyć. Prywatny lepiej zna swój samochód, niż dyrektor fabryki czy jego kierowca. Dlatego łatwiej pozna swój wóz nawet po przeróbce i po przemalowaniu. Poza tym „prywatniak" nie zadowoli się zaalarmowaniem milicji, ale także na własną rękę wytrwale szuka złodzieja. Jak wiemy z praktyki, nieraz z dużym powodzeniem. Kradzież auta dla każdego właściciela samochodu jest prawdziwą katastrofą, klęską życiową. — Na pewno — poświadczył jakiś kapitan — pamiętam jak się czułem, kiedy na Mazurach skradli mi motocykl. — Inaczej reaguje gospodarka uspołeczniona lub instytucja państwowa. Zginął samochód, to melduje się o tej kradzieży milicji. Jeżeli ona nie odnajduje sprawcy, wtedy wydaje odpowiednie zaświadczenie, instytucja spisuje wóz z inwentarza, występuje o nowy przydział i ... kłopot z głowy. Wprawdzie przejściowy brak auta jest pewną niewygodą, ale nikogo to nie bije bezpośrednio po kieszeni. Nikogo też serce nie boli. Chyba mam rację? — Jak najbardziej — przytaknął major Wołodkiewicz. — Wreszcie z faktu, że skradziono samochód „Dziennika Bałtyckiego", można wysnuć następujący wniosek. Złodzieje rozzuchwalili się dotychczasową bezkarnością i popisują się swoją siłą. A więc można z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że sprawcami kradzieży są ludzie młodzi, którzy nie przekroczyli trzydziestki. Starsi, bardziej rozważni, nie ryzykowaliby niepotrzebnie i nie pajacowali. Major przerwał na chwilę, aby zapalić papierosa. — Technika dokonania tych wszystkich przestępstw jest w gruncie rzeczy prosta i łatwa. Samochody państwowe z reguły nie maja żadnych zabezpieczeń, jak na przykład blokada kierownicy. Uporanie się z zamkiem „Warszawy" i włączenie stacyjki nie stanowi problemu, niestety, nawet dla

początkującego przestępcy. Prawdziwe trudności rozpoczynała się dla złodzieja dopiero później. — Przy sprzedaży — podpowiedział jeden z obecnych. — Macie rację, kapitanie. Nie jest sztuką, powtarzam ukraść jasną „Warszawę". Sztuką jest najpierw jej ukrycie, a potem sprzedanie. W jaki więc sposób pozbywają się swoich łupów? Jaką stosują metodę, że złodzieje są dotychczas nieuchwytni? Jeżeli znajdziemy odpowiedź na te pytania, znajdziemy sprawców. — Czy sądzicie, że wozy są przemalowane? — zapytał major Wołodkiewicz. — Nie przypuszczam. To byłoby zbyt kłopotliwe. Sadzę raczej, że mamy do czynienia z doskonale zorganizowanym i dość licznym gangiem, gdzie funkcje są ściśle podzielone. Jedni kradną, drudzy te wozy jakoś przerabiają, a jeszcze inni zajmują się ich sprzedażą. Banda kradnie tylko jasne samochody i to ułatwia jej różne manipulacje. Mogą na przykład te wozy rozbierać, a potem składać zamieniając części. Na pewno znaleziono sposób na usuwanie numerów wybitych na silniku i nadwoziu, aby zastąpić własną produkcją fabryczną numerację. — To zawsze uda się wykryć — zauważył jeden z obecnych. — Naturalnie — zgodził się major — w warunkach laboratoryjnych. ale nie na targowisku, gdzie stoi trzysta wozów. Tam przy zręcznej robocie nawet najlepszy fachowiec nie zdemaskuje fałszerstwa. Po krótkiej przerwie major dokończył: — Jestem przekonany, że oferowane do sprzedaży kradzione samochody mają też nową, oficjalną rejestrację Zorganizowany gang albo sam fałszuje potrzebne dokumenty, albo ma jakąś możliwość zaopatrywania się w automatyczne druki i pieczęcie. Auto z taką dokumentacją można bez większego ryzyka sprzedać nawet tutaj, w Gdańsku, pod bokiem okradzionego. Przypuszczam jednak, że te wozy upłynniane są gdzie indziej, gdzieś na innych krańcach naszego kraju. Choćby we Wrocławiu. — W tym przekonaniu utwierdza mnie to, że również w

moim mieście skradziono dwie jasne „Warszawy" i to będące własnością instytucji państwowych. Przestępcy przywieźli zapewne do Wrocławia skradziony wóz, może właśnie na waszym terenie, tam go sprzedali i aby nie wracać z pustymi rękoma, „gwizdnęli" na miejscu następny. — Jakie są wasze propozycje? — przerwał major Wołodkiewicz. Jemu to polecono prowadzenie dochodzenia i teoretyczne wywody kolegi z Wrocławia nie wystarczały do podjęcia akcji. Wolał by usłyszeć coś bardziej konkretnego, w jaki sposób zastawić pułapkę na złodziei. — Przyznaję, że sprawa jest bardzo trudna i skomplikowana — Krzyżewski doskonale rozumiał zniecierpliwienie swojego towarzysza niedoli. Byli w identycznej sytuacji. Jeden nie mógł znaleźć złodzieja w Gdańsku, drugi we Wrocławiu, — a banda może dokonać następnych kradzieży. — Ojej! — jęknął rozczarowany Wołodkiewicz. — Ale pomimo to niedługo już znajdą się pod kluczem — Krzyżewski całe życie był optymistą. — Nie ma przestępstwa doskonałego, są jedynie błędy i niedopatrzenia śledztwa. Przypuszczam, że żadnych błędów nie popełniliśmy, ale narazie mamy zbyt mało danych. Pozostaje nam tylko czekać na błąd naszych przeciwników. — A przez ten czas odsądzą nas od czci i wiary. — Za to tym słodsze będzie nasze ostateczne zwycięstwo — uśmiechnął się Krzyżewski. — Dobrze wam mówić, majorze. Nie wiecie, że jest w Gdańsku hałasu wokół tej historii. — A jednak możemy tylko czekać. Bardzo mi przykro, ale nie widzę innej rady. Mówiąc o czekaniu, nie miałem na myśli bezczynności. Musimy ciągle czuwać. Być w pogotowiu, aby w każdej chwili przystąpić do akcji, nie zmarnować żadnej nadarzającej się okazji. Nadal musimy pilnować wszystkich targów samochodowych w całym kraju. Dobrze byłoby zabierać na targi kierowców, którym skradziono wozy. Może oni rozpoznają samochód, chociaż w to raczej wątpię. Niemniej nie możemy pomijać niczego. — Każdy fakt, każde zdarzenie, w którym będzie uczes-

tniczyła jakaś jasna „Warszawa", muszą być przez nas szczegółowo badane. Tysiąc razy okaże się to niepotrzebną robotą, ale za tysiąc pierwszym nasze trudy mogą być uwieńczone sukcesem. Po tej naradzie do wszystkich powiatowych komend MO poszły nowe, dodatkowe Instrukcje, a komendy wojewódzkie w kraju otrzymały pisma z prośbą o współpracę przy wykryciu nieuchwytnych dotychczas przestepców. A major Krzyżewski, który przedłużył swój pobyt na Wybrzeżu i ciągle urzędował w gabinecie zastępcy komendanta gromadził skrzętnie na swoim biurku notatki, dotyczące różnych jasnych „Warszaw". Ale od przeszło półtora miesiąca panowała cisza. Kradzieże się urwały. Ich sprawcy jak gdyby przywarowali. A może na razie szukali okazji do nowego skoku? Major cierpliwie czekał. Był pewien, że prędzej czy później dochodzenie milicyjne ruszy z miejsca i znajdzie właściwy trop. Poza tym oficer z Wrocławia niezmiennie wierzył, że w końcu szczęśliwy przypadek przyjdzie mu z pomocą. Tymczasem wszystkie służby MO przesyłały mu sterty najrozmaitszych Informacji. Tak na przykład pani porucznik z „obyczajówki" zawiadomiła Krzyżewskiego, że „piękna Lola", znana dama, urzędująca wieczorami w popularnym w Gdyni dansingu „Casanova", przyjechała do tego lokalu jasnym samochodem (tu raport podawał numer wozu). Tym samym autem „mewka" po paru godzinach odjechała w towarzystwie pewnego oficera duńskiego statku. Major z całą powagą sprawdzał, do kogo należała ta „Warszawa". Wprawdzie nie miała ona nic wspólnego z gangiem, ale przy okazji wykryło się, że kierowcy jednego z gdyńskich zakładów przemysłowych mieli zwyczaj „wypożyczania" wieczorami swoich maszyn i dorabiania sobie wożeniem gości „na łebka". A potem jasna „Warszawa" elbląskiej spółdzielni spożywców została zatrzymana w Stargardzie. Kierowca nie miał delegacji służbowej nie bardzo umiał wytłumaczyć, dlaczego tutaj się znalazł.

Były to incydenty bez istotnego znaczenia dla zasadniczej sprawy. Przy okazji na jaw wychodziły masy malutkich kantów. Krzyżewski orientował się, że wdając się w żmudne nieraz wyjaśnienia różnych drobiazgów, traci niepotrzebnie czas swój i ludzi, którzy mu przy tym pomagali. Ale major uważał, że w tej sytuacji nie wolno mu zmarnować żadnej szansy. Toteż nadal z podziwu godną cierpliwością badał każdy trop mogący doprowadzić do celu. Teraz majorowi wpadła w ręce nieco ciekawsza sprawa. Oto w Olsztynie samochód prywatny, zresztą znanego miejscowego lekarza, potrącił na jednej z ulic przechodnia. Wina była raczej tego drugiego, bo lekarz nie mógł zahamować na śliskiej jezdni. Jednakże przy okazji okazało się, że jasna „Warszawa" w ciągu ostatniego półtora roku zmieniła aż czterech właścicieli. Krzyżewski postanowił dokładnie zbadać przeszłość tego wozu, a także polecił sprawdzić, czy dokumenty nie są fałszywe i czy nie zmieniano numeru silnika. — Ja jednak uważam — upierał się plutonowy Władysław Rogowski — że ten meldunek o wypadku w Wejherowie należy zanieść majorowi Krzyżewskiemu. Polecenie było wyraźne: dostarczać mu wszystko, co dotyczy jakiejkolwiek jasnej „Warszawy". Porucznik Stefan Szafranowski skrzywił się: — Łatwo „staremu" wydawać takie polecenia, ale nam trudniej pamiętać o każdym zdarzeniu. Mało to spraw, związanych z samochodami codziennie przechodzi przez nasze ręce? — Ten major z Wrocławia, to podobno największy asior w tamtejszej komendzie. — Tak mówią — zgodził się porucznik — rozmawiałem z nim parę razy. Robi dobre wrażenie. Niegłupi facet. — Był tu niedawno pewien sierżant z Wrocławia. Przywiózł papiery w sprawie tej dewizówki. Twierdził, że Krzyżewski — to straszna kosa na cwaniaczków. We Wrocławiu dają mu zawsze najtrudniejsze kawałki do rozwiązania. — Tutaj też za nielichą sprawę się zabrał — stwierdził „kolekcjoner".

— To ja zaniosę meldunek z Wejherowa. Chciałbym bliżej przyjrzeć się majorowi. — Dobrze. Idźcie - zgodził się bez entuzjazmu Szafranowski. * — Co, znowu jakaś moja „Warszawa" coś nabroiła? — Krzyżewski miał doskonałą pamięć wzrokową i chociaż plutonowego Rogowskiego widział jeden raz, zapamiętał, że to „człowiek" porucznika Szafranowskiego. Domyślił się, że podoficer przynosi mu nowy meldunek z terenu. — Bardzo ciekawa historia, panie majorze. W Wejherowie pirat drogowy przejechał kobietę. — Uciekł? — A jak go mieli zatrzymać? Miasteczko nieduże. Zanim mi doniesiono o wypadku i zanim zarządzili blokadę, on już na pewno był w Gdyni albo i dalej. — Długo służyliście w powiatówkach, plutonowy? — Ja? Dlaczego pan pyta? — Bo tak ich bronicie. Władysław Rogowski roześmiał się. — Przeszło pięć lat, panie majorze. — Co w tym wypadku ciekawego? — zapytał major po przeczytaniu kilku wierszy meldunku. — Zastanawiam się, czy to naprawdę był wypadek. Mnie, panie majorze, oddelegowano na kilka miesięcy do Wejherowa. Znam dobrze to miasto i miejsce, gdzie znaleziono tę dziewczynę. Tam są dwa ostre zakręty, jeden w odległości najwyżej trzydziestu metrów od drugiego. Ten facet wyszedł z pierwszego zakrętu, wjechał na chodnik, przejechał dziewczynę i znowu zakręcał. Tym razem dla odmiany w lewo. To bardzo dziwne. — Może był pijany? Udało mu się wziąć pierwszy zakręt, a po drugim stracił panowanie nad maszyną. — Kiedy skręcał pierwszy raz, nie mógł rozwinąć wielkiej szybkości. Obie ulice są wąskie. Coś tu nie klapuje. — Zróbcie mi szkic, jak to wygląda w terenie — major podał

plutonowemu kartkę papieru. Podoficer narysował ulice i krzyżykiem oznaczył miejsce wypadku. — To nie jest bardzo dokładne — zastrzegał się — ale w komendzie mamy plan miasta Wejherowa. Na nim pan major lepiej oceni sytuację. — Dobrze, dziękuję wam za zwrócenie uwagi na szczególny aspekt sprawy. Będę o tym pamiętał. Rogowski, zadowolony z pochwały, wyszedł z gabinetu Krzyżewskiego. Uznał, że major to równy chłop i bystry. Na pewno złapie tych złodziei. A tymczasem major pochylił się nad notatką z Wejherowa: „Komenda Powiatowa MO w Wejherowie melduje, że w dniu 3 marca 1970 roku jadący z nadmierną szybkością samochód, jasna „Warszawa”, o nie ustalonym dotychczas numerze, przejechał na ulicy Bukowej obywatelkę Bożenę Pautecką, zatrudnioną jako pielęgniarka w miejscowym szpitalu powiatowym. Pomimo zarządzonego natychmiast pościgu, sprawca wypadku zbiegł, nie udzielając pomocy ofierze wypadku. Pautecką umieszczono w szpitalu. Dalsze dochodzenie w sprawie wypadku w „toku". — Rzeczywiście — stwierdził major — treść meldunku nie zgadza się ze szkicem, narysowanym przez plutonowego. Krzyżewski podniósł słuchawkę i po uzyskaniu połączenia poprosił o dostarczenie mu planu Wejherowa. A kiedy rozłożył mapę na biurku, przyjrzał się jej uważnie. Rogowski miał rację. Nawet najbardziej pijany kierowca nie mógł w tym miejscu rozwinąć nadmiernej szybkości. A po co wjechał na chodnik? Gdyby nawet stracił panowanie nad maszyną, to miałby jeszcze czas na uruchomienie hamulców. Wychodząc z pierwszego zakrętu samochód mógł rozwinąć szybkość najwyżej 20 kilometrów na godzinę. Inaczej wpadłby na dom, albo poszedł w poślizg. Nie, tu naprawdę coś się nie zgadzało. Albo właśnie wszystko doskonale się zgadzało? Zakręt za

ślepą ścianą domu, bez żadnej widoczności zarówno z dalszego ciągu Bukowej, jak też ze Świerczewskiego. Doskonałe miejsce pozbycia się dziewczyny. Tej - jak jej tam na imię? — major jeszcze raz zajrzał do leżącej na biurku kartki, acha, Bożeny Pauteckiej. — Wpadam w manię prześladowczą — major potarł czoło gdziekolwiek wyczytam słowa „jasna Warszawa", tam zaraz widzę jakieś skomplikowane przestępstwo, czy nową zbrodnię. Co za nonsens! Kto miałby interes w mordowaniu jakiejś pielęgniarki z Wejherowa? Krzyżewski schował meldunek do szuflady biurka, a wyjął z niej inną teczkę. Znowu zajął się olsztyńskim lekarzem i historią jego wozu. Oficer robił notatki, wydawał polecenia, ale wypadek w Wejherowie nie dawał mu spokoju. Jak natrętna mucha, tak ciągle wracała ta myśl. Kto to jest Pautecka? Jakie ma kontakty? Czy tylko w Wejherowie, czy także i w Trójmieście? Dlaczego i kto mógł dybać na jej życie? Krzyżewski długo bronił się przed narastającymi podejrzeniami. aż wreszcie się poddał. Sięgnął po słuchawkę telefoniczną i poprosił o połączenie z Komendą MO w Wejherowie. — Porucznik Waśko przy aparacie — meldowało się Wejherowo. — Tu major Krzyżewski z Komendy Wojewódzkiej. W sprawie wczorajszego wypadku na Bukowej. Czy samochód wpadł w poślizg. Znacie tę sprawę? — Tak jest, majorze. Starszy sierżant Włodzimierz Ciupała był na miejscu wypadku najwyżej w piętnaście minut po zajściu. Badał ślady wozu i wykonał szkice terenowe, nie stwierdzono poślizgu. Mówię to z całą pewnością. Wóz wjechał z jezdni na chodnik i wpadł na dziewczynę, która jak wynika ze śladów, w ostatnim momencie chciała uskoczyć przed nadjeżdżającym samochodem. Ale nie zdążyła. — A co z dziewczyną? — Żyje. Stłuczone biodra, pęknięcie dwóch żeber, uraz głowy. Zachodziła obawa wstrząsu mózgu, ale zdaje się, że nie jest tak źle.

— Czy przesłuchiwaliście ją? — Jeszcze nie. Lekarze twierdzą, że jutro rano będzie już można z nią rozmawiać. — To dobrze. Proszę ją szczegółowo przesłuchać, a także zrobić możliwie bardzo dokładny wywiad środowiskowy. Zróbcie to dyskretnie, żeby nie zaszkodzić dziewczynie. Czy przysłać wam polecenie na piśmie? — Nie trzeba, panie majorze. Pojutrze rano otrzyma pan ten wywiad. A jej zeznania nadamy jutro telegramem. — Wystarczy jeśli prześlecie je razem z wywiadem środowiskowym. Pamięta pan moje nazwisko: major Krzyżewski. — Tak jest, panie majorze. Pan zajmuje się tymi kradzieżami samochodów. — Zgadza się. Między innymi. A jak tam z poszukiwaniem sprawcy? — To na pewno nie był miejscowy wóz. Tyle tylko stwierdziliśmy. Przed wypadkiem samochód ten parkował w pobliżu, na ulicy Sobieskiego. — Długo parkował? — Według zeznań ekspedientki ze sklepu przy tej ulicy, wóz stał przeszło dwie godziny. — Bardzo dziękuję, poruczniku. Acha. Jeszcze jedno. Ten, kto będzie rozmawiał z dziewczyną, niech ją zapyta, czy wracała z pracy o normalnej porze, tak jak zwykle, czy też o innej godzinie. — Ja sam ją przesłucham. — Proszę więc pamiętać o tym szczególe. To jest dla mnie niezmiernie ważne. — Tak jest, panie majorze. Pojutrze rano otrzyma pan wszystkie wiadomości. — Jeszcze raz dziękuję — major powiesił słuchawkę na widełkach. Sprawa, zdaniem wyższego oficera milicji, zapowiadała się coraz bardziej ciekawie. Komenda w Wejherowie dotrzymała słowa. W dniu szóstego marca na biurku Krzyżewskiego leżała duża szara koperta,

opatrzona aż czterema lakowymi pieczęciami i wielkim stemplem „ściśle tajne". — Mogliby do tego dodać — uśmiechnął się major — „spalić przed przeczytaniem". Koperta zawierała nie tylko „protokół przesłuchania świadka" Bożeny Pauteckiej i wywiad o niej, ale także odpisy zeznań Janiny Ruszczykowej, inżyniera z gazowni i ekspedientki ze sklepu spożywczego. A ponadto szkice terenowe wypadku, z zaznaczeniem śladów drogi samochodu. Widać było, że porucznik Waśko wziął sobie do serca polecenie oficera z Komendy Wojewódzkiej. Protokoły przesłuchania świadków nie miały większego znaczenia. Natomiast szkic miejsca wypadku był interesujący. Starszy sierżant Włodzimierz Ciupała sporządził ten dokument nad podziw fachowo i precyzyjnie. Dokładnie zaznaczył całą drogę, jaką przebył samochód od ulicy Świerczewskiego aż po drugi zakręt na Bukowej. Rysunek ilustrował, że auto już na skrzyżowaniu Świerczewskiego i Bukowej wjechało na chodnik lewej strony ulicy, właśnie ten chodnik, którym szła dziewczyna, i później równo jadąc chodnikiem posuwało się za idącą pielęgniarką. Wyglądało to tak, jak gdyby kierowca chciał, żeby jego ofiara znalazła się między kołami. Niewątpliwie wjechanie na chodnik było trudniejsze niż prawidłowy skręt w prawo na jezdni. A co zeznawała dziewczyna? Jej zeznania były krótkie. Niczego nie widziała i nic nie pamięta. W pewnej chwili, idąc Bukową, usłyszała tuż za sobą warkot motoru. Obejrzała się w momencie, kiedy samochód na nią najeżdżał. Potem nastąpiło uderzenie i ciemność. Przytomność odzyskała dopiero w szpitalu. Tak, Pautecka przypomina sobie, że idąc ulicą Sobieskiego zauważyła stojący koło Dworcowej samochód. Była to chyba jasna „Warszawa". W samochodzie znajdował się tylko kierowca. Spał a głową na kierownicy. Przesłuchiwana nie zwróciła na ten fakt większej uwagi, ani też nie może stwierdzić, że auto, które spowodowało wypadek, było tym samym samochodem. Krytycznego dnia Bożena Pautecka skończyła pracę przeszło

dwie godziny później niż zwykle, bo została dłużej w szpitalu, ponieważ musiała asystować przy nagiej operacji. Wywiad środowiskowy był ubogi w szczegóły, chociaż nie można powiedzieć, żeby milicja nie starała się o możliwie jak najdokładniejsze przeprowadzenie go. Po prostu nie było wiele do zanotowania. Bożena Pautecka — stwierdzał dokument Komendy Powiatowej w Wejherowie — pracowała w tutejszym szpitalu trzy lata i dwa miesiące. Z wykształcenia jest dyplomowaną pielęgniarką. Szkołę pielęgniarską ukończyła w 1965 roku. Ma lat 23. Mieszka we własnym mieszkaniu przy ulicy Bukowej pod szóstym. W pracy jest lubiana, cieszy się dobrą opinią. Przed rokiem awansowała na instrumentariuszkę. Nie stwierdzono żadnych bliższych kontaktów z mężczyznami. Lokali miejscowych nie odwiedza, z wyjątkiem kawiarni „Marysieńka", gdzie najczęściej przebywa w towarzystwie koleżanek lub kolegów ze szpitala. Przez obyczajówkę nie notowana i sądownie nie karana. Ostatnio plotki na terenie szpitala łączyły Pautecką z niedawno zaangażowanym chirurgiem, Zygmuntem Lepińskim. Nie zdołano stwierdzić prawdziwości tej plotki. Dwa razy była na wczasach w górach, raz w Zakopanem, raz w Karpaczu. Rzadko odwiedza rodzinę na wsi w powiecie wejherowskim. Innych kontaktów nie stwierdzono. Przed wyjazdem do Wejherowa Pautecka pracowała w Ośrodku Reumatologicznym w Sopocie i tam mieszkała. Jak zwykle, dokładny porucznik Waśko załączył do tego wywiadu także świadectwo obdukcji lekarskiej. Krzyżewski po dokładnym przestudiowaniu wszystkich dokumentów połączył się z majorem Wołodkiewiczem, który nadal prowadził z ramienia Komendy Wojewódzkiej w Gdańsku sprawy kradzieży samochodów. — Majorze — powiedział do kolegi — znalazłem coś, co może być interesujące. Czy mógłby pan do mnie zajrzeć? — Teraz? — Jeżeli major nie jest czymś innym bardziej zajęty... — Już idę — Wołodkiewicz zaintrygowany tym zaproszeniem

pośpieszył do Krzyżewskiego. — Przeczytajcie to — oficer z Wrocławia podał gdańszczaninowi wszystko, co zebrał w sprawie wypadku w Wejherowie. Major Wołodkiewicz przejrzał meldunki i protokóły. — Pan sądzi, że to ma jakiś związek z naszą sprawą? — Tego nie twierdzę, ale historia jest co najmniej dziwna. — Mój Boże, jasnych „Warszaw" jest tyle w naszym województwie! — Mniejsza już o jasny samochód — odpowiedział Krzyżewski — ale czytając te wszystkie dokumenty nie mogę oprzeć się wrażeniu, że to nie wypadek, spowodowany przez pirata drogowego, a po prostu próba zabójstwa. — Zabójstwa? Tej pielęgniarki? Ale dlaczego? — Proszę, majorze, zwrócić uwagę na dwa charakterystyczne zeznania. Ekspedientka ze sklepu spożywczego stwierdza, że wóz parkował przy Sobieskiego co najmniej przez dwie godziny. A Pautecka zeznaje, że wyszła z pracy o dwie godziny później niż zwykle. Czyżby ten kierowca na nią czekał? — Żeby ją później przejechać? — Przejechanie jest wygodnym sposobem dokonania zbrodni. W razie wsypy można się tłumaczyć wypadkiem. A i uciekać dużo łatwiej, niż przy innych metodach wyprawiania swoich bliźnich na tamten świat. Pautecka zeznaje, że kiedy mijała wóz, kierowca trzymał głowę na kierownicy. — Pewnie spał... — Albo nie chciał, żeby go dziewczyna poznała. — Ale dlaczego? — Wołodkiewicz nie podzielał hipotezy kolegi. — Nie wiem. Dlatego chcę bliżej zainteresować się tą sprawą. Także ślady kół samochodu, zaznaczone na szkicu sierżanta z Wejherowa wskazują na to, że kierowca naumyślnie najechał na dziewczynę. To jedyne logiczne wytłumaczenie postępowania kierowcy. I żeby Pautecka nie zrobiła próby odskoczenia, zabiłby ją, jak dwa razy dwa jest cztery. — No tak — przytaknął gdańszczanin — pan dłużej zastanawiał się nad tymi szczegółami i po pańskich wyja-

śnieniach przyznaję, że w tej sprawie jest dużo ciemnych stron. — A do tego jeszcze i jasna „Warszawa". — Co pan major proponuje? — Chciałbym zająć się tym wypadkiem. A ponieważ oficjalnie pan prowadzi śledztwo, a ja jestem tylko oddelegowany z Wrocławia, więc chciałbym prosić... — Drogi majorze — przerwał mu Wołodkiewicz — sam pan wie, jak bardzo wszyscy jesteśmy zadowoleni z chęci współpracy z nami Wrocławia. Każde nowe spojrzenie jest niezwykle cenne. Po co więc te ceregiele? Jeżeli pan uważa, że tą sprawą trzeba się zająć, to proszę brać ją na warsztat. W czym możemy wam pomóc? — Na razie w niczym. Wybrałbym się dzisiaj do Sopotu, a jeżeli czas pozwoli, może zdążę wpaść i do Wejherowa. — Zaraz dowiem się, który wóz jest wolny. — Dziękuję, wystarczy kolejka elektryczna. — A dlaczego major wybiera się do Sopotu? — Ta dziewczyna tam przed tym pracowała. Chciałbym się o niej dowiedzieć czegoś więcej. Skoro podejrzewamy próbę zabójstwa, prawdopodobnie powodów tej zbrodni nie znajdziemy w Wejherowie. Co innego Trójmiasto. To nie tylko „poezja błękitnych fal i śpiew żurawi portowych" jak piszą poeci, ale także waluciarze, mewki i inne szumowiny portowe. Jestem przekonany, że w tych kołach należy szukać członków samochodowego gangu. — Trzeba więc życzyć majorowi, żeby pan ich znalazł — Wołodkiewicz tymi słowami zakończył rozmowę i opuścił pokój Krzyżewskiego. W Sopocie, w Ośrodku Reumatologicznym, pojawienie się majora milicji, dopytującego się o pielęgniarkę, którą zatrudniano tu przed trzema laty, stanowiło swoistą sensację. W sezonie dzieją się tu sprawy, o jakich się nawet filozofom nie śniło, ale w zimie Sopot jest małym, sennym miasteczkiem — sypialnią Gdańska i Gdyni oraz deptakiem spacerowym emerytów. Osoby, z którymi major rozmawiał, usiłowały na różne sposoby dowiedzieć się, o co chodzi, co też ta Pautecka zrobiła,

że wyższy oficer milicji interesuje się jej osobą. Major ani myślał wyjawiać prawdziwych przyczyn tego zainteresowania. W Ośrodku w ciągu trzech lat kadry pielęgniarskie bardzo się zmieniły i niełatwo było znaleźć kogoś, kto pamiętałby młodą Kaszubkę i mógł o niej powiedzieć coś bliższego. Wreszcie „personalna" wyszukała i sprowadziła do swojego pokoju panią Krystynę Orłowską, kobietę w wieku około 35 lat, pielęgniarkę, która ponad rok pracowała z Pautecką. Personalna nadstawiała ucha, aby usłyszeć rozmowę oficera milicji z pracownicą zakładu. Ale spotkał ją srogi zawód. — Naprzeciwko — powiedział major po przedstawieniu się Orłowskiej — jest mała kawiarenka. Nazywa się bodajże „Pawilon". Może byśmy tam przeszli na małą kawę? Chciałbym z panią porozmawiać. Proszę tego nie traktować jako formalne przesłuchanie, lecz jako najzupełniej prywatną wymianę zdań — Krzyżewski doskonale wiedział, że nikt nie lubi oficjalnych przesłuchiwań, zakończonych podpisywaniem protokółu. Wtedy waży się każde słowo i wiele spostrzeżeń przemilcza. Co innego rozmowa przy stoliku w kawiarni. Kiedy już siedzieli w „Pawilonie" i kiedy kelnerka postawiła przed nimi dwie filiżanki kawy, major zagaił: — Od razu panią uprzedzam, że sprawa jest dość błaha. Tu u was, w Sopocie, przed trzema laty pracowała pielęgniarka Pautecka. Później przeniosła się do Wejherowa, a przed trzema dniami przejechał ją na ulicy samochód. Prawdopodobnie pijany kierowca, który zdołał zbiec. Prowadzę dochodzenie w tej sprawie. — A co z Bożeną? — Ciężko potłuczona, ale jej życiu nie grozi niebezpieczeństwo. — Bardzo się cieszę. Lubiłam tę dziewczynę. — Panie były w przyjaźni? — To może za mocne określenie. Jestem przecież od niej kilkanaście lat starsza. Ale pracowałyśmy razem, na jednej zmianie przeszło rok. To zbliża. Choćby człowiek nie chciał. — A co pani może powiedzieć o Bożenie? — Przyzwoita i dzielna dziewczyna. Własnymi siłami, bo to

kompletna sierota, doszła do wszystkiego. W pracy była bardzo obowiązkowa. — A poza pracą? Orłowska wzruszyła ramionami. — Trudno coś powiedzieć. Wiem, że miała jakiegoś chłopaka. Nie układało się między nimi najlepiej. Nieraz przychodziła do pracy z zaczerwienionymi od płaczu oczyma. Takie zwykłe dziewczęce miłości. Raz mi mówiła, że z nim zerwała, potem znowu ich widziałam razem na Monte Cassino, jak trzymał ją za szyję. Tak się wtedy młodzi prowadzili. Wkrótce usłyszałam, że ten chłopak napadł i obrabował kogoś, czy też włamał się do kiosku i poszedł siedzieć. Jak tam było naprawdę, nie wiem dokładnie. — A pamięta pani, jak on się nazywał? Pielęgniarka zastanowiła się. — Nie. Chyba i wtenczas nie wiedziałam. Bożena była skryta. Nie zwierzała mi się. Wiem, że był bardzo przystojny. Koleżanki troche jej zazdrościły, że takiego chłopca sobie poderwała. Zresztą, trzeba przyznać, że i Pautecka była przystojną dziewczyną. Pan ją widział? — Jeszcze nie — przyznał się major. — A może tego chłopaka Bożena jakoś nazywała? Może miał przezwisko? Kiedy telefonował do niej, musiał się jakoś przedstawić. Albo Pautecka nazywała go po imieniu? Orłowska oburzyła się: — Ja nie podsłuchuję cudzych rozmów telefonicznych. Ale rzeczywiście, był czas, kiedy co najmniej raz na dzień telefonował. — Ależ proszę pani — łagodził Krzyżewski — nie chodzi o podsłuchiwanie. Nigdy bym pani o to nawet nie śmiał posądzać. Ale przypadkowo, chcąc nie chcąc, można coś usłyszeć. — Chyba do niego mówiła „Zbychu" czy też „Zbyszku". — Gdzie on pracował? — To nie był z tych, co pracują. Przecież mówiłam majorowi, że to takie nic dobrego. Opowiadał, że jest studentem, ale oni wszyscy tak mówią. A najpewniej pod „Inter Clubem" stał i

szeptał „dolary, dolary kupuję". Od czasu poznania tego chłopaka Bożena nie miała nigdy grosza przy duszy. Nieraz pożyczała ode mnie po dwadzieścia, lub po pięćdziesiąt złotych. Muszę przyznać, że zawsze wszystko skrupulatnie oddawała. — A Jednak się między nimi skończyło? — Nareszcie dziewczyna zmądrzała, zerwała z nim i wyjechała do Wejherowa. On — słyszałam — znowu siedział. — A teraz pani go widuje? — Widziałam go z pół roku temu. Chyba się ustatkował, bo przyzwoicie ubrany, włosy przystrzyżone i taki jakiś zadbany. Major zorientowawszy się, że z pani Orłowskiej Już więcej istotnych wiadomości nie wyciągnie, podziękował jej, zaznaczając, iż ta rozmowa była dla niego cenna. Ponieważ Krzyżewski miał na sobie mundur, postanowił wyprawę do Wejherowa odłożyć na dzień następny. Na rozmowę z pielęgniarką wolał się wybrać w cywilnym ubraniu, aby jak najmniej wzbudzać sensacji w szpitalu. Po powrocie do Gdańska, major wstąpił do Wołodkiewicza i zdał mu relacje z tego, czego się dowiedział. Gdańszczanin z ledwo dostrzegalną w głosie zazdrością powiedział: — Widzę, majorze, że legenda, jaka was we Wrocławiu otacza, wcale nie jest przesadzona. Początkowo do tej historii podchodziłem z niedowierzaniem, ale teraz gotów jestem przyznać wam rację, że trafiliście na trop przestępstwa. Te powiązania Pauteckiej z jakimś ciemnym typem są zastanawiające. Może dziewczyna zbyt wiele wiedziała o swoim byłym najdroższym i dlatego chciano ją sprzątnąć. — A może to wszystko nic nie znaczy? — Krzyżewski był ostrożny i zbyt wcześnie nie chciał zbierać pochwał. Portier w szpitalu w Wejherowie zagrodził Krzyżewskiemu drogę, zastrzegając z góry: — Jeśli do chorego, to między czwartą i piątą. — To dla mnie za wcześnie. O czwartej jeszcze śpię. Ja do ordynatora chirurgii. To na pierwszym piętrze. Prawda? Nie czekając na odpowiedź portiera, zaskoczonego tym dziwnym zachowaniem się przybysza, major pewnym krokiem

skierował się w stronę klatki schodowej. Nie trzeba było pytać o drogę, bo tablica za plecami dyżurnego objaśniała, gdzie jest oddział chirurgiczny. Okazało się, że ordynator właśnie operuje. Na spotkanie oficera milicji wyszedł jakiś inny lekarz. Przed nim Krzyżewski już nie krył celu swojej wizyty. — Wykluczone - powiedział lekarz — wczoraj ją dostatecznie wymęczyliście. — Pan jest chyba doktorem Zygmuntem Lepińskim? — strzelił na ślepo oficer milicji. — Tak... Skąd pan wie? — Domyśliłem się po tej odmowie. Wiem, że pan szczególnie opiekuje się tą chorą. Zresztą jesteśmy za to specjalnie wdzięczni. Lekarz zmieszał się. — Kiedy ja naprawdę... — Wiem, wiem, panie doktorze - przerwał przybyły - pani Bożena ma pęknięte dwa żebra, stłuczone biodro i guz na głowie. To był ciężki wypadek i dlatego obiecuję, że będę z nią rozmawiał najwyżej pół godziny. Jej zdanie o wypadku jest dla nas bardzo ważne. Inaczej nie przyjeżdżałbym tu z Gdańska. Lekarz ustąpił i zaprowadził oficera do separatki, gdzie leżała Pautecka. Sam stanął w drzwiach. Pielęgniarkę zdziwiły te odwiedziny. Przed nią stał starszy, elegancko ubrany mężczyzna, o szpakowatych włosach i młodych oczach oraz energicznym wyrazie twarzy. I ten mężczyzna położył trzy piękne goździki na stoliku przy chorej. — Jestem majorem milicji z Komendy Wojewódzkiej. Cieszę się, że wszystko skończyło się względnie dobrze i pani ma nadzieję szybkiego powrotu do zdrowia. Jak się pani dzisiaj czuje? — Już znacznie lepiej. Jakie piękne kwiaty... — Chora jest jeszcze bardzo osłabiona — wtrącił Lepiński. — Wcale nie, panie doktorze - zaprzeczyła Bożena. Krzyżewski udał, że nie słyszy tej różnicy zdań lekarza i jego pacjentki. — Pani Bożeno - powiedział - zapewniam panią, że nie będę

męczył pani długą rozmową, jak przedwczoraj mój poprzednik z powiatówki. — On był bardzo miły - zaprzeczyła dziewczyna. — Tym lepiej dla mnie, bo chciałbym z panią zamienić kilka słów bez świadków. Lekarz niechętnie wyszedł na korytarz i zamknął za soba drzwi, a pielęgniarka z zaciekawieniem oczekiwała słów oficera milicji. — Niech mi pani wierzy — rozpoczął major - mam wnuczkę prawie w pani wieku i dlatego proszę o jedno, o możliwie jak największe zaufanie do starszego człowieka. Zgoda? — Kiedy ja naprawdę nie mam niczego do ukrywania. — Na pewno. Nieraz ludzie nie mają niczego do ukrycia, a pomimo to milczą. Czasem przez dumę, czasem ze wstydu, często przez głupotę, a najczęściej bez powodu. Chciałbym pani zadać parę pytań i usłyszeć szczere odpowiedzi. — Proszę pytać. — Czy w ostatnich czasach, tygodniach, może w miesiącach, w pani życiu nie zdarzyło się coś nadzwyczajnego, lub dziwnego? — Czy panu chodzi o... — dziewczyna lekko się zarumieniła i zamilkła. — Nie, nie o doktora Lepińskiego. — Bożena cała spurpurowiała, a major dokończył: — Wiem, że pan doktór Lepiński jest poważnym, zasługującym na szacunek człowiekiem. Chodzi mi o jakieś inne zdarzenia. Czy nie zaszło nic, co by panią zdziwiło, czego by pani nie mogła zrozumieć? — Tak. Widzę, że pan orientuje się... — W związku z Sopotem? — podsunął domyślnie oficer. Dziewczyna nie mogła wymówić słowa, lecz kiwnęła potakująco głową. — Kiedy pani tam była ostatnio? — Przed trzema tygodniami. Major zaryzykował na całego: — Widziała pani Zbyszka? — Pan przecież wie — szepnęła dziewczyna.

— Drogie dziecko, milicja nie jest Panem Bogiem i nie jest wszechwiedząca, chociaż przyznaję, coś niecoś czasem wiemy. A teraz niech pani powie prawdę: ciągle go pani kocha? — Nie! — twardo i zdecydowanie odpowiedziała Bożena. Major odetchnął z ulgą. Nabierał nadziei, że to niezwykle w formie i w treści przesłuchanie przyniesie jednak ciekawe wyniki. — Niech więc mi pani opowie wszystko o tych dziwnych wydarzeniach, które się wokół pani działy. — Kiedy ja doprawdy nie wiem, jak to panu opowiedzieć. Boję się, że mogłabym być źle zrozumiana, albo coś opuścić. — To ja pani zaproponuję co innego, Bożeno. Niech pani to wszystko opisze. Dobrze? — Opisać? Czy ja potrafię? — Na pewno. Leży pani w tej separatce, trochę pani się nudzi... — Oj, to prawda. — Więc weźmie pani gruby zeszyt i szczegółowo pani opisze całą historię. To będzie jak gdyby wycinek z pani życiorysu. — Czy ja potrafię? — powtórzyła dziewczyna z lekka przerażona. — Niech pani pisze w trzeciej osobie. Tak jak gdyby pani układała powieść o przygodach Bożeny Pauteckiej. To pójdzie znacznie łatwiej. Przekona się pani. Niech pani sobie wyobrazi, że jest pani widzem, a nie główną bohaterką tej historii. A jeżeli przy pisaniu poniesie nawet panią fantazja, nic nie szkodzi. Grunt, żeby zasadnicze fakty były prawdziwe. — Daję pani słowo honoru, że oprócz mnie tej historii nikt nie będzie czytał. A ja po jej przejrzeniu, natychmiast zwrócę pani ten zeszyt. No co, napisze pani? — Spróbuję — przyrzekła Bożena Pautecka. Bożena sama nie potrafiła wyjaśnić dlaczego, przechodząc tędy w drodze na dworzec, skręciła i weszła do „Złotego Ula“. Po prostu jeszcze raz odruch warunkowy wziął górę nad logicznym rozumowaniem. Przecież śpieszyła się do domu.

Miała tam pilną robotę, a zamiast tego siedzi teraz w popularnej sopockiej kawiarni i czeka na podanie jej przez kelnerkę tradycyjnej „pół czarnej". Jak to jednak czas leci! Dopiero teraz Bożena uprzytomniła sobie, że to już od trzech lat nie była ani w tej kawiarni, ani w ogóle w Sopocie. A dzisiaj także by nie przyjechała, gdyby nie doktor Boruński. Specjalnie ją prosił, aby zawiozła do Ośrodka Reumatologicznego wyniki badań i zdjęć rentgenowskich jednego z chorych, którym lekarz opiekował się i który niedawno przywieziony został z Wejherowa do Sopotu. Bożenie nie na rękę była ta podróż, ale pielęgniarce trudno odmówić, skoro sam ordynator o coś ją prosi. Kelnerka przyniosła wreszcie kawę. Dziewczyna osłodziła ją dwiema łyżeczkami cukru i teraz mieszając łyżeczką czarny płyn, nie mogła opędzić się od wspomnień. A więc rodzinny dom... Mała kaszubska wieś. Ojca nawet nie pamiętała. Miała zaledwie cztery lata, kiedy umarł. Z przeszło trzyletniej tułaczki po hitlerowskich obozach koncentracyjnych wrócił schorowany i właściwie nigdy nie odzyskał pełnego zdrowia. Przed wojną pracował w pobliskiej cegielni. Dorobił się małego domku. Później matka z trudem utrzymywała siebie i trójkę dzieci, zarabiając jako wiejska krawcowa, a w czasie żniw i wykopków wynajmując się u bogatych gospodarzy. Dwoje rodzeństwa Bożeny byto od niej dużo starsze. Maria o piętnaście lat, Józef o dziewięć. Bożena urodziła się po wojnie. Później, kiedy uczęszczała do szkoły podstawowej, Józek odbywał służbę wojskową na Śląsku. Tam też nauczył się górnictwa, ożenił z jakąś bytomianką i pozostał w tym miećcie. Siostra wyszła za mąż za lubliniaka, który był monterem w przedsiębiorstwie, zakładającym w ich wsi światło elektryczne. Potem wyjechała z mężem w jego rodzinne strony. Bożena ostatni raz widziała brata i siostrę na pogrzebie matki. Dziewczyna chodziła wtedy do szóstej klasy. Przyjechali na te smutne uroczystości, aby po trzech dniach wrócić do siebie. Żadne z nich nie wyraziło najmniejszej chęci zaopiekowania się sierotą. Zostawili ją u ciotki. Podobno mieli

przysyłać jakieś pieniądze. Ciotka twierdziła później, że nigdy nie dostała ani grosza. Kiedy Bożena skończyła szkołę podstawową, jej opiekunka nie pytając dziewczynki o zgodę, zapisała ją do szkoły pielęgniarskiej. Tam było najłatwiej o internat i o możliwości uzyskania skromnego stypendium. W ten sposób ciotka, której także nie przelewało się, a która przede wszystkim musiała troszczyć się o własne dzieci, pozbyła się kłopotu z głowy. Nielekko było dziewczynie w tych warunkach skończyć szkołę. Ale Kaszubi to twardzi ludzie. Twardzi i nieustępliwi. Nadeszła wreszcie chwila, kiedy Bożena po pięciu latach nauki po raz pierwszy włożyła czepek z czarnym paskiem. A pierwszą w swoim życiu pracę dostała właśnie w Sopocie, w Ośrodku Reumatologicznym. Mieszkała wtedy przy Grunwaldzkiej, wraz z sześcioma nieco starszymi koleżankami w malutkim pokoiku, gdzie łóżka ustawione były piętrowo i gdzie nie można się było po prostu ruszyć. Dzisiaj ma ładne, własne mieszkanko w Wejherowie. Na poddaszu wprawdzie, ale pokój jest duży i z własną łazienką. To, że jedna ściana jest od połowy ścięta, pielęgniarce wcale nie przeszkadza. Codziennie po powrocie z pracy, Bożena ciągle cieszy się tym właśnie mieszkaniem. To wszystko przyszło nie od razu i niełatwo. Przed tym trzeba było gnieździć się w szóstkę w maleńkiej ciupce, łaskawie uzyskanej jako „mieszkanie dla pielęgniarki" w Sopocie i mocno głową kręcić, aby z niewielkiej pensji wyżyć, ubrać się jakoś przyzwoiciej i mieć jeszcze pare groszy na inne wydatki i rozrywki. Takie, jak na przykład pójście z koleżanką do kawiarni „Zloty Ul“. Właśnie tutaj, w „Ulu" poznała Zbyszka. Pamięta ten dzień, jak by to było dzisiaj. Siedziały z koleżanką w tej ostatniej salce, do której wchodzi się po paru schodkach. W „Ulu" jak zwykle było tłoczno, jak w prawdziwym ulu z pszczołami. Ruda Zośka Chomentowska nagle powiedziała: — Patrz, jaki ładny chłopak. Ten wysoki z ciemnymi włosami. Takiego to bym chętnie poderwała. To mówiąc, pokazała przyjaciółce „przystojniaka" prze-

ciskającego się właśnie pomiędzy stolikami i szukającego znajomych, do których można by się przysiąść, a może po prostu rozglądającego się za „okazją"? Kiedy wszedł na górkę, Zośka puściła takie oko, że chłopak nie wahał się. Podszedł i poprosił: — Czy mógłbym się przysiąść do pań? Taki tu dzisiaj tłok... Bożena może by i odmówiła, bo z natury była nieśmiała i nawet sobie nie wyobrażała zawierania w ten sposób znajomości, ale Zośka ją uprzedziła: — Bardzo prosimy — dodała też — jesteśmy same i na nikogo nie czekamy. — A więc panie są samotne, tak jak i ja - odpowiedział młody mężczyzna i z całą swobodą zajął miejsce. Później rozmowa potoczyła się gładko. Nowy znajomy chętnie mówił o sobie. Nazywa się Zbyszek, jest studentem trzeciego roku Politechniki, mieszka w Gdańsku, w Nowym Porcie, gdzie, jak dał do zrozumienia, jego ojciec zajmuje odpowiedzialne stanowisko w Zarządzie Portu. Było to kłamstwo. Chłopak nigdy nie studiował na Politechnice, ani innej wyższej uczelni z bardzo prostych powodów. Za nieuctwo i chuligaństwo usunięty został już z trzeciej klasy liceum. Jego ojciec był porządnym i uczciwym człowiekiem. Mieszkał rzeczywiście w Nowym Porcie, a pracował jako doker. Matka była woźną w jednej z firm spedycyjnych. Zbyszek nigdy dotychczas nie splamił swoich rąk jakąkolwiek pracą. Zdołał jakoś wyłgać się od służby wojskowej i dwudziestotrzyletni młodzian pędził żywot nieroba „przy rodzinie". Później zresztą Zbyszek nieraz jeszcze zmieniał wersje swoich opowiadań. Mówił, że robi wielkie interesy z cudzoziemcami, głównie z kapitanami szwedzkich statków, zawijających do Gdańska i że zarobi na tych interesach wielkie pieniądze. Już teraz byłby bogatym człowiekiem, gdyby nie oszukał go nieuczciwy wspólnik, który zabrał cały kapitał zakładowy „firmy" i uciekł z nim za granicę. Bożena początkowo wierzyła we wszystkie bajeczki. Kiedy się przekonała, że historie te są równie prawdziwe jak „Podróże Guliwera", było już za późno. Była „śmiertelnie" zakochana w

wysokim, przystojnym chłopcu o ciemnych falujących włosach, pociągłej twarzy i wąskich, smukłych dłoniach. Ale to nastąpiło później. Na razie Zbyszek siedział między dziewczętami i bawił je rozmową. Zośka chichotała co drugie słowo, z upodobaniem pokazując swoje równe, zdrowe zęby. Bożena ciągle nieco onieśmielona, milczała prawie cały czas. Niekiedy tylko zdobywała się na jakąś drobną uwagę. A pomimo to Zbyszek mało interesował się Chomentowską, starając się przede wszystkim zwracać do Bożeny. Kiedy zaś pielęgniarki opuszczały kawiarnię, odprowadził je do szatni, pomógł się ubrać, a do Bożeny szepnął: — Przyjdź tu jutro. Będę czekał o piątej. Pielęgniarka miała ogromne trudności z namówieniem którejś z koleżanek, aby ta zamieniła się z nią dyżurem i pracowała na popołudniowej zmianie. Zbyszek czekał na Bożenę. I tak zaczęła się jej „wielka przygoda". Wkrótce poza swoim Zbyszkiem nie widziała świata. Była zakochana i zdawało się jej, że nikt od początku świata nie potrafił tak kochać, jak ona. Nawet nie jak ona, ale jak ich dwoje. Kłamstwa chłopaka miały bardzo krótkie nogi, lecz i to nie zakłóciło idylli. Zakochana dziewczyna wierzyła, że swoim wpływem potrafi dokonać cudu — zmienić lenia i chuligana w porządnego człowieka. To nic, że swoją szczupłą pensyjkę musiała teraz dzielić na ich dwojga, bo Zbyszek, tak się dziwnie składało, zawsze był bez pieniędzy. To nic, że ze ściśniętym sercem patrzyła, jak jej chłopak bez mrugnięcia okiem wydaje w knajpie w ciągu jednego wieczoru pieniądze, na które ona musiała pracować przez cały miesiąc. Gorzej, bo stosunkowo szybko, w dwa czy trzy miesiące po zawarciu tej znajomości, przekonała się, że jej ukochany Zbyszek bynajmniej nie stroni od innych dziewcząt. Jego opowiadania o przypadkowo spotkanych koleżankach szkolnych były takimi samymi nieudolnymi kłamstwami, jak te o studiach na Politechnice Gdańskiej. Pomimo to Bożena nadal wierzyła, że jej ukochany jeszcze się

zmieni, że jeszcze wszystko będzie dobrze. Gdzieś po siedmiu miesiącach Zbyszek został po raz pierwszy aresztowany. Wraz z kumplami pobił jakichś dwóch norweskich marynarzy, wracających w Gdyni do portu na swój statek. Prokurator oskarżał o napad i rabunek. Marynarze, stwierdziła to milicja, którą wezwano na miejsce bójki, mieli porządnie w czubie. Poszkodowani skarżyli się, że ich obrabowano, ale równie dobrze mogli pieniądze przepić, lub stracić w jakiejś portowej knajpie. Przy zatrzymanych tych pieniędzy nie znaleziono, a ponieważ nie można było udowodnić kradzieży, dla Zbyszka ta sprawa skończyła się jedynie półrocznym wyrokiem. Pielęgniarka posyłała paczki do Sztumu i czekała na powrót ukochanego. Kiedy wrócił, okazało się, że zmienił się, ale na gorsze. Prawie rok minął na nieustannej szamotaninie. Zrywała ze Zbyszkiem kilkakrotnie i znowu do niego wracała. Nie miała sił odejść. Potem chłopaka znowu zatrzymano. Tym razem pod poważnym zarzutem włamania do sklepu. I to przeważyło szalę. Bożena postanowiła wyjechać z Sopotu i wykreślić Zbyszka ze swojego życia. Niełatwo jej przyszło powziąć taką decyzję. Pomógł przypadek. Koleżanka, z którą dziewczyna razem skończyła szkołę pielęgniarek, pracowała w szpitalu powiatowym w Wejherowie. Spotkana przypadkowo, gorąco namawiała Bożenę do opuszczenia Trójmiasta. Praca w Wejherowie, jak zapewniała przyjaciółka, była ciekawa i różnorodna, a stosunki służbowe wyjątkowo przyjemne. Szpital dysponował wolnymi etatami dla średniego personelu medycznego, a zangażowanym obiecywano w niedalekiej przyszłości własne mieszkania. W Sopocie o tym nie można było nawet marzyć. Tak długo namawiała Bożenę, aż wreszcie się zdecydowała. Dobrze rozumiała, że ten wyjazd jest jej jedynym ratunkiem. Źle umieszczone uczucie mogło ją zaprowadzić na drogę, z której nie byłoby już odwrotu. Poznała przecież nie tylko Zbyszka, ale i jego przyjaciół, a

także dziewczyny tych przyjaciół. Nie miała najmniejszych złudzeń, co do moralnej wartości tej grupy. Wśród tych chłopców i dziewcząt nie było nikogo, nie notowanego przez milicję, czy przez obyczajówkę. Bożena wylądowała w Wejherowie przed trzema laty. Zamieniła mały pokoik z sześcioma łóżkami na ciemną suterenę, gdzie mieszkały we cztery. Trudno powiedzieć, czy to było lepiej, czy gorzej. W owym czasie warunki mieszkaniowe nie miały dla dziewczyny żadnego znaczenia. W szpitalu było dużo pracy. I to pracy o wiele ciekawszej, niż monotonia sanatorium. A dzięki temu nowemu zajęciu można było nie myśleć i powoli, powoli zapominać o czyichś ciemnych, falujących włosach i niebieskich oczach. Bożena pracowała kolejno we wszystkich oddziałach szpitala, aby wreszcie zaczepić się na dłużej w chirurgicznym. Po roku jej królestwem stała się sala operacyjna. Jako siostra instrumentariuszka, przyznawała to z dumą, była pracownicą chwaloną i wyróżnianą zarówno przez ordynatora, jak i innych chirurgów. Po przeszło roku pracy w Wejherowie szczęście uśmiechnęło się do Bożeny. Szpital nareszcie wywojował kilka mieszkań dla lekarzy i średniego personelu. Między Innymi jedną kawalerkę w domu przy ulicy Bukowej. Wprawdzie przerobioną ze strychu, ale nawet z łazienką i centralnym ogrzewaniem. Mieszkanie to postanowiono przydzielić dwom pielęgniarkom. Pautecka nie wierzyła własnym uszom, kiedy dowiedziała się, że jest jedną z wybranek. Przez następne półtora roku mieszkała w nieporównywalnie lepszych warunkach. Jej towarzyszka, starsza od niej o sześć lat, okazała się kobietą miłą i kulturalną. Bożena prawie żałowała rozstania ze współlokatorką, kiedy ta wyszła za mąż za inżyniera ze Stoczni Gdyńskiej i wyprowadziła się, pozostawiając Pauteckiej kawalerkę do jej wyłącznej dyspozycji. Nareszcie pielęgniarka mogła urządzić mieszkanie według swojego gustu. Ciągle cieszyła się nim, jak dziecko nową zabawką.

Mniej więcej przed rokiem do szpitala w Wejherowie przybył nowy chirurg. Skończył Akademię Medyczną w Białymstoku, później pracował w Rzeszowie i w Kaliszu. Pomimo stosunkowo młodego wieku, a Zygmunt Lepiński nie miał jeszcze trzydziestu pięciu lat, zrobił pierwszą i drugą specjalizację i właśnie rozpoczął pracę doktorską. Jako chirurg, Lepiński okazał się cennym nabytkiem dla szpitala. Miał, jak to się nazywa wśród lekarzy, lekką rękę. Nowy lekarz zdobył sobie sympatię wszystkich pielęgniarek. Nie zdarzyło się, aby wyręczał się nimi przy załatwianiu jakichś swoich prywatnych poleceń. Nie zwracał się nigdy do nich per „ty", jak to jest w zwyczaju młodych i stąd nieco zadzierających nosa lekarzy, ale zawsze używał zwrotu „proszę siostry". Wkrótce cały personel chirurgii zauważył, że nowy lekarz specjalnie, chociaż dyskretnie, wyróżnia Bożenę Pautecką. Starał się operować tylko z tą instrumentariuszką. A kiedy na zabawie sylwestrowej aż pięć razy zatańczył z Bożeną, nikt nie miał żadnych wątpliwości. Tym bardziej, że tę parę widziano kilka razy w kawiarni „Marysieńka", później lekarza odprowadzającego Bożenę pod sam dom. O tym co prawda nikt w szpitalu nie wiedział, ale lekarz zaprosił Bożenę dwa razy na dansing w Gdyni. Nikt też nie wiedział, że Lepiński — odprowadzając dziewczynę na ulicę Bukową — nie tylko nigdy nie wszedł na górę, ale nawet jej nie pocałował przy pożegnaniu, chociaż Bożena, musiała to przyznać przed sobą, nie miałaby nic przeciwko temu. Sama była tym zdziwiona. Przecież tak niedawno, bo zaledwie trzy lata temu, nie wyobrażała sobie życia bez Zbyszka. A poza tym, nawet przy najlepszych chęciach, trudno byłoby doktora Łapińskiego nazwać choćby tylko przystojnym. Pod względem urody stanowił przeciwieństwo Zbigniewa Drzewickiego. Gdyby Bożena zwierzyła się którejś z koleżanek i opowiedziała, na jakiej płaszczyźnie układa się jej znajomość z chirurgiem, żadna by nie uwierzyła. Piegowata Kryśka nie odzywała się do niej inaczej niż „pani doktorowa Lepińska", kładąc specjalny akcent na słowie „doktorowa". Inne koleżanki nie były lepsze. Pautecka przypadkowo posłyszała, jak kiedyś o

niej mówiono: — Popatrz, taka „cnotka", zdawałoby się chodząca świętość, a jak sprytnie sobie tego doktorka poderwała. Zaś druga odpowiedziała: — Nie będzie taki głupi, aby się zaraz żenić z byle Kaszubką. A że ma wygodę na miejscu, trudno mu się dziwić. Bożena popłakała się, słysząc te słowa. Pautecka była naprawdę przystojną dziewczyną. Rysy twarzy bardzo regularne. Włosy blond o naturalnym odcieniu platynowym. Duże, zielonkawe oczy. Bez zbytniej zarozumiałości mogła stwierdzić, że w całym szpitalu tylko pani doktor Sucheniak i pielęgniarka Raciborska mogą z nią konkurować urodą. A Bożena była od nich bodaj zgrabniejsza. Bożena Pautecka odłożyła długopis i zamknęła zeszyt. Zmęczyło ją długie pisanie. Leżała bez ruchu z zamkniętymi oczyma. Głowa ją jeszcze bolała. Pomimo silnego obandażowania, złamane żebra także dawały znać o sobie. To samo można było powiedzieć o potłuczonym biodrze. Sama nie wiedziała, kiedy zasnęła. Kiedy się obudziła, było już ciemnawo. Na nocnym stoliczku leżał termometr. Najwidoczniej koleżanka, mierząca pacjentom temperaturę, nie chciała jej budzić. Bożena szybko włożyła termometr pod pachę. Wkrótce pielęgniarka, Jadzia Sitko, zajrzała do separatki. — Nie śpisz już? — Właśnie się obudziłam i mierzę temperaturę. — Jak się czujesz? — Chyba lepiej, ale głowa mnie boli. — Ty masz szczęście, dziewczyno — powiedziała koleżanka — nie dość, że Lepiński prawie nie odchodzi od twojego łóżka, to jeszcze ten major milicji z Gdańska. Jaki przystojny i sympatyczny. Przed godziną telefonował z Komendy Wojewódzkiej i pytał o twoje zdrowie. Musiałaś mu wpaść w oko. — Coś ty! — oburzyła się Bożena — mógłby być moim ojcem.

— No, no, nie zarzekaj się. Na twoim miejscu... — Co ty pleciesz za głupstwa? — Coś piszesz? Pokaż! - dziewczyna wyciągnęła rękę w stronę leżącego na kołdrze zeszytu. Bożena szybko położyła dłoń na okładce brulionu. — To takie nieważne moje gryzmoły. Chyba już czas wyjąć termometr? — zmieniła temat. — Ale z ciebie dobry numer. Takie „ścichapęk“ — zauważyła cierpko Sitko, urażona brakiem szczerości koleżanki. Wpisała temperaturę do karty chorobowej Pauteckiej i już bez słowa wyszła z pokoju. Bożena uśmiechnęła się przekornie. Dopiero byłyby plotki już nie tylko w szpitalu, ale w całym chyba Wejherowie, gdyby otwarcie przyznała się koleżance, że spisuje swój życiorys, czy też raczej fragment życiorysu dla... majora milicji. — Po co mu to zresztą potrzebne? — zastanawiała się dziewczyna. Sprawa jest zupełnie prosta. Pijany kierowca wpadł na mnie. Musiał być dobrze urżnięty, bo zupełnie nie panował nad maszyną. Jednakże oficer miał poważny wyraz twarzy i tak serdecznie z nią rozmawiał, że pielęgniarka nie potrafiła odmówić jego prośbie, a teraz, pomimo złego samopoczucia, spisywała historię przeszłości. Można to było porównać z rozdzieraniem dawno zabliźnionej rany. Pautecka sięgnęła po zeszyt i uważnie od początku przeczytała zapisane przez siebie kartki. Doszła do wniosku, że uwagi o doktorze Zygmuncie Lepińskim na pewno nie mają żadnego związku ze sprawą i nie zainteresują majora Krzyżewskiego. Bardzo starannie zakreskowała długopisem fragment zaczynający się od słów „Mniej więcej przed rokiem do szpitala..." aż do zdania „A Bożena była od nich bodaj zgrabniejsza”. Chwilę się zastanawiała i znowu zaczęła pisać. * Te trzy lata upłynęły Bożenie w Wejherowie bardzo szybko. Dużo pracy, nieraz bardzo ciężkiej i wyczerpującej oraz pewna

stabilizacja materialna pozwoliły dziewczynie odzyskać równowagę psychiczną. Nie znalazła tu wprawdzie żadnej prawdziwej przyjaźni, ale z koleżankami, pomimo ich drobnych docinków, zwłaszcza w ostatnich czasach, żyła w zgodzie... Bożena ciągle machinalnie mieszała łyżeczką w filiżance kawę. Dopiero teraz otrząsnęła się ze swoich wspomnień. — Jestem zupełną idiotka, jeżeli wejście do kawiarni, w której kiedyś często bywałam, tak mnie rozstroiło. Jednym łykiem wypiła chłodną już kawę i zaczęła wzrokiem szukać kelnerki. Chciała jak najprędzej zapłacić i wyjść stąd. A w ogóle wyjechać z Sopotu i bodaj nigdy do niego nie wrócić. Ale kelnerki, jak to zwykle bywa kiedy człowiekowi się śpieszy, nie dostrzegła na horyzoncie. W „Złotym Ulu“ krzyżowały się pytania i odpowiedzi. Przeważała, jak zwykle, młodzież. Jednakże inna młodzież, niż za jej czasów. Może młodsza o te trzy lata? Może pod wpływem swoich wspomnień spoglądała na nią mniej życzliwie? Ale ci wszyscy długowłosi, z bakami i brodami młodzi ludzie i te dziewczyny z włosami, wyglądającymi, jak gdyby od miesięcy nie widziały nie tylko grzebienia, ale też i ... mydła, dzisiaj ją śmieszyli. Daremnie dziewczyna rozglądała się za kelnerką. Ta wprawdzie na chwilę pojawiła się na sali, ale nie dostrzegając, czy też udając, że nie widzi podniesionej ręki z dwudziestozłotówką, odmaszerowała znowu do dalszych pomieszczeń. Za to w przejściu pomiędzy stolikami największej salki kawiarni ukazał się Zbyszek Drzewicki. Ale jakże zmieniony! Ubrany z niedbałą elegancją, nie miał na sobie niczego, co produkował przemysł krajowy. Od butów aż do krawata — wszystko pochodziło z komisu. Twarz miał nadal przystojną, ale całą sylwetkę bardziej okrągłą, co również spowodowało przedwczesne zgrubienie rysów. Miał dopiero dwadzieścia osiem lat, ale wyglądał znacznie starzej. Co najmniej na trzydzieści pięć. A i włosy nie były takie bujne i tak sfalowane jak niegdyś... Miał tu mnóstwo znajomych. Od wielu stolików kiwano do

niego rękoma. Przy paru zatrzymał się na krótko. Jakieś dwie dziewczyny podeszły do niego, ale szybko je pożegnał. Bożena spuściła głowę i odwróciła się bokiem do sali. Nie chciała tego spotkania. Miała nadzieje, że mężczyzna przejdzie i jej nie zauważy. Gotowa była zostawić na stoliku przy pustej filiżance te dwadzieścia złotych, trzymane w ręku, aby jak najszybciej wymknąć się stąd. Że też musiała wejść dzisiaj do „Złotego Ula"! Ale Drzewicki z daleka ją poznał. Przestał reagować na zaczepki, ukłony i zaproszenia. Zmierzał prosto do jej stolika. Bożenie nie pozostawało nic innego, jak robić dobrą minę do złej gry. Na powitanie byłego „narzeczonego" zdobyła się na jak najbardziej promienny uśmiech. A Zbyszek? On chyba nie udawał. Rzeczywiście był bardzo zadowolony ze spotkania z dziewczyną. Podchodząc do stolika ukłonił się tak, jak na filmach wytwórni panowie witają udzielną księżnę i pochylając się nad dłonią dziewczyny powiedział: — Co za szczęście. Nareszcie cię znalazłem! Nie pytając o pozwolenie, zajął miejsce obok niej. Bożena milczała. Zapanowała na moment niezręczna cisza. Zbyszek przerwał ją pierwszy. — Co się z tobą dzieje? Znikłaś tak nagle z Sopotu. Nikt nie mógł powiedzieć, dokąd wyjechałaś? — To raczej ty pierwszy zniknąłeś. Mężczyzna roześmiał się. — Ci idioci rzeczywiście przymknęli mnie wtedy. Ale są za głupi, aby mi coś udowodnić. Musieli mnie wypuścić po paru dniach. Ale ciebie już nie zastałem. — Chyba po paru miesiącach? — Jesteś dzisiaj niezwykle przyjemna — zauważył Zbyszek — ja tak się cieszę z naszego spotkania, a ona wywleka stare historie! Lepiej powiedz coś o sobie. — Moja historia jest na pewno mniej ciekawa od twojej. Po prostu pracuję w szpitalu w Wejherowie i tam mieszkam. Nigdzie i przed nikim — Bożena te słowa zaakcentowała — nie uciekałam. Przypuszczam, że gdyby ktoś chciał, z łatwością by

mnie znalazł. Mężczyzna pominął milczeniem tę wymówkę. — Jak ci się powodzi? — Jakoś leci. Mam ciekawą pracę, dorobiłam się własnego mieszkania.. — Ile zarabiasz? — Ze wszystkim, z dodatkowymi zastrzykami na mieście, wyciągam ponad dwa tysiące złotych. Czasami nawet więcej — oświadczyła z dumą pielęgniarka. — Aż tyle?! — Zbyszek był serdecznie ubawiony słowami dziewczyny. — Taką sumkę to ja potrafię zarobić w ciągu godziny, a wydać w ciągu jednej nocy. Albo i więcej. — Pod tym względem nigdy z tobą nie konkurowałam. — Tyle lat się nie widzieliśmy... Nie wymagam, żebyś cieszyła się, ale mogłabyś być milsza. Cały czas mi docinasz. Nie poznaję ciebie. — Cóż zrobić. Widocznie się zmieniłam. — Tak, jesteś jeszcze ładniejsza niż dawniej. — Nareszcie powiedziałeś coś sensownego. A co u ciebie? — Człowiek jest starszy i mądrzejszy. Ustatkowałem się. — Gdzie pracujesz? — Daj spokój. Za te trzy czy cztery tysiące miesięcznie? Dziękuję bardzo. To nie dla mnie. Kto ma głowę na karku, ten nie zginie. Interesy, kochanie, interesy. Tylko w ten sposób można zarobić. Tu się kupi, tam się sprzeda i pieniążki same lecą do kieszeni. Zawsze ci powtarzałem, że i na mojej ulicy będzie święto. — Czym to tak handlujesz? Masz jakiś sklep czy przedsiębiorstwo? — A po co? Żeby mnie podatkami wykończyli? Mój sklep to notes, który noszę w kieszeni, a moje przedsiębiorstwo jest tutaj — Zbyszek uderzył się dłonią po głowie. Zanim dziewczyna zdążyła zadać następne pytanie, do stolika podeszło dwóch ludzi. Mniej więcej w tym samym wieku co Drzewicki. Ubrani byli z przesadną elegancją. Jeżeli na Zbyszku jego wytworne ubranie podkreślało urodę mężczyzny, u pozostałych dawało świadectwo bardzo nowego bogactwa.

— Moi przyjaciele: Janusz i Antoś. A to Bożena. Siadajcie. — Ale babkę na medal poderwałeś — Janusz uważał, że rozmowę należy zacząć od komplementów. — Nic z tego. To nie babka, a kawał lodu. W dodatku owinięty drutem kolczastym. Poza tym moja stara kumpelka sprzed wielu lat. Do stolika podszedł szatniarz. — Telefon do pana dyrektora — zwrócił się do Zbyszka. Drzewicki odszedł, zaś jego przyjaciele usiłowali bawić dziewczynę opowiadaniem, w jakim to znakomitym „ubawie" brali wczoraj udział. ... kiedy już nas wyrzucili z „Grandu", bo lokal zamykali, wzięliśmy taryfę i pojechaliśmy do Gdańska na „warzywniak". Tam nam dali pyzy prosto z garnka. Co to były za pyzy! W życiu takich nie jadłem. A do tego znalazła się butelczyna bardzo przyzwoitego bimbru. Co prawda, do „Grandu" teraz nie warto chodzić. W powszednie dni kompletne puchy. A orkiestra tak się ceni, jak gdyby te saksofony i trąbki były ze szczerego złota. Paweł dawał im „nalepkę", żeby jeszcze godzinę pograli, ale się nie zgodzili. Twierdzili, że milicja nie pozwala i może im mandat wlepić. — We łbach się bucom poprzewracało. — Za to kelnerzy teraz tacy grzeczni. Inaczej się zachowują niż w sezonie. Zauważyła pani? — Nie chodzę do „Grandu" — ucięła Bożena. W tej chwili wrócił Zbyszek w towarzystwie jakiegoś mężczyzny. Jak i poprzednich przedstawił go wyłącznie imieniem. — To jest Władek. Uważaj, Bożena, bo to zawodowy podrywacz. „Zawodowy podrywacz" w przeciwieństwie do pozostałych mężczyzn, którzy silili się, aby jak najprędzej pokazać swoją wytworność i swoje pieniądze, miał niechlujną ciemną brodę i długie włosy; prawdopodobnie nie widziały one mydła od dwóch miesięcy, nie mówiąc już o tym, że za fryzjerem tęskniły przynajmniej od roku. Nosił dżinsy, prawidłowo powycierane na kolanach i do tego żółty, niezbyt czysty pulower. — Dzwonił Mietek — Zbyszek mówił to do Janusza — dostał

telegram z Lublina. Mały donosi, że nie udało się tam i jedzie do Opola. — A niech to diabli! — zaklął Janusz. — Zły jestem, bo uważam, że z tym Opolem za często powtarzany numer. Jeszcze bałwan wleci. Mały nie jest taki głupi, żeby od razu wlecieć. A Opole jest wygodne do działania. Pokoje duże, po dziesięć i dwanaście łóżek. — Za często nie można pracować w jednym miejscu. A on nic tylko do Opola i do Opola. — To też jest zmyłkowe. Przyjeżdża tam, bo nie ma nic na sumieniu. W przeciwnym razie unikałby tego miasta. „Podrywacz" roześmiał się. — Mały i sumiennie. Świetny kawał. — Skończcie, panowie, rozmowę o interesach — przerwał im ten, którego Bożenie przedstawiono imieniem „Antoś" — pani się nudzi. — Bardzo cię przepraszam, Bożenko — Zbyszek z galanterią ucałował obie ręce dziewczyny — ale człowiekowi tak trudno oderwać się od najrozmaitszych spraw, które go gnębią. Im większe interesy, tym większe kłopoty. Daję słowo, że czasem zazdroszczę różnym urzędziorom. Posiedzą sobie te kilka godzin w biurze i ponadto nic ich nie obchodzi. — To zostań jednym z nich — zaproponował Janusz — czytałem, że właśnie na poczcie przyjmują chętnych do sprzedaży znaczków. — Niech ja skonam! Zbyszek sprzedający znaczki. — Ten pomysł ucieszył Władka — Podrywacza. Rozmowa stała się ogólną. Janusz narzekał, że na Wybrzeżu teraz wcale nie można się zabawić. Antoś opowiadał jak to wspaniale spędził wrzesień w Dubrowniku, w Jugosławii. Zbyszek twierdził, że najlepiej odpoczywa się w Złotych Piaskach, w Bułgarii. Bożena zerknęła na zegarek. Było już dobrze po ósmej. — Na mnie pora — powiedziała — trzeba wracać do domu. — Ależ Bożenko — zaprotestował Zbyszek — ledwie spotkaliśmy się po paru latach, a już znowu chcesz mi uciec? Tak

szybko cię nie puszczę. — Wiecie co — zaproponował Antoś — zmienimy lokal. Jestem już porządnie głodny. A poza tym takie spotkanie trzeba oblać. Chodźmy do „ Ermitage‘u". — Beze mnie, beze mnie — odpowiedziała Bożena. — Nie rób nam tej przykrości — w słowach Zbyszka znowu zabrzmiały te nutki, które tak dobrze znała sprzed lat — chodź z nami. Bardzo, bardzo proszę. Na godzinkę. Zatańczymy ze dwa razy... — Niech pani idzie z nami — reszta panów przyłączyła się do prośby Zbyszka. Władek zatrzymał przechodzącą kelnerkę i wręczył jej sto złotych. — Za wszystko — powiedział wskazując na stolik. — Pięknie dziękuję — kelnerka najwidoczniej dobrze wiedziała, że nie musi pisać rachunku i wydawać reszty. Schowała seciaka do kieszonki fartuszka i odeszła. — Idziemy — Zbyszek pierwszy podniósł się z krzesła. Bożena sama nie wie, jak to się stało, że zgodziła się pójść do restauracji. Może odezwał się dawny sentyment, może wspomnienia przetańczonych ze Zbyszkiem godzin? Chłopak tańczył doskonale, a Bożena przepadała za tańcem. Dość, że po wyjściu ze „Złotego Ula", już bez protestów, wraz z całym towarzystwem weszła do sąsiedniego „Ermitage‘u“. Tam byli prawie jedynym towarzystwem, jeżeli nie liczyć dwóch pań, siedzących przy stoliku nad filiżanką czarnej kawy i dwóch czy trzech par. Wejście większej grupy gości wzbudziło najwyraźniej entuzjazm kelnerów. Kilku z nich wystartowało na spotkanie przybyłych i prowadząc ich do stolika mówiło: — Zaraz się połączy dwa stoliczki, żeby państwu było wygodnie. Tak dawno panowie nas nie odwiedzali. Już myśleliśmy, że panowie wyjechali. Proszę — jeden z kelnerów usadowił Bożenę na honorowym miejscu i podsunął jej kartę potraw. Drugi kelner proponował: — Dla pana Zbyszka jak zwykle świeżutki łosoś. Paluszki lizać.

Niech będzie. — A panu Antosiowi zrobimy befsztyczek tatarski. Taki specjalny. Już ja dopilnuję kucharza. Dla pana Januszka sandaczyk w galarecie? A pan, panie Władziu? — Dla mnie może być też tatar — zgodził się „zawodowy podrywacz". — Pani szanowna już coś wybrała? — Radzę ci - wtrącił Zbyszek — weź także łososia. — Bardzo polecam — kelner skłonił się jak przed wielką damą. — Poproszę. — A wódeczka? Soplica dla pana Janusza i pana Zbyszka, pozostali panowie żytnióweczkę? — Tylko dobrze zamrożona — polecił Władzio. — No wie pan, panie Władysławie, w naszym lokalu! — w głosie kelnera zadrżało szlachetne oburzenie — jeszcze się nie zdarzyło... — No, no! Piłem tutaj kiedyś takie ciepłe świństwo, że po prostu w gardle stawało. — To nie za moich czasów. Wolałbym posadę stracić, niż coś takiego podać gościowi. I to takiemu gościowi. Obydwaj kelnerzy uwijali się jak w ukropie. Przynosili z bufetu zakąski, na specjalnych taborecikach umieścili dwa srebrne wiaderka z alkoholami. Na stolikach rozstawili całą baterię butelek z wodą mineralną, płynnym owocem i piwem, serwowali chleb i masło. Sprawnie napełnili kieliszki. — Zdrowie naszego miłego gościa — Janusz wzniósł toast na cześć Bożeny. — Zdrowie! Żeby jak najczęściej — wszyscy panowie wypili do dna. Kelnerzy natomiast zajęli się ponownym napełnieniem kieliszków. Bożena nigdy nie znajdowała specjalnej przyjemności w piciu alkoholu, chociaż bynajmniej nie zaliczała się do bojowniczek abstynencji. Teraz też piła tylko po pół kieliszka — za to mężczyźni nie żałowali sobie i po kilku kolejkach zaczęło robić się wesoło. Orkiestra zagrała. Zbyszek i Janusz, między którymi siedziała dziewczyna,

poprosili ją jednocześnie do tańca. Bożena wybrała Janusza. Nie dlatego, żeby się jej specjalnie podobał, ale na złość Zbyszkowi. Poszli na parkiet. Już przedtem Bożena spostrzegła, że dwie panie, „urzędujące" nad kawą przy sąsiednim stoliku posyłały jej towarzyszom obiecujące spojrzenia i czarowne uśmiechy. Niewątpliwie dobrze znały to towarzystwo. Toteż dziewczyna nie zdziwiła się zbytnio, kiedy Władek i Antoś poprosili teraz te panie do tańca. Natomiast była bardzo zdumiona, że po skończonym tańcu mężczyźni przyprowadzili je do ich stolika, ale nie zrobiła na ten temat żadnej uwagi. — Jedynaczka to za mało na czterech chłopców — „zawodowy podrywacz" w ten sposób wytłumaczył niespodziewane powiększenie się towarzystwa. — Wybaczycie mi chyba, że przyprowadziłem do naszego stolika te dwie samotne biedulki. — Władeczku, nie wygłupiaj się — jedna z kobiet udawała niezadowolenie. — Ty masz pomysły! — Prosimy, prosimy — mężczyźni z entuzjazmem poparli ten pomysł. Bożena milczała. Kelner przyniósł szybko dwa nakrycia i dodatkowe przekąski. Uzupełnił też zapas alkoholu w srebrnym wiaderku. Dziewczyna z ciekawością przyglądała się nowym współtowarzyszkom zabawy. Obydwie były młode i przystojne. Dobrze ubrane, dyskretnie umalowane. Zachowywały się powściągliwie i traktowały dobrze im znanych chłopców jak gdyby z odrobiną wyższości, czy też ironii. Nic dziwnego, w lokalu kategorii „S‘‘ i „mewki“ są „najlepszej klasy". Znowu zagrała orkiestra. Przy stoliku zrobił się ruch. Tym razem Bożena wyszła na parkiet ze Zbyszkiem. — Nie przejmuj się tymi dwiema — szepnął jej do ucha — a swoją drogą, ten Władek to skończone bydlę. — Dlaczego? - odpowiedziała. — Szybko znudzilibyście się jedynie w moim towarzystwie. — Na pewno nie ja — Zbyszek mocniej przycisnął partnerkę. Odsunęła się łagodnie. — Chyba pamiętasz, że bardzo lubię tańczyć, ale nie w ten sposób.

Zbyszek tańczył wspaniale. Może jeszcze lepiej, niż przed laty. Dziewczyna z żalem wracała do stolika, kiedy orkiestra przestała grać. Podano gorące potrawy. Znowu zatańczyła ze Zbyszkiem, później z Antosiem, a także z Władkiem. Ale żaden z nich nie dorównywał Zbyszkowi. A on? On uważał, że tych trzech lat, w ogóle nie było i że wszystko między nimi pozostało po staremu. Jak wtedy, kiedy pracowała w Sopocie. Bożenie trochę kręciło się w głowie. Czy to z powodu wypitego alkoholu, czy też tańca? W każdym bądź razie bawiła się coraz lepiej. Obecność przy stoliku mewek, które zresztą zachowywały się kulturalnie, przestała ją razić. Kelnerzy sprzątnęli talerze. Podano kawę, do której Zbyszek kazał przynieść butelkę „Courvoisier". Bożena, przeglądając przed tym kartę zauważyła, że „Ermitage" liczy sobie za butelkę tego francuskiego koniaku ponad półtora tysiąca złotych. Spojrzała na swego sąsiada. — To moja ulubiona marka — odpowiedział Drzewicki na to nieme pytanie. — Obecnie innego nie piję. Wolę nawet od „Remy Martin”. Dziewczyna pomyślała sobie, że jeszcze tak niedawno ten sam Zbyszek regularnie „pożyczał" od niej po pięćdziesiąt czy sto złotych. A nieraz podawała mu pod stołem dwudziestozłotówkę, aby miał czym zapłacić za pół czarnej w „Złotym Ulu". Nie mogła zrozumieć tych zmian, ale i nie miała czasu zastanawiać się, bo właśnie orkiestra znowu zaczęła grać i Bożena znowu poszła tańczyć ze Zbyszkiem. Co ją to wreszcie obchodzi, skąd ci młodzi ludzie mają tyle pieniędzy? Po tańcu Bożena poszła do toalety. Kiedy w drodze powrotnej przechodziła koło baru, przy kontuarze ujrzała Zbyszka i Antka. Zatrzymała się, dając pierwszeństwo komuś idącemu z przeciwka i wtedy posłyszała fragment rozmowy. — Cholera z tym małym — mówił Antek — znowu musiał spudłować. Boję się dłużej trzymać. A i forsa się kończy. — Na pewno mały bardzo się starał. Liczę, że w Opolu mu się powiedzie. — Wszystko już przygotowane, a tu taki klops.

— A może z tą spróbować? — powiedział Zbyszek — Z miejscowymi lepiej nie ryzykować. — Z nią zawsze mogę zrobić co zechcę. — Jak uważasz... Dalszych słów Bożena nie dosłyszała. Orkiestra zaczęła grać. Dziewczyna wróciła na swoje miejsce. Po niej zjawili się Antek i Zbyszek. Drzewicki poprosił ją do tańca. W ogóle teraz tańczył tylko z nią. Był jakiś rozmarzony, ciągle wracał do wspólnych wspomnień. Tłumaczył, że trzeba zapomnieć o trzech latach rozłąki. Opowiadał, jak ogromnie do niej tęsknił. Każda młoda kobieta lubi słuchać takich słów, nawet jeśli w nie nie wierzy. Później, chyba Janusz, zaproponował: — Wiecie co, wynośmy się z tej trupiarni. Pojedziemy do Wrzeszcza. Obydwie panie okazały, a może udały, ogromny entuzjazm. Panom także projekt przypadł do gustu. Bożena spojrzała na zegarek. Dochodziła w pół do dwunastej. — Muszę wracać do domu — powiedziała do Zbyszka — bardzo ci dziękuję za miłą zabawę, ale na mnie już czas. O siódmej rano zaczynam pracę w szpitalu. No to co? Najwyżej się nie wyśpisz, albo w ogóle nie pójdziesz do roboty. Bez jednego żołnierza wojna się obędzie. — Ale nie sala operacyjna bez instrumentariuszki. — Jedź z nami! Odwiozę cię taksówkę. — Oszalałeś? Z Wrzeszcza do Wejherowa? — Wielka droga — Zbyszek wydął pogardliwie wargi — jeździło się dalej. — Naprawdę nie mogę. Nie krępujcie się. A na dworzec trafię sama — Bożena wstała z krzesła. — Zaczekaj chwileczkę — poprosił Zbyszek — tylko zapłacę i odprowadzę cię na stację. Kelner przyniósł rachunek. Drzewicki rzucił okiem na leżącą na talerzyku kartkę papieru i nie sprawdzając wyciągnął z kieszeni gruby plik tysiączłotówek. Odliczył trzy sztuki i przykrył nimi papier. — Reszty nie trzeba - powiedział niedbale.

Bożena pożegnała się z towarzystwem i poszła ze Zbyszkiem do szatni. Tutaj młody człowiek usiłował ją namówić: — A może urwiemy się we dwójkę do „Grandu"? Bożena, nakładając palto, nawet nie odpowiedziała. Wyszli na dwór. Mróz sięgał do dziesięciu stopni. Znowu padał śnieg. — Ta zima chyba nigdy się nie skończy — zauważyła Bożena, idąc w stronę kolejki. — Tak mi ten śnieg obrzydł, że nie mogę patrzeć na nic białego — Zbyszek wziął dziewczynę pod rękę i mocno przycisnął do siebie. Nie protestowała. Skręcając w prawo, Zbyszek skierował się w stronę kasy. — Mam powrotny — wyjaśniła Bożena. — Ale dla siebie muszę kupić. — Po co? — Odwiozę cię do Wejherowa. — Dziękuję. Nie potrzeba. Mieszkam koło dworca. Po co masz się w nocy tłuc pociągami w obie strony? Pożegnamy się na peronie i wrócisz do swoich przyjaciół. — Jacy tam przyjaciele? Łączą mnie z nimi tylko wspólne interesy. A z tobą dużo, dużo więcej. Pojadę. Znajdzie się chyba dla mnie kawałeczek miejsca na Bukowej? Choćby na słomiance pod drzwiami? — Nie — twardo odpowiedziała Bożena. — Jesteś okrutna. Tak cię kocham. Tyle lat nie widzieliśmy się. Tak marzyłem... — głos mężczyzny drgał prawdziwym, lub doskonale udawanym wzruszeniem. — Pozwól. — Pozwalam marzyć. Stali na peronie. Z dala widać było dwie latarnie zbliżającego się pociągu. Bożena zdjęła rękawiczkę. — Do widzenia. Bardzo dziękuję za miły wieczór. Tym razem Drzewicki dał za wygraną. Schylił się, pocałował dziewczynę w rękę. — Pozwolisz mi chociaż mieć nadzieję? — Nadzieję zawsze można mieć. Ale uprzedzam, że to niepotrzebna strata czasu. — Bardzo się zmieniłaś, Bożenko.

— Ty również jesteś inny, niż dawniej. — Nieprawda. Zawsze tylko ciebie kochałem. Pautecka roześmiała się. Teraz Zbyszek wydał się jej dzieckiem, któremu niespodziewanie odmówiono ulubionej zabawki. A dziecko nie może się z tym pogodzić. Nadjechał pociąg. Drzwi do wagonów otworzyły się z trzaskiem. Bożena wsiadła. — Jeszcze raz ci dziękuję. Dawno nie bawiłam się tak doskonale. — Pozwolisz chociaż zatelefonować do ciebie? — prosił mężczyzna. — Dobrze — nie można przecież odmówić takiej małej prośbie. Drzwi się zamknęły. Pociąg ruszył. Zbyszek Drzewicki został na peronie. Dziewczyna widziała, jak machał ręką. Bożena siedziała w pustym przedziale i wspominała swoją dzisiejszą przygodę. Ostatecznie nie żałowała, że wstąpiła do „Złotego Ula". Wytańczyła się. Rozweseliło ją to trochę dziwne towarzystwo. A najważniejsze: przekonała się, że może spotykać się ze Zbyszkiem i nie odczuwać skurczu serca. Ten człowiek już nigdy nie zakłóci jej spokoju. To stara, zamknięta historia, chociaż przez trzy długie lata tak bała się tego spotkania. — Ale, ale! — z wrażenia dziewczyna zaczęła głośno mówić do siebie — Zbyszek powiedział „znajdzie się chyba dla mnie kawałek miejsca na Bukowej". Skąd on wiedział, że tam mieszkam? Tego mu nie powiedziałam. Pamiętam na pewno. Taka znowu pijana nie jestem. Więc to taką prawdę zawierają słowa, że mnie ciągle szukał i nie mógł znaleźć? Że tak strasznie tęsknił? A tymczasem znał mój adres w Wejherowie. Ale nawet to odkrycie nie zabolało dziewczyny. * Cały następny dzień przeszedł Bożenie jak w jakimś koszmarnym młynie. Parę nagłych operacji, a do tego aż trzy

pielęgniarki z chirurgii zachorowały na grypę. Więc instrumentariuszka po operacjach musiała przenieść się z sali na oddział, gdzie zajęta była aż do wieczora. Zmęczenie poprzedniej, przebawionej nocy dawało teraz znać o sobie. Dziewczyna dosłownie przywlokła się do swojego mieszkania. Pomimo, że nie jadła obiadu, nie miała ani sił, ani chęci, żeby przygotować sobie coś do zjedzenia. Spać, spać, za wszelką cenę, jak najprędzej spać. Rano obudziła się silna, zdrowa i pełna energii jak zawsze. Poczuła ogromny głód. Zanim poszła do pracy, zdążyła jeszcze posprzątać swoje mieszkanko. Nawet nie myślała o przedwczorajszej zabawie i o Zbyszku. Ciekawa tylko była, kto to telefonował w czasie jednej z operacji, kiedy nie mogła opuścić sali zabiegowej i podejść do aparatu. Po drodze do szpitala Bożena wstąpiła do sklepu spożywczego aby zaopatrzyć się w coś na kolację. Kiedy otworzyła torebkę i wyjęła z niej portfel, żeby zapłacić za zakupy, spostrzegła, że w przedziale gdzie zawsze trzymała pieniądze i różne dokumenty, brakuje zielonej, w sztywnej okładce książeczki — dowodu osobistego. Jeszcze w sklepie przeszukała dokładnie całą torbę. Dowodu nigdzie nie było, a przecież doskonale pamiętała, że od paru dni w ogóle nie wyjmowała go z torebki — nie był jej w tym czasie potrzebny. Mogłaby przysiąc, że jadąc do Sopotu jeszcze go miała. Również w „Ermitage'u“, kiedy poszła do toalety i później szukała drobnych, dowód leżał na swoim miejscu w przedziale koło żółtego portfeliku. To spostrzeżenie tak zdenerwowało dziewczynę, że praca jej zupełnie nie szła. Najchętniej wróciłaby do domu choćby na godzinę, aby sprawdzić, czy przez roztargnienie nie zostawiła dokumentu gdzieś pomiędzy różnymi drobiazgami na stoliku. Bożena wprawdzie nie przypominała sobie, żeby w domu otwierała torebkę, ale poprzedniego dnia była tak zmęczona, że być może, coś z niej wyjmowała... O zwolnieniu się choćby na krótki czas nie było nawet mowy. Dzień był spokojniejszy, lecz skoro na oddziale brakuje trzech pielęgniarek, to pozostałe nie mogą narzekać na nadmiar

wolnego czasu. Pautecka dobrze to rozumiała. Trzeba było czekać spokojnie do popołudnia. Gdzieś około dwunastej poproszono Bożenę do telefonu. — Dzień dobry. Jak się czujesz? Poznała głos Zbyszka. — Wszystko w porządku, ale nie mam czasu rozmawiać, bo dużo roboty. — Dzwoniłem wczoraj. — Nie mogłam podejść. Akurat byłam na sali operacyjnej. — Tak mi też powiedzieli. Czyś ty czegoś nie zgubiła? — Dowód osobisty. — No widzisz, gapciu. Właśnie w tej sprawie wczoraj telefonowałem. — Masz?! — Janusz znalazł go po naszym wyjściu z lokalu. Leżał pod twoim krzesłem. Dobrze że zauważyli. A ty, kiedy spostrzegłaś? — Dopiero dzisiaj rano. — Dałaś znać milicji? — Jeszcze nie. Chciałam przed tym poszukać w mieszkaniu, czy gdzieś nie leży. Bożenie zdawało się, że usłyszała westchnienie ulgi z drugiej strony drutów. — To dobrze. Narobiłabyś sobie tylko niepotrzebnych kłopotów. — Odebrałeś od Janusza? — W ogóle Janusza nie widziałem. Kiedy wróciłem do „Ermitage'u, już ich nie było. Nie czekali na mnie. Przez myśl im nie przeszło, że możesz być tak niedobra i nie zabrać mnie ze sobą. Dopiero wczoraj rano Antoś zatelefonował do mnie i powiedział, że Janusz ma twój dowód. — Niech go odeśle listem poleconym do szpitala. Wejherowo, Marchlewskiego 14. Na moje nazwisko. — Gdyby Janusz był, sam bym od niego odebrał i już wczoraj bym ci przywiózł. Ale tak się paskudnie złożyło, że Janusz musiał nagle wyjechać z Sopotu. Te przeklęte interesy! Wróci z Warszawy dopiero za pięć dni. Zaraz po jego powrocie odbiorę od niego dowód i osobiście ci przywiozę. Nie martw się. Nie

zginie. — Nie o to chodzi. O tym nigdy nie wątpiłam, ale niewygoda. — Nie przesadzaj. Myślałby ktoś, że codziennie odbierasz pieniądze, czy jakieś paczki zagraniczne. Co to jest pięć dni? Mnie całymi miesiącami dowód nie jest potrzebny. Nawet nie noszę go przy sobie, aby nie niszczyć. Leży sobie spokojnie w domu, w szufladzie biurka. Bożena nie protestowała. Właściwie Zbyszek miał racje. To nie brak dowodu, lecz świadomość tego braku była przykra. Odpowiedziała więc spokojnie: — Poczekam. Cóż mam robić? Mówi się trudno. — I kocha się dalej — Zbyszek dokończył znanego porzekadła. — Szkoda, że nie mnie. — Przyzwyczaisz się. Ale teraz, Zbyszku, naprawdę nie mogę dłużej rozmawiać. Bardzo ci dziękuję za ten telefon i wiadomość o dowodzie. Do widzenia — dziewczyna nie czekając na odpowiedź położyła słuchawkę i wróciła do swojej roboty. Dopiero wieczorem Pautecka, już w swoim mieszkanku przy Bukowej, zastanawiała się, jak mogła być taką gapą, aby zgubić dowód osobisty. W toalecie poprawiała sobie fryzurę, przypudrowała się i umalowała usta. Wyjmowała kosmetyczkę ale nie otwierała specjalnego przedziału w torebce, gdzie trzyma zawsze dokumenty i pieniądze. Potem wprawdzie sięgnęła tam po drobne, ale gdyby jej wówczas wypadł dowód, to nie pod krzesło na sali, lecz na podłogę w toalecie. Ani rusz Bożena nie mogła przypomnieć sobie, żeby później, na sali w jakimkolwiek celu otwierała torebkę. Jednak za dużo piła. Widocznie ma już słabszą głowę, niż przed trzema laty. Dobrze jednak, że ten dowód znalazł się i że Zbyszek zatelefonował. Po upływie sześciu dni pielęgniarkę znowu poproszono do telefonu. Z Gdańska dzwonił Zbyszek. Zawiadomił, że widział się z Januszem i odebrał od niego pechowy dowód. Janusz przeprasza, że na drugi dzień sam go nie odwiózł, ale musiał

niespodziewanie wyjechać. Bał się powierzyć poczcie tak cenną przesyłkę. — Jak ci doręczyć ten dowód? — dopytywał Zbyszek. — — Nie wybierasz się do Sopotu? Spotkalibyśmy się gdzieś w cichym lokalu tylko we dwójkę. — Tak mówisz, jak byś nie wiedział, że na Wybrzeżu panuje teraz grypa. Mam wiele pracy. Prześlij pocztą. — O tym mowy nie ma. Przywiozę ci go jutro. Dziewczyna nie mogła odmówić. — Jak się spotkamy? U ciebie na Bukowej? — Nie. Jeżeli tak koniecznie chcesz przyjechać do Wejherowa, to zaczekaj na mnie w kawiarni „Marysieńka". To na głównej ulicy Sobieskiego. Kiedy wyjdziesz ze stacji, idź prosto Dworcową do Sobieskiego. Skręć na lewo. Numer domu: dwieście osiemdziesiąt. Postaram się przyjść o siedemnastej. Ale gdybym się spóźniła, to albo zaczekaj, albo oddaj dowód kelnerce. Ja od niej odbiorę, wracając z pracy. — Be? żadnego pośrednictwa. Tak długo będę czekał na ciebie, dopóki nie wyrzucą mnie z lokalu. — Nie będzie chyba tak źle — roześmiała się dziewczyna. Pomimo najlepszych chęci Bożenie udało się wyjść ze szpitala dopiero pół godziny po siedemnastej. Prawie biegła do „Marysieńki" Nie dlatego, żeby jej specjalnie zależało na widzeniu się z Drzewickim, ale w ogóle nie lubiła niepunktualności, zarówno u innych, jak i u siebie. Zbyszek już czekał nad pustą filiżanką kawy i kieliszkiem koniaku. — Pierwszy raz jestem w tej dziurze, ale widzę, że macie zupełnie przyzwoity lokalik. — Prawda, że tu bardzo miło? A Wejherowo wcale nie jest taką dziurą. Powiatowe miasto, nie mniejsze od Sopotu — Bożena broniła honoru stolicy Kaszub. — W lecie jest tu bardzo ładnie. Drzewicki kazał podać dwie kawy i dwa kieliszki koniaku. — Musimy wypić na cześć Wejherowa, skoro je tak kochasz. Żebyś wiedział! Przede wszystkim twoja zguba - Zbyszek wyjął z kieszeni i wręczył dziewczynie dowód osobisty.

— Dziękuję cl. Naprawdę bałam się, że go zgubiłam. Zbyszek bawił Bożenę rozmową. Umiał barwnie opowiadać o różnych zdarzeniach na Wybrzeżu, znał wszystkie ploteczki, wspominał swoje częste wojaże zagraniczne. Kiedy chciał, umiał być miły. A dzisiaj bardzo chciał. Najwyraźniej zmienił taktykę. Nie był teraz natarczywy, nie deklamował o miłości, ani nie wracał do wspomnień. Grał rolę dobrego kumpla, starego przyjaciela. To dziewczynie bardziej odpowiadało, aniżeli spóźnione zaloty byłego kochanka. Toteż Bożena była zadowolona, że doszło do tego spotkania, chociaż przed tym może wolałaby go uniknąć. Przyjemnie im się rozmawiało we dwójkę. Zbyszek wypytywał o jej zajęcia w szpitalu, o stosunki wśród personelu, o koleżanki i o lekarzy. Opowiadała mu różne zdarzenia ze swojej pracy. Dochodziła już dziewiąta wieczór, kiedy Pautecka stwierdziła, że trzeba się rozstać. Drzewicki zapłacił. Tym razem bez szastania pieniędzmi, chociaż rachunek i tak odbiegał od przeciętnych, płaconych w kawiarni. Nie każdy gość pije tu po trzy najdroższe koniaki. Wyszli na ulicę. — Odprowadzę cię. Dziewczyna nie protestowała, ale kiedy doszli do Bukowej i stanęli przed budynkiem, oznaczonym numerem szóstym, wyciągnęła rękę. — Już jestem u siebie. Dziękuję ci za wszystko. — Nie zaprosisz mnie na górę, aby pokazać mieszkanie? — Nie Zbyszku. — Trudno. Żebyś jednak wiedziała, że masz we mnie zawsze wiernego przyjaciela. — To ładnie z twojej strony. — Chyba tak bardzo się nie śpieszysz? Chodź, pospacerujemy jeszcze trochę. Proszę. — Dobrze — zgodziła się Bożena. Po kilkugodzinnym pobycie w pełnej dymu kawiarni nie była to tak wielka ofiara. — Możemy zrobić małe kółko. Dojdziemy Bukową do Harcerskiej, a potem Świerczewskiego do Bukowej. — Ja naprawdę mówię szczerze — zapewniał młody człowiek

— tego, co było między nami, nie zapomnę tak łatwo. Wiem, że się skończyło. Muszę się z tym pogodzić, ale chciałbym, abyśmy zostali przyjaciółmi. Żebym wiedział, że w razie jakichś kłopotów mogę się do ciebie zwrócić z całym zaufaniem. Tak samo ty do mnie. — Bardzo ci za to dziękuję. To i mnie ułatwia sytuację. Drzewicki wziął dziewczynę za rękę i uścisnął ją. — Wiem, że ci nielekko. Na pewno masz trudności z urządzeniem mieszkania. Nie krępuj się. Niewielka pożyczka nie robi mi różnicy. — Jeżeli będę potrzebowała pomocy, to przede wszystkim zwrócę się do ciebie. — Ja ci chyba jestem coś winien z tamtych czasów? — Nie wracajmy do starych spraw — poprosiła Bożena. — Przepraszam cię, ale mówiłem poważnie. Byłem wtedy taki głupi. Mnie samemu trudno dzisiaj w to uwierzyć. — Cieszę się, że się zmieniłeś i że ci się dobrze powodzi — Bożena powiedziała to zupełnie szczerze. Minęli stojąca na końcu Bukowej kotłownię osiedlową, buchającą teraz kłębami czarnego dymu i zakręcając w prawo po kilkunastu metrach, znaleźli się z powrotem na Świerczewskiego. Rozmowa się urwała. — Przyrzeknij mi, Bożeno — przerwał milczenie Zbyszek — że gdybyś była w jakichś kłopotach, albo gdyby zdarzyło się coś dziwnego, czy niezrozumiałego, to zanim cokolwiek zrobisz, najpierw porozumiesz się ze mną, dobrze? — Moje życie jest tak spokojne i tak uregulowane, że chyba nie może wydarzyć się w nim nic nadzwyczajnego — roześmiała się dziewczyna. — Królewicz z bajki nie zjawi się, aby mnie porwać, bo o królewiczów coraz trudniej. Nawet w bajkach. — Ale mimo to. Będę wtedy spokojny o ciebie. Bardzo cię o to proszę. W imię naszej na nowo zawartej przyjaźni. — Przyrzekam ci, Zbyszku. Doszli znowu do domu Pauteckiej. Kiedy dziewczyna wyciągnęła rękę, aby pożegnać się z młodym człowiekiem, ten przyciągnął ją do siebie i objął w pół. Jego wargi znalazły jej usta. Bożena nie broniła się. Dopiero po

chwili wyswobodziła się z uścisku. Zbyszek pochylił się, pocałował ją w rękę i bez słowa odszedł. Bożena powoli wchodziła na drugie piętro. Wzruszyły ją słowa jej dawnego chłopca. A jak taktownie zachował się przy pożegnaniu. Pocałował ja wprawdzie, ale nie zrobił najmniejszego gestu, aby pójść z nią na górę, chociaż początkowo zamierzał. Bo czy nie przymawiał się do tego, mówiąc o chęci obejrzenia mieszkania? A może jedynie próbował zorientować się, jak ona na to zareaguje? A może rzeczywiście Zbyszek zmienił się na korzyść w ciągu ostatnich trzech lat? * Upłynęły prawie dwa tygodnie. W życiu pielęgniarki Bożeny Pauteckiej nie działo się nic szczególnego. Codzienna praca w szpitalu. Czasami pójście do „Marysieńki", raz na tydzień kino. Od czasu do czasu nocny dyżur przy chorym. Albo seria zastrzyków na mieście. Jedynym przerywnikiem tego uregulowanego, czy też monotonnego życia, jak by to nazwali inni, był telefon. Tym razem Zbyszek telefonował z Gdyni. Młody człowiek był serdeczny, dopytywał Bożenę o jej sprawy, które, prawdę mówiąc, interesowały go tyle, co zeszłoroczny śnieg. Bo tegorocznym, zalegającym wysokimi hałdami na każdej ulicy Wejherowa, interesowali się wszyscy: kiedy wreszcie przyjdzie odwilż i stopi go. Telefon od Zbyszka przyjęła jako naturalny dowód pamięci przyjaciela, lecz zastanawiające było, iż Drzewicki nawiązał do ostatniego fragmentu ich rozmowy. Dopytywał, czy nie zdarzyło się nic nadzwyczajnego i przypomniał dziewczynie jej obietnicę, że w razie jakichś kłopotów przede wszystkim z nim się skomunikuje. Jeszcze raz sprawdził, czy Bożena dobrze zapisała numer jego telefonu. Pautecką zdziwiła taka troskliwość o jej osobę. Trzeba przyznać, że mile zdziwiła się, chociaż nic ponadto. Aż roześmiała się na myśl, że Zbyszek tego rodzaju manewrami próbuje odbudować przeszłość.

— Jest list do ciebie — powiedziała w dniu dwudziestego trzeciego lutego koleżanka, wracając z kancelarii szpitala. — Polecony. — Do mnie? — zdziwiła się Bożena. Rzadko otrzymywała korespondencję. Jedyna krewna, ciotka z niedalekiej wsi kaszubskiej, nie pisała do niej nigdy. Co najmniej raz na miesiąc bywała w powiatowym mieście i wtedy zjawiała się w szpitalu, aby porozmawiać z siostrzenicą. Niekiedy prosiła ją o jakieś lekarstwo i zawsze zostawiała małą paczuszkę. Niekiedy był to domowy ser i osełka masła, przy okazji świniobicia wiejska kiełbasa, lub kaszanka, a w lecie owoce z własnego sadu. Bożena lubiła swoją ciotkę. Nie miała do niej żalu, że chciała jak najprędzej pozbyć się opieki nad sierotą, która nagle spadła na jej barki. Ostatecznie dobrze pokierowała dziewczyną. Dała jej zawód, chociaż mogła po skończeniu przez dziewczynę szkoły podstawowej posyłać ją do pracy u jakiegoś bogatego gospodarza, lub pobliskiego PGR. Poza tym, raczej bardzo rzadko, o Bożenie przypominała sobie jakaś koleżanka ze szkoły pielęgniarskiej i przysyłała karteczkę z pozdrowieniami, albo zawiadomienie o swoim ślubie. Zdarzało się też, że chory uważał za stosowne podziękować tą drogą sympatycznej i troskliwej pielęgniarce za opiekę. Ale nigdy listem poleconym. — Do mnie? — powtórzyła Bożena. — Nie. Do cesarzowej chińskiej — roześmiała się koleżanka, podając dziewczynie białą kopertę. Pautecka uważnie ją obejrzała. Adres się zgadzał: Szpital Powiatowy. Bożena Pautecka. Wejherowo. Marchlewskiego 14. Na odwrocie ujawniał się nadawca o nazwisku zupełnie nieznanym dziewczynie, z jakiejś miejscowości w województwie rzeszowskiem. Naklejka „R“ i znaczek pocztowy za złoty pięćdziesiąt pięć groszy, nie budziły wątpliwości, że jest to polecony. Bardzo zaintrygowana, Bożena rozerwała kopertę. Na kartce wyrwanej zapewne z zeszytu szkolnego, tajemniczy nieznajomy pisał:

Szanowna pani, bardzo przepraszam, że zwracam się do Pani, ale okoliczności mnie do tego zmuszają. W samochodzie, który nabyłem, brakuje podnośnika (lewarka). Zauważyłem to dopiero po przybyciu do domu. Taki podnośnik jest częścią wyposażenia każdego wozu. Bez tego nie można w ogóle wymienić koła. Przypuszczam, że ten podnośnik został gdzieś u pani i proszę uprzejmie o przesłanie mi go pocztą. Poza tym jestem z wozu bardzo zadowolony Z poważaniem (podpis nieczytelny) 21 lutego 1970 r. Bożena tak długo czytała ten dziwny list, że nauczyła się go na pamięć. — Od najdroższego? — zapytała koleżanka, która z boku obserwowała Pautecką. — Nic nie rozumiem — powiedziała pielęgniarka i w pierwszym odruchu chciała podać list ciekawskiej koleżance. Ale w ostatnim momencie przypomniała sobie słowa Zbyszka i swoją obietnicę, że jeżeli stanie się coś dziwnego, to przede wszystkim zawiadomi Drzewickiego. Wykręciła się więc wyjaśnieniem — facet pisze same głupstwa. Włożyła kartkę papieru do koperty i schowała do kieszeni białego fartucha. Przy najbliższej okazji połączyła się z Sopotem, z mieszkaniem byłego narzeczonego. Niestety nikt nie podnosił słuchawki. Później jeszcze trzykrotnie próbowała dosięgnąć Zbyszka telefonicznie, ale z takim samym rezultatem. Tego dnia dziewczyna miała nocny dyżur. Około północy na oddziale zapanował kompletny spokój. Umilkły dzwonki alarmowe, skończyły się wszystkie zabiegi i zastrzyki. Ciężko chorzy zapadli w sen lub drzemkę. Pautecka pomimo późnej pory ponowiła swoje próby połączenia się z Sopotem. W mikrofonie odezwał się zaspany

głos Drzewickiego. Kto tam, do jasnej cholery? — Nie można powiedzieć, żebyś był zbyt uprzejmy. — Kto mówi? - spytał Zbyszek znacznie przytomniej. — Bożena. Nie poznajesz? — Przepraszam cię — głos młodego człowieka zabrzmiał normalnie — obudziłaś mnie z pierwszego snu. Co się stało, że telefonujesz po nocy? Coś ważnego? — Telefonowałam w ciągu dnia czterokrotnie i ani razu nie zastałam ciebie w domu. Nikt nie podnosił słuchawki. Pomyślałam, że teraz będę miała więcej szczęścia. — Miałem dużo roboty. Wróciłem dopiero o jedenastej. — Słuchaj, Zbyszku, ktoś zrobił mi głupi kawał — Jaki? — przerwał Drzewicki. — Dostałam list, w którym nieznany facet każe sobie przysyłać jakieś części samochodowe. — To bałwani — Nic z tego nie rozumiem. A ty? — Ja też. — Myślę, że po prostu trzeba list wyrzucić. — Nie. Zostaw. Rano przyjadę do ciebie. — Rano? Zmiłuj się nade mną. Kończę pracę w szpitalu o siódmej. Pozwól mi się trochę przespać. — Dobrze. A więc o której? — O trzynastej. Odpowiada? — Dostosuję się do ciebie. — W takim razie o pierwszej po południu w „Marysieńce". — Dobrze. Będę tam czekał na ciebie. — Do widzenia. — Pokazywałaś komuś ten list? — Nie. Nikomu. Tobie pierwszemu o tym mówię. — To bardzo dobrze. Do widzenia. Bożena odłożyła słuchawkę. Ale ten Zbyszek ma przedziwną intuicję. Mógłby chyba wróżyć z ręki. Jak to on odgadł, że zdarzy się jakaś niecodzienna historia! Kiedy na drugi dzień pielęgniarka kwadrans przed umó-

wionym terminem przechodziła ulicą Sobieskiego koło kawiarni „Marysieńka", spostrzegła przez szybę wystawową, że Drzewicki już na nią czeka. Wobec tego zrezygnowała z dokonania drobnych zakupów i weszła do lokalu. Zbyszek obejrzał list i kopertę, poczem spokojnie schował wszystko do kieszeni. — Jak to dobrze — zauważył — że ostrzegałem ciebie, Iż możesz zetknąć się z czymś, czego nie zrozumiesz. To nie pierwszy raz zarówno w Wejherowie, jak i w Trójmieście, ktoś otrzymuje niezrozumiały na pozór list. — Ale dlaczego?! — To bardzo proste. — Proste? Wytłumacz mi. Nigdy nie miałam do czynienia z żadnymi podnośnikami, czy lewarkami. — Wiem o tym. Ale w tym liście nie chodzi o sprawy, o których się w nim pisze. To jest szyfr. — Jaki? — Tego to ja nie wiem. Na terenie Trójmiasta działają różne podziemne organizacje. — Polityczne? Chyba bredzisz! — Na pewno nie polityczne. Ale różni waluciarze, przemytnicy, czy ja wiem zresztą co jeszcze? Tym gangom milicja utrudnia życie. A oni prowadzą rozległe interesy w całej Polsce. Najłatwiej ich zdemaskować, przejmując łączność. Milicja najczęściej wie, co to za ludzie, ale musi ich złapać na gorącym uczynku. Śledzi ich. A Ich korespondencja, zgodnie z przepisami, za zgodą prokuratora jest czytana. Dlatego niektóre z tych band wpadły na całkowicie nowy sposób porozumiewania się. Pisze się list do zupełnie nieznanej osoby, stojącej poza kręgiem wszelkich podejrzeń. W tym liście są pewne wiadomości zakodowane. A potem, nazajutrz, czy też za dwa, lub trzy dni zgłasza się ktoś, może nawet znajomy i opowiada jakąś bajeczkę o liście przeznaczonym dla niego, a omyłkowo, albo dla kawału wysłanym pod niewłaściwy adres. Bożena słuchała tego uważnie, ale jej rozmówca musiał w oczach dziewczyny dostrzec niedowierzanie, bo dodał: — Ja wiem, że to co mówię, brzmi jak gdyby wycięte żywcem

z jakiegoś drugorzędnego amerykańskiego filmu gangsterskiego, ale zapewniam cię, że jest prawdą. Zbyt dobrze znam różne sprawy i sprawki portów i za portową bramą. — No wiesz, nigdy bym nie przypuszczała, że coś takiego może istnieć i to u nas w Wejherowie? — Na pewno nie w Wejherowie, ale w Gdyni i w Gdańsku. Nie zapominaj, że Wejherowo, jak zresztą i Sopot, jest główną sypialnią ludzi, pracujących w portach. A w portach dzieją się rzeczy, o których filozofom się nie śniło. — Ale skąd mieli mój adres? A w ogóle skąd wiedzieli o moim istnieniu? To zastanawiające. — Byliśmy przecież razem w „Złotym Ulu", a później w „Ermitage". Siedzieliśmy w dużym towarzystwie. Skąd wiesz, że to nie jeden z tych ludzi podał komuś twój adres, jako skrzynkę pocztową dla siebie? Wprawdzie przedstawiłem ich „moi przyjaciele" i jestem z wszystkimi po imieniu, ale łączą mnie z nimi jedynie interesy, a w gruncie rzeczy mało ich znam. Ze mną są względnie uczciwi, bo się pilnuję i nie dam się wykantować. Ale czy nie maczają rąk w innych, znacznie bardziej ciemnych sprawkach? Któż to może wiedzieć? — To może — zauważyła Bożena — i sprawa zagubionego przeze mnie dowodu osobistego łączy się z tym listem? Po twarzy Drzewickiego przebiegł cień. — Jestem zupełnie pewna — ciągnęła dziewczyna — że po powrocie z toalety w „Ermitage'u" torebki na sali nie otwierałam. A pamiętam, że kiedy poszłam do toalety, dowód był w przegródce torebki. — Dowód znalazł Janusz — odpowiedział Drzewicki — to wszyscy widzieli. Podniósł go spod krzesła, na którym siedziałaś. Z tamtego towarzystwa tylko za Janusza mogę ręczyć. Na pewno nie pamiętasz. Oboje wtedy wypiliśmy... — Przynajmniej przez godzinę przed wyjściem z lokalu tańczyliśmy wyłącznie ze sobą — dziewczyny nie przekonało wyjaśnienie Zbyszka — nie opuściliśmy ani jednego kawałka. Kiedy nas nie było przy stoliku, ktoś mógł otworzyć moją torebkę i wyciągnąć dowód. — To wykluczone! Tylko Janusz nie tańczył. Znam go dobrze

i wiem, że nie przepada za tańcem. A w jego obecności nikt nie ośmieliłby się grzebać w twojej torebce, leżącej na sąsiednim krześle. Po prostu nie pamiętasz momentu otwierania torby. — Skąd by mieli mój adres? — Ode mnie. — Jak to? — Doskonale pamiętam, że jeszcze w „Złotym Ulu“, kiedy byliśmy w szatni i czekaliśmy na palta, któryś z tych panów zapytał mnie, skąd wytrzasnąłem taką śliczną dziewczynę i kim ona jest, że jej nigdy nie widzieli w żadnym lokalu w Trójmieście. Wtedy nie robiłem z tego tajemnicy i wymieniłem twoje nazwisko dodając, że pracujesz w szpitalu powiatowym w Wejherowie. To wystarczyło. Adres szpitala można znaleźć w książce telefonicznej. Teraz bardzo żałuję, że nie spławiłem facetów i nie poszliśmy gdzie indziej we dwójkę. Bardzo cię za to przepraszam. Ale nigdy nie przypuszczałem, że moje słowa będą miały taki skutek. To typowo męska zarozumiałość pochwalić się przed znajomymi piękną dziewczyną. — Zgoda, ale co teraz mam robić? — Nic. — A jeżeli ktoś zgłosi się po ten list? — Na pewno się zgłosi. Przyznaję, jestem ciekawy który z nich. — To co mam powiedzieć? — Prawdę. Że oddałaś ten list mnie. — A ty co z nim zrobisz? — Oddam im list, ale powiem przy sposobności parę słów do słuchu, tak żeby im się odechciało moich przyjaciół wciągać do swoich brudnych interesów. — Ja bym jednak proponowała pójść do milicji i wszystko im opowiedzieć. — Oszalałaś? Żartujesz chyba? — Skądże. Mówię poważnie. Przemilczając te sprawy i oddając list w ręce właściwego adresata, bierzemy bepośrednio udział w jakimś przestępstwie. A nawet nie wiemy w jakim. Natomiast pomagając milicji, możemy przyczynić się do wykrycia tego gangu.

— Ach ty idealistko — roześmiał się Drzewicki. — Milicja nakryje zapewne jakiegoś pionka, a my zdrowo zapłacimy za wkładanie nosa w nie swoje sprawy. Przywódcy wielkich gangów maja długie rece. Dziękuję, wcale nie mam ochoty pływać w Raduni z nożem w plecach. Ty pilnuj swoich chorych, ja będę pilnował swoich spraw, a milicja niech się zajmuje tymi, którymi zajęcie się uważa za stosowne. Siedzisz w tej dziurze i wcale nie zdajesz sobie sprawy z tego, co dzieje się już nie na świecie, ale w promieniu dwudziestu czy trzydziestu kilometrów. Ale wymyśliłaś z tą milicję. — Lepiej się narazić, niż przykładać rękę do przestępstwa — twarda Kaszubka nie zamierzała ustąpić. — Gdyby mój ojciec w czasie okupacji tak myślał, nie brałby udziału w konspiracji i nie pojechał do obozu. A przecież nie wahał się ani chwili. — Może źle się wyraziłem — Zbyszek ostrożnie wycofywał się z zajętego przed chwilą stanowiska. — Uważam jednak, że nie powinniśmy niczego robić bez głębszego namysłu. Poczekajmy. Zobaczymy, kto zgłosi się po list. Wtedy postaram się dowiedzieć do kogo, do jakiego gangu to pismo jest adresowane. Znam wielu ludzi w Trójmieście I ostatecznie mam troche sprytu, aby dotrzeć do zainteresowanych. A kiedy będziemy już mieli wszystkie atuty w ręku, wtedy naradzimy się wspólnie, co dalej robić z tym fantem. Trzeba działać bardzo ostrożnie i z rozwagą. A ty byś chciała od razu, jak ten kto nie umie pływać, a skacze w głęboką wodę. — To podobno najlepszy sposób nauki pływania. — Dla jednego na trzech topielców. Zastanów się, dziewczyno, gdybyśmy teraz poszli do milicji, potraktowano by nas jak parę wariatów. — Przecież sam mówiłeś, że milicja coś niecoś wie o tych gangach. — Wie, ale czy przypasowałaby list do jednej z tych band? Bardzo wątpię. Ale załóżmy, że nam uwierzą i zrobią zasadzkę na odbiorcę listu. Złapią jedną osobę, której niczego nie mogliby udowodnić. — Jeszcze i drugą, nadawcę listu. — Na pewno fałszywe nazwisko i fikcyjny adres. Przecież na

poczcie nie legitymują nadawców listu. Każdy może na odwrocie koperty napisać zmyślone dane. Jeżeli ludzie decydują się na popełnienie jakiegoś przestępstwa, nie działają tak naiwnie jak tobie się zdaje. — Chyba masz racje — dziewczyna nie była w pełni przekonana, ale ustąpiła Zbyszkowi. — Na pewno mam słuszność. Sama mi to wkrótce przyznasz. Drzewicki spojrzał na zegarek. Minęła druga po południu. — Na mnie czas — powiedział — proszę cię, tylko nie przejmuj się tą historią i nie rób żadnych kroków beze mnie. A jeżeli zdarzy się coś nowego, daj mi natychmiast znać. Dwa dni upłynęły spokojnie. Prawdę mówiąc, Bożena niezbyt uwierzyła w opowiadanie Zbyszka o wielkich bandach przestępczych i ich trochę dziwnych metodach porozumiewania się, ale w dniu dwudziestego szóstego lutego, około godziny dwunastej, Mietka Pawłowska, która wtedy siedziała w dyżurce, zawołała: — Pautecka! Telefon do ciebie. Dzwoni Sopot. Bożena podeszła przekonana, że to Zbyszek. Ale usłyszała nisko kobiecy głos: — Tu mówi Iwona. Pani mnie poznaje? — Przykro mi, ale nie poznaię. — Byłyśmy w „Ermitag‘u‘‘. Razem z panem Drzewickim i innymi panami. — Słucham panią — Bożena dopiero teraz zidentyfikowała głos z jedną z dwóch przystojnych mewek. — Pani zapewne otrzymała list z Rzeszowszczyzny, zupełnie dla pani niezrozumiały. — Tak, dostałam. — Bardzo panią przepraszam, ala z pewnych względów jeden z moich znajomych nie mógł napisać do mnie bezpośrednio. On ma zazdrosną żonę, która śledzi każdy jego krok. Więc umówiliśmy się, że ten list wyśle na pani adres do szpitala. Wiem, że nieładnie postąpiłam, mieszając panią w swoje osobiste sprawy i to w dodatku bez jej wiedzy. Proszę mi wybaczyć. Chciałabym zgłosić się po ten list Kiedy można? — Już nie mam tego listu. Oddałam go panu Drzewickiemu.

— Ooo! — w głosie Iwony brzmiał zawód. — Bardzo panią przepraszam. Szkoda — mewka położyła słuchawkę. Jeszcze tego samego dnia Pautecka zatelefonowała do Zbyszka i opowiedziała mu, kto zgłosił się po list i zreferowała przebieg rozmowy. Młody człowiek tryumfował i podkreślił swoją przezorność: — A widzisz? Jak dobrze, że nie posłuchałem twojej rady! Kogo by milicja zatrzymała? Zwykłą ... A w ten sposób mamy szanse dowiedzenia się czegoś więcej. Sądzę, że za tydzień już będę mógł pochwalić się czymś konkretnym. Wtedy się spotkamy i naradzimy jak postępować dalej. Ale Zbyszek nie zdążył się odezwać. Ta ostatnia rozmowa telefoniczna Bożeny odbyła się wieczorem 26 lutego. W pięć dni później Pautecka, wracając do domu, uległa wypadkowi. * Chora pielęgniarka skończyła pisanie. Ta robota zajęła jej prawie cały tydzień. Doktór Lepiński, tak troskliwie zajmujący się pacjentką, kilkakrotnie groził jej, że zabierze zeszyt. Bożena Pautecka nie chciała narażać s!ę na niezadowolenie Lepińskiego i później pisała tylko wówczas kiedy wiedziała, że chirurga nie ma w gmachu szpitalnym. Po skończeniu pamiętnika, pielęgniarka uważnie przeczytała notatki. Poprawiła je w kilku miejscach i na końcu dopisała: Panie majorze. Proszę mi wierzyć, że byłam tak szczera, jak tylko potrafię. Będę więc nią do ostatka. Obecnie czuję się znacznie lepiej. Chciałabym już wstać i wrócić do normalnych obowiązków, ale panowie doktorzy nie pozwalają. Człowiek, kiedy leży bezczynnie w łóżku, ma wiele czasu na rozmyślania. Leżę i myślę. A im dłużej się zastanawiam nad tym wszystkim, przychodzi mi niepokojąca myśl do głowy. Czy to, co zdarzyło się ze mną trzeciego marca, to był wypadek? Czy naprawdę pijany kierowca, nie panując nad

samochodem, wpadł na mnie? A może to potężny gang postanowił mnie ukarać, że zdradziłam Zbyszkowi Drzewickiemu tajemnicę przysłanego do mnie listu? Może nawet chcieli mnie zlikwidować? Początkowo z niedowierzaniem słuchałam Zbyszka, kiedy opowiadał o różnych bandach, działających w Gdyni i w Gdańsku. Teraz nie jestem taka pewna, czy to on nie miał racji? Pan major zapewne uśmieje się z tych słów naiwnej dziewczyny. Ludzie, pracujący w milicji, wiedzą przecież dużo więcej, niż ja, czy Drzewicki. Ale jeśli moje podejrzenia są prawdziwe, to zaczynam obawiać się o Zbyszka. Może i jemu grozi śmiertelne niebezpieczeństwo? On jest taki lekkomyślny W pojedynkę chce walczyć przeciwko bandzie, która widocznie bezkarnie działa mimo poszukiwań jej przez milicję. Bardzo proszę Pana majora o wzięcie moich słów pod uwagę. Nic mnie wprawdzie z Drzewickim nie łączy, ale mam dla niego dużo sympatii. W gruncie rzeczy to dobry chłopak. Gdyby mu się coś stało, nigdy w życiu bym sobie nie przebaczyła. Przecież to ja go wciągnęłam w całą sprawę. Jeszcze jedno Panie majorze. Pan dał mi słowo, że mojego pamiętnika nikt poza Nim nie będzie czytał. Jak Pan widzi, nie popełniłam niczego złego, nie mam niczego do ukrywania. Jeżeli zawiniłam, to jedynie przez głupotę. Trzeba było przekonać Zbyszka i od razu zawiadomić milicję. Dlatego też, jeżeli Pan uzna za stosowne, że to co napisałam powinno być podane do wiadomości władz, proszę dowolnie rozporządzić moim zeszytem. Serdecznie Panu majorowi dziękuję za zajęcie się moją osobą z głębokim poważaniem BOŻENA PAUTECKA Wejherowo, 14 marca 1970 r. Pielęgniarka poprosiła jedną z koleżanek o przyniesienie z kancelarii dużej, szarej koperty. W tę kopertę Bożena Pautecka

włożyła swój zeszyt, a kopertę zaadresowała na nazwisko majora Krzyżewskiego w Komendzie Wojewódzkiej MO w Gdańsku, Jeszcze tego samego dnia koleżanka Bożeny nadała ten list na poczcie w Wejherowie. Major Wołodkiewicz wszedł do gabinetu majora Krzyżewskiego i położył na biurku pamiętnik Bożeny Pauteckiej. — No i co pan o tym myśli? — zapytał Krzyżewski. — Winszuję, majorze. Udała się panu ta pielęgniarka. Rzadko się zdarza, aby ktoś dostarczył milicji tak szczegółowych zeznań. W jaki sposób zdołał pan namówić ją do tego? — Prosta rzecz. Trochę psychologii. Każdy człowiek uważa, że jego życie składa się z niesłychanie ciekawych wydarzeń. Ciekawszych, niż w życiu bliźnich. Mówi się przecież i to z dużą dozą słuszności, że każdy potrafi napisać jedną dość dobrą powieść. O sobie. W życiu tej pielęgniarki naprawdę były niezwykłe zdarzenia, chociaż ona tego nie rozumiała i zupełnie opacznie je Interpretowała. Ta miła i dobra dziewczyna nie jest w stanie zrozumieć, że padła ofiarą skończonej kanalii. Człowiek, którego dawniej kochała i który teraz mówił jej tak piękne słowa o przyjaźni i zaufaniu, jednocześnie z zimną krwią wykorzystał jej naiwność, a potem spokojnie zaplanował zamordowanie swojej byłej sympatii. Pautecka z prawdziwych faktów wysnuła fałszywe wnioski. — Tak, ta jej obawa, że Zbyszkowi Drzewickiemu może grozić śmiertelne niebezpieczeństwo, jest rzeczywiście wzruszająca. — W pewnym sensie Bożena ma rację. Takie niebezpieczeństwo mu grozi. Tylko, że nie ze strony gangu portowego, o którym Drzewicki tak sprytnie fantazjował, ale z naszej strony. — Już wydałem odpowiednie zarządzenie - wyjaśnił Wołodkiewicz - aby dostarczono mi wszelkich danych dotyczących tego młodego człowieka i wzięto go pod dyskretną obserwację. A jednocześnie wyświetlamy, kto kryje się pod imionami: Janusz, Antoś, Władek i Iwona. Mam nadzieję, że

najdalej w ciągu dziesięciu dni będziemy mieli całe towarzystwo pod kluczem. Przyznaję, trochę zirytowało mnie, że w pogoni za przestępcami uruchomiliśmy tak wielki aparat i to dosłownie w całej Polsce. A tymczasem rozwiązanie przyniósł nam zeszyt z kilkunastu kartkami papieru, zapisanymi przez chorą, nudzącą się w swoim szpitalnym łóżku. Czy to nie ironia losu? Nie mówię tego, aby umniejszyć czy zakwestionować zasługi, jakie w tej sprawi poniósł pewien znakomity fachowiec z Wrocławia... — O, panie! - Krzyżewski usiłował zrobić minę zawstydzonej panienki. Obaj mężczyźni roześmiali się. — Gdyby pan nie zwrócił uwagi na ten wypadek samochodowy w Wejherowie — obstawał przy swoim Wołodkiewicz — nadal w ciemno szukalibyśmy przestępców. To niezaprzeczalnie pańska zasługa, majorze. — Gdyby mnie tu nie było, pan sam by bliżej zainteresował się ta historię. Wiemy przecież z naszych doświadczeń, że prędzej czy później każda banda popełni jakiś błąd i to ją gubi. Gdybyśmy nawet przeoczyli wejherowski incydent, to jestem o tym głęboko przekonany, znalazłoby się coś innego. Szkoda jedynie, że ta dziewczyna nie zapamiętała nadawcy tego, jak jej to Drzewicki tłumaczył, „zaszyfrowanego" listu. — To nie ma znaczenia. Już nadałem telefonogram do wszystkich powiatów w województwie rzeszowskim, aby wyszukano mi obywatela, który w ostatnich tygodniach zarejestrował tam jasną „Warszawę" nabytą od Bożeny Pauteckiej, mieszkanki Wejherowa. Transakcja na pewno doszła do skutku na jednej z giełd samochodowych w Krakowie, Katowicach, Warszawie, lub we Wrocławiu. Tam też, w jednym z tych miast, pozostawiła ślad w postaci zapisu tego kupna w aktach notarialnych. A ten lewarek przekażemy chyba naszemu wojewódzkiemu zbiorowi najciekawszych dowodów rzeczowych. — Gdyby złodzieje sprawdzili dokładnie wyposażenie wozu i uzupełnili go tym nieszczęsnym lewarkiem, wówczas nabywca jasnej „Warszawy" nie upominałby się o niego od rzekomo

byłej właścicielki wozu. Nie napisałby do Pauteckiej tego listu, który ona uznała, i słusznie, za co najmniej dziwny, a którego treść Drzewicki starał się jej wytłumaczyć. — Chłop nie stracił kontenansu i sprytnie wybrnął z tej wsypy. — Ale jednocześnie obawiał się, że dziewczyna może się komuś wygadać o treści listu i zgubionym, czy też skradzionym dowodzie. Tym bardziej, że w rozmowie z Drzewickim, Bożena upierała się, iż nie zgubiła dowodu osobistego, a ukradziono go jej w „Ermitage‘u“ wtedy, kiedy dziewczyna tańczyła ze Zbyszkiem. — A jednak nie umiała sobie skojarzyć faktu zgubienia dowodu z rozmową podsłuchaną w barze. — Tu już grały rolę stare sentymenty. Nawet jej przez myśl nie przeszło, że inicjatorem kradzieży jest właśnie Drzewicki. — Gang miał na składzie kilka skradzionych samochodów i z braku dowodów nie mógł ich sprzedać. Dlatego Drzewicki postanowił posłużyć się przy tej transakcji dowodem osobistym Pauteckiej, chociaż, jak to wynikało z podsłuchanej przez Bożenę rozmowy, nigdy nie korzystano w tym celu z dokumentów, skradzionych na terenie województwa gdańskiego. To było zresztą bardzo przezorne. — Muszę im oddać sprawiedliwość. Gang był dobrze zorganizowany i działał przebiegle. Dlatego nie mogliśmy go tak długo zdemaskować. Proponowałbym, majorze, abyśmy zrekapitulowali nasze wnioski, jakie nasuwają się po przeczytaniu pamiętnika pielęgniarki i z naszych przypuszczeń, co do metod działania gangu. Chodzi mi o podjęcie w tej sprawie najbardziej skutecznych kroków. — Doskonale. Proszę, niech pan major zaczyna — zaproponował Krzyżewski. — O, nie, przepraszani — bronił się Wołodkiewicz — goście zawsze mają pierwszeństwo. Major Krzyżewski machnął ręką, opędzając się od tych grzeczności, jak od uprzykrzonej muchy. — Więc dobrze. Zaczynam — powiedział. — Naturalnie w naszej krzyżówce jest jeszcze sporo wyrazów nie odgadniętych i wiele niejasności. Naszym punktem wyjścia jest pamiętnik

Pauteckiej. Później, mam nadzieję, będziemy rozporządzali znacznie bardziej obfitym materiałem. — Niewątpliwie. Kiedy całe to towarzystwo znajdzie się pod kluczem, zacznie się sypać wzajemnie, aby jak najbardziej pomniejszyć swój udział w przestępczej organizacji. Liczę na to, jak również i na inne materiały dochodzenia, które zdobędziemy w najbliższych dniach. — Gdzieś przed dwoma laty — kontynuował Krzyżewski — grupa młodych ludzi postanowiła na dużą skalę zająć się kradzieżami samochodów. Wybrano jasne „Warszawy". Po prostu dlatego, że takich wozów najwięcej krąży po polskich drogach, a tym samym są one i najłatwiejsze do zawładnięcia i najmniej rzucają się w oczy. Drugą cechą specyficzną, niejako wynalazkiem gangu było to, że postanowiono kraść wyłącznie samochody państwowe, lub sektora spółdzielczego. To jest pewne novum, bo dotychczasowi złodzieje, można ich nazwać „detalistami", interesowali się tylko wozami prywatnymi. Odpowiedzialność karna za kradzież samochodu państwowego jest większa, niż za skradzenie wozu prywatnemu posiadaczowi. Działają tu ustawy specjalne, podwyższające kary za zabór mienia państwowego. Ale naszym przestępcom, którzy planowali działalność „hurtową", było wszystko jedno. Natomiast z dużą dozą słuszności uważali oni, że hałas wokoło kradzieży wozu instytucji uspołecznionej jest mniejszy, niż krzyk podniesiony przez kogoś, dla kogo samochód stanowił najczęściej jedyny dorobek, zdobyty wieloma wyrzeczeniami. — Poza tym — wtrącił Wołodkiewicz — prywatny posiadacz samochodu prowadził zwykle poszukiwania wozu także i na własną rękę. — Przypuszczam, że w gangu panowała daleko posunięta specjalizacja. Jedni kradli samochody, drudzy je przechowywali nieraz przez czas dłuższy. Inni, być może, te wozy zamieniali w odpowiedni sposób. Na przykład z wozu o jasnej tapicerce, tę tapicerkę przenosili do samochodu, który miał obicia i siedzenia, pokryte ciemnym materiałem. To samo zapewne dotyczyło wewnętrznej konstrukcji wozu. Dzięki tym drobnym i niezbyt skomplikowanym operacjom samochód

stawał się nie do poznania nawet dla poprzedniego użytkownika. — Na pewno zmieniano również i numerację silnika. — Nie ulega to dla mnie wątpliwości — zgodził się Krzyżewski — a jednocześnie banda starała się o dowody osobiste. Niektórzy członkowie gangu, a o jednym z nich wiemy, że miał przezwisko „Mały“, jeździli po całym kraju, zatrzymywali się w hotelach i przygodnym współlokatorom kradli dokumenty. Zapewne, żeby nie wywoływać paniki u poszkodowanego, nie ruszali niczego innego, tylko dowód osobisty. — Wielu z poszkodowanych dopiero po paru dniach — dodał Wołodkiewicz — czy nawet tygodniach spostrzegało stratę. Dowodu osobistego nie używa się na ogół codziennie. Kradzież pieniędzy zauważyliby od razu. — Doskonale rozumiem, dlaczego „Mały" tak sobie upodobał Opole. To wojewódzkie miasto ma zaledwie dwa niezbyt wielkie hotele. Wielu przyjezdnych tylko dlatego ma zapewniony nocleg, że oferuje im się łóżka w wieloosobowych pokojach. W takim skupisku łatwo znaleźć okazję, aby komuś gwizdnąć dowód osobisty. — To było sprytnie obmyślone. — Przypuszczam, a nawet jestem tego pewien — powiedział Krzyżewski — że banda miała jakieś możliwości zaopatrywania się w oryginalne druki, używane do rejestracji samochodów. Być może od razu z pieczęciami. A może któryś z członków gangu pracuje w drukarni i ma okazję sfałszowania takich dokumentów? Skradziony samochód po dokonanym kamuflażu i zmianie numeru silnika otrzymywał lipne papiery, wystawione na nazwisko osoby, której skradziono dowód osobisty. Następnie takim samochodem podążano na inny kraniec Polski i sprzedawano na giełdzie samochodowej. Tym z kolei zajmowali się inni członkowie przestępczego związku. Być może, że charakteryzowali się, aby ich wygląd mniej więcej odpowiadał fotografii znajdującej się w skradzionym dowodzie? — Pozwoli pan, majorze — zabrał głos Wołodkiewicz - że dokończę tę historię. Wszystko grało na sto dwa przez dłuższy

czas. Tak długo, aż w Gdańsku nie zjawił się postrach wrocławskich przestępców, major Krzyżewski. On postanowił interesować się każdym incydentem mającym jakikolwiek związek z jakąkolwiek jasną „Warszawą". Dzięki temu zwrócił uwagę na stosunkowo marginesową sprawę — przejechania w Wejherowie pewnej pielęgniarki, i po tym nikłym śladzie, jak po nitce do kłębka, ten oficer dotarł do przestępczej szajki. Krzyżewski roześmiał się serdecznie. — Oddajmy sprawiedliwość i gangowi i dzielnej pielęgniarce. W pewnym momencie gang miał trudności w zdobyciu następnych dowodów osobistych. Parę wypraw „zaopatrzeniowców" nie powiodło się. Wtedy jeden z przywódców bandy, Zbigniew Drzewicki, postanowił wykorzystać przypadkowe spotkanie w „Złotym Ulu" ze swoją dawną dziewczyną i właśnie jej ukraść dowód. To był wielki błąd. A że błędy chodzą zazwyczaj parami, ktoś inny popełnił drugie niedopatrzenie — sprzedał wóz bez lewarka. A nabywca samochodu, to zupełnie zrozumiałe, zwrócił się listownie do poprzedniej właścicieli wozu z prośbą o uzupełnienie jego wyposażenia. Taki list musiał zdziwić Pautecką, która nigdy nie miała samochodu, a więc i nie mogła go nikomu sprzedać. — Drzewicki bardzo zręcznie się zabezpieczył — kończył major Krzyżewski. — Grając rolę czułego przyjaciela, zobowiązał dziewczynę, aby w razie jakiegoś niezrozumiałego dla niej zdarzenia przede wszystkim jego zawiadomiła, ale i to nie na wiele się przydało. Pautecka nie uwierzyła w historyjkę o tajemniczym gangu i jego sposobach porozumiewania się, a nawet jeśli w końcu dała temu wiarę, to tym bardziej chciała dać znać milicji. Im pielęgniarka więcej mówiła o konieczności szukania pomocy władz, tym Drzewicki był coraz bardziej zaniepokojony. W końcu bojąc się, że Bożena, nawet wbrew jego ostrzeżeniom, podzieli się z kimś wiadomościami o dziwnych wydarzeniach, jakich była mimowolnym świadkiem, młody człowiek postanowił dziewczynę sprzątnąć.

— Ciekawy jestem, czy to on sam prowadził wtedy samochód? — Nie przypuszczam. Gang bez potrzeby nie ryzykował. Na pewno w tym celu użyto kogoś innego, kogo Pautecka nigdy przed tym nie widziała. Na szczęście zamach się nie udał, a ja trochę podejrzewając, trochę zaś działając, jak to się mówi „na nosa", namówiłem pielęgniarkę do napisania pamiętnika. W najśmielszych marzeniach nie posuwałem się tak daleko, że w ten sposób otrzymamy gotowe rozwiązanie zagadki. Musimy być tej dziewczynie serdecznie wdzięczni za szczerość, z jaką opisała swoje wspomnienia. — Skoro Pautecka dowie się, że to właśnie ona generalnie przyczyniła się do wykrycia samochodowego gangu, odczuje to silniej, niż uderzenie w głowę przy zamachu na jej życie. — A ja majorze nie obawiam się tego. Wiem, że tam na miejscu, w Wejherowie, istnieje pewne antidotum, które złagodzi ten cios. Byłem u Pausteckiej w szpitalu i chyba się nie mylę pod tym względem. * Teraz dochodzenie potoczyło się w błyskawicznym tempie. Prawie każdy dzień przynosił nowe dowody winy młodych przestępców. Bardzo szybko cały skład samochodowego gangu i wszystkie jego machinacje przestały być tajemnicą dla majora Wołodkiewicza. Oficer, prowadzący śledztwo, starannie przygotował finał sprawy. Jednego dnia, o prawie jednej godzinie milicja w Gdańsku, Gdyni i Sopocie wkroczyła do mieszkań członków gangu. Dokonano rewizji, która potwierdziła zebrane już dowody i aresztowanych zuchwałych przestępców. W tym samym dniu Krzyżewski ponownie wybrał się do Wejherowa. W szpitalu, na oddziale chirurgicznym, dziwnym przypadkiem losu, pierwszą napotkaną przez niego osobą był doktor Zygmunt Lewiński.

— Pan znowu tutaj i to nie w godzinach, przewidzianych na odwiedziny chorych — chirurg nie ukrywał braku entuzjazmu na widok majora. — Tak się składa, że znowu, ale tym razem po raz ostatni. Mam nadzieję, że siostra Bożena Paustecka jest już zdrowa? — Tak. Wróciła do pracy, ale obecnie jest na sali operacyjnej. Nie będzie się pan mógł z nią zobaczyć. — Nie szkodzi. Mam czas. Poczekam. — To będzie trwało dość długo. — Nigdzie się nie spieszę, a panu doktorowi chciałbym powiedzieć pewną niezmiernie ważną rzecz. — Słucham? — Lekarz nawet nie silił się na uprzejmość. — Jestem oficerem milicji. W związku z interesującą nas sprawą miałem możność poznania życia, charakteru i całej przeszłości Bożeny Pauteckiej. Jestem starszym człowiekiem, który przeszło dwadzieścia pięć lat pracuje w zawodzie, dającym ogromne możliwości zdobycia wiedzy o innych ludziach. Niech mi pan wierzy, że Bożena jest nieprzeciętnym człowiekiem. A teraz, kiedy to panu powiedziałem, niech pan z moich słów wysnuje dla siebie odpowiednie wnioski. Dodam jeszcze, że teraz bardziej niż kiedykolwiek tej dziewczynie potrzebna jest opieka i prawdziwa przyjaźń. Chirurga zaskoczyły te słowa, lecz szybko opanował się, twarz jego rozjaśniła się. Wyciągnął rękę. — Bardzo dziękuję za te słowa, panie... — Major Krzyżewski z Komendy Wojewódzkiej we Wrocławiu — przedstawił się oficer milicji. Jeszcze raz dziękuję, panie majorze. Obydwaj jesteśmy tego samego zdania. A co do wysnucia odpowiednich wniosków, to pańskie słowa tylko dodają mi odwagi. Pójdę na górę i postaram się przysłać Bożenę najszybciej, jak będzie to możliwe. W dwadzieścia minut później Bożena Pautecka stanęła przed majorem. — Odnoszę pani jej pamiętnik i dziękuję za całkowitą szczerość, z jaką zapisała pani ten zeszyt. Oddała nam pani ogromną przysługę. Nawet pani nie zdaje sobie z tego sprawy.

— Zlikwidowaliście ten gang? — Tak — major postanowił niczego nie ukrywać przed dziewczyną — kiedy my tu rozmawiamy, milicja dokonuje aresztowań przestępców. — A... A Zbyszkowi oni nic nie zrobili? Jestem niespokojna, bo wcale się do mnie nie odzywa. I ja także nie mogłam się do niego dodzwonić. — Muszę pani wyjaśnić, choć to może będzie dla niej przykrym rozczarowaniem, ale pani przyjaciel okłamywał ją od początku do końca. Nie było żadnego „gangu portowego", natomiast Drzewicki i jego kompani już od dłuższego czasu kradli samochody. Posługując się skradzionymi dowodami osobistymi, auta te sprzedawali w innych województwach. Pani dowód ukradziony został także w tym celu. Ten człowiek — który do pani napisał z rzeszowszczyzny — nabył właśnie, zresztą działając w dobrej wierze, taki skradziony wóz, zarejestrowany przez złodziei na pani nazwisko. To nie żaden szyfr gangsterów. Nabywca wozu naprawdę prosił o przysłanie mu podnośnika. Otrzymał go. Po odebraniu od pani fatalnego pisma, Zbyszek, ten lewarek w imieniu pani natychmiast mu posłał. Dziewczyna zbladła. — Więc Zbyszek... — wyjąkała. — Tak — major dokończył myśli Bożeny. — Siedział z panią w kawiarni „Marysieńka", deklamował o przyjaźni i ofiarowywał się z pomocą materialną, a jednocześnie z zimną krwią planował pozbycie się niewygodnego świadka, który nie dość, że za dużo wie, ale na dobitek ciągle wyrywa się z projektami zawiadomienia o wszystkim milicji. To straszne! A był czas, kiedy tak wierzyłam temu człowiekowi. — Pani szczęście, że mówi pani dzisiaj o tym w czasie przeszłym. — A co z nim? — pielęgniarka zadała to pytanie zupełnie spokojnie. — Kiedy Drzewicki dowiedział się, że pani jednak żyje, na wszelki wypadek wolał zniknąć z horyzontu. Podobnie, jak i

część jego wspólników. Ponieważ udawaliśmy, że żadnego z nich o nic nie podejrzewamy, ptaszki uznały za możliwe powrócić do swoich ciepłych gniazdek i do swoich interesów. Drzewicki był wprawdzie bardziej ostrożny, niż inni i jeszcze się nie ujawnił, ale milicja jest na jego tropie. Może zresztą już go zatrzymano? — Był czas, kiedy za wszelką cenę chciałam odmienić tego chłopca. Gotowa byłam dla niego urobić sobie ręce po łokcie. Niełatwo było mi odejść. Dzisiaj, nawet po tylu latach, niełatwo mi słuchać słów pana majora. — Jeszcze raz dziękuję pani za cenną pomoc, jaką w tej sprawie oddała nam pani, pisząc swój pamiętnik. Dzięki temu tajemnica jasnych „warszaw" została rozszyfrowana — major żegnał się z Bożeną Pautecką. — A pani życzę dużo, dużo szczęścia.

Epilog Opowiadanie „Tajemnica jasnych „Warszaw" jest fikcją literacką. W szpitalu powiatowym w Wejherowie żadna z miłych i ładnych pielęgniarek nie nazywa się Bożena Pautecka. Nie zdarzył się też opisywany tutaj wypadek samochodowy na ulicy Bukowej, a wszystkie inne imiona i nazwiska są także fikcyjne. Ale w każdej fikcji jest trochę prawdy, tak jak w każdej prawdzie jest dużo fikcji. W marcu i kwietniu 1970 roku MO zlikwidowała działającą na terenie Gdańska i Gdyni groźną szajkę złodziei samochodowych. Gang kradł samochody „Warszawa" i tylko jasne, należące do instytucji państwowych i społecznych. Między innymi skradziono auto „Dziennika Bałtyckiego". Wśród członków gangu obowiązywała ścisła specjalizacja. Jedni kradli samochody, drudzy je przechowywali i przerabiali w swoich warsztatach. Wreszcie inni starali się o fałszywe

dokumenty rejestracyjne, lub jeżdżąc po całej Polsce kradli dowody osobiste, aby na te nazwiska rejestrować jasne „Warszawy". Wozy wywożono na inny kraniec Polski i tam sprzedawano. Najczęściej na giełdach samochodowych Krakowa i Katowic. Przestępcom dowiedziono kradzież co najmniej 18 samochodów. Ile ich było w rzeczywistości? Członkowie gangu w czasie śledztwa i później, stając już przed sądem, przyznawali się jedynie do tych kradzieży, które im milicja i prokurator dowiedli bezspornie. Żmudne dochodzenie milicyjne i śledztwo prokuratorskie trwało prawie rok. Swoim zasięgiem objęło chyba cały kraj. W jego wyniku nie tylko groźna szajka stanęła przed sądem, ale udało się odnaleźć i zwrócić prawowitym właścicielom skradzione wozy. Był to naprawdę piękny sukces milicji i jeszcze jedno potwierdzenie oczywistego faktu, że w ogólnym rozrachunku przestępstwo nigdy nie popłaca i że nie ma przestępstw doskonałych. Gang samochodowy, pomimo doskonałej organizacji j sprytnemu działaniu, został jednak w stosunkowo krótkim czasie zdemaskowany i rozbity. Przestępcy stanęli przed Sądem Wojewódzkim w Gdańsku. Zapadły surowe wyroki. Członkowie gangu, z których prawie żaden nie przekroczył trzydziestki, pieniądze — zdobyte tak łatwo i bez pracy — równie lekką ręką trwonili w lokalach Trójmiasta. Między innymi w „Ermitage‘u“. Taka jest prawda o „tajemnicy jasnych „Warszaw". KONIEC