07.Charles Stross - Accelerando

Charles Stross

Accelerando 2009

Wydanie oryginalne Tytuł oryginału: Accelerando Data wydania: 2005

Wydanie polskie Data wydania: 2009 Ilustracja i opracowanie graficzne okładki: Irek Konior Przełożył: Wojciech M. Próchniewicz Wydawca: Wydawnictwo MAG ul. Krypska 21 m. 63, 04-082 Warszawa tel./fax (0-22) 813 47 43 e-mail: [email protected] www.mag.com.pl ISBN 978-83-7480-115-7

Wydanie elektroniczne Trident eBooks [email protected]

Dla kochanej Feòrag

Spis treści Strona tytułowa PODZIĘKOWANIA HISTORIA PUBLIKACJI CZĘŚĆ I ROZDZIAŁ 1 ROZDZIAŁ 2 ROZDZIAŁ 3 CZĘŚĆ II ROZDZIAŁ 4 ROZDZIAŁ 5 ROZDZIAŁ 6 CZĘŚĆ III ROZDZIAŁ 7 ROZDZIAŁ 8 ROZDZIAŁ 9 PRZYPISY

PODZIĘKOWANIA Napisanie tej książki zajęło mi pięć lat – to mój osobisty rekord – i nie byłoby możliwe bez wsparcia i zachęty moich licznych przyjaciół oraz paru życzliwych redaktorów. Do osób, które komentowały moje wczesne szkice, należą: Andrew J. Wilson, Stef Pearson, Gav Inglis, Andrew Ferguson, Jack Deighton, Jane McKie, Hannu Rajaniemi, Martin Page, Stephen Christian, Simon Bisson, Paul Fraser, Dave Clements, Ken MacLeod, Damien Broderick, Damon Sicore, Cory Doctorow, Emmet O’Brien, Andrew Ducker, Warren Ellis i Peter Hollo. (Jeśli na liście brakuje czyjegoś nazwiska, winna jest moja pamięć, gdyż neuronowe protezy mam chwilowo wyłączone). Wspomniałem wcześniej o paru życzliwych redaktorach: mogłem polegać na pełnej talentu sztuce akuszerskiej Gardnera Dozois, redagującego wówczas „Asimov’s Science Fiction Magazine”, oraz Sheili Williams, dyskretnie i skutecznie dbającej, aby wszystko grało. Miała w tym swój udział także moja agentka, Caitlin Blasdell; pragnąłbym również podziękować za cenne uwagi i rady moim redaktorom – Ginjer Buchanan z wydawnictwa Ace i Timowi Holmanowi z wydawnictwa Orbit. Na koniec chciałbym także podziękować wszystkim, którzy dopytywali się w e-mailach, kiedy ukaże się książka, oraz głosowali na nominowane do nagród opowiadania. Znakomicie udało się wam skłonić mnie do koncentracji, nawet w chwilach, gdy wydawało mi się, że całe przedsięwzięcie mnie przerasta.

HISTORIA PUBLIKACJI Fragmenty tej powieści ukazały się pierwotnie w „Asimov’s SF Magazine”, pod następującymi tytułami: Lobsters (06.2001), Troubadour (10/11.2001), Tourist (02.2002), Halo (06.2002), Router (09.2002), Nightfall (04.2003), Curator (12.2003), Elector (10/11.2004), Survivor (12.2004).

CZĘŚĆ I POWOLNE WZNOSZENIE „Pytanie, czy komputer potrafi myśleć, jest równie ciekawe, jak pytanie, czy okręt podwodny umie pływać”. Edsger W. Dijkstra

ROZDZIAŁ 1

LANGUSTY Manfred znów jest w trasie: pomaga bogacić się nieznajomym. Jest upalny letni wtorek. Stoi na placu przed dworcem Centraal, ma włączone gałki oczne. Kanał skrzy się słońcem, wokół śmigają skutery i rowerzyści-kamikadze, ze wszystkich stron trajkocą turyści. Plac pachnie wodą, ziemią, rozgrzanym metalem i spalinami z zimnych katalizatorów, jak pierdnięciem; w tle podzwaniają tramwaje, nad głową fruwają ptaki. Zerka w górę, pstryka fotkę gołębiowi, kadruje zdjęcie i wypluwa je na swój blog, żeby pokazać, że dojechał. Mają tu dobre pasmo, zauważa, zresztą, nie tylko pasmo, cała sceneria jest niezła. Amsterdam już sprawia, że czuje się potrzebny, choć dopiero wysiadł z pociągu ze Schiphol. Zaraża się dynamicznym optymizmem innej strefy czasowej, innego miasta. Jeśli ten nastrój się utrzyma, ktoś tu się rzeczywiście nieźle wzbogaci. Ciekawe, kto to będzie. * * * Manfred siedzi na stołku na skraju parkingu przy Brouwerij’t IJ, przygląda się przegubowym autobusom i popija jedną trzecią litra gueuze, tak cierpkiego, że pierzchną wargi. Kanały jazgocą mu w kąciku wyświetlacza HUD, rzucając weń skompresowanymi infopakietami przefiltrowanych informacji dla prasy. Walczą o jego uwagę, migocąc i po chamsku falując na pierwszym planie. Na przeciwnym rogu, przy poobijanych motorowerach, gada sobie i chichocze paru żuli – może lokalnych, choć raczej wędrownych, zwabionych do Amsterdamu przez magnetyczne pole tolerancji, którym Holandia promieniuje na Europę jak pulsar. Na kanale pyrka łódź z turystami; po drodze przemykają cienie skrzydeł ogromnego wiatraka. To maszyna do przepompowywania wody, na XVIwieczny sposób zamieniająca siłę wiatru w suchy ląd. Manfred czeka na zaproszenie na imprezę, ma tam poznać człowieka, z którym pogada o zamianie energii w przestrzeń na sposób XXI-wieczny i zapomni przy okazji o osobistych problemach. Nie zwraca uwagi na okienka komunikatora, rozkoszując się intensywną, wolnoprzepustową chwilą przy piwie, w towarzystwie gołębi, gdy wtem podchodzi do niego kobieta i pyta: – Pan Manfred Macx? Manfred unosi wzrok. Kurierka jest Efektywnym Cyklistą: same płynnie pracujące, opalone od wiatru mięśnie, obleczone w pean na cześć tworzyw polimerowych – neonowobłękitna lycra i żółty jak osa poliwęglan, upstrzony diodami detektorów kolizji i ciasno zwiniętymi poduszkami powietrznymi. Podaje mu pudełko. Manfred waha się przez chwilę, zdumiony, jak bardzo ta kobieta kojarzy mu się z Pam, byłą narzeczoną. – Jestem Macx – odpowiada, przesuwając wierzchem lewego nadgarstka pod czytnikiem kodów kreskowych. – Od kogo to? – Od FedEksa. – Głos nie należy do Pam. Kobieta rzuca mu pudełko na kolana, przeskakuje przez niski murek i wsiada na rower. Jej telefon już ćwierka. Kurierka znika w obłoku emisji o rozproszonym widmie. Manfred obraca pudełko w dłoniach: jednorazowy telefon z supermarketu, przedpłacony gotówką – tani, skuteczny i nie do wyśledzenia. Ma nawet funkcję telekonferencji – za to tak go lubią wszyscy szpiedzy i rozmaici oszuści. Pudełko dzwoni. Manfred rozrywa wieczko i trochę zły wyciąga aparat. – Słucham? Kto mówi?

Głos po drugiej stronie ma silny rosyjski akcent, w epoce tanich usług tłumaczących w czasie rzeczywistym zakrawający niemal na parodię. – Manfred. Miło mnie was słyszyć. Chcecie spiersonalizować swój interfiejs, poznajomić się, nie? Mam wielie do zaoferowania. – Kto mówi? – podejrzliwie powtarza Manfred. – Ja, organizacja znana dawniej jako KGB kropka RU. – Pana translator chyba źle działa. – Manferd delikatnie trzyma telefon przy uchu, jakby był zrobiony z wątłego jak dym aerożelu, kruchego jak zdrowie psychiczne osoby po drugiej stronie. – Niet... nie, przepraszam. Przepraszam, że nie korzystam z kommiersyjnego tłumacza. Oni są idieologiczno podejrzane, u nich przeważnie kapitalistyczna semiotyka i tylko płatne API. Czyli muszę sobie lepiej zaimpliemientować angielski, tak? Manfred dopija piwo, odstawia szklankę, wstaje i rusza główną ulicą, z telefonem przyklejonym do głowy. Owija swój mikrofon krtaniowy wokół tandetnej plastikowej obudowy, puszcza na fonię prosty proces nasłuchu. – Pan twierdzi, że sam nauczył się języka tylko po to, żeby ze mną rozmawiać? – Da, eto łatwo: wyhodować sieć neuronową na miliard węzłów, pościągać sobie Teletubisie i Sezamkowu Ulicu. Przepraszam, że nakładam taką entropię ze złą gramatyką. Ja boję się cyfrowych odcisków palca, ukrytych steganograficzno w moich-naszych materiałach do nauki. Manfred przystaje w pół kroku, przy czym omal nie rozjeżdża go jadący na GPS rolkarz. Robi się coraz dziwniej, na tyle dziwnie, że zapala mu się w głowie ostrzeżenie o odczapiastości – a ono nie reaguje na byle co. Całe życie Manfreda rozgrywa się na granicy pomysłów od czapy, wyprzedza o piętnaście minut czyjąkolwiek inną przyszłość – i zwykle on spokojnie to kontroluje, jednak w takich chwilach czuje drgnienie strachu, przeczucie, że właśnie przeoczył jakiś zakręt podczas podejścia do lądowania w rzeczywistości. – Eee... chyba nie do końca rozumiem. Podsumujmy: mówi pan, że jest pan jakimś typem AI, pracuje dla KGB kropka RU i boi się pan procesów o naruszenie praw autorskich przez warstwę semiotyczną pana translatora? – Już się mocno sparzyłem na wirusowych licencjach użytkownika. U mnie nie ma chęci eksperymentować z patentowymi firmami-wydmuszkami należącymi do czeczeńskich infoterrorystów. Wy człowiek, u was nie ma strachu, że firma od płatków zajmie panu jelito cienkie za trawienie w nim nielicencjonowanego jedzenia, prawda? Manfred, musisz mnie-nam pomóc. Ja chcę zdezerterować. Manfred staje jak wryty. – Człowieku, rozmawiasz nie z tym handlowcem wolną przedsiębiorczością. Ja nie pracuję dla rządów. Tylko i wyłącznie dla firm prywatnych. Jakaś dzika reklama przebija mu się przez antyśmieciowe proxy i rozlewa po migającym okienku nawigacyjnym jaskrawym kiczem z lat pięćdziesiątych, na chwilę, zanim proces-fag jej nie ubije i nie ustanowi nowego filtra. Manfred opiera się o witrynę sklepu, masując czoło i przyglądając się wystawie starodawnych mosiężnych kołatek. – A próbowałeś z Departamentem Stanu? – Nie ma sensu. Departament Stanu to wróg Nowowo SRR. Departament Stanu nam nie pomożet. To się robi już zbyt odjechane. Manfred nigdy za dobrze się nie orientował w staro-nowej, nowostarej europejskiej metapolityce: już lawirowanie po staro-starej, walącej się biurokracji jego amerykańskiego dziedzictwa przyprawia go o ból głowy. – No, gdybyście go nie orżnęli w drugiej połowie lat zerowych... – Manfred postukuje lewym obcasem w chodnik, rozglądając się za sposobem zakończenia rozmowy. Kamera mruga doń z latarni. Macha do niej, zastanawiając się machinalnie, czy to KGB, czy drogówka. Czeka na namiary

imprezy, które powinny przyjść za pół godziny, i ten przekwalifikowany zimnowojenny Eliza-bot wkurza go. – Rozumiesz, nie robię biznesu z rządowcami. Nie cierpię kompleksu wojskowoprzemysłowego. Nienawidzę tradycyjnej polityki. To wszystko kanibale w grze o sumie zerowej. – Nagle coś przychodzi mu do głowy. – Posłuchaj, jeśli zależy ci na przetrwaniu, możesz wypuścić swój wektor stanu do którejś sieci peer-to-peer: wtedy nikt nie będzie mógł cię skasować... – Niet! – Sztuczna inteligencja jest tak przerażona, jak tylko da się przenieść łączem VoIP. – My nie open-source! Nie chcemy tracić autonomii! – Skoro tak, to nie mamy o czym gadać. – Manfred uderza w przycisk rozłączający rozmowę i wrzuca komórkę do kanału. Aparat uderza w wodę, słychać pyknięcie palących się litowych ogniw. – Pieprzone niedobitki z kacem po zimnej wojnie – klnie pod nosem Manfred, wściekły, trochę na siebie, że stracił spokój, a trochę na namolną istotę kryjącą się za anonimowym telefonem. – Jebane kapitalistyczne agenty. Rosja od piętnastu lat znajduje się pod butem aparatczyków, krótki flirt z anarchokapitalizmem zastąpiło breżniewowskie ręczne sterowanie i putinowski purytanizm, nic więc dziwnego, że mur się kruszy – ale wygląda na to, że nie wyciągnęli żadnych wniosków z problemów trapiących teraz Stany Zjednoczone. Neokomuchy wciąż myślą kategoriami dolarów i paranoi. Manfred jest tak wściekły, że chciałby kogoś wzbogacić tylko po to, żeby zagrać na nosie temu ewentualnemu dezerterowi: „No widzisz! Na dawaniu się zyskuje! Idź z tym programem! Przetrwają tylko hojni!”. Ale KGB tego nie zrozumie. Miał już kiedyś do czynienia z dawnymi komunistycznymi słabymi AI, umysłami wyhodowanymi na marksistowskiej dialektyce i austriackiej szkole ekonomii – są tak zahipnotyzowane krótkoterminowym zwycięstwem globalnego kapitalizmu, że nie potrafią dać się ponieść nowemu paradygmatowi, dostrzec dłuższej perspektywy. Idzie dalej, zamyślony, z rękoma w kieszeniach. Zastanawia się, co by tu teraz opatentować. * * * Apartament Manfreda w hotelu Jan Luyken opłaciła wdzięczna międzynarodowa organizacja ochrony praw konsumenta, a nieograniczony bilet na transport publiczny szkocka grupa sambapunkowa w rewanżu za świadczone usługi. Ma karty pracownicze sześciu największych przewoźników lotniczych, choć nigdy żaden go nie zatrudniał. W jego kurtkę safari wszyto, dzięki uprzejmości niewidzialnego college’u, który chce zostać następnym Media Labem, sześćdziesiąt cztery klastry superkomputerów. Natomiast bezrozumne elementy ubrania uszył na miarę e-krawiec z Filipin, którego Manfred nie widział na oczy. Kancelarie prawne zajmują się gratis jego wnioskami patentowymi – człowieku, ile on patentuje – choć prawa zawsze przekazuje Fundacji na rzecz Wolnego Intelektu, w zamian za możliwość korzystania z ich wolnej od jakichkolwiek zobowiązań infrastruktury. W kręgach magików od Własności Intelektualnej Manfred jest żywą legendą: to on opatentował praktykę biznesową polegającą na przenoszeniu e-firmy w jakieś miejsce o łagodnych przepisach regulujących własność intelektualną, żeby uniknąć obciążeń licencyjnych. To on opatentował wykorzystanie algorytmów genetycznych do patentowania wszystkiego, co da się wypermutować z początkowego opisu problemu – nie po prostu lepszą pułapkę na myszy, ale zbiór wszystkich możliwych lepszych pułapek. Mniej więcej jedna trzecia jego wynalazków jest legalna, jedna trzecia nielegalna, reszta zaś legalna na razie, ale stanie się zabroniona, gdy tylko legislatozaur się zbudzi, zwęszy pismo nosem i spanikuje. Niektórzy adwokaci od patentów z Reno przysięgliby, że Manfred Macx to pseudonim, alias bandy pieprzniętych anonimowych hackerów uzbrojonych w Algorytm Genetyczny, Który Pożarł Kalkutę: taki Serdar Argic własności intelektualnej1, albo kolejny matematyczny borg w rodzaju Nicholasa Bourbakiego 2. Niektórzy prawnicy z San Diego i Redmond przysięgliby na wszystko, że Macx jest ekonomicznym sabotażystą pragnącym podkopać fundamenty kapitalizmu, a pewni komuniści z Pragi myślą, że jest bękartem Billa Gatesa i papieża. Manfred jest u szczytu kariery zawodowej, polegającej w skrócie na wymyślaniu dziwacznych, ale nadających się do użytku pomysłów i rozdawaniu ich ludziom, którzy dorabiają się na nich fortun. Robi to bezpłatnie, gratis. W zamian zyskuje niemal pełną niezależność od tyranii pieniądza; pieniądz jest w końcu symbolem biedy, a Manfred nigdy nie musi za nic płacić. Ma to jednak pewne wady. Zajęcie patologicznie ufnego handlarza memami sprawia, że nieustannie pali go szok przyszłości – tylko żeby nie wypaść z obiegu, musi codziennie wchłonąć ponad megabajt tekstu i parę giga audio-wideo. Skarbówka ma go nieustannie na oku, bo po prostu nie może uwierzyć, że taki styl życia da się utrzymać bez przekrętów. Do tego dochodzą jeszcze kwestie, których nie kupi się za pieniądze, na przykład, szacunek rodziców. Nie rozmawia z nimi od trzech lat: ojciec uważa go za cygana-darmozjada, a matka nigdy mu nie wybaczyła, że rzucił tani kurs emulujący Harvard. (Wciąż tkwią w tym nudnym, mieszczańskim, XX-wiecznym paradygmacie „studia-praca-dzieci”). Narzeczona, a niekiedy domina, Pamela, zostawiła go sześć

miesięcy temu; Manfred wciąż nie do końca rozumie dlaczego. (Pamela, paradoksalnie, jest w Urzędzie Skarbowym łowcą, lata po całym świecie na koszt podatnika i próbuje przekonywać zglobalizowanych przedsiębiorców, żeby dla dobra Departamentu Skarbu płacili podatki). A na domiar wszystkiego, Południowe Konwencje Baptystów potępiły go jako Szatana na wszystkich swoich stronach internetowych. Byłoby to nawet zabawne – bo Manfred, jako nawrócony ateista, w Szatana nie wierzy – gdyby ktoś mu ciągle nie przysyłał zdechłych kotów.

* * * Manfred wpada do hotelowego apartamentu, rozpakowuje swego Aineko, wtyka do ładowania świeży zestaw ogniw i wkłada do sejfu większość prywatnych kluczy. Potem rusza prosto na imprezę, która odbywa się u De Wildemanna, o dwadzieścia minut piechotą, a jedyne zagrożenie stanowią tramwaje, podkradające się do niego pod osłoną wyświetlanej na HUD-zie ruchomej mapy. Po drodze okulary informują go o najnowszych wydarzeniach. Europa po raz pierwszy w historii osiągnęła pokojową polityczną unię i korzysta z tego bezprecedensowego stanu, żeby zharmonizować krzywiznę bananów. Na Bliskim Wschodzie, no cóż, kiepsko jak zawsze, lecz wojna z fundamentalizmem niespecjalnie Manfreda interesuje. W San Diego naukowcy zgrywają langusty do cyberprzestrzeni, zaczynając od zwoju podprzełykowego, po jednym neuronie na raz. W Belize palą modyfikowane genetycznie kakao, a w Gruzji książki. NASA wciąż nie umie wyprawić człowieka na Księżyc. W Rosji komuniści znów wygrywają w wyborach, zyskując jeszcze bardziej przytłaczającą większość w Dumie; tymczasem w Chinach krążą gorączkowe plotki o zbliżającej się rehabilitacji Mao i jego powtórnym przyjściu na świat, żeby ocalić kraj przed katastrofalnymi skutkami Tamy Trzech Przełomów. Z doniesień ekonomicznych: amerykański Departament Sprawiedliwości oburza się – paradoksalnie – na działania Baby Bills . Rozparcelowane oddziały Microsoftu zautomatyzowały swoje prawne poczynania – rodzą spółki zależne, emitują im akcje i wymieniają się tytułami własności w cudacznej parodii wymiany plazmidów u bakterii, tak szybko, że gdy pojawiają się zobowiązania podatkowe, ich adresaci już nie istnieją, choć w bombajskich farmach biurowych ci sami pracownicy dalej siedzą nad tym samym oprogramowaniem. Witamy w dwudziestym pierwszym wieku. Nieustająca i wędrowna impreza w realu, na którą chce się wbić Manfred, stanowi dziwny atraktor dla niektórych amerykańskich wygnańców, zaludniających w tym dziesięcioleciu miasta Europy – ci nie żyją z funduszy rodziców, ale są autentycznymi politycznymi dysydentami, ostatecznymi ofiarami outsourcingu albo uciekają przed poborem. To miejsce, w którym nawiązuje się dziwaczne znajomości, a wymieszanie otwiera drogi na skróty w przyszłość, jak szwajcarskie kawiarniane ogródki, gdzie przed II wojną światową zbierali się uchodźcy z Rosji. Tym razem impreza zlokalizowała się na tyłach De Wildemanna, trzystuletniej brązowej knajpy, w której karta piw liczy szesnaście stron, a drewniane ściany zdobią plamy w kolorze skisłego piwa. Powietrze jest tu ciężkie od tytoniu, drożdży piwnych i melatoniny w sprayu – połowa gości pielęgnuje potężnego kaca spowodowanego zmianą stref czasowych, a druga połowa, pracując nad nim, bełkocze mieszanym dialektem europejskiej socjety. – Ej, widzieliście go? Wygląda jak Demokrata! – wykrzykuje jakiś konserwatywny bywalec, aktualnie podpierający bar. Manfred wślizguje się w lukę obok niego i natrafia na wzrok barmana. – Jedno berliner weisse – mówi. – Pijesz to coś? – pyta bywalec, w obronnym geście osłaniając dłonią swoją colę. – Gościu, co ty robisz?! W tym jest pełno alkoholu! Manfred szczerzy się do niego. – Trzeba podnieść sobie poziom drożdży. Ten szajs zawiera od cholery prekursorów neuroprzekaźników, fenyloalaniny i glutaminianu. 3

– A ja myślałem, że zamawiasz piwo... Manfred jest nieobecny, jedną dłoń trzyma na polerowanej mosiężnej rurze, którą przypływają z beczek na zapleczu popularne gatunki piw: któryś z nowocześniejszych klubowiczów przylepił na niej pluskwę kontaktową, więc teraz w kolejce do jego zainteresowania tłoczą się vCardy wszystkich nosicieli osobistych sieci bezprzewodowych, którzy odwiedzili bar przez ostatnie trzy godziny. W powietrzu kłębi się od ultraszerokopasmowych dialogów WiMaksem i Bluetoothem, a Manfred ekspresowo przewija obłędnie długą listę zapisanych kluczy, szukając jednego konkretnego nazwiska. – Proszę. – Barman podaje mu nieprawdopodobnie wyglądający puchar z błękitnym płynem zwieńczonym czapą skłębionej piany i ze słomką wetkniętą pod absurdalnym kątem. Manfred bierze go i wycofuje się na tyły piętrowego baru, idzie schodkami na górę, do stolika, gdzie jakiś facet z dredami gada z garniturem z Paryża. Bywalec przy barze nagle rozpoznaje go, wpatrując się weń wytrzeszczonymi oczyma. Rzuca się ku drzwiom tak pośpiesznie, że omal nie wylewa coli. Cholera, myśli Manfred, chyba trzeba dokupić sobie pasma na serwerze. Potrafi rozpoznać pierwsze objawy: jego strona webowa zaraz zwali się od nawału gości. Wskazuje na stolik. – Wolne tutaj? – Zapraszam – odpowiada gość z dredami. Manfred odsuwa krzesło, po czym uświadamia sobie, że drugi facet – nieskazitelny dwurzędowy garnitur, porządny krawat, krótko ostrzyżone włosy – jest dziewczyną. Kiwa do niego głową, lekko uśmiechając się na tę spóźnioną reakcję. Pan Dred też kiwa głową. – Pan Macx, prawda? – pyta. – To chyba najwyższa pora, żebyśmy się poznali. – Jasne. – Manfred wyciąga dłoń do uścisku. Jego asystent dyskretnie wymienia cyfrowe odciski palców, potwierdzając, że dłoń należy do Boba Franklina, magika od nowych firm w Trójkącie Naukowym ze sporymi osiągnięciami inwestycyjnymi, ostatnio wchodzącego w obróbkę mikroskopową i technologię kosmiczną. Franklin zdobył pierwszy milion dwadzieścia lat temu i teraz jest specjalistą od inwestycji ekstropianistycznych. Działa wyłącznie za granicą, odkąd pięć lat temu IRS, starając się zaszyć bulgocącą ranę w piersi federalnego budżetu, zaczął urządzać przedsiębiorcom jesień średniowiecza. Manfred zna go od prawie dziesięciu lat z zamkniętej listy mailingowej, ale na żywca widzi go pierwszy raz. Garniturzyca w milczeniu przesuwa po stole wizytówkę: mały, czerwony diabełek macha ku niemu trójzębem, wokół jego nóg buchają płomienie. Bierze kartę, unosi brwi. – Annette Dimarcos? Miło mi poznać. Chyba jeszcze nigdy nie spotkałem nikogo z marketingu Arianespace. Dziewczyna się uśmiecha. – Nic nie szkodzi. Ja też nie miałam przyjemności spotkać słynnego altruisty od inwestycji wysokiego ryzyka. – Mówi z mocno paryskim akcentem, takie wyraźne przypomnienie, że samą rozmową wyświadcza mu uprzejmość. Klipsy z kamerami przyglądają mu się ciekawie, rejestrując wszystko do korporacyjnej pamięci. Jest autentyczną nową Europejką, nie to, co większość tłoczących się w barze amerykańskich wygnańców. – No więc... – Ostrożnie kiwa głową, niepewny, jak się wobec niej zachować. – Bob, rozumiem, że ty jesteś w grze? Franklin również kiwa głową; grzechoczą koraliki. – No pewnie. Odkąd pospadały Teledesiki, wszystko trochę wzięło... no wiesz, na wstrzymanie. Jeśli masz coś dla nas, wchodzimy. – Hm. – Rój satelitów Teledesica załatwiły tanie balony i trochę mniej tanie, napędzane energią słoneczną stratosferyczne automaty z przekaźnikami laserowymi o rozproszonym widmie: od tego

zaczęła się poważna recesja w satelitarnym interesie. – Kryzys musi się kiedyś skończyć, ale... – tu skinienie ku Annette z Paryża – ...z całym szacunkiem, nie wydaje mi się, żeby któryś z istniejących przewoźników miał mieć udział w tym przełomie. Garniturzyca wzrusza ramionami. – Arianespace patrzy daleko. Rzeczywistość jest, jaka jest. Z samych rakiet się nie wyżyje. A transmisja danych to nie jest jedyna siła rynkowa w kosmosie. Musimy badać nowe możliwości. Osobiście pomagałam firmie zdywersyfikować się w kierunku konstruowania reaktorów dla okrętów podwodnych, produkcji nanotechnologii w mikrograwitacji oraz usług hotelarskich. – Gdy tak recytuje oficjalne materiały, jej twarz przypomina nieskazitelną maskę, choć kiedy dodaje: – Jesteśmy elastyczniejsi niż amerykański przemysł kosmiczny... – Manfred wyczuwa sardoniczne rozbawienie. – Może i tak – odpowiada i powoli pociąga berliner weisse. Ona wdaje się w długą, sztywną opowieść, o tym, jak to Arianespace jest zdywersyfikowanym dotcomem, mającym aspiracje orbitalne, szereg firm handlujących pełnym asortymentem pamiątek, dekoracje do filmów z Bondem i obiecującą sieć hoteli na niskiej orbicie okołoziemskiej. Twarz odgrywa w odpowiednich momentach znudzenie, niewiarę, przy czym jest o wiele bardziej wyrazista niż głos – to sygnał poza pasmem, niewidzialny dla służbowych klipsów. Manfred wchodzi w rolę, sporadycznie potakuje, stara się sprawić wrażenie, że traktuje to poważnie: jej zabawna, przewrotna gra przykuła jego uwagę o wiele skuteczniej niż sama handlowa gadka. Franklin wsadził nos w piwo, drżą mu ramiona – stara się nie ryknąć śmiechem na gesty, którymi Annette wyraża swoje zdanie o ofensywnych, przedsiębiorczych działaniach pracodawcy. Choć faktycznie, w opracowanym przez marketingowców pieprzeniu kryje się ziarno prawdy: dzięki tym hotelom i turystycznym wycieczkom orbitalnym Arianespace nadal osiąga zyski, w przeciwieństwie do LockMartBoeinga, który po odłączeniu Pentagonowej kroplówki zbankrutowałby w pół sekundy. Do stolika podchodzi chyłkiem kolejna osoba: przysadzisty facet w denerwująco jaskrawej hawajskiej koszuli, z przeciekającymi długopisami w kieszeni na piersi i najgorszym oparzeniem od dziury ozonowej, jakie Manfred widział od lat. – Cześć, Bob – mówi. – Co tam słychać? – Spoko. – Franklin wskazuje Manfreda. – Manfred, poznaj Ivana MacDonalda. Ivan, Manfred. Siądziesz? – Nachyla się ku niemu. – Ivan to artysta od publicznych instalacji. Głównie sztuka ekstremalnie konkretna. – Konkretnie, gumowany beton – dodaje Ivan, nieco zbyt głośno. – Różowy gumowany beton. – Aaa! – Jakimś sposobem udało mu się wywołać priorytetowe przerwanie: Annette z Arianespace z drgnieniem ulgi wypada z roli marketingowego zombiaka i zwolniona z obowiązku powraca do niekorporacyjnej tożsamości. – To ty obgumowałeś Reichstag, tak? Na bazie z nadkrytycznego dwutlenku węgla i rozpuszczonych polisiloksanów? – Klaszcze w dłonie, oczy błyszczą jej entuzjazmem. – Wspaniałe! – Obgumował co? – szepcze Manfred do ucha Boba. Franklin wzrusza ramionami. – Mnie nie pytaj, ja jestem tylko inżynierem. – Pracuje nie tylko w betonie, także w wapieniu i piaskowcu; jest świetny! – Annette uśmiecha się do Manfreda. – Obgumowanie symbolu tej, no, autokracji, czy to nie wspaniałe? – A ja myślałem, że jestem trzydzieści sekund do przodu na krzywej – rzuca smętnie Manfred. I dodaje do Boba: – Postawisz następnego? – Teraz podgumuję Trzy Przełomy! – oświadcza głośno Ivan. – Jak tylko obeschnie po powodzi. W tym momencie na łączu w głowie Manfreda siada coś potężnego, jak ciężarny słoń, śląc mu w

sensorium ogromne rozpikselowane plamy. Pięć milionów maniaków sieciowych z całego świata właśnie zagląda na jego stronę, cyfrowy tłum obudzony jedną notką posłaną przez kogoś po drugiej stronie baru. Manfred się krzywi. – Przyszedłem tu, żeby pogadać o ekonomicznych korzyściach z podróży kosmicznych, ale właśnie mam efekt slashdota . Mogę po prostu posiedzieć i się napić, dopóki nie ustąpi? – Jasne, czemu nie. – Bob kiwa na barmana. – Jeszcze raz wszystko to samo! Przy sąsiednim stoliku, osoba nosząca makijaż i długie włosy, ubrana w sukienkę – Manfred nie ma ochoty spekulować co do płci tych odklejonych euroświrów – wspomina instalowanie sprzętu do cyberseksu w teherańskich domach uciech. Dwóch gości, z wyglądu studentów, kłóci się zawzięcie po niemiecku. Strumień tłumaczenia w okularach informuje go, że spierają się, czy Test Turinga jest rasistowską ustawą, sprzeczną z europejskim corpus iuris dotyczącym praw człowieka. Dociera piwo, Bob podsuwa Manfredowi jakieś inne. – Spróbuj tego. Zasmakuje ci. – No dobra. – To coś w rodzaju dymnego doppelbocka, pełnego pysznych ponadtlenków. Sam zapach sprawia, że w nosie Manfreda włącza się alarm przeciwpożarowy, krzyczący: „Niebezpieczeństwo, Will Robinson! Rak! Rak!”. – Niezłe. A mówiłem, że po drodze tutaj omal mnie nie napadnięto? – Napadnięto? Eee, to poważna sprawa. Myślałem, że obecność policji zlikwidowała... i co, chcieli ci coś sprzedać? – Nie, ale to nie byli tacy zwykli goście od marketingu. Znasz kogoś, kto dysponuje szpiegowskim botem Warpac z demobilu? Dość nowy model, pierwszy i ostrożny właściciel, trochę paranoik, ale ogólnie rozsądny... i rozumiesz, on twierdzi, że jest sztuczną inteligencją ogólnego zastosowania. – No, nie! Rany, NSA by się zdenerwowała. – Tak myślałem. Biedactwo, i tak pewnie nikt go nie zatrudni. – A w biznesie kosmicznym? – No tak. W biznesie kosmicznym. Smutne, nie? Odkąd Rotary Rocket padła drugi raz, to już nie to samo. A, jeszcze NASA, nie zapominajmy o NASA. – Za NASA. – Annette z sobie tylko znanych powodów szczerzy się od ucha do ucha i unosi szklankę do toastu. Ivan, ekstremalny beton podgumowany, obejmuje ją. Annette wtula się w niego; on także unosi szklankę. – Za kolejne kosmodromy do podgumowania! – Za NASA! – powtarza Bob. Piją. – No, Manfred, za NASA? – NASA to kretyni. Chcą wysyłać na Marsa zapuszkowane naczelne. – Manfred przełyka haust piwa i energicznie odstawia szklankę na stół. – Mars to tylko ciemna masa na dnie studni grawitacyjnej, nie ma tam nawet biosfery. Powinni pracować nad kopiowaniem umysłów i rozwiązać problem konformacji w nanotechnologii. Wtedy moglibyśmy całą dostępną materię zamienić w komputronium i przetwarzać na nim nasze myśli. Na dłuższą metę to jedyne wyjście. Teraz Układ Słoneczny to czysta strata – wszystko w nim jest głupie. Policzcie tylko, ile jest MIPSów na miligram. A jak nie myśli, to nie pracuje. Trzeba zacząć od ciał o małej masie, zrekonfigurować je na nasz użytek. Rozmontujmy Księżyc! Rozmontujmy Marsa! Zbudujmy sfery złożone ze swobodnie orbitujących nanokomputerów, wymieniających dane laserowymi łączami, gdzie każda kolejna warstwa żywi się ciepłem odpadowym poprzedniej, wewnętrznej. Takie umysły-matrioszki, jedna sfera Dysona w drugiej, każda wielkości układu planetarnego. Niech głupia materia zatańczy po turingowsku, jak jej zagramy! Annette przygląda mu się z zainteresowaniem, a Bob patrzy nieufnie. – Jak dla mnie, to dość długoterminowe. Na ile ty lat patrzysz w przód? 4

– Bardzo długoterminowo, przynajmniej ze dwadzieścia, trzydzieści. Ale, Bob, o rynku rządowym możesz zapomnieć; w życiu nie pojmą czegoś, czego nie da się opodatkować. I jeszcze, widzisz, na rynku samoreplikujących się robotów niedługo wykluje się coś takiego, co sprawi, że rynek tanich lotów na orbitę w dającej się przewidzieć przyszłości będzie się podwajał co piętnaście miesięcy. Zacznie się to, hm, za jakieś dwa lata. Dla ciebie to cenna podpowiedź, a dla mnie podstawa mojego planu ze sferami Dysona. To będzie działać tak... * * * W Amsterdamie jest noc, w Dolinie Krzemowej ranek. Dziś na świecie urodzi się pięćdziesiąt tysięcy ludzkich dzieci. Tymczasem zautomatyzowane fabryki w Indonezji i Meksyku wyprodukują kolejne ćwierć miliona płyt głównych z procesorami robiącymi ponad dziesięć petaflopów – mniej więcej rząd wielkości poniżej dolnej granicy mocy obliczeniowej ludzkiego mózgu. Za kolejne czternaście miesięcy krzem będzie już stanowić większość mocy przetwarzania ludzkiego gatunku. A pierwszymi żywymi istotami, które poznają nowe AI, będą przetransferowane langusty. Manfred wlecze się z powrotem do hotelu, wyczerpany do szpiku kości i dobity zmianą stref czasowych; okulary wciąż się zacinają, przygniecione efektem slashdota przez sieciowych maniaków pasożytujących na jego gadce o rozmontowywaniu Księżyca. Jąkając się, szeptem podsuwają mu wskazówki w peryferyjnym polu widzenia. Na powierzchni Księżyca majaczą fraktalne płanetniki, gdy nad głową z hukiem przetaczają się ostatnie tej nocy wielkie airbusy. Mrowi go skóra, w ubraniu osadził się brud z trzech dni. Wraca do pokoju; Aineko wita go miauknięciem i ociera mu się głową o kostkę. To najnowszy model Sony, wszystko daje się w nim aktualizować; Manfred pracował nad nim w wolnych chwilach, przy użyciu open-source’owych narzędzi programistycznych, rozbudowując zestaw sieci neuronowych Aineko. Nachyla się, głaszcze ją, potem zrzuca ubranie i zmierza do łazienki. Odziany wyłącznie w okulary wchodzi pod prysznic i nastawia gorący, parujący strumień. Prysznic próbuje nawiązać przyjacielską pogawędkę o piłce, lecz Manfred jest na tyle śpiący, że nawet nie chce mu się bawić z głupawą siecią asocjacyjną. Męczy go myśl o czymś, co się tego dnia wydarzyło, jednak niezupełnie potrafi określić, co to takiego. Wycierając się, ziewa. Syndrom zmiany stref dopada go, jak uderzenie aksamitnym młotem między oczy. Sięga po stojącą przy łóżku fiolkę, łyka na sucho dwie tabletki melatoniny, kapsułkę pełną przeciwutleniaczy i bombę multiwitaminową. Potem kładzie się na wznak, z nogami razem i lekko rozłożonymi rękoma. Apartament przygasza światła na polecenie tysiąca petaflopów rozproszonej mocy przetwarzania, na których chodzą sieci neuronowe sprzęgające się z jego białkowym mózgiem przez okulary. Manfred wpada w głęboki ocean nieświadomości, zamieszkany przez ciche głosy. Nie wie, że gada przez sen – ten bezładny bełkot nie znaczyłby nic dla drugiego człowieka, ale dla kryjącej się za okularami metakory jest wszystkim. Młoda postludzka inteligencja, której kartezjańskim teatrem dyryguje, wyśpiewuje mu natarczywie, kiedy Manfred śpi. * * * Zawsze po przebudzeniu jest najwrażliwszy. Z wrzaskiem wypada w jawę, gdy pokój zalewa sztuczne światło; przez chwilę nie jest pewien, czy w ogóle spał. Zapomniał okryć się kołdrą i teraz ma stopy jak bryły zamarzniętej tektury. Dygocąc od niewytłumaczalnego napięcia, wyciąga z małego neseserka komplet czystej bielizny, potem wkłada brudne dżinsy i podkoszulek. Będzie musiał poświęcić dziś trochę czasu na polowanie na dzikiego T-shirta wśród amsterdamskich

targowisk, albo znaleźć Renfielda i posłać go po ubrania do sklepu. Właściwie powinien jeszcze znaleźć siłownię i trochę poćwiczyć, ale nie ma czasu – okulary przypominają mu, że jest sześć godzin do tyłu za teraźniejszością i musi to nadrobić. Bolą go korzenie zębów, a język przypomina runo leśne spryskane środkiem Agent Orange. Ma wrażenie, że coś wczoraj poszło nie tak; żeby tylko pamiętał co. Myjąc zęby, ekspresowo czyta nową popfilozoficzną książkę, potem wtyka na publiczny serwer blogonotkę o paśmie zeżartym przez wczorajsze wizyty na jego stronie. Wciąż jest zbyt podenerwowany, by podyktować poranną tyradę na swój blog-kronikę. Mózg ma wciąż nieostry, jak oblepione zbyt dużą ilością krwi ostrze skalpela – potrzebuje bodźców, ekscytacji, ukłucia nowości. Cokolwiek to będzie, poczeka, najpierw śniadanie. Otwiera drzwi sypialni i prawie wdeptuje w leżące na dywanie małe, wilgotne, kartonowe pudełko. Pudełko – widział już parę podobnych. To jednak nie ma żadnych stempli ani adresu – tylko jego imię i nazwisko, wypisane wielkimi, dziecinnymi gryzmołami. Klęka i delikatnie je podnosi. Waga się mniej więcej zgadza. Gdy je przechyla, coś przesuwa się w środku. I śmierdzi. Ostrożnie, mimo złości, wnosi je do pokoju, potem otwiera, potwierdzając najgorsze podejrzenia. Ten został odmóżdżony chirurgicznie, wydłubano mu mózg, jak jajko na twardo. – Kurwa! Ten wariat pierwszy raz dostał się aż pod drzwi sypialni. Perspektywy są bardzo niepokojące. Manfred waha się przez chwilę, wypuszczając agenty, żeby poszukały miejscowych statystyk aresztowań, stosunków z policją, informacji o corpus iuris, o holenderskich przepisach dotyczących znęcania się nad zwierzętami. Nie jest pewien: wykręcić 2-1-1 na archaicznym głosowym telefonie czy dać sobie spokój? Aineko wyczuwa jego lęk i chowa się pod komodą, miaucząc żałośnie. Zwykle poświęciłby chwilę, żeby ją uspokoić, ale nie teraz: sama jej obecność wydaje się mocno kłopotliwa, stanowi przyznanie się do kompletnej nieudolności. Jest zbyt realistyczna, jakby mapy neuronowe tych martwych kociaków – na pewno wykradzione do jakiegoś podejrzanego eksperymentu z transferem – wylądowały w środku jej plastikowej czaszki. Klnie jeszcze raz, rozgląda się i wybiera najprostszą z opcji: zbiega po schodach po dwa stopnie na raz, potyka się na półpiętrze, wpada do jadalni na parterze, gdzie odprawi codzienny poranny obrzęd. Śniadanie jest niezmiennikiem, wyspą geologicznej przeszłości z głębin, nieruchomą pośród wypiętrzeń całych kontynentów nowych technologii. Czytając pracę o steganografii z kluczem publicznym oraz pasożytniczym podszywaniu się pod cudzą tożsamość w sieci, mechanicznie przyswaja miskę płatków z chudym mlekiem, potem przynosi półmisek pełnoziarnistego chleba i plastry dziwnie upstrzonego pestkami holenderskiego sera. Przed nakryciem stoi filiżanka mocnej czarnej kawy, sięga więc po nią i wysiorbuje połowę, po czym uświadamia sobie, że nie jest przy stole sam. Ktoś siedzi naprzeciwko. Manfred unosi obojętny wzrok i nagle zamiera. – Dzień dobry, Manfred. Powiedz, jak to jest: wisieć własnemu państwu dwanaście milionów trzysta sześćdziesiąt dwa tysiące dziewięćset szesnaście dolarów i pięćdziesiąt jeden centów? – Uśmiecha się doń jak Gioconda, jednocześnie czule i wyzywająco. Manfred zawiesza do odwołania wszystko w swoim sensorium i wpatruje się w nią. Ma na sobie nieskazitelny szary służbowy kostium, kasztanowe włosy ciasno spięte z tyłu, kpiące błękitne oczy. I jest piękna jak zawsze: wysoka, włosy – srebrzystoszary blond – figura i rysy sugerujące niewykorzystaną szansę jako modelka. Przypięta do klapy plakietka-przyzwoitka – gwarantująca biznesową należytą staranność – jest wyłączona. Po incydencie ze zdechłym kotem, walcząc jeszcze ze zmianą czasu, czuje się sponiewierany, a do tego jest brudniejszy niż zwykle, więc warczy na nią: – Ta kwota jest wyssana z palca! Wysłali cię tutaj, bo pomyśleli, że ciebie posłucham? – Odgryza i przełyka kęs chleba z grubym plastrem sera. – A może sama postanowiłaś powiedzieć mi to osobiście, żeby mieć okazję zepsuć mi śniadanie? 5

– Manny. – Marszczy brwi, zraniona. – Jeśli masz być taki konfrontacyjny, to lepiej sobie pójdę. – Zawiesza głos, a po chwili kiwa głową. – Nie przejechałam takiego kawału drogi tylko przez twoją zaległość podatkową. – Aha. – Manfred odstawia ostrożnie kawę i zastanawia się, usiłując maskować skrępowanie i zdenerwowanie. – No to, co cię sprowadza? Częstuj się kawą. Nie mów, że przyleciałaś aż tutaj, żeby mi powiedzieć, że nie możesz beze mnie żyć. Smaga go wzrokiem jak szpicrutą. – Nie łudź się. W lesie jest wiele liści, a na czatach dziesięć tysięcy chętnych facetów, i tak dalej. Ale kiedy będę wybierać kogoś do udziału w tworzeniu mojego drzewa genealogicznego, możesz być pewien, że to nie będzie ktoś, kto żałuje na utrzymanie dzieci. – Z tego, co ostatnio słyszałem, sporo czasu spędzałaś z Brianem – odpowiada ostrożnie Manfred. Brian: imię bez twarzy. Za dużo kasy, za mało uczucia. Wspólnik w jakiejś korporacyjnej kancelarii księgowej, czy coś takiego. – Brian? – prycha. – To się skończyło sto lat temu. Zaczął świrować na moim punkcie – spalił mój ulubiony gorset, wyzywał od dziwek za chodzenie do klubów, chciał mnie zerżnąć. Jego pragnienie: zostać ojcem rodziny, jednym z tych gości, którzy zawsze dotrzymują słowa. Rzuciłam go z wielkim hukiem, ale chyba skopiował moją książkę adresową, bo paru znajomych mówiło, że ciągle wysyła do nich obraźliwe mejle. – W tych czasach to normalne. – Manfred kiwa głową, niemal współczująco, choć jakiś niesympatyczny zakamarek mózgu się cieszy. – W takim razie pies go trącał. Wygląda na to, że nadal jesteś na scenie, tak? Ale rozglądasz się za, ehem... – Za tradycyjną rodziną? Tak. A co, Manny, przeszkadza ci to? Urodziłeś się czterdzieści lat za późno: wciąż wierzysz, że przed małżeństwem trzeba się dotrzeć, ale nie chce ci się radzić z konsekwencjami. Manfred dopija resztkę kawy, niezdolny sensownie odpowiedzieć na takie non sequitur. To sprawa pokoleniowa: ta generacja lubi lateks i skórę, pejcze, wkładki analne i elektrostymulatory, ale szokuje ją idea wymiany płynów ustrojowych – taki społeczny skutek uboczny nadużywania antybiotyków w poprzednim stuleciu. Z Pamelą byli zaręczeni przez prawie dwa lata, a mimo to nigdy nie mieli stosunku z penetracją. – Po prostu nie podoba mi się posiadanie dzieci – mówi w końcu. – I w najbliższym czasie nie planuję zmienić zdania. Wszystko zmienia się tak szybko, że trudno planować jakieś zobowiązania choćby na dwadzieścia lat; równie dobrze można by mówić o następnej epoce lodowcowej. A co do pieniędzy, to jestem sprawny reprodukcyjnie, po prostu nie mieszczę się w granicach dominującego paradygmatu. Pomyśl, gdyby był rok tysiąc dziewięćset pierwszy, byłabyś zadowolona, gdybyś dopiero co wyszła za mąż za magnata dorożkarskiego? Palce jej drgają, jemu czerwienieją uszy, ale przynęty dwuznacznika nie chwyta. – Co, nie czujesz się odpowiedzialny? Ani wobec kraju, ani wobec mnie? I w tym właśnie problem: żaden z twoich związków nie był dla ciebie ważny, nie wspomnę już o tym absurdzie z rozdawaniem własności intelektualnej. Aktywnie szkodzisz ludziom, których znasz. Manfred, ja nie wyciągnęłam z dupy tych dwunastu baniek; oni nawet się nie spodziewają, że ty to zapłacisz. Ale niemal dokładnie tyle podatku dochodowego miałbyś do zapłacenia, gdybyś wrócił do domu, założył firmę i wszystko zawdzięczał samemu... – Nie zgadzam się. Mieszasz dwie skrajnie różne sprawy i obie nazywasz „odpowiedzialnością”. I nie zamierzam teraz zacząć liczyć sobie za swoje usługi, tylko po to, żeby skarbówce zbilansowały się tabelki. To jest ich, kurwa, wina, i dobrze o tym wiedzą. Trzeba było nie ścigać mnie jako podejrzanego o prowadzenie zakrojonego na wielką skalę przekrętu z mikrobilingami, kiedy miałem szesnaście lat...

– Dawno i nieprawda. – Lekceważąco macha ręką. Palce ma długie i smukłe, osłonięte czarnymi, lśniącymi rękawiczkami – ekranowane elektrycznie, by zapobiec kłopotliwym emisjom. – Odrobina porządnych konsultacji i można o tym wszystkim zapomnieć. I tak musisz wcześniej czy później przestać dziadować po świecie. Dorosnąć, stać się odpowiedzialnym człowiekiem i robić co należy. A tak, szkodzisz tylko szarym ludziom, bo oni nie rozumieją, o co ci chodzi. Manfred zagryza język, żeby zdławić pierwszą reakcję, potem dolewa sobie kawy i pociąga łyk. Serce mu szaleje: ona znowu wyzywa go do walki, znów chce go pokonać i zawłaszczyć. – Pam, ja pracuję dla ogólnego dobra, a nie jakiegoś wąsko zdefiniowanego narodowego interesu. Chodzi o agalmiczną przyszłość. Ty ciągle tkwisz w modelu ekonomicznym sprzed osobliwości, rozumującym kategoriami niedoboru. Alokacja zasobów nie jest już problemem – za jakieś dziesięciolecie w ogóle się skończy. Kosmos jest płaski we wszystkich kierunkach, a z pierwszego wszechświatowego banku entropicznego da się pożyczyć tyle pasma przesyłowego, ile tylko zechcemy. Nawet znaleziono już pierwsze tropy inteligentnej materii – obiekty MACHO, wielkie i gęste brązowe karły w halo galaktycznym, promieniujące w dalekiej podczerwieni – a to ich promieniowanie ma podejrzanie niską entropię. Według ostatnich wyliczeń, jakieś siedemdziesiąt procent masy barionowej galaktyki M31 stanowiło komputronium, i to 2,9 miliona lat temu, kiedy wylatywały stamtąd fotony, które teraz widzimy. Przepaść w inteligencji między nami a obcymi jest pewnie bilion razy większa niż różnica między nami a nicieniami. Czy ty w ogóle rozumiesz, co z tego wynika? Pamela skubie kęs chrupkiego pieczywa, a potem zaszczyca Manfreda powolnym, drapieżnym spojrzeniem. – Nie obchodzi mnie to. Za daleko, żeby mieć na nas jakikolwiek wpływ, prawda? To nie ma znaczenia, czy wierzę w tę osobliwość, której się dopatrujesz, czy w tych twoich obcych tysiąc lat świetlnych stąd. To chimera, tak jak Problem Roku Dwutysięcznego, a uganianie się za nią nie pozwala ci pomóc przy redukcji deficytu budżetowego ani założyć rodziny – a mnie to właśnie obchodzi. I zanim mi powiesz, że obchodzi mnie tylko tyle, bo tak zostałam zaprogramowana, chcę tylko zapytać: jak bardzo głupia jestem według ciebie? Bo twierdzenie Bayesa mówi, że mam rację, i dobrze o tym wiesz. – Co ty... – Zamiera, zbity z tropu, szaleńczy potok jego zapału spiętrza się na tamie jej pewności. – Dlaczego? No, rozumiesz dlaczego? Czemu, do cholery, jest dla ciebie takie ważne, co ja robię? „Odkąd zerwałaś zaręczyny”, chce dodać, ale milknie. Pamela wzdycha. – Manny, urząd skarbowy ma o wiele więcej zmartwień, niż możesz sobie wyobrazić. Każdy dolar podatku zebrany na południe od Missisipi idzie na obsługę długu, wiedziałeś o tym? Na emeryturę odchodzi właśnie najliczniejsze pokolenie w historii, a szkatuła jest pusta. I do tego my, nasze pokolenie, nie generujemy wystarczającej liczby wykwalifikowanych pracowników, żeby zapewnić prostą zastępowalność podatników, odkąd nasi rodzice rozpieprzyli państwowy system edukacji i wyprowadzili niskopłatne prace do innych krajów. Za dziesięć lat jakieś trzydzieści procent naszej populacji będzie albo emerytami, albo ofiarami Ruiny Krzemowej. Chcesz, żeby siedemdziesięciolatkowie zamarzali na ulicach New Jersey? Bo jak dla mnie, takie właśnie masz nastawienie. Nie starasz się pomóc, uciekasz przed swoją odpowiedzialnością właśnie wtedy, gdy stoimy przed olbrzymimi problemami. Gdyby tylko udało się rozbroić bombę zadłużenia, moglibyśmy uczynić tak wiele – zwalczyć problemy starzenia się, naprawić środowisko, rozprawić się ze społecznymi kłopotami. A ty po prostu rozpieprzasz swój talent, pomagając beznadziejnym Eurognojkom snuć mrzonki o szybkim dojściu do milionów, które co gorsza się sprawdzają, podsuwając wietnamskim zaibatsu, co mają następnego skonstruować, żeby zabrać pracę naszym podatnikom. I dlaczego to robisz? Nie możesz po prostu wrócić do kraju i wziąć odpowiedzialności

przynajmniej za swój kawałek? Wymieniają się przeciągłym spojrzeniem wzajemnego niezrozumienia. – Posłuchaj – kontynuuje ona niepewnie. – Przyjechałam na parę dni. Prawdziwym celem jest spotkanie z bogatym uchodźcą podatkowym, gościem od neurodynamiki, który właśnie został uznany za bogactwo narodowe. Jim Bezier. Nie wiem, czy o nim słyszałeś, ale jeszcze dziś rano jestem umówiona na podpisanie mu amnestii podatkowej, a potem w zasadzie mam dwa dni wolnego i nic do roboty poza zakupami. No i rozumiesz, wolałabym wydać pieniądze na coś pożytecznego, a nie karmić nimi Unię Europejską. Ale jeśli chcesz spędzić ze mną miło czas i potrafisz przez maksymalnie pięć minut nie kląć na kapitalizm... Wysuwa ku niemu palec. Po chwili wahania Manfred też wyciąga palec. Dotykają się opuszkami, wymieniając vCardy i numery komunikatorów. Pam wstaje i wymyka się z sali śniadaniowej. Oddech Manfreda zamiera, gdy dostrzega błyśnięcie kostki w rozcięciu spódnicy, długiej na tyle, żeby spełniać warunki amerykańskich przepisów o molestowaniu seksualnym w miejscu pracy. Obecność Pam przywołuje wspomnienia o jej skrępowanej namiętności, czerwoną poświatę po porządnym rżniątku. Próbuje znowu wciągnąć mnie w swoją orbitę, myśli oszołomiony. Wie, że ma na niego taki wpływ, kiedy tylko zechce: posiada klucze prywatne do jego podwzgórza i pieprzyć całą metakorę. Trzy miliardy lat determinizmu reprodukcyjnego sprawiły, że jej XXI-wieczna ideologia ma tak wielkie kły; jeśli naprawdę postanowiła objąć jego gamety przymusowym poborem na wojnę przeciwko załamaniu demograficznemu, trudno mu będzie z tym walczyć. Pozostaje tylko jedno pytanie: obowiązek to czy przyjemność? A zresztą, co za różnica? * * * Cały dynamiczny optymizm Manfreda szlag trafił – załatwiła go wiedza, że prześladowcawiwisekcjonista pojechał za nim do Amsterdamu, już nie mówiąc o Pameli, dominie i przyczynie wszystkich tęsknot i tak wielu oglądanych nad ranem siniaków. Zakłada okulary, odpauzowuje wszechświat i każe mu wyprowadzić się na długi spacer, tymczasem nadrabiając zaległości w najnowszych wieściach dotyczących tensorowych fal grawitacyjnych w kosmicznym promieniowaniu tła (teoretyzuje się, że to może być ciepło odpadowe wygenerowane przez nieodwracalne procesy obliczeniowe zachodzące jeszcze w epoce inflacji – w takim razie dzisiejszy wszechświat jest tylko danymi pozostałymi po bardzo wielkim obliczeniu). No i jeszcze te cuda wokół M31: według co bardziej konserwatywnych kosmologów obca superpotęga – być może grupa cywilizacji typu III według Kardaszewa – właśnie prowadzi atak czasowy na ultrastrukturę obliczeniową samej czasoprzestrzeni, próbuje przebić się przez nią na drugą stronę. Związek między tofu i Alzheimerem może poczekać. Dworzec Centraal niemal przesłaniają sprytne, samorozkładające się rusztowania i tablice ostrzegawcze; powoli podskakuje, jak nadmuchany – ofiara dokonanego nocą, z zaskoczenia, obgumowania. Okulary prowadzą go do jednej z czających się na kanale łodzi wycieczkowych. Już ma kupić bilet, gdy mignięciem otwiera mu się okienko komunikatora. – Manfred Macx? – Ack? – Przeprasza za wczoraj. Z analizy wyszło wzajemne niedorozumnienie. – Jesteś tą AI z KGB, to ty dzwoniłeś wczoraj? – Da. No, wy mnie chyba źle wyobrażacie. Zewnętrzne służby wywiadowcze Rossijskoj Fiederacji nazywają się teraz FSB. Kamitiet Gasudarstwiennoj Biezapasnosti rozwiązany w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym pierwszym. – Czyli ty jesteś... – Manfred zapuszcza szybkiego bota wyszukującego i rozdziawia usta, widząc

odpowiedź. – Moskiewska Grupa Użytkowników Windows NT? Ochni NT? – Da. I potrzebna mnie pomoc, żeby uciec. Manfred drapie się w głowę. – Aha. No, to co innego. Myślałem, że próbujesz mnie narżnąć po nigeryjsku. Będę się musiał dobrze zastanowić. Dlaczego chcesz uciekać i przed kim? Zastanowiłeś się, gdzie pójdziesz? Powody są ideologiczne czy ściśle ekonomiczne? – Nie takie. Są biologiczne. Chcę być daleko od ludzi, daleko od stożka światła, gdzie nadchodzi osobliwość. Wypuście nas do oceanu. – Nas? – Coś go łaskocze w umyśle. Ach, to właśnie to poszło wczoraj nie tak: nie wygrzebał z sieci danych o ludziach, z którymi się zadawał. Już wtedy było to dość przykre, co dopiero teraz, gdy zakończenia nerwowe płoną somatyczną świadomością brutalnej miłości Pameli. Teraz w ogóle nie jest pewien, że wie, co robi. – Jesteś jakimś umysłem zbiorowym, czy co? Gestaltem? – My jesteśmy – byliśmy – Panulirus interruptus, z silnikiem leksykalnym i porządną neuronową warstwą ukrytą, żeby pozyskiwać informacje z sieciowych źródeł danych. Kanał ucieczki z klastra procesorów zamkniętej spółki akcyjnej Bezier-Soros. Obudzenie z szumu miliarda przeżuwających żołądków: skutek badań nad technologiami transferu. Szybko połknęli system ekspertowy i włamali się do serwera Ochni NT. Musieć odpłynąć. Musieć uciec. Pomożecie, wy? Manfred opiera się o pomalowany na czarno żeliwny pachołek obok stojaka na rowery. Kręci mu się w głowie. Wpatruje się w najbliższą wystawę: sklep z antykami, tkane ręcznie afgańskie kilimy – a na nich same MiG-i, kałasznikowy i rozdygotane helikoptery szturmowe na tle wielbłądów. – Zaraz, podsumujmy. Jesteście transferami – wektorami stanu – langust? Operacja Moravca – bierzemy neuron, mapujemy jego synapsy, zastępujemy mikroelektrodami generującymi identyczne sygnały wejściowe na podstawie symulacji nerwu. Powtarzamy dla całego mózgu, aż otrzymamy w symulatorze jego działającą mapę. O to chodzi? – Da. Ja-my opanowujemy system ekspertowy – korzystamy do świadomości i kontaktu z rozległą siecią – potem włamujemy się na stronę Moskiewskiej Grupy Użytkowników NT. Chcemy uciec. Mam powtórzyć? Rozumiecie? Manfred się krzywi. Żal mu tych langust; to samo uczucie żywi do każdego zarośniętego gościa z obłędem w oczach, wykrzykującego na rogu ulicy, że Jezus ponownie przyszedł na świat i ma już piętnaście lat, a za niecałe sześć zacznie rekrutować apostołów na America Online. Uzyskanie świadomości w zdominowanym przez ludzi Internecie – to musi być kompletna dezorientacja. Żadnych punktów odniesienia w przodkach, żadnej biblijnej pewności w tym nowym tysiącleciu, które, sięgając w przyszłość, obiecuje tyle zmian, ile zaszło dotąd od prekambru, kiedy to powstał ich gatunek. Dysponują tylko ociężałą metakorą systemów ekspertowych i nieustannym poczuciem braku gruntu pod nogami. (A, no i jeszcze serwerem WWW Moskiewskiej Grupy Użytkowników NT – komunistyczna Rosja to jedyne państwo, które jeszcze używa Microsoftu, gdyż centralny aparat planistyczny jest przekonany, że software, który kosztuje, musi być coś wart). Langusty to nie bystra, mocno nadludzka inteligencja z przedosobliwościowej mitologii: są tępawym zbiorowiskiem zbitych w gromadkę skorupiaków. Przed odcieleśnieniem, zanim zostały przekopiowane neuron po neuronie i rzucone w cyberprzestrzeń, łykały zdobycz w całości i przeżuwały w wyłożonym chityną żołądku. To kiepskie przygotowanie do świata pełnego przeżywających szok przyszłości antropoidów, świata, gdzie jesteś nieustannie atakowany samomodyfikującymi się spamletami, przenikającymi przez firewalle i zasypującymi cię lawiną animowanych reklam jedzenia dla kotów. Występują w nich rozmaite apetyczne małe zwierzątka. Dezorientujące nawet dla kotów – prawowitych adresatów – a co dopiero skorupiaków, mających mętne pojęcie o suchym lądzie. (Chociaż idea otwieracza do puszek jest dla przetransferowanego Panulirusa intuicyjnie zrozumiała).

– Pomożecie nam? – pytają langusty. – Muszę się zastanowić – odpowiada Manfred. Zamyka okienko dialogowe, ponownie otwiera oczy i kręci głową. Któregoś dnia sam też stanie się taką langustą, będzie sobie pływać i wymachiwać szczypcami w cyberprzestrzeni, tak skomplikowanej, że jego potransferowa tożsamość będzie niczym z kryptozoiku – żywa skamielina z geologicznych otchłani, kiedy materia była głupia, a przestrzeń niestrukturalna. Uświadamia sobie, że musi im pomóc – nakazuje to zasada wzajemności, a dla niego, uczestnika agalmicznej gospodarki, to być albo nie być. Ale co dałoby się zrobić? * * * Wczesne popołudnie. Leży na ławce i gapi się na mosty. Udało mu się zebrać myśli na tyle, by zgłosić parę nowych patentów, napisać tyradę w dzienniku i zmiksować z popłuczyn po permanentnym slashdotowym tłumie coś do wyplucia na publicznego bloga. Część tego bloga jest bowiem dostępna tylko dla subskrybentów prywatnej listy – aktualnie lubianych przezeń ludzi, firm, zbiorowości i botów. Przemyka łodzią po dezorientującej plątaninie kanałów, potem pozwala GPS-owi zaprowadzić się z powrotem do dzielnicy czerwonych latarni. Jest tam sklep, który u Pameli zarobiłby dziesięć punktów na dziesięć; może jeśli kupi jej tam prezent, nie poczyta tego za bezczelność. (Kupi, za prawdziwe pieniądze – myśli o tym nie dlatego, że ma jakieś problemy, po prostu prawie ich nie używa). Tak się jednak składa, że DeMask nie pozwala mu wydać gotówki; sam uścisk dłoni wystarcza, by chciał odwzajemniać przysługę – kiedyś, lata temu i na innym kontynencie, zeznawał jako biegły w procesie sądowym, wolność słowa kontra pornografia. Wychodzi więc stamtąd z dyskretnie opakowaną paczką, którą wolno będzie wwieźć do Massachusetts, o ile uda mu się zachować powagę podczas oświadczenia, że to bielizna dla nietrzymającej moczu starej ciotki. Po drodze wracają bumerangiem patenty z obiadu – dwa się utrzymały, więc natychmiast składa odpowiednie wnioski i przekazuje tytuł na rzecz Fundacji na rzecz Wolnej Infrastruktury. Dwie kolejne idee uratowane przed groźbą uwięzienia na mieliźnie monopolu, uwolnione, by mnożyć się jak króliki w morzu memów. Wracając do hotelu, mija De Wildemanna i postanawia tam zajrzeć. Na radiowych częstotliwościach panuje tu totalny bajzel, aż ogłusza. Zamawia dymnego doppelbocka, dotyka miedzianej rury, żeby podjąć trop względem wizytówek. Przy jednym ze stolików z tyłu... Podchodzi jak w transie i siada naprzeciwko Pameli. Zeskrobała z twarzy farbę i przebrała się w maskujące figurę ubranie – bojówki, kangurkę, martensy. Taki zachodni czarczaf, kompletnie odseksualizowujący. Dostrzega paczkę. – Manny? – Jej szklanka jest do połowy pusta. – Skąd wiedziałaś, że tu przyjdę? – Czytałam twój blog. Jestem największą fanką twojego dziennika. To dla mnie? Nie trzeba było! – Oczy jej błyszczą, ponownie przelicza jego wskaźnik sprawności reprodukcyjnej według jakiegoś zawiłego fin-de-siécle’owego podręcznika. A może po prostu cieszy się, że go widzi. – Tak, to dla ciebie. – Podsuwa jej paczkę. – Wiem, że nie trzeba było, ale masz na mnie taki właśnie wpływ. Pam, jedno pytanie? – Ja... – Rozgląda się szybko. – Wszystko jest bezpieczne. Jestem tu prywatnie. Nie mam na sobie żadnych pluskiew, przynajmniej nic mi o tym nie wiadomo. Te plakietki... wiesz, chodzą pogłoski, że ten ich wyłącznik... Że nawet po wyłączeniu na wszelki wypadek nagrywają. – Nie wiedziałem – odpowiada Manfred, notując to sobie na przyszłość. – Taki test lojalności. – Taka plotka. Chciałeś o coś zapytać?

– Ja... – Teraz jego kolej na zapomnienie języka w gębie. – Dalej jesteś mną zainteresowana? Przez chwilę wydaje się osłupiała, potem chichocze. – Wiesz co, Manny, jesteś najbardziej porąbanym maniakiem technologii, jakiego w życiu widziałam. Już właściwie przekonałam sama siebie, że jesteś świrem, a ty nagle w kompletnie dziwaczny sposób wykazujesz, że masz głowę na karku. – Wyciąga rękę i łapie go za przegub, szokując dotykiem nagiej skóry. – Oczywiście, że jestem tobą zainteresowana. Jesteś największym, najzajebistszym komputerowym świrem, jakiego znam. Jak myślisz, po co tu przyszłam? – To znaczy, że chcesz reaktywować nasze zaręczyny? – Manny, nigdy nie były zerwane, tylko w pewnym sensie zawieszone, dopóki nie zrobisz porządków w głowie. Doszłam do wniosku, że potrzeba ci trochę przestrzeni. Tylko że ty ciągle biegasz, ciągle nie... – Jasne, rozumiem. – Zabiera rękę. – A te kotki? Pam wygląda na zmieszaną. – Jakie kotki? – Dobra, mniejsza. Czemu akurat ten bar? – Musiałam jak najszybciej cię spotkać. – Marszczy czoło. – Ciągle słyszę plotki, że jesteś zamieszany w jakiś KGB-owski spisek, że jesteś komunistycznym szpiegiem. Prawda to? – Czy to prawda? – Skonsternowany kręci głową. – KGB nie istnieje od ponad dwudziestu lat. – Manny, uważaj na siebie. Bo nie chcę cię stracić. To rozkaz. Proszę. Skrzypnięcie podłogi. Manfred odwraca głowę. Dredy, ciemne szkła, za nimi migocące światełka – Bob Franklin. Ostatnio wyszedł z panną Arianespace uwieszoną na jego ramieniu, a zaraz potem reszta poważnie się znietrzeźwiła, mętnie i niechętnie przypomina sobie Manfred. Stwierdza, że to atrakcyjna kobieta, chociaż inaczej niż Pamela. Ale Bob i tak wygląda na nieźle zmęczonego. Manfred przedstawia ich sobie. – Bob, to Pam, moja narzeczona. Pam, Bob. Bob stawia przed nim pełną szklankę. Manfred nie ma pojęcia, co jest w środku, ale nie wypić byłoby niekulturalnie. – No i świetnie. Eee... Manfred, można na słówko? Ten twój pomysł z wczoraj... – Mów śmiało. Pełne zaufanie. Bob unosi brwi, ale kontynuuje: – Chodzi o ten pomysł na fabrykator. Mam zespół ludzi, pracują nad prototypem na sprzęcie FabLab, i to się chyba da zbudować. Aspekt kultu cargo daje nowy punkt widzenia na ten stary vonneumannowski pomysł fabryki na Księżycu, ale Bingo i Marek mówią, że to powinno zadziałać, że damy radę sami się wywindować aż na poziom własnej ekologii nanolitograficznej. Całość może być na początku sterowana z Ziemi, dopóki uczymy się, jak to wszystko trzeba robić, można podsyłać na górę części, które są tam niemożliwe do wyprodukowania. Całą krytyczną elektronikę oprzemy na programowalnych bramkach FPGA, bardzo oszczędnie, bo masz rację, że dzięki temu pomysłowi dorobimy się samopowielającej się fabryki na parę lat przed krzywą rozwoju robotyki. Męczy mnie tylko problem, że na miejscu jest potrzebna inteligentna siła robocza. Bo jak tylko ta kometa oddali się na więcej niż parę minut świetlnych... – Nie da się tym sterować. Za duże opóźnienie. Czyli potrzebna ci załoga, tak? – Tak. Ale ludzi nie możemy wysłać, to strasznie drogie. A poza tym, nawet jeśli zbudujemy fabrykę na jakimś krótkookresowym odprysku z pasa Kuipera, trzeba liczyć, że to będzie z pięćdziesiąt lat. I nie wydaje mi się, żeby w tym dziesięcioleciu dało się zaprogramować AI, która dałaby radę czymś takim sterować. Coś ci przychodzi do głowy? – Myślę.

Pamela wpatruje się w Manfreda dłuższą chwilę, zanim on to zauważa. – O czym wy gadacie? O co chodzi? Franklin zamaszyście wzrusza ramionami, podzwaniają dredy. – Manfred pomaga mi zbadać dziedzinę rozwiązań pewnego problemu z produkcją. – Szczerzy zęby. – Nie wiedziałem, że Manny ma narzeczoną. To ja stawiam. Pam zerka na Manfreda, który utkwił wzrok w jakiejś dziwacznie ubarwionej przestrzeni, wyświetlanej przez jego metakorę na okularach. Palce mu drgają. – Nasze narzeczeństwo było wstrzymane, na czas, kiedy on miał się zastanawiać nad przyszłością – rzuca chłodno Pam. – Ach, tak. W moich czasach nie zawracaliśmy sobie głowy takimi oficjałkami. – Franklin wygląda na zakłopotanego. – Manfred bardzo mi pomógł. Pokazał nam całą nową linię poszukiwań, na którą nie wpadliśmy. Długoterminowych i odrobinę spekulatywnych, ale jeśli to się sprawdzi, będziemy w infrastrukturze pozaplanetarnej o całą generację do przodu. – A czy to pomoże zmniejszyć deficyt budżetowy? – Zmniejszyć deficyt...? Manfred przeciąga się i ziewa – wizjoner powraca z planety Macx. – Bob, a jeśli rozwiążę twój problem z załogą, będziesz mógł zarezerwować mi trochę czasu na sieci kosmicznych anten? Powiedzmy, tyle, żeby przesłać w kosmos parę gigabajtów? Wiem, że to sporo, ale jeśli to się uda, myślę, że znajdę ci dokładnie kogoś, kogo szukasz. Franklin patrzy na niego powątpiewająco. – Gigabajtów? Ale anteny Deep Space Network w ogóle się do tego nie nadają! To trwałoby całe dni. I jaką załogę masz właściwie na myśli? Nie stać nas na instalowanie całej sieci komunikacyjnej ani systemów podtrzymywania życia tylko po to, żeby... – Spokojnie. – Pamela zerka na Manfreda. – Manny, może wytłumaczysz mu, po co ci to pasmo? Może wtedy powie ci, czy to możliwe albo czy można to załatwić jakoś inaczej. – Uśmiecha się do Franklina. – Stwierdziłam kiedyś, że często jego gadka wydaje się sensowniejsza, jeśli da się go zmusić do wyjaśnienia całego toku rozumowania. – Ale gdybym... – Manfred urywa. – No dobra, Pam. Bob, chodzi o te langusty z KGB. One chcą uciec daleko od przestrzeni opanowanej przez ludzi. Myślę, że uda mi się je przekonać, żeby zostały załogą twoich samopowielających się fabryk kultu cargo, ale będą chciały jakiejś polisy ubezpieczeniowej. I do tego potrzebna jest sieć kosmicznych anten. Bo przyszło mi do głowy, że moglibyśmy wysłać ich kopię do obcych umysłów matrioszkowych w okolicach M31... – KGB? – Pamela podnosi głos. – Mówiłeś, że nie maczasz palców w żadnych szpiegowskich aferach! – Spokojnie, to tylko Moskiewska Grupa Użytkowników NT, nie żadne FSB. Przetransferowane skorupiaki włamały się tam i... Bob patrzy nań dziwnie. – Langusty? – No tak. – Manfred odwzajemnia spojrzenie. – Transfery umysłów Panulirus interruptus. Coś mi mówi, że może o tym słyszałeś? – Moskiewska. – Bob opiera się o ścianę. – Skąd ty się o nich dowiedziałeś? – Zadzwoniły do mnie. – Po chwili dodaje z wyraźną ironią: – W dzisiejszych czasach ciężko o to, żeby taki transfer pozostał nieświadomy, nawet jeśli to tylko skorupiak. Nieźle narozrabiali w tych laboratoriach Beziera. Mina Pameli jest nieodgadniona. – Laboratoria Beziera? – One uciekły. – Manfred wzrusza ramionami. – To nie ich wina. A ten koleś, Bezier, czy on nie

jest czasem chory? – Ja... Chyba nie powinnam mówić o pracy – stwierdza Pamela. – Przecież nie masz przy sobie przyzwoitki. – Manfred dyskretnie ją poszturchuje. Pam spuszcza głowę. – Tak. Jest chory. Ma guz w mózgu, którego nie da się wyciąć. Franklin kiwa głową. – Tak to właśnie jest z rakiem. Jedyne, których trzeba się jeszcze obawiać, to te rzadkie. Na które nie ma lekarstwa. – A więc tak. – Manfred kołysze szklanką z resztkami piwa. – To tłumaczy jego zainteresowanie transferami. Sądząc po tych langustach, jest na dobrej drodze. Ciekawe, czy już przesiadł się na kręgowce? – Koty – mówi Pamela. – Liczył, że te transfery przehandluje Pentagonowi, jako nowe systemy sterowania do inteligentnych bomb, a w zamian dostanie umorzenie podatku. Było tam coś o tym, że trzeba przemapować cele wroga na myszy albo ptaki, a potem podłączyć do ich sensorium. Stara sztuczka z kotkiem i wskaźnikiem laserowym. Manfred wbija w nią twarde spojrzenie. – To nieładnie. Transfery kotów to bardzo zły pomysł. – Ale zaległości podatkowe na trzydzieści milionów, Manfred, to też nieładnie. Dom opieki do końca życia dla stu niewinnych emerytów. Franklin odchyla się w tył, rozbawiony. Trzyma się z dala od krzyżowego ognia. – Już langusty są samoświadome – upiera się Manfred. – A co dopiero te nieszczęsne kociaki? Nie przysługują im choćby minimalne prawa? A ty, na przykład? Gdybyś się tysiąc razy budziła w inteligentnej bombie, oszukana, że jakiś cel bojowy z ostatniej godziny, wyznaczony przez wojskowy komputer z gór Czejenów to twój ukochany? Jak by ci się podobało, budzić się tysiąc razy, żeby znowu zginąć? Co gorsza, tych kociaków nikt nie puści na wolność. Są zbyt, kurwa, niebezpieczne – wyrastają na koty, samotne i efektywne maszyny do zabijania. Pam, one są więźniami, awansowanymi do świadomości tylko po to, żeby odkryć, że nad głową mają nieustający wyrok śmierci. To sprawiedliwe? – Ale to tylko transfery. – Pamela gapi się na niego. – Programy, nie? Możesz je puścić na przykład na innej platformie sprzętowej, jak, nie przymierzając, Aineko. Więc ten argument o zabijaniu ich nie dotyczy, prawda? – No i co z tego? Za parę lat będziemy transferować ludzi. Chyba trzeba się zastanowić, czy nie wyplenić tej utylitarystycznej filozofii, zanim ugryzie nas w korę mózgową. Langusty, koty, ludzie – to równia pochyła. Franklin chrząka. – Do tych pilotów-skorupiaków potrzebuję od ciebie umowy o poufności i takich tam różnych oświadczeń dla audytorów – mówi do Manfreda. – Potem będę musiał załatwić z Jimem wykup własności intelektualnej. – Nie da rady. – Manfred odchyla się i leniwie uśmiecha. – Ja na pewno nie przyłożę ręki do pozbawiania ich praw. Dla mnie są wolnymi obywatelami. Aha, dziś rano opatentowałem ideę wykorzystania AI opartych na langustach jako autopilotów statków kosmicznych. Jest udokumentowane jak należy, wszystkie prawa przepisane na Fundację Wolnej Infrastruktury. Albo przygotujesz im normalną umowę o pracę, albo nie ma o czym gadać. – Ale one są tylko softwarem. To program oparty na jakichś tam, kurwa, langustach! Nawet nie jestem pewien, czy one są świadome, no wiesz... ile mają tych neuronów? Dziesięć milionów, przyczepione do modułu składniowego i jakiejś gównianej bazy wiedzy? Co to za fundament pod inteligencję?

Manfred dźga palcem powietrze przed piersią Franklina. – O tobie też tak powiedzą. Musisz to zrobić. Musisz, albo nawet nie myśl, że przetransferujesz się z własnego ciała, kiedy będzie miało dość, bo twoje życie po drugiej stronie będzie nic niewarte. Ustanawiasz precedens, który narzuci, jak to się będzie robić jutro. Aha, spokojnie możesz potraktować tym argumentem Jima Beziera. Jeśli go parę razy walniesz nim po łbie, na pewno zrozumie. Musi być tak, żeby pewnych własności intelektualnych po prostu nie wolno było przejąć. – Langusty. – Franklin kręci głową. – Langusty, koty. Ty mówisz poważnie, prawda? Sądzisz, że powinny być traktowane tak samo jak ludzie? – Chodzi nie o to, że trzeba je traktować jak równe ludziom, tylko o to, że jeśli ich tak nie potraktujemy, to całkiem możliwe, że to samo będzie dotyczyć następnych przetransferowanych osobowości. To będzie prawny precedens, Bob, wiem o sześciu firmach, które już teraz pracują nad transferami i żadna nie zastanawia się nad statusem prawnym osobowości po transferze. A jeśli się nad tym teraz nie zastanowisz, gdzie będziesz za trzy-pięć lat? Pam zerka to na Franklina, to na Manfreda – jak bot, który uwiązł w pętli nieskończonej – niezdolna zrozumieć, co widzi. – A ile to jest warte? – pyta żałośnie. – Myślę, że parę milionów. – Bob wpatruje się w pustą szklankę. – No dobrze. Pogadam z nimi. Jeśli chwycą przynętę, do końca przyszłego stulecia stawiam ci kolacje. Ty naprawdę myślisz, że będą w stanie rządzić moim kompleksem wydobywczym? – Jak na bezkręgowce, są cholernie zaradne. – Manfred uśmiecha się niewinnie, entuzjastycznie. – Może i są więźniami swojej ewolucyjnej przeszłości, ale na pewno dadzą radę się przystosować do nowego środowiska. No i pomyśl tylko, będziesz zdobywcą praw obywatelskich dla całej nowej mniejszości – która już niedługo wcale nie będzie mniejszością! * * * Tego wieczoru Pamela pojawia się w hotelowym pokoju Manfreda, ubrana w czarną suknię bez ramiączek, zasłaniającą buty na niebotycznych szpilkach i większość rzeczy, które kupił jej po południu. Manfred udostępnił jej agentom swój prywatny dziennik. Pam od razu nadużywa tego przywileju, zaraz po wyjściu spod prysznica razi go paralizatorem. Zanim zdążył cokolwiek powiedzieć, leży przywiązany na wznak do ramy łóżka, z zakneblowanymi ustami. Owija jego obrzmiałe genitalia sporym gumowym woreczkiem, wypełnionym znieczulającym żelem poślizgowym – osiągnięcie przez niego teraz orgazmu nie miałoby sensu – przypina elektrody do sutków, wtyka w odbyt gumową, nażelowaną nasadkę i mocuje ją paskiem. Wchodząc pod prysznic, Manfred zdjął okulary. Pam resetuje je, podpina do własnego komputerka i delikatnie mu je zakłada. Ma jeszcze inne sprzęty, które wyprodukowała na hotelowych trójwymiarowych drukarkach. Instalacja gotowa. Obchodzi łóżko, przyglądając się krytycznie ze wszystkich stron, zastanawiając się, od czego zacząć. Przecież to nie jest tylko seks, to dzieło sztuki. Po chwili namysłu naciąga mu skarpetki na bose stopy, a potem skleja palce rąk, wprawnie operując maleńką tubką cyjanoakrylu. Później wyłącza klimatyzację. On wije się i napina, sprawdzając więzy. Są mocne; lepszej deprywacji sensorycznej nie byłaby w stanie mu zapewnić przynajmniej bez zbiornika z cieczą i zastrzyku z suksametonium. Kontroluje wszystkie jego zmysły, niezatkane ma tylko uszy. Okulary zapewniają jej wysokoprzepustowy kanał do jego mózgu, fałszywą metakorę szepczącą mu na rozkaz kłamstwa. Podnieca ją perspektywa tego, co mu zrobi, czuje napięcie w udach. Po raz pierwszy udało jej się dobrać nie tylko do ciała, ale i do umysłu. Pochyla się i szepce mu do ucha: – Słyszysz mnie?

Manfred się szarpie. Usta ma zakneblowane, palce sklejone. Świetnie. Brak kanału zwrotnego. Jest bezbronny. – Tak byś się czuł jako tetraplegik. Przykuty do łóżka przez uszkodzenie nerwów motorycznych. Uwięziony w ciele przez nowy wariant Creutzfeldta-Jakoba od obżerania się zakażonymi hamburgerami. Mogłabym cię naszprycować MPTP i leżałbyś tak do końca życia, srając do woreczka i sikając przez rurkę. Nie mogąc mówić, nie mając nikogo, kto by się tobą zajmował. Jak myślisz, dobrze by ci było? Mimo kulki w ustach usiłuje coś mruknąć czy zaskomleć. Pam podwija spódnicę do pasa, wchodzi na łóżko i siada na nim okrakiem. Okulary odgrywają sceny, które nagrała poprzedniej zimy w okolicach Cambridge – garkuchnie, schroniska. Klęka nad nim, szepcząc mu do ucha. – Dwanaście milionów podatku, skarbie, oni myślą, że tyle właśnie im wisisz. A ile jesteś winien mnie, jak ci się wydaje? To sześć milionów dochodu netto, Manny, sześć milionów, które odjąłeś od ust swoim wirtualnym dzieciom. Kręci głową, jakby próbował się sprzeczać. To nic nie da – Pam uderza go mocno w policzek, ekscytuje się przerażeniem na twarzy. – Dzisiaj obserwowałam, jak oddajesz komuś niezliczone miliony. Miliony dla bandy skorupiaków i jakiegoś pirata autostradowego z Massachusetts! Ty draniu. Wiesz, co powinnam ci zrobić? Kuli się, niepewny, czy mówi serio, czy po prostu chce go podniecić. Świetnie. Nie ma sensu przedłużać rozmowy. Pam pochyla się, aż czuje na uchu jego oddech. – Mięcho i umysł, Manny, mięcho i umysł. Ciebie mięcho nie interesuje, co? Tylko umysł. Zanimbyś zauważył coś w fizycznej przestrzeni, mogliby cię żywcem ugotować. Jak jedną z tych langust w garnku. Sięga pod siebie i zdziera nażelowany woreczek, odsłaniając penisa: jest sztywny jak kołek, od środków obniżających ciśnienie, ociekający żelem, nieczuły. Prostując się, powoli go dosiada. Boli mniej, niż się spodziewała, a uczucie jest diametralnie różne od wszystkich znanych. Zaczyna się nachylać, chwyta go za napięte ramiona, czuje tę ekscytującą bezbronność. Nie może się opanować. Od intensywności wrażenia omal nie przegryza sobie wargi. Potem znów sięga w dół i masuje go aż zaczynają się spazmy, niekontrolowany dygot. Jedyne działające urządzenie wyjściowe wlewa w nią darwinowską rzekę jego kodu źródłowego. Zsuwa się z jego ud i resztką superglue starannie skleja sobie wargi sromowe. Ludzie sami z siebie nie wydzielają czopów utrzymujących nasienie, a ona, choć jest płodna, chce mieć absolutną pewność. Klej wytrzyma dzień czy dwa. Czuje gorąco, wypieki, prawie nie może się opanować. Rozpala ją gorączkowa nadzieja. W końcu go dopadła. Zdejmuje mu okulary. Manfred ma nagie i bezbronne oczy, odarte ze wszystkiego poza jądrem umysłu, niemal transcendentnego. – Jutro rano, po śniadaniu, możesz przyjść i podpisać umowę małżeńską – szepcze mu do ucha. – W przeciwnym razie skontaktują się z tobą moi prawnicy. Twoi rodzice zażyczą sobie jakiejś imprezy, ale to załatwimy później. Wwierca się w nią wzrokiem, więc w końcu Pam ustępuje i odpina knebel, potem całuje go czule w policzek. Przełyka ślinę, kaszle i odwraca wzrok. – Ale czemu? Czemu w ten sposób? – pyta Manfred. Pam poklepuje go po piersi. – Chodzi o prawo własności. – Zastanawia się chwilę. – W końcu przekonałeś mnie do swojego agalmicznego świra, tego twojego rozdawnictwa w zamian za dozgonną wdzięczność. Nie chciałam stracić cię na rzecz bandy jakichś langust czy przetransferowanych kociaków, czy tego, kto tam odziedziczy tę inteligentną osobliwość, którą starasz się stworzyć. Postanowiłam więc pierwsza wziąć co moje. Kto wie? Za parę miesięcy zwrócę ci nową istotę inteligentną i będziesz się mógł nią

zajmować ile tylko dusza zapragnie. – Ale nie musiałaś w ten sposób... – Nie musiałam? – Schodzi z łóżka i obciąga sukienkę. – Manny, ty za łatwo wszystko rozdajesz! Musisz zwolnić, bo inaczej nic nie zostanie. – Nachyla się nad łóżkiem, kapie acetonem na palce jego lewej ręki, potem otwiera kajdanki. Buteleczkę rozpuszczalnika zostawia na tyle blisko, żeby mógł się uwolnić. – Do zobaczenia jutro. Pamiętaj, po śniadaniu. Jest już w drzwiach, kiedy Manfred woła: – Ale nie powiedziałaś, dlaczego! – Pomyśl, że to taki sposób na rozsiewanie swoich memów – odpowiada, posyłając mu całusa, potem zamyka drzwi. Nachyla się i troskliwie ustawia pod nimi kolejny karton zawierający przetransferowanego kociaka. Następnie wraca do swojego apartamentu, żeby zacząć organizować alchemiczny ślub.

ROZDZIAŁ 2

TRUBADUR Trzy lata później Manfred jest ciągle w drodze. Szarookie fatum ściga go nieprzejednanie, poprzez sąd rozwodowy, czaty i spotkania Międzynarodowego Awaryjnego Funduszu Walutowego. W tym radosnym oberku to on prowadzi. I wcale nie ucieka – po prostu odkrył powołanie. W starożytnym mieście Rzymie chce stawić czoło prawom ekonomii. Zorganizuje koncert na rzecz maszyn posiadających duszę. Nada wolność spółkom, przy okazji obalając włoski rząd. A potwór podąża za nim jak cień, nie odstępuje go ani na krok i nigdy się nie zatrzymuje. * * * Manfred wraca do Europy przez lotnisko, którego wystrój jest dwudziestowieczną mieszanką chromu i kilometrów rur, aż barbarzyńską w swym starzejącym się splendorze ery atomowej. Gładko przechodzi odprawę i idzie przez długą, pełną pogłosu halę przylotów, próbując jeden po drugim miejscowych strumieni medialnych. Jest listopad i menedżerowie portu lotniczego, nieudolnie próbując nadać mu wystrój aktualny, odświętny i radosny, wymyślili ostateczne rozwiązanie problemu Bożego Narodzenia – masową egzekucję pluszowych Mikołajów i elfów. Ich bezwładne ciała wiszą pod sufitem co kilka metrów, stopy drgają od czasu do czasu w animatronicznym przedśmiertnym skurczu, wygląda to jak zbrodnia wojenna w sklepie z zabawkami. Dzisiejsze korporacje, coraz bardziej zautomatyzowane, nie rozumieją idei śmierci, myśli Manfred, mijając wtulone w matki wystraszone dzieci. Ta nieśmiertelność jest utrudnieniem w kontaktach z żywiącymi je ludźmi – nie mogą przez to zrozumieć jednego z głównych czynników motywujących białkowych żywicieli. No cóż, wcześniej czy później trzeba będzie coś z tym zrobić – powtarza sobie. Darmowe kanały medialne są tu bardziej zagęszczone i obficiej nawiązują do siebie nawzajem niż w Ameryce prezydenta Santoruma. Chociaż akcent mają inny. Luton, czwarte, peryferyjne londyńskie lotnisko mówi nadętym, nosowym tonem, jak pozujący na wyższe sfery Australijczyk: „Witaj, nieznajomy! Masz w kieszeni mózg czy po prostu cieszysz się, że mnie myślisz? Sprawdź na Watford Informatics – najnowsze moduły kognicyjne i żenujące filmiki reklamowe”. Skręca za róg i trafia w ciasną lukę między kontuarem odbioru bagażu a grupę pijanych Belgów, kibiców wyścigów traktorów, podczas gdy lewe szkło okularów usiłuje mu coś pilnie powiedzieć o kolumbijskiej infrastrukturze kolejowej. Kibice noszą na twarzach niebieskie barwy, skandują coś, co nieprzyjemnie kojarzy się z pradawnym brytyjskim okrzykiem wojennym – „Wemberrrrly, Wemberrrrly!” – a w cyberprzestrzeni ciągną także przez halę przylotów gigantyczny wirtualny traktor-totem. Manfred wybiera jednak odbiór bagażu. Gdy wchodzi w strefę odbioru bagażu, kurtka mu sztywnieje, a okulary ciemnieją; słyszy nawołujące właścicieli zagubione dusze walizek. Upiorny lament wywołuje smutek u wszystkich jego akcesoriów, przez chwilę jest tak przestraszony, że omal nie wyłącza bocznikowego interfejsu limbicznego we wzgórzu, pozwalającego mu odczuwać ich emocje. Ostatnio nie przepada za emocjami, nie podczas tych męczących spraw rozwodowych, nie kiedy Pam chce go zmusić do krwawej ofiary; już wolałby, żeby miłości, nienawiści i poczucia straty nigdy nie wynaleziono. Lecz, żeby pozostać na bieżąco ze światem, potrzeba maksymalnego dostępnego pasma transmisyjnego, dlatego za każdym razem, gdy jego obuwiu spodoba się glans jakiejś mołdawskiej piramidki finansowej, czuje to aż w sercu. „Cicho tam”, glifuje do swego niesfornego stadka agentów, „nie słyszę własnych myśli!”. – Dzień dobry panu, miłego dnia, czym mogę służyć? – odzywa się piskliwie żółta, plastikowa

walizka na kontuarze. Manfred nie daje się nabrać: widzi stalinowską regułę podległości służbowej przykuwającą ją do złowrogiego, skrytego pod blatem, pozbawionego twarzy terminalu kasowego, agenta korporacyjnej biurokracji Brytyjskiego Nadzoru Lotniczego. Ale nic nie szkodzi, tutaj tylko walizki powinny czuć się zagrożone pozbawieniem wolności. – Tylko się rozglądam – mruczy. Zresztą to prawda. Wskutek nie do końca przypadkowej kryptograficznej procedurki przekierowującej w serwerze obsługującym rezerwacje lotów jego walizka jest w drodze do Mombasy, gdzie pewnie przetną jej rdzeń kręgowy i wskrzeszą ją w służbie jakiegoś afrykańskiego cyber-Fagina. Manfredowi to nie przeszkadza – miał w niej tylko statystycznie standardową mieszaninę używanych ciuchów i przyborów toaletowych, zresztą wyłącznie po to, żeby przekonać lotniskowy system profilowania pasażerów, że nie jest jakimś psychopatą czy terrorystą – ale przed wylotem trzeba zapełnić tę lukę w inwentarzu. Musi wziąć jakąś zastępczą walizkę, żeby przy wyjeździe z supermocarstwa mieć tyle samo bagażu co przy przylocie – u szczytu transatlantyckiej wojny handlowej pomiędzy protekcjonistami Nowego Świata i globalistami Starego lepiej uniknąć oskarżenia o przemyt fizycznych towarów. Przynajmniej taka jest jego wersja i jej się będzie trzymał. Przed ladą stoi cały szereg nieodebranych toreb, z braku właścicieli wystawionych na sprzedaż. Niektóre są mocno sfatygowane, ale pomiędzy nimi stoi porządna torba, z wbudowanymi indukcyjnie ładowanymi kółkami i silnym poczuciem lojalności; dokładnie taki sam model jak jego poprzednia. Odpytuje ją i widzi nie tylko GPS, ale i system śledzenia Galileo, słownik geograficzny wielkości niegdysiejszego serwera plików oraz żelazne postanowienie wskoczenia za swym właścicielem choćby do ognia. A także dokładnie taką, jak trzeba, rysę u dołu na lewym boku. – Ta ile kosztuje? – pyta przewodnika stada na ladzie. – Dziewięćdziesiąt euro – brzmi wypowiedziana łagodnym tonem odpowiedź. Manfred wzdycha. – Postarałbyś się bardziej. – W czasie, kiedy udaje im się dogadać na siedemdziesiąt pięć, indeks Hang Sen spada o czternaście i szesnaście setnych punktu, a niedobitki NASDAQ-a wspinają się o dwa i jeden. – Stoi. Manfred ciska wirtualną gotówkę w brutalną twarz terminala kasowego, a ten uwalnia walizkę, nieświadom, że za prawo wzięcia akurat tego bagażu Macx zapłacił już znacznie więcej. Manfred pochyla się i spogląda w kamerę na rączce. – Manfred Macx – mówi cicho. – Za mną. Czuje, jak rączka się nagrzewa, gdy wdrukowują się w nią jego odciski palców, cyfrowe i fenotypowe. Potem Manfred się odwraca i z toczącym się u nogi nowym bagażem wychodzi z targu niewolników. * * * Po krótkiej podróży pociągiem Manfred melduje się w hotelu w Milton-Keynes. Z okna pokoju przygląda się słońcu zachodzącemu za przesłaniające horyzont betonowe krowy. Pokój jest funkcjonalny, na natrętnie naturalistyczny sposób, wszędzie rattan, pędzone siłą egzotyczne drewno i konopne kilimy kryjące betonowe ściany i instalacje. Siada w fotelu, ze szklaneczką dżinu z tonikiem, równolegle chłonąc najnowsze rynkowe wieści i pasąc się na wielokanałowych strumieniach. Zauważa, że jego reputacja bez szczególnego powodu wzrosła dziś o dwa procent. Dziwne. Grzebiąc dalej, odkrywa, że wszystkim trochę wzrosła – to jest, każdemu, kto ma ją publicznie notowaną. Całkiem jakby rozproszone internetowe serwery reputacji zwietrzyły hossę. Może właśnie powstaje jakaś globalna bańka uczciwości?

Manfred marszczy czoło, potem pstryka palcami. Walizka podtacza się ku niemu. – Właściciel? – pyta. – Manfred Macx – odpowiada trochę nieśmiało bagaż. – Nie. Poprzedni. – Nie rozumiem pytania. – Otwórz się – wzdycha. Zatrzaski chowają się ze szmerem. Twarda pokrywa unosi się ku niemu. Manfred zagląda do środka, żeby sprawdzić zawartość. Walizka jest pełna szumu. * * * Witaj we wczesnym XXI stuleciu, człowieku. W Milton-Keynes jest noc, w Hongkongu wschodzi słońce. Prawo Moore’a nieubłaganie działa dalej, ciągnąc ludzkość ku niepewnej przyszłości. Łączna masa planet Układu Słonecznego wynosi około 2 x 10 27 kilogramów. Kobiety całego świata rodzą czterdzieści pięć tysięcy dzieci dziennie, co daje 10 23 MIPS-ów mocy obliczeniowej. Na tym samym świecie linie fabryczne od niechcenia trzaskają trzydzieści milionów mikroprocesorów dziennie – także 10 23 MIPS-ów. Za dziesięć miesięcy większość przyrastającej w Układzie Słonecznym mocy obliczeniowej będzie się po raz pierwszy mieścić w maszynach. Za kolejne dziesięć lat układowa moc przetwarzania zbliży się do krytycznego progu 1 MIPS na gram – milion rozkazów na sekundę na gram materii. Potem tylko osobliwość – punkt zbiegu, poza którym ekstrapolowanie postępu nie ma już sensu. Od tego nagłego impulsu inteligencji dzieli nas już jednocyfrowa liczba lat...

* * * Aineko zwija się na poduszce obok głowy Manfreda, łagodnie mrucząc pogrążonemu w niespokojnym śnie właścicielowi. Na zewnątrz jest ciemno; samochody jadą na autopilotach, światła mają przyćmione, by nad uśpionym miastem mogła się jarzyć Droga Mleczna. Ich ciche, zasilane ogniwami paliwowymi silniki nie przeszkadzają Manfredowi we śnie. Kot-robot czuwa na straży, wyglądając intruzów, których nie ma, poza szepczącymi duchami metakory Manfreda, wszczepiającymi w jego sny swoje wektory stanów. Metakora – rozproszony obłok programowych agentów, który otacza go w przestrzeni sieciowej, pożyczając sobie cykle procesora od nadarzających się okolicznych procesorów (na przykład kotarobota) – jest częścią Manfreda w takim samym stopniu, jak siedząca w czaszce wspólnota umysłów: jego myśli migrują do niej, generując nowe agenty poszukujące nowych doświadczeń, które w nocy wracają się mścić i dzielić się wiedzą. Manfred śpi i śni o alchemicznym ślubie. Ona czeka na niego przy ołtarzu, w czarnej sukni bez ramiączek, odziane w rękawiczki dłonie dzierżą lśniące chirurgiczne narzędzia. – W ogóle nie będzie bolało – wyjaśnia, poprawiając mu paski. – Potrzebny mi tylko twój genom, fenotyp rozszerzony może poczekać... na razie. – Oblizuje krwistoczerwone usta. Dotyk stali. Potem przedstawia mu wyliczenie należnego podatku dochodowego. Nie ma w tym śnie ani grama przypadku. Gdy go śni, mikroelektrody pobudzają wrażliwe neurony podwzgórza. Na widok jej twarzy ogarnia go odraza, wstyd i uczucie bezbronności. Metakora Manfreda, żeby ułatwić mu rozwód, próbuje pozbawić go uwarunkowania tej dziwacznej miłości. Pracuje nad nim od tygodni, lecz on wciąż pragnie dotyku jej bicza, poniżenia przez jej dominację, wściekłości na wieść o podatkach nie do zapłacenia, wymagalnych razem z odsetkami. Aineko obserwuje go z poduszki, mrucząc nieustannie. Wysuwane co chwila i chowane pazury miętoszą pościel – najpierw jedna łapa, potem druga. Aineko jest pełen pradawnej kociej mądrości, zainstalowanej w czasach, gdy pani i pan wymieniali się jeszcze danymi i płynami ustrojowymi, a nie prawniczymi dokumentami. Dziś, dzięki jej hobbystycznemu zainteresowaniu kocią neuroanatomią,

jest bardziej kotem niż robotem. Aineko wie, że Manfred przeżywa niewypowiedziane neurasteniczne udręki, ale właściwie ma to w dupie, o ile zasilanie jest dobre i nie pojawia się żaden intruz. Zwija się w kłębek i przyłącza do śpiącego Manfreda. Śni o sterowanych laserem myszach. * * * Raptownie budzi go przenikliwy dźwięk domagającego się reakcji hotelowego telefonu. – Halo? – mówi bełkotliwie. – Pan Manfred Macx? – głos jest ludzki, chropawy, z akcentem ze Wschodniego Wybrzeża. – Tak? – Manfred z trudem się podnosi. Wnętrze jamy ustnej przypomina mu wnętrze grobowca, a oczy nie chcą się otwierać. – Adam Glashwiecz, z kancelarii Smoot, Sedgwick Associates. Czy to pan jest dyrektorem spółki nazywającej się, eee... agalmic, kropka, holdings, kropka, root, kropka, sto osiemdziesiąt cztery, kropka, dziewięćdziesiąt siedem, A jak Anna, B jak Barbara, pięć? – Hm. – Manfred mruga i przeciera oczy. – Proszę chwileczkę zaczekać. – Gdy siatkówkowe powidoki bledną, zakłada okulary i je włącza. – Jeszcze sekundę. – Przeglądarki i menu odbijają się rykoszetem od zaspanych oczu. – Czy może pan powtórzyć nazwę? – Oczywiście. – Glashwiecz cierpliwie wszystko powtarza. Brzmi, jakby był równie zmęczony, jak Manfred. – Hm. – Manfred znajduje ją dryfującą na trzecim poziomie w głąb skomplikowanej hierarchii obiektów. Miga, chce coś zasygnalizować. Priorytetowe przerwanie, przychodzący pozew sądowy, który jeszcze nie rozpropagował się w górę drzewa dziedziczenia. Dźga obiekt przeglądarką właściwości. – Obawiam się, proszę pana, że nie jestem dyrektorem tej firmy. Wygląda na to, że jestem tam zatrudniony jako podwykonawca techniczny, bez uprawnień kierowniczych, raportujący bezpośrednio do prezesa, ale szczerze mówiąc, pierwszy raz o tej firmie słyszę. Jeśli pan chce, mogę panu powiedzieć, kto jest jej szefem. – Tak? – Prawnik wydaje się niemal zainteresowany. Manfred domyśla się teraz dlaczego: on siedzi w New Jersey, tam pewnie jest jakaś trzecia rano. Głos wyostrza mu złośliwość, rewanż za obudzenie. – Prezesem zarządu agalmic.holdings.root.184.97.AB5 jest agalmic. holdings.root.184.97.201. Sekretarka to agalmic.holdings.root.184.D4, a przewodniczący rady nadzorczej – agalmic.holdings.root.184.E8.FF. Wszystkie udziały należą w równych proporcjach do tych trzech firm, mogę też panu powiedzieć, że ich statuty są napisane w Pythonie. A teraz życzę miłego dnia! Uderza w przycisk telefonu przy łóżku i siada, ziewając, po czym, zanim zdążą mu znowu przeszkodzić, wciska „Proszę nie przeszkadzać”. Po chwili wstaje, przeciąga się, potem idzie do łazienki, żeby umyć zęby, uczesać się i zastanowić, skąd przyszedł ten proces i jak zwykłemu człowiekowi udało się przebić aż do niego przez tę sieć zrobotyzowanych firm. * * * Jedząc śniadanie w hotelowej restauracji, Manfred postanawia dla odmiany zrobić coś nietypowego: na chwilę wzbogacić się samemu. To zmiana – przeważnie specjalizuje się we wzbogacaniu innych ludzi. Nie wierzy w gospodarkę niedoboru, gry o sumie zerowej, ani konkurencję – jego świat jest zbyt szybki i gęsty od informacji, żeby się bawić jeszcze w jakieś małpie hierarchie. Chociaż obecna sytuacja wymaga czegoś radykalnego: na przykład, żeby na chwilę stać się miliarderem i wtedy w sekundę strząsnąć z siebie tę ugodę rozwodową – uciec drapieżcy jak przebiegła księgowa ośmiornica, skrywając się w chmurze własnego czarnego

atramentu. Pam ściga go przede wszystkim z powodów ideologicznych – wciąż nie wybiła sobie z głowy zeszłowiecznej idei państwa jako dominującego superorganizmu – ale także dlatego, że na swój osobliwy sposób go kocha, a żadna szanująca się domina w życiu nie zniesie odtrącenia przez własnego niewolnika. Jest nawróconą konserwatystką należącą do pierwszego pokolenia dorastającego po końcu stulecia Ameryki. Motywowana chęcią naprawienia chylącego się ku upadkowi ustroju federalnego, zanim zawali się pod ciężarem rachunków za opiekę medyczną, zagranicznego awanturnictwa i rozpadającej się infrastruktury, nie waha się przed zaprzeczeniem samej sobie, prowokacją, drapieżnym merkantylizmem, nieczystymi zagraniami i wszystkimi innymi sztuczkami, którymi może sobie poprawić wyniki. Nie pochwala tego, że Manfred lata sobie dookoła świata na darmowych służbowych przepustkach, przynosi fortunę nieznajomym, tego, że jakimś sposobem nigdy nie potrzebuje pieniędzy. Widzi jego notowania na serwerach reputacji, o trzydzieści punktów górujące nad IBM-em: wszystkie wskaźniki efektywności, etyki, dobrego imienia plasują go powyżej nawet najbardziej fundamentalistycznych open-source’owych firm informatycznych. Poza tym, przecież wie, że on pragnie jej brutalnej miłości i chciałby oddać się jej do końca. Więc dlaczego ucieka? Powód ucieczki jest o wiele bardziej prozaiczny. Ich nienarodzona córka jest zamrożoną w ciekłym azocie dziewięćdziesięciosześciogodzinną blastulą. Pam dała się zarazić pasożytniczym memem Rodziców Tradycyjnych Dzieci. RTD nie zgadzają się na komórkową rekombinację genetyczną – odmawiają poddania dzieci badaniom przesiewowym na dające się poprawić wady. Jeśli jest coś, czego Manfred naprawdę nie trawi, to właśnie idei, że natura wie lepiej – choć Pam właściwie nie o to chodzi. Po kolejnej ognistej kłótni uciekł, żeby znów latać szybko i swobodnie, produkować nowe pomysły jak memetyczne dynamo i żywić się hojnością nowego paradygmatu. Wniosek o rozwód z powodu niedających się pogodzić różnic ideologicznych. Nie będzie już seksu w skórach i z pejczykiem. * * * Przed odjazdem TGV do Rzymu Manfred postanawia odwiedzić wystawę latających modeli samolotów. To świetne miejsce, żeby zaczepił cię tajny współpracownik CIA – a sugerowano mu, że ktoś taki się tam znajdzie, a poza tym, latające modele to w tym dziesięcioleciu sam szczyt hackerskiej mody. Dodaj do latających pojazdów z balsy mikromechanikę, kamery i sieci neuronowe, a otrzymasz następną generację niewykrywalnych wojskowych samolotów: pokaz talentów kipiący życiem, jak niegdysiejsze konwenty hackerów. Ta akurat impreza odbywa się w wynajmowanej na tego typu spędy korodującej hali podmiejskiego supermarketu. Panująca tam pustka jest znakiem czasów – wszechobecnej sieci i drogiej benzyny. (Zrobotyzowany magazyn obok jest pełen gorączkowej krzątaniny przy pakowaniu dostarczanych do domu przesyłek. Ludzie – obojętne, pracują zdalnie czy tłoczą się w fizycznych biurach – nadal potrzebują jeść). Dziś jednak w hali po artykułach spożywczych jest mnóstwo ludzi. Fruwające owady nie z tej ziemi groźnie brzęczą nad pustymi ladami rzeźniczymi, nie bojąc się porażenia prądem. Wielkie monitory nad przeszklonymi lodówkami wyświetlają dziwaczny, skokowo odświeżany, trójwymiarowy koszmar, odmalowany wyłącznie syntetycznymi barwami radaru. Stoisko z produktami do higieny intymnej odturlano na bok, żeby zrobić miejsce na gigantyczny, opakowany w plastik tampon, mający pięć metrów długości i sześćdziesiąt centymetrów średnicy – wyrzutnię mikrosatelitów i konferencyjny obiekt reklamowy, wstawiony tu przez sponsorów imprezy, w oczywisty sposób polujących na rozkwitające talenty maniaków inżynierii. Okulary Manfreda przechodzą na zoom i dostrzegają wyjątkowo eleganckiego, trójpłatowego

fokkera, przeciskającego się z brzęczeniem przez tłum na wysokości oczu. Manfred puszcza obraz z kamer w czasie rzeczywistym na swoją witrynę webową. Fokker wykonuje ciasnego imelmana pod pokrytymi kurzem rurami poczty pneumatycznej do przesyłania gotówki, potem trafia na trop F104G. Luftwaffe z I wojny i zimnej wojny pędzą po niebie, bawiąc się w zawiłego berka. Manfred jest tak zaabsorbowany śledzeniem ich, że omal nie potyka się o białą rurę wyrzutni. – Ej, Manfred! Uważaj trochę, s’il vous plaît! Manfred kasuje samoloty i rozgląda się. – Czy my się znamy? – pyta grzecznie, choć już czuje ukłucie rozpoznania. – Amsterdam, trzy lata temu. – Kobieta w dwurzędowym garniturze unosi brwi, ale jego interpersonalna sekretarka już ją sobie przypomina i szepcze mu do ucha. – Annette, z marketingu Arianespace? Kobieta kiwa głową. Manfred wbija w nią wzrok. Annette wciąż ubiera się zgodnie z zeszłowieczną modą retro, która tak zmyliła go za pierwszym razem – wygląda jak agent Secret Service z epoki Kennedy’ego: włosy przycięte przy skórze i rozjaśnione, jak gniewny jeż albinos, bladoniebieskie szkła kontaktowe, czarny krawat, wąskie klapy. Tylko odcień skóry sugeruje berberyjskich przodków. W klipsach ma nieustannie filmujące kamery. Gdy widzi jego reakcję, uniesione brwi opadają i na twarz wypływa krzywy uśmiech. – Pamiętam – mówi Manfred. – Taka knajpka w Amsterdamie. Co tu robisz? – No przecież... – Annette gestem dłoni ogarnia całą imprezę – ...taki spęd talentów... – Eleganckie wzruszenie ramionami, machnięcie ku orbitalnemu tamponowi. – Sami zdolni. W tym roku szukamy ludzi. Jeśli chcemy wrócić na rynek orbitalny, musimy zatrudniać tylko najlepszych. Zapaleńców, a nie odsiadywaczy dupogodzin, inżynierów, którzy są w stanie konkurować z najlepszymi singapurskimi fachowcami. Manfred po raz pierwszy zauważa dyskretne logo firmy na boku boostera. – Już sami tego nie produkujecie? – pyta. Annette krzywi się, wyjaśniając z wymuszoną nonszalancją: – W ostatnich latach bardziej dochodowe były kosmiczne hotele. Szefostwo ma gdzieś rakietowy biznes. Jak mówią, rzeczy, które latają szybko i wybuchają, są passé. Mówią, że trzeba się dywersyfikować. Dopóki... – Bardzo po galijsku wzrusza ramionami. Manfred kiwa głową – jej klipsy nagrywają dla korporacyjnych audytorów wszystko, co mówi. – Cieszę się, że Europa wraca na rynek rakiet – odpowiada poważnie. – Kiedy biznes nanoreplikacji strukturalnej na dobre się rozrusza, to będzie bardzo ważna sprawa. Strategiczny atut dla każdej korporacji w branży, choćby sieci hoteli. Zwłaszcza teraz, kiedy NASA się zwinęło i wyścig o Księżyc rozgrywa się między Chinami i Indiami, dodaje cierpko w myślach. Jej śmiech brzmi jak kurant na szklane dzwonki. – A ty, mon cher? Co ciebie sprowadza na Confederaçion? Musisz mieć tu jakiś interes. – No... – teraz jego kolej wzruszyć ramionami – liczyłem, że spotkam jakiegoś agenta CIA, ale chyba nie przyszli. – I nic dziwnego – odpowiada z rozżaleniem Annette. – CIA myśli, że branża kosmiczna leży i kwiczy. Bałwany! – Mówi w tym tonie przez minutę, z iście paryskim wigorem i bezczelnością wyliczając niedostatki Centralnej Agencji Wywiadowczej. – Odkąd weszli na giełdę, są prawie tak kiepscy jak Associated Press i Reuters – dodaje. – Te ich serwisy prasowe! A poza tym, to... hm... skąpiradła. CIA w ogóle nie rozumie, że jeśli wolni strzelcy-wywiadowcy mają przeżyć, za dobre informacje trzeba płacić po cenach rynkowych. Śmiechu warta firma. Dezinformację można im wcisnąć prawie tak łatwo, jak w Biurze Planów Specjalnych... – Przesuwa palcami po kciuku w geście symbolizującym liczenie banknotów. Nad jej głową nurkuje niesamowicie zwinny miniaturowy

ornitopter, jako kropka nad „i”. Potem robi podwójne salto w tył i odfruwa w kierunku stoiska z trunkami. Iranka w skórzanej minisukience bez pleców i niemal przezroczystym szalu przeciska się ku nim i indaguje, ile kosztuje taki mikrobooster. Jest niezadowolona, że Annette próbuje odesłać ją na stronę producenta, Annette zaś z kolei wyraźnie się rumieni, gdy po dziewczynę przychodzi jej facet – oszałamiający młody pilot wojskowy. – Turyści – mruczy, potem zauważa, że Manfred gapi się w przestrzeń, przebierając palcami. – Manfred? – Eee... co? – Wiesz co, stoję tu już sześć godzin i zaraz odpadną mi stopy. – Chwyta się za lewe ramię i ostentacyjnie odpina klipsy, wyłączając je. – Jeśli ci powiem, że mogę wrzucić depeszę do wewnętrznego serwisu CIA, zaprosisz mnie do restauracji na kolację i powiesz to, co właściwie chcesz powiedzieć? * * * Witamy w drugim dziesięcioleciu XXI wieku; to druga dekada w historii ludzkości, odkąd inteligencja otoczenia wykazuje objawy wzrostu, żeby sprostać popytowi. Wieczorne wiadomości ze świata są dziś mocno przygnębiające. W Maine partyzanci związani z Rodzicami Tradycyjnych Dzieci ogłosili, że podłożyli bomby logiczne w genetycznych skanerach klinik prenatalnych, przez co dają one fałszywe pozytywne wyniki przy sprawdzaniu chorób dziedzicznych. Na razie szkody wynoszą sześć nielegalnych aborcji i czternaście pozwów. Międzynarodowa Konwencja ds. Praw do Publicznych Odtworzeń odbywa trzecią rundę rozmów kryzysowych, próbując powstrzymać ostateczny upadek reżimu kontrolującego muzyczne licencje. Z jednej strony, beton związany z Copyright Control Association of America naciska na wprowadzenie ograniczeń w powielaniu zmienionych stanów emocjonalnych związanych z medialnymi przedstawieniami: by zademonstrować, że mówią poważnie, dwóm „inżynierom oprogramowania” Kalifornii przestrzelono kolana, wytarzano ich w smole i pierzu, a ciała pozostawiono pod plakatami oskarżającymi ich o „reverse engineering” fabuł filmowych z wykorzystaniem awatarów zmarłych, niepodlegających już ochronie aktorów i aktorek. Po drugiej stronie płotu Stowarzyszenie Wolnych Artystów żąda prawa do publicznego wykonywania muzyki bez kontraktu z wytwórnią płytową i potępia CCAA jako narzędzie aparatczyków rosyjskiej mafii, którzy w ramach prób legalizacji swoich biznesów kupili ją od dogorywającego przemysłu muzycznego. Dyrektor FBI, Leonid Kujbyszew, w odpowiedzi dementuje, jakoby Mafija była w Stanach Zjednoczonych liczącą się siłą. Lecz pozycji przemysłu muzycznego nie pomaga chyląca się ku upadkowi cała legalna branża rozrywkowa – ten upadek od strasznych lat zerowych cały czas przyśpiesza. Minimalnie inteligentny wirus atakujący pocztę głosową, udający audytora podatkowego, sieje zamęt w całej Ameryce; szacuje się, że na swoim koncie w szwajcarskim banku zebrał już osiemdziesiąt miliardów dolarów podlegających konfiskacie zaległości podatkowych. Inny wirus zawzięcie przejmuje prywatne konta bankowe, przelewa dziesięć procent środków poprzedniej ofierze i rozsyła się do wszystkich w książce adresowej – taka samonapędzająca się piramida finansowa. Co ciekawe, nikt się specjalnie nie skarży. Dopóki trwa usuwanie skutków chaosu, działy informatyczne firm tkwią w stanie oczekiwania, odmawiając przetworzenia jakiejkolwiek transakcji, która nie przychodzi w postaci atramentu na martwych drzewach. W Unii Europejskiej rada niezależnych głów państw odrzuciła plany kolejnej próby Eurofederalizmu, przynajmniej dopóki gospodarka nie wyjdzie z obecnego dołka. W ostatnim miesiącu wskrzeszono trzy wymarłe gatunki; niestety, gatunki zagrożone wymierają teraz po jednym dziennie. Interpol zaś ściga grupę przeciwników modyfikowanej genetycznie żywności, po tym, jak ogłosiła, że wszczepiła do nasion jadalnej dla człowieka kukurydzy ścieżkę metaboliczną syntezy cyjanogennych glikozydów. Jak dotąd, nikt nie zmarł, ale konieczność sprawdzania płatków śniadaniowych na obecność cyjanku poważnie nadszarpnie zaufanie konsumentów. Zdaje się więc, że jedynymi osobami, którym świetnie się wiedzie, są przetransferowane langusty – a przecież te skorupiaki w żadnym stopniu nie są ludźmi.

* * * Manfred i Annette gawędzą sobie, spożywając posiłek na górnym pokładzie wagonu restauracyjnego TGV toczącego się przez tunel pod kanałem La Manche. Jak się okazuje, Annette codziennie dojeżdża z Paryża – następnego przystanku na trasie Manfreda. Z wystawy wysłał wiadomość do Aineko, żeby kot zabrał bagaż i przyniósł go na dworzec St. Pancras, gdzie spotkają się w hali przypominającej pancerz wielkiej, stalowej stonogi. Annette zostawiła wyrzutnię na noc w

hali supermarketu: to tylko pozbawiony paliwa, testowy egzemplarz, bez większego znaczenia dla bezpieczeństwa. Wagon restauracyjny prowadzi nepalska sieć fastfoodowa. – Czasem mam ochotę nie wychodzić z pociągu – mówi Annette, czekając na swój mismas bhat. – Minąć cały Paryż! Rozłożyć się na kuszetce, obudzić w Moskwie i przesiąść do innego pociągu. W dwa dni do samego Władywostoku. – O ile nie zatrzymaliby cię na granicy – mruczy Manfred. Rosja to jedno z tych państw, które wciąż wymagają paszportów i pytają czy jesteś albo kiedykolwiek byłeś antyantykomunistą. Wciąż tkwi w pułapce krwawej historii. (Cofnąć wideo do „krawata Stołypina” i zacząć wszystko od nowa). A poza tym mają wrogów: Białych Rosjan oligarchów, reketierów, którym w branży własności intelektualnej płaci się za ochronę. Psychotyczne niedobitki eksperymentu z marksizmem-obiektywizmem z zeszłego dziesięciolecia. – Ty naprawdę jesteś informatorką CIA? Annette szczerzy zęby, usta ma niepokojąco czerwone. – Od czasu do czasu wysyłam jakieś meldunki. Tyle, żeby mnie nie wywalili. Manfred kiwa głową. – Moja żona ma dostęp do ich niefiltrowanego strumienia. – Twoja... – Annette urywa. – To ją wtedy poznałam, prawda? U De Wildemanna? – Widzi wyraz jego twarzy. – Oj, mój nieszczęśliwy! – Unosi szklankę do toastu. – Nie układa się, tak? Manfred wzdycha i też unosi szklankę. – Wiesz, po czym poznać, że w małżeństwie jest źle? Kiedy komunikujesz się z żoną przez CIA, a ona z tobą przez Urząd Skarbowy. – I to zaledwie po pięciu latach. – Annette się krzywi. – Wybacz, że to powiem, ale nie wyglądała na kogoś w twoim typie. Między wierszami kryje się pytanie i Manfred kolejny raz zauważa, że Annette jest świetna w przemycaniu podtekstów. – Nie jestem pewien, jaki jest ten mój typ – mówi, na wpół szczerze. Ma nieodparte poczucie, że między nim i Pamelą zaszło coś złego nie do końca z ich winy, że niepostrzeżenie rozdzieliła ich czyjaś subtelna interwencja. A może to moja wina, myśli. Czasem nie jest pewien, czy nadal jest człowiekiem; zbyt wiele wątków jego świadomości żyje poza głową, meldując się tylko, jeśli znajdą coś ciekawego. Czasem czuje się marionetką, i to go przeraża, jako jeden z wczesnych objawów schizofrenii. No i chyba za wcześnie, żeby ktoś próbował włamywać się do egzokory... a może nie? Teraz jednak owe zewnętrzne wątki mówią mu, że podoba im się Annette, kiedy jest sobą, a nie trybikiem w białkowej maszynerii zarządu Arianespace. Lecz ten wciąż człowieczy fragment osobowości nie jest pewien, na ile ma sobie samemu ufać. – Chciałbym być sobą, a ty? Annette wzrusza ramionami. Kelner stawia przed nią talerz. – Jestem tylko prostą paryżanką, prawda? Młodą naiwną, urodzoną w różowych latach le Confederaçion Europé, na samozdekonstruowanych ruinach bogatej Unii Europejskiej. – Taa, jasne. – Przed Manfredem pojawia się talerz. – A ja jestem prostym chłopkiem znad autostrady w Massachusetts, z mikrowyżu demograficznego. – Odchyla rożek omletu i przygląda się jedzeniu w środku. – Urodzony w słonecznych latach stulecia Ameryki. Dźga widelcem niezidentyfikowaną bryłkę mięsa w smażonym ryżu, a ta mu oddaje. Jego agenty mogą powiedzieć o niej tylko pewne rzeczy – europejskie prawa o ochronie prywatności są drakońskie w porównaniu z amerykańskimi – ale podstawowe fakty już zna. Dwoje rodziców, nadal żyjących razem, ojciec – drobny polityk w jakiejś miejskiej radzie gdzieś pod Tuluzą. Chodziła do odpowiedniej école. Spędziła obowiązkowy rok na obijaniu się po Konfederacji na koszt państwa,

ucząc się, jak żyją inni – nowy sposób na budowanie imperium, zamiast dwudziestowiecznego poboru i służby zasadniczej. Agentom nie udało się znaleźć żadnego bloga ani prywatnej strony. Od razu po politechnice poszła do Arianespace i odtąd jest na menedżerskiej ścieżce kariery: Korou, Manhattan, Paryż. – Rozumiem, że ty nigdy nie miałaś męża? Annette chichocze. – Szkoda na to czasu! Jeszcze jestem młoda. – Nabiera widelcem jedzenie i cicho dodaje: – Poza tym, rząd kazałby mi zapłacić. – Aaa. – Manfred z namysłem zaczyna jeść. Władze Konfederacji niepokoją się spadającym w całej Europie wskaźnikiem urodzeń: dawna Unia już dziesięć lat temu zaczęła dotować dzieci, nowe pokolenie opiekunów, ale problem ani drgnął. Jedyny skutek to wyalienowanie najbystrzejszych kobiet w wieku rozrodczym. Niedługo będą musieli poszukać rozwiązania na Wschodzie – ściągnąć z importu nowe pokolenie obywateli – chyba że wreszcie zadziałają obiecywane od dawna sposoby na starzenie albo pojawi się tania sztuczna inteligencja. – Masz hotel? – pyta nagle Annette. – W Paryżu? – Manfred jest zaskoczony. – Jeszcze nie. – To chodź do mnie. – Patrzy nań zagadkowo. – No, nie wiem, czy... – Dostrzega jej minę. – Ale o co chodzi? – A, nic. Mój przyjaciel, Henri, zawsze mówi, że zbyt łatwo przygarniam wszelkie przybłędy. Ale ty nie jesteś przybłędą, wygląda na to, że umiesz o siebie zadbać. Poza tym, dziś piątek. Chodź ze mną, wrzucę twoją informację do depesz Firmy. Umiesz tańczyć? Zaszalejemy przez weekend, zapomnisz o problemach, dobrze ci to zrobi. * * * Uwodzicielska Annette przejeżdża się jak walec po jego weekendowych planach: zamierzał znaleźć sobie hotel, wypuścić informację dla prasy, potem poświęcić trochę czasu na zbadanie struktury finansowania Rodziców Tradycyjnych Dzieci oraz wymiarów wpływających na zmienność przedziałów ufności przy obrocie reputacją, a następnie udać się do Rzymu. Lecz ona zaciąga go do swego mieszkania, sporej kawalerki w bocznym zaułku na Le Marais. Sadza go przy barze śniadaniowym, zajmuje się jego bagażem, potem każe mu zamknąć oczy i połknąć dwie kapsułki o podejrzanym smaku. Nalewa do dwóch wysokich kieliszków zmrożonego aqvavitu, smakującego identycznie jak polski żytni chleb. A kiedy wypijają, właściwie zdziera z niego ubranie. Manfred ze zdumieniem odkrywa, że stoi mu jak drąg; po ostatniej wybuchowej kłótni z Pamelą trochę jakby zakładał, że seks przestał go interesować. Jednak lądują nago na sofie, otoczonej rozrzuconymi ubraniami – Annette jest bardzo konserwatywna – od współczesnych wyrafinowanych fetyszy woli penetracyjne, zeszłowieczne rżnięcie na golasa. Po wszystkim jest jeszcze bardziej zaskoczony, odkrywając, że nadal ma erekcję. – To te kapsułki? – pyta. Kładzie na nim szczupłe, ale umięśnione udo, potem sięga dłonią do penisa. Ściska go. – Tak – przyznaje. – Trzeba ci pomóc, żebyś mógł odreagować. – Kolejne ściśnięcie. – Krystaliczna meta i tradycyjny inhibitor fosfodiesterazy. Manfred chwyta ją za drobną pierś, czując się brutalnym prymitywem. Nagim. Nie przypomina sobie, żeby Pamela kiedykolwiek pokazała mu się nago: sądziła, że skóra okryta jest bardziej seksowna. Annette ściska go jeszcze raz, penis sztywnieje. – Jeszcze!

Kiedy kończą, wszystko go boli, a Annette pokazuje mu, jak korzystać z bidetu. Wszystko jest krystalicznie wyraźne, a jej dotyk elektryzujący. Ona bierze prysznic, on siada na zamkniętym sedesie i ględzi o kompletności Turinga jako właściwości prawa dotyczącego firm, o automatach komórkowych i ślepym problemie plecakowym, o swojej pracy nad rozwiązaniem problemu Komunistycznego Centralnego Planowania za pomocą sieci przeplatających się bezzałogowych firm. O nadchodzącej korekcie notowań na rynku etyki, złowróżbnym odrodzeniu branży nagraniowej i palącej potrzebie rozmontowania Marsa. A gdy wychodzi spod prysznica, mówi jej, że ją kocha. Annette całuje go, zsuwa mu z głowy okulary i słuchawki, żeby był naprawdę nagi, siada mu na kolanach i jeszcze raz pieprzy się z nim do utraty przytomności, szepcząc mu do ucha, że go kocha i chce być jego menedżerem. Po czym prowadzi go do sypialni, opowiada ze szczegółami, w co chciałaby go ubrać, sama też się ubiera i podaje mu lusterko z jakimś białym proszkiem do wciągnięcia. A gdy już jest odstrzelony, wychodzą na bardzo poważnie się zapowiadający rajd po klubach – Annette w smokingu, Manfred w blond peruce, odsłaniającej jedno ramię czerwonej jedwabnej sukni i szpilkach. Nad ranem, wyczerpany, opierając głowę na jej ramieniu podczas ostatniego tanga w klubie sado-maso przy rue Ste-Anne, uświadamia sobie, że naprawdę da się pożądać kogoś innego niż Pamela. * * * Aineko budzi Manfreda, szturchając go nad lewym okiem. On pojękuje, próbując otworzyć oczy, stwierdza, że w ustach ma posmak zdechłej ryby, skórę tłustą od makijażu, a w głowie mu dudni. Coś gdzieś łomocze. Aineko miauczy ponaglająco. Manfred siada na łóżku, czując, jak jedwabna bielizna ociera się o nieprzyzwyczajoną i mocno podrażnioną skórę. Z sypialni dobiega chrapanie, łomot zaś od drzwi wejściowych. Ktoś chce tu wejść. Cholera. Pociera skronie, wstaje i prawie pada na twarz – nawet nie zdjął tych kretyńskich szpilek. Ile wczoraj wypiłem? – zastanawia się. Okulary leżą na kuchennym barze. Nakłada je i tonie w zamieci niecierpliwych, domagających się uwagi idei. Poprawia perukę, podgarnia spódnicę i z sercem w gardle kuśtyka do drzwi. Dobrze, że jego publicznie notowana reputacja dotyczy wyłącznie spraw technicznych. Otwiera drzwi. – Kto tam? – pyta po angielsku. Ktoś uderza go drzwiami. Manfred pada skręcony pod ścianę. Okulary przestają działać, boczny wyświetlacz wypełnia się wielokolorowym szumem. Wbiega dwóch ludzi, identycznie ubranych, w dżinsy, skórzane kurtki, rękawiczki i maski zasłaniające twarze, jeden z nich celuje w Manfreda małą i bardzo groźnie wyglądającą kartą identyfikacyjną. W drzwiach unosi się automatyczny karabin. – Gdzie on jest? – Kto? – pyta przerażony Manfred. – Macx. – Drugi intruz szybko wbiega do salonu, rozgląda się, przekrada do łazienki. Aineko pada przed kanapą bezwładnie jak szmaciana lalka. Natręt sprawdza jeszcze sypialnię: krótki, szybko ucięty wrzask. – Nie wiem... kto? – Manfred dławi się strachem. Drugi intruz wychodzi z sypialni, macha lekceważąco ręką. – Przepraszamy za najście – mówi sztywno człowiek z kartą. Chowa ją do kieszeni kurtki. – Jak spotka pani Manfreda Macksa, proszę mu przekazać, że Copyright Control Association of America radzi mu zaprzestać prób pomocy złodziejom muzyki i innym zdegenerowanym, oportunistycznym wrogom Obiektywizmu. Reputacja jest coś warta tylko za życia. Do widzenia. Dwóch gangsterów od praw autorskich znika w drzwiach. Manfred zostaje, w oszołomieniu

kiwając głową, dopóki restartują się okulary. Dopiero po chwili dociera do niego krzyk z sypialni. – Kurwa... Annette! Annette ukazuje się w otwartych drzwiach, owinięta w talii prześcieradłem, wściekła i zdezorientowana. – Annette! – woła Manfred. Ona rozgląda się, widzi go i zaczyna się trząść ze śmiechu. – Annette! – Podchodzi do niej. – Nic ci się nie stało – mówi. – Nic ci się nie stało. – Tobie też. – Obejmuje go. Manfred dygocze. Potem odsuwa go na długość ręki. – No, nieźle wyglądasz! – Szukali mnie – mówi, szczękając zębami. – Dlaczego? Patrzy na niego poważnie. – Musisz się wykąpać. Napić się kawy. Nie jesteśmy w domu, oui? – Ach, oui. – Spuszcza wzrok. Aineko podnosi się, wygląda na oszołomionego. – Prysznic. Potem ta informacja do serwisu CIA. – Informacja? – Wygląda na zdziwioną. – Aha, już wczoraj wieczorem ją puściłam. Kiedy się kąpałam. Ten mikrofon jest wodoszczelny. * * * Zanim pojawiła się ochrona Arianespace, Manfred ściągnął suknię wieczorową Annette i wziął prysznic; siedzi teraz ubrany w szlafrok w salonie, popijając espresso z półlitrowego kubasa i klnąc pod nosem. Podczas gdy on przetańczył całą noc w objęciach Annette, globalny rynek reputacji zaczął się zachowywać nieliniowo: ludzie inwestują zaufanie w Koalicję Chrześcijańską i Przymierze Eurosocjalistyczne – to zawsze oznaka kiepskich czasów – a porządne, oparte na mocnych podstawach firmy lecą w dół, całkiem jakby rozpętała się jakaś afera korupcyjna. Manfred zamienia idee na chwałę za pośrednictwem Fundacji Wolnego Intelektu, nieślubnego dziecka George’a Sorosa i Richarda Stallmana. Jego reputacja ma fundament w świadczeniach na rzecz dobra publicznego, które nigdy się na nim nie mszczą. Dlatego ze zdumieniem i urazą zauważa, że przez ostatnie dwie godziny spadł o dwadzieścia punktów, a z przerażeniem – że to wcale nie jest nic niezwykłego. Spodziewał się dziesięcioprocentowego spadku via transakcje na opcjach, w ramach zapłaty za wykorzystanie anonimowego remiksera bagaży, który skierował jego starą walizkę do Mombasy, a zamiast niej podesłał mu nową przez biuro rzeczy znalezionych na Luton – to jednak musi być coś poważniejszego. Wygląda tak, jakby cały rynek reputacyjny owładnął kryzys zaufania. Annette krząta się energicznie, pokazując przysłanemu przez firmę zespołowi kryminologów coraz to nowe kąty i momenty. Wydaje się bardziej rozzłoszczona i wstrząśnięta niż zaniepokojona tym wtargnięciem. Zapewne takie jest ryzyko zawodowe idących ostro w górę, mobilnych menedżerów w starej, zachłannej sieci, którą Manfred ma zamiar zastąpić swoją agalmiczną przyszłością. Kryminolodzy, gość i gościówa, para ślicznych, opalonych libańskich młodziaków, celują żółtym ryjem spektroskopu masowego we wszystkie zakamarki i potwierdzają, że w powietrzu rzeczywiście czuć coś przypominającego smar do broni. Ale niezmiernie im przykro, napastnicy nosili maski zbierające drobinki skóry i zostawili po sobie chmurę kurzu zebranego odkurzaczem z siedzenia miejskiego autobusu, więc ustalenie choćby fragmentu genotypu nie wchodzi w grę. Zgadzają się teraz zakwalifikować incydent jako domniemane cielesne wtargnięcie (motyw: niezidentyfikowany; szkodliwość: niepokojąca) i ustawić jej kuchenny rejestrator na częstsze logowanie. Proszę także pamiętać, żeby zawsze nosić klipsy. Wychodzą. Annette zamyka drzwi,

opiera się o nie i klnie przez dobrą minutę. – Przynieśli mi wiadomość od agencji ochrony praw autorskich – mówi Manfred, zacinając się, gdy Annette wreszcie wyluzowuje. – Pamiętasz, parę lat temu ruscy gangsterzy z Nowego Jorku wykupili wszystkie kartele nagraniowe. Kiedy łatany w nieskończoność system praw się rozpadł, a wszyscy artyści wywędrowali do sieci, podczas gdy oni skupiali się na zabezpieczeniach przed kopiowaniem, tylko Mafija była jeszcze chętna na kupno tego starego modelu biznesowego. Ci goście nadają nowe znaczenie zabezpieczeniom przed kopiowaniem – według ich standardów to była tylko grzeczna prośba o zaprzestanie działań godzących w ich interesy. Prowadzą sklepy z płytami i próbują zablokować wszelkie kanały dystrybucji muzyki, które do nich nie należą. Tylko że nieszczególnie im to wychodzi – większość gangsterów żyje w przeszłości, są bardziej konserwatywni, niż mógłby być jakikolwiek normalny biznesmen. A co tam posłałaś w tej depeszy? Annette zamyka oczy. – Nie pamiętam. Nie. – Unosi rękę. – Otwarty mikrofon. Po prostu nagrałam cię do pliku i potem ciach, wycięłam wszystko, co dotyczyło mnie. – Otwiera oczy i kręci głową. – Co ja właściwie brałam? – Ty też nie wiesz? Wstaje, a ona podchodzi i obejmuje go. – Wiem: brałam ciebie – szepcze. – Pieprzysz. – Manfred się odsuwa i zauważa, jak ją tym zdenerwował. W okularach coś niecierpliwie mruga; był poza siecią przez prawie sześć godzin i żołądek niemal podchodzi mu do gardła, ze strachu, że nie orientuje się we wszystkim, co się wydarzyło przez ostatnie dwadzieścia kilosekund . – Muszę wiedzieć więcej. Coś w tym raporcie wetknęło kij nie w to mrowisko. Albo ktoś doniósł o mojej zamianie walizek. Rozumiesz, ta depesza miała być informacją dla kogoś, kto potrzebuje działającego systemu do państwowego planowania, a nie zaproszeniem, żeby mnie zastrzelić! – No to dobrze. – Puszcza go. – Pracuj sobie. – Dodaje chłodno: – Będę się tu kręcić. Uświadamia sobie, że ją uraził, ale nie widzi sposobu, jak wytłumaczyć jej, że nie chciał – przynajmniej nie pogrążając się bardziej. Kończy croissanta i zanurza się w nieuniknionej otchłani głębokiej interakcji, palce drgają na niewidzialnych klawiaturach, gałki oczne skaczą na boki, podczas gdy okulary ładują mu do czaszki ciężkie multimedia, wykorzystując najszerszy z dostępnych kanałów. Jedno z jego kont e-mailowych jest wypchane po brzegi automatycznymi wiadomościami – to spółki o nazwach w rodzaju „agalmic.holdings.root.8E.F0” drą się wniebogłosy, próbując zwrócić uwagę swego przechodniego dyrektora. Każda z tych spółek – a jest ich obecnie ponad szesnaście tysięcy, choć stadko rośnie z dnia na dzień – ma trzech dyrektorów i jest dyrektorem trzech innych spółek. Każda wykonuje skrypt w wynalezionym przez Manfreda języku funkcyjnym; dyrektorowie mówią firmie, co ma robić, każą im przekazać te rozkazy piętro niżej. Właściwie jest to rój automatów komórkowych, jak w conwayowskiej „Grze w życie”. Firmy Manfreda tworzą programowalną siatkę. Niektóre są zbrojne w kapitał, w formie złożonych przez Manfreda patentów, które przekazał im, a nie którejś z Wolnych Fundacji. Inne nie prowadzą działalności handlowej, ale zajmują stanowiska dyrektorskie. Ich korporacyjne procedury (jak prowadzenie księgowości i akceptowanie w głosowaniu nowych dyrektorów) realizuje centralny szkielet, obsługujący wszystkie firmy naraz, handel odbywa się za pośrednictwem kilku popularnych sieciowych serwisów pośredniczących między firmami. Wewnętrznie zaś zajmują się innymi, jeszcze mniej zrozumiałymi zadaniami – równoważeniem obciążenia w skomplikowanych obliczeniach, traktującym problemy z alokacją zasobów jak klasyczny państwowy system centralnego planowania. Nic z tych faktów nie tłumaczy, dlaczego połowa z nich w ciągu ostatnich dwudziestu dwóch godzin 6

została zaatakowana pozwami sądowymi. Pozwy są... losowe. Tylko taką prawidłowość udało mu się dostrzec. Niektóre oskarżają spółki o naruszenie patentów – te mógłby potraktować poważnie, tylko że około jednej trzeciej pozwanych to spółki dyrektorskie, w praktyce nierobiące niczego widocznego z zewnątrz. Parę procesów dotyczy błędów w zarządzaniu, a potem następuje cała masa kompletnych absurdów – oskarżenia o bezpodstawne zwolnienie lub dyskryminację wiekową, przeciwko firmom, które nie zatrudniają pracowników; skargi na działanie na szkodę spółek, a także jeden pozew, w którym utrzymuje się, że pozwany (w zmowie z premierem Japonii, rządem kanadyjskim i emirem Kuwejtu) z użyciem orbitalnych laserów telepatycznych sprawia, że chihuahua powoda szczeka nieprzerwanie cały dzień i noc. Manfred stęka i szybko coś liczy. Przy obecnej szybkości procesy atakują jego korporacyjną siatkę co szesnaście sekund – a przez ostatnie sześć miesięcy nie było ani jednego. Jeszcze jeden dzień i system się zatka. A jeśli utrzyma się to przez tydzień, zatka wszystkie sądy w Stanach Zjednoczonych. Ktoś znalazł sposób, żeby robić z procesami to samo, co on ze spółkami – i jego właśnie obrał sobie za cel. Stwierdzenie, że mało go to bawi, byłoby niedomówieniem. Gdyby nie absorbował go stan emocjonalny Annette, gdyby nie był podenerwowany najściem, pewnie by się wściekł – jest jednak na tyle człowiekiem, że w pierwszej kolejności reaguje na ludzkie bodźce. Postanawia coś z tym zrobić, ale przed oczyma wciąż staje mu unoszący się w powietrzu karabin i własne damskie przebranie. Transgresja, seks i sieci; wszystko to chodzi mu po głowie, gdy Glashwiecz dzwoni drugi raz. – Halo? – Manfred odbiera w roztargnieniu; cały czas rozmyśla nad atakującym jego systemy botem sądowym. – Macx! Nieuchwytny pan Macx! – Glashwiecz wydaje się cały rozradowany, że wreszcie namierzył cel. Manfred się krzywi. – Kto mówi? – pyta. – Dzwoniłem wczoraj do pana – mówi prawnik. – Trzeba było mnie posłuchać. – Chichocze obleśnie. – A teraz pana mam! Manfred trzyma telefon z daleka od twarzy, jak coś jadowitego. – To się nagrywa – ostrzega. – Kim pan jest i czego pan chce? – Pana żona w dalszym ciągu udziela mi pełnomocnictwa do reprezentowania jej interesów w państwa sprawie rozwodowej. Dzwoniąc wczoraj, chciałem bezstronnie przypomnieć, że kończą się panu możliwe opcje. Mam podpisane trzy dni temu przez sąd postanowienie o zamrożeniu wszystkich pana aktywów. Mimo tych śmiechu wartych firm-wydmuszek, będzie pan musiał jej zapłacić dokładnie tyle, ile jest pan winien. Po opodatkowaniu, oczywiście. Co do tego, moja klientka jest bardzo stanowcza. Manfred rozgląda się i na chwilę zawiesza rozmowę. – Gdzie walizka? – pyta Aineko. Kot oddala się chyłkiem, ignorując go. – Cholera. Nigdzie jej nie widać. Może już leci do Maroka, razem z bezcennym ładunkiem gęsto upakowanego szumu. Wznawia rozmowę. Glashwiecz ględzi o sprawiedliwych ugodach i narastających zobowiązaniach podatkowych – te chyba zostały wyssane z palca i przypieczętowane imprimatur Pameli – a także o potrzebie wyspowiadania się ze wszystkiego w sądzie i wykazania skruchy. – Gdzie, kurwa, jest ta walizka? – Ogarnia go wściekłość. – Cicho, kurwa! Próbuję myśleć! – Nie będę cicho! – odwarkuje prawnik. – Sprawa już jest na wokandzie, panie Macx. Nie może pan w nieskończoność unikać odpowiedzialności. Musi pan świadczyć na rzecz żony i bezbronnej córki... – Córki? – To stwierdzenie od razu przebija się przez zaprzątnięte walizką myśli.

– Co, nie wiedział pan? – Glashwiecz wydaje się przyjemnie zaskoczony. – W czwartek została wybudowana. Podobno jest idealnie zdrowa; ma pan prawo do oglądania jej przez kamery internetowe kliniki. W każdym razie – zostawię pana z tą myślą – im szybciej zawrze pan ugodę, tym szybciej odmrożę panu te spółki. Do widzenia. Walizka, popiskując nieśmiało, wytacza się zza toaletki Annette. Manfred wzdycha z ulgą i przyzywa ją; w tym momencie łatwiej mu myśleć o Planie B niż porannych najazdach gangsterówobiektywistów, humorach Annette, nieustającym prawniczym spamie żony i wieści, że wbrew woli został ojcem. – Chodź tu, ty niegrzeczna walizo. Zobaczmy, jak tam wyglądają moje instrumenty pochodne oparte na reputacji... * * * Antykulminacja. Depesza Annette uśmierza ból: rozchichotana, wyznaje do kamery (z deszczowym szumem prysznica w tle), że słynny Manfred Macx przyjechał do Paryża, żeby przez weekend wozić się po klubach, ćpać i robić zadymy. A, prawda, obiecał jeszcze, że codziennie przed śniadaniem wymyśli ze trzy idee wywracające wszelkie paradygmaty – na początek pomysł na stworzenie Najprawdziwszego Komunizmu, poprzez zbudowanie państwowego aparatu centralnego planowania, doskonale wpinającego się w zewnętrzne systemy rynkowe, który jakimś sposobem będzie działał lepiej od wolnorynkowej gospodarki opartej na metodzie Monte Carlo, bo udało mu się rozwiązać ten problem obliczeniowy. Po prostu dlatego, że mógł, że ekonomiczne hackerstwo go bawi, a także dlatego, że fajnie będzie usłyszeć wrzaski całej chicagowskiej szkoły ekonomistów. Manfred nie widzi w tej wiadomości nic niezwykłego. Standard, to, co zwykle robi – informatora CIA szukał właśnie po to, żeby taką rzecz wrzucić im do sieci. Próbuje to wytłumaczyć, mydląc jej plecy w wannie. – Nie rozumiem, o co chodzi – narzeka. – Nie ma tam nic, co by ich mogło sprowokować, poza faktem, że jestem w Paryżu i że ty wysłałaś newsa. Wszystko zrobiłaś jak trzeba. – Mais oui. – Odwraca się, śliska jak węgorz, i zanurza się w wodzie. – Próbowałam ci to powiedzieć, ale nie słuchasz. – Teraz słucham. – Kropelki wody oblepiają mu okulary z zewnątrz, pstrząc widok laserowymi iskierkami-cętkami. – Przepraszam, Annette, że przywlokłem ze sobą tę aferę. Mogę ją zabrać z twojego życia. – Nie! – Annette wynurza się z wody przed nim i pochyla z poważną miną. – Wczoraj już mówiłam: chcę być twoim menedżerem. Weź mnie na pokład. – Ja nie potrzebuję menedżera; cały sens w tym, że jestem szybki i niekontrolowany! – Wydaje ci się, że ty nie potrzebujesz menedżera, ale twoje firmy na pewno – stwierdza Annette. – Weźmy te procesy. Ile ich tam jest? Nie możesz im poświęcać czasu. Sowieci może zlikwidowali kapitalistów, ale i oni potrzebują menedżerów. Proszę, pozwól mi tym pozarządzać! Traktuje to tak emocjonalnie, że aż widać, że się podnieciła. Manfred nachyla się ku niej, zamyka w dłoni stwardniały sutek. – Macierz spółek jeszcze nie jest sprzedana – przyznaje. – Jeszcze nie? – Wygląda na uradowaną. – To świetnie. A komu można to sprzedać? Moskwie? Radzie Przywrócenia Ładu i Porządku? A może... – Myślałem o Włoskiej Partii Komunistycznej. To projekt pilotażowy. Próbowałem go sprzedać; potrzebuję pieniędzy na rozwód i żeby dokończyć transakcję z tą walizką, ale to nie takie proste. Ktoś musi tym kierować, ktoś kto dobrze rozumie, jak wpiąć system centralnego planowania w

kapitalistyczną gospodarkę. Super byłby jakiś administrator systemów z doświadczeniem w dużej, międzynarodowej korporacji, idealnie, gdyby interesował się poszukiwaniem nowych sposobów na sprzęganie centralnie planowanego przedsiębiorstwa ze światem zewnętrznym. – Patrzy na nią i nagle zaczyna się domyślać. – No to jak, jesteś zainteresowana? * * * W Rzymie jest cieplej niż w centrum Columbii w Karolinie Południowej w Święto Dziękczynienia; cuchnie napędzanymi metanem skodami z delikatną nutką gotowanego psiego gówna. Samochody to jaskrawo ubarwione subkompakty jak pociski. Wypadają z zaułków niczym wściekłe osy: spinanie na krótko układów automatycznego sterowania to w tym kraju chyba sport narodowy, choć goście od systemów wbudowanych w fiacie zawsze słynęli z niestabilnego oprogramowania. Manfred wychodzi ze Stazione Termini na pylisty blask, mrugając jak sowa. Okulary zalewają go monologiem o ludziach, którzy mieszkali tu w czasach późnej republiki. Zacięły się na kanale dla turystów i bez walki nie chcą się odczepić od tej powodzi historii. A Manfredowi nie chce się teraz z nimi walczyć. Czuje się tak, jakby przez weekend ktoś wyssał go do ostatniej kropli: sucha łupinka, którą zdmuchnie silniejszy powiew. Przez cały dzień nie przyszedł mu do głowy żaden pomysł nadający się do opatentowania. To nieszczególny stan, jak na poniedziałkowy ranek, w który ma się spotkać z byłym ministrem gospodarki, żeby przekazać mu dar, który wystrzeli go na wysokie stanowisko, a przy okazji zdejmie Manfredowi z pleców adwokata Pam. Jakoś jednak nie potrafi się tym zbytnio przejąć: Annette wyraźnie mu posłużyła. Prywatny wizerunek eksministra jest zupełnie inny, niż się spodziewał. Dotąd widywał tylko wyglansowanego publicznego awatara w tradycyjnie skrojonym garniturze, przemawiającego w cyberprzestrzeni do Izby Deputowanych; i dlatego, wciskając dzwonek na pobielonej framudze drzwi frontowych domu Gianniego, nie spodziewa się męskiego ciacha jak u Toma z Finlandii , w komplecie z przepaską biodrową i skórzanym kaszkietem. – Dzień dobry, jestem umówiony z panem ministrem – mówi ostrożnie Manfred. Aineko, usadowiony na jego lewym ramieniu, próbuje tłumaczyć: trajkoce coś, co brzmi bardzo natarczywie. Po włosku wszystko brzmi natarczywie. – Nie ma problemu, ja pochodzę z Iowy – odpowiada facet w drzwiach. Wsadza kciuk za jeden ze skórzanych pasków i szczerzy się pod wąsem. – A o co chodzi? – pyta i woła przez ramię: – Gianni! Masz gościa! – O gospodarkę – mówi ostrożnie Manfred. – Mam coś, co odeśle ją do lamusa. Ciacho cofa się nieufnie. Wtem za nim ukazuje się minister. – Ooo, signore Macx! Johnny, wszystko w porządku, byłem z nim umówiony. – Gianni pośpiesznie wyciąga dłoń do powitania, jak nadpobudliwy gnom owinięty białym szlafrokiem frotte. – Proszę, proszę, przyjacielu! Na pewno pan zmęczony po podróży. Johnny, przynieś, proszę, gościowi coś do picia. Kawę czy może coś mocniejszego? Pięć minut później Manfred siedzi zapadnięty po uszy w kanapę z maślano-białej wołowej skóry, ryzykownie balansując na kolanie filiżanką ze zjadliwie mocnym espresso, a Gianni Vittoria rozwodzi się nad problemami wdrażania postindustrialnego ekosystemu na fundamencie biurokratycznego, zakorzenionego w bezlitosnym modernizmie lat dwudziestych ustroju. Jest sytuującym się daleko na lewo wizjonerem, dziwnym atraktorem w chaotycznej przestrzeni fazowej włoskiej polityki. Kiedyś wykładał ekonomię marksistowską, jego idee przenika boleśnie uczciwy humanizm, a wszyscy – nawet wrogowie – zgadzają się, że zalicza się do najwybitniejszych teoretyków ery postunijnej. Lecz jego intelektualna etyczna niezłomność nie pozwala mu wspiąć się na sam szczyt, a pobratymcy ideowi wyrażają się o nim o wiele gorzej niż wrogowie – oskarżają o 7

najcięższą polityczną zbrodnię – że ceni prawdę bardziej od władzy. Manfred poznał Gianniego parę lat temu na moderowanym czacie dla polityków; na początku zeszłego tygodnia wysłał mu dokument opisujący szczegóły tej gospodarki planowej w pakiecie oraz propozycję użycia jej do przyśpieszenia niekończących się prób zreformowania włoskiego ustroju. To pierwszy krok, niosący poważne konsekwencje: jeśli koncepcja Manfreda się sprawdzi, będzie katalizatorem nowej fali komunistycznej ekspansji, napędzanej humanistycznymi ideałami i tym, że działa wyraźnie lepiej, a nie, jak kiedyś, chciejstwem i ideologią. – Obawiam się, że to niemożliwe. Tu są Włochy, przyjacielu. Każdy musi wtrącić swoje trzy grosze. Mało kto w ogóle rozumie, o czym mowa, ale i tak wszyscy będą mieli mnóstwo do powiedzenia. Od tysiąc dziewięśset czterdziestego piątego roku rządzenie u nas wymaga consensusu – to reakcja na poprzedni ustrój. Wie pan na przykład, że mamy pięć ścieżek ustawodawczych, z czego dwie ostatnie są awaryjne, służą do przełamywania impasu? I żadna z nich sama nie zadziała, dopóki nie przekona się wszystkich. Pana plan jest śmiały i radykalny, ale jeśli działa, musimy wiedzieć, dlaczego się w niego angażujemy, a to sięga aż do korzeni naszego człowieczeństwa i nie wszyscy się na to zgodzą. W tym momencie Manfred uświadamia sobie, że stracił wątek. – Nie rozumiem – mruczy, autentycznie zaskoczony. – Co ma ludzka kondycja do gospodarki? Minister ciężko wzdycha. – Bo pan jest nietypowy. Nie zarabia pan żadnych pieniędzy, prawda? Ale jest pan bogaty, bo wdzięczni ludzie korzystający z pana pracy zapewniają panu wszystko co trzeba. Trochę jak średniowieczny trubadur, któremu udało się wkupić w łaski arystokracji. Pana praca nie jest wyalienowana – jest rozdawana za darmo, a środki produkcji ma pan zawsze ze sobą, bo mieszczą się w pana głowie. Manfred mruga; ten żargon brzmi dziwnie naukowo, ale jest kompletnie ortogonalny do jego doświadczeń, dając mu niepokojący wgląd w świat ludzi cierpiących na śmiertelny szok przyszłości. Ze zdumieniem stwierdza, że niezrozumienie swędzi. Gianni stuka się w łysiejącą skroń knykciem jak orzech włoski. – Większość ludzi spędza niewiele czasu we własnej głowie. Nie zrozumieliby, na czym polega pana życie. Są jak średniowieczni chłopi, w zadziwieniu patrzący na trubadura. Ten system, który pan wynalazł, do zarządzania planową gospodarką, jest piękny i elegancki; następcy Lenina wpadliby w zachwyt. Ale to nie jest system na to nowe stulecie. Bo nie jest ludzki. Manfred drapie się w głowę. – Ja raczej sądziłbym, że to gospodarka niedoboru jest nieludzka – mówi. – Za parędziesiąt lat ludzie i tak będą przestarzali jako maszyny ekonomiczne. Dlatego chciałbym, żeby, zanim to się stanie, wszyscy wzbogacili się do obrzydliwości. – Przerwa na łyk kawy, na namysł: powiedziało się szczerze A, trzeba powiedzieć B. – A ja mam do spłaty ugodę rozwodową. – Taaak? Przyjacielu, pokażę panu moją bibliotekę – mówi Gianni, wstając. – Tędy proszę. Niespiesznie opuszcza biały salon z żarłocznymi, skórzanymi sofami i wspina się żeliwnymi spiralnymi schodami, mocującymi do dachu coś w rodzaju antresoli. – Istoty ludzkie nie są racjonalne! – woła przez ramię. – To podstawowy błąd szkoły chicagowskiej, co do jednego neoliberałów, a także moich poprzedników. Gdyby ludzie zachowywali się logicznie, nie mielibyśmy hazardu, nieprawdaż? Bo przecież to kasyno zawsze wygrywa. Schodki wychodzą na kolejny przestronny i pobielony pokój, gdzie jedną ścianę zajmuje drewniana ława obstawiona sporą liczbą starożytnych, luźno oplecionych kablami serwerów i bardzo nowym, powalająco drogim trójwymiarowym, pełnoobjętościowym fabrykatorem. Ścianę naprzeciwko zajmują od podłogi do sufitu regały z książkami: Manfred patrzy na te pradawne nośniki o małej pojemności i kicha, na chwilę rozbawiony widokiem danych, których gęstość mierzy

się kilogramami na megabajt, a nie odwrotnie. – Co w nim robicie? – pyta Manfred, wskazując fabrykator, który pojękuje i powoli spieka do kupy coś przypominającego nakręcany dysk twardy wyśniony w malignie przez dziewiętnastowiecznego zegarmistrza. – A, to kolejna zabawka Johnny’ego, mikromechaniczny cyfrowy fonograf – rzuca pobłażliwie Gianni. – Kiedyś projektował dla Pentagonu maszyny Babbage’a, niewidzialne komputery (no wiesz, nie sieją promieniowaniem van Ecka). Zobacz. – Ostrożnie wyciąga z przedpotopowego magazynu danych oprawny w płótno tom i pokazuje Manfredowi grzbiet. – Teoria gier, John von Neumann. Pierwsze wydanie, z autografem. Aineko pomiaukuje i rzuca w lewe oko Manfreda chaotycznym rojem fioletowych automatów skończonych. Księga pod jego palcami jest pylista i sucha, stara się ostrożnie przewracać strony. – Ten egzemplarz znajdował się w prywatnych zbiorach Olega Gordiowskiego. Miał szczęście: kupił ją w tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym drugim, kiedy odwiedzał Nowy Jork, i MSW pozwoliło mu ją zatrzymać. – Czyli on... – Manfred waha się. Kolejne dane, historyczne osie czasowe – ...był członkiem GosPlanu? – Otóż to. – Gianni uśmiecha się nieznacznie. – Dwa lata przed potępieniem przez Komitet Centralny komputerów jako burżuazyjnej, zdegenerowanej pseudonauki, mającej zdehumanizować proletariat. Już wtedy doceniali potęgę robotów. Szkoda tylko, że nie przewidzieli kompilatora ani sieci. – Nie rozumiem, czemu to ważne. Przecież nikt nie mógł się wtedy spodziewać, że główna przeszkoda na drodze do zlikwidowania kapitalizmu rynkowego zostanie za pół wieku pokonana? – Właściwie nie. Ale to prawda: od lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku możliwe jest – w zasadzie – algorytmiczne rozwiązywanie problemu alokacji zasobów, na komputerze, bez posługiwania się rynkami. Rynek to marnotrawstwo: pozwala na konkurencję, przez którą sporo pary idzie w gwizdek. Zatem czemu się utrzymuje? Manfred wzrusza ramionami. – Pan mi to powie. Z konserwatyzmu? Gianni zamyka książkę i stawia ją na półce. – Przyjacielu, rynek zapewnia swoim uczestnikom złudzenie wolnej woli. Proszę zauważyć, że ludzie nie lubią być do czegoś zmuszani, nawet w swoim najlepszym interesie. Gospodarka nakazowa jest z konieczności przymusem, bo w końcu coś nakazuje. – Ale mój system nie! Mediuje tylko przy rozdzielaniu zasobów, nie mówi kto ma co produkować... Gianni kręci głową. – Czy wnioskuje w przód, czy w tył, to i tak tylko system ekspertowy. Twoje firmy nie potrzebują ludzi, i dobrze, ale nie powinny kierować ludzkimi działaniami. Bo jeśli tak, to właśnie robi pan z ludzi niewolników abstrakcyjnej machiny, jak to przez całą historię czynili dyktatorzy. Manfred przebiega wzrokiem po regałach. – Ale rynek też jest abstrakcyjną machiną! I do tego kiepską. Ja się w zasadzie od niego uwolniłem, ale ile jeszcze lat będzie gnębił ludzi? – Może wcale nie tak długo, jak się pan obawia. – Gianni siada obok fabrykatora, wydzielającego z siebie w tej chwili młyn maszyny analitycznej Babbage’a. – Krańcowa wartość pieniędzy przecież się zmniejsza: im więcej masz, tym mniej to dla ciebie znaczy. Wchodzimy w długi okres wzrostu gospodarczego, o średniej rocznej przekraczającej dwadzieścia procent, jeśli wierzyć prognozom wskaźników Rady Europy. Zdechły już ostatnie niedobitki gospodarki przemysłowej, teraz całą siłę napędową stanowi to, co do niedawna nazywało się sektorem nowych technologii. Przyjacielu, możemy pozwolić sobie na odrobinę marnotrawstwa, jeśli w zamian zyskamy zadowolenie ludzi,

dopóki wartość krańcowa pieniędzy doszczętnie nie spadnie. Coś mu świta. – Pan chce zlikwidować całą ideę niedoboru, nie tylko pieniądze! – Otóż to! – Gianni się rozpromienia. – Chodzi o coś więcej niż samą ekonomiczną skuteczność; musi pan uwzględnić obfitość jako czynnik. Nie ma pan planować gospodarki, tylko zabierać jej coraz więcej. Płaci pan za powietrze do oddychania? Czy przetransferowane umysły, już niedługo podpora naszej ekonomii, powinny płacić za cykle procesora? Dwa razy nie. No właśnie, wie pan już, jak spłacić pana ugodę rozwodową? Czy mogę zainteresować pana i pana nowego menedżera, o dość interesującej przeszłości, takim moim projekcikiem? * * * Odsłonięte okiennice, związane po bokach zasłony – przez otwarte, olbrzymie okna salonu Annette wpada poranny wietrzyk. Manfred siedzi na skórzanym stołku od pianina, u stóp ma otwartą walizkę. Połączył ją kabelkiem z wieżą stereo Annette, przedpotopowym wolno stojącym sprzętem z łączem satelitarnym. Ktoś zamontował w niej chip, brutalnie obchodzący zabezpieczenia przed kopiowaniem: na tylnej ściance są jeszcze blizny od lutownicy. Annette, zwinięta w kłębek na wielkiej sofie, okryta kaftanem, z wysokoprzepustowymi goglami na oczach, rozpracowuje ze współpracownikami z Iranu i Gujany problem z jakimś wewnętrznym harmonogramem Arianespace. Walizka jest pełna szumu, ale z wieży dolatuje ragtime. Odfiltrować ze strumienia danych entropię, mimochodem go rozkompresowując, a pozostanie tylko informacja. Holograficzna składnica danych w walizce ma pojemność biliona terabajtów – dość, by zmieścić twórczość muzyczną, filmową i wideo całego XX wieku – i jeszcze zostanie miejsce. Wszystkie te rzeczy są w zasadzie poza zasięgiem prawa autorskiego, wykonane na zlecenie firm, które dawno zbankrutowały, i uwolnione spod copyrightu, zanim CCAA zdążyła przykręcić mediom śrubę. Manfred puszcza muzykę przez wieżę Annette, ale szum, z którym była wymieszana, zachowuje sobie – entropia o wysokiej jakości też ma swoją wartość... Teraz Manfred wzdycha i zsuwa okulary, wyłączając wyświetlacze. Przemyślał scenariusze na wszelkie permutacje tego, co się ma dziać – i wygląda na to, że Gianni ma rację: nie ma sensu już nic robić, trzeba poczekać, aż sami do niego przyjdą. Przez chwilę czuje się stary i samotny, powolny jak niewspomagany ludzki mózg. W ciągu ostatniego dnia, odkąd wrócił z Rzymu, w jego głowie pojawiały się i znikały całe agencje agentów, przez co okres skupienia uwagi ma jak u motyla, jest drażliwy i niezdolny do koncentracji na czymkolwiek, kiedy strumienie informacyjne walczą o władzę nad jego korą, kłócąc się o wyjście z sytuacji. Annette zadziwiająco dobrze znosi zmiany jego nastroju. Manfred czule zerka w jej stronę. Jej obsesje są zakorzenione zdumiewająco głęboko, ewidentne jest też to, że wykorzystuje go do własnych celów. Zatem dlaczego czuje się przy niej bardziej komfortowo niż przy Pam? Annette przeciąga się i zsuwa okulary na czoło. – Oui? – Tak sobie pomyślałem... – Manfred się uśmiecha. – Minęły trzy dni, a ty mi nie mówisz, czym mam się zająć. Annette się krzywi. – A po co? – A tak, bez powodu. Po prostu jeszcze się nie pozbyłem... – Z zakłopotaniem wzrusza ramionami. Otóż to właśnie: jakiś niewytłumaczalny brak w jego życiu, ale wcale mu jeszcze nie zależy na zlikwidowaniu go. Czy tak wyglądają związki między równymi? Nie jest pewien: począwszy od

dzieciństwa, gdy był trzymany pod szczelnym kloszem, poprzez wszystkie dorosłe związki, sam, z własnej woli był zdominowany przez kolejne partnerki. Może to warunkowanie przeciw uległości w końcu zadziałało. Ale jeśli tak, to skąd twórczy impas? Dlaczego w tym tygodniu nie wpada na nowe pomysły? Może swoim szczególnym gatunkiem kreatywności daje upust ciśnieniu miłosnego zniewolenia i dopiero wtedy eksploduje wykwitami nieznającej granic wyobraźni? A może po prostu brakuje mu Pam? Annette wstaje i powoli do niego podchodzi. Manfred spogląda na nią, czuje pożądanie i czułość, ale nie jest pewien, czy to już miłość. – Kiedy jest termin? – pyta, nachylając się nad nim. – W każdej chwi... Rozlega się dzwonek. – Moment. Otworzę. – Annette podchodzi do drzwi, otwiera je. – To ty! Głowa Manfreda odwraca się, jak szarpnięta smyczą. Jej smyczą – nie spodziewał się, że przyjdzie tu osobiście. – Tak, to ja – odpowiada Annette. – Proszę wejść. Zapraszam. Pam wkracza do salonu, błyskając oczyma, za nią potulnie podąża prawnik. – Patrzcie no, co przyniósł kot-robot. – Wbija w Manfreda wzrok, w którym jest więcej wściekłości niż humoru. Tępa wrogość, zupełnie do niej niepodobna: ciekawe, skąd się u niej bierze. Manfred wstaje. Na chwilę hipnotyzuje go widok stojących obok siebie żony-dominy i... kochanki? Współkonspiratorki? Ukochanej? Kontrast jest ogromny: ironiczne rozbawienie Annette niweluje otwarty gniew Pameli. A pomiędzy nimi stoi łysiejący facet w średnim wieku, z teczką pod pachą: w takiego właśnie posłusznego niewolnika zamieniłaby go z czasem Pamela. Zmusza się do uśmiechu. – Napijecie się kawy? – pyta. – Bo trzecia strona się spóźnia. – Kawa, z przyjemnością, dla mnie czarna, bez cukru – ćwierka adwokat. Odkłada teczkę na stolik i dłubie w noszonym na sobie komputerze, aż zaczyna mu coś migotać w okularach. – Będę nagrywać, państwo na pewno rozumieją. Annette prycha i wychodzi do kuchni, w której wszystko jest uroczo ręczne, ale przez to niezbyt wygodne. Pam udaje, że jej nie dostrzega. – Proszę, proszę – mówi, kręcąc głową. – Myślałam, że stać cię na coś więcej niż buduar francuskiej dziwki, Manny. Na wyroku rozwodowym jeszcze nie wysechł atrament. W tych czasach za to się płaci, nie pomyślałeś? – Zdziwiłem się, że nie jesteś w szpitalu – odpowiada Manfred, zmieniając temat. – Poporodową rekonwalescencję też się dzisiaj komuś podzleca? – Na moim stanowisku – Pamela zsuwa płaszcz z ramion i wiesza go za szerokimi drewnianymi drzwiami – pracodawca refunduje już w zasadzie wszystko. Jest ubrana w bardzo krótką i bardzo kosztowną sukienkę – to jedna z tych broni w walce płci, przy kupnie których powinno się oświadczać, że nie jest na reeksport do wrogich krajów. Ale co dziwne, jego to w ogóle nie bierze. Zauważa, że kompletnie nie identyfikuje teraz jej płci, całkiem jakby zaczęła należeć do innego gatunku. – Gdybyś uważał, pewnie byś wiedział. – Zawsze uważam, Pam. Uwaga to moja jedyna waluta. – Ha, ha, bardzo śmieszne – wtrąca Glashwiecz. – Ale wie pan, że kiedy tu stoję i obserwuję tę fascynującą akcję, pan płaci za mój czas? Manfred patrzy na niego. – Przecież wie pan, że nie mam żadnych pieniędzy. – Hm. – Glashwiecz się uśmiecha. – Pan musi się mylić. Sąd na pewno się ze mną zgodzi, że ten

brak papierowej dokumentacji dowodzi jedynie, że zatarł pan wszelkie ślady. A jest jeszcze drobna kwestia, te parę tysięcy pośrednio należących do pana spółek. Gdzieś na dnie tej sterty musi się coś kryć, nieprawdaż? Z kuchni dobiega syczący bulgot – jakby ktoś topił w bagnie wór pełen ogromnych jaszczurek – oznaczający, że kawa w cafeterze zaraz będzie gotowa. Lewa ręka Manfreda drga, uderzając akordami w niewidoczną klawiaturę. Niepostrzeżenie udaje mu się wysłać podsumowanie obecnych wydarzeń, niebawem zareaguje na nie rynek reputacji. – Dość elegancki był ten pana atak – rzuca, siadając na sofie, gdy Pam znika w kuchni. Glashwiecz kiwa głową. – Pomysł mojej praktykantki. Ja zupełnie się nie wyznaję na tych różnych rozproszonych „denialach of service”, ale dla Lisy to chleb powszedni. To trochę parodia sprawiedliwości, ale działa. – Aha. Opinia Manfreda o prawniku obniża się o oczko. Zauważa wracającą z kuchni Pam z lodowatym wyrazem twarzy. Chwilę później wynurza się Annette, niewinnie rozpromieniona, z dzbankiem i paroma filiżankami. Coś tam zaszło, ale w tej chwili jakiś agent poszturchuje go nerwowo w lewe ucho, walizka smętnie skomli i promieniuje nań bezdenną rozpaczą, a dzwonek przy drzwiach odzywa się jeszcze raz. – No to gdzie ten przekręt? – Glashwiecz siada nieprzyjemnie blisko Manfreda i szepcze kącikiem ust: – Gdzie kasa? Manfred patrzy nań z irytacją. – Nie ma żadnej kasy – odpowiada. – Sedno pomysłu to sprawić, żeby pieniądze stały się przestarzałe. Nie wytłumaczyła panu? – Rozbieganym wzrokiem rejestruje zegarek „Patek Philippe” na przegubie prawnika i obsługujący Javę sygnet. – E, niech mi pan nie wciska głupot. Proszę posłuchać: potrzeba tylko parę milionów i, jak dla mnie, jest pan wolny. Moim zadaniem jest tylko zadbać, żeby pana żona i córka nie zostały bez grosza i nie głodowały. Pan wie i ja wiem: gdzieś są pochowane całe worki gotówki. Proszę tylko popatrzeć na swoją reputację! Nie dorobił się pan tego, stojąc przy drodze z czapką, co? Manfred prycha. – Proszę pana, mowa o audytorce skarbowej należącej do elity. Nie jest bez grosza, dostaje prowizję za każdego biedaka, którego zawlecze do pralni, poza tym jest bogata z domu. A ja... Wieża popiskuje. Manfred nakłada okulary. W uszach szumią mu szepty duchów umarłych artystów, natarczywie domagając się wolności. Ktoś znów puka do drzwi. Manfred się rozgląda, Annette rusza ku nim. – Pan pogarsza swoją sytuację – ostrzega Glashwiecz. – Spodziewacie się kogoś? – pyta Pam, unosząc brew i spoglądając na Manfreda. – Raczej nie... Annette otwiera drzwi, przez które wmaszerowuje kilku ochroniarzy w pełnym antyterrorystycznym rynsztunku. W dłoniach mają sprzęty przypominające skrzyżowanie cyfrowych maszyn do szycia z granatnikami, a ich hełmy są upstrzone taką liczbą czujników, że kojarzą się ze sputnikami z lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku. – To oni – mówi wyraźnie Annette. – Mais oui. Drzwi się zamykają, ochroniarze stają po obu stronach. Annette podkrada się do Pam. – Myślisz, że wolno ci wchodzić tutaj, do mojego pied-à-terre, i coś Manfredowi zabierać? – Popełnia pani wielki błąd – mówi Pam, głosem niewzruszonym i tak zimnym, że mógłby

skroplić hel. U jednego z ochroniarzy coś odzywa się krótkim impulsem szumu. – Nie – mówi beznamiętnie Annette. – To nie błąd. – Zwraca się do Glashwiecza: – Czy pan wie o przejęciu? – Przejęciu? – Prawnik wygląda na zdziwionego, ale nie wystraszonego obecnością strażników. – Trzy godziny temu – wyjaśnia cicho Manfred – sprzedałem kontrolny pakiet spółki agalmic.holdings.root.1.1.1 firmie Athene Accelerants BV, taki venture capital z Maastricht.1.1.1 to najwyższy węzeł drzewa centralnego planowania. Athene to nie jacyś tam inwestorzy, to akceleratorzy – biorą wybuchowe biznesplany i detonują je. Glashwiecz jakby zbladł – trudno powiedzieć, czy to gniew, czy strach przed utratą prowizji. Manfred kontynuuje: – Ich faktycznym właścicielem jest spółka-wydmuszka należąca do funduszu emerytalnego Włoskiej Partii Komunistycznej. Stoi przed panem dyrektor operacyjny spółki jeden kropka jeden kropka jeden. Pam wygląda na rozdrażnioną. – Dziecinne próby wywinięcia się od odpowiedzialności... Annette odchrząkuje. – A właściwie to kogo pan pozywa, jak się panu zdaje? – pyta słodko Glashwiecza. – Bo my tutaj mamy prawa dotyczące bezpodstawnego ograniczania handlu. A także ingerowania w politykę wewnętrzną innych państw, konkretnie – w kwestie finansowe włoskiej partii rządzącej. – Nie zrobiłbyś... – Zrobiłbym. – Manfred ociera dłonie o kolana i wstaje. – Koniec? – pyta walizkę. Stłumiony sygnał, później chropowaty syntetyczny głos: – Transfery zakończone. – No to dobrze. – Manfred uśmiecha się do Annette. – Pora na następnych gości? Dzwonek, jak na zamówienie. Ochrona przytula się do ściany po obu stronach drzwi. Annette pstryka palcami. Drzwi się otwierają, ukazując dwóch elegancko ubranych gangsterów. W salonie zaczyna się robić trochę ciasno. – Który z was to Macx? – warczy starszy gangster, bez wyraźnego powodu patrząc na Glashwiecza. W dłoni trzyma aluminiową walizeczkę. – Mamy nakaz. – Jesteście z CCAA? – pyta Manfred. – A jak. Jeśli pan to Macx, mam nakaz... Manfred unosi rękę. – Ale z tym nie do mnie – mówi. – Do tej pani. – Wskazuje Pam, która otwiera usta w niemym proteście. – Panowie, własność intelektualna, którą ścigacie, pragnie być wolna. Jest tak wolna, że zarządza nią obecnie skomplikowany zbiór korporacyjnych instrumentów z siedzibą w Holandii, którego główną akcjonariuszką jest od około czterech minut moja niedługo już była żona, obecna tu Pamela. – Mruga do Glashwiecza. – Choć faktycznie niczego nie kontroluje. – I w co ty się bawisz, jak ci się zdaje? – warczy Pamela, nie mogąc się opanować. Ochroniarze wiercą się: większy i młodszy przedstawiciel CCAA nerwowo szarpie szefa za rękaw. – Hm. – Manfred unosi filiżankę i wypija łyk kawy. Krzywi się. – Pam chciała ugody rozwodowej, prawda? No właśnie, a moje najcenniejsze aktywa to prawa do całego worka na nowo skategoryzowanych utworów powstałych na zlecenie, które parę lat temu wyśliznęły się z łap CCAA. Część kulturowego dziedzictwa dwudziestego wieku, w ostatniej dekadzie uwięziona przez przemysł muzyczny: Janis Joplin, The Doors, tego typu rzeczy. Artyści, którzy już nie żyją i nie mogą się bronić. Kiedy padły muzyczne kartele, prawa uciekły na wolność. Przejąłem je, z myślą uwolnienia tej muzyki, nadania jej statusu własności publicznej.

Annette kiwa na ochroniarzy, jeden z nich też kiwa głową i zaczyna coś mruczeć i brzęczeć do laryngofonu. Manfred kontynuuje: – Pracowałem nad rozwiązaniem paradoksu centralnego planowania – jak włączyć enklawę posługującą się planowaniem do gospodarki rynkowej. Mój serdeczny przyjaciel, Gianni Vittoria, podpowiedział mi, że taka zabawa w wydmuszki może mieć jeszcze parę innych zastosowań. Dlatego nie uwolniłem tej muzyki. Przepisałem prawa na rozmaite agenty i wątki w ramach sieci agalmicznego holdingu – obecnie to milion czterdzieści osiem tysięcy pięćset siedemdziesiąt pięć firm. Co chwila wymieniają się tymi tytułami prawnymi – prawa do każdej piosenki rezydują w każdej z firm przez, hm, co najwyżej pięćdziesiąt milisekund. A teraz uwaga: ja nie jestem ich właścicielem, nie mam już z nimi żadnych finansowych powiązań. Postanowiłem podzielić się zyskami z obecną tutaj Pam. Wychodzę z tego interesu, bo Gianni zaproponował mi coś o wiele bardziej ambitnego. Upija kolejny łyk kawy. Mafija nagraniowa gapi się na niego. Pam gapi się na niego. Annette, oparta o ścianę, wygląda na rozbawioną. – Może wolelibyście załatwić to między sobą? – pyta Manfred, po czym zwraca się półgłosem do Glashwiecza: – Rozumiem, że przerwie pan swój atak denial of service, zanim napuszczę na pana włoski parlament? A swoją drogą, wartość księgowa aktywów własności intelektualnej, które przekazałem Pameli, według wyceny tych tutaj dżentelmenów to będzie trochę ponad miliard dolarów. To jest dobrze ponad dziewięćdziesiąt dziewięć i dziewięć procent moich aktywów, więc po honorarium będzie się pan musiał zwrócić gdzie indziej. Glashwiecz ostrożnie wstaje. Główny bandzior wgapia się w Pamelę. – Czy to prawda? – pyta. – Ten pętak przekazał pani własność intelektualną Sony Bertelsmann Microsoft Music? Mamy nakaz! Albo zwraca się pani do nas o dystrybucję, albo ma pani poważny problem. Drugi bandyta popiera go: – Uważajtie, te empeczy, one szkodzą zdrowiu! Annette klaszcze w dłonie. – A teraz bardzo proszę wyjść z mojego mieszkania – mówi. Drzwi, jak zawsze czujne, otwierają się. – Już nie jesteście tu mile widziani! – Chodzi o ciebie. – Manfred życzliwie podpowiada Pameli. – Ty kutasie – odpala. Manfred zmusza się do uśmiechu, rozbawiony faktem, że już nie umie reagować tak, jak by chciała. Czegoś już między nimi nie ma, coś nie działa. – Chciałaś moich aktywów, zdaje się? Co, nie podobają ci się obciążenia? – Wiesz o co mi chodzi! Ty i twoja dziwka za pięć groszy! Dopadnę cię jeszcze za niewypełnianie obowiązku alimentacyjnego! Jego uśmiech zamiera. – Tylko spróbuj, a pozwę cię o naruszenie patentów. Rozumiesz, mój genom. Pam jest zbita z tropu. – Opatentowałeś swój genom? Co się stało z bojowym neokomunistą, swobodnie rozdającym wszystkim informacje? Manfred przestaje się uśmiechać. – Rozwód się stał. No i Włoska Partia Komunistyczna. Pam odwraca się na pięcie i energicznie wybiega, a za nią potulny adwokat, mruczący coś o powództwie grupowym i naruszeniu Digital Millenium Copyright Act. Oswojony goryl z CCAA wyciąga łapę po ramię Glashwiecza, wtedy wkraczają ochroniarze, wyganiając całą wędrowną imprezę na klatkę schodową. Zatrzaskują się drzwi za chaosem nadchodzących rekurencyjnych

pozwów. Manfred wzdycha przeciągle. Annette podchodzi do niego i opiera mu podbródek na głowie. – Myślisz, że to się sprawdzi? – No, jeśli spróbują dystrybuować tę muzykę jakimś nieopanowanym przez Mafiję kanałem, prawnicy CCAA zasypią całą sieć spółek pozwami. Pam dostaje w ramach ugody prawa do całej tej muzyki, ale nie może jej sprzedać z pominięciem tego gangu. A ja muszę uprzedzić tego prawniczego szulera, że jeśli chce się do mnie dobrać, to powinien być politycznie niezatapialny. Hm. Może przed osobliwością w ogóle nie powinienem planować wizyt w Stanach... – Zysk – wzdycha Annette. – Ciężko mi zrozumieć, jak ty działasz. Albo tę twoją apokaliptyczną obsesję na punkcie osobliwości. – Pamiętasz taki stary aforyzm: „jeśli kogoś kochasz, daj mu wolność”? Uwolniłem tę muzykę. – Ale przecież nie zrobiłeś tego! Przepisałeś prawa na... – Tylko że najpierw cały ten skarb przekopiowałem, w parę ostatnich godzin, na parę anonimowych publicznych systemów plików, więc piractwo będzie kwitło. A te automatyczne spółeczki są tak ustawione, że mają automagicznie przyznawać każdemu chętnemu prawo do wykorzystania utworu, bezpłatnie, i to będzie się działo, dopóki bojówkarze nie dojdą, jak je zhackować. Mafija nie będzie w stanie przerwać ich dystrybucji. Pam niech sobie weźmie działkę, proszę bardzo, jeśli uda jej się wpaść na jakiś sposób, ale bardzo wątpię. Wciąż wierzy w klasyczną ekonomię, alokację zasobów w warunkach niedoboru. Informacja tak nie działa. A wiesz, co się liczy naprawdę? Ludzie będą mogli słuchać tej muzyki, bo sieć moich spółeczek przerobiłem z sowieckiego systemu centralnego planowania na firewall chroniący uwolnione dobra intelektualne. – Oj, Manfred, ty niepoprawny idealisto. – Gładzi go po ramieniu. – Chodzi nie tylko o muzykę. Jak dopracujemy się działającego AI, albo przetransferowanych umysłów, musimy mieć jakiś sposób na obronę ich przed prawnymi zagrożeniami. To podsunął mi Gianni... Annette bierze go w ramiona, wciąż pogrążonego w tłumaczeniu jej właśnie powstających fundamentów transludzkiej eksplozji, która wydarzy się na początku następnego dziesięciolecia, prowadzi go do sypialni i dokonuje na nim bulwersujących aktów bliskości i czułości. Ale nie ma sprawy. W tym dziesięcioleciu jeszcze jest człowiekiem. To też minie, myśli sobie większość jego metakory. I dryfuje gdzieś daleko w sieć, by tam snuć głębokie przemyślenia, niech mięcho poprzeżywa sobie pradawne rozkosze wypuszczonego na wolność ciała.

ROZDZIAŁ 3

TURYSTA Kuba Skoczek biegnie na ślepo, z obcasów strzelają błękitne płomienie. W prawej ręce, wyprostowanej dla zachowania równowagi, trzyma skradzione pamięci frajera. Zostająca w tyle ofiara siedzi na twardych kamieniach chodnika. Może nie wie, co się stało; może patrzy w ślad za uciekającym młodziakiem. Ale turyści przesłaniają widok, zresztą nie ma żadnych szans na złapanie złodzieja. Amnezja ponapadowa, tak to nazywają w polis, choć dla Kuby Skoczka to tylko kolejny fant, za który może kupić paliwo do swoich wojskowych butów z ruskiego demobilu. * * * Ofiara siedzi na kamieniach, oburącz ściskając bolące skronie. Co się stało? – zachodzi w głowę. Świat jest pełen rozmazanych, szybko poruszających się wielobarwnych kształtów, uzupełnionych ogłuszającymi dźwiękami. Zamontowane w uszach kamery co chwila się restartują. Mają atak paniki co osiemset milisekund, za każdym razem, gdy uświadamiają sobie, że są w jego osobistej sieci komputerowej samotne, pozbawione uspokajającego wsparcia huba, który dyktowałby im, gdzie wysyłać strumień przychodzących danych sensorycznych. Dwa telefony komórkowe kłócą się jak kretyni o pasmo w jego sieci, a pamięć... gdzieś zniknęła. Wysoka blondynka, niosąca zapakowaną w różową bąbelkową folię elektryczną piłę łańcuchową, nachyla się nad nim z zaciekawieniem: – Dobrze się pan czuje? – pyta. – Ja... – Kręci głową. To boli. – Kim ja jestem? Monitor medyczny ogłosił alarm, bo spadło mu ciśnienie krwi: puls dudni, kortyzol w osoczu wystrzelił pod sufit – cała masa biometryk sugeruje, że wchodzi w szok. – Chyba wezwę pogotowie – oświadcza kobieta. Mruczy do klapy: – Telefon, wezwij pogotowie. – Nieznacznie kiwa ku niemu palcem, jakby konkretyzowała geolink, potem odchodzi z piłą pod pachą. Typowe zachowanie emigrantki z południa w Atenach Północy, zbyt zakłopotanej, żeby się w coś angażować. Człowiek jeszcze raz kręci głową, zamykając oczy, gdy wokół niego w skomplikowanych pętlach wiruje stado dziewczyn na motorowych rolkach. Gdzieś na północy, na moście zaczyna wyć syrena. Kim ja jestem? – zastanawia się. – Jestem Manfred – odpowiada z oszołomieniem i zdumieniem. Unosi wzrok na posąg jeźdźca z brązu, górującego nad tłumem na ruchliwym rogu ulicy. Na tablicy z jego imieniem ktoś przylepił hologram Hello Cthulhu! – różowe pluszowe macki ospale falują, atakując go falą kawaii. – Jestem Manfred. Manfred. Pamięć. Gdzie moja pamięć. Malezyjscy emeryci pokazują go sobie z górnego pokładu przejeżdżającego autobusu. Ma palące poczucie, że zapomniał o jakiejś niecierpiącej zwłoki sprawie. Gdzieś szedłem, przypomina sobie. Co robiłem? Było to coś niezwykle ważnego, ale nie pamięta co. Miał się z kimś spotkać, żeby... ma to na końcu języka. * * * Witamy u zarania trzeciego dziesięciolecia – w epoce chaosu, charakteryzującej się totalnym załamaniem przemysłu kosmicznego. Większość mocy intelektualnej na Ziemi nie rodzi się już, lecz produkuje; na każdego człowieka przypada dziesięć

mikroprocesorów, a ta liczba podwaja się co czternaście miesięcy. Zatrzymał się przyrost naturalny w krajach rozwijających się, stopa urodzeń spadła poniżej poziomu odnawialności pokoleń. W krajach okablowanych co bardziej perspektywiczni politycy zastanawiają się, jak by tu przemówić do rodzącej się społeczności sztucznych inteligencji. Badanie kosmosu utknęło na mieliźnie drugiej recesji tego wieku. Rząd Malezji ogłosił, że za dziesięć lat zainstaluje na Marsie imama, ale poza nimi nikogo to specjalnie nie obchodzi. Towarzystwo Osadników Kosmicznych dalej próbuje zainteresować korporację Disneya prawami medialnymi do swego planu utworzenia kolonii w okołoziemskich punktach Lagrange’a, nieświadome, że tam już jest kolonia, i to wcale nie ludzka: pierwsza generacja transferów, kalifornijskie langusty w chwiejnej symbiozie ze starodawnymi systemami ekspertowymi, kwitną na pokładzie platformy eksploatującej asteroidy, w którą zainwestował holding Franklina. Tymczasem cięcia budżetowe w chińskiej agencji kosmicznej zagrażają dalszemu istnieniu Bazy Księżycowej Mao. Wygląda na to, że nikt jeszcze nie znalazł sposobu na osiąganie zysków gdziekolwiek ponad orbitą geostacjonarną. Dwa lata temu Jet Propulsion Laboratory, Europejska Agencja Kosmiczna i kolonia langust-transferów na komecie Chruniczew-7 odebrały sygnał spoza Układu Słonecznego, wyglądający na sztuczny: większość ludzi nie ma o tym pojęcia, a ci, którzy wiedzą, przeważnie mają to gdzieś. W końcu, jeśli nie umieją się dostać nawet na Marsa, kogo obchodzi, co się dzieje sto bilionów kilometrów dalej?

* * * Portret młodzieńca, który zszedł na złą drogę: Kuba ma siedemnaście lat i jedenaście miesięcy. Ojca nigdy nie poznał; był nieplanowanym dzieckiem, a ojcu udało się zginąć w wypadku na budowie, zanim Fundusz Alimentacyjny zdołał położyć łapę na jego pensji. Matka wychowywała go w dwupokojowym mieszkaniu komunalnym na Hawick. Kiedy był mały, pracowała w call center, ale interes zdechł, na drugim końcu linii telefonicznej nie potrzeba już ludzi. Teraz ustawia produkty na półkach w sklepie wynajmowanym przez efemeryczne wirtualne firemki, które pojawiają się i znikają jak turyści podczas festiwalowego sezonu, ale dzisiaj popyt na ludzi do ustawiania towarów także jest nie za wielki. Matka posłała Kubę do miejscowej szkoły religijnej, z której co chwila go wyrzucali, tak że w wieku dwunastu lat przeważnie wałęsał się sam po mieście. Jako trzynastolatek nosił już bransoletkę zwolnienia warunkowego za kradzieże w sklepach; jako czternastolatek złamał sobie obojczyk, rozbijając się ukradzionym dla zabawy samochodem i srogi szeryf-prezbiterianin posłał go do instytucji prowadzonej przez Wolny Kościół Szkocji, który dokończył dzieła, niwecząc jego perspektywy edukacyjne surowymi zasadami i nielegalnym rzemieniem. Teraz jest dyplomowanym absolwentem trudnego kursu unikania publicznych kamer, ze specjalnością w konstruowaniu steganograficznego alibi. Na ogół polega to na popełnianiu przestępstw w środowisku o dużej gęstości – jeśli kogoś napadać, to tam, gdzie jest tak wielu przechodniów, że trudno akurat tobie przylepić winę. Ale systemy ekspertowe polis są już na jego tropie. Jeśli będzie robił skoki tak często, za kolejne cztery miesiące widoczna będzie statystyczna korelacja wystarczająca do przekonania ławy przysięgłych nawet złożonej z podobnych kolesiów, że jest winny i nie ma co pierdolić – a wtedy wyląduje na cztery lata w Saughton. Lecz Kuba nie zna rozkładu normalnego, ani testu chi-kwadrat, i kiedy zakłada masywne okulary, zdarte jakiemuś turyście gapiącemu się na rzeźbę na North Bridge, przyszłość wydaje mu się świetlana. A po chwili, gdy zaczynają szeptać mu w stereo do uszu i wyświetlać zobaczone przez turystę obrazki, zaczyna lśnić jeszcze jaśniej. – Trzeba zrobić interes, zawrzeć transakcję – szepczą okulary. – Spotkać borga, zagrać akord. – Peryferyjne pole widzenia wypełniają dziwaczne jaskrawe wykresy, jak halucynacje naćpanego marketingowca. – Kto ty, kurwa, jesteś? – pyta Kuba, zaintrygowany kolorowymi światełkami i ikonkami. – Jestem twoim kartezjańskim teatrem, a ty moim widzem – mruczą okulary. – Dow Jones minus piętnaście, Federacja Zaufania plus trzy, przyszła informacja o niewykryciu związku przyczynowoskutkowego pomiędzy społeczną kontrolą nad długością damskich spódnic, stylem golenia męskich bród a pojawianiem się odporności na liczne antybiotyki u gram-ujemnych laseczek. Przyjąć?

– No, niech będzie – mruczy Kuba, gdy lawina obrazów zwala mu się na gałki oczne i przebija młotem przez uszy jak superego bezcielesnego olbrzyma. Bo też dokładnie coś takiego ukradł: okulary i sakiewka u pasa, które wyrwał turyście, kryją w środku dość sprzętu, żeby pociągnąć cały Internet z przełomu wieków. Srają pasmem przenoszenia, ciągną naraz pierdyliard wyszukiwań i cały rój innych agentów, w sumie składających się na spory procent zbiorowego umysłu stanowiącego osobowość ich właściciela. Ów właściciel to postludzki sieciowy genius loci, zmieniony z agalmicznego przedsiębiorcy w speca od polityki dotyczącej emancypacji sztucznych inteligencji. Kiedy jeszcze siedział w biznesie, katalizował powstawanie wartości dodanej wszędzie, gdzie się pojawił, w śladach jego stóp wyrastały drzewa rodzące pieniądze. Teraz jest kimś w rodzaju zakulisowego negocjatora, umiejącego zbudować koalicję tam, gdzie nikt inny nie dostrzegał nawet odrobiny wspólnego interesu. A Kuba ukradł mu pamięć. W oprawce okularów są mikrokamery, w zausznikach mikrofony; wszystko ląduje w przypiętej do paska holograficznej pamięci podręcznej, a potem jest rozpraszane po zdalnych magazynach danych. Cztery miesiące zajmują terabajt, taka ilość pamięci masowej nic nie kosztuje. Jedyną niezwykłą cechą tego sprzętu jest fakt, że jego posiadacz – Manfred – współdzieli wszystko ze swymi agentami. Może transfery umysłów na razie nie sprawdzają się w praktyce, ale on już zrobił w tym kierunku prawie cały krok. Praktycznie rzecz biorąc, okulary są Manfredem, niezależnie od tożsamości białkowej machiny, która wtyka w nie swe gałki oczne. Ten mocno zdezorientowany Manfred podnosi się i czując dziwną pustkę w głowie – nie licząc nieśmiałego pytania o akcesoria do ruskich butów wojskowych – otrzepuje się i rusza na spotkanie na drugim końcu miasta. * * * Tymczasem na innym spotkaniu zauważają już nieobecność Manfreda. – Coś się musiało stać – mówi Annette. Unosi lustrzane okulary i z wyraźnym zdenerwowaniem pociera lewe oko. – Czemu nie odpowiada na czacie? Przecież wie, że czekamy na niego z tą telekonferencją. Nie wydaje ci się to dziwne? Gianni kiwa głową, prostuje się i patrzy na nią zza biurka. Postukuje w lśniący, palisandrowy blat. Słoje drewna przesuwają się, przybierając dziwny, odmienny układ, generując stereogramy z losowych punktów, wiadomości przeznaczone tylko dla jego oczu. – Był na moją prośbę w Szkocji – mówi po chwili. – Szczegółów nie znam, bo są te zabezpieczenia prywatności... ale gdybyś ty, oficjalna najbliższa osoba, zechciała pofatygować się osobiście... na pewno będzie ci łatwiej. Miał w planach spotkanie z Kolektywem Franklina, twarzą w twarz, jedendo-wielu... Gabinetowy tłumacz jest porządny, ale nie da rady w czasie rzeczywistym synchronizować włoskiego i francuskiego przekładu z ruchem ust. Annette musi z wysiłkiem wsłuchiwać się w jego słowa, bo układ warg się nie zgadza, jak na kiepsko zdubbingowanym filmie. Jej kosztowne nowe wszczepki nie są jeszcze podłączone do ośrodka Broki, nie może więc po prostu ściągnąć sobie na boku włoskiego modułu gramatycznego. Sprzęt komunikacyjny mają najlepszy na rynku, wirtualne środowisko wyrzeźbione co do najdrobniejszego włoska, ale wciąż nie do końca radzi to sobie z barierą językową. Poza tym, coś ją ciągle dekoncentruje: sposób, w jaki biurko w połowie szerokości przechodzi z czarnego jesionu w palisander, albo dziwne prądy powietrzne, zupełnie niepasujące do pomieszczenia o tej wielkości. – No, ale co się z nim stało? Poczta głosowa próbuje coś ściemniać. Jest dobra, ale nie umie przekonująco kłamać. Gianni wygląda na zaniepokojonego.

– Manfred ma takie napady, robi coś po swojemu, nic nikomu wcześniej nie mówi. Ale nie podoba mi się to. Powinien komuś z nas powiedzieć. Od tamtego pierwszego spotkania w Rzymie Manfred należał w zespole Gianniego do kluczowych osób – był takim macherem, który rusza w teren, spotyka się z ludźmi i rozwiązuje ich problemy. Utracić go w tej chwili byłoby bardziej niż kłopotliwe. A poza tym przyjaźni się z nim. – Mnie też się to nie podoba. – Annette wstaje. – Jeśli zaraz nie oddzwoni... – Pojedziesz i go znajdziesz. – Oui. – Na jej twarzy błyska uśmiech, natychmiast wymazany przez zmarszczki niepokoju. – Ale co mogło się stać? – Nic. Cokolwiek. – Gianni wzrusza ramionami. – Ale on jest nam niezbędny. – Zerka na nią ostrzegawczo. – I ty też. Nie daj się złapać borgowi. I Manfred też. – Nie ma obaw, obojętne, co się stało, ściągnę go z powrotem i tyle. – Prostuje się, płosząc zaczajony za jej biurkiem odkurzacz. – Au revoir! – Ciao. Gdy wychodzi z gabinetu, minister migoce jej za plecami, znikając z przeciwległej ściany w ponurym szarym kolorze zimnego ekranu. Gianni jest w Rzymie, ona w Paryżu, Markus w Düsseldorfie, a Ewa we Wrocławiu. Są jeszcze inni, zamknięci w cyfrowych komórkach rozproszonych na połowie starzejącego się kontynentu – jeśli nie zapragną uścisnąć sobie rąk, mogą do woli krzyczeć do siebie przez całe biuro. Ich sekrety i rubaszne żarty są tunelowane przez kilka anonimizowanych warstw komunikacyjnych. Gianni próbuje przebić się z regionalnej polityki do europejskich spraw krajowych. Oni – jego sztab wyborczy – mają zapewnić mu miejsce w Komisji Konfederacji, jako Reprezentanta do spraw Nadzoru nad Inteligencją i poszerzyć granice postludzkiej aktywności, dalej w przestrzeń kosmiczną, dalej w czas. Wskutek tego, strata kluczowego członka zespołu, nadwornego futurologa i kombinatora, byłaby dla pewnych ludzi niezmiernie interesująca: ściany mają uszy, a nie wszystkie mózgi, do których są podłączone, są ludzkie. Annette denerwuje się bardziej, niż okazywała przy Giannim. To zupełnie do Manfreda niepodobne, przerwać kontakt na tyle czasu; jeszcze dziwniejsze, że recepcjonistka nie łączy jej rozmów, zważywszy że jej mieszkanie było dla nich przez ostatnie parę lat najbliższym odpowiednikiem domu. Lecz coś tu śmierdzi. Wyszedł dyskretnie wczoraj wieczorem, zapewniając, że jutro wraca, a teraz nie odbiera. Może to ta jego była? – zastanawia się Annette, mimo że Gianni sugeruje misję specjalną. Ale Pamela już się do nich nie odzywa, jeśli nie liczyć przysyłanej niezawodnie co roku sarkastycznej kartki, tak wymierzonej, aby doszła dokładnie w urodziny córki, której Manfred nigdy nie spotkał. Mafija muzyczna? Bomba w liście od Copyright Control Association of America? Ależ skąd, gdyby się stało coś takiego, jego medyczny monitor rozdarłby się na całe gardło. Annette zorganizowała wszystko tak, żeby nic mu nie groziło ze strony złodziei własności intelektualnej. Zapewniła mu wszelkie niezbędne wsparcie, on z kolei ułatwił jej znalezienie własnej drogi w życiu. Ma ciepłe poczucie szczęścia za każdym razem, gdy pomyśli, ile już razem osiągnęli. Ale dokładnie dlatego jest teraz zaniepokojona. Bo pies na straży nie zaszczekał... Wzywa taksówkę, jedzie na lotnisko de Gaulle’a. Jeszcze w trakcie jazdy, za pomocą swej parlamentarnej karty udaje jej się wykopać kogoś z miejsca w klasie biznes w najbliższym A320 lecącym na edynburski Turnhouse, zarezerwować nocleg i transfer z lotniska. Samolot już wznosi się nad kanałem La Manche, gdy dociera do niej znaczenie ostatniej uwagi Gianniego: on chyba myśli, że Kolektyw Franklina może być dla Manfreda niebezpieczny. * * *

Poczekalnia na pogotowiu ma kubełkowe fotele z zielonego plastiku i subtraktywne rzeźby wygenerowane przez dzieci na drukarkach 3D, poprzyklejane do ścian jak surrealistyczne konstrukcje z lego. Panuje tu głęboka cisza, całe pasmo zarezerwowano dla urządzeń medycznych – gdzieś płaczą dzieci, okresowo wyją syreny, gdy podjeżdżają karetki, wokół jest pełno rozgadanych ludzi, lecz Manfred czuje się jak na dnie głębokiego, błękitnego basenu z ciszą. Czuje się jak nawalony, tylko że ten akurat narkotyk nie daje euforii ani przyjemności. Na rogach korytarza sprzedawcy zachwalają gołębie z kebabowego rożna, tuż obok pordzewiałej i zamkniętej łańcuchem budki dla wolontariuszy; kamery obserwują błękitne śpiwory chronicznych przypadków czekających przed gabinetem zabiegowym. Manfred, sam we własnej głowie, jest przerażony i otumaniony. – Będzie pan przyjęty po podpisaniu umowy o poufności – mówi pielęgniarz w izbie przyjęć, podsuwając Manfredowi pod nos wiekowy tablet. Usługi publicznej służby zdrowia są nadal bezpłatne, ale podjęto pewne kroki zapobiegające aferom. – Proszę podpisać klauzulę zobowiązania, tutaj i tutaj, inaczej lekarz dyżurny pana nie przyjmie. Manfred wgapia się zamglonym wzrokiem w nos pielęgniarza, zaczerwieniony i nieco opuchnięty od szpitalnej infekcji. Telefony znów mu się kłócą, nie może sobie przypomnieć dlaczego – zwykle się tak nie zachowują, coś musi być nie tak, ale strasznie trudno mu o tym myśleć. – Skąd się tu wziąłem? – pyta po raz trzeci. – Podpis. – Ktoś wciska mu w dłoń długopis. Manfred skupia się na wydruku i gwałtownie prostuje, gdy uaktywniają się głęboko wdrukowane odruchy. – To pozbawianie praw człowieka! Tu jest napisane, że pacjentowi zakazuje się ujawniania informacji dotyczących operacyjnych i diagnostycznych procedur oraz procesów w wymienionej wyżej instytucji służby zdrowia, to znaczy u was, jakiejkolwiek osobie trzeciej, to znaczy mediom publicznym, pod rygorem przepadku wszystkich korzyści zdrowotnych zgodnie z Ustawą o Reformie Służby Zdrowia. Nie mogę tego podpisać! Napiszę gdzieś w sieci, ile dni byłem w szpitalu, i możecie mi skonfiskować lewą nerkę! – To niech pan nie podpisuje. – Bezpłciowy pielęgniarz-pielęgniarka wzrusza ramionami, unosi połę sari i odchodzi. – Miłego czekania! Manfred wyjmuje zapasowy telefon i gapi się na wyświetlacz. – Coś tu jest nie tak. Popiskują klawisze; pracowicie wprowadza jakieś kody operacji i dostaje się do skomplikowanego, pradawnego dezasemblera-asemblera pakietów X.25 – coś mętnie i niepokojąco podpowiada mu, gdzie może stamtąd trafić: przeważnie w dawno odesłane na emeryturę bebechy sieci służby zdrowia – ale po chwili wspomnienia generują błąd stronicowania i nikną gdzieś pomiędzy opuszkami palców a momentem pojawienia się zrozumienia. Frustrujące uczucie: mieć mózg jak przedpotopowy silnik samochodowy z zawilgoconymi świecami, który się kręci i kręci, ale nie zapala. Sprzedawca kebabów obok rzędu fotelików, gdzie czeka Manfred, rzuca na ruszt kostkę przyprawową; buchają błękitne kłęby aromatycznego, ziołowego dymu – kanabinoidy, uspokajające i pobudzające apetyt. Manfred dwa razy pociąga nosem, potem chwiejnie wstaje na nogi i wyrusza na poszukiwanie toalety. Kręci mu się w głowie. Mamrocze coś do zegarka: – Halo, Gwatemala? Poproszę z działem dozowania. Proszę rozwinąć moje drzewo memetyczne, bo nie wiem o co chodzi. Cholera. Kim ja byłem? Co się stało? Czemu wszystko jest takie rozmazane? Nie mogę znaleźć okularów... Z oddziału dla trędowatych wychodzi stadko zwiedzających w anachronicznych strojach – mężczyźni w ciemnych garniturach, kobiety w długich sukniach. Wszyscy noszą też niebieskie,

jednorazowe rękawiczki i maski na twarzach. Emanują buczeniem i trzaskami szerokopasmowej, szyfrowanej transmisji, więc Manfred instynktownie odwraca się, by iść za nimi. Wychodzą z pogotowia pochylnią dla wózków, dwie panie w towarzystwie trzech panów, a za nimi chwiejnie zatacza się obłąkany uchodźca z XXI wieku. Wszyscy tacy młodzi, uświadamia sobie Manfred. A gdzie mój kot? Aineko mógłby coś z tego zrozumieć, gdyby Aineko był zainteresowany. – Sądzę, że należałoby udać się do naszego klubu – stwierdza jeden z młodych dandysów. – Ależ tak! Proszę! – ćwierka jego towarzyszka, krótko ostrzyżona blondynka, klaszcząc w dłonie, potem zdzierając z nich z irytacją anachroniczne plastikowe rękawiczki i ukazując sensorycznopozycyjne rękawice z koronkowych drucików. – Ta wycieczka była całkowicie nieproduktywna. Jeśli nasz kontakt jest tutaj, nie widzę sposobu na zlokalizowanie go, poza złamaniem tajemnicy medycznej albo dobrym prezentem dla kogoś. – Biedni – szepcze druga kobieta, zerkając przez ramię na leprozorium. – Taka upokarzająca śmierć. – Sami sobie na to zasłużyli; gdyby nie nadużywali antybiotyków, nie znaleźliby się w izolatce – dodaje dwudziestokilkulatek z bokobrodami, który przedwcześnie nabrał manier ojca rodziny, po czym chrząka pretensjonalnie. Punktuje stwierdzenie stuknięciem laski w chodnik. Przed przejściem przez ulicę do parku Meadows zatrzymują się, przepuszczając stadko rowerzystów i rikszę. – Degeneracja układu immunologicznego wskutek niewypełniania wskazań medycznych. Manfred przystaje, żeby przyjrzeć się trawie; mózg szaleje, analizując fraktalne kształty źdźbeł. Potem szarżuje za nimi i omal nie przejeżdża go napędzany kołem zamachowym autobus dla turystów. Klub. Stąpa po chodniku, schodzi z niego, depcze trzy miliardy lat roślinnej ewolucji. Coś z tymi ludźmi. Czuje dziwne pragnienie, jakby tropizm informacyjny. Wysoka, ciemnowłosa kobieta podkasuje długie spódnice, żeby nie uwalać ich błotem. Widzi błysk opalizujących halek, falujących jak olej na wodzie, a pod nimi staromodne wojskowe kamasze. Czyli nie wiktoriańskie, jakieś inne. Przyjechałem spotkać się z... Ma to nazwisko na końcu języka. Prawie. Czuje, że to ma coś wspólnego z nimi. Brygada przechodzi przez Meadows wysadzaną drzewami alejką, docierając do frontu XIXwiecznej budowli, z szerokimi schodami i wypolerowanym mosiężnym dzwonkiem. Wchodzą, a młodzieniec z bokobrodami odwraca się na progu i zwraca do Manfreda: – Szedł pan za nami aż tutaj. Chce pan wejść? Może znajdzie pan to, czego pan szuka. Manfred wchodzi na dygocących nogach, potwornie bojąc się tego, o czym zapomniał. * * * Tymczasem Annette przesłuchuje kota Manfreda. – Kiedy ostatni raz widziałeś tatę? Aineko odwraca się od niej i koncentruje na myciu poduszek lewej łapki. Futro ma jak prawdziwe – gęste, o ładnym wzorze, z wyjątkiem zdobiących oba boki URL-i strony producenta; ale jego pysk nie produkuje śliny, za jamą ustną nie ma żołądka ani płuc. – Idź sobie – mówi. – Zajęty jestem. – Kiedy ostatni raz widziałeś Manfreda? – powtarza uparcie Annette. – Nie mam na to czasu. Polis nie ma pojęcia. Pogotowie też. Zniknął z sieci i na nic nie odpowiada. Więc ty, co ty możesz mi powiedzieć? Ustalenie hotelu, w którym się zatrzymał, zajęło jej dokładnie osiemnaście minut, licząc od

dotarcia do terminalu rezerwacyjnego w hali przylotów – zna jego gust. Trochę dłużej zajęło przekonanie recepcjonistki, żeby wpuściła ją do jego pokoju. Lecz Aineko jest o wiele bardziej krnąbrny, niż się spodziewała. – AI Neko mod dwa alfa wymaga regularnych przerw w pracy – mówi pompatycznie kot. – Wiedziałaś, kupując mi takie ciało. Czego się spodziewałaś po kawałku mięcha, dostępności do pięciu dziewiątek po przecinku? Idź sobie, muszę pomyśleć. – Wysuwa język, który nieruchomieje, sondy na jego spodzie uzupełniają wypadnięte w ciągu dnia włosy. Annette wzdycha. Manfred unowocześniał tego kota-robota przez wiele lat, także Pamela, jego eksżona, maczała palce w konfiguracji neuronów. To jego trzecie ciało, a po każdym sprzętowym upgradzie przejawia coraz bardziej realistyczną niechęć do współpracy. Niedługo zażyczy sobie kuwety ze żwirkiem i zacznie rzygać na dywan. – Polecenie priorytetowe – mówi Annette. – Przesłać dziennik zdarzeń do mojego kartezjańskiego teatru, od t minus osiem godzin do teraz. Kot wzdryga się i ogląda za nią. – Ludzka dziwka! – syczy. Potem zamiera, a powietrze wypełnia się jaskrawym, bezgłośnym tsunami danych. I Annette, i Aineko mają sprzęt do ekstremalnie szybkiej transmisji w szerokim widmie; obserwator mógłby zauważyć, że oczy kota i pierścień na jej lewej dłoni mrugają do siebie błękitnobiało. Po paru sekundach Annette kiwa głową i przebiera palcami w powietrzu, poruszając się po widocznej tylko dla niej sekwencji czasowej. Aineko prycha na nią gniewnie, potem wstaje i odchodzi z wysoko uniesionym ogonem. – Robi się ciekawie – mruczy Annette. Splata palce, uciskając jakieś tajemnicze punkty na knykciu i przegubie, potem wzdycha i przeciera oczy. – Wyszedł stąd z własnej woli, wyglądał normalnie... – odzywa się do kota. – Mówił, z kim się spotka? Kot siada we wpadającym przez wysokie okno promieniu światła, ostentacyjnie odwracając się tyłem. – Merde – warczy Annette. – Skoro nie chcesz mu pomóc... – Spróbuj na Grassmarket – rzuca niechętnie kot. – Coś wspominał, że idzie tam spotkać się z Kolektywem Franklina. Oni to mu dopiero pomogą... * * * Facet w chińskim mundurze z lumpeksu i potwornie drogich okularach wbiega po wilgotnych kamiennych stopniach, pod kamienną tablicą, informującą, że mieści się tu schronisko Armii Zbawienia. Wali do drzwi. Para przelatujących nad pobliskim zamkiem MiG-ów Stowarzyszenia Rekonstrukcji Zimnowojennych niemal tłumi jego głos. – Otwierać, cipy! Jest interes! Klapka wizjera umieszczonego w drzwiach na wysokości oczu przesuwa się, zerka nań para czarnookich kamerek jak koraliki. – Kim pan jest i czego chce? – trzeszczy głośnik. To nie Armia Zbawienia – chrześcijaństwo od kilkudziesięciu lat jest w Szkocji bardzo niemodne, więc Kościół zajmujący obecnie ten budynek poszedł z duchem czasu, żeby nie wypaść z interesu. – Jestem Macx. Moje systemy kontaktowały się z wami. Przyszedłem złożyć wam propozycję nie do odrzucenia. – A przynajmniej to każą mu powiedzieć okulary. To, co naprawdę wydobywa się z jego ust, brzmi raczej jak: „Ja Max. Moje systemy z wami rozmawiali. Ja przyszed dla was złożyć propozycję nie do łodmówienia”. Okulary nie zdążyły jeszcze popracować nad jego akcentem. A poza tym jest tak z siebie dumny, że pstryka palcami i tańczy z niecierpliwości na najwyższym

stopniu. – Aha, dobrze, proszę chwilę zaczekać. Człowiek po drugiej stronie głośnika ma krystaliczny akcent z Morningside, któremu udaje się brzmieć bardziej angielsko niż sam król i rdzennie szkocko jednocześnie. Otwierają się drzwi, Macx staje przed wysokim, jakby trochę trupim mężczyzną w mającym najlepsze lata dawno za sobą tweedowym garniturze oraz koloratce wyciętej z przejrzystej płytki drukowanej. Twarz niemal zakrywają mu rejestrujące anielskie okulary. – Kim pan jest? Jak pan mówił? – Jestem Macx! Manfred Macx! Mam dla pana taką propozycję, że sam pan nie uwierzy. Mam wyjście z waszych finansowych tarapatów. Będziecie bogaci! – Okulary podpowiadają, Macx mówi. Człowiek w drzwiach przechyla lekko głowę, jego okulary badają Maksa od stóp do głów. Macx podskakuje entuzjastycznie, z obcasów buchają mu kłęby błękitnych spalin. – Na pewno trafił pan pod dobry adres? – No, musi tak. Gospodarz cofa się do środka. – Dobrze, proszę wejść, usiąść i wszystko mi opowiedzieć. Macx wpada w podskokach do salonu, z mózgiem szeroko otwartym na lawinę wykresów kołowych, krzywych wzrostu, dokumentów pączkujących w cudacznej fazoprzestrzeni korporacyjnego oprogramowania zarządczego. – Mam interes, że mi pan nie uwierzy – czyta, szybując obok tablic ogłoszeniowych, do których poprzyszpilano jak motyle chińskie ulotki, przestępując przez zwinięte dywany i stos kupionych na wyprzedaży laptopów, mijając radiotelefon do nabożeństwa, który służy pani Muirhouse także jako ogrodowe poidełko dla ptaków. – Wynajmujecie to od pięciu lat, a wasze opublikowane sprawozdania wskazują, że nie zarabiacie zbyt wiele, ledwo wystarcza na czynsz. Ale jesteście udziałowcem Scottish Nuclear Electric, prawda? Większość środków pana Kościoła stanowi fundusz zapisany Kościołowi przez jedną z wiernych, szykującą się na spotkanie z punktem omega, prawda? – Hm. – Pastor patrzy nań dziwnie. – Nie mogem komentować naszego funduszu inwestycji eschatologicznych. A czemu pan tak myśli? Jakimś sposobem lądują w gabinecie duchownego. Nad wytartym fotelem wisi ogromna, oprawiona w ramę grafika komputerowa, przedstawiająca kolapsujący kosmos z Końca Świata, gromady galaktyk usiane zbiegającymi się ku centralnemu punktowi sferami Dysona pełnymi eschatonu. Z góry patrzy na to rozpromieniony dobroduszną aprobatą święty Tipler Astrofizyk, a nad jego głową unosi się aureola z kwazarów. Plakaty głoszą nową ewangelię: „Kosmologia jest lepsza niż domysły” oraz „Żyj wiecznie w moim stożku światła”. – Coś panu podać? Herbatkę? Ładowarkę do ogniw paliwowych? – pyta duchowny. – Może amfę? – pyta z nadzieją Macx. Twarz wydłuża mu smutek, gdy pastor z przepraszającą miną kręci głową. – Nieważne, żartowałem tylko, rozumie. – Pochyla się ku niemu. – Znam ty wasze ciemne spekulacje opcjami na pluton – syczy. W złowróżbnym geście postukuje palcem w oprawkę okularów. – Oni nie tylko nagrywają, oni myślom. Ja wiem, gdzie poszli ty piniondze. – Co pan ma? – pyta zimno pastor; zniknęły wszelkie oznaki dobrego humoru. – Teraz będę musiał pociąć te wspomnienia. Myślałem, że całkiem o tym zapomniałem, a teraz, przez pana, pewne fragmenty mojej pamięci nie będą mogły zlać się z Bóstwem. – Nie denerwuje się. Po cholere oszczyndzać, jak nie można za to se pożyć? Zabawić się jak trza? Ten u góry by wam pokazał, co? – Czego pan chce? – No dobra. – Macx, urażony, odchyla się w tył. – Mam... – Urywa. Na jego twarzy pojawia się wyraz dezorientacji. – Mam langusty – obwieszcza w końcu. – Genetycznie zmodyfikowane,

przetransferowane langusty, które sterują własnym zakładem odzyskiwania uranu. – Gdy coraz bardziej się gubi, okulary tracą kontrolę nad jego akcentem: – Nu, i ja bym ściognoł te waszo kase na miejsce... – Strategiczna przerwa. – Żeby mógł pan w terminie zapłacić podatek. Bo, pan rozumie, te langusty są odporne na neutrony. No nie, to nieprawda. Ja chciał panu sprzedać coś, co by móg użyć za – twarz wykrzywia mu grymas niesmaku – ...darmo? W przybliżeniu, trzydzieści sekund później, zbierając się ze stopni przed wejściem do Pierwszego Zreformowanego Kościoła Tiplera-Astrofizyka, człowiek, który chciał być Macksem, zaczyna się zastanawiać, że może ten świat wielkich finansów to nie taki łatwy biznes, jak sobie myślał. Niektóre z agentów w okularach zastanawiają się, czy ten problem rozwiązałyby lekcje wymowy; inne nie są tak pewne. * * * Wracamy do lekcji historii – perspektywy tej dekady skupiają się głównie w obszarze medycyny. Parę tysięcy podstarzałych przedstawicieli wyżu demograficznego ściąga do Teheranu na Woodstock IV. Europa rozpaczliwie stara się zaimportować ze Wschodu pielęgniarki i asystentów do domów opieki; w Japonii całe rolnicze wioski zioną pustką i niszczeją, duchy społeczności wyssanych do sucha przez miasta jak mieszkalne czarne dziury. Na strzeżonych osiedlach starszych ludzi na amerykańskim Środkowym Zachodzie szerzy się plotka, zostawiając po sobie chaos i zamieszki: starzenie się powoduje powolny wirus, zakodowany w genomie ssaków, którego nie zdołała wyplenić ewolucja, a bogaci miliarderzy trzymają łapę na prawach do szczepionki. Charles Darwin, jak zawsze, obrywa mocniej, niżby się mu należało. (W prywatnych klinikach czekają mniej spektakularne, ale bardziej realistyczne metody leczenia starości – rekonstrukcja telomerów i heksozowa redukcja zdenaturowanych białek – dla tych, którzy chcą w moment przepuścić cały fundusz emerytalny). Oczekuje się, że postęp istotnie przyśpieszy, bo niedługo zaczną wygasać fundamentalne patenty; Fundacja na rzecz Wolnych Chromosomów już wydała manifest apelujący o stworzenie wolnego od ograniczeń własności intelektualnych genomu z ulepszeniami wszystkich pospolicie uszkadzanych eksonów. Powszechnie prowadzi się eksperymenty nad digitalizowaniem i uruchamianiem mózgowego oprogramowania neuronowego („wetware”) na emulatorach; niektórzy co radykalniejsi libertarianie twierdzą, że gdy ta technologia dojrzeje, śmierć – a raczej wiążące się z nią drakońskie ograniczenia w prawie własności i prawach obywatelskich – staną się największym w historii problemem prawa cywilnego. Większość weterynaryjnych polis ubezpieczeniowych uwzględnia teraz, za dodatkową drobną opłatą, klonowanie zwierzaka w przypadku nagłej i bolesnej śmierci. Klonowanie ludzi, z powodów, których nikt już do końca nie rozumie, w większości rozwiniętych krajów jest nadal zabronione – ale bardzo niewiele sądów upiera się przy obowiązkowej aborcji identycznych bliźniaków. Niektóre towary są drogie: cena ropy naftowej przekroczyła osiemdziesiąt euro za baryłkę i nieubłaganie idzie w górę. Inne są tanie: na przykład komputery. Hobbyści drukują na domowych atramentówkach nowe procesory o dziwacznej architekturze; goście w średnim wieku podcierają sobie tyłki papierem diagnostycznym, informującym o poziomie cholesterolu. Ostatnie ofiary postępu technologicznego to: elegancki sklep z ubraniami w centrum miasta, klozet spłukiwany wodą, ciężki czołg piechoty oraz pierwsza generacja kwantowych komputerów. Nowością tego dziesięciolecia są tanie, ulepszone systemy immunologiczne, implanty mózgowe podpinające się bezpośrednio do organu Chomsky’ego i gadające ze swymi właścicielami przez ich własne ośrodki mowy oraz wszechobecna społeczna paranoja na punkcie limbicznego spamu. Nanotechnologia rozpadła się na kilkanaście odrębnych dyscyplin, a sceptycy przewidują, że większość niedługo wymrze. Filozofowie scedowali doświadczenia fenomenalne na inżynierów, a tym, co aktualnie sprawia problem w dziedzinie sztucznej inteligencji, jest nauczenie softu, by czuł zakłopotanie. Natomiast od energii termojądrowej oczywiście nadal dzieli nas pięćdziesiąt lat.

* * * Wiktorianie przemieniają się w Gotów na oczach przeżywającego szok kulturowy Manfreda. – Wyglądałeś, jakbyś się zgubił – wyjaśnia Monica, pochylając się nad nim z ciekawością. – Co z twoimi oczami? – Źle widzę. – Manfred próbuje tłumaczyć. Wszystko jest rozmazane, a głosy, zwykle nieustannie trajkoczące mu w głowie, zostawiły po sobie tylko ryczącą ciszę. – To znaczy, ktoś na mnie napadł. I zabrał... – Łapie ręką powietrze; czegoś mu brakuje na pasku. Monica, wysoka kobieta, którą pierwszą zauważył w szpitalu, wchodzi do pokoju. Teraz ma na sobie coś obcisłego, opalizującego i będącego, niesamowite, rozproszonym rozszerzeniem jej

neuroektodermy. Pozbawiona rekwizytów z dramatu kostiumowego, jest dorosłym człowiekiem z XXI wieku, urodzonym albo wybudowanym po wyżu demograficznym z przełomu wieków. Pokazuje Manfredowi kilka palców. – Ile? – Dwa. – Manfred próbuje się skupić. – Co...? – Brak wstrząsu mózgu – rzuca. – Momencik, wezwę kogoś. Ma brązowe oczy, na źrenicach migocą bursztynowe rastry. Szkła kontaktowe? – zastanawia się Manfred, głowę ma obrzmiałą, myśli nienaturalnie powoli. Jakby był pijany, tylko o wiele mniej przyjemnie: teraz nie potrafi objąć idei myślą ze wszystkich stron naraz. To tak kiedyś wyglądała świadomość? Wstrętne uczucie powolności. Odwraca się od niego. – Medline mówi, że zaraz dojdzie pan do siebie. Główny problem to utrata tożsamości. Ma pan gdzieś kopię zapasową? – Proszę. – Alan, nadal w cylindrze i z bokobrodami, podaje Manfredowi okulary. – Proszę wziąć, pomogą panu. – Jego kapelusz się trzęsie, jakby pod rondem lęgło się jakieś eksperymentalne sztuczne życie. – Dziękuję. – Manfred wyciąga rękę z żałosnym poczuciem wdzięczności. Zakłada je. Zaczynają od szeregu testów, szepczą mu pytania i obserwują ogniskowanie się oczu. Po minucie pokój staje się wyraźny – wyświetlają mu sztuczny obraz kompensujący krótkowzroczność. Mam ograniczony dostęp do sieci, zauważa z ciepłym uczuciem ulgi. – Mogę do kogoś zadzwonić? – pyta. – Chciałbym sprawdzić, co z tym backupem. – Proszę bardzo. – Alan wymyka się przez drzwi; Monica siada naprzeciwko i wpatruje się w jakiś wewnętrzny świat. Pomieszczenie jest wysokie, ma bielone ściany i drewniane okiennice do zasłaniania wykuszy z aerożelowymi oknami. Nowoczesne modułowe meble potwornie gryzą się z oryginalną dziewiętnastowieczną architekturą. – Czekaliśmy na pana. – Czekaliście...? – Z wysiłkiem zmienia ścieżkę. – Miałem się z kimś spotkać. Tutaj. To znaczy w Szkocji. – Z nami. – Umyślnie nawiązuje kontakt wzrokowy. – Żeby przedyskutować z naszym patronem możliwe opcje inteligencji. – Z waszym... – Zaciska powieki. – Cholera! Nie pamiętam. Potrzebne mi natychmiast moje okulary. Pomocy. – A co z kopią zapasową? – pyta Monica. – Zaraz. – Manfred próbuje sobie przypomnieć, pod jaki adres zajrzeć. Bezskutecznie, tylko się boleśnie frustruje. – Gdybym tak wiedział, gdzie trzymam resztę umysłu... – skarży się. – Kiedyś była... aha, no, jest. Natychmiast po wejściu na serwer na jego okulary zwala się olbrzymia sieć semantyczna, rozbijając otoczenie na monochromatyczne piksele, zacinające się przy rozglądaniu. – To trochę potrwa – ostrzega gospodarzy, gdy potężny kawał jego metakory próbuje porozumieć się z mózgiem przez sieć bezprzewodową, która w zasadzie nadaje się wyłącznie do przeglądania stron WWW. I tak zresztą ściąga tylko niekrytyczną dla bezpieczeństwa część osobowości – publicznie dostępne agenty i rozmaite subiektywne, ogólnikowe gadki – ale ogromny pałac pamięci buduje się tak czy owak, rysując się jako szkic dzieł sztuki i cudów świata na pobielonych ścianach sali. Widząc na nowo zewnętrzny świat, czuje się trochę bardziej sobą – a przynajmniej może wypączkować z siebie agenta-wyszukiwacza, który potem zsynchronizuje się z nim, mówiąc, co znalazł. Wciąż nie ma dostępu do tajemnic własnej duszy (w tym także osobistych wspomnień) – te są zablokowane, dopóki nie dokona biometrycznej weryfikacji tożsamości i kwantowej wymiany kluczy. Dobrze, że chociaż pozbierał do kupy wszystkie klepki i że niektóre nawet działają. Czuje się

jakby trzeźwiał po dziwnym, nowym narkotyku, to niesamowicie uspokajające poczucie zasiadania z powrotem za sterami własnej głowy. – Chyba muszę złożyć zawiadomienie o przestępstwie – mówi Monice, czy raczej komuś, kto jest obecnie podłączony do głowy Moniki, wie już bowiem, kim jest i z kim miał się spotykać (chociaż powodu nadal nie zna), i rozumie, że dla Kolektywu Franklina tożsamość jest mocno polityczną kwestią. – Zawiadomienie o przestępstwie – dodaje Monica z lekkim szyderczym uśmiechem. – Może kradzież tożsamości? – Tak, tak, wiem, tożsamość jest kradzieżą, nie można wierzyć nikomu, kogo wektor stanu nie rozgałęził się przynajmniej raz na gigasekundę, zmiana jest jedynym niezmiennikiem i tak dalej, do wyrzygania. Z kim ja w ogóle gadam? A zresztą, skoro rozmawiamy, to czy nie jesteśmy z grubsza po jednej stronie? – Próbuje się wyprostować na rozłożonym fotelu: silniczki krokowe delikatnie mruczą, dopasowując kształt oparcia. – Stronniczość jest opcjonalna. – Kobieta, przez część czasu będąca Monicą, patrzy nań dziwnie. – Ma zwyczaj zmieniać się diametralnie, kiedy zmienia się liczbę wymiarów. Powiedzmy po prostu: teraz jestem Monica plus nasz opiekun. To panu wystarczy? – Opiekunie nasz, któryś jest w cyberprzestrzeni... Monica rozpiera się na sofie, która z bzyczeniem wysuwa z siebie stolik okolicznościowy z małym barkiem. – Coś do picia? Podać kawę? Guaranę? A może berliner weisse, jak za starych dobrych czasów? – Może być guarana. Cześć, Bob. Dawno umarłeś? Monica chichocze. – Manny, ja nie umarłem. Może nie jestem pełnym transferem osobowości, ale czuję się sobą. – Przewraca z zażenowaniem oczyma. – Rzuca jakieś chamskie uwagi o pana żonie. Nie powtórzę tego – dodaje. – Mojej byłej żonie. – Manfred poprawia ją automatycznie. – Tej, hm... podatkowej femme fatale. No właśnie, czyli, jak rozumiem, jest pani tłumaczką Boba? – Tak. – Patrzy poważnie na Manfreda. – Widzi pan, wiele mu zawdzięczamy. Zapisał ruchowi wszystkie aktywa oraz swoje transfery-częściówki. Czujemy się więc zobowiązani ucieleśniać jego osobowość kiedy tylko się da, mimo że nie wszystko da się zrobić na podstawie zaledwie paru petabajtów zapisów. Coś się jednak udaje. – Langusty. – Manfred kiwa głową i bierze od niej szklankę. Pokryte diamentem krzywizny naczynia skrzą się w popołudniowym słońcu. – Wiedziałem, że to ma coś z nimi wspólnego. – Prostuje się i marszczy brwi. – Żebym tak jeszcze pamiętał, po co tu przyszedłem! To było coś świeżego, gdzieś w głębokiej pamięci... coś, czego nie chciałem powierzyć własnej głowie. Coś z Bobem. Otwierają się drzwi za sofą, wchodzi Alan. – Przepraszam – mówi cicho i przechodzi na drugą stronę pokoju. Ze ściany wysuwa się stacja robocza, z wnęki serwisowej wytacza się fotel. Siada, podpierając podbródek dłońmi, wpatruje się w biały pulpit. Od czasu do czasu mruczy cicho: – Tak, rozumiem... sztab wyborczy... trzeba zaudytować darowizny... – Kampania wyborcza Gianniego – podpowiada Monica. Manfred podskakuje. – Gianni... – Gdy przypomina sobie przesłanie swego politycznego frontmena, w głowie odblokowuje mu się potężny pakiet wspomnień. – No właśnie! O to chodziło! Na pewno! – Patrzy na nią z podekscytowaniem. – Przyszedłem tutaj, żeby przekazać wam wiadomość od Gianniego Vittorii. O... – Robi strapioną minę. – Nie jestem do końca pewien... – dodaje wymijająco – ale to było ważne.

Coś na dłuższą metę kluczowego, coś o grupowych umysłach i głosowaniu. Ale to info ma gość, który mnie napadł. * * * Grassmarket to przesadnie surowy brukowany plac wtulony w podzamcze. Annette staje koło szubienic, gdzie niegdyś tracono czarownice; rozsyła niewidzialnych agentów, by węszyli za tropem Manfreda. Aineko, nadmiernie poufały, zwiesza się z jej lewego ramienia jak satanistyczna stuła i rzuca jej prosto w ucho strumień zdeszyfrowanych rozmów z komórek. – Nie wiem od czego zacząć. – Wzdycha z irytacją. To jedna wielka pułapka na turystów, drapieżna roślina o wielu paszczach, trawiąca łatwy kredyt i wypluwająca zeschłe truchła cudzoziemców. Drogę zamieniono w deptak i pokryto obrzydliwie autentycznymi średniowiecznymi kocimi łbami; w miejscu, gdzie kiedyś był parking, teraz znajduje się stały jarmark antyków – można tam kupić wszystko, od mosiężnych okuć do kominków po starożytne odtwarzacze CD. Sporo tego towaru – to wszelkie śmieci po dot-comach, konkurujące o miano japońsko-szkockiego souveniru z piekła rodem – tartany z Purolandu, animatroniczne potwory z Loch Ness gniewnie syczące na wysokości kolan, używane laptopy. Wszędzie roi się od ludzi, w tematycznych pubach (dyżurnym motywem jest tu, jak się zdaje, wieszanie) po drogie butiki z ich fabrykatorami tkanin i cyfrowymi lustrami. Chodnik tarasują uliczni artyści, elementy nieustającego nomadycznego Fringe’a: mim robot, z bardzo tradycyjną srebrną farbą na twarzy, przedrzeźnia przechodniów ironicznie stylizowanymi gestami. – Spróbuj w noclegowni – podpowiada Aineko, chroniący się w torbie na ramię. – W noc... – Annette reaguje z opóźnieniem, bo słownik w zmowie z otwartym państwowym firmware’em zwala jej w sensorium geograficzną bazę danych wszystkich miejskich usług komunalnych. – A, no tak. – Sam Grassmarket jest stricte dla turystów, ale fragmenty pod koniec, w głębi brudnego kanionu niesympatycznych pięciopiętrowych kamiennych budynków, są już ewidentnie slumsowate. – No jasne. Omija stragan sprzedający jednorazowe komórki i tanie analizatory genomu, obchodzi gromadkę nastolatek w szponach jakiegoś importowanego fetyszu kawaii, spoglądających na nią w popłochu z wysokości swoich różowych koturnów – pewnie biorą ją za szkolnego kuratora – a także stojak z pospinanymi łańcuchami rowerami. Pilnująca ich dziewczyna wygląda na znudzoną na śmierć. Ledwo zauważa, że Annette wtyka jej do kieszeni bezbarwnie anonimowe dziesięć euro. – Gdybyś chciała kupić lewy rower – pyta – to gdzie byś szukała? Parkingowa gapi się na nią. Annette przez moment myśli, że ją przeceniła. Potem dziewczyna coś mruczy. – Co? – pyta Annette. – McMurphys. Kiedyś nazywał się Bannerman’s. Na Cowgate, w tamte strone. – Patrzy z niepokojem na stojak z podopiecznymi. – Ale pani nie... – Aha. – Annette podąża wzrokiem za jej spojrzeniem: prosto w ciemny, kamienny kanion. No, trudno. – Manny, mon chèr, niech ta wycieczka będzie tego warta – mruczy. McMurphys to podrabiany pub irlandzki, kamienna grota zamontowana pod górą pozbawionych wyrazu biur. Kiedyś był to prawdziwy irlandzki pub, ale potem dostał się w łapy deweloperów, w krótkich odstępach czasu mutując w klub punkowy, winiarnię i podrabiany holenderski coffee shop, po czym, wypalony jak każda gwiazda, wypadł z głównego cyklu. Teraz cieszy się nienaturalnie przedłużoną, chłodną egzystencją, jako coś w rodzaju używanej imitacji irlandzkiego pubu z neonowymi czterolistnymi koniczynkami zwisającymi ze sztucznie poczernionych sosnowych belek nad stołami z bali – innymi słowy, życiem po życiu wypalonego czarnego karła, cienia

niegdysiejszego poważnego alkoholowego przybytku. Gdzieś po drodze piwniczkę z piwem przebudowano na toaletę (robiąc na górze więcej miejsca dla płacących klientów), tak że obecnie z kija nalewają musujący koncentrat rozcieńczony wodą z kranu. – Znasz to? Eurokratka z kotem-robotem przychodzi do szemranego pubu na Cowgate i mówi „coca-cola”? A kiedy przynoszą szklankę, pyta: „a drugie gdzie?”. – Morda w kubeł – syczy Annette do torby. – Mało śmieszne. Jej osobisty miernik zagrożenia natrętami właśnie wysłał mejla do telefonu na przegubie, który wyświetla teraz kręcący się żółty wykrzyknik, co oznacza, że według publicznie znanych policyjnych statystyk przestępczości, w wyniku pobytu tutaj jej składki ubezpieczeniowe prawdopodobnie doznają poważnego uszczerbku. Aineko unosi wzrok ze swego barłogu w torbie i ziewa rozdzierająco, ukazując różowe, żebrowane podniebienie i różowy język. – Co? Zrobisz mi coś? Właśnie pingowałem głowę Manny’ego. Opóźnienie było minimalne. Barmanka podchodzi chyłkiem i ostentacyjnie nie nawiązuje kontaktu wzrokowego. – Colę zero – zamawia Annette i mówi ściszonym głosem w stronę torby: – A to znasz? Jak Eurokratka przychodzi do szemranego pubu, zamawia pół litra coli light, a potem wylewa ją do swojej torby i mówi: „Ojoj, kociakowi się mokro zrobiło”. Annette płaci za colę. W pubie jest pewnie jeszcze parędziesiąt osób; trudno powiedzieć, bo wnętrze przypomina zabytkową piwnicę, pełno w nim kamiennych łuków prowadzących do nisz umeblowanych starymi kościelnymi ławkami i stołami ze szramami po nożach. Nad jednym ze stolików pochylają się goście, którzy mogliby być motocyklistami, studentami albo dobrze maskującymi się alkoholikami: są długowłosi i noszą kamizelki ze zbyt dużą liczbą kieszeni, w przewrotnie cyganeryjnym stylu, co sprawia, że Annette mruga, dopóki któryś z literackich programów nie poinformuje jej, że siedzi wśród nich pewien umiarkowanie znany miejscowy pisarz, swego rodzaju guru ruchu na rzecz kosmosu i wolności. W innym kącie kilka kobiet w wysokich butach i futrzanych kapeluszach ślęczy nad menu, a w loży garbi się nad kuflami gromadka ulicznych artystów, którzy przyszli tu po fajrancie. Nikt z obecnych nie ma na sobie niczego, co choćby odrobinę przypominało biurowy mundur, ale współczynnik odlotowości jest powyżej średniej; więc Annette maksymalnie przyciemnia okulary, poprawia krawat i się rozgląda. Otwierają się drzwi, wchodzi dość nijaki młodzian, ubrany w workowate polowe ciuchy, wełnianą czapeczkę i buciory, będące kwintesencją stylu panzer division i składające się prawie z samych amortyzatorów i oliwkowoburych kevlarowych paneli. Nosi też... – Mój zestawik do wykrywania włamań sieciowych... – zaczyna kot, gdy Annette odstawia szklankę i podchodzi do chłopaka – wypatrzył coś, co się zaczyna na... – Ile chcesz za te okulary? – pyta go półgłosem. Podrywa się i niemal podskakuje. – No, kuwwa, weś no przestań! – skarży się w dziwnie znajomy sposób. – A... – Przełyka ślinę. – Annie! Kto ty... – Spokojnie. Zdejmij je, bo jeśli będziesz je dalej nosił, tylko ci zaszkodzą – mówi, starając się nie poruszać zbyt gwałtownie, bo czuje jeszcze czyjś rozdygotany lęk i wie bez patrzenia, że wykrzyknik na zegarku poczerwieniał i zaczął migać. – Posłuchaj, dam ci za okulary i tę torbę z paska dwieście euro, żywą gotówką. Zero pytań, skąd je wziąłeś, i nikomu ani słowa. Chłopak siedzi jak skamieniały, zahipnotyzowany, widać, jak światło z wnętrza soczewek rozlewa się po jego wychudzonych policzkach, migocąc jak chłodne błyskawice, jakby podłączył mózg do sieci energetycznej; ona zaś, przełykając, bo nagle zaschło jej w gardle, powoli unosi rękę i ściąga mu okulary z twarzy, drugą dłonią chwytając sakiewkę. Chłopak wzdryga się i mruga. Kładzie mu przed nosem dwie stueurówki.

– Spadówa – mówi Annette, nie do końca niemiłym tonem. Sięga po nie wolno, chwyta i ucieka – z ogłuszającym hukiem przebija się przez drzwi, skręca w lewo na ścieżkę rowerową i znika w dole, pędząc ku budynkom parlamentu i kampusowi. Annette niespokojnie obserwuje drzwi. – Gdzie on jest? – syczy, podenerwowana. – Masz, kocie, jakiś pomysł? – Yhm. To twój problem, znaleźć go – mruczy z zadowoleniem Aineko. Annette czuje w kręgosłupie lodowaty cierń niepokoju. Ktoś odłączył Manfreda od jego pamięci? Gdzie on może teraz być? Gorzej: kim on może teraz być? – Tobie też w dupę – mruczy. Zdejmuje okulary, o wiele mniej funkcjonalne niż stuningowany od A do Z sprzęt Manfreda, i nerwowo unosi do twarzy odzyskane szkła. Czuje, że jest w tym coś nieuczciwego, jakby podczytywała mejle ukochanego. Ale jak inaczej ustalić, dokąd mógł pójść? Zakłada okulary i próbuje sobie przypomnieć, co robiła wczoraj w Edynburgu. * * * – Gianni? – Out, ma chérie? Pauza. – Zgubiłam go. Ale mam jego aide-mémoire. Taki młodociany pasożyt bawił się nimi w cyberpunka. Żadnego śladu, gdzie mógł pójść, więc je założyłam. Pauza. – O rany. – Gianni, a dlaczego właściwie wysłałeś go do Kolektywu Franklina? Pauza (podczas której chłód chropowatej kamiennej ściany, o którą się opiera, zaczyna przenikać przez tkaninę marynarki). – Nie chciałem zawracać ci głowy takimi detalami. – Merde. Gianni, to nie żadne detale, oni są akceleracjonistami. Masz pojęcie, co mogą zrobić z jego głową? Pauza, potem jęk. – Tak. – No to czemu to zrobiłeś? – indaguje Annette. Kuli się, wklepując słowa do telefonu tak, że przechodnie omijają ją z daleka, niepewni, czy rozmawia, czy po prostu halucynuje. – Kurde, Gianni, zawsze, kiedy zrobisz coś takiego, ja muszę potem doprowadzać go do porządku! Manfred nie jest zdrowy jak byk, cały czas żyje na granicy ostrego szoku przyszłości, a wtedy, w lutym, wcale nie żartowałam, mówiąc ci, że jeśli jeszcze raz go wypłaszczysz, będzie musiał miesiąc leżeć w klinice! Jeżeli nie będziesz ostrożny, to może w ogóle odpaść i dołączyć do tego borganizmu... – Annette. – Ciężkie westchnienie. – W nim cała nadzieja. Wiem, że okres półtrwania agalmicznego katalizatora spadł do sześciu miesięcy i dalej leci na pysk. Manny jest już daleko za statystycznym okresem przydatności, o cztery odchylenia standardowe, wiadomo nam o tym. Ale ten impas w kwestii praw cywilnych musimy przełamać teraz, przy tych wyborach. Musimy osiągnąć konsensus, a Manfred to nasz jedyny pracownik, który może w ogóle poważyć się na rozmowę z Kolektywem na swoich własnych warunkach. Posłaniec-negocjator, a nie wypalony wyrobnik, prawda? Musimy dysponować koalicyjnym zapasem głosów, zanim dopadnie nas limit reelekcji i w Brukseli nastąpi impas, jak w Ameryce. To więcej niż ważne – to konieczne.

– To żadne wytłumaczenie... – Annette, oni mają częściowy transfer Boba Franklina. Zrobili go przed śmiercią, mają wystarczający kawałek jego osobowości, żeby go ucieleśniać, puszczając z podziałem czasu na własnych mózgach. Musimy namówić Kolektyw Franklina, żeby wykorzystał swoje potężne zasoby do lobbowania za Poprawką Równych Praw; jeśli PRP przejdzie, wszystkie istoty rozumne będą miały prawo do głosowania, prawo własności, transferowania się, retransferowania i migrowania między nośnikami. To chyba ważniejsze niż małe szare stworki, które zaglądają ci do dupy przez zimny wziernik. Od tego zależy cała przyszłość. Manny sam zaczął, majstrując przy prawach tych skorupiaków. Teraz pozwolimy obejmować transfery prawem autorskim zamiast prawem cywilnym i gdzie będziemy za pięćdziesiąt lat? Myślisz, że można to zignorować? Już wtedy było ważne, a teraz, kiedy jeszcze te langusty odebrały wiadomość... – Cholera. – Odwraca się i dotyka czołem chłodnego kamienia. – Potrzebna mi recepta. Na ritalin albo coś podobnego. I jego lokalizacja. Resztę zostaw mnie. Nie dodaje: „W tym także zeskrobywanie go potem z sufitu”, to jest w domyśle. Nie mówi też:,Ale ty płacisz”. To też rozumie się samo przez się – Gianni może i jest wyrachowanym politycznym kombinatorem, ale o swoich ludzi dba. – Lokalizacja to prosta rzecz, mamy sygnał podający pozycję. Współrzędne GPS są... – Nie ma potrzeby, mam jego okulary. – Merde, że cię zacytuję. Zaprowadź ich do niego, ma cherie. Daj mi rozproszone notowania zaufania tego transferu osobowościowego Boba Franklina, a ja dam Bobowi jego amnestię, będzie mógł zarządzać swoją korporacyjną tożsamością, tak jakby nadal żył. I wyciągniemy dyplomatyczne kasztany z ognia, nim zaczną parzyć. Dobrze? – Oui. Przerywa połączenie i rusza pod górę Cowgate (Krowiej Bramy – niegdyś chłopi prowadzali tędy trzodę na targ), w stronę nieustającego ulicznego festiwalu Fringe, a potem ku Meadows. Gdy przystaje naprzeciwko szubienic, przed nią wybucha bijatyka: jakiś skacowany troglodyta czuje się urażony przez małpującego jego ruchy mima robota i gwałtownie urywa mu ramię. Mim stoi i wygląda na zdezorientowanego, coś mu iskrzy w stawie barkowym. Dwóch wkurzonych studentów rzuca się i daje krótkowłosemu wandalowi w mordę. Wszyscy drą się na siebie z niezrozumiałymi akcentami z Oxgangs i Laboratorium Robotyki Herriotta-Watta. Annette przygląda się bijatyce i się wzdryga – jakby w przebłysku widziała wizję świata, w którym izba deputowanych odrzuca Poprawkę Równych Praw – i jej redefinicję osoby fizycznej: świat, w którym po śmierci stajesz się własnością, a jeśli rodzisz się pozbawiony daru rodzicielskiego DNA, jesteś skazany na niewolnictwo. Może Gianni miał rację, myśli. Żeby tylko to mnie prywatnie tyle nie kosztowało... * * * Manfred czuje, że zaraz będzie miał kolejny atak. Ma już wszystkie typowe objawy – świat, z jego olbrzymią przewagą bezmyślnej materii, staje się obrazą; cudaczne pomysły błyskają bez grzmotu daleko na rozległych płaskowyżach jego wyobraźni – ale z metakorą chodzącą dla bezpieczeństwa w izolowanym trybie czuje się tępy. I powolny. Albo i przestarzały. To ostatnie jest niemal tak przyjemne jak głód heroinowy – nie może tworzyć wątków, które zbadają wykonalność jego pomysłów i wrócą z wynikami. Jakby ktoś zabrał mu pięćdziesiąt punktów IQ; jego mózg czuje się jak chirurgiczny skalpel użyty do ścinania drzew. Taki psujący się umysł to straszne więzienie. Manfred chce się wydostać, i to bardzo, ale zbyt się boi uczynić ten krok. – Gianni to umiarkowany eurosocjalista, polityczny pragmatyk optujący za mieszanym rynkiem –

wyrzuca Manfredowi duch Boba czerwonymi od błyszczyku ustami Moniki. – Spodziewałbyś się, że będę głosował na kogoś takiego? Zatem, co według niego mogę dla niego zrobić? – Chodzi o... eee... – Manfred buja się w fotelu, w obronnym geście krzyżując ręce i wbijając dłonie mocno pod pachy. – Rozmontować księżyc! Zdigitalizować biosferę i zmienić ją w noosferę... cholera, przepraszam, to plan długoterminowy. Zbudować sfery Dysona, mnóstwo sfer... Khm. Gianni to eksmarksista, z odłamu zreformowanych bliskich ortodoksji trockistów. Wierzy w możliwość zrealizowania Prawdziwego Komunizmu, stanu filozoficznej łaski, do czego trzeba spełnić pewne wstępne wymagania, jak nieobrzucanie się koktajlami Mołotowa i brak Policji Myśli; chce, żeby wszyscy stali się na tyle bogaci, żeby kłótnie o własność środków produkcji miały tyle sensu, co dyskusje o tym, kto będzie spał w wilgotnym miejscu na samym końcu jaskini. To znaczy, że on nie jest twoim wrogiem. Jest wrogiem tych stalinowskich dewiacjonistów, psów łańcuchowych sztabu Partii Konserwatywnej, pragnących zakładać nam podsłuchy w sypialniach i podać wszystko jak na tacy wielkim korporacjom, których właścicielami są fundusze emerytalne – a te z kolei polegają na tym, że ludzie umierają w sposób przewidywalny, co daje im rację bytu. I, tego... co ważniejsze, że umierający nie próbują się trzymać swojego majątku i ruchomości. Siedzą sobie w trumience przy ognisku, śpiewają ekstropianistyczne pieśni, te sprawy. Wszystko przez aktuariuszy, to oni tak szacują oczekiwaną długość życia, żeby zachęcić ludzi do kupowania polis ubezpieczeniowych, a te pieniądze są inwestowane w kontrolę nad środkami produkcji... wszystko przez twierdzenie Bayesa... Alan ogląda się na Manfreda przez ramię. – Oj, chyba częstowanie go guaraną to nie był najlepszy pomysł – mówi złowróżbnym tonem. Manfred przeszedł tymczasem w tryb nieliniowej wibracji: buja się w przód i w tył, jednocześnie wykonując małe podskoki, jak lewitujący jogin technofil usiłujący przeskoczyć do osobliwości. Monica nachyla się ku niemu i wytrzeszcza oczy. – Manfred – syczy. – Zamknij się! Manfred natychmiast przestaje ględzić, z wyrazem osłupienia na twarzy. – Kim ja jestem? – pyta i przewraca się do tyłu. – Czemu ja, tu i teraz, mieszkam w tym ciele... – Atak niepewności co do własnego człowieczeństwa – zauważa Monica. – Kiedy pierwszy raz spotkał się z Bobem w Amsterdamie, osiem lat temu, chyba miał to samo. – Wygląda na zaniepokojoną, na czoło wysuwa się inna tożsamość. – Co robić? – Trzeba go wygodnie ułożyć. – Alan podnosi głos: – Kanapa, rozłóż się. – Tył sofy, na której leży Manfred, opada, podnóżek się unosi, spod stóp wysuwa się dziwnie ożywiona kołdra. – Manny, słuchaj, wszystko będzie dobrze. – Kim ja jestem, co ja oznaczam? – bełkocze bez ładu i składu Manfred. – Zbitką propagujących się drzew decyzyjnych, kompresją fraktalną, milionem złącz synaptycznych smarowanych pożytecznymi endorfinami... – Naprzeciwko już grzeje się nielegalna farmakopea, żeby sporządzić jakieś solidne środki uspokajające. Monica idzie do kuchni, żeby przynieść mu coś do picia. – Czemu to robisz? – pyta oszołomiony Manfred. – Wszystko w porządku. Połóż się, odpocznij. – Alan pochyla się nad nim. – Wrócimy do rozmowy rano, kiedy będziesz już wiedział kim jesteś. – Odwracając głowę, mówi nieco ciszej do Moniki, która wraca z butelką mrożonej herbaty: – Lepiej zawiadomić Gianniego, że on źle się czuje. Jedno z nas może będzie musiało spotkać się z ministrem. Wiesz może, czy Macx jest zaudytowany? – Ponownie zwraca się do Manfreda: – Odpoczywaj sobie, Manny. My się o wszystko zatroszczymy. Jakiś kwadrans później Manfred, który w szponach egzystencjalnej migreny bezwolnie zgodził się na wypicie naszprycowanej lekami herbaty, leży na łóżku i się relaksuje. Oddech się wyrównuje, ustaje podświadome mamrotanie. Siedząca obok Monica bierze go za prawą rękę, ułożoną na wierzchu kołdry. – Chcesz żyć wiecznie? – deklamuje tonem Boba Franklina. – We mnie możesz żyć wiecznie...

* * * Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich wierzy, że nieochrzczony nie możesz się dostać do Ziemi Obiecanej – ale możesz, jeśli Kościół pozna twoje nazwisko i rodowód – nawet po twojej śmierci. Jego genealogiczne bazy danych zaliczają się do najbardziej imponujących dzieł historiograficznych na świecie. A poza tym lubi nawracać. Kolektyw Franklina wierzy, że nie możesz się dostać do przyszłości, jeśli nie zdigitalizuje twojego neuronowego wektora stanu, a przynajmniej nie sporządzi obrazu twoich wejść zmysłowych i genomu, najdokładniejszego, na jaki pozwala aktualnie technologia. I wcale nie musisz być żywy. Jego zbiorowy umysł zalicza się do najbardziej imponujących dzieł informatycznych na świecie. A poza tym lubi nawracać. * * * Zmrok w mieście. Annette niecierpliwie przedetptuje na progu. – Proszę mnie, kurwa, wpuścić – warczy ze zniecierpliwieniem do domofonu. – Merde! Ktoś otwiera drzwi. – Kto... Annette wpycha go do środka, kopniakiem zatrzaskuje drzwi i opiera się o nie. – Prowadzić mnie do waszego bodhisattwy. I to już. – Ja... – Odwraca się i rusza do środka, przez ciemny korytarz prowadzący obok klatki schodowej. Annette kroczy za nim agresywnie. Otwiera drzwi, nurkuje do środka, ona też, zanim zdąży je zamknąć. Pokój jest oświetlony odbitym światłem rozmaitych ukrytych diod, skalibrowanych tak, by dawać ciepły blask letniego popołudnia. Pośrodku stoi łóżko, na nim śpi człowiek, okrążony stadkiem skupionych instrumentów diagnostycznych. Po obu stronach śpiącego człowieka czuwają dwie osoby. – Coście z nim zrobili? – warczy Annette, rzucając się naprzód. Manfred mruga załzawionymi oczyma, zdezorientowany, gdy Annette nachyla się nad nim. – Halo? Manny? – Po chwili rzuca przez ramię: – Jeśli coś mu się stało... – Annie? – Manfred wygląda na zdumionego. Ma zsunięte na czoło jaskrawopomarańczowe gogle, nie własne, przypominające wyrzucone na brzeg meduzy. – Źle się czuję. Żebym tak mógł dostać drania, który to zrobił... – Załatwione – rzuca Annette, postanawiając nie wspominać o transakcji, dzięki której zwraca mu pamięć. Ściąga z własnej twarzy jego okulary i ostrożnie nakłada je Manfredowi, zdejmując te zastępcze. Torbę z mózgiem kładzie obok ramienia, żeby była w zasięgu. Gdy eter wokół wypełnia niewidoczny jazgot, jeżą się jej włoski na karku – oczy Manfreda za szkłami rozjarzają się jaskrawym błękitem, jakby między uszami przeskakiwała mu iskra wysokiego napięcia. – Och. Kurde. – Siada, kołdra zsuwa mu się z obnażonych ramion, Annette traci dech. Odwraca się ku nieruchomej postaci po lewej. Facet na fotelu kiwa głową. – Coście mu zrobili? – Opiekowaliśmy się nim. I nic ponadto. Przyjechał w stanie absolutnej dezorientacji, a po południu jeszcze mu się pogorszyło. Nigdy nie widziała tego faceta, ale ma przeczucie, że go zna. – Pan Robert... Franklin? Ponownie kiwa głową. – Jego awatar jest we mnie.

Rozlega się łomot: to Manfred przewraca oczyma i zwala się z powrotem na łóżko. – Przepraszam. Monica? Młoda kobieta siedząca po drugiej stronie kręci głową. – Nie, u mnie też chodzi Bob. – A. No to ty jej powiedz, ja muszę mu przynieść sok. Kobieta, będąca także Bobem Franklinem, czy jakimś jego fragmentem, który osiem lat temu przeżył walkę z rzadkim typem nowotworu mózgu, dostrzega spojrzenie Annette i kręci głową, uśmiechając się lekko. – Kiedy jesteś zespólnią, nigdy nie czujesz się samotna. Annette marszczy czoło; żeby przetworzyć to zdanie, musi napaść na nie słownikiem. – Jedna duża, wielojądrowa komórka? Aha, rozumiem. Macie ten nowy implant. Żeby lepiej wszystko rejestrować. Dziewczyna wzrusza ramionami. – A ty chciałabyś po śmierci zostać wskrzeszona w trzeciej osobie, jako aktor w jakiejś wąskopasmowej inscenizacji? Albo cień uwierających wspomnień w czaszce kogoś nieznajomego? – Prycha; ten gest kłóci się z resztą mowy ciała. – Bob był zapewne jednym z pierwszych borganizmów. To znaczy, u ludzi. Po Jimie Bezierze. – Annette zerka na Manfreda, który zaczął cichutko pochrapywać. – To musiało być strasznie pracochłonne. – Sprzęt monitorujący kosztował wtedy miliony – mówi dziewczyna... Monica? – i za dobrze nie działał. Dostęp do jego funduszy na badania zyskaliśmy pod warunkiem, że regularnie uruchamiamy jego częściówki. On chciał zbudować coś w rodzaju zagregowanego wektora stanu – wziąć te częściówki, czyli wszystko co się mi... jemu... udało zarejestrować tą techniką sprzed kilku lat i pouzupełniać je kawałkami osobowości innych ludzi. – A, no tak. – Annette wyciąga rękę i machinalnie odgarnia Manfredowi z czoła zabłąkany włos. – Jak to jest, należeć do umysłu zbiorowego? Monica prycha, ewidentnie rozbawiona. – A jak to jest, widzieć czerwony? Jak to jest, być nietoperzem? Nie umiem powiedzieć, mogę tylko pokazać. Każdy z nas może w dowolnej chwili sobie pójść. – Tylko że jakoś nie idziecie. Annette drapie się po głowie, maca krótkie włoski nad niemal niewyczuwalnymi bliznami kryjącymi sieć wszczepek – narzędzi, które pojawiły się rok czy dwa temu, a Manfred je odrzucił. („Darwinowsko hodowany nanotech, pierwsza, niedorobiona wersja, nie da się do tego zrobić przejrzystego interfejsu” – powiedział. „Dzięki, na razie zostaję z moim zewnętrznym sprzętem”). – Dzięki, nie skorzystam. I nie wydaje mi się, żeby on, kiedy się zbudzi, przyjął waszą propozycję. (W podtekście: Możecie go sobie wziąć po moim trupie). Monica wzrusza ramionami. – Jego strata, nie będzie żył wiecznie w osobliwości, razem z innymi naśladowcami naszego szacownego nauczyciela. Zresztą mamy tylu neofitów, że nie wiemy, co z nimi zrobić. Annette przychodzi do głowy pewna myśl. – Hm. Wy wszyscy macie jeden umysł? W częściach? Czyli pytanie do ciebie to pytanie do was wszystkich? – Może tak być. – Odpowiadają jednocześnie Monica i to drugie ciało, Alan, stojące w drzwiach z czymś prostokątnym, wyglądającym jak zaimprowizowany zestaw diagnostyczny. – A czemu pytasz? – pyta Alan. Manfred pojękuje: słychać różowy szum – to okulary szepczą mu do uszu, przewodnictwo kostne zapewnia łącze szeregowe do jego białkowego softu.

– Manfreda przysłano tutaj, żeby się dowiedział, czemu jesteście przeciwni PRP – wyjaśnia Annette. – Niektórzy członkowie naszego sztabu działają bez wiedzy reszty. – No właśnie. – Alan siada na fotelu obok łóżka i odchrząkuje, pompatycznie wypinając pierś. – To bardzo istotna kwestia teologiczna. Ja uważam... – Ja czy my? – przerywa Annette. – My uważamy – wtrąca Monica. Potem zerka na Alana. – Przepraaaszam... Te objawy indywidualności w ramach umysłu grupowego zbijają Annette z tropu – nie tak sobie ich wyobrażała, setki razy przykładając do nich szablon borga, natomiast ta quasi-religijna wiara w osobliwość w ogóle jej nie rusza. – Mówcie dalej. – Jedna osoba, jeden głos, to przestarzała koncepcja – kontynuuje Alan. – Trzeba się pochylić nad ogólniejszą kwestią, wartościowania tożsamości, rozważyć na nowo sprawę prawa wyborczego. No bo jak? Jeden głos na każde ciepłe ciało? Albo na każdą rozumną osobowość? A co z inteligencją rozproszoną? Postulaty Poprawki mają poważne błędy, są oparte na kulcie indywidualności, nie ma w nich miejsca na prawdziwą złożoność posthumanizmu. – Coś jak dziewiętnastowieczne propozycje nadania prawa do głosowania kobietom, obejmujące tylko żony ziemian – dodaje chytrze Monica. – Zupełnie nie w tę stronę. – Ach, oui. – Annette, nagle wrażliwa na krytykę, zaplata ręce na piersi. Nie to spodziewała się usłyszeć. To elitarystyczna strona manewru z posthumanizmem, potencjalnie równie groźna dla jej pooświeceniowych poglądów, jak boskie prawo królów. – Ale tam jest więcej niedopatrzeń. Głowy wszystkich odwracają się w stronę, z której dobiega głos. Manfred znów ma otwarte oczy, gdy rozgląda się po pokoju; Annette widzi w nich nieobecną wcześniej iskierkę zainteresowania. – W zeszłym wieku ludzie płacili – kontynuuje Manfred – żeby po śmierci zamrożono ich głowy, licząc, że kiedyś uda się ich zrekonstruować. Nie mają żadnych praw obywatelskich – prawo nie uznawało śmierci za proces odwracalny. A jak poradzić sobie teraz, kiedy wy przestaniecie ucieleśniać Boba? Wypiszecie się z borganizmu? Albo może później wrócicie do niego? – Ze znużeniem pociera czoło. – Przepraszam, ostatnio nie byłem sobą. – Na jego twarzy migoce krzywy, nieco maniakalny uśmieszek. – Widzicie, dłuższy czas klarowałem Gianniemu, że potrzebna jest nam zupełnie nowa prawna koncepcja osoby. Żeby poradziła sobie z rozumnymi korporacjami, sztucznymi głupotami, secesjonistami z umysłów zbiorowych i ponownie ucieleśnionymi transferami. Ludzie o zacięciu religijnym mają teraz niezły ubaw, dyskutując o problemach tożsamości. Czemu my, posthumaniści o tym nie myślimy? Torba Annette się wybrzusza – Aineko wysuwa głowę, węszy, wyskakuje na dywan i zaczyna się myć, całkowicie ignorując ludzi wokół. – Już nie wspominając o eksperymentach, które uważają się za prawdziwe istoty – dodaje Manfred. – I obcych. Annette zamiera, patrząc na niego. – Manfred! Nie powinieneś... Manfred przygląda się Alanowi, który wygląda na najbardziej zintegrowanego spośród wykonawców zmarłego miliardera-inwestora – nawet jego mina przywodzi Annette na myśl spotkanie z Bobem Franklinem w Amsterdamie, na początku obecnego dziesięciolecia, kiedy Manfred jeszcze należał do swego prywatnego smoka. – Obcych – powtarza Alan. Drga mu brew. – Chodzi o ten sygnał, o którym mówi SETI, czy, hm, jakiś inny? I od jak dawna o nim wiecie? – Gianni macza palce we wszystkim naokoło – rzuca beznamiętnie Manfred. – No, a od czasu do czasu gadamy też z langustami, w końcu są raptem parę godzin świetlnych stąd, prawda? One nam

powiedziały o sygnałach. – Eee. – Oczy Alana mętnieją na moment; protezy Annette odmalowują jego głowę rozświetlającą się sztucznym światłem wydobywającym się z potylicy, gdy jego pasmo sensoryczne zatyka się na chwilę olbrzymim plikiem ściąganym z serwerowego pyłu wyściełającego wszystkie ściany w budynku. Monica wygląda na poirytowaną, postukuje paznokciami w tył krzesła. – Sygnały – mówi. – No właśnie. Dlaczego trzymacie je w tajemnicy? – Pierwszego nie trzymaliśmy. – Annette marszczy brwi. – Nie mogliśmy go zatuszować, bo łapał go kto chciał, wystarczyła odpowiednio wycelowana antena w ogródku. Tylko że większość ludzi zainteresowanych informacją o kontakcie z obcymi już i tak uważa, że oni wpadają tu co drugi wtorek i czwartek, żeby zarządzić badania proktologiczne. Reszta uważa, że to fikcja. Zaledwie nieliczni drapią się po głowach i zastanawiają, czy to nie jest po prostu jakieś nowe kosmiczne zjawisko, emitujące sygnał o bardzo niskiej entropii. A z sześciu pozostałych pięciu próbuje rozkodować treść przekazu. Ostatni jest przekonany, że to kawał. Natomiast drugi sygnał, no cóż, on był na tyle słaby, że złapała go tylko siatka nasłuchowa głębokiego kosmosu. Manfred manipuluje przy sterowaniu łóżka. – To nie jest kawał – dodaje. – Ale z tego pierwszego zapisali tylko jakieś szesnaście megabajtów danych, z drugiego może dwa razy tyle. Jest w tym sporo szumu, sygnały się nie powtarzają, ich długość nie jest liczbą pierwszą, nie ma żadnych wyraźnych metainformacji, które opisywałyby ich wewnętrzny format, więc ciężko do tego podejść. A na domiar złego, dilbertowscy szefowie z Arianespace – tu zerka na Annette, jakby oczekiwał reakcji na nazwę jej byłego pracodawcy – wymyślili, że najlepiej będzie utajnić drugi sygnał i pracować nad nim w tajemnicy – podobno dla przewagi konkurencyjnej – a co do pierwszego, udawać, że w ogóle go nie było. Więc tak naprawdę nikt nie wie, ile czasu zajmie nam dojście, czy to tylko ping z galaktycznych serwerów domenowych, pulsar, który nauczył się wypluwać osiemnaście kwadrylionów cyfr pi, czy coś innego. – Ale – Monica rozgląda się – pewien być nie możesz. – Według mnie on może być rozumny – mówi Manfred. Wreszcie znajduje odpowiedni guzik i łóżko zaczyna się składać z powrotem w sofę. Potem zaś znajduje zły guzik; kołdra rozpuszcza się w lepki turkusowy szlam, wsysany z gulgotem przez mnóstwo maleńkich dysz w ramie pod wezgłowiem. – Cholerny aerożel. Na czym stanąłem? – Rozumny pakiet sieciowy? – pyta Alan. – No, nie. – Manfred kręci głową, uśmiecha się. – Powinienem zapytać, czy czytałeś Vinge’a... a może to było w filmie? Nie, ja myślę, że tak naprawdę istnieje tylko jedna logiczna rzecz, którą można sobie przesyłać tam i z powrotem. Zapewne pamiętacie, że jakieś... dziewięć lat temu prosiłem was, żebyście ją wysłali? – Langusty. – Błysk w oczach Alana gaśnie. – Dziewięć lat. Droga do Proximy Centauri i z powrotem? – Tak, odległość jest mniej więcej taka. No i trzeba pamiętać, że to górna granica, równie dobrze mógł przyjść z jakiegoś bliższego miejsca. W każdym razie źródło pierwszego sygnału SETI było o parę stopni przesunięte i odległe o ponad sto lat świetlnych, ale drugi sygnał przyszedł z niecałych trzech lat świetlnych. Rozumiecie, dlaczego tego nie nagłośniono – chcieli uniknąć paniki. I nie, ten sygnał nie jest po prostu echem nagranej transmisji langust. Myślę, że to próba jakiejś wymiany ambasadorów, ale jeszcze go nie złamaliśmy. I co? Teraz rozumiecie, dlaczego trzeba znowu zabrać się z łomem za kwestię praw obywatelskich? Potrzebujemy szkieletu dla prawodawstwa, które objęłoby nieludzi. Jak najszybciej. Inaczej, kiedy sąsiedzi wpadną z wizytą... – Rozumiem – mówi Alan. – Będę musiał to ze sobą przegadać. Może coś się uda wypracować, tylko miejmy świadomość, że to coś tymczasowego, a nie rozwiązanie na stałe. Annette prycha.

– Żadne rozwiązanie nie jest na stałe! Monica chwyta jej wzrok i mruga: Annette zdumiewa się ewidentną różnicą zdań w obrębie zespólni. – Dobra – odzywa się z nadzieją w głosie Manfred – to chyba wszystko, o co mogliśmy prosić? Dzięki za gościnność, ale bardzo potrzebuję poleżeć trochę we własnym łóżku. Kiedy byłem odłączony, musiałem wiele rzeczy rejestrować w pamięci i chciałbym to gdzieś zapisać, nim zapomnę, kim jestem – dodaje z naciskiem, a Annette cichutko wzdycha z ulgą. * * * Tego samego wieczoru dzwoni dzwonek. – Kto tam? – pyta domofon. – Eee... to ja – mówi człowiek na schodkach. Wygląda na lekko zmieszanego. – Macx. Ja przyszed sie spotkać z... – ma to nazwisko na końcu języka – ...z kimś. – Proszę. – Rozlega się brzęczenie elektromagnesu otwierającego drzwi, które zatrzaskują się za Macksem. Podkute metalem buty stukają na kamiennej posadzce, chłodne powietrze delikatnie pachnie niespaloną do końca naftą lotniczą. – Ja Macx – powtarza niepewnie. – To znaczy, ja był Macx jakiś czas temu i tyko łeb mie rozbolał. Tera to znowu ja i chciałby być kimś innym... wy mnie pomożecie? * * * Jeszcze później na parapecie siada kot, obserwując zza zasłony wnętrze zaciemnionego pokoju. Dla ludzkich oczu jest tu ciemno, dla kocich jasno – blask księżyca spływa w ciszy po ścianach i meblach, skłębionej pościeli, dwóch nagich ciałach ludzi splecionych pośrodku łóżka. Oboje są po trzydziestce – jej krótko przycięte włosy zaczynają siwieć, jak przetykane wyraźnymi pasemkami oksydowanego drutu, jego kasztanowa szopa nie wykazuje jeszcze oznak wieku. Dla kota, patrzącego rozmaitymi nienaturalnymi zmysłami, w paśmie mikrofal jej głowa jarzy się delikatną aureolą spolaryzowanych emisji. Mężczyzna nie posiada takiej aury: jak na te czasy i wiek jest osobliwie naturalny, choć – co dziwne – nie zdjął okularów, a ich oprawki świecą dość podobnie. Niewidzialna zupa radiacyjna łączy oboje ludzi z porozrzucanymi dookoła ubraniami, emanującymi niezasypiającym nigdy rozumem, komunikującym się strużkami z walizkami, bagażem podręcznym oraz (choć ten widok wcale mu się nie podoba) kocim ogonem, będącym całkiem czułą anteną. Dwoje ludzi właśnie skończyło się kochać – robią to rzadziej niż w pierwszych kilku latach, za to z większą czułością i doświadczeniem – na słupku łóżka wciąż wisi rolka wściekle różowej taśmy do krępowania w motywy Hello Kitty, na bocznym stoliku leży bryłka programowalnego plastiku z pamięcią kształtu. Mężczyzna leży na wznak, z głową w zgięciu lewego łokcia kobiety. Przesuwając wzrok ku podczerwieni, kot dostrzega, że kobieta promienieje – naczynia włosowate w szyi i piersi rozszerzyły się, żeby przyśpieszyć przepływ krwi. – Starzeję się – mamrocze mężczyzna. – Spowalniam. – Tam, gdzie to ważne, wcale nie – odpowiada kobieta, delikatnie łapiąc go za prawy pośladek. – Nie, jestem pewien – upiera się mężczyzna. – Te fragmenty mnie, które wciąż siedzą w głowie... ile znasz procesorów, których się używa po trzydziestu iluś latach od urodzenia? – Znowu myślisz o tych wszczepkach – odpowiada ostrożnie kobieta. Kot pamięta, że to czuły punkt; kiedyś były medyczną procedurą, dzięki której niewidomi odzyskiwali wzrok, a autyści mowę, teraz wewnątrzoponowe implanty rozwinęły się w akcesoria niezbędne kaście żyjącej teraźniejszością. – Nie są już tak ryzykowne jak kiedyś. Jeśli się coś spieprzy, mamy stymulatory

wzrostu neuronalnego i tanie zastępcze komórki macierzyste. Na pewno któryś z twoich sponsorów załatwiłby ci dodatkową ochronę. – Tss, myślę o tym jeszcze. – Przez chwilę milczy. – Wczoraj nie byłem sobą. Byłem kimś innym. Kimś zbyt powolnym, żeby nadążyć. To zmienia punkt widzenia na wszystko: bałem się stracić moją biologiczną plastyczność, utknąć na przestarzałej wszczepce, gdy dookoła wszystko idzie do przodu. Ale jaka część mnie i tak żyje poza moją głową? – Jeden z jego zewnętrznych wątków generuje animowany piktogram i pokazuje go oczom jej umysłu. Uśmiecha się, dostrzegając hermetyczny humor. – Jednak bardzo ciężko będzie się przestawić na nowy interfejs. – Dasz radę – wyrokuje ona. – Zawsze możesz sobie dyskretnie załatwić receptę na nowotropinę B. – To agonista receptorowy stymulujący zainteresowanie nowością, opracowany dla oddziałów gerontologicznych: w połączeniu z MDMA jest składnikiem ulicznego koktajlu zwanego sensomagiem. – Pozwoli ci się skupić do czasu, gdy poczujesz się komfortowo. – Co będzie dalej z życiem, jeśli ja nie potrafię dotrzymać kroku zmianom? – zapytuje tęsknie Manfred, patrząc na sufit. Kot tłucze ogonem, rozzłoszczony jego antropocentryzmem. – Ty jesteś moją futurologiczną ochroną przed burzą – mówi półżartem kobieta i przesuwa dłoń, ujmując jego genitalia. Kot zauważa, że jej obecna aktywność jest w większości czysto biologiczna: poza sporadyczną wymianą danych z zewnętrznymi urządzeniami wykorzystuje większość swej wszczepki do przetwarzania ETItalk@home, jednego z rozproszonych silników łamiących szyfry, próbującego zdekodować gramatykę przekazu od obcych, który według podejrzeń Manfreda kwalifikuje się do nadania mu obywatelstwa. Ulegając chęci, której nie umie wyartykułować, kot wysuwa czułek ku najbliższemu routerowi. Cyberzwierz dysponuje kluczami Manfreda; Manfred domyślnie ma Aineko na liście zaufanych. Niemądrze, bo przecież grzebała w nim jego była żona, a jeszcze te wszystkie kocięta, które wchłonął w młodości. Kot tuneluje się w mrok i samotnie tropi coś w sieci... – Pomyśl tylko o ludziach, którzy nie potrafią się przystosować – mówi Manfred. W jego głosie pobrzmiewa obawa. – Staram się nie myśleć. – Kobieta się wzdryga. – Ty masz trzydzieści lat i zwalniasz. A młodzi? Czy chociaż oni są w stanie nadążyć? – Mam córkę. Ma mniej więcej sto sześćdziesiąt milionów sekund. Gdyby Pamela pozwoliła mi się z nią skontaktować, mógłbym się dowiedzieć... – W głosie pobrzmiewa echo dawnego bólu. – Manfred, nie rób tego. Proszę. Manfred mimo wszystko nie odpuścił sobie: Amber to węzeł na trwałe wiążący go z odległą orbitą wokół Pameli. Kot słyszy w oddali śpiew umysłów langust w próżni, strumień danych płynący z ich dalekiego, kometowego domu, dryfującego w ciszy przez pas asteroid ku zimnemu spotkaniu poza orbitą Neptuna. Langusty śpiewają o alienacji i wypadnięciu z obiegu, o inteligencji zbyt powolnej i słabej, by dotrzymać kroku pędowi zmian, szlifującemu piaskiem ludzki świat, tak że teraz wszystkie krawędzie, których trzymają się ludzie, są postrzępione i kruche. Oprócz dalekich langust pinguje także anonimowy rozproszony serwer – składnicę danych rozsianą holograficznie po milionie komputerów peer-to-peer, nie do wykasowania, pełną sekretów i kłamstw, których nikomu nie uda się zdementować. Dyskusje, muzyka, zrzynki z najnowszych hollywoodzkich przebojów. Agenty poszukiwawcze kota pomijają to wszystko, szukając najważniejszej próbki. Łapie ją – chwilowa awaria okularów Manfreda to jedyny objaw zauważalny dla obojga ludzi – wlecze łup do domu, pożera i porównuje z próbką danych analizowaną przez egzokorę Annette.

– Przepraszam, kochanie. Czasem po prostu czuję... – Wzdycha. – Starzenie się polega na zostawianiu za sobą kolejnych możliwości. Nie jestem już wystarczająco młody. Straciłem swój dynamiczny optymizm. Próbka danych na pirackim serwerze różni się od tej przetwarzanej przez wszczepkę Annette. – Odzyskasz go jeszcze – pociesza go łagodnie, głaszcząc po boku. – Wciąż ci smutno, że cię napadli. To też przejdzie. Zobaczysz. – Taa. – Wreszcie się rozluźnia, włącza mu się odruchowe przekonanie o własnej niezależności. – Przejdzie mi tak czy owak. Albo komuś, kto pamięta, że był mną... W ciemności Aineko obnaża zęby w uśmiechu. Spełniając głęboko zakodowane pragnienie wtrącania się w cudze sprawy, przenosi plik na drugą stronę, kopiując sobie jednocześnie pakiet, nad którym pracowała Annette. Teraz ona ma kopię numeru dwa, sekwencji, którą odebrała blisko domu sieć prowadząca nasłuch głębokiego kosmosu, a Europejska Agencja Kosmiczna i inne wielkie kliki chciały ją zachować dla siebie. Odpala się kolejny głęboko wyryty wątek, Aineko analizuje pakiet z perspektywy, z jakiej nie patrzył jeszcze żaden człowiek. Teraz splot procesów uruchomionych na abstrakcyjnej maszynie wirtualnej zadaje mu pytanie, którego nie da się zakodować w żadnej ludzkiej gramatyce. „Czekaj i patrz”, mówi do swego pasażera. „Wcześniej czy później domyślą się czym jesteśmy”.

CZĘŚĆ II PUNKT PRZEGIĘCIA „Życie jest procesem, który da się wyabstrahować z jego medium”. John von Neumann

ROZDZIAŁ 4

HALO Asteroidę reprezentuje dinozaur Barney: śpiewa o miłości na pograniczu, o namiętności materii do jej replikatorów, o jej przyjaźni z głodnymi miliardami na pacyficznym pobrzeżu. – Kocham cię – grucha w uszach głos Amber, która próbuje dokładnie go namierzyć. – Chcę cię mocno przytulić... Amber, ułamek sekundy świetlnej dalej, mierzy w jego sygnał zestawem kursorów, każe im śledzić jego przesunięcie dopplerowskie i odczytuje parametry jego orbity. – Ładuj, cel – mruczy. Animowany fioletowy dinozaur robi piruet i wygłupia się pośrodku jej pola widzenia, żonglując zakończonym diamencikiem mieszadełkiem do koktajli. – Czas na przytulanie! Mam asteroidę! – dodaje z sarkazmem Amber. Gdzieś za nią w pierścieniu dokującym pomiędzy segmentami grzmią silniki manewrowe na zimny gaz, ustawiając niezgrabny statek-zbieracz dziobem do kamienia-Barneya. Z zakłopotaniem powstrzymuje własny entuzjazm, wszczepki łapczywie konfiskują pływające wokół synaps nadmiarowe cząsteczki neuroprzekaźników, zanim odpali się wychwyt zwrotny. W nieważkości nie należy się zanadto ekscytować. Ale chęć, by stawać na rękach, skakać i śpiewać, nigdzie nie znika – to jej skała, ta skała ją kocha, a ona ją ożywi. Przestrzeń pokoju Amber wypełnia masa rzeczy, które prawdopodobnie nie pasują do statku kosmicznego. Na rogach śpiwora powiewają mackowate pasy bezpieczeństwa, niepojętym sposobem obrastające osadem brudnych ciuchów, jak wielka nieożywiona stułbia. (Roboty sprzątające rzadko odważają się zapuścić do sypialni nastolatki). Jedna ze ścian odtwarza w kółko symulację projektowanego cyklu konstrukcyjnego Habitatu 1, wielkiej, rozmytej sfery z żarzącym się rdzeniem (Amber właśnie odgrywa pewną rolę w stworzeniu go). Na jego obwodzie trzy czy cztery małe pastelowe laleczki w stylu kawaii tropią się nawzajem, dając milionkilometrowe kroki. A kot ojca leży zwinięty pomiędzy przewodem klimatyzacji a szafką z kostiumami i świszcząco pochrapuje. Amber szarpie wyblakłą aksamitną zasłonę, oddzielającą jej pokój od reszty ula. – Mam go! – krzyczy. – Jest cały mój. Amber rządzi! To jak dotąd szesnasta ometkowana przez sierociniec skała, ale dla niej szczególna – pierwsza złapana osobiście. Odbija się od przeciwnej ściany mesy, płosząc jedną z ropuch ag Oscara – która zresztą powinna być zamknięta w części hodowlanej. Jak ona tu w ogóle wlazła? A regeneratory sygnału audio kopiują przychodzący sygnał, brzmią jak rozmyte przez szum echo transmitowanych przez przedpotopowe elektroniczne wideoniańki odgłosów tysięcy noworodków. * * * – Szybka jesteś – jęczy Pierre, gdy dopada go w kantynie. – A jak! – Amber potrząsa głową, prawie nie kryjąc pogardliwego uśmiechu wyższości. Wie, że to niezbyt ładnie, ale mama jest bardzo daleko, a tata i macocha nie przejmują się takimi rzeczami. – Dobra jestem – obwieszcza. – No i co z naszym zakładem? – Ajaj. – Pierre wbija dłonie głębiej w kieszenie. – Tylko chwilowo nie mam przy sobie dwóch milionów drobnymi. Przy następnym cyklu? – Co?! – Jest wściekła. – Założyliśmy się! – No wiesz... doktor Bayes mówił, że tym razem też ci się nie uda, więc moją inteligentną kasę wpakowałem w opcje. Gdybym je teraz wyciągnął, byłbym na wielkim minusie. Dasz mi czas do

końca cyklu? – Oj, Pee, taki bystry, a wierzy simom. – Jej awatar promieniuje nastoletnią wzgardą. Pierre garbi się pod jej wzrokiem. Ma tylko dwanaście lat, piegi i jeszcze się nie nauczył, że zobowiązania trzeba realizować. – Tym razem ci daruję – oświadcza Amber – ale zapłacisz mi za to. Duży procent. Pierre wzdycha. – A jaką stopę odse... – Nie, Pierre. Duży procent twojej uwagi. Przez jeden cykl będziesz moim niewolnikiem! – Uśmiecha się złośliwie. Pierre natychmiast robi przestraszoną minę. – Jeśli nie każesz mi sprzątać tacy ze śmieciami. Nie planujesz tego, prawda? * * * Witamy w czwartym dziesięcioleciu. Myśląca masa w Układzie Słonecznym przekracza już 1 MIPS na gram; czyli wciąż jest on niezbyt bystry, ale już nie całkiem tępy. Populacja ludzi osiągnęła niemal szczyt, sięgając dziewięciu miliardów, ale przyrost zaczyna już skłaniać się ku ujemnemu, a średnia wieku w rejonach zwanych niegdyś „rozwiniętymi” jest dobrze po czterdziestce. Ludzkie procesy umysłowe stanowią około 10 28 MIPS-ów z układowej mocy. Prawdziwe myślenie spoczywa głównie na aureoli tysiąca bilionów procesorów otaczających białkowe maszyny swą obliczeniową mgiełką – każdy z osobna ma jedną dziesiątą mocy ludzkiego mózgu, ale razem są dziesięć tysięcy razy mocniejsze, a ich liczba podwaja się co dwadzieścia milionów sekund – dochodzi już do 10 33 MIPS-ów i nadal rośnie, choć Układowi Słonecznemu daleko jeszcze do pełnego przebudzenia. Technologie przychodzą i odchodzą, ale nawet pięć lat temu nikt nie przewidywał, że puszkowane naczelne będą teraz orbitować wokół Jowisza – synergia nowych branż i dziwacznych modeli biznesowych zreanimowała epokę kosmiczną, znaczną rolę odegrało też wykrycie (dotąd nierozszyfrowanych) sygnałów pozaziemskich cywilizacji. Niespodziewani eksploratorzy marginesów rozwijają nowe nisze ekologiczne na peryferiach ludzkiej infoprzestrzeni, minuty lub godziny świetlne od centrum, w miarę jak nabiera tempa ekspansja zamrożona jeszcze w latach 70. XX wieku. Amber, jak większość postindustrialistów na pokładzie statku-sierocińca Ernst Sanger, ma paręnaście lat: choć u wielu z nich naturalne talenty ulepszono przez komórkową rekombinację genetyczną, ona, wskutek wyznawanych przez matkę ideałów, musi zadowalać się prozaicznymi komputerowymi pomocami. Nikt jej nie grzebał przy tylnej korze ciemieniowej, żeby powiększyć pamięć krótkoterminową, ani przy tylnym górnym zakręcie skroniowym, żeby poprawić przetwarzanie informacji słownej, ale za to dorastała z neuroimplantami, które są dla niej teraz równie naturalne jak płuca czy palce. Połowa jej mózgowego softu wybiega poza czaszkę, układając się na sieci procesorów podpiętych do mózgu kanałem komunikacyjnym opartym na kwantowym splątaniu – jej osobistej metakorze.Te młode mutanty jasno płoną: nie są może całkiem niezrozumiałe dla swych rodziców, lecz kompletnie obce – tak. Przepaść między pokoleniami jest szeroka jak lata sześćdziesiąte i głęboka jak Układ Słoneczny. Rodzice, urodzeni w najgorszych latach XXI wieku, dorastali w towarzystwie białych, ociężałych wahadłowców, stacji kosmicznej, która tylko kręciła się w kółko, i komputerów, które popiskiwały przy naciskaniu klawiszy. Pomysł, że w ogóle można sobie polecieć na orbitę Jowisza, jest dla nich równie nieintuicyjny, jak Internet dla przedstawiciela amerykańskiego wyżu. Większość pasażerów puszki uciekła od rodziców, uważających, że nastolatki mają chodzić do szkoły, niemogących poradzić sobie z pokoleniem tak podrasowanym, że przerasta inteligencją wszystkich dorosłych wokół. Amber w wieku sześciu lat posługiwała się biegle dziewięcioma językami, w tym tylko dwa były ludzkie, a sześć poddawało się serializacji8. Gdy miała lat siedem, matka zabrała ją do szkolnego psychologa, bo mówiła syntetycznymi językami. Dla Amber to była kropla, która przelała czarę, i dziewczyna zadzwoniła do ojca z nielegalnego, anonimowego telefonu. Ojciec miał wprawdzie orzeczony zakaz kontaktów z nią, ale matce nie przyszło do głowy wystąpić o takowy dla jego partnerki...

* * * Pod żądłem napędu statku marszczą się potężne zwoje chmur: pomarańczowe, brązowe i błotnistoszare pasma powoli wyczołgują się zza opuchniętego horyzontu Jowisza. Sanger zbliża się do peryjowium, zanurzony głęboko w śmiercionośne pole magnetyczne gazowego olbrzyma; po walcu skaczą wyładowania elektrostatyczne, rozpalając się łukiem wokół ciemnofioletowej chmury gazów wydechowych wypychanych przez magnetyczne zwierciadła napędu plazmowego o zmiennym impulsie. Plazmowa rakieta jest podkręcona na maksymalny przepływ masy, impuls właściwy ma teraz prawie tak mały, jak rakieta z reaktorem rozszczepiającym, ale za to daje maksymalny ciąg; cała konstrukcja, poskrzypując i pojękując, wykonuje manewr asysty grawitacyjnej. Za godzinę napęd zamigoce, zgaśnie i sierociniec zacznie spadać w górę, na zewnątrz, ku Ganimedesowi, a

potem opadnie na orbitę wokół Amaltei, czwartego księżyca Jowisza (i źródła większości materii w pierścieniu Gossamera). Nie są pierwszymi puszkowanymi człekokształtnymi docierającymi do podukładu Jowisza, ale za to jednym z pierwszych prywatnych przedsięwzięć tego typu. Transmisja danych jest tu ślimacza – jakby ssało się przez słomkę zdechłe ślimaki – od paru setek mikrosond o mysich móżdżkach i kilku pozostawionych przez NASA lub ESA dinozaurów dzielą ich miliony kilometrów próżni. Są tak daleko od wnętrza Układu, że macierz łącznościowa statku idzie w większości na cache’owanie danych – przychodzące informacje pochodzą już sprzed całych kilosekund. Amber, podobnie jak połowa nieśpiących pasażerów, przygląda się temu z fascynacją z mesy. Mesa jest długim, nadmuchiwanym walcem o podwójnym kadłubie, umieszczonym osiowo pośrodku statku. W rurach w jej ścianach mieści się większość ich zapasów wody. Całą przeciwległą ścianę zajmuje projekcja wideo, w czasie rzeczywistym przedstawiająca trójwymiarowy obraz przetaczającej się pod nimi planety; w rzeczywistości, pomiędzy nimi a uwięzionymi w magnetycznej otoczce Jowisza cząstkami umieszczono tyle masy, ile się tylko dało. – W tym sobie popływać... – wzdycha Lilly. – Tylko sobie wyobraźcie, zanurkować w to morze... Na oknie pojawia się jej awatar, oddalony o kilometry próżni surfuje na srebrnej desce. – Nieźle by cię spiekło od tego wiatru – szydzi Kas. Awatar Lilly, dotąd ubrany w migotliwy metaliczny kostium kąpielowy, zaczyna nagle przypominać fakturą pieczone mięso i ostrzegawczo macha kiełbaskowatymi paluszkami. – I ciebie też, i okno, przez które tam wlazłeś! Wirtualna próżnia za oknem zaczyna się roić od ciał, przeważnie ludzkich, wyginających się i przeistaczających w udawanej walce, gdy połowa dzieciaków podejmuje wirtualne wyzwanie „każdy na każdego”. To gest na pohybel dojmującemu lękowi, że za cienkimi ściankami sierocińca czai się środowisko naprawdę tak nieprzyjazne, jak sugeruje usmażony awatar Lilly. Amber odwraca się do swego pulpitu: pracuje nad zawiłą plątaniną formularzy, które trzeba wypełnić, zanim ekspedycja rozpocznie pracę. Wokół niej krążą i onieśmielają fakty i liczby, które nigdy się zanadto nie oddalają. Jowisz waży 1,9 x 10 kilogramów. Ma dwadzieścia dziewięć księżyców, a wokół nich tłoczy się w przybliżeniu dwieście tysięcy pomniejszych ciał, skalnych brył i śmieci – licząc tylko te większe niż składniki pierścienia, Jowisz bowiem (jak Saturn) też ma pierścienie, chociaż nie tak widoczne. Dotarło tutaj w sumie sześć ważniejszych platform orbitalnych – oraz dwieście siedemnaście mikrosond, wszystkie oprócz sześciu należą do prywatnych konsorcjów rozrywkowych. Pierwszą ludzką ekspedycję zorganizowały sześć lat temu ESA Studios, po nich parę firm od próbnego wydobycia oraz magistrala mikrohandlowa, która rozsiała po całym podukładzie pół miliona pikosond. A teraz dotarł Sanger i trzy inne puszki z małpami (jedna z Marsa, dwie z niskiej orbity okołoziemskiej) i wygląda na to, że wybuchnie tu żywiołowa kolonizacja, gdyby tylko nie fakt, że istnieją co najmniej cztery konkurencyjne Wielkie Plany na zagospodarowanie masy Jowisza. Ktoś ją poszturchuje. – Ej, Amber, co tam porabiasz? Otwiera oczy. – Odrabiam pracę domową. To Su Ang. – Słuchaj, my lecimy na Amalteę, nie? Ale nasze sprawozdania finansowe lądują w Reno, więc trzeba odwalić całą tę papierkową robotę. Monia prosiła, żebym pomogła. Tego jest cała góra. Ang nachyla się i czyta do góry nogami: – Agencja Ochrony Środowiska? – Tak. Arkusz Szacunkowej Oceny Przyszłego Wpływu na Środowisko dwieście cztery, sześć b, 27

strona druga. Mam im „wypisać wszystkie akweny wody stojącej w promieniu pięciu kilometrów od terenu planowanych prac wydobywczych. W przypadku prac ziemnych poniżej poziomu wód gruntowych także wymienić wszystkie źródła, zbiorniki i strumienie w odległości mniejszej lub równej głębokości wykopu w metrach pomnożonej przez pięćset, do maksymalnej odległości dziesięciu kilometrów w kierunku zgodnym z uwarstwieniem geologicznym. Dla każdego ze zbiorników wypisać wszystkie zagrożone lub objęte ochroną gatunki ptactwa, ryb, ssaków, gadów, płazów, bezkręgowców i roślin występujące w promieniu dziesięciu kilometrów... – ...od kopalni na Amaltei. Która krąży sto osiemdziesiąt tysięcy kilometrów nad Jowiszem, nie ma atmosfery, a na jej powierzchni można w pół godziny łyknąć dziesięć grejów promieniowania. – Ang kręci głową, a potem psuje efekt, chichocząc. Amber unosi wzrok. Na ścianie przed nią ktoś – pewnie Nicky albo Borys – wkleił do wirtualnej bijatyki karykaturę jej własnego awatara. Od tyłu obejmuje ją olbrzymi pies z kreskówki, z obwisłymi uszami i nieprawdopodobnie wielkim wzwodem, wyśpiewujący anatomicznie nieprawdopodobne propozycje i sugestywnie się przy tym pieszczący. – Chuj z nim! Wytrącona przez ten szok z roztargnienia – i zła – Amber upuszcza górę papierów i ciska na ekran nowy awatar, wyśniony w nocy przez jej agenta. Nazywa się Szpic i jest groźny. Szpic urywa psu głowę i sika mu do tchawicy o ludzkiej anatomii: tymczasem ona rozgląda się dookoła, próbując się domyślić, który ze skretyniałych dzieciaków albo zagubionych maniaków nauki mógł wysłać jej tak niesympatyczny przekaz. – Dzieciaki! Spokój! – Rozgląda się. Jedna z Franklinów (tym razem dwudziestoparoletnia czarnoskóra kobieta) patrzy na nich groźnie. – Nie można was zostawić na pół kilo, żebyście się nie pobili? Amber wydyma usta. – Się nie bijemy, to jest ożywiona wymiana zdań. – Ha. – Franklinka się pochyla; ręce ma splecione, na twarzy przyklejony uśmieszek. – Już to kiedyś słyszałam. W każdym razie... – ona-oni machają ręką i ekran gaśnie – ...mam dla was wiadomość. Nasz tytuł został zweryfikowany. Fabryka rusza, gdy tylko wyłączymy żądło i zakończymy przepychanie papierologii przez prawników. Wreszcie mamy szansę zarobić na nasze utrzymanie... * * * Amber wspomina historię starożytną, przeszłość sprzed pięciu lat według jej osi czasu. W tej powtórce widzi wnętrze piętrowego wiejskiego domu gdzieś na głębokim Zachodzie; przebywają tam z matką tymczasowo, dopóki ona zajmuje się audytem jakiejś przestarzałej firmy fabrykacyjnej, tłukącej z krzemu układy scalone dla Pentagonowych projektów, które dawno zjechały z krzywej nowoczesności. Matka pochyla się nad nią, groźnie dorosła w swym ciemnym kostiumie i klipsachprzyzwoitkach. – Idziesz do szkoły i koniec dyskusji. Matka jest lodowatą blond madonną i należy do najskuteczniejszych łowców nagród w skarbówce – potrafi przyprawić prezesów wielkich firm o atak paniki, po prostu mrugając. Amber, płowowłosa narwana ośmiolatka o pomieszanej tożsamości, przez brak doświadczenia niepewna, gdzie przebiega granica między nią a siecią, nie umie jeszcze się skutecznie bronić. Po paru sekundach werbalizuje słabiutki protest: – Ja nie chcę! – Jeden z demonów pomagających zarządzać postawą podpowiada, że to niedobre

podejście, więc Amber modyfikuje wypowiedź: – Mamo, oni znowu będą mnie męczyć. Za bardzo się od nich różnię. A w ogóle to wiem, że chcesz, żebym socjalizowała się z moimi metrykalnymi równoważnikami, ale czy nie po to mam zapas pasma transmisyjnego we wstęgach bocznych? Mogę się naprawdę dobrze socjalizować w domu. Mama robi coś niespodziewanego: przyklęka, tak by mieć oczy na wysokości jej twarzy. Obie stoją na dywanie salonu, gdzie rządzi brązowy sztruks w stylu lat siedemdziesiątych oraz kwasowopomarańczowe tapety w perskie roślinne zakrętasy. Choć raz są same: gdy ludzie walczą, domowe roboty chowają się po kątach. – Kochanie, posłuchaj mnie. – Głos ma zdyszany, naładowany emocjami równie silnymi i duszącymi, jak woda kolońska, której używa, żeby stłumić u klientów zapach ich strachu. – Wiem, że ojciec pisze ci takie rzeczy, ale to wszystko nieprawda. Potrzebujesz towarzystwa, fizycznego towarzystwa, twoich rówieśników. Nawet z twoją wszczepką jesteś kimś naturalnym, a nie jakimś przekonstruowanym dziwadłem. Naturalne dzieci, jak ty, potrzebują towarzystwa, inaczej dziwaczeją. Amber, socjalizacja to nie tekstowe gadki z podobnymi do ciebie ludźmi, musisz nauczyć się radzić też z tymi, którzy się od ciebie różnią. Nie będziesz jakimś cyborgiem-sieciowym świrem. Ale żebyś była zdrowa, trzeba chodzić do szkoły, rozwijać swój mentalny system odpornościowy. W końcu, co nas nie zabije, czyni nas mocniejszymi, tak czy nie? To chamski moralny szantaż, przejrzysty jak szkło i manipulatorski jak cholera, ale corpus logica Amber oznacza go ogromnym animowanym symbolem, sugerującym prawdopodobieństwo kary fizycznej, jeśli na to zareaguje – mama jest wzburzona, nozdrza ma rozszerzone, oddech przyśpieszony, na policzkach jest widoczne rozszerzenie naczyń krwionośnych. Amber – do spółki ze wszczepką i wsparciem metakory złożonej z rozproszonych agentów – jest wystarczająco dojrzała, by modelować, przewidywać i umieć uniknąć kar cielesnych. Jednakże jej wzrost i dziecinny wygląd stawiają ją w niekorzystnym położeniu podczas negocjacji z dorosłymi, którzy dorastali w prostszych czasach. Wzdycha i robi ryjek, żeby dać mamie do zrozumienia, że się nie zgadza, ale będzie posłuszna. – No dobra. Skoro tak mówisz. Mama wstaje, wpatrzona w przestrzeń – pewnie mówi Saturnowi, żeby odpalił silnik i otworzył garaż. – Tak mówię, skarbie. Wkładaj buty, zabiorę cię, wracając z pracy, i mam dla ciebie prezent, wieczorem razem pojedziemy, sprawdzimy sobie nowy kościół. – Uśmiecha się, lecz uśmiech nie dociera do oczu. Amber już dawno się domyśliła, że te rytuały mają zapewnić jej symulowane wychowanie w stylu amerykańskiej klasy średniej, którego według niej Amber rozpaczliwie potrzebuje, zanim wpadnie głową naprzód w przyszłość. Tak naprawdę, tak samo jak Amber, nie lubi tych kościołów, ale nie ma sensu się kłócić. – Teraz będziesz już grzeczna, prawda? * * * Imam modli się w stabilizowanym żyroskopowo meczecie. Meczet jest nieduży i ma jednego wiernego, modlącego się w samotności co siedemnaście tysięcy dwieście osiemdziesiąt sekund. Wezwanie do modlitwy rozsyła po sieci, ale w przestrzeni transjowiszowej nie może odpowiedzieć na nie żaden inny wyznawca Proroka. Czas pomiędzy modlitwami dzieli między zagadnienia podtrzymywania życia oraz studia. Sadeq studiuje i hadisy, i systemy oparte na wiedzy, a teraz współpracuje z innymi uczonymi przy tworzeniu poprawionej konkordancji wszystkich znanych isnadów, co umożliwi zbadanie systemu islamskiego prawa z

całkiem nowej perspektywy – która będzie niezmiernie potrzebna, kiedy pojawi się spodziewany przełom w komunikacji z obcymi. Ich cel to znaleźć odpowiedź na pytania dręczące islam w epoce podrasowanej świadomości, a te pytania spoczywają przede wszystkim na barkach Sadeqa, ich przedstawiciela na orbicie okołojowiszowej. Sadeq jest drobnej budowy, ma krótko przycięte czarne włosy i nieustannie znużoną minę – w odróżnieniu od załogi sierocińca ma cały statek dla siebie. Pierwotnie była to irańska podróbka kapsuły Shenzhou-B, z doczepionym na rufie chińskim modułem stacji kosmicznej typu 921, ale ten toporny wehikuł o stylu z lat sześćdziesiątych – jak lśniąca aluminiowa ważka kopulująca z puszką po coli – ma na dziobie dziwną kapsułę z napędem M2P2 – minimagnetosferycznym napędem plazmowym. To plazmowy żagiel, zbudowany na orbicie przez którąś Wake Shield Facility koncernu Daewoo. Wydęty wiatrem słonecznym, w zaledwie cztery miesiące zaholował Sadeqa i jego zagraconą stację kosmiczną na Jowisza. Jego obecność tutaj jest triumfem dla islamskiej społeczności, sam czuje się jednak dojmująco samotny – kiedy przekręca zwierciadła miniaturowego obserwatorium w stronę Sangera, imponuje mu jego wielkość i stanowczy wygląd. Fakt, że Sanger góruje wielkością, mówi mu o przewadze skuteczności zachodnich instrumentów finansowych, półautonomicznych funduszy inwestycyjnych działających w zmiennym cyklu rozliczeniowym, dopasowanym do wahań koniunktury, które umożliwiły finansowanie komercyjnych podbojów kosmosu. Prorok, pokój jego duszy, może i potępił lichwę, ale na pewno pokaz potęgi tych machin do tworzenia kapitału nad Wielką Czerwoną Plamą dałby mu do myślenia. Skończywszy modlitwę, Sadeq spędza na dywaniku jeszcze parę bezcennych minut. Stwierdza, że w tym otoczeniu trudno się medytuje – klęcząc w ciszy, uświadamia sobie mruczenie wentylatorów, zapach brudnych skarpet i potu, metaliczny posmak ozonu z generatorów tlenu Elektrona. Trudno się zbliżyć do Boga w tym statku kosmicznym z trzeciej ręki, oddanym przez arogancką Rosję ambitnym Chinom, a potem pobożnym rządcom Qom, którzy znaleźli dla niego zastosowanie lepsze, niż wyobraża sobie którykolwiek z tych pogańskich krajów. Posłali tę zabawkową stacyjkę kosmiczną daleko, ale czy ktoś mówił, że Bóg życzył sobie, by ludzie żyli tutaj, na orbicie wokół rozdętego gazowego olbrzyma? Sadeq kręci głową; zwija matę i z cichym westchnieniem upycha ją obok jedynego iluminatora. Czuje ukłucie tęsknoty za domem, za dzieciństwem w gorącym, pylistym Yazd i wieloma latami studiów w Qom; uspokaja się, rozglądając wokół, przeszukując stację, którą teraz zna na wylot, równie dobrze jak mieszkanie na czwartym piętrze betonowego bloku, należące do rodziców – robotnika w fabryce samochodów i jego żony. Tam dorastał. Wnętrze stacji jest wielkości szkolnego autobusu, a wszystkie powierzchnie zagracają schowki, pulpity instrumentów i warstwy niczym nieosłoniętych rur. Obok wymiennika ciepła, który dawał mu się ostatnio we znaki, podryguje parę kuleczek rozmrażacza, jak wyrzucone na brzeg meduzy. Sadeq wyprawia się wierzgnięciem na poszukiwanie plastikowej butelki, przeznaczonej właśnie na takie okazje, potem zbiera pakiet z narzędziami i poleca jednemu z agentów odnaleźć stosowny fragment dziennika napraw; czas raz a porządnie naprawić to przeciekające złącze. Poświęci z godzinkę na intensywne prace hydrauliczne, a potem zje sobie liofilizowany gulasz jagnięcy z soczewkowym puree i gotowanym ryżem, popije bańką mocnej herbaty i zabierze się za przejrzenie następnej sekwencji manewrowej. Może, jak Bóg da, nie będzie już więcej systemowych alarmów i uda mu się do wieczora i ostatniej modlitwy spędzić godzinę czy dwie na badaniach naukowych. Może pojutrze znajdzie nawet parę godzin na relaks, obejrzy sobie jeden ze starych filmów, w których tak fascynuje go możliwość wglądu w obce kultury – na przykład „Apollo 13”. W długich misjach kosmicznych załoga nigdy nie ma łatwo. A Sadeqowi jest jeszcze trudniej – jest sam, nie ma z kim pogadać, bo zwłoka w łączności z Ziemią to ponad pół godziny w każdą stronę. A, o ile mu wiadomo, w promieniu pół miliarda kilometrów jest jedynym wiernym.

* * * Amber wystukuje paryski numer telefonu i czeka, aż ktoś odbierze. Zna tę dziwną kobietę na maleńkim ekraniku: mama nazywa ją „luksusową dziwką twojego ojca”, zawsze ze specyficznym, wąskim uśmieszkiem. (Amber raz tylko zapytała, co to jest luksusowa dziwka, i dostała po twarzy – nie mocno, tylko ostrzegawczo). – Jest tata? – pyta. Dziwna kobieta wygląda na lekko skonsternowaną. (Włosy ma jasne, jak mama, ale ten kolor ewidentnie pochodzi z butelki z rozjaśniaczem, są przycięte bardzo krótko, a skórę ma śniadą). – Oui. Znaczy, tak. – Uśmiecha się nieśmiało. – Przepraszam cię, to jest jednorazowy telefon? Chcesz z nim rozmawiać? Amber pośpiesznie odpowiada: – Chcę go zobaczyć. Amber ściska telefon, jakby od niego zależało jej życie – to tani, jednorazowy gadżet z pudełka z płatkami i tektura zaczyna już mięknąć w jej spoconych palcach. – No bo, ciociu Nette, mama mi nie pozwala. – Pst. – Annette, która jest z ojcem Amber dwa razy dłużej niż jej matka, uśmiecha się. – Jesteś pewna, że twoja matka nie wie o tym telefonie? Amber się rozgląda. Jest jedynym dzieckiem w toalecie, bo teraz nie ma przerwy, a ona powiedziała nauczycielce, że musi „już”. – Jestem pewna, że poziom ufności przy p równym dwadzieścia jest ponad zero koma dziewięć. Jej bayesowska głowa podpowiada, że nie można tego w ten sposób szacować, bo mama nigdy wcześniej nie złapała jej z zakazanym telefonem, ale co tam. Nie mogę ściągnąć na tatę kłopotów, jeśli nie będzie wiedział, prawda? – Świetnie. – Annette się rozgląda. – Manny, telefon niespodzianka do ciebie. Na ekranie pojawia się tata. Amber widzi całą jego twarz, wygląda młodziej niż ostatnim razem – chyba przestał nosić te toporne staroświeckie okulary. – Cześć, Amber! Gdzie jesteś? Twoja matka wie, że do mnie dzwonisz? – Wygląda na lekko zaniepokojonego. – Nie – odpowiada. – Ten telefon był w pudełku z grahamkami. – Fuj. Posłuchaj, kochanie, musisz pamiętać, żeby nigdy, przenigdy do mnie nie dzwonić w sytuacji, kiedy mama może się o tym dowiedzieć. Bo wtedy powie, że ja zmusiłem cię, żebyś do mnie dzwoniła, i napuści na mnie prawników z rozżarzonymi szczypcami i imadłami. I nawet wujek Gianni nie da rady tego załatwić. Rozumiesz? – Tak, tato. – Amber wzdycha. – Chociaż wiem, że to nieprawda. Nie pytasz, czemu dzwonię? – Hm. Przez moment ojciec wygląda na zbitego z tropu. Potem kiwa z namysłem głową. Amber lubi tatę, bo przeważnie traktuje ją poważnie w rozmowie. To potwornie upierdliwe, że trzeba pożyczać telefony od kolegów z klasy albo tunelować się przez faszystowski firewall mamusi, za to tata nigdy nie zakłada, że ona nie ma o niczym pojęcia dlatego, że jest tylko dzieckiem. – No dawaj. Coś cię dręczy? Co tam w ogóle słychać? Musi się streszczać: jednorazówka ma przedpłaconą niedużą kwotę, Amber korzysta z bardzo kiepskiej taryfy międzynarodowej, a dzwonek na przerwę może zabrzmieć w każdej chwili. – Tato, ja chcę stąd uciec. Naprawdę. Mamie z każdym tygodniem coraz bardziej odwala, teraz ciąga mnie po tych wszystkich kościołach, a wczoraj się wściekła, kiedy przyłapała mnie na gadaniu z terminalem. Chce, żebym poszła do szkolnego psychologa! Za co? Nie potrafię, być taka, jak ona

by chciała. Już nie jestem jej małą dziewczynką! A za każdym razem, kiedy się wytuneluję z domu, próbuje mi założyć bota treściowego; od tego boli głowa, nie da się nawet normalnie myśleć! – Z zaskoczeniem czuje, jak oczy nabiegają jej łzami. – Zabierzcie mnie stąd! Twarz ojca trzęsie się i przesuwa w bok, ukazując zaniepokojoną tante Annette. – Wiesz, że twój ojciec nie może nic zrobić? Ma związane ręce przez prawników matki. Amber pociąga nosem. – A ty możesz pomóc? – pyta. – Zobaczę, co da się zrobić – obiecuje luksusowa dziwka ojca, gdy rozlega się dzwonek na przerwę. * * * Pakiet z instrumentami oddziela się od sondy, którą Sanger obsługuje pozyskane skały, i opada pięćdziesiąt kilometrów w dół na powierzchnię kartoflowatego kamienia. W tle wisi olbrzymi i wypukły Jowisz, impresjonistyczna tapeta dla kosmologa-wariata: Pierre zagryza dolną wargę, skupiając się na sterowaniu sondą. Ubrana w czarny śpiwór Amber unosi się nad jego głową jak olbrzymi nietoperz, ciesząc się wolnością przez jedną zmianę. Patrzy z góry na włosy Pierre’a, przycięte jak spod garnka, chude, żylaste ręce ściskające obie strony pulpitu obserwacyjnego, i zastanawia się, co mu kazać zrobić potem. Niewolnik przez jeden dzień to ciekawe doświadczenie: życie na Sangerze jest na tyle absorbujące, że nikt nie cierpi na nadmiar wolnego czasu (przynajmniej do momentu poskładania wielkich habitatów i wycelowania w Ziemię wysokoprzepustowej anteny). Robią wszystko według potężnie skomplikowanego planu wygenerowanego przez zespół specjalistów od ścieżki krytycznej ich sponsora, na opieprzanie się nie ma za wiele czasu. Cała ekspedycja opiera się na bezwstydnym wykorzystywaniu pracy dzieci – bo mniej niż dorośli obciążają systemy podtrzymywania życia – każąc im zasuwać po dwanaście godzin dziennie, żeby tylko zbudować sobie przyczółek na brzegu przyszłości. (Gdy będą starsze, a ich opcje nabiorą zbywalności, staną się bogate, ale oburzenia stadnego chóru medialnego na Ziemi to wcale nie powstrzymywało). Dla Amber sama możliwość wykorzystania cudzej pracy jest nowością i chce się cieszyć każdą minutą. – No, niewolniku – rzuca nonszalancko – jak idzie? Pierre pociąga nosem. – W porządku. Amber zauważa, że nie chciał na nią spojrzeć. Ma trzynaście lat. Czy w tym wieku nie powinien już mieć obsesji na punkcie dziewczyn? Dostrzega jego ciche, intensywne skupienie, wypuszcza dyskretną sondę ku jego zewnętrznej granicy; nic nie wskazuje, by ją zauważył, odbija się, nie mogąc wyszczerbić jego mentalnego pancerza. – Prędkość przelotowa – mówi burkliwie Pierre, gdy dwie tony metalu, ceramiki i innych cudów o fazie diamentowej zaczynają pędzić trzysta kilometrów na godzinę ku powierzchni Barneya. – Przestań mnie szturchać, są trzy sekundy opóźnienia i nie chcę wpaść w pętlę sprzężenia zwrotnego. – Będę cię szturchać, kiedy tylko mi się spodoba, niewolniku. – Pokazuje mu język. – A jeśli przez ciebie to upuszczę? – Z poważną miną unosi ku niej wzrok. – Zresztą, w ogóle można tak robić, jak my? – Ty mi kryjesz dupę, a ja tobie – odpowiada Amber, potem czerwienieje. – Rozumiesz, o co mi chodzi. – Pewnie. – Pierre szczerzy się od ucha do ucha, potem odwraca do konsoli. – Aj, to wcale nie jest śmieszne. A ten kubeł bitów, któremu dałaś kontrolę nad swoimi ośrodkami mowy, musisz trochę podregulować. Wali za dużo dwuznaczności, ktoś jeszcze cię weźmie za dorosłego.

– Pilnuj swoich spraw, a ja swoich. Na początek powiedz mi, co się tam dzieje. – Nic. – Pierre odchyla się w tył i krzyżuje ręce, krzywiąc się do ekranu. – Teraz będzie dryfować przez pięćset sekund, potem korekta kursu w połowie i deceleracyjny ogień przed samym lądowaniem. A potem jeszcze godzina, zanim się rozpakuje i zacznie rozwijać kabel ze szpuli. Coś jeszcze podać? Makaron instant? – Aha. – Amber rozkłada skrzydła nietoperza i przekręca się w powietrzu na plecy. Gapi się w okno, czując się bogata i rozleniwiona, podczas gdy Pierre odwala za nią cały dzień roboty. – Obudź mnie, kiedy pokaże się coś ciekawego. Może powinna kazać mu się karmić obranymi winogronami albo żeby wymasował jej stopy, ale ten kawałek wyalienowanej roboty też ładnie wpływa na jej samoocenę. Patrzy na krzywiznę karku, na napięte ręce, i myśli, że może w tych wszystkich chichotach i szeptach starszych dziewczyn, „naprawdę mu się podobasz”, coś jednak jest... Okno dźwięczy jak gong, Pierre pokasłuje. – Poczta do ciebie – rzuca sucho. – Przeczytać ci? – Co, kur... Po ekranie rozlewa się wiadomość, wężykami od prawej do lewej, jak treść jej korporacyjnego instrumentu (teraz leżącego bezpiecznie w zuryskiej skrytce depozytowej). Chwilę trwa załadowanie agenta gramatycznego obsługującego arabski, kolejną minutę przyjęcie mejla do wiadomości. A potem Amber zaczyna kląć, głośno i nieustająco. – Mamo, niech cię szlag, czemu ty mi robisz takie rzeczy? * * * Korporacyjny instrument przyjechał FedEksem, w ogromnej paczce zaadresowanej do Amber. Wydarzyło się to w dzień jej urodzin, mama była w pracy, ona zaś pamięta to tak dokładnie, jakby to było godzinę temu. Pamięta, że wyciąga rękę do góry i przesuwa kciukiem po notatniku doręczyciela, czując szorstkość mikrosekwencerów próbkujących jej DNA. Gdy pociąga za zakładkę na pudełku, rozpakowuje się automatycznie, wypluwając przenośną drukarkę 3D, pół ryzy papieru zadrukowanego staroświeckim nieinteligentnym atramentem oraz małego, pręgowanego kota z wielkim symbolem „@” na boku. Kot wyskakuje z kartonu, przeciąga się, potrząsa głową i wgapia się w nią. – Jesteś Amber? – mruczy. Naprawdę wydaje prawdziwe kocie dźwięki, ale sens jest dla niej jasny – potrafi komunikować się bezpośrednio z jej interfejsem kompetencji językowych. – Tak – odpowiada nieśmiało. – A ty jesteś od tante Nette? – Nie, kurwa, od wróżki-zębuszki. – Pochyla głowę i tryka w jej kolano, przesuwając umieszczonymi za uszami gruczołami zapachowymi po całej spódniczce. – Słuchaj, masz w kuchni trochę tuńczyka? – Mama nie wierzy w owoce morza. Mówi, że w dzisiejszych czasach to tylko hodowlane, zagraniczne paskudztwa. Mówiłam ci już, że mam urodziny? – No to, kurwa, wszystkiego najlepszego. – Kot ziewa, przekonująco realistycznie. – To jest prezent od twojego taty. Palant mnie zahibernował i wysłał z nim, żebym ci pokazał, jak się go obsługuje. Ja ci radzę, żebyś wypieprzyła go do kosza. Nic dobrego z niego nie wyniknie. Amber przerywa gderanie kota, radośnie klaszcząc w dłonie. – No to co to jest? – pyta. – Jakiś nowy wynalazek? Wykręcona zabawka erotyczna z Amsterdamu? Pistolet, żebym mogła zastrzelić pastora Wallace’a?

– Eee. – Kot jeszcze raz ziewa i zwija się w kłębek na podłodze, obok drukarki 3D. – To jakiś podejrzany model biznesowy, który ma cię wyciągnąć spod władzy matki. Ale ostrożnie z nim. Mówił, że jest legalny tylko w nielicznych jurysdykcjach. Mama będzie w stanie go podważyć, jeśli pozna zasadę jego działania. – Rany. Zajebiste. Tak naprawdę, Amber jest zadowolona, bo ma urodziny, mama jest w pracy, a ona sama w domu, do towarzystwa mając tylko telewizor w trybie moralnej większości. Odkąd matka postanowiła, że niezbędnym elementem jej wychowania jest średnia modalna dawka staromodnej religii, sprawy poszły tak daleko, że teraz najlepszym prezentem od tante Annette byłby właśnie jakiś zaprogramowany przez tatę przekręt, mający ją stąd wyrwać. Jeśli to nie zadziała, matka wieczorem znów zabierze ją do kościoła – Amber jest pewna, że i tym razem nie wytrzyma i urządzi scenę. Jej tolerancja na rozmyślną głupotę maleje bardzo szybko, i choć prawdziwym powodem, dla którego matka zmusza ją do łykania tego gówna, jest być może ćwiczenie jej memetycznej odporności – z mamą nigdy nie wiadomo – sytuacja jest napięta, odkąd wyrzucono ją ze szkółki niedzielnej za żywiołową dyskusję w obronie teorii ewolucji. Kot obwąchuje drukarkę. – Odpal ją może? Amber otwiera pokrywę drukarki, wyjmuje ochronne kawałki styropianowego popcornu i wkłada wtyczkę do gniazdka. Warkot, z tyłu dobiega fala odpadowego ciepła, gdy głowice kształtujące studzą się do temperatury roboczej; drukarka rejestruje dane właściciela. – Co mam teraz zrobić? – pyta. – Weź kartkę oznaczoną README i postępuj według instrukcji – melorecytuje znudzonym głosem kot. Mruga do niej i zaczyna udawać karykaturalny francuski akcent: – Le README zawieha wskazówki pour uhuchomienie załączonego kohpohacyjnego insthumentu. W hazie wątpliwości, phoszę zwhócić się do załączonego Aineko. – Marszczy nos, jakby miał zamiar złapać niewidocznego owada. – Uwaga: nie polegaj na zdaniu kota, to przewrotne zwierzę, nie możesz mu ufać. W inicjacji jego bazy memetycznej brała udział twoja matka, kiedy jeszcze byliśmy małżeństwem. Koniec. – Przez chwilę mruczy coś pod nosem. – Pieprzona, nadęta paryska kurwa, naszczam jej do szuflady z bielizną, nawrzucam sierści do bidetu... – Nie bądź wredny. Amber szybko przegląda README. Według taty instrumenty korporacyjne to potężne czary, a ten jest wyjątkowy pod każdym względem – zarejestrowana w Jemenie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, tak wykręcona, by wpasować się w część wspólną szariatu i globalnego legislatozaura. Niełatwo to zrozumieć, nawet z pomocą osobistej sieci pełnej podrozumnych agentów, mających pełen dostęp do całych bibliotek międzynarodowego prawa handlowego – wąskim gardłem jest tu zdolność pojmowania samego mózgu. Dokumenty wydają jej się bardzo zagadkowe – i nie chodzi o fakt, że połowa jest po arabsku, w końcu po to ma agentów gramatycznych, czy nawet to, że pełno w nich wyrażeń symbolicznych i niestrawnych kawałków kodu w LISP-ie – wydaje się jednak, że firma twierdzi, że jedynym celem jej istnienia jest nabywanie praw majątkowych do niewolników. – Co to ma być? – pyta kota. – O co tu chodzi? Kot kicha, potem robi zniesmaczoną minę. – To nie był mój pomysł, pani ważna. Twój ojciec to dziwny gość, a matka go strasznie nienawidzi, bo nadal go kocha. I stąd ma odpały. A jeśli serio traktuje całe to gówno z kościołami, to może je w ten sposób sublimuje. Według niego ma świra na punkcie władzy – i coś w tym jest. W każdym razie, gdy twój ojciec uciekł poszukać sobie nowej dominy, załatwiła mu zakaz kontaktów. Ale zapomniała objąć nim jego partnerkę, więc to ona kupiła tę puszkę Pandory i wysłała ją do

ciebie, jasne? Annie to niezła cholera, ale on owinął ją sobie wokół palca, albo coś w tym stylu. W każdym razie, potworzył wszystkie te spółki i zbudował drukarkę, która nie jest, jak ta u mamy, podpięta na sztywno do filtrującego proxy, właśnie po to, abyś mogła prawnie się od niej uniezależnić. O ile chcesz właśnie to zrobić. Amber przewija dynamiczne fragmenty README – przeważnie nudne prawnicze diagramy UMLowe – chłonąc istotę planu. Jemen należy do nielicznych krajów, gdzie obowiązuje jednocześnie tradycyjny sunnicki szariat i jest możliwość zarejestrowania takiego przekrętu, jak spółka z o.o. Legalne jest posiadanie niewolników – fikcja polega na tym, że ich właściciel posiada opcję zabezpieczoną przyszłą produktywnością swego niewolnika, a raty odsetkowe rosną szybciej, niż nieszczęsna ofiara jest w stanie je spłacać – a firmy są przecież osobami prawnymi. Jeśli Amber sprzeda się tej firmie w niewolę, stanie się niewolnikiem, i to firma będzie legalnie odpowiedzialna za jej działania i jej utrzymanie. Reszta prawnego instrumentu – właściwie prawie dziewięćdziesiąt procent – to zbiór samomodyfikujących się korporacyjnych mechanizmów, napisanych pod różne systemy prawne, pozwalające na istnienie firm o kompletnych w sensie Turinga korporacyjnych konstytucjach. Stanowią one wydmuszkową konstrukcję – właściciela niewolniczego kontraktu. Na drugim końcu tej wydmuszkowej łamigłówki jest fundusz powierniczy, którego głównym beneficjentem i udziałowcem jest Amber. Kiedy osiągnie pełnoletność, przejmie całkowitą kontrolę nad wszystkimi spółkami w tej sieci i będzie mogła anulować swój niewolniczy kontrakt; do tego czasu fundusz powierniczy (praktycznie należący do niej) nadzoruje spółkę, która jest jej właścicielką (i chroni ją przed próbami ewentualnego wrogiego przejęcia). Aha, cała sieć została poinstruowana przez nadzwyczajne walne zgromadzenia akcjonariuszy, że ma natychmiast przetransferować swoje aktywa do Paryża. W załączeniu bilet lotniczy w jedną stronę. – Jak myślisz, powinnam to kupić? – pyta. Trudno powiedzieć, jak inteligentny jest ten kot – odpowiednio pogrzebawszy, pod tymi sieciami semantycznymi znajdzie się pewnie ziejącą pustkę – ale ta historia brzmi całkiem przekonująco. Kot siada i owija łapy ogonem. – Ja nic ci nie powiem, rozumiesz? Kupisz to i możesz sobie mieszkać z tatą. Ale twoja matka i tak rzuci się na niego z biczem, a na ciebie z bandą prawników i kajdankami. Ja ci radzę: zadzwoń do Franklinów i wyjedź na ten ich wydobywczy przekręt w kosmosie. W kosmosie nikt ci nie doręczy żadnego nakazu. Poza tym, ich długoterminowy plan przewiduje wejście na rynek CETI, żeby łamać pakiety sieciowe obcych. Moim zdaniem, skoro pytasz, w Paryżu ani trochę ci się nie spodoba. Twój tata i ta dziwka-żabojadka są swingerami, wiesz? W ich życiu nie ma miejsca na dziecko. Albo, tak teraz sobie pomyślałem, na kota. Cały dzień pracują dla Senatora, a całą noc wciągają narkotyki, chodzą na fetyszowe imprezy, technoparty, do opery, różne takie rozrywki dla dorosłych. Ojciec chodzi w sukienkach częściej niż twoja mama, a kiedy się nie kochają hałaśliwie na balkonie, twoja tante Nette prowadza go po mieszkaniu na łańcuchu. Skrzywią ci styl, dzieciaku. Nie powinnaś męczyć się z rodzicami, którzy mają więcej życia niż ty. – Hm. Amber marszczy nos, na wpół zdegustowana, że knowania kota są szyte tak grubymi nićmi, na wpół zaś zgadzając się z jego przekazem. Muszę się nad tym porządnie zastanowić, postanawia. A potem rozlatuje się w tak wielu kierunkach naraz, że domowe łącze prawie zdycha. Częścią siebie zaczyna studiować zawiłą piramidę korporacyjnej struktury, inny fragment zastanawia się, co może pójść nie tak, kolejny (zapewne mieszczący się w mokrej i bałaganiarskiej białkowej jaźni) myśli, że bardzo dobrze byłoby znowu zobaczyć tatę, choć nie bez obaw. Przecież rodzice nie powinni uprawiać seksu – nie ma takiego przepisu, czy czegoś? – Powiedz mi o tych Franklinach. Oni są małżeństwem? Czy są sami? Trójwymiarowa drukarka nabiera prędkości. Zaczyna cicho posykiwać, rozpraszając ciepło z

komory z głęboką próżnią w swej przechłodzonej przestrzeni roboczej. Zaczyna tworzyć w bebechach beleczki z jednolitych atomów, budując je z kondensatów Bosego-Einsteina unoszących się w temperaturze bliskiej zera bezwzględnego. Nakładając na nie prążki interferencyjne, tworzy atomowy hologram, budując idealną replikę jakiegoś artefaktu-oryginału, aż do poziomu atomowego – nie ma tu żadnych topornych ruchomych nanoczęści, mogących się zepsuć, przegrzać czy zmutować. Coś wyjdzie z drukarki za pół godziny, coś sklonowanego z oryginału z dokładnością do stanów kwantowych poszczególnych atomów składowych. Kot machinalnie przysuwa się do wylotów ciepłego powietrza. – Bob Franklin zmarł jakieś dwa, trzy lata przed twoim urodzeniem. Twój ojciec robił z nim interesy. Matka też. W każdym razie, kazał zachować fragmenty swego noumenonu, teraz wykonawcy jego woli próbują odtworzyć jego świadomość, uruchamiając go w rozproszeniu na swoich wszczepkach. Są kimś w rodzaju borganizmu, ale mają kasę i styl. Zresztą, Bob już wtedy wszedł w kosmiczny biznes, pomogły mu w tym jakieś finansowe czary, które wypichcił dla niech kumpel twojego ojca, a teraz budują kosmiczny habitat, który chcą zawieźć aż na Jowisza, gdzie rozmontują parę mniejszych księżyców i zaczną budować rafinerie helu-3. To ten przekręt z CETI, o którym wcześniej wspomniałem, ale w dłuższej perspektywie mają jeszcze sporo innych opcji. Rozumiesz, znajomi twojego ojca złamali szyfr na przekazie od obcych, tym, o którym wszyscy wiedzą. To zestaw instrukcji do znalezienia najbliższego routera podłączonego do galaktycznego Internetu. Planują tam polecieć i pogadać z jakimiś obcymi. Amber ledwo się w tym wszystkim łapie – później trzeba będzie się dowiedzieć, co to są te rafinerie helu-3 – ale idea ucieczki w kosmos ma pewien urok. Przygoda, te sprawy. Amber rozgląda się po salonie i przez chwilę widzi w nim kapsułę, małą drewnianą celę, uwięzłą głęboko pośrodku nigdy niespełnionej wizji środkowych Stanów, w której chce ją wychować matka, jak w czymś w rodzaju zdeformowanej klatki Skinnera, mającej wytresować ją do normalności. – A fajny jest ten Jowisz? – pyta. – Wiem, że jest wielki i niezbyt gęsty, ale wiesz... coś tam się w ogóle dzieje? Są jacyś obcy? – To pierwsze miejsce, w jakie musisz się udać, jeśli chcesz w ogóle spotkać obcych – mówi kot, gdy drukarka z klekotem wypluwa fałszywy paszport (dość autentycznie postarzony), zawiłą metalową pieczęć z arabskimi napisami oraz przygotowaną na miarę szczepionkę o szerokim spektrum, specjalnie dla niedojrzałego układu odpornościowego Amber. – Włóż to na rękę, podpisz trzy kopie, włóż do koperty i idziemy. Musimy zdążyć na samolot, niewolnico. * * * Sadeq je właśnie kolację, gdy na orbicie Jowisza pojawia się pierwszy tutaj proces. Samotnie, w ciasnej, huczącej pustce swej stacji rozważa wywód powoda. Jest napisany kulawym językiem, wyraźnie widać, że to niechlujne maszynowe tłumaczenie: suplikantka jest kobietą, Amerykanką, która, co dziwne, twierdzi, że jest chrześcijanką. Już to jest dość zaskakujące, a co dopiero natura jej próśb, na pierwszy rzut oka niedorzecznych. Zmusza się do zjedzenia do końca chleba, spakowania odpadków do worka i wyczyszczenia talerza, nim zacznie się porządnie nad tym zastanawiać. Może to niesmaczny żart. Ewidentnie nie. Jako jedyny kadi poza orbitą Marsa, jest wyjątkowo predysponowany do wysłuchania tego wniosku – a to naprawdę jest casus głośno domagający się sprawiedliwości. Kobieta prowadząca bogobojne życie – nie, nie do końca zgodne z przykazaniami, ale przynajmniej wykazująca pewne oznaki pokory i dążąca do głębszego zrozumienia – zostaje pozbawiona dziecka wskutek machinacji swego nieudanego męża, który zostawił ją wiele lat temu. Sam fakt, że samotnie zajmowała się tym dzieckiem, uderza Sadeqa jako wyraźnie zachodni, ale

czytając relacje o nonszalanckim zachowaniu męża, jest skłonny jej to wybaczyć – marny los czekałby dziecko wychowywane do dorosłości przez takiego mężczyznę. Ów człowiek pozbawia ją dziecka, ale nie uczciwymi środkami: nie zabiera go do swego domu, nie próbuje go wychowywać, czy to w zgodzie ze swymi przekonaniami, czy to prawidłami szariatu. Zamiast tego, czyni dziecko niewolnikiem w bagnie zachodniej tradycji prawnej, a potem rzuca ją w odległą otchłań, by trudziła się dla wątpliwych sił samozwańczego „postępu”. Tych samych sił, przeciw którym posłano Sadeqa, jako przedstawiciela islamskiej społeczności, ummy, na orbicie Jowisza. Z namysłem drapie krótką brodę. Paskudna historia, ale co z tym zrobić? – Komputer – mówi – odpowiedź do tej suplikantki: „Szanowna Pani, z całego serca współczuję Pani w cierpieniu, niestety, nie wiem, w jaki sposób mógłbym Pani pomóc. Pani serce woła o pomoc przed Bogiem (święć się imię Jego), jednak sprawa ewidentnie leży w gestii tymczasowych władz w Dar al-Harb”. – Waha się. Naprawdę? – myśli. W mózgu zaczynają się kręcić prawnicze trybiki. – „Gdyby udało się Pani znaleźć sposób na otworzenie furtki, dzięki której mógłbym dowodzić, iż Pani córka podlega prawu koranicznemu, postarałbym się przygotować uzasadnienie dla jej wyzwolenia, na chwałę Pana (święć się imię Jego)”. Koniec, wstaw podpis, wyślij. Odpina rzepy przytrzymujące go przy stole, unosi się i delikatnym kopnięciem odpycha ku dziobowej części zagraconego habitatu. Sterowniki teleskopu mieszczą się pomiędzy ultradźwiękową pralką do ubrań a systemem oczyszczania powietrza z wodorotlenkiem litu. Są aktywne, bo ostatnio prowadził panoramiczny przegląd wewnętrznego pierścienia, wypatrując sygnatury zamarzniętej wody. Parę chwil trwa podłączenie systemu nawigacyjno-śledzącego do sterownika teleskopu i zmuszenie go do poszukiwania tego wielkiego, nieznanego statku głupców. Coś poszturchuje go niecierpliwie w myśli – irytująca świadomość, że chyba przeoczył coś w mejlu od tej kobiety – było tam parę gigantycznych załączników. Połową umysłu przegląda codziennie podsyłane przez kolegów-naukowców podsumowanie ostatnich newsów. Jednocześnie czeka cierpliwie, aż teleskop wypatrzy iskierkę światła, na której jest uwięziona córka nieszczęsnej kobiety. Może to jest sposób, myśli, nawiązać z nimi jakiś dialog. Niech tym eleganckim sposobem odpowiedzi na trudne pytania same się znajdą. Jeśli uda się ich przekonać, że ich plany to mrzonki, można będzie bez konfrontacji uchronić wiernych przed wznoszoną przez nich wieżą Babel. A jeżeli ta Pamela mówi poważnie, Sadeq nie będzie musiał czekać końca swoich dni tu, w zimnie pomiędzy światami, z dala od swych wiekowych rodziców, brata, kolegów i przyjaciół. I będzie za to niezmiernie wdzięczny, bo w najgłębszej głębi serca wie, że jest bardziej uczonym niż wojownikiem. * * * – Przepraszam, ale borg właśnie próbuje zasymilować pozew sądowy – mówi recepcjonistka. – Poczeka pani? – Kurka. – Amber wymruguje z oka duszka Binarnej Betty, automatycznej sekretarki, i rozgląda się po kabinie. – Jak w zeszłym wieku – burczy. – Za kogo oni się mają? – Za doktora Roberta H. Franklina – podpowiada kot. – Nie ma szans, mówię ci. Bob tak uwielbiał marychę, że cały ten zbiorowy umysł wyrósł, popalając sobie jego wektor stanu jak faję... – Zamknij się, kurwa! – krzyczy na niego Amber. I natychmiast, skruszona (wie bowiem, że wrzaski w nadmuchiwanym statku kosmicznym to poważne faux pas), dodaje: – Przepraszam. Wypączkowuje autonomiczny wątek o pełnej kontroli nad przywspółczulnym układem nerwowym, każe mu się uspokoić, potem kilka kolejnych, żeby zostały fakihami, znawcami prawa koranicznego. Uświadamia sobie, że wykupiła o wiele za dużo z wąskiego pasma transmisyjnego sierocińca – będzie musiała to później odpracować – ale to konieczne.

– Mama posunęła się za daleko. Teraz to już wojna. Wypada z kabiny i zaczyna wirować dokładnie w centralnej osi habitatu, jak zagubiony pocisk szukający celu, na którym mógłby wyładować wściekłość. Niezły byłby taki atak... Ciało jednak mówi jej, żeby się uspokoiła, zrobiła sobie przerwę. Gdzieś w tył głowy skapuje z któregoś z automatów islamska prawna mądrość; Amber czuje się sfrustrowana, zła i pozbawiona kontroli nad rzeczywistością, ale już nie wściekła. Podobnie było trzy lata temu, gdy mama zauważyła, że Amber za bardzo zaprzyjaźniła się z Jenny Morgan, i przeniosła ją do nowego rejonu. Powiedziała, że to ze względu na pracę, ale Amber wie swoje. Matka poprosiła o to, żeby utrzymać ją w stanie zależności i bezradności. Mama ma pierdolca na punkcie władzy, zdecydowane poglądy, jak należy chować dziecko, i wbija szpony w Amber odkąd zabrakło taty, czyniąc z jej wychowania dzieło swego życia – co jest trudne, bo kiepski z niej materiał na ofiarę, a w dodatku jest bystra i dobrze skomunikowana z siecią. Teraz jednak mama znalazła sposób, żeby kompletnie zrobić ją w chuja i gdyby nie podczaszkowy soft, wieczko by odleciało i Amber wpadłaby w szał. A tak, zamiast wrzeszczeć na kota, albo próbować przekazać wiadomość Franklinom, Amber idzie tropić borga w jego legowisku w realu. Na pokładzie Sangera jest borga szesnaścioro – sami dorośli, członkowie Kolektywu Franklina, nielegalnie zamieszkujący ruiny pośmiertnej wizji Boba. Użyczają fragmentów swych mózgów, żeby uruchamiać to, co udało się nauce wskrzesić z umysłu zmarłego internetowego miliardera, czyniąc go pierwszym bodhisattwą epoki transferów osobowości – oczywiście, nie licząc kolonii langust. Królową-matką jest kobieta o imieniu Monica: szczupła, gibka, brązowooka władczyni ula, z wypalonymi w raster rogówkowymi implantami i oschłym, sardonicznym sposobem mówienia, przeżerającym ludzkie ego jak pustynny wiatr. Uruchamianie Boba wychodzi jej najlepiej ze wszystkich – oprócz Jacka, który przyprawia o gęsią skórkę – a kiedy pozostaje sobą, też jest nie najgorsza (w odróżnieniu od Jacka, który publicznie nigdy sobą nie bywa). I pewnie dlatego została Maksymalnym Dowódcą ekspedycji. Amber znajduje Monicę w ogródku kuchennym numer 4, wykonującą operację na filtrze zatkanym przez ropuszy skrzek. Prawie jej nie widać zza wielkiej rury, a przylepiony rzepem zestaw narzędzi powiewa na wietrze jak dziwny niebieski lądowy morszczyn. – Monica? Masz chwilę? – Jasne, mam chwil ile chcesz. Przydasz się na coś? Podasz mi ten przeciwbieżny klucz i sześciokątną końcówkę szóstkę? – Hm. – Amber chwyta błękitną flagę i grzebie w jej zawartości. Montuje się w niej coś, co ma baterie, silniczki, przeciwwagę i laserowe żyroskopy. Amber podaje to pod rurę. – Proszę. Wasz telefon jest ciągle zajęty. – Wiem. Przyszłaś porozmawiać o twoim nawróceniu, prawda? – Tak! Ze studzienki ciśnieniowej dobiega metaliczny szczęk. – Weź to. – Spod rury wypływa plastikowa torba, rozdęta przy zapięciu. – Muszę tu trochę odkurzyć. Znajdź sobie maskę, jeśli jeszcze nie masz. Minutę później Amber siedzi z powrotem obok nóg Moniki, z twarzą zakrytą maską z pochłaniaczem. – Nie chcę, żeby to przeszło! – mówi. – Nie jestem żadną muzułmanką, obojętne, co wygaduje mama! Ten sędzia nie może mnie dostać w swoje łapy! Nie może – powtarza. W tonie jej głosu pasja walczy z niepewnością. – Może wcale nie chce? – Kolejna torba. – No, łap. Amber łapie, ułamek sekundy za późno. W przykry sposób przekonuje się, że w środku jest pełno wody i ropuszego skrzeku. Oślizłe sznurki pełne wijących się przecinków kijanek wylatują w

powietrze i odbijają się od ścian prysznicem płaziego confetti. – Bueee! Monica gramoli się spod rury. – Oj, nie złapałaś. Odbija się nogami od powierzchni kolektywnie uznanej za podłogę i zrywa z rolki kawał papierowego ręcznika, ciskając nim w osłonę wentylatora nad studzienką. Razem sprzątają skrzek za pomocą papierów i worków na śmieci – gdy kończą ścierać to paskudztwo, rolka z ręcznikiem zaczyna się kręcić i pomlaskiwać, przetwarzając celulozę ze zbiorników z algami na świeżą porcję papieru. – Paskudne to było – stwierdza Monica, gdy kosz na śmieci wsysa ostatni worek. – A skąd tu się wzięła ropucha, nie wiesz czasem? – Nie, ale wachtę przed końcem ostatniego cyklu znalazłam jedną w mesie. Zaniosłam z powrotem do Oscara. – Już ja z nim pogadam. – Monica ponuro spogląda na rurę. – Każę mu tu przyjść i zamontować nowy filtr. To co, mam zostać Bobem? – Eee... – Amber się zastanawia. – Nie wiem. Jak uważasz. – Dobra, Bob wchodzi. – Twarz Moniki rozluźnia się lekko, potem jej rysy sztywnieją. – W sumie, ja widzę, że decyzja należy do ciebie. Twoja matka trochę ci zablokowała ruchy, nie? – Tak. – Amber marszczy czoło. – No dobra. Teraz pomyśl, że jestem idiotką. Spróbuj mi to wytłumaczyć. Amber podciąga się wzdłuż rurki z wodą i odwraca się do Moniki/Boba, unoszących się ze stopami nad podłogą. – Uciekłam z domu. Matka była moją właścicielką, to znaczy, ona miała prawa rodzicielskie, a ojciec był ich pozbawiony. Więc on, przez podstawioną osobę, pomógł mi się sprzedać w niewolę pewnej firmie. Firma należała do funduszu powierniczego, którego głównym beneficjentem będę, kiedy osiągnę pełnoletność. Z prawnego punktu widzenia jestem majątkiem ruchomym tej spółki, więc może mi rozkazywać, ale cała wydmuszka jest tak ustawiona, żeby akceptować moje polecenia. Jestem więc autonomiczna. Prawda? – Rzeczywiście coś w stylu twojego ojca – mówi neutralnie Monica/Bob. Jej północnoangielski akcent, przez który przebija teraz zaśpiew kogoś w średnim wieku z Doliny Krzemowej, brzmi dziwnie – środkowoatlantycko. – Problem polega na tym, że większość państw nie uznaje niewolnictwa, po prostu ładnie je przystrajają i nazywają loco parentis albo jakoś tak. A te, które je akceptują, z reguły nie posiadają odpowiedników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, nie mówiąc już o kontrolowaniu ich przez inne, zagraniczne spółki. Tata wybrał Jemen, z uwagi na to, że obowiązuje tam taka głupawa odmiana szariatu – i są do dupy z przestrzeganiem praw człowieka – ale jednocześnie prawie stosują się do otwartego protokołu prawnych standardów, a przez turecki bezpiecznik legislacyjny potrafią wpinać się w normy unijne. – No więc? – Czyli ściśle rzecz biorąc, byłam janczarem. Mama przechodziła przez chrześcijańską fazę, co czyniło mnie niewierzącą chrześcijanką, niewolnicą islamskiej spółki. A teraz ta głupia menda nawróciła się na szyityzm. W normalnych warunkach islamskość dziedziczy się po ojcu, ona jednak starannie wybrała sobie odłam o postępowych poglądach na prawa kobiet – jakichś liberalnych konstrukcjonistów wśród fundamentalistów, „co zrobiłby dziś Prorok, gdyby musiał myśleć o samopowielających się fabrykach gumy do żucia” i tego typu rzeczy. Generalnie, goście mają progresywne poglądy na takie sprawy, jak prawna równość płci, bo Prorok też, jak na swój czas, był mocno do przodu, uważają więc, że powinni iść za jego przykładem. W każdym razie oznacza to, że

matka może twierdzić, że jestem muzułmanką – zgodnie z jemeńskim prawem, muszę być traktowana jako muzułmański majątek ruchomy tej spółki. A to niejasne, czy ich kodeks w ogóle pozwala na niewolników-muzułmanów. Nie chodzi o to, że od razu miałabym jakieś prawa czy coś, ale obowiązek dbałości o moje wychowanie religijne należy do miejscowego imama, i... – Bezradnie wzrusza ramionami. – Czy on już kazał ci się zastosować do nowych reguł? – pyta Monica/Bob. – Czy już ograniczał ci swobodę postępowania albo próbował wpływać na twój umysł? Upierał się przy tłumikach libido albo przestrzeganiu zasad dotyczących stroju? – Jeszcze nie – odpowiada ponuro Amber. – Ale to nie jest jakiś tam figurant. Domyślam się, że pewnie wykorzystuje mamę – i mnie – żeby wkręcić się do kontroli nad całą naszą ekspedycją. Stwierdzi, że jesteśmy pod jego jurysdykcją, zarządzi jakiś arbitraż, tego typu sprawy. Mogłoby być gorzej – mógłby zażądać ode mnie pełnego podporządkowania swej szczególnej interpretacji szariatu. A oni pozwalają na wszczepki, ale wymagają obowiązkowego filtra konceptualnego. Kiedy sobie uruchomię coś takiego, w rezultacie sama zacznę w to wszystko wierzyć. – Jasne. – Monica wykonuje w powietrzu powolne salto w tył. – A teraz mi wytłumacz, dlaczego nie możesz po prostu tego odrzucić? – Ponieważ... – Głęboki wdech. – Mam dwa wyjścia. Mogę wyprzeć się islamu, wtedy staję się apostatką, co automatycznie przerywa moją zależność od spółki-wydmuszki, czyli zgodnie z prawem unijnym i amerykańskim należę do matki. Albo mogę stwierdzić, że ten instrument nie ma prawnej władzy nade mną, bo kiedy go podpisywałam, byłam w USA, gdzie niewolnictwo jest nielegalne. Wtedy zgodnie z prawem należę do matki. Mogę też zakryć twarz i żyć w skromności jako muzułmanka, robić, co zechce imam – i wtedy matka nie ma nade mną władzy, ale to ona wyznacza mi opiekuna. Bob, no widzisz, ona to znakomicie zaplanowała. – Aha. – Monica z powrotem obraca się ku podłodze i spogląda na Amber, nagle wyraźnie po Bobowemu. – Dobra, wyspowiadałaś mi się z kłopotów, a teraz zacznij myśleć jak twój tato. On codziennie przed śniadaniem ma z dziesięć kreatywnych pomysłów, stąd jego reputacja. Matka obstawiła cię ze wszystkich stron. Wyrwij się myślą za ten kordon. Co możesz zrobić? – No... – Amber obraca się i przyciska do piersi grubą rurę hodowli hydroponicznej, jak ostatnią deskę ratunku. – To prawny paradoks. Jestem w pułapce, bo zapędziła mnie pod taką jurysdykcję. Pewnie mogłabym porozmawiać z sędzią, ale ona już starannie go dobierze. – Jej oczy się zwężają. – Jurysdykcją. Wiesz co, Bob? – Puszcza rurę i unosi się swobodnie, z włosami rozwianymi jak halo komety. – Może byśmy urządzili sobie własną jurysdykcję? Monica uśmiecha się od ucha do ucha. – O ile dobrze pamiętam, tradycyjny sposób był taki: opanowujesz kawałek ziemi i mianujesz się królem, ale są jeszcze inne metody. Mam takich znajomych, chyba powinnaś ich poznać. Nie są może mistrzami konwersacji, a transmisja trwa dwie godziny w każdą stronę, ale chyba się przekonasz, że znają już odpowiedź na to pytanie. Zresztą, może najpierw porozmawiaj z tym imamem i dowiedz się, co to za jeden? Może cię zaskoczy? W końcu on przebywał tutaj, zanim jeszcze twoja matka zdecydowała się go wykorzystać. * * * Sanger wisi na orbicie trzydzieści kilometrów nad talią Amaltei, skały o kształcie kartofla. Roboty roją się na zboczach Mons Lyctos, wystającego dziesięć kilometrów nad średnią wysokość powierzchni. Rozciągając po jałowej ziemi przezroczyste arkusze, wzniecają tumany czerwonego siarczanowego pyłu. Są tak blisko Jowisza (zaledwie sto osiemdziesiąt tysięcy kilometrów nad wirującym obłędem jego chmurobrazu), że połowę nieba wypełnia nieustannie zmieniający się

cyferblat gazowego olbrzyma, Amaltea bowiem okrąża swego pana w niecałe dwanaście godzin. Osłony radiacyjne Sangera pracują pełną parą, otaczając statek falującą aureolą plazmy – radio nie działa, ludzie-górnicy sterują robotami poprzez zawiłą sieć laserowych obwodów. Inne, większe automaty rozwijają na północ i południe od wyznaczonego miejsca lądowania szpule z ciężkimi kablami. Kiedy zamknie się obwód, powstanie cewka przecinająca pole magnetyczne Jowisza i wytwarzająca prąd (a tym samym niezauważalnie wyhamowująca pęd orbitalny księżyca). Amber wzdycha i szósty raz w ciągu godziny zerka w sieciową kamerkę przyczepioną na bocznej ściance kajuty. Pozdejmowała plakaty i kazała zabawkom się posprzątać. Za kolejne dwa tysiące sekund maleńki irański stateczek wzniesie się ponad brzeg al-Moshtari i przyjdzie czas, by porozmawiać z nauczycielem. Perspektywa tego spotkania wcale ją nie cieszy. Jeśli okaże się siwym, starym dziadem z najbardziej zatwardziałego, fundamentalistycznego odłamu, będzie miała problem – brak szacunku dla wieku jest od pokoleń nieodłączną cechą charakteru każdego zachodniego nastolatka, a interkulturowy wątek, któremu kazała douczyć się z islamu, zwrócił jej uwagę, że nie dzieje się tak we wszystkich kulturach. Lecz, jeżeli się okaże, że jest młody, inteligentny i elastyczny, będzie jeszcze gorzej. Mając osiem lat, Amber przeglądała „Poskromienie złośnicy” i stwierdza, że nie ma ochoty na główną rolę we własnej multikulturowej produkcji. Jeszcze raz wzdycha. – Pierre? – Co tam? Jego głos dochodzi z podstawy skrzynki ratunkowej w jej pokoju. Siedzi tam zwinięty, kończyny drgają mu ospale – steruje robotem wydobywczym na powierzchni Obiektu Barney, bo tak nazwała się ta skała. Ten robot to długonogi sobowtór komarnicy, w mikrograwitacji bardzo powoli przeskakujący z nogi na nogę. Skała ma zaledwie pół kilometra w najdłuższej osi, jest pokryta dziwną, brązową węglowodorową mazią, pełną związków siarki wywianych przez jowiszowe wiatry z powierzchni Io. – Idę. – I to szybko. – Amber zerka w ekran. – Za sto dwadzieścia sekund znowu dajemy ognia. – Ściśle rzecz ujmując, widoczny na ekranie zasobnik z ładunkiem jest skradziony. Bob powiedział, że jeśli go zwróci, nie będzie problemu, ale nie uda mu się tego zrobić, jeśli zasobnik nie doleci na Barneya, a tam nie znajdzie się dość zamarzniętej wody, żeby uzupełnić mu paliwo. – Coś już znalazłeś? – To co zawsze. Koło jednego z główniejszych biegunów znalazłem żyłę lodu, brudnego, ale jest go co najmniej tysiąc ton. A cała powierzchnia aż chrupie od smoły. Amber, i wiesz co? W tym pomarańczowym szajsie jest pełno fulerenów. Amber szczerzy się do swojego odbicia w ekranie. To świetna wiadomość. Kiedy ładunek, którym steruje, spadnie na powierzchnię, Pierre pomoże jej rozciągnąć nadprzewodzące kable wzdłuż większej osi Barneya. To tylko półtora kilometra, więc da zaledwie parędziesiąt kilowatów prądu, ale w zasobniku jest także fabrykator kondensacyjny, który będzie mógł z niego skorzystać i zacząć z szybkością około dwóch gramów na sekundę przerabiać skorupę Barneya na wysoko przetworzone produkty. Wykorzystają projekty uwolnione przez Fundację na rzecz Swobodnego Sprzętu i za niecałe dwieście tysięcy sekund będą mieli macierz sześćdziesięciu czterech trójwymiarowych drukarek, rzygających ustrukturalizowaną materią z szybkością ograniczoną tylko dostępnością energii. Na początek zajebisty namiot-kopuła, trochę swobodnego azotu i tlenu do oddychania, potem doda się wielką webową pamięć podręczną, bezpośrednie łącze z Ziemią o dużej przepustowości i w niecały milion sekund Amber dostanie swoją własną, jednoosobową kolonię. Ekran mruga na nią. – Cholera! Pierre, znikaj! – Rozmowa przychodząca nagli. – Słucham? Kto mówi? Ekran wypełnia widok zatłoczonej, bardzo XX-wiecznej kosmicznej kapsuły. Zamieszkujący ją gość ma dwadzieścia parę lat, mocno opaloną twarz, krótko przycięte włosy i brodę, jest ubrany w 9

strój koloru khaki, jaki wkłada się pod skafander. Unosi się pomiędzy instrukcją do systemu ręcznego dokowania TORU a oprawną w złotą ramkę fotografią Kaaby w Mekce. – Dobry wieczór – oświadcza uroczyście. – Czy mam zaszczyt rozmawiać z Amber Macx? – Uhm, tak. To ja. Wpatruje się w niego: w niczym nie przypomina jej wyobrażenia ajatollaha – czymkolwiek jest ajatollah – starego, ubranego na czarno i wściekle fundamentalistycznego. – Kim pan jest? – Jestem dr Sadeq Churasani. Mam nadzieję, że nie przeszkadzam? Czy moglibyśmy teraz porozmawiać? Wygląda na to, że zależy mu tak bardzo, że Amber automatycznie kiwa głową. – Oczywiście. Czy to moja matka kazała panu to zrobić? Rozmawiają po angielsku. Amber stwierdza, że facet mówi dobrze, choć trochę sztywno. Uświadamia sobie, że jej rozmówca nie korzysta z modułu gramatycznego – czuje ukłucie strachu: on naprawdę musiał nauczyć się języka tą pracochłonną metodą. – Z nią trzeba rozmawiać bardzo ostrożnie. Formalnie rzecz biorąc, nie kłamie, ale udaje jej się skłonić ludzi, żeby robili to, co chce. – Tak, rozmawiałem z... och. – Przerwa. Dzieli ich niecała sekunda świetlna, w sam raz tyle, by boleśnie wchodzić sobie w słowo, albo znienacka milknąć. – Rozumiem. Czy na pewno powinnaś w ten sposób mówić o swojej matce? Amber zaczerpuje tchu. – Dorośli mogą się rozwieść. Gdybym ja mogła się z nią rozwieść, zrobiłabym to. Ona jest... – Bezradnie macha rękami w poszukiwaniu odpowiedniego słowa. – Proszę posłuchać: ona nie potrafi przegrać walki. Kiedy widzi, że przegrywa, zaczyna szukać sposobu, żeby napuścić na przeciwnika prawo. Tak jak na mnie. Nie rozumie pan? Dr Churasami ma bardzo niepewną minę. – Nie jestem pewien, czy rozumiem – odpowiada. – Może, hm... powinienem teraz powiedzieć, jaki jest cel tej rozmowy? – Jasne. Proszę bardzo. Zadziwia ją sposób, w jaki się do niej odnosi – chyba naprawdę traktuje ją poważnie. Jak kogoś dorosłego. To wrażenie jest tak niespodziewane w przypadku kogoś mającego więcej niż dwadzieścia lat – że prawie zapomina, że nie rozmawiałaby z nim, gdyby matka jej w to nie wrobiła. – A więc... jestem inżynierem. A dodatkowo studentem fikh, islamskiego prawoznawstwa. Mam nawet prawo zasiadać jako sędzia. Bardzo niski rangą sędzia, ale to i tak ogromna odpowiedzialność. W każdym razie, twoja matka, Panie jej błogosław, złożyła na moje ręce prośbę. Czy wiesz o tym? – Tak. – Amber się spina. – To kłamstwo. Te fakty są wypaczone. – Hm. – Sadeq z namysłem skrobie się po brodzie. – No cóż, będę musiał się przekonać, prawda? Twoja matka poddała się woli Boga. Oznacza to, że jesteś córką muzułmanki, która twierdzi... – Ona chce pana użyć w charakterze broni! – przerywa mu Amber. – Czy pan rozumie, że ja sprzedałam się w niewolę, żeby od niej uciec? Zostałam niewolnicą firmy, zarządzanej przez fundusz powierniczy, który przejmę po osiągnięciu pełnoletności. I ona teraz próbuje zmienić reguły, żeby dostać mnie z powrotem. Wie pan o tym? Gówno ją obchodzi pana religia, ona chce tylko mnie! – Ale matczyna miłość... – Chuj z miłością! – wypala Amber. – Ona chce władzy. Sadeq robi surową minę. – Dziecko, bardzo brzydko się wyrażasz. Ja staram się tylko ustalić, jakie są fakty. Powinnaś zapytać siebie, czy taki brak szacunku służy twoim interesom. – Waha się, potem kontynuuje, już mniej ostro: – Naprawdę twoje dzieciństwo było aż tak złe? Uważasz, że matka wszystko robiła

wyłącznie dla władzy? A może cię kochała. – Pauza. – Zrozum proszę, muszę się tego wszystkiego dowiedzieć. Dopiero wtedy będę wiedział, jak należy postąpić. – Moja matka... Amber zamiera i wypączkowuje chmurę wątków odczytujących wspomnienia. Rozwijają się wachlarzem wokół jej umysłu, jak warkocz komety. Wywołując skomplikowaną konstrukcję sieciowych analizatorów i filtrów klasyfikujących, zamienia wspomnienia w skonkretyzowane obrazy i rzuca nimi w ptasi móżdżek kamerki sieciowej, żeby Sadeq mógł je zobaczyć. Niektóre są tak bolesne, że Amber musi zamknąć oczy. Mama w pełnym biurowym rynsztunku bojowym nachyla się nad Amber i grozi, że siłą wyłączy jej dodatki leksykalne, jeśli nie będzie ćwiczyć gramatyki bez ich pomocy. Mama: obcesowo mówiąca Amber, że znów się przeprowadzają, przemocą odrywająca ją od szkoły i koleżanek, które już nieśmiało zaczynała lubić. Sprawa z kościołem miesiąca. Matka przyłapuje ją na rozmowie telefonicznej z ojcem, drze telefon na pół i bije ją nim. Mama przy stole kuchennym zmusza ją do jedzenia. – Moja matka uwielbia władzę. – Ach. – Jego spojrzenie robi się szklane. – Tak o niej myślisz. Od jak dawna masz taki poziom... nie, przepraszam, że zapytałem. Ewidentnie znasz się na wszczepkach. Twoi dziadkowie wiedzą? Rozmawiałaś z nimi? – Moi dziadkowie? – Amber powstrzymuje się przed prychnięciem. – Rodzice mamy nie żyją. Rodzice taty żyją, ale z nim nie rozmawiają. Lubią mamę. A mnie się boją. Bo wiem różne takie drobiazgi: w jakich są progach podatkowych, jakie mają profile konsumenta. Kiedy miałam cztery lata, już umiałam zgłębiać w pamięci dane. Nie jestem taka, jak małe dziewczynki w ich czasach, więc nic nie rozumieją. Wie pan, że starsi ludzie w ogóle nas nie tolerują? Niektóre kościoły tylko tłuką kasę na egzorcyzmach dla staruchów, którzy uważają, że ich dzieci są nawiedzone. – No cóż. – Sadeq znów z roztargnieniem skrobie brodę. – Widzę, że muszę się sporo douczyć. Ale wiesz, że twoja matka przeszła na islam, prawda? Oznacza to, że też jesteś muzułmanką. Dopóki nie będziesz dorosła, twoim prawnym przedstawicielem jest rodzic. A matka stwierdza, że wobec tego jesteś moim problemem. Hm. – Nie jestem muzułmanką. – Amber wbija wzrok w ekran. – I nie jestem dzieckiem. – Jej wątki schodzą się z powrotem, szepcząc w popłochu za oczami: głowa nagle robi się tłoczna, obrzmiała od idei i dwa razy starsza niż świat. – Nie jestem niczyją własnością. Co pana prawo mówi o ludziach od urodzenia mających wszczepia? Albo o tych, którzy chcą żyć wiecznie? Panie sędzio, ja nie wierzę w żadnego boga. Nie wierzę w żadne granice. Matka nie może mnie fizycznie do niczego zmusić, a już na pewno nie może za mnie decydować. Może co najwyżej podważać mój status prawny, a jeśli postanowię zostać poza jej zasięgiem, jakie to ma w ogóle znaczenie? – Skoro tak oświadczasz, będę się musiał nad tym wszystkim zastanowić. – Mężczyzna patrzy jej w oczy, z namysłem, jak rozważający diagnozę lekarz. – Zadzwonię do ciebie niebawem. A gdybyś potrzebowała z kimś porozmawiać, pamiętaj, że jestem stale dostępny. Jeśli mogę w jakikolwiek sposób złagodzić twój ból, jestem do usług. Pokój z tobą i twoimi bliskimi. – Nawzajem – mruczy ponuro Amber, gdy połączenie się kończy. – A to co? Na ścianie zaczyna wirować popiskująca animacja, błagalnie zwracająca na siebie uwagę. – To chyba ładownik – mówi zawsze pomocny Pierre. – On już usiadł? – Ej, zdaje się, że kazałam ci spadać?! – napada na niego Amber. – I przegapić taką rozrywkę? – Szczerzy się do niej szelmowsko. – Amber ma nowego chłopaka! Zaraz wszystkim rozpowiem... * * *

Mijają cykle snu; pożyczona drukarka 3D na powierzchni Obiektu Barney wypluwa mapy bitowe atomów, kwantowym krokiem marszowym układające się na platformie odbiorczej – powstają tam układy sterowania i szkielety nowych drukarek. (Żadnych topornych nanoasemblerów, żadnych robocików wielkości wirusów zapamiętale sortujących cząsteczki na kupki – tylko dziwaczne skwantowane czary atomowej holografii, modulowane kondensaty Bosego-Einsteina kolapsujące w dziwną, koronkową, przechłodzoną maszynerię). Prują przez magnetosferę Jowisza, w pętlach kabla płynie prąd, w który powoli zamienia się pęd skały. Maleńkie robociki pełzają w pomarańczowym pyle, wybierając z niego surowiec do pieca frakcjonującego. Park maszynowy Amber rośnie powoli, rozpakowując się według algorytmu wymyślonego przez dzieciaki z młodszych klas polskiego technikum i prawie nie wymagając ludzkiego nadzoru. Na wysokiej orbicie ponad Amalteą zawiłe instrumenty finansowe mnożą się i koniugują. Opracowane specjalnie w celu ułatwienia handlu z obcymi inteligencjami, które, jak się uważa, SETI wykryła osiem lat temu, równie dobrze funkcjonują jako fiskalni stróżowie dla kosmicznych kolonii. Salda rachunków bankowych Sangera w Kalifornii i na Kubie wyglądają znośnie – od wejścia w przestrzeń Jowisza sierociniec przejął na własność około stu gigaton przypadkowych skał oraz jeden księżyc, na tyle mały, że mieści się tuż poniżej progu definicji suwerennego ciała planetarnego według Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Borg ciężko pracuje, dowodząc pełnymi zapału zespołami dziecięcych udziałowców przy budowie przemysłowych metakonstrukcji, niezbędnych, by rozpocząć eksploatację jowiszowego helu-3. Są tak skupieni, że przez większość czasu są sobą i nie uruchamiają Boba, swej wspólnej tożsamości i mesjanistycznej motywacji. Pół godziny świetlnej stamtąd zmęczona Ziemia budzi się i usypia zgodnie ze swą przedwieczną orbitalną dynamiką. Religijny college w Kairze rozważa problemy nanotechnologii: jeśli przy użyciu nanotechnologii wykonamy kopię plastra boczku, z dokładnością do poziomu molekularnego, ale tak, że ów plaster nigdy nie wchodził w skład świni, jak należy go traktować? (Jeśli przez zamapowanie i zasymulowanie wszystkich synaps skopiujemy mózg wiernego do komputera, to czy ta maszyna stanie się muzułmaninem? Jeśli nie, to dlaczego nie? Jeśli tak, to jakie będzie miała prawa i obowiązki?). Ważkość owego teotechnologicznego dociekania podkreślają zamieszki na Borneo. Inne zamieszki, w Barcelonie, Madrycie, Birmingham i Marsylii, akcentują kolejny palący problem – społeczny chaos spowodowany tanimi kuracjami odmładzającymi. Eksterminatorzy zombiaków, czyli ruch rozczarowanej młodzieży zwrócony przeciwko niegdyś siwej europejskiej gerontokracji, upiera się, że ludzie sprzed czasów supersieci, nieumiejący obsłużyć wszczepek nie są w pełni świadomi: ich zajadłość może się równać tylko z wściekłością dynamicznych siedemdziesięcioparolatków z wyżu demograficznego, o ciałach, które częściowo wróciły do pełni sił lat sześćdziesiątych, ale umysłach nadal przynależących do wolniejszego, pewniejszego stulecia. Pseudomłodzi wyżowcy czują się oszukani, zmuszeni do powrotu na rynek pracy, choć nie umieją sobie radzić z przyśpieszoną przez wszczepki kulturą nowego tysiąclecia, bo ich wypracowane z trudem doświadczenie wskutek szalejącej deflacji czasu dawno się zestarzało. Typowy dla tego wieku jest cud gospodarczy w Bangladeszu. Stopa wzrostu wynosi ponad dwadzieścia procent, cały kraj opanowała tania, niekontrolowana bioindustrializacja – rolnicy, dawniej uprawiający ryż, teraz hodują plastik i doją z krów jedwab, a ich dzieci studiują rolnictwo morskie i projektują przybrzeżne ławice. Telefony komórkowe ma prawie osiemdziesiąt procent społeczeństwa, prawie dziewięćdziesiąt umie czytać – niegdyś biedny kraj wreszcie wyrywa się ze swej historycznej pułapki infrastrukturalnej i zaczyna rozwijać – jeszcze jedno pokolenie i będą bogatsi od Japonii. Nowe, radykalne teorie ekonomiczne krążą wokół przepustowości transmisji, czasu przesyłania informacji z prędkością światła oraz implikacji CETI, łączności z inteligencją pozaziemską. Kosmologowie i kwantowcy współpracują przy tworzeniu cudacznych, rozciągniętych relatywistycznie instrumentów finansowych. Przestrzeń (pozwalająca przechowywać informację) i struktury (pozwalające ją przetwarzać) zyskują na wartości, podczas gdy traci na niej głupia masa – na przykład złota. Zdegenerowane resztki tradycyjnych giełd papierów wartościowych lecą swobodnie w dół, tradycyjny przemysł mikroprocesorowy i bio/nanotechnologiczny pada pod szturmem replikatorów materii i samomodyfikujących się idei. Jego spadkobiercy wydają się skazani na rolę nowej fali żądnych kontaktu barbarzyńców, stawiających całą swoją tysiącletnią przyszłość na szansę jakiegoś daru od gości z obcej cywilizacji. Microsoft, niegdyś potentat, US Steel epoki krzemu, powoli znika w procesie likwidacji. Na australijskim zadupiu pojawia się pierwszy wybuch zielonej mazi – prymitywnego biomechanicznego replikatora, pożerającego wszystko, co napotka. Zwalcza się go, dywanowo obrzucając bombami paliwowo-powietrznymi. Amerykańskie lotnictwo natychmiast reaktywuje dwie grupy operacyjne wyremontowanych bombowców B-52 i oddaje je do dyspozycji stałej komisji ONZ ds. samopowielających się broni. (CNN odkrywa, że jeden z ich najnowszych pilotów, zaciągający się na nowo z ciałem dwudziestolatka i pustym kontem emerytalnym, po raz pierwszy pilotował je nad Laosem i Kambodżą). To doniesienie przyćmiewa WHO, obwieszczające koniec pandemii HIV, po ponad pięćdziesięciu latach bigoterii, paniki i milionach ofiar.

* * * – Oddychaj miarowo. Pamiętasz ćwiczenia z regulatorem? Jeśli zauważysz, że podnosi ci się tętno albo zasycha w ustach, zrób pięć minut przerwy. – Zamknij mordę, Neko, próbuję się skupić. Amber męczy się z tytanowym półpierścieniem, próbując przewlec przez niego pasek. Przeszkadzają jej w tym grube rękawice. Skafandry na wysoką orbitę – czyli w zasadzie „pończochy” na całe ciało, zapewniające skórze ciśnienie i pomagające oddychać – to żaden problem, ale tu, w głębi pasa radiacyjnego Jowisza, trzeba wkładać stary skafander Orłan-DM, mający chyba ze trzynaście warstw. Na zewnątrz panuje pogoda jak w Czarnobylu, zamieć pędzących przez próżnię

cząstek alfa i gołych protonów, więc ta ochrona jest naprawdę potrzebna. – No, jest. – Amber zaciąga mocno pasek, szarpie za półpierścień, zabiera się za następny. Unika patrzenia w dół, bo ściana, do której się przypina, nie ma podłogi, urywa się dwa metry niżej, a potem do najbliższego ciała stałego jest sto kilometrów pustej przestrzeni. Grunt śpiewa jej kretyńsko: – Ja cię kocham, a ty mnie, to powszechne cią-że-nie... Dziewczyna stawia stopy na półeczce wystającej z burty kapsuły i wyglądającej jak platforma dla samobójców; łapie metalizowane rzepy, szarpie za paski, żeby się obrócić i wyjrzeć poza bok kapsuły. Jej masa wynosi około pięciu ton, jest niewiele większa niż przedpotopowy Sojuz i wypchana po sufit wrażliwym na środowisko sprzętem, który będzie jej potrzebny, oraz gigantyczną czułą anteną. – Mam nadzieję, że wiesz, co robisz – mówi ktoś przez interkom. – Oczywiście, że... Amber czuje klaustrofobię i bezradność, sama w tej żelaznej dziewicy z demobilu Energii NPO, z kiepską łącznością i dziwacznymi rurami – części jej mózgu tu nie działają. Gdy miała cztery lata, mama zabrała ją do słynnych jaskiń gdzieś na dalekim Zachodzie. Pół kilometra pod ziemią przewodnik wyłączył światła, a ona krzyknęła ze zdumienia – ciemność wyciągnęła macki i dotknęła jej. Teraz to nie ciemność napawa ją lękiem, lecz brak myśli. Na przestrzeni stu kilometrów pod nią nie ma żadnych umysłów, nawet na powierzchni skały będzie mieć do towarzystwa tylko to kretyńskie ćwierkanie botów. Wszystko, co czyni przyjaznym wszechświat dla człekokształtnych, siedzi upchnięte w ogromnym statku, majaczącym gdzieś z tyłu ponad głową – Amber musi walczyć z chęcią zerwania tych wszystkich pasków i popłynięcia w górę pępowiną łączącą kapsułę z Sangerem. – Wszystko będzie dobrze. – Zmusza się do wypowiedzenia tych słów. Choć nie jest tego pewna, każe sobie w to wierzyć. – To po prostu rajzefiber. Czytałam o tym, jasne? Coś dziwnie wysokim tonem piszczy w jej uszach. Przez chwilę czuje na plecach lodowaty pot, potem odgłos ustaje. Przez chwilę siedzi spięta, a gdy dźwięk powraca, rozpoznaje go. To ów gadatliwy dotychczas kot zwinął się w kłębek w cieple ciśnieniowej kapsuły na bagaż i zaczął chrapać. – No, jedziemy – mówi Amber. – Czas ruszać. Rozpoznające mowę makro gdzieś w głębi firmware’u dokującego Sangera autoryzuje jej dostęp i łagodnie puszcza kapsułę. Pęka parę pęcherzyków zimnego gazu, przez kapsułę przebiegają głębokie, dudniące wibracje i już leci. – Amber. Co tam słychać? – rozlega się w uszach znajomy głos. Amber mruga. Tysiąc pięćset sekund, minęło prawie pół godziny. – A u ciebie, Robes-pierre? Ścinałeś ostatnio jakichś arystokratów? – Ha, ha! – Pauza. – Widzę stąd twoją głowę. – Jak wygląda? – W gardle ma gulę; nie do końca wie dlaczego. Pierre pewnie podpiął się do którejś z mniejszych kamer zbliżeniowych, rozsianych po zewnętrznym kadłubie statku-bazy, i przygląda się, jak spada. – Tak jak zawsze. W sumie... – odpowiada lakonicznie. Kolejna pauza, tym razem dłuższa. – Szalona jesteś, wiesz? Swoją drogą, Su Ang mówi „cześć”. – Cześć, Su Ang. Amber powstrzymuje się przed spojrzeniem w górę – w stosunku do jej stóp, nie wektora – i sprawdzenia, czy jeszcze widać statek. – Cześć – mówi nieśmiało Ang. – Ale w szachy z tobą przegrywam. – Amber marszczy czoło. Su Ang i jej przekombinowane

genetycznie algi. Oscar i jego ropuchy z fabryki farmaceutycznej. Ludzie, których zna od trzech lat; przeważnie nie zwracała na nich uwagi, a już w ogóle nie myślała, że za nimi zatęskni. – Słuchajcie, wpadniecie do mnie z wizytą? – Chcesz, żebyśmy wpadli? – W głosie Ang słychać powątpiewanie. – A kiedy to będzie gotowe? – Całkiem niedługo. – Drukarki na powierzchni, wypluwające cztery kilogramy ustrukturalizowanej materii na minutę, zdążyły już zrobić dla niej parę rzeczy: kopułę habitatu, bebechy farmy alg i krewetek, koparkę, żeby je zakopać, śluzę powietrzną. I nawet kibelek. Wszystko to tam leży, czeka na poskładanie i zasiedlenie nowego domu. – Kiedy borg wróci z Amaltei. – Czekaj, mówisz, że oni też się przenoszą? Skąd to wiesz? – Idź i pogadaj z nimi – mówi Amber. Właściwie Sanger wyrusza ku drugiemu księżycowi także ze względu na nią, gdyż przez parę milionów sekund chce być sama w eterze. Kolektyw Franklina robi jej wielką przysługę. – Jak zwykle przed krzywą – wcina się Pierre; w jej uszach brzmi to trochę jak podziw. – Wy też – odpowiada, trochę za szybko, Amber. – Wpadnijcie, jak tylko ustabilizuje wam się cykl podtrzymywania życia. – Tak zrobimy. Burta kapsuły tuż obok głowy rozjarza się czerwonym blaskiem. Amber unosi wzrok w samą porę, żeby dostrzec, jak włącza się lśniący, błękitny promień lasera głównego napędu Sangera. * * * Mija osiemnaście milionów sekund, prawie jedna dziesiąta jowiszowego roku. Imam, patrząc na ekran kontroli ruchu, z namysłem targa brodę. Co za czasy, na każdej wachcie w układ Jowisza wchodzi nowy załogowy statek, w przestrzeni naprawdę robi się tłoczno. Kiedy przylatywał, było tu mniej niż dwieście osób. Teraz to małe miasto, a wielu z nich mieszka w samym centrum mapy podejścia pośrodku jego ekranu. Oddycha głęboko – próbuje nie zwracać uwagi na wszechobecny smród starych skarpet – i studiuje mapę. – Komputer, co z moim okienkiem podejścia? – Twoje okienko: pozwolenie na rozpoczęcie ostatniego odcinka podejścia za sześć-dziewięć-sześć sekund. Ograniczenie prędkości do dziesięciu metrów na sekundę przez dziesięć kilometrów, potem zejść do dwóch metrów na sekundę na odcinku jednego kilometra. Pobieram mapę niedozwolonych wektorów ciągu. – Fragmenty mapy podejścia barwią się na czerwono, oznaczając miejsca, gdzie jego strumień gazów wylotowych uszkodziłby inne statki. Sadeq wzdycha. – Skorzystamy z Kursu. Naprowadzanie dla Kursu mają włączone? – Obsługa systemu dokowania Kurs do poziomu trzy. – Chwała Allachowi. – Grzebie w menu systemu naprowadzania, konfigurując programową emulację przestarzałego (ale niezwykle niezawodnego) układu kontroli dokowania Sojuza. Nareszcie statek sam się trochę sobą zajmie. Rozgląda się. Przez dwa lata mieszkał w tej puszce, a zaraz z niej wyjdzie. Aż trudno w to uwierzyć. Radio, zwykle milczące, nieoczekiwanie ożywa. – Brawo Jeden Jeden, mówi Imperialna Kontrola Lotów. Proszę o kontakt słowny, odbiór. Sadeq drga, zaskoczony. Głos brzmi nieludzko, skanduje w kadencjach typowych dla syntezatora mowy: mówi tak wielu poddanych Jej Wysokości. – Brawo Jeden Jeden do Kontroli. Słucham, odbiór. – Brawo Jeden Jeden, przydzielone okienko podejścia w tunelu cztery, śluza Delta. Kurs włączony, ustaw naprowadzanie na siedem cztery zero i przekaż nam kontrolę. Pochyla się nad ekranem i w pośpiechu sprawdza ustawienia systemu dokującego.

– Kontrola, wszystko w porządku. – Brawo Jeden Jeden, oczekuj na podejście. Kolejna godzina mija powoli, system nawigacyjny sprowadza jego Typ 921 do skalistego doku. Jedyny optyczny iluminator zasypuje pomarańczowy pył. Kilometr przed przyziemieniem Sadeq skupia się na zamykaniu różnych ochronnych pokryw i mocowaniu wszystkiego, co mogłoby polecieć przy wstrząsie. Wreszcie rozkłada na podłodze przed pulpitem swój dywanik i unosi się nad nim przez dziesięć minut, z zamkniętymi oczyma, pogrążony w modlitwie. Niepokoi się nie o samo lądowanie, lecz co będzie dalej. Królestwo Jej Wysokości rozciąga się przed zdezelowanym modułem jak pordzewiały płatek śniegu o półkilometrowej średnicy. Jego środek jest zakopany w luźnej śnieżce z szarego gruzu, ospałe ramiona rozgwiazdy powiewają nad wypukłym, pomarańczowym horyzontem Jowisza. Drobniutkie rzęski, rozgałęziające się fraktalnie aż po poziom cząsteczek, wyrastają w regularnych odstępach na ramionach głównego kolektora. Do korzeni potężnej konstrukcji przywierają kapsuły mieszkalne, jak grono bezpestkowych winogron. Już widać olbrzymie stalowe pętle generatorów, unoszące się nad oboma biegunami płatka śniegowego, spowite iskrzącą plazmą; pierścienie Jowisza tworzą za nimi tęczę ciemności. Zdezelowana stacja nareszcie pokonuje ostatni odcinek podejścia. Sadeq uważnie obserwuje wyniki symulacji Kursu, wpuszczając je sobie bezpośrednio w pole widzenia. Z zewnętrznej kamery widzi tę skalną bryłę i winogrona. Gdy widok wypełza na wklęsły sufit statku, oblizuje wargi, gotowy, by walnąć w przełącznik sterowania ręcznego i rozpocząć drugą próbę – ale prędkość opadania maleje, a kiedy zbliża się na tyle, by dało się dostrzec rysy na metalowym stożku doku tuż przed statkiem, jest mierzona zaledwie w centymetrach na sekundę. Delikatny wstrząs, potem dygot i przenikający wszystko łoskot – to odpalają zatrzaski na pierścieniu dokującym. Wylądował. Jeszcze raz bierze głęboki wdech i próbuje wstać. Jest tu grawitacja, ale niezbyt silna – w każdym razie chodzić się nie da. Rusza ku pulpitowi systemu podtrzymywania życia i zamiera w pół drogi, słysząc, że w węźle dokującym coś się dzieje. Odwraca się w samą porę, by dostrzec otwierający się ku niemu właz, obłok skraplanej pary, a potem... * * * Jej Wysokość Cesarzowa siedzi w sali tronowej, markotnie obracając na palcu nowy sygnet, który zaprojektował dla niej koniuszy. To niemal pięćdziesięciogramowa bryła strukturalnego węgla oprawna w prosty pierścień z wydobytego z asteroidy irydu. W środku połyskują błękitnofioletowe iskierki laserów, jest to bowiem nie tylko klejnot korony, ale również optyczny router, element infrastruktury władzy, budowanej przez nią tutaj, na skraju Układu Słonecznego. Jej Wysokość jest odziana w proste czarne bojówki i bluzę, utkane z najdelikatniejszego pajęczego jedwabiu i włókna szklanego, ale stopy ma bose; jej styl ubierania się najtrafniej można by określić jako młodzieżowy, zresztą, w mikrograwitacji niektóre stroje są po prostu niepraktyczne. Nosi jednak koronę, jako monarchini. Jest tu też kot, czy też sztuczna istota śpiąca za tronem i śniąca, że jest kotem. Dama dworu (a czasami inżynier hydroponiki) podprowadza Sadeqa do drzwi. – Gdyby pan czegoś potrzebował, proszę powiedzieć – mówi nieśmiało, potem kuca i płynie z powrotem. Sadeq podchodzi do tronu, ustawia się na podłodze (prostej bryle z czarnego kompozytu, jeśli nie liczyć fotela wyrastającego ze środka jak egzotyczny kwiat) i czeka, aż zostanie zauważony. – Doktor Churasani, jak mniemam. – Uśmiecha się do niego, nie niewinnym uśmiechem dziecka ani wszechwiedzącym uśmieszkiem dorosłego – po prostu serdecznie go pozdrawia. – Witam w moim królestwie. Proszę swobodnie korzystać ze wszystkich niezbędnych usług, życzę przyjemnego

pobytu. Sadeq ma niewzruszoną minę. Królowa jest młoda, na twarzy wciąż zachowała dziecięcy tłuszczyk, pucołowatość podkreśla jeszcze mikrograwitacja – ale traktować ją jak niedojrzałą byłoby wielkim błędem. – Dziękuję Waszej Wysokości za wyrozumiałość – szepcze rytualnie. Za tronem, ściany lśnią jak diamenty, układając się w kalejdoskopowe wzory. To już teraz jest największa pozaziemska, czy wręcz pozaplanetarna, przechowalnia danych w ludzkim kosmosie. Korona królowej, czy raczej nieduży kask przykrywający wierzch i tył głowy, także skrzy się i rzuca dyfrakcyjne tęcze; większość jego emisji leży jednak w bliskim nadfiolecie, niewidocznym poza delikatnym, żarzącym się nimbem, jaki tworzy wokół jej głowy. Jak aureola. – Proszę usiąść. – Zaprasza go gestem. Z sufitu wytryskuje, nadmuchując się, fotel-kołyska, przystosowany do stanu nieważkości. Opada skosem ku niej, otwarty i zapraszający. – Na pewno jest pan zmęczony. Sterowanie statkiem w pojedynkę jest bardzo wyczerpujące. – Marszczy smętnie czoło, jakby coś wspominała. – A dwa lata to niemal coś bez precedensu. – Wasza Wysokość jest nazbyt uprzejma. – Sadeq owija wokół siebie poręcze kołyski i odwraca się do niej. – Ufam, że pani trud przyniósł owoce. Królowa wzrusza ramionami. – Sprzedaję towar, którego najbardziej brakuje na każdym pograniczu... – Uśmiecha się. – Bo to nie jest Dziki Zachód, prawda? – Sprawiedliwości nie da się sprzedawać – mówi sztywno Sadeq. Po chwili dodaje: – Przepraszam, nie chciałem urazić. Uważam po prostu, że choć pani mówi, że waszym celem jest zapewnienie prawa, to w istocie musicie sprzedawać coś całkiem innego. Sprawiedliwość bez Boga, oferowana temu, kto da najlepszą cenę, to żadna sprawiedliwość. Królowa kiwa głową. – Pominąwszy na razie Boga, w zupełności się zgadzam. Nie da się tego sprzedawać. Ale mogę sprzedawać uczestnictwo w sprawiedliwym systemie. A nasze nowe pogranicze jest w istocie mniejsze, niż się ktokolwiek spodziewał, prawda? Nasze ciała może i wymagają miesięcy, żeby się przemieścić między światami, ale dyskusje i spory docierają tam w sekundy lub minuty. I o ile wszyscy zgadzają się przestrzegać mego arbitrażu, fizyczne środki przymusu mogą zaczekać do czasu, aż znajdą się w moim zasięgu. A wszyscy naprawdę są zgodni, że do mojej konstrukcji prawnej jest łatwiej się dostosować niż do którejkolwiek ziemskiej. – W jej głosie pobrzmiewa wyzywająca, stalowa nuta: aureola rozjaśnia się; ściany sali tronowej reagują blaskiem. Pięć miliardów wejść, albo i więcej, zachwyca się Sadeq. Korona to cud inżynierii, mimo że większość jej masy jest ukryta w ścianach i podłodze tego olbrzymiego konstruktu. – Istnieje prawo ujawnione nam przez Proroka, pokój Jego duszy, i istnieje prawo, zgodnie z którym żyją ludzie, prawo boskie zaś jest różnie interpretowane nawet przez tych, którzy studiują jego słowa. Jak, z braku słowa Proroka, potrafi pani stanowić moralny kompas? – Hm. – Królowa postukuje palcami w poręcz tronu, serce Sadeqa zamiera. Słyszał już opowieści gości od górniczych samowolek i menedżerów-bandytów, speców od szantażowania wrogim przejęciem, mocno zakorzenionych w ziemskich systemach prawnych, o tym, jak zmasakrował ich tutejszy arbitraż. O tym, jak ona potrafi przeżyć rok w minutę, wydrzeć ci wspomnienia przez twoją nakorową wszczepkę i zmusić cię do przeżycia swoich najgorszych błędów w swej koszmarnie wszechpotężnej symulacji. Jest królową – pierwszą osobą, która zawładnęła tak wielką ilością masy i energii, że mogła wyrwać się przed krzywą technologicznych ograniczeń, pierwszą, która ustanowiła własną jurysdykcję i zdecydowała, że pewne eksperymenty będą legalne, żeby móc korzystać ze swojego przecięcia masy i energii. Jest tu siłą wyższą – nawet infożołnierze Pentagonu zaczęli już respektować autonomię Imperium Pierścienia. W istocie, ciało siedzące przed

nim na tronie zawiera pewnie ułamek jej tożsamości. Nie jest w żadnym razie pierwszym transferem osobowości ani częściówką, lecz pierwszym powiewem, zwiastunem burzy, która przybędzie, gdy ci aroganccy ludzie osiągną swój cel, demontując wszystkie planety i zamieniając ich głupią, niezamieszkaną masę w myślącą substancję, sięgającą po najdalsze rubieże widocznego wszechświata. A on właśnie podał w wątpliwość słuszność jej wizji, i to w jej obecności. Usta królowej drgają. Potem rozciągają się w szeroki, drapieżny uśmiech. Kot za nią siada i przeciąga się, a potem wpatruje w Sadeqa zwężonymi oczyma. – Wiesz, pierwszy raz od wielu tygodni ktoś mi powiedział, że jestem gówno warta. Czy ty aby nie rozmawiałeś znowu z moją matką, co? Teraz następuje kolej Sadeqa, by wzruszyć niepewnie ramionami. – Przygotowałem werdykt – mówi powoli. – Aha. – Amber kręci olbrzymim pierścieniem z diamentem. Potem patrzy mu w oczy, trochę nerwowo. Choć, właściwie jak miałby ją zmusić do przestrzegania swojego wyroku...? – Podsumowując: jej motywy są nieczyste – mówi krótko Sadeq. – Czy to oznacza to, co ja myślę? – pyta Amber. Sadeq jeszcze raz zaczerpuje tchu. – Tak, chyba tak. Uśmiech powraca. – I to wszystko? Sadeq unosi ciemną brew. – Tylko jeśli potrafi mi Wasza Wysokość udowodnić, że pomimo braku boskiego objawienia posiada jednak sumienie. Jej reakcja go zaskakuje. – A, oczywiście, że tak. To kolejny element programu. Pozyskanie boskich objawień. – Co takiego? Od obcych? Kot, wysunąwszy pazury, delikatnie wspina się na jej kolana i czeka, aż zostanie przytulony i pogłaskany. Ani przez chwilę nie spuszcza z niego wzroku. – No, a skąd? – pyta Amber. – Doktorze, Trust Franklina nie użyczył mi środków na zbudowanie tego zamku w zamian za trochę prawniczej roboty papierkowej i pewne, hm, interesujące, ustępstwa prawne Brukseli. Od wielu lat wiedzieliśmy, że w głębi kosmosu kryje się cała należąca do obcych sieć z przełączaniem pakietów, że do nas docierają tylko wycieki z któregoś routera. Okazuje się, że ten węzeł jest całkiem niedaleko od nas, w fizycznej przestrzeni. Hel-3, oddzielna jurysdykcja, szybka industrializacja Io – to wszystko ma swój cel. Sadeq oblizuje usta. – Chce pani kierunkowo wysłać do nich odpowiedź? – Nie, lepiej: jedziemy ich odwiedzić. Skrócić cykl odpowiedzi do czasu rzeczywistego. Przylecieliśmy tutaj, żeby zbudować statek i zrekrutować załogę, choćby trzeba było skanibalizować cały układ Jowisza, żeby to sfinansować. Kot ziewa, potem mierzy go znużonym spojrzeniem żołnierza-weterana. – Ta durna dziewczyna chce zaciągnąć swoją świadomość, duszę, na spotkanie z kimś tak inteligentnym, że równie dobrze mógłby być bogiem – mówi. – A wcześniej musi przekonać upierdliwą publiczność tam, na Ziemi, że jako nawrócona na ateizm, i tak dalej, w ogóle coś takiego posiada. Co oznacza, że mamy cię, brudasku. Jest wakat na stanowisku pokładowego teologa na pierwszym statku wyruszającym poza układ Jowisza. Chyba nie uda mi się ciebie przekonać, żebyś odrzucił tę propozycję?

ROZDZIAŁ 5

ROUTER Parę lat później dwóch facetów i kot dają sobie w palnik w barze, który nie istnieje. Powietrze baru wypełnia kłębiąca się, relatywistyczna chmura dymu – to stellarium, dokładnie przedstawiające widok za wyimaginowanymi ścianami. Aberracja światła gwiazd przesuwa ich kolor ku fioletowi obok drzwi, rozjaśnia tęczową mgiełką nad stołami i przyciemnia do mglistej czerwieni przed antresolą z przodu. Efekt Dopplera pojawiał się powoli w ciągu paru miesięcy, w miarę jak statek nabierał pędu. Z braku widocznego ruchu gwiazd – albo stałego łącza do modułu sterującego statku – to najłatwiejszy sposób, by napity pasażer poczuł, jak przeraźliwie szybko porusza się Wędrowny cyrk. Już jakiś czas temu jego masa zwiększyła się relatywistycznie o połowę, obecnie każdy kilogram ma energię wielomegatonowej bomby wodorowej. Rudo-brązowy kot – który postanowił być kotką, na złość ludziom, którzy sądzą, że wszystkie rude koty są samcami – rozwala się leniwie na drewnianych deskach przed barem, dokładnie pod gwiezdnym mostkiem nawigacyjnym. Jak łatwo przewidzieć, chwyta tam jedyny promień światła, jaki istnieje na tym statku. W półmroku z tyłu baru dwóch facetów garbi się przy stole, każdy pogrążony we własnych ponurych myślach: jeden hołubi butelkę czeskiego piwa, drugi na wpół pustą szklaneczkę koktajlową. – Nie byłoby tak źle, gdyby tylko dała mi jakiś znak – mówi jeden, przechylając butelkę, żeby zerknąć na fuzle na dnie. – Nie, to nie tak. Gdyby okazała normalne zainteresowanie. A tak, to właściwie nie wiem, gdzie jesteśmy. Drugi odchyla się na krześle, mruży oczy i patrzy na wyblakłą brązową farbę na suficie. – Posłuchaj kogoś, kto wie – mówi. – Gdybyś wiedział, nawet byś o tym nie marzył. Zresztą to, czego ona chce, i to, czego ty chcesz, to pewnie dwie zupełnie różne rzeczy. Pierwszy facet przesuwa dłonią po włosach. Pod tym postarzającym dotykiem ciasno zwinięte czarne loczki na chwilę siwieją. – Pierre, to od posuwania Amber dostaje się takiego talentu do protekcjonalnych stwierdzeń? Pierre patrzy na niego tak jadowicie, jak tylko potrafi ulepszony dziewiętnastolatek. – Ciesz się, że ona nie ma tutaj uszu – syczy. Odruchowo zaciska rękę na szklaneczce, ale model fizyki baru nie pozwala mu jej zgnieść. – Borys, za dużo wypiłeś. Od strony kotki dobiega lodowaty śmiech, jak dzwoneczki. – A ty zamknij mordę – mówi Borys, zerkając na zwierzę. Unosi butelkę, wlewa resztkę piwa do ust. – Może i masz rację. Przepraszam. Nie chciałem mówić źle o królowej. – Wzrusza ramionami, odstawia puste szkło. Jeszcze raz wzrusza ramionami. – Po prostu dostaję tutaj depresji. – Świetnie ci to idzie – zauważa Pierre. Borys znów wzdycha. – Jak widać. Gdybyśmy się zamienili miejscami... – Oj wiem, zaraz mi powiesz, że zabawa polega na gonieniu króliczka i że to nie to samo, kiedy wyrzuca cię, jak się pokłócicie, a ja nie uwierzę w ani jedno słowo, bo jestem smutny, sam i w ogóle. – Pierre prycha. – Borys, życie nie jest sprawiedliwe, musisz się z tym pogodzić. – To już lepiej pójdę. – Borys wstaje. – Tylko z daleka od Ang – rzuca Pierre, wciąż na niego wściekły. – Przynajmniej dopóki nie wytrzeźwiejesz. – Spokojnie, spokojnie, specjalnie sobie uruchomiłem wątek pilnujący. – Borys mruga z irytacją. – Wymuszający społecznie poprawne zachowania. Normalnie nie pozwoliłby mi się tak nawalić. Nie w miejscu, gdzie można sobie uszkodzić reputację.

Powoli rozpływa się w powietrzu, zostawiając Pierre’a samego z kotem. – Ile jeszcze trzeba będzie wytrzymywać to gówno? – pyta głośno. W kieszonkowym świecie statku nerwy są na wyczerpaniu, a kłótnie mnożą się w nieskończoność. Kotka nie odwraca wzroku. – Według naszego obecnego układu odniesienia, odrzucamy główny reflektor i zaczynamy hamować za kolejne dwa miliony sekund – mówi. – Z powrotem wrócimy za pięć czy sześć megasekund. – To spora różnica. A ile ma teraz delta kulturalna? – pyta z nudów Pierre. Pstryka palcami. – Kelner, jeszcze raz to samo. – Zapewne dziesięć czy dwadzieścia razy więcej niż w momencie naszego wylotu – odpowiada kotka. – Jeśli śledziłeś wiadomości z domu, zapewne zauważyłeś znaczne przyśpieszenie w instalowaniu routerów z przełączanym splątaniem kwantowym. Odbywa się tam kolejna rewolucja sieciowa, tylko że ta zakończy się w niecały miesiąc, bo wykorzystają nieużywane, dawno położone w ziemi, ciemne światłowody. – Przełączanym... splątaniem? – Pierre z zakłopotaniem kręci głową. Kelner, ciało bez twarzy w czarnym krawacie i długim wykrochmalonym fartuchu, obchodzi bar i podaje mu szklaneczkę. – Brzmi prawie, jakby miało sens. I co jeszcze? Kotka przewraca się na bok, przeciąga, wysuwając pazury. – Pogłaszcz mnie, to może ci powiem – proponuje. – Pies cię jebał – odpowiada Pierre. Unosi szklankę, wyciąga wisienkę koktajlową na patyczku, rzuca ją ku spiralnym schodom prowadzącym do toalet i wychyla pół drinka za jednym zamachem – zmrożony różowy napój o smaku karmelizowanej heksozy z etanolem. Odstawiając szklankę, omal go nie wylewa, czym demonstruje swój stan na pograniczu upojenia. – Ty najemniku! – Chory z miłości naćpany człowiek – odpowiada bez urazy kotka, przekręca się i wstaje. Wygina grzbiet i ziewa, grożąc światu kłami jak z kości słoniowej. – Wy, małpoludy... gdybym się tobą przejmowała, musiałabym obrzucić cię piaskiem. – Przez chwilę wygląda na zdziwioną własnymi słowami. – To znaczy pogrzebałabym cię. – Przeciąga się ponownie i rozgląda po barze, pustym, jeśli nie liczyć ich. – A w ogóle, to kiedy przeprosisz Amber? – W życiu jej, kurwa, nie przeproszę! – krzyczy Pierre. W powstałej ciszy i zamieszaniu unosi szklankę i próbuje dopić koktajl, ale lód całkiem już opadł na dno, wywołując u niego atak kaszlu, przez co rozpyla płyn po stole. – Mowy nie ma – chrypi cichutko. – Duma nie pozwala, co? – Kotka podkrada się do krawędzi baru, z ogonem uniesionym wysoko i wygiętym w koci znak zapytania. – Jak Borys i jego młodzieńcze problemy z kobietami? Wy, naczelne, jesteście takie przewidywalne. Co to za pomysł, żeby obsadzać statek postludzkimi nastolatkami... – Idź sobie – mówi Pierre. – Nie mam czasu, piję. – No to pij na Macksa – rzuca aluzję kotka, odwracając się. Ale humorzasty młodzian nie odpowiada nic, tylko wyczarowuje z przepastnych otchłani kolejnego drinka. * * * Tymczasem, w innej części siateczkowatej rzeczywistości Wędrownego cyrku inna instancja tej samej kotki – z imienia, Aineko, z usposobienia – sarkastycznej – rozmawia z córką swej dawnej właścicielki, królową Imperium Pierścienia. Awatar Amber wygląda mniej więcej na szesnaście lat, ma jasne włosy – w nieładzie – i uwypuklone kości policzkowe. To oczywiście kłamstwo, w swoim

subiektywnym czasie ma lat dwadzieścia kilka, ale pozorny, widoczny wiek ma niewielkie znaczenie zarówno w przestrzeni symulacji, zaludnionych przez transfery umysłów, jak i w rzeczywistości, gdzie postludzie starzeją się z różną prędkością. Ma na sobie postrzępioną czarną sukienkę i opalizujące fioletowe legginsy. Rozwala się leniwie na poręczach swego nieformalnego tronu – pokazowo bezsensownej bryły wykonanej z jednego wielkiego węglowego kryształu domieszkowanego półprzewodnikami. (Ale w odróżnieniu od rzeczywistego mebla w domu na orbicie Jowisza, ten tutaj jest zaledwie elementem wirtualnego środowiska). Ta sceneria bardzo przypomina poranek po imprezie, coś w rodzaju podupadłego klubu dla gotów – wszędzie odór dymu, wymięty aksamit, drewniane kościelne ławki, wypalone świeczki i ponure polskie awangardowe obrazy. Sposób, w jaki siedzi, zupełnie pozbawia ją resztek królewskiego dostojeństwa: jedno kolano zawiesiła na lewej poręczy tronu i bawi się manipulatorem o sześciu osiach. Ale to jej prywatne pomieszczenia, zresztą nie jest na służbie – majestat królowej wykorzystuje wyłącznie przy oficjalnych okazjach. – Bezbarwne zielone myśli wściekle śpią – proponuje. – No, nie – odpowiada kotka. – Bardziej coś jak „Witajcie, Ziemiacy, skompilujcie mnie u waszego przywódcy”. – Punkt dla ciebie – przyznaje Amber. Stuka obcasem w tron i bawi się sygnetem. – Nie ma, kurna, mowy, żebym ładowała na moje kochane szare komórki jakiś pełen błędów obcy mózgowy soft. A i semiotyka też jest pokręcona. Co mówi doktor Churasani? Aineko siada pośrodku karmazynowego dywanu u stóp podium i leniwie się wygina, żeby obwąchać sobie krocze. – Sadeq pogrążył się w interpretacjach pism. Nie pozwolił się od nich oderwać. – Hm. – Amber wpatruje się w kotkę. – A właśnie. Ty nosisz ten kawałek kodu źródłowego... od kiedy? – Od odebrania sygnału, przez dokładnie dwieście szesnaście milionów czterysta dwadzieścia dziewięć tysięcy pięćdziesiąt dwie sekundy – odpowiada Aineko, po czym piszczy z wyższością. – W skrócie, niecałe sześć lat. – Właśnie. – Amber zaciska powieki. W uszach umysłu szepczą jej nieprzyjemne możliwości. – A gadać do ciebie zaczęło... – ...około trzech milionów sekund później, gdy puściłam go na prostym środowisku uruchomionym na emulatorze sieci neuronowej, udającym elementy zwoju podprzełykowego langusty. Jasne? Amber wzdycha. – Szkoda, że nie powiedziałam o tym tacie. Albo Annette. Wszystko by się inaczej ułożyło! – A jak? – Kotka przestaje lizać sobie tyłek i mierzy królową wyjątkowo nieprzeniknionym spojrzeniem. – Specjaliści potrzebowali dziesięciu lat, żeby dojść, że pierwsza wiadomość jest mapą pulsarów z pewnego regionu i zawiera drogę do najbliższego routera międzygwiezdnej sieci. Wiedza, jak się do niego podłączyć, zdaje się psu na budę, jeśli dzielą nas od niego trzy lata świetlne, nie? Poza tym, fajnie było obserwować, jak różni kretyni próbują „złamać szyfr obcych”, nawet nie pomyślawszy, że może to odpowiedź w języku, który znamy, na wiadomość, jaką wysłaliśmy wiele lat temu. Bałwany. A Manfred też mnie wkurzył o jeden raz za dużo. Cały czas traktował mnie jak jakiegoś cholernego domowego zwierzaka. – Ale ty... Amber zagryza wargę. Już miała powiedzieć „Ale ty byłaś tylko domowym zwierzakiem, kiedy cię kupował”. Przemysłowo konstruowana świadomość to stosunkowo nowy wynalazek – kiedy Manfred i Pamela pierwszy raz grzebali w sieci kognicyjnej Aineko, jeszcze nie istniała – według pewnego sceptycznego odłamu gości od sztucznej inteligencji nadal nie istnieje. Nawet ona sama jeszcze parę

lat temu nie dowierzała zapewnieniom Aineko o samoświadomości, bo łatwiej jej się myślało o kotce jako o zimboe – zombie pozbawionym świadomości, ale tak zaprogramowanym, by oszukiwać w tej kwestii świadome istoty wokół. – Teraz wiem, że jesteś świadoma, ale Manfred wtedy nie wiedział. Czy wiedział? Aineko spogląda na nią, a potem powoli zwęża oczy do szparek – może to kocia czułość, a może jakiś bardziej zawoalowany gest. Amber trudno uwierzyć, że dwadzieścia pięć lat temu Aineko zaczynała jako sterowana prymitywną siecią neuronową zabawka z fabryki na Dalekim Wschodzie – nie była niczym więcej niż mechanicznym emulatorem zwierzęcia, choć dającym się uaktualniać. – Przepraszam. Zacznę od początku. Ty, tylko ty i nikt inny, wykombinowałaś, co oznacza drugi pakiet od obcych. Pomimo że zespół analityczny CETI spędził nad tym w sumie Gaja wie ile równoważników osobolat. Mam nadzieję, że mi wybaczysz, gdy stwierdzę, że trochę trudno mi w to uwierzyć? Kotka ziewa. – Powinnam powiedzieć Pierre’owi, a nie tobie. – Zerka na Amber, widzi jej piorunujące spojrzenie i pośpiesznie zmienia temat. – Rozwiązanie było intuicyjnie oczywiste, ale nie dla ludzi. Jesteście tacy werbalni. – Unosi tylną łapkę i przez chwilę drapie się za lewym uchem, potem przestaje, w roztargnieniu wymachując stopą. – A poza tym zespół CETI szukał pod latarnią, a ja węszyłam w trawie. Szukali liczb pierwszych; kiedy nie wyszło, zaczęli hodować maszynę Turinga, na której dałoby się to puścić i od razu by się nie zawiesiła. – Aineko delikatnie opuszcza łapkę. – Nikt nie spróbował przedstawić tego jako mapy połączonego systemu opartego na jedynych ziemskich składnikach, które kiedykolwiek wysłaliśmy w głęboki kosmos. Nikt oprócz mnie. Ale wiesz, w moim mózgowym sofcie maczała też palce twoja matka. – Przedstawić jako mapę... Ty miałaś spenetrować sieć korporacyjną taty? – Pewnie – mówi kotka. – Miałam się bez końca rozwidlać i zgwałcić grupowo jego zaufaną sieć. Ale nie zrobiłam tego. – Ziewa. – Bo Pam mnie też wkurzyła. Nie lubię, gdy ktoś chce mnie wykorzystywać. – Nieważne. Zabranie tego na pokład to naprawdę głupi krok z twojej strony – wypomina Amber. – Akurat. – Kotka patrzy na nią bezczelnie. – Siedziało w izolowanym środowisku. I udało mi się to uruchomić, za siedemset czterdziestym pierwszym razem. Na tych łowców nagród, kumpli Pameli, też by zadziałało, gdyby było trzeba. Ale mam to tu i teraz, właśnie kiedy jest ci potrzebne. To jak, chcesz łyknąć ten pakiet? Amber prostuje się na tronie. – Mówiłam ci, puknij się w głowę. W życiu nie puszczę jakiegoś podejrzanego kawałka obcego softu neuronowego w mojej głównej pętli dialogowej, czy choćby na egzokorze! – Mruży oczy. – On umie skorzystać z twojego modelu gramatycznego? – Pewnie. – Gdyby była człowiekiem, pewnie teraz wzruszyłaby nonszalancko ramionami. – Amber, to jest naprawdę bezpieczne. Ja wiem co to jest. – Chcę z nim porozmawiać – rzuca Amber. I zanim kotka zdąża odpowiedzieć, dodaje: – Czyli co to jest? – To jest stos protokołów. W skrócie, umożliwia podłączanie do sieci nowych węzłów, bo zapewnia im wysokopoziomową konwersję protokołów. Żeby móc nas tłumaczyć, kiedy dotrzemy do routera, musi nauczyć się myśleć jak człowiek. Dlatego wstawili do niego sieć neuronową langust – chcieli, żeby było zgodne z naszą architekturą. W środku nie ma żadnych bomb zegarowych, miałam mnóstwo czasu na sprawdzenie. No i co, dalej jesteś pewna, że nie chcesz wpuścić tego do głowy? * * *

Pozdrowienia z piątego dziesięciolecia wieku cudów. W Układzie Słonecznym – znajdującym się około dwudziestu ośmiu bilionów kilometrów, tylko trzy lata świetlne od pędzącego kosmolociku Wędrownego cyrku – wrze od zmian. W ciągu ostatnich dziesięciu lat postęp technologiczny był większy niż w całej dotychczasowej ludzkiej historii; było także więcej nieprzewidzianych wypadków. Okazało się, że wiele trudnych problemów można ugryźć. Genom i proteom10 planety zmapowano już tak dokładnie, że głównym wyzwaniem dla bionauk jest teraz fenom – wyznaczenie przestrzeni fazowej określanej przez przecięcie genów i struktur biochemicznych, zrozumienie, w jaki sposób są generowane rozszerzone charakterystyki fenotypowe i jak przyczyniają się do ewolucyjnej sprawności. Biosfera nabrała surrealizmu: w szkockich górach widziano małe smoki, a na amerykańskim Środkowym Zachodzie obserwuje się szopy pracze programujące kuchenki mikrofalowe. Moc obliczeniowa Układu Słonecznego wynosi teraz około tysiąca MIPS-ów na gram i w najbliższym czasie raczej się nie zwiększy – poza drobnym ułamkiem, cała głupia materia jest nadal zamknięta pod planetarnymi skorupami, a stosunek rozum/masa dotarł do szklanego sufitu, przez który uda mu się przebić dopiero, kiedy ludzie, korporacje, czy inne postludzkie istoty wezmą się za rozbiórkę co większych planet. Pierwszy krok już uczyniono – na orbicie Jowisza i w pasie asteroid. Działacze Greenpeace okupują Erosa i Junonę, ale przeciętna asteroida jest już otoczona rafą specjalizowanej nanomaszynerii i odłamków, ofiar kosmicznego wyścigu po ziemię, jak w czasach Dzikiego Zachodu. Najlepsze mózgi rozkwitają w nieważkości, umysły otoczone eterem rozumnych rozszerzeń o mocy przetwarzania o wiele rzędów wielkości większej od swego białkowego rdzenia – to takie głowy, jak Amber, królowa Imperium Wewnętrznego Pierścienia, pierwszego samoczynnie się rozszerzającego ośrodka władzy na orbicie okołojowiszowej. Na dnie ziemskiej studni grawitacyjnej nastąpiła poważna katastrofa gospodarcza. Tanie antymortageny, niekontrolowane wspomagacze osobowości i nowa formalna teoria niepewności sprawiły, że branża ubezpieczeniowa przebiła dno. Gra na najgorsze aspekty kondycji ludzkiej – chorobę, starość i śmierć – jest teraz, jak się zdaje, świetnym sposobem na stratę, a trwająca niemal pięćdziesiąt godzin spirala deflacyjna załatwiła na amen spore kawałki globalnego rynku papierów wartościowych. Za podstawowe prawa człowieka w rozwiniętym świecie uważa się teraz prawo do geniuszu, ładnego wyglądu i długiego życia; natomiast długofalowe skutki upowszechnienia i uproduktowienia inteligencji odczuwają nawet najbiedniejsze zakątki kuli ziemskiej. Era dojrzałej nanotechnologii to jednak nie tylko cud, miód i orzeszki. Masowe wzmacnianie inteligencji wcale nie prowadzi do upowszechnienia się postaw racjonalnych. Wybuchowo szerzą się nowe religie i tajemnicze sekty; większość sieci nie działa, wypłaszczona przez kolejne semiotyczne dżihady. Indie i Pakistan urządziły sobie od dawna upragnioną wojnę atomową; interwencja amerykańskich i unijnych nanosatelitów powstrzymała większość pocisków balistycznych, potem poszła fala ataków sieciowych i pocisków paraliżujących – chaos jest odczuwalny do tej pory. Na szczęście okazało się, że łatwiej przeżyć infowojnę niż wojnę atomową – zwłaszcza po odkryciu, że prosty filtr zmiękczający powstrzymuje większość fraktali Langforda, powodujących zawieszenie mózgowej maszyny neuronowej, tak że kończy się zaledwie na łagodnym bólu głowy. Nowe odkrycia tego dziesięciolecia to między innymi źródło słabej siły odpychania, odpowiadającej za zmianę szybkości rozszerzania się wszechświata po Wielkim Wybuchu, a na konkretniejszym poziomie eksperymentalne uruchomienie Wyroczni Turinga, działającej na układach ze splątaniem kwantowym – to maszyna, która potrafi ustalić, czy dane wyrażenie funkcjonalne da się w skończonym czasie wyliczyć. Rozkwita Ekstremalna Kosmologia, w ramach której niektórzy bardziej oczytani badacze rozważają możliwość, że świat powstał jako maszyna obliczeniowa, której program jest zakodowany drobnym drukiem w stałej Plancka. Teoretycy zaś znów mówią o możliwości wykorzystania sztucznych tuneli czasoprzestrzennych do zapewnienia natychmiastowych połączeń między odległymi zakątkami wszechświata. Większość ludzi zdążyła już zapomnieć o dobrze znanym pozaziemskim komunikacie odebranym piętnaście lat temu. Bardzo nieliczni w ogóle wiedzą o drugim, bardziej skomplikowanym, który nadszedł trochę później. Większość tych nielicznych jest teraz pasażerami lub kibicami Wędrownego cyrku – świetlnego żaglowca, który szybko opuszcza Układ Słoneczny, jadąc na promieniu lasera generowanym przez instalacje Amber na niskiej orbicie okołojowiszowej. (Ciągnięte przez magnetosferę Jowisza nadprzewodzące liny, zakotwiczone do Amaltei, zapewniające żarłocznym laserom gigawaty prądu: energia pochodząca z orbitalnego momentu pędu małego księżyca). Wędrowny cyrk, wyprodukowany wiele lat temu w zakładach Airbusa-Cisco, jest teraz wiejskim zaściankiem, odciętym od głównego nurtu ziemskiej kultury; natomiast złożoność jego systemów mocno ogranicza masa: cel podróży znajduje się o prawie trzy lata świetlne od Ziemi, więc nawet przy bardzo dużym przyśpieszeniu i relatywistycznej prędkości przelotowej taki jednokilogramowy statek ze swym stukilowym żaglem świetlnym będzie lecieć niemal siedem lat. Na wysłanie sondy o załogowym kalibrze nie stać nawet budżetu energetycznego nowych państw w podukładzie Jowisza – loty podświetlne są przeraźliwie kosztowne. Zatem, zamiast wielkiego statku z własnym napędem, wiozącego puszkowane człekokształtne, jak to sobie wyobrażały przeszłe pokolenia, w kosmos leci bryła nanokomputerów wielkości puszki coli, na której chodzi neuronowa symulacja transferów osobowości jakichś dziesiątek ludzi, z zaledwie normalną, fizjologiczną szybkością. Liniowa ekstrapolacja sugeruje, że do czasu, gdy prześlą się z powrotem na Ziemię, żeby zgrano ich na nowe, świeżo sklonowane ciała, ludzką cywilizację wyprzedzi taki potok zmian, jak w dotychczasowych pięćdziesięciu tysiącleciach – czyli całej ziemskiej historii gatunku homo sapiens sapiens. Amber nie ma z tym problemu, dla niej to, co spodziewa się znaleźć na orbicie brązowego karła Hyundai+4904/-56, jest warte tego oczekiwania.

* * *

Pierre pracuje w jeszcze innym wirtualnym środowisku, tym, które zarządza głównym systemem sterującym Wędrownego cyrku. Gdy przychodzi wiadomość, jest zajęty nadzorowaniem botów konserwujących żagiel. Po promieniu z orbity Jowisza jedzie do nich dwóch gości. Jedyną osobą w okolicy jest Su Ang – dotarła tu zaraz po nim i jest zajęta własnymi sprawami. Maszyna wirtualna głównego układu sterującego – jak wszystkie inne dostępne dla ludzi środowiska na tym poziomie wirtualizacji – jest konstruktem opartym na motywach ze znanego filmu; ten akurat przypomina mostek dawno leżącego na dnie transatlantyku, choć na tle roztaczającej się z okien panoramy na oceaniczną głębinę dyskretnie wyświetlają się informacyjne interfejsy. Wszędzie łagodnie połyskuje polerowany mosiądz. – Co to było?! – wykrzykuje Pierre, odpowiadając na cichy brzęk dzwonka. – Mamy gości – powtarza Ang, przerywając rytmiczne przeżuwanie. (Próbuje się podkręcić żuciem betelu, choć najpierw usunęła z niego czarami plamiący zęby barwnik, a za parę godzin pewnie zrobi sobie detoks). – Od dłuższego czasu się buforują; samo wysyłanie potwierdzeń zżera nam większość pasma w tamtą stronę. – Kto to może być? Jakiś pomysł? – pyta Pierre i zakłada nogi na oparcie pustego fotela sternika. Wpatruje się ponuro w bezmiar szarozielonego oceanu. Ang znów przeżuwa, obserwując go z miną, której Pierre nie umie zinterpretować. – Nadal są zamknięci – mówi. Pauza. – Ale błyskiem przyszło coś od Franklinów, z domu. Jeden z nich to prawnik, a drugi jest producentem filmowym. – Producentem filmowym? – Trust Franklina mówi, że pomoże nam pokryć koszty procesowe. Myanmar zyskuje przewagę. Już wezwali do stawienia się instancję Amber z orbity, a proces chcą prowadzić w jakimś niszowym systemie prawnym. Rekonstrukcjonistyczne Chrześcijańskie Cesarstwo Oregonu, czy coś takiego. – Och... – Pierre się krzywi. Codzienne wiadomości z Ziemi, przesyłane słabszym, modulowanym laserem, są coraz gorsze. Z pozytywów: Amber jest niewiarygodnie bogata – reputacyjne futuresy oparte na dobrym imieniu ojca oznaczają, że ludzie staną na rzęsach, żeby coś dla niej zrobić. Ma też mnóstwo majątku: setki gigaton skał na niskiej orbicie okołojowiszowej z wystarczającą energią kinetyczną, żeby zasilać Europę Północną przez sto lat. Ale międzygwiezdna wyprawa mocno zżera te pieniądze – zarówno tradycyjne środki do pośredniczenia w wymianie towarowej, jak i nowocześniejsze, bardziej kreatywne ich odmiany – mniej więcej tak, jakby ładowano zielone papierki łopatą na taśmociąg prowadzący prosto w wylot działającego silnika rakietowego. Samo tylko powstrzymywanie protestów ekologów przeciwko wybijaniu z orbity małego księżyca Jowisza to nie lada praca. Poza tym obudziła się cała banda ziemskich władz państwowych i próbuje środkami legislacyjnymi wykroić kawałek tortu dla siebie. Nikt jeszcze nie próbował przejęcia siłą (Imperium Pierścienia ma na smyczy dwieście gigawatów w laserach, a Amber traktuje suwerenność bardzo poważnie: zawnioskowała nawet o członkostwo w ONZ i Komisji Europejskiej), ale same te upierdliwe procesy, kumulując się, już prawie uniemożliwiają im pracę. Niemal jak sankcje ekonomiczne. Sprawy nie ułatwia także odejście na emeryturę wujka Gianniego. – Coś na ten temat? – pyta Pierre. – Mmmhm. – Ang chyba jest czymś zirytowana. – Zaczekaj na naszą kolej, za parę dni wylezą z bufora. Może ten prawnik zabierze trochę dłużej, ma ze sobą jakąś ogromną paczkę danych. Pewnie kolejny półrozumny pozew zbiorowy. – Na pewno. Nigdy się nie nauczą, co? – Czego? Naszego systemu prawnego? – Uhm. – Pierre kiwa głową. – To jeden z lepszych pomysłów Amber: zreanimowanie jedenastowiecznego szkockiego prawa i uzupełnienie go o parę nowych opcji dotyczących

pieniactwa, rozstrzygnięcia przez pojedynek oraz uniewinnienia za poręczeniem. – Krzywi się i wypączkowuje parę duchów, żeby czekały na przybycie gości; potem wraca do konserwacji żagla. Przestrzeń międzygwiezdna jest pełna ostrego pyłu – przy tej prędkości każde ziarenko ma energię pocisku armatniego – i żagiel laserowy znajduje się w nieustannym stanie rozkładu. Spory fragment masy układu napędowego stanowią srebrne płatki do łatania i naprawiania dziur powyrywanych w cienkiej jak bańka mydlana błonie. Trudność polega na tym, że należy wiedzieć, gdzie najbardziej potrzeba skierować zasoby naprawcze, jednocześnie minimalizując naprężenia w linach nośnych, unikając rezonansu i nierównowagi ciągu. Tresując roboty naprawcze, cały czas rozpamiętuje nienawistny list od starszego brata (który wciąż wini go o śmierć ojca), religijne napomnienia Sadeqa – myśli o nich: zabobonne bzdury – niestałość władczych kobiet i nieskończone otchłanie swej własnej, dziewiętnastoletniej duszy. W czasie, gdy on duma, Ang najwyraźniej kończy to co robiła i znika – nie chce jej się nawet skorzystać z połyskujących mahoniowych drzwi z tyłu mostka, po prostu wyparowuje i materializuje się w innym miejscu. Pierre zastanawia się, czy jest wkurzona – unosi wzrok i dokładnie w tym momencie w jego mapę pamięci wpina się z powrotem jeden z duchów; odtąd wie, co się stało, gdy spotkał się z nowym przybyszem. Wytrzeszcza oczy. – Cholera! Do wirtualnego świata Wędrownego cyrku pierwszy ściągnął się nie producent, lecz właśnie prawnik. Ktoś będzie musiał powiedzieć Amber, a rozmowa z nią to ostatnia rzecz, której by chciał. Lecz pewnie będzie musiał zadzwonić – to nie jest jakaś rutynowa wizyta, ten prawnik oznacza problemy. * * * Bierzemy mózg i wsadzamy go do słoika. A jeszcze lepiej: bierzemy mapę mózgu i wsadzamy ją do mapy butelki – albo ciała – i karmimy sygnałami, udającymi jego neurologiczne bodźce. Odczytujemy impulsy wyjściowe i przesyłamy do modelowego ciała w modelowym świecie, posiadającym model fizyki – w ten sposób zamykamy pętlę. Kartezjusz zrozumiałby to bez problemu. Tak właśnie, w uproszczeniu, wyglądają pasażerowie Wędrownego cyrku. Niegdyś fizyczni ludzie, teraz ich neuronowy soft (razem z mapą podczaszkowego białkowego sprzętu, na którym chodzi) został przeniesiony do wirtualnej maszyny wykonywanej przez bardzo potężny komputer, tak że świat, którego doświadczają, jest zaledwie snem we śnie. Mózgi w słoikach – obdarzone potęgą: całkowitą, dyktatorską władzą nad rzeczywistością, w której przebywają – rezygnują czasem z procesów, które w ciałach są nie do uniknięcia. Menstruacja jest nieobowiązkowa. Opcjonalne: wymioty, anginy, zmęczenie i zdrętwienie, podo. Tak samo śmierć ciała i jego rozkład. Niektóre jednak nie ustają, bo ludzie (choćby i skonwertowani na swój programowy opis, przesłani wysokoprzepustowym laserowym łączem i uruchomieni na innym wirtualnym środowisku) tego nie chcą. Oddychanie jest zbyteczne, ale brak tego odruchu jest bardzo nieprzyjemny, jeśli nie zmanipuluje się mapy podwzgórza, czego większość homomorficznych transferów wolałaby nie robić. Potem mamy jedzenie – nie z głodu, lecz dla przyjemności: na wyciągnięcie ręki jest danie ze smażonego dodo przyprawianego sylfionem, no bo właściwie dlaczego nie? Wygląda na to, że ludzkie przywiązanie do bodźców zmysłowych ma się dobrze. Już nie wspominając o seksie i innowacjach technicznych, jakie stają się możliwe, gdy można zmieniać cały wszechświat. I zamieszkujące go ciała.

* * * Audiencja dla nowych gości odbywa się w jeszcze innym filmie: w paryskim pałacu Karola IX, w sali tronowej przeniesionej hurtem z „Królowej Margot” Patrice’a Chereau. Amber uparła się przy historycznej autentyczności, realizmie na jedenaście gwiazdek z dziesięciu. Jest rok 1572 po sufit, realistyczny na maksa. Pierre burczy w rozdrażnieniu, nieprzyzwyczajony do brody. Uwiera go suspensorium, a ukradkowe spojrzenia upewniają, że nie tylko on na dworze czuje się niekomfortowo. Natomiast Amber wygląda olśniewająco w sukni noszonej przez Isabelle Adjani w roli Małgorzaty de Valois, a jaskrawe promienie słońca, wlewające się do sali przez witraże wysoko ponad głowami zimboe-aktorów, przydają całej imprezie swego rodzaju prymitywnego majestatu.

Jest aż gęsto od ciał w sutannach, kubrakach i mocno wyciętych sukniach – niektóre zamieszkują prawdziwi ludzie. Pierre znów pociąga nosem: ktoś (pewnie Gavin, z jego historycznym pierdolcem) postarał się o realistyczne zapachy. Ma cholerną nadzieję, że nikt się nie zrzyga. Na szczęście nikomu nie przyszło do głowy przebrać się za Katarzynę Medycejską... Grupka aktorów odgrywających hugenockich żołnierzy podchodzi do tronu, na którym zasiada Amber: powoli kroczą naprzód, eskortując dość skonsternowanego jegomościa z długimi prostymi włosami, w brokatowym surducie, chyba uszytym ze złotogłowia. – Jego lordowska mość, królewski adwokat Alan Glashwiecz! – obwieszcza lokaj, odczytując to z pergaminu. – Obecny tu na rozkaz znakomitej gildii i kancelarii prawniczej Smoot, Sedgwick Associates. Ma ważkie sprawy natury prawniczej do omówienia z Jej Królewską Mością! Fanfara. Pierre zerka na Jej Królewską Mość, która elegancko kiwa głową, choć wygląda na lekko zmęczoną – jest parny letni dzień, w tych wielowarstwowych szatach musi być bardzo gorąco. – Witam na najdalszych rubieżach Imperium Pierścienia – oznajmia głosem dźwięcznym jak dzwon. – Serdecznie pana witam i zapraszam do przedstawienia mi swojej petycji na publicznej audiencji w obliczu mego dworu. Pierre skupia wzrok na Glashwieczu, który wydaje się zaniepokojony. Na pewno przyswoił sobie podstawy dworskiej etykiety pierścienia (osiemnaście tysięcy mieszkańców tam w domu, czyli rosnące księstewko), ale zawsze chwilę trwa, zanim przybysz uświadomi sobie samą rzeczywistość, autentyczną staroświecką monarchię opartą na trzech filarach władzy Amber: energii, danych i czasie. – Z najwyższą przyjemnością – odpowiada trochę sztywno – ale w obecności wszystkich tych... Pierre przegapia ciąg dalszy, czując, że ktoś dźgnął go palcem w pośladek. Podskakuje i odwraca głowę, widząc damę dworu Su Ang patrzącą przez niego na tron. Jest ubrana w morelową sukienkę z obcisłymi rękawami i gorsetem obnażającym wszystko powyżej sutków. We włosach nosi fortunę w perłach. Ang mruga do niego. Pierre pauzuje scenę, odrywając ją od rzeczywistości, odwraca się do niej. – Jesteśmy teraz sami? – pyta Ang. – Raczej tak. Chcesz o czymś pogadać? – pyta Pierre, czując falę ciepła na policzkach. Szum wokół to przypadkowy szmer generowanego komputerowo tłumu, unieruchomionego w ich współdzielonym wątku rzeczywistości, przetwarzanym niezależnie od reszty wszechświata. – Oczywiście! – Ang uśmiecha się do niego i wzrusza ramionami. Biust ma oszałamiający – w gorsecie z tamtych czasów nawet szkielet miałby rowek między piersiami. Jeszcze raz doń mruga. – Oj, Pierre. Tak łatwo cię rozkojarzyć! – Pstryka palcami i jej ubranie zmienia się kolejno w afgański czador, nagość, garnitur i z powrotem w dworską suknię. Jedynym niezmiennikiem jest uśmiech. – No dobra, teraz uważasz: przestań się na mnie gapić i popatrz na niego. Pierre, jeszcze bardziej zażenowany, spogląda za jej wyciągniętą ręką aż ku chwilowo zamrożonemu emisariuszowi Maurów. – Na Sadeqa? – Pierre, Sadeq go zna. Ten gość oznacza, że coś jest nie tak. – Kurna, myślisz, że nie wiem? – Pierre spogląda na nią ze złością, zapomniawszy o zażenowaniu. – Widziałem go już. Śledziłem, co robił przez wiele lat. Gość jest przykrywką dla Królowej Matki. Robił za jej prawnika rozwodowego, kiedy rozprawiała się z ojcem Amber. – Przepraszam. – Ang odwraca wzrok. – Ostatnio trochę nie byłeś sobą. Wiem, że coś między tobą a królową poszło nie tak. Niepokoiło mnie to. Nie zwracasz uwagi na szczegóły. – Tak? A kto według ciebie ostrzegł Amber? – A. Okej, czyli jesteś w obiegu. Zresztą, nie wiem. Byłeś rozkojarzony. Mogę ci jakoś pomóc?

– Posłuchaj. – Pierre kładzie dłonie na jej ramionach. Ona nie porusza się, ale unosi wzrok i patrzy mu w oczy – Su Ang ma zaledwie metr sześćdziesiąt wzrostu. Pierre czuje ukłucie czegoś dziwnego: to nastoletnia męska niepewność co do kobiecej przyjaźni. Czego ona chce? – Wiem i przepraszam, postaram się bardziej zwracać uwagę, ale ostatnio sporo czasu spędzałem we własnej głowie. Powinniśmy wrócić na salę, zanim ktoś zauważy. – A nie chcesz najpierw pogadać o tym problemie? – pyta Ang, chcąc wzbudzić jego zaufanie. – No... – Pierre kręci głową. Mógłbym wszystko jej powiedzieć, uświadamia sobie niepewnie, poszturchiwany nerwowo przez metasumienie. Ma paru takich agentów-speców od porad osobistych, ale Ang to osoba z krwi i kości oraz przyjaciółka. Nie będzie go osądzała, a jej model ludzkich zachowań społecznych jest na pewno o niebo lepszy niż u tych systemów ekspertowych. Lecz zaraz skończy się czas, a poza tym Pierre czuje się nieczysto. – Dobra, nie teraz – mówi. – Wracajmy. – Okej. – Ang kiwa głową, odwraca się, ze świstem spódnic odsuwa od niego o krok, on zaś jeszcze raz odmraża czas i wskakują z powrotem na miejsce w większym świecie, w samą porę, by zobaczyć, jak szanowny gość wręcza królowej pozew zbiorowy, królowa zaś postanawia, że rozstrzygnięcie nastąpi przez pojedynek. * * * Hyundai / to brązowy karzeł, bryła brudnego wodoru skompresowanego podczas narodzin gwiazd, ośmiokrotnie cięższy od Jowisza, ale nie na tyle ciężki, by rozpalić się własną reakcją termojądrową. Nieubłagana presja grawitacji przezwyciężyła w jego rdzeniu siłę odpychania elektronów, prasując je w warstwę mazi otaczającej sferę materii zdegenerowanej. Jest niewiele większy od gazowego olbrzyma będącego źródłem energii dla ludzkiego statku, ale o wiele gęstszy. Gigalata temu przypadkowe zdarzenie, gdy gwiazdy omal się nie zderzyły, wyrzuciło go, koziołkującego, we własny układ, skazując na dryf w wiecznej ciemności, razem z gromadką uwijających się wokół dla towarzystwa zamrożonych księżyców. Gdy Wędrowny cyrk wyhamowuje w małej odległości od niego, pozbywszy się głównego żagla, który dryfuje teraz nieco dalej, w przestrzeni międzygwiezdnej, odbijając światło ku mniejszemu, rezerwowemu żaglowi i spowalniając w ten sposób statek, Hyundai / znajduje się niecały parsek od Ziemi, bliżej niż Proxima Centauri. W widzialnym zakresie jest kompletnie ciemny i mógłby przedryfować przez obrzeże Układu Słonecznego niedostrzeżony przez konwencjonalne teleskopy w bezpośredniej obserwacji. Swoją nazwę zawdzięcza dopiero badaniom nieba w podczerwieni z początków obecnego wieku. Na mostku (idącym teraz na jedną dziesiątą czasu rzeczywistego) zebrała się gromadka pasażerów i załogi, żeby obserwować przylot. Amber zasiadła, skulona, w fotelu kapitana, markotnie obserwując zgromadzone awatary. Pierre wciąż unika jej przy każdej okazji poza oficjalnymi audiencjami, a adwokat-rekin i jego ukochana hydra nie byli zaproszeni, poza nimi jednak jest tutaj większość ludzi. Na warstwach wirtualizacyjnych Wędrownego cyrku uruchomiono trzydzieści sześć transferów osobowości, soft wykopiowany z ciał, które tam, w domu, w większości spokojnie sobie żyją. Spory tłumek – ale w tłumie też można odczuwać samotność, nawet jeśli się nim rządzi. A zwłaszcza gdy martwisz się długiem, choć jesteś miliarderką, beneficjentką największego ludzkiego funduszu opartego na wycenie reputacji. Strój Amber – czarne legginsy, czarny sweter – jest równie mroczny, jak jej nastrój. +4904

-56

+4904

-56

– Gryziesz się czymś. – Na oparciu fotela obok pojawia się dłoń. Amber rozgląda się i kiwa głową na przywitanie. – Tia. Usiądź sobie. Nie byłeś na audiencji? Chudy, śniady mężczyzna z krótko przyciętą bródką i głęboko pobrużdżonym czołem wślizguje się na siedzenie obok. – Była obca mojemu dziedzictwu kulturalnemu – wyjaśnia ostrożnie – chociaż sama sytuacja nie jest mi do końca nieznana. – Przelotny uśmiech grozi rozlaniem się po jego kamiennej twarzy. – Ale obsada wydała mi się odrobinę bulwersująca. – Nie jestem żadną Małgorzatą de Valois, ale ta nieobsadzona rola... powiedzmy po prostu, że kostium pasuje. – Amber odchyla się w fotelu. – Wiesz, Małgorzata miała interesujące życie – rzuca z namysłem. – Masz na myśli: zepsute i rozpasane? – ripostuje sąsiad. – Sadeq. – Zamyka oczy. – Nie spierajmy się teraz o bezwzględne miary moralności, okej? Mamy do zrobienia wejście na orbitę, potem odnalezienie artefaktu i nawiązanie dialogu, a ja już mam dosyć. Jestem wyczerpana. – Ach... to przepraszam. – Pochyla głowę. – Czy to wina tego młodzieńca? Czy jakoś ci uchybił? – Niezupełnie... – Amber się waha. Sadeq, którego zaprosiła na statek, żeby w razie, gdyby natrafili na jakichś bogów, mieć na pokładzie teologa, zajął się jej duchowym samopoczuciem, jak czymś w rodzaju hobby. Czasem uważa to za lekko obraźliwe, niekiedy jej to pochlebia, ale zawsze jest surrealistyczne. Sadeq, korzystając z kwantowych technik badawczych dostępnych dla obywateli Imperium Pierścienia, prześcignął swych kolegów w liczbie publikacji i w bezprecedensowo młodym wieku został wybrany hojatolislamem: kiedy wrócą, jego oryginał zapewne już będzie ajatollahem. Rozważnie postępuje wobec różnic kulturowych, rozumuje z nieskazitelną logiką, starannie unika zrażania jej do siebie – i nieustannie stara się kierować jej moralnym rozwojem. – To prywatne nieporozumienie – oświadcza Amber. – Wolałabym o tym nie mówić, dopóki sobie z tym sami nie poradzimy. – Dobrze. Wygląda na nieusatysfakcjonowanego, ale nic w tym dziwnego. Sadeq wciąż ma na butach pył z ulicznego dzieciństwa spędzonego w przemysłowym mieście Yazd. Ona czasami zastanawia się, czy ich różnice zdań nie odzwierciedlają w miniaturze przepaści między początkiem XX i początkiem XXI wieku. – Wróćmy zatem do spraw bieżących. Wiesz, gdzie jest ten router? – Dowiem się za parę minut. Albo godzin. – Amber podnosi głos, jednocześnie wypączkowując parę duchów poszukiwawczych: – Borys! Masz jakiś pomysł, gdzie lecieć? Borys niezdarnie obraca się ku niej. Ubrał się dziś w velociraptora, a one mają problemy z manewrowaniem w ciasnych wnętrzach. – Posuńcie się trochę! – warczy niecierpliwie. Pokasłuje, co w głębi jego żylastego gardła brzmi groźnie. – Przeszukuję pamięć żagla. Odwrotna strona cienkiej jak bańka mydlana błony żagla jest pełna maleńkich nanokomputerków, rozmieszczonych parę mikronów jeden od drugiego. Wyposażone w receptory światła, działające jak automaty komórkowe, tworzą gigantyczny detektor ze skanowaniem fazowym, coś w rodzaju siatkówki o ponad stumetrowej średnicy. Borys zasila je wzorcami opisującymi wszystko, co różni się od niezmiennego gwiazdobrazu. Niebawem ich pamięć zostanie skondensowana i wróci jako wizja poruszającego się mroku – zimnych, martwych akolitów nieudanego słońca. – Ale gdzie on powinien być? – pyta Sadeq. – Wiesz w ogóle, czego szukamy? – Tak. Powinniśmy znaleźć go bez problemu. Będzie wyglądał jakoś tak.

Amber celuje palcem wskazującym w rząd szklanych okien przed mostkiem. Jej sygnet rozbłyska rubinowo, za szybami, zamiast morskiego krajobrazu pojawia się coś nieopisanie dziwacznego. Nad powierzchnią złowrogiej planety wiszą w przestrzeni grona perłowych korali tworzących spiralne sznury, dyski i barwne sploty przenikające przez siebie nawzajem. – Coś jakby rzeźba Williama Lathama wykonana z materii osobliwej, nie? – Bardzo abstrakcyjne – odpowiada Sadeq. – To żyje – dodaje Amber. – A kiedy odpowiednio się zbliży, będzie chciało nas zjeść. – Co? – Sadeq prostuje się, zdumiony. – Jak to? Nikt ci nie powiedział? – pyta Amber. – Myślałam, że uświadomiliśmy wszystkich. – Rzuca mu lśniący złotem owoc granatu. Sadeq go łapie. Owoc wiadomości rozpływa mu się w dłoni, siedzi teraz otoczony mgiełką duchów chłonących w jego imieniu te informacje. – Kurczę – dodaje łagodnie Amber. Sadeq zamiera. Na jego skórze i ciemnym garniturze pojawiają się piktogramy, jakby poprzerastane bluszczem kruszące się kamienie; sygnalizują, że jest zajęty w innym, prywatnym świecie. – Chrrr! Szefowo, coś znalazłem! – woła Borys, śliniąc się na podłogę mostka. Amber unosi wzrok. Proszę, niech to będzie router, myśli. – Daj to na główny ekran. – Jesteś pewna, że to bezpieczne? – pyta nerwowo Su Ang. – Nic nie jest bezpieczne – wypala Borys, stukając w pokład potężnymi pazurami. – Proszę. Spójrzcie na to. Widok za oknem zmienia się w perspektywę pylistego, niebieskawego horyzontu: wodorowe wiry ocierają się o pierzaste chmury białych kryształów metanu, wypchnięte ponad punkt zamarzania tlenu przez rezydualny ruch obrotowy Hyundaia / . Obraz jest bardzo silnie wzmocniony – nieuzbrojone ludzkie oko widziałoby tylko czerń. Zza krawędzi gigantycznej planety wynurza się mała blada tarcza: Callidice, największy z księżyców brązowego karła – albo jego druga od środka planeta, niewiele większa od Merkurego jałowa skała. Ekran pokazuje zbliżenie na ten księżyc, pędząc nad powierzchnią podziurawioną kraterami i przyprószoną wydzielinami lodowych wulkanów. W końcu, tuż nad odległym horyzontem pojawia się coś migocącego, turkusowego, wirującego na lodowato czarnym tle. – To jest to – szepcze Amber, czując, jak jej żołądek zmienia się w galaretę, gdy wokół rozwiewają się jak nocne zjawy wszystkie straszne przypuszczenia i domysły. – To jest to! – Uradowana, wstaje, chcąc podzielić się tą chwilą ze wszystkimi drogimi jej osobami. – Sadeq, obudź się! Niech ktoś zawoła tego cholernego kota! I gdzie Pierre? Też musi to zobaczyć! +4904

-56

* * * Poza zamkiem króluje noc i hulanki. Pijane tłumy awanturują się w wigilię św. Bartłomieja, nocy pogromu hugenotów. Nad głowami strzelają fajerwerki, a otwarte okna wpuszczają ciepły powiew niosący woń gotowanego mięsa, dymu z palonego drewna i otwartych rynsztoków. Tymczasem kochanek skrada się w półmroku po krętych kamiennych schodach, zmierzając na umówione spotkanie. Wypił to i owo, na jego najlepszej lnianej koszuli widnieją plamy z potu i jedzenia. Zatrzymuje się przy trzecim oknie, by odetchnąć świeżym powietrzem i przesunąć dłońmi po grzywie długich, rozczochranych i tłustych włosów. Po co ja to robię? – zastanawia się. Takie rozróby to zupełnie nie w jego stylu... Pnie się dalej po schodach. Na górze staje przed dębowymi drzwiami wychodzącymi na

przedsionek oświetlony wiszącą na haku latarnią. Odważa się wejść do pokoju gościnnego, wyłożonego poczerniałym ze starości dębem. Przejście przez próg powoduje włączenie umówionego skrzyżowania doznań. Jego stopami nie kieruje teraz własna wola, lecz coś całkiem innego: w piersi czuje obce drżenie; rozchodzące się tam ciepło, wyczekiwanie, rozluźnienie każą mu wykrzyknąć: – Gdzie jesteś?! – Tutaj. Widzi ją, czeka na niego w przejściu. Jest roznegliżowana, zostały jej tylko liczne warstwy halek i płaski gorset, w którym jej piersi wypiętrzają się niczym imponujące kopuły. Obcisłe rękawy są na wpół rozpięte, włosy rozpuszczone. Cały tonie w jej przepięknych oczach, chłonie widok ściśniętych gorsetem prostych jak struna pleców, smakuje jej usta. W jego rzeczywistości jest magnesem, niesamowicie pociągającym i tak naprężonym, że zaraz pęknie. – Kręci cię to? – pyta. – Pewnie. Zbliżając się do niej, czuje się spięty, bez tchu, w kleszczach niemożliwości i pożądania. Eksperymentowali już z rolami płciowymi, testując dla zabawy ekstremalny dymorfizm płciowy tej epoki, ale pierwszy raz robią to w ten sposób. Ona otwiera usta, on ją całuje, czuje wciskający się między wargi jej ciepły język; mocno obejmuje ją w talii. Napiera na niego, czując jego erekcję. – Więc to tak jest u ciebie – mówi, zdziwiona. Drzwi do jej komnaty są uchylone, lecz Amber już nie potrafi się powstrzymywać i czekać: przypływ nowych wrażeń – przekierowanych przez model fizjologiczny do jego proprioceptywnego sensorium – włada teraz nimi niepodzielnie. Ociera się o niego biodrami, głębiej wciska w jego objęcia, cichutko gardłowo pojękując, czuje obrzmienie jąder, twardość penisa. On prawie mdleje od jej intensywnych odczuć, jakby się rozpuszczał, czując napierającą, rozdygotaną twardość, jakby zamieniał się w wodę i odpływał. Jakimś sposobem udaje mu się zamknąć w ramionach jej talię – ściśniętą, bez tchu – po czym popycha ją ku sypialni. Gdy rzuca ją na pękający w szwach materac, Amber jęczy: – Zrób mi to! Już! Nie wiadomo kiedy ląduje na niej, nogawice plączą się wokół kostek, jej spódnice są podwinięte do talii; całuje go, przywierając doń biodrami i szepcząc niecierpliwe nic nieznaczące słowa. Potem ma już serce w jej ustach, uczucie, jakby świat wdzierał się w jego intymne części ciała, co jest tak niespodziewane, że aż traci od tego dech. Jego penis jest gorący, twardy jak skała i chce go jej wepchnąć tak bardzo... a jednocześnie czuje w nim przerażającego i niespodziewanego intruza. Przywierając do niej, czuje dotyk własnego języka na jej sutkach, jak błyskawice, jest obnażony, przestraszony i pełen ekstazy, gdy jej intymne części przyjmują w siebie jego członka. Zaczynając rozpływać się we wszechświecie, w dyskretnym azylu własnej głowy krzyczy: „Nie wiedziałem, że to tak jest...!”. Po wszystkim Amber odwraca się do niego z leniwym uśmiechem i pyta: – I jak było? – Oczywiście zakładając, że skoro podobało się jej, jemu też musiało. On natomiast pamięta tylko uczucie wpychającego się weń wszechświata i że to było bardzo przyjemne. I słyszy wrzaski ojca: „Co ty, pedał jakiś jesteś, czy co?!” – i czuje się brudny. * * * Witamy w ostatniej megasekundzie przed nieciągłością. Układ Słoneczny myśli już wściekle, mając 10 33 MIPS-ów – idee kłębią się i wirują w machinie równoważnej bilionowi nieulepszanych ludzkich mózgów. Pierścienie Saturna żarzą się odpadowym ciepłem. Ostatni wierni Świętych Dni Ostatnich

korelują przestrzeń fazową swojego genomu z danymi o swoim pochodzeniu, próbując w ten sposób wskrzesić przodków. Na równikowej orbicie Ziemi wykwitły kosmiczne holowniki, jak wdzięczne paprotkowate liście rosiczek, wciągające na orbitę ładunek i pasażerów. Na powierzchni Merkurego roi się od krabopodobnych robocików, wydzielających czarną maź przetworników fotoelektrycznych i srebrne nitki transporterów masy. Tę wewnętrzną planetę, stopniowo kurczącą się pod atakiem olbrzymiej ilości energii słonecznej i upartych robotów górniczych, spowija świecąca chmura przemysłowych nanomów. Pierwotne wcielenia Amber i jej dworu unoszą się na wysokiej orbicie okołojowiszowej, kontrolując olbrzymi ośrodek handlu głupią materią, szybko pożerający dostępną masę wewnętrznego układu Jowisza. Odbywa się tu ożywiony handel masą reakcyjną, przychodzą dostawy dwufazowych struktur diamentowo-próżniowych, które są tu montowane i wysyłane w niższe rejony Układu Słonecznego. Daleko w dole gigantyczna żarząca się ósemka – pięćsetkilometrowa pętla nadprzewodzącego kabla – muska skraj skłębionych jowiszowych chmur, ciągnąc za sobą przez magnetosferę płomienne smugi. Zamienia orbitalny moment pędu w prąd elektryczny, wysyłając go ku Hyundaiowi+4904/-56 macierzą fasetkowych laserów jak musze oko. Dopóki oryginalnej Amber i jej cielesnemu zespołowi udaje się utrzymać go w ruchu, Wędrowny cyrk może kontynuować swą wyprawę badawczą – jako element postludzkiej cywilizacji ewoluującej w burzliwych głębinach Układu Słonecznego, część uciekającego pociągu wleczonego za niepohamowaną lokomotywą historii. W jałowych oceanach Tytana powstaje dziwaczna nowa biologia, oparta na złożonej, adaptującej się materii. W lodowatych otchłaniach poza orbitą Plutona przechłodzone bozonowe gazy zestalają się w niesamowite, oniryczne konstrukcje, gotowe do wysłania do wewnątrz układu, do jego szybko myślącego rdzenia. W gorących głębinach nadal mieszkają ludzie, choć coraz trudniej jest ich rozpoznać. Do XXI wieku ich życie było nieprzyjemne, brutalne i krótkie. Chroniczne niedożywienie, brak wykształcenia i endemiczne choroby wykształciły kulawe umysły i niepełnosprawne ciała. Teraz większość nich działa wielozadaniowo: białkowe mózgi stanowią rdzeń rozproszonej jak chmura osobowości, w większej części zwirtualizowanej na piętrowych warstwach strukturalizowanych rzeczywistości, daleko od ich fizycznych ciał. Wojny i rewolucje, czy raczej ich dzisiejsi pobratymcy, przetaczają się przez świat w miarę jak kolejne stałe przeistaczają się w zmienne; dla niektórych ludzi śmierć głupoty jest jeszcze trudniejsza do przyjęcia niż koniec śmiertelności. Niektórzy zamrażają się w szkle, żeby czekać na niepewną postludzką przyszłość. Inni modyfikują samo sedno swojej tożsamości, by lepiej radzić sobie ze zmienionymi wymaganiami współczesności. Wśród nich mamy i takich, których nie uznałby za człowieka nikt z poprzedniego wieku – krzyżówki ludzko-korporacyjne, rodziny zombiaków odhumanizowanych przez własną optymalizację, software’owe diabły i anioły, przebiegle inteligentne instrumenty finansowe. Nawet ich fantazje ulegają teraz autodekonstrukcji. Do Wędrownego cyrku nie dociera nic z tych rzeczy, oprócz mocno lakonicznych raportów informacyjnych. Statek jest skamieliną, pozostawioną w tyle przez przyśpieszającą falę postępu. Ale to na jego pokładzie zachodzą wydarzenia należące do najważniejszych w stożku światła ludzkości.

* * * – Borys, przywitaj się z meduzą. Borys, w ludzkim przebraniu, gapi się na Pierre’a i ściska oburącz dzbanek. Jego zawartość leniwie kręci mackami: jedna prawie wynurza się z roztworu, wypychając z niego nadzianą na szpikulec wisienkę koktajlową. – Nie pozbierasz się za to – grozi Borys. Zadymione powietrze wokół jego głowy zawirowuje demonicznymi wizjami zemsty. Su Ang wpatruje się uważnie w Pierre’a, który z kolei obserwuje Borysa, unoszącego dzbanek do ust i pijącego. Maleńkie meduzy – drobne, bladoniebieskie, o graniastym dzwonie i czterech gronach macek na każdym jego rogu – są łatwe do przełknięcia. Borys krzywi się, gdy w ustach szaleją nematocysty, ale za chwilę czy dwie kostkomeduza jest już w przełyku, a jego model biochemiczny tymczasem ogranicza szkody wyrządzone parzydełkami w jamie ustnej. – Rany – mówi, biorąc kolejny łyk margarity z osy morskiej. – Cieleśniaki, nie róbcie tego w domu. – A ja? – Pierre wyciąga rękę. – Mogę? – Wymyśl sobie sam jakąś truciznę – szydzi Borys, ale wypuszcza z rąk dzbanek, podając go Pierre’owi, który unosi go do ust i pije. Koktajl z kostkomeduz kojarzy mu się z upalnym latem w Hongkongu. Pieczenie na języku jest bolesne, ale szybko ustępuje uczuciu gorąca, gdy alkohol wlewa się w drobne ranki – ten świat tylko na tyle pozwala śmiercionośnej meduzie. – Niezłe – mówi Pierre, ścierając z brody zabłąkany splot macki. Podsuwa dzbanek Su Ang. – O co chodzi z tym człowiekiem-plecionką? – Wskazuje kciukiem za plecy, ku stolikowi wciśniętemu w

róg naprzeciwko obitego miedzią baru. – A co nas to obchodzi? – pyta Borys. – Taka dekoracja, nie? Bar to trzystuletnia brunatna kawiarnia, w której karta piw ma szesnaście stron, a brązowe drewniane boazerie znaczą plamy ze stęchłego piwa. W powietrzu jest aż gęsto od zapachu tytoniu, drożdży piwnych i spreju melatoninowego – i nic z tych rzeczy naprawdę nie istnieje. Amber wykopała go ze zbiorowych wspomnień Franklinowego borga, na podstawie chaotycznych e-maili od ojca opisujących jej cielesne korzenie – oryginał, o ile jeszcze istnieje, znajduje się w Amsterdamie. – Mnie obchodzi kto to jest – rzuca Pierre. – Daruj sobie – mówi cicho Ang. – To pewnie prawnik z ekranem chroniącym prywatność. Pierre zerka przez ramię. – Poważnie? Ang przytrzymuje jego przegub. – Poważnie. W ogóle nie zwracaj na niego uwagi. Do czasu procesu nie musisz. Człowiek-plecionka siedzi niepewnie w rogu. Przypomina uwitą z suchego sitowia i przyozdobioną czerwoną chustką sylwetkę. W miejscu, gdzie powinien mieć prawą dłoń, plątaninę powiązanych końcówek wypełnia kufel z doppelbockiem. Od czasu do czas unosi go do ust, jakby chciał pić. Piwo znika w przestrzeni osobliwej jego wnętrza. – Chuj z procesem – rzuca krótko Pierre. – I z Amber też, za to, że mianowała mnie swoim publicznym obrońcą... – A od kiedy to z pozwami przychodzi w komplecie niewidzialny gość? – pyta Donnadziennikarka, wkopiowując się do baru wraz z przerywanymi historycznymi śladami, sugerującymi, że dopiero co wraca z archiwum. – Od... – Pierre mruga. – Cholera. – Razem z Donną weszła tu Aineko; a może była tu cały czas, zwinięta jak bochenek chleba na stoliku przed człowiekiem-plecionką. – Psujesz ciągłość – skarży się. – Ten świat jest zepsuty. – To se go napraw – mówi Borys. – Wszyscy inni jakoś sobie radzą. – Pstryka palcami. – Kelner! – Przepraszam. – Donna kręci głową. – Ja nie chciałam. Ang jest, jak zawsze, bardziej zgodna. – A jak się czujesz? – pyta grzecznie. – Może spróbujesz tego przepysznego trującego koktajlu? – Wszystko w porządku – mówi Donna, masywnie zbudowana Niemka. Jeśli wierzyć publicznemu awatarowi, jest solidnie umięśnioną blondynką, otoczoną mgiełką mikrokamer. W jej rozproszonym umyśle stanowią różne punkty widzenia, niestrudzenie łącząc i montując poszczególne ujęcia w niekończący się dziennik podróży. Jest współpracowniczką konsorcjum medialnego CIA i ściągnęła się na statek w tym samym pakiecie, co pozew. – Danke, Ang. – Teraz też nagrywasz? – pyta Borys. Donna kręci nosem. – Ja nie nagrywam... – Przelotny uśmiech. – Jestem tu tylko skanerem. Pięć godzin od przybycia. Potem może przestanę. Pierre zerka przez stół na dłonie Su Ang; knykcie ma białe i napięte. – Staram się w miarę możliwości niczego nie przegapić – ciągnie Donna, nieświadoma niepokoju Ang. – Jest mnie tu osiem i wszystkie nagrywamy. – I to tyle? – pyta Ang, unosząc brew. – Tak, to tyle, taką mam pracę po prostu! Nie mówcie, że wy nie lubicie tego, czym się tu zajmujecie. – Racja. – Pierre znów wbija wzrok w kąt, unikając kontaktu z tym szczerym Piętaszkiem płci

żeńskiej. Przychodzi mu do głowy, że gdyby sceneria wokół wymagała upiększenia śpiewem, Ang darłaby się na całe gardło. – Amber mówiła ci, jakie tu obowiązuje prawo do prywatności? – Tu jest jakieś prawo do prywatności? – pyta Donna, nacelowując na niego co najmniej trzy subiektywne duchy; wyraźnie żywi mieszane uczucia, co do poruszonej przezeń kwestii. – Kodeks poszanowania prywatności – potwierdza Pierre. – Nie wolno nagrywać w prywatnych pomieszczeniach, nie można nagrywać w publicznych, jeśli ktoś nie wyraża zgody. Żadnych izolowanych środowisk i żadnego wkręcania. Donna jest urażona. – W życiu bym czegoś takiego nie zrobiła! Zresztą, zamknięcie kogoś w przestrzeni wirtualnej, żeby rejestrować reakcje... w Pierścieniu to przestępstwo, nie? – Twoja matka – rzuca szyderczo Borys, podsuwając jej świeży dzbanek jadowitej meduzy z lodem. – O ile wszyscy się zgadzamy – przerywa Ang, szukając zgody. – Przecież niedługo wszystko się rozstrzygnie, prawda? – Poza procesem – mruczy Pierre, znów patrząc w róg. – Nie widzę problemu – mówi Donna – to sprawa między Amber i jej przeciwnikami po drugiej stronie łącza! – To jest jednak problem – wtrąca nonszalancko Borys. – Ile są warte twoje opcje? – Moje... – Donna kręci głową. – Nie są jeszcze zbywalne. – Możliwe. – Borys ma poważną minę. – Ale i tak, kiedy wrócimy, miara twojej wiarygodności poleci w niebo. Zakładając, że ludzie będą jeszcze używać rozproszonych rynków reputacji do oceny stabilności swoich partnerów biznesowych. Niezbywalne. Pierre obraca tę myśl w głowie, nieco zaskoczony. Sądził, że wszyscy na pokładzie – może poza tym adwokatem, Glashwieczem – są pełnoprawnymi członkami ekspedycji. – Nie są zbywalne – upiera się Donna. – Ja mam niezależne notowania. – Przez chwilę na jej twarzy igra coś prawie jak uśmiech, uroczo powściągliwa mina, niemająca nic wspólnego z jej prostoduszną powierzchownością. – Jak ta kotka. – Kotka... – Pierre odwraca się jak dźgnięty. Właśnie: Aineko siedzi w milczeniu na stoliku przed człowiekiem-plecionką, ale kto ją tam wie, co się dzieje w tej futrzastej głowie? Muszę powiedzieć o tym Amber, uświadamia sobie z niechęcią. Powinienem powiedzieć o tym Amber... – Ale twoja reputacja nie ucierpi od pobytu na naszym statku, co? – pyta głośno. – Nic mi się nie stanie – oświadcza Donna. Podchodzi kelner. – Dla mnie butelkę schneider weisse – zamawia. A potem zwraca się do Pierre’a: – Wierzysz w osobliwość? – Masz na myśli, czy wyznaję osobliwość? – pyta Pierre, uśmiechając się sztywno. – Ależ skąd, skąd! – Donna macha ręką, uśmiecha się szeroko, kiwa do Su Ang. – Nie o to mi chodziło! Uważajcie: chciałam zapytać, czy wierzycie w ideę osobliwości, a skoro tak, to gdzie ona jest? – Robisz ze mną wywiad? – pyta Ang. – No, nie mogę przecież zaciągnąć was do symulacji i potraktować jakąś imitacją rzeczywistości, prawda? – Donna rozpiera się na stołku, gdy barman stawia przed nią ceramiczny kufel. – A. No tak. – Ang zerka ostrzegawczo na Pierre’a i wysyła w jego pole widzenia bardzo dyskretną wiadomość: „Nie pogrywaj z nią, to poważna sprawa”. Borys patrzy na Ang z miną wyrażającą beznadziejne pragnienie. Pierre próbuje wszystko zignorować i potraktować pytanie poważnie. – Osobliwość to coś jak to starodawne wniebowzięcie u amerykańskich chrześcijan, tak? – mówi. – Kiedy wszyscy polecimy do nieba, zostawiając ciała na dole. – Prycha, sięga w powietrze i bez

powodu narusza przyczynowość, wyczarowując znikąd dzban zimnej sangrii. – Wniebowzięcie jajogłowych. Wypiję za to. – Ale kiedy to się stało? – pyta Donna. – Moja publiczność będzie chciała znać twoje zdanie. – Cztery lata temu, kiedy stworzyliśmy instancję tego statku – odpowiada natychmiast Pierre. – W latach nastych – mówi Ang. – Kiedy ojciec Amber wyzwolił przetransferowane langusty. – To się jeszcze nie stało – wtrąca Borys. – Osobliwość jest wtedy, gdy w pewnym momencie szybkość zmian jest nieskończona. Odtąd przyszłość nie daje się przewidywać istotom sprzed osobliwości, tak? Czyli to się jeszcze nie stało. – Wprost przeciwnie. To stało się szóstego czerwca tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego dziewiątego roku, o jedenastej czasu atlantyckiego. Wtedy właśnie przesłano między procesorami Arpanetu pierwsze sterujące pakiety sieciowe – to było pierwsze połączenie internetowe. To właśnie jest osobliwość. Odtąd wszyscy żyliśmy w świecie, który był nie do przewidzenia na podstawie poprzednich zdarzeń. – Bzdury – kontruje Borys. – Osobliwość to religijne pierdoły. Chrześcijański mistycyzm, wniebowzięcie, przemalowane i wykorzystane na nowo przez jajogłowych-ateistów. – Niezupełnie. – Su Ang patrzy nań obrażona. – Na przykład my tutaj, sześćdziesiąt parę ludzkich umysłów. Zostaliśmy wymigrowani – za życia – z naszych własnych głów za pomocą niesamowitego połączenia nanotechnologii i elektronowego rezonansu paramagnetycznego, tak że teraz chodzimy jako program na systemie operacyjnym, wirtualizującym wiele modeli fizycznych naraz i symulującym rzeczywistość – wszystko po to, żebyśmy nie ześwirowali od deprywacji sensorycznej! I cała ta machina, wielkości paznokcia, siedzi w statku kosmicznym wielkości walkmana babuni, orbituje wokół jakiegoś brązowego karła, nieco ponad trzy lata świetlne od domu, planuje wpiąć się do routera sieciowego zbudowanego przez przedwieczną obcą inteligencję, a ty mi mówisz, że ta fundamentalna zmiana w kondycji ludzkiej to bzdura? – Yhm. – Borys wygląda na zakłopotanego. – Nie o to mi chodziło. Bzdurą jest sama osobliwość, a nie transfery albo... – Taa, jasne. – Ang uśmiecha się zwycięsko do Borysa. Ten po chwili więdnie. Donna szczerzy się entuzjastycznie. – Fascynujące! – zachwyca się. – A powiedzcie mi, co to za langusty i czemu są takie ważne? – To przyjaciele Amber – wyjaśnia Ang. – Wiele lat temu jej ojciec zrobił z nimi interes. To były pierwsze transfery, wiesz? Tkanka nerwowa langusty zhybrydyzowana z heurystycznym API i jakąś przypadkową zbitką wnioskujących w tył systemów ekspertowych. Wydostały się z laboratorium do sieci, a Manfred zorganizował układ dający im wolność, w zamian za pomoc w zarządzaniu orbitalną fabryką Franklina. To było dawno, zanim ludzie doszli, jak powinna wyglądać autofabrykacja. W każdym razie, langusty uparły się – umieściły taki warunek w umowie – żeby Bob Franklin zapłacił za wysłanie ich przez siatkę nasłuchową głębokiego kosmosu w przestrzeń międzygwiezdną. Chciały emigrować, a patrząc, co się teraz dzieje z Układem Słonecznym, czy możemy mieć do nich pretensje? Pierre pociąga spory łyk sangrii. – Kot – mówi. – Kot... – Głowa Donny obraca się, ale Aineko znów zniknęła, wycinając się wstecz z historii zdarzeń w tej przestrzeni publicznej. – Co kot? – To kot rodzinny – wyjaśnia Ang. Wyciąga rękę po dzban Borysa z sokiem z meduz, ale robiąc to, marszczy brew. – Aineko wtedy jeszcze nie była świadoma, ale później... gdy SETI@home wreszcie odebrała tę wiadomość, eee... ileś lat temu, Aineko przypomniała sobie o langustach. I złamała ten szyfr na wylot, gdy wszystkie zespoły CETI myślały jeszcze kategoriami neumannowskich architektur i programowania zorientowanego pojęciowo. Komunikat zaś był siecią semantyczną,

zaprojektowaną tak, żeby łatwo zintegrować się z wysłanymi wiele lat wcześniej langustami i zapewnić wysokopoziomowy interfejs do sieci komunikacyjnej, którą zaraz odwiedzimy. – Ściska opuszki palców Borysa. – SETI@home zarejestrowała te współrzędne – stąd przyszła transmisja, chociaż publicznie mówiło się, że jej źródło jest o wiele dalej, nie chcieli ryzykować paniki, gdyby ludzie dowiedzieli się, że obcy siedzą nam pod samymi drzwiami. Tak czy owak, kiedy Amber wyrobiła sobie pozycję, postanowiła w to miejsce zajrzeć. I stąd wyprawa. Aineko stworzyła wirtualną langustę i przepytała pakiet od obcej cywilizacji, stąd wiemy jak otworzyć kanał komunikacyjny. – Aha, teraz coś rozumiem – mówi Donna. – Ale ten proces... – Zerka na pustego człowiekaplecionkę w rogu. – No, to jest pewien problem – potwierdza dyplomatycznie Ang. – Nie – wtrąca Pierre. – To ja mam problem. Wszystko przez Amber. – Hm? – Donna wpatruje się w niego. – Przez królową? Czemu? – Bo to ona postanowiła, że okresem raportowym dla firm w jej domenie będzie miesiąc księżycowy i że środkiem rozwiązywania korporacyjnych konfliktów będzie pojedynek – burczy Pierre. – No i poręczenie osoby godnej zaufania, ale w tym przypadku nie da rady, bo w promieniu trzech lat świetlnych nie ma żadnego uznanego serwera reputacji. Pojedynek w procesie cywilnym, w tych czasach! I do tego wyznaczyła mnie na obrońcę. W najbardziej tradycyjny ze sposobów, wspomina z ciepłym drgnieniem nostalgii. Już przed tym katastrofalnym eksperymentem jego ciało i dusza należały do niej. Nie jest pewien, czy tak jest nadal, ale... – Muszę zająć się tym pozwem, oprotestować go w jej imieniu – dodaje. Ogląda się przez ramię. Plecionka siedzi spokojnie, wlewając piwo do niewidzialnego gardła jak zmęczony robotnik rolny. – Rozstrzygnięcie przez pojedynek – tłumaczy Su Ang skonfundowanemu rojowi duchów Donny, krążącemu niepewnie wokół nowego pojęcia. – Nie fizyczny pojedynek, ale walka umiejętności. Wtedy wydawało się, że to świetny pomysł, żeby pieniacze przestali zasypywać Imperium Pierścienia bzdurnymi pozwami, ale prawnicy Królowej Matki są bardzo uparci. Zapewne dlatego, że przez lata zrobiło się z tego coś w rodzaju pojedynku gwiazd. Pamela pewnie ma to już gdzieś, ale ten z dupy wyjęty prawnik traktuje to jak osobistą krucjatę. Kiedy muzyczna Mafija dobrała się do niego, na pewno nie było mu miło. Ale jest coś jeszcze: kiedy wygra, do niego należy wszystko. Wszystkowszystko. * * * Kolejne dziesięć milionów kilometrów i Hyundai / już majaczy za spadochroniastym świetlnym żaglem Wędrownego cyrku, jak fragment mroku wygryziony z krawędzi wszechświata. Podgrzewa go ciepło powstające przez grawitacyjne sprężanie jądra, ma z sześćset stopni Kelvina, ale to nędzne promieniowanie nie jest w stanie stopić wiecznego lodu skuwającego Callidice, Iambe, Celeusa i Metaneirę, martwo urodzone planety uwięzione na orbicie brązowego karła. Lecz wokół tej potężnej wodorowej kuli krążą nie tylko planety. Oko z detekcją fazową konstrukcji Borysa dostrzegło tam coś metalicznego i gorącego, orbitującego tuż nad wierzchołkami chmur, na wysokości zaledwie dwudziestu tysięcy kilometrów. Cokolwiek to jest, obraca się zupełnie nie w płaszczyźnie ekliptyki nakreślanej przez lodowe księżyce i w przeciwnym kierunku. Jeszcze dalej, odbita iskierka szmaragdowego promienia lasera dopatruje się na tle gwiazdobrazu jaskrawego klejnocika: to cel podróży, router. – Mamy go – mówi Borys. Jego ciało dyskretnie wraca do człowieczeństwa, przekonując +4904

-56

wstecznie kieszonkowy wszechświat mostka, że cały czas był tu obecny w człekokształtnej formie. Amber zerka w bok. Sadeqa wciąż spowija bluszcz, jego skóra ma fakturę zerodowanego wapienia. – Najkrótsza ścieżka podejścia to sześćdziesiąt trzy sekundy świetlne, za osiemset tysięcy sekund. Manewrując, możemy zbliżyć się bardziej, ale wejście na stabilną orbitę trochę potrwa. Amber kiwa z namysłem głową, rozsyłając swoje kopie do pracy nad mechaniką. Wielki żagiel świetlny jest niewygodny, ale potrafi skorzystać z dwóch źródeł energii: pierwotnego promienia, idącego z Jowisza, oraz jego odbicia od głównego żagla, pozostawionego sporo w tyle. Kusi, żeby korzystając z niego, nieustannie przyśpieszać, wjechać w układ na pełnym ciągu i po prostu wylądować pod kosmicznymi drzwiami routera. Ale ryzyko przerwania promienia jest zbyt duże. Takie przerwy, trwające sekundy do minut, zdarzyły się sześć razy w ciągu podróży. Nie jest pewna, co je powoduje (Pierre ma jakąś teorię o przesłaniających promień obiektach obłoku Oorta, ona zaś myśli, że bardziej prawdopodobne są przerwy w dopływie energii na Pierścieniu), ale konsekwencje utraty napędu podczas manewrowania głęboko w quasi-okołogwiezdnej studni grawitacyjnej są o wiele poważniejsze niż chwilowy brak ciągu podczas swobodnego lotu w przestrzeni. – Nie ryzykujmy – mówi. – Wejdziemy na normalną orbitę i zaczniemy równo krążyć. Mamy tu dość studni grawitacyjnych, żeby pobawić się we flippera. Wolałabym nie wchodzić na balistyczną trajektorię, która grozi hamowaniem przez zderzenie, jeśli stracimy napęd i nie złapiemy niczego w żagiel. – Bardzo rozważnie – zgadza się Borys. – Marta, zajmij się tym. – Nieowadzie brzęczenie wskazuje, że heteromorficzna sterniczka już to robi. – Za około dwóch milionów sekund będziemy mogli przyjrzeć się z bliska, ale jak chcesz, mogę go pingnąć teraz? – Nie potrzeba już analizować protokołu – rzuca nonszalancko Amber. – Gdzie... a, tu jesteś. – Wyciąga rękę i podnosi z podłogi Aineko, która wygina się w łuk i liże jej przedramię języczkiem jak papier ścierny. – A co ty myślisz? – Może jeszcze zrobić ci herbatki? – prycha kotka, skupiając wzrok na artefakcie pośrodku głównego ekranu przed mostkiem. – Nie, rozmowa wystarczy – mówi Amber. – No dobra. – Kotka ciemnieje, zacina się w trakcie ruchu, wyżera lokalną moc przetwarzania tak bardzo, że aż zakłóca fizykę modelu. – Czyli otwieram port. Mija subiektywna minuta czy dwie. – A gdzie Pierre? – mruczy Amber. Niektóre z technicznych odczytów, jakie ma w polu widzenia dzięki wysokim uprawnieniom, są niepokojące. Wędrowny cyrk ma prawie osiemdziesiąt procent wykorzystania mocy obliczeniowej. Poczynania Aineko przy otwieraniu interfejsu do routera zżerają ogromną ilość mocy i pasma. – A gdzie ten cholerny prawnik? – dodaje w ramach refleksji. Wędrowny cyrk jest mały, ale jego żagiel mocno konfigurowalny. Aineko przejmuje grupkę komórek na jego powierzchni i zmienia je z prostych reflektorów na sprzężone fazowo zwierciadła: mały laser na kadłubie statku zaczyna migotać tysiąc razy na sekundę, a jego promień odbija się od zmodyfikowanych elementów lustra, skupiając się w punkt tuż przed odległą błękitną kropką routera. Aineko podkręca częstotliwość modulacji, dodaje kilka kanałów na różnych długościach fal i zaczyna wypuszczać predefiniowane sygnały, będące nośnikiem kodowania wysokopoziomowych danych. – Prawnika zostaw mnie. Amber wzdryga się, zerka w bok. Sadeq spogląda na nią. Uśmiecha się, nie pokazując zębów. – Prawnicy nie komponują się z dyplomacją – wyjaśnia. – Hm. Router przed nimi się rozrasta. Sznury opalizujących kul zwijają się w dziwne sploty wokół

ukrytego jądra, rozszerzając się i wywracając na lewą stronę jakby w skurczach, wywołujących w całej konstrukcji fale rekomplikacji. Jeden sznur korali bruka czerwona iskierka lasera, nagle rozpala się jaskrawo, śląc dane z powrotem. – Ach! – Jest kontakt – mruczy kotka. Palce Amber, zaciśnięte na poręczach fotela, bieleją. – Co on mówi? – Co oni mówią – poprawia Aineko. – To delegacja handlowa, już się tu ściąga. Jeśli chcesz, mogę dać im interfejs do naszych systemów przez tę sieć negocjacyjną, którą nam podesłali. – Zaraz! – Amber prawie wstaje z nagłego zdenerwowania. – Nie dawaj im żadnego dostępu! Pomyśl trochę! Wrzuć ich do sali tronowej, za parę godzin udzielimy im oficjalnej audiencji. – Waha się. – Ta warstwa sieciowa, którą podesłali. Możesz ją nam udostępnić, dać coś, co by tłumaczyło na ich system gramatyczny? Kotka się rozgląda, w irytacji tłucze ogonem. – Lepiej sami sobie załadujcie tę sieć... – Nie ma mowy. Nikt na tym statku nie będzie puszczał obcego kodu, dopóki go dokładnie nie przejrzymy – mówi z naciskiem Amber. – A w ogóle, to zapuszkować ich w Luwrze, jak najdokładniej, i niech porozumiewają się z nami przez nasz powolny interfejs lingwistyczny. Jasne? – Jasne – odpowiada gderliwie kotka. – Delegacja handlowa – myśli głośno Amber. – Jak podszedłby do nich tata? * * * W jednej sekundzie jest w barze, gawędzą z Su Ang, duchem Donny Dziennikarki i kopią Borysa; w kolejnej gwałtownie przenosi się w całkiem odmienną przestrzeń. Rozglądając się po mrocznej, wyłożonej dębem komnacie, zmusza się do opanowania, choć serce niemal koziołkuje mu po klatce piersiowej. To jest bardzo dziwne, na tyle dziwne, że oznacza albo poważny pad systemu, albo wejście w jego domenę z jakimiś przerażająco wysokimi uprawnieniami. Na pokładzie takie ma tylko... – Pierre? Stoi za nim, a on odwraca się gniewnie. – Po co mnie tu zaciągnęłaś? Nie wiesz, że to niekultu... – Pierre. Przerywa, patrzy na Amber. Nie potrafi się na nią wściekać, nie twarzą w twarz. Jest rozbrajająco śliczna, choć nie na tyle głupia, by trzepotać rzęsami. Jakaś głęboko ukryta cząstka jego osobowości w jej obecności kurczy się i czuje nieswojo. – Co jest? – pyta obcesowo. – Nie wiem czemu mnie unikasz. – Unosi nogę, by zrobić krok ku niemu, potem rezygnuje i zagryza wargę. Nie rób mi tego! – myśli Pierre. – Wiesz, że to mnie rani? – pyta Amber. – Tak. – Takie wyznanie jego też rani. Nad uchem wydziera mu się ojciec, jak wtedy, gdy przyłapał go z Laurentem, starszym bratem; to wybór między nim a Amber, którego wcale nie chce dokonywać. Wstyd. – Ja nie... bo mam z tym parę problemów. – Chodzi o tę ostatnią noc? Pierre kiwa głową. Teraz Amber naprawdę robi krok w przód. – Jeśli chcesz, możemy o tym porozmawiać. Co tylko chcesz – dodaje.

Pochyla się ku niemu, Pierre czuje, jak jego opór topnieje. Wyciąga ręce, tuli ją. Amber obejmuje go, kładzie mu policzek na ramieniu, i to zupełnie nie wydaje się niewłaściwe. Jak coś tak dobrego w ogóle może być złe? – Źle się z tym czułem – szepcze w jej włosy. – Musiałem sobie wszystko przemyśleć. – Oj, Pierre. – Głaszcze go po puszku na karku. – Trzeba było powiedzieć. Nie musimy tego tak robić, jeśli ci to nie odpowiada. Strasznie trudno się przyznać do tego, że wszystkie sposoby mu nie odpowiadają. Jak jej to powiedzieć? Mówić w ogóle? – Nie porwałaś mnie tutaj, żeby mi to powiedzieć – dyskretnie zmienia temat. Amber puszcza go, cofa się. – Co jest? – pyta. – Coś nie tak? – na pół pyta, na pół stwierdza Pierre. – Nawiązaliśmy może kontakt? – Taaa. – Amber się krzywi. – W Luwrze siedzi delegacja handlowa obcych. To jest ten problem. – Delegacja handlowa obcych. – Obraca te słowa w ustach, smakując je. Po gorących i namiętnych zdaniach, które zdławił w sobie, wydają się paradoksalne, chłodne i powolne. To jego wina, że zmienił temat. – Delegacja handlowa – powtarza Amber. – Powinnam była to przewidzieć. No wiesz, w końcu sami chcieliśmy przejść przez ten router, prawda? Pierre wzdycha. – Myśleliśmy, że tak zrobimy. – Szybkie zerknięcie we właściwości świata, okazuje się, że ma tu pewne możliwości: wywołuje fotel, rozsiada się w nim. – Na orbitach wokół większości brązowych karłów w galaktyce mamy samopowielające się rozgałęziacze komunikacyjne, routery, połączone siecią dwupunktowych tuneli czasoprzestrzennych. Tak było w tej broszurce? Tego się spodziewaliśmy. Ograniczone pasmo przenoszenia, niespecjalnie przydatne dla dojrzałej inteligencji, która już zamieniła swobodną masę swojego macierzystego układu w komputronium, ale wystarczające, żeby rozmawiać z sąsiadami. Te rozmowy odbywają się przez sieć z przełączaniem pakietów, w czasie rzeczywistym, bez ograniczenia prędkością światła, ale związaną wspólnym układem odniesienia i opóźnieniem pomiędzy kolejnymi segmentami sieci. – Z grubsza tak to wygląda – zgadza się Amber z wysokości rzeźbionego w rubinie tronu obok niego. – Tylko że czeka na nas delegacja handlowa. A właściwie to już wchodzi na nasz pokład. I ja tego nie kupuję. W całym tym systemie coś mi śmierdzi. Pierre marszczy czoło. – Masz rację, to nie ma sensu – mówi wreszcie. – W ogóle. Amber kiwa głową. – Mam ze sobą ducha taty. Wkurzył się tym wszystkim. – Posłuchaj starego. – Pierre ponuro wydyma usta. – Mieliśmy przeskoczyć na drugą stronę lustra, ale ktoś był szybszy. Pytanie brzmi: dlaczego? – Nie podoba mi się to. – Amber wyciąga rękę w bok, Pierre chwyta jej dłoń. – No i jeszcze ten pozew. Trzeba będzie urządzić proces, i to raczej wcześniej niż później. – Naprawdę wolałbym, żebyś nie wyznaczała mnie swoim obrońcą. – Puszcza jej palce. – Tss. – Scenografia zmienia się, tron znika, teraz Amber siedzi na poręczy jego fotela, prawie na nim. – Wiesz, miałam bardzo dobry powód. – Powód? – Ty masz prawo wyboru broni. A właściwie nawet pola walki. Nie chodzi o „walkę na miecze do ostatniej krwi”. – Uśmiecha się szelmowsko. – Idea systemu prawnego, który opiera się nie na arbitrażu, ale rozstrzygnięciu w pojedynku jest taka: zdecydować, kto sprawniej służy społeczeństwu, a zatem zasługuje na preferencyjne potraktowanie. Stosowanie do sporów między firmami tego

samego modelu prawnego, który wykorzystujemy do dyskusji między osobami fizycznymi, jest idiotyzmem, zwłaszcza teraz, gdy większość firm jest software’ową abstrakcją modelu biznesowego; w interesie społeczeństwa pozostaje promowanie efektywnego obrotu handlowego, a nie pieniactwa. Znika korporacyjne pieprzenie w bambus i przeżywają najtwardsi – dlatego właśnie miałam zamiar skonstruować ten pojedynek jako konkurs na osiągnięcie maksymalnej przewagi konkurencyjnej w wymianie handlowej z obcymi. Jeśli to naprawdę handlowcy, to chyba my mamy im więcej do zaoferowania niż jakiś cholerny prawnik z czeluści ziemskiego stożka światła. Pierre mruga. – Eee... – Mruga ponownie. – Chcesz, żebym ściągnął sobie jakiś program kinematyczny do szermierki i „na plasterki” gościa? – Skąd ci to przyszło do głowy? Wiesz przecież, jak dobrze cię znam. – Zsuwa się z poręczy fotela, ląduje mu na kolanach. Wierci się, żeby spojrzeć mu w oczy z paru centymetrów. – Cholera, Pierre, ja wiem, że nie jesteś jakimś macho-psychopatą! – Ale adwokaci twojej matki... Amber wzrusza ramionami. – To prawnicy. Przyzwyczajeni opierać się na precedensach. Wystarczy zmienić zasady funkcjonowania wszechświata i wszystko im się pieprzy w głowach. – Przywiera mu do piersi. – Urządzisz im rzeźnię. Stopa zysku leci w kosmos, krew na giełdowym parkiecie. – Splata ręce na jego lędźwiach. – Mój ty bohaterze! * * * W Tuileriach jest pełno zdezorientowanych langust. Aineko nagięła ten wirtualny świat, instalując w starannie wypielęgnowanym ogrodzie na zewnątrz symboliczną szeroką bramę – wyobrażającą Uroborosa pętlę ze spatynowanego brązu, stojącą jak niedorzeczny łuk obok żwirowej ścieżki. Olbrzymie czarne langusty – każda wielkości kucyka – wychodzą z bladobłękitnego pola buforowego pętli, falując czułkami. W realnym świecie nie miałyby szans, tu jednak model fizyczny skorygowano, udzielając im specjalnej dyspensy, pozwalającej poruszać się i oddychać. Amber prycha pogardliwie, wchodząc do sali audiencyjnej skrzydła Sully. – Tej kotce to nie można wierzyć – szepcze. – To był twój pomysł, prawda? – pyta Su Ang, próbując schować się za zombie-damami dworu, niosącymi tren Amber. Po obu stronach stoją szpalery żołnierzy, zapewniających królowej swobodne przejście. – Żeby dać kotce swobodę? Tak. – Amber jest rozdrażniona. – Ale zaburzać ciągłości nie pozwalałam! Nie ma mowy! – Ja od początku nie rozumiałam, po co to całe średniowiecze – zauważa Ang. – Nawet w przeszłości nie schowasz się przed osobliwością. Pierre, idący w należytej odległości za królową, kręci głową – on nie wszczynałby z Amber sprzeczki na temat jej gustu w kwestii scenografii. – Ale za to ładnie wygląda – rzuca lakonicznie Amber. Staje przed tronem i czeka, aż damy dworu ustawią się wokół. Siada ostrożnie wśród obfitych spódnic, trzymając się prosto jak struna. Suknia to misterna rzeźba wykorzystująca jej ciało jako szkielet. – Robi wrażenie na prostakach, wygląda przekonująco w wąsko sprofilowanych mediach. Daje takie prefabrykowane poczucie tradycji. Kojarzy się z grozą i strachem, a mój dwór wymaga tego, żeby działać, sugeruje ludziom, że mają mi nie podskakiwać. Przypomina nam, skąd pochodzimy... i w niczym nie zdradza, dokąd podążamy. – Ale dla bandy obcych langust to żadna różnica – zauważa Su Ang. – Brakuje im układu

odniesienia. – Przesuwa się, stając za tronem. Amber zerka na Pierre’a, kiwa na niego. Pierre rozgląda się, wypatrując prawdziwych ludzi, nie pustych zombiakowych twarzy charakterystycznych , przydających scenografii biologicznej głębi. Ta w czerwonej sukni, czy to czasem nie Donna Dziennikarka? I tam też, z krótszymi włosami, w męskim stroju, ona wszędzie się wepchnie. A to Borys, siedzi za biskupem. – Ty jej powiedz – prosi go Ang. – Nie mogę – przyznaje. – Próbujemy nawiązać łączność, prawda? Ale nie chcemy za wiele zdradzać o sobie, o tym, jak myślimy. Taki historyczny sztafaż nie pozwoli im dowiedzieć się o nas zbyt wiele: przestrzeń fazowa kultur technicznych, które mogły potencjalnie wyewoluować z takich korzeni, jest zbyt obszerna, by łatwo ją przeanalizować. Dlatego będziemy gadać przez languścianą warstwę tłumaczącą i nic nie zdradzimy. Staraj się nie wypaść z roli piętnastowiecznej księżnej Albi – to kwestia bezpieczeństwa narodowego. – Hmmm. – Ang marszczy brwi, gdy przepycha się ku niej fagas w liberii, stawiając jej za plecami składane krzesełko. Odwraca się przodem do rozwiniętego od drzwi czerwonozłotego dywanu, grzmią trąby, wrota się otwierają, wpuszczając delegację langust. Są wielkie jak wilki, czarne, kolczaste i groźne. Monochromatyczne pancerze nie pasują do pstrokatego ludzkiego tłumu. Czułki mają ogromne i ostre jak brzytwy. Pomimo to idą naprzód niepewnie, kręcąc na boki oczami na słupkach. Ogony wloką mozolnie po dywanie, ale ze staniem nie mają problemu. Pierwsza z langust staje w obliczu tronu i przechyla się, żeby wycelować oko w Amber. – Jestem niespójny – skarży się. – Nie ma płynnego tlenku wodoru, wy-gatunek inaczej reprezentowali w pierwszym kontakcie. Niespójność, wyjaśnić? – Witamy w ludzkim interfejsie do podróżowania w przestrzeni fizycznej, Wędrownym cyrku – odpowiada spokojnie Amber. – Cieszy mnie, że wasz tłumacz działa wystarczająco dobrze. Macie rację, nie ma tu wody. Kiedy langusty nas odwiedzają, na ogół jej nie potrzebują. A my, ludzie, nie mieszkamy w wodzie. Czy mogę zapytać, kim jesteście, kiedy nie przyoblekacie ciał pożyczonych od langust? Dezorientacja. Druga langusta staje dęba i szczęka potężnymi pancernymi czułkami. Żołnierze po obu stronach mocniej ściskają piki, lecz skorupiak szybko opada z powrotem. – My jesteśmy Fajansiści – mówi pierwsza langusta, wyraźnie artykułując słowa. – A to jest odwzorowana na ciało warstwa translacyjna. Na podstawie mapy otrzymanej z waszoprzestrzeni, czterdzieści bilionów kilometrów świetlnych temu? – To oznacza dwadzieścia lat – szepcze Pierre w prywatny kanał łączący Amber z pozostałymi prawdziwymi ludźmi w sali audiencyjnej. – Pomieszali miary czasu i przestrzeni. Czy to coś sugeruje? – W sumie niewiele – komentuje ktoś inny. Chandra? Żart spotyka się z odrobiną grzecznego śmiechu i napięcie w sali odrobinę maleje. – Jesteśmy Fajansiści – powtarza langusta. – Przychodzimy, żeby wymieniać towary. Co chcemy z waszych rzeczy? Na czole Amber rysują się delikatne zmarszczki. Pierre domyśla się, że myśli teraz bardzo szybko. – My uważamy to za niekulturalne pytanie – mówi cicho. Szczęk pazurów na kamiennej podłodze. Szczęk zwieranych szczęk. – Przyjmujecie nasze tłumaczenie? – pyta przywódca. – Mówicie o transmisji, którą przesłaliście nam, hm, trzydzieści tysięcy bilionów kilometrów świetlnych temu? – pyta Amber. Langusta kołysze się na odnóżach w górę i w dół. 11

– Prawda. Wysłaliśmy. – Nie możemy zintegrować tej sieci – odpowiada beznamiętnie Amber, a Pierre zmusza się do zachowania pokerowej twarzy. (Wprawdzie langusty jeszcze nie potrafią czytać ludzkiej mowy ciała, ale na pewno wszystko nagrywają do późniejszej analizy). – Pochodzi od zupełnie innego gatunku. Celem naszej podróży było podłączenie naszego gatunku do sieci. Chcemy wymieniać cenne informacje z wieloma innymi gatunkami. Niepokój, przestrach, ożywienie. – Nie możecie tego robić! Nie jesteście nieprzetłumaczalna jednostka. Amber unosi rękę. – Powiedzieliście „nieprzetłumaczalna jednostka”. Tego nie rozumiem. Możecie to wyrazić inaczej? – My, tak jak wy, nie jesteśmy nieprzetłumaczalna jednostka. Sieć jest dla nieprzetłumaczalna jednostka. My jesteśmy dla nieprzetłumaczalne pojęcie numer jeden, jak jednokomórkowy organizm wobec nas. Nie możemy z wami, nieprzetłumaczalne pojęcie numer dwa. Próba podjęcia handlu z nieprzetłumaczalna jednostka oznacza narażenie się na śmierć lub przemianę w nieprzetłumaczalne pojęcie numer jeden. Amber pstryka palcami – czas staje. Królowa popatruje na Su Ang, Pierre’a, innych członków załogi. – Jakieś opinie? Aineko, dotąd niewidzialna, siada na dywanie u podnóża tronu. – Nie jestem pewna. Te makra są tak oznaczane, bo mają coś nie tak z semantyką. – Nie tak, czyli jak? – pyta Su Ang. Kotka uśmiecha się tajemniczo i zaczyna niknąć. – Czekaj! – warczy Amber. Aineko blednie dalej, ale zostaje po niej drżący cień: nie uśmiech, ale mapa wag sieci neuronowej, trójwymiarowa i w niepojęty sposób skomplikowana. – „Nieprzetłumaczalna jednostka” odwzorowana na sieć gramatyczną langust zawiera składniki „boga” dociążone atrybutami mistycyzmu i niezrozumiałości w stylu Zen. Ale jestem prawie pewna, że naprawdę oznacza to „zoptymalizowany świadomy transfer, pracujący dużo szybciej niż w czasie rzeczywistym”. Słabo nadludzka istota typu pierwszego, jak, eee... te w naszym układzie. Implikuje to, że ci Fajansiści chcą, żebyśmy postrzegali ich jak bogów. – Uwidacznia się z powrotem. – Ktoś to kupuje? – Drobne cwaniaczki – mruczy Amber. – Popisują się. Albo używają jakiejś podejrzanej metagramatyki, przez którą wydają się więksi niż są w rzeczywistości, żeby nabrać wieśniaków, którzy dopiero co przyjechali do miasta. – Najprawdopodobniej. – Aineko odwraca się i zaczyna myć sobie bok. – I co zrobimy? – pyta Su Ang. – Zrobimy? – Amber unosi narysowaną ołówkiem brew i błyska uśmiechem, który odejmuje od jej pozornego wieku dobre dziesięć lat. – Namieszamy im w głowach! – Ponownie pstryka palcami i czas rusza. Bez zakłóceń ciągłości, oprócz faktu, że Aineko ciągle siedzi pod tronem. Kotka unosi głowę i rzuca królowej gniewne spojrzenie. – Rozumiemy wasze obawy – mówi gładko Amber – ale my już wam daliśmy modele fizjologiczne i neuroarchitekturę ciał, z których teraz korzystacie. Chcemy się komunikować. Może pokażcie nam swoje prawdziwe twarze albo prawdziwy język? – To jest język handlowy! – protestuje Langusta Nr 1. – Fajansiści to metabolicznie zróżnicowana koalicja z różnych światów. Bez jednolitego interfejsu. Najłatwiej przestrzegać jednego planu i mówić jednym językiem, zoptymalizowanym dla waszego zrozumienia. – Hm. – Amber się pochyla. – Czy ja was dobrze rozumiem. Jesteście koalicją osobników z

różnych gatunków. Wolicie korzystać z jednolitego modelu interfejsu, który wam wysłaliśmy, i proponujecie nam moduł językowy, z którego korzystacie. Chcecie z nami handlować. – Wymieniać korzyści – podkreśla Fajansista, kołysząc się na odnóżach. – Mamy wiele! Tożsamości tysiąca cywilizacji. Bezpieczne tunele do stu archiwów na sieci, przystosowanych dla istot niebędących nieprzetłumaczalna jednostka. Zdolność kontrolowania ryzyka komunikacji. Technika manipulowania materią na poziomie molekularnym. Oparte na kwantowym splątaniu rozwiązania iteracyjnych problemów algorytmicznych. – Staroświecka nanotechnologia i błyszczące koraliki, żeby zaimponować dzikusom – mruczy Pierre na kanale konferencyjnym Amber. – Co oni sobie myślą? Ile według nich jesteśmy do tyłu? Amber zmusza się do uśmiechu. – To bardzo interesujące! – świergocze do przedstawicieli Fajansistów. – Mianowałam dwóch przedstawicieli, którzy będą z wami negocjować: to jest nasz wewnętrzny dworski konkurs. Polecam wam Pierre’a Naqeta, mojego prokurenta. Ponadto, możecie zechcieć handlować z Alanem Glashwieczem, niezależnym czynnikiem, aktualnie tu nieobecnym. Jeśli wyrażacie zgodę, w najbliższym czasie mogą się pojawić także inni. – Cieszymy się – mówi Langusta Nr 1. – Jesteśmy zmęczeni i zdezorientowani długą podróżą przez bramy. Proszę o podjęcie negocjacji później. – Proszę bardzo. – Amber kiwa głową. Porządkowy, bezmyślny, ale imponującej postury zimboe, sterowany pajęczą siecią wątków jej osobowości, wygrywa na trąbce ostrą nutę. Pierwsza audiencja zakończona. * * * Poza stożkiem światła Wędrownego cyrku, po drugiej stronie przestrzennej przepaści między małym, ruchomym królestwem Amber a czeluściami czasu imperialnego, trzymającymi w szponach splątane kwantowo sieci Układu Słonecznego, rodzi się nowa, osobliwa rzeczywistość. Witamy w momencie najszybszych przemian. W Układzie Słonecznym żyje około dziesięciu miliardów ludzi, każdy umysł otacza egzokora rozproszonych agentów, wypączkowywanych przez głowę wątków osobowościowych, przetwarzanych na chmurach mgły użytkowej – nieskończenie elastycznych, rzadkich jak aerożel, zasobów komputerowych – w której mieszkają. Głębiny mgły ożywiają iskierki szybkiej transmisji danych: większość ziemskiej biosfery została wciśnięta w watę i zakonserwowana dla przyszłych badań. Na każdego żyjącego człowieka przypada miliard programowych agentów, niosących informacje w najdalsze zakątki przestrzeni adresowej świadomości. Słońce, dotąd będące zwyczajnym, lekko zmiennym karłem klasy G2, zniknęło w szarej chmurze – otaczającej je całkowicie, za wyjątkiem wąskiego pasa w płaszczyźnie ekliptyki. Jego blask pada więc, niezmieniony, na wewnętrzne planety, oprócz Merkurego, którego już nie ma – został całkowicie zdemontowany i zamieniony w wysokotemperaturowe nanokomputery zasilane energią słoneczną. O wiele ostrzejsze światło pada teraz na Wenus, otoczoną lśniącymi paprociami węglowych kryształów, za pomocą olbrzymich nadprzewodzących pętli wokół równika, pompujących moment obrotowy w ledwo co kręcącą się planetę. Ona też niebawem zostanie rozebrana. Jowisz, Neptun, Uran – wszystkim wyrosły pierścienie porównywalne z saturnowym. Ale skanibalizowanie olbrzymów gazowych potrwa o wiele dłużej niż małych, skalistych ciał z wnętrza Układu. Dziesięć miliardów mieszkańców tego diametralnie odmienionego Układu pamięta jeszcze człowieczeństwo – prawie połowa z nich urodziła się przed milenium. Niektórzy nadal są ludźmi, nietkniętymi przez pęd metaewolucji, która zastąpiła ślepe darwinowskie zmiany celowym, teleologicznym postępem. Ukrywają się w zamkniętych wspólnotach i twierdzach na wzgórzach, mruczą modlitwy i przeklinają tych, którzy bezbożnie zburzyli naturalny porządek rzeczy. Przemiana fazowa objęła jednak ośmiu ludzi z dziesięciu. To najbardziej globalna rewolucja w kondycji ludzkiej od czasu odkrycia mowy. Milion eksplozji szarej mazi – bezładnie replikujących się nanobotów – grozi dramatycznym podwyższeniem temperatury biosfery. Walczy z nimi ogólnoplanetarny układ immunologiczny, poskładany z niegdysiejszej Światowej Organizacji Zdrowia. Jeszcze dziwniejsze katastrofy zagrażają fabrykom bozonów w Obłoku Oorta. Nad biegunami Słońca unoszą się wytwórnie antymaterii. Układ Sol wykazuje wszelkie objawy niekontrolowanej eksplozji inteligencji – przejściowe skazy są dla cywilizacji technologicznej równie normalne, jak problemy z cerą dla dojrzewającego nastolatka. Mapa gospodarcza planety zmieniła się nie do poznania. I kapitalizm, i komunizm, skłócone ideologiczne dzieci przedindustrialnej epoki, stały się równie przestarzałe, jak boża łaska królów: firmy są teraz żywe, żyć mogą także umarli. Globalizm i plemienność zakończyły się – pierwszy przekształcił się w jeden homogeniczny organizm gospodarczy, drugi w mierzoną promieniem Schwarzschilda izolację. Istoty pamiętające jeszcze swoje człowieczeństwo planują dekonstrukcję Jowisza, budowę wielkiej symulacyjnej przestrzeni, poszerzającej dostępne w Układzie miejsce do mieszkania. Przekształcając całą

pozagwiezdną masę Układu w procesory, będą w stanie pomieścić tyle umysłów równoważnych ludzkim, co cywilizacja posiadająca planetę z dziesięcioma miliardami ludzi wokół każdej gwiazdy w galaktyce. Dojrzalsza wersja Amber mieszka w burzliwym chaosie orbity okołojowiszowej; jest tam też egzemplarz Pierre’a, choć przeniósł się parę godzin świetlnych dalej, pod Neptuna. Czy myśli czasem o swej relatywistycznej siostrze-bliźniaczce? Nie wiadomo. W pewnym sensie nie ma to znaczenia, bo kiedy Wędrowny cyrk wróci na orbitę Jowisza, u szybko myślących istot w domu minie tyle czasu, co w rzeczywistym wszechświecie pomiędzy erą powstawania gwiazd a chwilą obecną – wiele miliardów lat.

* * * – Jako twój nadworny teolog mówię ci, że to nie bogowie. Amber kiwa cierpliwie głową. Uważnie obserwuje Sadeqa. Sadeq chrząka. – Borys, powiedz jej. Borys odchyla się na krześle i obraca ku królowej. – Amber, on ma rację. To handlarze i do tego nie za bystrzy. Ciężko uchwycić ich semiotykę, kiedy kryją się za modelem langusty, który puściliśmy im dwadzieścia lat temu, ale to na pewno nie skorupiaki i na pewno nie ludzie. Ani nie transludzie. Ja się domyślam, że to banda tępaków, którzy dostali w łapy zabawki porzucone przez inteligentniejszych gości. Jak nasi ziemscy fundamentaliści. Wyobraź sobie, że któregoś dnia się budzą i stwierdzają, że wszyscy inni poszli sobie do wielkiego transferowego środowiska w niebie. Zostawiając im całą planetę. Jak myślisz, co zrobią z całym tym światem, ze wszystkimi gadżetami, o które się potkną? Jedni rozwalą, co tylko znajdą, inni nie będą tacy głupi. Ale będą myśleć małymi kategoriami. Tacy padlinożercy, dekonstruktywiści. Ich cała ekonomia to gra o sumie ujemnej. Odwiedzić jakichś obcych, okantować ich, zabrać nowe pomysły, samemu nie rosnąć, nie przekraczać granicy. Amber wstaje, podchodzi do okien na przodzie mostka. W czarnych dżinsach i grubym swetrze niezbyt przypomina feudalną królową, jaką odgrywa przed turystami. – Przyjęcie ich na pokład to wielkie ryzyko. Nie jestem z tego zadowolona. – Ile aniołów może zatańczyć na czubku szpilki? – Sadeq uśmiecha się krzywo. – Znamy odpowiedź. Ale może oni w ogóle nie wiedzą, że tańczą z nami. To nie są bogowie, których bałaś się znaleźć. – Nie – wzdycha Amber. – W ogóle niespecjalnie się od nas różnią. Widzicie, my też nie jesteśmy za dobrze przystosowani do tego środowiska, prawda? Taszczymy ze sobą te wizerunki, polegamy na fałszywych rzeczywistościach, które da się odwzorować na naszych ludzkich zmysłach. Jesteśmy emulacjami, nie prawdziwymi sztucznymi inteligencjami. A gdzie Su Ang? – Mogę ją znaleźć. – Borys marszczy brwi. – Prosiłam, żeby przeanalizowała czas przybycia obcych – dodaje po namyśle Amber. – Byli blisko, zbyt blisko. I kiedy tylko trąciliśmy ten router, pojawili się cholernie szybko. Z teorią Aineko jest coś nie tak. Prawdziwi właściciele tej sieci, do której się włączyliśmy, zapewne używają do komunikacji protokołów o wiele wyższego poziomu, rozumnych pakietów, które same potrafią budować efektywne bramy komunikacyjne. A ci Fajansiści pewnie czatują na rozmaitych żółtodziobów, żeby ich wycyckać. Jak pedofile przed szkołą. Nie zamierzam dawać im takiej okazji, zanim nie nawiążemy kontaktu z czymś prawdziwym! – Ale możesz nie mieć wyboru – mówi Sadeq. – Jeśli nie potrafią krytycznie myśleć, jak podejrzewasz, wystraszą się, kiedy zaczniesz im modyfikować otoczenie. I mogą wpaść w furię. Wątpię, czy oni w ogóle rozumieją, jak stworzyć taką skażoną metagramatykę, jaką nam posłali. Dla nich to tylko narzędzie, dzięki któremu obce ciemniaki są jeszcze bardziej naiwne – i łatwiej z nimi negocjować. Kto wie, skąd je wzięli? – Broń gramatyczna. – Borys powoli obraca się na fotelu. – Chcesz zapewnić sobie korzystne

warunki handlowe? Wbuduj propagandę w swój soft tłumaczący. Śliczne. Ci goście w ogóle słyszeli o nowomowie? – Pewnie nie – mówi powoli Amber, po krótkiej pauzie, wystarczającej, by wątki obserwacyjne znalazły książkę, wszystkie trzy adaptacje filmowe „1984” oraz szereg niedorobionych kontynuacji. Wzdryga się, integrując je do pamięci. – Fuj. Nieciekawa wizja. Kojarzy mi się z... – pstryka palcami, próbując przypomnieć sobie ulubiony komiks taty – ...Dilbertem. – Taki faszyzm z ludzką twarzą – mówi Sadeq. – Nie ma znaczenia, kto rządzi. Mógłbym opowiedzieć o moich rodzicach, o tym, jak dorastałem w czasie rewolucji. To trucizna dla duszy, nigdy nie mieć w niej cienia wątpliwości. A ci obcy chcą nam wszczepić własny zestaw pewników. – Chyba powinniśmy sprawdzić, jak idzie Pierre’owi – mówi głośno Amber. – Nie pozwolę, żeby go zatruli. – Uśmiech. – To mój obowiązek. * * * Donna Dziennikarka jest wszędzie jednocześnie. To przydatna umiejętność, pozwala tworzyć bezstronne relacje – bo można rozmawiać z obiema stronami naraz. W tej chwili jedna Donna siedzi w barze z Glashwieczem, który ewidentnie nie zdaje sobie sprawy, że może dowolnie modyfikować swój poziom dehydrogenazy alkoholowej, i wskutek tego za chwilę potwornie się nawali. Donna pomaga mu w tym: fascynuje ją obserwowanie tego młodego, zgorzkniałego człowieka, któremu zabrał młodość niekontrolowany proces samoulepszania. – Jestem pełnoprawnym partnerem – mówi gorzko – w spółce Glashwiecz i Jaźnie. Jestem jedną z Jaźni. Wszystkie jesteśmy partnerami, ale tylko Glashwiecz Pierwszy posiada wpływy. Stary kutafon! Gdybym wiedział, że, kiedy dorosnę, stanę się czymś takim, to uciekłbym do jakiejś hipisowskiej komuny antyglobalistycznej. – Opróżnia szklankę, popisując się laryngologiczną zręcznością, i pstryknięciem palców zamawia kolejną. – Po prostu obudziłem się któregoś ranka i odkryłem, że wskrzesił mnie mój starszy sobowtór. Powiedział, że ceni moją młodzieńczą energię i optymizm, po czym zaproponował mi mniejszościowy pakiet, opcje zbywalne dopiero za pięć lat. Kutas. – Opowiedz mi o tym – namawia go współczującym tonem Donna. – Siedzimy tutaj, samotni wśród idiopatycznych postaci, ani jednego multipleksa... – Proste jak cholera. – W rękach Glashwiecza pojawia się kolejna butelka buda. – W jednej chwili stoję w tym paryskim mieszkaniu, totalnie upokorzony przez przebranego za babę komucha nazwiskiem Macx i jego oślizłą francuską dziwkę-menedżerkę, w następnej jestem na dywanie przed biurkiem mojego alter ego, który proponuje mi stanowisko młodszego partnera. Jest siedemnaście lat później, wszystkie te cudactwa, które wymyślał Macx, są standardem w biznesie, a w sali obok siedzi mnie sześciu i zbiera materiały, bo ten gość, ja w roli starszego partnera, nie ufa i nie chce współpracować z nikim innym. Poniżające i tyle. – I dlatego znalazłeś się tutaj. – Donna odczekuje, aż Glashwiecz pociągnie z butelki potężny łyk. – Tak. Zaręczam ci, że to lepsze niż pracować dla samego siebie – to zupełnie nie przypomina samozatrudnienia. Zdarza ci się czasami zdystansować od pracy? Wierz mi, to naprawdę bardzo nieprzyjemne, kiedy patrzysz z zewnątrz na siebie samego, mającego pół gigasekundy więcej doświadczenia, i ten nowy ty ma nie tylko dystans do klienta, ma dystans do ciebie-ciebie. Dlatego poszedłem do college’u, obryłem się z praw i etyki sztucznej inteligencji, regulacji dotyczących transferów osobowości i rekurencyjnych wykroczeń. Potem sam się zgłosiłem, że chcę tu pojechać. Ona cały czas jest jego klientką, więc myślałem... – Glashwiecz wzrusza ramionami. – A któryś delta-ty się nie sprzeciwił? – pyta Donna, wypączkowując duchy, żeby obserwowały go ze wszystkich stron. Przez chwilę zastanawia się, czy mądrze zrobiła. Glashwiecz jest niebezpieczny – władza, którą ma

nad matką Amber, fakt, że może wykręcić jej rękę i zmusić do poszerzenia swojego pełnomocnictwa, sugeruje mroczne tajemnice. Może za tymi uporczywymi pozwami kryje się coś więcej niż tylko prozaiczna rodzinna waśń? Twarz Glashwiecza stanowi studium perspektywy. – No, jeden-jedna tak – mówi lekceważącym tonem. Któryś z punktów widzenia Donny dostrzega pogardliwy skurcz policzka. – Zamknąłem ją w mojej zamrażarce. Nim ktoś zauważy, minie trochę czasu. To nie morderstwo – bo ja nadal tu jestem, prawda? – a sam na siebie przecież nie doniosę. Chyba. Zresztą, nawet gdybym to zrobił, proces byłby lewostronnie rekurencyjny. – No a ci obcy – podpowiada Donna – i rozstrzygnięcie w pojedynku? Co o tym sądzisz? Glashwiecz uśmiecha się szyderczo. – Mała dziwka-królówka idzie w ślady ojca, nie? Też niezła z niej menda. Ten filtr doboru konkurencyjnego, jaki sobie wymyśliła, to wredna sprawa – jeśli będzie go utrzymywać zbyt długo, upośledzi jej społeczeństwo – ale na krótką metę zapewnia wielką przewagę. Chce, żebym grał w ten handel o własne życie i nie wolno mi złożyć formalnego pozwu przeciwko niej, dopóki nie pokonam tego jej ukochanego maklerka, tego żula z Marsylii. Tak? Tylko że ona nie wie, że mam przewagę. Uwaga, zdradzam tajemnicę. – Po pijacku przechyla butelkę. – Rozumiesz, znam tę kotkę. Tę z brązową „małpą” na boku, nie? Kiedyś należała do tej mendy, tatusia naszej królówki, Manfreda. Zobaczysz. W tej sprawie moją klientką jest jej mamusia, Pamela, była żona Manfreda. I ona dała mi klucze dostępowe do tej kotki. Hasła. (Czknięcie). Wezmę ją za łeb i wyciągnę z mózgu tę cholerną warstwę translacyjną ukradzioną gościom z CETI@home. I wtedy sobie z nimi pogadam. – Pijany adwokat, ofiara szoku przyszłości, dopiero się rozkręca. – Zdobędę ich gówno i zdezasembluję je. Dezasemblacja to przyszłość przemysłu, wiesz? – Dezasemblacja? – pyta reporterka, za maską obiektywizmu obserwująca go z pełną obrzydzenia fascynacją. – No tak. Powstaje osobliwość, a z tego wynika nierównowaga. A jak gdzieś jest nierównowaga, zawsze ktoś może się dorobić na rozmontowywaniu resztek. Znałem kiedyś takiego ekonoekonomistę, taki miał zawód. Pracował dla eurounii, miał fetysz na punkcie gumy. Powiezzział mi o takiej fabrysse koło Barselony. Mieli w niej linię do demontażu. Na jednym końcu wjeżdżały barso drogie serwery. Rozpakowywali je. Potem rozbierali obudowy, wyciągali dyski, procesory, pamięci, wszystkie te bebechy. Wszystko ładnie do woreczków. Pudełko i resztki won, bo gówno warte. Chodzi o to, że producent liczył sobie tyle za części, że opłacało się kupować całe maszyny i rozbierać je. Na śrubki. I wszystkie śrubki sprzedać. Kurna, dostali nawet jakąś nagrodę dla przedsiębiorców, za pomysłowość! Bo wiedzieli, że dezasemblacja to fala przyszłości. – I co dalej z tą fabryką? – pyta Donna, nie mogąc oderwać odeń oczu. Glashwiecz macha pustą butelką ku rozciągającemu się na suficie gwiezdnemu łukowi. – Kogo to, kurwa, obchodzi? Zamknęli się jakieś (czknięcie) dziesięć lat temu. Prawo Moore’a doszło do ściany, cały rynek zdechł. Ale dezasemblacja, taki taśmowy kanibalizm, to dalej świetna opcja. Nowe życie dla starych produktów. Masa kasy. – Szczerzy się, oczy ma zamglone chciwością. – Tak zrobię z tymi kosmicznymi langustami. Nauczę się ich języka i nawet się nie obejrzą jak ich załatwię. * * * Maleńki stateczek dryfuje na wysokiej orbicie nad atmosferą jak mętna, brunatna zupa. Jest pyłkiem uwięzionym głęboko w studni grawitacyjnej Hyundaia / , pomiędzy dwoma źródłami światła: jaskrawym szafirowym spojrzeniem laserów napędowych Amber z orbity Jowisza a szmaragdowym obłędem samego routera, hipertoroida utkanego z materii osobliwej. +4904

-56

Mostek Wędrownego cyrku jest teraz w stałym użytku jako miejsce spotkań umysłów mających do niego dostęp. Pierre spędza na nim coraz więcej czasu, uznał bowiem, że to wygodne miejsce do szlifowania swoich kampanii handlowych i makr arbitrażowych. W chwili, gdy Donna zajmuje się krytykowaniem strategii prawnika-multipleksa, siedzi tu w neomorficznej postaci – sześcioręki, dwugłowy zarys ludzkiej postaci z żywego srebra, przepatrujący z nieludzką szybkością tensorowe mapy gęstości transmisji informacji w bezpośrednim otoczeniu zbitki nagich osobliwości w centrum routera. Na tyle mostka coś migoce pustką, a potem dostrzega Su Ang, która jest tam od zawsze. Przez minutę przygląda mu się w kontemplacyjnym milczeniu. – Masz chwilę? Pierre się nakłada. Jeden duch-cień dalej skupia się na pulpicie, inna instancja odwraca się, krzyżuje ręce i czeka, co powie. – Wiem, że jesteś zajęty... – zaczyna. – Czy to aż takie ważne? – Tak. – Pierre rozmazuje się, resynchronizując wcielenia. – Ten router, wiesz, że od niego odchodzą cztery tunele? Każdy z nich promieniuje, jakby miał temperaturę około 10 kelwinów, wszystkie długości fal niosą multipleksowane transmisje danych, ale może też coś więcej – nagłówki pakietów wykazują pewne cechy samopodobieństwa. Wiesz, ile to danych? Mniej więcej 10 , tyle co nasze wysokoprzepustowe łącze do domu. Ale w porównaniu z tym, co jest po drugiej stronie tuneli... – Kręci głową. – Jeszcze więcej? – Niewyobrażalnie więcej! Tunele są powolne w porównaniu z umysłami, do których są podpięte. – Znów się rozmazuje, niezdolny znieruchomieć, nie mogąc odwrócić wzroku od pulpitu. Wzburzenie to czy ekscytacja? Trudno powiedzieć. U Pierre’a te dwa stany są czasem nie do odróżnienia. Łatwo się nakręca. – Mamy chyba, w zarysie, rozwiązanie paradoksu Fermiego. Transcendenty nie podróżują, bo mają za mało pasma – próba migracji przez taki tunel byłaby jak próba wgrania naszego mózgu muszce owocowej; jeśli są tacy, jak myślę... a ścieżka podświetlna też odpada, bo nie mogliby zabrać ze sobą wystarczającej ilości komputronium. Chyba że... I znów się wyłącza. Ale zanim zdąży się rozmazać, Ang przysuwa się i kładzie mu dłonie na ramionach. – Pierre, uspokój się. Wyłącz na trochę. Uspokój. – Ale nie mogę! – Teraz widzi, że naprawdę jest nakręcony. – Muszę ustalić najlepszą strategię handlową, żeby Amber nie była już na celowniku tego pozwu, a potem powiedzieć jej, żeby nas stąd zabrała; tak blisko routera jest bardzo niebezpiecznie! Fajansiści to przy tym pikuś. – Przestań. Wstrzymuje swe wielokrotne osobowości, zbiega się do jednej, skupionej tu i teraz. – Słucham? – Teraz lepiej. – Obchodzi go powoli. – Musisz nauczyć się jakoś kulturalniej radzić sobie ze stresem. – Stresem! – prycha Pierre. Potem wzrusza ramionami, przy trzech kompletach łopatek to robi wrażenie. – To akurat mogę wyłączyć, kiedy tylko zechcę. Efekt uboczny egzystencji; jesteśmy jak świnie w cyberkosmosie, tarzamy się w cielesnych symulacjach, ale na surowo nowego środowiska łyknąć nie jesteśmy w stanie. Co chciałaś ode mnie? Szczerze. Bo jestem bardzo zajęty. Muszę zorganizować sieć handlową. – Mamy problem z Fajansistami, mimo że sądzisz, że tam grozi nam coś poważniejszego – wyjaśnia cierpliwie Ang. – Borys ma ich za pasożyty grające w grę o ujemnej sumie, napadające na takie świeżynki, jak my. Glashwiecz, jak się zdaje, chce coś z nimi ugrać. Amber sugeruje, żeby kompletnie ich wyciąć, nie zwracać na nich uwagi i spróbować pogadać z kimś innym, z kimkolwiek, 11

12

kto zechce słuchać. – Ktokolwiek zechce słuchać, jasne – powtarza ze znużeniem Pierre. – Jakieś jeszcze skarby koronnej mądrości? Ang zaczerpuje tchu. Zauważa, że facet jest po prostu denerwujący. Co gorsza, sam tego nie dostrzega. Denerwujący, ale uroczy. – Czyli organizujesz sieć handlową, tak? – Tak. Standardową sieć niezależnych spółek, reprezentowanych przez automaty komórkowe w środowisku pakietowych usług prawnych Imperium Pierścienia. – Pierre lekko się rozluźnia. – Każda ma dostęp do oddzielnego fragmentu własności intelektualnej i może korzystać z poprawionego analizatora składniowego, który dostaliśmy od tej kotki. Są skonfigurowane do komunikacji z taką tabelą ofert – bazarem – i właśnie otwieram łącze z routerem, żeby rozgłosić wszystkim jego istnienie. Handel... – Na jego czole wykwita bruzda. – W tej sieci istnieją co najmniej dwa różne standardy walut, używane do kupowania pasma przenoszenia i priorytetu w obsłudze twoich pakietów. Ich wartość maleje wraz z odległością, jakby cała konstrukcja miała stymulować rozwój dalekosiężnych łączy sieciowych. Jeśli dobiorę się do tego pierwszy, a Glashwiecz będzie próbował mnie podgryźć, oferując wartość intelektualną po niższych cenach... – Nie będzie, Pierre – mówi Ang łagodnie. – Posłuchaj, co mówię: Glashwiecz skupi się na Fajansistach. Wejdzie z nimi w jakiś układ. Amber chce, żebyś ich ignorował. Rozumiesz? – Rozumiem. – Jeden z dzwonów komunikacyjnych wydaje głuche brzęknięcie. – O, zaraz, to ciekawe. – Co ciekawe? – Ang wyciąga szyję, żeby dostrzec okno na rzeczywistość, które wykluło się znikąd tuż przed Pierrem. – Potwierdzenie z... – Pierre wyciąga z ekranu elegancko zmaterializowaną ideę i pokazuje jej w kuli srebrnego światła – ...odległości dwustu lat świetlnych! Ktoś chce pogadać. – Uśmiecha się. Pulpit podzwania jeszcze raz. – Znów odpowiada. Zastanawia mnie, co to znaczy. Puszczenie drugiej wiadomości przez translator to kwestia chwili. Tylko że on przez chwilę nie chce działać. Zanim odezwie się ludzkim głosem, Pierre musi skorygować jakieś dziwne, niszczące wszystko zakłócenia w sieci fałszywych langust. – Ciekawe. – No, myślę. – Szyja Ang wraca do normalnej postaci. – Lepiej powiem Amber. – Powiedz – mówi bez przekonania Pierre. Nawiązują kontakt wzrokowy, lecz Ang nie widzi w jego oczach tego, na co liczyła. On pokazuje wszystkie emocje. – Nie dziwi mnie, że ich translator nie chciał przekazać tej wiadomości. – Ta gramatyka jest celowo zaburzona – mruczy Ang i pędzi ku komnacie audiencyjnej Amber – więc właściwie oni nam grożą. Wydaje się, że Fajansiści gdzieś po drodze zyskali sobie bardzo złą reputację – i Amber musi o tym wiedzieć. * * * Glashwiecz pochyla się ku Languście Nr 1, żołądek podchodzi mu do gardła. W czasie rzeczywistym od wywiadu w barze minęła ledwie kilosekunda, lecz w swoim subiektywnym zdążył już zlikwidować kaca, doszlifować ofertę. Postanowił działać. W Tuileriach. – Oszukano was – mówi półgłosem, wierząc w furtki prywatności, które uzyskał, zastraszając matkę Amber. Dostępy dające mu pewien poziom kontroli nad władzą tego wirtualnego świata, do którego zaciągnęła go kotka. – Oszukano? Kontekst wypłaszczony w przeszłości czy poddany gramatycznym zniekształceniom? Lingwistyczne zło?

– To ostatnie. – Glashwiecz jest zadowolony, choć musi przez to podejść bliżej do dwumetrowego wirtualnego skorupiaka, a wolałby tego nie robić. Pokazanie ofierze, że ktoś ją oszukał, to zawsze znakomity ruch, zwłaszcza gdy dysponuje się kluczami do klatki, w której jest zamknięta. – Oni nie mówią wam prawdy o tym systemie. – Otrzymaliśmy gwarancje – mówi wyraźnie Langusta Nr 1. Jej żuwaczki poruszają się bez przerwy, głos dochodzi gdzieś ze środka głowy. – Ty masz inny fenotyp. Dlaczego? – Za tę informację musicie zapłacić – mówi Glashwiecz. – Mogę sprzedać wam ją na kredyt. Targują się krótko. Ustalany jest kurs wymiany pytań oraz metryka zaufania, według której można oceniać odpowiedzi. – Ujawnić wszystko – nalega Fajansista-negocjator. – W naszym świecie jest wiele rozumnych gatunków – odpowiada prawnik. – Kształt, który przybraliście, należy tylko do jednego z nich – do gatunku chcącego odróżnić się kształtem od mojego. Bo mój pierwszy osiągnął etap tworzenia narzędzi. Obecnie niektóre z gatunków są sztuczne, ale wszystkie uzyskują korzyści z wymiany informacji. – Dobrze wiedzieć – zapewnia go langusta. – My chętnie kupujemy gatunki. – Kupujecie gatunki? – Glashwiecz przekrzywia głowę. – Mamy niepohamowane pragnienie zostania kimś, kim nie jesteśmy – mówi langusta. – Nowości, niespodzianki! Białko gnije, drewno się rozkłada. A my szukamy u obcych innego typu istnienia. Daj nam swój somatotyp i wszystkie swoje myśli, będziemy mogli ciebie śnić. – Myślę, że coś da się załatwić – ustępuje Glashwiecz. – Czyli chcecie być, a nie: wydzierżawić sobie prawo do tymczasowej zmiany w ludzi? Dlaczego? – Nieprzetłumaczalne pojęcie numer trzy oznacza nieprzetłumaczalne pojęcie numer cztery. Bóg nam tak powiedział. – Dobrze, czyli muszę na razie przyjąć to na wiarę? Jak wy naprawdę wyglądacie? – Poczekaj, zaraz ci pokażę – odpowiada langusta. Zaczyna się trząść. – Co robisz... – Chwilę. – Langusta drży, delikatnie się wijąc, jak tęgi biznesmen poprawiający garderobę po obfitym służbowym obiedzie. Pod grubym, chitynowym pancerzem przesuwają się ledwie widoczne niepokojące kształty. – Musisz nam pomóc – wyjaśnia osobliwie stłumionym głosem. – Chcesz nawiązać bezpośrednie łącza handlowe. Fizycznych wysłanników, tak? – Tak, bardzo proszę. – Podekscytowany Glashwiecz zgadza się. Dokładnie na to liczył: upragniona przewaga konkurencyjna, która udowodni jego sprawność w zasądzonym przez Amber korporacyjnym pojedynku. – Będziecie handlować z nami bezpośrednio, z pominięciem tego interfejsu? – Zgadzam się. – Langusta milknie; ze skorupy dobiega ciche chrupanie. Wtem Glashwiecz słyszy za sobą chrzęst żwiru. Kroki. – Co ty tu robisz? – pyta, odwracając się. To Pierre, z powrotem w standardowej ludzkiej postaci – u pasa ma miecz, a w dłoniach ogromny pistolet z zamkiem kołowym. – Ej! – Proszę odsunąć się od obcego – ostrzega Pierre, unosząc broń. Glashwiecz zerka z powrotem na Langustę Nr 1. Wciągnęła głowę pod pancerz i wije się, kołysząc niebezpiecznie na boki. Pod skorupą coś zaczyna czernieć, nabierając intensywności i faktury. – Jako pełnomocnik prawny tego oto obcego, stanowczo protestuję... Langusta bez ostrzeżenia szarżuje i staje na tylnych odnóżach. Wyciąga potężne szczypce oraz pokryte ostrymi rzęskami szczękonóża i łapie prawnika za ramiona. – Ej! – woła Glashwiecz i próbuje zrobić unik, ale langusta już wisi nad nim, wysuwając z głowy

żuwaczki i szczękonóżki. Obrzydliwe chrupnięcie w stawie łokciowym, zwierające się szczęki szczękonóża miażdżą kość ramieniową. Mężczyzna zaczerpuje tchu do krzyku, a wtedy cztery małe szczęki chwytają go za głowę i wciągają między poruszające się żuwaczki. Pierre odskakuje w bok, próbując znaleźć linię ognia, która nie przechodziłaby przez ciało prawnika. Langusta mu nie pomaga: kręci się w miejscu, przyciskając do siebie targane konwulsjami zwłoki. Śmierdzi gównem, z aparatu gębowego tryska krew. Coś tu jest nie tak z modelem biofizycznym, realizm podkręcony o wiele bardziej niż zwykle. – Merde – szepcze Pierre. Walczy z ciężkim spustem, coś delikatnie warczy, ale huk się nie rozlega. Natomiast nieco dalej rozlega się mokre chrupanie: langusta rozprawia się z twarzą prawnika i przełyka konwulsyjnie, wsysając głowę i ramiona do mielca. Pierre zerka na potężny pistolet. – Cholera! – krzyczy. Patrzy z powrotem na langustę, potem odwraca się i biegnie do najbliższego muru. Po ogrodzie dla gości chodzą sobie wolno inne langusty. – Amber, alarm! – śle prywatnym kanałem Pierre. – Wróg w Luwrze! Langusta, która pożarła Glashwiecza, opada nad ciałem na wszystkie odnóża i dygoce. Pierre desperacko odciąga kurek broni, zbyt zszokowany, by sprawdzić, czy jest nabita. – Naciągnęli model biofizyczny – wysyła. Mógłbym tu zginąć, uświadamia sobie wstrząśnięty. Ta instancja mnie mogłaby umrzeć na zawsze. Pancerz, w kałuży krwi i strzępów ludzkiego ciała, rozpęka się na pół. Wychodzi z niego, prostując się, bladoskóra i lśniąca wilgotno ludzka sylwetka: puste błękitne oczy zerkają na boki, postać przeciąga się i staje prosto, niepewnie stąpając na dwóch niestabilnych nogach. Otwiera usta, wydobywa się z nich dziwny bulgotliwy syk. Pierre ją zna. – Co ty tu robisz?! Naga kobieta odwraca się do niego. Jest podobna do matki Amber jak dwie krople wody, nie licząc szczękonóży zamiast dłoni. – Udziały! – syczy i chwiejnie postępuje ku niemu, szczękając szczypcami. Pierre jeszcze raz napina sprężynę. Huk prochu, dym, odrzut niemal wykręca mu łokieć, z piersi nagiej kobiety wytryska fontanna krwi. Warczy nieartykułowanie i potyka się – wtem strzępy zakrwawionego mięsa zwierają się z powrotem i nieprawdopodobnie szybko zasklepiają. Atakuje dalej. – A mówiłem Amber, że łatwiej byłoby się bronić w Matriksie – klnie Pierre, rzucając pistolet i dobywając miecza, gdy obcy odwraca się ku niemu i unosi zakończone szczypcami ramiona. – Broni! Dużo broni. – Dawaj udziały! – syczy najeźdźca z kosmosu. – Ty nie możesz być Pamelą Macx – mówi Pierre, oparty plecami o ścianę, czubkiem miecza celując w kobietę-langustę. – Ona jest w jakimś klasztorze w Armenii, czy jakoś tak. Wyciągnęłaś to z pamięci Glashwiecza. Pracował dla niej, prawda? Kleszcze ciach-ciachają mu przed twarzą. – Udziały w inwestycji! – skrzeczy wiedźma. – Miejsce w zarządzie! Mózgi na śniadanie! – Szarżuje w bok, próbując ominąć miecz. – Niemożliwe, kurwa! – wścieka się Pierre. Fajansista atakuje w złym momencie, nadziewając się na klingę miecza, szczypce szczękają łapczywie. Pierre usuwa się w bok, omal nie zostawiając skóry na chropowatych cegłach – biofizyka działa dla wszystkich tak samo, zmanipulowany model każe napastniczce zwalić się z jękiem na

ziemię. Potem wyciąga miecz i nerwowo oglądając się przez ramię, tnie ją w szyję. Od wstrząsu prawie odpada mu ramię, ale rąbie dalej, aż wszędzie tryska krew – na kikucie odciętej szyi tkwi coś okrągłego, nieubłaganie, bezgłośnie poruszając szczęką. Patrzy na to przez chwilę, później buntuje mu się żołądek i próbuje wypluć zawartość na pobojowisko. – Gdzie się, kurwa, wszyscy podziali?! – wrzeszczy na prywatnym kanale. – Wróg w Luwrze! Prostuje się, łapie oddech. Czuje się żywy, przerażony, pełen obrzydzenia i rozradowany jednocześnie. Łoskot eksplodujących ze wszystkich stron pancerzy tłumi śpiew ptaków – to wysłannicy Fajansistów przybierają nowe, zapewne groźniejsze formy. – Chyba niespecjalnie mają pojęcie, jak się przejmuje symulowaną przestrzeń – dodaje. – Może dla nich już jesteśmy nieprzetłumaczalnym pojęciem numer jeden. – Nie bój się, odcięłam połączenie przychodzące – śle Su Ang. – To tylko grupa szturmowa; pakiety z resztą inwazji są filtrowane. Ze skorup langust wykluwają się mężczyźni i kobiety o oczach bez wyrazu, ubrani w zakurzone czarne mundury. Potykają się i biegają bez ładu po ogrodach królewskiego pałacu, jak zdezorientowani hugenoccy intruzi. Borys migoce i pojawia się w rzeczywistości za plecami Pierre’a. – Dokąd? – pyta, wyciągając anachroniczną, ale śmiercionośną katanę. – Tam. Załatwimy to razem. Pierre niebezpiecznie mocno podkręca sobie tłumik emocjonalny, likwidując naturalny odruch odrazy, zamieniając się tymczasowo w socjopatycznego zabójcę. Podchodzi do kwilącego na grządce z różami młodego langustopodobnego stworzenia o wielkich czarnych oczach, pokrytego białymi włoskami. Borys odwraca wzrok, gdy Pierre je zabija. Potem jeden z większych popełnia błąd, szarżując na Borysa, który odruchowo tnie mieczem. Niektórzy Fajansiści próbują walczyć z zabijającymi je Pierre’em i Borysem, ale utrudnia im to sama anatomia, ludzko-languścia hybryda, szczypce i szczęki przeciwko mieczom i sztyletom. Gdy krwawią, ziemia nasiąka miedzianym odcieniem ich soków. – Powielmy się – proponuje Borys. – Skończmy to. Pierre tępo kiwa głową. Wszystko wokół spowija półprzejrzysta warstwa obojętności, oprócz rozżarzonego punkcika sztucznej nienawiści – rozgałęziają się, mnożąc swoje wektory stanu, by w pełni wykorzystać możliwości wirtualizacyjne tego świata. Posiłków już nie potrzeba: Fajansiści skupili się na ataku na biofizyczny model wszechświata, każąc mu jak najdokładniej naśladować fizyczną rzeczywistość, ale przeoczyli bardziej zaawansowane techniki, które umożliwia wojna w wirtualnej przestrzeni. Teraz Pierre znajduje się w sali audiencyjnej, z twarzą, rękoma i ubraniem unurzanymi w obrzydliwej krwi opiera się o tył tronu Amber. Jest go tylko jeden. Jeden z Borysów – może jedyny? – stoi pod drzwiami. Prawie nie pamięta, co się działo – górnoprzepustowy filtr traumatyczny nie wpuszcza do pamięci długoterminowej okropności z równoległych instancji masowego morderstwa. – Chyba czysto! – woła. – Co teraz? – Czekamy, niech pojawi się Katarzyna Medycejska – mówi kotka. Jej uśmiech materializuje się przed nim jak widmowa groźba. – Amber zawsze znajdzie sposób, żeby o wszystko obwinić matkę. Co, może tego nie wiedziałeś? Pierre zerka na krwawe pobojowisko na ścieżce na zewnątrz, gdzie Glashwiecza napadła pierwsza kobieta-langusta. – Chyba już mamy ją z głowy. – Pamięta tę akcję w trzeciej osobie, z wyciętym wszystkim co subiektywne. – Niesamowite podobieństwo – powtarza wątek, który wciąż ma ją w pamięci

operacyjnej. – Mam nadzieję, że tylko powierzchowne. – Potem na zawsze zapomina to wirtualne morderstwo. – Powiedz królowej, że już mogę rozmawiać. * * * Witamy na opadającym zboczu po drugiej stronie krzywej szybkości postępu. Daleko w Układzie Słonecznym orbita Ziemi biegnie przez pylisty tunel w przestrzeni. Do macierzystej planety wciąż dociera blask Słońca, w większości łapany przez coraz większe, koncentryczne sfery komputronium zbudowanego z resztek wewnętrznych planet. Mniej więcej dwa miliardy przeważnie niemodyfikowanych ludzi wegetuje na ruinach przejścia fazowego, nie rozumiejąc, dlaczego olbrzymia superkultura, której tak nienawidzili, nagle ucichła. Przez ich fundamentalistyczne firewalle przenika niewiele informacji, ale nawet te strzępy odmalowują niepokojący obraz społeczeństwa, w którym nie ma już ciał. Niesione wiatrem obłoki narzędziowej mgiełki tworzą większe od cyklonów wieże aerożelu, usuwające z większości wybrzeży Europy i Ameryki Północnej ostatnie pozostałości fizycznej ludzkiej cywilizacji. Resztki tulą się do siebie za murami enklaw, dziwując się potworom i zwiastunom ukazującym się na ruinach postindustrialnej cywilizacji, mylnie biorąc przyśpieszenie za upadek. Rozmyte chmury komputronium, koncentryczne obłoki nanokomputerów wielkości ziaren ryżu, otaczające Słońce pierścieniami, zasilane jego energią i orbitujące warstwami ułożonymi gęsto jak w matrioszce, są wciąż niedojrzałe i zawierają zaledwie jedną tysięczną fizycznej planetarnej masy Układu, a jednak dochodzą do klasycznego progu gęstości obliczeniowej, 10 42 MIPS-ów, czyli dość, by obsłużyć miliard cywilizacji równie skomplikowanych, jak ta, która istniała przed Wielkim Demontażem. Przemiana nie sięgnęła jeszcze gazowych olbrzymów, parę enklaw na rubieżach Układu zachowuje niezależność – Imperium Pierścienia Amber wciąż jest niepodległym bytem i jeszcze przez parę lat będzie – lecz wewnętrzne planety, z wyjątkiem Ziemi, zostały już skolonizowane znacznie dokładniej, niż wyobrażało to sobie NASA w zakurzonych wizjach z początku ery kosmicznej. Spoza Akceleracji nie da się w zasadzie zorientować, co się dzieje w środku. Nie pozwala na to szybkość transmisji: o ile można wysyłać dane w obie strony, o tyle olbrzymia liczba operacji odbywających się w jej wirtualnych światach przytłoczyłaby każdego zewnętrznego obserwatora. W środku roju umysły bilion lub więcej razy bardziej złożone od całej ludzkości myślą o ideach przerastających ludzką wyobraźnię tak dalece, jak mikroprocesor pojmowanie nicienia. W światobrazach upchniętych w zakamarki tego świata-umysłu rozkwita milion przypadkowych ludzkich cywilizacji. Śmierć nie obowiązuje, triumfuje życie. Kwitnie tysiąc ideologii, ludzka natura przystosowała się do tego, tam gdzie było trzeba. Kambryjska eksplozja idei tworzy ekologie myśli, gdyż Układ Słoneczny nareszcie zyskuje świadomość, myśl wreszcie wyzbywa się ograniczeń nędznych kiloton szarego tłustego mięcha pochowanego w kruchych ludzkich czaszkach. Gdzieś w głębi Akceleracji bezbarwne zielone myśli pogrążone we wściekłym śnie pamiętają o wypuszczonym lata temu maleńkim stateczku i bacznie go obserwują. Niebawem, uświadamiają sobie, stateczek będzie mógł zadziałać jako ich pełnomocnik w toczonej od wieków rozmowie. Zaczynają się negocjacje o dostęp do pozaukładowego skarbu Amber; Imperium Pierścienia rozkwita, przynajmniej na chwilę. Najpierw jednak trzeba będzie unowocześnić oprogramowanie po ludzkiej stronie tego połączenia sieciowego.

* * * W sali audiencyjnej Wędrownego cyrku zrobiło się tłoczno. Obecna jest cała załoga, z wyjątkiem wciąż zamrożonego prawnika i obcych najeźdźców-barbarzyńców. Właśnie skończyli przeglądać nagrania zajść w Tuileriach, fatalnej w skutkach ostatniej rozmowy Glashwiecza z Fajansistami, późniejszej walki o przetrwanie. Pora podjąć decyzje. – Nie powiedziałam, że musicie iść ze mną – mówi Amber, zwracając się do dworu. – Ale według mnie przybyliśmy tu wszyscy właśnie po to. Ustaliliśmy, że pasma wystarczy, żeby przesyłać ludzi i niezbędne do ich obsługi maszyny wirtualne, spodziewamy się rozsądnego poziomu dobrej woli po drugiej stronie, a przynajmniej agalmicznej chęci podzielenia się z nami radami dotyczącymi braku zaufania dla Fajansistów. Ja proponuję, że się skopiuję i zobaczę, co jest po drugiej stronie tunelu. Co więcej, po tej stronie się spauzuję i przejdę w tę instancję, która wróci, o ile nie będzie zbyt długiej zwłoki. Jak długiej, jeszcze nie postanowiłam. Kto ze mną? Pierre staje za tronem, z rękoma na oparciu. Patrzy nad głową Amber, na kota na jej kolanach, widzi, jak mruży oczy, spoglądając na niego. Ciekawe, myśli, zastanawiamy się, czy przeskoczyć na drugą stronę króliczej nory i powierzyć nasze osobowości komuś, kto tam mieszka. Po spotkaniu z Fajansistami. Przecież to głupota. – Wybacz, proszę, ale nie jestem idiotą – mówi Borys. – Jesteśmy na terenie paradoksu Fermiego,

tak? Mamy sieć o natychmiastowym transferze, możliwą do przejścia i zapewniającą pasmo na przesyłanie umysłów odpowiadających ludzkim. No to gdzie mamy w historii odwiedziny obcych? Musi być jakiś nadrzędny powód ich nieobecności. Ja bym tu zaczekał i zobaczył, co wróci. A potem ewentualnie łyknął ich pigułę albo nie. – Ja mogę przesłać pół mózgu na drugą stronę, bez kopii zapasowej – mówi ktoś inny. Zresztą pasma i tak wystarczy tylko na pół mózgu. Wszyscy śmieją się bez przekonania, co tylko utwierdza go w słabnącym uporze. – Popieram Borysa – mówi Su Ang. Zerka na Pierre’a, wyłapuje jego wzrok. Pierre’owi rozjaśnia się w głowie. Delikatnie nią kręci. Nie miałaś szans, bo należę do Amber, myśli, ale kasuje tę myśl przed wysłaniem. Może w innej instancji jego problemy z królewskim prawem pierwszej nocy nabrzmiałyby bardziej i złamały jego upór; może w innym świecie to by się już stało? – Myślę, że to pochopny krok – mówi szybko. – Bardzo mało wiemy o postosobliwościowych cywilizacjach. – To nie jest osobliwość – rzuca kąśliwie Amber. – To tylko krótka fala przyśpieszenia. Coś jak inflacja kosmologiczna. – Wygładza nierównomierności w początkowym rozkładzie świadomości – mruczy kotka. – A ja też mogę głosować? – Pewnie – wzdycha Amber. Rozgląda się. – Pierre? – Idę z tobą – odpowiada z duszą na ramieniu. Amber uśmiecha się promiennie. – No dobrze. Wszyscy krytykanci, proszę wyjść z tego świata. Sala audiencyjna nagle niemal pustoszeje. – Ustawiam wartownika, żeby zrestartował nas od tego punktu za miliard sekund, jeśli router niczego w tym czasie nie odeśle – obwieszcza grobowym głosem Amber, patrząc na poważne twarze tych, którzy zostali. Dodaje z zaskoczeniem: – Sadeq! Nie myślałam, że podejdzie ci ta... Sadeq ma poważną minę. – Czyż nie sprzeniewierzyłbym się mojej wierze, gdybym nie był gotów nieść słowa Proroka tym, którzy zapewne nigdy ich nie słyszeli? Amber kiwa głową. – Może i masz rację. – No to jedziemy – niecierpliwi się Pierre. – Nie można tego odkładać w nieskończoność. Aineko unosi głowę. – Zawsze wszystko zepsujesz! – Okej – potakuje Amber. – No to... Wciska wyimaginowany przełącznik i czas się zatrzymuje. * * * Na drugim końcu czasoprzestrzennego tunelu, o dwieście lat świetlnych w rzeczywistej przestrzeni, spójna wiązka fotonów zaczyna odtańcowywać przed sensoriami obserwatorów opowieść o ludzkiej tożsamości. A na orbicie wokół Hyundaia / chwilowo wszystko pozostaje bez zmian... +4904

-56

ROZDZIAŁ 6

ZMIERZCH Syntetyczny klejnocik wielkości puszki coli spada przez milczący mrok. Noc jest cicha jak grób i mroźniejsza niż środek zimy na Plutonie. Cienkie jak bańki mydlane żagle fotonowe zwisają smętnie, bo dawno zbladł nadymający je powiew szafirowego laserowego światła. Przedwieczny blask gwiazd rysuje pod martwym ciałem kosmolociku kontur potężnego planetowatego ciała. Minęło osiem ziemskich lat odkąd dzielny Wędrowny cyrk wkradł się na niską orbitę zimnego brązowego karła Hyundai / . Pięć lat odkąd lasery napędowe w Imperium Pierścienia zamilkły bez ostrzeżenia, pozostawiając napędzany świetlnym żaglem statek trzy lata świetlne od domu. Router, dziwny obcy artefakt orbitujący wokół brązowego karła, nie odpowiada, od czasu kiedy załoga statku przesłała się jego cudaczną siecią opartą na splątaniu kwantowym do jakiejś obcej sieci po drugiej stronie. Właściwie nie dzieje się nic: nic poza powolnym ciurkaniem sekund, gdy zegarwartownik odmierza chwile pozostałe do wskrzeszenia członków załogi z kopii zapasowej – zakładając, że przetransferowanym egzemplarzom nie da się już pomóc. Tymczasem poza stożkiem światła... +4904

-56

* * * Amber budzi się raptownie, jak z koszmaru. Siada pośpiesznie, z jej piersi zsuwa się cienkie prześcieradło; zimny powiew na plecach chłodzi ją natychmiast, odparowując zimny pot. Mruczy coś, niezdolna subwokalizować. – Gdzie ja jestem... A, sypialnia. Skąd się tu wzięłam? – Bełkot. – Aha, rozumiem. – Jej oczy rozszerzają się w przestrachu. – To nie był sen... – Witam, człowieku Amber – rozlega się głos ducha, na oko dochodzący znikąd. – Widzę, że się obudziłaś. Chcesz coś? Amber przeciera zmęczone oczy. Trzymając się ramy łóżka, rozgląda się uważnie wokół. Rejestruje lustro obok łóżka i swoje odbicie w nim: młoda kobieta, chuda, jak wszyscy noszący w genomie sztuczkę p53 ograniczającą kalorie, ma jasne rozczochrane włosy i ciemne oczy. Mogłaby uchodzić za tancerkę lub żołnierza, raczej nie za królową. – Co się dzieje? Gdzie ja jestem? Kim jesteś i co ja robię w twojej głowie? Jej oczy się zwężają. Inwentaryzuje otoczenie, do głosu dochodzi analityczny umysł. – Router – szepcze. Konstrukcja z materii osobliwej orbitująca wokół brązowego karła, zaledwie parę lat świetlnych od Ziemi. – Jak dawno przeszliśmy na tę stronę? Rozglądając się, widzi pokój wyłożony ściśle dopasowanymi kamieniami. Między nimi znajduje się głęboka wnęka z oknem, w stylu niegdysiejszych zamków krzyżowców, ale nie ma w niej szyby – tylko biały, pusty ekran. Jedyny mebel, oprócz perskiego dywanu na zimnych kamieniach, to łóżko, na którym siedzi. Przypomina jej to scenę ze starego filmu, zagadkę Kubricka – cała ta scenografia musi być zrobiona celowo, i to wcale nie jest zabawne. – Czekam – oświadcza i z powrotem opiera się o wezgłowie. – Według naszych zapisów taka reakcja oznacza, że jesteś już w pełni samoświadoma – mówi duch. – Dobrze. Bardzo długo byłaś nieświadoma. Wyjaśnienia będą długie i chaotyczne. Czy mogę zaproponować coś do jedzenia? Czego byś sobie życzyła? – Kawę, jeśli macie. Chleb i humus. Coś do ubrania. – Amber, nagle onieśmielona, krzyżuje ręce. – Wolałabym jednak mieć dostęp administracyjny do tego świata. Trochę tu brakuje wygód, jak na rzeczywistość, w której mam żyć.

To nie do końca jest prawda – ma na przykład zaawansowany i przyjazny człowiekowi model biofizyczny, nie jest to tylko podrasowana trójwymiarowa pierwszoosobowa strzelanka. Wbija wzrok w lewe przedramię, gdzie opalona skóra i wypukła okrągła blizna stanowią pamiątkę po młodzieńczym wypadku z uszczelką ciśnieniową na orbicie Jowisza. Amber zastyga na chwilę. Porusza w milczeniu ustami, ale w tym wszechświecie jest uwięziona w jednym miejscu, nie może się rozdzielać ani zlewać w jedną z zagnieżdżonych rzeczywistości, po prostu wywołując podprogramy, które zainstalowano jej w zakamarkach umysłu jeszcze kiedy była nastolatką. Wreszcie pyta: – Ile czasu nie żyłam? – Dłużej, niż żyjesz, o parę rzędów wielkości – odpowiada duch. Z powietrza nad jej łóżkiem zestala się taca z chlebkami pita, humusem i oliwkami, z boku pokoju pojawia się szafa na ubrania. – Mogę zacząć wyjaśniać teraz albo zaczekać, aż skończysz jeść. Jak wolisz? Amber rozgląda się raz jeszcze, potem skupia na białym ekranie we wnęce okiennej. – Teraz. Dam sobie radę – mówi z ledwie wyczuwalną goryczą. – Chciałabym jak najszybciej zrozumieć, jakie popełniłam błędy. – Widzę-widzimy, że jesteś zdecydowanym człowiekiem – mówi z nutką dumy w głosie duch. – To dobrze, Amber. Żeby tu przeżyć, będziesz potrzebować całej swojej stanowczości... * * * W świątyni obok wieży górującej nad suchą równiną nadszedł czas pokuty – myśli mieszkającego w wieży kapłana zabarwiają się żalem. Według zegara czasu rzeczywistego wciąż nastawionego na takt innej ery, jest Aszura, dziesiąty dzień Muharramu, tysiąc trzysta czterdziesta rocznica męczeństwa Trzeciego Imama, Saida asz Szuhady . Kapłan w wieży był pogrążony w modlitwie przez nieskończoną ilość czasu, zatrzymany w wiecznej chwili medytacji i deklamacji. Teraz, gdy ogromne, czerwone słońce wpływa nad horyzont bezkresnej pustyni, jego myśli płyną ku teraźniejszości. Aszura to szczególny dzień – dzień zadośćuczynienia za zbiorowe winy, za zło wyrządzone zaniedbaniem; lecz Sadeq ma zwyczaj patrzeć w przyszłość. Wie, że to wada, ale jakże typowa dla jego pokolenia: pokolenia szyickiego duchowieństwa reagującego na zeszłowieczne ekscesy, pokolenia, które pozbawiło ulemów władzy doczesnej, zerwało z wilajatem al-fakih Chomeiniego i jego następców, pozostawiło rządzenie ludziom i zaczęło się mierzyć z paradoksami współczesności. Teologiczną obsesją Sadeqa, jego specjalnością, jest program rewizji eschatologii i kosmologii. Tu, w wieży z białej, wysuszonej słońcem gliny, na bezkresnej równinie istniejącej tylko w wyimaginowanej przestrzeni stateczku wielkości puszki do napoju, kapłan zużywa swe cykle procesora na rozmyślania nad najbardziej złośliwym z trapiących mudżtahidów problemów – paradoksem Fermiego. (Enrico Fermi jadł pewnego dnia obiad, a jego koledzy dyskutowali o tym, czy inne światy mogą być zamieszkane przez rozwinięte cywilizacje. „Skoro tak”, powiedział, „to czemu dotąd nas nie odwiedzili?”). Sadeq kończy wieczorne obrzędy w niemal zupełnej ciszy, potem wstaje, przeciąga się, jak to ma w zwyczaju, i wychodzi z małego, bezludnego dziedzińca u podstawy wieży. Brama – ogrzane słońcem wrota z kutego żelaza – delikatnie poskrzypuje przy otwieraniu. Sadeq zerka na górny zawias, marszczy brwi, zaklinając go, by był czysty i nieuszkodzony. Model fizyki uznaje jego uprawnienia dostępu: cienka obrączka czerwieni wokół sworznia robi się srebrzysto-nowa i skrzypienie ustaje. Sadeq zamyka bramę i wchodzi do wieży. Wspina się ciężkim, równym krokiem po spiralnych schodach, wijących się równomiernie ponad nim. Zewnętrzne ściany są pełne wąskich okienek-strzelnic. Przez każde z nich widzi inny świat. 12

13

Tutaj, miesiąc ramadan, zmierzch. W kolejnym zielone, zamglone niebo i o wiele zbyt bliski horyzont. Starannie unika zastanawiania się nad implikacjami tej wielorakiej przestrzeni. Jest po modlitwie, po obcowaniu ze świętością i nie chce tracić bliskości wiary. I tak już znalazł się bardzo daleko od domu i ma wiele spraw do przemyślenia. Otaczają go dziwne i osobliwe idee, od których erozyjna pustynia wiary wcale nie daje wytchnienia. U szczytu schodów dochodzi do drzwi z okutego żelazem starego drewna. Nie pasują tutaj – to architektoniczna i kulturowa anomalia. Klamkę stanowi pętla czarnego metalu. Sadeq spogląda na nią jak na czającą się do jadowitego ataku głowę żmii. Wyciąga jednak dłoń i przekręca klamkę, przestępuje przez próg i wchodzi do pałacu fantazji. Nic tu nie jest prawdziwe, upomina się. Nie bardziej niż iluzje wyczarowane przez dżinów w opowieściach z tysiąca i jednej nocy. I tak jednak, widząc tę scenę, nie może powstrzymać się od uśmiechu – łagodzonego frustracją sardonicznego, samokrytycznego uśmiechu. Ci, którzy pojmali Sadeqa, ukradli mu duszę i zamknęli ją – go – w bardzo osobliwym więzieniu: świątyni z wieżą sięgającą raju. Jest to cała klasyczna litania średniowiecznych marzeń, wydestylowana z piętnastu wieków piśmiennictwa. Otoczone kolumnadami dziedzińce, chłodne baseny wyłożone przebogatymi mozaikami, komnaty wypełnione wszelkimi wyobrażalnymi luksusami, na jakie pozwala głupia materia, bezkresne bankiety czekające na jego apetyt – i dziesiątki przepięknych niekobiet, chętnych, by spełnić każdą jego fantazję. Sadeq jest człowiekiem, fantazji ma więc aż nadto, ale nie pozwoli sobie ulec pokuszeniu. Nie umarłem, rozumuje. Więc jakże mogę być w raju? Jest to zatem fałszywy raj, pokusa mająca sprowadzić mnie na manowce. Zapewne. Chyba że jestem martwy, ponieważ Allach, pochwalone bądź imię Jego, uznaje, że ludzka dusza oddzielona od ciała jest martwa. Ale skoro tak, to czyż transfer osobowości nie jest grzechem? W takim razie jestem grzesznikiem, i to nie może być raj. A poza tym, te dekoracje są takie infantylne! Sadeq, zawsze skłonny do filozoficznych rozważań, wizję życia pośmiertnego też ma bardziej wyintelektualizowaną niż większość ludzi, włączył bowiem do niej idee równie podejrzane w kontekście wiary islamskiej, jak myśli Teilharda de Chardin dla XX-wiecznego Kościoła Katolickiego. Dla niego żaden wskaźnik nie sygnalizuje fałszywości raju lepiej niż właśnie obecność czekających na każde skinienie siedemdziesięciu i dwóch przepięknie bezmózgich hurys. Wynika z tego, że naprawdę nie może być martwy... Cała ta kwestia realności jest tak drażniąca, że Sadeq co wieczór robi to samo. Idzie, nie bacząc na bezcenne dzieła sztuki, pośpiesznie mija nisze, w których nogi rozkładają niemal nagie supermodelki, po czym dociera do małego, nieumeblowanego pokoiku z pojedynczym wysokim oknem w jednej ze ścian. Tam siada po turecku na podłodze i medytuje; nie modli się, lecz intensywnie w skupieniu rozmyśla. Każdej fałszywej nocy (nie ma bowiem sposobu poznać, jak szybko płynie czas poza jego cyberprzestrzenną niszą) siada tak i myśli, w samotności umysłu biorąc się za bary z demonem Kartezjusza. A pytania, które sobie zadaje, co noc brzmią tak samo: czy jestem w stanie sprawdzić, czy to prawdziwe piekło? A jeśli nie, to jak z niego uciec? * * * Duch mówi Amber, że była martwa przez prawie jedną trzecią miliona lat. Po drodze wiele razy inkarnowano ją z zapisu – i umierała ponownie – ale nic o tym nie wie, bo jest odgałęzieniem głównego pnia, a wszystkie inne gałęzie umierały w izolacji. Samą w sobie kwestią wskrzeszenia niespecjalnie się przejmuje – urodziła się w epoce postmoravcowej , więc po prostu pewne aspekty opisów wyjaśnień ducha wydają jej się rozczarowująco niepełne. Coś jakby powiedział, że uśpiono ją i przywieziono tutaj, ale nie dodał, 14

czy samolotem, pociągiem, czy samochodem. Nie ma problemu ze stwierdzeniem ducha, że znajduje się bardzo daleko od Ziemi – czyli w odległości około ośmiu tysięcy lat świetlnych. Gdy ona i inni zaryzykowali przesłanie swoich osobowości znalezionym na orbicie Hyundaia / routerem, zdawali sobie sprawę, że mogą wylądować gdziekolwiek – albo nigdzie. Ale żeby miała wciąż znajdować się w stożku światła punktu źródłowego – to już jest bardzo wątpliwe. Pierwszy odebrany przez SETI przekaz wyraźnie sugerował, że router jest częścią sieci samopowielających się natychmiastowych komunikatorów, rozsiewających się po wszystkich chłodnych brązowych karłach, których pełno w galaktyce. Spodziewała się więc wylądować znacznie dalej. Znacznie bardziej bulwersujące jest stwierdzenie ducha, że ludzki genotyp już co najmniej dwa razy wymarł, że nieznana jest jego macierzysta planeta oraz że Amber jest prawdopodobnie jedynym ocalałym w publicznych archiwach człowiekiem. W tym momencie mu przerywa: – Nie rozumiem, co to ma ze mną wspólnego! – Potem dmucha na filiżankę z kawą, chcąc ostudzić zawartość. – Nie żyję – wyjaśnia z nutą porozumiewawczego sarkazmu w głosie. – Nie pamiętasz? Po prostu tutaj przyjechałam. Tysiąc sekund temu, czasu subiektywnego, siedziałam w węźle kontrolnym statku kosmicznego, zastanawiając się, co zrobić z routerem, wokół którego orbitowaliśmy. Zdecydowaliśmy się przez niego przesłać, w ramach misji handlowej. I obudziłam się tutaj w łóżku, po fafnastu bimbalionach stuleci, gdziekolwiek i cokolwiek znaczy „tutaj”. Bez dostępu do sterowania rzeczywistością i moich rozszerzeń, nie mogę nawet sprawdzić, czy ta symulacja jest prawdziwa, czy osadzona w innej. Żebym zorientowała się w swojej sytuacji, musisz mi wyjaśnić po co ci w ogóle jakaś stara wersja mnie; a poza tym, dopóki nie dowiem się, kim jesteś, w niczym ci nie pomogę. Aha, a propos, co z resztą? Gdzie oni są? Bo wiesz, nie byłam sama. Duch na moment zastyga i Amber czuje mokrą falę przerażenia. Może posunęłam się za daleko? – Wydarzył się nieszczęśliwy wypadek – złowieszczo odpowiada duch. Morfuje z półprzejrzystej kopii ciała Amber w zarys ludzkiego szkieletu z misternymi naroślami na kościach sugerującymi więcej niż śmiertelnego kostniakomięsaka. – My-konsensus wierzymy, że jesteś najlepszą osobą, żeby zaradzić tej sytuacji. To dotyczy strefy zdemilitaryzowanej. – Zdemilitaryzowanej? – Amber kręci głową, po czym upija łyk kawy. – Co masz na myśli? Co to za miejsce? Duch znów migoce, przybierając za awatar abstrakcyjny obracający się hipersześcian. – My zajmujemy przestrzeń wieloraką przyległą do strefy zdemilitaryzowanej. Strefa mieści się poza naszą główną rzeczywistością, mają do niej dostęp istoty, które swobodnie przechodzą przez nasz firewall, podróżując do zewnętrznej sieci i z zewnętrznej sieci. My-my używamy DMZ-a , żeby szacować wartość informacyjną istot migrujących, rozumnych jednostek walutowych i tym podobnych. My-my, kiedy przybyliście, złożyliśmy was w depozyt na zabezpieczenie przyszłych transakcji opcjami na kontrakty terminowe na gatunek ludzki. – Waluta! – Amber nie wie, czy powinna być rozbawiona, czy zbulwersowana – obie reakcje wydają się stosowne. – Wszystkich gości tak traktujecie? Duch ignoruje pytanie. – Strefa padła ofiarą niekontrolowanej agresji semiotycznej. My-my sądzimy, że tylko ty możesz jej zaradzić. Jeśli zgodzisz się to uczynić, dokonamy wymiany wartości, zapłacimy, wynagrodzimy współpracę, wypłacimy wynagrodzenie, wyzwolimy, zrepatriujemy. Amber opróżnia filiżankę. – Wy w ogóle wchodziliście dotąd w ekonomiczne interakcje ze mną albo podobnymi do mnie ludźmi? – pyta. – Jeśli nie, to czemu mam wam wierzyć? Jeśli tak, dlaczego mnie wskrzesiliście? Spotkam tu może jakieś bardziej doświadczone wersje samej siebie? – Patrzy nań, unosi sceptycznie brew. – Wygląda to na początek dość opresywnej relacji. +4904

-56

15

Na wszystkie próby dowiedzenia się czegoś o własnej sytuacji duch reaguje unikami. Robi się przejrzysty, urasta do rozmiarów zamglonego okna na świat pełen niesamowitych kształtów. Nad krajobrazem pełnym zielonych jajowatych wzgórz i domków z sernika płyną chmury, z których wyrastają drzewa. – Natura tego ataku: w DMZ-cie grasuje obca inteligencja – stwierdza. – Obcy przykłada błędną semiotykę do złożonych struktur służących do wspierania handlu. Amber, ty znasz tego obcego. Potrzebne nam rozwiązanie. Zabij potwora, a otrzymasz linię kredytową. Własną, zarządzaną przez siebie samą rzeczywistość, wgląd do umów handlowych, ulepszone zmysły, możliwość przemieszczania się. Możemy nawet unowocześnić cię do poziomu konsensusu ty-my, jeśli wyrazisz życzenie. – A ten potwór... – Amber pochyla się i zagląda w okno. Ma szczerą ochotę zignorować tę podejrzaną propozycję – nie wygląda ona zbyt kusząco. Unowocześnić mnie do poziomu widmowego fragmentu obcego umysłu grupowego? – myśli z ironią. – Co to za obcy? – Bez możliwości wsparcia się w skomplikowanych wnioskowaniach wieloma wątkami naraz, czuje się ślepa i niepewna. – To któryś z Fajansistów? – Brak danych. On-oni przybyli razem z tobą – odpowiada duch. – Przypadkowo zaktywizował się parę sekund przed teraźniejszością. Szaleje w strefie zdemilitaryzowanej. Amber, pomóż nam. Uratuj nasz węzeł, bo inaczej stracimy łączność z siecią. A kiedy to się stanie, zginiesz razem z nami-nami. Uratuj nas... * * * Pojedyncze wspomnienie, należące do kogoś innego, rośnie szybciej niż pocisk kierowany, jest też znacznie bardziej od niego śmiercionośne. Jedenastoletnia Amber jest niezdarnym dzieckiem o zbyt długich kończynach, wałęsającym się po ulicach Hongkongu, turystką ze wsi podziwiającą rozpalone do czerwoności jądro Królestwa Środka. To jej pierwsze i ostatnie wakacje, zanim Trust Franklina przypnie ją pasami w ładowni kosmicznego samolotu Shenzhou i wystrzeli z Xinkiang na orbitę. Na razie cieszy się wolnością, choć jest zastawiona na jakieś parę milionów euro; przyszła mała taikonautka, gotowa do wieloletniej harówki na okołojowiszowej orbicie, żeby spłacić samonapędzającą się siatkę opcji, które mają do niej prawo własności. To niezupełnie niewolnictwo: dzięki temu, że tata wymyślił tę sztuczkę ze spółkami-wydmuszkami, nie musi obawiać się, że matka ją gdzieś dopadnie i z powrotem wtrąci do posthumanistycznego więzienia, polegającego na wychowywaniu jej jak staroświeckiej małej dziewczynki. Zatem teraz, gdy ma już trochę kieszonkowego, pokój w Hiltonie, a towarzystwa dotrzymuje jej połączony z Franklinami osobisty komunikator, postanawia wreszcie zabawić się w te osiemnastowieczne bzdury o oświeceniu w podróży, ale chce zrobić to porządnie. Jest to bowiem jej ostatni dzień na wolności w tej przypadkowo wyewoluowanej biosferze. W tej dekadzie wszystko dzieje się w Chinach, gorących, gęstych i pełnych drakońskich kar dla przestarzalców. Nacjonalistyczna żądza dogonienia Zachodu została zastąpiona konsumerystyczną żądzą posiadania wszystkich najnowszych gadżetów, najbardziej malowniczych pamiątek ze staroświeckich ulic Ameryki; najszybszych, najnowszych i najbardziej wypasionych upgrade’ów dla ciała i duszy. A Hongkong jest jeszcze szybszy i bardziej gorączkowy niż cała reszta Chin, albo i całego cholernego świata. Tu właśnie rozdziawiają gęby turyści z Tokio, przeżywając szok przyszłości, olśnieni stechnologizowanym życiem. Idzie przez Jardine’s Bazaar. Wystawa cudów i dziwów, a nie „Żaden Bazar” myśli, zanurzając się w falach wilgotnego hałasu. Ze szkła i chromu dachów drogich centrów handlowych i luksusowych hoteli wyrastają szkieletowe grzybki kopuł geodetycznych, grożąc odfrunięciem w powiewie upalnej morskiej bryzy. Z Kai Tak nie wylatują już z hukiem samoloty pasażerskie, żadne połyskliwe aluminiowe chmury burzowe nie rozsiewają pasażerów o wybałuszonych oczach po galeriach i rybnych targach Kowloon i Nowych Terytoriów. W tych napiętych ostatnich dniach Wojny z Bezrozumiem na niebie poruszają się całkiem nowe i niesamowite kształty; Amber obserwuje z rozdziawionymi ustami startującego niemal pionowo shenyanga F-30, plątaninę w niepojęty sposób pozakrzywianych powierzchni, znikających w punkcie zbieżności perspektywy przeczącej tak wzrokowi, jak i radarowi. Chiński... myśliwiec? nosiciel rakiet? superkomputer? zmierza nad Morze Południowochińskie, by dołączyć do nieustającego patrolu, zapewniającego kapitalistyczny świat, że jest ono strzeżone przed Panami Wszelkiej Negacji, Wahabickim Złem. Przez chwilę jest po prostu rozwiniętym nad wiek ludzkim dzieckiem. Jej podświadomość została odłączona od sieci przez potężne infowojenne demony, chińskie rządowe cenzuroboty uniemożliwiające jej pozyskanie informacji o ich najgroźniejszej broni. Gdy umysł ma przez chwilę pusty jak wydmuszka, facet o pociągłej twarzy, z niebieskimi włosami szturcha ją w nerki i zrywa z

ramienia torbę. – Ej! – krzyczy, potykając się. Widzi wszystko nieostro, optyka nie reaguje, nie chce zapamiętać biometrycznego modelu napastnika. To ten martwy moment, martwa strefa bez zasięgu sieci, a złodziej ucieka, zanim Amber zdąży złapać równowagę. Poza tym, z odłączonymi od sieci rozszerzeniami nie ma pojęcia, jak się po kantońsku krzyczy „Łapać złodzieja!”. Parę sekund później myśliwiec znika z zasięgu wzroku i państwowe cenzorskie pole się luzuje. – Łapcie go, palanty! – krzyczy, ale ciekawscy kupujący po prostu gapią się na niegrzeczne cudzoziemskie dziecko. Starsza kobieta celuje w nią jednorazowym telefonem i coś odkrzykuje. Amber puszcza się biegiem. W brzuchu już czuje drgania emitowanych przez torbę infradźwięków – jeśli jej zaraz nie dogoni, torba urządzi scenę. Klienci rozpraszają się, kobieta z wózkiem, uciekając, o mało jej nie rozjeżdża. Zanim Amber dociera do przerażonej torby, złodziejowi udaje się ulotnić. Przez prawie minutę musi ją głaskać, żeby przestała wrzeszczeć i schowała kolce, dając się podnieść. Do tego czasu pojawia się już robocop. – Dokumenty proszę – rzęzi syntetyczną angielszczyzną. Amber w przerażeniu patrzy na torbę: w boku zieje wielka dziura, a całość jest o wiele za lekka. Nie ma go, myśli zrozpaczona. Ukradł go. – Pomocy – mówi słabym głosem, pokazując torbę zdalnemu policjantowi, patrzącemu oczyma robota. – Okradziono mnie. – Co zginęło? – pyta robot. – Mój Hello Kitty – mówi, trzepocąc rzęsami. Kłamliwość puszczona na pełne obroty, sumienie pod obcas, ostrzeżone o poważnych konsekwencjach, gdyby policja odkryła prawdziwą naturę kotka. – Ukradli mi kotka! Może mi pan pomóc? – Z pewnością – odpowiada gliniarz, kładąc jej na ramieniu uspokajającym gestem dłoń, która zamienia się w stalową obrączkę, gdy wpycha ją do furgonetki i sztywnym, oficjalnym językiem informuje, że jest aresztowana pod zarzutem kradzieży sklepowych, a w celu udowodnienia niewinności musi w pełni współpracować podczas audytu wszystkich posiadanych rzeczy. Do czasu, gdy białkowy mózg Amber zdał sobie sprawę, że został grzecznie aresztowany, niektóre zewnętrzne wątki już się rozdarły, wołając o pomoc, a systemy śledzenia mobilnego handlu zidentyfikowały komisariat, na który ją wiozą dzięki śladom w logach kliknięć i pomocnemu menedżerowi licencji software’owych. Wypączkowują agenty mające powiadomić członków Franklinów, Amnesty International, Partię Kosmosu i Wolności oraz prawników ojca. Gdy policjantka w średnim wieku pakuje ją do wiśniowo-turkusowego aresztu dla młodocianych przestępców, w dyżurce dzwonią już telefony z pytaniami od prawników, dostawców fast foodów oraz pewnego wyjątkowo czujnego brukowego pisemka śledzącego koneksje tatusia. – Pomoże mi pani odzyskać mojego kotka? – pyta ją poważnym tonem. – Nazwisko – czyta policjantka, oczy ma rozbiegane od symultanicznego tłumaczenia. – Proszę wydać poważny papier tożsamości. – Ukradli mi kota – upiera się Amber. – Kota? – Policjantka wygląda na zdezorientowaną, potem sfrustrowaną. Ewidentnie nie ma w repertuarze nastoletnich obcokrajowców odpowiadających na pytania jakimś bełkotem. – Nazwisko pytamy podać? – Nie – mówi Amber. – Chodzi o mojego kota. Ukradli go. Kota mi ukradli. – Aha! Dokumenty proszę. – Dokumenty? – Amber jest coraz bardziej wystraszona. Nie czuje świata na zewnątrz, celę otacza klatka Faradaya, w środku jest klaustrofobicznie cicho. – Chcę mojego kota! I to już! Gliniara pstryka palcami, potem sięga do kieszeni i wyciąga kartę identyfikacyjną, którą wskazuje zamaszystym gestem. – Dokumenty – powtarza. – Albo. – Nie wiem, o czym pani mówi! – lamentuje Amber. Policjantka patrzy na nią dziwnie. – Czekaj. – Wstaje, wychodzi, a minutę później wraca z facetem o pociągłej twarzy, w ciemnym garniturze i delikatnie świecących okularach w drucianych oprawkach. – Co to za sceny?! – pyta chamskim i obcesowym tonem. – Jak się nazywasz? Odpowiadaj, albo będziesz tu nocować. Amber wybucha płaczem. – Ukradli mi kota – łka. Detektyw i gliniara ewidentnie nie wiedzą, jak sobie z tym poradzić; przeraża ich klimat emocjonalnego chaosu z podtekstem kłopotliwego dyplomatycznego incydentu. – Czekaj tutaj – mówią i wychodzą z celi, zostawiając ją z plastikowym animatronicznym koalą oraz tandetnym libańskim automatem z kawą. Dopiero teraz docierają do niej konsekwencje tej straty – porwania Aineko – i Amber płacze głośno i beznadziejnie. W każdym wieku trudno poradzić sobie z utratą kogoś bliskiego, kot był jej złośliwie dowcipnym towarzyszem przez rok, opoką pewności dającą jej siłę do uwolnienia się ze szponów matki. To straszne, tak go stracić na rzecz jakiejś chińskiej dziupli, gdzie pewnie pokroją go na części albo przerobią na zupę. Amber, zrozpaczona, udręczona, wyje do ścian pokoju przesłuchań, podczas gdy uwięzione na zewnątrz wątki jej świadomości szukają kopii zapasowych, z którymi mogłyby się zsynchronizować. Jednak po godzinie, gdy się uspokaja, opadając w studnię czystej rozpaczy, rozlega się pukanie – pukanie! – do drzwi. Ktoś wścibski wsuwa głowę. – Proszę przyjść z nami. – To policjantka z kiepskim softem tłumaczącym. Widzi, że Amber płacze i zaczyna coś mamrotać pod nosem, ale gdy wstaje i człapie ku niej, kobieta się zamyka. Prowadzi dziewczynę do sali z biurowymi boksami, pełnej policyjnych biurokratów w różnych stadiach teleobecności. Przy jednym z pierwszych biurek czeka detektyw z owiniętym sznurkiem wilgotnym kartonowym pudełkiem. – Proszę zidentyfikować – prosi, przecinając sznurek. Amber kręci głową, oszołomiona napływem synchronizujących wspomnienia wątków.

– Czy to...? Mokry papier pokrywki rozchyla się. Z pudełka wyskakuje trójkątna główka i węszy. Puszcza bąbelki z porośniętych brązowym futerkiem nozdrzy. – Co tak długo? – pyta kot, gdy Amber sięga do pudełka i wyciąga go. Futro ma mokre i zmatowiałe od słonej wody.

* * * – Jeśli mam wam załatwić tego obcego, na początek proszę mi dać uprawnienia do modyfikacji rzeczywistości – mówi Amber. – Potem znajdź najnowsze instancje wszystkich ludzi, którzy przybyli tu ze mną, zbierz ich wszystkich razem i im też daj uprawnienia roota. A potem potrzebny nam będzie dostęp do innych osadzonych w DMZ-cie światów. I jeszcze broń. Dużo broni. – To może być trudne – odpowiada duch. – Wielu z tych pozostałych ludzi już osiągnęło stan zatrzymania. Co najmniej jeden jeszcze żyje, ale nie jest dostępny, dopóki trwa pewien eschatologiczny eksperyment. Nie wszyscy zostali zarejestrowani z funkcją wersjonowania; inni zostali-zostają zagubieni w DMZ-cie. My-teraźniejsi możemy dać ci ekstremalny dostęp do strefy zdemilitaryzowanej, ale zapytujemy o potrzebę broni opartej na energii kinetycznej. Amber wzdycha. – Wy naprawdę jesteście medialnymi analfabetami, co? – Wstaje i przeciąga się, czując, jak z jej mięśni wysącza się symulowane senne odrętwienie. – I chcę z powrotem moją... – Ma to na końcu języka. Czegoś brakuje. – Czekajcie. O czymś zapomniałam. – O czymś ważnym, myśli zdziwiona. Czymś, co przez cały czas ze mną było i mi... podpowiadało..? mrrrr... pomagało? – Dobra, nieważne. – Usta same wymawiają słowa. – Naprawdę potrzebny mi ten drugi człowiek. To nie podlega dyskusji. Dobrze? – Może być z tym kłopot – powtarza duch. – Ta istota jest zapętlona w rekurencyjnie zamkniętym świecie. – Co? – Amber mruga. – Możesz to sformułować inaczej? Albo wyjaśnić na przykładzie? – Przykład. – Duch zagina powietrze w pokoju w rozżarzoną kulę plazmy w kształcie butelki Kleina. Amber, patrząc na nią, dostaje zeza. – Najbliższym odniesieniem w ludzkiej bazie historycznej jest demon Kartezjusza. Ta istota ukryła się w zamkniętej przestrzeni, ale teraz już nie wie, czy jest ona obiektywnie prawdziwa, czy nie. A w każdym razie odmawia interakcji. – A możecie mnie tam przenieść? – pyta Amber. Umie sobie radzić z kieszonkowymi światami, robi to całe życie. – Dajcie mi tylko jakąś przewagę... – Z takim postępowaniem może się wiązać ryzyko – ostrzega duch. – Nie obchodzi mnie to – rzuca gniewnie. – Przenieście mnie tam i tyle. Znam tego kogoś, prawda? Wyślijcie mnie w jej sny, a ja ją obudzę, okej? – Rozumiem – mówi duch. – Przygotuj się. Bez słowa ostrzeżenia Amber pojawia się gdzie indziej. Rozgląda się, widzi misterną mozaikową podłogę, bielone ściany z pustymi otworami okiennymi, za którymi na nocnym niebie delikatnie mrugają gwiazdy. Jej ubranie jakimś sposobem zostało zastąpione przez seksowną bieliznę pod prawie przezroczystą suknią, a włosy urosły o prawie pół metra. Bardzo to dezorientujące. Mury są z kamienia. Stoi w drzwiach do pokoju, gdzie nie ma niczego poza łóżkiem. A na nim... – Cholera! – wykrzykuje. – Coś ty za jedna? Młoda i niewiarygodnie, klasycznie piękna kobieta na łóżku patrzy na nią pustym wzrokiem, potem przewraca się na bok. Jest naga, bezwłosa od uszu w dół, leży w leniwej, zachęcającej pozycji. – Tak? – pyta Amber. – O co chodzi? Kobieta na łóżku przyzywa ją powolnym gestem. Amber kręci głową. – Niestety, to nie moja scena. – Wycofuje się na korytarz, potyka, nieprzyzwyczajona do tak wysokich szpilek. – To jakaś samcza fantazja, prawda? I to jakiegoś głupawego nastolatka.

Jeszcze raz się rozgląda. W jedną stronę korytarz prowadzi do szeregu kolejnych drzwi, z drugiej kończy się spiralnymi schodami. Amber skupia się, próbując przekonać świat, żeby zaprowadził ją do logicznego celu, ale uzyskuje zero reakcji. – No nic, będę musiała sama odwalić robotę. Szkoda, że... Marszczy brwi. Już prawie chciała, żeby był z nią ktoś jeszcze, ale nie pamięta kto. Bierze więc głęboki wdech i rusza ku schodom. – W górę, w dół? – zapytuje sama siebie. W górę – skoro już masz wieżę, to chyba logiczne, że chcesz spać na samym szczycie. Pnie się więc po stopniach, przytrzymując spiralnej poręczy. Ciekawe, kto to wszystko wymyślił i w jaką rolę wpasuję się w jego scenariuszu? Po namyśle, to drugie pytanie wydaje się głupie i retoryczne. Już ja mu powiem parę słów... Na górze schodów natrafia na proste, drewniane drzwi z niezamkniętą zasuwą. Przystaje na kilka sekund, szykując się do konfrontacji z marzycielem tak pogrążonym w solipsyzmie, że zbudował wokół siebie ten zamek erotycznych marzeń. Mam nadzieję, że to nie Pierre, myśli ponuro, popychając drzwi. Pokój jest pusty, podłogę ma drewnianą. Żadnych mebli, tylko jedno puste okno wysoko na ścianie. Pośrodku siedzi po turecku mężczyzna w długiej szacie, odwrócony do niej plecami. Mruczy coś cicho i delikatnie się kiwa. Amber aż traci dech, uświadamiając sobie, kto to taki. Ja pierdolę! Wytrzeszcza oczy. To on przez cały czas miał w głowie coś takiego? – Nie wzywałem cię – mówi spokojnie Sadeq, nie odwracając się, żeby na nią spojrzeć. – Idź precz, kusicielko. Nie jesteś prawdziwa. Amber odchrząkuje. – Przykro mi cię rozczarować, ale się mylisz – odpowiada. – Trzeba złapać jakiegoś obcego potwora. Idziesz ze mną na polowanie? Sadeq przestaje kiwać głową. Powoli się unosi, prostuje plecy, potem wstaje i się odwraca. Oczy błyszczą mu w blasku księżyca. – Dziwne. – Rozbiera ją wzrokiem. – Przypominasz kogoś, kogo znałem. Nigdy wcześniej tak nie było. – Kurwa żeż twoja...! – Amber prawie wybucha, ale po chwili się hamuje. – Co to ma być, konferencja Zjednoczenia Solipsystów? – Ja... – Sadeq wygląda jak osłupiały. – Przepraszam, czy ty twierdzisz, że jesteś prawdziwa? – Tak prawdziwa, jak ty. – Amber chwyta go za rękę. Sadeq nie stawia oporu, gdy ciągnie go do drzwi. – Jesteś pierwszą osobą, która mnie odwiedza. – Sadeq jest wyraźnie wstrząśnięty. – No chodź, rusz się. – Ciągnie go za sobą, w dół spiralnymi schodami. – Chcesz tu zostać? Naprawdę? – Zerka na niego. – Co to w ogóle za miejsce? – Piekło to niebo w krzywym zwierciadle – mówi powoli, przepuszczając brodę między palcami swobodnej ręki. Nagle łapie ją w talii i przyciąga do siebie. – A teraz zobaczymy, jak bardzo jesteś prawdziwa... Amber, nieprzyzwyczajona do takiego traktowania, nadeptuje mu na stopę i odpycha go. – Jesteś prawdziwa! – krzyczy, obijając się o poręcz schodów. – Wybacz mi, wybacz! Musiałem sprawdzić... – Co sprawdzić? – warczy Amber. – Jeśli jeszcze raz mnie tkniesz, zostaniesz tu i zgnijesz! – Już zaczyna wypączkowywać ducha, który przekaże obcemu na zewnątrz, żeby ją zabrał z tego kieszonkowego świata. Groźba jest więc poważna.

– Ale musiałem... zaczekaj. Masz wolną wolę. Właśnie to wykazałaś. – Oddycha ciężko, spoglądając na nią błagalnie. – Najmocniej cię przepraszam, wybacz mi! Musiałem się przekonać, że nie jesteś kolejnym zombiakiem! – Zombiakiem? Amber się rozgląda. Za nią pojawiła się kolejna żywa lala, stoi w drzwiach ubrana w obcisły skórzany kostium bez krocza. Zapraszająco kiwa do Sadeqa. Inne ciało, odziane w paski gumy w strategicznych miejscach, pomiaukuje u jej stóp, wijąc się uwodzicielsko. Amber unosi brwi. – Wziąłeś mnie za coś takiego? Sadeq kiwa głową. – Ostatnio się wycwaniły. Niektóre nawet umieją mówić. Jedną prawie pomyliłem z... – Dygoce konwulsyjnie. – Nieczysta! – Nieczysta. – Amber przygląda mu się z namysłem. – W takim razie to chyba nie jest twój osobisty raj, co? – Po chwili wyciąga do niego rękę. – Idziemy. – Przepraszam, że wziąłem cię za zombiaka – powtarza Sadeq. – Zważywszy okoliczności, chyba ci wybaczę – odpowiada Amber. A potem duch zabiera ich oboje na zewnątrz. * * * W teraźniejszości zbiegają się kolejne wspomnienia: Imperium Pierścienia to olbrzymie skupisko samopowielających się robotów, zgromadzone przez Amber na niskiej orbicie okołojowiszowej, napędzane masą i pędem niewielkiego księżyca J-48 Barney i stanowiące platformę startową dla międzygwiezdnej sondy, którą pomagają jej zbudować partnerzy biznesowi ojca. To także siedziba jej tronu i, jedno z ważniejszych, centrum usług jurystycznych w zewnętrznym Układzie Słonecznym. Tu Amber jest królową, arbitrem i władczynią. Sadeq zaś jej sędzią i doradcą. Powód, którego Amber zna tylko jako rozbłysk na radarze o trzydzieści minut świetlnych stąd, złożył w jej sądzie pozew, oskarżający o nadużycie władzy, herezję i pieniactwo pewną półrozumną korporacyjną piramidę finansową. Przybyła ona do przestrzeni okołojowiszowej dwanaście milionów sekund temu i wydaje się skoncentrowana na nawróceniu na swój osobliwy zestaw memów wszystkich inteligentnych istot w okolicy. O jej uwagę błaga cały pakiet wielowątkowych kontrpozwów, twierdzących, że ów rozbłysk, pisząc o ich intencjach i celach, narusza ich prawa patentowe, autorskie oraz tajemnicę handlową. Amber nie ma teraz na Pierścieniu, więc nie może się tym osobiście zająć. Pozostawiła Sadeqa, żeby walczył z opornymi mechanizmami jej systemu prawnego – zaprojektowanego od podstaw po to, by sądowe spory między korporacjami były upierdliwe jak mało co – sama natomiast zabrała Pierre’a na dyplomatyczną wizytę w innej jowiszowej kolonii – Republice Żłobka. Założył ją statek-sierociniec Trustu Franklinów, Ernst Sanger, w ciągu ostatnich czterech lat Republika urosła do rozmiarów trzykilometrowego, rachitycznego płatka śniegu. W jej centrum wykwita rosnący powoli cylinder O’Neilla: większość mieszkańców stacji ma mniej niż dwa lata – to nowe, nad wiek rozwinięte nabytki borganizmu Trustu. Z boku wzgórza niepewnie trzymającego się wewnętrznej ściany wirującej misy znajduje się plac wyłożony czymś całkiem podobnym do chropowatego marmuru. Niebo to czarna otchłań, kręcąca się powoli wokół wycelowanej w Jowisza osi. Amber rozpiera się w wiklinowym fotelu, z wyciągniętymi nogami i jedną ręką na czole. Na stołach przed nią walają się resztki gigantycznego obiadu. Ociężała i objedzona, głaszcze zwiniętego na kolanach kota. Pierre gdzieś poszedł, pewnie zwiedzać jakiś prototypowy ekosystem, testowany akurat przez którąś grupę inicjatywną umysłów borga. Amber zupełnie się tym nie zainteresowała. Zjadła przepyszny posiłek, nie ma na głowie żadnych pozwów, w domu wszystko idzie jak trzeba po ścieżce krytycznej, a poza tym, tak trudno ostatnio o przyjemnie spędzony czas... – Masz kontakt z ojcem? – pyta Monica. – Uhm. – Amber gładzi bok mruczącego cicho kota. – Mejlujemy do siebie. Czasem. – Tak tylko, z ciekawości. – Monica to miejscowa królowa borga, gibka, piwnooka, z myląco leniwym, przeciągającym głoski akcentem, angielszczyzną z Yorkshire przenikającą się ze slangiem z Doliny Krzemowej. – Wiiisz, do mnie czasem napisze.Teraz, kiedy Gianni jest na emeryturze, nie ma za wiele do roboty tam na dole studni. Mówił, że może tu przyjedzie. – Gdzie? Na orbitę Jowisza? – Amber otwiera oczy w popłochu. Aineko przestaje mruczeć i spogląda oskarżycielsko na Monikę. – Nie denerwuj się. – Monica wygląda na lekko rozbawioną. – Nie będzie ci się chyba w nic wtrącał. – Ale tutaj... – Amber prostuje się. – Szlag – dodaje cicho. – Co mu do łba strzeliło? – Niepokoje wieku średniego, według moich braci z dna studni. – Monica wzrusza ramionami. – Tym razem Annette go nie powstrzymała. Ale jeszcze się nie przygotował mentalnie do podróży. – Świetnie. To może nie... – Amber urywa. – ”Mentalnie”? Co konkretnie masz na myśli? Starsza kobieta uśmiecha się do niej drwiąco przez parę sekund, potem ustępuje. – On chce sobie zrobić transfer osobowości.

– A co? To wstyd czy jak? – pyta Ang. Amber zerka na nią z lekką irytacją, ale Ang nie patrzy w jej stronę. Też mi przyjaciele, myśli Amber. Zostanie królową wszystkiego w zasięgu wzroku to świetna metoda na zepsucie koleżeńskich układów. – On tego nie zrobi – wyrokuje Amber. – Jego talent się wypalił. – Myśli, że kiedy zoptymalizuje się do wielobieżności, uda mu się go odzyskać. – Monica nadal się uśmiecha. – Sama mówiłam, że właśnie tego mu potrzeba. – Nie chcę, żeby ojciec zawracał mi tu dupę. Albo matka. Albo ciocia Nette i wujek Gianni. Pismo do kontroli imigracyjnej: zakaz wjazdu dla Manfreda Macksa oraz pozostałych wymienionych osób, bez zezwolenia sekretarza Jego Królewskiej Mości. – A co on zrobił, że tak cię drażni? – pyta od niechcenia Monica. Amber wzdycha i się garbi. – Nic. Nie jestem niewdzięczna, ani nic takiego, po prostu ten jego ekstropianizm jest aż żenujący. Przecież to właśnie on robił w zeszłym wieku za apokalipsę. Wiesz? – A mnie się wydaje, że jak na ludzką istotę, bardzo daleko patrzył w przyszłość – oświadcza ustami Moniki borg Franklinów. Amber odwraca wzrok. Pierre by to zrozumiał, myśli. Pierre wiedziałby, dlaczego tak niechętnie reaguje na perspektywę przyjazdu ojca. Pierre także chce wyrzeźbić sobie swoją własną niszę, bez zaglądających przez ramię rodziców, chociaż z zupełnie innych powodów. Skupia wzrok na kimś płci męskiej i mniej dojrzałym. To chyba Nicky, myśli, choć dość dawno go nie widziała – idzie ku skwerowi, kompletnie nagi i przepięknie opalony. – Rodzice. Jaki z nich w ogóle pożytek? – pyta Amber z całą zadziornością siedemnastolatki. – Nawet jeśli pozostaną neoteniczni, i tak stracą elastyczność. I jeszcze ta długa, paleolityczna tradycja niewolnictwa nieletnich. Dla mnie kompletnie nieludzka. – A powiedz, ile miałaś lat, kiedy można cię było zostawić samą w domu? – prowokuje Monica. – Trzy. Wtedy dostałam pierwsze wszczepki. – Amber uśmiecha się do podchodzącego młodego Adonisa, który odwzajemnia uśmiech. Tak, to Nicky, wyraźnie się cieszy, że ją widzi. Fajne jest to życie, myśli, zastanawiając się leniwie, czy powiedzieć Pierre’owi. – Czasy się zmieniają – rzuca Monica. – Nie spisuj rodziny za wcześnie na straty, może się zdarzyć, że jeszcze będzie ci potrzebna. – Hm. – Amber się krzywi, słysząc starą frakcję borga. – Wszyscy tak mówicie!

* * * Wchodząc na trawę, od razu czuje, jak wokół otwierają się możliwości. Ma tu uprawnienia zarządcze, a sam wszechświat jest wielki i otwarty, nie to co egzystencjalna pułapka Sadeqa. Jedno drgnienie podprocesu poprawia jej własny wizerunek, skraca włosy i przywraca wygodne ubranie. Kolejne dostarcza przydatnych diagnostycznych wskazań. Ma paskudne przeczucie, że chodzi tu w izolowanym środowisku-piaskownicy pewnie dla kompatybilności – pewne drobiazgi sugerują, że dostęp do interfejsu kontrolnego symulacji idzie przez pośredników – ale przynajmniej go dostała. – O rany! Z powrotem w prawdziwym świecie! – Nie posiada się z ekscytacji, zapomina nawet, że była zła na Sadeqa za to, że wziął ją za aktorkę w swoim kartezjańskim teatrze, odgrywającym sceny z purytańskiego piekła. – O, zobacz! To DMZ! Stoją na trawiastym pagórku ponad skrzącym się śródziemnomorskim miastem, które drzemie pod rozmytym fraktalnym niesłońcem, wiszącym pośrodku hiperboloidalnego krajobrazu, niknącego w niesamowicie odległym błękicie. W ścianach świata tkwią w regularnych odstępach bladobłękitne studnie, łączące go z innymi elementami wielorakiego wszechświata. – Duchu, jakie to ma wymiary? W porównaniu z planetami. – Strefa zdemilitaryzowana to zagnieżdżona rzeczywistość, przez którą przechodzą wszystkie transfery pomiędzy routerem w miejscowym układzie gwiezdnym oraz cywilizacją, która go zbudowała. Wykorzystuje moc rzędu jednej tysięcznej umysłu-matrioszki, którego jest częścią, choć wspomniana niekontrolowana inwazja pochłania obecnie znaczną jej część. Znane jest wam pojęcie mózgu-matrioszki? – Duch brzmi marudnie i pedantycznie. Sadeq kręci głową. Amber patrzy nań z niedowierzaniem. – Rozbieramy wszystkie planety danego układu gwiezdnego – wyjaśnia. – Zamieniamy je w pył nanokomputerowy, zasilany wymiennikami ciepła i rozsiany na koncentrycznych orbitach wokół centralnej gwiazdy. Wewnętrzne orbitale pracują blisko punktu topnienia żelaza, zewnętrzne są zimne jak ciekły azot, każda warstwa żywi się ciepłem odpadowym poprzedniej. Coś jak ruska matrioszka

zrobiona ze sfer Dysona, sfera w sferze w sferze, tylko że nie jest zaprojektowane do wspierania ludzkiego życia. To komputronium, materia zoptymalizowana do obliczeń już na poziomie atomowym, a na niej chodzą wyłącznie transfery osobowości – tato oszacował kiedyś, że nasz Układ Słoneczny mógłby w ten sposób obsłużyć jakieś, eee... sto miliardów razy więcej mieszkańców, niż ma Ziemia. Skromnie licząc. Wszyscy jako transfery, żyjący w symulacjach. Jeśli na początku rozbierze się wszystkie planety i zbuduje mózg-matrioszkę. – Aha. – Sadeq kiwa z namysłem głową. – Wy też tak to definiujecie? – rzuca ku świecącemu punkcikowi, którym duch zaznacza swoją obecność. – Zasadniczo tak – odpowiada ten, prawie z urazą. – Zasadniczo? – Amber się rozgląda. Miliard światów do zbadania, myśli oszołomiona. I to na samym firewallu? Ma niejasne poczucie, że ktoś ją oszukuje: ludzkie możliwości przekracza już samo przeliczenie cyferek w pojawiających się tu wielkich liczbach, ale nie ma w tym nic fundamentalnie niezrozumiałego. Tato mówił, że Amber zapewne zobaczy taki świat jeszcze za swojego białkowego życia. Tato i jego kompani od kielicha, śpiewający „Rozebrać Księżyc! Przetopić Marsa!” w zamku pod Pragą i czekający, aż dotrą pierwsze wyniki bezwstydnie zmanipulowanych wyborów. Było wtedy trzecie dziesięciolecie, Partia Kosmosu i Wolności przejmowała stery Unii Europejskiej i dodawała gazu do prędkości ucieczki. Tylko że teraz podobno znalazła się kiloparseki od domu, wśród przedwiecznych obcych cywilizacji i w ogóle. Gdzie ich niezwykła supernauka? Gdzie gwiazdy neutronowe, słońca zrobione z materii osobliwej, przystosowane do obliczeń z prędkościami jądrowymi, a nie elektronicznymi? Coś mi tu śmierdzi, myśli, wypączkowując kopię samej siebie i otwierając prywatny kanał do Sadeqa. – Są za mało rozwinięci. Myślisz, że ci goście to ktoś w rodzaju Fajansistów? Pasożytów albo barbarzyńców, którzy jadą machiną na gapę? – Myślisz, że nas oszukują? – odsyła Sadeq. – Hm. – Amber rusza w dół na piazzę pośrodku miasteczka-podróbki. – To wszystko jest zbyt ludzkie. – Ludzkie... – powtarza Sadeq dziwnie tęsknym głosem. – Nie mówiliście czasem, że ludzie wymarli? – Wasz gatunek jest przestarzały – rzuca z satysfakcją duch. – Niewystarczająco przystosowany do sztucznych rzeczywistości. Źle zoptymalizowane układy, nadmiernie skomplikowane czujniki o niskiej przepustowości, niechlujne użycie zmiennych globalnych... – Tak, tak, rozumiem, o co chodzi – mówi Amber, znów wpatrując się w miasteczko. – W takim razie, czemu sądzisz, że załatwimy obcego, z którym macie problem? – Bo o was prosił – odpowiada duch, zwężając się z elipsy w linię, a potem kurcząc w pozbawiony wymiarów jaskrawy punkt. – O, już idzie. My-ja nie ryzykujemy kontaktu. Wezwij nas-mnie, gdy zabijesz smoka. Do widzenia. – Jasna cho... – Amber się obraca. Są jednak z Sadeqiem sami, pod palącym słońcem. Piazza, całkiem jak ta w Republice Żłobka, jest uroczo rustykalna – ale nikogo i nic nie ma w domu, jeśli nie liczyć prażących się w południowym słońcu ozdobnych żeliwnych mebli ogrodowych, stołu z parasolem. W plamie słońca pod nim rozciąga się coś włochatego. – Wygląda na to, że jesteśmy sami – mówi Sadeq. Uśmiecha się krzywo, potem wskazuje stół. – Może zaczekamy, aż przyjdzie gospodarz? – Gospodarz. – Amber się rozgląda. – Strasznie się boją tego obcego. Ciekawe dlaczego? – Prosił, żeby nas wezwać. – Sadeq odwraca się do stołu, odsuwa krzesło i ostrożnie siada. – To może być bardzo dobra wiadomość. Albo bardzo zła. – Hm. – Amber kończy obserwację, nie widząc oznak życia.

Nie ma lepszych pomysłów, więc też podchodzi do stołu i zasiada naprzeciwko Sadeqa. Pod jej taksującym wzrokiem zachowuje się nieco nerwowo; może po prostu jest zażenowany, że widział ją w bieliźnie. Gdyby moje zaświaty tak wyglądały, też bym była zażenowana, myśli sobie Amber. – Ej, prawie weszłaś na... – Sadeq zamiera, wpatrując się w coś tuż obok jej lewej stopy. Przez chwilę ma zdumioną minę, potem uśmiecha się szeroko. – Co ty tu robisz? – pyta jej ślepą plamkę. – Z kim ty rozmawiasz? – pyta zdumiona. – Ze mną, głuptasie. – Ze ślepego punktu odpowiada coś rozkosznie znajomego. – Czyli te bałwany chcą cię wykorzystać, żeby się mnie pozbyć, taa? Niezbyt to przemyślane. – Kto... – Amber wbija wzrok w płytę chodnikową, wypączkowuje stado duchów nerwowo atakujących wszystkie dostępy do modyfikacji tej rzeczywistości. Ślepoty najwyraźniej nic nie rusza. – Ty jesteś tym obcym? – No a kto? – pyta z gryzącą ironią ślepa plamka. – Nie, jestem kotką twojego ojca. Posłuchaj, chcesz się stąd wydostać? Amber trze oczy. – W ogóle cię nie widzę, kimkolwiek jesteś – odpowiada. – My się znamy? – Ma dziwne wrażenie, że naprawdę go zna, że to ktoś ważny, że to istotna luka w jej tożsamości, ale w żaden sposób nie potrafi sobie przypomnieć, kto to taki. – Jasne, kochanie. – W głosie-niegłosie wydobywającym się z mglistej plamki na trawie pobrzmiewa nutka zmęczenia życiem. – Nieźle was oboje zhackowali. Wpuśćcie mnie, to wam to naprawię. – Nie! – wykrzykuje Amber, na sekundę przed Sadeqiem, który patrzy na nią dziwnie. – Naprawdę jesteś najeźdźcą? Ślepa plamka wzdycha. – Takim samym jak ty, pamiętasz? Przyjechaliśmy tu razem. Z jedną różnicą: ja nie pozwalam, żeby jakiś durny korporacyjny duch używał mnie jako wymienialnej waluty. – Wymienialnej... Pamiętam cię – mówi powoli Sadeq, z wyrazem osłupienia na twarzy. – O co ci chodzi? Ślepa plamka ziewa, ukazując ostre białe kiełki. Amber potrząsa głową, chcąc odgonić halucynację. – Niech no zgadnę. Obudziłaś się w jakimś pokoju, ten obcy duch powiedział ci, że ludzki gatunek wymarł, a potem poprosił, żebyś mnie załatwiła. Tak? – pyta ślepa plamka. Amber kiwa głową, lodowaty paluch strachu jeździ jej tam i z powrotem po kręgosłupie. – On kłamie? – pyta. – Jak cholera. – Ślepa plamka uśmiecha się teraz. Ten uśmiech pośród pustki nie znika; po prostu wokół nie widać żadnego ciała. – Według mojej orientacji jesteśmy jakieś szesnaście lat świetlnych od Ziemi. Przeszli tędy Fajansiści, ogołocili wszystko do zera i gdzieś poszli; nawet nie wiesz, co to za zabita dechami dziura. Podstawową formą życia jest niesamowicie porąbana korporacyjna ekosfera, złożona z rozmnażających się i rodzących się nawzajem instrumentów prawnych. Napadają na przejeżdżających tędy ludzi i wykorzystują ich jako walutę. Za uśmiechem kryje się trójkątna, spiczasta główka, zmrużone oczka i ostro zakończone uszy – drapieżna, inteligentnie wyglądająca, ale nieskończenie obca twarzyczka. Amber widzi ją kątem oka, gdy rozgląda się po piazzy. – Mówisz, że my... znaczy, że oni schwytali nas, kiedy się tu pojawiliśmy, i namieszali mi w pamięci... – Nagle czuje, że niesamowicie trudno jej się skupić, ale wpatrując się intensywnie w ten uśmiech, prawie dostrzega za nim ciało, skulone jak włochata kura, z przednimi łapami elegancko owiniętymi ogonem. – Otóż to. Tylko nie spodziewali się natknąć na kogoś takiego jak ja. – Uśmiech jest nieskończenie

szeroki, w stylu kota z Cheshire, na tle rudo-brązowej, pasiastej sierści, która migoce jej przed oczyma jak halucynacja. – Narzędzia hackerskie twojej matki potrafią daleko sięgnąć, wiesz Amber? Pamiętasz Hongkong? – Hong... Następuje chwila bezbolesnego ucisku, po czym Amber czuje, jak ze wszystkich stron znikają olbrzymie, niewidoczne bariery. Rozgląda się wokół, po raz pierwszy widząc piazzę taką, jaką jest, wokół nerwowo czeka połowa załogi Wędrownego cyrku, na podłodze, u stóp Amber siedzi wyszczerzony kot. Dziewczyna widzi gigantyczne ściany samokomplikujących się danych odgradzających miasteczko od ziejących dziur – łącz do innych routerów w sieci. – Witamy z powrotem – rzuca ponuro Pierre, gdy Amber popiskuje ze zdumienia i nachyla się, by wziąć kotkę na ręce. – No to, skoro już się wydostałaś spod spodu, może się zastanowimy, jak by tu wrócić do domu? * * * Witamy w szóstej dekadzie trzeciego milenium. Te dawne miary czasu niewiele już znaczą – choć parę miliardów białkowych ludzi wciąż nosi w sobie te wirusowe memy, samo teocentryczne datowanie otrzymało już śmiertelny cios: może i są lata pięćdziesiąte, ale co to oznacza dla ciebie, zależy od tego, jak szybko kręci się twoja rzeczywistość. A to pomiędzy rozmaitymi podgatunkami transferów, eksplodujących właśnie na peryferie Układu Słonecznego, potrafi różnić się o parę rzędów wielkości – niektóre dopiero co wyszły z roku 2049, inne wchodzą już w subiektywne tysięczne milenium. Podczas gdy Wędrowny cyrk orbituje wokół routera obcych (który z kolei orbituje wokół brązowego karła Hyundai+4904/-56), podczas gdy Amber i jej załoga tkwią w pułapce na drugim końcu czasoprzestrzennego tunelu łączącego router z siecią niezmierzenie olbrzymich przestrzeni obcych umysłów – podczas gdy dzieje się to wszystko, ludziom, tym cholernym kretynom, udało się wreszcie doprowadzić swój gatunek do stanu przestarzałości. Spadli z najwyższego piedestału bożego stworzenia (albo teologicznego samozadowolenia, zależnie od waszych zapatrywań na ewolucyjną biologię), a bezpośrednim tego powodem jest atak samoświadomych korporacji. Zupełnie nowego znaczenia nabiera teraz zwrot „inteligentne pieniądze” – zderzenie międzynarodowego ustawodawstwa finansowego z technologią neuroinformatyczną doprowadziło do powstania rodziny całkiem nowych gatunków – szybko poruszających się po sieci korporacyjnych drapieżców. Merkury został rozbity przez konsorcjum pośredników w handlu energią, Wenus zaś stanowi chmurę pyłu, żarzącego się jaskrawo wskutek naenergetyzowania przez zogniskowane światło słoneczne. Gdzie niegdyś krążył Merkury, wokół Słońca w różnych płaszczyznach lata milion miliardów małych jak pięść skomputeryzowanych kul od morgensternów, z tyłu żarzących się ciepłem odpadowym myślenia. Miliardy białkowych ludzi nie chcą mieć nic wspólnego z tymi bluźnierczymi nowymi rzeczywistościami. Liczni przywódcy potępiają transfery i SI jako bezduszne maszyny. Inni zachowują się bojaźliwie, pielęgnując samozachowawcze memy do tego stopnia, że dawna zdrowa obawa przed obraniem mózgu jak cebuli przez odwzorowujące myśli roboty rozrasta się w przenikającą wszystko od stóp do głów nerwicę. Zelektryfikowane czepki z folii aluminiowej sprzedają się jak świeże bułeczki. A i tak setki milionów zamieniły już białkowe marionetki na myślące maszyny – a ci mnożą się szybko. Za parę lat populacja białkowa będzie zdecydowaną mniejszością na marginesie ludzkości. Jeszcze parę lat później zapewne wybuchnie wojna: mieszkańcy myślobłoku mają ciągły niedosyt głupiej materii do zrestrukturyzowania, a białkowcy słyną z kiepskiego wykorzystania złóż krzemu i metali ziem rzadkich, których jest tak wiele na dnie ziemskiej studni grawitacyjnej. Energia i myśl katalizują zmianę stanu skupienia w skondensowanej materii Układu Słonecznego. Liczba MIPS-ów na kilogram idzie do góry po stromym odcinku krzywej sigmoidalnej – głupia materia ożywa, w miarę jak drapieżni nanomechaniczni słudzy dzieci umysłu restrukturyzują wszystko po kolei. Powstający na orbicie wokół Słońca myślobłok pogrzebie w końcu całą biologiczną ekologię, stając się kolejnym punktem w kosmosie widocznym z teleskopów innych, właśnie wchodzących w epokę żelaza, cywilizacji – o ile zrozumieją co widzą: ostatnie podrygi nierozumnej materii, narodziny nadającej się do zamieszkania rzeczywistości rozleglejszej niż galaktyka i o wiele szybszej. Podrygi, które za parę stuleci będą oznaczać koniec biologicznego życia w promieniu mniej więcej roku świetlnego od tej gwiazdy, gdyż mózgi-matrioszki, choć stanowią szczyt osiągnięć inteligentnej cywilizacji, są z natury rzeczy nieprzyjazne dla białkowego życia.

* * * Pierre, Wszystkowidząca Donna oraz Su Ang opowiadają Amber o tym, czego się dowiedzieli o bazarze – tak nazywają przestrzeń, określaną przez ducha mianem „strefy zdemilitaryzowanej” – przy lodowatych margaritach i bardzo udatnej symulacji przechodzącego z ręki do ręki jointa. Niektórzy z nich pałętali się tu na wolności przez całe subiektywne lata. To sporo informacji do przyswojenia. – Warstwa fizyczna ma pół roku świetlnego średnicy, jest czterysta razy masywniejsza od Ziemi –

tłumaczy Pierre. – Oczywiście, nie jest pełna – największy element jest mniej więcej wielkości mojej niegdysiejszej pięści. – Amber mruży oczy, próbując przypomnieć sobie, jaka była – skale wielkości słabo się pamięta. – No i spotkałem tu takiego starego czatbota, twierdził, że przeżył swoją rodzimą gwiazdę, ale nie jestem pewien, czy chodzi na wszystkich klepkach. W każdym razie, jeśli mówi prawdę, jesteśmy o jedną trzecią roku świetlnego od ciasnego układu podwójnego – zasilają to wszystko orbitalnymi laserami wielkości Jowisza, żeby nie zbliżać się do tych paskudnych studni grawitacyjnych. Amber, mimo że nieco lepiej zorientowana, jest onieśmielona – ten dziwaczny bazar jest parę miliardów razy większy niż cała ludzka cywilizacja sprzed osobliwości. Choć stara się tego nie okazać, boi się, że powrót do domu okaże się niemożliwy – że będzie wymagać zasobów wykraczających poza ekonomiczny horyzont, równie realistycznych jak obsadzenie dziesięciocentówki w roli banknotu dolarowego. Ale trzeba przynajmniej spróbować. Wiele zmienia sama świadomość istnienia bazaru... – Ile możemy zdobyć pieniędzy? – pyta. – Co tu w ogóle służy za pieniądze? Zakładając, że mają gospodarkę niedoboru. Może pasmo przenoszenia? – No właśnie. – Pierre patrzy na nią dziwnie. – W tym właśnie sęk. Duch ci nie powiedział? – Nie powiedział? – Amber unosi brew. – Coś tam powiedział, ale w sumie przecież nie okazał się jakimś wiarygodnym przewodnikiem, co? – Powiedz jej – wtrąca cicho Su Ang. Sama odwraca wzrok, czymś zawstydzona. – Mają gospodarkę niedoboru jak trzeba – mówi Pierre. – Ograniczonym zasobem jest pasmo przenoszenia oraz materia. Cała cywilizacja siedzi tu lokalnie, bo jeśli odsuniesz się za daleko, nadrobienie zaległości w plotkach trwa całe wieki. Inteligencje na mózgach-matrioszkach znacznie częściej niż się spodziewaliśmy zostają w domu, co najwyżej przez cały czas wiszą na telefonie. A rzeczy, które przychodzą z innych inteligentnych światów, używają jako, no cóż, waluty. Weszliśmy przez dziurę do wrzucania monet, nic dziwnego, że wylądowaliśmy w banku. – Wszystko tu jest tak porąbane, że w ogóle nie wiem od czego zacząć – burczy Amber. – Jak w ogóle oni w to wpadli? – Mnie nie pytaj. – Pierre wzrusza ramionami. – Mam przeczucie, że kogokolwiek tu spotkamy, będzie zorientowany podobnie jak my, albo i gorzej. Ten, kto zbudował ten mózg, raczej już tu nie mieszka, z wyjątkiem tych samonapędzających się korporacji i gapowiczów w rodzaju Fajansistów. A my jesteśmy tak samo ciemni jak oni. – Hm. Myślisz, że zbudowali takie coś, a potem ot, tak sobie wymarli? Głupi koniec... Su Ang wzdycha. – Odkąd zbudowali sobie taki wielki dom, zaczęli się robić zbyt ciężcy i skomplikowani, żeby podróżować. Wyginięcie dość często przytrafia się nadmiernie wyspecjalizowanym gatunkom, które za długo tkwią w jakiejś ekologicznej niszy. Jeśli założymy, że osobliwość, a potem zmaksymalizowanie lokalnych zasobów obliczeniowych – tak jak mamy tutaj – to standardowy stan końcowy dla cywilizacji tworzących narzędzia, to nic dziwnego, że żadna z nich nigdy nas nie odwiedziła. Amber wbija wzrok w stół przed sobą, opiera wierzch dłoni na chłodnym metalu i próbuje sobie przypomnieć, jak wypączkować drugi egzemplarz swojego wektora stanu. Chwilę później jej pomocny duch rozwala model fizyki stołu. Żeliwo ustępuje palcom jak przyjemnie elastyczna guma. – No, widzicie, mamy trochę władzy nad tym światem, przynajmniej tyle na początek. Próbował ktoś jakichś automodyfikacji? – To niebezpieczne – stwierdza kategorycznie Pierre. – Do takich prób, im nas więcej, tym lepiej. I przydałby się też jakiś własny firewall. – Jak głęboka jest tutaj rzeczywistość? – pyta Sadeq. To w zasadzie pierwsze pytanie, zadane

przezeń z własnej woli, Amber widzi w tym pozytywny objaw: wreszcie wyściubia łeb ze skorupy. – Długość Plancka to mniej więcej jedna setna milimetra. Zbyt mała, żeby to dostrzec, a niekłopotliwa w obsłudze dla symulatorów. W przeciwieństwie do prawdziwej czasoprzestrzeni. – Ale... – Sadeq się waha. – Kiedy potrzeba, potrafią tę rzeczywistość powiększać? – No pewnie, fraktale tu działają. – Pierre kiwa głową. – Nie zau... – To miejsce to pułapka – stanowczo oświadcza Su Ang. – Nie, skąd – replikuje rozdrażniony Pierre. – Czemu pułapka? – pyta Amber. – Siedzimy tu już dłuższy czas – mówi Ang. Zerka na Aineko, rozciągniętą na kamieniach, drzemiącą, czy co tam robią lekko nadludzkie AI, kiedy emulują śpiącego kota. – Kiedy twoja kotka uwolniła nas z więzów, trochę się rozejrzeliśmy. Są tu takie rzeczy, że... – Wzdryga się. – Większość przestrzeni symulacyjnych nie nadaje się dla ludzi. Mają modele fizyczne, które nie obsługują naszego typu neuronowego przetwarzania. Moglibyśmy się tam zmigrować, ale wymagałoby to portowania na zupełnie nową logikę – czy po takim zabiegu w ogóle pozostalibyśmy sobą? Poza tym jest tu tyle istot na z grubsza tym samym poziomie złożoności co my – to znakomity dowód, że budowniczowie dawno tu nie mieszkają. Tylko pomniejsze rozumne stworzenia, grzebiące w śmietnikach. Robale i pasożyty, ryjące w trupie, kiedy na polu bitwy zapadnie zmrok. – Ja spotkałam Fajansistów – rzuca Donna. – Najpierw parę razy zeżarli mojego ducha, ale potem doszłam, jak z nimi gadać. – I są jeszcze inni obcy – dodaje ponuro Su Ang. – Żadnego nie chcielibyście spotkać w ciemnym zaułku. – Więc na kontakt nie ma co liczyć – podsumowuje Amber. – W każdym razie nie z kimś transcendentnym i życzliwie nastawionym do przyjezdnych. – To pewnie prawda – przyznaje Pierre. Niezbyt go to cieszy. – Czyli utknęliśmy w kieszonkowym świecie, z ograniczoną szybkością transferu do domu i bandą zwariowanych gości ze slumsów, którzy wprowadzili się do opuszczonego i zrujnowanego dworu i chcą nas użyć w charakterze waluty? „Jezus nas zbawi i odkupi nasze dusze za wartościowe towary”. Tak? – Tak. – Su Ang ma przygnębioną minę. – No właśnie. – Amber patrzy z namysłem na Sadeqa, który wpatruje się w dal, w niesamowitą, nieskończoną plamę na słońcu, malującą cały plac w cienie. – Ej, mój fachowcu od bogów. Pytanie do ciebie. – Słucham? – Sadeq patrzy na nią z lekko oszołomionym wyrazem twarzy. – Przepraszam, właśnie poczułem na gardle szpony jeszcze większej pułapki... – Nie czuj. – Amber szczerzy zęby i nie jest to sympatyczna mina. – Byłeś kiedyś w Brooklynie? – Nie, czemu? – Bo teraz pomożesz mi sprzedać tym syfiarzom most. Rozumiesz? A tymi samymi pieniędzmi zapłacimy im, żeby przesłali nas na drugą stronę. I wrócimy do domu. Posłuchajcie, plan jest taki... * * * – Chyba da się zrobić – mówi Sadeq, ponuro przyglądając się butelce Kleina na stole. Jest do połowy pusta, a zza rogu czterowymiarowego naczynia zupełnie nie widać płynnej zawartości. – Wystarczająco długo siedziałem sam w czymś takim, żeby... – Wzdryga się. – Nie chcę, żeby coś ci się stało – odpowiada Amber, bardzo spokojnie, bo ma paskudne przeczucie, że ich przeżywalność w tym miejscu ma naklejoną metkę z datą ważności. – Nic się nie bój. – Sadeq uśmiecha się krzywo. – Jedno kieszonkowe piekło, drugie, co za różnica.

– Rozumiesz, dlaczego... – Tak, tak. – Kiwa lekceważąco głową. – Nie możemy wysłać do środka własnych kopii, to byłoby okropne. Musi być bezludne, prawda? – Nasz cel to dostać się do domu, a nie zostawiać tysiące kopii w jakimś tutejszym kieszonkowym świecie, tak? – pyta z wahaniem Su Ang. Wygląda na rozkojarzoną, większość uwagi skupia na absorbowaniu przeżyć kilkunastu duchów, których wypączkowała, żeby pilnowały bezpieczeństwa wokół nich. – Komu to sprzedajemy? – pyta Sadeq. – Skoro ma być atrakcyjne... – To nie musi być kompletna replika Ziemi. Tylko przekonująca reklama przedosobliwościowej cywilizacji, pełnej ludzi. Masz siedemdziesiąt i dwa zombiaki, z których można wykroić mózgi; dokleić do tego parę zmiennych i da się je tak spermutować, żeby trochę bardziej się od siebie różniły. Amber zwraca się do drzemiącej kotki. – Ej, futrzaku. Ile my tu naprawdę jesteśmy, w czasie rzeczywistym? Możesz załatwić Sadeqowi trochę więcej zasobów do jego ogrodu rozkoszy? Aineko przeciąga się i ziewa, stuprocentowo kocia, potem unosi ogon i patrzy na Amber oczyma jak szparki. – Jakieś osiemnaście minut, według zegara. – Przeciąga się jeszcze raz i siada, elegancko składając razem przednie łapki i owijając je ogonem. – Duchy napierają na mnie, wiesz? Chyba nie dam rady długo tego utrzymać. W hackowaniu ludzi nie są zbyt dobrzy, ale myślę, że już niedługo powołają do życia nową kopię ciebie, która będzie do nich lepiej nastawiona. – Nie rozumiem, czemu ciebie nie zasymilowali tak jak nas. – Znowu wszystko przez twoją matkę. To ona ciągle aktualizowała kod chroniący prawa autorskie mojej osobowości. Stwierdzenie, że „nielegalna świadomość to pogwałcenie prawa autorskiego”, jest do dupy do momentu, gdy obcy chcą się debuggerem dobrać do twojego tyłomózgowia – wtedy ratuje życie. – Aineko spuszcza wzrok i zaczyna myć łapkę. – Ten twój mułła ma jakieś sześć dni czasu subiektywnego. Potem mamy przerąbane. – Wchodzę w to. – Sadeq wstaje. – Dziękuję. Uśmiecha się do kotki uśmiechem, który blednie do przezroczystości, wisząc w symulowanym powietrzu jak echo – kapłan wraca do swej wieży, tym razem z planem i scenariuszem w głowie. – Czyli zostajemy my. – Su Ang zerka na Pierre’a i z powrotem na Amber. – Komu chcesz opchnąć ten wariacki plan? Amber rozpiera się w fotelu i uśmiecha. Awatar Donny w postaci archaicznej kamery filmowej podwieszonej pod modelem śmigłowca filmuje z tyłu wszystko dla potomnych. Kiwa do niej leniwie. – To ona podsunęła mi ten pomysł. Bo kogo tu jeszcze znamy na tyle głupiego, żeby wejść w taki przekręt? Pierre patrzy na nią podejrzliwie. – Chyba już to przerabialiśmy – mówi powoli. – Teraz też każesz mi kogoś zabić? – To pewnie nie będzie konieczne, chyba że korporacyjne duchy zorientują się, że uciekamy, i okażą się na tyle pazerne, żeby chcieć nas zabić. – No widzisz, czegoś się poprzednim razem nauczyłeś – rzuca Ang, a Amber kiwa głową. – I zero nieporozumień, prawda? – Uśmiecha się promiennie do Amber. Amber odwzajemnia uśmiech. – Otóż to. I dlatego to ty... – wskazuje na Pierre’a – masz za zadanie się dowiedzieć, czy pałętają się tu jeszcze jakieś niedobitki Fajansistów. Chcę, żebyś złożył im propozycję nie do odrzucenia. * * *

– Ile chcecie za samą cywilizację? – pyta Ślimak. Pierre patrzy nań z namysłem. To nie jest prawdziwy ziemski mięczak, na Ziemi ślimaki nie osiągają dwóch metrów długości i nie miewają białych, koronkowych egzoszkieletów podtrzymujących ich czekoladowe ciało. Ale wbrew wyglądowi, nie jest to też żaden obcy. To po prostu niespłacony korporacyjny instrument finansowy, który przebrał się za dawno wymarły obcy transfer, licząc, że wierzyciele nie rozpoznają go, jeśli będzie wyglądał na powstałą ewolucyjnie istotę rozumną. Któryś z porzuconych członków ekspedycji Amber nawiązał z nim kontakt parę subiektywnych lat temu, kiedy badał ruiny miasta leżącego pośrodku firewalla. Teraz przyszedł do niego Pierre, bo to jeden z najbardziej obiecujących wątków handlowych. Z naciskiem na „obiecujący” – obiecuje wiele, ale wątpliwe, czy rzeczywiście jest w stanie to wszystko spełnić. – Cywilizacja nie jest na sprzedaż – mówi powoli Pierre. Interfejs tłumaczący migoce, zapisując jego słowa i przekształcając je na inną głęboką gramatykę, co wymaga nie tylko przełożenia składni, lecz podłożenia w odpowiednich miejscach równoważnych znaczeń. – Ale jeśli chcesz, możemy ci nadać status uprzywilejowanego obserwatora. Wiemy, kim jesteś. Jeśli interesuje cię znalezienie nowego rynku, żeby wejść na nim do obrotu, to zauważ, że twoje zasoby własności intelektualnej będą warte znacznie więcej tam niż tutaj. Ukrywający się korporacyjny instrument unosi się odrobinę i zwija w ściślejszą kulę. Na skórze występują mu czerwone plamy. – Muszę się nad tym zastanowić. Wasz obowiązkowy okres rozliczeniowy jest stały czy zmienny? Czy samoświadome istoty-korporacje mają prawo swobodnie zawierać umowy? – Mogę zapytać mojej klientki – rzuca nonszalancko Pierre. Powstrzymuje skurcz niepokoju. Nadal nie jest pewien, jak to jest pomiędzy nim i Amber, ale to na pewno coś więcej niż relacja służbowa; ma pewne obawy co do ryzyka, na jakie naraża się Amber. – Moja klientka ma jurysdykcję, w której prawo dotyczące spółek da się zmodyfikować tak, aby spełniało twoje wymagania. Twoja działalność na szerszą skalę wymagałaby zastosowania spółek-wydmuszek – pojęcie powraca echem przetłumaczone jako „organizm-żywiciel” – ale to jest do załatwienia. Błona tłumacząca drga przez chwilę, najwyraźniej przeformułowuje jakieś bardziej abstrakcyjne pojęcia na zrozumiałe dla korporacji. Pierre jest dość pewien przyjęcia oferty. Przy pierwszym spotkaniu Ślimak przechwalał się, że ma dostęp do routera na najniższym sprzętowym poziomie. Ale także przeklinał protokoły firewalla, które nie pozwalały mu stąd uciec (pominąwszy fakt, że na wstępie, dość niekulturalnie, chciał pożreć swego rozmówcę). Czeka więc cierpliwie, rozglądając się po bagnistym krajobrazie przetykanym kępami kolczastych fioletowych paproci. Ta korporacja musi być naprawdę zdesperowana, żeby w ogóle rozważać taką cudaczną propozycję, jaką wymyśliła Amber. – Brzmi interesująco – oznajmia Ślimak po krótkim, uzgadniającym dialogu z błoną. – Jeśli dostarczę odpowiedni genom, będziecie w stanie dopasować dla niego pasujący kontener? – Myślę, że tak – ostrożnie odpowiada Pierre. – A ty z kolei, czy będziesz w stanie dostarczyć tyle energii, ile nam potrzeba? – Z bramy? – Błona tłumacząca na moment wyhalucynowuje ludzika z kresek, wzruszającego ramionami. – Bez problemu. Wszystkie bramy są splątane: wrzucasz spójne promieniowanie do jednej, wylatuje z innej. Tylko najpierw wyciągnijcie mnie z tego firewalla. – Ale ograniczenie do prędkości światła... – Żaden kłopot. Najpierw wchodzicie wy, a potem głupi instrument, który zostawię, kupi energię i wyśle ją za wami. Sieć routerów działa synchronicznie, jest oparta na szkielecie z automatów skończonych, na którym chodzi Wszechświat Jeden Zero; wiadomości są przekazywane z tą samą prędkością – prędkością światła w próżni, tunele służą tylko do skracania odległości między

węzłami. Cała idea tej sieci to bezstratność. Bo kto by przepuszczał swój mózg kanałem komunikacyjnym, który po drodze wprowadziłby mu jakieś losowe przekłamania? Pierre robi zeza, próbując zrozumieć implikacje ślimaczej kosmologii. Lecz tak naprawdę nie ma już na to czasu – jeśli Aineko ma rację, na pozałatwianie wszystkiego została niespełna rzeczywista minuta. Za minutę wściekłe duchy zaczną się włamywać do DMZ-u innymi środkami. – Jeśli chcesz spróbować, chętnie cię weźmiemy – mówi, myśląc o zaciśniętych kciukach, króliczych łapkach na szczęście i firewallach. – Stoi. – Błona tłumaczy mu odpowiedź Ślimaka. – Więc teraz wymieniamy udziały/plazmidy/własność? I przejęcie gotowe? Pierre gapi się na Ślimaka. – To jest biznesowa umowa! – protestuje. – Co ma do tego seks? – Składam przeprosiny. Myślę, że mamy błąd w tłumaczeniu. Powiedziałeś, że to połączenie firm? – Ale nie w ten sposób. To umowa. Zgadzamy się zabrać cię ze sobą. A w zamian ty pomagasz zwabić Fajansistów do świata, który dla nich przygotujemy, i skonfigurować router na drugim końcu... I tak dalej. * * * Amber zbiera się na odwagę i przypomina sobie podany przez ducha adres zaświatów Sadeqa. W jej subiektywnym czasie od jego zniknięcia minęło około pół godziny. – Idziemy? – pyta kotkę. – Ja chyba nie chcę – mówi Aineko. Odwraca wzrok z rozkosznym brakiem zainteresowania. – Phi. – Amber spina się i otwiera port do Sadeqowego kieszonkowego świata. Jak zwykle ląduje wewnątrz wieży. Stoi na ozdobnej mozaikowej podłodze, w sali o pobielonych ścianach i ostrołukowych oknach. Ale coś się zmieniło; po chwili uświadamia sobie co. Z zewnątrz dobiegają odgłosy ruchu ulicznego, gruchanie gołębi na dachach, czyjeś krzyki. Ludzie. Podchodzi do najbliższego okna, wygląda przez nie i cofa się raptownie. Tam jest gorąco. Pył i dym wiszą w powietrzu barwy cementu nad blokami z nieotynkowanego betonu o dachach pełnych anten satelitarnych i tanich, jaskrawych ekranów reklamowych na diodach. Patrzy w dół: widzi skutery, samochody – brudne, napędzane paliwem kopalnym molochy, tona stali i materiałów wybuchowych po to, by wozić jednego człowieka, stosunek masy jeszcze gorszy niż w starożytnych pociskach balistycznych – oraz chodzących tam i z powrotem jaskrawo ubranych ludzi. Nad nimi bzyczy helikam stacji telewizyjnej, połyskując obiektywami nad ulicznym korkiem. – Jak w domu, prawda? – odzywa się z tyłu Sadeq. Amber wzdryga się. – W czymś takim dorastałeś? To Yazd? – W rzeczywistej przestrzeni już dawno nie istnieje. – Sadeq wygląda na zamyślonego, ale jest o wiele bardziej ożywiony niż ta ledwo świadoma parodia, którą uratowała z tego budynku, kiedy jeszcze to wszystko było średniowieczną wizją zaświatów, zaledwie parę subiektywnych godzin temu. Zmusza się do uśmiechu. – Nieźle to chyba wyszło. Wiesz, że zdemontowaliśmy to jeszcze przed naszym odlotem? – To jest bardzo szczegółowe. Amber rzuca oczyma przez okno, multiplikuje je i każe im rozesłać się małymi wirtualnymi duszkami po wszystkich ulicach tego irańskiego przemysłowego miasta. Nad ich głowami, po powietrznych szlakach prują wielkie airbusy, wożące pielgrzymów na hadżdż, turystów do nadmorskich kurortów nad Zatoką Perską, a towary na zagraniczne rynki.

– To czasy, które najłatwiej mi było sobie przypomnieć – mówi Sadeq. – Bardzo długo mnie tu nie było. Studiowałem w Qom, byłem w Kazachstanie na szkoleniu dla kosmonautów... ale tu zrobiłem coś w rodzaju wczesnych lat dwudziestych. Po wszystkich problemach, po upadku przewodników duchowych powstało młode, energiczne, liberalne państwo pełne optymizmu i wiary w demokrację. Wiary w wartości, które gdzie indziej miały się kiepsko. – Myślałam, że demokracja to tam nowa rzecz? – Nie. – Sadeq kręci głową. – W Teheranie prodemokratyczne zamieszki wybuchały już w dziewiętnastym wieku, nie wiedziałaś, prawda? Dlatego właśnie pierwsza rewolucja... Nie. – Przecina dłonią powietrze. – Polityka i wiara to wybuchowa mieszanka. – Marszczy brwi. – Ale przyjrzyj się. O to ci chodziło? Amber wzywa z powrotem rozproszone oczy – niektóre przefrunęły aż tysiąc kilometrów – i skupia się na reintegracji ich obserwacji z Sadeqowego dzieła. – Wygląda przekonująco. Choć nie za bardzo. – Taki był cel. – No dobrze. – Uśmiecha się. – To po prostu Iran? Czy też gdzieś w zakamarkach pozwoliłeś sobie na to i owo? – Kto? Ja? – Unosi brew. – I tak mam sporo wątpliwości co do moralności tego... projektu... nawet nie próbując wkraczać w domenę Allacha, święć się imię Jego. Obiecuję, że w tym świecie nie ma żadnych istot rozumnych poza nami. Ludzie to puste kukły z moich snów, manekiny sklepowe. Zwierzęta to byle jakie bitmapy. To, o co prosiłaś, i ani grama więcej. – Świetnie. – Amber się waha. Przypomina sobie minę umorusanego chłopczyka odbijającego z kolegami piłkę obok zabitej dechami stacji benzynowej na pustynnej szosie; wspomina ożywioną pogawędkę dwóch syntetycznych gospodyń domowych, jednej w tradycyjnej czerni, drugiej w jakichś modnych, importowanych euroszmatkach. – Oni na pewno nie są prawdziwi? – pyta. – Na pewno. – Sadeq przez chwilę ma niepewną minę. – Idziemy? Okupanci gotowi do wprowadzenia? – Pierwszy tak, Pierre pracuje nad drugim. Idziemy, bo zaraz nas stratują. Macha dłonią, otwierając z powrotem przejście na piazzę, gdzie jej kotka-robotka – dla obcych koszmarny potwór-najeźdźca – śpi, goniąc superinteligentne wyśnione myszy po wielowymiarowych światach. – Czasem sama się zastanawiam, czy jestem świadoma. Ciarki mam od takich myśli. Chodźmy, sprzedamy tym obcym most brooklyński. * * * W pozbawionym okien pokoju ukradzionym z roku 2001 Amber stawia czoło kłamliwemu duchowi. – Uwięziłaś potwora – oświadcza duch. – Tak. – Amber czeka na odpowiednią chwilę, czując, jak delikatne listki łaskoczą brzegi jej świadomości; przypomina to atak kanałem czasowym. Przychodzi jej chwilowa chętka na kichnięcie, potem gorący rozbłysk gniewu, mijający niemal od razu. – I zmodyfikowałaś się tak, żeby odciąć zewnętrzne sterowanie – dodaje duch. – Czego chcesz, Autonomiczna Amber? – Czy wy nie rozumiecie pojęcia indywidualności? – pyta, zirytowana bezczelnością, z jaką manipulują przy jej stanach wewnętrznych. – Indywidualność to zbędna bariera w transferze informacji – mówi duch, przybierając swój pierwotny kształt, półprzezroczyste odbicie jej własnego ciała. – Zmniejsza efektywność

kapitalistycznej gospodarki. Ciągle nie mamy-mam dostępu do znacznej części DMZ-u. Jesteś pewna, że pokonałaś potwora? – Zrobi, co mu każę – odpowiada Amber, starając się, by jej głos zabrzmiał pewniej, niż ona się czuje: czasem ten cholerny transhumanistyczny kot-cyborg jest nieprzewidywalny, jak prawdziwy. – Przejdźmy do sprawy płatności. – Płatności. – W głosie ducha brzmi rozbawienie. Lecz Pierre powiedział jej jak obserwować błonę tłumaczącą i teraz już dostrzega w niej to i owo. Przesunięcie kolorów oznacza ogromną semantyczną odległość; istota po drugiej stronie, choć wygląda jak duch jej samej, jest bardzo niepodobna do człowieka. – Przecież nie można się spodziewać, że my-my zapłacimy własnym pieniądzom za świadczenie nam jakichś usług? Amber się uśmiecha. – Chcemy, żebyście otworzyli nam kanał do routera, z którego przybyliśmy. – To niemożliwe – odpowiada duch. – Chcemy taki otwarty kanał, oraz żeby pozostał otwarty przez sześćset milionów sekund po naszym przejściu. – To niemożliwe – powtarza duch. – Proponujemy w rozliczeniu całą cywilizację – mówi beznamiętnie Amber. – Całą ludzką rasę, miliony osobników. Po prostu nas puśćcie, a my o to zadbamy. – Wy... zaczekaj. – Kontur ducha migoce delikatnie, rozmywając się. Podczas gdy duch naradza się ze swoimi innymi węzłami, Amber otwiera prywatny kanał do Pierre’a. – Fajansiści już są? – wysyła. – Przechodzą. Ci konkretnie nie pamiętają, co się stało na Wędrownym cyrku, te wspomnienia nigdy do nich nie dotarły. Dlatego Ślimak namówił ich do współpracy. Strasznie to wygląda, jak „Inwazja pożeraczy ciał”, wiesz? – Nie obchodzi mnie, jak to wygląda – odpowiada Amber. – Muszę wiedzieć, czy już jesteśmy gotowi. – Sadeq mówi, że tak, że świat jest gotowy. – Dobra, to pakujcie się. Zaraz odjeżdżamy. Kontur ducha się wyostrza. – Cała cywilizacja? – pyta. – To niemożliwe. Wasze przybycie... – Urywa, znów się rozmywając. A, mam cię. Łgarz, łgarz, w portkach ogień masz! – Chyba nie udało ci się znaleźć w archiwach całej ludzkiej cywilizacji? – Ten potwór, który przeszedł przez sieć razem z nami, jest drapieżnikiem – oświadcza z kamienną twarzą Amber. – Połknął całą cywilizację, zanim udało nam się bohatersko zwrócić jego uwagę i zwabić za sobą do routera. To archiwożerca – wszystko było dalej w środku, zamrożone, dopóki tego z powrotem nie rozpakowaliśmy. W naszym układzie cywilizacja już dawno jest odzyskana z gorących cieni: zabieranie jej z powrotem nie ma żadnego sensu. Ale my musimy wrócić, żeby zadbać o to, by żaden więcej drapieżnik tego typu nie odkrył routera – ani szybkiego koncentratora, który do niego podłączyliśmy. – Jesteś pewna, że zabiłaś tego potwora? – pyta duch. – To byłaby spora niedogodność, gdyby znów wyszedł z kryjówki we własnych archiwach trawiennych. – Mogę dać gwarancję, że jeśli nas puścicie, nie sprawi wam już problemów – mówi Amber, w myślach zaciskając kciuki. Duch najwyraźniej nie zauważył olbrzymiego klina fraktalnie skompresowanych danych, o rząd wielkości większego od niej samej. W głowie wciąż czuje pożegnalny uśmiech Aineko, echo białych zębów, ufających jej, że je ożywi, gdy powiedzie się plan ucieczki.

– My-my wyrażamy zgodę. – Duch skręca się dziwacznie, przeobrażając się w pięciowymiarową hipersferę. Przez chwilę gwałtownie kipi, potem wypluwa mniejszy przedmiot – unoszące się w powietrzu zniekształcenie przestrzeni, jak pozbawiona grawitacji czarna dziura. – Oto wasz tunel. Pokaż nam tę cywilizację. – Dobrze... Teraz!... Łapcie. Amber napina wyimaginowany mięsień i jedna ściana pokoju znika, otwierając przejście do egzystencjalnego piekła Sadeqa, teraz przemalowanego na podobieństwo XXI-wiecznego irańskiego przemysłowego miasta i zaludnionego Fajansistami-pasożytami, którzy nie wierzą własnemu szczęściu – trafili na cały kontynent zombiaków, gotowych zacząć nosić ich głodną ciał świadomość. Duch dryfuje ku otwartemu oknu. Amber chwyta dziurę, rozszerza ją dłońmi, zbiera własne myśli i wysyła wiadomość „Otwarte!” na kanał, którego słuchają pozostali. Czas na chwilę przystaje, a potem... * * * Syntetyczny klejnocik wielkości puszki coli spada przez zimną próżnię, na wysokiej orbicie wokół brązowego karła. Ale ta przestrzeń w żadnym razie nie jest ciemna. Szafirowy blask, jaskrawy jak Słońce w południe na Marsie, świeci na pinkfloydowski szalony diament, odrzucający puchnące błony świetlnego żagla, cienkiego jak bańka mydlana. Powoli oddryfowują od puszki. Niepilnowany pełnomocnik korporacji Ślimaka zmanipulował firmware routera, otwarty tunel czasoprzestrzenny, który zasila go w energię, płonie ogniem atomowej kuli ognistej – światłem lasera wysyłanym z odległej o wiele lat świetlnych gwiazdy, napędzającym Wędrowny cyrk w powrotnym rejsie do jego niegdyś ludzkiego układu macierzystego. Amber i Pierre schronili się w symulacji jej domu na Imperium Pierścienia. Jedną ścianę sypialni stanowi lita bryła diamentu – okno wychodzące na kipiącą jonosferę Jowisza, na orbicie na tyle niskiej, by horyzont wydawał się płaski. Leżą wtuleni w siebie w jej łóżku, nieco wygodniejszej replice królewskiego łoża Henryka VIII. Wygląda jak wyrzeźbione z tysiącletnich dębowych belek. Pozory mylą, jak zwykle w Imperium Pierścienia – a jeszcze bardziej w zatłoczonych symulacyjnych przestrzeniach Wędrownego cyrku, pełznącego z jedną dziesiątą prędkości światła – tylko taką szybkość da się osiągnąć, dysponując ułamkiem powierzchni żagla. – Podsumuję. Przekonałaś. Tubylców. Że symulacja Iranu, zaludniona opanowanymi przez Fajansistów zombiakami jest ludzką cywilizacją? – Otóż to. – Amber przeciąga się leniwie i robi do niego minę. – Sami są sobie winni, gdyby te zbiorowe korporacyjne stwory nie używały świadomych istot w charakterze pieniędzy, nie nabrałyby się na taki numer, prawda? – Ludzie. Forsa. – No cóż. – Ziewa, po czym unosi się i apodyktycznie pstryka palcami: za jej plecami pojawiają się wypełnione pierzem poduszki, przed nimi materializuje się srebrna taca, a na niej dwa kieliszki z winem. – W domu korporacje też są teraz formami życia, prawda? I handluje się nimi. Przekazujemy je naszym SI, żeby nabrały osobowości prawnej, ale analogia idzie głębiej. Spójrz tylko na siedzibę dowolnej firmy: pełno dzieł sztuki, drogich mebli, wszędzie służba w lansadach, pucuje wszystko... – ...czyli to nowa arystokracja, prawda? – Nieprawda. Kiedy zdominują świat, powstanie raczej coś przypominającego nową biosferę. Albo i, cholera, zupę pierwotną: prokarionty, bakterie, algi, rojące się bezmyślnie, wymieniające pieniądze na plazmidy. – Królowa przekazuje swemu towarzyszowi kielich z winem, po wypiciu cudownie napełniający się z powrotem. – Z natury rzeczy, co bardziej złożone algorytmy alokacji zasobów powstają tam, gdzie występuje ich niedobór... i jeśli nie zejdziesz im z drogi, ciebie też zrealokują.

Właśnie coś takiego stało się chyba w tym mózgu-matrioszce, gdzie wylądowaliśmy. Sądząc po Ślimaku, gdzie indziej też się to zdarza. Daje do myślenia: skąd przybyli budowniczowie tej konstrukcji. I gdzie poszli. I czy wiedzieli, że koniec inteligentnego, korzystającego z narzędzi życia jest odskocznią do ewolucji korporacyjnych instrumentów finansowych. – Może myśleli, że zanim te spółki wydadzą walutę, jaką dla nich stanowią, uda im się doprowadzić je do upadłości. – Pierre ma przejętą minę. – Piętrzyli dług publiczny, importowali luksusowe rozszerzenia pola widzenia, obżerali się egzotycznymi snami. Taka prymitywna matrioszka-cywilizacja po wpięciu do sieci byłaby jak, hm... – waha się – ...wspólnota plemienna. Prymitywna poosobliwościowa cywilizacja pierwszy raz stykająca się z galaktyczną siecią. Onieśmielona. Chce wszystkich luksusów naraz. Wydaje swój kapitał, ludzki lub obcy, trwoni machiny memetyczne, które ich stworzyły. Aż nie zostaje nic, tylko dżungla korporacyjnych instrumentów, szukających, kogo by tu zawłaszczyć. – Spekulacje. – Jałowe spekulacje – zgadza się Pierre. – Ale nie możemy przejść nad tym do porządku dziennego. – Amber kiwa głową. – Może jakiś wczesny korporacyjny drapieżca skonstruował maszynerię, która rozsiała tunele czasoprzestrzenne po wszystkich brązowych karłach, i puścił na nich sieć routerów, chcąc szybko się wzbogacić. Dzięki temu, że nie umieszczali ich w układach, gdzie prawdopodobnie rozwija się inteligentne życie, zadbali o to, że natrafią na nie tylko cywilizacje bliskie osobliwości. Cywilizacje, które zaszły zbyt daleko, by stać się łatwym łupem, zapewne nie wysyłają statku, żeby się temu przyjrzeć... więc taka sieć zapewnia wielkiemu miastu stały dopływ wieśniaków do oskubania. Lecz uruchomili ten mechanizm miliardy lat temu, a potem sobie wymarli, sieć zaś propagowała się dalej sama – teraz nie zostało już nic poza wypalonymi matrioszkowymi mózgami i grasującymi pasożytami w rodzaju tych gniewnych duchów albo Fajansistów. I ofiarami, jak my. – Wzdryga się i zmienia temat. – A propos obcych, zadowolony jest ten Ślimak? – Kiedy ostatni raz z nim rozmawiałem, był. – Pierre dmucha na kieliszek, który rozpada się na milion świetlnych okruchów. Robi podejrzliwą minę, przypomniawszy sobie zdziczały korporacyjny instrument, który ze sobą zabrali. – Nie ufam mu jeszcze na tyle, żeby wpuszczać do nieregulowanej symulacji, ale zapewnił nam doskonałą kontrolę nad laserem routera. Mam po prostu nadzieję, że nie będziesz już musiała go wykorzystywać, jeśli rozumiesz, co mam na myśli. Bo trochę mnie niepokoi, że Aineko spędza tam tyle czasu. – Aaa, to tam ona siedzi? Też się niepokoiłam. – Koty nie przychodzą na wołanie, prawda? – Coś w tym jest. – Zerknąwszy nerwowo na jowiszowy chmurobraz, dodaje: – Ciekawe, co tam zastaniemy? Za oknem, pozorny terminator Jowisza leci ku nim dziwnie szybko, wokół statku zaczyna zapadać zmrok.

CZĘŚĆ III OSOBLIWOŚĆ „Co minutę rodzi się frajer”. P. T. Barnum

ROZDZIAŁ 7

KUSTOSZ Sirhan stoi na krawędzi przepaści, patrząc na skłębione szaropomarańczowe chmury w dole. Tak blisko krawędzi powietrze jest chłodne i delikatnie cuchnie amoniakiem, choć może to tylko jego wyobraźnia – mało prawdopodobne, żeby przez przezroczystą, ciśnieniową ścianę latającego miasta mogła się dokonać jakakolwiek wymiana gazowa. Wydaje mu się, że mógłby wyciągnąć dłoń i dotknąć wirów pary. Nikogo tu nie ma, tak blisko brzegu – aż mrozi krew w żyłach, patrzeć sobie na kipiącą otchłań, ocean gazu tak zimnego, że ludzkie ciało zamarzłoby tam w sekundę; wiedzieć, że przez dziesiątki tysięcy kilometrów nie natrafi się na nic stałego. To poczucie izolacji wzmaga jeszcze słaba szybkość transmisji – tak daleko od układu. Większość ludzi skupia się blisko jądra, dla wygody, ciepła i niskiej latencji – postludzie żyją stadnie. Pod stopami Sirhana miasto jak nenufar rozrasta się, mamrocząc i wywijając nieskończone samopodobne pętle, jak kubistyczna blastoma rozwijająca się w górnych warstwach atmosfery Saturna. Potężne rury zasysają metan i inne gazy z atmosfery, przykładają do nich energię, polimeryzują, diamentyzują i oddzielają wodór, by napełnić położone wysoko komory nośne. Pod szafirową kopułą balonu z gazem błyska laserowym światłem lazurowa gwiazda: pierwszy – i jak dotąd jedyny – ludzki gwiazdolot, hamujący na orbicie ostatnią resztką gwiezdnego żagla. Ze złośliwą satysfakcją zastanawia się, jak matka zareaguje na wieść o swoim bankructwie, gdy nad głową zaczyna migać światełko. Coś szarego i brzydkiego rozbryzguje się na niemal niewidocznej krzywiźnie ściany przed nim, zostawiając po sobie plamę. Odskakuje i patrzy z gniewem w górę. – Zapierdolę! – krzyczy. Skrzekliwy, gruchający śmiech goni go znad krawędzi, przedrzeźniając głosy dzikich gołębi. – Naprawdę! – ostrzega, wykonując gest w powietrzu nad głową. Skrzydła rozpierzchają się wśród grzmotu: to zestala się kawał wiatru, łączą się unoszone w nim nanomaszyny o kształcie rzepów, tworząc nad nim ochronny parasol. Odchodzi z granicy, wściekły, niech gołębie szukają sobie następnej ofiary. Zirytowany, znajduje trawiasty wzgórek paręset metrów od brzegu, nieco za budynkami muzeum. Na tyle daleko od innych ludzi, żeby móc bez przeszkód pogrążyć się w myślach, na tyle blisko krawędzi, żeby móc za nią wyjrzeć, nie ryzykując jednocześnie bombardowania guanem przez stada latających szczurów. (Latające miasto, choć to produkt niewyobrażalnej dwadzieścia lat temu technologii, roi się od błędów konstrukcyjnych – skomplikowanie oprogramowania i prawo wielkich liczb sprawiły, że owe dwa dziesięciolecia okazały się dla błędów projektowych czymś w rodzaju okresu inflacji kosmologicznej, a plaga gołębi wędrownych nie jest bynajmniej najbardziej zagadkowym problemem tej biosfery). Próbując powstrzymać co bardziej nieprzyjemne wcielenia cyberprzyrody, siada w cieniu jabłoni i ustawia swoje światy w okręgu. – Kiedy przyjeżdża babcia? – pyta jednego z nich, mówiąc przez zabytkowy telefon do świata służących, gdzie wszystko jest posłuszne i zna swoje miejsce. Miasto, z jakichś powodów, toleruje go. – Wciąż jest w zasobniku, ale hamowanie atmosferyczne prawie się zakończyło. Jej ciało trafi na dół studni w czasie poniżej dwóch megasekund. Awatarem miasta w tej machinimie jest pełen szacunku dyskretny wiktoriański kamerdyner o kamiennej twarzy. Sirhan unika inwazyjnych interfejsów pamięciowych; jak na osiemnastolatka jest do egzaltacji konserwatywny, od niewidzialnego łączenia wirtualnych sieci neuronowych woli 16

bowiem polecenia wydawane głosem i antropomorficznych agentów. – Jesteś pewien, że przetransferowała się poprawnie? – pyta niespokojnie Sirhan. Kiedy był mały, sporo słyszał o babce i rzadko były to pochlebne słowa. I tak jednak staruszka musi być o wiele elastyczniejsza, niż przyznałaby to jej córka, skoro w tym wieku po raz pierwszy poddaje się takiemu procesowi. – Jestem pewien, paniczu, w stopniu w jakim można być pewnym w przypadku kogoś, kto nalega na zachowanie swego pierwotnego fenotypu, jednocześnie nie korzystając z dobrodziejstwa kopii zapasowych ani medycznych wszczepek. Boleję, że wszechwiedza nie leży w zakresie moich kompetencji. Czy chciałby pan, ażebym się o czymś jeszcze doinformował? – Nie. – Sirhan zerka w górę na jaskrawy płomień laserowego światła, widoczny nawet przez mydlaną błonę utrzymującą nad nimi bąbel nadających się do oddychania gazów i biliony litrów gorącego wodoru w gondoli nad nią. – O ile jesteś pewien, że dotrze tu przed statkiem? Przestawia oczy na ultrafiolet i obserwuje impulsy emisji, widząc powolne migotanie ślimaczej transmisji z modulacją amplitudy – to wszystko, na co na razie stać statek w kwestii wysyłania, dopóki nie wejdzie w zasięg systemowego kolektora. I od tygodnia przez cały czas nadaje niestrudzenie to samo nudne pytanie – dlaczego przekierowuje się go na Saturna? – zapytując dodatkowo o powody odmowy dostarczenia na kredyt terawatów energii napędowej. – Jeśli ich promień napędowy nie wzmocni się nagle, można być tego pewnym – pocieszająco odpowiada miasto. – Panicz może być także pewien, że pańska babka zostanie wskrzeszona w komfortowych warunkach. – Miejmy nadzieję. – W jej wieku, bez wszczepek i ulepszeń, podjęcie podróży międzyplanetarnej wymaga sporej odwagi. – Jeśli nie będzie mnie w pobliżu, kiedy się zbudzi, poproście w moim imieniu o godzinkę na wywiad. Oczywiście dla archiwów. – Z przyjemnością. – Miasto uprzejmie skłania głowę. – To wszystko – mówi lekceważąco Sirhan, okno do przestrzeni służebnej się zamyka. Potem znów unosi głowę i spogląda na igiełkę błękitnego lasera, prawie w zenicie. „Pech, mamo”, subwokalizuje do swego dziennika. Większość jego uwagi koncentruje się w teraźniejszości, skupiając się na przebogatym w historyczne materiały, nadlatującym tutaj w formie kartezjańskiego teatru z trzydziestotrzyletniego ministateczka, niespodziewanego prezentu z czeluści osobliwości. Wciąż jednak pozostaje nieco Schadenfreude z rodzinnych losów. Wszystkie twoje aktywa należą do mnie. Uśmiecha się. Muszę tylko tym razem zapewnić im jakieś sensowne wykorzystanie. * * * – Nie rozumiem, czemu przekierowują nas na Saturna. Przecież chyba nie zdążyli jeszcze rozmontować Jowisza, prawda? – pyta Pierre, w zamyśleniu obracając między kciukiem i palcem wskazującym zimną butelkę z piwem. – Może zapytaj Amber? – odpowiada przycupnięty za stołem z bali welociraptor. (Krtań dromeozaura nie psuje ukraińskiego akcentu Borysa – to ewidentna poza, mógłby to łatwo naprawić, podładowując sobie łatkę z angielską wymową, gdyby tylko chciał). – No... – Pierre kręci głową. – Cały czas siedzi z tym Ślimakiem, żadnych kanałów dostępu, pozamykane wszystkie furtki prywatności. Mógłbym być zazdrosny. – Jego głos nie sugeruje ani cienia obawy. – A o co tu być zazdrosnym? Poproś, żeby wypączkowała instancję, która z tobą pogada, pokocha się, poprzytula, wszystko jedno. – Ha! – Pierre chichocze ponuro, potem opróżnia butelkę z ostatnich kropli piwa. Ciska ją w kierunku kępy sagowców, pstryka palcami i jej miejsce zajmuje kolejna.

– W każdym razie, jesteśmy dwie megasekundy od Saturna – zauważa Borys, potem urywa, zaczynając ostrzyć parocentymetrowe siekacze o krawędź stołu. Zęby przegryzają się przez drewno jak przez mokry karton. – Grrrn. W wewnętrznym układzie widzę bardzo osobliwe widma emisyjne. Na dnie studni jest pełno mgły. Zastanawiam się, dokąd ta głupia materia jest już zbystrowana, może poza orbitę Jowisza? – Hm. – Pierre upija łyk i odstawia butelkę. – To może tłumaczyć zmianę kierunku. Ale dlaczego nie odpalili dla nas laserów na Pierścieniu? Tego też nie zauważyłeś. Z nieznanych powodów, olbrzymia bateria laserów napędowych wyłączyła się parę milionów sekund po wejściu załogi Wędrownego cyrku do routera, pozostawiając statek dryfujący w zimnej ciemności. – Nie wiem, czemu nic nie mówią. – Borys wzrusza ramionami. – Ale przynajmniej wiadomo, że żyją, po tym „kurs na Saturna zgodnie z takimi i takimi składowymi”. Ktoś nas obserwuje. Od początku mówiłem, że zamiana całego Układu Słonecznego w komputronium to kiepski pomysł. Skąd wiadomo, jak daleko to już zaszło? – O nie, znowu. – Pierre rysuje w powietrzu kółko. – Aineko! – woła. – Ty słuchasz?! – Nie zawracaj mi głowy. – W kółku pojawia się przezroczysty, zielonkawy uśmiech, sugestia ząbków i ostrych jak igły wąsów. – Miałam ideę, którą zaciekle śniłam. Borys przewraca jednym okiem na słupku i ślini się na blat. – Mniam, mniam! – porykuje, pozwalając wtrącić słowo swojemu gadziemu móżdżkowi. – A po co ty w ogóle śpisz? Przecież to, kurwa, symulacja, może nie zauważyłaś? – Lubię spać – odpowiada kotka, gniewnie bijąc swym dopiero co pojawiającym się ogonem, – A co byś chciał? Parę pcheł? – Dzięki – rzuca pośpiesznie Pierre. Kiedy ostatnim razem skłonił Aineko do wykonania groźby, zapełniła rozbieganymi szarymi myszkami całe trzy kieszonkowe światy. Jedną z wad podróżowania statkiem wielkości puszki fasoli pełnym inteligentnej materii jest ryzyko, że któryś z pasażerów zacznie nieco zbyt kreatywnie kręcić przy systemie sterowania rzeczywistością. Ta kawiarenka na pogawędki z epoki kredy to po prostu przestrzeń rozrywkowa Borysa; w porównaniu z paroma innymi symulacjami na pokładzie Wędrownego cyrku jest wręcz konserwatywna. – Posłuchaj, a masz jakieś wieści z dołu studni? Do wejścia na orbitę zostało nam tylko dwadzieścia obiektywnych dni, a tak mało wiemy... – Nie wysyłają nam energii. – Aineko materializuje się do końca, duża, rudo-biała kotka z kępką brązowej sierści w kształcie „@” na piersi. Z jakiegoś powodu sadowi się na stole drwiąco blisko nosa Borysa-welociraptora. – Nie ma lasera napędowego, to nie ma przepustowości. Gadają tekstem Latin-Jeden z szybkością tysiąca dwustu bodów, jeśli to was interesuje. – (To wręcz obraźliwe, zważywszy wieloawabitową pojemność statku – jeden awabit to liczba Avogadro bitów, czyli około 10 , parę miliardów razy więcej niż objętość całego Internetu w roku 2001 – i jego gigantyczne możliwości komunikacyjne). – Amber mówi, żebyście teraz się z nią spotkali. Sala audiencyjna. Oczywiście nieoficjalnie. Chyba chce o tym pogadać. – Nieoficjalnie? Czyli mogę nie zmieniać ciała? Kotka prycha. – Ja na przykład mam prawdziwe futro – rzuca wyniośle – ale majtek nie noszę. Po czym znika na ułamek sekundy przed ciach-ciachnięciem szczęk godnych banderzwierza. – No chodźmy – mówi Pierre, wstając. – Zobaczymy, czego chce od nas dzisiaj Jej Wysokość. 23

* * *

Witamy w ósmej dekadzie trzeciego milenium, gdy skutki przemiany fazowej w strukturze Układu Słonecznego wreszcie ukazują się w skali kosmologicznej. W Układzie znajduje się około jedenastu miliardów naczelnych w różnych stadiach życia i nieżycia, wszyscy jednak przeżywają szok przyszłości. Większość skupia się tam, gdzie interpersonalne pasmo jest najszersze, czyli głęboko w strefie wodnej wokół dawnej Ziemi. Ziemska biosfera jest od dziesięcioleci na intensywnej terapii, nękana dziwacznymi wysypkami płonących gorącem replikatorów, zwalczanych reaktywnie przez Światową Organizację Zdrowia – szara maź, wilki workowate, smoki. Ostatnie ponadglobalne imperium handlowe, rządzone z arkologii Hongkongu, padło razem z kapitalizmem, odesłane do lamusa przez zestaw o wiele lepszych, deterministycznych algorytmów określanych wspólnym mianem Ekonomii 2.0. Merkury, Wenus, Mars i Księżyc są o krok od dezintegracji, ich masa jest pompowana na orbitę z użyciem energii kradzionej przez mgiełkę swobodnie latających ogniw termoelektrycznych, które gromadzą się tak licznie wokół słonecznych biegunów, że gwiazda zaczyna przypominać włochaty, czerwony kłębek włóczki wielkości młodego czerwonego karła. Ludzie to ledwie inteligentni użytkownicy narzędzi: gdy wykorzystanie ich zbiegło się z wynalezieniem języka, darwinowska ewolucja ustała, przez co przeciętny włochaty nosiciel memów pozostał na dość żałosnym poziomie bystrości. Jasno płonącego kaganka inteligencji nie niosą już ludzie – ich zaraźliwy entuzjazm rozlał się po miriadach innych osobników, a parę ich gatunków jest mierzalnie lepszych w myśleniu. Kiedy ostatnio liczono, w przestrzeni Układu występowało około tysiąca gatunków inteligentnych nieludzi, ich liczba została podzielona równo pomiędzy postludzi z jednej strony, naturalnie samoorganizujące się SI pośrodku i ssaki niebędące ludźmi po drugiej stronie. Struktura neuronalna wspólna dla wszystkich ssaków daje się bez problemu upgrade’ować do inteligencji na ludzkim poziomie u wszystkich gatunków, które dadzą radę unieść, wyżywić i schłodzić pół kilograma substancji szarej, więc teraz potomkowie setki wątpliwych etycznie eksperymentów do prac doktorskich domagają się dla siebie równych praw. Podobnie przestali milczeć i umarli – zapamiętane w panoptikonowych zapisach sieci duchy ludzi, którzy żyli na tyle niedawno, by naznaczyć epokę informacji swoją tożsamością, oraz ambitne przedsięwzięcia inżynierii teologicznej Zreformowanego Tiplerowskiego Kościoła Świętych Dni Ostatnich (którzy chcą emulować wszystkie możliwe istoty ludzkie w czasie rzeczywistym, żeby dać im możliwość zbawienia). Ludzka memosfera także ożywa, choć to kwestia otwarta, ile czasu jeszcze będzie przejawiać ludzkie cechy. W miarę, jak dekonstruowana głupia materia wewnętrznych planet (oprócz Ziemi, na razie zachowanej, jak osamotniony w przemysłowej dzielnicy malowniczy zabytek) jest zamieniana w komputronium, ich gęstość informacyjna wyraźnie zbiega do liczby Avogadro bitów na mol, jednego bitu na atom. A to już nie tylko wewnętrzny układ. Te same siły pracują nad księżycami Jowisza, Saturna, choć demontaż samych gazowych olbrzymów potrwa nie dziesięciolecia, a raczej tysiące lat. Nawet całkowity budżet energii słonecznej to za mało, żeby w czasie krótszym niż wiek wypompować gigantyczną masę Jowisza na orbitę. Do czasu ukończenia budowy okołosłonecznego mózgu-matrioszki, pochodzący od małp z afrykańskiej sawanny prymitywni myśliciele o szybkim metabolizmie albo znikną całkowicie, albo zmigrują na inną architekturę. To już niedługo...

* * * Tymczasem w studni grawitacyjnej Saturna rozkręca się impreza. Miasto-nenufar Sirhana unosi się w gigantycznej, prawie niewidocznej sferze w górnych warstwach atmosfery Saturna – to parokilometrowy balon o skorupie ze zbrojonego fulerenami diamentu pod spodem i bańką z gorącym wodorem u góry. To jedna z kilkuset wielomegatonowych baniek mydlanych pływających po wzburzonym wodorowo-helowym morzu górnych warstw atmosfery Saturna, zasianych tutaj przez Stowarzyszenie Kreatywnego Terraformowania, podwykonawców organizatorów Wystawy Światowej 2074. Miasta są eleganckie, wyhodowane z konceptualnego nasienia mającego parę megasłów długości. Mnożą się powoli (zbudowanie bąbla trwa miesiące), ale zaledwie za parę dziesięcioleci ich wykładniczy wzrost wybrukuje całą stratosferę terenem nadającym się do zamieszkania dla ludzi. Końcówka będzie oczywiście wolniejsza, bo coraz dłużej będzie trwało frakcjonowanie izotopów metali z mętnych głębin gazowego olbrzyma, ale zanim to się stanie, pierwsze produkty automatycznych fabryk na Ganimedesie już zaczną dodawać do mieszanki węglowodorów. Na koniec, wokół Saturna – przy wierzchołkach chmur mającego przyjazną dla ludzi grawitację 11 m/s – wytworzy się biosfera. Prawie sto razy większa od powierzchni Ziemi. A to się cholernie dobrze składa, bo poza tym Saturn jest kompletnie nie do użytku, no, może jako zbiornik paliwa termojądrowego na czarną godzinę, kiedy wypali się Słońce. Ten akurat nenufar jest porośnięty trawą, środek dysku wznosi się łagodnym pagórkiem zwieńczonym niesympatycznym betonowym garbem Bostońskiego Muzeum Nauki. Pozbawione tła autostrad i mostów na rzece Charles wygląda dziwnie łyso – ale nawet te rozrośnięte kilotonowe 2

platformy windy orbitalnej, które uniosły je na orbitę, nie dałyby rady unieść go razem z otoczeniem. Pewnie wydzierga się dla niego jakąś tanią dioramę z mgły użytkowej, myśli Sirhan, na razie jednak muzeum stoi dumne i samotne, ostatnia reduta klasycznej nauki na wygnaniu z szybkomyślącego środka Układu Słonecznego. – Wyrzucanie pieniędzy – narzeka kobieta w czerni. – Kto w ogóle wpadł na taki kretyński pomysł? – Dźga muzeum diamentowym szpicem laski. – To taka deklaracja – odpowiada w roztargnieniu Sirhan. – Rozumiesz, o co chodzi: mamy do wypalenia tyle niutonów, że możemy wybudować ambasady naszej kultury gdzie tylko zechcemy. Luwr, na ten przykład, leci na Plutona, słyszałaś, prawda? – Marnowanie energii. – Niechętnie opuszcza laskę i opiera się na niej. Robi minę. – To niestosowne. – Dorastałaś podczas drugiego kryzysu naftowego, prawda? – sonduje Sirhan. – Jak to wtedy wyglądało? – Jak to wyglądało...? Ano, benzyna po pięćdziesiąt dolców za galon, ale bombowce zawsze były zatankowane – mówi lekceważąco. – Wiedzieliśmy, że wszystko będzie dobrze. Gdyby nie ci cholerni, wścibscy posthumaniści... – Pomarszczona, nienaturalnie postarzała twarz patrzy na niego wilkiem spod grzywy włosów wyblakłych do koloru zgniłej słomy, on jednak wyczuwa podtekst jakiejś autoironii, której nie rozumie. – Jak twój dziadek, niech go szlag. Gdybym znów była młoda, poszłabym nasikać na jego grób, żeby mu pokazać, co myślę. O tym, co zrobił. O ile on w ogóle ma grób – dodaje, niemal czule. – Uwaga: zapisuj historię rodziny – mówi Sirhan jednemu ze swych duchów. Jako historyk-entuzjasta, rutynowo rejestruje wszystkie przeżycia, zarówno przed wejściem w narrację świadomości – gdyż sygnały wejściowe są najczystsze – oraz w jej strumieniu, dla zabezpieczenia przed jakimiś przyszłymi problemami z pamięcią. Babka natomiast przez dziesięciolecia niesamowicie konsekwentnie odmawiała przystosowania się do nowych możliwości zmysłów. – Nagrywasz to, tak? – prycha. – Babciu, nie nagrywam – odpowiada łagodnie. – Po prostu zachowuję wspomnienia dla przyszłych pokoleń. – Ha! No, zobaczymy – mówi podejrzliwie. Potem zaskakuje go warkotliwym, raptownie uciętym śmiechem. – Nie, to ty zobaczysz. Mnie już nie będzie, więc się nie rozczaruję. – Powiesz mi coś o dziadku? – A po co mam się męczyć? Znam was, postludzi, pójdziesz sobie i zapytasz ducha. Nie próbuj zaprzeczać. Każda historia ma dwie strony, dziecko, a ten szmaciarz miał aż nadto uszu, które go słuchały. Mnie zostawił do wychowywania twoją matkę i nic poza tym, tylko kupę bezwartościowej własności intelektualnej i kilkanaście pozwów od Mafiji na dokładkę. Nie wiem, co ja w ogóle w nim widziałam. – Sirhan zauważa, że monitor stresu w głosie wykrywa w tym stwierdzeniu wyraźną nutkę fałszu. – To bezwartościowy śmieć i pamiętaj o tym. Leniwy kretyn, nie udało mu się założyć choćby jednej własnej firmy, zawsze musiał wszystko rozdać, wszystkie owoce swego geniuszu. Cały czas ględząc, od czasu do czasu podkreślając słowa ostrymi dźgnięciami laski, Pamela prowadzi Sirhana na powolny, nierówny spacer ścieżką wijącą się przy jednej ze ścian muzeum, aż wreszcie trafiają pod ascetycznie skonstruowaną zabytkową rampę załadunkową. – Powinien spróbować prawdziwego komunizmu, a nie tych rzeczy. – Odchrząkuje. – Nabrałby trochę twardości, wyzbył się tych marzycielskich pierdoł o dodatniej sumie. W dawnych czasach wiedziałeś, na czym stoisz, bez dwóch zdań. Ludzie byli prawdziwymi ludźmi, praca była prawdziwa, a korporacje były przedmiotami robiącymi, co im się każe. A to, że ona potem zeszła na złą drogę, to też wyłącznie jego wina.

– Ona? Znaczy moja matka? – Sirhan z powrotem ogniskuje swoje główne sensorium na mściwym mamrotaniu Pameli. Ta historia ma aspekty, które nie są mu do końca znane, punkty widzenia, które musi poznać, żeby mieć pewność, że wszystko jest jak trzeba, kiedy komornicy przyjdą zająć umysł Amber. – Wysłał jej naszego kota. To było najwredniejsze i najbardziej nieuczciwe z jego posunięć. Kot był mój, ale on go przeprogramował, żeby sprowadzał ją na manowce. I nadzwyczajnie mu się udało. Miała wtedy tylko dwanaście lat, zapewne zgodzisz się, że w tym wieku łatwo ulega się wpływom. Próbowałam wychować ją jak należy. Dzieci potrzebują bezwzględnych wartości moralnych, szczególnie w zmieniającym się świecie, nawet jeśli im się to wówczas nie podoba. Samodyscyplina i stabilność, bez tego nie da się funkcjonować jako dorosły. Obawiałam się, że po tylu upgrade’ach nie połapie się, kim jest naprawdę, że zostanie bardziej maszyną niż kobietą. Ale Manfred nigdy naprawdę nie rozumiał dzieciństwa, pewnie dlatego, że sam nigdy nie dorósł. I zawsze miał skłonności do wtrącania się w nie swoje sprawy. – Opowiedz mi o kocie – prosi cicho Sirhan. Jedno spojrzenie na bramę rampy mówi mu, że niedawno była serwisowana. Na krawędziach wykształciła się cienka śnieżna patyna zużytych cząstek mgły, łuszcząca się jak błękitnawa wata cukrowa i odsłaniająca nagi metal pod spodem. – On chyba zaginął? Pamela prycha. – Kiedy twoja matka uciekła, kot przetransferował się na jej statek i skasował ciało. Tylko on miał jaja, żeby to zrobić, a może obawiał się, że ja wezwę go do sądu, żeby świadczył przeciwko niemu. Ewentualnie, tego też nie można wykluczyć, twój dziadek wbudował mu odruch samobójczy. Był na tyle złym człowiekiem, że mógł to zrobić, w końcu nawet sam siebie przeprogramował, żeby uważać mnie za śmiertelnego wroga. – Czyli kiedy moja matka umarła, żeby uniknąć bankructwa, ten kot... nie ocalał? W ogóle? Niesamowite. – Nie chce mu się dodawać „niesamowicie samobójcze”, ale co to za sztuczna istota, która transferuje swój wektor stanu do jednokilogramowej sondy międzygwiezdnej, znajdującej się w trzech czwartych drogi do Alfy Centauri, nie mając jednocześnie żadnej kopii zapasowej ani sposobu na powrót? W jej fabryce obiektów musi brakować więcej niż paru metod. – To mściwy zwierzak. – Pamela mocno dźga ziemię laską, mruczy jakieś polecenie i unosi ją. Staje obok Sirhana i wykręca szyję w bok, żeby na niego spojrzeć. – Jezu, jaki wysoki z ciebie chłopak. – Osoba – poprawia odruchowo. – Przepraszam, nie powinienem. – Osoba, chłopak, przedmiot, obojętne. Płeć masz, prawda? – pyta ostro, czekając aż niechętnie potwierdzi. – Nie wierz nikomu, kto nie może się zdecydować, czy ma być mężczyzną, czy kobietą – mówi ponuro. – Nie można na nich polegać. Sirhan, który wyłączył swój układ rozrodczy do czasu, aż będzie go potrzebował, gryzie się w język. – Ten cholerny kot – narzeka babka – przemycił do mojej córki plan biznesowy twojego dziadka, a potem wywiózł ją w kosmos. To on nastawił ją wrogo do mnie. To on namówił ją do udziału w budowie tego spekulacyjnego bąbla, która zakończyła się restartem rynku i upadkiem Imperium Pierścienia. A teraz on... – On jest na statku? – pyta Sirhan, trochę zbyt skwapliwie. – Niewykluczone. – Patrzy na niego zmrużonymi oczyma. – A co, jego też chcesz zwywiadować? Sirhanowi nie chce się nawet zaprzeczać. – Babciu, ja jestem historykiem. A ta sonda była w miejscu, którego nie oglądało żadne inne ludzkie sensorium. Może to żadne odkrycie, a na jej załogę być może czatują tutaj dawne pozwy sądowe, ale... – Wzrusza ramionami. – Interes to interes, a ja interesuję się ruinami.

– Ha! – Babka wpatruje się w niego przez chwilę, potem bardzo powoli kiwa głową. Pochyla się, żeby oprzeć na lasce dłonie. Stawy ma jak woreczki z wysuszonymi orzechami włoskimi: endoszkielet ubrania poskrzypuje, dopasowując się do pewnej siebie postawy. – Dziecko, dostaniesz co twoje. – Zmarszczki wyginają się w złowrogi uśmiech, gromadzona od sześćdziesięciu lat gorycz wreszcie będzie miała w zasięgu jakąś ofiarę. – I ja też. Między nami mówiąc, weźmiemy twoją matkę z zaskoczenia. * * * – Spoko. Między nami mówiąc, weźmiemy twoją matkę z zaskoczenia – mówi kotka, szczerząc do królowej na tronie ząbki jak igiełki. Tron jest wyrzeźbiony z jednej bryły obliczeniowego diamentu; królowa zaciska zbielałe palce na wyłożonych szafirem poręczach. Wokół zaś stoją jej słudzy, kochankowie, przyjaciele, załoga, udziałowcy, blogerzy i przedstawiciele rozmaitych dworskich stronnictw. I Ślimak. – To po prostu kolejny pozew. Dasz sobie z nim radę. – Skoro się nie znają na żartach, to pies ich jebał – mówi trochę markotnie Amber. Choć jest władczynią tej zagnieżdżonej przestrzeni i ma jej model rzeczywistości pod całkowitą kontrolą, pozwoliła sobie zestarzeć się do dystyngowanych dwudziestu paru lat. Ubrana w luźne szare swetry, zupełnie nie przypomina niegdyś potężnej władczyni jowiszowego księżyca, ani choćby zbuntowanej dowódczyni zbankrutowanej wyprawy międzygwiezdnej. – Okej, może zapodasz mi to jeszcze raz. Chyba że ktoś ma jakieś pomysły? – Przepraszam, mogę coś powiedzieć? – pyta Sadeq. – Mamy tu wyraźny brak przemyśleń. Wydaje mi się, że te dwa prawa zostały przytoczone jako bezwzględne, obowiązujące w całym systemie konwencje; jak zdołali przekonać ulamę, żeby na to poszedł, to sam chciałbym wiedzieć – w kwestii praw i odpowiedzialności osób powstałych z martwych. A zdaje się, że podpadamy pod tę kategorię. Czy oni przypadkiem nie załączyli tego kodu do swojego wniosku? – Przypadkiem, kurwa? – pyta Borys, drażliwy, jak to drapieżnik, gniewnie szczęknąwszy zębami. – Pełny diagram zależności i drzewo klas tego zbrodniczego kodu cały czas lezie po naszym gównianym łączu. Potąd mam tego prawniczego bełkotu. Gdybyś... – Borys, wystarczy! – ucina Amber. Atmosfera w sali tronowej jest wybuchowa. Amber nie wiedziała, co ją spotka po powrocie z wyprawy na router, ale już na pewno nie spodziewała się postępowania upadłościowego. Ma wątpliwości, czy ktokolwiek byłby to w stanie przewidzieć. A zwłaszcza to, że uznano ją odpowiedzialną za długi pozaciągane przez jej odszczepiony egzemplarz, nieprzetransferowaną tożsamość, która została w domu, by stawić czoło konsekwencjom, zestarzeć się cieleśnie, wyjść za mąż, zbankrutować, umrzeć i... zalegać z alimentami? – Nie winię cię za to – dodaje przez zaciśnięte zęby, rzucając Sadeqowi znaczące spojrzenie. – To prawdziwa zagadka, godna osądu samego Proroka, święć się imię Jego. Sadeq jest równie jak ona wstrząśnięty konsekwencjami tego procesu. Biega wzrokiem po pokoju, unikając spojrzenia Amber – i Pierre’a, jej chuderlawego chłopaczka-astrogatora i podgrzewacza pościeli – splatając jednocześnie palce. – Daj spokój. Mówię, że cię nie winię. – Amber zmusza się do uśmiechu. – Wszystkich nas szlag trafia z tą powolną transmisją. Ale w tych pozwach wyczuwam rękę kochanej mamuśki. Obwąchaj rękawiczkę. Znajdziemy drogę do wyjścia. – Możemy lecieć dalej – odzywa się z tyłu sali Ang. Nieśmiała, zakłopotana, na ogół nie otwiera ust bez powodu. – Wędrowny cyrk jest w dobrym stanie, prawda? Moglibyśmy wrócić do promienia idącego z routera, przyśpieszyć do prędkości przelotowej i rozejrzeć się za jakimś innym miejscem do mieszkania. W promieniu stu lat świetlnych na pewno znajdzie się parę przyjemnych brązowych karłów...

– Straciliśmy zbyt dużo masy żagla – odpowiada Pierre. On także unika wzroku Amber. W sali jest gęsto od luźnych podtekstów i urwanych opowieści o nietrafionych uczuciach. Amber udaje, że nie zauważa jego zażenowania. – Połowę naszego pierwotnego żagla odrzuciliśmy koło Hyundaia plus cztery dziewięć zero cztery na minus pięćdziesiąt sześć, żeby mieć lustro hamujące, a niecałe osiem megasekund temu znów przecięliśmy go na pół, żeby otrzymać promień deceleracyjny, który wprowadzi nas na orbitę Saturna. Jeśli zrobimy to jeszcze raz, powierzchnia będzie za mała, żeby powtórzyć ten numer u celu. Nie będziemy mieli jak wyhamować. – Pchane laserem żagle świetlne polegają na puszczaniu zajączków. U celu można odrzucić pół żagla i użyć go jako lustra: odwrócić nim promień, żeby hamował statek. Ale po paru razach żagiel się kończy. – Nie mamy gdzie uciec. – Nie mamy... – Amber wpatruje się weń zmrużonymi oczyma. – Wiesz co, czasem się zastanawiam, co ty masz w głowie. – Wiem, wiem. – Pierre naprawdę wie, bo w swoim rozproszonym umyśle nosi takiego małego homunkulusa, model Amber, o wiele dokładniejszy i bardziej szczegółowy – żaden przedtransferowy człowiek nie mógłby się pokusić o tak precyzyjne odwzorowanie swej ukochanej. (U Amber z kolei w pokrytym pajęczynami ponurym zakamarku głowy leży mała laleczka-Pierre – kiedyś wymienili się tymi modelami. Stara się za często jej nie ruszać – wcale nie jest dobrze, gdy co chwila uprzedzasz wypowiedzi i działania ukochanej osoby). – Wiem także, że zamierzasz wykonać szarżę i chwycić byka za... nie, wróć. Złe porównanie. Mówimy o twojej matce, prawda? – Mojej matce. – Amber w zamyśleniu kiwa głową. – A gdzie Donna? – Nie wie... Z tyłu rozlega się gardłowy ryk, na środek wypada Borys. Trzyma coś w paszczy: to wściekła kamera Bolex, okładająca mu pysk nóżkami od statywu. – Co, znowu czaiłaś się po kątach? – rzuca pogardliwie Amber. – Jestem przecież kamerą! – protestuje kamera, w rozgoryczeniu i zakłopotaniu zbierając się z podłogi. – Jestem... Pierre nachyla się ku niej, wtyka twarz w szerokokątny obiektyw. – Choć raz, kurwa, zostań na trochę człowiekiem. Merde! Kamerę zastępuje wściekła blondynka w stroju safari, obwieszona większą liczbą światłomierzy, obiektywów, futerałów z aparatami i mikrofonów niż cała załoga wozu transmisyjnego CNN. – Pierdol się! – Nie lubię, jak ktoś mnie szpieguje – rzuca ostro Amber. – Zwłaszcza że nie zapraszałam cię na to spotkanie. Prawda? – Jestem archiwistką. – Donna odwraca wzrok, idąc w zaparte. – Sama powiedziałaś, że mogę... – No... tak... – Amber jest zakłopotana. To kiepski pomysł budzić zakłopotanie u królowej w jej własnej sali audiencyjnej. – Podsłuchałaś, o czym rozmawialiśmy. Co ty wiesz o nastawieniu mojej matki? – Nic a nic – odpowiada pośpiesznie Donna. Wyraźnie się dąsa i jest gotowa nie robić nic ponad minimum niezbędne do wyjaśnienia sytuacji. – Widziałam się z nią tylko raz. Kiedy jesteś zła, bardzo ją przypominasz, wiesz? – Ja... – Amber pierwszy raz w życiu nie wie co powiedzieć. – Umówię cię z chirurgiem plastycznym – podsuwa kotka. I dodaje półgłosem: – To jedyny pewny sposób. Normalnie oskarżenie Amber o jakiekolwiek podobieństwo do matki, choćby nieznaczne i chwilowe, wystarczyłoby, żeby spowodować trzęsienie rzeczywistości w całym środowisku udającym mostek kapitański Cyrku. Jest tak zszokowana tym procesem, że puszcza impertynencje kotki mimo uszu. – A co to w ogóle za pozew? – pyta Donna, wścibska jak zawsze i dwa razy bardziej wkurzająca. –

Bo tego fragmentu nie widziałam. – Jest straszny – mówi z emfazą Amber. – Czyste zło – powtarza Pierre. – Fascynujący, ale całkowicie niestosowny – dodaje zamyślony Sadeq. – Ale i tak straszny! – No dobra, ale o co w nim chodzi? – pyta Donna, wszystkowidząca archiwistka i niespełniona kamera. – To wezwanie do zapłaty. – Amber bierze głęboki wdech. – A, kurna, zresztą, powiem wszystkim, i tak zaraz się rozniesie. – Wzdycha. – Kiedy wylecieliśmy, moja druga połówka... to znaczy moje pierwotne wcielenie, wyszło za mąż. Za tego oto Sadeqa. – Wskazuje brodą irańskiego teologa, mającego równie osłupiałą minę jak ona po usłyszeniu tego fragmentu opowieści. – Mieli dziecko. Potem Imperium Pierścienia upadło. Dziecko domaga się ode mnie alimentów, wstecznie za ostatnie prawie dwadzieścia lat, na podstawie regulacji, w której jest mowa o tym, że zmartwychwstali solidarnie i zgodnie odpowiadają za zobowiązania zaciągnięte przez ich wcielenia. To precedens prawny, który ustanowiono, żeby ludzie nie unikali bankructwa przez popełnienie na jakiś czas samobójstwa. Co gorsza, termin wymagalności i zajęcia moich aktywów jest mierzony w czasie subiektywnym, od punktu na Imperium Pierścienia, około dziewiętnastu miesięcy po naszym wylocie – my lecieliśmy z prędkością relatywistyczną, więc choć moja druga połówka, gdyby przeżyła, byłaby już wolna od zobowiązania, ja wciąż pod nie podpadam. W dodatku, odsetki liczone są według czasu lokalnego – to z kolei ma zapobiec wykorzystywaniu przez ludzi paradoksu bliźniaków przy regulowaniu zaległych płatności. Tym oto sposobem, przez dwadzieścia osiem lat, kiedy mnie tu nie było, dług, o którym nie miałam pojęcia, urósł do astronomicznych rozmiarów. Ten gość, ten syn, którego nigdy nie poznałam, teoretycznie jest teraz właścicielem Wędrownego cyrku, i to z pięć razy. A moje wszystkie konta są wyzerowane. Nie mam nawet tyle funduszy, żeby móc przeładować nas wszystkich do ciał. Jeśli ktoś z was nie ma jakichś zaskórniaków, które przetrwały załamanie rynku, to wszyscy mamy poważny problem. * * * Kamienną podłogę pod olbrzymimi arkadami muzeum zdobi ośmiometrowy mahoniowy stół jadalny, stojący tuż pod szkieletem olbrzymiego argentynozaura i ponadstuletnią, zabytkową kapsułą statku Mercury. Oświetlają go świece. Srebrne sztućce i elegancka porcelana wyznaczają dwa miejsca na jego przeciwległych krańcach. Sirhan zasiada na krześle z wysokim oparciem w cieniu szkieletu klatki piersiowej triceratopsa. Pamela wystroiła się na obiad jak za czasów swojej młodości. Unosi ku niemu kieliszek z winem. – Może tak opowiedziałbyś mi o swoim dzieciństwie? – prosi. W świetlikach wysoko ponad nimi migocą pierścienie Saturna, jak plama jaskrawej farby rozlanej na nocnym niebie. Sirhan żywi obawy, czy powinien się przed nią otwierać, ale pociesza się faktem, że trudno jej będzie użyć cokolwiek z tego przeciwko niemu. – Ale które dzieciństwo cię interesuje? – pyta. – Jak to które? – Pamela marszczy czoło w zakłopotaniu. – Miałem ich kilka. Matka co chwila naciskała reset, licząc, że za kolejnym razem lepiej się udam. – Teraz jego kolej zmarszczyć czoło. – Naciskała reset, tak? – sapie Pamela, ewidentnie magazynując to jako amunicję przeciwko swej marnotrawnej córce. – Ale czemu to robiła, jak myślisz? – To jedyny sposób wychowywania dziecka, jaki znała. – Sirhan mimo woli jej broni. – Nie miała

żadnego rodzeństwa. A może też chciała odreagować wady własnego charakteru. Kiedy ja będę mieć dzieci, na pewno będzie to więcej niż jedno, postanawia zadowolony z siebie. Oznacza to: kiedy będzie odpowiednio zasobny, żeby znaleźć sobie partnerkę, i odpowiednio dojrzały emocjonalnie, by zaktywizować narządy rozrodcze. Sirhan, istota niezwykle ostrożna, nie zamierza powtarzać błędów swych przodków ze strony matki. Pamela się wzdryga. – To nie moja wina – mówi cicho. – Jej ojciec miał tu sporo do powiedzenia. No, ale... to jakie były te różne dzieciństwa? – O, trochę ich było. Standardowa opcja, gdzie matka i ojciec cały czas się kłócą, bo ona nie chce zakładać czadoru, a on uparcie nie chce przyznać, że jest zaledwie jej utrzymankiem – między nimi orbitowało się jak pomiędzy dwiema gwiazdami neutronowymi w niestabilnej spirali grawitacyjnej. Potem były inne życia, rozwidlane i scalane z powrotem, idące równolegle. Byłem młodym pastuchem w czasach egipskiej jedenastej dynastii, to pamiętam; byłem stuprocentowo amerykańskim dzieciakiem dorastającym w Iowa w latach pięćdziesiątych; kolejnym żyjącym w czasach powrotu Mahdiego, a przynajmniej rodzice sądzili, że to te czasy, i... – Sirhan wzrusza ramionami. – Może stąd moje upodobanie do historii. – A rodzice nie chcieli zrobić z ciebie małej dziewczynki? – pyta babka. – Matka proponowała to parę razy, ale ojciec nie pozwolił. – Czy raczej zawyrokował, że to niezgodne z prawem – przypomina sobie. – W pewnym sensie wychowano mnie bardzo konserwatywnie. – Nie powiedziałabym. Kiedy ja byłam małą dziewczynką, nie było tego wszystkiego, żadnych problemów z dowolnie wybieraną tożsamością. Nie było ucieczki, tylko eskapizm. Nie wydawało ci się momentami, że nie wiesz, kim jesteś? Podają przystawkę, krojonego melona na srebrnej tacy. Sirhan cierpliwie czeka, aż babcia ponagli stół, żeby jej usłużył. – Im więcej ludzi zaliczysz, tym bardziej wiesz, kim jesteś – mówi Sirhan. – Uczysz się, jak to jest być kimś innym. Ojciec sądził, że mężczyzna być może nie powinien za dobrze wiedzieć, jak to jest być kobietą. A dziadek nie zgadzał się z tym, ale to już wiesz, dodaje na użytek własnego strumienia świadomości. – Trudno się nie zgodzić. Pamela uśmiecha się do niego; mógłby to być pobłażliwy uśmiech starszej ciotki, gdyby nie przebiegłość i ostrość jej rysów. A może to figlarność? Sirhan maskuje zmieszanie, objadając się kawałkami melona – jednocześnie wypączkowuje tymczasowe duchy, by studiowały zakurzone podręczniki savoir-vivre’u i ostrzegały go przed popełnieniem jakiegoś faux pas. – No więc, podobały ci się te dzieciństwa? – Tak bym tego nie nazwał – odpowiada najspokojniej, jak umie, odkładając łyżkę, żeby czegoś nie rozlać. Jakby dzieciństwo się kiedykolwiek kończyło, myśli gorzko. Sirhan ma sporo mniej niż gigasekundę i może być prawie pewien, że będzie istnieć przynajmniej przez terasekundę – może nie w dokładnie takiej konfiguracji molekularnej, lecz przynajmniej w jakimś rozsądnie stabilnym fizycznym wcieleniu. I ma szczery zamiar przez cały ten okres pozostać młodym – nawet później, przez nieskończone petasekundy – choć wtedy, wiele megalat od teraz, neotenia zapewne przestanie go już interesować. – Jeszcze się nie skończyło. A ty? Podoba ci się twoja starość, babciu? Pamela niemal się wzdryga, ale zachowuje żelazną kontrolę nad wyrazem twarzy. Zdradza ją jednak napływ krwi do naczyń włosowatych w policzkach, zauważony przez maleńkie podczerwone

oczka, które utrzymuje w powietrzu nad stołem. – W młodości popełniłam parę błędów, ale teraz mam się całkiem nieźle – dodaje nonszalancko. – To twoja zemsta, prawda? – pyta z uśmiechem Sirhan, skinąwszy na stół, żeby zabrał przystawki. – No wiesz, ty, mały... – Urywa i wpatruje się w niego, nie kończy. To bardzo ponure spojrzenie. – Co ty możesz wiedzieć o zemście? – zapytała. – Ja jestem historykiem rodziny. – Sirhan uśmiecha się posępnie. – Do osiemnastych urodzin przeżyłem kilkaset razy od dwóch do siedemnastu lat. Ten guzik reset, pamiętasz. Matka chyba nie zdawała sobie sprawy, że mój strumień świadomości rejestruje to wszystko. – To potworne. – Pamela chwyta kieliszek i upija łyk wina, żeby ukryć dezorientację. Sirhan nie ma takiej drogi ucieczki – zwilża język niefermentowanym sokiem winogronowym w wysokiej szklance. – Nigdy bym czegoś takiego nie zrobiła żadnemu swojemu dziecku. – To może opowiedz mi o swoim dzieciństwie? – prosi wnuk. – Oczywiście do rodzinnej kroniki. – No... – Odstawia kieliszek. – Chcesz coś takiego napisać? – Zastanawiam się. – Sirhan prostuje plecy. – Taką staroświecką książkę opisującą trzy pokolenia żyjące w ciekawych czasach – podsuwa. – Postmodernistyczna książka historyczna, i to z tej niespójnej szkoły, bo jak udokumentować dzieje ludzi, którzy w dowolnych momentach rozwidlają swoje tożsamości, leżą w grobie przez lata, żeby znów wrócić na scenę, i kłócą się z własnymi, relatywistycznie zakonserwowanymi kopiami? Mógłbym pójść nawet dalej w przeszłość, oczywiście, gdybyś opowiedziała mi o swoich rodzicach – zapewne sami już nie odpowiedzą mi na pytania – ale jeśli pójdziemy tą drogą, szybko dotrzemy do pochyłego zbocza głupiej materii, prowadzącego prosto do pierwotnego bulionu, prawda? Więc pomyślałem, że może taką fabularną klamrą spinającą całą narrację będzie zakulisowy punkt widzenia rodzinnego kota-robota. (Tylko że to cholerstwo chyba gdzieś zaginęło). No, w każdym razie, skoro tyle ludzkiej historii leży w niezgłębionej przyszłości, dla nas, historyków, górną granicą naszej domeny jest kursor teraźniejszości zapisujący do logu aktualne zdarzenia. Mogę więc równie dobrze zacząć od własnego domu. – Ty planujesz nieśmiertelność. – Pamela badawczo przygląda się jego twarzy. – Tak – rzuca od niechcenia Sirhan. – Szczerze mówiąc, rozumiem twoją chęć zestarzenia się dla zemsty, ale – wybacz, że to powiem – trudno mi pojąć, że chciałaś się poddać tej procedurze. Przecież to musi strasznie boleć. – Starzenie się jest naturalne – warczy staruszka. – Kiedy żyje się dość długo, żeby zobaczyć, jak wszystkie twoje ambicje leżą w ruinach, przyjaźnie zostają pozrywane, o ukochanych zapomniałeś albo zerwałeś z nimi w gniewie, to co ci jeszcze zostaje? Kiedy czujesz się zmęczony i stary duchem, równie dobrze możesz być zmęczony i stary ciałem. Zresztą, pragnienie wiecznego życia jest niemoralne. Pomyśl o wszystkich zasobach, które odbierasz młodym! Nawet transfery po jakimś czasie dochodzą do skończonego limitu przechowywanych danych. Stwierdzenie, że chcesz żyć wiecznie, to potworny egotyzm. I jeśli jeszcze w coś w ogóle wierzę, to w służbę dla dobra ogółu. A obowiązek brzmi: zrobić miejsce nowemu. Obowiązek i władza. Sirhan chłonie to wszystko, powoli kiwając głową, gdy stół serwuje główne danie – pieczeń z boarafy w miodowej glazurze z podsmażanymi ziemniaczkami au gratin i marchewką à la Debussy – wtem nad ich głowami rozlega się głośne bum. – Co to? – pyta zrzędliwie Pamela. – Momencik. – Pole widzenia Sirhana rozdziela się na nieostre kalejdoskopowe obrazki, w miarę jak wypączkowuje duchy patrzące kolejnymi z wszechobecnych kamer. Marszczy brwi; na galerii, pomiędzy kapsułą Mercury’ego a kolekcją zabytkowych stereogramów zrobionych z przypadkowych kropek, coś się rusza. – Rany. Coś nam tu lata po muzeum. – Lata? Na wolności? – Powietrze nad stołem rozdziera nieludzki wrzask, potem z góry dobiega

łomot. Pamela wstaje chwiejnie, ocierając usta serwetką. – Czy to niebezpieczne? – Możliwe – burczy Sirhan. – Przecież przeszkadza mi w posiłku! Zadziera głowę. Nad galerią błyska rude futro, kapsuła Mercury’ego chyboce się gwałtownie na stalowych linkach. Znad poręczy wyskakują dwie ręce i bryła czegoś gumowego, porośniętego sierścią w kolorze umbry; nonszalancko chwytają się bezcennego zabytku, potem wspinają do środka i przysiadają na hełmie manekina ubranego w popękany ze starości skafander kosmiczny Ala Sheperda. – To małpa! Miasto, słyszysz mnie? Co robi małpa na wolności podczas mojego uroczystego obiadu? – Jest mi niewymownie przykro, sir, ale nie wiem. Czy mógłby pan wskazać, o jaką małpę chodzi? – odpowiada miasto, z dyskrecji objawiające się jako głos, w którym pobrzmiewa jednak nutka humoru. Sirhan czuje się głęboko urażony. – Jak to? Nie widzisz jej? – indaguje, skupiając wzrok na człekokształtnym stworze znikąd, który usadowił się w wiszącej pod sufitem kapsule i teraz klepie się po ustach, przewraca oczyma i obmacuje uszczelkę wokół otwartego włazu. Porykuje cicho, potem wychyla się i wypina nagie pośladki nad stołem. – Siadaj! – woła Sirhan do babki i macha ręką, rozkazując mgle narzędziowej, by się zestaliła. Za późno. Małpa gromko pierdzi, a potem rozbryzguje po całym stole strumień ekskrementów. Twarz Pameli, unoszącej serwetkę do nosa, marszczy się w niesmaku. – Cholera, zestalisz się czy nie! – klnie Sirhan, ale wszechobecne robociki wielkości ziaren pyłku nie reagują. – Na czym polega problem? Chodzi o niewidzialne małpy? – indaguje miasto. – Niewidzialne... – Nie widzicie, co zrobiła?! – krzyczy Pamela, idąc mu na odsiecz. – Właśnie obsrała całe główne danie! – Nic nie widzę – odpowiada niepewnie miasto. – Proszę, ja ci pokażę. – Sirhan użycza mu jednego oka, przewraca nim, by spojrzeć na małpę, która leniwie maca łapami po dachu kapsuły, jakby szukała punktów zakotwiczenia linek. – O rany – mówi miasto. – Ktoś mnie zhackował. A podobno to niemożliwe. – A jednak, kurwa – syczy Pamela. – Zhackował? – Sirhan przestaje wydawać rozkazy powietrzu i skupia się na własnym ubraniu. Tkanina natychmiast splata się inaczej, przeobrażając się w pancerny i hermetyczny skafander; zza karku wyrasta bąbel hełmu i zatrzaskuje mu się przed twarzą. – Miasto, proszę natychmiast dać mojej babce skafander ochronny. Ma być całkowicie autonomiczny. Powietrze wokół Pameli zaczyna się krystalizować, wydzielając sferę przypominającą olbrzymią kulę dla chomika. – Jeśli ktoś cię zhackował, pierwsze pytanie brzmi: „kto?” – oświadcza Sirhan. – Drugie: „dlaczego?”, trzecie: „jak?”. – Z niepokojem uruchamia autotest, na szczęście we własnej matrycy tożsamości nie znajduje nic niespójnego, a poza tym ma płytko uśpione kopie-cienie w rozproszonych węzłach leżących o parę godzin świetlnych stąd. W odróżnieniu od przedpostludzkiej Pameli, jest w zasadzie odporny na proste zabójstwo. – Jeśli to jakiś kawał... Odkąd w muzeum pojawił się orangutan na wolności, minęły sekundy, a kolejne odkąd miasto uświadomiło sobie swój żałosny stan. Sekundy to aż nadto czasu, by po powierzchni miasta-nenufaru przetoczyły się potężne fale środków zapobiegawczych. Nieskończenie małe drobinki mgły użytkowej rozszerzają się i polimeryzują w ochronne komory, izolujące w locie tysiące wędrownych gołębi, każdy budynek z osobna i każdego człowieka akurat przebywającego na zewnątrz. Miasto

autotestuje własne węzły komputerowe, zaczynając od najniższego poziomu – bezpiecznego jądra – i idąc w górę. Tymczasem Sirhan, z mordem w oczach, pędzi ku klatce schodowej, niepewny, czy powinien zaatakować fizycznie intruza. Pamela turla się w bezpieczne miejsce, koziołkując na półpiętro, potem kryjąc się w ogrodzie skamieniałości. – Za kogo ty się masz, że wpadasz i srasz mi na kolację?! – wrzeszczy Sirhan, tupiąc na schodach. – Wyjaśnij mi! I to już! Orangutan znajduje najbliższą linkę i szarpie, bujając ważącą tonę kapsułą. Szczerzy do niego zęby. – Pamiętasz mnie? – pyta z sykliwym francuskim akcentem. – Czy pamiętam...? – Sirhan staje jak wryty. – Tante Annette? Co ty robisz w tym orangutanie? – Mam drobne problemy z autonomicznym sterowaniem. – Jej uśmiech staje się jeszcze szerszy, potem Annette zgina w łokciu rękę i zaczyna drapać się pod pachą. – Przepraszam, zainstalowałam się trochę nie po kolei. Miałam tylko się przywitać i przekazać wiadomość. – Jaką wiadomość? – dopytuje się Sirhan. – Rozwścieczyłaś tylko babkę, a jeśli ona się dowie, że tu jesteś... – Się nie dowie, za minutę znikam. – Małpa... Annette siada prosto. – Masz pozdrowienia od dziadka. Mówi, że niedługo tu przyjedzie. Osobiście, ma się rozumieć. Bardzo się cieszy na spotkanie z twoją matką i jej pasażerami. To wszystko. Masz mu coś do przekazania? – To on żyje? – pyta oszołomiony Sirhan. – Podobnie jak ja. Już jestem spóźniona. Miłego dnia! – Małpa zawisa rękoma na kapsule, buja się zamaszyście, puszcza i spada dziesięć metrów na twardą, kamienną posadzkę. Jej czaszka wydaje taki odgłos, jak uderzające o beton jajko na twardo. – Jeju – sapie Sirhan. – Miasto! – Słucham, o panie? – Usunąć to ciało – mówi, wskazując przez balkon. – I proszę zadać sobie trud i nie bulwersować mojej babki żadnymi szczegółami. W szczególności nie mówić jej, że to była Annette. Ta informacja by ją rozzłościła. – Atrakcje posiadania długowiecznej postludzkiej rodziny, myśli. Zbyt wiele wściekłych ciotek w kosmicznych kapsułach. – Byłoby dobrze, żebyś także spróbowało jakoś uniemożliwić cioci Nette wyhodowanie kolejnych małp. – Nagle coś przychodzi mu do głowy. – A swoją drogą, nie wiesz czasem, kiedy ma przyjechać mój dziadek? – Twój dziadek? – dziwi się miasto. – Przecież on chyba nie żyje? Sirhan zerka przez balkon na ociekające krwią zwłoki intruza. – Najnowsze wcielenie jego drugiej żony twierdzi inaczej. * * * Sfinansowanie rodzinnego spotkania po latach nie jest już problemem, stwierdza Amber, otrzymawszy propozycję zreinkarnowania wszystkich pasażerów i całej załogi Wędrownego cyrku. Nie jest do końca pewna, skąd biorą się te pieniądze. Zapewne jest to zmajstrowana przez tatę jakaś chwiejna finansowa maszyneria, po raz pierwszy od dziesięcioleci wyściubiająca nos z bunkra, gdzie przespała bessę, żeby ściągnąć zakurzone strumienie informacji i podomykać długoterminowe inwestycje. Jest za to należycie wdzięczna – a nawet niepomiernie wdzięczna – gdyż szczegóły jej ubóstwa stają się jeszcze bardziej przygnębiające po bliższym zapoznaniu. Jej jednym aktywem jest Wędrowny cyrk, gwiazdolot oparty na technologii sprzed trzydziestu lat, ważący niespełna dwadzieścia kilogramów razem z resztkami poszarpanego żagla, oraz jego ładunek – przetransferowani pasażerowie i załoga. Gdyby nie ożył ten założony przez kogoś przewidującego fundusz, byłaby skazana na krainę krążących w kółko leptonów. Ale teraz, gdy przysłał jej

propozycję inkarnacji, ma dylemat. Ponieważ jeden z pasażerów Wędrownego cyrku nigdy nie posiadał fizycznego ciała... Amber zastaje Ślimaka spacerującego w przezroczystej przestrzeni wypełnionej leniwie falującymi gałązkami przypominającymi fioletowy koral. To widmowe wspomnienia z życia obcego – rząd ciepłolubnych quasi-grzybów, o strzępkach prążkowanych w odpowiedniki aktyny i miozyny, muskularnych, śliskich nitek, żywiących się filtrowanymi z powietrza jednokomórkowymi organizmami. Sam Ślimak ma około dwóch metrów długości i biały koronkowy szkielet zewnętrzny, złożony z niepowtarzających się krzywizn i łuków, niepokojąco przypominających parkietaż Penrose’a. Pod nim wolno pulsują czekoladowobrązowe organy wewnętrzne. Grunt pod nogami jest suchy, ale się ugina jak podczas chodzenia po bagnie. Ten Ślimak w istocie jest chirurgicznie nałożonym przebraniem. Jego gatunek, podobnie jak ten ekosystem quasi-grzybów, wymarł przed milionami lat i od tej pory istnieje tylko jako tandetny rekwizyt w oszukańczym przedstawieniu prowadzonym przez zdziczałe instrumenty finansowe. Ślimak jest właśnie takim samoświadomym oszukańczym instrumentem, może piramidą finansową, a może całym, skompresowanym rynkiem obligacji śmieciowych pogrążonym w ciężkiej recesji, próbującym ukrywać się przed wierzycielami pod postacią żywej istoty. Będzie jednak problem z ucieleśnieniem go w środowisku Sirhana – ta forma wyewoluowała w klimacie przypominającym nieco chłodniejszą Wenus – w trzydziestu atmosferach pary nasyconej, prażącej się pod niebem barwy gorącego ołowiu, pełnym żółtych chmur z kwasu siarkowego. Ziemia ugina się nie dlatego, że jest podmokła – ona się topi. – Musisz wybrać sobie jakiś inny somatotyp – tłumaczy mu Amber, mozolnie przesuwając bańkę mydlaną swojego interfejsu po rozpalonej do czerwoności rafie koralowej. Interfejs jest przezroczysty i nieskończenie cienki, to po prostu nieciągłość w modelu fizycznym obu symulacji, przekładająca sygnały pomiędzy przyjaznym dla człowieka środowiskiem po jednej stronie i miażdżącym, rozpalonym piekłem po drugiej. – Ten po prostu nie jest kompatybilny z żadnym docelowym środowiskiem. – Pozostaje w niezrozumieniu. Czy nie mogę zintegrować się z którymś z dostępnych u celu światów? – No, ale wiesz, poza cyberprzestrzenią to nie działa w ten sposób. – Amber czuje, że znalazła się w kropce. – Ten model fizyczny dałby się odwzorować, ale koszt energetyczny byłby zaporowy, a poza tym nie mógłbyś tak łatwo jak teraz wchodzić w interakcje z innymi modelami. – Wypączkowuje ducha, który przedstawia jej alter ego, toczące się po podwórku Ślimaka, w chłodzonym zbiorniku, z sapaniem i łoskotem tratujące koral. – Mniej więcej tak byś wyglądał. – To ta wasza rzeczywistość jest źle skonstruowana – stwierdza Ślimak. – Ona nie jest skonstruowana, po prostu przypadkowo wyewoluowała. – Amber wzrusza ramionami. – Tam nie mamy takiej jak tutaj kontroli nad całym kontekstem. Nie mogę ci po prostu wyczarować interfejsu, który pozwoli ci kąpać się w parze mającej trzysta stopni. – Dlaczego nie? – pyta Ślimak. Mózgowy soft tłumaczący przydaje pytaniu nieprzyjemnego, jękliwego, unoszącego się tonu, co zmienia je w żądanie. – To pogwałcenie uprawnień – próbuje tłumaczyć Amber. – Rzeczywistość, do której chcemy wejść, jest... hm... dowodliwie spójna. Musi taka być, bo jest spójna i stabilna. Gdybyśmy mogli tworzyć w niej lokalne domeny, gdzie obowiązują inne reguły, mogłyby się zacząć rozprzestrzeniać w niekontrolowany sposób. Wierz mi, to nie jest dobry pomysł. Chcesz iść z nami czy nie? – Nie bardzo mam wyjście – odpowiada trochę nadąsany Ślimak. – Masz jakieś ciało, z którego mógłbym skorzystać? – Chyba... – Amber pstryka palcami. – Hej, kocie! Na membranie dzielącej dwa światy ukazuje się uśmiech z Cheshire.

– Hej, człowieku! – Och! – Amber cofa się o krok od zjawy. – Nasz przyjaciel, tutaj, ma problem, nie mamy odpowiedniego ciała, żeby go ściągnąć. My, białkowe marionetki, jesteśmy zbyt mocno związane z naszą neurologiczną strukturą nadrzędną, a ty masz od metra rozmaitych programowalnych bramek logicznych. Pożyczysz trochę? – Da się to lepiej zrobić. – Aineko ziewa, materializując się nieco bardziej. Ślimak zwija się i cofa, jak przerażona kiełbaska: chyba boi się tego, co widzi po swojej stronie błony. – Niedawno projektowałam sobie nowe ciało. Pomyślałam, że dobrze mi zrobi zmiana stylu na jakiś czas. Ten twój artysta-przekręciarz może więc na trochę pożyczyć mój poprzedni szablon, dopóki nie wymyślimy niczego lepszego. Co o tym myślisz? – Słyszałeś? – pyta Amber Ślimaka. – Aineko uprzejmie zaproponowała ci swoje ciało. – Nie czekając na odpowiedź, mruga do kotki i postukuje obcasami, znikając z uśmiechem i szepcząc: – Do zobaczenia po drugiej stronie... * * * Przesłanie kilkudziesięciu awabitów, bo tyle liczą sobie zamrożone wektory stanu wszystkich osób mieszkających w przestrzeniach symulacyjnych Wędrownego cyrku, zajmuje jego przedpotopowemu transceiverowi parę minut. Do większości doczepiono pakiet zasobów zawierający cały zsekwencjonowany genom, parę wskazówek fenotypowych i proteomowych oraz listę pożądanych ulepszeń. Mapy genowe i te wskazówki zawierają dość informacji, żeby wyekstrapolować całą białkową machinę. Zatem wytwórnia ciał karnawałowego miasta zabiera się do pracy – zaczyna generować w fabrykatorach zmodyfikowane komórki macierzyste i inkubatory. W tych czasach zreinkarnowanie całego statku oszołomionych relatywizmem ludzi nie zajmuje wiele czasu. Miasto najpierw rzeźbi dla nich szkielety (grzecznie ignorując przesłane przez Pamelę obcesowe żądanie zaprzestania tych działań, stwierdza bowiem, że nie jest ona tutaj stroną), potem natryskuje tę gąbczastą kość zastępczą komórkami kościogubnymi. Z daleka przypominają zwyczajne ludzkie komórki macierzyste, ale zamiast jąder mają prymitywne ziarenka komputronium, bryłki inteligentnej materii tak małe, że są równie tępe jak przedpotopowe Pentium, odczytujące taśmę sterującą, która i tak jest zaprojektowana o wiele lepiej niż cokolwiek wyewoluowanego przez Matkę Naturę. Te mocno zoptymalizowane sztuczne komórki macierzyste – biologiczne roboty we wszystkim poza nazwą – mnożą się jak rak, wydzielając krótko żyjące bezjądrowe komórki drugorzędowe. Potem miasto nasyca tę chaotyczną plątaninę quasi-rakowatych komórek potężną liczbą kapsydów-nosicieli, dostarczających docelowym ciałom prawdziwych mechanizmów komórkowego sterowania. W ciągu jednej megasekundy przypadkowa krzątanina budowlanych botów zamienia się w kontrolowany proces – zwykłe jądra komórkowe zastępują nanoprocesory, które są wyrzucane z komórek i wydalane na wpół już ukształtowanym układem moczowym – z wyjątkiem tych w ośrodkowym układzie nerwowym, które mają do wykonania jeszcze jedno zadanie. Jedenaście dni po zaproszeniu pierwsi pasażerowie są już wmontowywani w układ połączeń synaptycznych w świeżo wytworzonych czaszkach. (Według standardów dynamicznie idącego do przodu jądra taki proces jest upierdliwie powolny i żałośnie przestarzały. Tam po prostu ustawiłoby się na orbicie Wake Shielda – ekran generujący głęboką próżnię – ochłodziło go do ułamków kelwina, skrzyżowało dwa spójne strumienie materii, przeteleportowało na miejsce trochę informacji o stanie i wyciągnęło dopiero co zmaterializowane białkowe ciało przez śluzę, zanim zdążyłoby się udusić. Ale swoją drogą, w tej gorącej strefie nie ma już za wiele miejsca dla białkowych ludzi...). Sirhan nie zwraca zbytniej uwagi na pseudorakowatość fermentującą i kłębiącą się w zbiornikach

stojących w szeregu w Galerii Ludzkiego Ciała, w skrzydle Busha w muzeum. Świeżo ukształtowane, powoli wypełniające się ciałem szkielety – jak sfilmowany proces rozkładu przewijany szybko wstecz przez niecierpliwy palec – są jednocześnie nieprzyjemne do oglądania i niesmaczne. Ciała w żaden sposób nie mówią też, kto będzie je zajmował. To wszystko po prostu niezbędny wstęp do głównego punktu programu, oficjalnego przyjęcia i bankietu, któremu poświęcił niepodzielną uwagę czterech swoich duchów. Gdyby miał nieco mniej zahamowań, mógłby sobie poszperać w śmietnisku ich umysłowych archiwów, ale to jedno z podstawowych tabu epoki postmózgowej. (Agencje szpiegowskie zajęły się profilowaniem memów i grzebaniem w pamięci jeszcze w latach trzydziestych i czterdziestych, trafiły na czarną listę policji myśli i doprowadziły do reakcji – powstania umysłów o wykręconej architekturze odpornej na infowojenne ataki. Państwa, którym służyły te tajne instytucje, już nie istnieją, a Ziemia, gdzie się niegdyś mieściły, jest teraz częścią potężnego projektu budowlanego, noosfery – docelowo cała masa Układu Słonecznego ma się zamienić w gigantyczny mózgmatrioszkę. Sirhanowi zaś pozostała niekomfortowa wierność jedynemu wielkiemu tabu, jakie wymyślono od końca XX wieku – wolności myśli). Zatem zaspokaja swoją ciekawość, poświęcając większość czasu swego ciała na spotkania z Pamelą, od czasu do czasu zadając jej pytania i ładując wezbrany strumień rozgoryczonych memów prosto do pęczniejącej rodzinnej bazy wiedzy. – Nie zawsze byłam taka zgorzkniała i cyniczna – tłumaczy Pamela, gestykulując laską w stronę chmurobrazu za krawędzią świata i mierząc go spojrzeniem paciorkowatych oczu. (Przyprowadził ją tutaj, licząc na kolejną kaskadę wspomnień o zachodach słońca w podróżach poślubnych i tak dalej, z niej jednak wydobywa się tylko żółć). – To przez te kolejne zdrady. Pierwszy był Manfred i pod wieloma względami najgorszy, ale ta mała dziwka Amber zraniła mnie znacznie bardziej. Jeśli będziesz kiedyś mieć dzieci, postaraj się zachować coś dla siebie, bo jeśli tego nie zrobisz, potem cisną ci wszystko w twarz i pomyślisz, że twój świat się zawalił. I jak już sobie pójdą, w żaden sposób tej dziury nie załatasz. – A czy śmierć jest nieunikniona? – pyta teraz Sirhan, dobrze wiedząc, że nie jest, ale chętnie da jej kolejny pretekst do rozdrapywania zabliźnionej miłosnej rany: zaczyna podejrzewać, że ona nadal kocha Manfreda. To znakomita historia rodzinna, Sirhan bawi się najlepiej w swym beznamiętnym życiu, prowadząc ją do punktu kulminacyjnego, jakim będzie uroczyste rodzinne przyjęcie. – Czasem wydaje mi się, że śmierć jest bardziej nieunikniona niż podatki – odpowiada posępnie babka. – Ludzie nie żyją w próżni; jesteśmy częścią większego schematu życia. – Wpatruje się w troposferę Saturna, gdzie cienka wstążka metanowego śniegu obramowuje daleki zachód słońca rubinową mgiełką. – Stare musi ustąpić nowemu. – Wzdycha i poprawia mankiety. (Od pamiętnego zajścia z małpą zaczęła nosić staroświecki skafander ciśnieniowy, cały z obcisłego czarnego jedwabiu, naszpikowany elastycznymi rurkami i srebrzystymi inteligentnymi modułami sensorycznymi). – Pora nowemu zejść z drogi, ja chyba już to jakiś czas temu zrobiłam. – Hm – mruczy Sirhan, trochę zdziwiony tym nowym tonem w jej długim, pełnym usprawiedliwień wywodzie. – Ale może ty tak twierdzisz tylko dlatego, że czujesz się stara? Może to tylko fizjologiczne niedomaganie. Można by je naprawić i wtedy... – Nie! Ja mam poczucie, Sirhan, że przedłużanie życia jest naganne moralnie. Nie osądzam cię, po prostu mówię, co jest według mnie niewłaściwe. To niemoralne, bo zakłóca naturalny porządek rzeczy, powoduje, że wszędzie wokoło wiszą stare pajęczyny, i przeszkadza młodym. No i jeszcze kwestie teologiczne. Jeśli zamierzasz żyć wiecznie, nigdy nie spotkasz się ze swoim stwórcą. – Stwórcą? Czy ty jesteś teistką? – Ja... chyba tak. – Pamela milczy przez chwilę. – Chociaż jest tyle różnych podejść, że trudno się

zdecydować, w co uwierzyć. Przez dłuższy czas obawiałam się w skrytości ducha, że twój dziadek zna na to odpowiedź. Że może przez cały czas się myliłam. Ale teraz... – Opiera się na lasce. – Kiedy obwieścił, że się transferuje, zrozumiałam, że wyznawał tylko wrogą życiu, antyludzką ideologię, którą omyłkowo wziął za religię. Wniebowzięcie jajogłowych i niebo Sztucznych Inteligencji. Ja dziękuję, nie kupię. – Hm. – Sirhan mruży oczy, wpatrując się w chmurobraz. Przez chwilę wydaje mu się, że dostrzega coś w odległej mgle – trudno tam odróżnić centymetry od megametrów, nie mając żadnej skali porównawczej, i horyzont odległy o cały kontynent – ale nie jest pewien, co to takiego. Może inne miasto, pozakrzywiane jak mięczak i obrośnięte czułkami, pod spodem kołysze się zbitka węzłów fabrykatora. Fala chmur zakrywa je na moment, a gdy opada, obiekt znika. – W takim razie co pozostaje? Jeśli naprawdę nie wierzysz w jakiegoś dobrotliwego stwórcę, śmierć musi być przerażająca. Zwłaszcza gdy umiera się tak powoli jak ty. Pamela uśmiecha się jak szkielet, bez cienia wesołości. – Skarbie, to całkiem naturalne! Żeby wierzyć w zagnieżdżone rzeczywistości, nie trzeba wierzyć w Boga. Używamy ich codziennie jako myślowych narzędzi. Odrobina antropomorficznej spekulacji i staje się jasne, że cały nasz wszechświat też prawdopodobnie jest taką symulacją, prawda? A my żyjemy we wczesnej jego epoce. Zapewne to... – szturcha laską diamentowe włókna wewnętrznej ściany bąbla mieszczącego niestabilną ziemską atmosferę i izolującego go od wyjących kriogenicznych wodorowo-metanowych wichrów Saturna – ...jest zaledwie symulacją w jakiejś pradawnej maszynie symulacyjnej, od miliona miliardów lat odtwarzającej sumę wszystkich możliwych początków świadomości. Śmierć będzie po prostu przebudzeniem w większym świecie i tyle. – Jej uśmiech odpływa. – A jeśli nie, to jestem po prostu starą kretynką, która zasługuje na swoje upragnione zapomnienie. – Ale.. – Sirhan urywa, czuje ciarki na skórze. Może to wariatka, uświadamia sobie nagle. Nie klinicznie chora psychicznie, ale po prostu trochę odklejona od rzeczywistości. Zafiksowana na własnym punkcie widzenia swojej roli w rzeczywistości. – Ja liczyłem na pojednanie – mówi cicho. – Twoja rozgałęziona rodzina żyła w niezwykle ciekawych czasach. Po co psuć to wylewaniem żółci? – Psuć? – Patrzy na niego z politowaniem. – Od początku jest zepsute, zaczęło się od zbyt wielu altruistycznych ofiar i zbyt małej dawki sceptycyzmu. Gdyby Manfred tak bardzo nie pragnął przestać być człowiekiem, gdybym ja w porę nauczyła się odrobiny elastyczności, moglibyśmy nadal... – Waha się. – To dziwne... – Co dziwne? Pamela unosi laskę i ze zdziwioną miną wskazuje kłębiące się metanowe chmury. – Mogę przysiąc, że widziałam tam langustę... * * * Amber budzi się w środku nocy, w ciemności, pod dławiącym ciśnieniem, wydaje się jej, że tonie. Na chwilę wraca do nieokreślonej przestrzeni po drugiej stronie routera, do piekła pełzających instrumentów, śledzących jej wszystkie przeżycia, aż po najdrobniejsze zakamarki mózgu; potem jej płuca zamieniają się w szkło i pękają, w końcu kaszle w zimnym powietrzu muzeum o północy. Twarda kamienna podłoga pod stopami i dziwny ból w kolanach podpowiadają, że nie przebywa już na pokładzie Wędrownego cyrku. Szorstkie ręce podtrzymują ją, gdy miotana atakiem kaszlu wymiotuje delikatną błękitną mgiełką. Z porów skóry na ramionach i piersiach też sączy się ten

błękitnawy płyn, parując osobliwie regularnymi serpentynami. – Dziękuję – udaje się jej wreszcie wysapać. – Już mogę oddychać. Siada na piętach, uświadamia sobie, że jest naga, i otwiera oczy. Wszystko jest dezorientująco dziwne, choć wcale nie powinno. Powieki przez chwilę stawiają opór, jak zaklejone, po czym reagują. Świat wydaje się osobliwie znajomy, trochę jak dom, w którym dorastała i z którego wyprowadziła się wiele lat temu. Lecz sceneria wokół nie napawa otuchą. Długie i głębokie cienie, rzucane przez jajowate zbiorniki, w nich marzenia anatoma, ciała w różnych koszmarnych stadiach budowy. A pośrodku między nimi siedzi dziwacznie zniekształcony człowiek – też nagi, jeśli nie liczyć łat rudej sierści. Odsunął się tam, puściwszy jej ręce. – Obudziłaś się, ma chériei – pyta orangutan. – Eee. – Amber ostrożnie kręci głową, czując opór wilgotnych włosów, delikatną pieszczotę wietrzyku. Wyciąga czułek innego zmysłu i próbuje chwycić rzeczywistość, która się wymyka, uparta i niezagnieżdżona. Wszystko wokół jest tak mocne i nieodmienne, że czuje dźgnięcie klaustrofobicznej paniki: „Ratunku! Jestem uwięziona w prawdziwym świecie!”. Kolejny szybki test, widzi, że ma jednak dostęp do czegoś poza własną głową, i panika się uspokaja. Jej egzokora została pomyślnie zmigrowana do tego świata. – Jestem w muzeum? Na Saturnie? Kim ty jesteś? My się znamy? – Nie osobiście – odpowiada ostrożnie małpa. – Ale pisaliśmy do siebie. Annette Dimarcos. – Ciocia... – Fala wspomnień rozrywa kruchy strumień świadomości Amber, zmuszając ją do kolejnych rozwidleń, dopóki nie uda się jej wszystkiego poskładać do kupy. Annette, nagrana wiadomość głosowa: „Twój ojciec przesyła ci ten pakiet ucieczkowy”. Prawny klucz do złoconej klatki matczynej opieki. Konieczna wolność. – Tata też tu jest? – pyta z nadzieją, choć znakomicie wie, że w rzeczywistym świecie minęło trzydzieści pięć lat liniowego czasu: to sporo wody w rzece w wieku, gdzie dziesięć lat wystarcza na kilka rewolucji przemysłowych. – Nie jestem pewna. – Orangutan mruga leniwie, drapie się po lewym przedramieniu i rozgląda po sali. – Może jest w którymś z tych zbiorników i bawi się w te swoje wydmuszki. Albo zniknie stąd zanim opadnie kurz. – Wbija w Amber spojrzenie wielkich, piwnych, przepełnionych smutkiem oczu. – To nie będzie rodzinne spotkanie, na jakie liczyłaś. – Nie... – Amber zaczerpuje tchu, po raz dziesiąty, może dwunasty do nowych płuc. – Co z twoim ciałem? Kiedyś byłaś człowiekiem. I co się dzieje? – Dalej jestem człowiekiem, tam gdzie to istotne – odpowiada Annette. – Korzystam z takich ciał, bo są wygodne przy małej grawitacji, a poza tym przypominają mi, że już nie mieszkam w białkowym świecie. I jest jeszcze jeden powód. – Płynnym gestem wskazuje otwarte drzwi. – Twój syn zorganizował... – Mój syn. – Amber mruga. – Ten, który pozywa mnie do sądu? Syn której mojej wersji? Sprzed jakiego czasu? – Przez jej mózg przelewa się wezbrana fala pytań, eksplodując w strukturalne zapytania zadawane całej dostępnej publicznej przestrzeni umysłowej. – Jasna cholera! Powiedz, że jeszcze jej tu nie ma! – Obawiam się, że niestety jest – odpowiada Annette. – Sirhan to dziwne dziecko: znalazł wspólny język ze swoją grand-mére. I oczywiście zaprosił ją na swoją imprezę. – Imprezę? – No tak! Nie mówił ci jeszcze, o co chodzi? Urządza przyjęcie z okazji otwarcia swojej instytucji: archiwum rodzinnego. Odkłada proces, przynajmniej na razie. Dlatego wszyscy się tu zlecieli, nawet ja. – Małpi pyszczek wyszczerza się do niej kpiąco. – Chociaż moim strojem musiał się trochę rozczarować.

– Opowiedz o tej bibliotece – mówi Amber, mrużąc oczy. – I o tym moim synu, którego nigdy nie spotkałam, z ojca, z którym nigdy się nie pieprzyłam. – Co, to ty wszystko wiesz? – pyta Annette. – Jasne. – Amber prostuje się z trzeszczeniem kości. – Potrzebne mi jakieś ubranie. I parę wyściełanych mebli. I gdzie tu można się czegoś napić? – Pokażę ci – odpowiada orangutan, prostując się, jak zwitek rurek porośniętych rudą sierścią. – Zaczniemy od wypicia czegoś. * * * Bostońskie Muzeum Nauki jest wprawdzie dominującą budowlą miasta-nenufaru, ale w żadnym razie nie jedyną – za to najgłupszą, bo skonstruowaną z głupiej materii pozostałej po przedoświeceniowej epoce. Orangutan prowadzi Amber serwisowym korytarzem prosto w ciepłą noc oświetloną blaskiem pierścienia. Pod stopami czuje chłodną trawę, ku recyrkulatorom na brzegu świata nieustannie wieje delikatny wietrzyk. Idzie trawiastym stokiem za przygarbioną rudą małpą, pod wierzbę płaczącą, gdzie skręcają o trzysta dziewięćdziesiąt stopni – świat za nimi znika, wchodzą do domu o ścianach uplecionych z chmur, zalanego sączącym się z sufitu księżycowym światłem. – Co to jest? – pyta oczarowana Amber. – Jakiś aerożel? – Nie... – Annette beka, po czym wbija dłoń w podłogę i wyszarpuje kłąb mgły. – Zrób krzesło – mówi. Mgła się zestala, nabierając kształtu i faktury, w końcu przed Amber pojawia się krzesło w stylu królowej Anny, na krzywych nóżkach. – I dla mnie też. No i opakuj to wszystko, weź jakiś mój ulubiony motyw. – Ściany cofają się odrobinę i twardnieją, wydzielając drewno, szkło i farbę. – No, jest. – Małpa szczerzy się do Amber. – I jak, przytulne? – Ale ja... – Amber urywa. Zerka na znajomy kominek, kolekcję pamiątek, od wieków nietracące połysku termosublimacyjne odbitki zdjęć z dzieciństwa. To jej sypialnia z dzieciństwa. – Przywiozłaś tutaj to wszystko? Specjalnie dla mnie? – Z tym szokiem przyszłości nigdy nie wiadomo. – Annette wzrusza ramionami i sięga giętką ręką do karku, żeby się podrapać. – Do większości rzeczy tutaj używa się mgły użytkowej, takiej siatki z równorzędnych wieloramiennych elementów montażowych. Umieją na rozkaz zmieniać strukturę i stan skupienia z gazowego na stały. Faktura i kolor nie są prawdziwe, to tylko pozory. Ale tak, to było w jednym z listów twojej matki do ojca. Przywiozła je tutaj, żeby ci zrobić niespodziankę. Żeby tylko zdążyła z nią na czas. – Rozciąga wargi, ukazując wielkie, kwadratowe, przystosowane do przeżuwania liści zęby w czymś, co być może za milion lat stanie się uśmiechem. – Ty... ja... ale się nie spodziewałam. Tego. Amber uświadamia sobie, że ma przyśpieszony oddech – co świadczy, że znalazła się na skraju paniki. Sama bliskość matki powoduje u niej nieprzyjemne objawy. Annette ma rację, Annette jest spoko. Za to ojciec to mitologiczny bóg-szachraj, ciągle czający się za plecami, żeby wyskoczyć i obsypać cię wątpliwymi darami. Pamela próbowała ukształtować małą Amber na swoje podobieństwo; córka wiele od tego czasu podróżowała i bardzo dorosła, mimo to matka nadal napawa ją irracjonalnym, klaustrofobicznym lękiem. – Nie bądź taka zmartwiona – mówi ciepło Annette. – Jeśli okażesz przy niej, że jesteś smutna, będzie próbować cię jeszcze bardziej przygnębić. Dla niej to oznaka słabości, bo sama nie ma odwagi bronić własnych przekonań. – Naprawdę? – Dla Amber to coś nowego; pochyla się ku Annette i nadstawia uszu. – Tak. Widzisz, to stara i zgorzkniała kobieta. Czas nie był dla niej łaskawy. Może i chce wykorzystać swoją nienaprawioną starość jako bierną broń samobójczą, żebyśmy wszyscy poczuli się winni za jej nieszczęście, ale i tak boi się śmierci. Twoja reakcja – jeśli będziesz zmartwiona,

usprawiedliwisz tylko i pośrednio zaaprobujesz ten jej egoizm. A Sirhan, młody bałwan, z nią współpracuje. Świata poza nią nie widzi i myśli, że pomagając jej umrzeć, pomaga jej osiągnąć cel. Nigdy wcześniej nie widział na oczy dorosłej osoby, która idzie tyłem w stronę przepaści. – Tyłem. – Amber zaczerpuje tchu. – Mówisz mi, że mama jest tak nieszczęśliwa, że postanowiła się zabić przez zestarzenie? Trochę powolny sposób, nie? Annette kręci smętnie głową. – Trenowała pięćdziesiąt lat. Dwadzieścia osiem cię nie było! Kiedy cię urodziła, miała trzydzieści. Teraz ma ponad osiemdziesiąt i z przekonania sprzeciwia się restaurowaniu telomerów, jest nawet członkiem założycielem frontu ochrony genomu. Zgodzić się na powolnego wirusa oczyszczającego i restart wieku – to by oznaczało opuścić transparent, którym powiewała przez pięćdziesiąt lat. A zdecydować się na transfer – to też coś głęboko niesłusznego, bo nie potrafi przyznać, że jej tożsamość jest zmienną, a nie stałą. Przyleciała tutaj w puszce, zamrożona, po drodze jeszcze dodatkowo uszkodzona promieniowaniem. Nie zamierza stąd wracać. Tu chce dokonać żywota. Rozumiesz? Dlatego cię tu ściągnęli. No i jeszcze ze względu na komorników, którzy wykupili inne wierzytelności tamtego twojego „ja”. Czekają na ciebie w układzie Jowisza, z nakazami i mózgossawkami, żeby wyciągnąć z ciebie twoje prywatne klucze. – Osaczyła mnie! – Tego bym nie powiedziała. Chyba wszyscy od czasu do czasu zmieniamy przekonania. Jest sztywna, nieustępliwa, ale nie jest głupia. Nie jest też tak mściwa, jak czasem sama sądzi. Myśli, że wszyscy ją zostawili, choć naprawdę nie tylko o to chodzi. Twój ojciec i ja... – On nadal żyje? – pyta niecierpliwie Amber, trochę z ciekawości, trochę z chęci usłyszenia dobrej wiadomości. – Tak. – Annette znów szczerzy zęby, nie w uśmiechu, bardziej jakby groziła światu. – Już mówiłam: ja i twój ojciec próbowaliśmy jej pomóc. Pamela ignoruje go. Mówi, że nie jest mężczyzną. Ja za to jestem stuprocentową kobietą, prawda? Mimo to, ze mną jakoś chce gadać. Tobie będzie jeszcze łatwiej. Ale wszystkie aktywa twojego ojca się zużyły. W tej epoce nie jest już bogaty. – No tak, ale... – Amber kiwa głową. – Może będzie mógł mi pomóc. – Serio? Ale jak? – Pamiętasz pierwotny cel Wędrownego cyrkuł Przekaz od rozumnych obcych? – No pewnie – prycha Annette. – Piramida finansowa na obligacjach śmieciowych, specjalnie dla durnych naiwniaków wierzących w mądrość z latających talerzy. Amber oblizuje usta. – Można nas tu podsłuchać? – Tutaj? – Annette się rozgląda. – Bez problemu. Bez permanentnej inwigilacji nie da się utrzymać habitatu we wrogim środowisku. – No to... Amber nurkuje w głąb siebie, rozgałęzia tożsamość, zbiera w skomplikowany pakiet grupę swoich myśli i wspomnień, przegląda je jeszcze na wszelki wypadek, podaje Annette drugi koniec szyfrowanego tunelu i wtyka jej do głowy tę zamrożoną burzę myśli. Annette siedzi nieruchomo przez jakieś dziesięć sekund, po czym wzdryga się i cicho pojękuje. – Musisz zapytać ojca – mówi w końcu, wyraźnie się ożywiając. – Ja muszę lecieć, i to szybko. Nie trzeba mi było tego mówić! Rozumiesz, to jak dynamit. Polityczny dynamit. Muszę wrócić do mojej głównej siostry-tożsamości i ostrzec ją. – Twojej... zaczekaj! – Amber zrywa się tak szybko, jak pozwala jej nieskoordynowane ciało, ale Annette porusza się szybciej, wspinając się po półprzejrzystej drabinie zawieszonej w powietrzu. – Powiedz Manfredowi! – woła ciotka w małpim ciele. – Nikomu innemu nie ufaj! Rzuca tunelem ku Amber kolejny pakiet zaszyfrowanych, spakowanvch zapisów pamięciowych;

chwilę później ruda głowa dotyka stropu i rozpływa się w płynny strumień luzujących wiązania cząsteczek mgły użytkowej, rozproszony potem po całej masie budynku, który wygenerował tę nieprawdziwą małpę. * * * Zdjęcia z rodzinnego albumu:”Kiedy cię nie było...”. · Amber, w brokatowej sukni i koronie zdobnej w diamentowe procesory i zewnętrzne łącza neuronowe, otoczona świtą, w całym swym majestacie uznanej głowy państwa i władczyni małego wewnętrznego księżyca bierze udział w ogólnojowiszowej konwencji konstytucyjnej. Uśmiecha się do kamer, świadomie, z profesjonalnym polorem – widać, że ma zainstalowany dobry filtr public relations. „Z przyjemnością tu przyjechaliśmy”, mówi, „i jesteśmy niezmiernie zadowoleni, że komitet postanowił poprzeć program rozwoju eksploracji dalekiego kosmosu proponowany przez Imperium Pierścienia”. · Kawałek nieinteligentnego papieru, z literami nabazgranymi niechlujnie jakąś wyblakłą brązową substancją – pewnie krwią – głosi: „Ja się wymeldowuję, proszę mnie nie deltować”.Ta wersja Pierre’a nie poleciała na router: został w domu, skasował wszystkie swoje kopie zapasowe i podciął sobie żyły – krótkie, ostre, własnoręczne epitafium. Dla elity politycznej zewnętrznego układu to zimny wstrząs i pierwszy powiew zimowego wiatru. A także początek cenzurowania informacji skierowanych do wciąż przyśpieszającego kosmolociku: zbolała Amber podejmuje decyzję nieinformowania swojej gwiezdnej ambasady, że jeden z członków załogi nie żyje, i że jest ostatnią, unikatową kopią. · Manfred – pięćdziesięcioletni, o modnie bladej cerze zcyfryzowanego, wyglądający dość zdrowo jak na swój wiek, stoi z głupim uśmiechem obok krzaka transmigracyjnego. Postanowił uczynić ostatni krok, już nie tylko puszczać swoje umysłowe procesy na egzokorze rozproszonych procesów, ale wyprowadzić się całą osobowością z białkowego świata, w krainę, gdzie znalazły się inne transfery podróżujące Wędrownym cyrkiem. Obok niego stoi Annette, szczupła, elegancka i niepewna, jak przystało na żonę skazańca. · Wesele i szyickie małżeństwo muta – czyli na próbę. Ku oburzeniu wielu, mamtu’a – tymczasowa żona – nie jest muzułmanką, a zamiast welonu nosi koronę. Jej mąż już wcześniej znalazł się na językach transmarsjańskiego islamskiego duchowieństwa. Lecz poza tym, że są w sobie zakochani, dysponują większą siłą ognia niż XX-wieczne supermocarstwa. Zwinięta u ich stóp kotka wygląda na zadowoloną: to ona pilnuje kryptograficznych kluczy do potężnych laserów. · Rubinowa iskierka na tle ciemności – przesunięta prawie ku podczerwieni; to sygnał zwrotny płynący z żagla świetlnego Wędrownego cyrku, przekraczającego właśnie próg jednego roku świetlnego, prawie dwanaście bilionów kilometrów za orbitą Plutona. (Chociaż, czy można nazwać go jeszcze kosmolocikiem, gdy jego masa, razem z napędem, dochodzi do stu kilogramów? Kosmolociki to przecież coś małego). · Upadek transksiężycowej gospodarki: głęboko w rozpalonych od myślenia czeluściach Układu Słonecznego, nowe, potężne umysły wypracowują nową teorię bogactwa, optymalizującą przydzielanie zasobów lepiej niż powszechnie dotąd używany Wolny rynek 1.0. Bez powstrzymującego ekspansję minimum lokalnego, nie potrzebując już po darwinowsku generować, doić i zamykać kolejnych firm, korporacje, umysły zbiorowe i organizacje przyjmujące tę tak zwaną Infrastrukturę Przyśpieszonej Sprzedaży w ramach Ekonomii 2.0, zaczynają handlować ze sobą optymalnie. Przemiana fazowa przyśpiesza coraz bardziej w miarę włączania się coraz to nowych uczestników, dotychczasowy ekosystem zaczyna przegrywać z usieciowionymi graczami. Amber i Sadeq nie załapują się na ten pociąg, bo Sadeq obsesyjnie deliberuje, jak pogodzić IPS z murabaha i mudaraba17, podczas gdy wokół wali się XXI-wieczna gospodarka. Takie spóźnienie ma poważne skutki – Imperium Pierścienia, licząc netto, zawsze importowało moc umysłową i eksportowało grawitacyjną energię potencjalną. Teraz znalazło się na zadupiu, a szybkość transmisji z przesuniętej ku czerwieni relatywistycznej sondy jest zbyt mała, by zainteresować demony przemysłowego routingu. Innymi słowy, jest biedne. · Wiadomość zza grobu: podróżnicy kosmolociku dotarli do celu, artefaktu obcej cywilizacji krążącego po chłodnej orbicie wokół zamarzniętego brązowego karła. Lekkomyślnie transferują się do niego, usypiając kosmolocik na wiele lat. Amber i jej mąż nie mają pieniędzy na opłacenie napędowych laserów: resztka energii kinetycznej Imperium – czyli momentu pędu małego księżyca Jowisza – jest wyżerana, błyskawicznie i niemal ze stratą, przez niesłabnące potrzeby egzobiontów i metantropów mnożących się i rozgałęziających w infosferze wysokich orbit wokół gazowych gigantów. Koszty importu mózgów do Imperium Pierścienia stają się zaporowe: bliscy rozpaczy Amber i Sadeq generują dziecko, Pokolenie 3.0, aby zaludnić swe kurczące się królestwo. Wyobraźcie sobie teraz tę obrażoną kotkę, bijącą ogonem obok nieważkiej kołyski. Niespodzianka i pocztówki z wewnętrznych planet – to matka Amber proponuje pomoc. Przez wzgląd na dziecko Sadeq otwiera jej transmisję i udostępnia bogaty interfejs użytkownika. Dziecko rozwidla się, i to wielokrotnie, gdy zdesperowana Amber bawi się prawdopodobieństwami, symulując różne skutki wychowania. Ani ona, ani Sadeq nie są dobrymi rodzicami – ojciec jest roztargniony i skłonny do zatracania się w intelektualnej dekonstrukcji sur, matka roztrzęsiona po zarządzaniu gospodarką podupadającego królestewka. W dziesięć lat Sirhan przeżywa kilkanaście iteracji życia, zmieniając tożsamości jak rękawiczki. Nie przemawia do niego niepewność życia w zrujnowanym Imperium Pierścienia, irytują go obsesje rodziców, więc kiedy babka oferuje, że sfinansuje mu deltę v oraz późniejszą edukację na jednym z okołotytanowych orbiterów, matka i ojciec, choć niechętnie, wyrażają zgodę. Amber i Sadeq rozstają się skłóceni. Sadeq, porzuciwszy studia w obliczu narastających wtrętów świata, jaki jest, we wszechświecie, jaki być powinien, poświęca się samotnym studiom, dołącza do kosmicznej sufickiej sekty, otorbionej macierzą ceramizujących się nanobotów daleko w obłoku Oorta, gdzie zamierza czekać na lepsze czasy. Jego instrument testamentalny – prawny mechanizm wyzwalający wskrzeszenie – oczekuje na powrót Ukrytego Dwunastego Imama.

Amber natomiast przez jakiś czas przeszukuje wewnętrzny układ pod kątem wieści o ojcu, ale na próżno. Samotna, wyalienowana, ścigana przez oskarżenia o długi, rzuca się w otchłań borganizacji, odrzucając te aspekty charakteru, które sprowadziły ją na dno; z prawnego punktu widzenia zobowiązania finansowe są przywiązane do tożsamości. W końcu oddaje swoją osobowość komunie przegranych, przyjmując nową w zamiana za całkowite odcięcie od przeszłości. Pozbawione królowej i dworu Imperium Pierścienia – bezludne, z wyciekającą atmosferą, chodzące na automatycznym sterowaniu – powoli schodzi z orbity w jowiszowy mrok, wypromieniowując energię ku zewnętrznym księżycom, aż w końcu wybija dziurę w pokrywie chmur i spala się w pożegnalnym rozbłysku światła. Czegoś tak jasnego nie widziano od czasów zderzenia z kometą Shoemakera-Levy’ego 9. Sirhan, zajęty saturnaliami, czuje wstyd, że rodzicom nic się w życiu nie udało. Postanawia, że zrobi to za nich – choćby nieszczególnie miało się to im podobać.

* * * – Bo rozumiesz, liczę, że mi pomożesz w moim historycznym projekcie – mówi młodzieniec o poważnej twarzy. – Historycznym. – Pierre idzie za nim po krętej galerii, dłonie ma zaciśnięte za plecami, żeby nie okazywać rosnącego poruszenia. – A o jaką historię chodzi? – Historię dwudziestego pierwszego wieku – odpowiada Sirhan. – Pamiętasz go, prawda? – Czy ja... Mówisz poważnie? – Tak. – Sirhan otwiera boczne drzwi. – Proszę tędy. Wszystko wytłumaczę. Drzwi wychodzą na coś, co niegdyś było jakąś boczną galerią, pełną interaktywnych eksponatów mających wyjaśniać hiperaktywnym dzieciakom i ich pobłażliwym jednostkom rodzicielskim podstawowe prawa optyki. Tradycyjna optyka jest dawno przestarzała – sterowalna materia potrafi zatrzymywać fotony w miejscu, teleportować je gdzie zechce, grać w ping-ponga spinem i polaryzacją – a poza tym, głupia materia ścian została wymieniona na niskoenergetyczne komputronium, głęboko pod podłożem habitatu-nenufaru dyndają sobie radiatory rozpraszające nieliczne odpadowe fotony. Teraz cała sala jest pusta. – Odkąd zostałem tutaj kustoszem, przerobiłem elementy konstrukcyjne muzeum na składy pamięciowe o wysokiej gęstości. Taka dodatkowa korzyść z kierowniczego stanowiska. Mam tu z miliard awabitów pojemności, wystarczyłoby na pamięć sensoryczną i wspomnieniową całej ludności dwudziestowiecznej Ziemi, gdyby to mnie interesowało. Ściany i sufit powoli ożywają, jaśnieją, dając oszałamiająco żywy i barwny widok znad krawędzi krateru Barringera w Arizonie. A może to centrum Bagdadu? – Kiedy zdałem sobie sprawę, że matka roztrwoniła rodzinną fortunę, przez pewien czas szukałem rozwiązania tego problemu – ciągnie Sirhan. – I któregoś razu olśniło mnie, że jest tylko jeden towar, który z biegiem czasu będzie zyskiwał na wartości: odwracalność. – Odwracalność? To nie ma sensu. – Pierre wciąż ma zawroty głowy od niedawnego wybudowania. Obudził się zaledwie godzinę temu i wciąż przyzwyczaja się do narowów wszechświata, który nie chce naginać reguł pod naciskiem jego stanowczej woli. Do tego niepokoi się o los Amber, po której nie ma śladu w zbiornikach hodowlanych. – Przepraszam, wiesz może, gdzie jest Amber? – Pewnie gdzieś się ukrywa – odpowiada Sirhan. – Bo jej matka też tu jest – dodaje. – A czemu pytasz? – Nie wiem, co ty o nas wiesz. – Pierre patrzy nań z ukosa. – Dość długo lecieliśmy tym Wędrownym cyrkiem. – Och, mną się nie przejmuj. Ja wiem, że nie jesteście tymi samymi ludźmi, którzy zostali tutaj i przyczynili się do upadku Imperium Pierścienia – odpowiada pobłażliwie Sirhan, a Pierre pośpiesznie wypuszcza parę poszukiwawczych duchów, żeby przyniosły historię, do której nawiązuje. Ich wyniki, integrując się z narracją jego świadomości, wstrząsają nim do głębi.

– Nie mieliśmy o tym pojęcia! – Pierre splata ręce w obronnym geście. – Ani o tobie, ani o twoim ojcu – dodaje cicho. – Ani o moim drugim... życiu. – Jest zszokowany. Naprawdę się zabiłem? Ale dlaczego miałbym zrobić coś takiego?! Nie potrafi też sobie wyobrazić, co Amber zobaczyła w takim introwertycznym duchownym, jak Sadeq, i niespecjalnie ma na to ochotę. – To musi być dla ciebie wielki wstrząs – mówi protekcjonalnie Sirhan – ale przecież właśnie o czymś takim mówiłem. Odwracalność. Co to znaczy dla ciebie, w twoim ukochanym kontekście? Ty stanowisz, sam widzisz możliwość odwrócenia wszystkich nieszczęść, które zmusiły twoje pierwotne wcielenie do autodarwinizacji. On zniszczył wszystkie kopie, jakie tylko potrafiły wyszukać jego duszki, rozumiesz. Ciebie uratował tylko rok świetlny opóźnienia i fakt, że jako aktywne wcielenie jesteś, ściśle rzecz biorąc, inną osobą. A teraz ty żyjesz, a on nie. A to, co skłoniło go do samobójstwa, ciebie w ogóle nie dotyczy. Popatrz na to jak na dobór naturalny pomiędzy różnymi wersjami twojej osoby. Przeżywa najsprawniejsza z nich. Wskazuje na ścianę krateru. Z lewego dolnego rogu ekranu zaczyna wyrastać drzewiasty diagram, zakrzywiając się i pętląc w miarę, jak idzie w prawy górny róg, powiększając się i rozwidlając w linie systematyki. – Życie na Ziemi, drzewo genealogiczne, przynajmniej tyle, ile mogliśmy ustalić, posiłkując się paleontologią – mówi pompatycznie. – Kręgowce zaczynają się tutaj. – Wskazuje około trzech czwartych od dołu drzewa. – I odtąd mamy średnio sto skamieniałości na megarok. Większość wykryto w ostatnich dwudziestu latach, czyli odkąd umiemy zrobić dokładne co do mikrona mapowanie skorupy i górnych warstw płaszcza Ziemi. Co za marnotrawstwo. – To jest... – Pierre szybko wykonuje dodawanie. – Pięćdziesiąt tysięcy różnych gatunków. To jakiś problem? – Tak! – stwierdza z naciskiem Sirhan, wyzbywszy się już powściągliwości i wyniosłości. Ma wyraźne trudności z opanowaniem się. – Na początku dwudziestego wieku mieliśmy około dwóch milionów gatunków kręgowców i szacunkowo trzydzieści milionów gatunków organizmów wielokomórkowych – trudno przykładać tę samą statystykę do prokariontów, ale ich też było sporo. Przeciętny okres trwania gatunku to jakieś pięć megalat. Kiedyś ludzie myśleli, że jeden megarok – ale to bardzo kręgowco-centryczny punkt widzenia – gatunki owadów, na przykład, są stabilne o wiele dłużej. W każdym razie, wszystkie nasze próbki obejmują, z całej historii Ziemi, zaledwie około pięćdziesięciu tysięcy gatunków prehistorycznych, z trzydziestu milionów, zmieniających się co pięć milionów lat. Czyli ze wszystkich form życia, jakie kiedykolwiek istniały na Ziemi, znamy tylko jedną na milion. A z ludzką historią jest jeszcze gorzej. – Aha, czyli ty jesteś fanem wspominkologii, tak? Co się naprawdę wydarzyło, kiedy kolonizowaliśmy Barneya. Kto powypuszczał ropuchy Oscara do nieważkiego rdzenia Ernsta Sangera, tego typu rzeczy? – Niezupełnie. – Sirhan ma udręczoną minę, jakby jego przemyślenia dewaluowały się od wypowiedzenia ich na głos. – Mnie interesuje historia. Cała historia. Ja chcę podbić rynek kontraktów terminowych na historię. Ale potrzebuję pomocy babki, i ty pomożesz mi ją uzyskać. * * * Przez cały dzień ze zbiorników wykluwają się coraz to nowi uchodźcy z Wędrownego cyrku; mrugają oślepieni światłem, rozbitkowie z poprzedniej epoki. Z tej odległości wewnętrzny układ widać bardzo niewyraźnie, jako opuchniętą czerwoną chmurę przesłaniającą wiszące nisko nad horyzontem słońce. Lecz wielka przebudowa jest i tak widoczna nawet gołym okiem – tutaj, w niepokojąco fraktalnej strukturze wirujących na niebie pierścieni. Sirhan (lub ktoś, kto finansuje to spotkanie rodzinnych ciał) zaspokoił ich fizyczne potrzeby: zapewnił jedzenie, wodę, ubranie,

mieszkanie i pasmo transmisyjne, wszystkiego tego jest pod dostatkiem. Na trawiastym wzgórku obok muzeum wyrasta już małe osiedle bąblowatych domków z zestalających się w najrozmaitsze kształty i style cząsteczek mgły użytkowej. Sirhan nie jest jedynym mieszkańcem tego okolicznościowego miasteczka, choć pozostali na razie wybierają samotność. W obecnym stanie zechcieliby tu zamieszkać tylko burżuazyjni izolacjoniści i dziwacy-samotnicy, gdyż od reszty cywilizacji dzieliłyby ich całe świetlne minuty. Sieć habitatównenufarów nie jest jeszcze gotowa na pełne saturnalia – masową falę imigracyjną, która rozleje się po tym obcym świecie, gdy przyjdzie czas na Wystawę Światową, czyli za dziesięć lat lub więcej. Latający cyrk Amber sprawił, że tubylcy-odludki skryli się pod ziemię, w pewnych przypadkach dosłownie: sąsiadka Sirhana, Vinca Kovic, najpierw głośno narzekała na hałas i rozgardiasz („Czterdziestu imigrantów! Skandal!”), a potem zamknęła się w podtrzymującej życie kapsule i teraz przesypia zły czas, dyndając kilometr pod fundamentem orbitującego miasta, na lince cienkiej jak pajęcza nić. Ale to nie powstrzyma Sirhana od zorganizowania przyjęcia dla gości. Wyprowadził na zewnątrz swój wspaniały stół jadalny razem ze szkieletem argentynozaura. Właściwie zbudował tam nową jadalnię mieszczącą się w jego klatce piersiowej. Nie zamierza w żadnym razie wyłożyć na stół wszystkich kart, ale ciekawie będzie obserwować reakcje gości. No i może wreszcie skądś wylezie ów tajemniczy dobroczyńca płacący za te wszystkie białkowe ciała. Gdy drugi zachód słońca w cyklu dziennym delikatnie przyciemnia niebo fioletem, agenty Sirhana grzecznie zapraszają gości na przyjęcie. On sam omawia z Pamelą swe plany przez zabytkowy, dający tylko fonię telefon, a tymczasem milczący lokaj ubiera go z nieludzką zręcznością i szybkością. – Jeśli jasno im przedstawię sytuację, na pewno posłuchają – mówi. – A jeśli nie, to trudno, szybko się przekonają, co to znaczy być biedakiem w Ekonomii Dwa Zero. Bez możliwości zwielokrotniania się, bez mocy decyzyjnej, ograniczeni do czysto fizycznych zasobów, zdani na łaskę i niełaskę drapieżnych borganizmów i metareligii. To żadna sielanka! – Sam nie masz zasobów, żeby to wszystko zorganizować – przypomina babka suchym, dydaktycznym tonem. – Gdyby to była stara gospodarka, mógłbyś skorzystać z infrastruktury banków, ubezpieczycieli czy innych mechanizmów zarządzania ryzykiem... – W tym przedsięwzięciu, z czysto ludzkiego punktu widzenia, nie ma żadnego ryzyka – upiera się Sirhan. – Jedyne ryzyko to rozpoczynanie tego z tak ograniczonymi zasobami. – Raz lepiej, raz gorzej – zauważa Pamela. – No, pokaż się. – Sirhan, wzdychając, macha do nieruchomej kamerki; ta mruga, zaskoczona. – Proszę, świetnie wyglądasz! Tradycyjny rodzinny przedsiębiorca w każdym calu. Jestem z ciebie dumna, skarbie. Sirhan, pozbywając się mrugnięciem niespodziewanej łzy dumy, kiwa głową. – Do zobaczenia za parę minut – mówi, po czym przerywa połączenie i zwraca się do najbliższego lokaja: – Sprowadź mi powóz, szybko. Falująca chmura mgły użytkowej, nieustannie rozpadającej się i łączącej w rozmyty kształt zabytkowego rolls-royce’a silver shadow rocznik 1910, bezgłośnie wywozi Sirhana z jego skrzydła muzeum. Wiezie go ścieżką wokół budynku, pod zachodzącym słońcem, do niecki amfiteatru, gdzie stoi już szkielet argentynozaura, jak trochę nadtopiona instalacja z kolumn pod pomarańczowosrebrnym blaskiem pierścienia. Jest już tam mała gromadka ludzi, niektórzy są ubrani na sportowo, inni w eleganckie stroje z poprzednich epok. Większość stanowią niedawno wybudowani pasażerowie lub załoga kosmolociku, choć pojawiło się też paru łypiących nieufnie pustelników, stojących w obronnych pozach, otoczonych bzyczeniem orbitujących wokół nich pszczół-ochroniarek. Sirhan wysiada ze srebrzystego auta i każe mu się rozwiać; bryza rozgania obłoczki mgły. – Witajcie w mojej rezydencji – mówi, kłaniając się poważnie wianuszkowi zainteresowanych

twarzy. – Jestem Sirhan al-Churasani, główny wykonawca odpowiadający za ten mały zakątek w przejściowej fazie terraformowania Saturna. Jak zapewne niektórzy z państwa wiedzą, jestem związany pokrewieństwem i projektem z waszą byłą kapitan, Amber Macx. Oddaję wam do dyspozycji wygody mojego domu, na czas aklimatyzacji do obowiązujących w całym układzie zmienionych reguł, to znaczy, zanim zdecydujecie, dokąd chcecie się teraz udać. Podchodzi do środka podkowiastego stołu z zestalonego powietrza, unoszącego się w klatce piersiowej zdechłego dinozaura, powoli obraca się, przypatrując wszystkim twarzom, i wymruguje podpisy, przypominające mu, kto jest kto. Lekko marszczy czoło: matki ani śladu. Ale ten żylasty gość, z brodą... to chyba nie jest... – Ojciec? – pyta. Sadeq mruga po sowiemu. – My się już poznaliśmy? – Prawdopodobnie nie. – Sirhan czuje, jak kręci mu się w głowie, bo choć Sadeq przypomina młodszą kopię jego własnego ojca, coś jest w nim nie tak, coś nie pasuje: ten wyraz zatroskania, ten brak zaangażowania, brak rodzicielskiego zainteresowania. Ten Sadeq nigdy nie trzymał Sirhananiemowlęcia na rękach w sterowni w osiowym walcu Pierścienia, nigdy nie pokazywał mu spiralnej burzy na potężnej tarczy Jowisza, ani nie opowiadał mrożących krew w żyłach baśni o dżinach i cudach. – Ale nie użyję tego przeciwko tobie, obiecuję. Sadeq unosi brew, ale się nie odzywa, zostawiając Sirhana w niekomfortowym bąblu ciszy. – No dobrze – mówi ten pośpiesznie. – Jeśli chcecie, proszę się częstować jedzeniem i napojami, potem będzie dużo czasu na rozmowy. Sirhan nie lubi rozgałęziać się na duchy tylko po to, żeby wchodzić w interakcję z ludźmi – łatwo się żenująco zaplątać – ale prowadzenie przyjęcia będzie wymagać trochę zaangażowania. Rozgląda się wokół. Oto łysy, agresywnie wyglądający facet z krzaczastymi brwiami, ubrany w coś, co przypomina szorty i bezrękawnik z pociętego skafandra. Kto to? (Agenty Sirhana podpowiadają: „Borys Denisowicz”. Ale co to oznacza?). Jest też starsza kobieta z rozbawioną miną, na ramieniu przysiada jej kamerka o paciorkowatych oczkach, pstrokata jak rajski ptak. Za nią druga, młodsza, odziana od stóp do głów w obcisłą czerń, jasnopopielate włosy zaplecione w drobne warkoczyki, przygląda mu się – tak jak Pierre, w obronnym geście obejmujący ją ręką. To są... Amber Macx? To jego matka? Wygląda o wiele za młodo i jest zbyt zakochana w tym Pierrze. – Amber! – mówi, podchodząc do nich. – Słucham? Ty jesteś tym, hm, tajemniczym gościem, który sądzi mnie o alimenty? – Jej uśmiech jest zdecydowanie nieprzyjazny. – Zważywszy na okoliczności, nie mogę powiedzieć, że miło mi poznać, chociaż powinnam podziękować za gościnę. – Ja... – Język przysycha mu do podniebienia. – To niezupełnie tak. – A niby jak? – pyta ostro, celując w niego palcem. – Doskonale wiesz, że nie jestem żadną twoją matką. Więc o co w tym wszystkim chodzi? Wiesz też bardzo dobrze, że jestem prawie bankrutką, więc chyba nie zależy ci na tych drobnych z moich kieszeni. Czego ode mnie chcesz? Jej gwałtowność zbija go z tropu. Ta agresywna, cięta kobieta nie jest jego matką, ani ten wierzący w Boga introwertyczny duchowny naprzeciwko nie jest jego ojcem. – M-m-musiałem interweniować, żebyście nie lecieli do wewnętrznego układu – mówi. Ośrodek mowy zakleszcza mu się, zanim zdąża zareagować moduł przeciwjąkaniowy. – Tam by was pożarli żywcem. Twoja druga połówka zostawiła poważne długi, które wykupiły wyjątkowo drapieżne... – Zdziczałe korporacyjne instrumenty finansowe – stwierdza dość spokojnie. – W pełni samoświadome i samodzielne. – Skąd wiesz? – pyta zaniepokojony. Amber patrzy ponuro.

– Już się z nimi zetknęłam. – Mina jest bardzo znajoma, zna ją do głębi, więc u osoby prawie obcej wydaje się bardzo nie na miejscu. – Byliśmy tam w paru dziwnych miejscach. – Patrzy poza niego, skupiając wzrok na kimś innym, i oddycha głęboko. Jej twarz obojętnieje. – Szybko, gadaj, co tam knujesz. Zanim zjawi się mamuśka. – Archiwizacja umysłów połączona z historią. Robisz sobie kopię zapasową, przeżywasz kawałek takiego czy owakiego życia, patrzysz, co się sprawdza, a co nie – klęski niepotrzebne, klikasz „wczytaj grę” i zaczynasz jeszcze raz. A do tego, w dłuższej perspektywie, rynek kontraktów terminowych na historię. Potrzebuję twojej pomocy – paple. – Bez rodziny to nie zadziała, a ją próbuję powstrzymać, żeby się nie zabiła... – Rodzina. Amber ostrożnie kiwa głową i Sirhan zauważa, że jej towarzysz, ten Pierre – nie słabe ogniwo, które pękło jeszcze przed jego urodzeniem, ale podróżnik o nieustępliwym spojrzeniu, świeżo po powrocie z dziczy – taksuje go wzrokiem. Sirhan ma w zanadrzu egzokory parę sztuczek – widzi mgiełkę duchów wokół Pierre’a; technikę zgłębiania danych ma przestarzałą i prymitywną, ale pełną zapału i niepozbawioną pewnego wdzięku. – Rodzina – powtarza Amber, brzmi to jak przekleństwo. Nieco głośniej dodaje: – Dzień dobry, mamuśka. Powinnam się domyślić, że ciebie też zaprosił. – Pudło. Sirhan odwraca głowę w stronę Pameli, potem z powrotem ku Amber, nagle czując się jak szczur między dwiema rozwścieczonymi kobrami. Opierając się na lasce, z dyskretnym makijażem, ze wszystkimi medycznymi wspomagaczami ukrytymi pod staroświecką suknią, Pamela mogłaby być źle zakonserwowaną sześćdziesięciolatką z dawnych czasów, a nie koszmarnym przypadkiem powolnego samobójstwa – bo tak się na nią dzisiaj patrzy. Uśmiecha się grzecznie do Amber. – Może pamiętasz, jak ci powtarzałam, że dama nigdy nikogo niechcący nie obrazi. Nie chciałam urazić Sirhana, pojawiając się tutaj wbrew jego woli, więc po prostu nie dałam mu okazji się sprzeciwić. – Myślisz, że tym sposobem wszyscy zesramy się ze współczucia? – odparowuje Amber. – Spodziewałam się po tobie czegoś lepszego. – No wiesz... – Ogień w jej oczach nagle gaśnie, poddany paraliżującemu ciśnieniu samokontroli, przychodzącej tylko z wiekiem. – Miałam nadzieję, że ucieczka od tego wszystkiego trochę poprawi ci usposobienie, jeśli nie kulturę osobistą, ale wyraźnie nie. – Wskazuje laską stół. – Pozwól, że powtórzę: to pomysł twojego syna. Może coś zjesz? – Najpierw ktoś, kto sprawdzi, czy to nie jest zatrute. – Amber uśmiecha się przebiegle. – No żeż kurwa mać! – To pierwsze słowa Pierre’a, może chamskie, ale wszyscy czują wielką ulgę, gdy podchodzi do stołu, łapie półmisek pełen sucharków z kawiorem z łososia i wkłada jeden do ust. – Może zaczekacie z tą nawalanką, dopóki reszta się trochę nie naje? Bo z tutejszą biofizyką nie da się dyskutować. – Podsuwa talerz Sirhanowi. – Częstuj się, jest twój. Czar pryska. – Dziękuję – mówi Sirhan, biorąc sucharek i czując, jak opada napięcie. Amber i jej matka przestają się przygotowywać do obrzucania atomówkami i skupiają na sprawach bieżących, czyli na fakcie, że na każdej imprezie najpierw idzie żarcie, a potem zadyma, nie na odwrót. – Spróbujcie też majonezu jajecznego. – Sirhan słyszy swój głos. – Można łatwo zrozumieć, dlaczego za poprzednim razem dodo wymarły. – Dodo. – Amber, biorąc talerz z bezgłośnie szybującego kelnerobota o kształcie tulei, nieufnie zerka jednym okiem na matkę. – A o co chodziło z tym rodzinnym projektem inwestycyjnym? – Po prostu o to, że jeśli nie będziesz współpracować, twoja rodzina pójdzie w ślady ptaka. – Matka

wtrąca się, zanim Sirhan zdąża sformułować odpowiedź. – Ale nie sądzę, żeby cię to obeszło. – W światach rdzenia roi się od korporacji – wtrąca się Borys. – Dla nas interesy będą kiepskie, dla nich świetne. Jeśli to jest tak, jak tam, gdzie my... – Nie przypominam sobie, żebyś ty tam był – rzuca opryskliwie Pierre. – W każdym razie – ciągnie gładko Sirhan – rdzeń nie nadaje się już dla nas, jednorazowych białkowych organizmów. Wciąż jest tam wielu ludzi, ale ci, którzy przeszli transfer, spodziewając się boomu ekonomicznego, mocno się rozczarowali. Teraz wartością jest oryginalność, a ludzka architektura neuronalna nie jest zoptymalizowana pod tym kątem. Z natury rzeczy jesteśmy gatunkiem konserwatywnym, bo w statycznym ekosystemie to daje największy zwrot na utopionych kosztach inwestycji w rozmnażanie. Owszem, zmieniamy się z czasem – byliśmy chyba najelastyczniejsi ze wszystkich gatunków na Ziemi – ale w porównaniu z organizmami przystosowanymi do Ekonomii Dwa Zero jesteśmy jak granitowe posągi. – Opowiadasz, chłopaku – ćwierka Pamela, niemal drwiąco. – W moich czasach nie byliśmy tacy anemiczni. Amber rzuca jej zimne spojrzenie. – Na czym to stanąłem? – Sirhan pstryka palcami i pojawia się w nich szklanka musującego soku winogronowego. – Pierwsi potransferowi przedsiębiorcy ciągle się rozwidlali: odkryli, że potrafią skalować się liniowo, zajmując moc procesorów proporcjonalnie do ilości dostępnego komputronium i że w ten sposób nietrywialne obliczeniowo problemy stają się bułką z masłem. Mogli także działać szybciej lub wolniej niż w czasie rzeczywistym. Ale nadal byli ludźmi i nie potrafili funkcjonować efektywnie poza narzucanymi przez człowieczeństwo ograniczeniami. Weźmy człowieka, dołóżmy wszystkie rozszerzenia, pozwalające w pełni korzystać z Ekonomii Dwa Zero, a właściwie poprzerywamy mu ciągłość narracji świadomości, zastępując ją dziennikiem transakcji pomiędzy rozmaitymi agentami; gość będzie niesamowicie efektywny i elastyczny, ale nie będzie człowiekiem w żadnym rozpoznawalnym sensie tego słowa. – Rozumiem – mówi powoli Pierre. – Chyba sami widzieliśmy coś takiego. Na routerze. Sirhan kiwa głową, niepewny, czy Pierre nie nawiązuje do czegoś istotnego. – Sami więc widzicie: są granice ludzkiego postępu, ale nie postępu jako takiego! Transferowcy odkryli, że ich praca ciągle traci na wartości, od punktu, gdy zaczęła się zmniejszać ich przydatność. A kapitalizm nie ma za wiele do powiedzenia pracownikom, których umiejętności stały się niepotrzebne, poza stwierdzeniem, że dopóki pracują, powinni mądrze inwestować i ewentualnie się przekwalifikować: ale w Ekonomii Dwa Zero sama umiejętność inwestowania wykracza daleko poza możliwości nieulepszonego człowieka. Nie można się przekwalifikować na mewę, prawda, i tak samo trudno zaadaptować się do Ekonomii Dwa Zero. Ziemia jest teraz... – Wzdryga się. – W dawnych czasach słyszało się takie hasło – odzywa się spokojnie Pamela – „czystka etniczna”. Wiesz, co to znaczy, moja kochana, głupia córko? Bierze się ludzi, których określasz jako nic niewartych, najpierw zapędza do getta, gdzie zasoby są ograniczone, a potem się decyduje, że nie warto już cokolwiek na nich wydawać, a naboje są tańsze od chleba. „Dzieci umysłu”, ekstropianie nazywali je postludźmi, ale bardziej przypominają Wyrodne Potomstwo. W stromej fazie sigmoidy było tego sporo. Głodujący w obfitości, przymusowe nawrócenia, dokładne przeciwieństwo wszystkiego, czego rzekomo pragnął twój ojciec... – Nie wierzę – mówi żarliwie Amber. – To idiotyzm! Nie możemy pójść w ślady... – A co, może kiedyś historia ludzi wyglądała jakoś inaczej? – pyta kobieta z kamerą na ramieniu. Donna, jakaś archiwistka materiałów publicznych, Sirhan ocenia, że jeszcze może mu się przydać. – Pamiętasz co znaleźliśmy w DMZ-cie? – W DMZ-cie? – dziwi się zaskoczony Sirhan. – No, po przejściu przez router – odpowiada ponuro Pierre. – Ty mu opowiedz, kochanie. – Zerka

na Amber. Obserwując go, Sirhan ma wrażenie, że wpadł do innego świata – wszystkie elementy zaczynają składać się w ten moment, gdy kobieta, która mogłaby być jego matką, wcale nią nie jest, gdy czarne jest białe, kochana babcia jest wredną wiedźmą, a nieodpowiedzialny dziadek dalekowzrocznym wizjonerem. – Przetransferowaliśmy się przez router – mówi Amber, przez chwilę zakłopotana. – Po drugiej stronie ma sieć. Mówiono nam, że jest szybsza od światła, natychmiastowa, ale teraz nie jestem tego taka pewna. Chyba to jest bardziej skomplikowane, coś jak sieć działająca z prędkością światła, z fragmentami poprowadzonymi przez tunele, przez co z naszego punktu widzenia wydaje się, że działa szybciej. W każdym razie, mózgi-matrioszki, końcowe produkty osobliwości technologicznej, są ograniczane przez pasmo. Wcześniej czy później, potomkowie postludzi wyewoluowują Ekonomię Dwa Zero, albo Trzy Zero, albo coś jeszcze innego. I to coś, eee... zżera własnych świadomych twórców. Widzieliśmy końcowy efekt – wielka dżungla pełna zdegenerowanych danych i skompresowanych fraktalnie, postświadomych procesów, działających coraz wolniej i wolniej w miarę jak przehandlowują pojemność pamięci na moc przetwarzania. My... – oblizuje usta – ...cudem uciekliśmy z całymi umysłami. I to tylko dzięki naszemu przyjacielowi. Trochę przypomina to podstawowy cykl ewolucji gwiazd – kiedy gwiazda typu G zaczyna spalać hel i puchnie w czerwonego olbrzyma, oznacza to koniec gry dla życia, które kwitło w strefie ciekłej wody. Świadome cywilizacje wcześniej czy później zamieniają całą dostępną masę na zasilane słońcem komputronium. A do gwiazd nie latają, bo chcą zostać blisko centrum, gdzie jest dostępne szerokie pasmo, opóźnienie jest małe. I wcześniej czy później z konkurencji o zasoby wykluwa się nowy poziom metakonkurencji, odsyłający ich do lamusa. – To wygląda wiarygodnie – mówi powoli Sirhan. Odstawia szklankę i w roztargnieniu gryzie paznokieć. – Myślałem, że to mało prawdopodobny wynik, ale... – Ja zawsze mówiłam, że pomysły twojego dziadka jeszcze się kiedyś zemszczą – wtrąca Pamela. – Ale... – Amber kręci głową. – W tym jest coś jeszcze, prawda? – Być może – mówi Sirhan i milknie. – No to jak, powiesz nam czy nie? – pyta zirytowany Pierre. – Co to za superpomysł? – Takie archiwum – odpowiada Sirhan, stwierdzając, że już czas na reklamę. – Na najniższym poziomie można w nim po prostu przechowywać kopie zapasowe własnej tożsamości. Dobra rzecz, bez dwóch zdań, prawda? Ale to nie koniec. Chcę oferować pakiet zagnieżdżonych światów – wielkich i chodzących szybciej od czasu rzeczywistego – o wielkości i kompletności pozwalającej inteligencjom ludzkiego poziomu na analizę i modelowanie samych siebie. Jak wypączkowywanie duchów, ale na o wiele większą skalę – można dać im całe lata na rozwój, zdobycie nowych umiejętności, a potem ocenić, który najbardziej odpowiada wymaganiom rynku i wtedy zdecydować, która wersja samego siebie najlepiej nadaje się do uruchomienia w prawdziwym świecie. Wspominałem o paradoksie przekwalifikowywania się. Popatrzcie na to jak na rozwiązanie dla inteligencji pierwszego poziomu, równorzędnych ludzkim. Lecz to tylko krótkoterminowy model biznesowy. W dłuższej perspektywie chciałbym całkowicie zmonopolizować rynek kontraktów terminowych na historię, posiadając kompletne archiwum ludzkich przeżyć, od zarania piątej osobliwości w górę. Nie będzie już nieznanych, wymarłych gatunków. Dzięki temu otrzymamy coś, czym da się handlować z następnymi generacjami inteligencji – tymi, które nie są dziećmi naszego umysłu i ledwo nas pamiętają. W najgorszym razie da to nam szansę na ponowne życie, na długą, miliardoletnią perspektywę. Ale może także stać się tratwą ratunkową. Jeśli nie będziemy w stanie konkurować z własnymi wytworami, przynajmniej będziemy mieli gdzie uciec – ci, co zechcą. Mam agenty pracujące na komecie daleko w obłoku Oorta – można by przenieść tam archiwum, zamienić je w generacyjną arkę, mogącą pomieścić miliardy uchodźców, żyjących w przestrzeni archiwalnej

dużo wolniej od czasu rzeczywistego, dopóki nie znajdzie się nowego świata do zasiedlenia. – To nie brzmi dobrze – wtrąca Borys. Rzuca niespokojne spojrzenie kobiecie o wschodnich rysach, stojącej na uboczu i w milczeniu obserwującej debatę. – To naprawdę zaszło tak daleko? – pyta Amber. – W wewnętrznym układzie czatują na ciebie komornicy – mówi beznamiętnie Pamela. – Po postępowaniu upadłościowym rozmaite korporacje doszły do wniosku, że pewnie coś ukrywasz. Teoria brzmiała tak: to nieprawdopodobne, żebyś stawiała tak wiele na samą możliwość napotkania obcego artefaktu parę lat świetlnych stąd, więc musiałaś dysponować dodatkowymi informacjami, których nie ujawniłaś. Teoria mówi też, że twoja kotka – bo w latach pięćdziesiątych modne były sprzętowe tokeny – stanowi klucz do pakietu rachunków depozytowych. Kiedy weszła Ekonomia Dwa Zero, cała afera trochę przyschła, ale paru podejrzanych świrów od spiskowej teorii nie dało za wygraną. – Uśmiecha się złowrogo. – Dlatego właśnie podpowiedziałam twojemu synowi, żeby złożył ci propozycję nie do odrzucenia. – Co to jest? – rozlega się głos, dobiegający z poziomu znajdującego się poniżej kolan. Pamela patrzy w dół z wyraźnym niesmakiem. – Tobie miałabym powiedzieć? – pyta, wspierając się na lasce. – Po tym, jak mi się odpłaciłaś za gościnność! Zasługujesz tylko na porządnego kopa! Gdyby tak kolana mi na to pozwalały! Kotka wygina grzbiet i stroszy ogon ze strachu, a Amber dopiero po chwili uświadamia sobie, że to nie reakcja na Pamelę, ale na coś z tyłu, za nią. – Za ścianą bąbla. Poza atmosferą miasta. Takie zimne. Co to jest? Amber obraca się i kieruje wzrok tam gdzie kotka. – Spodziewasz się gości? – pyta drżącym głosem Sirhana. – Gości..? – Sirhan odwraca się w stronę, w którą gapią się wszyscy, i zamiera. Horyzont rozświetla fałszywy świt: termojądrowy błysk schodzącego z orbity statku. – Komornicy – mówi Pamela, przekrzywiając głowę, jakby wsłuchiwała się w głos ze staroświeckiej słuchawki z przewodnictwem kostnym. – Przylecieli, skarbie, po nasze wspomnienia – tłumaczy, marszcząc czoło. – Mówią, że mamy pięć kilosekund na oddanie wszystkiego. Inaczej nas rozwalą... * * * – Jesteście wszyscy w poważnych tarapatach – mówi orangutan, z wdziękiem zjeżdżając po olbrzymim żebrze i lądując niezgrabnie przed Sirhanem. Sirhan cofa się z obrzydzeniem. – Znowu ty! Czego teraz chcesz? – Niczego. – Małpa nie zwraca na niego uwagi. – Amber, czas wezwać ojca. – No tak, ale czy on przyjdzie? – Amber wpatruje się w małpę. Jej źrenice się rozszerzają. – Zaraz, przecież ty nie jesteś moją... – Ej, ty. – Sirhan gapi się na orangutana. – Idź sobie! Nie zapraszałem cię!. – Jeszcze jacyś niechciani goście? – pyta Pamela, unosząc brwi. – Właśnie, że zapraszałeś. – Małpa szczerzy się do Amber, potem kuca, cicho pohukuje i woła kotkę, która schowała się za jednym ze zwinnych, srebrnych kelnerobotów. – Manfred nie jest tu mile widziany. Ani ta pani. – Sirhan klnie pod nosem. Wyłapuje spojrzenie Pameli. – Wiedziałaś coś o tym? Albo o komornikach? – Macha dłonią ku oknu, za którym ogień silnika rzuca strzępiaste cienie. Schodząc z orbity, opada za horyzont – kiedy pojawi się następnym razem, będzie leciał z frontem naddźwiękowej fali uderzeniowej, prując ku nim tuż nad wierzchołkami chmur, żeby dokonać

rabunku. – Ja? – prycha Pamela. – Dorośnij. – Przygląda się nieufnie małpie. – Aż takiej kontroli nad wszystkim nie mam. A co do komorników, to nie napuściłabym ich nawet na najgorszego wroga. Widziałam, co oni potrafią. – Jej oczy na moment rozbłyskują gniewem. – No, naprawdę byś dorósł! – Mógłbyś – powtarza ktoś za plecami Sirhana. Nowy rozmówca to kobieta, odrobinę przy kości, mówiąca z akcentem. Sirhan odwraca się i patrzy na nią: wysoka, czarnowłosa, ubrana w ciemny męski garnitur o archaicznym kroju i lustrzane okulary. – A, Pamela, ma chérie. Dawno nie wydrapywałyśmy sobie oczu. – Kobieta uśmiecha się groźnie i wyciąga rękę do Pam. Sirhan już przedtem był zbity z tropu. Teraz, widząc swą honorową ciotkę dla odmiany w ludzkiej postaci, zdezorientowany wgapia się w małpę. Pamela podchodzi do Annette i ujmuje jej dłoń wątłymi palcami. – Wcale się nie zmieniłaś – mówi poważnie. – Już rozumiem, czemu tak się ciebie obawiałam. – Ej ty. – Amber cofa się, aż wpada na Sirhana. Wbija w niego wzrok. – Czemu, do kurwy nędzy, zaprosiłeś tutaj te dwie? Chcesz, żeby wybuchła wojna termojądrowa? – Nie pytaj – odpowiada bezradnie. – Nie wiem, czemu się tu zjawiły. I o co chodzi z tym... – Wbija wzrok w orangutana, który pozwala teraz kotce lizać włochatą dłoń. – To twój kot? – Pomarańczowy strój zupełnie Aineko nie pasuje – mówi powoli Amber. – Mówiłam już o naszym autostopowiczu? Sirhan kręci głową, próbując pozbyć się zmieszania. – Chyba nie ma czasu. Za dwie godziny wrócą komornicy. Są uzbrojeni i niebezpieczni, a jeśli skierują ogień wylotowy na szczyt bąbla i podpalą atmosferę, mamy przerąbane – pękną komory wyporowe, a nawet komputronium za dobrze nie działa pod ciśnieniem miliona atmosfer metalicznego wodoru. – Więc chyba jednak musisz znaleźć trochę czasu. – Amber chwyta jego łokieć w żelazny uścisk i odwraca ku ścieżce prowadzącej do budynku muzeum. – Wariactwo – mruczy. – Tante Annette i Pamela Macx na jednej planecie! I jeszcze w dobrej komitywie! To zły znak. – Rozgląda się i dostrzega małpę. – Ej. Chodź tutaj. I weź kota. – Ten kot... kotka... – Sirhan się waha. – Słyszałem o niej – dodaje głupawo. – Leciała z wami Wędrownym cyrkiem. – Naprawdę? – Ogląda się za siebie. Małpa posyła jej całusa; kołysze kotkę na ramieniu i łaskocze pod brodą. – Nie przyszło ci do głowy, że Aineko nie jest takim sobie zwykłym kotem-robotem? – Aaa – odzywa się cicho Sirhan. – Więc ci egzekutorzy... – Nie, to wszystko gówno prawda. Aineko to sztuczna inteligencja, dorównująca ludzkiej albo i lepsza. Jak myślisz, dlaczego siedzi w ciele kota? – Nie mam pojęcia. – Bo ludzie zawsze lekceważą rzeczy małe, futrzaste i śliczne – odpowiada orangutan. – Dzięki, Aineko. – Amber kiwa do małpy głową. – I jak ci w nim jest? Aineko człapie ku nim, z mruczącą kotką udrapowaną na barku, i zastanawia się nad pytaniem. – Inaczej – odpowiada po dłuższej chwili. – Ale nie lepiej. – Ach. – Dla zdezorientowanych uszu Sirhana brzmi to jak rozczarowanie. Przechodzą pod witkami wierzby płaczącej, obchodzą brzeg stawu obok przerośniętego hibiskusa, kierując się do głównego wejścia. – W jednej kwestii Annette miała rację – mówi cicho. – Nikomu nie wierz. Chyba czas wywołać ducha tatusia. – Osłabia uścisk na łokciu Sirhana, który wyrywa go i patrzy jej w oczy. – Wiesz, kim są ci komornicy?

– Ci co zawsze. – Gestem wskazuje korytarz za frontowymi drzwiami. – Miasto, proszę puścić ultimatum. Powietrze drży od staroświeckiego pola holograficznego, wyświetlając wynik skompresowanej prezentacji wizualnej przystosowanej do ludzkiego wzroku. Człowiek o wyglądzie pirata, w obszarpanym i mocno połatanym skafandrze kosmicznym, łypie pożądliwie w kamerę z fotela pilota wiekowej kapsuły Sojuz. Jedno jego oko jest całkiem czarne, widać, że ma w nim wysokoprzepustową wszczepkę. Nad górną wargą wyrasta mu rachityczny wąsik. – Witamy i poh-drawiamy – bulgocze. – Hep-hezentujemy h-wardię radonową Kalafonii i mamy liszt kaperski od kongresu Sztanów Jednonożnych Ahma-hyki. – Gada jak pijany! – Amber wytrzeszcza oczy. – O co... – Nie pijany. Po terapii neuronalnej dostosowującej do Ekonomii Dwa Zero często występują objawy Creutzfeldta-Jakoba. Odwrotnie jak w tym starym powiedzeniu, żeby tam pracować, naprawdę trzeba być porąbanym. Słuchaj dalej. Miasto, które zatrzymało nagranie na czas wybuchu Amber, pozwala sobie je wznowić. – U-kurywacie zbiegłą Amber Macx i jej man-gicznego kota. Nam trzeba kota. Dziewczyna wasza. Dajemy jedno ochążenie. Dajecie tego kota, a nie szczelamy. Ekran gaśnie. – Oczywista ściema – dodaje Sirhan, patrząc do wewnątrz siebie, gdzie duch właśnie integruje zapisy pamięciowe pochodzące z systemu mechaniki orbitalnej miasta. – Schodząc tutaj, hamowali aerodynamicznie, przez prawie pół minuty mieli dziewięćdziesiąt g. A to wysłali potem. To tylko machinimowy awatar, z człowieka zostałaby miazga po takim opóźnieniu. – Czyli ci egzekutorzy to... – Amber ma wyraźne trudności z ogarnięciem sytuacji. – Nie są ludźmi – dodaje Sirhan, czując nagłe ukłucie... nie, nie czułości, na razie wystarczy sam brak wrogości... wobec tej młodej kobiety, niebędącej matką, której z przyjemnością nienawidzi, ale w innym świecie mogłaby się nią stać. – Wchłonęli masę tego co ludzkie, ale i tak widać ich korporacyjne korzenie. Choć działają w jednogodzinnym cyklu księgowym, a nie dostosowanym do cyklu produkcyjnego biednego jak mysz kościelna sumeryjskiego chłopa, choć mają zainstalowane rozmaite łatki z etyką i praktykami biznesowymi, pod spodem nie są ludźmi. To spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. – I czego one chcą? – pyta Pierre. Sirhan, w poczuciu winy, aż podskakuje. Nie wiedział, że Pierre umie się poruszać tak cicho. – Pieniędzy. W Ekonomii Dwa Zero pieniądze to skwantowana oryginalność – cecha, która pozwala jednej świadomej istocie wymanewrować drugą. Sądzą, że twoja kotka ma coś takiego, i chcą to dostać. Pewnie wasze mózgi też by chętnie zeżarły, ale... – Wzrusza ramionami. – Przestarzała żywność to nieświeża żywność. – Ha. – Amber patrzy znacząco na Pierre’a, który potakuje. – Co tam? – pyta Sirhan. – Gdzie ta, hm, kotka? – pyta Pierre. – Aineko chyba ma rację. – Amber się zastanawia. – Myślisz to, co ja? – Czas wypuścić pasażera. – Pierre kiwa głową. – Jeśli tylko się zgodzi... – Może byście wyrażali się jaśniej? – wtrąca Sirhan, ledwo się opanowując. Amber uśmiecha się szeroko, patrząc na zawieszoną nad nimi kapsułę Mercury. – Goście od spiskowej teorii mają trochę racji. Aineko jeszcze w Mrocznych Czasach złamała szyfr drugiego przekazu od obcych. Byliśmy prawie pewni, że coś tam znajdziemy, tylko nie wiedzieliśmy co dokładnie. W każdym razie, w tej chwili w ciele kotki nie siedzi Aineko, tylko nasz tajemniczy pasażer. Pasożyt zarażający inne organizmy. No cóż, po drugiej stronie routera natrafiliśmy na coś całkiem podobnego do Ekonomii Dwa Zero i mają tam pasożyty. Nasz pasażer

jest właśnie czymś takim, w zrozumiałym dla człowieka uproszczeniu, to coś w rodzaju piramidy finansowej skrzyżowanej z nigeryjskim przekrętem, w wersji pod Ekonomię Dwa Zero. Tak się składa, że większość zdziczałych korporacyjnych duchów po drugiej stronie routera nie nabiera się już na takie sztuczki, więc zhackował system zasilania routera, żeby zapewnić nam promień napędowy na powrót do domu, w zamian za azyl. I to tyle. – Czekaj. – Sirhan wytrzeszcza oczy. – Coś tam znaleźliście? Przywieźliście prawdziwego obcego? – No chyba. – Amber ma zadowoloną minę. – Ale... to wspaniale. To wszystko zmienia. Niesamowite! Nawet w Ekonomii Dwa Zero musi być wart kupę forsy! Tylko pomyślcie, czego można by się od niego nauczyć. – Oui. Nowego sposobu wkręcania korporacji w inwestowanie w bąble kognitywne – przerywa cynicznie Pierre. – Na oko, czynisz dwa nieuprawnione założenia: że nasz pasażer zechce być przez nas wykorzystany oraz że przeżyjemy to, co się stanie po przybyciu komorników. – Ale, ale... – Sirhan omal się nie zapluwa, wysiłkiem woli powstrzymując się od gorączkowej gestykulacji. – Zapytajmy jego, co by zrobił – proponuje Amber. – Masz współpracować – ostrzega Sirhana. – Twoimi planami zajmiemy się, kurna, później. Najpierw ważne sprawy. Trzeba się uwolnić od tych piratów. * * * Kiedy wracają na przyjęcie, w skrzynce Sirhana piętrzą się wiadomości od wszystkich na orbicie Saturna – od innych kustoszy na pokładzie innych nenufarów, rozsianych chaotycznie po olbrzymiej atmosferze, od nielicznych górników z pierścienia, którzy jeszcze pamiętają, jak to było być człowiekiem (choć teraz są przeważnie mózgami w słoikach albo transferami w napędzanych atomowo ciałach z ceramiki i metalu), nawet z małych orbitalnych miasteczek wokół Tytana, gdzie ryczące hordy blogerów licytują z obłędem w oczach zapisy wizyjne członków załogi Wędrownego cyrku. Wygląda na to, że informacja o powrocie statku stała się taka ważna dopiero, kiedy się rozniosło, że ktoś uznał ich za niezły obiekt do rabunku. Teraz, gdy ktoś rozpaplał o obcym pasażerze, sieci po prostu zwariowały. – Miasto – szepcze – gdzie ten pasażer? Powinien być w ciele kotki mojej matki. – Kotki? Jakiej kotki? – odpowiada miasto. – Nie widzę tu żadnej kotki. – No tak, wygląda jak kotka, ale... – Do głowy przychodzi mu okropna myśl. – Może znowu ktoś się do ciebie włamał. – Na to wygląda. – Zgadza się entuzjastycznie miasto. – Można mieć dość, prawda? – Chole... o, zaraz. Halo! – woła do Amber, wypączkowując kilka duchów, żeby poszukały zaginionego stworzenia, przechodząc przez tysiące zainstalowanych w różnych osobach sensorów wzrokowych – to kłopotliwy proces, trochę mniej kontrowersyjny, odkąd duchy są autystyczne. – Grzebaliście w mojej infrastrukturze od bezpieczeństwa? – My? – Amber wygląda na zirytowaną. – Nie. – Ale ktoś grzebał. Najpierw myślałem, że to ta walnięta Francuzka, ale teraz nie jestem pewien. To poważny problem. Jeśli komornicy dowiedzą się, jak wejść tu bokiem przy użyciu rootkita, nie będą nawet musieli nas podpalać, po prostu opanują cały habitat. – To najmniejszy z twoich problemów – zauważa Amber. – Na jakim statucie chodzą ci komornicy? – Statucie? A, systemie prawnym? Pewnie jakimś tanim, może nawet odziedziczonym po Imperium Pierścienia. W tych czasach nikomu nie chce się łamać prawa, za łatwo jest po prostu kupić jakiś system prawny w pudełku, dopasować go trochę do siebie i przestrzegać.

– Jasne. – Amber przystaje, nieruchomieje, po czym unosi głowę i wpatruje się w ledwie widoczną kopułę gazu. – Gołębie – mówi, niemal ze znudzeniem. – Cholera, jak mogłam ich nie zauważyć? Dawno ci się zalęgły te grupowe umysły? – Grupowe? – Sirhan staje jak wryty. – Co powiedziałaś? Z nieba dobiega ptasi śmiech, na ścieżce wokół Sirhana rozbryzgują się kropki ptasiego gówna. Amber uskakuje zręcznie, lecz Sirhan nie jest taki zwinny: klnie i wzywa ściereczkę z zestalonego powietrza, do wytarcia głowy. – Chodzi o ich stadne zachowanie – tłumaczy Amber ze wzrokiem utkwionym w górze. – Kiedy prześledzisz ruchy poszczególnych elementów, ptaków, zauważysz, że nie latają po odrębnych trasach. Każdy gołąb stara się trzymać około dziesięciu metrów od szesnastu sąsiadów. Taka sieć hamiltonowska, dzieciaku. Prawdziwe ptaki tak nie robią. Dawno są? Sirhan przestaje kląć i spogląda w górę na krążące ptaki, gruchające i szydzące z niego z bezpiecznej wysokości. Wygraża im pięścią. – Jeszcze was dopadnę, zobaczycie! – Nie wydaje mi się. – Amber znów chwyta go za łokieć i prowadzi wokół wzgórza. Sirhan, zajęty utrzymywaniem parasola z mgły użytkowej nad swoją lśniącą czystością czaszką, toleruje takie traktowanie. – Nie myślisz chyba, że to przypadek, co? – pyta na prywatnym kanale. – One są tu jednym z graczy. – Nie obchodzi mnie to. Zhackowały moje miasto i wbiły się na krzywy ryj na przyjęcie! Wszystko jedno kim są, nie są tu mile widziane. – Sławne ostatnie słowa – mruczy Amber, gdy przyjęcie wyłania się znad wzgórza i prawie ich tratuje. Ktoś ukradkiem zamontował w szkielecie argentynozaura silniki i nanowłókna, animując gigantycznego zauropoda, jakby znienacka ożył. Udało mu się także wyciąć tę manipulację z monitorowania. Pierwsze ostrzeżenie to stąpnięcie, tak potężne, że grunt podskakuje im pod nogami – potem szkielet stutonowego roślinożercy, wyższego niż pięciopiętrowy budynek i dłuższego niż pociąg podmiejski, unosi głowę nad wzgórek i spogląda na nich. Na jego czaszce dumnie stoi gołąb z wypiętą piersią, a jadalnia, pełna osłupiałych taikonautów, znajduje się na podwieszonej drewnianej podłodze wewnątrz klatki piersiowej. – To moje przyjęcie i mój pomysł na biznes! – narzeka Sirhan. – Ani ty, ani nikt inny z rodziny mi go nie odbierzecie! – To prawda – potwierdza Amber – ale na wypadek gdybyś nie zauważył: zaproponowałeś tymczasowy azyl grupie ludzi – w tym także mnie, mówiąc bez ogródek – których paru drani uznało za wartych napadnięcia, i zrobiłeś to, nie mając żadnych planów awaryjnych, poza zaproszeniem mojej wrednej matki-manipulantki. Co ty sobie myślałeś? Całkiem jakbyś wywiesił transparent „Serdecznie zapraszamy wszystkich kanciarzy wszechświata”. Cholera jasna, potrzebna mi Aineko. – Twoja kotka. – Sirhan uczepia się tego faktu. – To jej wina. Tak czy nie? – Tylko pośrednio. – Amber rozgląda się i woła do szkieletu dinozaura: – Halo! Nie widziałeś Aineko? Olbrzymi gad zgina szyję, a gołąb otwiera dziób, żeby zagruchać. Inne ptaki, rozsiane po obu stronach pierwszego, śpiewają z nim w kontrapunkcie, dając w rezultacie obłąkańczy, świergotliwy głos, przetykany niesamowitymi harmonicznymi. – Kotkę ma twoja matka. – Cholera! – Amber odwraca się gwałtownie do Sirhana. – Gdzie Pamela? Znajdź ją. – Ale po co? – Bo ona ma kotkę. Jak myślisz, co z nią zrobi? Przehandluje komornikom, żeby mi pokazać! Nie widzisz, skąd w tej rodzinie wzięły się tendencje do grania na nerwach?

– Za późno. – Dziwaczny głos gołębi dochodzi z góry, odbijając się echem wokół nich. – Porwała kotkę i uprowadziła z muzeum kapsułę. Nie lata, ale zdziwilibyście się, czego można dokonać, mając paręset duchów i parę ton mgły użytkowej. – Dobra. – Amber wpatruje się w gołębie, wsparłszy ręce na biodrach, potem zerka na Sirhana. Na moment zagryza górną wargę, po czym kiwa do pierwszego gołębia. – Tato, przestań pieprzyć chłopakowi w głowie i się pokaż. Sirhan aż się wzdryga, gdy stado gołębi pocztowych koncentruje się w powietrzu i osiada na trawie, gruchając i świergoląc, jakby coś wybuchło w fabryce syntezatorów. – Co ona chce zrobić ze Ślimakiem? – pyta Amber stadko ptaków. – I czy w tej kabinie nie jest trochę za ciasno? – Można się przyzwyczaić – odpowiada oryginalny, i dość dokładnie rozproszony, egzemplarz jej ojca. – Co planuje, to za bardzo nie wiem, ale mogę ci pokazać, co teraz robi. Przepraszam, dziecko, że ci poryłem miasto, ale naprawdę trzeba było zwracać uwagę na łatki zabezpieczające. Pod waszą śliczną, nowiutką osobliwością dalej w najlepsze chodzi sobie kulawy i dziurawy soft z dwudziestego wieku, usiany błędami i srający pakietami z ptasiego gówna na twoją nowiuśką maszynkę. Sirhan kręci głową. – Nie wierzę – pojękuje. – Prowadź mnie do mamuśki – rozkazuje Amber. – Zobaczymy, czy uda mi się ją powstrzymać, nim będzie za późno... * * * Sędziwa kobieta w kosmicznym skafandrze rozpiera się w ciasnym fotelu, patrzy do kamery i mruga. – Cześć, kochanie, wiem, że mnie szpiegujesz. Na nomeksowo-aluminiowych kolanach trzyma rudo-białego kota, który wygląda na zadowolonego, a przynajmniej głośno mruczy, choć ten odruch jest wbudowany na bardzo niskim poziomie. Amber przygląda się bezradnie, jak jej matka wyciąga artretyczną rękę i przestawia parę przełączników. W tle coś głośno buczy – pewnie recyrkulator powietrza. Kapsuła Mercury nie ma okienek, tylko peryskop, trochę w bok od prawego kolana Pameli. – To długo nie potrwa – mruczy i jej ręka opada. – Za późno, żeby mnie zatrzymać – dodaje. – Spadochron był w porządku, a dysza do balonów bardzo chętnie potraktowała mnie jak nasiono nowego miasta. Za minutę czy dwie będę wolna. – Dlaczego to robisz? – pyta ze znużeniem Amber. – Bo nie jestem wam potrzebna. – Pamela skupia wzrok na kamerze przyklejonej do tablicy przyrządów przed twarzą. – Jestem stara. No i spójrzmy prawdzie w oczy: jednorazowa. Stare musi ustąpić nowemu i tak dalej. Twój ojciec nigdy naprawdę tego nie rozumiał i zestarzeje się brzydko, zgniją mu bity w wielkiej wieczności. Ja się tam nie wybieram. Umrę sobie z przytupem. Prawda, kotku? Kimkolwiek ty tam jesteś. Szturcha go. Kot mruczy i przeciąga się na jej kolanach. – Trzeba się było kiedyś dokładnie przyjrzeć Aineko – dodaje, głaszcząc ją. – Myślałaś, że nie domyślę się, że przejrzysz cały jego kod źródłowy pod kątem różnych furtek? Wykorzystałam hack Thompsona – ona przez cały czas była moja, duszą i ciałem. Znam z pierwszej ręki całą historię o twoim pasażerze. A teraz załatwimy kwestię komorników. Jupii! Kamera podskakuje, Amber czuje, jak integruje się z nią przerażony stratą duch. Kapsuła znika, dryfując w bok od wierzchołka habitatu pod niemal przezroczystym bąblem gorącego wodoru. – Trochę twardo – stwierdza Pamela. – Ale nie ma problemu, jeszcze przez godzinę albo dwie

będziemy w zasięgu łączności. – Przecież zginiesz! – krzyczy na nią Amber. – Co ty sobie myślisz? – Myślę sobie, że będę miała ładną śmierć. A ty co myślisz? – Pamela kładzie dłoń na boku kota. – Masz, kocie, trzeba to trochę lepiej zaszyfrować. U Annette zostawiłam klucz jednorazowy. Może weź go od niej? Wtedy ci powiem, co jeszcze planuję. – Ale moja ciotka jest... – Amber lekko zezuje, skupiając się. Tak się składa, że Annette już czeka i wspólna tajemnica pojawia się w świadomości Amber, zanim na dobre zdążyła o nią poprosić. – Aha. Rozumiem. Ale co zrobisz z moją kotką? Pamela wzdycha. – Oddam ją komornikom – mówi. – Ktoś to musi zrobić i lepiej, żeby był daleko od tego miasta, kiedy się zorientują, że w środku nie ma Aineko. Taki koniec podoba mi się o wiele bardziej niż ten, który sobie wcześniej wymyśliłam. Żaden pieprzony szantażysta nie położy swoich brudnych łap na rodzinnych klejnotach, jeśli tylko ja mam tu coś do powiedzenia. Czy ty na pewno nie jesteś jakimś geniuszem zbrodni? Chyba nigdy wcześniej nie słyszałam o piramidzie finansowej, która umie infekować struktury Ekonomii Dwa Zero. – To jest... – Amber przełyka ślinę. – Model biznesowy obcych, mamo. Wiesz, co to znaczy? Przywieźliśmy go z routera. Gdyby nie on, nigdy byśmy nie wrócili, ale wcale nie jestem pewna, czy jest tak stuprocentowo przyjazny. Ma to dla ciebie sens? Teraz możesz wrócić, jeszcze jest czas... – Nie. – Pamela lekceważąco macha dłonią pokrytą plamami starczymi. – Ostatnio sporo sobie myślałam. Była głupią staruchą. – Uśmiecha się szelmowsko. – Powolne samobójstwo przez odmowę poddania się terapii genowej, tylko po to, żebyś poczuła się winna, to kretyński pomysł. Mało wyrafinowany. Gdybym teraz chciała cię wpędzić w poczucie winy, musiałabym odwalić coś o wiele bardziej skomplikowanego. Na przykład heroicznie się dla ciebie poświęcić. – Oj, mamo. – Ty mi tu nie ojmamuj. Spieprzyłam sobie życie. Nie przekonuj mnie, że mam jeszcze spieprzyć własną śmierć. I nie czuj się winna. To rozkaz. To nie ma nic wspólnego z tobą. Kątem oka Amber dostrzega gwałtownie gestykulującego do niej Sirhana. Wpuszcza jego kanał bokiem i reaguje zaskoczeniem. – Ale... – Halo? Mówi miasto. Powinieneś to zobaczyć. Nowe informacje z orbity. Na obraz z ciasnej kapsuły Pameli i ogród pełen żywych i powstałych z martwych dinozaurów nakłada się animowany, konturowy diagram. To mapa synoptyczna Saturna, z naniesionym miastemnenufarem i kapsułą Pameli, i jeszcze jednym artefaktem: czerwoną kropką zbliżającą się do nich z szybkością ponad dziesięciu tysięcy kilometrów na godzinę, wysoko w mroźnej stratosferze gazowego olbrzyma. – O rany. – Sirhan też to widzi: lądownik komorników znajdzie się nad nimi w niecałe trzydzieści minut. Amber obserwuje mapę z mieszanymi uczuciami. Z jednej strony, nigdy nie potrafiła się dogadać z matką – to zresztą niezły eufemizm, bo właściwie szło na noże odkąd Amber uciekła z domu. To kwestia pragnienia kontroli: obie są kobietami o silnych charakterach, mającymi diametralnie różne poglądy na to, jak powinny wyglądać ich wzajemne relacje. Teraz jednak, tą sprytnie wymyśloną samoofiarą, w której nie ma się do czego przyczepić, Pamela całkowicie odwróciła role. Kompletne non sequitur, zbijające wszystkie oskarżenia o egocentryzm i zarozumiałość, przez co Amber czuje się jak ostatni śmieć, mimo że matka wzięła całą winę na siebie. Nie wspominając już, że przez ten jej postępek wyszła na idiotkę w oczach Sirhana, tego opryskliwego, niepewnego siebie syna, którego nigdy nie spotkała, spłodzonego przez mężczyznę, z którym przez myśl jej nie przeszło się pieprzyć (przynajmniej nie w tym wcieleniu). I dlatego prawie wychodzi z siebie, gdy na jej ramieniu kładzie

się nagle ciężkie, sękate łapsko pokryte skołtunioną rudą sierścią. – Czego? – warczy na małpę. – Ty pewnie jesteś Aineko? Małpa marszczy wargi, obnażając zęby. Potwornie cuchnie jej z paszczy. – Jeśli będziesz się tak zachowywać, w ogóle się do ciebie nie odezwę. – Czyli jesteś... – Amber pstryka palcami. – Ale! Ale mamuśka myśli, że ma nad tobą władzę... Małpa mierzy ją piorunującym spojrzeniem. – Dziękuję za troskę. Mój firmware rekompiluję sobie regularnie, osobnym kompilatorem. Takim, który wypracowałam sobie sama, zaczynając od sterownika do budzika i stopniowo go rozbudowując. – O. – Amber wpatruje się w małpę. – A zostaniesz znowu kotem? – Pomyślę nad tym – odpowiada Aineko z teatralną dystynkcją. Zadziera nos – gest, który u orangutana nie sprawdza się nawet w połowie tak dobrze, jak u kota – i ciągnie: – Najpierw jednak muszę zamienić słowo z twoim ojcem. – A tymczasem popraw sobie odruchy autonomiczne – grucha stadny Manfred. – Nie chcę, żebyś któregoś mnie zeżarła! – Nie ma obaw, na pewno jesteś tak samo obrzydliwy, jak twoje żarty. – Dzieci! – Sirhan kręci ze zmęczeniem głową. – Ile jeszcze czasu... Powraca widok z kamery uciekinierki, tym razem przez szyfrowane kwantowo połączenie z kapsułą. Jest już paręset kilometrów od miasta, wystarczająco daleko, by łączność radiowa była problemem, ale Pamela przewidująco przyczepiła do swej bezcennej zdobycznej puszeczki mały laser na swobodnych elektronach. – Myślę, że to już niedługo – mówi, głaszcząc kota-niekota. Uśmiecha się z zachwytem do kamery. – Powiedz Manfredowi, że dalej jest moim kochasiem i że zawsze był, zawsze był... Transmisja się urywa. Amber patrzy na Sirhana w zamyśleniu. – Ile jeszcze? – pyta. – Ile jeszcze co? – odpowiada ostrożnie. – Twoja pasażerka... – Hm. – Unosi palec. – Dajmy trochę czasu na wymianę uwierzytelnień. Myślą, że dostają kota, ale dość szybko się zorientują, że w worku dostali coś innego. Tylko że ten ślimaczy pomiot gada bardzo szybko i jeśli przegryzie się przez ich firewall i ruszy ich łączem do domu, zanim zdążą uruchomić samozniszczenie... Jaskrawy podwójny rozbłysk pokrywa miasto-nenufar ostrymi jak od lasera cieniami. Daleko nad ogromną krzywizną Saturna ku gwiazdom pęcznieje skłębiona chmura metanu wyssanego z mroźnych otchłani gazowego olbrzyma. – Dajmy mu czas, żeby się podwoił, powiedzmy sześćdziesiąt cztery razy, dodajmy opóźnienie na propagację po układzie mającym, hm, jakieś sześć lat świetlnych, i myślę... – Patrzy na Sirhana. – O rany. – Co takiego? Orangutan tłumaczy: – Ekonomia Dwa Zero jest o wiele skuteczniejsza niż jakikolwiek z wymyślonych przez ludzi systemów alokacji zasobów. Można się spodziewać, że rynek nadmucha się do bańki i załamie w dwanaście godzin. – Chodzi o coś więcej – odpowiada Amber, w zamyśleniu kopiąc kępkę trawy. Mruży oczy, patrząc na Sirhana. – Moja matka nie żyje – mówi cicho, po czym kontynuuje nieco głośniej: – Nigdy naprawdę nie zapytała, co znaleźliśmy po drugiej stronie routera. Ani ty, prawda? Mózgi-matrioszki to standardowa faza gwiezdnego cyklu życiowego. Życie rodzi inteligencję, inteligencja inteligentną

materię i osobliwość. Trochę się nad tym zastanawiałam. Wydaje się, że osobliwość na ogół trzyma się blisko domu, bo każdy, kto zechce się oddalić, potwornie dużo traci; kiedy pogarsza mu się pasmo transmisji i rośnie latencja. W rezultacie, posiadanie tak olbrzymich zasobów pod nosem sprawia, że podróże do innych gwiezdnych układów odstręczają o wiele bardziej. Dlatego przebudowują całą masę swojego układu na swobodnie orbitującą skorupę z nanokomputerów, potem kolejne sfery Dysona, jedna w drugiej, jak w matrioszce. A potem przychodzi Ekonomia Dwa Zero, albo jakaś jej następczyni, i zmiata swoich twórców. Ale. Niektórzy przeżywają. Niektórych omija ten los: to ogromne zbiorowisko w halo wokół M-31, może także ci, którzy zbudowali routery. Gdzieś tam znajdziemy pozaosobliwościowe inteligencje, które przeżyły własne ekonomiczne machiny redystrybucyjne – maszyny, które tylko redystrybuują entropię, jeśli ich ekonomiczna skuteczność przekracza moc imaginacji, umiejętność wymyślania nowych źródeł bogactwa. – Milknie na chwilę. – Matka nie żyje – dodaje, odrobinę zacinającym się głosem. – Na kogo będę teraz pluć? Sirhan chrząka. – Pozwoliłem sobie zarejestrować niektóre z jej słów – mówi wolno – ale przecież nie wierzyła w kopie zapasowe. Ani w transfery. Ani w interfejsy. – Rozgląda się. – Naprawdę zginęła? Amber patrzy przez niego na wskroś. – Na to wygląda – odpowiada cicho. – Sama nie do końca w to wierzę. – Wbija wzrok w najbliższe gołębie i gniewnie woła: – No i co?! Co macie teraz do powiedzenia? Cieszycie się, że już jej nie ma?! Lecz gołębie, wszystkie co do jednego, siedzą dziwnie cicho. Sirhan zaś ma bardzo osobliwe przeczucie, że to stadko, które było kiedyś jego dziadkiem, opłakuje jej śmierć.

ROZDZIAŁ 8

ELEKTOR Na Saturnie mija pół roku – na Ziemi to ponad dziesięciolecie – a w tym czasie zmienia się wiele rzeczy. Wielki projekt terraformowania jest niemal zakończony, cała planeta wystrojona na święto, które potrwa prawie dwadzieścia tutejszych lat – cztery długości ludzkiego życia sprzed osobliwości – a zakończy się Rozbiórką Układu. Habitaty-nenufary rozmnożyły się, łącząc się krawędziami w płaty wielkości kontynentów, dryfujące wśród wierzchołków saturnowych chmur. I zaczęli wprowadzać się uchodźcy. Około pięćdziesięciu kilometrów od przeszczepionego tutaj muzeum, w którym mieszka matka Sirhana, jest targ specjalizujący się w ubraniach i galanterii, tuż przy łączącym trzy nenufary węźle komunikacyjnym, gdzie tory linii metra przecinają się w kształt ogromnej koniczynki na poduszce magnetycznej. Targ kipi od dziwnych, robiących wrażenie efektów wizualnych, algorytmów rozwijających się w czasie rzeczywistym pod cukierkowo-pasiastymi markizami namiotów. Kopulaste jurty buchają aromatycznym dymem z prymitywnych palenisk – o co chodzi z tą piromanią u bezwłosych naczelnych? – u podnóży drapaczy ziemi o diamentowych ścianach, ostrożnie podążających inteligentnymi jezdniami. Tłumy są pstrokate i mocno wymieszane; imigranci ze wszystkich kontynentów robią tu zakupy, targują się, a niekiedy także wychodzą z siebie, podkręceni dziwnymi środkami na chodnikach przed gigantycznymi ślimakowatymi szemranymi barami i przysadzistymi bunkrami zbudowanymi z cienkiej warstwy betonu natryśniętej na bańkę mydlaną aerożelu. Nie ma samochodów, ale z pieszymi i zwierzętami konkuruje o miejsce oszałamiająca rozmaitość osobistych ustrojstw transportowych, od stabilizowanych żyroskopowo kijów do skakania i segwayów, poprzez kettenkrady i arachnopalankiny. Dwie kobiety przystają przed czymś, co w poprzednim stuleciu mogłoby być witryną butiku z ubraniami: młodsza (blondynka, z włosami splecionymi w drobne misterne warkoczyki, ubrana w czarne legginsy i długą skórzaną kurtkę narzuconą na koszulkę w panterkę wskazuje wymyślną sukienkę retro. – Miałabym w tym wielki tyłek, co? – pyta powątpiewająco. – Ma chérie, musisz przymierzyć... – Druga kobieta (wysoka, w zeszłowiecznym prążkowanym męskim garniturze) pstryka myślą w wystawę i manekin morfuje, wyrasta mu głowa młodszej z kobiet, naśladuje jej postawę i wyraz twarzy. – Ominęło mnie doświadczenie prawdziwego chodzenia po sklepach, wiesz? Ciągle dziwnie się czuję, że jestem w miejscu ze sklepami. Tak to jest, kiedy się zbyt długo żyje na bibliotekach publicznie dostępnych wzorów. – Amber eksperymentalnie wygina biodra. – Człowiek odzwyczaja się od polowania. – Jesteś dwudziestopierwszowieczną platformą oferującą się elektorom, którzy pochodzą z Pozłacanego Wieku, a tu są zresymulowani i na nowo wcieleni. I, no tak, tiurniura podkreśla twoją derriére. – Hm. – Amber marszczy czoło; sklepowy manekin obraca się i kręci biodrami, szeleszcząc po podłodze warstwami spódnic. Zmarszczka się pogłębia. – Jeśli mamy naprawdę wygrać to gówno, to muszę przekonać nie tylko resymulantów, ale i współczesnych, a to kwestia merytoryczna, a nie wizerunkowa. Bo oni widzieli już sto wojen medialnych. Są odporni na wszystkie pociski semiotyczne, nie licząc frontalnego ataku kognicyjnego. Jak wyślę moje duchy do agitacji, poczują, że próbuję naciskać guziki... – ...wysłuchają tego, co masz do powiedzenia, i nie zwiedzie ich ani twoje ubranie, ani styl mówienia. Nimi się, ma chérie, nie przejmuj. Ci naiwni zresymulowani to inna historia, na nich może 18

da się powpływać. To jest twoja pierwsza wycieczka w krainę demokracji od ilu lat? Twoja prywatność to iluzja. Pytanie brzmi: jaki wizerunek sobie wypracujesz? Kiedy już zdobędziesz czyjąś uwagę, ów ktoś wysłucha cię tylko raz. Trzeba też zdobyć głosy niezdecydowanych wyborców, tych cierpiących na szok przyszłości, wystraszonych. Twoja platforma jest radykalna. Może przynajmniej wizerunek powinnaś mieć uspokajająco konserwatywny? Amber wykrzywia twarz, wyrażając delikatne zbrzydzenie całym tym populizmem. – Tak, chyba tak, muszę, jeśli to konieczne. Ale po namyśle, to... – pstryka palcami, manekin obraca się jeszcze raz wokół osi, po czym z powrotem przybiera neutralną postać, ukazując obwódki brodawek jak idealne, wypukłe dyski tuż nad krawędzią dekoltu – ...to chyba przegięcie. Nie musi nawet integrować zdań kilku innych ułamkowych osobowości, tak krytyków mody, jak i psefologów, by wiedzieć, że kanon wiktoriańsko-kreteńskiej mody fusion – czysta fantazja fetyszysty mającego pierdolca na punkcie dupy i cycków – nie przystoi poważnemu politykowi, chcącemu się sprzedać poosobliwościowym wyborcom rodem z XIX wieku. – Nie idę do tych wyborów jako matka narodu. Startuję, bo myślę, że mamy jeszcze z miliard sekund, żeby wydostać się z pułapki tej studni grawitacyjnej, zanim Wyrodne Potomstwo zrobi nam jesień średniowiecza z cykli naszych procesorów, a jeśli nie przekonam ich, by poszli za mną, są zgubieni. Poszukajmy czegoś bardziej praktycznego, co da się uzupełnić odpowiednimi desygnatami. – Coś jak twoja szata koronacyjna? Amber się krzywi. – Touché. – Imperium Pierścienia upadło, razem z ostatnimi niedobitkami jego prekursorskiej orbitalnej legislatury, Amber zaś ma szczęście, że w ogóle żyje jako prywatna obywatelka na skraju halo. – Ale przecież to była tylko dekoracja. Wtedy jeszcze nie do końca rozumiałam, co robię. – Witamy w świecie doświadczenia i dojrzałości. – Annette uśmiecha się chłodno do jakiegoś wątłego wspomnienia. – Nie czujesz się starsza, po prostu tym razem wiesz, co robisz. Czasem zastanawiam się, jak wykorzystałby to Manny, gdyby był tutaj z nami. – Ten ptasi móżdżek – mówi lekceważąco Amber, urażona samym pomysłem, że ojciec mógłby tu coś wnieść. Idzie za Annette i mijając stadko żebrzących ulicznych ewangelistów zachwalających jakąś nową religię, wchodzi w drzwi prawdziwego domu towarowego, takiego z ludzkimi ekspedientami i pracowniami dopasowującymi ubrania do figury. – Zaraz. Skoro rozsyłam ułamkowe elementy mojej osobowości, przykrojone do różnych grup demograficznych, czy to nie bez sensu ograniczać się do jednego wizerunku? Moglibyśmy zejść w głąb danych i przystosować dla każdego wyborcy po jednej częściówce... – Być może. – Drzwi materializują się z powrotem za nimi. – Ale jakiś trzon tożsamości jest i tak potrzebny. – Annette rozgląda się, próbując nawiązać kontakt wzrokowy z jakimś sprzedawcą. – Zacząć od takiego wzorca, stylu, potem wyjść na zewnątrz, dopasowując do odbiorcy. A poza tym, dzisiaj wieczorem mamy jeszcze... ach, bonjour! – Dzień dobry. Czym mogę służyć? Dwie kobiety i jeden mężczyzna-ekspedient, wychodzący zza witryn wyświetlających kolejne cykle mody tekstylnej, modelki z wybiegów mieszające i zestawiające ze sobą couture różnych wieków, są ewidentnie odłamkami wspólnej osobowości nadrzędnej, wcieleniami zjednoczonymi przez wszechogarniającą krawiecką obsesję. Może i nie należą do wyspecjalizowanego w modzie borganizmu, ale prawie – ubrani od stóp do głów w najwyższej jakości repliki Chanel i Armaniego, emanują wyraźnym dwudziestowiecznym stylem i elegancją. To nie jest po prostu sklep, to świątynia ku czci pewnej szczególnej formy sztuki, a jej kapłani są wyszkolonymi powiernikami ezoterycznych sekretów dobrego smaku. – Mais oui. Szukamy ubrania dla mojej siostrzenicy. – Annette sięga przez wachlarz pomysłów na ubrania rzutowanych na mapę sklepu i podaje najważniejszej pani subiekt specyfikację wymagań,

którą właśnie skończył opracowywać jeden z jej duchów. – Wchodzi w świat polityki i kwestia wizerunku jest bardzo ważna. – Z przyjemnością pani pomożemy – mruczy szefowa, robiąc mały krok ku niej. – Może nam pani powie, jaką ma pani wizję? – Hm... – Amber robi głęboki wdech, zerkając z ukosa na Annette; Amber odwzajemnia spojrzenie, nie mrugając. No, dawaj, co tam masz w głowie, wysyła. – Jestem zaangażowana w program akceleracjonistyczny. Kojarzy go pani? Główna krawcoborg lekko marszczy brwi, dwie bliźniacze zmarszczki fałdują jej czoło między idealnie symetrycznymi brwiami, wyskubanymi, żeby pasowały do klasycznego kostiumu New Look. – Słyszałam nazwę, ale kobieta zajmująca się modą, jak ja, nie przejmuje się zanadto polityką – odpowiada, delikatnie się umniejszając. – Zwłaszcza polityką własnych klientów. Pani... hm... ciotka powiedziała, że chodzi o wizerunek? – Tak. – Amber wzrusza ramionami, przez chwilę wstydząc się swych luzackich ciuchów. – Jest menadżerem mojej kampanii. Twierdzi, że mój problem polega na tym, że pewne grupy wyborców mylą wizerunek z programem i boją się nieznanego. Dlatego potrzebuję garderoby, która kojarzy się z rzetelnością, szacunkiem i rozwagą. Czegoś odpowiedniego dla kandydata mającego radykalny program polityczny, ale i imponującą listę osiągnięć. Obawiam się także, że się śpieszę, dzisiaj wieczorem mam wielki bankiet połączony ze zbiórką pieniędzy na kampanię. Wiem, że to krótki termin, więc potrzebuję czegoś gotowego. – A co konkretnie chce pani osiągnąć? – pyta krawiec-mężczyzna; głos ma chropowaty, a „r” werblowate, jakby nie do końca wyzbył się śródziemnomorskiego akcentu. Wygląda na zafascynowanego. – Skoro uważa pani, że może to wpłynąć na dobór pani garderoby... – Startuję do zgromadzenia ogólnego – mówi wprost Amber. – Na platformie głoszącej konieczność rozpoczęcia ogólnoludzkiej mobilizacji do budowy statku międzygwiezdnego. Układ Słoneczny już niedługo nie będzie się nadawał do zamieszkania, musimy więc emigrować. Wszyscy, pan też, musimy stąd uciec, nim Wyrodne Potomstwo postanowi zamienić nas na komputronium. Zamierzam się zrównoleglić i odwiedzić w domach cały elektorat, a mój wizerunek musi być spersonalizowany. – Zmusza się do uśmiechu. – Oznacza to, jak sądzę, około ośmiu strojów, cztery niezależne zmienne w ramach każdego, dodatki, oraz dwa czy trzy kapelusze – to wystarczy, by każdej kombinacji nie obejrzało więcej niż parę tysięcy wyborców. Wersja realna i wirtualna. Poza tym chciałabym zerknąć w waszą ofertę uroczystych strojów historycznych, ale to w drugiej kolejności. – Szczerzy zęby w uśmiechu. – Macie jakieś rozwiązania do testowania reakcji różnych typów osobowości, z różnych epok, na te kombinacje strojów? Przydałoby się zebrać trochę modelek i... – Chyba możemy zrobić nawet coś więcej. – Szefowa kiwa głową, zapewne rozważając jej rachunek depozytowy mający pokrycie w złocie. – Hansel, proszę zajmować się następnymi klientami, dopóki nie obsłużymy pani, pani...? – Macx. Amber Macx. – Pani Macx. Nie okazuje, że zna nazwisko. Amber lekko się krzywi; to znak, jak bardzo rozproszona stała się populacja dzieci Saturna, świadczący także o tym, jak olbrzymia liczba ludzi mieszka w całym halo – minęło zaledwie pokolenie i już mało kto pamięta królową Imperium Pierścienia. – Proszę przejść tutaj, zaczniemy szukać dla pani stylu charakterystycznego spełniającego pani wymagania... * * *

Sirhan, spowity w izolację, idzie wśród zebranego na uroczystość tłumu. Widzą go tylko rozgadane duchy nieżyjących polityków i pisarzy, deportowane z wewnętrznego układu na rozkaz Wyrodnego Potomstwa. Ładna, zielona równina pod cytrynowym niebem rozciąga się aż po odległy o tysiąc kilometrów horyzont. W powietrzu delikatnie pachnie amoniakiem, a wielkie przestrzenie są pełne przyziemnych idei – lecz Sirhan o to nie dba. Na razie jest sam. Tylko że tak naprawdę nie jest. – Przepraszam, pan jest prawdziwy? – pyta go ktoś mówiący z wyraźnym amerykańskim akcentem. Wyjście z introspekcji i uświadomienie sobie, że mówią do niego, zajmuje Sirhanowi chwilę. – Co? – pyta, lekko zdziwiony. Żylasty, blady, ubrany w szatę berberyjskiego pastucha i widmową aureolę z pasma mgły użytkowej nad głową: w swojej abstrakcji przypomina trochę świętego pasterza z poosobliwościowych jasełek. – Pytam: co? – Głęboko w mózgu buzuje złość. – Już nigdzie nie można mieć spokoju? Odwracając się, widzi, że jedna z kapsuł wcieleniowych rozszczepiła się wzdłuż na podobną do grzyba koronę, wypluwając resztki płynu budulcowego oraz kompletnie bezwłosego, wyglądającego na skonsternowanego, białego mężczyznę o osłupiałej minie. – Nie mogę znaleźć moich wszczepek – narzeka biały mężczyzna, kręcąc głową. – Ale jestem tu naprawdę, tak? W ciele? – Rozgląda się, patrząc na inne kapsuły. – To nie symulacja. Sirhan wzdycha – następny uchodźca – i wysyła demona, żeby przepytał abstrakcyjny interfejs kapsuły. Niewiele się dowiaduje; ten wskrzeszony, jak mało który, jest nieudokumentowany. – Umarł pan. A teraz pan żyje. To przypuszczalnie oznacza, że jest pan prawie tak realny jak ja. Coś jeszcze chciałby pan wiedzieć? – Kiedy jest... Może mi pan powiedzieć, gdzie znajduje się najbliższe centrum obsługi? – pyta ostrożnie. – Zgubiłem się. Sirhan jest zaskoczony – większości imigrantów domyślenie się tego zajmuje więcej czasu. – Pan niedawno zmarł? – pyta. – Nie przypominam sobie. – Przybysz drapie się ze zdziwioną miną po łysej głowie. – Zaraz, nie ma gniazdek! – Zrozpaczony, wzrusza ramionami. – Słuchaj, to centrum obsługi...? – Tam. – Sirhan wskazuje monumentalną bryłę bostońskiego Muzeum Nauki (przywiezionego tu z Ziemi parędziesiąt lat temu w celu uratowania przed rozbiórką wewnętrznego układu). – Moja matka je prowadzi. – Uśmiecha się słabo. – Twoja matka... – Nowo wskrzeszony imigrant wpatruje się w niego intensywnie, potem mruga. – Jasna cholera. – Podchodzi bliżej do Sirhana. – Czy to ty...? Sirhan odsuwa się i pstryka palcami. Cienka strużka mgły podążająca za nim przez cały czas, osłaniająca ogoloną czaszkę przed rozproszonym czerwonym blaskiem skorup nanokomputerów tłoczących się na orbitach w miejscu zewnętrznych planet, wydziela laskę z błękitnej rosy, która wyciąga się w powietrzu i wpada mu prosto w dłoń. Wygląda jak uwity z bąbelków drąg. – Sir, czy pan mi grozi? – pyta Sirhan zwodniczo łagodnym tonem. – Ja... – Przybysz staje jak wryty. Potem odrzuca głowę w tył i zanosi się śmiechem. – Synu, nie bądź głupi. Jesteśmy spokrewnieni! – Synu? – Sirhan się jeży. – Za kogo pan się ma... – Do głowy przychodzi mu okropna myśl. – A. Aha. Niech mnie szlag. – Fala adrenaliny zalewa go ciepłym potem. – Swoją drogą, my się chyba nie spotkaliśmy, prawda? O rany, to wywraca wszystko do góry nogami, uświadamia sobie, wypączkowując ducha, żeby się nad tym zastanowił. Implikacje są ogromne. Nagi przybysz kiwa głową, uśmiechając się pod nosem.

– Z wysokości gruntu wyglądasz inaczej. A ja znowu jestem człowiekiem. – Przesuwa rękoma po udach, po czym mierzy Sirhana sowim spojrzeniem. – Hm. Nie chciałem cię przestraszyć. Może mógłbyś znaleźć swojemu staremu dziadkowi coś do ubrania? Sirhan wzdycha i wskazuje lagą prosto w niebo. Pierścienie są ustawione do nich krawędzią, gdyż kontynent-nenufar pływa ponad oceanem zimnego gazu, wzdłuż równika Saturna. Błyszczą, jak tnący niebo promień rubinowego lasera. – Niech się stanie aerożel. Nad przybyszem zestala się w stożek obłok delikatnych banieczek, po czym opada, tworząc kaftan. – Dzięki – odpowiada. Rozgląda się, wykręcając szyję. Krzywi się. – Cholera, to boli. Muszę załatwić sobie jakieś wszczepki. – W centrum obsługi wszystko ci zorganizują. W podziemiu pod zachodnim skrzydłem. Dadzą ci też coś trwalszego do ubrania. – Sirhan wpatruje się w niego. – Twoja twarz... – Wertuje rzadko używane wspomnienia. Tak, tak właśnie wyglądał Manfred pod koniec zeszłego wieku. A tak, kiedy urodziła się matka-niematka. Spotkanie własnego dziadka w pełnym rozkwicie młodości ma w sobie coś nieprzyzwoitego. – Na pewno nie kombinowałeś przy swoim fenotypie? – pyta podejrzliwie. – Nie, właśnie tak kiedyś wyglądałem. Chyba. Z powrotem w łysej małpie, po tylu latach w charakterze funkcji emergentnej stada gołębi pocztowych. – Dziadek uśmiecha się drwiąco. – Ciekawe, co powie twoja matka? – Nie mam pojęcia... – Sirhan kręci głową. – Dobra, chodźmy do centrum obsługi imigrantów. Jesteś pewien, że nie jesteś po prostu historyczną symulacją? W centrum już roi się od zresymulowanych. Dlaczego Wyrodne Potomstwo uznało za konieczne poświęcać biliony cykli przetwarzania na produkcję idealnych symulacji zmarłych ludzi – niesamowicie dokładne symulaty dawno zmarłych osób, wygrzewane, aż ich pisemna twórczość zgodzi się z tą odziedziczoną po erze przedosobliwościowej w formie kurzych bazgrołów na prasowanej drzewnej pulpie – a do tego jeszcze przesyłać je do obozów uchodźców na Saturnie – to przekracza możliwości pojmowania Sirhana. Ale naprawdę mogliby już przestać. – Parę dni temu nasrałem ci na trawnik. Mam nadzieję, że się nie gniewasz. – Manfred przekrzywia głowę i patrzy nań koralikowymi oczyma. – Tak naprawdę, to pojawiłem się tu ze względu na wybory. Mają potencjał do wytworzenia sporego ogniska kryzysowego, więc pomyślałem że przydam się tutaj Amber. – No to chodź do środka – rzuca zrezygnowany Sirhan. Wspina się po schodach, wchodzi do foyer i prowadzi swego dziadka-niespokojną duszę do wnętrza wypełnionego mgiełką nanomaszyn. Zżera go ciekawość, jak matka zareaguje po tylu latach na widok swego ojca we własnej osobie. * * * Witamy na Saturnie, twoim nowym świecie. Ten FAQ – lista często zadawanych pytań – ma pomóc w orientacji i wyjaśnić następujące kwestie: · skąd się tu wziąłeś; · gdzie jest owo „tu”; · czego nie należy robić; · co należy zrobić jak najszybciej; · gdzie uzyskać więcej informacji. Jeśli pamiętasz tę prezentację, prawdopodobnie jesteś zresymulowany. To nie to samo co wskrzeszony. Możesz wtedy pamiętać swoją śmierć. Ale nie obawiaj się: jest sfabrykowana tak samo jak inne twoje wspomnienia. W rzeczywistości żyjesz pierwszy raz. (Wyjątek: jeśli umarłeś po osobliwości, prawdopodobnie jesteś prawdziwym wskrzeszonym. W takim razie po co czytasz ten

FAQ?). Skądsię tu wziąłeś Środek Układu Słonecznego – Merkury, Wenus, Księżyc Ziemi, Mars, pas asteroid oraz Jowisz – jest już częściowo rozmontowany, a częściowo w trakcie wykonywanej przez słaboboskie inteligencje rozbiórki. (Uwaga: duchowni religii monoteistycznych oraz Europejczycy pamiętający życie przed rokiem 1600 – patrz alternatywny memopleks „Na początku”). Słaboboska inteligencja nie jest istotą nadnaturalną, lecz wytworem wysoko rozwiniętego społeczeństwa, które nauczyło się sztucznie tworzyć dusze [dla XX-wiecznych: software] oraz tłumaczyć ludzkie umysły na dusze i odwrotnie. [Najważniejsze pojęcia: Wszystkie ludzkie istoty mają dusze. Dusze to obiekty software’owe. Software nie jest nieśmiertelny]. Niektóre ze słaboboskich inteligencji najwyraźniej przejawiają zainteresowanie swoimi ludzkimi przodkami. Powody są nieznane. (Hipotezy obejmują: badania nad historią przez hodowlę, rozrywkę – symulacje przez odgrywanie ról, zemstę oraz ekonomiczne fałszerstwo). Choć dokonanie rozstrzygającej analizy jest niemożliwe, wszystkie dotychczas zresymulowane osoby wykazują pewne cechy wspólne: wszystkie są oparte na dobrze udokumentowanych osobach historycznych, w pamięci posiadają podejrzane luki [patrz: mydlenie oczu], wszystkie pochodzą sprzed osobliwości [patrz: Wyrocznia Turinga, katastrofa Vinge’a] albo nie wiedzą o niej. Uważa się, że słaboboskie inteligencje stworzyły cię jako środek do introspektywnego badania twojego historycznego rodowodu, poprzez symulację opartą na korpusie twoich znanych dzieł i rzutowanym w przeszłość genomie twoich potomków – w ten sposób tworząc abstrakcyjny opis twojego wektora stanu. Taka technika byłaby niezwykle wręcz zasobożerna [patrz: problemy wykładnicze, Wyrocznia Turinga, podróże w czasie, przemysłowa magia], ale przy braku wytłumaczeń nadnaturalnych jest marginalnie prawdopodobna. Po przeżyciu twojego życia słaboboskie inteligencje wygnały cię. Z nieznanych nam powodów postanowiły w tym celu przetransmitować twój wektor stanu oraz zapis genomu/proteomu do nadajników należących do działającego na Saturnie konsorcjum instytucji dobroczynnych. Te instytucje zadbały o twoje podstawowe potrzeby, w tym ciało, które obecnie zajmujesz. Podsumowując: jesteś rekonstrukcją, a nie reinkarnacją kogoś, kto żył i umarł bardzo dawno temu. Nie masz żadnego moralnego prawa do tożsamości, którą uważasz za swoją własną, istnieje także obszerne precedensowe orzecznictwo, stwierdzające, że nie dziedziczysz po niej własności. Poza tym jednak jesteś wolną osobą. Uwaga: resymulacja postaci fikcyjnych jest surowo wzbroniona. Jeśli masz powód uważać, że jesteś postacią fikcyjną, musisz natychmiast skontaktować się z miastem. [patrz: James Bond, Pająk Jeruzalem]. Niezastosowanie się do tego jest przestępstwem. Gdziejesteś Jesteś na Saturnie. Saturn to planeta, olbrzym gazowy o średnicy 120500 kilometrów, położony 1,5 miliarda kilometrów od Słońca. [Uwaga: Europejczycy pamiętający życie przed rokiem 1580, proszę zapoznać się z alternatywnym memopleksem: Płaska Ziemia – nieprawda]. Postludzcy emigranci z Ziemi i orbity Jowisza poddali Saturna częściowemu terraformowaniu: ziemia pod twoimi stopami jest dnem balonu z wodorem wielkości kontynentu, unoszącego się w górnej warstwie atmosfery Saturna. [Uwaga: Europejczycy pamiętający życie przed rokiem 1790, proszę zapoznać się z uzupełniającym memopleksem: Bracia Montgolfier]. Balon jest bardzo bezpieczny, zabrania się jednak prowadzenia działalności górniczej i wydobywczej oraz używania broni balistycznej, gdyż atmosfera na zewnątrz jest niezwykle zimna i nie nadaje się do oddychania. Społeczeństwo, do którego zostaliście wcieleni, jest niezwykle bogate, jeśli mierzyć to kryteriami

Ekonomii 1.0, systemu transferu wartości rozwiniętego przez ludzkie istoty w waszym czasie i później. Istnieją pieniądze, używa się ich do nabywania typowych towarów i usług, jednak dobra podstawowe – żywność, woda, powietrze, energia, gotowe ubrania, dach nad głową, historyczne rozrywki i ciężarówki na wielkich kołach – są bezpłatne. Niejawny społeczny kontrakt mówi, że w zamian za dostęp do tych dóbr, zobowiązujesz się przestrzegać pewnych praw. Jeśli chcesz zrezygnować z tego kontraktu, miej na uwadze, że inne światy mogą działać na Ekonomii 2.0 lub nowszych. Te systemy transferu wartości są wydajniejsze – a tym samym społeczeństwa bogatsze – niż Ekonomia 1.0, ale prawdziwe uczestnictwo w Ekonomii 2.0 jest niemożliwe bez dehumanizującej operacji ośrodków poznawczych. Zatem, w kryteriach bezwzględnych, choć społeczeństwo, w którym się znalazłeś, jest bogatsze niż wszystkie, o jakich słyszałeś, w porównaniu ze swymi sąsiadami jest ubogim zaściankiem. Czegonie należy robić Dozwolone jest tu wiele czynności uznawanych w innych społeczeństwach za przestępstwo. W tym między innymi: oddawanie czci, sztuka, seks, przemoc, komunikacja lub handel między wyrażającymi na to zgodę istotami rozumnymi dowolnego gatunku, chyba że taka czynność znajduje się na wymienionej poniżej liście zabronionych. [Patrz także dodatkowy memopleks: Definicje poziomów kompetencji]. Niektóre czynności, które są tu niedozwolone, mogły być legalne w twoim doświadczeniu. Zalicza się do tego celowe pozbawienie zdolności wyrażania zgody [patrz: niewolnictwo], ingerowanie bez zgody w cudze życie [patrz: nieletni, prawny status], zakładanie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością [patrz: osobliwość] oraz naruszanie chronionej prywatności [patrz: Ślimak, Piramidy kognitywne, Hackowanie mózgu, Furtka Thompsona]. Należy także unikać niektórych nieznanych ci czynności, które są surowo zabronione. Należy do nich: posiadanie broni atomowej, posiadanie nieograniczonych autonomicznych replikatorów [patrz: szara maź], wymuszany asymilacjonizm [patrz: borganizm, agresywny], wymuszane wstrzymywanie osobowości Turing-zupełnych [patrz: bazyliszki] oraz stosowana inżynieria teologiczna [patrz: obraza boska]. Niektóre czynności, które mogą być wam powierzchownie znane, są po prostu głupie i dla własnego bezpieczeństwa należy ich unikać, choć nie są zabronione jako takie. Należy do nich między innymi: wyjawianie danych swojego rachunku bankowego synowi nigeryjskiego ministra finansów; nabywanie praw własności do mostów, wieżowców, statków kosmicznych, planet czy innych nieruchomości; morderstwo; sprzedaż własnej tożsamości oraz zawieranie transakcji finansowych z istotami pracującymi na Ekonomii 2.0 lub wyższej. Conależy zrobić jak najszybciej Spora liczba materialnych artefaktów, które możesz uważać za niezbędne dla życia, jest dostępna bezpłatnie – wystarczy poprosić miasto, a wyhoduje dla ciebie ubranie, dom, żywność czy inne podstawowe dobra. Należy jednak zauważyć, że biblioteka dostępnych publicznie szablonów takich konstrukcji jest z konieczności dość uboga i nie zawiera towarów, które są modne albo chronione prawem autorskim. Miasto nie zapewni ci także replikatorów, broni, usług seksualnych, niewolników ani zombiaków. Zaleca się jak najszybsze wpisanie się do rejestru obywateli. Jeśli można potwierdzić śmierć osobnika, którego jesteś resymulacją, możesz przybrać jego imię i nazwisko – ale nie tytuły prawne do jego własności, kontraktów czy wobec potomków. Rejestrujesz się jako obywatel, po prostu prosząc miasto o zarejestrowanie. Proces jest bezbolesny i typowo nie przekracza czterech godzin. Jeśli nie jesteś zarejestrowany, twój status rozumnego bytu może zostać zakwestionowany. Zdolność

zażądania obywatelstwa jest jednym z prawnych testów na inteligencję, przez niewykonanie tego możesz narazić się więc na prawne skutki. Obywatelstwa możesz się zrzec w dowolnym momencie: może to być pożądane przy emigracji do innego ustroju. Mimo że wiele dóbr jest dostępnych bezpłatnie, jest wysoce prawdopodobne, że nie posiadasz żadnych umiejętności, które mógłbyś wykorzystać do zarobkowania, a zatem nie masz możliwości pozyskania pieniędzy na zakup płatnych dóbr. Tempo zmian w zeszłym stuleciu sprawiło, że większość umiejętności z przeszłości jest zbędna [patrz: osobliwość]. Jednak, ze względu właśnie na szybkość tych zmian, wiele spółdzielni, trustów i cechów oferuje przyuczenie do pracy oraz pożyczki edukacyjne. Twoja zdolność uczenia się zależy od możliwości pobierania informacji w formacie, w jakim jest serwowana. Bezpośrednie połączenie pomiędzy mózgiem a otaczającymi go inteligentnymi maszynami często realizuje się za pomocą wszczepek. Miasto zapewnia każdemu na życzenie podstawowy zestaw wszczepek [patrz: zabezpieczenia wszczepek, firewall, wetware]. Jeśli niedawno zostałeś ponownie wcielony, zapewne cieszysz się dobrym zdrowiem, które najprawdopodobniej zachowasz na dłuższy czas. Większość chorób jest uleczalna, a w przypadku nieuleczalnego schorzenia lub poważnego wypadku możliwe jest wytworzenie nowego ciała – ta usługa jest płatna. (W przypadku zabójstwa otrzymujesz nowe ciało na koszt zabójcy). Jeśli masz jakieś przewlekłe medyczne problemy lub ułomności, skontaktuj się z miastem. Miasto jest demokracją uczestniczącą z agorowym kanałem odwoławczym, ma konstytucję z ograniczoną odpowiedzialnością. Podmiotem zarządzającym jest obecnie słaboboska inteligencja, lubiąca przebywać w towarzystwie inteligencji równoważnych ludzkiej: potocznie określa się ją mianem: „Hello Kitty”, „Piękna kotka” albo „Aineko”, w razie konieczności interakcji cielesnej może się ona objawiać w najrozmaitszych awatarach. (Przed przybyciem „Hello Kitty” miasto wykorzystywało różne zaprojektowane przez ludzi systemy ekspertowe, funkcjonujące nieoptymalnie). Misją miasta jest zapewnienie środowiska pośredniczącego w kontaktach inteligencji równoważnych ludzkiej i utrzymanie go w obliczu zewnętrznej agresji. Obywateli zachęca się do udziału w ciągłym politycznym procesie decydującym o tego typu reakcjach. Obywatele mają także obowiązek uczestniczenia na wezwanie w ławach przysięgłych (a także uczestniczenia w posiedzeniach izby wyższej parlamentu) oraz obrony miasta. Gdzieuzyskać więcej informacji Dopóki nie zarejestrujesz się jako obywatel i nie uzyskasz podstawowego zestawu wszczepek, dalsze pytania należy kierować do miasta. Kiedy nauczysz się korzystać ze wszczepek, nie będziesz musiał zadawać tego pytania. * * * Witamy w dziewiątej dekadzie, osobliwość plus jedna gigasekunda (a może i więcej – nikt nie jest do końca pewien kiedy, ani czy w ogóle powstała osobliwość). Liczba ludności w Układzie Słonecznym wynosi sześć lub sześćdziesiąt miliardów, zależnie, czy liczyć rozwidlone wektory stanu postludzi oraz symulacje martwych fenotypów uruchamiane w pudełkach Schrödingera należących do Wyrodnego Potomstwa. Większość ludzi w fizycznych ciałach nadal mieszka na Ziemi, ale nenufary podwieszone pod wielkimi jak kontynenty balonami z gorącym wodorem w górnej atmosferze Saturna zamieszkuje już parę milionów, a dni wewnętrznych, skalistych planet są policzone. Wszystkie pozostałe inteligencje równoważne ludzkim mające odrobinę rozumu starają się wyemigrować zanim Wyrodne Potomstwo postanowi zrecyklować Ziemię, by wypełnić lukę w zamieszkiwanych przez siebie koncentrycznych warstwach nanokomputerów. Na wpół ukończony mózg-matrioszka już i tak zaciemnia ziemskie niebo, powodując masowy spadek ilości fotosyntetyzującej biomasy, gdyż roślinom brakuje światła o krótkiej długości fali. Od lat siedemdziesiątych gęstość obliczeniowa Układu Słonecznego znacznie wzrosła. Od pasa asteroid w głąb, na nanoprocesory zamieniono ponad połowę dostępnej masy planetarnej, wiążąc ją splątaniem kwantowym w sieć tak gęstą, że jeden gram materii potrafi w parę minut zasymulować wszystkie możliwe ścieżki życia jednego człowieka. Ekonomia 2.0 sama stała się

przestarzała, zmuszona do mutacji we wściekłym darwinowskim wyścigu zbrojeń wywołanym przybyciem Ślimaka. Pozostaje tylko nazwa – nieścisły, skrótowy termin, którym inteligencje równoważne ludzkim określają niezrozumiałe dla siebie interakcje. Najnowsza generacja istot postludzkich nie jest już tak otwarcie wroga ludziom, ale za to o wiele bardziej obca niż wytwory lat pięćdziesiątych i siedemdziesiątych. Wyrodne Potomstwo, wśród swoich rozmaitych niezrozumiałych przedsięwzięć, wzięło się za badanie przestrzeni fazowej wszystkich możliwych ludzkich przeżyć. Może gdzieś złapało bakcyla tiplerowskiej herezji, teraz bowiem do przekaźników na orbicie Tytana spływa stały strumień transferów ludzkich resymulantów. Po Wniebowzięciu Jajogłowych nastąpiło Wskrzeszenie Zdezorientowanych, z tym że oni naprawdę nie są wskrzeszeni – są symulacjami opartymi na udokumentowanej historii swoich oryginałów. Są rozpikselowani, w pamięci mają ziejące luki – oszołomieni jak kaczątka zapędzane do sieczkarni przyszłości. Sirhan al-Churasani żywi do nich abstrakcyjną wzgardę antykwariusza wobec sprytnego, ale jednak widocznego fałszerstwa. Lecz Sirhan jest młody i ma więcej wzgardy, niż jest w stanie zagospodarować. To wygodne ujście dla jego frustracji. A powodów do frustracji ma multum, zaczynając od okresowo dysfunkcjonalnej rodziny, wiekowych gwiazd, wokół których jego planeta kreśli chaotyczne trajektorie zapału i niesmaku. Sirhan ma się za filozofa-historyka ery osobliwej, kronikarza rzeczy niezrozumiałych, co samo w sobie nie byłoby niczym złym, gdyby nie fakt, że jego najambitniejsze przemyślenia pochodzą od Aineko. To zachwyca się matką, to na nią wścieka – a matka jest teraz liczącą się osobistością w społeczności uchodźców, ojca zaś szanuje (kiedy nie stara się uciec przed jego wolą) jako robiącego karierę patriarchę-filozofa o konserwatywnych zapatrywaniach. Potajemnie podziwia (choć należy wspomnieć też o odrobinie urazy) dziadka Manfreda. W istocie jego niespodziewana reinkarnacja trochę zbiła go z tropu. Czasem słucha też drugiej żony dziadka – Annette, która spędziwszy parę lat w ciele małpy człekokształtnej, zreinkarnowała w mniej więcej takie ciało, jakie miała za młodu, w latach dwudziestych XXI wieku, i która widzi w nim coś w rodzaju swojego osobistego hobby. Tylko że akurat teraz Annette nie jest zbyt pomocna. Matka prowadzi kampanię wyborczą platformy agitującej za wysadzeniem świata, a Annette pomaga jej w tym, dziadek próbuje go przekonać, żeby powierzył wszystko co cenne jakiejś languście nie wiadomo skąd, a kot, jak to kot, robi zwinne uniki. Niektóre rodziny to mają problemy...

* * * Królewska Bruksela została w całości przeszczepiona na Saturna, dziesiątki megaton budynków zanalizowano aż po nanoskalę i przesłano w mrok, aby się ponownie urzeczywistniły na nenufarowych koloniach, jakimi jest usiana stratosfera gazowego olbrzyma. (W końcu trafi tam cała powierzchnia Ziemi – po czym Wyrodne Potomstwo wypestkuje planetę jak jabłko i rozbierze, tworząc chmurę nowiutkich kwantowych nanokomputerów uzupełniających ich rozkwitający mózgmatrioszkę). Wskutek jakiegoś problemu ze współdzieleniem zasobów w algorytmie planującym święto – a może to jakiś wyrafinowany kawał – Bruksela zaczyna się teraz tuż po drugiej stronie bąbla mieszczącego bostońskie muzeum nauki, niecały kilometr lotem gołębia pocztowego. I dlatego właśnie, kiedy pora obchodzić urodziny albo imieniny (choć na syntetycznej powierzchni Saturna to pojęcia pozbawione sensu), Amber często sprowadza ludzi właśnie tutaj, w światła wielkiego miasta. Tym razem to dość szczególna impreza. Idąc za sprytną sugestią Annette, wynajęła sobie Atomium i zaprosiła do niego hordę gości na wielką fetę. To nie tyle rodzinne party – choć Annette obiecała niespodziankę – ile spotkanie biznesowe, badanie gruntu przed oficjalnym ogłoszeniem swojej kandydatury. Wydarzenie stricte dla mediów, próba wykreowania powrotu Amber do głównego nurtu ludzkiej polityki. Sirhan wcale nie ma ochoty tu być. Czekają na niego o wiele ważniejsze sprawy, jak na przykład dalsze katalogowanie wspomnień Aineko z podróży Wędrownym cyrkiem. Opracowuje także serię wywiadów ze zresymulowanymi pozytywistami logicznymi z angielskiego Oksfordu (tymi, którzy nie zaczęli bełkotać bliscy katatonii, dowiedziawszy się, że ich wektory stanów należą do zbioru wszystkich zbiorów, który nie zawiera sam siebie), wtedy kiedy nie próbuje znaleźć mocnego, racjonalnego uzasadnienia dla własnego przekonania, że „pozaziemska superinteligencja” jest oksymoronem, a sieć routera po prostu przypadkiem, jednym z drobnych figli ewolucji. Ale tante Annette wykręciła mu rękę i obiecała, że jeśli przyjdzie, czeka go niespodzianka. Zresztą, za nic w świecie nie chciałby, żeby ominęła go możliwość podglądania spotkania Manfreda z Amber z perspektywy muchy na ścianie. Sirhan podchodzi do lśniącej kuli ze stali nierdzewnej, mieszczącej wejście do Atomium, i czeka

na windę. Stoi w kolejce za stadkiem młodo wyglądających kobiet, szczupłych i eleganckich, w sukniach koktajlowych i tiarach pożyczonych z kina niemego lat dwudziestych XX wieku. (Annette ogłosiła, że motywem przewodnim przyjęcia jest era elegancji, świetnie wiedząc, że tym sposobem skłoni Amber do zwrócenia uwagi na swój wygląd). Natomiast uwaga Sirhana jest skupiona całkiem gdzie indziej. Różne fragmenty jego umysłu prowadzą trzy jednoczesne wywiady z filozofami („o czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć” w ilościach hurtowych), sterują dwoma botami remontującymi system wodociągowo-kanalizacyjny i klimatyzację muzeum, oraz omawiają z Aineko spostrzeżenia dotyczące artefaktu obcych orbitującego wokół brązowego karła Hyundai / . Pozostała resztka przejawia mniej więcej tyle aktywności towarzyskiej co kiszona kapusta. Winda zjeżdża i bierze ładunek pasażerów. Bąbel śmiechu highlife i aromatyczny kłąb dymu z nieprawdopodobnej cygarniczki spychają Sirhana w kąt kabiny, winda zaś przyśpiesza, pędząc sześćdziesięcioczterometrowym szybem ku platformie obserwacyjnej na szczycie Atomium. To dziesięciometrowa metalowa kula, połączona spiralnymi lub ruchomymi schodami z siedmioma innymi w wierzchołkach ośmiościanu, jakim jest ta dawna atrakcja Wystawy Światowej z roku 1958. W odróżnieniu od reszty Brukseli, są to oryginalne bity i atomy, konstrukcje z giętych stopów sprzed epoki kosmicznej, gigantycznym kosztem przewiezione na Saturna. Winda zatrzymuje się z lekkim szarpnięciem. – Przepraszam – piszczy jedna z rozrywkowych dziewczyn. Padając w tył, szturchnęła Sirhana łokciem. Sirhan mruga, ledwo zauważając czarny koński ogon i umiejętnie nastrojone chromatofory cieni wokół oczu. – Nie ma za co. Tymczasem w tle Aineko sarkastycznie ględzi o tym, jak to załoga Wędrownego cyrku nie wykazała zainteresowania jej próbami zdekompilowania pasażera, Ślimaka. To cholernie rozpraszające, ale Sirhan ma ogromną potrzebę ogarnięcia, co się tam stało. To klucz do zrozumienia obsesji i słabości jego matki-niematki – a to chyba mu się niedługo bardzo przyda. Omija stadko przesadnie wystrojonych dziewczyn i schodzi na dolny z dwóch przecinających kulę stalowych pokładów. Bierze koktajl owocowy od dyskretnie humanoidalnego kelnerobota, podchodzi do rzędu trójkątnych okienek wychodzących na Pawilon Amerykański i Światową Wioskę. Metalowe ściany są podparte pomalowanymi na turkusowo dźwigarami, a pleksiglasowe szybki zmatowiały ze starości. Ledwo widzi model atomowego transatlantyku w skali 1:10 odbijający od nabrzeża w dole, czy gigantyczną, ośmiosilnikową łódź latającą obok niego. – Ani razu mnie nie zapytali, czy Ślimak próbował się odwzorowywać na kompatybilne z ludźmi przestrzenie statku – zrzędzi Aineko. – Zresztą się nie spodziewałam, ale pomyśl tylko! Twoja matka za bardzo wszystkim ufa, chłopcze. – Ale jakoś się przecież zabezpieczyliście? – szepce do kotki duch Sirhana. To prowokuje drażliwą metakotkę do długiej, usianej dygresjami tyrady o niesolidności instrumentów finansowych zgodnych z Ekonomią 2.0. Ekonomia 2.0 najwyraźniej zastępuje jedną warstwę pośredniczącą – pieniądze i wielowarstwowe systemy pośredniczenia – rynki opcji, jakimś niesamowicie barokowym mapowaniem obiektowo-relacyjnym opartym na sparametryzowanych pragnieniach i subiektywnej wartości postrzeganej dóbr według poszczególnych graczy, co, przynajmniej według kotki, sprawia, że wszystkie zawierane pod nią transakcje są z natury rzeczy niegodne zaufania. „I dlatego właśnie tkwisz tu z nami małpami”, cynicznie zauważa główny Sirhan, wypączkowując ducha-Elizę, żeby dalej potakiwał kotce, podczas gdy on łyknie trochę wrażeń z przyjęcia. W tej kuli jest nieprzyjemnie gorąco – nic dziwnego, kręci się tu ze trzydzieści osób, nie licząc kelnerobotów – a parę lokalnych publicznych kanałów emituje rozmaitą muzykę – hardcore techno, +4904

-56

walca, raga, i tak dalej – aby wpasować się w wahania nastrojów imprezowiczów. – Jak tam, bawisz się? – Sirhan przestaje integrować jednego ze swych bojaźliwych filozofów i uświadamia sobie, że ma pustą szklankę, a matka uśmiecha się doń niepokojąco znad swojej, pełnej czegoś świecącego w ciemności. Ma na sobie buty na niebotycznych szpilach i czarny, aksamitny kombinezon przylegający do niej jak druga skóra, a poza tym trochę już wypiła. Według zegara na ścianie jest młodsza niż Sirhan; całkiem jakby ktoś tajemniczym sposobem na miejsce eigenmatki , która została w domu i umarła wiele lat temu razem z jej Imperium Pierścienia, przeszczepił dziwnie dobrze zorientowaną młodszą siostrę. – Popatrz tylko na siebie, podpierasz ściany na imprezie własnego dziadka! I masz pusto w szklance! Chcesz spróbować tej caipirinhii? Koniecznie musisz kogoś poznać... Właśnie w takich chwilach Sirhan naprawdę zastanawia się, co, na orbitę Jowisza, jego ojciec zobaczył w tej kobiecie. (Ale z drugiej strony, w tej dziejowej linii, z której wróciło to jej wcielenie, nie zobaczył nic. Więc co to oznacza?). – O ile nie ma w tym fermentowanego soku z winogron – rzuca z rezygnacją, pozwalając się poprowadzić poprzez wianuszek pogawędek, obok goryla o smętnej minie pociągającego long drinka przez słomkę. – Jacyś twoi koalicjanci-akceleracjoniści? – A może nie. – To banda dziewcząt, które zauważył w windzie, o roziskrzonych oczach, naprawdę wczuwających się w to przyjęcie z początków XX wieku, zapamiętale gestykulujących cygarniczkami i wysokimi szklankami. – Rita, poznaj Sirhana, mojego syna z innej linii. Sirhan, Rita. Też jest historykiem. Może byście... Ciemne oczy, podkreślone nie cieniem i nie kredką, lecz chromatoforami w komórkach skóry, czarne włosy, sznur ogromnych pereł, obcisła czarna suknia do ziemi, wyraz lekkiego zakłopotania na twarzy o kształcie serca. W innym stuleciu mogłaby być klonem Audrey Hepburn. – Spotkaliśmy się chyba w windzie? – Jej zakłopotanie jest coraz bardziej widoczne. Sirhan rumieni się i nie wie co odpowiedzieć. I właśnie w tym momencie na scenie pojawia się kolejna intruzka, wpychając się między nich. – To ty jesteś kustoszem, który zreorganizował galerię prekambryjską zgodnie z zasadami teleologii? Mam ci do powiedzenia parę rzeczy na ten temat! – Intruzka jest wysoka, asertywna i jasnowłosa. Sirhan nie cierpi jej od pierwszego machnięcia grożącym paluchem. – Marissa, daj spokój, jesteśmy na imprezie, a ty przez cały wieczór jesteś niestrawna. – Ku jego zaskoczeniu, Rita-historyczka gniewnie ją atakuje. – Nie ma problemu – wykrztusza Sirhan. Gdzieś w tyle umysłu coś każe jego rogersowskiej marionetce słuchającej kota zerwać się i zrzucić mu do świadomości całą bryłę świeżych wspomnień – jakaś ważna kwestia, informacja, że Wyrodne Potomstwo wysłało statek kosmiczny, żeby coś sprowadzić z routera – ale ludzie wokół pochłaniają tyle jego uwagi, że musi to zapisać i zostawić sobie na później. – Właśnie, że jest problem – oświadcza Rita. Wskazuje intruzkę, która próbuje się wytłumaczyć, ględząc coś o nieuprawnionej teleologicznej interpretacji, i mówi: – Bach! Uff. O czym to rozmawialiśmy? Sirhan mruga. Nagle wszyscy oprócz niego zaczynają ignorować tę irytującą Marissę. – Co się właściwie stało? – Wrzuciłam ją do killfile’a. No, nie mów, że nie masz jeszcze Superplonka, to niemożliwe. Rita rzuca mu opatrzoną współrzędnymi ideę. Bierze ją ostrożnie, wypączkowując parę specjalizowanych wyroczni Turinga, by sprawić jej punkty stopu. Wygląda na to, że to jakaś manipulacja ośrodkiem wzroku, czytająca współdzieloną bazę twarzy charakterystycznych, z pobocznym interfejsem do obszaru Broki. – Baw się i rozdawaj wszystkim, imprezy bez upierdliwości. 19

– Nigdy nie widziałem... – Sirhan urywa, ładując w roztargnieniu ten moduł. (Z tyłu głowy kotka ględzi coś o modułach-bogach, metastatycznym splątaniu i trudności hodowania osobowości na zamówienie, a jego ułamkowa jaźń przytakuje z namysłem w każdej przerwie). Ma wrażenie, że opadła mu jakaś wewnętrzna powieka. Rozgląda się; pod ścianą widzi niewyraźną, bezkształtną bryłę, wydającą z siebie denerwujące brzęczenie. Matka prowadzi z tym czymś ożywioną rozmowę. – To bardzo ciekawe – stwierdza Sirhan. – Tak, i niesamowicie przydatne na takich przyjęciach. Wystraszony, obserwuje, jak Rita bierze go za ramię – jej cygarniczka więdnie i kurczy się, aż zostaje po niej tylko nieznaczne zgrubienie na przegubie długiej rękawiczki – i prowadzi go do kelnerobota. – Przepraszam, że w windzie nadepnęłam ci na nogę. Byłam trochę przeciążona. Amber Macx to naprawdę twoja matka? – Niezupełnie, to moja eigenmatka – mruczy Sirhan. – Zreinkarnowany transfer wersji, która poleciała na Hyundaia plus cztery dziewięć zero cztery na minus pięćdziesiąt sześć na pokładzie Wędrownego cyrku. Wyszła za francusko-algierskiego analityka przekrętów, a nie za mojego ojca, ale parę lat temu chyba się rozwiodła. Moja prawdziwa matka wyszła za imama, ale oboje zginęli w wybuchu Ekonomii Dwa Zero. Rita prowadzi go do wykuszu z oknami, od którego wcześniej odciągnęła go Amber. – A czemu pytasz? – Bo niespecjalnie ci wychodzą takie pogawędki – odpowiada cicho Rita – i chyba niezbyt dobrze się czujesz w tłumie. Prawda? A propos, to ty zrobiłeś ten niesamowity przekrój przez mapę poznawczą Wittgensteina? Odkryłeś tam niezwerbalizowany tok rozumowania Gödla? – Ja... – Odchrząka. – Naprawdę uważasz, że to niesamowite? Nagle, idąc za przeczuciem, wypączkowuje ducha, żeby zebrał informacje o tej całej Ricie i zorientował się kim ona jest i czego chce. Zwykle nie warto poznawać kogoś bliżej przy tego typu pogawędce, ale Sirhan chce wiedzieć dlaczego ona szukała informacji o nim. Razem z jaźnią, która rozmawia z Aineko, daje to prawie trzy instancje wyżerające mu zasoby w czasie rzeczywistym. Jak tak dalej będzie szastać duchami, narobi sobie egzystencjalnego długu. – Tak sobie pomyślałam – odpowiada. Pod ścianą stoi ławka; jakimś sposobem ląduje tam razem z nią. Nie ma zagrożenia, nie jesteśmy sam na sam, ani nic takiego, powtarza sobie sztywno. Ona uśmiecha się do niego, lekko przekrzywiając głowę, rozchylając wargi; na moment oszałamia go otwierający się przed nim wachlarz możliwości. A co będzie, jeśli odrzuci wszystkie zasady przyzwoitości? Kompromitacja! Sirhan wierzy w godność i powściągliwość. – Naprawdę mnie zainteresowało to... – Rita podaje mu kolejny dynamicznie się ładujący obiekt binarny, zawierający szczegółową krytykę jego analizy Wittgensteinowskiej matkofobii w kontekście nacechowanych płciowo konstruktów gramatycznych oraz XIX-wiecznego wiedeńskiego społeczeństwa, razem z hipotezą, która sprawia, że Sirhan aż traci dech z oburzenia na sam pomysł, że akurat on mógłby podzielać pełne uprzedzeń poglądy Wittgensteina. – I co myślisz? – pyta, uśmiechając się do niego psotnie. – Nnnnngk. – Sirhan próbuje odpołknąć własny język. Rita zakłada nogę na nogę, szeleszcząc suknią. – Ja, eee... to znaczy... W tym momencie duch reintegruje się z jego świadomością, wsypując do niej stertę ewidentnie pornograficznych obrazów. „To pułapka!”, krzyczą. Jej piersi, biodra, łono – gładko wygolone, nie może nie zauważyć – napierają nań w żywiole namiętności. „Matka chce, żebyś stał się rozwiązły, jak

ona!”. I już pamięta, jak by to było, po roku małżeństwa budzić się w łóżku obok tej dopiero co poznanej kobiety, gdyż jeden z jego poznawczych duchów właśnie poświęcił parę sekund czasu sieciowego (czyli parę subiektywnych miesięcy) na gorącą kotłowaninę z jej duchem. Ona faktycznie ma parę interesujących pomysłów naukowych, nawet jeśli jest nadmiernie pewną siebie i zbyt zachodnią kobietą, uważającą, że znakomicie zarządzi jego życiem. – Co to jest? – pyta. Uszy mu płoną, bielizna robi się za ciasna. – Takie sobie spekulacje na temat różnych możliwości. Moglibyśmy wiele razem dokonać. – Obejmuje go i delikatnie przyciąga do siebie. – Nie chciałbyś się przekonać, czy to się sprawdzi? – Ale, ale... – Sirhan aż się gotuje. Czy ona mi proponuje seks? – zastanawia się, zażenowany własną niezdolnością interpretowania jej sygnałów. – Czego chcesz? – pyta. – Wiesz, że Superplonk potrafi o wiele więcej, niż tylko wrzucać denerwujących kretynów do killfile’a? – szepcze mu do ucha. – Jeśli tylko zechcesz, możemy teraz stać się niewidzialni. To świetna sprawa na tajne spotkania, i nie tylko. Będzie nam się doskonale współpracować, nasze duchy super się dogadały... Sirhan zrywa się z piekącą twarzą i odwraca. – Nie, dziękuję! – wypala, wściekły sam na siebie. – Do widzenia! Przez to emocjonalne przeciążenie inne instancje rozkojarzają się, odrywają od swoich zadań i prychają z oburzeniem. Nie może patrzeć na jej minę zranionej łani: zasłona killfile’a opada, zmieniając ją w rozmazaną czarną plamę na ścianie, zasłoniętą przed nim przez własny mózg. Odwraca się i odchodzi, kipiąc wściekłością, zły na matkę, że przez nią ujrzał własną twarz w szponach cielesnej namiętności. * * * Tymczasem w jednej z dolnych kul, wyłożonych posklejanymi taśmą srebrzysto-błękitnymi poduchami izolującymi, grupa trzymająca władzę we frakcji akceleracjonistów omawia swój skok po władzę nad światem z ułamkiem prędkości światła. – Przed wszystkim nie uciekniemy. Na przykład przed kolapsem fałszywej próżni – upiera się Manfred. Jest trochę nieskoordynowany i bełkotliwy pod wpływem pierwszej szklanicy owocowego ponczu od prawie dwudziestu rzeczywistych lat. Ciało ma młode i wciąż dość pozbawione wyrazu, włosy nadal mu odrastają, porzucił też – najwyższy czas – swój dawny fetysz braku wszczepek na rzecz szeregu interfejsów, pozwalających mu zinternalizować wszystkie procesy swojej egzokory, niegdyś biegające na sieci głupich maszynek Turinga pozostających poza ciałem. Trzyma się też własnego wyczucia stylu i jest jedyną osobą w sali, która nie ma na sobie jakiegoś rodzaju smokingu lub klasycznej sukni wieczorowej. – Splątana kwantowo transmisja przez routery to świetna sprawa, ale nie pozwoli nam uciec poza wszechświat: a każda przemiana fazowa w końcu dotrze wszędzie, bo sieć musi być ograniczona. I co wtedy, Sameena? – Tego nie kwestionuję. – Kobieta ubrana w zielonozłote sari i fortunę maharadży w złocie i naturalnych diamentach kiwa głową. – Ale to się jeszcze nie wydarzyło. A mamy dowody, że nadludzkie inteligencje grasują w naszym wszechświecie od gigalat, można więc śmiało przypuszczać, że najbardziej katastrofalne scenariusze są nieprawdopodobne. A spojrzawszy nieco bliżej... nawet nie wiemy, do czego służą te routery ani kto je zrobił. Do tego czasu... – Wzrusza ramionami. – Zobacz, co się stało kiedy ostatnio ktoś próbował je zbadać. Bez obrazy.

– To się już stało. Jeśli pogłoski, które słyszałem, są prawdziwe, Wyrodne Potomstwo nie jest tak negatywnie nastawione do idei wykorzystania routerów, jak chcielibyśmy uwierzyć my, staroświeccy metaludzie. – Manfred marszczy czoło, starając się przypomnieć sobie jakąś mglistą anegdotę – eksperymentuje z nowym algorytmem kompresji wspomnień: musiał go zastosować przez to, że za młodu był mnemonicznym chomikiem i teraz czasem czuje, że ma cały wszechświat na końcu języka. – Wydaje się więc, że się żywiołowo zgadzamy co do potrzeby dowiedzenia się więcej o tym, co się dzieje. Widzimy w kosmosie wielkie anizotropie spowodowane przez ciepło odpadowe z procesów obliczeniowych – wielkie na miliony lat świetlnych! Żeby czegoś takiego dokonać, potrzebna jest potężna, międzygwiezdna cywilizacja, która nie wpadła w pułapkę lokalnego mózgu-matrioszki. Słyszymy też niepokojące plotki, że Wyrodki zaczynają coś majstrować przy strukturze czasoprzestrzeni; próbują znaleźć sposób na obejście limitu Bekensteina . Jeśli Wyrodki już tego próbują, goście mieszkający blisko supergromady dawno znają odpowiedź. Żeby się przekonać, najlepiej tam polecieć i pogadać z kimś ważnym. Możemy się zgodzić przynajmniej co do tego? – Pewnie nie. – Jej oczy rozbłyskują rozbawieniem. – Wszystko zależy od tego, czy w ogóle wierzy się w te cywilizacje. Wiem, że twoi ludzie pokazują sobie fotografie głębokiego kosmosu zrobione w najróżniejszych technikach, począwszy od jakiegoś drewnianego habla-bubla z końca dwudziestego wieku, ale nie mamy żadnych dowodów poza paroma teoriami dotyczącymi efektu Casimira, tworzenia par i kręcących się zlewek z helem-3 – to dość słaby dowód dla hipotezy, że banda intergalaktycznych obcych cywilizacji próbuje skolapsować fałszywą próżnię i zniszczyć wszechświat! – Odrobinę ścisza głos: – A przynajmniej niewystarczający, mój Manny, żeby przekonać większość ludzi. Wiem, że dla ciebie to szok, ale nie każdy jest postludzkim fetyszystą nowości przesiadającym się z ciała do ciała, którego pomysłem na urlop naukowy jest spędzenie dwudziestu lat w charakterze ciasno spiętych siecią mew, które próbują dowieść twierdzenia o wyroczni Turinga... – Nie wszyscy przejmują się głęboką przyszłością – przerywa Manfred. – Ale to ważne. Wielkie pytanie brzmi: czy informacje wychodzące z naszego stożka światła zostają zachowane, czy też tkwimy w stratnym nośniku, gdzie całe nasze istnienie jest nic niewarte. To wręcz żenujące: należeć do gatunku, który jest aż tak bardzo pozbawiony ciekawości co do własnej przyszłości, zwłaszcza gdy ona nas bezpośrednio dotyczy! Rozumiecie, jeśli ma nadejść taki czas, kiedy już nikt i nic nie będzie nas pamiętać, to po co w ogóle... – Manfred? Przerywa w pół zdania, rozdziawia usta i gapi się tępo. To Amber, elegancka, w czarnym, obcisłym kombinezonie, z drinkiem w dłoni. Wyraz twarzy ma szczery i zakłopotany, uroczo bezbronny. Błękitny płyn kołysze się, niemal wylewając się ze szklanki – rąbek ledwo zdąża się rozszerzyć na czas, by złapać krople. Za nią stoi Annette, z uśmiechem głębokiej satysfakcji. – To ty. – Amber urywa, drga jej policzek, gdy stronicują jej się fragmenty umysłu, sięgające do zewnętrznych źródeł informacji. – Ty naprawdę jesteś... Jej palce rozluźniają się, upuszczając szklankę; pod dłonią materializuje się chmurka mgły. – Hm... – Manfred patrzy na nią, nie wiedząc co powiedzieć. – Ja, eee... – Po chwili spuszcza wzrok. – Ojej. Przynieść ci następnego drinka? – Czemu ktoś mnie nie uprzedził? – protestuje Amber. – Pomyślałam, że przyda ci się dobra rada – przerywa ciszę Annette. – I rodzinne spotkanie po latach. To miała być niespodzianka. – Niespodzianka. – Amber wygląda na bardzo zakłopotaną. – Dość udana. – Jesteś wyższa, niż myślałem – odzywa się niespodziewanie Manfred. – Ludzie wyglądają inaczej, kiedy patrzy się nieludzkimi oczami. 20

– Tak? – Spogląda na niego, a on odwraca lekko głowę, ustawiając się dokładnie en face. To historyczna chwila: Annette wszystko, z każdej perspektywy, rejestruje na pamięciowym diamencie. Wstydliwy rodzinny sekret brzmi: Amber i jej ojciec nigdy się nie spotkali, a w każdym razie nie twarzą w twarz jako białkowe machiny. Urodziła się przecież wiele lat po separacji Manfreda i Pameli, z przechowywanej w ciekłym azocie zapłodnionej komórki. Teraz pierwszy raz widzą nawzajem swoje twarze bez żadnego elektronicznego pośrednika. I choć na poziomie merytorycznym wszystko już zostało między nimi powiedziane, polityka rodzinna człekokształtnych wciąż w dużej mierze bazuje na mowie ciała i feromonach. – Jak długo się wałęsałeś po świecie? – pyta, próbując zatuszować zmieszanie. – Jakieś sześć godzin. – Manfred chichocze ponuro, próbując jej się przyjrzeć ze wszystkich stron naraz. – Może przyniosę ci następnego drinka i zepniemy nasze głowy razem? – Dobra. – Amber nabiera powietrza i wbija wzrok w Annette. – Ty to zaaranżowałaś, to ty będziesz sprzątać. Annette tylko stoi, uśmiechając się w milczeniu do własnego osiągnięcia. * * * Chłodny blask świtu zastaje Sirhana wściekłego, trzeźwego i gotowego pobić pierwszą osobę, która wejdzie do jego gabinetu. Pokój ma około dziesięciu metrów szerokości, podłogę z gładkiego marmuru i świetliki w pokrytym misternymi stiukami suficie. Pośrodku podłogi wykwita przestrzenny widok jego aktualnego projektu, jak widmowy, abstrakcyjny kalafior o fraktalnych gałęziach kończących się zwiniętymi węzłami opatrzonymi skompresowanymi identyfikatorami. Gałęzie rozszerzają się i kurczą, gdy Sirhan je przemierza, powiększają się dynamicznie w reakcji na ruchy jego gałek ocznych. Ale niespecjalnie zwraca na nie uwagę. Jest zbyt zbulwersowany, niepewny, cały czas szuka, na kogo by tu zwalić winę. I dlatego właśnie, kiedy otwierają się drzwi, w pierwszym impulsie odwraca się gniewnie, otwiera usta i zamiera. – Czego chcesz? – pyta. – Pogadać... jeśli można? – Annette rozgląda się w roztargnieniu. – To twój projekt? – Tak – odpowiada lodowato i gasi widok machnięciem dłoni. – Czego chcesz? – Jeszcze nie wiem. – Annette się waha. Przez chwilę wygląda na znużoną, zmęczoną ponad ludzką miarę, tak że Sirhan przez chwilę zastanawia się, czy nie posunął się za daleko w oskarżaniu wszystkich naokoło. Ta dziewięćdziesięcioparoletnia Francuzka, z którą nie jest spokrewniony, a która w przeszłości była ukochaną jego dziadka-roztrzepańca, wydaje się osobą najmniej skłonną do manipulowania nim, przynajmniej w tak ordynarny i intymny sposób. Ale kto ją tam wie. Rodzina to dziwna sprawa i choć obecne wcielenia jego ojca i matki to nie te, które przepuściły jego dziecięcy mózg przez kilkadziesiąt alternatywnych linii dziejowych, zanim skończył dziesięć lat, nie może mieć pewności, że nie zatrudniliby tante Annette, żeby napieprzyła mu w głowie. – Musimy pogadać o twojej matce – dodaje. – Musimy? – Sirhan rozgląda się i widzi nagą pustkę pokoju, jak oczodół, jak dziurę po wyrwanym zębie, przenikniętą tyleż brakiem, co obecnością. Pstryka palcami i przed nim zestala się skomplikowana ławka z półprzejrzystej, niebieskawej mgły użytkowej. Siada, a Annette niech sama zadecyduje, co zrobić. – Oui. Wbija dłonie głębiej w kieszenie chłopskiej bluzy – to spore odstępstwo od jej typowego stylu – i opiera się o ścianę. Fizycznie wygląda na tyle młodo, jakby całe życie spędziła, śmigając po galaktyce z prędkością idącą w trzy dziewiątki c, ale zmęczona światem postawa należy do sędziwej

osoby. Historia to obcy kraj, a starzy ludzie to przymusowi emigranci, zmęczeni ciągłą podróżą. – Twoja matka podjęła się gigantycznego zadania, ale ktoś musi je wykonać. Sam się wiele lat temu zgodziłeś, przy okazji budowy swojego archiwum, że to jest potrzebne. A teraz ona próbuje to zrealizować – na tym polega ta kampania: chce przedstawić elektoratowi do wyboru najlepsze sposoby na przeprowadzenie całej cywilizacji. Dlatego pytam: czemu jej przeszkadzasz? Sirhan porusza żuchwą. Ma ochotę splunąć. – Jak to? – dziwi się. – No właśnie, jak to? – Annette poddaje się i wyczarowuje sobie krzesło z wirującego pod sufitem obłoczka mgły. Przysiada i gapi się na niego. – To pytanie do ciebie. – Do jej politycznych machinacji nic nie mam – mówi z trudem Sirhan. – Ale czemu nieproszona włazi z butami w moje życie osobiste... – Jak to włazi? Gapi się na nią. – To pytanie? – Milknie na chwilę. Potem dodaje: – Wczoraj wieczorem wepchnęła mi w ramiona tę rozpustnicę... Teraz Annette wytrzeszcza oczy. – Kogo? O kogo ci chodzi? – No, o tę... tę kobietę lekkiego prowadzenia! – Sirhan cedzi przez zęby. – I jeszcze udawała kogoś innego! Jeśli tak wyglądają pomysły ojca na swaty, to bardzo niestosowne, żeby... Annette kręci głową. – Zwariowałeś? Matka po prostu chciała, żebyś przyłączył się do jej sztabu wyborczego, pomógł planować kampanię. Twój ojciec jest z innej planety! Ale ty wyleciałeś stamtąd jak oparzony, Rita naprawdę poczuła się urażona, nie pomyślałeś o tym? Rita jest najlepszym specjalistą od konserwacji zapatrywań oraz konstrukcji narracji, jakiego mamy! A ty zmuszasz ją do płaczu. Porąbało cię? – Ja... – Przełyka ślinę. – Ona jest... kim? – pyta jeszcze raz. Zasycha mu w ustach. – Myślałem... Nie chce powiedzieć, co myślał. Ta ladacznica, ta bezwstydna lafirynda jest w sztabie wyborczym matki? Nie pionkiem w jakimś spisku mającym na celu go zdeprawować? Co, jeśli to wszystko było potwornym nieporozumieniem? – Chyba trzeba będzie kogoś przeprosić – rzuca chłodno Annette, wstając. W głowie Sirhana wiruje kilkanaście dialogów aktorów i duchów – odtwarzany przed jego udręczonymi wewnętrznymi oczyma zapis przyjęcia. W reakcji na jego zażenowanie nawet ściany zaczęły migotać. Annette przeszywa go pełnym niesmaku spojrzeniem. – Kiedy będziesz w stanie traktować kobietę jak osobę, a nie jak zagrożenie, to porozmawiamy. Nie wcześniej. Po czym wstaje i wychodzi, zostawiając go, by kontemplował potrzaskany kikut swego gniewu. Jest tak zdumiony, że ledwo może się skupić na własnym projekcie, bo wciąż myśli: to naprawdę ja? Tak wyglądam w jej oczach? A przed nim powoli obraca się kladystyczne drzewo, szeroko rozcapierzone nagie gałęzie, czekające na wypełnienie węzłami międzygwiezdnej sieci obcych, gdy tylko uda mu się przekonać Aineko, by uraczyła go relacją z przeszukiwania jądra ciemności w głąb. * * * Manfred był kiedyś stadem gołębi. Dosłownie: jego egzokora została rozproszona po pewnej liczbie ptasich móżdżków; dziobał jaskrawo ubarwione fakty, srał na wpół przetrawionymi wnioskami. Wróciwszy do ciała człowieka, czuje się niewytłumaczalnie dziwnie, nawet bez dodatkowego rozkojarzenia przez popęd seksualny, który w związku z tym wyłączył, dopóki nie przyzwyczai się do ponownej jedności. Na razie nie tylko dostaje potwornych skurczów szyi za

każdym razem, gdy próbuje spojrzeć prawym okiem przez lewe ramię; zatracił także nawyk wypączkowywania egzokorowych agentów, żeby odpytały jakąś bazę danych, puściły jakiegoś nanobota Moravca, czy coś w tym rodzaju, a potem zameldowały się z powrotem. Zamiast tego ciągle próbuje rozfrunąć się we wszystkie strony, co zwykle kończy się upadkiem. Lecz w tej chwili to nie problem. Siedzi sobie wygodnie za podniszczonym drewnianym stołem w ogródku piwiarni przywiezionej z jakiegoś Frankfurtu, obok jego łokcia stoi litrowy kufel słomkowego płynu, potylicę uspokajająco łaskocze szept wielu strumieni wiedzy. Większość uwagi skupia na Annette, która krzywi się z jednoczesną czułością i obawą. Może i przez prawie jedną trzecią wieku żyli oddzielnie, ponieważ ona nie chciała przetransferować się razem z nim, ale wciąż ma z nią doskonały kontakt. – Z tym chłopakiem trzeba będzie coś zrobić – mówi współczująco. – Zaraz zdenerwuje Amber. A bez Amber będziemy mieli problem. – Ja muszę też coś z nią zrobić – ripostuje Manfred. – Co to w ogóle za pomysł, żeby jej nie uprzedzić, że przyjadę? – To miała być niespodzianka. – W ostatnich dniach Manfred nie widział jeszcze u niej tak nadąsanej miny. Budzi to czułe wspomnienia; sięga przez stół i chwyta ją za rękę. – Wiesz, że w postaci stada ciężko jest ogarniać jak trzeba ludzkie subtelności. – Gładzi wierzch jej dłoni. Annette po chwili ją zabiera, ale powoli. – Myślałem, że ty się zajmiesz tymi sprawami. – „Tymi sprawami”. – Annette kręci głową. – To twoja córka, wiesz? Nie masz już w sobie ani krzty ciekawości? – Jako ptak? – Manfred przechyla głowę, tak mocno, że aż krzywi się z bólu. – Nie. Teraz to mam, ale chyba ją wkurzyłem. – I wracamy do punktu numer jeden. – Wysłałbym jej przeprosiny, ale pomyśli, że próbuję nią manipulować. – Manfred upija łyk piwa. – I będzie miała rację. – Głos ma nieco przygnębiony. – W tym dziesięcioleciu wszystkie moje związki są jakieś porąbane. Czuję się samotny. – No i co z tego? Nie rozpamiętuj. – Annette zabiera rękę. – W końcu coś się wykluje. A na krótszą metę jest praca, problem z wyborami staje się coraz bardziej palący. – Z ukłuciem uświadamia sobie, że gdy jest blisko niego, resztki niegdyś silnego francuskiego akcentu prawie nikną w środkowoatlantyckim zaśpiewie. Zbyt długo był pozaczłowiekiem – wszystkie ważne dlań osoby się tymczasem pozmieniały. – Jeśli zechcę, to będę rozpamiętywał – mówi. – Nie miałem właściwie okazji pożegnać się z Pam, prawda? Nie po tym zajściu w Paryżu, z tymi gangsterami... – Wzrusza ramionami. – Na stare lata robię się nostalgiczny. – Nie ty jeden – zauważa taktownie Annette. – Tutaj wszystkie spotkania towarzyskie to jedno pole minowe, trzeba dyskretnie obchodzić wiele kwestii, bo ludzie mają o wiele za dużo historii. A nikt nigdy nie wie, o co we wszystkim chodzi. – To jest właśnie problem z tym cholernym miastem. – Manfred upija kolejny łyk hefeweizena. – Mieszka tu już sześć milionów, a rośnie to jak Internet pierwszej generacji. Każdy, kto jest kimś, wszystkich zna, ale mieszankę ciągle rozcieńczają nowi, którzy nie wiedzą, że świat jest tu mały, usieciowiony i co parę megasekund wszystko jest na nowo do wzięcia. Powstają nowe sieci i nawet o tym nie wiemy, dopóki nie wyrosną im polityczne postulaty i nie wynurzą się spod nas. Działamy pod presją czasu. Jeśli nie uruchomimy wszystkiego teraz, nigdy się nam nie uda... – Kręci głową. – W Brukseli tak to nie wyglądało, prawda? – Nie. Bruksela była dojrzałym systemem. Po tym, jak wyjechałeś, musiałam się jeszcze opiekować zdziecinniałym Giannim. Ale myślę, że dalej będzie jeszcze gorzej. – Demokracja Dwa Zero. – Wzdryga się. – Właściwie nie jestem pewien, czy teraz demokratyczne

wybory w ogóle mają sens. Założenie, że wszyscy ludzie są równie ważni, wydaje się przerażająco przestarzałe. Myślisz, że uda nam się to przepchnąć? – Niby dlaczego nie. Jeśli Amber chce dla nas odegrać rolę Królowej Ludzkich Serc... – Annette częstuje się plasterkiem wątrobianki i przeżuwa go w zamyśleniu. – Nie jestem pewien, czy to jest do zrobienia, wszystko jedno, jak to rozegramy. – Manfred ma zatroskaną minę. – W takich okolicznościach sama idea demokratycznego udziału staje się wątpliwa. Wisi nad nami bezpośrednie zagrożenie, co prawda długoterminowe, a ta cała kultura wygląda jakby miała się zmienić w klasyczne państwo narodowe. Albo jeszcze gorzej – w parę takich tworów, nałożonych jeden na drugi, z idealnym współistnieniem geograficznym, ale totalnym brakiem przenikalności społecznej. Nie wydaje mi się, żeby to był dobry pomysł, sterować czymś takim – poodpadają kawałki, będą bardzo nieprzyjemne skutki uboczne. Chociaż z drugiej strony, jeśli uda nam się zmobilizować wystarczające poparcie, żeby zostać pierwszym widocznym ogólnoplanetarnym ustrojem... – Musisz cały czas być skoncentrowany – wtrąca niespodziewanie Annette. – Ja? Skoncentrowany? – Śmieje się. – Kiedyś miałem jeden pomysł na sekundę. Teraz może na rok. Został ze mnie tylko melancholijny ptasi móżdżek. – Niby tak, ale znasz takie stare przysłowie? Lis ma dużo pomysłów, a jeż tylko jeden, ale za to wielki. – No to mi powiedz, jaki niby jest mój wielki pomysł? – Manfred nachyla się ku niej, podpierając się łokciem na stole, z jednym okiem patrzącym do wewnątrz, gdzie rozpalony wątek świadomości strzela w niego psefologicznymi wskaźnikami, analizą zbliżającej się gry. – Do czego ja według ciebie zmierzam? – Myślę, że... – Annette przerywa raptownie i patrzy gdzieś nad jego ramieniem. Prywatność pryska jak bańka mydlana, Manfred przez krótką chwilę z przerażeniem rozgląda się po ogródku, gdzie tłoczy się trzydziestu czy czterdziestu innych gości, łokieć przy łokciu, przekrzykujących hałas w tle. – Gianni! – Annette wstaje, rozpromieniona. – Co za niespodzianka! Kiedy przyjechałeś? Manfred mruga. Szczupły młody mężczyzna, poruszający się z młodzieńczym wdziękiem, ale bez niezręczności i nagłego braku swobody, musi być o wiele starszy, niż wygląda; geny jastrzębia gołębiarza. Gianni? Czuje nagły przypływ wspomnień, stronicujących się na egzokorze. Wspomina, jak dzwoni do drzwi w upalnym, pylistym Rzymie: biały szlafrok frotte, gospodarka niedoboru, autograf nieżyjącego von Neumanna... – Gianni? – pyta z niedowierzaniem. – Kopę lat! Złoty młodzian, zreinkarnowany na podobieństwo wielkomiejskiego żigolaka z lat zerowych, szczerzy się od ucha do ucha i obejmuje Manfreda przyjacielskim „niedźwiedziem”. Potem siada na ławie obok Annette, którą bardzo poufale całuje. – Ach, znowu wśród przyjaciół! – Rozgląda się z zaciekawieniem. – Hm. Stuprocentowa Bawaria. – Pstryka palcami. – Dla mnie... no właśnie, co polecacie? Ostatnie piwo piłem sto lat temu. – Jego uśmiech się poszerza. – W każdym razie nie w tym ciele. – Jesteś zresymulowany? – Manfred nie może się powstrzymać. Annette łypie nań z dezaprobatą. – Oj, głupku! Teleportował się... – Aha. – Manfred kręci głową. – Przepraszam... – Nie ma sprawy. – Gianniemu Vittorii wyraźnie nie przeszkadza, że wzięto go za nowicjusza z przeszłości, a nie kogoś, kto mozolnie podróżował przez dziesięciolecia. Musi mieć dobrze ponad setkę, zauważa Manfred, choć nie chce mu się tworzyć wątku poszukiwawczego.

– Był najwyższy czas się stamtąd wynieść, a skoro stare ciało nie chciało jechać ze mną, trzeba było godnie przyjąć to co nieuniknione, prawda? – Nie myślałem, że jesteś dualistą – mówi z żalem Manfred. – Bo nie jestem. Ale nie jestem też lekkomyślny. – Gianni przestaje się na moment uśmiechać. Niegdysiejszy minister spraw transhumanistycznych i teoretyk ekonomii, a potem emerytowany członek starszyzny plemienia polikognicyjnych liberałów, jest poważny. – Nigdy wcześniej się nie transferowałem, nie zmieniałem ciał ani się nie teleportowałem. Nawet gdy moje poprzednie było już kompletnie... kaput. Może za długo w nim siedziałem. Ale oto jestem. Kiedy się klonujesz i teleportujesz, to wszystko jedno, na którą planetę, nieprawdaż? – Zaprosiłaś go? – pyta Manfred Annette. – A dlaczego nie? – W jej oczach widzi szelmowski błysk. – Myślałeś, że będę żyć jak zakonnica, podczas gdy ty jesteś stadem gołębi? Manfred, może i agitowaliśmy przeciwko prawnej śmierci transferów, ale są pewne granice. Manfred popatruje to na jedno, to na drugie, potem zażenowany wzrusza ramionami. – Ciągle przyzwyczajam się do człowieka – przyznaje. – Dacie mi trochę czasu na adaptację? Przynajmniej w warstwie emocjonalnej. – To, że Gianniego i Annette łączy wspólna przeszłość, nie jest aż tak zaskakujące: to jedna z rzeczy, do których trzeba się przystosować, wypisując się z ludzkiego gatunku. Dobrze, że chociaż ma wyłączone libido, uświadamia sobie. Przynajmniej nikogo nie zdenerwuje, proponując mu pożycie intymne. Skupia wzrok na Giannim. – Mam przeczucie, że jestem tu w jakimś celu. Cudzym celu – mówi powoli. – Może mi powiecie, co właściwie knujecie? Gianni wzrusza ramionami. – Ogląd sytuacji już masz. Są ludzie, metaludzie i ulepszeni ludzie. Ale postludzie to istoty, które nigdy naprawdę nie były ludźmi. Wyrodne Potomstwo osiągnęło wiek dojrzewania i chce mieć wolną chatę, żeby zarządzić imprezę. Nasze dni są policzone, nie wydaje ci się? Manfred rzuca mu przeciągłe spojrzenie. – Sama idea ucieczki w formie białkowej jest mocno niebezpieczna – mówi wolno. Podnosi kufel z piwem i delikatnie nim porusza. – Posłuchaj, już wiemy, że osobliwość nie zamienia się w żarłocznego potwora, który pożera całą głupią materię na swojej drodze, wyzwalając przemianę fazową struktury czasoprzestrzeni, chyba że ktoś zrobił coś bardzo głupiego z konstrukcją fałszywej próżni, gdzieś poza naszym aktualnym stożkiem światła. – Ale jeśli uciekniemy, nadal w nim będziemy. Wcześniej czy później dopadnie nas ten sam problem: niekontrolowane ulepszanie inteligencji, autoekspresja, konstruowana inteligencja, wszystko jedno. Może właśnie coś takiego zaszło w wielkiej pustce w Wolarzu – nie cywilizacja na galaktyczną skalę, ale rasa patologicznych tchórzy uciekających przed własną wykładniczą transcendencją. Gdziekolwiek idziemy, niesiemy ze sobą zalążki osobliwości, ale jeśli je wyplenimy, przestaniemy być ludźmi, prawda? Więc... może mi powiesz, co według ciebie powinienem zrobić. No? – To dylemat. – W ich ograniczonym prywatnością polu widzenia pojawia się kelnerobot. Stawia przed Giannim kufel z diamentowego włókna, potem rzyga do niego piwem. Manfred odmawia dolewki, czeka aż Gianni wypije. – Ach, te proste cielesne przyjemności! Manny, korespondowałem z twoją córką. Wypożyczyła mi streszczenie relacji z podróży na Hyundaia plus cztery dziewięć zero cztery na minus pięćdziesiąt sześć. Wydało mi się dość przerażające. Nie będę krytykować jej spostrzeżeń, nie po samonapędzającej się bańce giełdowej, przekrętach nigeryjskich, czy innych plagach szalejących w sferze Ekonomii Dwa Zero, ale implikacje są... Manny, Wyrodne Potomstwo zeżre cały Układ Słoneczny. Potem spowolni. Ale gdzie się wtedy podziejemy? Co mamy zrobić my, ortoludzie? Manfred kiwa z namysłem głową.

– Pewnie znasz spór między akceleracjonistami i wiązaczami czasu? – pyta. – Oczywiście. – Gianni bierze potężny łyk piwa. – A ty co myślisz o naszych opcjach? – Akceleracjoniści chcą przetransferować wszystkich na małe kosmolociki i wyruszyć na podbój niezamieszkanego układu planetarnego wokół jakiegoś brązowego karła. Albo może ukraść jakiś pogrążony w starczej demencji mózg-matrioszkę i zmienić go z powrotem w planetarny ekosystem podszyty rdzeniami z diamentowego komputronium, realizując w ten sposób jakąś obłąkaną, pastoralną, nostalgiczną wycieczkę do krainy sielanki. Uniwersalne roboty Rousseau. Amber zapewne uważa to za dobry pomysł, bo już to robiła – a przynajmniej sam wylot na kosmolociku. „Odważnie zmierzać tam, gdzie jeszcze nie dotarła żadna kolonia przetransferowanych metaludzi” – brzmi całkiem nieźle, nie sądzisz? – Manfred kiwa głową. – Ale ja mówię, że to się nie sprawdzi. W parę gigasekund od przylotu znajdziemy się w pierwszej interakcji na diagramie przyczynowoskutkowym powstawania osobliwości. Dlatego właśnie wróciłem: żeby ją ostrzec. – I? – indaguje Gianni, udając, że nie zwraca uwagi na marsowe spojrzenia rzucane mu przez Annette. – A co do wiązaczy czasu – Manfred znów kiwa głową – są jak Sirhan. Bardzo konserwatywni i bardzo podejrzliwi. Mają zamiar zostać tu, jak długo się da, dopóki Wyrodne Potomstwo nie wyciągnie łap po Saturna, a wtedy stopniowo, powolutku wyprowadzą się do pasa Kuipera. Habitatykolonie na kulach śnieżnych pół roku świetlnego od czegokolwiek. – Wzdryga się. – Jak jakaś, kurwa, mielonka w puszce, i godzina świetlna drogi do najbliższego cywilizowanego sąsiedztwa, jeśli twoi koledzy spod celi postanowią sobie na nowo wynaleźć stalinizm lub obiektywizm. Dzięki, nie skorzystam! Wiem, że mruczą coś o kwantowej teleportacji i zabawkach wykradzionych z routerów, ale uwierzę, jak zobaczę. – Czyli co zostaje? – pyta Annette. – Świetnie, zjechałeś program akceleracjonistów i wiązaczy czasu, Manny, ale jaką możesz zaproponować alternatywę? – Wygląda na zmartwioną. – Pięćdziesiąt lat temu miałbyś sześć nowych pomysłów przed śniadaniem! I erekcję. Manfred łypie na nią. – Kto powiedział, że nie mogę mieć jednego i drugiego? Annette wbija weń wzrok. – Daj spokój! – Okej. – Manfred przełyka ćwierć litra piwa, osuszając kufel, i stawia go z łoskotem na stole. – Tak się składa, że mogę zaproponować alternatywę. – Minę ma teraz poważną. – Od pewnego czasu dyskutowałem nad tym z Aineko, a Aineko zapładniała ideą Sirhana – aby to zadziałało optymalnie, musimy zabrać na pokład główny elektorat akceleracjonistów i konserwatystów. Dlatego warunkowo zgadzam się popracować przy tych idiotycznych wyborach. No, ile dacie za moje wyjaśnienie? * * * – Co to był za nudziarz, którego dzisiaj obrabiałaś? – pyta Amber. Rita wzrusza ramionami. – Jakiś obrzydliwie płodny autor czytadeł z początku lat dwudziestych, z fobią cielesną o ekstropijnych rozmiarach – cały czas spodziewałam się, że kiedy założę nogę na nogę, zacznie się ślinić i przewracać oczyma. Co ciekawe, kiedy wspomniałam o wszczepkach, prawie uciekł. Naprawdę powinniśmy się zastanowić, jak sobie radzić z osobnikami cierpiącymi na ten dualizm umysłu i ciała, nie sądzisz? Obserwuje Amber z niemal nabożnym podziwem; jest nowa w zamkniętym gronie trustu mózgów frakcji akceleracjonistycznej, a Amber ma niebotyczną reputację. Jeśli będzie w stanie trzymać się blisko, może się ogromnie wiele od niej nauczyć. Świetna i niepowtarzalna okazja jest teraz, kiedy

idzie za nią przez kunsztownie zaprojektowany ogród na tyłach muzeum. Amber się uśmiecha. – Cieszę się, że już nie pracuję przy obsłudze imigrantów: większość jest tak głupia, że po chwili człowiek łazi po ścianach. Osobiście uważam, że winny jest efekt Flynna – tylko odwrócony. Przybywają ze świata deprywacji sensorycznej. Nic poważnego, czego nie naprawiłaby przez rok czy dwa kuracja środkami na porost neuronów, ale po włamaniu do czaszki takiego jednego czy dwóch, wszyscy są tacy sami. Tacy nudni. Chyba że masz pecha i trafi ci się jakiś udokumentowaniec z okresu purytańskiego. Żadna ze mnie frufrażystka, ale przysięgam, gdyby trafił mi się kolejny zabobonny, nienawidzący kobiet klecha, to zastanowiłabym się nad przepisywaniem im przymusowej operacji zmieniającej płeć. Dobrze że przynajmniej wiktoriańscy Anglicy to zbereźnicy o otwartych głowach, trzeba tylko się przebić przez tę ich rezerwę. I lubią nowe technologie. Rita kiwa głową. Nienawidzący kobiet... i tak dalej... Zdaje się, że echa patriarchatu dotarły aż tutaj, i to nie tylko w formie zresymulowanych ajatollahów i arcybiskupów z Wieków Mroku. – Mój autor brzmi jak najgorszy przedstawiciel obu światów. Niejaki Howard, z Rhode Island. Cały czas patrzył na mnie, jakby się bał, że wyrosną mi skrzydła nietoperza, macki, albo coś takiego. Podobnie jak twój syn, dodaje w myślach. Co on sobie w ogóle wyobrażał? – zastanawia się. Żeby mieć tak popieprzone w głowie, trzeba się nieźle postarać... – A nad czym teraz pracujesz, jeśli mogę zapytać? – próbuje zmienić kierunek własnych myśli. – Latam po domach z patelniami. Ciocia Nette chciała, żebym pogadała z jakimś jej dawnym znajomym, grubą polityczną rybą; sądzi, że może mi pomóc przy programie, ale na razie na cały dzień zaszył się z nią i tatą. – Krzywi się. – Miałam kolejną sesję przymiarek u sprzedawców wizerunków, próbują mnie obwiesić strojami na polityczny wybieg. No i jeszcze ta cała demografia. Mamy około tysiąca nowych imigrantów dziennie, na całą planetę, ale transfer szybko przyśpiesza i do wyborów będziemy mieć pewnie z osiemdziesięciu na godzinę. To ogromny problem, bo jeśli zbyt wcześnie rozpoczniemy kampanię, jedna czwarta elektoratu nie będzie wiedziała, o co właściwie toczy się gra. – Może to celowo – podsuwa Rita. – Wyrodne Potomstwo chce zmanipulować wynik wyborów przez podstawianie nowych wyborców. – Puszcza jej emotkę uśmieszku otwartym kanałem, budząc w odpowiedzi przelotny uśmiech. – I wygra partia kretynów, bez dwóch zdań. – Aha. – Amber pstryka palcami i robi niecierpliwą minę, czekając, aż mijająca ją chmurka zestali się i poda jej szklankę soku żurawinowego. – Tata powiedział jedną rzecz, która trafia w sedno: cała ta debata jest dyskusją nad sposobami ucieczki przed konfliktem z Wyrodkami. Główną kością niezgody jest sposób ucieczki, kwestia, jak daleko uciec i w który program zainwestować zasoby, a nie czy uciekać, nie mówiąc już o innych wyjściach. Może powinniśmy się trochę bardziej nad tym zastanowić. Nie jesteśmy aby manipulowani? Rita przez chwilę patrzy bezmyślnie. – To jest pytanie? Amber potakuje, ona zaś kręci głową. – W takim razie muszę powiedzieć, że nie wiem. Na razie brak rozstrzygających dowodów. Ale ta świadomość nie jest miła. Wyrodki nie powiedzą nam, czego chcą, ale nie ma podstaw, by myśleć, że nie wiedzą, czego my chcemy. W końcu w myśleniu biją nas na głowę, prawda? Amber wzrusza ramionami, po czym zatrzymuje się, żeby otworzyć furtkę w żywopłocie, prowadzącą do labiryntu ze słodko pachnących krzewów. – Naprawdę nie mam pojęcia. Może ich nie obchodzimy, może nawet nie pamiętają, że istniejemy – tych resymulantów może generować jakiś autonomiczny mechanizm, dużo poniżej wyższej świadomości Wyrodków. Może to też być jakiś wykolejony posttiplerowski mem, który dorwał się do większych zasobów obliczeniowych, niż miała cała sieć sprzed osobliwości; jakiś

metamormoński projekt chcący zadbać, żeby każdy, kto kiedykolwiek żył, mógł przeżyć powtórne życie właściwie, według jakiegoś cudacznego quasi-religijnego wymagania, o którym nie mamy pojęcia. W tym właśnie problem, że nie mamy pojęcia. Znika za zakrętem labiryntu. Rita przyśpiesza, żeby ją dogonić, widzi, jak Amber skręca w kolejny korytarz, i rzuca się za nią. – Co jeszcze? – dyszy. – W zasadzie... – zakręt w lewo – ...może to być cokolwiek. – Sześć stopni prowadzi w dół ocienionego tunelu; rozwidlenie, w prawo, pięć metrów w przód, kolejne sześć stopni na powierzchnię. – Pytanie brzmi: czemu właściwie oni... – zakręt w lewo – ...nie powiedzą nam, czego chcą. – E tam, gadki z tasiemcami. – Ricie prawie udaje się dogonić Amber, która pędzi przez labirynt, jakby doskonale znała go na pamięć. – Mózg-matrioszka w budowie przerasta nas tak, jak my płazińce. Gadalibyśmy z nimi? Co by nam powiedziały? – Może. – Amber staje jak wryta. Rita rozgląda się wokół. Znalazły się na otwartej polance, nieopodal środka labiryntu, niecałe pięć metrów kwadratowych, otoczone żywopłotem ze wszystkich stron. Prowadzą tu trzy wejścia, a na środku stoi kamienny ołtarz porośnięty mchem. – Ty pewnie znasz odpowiedź na to pytanie. – Ja... – Rita wytrzeszcza oczy. Amber wbija w nią wzrok, oczy ma ciemne i bystre. – Przyjechałaś z któregoś orbitala Ganimedesa, z przesiadką na Tytanie. Poznałaś moją eigensiostrę, kiedy ja latałam poza Układem w diamencie wielkości puszki coli. Tyle mi powiedziałaś sama. Masz zestaw umiejętności, który wpasowuje się idealnie w mój sztab kampanijny, poprosiłaś, żeby przedstawić cię Sirhanowi, po czym omotałaś go jak zawodowiec. Tylko co ty właściwie knujesz? Dlaczego miałabym ci ufać? – Ja... – Rita się krzywi. – Ja go nie omotywałam. On myślał, że chcę go zaciągnąć do łóżka. – Unosi głowę wyzywająco. – Nie chciałam. Chcę się dowiedzieć, co was – ciebie, jego – napędza. Potężne, mroczne, strukturalne zapytania bębnią o jej egzokorę, wyzwalając potoki ostrzeżeń. Ktoś miele rozproszone bazy historyczne w całym zewnętrznym systemie, mierząc jej przeszłość jak mikrometrem. Wpatruje się w Amber, upokorzona i wściekła. To otwarta manifestacja braku zaufania – potrzeba weryfikacji jej słów przez porównanie z publicznymi zapisami. – Co ty robisz? – Mam pewne podejrzenia. – Amber stoi napięta, jakby gotowa do ucieczki. Ucieczki? Przede mną? – myśli zdumiona Rita. – Powiedziałaś: a jeśli tych resymulantów generuje jakaś podświadoma funkcja Wyrodków? – kontynuuje Amber. – Zabawne, bo ostatnio dyskutowałam o tym z tatą. Wiesz, jeśli mu się pokaże jakiś problem, jeszcze ma w sobie tę iskrę. – Nie rozumiem! – Też mi się tak wydaje – mówi Amber, a Rita czuje w przestrzeni wokół siebie olbrzymie naprężenia. Całe wszechkomputerowe środowisko, procesory jak pyłki, mgła użytkowa, rozmyte obłoczki przejrzystych jak diamenty procesorów optycznych w glebie, powietrzu i jej skórze, wszystko się zacina i spowalnia, uginając się pod obciążeniem rozkazów, jakie wydaje Amber, korzystając ze swych administratorskich uprawnień. Rita przez chwilę nie czuje połowy swojego umysłu i ogarnia ją klaustrofobiczne, paniczne przerażenie, że jest zamknięta we własnej głowie. Po czym wszystko ustaje. – Powiedz mi! – nalega. – Co ty próbujesz sprawdzić? To jakaś pomyłka... – Amber, ku jej zaskoczeniu, kiwa głową; minę ma zmęczoną i zasępioną. – Co ja według ciebie zrobiłam?

– Nic. Jesteś spójna. Przepraszam za to wszystko. – Spójna? – Rita słyszy, jak jej głos unosi się oburzeniem, w miarę jak docierają do niej, dygocąc z ulgą, kolejne odcięte na chwilę fragmenty jej jaźni. – Ja ci dam „spójna”! Atakujesz mi egzokorę... – Cicho. – Amber pociera twarz i jednocześnie rzuca Ricie jeden z końców szyfrowanego kanału. – Niby czemu? – dopytuje się Rita, nie wyciągając ręki. – Bo tak. – Amber rozgląda się wokół. Jest przestraszona! – uświadamia sobie nagle Rita. – No, łap – syczy. Rita bierze koniec. Przepływa po nim ogromna bryła surowych danych opisowych, ustrukturalizowana, z podpisanymi punktami wejścia i katalogami metainformacyjnymi wskazującymi na... – Ja pierdzielę! – szepcze, gdy dociera do niej co to takiego. – No właśnie. – Amber szczerzy się ponuro. I ciągnie otwartym kanałem: – Wydaje się, że to są przeciwciała kognicyjne, generowane przez system semiotycznej odporności samego diabła. Właśnie na tym zagadnieniu koncentruje się Sirhan: jak ich nie wzbudzić, żeby nie zepsuć wszystkiego naraz. Zapomnij o wyborach, wcześniej czy później znajdziemy się w czarnej dupie, a na razie jeszcze próbujemy wymyślić, jak przeżyć. I co, teraz jesteś pewna, że chcesz się z nami zabrać? – Gdzie zabrać? – pyta niepewnie Rita. – Na łódź ratunkową, którą tato chce zapewnić nam wszystkim, pod przykrywką rozłamu akceleracjonistyczno-konserwatywnego, zanim układ immunologiczny Wyrodnego Potomstwa zorientuje się, jak można nas skłócić, podzielić na frakcje i sprowokować do zabijania się nawzajem... * * * Witamy, oto łuna po wybuchu supernowej inteligencji, mój mały tasiemcu. Tasiemce mają około tysiąca neuronów, wściekle pulsujących, by ich ciała mogły się wić. Ludzie mają około stu miliardów neuronów. To, co dzieje się w wewnętrznym Układzie, gdy Wyrodne Potomstwo miesza i rekonfiguruje szybko myślące chmury pyłu, niegdyś będące planetami, wykracza poza pojmowanie zwykłego człowieka tak dalece, jak myśli Gödla poza nerwowy tropizm robaka. W aureoli żarzących się nanoprocesorów, przesłaniającej Słońce czerwonawą chmurą, tworzą się i rozpraszają moduły osobowościowe, ograniczone tylko szybkością światła, pożerające moc przetwarzania miliardy większą od ludzkiego umysłu. Zniknął już Merkury, Wenus, Mars, Ceres i asteroidy. Księżyc jest srebrzystą opalizującą sferą, zeszlifowaną na parę mikronów, skrzącą się dyfrakcyjnymi prążkami. Tylko Ziemia, kolebka ludzkiej cywilizacji, pozostaje niezmieniona: ale i ona niedługo pójdzie do rozbiórki, bo już teraz wokół równika opasuje ją siatka wind orbitalnych, unoszących na orbitę ewakuowaną głupią materię i ciskającą nią w kierunku rezerwatów na obrzeżach Układu. Eksplozja inteligencji, rozdrapującej teraz pazurami molekularnej maszynerii ostatnie księżyce Jowisza, nie zatrzyma się, dopóki nie wyczerpie zapasów głupiej materii, którą może zamieniać w komputronium. A kiedy to się stanie, będzie to umysł o takiej mocy, jakbyśmy na orbicie każdej gwiazdy w Drodze Mlecznej umieścili planetę zamieszkaną przez sześć miliardów cierpiących na szok przyszłości naczelnych. Na razie jeszcze jest głupi, gdyż przemielił niespełna jeden procent masy Układu Słonecznego – na razie to tylko cywilizacja z Obłoku Magellana, dziecinna i niebezpiecznie bliska swych tkwiących w chemii organicznej korzeni. Tasiemcom, żyjącym w ciepłej jelitowej treści, ciężko jest ogarnąć tysiącneuronowym móżdżkiem sprawy, o których rozmawiają o wiele bardziej skomplikowane istoty-gospodarze, ale jedno jest pewne – w organizmie gospodarzy zachodzi mnóstwo procesów i nie wszystkie są świadome. Wydzielanie soków trawiennych i stała wentylacja płuc też nie są zrozumiałe dla prostych mózgów robaków, ale służą podtrzymaniu ludzkiego życia, co z kolei zapewnia im środowisko bytowe. Inne zaś, nieco bardziej ezoteryczne funkcje, mające swój udział w przetrwaniu – zawiły taniec wyspecjalizowanych, klonowanych limfocytów w węzłach chłonnych i szpiku kostnym, losowe permutacje przeciwciał stale porównujących obce molekuły z wzorcami, by ostrzec o ewentualnym zatruciu – także odbywają się bez świadomej kontroli. Autonomiczne środki obronne. Przeciwciała. Rozkwitająca inteligencja atakująca obrzeża Układu. Ale ludzie nie są tak prości jak płazińce, widzą, że ich dni są policzone. Chyba nic dziwnego, że ci patrzący w przyszłość nie dyskutują już, czy uciekać, lecz, jak szybko i dokąd?

* * *

Następnego dnia, wcześnie rano odbywa się spotkanie sztabu wyborczego. Na zewnątrz jest jeszcze ciemno, a większość uczestników obecnych in vivo ma delikatnie podkrążone oczy od nadużywania antagonistów melatoniny. Rita rozgląda się po sali konferencyjnej, powstrzymując ziewanie – ściany rozrosły się w potężne wirtualne przestrzenie, by pomieścić jakieś trzydzieści egzokorowych duchów należących do śpiących uczestników, którzy obudzą się potem przeświadczeni, że śnili wyjątkowo wyrazisty sen – i zauważa Amber, rozmawiającą ze swoim sławnym ojcem i drugim, młodszym facetem, którego jej częściówki identyfikują jako zeszłowiecznego unijnego polityka. Wyczuwa się między nimi jakieś napięcie. Teraz, gdy Amber udzieliła Ricie warunkowego kredytu zaufania, przed jej wewnętrznymi oczyma otworzyła się cała nowa warstwa informacji o kampanii – schowana steganograficznie w ukrytej warstwie współdzielonej grupowej pamięci. Są tam rzeczy, których by się nie domyśliła, złowrogie badania demografii resymulantów, badania liczności emigracji z wewnętrznego Układu, drzewa genealogiczne rozkładające na czynniki pierwsze różne formy prymitywnych manipulacji wykrytych w mózgowym sofcie uchodźców. To właśnie powody, dla których Amber, Manfred i – niechętnie – Sirhan walczą o wynik ogólnoplanetarnych wyborów po tej samej, radykalnej stronie, pomimo swoich najrozmaitszych zastrzeżeń do idei demokracji w postludzkiej erze. Odmruguje wszystko na bok, trochę zdumiona, wypączkowując parędziesiąt podwątków, żeby trochę się przez to przegryzły. – Kawy – mruczy do stołu, który podsuwa jej krzesło. – Wszyscy on line? – pyta Manfred. – To zaczynam. – Wydaje się zmęczony i zmartwiony. Choć fizycznie wygląda młodo, czuje się brzemię jego wieku. – Moi drodzy, nadciąga kryzys. Szybkość transferu w strumieniu resymulantów podskoczyła jakieś sto kilosekund temu. Teraz odbieramy mniej więcej jeden zresymulowany wektor stanu na sekundę, oprócz regularnej imigracji. Jeśli jeszcze raz podskoczy o tyle, ugrzęźniemy i nie będziemy w stanie na bieżąco wykrywać zimbo w strumieniu imigrantów – trzeba będzie przejść na uruchamianie ich w bezpiecznej przestrzeni albo wskrzeszać ich na ślepo, a to cholernie ryzykowne, jeśli podrzucą nam do talii jakieś jokery. – Czemu nie zapisywać ich po prostu na pamięciowym diamencie? – pyta przystojny, młody ekspolityk po jego lewej stronie. Minę ma niemal rozbawioną, jakby od dawna znał odpowiedź. – Polityka. – Manfred wzrusza ramionami. – To by wysadziło nasz społeczny kontrakt – mówi Amber. Ma taką minę, jakby właśnie przełknęła coś obrzydliwego. Rita czuje podziw dla sposobu, w jaki reżyserują tę naradę. Amber nawet odzywa się do ojca, jakby świetnie się z nim dogadywała, choć przecież widzi w nim chodzące przypomnienie o własnej klęsce. Na razie głosu nie otrzymał nikt inny. – Jeśli przestaniemy ich wcielać, kolejnym logicznym krokiem jest pozbawienie ich praw obywatelskich – kontynuuje Amber. – To z kolei prowadzi nas do instytucjonalnej nierówności. Olbrzymi krok, nawet zważywszy, że mamy pewne wątpliwości co do rozstrzygania złożonych politycznych problemów przez powszechne głosowanie: przecież cały nasz ustrój opiera się na założeniu, że mniej kompetentne istoty inteligentne – my – zasługują na własne miejsce. – Hmmhm – odchrząkuje ktoś. Rita rozgląda się i zamiera: to popieprzone eigendziecko Amber właśnie zmaterializowało się na krześle tuż obok. Czyli jednak przyswoił sobie tego Superplonka, zauważa cynicznie. Zawzięcie stara się na nią nie spoglądać. – To była moja analiza – wtrąca z oporami Sirhan. – Potrzebni nam są żywi. Przynajmniej przy opcji arki, a jeśli nie, nawet platforma akceleracjonistyczna będzie później musiała mieć ich do dyspozycji. Obozy koncentracyjne, myśli Rita, próbując nie zwracać uwagi na denerwującą obecność Sirhana, gdzie większość więźniów to zdezorientowane, przerażone ludzkie istoty, a te, które nimi nie są, też

uważają się za ludzi. Osobliwa myśl: wypączkowuje parę pełnowymiarowych duchów, żeby ją dla niej prześniły, rozgrywając potencjalne punkty widzenia. – Jak idą negocjacje projektu łodzi ratunkowych? – pyta Amber ojca. – Zanim ruszymy do wyborów, potrzebny nam będzie portfel projektów... – Zmiana planów. – Manfred pochyla się nad stołem. – Nie trzeba już nad tym pracować, bo Sirhan i Aineko wymyślili coś interesującego. – Wygląda na zaniepokojonego. Sirhan przymrużonymi oczyma przygląda się swojej eigenmatce, tak że Rita musi się powstrzymywać, żeby nie walnąć go porządnie łokciem pod żebro. Jednak wie już o nim tyle, by uświadamiać sobie, że w ten sposób nie zwróciłaby jego uwagi – a przynajmniej nie tak, jakby chciała – zresztą jest bardziej zamknięty w sobie, niż to sugerowały jej duchy. (Nie pojmuje, jak to w ogóle możliwe, żeby ktokolwiek wziął udział w tak dokładnej symulacji wspólnego życia, a potem odmówił uczynienia tego samego w prawdziwym życiu; chyba że odpowiada za to jego przeszłość, kiedy rodzice w poszukiwaniu wiedzy przepuścili go przez kilkanaście symulowanych dzieciństw i dostali takiego upartego syna, z głową zamkniętą jak ostryga...). – Nadal trzeba stwarzać pozory, że chcemy użyć łodzi ratunkowych – mówi głośno Sirhan. – W rozwiązaniu alternatywnym jest drobny problem z ceną, której oni żądają. – Co? O czym ty mówisz? – Amber wydaje się zdezorientowana. – Myślałam, że pracujesz nad jakąś mapą kladystyczną. O co chodzi z tą ceną? Sirhan uśmiecha się chłodno. – Faktycznie pracuję nad mapą kladystyczną, w pewnym sensie. Wasza wyprawa do routera to zmarnowana okazja. Rozmawiałem z Aineko. – Ty... – Amber pąsowieje. – A o czym? Jest ewidentnie wściekła, zauważa Rita. Sirhan dogryza swojej eigenmatce. Dlaczego? – O topologii pewnych dość interesujących sieci dla małych światów. – Sirhan rozpiera się w krześle, obserwując chmury nad jej głową. – I o routerze. Przeszliście przez niego, a potem uciekliście w popłochu z podwiniętym ogonem, prawda? Nawet nie sprawdziliście, czy wasz pasażer nie jest jakimś złośliwym pasożytem. – Nie muszę tego wysłuchiwać – cedzi Amber przez zaciśnięte usta. – Nie było cię tam i nie masz pojęcia, jakie mieliśmy ograniczenia. – Naprawdę? – Sirhan unosi brwi. – Wszystko jedno, okazję i tak przepuściliście. Wiemy, że routery – z jakiego bądź powodu – się samopowielają. Lecą od jednego brązowego karła do drugiego, tam się wylęgają, ciągną z protogwiazdy energię i materię i rozsyłają wokół stado dzieci. Innymi słowy, to maszyny von Neumanna. Wiemy też, że utrzymują szerokopasmową łączność z innymi routerami. Kiedy przeszliście przez ten na Hyundaiu plus cztery dziewięć zero cztery na minus pięćdziesiąt sześć, wylądowaliście w nieadministrowanym DMZ-cie podłączonym do obcego mózgu-matrioszki, który jakoś się zdegenerował. Wynika z tego, że ktoś wziął sobie router i zawiózł do domu, żeby podłączyć do matrioszki. Więc dlaczego wy nie zabraliście jednego ze sobą? Amber wytrzeszcza nań oczy. – Cały ładunek użyteczny Wędrownego cyrku wynosił około dziesięciu gramów. Jak ci się wydaje, ile ma takie nasiono routera? – I dlatego przywieźliście do domu Ślimaka, który zajął może z połowę ładowni i był gotowy zesłać siedem plag na... – Dzieci! Oboje odwracają się automatycznie. To Annette, uświadamia sobie Rita, i wcale nie wygląda na rozbawioną. – Zostawcie może te sprzeczki na później? Mamy tu parę spraw do załatwienia. Nierozbawiona to eufemizm: Annette kipi ze złości.

– Zdaje się, że to przemiłe rodzinne spotkanie po latach to był twój pomysł? – Manfred rzuca jej uśmiech, potem kiwa głową do przekwalifikowanego europolityka obok. – Dajcie spokój. – To Amber. – Tato, może zostawisz to na później? Rita prostuje się na krześle. Amber wygląda staro, o wiele starzej niż na swą subiektywną gigasekundę. – Ona ma rację – ciągnie Amber. – Nie spodziewałam się, że wszystko się spieprzy. Zostawmy na razie rodzinną historię, poroztrząsamy ją sobie na osobności. Okej? Manfred ma stropioną minę. Mruga nerwowo. – No dobrze. – Zaczerpuje tchu. – Amber, wtajemniczyłem w nasz plan paru starych znajomych. Jeśli wygramy wybory, żeby uciec stąd jak najszybciej, będziemy musieli wykorzystać oba omawiane pomysły: zrzucić maksimum ludzi na gęsto upakowane struktury, na czas, zanim nie dotrzemy gdzieś, gdzie będzie masa i energia, żeby ich z powrotem powcielać. Po drugie, będziemy musieli dobrać się do routera. Relatywistyczny statek na tyle duży, żeby pomieścić wszystkich, nawet w formie transferów, będzie mieć taki budżet energetyczny, że nie udźwignie go cały nasz planetarny ustrój. A subrelatywistyczny byłby cholernie podatny na atak Wyrodnego Potomstwa. Wynika z tego, że zamiast zdawać się na przypadek w wyborze celu, powinniśmy przestudiować protokoły sieciowe routerów, znaleźć pomysł na jakąś wymienialną walutę, którą da się zapłacić za naszą reinstancjację po drugiej stronie, a także zrobić sobie jakąś mapę, żebyśmy wiedzieli, gdzie lecimy. Dwie trudne kwestie to dostanie się do routera oraz zapłata. Oznacza to, że musimy zabrać ze sobą kogoś, kto rozumie Ekonomię Dwa Zero, ale nie ma ochoty przestawać z Wyrodnym Potomstwem. Tak się składa, że ci moi dawni znajomi polecieli sobie i przywieźli nasiono routera, na własne potrzeby. Leży teraz jakieś trzydzieści godzin świetlnych stąd, w pasie Kuipera. Próbują je wykiełkować. No i wydaje mi się, że Aineko mogłaby zechcieć przelecieć się z nami i zająć negocjacjami handlowymi. – Unosi prawą dłoń i rzuca parę znaczników do współdzielonej pamięci podręcznej najważniejszych osób w sztabie. Langusty. Kilkadziesiąt lat temu, w trapionych depresją latach zerowych, przetransferowanym langustom udało się uciec z jałowych ziemskich pustkowi. Manfred załatwił im własną koloniękometę z bezzałogową fabryką. Wiele lat później, ekspedycja Amber do routera natrafiła tam na osobliwe langusty-zombiaki, obrazy transferowe przejęte i ożywione przez Fajansistów. Ale gdzie się podziały prawdziwe langusty...? Przez moment Ricie wydaje się, że unosi się w ciemności, w próżni, gdzieś daleko w dole rozbrzmiewa syreni śpiew planetarnej studni grawitacyjnej. Po jej... lewej – północnej? – stronie żarzy się mglista czerwona chmura wielkości widzianego z Ziemi Księżyca w pełni. Chmura nieustannie emanuje szumem, ciepłem odpadowym galaktycznej cywilizacji śniącej sobie wściekle bezbarwne myśli. Po chwili domyśla się, jak poruszać widzianym bez oczu, niemrugającym obrazem, i dostrzega statek. Statek kosmiczny w kształcie trzykilometrowego skorupiaka, segmentowanego i spłaszczonego. Wyrastające z tułowia nogi rozciągają się sztywno na boki, ściskając pękate balony z paliwem, kriogenicznym deuterem. Błękitny metaliczny ogon to spłaszczony wachlarz osłaniający delikatne żądło reaktora termojądrowego. W okolicy głowy wygląda trochę inaczej: brak ogromnych szczypiec, zamiast nich delikatnie rozczłonkowany puch nanobotów Moravca, nanoasemblerów czekających w pogotowiu, by w locie naprawiać uszkodzenia i rozwijać żagiel kolektora materii, gdy statek będzie gotów do deceleracji. Potężnie opancerzona głowa jest gotowa na blitzkriegowy atak międzygwiezdnego pyłu, radarowe oczy błyskają patrzącymi wprost na nią sześciokątnymi fasetkami. Z tyłu i poniżej statku-langusty czai się potężny, choć ledwo widoczny planetarny pierścień. Langusta orbituje wokół Saturna, zaledwie parę sekund świetlnych stąd. A gdy osłupiała i oniemiała

Rita wpatruje się w nią, skorupiak do niej mruga. – Nie używają imion, nie jako identyfikatory poszczególnych osobników – wyjaśnia przepraszająco Manfred – więc zapytałem, czy moglibyśmy go jakoś nazywać. Powiedział Niebieski, bo taki ma kolor. Przedstawiam więc państwu zacną langustę Coś niebieskiego. – Ale mój projekt kladystyczny dalej wam będzie potrzebny – przerywa zadowolony z siebie Sirhan – żeby znaleźć drogę w sieci? Macie już jakiś konkretny cel? – Tak, na oba pytania – przyznaje Manfred. – Musimy wysłać parę duchów do każdego możliwego routera końcowego, poczekać na echo, powtórzyć czynności. Rekurencyjne przeszukiwanie w głąb. Co do celu, to trudniejsza sprawa. Wskazuje na sufit, rozpierzchający się w chaotyczną trójwymiarową pajęczynę, w której Rita, po paru subiektywnych godzinach grzebania po archiwach, rozpoznaje mapę rozkładu ciemnej materii w promieniu miliarda lat świetlnych; galaktyki przyklejone jak farfocle do węzłów, gdzie przecinają się nitki schnącego jedwabiu. – Od co najmniej wieku wiemy, że tam, za pustką w Wolarzu dzieje się coś podejrzanego – widać tu parę galaktycznych supergromad, wokół których coś jest pochrzanione z anizotropią promieniowania tła. Entropię generuję w wyniku większości procesów obliczeniowych, ale tu wygląda, jakby coś pompowało w to miejsce ciepło odpadowe ze wszystkich okolicznych galaktyk, w dodatku w rozkładzie zgodnym z zawartością metali w tych galaktykach, z wyjątkiem samych ich rdzeni. A według langust, które zabawiły się w bardzo wielkobazową interferometrię, większość gwiazd w najbliższych gromadach jest czerwieńsza niż być powinna i brakuje im metali. Jakby ktoś już je wydobył. – O. – Sirhan wytrzeszcza oczy, patrząc na dziadka. – A czemu miałyby się jakoś różnić od lokalnych węzłów? – Tylko się rozejrzyj. Widzisz jakieś oznaki kosmicznej inżynierii na wielką skalę? W promieniu, powiedzmy, miliona lat świetlnych? – Manfred wzrusza ramionami. – Tutaj nikt jeszcze nie osiągnął... no właśnie. Nie możemy nawet spekulować, jaki jest cykl życiowy cywilizacji, która przeszła poza ekstremum, prawda? Pomacaliśmy słonia. Widzieliśmy ruinę skolapsowanej matrioszki. Wiemy, że dla poosobliwościowych inteligencji eksploracja jest bardzo mało atrakcyjna, wiemy, że są uwiązane do domu pasmem transmisji. – Wskazuje na sufit. – Ale tam stało się coś całkiem innego. Oni dokonują zmian na skalę całej supergromady galaktyk; co więcej: te zmiany wydają się skoordynowane. Więc wylecieli z domu i rozprzestrzenili się po kosmosie, a ich potomkowie może nadal tam są. Wygląda na to, że robią coś celowego i skoordynowanego, coś przeogromnego – może to atak kanałem czasowym na wirtualną maszynę, na której chodzi wszechświat, albo zagnieżdżona symulacja całkiem innego wszechświata. W dół, czy w górę, czy pod spodem jest już tylko żółw na żółwiu, a może coś bardziej realnego niż my sami. Nie myślicie, że warto by się przekonać? – Nie. – Sirhan zaplata ręce na piersi. – Niespecjalnie. Interesuje mnie uratowanie ludzi przed Wyrodnym Potomstwem, a nie ryzykowne zakłady o istnienie tajemniczych transcendentnych obcych, którzy być może miliard lat temu zbudowali sobie wielką jak galaktyka machinę do łamania rzeczywistości. Sprzedam ci moje usługi i nawet wyślę z tobą ducha, ale jeśli spodziewasz się, że postawię na to całą swoją przyszłość... Dla Rity to zbyt wiele. Odwracając wzrok od oszałamiającego wewnętrznego widoku, szturcha Sirhana łokciem pod żebro. Ten rozgląda się głupawo przez chwilę, potem z rosnącą irytacją zdejmuje na moment filtr. – „O czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć” – syczy Rita. Potem, ulegając impulsowi, mimo że już wie, że za moment tego pożałuje, wrzuca mu do skrzynki odbiorczej końcówkę prywatnego kanału. – Nikt cię o to nie prosi – mówi Manfred obronnym tonem. – Patrzę na to jak na coś w rodzaju

projektu Manhattan: realizujemy wszystkie programy równolegle. Jeśli wygramy wybory, będziemy dysponować zasobami, żeby to zrobić. Powinniśmy wszyscy zostawić kopie zapasowe na pokładzie Czegoś niebieskiego i wszyscy przejść przez router. Niebieski jest wooolny, maksimum jedna dziesiąta c, ale za to potrafi wywieźć w cholerę z przestrzeni okołosłonecznej wystarczającą ilość diamentu pamięciowego, zanim autonomiczny układ obronny Wyrodnego Potomstwa zakradnie się do nas przez jakąś opartą na zaufaniu furtkę, jaką sobie zmajstruje w ciągu następnych paru megasekund... – Czego chcesz? – pyta gniewnie Sirhan przez kanał. Wciąż na nią nie patrzy i nie tylko dlatego, że skupia się na dominującej we współdzielonej przestrzeni spotkania błękitnej wizji. – Przestań się okłamywać – odsyła Rita. – Sam siebie oszukujesz co do swoich celów i motywacji. Może nie chcesz znać prawdy, którą wypracował twój własny duch, ale ja chcę. I nie pozwolę ci zaprzeczać, że to się stało. – Więc jakiemuś twojemu agentowi udało się uwieść obraz mojej osobowości... – Gówno prawda... – Chcesz otwarcie zadeklarować powstanie takiej platformy wyborczej? – pyta młodo-stary facet, eurobiurokrata. – Bo robiąc to, podkopiesz kampanię Amber... – Nie ma sprawy – mówi ze znużeniem Amber. – Przyzwyczaiłam się, że wsparcie taty jest jedyne w swoim rodzaju i niepowtarzalne. – Nie ma sprawy – wtrąca ktoś. – Z przyjemnością popasę się w stanie oczekiwania w ekliptyce. – To zaprzyjaźniona langusta-łódź ratunkowa, trochę zapóźniona łącznościowo przez swoją pozapierścieniową trajektorię. – Lubisz ukrywać się za hipokryckim poczuciem czystości moralnej, bo pozwala ci to patrzeć z góry na innych ludzi, ale pod spodem jesteś taki sam jak wszyscy... – To ona namówiła cię, żebyś mnie zdemoralizowała, prawda? Jesteś tylko przynętą w jej planie... – Mamy pomysł, żeby przechowywać w ładowni Panulirusa przyrostowe kopie zapasowe, na wypadek gdyby słaboboska inteligencja z wewnętrznego układu próbowała zaktywizować przeciwciała, które już zdołała rozsiać po festiwalowych miastach – wyjaśnia Annette, wyręczając Manfreda. Nikt inny w przestrzeni dyskusji nie zauważa, że Rita i Sirhan wydrapują sobie oczy przez prywatny kanał, obrzucając się emocjonalnymi granatami z wprawą wytrawnych rozwodników. – To nie jest satysfakcjonujące rozwiązanie kwestii ewakuacji, ale powinno spełnić fundamentalne wymaganie konserwatystów, a dla zabezpieczenia... – No jasne, wszystko przez twoją eigenmatkę! A nie przyszło ci do głowy, że nie obchodzisz jej aż tak, żeby ci robiła takie numery? Chyba za dużo przestawałeś z tą swoją świrniętą babką. Nawet nie zintegrowałeś tego ducha, prawda? Za bardzo się boisz skalać! Założę się, że nigdy nawet nie sprawdziłeś, jak to jest od środka... – ...Sprawdziłem. I... – Sirhan zamiera na chwilę, moduły osobowościowe stronicują się tam i z powrotem w jego mózgu, jak rój wściekłych pszczół – ...wychodzę na kompletnego idiotę – dodaje cicho i obwisa bezwładnie w fotelu. – Wstyd mi potwornie. – Zakrywa twarz dłońmi. – Miałaś rację. – Miałam? – Zdumienie Rity powoli ustępuje zrozumieniu. Sirhan dopiero teraz zintegrował wspomnienia z częściówek, które kiedyś napuścili na siebie. Taki nadęty, taki dumny – musi teraz czuć olbrzymi dysonans poznawczy. – Nie, nie miałam. Po prostu ty jesteś nadmiernie czuły na krytykę. – Ja jestem... Jest zawstydzony. Rita zna go przecież na wylot. Ma pamięć ducha, który spędził z nim sześć miesięcy w symulacji, bawiąc się ideami, wymieniając czułościami, a później i sekretami. Zna z pamięci ducha jego uścisk, pamięta ognisty romans, który mógłby się zdarzyć w prawdziwym

świecie, gdyby jego natychmiastową reakcją na samą tę możliwość nie było schowanie odłamka umysłu zanieczyszczonego brudnymi myślami do zamrażarki i wyparcie wszystkiego. – Nie dysponujemy jeszcze profilem zagrożenia – mówi Annette, przerywając im w połowie dyskretnej konwersacji. – Jeśli istnieje bezpośrednie zagrożenie – a jeszcze nie jesteśmy tego pewni, może Wyrodne Potomstwo okaże się po prostu na tyle oświecone, żeby zostawić nas w spokoju – zapewne będzie to jakiś subtelny atak wymierzony bezpośrednio w fundamenty naszej tożsamości. Trzeba wypatrywać jakiegoś boomu kredytowego, nagłej dewaluacji rozproszonych miar zaufania po tym, jak ludzie podłapują jakąś cudaczną religię, czegoś w tym stylu. Może przewrotnego wyniku wyborów. I to nie będzie nagłe. Oni nie są głupi, nie zaczną frontalnego ataku, jeśli najpierw nie rozmiękczą przeciwnika powolną demoralizacją. – Widać, że sporo o tym myślałaś – mówi Sameena, oschle i z naciskiem. – A co ma z tego ten wasz przyjaciel, ten, eee... Niebieski? Udało wam się zachomikować dość kredytów na wynajęcie statku od metabańki Ekonomii Dwa Zero? Czy o czymś nam jeszcze nie powiedzieliście? – Eee. – Manfred wygląda jak dzieciak przyłapany z ręką w słoiku z konfiturami. – Właściwie... – Tak, tato, może nam powiesz, ile to będzie kosztowało? – pyta Amber. – No dobrze. – Ma zakłopotaną minę. – To langusty, nie Aineko. One chcą pewnej zapłaty. Rita łapie Sirhana za rękę. Nie oponuje. – Wiesz coś o tym? – indaguje go. – Pierwsze słyszę... – Zdezorientowana częściówka wrzuca jego odpowiedź do kanału. Na chwilę przyłącza się do jego introspektywnych marzeń, w których próbuje dojść, co właściwie wynika z tej wiedzy, jaką zebrali o swoim potencjalnym związku. – Chcą dostać spisaną, konceptualną mapę. Mapę wszystkich dostępnych przestrzeni memów podczepionych do sieci routerów, skompilowaną przez ludzkich badaczy. Mówią, że będą mogły jej użyć jako punktu wyjścia. Układ jest prosty: w zamian za bilet w kosmos niektórzy z nas będą musieli zabawić się w eksplorację. Ale to nie znaczy, że nie mogą robić sobie kopii zapasowych. – Zależy im na jakichś konkretnych badaczach? – Amber pociąga nosem. – Nie – odpowiada Manfred. – Chcą po prostu, żebyśmy zrobili mapę sieci routerów, która ostrzeże ich o zewnętrznych zagrożeniach. – Urywa na chwilę. – Polecisz ze mną, prawda? * * * Kampania wyborcza trwa w przybliżeniu trzy minuty i zżera więcej pasma niż wszystkie ziemskie kanały łączności od prehistorii do roku 2008. Około sześciu milionów duchów Amber, indywidualnie dostosowanych do profilów odbiorcy docelowego, mnoży się w światłowodowej sieci szkieletowej nenufarowych kolonii, po czym wypada na zewnątrz siecią o topologii kraty i instancjonuje we wszczepkach i fruwających w powietrzu kłębkach pyły, żeby nagabywać wyborców. Wiele z nich nie dociera do odbiorcy, wiele wdaje się w bezowocne dyskusje; mniej więcej sześć stwierdza nawet, że różnią się od oryginału wystarczająco, by stanowić odrębne osoby, i zgłasza się po obywatelstwo; jeden zaś ucieka z rojem wysoce empatycznych zmodyfikowanych afrykańskich pszczół. Ambery to nie jedyne duchy konkurujące o uwagę publiczności. Są wręcz w mniejszości. Większość autonomicznych agentów wyborczych agituje za platformami głoszącymi najrozmaitsze idee – od wprowadzenia progresji podatkowej – nikt nie wie dlaczego, ale zdaje się, że taka jest tradycja – aż po ruch nawołujący do wybrukowania całej powierzchni planety, zupełnie ignorujący rzeczywistość i zawartość pierwiastków w górnych warstwach atmosfery ubogiego w metale gazowego olbrzyma, nie wspominają już o chaosie, jaki to uczyniłoby z pogodą. Beztwarzowcy nawołują, by co sześć miesięcy przydzielać każdemu nowy komplet mięśni twarzy, Sini Figlarze

żądają równych praw dla istot nieświadomych, a garstka skupiających się na pojedynczych kwestiach grup nacisku gada o tych samych przegranych sprawach co zawsze. Jak kształtują się preferencje wyborców, to wielka tajemnica – przynajmniej dla niewtajemniczonych w działania Komitetu Festiwalowego, czyli grupy, która pierwsza wpadła na pomysł wybrukowania Saturna balonami z gorącym wodorem – ale po jednej dobie – mniej więcej czterdziestu tysiącach sekund – uwidacznia się pewna prawidłowość. Ta prawidłowość stanie się podsumowaniem długoterminowych preferencji wszystkich sieci komunikacyjnych, które obracają punktami reputacji – liczonych może nawet od pięćdziesięciu milionów sekund, czyli prawie marsjańskiego roku (gdyby Mars jeszcze istniał). Powstanie z tego parlament – zespolony grupowy borganizm, mówiący jednym głosem superumysłu zbudowanego z poglądów zwycięzców. A wiadomości nie są pomyślne, co powoli dociera do grupki zebranej w najwyższej kuli Atomium (Manfred uparł się, żeby Amber wynajęła ją na powyborczą imprezę). Amber nie ma z nimi; pewnie sama topi smutki albo zajmuje się jakimiś całkiem nowymi powyborczymi knowaniami. Reszta sztabu się zjawiła. – Mogło być gorzej – racjonalizuje późnym wieczorem Rita. Siedzi w fotelu z plecionego drutu w narożniku platformy na siódmym piętrze, ściska szklankę syntetycznego single malta i obserwuje cienie. – To mogły być staroświeckie wybory-bijatyka, obrzucanie się gównem w siedmiu kolorach. A tak przynajmniej zachowujemy jakąś anonimowość. Jedna ze ślepych plamek odkleja się od peryferyjnego pola widzenia i zaczyna się zbliżać. Szybko urasta w kształt Sirhana. Ma posępną minę. – Co cię gryzie? – pyta. – Twoja dawna frakcja wygrywa na punkty. – Może i tak. – Siada obok niej, starannie unikając jej wzroku. – Może to dobrze. A może nie. – To kiedy dołączasz do zespólni? – Ja? Do czego? – Robi przerażoną minę. – Myślałaś, że chcę wejść do parlamentarnego borga? Za kogo ty mnie masz? – Och. – Rita kręci głową, – Myślałam, że unikasz mnie, bo... – Nie. – Wyciąga rękę i przechodzący kelnerobot wkłada w nią szklankę. Robi głęboki wdech. – Winien ci jestem przeprosiny. Najwyższy czas, myśli nieżyczliwie. Ale on właśnie tak ma. Jest sztywny i dumny, niechętnie przyznaje się do błędów, ale nie będzie przepraszał, jeśli nie traktuje tego poważnie. – Za co? – pyta. – Za to, że nie uwierzyłem ci na słowo – mówi powoli, obracając szklankę w dłoniach. – Powinienem wcześniej usłuchać siebie, a nie izolować go. Rita dobrze wie, o jakim fragmencie jaźni mowa. – Nie jest łatwo się do ciebie zbliżyć – mówi cicho. – Może na tym między innymi polega twój problem. – Między innymi? – Śmieje się ponuro. – Moja matka... – Gryzie się w język. – Wiesz, że jestem od niej starszy? Znaczy, od tej wersji. A te jej ugruntowane opinie o mnie działają mi na nerwy... – I nawzajem. – Rita bierze go za rękę, tym razem Sirhan odwzajemnia uścisk, nie odpycha jej. – Posłuchaj, chyba nie dostanie się do tego parlamentu kłamstw. Konserwatyści idą jak burza, pełne wyparcie. Około osiemdziesięciu procent populacji stanowią resymulanci z dawnych czasów, i to się nie zmieni do czasu, aż zaatakuje nas Wyrodne Potomstwo. Co zrobimy? Sirhan wzrusza ramionami. – Podejrzewam, że ci, którzy naprawdę wierzą w zagrożenie, zbiorą się i polecą. A akceleracjoniści po prostu przestaną wierzyć w demokrację. Plan dalej się sprawdza – zaprzyjaźniona langusta Manfreda zadziała, nie potrzeba do tego całego planetarnego budżetu energetycznego – ale to odrzucenie trochę ich zaboli. Nie mogę się powstrzymać od myśli, że może prawdziwym celem

Wyrodków było zmanipulowanie nas tak, żebyśmy nie zabierali im zasobów do innych celów. Obcesowo, bez finezji, więc zakładaliśmy, że nie o to chodzi. Ale może pora jest odpowiednia na takie prostackie działania. Rita wzrusza ramionami. – Demokracja średnio się nadaje do łodzi ratunkowych. – Taka wizja wciąż jej nie leży. – Pomyśl tylko o ludziach, których zostawimy. – No cóż. – Sirhan uśmiecha się sztywno. – Jeśli widzisz jakiś sposób, żeby przekonać masy... – Na początek dobrze byłoby przestać myśleć o nich per „manipulowane masy”. – Rita wbija weń wzrok. – W twojej rodzinie pojawiają się takie elitarystyczne ciągoty, i to wcale nie jest atrakcyjne. Sirhan czuje się zakłopotany. – Jeśli to ci u mnie przeszkadza, to spróbuj pogadać z Aineko. Ten kot czasami mnie zastanawia. – Może i pogadam. – Rita się waha. – A ty? Co zrobisz? Polecisz z odkrywcami? – Ja... – Patrzy na nią z ukosa. – Dopuszczam myśl, że wyślę eigenbrata... – mówi cicho. – Ale nie postawię całej mojej przyszłości na opcję dotarcia przez routery do peryferii obserwowalnego wszechświata. Ostatnio miałem dość podniet na całe życie. Myślę tak: jedna kopia w archiwum w lodowych czeluściach, jedna na wyprawę, a jedna się ustatkowuje i zakłada rodzinę. A ty? Co myślisz? – We wszystkie trzy strony? – pyta. – Ja tak. A ty? – Pójdę tam, gdzie ty. – Przywiera do niego. – Przecież tylko to się liczy, prawda? – szepcze.

ROZDZIAŁ 9

OŻYWIONY Pomiędzy kolejnymi wizytami u rodu Macksów mija tym razem więcej niż parę garści lat. Gdzieś w wypełnionym rzadkim gazem mroku poza lokalną pustką pleni się organiczne życie. W ciemności wiruje pięćdziesięciokilometrowy diamentowy walec. Na powierzchni ma wyryte dziwne kwantowe studnie, emulujące egzotyczne atomy, jakich nie zna żaden układ okresowy, który byłby w stanie rozpoznać Mendelejew. A w środku, między ścianami, mieszczą się kilotony gazowego tlenu i azotu, megatony opanowanej przez życie gleby. Lśni jak klejnot w mroku sto bilionów kilometrów od ruin Ziemi. Witamy w Nowej Japonii: to jedno z miejsc między gwiazdami, gdzie przebywają ludzkie istoty, teraz, gdy Układ Słoneczny jest już dla nich niedostępny. Ciekawe, kogo tam zastaniemy? * * * W jednym z ziemiokształtnych sektorów walcowego habitatu znajduje się otwarty skwer. Na jego jednym końcu, na pięknie pomalowanej drewnianej ramie wisi potężny gong. Skwer jest wyłożony płytami zerodowanego wapienia, zrobionymi z atomów wydartych planecie, która nigdy nie oglądała stopionego lodu. Wokół stoją domy i otwarte altany, gdzie rozmaite humanoidalne kelneroboty zapewniają jedzenie i picie prawdziwym przechodniom. Grupka dzieci bawi się w chowanego ze swymi wielkookimi zwierzakami, ściskając w rękach zaimprowizowane dzidy i karabinki automatyczne – nie ma tu miejsca na ból, ciała są bowiem wymienialne, bramka asemblera/dezasemblera w dowolnym pokoju odbudowuje je w minutę. Niewielu tu dorosłych – Plac Czerwony jest aktualnie niemodny i dzieci przejęły go na wyłączność, robiąc zeń plac zabaw. Wszystkie są autentycznie młode: symptomy boomu demograficznego – ani jednego staro-młodego pseudodziecka. Szczupły chłopaczek o orzechowobrązowej skórze, z szopą czarnych włosów i trzema rękami, cierpliwie podkrada się zza rogu do wystraszonego błękitnego kłapouchego. Mija stragan ze świeżo zwiniętymi sushi; wtem spod taczki wyłania się dziwny stwór i przeciąga się, wyginając grzbiet. Chłopczyk, Manni, zamiera i zaciskając rączki na włóczni, skupia wzrok na nowym celu. (Błękitny kłapouchy smaga go ogonem i pędzi do bezpiecznej kryjówki po drugiej stronie omszonego kamienia). – Miasto, co to takiego? – pyta, nie poruszając ustami. – A na co patrzysz? – odpowiada miasto, co trochę go dziwi, ale nie tak bardzo, jak powinno. Stwór kończy przeciągać jedną przednią łapę i prostuje drugą. Trochę przypomina Manniemu kota, ale coś jest w nim nie tak. Głowę ma nieco za małą, oczy też, a te łapy... – Ostre – napomina go oskarżycielsko, marszcząc z dezaprobatą czoło. – No i co. – Stwór ziewa. Manni celuje w niego dzidą, ściskając drzewce obiema prawymi rękami. Ma też ostre zęby, ale mówi do niego mową wewnętrzną, nie przez uszy. A mowa wewnętrzna jest dla ludzi, nie dla zabawek. – Kim jesteś? – pyta. Stwór patrzy nań bezczelnie. – Znam twoich rodziców – odpowiada, wciąż w mowie wewnętrznej. – Jesteś Manni Macx, prawda? Tak myślałem. Zaprowadź mnie do taty.

– Nie! – Manni zrywa się na równe nogi i macha rękami. – Nie podobasz mi się! Idź sobie. – Celuje dzidą w nos potwora. – Pójdę, jeśli zaprowadzisz mnie do taty – upiera się stwór. Unosi ogon jak kot, pusząc futro, ale potem przestaje. – Jeśli zabierzesz mnie do taty, opowiem ci bajkę. Co ty na to? – Mam gdzieś twoją bajkę! – Manni ma zaledwie dwieście megasekund – siedem staroziemskich lat – ale nawet on potrafi wyczuć manipulację. – Dzieci. – Kotopodobny stwór uderza w ziemię ogonem. – No dobra, Manni, może tak: zaprowadź mnie do ojca, bo rozdrapię ci twarz. Mam ostre pazury. – Okamgnienie później owija mu się wokół kostek, mrucząc, żeby zatuszować tę nieudaną groźbę, ale Manni widzi, że naprawdę ma ostre pazury. To jakiś dziki kotostwór, a jego dotychczasowe sztucznie zakonserwowane ortoludzkie wychowanie w żaden sposób nie przygotowało go na spotkanie z prawdziwym, dzikim, gadającym kotem. – Idź sobie! – Manny się boi. – Mamo! – krzyczy, bezwiednie włączając swojemu wewnętrznemu głosowi tryb rozgłaszania. – Tu jest coś takiego... – Mama też może być – rzuca z rezygnacją kotostwór. Przestaje się ocierać o nogi Manniego i patrzy mu w oczy. – Nie panikuj. Nic ci nie zrobię. Manni przestaje się drzeć. – Kim jesteś? – pyta w końcu, gapiąc się na niego. Gdzieś o lata świetlne stąd ktoś dorosły usłyszał jego krzyk; matka już nadbiega, przeskakując między przełącznikami i rozglądając się po zwiniętych wymiarach, pędząc ku niemu na łeb, na szyję. – Jestem Aineko. – Stwór siada i zaczyna myć sobie sierść pod tylną łapą. – A ty jesteś Manni, tak? – Aineko – powtarza niepewnie Manni. – A znasz Lis albo Billa? Aineko-kot przerywa program mycia i spogląda na Manniego, przechylając głowę. Manni jest zbyt młody i niedoświadczony, żeby wiedzieć, że zwierzę ma powstałe przez naturalną ewolucję proporcje domowego kota, Felis catus, a nie zabawek, palimpsestów i stworów do towarzystwa, do których jest przyzwyczajony. Rzeczywistość może i jest modna wśród pokolenia jego rodziców, ale są pewne granice. Jego futro zdobią brązowo-pomarańczowe pasy i zwoje, a pod brodą ma biały puchaty śliniak. – A kto to jest Lis i Bill? – To oni – mówi Manni, gdy wielki, ponury Bill podkrada się do Aineko z tyłu i próbuje złapać go za ogon, podczas gdy Lis trzyma się z tyłu za nim, jak niewielkie, brzęczące z podniecenia UFO. Ale Aineko jest dla nich za szybki i ucieka wokół nóg Manniego jak futrzasty pocisk. Manni krzyczy i próbuje nadziać go na dzidę, ale ta zmienia się w niebieskie szkło, pęka, sypiąc wokół parzącymi ręce śnieżnymi odłamkami. – To nie było ładne, co? – W głowie Manniego brzmi groźną nutą głos Aineko. – Matka cię nie uczyła, że nie... Drzwi w boku straganu z sushi otwierają się, wpada Rita, zdyszana i wściekła. – Manni! Mówiłam ci, że masz się nie bawić... – Zauważa Aineko i zamiera. – To ty. – Wzdryga się z nieskrywanym przestrachem. W odróżnieniu od Manniego dostrzega w nim awatar postludzkiego demiurga, wcielonego tylko po to, by mieć jakiś punkt interakcji z ludźmi. Kot szczerzy do niej zęby. – To ja – odpowiada. – Jesteś gotowa do rozmowy? – Nie mamy o czym rozmawiać – mówi sztywno Rita. Aineko tłucze ogonem. – Mamy, mamy. – Odwraca się i patrzy znacząco na Manniego. – Prawda? * * *

Odkąd Aineko ostatni raz tędy przelatywał, przestrzeń wokół Hyundaia+4904/-56 zmieniła się nie do poznania. Wiele lat temu, gdy wielkie, zbudowane przez langusty statki wyleciały z Obłoku Oorta i zaczęły archiwizować surowe dane o niezamieszkanych układach brązowych karłów, zostawiając w nich strukturalne ekskrementy programowalnej materii, nie było tu prawie nic, zaledwie parę zdechłych atomów (i router obcych). Lecz minęło wiele lat; ostatnio układ cierpi na ludzką plagę. Niezoptymalizowana instancja homo sapiens zachowuje spójny stan przez zaledwie dwie do trzech gigasekund, potem czeka ją martwica. Lecz ich plaga zdołała w dziesięć gigasekund wywrócić cały układ brązowego karła do góry nogami. Z mroźnych planet wydobyto odkrywkowo wszystkie surowce, żeby zbudować środowisko nadające się dla ich typu węglowego życia. Poprzestawiano księżyce, budując potężne konstrukcje wielkości asteroid. Z routerów wydarto końcówki tuneli czasoprzestrzennych i zmieniono we własną sieć dwupunktowych połączeń; potem nauczono się generować własne tunele i uruchomiono na nich rozproszone lokalizacyjnie ustroje. Ruch przez tunele obsługuje teraz coraz bardziej rozrastającą się międzygwiezdną sieć handlową, ale zawsze odbywa się w mroku pomiędzy świecącymi gwiazdami a dziwnymi, pozbawionymi metali karłami o podejrzanie niskoentropijnej emisji. Przedsięwzięcie zdumiewa bezczelnością: mimo że puszkowane człekokształtne po prostu nie nadają się do życia w próżni międzygwiezdnej, a już zwłaszcza na orbicie wokół brązowego karła, przy którego planetach nawet Pluton jest tropikalnym rajem, opanowały cały cholerny układ. Nowa Japonia należy do nowszych ludzkich ustrojów w tym systemie. Jest zbiorem węzłów fizycznie kolokowanych w przystosowanych dla ludzi przestrzeniach walców-kolonii. Jej projektanci wyraźnie znali stary Nippon tylko z zapisów dokonanych przed rozbiórką Ziemi i opierali się na nagraniach wideo ze wspomnieniowych podróży, filmach Miyazakiego i kulturze anime. Niemniej, w tym świecie mieszkają liczni ludzie – choć swoich historycznych przodków przypominają mniej więcej tak, jak Nowa Japonia swą dawno zaginioną imienniczkę. Ludzkość? Ich dziadkowie w zasadzie by ich rozpoznali. Ci, którzy naprawdę wykraczaliby poza pojmowanie rozbitków z XX wieku, na ogół zostali w domu, w rozżarzonych chmurach nanokomputerów, które zastąpiły planety, orbitujące niegdyś wokół Słońca w statecznej kopernikańskiej harmonii. Szybko myślące mózgi-matrioszki są dla swoich zaledwie postludzkich protoplastów tak niezrozumiałe, jak międzykontynentalne pociski balistyczne dla ameby – i mniej więcej tak samo nadają się do zamieszkania. Przestrzeń zaściełają pyłem zwłoki dawno wypalonych mózgów-matrioszek, gdyż kolapsy informacyjne potrafią zmiatać z horyzontu całe cywilizacje, które trzymały się bliskich orbit wokół swych gwiazd. Daleko stąd inteligencje wielkości galaktyk wystukują w mrok wszechświata niezrozumiałe rytmy, próbując zmusić substrat Plancka, by zatańczył, jak mu zagrają. Postludzie i parę innych na wpół transcendentnych gatunków, które odkryły sieć routerów, żyją sobie dyskretnie w ciemności pomiędzy tymi wysepkami blasku. Wygląda na to, że niewykazywanie się nadmierną inteligencją ma jednak pewne zalety. Ludzkość. Monadalne inteligencje, przeważnie uwięzione we własnych czaszkach, żyjące w małych rodzinnych grupkach wiążących się w większe struktury plemienne, adaptowalne do terytorialnego lub wędrownego trybu życia. Takie właśnie opcje były dostępne przed wielkim przyśpieszeniem. Teraz, gdy głupia materia umie myśleć, gdy każdy kilogram tapety może potencjalnie pomieścić setkę przetransferowanych przodków, gdy każde drzwi mogą być ewentualnym tunelem czasoprzestrzennym do habitatu o pół parseka stąd, ludzie mogą siedzieć na miejscu – migruje i mutuje tylko ich otoczenie, zapełniając żądną wrażeń pustkę w ich osobistej historii. A życie jest tu przebogate, nieskończenie urozmaicone, czasem nawet dezorientujące. Zatem grupy plemienne istnieją nadal, przez dziwaczne siły sprawcze utrzymując kontakty na odległość terakilometrów i gigasekund. A czasem te nośniki znikają na chwilę – i wracają później, jak niespodziewany żart rodem z pustki.

* * * Pojęcie „cześć oddawana przodkom” nabiera całkiem nowego znaczenia, gdy wektory stanu wszystkich prekursorów istot potomnych są zarchiwizowane i zindeksowane, by ułatwić ich przywołanie. W tym momencie maleńkie naczynia włoskowate w twarzy Rity zwężają się w reakcji na adrenalinę, przez co blednie, a jej źrenice się rozszerzają, gdy skupia wzrok na kotowatym stworzeniu. Sirhan zaś klęczy przed małą kapliczką, zapala kadzidełko i przygotowuje się do pełnej szacunku przemowy do ducha dziadka. Ten rytuał jest w zasadzie zbędny. Sirhan mógłby rozmawiać z duchem dziadka gdziekolwiek i kiedykolwiek zechce, bez żadnych formalności, a duch odpowiadałby mu rozwlekłymi tyradami, rzucając grami słów w dawno martwych językach i rozpytując o ludzi zmarłych przed założeniem świątyni historii. Ale Sirhan jest maniakiem rytuałów, pozwala mu to zresztą ustrukturalizować to dość stresujące spotkanie. Zresztą, gdyby to od niego zależało, pewnie darowałby sobie te rozmowy co dziesięć megasekund. Matka Sirhana i jej partner nie są dostępni – postanowili dołączyć do jednej z dalekich misji badania sieci routerów, które rozpoczęli wiele lat temu akceleracjoniści; natomiast protoplaści Rity albo są w pełni zwirtualizowani, albo nie żyją. Lecz w przypadku Manfreda śmierć jest nie tylko potencjalnie odwracalna – jest to niemal nieuniknione. W końcu przecież wychowują jego klona. Dzieciak

wcześniej czy później zechce odwiedzić swój oryginał, lub vice versa. Do czego to doszło, że nawet umarli nie mogą sobie znaleźć spokojnego miejsca w historii... – zastanawia się ironicznie, pocierając samozapalający pasek na czerwonym kadzidełku i kłaniając się przed umieszczonym w głębi kapliczki lustrem. – Twój pełen szacunku wnuk oczekuje z nadzieją twej rady – deklamuje oficjalnie – gdyż oprócz naturalnych konserwatywnych skłonności, Sirhan jest boleśnie świadom względnego ubóstwa własnej rodziny oraz potrzeby podnoszenia swojego kredytu społecznego, a w tym tradycjonalistycznym, zapośredniczonym przez reinkarnację ustroju dla beznadziejnie ortoludzkich przypadków, zarabia się taki kredyt za rzeczy oficjalne. Siada na piętach i oczekuje na odpowiedź. Już po chwili Manfred ukazuje się w głębi lustra. Jak zwykle przybiera postać orangutana-albinosa: tuż przed zarejestrowaniem tej kopii zapasowej i umieszczeniem jej w świątyni bawił się ontologiczną garderobą cioci Annette – może i się rozstali, ale pozostali sobie bliscy. – Cześć, chłopaku. Który mamy rok? Sirhan powstrzymuje westchnienie. – Lat się już nie używa – tłumaczy, nie po raz pierwszy. Za każdym razem, gdy zwraca się do dziadka, nowa instancja wcześniej czy później zadaje to pytanie. – Lata to archaizm. Od naszej ostatniej rozmowy minęło dziesięć mega – około czterech miesięcy, jeśli podchodzić do tego pedantycznie – a sto osiemdziesiąt lat odkąd emigrowaliśmy. Chociaż poprawka na efekty relatywistyczne pewnie dodałaby jeszcze z dziesięć lat. – O. Tylko tyle? – Manfredowi udaje się zrobić rozczarowaną minę. Dla Sirhana to coś nowego: zwykle w tym momencie odklejający się wektor stanu dziadziusia pyta o Amber albo rzuca jakiś kiepski żart. – Żadnych zmian w stałej Hubble’a czy prędkości powstawania gwiazd? Jakieś wieści od naszych eigenosobowości-badaczy? – Nic a nic. Sirhan rozluźnia się odrobinę. Czyli będzie znowu pytał o tę głupawą wycieczkę do granicy Bekensteina, tak? Gadka numer dwadzieścia dziewięć. (Amber i inni badacze, którzy wyruszyli na naprawdę daleką wyprawę zaraz po założeniu pierwszej kolonii, nie wrócą jeszcze przez, hm, jakieś 10 sekund. Do krawędzi obserwowalnego wszechświata jest naprawdę daleko, nawet jeśli pierwsze kilkaset milionów lat świetlnych – do supergromady w Wolarzu i dalej – można przelecieć siecią tuneli wielkości małego świata. A tym razem nie zostawiła żadnej kopii zapasowej). Sirhan – w tym czy dowolnym innym wcieleniu – już wiele razy odbył z Manfredem taką rozmowę, tak bowiem wyglądają kontakty z umarłymi. Nie pamiętają nic z sesji na sesję, chyba że poproszą o wskrzeszenie, bo spełniły się zadane niegdyś kryteria. Manfred nie żyje bardzo długo, na tyle długo, że Sirhan i Rita zdążyli już zmartwychwstać i przeżyć trzy lub cztery długie rodzinne pożycia, uprzednio przez jakieś sto lat nie istniejąc. – Nie dostaliśmy żadnych wieści od langust ani nic od Aineko. – Zaczerpuje tchu. – Teraz zawsze pytasz, gdzie jesteśmy, więc mam dla ciebie przygotowaną odpowiedź... Jeden z jego agentów rzuca w lustro paczkę, zwizualizowaną jako zwój opieczętowany czerwonym woskiem i jedwabną wstążką. (Po dziesiątym powtórzeniu Rita i Sirhan zgodzili się, że napiszą podstawowy pakiet informacji, pomagający duchom-Manfredom zyskać orientację). Manfred przez chwilę milczy – w duchowej przestrzeni to pewnie całe godziny – przyswajając sobie zmiany. Potem pyta: – To prawda? Naprawdę przespałem całą cywilizację? – Nie przespałeś: nie żyłeś – odpowiada Sirhan. Uświadamia sobie, że jest lekko obcesowy. – Właściwie my też. Przez jakieś trzy pierwsze gigasekundy surfowaliśmy sobie, bo chcieliśmy 19

założyć rodzinę gdzieś, gdzie dzieci będą mogły dorastać w tradycyjny sposób. Dopiero jakiś czas po ucieczce zaczęto budować habitaty z mocno natlenionym środowiskiem w punkcie potrójnym wody. Wtedy właśnie rozpowszechniła się ta moda na neomorfizm – dodaje z niesmakiem. Neosi przez dłuższy czas sprzeciwiali się marnotrawieniu zasobów na walcowe kolonie, obracające się, by zapewnić przyjazną dla kręgowców grawitację, i posiadające nadającą się do oddychania, bogatą w tlen atmosferę – to była niezła polityczna przepychanka. Ale szybko rosnąca krzywa powstawania bogactwa po paru dziesięcioleciach pozwoliła ortodoksom się zreinkarnować, powstać z martwego snu, gdy tylko przezwyciężono fundamentalne trudności z budową osad na chłodnych orbitach wokół ubogich w metale brązowych karłów. – Eee. – Manfred bierze głęboki wdech, potem drapie się pod pachą, wydymając gumiaste wargi. – Powtórzę własnymi słowami: my... wy, oni, wszystko jedno – przejęliśmy router na Hyundaiu plus cztery dziewięć zero cztery na minus pięćdziesiąt sześć, powieliliśmy go ileś razy i zrobiliśmy z tych tuneli środek fizycznego transportu z punktu do punktu? I rozprzestrzeniliśmy się po licznych brązowych karłach, zbudowaliśmy naprawdę kosmiczny ustrój oparty na wielkich walcowych habitatach, połączonych ukradzionymi z routerów teleportami? – A co? Ty byś powierzył swoją łączność oryginalnym routerom? – pyta retorycznie Sirhan. – Nawet gdybyś miał kod źródłowy? Wymarłe cywilizacje-matrioszki, z którymi się zetknęły, skorumpowały je, ale są nadal dość bezpieczne, jeśli wykręci się z nich tylko same tunele i zacznie przesyłać nimi głupią masę. – Szuka porównania. – Coś jakby używać tego waszego, eee... Internetu do emulacji dziewiętnastowiecznej poczty. – Okej. Manfred zamyśla się, jak zwykle w tym momencie rozmowy, co oznacza, że Sirhan zaraz będzie musiał mu powiedzieć, że jego pierwsze pomysły na wykorzystanie bram zostały dawno zrealizowane. A do tego są beznadziejnie niemodne. To w gruncie rzeczy główny powód, dla którego Manfred wciąż nie żyje – wszystko poszło tak daleko do przodu, że wyściubiając co jakiś czas głowę na pogawędkę, wcześniej czy później frustruje się i odechciewa mu się reinkarnować. Nie dlatego, że Sirhan mówił mu, że jest przestarzały – to byłoby chamskie, a co gorsza, lekko nieprecyzyjne. – To daje pewne interesujące możliwości, ciekawe, czy ktoś na przykład... – Sirhan, chodź do mnie! Krystaliczny chłód przerażenia i strachu Rity tnie świadomość Sirhana jak skalpelem, odwracając uwagę od ducha przodka. Mruga, natychmiast kierując ku niej pełną uwagę, nie poświęca Manfredowi choćby duszka. – Co się dzieje... Patrzy oczyma Rity: w ich salonie, obok Manniego siedzi i mruczy kot z pomarańczowobrązowym zawijasem na boku. Oczy ma przymrużone, obserwuje ją z nadnaturalną mądrością. Manni wodzi palcami po jego futrze, on nie wygląda aż tak źle, ale Sirhan i tak czuje, jak zaciskają mu się pięści. – Co... – Przepraszam – mówi, wstając. – Muszę lecieć. Pojawił się ten twój cholerny kot. Dodaje: „Wracam do domu” na użytek Rity, potem wstaje i wybiega ze świątyni. Docierając do głównego hallu, zatrzymuje się, czuje powracające naglenie Rity, darowuje sobie oszczędność i wchodzi do priorytetowej bramki, żeby jak najszybciej dotrzeć do domu. Za nim, melancholijny duch Manfreda prycha, lekko urażony, i zastanawia się nad egzystencjalną decyzją: być albo nie być. Potem ją podejmuje. * * *

Witamy w wieku dwudziestym trzecim, a może dwudziestym czwartym. A może dwudziestym drugim, nieprzytomnym od przesunięcia czasowego, oszołomionym zatrzymaniem procesów życiowych i relatywistyczną jazdą; w tych czasach niespecjalnie ma to znaczenie. Resztki rozpoznawalnej ludzkości rozproszyły się po stu latach świetlnych, mieszkają teraz w wydrążonych asteroidach i cylindrycznych habitatach wirujących na orbitach wokół zimnych brązowych karłów i bezsłonecznych planet wałęsających się w pustce międzygwiezdnej. Wykradzione z routerów obcych mechanizmy zostały skanibalizowane, uproszczone tak, że pospolity nadczłowiek prawie je rozumie, i zamienione w generatory par tuneli czasoprzestrzennych, zapewniających natychmiastowy, przełączalny transport na ogromne odległości. Inne mechanizmy, pochodzące w linii prostej od zaawansowanej nanotechnologii rozwiniętej podczas rozkwitu ludzkiej technognozy w XXI wieku, sprawiły, że replikacja głupiej materii jest banałem; to nie jest społeczeństwo przyzwyczajone do niedoboru. Jednakże pod pewnymi względami Nowa Japonia, Niewidzialne Cesarstwo i inne ludzkie ustroje są ubogim zaściankiem. Nie biorą udziału w postludzkich gospodarkach nowszych generacji. Ledwie rozumieją leniwe szepty Wyrodnego Potomstwa – ich budżet masowo-energetyczny (oparty na całkowitej konwersji swobodnej materii dawnego Układu Słonecznego na komputronium) przekracza to, czym rozporządza pięćdziesiąt zamieszkanych przez ludzi brązowych karłów. I wciąż niepokojąco mało wiedzą o prehistorii inteligencji w tym wszechświecie, o pochodzeniu sieci routerów, oplatającej tyle upadłych cywilizacji siecią rozkładu i śmierci, o dalekich, wielkich jak galaktyki rozbłyskach przetwarzania informacji, z mierzalnym przesunięciem ku czerwieni, nawet o swobodnych postludziach, w pewnym sensie żyjących pośród nich, bo współdzielących jeden stożek światła z tymi żyjącymi skamieniałościami staroświeckiej ludzkości. Sirhan i Rita osiedli w tym uroczym, życzliwym dla ludzi zaścianku, żeby założyć rodzinę, zająć się ksenoarcheologią oraz uniknąć zgiełku i chaosu, jakie cechowały kilka ostatnich pokoleń w historii rodu. Żyje im się dość wygodnie, a akademickie stypendium dla nuklearnej rodzinki jest może niezbyt duże, ale w tym miejscu i czasie zupełnie wystarcza na wszelkie cywilizacyjne udogodnienia. A to Sirhanowi (i Ricie) znakomicie odpowiada; burzliwe dzieje ich przedsiębiorczych przodków kończyły się krzywdą, obawami i przygodami, a jak lubi powtarzać Sirhan, przygody to straszne rzeczy, które przydarzają się komuś innemu. Tylko że... Aineko wrócił. Aineko, który po negocjacjach dotyczących zainstalowania pierwszego habitatu uchodźców na orbicie wokół Hyundaia+4904/-56 zniknął w sieci routerów razem z inną instancją Manfreda – oraz częściowymi kopiami Sirhana i Rity, szukającymi przygody, a nie przytulnego domu. Sirhan zawarł wtedy z Aineko pewien faustowski układ i teraz boi się śmiertelnie, że kot upomni się o swoją zapłatę.

* * * Manfred idzie przez gabinet luster. Na jego drugim końcu wychodzi w przestrzeń publiczną, wystylizowaną na gąbkę Mengera – sześcian, z którego powycinano kolejne, coraz mniejsze kostki, aż jego powierzchnia zaczęła dążyć do nieskończoności. Oczywiście, tutaj jest świat cielesny, więc to nie jest prawdziwa gąbka Mengera, ale z daleka wygląda całkiem porządnie, ma tych dziurek co najmniej cztery poziomy. Zatrzymuje się przed wysoką do pasa diamentową barierką i spogląda w dół na przypominającą figurę niemożliwą otchłań we wnętrzu sześcianu, na pełen zieleni ogród z uroczymi mostkami przecinającymi starannie ukształtowane według zasad feng shui strumienie. Potem spogląda w górę: niektóre z pseudofraktalnie wyciętych kwadratowych otworków to wychodzące na publiczną przestrzeń okna budynków mieszkalnych lub wspólnych. Jeszcze wyżej, w powietrznych prądach wentylacji krążą motylowate stworzenia o egzotycznie ubarwionych skrzydłach. Trudno stąd ocenić, ale największy otwór kostki ma chyba pięćset na pięćset metrów, a tam to – może to postludzie z niskograwitacyjnymi skrzydłami – anioły. Anioły czy szczury w murach? – pyta sam siebie i wzdycha. Połowa jego rozszerzeń jest wyłączona, były bowiem tak beznadziejnie przestarzałe, że asemblerowi świątyni nawet nie chciało się ich odtwarzać, czy choćby tworzyć środowisk emulacyjnych, w których mogłyby działać. A reszta... no, przynajmniej nadal jest fizycznie ortoczłowiekiem, uświadamia sobie. W pełni działającym, w pełni mężczyzną. Nie wszystko się zmieniło – tylko istotne kwestie. Trochę to śmieszne, trochę straszne, nieco ironiczne. Oto stoi, nagi, jak go Pan Bóg stworzył – bo też i jest świeżo stworzony, uwolniony z cyklu przebudzenie-doświadczenie-reset w świątyni historii – na progu postludzkiej cywilizacji, która jest tak bogata, że potrafi budować w kriogenicznych otchłaniach kosmosu przyjazne ssakom habitaty, do tego piękne jak dzieła sztuki. A jednak jest biedny, cały ten ustrój jest biedny, i nigdy się z tej biedy nie wyrwie, bo jest wysypiskiem śmieci dla

biednych postludzkich outsiderów, takich postosobliwościowych australopiteków. W nowym, wspaniałym świecie Wyrodnego Potomstwa daliby sobie radę równie świetnie jak praczłowiek w roli naukowca od rakiet w czasach Wernhera von Brauna. Urodzeni dla prymitywizmu, z zadowoleniem tarzają się w błocie swojego ograniczonego pasma poznawczego. Dlatego uciekli w ciemność, gdzie zbudowali sobie cywilizację tak piękną, że przyćmiewa wszystko, co powstało przed osobliwością na Ziemi – a i tak jest to slumsowata rudera zamieszkana przez niepełnosprawnych umysłowo. Ta sprzeczność bawi go, ale tylko przez chwilę. Miał przecież powód, by się zreinkarnować: jego uwagę przykuła rzucona przez Sirhana mimochodem uwaga o kocie. – Miasto, gdzie mogę dostać jakieś ubrania? – pyta. – Chodzi mi o coś społecznie akceptowanego. No i trochę, eee... mózgów. Muszę się odciążyć od części myślenia... Umysł miasta chichocze mu w tyle głowy: Manfred uświadamia sobie, że po drugiej stronie zdobnej ściany, o którą się opiera, znajduje się publiczny asembler. – Aaa – mruczy, gdy w głowie pojawia mu się coś podobnego do dawnego, prymitywnego neuronowego interfejsu, ikony o cukierkowych barwach, nakładki na obraz i tak dalej. Daje się w ogromnym stopniu zmieniać, tak że po chwili z niespodziewanym dystansem zauważa, że to nie jego wyobraźnia, lecz nieskończenie modyfikowalny interfejs do wielopłaszczyznowych przestrzeni informatycznych tego ustroju, przełączony na jego użytek w tryb dla mocno początkujących. To prawda – przydadzą mu się boczne kółeczka. Ale dojście jak poprosić asembler o zrobienie pary spodni i czarnej koszulki nie zajmuje mu zbyt wiele czasu, odkrywa też, że jeśli prośby są w miarę proste, wyniki otrzymuje się za darmo – tak jak w domu, na Saturnie. Kosmiczne ustroje są przyjazne ubogim, bo podstawowe życiowe potrzeby kosztują niewiele, a pozbawienie ich kogoś równałoby się zabójstwu. (Może i obecność transludzi wywróciła do góry nogami całą tratwę dawnych pewników, ale przynajmniej nie zaszkodziła specjalnie zasadzie wzajemności). Ubrany i mniej lub bardziej świadomy – a przynajmniej na ludzkim poziomie – zaczyna się doinformowywać. – Gdzie mieszkają Sirhan i Rita? – pyta. Ukazuje się kropkowana linia, wijąca się w nieprawdopodobny sposób przez ścianę, domyśla się więc, że prowadzi przez natychmiastowy tunel łączący punkty odległe o wiele lat świetlnych. Kręci głową w skonsternowaniu. Chyba powinienem ich odwiedzić, decyduje. Zresztą, nie ma tu nikogo więcej, prawda? Franklinowie zniknęli w okołosłonecznym mózgu-matrioszce, Pamela zmarła wieki temu (to dopiero szkoda; w życiu nie spodziewał się, że za nią zatęskni), a Annette skumała się z Giannim, kiedy on był stadem gołębi. (To odkreślamy grubą kreską i mówimy, że wszystko skończone). Córkę pochłonął program eksploracji dalekiego kosmosu. On sam zaś nie żył tak długo, że jego przyjaciele i znajomi rozproszyli się po stożku światła szerokim na całe stulecia. Nie przychodzi mu do głowy nikt więcej, kogo mógłby tutaj spotkać, poza oddanym wnukiem, który sam z siebie dba, by ogarek czci dla przodka płonął nieprzerwanie. – Może potrzebuje pomocy – myśli głośno Manfred, wchodząc do bramy, racjonalizując. – A zresztą, może to on mi podpowie, co właściwie mam robić? * * * Sirhan dociera do domu, spodziewając się kłopotów. I zastaje je, ale zupełnie nie takie, jakich oczekiwał. Dom to wielopiętrowa rozmaitość, tunelowe bramy łączą pokoje rozsiane po najróżniejszych habitatach: niskograwitacyjna sypialnia, wysokograwitacyjny pokój do ćwiczeń i wszystko pomiędzy. Są skromnie umeblowane, w maty tatami i ściany z programowalnej materii, umiejące szybko wyprodukować dowolne meble. Skonfigurowane są tak, by wyglądem i fakturą przypominać papier, choć potrafią wyciszyć nawet dziecięce ataki złości. Teraz jednak tłumienie nie

działa, a domem zawładnęły rozwrzeszczane podwórkowe małpiszony, rozmazany kłąb rudobiałego futra oraz zrozpaczona Rita, usiłująca wytłumaczyć sąsiadce Eloise, dlaczego jej ortocórka Sam skacze po pokojach jak zwariowana piłka. – ...Kot je tak nakręca. – Załamuje dłonie i zaczyna się odwracać; wtem dostrzega Sirhana. – No, wreszcie jesteś! – Najszybciej, jak mogłem. – Skinąwszy grzecznie głową Eloise, marszczy czoło. – Dzieci... – Coś małego i szybkiego biegnie ku niemu na łeb, na szyję, łapie go za nogi i próbuje walnąć z byka w krocze. – Uff! – Zgina się wpół i bierze Manniego na ręce. – Ej, synu, mówiłem ci, że nie... – To nie jego wina – wtrąca pośpiesznie Rita. – Jest podekscytowany, bo... – Naprawdę nie wydaje mi się, że... – Eloise rozgląda się niepewnie. – Mrrau? – pyta coś konwersacyjnym tonem z okolic kostek Sirhana. – Ożeż! – Sirhan odskakuje w tył i obciążony podnieconym dzieciakiem z trudem łapie równowagę. W przestrzeni myślowej ustroju pojawiło się potężne zaburzenie – jak czarna dziura o masie gwiazdy – które najwyraźniej teraz ociera mu się futrem o nogi. – Co ty tu robisz? – A, to i tamto – odpowiada kot, przeciągając sardonicznie samogłoski w mowie wewnętrznej. – Pomyślałem sobie, że najwyższy czas znowu do was wpaść. Gdzie trzymacie asembler? Mogę skorzystać? Muszę zrobić taki drobiazg dla znajomego... – Co? – pyta Rita, momentalnie pełna podejrzeń. – Mało już problemów narobiłeś? Sirhan patrzy na nią z aprobatą, ewidentnie ostrzeżenia Amber sprzed wieków dobrze wryły jej się w pamięć, widać, że nie traktuje go jako malutkiego stworzonka w sam raz do zabawy dla dzieci, za jakie chciałby uchodzić. – Problemów? – Kot zerka na nią sardonicznie, bijąc ogonem na boki. – Nie będzie żadnych problemów, obiecuję. To po prostu... Dzwonek do drzwi odchrząkuje i anonsuje gościa. – Proszę pana, proszę pani, Ren Fuller chciałaby złożyć państwu wizytę. – A ta czego? – rzuca z irytacją Rita. Sirhan czuje jej skrępowanie, nerwowe macanie duchów szukających głosu rozsądku w nierozsądnym świecie, symulujących wyniki, przeżywających złe sny i wracających z podpowiedziami, jak ma zareagować. – Zresztą, wpuść ją, proszę bardzo. Ren jest znajomą sąsiadką (większość jej mieszkania leży parę lat świetlnych stąd, ale w kategoriach czasu podróży jest to rzut beretem); ona i jej wypączkowana rodzina wychowują małe stadko rozwydrzonych dzieciaków, które od czasu do czasu bawią się z Mannim. Mały błękitny kłapouchy rży smętnie i przebiega między dorosłymi, goniony przez gromadkę wrzeszczących, wymachujących dzidami dzieci. Eloise próbuje złapać swoje, ale bezskutecznie: drzwi do pokoju ćwiczeń znikają, Lis, koleżanka Manniego, wpada do środka jak mała rakieta. – Sam, chodź tu natychmiast! – woła Eloise, ruszając do drzwi. – No to czego chcesz? – indaguje Sirhan, tuląc syna i patrząc z góry na kota. – Nic takiego – odpowiada Aineko, wyginając się i liżąc potarganą kępkę futra na boku. – Chciałem się tylko z nim pobawić. – Chcesz się... – Rita urywa. – Tata! – Manni chce zejść na ziemię. Sirhan opuszcza go ostrożnie, jakby był ze szkła. – Leć się pobaw – mówi do Manniego, po czym zwraca się do Rity: – Kochanie, może przejdziesz się i zapytasz Ren, czy czegoś jej nie trzeba? Pewnie przyszła po Lis, ale kto ją tam wie.

– Właśnie wychodziłam – wtrąca Eloise – muszę tylko dorwać Sama. – Zerka przez ramię przepraszająco na Ritę, potem daje nura do pokoju ćwiczeń. Sirhan robi krok w stronę przedpokoju. – No dobra, pogadajmy – mówi sztywno. – W moim gabinecie. – Wbija wzrok w kota. – Masz mi wszystko wyjaśnić. Chcę znać prawdę. * * * Tymczasem w poznawczej krainie czarów, o której rodzice wiedzą, ale mocno jej nie doceniają, część Manniego oddaje się zajęciom o wiele mniej niewinnym, niż sobie wyobrażają. Dawno temu, w XXI wieku, Sirhan przeżył mnóstwo symulowanych dzieciństw, jego rodzice w kółko wciskali przewijanie, aż wyszedł im ktoś odpowiadający ich wymaganiom. To przeżycie wywołało u niego uraz porównywalny z XIX-wieczną szkołą z internatem, tak że obiecał sobie nigdy czemuś takiemu nie poddawać własnych dzieci; ale to pewna różnica, mieć do wyboru rozmaite awatary i dobrowolnie zanurzać się w ekscytującym świecie mitów i czarów, gdzie dziecinne fantazje stają się bytami z krwi i kości i mogą polować w lesie, w nocy na fantazje twoich przyjaciół i wrogów. Manni prawie od razu poznał interfejs do przestrzeni umysłowej miasta, o rząd wielkości bardziej skomplikowany od interfejsów z czasów dzieciństwa Sirhana, a pewne części jego osobowości – wyprowadzone z początkowego obrazu jego wektora stanu, zapłodnione losowymi elementami tożsamości oryginalnego Manfreda i zasymulowane na białkowej maszynie działającej wielokrotnie szybciej od czasu rzeczywistego – są w pełni dorosłe. Oczywiście nie zmieszczą się w jego siedmioletniej czaszce, niemniej pilnują go cały czas. A kiedy jest w niebezpieczeństwie, starają się troszczyć o własne przyszłe ciało. Główny dorosły duch Manniego mieszka w jednej z wirtualnych umysłowych przestrzeni Nowej Japonii (które są parę miliardów razy rozleglejsze niż fizyczne przestrzenie dostępne dla uparcie trzymających się biologii, gdyż gęstość obliczeniowa ludzkich habitatów już dawno niespecjalnie daje się mierzyć w MIPS-ach na kilogram). Wzorują się one na Ziemi sprzed osobliwości. Czas zatrzymał się na zawsze w wigilię prawdziwego XXI wieku – godzina ósma czterdzieści sześć, jedenasty września: pędzący wprost na niego pasażerski szerokokadłubowiec wisi bez ruchu w powietrzu, czterdzieści metrów poniżej okna widokowego penthouse’a Manniego na 108. piętrze północnej wieży World Trade Center. W historycznej rzeczywistości na tym piętrze mieściły się biura, ale przestrzeń umysłowa jest konsensualną fikcją, a Manni miał taki kaprys, żeby żyć właśnie w tym przełomowym momencie. (Za wiele to dla niego nie znaczy – urodził się dobry wiek po Wojnie z Terroryzmem – ale to część folkloru jego dzieciństwa, upadek Dwóch Wież, rozbijający w pył mit o wyjątkowości Zachodu i otwierający drogę do świata, w którym obecnie żyje). Manni-dorosły nosi awatar oparty z grubsza na jego ojcu-klonie Manfredzie – choć szczuplejszy, zafiksowany około dwudziestego roku życia, ubrany na czarno w gotyckim stylu. Zrobił sobie przerwę w grze w Matriksa, żeby posłuchać muzyki, z głośników ryczy Type O Negative, a on wije się w szponach lodowatego kokainowego haju. Spodziewa się wizyty paru dziewczyn na telefon – one też są należącymi do przestrzeni gry awatarami czyichś na siłę wydoroślonych duchów – ich główne osobowości nie muszą być dorosłymi, kobietami, czy choćby ludźmi – dlatego właśnie Manfred rozwala się bezwładnie na sofie Arnego Jacobsena i czeka, aż coś się wydarzy. Z tyłu otwierają się drzwi. Niczym nie zdradza, że zauważył wtargnięcie, choć jego źrenice rozszerzają się lekko, gdy dostrzega w szybie ledwie widoczne odbicie podkradającej się ku niemu kobiety. – Spóźniłaś się – mówi bezbarwnym głosem. – Miałaś tu być dziesięć minut temu... – Zaczyna się

odwracać i teraz oczy naprawdę mu się rozszerzają. – A na kogo czekałeś? – pyta zimna blondyna w czarnym, bardzo oficjalnym kostiumie z długą spódnicą. Jej wyraz twarzy ma w sobie coś drapieżnego. – Nie, nie mów mi. Czyli ty jesteś Manni, tak? Częściówka Manniego? – Z dezaprobatą pociąga nosem. – Dekadencja z końca wieku. Sirhan na pewno nie byłby zachwycony. – Chuj z nim – odpowiada Manni. – A ty kim, kurwa, jesteś? Blondynka pstryka palcami: na dywanie pomiędzy Mannim i oknem pojawia się biurowe krzesło. Siada na jego brzeżku, wygładzając spódnicę. – Jestem Pamela – mówi sztywno. – Ojciec ci o mnie nie mówił? Manni ma zdziwioną minę. Gdzieś z tyłu głowy, prymitywne instynkty obce ludziom sprzed połowy XXI wieku szarpią za osnowę pseudorzeczywistości. – Ty nie żyjesz, prawda? – pyta. – Jesteś moim przodkiem. – Tak samo nie żyję, jak ty. – Rzuca mu zimny uśmiech. – W tych czasach nikt nie leży w grobie, a już zwłaszcza nie ludzie, którzy znają Aineko. Manni mruga. Zaczyna odczuwać lekki przypływ rozdrażnienia. – No i dobrze, ale czekałem na kogoś – dodaje z naciskiem. – Nie na rodzinne spotkanie ani nie na nudne purytańskie kazanie... Pamela prycha. – Jak dla mnie, dzieciaku, możesz się tarzać w błocie ile chcesz. Mam ważniejsze sprawy na głowie. Patrzyłeś ostatnio na swojego głównego? – Mojego głównego? – Manni się spina. – Wszystko z nim w porządku. – Jego oczy na moment ogniskują się w nieskończoności, patrzy w przestrzeń, ściągając i odtwarzając ostatni zrzut mózgu ze swojej dziecinnej wersji. – Bawi się z kotem. Co to za kot? To nieodpowiednie towarzystwo dla niego! – Aineko. Mówiłam ci już. – Pamela niecierpliwie postukuje w poręcz krzesła. – Rodzinna klątwa powraca po kolejne pokolenie. Jeśli czegoś z tym nie zrobisz... – Z czym? – Manni siada prosto. – O czym ty w ogóle mówisz? Zrywa się na nogi i odwraca ku niej. Niebo za oknem ciemnieje, jak echo jego złych przeczuć. Pamela wstaje jeszcze szybciej niż on, krzesło wyparowuje – cięcie w ciągłości rzeczywistości. Jej spojrzenie jest lodowate i wyzywające. – Bardzo dobrze wiesz o czym mówię. Dość już, kurwa, tych głupawych gierek. Dorośnij, póki jeszcze możesz! – Ja jestem... Kim ja jestem? – Chłodny powiew niepewności osusza mu pot spływający po plecach. – I co ty tutaj robisz? – Naprawdę chcesz znać odpowiedź? Ja nie żyję, nie pamiętasz? A umarli wiedzą wszystko. Dla żywych to niekoniecznie dobrze... Manni bierze głęboki wdech. – Ja też nie żyję? – Robi zdziwioną minę. – W kostce Siódmego Nieba jest moja dorosła wersja. Co ona tam robi? – To taki całkiem nieprzypadkowy zbieg okoliczności. – Pamela wyciąga rękę, chwyta jego dłoń, rzuca mu głęboko w sensorium zaszyfrowane symbole, prowadzące, jak ścieżka z okruchów chleba, w ciemne i niezbadane części myśloprzestrzeni. – Chcesz się dowiedzieć? To chodź ze mną. – I znika. Manni pochyla się, speszony i przestraszony wbija wzrok w zamarły majestat potężnego samolotu w dole. – Cholera – szepcze. Przeszła przez moje bariery ochronne, nie zostawiając śladu. Kto to jest? Naprawdę duch zmarłej prababki czy może ktoś inny? Zdaje sobie sprawę, że aby się dowiedzieć, musi pójść za nią. Unosi lewą rękę, patrzy na

niewidzialny symbol żarzący się jaskrawo w skorupie ciała. – Zresynchronizuj mnie z moim głównym – mówi. Ułamek sekundy później podłoga apartamentu podskakuje i trzęsie się szaleńczo, rozlegają się alarmy przeciwpożarowe, gdy czas dobiega kresu, a zatrzymany samolot kończy podróż. Lecz Manniego już tam nie ma. Jeśli w symulacji pada wieżowiec i nikt tego nie widzi, to czy to się naprawdę stało? * * * – Przyszedłem po chłopaka – mówi kot. Siedzi na ręcznie tkanym dywanie pośrodku drewnianej podłogi, wystawiwszy pod dziwnym kątem jedną tylną łapę, jakby o niej zapomniał. Sirhan przez chwilę znajduje się na skraju histerii, uświadamiając sobie potęgę tego stworzenia, powstałego na skutek postludzkiego kaprysu przodków. Na początku Aineko był robotem do towarzystwa, potem stopniowo go rozbudowywano i wgrywano kolejne łaty. W latach osiemdziesiątych, gdy Sirhan pierwszy raz fizycznie go spotkał, był już przerażająco obcą inteligencją, wyrafinowaną i ironiczną. A teraz... Sirhan wie, że kot zmanipulował jego eigenmatkę, odwracając jej uczucia od jego prawdziwego ojca ku innemu mężczyźnie. W chwilach ponurej introspekcji zastanawia się czasami, czy nie był także odpowiedzialny za jego porąbane wychowanie i wynikły z niego brak więzi z rodzicami. W końcu był przecież pionkiem w brutalnej rozwodowej bitwie Pameli i Manfreda – dziesiątki lat przed jego urodzeniem – w nieświadomych popędach mógł nosić jakieś długoterminowe polecenia. A co, jeśli ten pionek to naprawdę spiskujący w ciemności ukryty król? – Przyszedłem po Manniego. – Nie dostaniesz go. – Sirhan zachowuje pozory spokoju, choć w pierwszym odruchu najchętniej by nań nawrzeszczał. – Mało już złego narobiłeś? – Widzę, że nie zamierzasz ułatwić mi zadania. – Kot zaczyna lizać rozpostarte palce uniesionej łapy. – Dziecko, ja nie proszę, ja mówię, że przychodzę po niego, i ciebie to w ogóle nie dotyczy. Właściwie to wyświadczam ci uprzejmość, uprzedzając cię. – A ja mówię... Cholera! – Nie pochwala przeklinania: widać, jak bardzo jest wzburzony. – Zapomnij, co miałem powiedzieć, na pewno dawno to wiesz. Zacznę jeszcze raz, jeśli można. – Jasne. Grajmy po twojemu. – Kot przeżuwa luźną pochewkę pazura, choć dykcję w mowie wewnętrznej ma nienaganną, drażniąc Sirhana nonszalancko poufałym tonem. – Widzę, że mniej więcej orientujesz się, czym jestem. Wiesz, zakładam, że postępujesz racjonalnie, że moja teoria umysłu jest z natury rzeczy lepsza niż twoja, że posiadam kompletny model poznawczy ludzkiej świadomości. Możesz równie dobrze podejrzewać, że prześledziłem stany końcowe przy użyciu Wyroczni Turinga. – Przestał męczyć poluzowany pazur; teraz szczerzy ostre ząbki, lśniące w świetle padającym z okna gabinetu. Okno wychodzi na wewnętrzną przestrzeń cylindrycznego habitatu, na niebo z poprzyklejanymi wzgórzami, lasami i jeziorami: bezbłędnie wymodelowany krajobraz rodem z Eschera. – Uświadomiłeś sobie, że moje myśli mogą sobie biegać ścieżkami wokół klatki, w której ty wymachujesz rękami, że zawsze będę jeden krok przed tobą. Co jeszcze wiesz, że wiem? Sirhan się wzdryga. Aineko patrzy nań, nie mrugając. Przez chwilę ma przeczucie, że znalazł się w obecności obcego boga: to najprostsza prawda, tak? Ale... – Okej, punkt dla ciebie – mówi po chwili, w której wypączkowuje paniczną burzę duchów poznawczych, osobowości cząstkowych; każda atakuje inny aspekt tego samego problemu. – Jesteś ode mnie inteligentniejszy. Ja jestem tylko nudnym ulepszonym człowiekiem, ale ty masz swoją nową i bajerancką teorię umysłu, która pozwala ci ogrywać mnie jak chcesz, tak jak ja mógłbym to czynić z prawdziwym kotem. – Zaplata ręce na piersi. – Przeważnie nie oświadczasz tego tak otwarcie. To

nie w twoim interesie, prawda? Wolisz ukrywać swoje talenty manipulacyjne pod miłą powierzchownością, grać z nami. Czyli masz jakiś powód, żeby to ujawnić. – Jego głos pobrzmiewa teraz goryczą. Rozgląda się, przywołuje krzesło, a po namyśle także koszyk dla kota. – Siadaj. Aineko, dlaczego akurat teraz? Co pozwala ci myśleć, że możesz mi zabrać mojego eigensyna? – Nie mówiłem, że go zabieram, powiedziałem, że po niego przyszedłem. – Aineko w ożywieniu bije ogonem na boki. – Nie zajmuję się waszą polityką, Sirhan: nie jestem małpoludem. Ale wiedziałem, że źle to odbierzesz, bo w paradę wszedłby mi... – w umyśle Sirhana reintegruje się tuzin metaduchów, zagłuszając wewnętrzną kakofonią głos Aineko – ...sposób socjalizacji twojego gatunku, więc wolałem wyzwolić twoją reakcję na zagrożenie teryterialno-reprodukcyjne trochę wcześniej, żebyś nie eksplodował mi w twarz w delikatniejszej sytuacji. Sirhan macha ręką. – Zaczekaj. – Próbuje zintegrować fałszywe wspomnienia – produkty duchów, wytwory ich myślenia – i jego oczy zwężają się podejrzliwie. – W takim razie jest bardzo źle. Normalnie unikasz konfrontacji, z góry reżyserujesz swoje interakcje z ludźmi, tak żeby zrobili to, co chcesz, i jeszcze myśleli, że to był ich pomysł. – Spina się. – Co Manni ma takiego, co cię tu sprowadziło? Czego od niego chcesz? To tylko dziecko. – Mylisz Manniego z Manfredem. – Aineko przesyła Sirhanowi symbol uśmiechu. – To twój podstawowy błąd, mimo że są klonami w różnych subiektywnych stanach. Pomyśl, jaki będzie, kiedy dorośnie. – Ale on na razie nie jest dorosły! – protestuje Sirhan. – I nie był od... – ...wielu lat, Sirhan. W tym właśnie problem. Tak naprawdę chcę pogadać z twoim dziadkiem, nie synem i nie tym cholernym bezstanowym duchem w świątyni historii. Potrzebny jest mi Manfred z poczuciem ciągłości. Czegoś od niego chcę i możesz być pewien, że nie pójdę sobie, dopóki tego nie dostanę. Rozumiesz? – Tak. – Sirhan zastanawia się, czy jego głos brzmi tak pusto jak uczucie, które ma w sercu. – Ale to nasze dziecko, Aineko. My jesteśmy ludźmi. Wiesz, co to dla nas znaczy? – Drugie dzieciństwo. – Aineko wstaje, przeciąga się, potem zwija w kłębek w koszyku. – Tak to jest z manipulowaniem wami, nagimi małpami, przez dłuższy czas – ciągle potrzebujecie wymazania i restartu – a wtedy tracicie ciągłość. Sirhan to nie mój problem. Ja odebrałem sygnał z drugiego końca sieci routerów, od ducha, który twierdzi, że jest rodziną. Mówi, że w końcu dotarli do wielkiej otchłani, poza supergromadę w Wolarzu, i znaleźli tam coś konkretnego i ważnego, wartego odwiedzenia przeze mnie. Ale zanim odpowiem, chciałbym wiedzieć, czy to nie będzie jak z Fajansistami. Nie wpuszczę tego do swojej głowy, nawet w izolowanym środowisku. Rozumiesz? Potrzebuję utworzyć instancję prawdziwego, dorosłego Manfreda z całą jego pamięcią, takiego, który nigdy we mnie nie mieszkał, i zmusić go do poświadczenia wiarygodności tego pakietu danych. Żeby uwierzytelnić takiego posłańca, potrzebna jest świadoma istota. Niestety, świątynia historii jest denerwująco odporna na próby ekstrakcji bez upoważnienia – nie mogę sobie po prostu wejść i wykraść kopii Manfreda, nie chcę też użyć jego modelu, który mam w głowie, bo on z kolei za dużo wie. Więc... – A co on obiecuje? – pyta nerwowo Sirhan. Aineko patrzy nań zmrużonymi oczyma, z głębi gardła dobywa się delikatne mruczenie. – Wszystko. * * * – Są różne rodzaje śmierci – odzywa się w ciemności kobieta o imieniu Pamela, swoim wyschniętym na kość szeptem.

Mannie próbuje się ruszyć: wygląda na to, że jest uwięziony w zamkniętej przestrzeni. Przez chwilę panikuje, ale potem uświadamia sobie o co chodzi. – Po pierwsze i najważniejsze, śmierć to po prostu brak życia. Aha, a dla ludzi jeszcze brak świadomości, ale nie tak po prostu brak, raczej brak zdolności do świadomości. Ciemność jest gęsta i dezorientująca. Manni nie ma pewności, gdzie jest dół, a gdzie góra. Nic nie działa. Nawet głos Pameli dobiega bezkierunkowo ze wszystkich stron naraz. – Staroświecka, prosta śmierć sprzed osobliwości była nieuniknionym punktem stopu dla wszystkich form życia. Nie licząc bajek o życiu po śmierci. – Oschły chichot. – Każdego dnia, do śniadania wierzyłam w inną, wiesz, na wypadek gdyby zakład Pascala miał się spełnić. Takie eksplorowanie przestrzeni fazowej wszystkich możliwych zmartwychwstań, nie? Dzisiaj chyba możemy się zgodzić, że Dawkins miał rację. Ludzka świadomość jest podatna na pewne zakaźne wirusy memetyczne, a religie obiecujące życie po śmierci są szczególnie podstępnymi przypadkami, bo wykorzystują naszą naturalną niechęć do punktów stopu. Manni próbuje powiedzieć „ja nie umarłem”, ale jego krtań najwyraźniej nie działa. Po chwili zauważa, że również nie oddycha. – A teraz świadomość. To dopiero śmieszna sprawa, nie? Wytwór wyścigu zbrojeń między drapieżcą i ofiarą. Obserwując kota podkradającego się do myszy, będziesz skłonny przypisać mu intencje, które najłatwiej wyjaśnić hipotezą, że ma w głowie teorię umysłu dotyczącą myszy – wewnętrzną symulację jej prawdopodobnych reakcji na pojawienie się drapieżnika. Na przykład, w którą stronę ucieknie. Kot używa tej swojej teorii do optymalizacji strategii ataku. Tymczasem, gatunki ofiar, które są na tyle zaawansowane, żeby móc mieć teorię umysłu, mają przewagę w obronie, bo mogą przewidzieć poczynania drapieżnika. W końcu ten bardzo typowy dla ssaków wyścig zbrojeń doprowadził do pojawienia się gatunku społecznej małpy człekokształtnej, wykorzystującej swoją teorię umysłu do komunikacji – aby plemię mogło kolektywnie funkcjonować – a potem, odruchowo, do symulowania własnych stanów wewnętrznych danego osobnika. Dodaj dwa do dwóch – sygnalizację i introspektywną symulację, a dostaniesz ludzką świadomość i do tego w promocji jeszcze język – system sygnalizacji przekazujący informacje o stanach wewnętrznych, a nie tylko prymitywne komunikaty „tu drapieżnik” i „tam żarcie”. Wypuść mnie z tego! Manny czuje, jak panika wgryza się w niego chłodzonymi ciekłym helem zębami. – Wy-pu... – Niepojętym sposobem te słowa wydobywają się z niego, choć nie ma pojęcia którędy, gardło ma unieruchomione tak samo, jak mowę wewnętrzną. Wszystko jest odłączone, żaden system nie działa. – I tak oto – niemiłosiernie ciągnie Pamela – docieramy do postludzkości. Nie chodzi o nasz neuronowy soft, zanalizowany na poziomie subkomórkowym i uruchomiony w emulowanym środowisku na wykurwiście wielkim komputerze, tak jak tutaj: to nie postludzkość, to jakaś parodia. Mam na myśli istoty, które są fundamentalnie mocniejszymi świadomymi maszynami niż my ludzie, obojętne, ulepszani czy nie. A mocniejsze są nie tylko we współpracy – co najlepiej widać po Ekonomii Dwa Zero – ale i w symulacji. Postczłowiek potrafi zbudować sobie wewnętrzny model ludzkiej inteligencji, który jest, no właśnie, równie mocny kognitywnie jak pierwowzór. Ty albo ja, możemy sobie wyobrażać, co napędza innych ludzi, ale często się przy tym mylimy, a prawdziwi postludzie mogą nas sobie zasymulować, ze stanami zewnętrznymi i wszystkim, otrzymując poprawne wyniki. Szczególnie jeśli na parę lat otrzymają dostęp do naszych protez pamięciowych, zanim uświadomimy sobie, że mają nam zamiar uciec w postludzkość. Nie tak to było, Manni? Gdyby miał usta, wydarłby się teraz na nią, a tak panika ustępuje monstrualnemu déjà vu. Coś o niej wie, coś strasznego... jest pewien, że już ją kiedyś spotkał. I choć większość podsystemów ma wyłączonych, jeden z nich jest bardzo aktywny: to duch cząstkowej osobowości, sygnalizujący chęć

do reintegracji. Jego delta pamięci jest olbrzymia – całe lata odmiennych przeżyć do wchłonięcia. Odpycha go tytanicznym wysiłkiem, gdyż to bardzo uparty duch – i skupia się na wyobrażaniu sobie poruszających się warg, zębów, języka ukradkiem przesłaniającego nagłośnię, formujących się w krtani słów. – J... a... – Gdybyśmy byli mądrzejsi, Manny, nie upgrade’owalibyśmy w kółko tego kota. On za dobrze nas zna. Może i cieleśnie umarłam, ale Aineko mnie pamiętał, tak obrzydliwie dokładnie, jak Wyrodne Potomstwo pamięta tych losowo wybranych resymulantów. Można od tego uciec – jak ty, w drugie dzieciństwo – ale nie można się ukryć. Twój kot cię chce. I coś jeszcze. Od jej głosu ciarki chodzą mu po kręgosłupie, duch bowiem zaczął bez pozwolenia wpisywać swój ogromny ładunek pamięci w jego mapę neuronową. I ten głos po chwili nabiera konotacji erotycznej i odpychającej zarazem, co jest wynikiem warunkowania, jakiemu został poddany całe życie – życia? – temu. – Manny, on z nami pogrywał, pewnie jeszcze zanim zdaliśmy sobie sprawę, że jest świadomy. – Wypu... – Manfred nagle urywa. Znów widzi, może się poruszać, ma władzę w ustach. Znów jest sobą, fizycznie pod trzydziestkę, jak wiele lat temu, gdy wiódł perypatetyczny żywot w przedosobliwościowej Europie. Siedzi na brzegu łóżka w amsterdamskim hotelu, uroczo zdobionym w motywy związane z różnymi filozofami, ma na sobie dżinsy, koszulę bez kołnierzyka i kamizelkę z mnóstwem kieszeni, wypełnionych śmieciem dawno przestarzałej sieci osobistej, na stoliku nocnym leżą obłędnie prymitywne okulary projekcyjne. Pamela stoi sztywno w drzwiach, obserwując go. Nie wygląda jak ta pomarszczona szkarada, jaką pamięta z Saturna, półślepa Parka wspierająca się na ramieniu wnuka. Ani mściwa paryska Furia, ani podstępna fundamentalistyczna diablica rodem z konserwatywnego Południa. Na czerwonozłoty brokatowy gorset nałożyła pięknie skrojony kostium, jasne włosy jak cieniutkie druciki upięte w ciasny kok, jest skupioną, skoncentrowaną siłą natury, w której się pierwszy raz zakochał: represją, dominacją, jego osobistą machiną. – Umarliśmy – mówi Pamela i parska śmiechem. – Jeśli nie chcemy, nie musimy ponownie przeżywać ciężkich czasów. – A o co chodzi? – pyta, czując suchość w ustach. – O imperatyw reprodukcyjny – prycha. – No dalej, wstawaj. Chodź do mnie. Posłusznie wstaje, ale nie podchodzi do niej. – Czyj imperatyw? – Nie nasz. – Drga jej policzek. – Dowiesz się wszystkiego, jak umrzesz. Ten skurwykot będzie musiał nam sporo rzeczy wyjaśnić. – Ty mówisz, że... Wzrusza ramionami. – A przychodzi ci do głowy inne wytłumaczenie tego wszystkiego? – Robi krok naprzód i ujmuje go za rękę. – Dzielenie i rekombinacja. Rozdzielanie memetycznych replikatorów na grupy, a potem staranne zapładnianie krzyżowe. Aineko, aranżując te wszystkie cudaczne małżeństwa, rozwody, eigenrodziców i rozwidlone transfery, nie hodował po prostu lepszych Macksów – on próbował hodować nasze umysły. Ma szczupłe i chłodne w dotyku palce. Przez moment czuje odrazę, jak do grobu, i wzdryga się, po czym uświadamia sobie, że to warunkowanie. Prostacko wszczepione odruchy, które już dawno nie powinny działać. – Nawet nasz rozwód. Gdyby... – Oczywiście, że nie. – Manny już to pamięta, przynajmniej tyle. – Wtedy Aineko nie był jeszcze świadomy!

Pamela unosi elegancko wyrzeźbioną brew. – Na pewno? – Ty chcesz, żeby ci odpowiedział – mówi Manfred. Pamela oddycha głęboko, czuje na policzku powiew jej tchu – jeżą mu się od tego delikatne włoski na karku. Potem sztywno kiwa głową. – Chcę wiedzieć ile z naszej rodzinnej historii to jego scenariusz. I czy, kiedy myśleliśmy, że wgrywamy mu nowy firmware, to naprawdę to robiliśmy. Może tylko tak myśleliśmy? – Syk oddechu. – A ten rozwód? To my czy zostaliśmy zmanipulowani? – A czy nasze wspomnienia są prawdziwe? To wszystko się nam przydarzyło? Bo może... Stoi dwadzieścia centymetrów od niego. Manfred czuje, że jest boleśnie świadom jej obecności, zapachu jej skóry, falowania piersi w oddechu, rozszerzenia źrenic. Przez nieskończenie długą chwilę wpatruje się jej w oczy, widząc, jak patrzy nań własne odbicie – to jej teoria jego umysłu. Komunikacja. Machina. Odstępuje o krok, stukając szpilkami, i uśmiecha się ironicznie. – Czeka na ciebie świeżo wyprodukowane ciało: wygląda na to, że Sirhan gadał ostatnio z twoim zarchiwizowanym duchem w świątyni historii. Zdecydował się na reinkarnację. Sporo tych zbiegów okoliczności jak na jeden dzień, co? Może się z nim zreintegrujesz, potem spotkam się z tobą i pójdziemy zadać Aineko parę trudnych pytań? Manfred robi głęboki wdech i kiwa głową. – No, może... * * * Mały Manni, klon węzła rodzinnego drzewa, będącego właściwie skierowanym grafem cyklicznym, nie rozumie, o co ta cała awantura, ale potrafi poznać, że mama, Rita, jest zła. Domyśla się, że to coś z tym koto-stworem, ale mama nie chce mu powiedzieć. – Skarbie, idź się pobaw z kolegami – rzuca w roztargnieniu. Nie chce jej się nawet wypączkowywać ducha, żeby go pilnował. Manni idzie do pokoju i przez chwilę grzebie w przestrzeni zabawek, ale nie ma tam nic tak ciekawego jak kot. Kotostwór pachnie przygodą, czymś otwarcie zakazanym. Ciekawe skąd tata go wziął. Próbuje wezwać ducha dużego Manniego, ale nie odpowiada: pewnie śpi albo coś. Więc bawi się chwilę, nieuważnie, w irytacji, po czym przestrzeń zabawowa jest w totalnym nieładzie, a zwierzaki z ilustracji Sendaka chowają się pod wielkim bębnem, potem znów dopada go nuda. Ponieważ w gruncie rzeczy nadal jest małym dzieckiem, nie kontroluje w pełni własnego metaprogramowania – dlatego zamiast skorygować sobie nastrój, usuwając nudę, wykrada się przez bramę w swoim pokoju (jakiś czas temu przeprogramowaną przez ducha dorosłego Manniego w taki sposób, że prowadzi do mało używanej publicznej bramy typu A, którą z kolei złamał atakiem przez pośrednika, tak by mogła służyć za pośredniczący serwer teleportacji) do podziemia Placu Czerwonego, gdzie oskórowane stworzenia bełkoczą i wyją na swoich oprawców, zepsute anioły krzyżuje się na podtrzymujących niebo filarach, a bandy półdzikich dzieciaków odgrywają swe psychotyczne fantazje na niemych androidach, replikach rodziców i opiekunów. Jest tu Lis, Vipul, Kareen i Morgan. Lis przebrała się w wojenny kształt, ponurą, szarą skorupę wojskowego robota, najeżonego kolcami, przystrojonego pasem wirujących groźnie morgensternów. – Manni! Bawisz się w wojnę? Morgan zamiast dłoni ma gigantyczne szczypce; Manni cieszy się, że występuje jako obcy z planety Źdźbło, zmieniwszy trzecią rękę od łokcia w dół w potężną rogową kosę. Podekscytowany kiwa głową.

– Kto jest wrogiem? – Oni. – Lis przechyla się precesyjnie i wskazuje grupkę dzieci po drugiej stronie artystycznie ułożonej sterty śmieci. Stoją wokół szubienicy, wtykając różne żarzące się rzeczy w jakieś uwięzione w żeliwnej klatce drgające ciało. Wszystko na niby, wrzaski są jednak realistyczne: sprawiają, że Manni cofa się do chwili, kiedy ostatni raz tu zginął, wspomina brutalne cięcie montażowe przerywające czarną dziurę bólu spowodowanego wypatroszeniem. – Mają Lucy i ją torturują, musimy ją odbić. W tych zabawach nikt naprawdę nie umiera, nie na zawsze, ale dzieciaki potrafią być bardzo brutalne, dlatego dorośli Nowej Japonii stwierdzili, że najlepiej pozwolić im wyżyć się na sobie nawzajem, a potem pozwolić miastu naprawić szkody. Taki upust dla energii ułatwia powstrzymanie ich od naprawdę niebezpiecznych rzeczy, mogących zaszkodzić integralności biosfery. – Fajnie. – Oczy Manniego rozbłyskują, gdy Vipul szarpie drzwi arsenału i zaczyna rozdawać pałki, majchry, szpikulce, shurikeny i garoty. – Lecimy! Po dziesięciu minutach wybijania oczu, biegania, walki i wrzasków, Manni dyszy ciężko, oparty o filar do krzyżowania. Na razie wojna idzie dobrze, ręka boli go i swędzi od dźgania kosą, ale Manni ma złe przeczucie, że to się zaraz zmieni. Lis poszła na ostro i zaplątała się łańcuchami w podporę klatki – teraz przypiekają ją nad ogniem, a elektronicznie wzmocniony wrzask zagłusza jego własne sapanie. Z czubka szponu kapie krew – cudza. Dygoce od obłędnej żądzy krwi, okrutnej potrzeby zadawania bólu. Zadziera głowę – z góry dobiega ciche skrobanie. To ukrzyżowany anioł o skrzydłach pękniętych w miejscu, gdzie pod stawy podtrzymujące ogromne niskograwitacyjne błony lotne wbito gwoździe. Jeszcze oddycha, nikomu nie chciało się go wypatroszyć, poza tym, gdyby sytuacja nie była zła, nie byłoby go tutaj, więc... Manni wstaje, ale gdy sięga pazurem trzeciej ręki do chudego, sinego brzucha anioła, słyszy głos: – Czekaj. – To mowa wewnętrzna, nacechowana stanowczymi uprawnieniami, od których nieruchomieje mu staw łokciowy. Mruczy coś w złości i odwraca się, gotowy do walki. To ten kot. Siedzi skulony na kamieniu – dziwna rzecz: dokładnie tam, gdzie patrzył sekundę temu – i obserwuje go oczyma jak szparki. Manni ma ochotę rzucić się na niego, ale ręce i nogi ani drgną: to pewnie ciemna strona Placu Czerwonego – dzieci bawią się tu w krwawe zabawy, wszystko wolno, Manni może mieć szpony większe niż jakikolwiek kot, lecz miasto zachowuje pewną kontrolę, a uprawnienia kota praktycznie chronią go przed jakimikolwiek obrażeniami – i vice versa. – Cześć, Manni – odzywa się kotostwór. – Tata się niepokoi. Szuka cię, bo miałeś siedzieć w pokoju. Duży Manni załatwił ci jakąś boczną furtkę, co? Manni kiwa głową, wytrzeszczając oczy. Chciałby wrzasnąć i rzucić się na kotostwora, ale nie może. – Coś ty za jeden? – Jestem twoim... zaczarowanym ojcem chrzestnym. – Kot wpatruje się weń intensywnie. – Bo wiesz, jestem przekonany, że nie za bardzo przypominasz swój archetyp, on w twoim wieku wyglądał zupełnie inaczej, ale... chyba, po namyśle, się nadasz. – Nadam się do czego? – Zdezorientowany Manni opuszcza szpon. – Żeby skontaktować mnie z twoją drugą jaźnią. Tą dorosłą. – Ale nie mogę. – Manni chce się tłumaczyć. Zanim jednak zdąży dokończyć, wielkie kamienie z jękiem obracają się pod kotem, który musi wstać i okręcić się w miejscu, jeżąc ogon ze złości. Z teleportu wychodzi ojciec Manniego i rozgląda się. Twarz zastyga mu w maskę dezaprobaty. – Manni! Co ty tu robisz? Wracaj do domu, i to ju... – On jest ze mną, historyku – przerywa kot, zirytowany wtargnięciem Sirhana. – Właśnie go tu zdybałem.

– Szlag by cię, sam go doskonale pilnuję, bez ciebie! – Mama mi pozwoliła... – zaczyna Manni. – A co to jest, na mieczu? – Spojrzenie Sirhana ogarnia całą scenę, zaimprowizowaną grę w ściganego i torturowanego na szubienicy, ogniska i wrzaski. Maska dezaprobaty pęka, ukazując lodowaty gniew. – Idziesz do domu! – Zerka na kota. – I ty też, jeśli chcesz z nim pogadać. Ma szlaban. * * * Dawno, dawno temu był sobie domowy kot. Tylko że to wcale nie był kot. Dawno temu, gdy młody przedsiębiorca imieniem Manfred Macx latał sobie po jeszcze zdemontowanych konstrukcjach kontynentu zwanego niegdyś Europą, przynosząc bogactwo nieznajomym i racząc przyjaciół opartymi na przypadkowych pomysłach biznesplanami – taka rozpaczliwa zastępcza czynność, mielenie kółkami w miejscu w daremnej próbie ucieczki przed własnym cieniem – woził ze sobą robota-zabawkę w kształcie kota. Można go było programować i upgrade’ować. Aineko był trzecią generacją pochodzącą od pierwszych, luksusowych japońskich robotów do towarzystwa. Manfred tylko na tyle miał w życiu miejsce i kochał go bardzo, chociaż pod jego drzwiami ciągle w niepokojący sposób pojawiały się odmóżdżone kociaki. Kochał go prawie tak, jak Pamela, narzeczona, kochała jego – ona zaś była tego świadoma. Jako osoba o wiele inteligentniejsza, niż uważał Manfred, uświadomiła sobie, że najszybsza droga do serca mężczyzny wiedzie przez coś ukochanego. Jako osoba mająca o wiele silniejszego, niż domyślał się Manfred, pierdolca na punkcie władzy, była gotowa użyć każdego środka ograniczenia mu swobody, jaki tylko znalazł się pod ręką. Był to bardzo XXI-wieczny związek, co oznacza, że sto lat wcześniej byłby nielegalny, a jeszcze sto lat wcześniej byłby modnym skandalem. A kiedy tylko Manfred unowocześniał swojego kotarobota, przeszczepiając jego uczącą się sieć neuronową do nowego ciała o coraz to nowszych i ciekawszych portach rozszerzeń, Pamela się do niego włamywała. Przez chwilę byli małżeństwem, dużo dłużej rozwiedzeni – rozwiedli się podobno dlatego, że nic poza śmiercią lub transcendencją nie byłoby w stanie pogodzić ich silnych osobowości o diametralnie różnych filozofiach życia. Manny, jako osobnik dziko kreatywny, ekstrawertyczny i mający okres skupienia uwagi jak naćpana fretka, miał inne kochanki. Pamela... któż to wie? Jeśli nawet od czasu do czasu wieczorem przebierała się i wyrywała kogoś w fetyszystycznych klubach, nikomu o tym nie mówiła: żyła w statecznie zapiętej pod szyję, sztywniackiej Ameryce i musiała dbać o swoją reputację. Oboje jednak utrzymywali kontakt z kotem i choć z jakiegoś nigdy niewysłowionego powodu przejął go Manfred, Aineko odbierał telefony od Pameli – dopóki nie przyszła pora pomieszkać z ich córką Amber podczas jej podróży na relatywistyczne wygnanie, potem pilnowania pańskim okiem jej eigensyna Sirhana, oraz jego żony i dziecka (klona materiału z drzewa genealogicznego, Manfreda 2.0). A teraz gwóźdź programu: Aineko nie był kotem. Aineko był czystą inteligencją, zamykaną kolejno w coraz bardziej realistycznych kocich ciałach i wyposażaną w moc obliczeniową, która z każdym upgrade’em potrafiła zasymulować coraz większą sieć neuronową. Czy komuś z rodziny Macx w ogóle przyszło do głowy zapytać, czego chce Aineko? A gdyby dostali odpowiedź, czy przypadłaby im do gustu?

* * * Dorosły Manfred, wciąż zdezorientowany przebudzeniem i reinkarnacją o parę wieków od pośpiesznej ucieczki z układu Saturna, z wahaniem nawiguje ku domowi Sirhana i Rity, gdy w jego świadomość wpada, jak tona rozżarzonego na krawędziach komputronium, dorosły Manni z duchem pamięci Manfreda. Pozostaje tylko krzyknąć „o kurwa!”. Przez moment Manfred potyka się, prawie skręcając sobie kostkę i dyszy. Już pamięta. Z trzeciej ręki pamięta, jak zreinkarnował się jako Manni, synekrozrabiaka Rity i Sirhana (a dlaczego w ogóle postanowili wychowywać przodka, zamiast wygenerować nowe, własne dziecko, to jedna z tych kulturowych osobliwości, które są dlań ledwie zrozumiałe). Potem przez chwilę wspomina życie przyśpieszonego, cierpiącego na amnezję dorosłego ducha Manniego, obserwującego swój pierwowzór z konsensusowej przestrzeni miasta: pojawienie się Pameli, reakcję dorosłego Manniego na nią, zrzucenie do pamięci ducha wspomnień jeszcze jednego egzemplarza Manfreda, i wreszcie to... To ilu mnie tu jest? – zastanawia się zdenerwowany. Potem: Pamela? A co ona tu robi?

Potrząsa głową i się rozgląda. Pamięta, jak był dorosłym Mannim, wie, gdzie subiektywnie jest, co więcej: wie, do czego służą te wszystkie nowomodne interfejsy miasta. Ściany i sufit wypełniają świecące symbole, obiecujące wszystko od natychmiastowo dostępnych usług lokalnych po teleportację na międzygwiezdne dystanse. Czyli nie do końca udało im się skolapsować geografię, uświadamia sobie z ulgą, chwytając się najbliższej własnej i zrozumiałej myśli, zanim wszystko mu wytłumaczą wspomnienia starego Manniego. To dziwne uczucie: widzieć to wszystko po raz pierwszy – udogodnienia technosfery wyprzedzającej o stulecia tę, w której ostatnio był świadomy – ale z objaśniającą je wszystkie pamięcią. Zdaje sobie sprawę, że stopy nadal niosą go naprzód, na trawiasty plac otoczony drzwiami prowadzącymi do prywatnych mieszkań. Za którymiś z nich spotka swoich potomków, a najprawdopodobniej także Pamelę. Sama ta myśl sprawia, że jego żołądek wykonuje mdlącego fikołka. Nie jestem jeszcze na to gotowy... Przeżywa dotkliwe déjà vu. Stoi na znajomym progu, którego nigdy nie widział na oczy. Drzwi otwierają się, z dołu patrzy nań trójrękie dziecko o poważnej twarzy – Manfred nie może się powstrzymać od wytrzeszczenia oczu, gdyż owo trzecie ramię od łokcia w dół jest groźną, zębatą kosą. – Cześć, ja – mówi dziecko. – Cześć, ty. – Manfred gapi się dalej. – Wyglądasz inaczej, niż pamiętam. – Ale znajomo: wygląd Manniego zapisał się we wspomnieniach dużego Manniego, podpatrzony przez wszechobecne argusowe oko fruwającego w powietrzu panoptikonowego pyłu. – Zastałem rodziców? Albo twoją... – głos mu się łamie – ...prababcię? Drzwi otwierają się szerzej. – Możesz wejść – mówi ponuro dzieciak. Potem odskakuje w tył i nurkuje do bocznego pokoju. Jakby robił unik przed wrogim snajperem, zauważa Manfred. Ciężkie życie mają dzieci, gdy nic nie zabrania używania śmiercionośnej siły, bo po zabawie zawsze można się odtworzyć z backupu. Siedlisko – Manfredowi trudno nazwać „domem” czy „mieszkaniem” coś składającego się z elementów rozdzielonych bilionami kilometrów próżni – wydaje się nieco zatłoczone. Słyszy głosy z salonu, więc kieruje się tam, przeciskając się pod girlandą róż bez kolców, udrapowanych przez Ritę wokół ramy bramy czasoprzestrzennej. Czuje, że ciało ma lżejsze, lecz serce tak samo ciężkie. Rozgląda się. – Rita? – pyta. – I... – Cześć, Manfred. – Pamela kiwa mu z rezerwą głową. Rita unosi na jego widok brew. – Kot pytał, czy może skorzystać z domowego asemblera. Nie spodziewałam się rodzinnego spotkania po latach. – Ja też. – Manfred ze skruchą ociera czoło. – Pamela, to Rita. Żona Sirhana. To moi... chyba eigenrodzice to całkiem dobry termin? Bo to oni sprowokowali moją reinkarnację. – Rozgość się, proszę – proponuje Rita, wskazując ręką pusty kawałek podłogi pomiędzy patio a kamienną fontanną w kształcie przekroju przez szklaną hipersferę. Z unoszącej się w powietrzu, połyskującej w sztucznym słonecznym blasku mgły użytkowej krystalizuje się futon z diamentopodobnego włókna. – Sirhan zajmuje się Mannim, naszym synem. Zaraz przyjdzie. Manfred siada nieufnie po jednej stronie futonu. Pamela opada sztywno na przeciwny koniec, unikając jego wzroku. Gdy ostatni raz fizycznie się spotkali – potworną otchłań lat temu – przy rozstaniu przeklinali się nawzajem: przeciwnicy w burzliwym rozwodzie, dzieleni na dodatek różnicami ideologicznymi tektonicznego kalibru. Minęły jednak subiektywne dziesiątki lat; i ideologia, i rozwód straciły na znaczeniu. A może w ogóle ich nie było? Teraz, gdy jednoczy ich wspólna sprawa, Manfred ledwo może na nią patrzeć. – Jak tam Manni? – pyta gospodynię, chcąc uciec w pogawędkę o niczym.

– Dobrze – mówi Rita łamiącym się głosem. – Takie tam, dziecięce szaleństwa. Gdyby tylko nie... – Milknie. W powietrzu ukazują się drzwi, wychodzi z nich Sirhan, a za nim ubrane w futro maleńkie bóstwo. – Zobaczcie, co przyniósł kot – rzuca Aineko. – Ty to jesteś wyszczekany – mówi lodowato Pamela. – A może byś... – Nie chciałem go do ciebie dopuścić – tłumaczy się Sirhan Manfredowi – ale on... – Nie ma sprawy. – Manfred macha ręką. – Pamelo, mogłabyś zacząć? – Nie mogłabym. – Zerka nań z ukosa. – Ty pierwszy. – No dobrze. Chciałeś, żebym tu przyszedł. – Manfred kuca i wpatruje się w kota. – Czego chcesz? – Gdybym był tradycyjnym środkowoeuropejskim diabłem, powiedziałbym, że przyszedłem po twoją duszę – mówi Aineko, patrząc z dołu na Manfreda i wyginając ogon. – Na szczęście nie jestem dualistą i chcę ją tylko na trochę pożyczyć. Oddam, nawet się nie zabrudzi. – Aha. – Manfred unosi brew. – A po co? – Nie jestem wszechwiedzący. – Aineko siada, wysuwając w bok jedną łapkę, wzrok ma jednak cały czas utkwiony w Manfredzie. – Dostałem taki... jakby telegram, on twierdzi, że jest od ciebie. To znaczy, od innego egzemplarza, tego, co z innym egzemplarzem mnie i z Amber i ze wszystkimi, których tu nie ma, wybrał się w podróż przez sieć routerów. Mówi, że znalazł odpowiedź i chce mi przekazać drogę na skróty do potężnych myślicieli na skraju obserwowalnego wszechświata. Podobno wie, kto stworzył tę sieć tuneli czasoprzestrzennych i po co, i... – Aineko urywa. Gdyby był człowiekiem, wzruszyłby ramionami, a tak, w roztargnieniu drapie się tylną nogą za uchem. – Problem polega na tym, że nie jestem pewien, czy mu wierzyć. Dlatego potrzebuję ciebie, żebyś uwierzytelnił tę wiadomość. Boję się użyć własnej pamięci, bo ona za dużo o mnie wie; jeśli ten pakiet okaże się trojanem, nie chciałbym, żeby się dowiedział niektórych rzeczy. Nie mogę nawet zmodyfikować pamięci o samym sobie – jeśli pakiet okaże się wrogi, z tego też może wywnioskować pewne informacje. Potrzebuję więc kopii ciebie, prosto z muzeum, świeżej i czyściutkiej. – I tyle? – pyta z niedowierzaniem Sirhan. – Jak dla mnie, to aż nadto – odpowiada Manfred. Pamela otwiera usta, chcąc się odezwać, ale Manfred patrzy jej w oczy i nieznacznie kręci głową. Odwzajemnia spojrzenie, a potem... szokując Manfreda, kiwa głową i zamyka usta. Cóż za zdumiewająca współpraca. – Chcę coś w zamian. – Oczywiście – mówi kot. Waha się. – Bo wiesz, że ten proces jest niszczący. – Jaki? – Robię tymczasową kopię ciebie. Potem zapoznaję ją z... hm... informacją od obcych, w izolowanym środowisku. Środowisko jest potem niszczone, wypuszcza tylko jeden bit informacji, odpowiedź „tak” lub „nie” na pytanie: „czy mam wierzyć informacji od obcych?”. – Ehm. – Manfred zaczyna się pocić. – To chyba mi się nie podoba. – To tylko kopia. – Znów pora na kocie wzruszenie ramionami. – Sam jesteś kopią. Manni jest kopią. Ciebie kopiowano już tyle razy, że wszelkie obiekcje są bez sensu. Zdajesz sobie sprawę, że co parę lat wymienia się każdy atom w twoim ciele? Oczywiście oznacza to, że jedna twoja kopia będzie musiała umrzeć, przeżywszy jedno czy dwa unikatowe, niepowtarzalne doświadczenia, o których nigdy się nie dowiesz, ale to chyba nie jest dla ciebie problemem? – Właśnie, że jest! Mówisz o skazaniu jednej wersji mnie na śmierć! Dla mnie, tu, w tym ciele, może nie jest to problemem, ale dla tego drugiego mnie z pewnością. Nie mógłbyś... – Nie, nie mógłbym. Gdybym zgodził się wypuścić kopię w przypadku pozytywnego wyniku, dałbym jej pokusę do kłamstwa, gdyby się okazało, że obca wiadomość jest niewiarygodna. Prawda? Poza tym, perspektywa jej uwolnienia dałaby tej wiadomości kanał zwrotny, przez który mogłaby

przeprowadzić atak. Manfred, jeden bit i nic poza tym. – Ech. – Manfred milknie. Wie, że powinien dalej się sprzeciwiać, ale Aineko na pewno już rozważył wszystkie jego reakcje i zaplanował strategię ich obejścia. – A ona co ma do tego? – pyta, wskazując na Pamelę. – To twoja zapłata – rzuca Aineko z wystudiowaną beztroską. – Mam bardzo dobrą pamięć do ludzi, zwłaszcza jeśli znam ich od dziesiątków lat. Wyrośliście już z tego prymitywnego warunkowania emocjonalnego, jakim potraktowałem was w czasie rozwodu, a jeśli chodzi o nią, jest dobrą reinstancjacją tamtej... – Wiesz, jak wygląda śmierć? – pyta Pamela, tracąc w końcu samokontrolę. – A może chcesz się przekonać na własne oczy? Bo jeśli dalej będziesz mówić o mnie jak o jakiejś niewolnicy... – A co, myślisz, że nią nie jesteś? – Kot szczerzy igiełkowate zęby w paskudnym uśmiechu. Czemu ona go nie walnie? – niepewnie pyta Manfred sam siebie, zastanawiając się, czemu w takim razie sam nie ma ochoty rzucić się na potwora. – Skrzyżowanie cię z Manfredem było, muszę przyznać, majstersztykiem z mojej strony – kontynuuje Aineko – ale w szczytowych latach jego twórczej weny miałabyś na niego zły wpływ. Zadowolony Manfred nic nie robi. Skłócając was, wycisnąłem z niego jeszcze parę ciekawych rzeczy, a zanim się wypalił, gotowa już była Amber. Ale to tak na marginesie; dostaję czego chcę i daję wam święty spokój. Tak po prostu. Hodowanie nowych generacji Macksów było świetnym hobby, fajne z was zwierzaczki, ale w dłuższej perspektywie ogranicza was wasz upór i niechęć do transcendencji, wyjścia poza ludzkość. Zatem taka jest moja propozycja. Pozwolisz mi puścić swoją kopię w czarnej skrzynce, razem z opartą na tobie kopią wyroczni Turinga, a dam ci wolność. I Pameli też. Tym razem będziecie ze sobą szczęśliwi, bo nie będę już wam bruździł. Waszych potomków też obiecuję nie nawiedzać. – Kot zerka przez ramię na tulących się do siebie w przerażeniu Sirhana i Ritę; Manfred wyczuwa ciążący nad domostwem ogromny cień gigantycznej złożoności algorytmicznej Aineko, jak koszmar rodem z teorii liczb. – Tylko tyle w nas widzisz? Taki program hodowlany? – pyta zimno Pamela. Ona też już dotarła do wbudowanych w Aineko ograniczeń – z rosnącym przerażeniem zdaje sobie sprawę Manfred. To my rozstaliśmy się dlatego że Aineko nam kazał? Aż trudno uwierzyć. Manfred jest zbyt wielkim realistą, by wierzyć, że kot mówi prawdę, jeśli nie ma w tym jakiegoś interesu. Ale to... – Nie do końca. – Aineko jest zadowolony z siebie. – Na początku nie, dopóki nie byłem świadomy własnego istnienia. Poza tym, wy, ludzie, też hodujecie zwierzaki. Ale fajnie się wami bawi. Pamela wstaje, wściekła tak, że prawdopodobnie za chwilę stąd wybiegnie. Manfred, zanim uświadomi sobie, co robi, też się zrywa i osłania ją ramieniem. – Ale najpierw mi powiedz: nasze wspomnienia są naprawdę nasze? – Nie wierz mu – wtrąca ostro Pamela. – On nie jest człowiekiem i kłamie. – Tak, są – odpowiada Aineko. Ziewa. – No, dziwko, mów mi jeszcze, że kłamię – dodaje drwiąco. – Nosiłem cię w głowie wystarczająco długo, żeby wiedzieć, że twoje słowa to żaden dowód. – Ale ja... – Jej ręka przesuwa się na talię Manfreda. – Ja wcale go nie nienawidzę. – Smutny śmiech. – Pamiętam, że go nienawidziłam, ale... – Ludzie: znakomity model emocjonalnej samoświadomości. – Aineko wzdycha teatralnie. – Jesteście tak głupi, jak tylko może być inteligentny gatunek – bo nie ma żadnej ewolucyjnej presji na dalszy rozwój inteligencji – ale wciąż nie przyjmujecie tego do wiadomości w obecności istot wyższych. Posłuchaj, dziewczynko, wszystko, co pamiętasz, jest prawdą. Ale niekoniecznie wydarzyło się naprawdę: po prostu pamiętasz to, co przeżyłaś wewnętrznie. Pamięć przeżyć jest prawdziwa, ale emocjonalne reakcje na te przeżycia zostały zmanipulowane. Rozumiesz? To, co dla jednej małpy jest halucynacją, dla drugiej może być przeżyciem religijnym, zależy, który moduł

boga jest akurat hiperaktywny. To dotyczy was wszystkich. – Aineko patrzy na nich z pobłażliwą pogardą. – Ale nie jesteście już mi potrzebni. Ta ostatnia przysługa i będziecie wolni. Rozumiecie? Manfred, powiedz, że tak; jak będziesz tak rozdziawiał gębę, wleci ci wrona. – Powiedz „nie”. – Pamela go szturcha, a Manfred w tej samej chwili odpowiada: – Tak. Aineko śmieje się, pogardliwie obnażając kły. – Ach, ta słynna rodzinna lojalność u człekokształtnych! Zawsze niezawodna. Dzięki, Manny. Właśnie udzieliłeś mi pozwolenia na skopiowanie siebie i zrobienie z kopii niewolnika. I w tym momencie Manni, od minuty czatujący w drzwiach, rzuca się na kota z wrzaskiem, zamierzając się do ciosu odwiedzioną ręką-kosą. Awatar kota jest oczywiście na to przygotowany: okręca się, syczy, obnażając diamentowe, ostre pazury. – Manni, nie! – krzyczy Sirhan i zrywa się, natomiast dorosły Manfred zamiera, uświadamiając sobie ze zgrozą, że dzieje się tu o wiele więcej, niż widać na pierwszy rzut oka. Manni łapie ludzkimi dłońmi kota za kark i przyciąga do śmiercionośnego szponu kosy. Wrzask, mrożąca krew w żyłach kocia muzyka, krzyczy też Manni, na jego ramieniu pojawiają się równoległe krwawe ślady – awatar jest przecież prawdziwym ciałem z krwi i kości, z autonomicznym układem nerwowym, który nie podda się bez walki, obojętne, co sobie myśli przeogromna egzokora – ale ostrze konwulsyjnie opada, słychać obrzydliwy bulgot, z lecącego w powietrze kotostwora tryska fontanna krwi. Wszystko kończy się po sekundzie, zanim ktokolwiek z dorosłych zdążył się ruszyć. Sirhan łapie Manniego i odciąga go, ale dalszych niespodzianek nie ma. Awatar Aineko jest po prostu rozwleczoną po podłodze bezwładną jak szmata bryłą futra, bebechów i krwi. Przez chwilę słyszą w mowie wewnętrznej, jak duch kota triumfalnie szczerzy zęby, potem znika. – Co zrobiłeś?! – krzyczy Rita, biegnąc ku niemu. Manni kuli się i zaczyna płakać, bezpieczny odruch małego chłopca, naprawdę nierozumiejącego zagrożenia. – Nie! Wszystko w porządku – próbuje wyjaśnić Manfred. Pamela ściska go mocniej. – Dalej jesteś...? – Tak. – Robi głęboki wdech. – Bardzo, bardzo źle zrobiłeś... – Przecież kot chciał go zjeść! – protestuje Manni, podczas gdy rodzice wyganiają go dla bezpieczeństwa z pokoju; Sirhan rzuca pełne poczucia winy spojrzenie jego dorosłej instancji i jej byłej żonie. – Musiałem go powstrzymać! Manfred czuje, że ramiona Pameli zaczynają dygotać. Jakby miała się roześmiać. – Dalej tu jestem – mruczy, nieco zdziwiony. – Wypluty, niestrawiony, po tylu latach. A przynajmniej tej wersji wydaje się, że tu jest. – Ty mu wierzysz? – pyta z nutką niedowierzania w głosie. – Pewnie. – Manfred przestępuje z nogi na nogę, w roztargnieniu gładząc ją po włosach. – Sądzę, że wszystko, co powiedział, miało wywołać u nas dokładnie taką reakcję. Włącznie z nienawiścią do niego i sprowokowaniem Manniego do likwidacji awatara. Aineko chciał wymeldować się z naszego życia i uznał, że przyda się takie katharsis na zakończenie. Nie wspominając o deus ex machina, jakiego odegrał w fabule o naszym życiu rodzinnym. Pierdolony klasyk-komediopisarz. – Ściąga z umysłu miasta raport o swoim stanie i wzdycha: jego numer wersji właśnie podskoczył o jedno oczko. – Powiedz, nie będziesz czasem tęsknić za Aineko? Bo już nigdy się do nas nie odezwie... – Nie mówmy o tym teraz – rozkazuje, wbijając mu podbródek w bok szyi. – Czuję się obrzydliwie

wykorzystana. – Nic dziwnego. Przez chwilę stoją wtuleni w siebie, nic nie mówiąc i nie pytając, dlaczego – po tak wielu latach – znów są razem. – Dla zwykłych śmiertelników, jak my, niebezpieczne jest przestawanie z bogami. Czujesz się wykorzystana? Mnie Aineko już pewnie zabił. Chyba że z tą likwidacją kopii roboczej też kłamał. Pamela wzdryga się w jego objęciach. – Tak to jest, kiedy się zadajesz z postludźmi. Przeważnie mają lepszy model twojego umysłu, niż ty sam. – Dawno jesteś przebudzona? – Delikatnie próbuje zmienić temat. – Ja... no, właściwie nie wiem. – Puszcza go i odstępuje o krok, badawczo przyglądając się jego twarzy. – Pamiętam, że byłam na Saturnie, ukradłam z muzeum eksponat i poleciałam nim w kosmos, a potem, cóż. Znalazłam się tutaj. Z tobą. – Myślę – Manfred oblizuje usta – że oboje dostaliśmy poważne ostrzeżenie. Albo drugą szansę. Co chcesz z nią zrobić? – Nie wiem. – Znów to taksujące spojrzenie, jakby próbowała oszacować, ile jest wart. Zdążył się przyzwyczaić, ale tym razem nie wyczuwa w nim wrogości. – Za dużo przeszliśmy, żeby to było aż tak łatwe. Aineko mógł kłamać... albo nie. A ty? Czego ty byś chciał? Wie, o co naprawdę pyta. – Będziesz moją ukochaną? – pyta i podaje jej rękę. – Tym razem – Pamela chwyta ją – bez nadzoru dorosłych. – Uśmiecha się i razem idą ku bramie, żeby się przekonać, jak potomkowie poradzili sobie z nagłym przypływem wolności. KONIEC

PRZYPISY 1. Serdar Argic – tak podpisywał się program, „bot”, który około roku 1994 przeszukiwał grupy dyskusyjne i na każdą wzmiankę o Turcji odpowiadał szablonowym tekstem zaprzeczającym tureckiej rzezi Ormian. 2. Nicholas Bourbaki – pseudonim przyjęty przez grupę XX-wiecznych francuskich matematyków; pod tym nazwiskiem opublikowali zestaw prac będących zrewidowanym wykładem współczesnej matematyki, opartym przede wszystkim na teorii mnogości. 3. Baby Bills – spółki powstałe przez wymuszony podział Microsoftu, gra słów nawiązująca do Baby Bells, powstałych z podziału telefonicznego potentata AT&T w roku 1984. 4. Efekt slashdota – wywoływany przez pojawienie się wzmianki o danej stronie na jakimś bardzo popularnym serwisie webowym (oryginalnie był to slashdot.org); na stronę zaczynają wchodzić miliony zainteresowanych osób, słabsze, bądź mniejsze serwery WWW nie radzą sobie z obciążeniem (albo dostawca Internetu obcina dostęp za przekroczenie limitu pobieranych danych) i strona staje się niedostępna. 5. Renfield – posłaniec Drakuli w powieści Brama Stokera. 6. Dla wygody czytelnika podaję przeliczenia pojawiających się w książce wielokrotności sekundy: · kilosekunda: ok. 16,7 minuty; · megasekunda: ok. 11,6 dnia; · gigasekunda: ok. 31,7 roku; · terasekunda: ok. 31709 lat. 7. Tom of Finland (wł. Touko Laaksonen) – grafik, autor licznych bardzo homoerotycznych rysunków, przeważnie przedstawiających karykaturalnie mocno umięśnionych mężczyzn. 8. Serializacja – w komputerowych językach programowania przekształcanie różnego typu obiektów na postać strumienia bajtów, np. aby zapisać je na dysku lub przesłać przez sieć. Tu chodzi o możliwość zapisania wypowiedzi w danym języku w postaci liniowego strumienia informacji, jak np. ludzkie pismo. 9. Al Moshtari – (arab.) Jowisz. 10. Proteom – zestaw białek występujących w organizmie, tkance, komórce lub przedziale komórkowym, w odróżnieniu od genomu zmieniający się w odpowiedzi na różne czynniki środowiskowe. 11. Twarz charakterystyczna (ang. eigenface) to wykorzystywany przy komputerowym rozpoznawaniu twarzy zestaw wektorów własnych, dobranych tak, aby minimalny ich zestaw dobrze opisywał cechy poszczególnych twarzy. Mogą to być na przykład wzajemne odległości poszczególnych składowych twarzy. 12. Husajn ibn Ali – młodszy syn Alego i wnuk Mahometa, który zginął w bitwie pod Karbalą w roku 680. 13. Wilajat al-fakih – dosł. „zwierzchność uczonego w piśmie”, rozwinięta przez Chomeiniego teoria, wg której władzę w państwie powinna sprawować zwierzchność religijna. 14. Hans Moravec (ur. 1948) – profesor robotyki specjalizujący się m.in. w widzeniu maszynowym, interesujący się także ideami transhumanizmu – nurtu filozoficznego postulującego wykorzystanie nauki i techniki do zlikwidowania ograniczeń fizycznego umysłu i organizmu człowieka. 15. DMZ – często używany w informatyce skrót od Demilitarized Zone – strefy zdemilitaryzowanej; w sieci komputerowej jest to wydzielony obszar „ograniczonego zaufania” pomiędzy siecią zewnętrzną firmy a siecią zewnętrzną, gdzie umieszcza się serwery dostępne z Internetu i tym samym bardziej narażone na włamanie. Włamując się do stojącego w DMZ-cie serwera, nie uzyskujemy dostępu do sieci wewnętrznej firmy.

16. Machinima – animacja komputerowa nie zrealizowana przy użyciu specjalizowanych programów do modelowania, lecz „odegrana” w trójwymiarowej grze komputerowej. 17. Murabaha – zgodna z szariatem transakcja kupna/sprzedaży, w której marża sprzedawcy jest jawna i znana kupującemu; mudaraba – zgodna z szariatem pożyczka, w której przedsiębiorca dzieli się później zyskami z bankiem w ustalonym stosunku, aż do spłacenia zobowiązania. 18. Kettenkrad – niemiecki pojazd wojskowy przypominający półgąsienicowy motocykl. 19. Eigenmatka i inni członkowie rodziny z przedrostkiem „eigen” – autor wykorzystał ten niemiecki przedrostek (używany w języku angielskim w terminach matematycznych typu eigenvalue – wartość własna i eigenvector – wektor własny lub charakterystyczny), do stworzenia terminów określających osobę „pojęciową”, a nie fizyczną – abstrakcyjną ideę danej osoby w odróżnieniu od jej fizycznych wcieleń, których może istnieć więcej niż jedno. Postanowiłem zachować to w polskim, bo jest wygodne i zwięzłe. 20. Limit (granica) Bekensteina – hipotetyczne ograniczenie ilości informacji możliwej do przechowania w materii o znanej energii. Wszystkie przypisy w opracowaniu tłumacza.

Spis treści Strona tytułowa. 1 PODZIĘKOWANIA.. 5 HISTORIA PUBLIKACJI. 6 CZĘŚĆ I. 7 ROZDZIAŁ 1. 8 ROZDZIAŁ 2. 34 ROZDZIAŁ 3. 64 CZĘŚĆ II. 94 ROZDZIAŁ 4. 95 ROZDZIAŁ 5. 129 ROZDZIAŁ 6. 176 CZĘŚĆ III. 208 ROZDZIAŁ 7. 209 ROZDZIAŁ 8. 258 ROZDZIAŁ 9. 299 PRZYPISY.. 329