09. Wolff V. 2013 - Imperium

Vladimir Wolff Imperium

Zawył jak zbity pies. Rzemienie przecięły mu skórę na ramieniu. Odskoczył do tyłu, zasłaniając się drugą ręką. Niewiele pomogło. Oberwał jeszcze raz, i jeszcze raz. – Chcesz jeść, to płać! – wrzeszczał straganiarz. Nieliczni przechodnie zatrzymywali się na chwilę, lecz widząc furiata, spiesznie oddalali się w swoją stronę. Sprzedawca z czerwonym, nalanym obliczem nawet tego nie widział, świdrując go przekrwionymi oczkami. Pewnie musiał odreagować niepowodzenia kończącego się dnia: zbyt mały utarg albo jakąś kłótnię z klientem... Za plecami poczuł kamienny mur. Nie bardzo wiedział, gdzie się schronić, a wcale nie wyglądało na to, by ta napędzana wściekłością góra tłuszczu i mięśni chciała odpuścić, wręcz przeciwnie. Zobaczył, jak grube ramię wzniosło się do góry i opadło, usłyszał świst rzemienia. Zdążył zasłonić twarz i obrócić się bokiem, tak że cios spadł tym razem na plecy. Musi uciekać, bo ten furiat go zakatuje. Poszukał oparcia dla stóp na brukowych kamieniach. Dźwignął się na kolano, wstał chwiejnie i osłaniając głowę, ruszył przed siebie. Niestety, w panice pomylił kierunek i pobiegł w lewo zamiast w prawo. Oberwał kopniaka, zatoczył się i wyrżnął czołem w krawędź dębowego słupa stanowiącego jedną z podpór piekarniczego straganu. Resztka sił, jaką jeszcze zachował, wyparowała w mgnieniu oka. Oszołomiony padł jak długi. Znowu poczuł kopniaka w żebra i uderzenie knutem w głowę. – Żebym cię tu więcej nie widział, złodzieju! Straganiarz chwycił go za strzęp koszuli na grzbiecie i jednym szarpnięciem rzucił go do tyłu. Tym razem padł na plecy. Najszybciej, jak potrafił, wycofał się niczym krab, byle dalej od nieszczęsnego stoiska. Był już poza zasięgiem sprzedawcy, co wcale nie oznaczało, że uszedł prześladowaniom. Wrzaski handlarza zwabiły grupę wyrostków, z których najmłodszy mógł mieć trzynaście lat, a najstarszy może siedemnaście. Ściągnęli z okolicy, spodziewając się rozrywki, i trafiło im się jak ślepej kurze ziarno.

Zachęceni tym, co zobaczyli, ruszyli na niego szeroką ławą na podobieństwo polującej watahy. Pięciu na jednego. Chyba nie przeżyje dzisiejszego dnia. Rzucił się w bok, w stronę uliczki, która prowadziła z rynku do przystani, wijąc się między ciasno ustawionymi kamienicami. Pobiegli za nim z krzykiem i chociaż do zakrętu dobiegł pierwszy, szanse na ucieczkę przed zgrają nie były duże. Dystans topniał z każdą chwilą. Tamci nie wyglądali na mocarzy. Byli chudzi i obszarpani jak on. Mieli jednak tę przewagę, że byli u siebie. To ich teren i ich miasto. Jak spuszczą mu łomot, pewnie dostaną w nagrodę po czerstwej bułce od zadowolonego z takiego obrotu sprawy straganiarza. Zapadał już zmrok i uliczki opustoszały. Nie wiedział, czy to dobrze, czy źle. Przynajmniej nikt nie stanął na jego drodze, kiedy zaszczuty uciekał przed siebie. Odruchowo skręcił w pierwszą wyrwę w ciągu zabudowy, chcąc jak najprędzej zgubić prześladowców. Nic z tego. Usłyszał ich śmiech za sobą. O co chodzi? Znali to miasto na wylot, a on poniewczasie spostrzegł, że zapędził się w ślepy zaułek. Przed nim było tylko parę brudnych podwórek, gdzie służba oprawiała ryby i mięso, robiła pranie, plotkowała i spędzała każdą wolną chwilę z dala od ciekawskich oczu cnotliwych mieszczan. – Patrzcie go, jaki cwany – najstarszy z prześladowców, obszarpany drągal z długimi włosami opadającymi na kark i złym spojrzeniem, podrzucał w dłoniach spory kamień. On też pierwszy sforsował ceglany, pokruszony mur oddzielający uliczkę od wąskiej studni podwórek. Reszta śmiało poszła za przywódcą. To koniec. Szanse na ratunek spadły do zera. Po krzyżu przebiegły mu ciarki i zrobiło się zimno, i to wcale nie dlatego, że wokół panował chód. Dopiero co minęła Wielkanoc i choć z dania na dzień się ocieplało, to w takich zaułkach wciąż było zimno. Przywarł plecami do ściany. Tamci znieruchomieli. W końcu kamień wystrzelił przed siebie, ciśnięty wprawnym zamachem ramienia. Uchylił się w ostatnim momencie, ale oni tylko na to czekali. Skoczyli prawie równocześnie. Jakieś ręce oplotły go w pasie i wyrwały do góry. Wierzgał, gryzł i szarpał. Nic z tego. Spróbował tyłem głowy rozbić nos obejmującego go napastnika. Bezskutecznie. Tamten tylko się śmiał i ścisnął go jeszcze mocniej, aż zatrzeszczały kości. Nieświadom tego, co robi, kopnął nogą gdzieś na oślep. Trafił. Jeden z napastników poleciał w bok, chrypiąc i ściskając się za podbrzusze. Sukces niewielki, ale zawsze. Powoli zaczynał tracić świadomość. Brakowało mu tchu, a zaciśnięta na piersi obręcz nie pozwalała nabrać powietrza. Pociemniało mu w oczach. Przyjdzie mu tu zdechnąć. Może to i lepiej. Jak na szesnastolatka, przeżył

dostatecznie dużo i widział dostatecznie wiele, by uczynić to bez zbędnego żalu. Koniec udręki zdawał się bliski. Dostał pięścią w skroń. Usłyszał jeszcze ostry głos i śmiech bijących. Nagle uścisk nieznacznie zelżał. Dźwignąwszy ciężką głowę, popatrzył w bok. Widział jak przez mgłę, jednak nie mógł się mylić. Dwie postacie ubrane z hiszpańska na czarno zaglądały przez wyrwę w murze. Tych parę słów, jakie znał w tym języku, pozwoliło mu się domyślić, że chodzi im o niego. Zamrugał powiekami, żeby przegonić mgłę, którą zaszły mu oczy. Trochę pomogło. Wyższy wyglądał całkiem dostojnie – był wysoki i mocno zbudowany. Mówił wyraźnie i powoli, chcąc, by go dobrze rozumiano. Widać było, że przywykł do posłuchu. Mógł mieć jakieś osiemnaście lat. Jego młodszy towarzysz nie wyglądał na uszczęśliwionego. Co chwila pociągał wspólnika za rękaw, by najszybciej oddalić się z miejsca bijatyki. Przywódca grupy stał zdumiony, raz po raz otwierając usta. W końcu zdobył się na krótkie warknięcie: – Nic wam do tego. Hiszpan nie odpowiedział od razu. Zwinnie przeskoczył ponad pokruszoną krawędzią i stanął przed nimi w całej okazałości. W ogóle nie wyglądał na przestraszonego. W jego ciemnych oczach zbierała się burza. Powtórzył polecenie: – Powiedziałem wyraźnie, że masz go zostawić. – Nie jest nic wart. To złodziej. Grymas przemknął przez oblicze Hiszpana. – Ma to wypisane na twarzy? Pomiędzy nimi był najwyżej rok różnicy, jednak dzieliła ich przepaść wynikająca z przynależności do zupełnie odmiennych grup społecznych. Hidalgo i zwykły uliczny śmieć – kontrast nie mógł być większy. Obejmujący go oburącz osiłek, nie czekając na polecenie przywódcy, nieco rozluźnił uścisk, więc

półprzytomny, wymęczony poleciał na ziemię jak worek. Tymczasem wybawiciel najwyraźniej uznał sprawę za załatwioną, bo nie przejawiając najmniejszego nim zainteresowania, wrócił na uliczkę. Poczołgał się za nim jak za ostatnią szansą ratunku. Jeżeli tutaj zostanie, tamci zatłuką go, gdy tylko Hiszpanie znikną za zakrętem. Niezdarnie podpierając się wszystkimi kończynami jak nowo narodzone źrebię, podniósł się i wytężył wszystkie siły. Biegł na czworakach, prawie na oślep, bo krew z rozbitego łuku brwiowego zalewała mu prawe oko, przez co raz po raz tracił orientację, w którą stronę ma się kierować. Z ledwością przelazł przez wyłom, po czym spadł na bruk. Rozejrzał się z niepokojem, dokąd teraz ma iść. Są. Obaj podążali w stronę przystani, z tym że starszy szedł miarowym, dostojnym krokiem, a młodszy z niepokojem zerkał za siebie. Zanim zdążył się zastanowić, nogi poniosły go same. Koło głowy przeleciał mu kamień ciśnięty przez żądną krwi zgraję, co zdopingowało obolałe ciało do zrywu. Podbiegał z wysiłkiem, po czym przechodził do truchtu, byle dalej od prześladowców. Kuśtykając w ten sposób, znalazł się parę metrów za plecami młodzieńców, kiedy młodszy z nich gwałtownie obrócił się i pociągnął starszego za rękaw. Rozumiał co drugie słowo. – Panie... – nie zdobył się na nic więcej. Jak nie odpocznie, to zaraz zemdleje. – Hector, nie mieszajmy się do tego. Pamiętasz, co mówił ojciec? – Spokojnie, Antonio – starszy z Hiszpanów poklepał towarzysza po ramieniu. – Nic nam nie zrobią. Hector wpatrywał się w drogę, którą dopiero co przeszli. Widok zgrai lumpów rozdrażnionych odebraniem im krwawej rozrywki był nad wyraz wymowny. Dopóki on tu jest, nikt nie odważy się zaatakować, jednakże wystarczy, że odejdą z Antoniem, by ten nieszczęśnik z włosami zlepionymi krwią i strzępem koszuli na grzbiecie skończył skatowany do nieprzytomności albo i zabity. Właściwie to się nim brzydził. W takich sytuacjach najlepiej zachować powściągliwość właściwą dla jego stanu. Niech niżej urodzeni załatwiają takie sprawy między sobą. Sami mają dosyć własnych kłopotów. W dodatku to, co wyprawia się obecnie w Niderlandach, wygląda na wstęp do rebelii. Co prawda kraj od dobrych kilkudziesięciu lat należy do hiszpańskich Habsburgów, ale jakoś się tego nie czuje. Antonio miał rację, przypominając słowa ojca – nie mieszać się do niczego. Tacy jak oni nie są tu mile widziani. Co najwyżej – tolerowani. Najlepiej będzie, jak zostawią tego człowieka własnemu losowi. Mógł przysiąc na własnego patrona, że zrobiłby to, gdyby nie ten wzrok kogoś doprowadzonego do

ostateczności. W końcu interweniował w jego obronie i poniekąd stał się za niego odpowiedzialny. Obrzucił jeszcze spojrzeniem wyczekującą zgraję. Pewnie myśleli o tym samym, co on przed chwilą – zostawi chłopaka, a wtedy... – Chodź za nami – nie da im tej satysfakcji. – Wiesz, co robisz? – Antonio telepał się jak w febrze. – Jak zostanie sam, nie przeżyje godziny – tłumaczył. – Co nas to obchodzi? – Chcesz go mieć na sumieniu? To proszę... – nie czekał na odpowiedź. Odwrócił się na pięcie i poszedł ku przystani, wypatrując znajomych masztów. To, co zostało za nim, przestało go interesować. Po chwili, już we trzech, dotarli do portu. Sezon handlowy najwyraźniej się rozpoczął. Przy nabrzeżach dominowały kupieckie holki i karaki, chociaż nie brakło też wojennych galeonów. Nieślubna córka cesarza Karola V, a siostra obecnego króla Hiszpanii Filipa II, Małgorzata księżna Parmy, nie przebierała w środkach, chcąc utrzymać bogatą prowincję przy koronie. Skrupułów nie miała również religijno-narodowa opozycja w osobach Wilhelma księcia Orańskiego, Lamorala hrabiego Egmont i admirała Horna. W końcu, ku zdziwieniu wszystkich, Małgorzata przystąpiła do opozycji, wymuszając dymisję własnego zastępcy – kardynała Antoine’a Perrenot de Granvellego – bezgranicznie lojalnego wobec króla. Filip II nie chciał ustąpić. Coraz częściej mówiono o otwartej wojnie. Krwawe żniwo zbierały potajemne starcia i egzekucje niepokornych. Ostatnio kością niezgody stały się podatki ściągane na pokrycie kosztów wojny z Francją. Nie należało się dziwić Filipowi II. Mimo posiadanych kolonii w Nowym Świecie i znacznych terytoriów w samej Europie nie mógł zrezygnować z olbrzymich dochodów, jakich przysparzały mu właśnie Niderlandy, przez których porty przepływały bogactwa Europy, Azji i obu Ameryk, a w bankowych kantorach obracano milionami. Nikt przecież nie obetnie sobie ręki, chociaż ta boli i nie zawsze chce wykonywać polecenia. W końcu to Hiszpania stanowi środek świata, a z Eskurialu promieniuje nań myśl i wola. „Oceanus” wyglądał całkiem nieźle. Długi na około 18 metrów, z dwoma masztami – fokmasztem i grotmasztem na głównym pokładzie. Kasztel dziobowy był raczej niski, ze sterczącym bukszprytem. Rufowy kasztel znacznie wyższy, z bezanmasztem. Do obrony miał osiem dział na kasztelu i wzdłuż burt.

Mężczyzna przechadzający się wzdłuż nabrzeża z rękoma założonymi do tyłu wyglądał jak starsza kopia braci. Różniły ich tylko pasma siwizny w czarnych włosach i brodzie. Z czernią stroju kontrastowała biała kryza pod szyją i białe pończochy pod sięgającymi za kolana spodniami oraz srebrny łańcuch na szyi. Hiszpan co jakiś czas pokrzykiwał na tragarzy i marynarzy przetaczających beczki po desce robiącej za trap. Rozchodzący się dokoła cierpki zapach wskazywał, że wypełnia je dziegieć. Kapitanowi wtórował bosman – brodaty, zwalisty osiłek z zawiązaną na głowie wyblakłą czerwoną chustą, który posuwał się dwa kroki za kapitanem, tyle że po pokładzie. Widać było, że ci dwaj doskonale się rozumieją. – Ramon, jesteś tak głupi czy tylko takiego udajesz? – zakrzyknął kapitan, kiedy jeden z marynarzy przystanął i wycierał pot z czoła, blokując przejście pozostałym. – No rusz się, człowieku! Następnym razem popłyniesz z Felipe. Ja już nie mam do ciebie sił. – Już się za niego biorę – bosman wychylił się przez burtę i pogroził majtkowi wielką piąchą. – Słyszałeś, co powiedział kapitan? Wystarczył widok skierowanej ku niemu groźnej pięści, by Ramon ponownie zabrał się za robotę. – Ojcze... – Hector, zastąpisz mnie... A co to za łachudrę przyprowadziłeś ze sobą? Pierworodny wzruszył ramionami, jakby nie przywiązywał do tego większej wagi, za to Antonio aż kipiał ze wzburzenia. Przestał zwracać na nich uwagę. Ledwo żył. Bolało go całe ciało, w głowie szumiało mu z głodu i od razów, a żołądek ścisnął się w supeł. Jeśli go odprawią, wyzionie ducha. Opadł na kolana, nie mogąc dłużej ustać na nogach. Słyszał, jak o nim mówią – wysoki głos kapitana przeplatał się z cichymi odpowiedziami synów, ale stało się to dla niego już zupełnie obojętne. Widać tak musiało być. – Hej, jak masz na imię? Powoli uniósł głowę. – Słyszysz, co mówię? – Hector stał nad nim, świdrując ciemnymi oczami. – Casper. – Co? Mów głośniej. Wybełkotał odpowiedź. – Gaspar. Bardzo dobrze – przystojna, smagła twarz okolona czarnymi włosami wyrażała zafrasowanie. – Chodź za mną, dostaniesz jeść.

– Zabieramy go? – Antonio podskoczył z boku. – Jestem za niego odpowiedzialny. Tak powiedział ojciec. – To włóczęga bez grosza. – A nasza załoga to kto? Sami święci? – wskazał na uwijających się w pobliżu. – Łotry i szubrawcy. Czasami myślę, że nie mają Boga w sercu. – Są nasi. – Ten też będzie, jak się przyzwyczai – starszy z braci zakończył dyskusję. · Pierwsze dni minęły szybko. Z uwagi na rany nie był pędzony do ciężkiej roboty, wykonywał tylko lżejsze prace pokładowe jako pomocnik cieśli, starego Luisa mającego dobrze ponad sześćdziesiątkę. W głowie mu się nie mieściło, że ktoś może żyć tak długo. Krzepki starzec z siwą brodą jak łopata, wciąż jeszcze trudny do zastąpienia, miał jedną wadę – ledwie słyszał. Mówiąc do niego, każde zdanie powtarzano co najmniej dwa razy, powoli i wyraźnie. W odpowiedzi Luis kiwał tylko głową i machał ręką, postękując przy każdym gwałtownym ruchu. Nowo przyjęty do załogi właściwie nie miał nic przeciwko temu, bo o ile z hiszpańskiego znał pojedyncze słowa, to język kataloński, którym posługiwali się marynarze, stanowił dlań dialekt zupełnie niezrozumiały. Wołano na niego różnie, najczęściej „Gaspar”, wciąż jeszcze zastanawiając się, jaką postawę przybrać wobec nowego człowieka na pokładzie. Załoga „Oceanusa” była dość liczna jak na jednostkę handlową – liczyła prawie czterdzieści osób – i stanowiła istną panoramę śródziemnomorskiej cywilizacji. Nie brakowało żadnej nacji, od Maurów po Kroatów. Podobno był i jeden Turek, jednak zszedł na ląd w Haarlemie i tyle go widziano. Całym przedsięwzięciem zawiadywała rodzina Álvarezów. Z tych urywków zdań, jakie potrafił zrozumieć, wyłaniał się obraz nieźle rozwiniętego rodzinnego interesu, na czele którego stał Javier – głowa rodu, ojciec Hectora i Antonia. Obaj synowie pływali razem z nim. Hector zgodnie z przyrzeczeniem ojca już niedługo przejmie jeden ze statków i sam zostanie kapitanem, pomnażając rodzinne bogactwo. Przed Antoniem droga do samodzielności była jeszcze długa i kręta, nie tyle z racji wieku, co z powodu braku tej powagi, którą mieli brat i ojciec. Dobrze liczył

i całkiem ładnie śpiewał, ale to za mało, by stać na czele marynarskiej zgrai wydrwigroszy. Łącznikiem pomiędzy Álvarezami a załogą był bosman Carlos. Z nim wszyscy mieli do czynienia na co dzień. Wiadomo było, że jest zaufanym Javiera i prawdopodobnie przejdzie z Hectorem na nową jednostkę. Na razie statek zmierzał do Kadyksu, który wedle wyobrażeń Gaspara znajdował się na końcu świata. Jak na razie praca pozwalała zapomnieć o wszystkim. Ilekroć wracał pamięcią do wydarzeń ostatniego roku, nie potrafił powstrzymać łez i wściekłości. Wszystko przepadło, wszystko. W ciągu jednego feralnego wieczoru został sam. Patrzył przez na wpół zamknięte okno i rozpamiętywał każdą minioną chwilę. Mocniej ścisnął ciesielski toporek, którym obrabiał belkę. – Gaspar! – spod rufowego kasztelu machał doń Carlos. – Zostaw tę robotę. Luis sam dokończy, a ty przynieś wina, bo zaschło mi w gardle. Odłożył toporek i ruszył na dół. Musiał znaleźć ochmistrza i wyjaśnić, o co chodzi. Sam przecież nie dostanie klucza do miejsca, gdzie przechowuje się prowiant. Zamyślony, nie zauważył krępego Melchora Copomanesa, zwanego Małpą z powodu nieproporcjonalnie długich ramion i krótkich, krzywych nóg. Ponieważ jednak zestaw ten uzupełniał byczy kark, nazwy owej używano tylko za plecami marynarza. Obrazu postaci dopełniała wredna gęba i połamane zęby. Z tych kilku, które zostały. – Przydupas Álvarezów, co? – usłyszał ni pytanie, ni stwierdzenie. Chciał wyminąć Copomanesa i uniknąć konfrontacji, która nie zapowiadała się dobrze, choć tamten był tylko niewiele wyższy. Odzyskał już siły, ale nie pewność siebie. Wciąż liczył tylko szesnaście lat, a nie jak tamten – trzydzieści. Unik nie zdał się na nic. Mocarna dłoń chwyciła go za gardło, zaciskając się jak kowalskie cęgi. Złapał ostatni oddech przesycony smrodem z ust prześladowcy i poleciał ciśnięty na plecy. Uderzył, aż gruchnęło. – Przylazłeś tu szpiegować? – Nie. Małpa nie słuchał go wcale, tylko przyskoczył bliżej. Rozrzucone na boki dłonie przebierały po wygładzonych deskach pokładu. Odwrócił się i stanął na nogi. Niewielka, zamknięta przestrzeń nie pozwalała uciec.

Drogę na wolność od strony schodów zagradzał Melchor, najwyraźniej szukający okazji do złojenia komuś skóry. – No, chodź tu bliżej – Copomanes wyszczerzył zęby w upiornym uśmiechu. Przywarł plecami do ściany. Ręce szukające po omacku czegokolwiek trafiły na metrowy pręt porzucony na jednej ze skrzyń. – Chcesz mnie tym przestraszyć? – Małpa wyglądał na rozbawionego, ujrzawszy improwizowany oręż. Kątem oka dojrzał na schodach nogi kolejnego osobnika. Czyżby jeden przeciwnik nie wystarczał? Faktycznie marynarz zszedł, za nim kolejny. Robiło się ciasno, ale tak widać musiało być. Upokorzenie kogoś bez świadków byłoby bez sensu, to żaden prestiż, żadna chwała. Na szczęście ten wycieruch Álvarezów dostanie za swoje przy pełnej widowni. W przeciwieństwie do niego Melchor najwidoczniej miał niejaką wprawę w takich zapasach, bo zza pasa wyciągnął nóż, który trzymał ostrzem do tyłu i skoczył pierwszy, celując w gardło. Pręt świsnął przed Hiszpanem, zatrzymując go w pół ruchu. Przywykł raczej do rękojeści szabli, ale nic to. Cięcie. Finta. Pchnięcie. Niejednego potrafił zaskoczyć, podobnie jak teraz Małpę. Tamten wyczuł niebezpieczeństwo, ale nie zamierzał ustąpić. Nie teraz, kiedy kilka par oczu śledziło pojedynek. Z jednej strony stary wyjadacz, nożownik, który już parę razy udowodnił, co potrafi, a z drugiej – zupełnie świeży chłystek wymachujący kawałkiem pręta, choć trzeba przyznać, że z wprawą. Copomanes doskakiwał raz z jednej, raz z drugiej strony, odskakując w ostatnim momencie, kiedy już się wydawało, że oberwie w wyciągniętą dłoń. Miał swoją taktykę – zmęczy gówniarza, a potem... Przeciwnik zupełnie nieoczekiwanie zrobił wypad w przód. Trzy krótkie, szybkie kroki i Małpa rozpłaszczył się na ściance. Przerzucił nóż do drugiej ręki, by zmylić przeciwnika, ale nim uchwycił rękojeść, ta w niewytłumaczalny sposób wymknęła się z dłoni i broń upadła na podłogę. Przez ułamek sekundy patrzył na to z niedowierzaniem. Schylił się, chcąc podnieść nóż, lecz mocno oberwał w nogę. Odskoczyć nie było gdzie. Zamarkował unik i ponowił próbę, starając się nie spuszczać wzroku z końca pręta, który teraz

zataczał powolne serpentyny przed jego twarzą. Wreszcie w odruchu desperacji spróbował złapać za jego koniec, żeby wyrywać oręż z dłoni przybłędy. Próba skończyła się wrzaskiem bólu Melchora, gdy pręt przetrącił mu palce i trafił go prosto w czoło. Marynarz poleciał do tyłu. – Dość. Wszyscy zamarli. U szczytu schodów stał Carlos i patrzył na starcie z mieszaniną odrazy i zainteresowania. – Coś czułem, że nie doczekam się tego wina – burknął rozgoryczony. – Spływaj na pokład – skinął na nowego członka załogi. – Jeszcze porozmawiamy. A ty, Copomanes, dostałeś nauczkę, więc uważaj na przyszłość. Zostawił pręt tam, skąd go wziął, i szybko czmychnął na górę. Ledwo wyniósł cało głowę, lecz wiedział, że to nie koniec. Do wieczora starał się schodzić wszystkim z drogi. Zaniósł swój posiłek – miskę soczewicy i kubek mętnego cydru – pod bukszpryt i usiadł na zwoju liny. Widział stąd i morze, i cały pokład, a co najważniejsze – nikt nie stał za jego plecami. Zdążył zjeść połowę porcji, kiedy zobaczył Carlosa. – Stary czeka na ciebie. Posłusznie odstawił niedokończoną kolację i powlókł się jak na skazanie. Kabina w rufowym kasztelu zapewniała Álvarezom tę skromną cząstkę luksusów, do jakich byli przyzwyczajeni możni i szlachetni, a która wydawała się marzeniem dla prostych marynarzy. Don Javier siedział w środku, za dębowym stołem, pomiędzy Hectorem i Antoniem. Ojciec z synami popijali powoli wino, nie widząc powodu, by czynić to szybciej – wszak to oni stanowili tu prawo. Carlos wypchnął go do przodu, sam stając przy drzwiach. – Bosman powiedział, co się wydarzyło.

Pokornie kiwnął głową. – Nie masz nic do powiedzenia? Spuścił wzrok i milczał. – Pokonałeś w walce Copomanesa, a to niezły rozrabiaka – kapitan wyglądał na rozbawionego. – Od kiedy jesteś z nami, niewiele mówisz, a mnie bardzo korci, by poznać twoją tajemnicę. Inaczej nie będziemy mogli ci pomóc. Zerknął na kapitana raz i drugi, wreszcie przełknął ślinę. Słowa z trudem przechodziły mu przez gardło, i to nie dlatego, że słabo mówił po hiszpańsku. Wspomnienia musiały ponownie wypłynąć na powierzchnię. W Zjednoczonych Prowincjach nie znalazł się przypadkowo. Przypłynął z ojcem sprzedać zboże. Wybrali się sami, bez pośredników, aby uzyskać jak najwyższą cenę. W końcu ojciec trafił, zdawało się, na wyjątkową okazję. Wieczorem mieli otrzymać zapłatę i wyładować towar, a potem mogli wracać do kraju. Miał zostać na holku i przypilnować wszystkiego, jednakże wiedziony ciekawością poszedł w ślad za ojcem. Stał na zewnątrz, lecz wszystko widział – suto zastawiony stół, puchary wina wypijane jeden za drugim i wspólników – równie gładkich w słowach co prędkich w czynach. Umowa została zawarta. Ojciec wstał nieco chwiejnie, chcąc już wracać. Dostał sztyletem w plecy. Wciąż jeszcze widział jego zdziwione spojrzenie i czuł paraliżujący strach, który nie pozwolił mu pospieszyć z pomocą. Nie był w stanie nic zrobić, dygotał jak w febrze. Nawet krzyk uwiązł mu w gardle. Nazajutrz okazało się, że został sam, w tym, co miał na sobie. Marynarzy i kapitana holku odprawiono po zapłacie. Mógł wracać z nimi, tylko nie wiedział, do czego. Matka odumarła ich już dawno, rodzeństwa nie miał. Jakoś wiązali koniec z końcem, ale na interes ze zbożem przeznaczyli wszystkie wolne środki, nie zostało już nic. Sam w obcym kraju, bez grosza przy duszy, jeno z żądzą zemsty, która okazała się nie taka prosta, gdyż mordercy rozpłynęli się w powietrzu. Wędrował więc z miasta do miasta, popadając w coraz większą nędzę. Owego dnia, kiedy to spotkał Hectora i Antonia, był już na skraju przepaści. Pożytek z wędrówki odniósł niewątpliwie jeden – liznął trochę języków, co wykorzystał właśnie teraz. – Potrafisz udowodnić to, co mówiłeś? – zapytał Javier.

– Jak? – A chociażby prowadząc „Oceanusa” – właściciel pogładził brodę i upił łyk wina. – Poradzę sobie – nie był tego pewien, ale co szkodzi spróbować. – Carlos, miej nad nim pieczę... – Tak jest, kapitanie. Wyszli, a drzwi zatrzasnęły się za nimi z hukiem. „Oceanus” płynął na zachód wzdłuż nieprzyjaznego francuskiego brzegu, a Casper Kolb został poddanym Filipa II – największego chrześcijańskiego władcy świata, arcykatolickiego króla Hiszpanii, Neapolu, Sycylii, Sardynii i Elby, Niderlandów, księcia Luksemburga, Franche-Comté, Mediolanu, Charolles, pana Oranu, Bizerty i Melilli w północnej Afryce, do którego należały również Karaiby, spora część wybrzeża Ameryki Południowej wzdłuż Pacyfiku, a także Meksyk, Kalifornia, Teksas, Floryda i Filipiny. ROZDZIAŁ I To zadziwiające, jak szybko pierwsze ślady dostatniego życia zagościły na obliczu Antonia Álvareza. Dopiero co przekroczył dwudziestkę, a już dawało się zauważyć pewną tendencję do tycia. Policzki niedługo zaczną mu spływać fałdami poza linię szczęki, a bruzdy po obu stronach nosa i przy ustach się pogłębią. Już było widać ciemne przebicia pod oczami i opadające przyciężkawe powieki, co gorsza też pierwsze ślady łysienia na czubku głowy. Za parę lat w tym miejscu Antoniemu zajaśnieje mnisia tonsura. Tylko chłopięcy urok jakoś nie chciał przeminąć. Czarował nim wszystkich wokół, dzięki czemu na sucho uchodziła mu większość wybryków. Upodobanie do wina i wyjątkowo podłych spelunek, jakich nie brakowało w Kartagenie, powinno ściągnąć na Álvareza kłopoty. Ale, o dziwo, przykrości jakoś się go nie imały. Może to sprawa rodzinnej fortuny, a może faktu, że potrafił ustrzec się niebezpieczeństw, intuicyjnie je wyczuwając. Nawet teraz Kolb, przyglądający się, jak Antonio popija wino, był pod wrażeniem. Lubili swoje towarzystwo. Bardzo dobrze rozumiał się też z Hectorem, ale Antonio to co innego. Czasami miał wrażenie, że zastępował młodszemu Álvarezowi starszego brata. Surowy i zasadniczy Hector wdał się w ojca i niedługo to on stanie na czele rodu, by pomnażać i tak już spory majątek. Rodzinna flotylla składała się z kilku karawel, brygantyn i pinas, które nieustannie przemierzały wody Morza Śródziemnego i Atlantyku, wożąc towary i ludzi od Cypru aż po Puerto Rico i Kubę. Handel jakoś nie plamił szlacheckiej godności Álvarezów. Wiedzieli, od czego zależy dobrobyt i widoki na przyszłość. Scheda po don Javierze była rozdzielona i wyglądało na to, że Antoniemu przyjdzie zadowolić się rolą młodszego syna.

Najwyraźniej jednak nie miał on nic przeciw temu. O ile Hectora wciąż gnało po morzach i faktoriach, to Antonio wolał spędzać czas na miejscu. Jego świat kręcił się wokół wygodnego łoża i uciech stołu. Do czasu. – Przyszedł list od przyjaciół z Rzymu – Álvarez cmoknął, odstawiając gliniany kubek. – Słyszałem – odparł Kolb, dla odmiany unosząc swój. Trudno powiedzieć, kim właściwie był, czy wkradł się w łaski Álvarezów jak złodziej w nocy, czy też sami przyjęli go do familii. Z pewnością Opatrzność czuwała nad nim, bo trafił na nich, ale na szacunek i uznanie już sam ciężko zapracował krwawym potem. Bardzo szybko udowodnił, jak świetnym jest żeglarzem. Miał do tego smykałkę. Zaprocentowały też wpojone za młodu maniery. Javier obserwował wszystko z boku, pozwalając mu się wykazać. Z upływającymi laty stał się kimś w rodzaju zaufanego domu. Człowiekiem od wszystkiego, który jest na tyle blisko rodziny, by znać większość planów i posunięć, a jednocześnie którego można bez skrępowania wysłać do załatwienia niezręcznej sprawy, jak ściąganie długów z nieuczciwych kontrahentów, zwlekających ze spłatą należności. Te akurat zadania wykonywał z łatwością, zważywszy na jego budzącą szacunek posturę. W niczym nie przypominał tamtego szczeniaka przygarniętego parę lat temu w Zjednoczonych Prowincjach. Nabrał ciała, przybyło mu też sporo blizn. Ale to jego włosy koloru pszenicy, w dodatku rozjaśnione latami spędzonymi na pokładach w palącym słońcu, wzbudzały największe zainteresowanie, i to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Tu, na południu Hiszpanii, stanowił taką samą egzotykę jak – nie przymierzając – dwugłowe cielę bądź kalmar zdolny zatopić handlowy barkas. Stał się zatem całkiem interesującą postacią. – Nie wiesz wszystkiego – ciągnął dalej Antonio, rozglądając się po tawernie, gdzie dość często zaglądali po załatwieniu spraw wymagających ich obecności. – Już nie mogę się doczekać. – Poczekaj – Álvarez wpierw skinął na służebną, by przyniosła kolejny dzban wina. – Smakowało ci? – Nie. – Właśnie. Antonio zignorował naczynie postawione przez dziewczynę i wycelował w nią upierścieniony palec. – Powiedz temu staremu kutwie, że jak w końcu nie dostarczy nam dobrego napitku, to przestaniemy tu przychodzić.

Faktycznie, próbowano im wcisnąć jakiś kwaśny sikacz, który bardziej przypominał wiejski cydr niż szlachetny trunek z owoców winorośli. Odprawiona zabrała, co przyniosła, i odeszła, nawet już nie starając się kokieteryjnie kołysać biodrami. Zresztą i tak uroku miała w sobie tyle co krowa na pastwisku. Jan wolał tę drugą, Jucintę, usługującą od niedawna i wciąż niezepsutą przez miejsce, w którym przyszło jej pracować. – Otóż... – Antonio zbierał myśli, ale działo się to niezmiernie powoli. – Jeżeli to nic pilnego... – Chwilę... – spojrzenie młodego Álvareza wreszcie nabrało ostrości. Uniósł dłoń i klepnął nią w deski stołu. – Wieści nie dotyczą jedynie naszych interesów – czknął, tą samą dłonią zasłaniając usta. – Aha... – Kolb westchnął. Nieraz w listach dostarczanych przez zaufanych ludzi korespondenci wymieniali tajemnice polityczne i dzielili się przypuszczeniami co do nadchodzących wydarzeń. – Szykują się kłopoty? – zapytał. – Jakbyś zgadł. Nowe naczynie stanęło przed nimi. Kolb nalał do kubków. Upili. Niewiele lepsze od poprzedniego, ale zawsze coś. – Turkom nie powiodła się wyprawa na Astrachań – powiedział w końcu Antonio. – Zgadnij, czym zajmą się teraz. To było jasne. Mehmed pasza Sokolović, Serb z pochodzenia, mający w młodości zostać prawosławnym duchownym, zrządzeniem losu albo przedziwną wolą Boga zasilił korpus janczarów. Stamtąd szybko awansował do seraju sułtana Sulejmana Kanuni, czyli Prawodawcy, w Europie zwanego Wspaniałym. Bystry umysł i wielka ambicja pozwoliły mu gładko prześlizgnąć się nad kwestiami religii i stłumić w sobie ewentualne wątpliwości. Sulejman dostrzegł w nim kogoś więcej niż kolejnego dworzanina. Odtąd, nieustannie nagradzany, pełnił coraz wyższe funkcje, poczynając od dowódcy floty osmańskiej. Kiedy został bejlerbejem Rumelii, nikt już nie miał wątpliwości, kto jest ulubieńcem sułtana. Wojny przeciw Habsburgom w Siedmiogrodzie i na Węgrzech tylko umocniły

tę pozycję. Z Persami poradził sobie równie dobrze jak z wewnętrznymi buntami. Był niczym karzący miecz islamu spadający wszędzie tam, gdzie spoczęło gorące spojrzenie sułtana. Sulejman oddał Sokoloviciowi własną wnuczkę za żonę. Taka kariera możliwa była tylko w Turcji niezwiązanej konwenansami chrześcijańskiej, stanowej Europy. Od niewolnika po prawą rękę sułtana, a nawet po faktycznego władcę imperium – co nastąpiło pod koniec życia Sulejmana i na początku rządów jego syna Selima II. Jak się zdawało, Turcję w owym okresie stać było w zasadzie na wszystko, a na pewno na wojnę lądową z cesarstwem i morską z każdym państwem śródziemnomorskim. Wydawało się też, że równać się z nią może tylko Królestwo Hiszpanii. Wielkie a nieudane oblężenie Malty w 1565 roku, zakończone wycofaniem armii i floty muzułmańskiej, niewiele zmieniło w ogólnym bilansie sił. Na Morzu Śródziemnym wciąż panowała krucha równowaga. Hiszpania, Wenecja, Rzym i Turcja toczyły podjazdową wojnę, szykując się do ostatecznej rozprawy. Jednak nie tylko to absorbowało uwagę wielkiego wezyra. Persja i Rosja stanowiły równie wielkie zagrożenie. Właściwie toczone przez Osmanów wojny przypominały wskazówki wielkiego zegara przesuwające się z zachodu na północ i dalej na wschód i południe. Zżerana ambicjami Moskwa już wysuwała macki w ich stronę. Nieustępliwa Persja czekała tylko na okazję, by wbić sztylet w plecy. Portugalczycy na Oceanie Indyjskim śmiało próbowali przejąć szlaki handlowe do Indii. Przeciwko nim wszystkim stał tylko jeden obrońca Mekki i Medyny. Kolb przegryzł czarną oliwką z miseczki. Na szczęście dla niego życie było prostsze. Nie on decydował o losach państw i imperiów. – Nie chcesz chyba powiedzieć, że wszystko zacznie się od początku? – Jak dla mnie to bez znaczenia – odrzekł Álvarez, przechylając naczynie do ust. – Nigdzie się nie wybieram. – Ty może nie, ale Hector. Zobaczymy, co powie, jak przybędzie z Neapolu. Ciekawe, o czym tam plotkują. – Pewnie o tym samym, co i tutaj. – O zaparciach króla? – Raczej o jego długach.

Już dwukrotnie, w roku 1557 i niedługo później, w 1560, Królestwo Hiszpanii oficjalnie bankrutowało. Doradcy Filipa II wtedy zalecili władcy ogłosić dekret upadłościowy, co powodowało zmianę krótkoterminowych wysokoprocentowych długów na długoterminowe i nisko oprocentowane. Rozwiązanie było skuteczne na krótką metę, ale i prowadzące donikąd – jaki finansista w przyszłości zgodzi się pożyczać pieniądze, kiedy nie może liczyć na ich zwrot? Czyżby teraz szykowało się coś podobnego? Z pozoru monarchia dysponowała nieograniczonymi możliwościami: bogate ziemie, kontrola nad handlem w połowie Europy i Nowego Świata, niewyczerpane źródła kruszców w Ameryce. Tak naprawdę wydatki już od dawna przekraczały wpływy, a rwąca rzeka inkaskiego złota miast pomagać władcy, jedynie wzmagała inflację. Armia lądowa i flota konieczne do obrony stanu posiadania pochłaniały gigantyczne sumy. A gdzie środki na rozrywki – nowe królewskie zoo czy kolekcje obrazów ozdabiających ściany Eskurialu? Jednak w tym, o czym napomknął Antonio, kryło się źródło rodzinnej fortuny. To wojna napędzała koniunkturę na armaty, proch strzelniczy i muszkiety. Jak dotąd woleli handlować przyprawami – pieprz czy gałka muszkatołowa przynosiły ogromne zyski, podobnie jak jedwab i inne towary luksusowe z Orientu. Prawdziwą potęgę stanowiły informacje od sieci agentów i współpracowników rozsianych po całym akwenie morza – od Wenecji i Marsylii po Mesynę i Kair. Czasami wystarczyły życzliwe słowa, a czasem trzeba było odżałować parę złotych escudów. Kiedy wojna powróci z całą siłą, to właśnie informacje i broń będą decydować o przetrwaniu. Sporo z tych kontaktów Kolb sam nadzorował, ale wciąż brakowało ludzi w kluczowych miejscach. Nic nie wiedzieli o Stambule bądź Bejrucie. Nawet tak bliski Algier zdawał się leżeć po drugiej stronie oceanu. Okazjonalnie dostawali zlecenia na zaopatrywanie posterunków wojskowych rozsianych wzdłuż afrykańskiego wybrzeża. Te miejsca, oddalone od siebie raptem o parę dni żeglugi, kojarzyły mu się wyłącznie ze wszechogarniającą nudą i nieznośnie wysoką temperaturą. Przez całe miesiące nic się nie działo i tylko od czasu do czasu na horyzoncie pojawiały się kolejne brygantyny z zaopatrzeniem. Do Niderlandów przestali pływać, a to z powodu panującego tam zamieszania. Co prawda zakończyła się wreszcie regularna wojna wywołana przez nieustanne rozruchy kalwinistów. Książę Alby i jego trzydziestotysięczna armia oraz sądy doraźne zrobili swoje. Po dwóch latach Hiszpanie zgnietli wszelkie przejawy niezależności tych prowincji, stracono tysiące buntowników, na czele z admirałem Hornem i hrabią Egmontem. Wszelako nastroje wśród ludności zdecydowanie nie sprzyjały ojczyźnie Álvarezów i można było żywić obawy, że powstańcy zwani gezami wcale nie odpuścili, a zbiegły do Niemiec książę Wilhelm Orański tylko czeka na okazję, by znów poderwać kraj do walki. Podjazdowe starcia na lądzie i wodzie trwały bezustannie,

pochłaniając ludzi i zasoby Filipa. Kolb westchnął i rozlał do naczyń resztkę wina. – Słuchaj, Antonio, nie wiem, co się stanie, ale to chyba nie najlepsza metoda, skoro chcesz pozostać kawalerem. Álvarez skrzywił się, jakby nagle rozbolały go zęby. – Nie musiałeś mi o tym przypominać. – Masz już swoje lata. – Tylko że donna Lucinda nie jest moim ideałem kobiety. – Poczekaj trochę, może się zakochasz. W tej kwestii Antonio niewiele miał do powiedzenia. Decydowali rodzice i interes. Połączenie zaprzyjaźnionych rodów zawsze było doskonałym pomysłem. Tyle tylko, że Lucinda przypominała plączącą się w pobliżu służebną, lecz w wersji jeszcze bardziej rozlazłej. Kolb widział ją parę razy przy najróżniejszych okazjach, najczęściej na mszach w kartageńskiej katedrze Santa María la Vieja i nie zazdrościł przyjacielowi. Im częściej mówiono o mariażu, w tym większą melancholię popadał Antonio i tym więcej pił. – Nie wiem, co mam robić – powiedział z rozpaczą w głosie. – Jestem uwiązany. Z jednej strony ojciec... – Gadałeś z nim? – Nawet nie próbowałem. Wiesz, co zrobi, jak się dowie. – Postaraj się przyzwyczaić. – Łatwo ci mówić – Álvarez rozejrzał się za szynkarzem, gdyż z dzbana wyciekły ostatnie krople wina. – Może wystarczy? – zasugerował Kolb. – Nie. – Jak chcesz. Ja mam dosyć.

– A ja nie. Następną kolejkę wypił sam, paroma gwałtownymi haustami. Jego oczy nabrały szklistego wyrazu. Jan nie chciał go pouczać. To nic nie da. Antonio zamknie się w sobie i z wesołego kompana zmieni w starego zrzędę. – Tobie łatwo mówić. W tej kwestii nikt ci niczego nie narzuca – skierował na niego wskazujący palec. – Nie jestem Álvarezem. – Jesteś, jesteś. Tylko nie przyjmujesz tego do wiadomości. – Daj spokój. – Aha... Teraz to daj spokój, a nade mną to się pastwiłeś. – Wcale nie. – Poczekaj, i tobie znajdziemy odpowiednią pannę. Kolb niespodziewanie poczuł gorąco rozlewające się w piersi. Czym prędzej napełnił własny kubek i wlał zawartość do gardła. – Coś się tak zaczerwienił? Wzruszył ramionami, bagatelizując wszystko. – A więc jednak i ciebie dosięgła ta przypadłość. – Chyba żartujesz. – Nie chcesz, to nie mów – szyderstwo wypełzło na usta Álvareza. – Powiem Hectorowi, ten cię przyciśnie. Najwyraźniej nie zamierzał odpuścić. Wbił sztylet w serce i przekręcił ostrze. Zaraz zacznie posypywać ranę solą. Tymczasem Kolb nie chciał o tym mówić, bo i nie było o czym. Wiedział, że ten związek jest mrzonką. Nie w układzie, w jakim żył, i nie w tych okolicznościach. Nie mógł odpłacić się niegodziwością rodzinie, która zrobiła dlań tak wiele. Bracia Álvarezowie mieli bowiem jeszcze siostrę – Leticię. Kolb tak często bywał w ich domu, że nie mógł jej nie zauważyć. Od początku widział, jak kręci się gdzieś w pobliżu. Obserwował, jak dorasta, jak z podlotka staje się kobietą.

Dziecięcy śmiech zastąpiły ukradkowe spojrzenia czarnych jak u całego rodu oczu. A on walczył z afektem, jak potrafił. Bóg mu świadkiem. Uciekał na morze i do portowych tawern. I zawsze wracał. Oboje wiedzieli, że to nie może dobrze się skończyć. Podobnie jak brata, ją też już wyswatano. Kolejne małżeństwo z rozsądku mające ugruntować pozycję rodziny albo i ją poprawić: syn członka Rady Indii otwierał zupełnie nowe perspektywy. Nie to co on – przybłęda. – Kończmy już – don Javier na pewno go nie pochwali, jeśli znów przyprowadzi mu zupełnie pijaną latorośl. Na szczęście Antonio wreszcie poczuł, że ma dość. Zapłacili i wyszli na zalane słońcem uliczki portowej dzielnicy Kartageny. Mimo późnego popołudnia wciąż jeszcze panował nieznośny upał. Kolbowi koszula pod pachami i wzdłuż kręgosłupa przykleiła się do ciała, a przecież nie pracował. Okiennice mijanych domów pozostawały szczelnie zamknięte. O tej porze nie wietrzyło się pomieszczeń, tylko pilnowało, by gorąc nie dostawał się za grube mury. Wszelako sjesta, okres wymuszonego klimatem odpoczynku, już mijała i pora była zabrać się za interesy. Nie mieli daleko. Portowe składy przylegały do kei i miejskiego arsenału. Z należącej do nich niewielkiej handlowej brygantyny o wdzięcznej nazwie „Magdalena” jeszcze nie wyładowano wszystkiego. Stosy beczek piętrzyły się na nabrzeżu, ustawione w niewysoką piramidę. Marynarze leniwie snuli się obok, nie zważając na równie niemrawe polecenia bosmana. – Przed zmierzchem chcę to wszystko widzieć w magazynie i mało mnie obchodzi, czy przewieziecie towar wozami, czy przytargacie na własnych plecach! – w Antonim odezwała się kupiecka żyłka. Bosman zacisnął usta, najeżony niesprawiedliwą, jego zdaniem, uwagą. Nie mógł odszczeknąć Álvarezowi, ale Bogu ducha winnym majtkom już tak. Brakowało tylko bicza spadającego na plecy nieszczęśników. Kolb już parę razy pływał na „Magdalenie”. Można powiedzieć, że nawet lubił tę szybką jednostkę. No, nie tak jak „Oceanusa”, bo sentymentu do starej łajby pewnie już nigdy się nie pozbędzie. Mimo wszystko coś w niej było. Znał kiedyś podobną dziewczynę, jeszcze przed Leticią, dawne dzieje...

W kartageńskim porcie nie cumowało zbyt wiele okrętów, a to z powodu ciasnoty. W końcu to nie Kadyks czy Sewilla. Miasto założone przez kartagińskiego wodza Hazdrubala stanowiło dogodną bazę dla wszelkich wypraw na afrykański kontynent lub w stronę italskich posiadłości. Niemniej przez ostatnie lata kierunek ten, a więc i miasto, mocno straciły na rzecz portów atlantyckich. W końcu to tam przybijały Srebrne Floty wyładowane zamorskimi bogactwami. Srebro i złoto napędza ten świat, obojętnie, czy się to komuś podoba, czy nie. Gdy don Javier wyda Leticię za mąż, pewnie część rodu przeniesie do któregoś z miast obsługujących oceaniczne szlaki. A może nawet do samego Madrytu. Tylko kim on wtedy zostanie – błędnym rycerzem czy wyrachowanym najemnikiem? Odpłacał Álvarezom lojalnością, tylko czy tak będzie zawsze? Na to pytanie nie znał odpowiedzi. Jakiś oddział żołnierzy przemaszerował w stronę najbliższego fortu. Kolb odprowadził ich wzrokiem. – Jak chcesz iść, to proszę – powiedział do Antonia. – Zajmę się wszystkim. Álvarez powoli odwrócił się w jego stronę. – Myślałem... – Przypilnuję towaru. Później mam jeszcze coś do załatwienia. – Nieprawda. – Co ty możesz o tym wiedzieć – odparł Kolb. – Twoje małe tajemnice – Antonio nie wyglądał na urażonego. – Wystarczy – Kolb uciął dalszą dyskusję. Widząc gwałtownie pogorszony nastrój przyjaciela, Álvarez nie drążył już tematu i odszedł. Jan przywołał do siebie bosmana – starego, doświadczonego żeglarza z dawnej załogi „Oceanusa”. W swoim czasie zastąpił Carlosa, którego przygniotło źle zamocowane działo, zerwane z lin – przy większej fali zjechało po pokładzie, przypierając starego do masztu. Gdy między linami wiał silniejszy wiatr, Kolb do tej pory słyszał wrzask miażdżonego człowieka. Carlos umierał potem bardzo długo i nikt nie potrafił mu pomóc. Czepiał się życia zakrzywionymi palcami, chociaż każdy ruch sprawiał mu niewyobrażalny ból, a strzaskana miednica i kręgosłup nie pozwalały znaleźć wygodnego oparcia. Światło w jego oczach zgasło po paru dniach, dokładnie rok odkąd Kolb znalazł się na pokładzie. Ciało zmarłego w ramach ostatniej posługi wyrzucili do morza. Tyle można było zrobić. – Czemu młody taki wkurzony? – zapytał bosman.

Kolb wzruszył ramionami. – Tak już ma. – Oni wszyscy tacy sami. Nie odpowiedział, myśląc o czymś innym. – Pogoń tych wałkoni – wskazał na marynarzy, którzy już zdążyli wrócić do dawnego tempa. – Macie parę godzin na dokończenie roboty. Sam sprawdzę. – Bądź spokojny. Postał jeszcze chwilę i poszedł w kierunku przeciwnym do tego, w którym podążył Antonio. Miejsce, do którego skierował kroki, owiane było sławą jednego z najgorszych. Napis „Orion” na szarej desce szyldu wyblakł już tak, że można było się go tylko domyślać. Do tawerny schodziło się w dół po paru kamiennych stopniach. W panującym tutaj półmroku ledwo można było dostrzec brudne, wyciągnięte nogi żebraka spoczywającego w kącie. Kolb przestąpił nad nimi i zanurzył się w konstelacje atakujących nozdrza wrażeń. Orion nie słynął z czystości. Lepka podłoga od dawna nie zaznała szmaty. Podobnie od brudu kleiły się stoły i ławy. Cuchnącą spelunkę omijali zakonnicy i księża, bo nie mieli tu czego szukać – no chyba, że jakiś inkwizytor w słusznym gniewie wpadłby do środka, by walczyć z brudem myśli całkiem sporej gromady bywalców przybytku. Stanął przy szynkwasie, wciągając w płuca zatęchłą woń przemieszaną z aromatem tytoniu. Sine pasma rozchodziły się pod niskim sufitem tak, że łapał ten zapach, starając się koncentrować tylko na nim. Ktoś stanął za jego plecami. – Wiedziałem, że przyjdziesz – usłyszał głos przypominający zgrzyt gwoździa po szkle. – To ciekawe, bo ja nie. Pomiędzy niego a ścianę wcisnęło się indywiduum z wyglądu przypominające człowieka. Stwór miał twarz z wytrzeszczonymi oczami, garbatym nosem i okalającymi głowę siwymi długimi włosami, które spływały na tykowatą szyję i równie chudy tułów.

– Zastanowiłeś się? Propozycja ciągle aktualna. Manuel Alonso Preto od dawna ponawiał zaproszenie. Od tak dawna, że Kolb zapomniał, kiedy usłyszał o tym po raz pierwszy. Preto należał do konkurencji. I to nie byle jakiej. Reprezentował ludzi wielokroć bogatszych od Álvarezów i nie gardzących niczym. Nie to, żeby sumienie zbytnio ciążyło don Javierowi, w końcu z mnisią moralnością nie dałoby się robić interesów, ale Manuel Alonso przekraczał wszelkie granice, łącznie z fizyczną eliminacją tych, którzy wtykali nos w nie swoje sprawy. Sięgał mackami tam, gdzie oni mieli trudności. Podobno pracował dla Turków tak samo ochoczo, jak i dla hiszpańskiej korony. Omijał tylko rycerzy maltańskich. Znajomość z nimi, podobnie jak ze Świętym Oficjum, skończyć się mogła dla Preto tym samym – szybkim wyrokiem trybunału i stosem. Wszelkie podejrzenia o sprzyjanie nieprzyjacielowi, co w przypadku Alonsa sprowadzało się do szpiegostwa, sprawiłyby, że zacząłby on stąpać po cienkiej linie. Co gorsza nie tylko on, ale i ten, kto dlań pracował. Nieważne, ile płacił. Stracić można było o wiele więcej. Kolb, gdyby tylko chciał, już dawno zostałby u niego kapitanem z dochodami co najmniej dorównującymi tym, które miał u Álvarezów. Wystarczyłoby zabrać Leticię z domu. Świat był dość duży, by pomieścić ich dwoje. Ciągle walczył z tą pokusą. Chciał tego, a jednocześnie się bał. Może to wspomnienie odległych czasów, kiedy ojca zabili podobni do Preto ludzie, a może groźba kary boskiej za zuchwalstwo go powstrzymywały. Decyzja, wciąż odkładana, kusiła jak zakazany owoc. I tym razem odsunął ją na później. – Podobno nad Złotym Rogiem poruszenie – powiedział, żeby zmienić temat. – Hmm... słyszałeś i o tym – dreszcz przebiegł przez plecy Manuela Alonso. – Nic się przed tobą nie ukryje. – Powiedz lepiej, co z tego będzie. – Chwała dla wybranych i paskudna śmierć dla tysięcy – odparł Preto. – Zastanów się i dobrze wybierz stronę. – Wiesz, jak ciebie słucham, to nie mam wątpliwości, dla kogo pracujesz. – Dla siebie. Tylko i wyłącznie dla siebie, Kolb – bezgłośnie zarechotał tamten. – Pewnie nie wiesz, ale w młodości byłem idealistą. Tak, tak samo jak ty. Jako zupełny gówniarz zaciągnąłem się do armii cesarza Karola V. Chcieliśmy zdobyć Algier. Wyobrażasz sobie? Armia, jakiej wcześniej świat nie widział.

Podobno mieliśmy przewagę tak wielką, że bez problemu mogliśmy zgnieść Hasana agę i nielicznych obrońców. Pierwszy raz w życiu widziałem tyle okrętów. Maszty aż po horyzont! – ton głosu Manuela nabrał głębi, jakby to wydarzyło się wczoraj, a nie przed prawie trzydziestu laty. – Z końcem października było po wszystkim. W jedną noc sztorm roztrzaskał sporą część floty. Wszystko poszło na dno: ludzie, konie, proch. Morze przez tygodnie wyrzucało ciała na brzeg. Wtedy mi przeszło. Karol jak kopnięty pies wrócił do domu – zadrwił Preto. – A ty poszedłeś własną drogą. – Tak, i wcale tego nie żałuję. – Podobno spotykasz się z Nasim? – Nie wierz we wszystko, co mówią. Manuel Alonso powiedział to zbyt szybko. Jakby wcześniej przygotował obronę, co wzmogło czujność Kolba. A zatem jednego dnia z dwóch niezależnych źródeł usłyszał to samo. Imperium Osmańskie na jakiś czas porzucało ekspansję na północ i wschód. Jeszcze nie wiedział, czy to dobrze, czy źle. Na pewno źle dla handlu, ale już niekoniecznie dla niego. W chaosie, jaki wybuchnie, wszystko może się zdarzyć – można szybko stracić życie lub zbić niewyobrażalną fortunę. Emocje wypełniły duszę Kolba jak żagiel pełnomorskiego galeonu. Ledwo je powstrzymywał. – Ulżyj sobie. Brązowa kulka opium położona przez Preto obok jego dłoni przyciągała wzrok. – I do zobaczenia. · Do portu w Kartagenie przypłynęli szybciej, niż się spodziewał. Skrócili podróż o jeden dzień, a to już coś znaczyło. Oparty o reling, widział „Magdalenę” zacumowaną przy brzegu i paru ludzi z jej załogi. Uśmiechnął się pod cieniutkim wąsikiem. Nareszcie w domu. Ostatni miesiąc bardzo dał mu się we znaki. Już nie pamiętał, kiedy ostatnio dobrze spał, a na dodatek struł się czymś w Neapolu i od tamtej pory stał się częstszym niż zwykle bywalcem latryn. Nie mógł jeść ani pić, co najwyżej przegryzał od czasu do

czasu figę bądź daktyla. Zwracał jednak równie szybko, jak połykał. Nawet teraz czuł nieprzyjemne zimno na plecach – oczywisty znak choroby. Parę razy napinając mięśnie, poczekał, aż skurcze przejdą. Wizja coraz bliższego wygodnego łoża zdominowała wszystkie pozostałe odczucia. Tak daleko w głębi zatoki falowanie było ledwo dostrzegalne. Łagodna bryza pchała „Oceanusa” ku kamiennemu molu. Ludzie na brzegu, zrazu małe ledwo dostrzegalne figurki, rośli w oczach. Widział, że został dostrzeżony przez załogę „Magdaleny” przykładającą dłonie do oczu w ostrych promieniach popołudniowego słońca. W końcu rzucili liny i „Oceanus” przycumował. Przerzucono trap pomiędzy nim a lądem. Wstąpił nań jako pierwszy. – Wszyscy zdrowi? – zapytał bosmana z załogi brygantyny. – Dzięki Bogu, nic im nie jest. Wymamrotał pod nosem dziękczynienie. – Dlaczego towar jeszcze nie w magazynie? Bosman uśmiechnął się głupkowato, pochylając głowę. – Niedługo skończymy Szlak pomiędzy stertą beczek a składem znaczyły nieczystości pozostawione przez muły ciągnące dwukołowe wózki. Hector Álvarez uniósł do góry brwi. Dla odmiany kąciki ust opadły w dół. – Nikt was nie pilnuje? – Seńor Kolb był, ale poszedł parę pacierzy temu, podobnie jak panicz Antonio. Nazwanie Antonia paniczem zakrawało na kpinę. Młodszy brat już dawno wyrósł z dzieciństwa, a Kolb – no cóż, lubił go mieć przy sobie w co bardziej ryzykownych wyprawach. – Nie wiesz, dokąd poszedł? Bosman pokręcił głową, czekając na moment, kiedy w końcu zostanie sam. Hector nie miał sił ani ochoty stać tu dłużej. Ostatni raz obrzucił „Oceanusa” spojrzeniem i ruszył w stronę domu.

· Po raz pierwszy od dawna został sam. Świat wciąż się chwiał na boki, ale wiedział, że to przejdzie. Na razie pragnął odetchnąć, rozkoszując się czterema ścianami, które przyjemnie zastępowały bezkresną przestrzeń. Przynajmniej parę tygodni spędzi w rodzinnych pieleszach. Podkuruje się, dojdzie do siebie. Kiedy tak siedział na krześle, za drzwiami słyszał, że w domu wre jak w ulu. Służba biegała, a ojciec wydawał polecenia. Wreszcie ktoś zdjął z jego barków brzemię odpowiedzialności. Nie myślał o tym, czy dotrze na czas ani o berberyjskich piratach mogących przejąć ładunek. W końcu był wolny. Przebrał się w wygodne domowe ubranie i zszedł na dół. Na schodach gwałtowny zawrót głowy sprawił, że musiał przytrzymać się poręczy. Przystanął na moment i jednak zebrał się w sobie. Bolesny skurcz szarpnął go tuż pod żebrami, żołądek fiknął kozła. Nic już dzisiaj nie przełknie. To pewne. Przybrawszy jednak, na ile potrafił, swobodny wyraz twarzy, stanął przed ojcem i Antoniem. – Mówiliśmy właśnie o tobie – don Javier zlustrował syna uważnym spojrzeniem, ale nic nie powiedział. – Nie jestem zaskoczony – oklapł na siedzenie tuż przy nich. – Czytaj. Hector popatrzył na pismo, które leżało pomiędzy nimi. Z kawałka pieczęci domyślił się, skąd pochodzi. Mając rozległe kontakty, nietrudno uzyskać informacje od zaufanych kontrahentów. Na przykład całkiem chętnie dzieliła się nimi rodzina Mancinich z Rzymu, której dostarczali maderę. W państwie kościelnym aż huczało od plotek. Wystarczyło tylko odsiać te mające jakąkolwiek wartość. Kardynałowie i kościelni dostojnicy to przecież tacy sami ludzie jak pozostali. Może tylko odrobinę lepsi. Przebiegł pierwszą linijkę zwyczajowych zwrotów, a zawiłości dokonanych transakcji zostawił sobie na później i przeszedł do sedna. „Z rzeczy o mniejszej wadze pragniemy donieść o zamieszaniu z udziałem Wenecji. Pewne przesłanki pozwalają sądzić, że bliski jest dzień, kiedy Signoria będzie zmuszona uznać prymat Wysokiej Porty. Skądinąd wiadomo o działaniach wielkiego wezyra idących właśnie w tym kierunku. W samej Signorii są ludzie skłonni nawiązać rozmowy z przedstawicielami Dywanu.

Nie przypadkiem zapewne co poniektórzy kupcy, starający się wyzyskać niejasną sytuację, a może uprzedzić rozwój wydarzeń, rozpoczęli masowy skup żywności, w szczególności zaś zboża. Nietrudno przypuścić, że liczą na spekulacyjny wzrost jego cen, zwyczajny podczas wojny”. Ostatnie parę zdań pominął jako nieistotne. – Co o tym sądzisz? – To jeszcze nie przesądza wojny. – A moim zdaniem, właśnie że tak – oczy don Javiera zabłysły wewnętrznym blaskiem. – Przesadzasz, ojcze. To – potrząsnął listem – jest jedynie zbiór przypuszczeń i nie do końca sprawdzonych wiadomości. Jak możesz wysnuwać wnioski na przyszłość, skoro to, co wiemy, pochodzi tylko od nich? – Nie do końca... – Kolb stanął w drzwiach i kpiąco przyglądał się Hectorowi. – Fatalnie wyglądasz. – Przyganiał kocioł... Uściskali się jak bracia. – Nic się nie zmieniłeś. – A ty i owszem – Kolb pierwszy wyzwolił się z objęć Hectora. Prawdę mówiąc, widok Álvareza mocno go przestraszył. Zapadnięte policzki i wytrzeszczone oczy nie najlepiej świadczyły o jego kondycji. – Słyszałeś coś ciekawego? Kolb nie odpowiedział od razu. Słyszał wymianę zdań pomiędzy ojcem a synem i wcale nie chciał opowiadać się po stronie któregoś z nich. – Wybaczcie, ale czy to dobra pora na takie rozmowy? – Na rozmowy o interesach jest zawsze pora – Antonio wyręczył ojca w odpowiedzi. Kolb przeciągnął się, aż zatrzeszczały kości. – Preto potwierdza informacje z Rzymu. Nie wprost...

– Ten łajdak jest tutaj? – nestor rodu o mało nie zadławił się winem. – Gdybym wiedział... – To co? Wskazałbyś go Świętemu Oficjum? – wpadł mu w słowo Hector. – Nie rozumiesz. Ten człowiek sprowadzi na nas nieszczęście. – W jaki sposób? – Hector, walczący z własnym ciałem i w nie najlepszej kondycji, przestał zważać na słowa. – Sprzeda nas Turkom czy zaciągnie na galery? Jesteś tak pewny własnych przekonań, że nie bierzesz pod uwagę zdania pozostałych. Ostatni raz opuściłeś Kartagenę rok temu... dwa? Eee... dawniej. Sam już pewnie nie pamiętasz. – A czy to ważne? Zresztą nic ci do tego! – Pozwól, że ja będę decydował, co jest ważne, a co nie – dopiero gdy wypowiedział te słowa, zdał sobie sprawę, co zrobił. Rzucił ojcu wyzwanie. Nieodwołalne i kategoryczne. Stawiał się ponad nim i przejmował kontrolę. Don Javier znieruchomiał. Kark, podobnie jak oblicze, nabrał koloru purpury, tak jakby nozdrzami zaraz miała buchnąć krew. Nie tego się spodziewał po dzisiejszym wieczorze. – Dajcie spokój – młodszy z braci próbował załagodzić rodzący się konflikt. Zapadło kłopotliwe milczenie, którego nikt nie chciał przerywać. – Zastanówmy się, co robić – powiedział cicho Kolb świadom, że pośrednio przyczynił się do kłótni. – Jeżeli to prawda – wskazał palcem pismo – będzie to dotyczyć wszystkich. Pokiwali głowami. – Pamiętacie, co zrobił Sulejman? Jeżeli wszystko się potwierdzi, to nie ostanie się tu kamień na kamieniu. Zaledwie parę lat wcześniej, kiedy oni przebywali w Niderlandach, największa osmańska armia w dziejach ruszyła na podbój Malty, stanowiącej klucz do Półwyspu Apenińskiego. Jej upadek zwiastowałby koniec takiego świata, jaki znali. Triumf Półksiężyca nad Krzyżem zdawał się pewny. Od 18 maja 1565 roku przez cztery miesiące garnizon Malty odpierał kolejne szturmy zastępów Sulejmana. W ich trakcie poległo tysiące ludzi, a zniszczenia wyspy były ogromne. Nawet po wszystkim, kiedy we wszystkich chrześcijańskich kościołach odśpiewano uroczyste „Te Deum”, a dzwony rozbrzmiewały nieustannym biciem, trudno było uwierzyć, że wszystko skończyło się szczęśliwie.

Groza tamtych wydarzeń do tej pory odbijała się echem na północnych wybrzeżach Morza Śródziemnego. Półksiężyc został powstrzymany, ale takie potęgi nie upadają łatwo. ROZDZIAŁ II Jusuf Nasi przyjrzał się z bliska szkatule. Już sama w sobie była dziełem sztuki. Misternie wykonany wzór oplatał drogocenne kamienie – szafiry, opale i szmaragdy, wijąc się w formie listków i łodyżek jak rajskie drzewo. Podstawę stanowiły wielkie perły, również spowite delikatnym wzorem. Słowem, złotnik wykonał pracę w sposób godny podziwu, a jednak to nie szkatuła się liczyła. Była tylko luksusowym opakowaniem, formą skrywającą w swoim wnętrzu pierścień z wielkim, dwudziestokaratowym diamentem. Po obu stronach kamienia skrzyły się mniejsze. Mniejsze – nie znaczy małe, ale to ten duży przyciągał wzrok. Tak piękny okaz zasługiwał na godną nazwę i Nasi przez ostatnie minuty próbował takową znaleźć. Odrzucił już parę: Chwała Allahowi czy Poranek Sułtana. Były pompatyczne, a przy tym banalne, on zaś chciał czegoś szczególnego. Może: Niezwyciężony? Przez chwilę bawił się tym słowem, obracając je na wszystkie możliwe sposoby. Nie. To nie to. Zniechęcony, opadł na poduszki. Umysłowy wysiłek tak go zirytował, że w końcu wstał i podszedł do okna, żeby wyjrzeć na Złoty Róg. Skośne żagle łodzi przemieszczających się we wszystkich kierunkach napawały go zadowoleniem. Śmiało mógł powiedzieć, że w tym wszystkim ma swój udział. Tak naprawdę wcale nie nazywał się Jusuf Nasi, tylko Juan Mikesu, był Żydem i pochodził z Portugalii. Kiedy w rodzinnych stronach zrobiło się dla niego za ciasno, przeniósł się tutaj i przyjął nowe nazwisko. Żałował, że zrobił to tak późno, w końcu bowiem nie musiał się liczyć z nikim i z niczym. Bardzo szybko zaskarbił sobie łaski dworu i samego Selima II. Wiedział, gdzie bije źródło władzy. Finansował wszelkie ekscesy sułtana, w lot realizując jego zachcianki i kaprysy. Nie było to tak trudne, jakby się mogło wydawać. Prowadził interesy w obrębie całego Imperium, tworząc sieć żydowskich, i nie tylko żydowskich, punktów handlowych, zarówno w Osmanii, jak i Europie Łacińskiej. Już Sulejman był z niego zadowolony, ale to Selima opętał całą siecią intryg. Na sukces Nasiego składało się kilka zasadniczych przyczyn. Po pierwsze bogactwo – z czasem został właścicielem banku, co przy tak rozlicznych interesach nie powinno dziwić. Po drugie – z powodu kontaktów, które siłą rzeczy nawiązywał, stał się źródłem informacji, jakich mogły pozazdrościć Turcji wszystkie inne królestwa. I po trzecie: nie miał serca. Był wyzuty z uczuć jak

mało kto. Kiedyś porwał w Wenecji siostrzenicę własnej przyjaciółki tylko dlatego, że ta miała otrzymać w posagu sto tysięcy skudów. Ten czyn zamknął przed nim granice kupieckiej republiki, lecz to mało go obchodziło. Wolał przestawiać pionki i figury na politycznej szachownicy, niż zajmować się tak przyziemnymi problemami. Tylko że akurat ten problem nie był przyziemny. Dawno temu Selim obiecał Nasiemu królestwo Cypru, jednak z samej obietnicy niewiele wynikło. Mijały lata, a on wciąż czekał. Dług sułtana powiększał się i w końcu trzeba będzie przypomnieć Selimowi o złożonym przyrzeczeniu. Pretekst skrzył się właśnie przed nim. Sam wiedział, jak długą przebył drogę. Od nic nieznaczącego kupca po jedną z najbardziej znanych i wpływowych osób w imperium. Jak wszystko pójdzie po jego myśli, to osiągnie jeszcze więcej: zostanie królem! Czuł niemal seksualne podniecenie, gdy o tym myślał. Istniał tylko jeden kłopot: Cypr należał do Republiki Świętego Marka. Już same plantacje trzciny cukrowej, zboża, oliwy i bawełny stanowiły łakomy kąsek, a jakby tego było mało, w ziemi kryły się miedź, siarka, azbest i kryształy. Spichlerz i kopalnie w jednym. Nikt nie odda takiego bogactwa z dobrej woli. Nasi wiedział, że wielki wezyr nie zalicza się niestety do zwolenników wojny z Wenecją, która w wypadku starcia na pewno nie pozostałaby osamotniona. Szybko znalazłaby sojuszników gotowych bronić jej i szlaków handlowych na Wschód. Zniechęcony, przestał zwracać uwagę na widok za oknem, który stracił dla niego cały urok. Wciąż nie potrafił znaleźć sposobu, aby wymusić na Selimie spełnienie dawnej obietnicy. Cóż, zwykły kupiec, choćby najbogatszy, nie może decydować w sprawach polityki zagranicznej. W tej rozgrywce prócz wielkiego wezyra liczył się też namiestnik Egiptu Sinan pasza, bejlerbej Basry Osman pasza i najważniejszy z nich, sędziwy, bo siedemdziesięcioletni, wciąż jeszcze łaknący chrześcijańskiej krwi Lala Mustafa pasza, zwycięzca z Rodos oraz jeden z wodzów wyprawy na Maltę. Doznanego wówczas upokorzenia nie dawało się zapomnieć. Koncepcja frontalnych ataków na obsadzone przez joannitów bastiony nie przyniosła niczego poza potwornymi stratami. To z polecenia Lali Mustafy szturmowano San Elmo, najmocniejszy punkt oporu obrońców. W końcu fort padł, jednakże nic to nie zmieniło w ogólnej sytuacji. Zakon nie został złamany, za to siły Osmanów uległy wyczerpaniu i wkrótce musieli oni uciekać z wyspy. Nic więc dziwnego, że przez ostatnie lata wódz dyszał żądzą odwetu. Dobrze było mieć go po swojej stronie. Na myśl o Mustafie Jusuf Nasi uśmiechnął się pod nosem. Był jednym z wezyrów i jako taki stanowił doskonały obiekt manipulacji. Przewidywalny i jak szakal łaknący ścierwa niewiernych. Tych trzech w razie konieczności z pewnością potrafiłoby postawić na swoim, zneutralizować zdanie wielkiego wezyra Mehmeda paszy Sokolovica i przekonać sułtana.

Najbliższe tygodnie okażą się decydujące. Musi uzbroić się w cierpliwość. Odsunął więc na bok myśl o wojnie. Najchętniej szkatułę wraz z zawartością pozostawiłby dla siebie, jednakże czy to wygórowana cena za Królestwo Cypru? Popatrzył na kamień i nagle doznał olśnienia. Idealna nazwa dla idealnego podarunku przyszła do głowy sama, nienachalnie i bez powalających na kolana fanfar. Jasność Dnia. Odetchnął zdziwiony, że nie wpadł na to wcześniej. Widocznie z tymi najlepszymi pomysłami tak już jest – im bardziej się staramy, tym bardziej pozostają nieuchwytne, gdy zaś przestajemy o czymś myśleć, rozwiązanie pojawia się znikąd. Chwała Allahowi, Panu światów. · Mroczne i chłodne wnętrze kościoła pozwalało na chwilę samotności. To przestrzeń sacrum, w przeciwieństwie do profanum ulicy, gdzie przewalały się tłumy żołnierzy, szlachty i marynarzy. Wśród nich kłębili się żebracy, których wychudłe i brudne dłonie wciąż domagały się więcej i więcej srebrnych monet. By osiągnąć cel, nie przebierali w środkach. Gdzieniegdzie rozzuchwalili się tak bardzo, że działając w większych grupach, potrafili obrabować, pobić, a nawet zabić tego, kto nie dość prędko rozwiązywał sakiewkę. W Kartagenie nie było tak źle jak w na przykład w Rzymie, ale i tutaj trzeba było uważać. Właściwie to trzeba było uważać wszędzie. Świat przemierzali ludzie, dla których jedyną formą obcowania z bliźnimi była przemoc. Żaden region i kraj nie potrafiły temu zaradzić w wystarczającym stopniu. Bałkany od dawna stanowiły pole nieustannych starć katolików i muzułmanów. Osmański podbój odbywał się powoli, lecz nieubłaganie pośród trwających od dziesięcioleci krwawych zmagań, układów, zdrad, szturmów i masakr. Fala za falą turecka armia płynęła wciąż dalej i dalej na północ, osiągając już Dunaj. Italię z kolei niszczyła seria wojen francusko-hiszpańskich. Na wspomnienie sacco di Roma, złupienia Rzymu w 1527 przez wojska protestanckie, do dziś niektórym cierpła skóra. Do tego wojna chłopska w Niemczech i nieustające rzezie we Francji. Nieprzebrane masy bezrobotnych weteranów zalewały cały znany świat, kształtując go na własny sposób. Zawsze w takich wypadkach ciągnęło się za nimi to, co nieuniknione – głód i choroby. Epidemie, złowieszcze niczym osmańskie żagle na horyzoncie, wybuchały z regularnością pór roku czy następstwa nocy po dniu, dziesiątkując już i tak umęczonych ponad wszelką miarę chłopów i mieszczan.

Skulony w bocznej krypcie przed figurą Matki Boskiej, prosił o wstawiennictwo. Robił tak zawsze przed kolejnymi wyprawami, od samego początku, odkąd tylko sięgał pamięcią. Właściwie tylko to pozostało mu z dzieciństwa. Cała reszta ginęła w pomroce niepamięci. Dawny świat prawie nie istniał, starty w proch. Bardzo rzadko, gdzieś z głębi jego jestestwa wypływały obrazy. Kiedyś miały kolory i dźwięki, które z czasem coraz bardziej się zacierały, blakły, cichły. Nie znajdował dla nich kontekstu, nie mówiąc już o znaczeniu. Nienawidził siebie za to. Chciał pamiętać, a zapominał. Nie potrafił znaleźć w sobie woli, by je przechować. Skoro tak, to może nie jest godny obecnego miejsca. Jedno powinno wynikać z drugiego, a on żeglował unoszony przez prądy życia, nie wiedząc, jaki port opuścił. Do niedawna uważał, że to użalanie się nad sobą. Teraz nie był tego taki pewien. Ukrył twarz w dłoniach. Dokończył modlitwę i wstał. Wyminął posługacza, który wolnymi, sennymi ruchami zamiatał podłogę, pilnując kościoła przed złodziejami. Nie wyglądał szczególnie groźnie, co wcale nie znaczyło, że ten skromny sługa Boży jest zupełnie bez znaczenia. Jego bronią wcale nie musiały być silne pięści. Wystarczyła pamięć i donos do Świętego Oficjum. Resztę wykona już kto inny. Skinął mu głową, spotykając się z chłodną obojętnością starego szpiega. Jeszcze na dobre nie zdążył opuścić przybytku wiary, a już został zaczepiony. Krzykliwie ubrana Cyganka, która najlepsze lata miała za sobą, choć czas nie wyżłobił na jej twarzy szczególnego piętna, podeszła i złapała go za rękę. – Chcesz wiedzieć, co cię spotka? – zapytała, odważnie patrząc mu w oczy. Wiedział, co robić w takich wypadkach. Wystarczyła chwila nieuwagi i już stawał się ofiarą. Wspólnicy tylko czekali na taką okazję. Tym razem jednak, zamiast wyrwać dłoń i odtrącić kobietę, stał jak prostaczek z zapadłej prowincji i czekał, co się wydarzy. To zupełnie do niego niepodobne. Silne i szorstkie palce rozwarły zaciśniętą pięść. Opuszki pogładziły twarde modzele na jego dłoni, jakby czytały z księgi. – Chwała. – Co? – już to niedawno słyszał. – Chwała, panie. Czeka cię chwała. Nie wiesz nawet, jak wielka. – Nie tęsknię do niej. – Ale ona przyjdzie sama, nieproszona, kiedy nie będziesz się jej spodziewał. – Kiedy?

– A kto to może wiedzieć. – Myślałem, że ty. – Ja tylko widzę drogę i to, co na niej czeka. Nie daty. – Czyli nie mam się czym martwić. Moje życie już zostało ustalone – zadrwił. – Nie wiesz, co czeka cię wcześniej – puściła dłoń Kolba tak szybko, jak wcześniej ją uniosła. – Powiedz! – nagle stał się natarczywy. – Dostaniesz eskuda. – Wystarczy. Przytrzymał ją za łokieć, a właściwie próbował, bo kobieta schowała rękę za plecy. – Nie chcę twoich pieniędzy. – Co zobaczyłaś? – Już powiedziałam. Zagrodził jej drogę, gdy próbowała odejść. – Dziwna z ciebie wróżbitka. Nie chcesz zarobić, a może moje pieniądze śmierdzą? – Dobrze wiesz, że żaden pieniądz nie śmierdzi. Stali naprzeciw siebie, oddaleni nie więcej niż o piędź. Jej gorący oddech docierał do nozdrzy Caspra jak afrykański wiatr. Milczenie się przeciągało. Nie potrafił zmusić jej do mówienia. Im dłużej tak trwali, tym większe rozdrażnienie targało Kolbem. Wysupłał w końcu parę pesos i wcisnął Cygance do ręki. – Nie to nie. Odszedł, nie widząc kpiącego uśmiechu, jakim go pożegnała. · Przygoda z Cyganką zupełnie wytrąciła go z równowagi. Z takim trudem zdobyty spokój odszedł w niebyt, zastąpiony przez rozdrażnienie i zniechęcenie. Sam nie wiedział, o co mu chodziło. Przecież nie o samą wróżbę. Ta była bez znaczenia.

Niejasna, zresztą i tak nie miała żadnej mocy. Za nim stał święty Franciszek i święty Michał, a nie jakieś tam gusła. W gruncie rzeczy złościł się sam na siebie. Dał się omotać jak prostak wysłuchujący tych głupot. Na środku przejścia wyminął stertę łajna, którego nie zdążono jeszcze zgarnąć. Musiał przy tym uważać, by nie upaprać wysokich butów, w jakich zwykł chodzić. Z powodu smrodu i wzrastającej temperatury wszystkie okiennice pozostawały zamknięte. Chmara obdartych dzieciaków przebiegła obok, plaskając bosymi stopami. Najstarszy z nich uważnie przyjrzał się Casprowi. Jako ewentualny cel rozboju odpadał – za duży i za trzeźwy. Ich spojrzenia spotkały się na moment i wyrostek pobiegł za resztą. Kartagena nie była wielkim miastem, więc tylko w miarę blisko portu można było mówić o jakiejś okazalszej zabudowie, ale i to sprowadzało się do kilku rzędów murowanych kamienic koloru zszarzałego piasku i paru kościołów, spośród których wyróżniała się niewątpliwie stara katedra Marii Panny wybudowana z resztek starożytnego teatru. Jednak im dalej od nabrzeży, tym robiło się gorzej. Chaotyczna plątanina uliczek i zaułków z przylegającymi do nich składami, chlewikami, zwykłymi ruderami i tawernami oferującymi niewyszukane rozrywki już za parę pesos. Nikt przy zdrowych zmysłach nie zapuszczał się tutaj po zmroku. Dostać nożem w plecy lub nabawić się syfilisu było równie łatwo, jak zaciągnąć się na statek płynący do Meksyku. Wielu powątpiewało, czy żyją tam jacyś przyzwoici ludzie, czy tylko złodzieje, alfonsi, prostytutki i szulerzy żerujący na marynarzach skorych do pozbycia się z takim trudem zarobionych pieniędzy. Ale też, gwoli sprawiedliwości, trzeba dodać, że Kartagena nawet i pod tym względem niczym się nie wyróżniała, zwłaszcza in minus. Prawdziwe królestwo występku znajdowało się w Kadyksie. Tam diabeł kusił wszystkim tym, co i tutaj – tyle że w dwójnasób. Sława, a właściwie niesława miasta docierała do najbardziej odległych zakątków chrześcijańskiego świata. Za każdym razem, gdy dane mu było tam przebywać, nie potrafił zrozumieć, dlaczego nie starano się z tym zrobić porządku. Odpowiedź znajdował bardzo szybko i wciąż tę samą – chciwość i pożądanie są taką samą częścią ludzkiej natury jak uczciwość i bezinteresowność. Najlepiej przyjąć wszystko takim, jakie jest. Im bliżej przystani, tym ruch stawał się większy. W końcu z zacienionych zaułków wyszedł na zalany słońcem plac. Stamtąd wystarczyło zrobić jeszcze parę kroków do zacumowanej „Magdaleny”. Skoncentrowany na znalezieniu jej masztu, nie zważał na to, co dzieje się w pobliżu. – Zawsze tak wysoko nosisz głowę, że nie widzisz nic wokół? – Czego chcesz, Preto? Jestem zajęty.

Niezrażony Manuel Alonso zignorował zły humor Caspra. – Myślałem, że wcześniej wypijemy, ale ty od razu przechodzisz do interesów. – Podobno czas to pieniądz, więc się streszczaj – tu, bliżej portu, resztki złego humoru zdążyły wyparować z Kolba tak, że pozostał jedynie gorzki osad. – Płyniecie do Afryki... – stwierdził Preto. – Tanger, Melilla? – Melilla i Ceuta – Casper przestał kręcić głową z prawa na lewo i w końcu obrócił twarz w stronę Manuela. – Jest sprawa... – powiedział tamten, wyjmując z rękawa złożoną i zapieczętowaną kartkę papieru. – Ceuta. Tawerna Pod Czerwonym Mieczem. Oddasz – nie stracisz. – Preto, co ty kombinujesz? Już samo przebywanie w twoim towarzystwie jest niebezpieczne. – Od kiedy jesteś taki delikatny? – mimo łagodnego głosu dawało się wyczuć twarde tony. – A jak się nie zgodzę? – Zarobi ktoś inny – Manuel nie nalegał. Taka przysługa musiała wynikać z dobrej woli. – Jeżeli informacje godzą w Álvarezów... – zastrzegł Kolb. – Przysięgam na moich przodków. To nie ma nic wspólnego z polityką czy handlem. – A z czym? – Mam dużą rodzinę, hmm... – zakasłał. – Co ty nie powiesz... – Kolb w końcu sięgnął po list i schował go do skórzanej sakwy zwisającej u boku. – Naprawdę. Zupełnie nie wiem, jak matka dawała radę nas wszystkich zliczyć, a przychówku miała dwanaścioro, na dodatek z trzema różnymi mężami. O kuzynach nie wspomnę, bo i tak nie potrafię wszystkiego ogarnąć. – A ten liścik? – Do mojej ukochanej siostry – Manuelowi Alonso usta się nie zamykały.

Trajkotał jak najęty. – Wiesz, jak jest. Wszyscy rozpełzli się po świecie i pewnie tak zostanie. Nie muszę chyba wspominać, że nie wszyscy zdążyli wyjść z dzieciństwa, a biednego zawsze łupie w krzyżu. – Ciebie najmniej. – Nie bądź taki surowy. Przecież wiesz, jak to jest dojść do wszystkiego samemu. W odległej części placu pojawili się strażnicy. Pięcioosobowy patrol z halabardami i w kapeluszach, których szerokie ronda zasłaniały twarze. Przykry obowiązek najprawdopodobniej chcieli zrekompensować sobie w inny sposób. Wystarczyło przejść to tu, to tam, pogrozić handlarzom i już parę reali zmieniało właściciela. Każdy przecież musiał z czegoś żyć. Preto śledził ich ruch spod przymrużonych powiek. – Pogadamy, jak wrócisz. Bywaj. Koścista postać zniknęła wraz z przejeżdżającym obok wozem zaprzężonym w muła z krwawymi pręgami na zadzie. Nie wierzył w ani jedno słowo. Był pewien, że Manuel Alonso zdawał sobie sprawę, jak mało wiarogodnie zabrzmiała ta historyjka. Wystarczyło opowiedzieć o wszystkim komu trzeba, a z seńora Preto pozostanie strzęp człowieka. List stanowił dowód. Swoją drogą, Manuel Alonso musiał stać pod murem, skoro zdecydował się poprosić o pomoc właśnie jego. Wymacał pismo w sakwie. Przebierając palcami po pieczęci, wyczuwał załamania i wklęsłości. W sumie nie była większa od jego kciuka. Właściwie nic nie stało na przeszkodzie, by obejrzeć ją z bliska. Przez chwilę walczył z pokusą. Przyjdzie na to czas. Tymczasem ront przeszedł obok, postukując halabardami o kamienne płyty. Żołnierze nie zaszczycili go nawet spojrzeniem, za to on przyjrzał im się dokładnie. Akurat ci w niczym nie przypominali sławnych hiszpańskich zabijaków trzęsących Europą. Łatwa służba rozleniwiała. Może kiedyś budzili grozę, lecz nie teraz. Spod obwisłych, szczeciniastych policzków wystawały otłuszczone podgardla. Fałdy ubrania nie potrafiły zamaskować pokaźnych brzuchów. Jeżeli obecnie przyszłoby im stanąć w tercios, pewnie wcześniej skonaliby ze strachu. Byli starzy i powolni, ale i tak lepiej nie wchodzić im w drogę.

O wiele bardziej interesująco przedstawiał się widok w portowym basenie. Kilkaset metrów za „Magdaleną” dostrzegł galerę podchodzącą bokiem do pirsu. Należała do większych jednostek, była długa na jakieś dwieście stóp. Nawet w miejscu, gdzie obecnie przebywał, słyszał głuchy odgłos bębnów nadający wioślarzom odpowiednie tempo. Dwa maszty stanowiące pomocniczy napęd sterczały jak dwa kikuty. Kolb, mrużąc oczy, próbował dostrzec szczegóły. Bez wątpienia jednostka brała udział w walce. Dawało się zauważyć potrzaskaną burtę i opalony kasztel rufowy. Antonio robił mniej więcej to samo co on, czyli stał i patrzył. Nawet załoga „Magdaleny” przerwała pracę, idąc za przykładem szypra. – Zdecydowałeś się? – Kolb stanął tuż przy nim. – Taki widok ma mnie zniechęcić? Nic z tego. – Tylko spytałem. – Ojcu się wydaje, że ty i Hector jesteście ulepieni z innej gliny niż ja. – Niczego nie musisz udowadniać. – Wprost przeciwnie. Casper i bez zapewnień Antonia wiedział, co jest prawdziwym powodem jego decyzji – don Javier coraz częściej wspominał o konieczności rozwinięcia skrzydeł, niedwuznacznie dając znać Antoniemu, że najwyższa pora na oficjalne zaręczyny z donną Lucindą. Czas wolności kurczył się dla niego gwałtownie. Wybłagał jeszcze jeden rejs przed czekającym go ożenkiem. Nawet Kolb wstawił się za nim. Perspektywa ugrzęźnięcia już na zawsze w kupieckim kantorze mogła przygnębić każdego. Co komu po pieniądzach, jak nie ma wolności... Tak naprawdę chodziło o samą oblubienicę. W każdym innym przypadku nie byłoby to może aż tak bolesne. – Ten kontrakt trafił się nam cudem – mruknął Antonio, strzepując pył z kaftana. – Raczej podziękuj Hectorowi – Casper wiedział, kto stał za wszystkim. – Jak...

– Nieważne. Załatwił i już. Posmarował złotem, gdzie trzeba – dodał w myślach Kolb. Szybka dostawa do któregoś z północnoafrykańskich portów stanowiła łakomy kąsek dla każdego kupca. Dostawy dla wojska zawsze bogaciły sprytnych i przedsiębiorczych. Tak działo się chyba od początku świata. Przecież wszyscy wiedzieli, że zawód intendenta to najprostsza droga do zbicia majątku. Kantowano na wszystkim – od ilości i jakości towaru poczynając, a na jego rodzaju kończąc. Dla Kolba nie miało znaczenia, co wozi. Generalnie wywiązywali się ze zobowiązań, nie robiąc znacznych malwersacji. Podobnie było teraz. Oliwa, suszone mięso, suchary, ołów, proch. Wszystko załadowano do beczek i ustawiono na dolnym pokładzie brygantyny. – Nie chcesz chyba powiedzieć... – Daj już spokój – Casper westchnął. Nie lubił, gdy Antonio zaczynał drążyć jakiś temat. Rozpamiętywał przy okazji dawne sprawki i obarczał winą za niepowodzenia wszystkich, tylko nie siebie. – ...że mam mu podziękować. Niby za co? Pomysł małżeństwa z Lucindą wyszedł od niego. – Nie wiedziałem. – Sam się z tego wykręcił. – Przesadzasz. Akurat w tej rozmowie nie brał udziału, ale nie musiał. I tak wiedział o wszystkim od Leticii. Hector rzeczywiście się wykręcił, stawiając sprawę na ostrzu noża. Teoretycznie to jemu jako najstarszemu powinien przypaść ten obowiązek, a tak wszystko spadło na Antonia. Prawdziwy pech. – Poszukaj jej zalet, zamiast wynajdywać same wady – zasugerował Kolb. – Jest bogata. – No to pierwszą już masz. Dłużej już naprawdę nie wytrzyma rozprawiania w kółko o tym samym. Niechże w końcu Antonio wbije do swojego tępego łba, jak sprawy stoją. I niech się cieszy, że dostał jeszcze trzy miesiące wolności. A na więcej niech nie liczy.

Cała sytuacja także dla Kolba nie przedstawiała się nadzwyczajnie. Trudno powiedzieć, co stanie się z Hectorem, ale również dla Leticii termin zamążpójścia zbliżał się wielkimi krokami. Nawet nie chciał myśleć, co by się stało, gdyby wprost przedstawił swoje zamiary don Javierowi. Ten pomysł odrzucił już na początku jako zupełnie nierealny. Ma trzy miesiące na wymyślenie czegoś skuteczniejszego, a przy tym dyskretnego. W tej rozgrywce potrzebował sojuszników, więc nie chciał zarazić do siebie Antonia. Przynajmniej na razie. Przyjaźń to jedno, ale próba wejścia do familii na zasadach, jakie mógł zaproponować, to coś zupełnie odmiennego. Powinien znać swoje miejsce w szeregu. Dokąd iść i kogo prosić o pomoc? Zupełnie nieoczekiwanie na myśl przyszedł mu Manuel Alonso. Zacisnął zęby. Wyjście istniało. Ostateczne i nieodwołalne. · Syn Mahometa, brat Słońca i Księżyca, wnuk i namiestnik Boga, Pan nad Panami, niezwyciężony dowódca, niepokonany obrońca miasta Pańskiego, wypełniający wolę samego Boga, nadzieja i uspokojenie dla muzułmanów, budzący postrach, ale i wielki obrońca chrześcijan, władca królestw etc., etc... Selim II przeciągle ziewnął. Niewiele pomogło. Posiedzenia Dywanu, czyli kolegium doradców, niezmiennie wywoływały u niego senność. Nie lubił ich i unikał, kiedy tylko mógł. Dziś do stałej niechęci doszły jeszcze inne istotne czynniki, z których na plan pierwszy wysuwały się dręczące pragnienie i ból głowy. Sułtan wyglądał na łagodnego grubaska w średnim wieku, którego głównym życiowym celem jest wspieranie ubogich. Jak zwykle w takich przypadkach – nic bardziej mylnego. Jak w każdym, tak i w Selimie ścierały się dwie natury, z których co jakiś czas górę brała ta okrutna i wojownicza. W końcu jego ojcem był sam Sulejman, a to do czegoś zobowiązywało. Rozpostarty na poduszkach, z podwiniętymi nogami, obserwował zgromadzonych. Bogato zdobione szaty w tej chwili zdecydowanie mu przeszkadzały, krępując ruchy, a kwaśny smak w ustach dopełniał udręk kaca. Owszem, upijał się od samego rana. I co z tego? Kto mu zabroni? Popatrzył ze wstrętem na leżące tuż obok suszone owoce. Z trudem przełknął

ślinę. Marzył teraz o jednym: chwycić bat i przegnać wszystkich. Niech idą precz i dadzą mu w końcu odpocząć. Akurat tego jednego zrobić nie mógł. Wszystko zostało ustalone dużo wcześniej, a niedyspozycja, jaka go spotkała, była wyłącznie jego własnym problemem. Ci, którzy zasiadali obok, stanowili elitę polityczną imperium. Bez ich zgody nie zapadały żadne wiążące decyzje. Cóż wart był sam sułtan bez wiernych wodzów janczarów czy floty... Właściwie i tak zebranie przypominało farsę. Wszystko już zostało postanowione. Frakcja wojenna brała górę nad zwolennikami pokoju. Tych ostatnich reprezentował sadrazam, czyli wielki wezyr Mehmed pasza Sokolović. Cała reszta podjudziła wielkiego muftiego Stambułu Ebussuuda Efendiego, by wezwał lud do wojny przeciw Wenecji. Emocje motłochu zostały spuszczone ze smyczy i nawet on, Pan nad Panami, musiał się z nimi liczyć. Wolnym ruchem sięgnął w końcu po suszoną morelę i ugryzł kawałek. – Nad czym tu jeszcze deliberować? – Piali pasza, zięć Selima, a zarazem dowódca floty, którego turban tuż nad czołem zdobił ogromny zielonkawy szafir, pogładził krótką brodę i założył ręce na piersi. – Cypr nie ulegnie tak szybko, jak się niektórym wydaje – Sokolović przechylił głowę w jego stronę. – Skąd ta pewność? – A stąd, drogi przyjacielu, że nie zostaną sami. Mogą trząść kolanami ze strachu, ale i tak będą walczyć. Signoria dobrze wie, ile warta jest wyspa. Na samo słowo „wyspa” Lala Mustafa pasza poruszył się niespokojnie. Do tej pory czuł rozsadzającą wnętrzności wściekłość, ilekroć wspomniał doznane upokorzenie. Wszyscy zauważyli ten ruch i teraz czekali, co powie. – Czyż Koran nie twierdzi, że musimy zanieść naszą świętą wiarę wszystkim tym, którzy jej jeszcze nie znają? – słowa, choć ciche, poniosły się daleko. Większość odruchowo pokiwała głowami, przyznając rację staremu wodzowi. – Republika uczyniła z wyspy ważny ośrodek handlu. Już samo jego istnienie godzi w nasze interesy. Jest jak grot wymierzony w wiernych. Sprawujemy kontrolę nad całym południowym wybrzeżem Afryki i znaczną częścią północnych terytoriów – z łagodnego i spokojnego ton głosu Lali paszy przechodził w zdecydowanie twardszy. – A tuż pod naszym bokiem pielgrzymi nie mogą w spokoju dotrzeć do Mekki – zagrzmiał. – Sami wiecie, że to niedopuszczalne. Pan nasz, miecz w ręku Allaha, ma pozwolić na nieprawość? Okręty krzyżowców zagrażają naszej żegludze.

To gniazdo żmij, które musimy zmiażdżyć. – Nie czyńmy niczego pochopnie – wielki wezyr próbował hamować emocje. – Zawsze woleli z nami handlować niż walczyć... – chciał coś jeszcze powiedzieć, ale jego słowa utonęły w narastającym zgiełku. – Żywią się krwią synów i córek Allaha! – zawołał Lala Mustafa. Czcigodny starzec wyglądał na gotowego poderwać się i runąć na oponentów. Zacisnął palce na rękojeści kindżału. Wszyscy chcieli wojny. Wzywali do niej i wyczekiwali jak upragnionego wejścia do raju. Tymczasem sprawy nie przedstawiały się tak prosto. Przez ostatnie lata wiodło im się różnie. Wielkiemu wezyrowi brakowało argumentów do przeforsowania odmiennego zdania. Ostatnie niepowodzenia w trakcie wyprawy na Astrachań wzmocniły przeciwną mu frakcję. Jej przywódcy co prawda również ponieśli klęskę, próbując zdobyć Maltę przed paroma laty, mogli za to liczyć na sułtana, zawsze gotowego kroczyć drogą ojca. Mehmed pasza Sokolović spróbował ostatniego argumentu, kiedy tylko emocje nieznacznie osłabły. – Działając w ten sposób, zjednoczymy naszych wrogów. Czy myślicie, że będą milczeć i czekać w pokorze? Ani cesarz Maksymilian, ani król Karol, ani tym bardziej papież nie zostaną obojętni. Wszystkim na raz nie damy rady. – Zapominasz o istotnym szczególe – Osman pasza, bejlerbej Basry dorwał się w końcu do głosu. – My nie mówimy o wojnie ze wszystkimi niewiernymi na raz. Mówimy o jednej wyspie, tuż przy naszych ziemiach. Czy to tak wiele? – Przy wszystkich ziemiach, jakie podbiliśmy, to bez znaczenia. – Sam widzisz. Wezyr machnął dłonią przed twarzą, jakby odganiał natrętną muchę. W tym gronie nie mógł liczyć na nikogo. Wszyscy byli przeciwko niemu. Nawet rzucając na szalę cały swój autorytet, niewiele by wskórał. Jedyne, co chciał jeszcze zrobić, to odroczyć nieuchronne. Wyrażając wstępną zgodę na wojnę, zyskiwał niewielkie pole manewru. – Zanim zagrzmią działa, a janczarzy pomaszerują na spotkanie nieuniknionego, wyślijmy do nich poselstwo, przedstawiając nasze racje. Lala Mustafa syknął ze złością.

– Rokowania to broń tchórzy. – Nic na tym nie tracimy – Sokolović mówił teraz tylko do Selima. – Jeżeli odrzucą racjonalne argumenty, sami będą sobie winni. Pomruk z tyłu sali ponownie zaczął narastać. Słowa Sokolovicia nie trafiły do umysłów i serc zebranych. Oni chcieli krwi i łupów już teraz, natychmiast, a nie w przyszłości. – Dość! – Selim uciął dalszą dyskusję. Ból prawie rozsadzał mu czaszkę. Jeszcze trochę i zwymiotuje na marmurową posadzkę. Akurat w tym względzie zgadzał się z wielkim wezyrem. Jeżeli wielkoduszna propozycja dotycząca zmiany statusu Cypru zostanie odrzucona przez niewiernych, nie pozostanie im nic innego, jak opanować wyspę siłą. Przebiegł wzrokiem po twarzach wodzów i namiestników. Nie wszystkich ucieszył kompromis. Ci najbardziej wojowniczy rzucali wielkiemu wezyrowi pogardliwe spojrzenia. W ich oczach palił się entuzjazm dla świętej wojny, a jego żar zdawał się wypalać dziury w dywanach i kobiercach, na których zasiadali. Selim skinął na jednego z urzędników, którzy nieodmiennie towarzyszyli wszelkim spotkaniom. Pstryknął nań palcami, a ten rozpoczął litanię tytułów. Upłynęła chwila, zanim przeszedł do meritum. – Żądamy od ciebie Cypru, który powinieneś oddać nam dobrowolnie lub z użyciem siły. I nie niepokój naszego strasznego miecza, gdyż inaczej rozpętamy przeciwko tobie najstraszliwszą wojnę – brzmiało zasadnicze wezwanie do Wenecjan, i ten fragment mówił wszystko. W końcu obowiązki państwowe miał za sobą, a reszta dnia należała wyłącznie do niego. ROZDZIAŁ III – Muszę już iść – pogładził włosy Leticii najbardziej pieszczotliwym gestem, na jaki było go stać. – Tak szybko? – Wypływamy z porannym przypływem. Przecież wiesz. Rozczarowana, przytuliła się mocniej. – Kiedy cię zobaczę?

– To nie zależy ode mnie. Dziewczyna oderwała głowę od jego szerokiej piersi i zajrzała mu w oczy. W tych dwóch bezdennych, czarnych studniach utonął już dawno. Jak to się stało, nie wiedział sam. Tym razem pogładził Leticię po policzku szorstkim kciukiem. Przeklinał sam siebie za te wszystkie stwardnienia i narośle, ale trudno być żeglarzem, mając dłonie delikatne jak płatki róży. – Będę się za ciebie modliła – brwi wygięte na kształt mongolskich łuków, długie rzęsy i mały prosty nos nad wydatnymi ustami dopełniały całości. – Ja niestety będę musiał uważać na Antonia, bo gotów jeszcze wypaść za burtę. – Prawda, donna Lucinda będzie niepocieszona. – A jakże. Drobne ząbki ugryzły go w ucho. – Auć! – Jak będziesz się ze mną droczył, odgryzę je całe. – Wprost nie mogę się doczekać. Zamiast kolejnego ukąszenia otrzymał nagrodę. Całus trwał na tyle krótko, że nie zdążył się w nim na dobre rozsmakować. – I wymyśl coś w końcu, bo ojciec szuka mi narzeczonego. Przecież wiesz, że Martinezowie mają syna, który wzroku nie może ode mnie oderwać. – Kto tak twierdzi? – Słyszałam, jak rozmawiali z matką. Krótkie stwierdzenie ubodło Kolba do żywego. – Jeżeli nic nie zrobisz, sama im powiem. – I wylądujesz w klasztorze. W najlepszym razie. Jak wrócę, to postanowimy, co zrobić. Powiedział to pewnym i zdecydowanym tonem, jednakże w głowie miał kompletną pustkę, która drażniła go i niepokoiła tak samo skutecznie jak chęć nagłego działania. – Zatem wracaj szybko – Leticia wysunęła się z jego objęć i, szeleszcząc suknią, podążyła do swojej

komnaty. Te parę minut, jakie udało im się znaleźć dla siebie, musiały wystarczyć. Wyszła z domu tylko na chwilę, ułożyć kwiaty pod figurą Matki Boskiej, której kapliczka znajdowała się tuż obok. W innym przypadku nie obeszłoby się bez towarzystwa kogoś ze służby. Patrzył, jak odchodzi, nie potrafiąc wyjść ze zdumienia, jak bardzo jest stanowcza. Przynajmniej ona wiedziała, czego chce, bo nim wciąż targały wątpliwości. Oczywiście nie w kwestii zasadniczej, tylko co do samego wykonania. Tak bardzo chciał to mieć już za sobą. Wóz albo przewóz. Gdzieś na dnie tliła się mała iskierka nadziei, że wszystko skończy się dobrze. Poczekał, aż dziewczyna bezpiecznie dotrze do drzwi i ruszył w przeciwną stronę. Wolał tę ostatnią noc spędzić na brygantynie, wysłuchując jęków skrzypiącego poszycia i burt trących o pomost. To dla niego zdecydowanie lepsze miejsce od posłania na lądzie. Zajęty własnymi sprawami, nie zważał na otoczenie. W tej części Kartageny znał dosłownie każdy kamień, po którym stąpał. Chcąc dotrzeć szybciej do przystani, wybrał skróty. Nie zrobił tego celowo, po prostu przechodząc, skręcił w ciemne i ciasne przejście, by po kilkudziesięciu metrach wyjść na plac przylegający do portu. Zaułek nie biegł prosto. Po dziesięciu metrach skręcał pod kątem prostym. Przewężenie w tym miejscu stawało się szersze i wychodziło na tyły jednej z oberż, gdzie wyrzucano odpadki. Dalej droga biegła delikatnym łukiem przy kościele pod wezwaniem św. Józefa Cieśli. Łatwo tam było natrafić na nocujących żebraków, niemających gdzie się podziać. Przeważnie nie stanowili zagrożenia i schodzili z drogi na pierwsze groźne warknięcie z jego strony. Nie dotarł aż tak daleko. Po paru zaledwie metrach dostrzegł przed sobą cień. Panujący wokół bezmiar ciszy nie mógł ukryć gwałtownego bicia serca. Obok pierwszej postaci wyrosła kolejna. Wyglądała jak zjawa przenikająca mury. Prawdopodobnie jakiś człowiek stał nieruchomo w załomie ściany, okryty płaszczem, stąd takie wrażenie. – Nie szukam zwady – Kolb przystanął. Nie chciał bez sensu pchać się naprzód, mając za plecami takich typków. Lepiej zrobi, gdy wycofa się aż do ulicy i pójdzie normalną drogą. Bóg mu świadkiem, że chciał tak uczynić, ale nagle wybór został ograniczony do jednej opcji. Nim mrugnął okiem, koło jego głowy świsnął kamień. Zrobił unik. Dopiero po zgrzycie metalu na ścianie zorientował się, czym w niego rzucono. To nie był kamień,

tylko nóż, i tylko przez przypadek nie osiągnął celu. Wyszarpnął własny i stanął w pozycji obronnej. Na ucieczkę było za późno. Wystarczy, że pokaże plecy i oberwie w nie kolejnym sztyletem. Najwidoczniej napastnicy nie spodziewali się oporu. Przynajmniej nie takiego, który sprosta im dwóm. Doskoczyli ramię przy ramieniu, nie zostawiając ofierze zbyt wiele miejsca. No to krok do tyłu i w przód. Wyprowadził z dołu szeroki zamach i chlasnął przeciwnika w dłoń. Skowyt bólu obwieścił wszystkim, że trafił. Nóż upadł na bruk z charakterystycznym dźwiękiem. Teraz to oni znaleźli się w odwrocie. Kolb potężnym wymachem nogi obalił rannego. Ten obok został bez wsparcia. Stał spięty, czekając, co dalej. – Wystarczy – nic a nic nie obchodziły go podejrzane sprawki tych dwóch. Ranny zaskomlał. Właściwie to mógł zakończyć sprawę raz na zawsze, lecz pierwszy już przestał się liczyć, a drugi nie przejawiał ochoty do dalszej walki. Gdyby Casper był łotrem bez sumienia, dokończyłby dzieła bez zmrużenia oka, ale on zabijał tylko z konieczności. Morderstwo nie stało się jeszcze jego drugą naturą. Krok za krokiem, nie spuszczając tamtych z oczu, wycofał się z miejsca zdarzenia. Gdy już stanął na ulicy, odetchnął i szybko odszedł. Przynajmniej na dziś miał już dosyć emocji. · – Nie słyszałem, kiedy przyszedłeś – Antonio, omotany w ciemny płaszcz, z dłońmi wsuniętymi pod pachy, wyglądał na zziębniętego. On również nocował na statku, nie chcąc rano tracić czasu na dotarcie. – Nie chciałem cię budzić. – Zrobiłeś się wyjątkowo delikatny. Niepotrzebnie. Zupełnie przypadkowo jedna z beczek uległa uszkodzeniu. Nie zgadniesz, która. Wystarczyło mocniej pociągnąć nosem, by się domyślić. – Kiedy przyszedłem, spałeś spity jak bela. Kolb stał przy sterze i krótkimi poleceniami dawanymi sternikowi korygował kurs podczas wyjścia statku z zatoki. Minęli wysunięty bastion. Mniejsze rybackie łodzie ustępowały im z drogi. Brązowopiaskowe niewysokie wzgórza przesuwały się do tyłu, zastępowane przez

nieobjętą błękitną przestrzeń. Tam przed nimi, za horyzontem, leżała Afryka. – Zaczynasz zrzędzić jak ojciec – brak zrozumienia nie był tym, czego młody Álvarez potrzebował najbardziej. – Oczekujesz rady? – Skądże znowu – zastrzegł Antonio. – Stwierdzam jedynie fakt. Kolb nie skomentował. Czyżby faktycznie na niektóre sprawy zaczynał patrzeć zupełnie odmiennie, czy tylko nadmiar problemów nie pozwalał mu na dawną beztroskę? Im dalej od brzegu, tym ciężar spoczywający na barkach zdawał mu się lżejszy. Odetchnął pełną piersią, wciągając do płuc przesycone solą powietrze. – To ile czasu ci zostało? – klepnął przyjaciela z rozmachem w ramię. – Trzy miesiące, ani dnia dłużej. No co? – Hector płynie na Cypr. Nie wiem, po jakie licho, ale uparł się i już. Pewnie zabawi tam jakiś czas. Ale uważaj: obiecał, że będzie na ślubie, zatem wszystko zostanie przesunięte. – Ha! Prawdziwy szczęściarz z ciebie! – Kolb potarł łzawiące oko. Długa na około sześćdziesiąt stóp brygantyna w końcu wyrwała się na otwarte wody. Postawiono żagle na foku i grotmaszcie. Od razu nabrali przyśpieszenia. Dziób zaczął rytmicznie wznosić się do góry i opadać, kiedy schodzili z wyższej fali. Caper widział, jak Antonio walczy o zachowanie resztek godności. Kurczowo ściskał krawędź burty, próbując utrzymać pionową pozycję. – Trochę wyszedłem z wprawy – powiedział na własne usprawiedliwienie. – Mało powiedziane. Chwilę później oczy Álvareza uciekły gdzieś w głąb, a on sam przechylił się przez burtę. Torsje targały nim aż do momentu, kiedy w żołądku nie pozostało już zupełnie nic. – Idź się połóż – poradził Kolb. – Jak sobie życzysz. Jak on to zrobił, że wymiociny zbryzgały płaszcz? Na szczęście tych kilka plam nie zniszczyło dobrego sukiennego materiału. Za parę dni Antonio powróci do formy. O ile takową kiedyś miał. ·

Od samego początku poselstwo Kubada, osobistego wysłannika sułtana, czyli czausza, do weneckiej Signorii balansowało na granicy farsy i pobożnych życzeń, bo niby które państwo po dobroci, nieprzymuszone przez konieczność zagrażającą jego istnieniu, samo pozbędzie się na korzyść konkurenta jednego ze źródeł olbrzymiego bogactwa? Groźba wojny była bez znaczenia w porównaniu z zyskami płynącymi z handlu i korsarstwa. Rada sprawująca kontrolę nad republiką doskonale wiedziała, o co toczy się gra. Mimo prób prowadzenia pokojowej polityki przez Wenecję Cypr tkwił jak cierń w oku imperium. Jak zwykle przy tego typu okazjach bardzo szybko powstały dwie zwalczające się nawzajem frakcje. Pierwsza dążyła do porozumienia z Wysoką Portą, druga kategorycznie żądała zerwania rozmów, dufna we własną siłę. Jeżeli ktokolwiek liczył na szybkie zakończenie dyplomatycznej misji, nie mógł się bardziej pomylić. Rozpoczęte 27 lutego rozmowy od samego początku utknęły w proceduralnym bełkocie. Każdą najdrobniejszą uwagę rozpamiętywano, nie pozwalając przejść do sedna sprawy. Wenecjanie wyraźnie grali na zwłokę. Wśród ciasnych zaułków i cuchnących kanalików odchodzących od Canal Grande żywo dyskutowano. W tym królestwie szpiegów i dyplomatów przeplatały się interesy Turcji i Hiszpanii, Rzymu i Francji, cesarstwa i Genui. Wszyscy chcieli wiedzieć jedno: będzie wojna czy jej nie będzie? Kubad nie należał do ludzi lubiących tracić czas. Właściwie to nie lubił marnować niczego. Każdy kolejny dzień wystawiał jego cierpliwość na próbę. To miasto postawione na lagunie jednocześnie go fascynowało i wzbudzało w nim niechęć. Nawet teraz, kiedy stał tuż przy centralnym placu św. Marka i patrzył na miejsce kaźni znajdujące się pomiędzy dwiema kolumnami zwieńczonymi lwami, nie potrafił odwrócić głowy. Z odległości dwustu metrów doskonale słyszał wycie prowadzonego na śmierć nieszczęśnika, przebijające się ponad wrzawę motłochu. Towarzyszący osmańskiemu dygnitarzowi wenecki sekretarz stanu Jacopo Ragazzoni jakoś nie podzielał jego fascynacji. W dłoniach trzymał uperfumowaną chusteczkę, którą dyskretnie – na ile się dało – przykładał do nosa. – Co zrobił? – zapytał Turek. – Czy to ważne? – Wenecjanin, jak przystało na tak znamienitą figurę, ubrany był w atłasowy czarny wams, bogato wyszywany srebrną i złotą nicią, sąsiadujący od góry ze śnieżnobiałą kryzą, a od dołu z krótkimi, watowanymi spodniami ze złotogłowiu. Na głowie nosił purpurowy beret z białym piórem. Całości stroju dopełniał przytroczony do boku rapier z ozdobnym koszem, lśniącym drogimi kamieniami. Nawet głownię broni pokrywały filigranowe zdobienia, tak że wyglądała bardziej na ozdobę niż na narzędzie do zabijania.

Długi kaftan Kubada z zielonej satyny i jego turban sprawiły, że pomimo rozgorączkowania tłumu wkoło nich było pusto. Stali więc swobodni jak w oku cyklonu. – Proszę nie wątpić w moje szczere chęci – Ragazzoni wrócił do przerwanego wątku. – Robię, co mogę, ale trudno zaprzeczyć, że sytuacja jest złożona. Wasza propozycja... – Czego się spodziewaliście? – Jesteśmy zaskoczeni – Wenecjanin prawie rozłożył ręce w geście bezradności. – Wszak jak do tej pory nasza współpraca układała się dobrze... – zerknął z ukosa na posła. – Zawsze mogliście być pewni naszej dobrzej woli. Czyż nie? To przecież nie my jesteśmy waszym wrogiem – Jacopo Ragazzoni rozpaczliwie walczył o najważniejszą rzecz, jakiej potrzebował: czas. Ten niestety kurczył się w zatrważającym tempie. Kolejna desperacka próba skierowania wojsk sułtana przeciw komuś innemu najwyraźniej nie poruszyła Kubady. Czausz stał nieporuszony jak posąg, przypatrując się, jak kat ćwiartuje ciało skazańca. Na razie odrąbano jedną stopę. Gdy tylko docucą nieszczęśnika, zabiorą się za drugą. Potem dłonie, nogi w kolanach i ręce w łokciach. Kara jak kara. Wszystko zależało od kata. Jeżeli spaprze robotę, skazaniec zginie szybko, a przecież nie o to chodziło. Ponad smród bijący znad kanałów wzbijał się swąd palonego mięsa, kiedy rozgrzane do czerwoności szczypce przypiekały okaleczone ciało. Przedstawienie musiało trwać dalej. – Pan mój, miecz w ręku Allaha, przysłał mnie tutaj z określonym zadaniem. Jeżeli go nie wypełnię, będzie bardzo niezadowolony, a kara spadnie na wasze głowy. – Już to mówiliście, panie. Niemile zaskoczony Kubad nie dał niczego po sobie poznać. Nie kary robiły na Wenecjanach wrażenie, tylko złoto. Może z pomocą Jacopa znaleźć kilku członków rady chętnych, by głosować zgodnie z zaleceniami? Nic nie zaszkodzi wysondować Ragazzoniego. Liczył się z tym od początku. Właściwie to jeszcze podczas podróży zastanawiał się, jak mogą się rozłożyć głosy. Wiedział, że będzie ciężko. Nie przewidział tylko stopnia ich zdeterminowania. Liczył jednak, że jako kupcy znają wartość wszystkiego. Zwłaszcza pokój miał wymierną cenę. W przeciwieństwie do osmańskiego emisariusza wenecki sekretarz stanu zupełnie nie wiedział, na czym stoi. Chociaż sam należał do zwolenników pokojowego współistnienia, to wiedział, że frakcja wojenna jest równie liczna. Może nawet bardziej, niż się spodziewał. Wszelkie propozycje odrzucano od razu i bezwarunkowo, a z osobą, która za wszystkim stała, nie warto było zadzierać. Antonio Michele Ghislieri należał do wyjątkowych postaci, zwłaszcza jak na czasy, w których

przyszło mu żyć. Zaczynał jako dominikański mnich, awansując w kościelnej hierarchii na coraz wyższe stanowiska. Przeor, biskup, kardynał, a w końcu generalny komisarz Świętego Oficjum. Sam wobec siebie wymagający ponad miarę, dla wszelkiej maści heretyków i odstępców nie miał litości. Odcięcie języka czy przykucie do wiosła galery stanowiły normę w wyrokach. Żarliwy płomień wiary, jaki w nim gorzał, nie pozwalał nigdy cofnąć raz wydanych postanowień. Przypominał biblijnego proroka – zwykł chadzać na czele procesji boso i z długą, rozwianą brodą, nawet kiedy został już papieżem – Piusem V. Jego wszystkie wcześniejsze niebagatelne dokonania ginęły przy jednym – udało mu się w końcu wprowadzić w życie dawny pomysł jednego z poprzedników na Piotrowym tronie, żyjącego ponad sto lat wcześniej Piusa II. Ów twór – Liga Święta – niekoniecznie musiał się komukolwiek podobać. Miał być za to skuteczny. Wenecja, jak zwykle działając na kilka stron jednocześnie, raz już prowadziła w tej sprawie rokowania, podobnie jak Hiszpania. Listy rozesłano do wszystkich zainteresowanych, od Filipa II do króla Polski Zygmunta Augusta i cara Iwana IV, nie pomijając oczywiście cesarza Maksymiliana. Wieść o tym musiała już dotrzeć do Stambułu. Pytanie tylko, czy znał ją Kubad. Imperium Osmańskie, żądając od Wenecji oddania Cypru, ustawiło się w roli agresora. Wojna wisiała na cieniutkim włosku. Jacopo odnosił wrażenie, że ich rozmowy stają się niejako tłem do czegoś, co i tak musiało się wydarzyć. Oberża Pod Czerwonym Mieczem w Ceucie wyglądała niemal bliźniaczo jak Orion w Kartagenie. Panował w niej ten sam zaduch i kwaśny odór niemytych ciał, tyle tylko, że dawało się tu zauważyć zdecydowanie większą liczbę muzułmanów niż chrześcijan. Ich pokrzykiwania w gardłowym języku docierały zewsząd. Stanowili jednolitą, zwartą masę, która komuś, kto do tego nie przywykł, mogła wydawać się wroga, mimo że tak naprawdę była obojętna. Casper Kolb odnalazł oberżę bez większych trudności, Ceuta to przecież niewielka mieścina. Zaraz za przystanią znajdowało się skupisko lepianek, nad którymi na wzgórzu dostrzec można było mury fortecy. Enklawa należała do Portugalczyków, niemniej nie brakowało tu oczywiście Hiszpanów, Wenecjan czy Żydów i Morysków. Mało istotna jako punkt na mapie – najczęściej zaledwie etap w dalszych podróżach – w polityce liczyła się bardziej. Afrykańskie wybrzeże usiane było takimi miejscami, które stanowiły dogodne punkty do dalszej ekspansji lub bariery chroniące przed napaścią. Skoro tureckie galery i statki handlowe na mocy podpisanego porozumienia wpływały do marsylskiego portu, gdzie dla marynarzy wybudowano nawet meczet, to dlaczego hiszpański król nie mógłby rozwijać własnych wojskowych

placówek w tych mało gościnnych stronach? Kolbowi było to obojętne. Z Francuzami, muzułmanami czy kimkolwiek innym dogadywał się równie dobrze. Znalazł wolne miejsce i przysiadł na skraju ławy, gotów poderwać się w każdej chwili. Na razie tylko obserwował. Starał się dojść, kto jest tutaj właścicielem, i za każdym razem wychodziło to samo – wyszynkiem dyrygował około czterdziestoletni mężczyzna o ostrych rysach twarzy i skołtunionych, długich włosach. Nie wyglądał imponująco. Przynajmniej dla niego. Niższy i drobniejszy, z brudną szmatą wetkniętą za pasek, wydawał się obojętny na wszystko. Kolb wstał i podszedł. Stanął tak, by za sobą mieć ścianę. – Masz wielu przyjaciół. Uważne oczy zlustrowały żeglarza z dołu do góry, po czym spojrzenie przesunęło się gdzieś w bok. – Skoro brak ci przyjaciół, to pewnie masz rodzinę. – Pijesz coś? – usłyszał w odpowiedzi. – Przyszedłem w interesach, tylko nie wiem, czy dobrze trafiłem. – Jak nie zapytasz, to się nie dowiesz. Kolb mógł przysiąc, że w oczach mężczyzny odbiło się zainteresowanie. – Właściwie to szukam siostry Manuela Alonso Preto... – Nie wiedziałem, że ten drań ma siostrę. – Widać się pomyliłem. Casper oderwał się od ściany i odwrócił. – Czekaj – usłyszał głos za sobą. – Skoro jej tutaj nie ma... – Ja znam Preto. Jeżeli przysłał cię z przesyłką, to możesz zostawić ją tutaj. – A jaką mam pewność, że to dobre miejsce?

– Najpierw pokaż, co masz. Kolb wyciągnął list i zamachał nim przed twarzą oberżysty, cofając się w ostatniej chwili, gdy tamten chciał przechwycić przesyłkę. – Muszę sprawdzić pieczęć. Przytrzymał rękę na tyle długo, by odciśnięty znak został dostrzeżony. – Zaraz wracam. Właściwie to nie wiedział, czego się spodziewać – przywitania z otwartymi ramionami czy kobiecych lamentów. Kątem oka dostrzegł postać zajmującą miejsce przy wyjściu. Czyżby obawiano się, że wyjdzie bez pożegnania? Jednego czy dwóch zabijaków z załogi „Magdaleny” mógł zabrać ze sobą, co mu szkodziło... Tyle tylko, że wszystko chciał załatwić dyskretnie i bez ingerencji z zewnątrz. Cóż, widać tym razem to był błąd. Oberżysta wyszedł w końcu z otworu wiodącego do tylnych pomieszczeń. Skinął na Caspra i poszli w kąt. – List – zażądał mężczyzna. – Zapłata – wyciągnął dłoń. Wiele się spodziewał, ale nie tego. Złote weneckie dukaty jeden po drugim spadły wprost do jego ręki. Jeden, dwa, pięć... Trochę się pogubił w rachubach. Jakieś dziesięć. Zarobił właściwie za nic. Przekazał przesyłkę. – Dawno widziałeś Manuela? – Parę dni temu – odparł zgodnie z prawdą. – Jestem Guzman. Mnie tu wszyscy znają – powiedział z dumą. Uścisnęli sobie ręce, teraz już bardziej rozluźnieni. Przynajmniej takie starali się sprawiać wrażenie. Kolb nie wyzbył się pewnej ostrożności. Wszystkie wątki związane z Manuelem śmierdziały. Nie potrafił tylko powiedzieć, jak bardzo. Nic jednak nie stało na przeszkodzie, żeby pociągnąć Guzmana za język. Od nadmiaru wiedzy głowa nie boli.

Przestąpił z nogi na nogę, co Guzman natychmiast dostrzegł i wskazał mu miejsce, które zwolniło się po wyjściu paru bywalców. – Jestem w Ceucie już czwarty raz, ale tutaj jeszcze nie byłem. – Sam widzisz, jesteśmy na uboczu. To prawda, oberża funkcjonowała na obrzeżach dzielnicy portowej, o ile te parę lepszych, bo murowanych bud tak można było nazwać. Większość miejsca zajmowały składy, nieco z boku teren, gdzie naprawiano i budowano statki, oraz kuźnie. Całe miasto zawisło pomiędzy chęcią rozwoju a strachem, co z tego wyniknie. – Dokąd teraz? – Bóg raczy wiedzieć. Zobaczymy, co wymyśli właściciel. – Nie jesteś niezależny – stwierdził Guzman. – Dla kogoś z takimi kontaktami to chyba nie najlepszy układ. – Niestety. – Czym handlujecie? – Tym, co przynosi dochód. Z daktyli przerzuciliśmy się na proch i ołów. A co, jakieś propozycje? – W zeszłym tygodniu bym coś znalazł – oberżysta wykrzywił paskudną gębę. – Jak zaczekacie do niedzieli, mogę popytać. Oczywiście niebezinteresownie. To znaczyło, że parę zarobionych dukatów musiałby oddać z powrotem. Nic z tego. – Raczej wrócimy do Kartageny. Może Preto zorganizuje jakąś robotę. – Nich uważa, bo źle skończy. – Jeszcze nie przeczytałeś listu, a już mu źle wróżysz – Casper zerknął w bok na główną salę, gdzie wybuchła krótka sprzeczka zakończona ciosem pięści i jękiem bitego. Zajmujący do tej pory miejsce przy wyjściu pomocnik Guzmana wyjął zza paska krótką okutą pałkę i zaczął rozdzielać razy po równo, pacyfikując awanturników. W ciszy, która zapadła, dało się słyszeć flegmatyczne słowa właściciela: – Wyrzuć ich. Mniej więcej po minucie wszystko wróciło do normy. – To z gorąca. Ludzie wariują – dolna warga oberżysty wysunięta w przód opadła, ukazując białawą

narośl. – Z gorąca i z braku zajęcia. – Jest tak słabo? – Po prostu nie potrafią się zdecydować, na kogo postawić. · Czerwona kula słońca zachodziła nad piaskowymi wydmami, kiedy w końcu wrócił na statek. Po panującym w środku smrodzie żar rozgrzanego powietrza wydawał się błogosławieństwem oczyszczającym duszę i wypalającym wszystkie niecne uczynki. Był niewiele mądrzejszy niż na początku. Łudził się mirażem bogactwa i owszem, zarobił, ale nie tyle, ile potrzebował. Musiał zdobyć większą sumę. Dużo większą. Jeśli chce myśleć o założeniu rodziny i rozwinięciu własnego interesu, potrzebuje sporo tych weneckich dukatów czy złotych dublonów. Sypki biały piasek, w którym grzęzły stopy, nie ułatwiał marszu. Właściwie trudno to było nazwać marszem – powoli brnął do przodu, noga za nogą. Przy drewnianym pomoście wychodzącym w morze już na niego czekano. – Gdzie byłeś? – Antonio Álvarez wyglądał na lekko wstawionego. – W kościele – odparł na odczepnego. – To może lepiej zostań mnichem lub księdzem. – Być może tak zrobię – potrącił Antonia ramieniem, przechodząc. – Wyobrażasz sobie, że kim jesteś? – usłyszał nad uchem. – No, powiedz mi to wprost! – obrócił się gwałtownie, łapiąc Álvareza za poły koszuli. – Wyrzuć to z siebie – z emocji nie potrafił dokończyć. – Nikim, tak o mnie myślisz. Nie jestem wart waszych pieniędzy i przyjaźni, bo nie mam honoru. Jestem jak przedmiot, który po zużyciu można wyrzucić. Po raz pierwszy w życiu Antonio przestraszył się Kolba. Nigdy nie widział takiej wściekłości i gorejących gniewem oczu. Casper wydawał się kipieć z emocji, tak starannie dotąd skrywanych. – O czym ty mówisz? – niezręcznie starał się wyzwolić się z mocarnego uścisku, lecz nie potrafił.

– O was mówię. O tobie, o Hectorze i całej reszcie – ciało żeglarza przeszył ostatni spazm i w końcu wypuścił z palców koszulę Antonia. Ten odskoczył do tyłu, poza zasięg ramion kogoś, kogo do tej pory uważał za brata. Delikatny rausz wyparował mu z głowy momentalnie. On się o niego martwił, a ten wszczyna awanturę. Álvarez był jednak na tyle spostrzegawczy, by dostrzec przygnębienie Caspra. – Co cię ugryzło? – Nic! – Przecież widzę – Antonio włożył koszulę do spodni. – Ludzie patrzą. Pogadajmy, ale nie tutaj. Jedynym miejscem, które dawało chociaż trochę intymności, była kajuta na „Magdalenie”. Zresztą ich wspólna. Kolb nie wyglądał najlepiej. Zwiesił głowę, chowając twarz w dłoniach. – Jeżeli nie powiesz mi, o co chodzi, nie będę mógł pomóc – Álvarez spoczął naprzeciwko. – Martinezowie. – Co? – Przecież mówię wyraźnie. – A co cię oni obchodzą? – ze zdumienia Antonia zatkało. – Aaa... Już wiem: włażą w nasze sprawy. Nieszczególnie lubił Martinezów. Świętoszkowaci aż do przesady, potrafili sporą część dochodu przepisać jakiemuś klasztorowi, byle tylko nikt ich nie posądził o sprzyjanie innowiercom. Już kiedyś padło na nich podejrzenie o dostarczanie broni maoryskim powstańcom w górach Sierra Nevada. Nic im nie udowodniono, ale od tamtej pory zrobili się bardziej religijni od samego Piusa V. – Nic o tym nie wiem. Oświadczenie Kolba zaskoczyło Antoniego. – Nie rozumiem, o czym mówisz. – Wiem, że nie.

Każde kolejne zdanie przychodziło mu z trudem. To nawet nie były zdania, tylko pojedyncze wyrazy. Minęła dłuższa chwila, nim wystękał to jedno słowo, na którym najbardziej mu zależało. – Leticia. – A co ta koza ma z tym wspólnego? – Nie mów tak o niej. Antonio bardzo, ale to bardzo powoli nabrał powietrza do płuc. Musiał uważać, aby nie ryknąć śmiechem. Bał się reakcji druha. – I tylko to cię gnębi? – Tyle wystarczy. – Ale chyba... – Nie. Jeszcze nie. – A to staruszek się zdziwi, jak się dowie. – Powiesz, to zabiję. – Nie wątpię – Antonio po minie Caspra oceniał, na ile może sobie pozwolić. – Jeżeli ze wzajemnością... – stalowe spojrzenie wystarczyło mu za odpowiedź – ...to masz się lepiej niż ja z Lucindą. – Nie wściekasz się? – Niby dlaczego? – nie potrafił opanować targającej nim wesołości. Parsknął nosem. Zacisnął zęby. Niewiele pomogło. Wpierw zachichotał nerwowo i w końcu ryknął śmiechem na całe gardło. – Ty i Leticia! Kolb z cichym brzdękiem wbił nóż w stół. – Daj mi chwilę. Muszę to ogarnąć – wytarł rękawem koszuli łzy spływające mu po policzkach. – Teraz już wiem, dlaczego ta koza robiła fochy na każde słowo o Martinezach. Długo to trwa? – zapytał. – Rok. – Nieźle – Antonio potarł nos i podrapał się za uchem. – Na początek

załatwiłem nam małą robótkę. Popłyniemy z zaopatrzeniem do jednej z okolicznych strażnic. A potem się zobaczy. ROZDZIAŁ IV Brzeg po prawej stronie brygantyny wyglądał nad wyraz niegościnnie. Wystające prosto z wody wzgórza sięgały kilkuset metrów wysokości. Na smaganych wiatrem brązowych skałach utrzymywały się jedynie rachityczne kępy roślinności. Morze miało intensywną granatową barwę, stanowiącą kontrast dla odludnego wybrzeża. Strażnica, do której zdążali, znajdowała się na końcu niewielkiej zatoki. Rozłożysta kamienna wieża z budynkami gospodarczymi u podstawy sięgała około siedemdziesięciu stóp wysokości. Dla stuosobowej załogi – żołnierzy, rzemieślników i wszystkich innych, którzy znaleźli tu zajęcie, fort stanowił rodzaj zesłania. Całe miesiące trwała dojmująca nuda, z rzadka przerywana alarmami, czy to z powodu pirackiej jednostki przepływającej obok, czy też z racji pojawiających się w pobliżu berberyjskich bandytów. Nie wszyscy byli na tyle odporni, by wytrzymywać to latami. Dezerterowali różni, bez względu na stan – zwykli żołnierze, cywile, ale też oficerowie, księża i zakonnicy. Większość uciekinierów przechodziła na islam, rozpoczynając zupełnie nową kartę życia. Islam dawał możliwości. Własną pracą i zdolnościami dało się dojść do bogactw i zaszczytów. Pokusa nie do odparcia, zwłaszcza w takich miejscach jak to. Co prawda można było próbować iść w ślady na przykład świniopasa Francisca Pizarro, który został zdobywcą i wojskowym gubernatorem Wicekrólestwa Peru, ale takie kariery mogły się wydarzyć tylko zupełnie gdzie indziej. Nie tutaj. Nie tak blisko, a jednocześnie tak daleko od królestwa Hiszpanii. Schody wiodące w górę wyrąbano wprost w skale. Na niektórych odcinkach przystawiono drabiny. Zaopatrzenie transportowano za pomocą lin i zestawów kołowrotów z drewnianej platformy służącej za pomost. Ostrożnie manewrując, zacumowali obok paru łodzi. „Magdalena”, chociaż niewielka, przy nich wyglądała na sporą. Już ich oczekiwano. Oficer w towarzystwie przybocznych stał w cieniu, czekając, aż brygantyna zostanie solidnie przywiązana do wystających pali. – Widzisz go? – Antonio mrużył oczy od nadmiaru światła. – Wygląda na ostatnią łajzę – cicho odpowiedział Kolb. – To Alexandro de Rojas. – Znajomy?

– Nie mój, ojca. Nie sądziłem, że tak skończy – pot skapywał po obliczu Hiszpana. Jedna kropla zawisła mu na końcu nosa. Strząsnął ją niecierpliwie. – Uważaj, co przy nim mówisz. Jest prędki do bitki. – Nie wygląda. – Zabił w pojedynkach wielu ludzi. Casper przyjrzał się uważniej. Trudno powiedzieć cokolwiek o człowieku z odległości dwudziestu metrów. Raczej krępy, postawą nie przypominał rycerza. Przestał zwracać uwagę na komitet powitalny i zajął się bezpieczeństwem przeładunku, formalności pozostawiając Álvarezowi. Podstawę wyżywienia marynarzy i żołnierzy stanowiły suchary, wędzone ryby oraz oliwa. Wszystko transportowano w beczkach. Tak było łatwiej. I właśnie to mieli wyładować. Jeszcze trochę prochu do arkebuzów i sześciofuntowych serpentyn. – Powoli, bo obedrze nas ze skóry – zbeształ bosmana, dość bezceremonialnie obchodzącego się z ładunkiem. Jakikolwiek ten towar był, mieli za niego otrzymać zapłatę. – Najpierw proch – reszta musiała zaczekać. Na położoną sieć wtoczono trzy antały, po czym kilku marynarzy, ciągnąc za linę, uniosło wszystko do góry, pokrzykując przy tym raźno. Jeśli nie dopilnuje czegoś osobiście, to spartolą każdą, nawet najprostszą czynność. Zszedł zatem na platformę i sam chwycił za koniec sznura. – Razem. Kilku pchało, część ciągnęła. Trochę trwało, zanim proch bezpiecznie wylądował na pomoście. Reszta roboty należała do żołnierzy. Prostował i rozcierał zdrętwiałe palce. – Alonso, patrz, co robią! – zakrzyknął na bosmana przygotowującego następną partię towaru do przesyłki tą samą drogą. Właściwie jeszcze nic nie zrobił, a pot lał mu się po twarzy strumieniami. Żar zdawał się nieludzki. – Drogi Alexandro, pozwól, że ci przedstawię... Odwrócił się w samą porę. Stojący naprzeciw komendant strażnicy Alexandro de Rojas robił

wrażenie otępiałego z gorąca. Mimo to Casper wzdrygnął się pod przeszywającym spojrzeniem zimnych bladoniebieskich oczu. – Jest mi bratem i powiernikiem – Antonio wspinał się na wyżyny krasomówstwa. Kolb uścisnął wyciągniętą dłoń. Miękka niczym meduza. Ciekawe, jak ten osobnik mógł zabić iluś ludzi, skoro ledwie muskał koniuszki palców. Wysoko, aż pod samą pachą wystawała rękojeść rapiera w czarnej pochwie. Przydługi zarost przykrywał policzki i był niewiele krótszy od bródki i wąsików okalających usta. – Nieczęsto mamy tu gości. Tym bardziej zapraszam do mnie. Casper uniósł głowę. – Wysoko – stwierdził. – Można się przyzwyczaić – odrzekł Rojas, niespodziewanie ubawiony. Wspinaczka zajęła dłuższą chwilę. W pewnym momencie obok nich powędrował do góry pierwszy ładunek, dyndając na splecionym sznurze grubości męskiego ramienia. Ścieżka wiła się serpentyną. Czasami miała metr szerokości, czasami tylko pół. Z jednej strony skała, z drugiej przepaść. Na kimś nieprzyzwyczajonym do takich wysokości odcinek połączony drabinami musiał robić potężne wrażenie. Mniej więcej w połowie drogi zrobili przystanek. Już stąd widok był wspaniały. Przestrzeń wypełniał błękit. Miejsce, gdzie morze i powietrze stykały się ze sobą, przysłaniała delikatna mgiełka. Gdy w końcu stanęli u podnóża strażnicy, mięśnie Kolba drgały od wysiłku i z emocji. Rozejrzał się po nowym miejscu, zanim oddech wrócił do normy. Wygląd okolicy nie pozostawiał złudzeń, że wszystko musiano transportować z daleka lądem lub morzem, poczynając od drewna jako budulca, na każdym kamieniu kończąc. Półpustynną równinę kilka kilometrów dalej przecinało pasmo niewysokich wzgórz. Pomiędzy nimi dostrzegł parę pasm zieleni i nieliczne palmy daktylowe. – Pusto tu, prawda?

– Nie da się ukryć. – W zeszłym miesiącu odszedł kowal z rodziną – oświadczył komendant wypranym z emocji głosem. – Tak po prostu. – Właśnie. Nie chciałem go trzymać na łańcuchu. – Co teraz? – Radzimy sobie. Gwoździe wyklepie sierżant, jak się przyłoży. Resztę dostajemy z Ceuty lub Melilli. – Musi być wam ciężko. – To jeszcze nie koniec świata, chociaż blisko. Czasami przychodzą miejscowi na handel. Ale jak ktoś lubi samotność, jest idealnie. Obok nich przeszedł mnich w postrzępionym habicie, mrucząc modlitwy pod nosem. Przybysze w ogóle nie wzbudzili jego zainteresowania. Dzień minął szybko i kiedy zapadł zmierzch, na niebie rozbłysły tysiące gwiazd. Zrobiło się nadspodziewanie zimno, tak jakby pustynia wyssała całe ciepło. Panowała przedziwna cisza, mącona jedynie rozmowami i śmiechem ludzi siedzących przy ogniskach. Alexandro de Rojas okazał się miłym kompanem. Podobnie jak całej reszcie, doskwierała mu nuda i uciążliwy klimat. Co dziwne, wieści o mającej niedługo wybuchnąć wojnie dotarły i tutaj razem z przechodzącą opodal karawaną. Jak zwykle w takich przypadkach opowiadano o przelatujących kometach, spadających gwiazdach, objawieniach, proroctwach oraz nadchodzącym końcu świata. Podobno Turków było tyle co ziaren piasku na otaczającej ich pustyni. Złoty Róg zapełnił się setkami wojennych galer i transportowców mających przerzucić osmańską armię do punktu upatrzonego przez sułtana. Zwłaszcza to ostatnie zaniepokoiło Antonia. Hectora pognało w sam środek spodziewanej nawałnicy. Starszy z Álvarezów zawsze miał w sobie coś z męczennika za wiarę, przypadłość częsta wśród pierwszych chrześcijan. Być może chciał wkroczyć do królestwa niebieskiego w pełnej chwale.

Łupy i odpuszczenie grzechów też się liczyły. · – Uroczy człowiek. – Mówisz o komendancie? – A o kim by innym – Antonio splunął przez barierkę do wody. – Przyznał ci się, dlaczego tak skończył? Zabił niewłaściwego człowieka, bratanka biskupa. Szybko musiał zejść z oczu osobom, które siedziały u księżula w kieszeni. Rozumiesz: drobna przysługa, mały wypadek. Wolał to niż Hispaniolę. – Kolejny niewyżyty krzyżowiec? – Mogłeś sam zapytać. Delikatna bryza popychała jednostkę wzdłuż wybrzeża wciąż dalej na wschód. Podobnie jak dzień wcześniej, dwa dni wcześniej i w zeszłym tygodniu panował uciążliwy skwar, a wiatr zapewniał jedynie minimalną prędkość. Od kiedy przed paroma godzinami opuścili strażnicę, okolica wciąż wyglądała na pustą. Nieznośny żar sprawiał, że wszyscy byli półprzytomni i ruszali się jak muchy w smole. Najprostsze polecenia Koln musiał wydawać po kilkakroć, zanim trafiły do umysłów marynarzy. Opierając się o chropowatą burtę, patrzył bez celu przed siebie. Czuł wzbierający w środku niepokój. W tym tempie do Melilli dopłyną najszybciej za trzy dni. Jednak nie brak wiatru martwił go najbardziej. Prawdziwe niebezpieczeństwo stanowili piraci napadający nie tylko na statki, ale również pustoszący całe regiony nadmorskich obszarów. To była istna plaga. Nikt nie potrafił sobie z nimi poradzić. Próbowali rycerze maltańscy i Hiszpanie, Wenecjanie i Rzym. Co z tego, skoro sprzyjała im Francja, będąca sojuszniczką Stambułu. To przez nich podróżowanie było bardzo ryzykownym przedsięwzięciem. Casper wytarł spocone czoło krawędzią rękawa koszuli. Przez chwilę pomyślał o zawiązaniu wkoło głowy chusty zamoczonej w wodzie. Przyniosłaby ulgę, przynajmniej na jakiś czas. – Do diabła, ten upał wykańcza. W tym roku przyszedł wcześniej – marudził

Antonio. – Po prostu nigdy nie pływałeś w tych okolicach – odparł Kolb. Chociaż w stwierdzeniu Álvareza kryło się ziarenko prawdy. Nie pamiętał takiej fali parnego powietrza na samym początku sezonu żeglugowego. Co racja, to racja. Dochodziła dopiero połowa kwietnia. Przez następne parę niedziel powinny panować znośne warunki. I powinno wiać, do jasnej cholery, wiać! Nagle jego uwagę przykuł ruch po prawej stronie, w głębi jednej z wielu zatok rozsianych w tej części wybrzeża. Co jest?! Widział tylko górną część masztu ze skośnym żaglem i wiklinowym koszem umocowanym u samej krawędzi. Na dodatek jednostka poruszała się o wiele szybciej od nich. Galera, bez wątpienia galera, tylko czyja? – Widzisz to? – zapytał Antonio. Upłynęło parę uderzeń serca, nim przypuszczenie przeszło w pewność. – Wszyscy do broni – zawołał, ale zamiast gromko i bojowo zabrzmiało to żałośnie. – Piraci, piraci... – Antonio stał zdezorientowany. Nie odpowiedział, tylko wpadł do środka, poszukując muszkietu, pistoletów i szabli. Jeszcze woreczek z ołowianymi kulami i drewniane buteleczki wypełnione czarnym prochem. Do podobnych sytuacji przygotował się już wcześniej, tylko nie wiedział, kiedy nastąpią. Pas z ekwipunkiem przerzucił przez ramię. Do boku przypiął ciężką szablę i wyskoczył z pomieszczenia. Teraz berberyjska galera była już doskonale widoczna. Trójkątny żagiel w biało-błękitne pasy zwisał luźno na grocie. To nie wiatr miał rozstrzygnąć o powodzeniu ataku, tylko siła ludzkich mięśni. Ponury dźwięk bębna nadawał jednostce szybkość jedenastu, dwunastu węzłów. Na krótkim odcinku dadzą radę wyciągnąć jeszcze jeden albo i dwa węzły więcej. W tej sytuacji los „Magdaleny” wydawał się przesądzony. O ucieczce nie mogło być mowy. Brygantyna, przynajmniej o jedną trzecią krótsza od galery, ledwo płynęła w przeciwieństwie od śmigającej po falach pirackiej jednostki. Wiosła, do których zaprzężono stu czterdziestu wioślarzy, pracowały równo. Dokonywali właśnie zwrotu. Dziób jednostki, opatrzony płaskim niewysokim kasztelem, krył w swoim wnętrzu działka mierzące w stronę kupieckiego statku, ale to nie one budziły przerażenie. W normalnych warunkach nie przejąłby się nimi bardziej niż padającym w grudniu deszczem. Strach wywoływał pokryty zielonkawą patyną brązowy taran dumnie sterczący przed galerą. Po obu jego stronach przywiązano kotwice, dopiero za nimi wystawały wiosła galerników. Tych zresztą ukryto za osłoną z drewna tak, by nie zostali trafieni z broniącego się statku.

Hiszpańska załoga nie miała wątpliwości, co robić, chociaż od początku wiadomo było, jak to się skończy. Dwudziestu ludzi przeciw dwustu. Ci, którzy będą mieli szczęście, zginą od razu. Reszta zdechnie przykuta do wioseł lub sprzedana na targu niewolników. Załadowano falkony na rufie. Bardzo mało jak na przewagę, którą miał atakujący. Parę potężniejszych podmuchów wydęło żagle. Iskierka nadziei szybko zgasła. Wszystko wróciło do poprzedniego stanu, tylko warczenie bębna wciąż narastało. – Trzymaj się mnie – powiedział do Antonia, podając mu jeden z pistoletów. – Przeżyjemy? – Nie, ale ocalimy honor. Pierwszą salwę oddali z odległości ośmiuset stóp. Kolb sam wszystko sprawdził i przyłożył ogień do przypału. Kamienna kula poszybowała, mijając galerę bez większej szkody. Uderzenia zmieniły częstotliwość. Piraci przyśpieszyli. Drugi wystrzelony pocisk przemknął nad falami i trafił w rząd wioseł od sterburty galery. Parę z nich zostało potrzaskanych. Niewiele. Zyskali najwyżej chwilę, zanim sternik skoryguje kurs, a marynarze wyrzucą niepotrzebne drągi z drugiej strony burty. – Ładować. Teraz wystrzelono z galery, którą zasnuł dym. Efekt w postaci przedziurawionego żagla nie zrobił na Hiszpanach wrażenia. Najwidoczniej Berberowie dysponowali najmniejszymi dwufuntowymi armatkami, wierząc bardziej w ostrość swych jataganów niż w potęgę artylerii. Tymczasem na „Magdalenie” przeczyszczono lufę. Ładunek prochu i kolejna kula znikły w spiżowej gardzieli. Słyszał o nowym wynalazku, jakim była czterokołowa laweta. Ich własna opierała się na dwóch kółkach. Będzie musiał się o to zatroszczyć. Równie szybko zdał sobie sprawę z absurdalności pomysłu. Toż on zdechnie, nie ujrzawszy zachodu słońca, które teraz wydawało mu się najcudowniejszą rzeczą, jaką w życiu zobaczył. Oczywiście oprócz Leticii. Na jej wspomnienie poczuł ukłucie żalu w piersi. Nie zdąży jej powiedzieć, jak bardzo... Sternik galery, skryty pod rozciągniętą nad rufą barwioną zasłoną, już zapanował nad jednostką. Ponownie nabierała prędkości, celując taranem

w śródokręcie brygantyny jak grotem w szyję skazańca. – Sternik! Dwa rumby na sterburtę! – rozpaczliwa próba wyminięcia galery miała tylko odwlec to, co nieuchronne. Odległość gwałtownie malała. Sto pięćdziesiąt, sto dwadzieścia, sto stóp. Machnął na artylerzystów. Co najmniej jeden z pocisków trafił w środek kasztelu galery. Kolejny strzaskał jej narożnik, odłupując spore kawały drewna. Następny pozrywał takielunek idący na czubek masztu. Wszystko to w żaden sposób nie wpłynęło na zaciętość atakujących. – Uwaga! Na dziobowy kasztel wpełzło kilkoro odzianych w brudne chałaty ludzi z kuszami i łukami refleksyjnymi. Głowy skrywali pod turbanami lub hełmami. Oddali nieregularną salwę, która zabiła bosmana i raniła trzech marynarzy. Jakiś bełt zaświstał obok ucha Kolba. – Ognia! Kule z muszkietów i pistoletów poleciały ku piratom z podobnym efektem. Jeden z Arabów stojących przy krawędzi platformy złapał się za brzuch, zachwiał i poleciał głową w dół, spadając tuż przy taranie. Burta jednostki natychmiast zgruchotała mu kręgosłup. Przynajmniej z nim nie będzie już kłopotu. To wydarzenie nie zniechęciło pozostałych. Tuż przed zderzeniem na kasztel wdrapało się jeszcze kilku ludzi gotowych do abordażu. Casper wycelował pistolet w wydającego polecenia. Zamiast zawoju na wierzch włożył kolczugę. Turbanowy hełm z nosalem i okularem odbijał słońce. Kolb poprzez szum narastającej potyczki słyszał, jak tamten wydaje rozkazy i miota się po całej platformie, ustawiając ludzi. Każdy z nich strzelał we własnym tempie, wysyłając kolejne pociski w stronę brygantyny. Odciągnął kurek, starając się zająć jak najlepszą pozycję. Oficer piratów przystanął na moment, żeby przyjrzeć się ofierze. Casper nacisnął spust. Nie mógł nie trafić, był pewny strzału. Niestety w tej samej chwili pomiędzy nim a celem stanął jakiś arabski marynarz. Nieszczęśnik osunął się pod nogi dowódcy i zwinął w kłębek.

Nie pozostało zbyt wiele czasu na rozmyślania. Drugi z pistoletów poszybował do góry, ale teraz tamten zorientował się, co zaszło. Ich oczy spotkały się na ułamek sekundy. Berberyjczyk zaśmiał się na całe gardło i uskoczył w bok, schodząc z linii strzału. Na reakcję zabrakło już miejsca. Brązowa pięciometrowa ostroga wyrżnęła w śródokręcie „Magdaleny”. Uderzenie zachwiało handlowym statkiem. Cała masa galery skupiona w jednym miejscu wybiła dziurę w burcie tuż nad linią wody. Dziki wrzask szturmujących mroził krew w żyłach. Najbliższe sylwetki Arabów nabierały szybkości i przeskakiwały nad wodą, czepiając się burt brygantyny. Nad głową Kolba ktoś oddał strzał i pierwszy z Arabów spadł w wodną kipiel. Tuż za nim gramolił się następny, i jeszcze jeden. Ci, którzy mieli załadowaną broń, wystrzelili ostatni raz. Zaraz potem rozgorzała walka na ostrza, pięści i zęby. Sam wyszarpnął szablę i doskoczył do relingu. Akurat przed sobą widział jednego z piratów podciągającego się do góry i jego palce uczepione desek, dźwigające całe ciało. Arab przerzucił już nogę przez krawędź i zaraz przetoczy się na pokład. Machnął bronią, wbijając ostrze w burtę. Odrąbane palce spadły po jednej stronie, a wyjący najeźdźca po przeciwnej. Kolejnego strącił sztychem w powietrzu. Nawet nie doleciał do statku. Walczący obok marynarz dostał bełtem kuszy w pierś. Upadł tak szybko, że Kolb nie dostrzegł, kiedy to nastąpiło. Przechwycił jeszcze jednego, ale szybko musiał się cofnąć. Obrona pękła z lewej strony. Strzały z łuków i kusz powalały jednego Hiszpana po drugim. Ci próbowali dodać sobie animuszu, podobnie jak wróg wrzeszcząc i krzycząc, ale w starciu z piratami byli bez szans. Krótkie miecze, tasaki i topory przeciw szablom i bułatom. Antonio, uzbrojony w halabardę zakończoną ostrym szpikulcem, był w stosunkowo najlepszej sytuacji. Wywijał tą bronią, nie dopuszczając do siebie przeciwnika na odległość bliższą niż trzy metry. Dźgał i machał do utraty tchu. W końcu zakrzywiony hak zaplątał się w długą szatę jednej z ofiar. Drzewce zostało wyrwane z rąk Álvareza. Wciąż nie mógł w to uwierzyć. – Do tyłu! – zakomenderował Kolb.

Kiedy odstępowali, zobaczył, jak mało ich zostało. Zaledwie połowa z tych, którzy przystępowali do walki. Polegną, na cud już nie liczył. Zasłonił się szablą przed cięciem z góry. Brodaty Arab w turbanie z szaleństwem wymalowanym na twarzy nie ustępował w staraniach, by go zabić. Ciosy spadały tak szybko, że nie pozostawało mu nic innego, jak cofać się krok po kroku. Już chciał kontratakować, gdy z boku doskoczył kolejny przeciwnik. Zrobił unik, choć i tak pióro szabli chyba dosięgło uda. Na razie nie czuł bólu. Robiąc wypad, jeden z piratów zanadto się odsłonił. Kolb wykorzystał szansę, jaką dał mu los. Samym końcem szabli ugodził go w szyję i odskoczył, zanim krew buchnęła z otwartej tętnicy, bo na miejsce pokonanego zaraz pojawił się następny. Kolejny marynarz padł z rozpłataną głową i zniknął pod nogami walczących. Furia nacierających przerastała wszystko, z czym spotkał się wcześniej. Nic dziwnego, walka była żywiołem tych ludzi. Przez całe życie nie robili nic innego. Kolb prawie ogłuchł od nieustannego wrzasku. Gdzieś ponad skłębioną masą dostrzegł Berbera w ozdobnym hełmie, tego samego, którego chciał wykończyć tuż przed abordażem. Lepiej chroniony i wyszkolony od własnych ludzi, przepchnął się w końcu do pierwszego szeregu walczących. Trzymając bułat oburącz, skoczył na Antonia. Z takim fechmistrzem Álvarez nie miał żadnych szans. Rozpaczliwa próba ratunku nie przyniosła dosłownie nic. Stal przecięła mięśnie, kości i ścięgna przedramienia. Z kikuta buchnęła posoka. Zdumiony Álvarez zdążył jeszcze zobaczyć, jak jego krew bryzga na deski pokładu. Trwało to może sekundę. W tym czasie oficer nabrał potężnego zamachu, broń świsnęła krótką pieśnią śmierci. Odcięta od tułowia głowa Antonia spadła z ramion. Reszta ciała jak podcięta runęła obok. Na mgnienie oka dla Kolba świat się zatrzymał. Nigdy nie sądził, że będzie świadkiem czegoś podobnego. To nie mogła być prawda. Zszokowany umysł nie chciał przyjąć do wiadomości oczywistego faktu. Na każdego przychodzi kiedyś koniec, ale żeby tak? Zdezorientowany opuścił gardę. To wystarczyło, by oberwał rękojeścią w skroń. Raz i drugi. Nogi odmówiły mu posłuszeństwa. Runął jak długi. Czekał na koniec. Zupełnie bezsilny, nie potrafił obronić się przed ostatecznym ciosem. Ponad triumfalne krzyki przebił się jeden – ostry i natarczywy. Nic nie rozumiał, ale domyślił się, że to koniec zabijania. Ranni nie rokujący szans na wyzdrowienie wylądują w morzu, podobnie jak zabici. Dla reszty rozpoczynał się czas nieskończonej męki. ·

Mohammed Reis wytarł ostrze o koszulę zabitego. Schował bułat do nabijanej ozdobnymi guzami i klejnotami pochwy i zdjął hełm. Długie ciemne włosy rozsypały mu się na plecach. Spiczasty nos nadawał Mohammedowi rys drapieżności, podobnie jak oczy nad łukowato wygiętymi brwiami. Niepotrzebny już hełm rzucił jednemu z przybocznych. Przestąpił nad bezgłowym ciałem, nie poświęciwszy zabitemu najmniejszej uwagi. Za martwych nie otrzyma okupu, nie sprzeda ich na targu niewolników ani nie zapędzi do wioseł. Na Allaha, po co w ogóle się bronili? W końcu prowadził dobrze prosperujący interes, a nie rzeźnię. Łup w postaci pryzu wyglądał dobrze. Jeżeli na dodatek ma wypełnione ładownie, to nawet lepiej niż dobrze. Jeżeli nie... Odetchnął głęboko i poczekał, aż minie bitewny amok. Garstkę tych, którzy przeżyli, stłoczono w jednym miejscu. Poszukał wśród nich marynarza, który do niego mierzył. Żaden nie pasował do narwańca z muszkietem. Paru mniej cierpliwych piratów próbowało uszczknąć coś dla siebie. – Orhan, nawet o tym nie myśl. Wysoki Turek w zawoju odskoczył jak oparzony od leżącego ciała. Reszta szybko odstąpiła od pozostałych trupów. Mohammad Reis zrobił parę długich kroków i wyrwał mu z ręki to, co w niej ukrywał. Pierścień nie był dużo wart. Właściwie to zwykła błyskotka, nieumywająca się do tego, co Reis miał na sobie, ale to nieistotne. Po prostu nie lubił być oszukiwany. Wszystko teraz należało do niego. Później część będzie musiał oddać. Co ósmy niewolnik należał do lokalnego władcy. Tych akurat było sześciu, no, może pięciu, bo jeden na pewno zdechnie z ran. Dopiero po zebraniu wszystkich razem zdecyduje, jak obdzielić własnych ludzi. Orhan stawał dzielnie, ale czy to znaczyło, że był lepszy od pozostałych? Spuścił wzrok i przyjrzał się człowiekowi leżącemu u jego stóp. Był chyba nieprzytomny, krew mu zalała twarz, ale to niewątpliwie on. Pochylił się, by się mu lepiej przyjrzeć. Prawa strona od oka po szczękę została rozcięta, wszystko wokół tonęło w czerwieni, niemniej rana raczej była powierzchowna. Drugie, mniejsze rozcięcie tuż nad uchem nie wyglądało tak paskudnie. Jak dojdzie do siebie, czeka go

paskudny ból głowy. – Ocućcie go – rozkazał stojącemu obok marynarzowi. Morska woda z cebrzyka chlusnęła na rannego. Najpierw zadrgały palce, zwinięte w niekontrolowanym spazmie. Reis szturchnął leżącego nogą. Gdy to nie poskutkowało, złapał zlepione krwią włosy i potrząsnął głową. – Za wcześnie odchodzić do piekła. Usłyszał jęk. – Wstawaj, ale już – odstąpił i skinął na piratów. Ci szybko dźwignęli bezwładne ciało do pionu. Spod opuchniętych powiek błysnęło jedno oko. – Psi synu, myślałeś, że możesz podnieść rękę na sługę Proroka? Raniony otworzył usta, lecz z jego ust zamiast słów popłynęła ślina. Nawet jeśli cios nie uszkodził mózgu, to dojście do siebie zajmie temu bękartowi wiele dni. Najlepiej jak od razu wyląduje w morzu razem z resztą. Już chciał wydać rozkaz, kiedy coś go powstrzymało. Giaur jednak walczył dobrze. To on organizował obronę. Poza tym, gdy go postawiono na nogi, okazał się potężnym mężczyzną. Przyda się. Najwyżej odstąpi niewolnika bejlerbejowi Algieru. Roboty dla takich jak on znajdzie się sporo. Przestał dłużej zajmować się jednym człowiekiem i podszedł do reszty brańców stłoczonych jak stadko przestraszonych kur obok rufowego kasztelu i pilnowanych przez paru ludzi Mohammeda. Tym niczego nie brakowało. Wyglądali świetnie. Zaśmiał się, odsłaniając mocne, białe zęby. Złapał pierwszego za kark i cisnął nim w stronę galery. – Do wioseł! Kapitanowi odpowiedział radosny okrzyk pirackiej załogi. Kopniakami i szturchańcami przegoniono nieszczęśników na berberyjską jednostkę. Kiedy już wszyscy przedostali się na galerę, stu czterdziestu wioślarzy napierających z całej siły na wiosła wyrwało taran z burty „Magdaleny”. Zajęło im to niecałą minutę. Pokład brygantyny zakołysał się pod nogami. Wcześniejszy przechył

został wyrównany. Oba statki stały teraz zacumowane burta w burtę. Jeńcy przechodzili przez przedni pomost galery, by następnie zstąpić w czeluście piekła. Wąska kładka szła przez całą długość jednostki, łącząc rufę z dziobem. Po jej obu stronach na ławach siedzieli galernicy, po trzech przy każdym wiośle. Paru zmienników stłoczono w przestrzeni pod pokładem. Byłą już załogę brygantyny rozdzielono, tak by każdy trafił gdzie indziej, wymieniając najsłabszych wioślarzy. Tylko Kolb przeszedł całą długość pokładu, potykając się co rusz i nie bardzo zdając sobie sprawę, gdzie się znajduje. Na ostatek, ciśnięty, runął na stos nagich ciał. Resztki świadomości pozwoliły mu zamortyzować upadek, choć i tak poobijał nogi. Na szczęście uchronił głowę przed kolejnymi urazami. Klapa została zamknięta. Zapadł mrok. Jedynie przez parę szpar dochodziło trochę światła. Nad nimi bęben odezwał się hipnotyzującym rytmem. Wioślarze bakburty rozpoczęli pracę. Sczepione jednostki oderwały się od siebie z głuchym łomotem. Casper usłyszał niepokojące dźwięki. Problem w tym, że nie bardzo wiedział, skąd pochodziły – z zewnątrz czy z wnętrza jego głowy. ROZDZIAŁ V Jak się dobrze nad tym zastanowić, to wszystko musiało przybrać właśnie taki obrót. Wiedzieli, czego chcą. Ustępstwa Wenecji niewiele mogły zmienić. Nawet dostawszy Cypr, znaleźliby inny powód do wojny, bo właśnie o nią chodziło. Wielka wojna zmyje krwią poprzednią klęskę i otworzy im drogę do serca Europy. Przegniłe i skostniałe struktury runą na dźwięk ich bojowych rogów i bębnów. Niektórzy z dowódców na pewno już widzą siebie kroczących ulicami Rzymu. Mając Italię u stóp, zostaną niekwestionowaną potęgą na trzech kontynentach. Wizja nowych podbojów rozbudzała wyobraźnię. Cały basen Morza Śródziemnego stanie się wyłącznie ich domeną. O ile on nie zdąży dokonać wszystkiego, zrobią to jego następcy. Jedno jest pewne – zielony sztandar Proroka będzie powiewał nad Bazyliką Świętego Piotra, i jest to zadanie na jego miarę. Selim II był tak pochłonięty wizjami, że zapomniał o miejscu i czasie, w jakim się znajdował. Pałac Topkapi nie miał sobie równych. Usytuowany prawie w samym środku imperium, stanowił jedno z serc islamu. To właśnie tutaj podejmowano najważniejsze polityczne decyzje – konkretnie w Sali Audiencyjnej, gdzie Selim zasiadał na tronie. Z boku mogło się wydawać, że sułtan zasnął. Nieruchoma sylwetka w narzuconym na plecy płaszczu Mahometa, z oczami wbitymi w dal wyglądała nierealnie. Napięcie stało się niemal namacalne. Nie padło ani jedno słowo.

Kolegium doradców oczekiwało na jakiś gest, choćby na drobny znak, by rozpocząć obrady. W końcu Selim drgnął. Jego spojrzenie nabrało głębi, a plecy się wyprostowały. – Mów. Czausz Kubad pokłonił się władcy. – Propozycja, jaką przedstawiliśmy, nie została przyjęta – sułtan znał już szczegóły, chodziło raczej o oficjalną relację z zakończonej niedawno misji. – Część Signorii wyglądała nawet na skłonną przyznać nam rację. Niestety... – czausz zawiesił głos i przybrał dramatyczną pozę – ...nie wszyscy. Kilkoro zostało podburzonych przez Ghislieriego – Kubadzie chodziło o papieża. Jakoś nazwanie najwyższego chrześcijańskiego dostojnika jego kościelnym tytułem nie chciało przejść przez gardło bogobojnego posłańca. – Wszyscy wiemy o jego stosunku do nas. Jest jak pies gotowy kąsać... – Dość. Wysłannik sułtana zamilkł momentalnie. – Śmiesz twierdzić, że sami Wenecjanie, bez jego namów, oddaliby nam wyspę? Na to pytanie czausz nie potrafił udzielić jednoznacznej odpowiedzi. – Są nad wyraz aroganccy – odpowiedział. – A słowa wiernego mają za nic. W ostatnim zdaniu zabrzmiała skarga i wszyscy zobaczyli, jak słuszny gniew zapłonął w oczach władcy. Od tej chwili nie było odwrotu. Wielki wezyr Mehmed pasza Sokolović nie próbował nikogo powstrzymywać. Dla wszystkich stało się jasne, co teraz nastąpi. Jako pierwszy wystąpił Osman pasza, od dłuższej chwili kręcący się niespokojnie. – Panie, słońce wiernych, przewodniku i obrońco uciśnionych, biję czołem przed twoim majestatem – namiestnik Basry pochylił się do przodu tak głęboko, że turban na jego głowie groził zsunięciem się na marmurową podłogę. – Ja, niegodny twój sługa, wiem jedno: za taką zniewagę łby niewiernych powinny zaścielić ziemię, po której stąpają zastępy świętych wojowników – słowa padały jedno po drugim. Nim zdołał zamilknąć na dobre, wstał Lala Mustafa. Posępny starzec w kamizelce zdobionej złotą nicią i czerwonych szarawarach wyglądał, jakby chciał sam rozpocząć wojnę i sam ją wygrać.

– Nie pozwólmy dłużej kpić z naszej wiary. Niech przykład twoich wielkich przodków będzie dla nas wszystkich wskazówką i prowadzi do zwycięstwa. – Allah akbar! – zakrzyknął ktoś z tyłu. Zaraz dołączył kolejny głos i wkrótce cała sala rozbrzmiewała jednym okrzykiem. – Allah akbar! Allah akbar! Poszczególni paszowie wstawali, wznosząc do góry pięści. Zanim emocje ostygły, kilku z nich ochrypło, a paru zakaszlało z wysiłku. W końcu sala ucichła. Teraz najważniejsze było, co powie sułtan. Selim, pochylony w przód, wyglądał na świadomego olbrzymiej odpowiedzialności. – Niech się tak stanie. Wybuch entuzjazmu przerósł poprzednie okrzyki. Państwowa machina została wprawiona w ruch. Od tej pory tysiące... dziesiątki tysięcy ludzi zjednoczonych wspólnym celem ruszą na podbój Cypru, Europy, świata. 17 kwietnia ze stambulskiego portu wyszło w stronę cieśnin i dalej na południe osiemdziesiąt galer bojowych pod rozkazami Piali paszy. W miesiąc później wszystko, co potrzebowano do oblężenia – działa, prowiant, obrok dla koni, proch, kule, namioty – znalazło się w końcu na statkach transportowych. Dowództwo nad nimi objął kapudan Muezzinzade Ali pasza. Koncentrację floty zamierzano przeprowadzić w pobliżu Rodos, natomiast dla oddziałów armii rozpoczynał się długi marsz przez Anatolię. Tam przy południowym wybrzeżu planowano zaokrętować wszystkich na okręty i transportowce, by w ten sposób dostarczyć ich na miejsce. Podobnie jak pięć lat wcześniej, podczas inwazji na Maltę, na czele kontyngentu stanął Lala Mustafa pasza. · Różnie w życiu się układa, raz jest dobrze, raz nie. Większość wie, że drobne przyjemności potrafią tak samo cieszyć jak nieoczekiwana nagroda. Łyk wody dla spragnionego żeglarza jest tym samym, co cały puchar wina dla króla, namiestnika czy biskupa. Wszystko zależy od miejsca zajmowanego w społecznej hierarchii. Jednemu kromka suchego chleba, drugiemu tłuste kapłony. Obu łączy jedno – potrzebują powietrza do oddychania. Casper Kolb po kilku dniach spędzonych w ciasnym i śmierdzącym

pomieszczeniu stracił ochotę na cokolwiek. Kiedy już został wypuszczony na zewnątrz, pierwszy wdech orzeźwiającej, chłodnej wieczornej bryzy przywitał jak dawno niewidzianego przyjaciela. Prawie zapomniał, jak dobrze jest oddychać świeżym powietrzem. Odór uryny, fekaliów i niemytych ciał bardzo szybko przestał być dla niego dotkliwy. Z samego rejsu niewiele pamiętał. Początkowo świadomość przychodziła i odchodziła jak fale przyboju. Głowa pulsowała nieznośnym bólem. Nie mógł jeść ani pić. Trwał w dziwnym stanie pomiędzy życiem a śmiercią. Fakt darowania mu życia do tej pory nie przestawał go zdumiewać. W delirycznych snach, jakie nawiedzały Kolba, wciąż na nowo przeżywał koszmar starcia – aż do owej fatalnej chwili, kiedy do Antonia doskoczył Arab w turbanowym hełmie i ciął go bułatem. Sięgał pamięcią do tego momentu i wszystko rozpoczynało się od nowa. Umysł nie przyjmował do wiadomości tego, co widziały oczy. W ciemnym i ciasnym pomieszczeniu stracił rachubę dni i nocy. Nie wiedział więc, gdzie są ani ile czasu upłynęło od potyczki. W końcu właz u góry został odemknięty. – Wyłazić! – strażnik machnął batem wijącym się u dłoni jak wąż. Casper wypełzł na zewnątrz jako jeden z pierwszych. Ustawił się za plecami prowadzącego i poczekał, aż tamten ruszy – przez burtę do wody i dalej w stronę kamienistej plaży pod czujnym spojrzeniem marynarzy z galery. Rozglądał się za kimś z załogi „Magdaleny”, ale nikogo nie dostrzegł. Przez krótki moment na pokładzie pirackiej jednostki widział jedynie zgarbione plecy galerników. Żaden z nich nie podniósł głowy i nie wyraził zainteresowania jego osobą. Podczas przymusowej kąpieli zmył z siebie pot i resztki krwi. Strzępy koszuli i spodni przykleiły się do ciała tak, że zadrżał przy chłodniejszym podmuchu wiatru. Nie widział wiele oprócz ognisk palonych na plaży. Na lewo od siebie dostrzegł mur z piaskowca okalający miasto i sterczące ponad nim wieżyczki minaretów. Dalej na okolicznych wzgórzach jaśniały pudełkowate białe domy spiętrzone jeden na drugim. Nie potrzebował wysilać wyobraźni, by się domyślać, gdzie się znajduje – to Algier, pirackie gniazdo, przedsionek piekła, jedno z najbardziej plugawych miejsc na ziemi, padół łez dla chrześcijan i urągowisko dla wolnych ludzi. Niewolników stłoczono i skuto łańcuchem do obręczy przy kostce. Dostali suchary i wodę. To wszystko, co im przysługiwało. Ze swojej porcji Casper wyciągnął tłustą, białą larwę i odrzucił ją ze wstrętem. Sam suchar był tak twardy, że nie mógł z niego odłamać mniejszego kawałka. – Angielski – ciemnowłosy mężczyzna tuż przy nim przyglądał się własnemu kawałkowi z

ciekawością dziecka. – Co? – spytał zdezorientowany. – Mówię, że angielski. Znam się na tym. Twardy i smakuje jak wióry – ponieważ suchara nie dało się zamoczyć w kubku, sąsiad wylał parę kropli wody na jego powierzchnię. – Na wszystko jest sposób. – Właśnie widzę. Kolb uczynił podobnie, jednak bez większego przekonania. Spróbował ugryźć, ponownie bez efektu. – Nie tak szybko. Musisz poczekać, aż rozmięknie. Nigdy tak nie robiłeś? – Pływałem w hiszpańskiej flocie. – To wszystko zmienia. Jestem Ralph – przedstawił się nieznajomy. – Widziałeś kogoś z załogi handlowej brygantyny? – Zapomnij o nich. – To są moi ludzie. – To byli twoi ludzie. Przykro mi. Zamiast próbować zmiękczyć ciasto, upił łyk wody. Przez chwilę miał wrażenie, że wrócił do punktu wyjścia. Wciąż był tym samym chłopcem sponiewieranym w Niderlandach przed poznaniem Álvarezów. Zatoczył koło, a właściwie nie – wtedy jednak był wolny, a teraz został niewolnikiem imperium. Drgnął, gdy usłyszał nieludzki skowyt. Większość zareagowała podobnie jak on, podrywając się na nogi i rozglądając z niepokojem. – Siadaj – Ralph pociągnął Caspra na nogawkę. – Siadaj, bo oberwiesz. Na reakcję nadzorców nie trzeba było długo czekać. Doskoczyli całą gromadą, siekąc po ciałach więźniów długimi biczami i pałkami. Kopniaki dopełniły reszty. Kolb przysiadł, zanim ołów na końcu pejcza zdążył uderzyć go w twarz i pozbawić przytomności. Ci, których to spotkało, padali jak kłody. Tymczasem wycie trwało, przechodząc w coraz wyższe tony. Widok zasłaniała mu plątanina nóg i ciał kłębiąca się wokół niego.

Zaryzykował. Uniósł głowę ponad spacyfikowany motłoch w stronę, gdzie zebrała się spora grupa nadzorców. Za pierwszym razem zlokalizował miejsce, za kolejnym... Na skrzyżowanych belkach uniesionych mniej więcej pod kątem czterdziestu pięciu stopni rozpięto człowieka. To on tak wył. Rozpostarte ręce i nogi przybito do drewna tak, by ciało wisiało, ale nie się zsuwało. Podniesienie konstrukcji wyżej do pionu mogło spowodować przedwczesny zgon. Najwidoczniej mękę przewidziano na długie godziny, a nie jako doraźnie wymierzoną karę. By nie czekać bezczynnie na śmierć ofiary, oprawcy przytykali jej do boków rozżarzone do czerwoności głownie pochodni. Kolb nawet nie próbował zgadywać, co sprawia większy ból – bretnale przebijające ciało i kość czy palona żywcem skóra. Tego swądu nie dawało się pomylić z niczym innym. – Nie wychylaj się, bo skończysz tak jak on. Nieważne, czym zawinił. Istotna była sama kara – nieodwołalna i wykonana z całą bezwzględnością. Jej nieuchronność stanowiła najważniejszy element zastraszenia. Niech nikt więcej nie pomyśli o nadziei. Ta zgasła wraz z przejęciem statku. Istniała co prawda metoda, by uwolnić się od wioseł bądź walenia młotem w kamieniołomach – przejście na islam. To była furtka, a nawet szeroka brama, za którą otwierało się wiele możliwości. Wielu z niej korzystało, widząc w tym jedyny ratunek. Wielu też postępowało tak z wyrachowania, dochodząc później do zaszczytów i bogactwa. Może więc o wiele łatwiej być muzułmaninem niż chrześcijaninem? · Ranek nie przyniósł wytchnienia. O bladym świcie zostali obudzeni i pogonieni skrajem plaży w kierunku miasta. Z braku wody i pożywienia Kolb osłabł, ale przecież i tak był w lepszej sytuacji od skazańca. Przechodzili niedaleko, mieli go na wyciągnięcie ręki, tak że każdy mógł napatrzeć się do woli. Czarnoskóry nieszczęśnik żył, a właściwie egzystował na skraju świadomości. Trudno powiedzieć, czy śmierć, czy życie były mu bliższe. Już nie krzyczał, tylko cicho postękiwał. Usta pokrywała zaschnięta krwawa piana. Gwoździe wbite w ręce i nogi nie pozwalały umęczonemu ciału zwinąć się w kłębek. Nawet teraz Kolb odczuwał mdłości, przechodząc obok. – Wygląda na muzułmanina – szepnął do Ralpha powłóczącego nogami tuż obok.

– Pewnie porwany w środku kontynentu przez handlarzy – Anglik strzyknął śliną pod stopy. – Diabelskie nasienie. Ani nasz, ani ich. Na nikogo nie może liczyć. – A ty? – Dla nas światło dnia już zgasło, przyjacielu. Ruszyli żwawiej, na ile pozwalał łańcuch pętający kostki. Ciżba ludzka z każdym krokiem robiła się gęstsza. W końcu dotarli do tego fragmentu targu, którego – jak sądził – nigdy nie zobaczy. Towar przywożony przez Mohammeda Reisa zawsze cieszył się uznaniem. Nigdy nie wystawiał ludzkich odpadów, wiedziony chęcią zysku. Przedstawiciel lokalnego bejlerbeja miał prawo wybrania najzdrowszego spośród mężczyzn lub najurodziwszej z kobiet. Tym razem sprzedawano tylko mężczyzn. Stłoczeni jeden za drugim stali i patrzyli, jak Reis przekomarza się z otyłym urzędnikiem w białej galabii i błękitnym zawoju na głowie. Niewolnik podtrzymywał nad nim parasol chroniący przed nadmiarem słonecznych promieni. Kolb nie rozumiał wszystkiego, jednak pojął dosyć, by zorientować się, o czym mówią. Chodziło o rzemieślników. Ci zawsze byli w cenie. Jeżeli mieli szczęście i trafili na ludzkiego pana, to własną pracą zarabiali na wykup z niewoli. Żyli zdecydowanie lepiej od pozostałych. W końcu jako fachowcom należało im się więcej. Reis i urzędnik stanęli przed szpalerem stłoczonych więźniów. Berberyjski pirat zachwalał ich, prezentując jednego po drugim, jakby byli bydłem na targu. Kilku pierwszych nie wzbudziło zainteresowania urzędnika. Jednemu z nich grube paluchy wepchnął w usta, sprawdzając stan uzębienia. Oględziny wypadły negatywnie. Kolejny. Brak trzech palców u lewej dłoni zupełnie dyskwalifikował niewolnika. Przedstawiciel bejlerbeja dla żartu przejechał palcem po gardle. Nieźle ubawiony patrzył, jak strażnicy odciągają na bok nieszczęśnika, którego los zdawał się z góry przesądzony. Trafi do kamieniołomów lub do innej ciężkiej pracy. Jeśli nie da rady... No cóż, przecież to niczyja wina. Casper pochylił głowę, starając się spoglądać pod nogi. Przygarbił plecy, co przy jego pokaźnej

posturze nie było łatwe. Kątem oka widział sandały urzędnika. Zwinięty wachlarz uderzył go w brodę i uniósł ją do góry. – Hardy – usłyszał opinię o sobie. – I ta rana na głowie. Więcej mu się nie przyglądano. – Tamten – urzędnik wskazał na Ralpha. Anglika szarpnięto i ustawiono przed Casprem. – Wspaniały wybór – Reis pogratulował dobrego oka. – Powiedz mi, dlaczego chciałeś ukryć tak znakomity nabytek? – urzędnik obszedł Ralpha, oceniając jego wygląd. – Ja mam samych takich. – Właśnie widzę: starzy, chorzy i kalecy. – Nic się przed tobą nie skryje – pirat roześmiał się w głos, jednak widać było, że nie jest zadowolony. Kolb patrzył na plecy niknącego w skłębionym tłumie Anglika, jedynej życzliwej mu duszy w tym zupełnie obcym świecie. Prawdziwy targ zaczął się wraz z odejściem urzędnika i jego świty. Kupujący momentalnie wypełnili przestrzeń. Słabszych eliminowano od razu, spychając ich do tyłu. W pierwszym szeregu stali tylko ci, którzy wyglądali na najsilniejszych. Z opowieści wiedział, że lepiej zostać prywatnym niewolnikiem niż należeć do władcy. Jednak z rozbitą głową i wciąż nie do końca zagojoną raną odstraszał samym wyglądem. Bardzo szybko został ustawiony tam, gdzie lądowali ci bez szans na zmianę właściciela. Wybór był naprawdę spory, a konkurencja bez mała mordercza. Reis dwoił się i troił, zachwalając pozostałych. W efekcie tych zabiegów sprzedał jedenastu z trzydziestki, którą wystawił. Wszystko przed pierwszym zaśpiewem muezzina wzywającego na poranną modlitwę. Później zrobiło się mniej nerwowo. Kolejni więźniowie znikali wraz z upływającymi godzinami. W południe zostało ich piętnastu. Dostali trochę wody. Słońce piekło niemiłosiernie, chętnych ubywało. Casper stracił poczucie czasu. Ogarnięty dziwną apatią, przestał zwracać uwagę na otoczenie. Czas

stał się pojęciem względnym. Znaczenie miało wyłącznie to, co działo się tu i teraz. Wracał myślami do Antonia i Leticii, lecz sam zdziwił się swoją obojętnością. Tamten świat już nie istniał. Odpłynął, znikł jak pustynny miraż. Siedział z nogami pod brodą, obejmując rękoma kolana. Przez chwilę próbował się modlić. Poplątał słowa i w końcu popadł w zupełne odrętwienie. Po dość długim targu jeszcze jeden z nich został wyrwany z żelaznego uścisku Mohammeda Reisa, resztę pognano tą samą drogą, którą przyszli. · Sto pięćdziesiąt galer i jednostek transportowych skoncentrowanych na wodach w pobliżu Rodos siłą rzeczy musiało robić wrażenie. Zdawało się, że suchą nogą można pokonać przestrzeń od skalistego południowego wybrzeża Anatolii aż do wyspy będącej dawną siedzibą zakonu joannitów – rycerze objęli ją w panowanie po utracie Ziemi Świętej i dopiero w 1523 roku sułtan Sulejman I zmusił ich do jej opuszczenia. Morze Egejskie przypominało barwną mozaikę z porozrzucanymi wyspami, które opalizowały zmiennymi kolorami flag. Bieg dziejów zrywał kolejne sztandary, gdy poszczególne wyspy stawały się własnością Wenecji, Genui, joannitów, aż w końcu przechodziły pod panowanie Osmanów, którzy zatknęli na nich swoje buńczuki. Dla dowodzącego muzułmańską flotą Piali paszy kwestią najbliższej przyszłości było, kiedy do sułtańskiej kolekcji uda się dodać kolejną perłę. Kiedy spoglądał na pokrywające każdy skrawek wolnej przestrzeni okręty, jego serce przepełniała duma. W którą stronę nie zwróciłby głowy, wszędzie to samo – drewniane pokłady, wiosła i żagle. Dowodził armadą podobną do tej, która parę lat wcześniej dokonała desantu na Maltę. Na swoją korzyść zaliczał teraz jeszcze jeden czynnik – bliskość własnego brzegu. I niech sobie niewierni wierzą w potęgę swej floty. Siłami, którymi dysponował, potrafił skutecznie zablokować ewentualną odsiecz. Ogólne wrażenie psuł jedynie fakt podjęcia podobnej próby przez Wenecjan. W dodatku ich konwój bezpiecznie dotarł na wyspę i wyładował półtora tysiąca żołnierzy wraz z zaopatrzeniem! Bej Chiosu próbował przeciwdziałać temu tak nieudolnie, że wyrok śmierci wydany nań przez Selima II był w pełni zasłużony. Piali pasza, jak i pozostali dowódcy wiedzieli, że jeżeli nie chcą skończyć jak tamten, muszą naprawdę się starać. Admirał, któremu po klęsce na Malcie udało się unieść głowę cało, sądził, że i tym razem ryzyko nie jest wielkie, ale zawsze mógł popaść w niełaskę u sułtana. Jak zwykle w podobnych chwilach – radość, jaką dawała potęga, mieszała się z obawą o to, co przyniosą najbliższe miesiące. Wojna, niczym gra w kości, była nieprzewidywalna.

Podobne wątpliwości z pewnością nie targały Lalą Mustafą. Ten wie, czego chce, i zrobi wszystko, by to dostać. W obecności okrutnego starca nawet on, doświadczony wojownik, czuł się nieswojo. Okropieństwa wojny przecież nie były mu obce, lecz dowodzący turecką armią pasza przekraczał w tym względzie wszelkie granice. Żył wyłącznie dla walki, jej oddał duszę i serce. Nic innego nie potrafiło zawładnąć umysłem Lali Mustafy w takim stopniu jak upojenie się wojną dla samej wojny. Jak podejrzewał Piali pasza, gazawat – święta wojna z niewiernymi, do której wezwał stary wódz, stanowiła jedynie pretekst do spełnienia jego nienasyconej ambicji. Jakkolwiek było w istocie, jako karząca ręka islamu okaże się bezwzględny i nieubłagany. Mury Nikozji i Famagusty nie powinny dlań stanowić żadnej przeszkody. Wystarczy pod nimi stanąć, tupnąć nogą i same się zawalą, grzebiąc obrońców pod kamiennym gruzem. Tylko czy parszywi Grecy i nędzne weneckie psy padną na twarz w pokorze na sam widok osmańskiej armii, jak by to nakazywał rozsądek? Admirał podejrzewał, że nie. Znał grzeszną pychę kierującą niewiernymi, słyszał o ruchach chrześcijańskiej floty. Niemniej na razie nie stanowiła ona żadnego zagrożenia. W końcu sama Wenecja nie jest w stanie pokonać imperium. Od Dżebel Musa na zachodzie po Tygrys na wschodzie, wszystko jednoczyła silna ręka sułtana, a jego wierny sługa wprost nie mógł się doczekać kolejnego podboju. · Z każdą przebytą leguą czuł cię coraz mniej pewnie. Nerwy napięte jak postronki nie pozwalały mu zmrużyć oka w nocy i szarpały trzewia w dzień. Nerwowa atmosfera udzieliła się całej załodze. Im dalej płynęli na wschód, tym częściej dostrzegał ponure spojrzenia. Marynarze zawzięcie dyskutowali, zbici w niewielkie kilkuosobowe grupki, wystarczyło jednak, by podszedł bliżej, a milkli i pośpiesznie rozchodzili się do swoich zajęć. Przynajmniej wiedział, o co chodzi – dopadł ich strach. Zwykły ludzki strach. Nie mieli najmniejszego powodu pchać się w paszczę lwa. Nie to, co on. Chociaż... Tak naprawdę nie wiedział, po co to robi. Na pewno nie dla pieniędzy czy ulotnej sławy. Takie podejście wzbudzało w nim co najwyżej uśmiech politowania. Jednego i drugiego miał dość. Wygodne życie, cel, do którego dąży większość ludzi, bądź prestiż – równie pożądany tak przez wielkich, jak i maluczkich – nie były przedmiotem jego marzeń. Hector Álvarez miał bowiem zadatki na męczennika. Może nie do końca zdawał sobie z tego sprawę, ale tak było. Huk armat i ostre groty nadawały sens życiu właściciela i kapitana „Oceanusa”. Ziarno autodestrukcji tkwiło ukryte w nim głęboko i czekało, by wykiełkować w odpowiednim momencie. Poprzednim razem mu się nie udało, kolejna okazja czaiła się tuż, tuż.

Właściwie trudno opisać stan, w jakim się znajdował – sumę strachu, obawy, wątpliwości i oczekiwania. Nieuświadomiona myśl, że być może odbywa ostatnią podróż na „Oceanusie”, dodatkowo potęgowała wszystkie te emocje. A co będzie, gdy się nie uda, gdy kolejny rejs okaże się tak samo rutynowy jak wszystkie poprzednie? Powrót do dusznej atmosfery ojcowskiego domu będzie nie do zniesienia. Odrzucił ponure myśli, starając się napawać chwilą. – Załoga jest niespokojna, seńor – bosman przystanął obok, obserwując, jak naprężony do tej pory żagiel zaczyna łopotać. – Wiem, Pablo – głos Hectora był tylko odrobinę głośniejszy od szeptu. – Zresztą, nie pamiętam rejsu, podczas którego wszystko by im pasowało. – Tym razem jest inaczej. Trzask żagla targanego nieregularnymi podmuchami był nie do zniesienia. – Rumb na bakburtę – bosman wydał polecenie sternikowi stojącemu za ich plecami przy rumplu. – I pilnuj kursu. – Wiesz, czego chcą? – zapytał Hector. – Boją się. – Nie nowina. – Nie pisali się na nową wyprawę krzyżową. Trzeba ich zrozumieć. – A czy ktoś rozumie mnie? Bosman szerzej otworzył oczy, niezbyt pewny tego, co usłyszał i jak ma to ogarnąć myślą. – Po prostu boją się Turków. – Zapytaj ich, czy chcą żyć wiecznie. No, zapytaj... – Chyba nie pojmą, o co chodzi. – Zapytaj, czy wierzą w życie wieczne, grzechów odpuszczenie i Trójcę Przenajświętszą – naciskał dalej Hector. – Na pewno nie wszyscy – Pablo pogładził wąsy. – Mahmud i Hakim... –

wymienił imiona pływających z nimi muzułmańskich marynarzy, ale nie wiedział, jak skończyć rozpoczętą myśl. – Ale są lojalni. Przynajmniej na razie. – Powinniśmy ich wysadzić w Mesynie. – Nie było powodu. Hector Álvarez nie podjął tematu. Widoczność zaczęła spadać, a pierwsze pasma białej mgły pojawiły się tuż nad powierzchnią wody. Tych rejonów nie znał zbyt dobrze, więc ryzyko wpakowania się na mieliznę bądź rafę bardzo wzrosło. Straci wtedy statek i ludzi, o ile sam wyjdzie z opresji obronną ręką. Początkowo próbował przyłączyć się do któregoś z konwojów idących na Cypr. Z jednym z nich niestety minął się o parę dni, kolejny nie doszedł do skutku. Może gdyby wcześniej zawinęli do którejś z weneckich posiadłości, zyskaliby niewielką wprawdzie szansę na pomyślny rejs do Famagusty. Zupełnie nie wiedział, co sądzić o zasłyszanych w Kanei pogłoskach na temat niesnasek pomiędzy państwami tworzącymi Ligę Świętą. Natomiast przerażenie budziły w nim informacje o pogromach floty chrześcijańskiej w pobliżu Malty i o sztormach nękających następną, dążącą na odsiecz Cyprowi. Sam Hector rozmawiał z kapitanem jednej z tych jednostek. Podobno od początku źle się działo. Z takim trudem wynegocjowane porozumienie wiążące chrześcijańskie państwa jedną wspólną sprawą wydawało się w praktyce zupełnie nie istnieć. Mimo wszystko, jakby wbrew przeciwnościom, Hector nie zamierzał ustąpić. Im większe trudności, tym bardziej chciał osiągnąć cel. Z Kanei wypłynęli pięć dni temu. „Oceanus” gnał jak na skrzydłach, mijając pozostałe porty weneckiej Krety i zapuszczając się wciąż dalej w głąb Morza Egejskiego. Raz minęli w sporej odległości którąś z chrześcijańskich galer. Wyglądała na dryfujący z prądem wrak. Niemrawe pociągnięcia wioseł nadawały jej prędkość nie większą niż cztery węzły. Czerwona bandera z białym skośnym pasem, cała w strzępach, tylko raz załopotała w całej okazałości. Przez parę długich minut odprowadzali ją wzrokiem, patrząc, jak znika w oddali. W tym całym przygnębieniu znalazł jeden jaśniejszy punkt – ani Antonia, ani Caspra z nim nie było. Zostali daleko na zachodzie, bezpieczni u wrót domu. Przynajmniej im ta wojna zostanie oszczędzona.

– Nie podoba mi się ta mgła – bosman mierzył krytycznym spojrzeniem skłębiony, mleczny opar. Prawdę mówiąc, jemu też nie. – Wydaj ludziom broń. Pablo kiwnął głową. Południowa flegma stanowiąca główną cechę charakteru wilka morskiego znikła zastąpiona przez impuls do działania. – Cisza – pewnie się przesłyszał, ale odniósł wrażenie, że z zupełnie bliska dobiegł go chlupot wody i skrzyp przesuwanych wioseł. „Oceanus” wpłynął w mgłę. Przestrzeń i czas straciły sens. Balansowali zawieszeni gdzieś pomiędzy nimi. Przez chwilę zastanawiał się, czy nie zrzucić foka i grota z masztów, bo nie widział przed sobą dosłownie nic. Jeżeli jednak czai się tu gdzieś turecka jednostka, to przewaga prędkości może mieć decydujące znaczenie. – Załadować działa. Polecenie wydał w ostatnim momencie, bo po chwili już wiedzieli, co się święci. Hector łowił uchem najmniejszy nawet dźwięk. Tylko w ten sposób mógł określić miejsce, z którego nadejdzie atak. Czasami odnosił wrażenie, że plusk słyszy za plecami, kiedy indziej, że przed sobą. Skinął na Pabla, zwołując pośpieszną naradę przy sterze. – Mam omamy czy jest ich kilku? – I mnie się tak zdaje – bosman potwierdził wątpliwości właściciela „Oceanusa”. – Wciąż mamy przewagę szybkości. – No chyba że wpakujemy się na któregoś z nich. Sternik, wysoki i chudy Aragończyk imieniem Francesco, wskazał kolejny ciemniejszy kształt ze sterburty. Tym razem nie zanosiło się na wyminięcie. Galera manewrowała prosto na pinasę, starając się ją staranować. Zamysł osmańskiego kapitana był dobry, jednak kurs nie został wystarczająco dokładnie wyznaczony, brakowało co najmniej kilku sążni. Łomot bębna zmienił

tempo. Na zmianę kierunku nie było już miejsca. Nawet jak spróbują odbić w bok, to i tak taran uderzy na wysokości rufy. Na galerze wystrzeliło kilka dział, na szczęście niecelnie. Hector stał przy burcie, oceniając odległość. – Szybciej, szybciej... – nie miał pojęcia, czy mówi do siebie, czy do otaczających go ludzi. Wciąż nie wiedział, jak to się skończy. – Ognia! Oddali nierówną salwę, na tyle jednak celną, że prędkość galery odrobinę spadła. Przeszli przed nią, nie więcej niż dwadzieścia sążni, po czym skryli się w kolejnym gęściejszym tumanie mgły. Hector Álvarez i załoga „Oceanusa” nie wiedzieli o tym, ale właśnie sforsowali ścisłą blokadę Cypru. ROZDZIAŁ VI Mocniejszy od pozostałych podmuch wiatru przechylił „Oceanusa” na zawietrzną. Część przedmiotów źle przymocowana bądź wcale nieprzymocowana przewaliła się po pokładzie. Hector już miał zrugać Francisca, że nie pozwolił pinasie odpaść od szkwału, ale widząc jego zapadnięte oczy i mając na względzie fakt szczęśliwego wyjścia poza linię dozoru tureckich jednostek, dał spokój. Okręt wyrównał kurs, jednak nie na długo. Wiatr nabierał siły, niestety nie z tego kierunku, którego by sobie życzył. Zmienili kurs na północny, żeby nie iść tak bardzo pod wiatr. Pogoda zapowiadała się całkiem nieźle. Ponad nimi wysoko przelatywały kłębiaste chmury, tylko delikatnie pociągnięte od spodu granatową smugą, a ciemniejsze pasmo od nawietrznej zwiastowało bliski ląd. Nikt z załogi nie opuścił pokładu przez całą noc. Stali i czekali, niepewni, co przyniesie los. Nadzieja nadeszła rankiem. Wraz z pojawieniem się słońca potrafili ogarnąć większą część otaczającego pinasę świata. Morze było puste, przynajmniej po horyzont. Hectorowi Álvarezowi też ta noc dała w kość. W końcu odpowiadał za wszystko – za „Oceanusa”, ludzi i ładunek. Od wypłynięcia z Kanei na Krecie napięcie nie chciało go opuścić. Co gorsza, nie potrafił powiedzieć, co dalej. Odesłać jednostkę z powrotem na Kretę, samemu zostając w Famaguście, czy też spróbować szczęścia wraz z nią? Jego pinasa to okręt handlowy, co jednak wcale nie znaczyło, że jest zupełnie bezbronny. Ładunek sprzedadzą w porcie bez problemu. Na tych kilkadziesiąt beczek prochu i ołowiu znajdzie nabywców od ręki. Szybki

wyładunek, zainkasowanie sterty złotych monet i równie szybki odbój. Jeżeli wszystko potraktuje jak zwykły kupiecki rejs, oczywiście w warunkach podwyższonego ryzyka, zysk przekroczy najśmielsze oczekiwania. Wszyscy uznają Hectora za wyjątkowego, przedsiębiorczego i lubiącego ryzyko. Perspektywa kusiła – tylko nie o to szło. – Na moje oko za pół dnia będziemy na miejscu – Pablo bezwstydnie dłubał w nosie. – Dasz radę poprowadzić „Oceanusa” do Kanei? – w końcu zadał dręczące go pytanie. – Radę dam. W razie czego Francisco mi pomoże. – Dobrze. – Czy to nakaz? – Być może. – Pan nas zna, seńor – bosman nie odrywał wzroku od żagla. – Już tyle lat służę waszej rodzinie. Ani razu nie zawiodłem. Zresztą oni też nie – wskazał na marynarzy. – Chociaż to lenie i wałkonie, niepotrafiący zliczyć do trzech. Przydamy się. – Możecie potracić głowy. – Tu czy gdzie indziej, co za różnica... – Nie boisz się śmierci? – Boję się, ale wiem, że i tak jej nie ujdę. – Wczoraj mówiłeś co innego – Hector przysłonił oczy dłonią, wypatrując upragnionego lądu. – Nie bać się śmierci to grzech. – Mówisz tak o sobie... – Za nich też ręczę. Czyżby ta gromada hultajów uznawała jakieś wyższe wartości? Na razie dla Álvareza stanowiło to zagadkę. Krótka wymiana zdań z bosmanem przynajmniej rozwiązywała jeden z problemów – nie musiał odsyłać ich wszystkich w bezpieczne miejsce. Dopóki to będzie możliwe, pozostaną w Famaguście, a on rozejrzy się i postanowi, co dalej.

· Okolice Larnaki stanowiły doskonałe miejsce do lądowania. Od północy i zachodu flotę inwazyjną osłaniały porośnięte szorstką trawą wzgórza i skaliste zbocza, tak że transportowce w spokoju dopływały w pobliże brzegu, skąd łodziami przerzucano na ląd ludzi, konie i prowiant. Lala Mustafa pasza wyokrętował się jako jeden z pierwszych. Stojąc na pagórku, obserwował, jak przed nim dokonuje się jedna z największych operacji desantowych w historii świata. Nawet na Malcie nie dysponował tak potężną armią. Na dobrą sprawę on jako wódz miał wyłącznie ogólne rozeznanie. Armia to suma wszystkich pomniejszych jednostek, nie tylko tych regularnych, jak janczarzy, artyleria czy spahisi. Akurat ich liczba oscylowała w granicach piętnastu tysięcy, cała reszta to wojska nieregularne, wojownicy świętej wojny. Oddziały pomocnicze to kolejne... Nie znał szacunków, ale widząc mrowie ludzi wylegających z transportowców, nie miał wątpliwości, że jest ich wielu, bardzo wielu. W razie czego pirackie eskadry dorzucą kolejne kilkanaście tysięcy chętnych zaprawionych w bitwach i rozbojach. Z taką potęgą bez problemu zgniecie Wenecjan i ich popleczników. Oczy i uszy sułtana już zdołały donieść o panującym wśród obrońców braku jednomyślności. Poprzedni gubernator Cypru zmarł przed paroma miesiącami, nowy nie zdołał jeszcze dotrzeć na wyspę. Mury nie były należycie przygotowane i brakowało wyszkolonych żołnierzy. Nie więcej niż półtora do dwóch tysięcy zaciężnej piechoty i miejskie milicje nie zdołają zatrzymać oblegających. W ciągu najwyżej paru tygodni rzuci kolejną zdobycz pod nogi Selima II. Właściwie już czuł się namiestnikiem Cypru. Żeby zostać faktycznym panem wyspy, musiał rozstrzygnąć jeden drobny szczegół: które z głównych miast – Famagustę czy stolicę Nikozję – zaatakować wcześniej. Famagusta to dogodny port. Jej opanowanie ułatwiało dalsze działanie. Całość zaopatrzenia można przerzucać tamtędy bez konieczności tracenia czasu na mało wydajny transport morski. Z doświadczenia wiedział, co jest siłą osmańskiej armii – oczywiście fanatyczna wiara w sprawę i niesamowita zdolność adaptacyjna, która nie byłaby możliwa bez sprawnie działającego systemu dystrybucji. Dalsze rozmyślania przerwał widok tabunu koni spędzonych w pobliże miejsca, gdzie stał. Przyglądał im się przez chwilę, starając się wyłowić wśród nich swojego ulubieńca. Śnieżnobiałego araba z krótko podciętym ogonem oddzielono od reszty, na grzbiet zarzucono mu derkę i wysokie siodło, następnie wetknięto wędzidło w pysk i dociągnięto popręgi. Pasza wspiął się po plecach jednego z paziów i dosiadł

wierzchowca. Zadowolony, roześmiał się na całe gardło. Tak dobrze. Z wysokości świat wyglądał inaczej, a jemu nie przystoi chodzić piechotą jak byle janczarowi. Pierwsze grupki konnych przebiegły obok, zapuszczając się w głąb terytorium wroga. Kolejne osady powinny niebawem zapłonąć, dając tym samym świadectwo tempa poruszania się najeźdźców w terenie. Uformowana wkoło niego osobista gwardia wyglądała na gotową do działania. Niektórych znał od dawna – razem z nim brali udział w pochodzie podczas kampanii perskich czy w zdobyciu Rodos, paru dołączyło całkiem niedawno. Ci dopiero będą musieli pokazać, co potrafią. Z kolejnych galer na ląd schodziła piechota i tak zwani jajalarowie – fanatycy świętej wojny. Nad tymi ludźmi sprawował słabą kontrolę. Często samowolnie wszczynali bitwę, niejednokrotnie zmuszając skłonnego do ustępstw wroga, by podjął desperacką walkę. Z drugiej jednak strony sam widok takiego tłumu mężczyzn żądnych krwi zmuszał do zastanowienia. Przeważnie szli przed piechotą, wdzierając się na mury i masakrując obrońców. Dla niego byli przydatnym instrumentem, którego zwykł używać w sposobnym momencie. Janczarów w długich do kolan kaftanach i wysokich czapach na głowach na razie nie było wielu. Przybywali sukcesywnie wraz z kolejnymi transportami. Na brzegu zaczęło robić się ciasno. Pociągnął lejce i skierował konia w ślad za podążającymi dalej oddziałami. Ze wzgórza zjechał na ledwie wydeptaną ścieżkę wijącą się serpentyną. Musiał uważać. Jeden nieopatrzny ruch i zleci z ogiera w piach i pył. Właściwie to już żałował, że siedzi w niewygodnym siodle. Niepotrzebnie obijał sobie siedzenie. Mógł poczekać na lektykę, a nie narażać się na niewygody. Jak skręci kark, nie będzie to powód do chwały. Nie ujechali daleko. Dolina, która wyłoniła się za pierwszym pasmem przybrzeżnych wzgórz, wyglądała na dość rozległą. Z zadowoleniem zauważył czarne pasma dymu wznoszące się do góry. Zwiadowcy i nieregularna jazda pustoszyli okolicę, mordując chłopów. Poniekąd sami byli sobie winni. Warunki, jakie im zaproponowano, nie należały do szczególnie ciężkich, a tak muszą ponosić konsekwencje czynów swoich panów. · – Zrzucić żagle. Port w Famaguście i znajdujące się za nim miasto wyglądały, jakby niedawno przeszła tędy katastrofa albo jakby takowej oczekiwano. Stojąc na dziobie „Oceanusa”, Hector nie potrafił pozbyć się wrażenia, że wszystkich ogarnęła panika, nad którą nikt nie potrafi zapanować.

Mieszkańcy mniejszych miejscowości i wsi zbiegli się zewsząd, oczekując ratunku za bezpiecznymi (jak im się zdawało) murami twierdzy. W konsekwencji ulice wypełniały tłumy uciekinierów niejednokrotnie z całym dobytkiem, na który składały się stada kóz i bydła. Przynajmniej w najbliższej przyszłości obrońcom nie groził głód. Już od nabrzeża, skąpanego w pierwszych promieniach wschodzącego słońca, dostrzec można było ten cały rozgardiasz – setki i tysiące ludzi koczujących, gdzie popadnie, i tęsknie wypatrujących każdej okazji na wyrwanie się z matni. – Nigdy nie sądziłem, że zobaczę coś podobnego – Pablo zerknął na Hectora. – A czego się spodziewałeś? – Álvarez obserwował zamieszanie bez większych emocji. – Pucharu wina i karnawału? – Przynajmniej dobrego słowa, a o takie będzie tutaj trudno. Już samo znalezienie komendanta... – Znajdzie się sam, zobaczysz. Wypełznie w najmniej odpowiednim momencie i zażąda pomocy. Oprócz nas nie cumuje w porcie żadna większa jednostka. Ten fakt dostrzegł już na samym początku. Same małe łodzie i tylko jedna galera mocno przechylona na sterburtę, porzucona w odległej części przystani. Została, bo już nie mogła nigdzie odpłynąć. Stanowiła tylko stertę belek i desek. Spodziewał się co najmniej gotowej od walki eskadry, a widział jedynie chaos i biegających w panice ludzi. Zdaniem Hectora, ten cały tłum na widok choćby jednej tureckiej jednostki na horyzoncie poddałby miasto bez jednego wystrzału. Zamiast przycumować pinasę do mola, postanowił rzucić kotwicę w odpowiedniej odległości od koczujących przy nabrzeżu mieszkańców Cypru. Lepiej trzymać się z dala od dodatkowych kłopotów. Najważniejsza sprawa to odszukać zawiadującego obroną dowódcę. Być może od niego uzyska informacje pozwalające podjąć decyzję, co dalej robić. Zszedł do łodzi ciągniętej za „Oceanusem” i w towarzystwie dziesięciu najbardziej bojowo wyglądających załogantów dopłynął do brzegu. Nie musiał o nic pytać. Całkiem liczny ront przemierzający przestrzeń pomiędzy składami a nadbrzeżem wyszedł im na spotkanie. Przynajmniej ci wyglądali na zawodowców. Niektórzy w półpancerzach,

pozostali w pikowanych kaftanach i skórzanych kamizelkach, z muszkietami i pikami, odbiegali od otaczającego ich tłumu wyglądem i zachowaniem. – Kim jesteś? – warknął wąsaty kapitan w głęboko osadzonym morionie ozdobionym czerwonym piórem. – Kupcem – odpowiedział powoli Hector. Nie chciał wszczynać awantury na samym wstępie. – Nic tu nie sprzedasz. Chyba widzisz, co się dzieje. – Mam proch. – Trzeba było mówić tak od razu. Chodź za mną. Marsz w głąb miasta potwierdził najczarniejsze przewidywania starszego z braci Álvarezów. Jeżeli obrona opierała się na tych kilku zaciężnych żołnierzach, których zdołał zauważyć, to nie było dobrze. Właściwie nic nie zostało przygotowane. Dobre chęci to trochę za mało, aby zatrzymać osmańską piechotę. Powędrowali na południe, gdzie tuż przy porcie wybudowano cytadelę. Wapienne mury wyglądały na mocne. Tu kręciło się o wiele więcej piechurów i uzbrojonych miejscowych Greków mających wspomagać obronę. Minęli nabijaną stalowymi ćwiekami bramę. Strażnicy pozostali na zewnątrz, podczas gdy on wraz z oficerem przeszli kamiennymi schodami z dziedzińca na piętro budynku administracyjnego. Podniesione głosy dochodzące z jednego z pomieszczeń świadczyły, że w końcu dotarli do decydenta. – Nie, nie i jeszcze raz nie – pięść pułkownika Lorenza Tiepolo spadła na stół z głośnym grzmotem. – Ile razy mam powtarzać: nie dam, bo nie mam. Czy to jasne? Hector, stojąc po drugiej stronie drzwi, nie dosłyszał odpowiedzi, która była bardzo cicha albo w ogóle nie padła. – Czy wy nigdy nie macie dość? To, co mamy, pójdzie na wzmocnienie Bramy Limassolskiej. Tak zdecydowałem i koniec. Zaczekali, aż z pokoju wyjdzie kilku oficerów i wepchnęli się zaraz za nimi. – Panie. – To ty, Luigi? Obyś miał lepsze wieści. – Przypłynął statek.

– Skąd? Hector przyjrzał się pułkownikowi. Był tęgawy, z wyraźnie zaznaczoną łysiną, której nie maskowały długie włosy pozlepiane w strąki. Na wierzch kamizelki wyłożył biały kołnierz stanowiący kontrast dla ogorzałej twarzy. – Jestem Hector Álvarez, kapitan statku – przedstawił się nerwowo. – Przysłał cię Zana? – Nie. Nadzieja w oczach Lorenza Tiepolo zgasła wraz z odpowiedzią. – Dysponuję sporym zapasem prochu i ołowiu – dodał pośpiesznie Hector. – Po niewygórowanej cenie – to powiedział już zupełnie cicho. – Widziałeś Osmanów? – Co najmniej trzy galery dzisiejszej nocy. Cud, że w ogóle udało nam się przemknąć pomiędzy nimi. Pułkownik w końcu wstał z ławy i podszedł bliżej. – Skoro wam się udało, to może i pozostałym... – Konwój, który wypłynął przed nami, został rozproszony z powodu sztormu. Część jednostek zawróciła, ale przynajmniej kilku spodziewałem się tutaj. – Był jeden okręt. Odpłynął trzy dni temu. Pułkownikowi przerwały komendy dochodzące z dziedzińca. – Panie... – Co tam jeszcze? – Jeżeli to możliwe... – Hector stanął przed przełomową decyzją. – Chciałbym... – No, wyduś to z siebie. – Chciałbym wziąć udział w obronie – powiedział w końcu. – Ja i moi ludzie jesteśmy gotowi. – Każda para rąk się przyda. Masz doświadczenie? Pytam, bo brakuje nam

wyszkolonych dowódców. – Poradzę sobie – odrzekł z zapałem i nieco na wyrost. – To nie takie proste, jak się wydaje – ostrzegł Tiepolo. – Jest niewielu prawdziwych żołnierzy. Większość to miejscowa zbieranina. Trudno powiedzieć, jak długo wytrzymają. Komendant Baglione i gubernator Bragadino są dobrej myśli. Ja im tylko pomagam, a wszystko i tak pozostaje w rękach Opatrzności. – Republika przyśle w końcu pomoc? – A kto to może wiedzieć? Sam widzisz, co się dzieje. Jedni chcą walczyć, inni nie chcą. Interes stoi ponad wszystkim. Bragadino taki nie jest, nie spocznie do końca. Dobrze go znam. To łotr, ale nasz. Hector nie spodziewał się takiej opinii o przełożonym. Przynajmniej nie głoszonej tak otwarcie, przy ludziach. – Będzie okazja, to przedstawię cię pozostałym. Na razie zrobimy obchód. Rzeczona okazja nadarzyła się wcześniej, niż obaj się spodziewali. Na zwołaną pośpiesznie naradę u gubernatora Tiepolo zabrał ze sobą Álvareza. Ten przynajmniej miał w miarę świeże wieści dotyczące poczynań sojuszniczej floty i pełniejszy obraz całej sytuacji. Nie zaszkodzi, jak powie, na czym stoją. Komnata w dawnym królewskim Palazzo del Proveditore przy głównym placu miasta bynajmniej nie imponowała bogactwem. Marcantonio Bragadino sprawiał na Hiszpanie wrażenie kogoś odpowiedniego do czasu i miejsca, chociaż z wyglądu niczym szczególnym się nie odznaczał – raczej średniej tuszy, z głęboko osadzonymi oczami. Zapewne wskutek ostatnich wydarzeń zapadły mu się policzki, a wokół oczodołów pojawiły się ciemne obwódki. Gubernator krążył pomiędzy grupami zgromadzonych osób, wymieniając z nimi uwagi cichym głosem. Stanąwszy przed Hectorem, uścisnął mu dłoń. – Doprawdy, szkoda, że w takich okolicznościach. Hiszpan tylko kiwnął głową, nie wiedząc, co odpowiedzieć. Wzrokiem łowił wrażenia. Nigdy wcześniej nie uczestniczył w wojennej naradzie. To spadło tak nieoczekiwanie... – Panowie, jak zapewne wiecie lub się domyślacie, jest źle. W najbliższej przyszłości nie mamy co liczyć na pomoc – w końcu zostało powiedziane na głos to, co i tak każdy wiedział. – Chyba że Najwyższego – dodał generał Astorre Baglioni. Od razu widać było, że w przeciwieństwie do gubernatora jest pełen

temperamentu. Zadzierzysty, z podwiniętymi do góry wąsami, stał przy Bragadinim, jakby chciał go wesprzeć własnym ramieniem. Jak ci dwaj się dogadywali, stanowiło nielichą zagadkę. – Chciał pan coś dodać, komendancie? – A owszem – teraz to on przejął prowadzenie narady. – Panowie... Jak stwierdził nasz drogi gubernator: siedzimy po uszy w gównie... Hmm... Paru z oficerów przygryzło usta, paru roześmiało się półgębkiem. – Najważniejsza sprawa... Tak... Kurier wysłany do stolicy nie powrócił. Nie chcę krakać, ale bardzo możliwe, że wpadł na podjazd nieprzyjaciela. To akurat nie powinno dziwić. Jedno, co mi nie daje spokoju, to brak aktywności Osmanów w najbliższej okolicy. Moim zdaniem już powinni stać pod murami. Proponuję wysłać zwiad i kolejnego posłańca do Nikozji. Być może wtedy uzyskamy więcej informacji. Panowie zgadzają się ze mną? Sądząc po minach, zgadzali się, tylko nikt nie miał ochoty wyściubić nosa poza fortyfikacje. – Ja pojadę – mężczyzna stojący po prawej stronie sali wyraził zgodę po chwili ciszy. – François, zawsze uważałem, że jesteś stworzony do wielkiego dzieła! – huknął generał. – Nie pojedziesz sam. Są jeszcze chętni? – Jeżeli mogę – wyrwało się Hectorowi. Astorre Baglione zmrużył oczy, starając się wyłowić z pamięci, kim jest ten hardy młodzieniec wciskający nos w nie swoje sprawy. – Znamy się? – To kapitan okrętu, który dziś rano zawinął do portu – w odpowiedzi wyręczył go pułkownik Tiepolo. – I nowy ochotnik w naszych szeregach. – Nie sądziłem, że po świecie chodzą tacy ludzie. Álvarez nie wiedział, czy uznać to za pochwałę, czy za kpinę. – Skoro taka twoja wola, witamy wśród obrońców straconej sprawy. · Wałach, którego dosiadał Hector, należał do szlachetnej rasy koni bojowych.

Jego przodkowie przybyli wraz z Frankami w trakcie wypraw krzyżowych, niosąc na grzbietach rycerzy Gotfryda de Bouillon i Rajmunda z Tuluzy. W przeciwieństwie do arabskich wierzchowców był przyzwyczajony do ciężaru jeźdźca w zbroi i do marszu w ścisłej formacji. Potrafił gryźć i wierzgać, potężnymi kopytami tratując piechotę przeciwnika, którą muzułmańscy wodzowie wysyłali na pierwszą linię z zadaniem wstrzymania chociaż na chwilę nacierającej konnicy i zyskania czasu na uformowanie nowej linii obrony przez pozostałe oddziały. Ginęły wtedy całe masy piechoty, ale cóż – święta wojna nie wybiera. Teraz koń raźno galopował, rad z wolnej przestrzeni przed sobą, jakiej dawno nie było mu dane zakosztować. Jadący obok Álvareza François Cambrona w zdobionym napierśniku i morionie wyglądał dostojnie i poważnie w porównaniu z Hectorem, ale już towarzyszący im żołnierze jazdy robili wrażenie zbieraniny z najpodlejszych spelun Famagusty. Droga wiodła na zachód pomiędzy łagodnymi wzgórzami pełnymi bujnej roślinności. Tylko gdzieniegdzie dostrzegał nagie skały koloru jasnego brązu. Ilekroć myślał o tej wyspie, wyobrażał ją sobie jako płaską i spaloną słońcem, a tutaj zobaczył ziemię pełną życia i gęsto zaludnioną. – Gubernator to twardy człowiek, ale generał wygląda na kawał sukinsyna. – Co powiedziałeś? – Wredny jak mało kto – François kołysał się w takt stąpnięć wierzchowca. – Pewnie się taki urodził. Nie byłbym zdziwiony, gdyby matka porzuciła go tuż po narodzinach. Jak widać, narzekanie stanowiło niezmienny element w szeregach każdej armii, a już sarkanie na przełożonych musiało uchodzić za szczyt dobrego smaku. – Nie powinniśmy jechać szybciej? – zapytał Hector, zaniepokojony dosyć niefrasobliwym zachowaniem towarzysza podróży. – Od Nikozji dzieli nas ponad dziewięć godzin jazdy. Jak to sobie wyobrażasz? Że przecwałujemy całą drogę? Nierealne – odparł Cambrona. Widząc zaskoczenie na twarzy Hiszpana, szybko dodał: – Nie przejmuj się, zanocujemy w jakieś oberży. W oberży? Co on sobie wyobraża? Dostali rozkaz: dotrzeć do Nikozji, dostarczyć listy i zaraz wracać. Pośpiech był tu decydującą sprawą. Zmilczał jednak.

Nie on odpowiadał za wszystko. Misją dowodził Cambrona i choć przebyli spory kawałek drogi, nic nie wskazywało, że zakończą ją przed zachodem słońca, a już na pewno nie przy takim nastawieniu Cypryjczyka. Prawdę mówiąc, on też odczuwał trudy jazdy. Przywykł do pokładu okrętu, nie do siodła. Nogi, a zwłaszcza tyłek domagały się odpoczynku. Coraz częściej unosił się w strzemionach, dając odpocząć części ciała nieprzywykłej do tych katuszy. François to widział i jak na razie nie skomentował, co świadczyło o dobrym wychowaniu lub o braku zainteresowania stanem Hectora. Szlak wiódł teraz prosto przez plantacje trzciny cukrowej. Słońce już dawno przekroczyło zenit i długie cienie kładły się na drogę, dając przedsmak nadchodzącego wieczoru. – Znałem kiedyś jednego Turka – mruczał François, świadomy, że jego słowa niekoniecznie trafiają do Hectora. – Dobry był z niego chłop, a już na pewno uczciwszy od niejednego tutejszego łajdaka. – Tak? – żeglarz udał zainteresowanie. – Robił w majątku rodziców za rachmistrza. Kuty na cztery nogi, żaden Żyd nie mógł się z nim równać. – No, to już przesada. – Żebym skonał – zastrzegł oficer. – Tfu... – splunął na ziemię. – A to mi się powiedziało nie w porę. Cień jeźdźca przemknął z jednej strony traktu na drugą. Wstrzymali konie, nie wiedząc, co robić. Spojrzeli po sobie. – Jest inna droga? – zapytał Hiszpan. – Nie – odpowiedział cicho Cambrona. – Myślisz, że jest tylko jeden? – Przecież nie wiemy, kim jest. Może to któryś z miejscowych wieśniaków – zasugerował Álvarez. – To niech go Bóg ma w opiece – Cambrona wyszarpnął pistolet z olstra. Eskorta poszła w jego ślady. Z duszą na ramieniu Hector ruszył powoli przed siebie. Wałach stąpał równo jak na paradzie, nie wykazując oznak zdenerwowania. Bardziej dla własnego spokoju klepnął w kark zwierzęcia, dodając otuchy im obu. Jako ostatni sięgnął po broń, unosząc ją lufą ku górze.

– Jazda! – François pogonił własnego rumaka do szybszego biegu. Przejechali kilkadziesiąt metrów, z uwagą wypatrując niebezpieczeństwa. Jeżeli ktoś krył się po bokach, to nie dawał o sobie znać. W umyśle Hectora pojawiła się iskierka nadziei, że po prostu coś mu się przywidziało, kiedy usłyszał odgłos wystrzału. Popatrzył w tył, ale to nie był żaden z nich. Przed nimi wyskoczyło kilka rozmazanych cieni. – Naprzód! – krzyk Cambrony poderwał wszystkich do szarży. Mogli wyłącznie nacierać bądź uciekać. Zwarta ściana trzcin nie pozwalała na inny manewr. Runęli przed siebie w straceńczym galopie. Sielska do tej pory okolica rozbrzmiała ochrypłymi krzykami. Przeciwnik podał tyły i rzucił się do ucieczki. Osmańska nieregularna lekka jazda na wierzchowcach wyraźnie drobniejszych od kawaleryjskich nawet nie próbowała stawiać czoła nacierającym. Hector z trudem celował w plecy jakiegoś człowieka. Sam galop sprawiał mu kłopoty, a co dopiero mówić o skutecznym wyeliminowaniu przeciwnika. Pierwszy wystrzelił Cypryjczyk. Za jego przykładem poszła reszta. Ostatni zrobił to Hector. W efekcie trafili jednego konia, który wierzgnięciem wysadził jeźdźca w pył drogi. Jeszcze jeden muzułmanin spadł na ziemię. I to wszystko. Z kolei ku nim pomknęło parę strzał z łuków. Któryś z wierzchowców przeraźliwie zarżał. Nie widział zamieszania za plecami, chociaż był go świadom. Przed sobą miał koniec plantacji i łąkę, a za nią kolejny rząd wysokich trzcin. Już tylko kilkanaście kroków dzieliło ich od wolnej przestrzeni. Odrzuciwszy niepotrzebne już pistolety, sięgnęli po miecze, ani na chwilę nie przestając wrzeszczeć. Uciekający oddział rozbiegł się na wszystkie strony, wykorzystując przewagę szybkości. Na bardziej rączych rumakach ujdzie przed nimi bez problemu. Już tylko kawałek... Co najmniej pięćdziesięciu konnych łuczników wypuściło chmurę strzał, gdy tylko chrześcijanie wypadli spomiędzy trzcin. Ustawieni z lewej strony Osmanie czekali na moment, aż wróg wpadnie w zasadzkę. Hector, pochylony nad końskim łbem, słyszał świst białopiórych skrzydeł

śmierci. W ciągu jednego uderzenia serca dopadli muzułmanów. Kilku obalili już samym impetem. Jakaś spisa przecięła powietrze tuż obok niego. Wywijający nią wojownik ponowił próbę. Drzewce odgięło się do tyłu dla większego rozpędu. Sztych wyciągniętego na wprost miecza przebił gardło nieszczęśnika. Álvarez dostrzegł zdziwienie w oczach umierającego, i to było wszystko. Ruchem nadgarstka uwolnił broń, tymczasem wałach przeskoczył nad powalonym arabskim ogierem z pięknym rzędem i wijącym się pod nim właścicielem. Wpadł pomiędzy trzech następnych wymachujących szablami. Odbił niezręczny cios, sam zadając równie nietrafiony. Wycofał głownię w samą porę, by zbić uderzenie bułatu, pod którym miecz o mało nie wyleciał mu z dłoni. Zabolało go przedramię i cały bark. Na szczęście przeleciał pomiędzy przeciwnikami i wyszedł na tyły grupy konnych dżihadystów. Zawrócił i natarł na najbliższego. Ten, zaskoczony, rozpaczliwie się zasłonił, lecz głownia przebiła biceps, barwiąc białą szatę krwawą posoką. Smagła twarz skurczyła się z bólu. Poprawka. Ciężkie ostrze spadło z góry, rażąc głowę. Dłoń Hectora ponownie zadrżała z wysiłku. Spiczasty hełm ukryty pod turbanem zamortyzował uderzenie, więc miecz nie zabił wroga, ale wojownik Allaha został ogłuszony. Jeszcze raz. Szybki wypad i tym razem Hiszpan trafił sztychem w pierś. Żelazo przeszyło serce. Nie patrząc już, jak przeciwnik spada pod kopyta, zajechał następnego zajętego atakiem na żołnierza jego eskorty. Z całej siły wbił ostrze w nerki wroga. To wystarczyło, by Turek wyprężył się jak struna. Wtedy Hector wziął potężny zamach i na wpół odrąbana głowa w turbanie zawisła na resztkach skóry i ścięgien. Wałach wierzgnął w bok, miażdżąc ciało kolejnego przeciwnika, który spadł z siodła. Álvarez pociągnął za cugle. Zawirowali wokół własnej osi. Resztka żywych jeszcze lekkokonnych muzułmanów tym razem naprawdę rzuciła się do ucieczki. Nie przybyli tu przecież ginąć, tylko zadać ból niewiernym. Pierwsza potyczka, a już stracili około połowy ludzi. Cambrona, spryskany krwią, dobił ostatniego rannego. Musiał się przy tym mocno pochylić, bo wciąż siedział na grzbiecie narowistego rumaka. – Ścierwa – ciężko dyszał, rozglądając się po pobojowisku. Oddział z Famagusty stracił pięciu ludzi, trzech zostało rannych. Z dwudziestki sprawnych pozostała połowa. Muzułmańskiemu zwiadowi poszło o wiele gorzej. Na zrytym kopytami pobojowisku przeważały ciała w białych galabijach. Hector naliczył ich przeszło piętnaście. Zabitych, bo rannych nie zostawiali. Chociaż wszystko trwało krótko, czuł nieludzkie zmęczenie. Mięśnie zaczęły dygotać w niekontrolowanych drgawkach od nadmiernego wysiłku i emocji.

Oddychając przez usta, wysuszył je na wiór. Czekając na decyzje Cambrona, przepłukał gardło łykiem rozcieńczonego wina z bukłaka. Jeżeli chcą z tego wyjść cało, muszą odjechać jak najszybciej. François, świadom zagrożenia, nie tracił czasu. Ciała własnych poległych przywiązano do wierzchowców. Pochowają ich gdzieś dalej, w bezpiecznym miejscu. Rannych opatrzono. Ruszyli ponownie dosłownie pięć pacierzy później. – Szybciej, bo ściągną nam na kark następnych – poganiał oficer. Po chwili zjechał z głównego traktu, by zagłębić się w jedną z polnych dróżek. – Jesteś pewny, że tędy będzie szybciej? – Jak pojedziemy dalej prosto, złapią nas i obedrą ze skóry. – Chciałem tylko wiedzieć, czy znasz tę okolicę – zastrzegł Hector. – Czy znam? Należy do mojej rodziny od paru pokoleń, jeżeli koniecznie chcesz wiedzieć. Uprawne pola przeszły w skaliste pagórki. Minęli skupisko opuszczonych chat i przejechali pomiędzy nimi. Robiło się coraz ciemniej. W tych okolicznościach o dotarciu do stolicy nie było co marzyć. Musieli stanąć na popas. Tylko gdzie? Wystarczyło wierzyć, że Cambrona zna okolicę jak własną sakwę. Napięcie w końcu odpuściło i Hector zaczął popadać w odrętwienie. O mały włos nie pojechał dalej, gdy François wstrzymał pochód. Zamiast obiecanej oberży musieli zadowolić się suszonym mięsem i ogniskiem. Okolica wyglądała na bezludną. Żadnych Osmanów, nie wspominając o miejscowych. Właściwie niepotrzebnie marnowali dogodną sposobność do marszu. Przed świtem powinni dotrzeć w pobliże... Usnął, zanim dokończył myśl. Obudziły go ciche głosy. Początkowo spoza zasłony potwornego zmęczenia nie potrafił odróżnić, kto mówi. Odemknął ciężkie powieki. Pochylone nad dogasającymi płomieniami sylwetki wyglądały nienaturalnie. Wymacał miecz leżący tuż przy posłaniu. – Ej, żeglarzu, nie śpisz? – usłyszał Cypryjczyka. – Nie – odpowiedział po dłuższym wahaniu.

– Siądź z nami. Niechętnie wstał i zrobił parę kroków. Kim są ci ludzie? Wąsate oblicza i błyszczące oczy obserwowały każdy jego ruch. – Nie bój się – François wskazał miejsce obok siebie. – Są z pobliskich wiosek. – Dlaczego nie schronili się za murami? – Bo nie są desperatami. Hector rozejrzał się po najbliżej siedzących. Widły, maczugi, parę rusznic lontowych, noże. Ten widok mówił w zasadzie wszystko. – Bądź spokojny, przyjacielu. Wkoło rozciąga się ich ziemia. Są z nią tak samo związani jak ja, a może nawet bardziej. Potrafią o siebie lepiej zadbać na wolności niż zamknięci w ciasnych uliczkach miasta. – Zginą. – Może tak, a może nie. Kto wie, co komu pisane – odrzekł Cypryjczyk sentencjonalnie i wygodnie wyciągnął się na kocu i podłożonym pod głowę siodle. – Ilu ich jest? – Bo ja wiem? – François wzruszył ramionami. – W małych grupach łatwiej przetrwać. W razie potrzeby zbiją się w większe, a wierz mi, nienawidzą tych pogańskich bękartów z całego serca. – Skąd wiesz? – Nieraz najeżdżali nas piraci. Na wybrzeżu zdarza się to naprawdę często. Zanim któryś z regimentów zdąży zareagować, upływa parę dni, dlatego chłopi muszą radzić sobie sami. Wiedzą, co robić. Tak jest od wieków i będzie jeszcze długo po naszej śmierci. · W nocy zmarł jeden z rannych. Jeszcze wieczorem wyglądało na to, że potyczka skończyła się dla niego szczęśliwie. Popijał wino i żywo dyskutował. Rana uda nie wyglądała groźnie. Co prawda sprawiała ból, ale nie było to nic, czego nie dałoby się wytrzymać. Tymczasem w blade światło poranka wpatrywały się już otwarte, szkliste oczy trupa, skierowane w górę, jakby w oczekiwaniu pomocy z nieba. Być może już kroczył w towarzystwie aniołów po niebiańskich łąkach. Co prawda służący z nim towarzysze twierdzili, że zmarłemu bliżej było do

piekielnych czeluści, ale może Bóg miał nad nim litość? Zginął przecież w obronie krzyża. Kolejny pochówek nie wpłynął dobrze na nastroje. Ruszyli o świcie, zaraz po tym, jak Cambrona odmówił nad płytką mogiłą krótką modlitwę. Dzień, podobnie jak poprzedni, zapowiadał się spokojnie, wręcz sielsko. Przemykali się przez tereny znane Cambronie i jego lokalnym pomocnikom, nie przewidywali więc kolejnego starcia. Dopiero najbliższe otoczenie Nikozji może stać się ich grobem. Przystawali jedynie z konieczności, żeby napoić konie lub wysłać chłopów na zwiady czy też wysłuchać relacji innych miejscowych. Raz ze wzgórza obserwowali osmański podjazd przemierzający drogę o milę od nich. O wiele bardziej niepokoiły ich słupy dymu na południu. Naliczyli cztery spalone wioski i sporych rozmiarów tuman kurzu świadczący o maszerujących oddziałach, liczniejszych niż napotkany. Chłopi w końcu odeszli do własnych spraw. Nie można było się nimi wysługiwać bez końca. Ostatni odcinek pokonali stępa, z bronią przygotowaną do użycia. Bastiony Nikozji wydawały się już bliskie. – Panie... – ostatni zaciężny wskazywał za siebie. Spomiędzy równych rzędów winnicy wyjechała cała chorągiew spahisów. Na oko kilkuset. Byli dla nich bezbronną ofiarą. Przekąską przed popołudniową modlitwą. – Jazda! Ruszyli co koń wyskoczy, nie bacząc już na nic. Ochrypły, gardłowy wrzask rozległ się ponad równiną. Jakakolwiek próba obrony od razu skończyłaby się klęską. Zresztą, kto miał ją podjąć? W dwunastu nie zatrzymają nikogo. – Szybciej! – darł się François. Tak blisko zbawczych murów, a jednocześnie tak daleko. – Aaaaaa... – któryś z kawalerzystów jęknął raniony strzałą i znikł w pyle drogi za plecami Hectora. Nie próbował zaryzykować szybkiego spojrzenia za siebie. Skupił całą uwagę na tym, co przed nim. Minęli jeden zakręt i zaraz następny, schodząc z widoku pościgowi w niewielkim zagłębieniu terenu. Wytchnienie trwało tylko moment. Poganiane bez przerwy konie ustawały. Usieką ich zaledwie pół mili od bramy, gdy ratunek widać na wyciągnięcie ręki.

Jęknął, gdy ujrzał przed sobą kolejną grupę jeźdźców. Wyglądali bardzo podobnie do tej hałastry za nimi. Już chciał wstrzymać wierzchowca, gdy zerknął na Cambronę, nic sobie nierobiącego z nowego przeciwnika, i nagle zrozumiał. Ci przed nimi to ratunek! Stradioci – jak ich tutaj nazywano. Lekka najemna jazda rekrutowana spośród zbiegów z imperium. Rozsypali się teraz wachlarzem, gotując do starcia. Wpadli pomiędzy nich, nie zwalniając. Bastiony stolicy z ustawionymi na nich działami i głęboką suchą fosą wyglądały groźnie. Byle tylko obrońcom nie zabrakło ducha. ROZDZIAŁ VII Za sobą usłyszał świst bata i stłumiony jęk. Ktoś krzyknął, a ktoś inny zakaszlał. Mocniej naparł na wiosło. Jeszcze raz, i jeszcze, i tak bez końca. Nie zastanawiał się, co robi. Cały świat ograniczył się do kawałka przeklętego drewna i nagich pleców, jakie widział przed sobą. Miarowym, oszczędnym ruchem przyciągnął wiosło. W górę i w dół. Siedział w środku, pomiędzy takimi samymi obdartusami jak on. Ten najbliżej burty miał najlepiej – jego ruchy wymagały najmniej wysiłku. Z kolei siedzący na prawo od Kolba galernik męczył się najbardziej. Dla niego każdy zamach oznaczał wyciągnięcie ramion na maksymalną długość i włożenie ogromnego wysiłku w przyciągnięcie ich ku sobie. Ten wioślarz pochodził z Modonu i miał na imię Tyrs. Jako jednemu z nielicznych nie skuto mu nóg, gdyż stanowił wyjątek, o jakim nie śniło się nikomu – był ochotnikiem. Sam zgłosił się do pracy na galerze, za co pobierał stosowne wynagrodzenie. Nikt go nie bił i nie zmuszał do pracy ponad siły. Stanowił jakby część załogi galery w służbie Mohammeda Reisa, lecz nigdy nie brał udziału w abordażach, koncentrując się wyłącznie na wiosłowaniu. Siedzący po lewej rycerz zakonu maltańskiego, brat Gaspard Guevara, jeszcze dochodził do siebie po udarze słonecznym. Całkiem niedawno po prostu padł przy wiośle. Nadzorcy nie zareagowali w porę, skutkiem czego Guevera poleciał do tyłu, dezorganizując obsady. Już położono na nim krzyżyk, ale – o dziwo – zebrał się w sobie, tyle że jeszcze częściej niż do tej pory pogrążał się we własnym świecie, mamrocząc pod nosem urywki niekoniecznie sensownych zdań. – Nie ociągać się! Człowiek idący przez całą długość galery po pomoście pomiędzy rzędami niewolników należał do najbardziej znienawidzonych. Nikt nie mówił o nim inaczej jak Sęp. Główny

nadzorca, przełożony wioślarzy i prawa ręka samego Reisa – Ahmad Rahman, chrześcijański renegat z Dubrownika, dawno zapomniał o miłosierdziu. Bicie więźniów sprawiało mu sadystyczną przyjemność. Nawet z najbardziej zmęczonych potrafił wykrzesać energię. Niemniej jego pomocnicy wcale nie byli lepsi. Casper Kolb wbił wzrok w punkt przed sobą. Nie chciał oberwać. Już parę razy odczuł twardy charakter Rahmana. Pamiątki po tym będzie nosić na plecach do końca życia, czyli niezbyt długo, jak przewidywał. – Szaleństwo – głośniejszy od pozostałych szept brata Gasparda dotarł do uszu Kolba. – Bądź cicho. – Nie jestem psem, byś kazał mi milczeć. – Rahman zaraz stanie nad nami i wytrzęsie z ciebie ochotę na pogawędkę – Casper popatrzył na rycerza, z którego oczu bił obłęd i desperacja. – Pan jest moim pasterzem – Guevara powiedział to całkiem donośnym i tylko nieco przytłumionym głosem. Odczekał chwilę, być może licząc na przyłączenie się pozostałych galerników. Nawet jeżeli tak było, to odpowiedziała mu cisza, zakłócona tylko skrzypieniem sandałów Rahmana i pluskiem wody uderzającej o burtę. – Któremu to zebrało się na psalmy?! Casper skulił się, pochylając głowę. – ...nie brak mi niczego. – Pewnie, że nie. Dbamy o was jak niańki. Wkoło nich zaczęło się tworzyć zbiegowisko. – Który to pyskuje? – nadciągali kolejni nadzorcy. – Ach, nasz mnich odzyskał w końcu głos. Gaspard przestał wiosłować, odmawiając Psalm XXIII. Złożył dłonie, wyzywająco patrząc na poganiaczy. – Wiosłuj, psie, bo tracę cierpliwość! Renegat został zignorowany. Powietrze przeciął trzask pejcza. Oberwał

głównie Guevara, niestety, siedzący obok Casper też nie wyszedł z tego bez szwanku. Ostry, piekący ból karku świadczył o mało precyzyjnym zamachu oprawcy. – ... i choćbym szedł ciemną doliną... Aaaa! Świst nad nimi nie ustawał. Biło co najmniej czterech pomocników Rahmana, wchodząc sobie w paradę, klnąc i złorzecząc. Co drugi cios spadał na Kolba, mimo że starał się odchylić od rycerza jak najdalej. Również ci siedzący przed nim i za nim obrywali cięgi. Wkrótce galera zwolniła, bo w pracę niewolników wdał się chaos. – Rahman, czy nie mam prawa do chwili spokoju? – w końcu pojawił się sam Reis. – Panie, bunt... – Ty to nazywasz buntem? – skrwawione ciało Guevary spoczęło na wiośle. – Temu parszywemu kundlowi nie chciało się pracować. Skoro taki jego wybór, za burtę z nim. – Tak, panie. Rozkucie Maltańczyka nie zabrało więcej niż pół pacierza. Wywleczono bezwładny zewłok i odciągnięto go na tyły. Nikt na razie nie wiosłował, czekając, co się stanie. W końcu ciszę zmącił głośny odgłos rozbryzgiwanej wody i okrzyki piratów. Z pomieszczenia przy rufie wyciągnięto jednego ze zmienników i usadowiono obok Kolba. Ponownie stanowili pełną obsadę. Reis przyglądał się im w milczeniu z wysokości bastei. Zachowanie upartego mnicha go zmartwiło. Te bękarty wykruszały się szybciej, niż przewidywał. Planował dotrzeć na Baleary, gdzie chciał pozyskać kolejnych niewolników. Potrzebował dużo złotych monet, i to szybko. Jak dobrze pójdzie, wystawi trzyokrętową eskadrę na przyszły sezon. Więcej statków, więcej ludzi, większy dochód. Dosyć miał już tej drobnicy. Najstarsi synowie powinni uczyć się fachu pod jego okiem. Co prawda, jeden z nich pragnął zostać mułłą i częściej chodził do medresy niż do portu, ale skoro taka jego wola, nie będzie mu stawał na drodze. Zajmie się następnymi. To z nich był naprawdę dumny. Za rok, za dwa... · Następca Guevary był jeszcze gorszy od Maltańczyka, o ile to w ogóle możliwe. Nie dość, że wykonywał najlżejszą robotę, to robił to tak niestarannie i bez zaangażowania, jakby chciał udowodnić wszystkim własną bezużyteczność. W końcu Tyrs przywołał nadzorcę, który szybko wytłumaczył opornemu Genueńczykowi, jakie są konsekwencje takiego podejścia do obowiązków.

Po mniej więcej godzinie Casper usłyszał od niego pierwsze słowa. – Parszywe miejsce. W sam raz dla takich jak my. Kolb milczał. – Długo tu jesteś? Również i to pytanie zostało bez odpowiedzi. – Co, obcięli ci język i nie możesz mówić? Kolejna sekwencja ruchów w przód i w tył. – Mnie pojmali parę niedziel temu. Płynęliśmy z Raguzy do Tarentu z ładunkiem oliwy i wina. Tuż po wyjściu w morze... – O nic nie pytałem. – Nie zachowuj się jak jeden z tych psów. – Przeszkadzasz. – A niby w czym? Gdzieś się wybierasz, a może uważasz, że nie warto zawracać sobie głowy kimś takim jak ja? – Tego nie powiedziałem. – Ale pomyślałeś. – Skąd to możesz wiedzieć? – Jestem skuty łańcuchem, jednak rozumu mi nie odebrano. – To uważaj, żebyś nie skończył jak twój poprzednik. Chociaż nadal płynęli stałym tempem, to zamieszanie wśród nadzorców i marynarzy nie uszło ich uwadze. Wkrótce musieli przyśpieszyć, a to świadczyło o jednym – piraci dostrzegli nową ofiarę i nie mieli zamiaru jej odpuścić. Oddech Kolba stał się szybszy i urywany. Razy na najsłabszych spadały teraz częściej. Ostre krzyki nie ustawały. Zapowiadał się ostry wyścig. Przestał zważać na Genueńczyka i Tyrsa, koncentrując się na uderzeniach bębna. Płynęli teraz z prędkością co najmniej jedenastu węzłów. Nie wiedział, jak daleko znajduje się uchodząca przed nimi jednostka, ale mogą już być całkiem

blisko. I faktycznie – grzmot odpalanego działa obwieścił początek starcia. Część piratów przemieściła się z rufy do dziobowego kasztelu, by do kanonady dołączyć swoje rusznice. Mocne podmuchy wiatru rozwiewały gryzący dym, tak że nie ograniczał widoczności strzelających. Zza bocznych osłon Kolb nic nie widział. Nie znał miejsca, w jakim się znajdowali, ani pochodzenia jednostki i choć życzył jej szczęścia, to wiedział, że i tak jej go zabraknie. Cztery ławy przed nim jeden z galerników nie wytrzymał mordęgi. Padł na bok, pokryty lśniącym potem i z pianą na ustach. Ciało natychmiast rzucono pomiędzy ich nogi, a na wolne miejsce przyprowadzono kolejnego niewolnika i zapędzono do pracy. Kolbowi szumiało w głowie od wysiłku. Szli teraz pełną prędkością, pędząc do taranowania. Jeszcze parę pociągnięć i w końcu uderzyli z całą mocą skupioną w jednym punkcie. Galera zadrżała, gdy okuty blachą dziób przebił poszycie nieznanego statku. Wskutek uderzenia pod ostrym kątem ich jednostka mocno pochyliła się na sterburtę. Wyższa od pozostałych fala wlała się przez otwór na wiosło, ochlapując nogi galerników. Kolejny przybój i ponownie to samo. Już i tak siedzieli w wodzie po kostki. Kilka chwil później jednak okręt przechylił się w drugą stronę, więc wszystko wróciło do normy. Oni zrobili swoje, ale walka dopiero się rozpoczynała. Pochylony nad drągiem, nie zważał na nic. Łapał oddech, starając się nie zwymiotować. Pluł i charczał, nie zwracając uwagi na to, co dzieje się za jego plecami. Nigdy wcześniej nie czuł się tak wykończony. Wszystko jedno, kto wygra, byle tylko odpocząć. Kiedy stopniowo dochodził do siebie, zorientował się, że potyczka chyba osiągnęła apogeum. Czyżby Berberowie przecenili swe siły i zaatakowali okręt pełen wojska? Szybko stłumił w sobie tę iskierkę nadziei. Nawet jeżeli tak się stało, to i tak nie miał wpływu na przebieg starcia. Wenecka jednostka broniła się dzielnie. Pierwszy szturm o mało nie zakończył się, nim tak naprawdę się zaczął. Salwa z muszkietów zmiotła pierwszą falę nacierających jak nagły i niespodziewany szkwał, dezorganizując ich szeregi. Piraci, ponagleni przez Reisa, szybko zwarli szyki i ponownie uderzyli. Tym razem wystrzał z falkonetu wyrył krwawą bruzdę wśród szturmujących. Obalił i porozrywał ciała tych, którzy znaleźli się na wprost lufy, a purpurowa posoka zbryzgała pozostałych. Teraz Wenecjanie przeszli do natarcia. Glewie, halabardy i piki raziły odsłonięte części ciała. Tymczasem muzułmańskim artylerzystom udało się ponownie nabić dziewięciofuntową armatę. Odpalili w samą porę. Ładunek przeszedł przez pokład, zmiatając wszystko na swej drodze. Berberowie pozbierali się pierwsi. Pełni wściekłości, skrócili dystans, dźgając i siekąc. Ostatnie słowo należało do nich. Mohammed Reis musiał uważać. Jeśli w porę nie zareaguje, jego ludzie wybiją wszystkich przeciwników, a tego przecież nie chciał. Odczekał chwilę, aż szala bezdyskusyjnie przechyliła się na ich korzyść, i interweniował, by powstrzymać rzeź.

– Brać ich, brać ich żywcem! – przeskoczył przez burtę i poślizgnął się na kałuży krwi. – Nie zabijać, potrzebujemy ich wszystkich! Orham, co ja ci ostatnio mówiłem? Zostaw ten łańcuch i sprawdź, co jest w ładowni. Turek skoczył na dół, wypełniając rozkaz. – Saleh, skrócę cię o głowę, jak nie przestaniesz! Kolejny chętny zrezygnował z łupu. Ze środka dobiegł głuchy odgłos wystrzału. – Sprawdzić, co tam się dzieje! – wrzasnął na najbliższych. Zanim zareagowali, z wnętrza wyszedł Orham, ciągnąc za sobą szczeniaka – na oko dziesięcioletniego. Jedną ręką trzymał go za kołnierz, a drugą okładał po głowie. Klął przy tym na czym świat stoi. – Dostałeś? – Nie, panie. Ten bachor ugryzł mnie w rękę – mocniejszy od wcześniejszych cios sprawił, że dzieciak zatoczył się i poleciał na pokład. – Wstawaj! – Turek wciąż odczuwał skutki ukąszenia. Bolał go kciuk, o mało nie odgryziony przez tego gnojka. Zaraz pokaże, kto tu rządzi. Złapał jeńca za kark i powlókł do burty. Przechylił głowę i przytrzymał za wierzgającą nogę. Jeden przechył i po kłopocie. – Orhan, kto ci pozwolił tak obchodzić się z towarem? No kto, ty bezużyteczny śmieciu? Turek zamarł, zaskoczony słowami kapitana. – Myślałem... – Ty myślałeś, durniu? A to dobre. – Tak, panie – ponownie zdzielił chłopca w głowę, rekompensując sobie w ten sposób upokorzenie. – Wystarczy – zgrzytnął zębami Reis. – Zabrać, co się da, i odpływamy. · Po raz pierwszy od dłuższego czasu wiedział, co ma robić. Spodziewał się tego, nawet w skrytości ducha pragnął, niemniej wszystko mogło potoczyć się inaczej. A tak...

Misja Greka Nikodemosa zakończyła się fiaskiem. List, który przedłożył radzie miejskiej Nikozji i jej komendantowi, pułkownikowi Eugeniowi Sinclitico, hrabiemu Edessy, pominąwszy zwyczajowe frazesy i obietnice bez pokrycia, był zwykłym ultimatum. Obrońcom obiecano życie i opuszczenie murów z honorami, jednocześnie apelowano do ich zdrowego rozsądku – nikt im przecież nie pośpieszy z pomocą, a nawet jeżeli podjęto by taką próbę, i tak nikt nie będzie w stanie oprzeć się osmańskiej armii. Gdyby obrońcy się nie poddali, Nikozja zostanie zrównana z ziemią. Lala Mustafa pasza postanowił wspaniałomyślnie czekać dwie niedziele na odpowiedź. Odpowiedz przyszła, owszem – stanowiła bez wątpienia wzór elokwencji i elegancji, niemniej była odmowna. Lala Mustafa pasza pominął grzecznościowe zwroty i przeszedł od razu do sedna. Skoro nie pozostawiono mu wyboru, to najwidoczniej Allah tak chce. Wraz z całą armią ruszył pod stolicę Cypru. Jazdę puścił przodem. Piechota, oddziały inżynieryjne i tabory osiągnęły Nikozję z końcem lipca, niezwłocznie przystępując do oblężenia. · – Słyszałem, że flota zbiera się w Barcelonie – Orazio Rufo odłamał kawałek suchara i wrzucił do ust. – Nie byłbym tego taki pewien – Casper oparty o drąg łokciami patrzył przez otwór, przez który wychodziło wiosło. – Dlaczego? – Wyobrażasz sobie Hiszpanów, Rzym i Wenecję w jednym szeregu? Bo ja nie. – Słowo papieża potrafi zdziałać cuda. – Szkoda, że tak późno. Kotwiczyli u wybrzeży jakiejś wysepki. Musieli się nieźle napracować, by znaleźć to miejsce. Podchodzili do wybrzeża bardzo ostrożnie, sondując dno bez ustanku. W dodatku na pełnych wodach wzmagał się wiatr, już całkiem silnie kołyszący galerą. Przestali wiosłować długo po zapadnięciu ciemności i w końcu przyszła chwila wytchnienia. – Więc twierdzisz, że nic z tego nie wyjdzie – naciskał Genueńczyk. – Przeinaczasz moje słowa. – A może to ty przeceniasz siły Turków.

– Gdyby tak było naprawdę, przeszedłbym na islam i paradował w turbanie. – Kto cię tam wie – Orazio przestał żuć i popadł w przygnębienie. Od zajęcia pryzu upłynęło parę dni. Kolejna okazja jakoś nie chciała nawinąć się pod taran, pogłębiając frustrację Berberów, szczególnie zaś Mohammeda Reisa. Chodził zły po pokładzie, rozdzielał niezawinione kopniaki i wydzierał się na wszystkich, którzy mu się nawinęli. W konsekwencji schodzono kapitanowi z widoku, o ile to było możliwe, próbując przeczekać fatalny humor. Z nowych niewolników najlepiej do pracy przykładał się szczeniak, tak brutalnie potraktowany przez Orhana. Jego bose stopy śmigały po pomoście w tę i z powrotem. Roznosił wodę i prowiant, stając się niezastąpionym posługaczem. – Girolamo! – Kolb machnął na chłopaka. – Słyszałeś, o czym mówią nadzorcy? – Tak, panie. – Nie jestem żadnym panem – Casper od początku starał się wybić z głowy szczeniaka podobne brednie. – Widzisz ten łańcuch? Girolamo kiwnął głową. – Jesteś bardziej wolny niż ja. – Tak... – No, a teraz mów. – Abdul zwichnął nogę, Orhan ma czyraki... – Aha – Kolb nie ponaglał chłopaka. – Od tego drania trzymaj się z daleka. – Wiem – siniak pod okiem chłopca przybrał barwę zielonożółtą i wciąż boleśnie przypominał o niechęci Turka. – Ogólnie są źli, bo nie ma łupów. Przed rejsem obiecano im spory zysk, ale oni już wiedzą, że niewiele z tego wyjdzie. Tylko nasza „Orlana” wpadła im w łapy – pociągnął nosem. – Jak coś usłyszysz... – Tak, panie – Girolamo pobiegł dalej. – Żal szczyla – skwitował Orazio.

– Jest młody. Da sobie radę. Zamilkli, zajęci własnymi myślami. Już od dawna wiedział, że wybuchnie wojna. Podczas walk los bywa nieprzewidywalny, można więc założyć, że istnieje spora szansa na wyzwolenie z okowów. Nie wiedział tylko, czy Reis weźmie udział w kampanii. Jeżeli koniecznie pożądał łupów, to inwazja na Cypr była dla niego okazją, jakich zapewne niewiele przytrafiło mu się w życiu. Jedyne ryzyko to nadmierna konkurencja. Każdy będzie chciał coś uszczknąć dla siebie, a z tego, co się zorientował, pirat wolał działać sam. Duże ryzyko, ale i zysk bez porównania większy. Jeżeli w słowach Rufio jest choć ziarno prawdy, to większość wojennych galer chrześcijan popłynie na wschód, pozostawiwszy zachodnie akweny bez ochrony. Czy właśnie na to liczy Reis? Trudno powiedzieć, jakimi informacjami dysponował. Inna sprawa, że jako prawy muzułmanin będzie musiał odpowiedzieć na wezwanie sułtana. Nagle pomyślał o Hectorze. Postać starszego z braci Álvarezów tak gwałtownie przypomniała mu o swym istnieniu, że aż się wzdrygnął. Jak mógł o nim zapomnieć? – Co się stało? – Nic. – Wyglądasz, jakbyś zobaczył marę. W pewnym sensie Orazio miał rację. Zdradził rodzinę. Zdradził Hectora, Antonia i Leticię, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Zdradził, bo przestali się dla niego liczyć. Prawie wyrzucił ich wszystkich z pamięci. Własna ułomność potrafiła zdruzgotać. Bez tej cienkiej nici świadomość stawała się niczym. Równie dobrze może nie istnieć, a wtedy również pamięć o nim rozwieje się jak dym. Przymknął oczy, przenosząc się w tamte szczęśliwe chwile. · Hector Álvarez stał na murach i patrzył. Właściwie nie pozostało nic innego do roboty, a patrzeć było na co. Oblężenie postępowało powoli, lecz systematycznie. W ciągu paru ostatnich dni pod mury Nikozji ściągnęła cala osmańska armia. Pierwsze podjazdy, jak ten, który ich ścigał, szybko zostały zastąpione przez regularne jednostki. Nadchodziły drogą z południa, wzbijając tumany kurzu, które

przysłoniły słońce. Pochód zdawał się nie mieć końca. Tysiące, dziesiątki tysięcy maszerujących ludzi, koni, wołów i pociągowych wielbłądów napływały falami. Mieli rację ci, którzy twierdzili, że jest ich tyle co gwiazd na niebie i piasku na pustyni. Przez ten pierwszy dzień niewiele dawało się dostrzec poprzez kurzawę, jednak nikt nie miał wątpliwości, że sułtan Selim II rzucił wyzwanie przeciwnikowi z całą mocą, na jaką było go stać. Wszystkie poprzednie wyprawy, łącznie z próbą zajęcia Malty, gasły wobec obecnego przedsięwzięcia. Wydawało się prawie niemożliwe, że jedna osoba może mieć do dyspozycji takie siły i środki. Od krańców imperium aż po jego serce zmobilizowano zasoby wprost gigantyczne. Na jedno skinienie Selima stanęły dziesiątki ludów i plemion gotowych na każdy akt szaleństwa w nadchodzącym starciu. To nie miała być jakaś tam wojna, tylko konflikt, który zdecyduje o losach świata. Teraz oto cała ta wojenna machina Osmanów stanęła pod Nikozją. Naprzeciw miejskich murów wkrótce wybudowano całe miasto – setki namiotów i pawilonów ustawionych rzędami ciągnęły się aż po wzgórza na horyzoncie. Sama polowa intendentura osmańskiej armii – ordu bazar – zajmowała powierzchnię kilkunastu hektarów i znaleźć tam można było dosłownie wszystko – od rzemieślników specjalizujących się w dowolnej dziedzinie po lichwiarzy i kupców gotowych znaleźć i sprzedać każdy towar pod słońcem. Alejki zgodnie z tradycją podzielono na specjalności – płatnerze, złotnicy, kowale, piekarze, rzeźnicy, siodlarze i balwierze. Jeżeli któryś z zawodów nie był reprezentowany, to znaczyło, że w ogóle nie istniał. Właściwie bazar stanowił osobne miasto podążające w ślad za armią. Był również centrum aprowizacyjnym dla służących w niej ludzi. Stada owiec i bydła poganiane przez pastuchów okazywały się tak samo istotnym elementem działań wojennych jak kilkutonowe działa oblężnicze, a to jeszcze nie wszystko. Sama armia była tylko jednym z elementów prowadzonej kampanii. Cała rzesza tych, którzy chcieli uszczknąć coś dla siebie, również nie próżnowała. Tylko nieliczni święci wojownicy zadowalali się recytowaniem poezji i oczekiwaniem na śmierć. O wiele więcej żołnierzy potrzebowało rozrywki, a najlepszą zapewniali im co bardziej bezwzględni lub przewidujący stręczyciele. Ściągnęli oni na pierwszy sygnał do mobilizacji, dysponując towarem równie pożądanym jak srebro i złoto. Chociaż większość niewolnic stanowiły Greczynki, nie brakowało bladych jak śmierć Niemek i czarnych niczym heban Afrykanek. Jak twierdzili zaglądający do nich mężczyźni, nie samym chlebem żyje człowiek, zwłaszcza gdy na siedemdziesiąt dwie rajskie hurysy trzeba było jeszcze chwilę zaczekać. Setki statków zaopatrzeniowych przybywających bezustannie do tymczasowej przystani w Larnace przerzuciły tych ludzi i tysiące ton towarów, a dalej wydeptanym szlakiem wszyscy i wszystko docierało pod mury Nikozji.

W przeciwieństwie bowiem do poprzedniej wielkiej operacji desantowej na Malcie Cypr okazał się zbyt duży, by dało się zająć wszystko od razu, zatem jego rozległe przestrzenie na razie pozostawały wolne, a całość sił skierowano w jedno miejsce. Hector Álvarez nawet nie potrafił sobie wyobrazić, że to, co widzi, nie jest tylko snem. Słyszał o potędze Osmanów i wiedział, jak potrafi być zabójcza, ale to... Każdy człowiek przy zdrowych zmysłach powinien uciec stąd jak najdalej, natomiast on jak skończony głupiec wpakował się w nie lada kabałę. Stolica upadnie wcześniej czy później. Tak się stanie. To nieuniknione. A on zginie wraz z miastem i tymi wszystkimi obcymi ludźmi. – Nie śpisz – François dopchał się w pobliże, wymijając warty. Cypryjczyk wyglądał ponuro. W jego oczach odbijały się ogniska tureckiego obozu. Zacisnął usta i oparł dłoń na kamieniu. – Jak widzisz. – Sinclitico zgodził się na twoją służbę w mojej rocie – Cambrona chciał powiedzieć jeszcze parę słów, ale jego wywód przerwał głos muezzina wzywającego wszystkich wiernych na wspólną modlitwę. Zaśpiew trwał i trwał, zdając się nie mieć końca. W końcu ucichł i magiczna chwila zgasła. – Gdzie stacjonujemy? – Bastion Podocataro. Włoski na karku Hectora zjeżyły się jak po dotknięciu zimnym ostrzem. Spośród jedenastu bastionów opasujących stolicę, naprzeciwko czterech Turcy koncentrowali budowę umocnień – Constanza, D’Avila, Tripoli i właśnie Podocataro, wybudowanego opodal starego miasta. Na pozostałych odcinkach ich aktywność była zdecydowanie mniejsza, co rzecz jasna nie znaczyło, że i tam nie powstają transzeje i ziemne obwałowania, ale to właśnie w polu widzenia Cypryjczyka i Hiszpana uwijała się zdecydowana większość oddziałów inżynieryjnych. Choć do tej pory nie wystrzeliło ani jedni działo, obrońcy już ponosili straty. Paru ludzi padło od ognia z muszkietów. Hector nigdy wcześniej nie sądził, że może on być aż tak skuteczny. Niespodziewany ostrzał przynajmniej spędził z murów co bardziej ciekawskich cywilów, którzy nie mogli wysiedzieć w domach. Od tej pory bezpieczeństwa strzegli wyłącznie zaciężni i ci spośród ochotników, którym nie zbywało na odwadze. – Powiedz mi, czy wcześniej spodziewałeś się takiego widoku? – Álvarez nabrał powietrza do płuc i wypuścił je z cichym świstem.

– Chodzi o tych parszywych poganiaczy wielbłądów niepotrafiących usiedzieć na dupie i w imię durnych zasad i religijnego bełkotu najeżdżających mój kraj? – Zgrabnie to ująłeś – Hectorowi niezupełnie chodziło o takie podejście do sprawy, ale w słowach Françoisa było sporo racji. Sam określiłby durne zasady i religijny bełkot nieco oględniej, może jako obowiązek i pokorę, tylko czy słowa są w stanie wyjaśnić to, co musiało nastąpić? Mrok przed nimi zwodził wzrok. Nie widzieli tej cieniutkiej linii odgradzającej ziemię od nieboskłonu. Niezliczona ilość ognisk przechodziła stopniowo w punkciki odległych gwiazd. – Mógłbym cię prosić o przysługę? – zapytał François. Hector, zły z powodu przerwanej kontemplacji, nie wyglądał na skorego do odpowiedzi. Upłynęła minuta, zanim zdobył się na jedno słowo. – Mów. – Nie pozwól, by te psy dorwały mnie żywego. – Jak to sobie wyobrażasz? Mam rozwalić ci głowę, gdy tylko tamci sforsują mury? – Właśnie. – Chyba nie wiesz, o czym mówisz! – prychnął Hiszpan. – Oni i tak nas zabiją. Wszystkich bez wyjątku. Wystarczy, żebyś pozostał tu, gdzie stoisz, a twojemu życzeniu stanie się zadość! Własny wybuch zdziwił Hectora. Czyż nie o to mu właśnie chodziło – zginąć w walce pod uderzeniem tureckiego jataganu? Jeżeli nagle naszły go wątpliwości co do udziału w obronie Nikozji, to zreflektował się mocno poniewczasie. Odkąd wyjechali za bramy Famagusty, odwrót nie był możliwy. Westchnął, uspokajając nerwy. – Pytałem, co ty zrobisz? – nie ustępował François. – Jak tak bardzo ci na tym zależy, nie widzę przeszkód – odpowiedział znacznie spokojniej. – Widzisz... Wszystko się może zdarzyć, a ja wolę kulę niż obdarcie żywcem ze skóry. – Nie sądzisz chyba... – niedopowiedziana myśl zawisła pomiędzy nimi. – Są do tego zdolni?

– Zdarza się. Álvarez przełknął ślinę. Słyszał o najróżniejszych formach tortur, ale ta wyglądała na najbardziej niedorzeczną i groteskową. Po czymś takim podobno więzień żył jeszcze – widział, czuł i słyszał. Czyste szaleństwo. Stos przy tym wyglądał na akt miłosierdzia. – Nie pozwól, by mnie spotkało coś takiego. – Przed chwilą wspominałeś o małym prawdopodobieństwie takiego wydarzenia – stwierdził Cambrona. – Zmieniłem zdanie. Nie było już nic więcej do dodania. Dym z ognisk drażnił nozdrza, przede wszystkim przynosząc zapach pieczonego mięsa i przypraw. Pobudzał zmysły. Dawało się wyczuć pieprz, gałkę muszkatołową i na pewno goździki. Słyszeli też śmiechy i obcą ich uszom mowę, kojarzącą się z czymś przykrym. Obóz na wprost nich tętnił życiem. Dopiero nad ranem nastanie jako taka cisza, kiedy nawet najbardziej wytrwali ulegną w końcu zmęczeniu. Jednak widok używających życia wrogów nie szarpał nerwów tak bardzo jak bezustanny stukot i śpiew niewolników budujących szańce. Dźwięk pił i kilofów nie ustawał ani na moment. Turcy metr po metrze wgryzali się w ziemię, usypywali wały i drążyli okopy. Niedługo do pracy przystąpią górnicy wykopujący chodniki minowe mające obalić mury. Zygzakowata linia transzei, nad którą pracowano, biegła do czterech pobliskich wzgórz, na których dawało się zauważyć zarysy ziemnych fortów i stanowiska ciężkiej artylerii. Gdy tylko staną na nich działa, rozpocznie się kanonada, a jej skutki będą katastrofalne. Zmasowany ostrzał bijący w poszczególne odcinki murów obronnych w końcu je zdruzgocze, czyniąc wyłomy, przez które wleje się piechota. Wystarczyło jednak odrobinę podnieść lufy, by kamienne i żeliwne kule przelatywały ponad umocnieniami, rażąc zabudowę Nikozji. Pod uderzeniami sześćdziesięciofuntowych pocisków zawalą się całe budynki wraz z przebywającymi w nich mieszkańcami. Na samo wyobrażenie po plecach Álvareza przebiegł zimny dreszcz. Wojna zawsze niosła cierpienie, ale po raz pierwszy na jego oczach cywilna ludność stanie się ofiarą ostrzału. – Idź odpocząć. Niedługo się zacznie – powiedział Cypryjczyk. – A ty? – Zostanę. Hectorowi nie chciało się spać. Nie po tym, jak pokonał setki lig i dziesiątki przeszkód, by stanąć w tym oto miejscu.

Im mocniej starał się wzrokiem przebić ciemność, tym szybciej wątpliwości znikały. Odnalazł cel i sens wszystkiego, co robił do tej chwili. Niedawne rozdrażnienie zastąpił spokój – całkowity i niczym niezmącony. Pełen wiary i nadziei. Nie on kierował swoimi krokami – to Bóg sprawił, że znalazł się w tym miejscu. Od tej pory wszystko inne przestało się liczyć. Doskonale zdawał sobie sprawę z nieuchronności tego, co nastąpi, i na swój sposób poczuł ulgę. Skoro już nie ma na nic wpływu, musi wypełnić przyrzeczenia, jakie złożył samemu sobie. Dążył do celu i oto go osiągnął. Jeżeli wyniesie cało głowę, co wyglądało na rzecz niemożliwą, uzyska spełnienie. Jeżeli nie – odejdzie do Królestwa Bożego w pełnej chwale. To przecież lepsze, aniżeli zdychać jak pies, na starość wspominając minione dni. Już nigdy się nie zawaha. ROZDZIAŁ VIII Ta kampania miała jedną podstawową zaletę – podczas tego oblężenia wyłącznie on sprawował naczelne dowództwo. Właściwie to należało się ono sułtanowi, ale wszyscy przecież wiedzieli, że władca nie lubi opuszczać murów swego pałacu. Uciechy życia doczesnego były dla niego ważniejsze od nieśmiertelnej sławy, tymczasem Lala Mustafa pasza był w stanie dla niej zrobić wszystko. Tego zarozumiałego idioty kapudana – wielkiego admirała floty Piali paszy – na szczęście nie było wśród nich. Nie znosił tego człowieka, przez którego musiał odstąpić od murów Birgu. To spory kompetencyjne wpłynęły wówczas na ostateczny wynik starcia. Na wspomnienie stosów trupów zaściełających ziemię, jak okiem sięgnąć, po dziś dzień przenikał Mustafę zimny dreszcz, a odór rozkładających się zwłok na polach wokół fortu św. Elma wypełniał jego sny. Wszystkim obrońcom, czy to rannym, czy zabitym, ucinano głowy i nabijano je na piki. Truchła z wyciętymi w ciele krzyżami przybijano do desek i spuszczano na wody zatoki, tak by dopłynęły do obrońców Birgu. W efekcie nie uzyskano nic, dosłownie nic. Nikt się nie ugiął, co więcej – obrona stała się jeszcze bardziej zajadła. A przecież dysponowali wszystkimi atutami – bez porównania lepszą od joannitów artylerią, potężniejszą armią i sprawniejszą flotą. Tylko w jednym niewierni, jak się okazało, im dorównywali: w zaangażowaniu. Obecnie Lala Mustafa pasza nie zamierzał tego lekceważyć. Tym razem wszystko musi potoczyć się inaczej. Kolejnej hańby nie zdoła znieść. I nie chodziło nawet o gniew Selima, a raczej o własną dumę. Jean Parisot de la Valette okazał się wymagającym przeciwnikiem, a rycerze maltańscy najbardziej zdeterminowanymi wojownikami tamtej kampanii. Tym razem nie spodziewał się aż takich trudności. Owszem, nie wszystko osiągną od razu i tanim kosztem, ale czyż takie zwycięstwo można by nazwać

słodkim? Wenecjanie to żeglarze i kupcy, nie żołnierze. Ulegną po jednym, góra dwóch szturmach. Już cieszył się na triumfalny wjazd do stolicy. Najpierw zmiękczy ich bombardowaniami, a później ludzka fala zaleje obrońców niczym powódź. Najlepsze pułki janczarów dokonają tego bez trudu. Sinclitico ulegnie, bo ulec musi. Najdalej za niedzielę lub dwie. Zdziwi się, jeśli wytrzymają dłużej. Które to będzie miasto wzięte szturmem podczas jego kilkudziesięcioletniej służby? Walczył już w tylu wojnach, z tak wieloma wrogami, że dawniejsze oblężenia powoli zacierały mu się w pamięci. Posłał na zatracenie niezliczoną liczbę ludzkich dusz. Jak będzie musiał, zrobi to ponownie, i jeszcze raz, i jeszcze... Bez końca – aż do ostatecznego zwycięstwa. Allah akbar. · Bastion drżał od uderzeń żelaznych kul kruszących kamień i wyrzucających w powietrze odłamki. Bateria ulokowana niedaleko od Podocataro raziła fort z monotonną systematycznością. Poprzedniego dnia Turcy tylko się wprawiali, biorąc namiary i ustalając kąty podniesienia luf. Pierwsze wystrzały nie wyglądały groźnie, co wszelako zmyliło tylko tych mniej doświadczonych. Równocześnie z ogniem z dział wzmagał się ostrzał prowadzony przez strzelców z muszkietami. Właśnie oni w tych pierwszych dniach stanowili główne niebezpieczeństwo. Ich broń miała o wiele dłuższe lufy od tej, którą dysponowali obrońcy. Co prawda trudniej ją było ładować, ale trafiała z morderczą skutecznością. Wkrótce, jak na Malcie, wychylenie głowy poza krawędź umocnień gwarantowało postrzał. Liczba rannych i zabitych zaczęła gwałtownie rosnąć. Tych pierwszych odsyłano na tyły, gdzie w kościele św. Zofii urządzono lazaret. Natężenie ognia rosło wraz z każdym kolejnym dniem, aż w końcu doszło do pierwszego szturmu. Hector stał wówczas na galerii łączącej bastiony. Wrzask wylegających na szańce jajalarów dawał przedsmak tego, co za chwilę miało nastąpić. Odurzeni haszyszem na rozkaz imamów ruszyli w pierwszej linii natarcia. Dopiero za nimi formowały się rzędy tureckiej elitarnej piechoty – wyraźnie widać było wysokie białe czapy i długie kaftany. Janczarzy, bezosobowa masa gotowa umrzeć za wiarę, w przeciwieństwie do bezładnej gromady przed nimi przystępowali do boju w regularnych formacjach. Teraz już wszystkie osmańskie działa pluły pociskami z brązowych paszcz. Jajalarowie zbiegli na równinę, żeby czym prędzej użyć drabin, które targali ze sobą. Uzbrojeni głównie w szable, nie stanowili wielkiego zagrożenia. Co innego zawodowi piechurzy szturmujący Bramę Famagustowską. Część z nich dzierżyła janczarki – długie rusznice lontowe, część barwione na czerwono łuki i kusze. Gdzieś za nimi przemknął oddział konnych spahisów wyczekujący otwarcia

bram i okazji do wjazdu na ulice stolicy w nagłym wypadzie. Kiedy już większość janczarów spłynęła ze stanowisk, a nieregularna ciżba jajalarów stłoczyła się pod murami, morderczy koncert rozpoczęły działa obrońców. Równina i blanki zostały otoczone białą mgłą, przez którą niewiele dawało się dostrzec. Spadające kule odbijały się od twardej ziemi i leciały dalej, powoli tracąc impet, co im wcale nie przeszkadzało zmiatać wszystkiego na swojej drodze. Jeżeli pocisk nie zarył się w glebie lub sam nie zatrzymał, nic nie mogło go powstrzymać, a już na pewno nie ludzkie ciało. Nawet powoli toczące się kule odrywały bądź miażdżyły nogi, powodując śmiertelne rany. Ruchy Álvareza stały się mechaniczne. Z bandoliery przechodzącej przez pierś zdejmował róg z prochem, którego miarkę wsypywał do lufy. Ładował przybitkę i kulę, podsypywał proch na panewkę, przyłożywszy drewnianą kolbę do ramienia, mierzył i oddawał strzał, kiedy dostrzegał sposobność. Bardzo szybko Hectora rozbolała głowa od dymu i huku. Mięśnie karku drętwiały mu od ciężaru szturmaka. Do tej pory w hełmie chodził rzadko, właściwie tylko w wyjątkowych przypadkach. Ten wciśnięty przez François ważył swoje, a wcale nie dawał poczucia bezpieczeństwa. Zaparłszy się plecami o kamienny mur, oparł kolbę o galerię i załadował rusznicę. Wyjrzał poza krawędź wapiennego bloku. Pierwsi szturmujący podeszli całkiem blisko. Bez osłony, uzbrojeni jedynie we własną wściekłość, stanowili wyśmienity przykład poświęcenia w imię wyższych racji. Wystrzelił, wypatrując efektu. Padł jeden, trzymając się za brzuch. Pozostali przeskoczyli nad zwiniętym ciałem i pognali do przodu. Jego uwagę przykuł równy szereg postępujących za bożymi szaleńcami piechurów. Janczarki oddały salwę. Kilka kul uderzyło w pobliżu Hectora, odłupując kawałki kamienia. Inne dosięgły obrońców. Żaden hełm nie wytrzyma uderzenia przechodzącego przez blachę na wylot. Kolejne szeregi napływały i odchodziły, nie mogąc przebić się przez gęsty ostrzał obrońców. Taran, którym chciano rozbić bramę, spłonął, zanim zdołał jej tak naprawdę zagrozić. Drabiny nie sięgały krawędzi murów, a tych kilka dostatecznie długich złamało się pod ciężarem wspinających się po nich ludzi. Miasto nie ucierpiało zbytnio do tej pory, lecz co bardziej doświadczeni wiedzieli, że to nawet nie był prawdziwy szturm, jedynie przygrywka przed tym, co dopiero miało nastąpić.

· Już myślał, że jest uodporniony. Przez ostatnie dni przeżył więcej niż przez całe poprzednie lata. Nie raz brał szedł do boju, nie raz zadawał śmierć i nie raz otrzymywał rany, ale teraz drżały pod nim nogi. Wcześniej nie brał w czymś podobnym udziału. François Cambrona dwoił się i troił. Doglądał wszystkiego z niezwykłą jak na niego starannością. Nie miał wyjścia, jeżeli chciał osiągnąć sukces. Wypad poza mury łączył się z dużym ryzykiem. Nikt nie powiedział, że Turcy dadzą się zaskoczyć. Zdaniem Álvareza byliby głupcami, dopuszczając do takiej sytuacji. Przecież bateria zlokalizowana na wprost bastionu, którego bronili, wcześniej czy później musiała stać się celem wycieczki. Niemniej załoga nie miała zbyt dużego wyboru: albo zostanie unicestwiona, albo spróbuje dokonać niemożliwego. Oczywiście, zadaniem obarczono obrońców tego newralgicznego odcinka, dodając im do pomocy ochotników z innych oddziałów. Stu pięćdziesięciu ludzi dowodzonych przez Cambronę miało przejść wolną przestrzeń o długości jednej trzeciej mili, zaskoczyć wartowników i zniszczyć działa – w umyśle Hectora wciąż odbijało się echo otrzymanych rozkazów. Jeżeli tego nie zrobią, w ciągu paru następnych dni z Podocataro pozostanie sterta potrzaskanych kamieni. Już obecnie, zdaniem komendantury na Starym Mieście, na tym bastionie koncentrowała się uwaga szturmujących i od tej właśnie strony spodziewano się decydującego uderzenia. Lepiej choć trochę pokąsać, niż dać się po prostu wybić. Kolczuga sięgała połowy uda. Napierśnik i naplecznik chroniły tułów, a szturmak, tak zawadzający wcześniej, stał się nieodłącznym elementem ochrony. Karwasze na przedramionach i grube pięciopalczaste rękawice osłaniały ręce. Jeżeli chodziło o dół, to wolał pozostać w wysokich, sięgających kolan butach. Nie brał nakolanników i pancernych trzewików. Wiedział, że przyjdzie mu walczyć wręcz, jednak nad pełne opancerzenie przedkładał szybkość i zwinność. Paru landsknechtów paradowało uzbrojonych w potężne dwuręczne miecze. Jego broń wyglądała przy tym niepozornie jak rożen. Ich ponure twarze i twarde usposobienie nieoczekiwanie podniosły morale reszty. Pójdą na czele pochodu, w razie potrzeby torując drogę lub osłaniając tyły. François dokonał ostatniego przeglądu. Siekiery, młoty, gwoździe – to wszystko brali ze sobą.

– Gotowy – stanął przy Álvarezie z wyraźnym błyskiem szaleństwa w oczach. Hiszpan potwierdził krótkim skinieniem. Bardzo chciało mu się pić. Po chwili wahania myśl o winie odsunął na bok. Wytrzyma. Gorzej, że parcie na pęcherz stało się nieznośne. – Chcę cię widzieć blisko siebie – Cambrona wyciągnął za pasa buławę tylko niewiele mniejszą od maczugi. – W razie czego obejmiesz komendę. Nim zdążył potwierdzić, François odszedł w kierunku furty przy bramie. Napięcie stało się namacalne jak nigdy wcześniej. Szczęknęły zasuwy. Jeden po drugim znikali w wąskim tunelu prowadzącym na zewnątrz. Odczekał na swoją kolej i ruszył za plecami poprzednika. Okuta końcówka pochwy uderzyła o kamień. Przytrzymał rękojeść, karcąc sam siebie. Przemykali jak duchy poprzez ziemię niczyją. To, co wcześniej wyglądało na twardą jak skała glinę, zdążyło rozmięknąć. Wsiąkło w nią już tyle krwi... Smród niedokładnie zebranych ludzkich szczątków był trudny do wytrzymania. Już teraz żałował, że nie okręcił sobie twarzy szmatą zanurzoną w occie lub olejku różanym. Patrzył jednocześnie pod nogi i na szańce usypane przez saperów Selima. Ostrożnie stawiał stopy, nie chcąc wpaść do wykrotu ani potrącić czegoś, co z trudem dawało się zidentyfikować jako urwana ręka czy noga. Muszkiet pomagał balansować nad co większymi dołami. Stanął, gdy idący przed nim żołnierz przykucnął. Wyszukał wzrokiem François zaledwie trzydzieści stóp przed sobą. Wyminął stojących obok zaciężnych. Raptem pięćdziesiąt kroków na wprost przed nimi wznosił się usypany przez Osmanów wał ziemi. – Tędy. Pobiegli trochę na skos i w głąb pozycji tureckich. Kolejne minuty miały zadecydować o powodzeniu akcji. Serce łomotało w piersi od emocji i wysiłku. Wytrzymać, musi wytrzymać – ta jedna myśl utrzymywała całą jego świadomość na wodzy. Biegł, starając się przy tym dyszeć jak najciszej. Przystanęli po raz kolejny. Musieli w końcu zdecydować. Dalsze posuwanie się w tej linii groziło dotarciem do okopu łączącego osmańskie stanowiska. W końcu któryś z wartowników się zorientuje, że coś jest nie w porządku. Jednak do ataku nadawało się tylko jedno miejsce – tam, gdzie okop dochodził do szańca. Wspinaczka po stromiźnie odpadała. Nie w ciemności, nie w pełnym rynsztunku i nie pod takim kątem. Być może paroletni chłopiec byłby zdolny do takiego wyczynu, nie oni.

François obejrzał się za siebie. W mroku długi ludzki wąż nie miał końca. Kolejne parę kroków i przystanek. – Zostaniesz. W razie czego wiesz, co robić. Czteroosobowa grupa szturmowa rozpoczęła pokonywanie ostatniego decydującego odcinka. Wyglądali jak zjawy, płynnie przemieszczając się do przodu i wkrótce znikając wśród cieni przedpola. · Kolka w boku za żadne skarby nie chciała zniknąć. Przy każdym głębszym oddechu aga Armagan Sak odczuwał nieznośną dolegliwość. Ciągnęło się to od paru dni, nie pozwalając mu spokojnie jeść, mówić ani nawet spać. Ból promieniował z punktu pod żebrami z lewej strony i raz był tępy jak obuch młota, a innym razem ostry niczym grot włóczni. Doskwierał z różnym natężeniem, jednak nie znikał zupełnie. Początkowo myślał, że to niestrawność – szybko jednak został wyprowadzony z błędu, kiedy w środku nocy obudził się zlany zimnym potem. Z podręcznej apteczki w postaci szkatuły pokrytej masą perłową wyciągnął spłaszczony brunatny kawałek opium. Nakazał medykowi sporządzić napar i kolejny dzień spędził w błogiej nieświadomości. Po przebudzeniu skonstatował, że ból minął. Ale wrócił po kolejnych paru godzinach. Już nie tak dotkliwy, na tyle jednak mocny, że nie pozwalał o sobie zapomnieć. Armagan Sak uważał się za twardego człowieka. Twardego i zdeterminowanego. Utykał na lewą nogę od perskiej strzały, nabawił się również malarii na dalekim południu imperium, tłumiąc bunt plemion koczowniczych nomadów. Za zaszczyt uważał śmierć w walce z niewiernymi. Wszystko w służbie sułtana, był bowiem jego mieczem, okiem i uchem. Od trzydziestu lat nie robił nic poza umacnianiem jego władzy wszędzie, gdzie to było konieczne. Allah w swojej niezmierzonej łaskawości zaprowadził agę aż tutaj i gdyby tylko nie ta dolegliwość... Armagan chwycił dłonią za bolący bok. Oddychał jak najpłycej, czekając na poprawę. Atak minął i można było zrobić parę kroków. Musi dopilnować baterii, nie może przecież bezustannie leżeć odurzony narkotykiem. Mimo nocnego chłodu pocił się obficie. Spod turbanu ściekały kolejne strużki, pokrywając oblicze dowódcy oblężniczej baterii lśniącą powłoką. Już prawie dotarł na stanowiska. Wystarczyło pokonać ostatni odcinek, obok magazynu prochowego i szopy na narzędzia.

Powinien zabrać ze sobą sługę, na którego ramieniu mógłby się wesprzeć. Zaryzykował nabranie do płuc większej ilości powietrza. Szarpanie pod żebrami przechodziło, więc bez problemu zawoła kogoś z obsady. Właściwie, gdzie się wszyscy podziali? Do rana, kiedy wznowią ostrzał, powinni zgromadzić odpowiednią ilość.... Przymknął i otworzył powieki. Cóż tu robi ten człowiek? Jego rynsztunek wygląda na obcy. Może jest Wołochem lub... Ręka zbrojna w buławę opadła w dół. Aga usłyszał stłumiony jęk. Niewierni! Stał jak słup soli. Patrzył. Jego oddech stał się krótki i urywany. W desperackim geście wychrypiał nieskładne zdanie. Kolejnego już nie zdołał. Wewnętrzny atak bólu spadł na Armagana z całą mocą. Nic, czego doznał wcześniej, nie przygotowało go na coś podobnego. Strzała, która niegdyś utkwiła w udzie, przy tym, co rozrywało go obecnie, było bladym, nic niewartym wspomnieniem. · Nie spodziewał się, że pójdzie im aż tak dobrze. Pierwszej linii strzegło jedynie paru wartowników, bardziej zainteresowanych tym, co z tyłu, niż przedpolem. Buława, którą rozwalił głowę pierwszemu z nich, zbryzgała mu krwią i mózgiem pancerz i twarz. Wypluł resztki potrzaskanej kości i krwawej papki, poszukując kolejnej ofiary. Następni landsknechci docierali do okopu. Jak na razie poza zduszonymi okrzykami ani jeden głośniejszy dźwięk nie rozdarł nocnej ciszy. Oblężnicza bateria znajdowała się na wyciągnięcie ręki. – Prędzej – ponaglił najbliższych. Wyskoczył z rowu w ślad za nimi. Dwadzieścia kroków dalej tkwił Turek. Nie robił nic, jedynie stał. Wyglądał jak kukła bez życia. Nie jemu dochodzić, co z nim. Truchtem ruszył w jego kierunku. Im bliżej podbiegał, tym bardziej się bał niespodziewanego okrzyku z gardła napadniętego. Płynnym ruchem wzniósł buławę. Ciężka głowica wypełniona gliną spadła na skroń wielmoży. Tamten padł, ani jęknąwszy. Kolejny cios rozłupał czaszkę. Równocześnie za plecami François ktoś wystrzelił z muszkietu. Obrócił się i pognał w tamtym kierunku. Tylko paru tureckim artylerzystom udało się sięgnąć po broń. Wataha wilków napłynęła z ciemności, zabijając każdego, kto stał na jej drodze. Napadnięci umierali głównie od pchnięć rapierów i cięć mieczy. Oksze – topory na długim stylisku – i berdysze odcinały członki, szatkując ciała jak szczęki mitycznych bestii. W zamieszaniu któraś z pochodni upadła na bawełnianą ściankę namiotu.

Płomienie rozświetliły scenę, na której ostatni żywi Osmanowie ginęli z rąk tych, których wcześniej sami chcieli zabić. Zamieszanie robiło się coraz większe. Jak długo można liczyć na szczęście? – Do armat. Grupa wyszkolonych ludzi wtykała stalowe drzazgi w otwory zapału. Kilka uderzeń młota i z kolubryny za nic w świecie nie da rady wystrzelić. W szale niszczenia wysypywano proch i rozrzucano kule. Wszystko momentalnie mieszało się ze strugami rozlanej krwi tureckich kanonierów. Niewielu z nich stawiło opór. Większość zatłuczono na miejscu. Mała grupka skupiona przy oboźnym broniła się wyciorami. Tych wystrzelano z pistoletów i rusznic, nie próbując nawet zbliżyć się w zasięg drągów. W końcu i do tego musiało dojść – od ognia trawiącego namioty zapaliły się baryłki prochu, których wcześniej nie zdołano rozbić. Detonacja powaliła najbliżej stojących. Dywersji nie sposób było dłużej ukryć. François Cambrona dopadł uchodzącego Turka i podciął mu nogi. Zanim tamten zdążył wstać, przygniótł go stopą i wbił jego smagłą twarz w piach. Walnął głowicą raz i drugi. Efekt poczynań niewiele go obchodził. Kolejny parszywiec odszedł do piekła. Tych tu mieli z głowy. Posprzątanie tego całego bajzlu zajmie Turkom następny dzień, a im da chwilę spokoju. Intuicyjnie wiedział, że muszą kończyć. Zamieszanie nie potrwa długo. W końcu któryś z agów skrzyknie pod komendę więcej żołnierzy i przeprowadzi kontratak. Zamiast obsługi armat wyślą przeszkoloną piechotę i z takim trudem wypracowana przewaga zamieni się w klęskę. Nie mógł do tego dopuścić. Od strony obozu dochodziły już pierwsze dźwięki piszczałek i rogów. Niespokojnie poszukał wzrokiem Álvareza. Upiorny blask pożarów nie pozwalał dostrzec szczegółów, ale Hiszpana raczej nie było w pobliżu. – Zostaw – rzucił pod adresem któregoś z zaciężnych, próbującego zrzucić jedno z dział z ziemnego nasypu. Mężczyzna zignorował polecenie. Opamiętał się dopiero, gdy Cambrona szarpnięciem oderwał go od lawety. – Wystarczy! – ryknął wprost do jego ucha. Błędne spojrzenie świadczyło, że słowa z ledwością trafiają do umysłu szaleńca.

– Do tyłu. Wypadki zaczęły przyspieszać. Ledwo odciągnął od baterii jednego, gdy za plecami gruchnęła salwa z muszkietów. Tutaj nie było już nic do zrobienia. Pobiegł w dół, zwołując wszystkich, którzy znajdowali się w zasięgu głosu. U stóp wału dostrzegł wątłą linię zaciężnych przygotowanych do walki na najbliższą odległość. – Miałeś stać za mną! – nie potrafił powstrzymać gniewu na widok Álvareza. Zamiast odpowiedzi Hector wskazał na wzbierającą ludzką falę formującą się niedaleko nich. Punkciki ognisk podświetlały od tyłu biegnącą ku nim rzeszę Turków. Jakiś bardziej zdyscyplinowany oddział maszerował równym krokiem. Stanowił jednak wyjątek. Większość to łaknąca ich krwi hałastra nacierająca z tym, co miała pod ręką. Problem stanowiła liczba chętnych zasmakować w rzezi. – Odwrót. Kilku z Cypryjczyków nie czekało na rozkaz. Zrobili swoje i teraz byli już w połowie drogi powrotnej. Dał znak. Głos rogu obwieścił koniec akcji. Jeden za drugim przeskakiwali przez okop. Przynajmniej nie musieli już dbać o ciszę. Hector i François ruszyli jako jedni z ostatnich, kiedy spadł na nich grad strzał. Ochotnikowi z rogiem jedna z nich przeszła przez oczodół i utkwiła w mózgu. Padł, nie wydawszy słowa skargi. Następnemu trzy utkwiły w napierśniku, przebijając blachę tak, że wyglądał jak groteskowy jeżozwierz. Strzały nie dotarły do trzewi na tyle głęboko, by zginął na miejscu. Żołnierz opadł na kolana, a z jego gardła dobył się skowyt bólu i strachu. Álvarez stanął, lecz Cypryjczyk szybko pociągnął go za pas. Nie dadzą rady przenieść ciała przez ziemię niczyją. Raczej sami zginą. Pobiegli chyżo, modląc się o łaskę. Robili, co mogli, jednak nie było to takie łatwe. Paru z nich oberwało w plecy bądź w nogi. Jednego wlekli towarzysze. Ranny wył jak zarzynane prosię. Na przemian łkał i prosił o litość. Ostatnie metry jak zwykle okazały się najtrudniejsze. Spory tłumek kłębiący się przy furcie nie dawał szansy na szybkie schronienie się za bezpiecznym murem. Minie parę minut, zanim wszyscy ochotnicy znikną za nim, pozostawiając skłębiony koszmar za sobą.

– Udało się! Słyszysz, udało się! – Cambrona walnął z rozmachem w kirys Hectora. – Długo zapamiętam tę noc – wysapał Hiszpan, z trudem łapiąc oddech. Wszystko trwało nie dłużej niż odprawiana u dominikanów msza. Przynajmniej do rana zapanuje spokój. Zanim Turcy wznowią działania, upłynie parę godzin, a on zamierzał wykorzystać ten czas do maksimum. Potrzebował odpoczynku. Ohydny gorzki smak w ustach domagał się natychmiastowego usunięcia. Ramiona potrzebowały wytchnienia, a on sam snu. · Wino, którym napełnił kryształowy puchar, smakowało wybornie – słodkie i cierpkie jednocześnie. Pił łapczywie, aż krwista struga słynęła po brodzie na koszulę. Wyglądało to, jakby otrzymał postrzał w pierś. W końcu wierzchem dłoni wytarł usta i odstawił naczynie. Pancerz wyglądał na nieuszkodzony, domagał się jednak czyszczenia, i to szybko. Był ledwo przytomny, nawet nie próbował sam zdjąć z siebie ochronnego rynsztunku. Teraz spoczywał bezwładnie na pryczy, pozwalając, by delikatne palce chłopca służebnego rozplątały wszystkie sprzączki i zapięcia i uwolniły ciało. Przez zmęczony umysł przewijała się seria obrazów – porąbane ludzkie i zwierzęce ciała, jakaś przelatująca w pobliżu i urżnięta w łokciu ręka wraz z fontanną karmazynowych kropelek, wyszczerzone w agonii zęby i fioletowe jelita. Dźwignął się i szybko napełnił puchar ponownie. Zapomnieć, zapomnieć. To trudne. Niemożliwe. Obraz niewiele starszego od posługacza chłopca, któremu wbił ostrze w pierś. Gdyby nie to, saperski tasak pozbawiłby go głowy. Kawał żelaza ze świstem śmignął przed twarzą Hectora. Chwila nieuwagi i koniec. Kto by chciał zostać zarżnięty w taki sposób? Bynajmniej nie on. Odczekał, aż służący zdejmie mu buty, i zwalił się na bok całym ciężarem ciała. Na oczy założył

ramię, aby odciąć się od całego świata. Mimo potwornego wyczerpania sen nie nadchodził. Wprost przeciwnie – wydawał się odległy jak nigdy wcześniej. Mimo wielkiej ulgi, jaką dawało mu teraz wino, zrezygnował z kolejnej porcji. Jeżeli przesadzi, do zmęczenia dojdzie jeszcze kac. Jak się spodziewał, odpoczynek nie przyniósł mu wytchnienia. Rankiem było gorzej niż tuż po powrocie z wyprawy. Bolało go całe ciało, a już okolice brzucha i karku najbardziej. Leżał sztywny jak deska, łowiąc uchem dalekie odgłosy. Artyleria strzelała na szczęście z dużo mniejszym natężeniem. Raz po raz kule uderzały w wapienne mury, sukcesywnie naruszając konstrukcję. Nagły strach ścisnął serce Álvareza – nie istniała struktura zdolna wytrzymać takie naprężenia w nieskończoność. Wszystko zawali się z hukiem, jak nie dziś, to jutro. Lub w przyszłą niedzielę. Odemknął oczy. Jaskrawy snop światła poraził zmysły. Odwrócił głowę na bok. Poleżał jeszcze trochę i uniósł się na łokciach. Zasnął w ubraniu. Na sobie wciąż miał koszulę i spodnie. Trudno, przynajmniej zaoszczędzi parę chwil na ubieraniu. Wcisnął stopy w sięgające kostek skórzane buty. Zrobił parę kroków po izbie, pojękując i przeskakując dla otrzeźwienia z nogi na nogę. Na zewnątrz znalazł beczkę z deszczówką. Przemył w niej twarz i kark. Po namyśle ściągnął koszulę i ochlapał tułów. Oczywiście większość wody rozlał i narobił błota dookoła. Przy upale, jaki już panował, wszystko wyschnie za parę pacierzy. Oparł dłonie na krawędzi beczki, nabrał powietrza i zanurzył głowę w zimną ciecz. Ablucje przyniosły ulgę. Zniechęcenie minęło. Przynajmniej na razie. Mokre włosy, klejące się do czaszki, ułożył do tyłu tak, że spłynęły łagodną falą na kark. Wrócił do izby i rozejrzał się za posiłkiem. Do cholery, gdzie są wszyscy? Wczoraj wieczorem kłębiła się tu masa ludzi, a teraz był sam. – Widzę, że wróciłeś do życia – Cambrona wyglądał na rozluźnionego. Bez kirysu i szturmaka nie przypominał żołdaka, już bardziej szlachcica szukającego szczęścia na książęcym dworze. – W nocy wyglądałeś nie najlepiej. – Ty również.

– Jak tak możesz mówić o własnym dowódcy, niewdzięczniku – François machnął na posługacza, tego samego, który pomagał Hectorowi zdjąć pancerz, i przysiadł na krześle. – Nie pogardzisz skromnym śniadaniem – zaproponował, gdy chłopiec wyciągnął owczy ser, cebulę i niewielki kawałek wędzonej szynki. – Coś się nam należy. Nie uważasz? Oczywiście, jeśli nie chcesz, możesz zjeść owsiankę jak reszta. Álvarez przysiadł obok, ignorując zaczepkę. Na widok szynki ślina sama napłynęła mu do ust. Ukroił kawałek i zaczął żuć, przegryzając plastrami cebuli. – Wszyscy wrócili? – Gdzieś po drodze zgubiliśmy dwudziestu ludzi. Niewielka strata, biorąc pod uwagę zamieszanie, jakiego narobiliśmy. Poszło lepiej, niż myśleliśmy, ja i dal Beretino. Antonio dal Beretino był dowódcą artylerii twierdzy i wraz z François ułożył cały plan. Tylko w ten sposób mogli odwlec w czasie to, co i tak było nieuniknione. – Sądząc po hałasie, jaki czynią, niewiele obeszło to Turków. – Uwierz mi, są wkurzeni bardziej niż kiedykolwiek – Cambrona podparł głowę. – Mustafa dostał szału. – Skąd wiesz? – Dowodzący baterią oficer pewnie już stracił głowę. Za zaniedbanie czeka go tylko jedna kara. Chociaż... Zatłukłem jednego agę. Stał i czekał na śmierć. Może to on? – W takim razie wyręczyłeś kata. – Stał... – Co mówiłeś? Na wspomnienie zmasakrowanej postaci Cambronie minął apetyt. Żołądek mu się skurczył i podjechał pod gardło. Dlaczego ten błazen nie uciekał? Wystarczyło wziąć nogi za pas i tyle by go widziano. Nie wykonał nawet najmniejszego gestu w swojej obronie ani nie błagał o litość. Cholerny fanatyk! – cisnął niedojedzonym kawałkiem o stół. Hector obrzucił przyjaciela szybkim spojrzeniem. Nagła zmiana nastroju zaskoczyła Hiszpana. Czyżby źle go ocenił? Jeżeli miał skrupuły, to przyszły w niewłaściwym miejscu i o niewłaściwej porze. Zachował milczenie. W podobnej sytuacji każdy musi poradzić sobie sam. Dobre rady nic tu nie dadzą, co najwyżej rozjątrzą ranę.

W tle osmańska artyleria dała ognia ze zdwojoną mocą, co natychmiast odczuli. Drżała ziemia, mury i ściany budynku, gdzie znaleźli schronienie. Rozumiał ten wyraźny przekaz – jesteście nic nieznaczącym robactwem i zginiecie rozdeptani jak robactwo. Hiszpan i Cypryjczyk zebrali broń i pancerze, spiesząc na wyznaczone pozycje. Osmanowie nie pozwalali zapomnieć, kto jest górą. Już w wąskim zaułku wychodzącym na szeroką – jak na warunki Nikozji – uliczkę usłyszeli ciężkie bębny wzywające wiernych do walki. Kolejny szturm był pewniejszy od zachodu słońca, a żaden z nich nie miał pewności, że go zobaczy. ROZDZIAŁ IX Jak on nie cierpiał tych cholernych poranków! Potrzebował co najmniej paru pacierzy, żeby dostatecznie rozgrzać mięśnie i wpaść w odpowiedni rytm. Nie to, żeby później było lepiej. Od kiedy parę tygodni temu został przykuty do wiosła, wszystko ograniczyło się do jednego – musi przeżyć. W nocy chłód, w dzień nieznośny skwar pozbawiał energii i przytępiał zmysły. Niektórzy tkwili tu od lat. Jak to wytrzymywali, stanowiło dla Kolba zagadkę, z wolna jednak sam stawał się taki jak oni. Włosy sięgały mu ramion, na brodę dawno przestał zwracać uwagę. Akurat ten szczegół był tak nieistotny, że nawet nie chciał o nim myśleć. Najbardziej martwiła Kolba potwornie ciężka praca, którą wykonywał. Chcąc żyć, potrzebował sił, a tych ubywało wraz z każdym mijającym dniem, gdyż bezustannie odczuwał głód. To nie machanie wiosłem było najgorsze, nie razy spadające na grzbiet i nie wahania temperatury, tylko właśnie głód – nieprzyjemne ssanie w żołądku nie pozwalało o sobie zapomnieć ani na chwilę. Dobijała go myśl, że jego los może już nigdy się nie zmienić. Nikt nie określił terminu, po którym może wrócić do życia. Nie chodziło o rok, dwa czy pięć – raczej o wieczność, czyli od teraz po kres żywota. Kiedy on nastąpi? To nie zależało od niego. Równie dobrze dziś, jak i za parę lat. Tylko że wtedy będzie strzępem człowieka. Nikt już nawet się nie domyśli, że ten ludzki wrak bez zębów z szaleństwem przenikającym świadomość był kiedyś pięknym i dumnym młodzieńcem. Właściwie – jak traktować jego obecne zajęcie? Przecież nie jak pracę. Najbardziej podła robota w rozległych latyfundiach stała o wiele wyżej od tej harówki bez nadziei. Kolb nienawidził siebie za to, co robił. Nienawidził siebie, Mohammeda Reisa, galery i całego świata, a najbardziej nienawidził nadziei, tej iskry, która jakoś nie chciała zgasnąć, jedynie przedłużając mękę. Momentami czuł w sobie wściekłość trudną do opanowania. Zbyt krótki łańcuch nie pozwalał mu skoczyć na pomost i wbić zębów w nogę któregoś z poganiaczy.

Najbardziej chciał dostać Ahmada Rahmana. Czy jest możliwe skupienie całej nienawiści na jednym człowieku? Okazuje się, że jest. Właściwie każdy z wioślarzy żywił wobec Sępa podobne uczucia. Ten nic sobie z tego nie robił, rozdzielając solidne porcje batów wszystkim, którzy jego zdaniem na to zasługiwali. Lubił stanąć za plecami galernika i ocenić, czy ten przypadkiem nie zrzuca nadmiernego ciężaru na barki towarzyszy. Kiedy uznał, że tak się dzieje, czyli prawie zawsze, pastwił się nad więźniem z okrutną satysfakcją. Coś podobnego spotkało kiedyś Kolba. Nie zapomniał tej lekcji, wziął ją sobie głęboko do serca i gdy tylko słyszał ciche stąpnięcia, z zapałem machał przeklętym wiosłem. Powoli zapadał zmierzch. Właściwie była to ta magiczna pora, kiedy późne popołudnie przechodziło w wieczór. Wszystko wtedy zwalnia w oczekiwaniu na zbliżający się odpoczynek. Wszystko, tylko nie oni. Mohammed Reis, rozczarowany brakiem nowych obiektów do złupienia, zmieniał teren polowania. O ile Casper dobrze wyliczył kurs, to kierowali się na wschód, więc prawdopodobnie chodziło o Sardynię, gdzie złupią jakąś nadmorską osadę i wezmą jeńców. Przynajmniej on by tak zrobił na miejscu przywódcy Berberów. Dzisiaj nawet nie było tak źle, sprzyjał im wiatr. Trójkątny żagiel rozpięty na rei pozwalał na rozwinięcie prędkości nieprzekraczającej siedmiu węzłów, lecz tyle wystarczyło. Utrzymywali najwolniejsze tempo wiosłowania, powoli zanurzając pióra wioseł w granatowej wodzie. Bęę – bęę – bęę – bęben powarkiwał jak zapadający w sen drapieżnik. Marynarz na szczycie masztu krzyknął coś gardłowo. Reis wyskoczył spod baldachimu, w biegu dopinając spodnie. Nastąpiła niezrozumiała dla Kolba wymiana zdań. Sprowadzać się mogła do jednego – w końcu dopisało im szczęście. Jak palenisko, które potrzebuje paru minut, by węgle się rozżarzyły, tak załoga galery potrzebowała kilku chwil na przygotowanie się do walki. Ze swojej ławy Casper widział wodza korsarzy, jak przemierza niewielką przestrzeń rufowej bastei i staje przy krawędzi nadburcia. Tak jak Mohammed Reis nie spuszczał spojrzenia z potencjalnej ofiary, tak on przyglądał się jemu. Zdaje się, że lustracja nie wypadła pomyślnie. Złość i gniew pirata były widoczne z daleka. Do najbliżej stojących popłynął ciąg komend. Zaraz też przyspieszył rytm uderzeń. Minimalnie zmienili kurs i to wcale nie na taki, jakiego Kolb się spodziewał. Zamiast gonić ofiarę, wyraźnie uciekali. – Orazio, widzisz to co ja? Casprowi odpowiedziało westchnienie Włocha. – Jeżeli liczysz na uwolnienie, porzuć tę nadzieję.

Kolb rozejrzał się po pomoście i kiedy odwracał głowę, otrzymał szybki policzek od Tyrsa. Łapsko jak bochen chleba plasnęło go w twarz, odrzucając na Orazia. – Skręcę ci kark – usłyszał jeszcze słowa. Któryś z nadzorców przebiegł po pomoście, jednak nie zwrócił uwagi na zdarzenie. – Czego chcesz? – Żebyś zamknął pysk – Grekowi najwyraźniej nie odpowiadało zachowanie Hiszpana. Zaskoczony i upokorzony Casper skoncentrował się na wiośle. Tyrsowi bardziej od nich zależało na wyniesieniu głowy cało. Jedną nogą stał tu – jako nic nieznaczący element pirackiej jednostki, a drugą tam jako załogant Reisa. Czyste wariactwo, zdaniem Kolba. Przyśpieszyli do dziesięciu węzłów. Taką prędkość utrzymają najwyżej przez dwa kwadranse, przypłacając ją całkowitym wyczerpaniem. Słabsi zaczną padać już niedługo. Nieznaczne falowanie niosło galerę to w górę, to w dół. Któraś z obsad pomieszała rytm, co natychmiast poskutkowało wrzaskiem i przywołaniem jej do porządku za pomocą krótkich batów. Nie miał pojęcia, co tak przestraszyło Berberów. Na pewno nie przegniła balia pełna końskich szczyn. Ramiona trzeszczały z wysiłku tak samo jak cała konstrukcja okrętu. Bęę – mocniej – bęę – szybciej – bęę – czy czas ma swój koniec? Kolb nie mógł tego wiedzieć, ale ta żałosna próba ucieczki od początku skazana była na niepowodzenie. Siła mięśni w żaden sposób nie dorównywała sile wiatru. Ich jedyny żagiel prezentował się nad wyraz marnie w porównaniu z ożaglowaniem galeonu. Dwustustopowy „San Bonaventura” rozwijał dwa razy większą prędkość niż galera piratów. Czterdzieści dział: 24- i 12-funtowych, nie licząc zupełnie małych serpentyn, potrafiło strzaskać kadłub każdej wrogiej jednostki, która weszłaby jej w paradę. Smukły i wysoki dziób z dumnie sterczącym galionem wyobrażającym świętego Jerzego pruł fale z zadziwiającą lekkością. Nie było siły mogącej zatrzymać galeon raz wprawiony w ruch wojenny. Jednak to nie sam okręt przestraszył korsarzy, a raczej to, co powiewało na fokmaszcie i grotmaszcie.

Wielkich bojowych bander joannitów – białego ośmiokątnego krzyża na czerwonym tle – po prostu nie dawało się nie zauważyć. Dla Berberów oznaczało to jedno – żadnej litości. Każdy morski rozbójnik bał się konfrontacji z rycerzami maltańskimi jak mało czego. Żyjąc jak szakale i nie szczędząc nikogo, sami nie oczekiwali łaski. Odległość bardzo szybko zaczęła maleć i to mimo wysiłków wioślarzy i załogi galery. Patrząc z góry, można by pomyśleć, że to zabawa. Okręciki kierowane przez ambitnych kapitanów toczą wyścig, która łódka jest szybsza. Tylko stawka była najwyższa. Szerokie, płaskie fale nie wpływały na prędkość galeonu. Sunął tak samo majestatycznie jak owego poranka, kiedy opuścił port w Almeríi. Na okręcie joannitów oczywiście zaraz po dostrzeżeniu galery podziękowano Opatrzności za tak pomyślną okazję, jaką była pojedyncza korsarska galera daleko w morzu, bez możliwości ucieczki czy zwrotu na nadmorską płyciznę. Słusznie uznano to za dar boży. Nic tak nie poprawia nastroju przed snem jak zatopienie psiego pomiotu. Jedyny niepokój budził zapadający zmierzch. Walka w nocy zawsze jest mniej przewidywalna, dlatego należało jak najprędzej dopaść i zniszczyć wroga. Los galerników, w większości chrześcijan, nie był zbyt ważny. Ambrazury z bakburty „San Bonaventury” zostały podniesione. Rozpaczliwy zwrot wykonany w ostatnim momencie przez korsarskiego sternika na niewiele się zdał. Co najmniej trzy kule strzaskały rufową basteję, jedna z nich zaś uszkodziła ster. Inne pociski wbiły się w deski burty i przeszły na wylot, tylko nieznacznie tracąc impet. Gdy przebiły się po przeciwnej stronie statku, ciągnęły już za sobą szkarłatne smugi rozerwanej tkanki i poszybowały dalej z takim samym wizgiem jak wcześniej. Galera poszła w dryf. Zanim ruszyła ponownie, 24-funtowy kamienny wysłannik piekieł z całą mocą zahaczył o maszt. Przez chwilę długa na sześćdziesiąt stóp iglica stała, by w końcu runąć z ogłuszającym trzaskiem. W tym dramatycznym momencie nikt nie wiosłował. Kto mógł, patrzył na chyboczący się maszt, modląc się w duchu, by drzewce nie przyszpiliło właśnie jego. Hector, podobnie jak pozostali, obserwował wszystko z zapartym tchem. Sekunda dekoncentracji oddzielała życie od śmierci. Tyrs już wcześniej zerwał się z miejsca i pobiegł na w miarę bezpieczny przód. Obok Orazio Ruffo modlił się, całkiem wyraźne wzywając miłosierdzia Pańskiego. Upłynęła decydująca chwila i maszt majestatycznie poleciał na dziób, przygniatając wystający kasztel. Teraz nie mogło być już mowy o jakimkolwiek manewrze. Na łaskę nie liczyli.

Pozostawała walka do końca. W starciu z galeonem taran był zupełnie bezużyteczny. Maltański okręt bezkarnie masakrował wszystko, co znalazło się w zasięgu jego luf. Kolb początkowo myślał, że celem tamtych jest unicestwienie galery wraz ze wszystkimi znajdującymi się na jej pokładzie ludźmi. Przykuty na stałe do pokładu, na pewno nie zdołałby ujść z życiem. Szarpanie żelaznej obręczy było bezcelowe. Nie pozostało nic innego, jak czekać. Część z nich już zdała sobie sprawę, że nie przeżyją. Wyli teraz w rozpaczy, ciągnąc za przeklęte mocowania. Wysoka burta galeonu znalazła się nagle blisko nich, przysłaniając zachodzące na czerwono słońce. Strzelcy stojący prawie dwa razy wyżej z mściwą satysfakcją strzelali w skłębionych korsarzy skupionych na przedniej i tylnej bastei. Pomost w zasadzie był pusty. Nikt nie wystawiał się na kule. Galernicy oczywiście nie mieli aż tyle szczęścia. Chociaż nie stanowili celu, padali jak muchy. Na dodatek gryzący dym dał ostateczną zapowiedź piekła, jakie ich czeka. Casper, skulony pod ławką, z wodą sięgającą już parę cali ponad dno, obserwował źródło dymu. Ogień trawił żagiel. Nie tylko zresztą biało-błękitne pasy znikały w płomieniach – na kilku korsarzach tliła się odzież. W rozpaczliwej próbie ugaszenia ognia rzucali na pokład broń i zrywali z siebie ubranie. Ci mniej opanowani lub bardziej przypiekani przez płomienie skakali do morza. Casper nie żałował żadnego z nich. Dobrze ich poznał. Chciało się rzec: aż za dobrze. Bardziej martwiła go własna przyszłość. Ewentualnie jeszcze Ruffo, ale z niego na razie nie było wielkiego pożytku. Włoch skurczył się w sobie, pogrążony w szoku. Desperacko szarpnął za łańcuch. Nic z tego. Równie dobrze mógł próbować głową rozbić kamienny blok. Usłyszał trzask łamanych wioseł, kiedy galeon podszedł zupełnie blisko. Widział stojących przy nadburcie marynarzy i żołnierzy ładujących na pamięć arkebuzy lub prujących z łuków i kusz. Furty armatnie zostały zamknięte i obecnie roznoszono ich w pył bronią ręczną. W najbliższym otoczeniu dostrzegł jedynie plątaninę ciał współtowarzyszy niedoli. Przyjdzie mu zdechnąć, jeśli szybko czegoś nie wymyśli. – Girolamo! – spróbował krzyknąć, lecz w ustach czuł jedynie żółć. – Widział ktoś Girolamo?! Nikt nie zwrócił na niego uwagi. – Orazio, wyłaź z tej dziury! – złapał galernika za kark i pociągnął. – Nie – odparł tamten z determinacją.

– Rób, co mówię, inaczej zdechniemy. Porzucił skamlącego Włocha. Za wszelką cenę musiał odnaleźć chłopca. Bez niego był skazany na porażkę. – Girolamo! Bosonogi obdartus wyskoczył z jakiegoś zakamarka i przypadł do Caspra. Nic nie mówił, zszokowany trwającą masakrą. – Słyszysz mnie? Szybkie kiwnięcie głową stanowiło odpowiedź. – Wiesz, gdzie jest Sęp? – Nie. – Musisz go odnaleźć i to prędko. Tylko on ma klucze do łańcucha. Rozumiesz? W tym momencie Kolb miał poczucie zupełnej nierealności. Jak dziesięciolatek sprosta dorosłemu mężczyźnie? W dodatku takiemu jak Rahman? Jedno było pewne – bez klucza zdechną. – Sprawdź na rufie. Ahmad Rahman, który nie odstępował ich na krok przez cały dzień, rozpłynął się teraz w powietrzu. Właściwie to nie widział renegata od początku starcia. Najlepiej, gdyby już nie istniał. Niestety, tak dobrze nie było. Olbrzym wyskoczył gdzieś spomiędzy skłębionej masy marynarzy, machając szablą. Znajdował się dosłownie dwadzieścia kroków od niego. Kolb nie widział dobrze wszystkiego, więc wstał. Girolamo na czworakach pełzał przy Rahmanie i chwytał za nogi. Oberwał płazem i legł bez ruchu. Gwiazdy zawirowały wokół głowy Kolba. Padła ostatnia nadzieja. Usiadł z powrotem, przytłoczony tym, co zobaczył. Targały nim wyrzuty sumienia – mógł poczekać. W całym otaczającym go chaosie stanowił jedyny stały punkt. Nie krzyczał, nie wierzgał ani nie skamlał o życie. Czekał.

Tymczasem stojącym u burt rycerzom zabrakło cierpliwości, by po prostu systematycznie wystrzelać muzułmanów bądź poczekać, aż wszystko ogarną płomienie. Rufowa basteja galery znajdowała się niewiele wyżej niż pokład galeonu. Wrzawa z niej dobiegająca świadczyła, że nie wszyscy korsarze chcą tanio sprzedać skórę. Kolejna salwa z broni palnej oczyściła drogę chętnym do abordażu. Pierwsi z napastników przechodzili sprawnie z jednego okrętu na drugi i systematycznie spychali wroga do tyłu. Nie było siły, która mogłaby powstrzymać ich furię. Siekli, rąbali i dźgali, kładąc trupem każdego, kto próbował czynnej obrony. Jako jeden z pierwszych zarżnięty został sam Mohammed Reis. Ciężko ranny kulą z pistoletu w kark, niezgrabnie próbował zasłonić się bułatem. Odbił zaledwie jeden cios, kiedy klinga przeszła przez żebra i utknęła w płucach. But Maltańczyka utkwił w brzuchu przywódcy. Nastąpiło mocne pchnięcie. Berber poleciał do tyłu, odruchowo próbując jeszcze przytrzymać się ostrza. Zanim legł na dobre, z ust bluznęła mu karmazynowa krew. Wszystko nastąpiło tak szybko, że nawet najbliżej stojący nie zorientowali się, co zaszło. Już nikt nie wzywał do oporu, ale korsarze pojedynczo i w małych grupkach próbowali walczyć, choć widać było, jak są zdezorganizowani. Walka wkrótce przeniosła na pomost, gdzie wciąż spychani próbowali powstrzymać nacierających. Przewodził im Rahman. Pierwszego z Maltańczyków ciął przez szyję. W uderzenie włożył całą siłę. Czegoś podobnego nie zdołałaby przeżyć i sama hydra. Casper sądził, że wiele już widział, ale po raz pierwszy zobaczył, jak głowa wywinęła fikołka, a z ciała wytrysnęła fontanna krwi. Zanim tułów opadł, Sęp doskoczył do kolejnego przeciwnika. Krótka czarna tunika z krzyżem na piersi najwyraźniej nie speszyła Ahmada. Jednak tym razem nie trafił na byle kogo. Głowę rycerza chronił armet i sięgający bioder pancerz. Trzymany w dłoni miecz wyglądał na katowskie narzędzie śmierci. Z powodu braku miejsca na statku walka jednak przypominała ordynarną przepychankę, podczas której o rezultacie decyduje siła, a nie finezja cięć i uników. W tym zdecydowanie lepszy był nadzorca niewolników. Mając o wiele lżejszy oręż, bez trudu parował cięcia i zadawał własne. Parę razy zaatakował górę, uderzając o dzwon hełmu, choć bez efektu, aż w końcu nagłym zwodem uderzył w słabiej chronione nogi. Trafił w pachwinę tuż pod kolczugą. Ostateczne cięcie wydawało się

nieuniknione. W ostatnim momencie w szereg wcisnął się jeszcze jeden wojownik, do tej pory zajmujący miejsce zupełnie z tyłu. Szybki i krótki wypad zmusił Ahmada do ustąpienia pola. Kolejne ataki, wymierzone z morderczą precyzją, smagały ciało samym koniuszkiem ostrza. Rahman nie wytrzymał napięcia i rzucił się do ucieczki. Na przeszkodzie stanął mu brak miejsca, w które mógłby się wycofać. Nawet po zrzuceniu masztu i płonącego żagla do wody na bastei zostało niewiele przestrzeni. Stanowczo za mało dla około trzydziestu mężczyzn. Centralny pomost spływał krwią. Każdy krok groził poślizgnięciem i wylądowaniem na ciałach galerników. Postępujący za Sępem oficer wiedział o tym. Zamiast biec, przesuwał stopy jak w walce – wykrok i przeniesienie ciężaru do przodu. Kontrolował, co znajduje się przed nim, z boków i poniekąd z tyłu. Casper skądś znał tego człowieka. Musiał jednak działać, niezależnie od rozwiązania tej zagadki. Wyszarpnął, na ile był w stanie, przeklęte wiosło i cisnął wprost pod nogi Rahmana. Korsarz runął jak długi, ale nim Casper zdążył poprawić, sam musiał uchylić się przed przecinającym powietrze ostrzem. Wpadł plecami na Ruffo i przygniótł go do burty. Zajęty obserwowaniem pojedynku nie dostrzegł, że stoi zanurzony już po kolana, a szybko przybierająca woda sięgała teraz krawędzi ław. Tonęli. Jezu! Jak bardzo chciał żyć! Jego umysł pracował na najwyższych obrotach. – Panie! – zakrzyknął do mężczyzny, lecz ten pozostał obojętny. – Seńor Alexandro! – imię rycerza wypłynęło z mroków niepamięci w ostatnim momencie. – To ja, panie... W końcu bladobłękitne oczy popatrzyły na strzęp człowieka przy wiośle. – Znam cię? – Brygantyna „Magdalena”, parę miesięcy temu... W spojrzeniu Hiszpana kiełkowało wspomnienie, ale zanim zdążył odpowiedzieć, koniec ostrza jego miecza przyszpilił Rahmana na dobre do pokładu.

To naprawdę była ostatnia chwila. Casper skoczył w jego kierunku. Dla pewności rąbnął pirata kułakiem w potylicę, nie z konieczności, bardziej z wewnętrznej potrzeby wyrównania rachunków. Przyciągnął bezwładne ciało bliżej. Sęp przeważnie nosił klucz na szyi. Jest. Obiekt jego pożądania zwisał na srebrnym łańcuszku. Zerwał klucz gwałtownym ruchem. Galera powoli, acz nieustannie osuwała się w morskie odmęty. – Orazio! Żyjemy! – oporny skobel nie chciał wyskoczyć z zapadki. – Nie chwal dnia przed zachodem słońca. Wytężył wszystkie siły. Większość Maltańczyków się wycofała. Nawet seńor Alexandro odszedł w ślad za nimi. Już prawie skończył. Poruszał kluczem w przód i w tył, kręcąc przy tym w obie strony. Nie usłyszał kliknięcia, jednak w końcu poczuł poluzowanie zacisku. Wyrwał nogę z obręczy. Teraz Ruffio. Odepchnął jednego z galerników chcącego przechwycić to, co z takim trudem zdobył. Już kilkanaście rąk kłębiło się w pobliżu. – Precz! W przypadku Ruffia poszło o wiele łatwiej. Szczęśliwi jak nigdy skoczyli na pomost. Niosły ich skrzydła wolności. Krok, dwa, nagle Orazio gdzieś zniknął. Hector spojrzał do tyłu. Z pleców Włocha sterczał nóż wbity aż po rękojeść. Przeniósł spojrzenie dalej, napotykając oczy Ahmeda. Więc ten ścierwojad nie zginął! Nienawiść wybuchła w Kolbie całą mocą. Pokonał jednym susem dzielącą ich odległość. Zacisnął palce na szyi renegata, równocześnie uderzając jego głową o pokład. Kompletnie nad sobą nie panował. Na przemian dusił i grzmocił twardym łbem Sępa. Egzekucja szła zbyt wolno. Uderzył pięścią, łamiąc mu nos. Jeżeli Rahman jeszcze żył, to strzaskana kość była jego najmniejszym problemem. Bladoróżowy język wysunął się spomiędzy pokruszonych zębów. Wytrzeszczone oczy patrzyły z nienawiścią, a świadomość odpływała w niebyt. Casper nie rozwarł dłoni, dopóki ostatnie tchnienie nie uszło z piersi ofiary. Załatwił sukinkota, ale czy stał się przy tym wolny? O mało nie został przy tych zwłokach na zawsze. Najbliżej siedzący galernicy chwytali, co mogli, by zerwać łańcuchy. Śmierć była coraz bliżej. Zaledwie jeden czy dwóch zdołało wykorzystać szansę, jaką dawał porzucony klucz. Przy kolejnej próbie zatonął, wyrwany bardziej niecierpliwym ruchem przez któregoś z silniejszych wioślarzy.

Wszystko zaczęło zsuwać się na dziób. Rufa wystawała ponad burtę galeonu na dobre pięć stóp. W ostatnim desperackim odruchu pobiegł pomostem, byle dalej od tonących nieszczęśników. Pozostała ostatnia sprawa do załatwienia. Orazia nie uratował, ale może Girolamo żyje. Chłopiec leżał tam, gdzie widział go ostatnio. Przerzucił ciało przez ramię, balansując na chybotliwym pokładzie. Wdrapał się na kasztel po schodach i o mało nie poleciał z powrotem, kiedy galera zaczęła zsuwać się pod wodę. Przytrzymał się i pognał w stronę rufy, która – nachylona pod coraz ostrzejszym kątem – jednocześnie coraz szybciej opadała względem galeonu, już znajdując się sporo poniżej jego burty. Jeszcze parę chwil i spadnie do wody. Konstrukcja trzeszczała, poddana ekstremalnym obciążeniom. Stopy nie znajdowały oparcia. Zaczął ślizgać się po deskach, coraz bardziej tym przerażony. – Tutaj... Złapał rzuconą linę i się podciągnął. Mając wolne ręce, zrobiłby to bez problemu, a tak wszystko szło opornie. Niemal cudem dotarł do krawędzi kasztelu. Któryś z mocniej wychylonych marynarzy przechwycił nieprzytomnego akurat w momencie, kiedy Kolb stracił oparcie dla nóg. Zadyndał na jednym chwycie i zaraz poprawił drugim, by w końcu przetoczyć się przez krawędź nadburcia. ROZDZIAŁ X Wszyscy wiedzieli, że to już długo nie potrwa. Nie po tym, jak osmańska artyleria obróciła w kupę gruzów bastiony i przebiegające pomiędzy nimi odcinki murów. Sama Nikozja nie przedstawiała się lepiej. Całe kwartały zabudowy zostały zrównane z ziemią. Jedynie siedziba gubernatora przypominała kształtem dawną budowlę. Ocalał również kościół św. Zofii, chociaż dach na nim spłonął. W całym mieście trudno było znaleźć budowlę, która nie ucierpiałaby w mniejszym lub większym stopniu. Dla ponad dwudziestu tysięcy obrońców i mieszkańców nastały sądne dni. Masakrowani w dzień i w nocy, nie bardzo wiedzieli, gdzie mają się podziać. W zasadzie cały ten czas spędzali w piwnicach, wychodząc na zewnątrz tylko po to, by zdobyć pożywienie lub wodę. Z głośnej i barwnej ciżby zaludniającej do niedawna stolicę państwa pozostały mizerne cienie przemykające chyłkiem pod nielicznymi stojącymi wciąż ścianami. Bombardowanie trwało od ponad sześciu tygodni. W ciągu tego okresu

zmianie uległo wszystko – tak ważne do niedawna pojęcia, jak miłość, wierność czy przyjaźń przestały mieć znaczenie. Podstawowym celem stało się przeżycie. Opór trwał, opierając się na postawie kilkorga osób. Komendant Eugenio Sinclitico w całym tym zamieszaniu stanowił jedyny stały i jasny punkt. Spoczywająca na nim odpowiedzialność zdawała się dodawać mu sił. Był wszędzie, gdzie go potrzebowano. Choć za każdym kolejnym razem wydawało się to bardziej nieprawdopodobne, potrafił wykrzesać z żołnierzy i ochotników resztkę sił do odparcia kolejnych, ponawianych z morderczą regularnością szturmów. Ale nawet on nie potrafił czynić cudów. Woskowe kulki wetknięte do uszu niewiele pomagały. Tłumiły co prawda hałas, nie na tyle jednak, by bębenki nie zostały nadwerężone. Hector Álvarez właściwie nie wiedział, co wciąż trzyma go na nogach. Był otępiały ze zmęczenia jak nigdy wcześniej. Nie podejrzewał się o aż taką determinację. Jawa i sen przeplatały się niczym w koszmarze. Czasami nie potrafił odróżnić jednego od drugiego. Strzelał i rąbał toporem jak drwal, ilekroć na blankach dostrzegał łapska wspinających się po linach i drabinach wyjących Osmanów. Ciąg wypadków ostatnich sześciu tygodni przypominał potężny wir, który go wciągnął i pochłonął – bez szans na wydostanie się z kipieli. „Oceanus”, na którym spędził pół życia i z którego pokładu zszedł raptem dwa miesiące wcześniej, w tym wszystkim zdawał mu się zupełnie nierealny, niczym blaknące w świetle dnia wspomnienie snu. Oddałby wszystko za chłodne strugi deszczu pieszczące twarz, podobnie jak za rześki wiatr rozganiający słodkawy odór rozkładających się ciał. Właściwie trudno powiedzieć, co gorsze – tysiące tureckich trupów walających się na przedpolu czy pełna fekaliów miejsca latryna. Wszędzie latały roje much i tylko czekać, aż wybuchnie epidemia. Raz, przechodząc obok lazaretu, zobaczył, jak palone są całe stosy obciętych rąk i nóg. Masa poplątanych kończyn wyglądała groteskowo. Niektóre nogi miały buty i pończochy, a dłonie wciąż tkwiły w bojowych rękawicach. Zatrudnieni przy tym ludzie, w większości kobiety i paru wyrostków, nie zważając na nic, ciskali w ogień wciąż nowe resztki ciał. Po raz pierwszy w życiu uciekł, nie potrafiąc znieść tego widoku. Koszmarny obraz przychodził doń później w snach, nawiedzając go niczym widmo. Spośród najbliższych towarzyszy tylko François wyglądał na normalnego. Oczywiście dotyczyło to wyłącznie tych krótkich okresów, kiedy nie odpierali szturmu czy nie próbowali organizować wycieczki. Niestety, po pierwszej, zwieńczonej sukcesem, kolejne najczęściej kończyły się tylko stratami i dalszym podkopaniem morale. Nie potrafili sforsować tureckich linii. Zresztą okolica nie przypominała tej sprzed kilku tygodni. Całe przedpole zostało zryte niezliczoną liczbą okopów,

szańców i dołów. W każdym z nich mogli chronić się wartownicy stanowiący linię czujek. Wystarczyło trafić na jednego i cały plan dalszych działań okazywał się nic niewarty. W tej przedwieczornej godzinie melancholia dopadła Álvareza ze zdwojoną siłą. Na wpół odurzony prochowymi wyziewami zdjął szturmak i oparł głowę o kamień. Zamiast spodziewanej ulgi poczuł jedynie rozgrzaną materię. – Zakładaj to, ale już! – Cambrona wydarł się na niego, choć stał cztery kroki dalej. – Widziałem nie takich chojraków, którym kule urywały to i owo. – Nie musisz się drzeć. Nie jestem głuchy. – Głuchy może nie, ale rozum ci szwankuje – François przyłożył inkrustowaną kolbę muszkietu do ramienia i wystrzelił. Hector nie był zainteresowany rezultatem. – Następny parszywiec nie dostąpi raju. – Skąd wiesz? – zapytał Hiszpan. – Utytłałem kulę w świńskim łoju. To podobno niezawodny sposób. – Giną od tego? – Gorzej: stają się nieczyści. – A oni o tym wiedzą? – mściwość nie uszła uwadze Álvareza. Cambrona uniósł przekrwione oczy na Hectora. – Lubisz się czepiać. – Nie miałem nic złego na myśli – opadł na kamień, opierając się o blanki. Nie potrzebował dodatkowej sprzeczki. Właściwie sam nie wiedział, czego chce. Na pewno spokoju, choć akurat tego tutaj nie uświadczy. Zapadł w półsen, zupełnie nie wiedząc kiedy. Szturchnięcie w nogę przywróciło mu na moment świadomość. – Musimy iść – oddech François był równie przykry jak wizyta w latrynie. – Dokąd? Cypryjczyk wskazał na młodzieńca ubranego w kirys i spodnie o czerwonożółtych nogawkach. – Komendant nas wzywa.

· Odpowiedzialność odcisnęła piętno na twarzy Eugenia Sinclitico. Do niedawna zadbane oblicze przeszło niezamierzoną metamorfozę. Pułkownik schudł i posiwiał. Wyglądał jak strzęp samego siebie. Plecy, niegdyś smukłe i wyprostowane, obecnie pochylały się ku przodowi. Bandaż przesiąknięty krwią odciągał uwagę od brody, która drżała. Dopiero zaciśnięte szczęki zapobiegały dalszej kompromitacji, a skrzywione usta nadały komendantowi niezłomnego wyrazu. – Cieszę się, że ciągle jest nas tak wielu – gestem poprosił, by usiedli. Akurat to był wątpliwy powód do radości. Zdziesiątkowany korpus oficerski zupełnie nie wystarczał w obecnej sytuacji. Została ich zaledwie garstka. Pozostałych powaliły rany, choroby i wyczerpanie. Tym, co przetrwali, niewiele brakowało, by dołączyć do poprzedników. – Tomasso, który to już dzień? – Czterdziesty trzeci – wicehrabia Nikozji i równocześnie krewny komendanta spoglądał na palce. Jeżeli któryś odchylił, dokonując obliczeń, to Hector tego nie dostrzegł. – Czterdziesty trzeci – odpowiedział jak echo Sinclitico, popadając w zadumę. Ocknął się szybko, gdy z dala doszedł odgłos eksplozji. Właściwie tureckie działa biły bez przerwy, ale ten huk brzmiał jak wysadzenie miny pod którąś z kurtyn bądź bastionów i nikt oprócz komendanta nie zwrócił na to uwagi. – Czyli dzisiaj mamy... – Dzień świętego Teofryda męczennika, 7 września – wicehrabia pośpieszył z odpowiedzią tak jak poprzednio. – Dziwne, że wytrwaliśmy aż tyle – mruknął dal Beretino zupełnie cicho sam do siebie. – Proszę głośniej, kapitanie. Słuch u mnie już nie taki jak kiedyś – Sinclitico powoli odzyskiwał werwę. – Została ledwie resztka prochu. Jeszcze jeden czy dwa takie szturmy jak ostatnio i nie będzie czym walczyć. – Nie takich słów się po was spodziewałem, ale skoro zaczęliście, to kontynuujcie. – Z dwóch tysięcy regularnej piechoty pozostało parę setek ludzi, a i to w większości rannych.

Miejska milicja sprawia się dobrze – artylerzysta wyszczerzył zęby. – Mają zapał. Nieczęsto się widzi ochotników tak ofiarnie wspierających obronę, jednak boję się, że to dla nich za dużo. Poległo ich jeszcze więcej niż zaciężnych. Rannych jest prawie cztery tysiące osób. Kończy się nam czas, panowie. Jeżeli Mustafa nie odstąpi w ciągu tygodnia, nie ręczę za wynik. – Tu nie chodzi o nas – komendant zbył dal Beretino. – Nawet nie o nich – wskazał na okno, przez które widać było wyłącznie spustoszone ulice. – Naszym poświęceniem kupujemy czas potrzebny Signorii na dokończenie przygotowań. Każdy dzień wzmacnia nas, a Osmanów czyni bardziej podatnymi na ciosy. Hector nieraz słyszał ten argument. Oni trwali i ginęli, przybliżając ostatecznie dzień chwały, który musiał nastąpić. Słowa komendanta znaczyły jedno – kapitulacja nie była rozważana nawet teoretycznie. Rada wojenna została zwołana tylko po to, żeby zaaprobować podjętą dużo wcześniej decyzję. Jedno, co napawało dumą, to straty zadane Osmanom. Korowód śmierci pochłaniał Turków tysiącami. Dotyczyło to wszystkich biorących udział w oblężeniu – od niewolników drążących tunele po janczarów wykrwawiających się w kolejnych szturmach. Im więcej zabiją ich obecnie, tym bardziej ułatwią zadanie kolejnej chrześcijańskiej armii. Nikozja jawiła się Álvarezowi białą skałą, o którą rozbija się sztormowa fala. Od samego początku mieli jedną alternatywę – ulec w walce lub czekać na odstąpienie od oblężenia przez Lala Mustafę, z czego pierwsza możliwość wyglądała na bardziej prawdopodobną. – Skoro dotrwaliśmy do tej chwili, wytrwamy i dłużej – powiedział Eugenio Sinclitico. – A co z nimi? – zapytał Cambrona. Jako rodowity Cypryjczyk miał moralne prawo wiedzieć, co stanie się z jego pobratymcami. – Sami wybrali swój los – egzaltacja dowódcy była aż nadto widoczna. – W mieście wciąż pozostaje ponad dwadzieścia tysięcy ludzi. – Trudno oczekiwać, żeby Turcy okazali im łaskę. Ten grzech spadnie na ich sumienia, oczywiście, o ile takowe mają. Zresztą biskup Contarini modli się za wszystkich i codziennie odprawia mszę, gdy tylko nie wspomaga obrony swoją czcigodną osobą. Każdy z nich powoli przechodził do legendy, a jego ekscelencja zasługiwał na najwyższe uznanie, dając dowody wielkiego poświęcenia i odwagi. Zupełnie niespodziewanie ponad stłumiony huk armatnich wystrzałów

wzniosło się coraz donośniejsze bicie dzwonów z katedry łacińskiej. Jeżeli ktokolwiek chciał coś jeszcze powiedzieć, to stosowna pora już minęła. Odgłosy dział i dzwonów przedziwnie się przeplatały – jedne głuche, drugie dostojne i czyste. Nie istniała możliwość połączenia obu tonów w jeden. Każdy z nich istniał osobno, pochodził z innego świata, przynależny do sacrum lub profanum. · Wracając ulicą na stanowisko, Hector wciąż miał w uszach oba dźwięki, z tym że jeden należał już do przeszłości, a łomot artylerii stawał się coraz wyraźniejszy. Strzelali i Turcy, i obrońcy, przerzucając się nawzajem niezliczoną ilością wyrzucanego w powietrze kamienia i metalu. Mieli do przemierzenia raptem kilka kroków, ale szło się im wyjątkowo niemrawo. Cypryjczyk zgubił gdzieś swój sprężysty sposób poruszania, jakby i jego dopadło powszechne zniechęcenie. – Popełniłem w życiu parę łajdactw, a wychodzi na to, że i tak nie przeszkodzi mi to w przekroczeniu bram królestwa niebieskiego. – Na twoim miejscu aż tak bardzo bym w to nie wierzył. François zwolnił i w końcu przystanął. Znowu powiedział o jedno słowo za dużo. Skoro tak... – Słyszysz? Hector, obrócony bokiem do Cypryjczyka, popatrzył na przyjaciela. Cambrona, podobny do posokowca, uniósł głowę. Wizg potężniejszy od pozostałych, początkowo zupełnie niedosłyszalny, nabrał już mocy przerażającego wycia, a coś, co wydawało ten straszny dźwięk, leciało w ich kierunku. Wszyscy przebywający w pobliżu, nauczeni doświadczeniem, wiedzieli, co zwiastuje podobny odgłos, i natychmiast rzucili się do ucieczki. Każdy chronił się, gdzie mógł. Możliwości nie było wiele. Znajdowali się mniej więcej w połowie uliczki. Álvareza sparaliżowało. Nie był w stanie uczynić nawet kroku.

– Tędy! – François pchnął Hiszpana w stronę najbliższych drzwi, które sforsował uderzeniem ramienia. Wpadli do środka. Kolejny ułamek sekundy zajęło im zlokalizowanie zejścia do piwnicy. Skoczyli tam, potykając się o własne nogi, w końcu spadli z połowy schodów. Starannie obrobiona 80-funtowa kamienna kula przeleciała płaskim łukiem ponad blankami. Nikt nie wiedział, w co celowali osmańscy kanonierzy i czy w ogóle był to jakiś konkretny cel. Gdyby jednak zadali sobie ten trud, użyty pocisk gwarantował wyjątkową celność – przy takiej masie własnej właściwie nie podlegał wpływowi wiatru. Kula coraz niżej opadała ku ziemi, wytracając pęd. W końcu roztrzaskała dach domu na skraju kwartału ulic, zdemolowała piętro kolejnego i w końcu spadła na trzeci, powodując jego zawalenie. Na mieszkającą tam rodzinę runęły belki i gruz. Zginęli wszyscy prócz półrocznego Cesara i psa. W takim wypadku trudno mówić o szczęściu. Podmuch wyrzucił chłopca i kundla na zewnątrz, wprost do rynsztoka. Spowił ich całun pyłu. O mało nie zostali stratowani chwilę potem, kiedy tłum popędził na ratunek. Dopiero rozdzierający krzyk Cesara zwrócił uwagę na kłębek szmat zalegający na środku przejścia. Dziecko zabrano, a psa odpędzono kopniakami. Nikt specjalnie nie przejął się zabitymi. Cywile padali ofiarą walk równie często jak żołnierze. Cóż znaczył los jeszcze jednej rodziny, kiedy cierpiały tysiące. Cambrona pierwszy się otrząsnął. Wstał i strzepnął kurz z rękawów. – Hector – jego głos zabrzmiał jak piasek w trybach. – Żyjesz? – Następnym razem ja wskażę, dokąd uciekamy. Piekły go otarcia na dłoniach i kolanach, rozbił również skroń o którąś z desek. Jak na upojny wieczór u komendanta to stanowczo za dużo. Usiadł, żeby wyprostować nogi. Pocisk musiał spaść zupełnie niedaleko. Przez otwarte drzwi widzieli biegających na zewnątrz ludzi. Jak zwykle w takich przypadkach, ktoś krzyczał, ktoś się modlił, a ktoś przeklinał. Z półmroku dolnych pomieszczeń wychynął chybotliwy płomień świecy. Hector zmrużył oczy. Nie widział dobrze. Wciąż odczuwał skutki uderzenia. – Dobrze się czujecie, panie?

Zamilkł. Na początek dostrzegł oczy – wielkie i jasne. Później ujawniły się pozostałe szczegóły – wąska twarz o wystających kościach policzkowych, pełnych ustach i ciemnych włosach upiętych z tyłu głowy. – Jest tylko człowiekiem – odpowiedział za niego François. – Niecodziennie widuje anioły. – Nie żartujcie, panie. Palce dziewczyny przebiegły po czole Álvareza. – To trzeba opatrzyć. – Nic mi nie jest – próbował grać bohatera, ale silny zawrót głowy posadził go z powrotem na stopniu. Od nadmiaru kręcących się w powietrzu drobinek kręciło go w nosie. Kichnął kilka razy. – Lepiej już pójdziemy – François chwycił Hectora pod ramię i uniósł go o kilka cali do góry. Z początku szło mu dobrze. W końcu przecież znacznie większe dolegliwości odczuwał po odparciu kolejnego szturmu – wtedy bolało go dosłownie wszystko. Właściwie mógłby wstać i odmaszerować. Chciał tak postąpić, a jednak nie mógł się na to zdobyć. W dziewczynie było coś urzekającego. – Idziesz czy nie? – Raczej odpocznę. – Tego się spodziewałem. Zdaje się, że przez wargi dziewczyny przebiegł cień uśmiechu. Zeszli parę stopni w głąb piwnicy. Dopiero teraz ogarnął wzrokiem cały otaczający ich wszechświat. Kiedyś trzymano tu beczki, obecnie urządzono prowizoryczne schronienie. – Znacznie tu przyjemniej niż u nas, prawda, Hector? – Tak – bąknął pod nosem. – Jestem Adara. W życiu nie słyszał piękniejszego imienia. Pozwolił się posadzić na zydlu i czekał, aż rany zostaną przemyte wodą. Nic nie mówił w przeciwieństwie do François, który trajkotał bez przerwy. – To znak... – Przypadek – wtrącił.

– Jak mówię, że znak, to znak. Przeznaczenie, jeśli wolisz. W końcu sam wybrałem odpowiednie miejsce. Adara odsunęła się, dając do zrozumienia, że skończyła. Zdecydowanie za szybko. Widział już tyle nieszczęścia i krwi. Koszmary zostaną z nim do końca życia. Wystarczyło, by przymknął powieki, by zmasakrowani nieszczęśnicy na nowo poczęli kłębić się przed jego oczyma. Zapomniał już, jak wygląda zwykły dzień, o przyziemnych drobnostkach nie wspominając. Wytchnienia potrzebował jak nigdy wcześniej. Niezdarnie próbował przytrzymać dziewczynę. Nie uciekła, jednak przestraszony własną śmiałością szybko wycofał dłoń. – Nie chciałem cię przestraszyć – przełknął ślinę, siląc się na uśmiech. – Wiem. Cambrona stał przy schodach oparty o balustradę i znużony wpatrywał się w przestrzeń. Mógł opuścić Álvareza i wyjść z piwnicy, pozostawiając sprawy własnemu biegowi. Trochę trwało, zanim przetrawił myśl, że nie było przed nimi żadnej przyszłości. · Przez cały następny dzień Hector wydawał się nad wyraz drażliwy i nieobecny. Pełnił służbę z nonszalancją, o jaką nikt go wcześniej nie podejrzewał. Mało brakowało, by kilku bardziej wprawnych strzelców z janczarkami nie zdmuchnęło mu tego durnego łba z szyi. Nawet jeżeli szukał śmierci, to akurat ten sposób wyglądał na wyjątkowo bezsensowny. Z drugiej strony, dziś czy jutro – co za różnica? Zdaje się, że wszyscy postawili krzyżyk na stolicy – nie będzie posiłków, a Lala Mustafa ozdobnym pantoflem wdepcze w błoto dzielnych obrońców. – Co ty robisz? – Cambrona złapał za rękaw koszuli Álvareza. – Zostaw – warknął tamten. – Nie zapominaj, gdzie jesteś. Szarpnięcie w tył nic nie dało, bo uścisk Cypryjczyka był mocny. – Od początku zastanawiam się, po co to wszystko. – I dopiero teraz wpadłeś na rozwiązanie – François puścił go w końcu. – Nie możesz przestać

myśleć o Adarze, tak? – Nie wiem, jak to powiedzieć. – Bałwan. Cambrona przygryzł usta. Egzaltacja poszukiwacza przygód wkurzała go, jednocześnie zazdrościł Hiszpanowi. Sam bardziej przypominał wypaloną skorupę. Działały u niego jedynie podstawowe popędy, a i te stępiło już zmęczenie. Niejednokrotnie walcząc w wyłomach bądź na galeriach w bezpośrednim zwarciu, nie czuł obawy przed śmiercią. Stawał do boju zdeterminowany jak nigdy wcześniej. Co mogli mu zrobić? Zabić. To i tak lepsze od powolnego zdychania w którymś z lazaretów. Każdy taki atak przypłacał nieludzkim zmęczeniem. Kolejny dzień ledwie trzymał na nogach, nie słyszał, co do niego mówią, i nie potrafił skupić się na najprostszych czynnościach. Zostały im dni, a może i to nie. Niedługo zryta przez tureckich saperów równina ponownie zapełni się tłumem wyjących ghazich – wojowników świętej wojny, równych pułków janczarów i bezwolnych szeregów azbeków. Czy zazdrościł Hectorowi? Obserwując, jak się męczy – raczej nie. Chociaż... Przynajmniej nie myślał tylko o nadciągającym kataklizmie. – Masz wrócić przed zmierzchem. Hiszpan nie zrozumiał. – Idź, zanim się rozmyślę – przesunął hełm bardziej do tyłu. Zaskoczony Álvarez stał jak wmurowany w kamienne płyty. Niewiele osób potrafiło odczytać emocje tak dobrze jak Cambrona. – I żebym nie musiał tego żałować – dokończył rozpoczętą myśl. – O nic nie prosiłem... – Zaraz zaczniesz wyć jak pies do księżyca – Cypryjczyk przestał zawracać sobie głowę towarzyszem niedoli, a w zamian skupił się na równo strzelających tureckich armatach. – I nic nie mów, inaczej oplujesz mnie całego. Zmęczenie momentalnie opuściło ciało kapitana. Zupełnie nieoczekiwanie otrzymał zastrzyk energii. Chyłkiem, niczym złodziej przyłapany na uprawianiu niecnej profesji,

odstąpił do tyłu. Krok, kolejny. Tyłem do schodów i przodem do François. W miejscu, gdzie stał, kamienna kurtyna wciąż istniała. Bardziej na lewo ziały pokruszone kawały kamienia, nad którymi usypywano w pośpiechu wał z ziemi, koszów aproszowych, belek i wszystkiego, co tylko można było znaleźć w pobliżu. Nogi niosły go same. Roztrącił kilku zaciężnych i pognał przed siebie. Nie musiał biec daleko. W porównaniu z innymi stolicami Nikozja nie imponowała wielkością. Minął pierwszy, zupełnie zrujnowany kwartał uliczek i uszkodzoną kapliczkę niedaleko katedry greckiej. To gdzieś tutaj. Gruzu z rozwalonego domu nikt nie uprzątnął, w przeciwieństwie do resztek dobytku, który zawsze się przydawał. Wyniesiono wszystko oprócz rozbebeszonej pierzyny, której pierze pokrywało białym całunem zniszczone wnętrze. Jeszcze parę szybkich kroków i pchnął znajome drzwi. – Adara! Nikt nie odpowiedział. Przestąpił próg, zagłębiając się w dusznym i mrocznym przedsionku. Nieoliwione zawiasy trzeszczały. Każdy, kto był w środku, musiał usłyszeć wchodzącego. Stanął niezdecydowany. – Adara!!! – krzyknął nieco głośniej. Tym razem brak odpowiedzi przeraził go nie na żarty. A jeżeli coś jej się stało? Złe przeczucie nie chciało go opuścić. W górę czy w dół? Na początek zrobił parę kroków po stopniach na piętro. Trzeszczały i jęczały nie mniej od zawiasów. Przez dziurę w bocznej ścianie zobaczył niebo. Część dachu leżała zwalona na resztkach mebli. To dlatego mieszkała w piwnicy. Zawrócił. Zagłębienie się w ciepły mrok poszło mu o wiele łatwiej, dlatego też rozczarowanie brakiem dziewczyny przeszyło go zimnym dreszczem. Jeżeli tu kiedyś była, to obecnie nie pozostał po niej najmniejszy ślad. Czy tego samego złudzenia mogą równocześnie doznawać dwie osoby? Przecież Cambrona też ją widział. Może nie przeżył tego tak intensywnie jak on, ale jednak ją widział. Jak w hipnotycznym transie opuścił piwnicę i wyszedł na zewnątrz. Przystanął, nie wiedząc, co dalej robić.

– Jednak przyszedłeś. Gwałtownie obrócił głowę. Stała tam. Tak samo piękna jak wtedy, a nawet piękniejsza, bo spięte wcześniej włosy rozwiązała tak, że opadały jej na plecy. – Musiałem. Oczywiście, w myślach wyobrażał to sobie zupełnie inaczej. – Chodź. Ponownie wrócił do zrujnowanej kamieniczki, tym razem pełen nadziei. ROZDZIAŁ XI Neapol znał dobrze. Bywał tutaj kilkukrotnie, załatwiając sprawy dla Álvarezów i nie bez powodu uważał miasto i port za najbardziej odrażające miejsce, którym władał Filip II. Uwielbiał wielobarwny i wielojęzyczny tłum przelewający się po nabrzeżach i miejskich placach, ale równocześnie odczuwał niechęć miejscowych do wszystkich obcych. Wystarczyło zboczyć z głównej ulicy pomiędzy wysokie czynszowe kamienice, aby zostać oplutym, sponiewieranym lub nabawić się francy za jedyne pięć skudów. Stosy cuchnących odpadków zalegały pomiędzy budynkami i na ulicach. Miasto wprost tonęło w śmieciach. Jeżeli teraz rada miejska nie potrafiła rozwiązać tego problemu, to co będzie za sto albo i za pięćset lat? Główny atut – zatoka – prezentowała się nie lepiej od tego, co zastawało się na lądzie. W wodzie było wszystko, począwszy od zawartości nocników, po to, czego nie potrafiła przerobić stocznia, gdyż Neapol nie był zwykłym miastem, ale główną bazą morską hiszpańskiej floty trzymającej za pysk pozostałe włoskie krainy, na czele z Genuą i Wenecją, oraz afrykańskie lenna Turków – Algierię, Tunezję i Tripolitanię. I trzeba przyznać, że radziła sobie z tym skutecznie. Wielkie sumy łożone na marynarkę czyniły z hiszpańskiej eskadry potężną siłę bojową. Casper Kolb znał te wszystkie sprawy aż za dobrze. Pierwszej wyprawy do Neapolu sprzed paru lat omal nie przypłacił życiem, kiedy nie dość szybko uskoczył przed wychodzącymi z karczmy żołnierzami, najwyraźniej szukającymi zwady. Wystarczyło krzywe spojrzenie i brak refleksu, by okuta pałka trafiła go w ramię, powodując paraliż. Tylko ostre słowa starego Álvareza uchroniły go wtedy od poważniejszych obrażeń. O ile pamiętał, działo się to pod jedną z kamienic w centrum należącą do przyjaciół rodziny. Doskonale poznał to miejsce, załatwiając później niezliczone sprawy i handlowe kontrakty. Wystarczyło zejść z „San Bonaventury”, minąć tętniące życiem nabrzeża, spichlerze i kościoły, wejść pomiędzy ciągnące się dalej budy i stragany pełne towarów i przygotowywanego na

miejscu jedzenia, by zaraz potem stanąć przed wyblakłą czerwoną fasadą domu należącego do rodziny Vernassa. Nie musiałby nic mówić. Niski i krępy odźwierny o twarzy szczura, przenikliwym spojrzeniu i fenomenalnej pamięci wprowadziłby go do komnaty gościnnej i poprosił o chwilę cierpliwości. Sprawy prywatne załatwiano na dole. Handlowe również, o ile dotyczyły wspólników w interesach. Kantor funkcjonował gdzie indziej, tutaj zaś preferowano nieformalne spotkania i poufne kontakty w wąskim gronie. W końcu handel to wojna prowadzona nieco innymi metodami. Na wieść, kto przybył, z góry zbiegłby sam don Giovanni Vernassa. Krótka rozmowa, zafrasowanie i pilne pismo do Kartageny z informacją dla don Javiera o śmierci młodszego syna i utracie statku. Akurat na to Kolb nie był gotowy. Sam zdołał już sobie wszystko poukładać. Zrobili, co mogli. Nikt nie wybiera miejsca ani godziny. Cóż począć... Lecz wciąż nie potrafił przekazać tej wiadomości nestorowi rodu. Najłatwiej przyszło opowiedzieć wszystko de Rojasowi. Don Alexandro przyjął zwierzenia Caspra ze spokojem i zrozumieniem. – To się zdarza – te słowa posłużyły za jedyny komentarz. Zdaje się, że szlachcic widział więcej krwi, zabitych i okaleczonych niż cała załoga „Magdaleny” przez dwadzieścia lat pływania. – Mnie po raz pierwszy – wycedził Casper powoli i z niechęcią. – Ile masz lat? Dwadzieścia? Przeżyjesz tyle co ja, to przywykniesz. – Nie o to chodzi. – Chcesz się mścić? – pytanie de Rojasa przeszyło Kolba na wylot. – Oko za oko, śmierć za śmierć? – Nawet jeżeli... – Motywacja taka jak każda. Ani lepsza, ani gorsza – przerwał mu Alexandro. – Szkoda, że sam nie zatłukłem Reisa – gorycz dławiła gardło Caspra. Ciągle nie mógł tego przeboleć. – Ten drugi... – Rahman. – Wszystko widziałem. Sam bym lepiej nie zadusił bękarta. – Ten był następny w kolejności. – Masz i tak niezły wynik – Alexandro de Rojas w końcu uśmiechnął się pod nosem. W młodości był bardzo podobny do niego. Więcej chciał, niż mógł. Nie lubił

ustępować, w konsekwencji trafił na padalca z wysoko postawioną rodziną. Afrykańskie forty i posterunki potrafiły doprowadzić go do szału. Długie i duszne lato wypalało osobowość i charakter. Jak już dochodziło do walki, człowiek stawał się powolny. Brakowało wewnętrznego zaangażowania takiego jak wtedy, gdy szli na odsiecz Malcie lub rozprawiali się z rebeliantami w Niderlandach. Potyczki z korsarzami nie stanowiły niczego ponad to, co zwykł wykonywać w służbie Jego Królewskiej Wysokości. Przy tym wszystkim rozumiał, co stało się udziałem Kolba – upokorzenia nie dawało się tak łatwo zepchnąć w zakamarki umysłu. No i był jeszcze Girolamo. Chłopak przylgnął do Caspra równie mocno jak skorupiaki do poszycia galeonu. Pętał się za nim, czekając na polecenia, które wykonywał z niespotykaną gorliwością. Obecnie spał zwinięty w kłębek, z lekka postękując. – Możesz pierwszym statkiem wrócić do Kartageny – de Rojas sprawdzał, co tak naprawdę gnębi młodego żeglarza. Kolb zesztywniał. Nie tak wyobrażał sobie przyszłość. – Wrócę, ale jeszcze nie teraz. – To co chcesz robić? Zimne oczy rycerza napotkały równie beznamiętne spojrzenie marynarza. – Zostać pod waszą komendą. Kolb powiedział to zdecydowanie. Wszystko przemyślał wcześniej. Jeżeli seńor Alexandro zrezygnuje z jego pomocy, pójdzie gdzie indziej. W Neapolu nie brakowało doświadczonych oficerów gromadzących siły do rozprawy z osmańskim imperium. Jeżeli nie de Rojas, to może hrabia Vinciguerra d’Arco lub Albrecht Londron – syn Jana Baptysty walczącego u boku cesarza Karola V. Każdy z nich chętnie go przyjmie, miał już doświadczenie i znał Osmanów. – Jeżeli taka jest twoja wola. Słowa pułkownika rozwiały wątpliwości. Lekko odetchnął, chociaż wewnątrz wciąż pozostawał spięty. W spotkaniu z de Rojasem upatrywał boży palec. Nic nie dzieje się przypadkiem. Równie dobrze korsarską galerę mógł opanować jakikolwiek okręt – czy to hiszpański, wenecki, czy też należący do papieża. Padło akurat na joannitów. Alexandro de Rojas i paru podobnych skorzystało po prostu z okazji szybkiego transportu. Ciężar walki przeniósł się na wschód. Dość często mówiono o mającej nastąpić kolejnej odsieczy Cypru. Trzymanie dużych oddziałów w Afryce wyglądało na marnowanie sił. Jak na gust Caspra, istniało tutaj zbyt wiele współzależności. Normalnie ludzkie ścieżki nie

przecinają się tak często i w tak niezwykłych okolicznościach. · Pierwsze polecenie otrzymał kolejnego dnia – wykaz potrzebnego prowiantu musiał trafić do intendentury. Formowali nowy regiment. Korona sypnęła złotem – widomy znak zbliżającego się starcia. Jak na razie istniał wyłącznie sztab – de Rojas, kilku kapitanów, pisarz, chorąży, on i Girolamo. Komendantura znajdowała się tuż przy porcie. Przez kilka pierwszych kroków miał obawy przed zagłębieniem się w tłum. Ci wszyscy przewijający się w pobliżu żebracy, kupcy, żołnierze i marynarze budzili w nim irracjonalny strach. Stał niezdecydowany dłuższą chwilę, zanim odważył się zrobić pierwszy krok. Często przystawał, czekając, aż ciżba zrobi się mniejsza. Nie lubił, jak ocierali się o niego, poszturchiwali i kiwali dla zwrócenia uwagi. Nic do nich nie miał, ale doświadczenia ostatniego okresu życia sprawiły, że nie znosił ścisku. Szedł powoli, starając się nie myśleć o przeszłości. Plątanina kramów zdawała się ciągnąć bez końca. Ostatni odcinek pokonał w tempie pełznącego żółwia. Tu było już luźniej. Znużony, po raz kolejny przepuścił przed sobą dostojną matronę ze służącą przepychającą się niczym taran i podążył za nimi. Oczyszczała drogę równie skutecznie jak flagowiec roztrącający drobnicę na szlaku. Jakiś człowiek chciał wepchnąć się na jego miejsce. Zrobił krok i stanął. Kolb od niechcenia przesunął wzrok po postaci i zatrzymał go na chudej twarzy. – Widzę, że czas był dla ciebie łaskaw. Manuel Alonso Preto zamrugał powiekami. – Oczekiwałem na was w Kartagenie długo po tym, jak mieliście wrócić. – Powiedzmy, że nie wszystko poszło, jak oczekiwaliśmy. – Guzman ci nie zapłacił? – Zapłacił – odparł Kolb, zastanawiając się, co taka osoba jak Preto robi w Neapolu. – Kłopoty przyszły z innej strony. – Nie stójmy tutaj. Znam odpowiednie miejsce. Przeszli dosłownie parę kroków i wydostali się z bulwaru.

– Sporo ostatnio musiałeś przejść. – Nawet nie wiesz, ile. – Gdzie „Magdalena” i twój kumpel Antonio? – pytanie nie powinno zaskoczyć Kolba, a jednak gdy je usłyszał, poczuł się, jakby oberwał obuchem w głowę. Coś z jego emocji przeniknęło do Manuela Alonso, który był zawsze wyczulony na takie zmiany nastroju rozmówcy. Wystarczyło odrobinę poczekać i udać zainteresowanie. Jeżeli trauma nie była zbyt głęboka, każdy zaczynał mówić. Taka już jest ludzka natura. – Słyszałeś o Mohamedzie Reisie? – Pewnie. Pies z samego dna piekieł. Bicz na dobrych chrześcijan i pomocnik Ułudż Alego. Domyślam się, że zawarłeś z nim bliższą znajomość, bo inaczej byś o tym nie wspominał. – Odszedł już tam, skąd przyszedł. Manuel Alonso był pod wrażeniem. – Twoja robota? – Nie, ale byłem tam. Widziałem, jak zdechł z poderżniętym gardłem, podobnie jak cała reszta. – A Álvarez? Kolb westchnął. – Trzeba dać na mszę. – Don Javier tego nie przeżyje – Preto pogładził wystającą brodę. Powinien wpaść na to sam. Wiadomość o śmierci młodszego syna może być gwoździem do trumny. Nadzieja na spokojną starość legnie w gruzach. Plany mające zapewnić rodowi dostatek zostaną w znacznej mierze ograniczone. Bóg jeden wie, gdzie teraz przebywał Hector i czy przypadkiem też nie dołączył do anielskiego chóru. Oszaleje, jeżeli nie dowie się, co z nim. Na szczęście odpowiedni człowiek szedł obok niego. – Muszę wiedzieć, gdzie jest „Oceanus”. Możesz to dla mnie zrobić? Preto przyjął pytanie bez zdziwienia.

– To kosztuje. Stać cię? Bo widzę, że groszem nie śmierdzisz. – Tym akurat nie musisz się martwić. Kwestia pozostała otwarta. Preto nie drążył tematu. Bywały różne sposoby spłaty długu. Poza tym, czegóż się nie robi dla dawnego kompana. – Trochę to potrwa. Trzeba popytać... – Rób, co masz zrobić. – Powiedz mi tylko, gdzie go szukać. W Ostii, Mesynie czy dalej na wschód? – Raczej na wschodzie. – Wylewny nie jesteś – sapnął Manuel Alonso. – Określ bliżej rejon. Zaoszczędzisz czas i pieniądze. – Cypr – powiedział tknięty przeczuciem. Preto zaśmiał się, odsłaniając uzębienie dziurawe jak rzeszoto. – Jeżeli chcesz wiedzieć, czy tam jest, będziesz musiał zapłacić podwójnie. · Kolb przeceniał jego możliwości. Tak, miał o nim stanowczo zbyt wysokie mniemanie. Znalezienie jednostki na tak rozległym akwenie przypominało szukanie igły w stogu siana. Portów i przystani, gdzie „Oceanus” mógł zakotwiczyć, były setki. To zadanie przekraczało wszystko, czym do tej pory się zajmował. Owszem, może popytać, zasięgnąć języka u ludzi, którzy powrócili ze strefy działań wojennych, nawet wysłać list do Kanei czy Bizerty z poleceniem rozpytania o hiszpańską pinasę, ale to jedynie marnotrawienie sił i środków. Wykona niezbędne minimum. Tak postanowił. Obiecał, a w jego charakterze najwyraźniej leżała bezinteresowna pomoc. Bezinteresowna? W życiu nie zrobił niczego kierowany altruizmem. Już jako dziecko wiedział, że za brzęczącą monetę można dostać wszystko. Im więcej tych monet, tym życie stawało się słodsze. Usłyszał bicie dzwonów z niebotycznie wysokiej wieży kościoła Santa Maria del Carmine, a to oznaczało porę najbliższego spotkania. Prawdę mówiąc, Neapol napawał Preto wstrętem. Nawet nie samo miasto, tylko zamieszkujący je ludzie – hałaśliwi i brutalni. W Kartagenie było podobnie, ale mieszkańcy Kalabrii lepiej się zorganizowali. Tworzyli istny przestępczy syndykat połączony rodzinnymi koneksjami. Trochę im tego zazdrościł. Wiele można się było od nich nauczyć. Inni nie pozostawali daleko w tyle, lecz postawa neapolitańczyków imponowała Manuelowi Alonso.

Boczny zaułek pozwalał dyskretnie spojrzeć do tyłu. W tym miejscu portowy rozgardiasz przechodził w bardziej mieszczańską okolicę. Przestrzeń pomiędzy kamienicami wynosiła nie więcej niż trzydzieści stóp. Upał, tak dający się we znaki w odsłoniętych miejscach, akurat tutaj nie miał szansy dotrzeć. Parę osób z tyłu nie wzbudzało podejrzeń. Postał chwilę, czekając, co się wydarzy. Niespodziewanego spotkania Kolba o mało nie przypłacił rozstrojem żołądka. W pierwszej chwili mocno się przestraszył. Z własnych źródeł wiedział, że list został dostarczony. To, co stało się później, aż do teraz stanowiło dla niego zagadkę. Manuel Alonso żył na pograniczu dwóch światów – chrześcijańskiego i muzułmańskiego. Nie tyle odwiedzał Stambuł bądź Aleksandrię, jakkolwiek i to się zdarzało, co po prostu znał wartość zdobytych przez siebie informacji. Nie należał do siatki agentów Jusufa Nasiego, chociaż bywało, że z nimi współpracował. Miewał też innych wspólników w hmm... interesach. Nie lubił się tym chwalić. Przysługa tu, przysługa tam i wszystko się jakoś kręciło. Przez bramie jednego z domów wszedł na podwórko i wąskim przejściem przedostał się na sąsiednią ulicę. Ze stajni należącej do oberży dochodziło parskanie i postukiwanie podków o kamienie. Od zapachu siana kręciło w nosie. Wysmarkał się w palce. Kręcąc się w pobliżu, zerkał niespokojnie na oba wyloty ulicy. Stajenny wyprowadził konia. Zaraz za nim wyszedł jego właściciel. Sprawdził zwierzęciu kopyta i zadowolony z ich stanu wręczył chłopakowi parę miedziaków.

Manuel Alonso zrobił parę kroków, przystając obok. – Uniżony sługa. – Mów. – Trwa zaciąg do trzech kolejnych rot piechoty i jednej jazdy. Zwodowano cztery nowe galery i brygantynę. Przypłynął galeon, ale jutro wychodzi w morze. – Powiedz w końcu coś, czego nie wiem – odziany strojnie mężczyzna jak do tej pory nie obdarzył Manuela Alonso nawet jednym spojrzeniem. Wciąż poprawiał siodło i dociągał popręg. Preto zebrał się w sobie. – Słyszałem... – Prędzej. – Komandor Kastylii Luis de Zúńiga y Requesens ma zostać kandydatem Filipa na stanowisko zastępcy naczelnego dowódcy. Tym razem trafił w sedno. Dobrze wiedzieć wcześniej o takim wydarzeniu i odpowiednio się do niego przygotować. Preto dostrzegł błysk w oku mężczyzny, mimo iż ten całą postawą dawał do zrozumienia, jak jest mu to obojętne. Mówiąc bardziej obrazowo, złapał go za kaftan i mocno potrząsnął. Może nie za kaftan, a za... – Dobrze się spisałeś. – Tak, panie. – Następnym razem spotkasz się z moim sekretarzem. Nie powinni widywać mnie w twoim towarzystwie – szlachcic włożył stopę w strzemię, przerzucając drugą nogę ponad zadem wierzchowca. Mocno ściągnął lejce. Manuel Alonso, chwyciwszy wodze, przytrzymał konia. – Jutro wieczorem masz być tutaj. Jak przypomnisz sobie coś jeszcze, zostaniesz dodatkowo wynagrodzony. – Pokorny sługa – odskoczył w porę, by nie zostać stratowanym. Jedna sprawa z głowy. Następna poczeka do wieczora. Musi odpocząć. Dosyć się od rana nachodził. W ostateczności mógł zajrzeć do

oberży obok. Należała do lepszych i raczej nie była na jego sakiewkę. Lepiej poszuka czegoś bardziej odpowiedniego w cenie i klimacie. Kulejąc, poszedł w przeciwną stronę. Dostrzegał u siebie pierwsze objawy podagry. Nie chciał się do nich przyznać, zrzucając winę na pełne dziur i wyrw brukowane drogi. Prawda była jednak prozaiczna – starzał się. Za rok, dwa nie da rady żyć tak intensywnie jak obecnie. Musi już teraz zacząć myśleć, gdzie spędzi ostatnie lata, i zawczasu ulokować kapitał w jakiś interes przynoszący pokaźne i pewne zyski. Potrzebny mu jeden port i dom, którego nie będzie opuszczał, mając wszystko w zasięgu ręki. Zamyślony, przestał zwracać uwagę na otoczenie. Kiszki grające marsza i rozważania o przyszłości pochłonęły go całkowicie. Że coś jest nie tak, zorientował się dopiero, gdy dostrzegł człowieka, którego widział już wcześniej. Prawdopodobnie na targu przechodził obok niego. Postać wyglądała zupełnie nijako, cała odziana w szarości i brązy, ale Preto nie dał się zwieść. Wszystkie jego zmysły wyostrzyły się momentalnie. Skręcił w stronę portu. Tam, w ciżbie, szybciej zgubi prześladowcę. Bez wpadania w panikę, utykając, ruszył przez podwórko, gdzie znajdowało się przejście na sąsiedni plac. Tak sądził, lecz po raz pierwszy od wielu lat pomylił się. Za bardzo zaufał własnej szczęśliwej gwieździe. Mógł przysiąc na wszystkie świętości, że to właśnie w tym miejscu pomiędzy dwiema obdrapanymi oficynami wiodła wąska dróżka do placu, tymczasem ze wszystkich stron otaczały go mury, a środek dziedzińca zajmowała błotnista kałuża, w której taplały się dzieci. Poszukał noża. Dotyk rogowej rękojeści dodawał mu pewności. Trudno, pozabija skurwysynów, kimkolwiek są. Jest pierwszy – tego właśnie dostrzegł wcześniej. Drugi i trzeci w białych koszulach, ciemnych kamizelkach, pludrach i trzewikach z troczkami wyglądali na niezamożnych majstrów. Nic bardziej mylnego. Wystarczyło popatrzeć im w oczy. To pewnie majstrzy, tyle że w fachu, o jakim niewielu ludzi miało pojęcie. Za nimi podążał jeszcze czwarty, cały w czerni, z kryzą pod szyją i w wysokim kapeluszu. Manuel Alonso przywarł plecami do muru. Komu ostatnio nadepnął na odcisk? Jakiś niezadowolony klient? – Na pewno się dogadamy – spróbował rozmowy. Zamiast słów dostrzegł pałki. Skoro tak... Skoczył pierwszy, a właściwie spróbował skoczyć. Chora stopa nie

wytrzymała. Jęknąwszy, zachwiał się. Cios spadł na dłoń z nożem. Kolejny na skroń i słońce zgasło dla Manuela Alonso Preto. · Gaspard d’Abon Reyner pochodził z Prowansji, regionu wciśniętego między Mediolan, Szwajcarię, Genuę i Francję. Karierę zaczynał jako prosty mnich, szybko jednak doszedł do wniosku, że służyć Kościołowi można na wiele sposobów. Właśnie ukończył trzydzieści pięć lat i był całkiem zadowolony z życia. Choćby dlatego, że stawiało ono przed nim wciąż nowe wyzwania, jak chociażby to... Zanurzył pióro w inkauście. Początek raportu już napisał. Koniec zależał od nędznika, którego pojmali. Kancelaria Jego Świątobliwości przywiązywała dużą wagę do pomysłu Ligi Świętej. Po raz pierwszy od wieków istniała szansa utworzenia wspólnego frontu przeciw poganom. Występując razem, mogli osiągnąć o wiele więcej niż w pojedynkę – fakt oczywisty i niepodlegający dyskusji. Oczywiście tylko w teorii. Polityka odznaczała się pewnymi niuansami. Kropla inkaustu spadła na papier. Gaspard syknął rozdrażniony. Wizja zaczynania wszystkiego od początku nie przypadła mu do gustu. – Doszedł do siebie? – Tak, panie – jeden z pomocników Gasparda uniósł głowę Preto nieco do góry. – Tylko udaje. – Manuelu, tak cię zwą... – rozpoczął Reyner. – Mówcie, jak wam wygodnie. Mnie wszystko jedno. – Zabawny z ciebie człowiek. – Nie mam takiego wrażenia – Preto łypał oczami na prawo i lewo. Najważniejsze to dowiedzieć się, z kim ma do czynienia, bo możliwości istniało kilka. I co o nim wiedzą. – Wielu ludzi ma o tobie wyjątkowo podłe zdanie. Podobno jesteś łgarzem, sodomitą, mordercą i szpiegiem. – Kłamią, panie, wszyscy kłamią. Co ja mogę? Nic. To podłe kalumnie. Czasami komuś pomogę i tak się odpłacają.

– Najwyższa pora, byś pomógł sobie. – Jestem nędznym robakiem – zajęczał wielce przekonująco. – To dlaczego kumasz się z weneckim dyplomatą, Manuelu – Reyner wstał i zrobił parę kroków. Piwniczny chód i wilgoć przenikały kości. Dreszcze przebiegały plecy pomimo zarzuconej na nie wełnianej peleryny. – Z kim? – wydukał zdumiony Preto. – To był wenecki dyplomata? W życiu nie podszedłbym do takiego – na szczęście nie nosił przy sobie żadnych kompromitujących dowodów. Jak będzie ostrożny, nic mu nie zrobią. – I po co kłamiesz? – Gaspard wyglądał na spokojnego. – Prosiłem o jałmużnę. – Ty chyba resztę ludzi masz za półgłówków – Prowansalczyk podszedł do Preto, który siedział przywiązany do drewnianego krzesła przymocowanego śrubami do podłogi. – Jak chcesz, możemy się dogadać. Ty mi powiesz, co chcę wiedzieć, a ja zrobię, co w mojej mocy, by kara nie była zbyt dotkliwa. – Jaka kara? – Za zdradzanie tajemnic, Manuelu, za cóż by innego. – Gwarancje? Reyner ryknął śmiechem. – Jakie tylko chcesz. Preto dokonał szybkiej kalkulacji – powiedzieć wszystko czy tylko minimum. Jak wyśpiewa wszystko, będzie skończony raz na zawsze. – Posłuchaj, Manuelu, my wiemy, że Wenecjanie grają na dwie strony. Wolą zwlekać, niż przyłączyć się do koalicji. Pomagając im, wspomagasz w ten sposób sułtana, a to już wywołuje gniew Świętego Kościoła. Więcej szczegółów nie potrzebował. Tym razem zadarł z niewłaściwymi ludźmi. Akurat ci zapewne nie należeli do Świętego Oficjum, bo polityka nie wchodziła w zakres ich kompetencji, niemniej byli z nim blisko związani.

Dyplomacja rzymska pozostawała w gestii kardynała Giovanniego Morone i oczywiście samego Piusa V. Jeżeli podejmie współpracę, oszczędzi sobie wiele bólu. Powiedział, co chcieli wiedzieć. Gaspard d’Abon Reyner nie przerywał. Segregował w pamięci to, co wiedział, dodając nowe szczegóły. Większość informacji okazała się zwykłymi plotkami, tylko parę przedstawiało większą wartość, jak ta dotycząca komandora de Zúńigi y Requesensa – ale właściwie też już nie: skoro wiedział o niej taki śmieć jak Preto, cóż to za tajemnica? Na czele połączonych sił stanie don Juan de Austria, nieślubny syn cesarza Karola V i przyrodni brat króla Filipa II. To właśnie Hiszpanie dźwigali główny ciężar tej wojny. Może należało powiedzieć „będą dźwigali”, bo nic nie zostało ustalone do końca. Parszywe francuskie psy Karola IX Walezjusza wciąż knuły przeciwko zawiązującej się właśnie koalicji. Z ich poduszczenia Signoria postanowiła nie zrywać stosunków z Wysoką Portą, a przecież początek przedstawiał się zachęcająco. Wenecja odrzuciła żądanie przyłączenia Cypru do imperium. Po paru tygodniach nastąpiło jednak otrzeźwienie. Obecnie wszystko spoczywało w rękach Jego Świątobliwości. Poniekąd jednak również w jego rękach. Bez takich ludzi jak on rzymska kuria znacznie by ucierpiała. Właściwie wiedział już wszystko. Nie było sensu przedłużać tego żałosnego widowiska. – Widzisz, Manuelu, wyznanie prawdy przyszło ci bez trudu. – Jestem wolny? – Z mojej strony nic ci nie grozi – nie potrafił zapanować nad uśmiechem, widząc nadzieję w oczach starego łajdaka. – Są jednak inni, którzy bardzo chętnie z tobą porozmawiają. Na wyjaśnienie czeka jeszcze parę kwestii. – Jakich? – Mnie nic do tego – zastrzegł się Reyner. – O to zapytają inni. – Jacy inni? – głos Manuela Alonso przeszedł w cienki falset. Gaspard skinął na pomocników. W końcu królestwo Neapolu należało do hiszpańskiej korony, a Preto był jej poddanym. Przy wyjściu minął czekających zmienników. Wymienili uprzejmości i każdy podążył w swoją stronę. Preto wykręcił głowę, na ile potrafił. Tym razem przesłuchujących było tylko dwóch. – Powiedziałem już wszystko.

– Nie zaszkodzi, jak powtórzysz raz jeszcze – człowiek o owalnej twarzy znaczonej śladami po ospie zasiadł na miejscu zajmowanym do tej pory przez Reynera. Preto czuł mętlik w głowie. Władze kościelne zgodnie z obietnicą poprzedniego rozmówcy nie tknęły go palcem, co niekoniecznie musiało odnosić się do tych, którzy przyszli teraz. – Zacznijmy od początku – mężczyzna popatrzył na Manuela wyblakłymi oczami. – Czyli? – O spiskowaniu przeciwko koronie i kontaktach z niejakim Juanem Mikesu: Żydem, wrogiem Kościoła i samego miłościwie nam panującego z Bożej łaski króla Filipa II. Zrozumiał, że dopiero teraz znalazł się w prawdziwych opałach. · Cała nadzieja w Preto, ale nawet ten drań potrzebował co najmniej paru niedziel na zebranie potrzebnych informacji. Nadmiar emocji roznosił Caspra. Nie potrafił znaleźć dla siebie miejsca w tych wolnych chwilach, kiedy nie wykonywał poleceń don Alexandra. Miotał się wtedy pomiędzy koszarami, portem a najtańszymi tawernami pełnymi żołnierzy i marynarzy. Problem w tym, że nigdzie nie natknął się na ślad Manuela. Ten jakby zapadł się pod ziemię. Prędzej czy później musi na niego trafić. Oby prędzej, bo spotkanie z nim uznał za szczęśliwy przypadek. Armia i flota szykowały się na wojnę. Co do tego nie było wątpliwości. Nawet jeżeli politycy nie czuli zapachu prochu, to mówiła o tym ulica wynosząca pod niebiosa bohaterstwo obrońców Nikozji. Każda wiadomość urastała co najmniej dziesięciokrotnie. Oblężonych porównywano do Spartan broniących Termopili. W końcu i Persowie, i Osmanie nadciągali od wschodu. Kolb przysłuchiwał się temu jednym uchem. Gdzieś tam musiał być Hector. Bał się o niego, a jednocześnie mu zazdrościł. Rany na ciele i duszy ledwo się zagoiły. Omiótł spojrzeniem przystań i większą niż zwykle liczbę gapiów. Postanowił wyminąć zbiegowisko. Okazało się to nader trudne, bo tłum akurat opuszczał nabrzeże. Na trupa zwisającego z masztu jednej z galer nie zwracał uwagi. Widział

już takich obrazków dziesiątki. Kolejny, któremu powinęła się noga. Co w tym dziwnego, skoro życie jest twarde i nie wybacza błędów. Raz czy dwa zerknął na nagie zwłoki omotane jedynie biodrową przepaską. Śmierć odzierała z godności. Zwłaszcza taka śmierć. Wiatr kołyszący trupem obrócił go jak chorągiewkę. Wytrzeszczone w śmiertelnym przerażeniu oczy wbiły się w Caspra jak sztylety. Manuel Alonso Preto nie był w stanie pomóc Kolbowi ani nikomu innemu. Nie był w stanie pomóc nawet samemu sobie. · Gość, który odwiedził don Alexandra de Rojasa, należał tych, których należało się wystrzegać. Rozmowa nie trwała długo i przybysz odszedł w swoją stronę, pozostawiając pułkownikowi problem do rozwiązania. Na razie dał słowo – dopiero przyszłość pokaże, czy dobrze postąpił. ROZDZIAŁ XII Fortyfikacje Nikozji po sześciu tygodniach bezustannego bombardowania były już poważnie nadwątlone. W niektórych miejscach stały się po prostu stertami pokruszonego kamienia spiętrzonymi w przedziwne kształty. Każdy kolejny pocisk uszkadzał to, co oni z takim trudem starali się naprawić. Jednak stufuntowe kule czyniły takie spustoszenia, że jakakolwiek odbudowa fortyfikacji była po prostu niemożliwa. Kanonada, już i tak intensywna, zdawała się wciąż potęgować. Jeżeli ktoś do tej pory żywił nadzieję na jakieś szczęśliwe zakończenie, to obecnie musiał ją porzucić – zbliżał się ostateczny szturm, a nadwątlone siły obrońców nie były w stanie sprostać nawałnicy. Hector Álvarez wraz z nielicznymi żołnierzami pędził wąskimi i krętymi uliczkami w stronę bastionu Podocataro. Nocne niebo rozświetlały łuny pożarów i błyski grzmiących dział. Huk przerastał najintensywniejsze burze z piorunami, trwał przy tym nieskończenie długo. Tłum spanikowanych ludzi opuszczał rejon starego miasta, przepychając się w stronę dzielnic, gdzie kanonada zdawała się nie tak intensywna. Raz o mało nie został przewrócony i zadeptany przez pędzącego osła i ciągniony przez niego wózek. Zaprzęg poruszał się zupełnie sam, bez woźnicy czy poganiacza. W ostatnim momencie uskoczył we wnękę drzwiową. Kawałek dalej utorował sobie drogę kolbą muszkietu, rozdając razy na prawo i lewo, byle tylko dotrzeć bliżej bastionu. Podchodząc bliżej, dostrzegał przerażające skutki ostrzału. Dziesiątki rannych i kontuzjowanych przedzierały się z tego piekła na tyły. Ciała bez głowy i nogi oderwane na wysokości bioder – ten widok zapamiętał na długo. Krew z rozerwanych kończyn tworzyła kałuże, które zastygały szerokimi strugami. Pomiędzy jednym a drugim uderzeniem pocisku słyszał zwierzęce wycie tych, którzy nie stracili

przytomności. W całym tym rozgardiaszu jedynie François Cambrona i kapelani udzielający ostatniego namaszczenia emanowali spokojem. Jakiś kawałek kamienia spadł na głowę Hectora, na szczęście odbijając się od hełmu. Przez chwilę pomyślał, że został trafiony. Zacisnął powieki, oczekując paraliżującego bólu. – Nie stój w miejscu – pchnięcie w plecy skierowało Hiszpana pod jeszcze niezniszczony fragment kurtyny. – Dzięki Bogu. – Nic ci nie jest – słowa Cambrony były brutalnie szczere. Jakaś cząstka człowieczeństwa w nim chciała za wszelką cenę uciec. Zostawić ostrzeliwany bastion, skryć się i nie słyszeć dochodzących dźwięków. – To wszyscy? – François wskazał kilku wystraszonych ludzi za jego plecami. – Tak. – Czy Sinclitico myśli, że z ich pomocą uratujemy miasto? – Sam go zapytaj. Cypryjczyk nie skomentował. Przeszedł wzdłuż szeregu zaciężnych i ochotników z milicji. Od każdego bił odór śmierci. Stanowili przedziwną mieszaninę doświadczenia i nadziei, która – jak wiadomo – umrze ostatnia. Wszyscy mieli zarośnięte policzki i przekrwione oczy, które wpatrywały się w François z niesłychaną intensywnością. Każde spojrzenie wyrażało w zasadzie to samo: strach. A skoro zwątpili sami obrońcy, to co sądzić o ich dowódcy? Czy miał do nich wygłosić przemowę? Powiedzieć parę nic nieznaczących zdań otuchy jak Aleksander pod Gaugamelą? Prawdę mówiąc, ze zmęczenia plątały mu się myśli, a od huku dział i smrodu prochu bolała go głowa. Skinął na sierżantów, by ustawili ludzi w miejscach, gdzie nie spadały pociski. Niedługo każda para rąk będzie potrzebna. Osmanowie ruszą, kiedy słońce wstanie nad równiną śmierci. Z powodu szalejących wszędzie pożarów i chaosu nie potrafił powiedzieć, ile zostało do tej godziny – tylko minuty czy też więcej. Lala Mustafa pasza nigdy nie był cierpliwy. Wszelkie spory wolał rozstrzygać od razu. Własną chwałę wykuwał w zdecydowanych starciach i wielkich bitwach. Opór stolicy Cypru drażnił go. Oblężenie pochłaniało cenne zasoby. Czternaście

poprzednich szturmów rozbiło się o mury i głupi upór chrześcijan. Ilekroć wychodził przed namiot, nie potrafił zrozumieć, dlaczego trwają w uporze. Na zdrowy rozum w środku nie powinien już nikt przetrwać. Od tygodni czarny proch w dzień, a jasne łuny w nocy buzowały w Nikozji niczym w czynnym wulkanie. Na myśl o czternastu atakach, w których poległo tysiące wiernych pożerała Mustafę paszę wewnętrzna gorączka. Masowe groby, które niewolnicy wykopywali w pobliżu wzgórz, zapełniały się z przerażającą szybkością. Dolatujący stamtąd słodkawy zapach wywoływał torsje. Trujące wyziewy oplatały obóz jak niewidzialne macki. Kiedy tylko czuł się na siłach, objeżdżał wszystko, karmiąc obrazem własną chorą duszę. Pomarańczowe języki płomienia wydostające się ze spiżowych luf podciągniętych całkiem blisko tej kupy gruzu będącej w dalszym ciągu stolicą wyspy raziły ją w regularnych odstępach czasu. Za nimi gromadziły się pułki i bataliony piechoty. U góry powiewały barwne chorągwie i buńczuki. Bejlerbej Hasan pasza, prowadzący wojska Karamanu i Grecji, uderzy na bastion Podocataro, roznosząc przeszkodę w puch, podobnie jak bejlerbej Muzzaferen pasza z oddziałami z Szachrazuru zmasakruje obrońców Constanzo. Admirał – kapudan Muezzinzade Ali zaatakuje D’Avila, a oddziały pod jego osobistym dowództwem – Tripoli. Lala Mustafa pasza postawił wszystko na jedną kartę. Musi zmiażdżyć bastiony, by opanować miasto. Pamięć o Birgu potęgowała jego determinację. Jedno upokorzenie wystarczy, do kolejnego nie dopuści, no – chyba żeby chciał dostać od sułtana jedwabny sznurek. Bardziej prawdopodobna była jednak wizyta któregoś z oficerów janczarów i eunucha wykonujących bezpośrednie rozkazy władcy. To, że do tej pory tak się nie stało, zawdzięczał nieprawdopodobnemu szczęściu i zdobytej wcześniej reputacji. Tylko od niego zależało, czy zdoła ją nadal utrzymać. Ani Hector, ani François nie wiedzieli o rozterkach głównodowodzącego osmańskiej armii. Zresztą zupełnie ich nie obchodziły. Oni natomiast w umysłach Turków byli nic nieznaczącymi pionkami. Wyglądając przez pokruszone blanki, widzieli dym zasnuwający przedpole i narastający zza niego ryk ludzkich gardeł. Ostrzał osiągnął apogeum i teraz słabł, za to dawało się odróżnić pojedyncze dźwięki piszczałek i bębnów oraz głos imamów intonujących modlitwę. Wkrótce cały ten tłum ruszy w ich kierunku, strzelając, siekąc i wysławiając Allaha. Tysiące przeciwko setkom zaciężnych i ochotników.

Dysproporcja była tak wielka, że Turcy powinni zmiażdżyć obrońców samą masą. Hector rozpoczął odmawiać modlitwę, gdy pod stopami poczuł delikatne drżenie. Na pewno nie spowodował go ryk z gardeł muzułmanów ani kule kruszące umocnienia. W całym rozgardiaszu łatwo było przeoczyć ten szczegół. Opuszczenie posterunku w tak decydującym momencie równało się zdradzie. Serce Álvareza biło wyjątkowo mocno. On i François, rozdarci pomiędzy obowiązkiem a chęcią sprawdzenia, co spowodowało wstrząsy, stanęli przed wyjątkowo trudną decyzją. – Jesteś jedynym, któremu mogę powierzyć to zdanie – dłoń w rękawicy spoczęła na ramieniu Hectora. – Nie zaczynajcie beze mnie. – Obiecuję. – Idźcie za nim – Cambrona skinął na paru najbliższych żołnierzy. Zejście do chodników minowych znajdowało się tuż przy galerii. Dostępu do środka broniły okute stalowymi listwami drzwi. Za nimi schody prowadziły w dół, aż do niezbyt obszernej sali. Wysoki na najwyżej sześć łokci chodnik zapadał się w trzewia ziemi. Dochodził z niego smród siarki. Ciemnoszare pasma dymu, ledwo dostrzegalne w panującym półmroku rozpraszały się pod sufitem. Ktoś za plecami Álvareza skrzesał ogień i zapalił pochodnię, po czym wręczył ją kapitanowi. Glewie i gizarmy skierowano w przejście. Jeżeli ktoś spodziewał się, że wyskoczy stamtąd diabeł, to nie mijał się tak bardzo z prawdą. Przykucnął i wyciągnął pochodnię przed siebie. Płomień skakał we wszystkich kierunkach. Oświetlone parę łokci korytarza niczego nie wyjaśniało. Jeżeli Turcy wybili przejście, to już pełzną wykopem. Oblizał usta. Jak kaczka zrobił trzy kroki, wciąż przy tym pozostając w komnacie. Na plecach czuł oddech stojących za nim mężczyzn. Nie chciał tego robić. Jako marynarz nie chciał ginąć pod ziemią. – Wasza miłość – ni to pytanie, ni stwierdzenie pchnęło go w końcu do działania. Zgięty w pół, z pistoletem w jednej i pochodnią w drugiej ręce, ruszył chodnikiem. Przeklinał sam siebie za głupotę. Szturmak co chwila zawadzał o sklepienie. Trach, trach. Przygiął plecy, ale ból w krzyżu i kirys chroniący ciało nie ułatwiały

przemieszczania. Trach, trach. Jeśli nawet Turcy go nie zobaczą, to na pewno usłyszą. Wciąż poruszali się korytarzem wykopanym przez budowniczych bastionu. Jakieś pięćdziesiąt sążni dalej doszli do rozwidlenia w kształcie litery T. W prawo czy w lewo? Było tak duszno, że pot lał się z niego strumieniami, oczy łzawiły, a do uszu doszedł świdrujący, przeciągły dźwięk: bam, bam, bam. Nie potrafił powiedzieć, skąd pochodzi – z lewej, z prawej czy raczej z góry. – Cicho – sapanie za plecami momentalnie umilkło. Trach – ponownie uderzył hełmem o strop. Nie było sensu ciągnąć wszystkich za sobą. W razie ucieczki jeden ranny lub przewrócony zablokuje przejście. – Czekajcie tu na mnie. Poszedł w lewo na przekór sobie. Tu nie było już tak szeroko jak poprzednio. Tunel zwężał się minimalnie, ale stale. Widział cokolwiek na parę łokci przed sobą, i to wszystko. Spod jego nóg z piskiem czmychały szczury. Jak on nienawidził tych stworzeń... Pył i dym z trudem pozwalały oddychać. Jeszcze trochę, a zacznie się dusić. Zaraz dopełznie do Tripoli. Przystanął i zaczął nasłuchiwać. Głośny dźwięk dochodził z dalszej odległości, za to znacznie bliżej znajdowało się źródło czegoś o wiele bardziej niepokojącego – szurania i skrobania. Álvarez opuścił się na czworaki. Tak było wygodniej. Zmówił „Ojcze nasz”, uspokajając oddech. Pochodnię wsunął w kotwę na ścianie, bardziej mu przeszkadzała, niż pomagała. Zakaszlał, starając się stłumić charczenie. Posunął się kilkanaście następnych łokci do przodu. Ilość porozrzucanego na podłożu gruzu i kawałków drewna przeszkadzała mu w poruszaniu się. Parę większych kłód odrzucił na bok. Teren przed sobą bardziej wymacywał, niż go widział. Dalej nie było sensu pełznąć. Zawrócił. Zabrał pochodnię. Tym razem płomień wyraźnie wskazywał, że gdzieś tam jest przejście. Dlaczego żaden z Turków nie skorzystał z tego korytarza, stanowiło nielichą zagadkę. Dotarcie do rozwidlenia zabrało mu więcej czasu niż krótka wycieczka chodnikiem. Był wykończony. Mięśnie drżały z wysiłku. Przechylił do ust usłużnie podany bukłak. Parę solidnych łyków spłynęło do gardła. – Widziałeś kogoś, panie? – Nikogo ani niczego – odpowiedział zgodnie z prawdą.

– To skąd ten huk? – zarośnięta gęba żołnierza znajdowała się zaledwie parę cali od niego. – Spytaj któregoś z bejów, jak już jakiegoś spotkasz. Z powrotem. · Ten szturm aż tak bardzo nie odbiegał od poprzednich. Wszystko odbywało się w takim samym porządku i kolejności jak kilka wcześniejszych ataków, jednak prowadzono go z o wiele większą zaciętością. Odwrotu nie przewidziano. Rozhisteryzowany tłum azbeków i jajalarów z imieniem Allaha na ustach i nienawiścią w sercu zafalował nad równiną. Postępujący za nimi janczarzy ustawieni w dziesięcioszeregowe formacje tworzyli bardziej zwarty front. Wyróżniali się z daleka, a to za sprawą wysokich nakryć głowy zwanych kecze – z powiewającym z tyłu rękawem, jatyrma – które ściągały uwagę na najlepszych żołnierzy sułtana w przeciwieństwie do nieregularnych wojowników świętej wojny. Jakby tego było mało, za nimi postępowali wciąż nowi i nowi jak wzbierająca fala przypływu. Bardziej na lewo od pozycji zajmowanych przez François zdetonowano miny. Część stojących jeszcze galerii zawaliła się z łoskotem, grzebiąc pod gruzami działa i artylerzystów. Wyłom, jaki powstał, nie był szeroki, niemniej poważnie osłabiał linię obrony. Tych, którym przyjdzie bić się w powstałym gruzowisku, niechybnie czekała śmierć. W podobny sposób chciano unicestwić ich bastion, ale prawdopodobnie coś poszło nie tak. Zapewne doszło do przedwczesnej detonacji, stąd zamiast zobaczyć ostatnie fajerwerki w swoim życiu, ledwie poczuli łaskotanie pod stopami. Gdzie, na Boga, jest Álvarez? – Cambrona krążył na przestrzeni parunastu stóp, nie mogąc znaleźć sobie miejsca. Zebrawszy wreszcie resztki woli, przystanął. Dawał zły przykład podwładnym, a to najgorsze, co teraz mógł zrobić. Hector w końcu się pojawił. Wcześniej też nie wyglądał najlepiej, ale teraz w porwanym ubraniu pokrytym warstwą brudu i nie do końca określonych substancji przywodził na myśl diabła. Twarz pokrywały mu ciemne zacieki, z których wyzierały gorejące oczy. – Czemu tak długo? – Próbowałeś kiedyś przepchnąć się wąskim korytarzem w pełnym uzbrojeniu? – odparował Hiszpan. – To zadanie dla szczurów lub górników.

– I głupich marynarzy. – Pewnie tak – Hector, zgięty wpół, oparł się o resztki niepokruszonego kamienia. – Na dole nikogo. Jest przejście, choć trudno powiedzieć, jak daleko prowadzi – przerwał, nabrawszy powietrza do płuc. – Twoim zdaniem: wylezą stamtąd czy nie? – Trudno powiedzieć. Raczej nie. – Posłuchaj... – Cypryjczyk wyjrzał ponad murami i zaraz schował głowę z powrotem. – To nasza szansa. Hector podniósł oczy. Podobna myśl przyszła i jemu do głowy. – Jak miasto padnie... – rozpoczął Cambrona, jednak nie dokończył, bo został zagłuszony przez lądujący w pobliżu pocisk. – Bez Adary nie ucieknę – błysnęły zęby Hiszpana. – Mogłem się tego spodziewać – gdyby miał czym, splunąłby na ziemię, a tak tylko wykrzywił usta. Pierwsze szeregi ghazich płynęły równiną ogarnięte szałem. Pył wzniecany stopami przybrał postać rdzawego kłębu dymu przysłaniającego biegnących. Smród, już i tak trudny do wytrzymania, jeszcze się spotęgował, kiedy rozdeptali przykryte cienką warstwą ziemi ciała wcześniej poległych. Atakujący zdawali się nie zważać na nic. Gdy zbliżyli się na sześćset kroków do fortyfikacji, działa obrońców dały ognia. Strzelano nie tylko litymi kulami. Do luf wkładano kawałki gwoździ, złomu i kul muszkietowych. Gdzieniegdzie wystrzeliwano dwie kule połączone łańcuchem. Taka wirująca obręcz przepoławiała ciała, pozostawiając fontanny rubinowych kropelek. Ręce kanonierów drżały z wysiłku. Pracowano z morderczą skutecznością, która w żaden sposób jednak nie równoważyła pasji szturmujących. Ziemia i skały jęczały, a stojącym na kurtynach i bastionach wydawało się, że podłoże wibruje od zgiełku. Muszkieterzy i pikinierzy, zarówno zaciężni tercios, jak i ochotnicy, przygotowywali się do dzieła unicestwienia. Hordy Osmanów wleją się do miasta tylko po ich trupach, innego sposobu nie było. Cambrona dał znak. Ci z azbeków i jajalarów, którzy jako pierwsi przedarli się przez krzyżowy ogień dział, docierali w pobliże suchej fosy, a właściwie czegoś, co wcześniej pełniło tę funkcję. Po sześciu tygodniach oblężenia nie dało się rozpoznać nawet zarysu wykopu, który został zniwelowany,

podobnie jak szańce po jego drugiej stronie. – Allah akbar! – ponad równiną niosło się gromkie wyznanie wiary i hasło bojowe w jednym. Tylko umierający szeptali: bi-ismi Allahi’ ar-Rahmani ar-Rahim, w imię Boga miłosiernego i litościwego – kiedy towarzysze deptali po ich ciałach. Ramię oficera opadło. Salwa z muszkietów i arkebuzów poszybowała przez udręczoną dolinę, by u celu rozerwać tych, którym śpieszno było do raju. Od tej chwili każdy strzelał we własnym tempie, ładowanie muszkietu w przykucniętej pozycji było bowiem karkołomnym zadaniem. Jedną ręką trzeba było trzymać lont z dala od prochu, który w ferworze walki nie tak łatwo udawało się wsypać do lufy, i to w odpowiedniej ilości. Hector zużył ze dwie miarki, zanim uznał, że będzie dobrze. Parę razy dmuchnął na lont, rozniecając żar. W końcu wysunął broń ponad pokruszony mur i zerknął ostrożnie. Muzułmanie szli pojedynczo i w zbitych grupach. Wycelował zatem w jedną z nich. Zaskwierczał proch, usłyszał syk i wystrzał. Zdaje się, że trafił kogoś w nogę, bo w paroosobowym oddziałku jeden z żołnierzy wił się na ziemi, ściskając rozerwaną powyżej kolana kończynę. Zbyt długo się przyglądał i własnej słabości o mało nie przypłacił życiem. Strzała z łuku furknęła tuż przy uchu. Podziękował w myślach Matce Boskiej. Cofnął się czym prędzej za mur i rozejrzał. Co najmniej czterech innych nie miało takiego szczęścia jak on. Z głowy jednego sterczał wbity pod kątem bełt z kuszy. Gardło innego przebiła strzała. Ochotnik jeszcze żył, wytrzeszczając na Hectora oczy. Dłonie zaciskał na wychodzącej z obu stron trzcinie. Nie wiedział, co robić – wyrwać strzałę czy pozostawić, jak jest. Z ust buchnęła mu krew, dusił się i wierzgał nogami. Przymknął oczy. Nie potrafił przyglądać się temu ze spokojem. Gdy je otworzył, Cypryjczyka już zabrano i zniesiono z galerii. Na rozważania nie poświęcał więcej czasu. Trwała bitwa. Naładował broń, wykonując wyuczoną sekwencję ruchów. Już chciał wychylić się, kiedy na obrońców spadł istny deszcz strzał z łuków i bełtów z kuszy. Śmigające prosto bełty zmuszały strzelców z Nikozji do chowania się za blankami murów i nie pozwalały im wycelować własnej broni. Ale i za murami nie było bezpiecznie, gdyż strzały spadały po ostrym łuku na obrońców po drugiej stronie umocnień. Zewsząd dochodziły jęki i krzyki. Ludzie na ulicach dochodzących do bastionów padali, i to padali dziesiątkami – ich nie chroniły pancerze ani ściany domów. Szok szybko minął. Gardła obrońców odpowiedziały pełnym pasji okrzykiem.

Ryknęły armaty i broń ręczna. Przez zbite masy przelecieli aniołowie śmierci, zabierając dusze poległych. W odległości paru kroków od fosy urósł wał trupów poskręcanych w makabrycznych pozycjach. Krwawe bruzdy ciągnęły się do tyłu, jako że nic nie zatrzymywało litych kamiennych i żelaznych kul. Dosłownie przez moment wydawało się, że szturm zostanie przełamany. – Allah akbar! Zza ciał poległych wybiegły kolejne, podążające nieco z tyłu ody, bölüki, dżematy i orty. Sterczące ponad murem iglice kościołów wabiły muzułmanów swoją doskonałością. Wojska z Karamanu i Grecji, mające opanować Podocataro, podeszły już całkiem blisko. Dźwięk rogów wezwał do bezpośredniego szturmu. Nad nimi powiewał turkusowy sztandar ozdobiony trzema półksiężycami i łbem wilka. Idący na przedzie przeskoczyli ponad zwłokami poległych i rzucili się w wyłomy. Ogień z muszkietów zelżał. Zabrakło czasu na przeładowanie broni. François chwycił miecz. Reszta sięgnęła po piki, halabardy, glewie i topory. Hector z pewnym wahaniem wyciągnął rapier. Wyglądał na zbyt delikatny do takiej roboty. Ostrze zdobiły lilie – znak, że pochodził z Mediolanu, z manufaktury Paraginiego. Na chybotliwym pokładzie okrętu nie było nic lepszego. Do bezlitosnej jatki, jaka się szykowała, wolałby mieć coś solidniejszego. Przy zabitym muszkieterze znalazł rycerski nadziak. Bez namysłu chwycił go prawą ręką i wykonał parę zamachów na próbę. Świetny, lecz to za mało. Rozglądał się jeszcze po okolicy, szukając dodatkowego uzbrojenia. Bez rezultatu. Każdy z zaciężnych pilnował własnych ostrzy jak życia. Stanęli w pierwszej linii. Dzikie wycie brzmiało jednostajnie. Jajalarowie zbiegli do fosy i momentalnie rozpoczęli wspinaczkę. Kafirowie – niewierni – musieli umrzeć. Tak postanowił Allah i sułtan. Álvarez mocniej chwycił nadziak. Stojący na prawo i lewo landsknechci wyciągnęli swoje długie miecze. Dotarło do nich jeszcze parę strzał, z impetem wbijając się w nieosłonięte miejsca. Serce łomotało w piersi Hiszpana mocno jak nigdy wcześniej. To, co działo się po bokach, przestało się liczyć. Ważne było jedynie to, co przed nim. Okrzyki Osmanów nie przywoływały już imienia Najwyższego, stanowiły raczej odpowiednik wycia hordy wilków. Ugiął nogi, żeby stanąć pewniej, pochylił się ku przodowi. Był gotów. Na rumowisku podskakiwał zielony kasak ozdobiony czerwoną kitą. Hector

nie widział dokładniej postaci. W końcu parę metrów przed nim pojawiła się rozgorączkowana twarz wojownika. Oprócz hełmu nie chroniło go nic w rodzaju pancerza czy kolczugi. Tylko tunika z amuletem zwisającym z szyi. To wystarczyło. W rękach włócznia. Nim zdążył wystawić ją przed siebie, Hector zrobił parę kroków i ostro zakończony szpikulec nadziaka przebił blachę na głowie, zagłębiając się w czaszce. Szarpnął ramieniem do tyłu i zerwał z głowy jajalara hełm wraz z bryłą czegoś różowawego i kawałem kości. Akurat zdążył zająć miejsce w szyku, gdy zaczęła się bezpardonowa rzeź. · Ani pierwsza, ani druga godzina dnia nie przyniosły rozstrzygnięcia. Wzdłuż całej długości umocnień rozgorzała walka, ale widać było, że główny impet ataku skierowany jest na stare miasto. Postępujący za nieregularną piechotą lepiej uzbrojeni i wyposażeni janczarzy podjęli walkę ogniową z obrońcami. Na tych, co podchodzili zbyt blisko, leciały naczynia pełne łatwopalnej mazi. Jakby mało było ran czynionych przez armaty, muszkiety, miecze i bełty, wkrótce doszły poparzenia. Niektórzy Osmanie stawali cali w płomieniach. Wtedy żywe pochodnie biegły przed siebie, nie potrafiąc znieść niewyobrażalnego cierpienia. Część gasiła poparzone kończyny, tarzając się po ziemi i wzywając boskiego miłosierdzia. Mało kto zwracał na nich uwagę, wszyscy starali się skoncentrować na zażartej walce. Na bastionie D’Avila atakowanym przez korsarzy Muezzinzade Alego poległ wojskowy komendant miasta. Zginął, walcząc w pierwszym szeregu. Wkrótce po nim padł jego krewny – Tomasso Sinclitico, wicehrabia Nikozji. Ginęli mieszczanie, żołnierze i dowodzący nimi oficerowie. Wszyscy zdolni do walki mężczyźni stanęli w wyłomach. Zdawało się, że nad miastem przechodzi krwawy tajfun niczym nieograniczonego szaleństwa. Amok zabijania ogarnął obie strony. Cypryjczycy ginęli setkami, ale ofiary wśród Osmanów szły w tysiące. Sieczeni i wyrzynani, wciąż pełzli do przodu, zalewając szańce niekończącą się falą. Jeżeli wypierano ich w jednym miejscu, nacierali w drugim, zmuszając do rozproszenia już i tak nielicznych zaciężnych i lokalne milicje. Przez umocnienia początkowo przedzierały się nieliczne grupki szturmujących. Wybijano je na ulicach i barykadach. Udało się raz, drugi i trzeci. W końcu obrona pękła. Nie było skoordynowanych prób kontrataku. Każdy walczył na własną rękę. Bój przeniósł się do poszczególnych domów i kościołów. Klęski dopełniło przejęcie Bramy Famaguskiej, która zresztą w niczym już nie przypominała żadnej budowli, bardziej rozrzuconą przez olbrzyma stertę kamieni. Osmanowie sforsowali tę ostatnią przeszkodę i błyskawicznie rozlali się po

ulicach. Końskie kopyta załomotały na bruku. Śmigający na lekkich koniach akindżi i spahisi tratowali uciekających. Szable i bułaty spadały z góry, siekąc i kłując. Piekielnych jeźdźców w końcu zatrzymano na jednej z barykad zbudowanych z przewróconych wozów. Piki i berdysze spadły na konnych i wierzchowce. Kwik cierpiących zwierząt przemieszał się z ludzkimi krzykami. Mordowano wszystko, co się ruszało. Kolczugi i pancerze Osmanów nie chroniły w takim stopniu jak mediolańskie kirysy obrońców. Zresztą w tym przypadku nawet pełna zbroja płytowa niewiele by pomogła. Obuchy spadły na głowy, miażdżąc blachy i czerepy. Ten drobny sukces obrońców był nic nieznaczącym epizodem. Dla Nikozji nie było już ratunku. · Z ponaddwustuosobowej roty pozostało ich około trzydziestu. Ciała towarzyszy pozostały w ruinach galerii i kurtyn. Ze stojących w pierwszym szeregu pozostali tylko Hector i François, reszta landsknechtów poległa, rozniesiona na strzępy włóczniami i spisami Lwów Islamu. Paru pikinierów z wystawioną przed siebie bronią osłaniało boki i tyły. Wszyscy cofali się krok po kroku. Każdy postęp kosztował Turków nowe ofiary. Z ostatniego załadowanego kartaczami działa oddano strzał. Armata ryknęła prawie ludzkim głosem i rzygnęła kawałkami żelastwa i szkła. To dało chwilę wytchnienia. Teraz każdy, kto mógł, pędził do tyłu, choć – dalibóg – dokąd mieliby uciec? Dookoła nich trwała walka. Nie było sensu bronić wyłomu, kiedy w mieście szalała już nieprzyjacielska konnica. Dyscyplina pękła i każdy sam ratował życie. Cambrona odskoczył i przebił mieczem próbującego zajść go od tyłu janczara. Pobiegli wzdłuż rumowiska we trzech, bo skądś przyplątał się jeszcze jeden z ochotników. Odzienia nie miał splamionego krwią i wyglądał całkiem normalnie, tylko z trzymanego oburącz noża skapywała krew. – Adara! – zawołał Hector. – Nic mi nie jest. – Kazałeś jej tu czekać? – Cypryjczyk nie potrafił wyjść ze zdumienia. – Lepiej tu, niż miałbym jej później szukać. Ktoś zresztą musiał opatrywać rannych.

Stawili czoło kolejnym nadciągającym wrogom. Właściwie już nikt nie panował nad niczym. Wszyscy gnali w stronę katedry i niezrujnowanych kwartałów ulic. Cambrona uciął jednemu z atakujących ramię i przebił go mieczem. Pozostali Osmanie zawrócili, obierając bezpieczniejsze cele. Zejście do podziemnych chodników znajdowało się tuż za ich plecami. Hector przeczołgał się pod zagradzającymi drogę belkami i otworzył przejście. Wyciągnął rękę i przeprowadził dziewczynę za próg. Owiała ich ciemność i przygnębiająca cisza. Ciągle rozgrzani walką, niespodziewanie znaleźli się w zaskakującym zaciszu. Kilka kroków od trwającej bitwy panował złudny spokój. Pochodnie leżały tuż przy wejściu, tam gdzie je porzucili. Hector skrzesał ogień. W jego blasku wyglądali nierealnie. Emocje wciąż w nich buzowały. Tuż za załomem muru Turcy wyrzynali mieszkańców. Posoka bryzgała na ściany domów i płynęła strumieniami. Część wolała umrzeć godnie, walcząc do końca. W gorszej sytuacji znaleźli się starcy, kobiety i dzieci, z których spora grupa schroniła się w katedrze greckiej. Janczarzy wdarli się i tam. Nie oszczędzono świętego miejsca. Wielki lament popłynął ku niebu. Z kobiet wybierano tylko te młodsze. Noworodki odrywano od matek i zabijano, roztrzaskując o posadzki. Ich los podzielili kapłani i starcy. Wkrótce brodzono po kostki we wnętrznościach i szkarłatnej brei. Razem z mordowaniem rozpoczęła się grabież. Wszystko za milczącą zgodą Lali Mustafy. W końcu każdy zwycięzca zasługiwał na nagrodę. Kiedy padły ostatnie punkty oporu, nic już nie powstrzymywało napastników przed ostatecznym zdziczeniem. Odurzeni rzezią i haszyszem ghazi dokonywali najbardziej podłych czynów, chlubiąc się nimi przed towarzyszami i starając przypodobać wodzom. Jednak myliłby się ten, kto by myślał, że unicestwiono wszystkich – Żydów, Koptów, Ormian i Syryjczyków pozostawiono w spokoju. Wszyscy, którzy nie brali udziału w obronie, mogli spać spokojnie. W pomieszczeniu przyległym do chodnika minerskiego zostawili wszystko, co przeszkadzało im w pokonywaniu wąskich przejść. Z ulgą odpięli sprzączki i zrzucili kirysy, hełmy i resztę żelastwa. To, że znaleźli się właśnie tutaj, wyglądało na cud, który bardzo szybko mógł przerodzić się w koszmar. Jak na razie nikt nie próbował przebić się do środka, lecz było to jedynie kwestią czasu. – Hector...

Hiszpan nie odpowiedział. Stał złączony w uścisku z Adarą. Coś tam do siebie szeptali, wymieniając miłosne zaklęcia. – Słuchajcie – François powiedział to głośniej. – Musimy... Krypta sprawiała przygnębiające wrażenie. Chciał stąd jak najszybciej odejść, nawet jeżeli oznaczało to śmierć w jakimś korytarzu rozciągającego się tuż obok labiryntu. Álvarez w końcu odsunął dziewczynę na wyciągnięcie ramion. – Musimy iść. To ostatnia chwila. – Wiem – w tym momencie Adara wyglądała jak harpia. – Nie zostawiam za sobą niczego, czego bym żałowała. Cypryjczyk poczekał przez mgnienie oka i obrócił się na pięcie. Przed nim ział czarny otwór tunelu. – Czekaj. Pójdę pierwszy – tuż przed wejściem wyminął Cambronę hiszpański kapitan. – Wiem, którędy. – Prowadź. Tym razem nie czuł takiego lęku jak za pierwszym podejściem. Impuls gnał go do przodu, byle zostawić za sobą widoki, jakich już nigdy nie zapomni. Dotarcie do rozwidlenia zajęło im mniej więcej tyle samo czasu co poprzednio. Plama światła okryła trójkę uciekinierów ciepłym blaskiem. – To już tutaj. – Mam cię zmienić? – zapytał pełznący za Álvarezem François. – Dam radę. Trzymaj – podał pochodnię przyjacielowi i sam wystawił głowę w poprzeczny korytarz. Swąd pogorzeliska był wyraźnie wyczuwalny. Hades wydawał się taki bliski. Odebrał łuczywo i bez zastanowienia podążył dalej. Widział przed sobą miejsce, w którym przystanął w porannej wędrówce. Ślady odciśnięte w podłożu należały wyłącznie do niego. Przekroczył je jak Cezar Rubikon. Przejście stawało się coraz węższe od nadmiaru gruzu, jednak na pewno istniało. Podmuchy powietrza docierały aż tutaj. Zawał pojawił się niespodziewanie. Korytarz zakręcał nieznacznie w lewo i z tego powodu nie był dostatecznie widoczny. Spiętrzone i pokruszone belki, cegły i kamienie wyglądały na niemożliwe do sforsowania. Przez otwór wiodący dalej przecisnąć mógłby się szczur, a co najwyżej kot, ale żaden z

nich. Uścisk na kostce sprawił, że odwrócił głowę. – Niech popatrzę – Cypryjczyk nie chciał dać za wygraną. Hector odsunął się i odpełzł do tyłu, bliżej Adary. – Jest źle. Pokiwała głową. Miał wielką ochotę przytulić dziewczynę. Życie jej nie rozpieszczało. Tuż przed samym najazdem zmarł ojciec, nadzorca w stajniach należących do komendanta. Resztę rodziny zabrała któraś z pomniejszych epidemii nawiedzających okolicę z regularnością pirackich rajdów na wybrzeżu. Nad Adarą wisiało widmo długów. Rodzic nie okazał się tak kryształowym człowiekiem, za jakiego go uważała. Życzliwi donieśli jej bardzo szybko o wybrykach w tawernach, piciu na umór i hazardzie. W pierwszym momencie wieść o najeździe przyjęła w ulgą. Kiedy wróg stoi u bram, takie sprawy idą w zapomnienie. Pomyliła się. Wierzyciele nachodzili ją stale, strasząc i przeklinając. Im dłużej trwało oblężenie, tym wizyty stawały się rzadsze, najwyraźniej ginęli jeden po drugim lub mieli ważniejsze rzeczy na głowie. W końcu pozostał ostatni – upierdliwy stary ramol. Śliniąc się, zapewniał o własnej dobrej woli i zapuszczał żurawia pomiędzy piersi Adary. Z każdym następnym dniem robił się bardziej bezczelny i natarczywy. Łapska, których nie potrafił utrzymać przy sobie, niby przypadkiem ocierały się to o jej plecy, to o ramiona. Na przemian straszył i przypochlebiał się. W końcu, doprowadzona do ostateczności, zarżnęła ścierwo i ukryła ciało. Grzech przepełniał jej duszę. Wtedy pojawił się Hector – piękny jak anioł, chociaż w pobrudzonym ubraniu i z rozbitą głową. Już żegnając kapitana na progu, wiedziała, że on powróci. Przychodził w każdej wolnej godzinie. Niebezpieczeństwo przydawało romansowi pikanterii. Wszystko rozwijało się o wiele szybciej niż normalnie, chociaż dla dziewczyny takiej jak ona reputacja to wszystko, co posiadała. Kiedy zjawił się ostatnim razem z propozycją ucieczki, nie wahała się ani sekundy. To jeszcze nie koniec przygody, ale i tak wolała ten ciemny tunel od sułtańskiego haremu. Moment sielanki przerwało pojawienie się François. – Wybaczcie, że przeszkadzam – Cambrona pociągnął nosem. – Jest tam

zawał. Spory, z wąską luką. Przejście tarasuje jedna belka. Jak ją odwalimy, to przejdziemy. – A co dalej? – Będzie, co Bóg da – odparł Cypryjczyk. – Nie bardzo wiem, o co im chodziło. Może chcieli szybciej się przebić i źle obliczyli ładunek? Zrobili przejście, tylko zabrakło dnia lub dwóch na wykorzystanie sposobności? – Wiedzieli, gdzie kopać. – Zdrajców nie brakuje. Praca szła im niespecjalnie szybko. Brakowało i wprawy, i narzędzi. Przeszkadzała ciemność i potworne zmęczenie, jednak krok po kroku poszerzali przepust. Zawrócić nie mogli. Jedyne, co pozostało, to przeć jak najdalej od miasta. Na przodku pracował raz Cambrona, a raz Álvarez, podając urobek do tyłu, gdzie Adara odrzucała gruz za siebie. Każdy górnik w pojedynkę, nie mówiąc o zespole, uporałby się z zadaniem w niecałą godzinę. Wystarczył im wąski otwór. W końcu François przecisnął się pierwszy. – Czekajcie. Sprawdzę, co jest dalej – zabrał pochodnie i już go nie było. – Adara. – Tak? – Obiecuję... – Nic nie mów. – Naprawdę – leżąc na rumowisku, wyobrażał sobie wizytę w domu. Don Javierowi opadnie szczęka, nie wspominając o młodszym bracie i Casprze. Ha! – Popłyniemy do Kartageny. Zobaczysz, jak tam pięknie. – Niby gdzie? – przerwał te rojenia François, wracając ze zwiadu. – I co? – Świetnie. Przez następne kilkadziesiąt kroków zupełnie pusto. Álvarez zebrał siły i pokonał ostatni odcinek. Za nim przecisnęła się dziewczyna.

– Cicho i powoli – poinstruował Cambrona. – Za mną. Korytarz wydrążony przez osmańskich saperów i niewolników nie wyglądał tak elegancko jak chodniki minowe. Właściwie stanowił zwykłą dziurę w ziemi z podstemplowanym stropem, a śmierdziało w nim o wiele gorzej. Podłoże stanowiła błotnista maź utrudniająca poruszanie. Jednak nie to było ważne. Z każdym krokiem zbliżali się do wyjścia – ich nadziei, a zarazem obawy: co dalej? Kompletne ciemności przeszły w półmrok. Tunel biegł lekkim łukiem. Cambrona zgasił pochodnię. Ostrze miecza luźno ułożył przy nodze i skinął na Hectora. U wylotu siedziało paru niewolników gawędzących i popijających wino palmowe ze zdobytego gdzieś bukłaka. Czterech zmęczonych ludzi pozostawionych samym sobie, kiedy reszta grabiła stolicę wyspy. Z premedytacją schronili się właśnie w tym miejscu, z dala od żądnych krwi i posłuszeństwa agów i bejów. Álvarez nie był pewny, ale chyba pochodzili z Egiptu. Zresztą mogli sobie pochodzić z samego Kitaju – jeżeli narobią rabanu, zginą. Przyklejony od ściany, ostrożnie wyjrzał, podobnie jak wcześniej François. Porozumiewawcze skinienie. Od niczego niepodejrzewających ludzi dzieliło ich najwyżej trzydzieści kroków. Mało i sporo zarazem. Istniało zagrożenie, że któryś ucieknie, gotowy sprowadzić pomoc. Skradać się czy biec? Zdecydowali się na to drugie. Parę szybkich kroków. W końcu ostatni, maksymalny wysiłek. Posoka splamiła błękitną galabiję pierwszego. Byli tak zaskoczeni, że nie stawiali oporu. Ciosy zaprawionych w tej sztuce rycerzy szarpały ciała. Ostatni chciał zerwać się i wybiec. Nie zdążył. Dostał w plecy i żelazo wyszło z przodu klatki piersiowej. Przeciągnęli zwłoki w głąb tunelu. Zrzucili własne ubrania i założyli te należące do niewolników. Na głowy wcisnęli filcowe czapki. Plamy krwi w niczym nie przeszkadzały. W końcu grabież trwała w najlepsze. W pobliżu wykopu nie było nikogo. Poszli skrajem obozu, przez nikogo niezatrzymywani. Wojownicy plądrowali miasto. Poza murami pozostała głównie służba zajęta własnymi sprawami. Dla niepoznaki zarzucili na ramiona łopaty i oskardy. Adara niosła bukłaki. Jeżeli mieli ocaleć, to właśnie w ten sposób.

ROZDZIAŁ XIII Czas ciągnął się w nieskończoność. Na dobrą sprawę w Neapolu nie było co robić. Zabijał wlokące się godziny w tawernach i na służbie. Pod okiem don Alexandra de Rojasa nabierał wprawy. Dopiero teraz zrozumiał, co znaczy tercio – i skąd bierze się jej potęga. Ćwiczyli do upadłego marsze, kontrmarsze, strzelanie i władanie pikami. Niejednokrotnie, zamiast iść do oberży, wolał zostać w koszarach, tak był zmęczony. Jako przyboczny pułkownika cieszył się mirem i uznaniem wśród pozostałych żołnierzy. Nikt nie próbował wchodzić mu w drogę. Wieść o galerach szybko trafiła do odpowiednich uszu, a starcie z Rahmanem obrosło legendą. Do Neapolu nieustannie docierały wieści o walkach na Cyprze. Ich treść budziła powszechną grozę. Zajęta została cała wyspa. Broniły się jedynie dwa miasta, z których jedno balansowało na granicy upadku. Prorokowano śmierć wszystkich bez wyjątku obrońców i powszechnie sarkano na opieszałość Wenecjan, którzy wolno, ale to bardzo wolno zbierali się do wysłania odsieczy. Inni mówili, że walna bitwa jest tuż, tuż, co byłoby o tyle dziwne, że wojska hiszpańskie wciąż tkwiły w Neapolu i Mesynie, a ich wejście do akcji wydawało się nader problematyczne. Zapytany o zdanie don Alexandro de Rojas tylko się roześmiał. Przetransportowanie oddziałów na Cypr wymagałoby wystawienia olbrzymiej floty, tak jak to zrobili Osmanie. Jeżeli ci zbudowali największą armię świata, to Filip II i włoskie miasta również musiały zdobyć się na podobny wysiłek. Dostarczenie ludzi i koni na drugi kraniec Śródziemiomorza wobec oczywistego przeciwdziałania floty tureckiej wydawało się mało prawdopodobne. Nawet jeżeliby doszło do takiej ekspedycji i wojskom udałoby się wylądować na wyspie, starcie niekoniecznie musiało się skończyć sukcesem koalicji. Przeciwnik siedział na Cyprze od paru tygodni, dobrze ją poznał i – co najważniejsze – jego bazy zaopatrzeniowe znajdowały się tuż za horyzontem. Dla nich byłby to niewyobrażalny wysiłek. Pułkownik kręcił przy tych rozmyślaniach głową i popadał w coraz większą melancholię. Casper wymykał się wtedy chyłkiem i szedł szukać towarzystwa gdzie indziej. Najbliżej znajdowała się Carva, szynk dość podły, jednak mający wiele zalet – jak chociażby niskie ceny. Zresztą w Neapolu próżno było szukać czegoś bardziej odpowiedniego. Wolne miejsce znalazł bez trudu. Usiadł i wyciągnął nogi. Wolał nie kłaść łokci na długi stół ani nawet się nad nim nie pochylać, bo groziło to niechybnie przyklejeniem się do lepkiego blatu. – Hej, młodzieńcze! To chyba twoje! – oberżysta podał młodemu hidalgo jakąś kartkę.

– A tak, zdaje się, że zostawiłem ostatnim razem – bąknął tamten, wyraźnie skonsternowany. – Widzicie, że u nas nic nie ginie – odpowiedział z dumą właściciel przybytku. – Skoro umiecie pisać, to może napisalibyście coś dla mnie? – Tak? – zapytał tamten ostrożnie. – Wniosek do rady miejskiej. Otóż mam sąsiada... – Przestań zawracać wielmożnemu panu głowę – ofuknęła oberżystę dostojna matrona, niechybnie żona. – Mój kuzyn ci się nie podoba? Porozmawiamy później – warknęła groźnie do męża. – Przepraszam za tego łachudrę. Usiądźcie, wasza miłość, i wypijcie za zdrowie króla. Hidalgo się rozejrzał. Kolb usłużnie wskazał miejsce. Młodzieniec, niewiele starszy od Caspra, z pewnym ociąganiem przysiadł się na skraju siedziska. – Wcześniej was tu nie widziałem. – Przyjechałem w zeszłym tygodniu – powiedział szlachcic. Kolbowi wyglądał na ochotnika, miał jednak dość ogłady, by nie powiedzieć tego na głos. Przecież on zrobił to samo. Spróbował zerknąć na kartkę, ale tę hidalgo trzymał przy sobie, aby nikt niczego nie dojrzał. – A wy tu od dawna? – zatoczył łuk dłonią. – Ależ nie. Przyszedłem przed wami. Roześmieli się i przepili do siebie. – Zawsze się bałem, że znajdę się w takim miejscu i nie będę miał do kogo ust otworzyć. – Podobnie jak ja – odpowiedział Kolb. – Towarzystwo bywa różne. Najczęściej mało rozgarnięte. Co prawda wśród nowo zaciągniętych jest sporo dziedziców wielkich fortun, jednak oni wolą własne towarzystwo i przybytki na wyższym poziomie. – Nie lubią takich jak my. – Rycerz zawsze pozostanie rycerzem, a żołnierz żołnierzem. – Dobrze powiedziane – rzekł hidalgo, unosząc ciemne oczy ku górze. – Pod kim służycie?

– Bandera Lope de Figueroa. – Sławny wódz. – Sława nie ochroni przed muzułmańskimi strzałami, ale lepsze to niż bieganie na posyłki u kardynała Acquavivy – odpowiedział z powagą. – Braliście udział w bitwach? – Bywało... – Kolb zerknął z ukosa. – Różnie. – I? – Żyję, a to najważniejsze. – Taka wola boska. – Własna też się przydaje. – Mówicie jak zwolennik Lutra – hidalgo poruszył się, zaniepokojony. – Bóg obdziela nas łaskami. Od nas zależy, co z nimi zrobimy – na teologiczne spory nie bardzo miał ochotę. – Zdaje się, że wy też przedkładacie miecz nad inkaust. – Tylko w potrzebie. Nie pokonamy Selima pijaka papierem, ale stalą – ledwie skrywany żar rozpalał się z nadzwyczajną łatwością. – Ludzie, okręty... – Galery. – A co za różnica? – Na nich wioślarze. – Przestępcy i niewolnicy. – Pływałem na takiej. Zapadła niezręczna cisza. – Wybaczcie. – Nie ma czego. To była korsarska jednostka pełna dobrych ludzi... – posmutniał, przypominając sobie Orazia i Ralpha. Jeden nie żył, a drugi pewnie zazdrościł pierwszemu. – Nie zawsze życie układa się tak, jakbyśmy chcieli.

– Wybaczcie, panie, ale to wyświechtany banał – odpowiedział pełnemu wiary szlachcicowi. Nie przeżył tego co on. – Na mnie pora – dopił wino i wstał. – W razie potrzeby, o kogo mam pytać? – O Miguela. – Może się jeszcze spotkamy. – Niezbadane są wyroki Pańskie. · Wrócił na kwaterę. Girolamo popatrzył na niego z ledwie skrywanym uwielbieniem. Nie potrafił złościć się na tego chłopaka. Nie było zresztą ku temu podstaw. Nawet teraz siedział na zydlu i reperował ubranie Kolba. – Zostaniesz krawcem – powiedział Casper, zastanawiając nad jego przyszłością. – Jeszcze czego. Nie chcę. Pułkownik de Rojas obiecał, że zrobi ze mnie rycerza. – No, skoro on tak powiedział... – mruknął posępnie Kolb. – Może podać wam wody, bo wygląda, że was zgryzota męczy? – Podaj. Rozmowa z hidalgo wpędziła Caspra w przedziwną melancholię. Nie powiedzieli sobie nic nadzwyczajnego. Nawet nie zagłębili się w dysputę o ludzkich losach, tylko zahaczyli o ten temat, a mimo wszystko spotkanie poruszyło dawno pozostawioną w spokoju strunę. Zamiast po gliniane naczynie, sięgnął po miecz. Powoli wyjął ostrze z pochwy. Stal zalśniła w promieniach słońca przedostających się przez niedomknięte okno. Girolamo otworzył usta. – Jesteś gotowy? Chłopiec kiwnął głową. Ciężka broń sprawiała mu kłopoty. Choć doskonale wyważona, i tak opadała w dół. Ustawieni w pozycjach naprzeciw siebie wyczekiwali na ruch przeciwnika. Codzienne lekcje nie trwały długo, ale Girolamo już chwytał, o co chodzi. Kroki, zwody, uniki i pchnięcia. Na samym początku, gdy coś mu nie wychodziło, machał

ostrzem na prawo i lewo jak cepem. W zapamiętaniu nie miał sobie równych. – Ukłon. – Oczywiście – burknął uczeń. Szurnięcie nogami i pozycja do walki. – Raz. Wykrok i pchnięcie. – Raz. Ta sama akcja. – Nie patrz na nogi, tylko na mnie. Teraz poszło sprawniej. Ostrza skrzyżowały się z charakterystycznym zgrzytnięciem metalu. Casper ustąpił do tyłu, zahaczając jednocześnie o taboret. Zachwiał się, ale nie wywrócił. Girolamo, widząc szansę, skoczył do przodu. – Mam cię. Kolb sparował i wytrącił oręż uczniowi. – Nie do końca. Girolamo skoczył po broń, przeturlał się po podłodze i stanął do walki. – Dość – Kolb powstrzymał kolejny atak, zobaczywszy, że do środka wchodzi don Alexandro. – Ćwiczycie – powiedział dowódca, gładząc wąsa. – Doskonale, doskonale. Gorliwość godna pochwały. – Tak, wasza miłość – odparł chłopiec, podciągając zbyt duże spodnie. Pułkownik zrobił parę kroków po izbie, odpinając pas z bronią i podając ją Girolamo. Usiadł za stołem i przejechał dłonią po włosach. – W pałacu obradowało consilium. Większość była za natychmiastowym wysłaniem odsieczy na Cypr. – To możliwe?

– Możliwe – powiedział cicho de Rojas. – Możliwe, tylko mało prawdopodobne. Znasz moje zdanie na ten temat. Do zakończenia przygotowań potrzeba paru miesięcy. Nie będziemy gotowi przed styczniem. Byłem przeciw, podobnie jak de Figueroa i de Arcos. Przekrzyczano nas. – Na idiotów nie ma rady. – Eee... – de Rojas podparł głowę. – Choćby chcieli, niewiele z tego wyjdzie. Zorganizują najwyżej parę galer. Tureckie okręty je przechwycą. Dojdzie oczywiście do bitwy, którą... No, nieważne. Sprawą pierwszorzędnej wagi jest zebranie informacji o tym, co dzieje się na Cyprze – pułkownik popatrzył Casprowi prosto w oczy. – Ktoś musi popłynąć do Famagusty i wrócić. Niewielu jest zdolnych do czegoś takiego. Kolb milczał. Emocje buzowały w nim jak w garnku pełnym wrzącej wody. – Ty, zdaje się, masz odpowiednie doświadczenie. Jeżeli don Alexandro liczył na entuzjazm, to się przeliczył. – Zaproponowałem ciebie, bo jesteś jedyną znaną mi osobą zdolną wykonać taką misję. – Panie, weź mnie ze sobą – Girolamo doskoczył do kolan Kolba. – Proszę. – Dostaniesz fregatę. Sam dobierzesz załogę – widząc niezdecydowanie Kolba, przerwał. – Jeżeli nie chcesz... – Panie – Girolamo jak psiak skomlał u stóp. – Przecież wiesz, że jestem dobrym marynarzem. – Do marynarza to jeszcze trochę ci brakuje. – Nie zawiodę – pociągał nosem. Wydawało się, że zaraz zacznie płakać. – Wstań, chłopcze, i otrzep kolana – zasugerował pułkownik. – Duże ryzyko. – Jak na wojnie. – Kiedy mam płynąć? – Z pierwszym przypływem. · Kadłub „Saint Jeana” oczyszczono z glonów i skorupiaków, jakie przywarły do drewnianej

powierzchni. Sprawiono mu nowy żagiel i załadowano prowiant. Dwumasztowa jednostka nie przekraczała pięćdziesięciu kroków długości i bardzo przypominała „Magdalenę”. Podstawowa trudność – znalezienie pilota, który dobrze znałby wody wkoło tajemniczej wyspy – wymagała przeprowadzenia paru rozmów ze starymi szyprami. Znaleźli w końcu jednego na tyle trzeźwego, by zrozumiał, co się do niego mówi. Sam płynąć nie chciał, za to wskazał chętnego, który za odpowiednią opłatą... – O was mówią Capro? – zapytał Kolb niewysokiego człowieka w rozchełstanej koszuli i z łańcuchem na szyi. Zważywszy na kolczyk w uchu i orli, semicki nos – nie odbiegał od znajomego Casprowi widoku pirata. – A kto pyta? – Wstań, jak do ciebie mówią! – pułkownik wyglądał na wściekłego. Zachodziła obawa, że złapie mężczyznę za kudły na piersi i wyrwie mu włosy jednym zdecydowanym ruchem. – Nie jestem chłopcem na posyłki. – A zarobić chcesz? – interweniował Kolb, zanim don Alexandro przystąpił do egzekwowania rozkazów. – Zależy ile. Zgodnie z przydomkiem, w mężczyźnie było coś koziego. Może to sposób mówienia, patrzenia lub lubieżnie wydęte usta. Przed Capro ustawiono stosik złotych monet. – Drugie tyle po powrocie. Wprawnym ruchem zgarnął wynagrodzenie. – Za tyle popłynę do Stambułu, żeby wepchnąć sułtanowi rozgrzany pręt w dupę. – Twoja wola. Od tej pory jesteście marynarzem floty królewskiej i podlegacie jurysdykcji sądów wojennych.

Z Neapolu wypłynęli bladym świtem, obierając kurs na Mesynę. Przy panującym w porcie ruchu wyjście w morze jednaj z fregat powinno pozostać niezauważone. Przynajmniej taką żywili nadzieję. W każdym z miast roiło się od szpiegów wszystkich zainteresowanych państw. Osmanów również. Paroosobową załogą dowodził Kolb. Dostał rozkazy, listy i sakiewkę z monetami. Krótkie życzenia: powodzenia i radź sobie sam. To lubił najbardziej. Stojąc na dziobie „Saint Jeana”, po raz pierwszy od wielu miesięcy poczuł, że żyje. Znikły troski i zmartwienia. Dni niewyobrażalnej nudy minęły. W końcu był wolny. Powoli odzyskiwał radość życia. – Panie – usłyszał za sobą głos jednego z marynarzy. – Jeżeli to nic pilnego... – nie chciał odwracać spojrzenia od linii horyzontu. – Jeden szczeniak twierdzi, że jest waszym sługą. Obrócił się gwałtownie. – Girolamo, prosiłem, żebyś został! – Jakże tak... – Mało ci przygód? Już raz trafiłeś na galerę. – A wy mnie uratowaliście. – Uratował nas don Alexandro, nie ja. – Ale wtedy byliście przykuci do wioseł, a teraz dowodzicie własnym okrętem. – Możemy zostawić gnojka w Mesynie – zaproponował marynarz. – Ktoś go odstawi do Neapolu. – Prędzej skoczę w morze. – Puść go – Casper machnął na załoganta. – I co ja mam z tobą zrobić? – westchnął. – Zabrać – Girolamo wiedział, że wygrał. ·

Dni mijały niepostrzeżenie. Kolejne przystanie – załatwianie najpilniejszych spraw, załadowanie słodkiej wody i odcumowanie. Presja wynikająca z chęci jak najszybszego dotarcia do celu nie pozwalała Kolbowi na dłuższe postoje. Właściwie – po co miałby je robić. To tam, a nie tutaj rozstrzygały się losy kampanii. Minęli Modon i należącą do Wenecji wyspę Kythirę niedaleko wybrzeża Krety. Im bliżej Cypru, tym większe zachodziło niebezpieczeństwo napotkania którejś z tureckich jednostek blokujących wyspę. Ustawicznie spierał się z Capro radzącym, by wykonać szybki wypad na samych wiosłach tuż przy brzegu. Pilot zaklinał się przy tym, że zna każdą podwodną skałę i rafę na pięć lig od Famagusty. Casper jakoś nie podzielał jego przekonania o własnej nieomylności. Zrobi to po swojemu. Nie wiedział jeszcze jak, ale znajdzie sposób. ROZDZIAŁ XIV Z trudem brnęli skrajem tureckiego obozu. Wielkie doły pełne cuchnących odpadków były niczym w porównaniu z tymi, gdzie ziemia zapadła się i dobywał się spod niej niemożliwy do wytrzymania smród gnijących ciał. Uciekli stamtąd czym prędzej, skręcając w stronę namiotów. Dobrą milę od miasta Hector po raz pierwszy popatrzył za siebie. Ponad rozbitymi fortyfikacjami unosiło się parę ciemnych chmur dymu. Jeszcze do niedawna sam bronił dostępu do wnętrza stolicy. Obecnie uczucie żalu ścisnęło mu pierś. Powinien zginąć z resztą, a uciekł jak szczur z tonącego okrętu. – Stoimy na widoku – przypomniał François. – Widzisz? – Tak – odparł niechętnie Cypryjczyk. – To nasza wina. – Pytasz czy stwierdzasz fakt? – Liczyli na nas. – Jak zechcesz wracać, nie będę bronił. Obok przemknął konny. Spieszył się. Gnał jak wszyscy diabli. Dla spóźnialskich niewiele zostanie. Już przy pierwszych namiotach drogę im zagrodził starzec z siwą brodą,

w zawoju i zwiewnej szacie pasującej zdecydowanie bardziej do pustyń Arabii. – Salam alejkum – powiedział, dotykając czoła i ust, co znaczyło „Pokój z wami”. Hector wysunął się do przodu. – Wa alejkum salam – parę słów, jakie znał, pozwalało mu się porozumiewać w podstawowym zakresie. Każdy Turek natychmiast by poznał, że nie mają wiele wspólnego z armią oblężniczą, na szczęście to nie był Turek. Ze strony Araba nastąpił potok zdań, z których Hector rozumiał jedynie co piąte słowo. Bez wątpienia był to jeden z derwiszy, jakich pełno w większych skupiskach muzułmanów. Wywracał oczami i gładził skołtunioną brodę. Uprzejmie kiwali głowami, zerkając na boki. Gotów sprowadzić im na głowę innych nawiedzonych. Na szczęście w zasięgu wzroku snuli się jedynie podobni im wyrobnicy. François wzrokiem pokazał na sztylet ukryty w fałdach ubrania. Jeden cios i po sprawie. Hector powstrzymał zbrodniczy zamiar w ostatnim momencie. – Bi-ismi Allahi’ ar-Rahmani ar-Rahim – zdawało się, że derwisz rozpocznie kolejną surę. – Skąd pochodzicie, moje dzieci? – zapytał całkiem poprawnym francuskim. Hector zamarł. – Jesteście, panie, poddanym Karola IX? – zdołał w końcu wydukać. – Jedynym moim panem jest Allah. Żaden z ziemskich władców nie może się z nim równać. – Nawet sułtan? – Selim jest tylko narzędziem w ręku Pana. Po nim przyjdzie inny. Potem kolejny, aż do skończenia świata. – A Lala Mustafa pasza? – zaryzykował pytanie. – Zadufany w sobie pyszałek skupiony na zaszczytach i bogactwach. Kiedyś pochłonie go ziemia. Sytuacja robiła się niezręczna. Pragnęli odejść stąd jak najszybciej, a gawędzili z nawiedzonym derwiszem. – Gdzie tak dobrze nauczyliście się języka Franków, panie? – Pływałem z Turgutem do ich ziem. Widziałem Marsylię i Elbę... Hector stanął plecami do Cypryjczyka. Ten zgrzytał zębami i mało brakowało, by poderżnął

muzułmaninowi gardło. – Idźcie dalej, moje dzieci. Dość krwi już dzisiaj wylano. Zmieszani, ustąpili i przepuścili Araba, który jak gdyby nigdy nic kroczył przez obóz, mrucząc religijne teksty. Odbili bardziej na południe, w stronę gaju palmowego. Tam porzucili łopaty i oskardy. Wreszcie mogli wyprostować przygarbione plecy. – Bez wody długo nie pożyjemy – François podchodził do wszystkiego nad wyraz pragmatycznie. – Wiesz, gdzie jej szukać? Z tych paru bukłaków, jakimi dysponowali, tylko trzy były na wpół pełne. – Jak się pośpieszymy, dotrzemy tam wieczorem. Ruszyli przed siebie w przygnębiających nastrojach. · Zrobiło się nieznośnie parno. Na dotychczas bezchmurnym niebie zaczęło przybywać ciemnych obłoków. Powietrze przypominało gorącą ścianę, przez którą z desperacją próbowali się przebić. Mniej więcej co pół godziny robili krótkie przystanki, by nieco osuszyć kolejne bukłaki. Zbliżało się późne popołudnie, gdy nagle wypadły na nich ogromne psy. Wielkie kudłate bestie szczerzyły kły i powarkiwały. Jednym kłapnięciem szczęki mogły oderwać spory kawałek mięsa bądź zmiażdżyć kość. Hector nie tak wyobrażał sobie wolność. Wiedział, że będzie ciężko, ale te potwory z piekła rodem, wielkie jak kuce, przerastały wszystko, czego się spodziewał. Zasłonił Adarę własnym ciałem i mocniej ujął rękojeść sztyletu. – Zostaw – łagodnie powiedział Cambrona. – Po co je drażnić. Cypryjczyk powiedział coś po swojemu, podobnie jak wcześniej derwisz, i psy przywarowały, choć nie odeszły. Dalej otaczały półkolem trójkę uciekinierów, ale już nie warczały. Wkrótce też pojawili się starzy znajomi – ci sami chłopi, których spotkali w drodze do Nikozji. O mało nie rozpłakał się, widząc wąsate, pobrużdżone twarze.

– Chwała niech będzie Panu – otoczyło ich co najmniej dwudziestu uzbrojonych ludzi, z tego paru dzierżących arkebuzy, reszta najróżniejsze ostrza i pałki. – Wasza miłość! – cisnęli się do François jak do świętej figury. – Widzieliście jeszcze kogoś, kto uciekł z miasta? – Nikogo, panie, sami Maurowie. Tłuczemy padalców, ile wlezie, ale takich jak my pozostało niewielu – odpowiedział najstarszy z nich. Nie brzmiało to dobrze. Znaczyło tyle, że opór ustawał. Osmanowie zajęli większą część wyspy, a odsiecz nie przybywała. – Kerynia? – Na razie wolna, panie, podobnie jak i Nudazzo. Więc jednak nie wszyscy upadli na duchu. Dwie małe twierdze wciąż opierały się nawale, chociaż po zdobyciu stolicy nie wytrzymają długo. Wystarczy, że pod murami staną janczarowie, a komendanci poddadzą zamki bez dodatkowych warunków. Uciekli z Nikozji i wciąż nie byli bezpieczni. Dopóki Lala Mustafa pasza stoi tutaj, pozostawała jeszcze wolna droga do Famagusty. To dawało im szansę. Ostatnią, jaka pozostała. – Macie konie? – zapytał Hector z nadzieją w głosie. – Nie, panie. Osła, muła, to i owszem, coś się znajdzie. – Chociaż jeden – poprosił. – Nie szybciej niż jutro. Przynajmniej Adara nie będzie musiała pokonywać parodniowej drogi na własnych nogach. Zbliżał się wieczór, tymczasem oddalili się od stolicy co najwyżej na półtorej mili. Osmański obóz znajdował się bliżej. Dalsza zwłoka mogła przynieść opłakane skutki. Prowadzeni przez gaj i gęste zarośla, poszli w stronę nieodległych już wzgórz. Przecięli jedną z dróg, jaką dostarczano zaopatrzenie dla Turków – parę pacierzy zajęło im czekanie, aż nikogo nie będzie w zasięgu wzroku – i zagłębili się pomiędzy skały po drugiej stronie. Najpierw

w dół, ścieżką szeroką najwyżej na dwie stopy, a potem wspinaczka. Jeszcze nigdy w życiu Hector nie był tak zmęczony. Przystawał i sapał, nie mogąc złapać tchu. François z twarzą wykrzywioną cierpieniem znosił trudy w milczeniu i tylko Adara wyglądała na osobę o niespożytej energii. Szła równym krokiem, tylko lekko przygarbiona. Tam, gdzie było na to miejsce, wyprzedzała Hectora i François, idąc zaraz za przewodnikiem. Ten, zdziwiony, dodatkowo podkręcał tempo. Honor nie pozwalał im poprosić o przerwę, ale dzięki temu przed zmierzchem pokonali całkiem spory odcinek. Zamykający grupę chłopi co rusz przystawali dla sprawdzenia, czy nikt za nimi nie podąża. W końcu przekroczyli barierę gór i zagłębili się w kraj niezniszczony przez wojnę. Przynajmniej tak z pozoru wyglądał. Dopiero dłużej maszerując, dostrzegali wypalone chaty i zniszczony dobytek. Ludzie w zdecydowanej większości gdzieś znikli, porzuciwszy domostwa. Skręcili w końcu w stronę jednego z gospodarstw. Wyglądało w miarę normalnie. Hector szybkim krokiem podszedł do studni. Rzucił drewniany ceber do środka. Grzmotnęło z głośnym łoskotem. Zakręcił kołowrotem. Szło całkiem łatwo, za to breja pokrywająca dno wiadra wyglądała obrzydliwie. Dopiero teraz zajrzał w głąb studni. Zajechało zgnilizną. – Zarżnęli wszystkich, tylko najmłodszego zabrali ze sobą – powiedział przewodnik. – Co zrobili? – Zarżnęli, a ciała... Nie musiał kończyć. Żołądek podjechał Hectorowi do gardła. Zwymiotował żółcią. – Świnie też wytłukli. Są tam – palec wskazał powierzchnię wody. – Razem siedem osób i jakiegoś przyjezdnego – chłop przeżegnał się i odszedł. – Co ci ludzie im zrobili? – Nic – odparł François. – Trzeba zastraszyć poddanych, by pozostali się nie buntowali. – Dzieciak przeżył. – Zrobią z niego janczara.

– Pewnie tak. W koszarach Enderun przylegających do pałacu Topkapi szkolono porwane dzieci, tworząc z nich najbardziej sfanatyzowaną jednostkę piechoty na świecie. Młodocianych brańców nietureckiego pochodzenia rekrutowano do pałacowych gwardii od dawna. Żyli wyłącznie we własnym towarzystwie, bez możliwości zawierania małżeństw i z nakazem zachowania czystości. Uczeni niezachwianej wiary w Allaha i bezwzględnego posłuszeństwa, z czasem stawali się niemal niepokonani. Adżemi, czyli kadeci, zaczynali od zadań czysto policyjnych, jak masakrowanie poddanych sułtana, którzy w taki czy inny sposób szkodzili władcy. Pogromy wieśniaków i jeńców, których dostarczano do koszar po każdej wyprawie, wyrabiały charakter i niezachwianą pewność władcy, że wychowankowie nie zawiodą w najcięższych chwilach. Pogarda dla śmierci własnej i cudzej połączona z religijnym fanatyzmem i doskonałymi umiejętnościami we władaniu bronią sprawiały, że drżeli przed nimi safawidzcy władcy i bałkańscy despoci. Niejednokrotnie stawali się ostatecznym argumentem, jaki pozostawał sułtanowi na polu bitwy. Stojąc w niezachwianych formacjach, wybierali zazwyczaj śmierć. Nie brali jeńców i sami się nie poddawali. Własnych ciężko rannych towarzyszy dobijali, by ci nie zaznali goryczy porażki lub nie musieli żyć z piętnem hańby, choć zabijano ich również z czysto pragmatycznych przyczyn – słodszy raj niż powolne konanie w lazarecie. Już w zupełnych ciemnościach dotarli do kolejnej chaty. Ta nie wyglądała na opuszczoną. Z kamiennej obórki dochodziło ryczenie krowy, a gospodarz powitał uciekinierów, stojąc w progu z zapaloną pochodnią. Ten dzień dał się im we znaki. Skołowany Hector przysiadł przy Adarze. Nieznośna suchość w ustach nie chciała przejść. W końcu dostał wodę i suszone mięso. Przy ognisku brakowało śmiechów i żartów. Zresztą, z czego się tu cieszyć. Nad Cyprem powiewał sztandar z półksiężycem i wersami z Koranu, podobnie jak wcześniej nad Rodos, Belgradem i Konstantynopolem. Nic już nie mówiąc, przykrył Adarę kocem przyniesionym przez przewodnika, ułożył się na ziemi i zasnął kamiennym snem. · Było mu duszno. Nieznośny ciężar gniótł pierś. Wrażenie palców

zaciskających się mu na szyi przytłaczało. Bezskutecznie szarpnął raz i drugi. Już dłużej nie wytrzyma. Widma atakowały go ze wszystkich stron. Raz przybierały postać otumanionych narkotykami ghazich, a raz kościotrupów odzianych w janczarskie kaftany z kecze na głowach. Drażnili się z nim. Bliski paniki, uderzył mocniej głową o podłoże i się obudził. Wymacał leżący obok rapier i śpiącą dziewczynę. Czuł, że jest blisko. Bardzo blisko. Starł resztki snu i usiadł na posłaniu. Ranek jeszcze nie nadszedł, noc się powoli rozjaśniała i nic nie mąciło ciszy. Wstał, odszedł w krzaki i ulżył sobie. Napił się wody, ale język w dalszym ciągu stał kołkiem. Odwodniony organizm wciąż domagał się płynów. Znalazł gliniany dzban i pił do syta. Odetchnął. Dopiero teraz się zorientował, jaki jest głodny. Akurat na to niewiele mógł poradzić. Musi poczekać do rana. Innego wyjścia nie było. Dzień zapowiadał się ciepły, lecz pochmurny. Akurat w sam raz na pokonanie kolejnego odcinka drogi. Chłopi przyprowadzili parę mułów. Na jednego z nich wsiadła Adara, pozostałe objuczono zdobycznymi rusznicami, prowiantem i drobniejszym wyposażeniem. Szli dość szybko, cały czas na zachód, mijając kolejne plantacje i przycupnięte obok nich chaty dzierżawców. Hector prowadził za uzdę zwierzę, na którym bokiem z wdziękiem siedziała dziewczyna. Z chustką przykrywającą włosy wyglądała jak wieśniaczka, co Álvarezowi wcale nie przeszkadzało. – Robiłaś to już kiedyś? – Nie wiem, o czym mówisz – na policzki Adary wystąpił rumieniec. – O jeździe na mule, a o czym myślałaś? – uśmiechnął się pod nosem. – O machaniu mieczem i strzelaniu do Turków oczywiście. – Radziłaś sobie całkiem nieźle. – Zamykałam oczy – tym razem odparła poważnie. – Żal mi ich... – Kogo? – Wszystkich. Może nie uwierzysz, ale wszystkich bez wyjątku, poczynając od sąsiadów i mieszczan, a kończąc na samych Osmanach... Nie przerywaj, daj dokończyć – powiedziała, widząc, jak Hector otwiera usta. – To też są ludzie, zgoda: źli i okrutni. Ja jednak widzę w nich takie same dzieci Boże jak my.

– Zbłądzili... – próbował powiedzieć choć słowo. – Nie oni, tylko ci szaleńcy, którzy ich prowadzą. Hectora zdumiało rozumowanie Adary. Nie pojmowała tylu spraw. Mieszała pojęcia i nie brała pod uwagę, że to właśnie muzułmanie rozniecili cały spór. Oddać Cypr – dobre sobie. Tak jakby był bezpańskim psem, z którym można zrobić, co się zechce. Jakoś żadnemu chrześcijańskiemu władcy nie przyszła do głowy myśl o oddaniu przez sułtana Stambułu i ziem na Bałkanach. Anatolia to też podobno piękny kraj. Niech tam sobie siedzą. Rozmyślając tak, potknął się o kamień i zaklął siarczyście. Uderzył się w duży palec u nogi. Zaczął podskakiwać. – Pomogę. – Nie schodź – warknął zły sam na siebie. – Już dobrze. Zamiast zajmować się wielką polityką, musi skoncentrować się na drodze, inaczej zamiast walczyć na śmierć i życie z wrogiem, sam siebie uczyni kaleką. Około południa zwolnili. Przewodnik to zatrzymywał się, to ich wyprzedzał, po czym kiwał na grupę z oddali, popędzając marsz. Niecka pomiędzy łańcuchem nagich skał nie była duża, jakieś pół mili. Na jej dnie stało parę kamiennych zabudowań, bez wyraźnego porządku – ot, tu zagroda dla kóz, a tam spichlerz i pomieszczenia dla ludzi, pośrodku studnia. Szlak z zachodu na wschód wiódł właśnie przez środek osady, a po jego obu stronach rosły sosny i dzikie drzewa oliwne. W zasięgu wzroku nie było nikogo. – Na co czekamy? – Hector podszedł do François i przewodnika zagłębionych w burzliwej dyspucie. – A jak ci się zdaje? – Cypryjczyk drapieżnie wyszczerzył zęby. – To idealne miejsce na zasadzkę. Te kundle muszą pić. Przyjdą po wodę i stracą czujność. – Jest nas dwudziestu – zauważył Álvarez. – I co z tego? Nie będziemy atakować całej armii. Dla niego wszystko było jasne. Lala Mustafa pasza wcześniej czy później ruszy na ostatnie miejsce stawiające opór jego armii. Wszystkie jednostki pójdą główną drogą, ale jakieś patrole zapuszczą się i w tę okolicę. Zresztą pomniejsze oddziały musiały już tędy przechodzić. Wystarczy poczekać i wykorzystać szansę. Rozładowali bagaże i broń. Wśród chłopów było niewielu wprawnych strzelców, mimo to każdy otrzymał rusznicę lub dwie. Hector wziął długi muszkiet z kolbą z drzewa orzechowego. Wyglądał nieźle. Przejechał dłonią po wyrazistych słojach i długiej lufie. Dodatkowo

poprosił o pistolet, już nie tak piękny, jednak wystarczająco precyzyjny, by zdmuchnąć przeciwnikowi głowę z ramion. Zwierzęta odprowadzono na tyły pod opiekę Adary i najmłodszego chłopca. Gdy odchodzili, widział, jak muły wolno wędrują po zboczu, skubiąc wątłą trawę. Zajął miejsce za kamiennym murkiem, jakieś dwadzieścia parę kroków od wabiącej podróżnych studni. Po namyśle przeczołgał się bardziej w bok, tam gdzie sięgał cień słomianej strzechy. Reszta ukryła się tak skutecznie, że miał trudności w zidentyfikowaniu pozycji poszczególnych partyzantów. Czy ten kopczyk to sterta kamieni, czy też kryje się za nim któryś z ludzi Cambrony i gdzie właściwie znajduje się sam François? Przez kilka minut starał się dojść, gdzie kto jest. W końcu dał spokój. Podparł głowę i wpatrywał się w kamienne ocembrowanie. Zapadła cisza i spokój. Po paru tygodniach oblężenia nawet sobie tego nie wyobrażał. Zapomniał o ludziach żyjących jak Pan Bóg przykazał, bez mierzenia do siebie z dział i wbijania ostrzy w ciała. Powieki opadły same. Uniósł je parę razy, próbując kontrolować sytuację, ale nic się nie działo. Obok przeleciała pszczoła. Śledził tor jej lotu i obserwował, jak usiadła na rosnącym w pobliżu tamaryszku. W końcu znużony usnął. Kiedy ocknął się, od razu dostrzegł, że coś jest nie w porządku. Wciąż panowała cisza, ale spokój umknął bezpowrotnie. Nie potrafił tego określić – zakradło się jakieś napięcie. Zamrugał powiekami i potarł oczy. Obrócił się na bok i z bukłaka wylał wodę na dłoń. Przetarł twarz i kark. Znacznie lepiej. Konni nadjechali szlakiem wijącym się wśród drzew. Wierzchowce szły noga za nogą, skrajnie zmęczone. Jadący na czele bej co rusz spoglądał za siebie, sprawdzając, czy reszta oddziału podąża za nim. Krępy, z opadającymi ku dołowi wąsami na szerokiej twarzy, odziany w podarty szkarłatny beszmet i baranią papachę, z rusznicą przerzuconą przez kolana, wyglądał jak jeden z tych, którzy jako pierwsi wdarli się na ulice Nikozji. Reszta watahy nie odbiegała od przywódcy. Wszyscy należeli do akindżich, nieregularnej lekkiej jazdy przywykłej zdecydowanie bardziej do grabieży i akcji pacyfikacyjnych niż do bojów z dobrze wyszkoloną kawalerią. Bej na przedzie uniósł rękę. Osmanie stanęli tuż przy wjeździe do osady. Jakiś szósty zmysł kierował poczynaniami Turka, bo zamiast udać się wprost do studni, starannie przyglądał się okolicy. Hector, na ile pozwalały warunki, zrobił to samo. Nie dostrzegł nic wzbudzającego niepokój, a jednak zamiast wjechać całą gromadą, jej dowódca wysłał zwiadowcę.

Widać, że wojna czegoś go nauczyła. Jeździec pogalopował po zboczu. Zrobił pętlę wokół studni i podjechał do jednej z chat stojących naprzeciw Álvareza. Nie zsiadając, zajrzał do środka. O ile Hiszpan sobie przypominał, to właśnie tam znikło paru Cypryjczyków. Z trudem przełknął ślinę. Mało wyrafinowany plan zaraz się rozsypie, kiedy chłopi zatłuką zwiadowcę. Nic takiego nie zaszło. Turek odjechał w stronę kolejnego zabudowania. Objechał je i ponaglając zwierzę, ruszył w stronę, gdzie czaił się Hector. Podziękował Bogu, że nie wystawił lufy muszkietu ponad murek. Rozpłaszczył się na ziemi najbardziej, jak tylko potrafił, i schował głowę. Słyszał zbliżającego się, zanosząc modlitwy, by jeździec go nie dostrzegł. Uderzenia kopyt zbliżyły się chyba na wyciągnięcie ramienia. Koń parsknął raz i drugi. Coś krzyczało w duszy Hiszpana: przerwij to w końcu! Spiął mięśnie, gotów do działania. Najgorzej, jak zwiadowca zagłębi żeleźce spisy w jego plecach, zanim on w ogóle go dostrzeże. W końcu koń ruszył i było po wszystkim. Odczekał parę uderzeń serca i podniósł głowę. Zwiadowca machał do swoich. Grupa konnych ruszyła dalej. Na razie wszystko szło zgodnie z planem. Patrzył, jak akindżi wjeżdżają w pułapkę. Dlaczego François zwleka? Już. Teraz. Rozdmuchał ledwie tlący się lont, wciąż trzymając broń przy sobie. Wystrzał zabrzmiał jak uderzenie gromu. Po nim kolejny. Zerwał się i wymierzył w najbliższego przeciwnika. Nacisnął spust i poczekał na wystrzał, cały czas wodząc lufą za ruszającym się niespokojnie wierzchowcem. Wystrzał, i obłoczek dymu zasłonił widok. Odrzucił nieprzydatny już muszkiet i złapał za rapier, przeskakując murek. Celował w tułów, a trafił w twarz. Turek chwiał się teraz w siodle oszołomiony, z krwią spływającą po szyi. Kilka szybkich susów i dźgnął go głownią w brzuch. Wróg zgiął się i runął pod kopyta wierzchowca. Tymczasem dookoła rozpalała się walka. Chłopi doskakiwali ze wszystkich stron, rażąc, czym się dało. Paru Osmanów zmiotła chaotyczna salwa. Następnych dosięgły widły, topory i osęki. Jeźdźcy padali równie szybko jak zwierzęta. Kątem oka widział, jak do jednego z Turków, przygniecionego przez własnego rumaka, doskakuje któryś z Cypryjczyków i zamaszystym uderzeniem maczugi rozbija głowę nieszczęśnika. Potyczka przechodziła w fazę starć poszczególnych ludzi. Turkami już nikt nie dowodził. Bej trafiony kulą przez Cambronę krwawił, pełznąc w pyle drogi, dopóki ktoś litościwy jednym machnięciem topora nie ściął mu głowy. Ci z tyłu dokonali szybkiego zwrotu. Odskoczyli, ale nie uciekli. Wyciągnęli łuki i wypuścili strzały. Byli piekielnie dobrzy w swoim fachu. Pierwszego Cypryjczyka trafiły cztery groty. Zatoczywszy się

do tyłu, padł, nim zdążył jęknąć. Jako pierwszy niebezpieczeństwo dostrzegł Cambrona. Wyrżnięcie tych tutaj było kwestią najbliższej minuty. Ci, którzy wyrwali się, mogli uciec lub przechylić szalę zwycięstwa na swoją korzyść. Podbiegł do najbliższego rumaka i sięgnął po sajdak. Wyjął łuk i strzały. Dawno tego nie robił. Już prawie zapomniał, jak wielkiej siły potrzeba do napięcia refleksyjnego łęczyska. Nie celując za długo, wypuścił długą strzałę. Trafił, tyle że w wierzchowca, a nie dosiadającego go jeźdźca. Z szyi klaczy sterczał pręt. Siedzący na niej Turek próbował poderwać jej łeb do góry i razem zwalili się na ziemię. Ktoś wystrzelił, ktoś podobnie jak François wysłał kolejną strzałę. Jeszcze jeden chłop biegł w ich stronę, wymachując włócznią. Pozostała trójka Osmanów nie czekała na ostateczny rezultat starcia. Spięli wierzchowce i uciekli, pędząc w dół zbocza. Narobią im kłopotu, ale to zmartwienie na później. Pozostała ostatnia sprawa – wybicie zaciekle broniących się akindżich. Z koliska wyrwał jeszcze jeden. Resztę roznieśli na strzępy. Rażeni z dwóch, trzech stron nie mieli szans sprostać atakującym. O jeńcach nikt nie myślał. Ta wojna rządziła się odmiennymi prawami. Konie darły kopytami miałki piach i kamienie. Ich właściciele robili to samo piętami, kiedy oczy zachodziły im mgłą. Ten, który padał, ginął natychmiast. Tym, którzy stali, pozostawały ostatnie chwile życia. Nie było głośnych okrzyków wzywających do walki, tylko sapanie i rzężenie konających. Ostatniego z patrolu, który z wielką wprawą machał bułatem, otoczyli w pięciu i w końcu ustrzelili z pistoletu. Nim zmarł, odrąbano mu dłonie. Tak na wszelki wypadek, gdyby przypadkiem rany nie okazały się śmiertelne i gdyby krępy grabieżca ożył. Bez rąk im nie zaszkodzi. Choć starcie trwało najwyżej parę minut, Hector dyszał jak po paru godzinach obrony wyłomu. Oparł się o ścianę domu i odetchnął. Zamiast radości ze zwycięstwa nastrój zdominowało zmęczenie i powaga. Wszyscy stali lub siedzieli w miejscach, gdzie zastał ich koniec bitwy. – Co z nimi? – zapytał Álvarez. Cambrona brodą wskazał studnię. – Chcieli pić, będą mieli wody do syta. · Słońce zachodziło wielką, czerwoną kulą. Upał nieznacznie zelżał, co wcale nie oznaczało, że zrobiło się chłodno. Hector maszerował, dziwiąc się, że wciąż znajduje w sobie na to siły. Kiedy w

końcu zobaczył otwartą przestrzeń – morze ciągnące się po horyzont – i poczuł chłodną bryzę na twarzy, stanął natychmiast. Po paru godzinach marszu nogi bolały go niemiłosiernie. Przed nim zatrzymał się François. Wyglądał równie marnie. Skinął w jego kierunku i zwrócił się do przewodnika, by znalazł dobre miejsce na obóz. Zrobili dzisiaj jakieś dwanaście mil i stoczyli potyczkę z Osmanami. Jak na jeden dzień wystarczy. Zeszli z kamienistego wzgórza i zagłębili się w oliwkowy sad. Z początkowej dwudziestki zostało ich dwunastu. Pięciu Cypryjczyków poległo, inni z poważnymi ranami nie kontynuowali marszu. Odeszli, wynagrodzeni przez Cambronę paroma monetami. Mówili, że nie zrobili tego dla pieniędzy, ale każda zasługa godna jest nagrody. Przynajmniej tak twierdziła Adara. Reszta z uporem podążała w stronę Famagusty. Astorre Baglione i Marcantonio Bragadino to twarde sukinsyny. Nie ustąpią. Mimo upadku Nikozji ostatni wolny port na wyspie stawi czoła sułtanowi. Ta świadomość dodawała sił. Tam gdzie jest port, są i statki. Dopiero teraz przypomniał sobie o cumującym przy nabrzeżu „Oceanusie”. Przez półtora miesiąca nie miał z niego żadnej wiadomości. Oczywiście załoga o nim też. Mogli już odpłynąć, wykorzystując nieszczelność blokady – ta myśl go przygnębiała. Problem wydostania się z wyspy odsunął na później. Na razie są jeszcze na terenie kontrolowanym przez Turków. – Wyglądasz, jakbyś się martwił – palce dziewczyny przejechały po włosach Hectora. – To niemożliwe. Jestem najweselszym człowiekiem pod słońcem. – Tak twierdzisz? – Już podważasz moje zdanie – przyciągnął ją bliżej siebie. – U mnie w rodzinie kobiety słyną z posłuszeństwa. – Opowiesz o nich? – wielkie i jasne oczy wpatrywały się weń ze spokojem i nadzieją. – Jeżeli chcesz – uśmiechnął się. – Mam wredną siostrę. Na pewno się dogadacie. Młodszego brata i... – Kolb to brat i przyjaciel jednocześnie. – ...i drugiego. Gdzie też teraz mógł się podziewać ten nieustraszony żeglarz? Zamyślił się głęboko. Jak dobrze poprowadzą interes na wojnie, to zbiją fortunę. Możliwości same pchały się w ręce. – Co tak umilkłeś?

– Ach, nic – odparł cicho. – Byle dalej od tego przeklętego miejsca. – To mój dom – zacisnęła usta. – Przepraszam. Nie chciałem, by było ci przykro. No już... – pocałował ją. – Więcej nie będę – tym razem ucałował mocniej. – Gruchacie sobie, gołąbki? – François podkradł się niepostrzeżenie. – Pewnie przeszkadzam? – A skąd. – Tak myślałem – Cypryjczyk przysiadł obok. – Ta rana Antonia jest poważniejsza, niż mi się wydawało. Musi wracać. – Trudno. – Pewnie. Wykruszają się jeden po drugim, psiakrew. Pomysł z zasadzką wyszedł od Cambrony, ale Hector nie chciał do tego wracać. Następnej potyczki nie będzie. Pierwszy lepszy patrol wybije ich do nogi. – A co będzie, gdy Osmanie nas wyprzedzą i pierwsi staną pod Famagustą? – zapytała Adara. – No... Hmm... To nam skomplikuje życie. Nie damy rady przedrzeć się do portu nawet z ich pomocą – wskazał na przewodnika i resztę chłopów odpoczywających w pobliżu. – Co wtedy? – Znajdziemy dla was łódź zdatną do żeglugi. Jako marynarz dasz radę... – A co z tobą? – Hector nie pozwolił skończyć przyjacielowi. – Jeszcze nie wiem – odpowiedział Cambrona. – Dobrej nocy – wstał i znikł wśród cieni zapadającego zmierzchu. – Co z nim? – Adara wyglądała na zdezorientowaną. – Już nic. Chodź tutaj i nie myśl tyle. Noc minęła szybko. Jak na gust Hiszpana, zbyt szybko. Spałby następne parę

godzin, niestety to, co dobre, zostało przerwane szturchnięciem w nogę. Usiadł na posłaniu, rozcierając zapuchnięte oczy. Dzień zapowiadał się niezgorzej, można nawet powiedzieć, że powitał ich całkiem przyjemny ranek. Zatarcie śladów pobytu zajęło im tylko chwilę. Tym razem wędrowali porzuconymi polami i dzikimi dąbrowami. Wytrwale pokonywali milę za milą. Główne siły tureckiej armii wciąż mogły stać pod stolicą, lecz to wcale nie znaczyło, że zagony jazdy nie ruszyły już ku nowemu celowi. Nikt z nich nie wiedział, że Lala Mustafa pasza zezwolił wojsku na ośmiodniową grabież. Złupiono wszystko, co przedstawiało jakąś wartość – kosztowności, broń, armaty – i pojmano setki młodych kobiet. Zdobycze chciano przewieźć do Stambułu. Dopiero po załatwieniu tych najpilniejszych spraw miano pomaszerować pod Famagustę. W tym czasie silne oddziały janczarów zajęły bez walki Kerynię i Nudazzo, ostatnie punktu oporu. Akindżi i beszli harcowali wzdłuż i wszerz Cypru. Podjazdowa wojna traciła sens. W końcu czwartego dnia podróży dotarli blisko wybrzeża. Wędrując grzbietem zbocza, Hector w oddali dostrzegł przykrytą mgiełką błękitną wstęgę wody. Więc jednak. Znów widział tę bezkresną lazurową przestrzeń. Samego miasta nie dostrzegł, powinno znajdować się bardziej na południe. Tym razem nogi niosły ich same. Szli jeden za drugim wąską ścieżką, ciągnąc za sobą zwierzęta. Muły nie podzielały entuzjazmu ludzi. Sunęły wolno i obojętnie jak zawsze. Przecięli gęstsze niż gdzie indziej skupisko drzew. Już nie szli gęsiego, zbili się w jedną większą gromadę. – Nigdy nie widziałam morza – przyznała Adara. – Za to słyszałam, że jest groźne i niebezpieczne. – Kto ci nagadał takich głupot – Hector nie potrafił powstrzymać uśmiechu. – Nie ma piękniejszego widoku niż fale rozbijające się o falochron. – W życiu nie wejdę na statek. – Obawiam się, że nie masz większego wyboru. Albo to, albo turecka niewola. Wybieraj. – No nie wiem – figlarne iskierki zamigotały w jej oczach. – Ranisz moje serce – odpowiedział, dramatycznie rozkładając ręce. – Przecież wiesz, że kocham tylko... – przerwała, uśmiech zgasł, a ciało zadrżało. – Tylko... – Adara, nie drocz się ze mną.

Osunęła się z muła wprost w jego ramiona. – ...ciebie. Dopiero teraz dostrzegł strzałę, która wbiła się w plecy dziewczyny. Trzymając bezwładne ciało, nie wiedział, co robić. Nikt jeszcze nie zauważył, co się stało. – François! – zawołał przez ściśnięte gardło. Niepotrzebnie. Momentalnie spadło na nich parę następnych strzał. Usłyszał jęki i zawodzenie. Muł, który wiózł dziewczynę, oberwał w zad. Kwicząc, popędził przed siebie, o mało nie tratując stojącego mu na drodze Cambrony. Ułożył Adarę na trawie, najdelikatniej jak potrafił. Coś do niej mówił, ale szkliste oczy widziały już całkiem inną rzeczywistość. Obok przypadł Cypryjczyk z wyciągniętym pistoletem i rapierem. – Adara – wyszeptał Álvarez. – Już jej nie pomożesz! – brutalna prawda nie była w stanie wyrwać Hectora z odrętwienia. Cambrona wypalił w stronę gęstych chaszczy. Paru konnych za nimi szyło w ich stronę z łuków. – Ruszaj się, inaczej zginiesz! – siłą oderwał Álvareza z ziemi i cisnął nim w stronę pobliskich drzew. – Jak mi nie pomożesz, wybiją nas wszystkich. Kapitan odebrał muszkiet jednemu z chłopów i starannie wymierzył. Kula zmiotła z siodła jednego z akindżich. Jakiś bardziej zdesperowany Turek wyjechał zza osłony i pogalopował w ich kierunku, wymachując dzirytem. Kolejny objechał kawałek lasu, zachodząc grupę z przeciwnej strony. Naliczył dziewięciu jeźdźców. Ich zostało sześciu. Szykowała się nierówna walka. Wyskoczył przeciw temu zajeżdżającemu z boku. Odbił dziryt ostrzem rapiera i skoczył, pokonując w mgnieniu oka dzielącą ich odległość. Ciął w udo tak szybko, że jeździec nie zdążył zasłonić się szablą. Gdy tamten ściągnął lejce, by zawrócić, Hector wbił mu ostrze w brzuch. Turek pochylił się nad końską grzywą. Następne pchnięcie w twarz przeszło przez zęby i utkwiło w mózgu. Konwulsje wstrząsnęły pokonanym.

Hiszpan nie obserwował, jak tamten spada. Obrócił się i ruszył tam, gdzie dwóch następnych nacierało na jednego z chłopów, rozpaczliwie odganiającego się od nich widłami. Biedni głupcy, nawet nie spostrzegli, skąd przyszedł atak. Pierwszemu wymierzył cios w pośladek, pchnąwszy klingę maksymalnie do przodu. Stal przebiła skórę, mięśnie i utkwiła w jakimś załomie miednicy. Gdy tylko wyrwał ostrze, tnąc przy okazji po końskim zadzie, posoka zbryzgała siodło i bok wierzchowca. Zwierzę zdjęte przerażeniem pocwałowało do przodu, unosząc rannego z potyczki. Drugi z akindżich natarł z furią. Hectorowi zabrakło czasu na finezję. Smagnął czarnego wałacha stalą przez pysk. Okaleczony koń odskoczył, unosząc nagle w powietrze przednie kopyta. Turek na jego grzbiecie przewalił się przez plecy i grzmotnął o ziemię. Z powodu uderzenia stracił dech i teraz rozpaczliwie starał się nabrać powietrza. Álvarez zobaczył strach w oczach wroga. Krok, następny, i jeszcze jeden. Rapier wsunął się w brzuch z cichym mlaśnięciem. Dopchnął klingę aż do płuc. – Zdychaj, psie. – Allah... Postawił stopę na twarzy pokonanego i wyszarpnął broń. – Twój Bóg już ci nie pomoże. ROZDZIAŁ XV Pogoda załamała się wieczorem. To jeszcze nie był sztorm. Ot, niebo pociemniało, zerwał się mocniejszy wiatr, a fale biły w kadłub fregaty krótkimi uderzeniami. Na rozkaz Kolba wciąż płynęli pod pełnymi żaglami. Pomysł nie wszystkim przypadł do gustu, ale skończyło się na sarkaniu i pluciu za burtę. Jeżeli ktoś z załogi żywił nadzieję na zaniechanie misji, to ujrzawszy determinację kapitana, mógł się z nią pożegnać. Żadnego odwrotu nie będzie. Popłyną, choćby przeciwko nim Piali pasza wysłał całą swą flotę. Przed jednym z okrętów blokujących wyspę już uszli. Osmańska galera pojawiła się niespodziewanie ze trzy kable na zachód, po prostu wyszła ze szkwału, prawie niewidoczna na tle ciemnych chmur. Dowodzący nią kapitan pozostawił fregatę w spokoju. Zdaje się, że teraz inne problemy zaprzątały mu głowę. Złamany w połowie wysokości maszt sterczał nieszczęsnym kikutem wycelowanym w niebo. Capro wygrażał bisurmanom pięścią, posyłając w powietrze wciąż nowe wiązanki przekleństw. W końcu odpuścił, gdy na galerę nadszedł kolejny burzowy front

atmosferyczny. Casper był z niego zadowolony. Kalabryjczyk nigdy nie odpuszczał. Tak zapiekłego w złości człowieka jeszcze nie widział. Pokrętna lojalność kazała mu służyć Hiszpanom, choć równie dobrze sprawdziłby się na mostku tureckiej galeoty czy francuskiego galeonu. Tylko wenecki doża miałby z nim kłopot, o ile przeżyłby takie spotkanie. Przez ostatnią dobę stał przy rumplu, bezustannie żując tytoń i strzykając czarną śliną we wszystkich kierunkach. – Parszywi kozojebcy... – Co tam mruczysz? – Nic takiego – Capro wytarł nos palcami. – Podziwiam okolicę. – Nie zostałeś wynajęty do jej podziwiania – przypomniał mu Casper. – Podobno znasz każdą milę wybrzeża Cypru. – Jak tak mówią, to musi być to prawda – kolejna prymka tytoniu znikła pomiędzy poczerniałymi zębami. – Na ile okradłeś dożę, Capro, dziesięć tysięcy dukatów, sto, a może więcej? – Żebym tak sczezł – sękata pięść uderzyła w okolice serca w słusznym oburzeniu. – Tylko ociupinkę, żeby przeżyć. Signoria jest bogata, a czy ja wynajmowałbym się za drobną opłatą? – Drobną! – prychnął Kolb. – De Rojas raczej nie jest skąpy. Jak cię dorwą, to skończysz pod ołowianymi dachami. Signoria wiedziała, jak karać nielojalnych obywateli. Więźniów lokowano pod dachem Pałacu Dożów, wyłożonym ołowianymi płytami. Latem panowało tam nieznośne gorąco. W nagrzanych pomieszczeniach więźniowie omdlewali. Chorzy lub po prostu słabsi fizycznie umierali z przegrzania. To było tak zwane Piombi. Z kolei w podziemiach znajdowały się studnie – Pozzi. Tu główne zagrożenie stanowiła woda, jaka podczas przypływu zalewała cele. Łatwo było utonąć, nawet będąc doskonałym pływakiem. Lżejsze przewinienia skutkowały przykuciem do wiosła galery. W sumie wybór pomiędzy piekłem, koszmarem i zdechnięciem przy drewnianym drągu. W ocenie Caspra Capro znalazłby się w tej pierwszej grupie.

– Prędzej niech mnie morze pochłonie. Co to by było za życie? – zapytał retorycznie staruszek. – Większość, która stamtąd wychodzi, nie jest normalna. Błąkają się po ulicach, a w końcu i tak wyławiają ich ciała z kanałów. – Widzę, że sprawa nie jest ci obca. – Miałem przyjaciela, hmm... Co ja mówię... Znajomego – szybko popatrzył na Kolba. – Dalekiego znajomego. Te psy wsadziły go do Pozzi. – Przynajmniej się nie zagotował. – Omal nie zdechł z zimna – Kalabryjczyk się wzdrygnął, jakby chodziło o niego. – Siedział parę miesięcy. W końcu zorientował się, że może uciec. – Bredzisz, Capro. – Jak Boga kocham! – smród fekaliów z odpływowego tunelu wciąż drażnił powonienie szypra, gdy sobie o tym przypomniał. Przekupienie strażnika kosztowało go wszystkie oszczędności. Został bez dukata przy duszy, za to był na wolności. Kiedy w końcu dopełzł przy pomocy paru ostatnich przyjaciół do łodzi, która po niego przypłynęła, czuł, że narodził się na nowo. Uciekł pod opiekę hiszpańskiego króla, choć „opieka” to dużo powiedziane. Neapol dawał równie dobre możliwości zarobku jak Wenecja. Przemytniczy proceder kusił, ale teraz mógł wybrać i inne możliwości. Niektóre same pchały się w ręce, jak ta ostatnia. – I co się z nim stało? – Ponoć żyje, tylko przeniósł się do Nowego Świata. – Dobrze, że nie do lepszego. Kolb złożył ramiona przed sobą i stanął na szeroko rozstawionych nogach. Polubił Kalabryjczyka, co jeszcze nie oznaczało całkowitego zaufania. Życie zmienia ludzi i to bardzo. Sam był tego najlepszym przykładem. Zmienił się – tylko czy na dobre? Raczej nie. Cięli fale ostrym baksztagiem. Żagle cały czas były napięte do granic możliwości. Rozwijali prędkość około piętnastu węzłów, co dawało im przewagę jakichś pięciu, sześciu węzłów nad wiosłowymi galerami. Oby tak dalej. Oczywiście, parę osmańskich jednostek utworzy barierę nie do przebycia, tym się jednak nie martwił. Wszystko w swoim czasie.

– Idzie sztorm – powiedział Capro, mocniej zaparłszy się o pokład. – I o to chodzi. Nagła burza dawała szanse – ograniczała widoczność i nie pozwalała rozwijać wiosłowym okrętom maksymalnej prędkości. Wreszcie nadarzyła mu się okazja, o jakiej marzył. Zrobiło się zupełnie ciemno. „Saint Jean” ciężko pracował na fali. W końcu Casper przytrzymał się nadburcia, by nie wyrzuciło go do wody. Kiedy uderzył deszcz, kamizelka i koszula natychmiast przemokły, podobnie jak długie spodnie. – Capro! – zawołał do sternika, wycierając mokrą twarz. – Nigdzie się nie wybieram. – Kiedy dopłyniemy twoim zadaniem? – Wczoraj minęliśmy wyspę Nisida Paximada i przeszliśmy pomiędzy wysepkami Karpathos, to znaczy, że jak Bóg pozwoli, do celu dotrzemy jeszcze dzisiaj, ewentualnie jutro. Szli na południe. Gdzieś tam znajdował się port w Limassol. Muszą opłynąć przylądek Gata i w końcu znajdą się w zatoce Akrotiri. Co dalej – stanowiło wielką niewiadomą. Daleko na północy dostrzegł światełko. Ognik mrugał, znikał i pojawiał się ponownie jak gwiazda na nocnym niebie lub diabełek. – Jest tam jakiś port? – Raczej nie – Kalabryjczyk wzruszył ramionami. – Chcesz tam płynąć, panie? Nie radzę. – Dlaczego? – To nie słyszeliście, że Cypr zwą wyspą Afrodyty? Podobno urodziła się na tym wybrzeżu. Teraz wabi podróżnych, a ci nieświadomie lezą po własną zgubę. Kolb nie wiedział, czy Capro mówi poważnie, czy też kpi w żywe oczy. Przestał zwracać uwagę na sternika, koncentrując się na ogniku. Zauważył, że przesunął się on zdecydowanie na wschód. – Mówią, że ciekawość prowadzi do piekła. – Naprawdę? – tym razem Casper zakpił z marynarza. – Zmień kurs. – Wasza wola.

Żaglowiec z ociąganiem popłynął bardziej na północny wschód. Za plecami Kolb słyszał narzekania, zaklęcia i modlitwy. Wszystkie poplątane w jeden nierozerwalny supeł. Widoczność spadła. Chmura ciemniejsza od pozostałych przeszła ponad „Saint Jeanem” z głośnym wyciem. Wiatr zagłuszył wszystkie pozostałe odgłosy. Bał się o żagle. Jeśli złamią maszt lub porwą płótno, będą zdani na łaskę morza i Turków. Już chciał rozkazać zrzucić fok, gdy wyszli ze szkwału tak samo szybko, jak się w nim znaleźli. Przyjrzał się miejscu, gdzie ostatnio widział światełko. Nie mógł dostrzec szczegółów, ale na pewno chodziło o olbrzymią galerę, która utknęła na podwodnych rafach. Nie dość, że tkwiła pochylona pod kątem, to na dodatek trawił ją ogień. Cała rufa, przykryta kolorowym baldachimem, płonęła wysokim pomarańczowym blaskiem. Im bliżej, tym więcej było widać detali: połamane wiosła, ludzie stojący na przedniej bastei i zerwany z uwięzi płat żagla, który łopotał na rei. – Pirackie bękarty – opinia sternika pokrywała z jego obserwacją. Zupełnie niespodziewanie rufa eksplodowała. Ogień musiał dojść do zgromadzonych tam zapasów prochu. Okręt przełamał się na pół. Co najmniej kilkaset osób znalazło się w wodnej kipieli. Ci, którzy potrafili pływać, łapali wszelkie kawałki drewna. Szansa na dotarcie do lądu znajdującego się milę dalej była niewielka, ale lepsza taka niż żadna. Galernikom i tym, którzy nie potrafili utrzymać się na wodzie, pozostawała krótka modlitwa. – To chciałeś zobaczyć? Kolb nie wiedział, co odpowiedzieć. Właściwie tak, chciał widzieć zwłoki muzułmanów. Najlepiej całe stosy, jednak gdy już zobaczył ich poniżenie, zdjęła go litość. Zamiast mściwej satysfakcji czuł zwykły ludzki odruch serca. Capro sam obrał nowy kierunek. Przecież nie chcieli skończyć tak samo. · Przez ostatnie parę dni Kolb niewiele wypoczywał. Poza krótkimi godzinami snu w zasadzie nie opuszczał pokładu. Im bliżej wejścia do portu w Famaguście, tym bardziej czuł się wyczerpany. Zwłaszcza ostatnia doba mocno nadwerężyła jego siły. Lawirowali wzdłuż wybrzeża, wypatrując okrętów blokady. Mieli szczęście – zła pogoda spędziła większość z nich do przystani, a ten jeden, który napotkali... Na jego wspomnienie po plecach Caspra przebiegał dreszcz. Nie chciał do tego wracać, a mimo to wyobraźnia wciąż podsuwała te same obrazy. Zmówił krótką modlitwę za wszystkie dusze,

niezależnie od tego, czy muzułmanów, czy chrześcijan. Jeszcze da na mszę w kościele. Nic więcej nie mógł zrobić. Szarobrązowe fortyfikacje Famagusty ze sterczącymi ponad obwałowaniami wieżami katedry świętego Mikołaja wyłoniły się spoza ołowianych chmur. – Tak jak obiecałem – Capro pęczniał z zadowolenia. – Król będzie ci wdzięczny. – Jak już go spotkasz, wasza miłość, to wspomnij o mnie choć słowo. Myśl o spotkaniu samego Filipa II wywołała na twarzy Caspra uśmiech. – O tak, jak już przepchnę się przez arcybiskupów, prałatów, hrabiów i markizów. Może być ciężko. – Biednemu zawsze wiatr w oczy – odpowiedział Kalabryjczyk. – Wystarczy, jak don Juan de Austria rzuci monetę. Wcale się nie obrażę. To najlepszy przyjaciel każdego... Capro gadał, a Casper lustrował redę portu. Palce zacisnął na złotym krzyżyku, który nosił na szyi. Jeden ze statków wyglądał jak stary, poczciwy „Oceanus”! Wciąż byli zbyt daleko, by rzec coś pewnego, poganiał więc fregatę do szybszych manewrów. Pinasa wyglądała na opuszczoną, dopiero przy bliższym oglądzie dostrzegł paru marynarzy na pokładzie. Poza tym nic nie sugerowało, że jednostka ma wyjść w morze. – Widzisz tę pinasę? Przycumuj w pobliżu – rozkazał sternikowi. „Saint Jean” posłusznie skręcił na lewo. Załoga uwijała się po pokładzie, zrzucając żagle i przygotowując się do ostatnich zwrotów. Tych kilku marynarzy na pinasie patrzyło teraz w ich kierunku. Casper wytężył wzrok. Nie widział Hectora, co jeszcze nie znaczyło, że go tam nie było. Nawet dni przy wiośle nie wlokły mu się tak bardzo jak ostatnie minuty. – Pablo, stary draniu, poznajesz mnie?! – zakrzyknął do szypra, gdy byli zaledwie sto kroków od siebie. – Co za parchaty pies ośmiela się... – odpowiedział zawołany wściekłym głosem. Nagle zamarł zdumiony. – Nie może być, seńor Kolb! – dopiero teraz rozpoznał pytającego. – Gdzie panicz Hector?! – koniecznie musiał to wiedzieć, lecz w odpowiedzi stary szyper otarł tylko

łzy z oczu. · Fregata dobiła do nabrzeża. – Bóg nam ciebie zsyła! – usłyszał Kolb na powitanie. – Jestem tylko skromnym sługą w regimencie Alexandra de Rojas, wasza miłość. – Za to nie brak wam śmiałości ani marynarskiego kunsztu. Mimo cisnących mu się na usta pytań o „Oceanusa” powściągnął ciekawość, pozwalając się zaprowadzić do cytadeli, gdzie urzędował Bragadino. · 15 września Lala Mustafa pasza w końcu triumfalnie wjechał do Nikozji, gdzie jeszcze trwało usuwanie dwudziestu tysięcy zwłok, efektu rzezi, jakiej dopuścili się poddani sułtana. W łacińskiej katedrze zmyto z posadzek i ścian krew pomordowanych i głównodowodzący podziękował Allahowi za okazaną łaskę. Padł na twarz i korzył się przed Najwyższym, tak jak potrafią to tylko muzułmanie. Zdobył ważny punkt na szlakach komunikacyjnych w tej części Białego Morza. Głęboko wierzył, że Famagusta ulegnie, gdy tylko zobaczy niezwyciężoną armię. Żołnierze byli zadowoleni i liczyli na kolejne łupy. To od nich zależało powodzenie następnego oblężenia. Pełni ochoty pójdą po chwałę lub na śmierć. Wraz ze zwycięstwem umacniała się również pozycja samego Mustafy. Piali pasza mógł knuć dalej, ale to jemu zawdzięczano sukces. Nastąpił co prawda pewien zgrzyt, na wspomnienie którego nie potrafił ukryć złości – jedna z galer wyładowana wszelkim dobrem i rzeszą niewolnic została wysadzona w powietrze. Jak twierdzono, jedna z branek przedostała się do magazynu prochowego i nie mogąc znieść hańby, podpaliła lont. Wszystko pochłonęły fale. Zamiast podarków dla Selima na powierzchni unosiły się tylko resztki nadpalonego drewna. Nikt nie mógł tego przewidzieć. Takie sytuacje się zdarzają. Łupów było dość, by wypełnić dwie następne galery. Niedługo po dziękczynnych modłach armia wyruszyła. Należało się spieszyć. Za parę tygodni jesienne i zimowe wiatry uniemożliwią żeglugę. Nie bał się odcięcia, nie o to chodziło. Był faktycznym władcą całej wyspy i nie zanosiło się na zmianę.

Tylko czy spędzenie kolejnych miesięcy w tym miejscu jest tym, o co by mu chodziło? Decyzje zapadały w Stambule i zdecydowanie lepiej być blisko ich źródła, niż siedzieć na tym kawałku ziemi wystającym z morza. Kampania lądowa przebiegała dobrze. Niewykluczone, że flota również otrzyma swoją szansę. Chociaż z tego, co się ostatnio mówiło, wynikało, że Piali pasza tracił na znaczeniu na rzecz Muezzinzade Alego paszy. Czyżby nikt nie trwał wiecznie na stanowisku, nawet zięć sułtana? Od tego, kto pokieruje flotą, wiele zależało. Pogrom niewiernych otwierał zupełnie nowe możliwości. Kreta jak dojrzały owoc aż się prosiła o zerwanie. Sycylia to następny etap. Pomijając tę małą nagą skałę, jaką była Malta, pozostałe wyspy przedstawiały o wiele większą wartość. Podobno gdzieś tam, za wielkim oceanem zachodnim leżały odległe kontynenty. Kontrolę nad nimi sprawowali Hiszpanie. I dobrze. Przynajmniej będą mieli dokąd uciekać, gdy już podbije Italię i ruszy odbić zagrabione przez nich ziemie kalifatu Kordoby. Ilekroć o tym pomyślał, z uciechy klepał się po kolanach. Arcykatolicki król i ta jego banda bękartów z Malty! Jak Bóg pozwoli, rozprawią się i z nimi, wypalając wszelki opór do gołej ziemi, lecz teraz należało dokończyć to, co zaczął. W imię Boga miłosiernego i litościwego. · Oblicze gubernatora Marcantonia Bragadino było pełne smutku. Ilekroć wracał do słów listu nakazującego mu trwać mimo przeciwności, nie potrafił ukryć rozczarowania. Mając niespełna cztery tysiące włoskiej piechoty, kilkuset stradiotów, trochę milicji i dziewięćdziesiąt dział, był zmuszony stawić czoło całej osmańskiej potędze. Liga Święta wciąż jeszcze się organizowała. Im więcej zainteresowanych, tym bardziej trzeba było uważać. Interesy wszystkich stron, pokrywające się w jednej sprawie, w innej już niekoniecznie musiały być zbieżne. Zjednoczył ich strach. Nic więcej – tylko strach. Gdy już usuną jego przyczynę, niechybnie powrócą do dawnych kłótni i waśni. Pierwsze tureckie podjazdy już operowały na równinie przed Bramą Limassolską, a okręty zapuszczały się bardzo blisko artyleryjskich stanowisk w południowej części miasta. Tym bardziej wyczyn, jakiego dokonała załoga fregaty, należał do wyjątkowych. To odrobinę podniosło morale obrońców, bo znaczyło, że ktoś jeszcze o nich pamięta. Dostarczony list przeczytał kilkukrotnie, dzieląc się treścią z komendantem Baglione, resztą pułkowników i kapitanów. Dopiero później poprosił oficera na rozmowę.

Wstał na jego widok, uścisnął dłoń i poprosił, by usiadł. – Widzę, że jesteście utrudzeni – zapytał, szukając na twarzy marynarza śladów zniechęcenia. – To bez znaczenia. – Nie czynię nic dla własnej wygody. Od dawna żyjemy tu w zamknięciu. Zaledwie parę dni temu upadła stolica, ale to już zapewne wiecie. – Pułkownik Tiepolo mnie o tym poinformował. To właśnie on powitał załogę „Saint Jeana” na nabrzeżu. Tymczasem gubernator to unosił, to opuszczał list na czarny dębowy stół, nie wiedząc, jak ująć to, o co chciał zapytać. – Jeżeli flota rozgromi okręty przeznaczone do blokady i te zajmujące się dowozem zaopatrzenia... – Na to nie liczcie, panie. – A jaki jest cel waszej misji, skoro nie rada, jak zakończyć oblężenie? – Nic nie jest gotowe – odpowiedział zgodnie z prawdą. – Część oficerów chce ruszać już teraz. Dotyczy to głównie pułków z Mediolanu, Neapolu i Sycylii. Reszta nie dostrzega aż takiego niebezpieczeństwa. Gubernator ukrył twarz w dłoniach. – Famagusta musi wytrwać jak najdłużej. Zdaje się, że taka jest wola Filipa II i samego papieża. – To wiem z listu. – Ojciec Święty nie ustaje w staraniach. Stolica Apostolska jest wyjątkowo aktywna. Bez niej Hiszpanie już skłóciliby się z Wenecjanami, a Zakon Świętego Jana z Genuą. – Widzę, młodzieńcze, że wiesz więcej, niż tu napisali. – Pułkownik de Rojas bardzo się starał, bym wszystko pojął – dopiero teraz Kolb zrozumiał sens długich dysput toczonych w Neapolu. – Dobry nauczyciel więcej wart od sakiewki pełnej złota – powiedział Bragadino ponownie, przeglądając pismo. – Wasza miłość... Tym razem Wielki Turek uderzył bezpośrednio w Wenecję. To republice powinno zależeć na odzyskaniu swojej własności. Hiszpania pomoże, jak już upora się

z heretykami w Niderlandach i do końca zdławi powstanie morysków. Siły są rozproszone. Ich koncentracja nie jest prostą sprawą. – Czyli całą ufność mamy pokładać w murach i armatach? – Wszystko może się zdarzyć. Gubernator pokiwał głową, pogodzony z losem. – Co teraz chcecie robić? – Jeszcze nie wiem. Jeżeli nikt nie stanie nam na przeszkodzie – Casprowi chodziło o tureckie galery – spróbuję przerwać blokadę. – Niedługo przyjdą jesienne sztormy. – Pływałem w gorszych warunkach. – Dobrze, możecie odejść. Aha, pułkowniku, zaopiekujecie się naszym gościem. Wiele będzie zależało od jego decyzji. Stojący przy drzwiach Tiepolo skinął na Kolba. Gęsiego schodzili kamiennymi schodami na dziedziniec. – Wasza miłość... – musiał w końcu o to zapytać. – Przy nabrzeżu widziałem pinasę. Jej kapitan jest moim bratem. Stary żołnierz zwolnił, lecz nie powiedział ani słowa. – Od dawna nie miałem o nim żadnej wiadomości – denerwował się coraz bardziej. – Co się z nim dzieje? – Zdaje się, że przypłynęliście w samą porę. Sporo przeżył i chyba nie jest tym samym człowiekiem co wcześniej. – O czym mówicie? – On sam nie odzywa się prawie wcale. Jego druh François opowiadał nam, co przeszli. – Gdzie ich znajdę? – Zaprowadzę was. Uliczka przylegała do potężnych murów fortecy. Tawerna odrobinę lepsza od tych, gdzie oszczędności przepijali marynarze, zajmowała parter murowanego domu.

Na piętrze mieściły się pokoje. Ponad nimi znajdowała się jeszcze mała przybudówka, nie większa od gołębnika. Casper, przywykły już do wielkich miast Hiszpanii i Italii, zauważył, że oprócz – niewielu chyba – urzędowych budowli i kościołów cała zabudowa tutaj była raczej niska i stanowiła jakby dodatek do murów, bastionów, rawelinów i bram, odgradzających Famagustę od tego, co na zewnątrz. Kiedy już w końcu dotarli na miejsce i znaleźli się w mrocznym wnętrzu, Casper rozejrzał się po biesiadnikach. Wyławiał wzrokiem poszczególne postacie w poszukiwaniu tej, na której najbardziej mu zależało. Pułkownik wskazał kierunek. – Tam. Álvarez spał na stole pod ścianą, z głową opartą na ramionach. Przed nim stał gliniany dzban. Wychodziło na to, że już przed południem jego przyjaciel był kompletnie pijany. Podszedł powoli. – Hector – dotknął jego ramienia. Zamiast odpowiedzi usłyszał chrapanie. – Pułkowniku – ktoś z tyłu zwracał się do oficera. – Pozwólcie, mości Kolb, to kapitan François Cambrona, towarzysz ostatnich tygodni waszego brata i świadek oblężenia i upadku stolicy. Wszystko, co wiemy, pochodzi z jego ust – przedstawił ich Tiepolo. – Porozmawiajcie sobie, mnie wzywają obowiązki – żołnierz wycofał się dyskretnie. – Brat Hectora... A który? – Casper. – No tak – uśmiechnął się przymilnie Cypryjczyk. – Drugi w rodzinie nieustraszony marynarz i pogromca portowych tawern. Kolbowi nie spodobał się ton i ogólna prezencja Cambrony. Jeszcze rok wcześniej za podobne lekceważenie wyrżnąłby go w pysk. Jak widać, pokora przychodzi z czasem. Usiedli. François rozlał, co pozostało w dzbanie.

– Cypryjskie. Mało które ma podobny smak i aromat. Spróbował. Faktycznie swoim bukietem odbiegało od tych, które znał. Prawdę mówiąc, większość do niego się nawet nie umywała. – To zasługa słońca i tutejszej ziemi – kontynuował kapitan. Każdy z handlarzy i oberżystów zachwalał w ten sposób towar, acz w tym przypadku była to prawda. – Co się z nim dzieje? – zapytał Casper. – To, co z nami wszystkimi. Zmęczył się życiem. Kolb poczuł, jak zalewa go krew. Mimo wszystko złapie za kaftan i przywali mu w mordę, poprawiając paroma kopniakami. – Spokojnie – Cypryjczyk spoważniał. – Dość tych bzdur. Pytałem, co z nim. – Uciekliśmy z Nikozji: ja, on i jeszcze dziewczyna, jego ukochana. Wszystko szło dobrze. Dopiero trzy mile stąd dorwali nas Turcy. Adara, bo tak miała na imię dziewczyna, zginęła, a on się załamał. Tak trudno to zrozumieć? Powiedzcie lepiej, jak wy znaleźliście się w tym przeklętym miejscu? – Długo by prawić. – Mamy czas – puste naczynia zamienili na pełne. – Jak tam Antonio? Hector wiele o was mówił. Co tak pobledliście? Powiedziałem coś nie tak? ROZDZIAŁ XVI Hamza Bek jako dziesiętnik orty odpowiadał za sprawy kwatermistrzowskie podległych sobie janczarów – kupował prowiant i konie noszące namiot z resztą bagażu, wynajmował derwisza z sekty baktaszydów potrafiącego zmotywować do działania lepiej niż sułtan oraz – jeżeli wystarczało środków – także lekarza. Wszelako przez większą część dnia przechadzał się pomiędzy namiotami, doglądając porządku, rozmawiając ze starymi znajomymi lub po prostu zabijając czas. Jako że armii nie towarzyszyły służby zaopatrzeniowe, jedynym miejscem, gdzie można było wszystko kupić, był bazar. Hamza znał tam większość kupców. W końcu brał udział we wszystkich wyprawach osmańskiej armii w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Widział Maltę i Nachiczewan. O mało nie stracił życia pod Astrachaniem. Pamiątką po tamtej

kampanii pozostał lekki niedowład lewego barku, kiedy osadzony na tyczce sierp przebił kaftan i rozorał mu ramię. Najskuteczniejsze lekarstwo na wszelkie dolegliwości, czyli opium, dostawał u jednego z szarlatanów ciągnących za wojskiem. Wypróbował sporo jego specyfików; po większości z nich dostawał biegunki, ale opium oferował naprawdę dobre. Opór chrześcijan pod Nikozją wcale nie zdziwił Hamzy. Czuł, że tak będzie. Ba, obawiał się nawet znacznie twardszej obrony. Gdy już w końcu przełamali opór, jego serce przepełniała radość. Po wzięciu miasta nie obowiązywały sztywne reguły, jakie trzymały w ryzach gwardię sułtana. Zwyczajowe prawo mówiło, że mogą robić, co chcą. I robili. Do jednego z kwartałów ulic dostali się jako pierwsi. Nikt nie stanął im na drodze. Wyrżnęli wszystkich nieprzydatnych – starców, bo byli starcami, i noworodki, bo nie miały znaczenia. Doszedł do takiej wprawy, że jednym machnięciem szabli potrafił ściąć głowę. Co prawda Isa, największy mocarz w dziesiątce, którą dowodził, robił to od dawna, stanowiąc niedościgły wzór dla reszty, ale Hamzie taka sztuka wyszła po raz pierwszy. Dziesięcioletni gówniarz próbował bronić rodziny. Nóż do chleba drżał w jego dłoniach, gdy wystawił go przed siebie. Nie uciekł, kiedy Bek ryknął nieludzkim głosem. Po twarzy małego ciekły łzy. Śmierć była blisko, a mimo to nie chował się przed nią. Zamach i cienka szyjka została przecięta. Co za radość! W końcu dorównał Isie. Na dalsze wprawki zabrakło czasu. Ważniejsze od machania bronią były pieniądze. Zabrali wszystko, co miało jakąś wartość. Ale od nadmiaru łupów bazarnicy stali się wybredni. Za srebrny puchar dostał miarkę owsa i trochę suszonych owoców. Nie miał wyboru – tylko od niego zależało, czy wspólny kocioł będzie pełen. Jeżeli nie, to jego ludzie zaczną kręcić nosem. Na szczęście do końca kampanii było jeszcze daleko. Maszerując pod Famagustę, żartowali, byli w wyśmienitych nastrojach. Zdobycie portu pozwoli zakończyć ekspedycję pięknym akcentem. Tak myślał, dopóki nie zobaczył, co ich czeka. Widok fortyfikacji tknął go złym przeczuciem. Ilekroć podnosił oczy do góry, widział bastiony i powiewające ponad nimi złowrogie chorągwie z krzyżami i chrześcijańskimi świętymi. Zgodnie z rozkazem seraskiera Lali Mustafy poprowadził ortę ku mniejszemu ze zorganizowanych obozów, leżącemu na północnym zachodzie od portu. Większy mieścił się bardziej na południe. W ogóle nie dawało się zauważyć uszczerbku, jaki na pewno ponieśli pod stolicą. Na wyspę wciąż

docierały nowe posiłki. Widziało się ludzi ze wszystkich krain imperium – od mieszkańców Afryki po Anatolijczyków, ludzi znad Eufratu i z Rumelii, wszystkich kolorów skóry i języków, potężnych Murzynów i dzikich piratów z Algieru i innych korsarskich gniazd. Nie brakowało Greków, Albańczyków, Serbów i Tatarów. Dziwne, że ziemia nosiła tyle różnych ras i nacji. Nim zdążył postawić kocioł nad ogniem, huknęły działa, biorąc za cel wieżę arsenału. Ciężkie, 55funtowe kule spadały na obrońców ufnych w siłę grubych murów. Wkrótce dołączyły do nich kolejne baterie, tym razem atakując kawaliery broniące Bramy Limassolskiej. Następne armaty przyłączały się sukcesywnie wraz z budową nowych stanowisk. Dla Hamzy Beka liczyło się jedno – muszą zdobyć miasto, zanim w jego sakiewce zabraknie brzęczących monet. · Kolb powstrzymał się od komentarza. Hector wyglądał jak siedem nieszczęść – przekrwione oczy, zarośnięte policzki, nieświeży oddech i rozchełstana koszula. Dobre rady niewiele tu pomogą. Co najwyżej Hiszpan, działając na przekór, pogrąży się w bólu jeszcze bardziej. Na początek wystarczyło być przy nim. Gdy już w końcu się ocknął, nawet nie zdziwił się szczególnie na jego widok. Minęła chwila, zanim wybełkotał słowa powitania. W tym tempie nie dojdzie do siebie przed Bożym Narodzeniem. Przewidująco Casper zabrał z zasięgu jego wzroku wino, które do tej pory pozostawało na wyciągnięcie ręki. – Wiesz, że mało kogo szanuję tak bardzo jak ciebie – rozpoczął Kolb. – Wczoraj przywitałbym cię z otwartymi ramionami. – A cóż takiego się stało, że tego nie robisz? – spytał Casper. Tfu, delikatny to on nie był. Przecież wiedział, co spotkało Hectora, a teraz szykowała się jedna z najcięższych rozmów w jego życiu. Obaj patrzyli gdzieś w bok, zawstydzeni i przejęci. – Gdzie François? – Wyszedł. Bagliano go wezwał. – Bez niego... Gdzieś w środku poczuł ukłucie zazdrości. Zawsze uważał Hectora za jedną z najbliższych osób. Tymczasem on znalazł kogoś, z kim dzielił wojenne przeżycia, zapewne cementujące przyjaźń bardziej niż to, co wcześniej ich połączyło.

Hiszpan chyba jednak wziął się w garść. – Ojciec cię przysłał? – To byłoby zbyt proste. – Więc kto? – Nikt – odparł Casper. – Jeżeli myślisz, że jesteś pępkiem świata, to się mylisz. I to bardzo. – Nic nie rozumiesz. – To najprostsze wytłumaczenie – prychnął Kolb. – Przybyłeś na tę wyspę w jednym celu: chciałeś bronić wiary... – Wiara, kościół – to puste słowa. Nie są zbyt wiele warte. Dotyk kobiety znaczy o wiele więcej. Nie mówię o portowych dziwkach, bo pewnie tylko takie znasz, ale... – O nie, ty zapewne mówisz o damach – stwierdzenie o dziwkach puścił mimo uszu. Głupi, tępy i zadufany w sobie Hector. Zupełnie postradał rozum. – Żebyś wiedział. – O ile wiem, Adara żadną damą nie była. Córka koniuszego. Twój kumpel mi powiedział. Myślałeś, że to tajemnica? – Nie mam już przyjaciół – skwitował smętnie Álvarez. – Masz, masz, tylko nie chcesz tego zauważyć – podsumował Casper. – Niestety, to nie koniec złych wieści. – Nie wiem, co jeszcze może być gorszego. – Antonio zginął w walce z korsarzami – brutalna szczerość wypowiedzi nie od razu dotarła do Hectora. – Zaatakowali nas niedaleko Melilli. Straciliśmy statek, towar i załogę. Jednym słowem: wszystko. – Ojciec wie? – Nie. – Dlaczego? – Wydaje ci się, że tak łatwo wrócić do Kartageny i powiedzieć: jest mi przykro, ale nic nie mogłem zrobić. Opatrzność boska jakoś nie chciała nas uchronić przed najgorszym. – Uciekłeś?

– Uratowali mnie. Byłem niewolnikiem Wysokiej Porty, a teraz jestem żołnierzem. Służę w armii, bo tylko ona daje szansę zemsty. Tak, zemsty. Nie przesłyszałeś się. Nie wrócę, dopóki nie wyrównam rachunków. – To jest nas dwóch. – Jak ci się wydaje, don Javier będzie szczęśliwy, gdy dowie się o śmierci drugiego syna? Dobrze wiesz, że tego nie przeżyje. Cały majątek przejmą Martinezowie. Tego właśnie chcesz? Musisz pomyśleć o przyszłości. Zostałeś ostatnim żyjącym dziedzicem. Bez ciebie ród Álvarezów przestanie istnieć. Ileż pokoleń poprzedników patrzy z nieba na ciebie! Ci wszyscy dumni rycerze rekonkwisty... – Dlaczego właśnie ja – bardziej stwierdził, niż zapytał Hector. – Nie zawsze możemy wybierać. Tak już jest i nic tego nie zmieni, więc przestań się użalać. Jest jeszcze trochę wina do wypicia i Turków do usieczenia. Zupełnie nie wiedział, czy jego słowa trafiały do przekonania Álvareza. W każdym razie przynajmniej na chwilę oderwały go od niewesołych rozważań. Blade policzki Hectora nabrały rumieńców, zaczął oddychać powoli i głęboko, zamiast płytko i spazmatycznie. – Nalej – Hector poszukał na stole glinianego kubka. – Uhmm... – Kolb złapał przyjaciela za kołnierz i to ciągnąc, to pchając, wyprowadził go na zewnątrz. Raz zlecieli po schodach, a raz zderzyli się z pachołkiem, który nawinął się, zwabiony krzykiem Hiszpana. Trzasnęły drzwi otworzone kopniakiem. Poidło dla koni pełne wody stało w rogu podwórza. – Co robisz?! – Hector szarpał się, lecz nie był w stanie wyrwać się z uścisku. – Dbam o twoją przyszłość. – Puść mnie, skurwysynu – nie mogąc sprostać Kolbowi, Álvarez zaczepił się palcami jak hakami o framugę. – Nic z tego. – Puść, bo oberwiesz!

– Jeszcze nie teraz. Kolb zebrał wszystkie siły i mocniej przytrzymał wierzgającego druha. Nagle szarpnął, odrywając dłonie Hectora od drewnianej belki. Teraz bardziej go niósł, niż wlókł i w końcu wrzucił do koryta. Dla pewności przytrzymał mu głowę pod wodą. Parę łyków nikomu jeszcze nie zaszkodziło. Po chwili poluzował uścisk. Álvarez wyrwał głowę spod wody i zaniósł się kaszlem. Był mokry i wściekły jak nigdy wcześniej. – Zabiję! Rzucił się z pięściami, młócąc nimi jak cepami. Kolb odsunął się na bok, odbiwszy pierwszy cios. – Już zapomniałeś, jak się walczy? No tak, obmacywanie panien to zupełnie co innego – nie uchylił się przed zamachem wyciągniętej pięści, tylko lewą ręką złapał za nią i pomagając sobie zwrotem tułowia, przerzucił Álvareza przez ramię. Wyszło tak jakoś samo z siebie. Hector upadł na tyłek. Oszołomiony bólem i upokorzony, zastygł, aż w końcu rozejrzał się po dziedzińcu. Leżący w kącie pogrzebacz dostrzegli w tym samym momencie. Skoczyli równo, z tym że dłoń Hectora zacisnęła się na rękojeści, a stopa Kolba przydeptała pręt z góry. – Nie grasz uczciwie – wyspał Hector. – Patrzcie go, jaki mądrala – Casper nie zamierzał ustąpić. Álvarez barkiem uderzył w nogi Kolba. Przewrócili się obaj i zaczęli tarzać po ziemi. Jakimś sposobem Hector znalazł się u góry. Był jednak za słaby, by to wykorzystać. Wystarczyło jedno wierzgnięcie i spadł. Casper wstał bez trudu. – Na początek wystarczy. – Nigdy ci tego nie zapomnę. – Trzymam cię za słowo – odrzekł. Następnie poszukał właściciela zajazdu, stojącego przy wejściu. – Gdy ktoś przyniesie obecnemu tu oficerowi choć trochę wina, przekonam gubernatora, by kazał spalić oberżę do cna jako miejsce utrudniające obronę. Czy to jasne? Właściciel przenosił spojrzenie to na Hectora, to na niego. – Jasne? – zapytał głośniej.

– Tak, seńor. Jaśniej nie można. · Utrzymanie porządku wśród takiej rzeszy ludzi nigdy nie było prostą sprawą. Niesforny motłoch potrafił zbuntować się o każdej porze dnia i nocy. Dla akindżich, azbeków czy baszybuzuków sukcesy i porażki regularnych oddziałów nie miały takiego znaczenia jak grabież czyniona na własną rękę. Sułtan i seraskier traktowali nieregularnych wojowników niczym bydło. Na wyprawach należało ich żywić, niekiedy nawet słuchać, więc im więcej ghazich zginie w świętej wojnie, tym lepiej. Przeważnie szli przed janczarami, mając stępić ostrze obrony, i ginęli przy okazji tysiącami. Kiedy wpadali w panikę, żadna siła nie była w stanie zmusić ich do powrotu na stanowiska. Zdaniem Hamzy więcej z nimi było kłopotów niż pożytku. Dziesiętnik poprawił biały turban na głowie stanowiący, tak jak wzorzysty kaftan, symbol podoficerskiej szarży. Gdyby okoliczności wyjątkowo przycisnęły Hamzę, zawsze mógł odsprzedać szaty. Chętnych nie brakowało, jako że korupcja w państwie sułtanów osiągnęła dno, a raczej należałoby powiedzieć – niebotyczne szczyty. Bez łapówki nie dawało się załatwić niczego – od poziomu wielkiego wezyra poprzez paszów i pozostałych, poślednich urzędników, aż po takich jak on. Brali wszyscy. Korupcja niczym rak toczyła imperium i nikt nie próbował tego zmienić. Po prostu tak już było. Na razie myśl o przyszłości była co najmniej nie na miejscu. Rwetes przed nimi przybierał na sile. Hamzy nie obchodziło, o co poszło – o nieświeże żarcie czy podział łupów – ważne, że zamieszanie obejmowało kolejne oddziały. Janczarzy, ustawieni w długą kolumnę, tylko czekali na rozkaz odabaszy. W nagłych wypadkach robili za żandarmerię, przywołując buntowników do porządku. – Widzisz coś? – zapytał Isy, któremu ze względu na wzrost łatwiej było dostrzec cokolwiek w tłumie. – Przewrócili kocioł. O..., teraz to już na pewno spadnie parę łbów. Mocniej ujął nahajkę. Niech no tylko spuszczą ich ze smyczy. Rozkaz padł szybko. Grupa konnych spahisów wbiła się w bok tłumu, siekąc rzemieniami, gdzie popadnie, i spychając niezadowolonych w stronę janczarów.

– Hamza! – do dziesiętnika podjechał odabasza. – Złap prowodyrów. – Tak, panie. – Moja łaska cię nie minie. Srokosz zatańczył na tylnych nogach. Uderzony nahajką w zad, zaraz uspokoił się i pocwałował na czoło kolumny. – Słyszeliście – powiedział do najbliższych wojowników. – Nasz pan nas wynagrodzi. – Zawsze tak mówi, a potem kantuje przy podziale – odezwał się Isa, którego rozłożysta ruda broda opadała falami na pierś. – Może nie mam racji? Szmer głosów wystarczył za odpowiedź. – Mów tak dalej, to się doigrasz. – Ja się nie boję – janczar wyjął z pochwy ciężką szablę. Akurat w tym przypadku była to prawda. Isa nie znał lęku, litości czy szacunku dla przełożonego. Zawsze podążał za nim w największy zamęt bitwy. – Uwaga! – początek kolumny ruszył. Odczekali chwilę i popędzili za plecami poprzedników. Przywracanie porządku trwało w najlepsze. Im pozostało skończyć to, co zaczęli spahisi. Wkrótce formacja straciła spójność. Rozbiegli się na boki, siekąc i płazując szablami. Hamza nie wpadł w szał, jak to miał w zwyczaju. Tym razem działał rozważnie. Wyszukiwał lepiej odzianych i tych, którzy nie umykali dość szybko. Każdy z nich nadawał się na prowodyra. Pojmanych wiązali i pod eskortą odsyłali na tyły. W pewnym momencie zorientował się, że zagubił się w labiryncie namiotów. Został sam z Isą naprzeciw co najmniej kilkudziesięciu spanikowanych azbeków. Smagnął jednego przez plecy, trafiając go ołowianą kulką na końcu rzemienia. Chciał za nim pognać, lecz zatrzymał się, dostrzegłszy, że przyboczny za nim nie podąża.

– Ruszaj się! – Tamci nic nie znaczą. – Salak! Isa, na Najwyższego, o czym ty mówisz? Dopiero teraz popatrzył w stronę, gdzie spoglądał janczar. Siwowłosy starzec stał w otoczeniu paru chłopów. – Opamiętajcie się – wyciągnął przed siebie prawą dłoń i wzniósł do góry. W Hamzie zadrżało serce. W końcu prawdziwy buntownik! Nie byle bosonogi kmiot. Wzbita stopami kurzawa przesłoniła widok. Dziesiętnika zadrapało w gardle. Wreszcie dostał swoją szansę. – Brać go! – skoczył, nie patrząc, czy Isa podąża za nim. Otaczający derwisza ludzie pierzchli, a na głowę starca spadły razy. Bił mocno i równo. Po każdym uderzeniu widział krwawe pręgi na skórze, jednak wzniesiona ręka nie chciała opaść. Zziajany zatknął bicz za pas i wyjął szablę. Tymczasem starzec rozpoczął recytację: – Słudzy Miłosiernego: ci, którzy chodzą po ziemi skromnie i nie zabijają nikogo wbrew zakazowi Boga i nie uprawiają rozpusty. I ci, którzy nie zaświadczają fałszu, a kiedy przechodzą obok pustej gadaniny, to przechodzą z godnością, i ci, którzy kiedy się im wspomina znaki ich Pana, nie stają naprzeciw nich głusi i ślepi. [1] – O kim ty mówisz, starcze? – Nie jesteście dziećmi Boga, tylko... Dalej Hamza nie słuchał. Machnął szablą. Ręka spadła, na białą szatę trysnęła krew. Derwisz padł na kolana, powalony cierpieniem. Dziesiętnik przymierzył się ponownie. Już raz to zrobił. Wzniósł ostrze do góry i ciął z całą mocą. Głowa spadła z ramion za pierwszym razem. Spojrzał triumfująco na Isę. Jego oczy zadawały się mówić – ja też tak potrafię! Zatkniętą na pice głowę buntownika obnoszono po obozie, aż wszyscy zobaczyli, co się z nim stało. Na ostatek drzewce wbito przed namiotem Lali Mustafy paszy. Nie była

osamotniona. Towarzyszyło jej kilkadziesiąt innych. Opanowano sytuację. Do następnego razu. · Zbliżała się pora iszy – ostatniej modlitwy dnia. Wypadało podziękować Allahowi za okazaną łaskę. Lala Mustafa pasza dokonał mniejszej ablucji, czyli wudu, i wypowiedział intencję – nijja. Zastanowił się przez chwilę, którą surę Koranu wyrecytować. Surę Światła – „Bóg jest światłem nieba i ziemi...” – czy surę Krowy: „Nie ma Boga jak tylko On”. Prawdę mówiąc, był zmęczony i – co tu ukrywać – stary, a prowadzenie kampanii wyczerpywało bardziej niż siedzenie w pałacu. Na dodatek ten cholerny bunt... No, może nie aż bunt, zaledwie drobne zamieszki, jakie zdarzają nad wyraz często w takiej masie ludzi. Już teraz mówiono o przeszło dwustu tysiącach wiernych koczujących pod murami Famagusty. Jeszcze nigdy nie dysponował tak liczną armią. Oczywiście trzy czwarte z nich to darmozjady, nic nieznacząca hołota, oddziały pomocnicze, niewolnicy, saperzy, woziwodowie i derwisze. Że też jednemu z nich znudziło się życie. Dokładnie nie wiedział, o co poszło – jak słyszał, buntownicy wzywali do zakończenia „bezsensownej rzezi”. Na szczęście janczarzy w porę ich wyłapali. A właśnie janczarów, spahisów czy zaprawionych w wojennym rzemiośle korsarzy jak na tak wielką armię wcale nie było dużo. To, co stracił pod Nikozją, już zostało uzupełnione, lecz teraz postawi na coś zupełnie odmiennego. Zamiast próbować szturmów, skruszy obronę artylerią – w równym stopniu lądową co morską. Problemem, jak zwykle w tego typu przypadkach, pozostawał czas. Chciał zdążyć przed końcem roku, inaczej wszystko przeciągnie się na kolejny. Sułtan nie będzie zadowolony. Westchnął w duchu. Zupełnie zapomniał, o czym myślał na początku. Ach tak, modlitewny dywanik przypominał o zobowiązaniu. – Allah akbar! – lecz nim zaczął ikamę, wezwanie Boga, szum i krzyki z zewnątrz po raz kolejny przerwały mu modlitwę. W ten sposób nie skończy do północy, a on chciał się już położyć. Skupił się, by jednak dokończyć to,

co zaczął. Wrzawa narastała. Wciągnął ze świstem powietrze do płuc. – Panie... – gdzieś przy wejściu padł na twarz jeden ze sług. – Niewierni w obozie. · Hamza Bek był szczęśliwy. Odabasza nie zapomniał o obietnicy, co było o tyle dziwne, że to łajdak, pijak i szuja, jednak tym razem dotrzymał słowa. Pięć złotych dukatów dostał do ręki. Isa otrzymał dwa, a reszta dziesiątki po jednym. Zgodnie ze zwyczajem, wszystko ukrył w sajdaku. Bez niego nie ruszał się nawet o krok. Jak do tej pory nie istniał żaden zorganizowany system przechowywania oszczędności. Każdy czynił to we własnym zakresie. Bywali i tacy, którzy przed walką połykali monety, stąd na pobojowiskach całkiem często widywano zwłoki z rozpłatanymi brzuchami. Hieny istniały wszędzie i zawsze. Przynajmniej miały dobry powód, by masakrować ciała. Hamza bardzo nie chciał, by coś podobnego spotkało i jego. W ogóle nie chciał ginąć, a jak już, to niech trupa pozostawią w spokoju. Półleżąc przy ognisku, obserwował rozżarzone drewno. Lekkie ssanie w żołądku nie pozwalało na zupełne odprężenie. Nieco uniósł się i zamieszał w kotle. Ze szklanego flakonu wysypał na dłoń odrobinę soli i rozcierając grudki, wsypał do zupy. Jak zwykle, z tego, co uwarzy, on dostanie samo gęste. Isa otrzyma równie solidną porcję, resztę obdzieli się tym, co zostanie. Zadowolony, opadł z powrotem na posłanie. Detonacja od strony najbliższej baterii wyrwała go z zadumy. Już chciał się zerwać na nogi, ale powstrzymał odruch. Banda partaczy! Dla czegoś takiego nie warto szarpać nerwów. Reszta janczarów zgromadzonych w pobliżu zamarła. – Hej, Isa! Zobacz, co ci cholerni puszkarze wyprawiają – już nie patrzył na stanowisko artyleryjskie, tylko mieszał zupę. Jak ją przypali, będzie mógł mieć pretensje tylko do siebie. Baterie odległe o zaledwie dwieście kroków zajęły się ogniem. – Wygląda na pożar. Niech to! Poprzez ciasno ustawione namioty niewiele widział.

– Idź i sprawdź. Podkomendny obrzucił dziesiętnika złym spojrzeniem. W końcu ruszył, powłócząc nogami. Gdzieś tam zarżał koń i krzyczeli ludzie. Co się wyprawia? Zaniepokojony, przysunął bliżej sajdak i szablę. Wstał, nie wiedząc, co robić. Rozkazów nie było. Baszy nie widział od wieczora. Boczną aleją przeleciał tabun wierzchowców. Hamza wyciągnął szablę. – Przygotujcie się. Ustawili się za nim. Turecki podoficer nie zdążył zrobić choćby kilku kroków, kiedy wyrosła przed nim opancerzona postać. Po obu jej stronach uwijali się żołnierze z długimi glewiami i gizarmami. Hamza tylko wyciągnął klingę przed siebie. Był zbyt zdumiony, by atakować. Oberwał w brzuch bocznym zadziorem glewi. Z góry spadł miecz rycerza. Zdruzgotał mu obojczyk i klatkę piersiową. Oprócz kaftana nic nie chroniło ciała janczara. Wszelkie osłony mieli w pogardzie. Dlatego, walcząc z przeciwnikami odzianymi w blachy, padali jeden po drugim. Ten, który powalił Hamzę, jednym kopnięciem wywrócił kocioł na bok. Snop iskier spadł na płócienne namioty i wkrótce ogień ogarnął okolicę. W niektórych miejscach próbowano organizować pospieszną obronę. Przy paru bardziej rozgarniętych dowódcach skupiły się małe grupy ludzi. Nie wszyscy z nich przejawiali ochotę do walki. Instynkt samozachowawczy nakazywał uciekać. Co innego, jak to oni narzucali warunki. Tym razem zostali zaatakowani, a to nie podnosiło morale. Grupy azbeków biegały we wszystkich kierunkach, wpadały na siebie nawzajem, tratowały i siały panikę w dalej położonych stanowiskach. Najbardziej zaciekły opór stawili janczarzy. Nie uciekali. Ginęli tam, gdzie stali. Uzbrojeni w szable, nie mogli sprostać zakutym w stal przeciwnikom. Wśród nacierających spustoszenie czynił zwłaszcza jeden z jeźdźców. Na grzebiecie bojowego wierzchowca wyglądem przypominał demona. Co rusz spinał konia i rzucał się w największą ciżbę wrogów. Jego rumak Dextrarius nie był gorszy od rycerza. Blachy chroniły grzbiet, szyję i głowę bestii. Te parę ciosów, jakie spadły na nią w zamieszaniu, nie

zrobiły jej krzywdy. Wprost przeciwnie. Ważąca tonę machina bojowa miażdżyła samym ciężarem. Cięcia mieczem były tylko formalnością kończącą mękę. Uporawszy się z kolejną grupą wrogów, rycerz galopował wzdłuż szerokiej alei. W końcu wstrzymał wierzchowca. Nie chciał zapuszczać się za daleko. Odcięty od swoich, łatwo stałby się ofiarą. Zawrócił. Nabrał rozpędu. Przez szczeliny w hełmie widział jakiegoś człowieka, który nieopatrznie wyskoczył spod wozu. Odruchowo machnął ostrzem. Poczuł opór. Znaczy – trafił. Nie obejrzał się za siebie, tylko pognał dalej. – Na nich... – Bij... – Aaaaa... Włoska piechota wybijała w bezpośrednim starciu resztki azbeków i janczarów. Hector uniósł do góry przyłbicę. Z tej wysokości wszystko wyglądało nierealnie. Skąpany w upiornej poświacie korowód śmierci zdawał się nie mieć końca. Płonęły namioty i wozy, padali ranni i zabici. Choć emocje wciąż w nim kipiały, to zmęczenie dawało o sobie znać. Walach również odczuwał trudy gonitwy i dźwigany ciężar. Hector nie liczył, ilu Turków położył pokotem, grunt, że się go bali. Dopiero teraz uświadomił sobie, że mógł wszystko rozegrać inaczej. Wystarczyła chorągiew, znak lub emblemat odróżniający go od innych, byle został zapamiętany. Chciał wzbudzać strach i nienawiść. Stanowić jawne wyzwanie. Musi o tym pomyśleć. Piszczałki i werble dały znak do odwrotu. Żołnierze, którzy rozbiegli się w poszukiwaniu łupów, wracali do szeregu. Kolumna ustawiała się na głównej alei, lecz wciąż brakowało sporej grupy tych, którzy zapuścili się dalej. – Nie możemy dłużej czekać – Kolb stanął przy Álvarezie, strząsając z miecza krople krwi. – Poczekamy – odparł Hiszpan beznamiętnie. – Zapytaj François, co o tym sądzi.

Uwijający się niedaleko cypryjski kapitan dostawał furii ze względu na opieszałość piechurów. Prawie zdarł gardło, wykrzykując polecenia. – Wracać, łajdaki! Do szeregu! Ale już! W końcu dostrzegł Álvareza i skinął ręką. – Przejedź się po okolicy i każ tym szujom zostawić wszystko, inaczej zasmakują tureckich szabel. Hector pojechał na prawo, gdzie – jak mu się zdawało – znikła większość grabieżców. Manewry nie wychodziły mu najlepiej. Co rusz stawał, próbując wyminąć spiętrzone przeszkody. Zwłoki, dobytek, elementy uzbrojenia leżały wszędzie. Do tego dochodziły te przeklęte linki. Daremny trud, tym bardziej, że nie dostrzegał żadnego z najemników. Albo wrócili na dźwięk werbli, albo zapuścili się dalej. Zawrócił, i w tym momencie olbrzymi ciężar spadł na jego plecy. Przytrzymał się łęku. Jakiś zdesperowany janczar próbował wysadzić Hectora z siodła. Napierał ze wszystkich sił, lecz rycerz trzymał stopy w strzemionach, co skutecznie uniemożliwiało zrzucenie go. Natychmiast sam uderzył łokciem, udało mu się trafić przeciwnika w nos. Cios go ogłuszył. Wykorzystując to, Hiszpan złapał przeciwnika za kark i zrzucił z zadu zwierzęcia. – Allah ak... Osman nie dokończył, bo potężne kopyto zgniotło mu pierś. Pełne osłupienia spojrzenie nie zrobiło na Hiszpanie wrażenia. Ilu takich jak ten olbrzym z rudą brodą będzie musiał zabić, żeby ukoić swój ból? [1] Fragmenty sury 25 w tłumaczeniu Józefa Bielawskiego, za: Koran, Warszawa 1986. ROZDZIAŁ XVII Powoli zaczynał tracić słuch. W jakimkolwiek miejscu się znajdował, wszędzie słyszał grzmiące działa. Nie widział możliwości ucieczki przed świdrującym grzmotem i kłębami cuchnącego dymu. Oczywiście, własna artyleria nie drażniła go tak bardzo jak turecka. Osmańskie kolubryny i moździerze z każdym dniem czyniły coraz większe spustoszenia. Powtarzała się historia Nikozji. Gdzie nie spojrzeć, otaczały ich szańce, transzeje i wały aproszowe. Jedyna droga ucieczki – ta przez morze – również została zablokowana.

Eskadra okrętów Ahmeda beja dość skutecznie naprzykrzała się obrońcom

miasta na murach przylegających do portu. Choć trzymana na dystans przez działa twierdzy i pale wbite w dno morza, nie pozwalała o sobie zapomnieć. Poszczególne jednostki podpływały, na ile się dało, i salwa za salwą kruszyły obronę. Spośród statków kotwiczących w basenie portowym już dwa spłonęły do cna, a „Saint Jean” zaliczył trafienie w śródokręcie poniżej linii wodnej. Spośród pozostałych tylko „Ocenanus” jakimś szczęśliwym zbiegiem okoliczności nawet nie został draśnięty. To jednak szybko mogło ulec zmianie. Stanowił wyzwanie dla osmańskich puszkarzy – był jednym z większych, o ile nie największym okrętem, jaki przetrwał do tej pory. Casper, kiedy tak stał przy nabrzeżu, nie potrafił się oprzeć urokowi pinasy. Przeżył na niej szmat czasu, tyle emocji i tyle sztormów. Już kiedyś sądził, że jej więcej nie zobaczy. Jednak życie okrutnie z niego zakpiło. Zobaczył miejsca, o których myślał, że nie istnieją, i doświadczył więcej niż inni przez całe pokolenia. Wcale nie miał ochoty zdychać właśnie tutaj. W końcu nie podlegał ani Bragadinowi, ani tym bardziej generałowi Baglione. Brał udział w obronie, bo tak rozumiał chrześcijańską powinność. Czy twierdza wytrzyma – stanowiło zagadkę. Rozmawiał o tym nieraz z Hectorem i François. Obaj przeżywali ten sam niepokój i strach, który towarzyszył im przy obronie stolicy. To cud, że uszli z życiem. U obu zaobserwował fatalizm, którym wcześniej przynajmniej Hector się nie odznaczał. Mało myśleli o sobie, kierując uwagę ku innym sprawom. Jeden więcej się modlił, a drugi wprost przeciwnie, wyzywał los w desperackich przedsięwzięciach. Jeżeli nie poskromi zapędów Hectora, ponownie zostanie sam. Miał tylko nadzieję, że Antonio spogląda na nich z nieba i raduje się, widząc, jakich rzeczy są w stanie dokonać. Znów zaczynał się rozklejać, co nie pomagało przeżyć w takim miejscu jak Famagusta jesienią roku pańskiego 1570. Znalazł łódź i przewoźnika. Rybak za niewielką opłatą zgodził się przeprawić Caspra na „Ocenanusa” zakotwiczonego trzy kable dalej. Skrzypienie wioseł w dulkach uspokajało. Raz, dwa, raz, dwa... Już chciał wyręczyć Cypryjczyka. Sam zrobiłby to sprawniej, lecz dał spokój. W końcu za coś zapłacił. Z pokładu pinasy został dostrzeżony niemal natychmiast. Kolb odmachał szyprowi. Podpłynęli bliżej. – Seńor Kolb, co za zaszczyt. – Zawsze byleś łgarzem, Pablo, ale teraz osiągnąłeś w tym prawdziwe

mistrzostwo. Szyper uniósł brwi ze zdumienia. – Dwadzieścia lat służby i co mnie spotyka? Kolb chwycił rzuconą linę i wspiął się na pokład. – Do dziś pamiętam, jak obrywałem, kiedy coś poszło nie tak. – Młodzi inaczej nic nie pojmą. – Hectora i Antonia jakoś to omijało – popatrzył na maszt, zadzierając głowę. – A jakże tak, lać paniczów? To nie uchodzi. – Byłem od nich zdolniejszy. – Nie przeczę – szyper podrapał się w czoło – ale oni mieli pieniądze. Proste. – Panicz Hector... – Zdrów. Nie o to chodzi – uspokoił marynarza. Pablo powoli skinął głową i w końcu rzekł: – Za długo tu siedzimy. – Trudno się z tym nie zgodzić – powiedział Casper. – Chcesz wracać? – dodał z prostotą. – Co ja mogę? Od kiedy starszy panicz Álvarez powrócił z Nikozji, był tu jeden raz. Zaraz poszedł do kajuty. Na następny dzień zabrał łódkę i wrócił na ląd. O nic nie pytał i nic nie chciał wiedzieć. Rozmawialiśmy między sobą i wszyscy mamy podobne zdanie. Tylko jak przekonać panicza? – Tym ja się zajmę. – Dzięki Bogu – w oczach Pabla dostrzegł ulgę. – Słyszeliście? Wypływamy! – wrzasnął do załogi. – Nie tak prędko – powstrzymał go Kolb. – Na pewno nie przed końcem

miesiąca. – Im dłużej zwlekamy... – Myślisz, że Turcy usłużnie się rozstąpią, życząc szczęśliwej drogi? Musimy wymknąć się sposobem, przy sprzyjającym wietrze i wyższej fali, nocą, bez świateł. – A jak tego dokonać? – Mam specjalistę od takich zadań – jeszcze nie znał zdania Kalabryjczyka w tej kwestii, ale ten nie powinien zgłaszać sprzeciwu. – Ładownie pełne? – Zapasów wystarczy. Nie wyładowaliśmy wszystkiego. – W razie trudności pomogę. Dowiedział się wszystkiego, czego potrzebował. Wypłynie, kiedy przyjdzie pora. Bragadino nie miał tu nic do gadania. Nie podlegał jego komendzie. Najważniejsze, to przekonać Hectora o bezcelowości pozostawania na tej straconej placówce. Pożegnał się z Pablem i wrócił do miasta. Skierował się w stronę cytadeli. Musi pogadać z gubernatorem i zanieść odpowiedź z powrotem do Neapolu. U wejścia do cytadeli Tiepolo rozmawiał z generałem. Nawet ucieszył się na widok Kolba. Baglione był bardziej powściągliwy. Może to kwestia wychowania, a może odpowiedzialności. – Przybyłeś waść zaledwie parę dni temu, a już słychać o waszych dokonaniach – rozpoczął pułkownik. – Uniżony sługa. – Przydałoby nam się więcej takich zuchów. – Żołnierze są pełni wiary i zapału, wasza miłość, a pod taką komendą sprostają każdemu zadaniu. Obaj gładko przełknęli pochlebstwo. – Problem w tym, że nas ubywa, a ich przybywa – zauważył Baglione. – Podobno znów otrzymali posiłki.

Skąd generał o tym wiedział? Najwidoczniej docierały do niego wieści spoza kordonu. Poprzez osmańskie posterunki ponoć przenikali pojedynczy ludzie – chłopi pozostający na terenach kontrolowanych przez Turków. To oni byli informatorami generała. Pomijając wszystko inne, stary wódz miał rację w jednym – oni słabli, Osmanowie zaś wyglądali na gotowych doprowadzić kampanię do zwycięskiego końca, bez względu na koszty i choćby za cenę zjednoczenia chrześcijańskich przeciwników. – Tylko Bóg wie, jak się to wszystko zakończy. – Spróbują niebawem wziąć nas szturmem. Jeżeli wytrzymamy, oni wstrzymają działania. Na wiosnę wszystko ruszy od nowa – odpowiedział Tiepolo. – Gubernator jest tego samego zdania? – Pokłada ufność w Bogu, w tych murach i w samym papieżu. – Muszę z nim pomówić. – Jest u siebie – powiedział generał. – Zdaje się, że oczekiwał waści już wczoraj. Kolb ruszył brukowanym dziedzińcem. Minął wartę przy wejściu i zagłębił się w korytarze. Sługa wprowadził kapitana do komnaty. – Drogi przyjacielu – gubernator uśmiechnął się na widok oficera. – Przygotowałem listy. Jest w nich wszystko, co uznałem za ważne. Resztę dopowiecie własnymi słowami – westchnął i przytknął batystową chusteczkę do ust. – Tylko kiedy chcecie wyruszyć? – Nie wiem, wasza miłość – wszystko zależało od postawy Hectora. Jak się uprze, nie wypłyną przed końcem roku. · Urabiali Hiszpana we dwóch, na przemian perswadując i prosząc. Był nawet pomysł, by go związać i odtransportować na „Ocenanusa” jak każdy inny ładunek, szybko jednak padł – szkody przy wprowadzaniu tego planu w życie na pewno byłyby wyższe od korzyści. Pozostawała rozmowa – „siła argumentów”, jak twierdził Cambrona. Nic lepszego nie wymyślą. – Zrobiłeś swoje – François podsunął Hectorowi puchar wina, lecz ten wzgardził trunkiem. – Poza tym ktoś musi przemówić Hiszpanom do rozumu –

łypnął porozumiewawczo okiem do Caspra. – Mości Kolb słabo się do tego nadaje, no, ale ty... – Tak myślisz? – Sam król cię wysłucha – kłamstwo ledwie przeszło przez gardło François. – A idź, bo jak cię... – Hector zdenerwował się nie na żarty. – Jesteś najbardziej opornym osłem, jakiego znam. – Jakoś do tej pory wcale ci to nie przeszkadzało. – Owszem, niekiedy bywało przydatne, ale nie teraz. Siedzenie z tobą przy jednym stole bywa męczące – Cypryjczyk zerknął na Caspra. – Zawsze taki był? – Podobno z wiekiem upór rośnie. Tak słyszałem. I chyba to prawda – odparł Kolb. – Powiedz, tak szczerze: co cię tu trzyma? – zapytał François. – Tak naprawdę nic. To zatęchła dziura tuż pod nosem Turków. O wiele bardziej przydasz się tam – palec Cambrony wskazał mniej więcej kierunek, gdzie znajdowało się morze. – Zginąć jako piechur może każdy, dobrych morskich kapitanów nie ma znów tak wielu. Jak chcesz nam pomóc, rób to na okręcie. Taranuj i top tych sukinsynów na otwartych wodach. Pożytek z tego większy, a ryzyko takie samo. – Amen – dokończył Casper. – Gadać mi się z wami nie chce – Hector się niespodziewanie wyprostował. – Zrób to, zrób tamto. – Przynajmniej masz kogoś, kto cię napomina. Najgorzej być samemu – François poklepał Hectora po ramieniu i wyszedł ku zdumieniu pozostałych. – Co z nim? – zapytał Kolb. – Stracił wszystkich bliskich. Zginęli bądź poszli w jasyr. – A ty twierdzisz, że to tobie jest ciężko. · – Trzeba wstać, panie – ktoś potrząsnął ramieniem Kolba, natychmiast

wytrącając go ze snu. Szybko wciągnął buty i zarzucił kamizelkę na plecy. Od jakiegoś czasu nie opuszczał „Oceanusa”. Wszystko, co potrzebne do rejsu, znajdowało się na pinasie, a on nie chciał, by ostrzał z galer przepływających w pobliżu uszkodził jednostkę. Od sprawności załogi i wytrzymałości starej łajby zależało, czy wyrwą się z matni, czy też nie. Wyskoczył na pokład, stając obok Capro, już całkiem dobrze zżytego z załogą. – Atakują? – Nie dzisiaj. W dalekiej perspektywie majaczyły okręty blokady. Naliczył trzy. Ciemne chmury nadpływające z południa nie pozwalały dostrzec pozostałych. Zbliżała się połowa listopada. Oblężenie ciągnęło się niemrawo. Od strony lądu większość oddziałów już została wycofana, a pozostałe skupiały się wyłącznie na nękającym ostrzale z dział i moździerzy. Nadchodziła pora, by w końcu wyrwać się na wolność. Na pokładzie Hector przemierzał przestrzeń szybkim krokiem. Od pamiętnej rozmowy nabrał nieco animuszu. Już nie stał jak słup soli, wpatrując się w horyzont. Najwyraźniej odnalazł nowy cel w życiu. – Żagiel na maszt! – Capro dyrygował załogą pod czujnym spojrzeniem Pabla. Marynarze wspięli się na reje i rozwinęli płachtę żaglowego płótna. Równocześnie stawiano fok. – Capro, jesteś pewien, że to dobry pomysł? – przystanął przy Kalabryjczyku. Nie bardzo lubił, gdy ktoś tak bezceremonialnie rządził się w jego królestwie. Najwidoczniej Álvarez żywił podobne uczucia, bo on również podszedł bliżej. – Czujecie, jak wieje? – pilot był w swoim żywiole. – Teraz albo nigdy. Kotwica poszła w górę. „Oceanus” zaczął nabierać prędkości, kładąc się mocno na sterburtę. – Już zapomniałem, jak to jest – wyszeptał Hector. „Oceanus” wyprostował się i teraz szedł w stronę drewnianej palisady. Miejsce przejścia znali doskonale. Popłynęli tam łodzią i obejrzeli wszystko z bliska. Jak pomylą się choć o parę kroków,

rozorzą poszycie okrętu. W najlepszym razie. W najgorszym stracą jednostkę. Zaczynanie wszystkiego od początku potrwa, a takie rozwiązanie nie uśmiechało się nikomu. Capro stał na dziobnicy, wskazując kierunek sternikowi. Bardziej w lewo, bardziej w prawo. Wszyscy zamarli w oczekiwaniu na to, co się stanie. Kolba akurat przejście przez palisadę nie interesowało aż tak bardzo. Skoncentrował uwagę na galerach krążących po redzie. – Na co czekacie? Ładować działa! – popędził kilku marynarzy, którzy pozostali bez zajęcia. Na pokład wyniesiono całą broń ręczną. Jednak nie w niej upatrywał ich szansy. Salwa co najwyżej na moment wstrzyma pościg. Liczył na szybkość i łut szczęścia. Ostatnie wskazówki Capro i wyminęli przeszkodę. – Zwrot na sztag. Po chwili wiatr znów wypełnił żagle. Dowodził Kolb. Hector usunął się na bok. Na okręcie nie może rządzić dwóch kapitanów. „Oceanus” należał do Álvarezów, ale to Casper miał wszelkie pełnomocnictwa. W końcu wypełniał zadanie powierzone mu przez don Juana de Austria. Już tutaj czuć było wysokość fali. Na razie rozbijali większość grzywaczy, tylko nieznacznie zapadając się w doliny pomiędzy nimi. To wkrótce miało ulec zmianie. – Rumb na bakburtę. Turcy widzieli, jak wychodzą z portu. Czynili teraz przygotowania do przechwycenia okrętu. Dwie z galer płynęły kursem na zbliżenie. Trzecia trzymała się nieco z tyłu. Podczas gdy „Oceanus” nabierał prędkości, osmańskim wioślarzom nie szło najlepiej. Odrobinę wyższa fala i woda zaczynała napływać przez otwory na wiosła. Daleko na południu ciemny front skłębionych chmur parł na północ. Ledwo uporają się z tymi tutaj, wpadną w jego objęcia. Przez jakiś czas i tak muszą płynąć na północny wschód, by ominąć wysunięty Przylądek Apostoła Andrzeja. Dopiero tam wykonają zwrot na zachód. Wybrał ten szlak z jednego prostego powodu – większość sił Lali Mustafy paszy otrzymywała

zaopatrzenie z portów położonych we wschodniej i południowej części wyspy. Wysoki grzbiet górski na północy czynił ten rejon o wiele bardziej niegościnnym. Ryzyko napotkania którejś z korsarskich jednostek nie było tam aż tak duże. Przynajmniej taką miał nadzieję. Pierwsza z galer znajdowała się niespełna kabel od nich. Turecki kapitan starał się napędzić chrześcijan na płynącą za nim galerę, która najwyraźniej szykowała się do taranowania. W jego zamyśle pinasa powinna znaleźć się w kleszczach. Jeśli coś pójdzie nie tak, sprawę dokończą ci za nimi. Przy bardziej sprzyjających warunkach plan z pewnością by się powiódł. Hiszpanie płynęli z prędkością przekraczającą dziesięć węzłów, a wioślarze ledwie wyciągali dziewięć. Wypadali z rytmu. Nie pomagały wrzaski i razy nadzorców. – Francisco, na moją komendę... – Kolb wypatrywał odpowiedniego momentu. – ...trzy rumby na bakburtę! „Oceanus” gładko obrał nowy kurs, wymijając nadciągające zagrożenie. Parę następnych chwil było krytycznych. Miejsca na zwrot było dosyć, ale przewaga prędkości zrobiła swoje. – Wypalmy do tych sukinsynów – zaproponował Pablo. – Nic nam nie zrobią. – A zdążysz załadować działa przed spotkaniem z tamtymi? Trzecia, dotychczas pozostająca w odwodzie jednostka ruszyła ku nim pełną szybkością. Liczył się każdy sążeń. Rozstrzygnięcie nastąpi w ciągu paru pacierzy. Kolb przeszedł z rufy na dziób. Cały trząsł się z emocji. Jak na złość, wiatr nieco osłabł. Pewnie się znowu zerwie wraz z burzą, ale to może nastąpić Bóg wie kiedy. – No to się doigraliśmy – Capro oparł się o burtę obok niego. – Wpieprzymy się prosto w taran. – Nie tak prędko – Casper przestał wpatrywać się w piracką jednostkę. – Hector! – zawołał Hiszpana. – Co chcesz zrobić? – Dobrze strzelasz? – zapytał Álvareza. Ten skinął głową. – A ty, Capro? – Nie dorwiemy wszystkich. – Wystarczy najważniejszych – Casper wiedział, czego chce. – Czasu wystarczy na jeden strzał, może na dwa – ocenił sytuację Capro.

– Nie będziemy czekać z założonymi rękami. Rozbiegli się, zajmując pozycje. Kalabryjczyk wdrapał się na marsel w towarzystwie pomocnika dźwigającego muszkiety i ładunki. Hector z Pablem przyklęknęli na śródokręciu. Sam Kolb oparł się plecami o dziobową basteję. Jako jedyny trzymał nie lontową rusznicę, ale broń z zamkiem kołowym. Egzemplarz był drogi, podatny na uszkodzenia i zabrudzenia, ale do oddania strzału nie potrzebował tlącego się kawałka lontu. Na lądzie nie miało to aż takiego znaczenia, na wodzie – owszem. Pierwszy cel nasuwał się niejako sam. Jeden z nadzorców bardzo przypominał Rahmana. Czerwone, luźne szarawary biły w oczy na tle jednostajnych szarości i brązów, podobnie jak zawój tego samego koloru na głowie. Turek miotał się pomiędzy ławkami wioślarzy, wyciskając z nich ostatnie poty. Kiedy na chwilę się odwrócił, Kolb dostrzegł twarz zwyrodnialca. Poczekaj, bratku, tak jak stoisz, jest idealnie – pomyślał, składając się do strzału. Ciężka broń drgała mu w dłoniach. W ten sposób nic z tego nie będzie. Na lądzie opierano łoże broni o forkiet – specjalne widełki pomagające w prowadzeniu ognia. Z braku podobnych udogodnień musiał improwizować. Przyklęknął i oparł lufę o nadburcie. Lepiej, broń się nie trzęsła, ale kołysanie okrętu przeszkadzało tak samo mocno. Siedzący na marslach Kalabryjczyk oddał pierwszy strzał. Casper nie zauważył efektu. Nie tak łatwo zgrać na wodzie parę rzeczy na raz. Nie myśląc wiele, postawił stopę na burcie. Na kolanie oparł łokieć. Za parę chwil będzie za późno. Sprężyna zamka była już nakręcona. Nadzorca przesunął się nieznacznie w przód. Już nie machał batem, tylko wywijał szablą. Strzelił równocześnie z Hectorem. Kto powalił Turka, było bez znaczenia. Może obaj, a może tylko jeden z nich. Grunt, że trafili. Głowa w czerwieni znikła jak zdumuchnięta wśród wioślarskich ław. Galera sunęła dalej, ale w pracę wioślarzy wdarł się chaos. Odebrał kolejny naładowany muszkiet. Strzelali teraz na przemian. W pośpiechu chybiali, co najwyżej odłupując kawałki drewna z burt i pokładu. To wcale nie przeszkadzało Kalabryjczykowi. Słał kulę za kulą i nie celował w Turków: Capro zabijał wioślarzy. Systematycznie eliminował tych z przodu i od sterburty.

Wiedział, co robi. Rytm pracy został zachwiany. Galera zaczęła skręcać. – Ognia! – rozkazał Kolb. Wypalili z dział. Tym razem skruszyli wiosła od bakburty. Casper machnął na sternika. Odbili minimalnie na północ. Wypaliły tureckie działa – dwa mniejsze i ustawiony w środku cięższy falkon, wszystkie stojące na dziobowym kasztelu. Tych małych się nie bał. Cięższy, 24-funtowy pocisk mógł narobić większych szkód. Jak trafi w maszt, to po nich. Zacisnął powieki, nie chcąc tego oglądać. Wstrząs był mocniejszy, niż się spodziewał. Gdy otworzył oczy, ujrzał krwawe rozbryzgi na pokładzie, gdzie kula musiała rozerwać marynarza, i połamane deski nadbudówki, w którą na koniec trafiła. Jeżeli to wszystko, na co stać Osmanów, to przeżyją. Poszukał spojrzeniem Hectora. Álvarez stał ochlapany krwią poległego, poza tym nic mu nie było. Podobnie szwanku nie doznał Capro, który teraz powoli schodził po wantach. Właśnie mijali galerę. Wymiana ognia trwała, traciła jednak na sile, jako że z nową mocą zerwał się wiatr. Popłynęli szybciej. Kolejny raz oszukał przeznaczenie. A może tak właśnie miało być? · Bezmiar morza potrafił przytłoczyć. Kobaltowa woda i ciemne niebo towarzyszyły „Oceanusowi”, od kiedy opuścili Famagustę. Wyspa Afrodyty nie była dla nich łaskawa. Wspomnienia nie opuszczały Hectora. Przychodziły nieproszone i mrocznym oparem spowijały myśli. Postronnym wydawało się, że zapada się w sobie, niknie, a nad jego głową krążą demony. Nikt nie wiedział, czego Hiszpanowi trzeba. Jedni twierdzili, że księdza, inni – a tych było więcej – że dobrej bitki i dziewki do wychędożenia. Drugiej z metod Casper wolał nie stosować. Wiedział, czym się to kończy. Ledwie sam uporał się z podobnymi przeżyciami. Jeżeli chodzi o klechę – żadnego nie uświadczy w promieniu stu mil. Niekiedy Hector dochodził do siebie. Wstawał i przechadzał się tu i tam, nigdy jednak nie wtrącał

się do wydawanych przez Kolba rozkazów. Załoga nie bardzo wiedziała, jak go traktować. W końcu przecież wciąż ich zatrudniał i sprawował władzę. Ponure myśli Kolba nie potrafiły jednak przysłonić oczywistego faktu, że udało im się wypełnić zadanie. Zdążyli w ostatnim momencie. Jesienno-zimowe sztormy znacznie ograniczą żeglugę, o ile nie uniemożliwią jej w ogóle. Pomoc dla oblężonych wyglądała na wielce problematyczną. Ilu kapitanów zaryzykuje rejs w taką pogodę? Nawet ci, którzy podejmą ryzyko, niekoniecznie muszą dotrzeć do celu. Już teraz morze było dziwnie puste. W zasięgu wzroku nie było ani jednego żagla. Większość jednostek spędziły z wody korsarskie eskadry patrolujące wschodnie akweny. Zresztą muzułmanie również zakończyli sezon morskich wypraw. Nieprzewidywalna aura potrafiła zaskoczyć każdego. – Hej, Capro. – Nie śpię – Kalabryjczyk chwiał się przy sterze z ledwie otwartymi oczami. – Zawołam Francisca. On cię zastąpi. – Właśnie chciałem o to prosić – pilot przeciągnął się, aż trzasnęły kości. – Dawać mi tu sternika! – ryknął Kolb w stronę kubryka. – Co się stało? – zapytał zaniepokojony głos za środka. – Chcecie zobaczyć własne matki, to ruszcie tyłki. – Ja niekoniecznie. Moja lała mnie za wszystko, co zrobiłem. Jak zarobiłem pierwsze pieniądze, zaraz mi je zabrała, mówiąc, że to dla mojego dobra. – A ojciec? – koniecznie chciał wiedzieć któryś z towarzyszy. – Uciekł od tej hetery, kiedy miałem pięć lat. Później już go nie widziałem. Mówiono, że zaciągnął się do pułku w Mediolanie i zginął, walcząc z Francuzami. – Pewnie było wam ciężko. – A komuż to dzisiaj łatwo? – zauważył filozoficznie sternik. Szli ostro na północny zachód. Zdaniem pilota w ciągu doby dotrą do Rodos. Zmienili kurs na zachodni, wiodący na wenecką Kretę. Od 1480, kiedy to Mehmed zwany Zdobywcą wysłał na Rodos armię do opanowania twierdzy należącej do rycerzy Jana Chrzciciela, zwanych joannitami bądź szpitalnikami, a obecnie Kawalerami Maltańskimi, mało kto zapuszczał się w te

okolice samotnie. Najczęściej czyniono to w konwojach pod opieką galer wojennych. Ostatecznie Rodos podbił ponad czterdzieści dwa lata później Sulejman Wspaniały. Jeżeli oprócz Cypru Osmanowie opanują również Kretę i Sycylię, niewykluczone, że handel w tej części Śródziemiomorza zaniknie. Oczywiście wszystko przejmą Turcy. Flota Wenecji i pozostałych państw zostanie ściśnięta na małych akwenach Morza Adriatyckiego i Tyrreńskiego. Wypieranie chrześcijan z poszczególnych greckich wysp następowało powoli, acz systematycznie. Wszystko w miarę finansowych możliwości sułtana i aktualnych uwarunkowań. Mimo gigantycznej floty Osmanowie to przede wszystkim potęga lądowa. Łatwiej zadać cios w samo serce chrześcijaństwa, podejmując wyprawy z węgierskiej Budy na Wiedeń, niż narażać nieprzeliczone masy żołnierzy i marynarzy na morską wyprawę. Jednak polityka ma swoje prawa, nie zawsze jest racjonalna. Malta ledwie przetrwała. Pozostałe punkty oporu padały po krótszym bądź dłuższym czasie. Imperium z zewnątrz wyglądało na monolit. Twarda ręka sułtana, Wysokiej Porty i w końcu zarządców poszczególnych prowincji wszędzie wprowadzała ład na muzułmańską modłę. Dotychczasowe starania mające ograniczyć rozrost terytorialny państwa Osmanów wyglądały jak kłucie słonia szpilką. Za parę lat, jak nic się nie zmieni, podejdą pod Rzym, a wtedy nie będzie siły zdolnej wypchnąć ich z powrotem na Bałkany i do Afryki. Emocje na razie odpuściły. Ostatecznie wolał zmagać się z naturą niż z ludźmi. Ci byli mniej przewidywalni. Gdzieś w głębiach jego trzewi narastała kula nienawiści. Już myślał, że się jej pozbył raz na zawsze, ale nie – wracała czasami parę razy na dzień, a czasami raz na parę niedziel. Ostatnio czuł ją rzadziej. I dobrze, jeszcze gotów się uzależnić od nagłego szumu krwi w skroniach. Drżał wtedy cały od skumulowanej siły. Musiał mocno trzymać nerwy na wodzy, nie chcąc, by ktoś dostrzegł jego zaciśnięte zęby i zmrużone powieki. Tak już niestety jest, że serce swoje, a rozum swoje. Palce na klamrze pasa pulsowały. Z trudem je rozwarł. Jak dobrze rozumie Hectora, jak dobrze... · Załamanie pogody przyszło w nocy. Pinasą rzucało we wszystkie strony. Nakazał zwinąć grot. Przy takim wietrze łatwo złamać maszt. Przy sterze ponownie ustawił się Capro. Jego determinacja zadziwiała wszystkich. Pracował za dwóch, a niekiedy za trzech, woląc dopilnować wszystkiego samemu. Nie obyło się bez strat. Większy przechył, śliski pokład i Bóg wie co jeszcze sprawiło, że jeden z załogantów zakończył życie w wodnej kipieli. W jednej chwili był, a w drugiej już nie. Wszystko

trwało tyle co mrugnięcie okiem. Początkowo nikt nie zorientował się, co zaszło. Wycie człowieka stłumiła szalejąca wichura. Zanim zdołano zorganizować ratunek, było za późno. Zresztą marynarz, jak większość jemu podobnych, i tak nie potrafił pływać. Po co męczyć się w wodzie, skoro wiadomo, że pomoc i tak nie przyjdzie. Uspokoiło się nad ranem. Na tle wschodzącego słońca odległy brzeg Krety wyglądał sielankowo. Do Kandii pozostało im zaledwie parę mil. ROZDZIAŁ XVIII Kolejne tygodnie nie przyniosły daleko idących zmian. Wojna niczym mityczna bestia nasyciła się krwią i na razie miała dość. Kiedy przebudzi się ponownie, jej nieodpartemu urokowi ulegną wszyscy – katoliccy władcy, protestanccy buntownicy i osmańscy wielmoże. Ponownie skoczą sobie do gardeł w szale palenia, cięcia i niszczenia wszystkiego, co stanie im na drodze. Niewinne ofiary będą cierpieć jak zawsze i jak zawsze ziemia i morze spłyną krwią. Kolejny sezon wojenny był równie pewny jak wschód słońca, wizyta poborcy podatkowego i kwaśne wino w pobliskim wyszynku. Myliłby się jednak ten, kto bezruch na głównych frontach wziąłby za brak jakichkolwiek działań. Wojna trwała dalej, i to w najlepsze, nabrała jedynie nieco odmiennego charakteru. Zarówno Juan de Austria, jak i Selim II doskonale wiedzieli, że wraz z poprawą pogody wojska ruszą ze zdwojoną mocą. Ten rok należał do Osmanów. Należało zrobić wszystko, by kolejny przyniósł rozstrzygnięcie. Równie dobrze jak Hiszpania wiedziała o tym Signoria. Los Cypru wciąż kładł się cieniem na jej sumieniu. Skoro aktem agresji padła wyspa tak daleko wysunięta ku azjatyckiemu brzegowi, bardzo szybko jej los podzielić mogła Kreta. Nie poprzestano na samej obronie. Dla admirała Girolama Zane było jasne, że porty w Kandii i Kanei stanowią jedynie odskocznię dla operacji mających pomóc Famaguście. Echa desantu z początku stycznia 1571 roku rozeszły się po Europie jak kręgi po wodzie. Każdy o nich słyszał i interpretował pogłoski na własną modłę, nie wiedząc nic pewnego. Jedni obwieszczali całkowite zwycięstwo i oswobodzenie oblężonych, inni mówili o straszliwej bitwie i całkowitym zmasakrowaniu włoskich oddziałów. Obie strony po części miały rację. Pierwsza operacja zakończyła się sukcesem, ale druga przez sztorm i wprowadzenie ściślejszej blokady wybrzeża nie doszła do skutku. Selim II w przypływie złości nakazał ściąć zastępującego Lalę Mustafę beja Chiosu, a Signoria znalazła winowajcę w osobie admirała Girolamo Zane. Ten nie zapłacił głową natychmiast. Zmarł po paru miesiącach w więzieniu. Spora grupa marynarzy dobrze wspominała admirała, upatrując przyczyn

nieszczęścia w postępowaniu Gianandrei Dorii, którego postawa była co najmniej dwuznaczna. Wyprawę na Morze Egejskie zakończył bez kontaktu z przeciwnikiem, a na Krecie nie potrafił dogadać się z weneckimi dowódcami, marnotrawiąc drogocenny czas. Tymczasem upadła Nikozja – a spory trwały dalej. Rozpoczęło się oblężenie Famagusty – wciąż wiele problemów pozostało nierozwiązanych. Brakowało marynarzy i żołnierzy, a ci, którzy wciąż służyli, byli przemęczeni. Podobnie wioślarze. Przeceniano siły Turków i czekano, co powie papież, Filip II i Signoria. Casper Kolb nie potrafił ukryć zdumienia. Z jednej strony rozmawiano z nim chętnie. Jako bezpośredni świadek został uhonorowany na swój sposób – Zane przyjął od niego pismo i podziękował. Na nic innego się admirał nie zdobył, błądząc myślami gdzieś daleko. Z drugiej strony to już było wszystko. Nikomu nie był potrzebny. Wszyscy wiedzieli, w jakim stanie jest Famagusta, i nikt nie chciał nic zrobić. Kiedy już doszło do nieszczęsnej wyprawy desantowej, Kolb znalazł się na bocznym torze. Jednostki wyładowane wojskiem wypłynęły jak gdyby nigdy nic. Oczywiście dowodzący nimi Marco Quirini był dobrej myśli. Stało się, jak się stało. Gdy okręty wróciły na Kretę, sojusz zdawał się wisieć na włosku. Wciąż brakło spójnej komendy i jasno określonego celu. Dalsze przebywanie w Kanei straciło sens. „Oceanus” obrał kurs na Mesynę, dokąd zawinął po dziesięciodniowym rejsie. W mieście pełnym hiszpańskich wojaków nie zabawili długo. Uzupełnili wodę i popłynęli dalej, w końcu osiągając Zatokę Neapolitańską. · Wszyscy wiedzieli, że ich gwiazda wschodzi. Ryzyko opłaciło się, a Cypr wpadł im w ręce niczym dojrzały owoc. Opór paru zdesperowanych chrześcijan nie był godny uwagi. W końcu dla władcy wszystkich muzułmanów taki drobiazg był bez znaczenia. Po to został postawiony przez Allaha na straży świętych miejsc, by nieść światłość Proroka i czynić sprawiedliwość. Osiągnął sukces na miarę przodków. Ba, to tylko pierwszy krok. W pałacu Topkapi nie przestawano szeptać o mającej niebawem nastąpić kolejnej kampanii, tajemnicą była tylko jej skala. A może nic takiego się nie wydarzy? Ostatnie wieści brzmiały nad wyraz pomyślnie. Selim II słuchał uważnie. Wielki wezyr Mehmed pasza Sokolović wiedział

wszystko o wszystkim. Francja, zainteresowana odciągnięciem Wenecji od Ligi Świętej, nie ustawała w staraniach. Za jej pośrednictwem do Stambułu wpłynęła oferta Signorii: ziemia za pokój. Zdaje się, że wszechwładna Rada przełknęła w końcu porażkę na Cyprze. Wystarczyło mocniej przycisnąć kupczyków i ci zaczynali kombinować, jak stracić najmniej. Nic nie stało zatem na przeszkodzie, by przydusić ich jeszcze mocniej i bez najmniejszych kłopotów uzyskać więcej. Selim przypomniał sobie ojca. Sulejman mieczem wyrąbał drogę do potęgi imperium. On zrobi to sprytem i konsekwencją. Zawsze w taki czy inny sposób konkurował z jego dokonaniami. Prawdę powiedziawszy, chciał być taki jak on. Nade wszystko cenił jednak wygodę. Życie w obozie nie było dla niego. O wiele bardziej wolał napawać się chwałą czerpaną z pochlebstw. Nie jest wielki ten, kto zwycięża na polu bitwy, ale ten, który pokonuje wrogów, nie oddawszy ani jednego strzału. Być może niedługo czyny ojca pójdą w zapomnienie i to on zyska sławę godną największego sułtana. Błyszczące oczy, wlepione w przestrzeń komnaty, stanowiły dla Sokolovicia dowód nieobecności Selima. Jego duch krążył w rejonach zarezerwowanych jedynie dla wybrańców. To jeszcze nie było groźne. W końcu decyzje podejmował wielki wezyr. Selimem dawało się manipulować tak łatwo... Powtarzające się na przemian stany egzaltacji i przygnębienia władca tłumił coraz większymi dawkami alkoholu. Na swój sposób potrafił być wielkoduszny i łaskawy. Niestety, wystarczyło słowo pod szepnięte przez zausznika i sprawy przybierały zupełnie inny obrót. Teraz wezyr potrzebował sułtana w pełni świadomego. W końcu chodziło o przyszłość imperium. – Panie... – zaczął cicho. Brak reakcji zaczął go niepokoić. – Panie... – powiedział głośniej. Wyglądało, jakby sułtan wracał z dalekiej podróży. Wzrok powoli nabierał ostrości, jednak dopiero po tym, jak w gardle Selima zabulgotał trunek, przywódca muzułmanów był gotów do rozmowy. – Propozycja wyszła od Wenecjan. Dostaliśmy ją za pośrednictwem francuskich dyplomatów. Signoria jest gotowa zrezygnować z Cypru pod warunkiem podpisania traktatu i zagwarantowania nienaruszalności pozostałych kolonii. – Uważasz, że to dobre rozwiązanie? – Wyspą już zawładnęliśmy i nikt nam jej nie odbierze. Są na straconej

pozycji. Co do reszty, można się zastanowić. – Jak chcesz to rozwiązać? – Są bogaci. Niech płacą – wielki wezyr wiedział, czego potrzebuje Imperium. – I tak zapłacą – oblicze sułtana nabrało niebezpiecznej drapieżności. – Zanim tak się stanie, oddadzą Kretę i wybrzeże Dalmacji. Mehmed pasza Sokolović zastygł bez ruchu. Wenecja może i chciała się dogadać, choć nie za cenę aż takich ustępstw. Wojenne stronnictwo brało górę, więc na tak daleko idące żądania Signoria nie pójdzie. I tak trzeba będzie wielkiego sprytu, by powstrzymać ich nierealne ambicje. Co to dla nich za interes? Tracąc wpływy, nie zyskiwali nic poza spokojem. Przyciśnięci do muru, i tak będą musieli się bronić, przecież nikt nie dawał gwarancji, że na tym się skończy. Apetyt imperium był ogromny. Za rok, dwa machina ruszy ponownie. – Wenecja prędzej zdechnie, niż zgodzi się na taką propozycję. – Jesteś pewny? – Tak. Co do tego nie mam wątpliwości. – Czuję się rozczarowany. To nawet było widać. Ramiona opadły tak samo jak wielki biały turban na głowie. – Panie... – Sokolović splótł palce na wysokości brzucha. – Nie zapominajmy, że to oni chcą łaski. Zażądajmy czegoś, co przełkną bez trudu. Czy potrzebujemy Krety akurat w tej właśnie chwili? Oni jeszcze nie ochłonęli po stracie Cypru. Gdy Wenecja usłyszy o próbie wydarcia jej kolejnej wyspy, zerwie negocjacje. To wiem na pewno. Wcześniej czy później i tak się o nią upomnimy. – A Dalmacja? – Tu sprawa jest dalece bardziej skomplikowana. Tak blisko serca Republiki nie byliśmy nigdy wcześniej. – Zgodzą się czy nie? – Nie. – Bóg ich pokarze. Nic więcej nie było do dodania. Odpowiedź, jaka zostanie zaniesiona Signorii, nie zadowoli nikogo. Sokolović nawet nie wspomni o Krecie. I tak duma Rady zostanie wystawiona na próbę. Mimo wielu

przyjaciół, jakich mieli wśród chrześcijan, Wenecja nie przełknie takiej zniewagi. Nie po tym, co jej zrobili i co mają zamiar zrobić. Opuszczając sułtana, wielki wezyr wyglądał na zrezygnowanego. Należało podyktować pisma, ubrać wszystko w eleganckie zwroty. Wszyscy byli wrażliwi, a właściwie przewrażliwieni na punkcie honoru. A jeżeli nie miał racji? Jeżeli wszystko skończy się dobrze? Rada przestraszy się i ustąpi? Jej upadek będzie jak zaćmienie Słońca. Największa Republika, większa od niejednego królestwa, ba – najbogatsze państwo świata, ulegnie. Bardzo potrzebowała sprzymierzeńców. Niewielu o tym wiedziało, a jeszcze mniej mówiło. Francja, rozrywana przez katolików i protestantów, nie była w stanie pomóc. Kupiecka republika jako taka nadawała się w sam raz. Pieniądz stał w niej ponad wszystkim. Potędze sprzymierzonych nie oparłoby się nic. Jednakże zysk kierował poczynaniami dożów, tak samo jak im Allah nakazywał świętą wojnę z niewiernymi. Wszystkim sterował czysty pragmatyzm. Cypr i Dalmacja... Może racja była po stronie Selima, kiedy obstawał przy nowych prowincjach? Raczej nie. Nie można od pokonanego żądać za dużo. Kancelaryści już czekali, usadowieni półkolem, gotowi na pierwszy znak, by rozpocząć pracę. Sokolović zajął miejsce, wciąż zbierając myśli. Wiele zależało od tego, jak sformułuje pismo. Początek nie był trudny – zwyczajowe zwroty i formuły, tylko co potem? – Mając na względzie dobro nas wszystkich, gotowi jesteśmy ofiarować wam pokój. W swojej niezmierzonej łasce Selim II, słońce świata i ukojenie strapionych, przyjmie jako zadośćuczynienie pod swoje władanie część wybrzeża Dalmacji. Sprawę Cypru uważać będziemy za uregulowaną, gdy tylko obrońcy Famagusty opuszczą port i miasto należące do nas z woli Najwyższego. · – Pisałeś do ojca? – Nie zdążyłem – Hector przyglądał się, jak na jednym ze straganów rozbierają świńską tuszę. Nad rzeźnikiem kłębił się rój błękitnozielonych much. Odór krwi przyprawiał o mdłości, co wcale nie przeszkadzało chętnym w zakupie świeżego ścierwa. – Odpowiadasz tak za każdym razem.

– Nie. Po prostu jestem rozkojarzony. Łeb maciory znalazł nabywcę jako pierwszy. Racice chwilę później. Wstęgę jelit odrzucono na bok i zabrano się za wykrawanie kolejnych kąsków. Casper przypomniał sobie o Manuelu Alonso. Po nim nie pozostał już najmniejszy ślad. Hector splunął pod nogi. – Od kiedy zrobiłeś się taki delikatny? – zagadnął Kolb. – A idź do diabła. – Właśnie stamtąd wróciłem. Teraz wybieram się do świętego miasta zobaczyć papieża. Zęby Álvareza zgrzytnęły. Nieco dalej handlowano bronią. Za niewygórowaną cenę można było nabyć miecze, rapiery, kordy, sztylety i puginały. Wszystko leżało poukładane w stosy. Wśród towaru Kolb dostrzegł bułaty. Przeglądając poszczególne sztuki, widział na ostrzach rdzawe plamy, lecz to nie korozja trawiła stal. Ktoś nie zadał sobie trudu, by staranniej wytrzeć krew. Handlarz zatknął kciuki za pas i czekał. W tym biznesie pośpiech nie był wskazany. – Świetnie leży w dłoni – zachęcał sprzedawca. Sprawdził. Broń stanowiła przedłużenie ramienia. Machnął parę razy w powietrzu. – W sam raz dla was, panie. – Ile? – Prawie darmo. Wykonał ostatnie cięcie i odłożył bułat na miejsce. – To wyjątkowa okazja – handlarz wyskoczył zza lady i stanął obok Kolba.

– Nie jestem zainteresowany – próbował wyminąć zawadę, ale ten nie przestawał go nagabywać. – Wyśmienita stal, a te zdobienia! Podobno należała do samego Turguta. – Wyłącznie w twoich marzeniach, łajzo – próbował to z lewej, to z prawej obejść przeszkodę. – Na pewno rozpoznaliście ten ornament, panie... – Zejdź mi z drogi! – złapał namolnego sprzedawcę za koszulę i cisnął nim na bok. Stojący dotychczas w pewnej odległości Hector dołożył swoje, podcinając nogi straganiarza tak, że ten wylądował dupskiem w błocie. Tłuszcza ryknęła śmiechem. – Żebym was tu więcej... – handlarz darł się w wniebogłosy. – Idziemy, jeszcze ściągnie na nas kłopoty – postanowił Álvarez. Faktycznie, w niedalekiej perspektywie, zwabiony zamieszaniem, nadciągał paroosobowy ront hiszpańskiej piechoty. Niewykluczone, że z ich pułku, ale po co to sprawdzać. Wmieszali się w tłum tuż obok cyrkowej trupy akrobatów i żonglerów. Oczywiście, w pośpiechu potrącił Arlekina, któremu zepsuł numer. Zmieszany i zły na siebie, przeprosił i ruszył do przodu, nie oglądając się na nikogo. W końcu zwolnili przy ulicznych garkuchniach, zwabieni aromatycznymi zapachami. – Pieprz – powiedział Hector. – Też go czuję, jak również gałkę, cynamon i goździki – od nadmiaru przypraw kręciło w nosie. – Pamiętasz? Chcieliście nimi handlować, ty i Antonio, taki był plan. – Nie musiałeś mi o tym przypominać. Kolbowi nagle pogorszył się humor. Ssanie w żołądku mu przeszło, a potrawy przestały kusić. Pozostała pustka i rozczarowanie. Czuł się stary i zmęczony. Hector również. Szli przed siebie, ignorując wszystko dookoła. Obcasy butów rytmicznie stukały o bruk. Pierwsze krople deszczu spłynęły z nieba. Zawiał zimny wiatr, pchając przed sobą pył i drobne śmieci.

Casper mocniej otulił się peleryną. W zakamarkach pamięci przechowywał widok zaśnieżonych pół i trzaskającego mrozu. Coraz częściej wracał do wspomnień. Do tych bliższych i dalszych. Ostatni rok w ogóle najchętniej wyrzuciłby z pamięci. Stłumił rozdrażnienie. Do niczego teraz nie było mu potrzebne. Najbardziej przydawało się podczas walki. Dawało złudę nieśmiertelności. Potrafił rąbać, siec i dźgać o wiele dłużej. Padał potem wyczerpany, ale to nic. Zdaje się, że Hector przeżywał coś podobnego. Pod murami Famagusty zakuty w stal, pędzący przed siebie, wyglądał jak anioł śmierci. Jego widok budził przerażenie. Hector uśmiechnął się z przekąsem na widok gromady żołnierzy wysypującej się z oberży i gotującej do bitki. Przekleństwa, groźby i wyzwiska fruwały w powietrzu. Jednej grupie przewodził zwalisty Szwajcar z gębą szpetnie pociętą bliznami, odrąbaną połówką ucha i złamanym nosem. Drugiej... – Capro, psia twoja mać, znów ładujesz się w kłopoty? Kalabryjczyk odrzucił kapelusz z szerokim rondem i dobierał się do noża. – Bóg mi świadkiem, nie chcę przelewać tej krwi. – Powiedz, o co chodzi? – Nazwał mnie knurem, eunuchem i prostakiem – poskarżył się Szwajcar. Jego koledzy potwierdzili wszystko zgodnym chórem. – Może miał rację. Na Casprze spoczęło wściekłe spojrzenie żołnierza. – Czyli ja nie mam racji? Kolb podszedł na tyle blisko, by widzieć małe, świńskie oczka najemnika i wyrżnął pięścią w jego gębę z całej siły. – Bij! Zwarli się w kole, przepychając jedni drugich. Álvarez wierzgał z siłą dzikiego zwierzęcia tuż obok. Kalabryjczyk zaszarżował głową, trafił jednak na mocniejszego od siebie. Oberwał łokciem w kark i legł na bruku. Próbował wstać, co przypłacił kopniakiem w żebra i ostatecznie odczołgał się na bok. Gdzieś w pobliżu Kolba błysnęło ostrze noża. Swój czy wróg? W zamieszaniu nie dostrzegał szczegółów. Ten, który powalił Capro, wciąż stał mocno na nogach. Odtrącił jakiegoś nie bardzo wiedzącego o co chodzi żołnierza i podskoczył na lewo.

Przeciwnik zorientował się w ostatnim momencie. Wyszczerzył przerzedzone zęby i pochylił głowę. Doskonale. Dłonie Caspra złapały go za kark, a kolano trafiło w splot słoneczny. – Uch... Raz to za mało. Nabrał powietrza i uderzył ponownie. – Dość! Dość! Halabardnicy pojawili się nie wiadomo skąd. Nie byli subtelni – walili trzonkami, gdzie popadnie. – Wystarczy, mówię! Kolb wyprostował się i obrócił w stronę mówiącego. Nie do końca spacyfikowany przeciwnik wykorzystał szansę. Pięść trafiła Caspra w usta. Kalabryjczyk splunął krwią i odłamanym zębem, lecz nie próbował już się zrewanżować, ponieważ pułkownik Alexandro de Rojas nie lubił, gdy ktoś nie wykonuje jego poleceń. – Co was opętało? Rozstąpili się przed wściekłym oficerem. – Kto zaczął? Nie było winnych. – Ty, a może ty? – A skąd... Samo poszło. – Samo? Nie macie honoru i sumienia. – To ja – Casper wytarł usta wierzchem koszuli. Pozostała na niej smuga krwi. Pot i posoka zmieszały się z deszczem. – Banda idiotów! Burdy godne motłochu, nie królewskich żołnierzy! Podziękujcie Girolamo. On mnie ściągnął. Ktoś inny nie byłby tak wyrozumiały. Chłopak wyglądał na zadowolonego z pochwały. – A teraz rozejść się – de Rojas powiedział to cicho i łagodnie, ale biada temu, kto by zignorował polecenie. – Wy za mną.

Álvarez i Kolb posłusznie ruszyli za pułkownikiem. Capro znikł w głębi ulicy. – Jesteście jak dzieci – nie przestawał gderać dowódca. – Girolamo ma więcej rozumu od was dwóch. Dobosz pułku pękał z dumy. Z każdym dniem widać było, jak nabiera ciała. Z chudego posługacza wyrastał na pełnego wdzięku młodzieńca. Doskonale wrósł w regiment. Wszędzie było go pełno, a już po powrocie z wyprawy cieszył się sławą wyjątkowego szczęściarza. Podróż odbył bez najmniejszego skaleczenia, choć przecież nie chował się przed kulami. – Co ja mam z wami zrobić? Myślicie, że mnie czekanie nie nuży? – Wiadomo, co dalej? – zapytał Hector. – Nikt nie wie nic pewnego. Don Juan de Austria i papież chcą rozbić Osmanów raz na zawsze. Odzyskać Tunis, Algier i Tripolitanię, o Cyprze nie wspominając. Wenecja wolałaby, żeby wszystko pozostało, jak jest, a Francuzi najchętniej widzieliby nasze tyłki na rejach. Skręcili w stronę koszar. De Rojas zamilkł. Brał już udział w tylu wojnach i wciąż nie potrafił się nadziwić, dlaczego każdą bitwę poprzedza aż tyle gadania, sporów, kłótni i zapewnień niemających pokrycia w faktach. Brak jednomyślności niweczył wszelkie plany. Pułkownik obawiał się, że tym razem będzie podobnie. ROZDZIAŁ XIX Z końcem marca 1571 roku działania wojenne podjęto z nowym zapałem. Flota osiemdziesięciu galer kapudana Muezzinzade Alego dowiozła na Cypr zaopatrzenie i świeże oddziały, po czym zakotwiczyła u wybrzeży wyspy. Imperium zdobyło się na kolejny wysiłek, chcąc ostatecznie upokorzyć Wenecję. Oblężenie nie mogło trwać w nieskończoność. Zastępy janczarów i akindżich zeszły na ląd, tym razem stoczyć ostateczną bitwę. Równinę przed miastem przecinała cała sieć transzei. Do pracy zagoniono tysiące Ormian i niewolników ze wszystkich stron świata. Ginęli setkami od ognia obrońców, dość skutecznie utrudniających im pracę, lecz na Lali Mustafie paszy nie robiło to wrażenia. Tysiące czy dziesiątki tysięcy poległych nie miały znaczenia. Wszystko i tak działo się na większą chwałę Proroka. Sam już dosyć się napatrzył, jak skuteczna bywa chrześcijańska artyleria, więc systematycznie wzmacniał własną. Pierwsze dwa szturmy, podjęte w czerwcu, zostały krwawo odparte, dając

przedsmak tego, co będzie się działo. Był o tyle spokojny, że nawet najnowocześniejsze fortyfikacje musiały w końcu się skruszyć, chociaż naprawiano je tym, co obrońcy mieli pod ręką – głównie ziemią i drewnem. Pracowali przy tym wszyscy, poczynając od oficerów, a na mieszczanach i chłopach kończąc. Nie tylko bastiony i kurtyny zmieniały się w ruiny. Uszkodzeniu uległa bądź została zrównana z ziemią większość zabudowy miasta. Z każdym kolejnym szturmem siły obrońców słabły, a napierających zewsząd Turków, mimo strat, wciąż przybywało. 7 lipca z okrętów Osmanie wyładowali kolejne czterdzieści ciężkich dział, tym samym uzyskując liczbę 145 armat na lądzie, nie licząc kilkudziesięciu dalszych na morzu. Kiedy dwa dni później ruszył kolejny atak, wydawało się, że to już ostatni. Archibugieri walczyli na wpół obłąkani. Śmierć brała w objęcia jednego po drugim i już nie chciała wypuścić. Huk broni ręcznej przekroczył wszystko, z czym spotkali się do tej pory. Ręce mdlały pod ciężarem broni i wykonywanych sekwencji ładowania, ubijania, ładowania, ubijania. Gęsty dym gryzł w oczy. François Cambrona starał się zachować spokój, choć to akurat przychodziło mu to z największym trudem. Dławił się i kaszlał pod wpływem wyziewów. Dłonie parzyła rozgrzana lufa i to mimo podartych rękawic. Oślepł na jedno oko, kiedy iskra wpadła mu pod powiekę. Kiedy indziej przyjąłby to z rozpaczą, teraz obwiązał twarz kawałkiem materiału i z powrotem nasadził morion na głowę. Będzie się martwił, jak przeżyje. Celował do imamów i oficerów. Gdy ich nie dostrzegał, strzelał do odzianych w strzępy ubrań lub w skóry dzikich zwierząt azbeków. Za nimi przy wtórze piszczałek, rogów i bębnów włączali się do bitwy janczarowie, ale tych Lala Mustafa wyraźnie oszczędzał. W pewnym momencie tuż obok detonowano minę. Kawałki kamienia, ziemi i strzępy ludzkich ciał wyleciały w powietrze, kreśląc parabole. Oderwana dłoń uderzyła go w napierśnik. Cofnął się o krok. Stojący obok pikinier oberwał nogą oderwaną w biodrze, a zaraz potem kamieniem, który zmasakrował mu twarz. Cambrona zaczął kaszleć. Kaszel przeszedł w spazmatyczny skurcz. Nie mógł złapać tchu. Zwymiotował żółcią i krwią. Stał tak, starając się dojść do siebie. Gardło palił mu żar, jakby się najadł popiołu. Wycie i jazgot od strony wyłomu świadczyły o jednym – Osmanowie byli zupełnie blisko. Paradoksalnie skurcze przyniosły mu pewną ulgę. Poczuł się odrobinę lepiej.

Chciał śliną zwilżyć gardło, lecz usta miał wyschnięte na wiór. – Naprzód! Ruszyli równo jak na paradzie. Pikinierzy w środku, osłaniani z boków przez muszkieterów i milicję. Tu nie było miejsca na wyszukaną taktykę. Pozostawała wściekłość. Kto pierwszy zajmie rumowisko, ten zwycięży. Z powodu porozrzucanych wszędzie resztek nie dawało się szybko maszerować. Breja z krwistego błota i wnętrzności była zdradliwa i groziła przewróceniem się, a kawałki muru zmuszały do obejść. Grzmot tysięcy stóp, nad który wzbijał się zaśpiew wzywający Allaha, ściskał za gardło. W końcu spoza zasłony pyłu i dymu zaczęły wyłaniać się pierwsze postacie. Ci nawet nie przypominali ludzi, bardziej jakieś bestie z serca Azji i Afryki. Pierwszy, trzeci, piąty... Za parę chwil będą ich setki. Któraś z nieuszkodzonych armat wypaliła kartaczami. Dym zawirował, dziurawiony setkami żelaznych kulek mknących nad pogorzeliskiem. – Dalej! Kilku z awangardy szturmu nadziali na groty, paru kolejnych zarąbali. Muszkieterzy oddali salwę i złapali za miecze. Wszystko rozstrzygnie bezpośredni bój. Naprzeciw kapitana wyskoczył ogolony na łyso osobnik z długimi czarnymi nitkami wąsów, spływającymi mu prawie na pierś. Przekrwione oczy ciskały gromy. Był niemal nagi, nie licząc opaski okrywającej biodra i pary łapci na stopach, za to w dłoniach dzierżył olbrzymi tasak do szlachtowania wołów. Wymachiwał nim dziko, lecz bez większej wprawy. Cambrona odsunął się przed pierwszym zamachem i wykonał wypad. Wbił rapier w brzuch dzikusa, ale tamten zdawał się tego nie zauważać. Ostrze tasaka zaśpiewało na wietrze, przechodząc tuż przed twarzą François. O mało nie popuścił w spodnie. Chciał rzucić rękojeść broni i odskoczyć, trzymał ją jednak mocno, patrząc, jak przeciwnik sam nabija się na klingę. Kolejny zamach tego rzeźnika zdruzgocze mu hełm. Absurdalność sytuacji go sparaliżowała. W końcu azbek zwiotczał i osunął się po ostrzu. W ostatniej chwili, bo przynajmniej paru następnych zmaterializowało się zupełnie niedaleko. Nacierali ciasnym szykiem, nawzajem dodając sobie animuszu. Nad głową François poszybowały maźnice i eksplodowały błękitnym ogniem, który objął pierwsze grupy nacierających. Zamiast pieśni na chwałę Proroka rozległo się nieludzkie wycie palonych żywcem ludzi. Niczym niechronieni, nawet nie mieli czego z siebie zrywać. Już nie biegli, tylko

padali na ziemię, wijąc się w konwulsjach. Dłonie dziko błądziły po ciele, starając się w ten sposób przydusić płomienie. Dzikie oblicza przemieniały się w maski demonów, pękały oczy, a płuca wciągały płomienie do wnętrza ciała. Pomiędzy obrońcami a nacierającymi powstała kurtyna ognia, w którym skwierczały resztki ciał. Oczy zaszły mu łzami. Potworny smród wciskał się pod powieki. Odstąpił. Nie pomogło nabieranie powietrza i powolne wypuszczanie przez nos. Ponownie zwymiotował na własne buty w niekontrolowanym odruchu. Ukradkiem spojrzał na pikinierów i arkebuzerów. Wyglądali jak zgraja psów gotowa na wszystko. Niektórzy przysiedli bądź przyklęknęli. W ich twarzach, oczach nie wyczytał niczego. Były kompletnie puste i pozbawione świadomości. Mimo to wszyscy byli gotowi w jednej sekundzie poderwać się do walki. Obrócił głowę. Jak się okazało, wyczuł moment idealnie. Zza dymnej zasłony nadleciało parę strzał. Skulił się w sobie. Jedna z nich odbiła się od morionu, ale i tak zachwiał się pod uderzeniem. Jeżeli to wszystko, na co ich stać... U podnóża murów zafalowały wysokie czapy janczarów. Ich okrzyki przypominały zew śmierci. W podmuchu wiatru François zobaczył zwartą kolumnę wojowników. Zaczynał tracić nadzieję, że kiedykolwiek uda się ich powstrzymać. To wydawało się zupełnie niemożliwe. Za pierwszymi rzędami janczarów rozciągała się dolina, gdzie poszczególne formacje przesuwały się we wszystkich kierunkach. Atakowano na całej długości murów, poszukując tego jednego słabego punktu. W końcu gdzieś przerwą obronę. Tak musiało się stać. Nie sądził, by teraz los miał im sprzyjać jak ostatnim razem. Swój limit szczęścia wyczerpał dawno temu. Janczarzy podeszli bliżej. Cypryjczycy – milicja i włoscy najemnicy – poderwali się momentalnie, zwierając szyk. – Czekać.

Jeszcze nie teraz, jeszcze tylko... Białe kecze, zielone kaftany i czarne buty – oznaka stołecznego garnizonu. Czyżby nadszedł koniec? – Ognia! Rusznice wypaliły. – Naprzód! Dwie ludzkie gromady spotkały się mniej więcej w połowie rumowiska. Podobnie jak poprzednim razem, i jeszcze wcześniej, i rok, dziesięć, i stulecie wcześniej, zdecydowała lepsza ochrona. Od kirysów i hełmów chrześcijan w pierwszym szeregu odbiły się szable. Janczarów nic nie chroniło, a uzbrojeni byli głównie w fanatyzm. Nie pomogły zęby i pięści. Padali setkami. Nie oznaczało to wcale, że i obrońcy nie ponosili strat. Były one jednak niewspółmiernie małe w porównaniu do tych, jakie dziesiątkowały gwardzistów sułtana. Padł cały pierwszy szereg. Wał trupów stawał się coraz wyższy. Cambrona odstąpił, gdy już nikt nie chronił jego boków. Właściwie to został odciągnięty przez swoich podkomendnych. W ścisku prawie nie dawało się oddychać. Napierający przed nim potykali się o leżących współtowarzyszy, nie mogąc przesunąć stóp ani o piędź. Naciskająca i prąca do przodu masa popychała ich jednak, tak że padali i ginęli przyduszeni, kiedy przewracali się na nich następni. Bojową pieśń zastąpiły urywane krzyki duszących się ludzi. Po tułowiach, barkach i głowach pięli się kolejni, wciskając twarze poprzedników w krwawą masę. Wkrótce janczarzy zablokowali sami siebie. Pozostała tylko jedna droga – do tyłu. Zarządzono odwrót. Fala jak uderzyła w kamienną twierdzę, tak spłynęła z pochyłości pomiędzy odwody. Obrońcy również się cofnęli, lecz prawie połowa z nich została, wijąc się jeszcze w bólach na zasłanym trupami terenie. Widok przyprawiał go o mdłości. Wojna nigdy nie była rzeczą elegancką, ale dopiero teraz przedstawiała całą swą grozę. Przedpole zdawało się drgać i przemieszczać. Ci, którzy byli w stanie się poruszać, starali się odpełznąć ku swoim. Reszta konała tam, gdzie padła. Nikt nie próbował ich dobijać. Po co? Sami wyzioną ducha, kiedy

przyjdzie na nich ostatnia godzina. Bardziej na prawo od nich wciąż trwał szturm. Tam również dokonano wyłomu. Kolejne oddziały Osmanów śmiało wkraczały w krzyżowy ogień obrońców i parły dalej. Przypływ nabierał mocy i rozbijał się wciąż w tym samym miejscu. Wściekłość walczących jeszcze się nie wyczerpała. Mury spowijał dym i ogień. Ludzie napierali na siebie i ginęli dziesiątkami i setkami. Straty Osmanów szły już w tysiące, co nie przeszkadzało Lali Mustafie rzucać w bitewne zamieszanie wciąż nowych tysięcy wojska. W końcu po siedmiu godzinach szturmu padł jeden z rawelinów. Generał Astorre Baglione zebrał wszystkich zdolnych do walki i ruszył do kontrataku. Bitwa rozpętała się na nowo. Musieli wyprzeć Turków poza obręb fortyfikacji, inaczej dalszy opór tracił sens. Zacięty bój trwał ponad dwie godziny, zanim atakujący zostali pokonani, ponosząc przy tym kolosalne straty. François Cambrona nie był tego świadom. Przed sobą widział nacierających, którzy niepomni losu poprzedników brnęli przed siebie po zasłanym ciałami polu. Na przekór wszystkiemu koniec jakoś nie chciał nastąpić, chociaż szturmy nie były już tak zajadłe jak rankiem. Obie strony wyczerpywały swe siły, tyle tylko, że obrońcy szybciej. Kiedy wieczorem zaprzestano walk, kapitan był tak zmęczony, że nie potrafił zebrać myśli. Przed oczami widział tylko krwawą mgłę. Stał oparty o rapier, chwiejąc się w przód i w tył. Próbował poruszyć nogami. Nie udawało mu się to najlepiej. Ci, którzy przeżyli, wyglądali nie lepiej od niego. Dali z siebie wszystko. Jeszcze raz wygrali, tylko na jak długo to wystarczy? · To, że zostaną zmiażdżeni, było pewne. Pozostawało pytanie – kiedy wyjące hordy zaleją ich pozycje? Dosłownie trzymali się pazurami kamieni, nie chcąc polecieć w przepaść. Wielki szturm z 9 lipca także nie przyniósł rozstrzygnięcia, co wcale nie zraziło Osmanów. Z niezwykłą starannością przygotowali kolejny atak. Wielu z nacierających uwierzyło, że to już ostatni szturm. Owszem – tylko nie w taki sposób, jak to sobie wyobrażali. Z ust imamów jak zwykle popłynęły zapewnienia o nieśmiertelności, hurysach i obowiązku wobec Allaha. Jednak nawet najbardziej zapamiętali i bezwzględni wojownicy musieli dojść do siebie po ostatnich jatkach. Uniwersalne pojęcia powoli przestawały mieć znaczenie. Atakowali, wyli

i pędzili do przodu jak obłąkani, bo tak im nakazywał instynkt, pierwotna siła napędzająca wszystkie ludzkie poczynania. Widząc ich niezmierzoną masę, obrońcy tracili nadzieję. Powstrzymanie tych szaleńców nie leżało w ludzkich możliwościach. W serce François obserwującego rozedrganą równinę wdarł się niepokój. – Allah akbar! Bóg jest wielki – zdawał się przemawiać każdy ptak szybujący po niebie, lis przemykający chyłkiem po obrzeżach obozu i kamień leżący na drodze. Ludzka masa traciła indywidualny charakter. Zrazu dawała się rozlewać, po czym skupiała się i ponownie poszczególne oddziały jak macki sięgały wciąż dalej i dalej. Główne uderzenie spadło na Bramę Limassolską. Oszalały tłum wdarł się na gruzowisko. Formacje się przemieszały. Nie było już azbeków, janczarów czy mameluków, tylko jedna ogarnięta szałem rzeka zmiatająca wszystko na swojej drodze. Barwne płachty sztandarów z wersetami Koranu łopotały nad nimi. Wyglądały lepiej od tych strzępów materiału, które powiewały nad pozycjami obrońców. Cambrona dołączył do najemników broniących bramy. Prowadził ze sobą część roty. Zagrzmiała salwa z rusznic. Równie dobrze można było wrzucać kamienie do morza. Cypryjczyk nie dostrzegł, by któryś z Turków padł. Jeżeli tak się stało, ich zasługa była w tym niewielka. Uformowali szyk. Pierwsi muzułmanie pięli się pod górę i już zwierali w walce z obrońcami. Głuche uderzenie i niekończący się jęk. Jedna z armat stała się śmiercionośną bombą rażącą kartaczami. Niedokładnie wyczyszczona lufa i zbyt duży ładunek prochu rozerwały skorupę. Padająca iskra detonowała zgromadzony na stanowisku materiał wybuchowy. Oślepiające białe światło i fala ciśnienia powaliła Cambronę na ziemię. Przez dobrą chwilę leżał ogłuszony. Widział nad sobą tylko zasnute dymem niebo. Ktoś próbował go podnieść, a ktoś potrząsał jego ramieniem. Usiadł i się rozejrzał. Pourywane kończyny i pokaleczone zwłoki piechurów i kanonierów leżały wszędzie. Paru nic nierozumiejących ludzi snuło się wokół. W końcu stanął na nogi. Z nosa na brodę płynęła krew. Nawet nie wiedział, czy złamał kość, czy jest to efekt eksplozji. Najbardziej bolał go kark. Hełm nie zdołał ochronić go przed uderzeniem. Zdjął rękawice i pomasował bolące miejsca. Musiał wyglądać jak śmierć –

cały we krwi, swojej i poległych. Trochę trwało, zanim zdołał skupić uwagę na otoczeniu, tymczasem pomiędzy załomami muru, wśród gruzów i postrzępionych blanek trwała zacięta walka. – Bóg jest z nami! Chrześcijanie i muzułmanie krzyczeli dokładnie to samo, jakby nie zdając sobie sprawy, że zwracają się do tej samej Istoty. Może tego nie wiedzieli, a może nie chcieli wiedzieć. Cały wysiłek Osmanów skupił się w tym jednym miejscu. Piszczałki i bębny wciąż kierowały nowe zastępy w stronę Bramy Limassolskiej. Każdy strzał obrońców – obojętnie, czy to z muszkietu, czy z armaty – trafiał, a i tak wydawało się, że nic nie zatrzyma wyjącej hordy. Cambrona odszedł na bok, zbierając siły. Wystarczył rzut oka wzdłuż muru, by zrozumieć, że wszystko zdecyduje się w ciągu najbliższych minut. – Formować szereg... – chciał krzyknąć, lecz z gardła wydobył mu się jedynie skrzek. Miał trudności z usłyszeniem samego siebie. Jego oddział przypominał zbiegowisko obwiesiów z najbardziej zapadłych zaułków Madrytu, Paryża czy Londynu. To nie żołnierze, tylko zgraja żądnych krwi wilków. Milicja, piechurzy i kobiety przemieszali się ze sobą. Dzieci podawały broń, a wojacy wynosili rannych. Parę co bardziej zajadłych niewiast stanęło w szeregu. – Jezus Maria... Zakręciło mu się w głowie. – Deus le volt! – spróbował krzyknąć ktoś w szeregu. Pojedynczy okrzyk podchwyciła reszta: – Deus le volt! Bóg tak chce. Czekali tylko na sygnał. Stanął na czele i ruszyli. Każdy zaprawiony w walce janczar w normalnych warunkach ryknąłby śmiechem na ten widok, lecz warunki daleko odbiegały od normy. Ci, którzy próbowali podjąć walkę, ginęli natychmiast. Ostra rąbanina

wywiązała się wokół jednego ze złoto-zielonych sztandarów. Ścisk prawie uniemożliwiał użycie długiej broni. Pozostawały sztylety, zęby i pięści. Walczono na dystansie kroku, najwyżej dwóch. Dłonie zaciskały się na gardłach. Wpychano oczy w mózgi i rozpłatywano brzuchy. François przynajmniej był chroniony przez kirys, ale nie wszyscy go posiadali. Nieliczni Turcy mieli kolczugi. Ale ostrza przechodziły nad lub pod nimi, godząc w szyje i nogi. W ten sposób pozbawił życia paru przeciwników. Wciąż za mało. Nad bramą zatknięto pierwszą chorągiew z półksiężycem. Napór muzułmanów nieustannie rósł. Krok po kroku wypierali obrońców z pozycji. Odsiecz przyszła w ostatnim momencie. Niezawodny Baglione wyczuł odpowiednią chwilę. Stalowy klin powstrzymał Osmanów gotowych wylać się na ulice Famagusty. Wszystko rozpoczęło się od nowa, i z nową zajadłością. Cambrona złapał drugi oddech. Walczył tak, jak został wyszkolony – krótkimi, oszczędnymi ruchami. W ten sposób męczył się mniej, choć i tak pot zalewał mu oczy, a oddech był płytki i szybki. Odbijał błyszczące klingi i zadawał pchnięcia. Brodate i wąsate twarze migotały jak w kalejdoskopie. Zmienił pozycję. Ustawił się bardziej bokiem, wystawiając lewą nogę do przodu. Uniósł ostrze i wepchnął w oczodół jakiegoś Turka. Wyszarpnął broń, zanim skowyt rannego zaświergotał mu w uszach. Przez chwilę nic nie widział, gdy spadł na niego biały czepiec. Odtrącił kecze nerwowym ruchem. Następny z Osmanów zamachnął się bojowym toporem. Szybki unik. Uderzył w obronie. Janczar uchylił się, odginając tułów. Znowu zamach i pika trafiła muzułmanina pod żebra, wyrywając zeń oddech na zawsze. Mając ograniczone pole widzenia, François nie dostrzegał, co działo się z prawej. Zanim obrócił głowę, został popchnięty. Próbował odejść na krok lub dwa. Nie dał rady. Znowu popchnięty, przewrócił się. Upadek na plecy nawet nie był bolesny, nie to go martwiło. Jednym, szeroko otwartym okiem wpatrywał w to, co widniało przed nim. Zaraz zostanie stratowany. Więc to koniec? Przygotował się na ostateczność. Zaczęły po nim deptać pierwsze ciżmy. Wyciągnął ręce, chcąc odepchnąć ciężar. Mina, która wybuchła w ruinach, zaliczała się do większych. Nagle spod ziemi wytrysnął gejzer

ognia. Wlewające się przez wyłomy oddziały zostały pochłonięte przez eksplozję i unicestwione. Spory fragment muru i bramy przestał istnieć, a wraz z nim setki ludzkich istnień. François Cambrona czuł przez plecy drganie ziemi. Nad nim przewalały się jakieś ciała i resztki konstrukcji. Ogłuchł od hałasu, lecz może to i lepiej. Nie musiał wysłuchiwać wielkiego lamentu, jaki wzniósł się ku niebiosom. · W siedzibie gubernatora snuły się zjawy. Niewielu z obecnych przypominało dumnych rycerzy sprzed jedenastu miesięcy. Przez otwarte okno wpadały urywki modlitw kapelanów i zakonników, odprawiających egzekwie. Po ostatnim szturmie zostało tak wiele ciał... Cały fragment Bramy Limassolskiej i pobliskiej kawaliery przestał spełniać swoje zadanie. Próbowano jakoś naprawić szkody i wciąż wydobywano kolejne zwłoki. Głównie Osmanów. Ktoś mniej zajadły od Lali Mustafy już dawno by zrezygnował. Zdobyli trzydzieści chorągwi. Sukces, jaki w innych okolicznościach rozszedłby się po Europie głośnym echem. Obecnie nie miał większego znaczenia. Powoli sytuacja stawała się beznadziejna. Zapasy prochu i żywności wyczerpywały się w zastraszającym tempie, podobnie jak przybywało poległych i rannych. Famagustę otaczały nowoczesne fortyfikacje. Co z tego? Większość z nich leżała w gruzach. Wyglądało na to, że Turcy nie ustąpią, dopóki nie zrównają wszystkiego z ziemią. Widoków na odsiecz również nie było. Krążyły jakieś pogłoski, ale wszystkie okazywały się fałszywe. Wystarczyło przejść ulicami miasta, by wiedzieć, że kolejnego szturmu nie przetrwają. Nie było takiej możliwości. – Ave Maria, gratia plena... – ochrypły głos za oknem zaintonował modlitwę. – Panowie... – Bragadino popatrzył na zebranych. – Wiecie, jak niechętny jestem podejmowaniu takich decyzji – przysłonił usta zaciśniętą pięścią. – Jednak ta chwila w końcu musiała nadejść. Pułkownicy, biskup Ragazzoni i przedstawiciele mieszczan wyglądali jak starożytne marmurowe posągi bóstw i cezarów. – Amen! – dokończył mnich na podwórzu. – Wyczerpaliśmy wszelkie środki – Baglioniemu załamał się głos. – Jeżeli powtórzą atak z taką siłą jak ostatnio, to polegniemy.

– A Signoria? – zapytał Tiepolo. – Na nich przestałem liczyć już dawno. – Nie mnie decydować o dalszych planach – biskup poprawił koronkowe mankiety. – Tylko o owieczkach Pana – dopowiedział Baglione, jednak tak cicho, że usłyszeli go jedynie najbliżej siedzący. – Jeżeli już zostaną podpisane warunki rozejmu, to co stanie się z mieniem należącym... – Nie sądzę, by akurat to było najważniejsze – uspokoił Ragazzoniego Bragadino – ani że unikniemy losu stolicy. Występując z propozycją, być może ocalimy życie. Grabież i tak nastąpi. – A co z żołnierzami, mieszczanami i duchowieństwem? – Musimy negocjować. – Ja mam wątpliwości – Tiepolo zmarszczył brwi. – Turkom nie należy ufać. Potrafią złamać dane słowo. – Lala Mustafa już raz przysłał negocjatorów. – Robi tak za każdym razem – parsknął pułkownik. – Wystarczy, że obrońcy opuszczą mury i otworzą bramy. Krzywoprzysięstwo to jego druga natura. Czynił tak zawsze. – I tak musimy spróbować. – Na jedno wyjdzie – Tiepolo obstawał przy swoim. – Po to wytrzymaliśmy tak długo? Poczekajmy. – Niedziela, dwie? – Do końca miesiąca. Bragadino podobała się postawa pułkownika. Zerknął przy tym na Baglione. Ten delikatnie skinął głową. – Proponuję spotkać się za dziesięć dni. Wtedy postanowimy, co dalej. · Kapitanowi najtrudniej przyszło przyzwyczaić się do samotności. Niby był

wśród swoich, ale czegoś, a raczej kogoś mu brakowało. Z Álvarezem często rozumiał się bez słów. Wystarczył gest czy sama mimika. Jako zastępca Hiszpan był wprost nieoceniony. Nikt nie potrafił tak szybko zaprowadzić porządku w grupie żołnierzy. Miał autorytet. Nic dziwnego – lata spędzone na morzu zrobiły swoje. Widział, jak odpływa. Jego ucieczka o mało nie zakończyła się tuż przy wejściu do portu. Ostro manewrowali. Nie wiedział, czy to zasługa Hectora, czy tego drugiego, jak mu tam, Kolba. Wszystko jedno – wyrwali się z pułapki. To była najtrudniejsza część operacji. Czy reszta poszła tak samo dobrze – nie miał pojęcia. Cierń niepewności tkwił głęboko wbity w duszę. Gdyby nie sprawa z Adarą, Hector mógłby się uważać za szczęśliwego człowieka, a tak pozostawał w nim żal i gorycz. Rawelin, na którym objął posterunek, stanowił resztkę niezniszczonych do końca umocnień. Jakimś cudem ocalał kawałek muru i kurtyny, broniąc załogę przed całkowitym unicestwieniem. Jeszcze do niedawna lubił te chwile, gdy stał samotnie i przypatrywał się wszystkiemu, co widniało na horyzoncie. Nieskończona cisza niosła ze sobą tajemnicę wieczności. Obecnie przed nim rozciągało się pole śmierci. Zryta transzejami równina ze stanowiskami dział. Za nimi, jak mówiono, przeszło dwieście tysięcy Osmanów gotowych wyrwać im serca i zjeść je na surowo. Tiepolo wpatrywał się w tym samym kierunku co Cambrona. – Ile jednostek prochu do armat? – Po pięć, panie pułkowniku. – A muszkietów? – Tylko dwie – odpowiedział zgodnie z prawdą. – To znaczy... – skrzyżowali spojrzenia. – Samymi mieczami ich nie zatrzymamy. – Bragadino chce negocjować. – To nasza ostatnia szansa – kapitan próbował domyślić się, co kryją słowa pułkownika. – Pokładam ufność w Panu, nie w negocjacjach.

– Ja nie wezmę na sumienie cierpień tych ludzi – wskazał na miasto. – Prosiłem o dwa tygodnie zwłoki. – One już mijają, panie pułkowniku. Mamy koniec lipca. Jesteśmy w oblężeniu od września. Dłużej nie damy rady. Od czasu oblężenia Nikozji minął rok. Trudno w to uwierzyć, ale tak właśnie było. Rok. Dopiero teraz uświadomił to sobie w pełni. Dni i tygodnie przepływały mu między palcami. – Myślałem... – Ludzie padają ze zmęczenia. Kiedy w nocy przechodzę ulicami, nie widzę nikogo. W dzień zresztą tak samo. Wszyscy chowają się w piwnicach. Lazaret cuchnie na kilometr. Żywi omijają to miejsce szerokim łukiem. Radzę przespacerować się w tamtą stronę któregoś dnia. – Robię to codziennie. François nie zapytał o wrażenia. Zwłok było tak dużo, że nie wiedziano, co robić z ciałami. Chowano je w zrujnowanych kwartałach ulic, piwnicach i wszelkich dostępnych miejscach. Dźwięk pogrzebowych dzwonków i modlitw nie cichł ani na chwilę, stając się nieodłączną częścią ich życia. – Nie wiem, co jeszcze możemy zrobić. – Trwać. Ostatni nieprzejednany. Cambrona na swój sposób podziwiał pułkownika. Białe obłoczki dymu wykwitły nad baterią zlokalizowaną na południe od miejsca, gdzie stali. Chrześcijańskie działa milczały. Ta bezczynność doprowadzała Tiepolo do szału. Trzymał jednak nerwy na wodzy. – Powiem o wszystkim gubernatorowi. – Myślicie, panie, że on o tym nie wie? Częściej go widać na murach niż niejednego z oficerów. – Taki już jest. – Wszyscy o tym wiemy. Bez niego już dawno ta wielka zielona chorągiew

powiewałaby nad nami. – Signoria powinna obsypać Bragadino złotem. O tak, Rada przekładała wszystko na pieniądze. Ciekawe, jak wynagrodzą gubernatora – złotem czy stryczkiem? U nich każde rozwiązanie było możliwe. Akurat teraz miało to drugorzędne znaczenia. Bardziej martwił się, co zrobią z nimi Turcy. Starym zwyczajem szlachtę brano w niewolę, oczekując okupu, a całą resztę przykuwano do wioseł, gdzie gnili latami. Rannych i chorych mordowano bez litości. I tak za każdym razem. Przykład stolicy dawał do myślenia. · Dzień później podjęto rozmowy. Do osmańskiego obozu wyruszył hrabia Hercules Martinengo w towarzystwie mieszczanina Macieja Coltiego. Lala Mustafa pasza wykazał wyrozumiałość. Nie ściął im głów, jak się spodziewali. Zostali zatrzymani jako parlamentariusze i przyprowadzeni przed oblicze głównodowodzącego. Pretensje nie miały końca. Jak twierdził starzec, pod murami Famagusty życie straciło aż osiemdziesiąt tysięcy wiernych. Podobno od ognia broni ręcznej i dział ginęło dziennie po pięciuset wojowników świętej wojny. Drugie tyle odnosiło rany. Wszystkie wojny z muzułmanami były nadzwyczaj krwawe, ale ta stanowiła preludium nadejścia zupełnie nowej epoki. Tylko nieliczni zdawali sobie z tego sprawę. Wszelkie próby sprostowania podejmowane przez Martinengo i Coltiego odbijały się od muru zarzutów i arogancji Lali Mustafy. Cóż go obchodzili chrześcijanie. W końcu jednak, jak twierdził, ze względu na wolę Allaha i swoje miłosierdzie, wyraził zgodę na honorową kapitulację. Wszyscy, którzy przeżyli, mieli zachować życie i odpłynąć z Cypru na tureckich jednostkach. Hrabiemu Martinengo i Maciejowi Coltiemu kamień spadł z serca. Zapaliła się mała iskierka nadziei. Może osmański serasker wcale nie jest takim okrutnikiem, jak go przedstawiają. Zgodzono się również na pozostawienie kościołów i domów mieszczan w spokoju. Jeżeli tak miałoby się stać, to byłby precedens, o jakim wcześniej nikt nie słyszał. Ze swej strony zapewniali o dobrej woli i chęci jak najszybszego zakończenia oblężenia. Turecką propozycję przedstawiono po powrocie wszystkim. Widać sam głównodowodzący muzułmańskich wojsk miał ludzkie uczucia.

Zakończenie walk postanowiono godnie uczcić. 5 sierpnia gubernator Bragadino w towarzystwie honorowej asysty udał się do kwatery seraskera i wręczył mu klucze do miasta. Do pierwszego zgrzytu doszło chwilę później. Otóż Lala Mustafa zażądał ni mniej, ni więcej, tylko pozostawienia zakładników jako rękojmi zwrotu statków, którymi opuszczą wyspę. Twarz gubernatora zbielała, już wiedział, do czego dąży podstępny starzec. W warunkach kapitulacji nie było o tym mowy. Musiał odmówić, licząc na opanowanie osmańskiego wodza. Nic z tego. Wszystko zostało wcześniej przemyślane w szczegółach. Delegację natychmiast pojmano. Przybocznych gubernatora wymordowano do ostatniego. Ocalał Bragadino. Choć wolałby zginąć. Więc rację miał Tiepolo, odradzając negocjacje. Wszelkie układy z ludźmi sułtana z góry skazane były na porażkę. Początkowa radość z szansy na zachowanie życia ustąpiła miejsca złowrogiej prawdzie – tylko nieliczni wyjdą z opresji cało. Męczeństwo Marcantonia Bragadino rozłożono na długi czas. Początkowo obcięto mu nos i uszy. Nad okaleczonym pastwiono się, aż w końcu wrzucono go do wrzątku. Jeszcze z żywego zdarto skórę. Trzy dni później Lala Mustafa pasza triumfalnie wjechał do Famagusty. Życie zachowali jedynie szeregowi żołnierze. Oficerów skazano na galery i przykuto do wioseł. Wszelkie obietnice poszły w zapomnienie. Niesłychana orgia okrucieństw rozlała się po mieście. Nie oszczędzono nikogo i niczego. Niszczono wszystko, co miało jakąkolwiek wartość – od grobowców dostojników i mieszczan cypryjskich, przez kościół świętego Mikołaja po najnędzniejsze domostwa. W Nikozji i Famaguście Osmanie dali popis tego, na co ich stać. W zamyśle stanowiło to ostrzeżenie. Skutek był odwrotny. Chrześcijańscy władcy stanęli przed wyborem – przyjść na klęczkach do tronu sułtana czy stawić mu opór? Sama Signoria dostrzegła w końcu zagrożenie. Wszelkie pomysły na negocjacje wyglądały obecnie na niedorzeczne. Z pewnością nie po tym, co się stało. Oddanie wybrzeża Dalmacji to jak poproszenie lwa, by przysiadł się do wspólnej kolacji. · Skazanych na galery zapędzono do portu razami i kopniakami niczym stado baranów. Próbującym się opierać poderżnięto gardła. Leżeli wzdłuż głównej ulicy, ich szkliste oczy patrzyły w niebo. Znał wszystkich. Wszystkich co do jednego. W końcu nie zostało ich tak wielu we wciąż zmniejszającym się garnizonie.

Nie wszystkim litościwie wbito sztylety w tchawice. Paru zamęczono jak Tiepolo. Kiedy przechodził obok zwłok pułkownika, widział okrutnie udręczoną twarz z obciętymi uszami, nosem i wydłubanymi oczami. Kaci mieli ubaw. Od dawna nie było im tak radośnie. Wbiegając na trap galery, nawet nie spojrzał za siebie. Wszystko, co najlepsze, było już za nim. ROZDZIAŁ XX Na wieść o zawiązaniu Ligi Świętej sułtan Selim II zdjął nakrycie głowy przed zdumionymi członkami Dywanu i powiedział: – Jeżeli ten turban może nakryć trzy głowy, to nie obawiam się wystąpienia przeciwko mnie zjednoczonych niewiernych. Oświadczenie to wywołało lawinę zdarzeń. Wojna już trwała, należało ją tylko rozpalić na nowo. Pierwsza wyszła w morze eskadra Piali Mehmeda paszy, obierając kurs na Negroponte – wielką turecką bazę zaopatrzeniową. Jej kolejnym celem były okręty chrześcijańskie płynące na odsiecz Famaguście. Szybko okazało się, że żadna odsiecz nie nadejdzie – port padł, wyspę opanowano całkowicie, a flota wenecka już nie miała co robić na tych wodach. Z Algierii przypłynęli korsarze Ułudż Alego, do tego wolna już była flota Muezzinzade Alego paszy, która wspomagała zdobywanie Cypru. Wszystko to sprawiło, że Osmanowie dysponowali w tym momencie imponującą siłą dwustu galer i stu okrętów pomocniczych. Taka potęga mogła pokusić się o zrobienie kroku zaczepnego. To już nie była defensywa. Po naradzie zdecydowano się zaatakować Kretę. Okręty szybko osiągnęły zatokę Suda, gdzie desantowano część wojsk. Spustoszono nadmorskie osady i wioski. Odwiecznym zwyczajem ludność popędzono w niewolę, co dało się zrabować – zrabowano, a resztę spalono. Wydawało się, że nic nie jest w stanie powstrzymać tureckich zastępów. Nadzieje Osmanów na łatwy marsz od zwycięstwa do zwycięstwa rozwiały się pod Kaneą na Krecie. Okręty weneckie admirała Agostino Barbarigi schroniły się pod osłoną artylerii twierdzy. Sześćdziesiąt galer admirała oraz kilka należących do zespołu Marca Quiriniego nie stanowiły nawet połowy tego, czym dysponowali muzułmanie, więc ewentualne próby otwartej walki równałyby się unicestwieniu weneckiej floty. Natomiast umocnienia i działa Kanei, tak jak wcześniej Famagusty, stanowiły dla Osmanów zbyt duże wyzwanie. Piali pasza przybył na Kretę gromić flotę przeciwnika, a nie szturmować fortyfikacje. Pat trwał już jakiś czas. Zagony grabiły okolicę, ale podwładnych Ułudż Alego stać było tylko na tyle. Przygotowana do oblężeń armia wciąż tkwiła na Cyprze. W końcu nie pozostało im nic innego, jak tylko odpłynąć dalej na zachód i poszukać łatwiejszego celu.

Broniący dostępu na Morze Adriatyckie kolejny zespół weneckich okrętów – pod wodzą admirała Sebastiana Veniera – ustąpił, chroniąc się w Mesynie. Podobnie jak eskadra Barbarigi, był zbyt nieliczny, by stawić czoła Osmanom. Piali Mehmed pasza i Ułudż Ali skorzystali z okazji. Na wybrzeżach Dalmacji powtórzono to samo co na Krecie, tylko z większym rozmachem. Osmańskie okręty przesuwały się stopniowo na północ. W końcu zagroziły bezpośrednio samej Wenecji. W mieście wybuchła panika. Mogło się wydawać, że wystarczy niewielki i ostatni wysiłek, by upokorzyć republikę. Zapłonęły osady położone nad Zatoką Wenecką. Widziano już czarne żagle tuż obok laguny, a wszyscy wiedzieli o rozpaczliwie małych siłach, jakie do obrony stolicy pozostawiła Republika św. Marka. Prawie wszystkie wojska skierowano na południe. Muezzinzade Ali z pokładu flagowego „Sułtana” wydawał polecenia i zbierał informacje, a te nie były dla Osmanów dobre. Brak weneckiej floty oznaczał jedno – operowała ona na innym akwenie. Nie trzeba było geniusza, by się domyślić, gdzie. Wystarczyło, by chrześcijanie zablokowali wyjście z Adriatyku, a flota paszów byłaby skazana na zagładę do ostatniej jednostki. W takiej sytuacji dowódcy dali sygnał do odwrotu – oddziały na lądzie musiały bezzwłocznie zakończyć działania. Skoro tu nie było przeciwnika, znajdą go i zniszczą gdzie indziej. Tak czy owak Wenecja bez floty przestawała być przeciwnikiem. Siły imperium obrały kierunek na cieśninę Otranto i wyspę Korfu. Osmanowie już wiedzieli o koncentracji okrętów Ligi Świętej w Mesynie. Postanowili wybrać jako kotwicowisko bezpieczną zatokę Patras i leżący nad nią port Lepanto, by tam uzupełnić zapasy i zaczekać na spóźnialskich. Pomysł wydawał się wyborny. · Spędził na morzu szmat życia, widział rzeczy, których inni nawet sobie nie wyobrażali, ale tylu okrętów skupionych w jednym miejscu nie oglądał jeszcze nigdy. Przeważały trzyrzędowe galery, większe od tych, jakie posiadali Osmanowie, o większym zanurzeniu i większej liczbie dział. Tamte sprawdzały się przy działaniach przybrzeżnych, te były jednostkami prawdziwie pełnomorskimi. Nie brakowało również galeasów stanowiących coś pośredniego pomiędzy galerą a galeonem. Osiągały nawet dwieście łasztów tonażu i uzbrojenie do sześćdziesięciu dział. Tak potężnych jednostek nie spotykało się często. Kolb widywał je tylko przelotnie i zawsze wzbudzały jego zachwyt. O wiele więcej widział żaglowych galeonów o pękatych kadłubach, wysokich burtach i dwóch do trzech masztach. Całą drobnicą, czyli fregatami czy brygantynami, nie zawracał sobie głowy. Było ich całe mnóstwo, przemierzających redę i akweny w pobliżu Mesyny. Nad wszystkim łopotał papieski sztandar – błękitny z krzyżem, godłami

Kościoła, Hiszpanii i Wenecji. Wciągnięto go na najwyższy maszt flagowego „Reala”. To na nim książę don Juan de Austria miał ruszyć do boju. Na razie wszędzie, gdzie zawinęli, trwała fiesta. Od Neapolu po Mesynę świętowano i bawiono się. Festyny i turnieje przeplatały się z uroczystymi mszami, dźwiękami kościelnych dzwonów i armatnimi salutami. Kiedy tak trwały niekończące się procesje, Casprem targały sprzeczne uczucia. Oczami wyobraźni widział spalone i całkowicie wyludnione miasta. Ileż można świętować? – Śpisz na posterunku, synku. Jak de Rojas to zobaczy, żyć ci nie da. Kolb kątem oka popatrzył do tyłu, tak dla świętego spokoju. – Od kiedy przystałeś do regimentu, nabrałeś niebywałej pewności siebie. – Tak już jest, jak się służy z zacną kompanią. Álvarez zmarszczył czoło, choć na jego twarzy błąkał się uśmiech. Przecież nie mógł wrócić do Kartageny jakby nigdy nic. W końcu musiał dokończyć, co zaczął. – Ciekawe... – rozpoczął Hector, ale zaraz urwał. – No mów. – ...co z François. Mógł przeżyć? Bezpośrednie pytanie rozkojarzyło Caspra. – Pewnie tak – zaczął ostrożnie. – Był... Jest doświadczonym żołnierzem. – Doświadczenie niewiele pomaga, kiedy wrogów jest mrowie. – Słuchaj, nie wiem, czy przeżył, i tego nie wie nikt. Nie zadręczaj się. Przyjdzie odpowiednia pora, dowiemy się wszystkiego. – Popłyniemy na Cypr? – To akurat zależy od księcia. Zresztą, nie sądzę, by akurat przebywał na wyspie. Pomyśl logicznie: jeżeli żyje, jest w niewoli – dokończył powoli. Własne doświadczenie podpowiadało mu, co może robić. Wyprostował zgarbione plecy. – Jak chcesz, popytamy trynitarzy, oni wiedzą najwięcej. Jednak nie teraz. Widzisz, co się wyprawia. Przed bitwą los nas wszystkich jest niepewny. Nie dodał, że i w trakcie bitwy, i po niej mogą zajść nieprzewidziane

wydarzenia. Część niewolników ratowano – sam był tego najlepszym przykładem – a część szła na dno wraz ze staranowanym okrętem. W tym przypadku trzeba by mieć niewiarygodne szczęście lub znaleźć się pod opieką Najwyższego, aby przeżyć. Zakon Trójcy Przenajświętszej, czyli trynitarze, był przydatny, owszem, ale wtedy, gdy w działaniach wojennych panował zastój. Obecnie nawet oni niewiele mogli zdziałać. – Chwalić Pana, piękny dzień mamy – Capro wyłonił się z włazu, roztaczając wokół swój czar. – A chwalić... – westchnął Kolb. Żeglarz spojrzał w niebo, szukając natchnienia. – Kiedy płyniemy? – zapytał Hector. – Niedługo, panie. Tak ci spieszno ujrzeć pohańców? – Skąd wiesz? Capro zamrugał powiekami, wielce zdziwiony. – To grzech nie wykorzystać takiej okazji. Wiatr jest pomyślny, a morze spokojne. – Mamy wrzesień – przypomniał Kolb. – Sezon niedługo się kończy. – I co dalej, panie? Książę rozpuści wszystkich do domów? – marynarz ogarnął ręką najbliższą przestrzeń. – Są już wszyscy. Wenecjanie Sebastiana Veniera i okręty papieskie Marcantonia Colonny... – wspomniane zespoły zakotwiczyły po przeciwnej stronie jednego z największych portów ówczesnego świata – a tam eskadra Gila de Andrade i Álvaro Bazana. – Zapomniałeś o Gianandrei Dorii – podpowiedział Hector. – Nie zapomniałem. Dodawszy jeszcze tych z Krety, mamy komplet. Tylu znajomych w jednym miejscu nie spotkałem nigdy wcześniej. Nikogo nowego nie damy rady tu wepchnąć. – A nikt cię tu nie szuka? – Casper trafił celnie, bo Capro spochmurniał. – Uważam, panie, i to bardzo, ale jako hiszpański poddany liczę na trochę wyrozumiałości. – Z naszej strony nic ci nie grozi. – Tego jestem pewny – odpowiedział uciekinier z republiki. – Niemniej fałszywe pogłoski szybko się rozchodzą – uśmiechnął się nie do końca szczerze.

– Wiemy o tym doskonale. – Sporo nas, to fakt – przyznał Hector. – Ale to jeszcze nic nie oznacza. Jak znam tych pyszałków, część będzie próbowała odwlec wszystko do przyszłego roku. Im wystarczy, jeśli Osmanowie opuszczą Adriatyk. – Książę do tego nie dopuści. – Rozmawiałeś z nim? – Przecież wiecie, panie, że nie – Capro nie dostrzegł ironii. – Turcy już ledwie zipią. – My też. – Oni wcześniej zaczęli sezon. Mają przemęczone załogi i wioślarzy. To był dla nich długi rok. – Dla nas również. – Tylko dla części, panie. Ponad połowa naszych sił jeszcze nie brała udziału w walce. Bili się tylko Wenecjanie. Książę o tym wie. – Pokładasz w nim wielką nadzieję. – W kimś trzeba. – Może i masz rację. Wszyscy wiedzieli, że don Juan de Austria powinien narzucić swoją wolę tym bardziej opornym. Hiszpanie, Wenecja, Genua, papież, Sabaudia, Malta, pozostałe włoskie miasta. Siły chrześcijan z całego Śródziemiomorza pod jednym sztandarem. Wcześniej każdy walczył na własną rękę. Po raz pierwszy zaistniała możliwość całkowitego zdruzgotania przeciwnika. Oczywiście, oprócz zabawy trwała również i praca. Na wojenne i transportowe jednostki ładowano wszystko, co potrzebne – od muszkietowych luf po ocet, żagle i lonty. Wszędzie wrzało jak w ulu. Nowe oddziały okrętowano na wyznaczone statki. Taki wysiłek nie mógł pójść na zmarnowanie. Już niedługo dopadną Turków. Kolb nie sądził, by jedna bitwa zdecydowała o wszystkim. Podobnie jak większość, przewidywał ciąg starć na lądzie i wodzie, stopniowo wyczerpujących obie strony. Jeśli uda im się rozbić chociaż jedną z eskadr, osiągną sukces. Capro miał rację. Osmanowie są przemęczeni. Do tego na Cyprze ponieśli ogromne straty.

Część doświadczonych korsarzy i janczarów poległa, a zjednoczona flota to twardy orzech do zgryzienia. Niepotrzebnie się martwił. Don Juan de Austria wiedział, jak narzucać własną wolę. Na zebraniu rady wojennej zwołanej 10 września na pokładzie „Real di Spagna” z udziałem wszystkich znaczących dowódców wyegzekwował ją z całą stanowczością. Uczynił to na tyle umiejętnie, by nie urazić nikogo. Potrzebował wszystkich, co do jednego – od najnędzniejszej galery po ostatni regiment niemieckiej piechoty. Zwlekanie, jakie doradzał Gianandrea Doria, nie pasowało do strategii obranej przez księcia. W jego mniemaniu tylko atak mógł przynieść rozstrzygnięcie. Wybór wydawał się oczywisty. W ciągu pięciu dni zakończono załadunek. Nuncjusz papieski pobłogosławił biorących udział w krucjacie i galeasy jako pierwsze opuściły Mesynę. 16 września cała reszta okrętów podążyła za nimi. „Nombre de Dios” znalazła się mniej więcej w środku formacji. Wiatr im nie sprzyjał, więc wszystko pozostawało w rękach wioślarzy. Zanim opuścili redę, wydawało się, że upłynęła cała wieczność. Głównym powodem był niesamowity ścisk, powodujący zamieszanie. Wielu kapitanów i sterników uważało za punkt honoru znajdować się jak najbliżej flagowej jednostki. Capro również. Na nic się zdały złorzeczenia don Alexandro de Rojasa. Wszelako pułkownik szybko się uspokoił i spod krzaczastych brwi tylko obserwował, co się wokół wyrabia. Uważał, że i tak ma szczęście. „Nombre de Dios” dowodził Kolb – w nagrodę za wypełnienie misji na Cyprze. Drugiego doświadczonego kapitana miał w załodze, a co do sternika.... Sam go przecież znalazł i naraił Kolbowi. Ich galera była jedną z najnowszych, miała wysokie burty chroniące wioślarzy i pięć dział na uzbrojeniu. Do tego dwustuosobowy oddział piechoty. Właściwie miał wszystko, czego potrzebował. Przeszkadzał mu tylko brak wolnej przestrzeni. Zagospodarowano każde miejsce. Na dobrą sprawę siedzieli na beczkach z prochem. Jeden celny strzał i okręt rozleci się na kawałki. Podobnie się stanie, gdy ogień ogarnie jednostkę płynącą w pobliżu. Skutki będą katastrofalne. Na razie mierziły go trwające manewry. Na pełnym morzu fale stały się wyższe, więc formacja rozluźniła szyk. Rozchybotany pokład to zdecydowanie nie było jego ulubione miejsce na ziemi. Podziwiał marynarzy. Im wszystko

przychodziło z łatwością. Kołyszący się krok, tak zabawny na lądzie, na morzu sprawdzał się idealnie. – Postawić żagiel! Przynajmniej odrobinę odciążą wioślarzy. – Hector, sprawdziłeś zęzy? Kolb, nie podnosząc głosu, wydawał polecenia. – Tak. – Sprawdź jeszcze raz. Coś za bardzo kładziemy się na sterburtę. – Ładunek jest źle rozmieszczony. – Sprawdź, jak powiedziałem, a potem zbierz ludzi i przenieście, co trzeba. – Już się robi. Álvarez bez problemu podporządkował się rozkazowi. De Rojas przesunął się bliżej Caspra. – Masz autorytet – powiedział. – Bez przesady. Tu każdy musi słuchać dyspozycji. Inaczej skończymy na dnie. – Nie zgadzam się. Oni cię słuchają, bo nie wyobrażają sobie nikogo innego na tym stanowisku. – Pułkownik ma rację – Capro, jak zwykle nieproszony, dołączył się do rozmowy. – Sam widzisz. – Zobaczymy, jak zagrzmią działa. Wtedy żołnierze staną za wami murem. – Bez dobrego żeglarza niewiele zdziałamy. – Panie pułkowniku, to będzie przypominało bitwę na lądzie. – Tyle tylko, że wystarczy jeden nierozważny krok i skończy się w wodzie. Kolb pokręcił głową.

– Wcale nie jestem pewny, czy Turcy staną do starcia na morzu. Są silni w kampaniach lądowych. Sami ciągniemy ze sobą konie dla jazdy. To może przypominać Dżerbę. Desant i walka na umocnionych pozycjach. – Wolałbym nie – zastrzegł de Rojas. Wspomnienie tamtej masakry wciąż jeszcze było żywe. – Jak ci się zdaje, dużą flotę mają Osmanowie? Poproszony o opinię Casper zamyślił się. Od dawna zbierał skrzętnie wszelkie informacje. W sumie słyszał o trzech muzułmańskich eskadrach, każdej po kilkadziesiąt jednostek, prawdopodobnie do dziewięćdziesięciu. Licząc lokalne posiłki, byłoby ich już prawie trzysta! To wystarczyło, by język przysechł mu do podniebienia. – Będzie ich tyle samo co nas. – O Jezu... – Albo i więcej. – Jesteś pewny? – Tak przypuszczam. Mogę się mylić, choć niewiele. Może wcale się nie połączyli i każdy z ich dowódców płynie osobno. Capro, co o tym sądzisz? – Wszystko możliwe – sternik patrzył w dal. – Im więcej wrogich okrętów, tym zwycięstwo będzie słodsze. – Ten człowiek jest niepoprawny – skwitował de Rojas. – W tym cały jego urok. – Jestem prostym marynarzem. Nie znam się na polityce ani na wojnie. – Ale masz własne zdanie. – A kto go nie ma? – Słyszałem o flotach większych od naszej, które zatonęły z powodu burz. Wystarczy załamanie pogody, bo ja wiem, wysoka fala, jaka powstaje nawet na najbardziej spokojnych wodach... – To legenda – powiedział Kolb. – Nie, panie – Capro spochmurniał. – Są takie. Nikt nie wie, skąd się biorą, ale bywają.

– Bajki. – I ja o tym słyszałem – Alexandro de Rojas poparł sternika. – Tylko nie mówcie, panie, że w to wierzycie – zaperzył się kapitan. – To fantazje, jak te o krakenie. – Krakena sam widziałem! – Capro, litości... Kalabryjczyk w końcu umilkł. Brakowało tylko Álvareza z jego mądrościami. Doborowe towarzystwo, nie ma co. · Przez kolejne dziesięć dni starali się znaleźć choć ślad muzułmańskiej floty. Po lewej stronie w zasięgu wzroku rozpościerało się jedynie postrzępione wybrzeże, dalej była Zatoka Tarencka i przylądek Santa Maria di Leuca. Stąd pozostawał już tylko skok na drugą stronę cieśniny Otranto. Załoga obsadzonego przez Wenecjan zamku na Korfu przekazała w końcu w miarę dokładne wieści. Osmanowie przepływali w pobliżu. Usiłowali nawet zdobyć twierdzę, ale zrezygnowali i odpłynęli na południe. To już było coś. Ogary zwietrzyły trop. Szybko skalkulowano szanse. Jeżeli to prawda, powinni dopaść przeciwnika w ciągu paru dni. Zaledwie cztery doby później napotkano jedną ze zwiadowczych fregat. Jej dowódca, przyjęty przez księcia, był w stanie odpowiedzieć na większość pytań. Widział Turków, a jakże – całe mnóstwo. Nie tylko eskadrę Ułudż Alego, ale również Muezzinzade Alego. Na wieść o tym Don Juan de Austria poczuł morderczą ekscytację, lecz na niektórych padł strach. Jeszcze nigdy nie walczyli z taką potęgą. Wszelkie obiekcje książę zdusił w zarodku. Do okrętów pozostających w tyle wysłano ponaglenie. Nie czas rozciągać szyku, kiedy wróg znajduje się w pobliżu. Potężne galeasy musiały wzbudzać w nim wściekłość. Wszystko działo się powoli, jak nigdy wcześniej. Parę kolejnych dni manewrowano pomiędzy wyspami Morza Jońskiego. W końcu sztormowa pogoda zapędziła flotę do zatoki Fiscardo. Mimo złej aury nie odpuszczano. Okręty transportowe i galeony pozostały w tyle. Wszyscy doskonale wiedzieli, że to ostatni wysiłek. Kilkadziesiąt mil dalej usta Muezzinzade Alego wymówiły kolejny wers Koranu, ale umysł odpłynął daleko. Skrzypienie desek i plusk fal nie przeszkadzały mu zebrać myśli.

Sporo w tym roku się wydarzyło, tyle tylko, że dla niego wojna nie okazała się łaskawa. Nie stoczył bitwy godnej jego ambicji. Pod swymi bezpośrednimi rozkazami miał dwieście dziewięćdziesiąt galer i galeotów. Na ich pokładach znajdowało się przeszło czterdzieści tysięcy marynarzy i żołnierzy. Drugie tyle to niewolnicy przy wiosłach. Allah obdarzył admirała wieloma łaskami, ale on chciał więcej. Dużo więcej. Marzył mu się laur zwycięstwa. Obojętnie, jakim kosztem zgnieść chrześcijan. Wytrząsnąć z nich życie i upokorzyć raz na zawsze. Równocześnie nie potrafił ukryć niepokoju. Bał się konfrontacji. Chciał jej i jednocześnie się bał. Gęsty, szary welon mgły spowijający wybrzeże tłumił nieco jego obawy. Jak zwykle najgorsze było oczekiwanie. Z tego, co wiedział, zjednoczona flota w istocie nie była tak imponująca, jak ją przedstawiano. Co najmniej o połowę słabsza od jego armady, a to już dawało wiele możliwości. Jej walory na pewno poważnie obniżały kłótnie dowódców, tej całej hałastry wygadanych i wiecznie niezadowolonych Hiszpanów i Włochów. Sprzeczne interesy na pewno dawały o sobie znać na każdym kroku. Wyprawa chrześcijan nie mogła się powieść. Nie ożywiał ich religijny zapał, który przenikał wiernych synów Proroka. Zresztą, czyż Allah odwróci spojrzenie od swoich dzieci? Tkwienie w jednym miejscu nie podobało się kapudanowi. Charakter nakazywał mu działanie. Lament Pertev paszy – dowódcy wojsk na okrętach – proszącego o zwłokę działał mu na nerwy. Wynikła kłótnia, w której nawet dzielny, zdawałoby się, korsarz Ułudż Ali, wicekról Algieru, poparł Pertev paszę. Muezzinzade Ali nie mógł mu tego darować. W końcu jednak, powołując się na wyraźne rozkazy ze Stambułu, przekonał ich do własnego planu – najlepiej się stanie, gdy bezzwłocznie ruszą naprzeciw jednostkom Ligi. Podnieśli kotwice i skierowali się na zachód. ROZDZIAŁ XXI Zatokę Patras od Morza Jońskiego dzieli cieśnina szerokości ośmiu mil. Tylko przez nią można się wydostać na otwarty akwen. 7 października rankiem wiatr sprzyjał muzułmanom, pozwalając im rozwinąć wszystkie żagle. Zdawało się, że nic nie jest w stanie powstrzymać tak ogromnej floty. Poszczególne zespoły szły jak po sznurku. Gdzie nie spojrzał, widział jedynie żagle. Rytmiczny odgłos wioseł go uspokajał. Nic nie stało na przeszkodzie, by zjeść śniadanie. Zbytnia pewność siebie nie wyszła na dobre wielkiemu kapudanowi. Wstające słońce pozwoliło chrześcijanom jako pierwszym dostrzec przeciwnika, który płynął

ze wschodu. Około siódmej trzydzieści na wprost nich pojawiły się pierwsze dwa żagle, zaraz potem osiem, i w końcu przestrzeń wypełniła skłębiona masa płótna i powiewających na masztach proporców. · Przez całą noc Kolb nie zmrużył oczu. Sen nie przychodził. Wewnętrzne napięcie nie pozwalało mu na rozluźnienie się i zapadnięcie w otchłań. Kiedy już wydawało się, że jest o krok od upragnionego wytchnienia, organizm reagował czymś zupełnie odmiennym. Zazdrościł pułkownikowi. Ciche postękiwanie dochodzące z sąsiedniej koi wyraźnie świadczyło, gdzie de Rojas ma cały świat. O tej szarej godzinie, gdy nadchodzący dzień dopiero zaczyna przeganiać ciemności, Casper chciał opuścić miejsce odpoczynku i wyjść na pokład. Niemal zmusił ciało do posłuszeństwa. Hector na wachcie doskonale da sobie radę. Nie ma powodu wygrzebywać się spod suchego koca, wciągać butów i stawać obok niego, nie wiedząc, po co i dlaczego. Tuż przed samym świtem w końcu usnął, jednak nie zaznał spokoju. Przyszli po niego wszyscy zmarli, poczynając od Antonia, a na Manuelu Alonso kończąc. Stali nad nim, wpatrując się przenikliwie. Każdy z nich wyglądał jak niemy wyrzut. Kiedy jeden blakł, jego miejsce zajmował następny. Nic szczególnego ich nie łączyło, no może jedno: śmierć. Tylko czemu przyszli właśnie teraz? Jeżeli mieli nadzieję, że odejdzie wraz z nimi, to się przeliczyli. Muszą poczekać. Głęboko westchnął i się przebudził. Co dziwne, nie czuł strachu. W końcu umarli niewiele mogli zrobić żywym. Odrzucił koc i wciągnął spodnie. Już kończył zawiązywać troki, gdy głuchy odgłos wystrzału przebił się przez krzątaninę. Z wrażenia o mało nie przewrócił dzbana stojącego obok posłania. Przestraszył się nie na żarty. Żółć podjechała mu do gardła. Znak był wyraźny. Wszyscy czekali na ten moment, a kiedy w końcu nastąpił, Kolb omal nie spanikował. De Rojas wykazał więcej opanowania. Usiadł jak gdyby nigdy nic i rozpoczął niespieszne przygotowania. Najpierw ubranie, potem pancerz, na koniec przytroczył miecz. Girolamo, jak przystało na dobrego giermka, zakrzątnął się w pobliżu.

Wyglądał na przejętego. Kirys wyleciał z jego zaciśniętych palców z głośnym łomotem. – Przepraszam. De Rojas podszedł bliżej i uściskał chłopaka. – Ja przed moją pierwszą bitwą omal się nie... Eee, zresztą nieważne. Po tylu latach odczuwam to samo. – Wy, panie? – Girolamo wyglądał na wstrząśniętego. – Tak cię to dziwi? – Jesteście wielkim żołnierzem. – Zabijanie nie czyni wielkim. Zapamiętaj to sobie. Myśl o tym jak o obowiązku, inaczej... – Tak? – Duchy tych, którzy polegną z twojej ręki, będą przychodziły po zmroku. – O czym mówicie, panie? – Kiedyś zrozumiesz. Kirys w końcu znalazł się na właściwym miejscu, okrywając tors pułkownika. Kolb przysłuchiwał się rozmowie z wielką uwagą. Podobnych słów po Rojasie zupełnie się nie spodziewał. Hiszpan wyglądał na zimnokrwistego drania, a jednak drzemało w nim dobre serce. Sam przywdział pancerz i przypasał podany przez Girolama miecz. Nie czekał na pułkownika. Wyszedł na zewnątrz, gdy tylko skompletował swój rynsztunek. Oczy Hectora błyszczały niezdrowym blaskiem. – Tam są! W odległości paru mil od nich morze pokrywała niekończąca się linia żagli. Pomiędzy nimi nie było żadnej przerwy, okręty wroga zdawały się płynąć żagiel w żagiel. Cała przestrzeń pomiędzy brzegami Etolíi a wybrzeżem Achai falowała płótnem. Kolb rozejrzał się na boki. Znajdowali się w centrum. Gdzieś z tyłu ku przodowi spiesznie przesuwały się galeasy, zajmując pozycje przed rozwijającą się linią galer

zjednoczonej floty. To na nich miało się skupić główne uderzenie. Jeżeli muzułmanie nadpłyną na nich zwartym frontem, ich szyk rozerwie się, a to ułatwi działanie głównym siłom Świętej Ligi. Chrześcijańską flotę już wcześniej podzielono na trzy eskadry – niebieską, żółtą i zieloną. „Nombre de Dios” należała do niebieskiej, zajmującej pozycje w środku, niedaleko flagowca księcia. Muezzinzade Ali działał podobnie. Trzy zespoły i trzech dowódców. Trudno sprawować bezpośrednią kontrolę nad trzystoma galerami na raz. Dłonie Kolba same zacisnęły się w pięści. Zwarty szereg janczarów na równinie śmierci to jedno, zwłaszcza gdy samemu stało się na w miarę przygotowanej pozycji. Tym razem będą potykać się na równych warunkach. Niech Pan ma w opiece tych wszystkich, którym dziś przyjdzie zginąć. Szyk ustawiono bardzo gęsto. W zasadzie szli jeden przy drugim. Wyglądali jak długi drewniany pomost wychodzący w morze. Z lewej strony rozeszła się wrzawa. Żołnierze i marynarze krzyczeli w zapale. Krzyk nie cichł, wręcz przybierał na sile. To jeszcze nie atak, więc co? Przed frontem okrętów niespodziewanie pojawiła się brygantyna. Kolb zrobił parę kroków do przodu, by nic nie zasłaniało mu widoku. Don Juan de Austria, naczelny dowódca floty Ligi Świętej, stał na dziobie z wyciągniętym krzyżem i pozdrawiał załogi. Ludzie wpadali w ekstazę. To już nie krzyk, nie wrzawa, tylko zbiorowy amok ogarnął chrześcijan. Casper, zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy, przyłączył się do reszty. Machał i krzyczał, poddając się emocjom. Książę, jak przystało na rasowego arystokratę, nawet nie drgnął, trzymając wzruszenie na wodzy, skryte za kamiennym obliczem. Wywołał zapał swych ludzi, i o to mu chodziło. Nie mógł do nich przemówić, lecz wystarczyło, że wszyscy go mogli zobaczyć. Sam papież nie wywołałby większego rabanu. Podniesienie morale, wzmocnienie woli zwycięstwa było konieczne, bo sytuacja nie przedstawiała się najlepiej. Wiatr wciąż sprzyjał muzułmanom. Okręty Ligi wychodzące z wąskiej cieśniny między wyspą Oksją a wybrzeżem Etolíi potrzebowały czasu, a odwody znajdowały tak daleko, że zachodziła obawa ich braku w decydującym momencie. Inna sprawa – zwlekać z rozpoczęciem bitwy nie można było bez końca. Każda zmarnowana godzina to lepsze przygotowanie Muezzinzade Alego, lecz ten na razie nie podejmował rękawicy, kryjąc niepewność i zaskoczenie za maską arogancji. Nie przewidział, że niewiernych będzie aż tylu.

Zemściło się pozostawienie na Krecie eskadry Barbariga w spokoju. Liga okazała bardziej wymagającym przeciwnikiem, niż przypuszczał. W końcu niebo się przejaśniło i zaświeciło słońce. Sam Najwyższy dał znak, nie mogąc dłużej znieść niepewności. Przez morze przebiegały długie, leniwe fale, łagodnie kołysząc okrętami. Wydano rozkazy. Prawa eskadra Ligi ruszyła do boju, zaraz potem lewa żółta. Wyzwanie zostało podjęte. · Bitwa rozpalała się stopniowo. Nawet weterani nie widzieli dotąd czegoś podobnego. Setki jednostek przyozdobionych banderami, chorągiewkami i dekoracjami, na których błyszczały słoneczne promienie, przy wtórze instrumentów i tysięcy gardeł wzywających Boga nadpływały ku sobie. Pierwsze kule spadły na wysunięte do przodu galeasy, które szybko odpowiedziały ogniem. Swoimi rozmiarami okręty te znacznie przekraczały największe osmańskie galery i siały wśród nich prawdziwe spustoszenie. Pociski łomotały w wysokie burty galeasów, lecz nie były w stanie ich przebić, za to weneccy kanonierzy i archibugieri nie mieli problemu ze skutecznością swoich strzałów. Wystarczyło raz za razem oddawać salwy. Kule trafiały w zbite gromady wojska na pokładach, kładąc ludzi pokotem. Coraz więcej osmańskich galer nie było w stanie już nie tylko utrzymać szyku, ale w ogóle płynąć do przodu. Poszczególne jednostki ze zdziesiątkowanymi wioślarzami wpadały na te płynące obok bądź z braku sternika zaczynały kręcić się w kółko. Powstałe zamieszanie nie wróżyło dobrze Osmanom. Ta wymiana ognia trwała nie dłużej niż kilka pacierzy. Grupa ocalałych galer zaczęła wycofywać się pełną mocą wioseł, by jak najszybciej oddalić się od ziejących ogniem drewnianych redut. Po raz pierwszy Turcy spotkali się z czymś podobnym. Pewność siebie kapudana została zachwiana. Załodze „Nombre de Dios” było to obojętne. Płynęli opodal „Reala” w ławie ponad sześćdziesięciu jednostek. Strzelcy dowodzeni przez de Rojasa zajęli pozycje. Te ostatnie minuty przed starciem dłużyły się najbardziej. Kanonierzy już wyszukiwali najlepsze cele do zniszczenia. Z powodzeniem potrafili zarzucić przeciwnika kulami z odległości trzystu kroków. Obecnie dystans już był mniejszy, więc czekali tylko na sygnał. Don Juan zwlekał. Przewaga wypracowana przez galeasy powinna przynieść owoce. Tłum muzułmanów wzywał Allaha. Kolb rozróżniał poszczególne postacie, właściwie całe ich tłumy stłoczone na bastejach. Widząc długie kaftany i wysokie kecze, zaraz

przypomniał sobie Famagustę. I tutaj miało się wrażenie, że zasoby ludzkie imperium są niewyczerpane. Prowadząc bezustanne wojny i ponosząc olbrzymie straty, co roku wystawiali równie liczną armię. Nawet jeżeli tę stracą, przyjdzie następna, a po niej kolejna. I tak bez końca. – Wspaniały widok – powiedział Hector. – Bez wątpienia. Nikt z żyjących nie widział czegoś podobnego – Casper wciągnął rękawicę i sprawdził, czy miecz jest na miejscu. – Niech Bóg ma nas w swojej opiece. – Amen. Álvarez podążył w stronę dziobu, pozostawiając Caspra przy sterze z przejętym Capro. Odległość zmniejszyła się do najwyżej dwustu kroków. – Capro... – Tak, panie. – Widzisz tę wielką galerę... – Potężny sukinsyn – sternik wlepił spojrzenie w bogato zdobioną jednostkę, znacznie przewyższającą rozmiarem pozostałe okręty. – Chcę ją dostać. Capro zaniemówił. – To nie jest dobry pomysł, panie – ostrzegł po chwili. – Obojętnie jak to zrobisz, dołem, górą, bokiem czy od tyłu. Po prostu to zrób. – Jak? To flagowiec, może i samego admirała. Mają dwa razy większą obsadę i zapewne będą chronieni z każdej strony. – Wyczekasz sposobności. – Łatwo powiedzieć – Capro nie wyglądał na przekonanego. Jak w tym całym zamieszaniu znaleźć dość miejsca na manewry? Przecież widać było, że za moment obie floty zewrą się w śmiertelnym boju. – Zobaczę, co się da zrobić.

W tym samym momencie chmura gęstego białego dymu spowiła osmańską armadę. Prawie równocześnie grzmot wystrzałów dotarł do uszu chrześcijan zajmujących centrum szyku. – Ognia! Przez dobrą chwilę niewiele było widać. Dopiero łagodny wietrzyk rozgonił skłębione masy oparu. Wioślarze pracowali jak szaleni. Wybijane na bębnie tempo osiągnęło maksimum. Dwanaście, trzynaście węzłów, jak oceniał Kolb. Zryw możliwy tylko przez krótki czas. Potem galernicy zaczną padać jak muchy. Zresztą, i tak zaczną. Wystarczy ostroga wbita w burtę i wszyscy pójdą na dno. W szyku idącym na nich nie było żadnych luk. Jedna zwarta ściana drewna i żagli. Ciekawe, czy Turcy ich postrzegali tak samo. Starał się nie tracić z widoku flagowej galery, ale ta zaczęła się przemieszczać w stronę „Reala”. Najwidoczniej Muezzinzade Ali szukał szybkiego rozstrzygnięcia. – Capro, do cholery! – To „Sułtan”, panie! – Co? – „Sułtan”. Ich największa jednostka. Dopiero kiedy powiał wiatr, dostrzegli wielką zieloną chorągiew kapudana paszy. – Idź na nich! Sternik zignorował polecenie. Zaparty nogami o pokład, przesunął rumpel. Sto kroków przed nimi dwie korsarskie jednostki brały za cel „Nombre de Dios”. Kolb otrząsnął się z zaskoczenia. Jeszcze chwila... – Wiosła w górę! Z całą mocą weszli pomiędzy muzułmanów. Dźwięk pękających wioseł przeszedł w potężny jęk. Ci, którzy nie zdołali wykonać rozkazu, ginęli przygnieceni napierającymi drągami. W jednej sekundzie znaleźli się w piekle. Pierwszych chętnych do abordażu Osmanów zmiotła muszkietowa salwa. Gdzieś tam w największej gęstwinie de Rojas i Álvarez wydawali komendy, starając się kontrolować przebieg

starcia. Najważniejsze, to nie oberwać taranem. Jak na razie uniknęli tego niebezpieczeństwa. Problem w tym, że tkwili pomiędzy kadłubami wrogich jednostek. Na razie próby wdarcia się na „Nombre de Dios” utrudniały Turkom wysokie burty. Stojąc wyżej, muszkieterzy raz za razem zmiatali gradem kul próbujących atakować korsarzy. Nie znaczyło to oczywiście, że przeciwnicy byli całkiem bezbronni i bez szans. Napierali z prawa i z lewa, co zmuszało do Hiszpanów do podziału sił, w dodatku z łuków strzelało się szybciej. Z muszkietu, z którym od dawna się nie rozstawał, starł ślady wilgoci. Niezdecydowany popatrzył to w jedną, to w drugą stronę. Już nawet zrobił krok w prawo, dostrzegłszy śnieżnobiały turban znaczniejszego Turka, ale ten skrył się w jakiejś dziurze i nie wystawiał na ostrzał. – Tylny pomost! – podpowiedział Capro – Z przeciwka! Jakiś aga zagrzewał ludzi do walki. Machał przy tym długą rusznicą, wskazując przednią basteję Hiszpanów. Byle tylko nie spieprzyć okazji. Wycelował i nacisnął spust. Odskoczyła panewka i ruszyło nakręcone koło zamka. Iskra z trącego o nie pirytu padła na panewkę. Huk. Ołowiany pocisk śmignął w powietrzu. Zrazu nic się nie stało. Arab jak stał, tak stał. Efekt wystrzału uwidocznił się po dłuższej chwili. Aga z szeroko otwartymi ustami osunął się na pokład. Don Alexandro de Rojas wykorzystał okazję. Z okrzykiem „Jesús María!” i „Deus le volt!” jego żołnierze ruszyli do kontrataku. Zakotłowało się przy burtach. Już nie siła ognia decydowała o wyniku starcia. Teraz bardziej liczyła się zaciekłość i wprawa w robieniu mieczem. Pierwsi Hiszpanie padli na deski galery, lecz nie wszyscy zginęli, część po prostu poślizgnęła się na mokrym pokładzie. Utorowali za to drogę kolejnym. – Naprzód! – darł się pułkownik na czele grupy abordażowej. W takim zwarciu nie miał sobie równych. Z gracją, jakby znajdował się na parkietach Eskurialu, a nie w środku krwawej bitwy, wykonywał cięcia i pchnięcia, eliminując kolejnych przeciwników. Na tym odcinku sprawa wyglądała na przesądzoną. Kolb przeniósł spojrzenie w drugą stronę. Hector z garstką żołnierzy powstrzymywał o wiele liczniejszych

muzułmanów. Jeśli nie otrzyma pomocy, korsarze wedrą się na „Nombre de Dios” i uderzą od tyłu. Casper zawołał najbliżej stojących marynarzy. – Jesteście gotowi? – Tak, panie! – zakrzyknęli chórem. – Za mną! Początkowo nikt ich nie powstrzymywał, gdyż uwaga korsarzy koncentrowała się w innym miejscu. Gdy zostali dostrzeżeni, już nic nie mogło zahamować ataku. Stanowili żelazny grot, z Kolbem w szpicy. Berdysze i kordy cięły i wypruwały wnętrzności. – Rozkuć więźniów! Ci, którzy postępowali za czołową grupą, rzucili się ku galerniczym ławom. To już nie krzyk, nie szloch i nie lament popłynął ku niebu, tylko wycie niewolników chcących wyrwać się na wolność. Wystarczył moment, by zakończyły się lata udręki, a tłumiona nienawiść znalazła ujście. Wkrótce nie miał kto stawiać oporu. Na każdego z oprawców rzuciło się po kilku wioślarzy. Zęby przegryzały krtanie, a palce rozrywały usta. Kilku korsarzy uznało chyba, że już lepiej zginąć z własnej ręki, bo skoczyło w odmęty. Casper odsunął się na bok. Jakże doskonale rozumiał tych wioślarzy. Zemsta – wymarzona przez niekończące się dni, miesiące, lata spędzone w łańcuchach – musiała się dokonać. Ale nie chciał w tym uczestniczyć. Wytarł klingę, poświęcając temu o wiele więcej uwagi, niż trzeba. Już na pokładzie „Nombre de Dios” spotkał uszczęśliwionego Hectora. – Gdzie de Rojas? – zapytał Hiszpana. – Kończy, co zaczął. Szybki rzut oka wystarczył, by spostrzec, że pułkownikowi nie poszło dokładnie tak, jak zaplanował, niemniej sobie poradził. Ogień buchał z jednego kasztelu. Trwała jeszcze gorączkowa szamotanina przy uwalnianiu więźniów i dobijaniu muzułmanów. Lżej rani wracali sami, pozostałym trzeba było pomóc. Niewielu z nich dożyje do końca dnia.

Jakiegoś wierzgającego w wodzie nadzorcę, który nie zdołał odpłynąć dostatecznie daleko, zatłuczono wiosłami. Pióra gorączkowo młóciły wodę, aż któreś trafiło pływaka w kręgosłup. – Alla... – okrzyk urwał się, nim na dobre się zaczął. Dwa drągi, z lewej i z prawej, wykonały zbieżny ruch. Głowa trzasnęła jak dojrzały arbuz. Radosnym okrzykom nie było końca. Korsarska jednostka z wolna przechylała się na bok. Woda wypełniała kadłub. – Szybciej! – ponaglano ostatnich spóźnialskich. Zbryzgany krwią pokonanych Alexandro de Rojas krążył przy burcie, przeciągając po kolei żołnierzy i galerników. – Ilu jeńców? – Ani jednego – mruknął pułkownik. – A u ciebie? – Nim zdążyłem cokolwiek zrobić, ubiegli mnie inni. Galera z gracją, w obłokach pary poszła pod wodę. – A jeszcze niedawno twierdziłeś, że będzie to przypominało starcie na lądzie. · Najbardziej zaciekły bój trwał tymczasem w centrum. Muezzinzade Ali na „Sułtanie” i don Juan de Austria na „Realu” wiedzieli jedno – wynik starcia flagowców może mieć decydujący wpływ na ostateczny wynik bitwy. Trzystu janczarów i stu łuczników stanęło naprzeciw czterystu arkebuzerów regimentu sardyńskiego. Tak intensywnego ognia nie pamiętali najstarsi marynarze. Przewaga ogniowa po stronie chrześcijan rozwiała się wraz z dymem po wystrzałach, kiedy taran tureckiego okrętu uderzył z impetem w burtę hiszpańskiego flagowca. Teoretycznie to powinien być koniec. Wystarczyło odejść na parę sążni i morska woda zaleje wnętrze. Wszelkie plany i nadzieje niewiernych pochłoną zimne fale. Kapudan aż drżał z niecierpliwości, oczekując efektu uderzenia. Wcześniejsze obawy go opuściły. Chciał krzyczeć i wiwatować, jednakże zajmowane stanowisko nie pozwalało mu ujawniać emocji. To nic, że wkoło było pełno okaleczonych i martwych. Allahowi niech będą dzięki! Już chciał wyrazić swoją wdzięczność Najwyższemu, wygłaszając szahadę, gdy

zobaczył hiszpańskich żołnierzy uszykowanych do oddania kolejnej morderczej salwy. Padł rozkaz. Kilkaset kul pomknęło ponad pokładem, zmiatając wszystko na swojej drodze. To nieprawdopodobne, ale „Real” wytrzymał uderzenie, a niewierne psy przechodziły do kontrataku! Teraz z kolei przyszła pora na janczarów. Ich rusznice zagrzmiały nie mniej donośnie. Hiszpanie byli tuż, tuż. Na pokładzie „Sułtana” zaroiło się od chrześcijan, lecz Lwy Islamu wiedziały, jak walczyć. Deski zostały zasłane ciałami. Nikt nie chciał ustąpić. W końcu przewagę zyskali janczarzy, spychając wroga z admiralskiej jednostki. Nie na długo. Po przeorganizowaniu ponowiono próbę. Hiszpanie pchali się jeden przez drugiego, byle bliżej przeciwnika. Nie wszyscy dostali taką szansę, a czerwone łuki nieustannie napinały się i strzała za strzałą mknęły w ich kierunku. Mimo uporu żołnierze regimentu sardyńskiego nie byli w stanie sprostać przeciwnikowi. Jeden po drugim ginęli z imieniem Boga na ustach. Wkrótce liczba zabitych i rannych przewyższyła liczbę tych, którzy wciąż walczyli. Księciu pozostał ostatni odwód. Wszyscy galernicy, którzy wyrazili taką chęć, mogli wesprzeć piechotę. Nikt nie pozostał obojętny na to wezwanie. · Morze zaścielały resztki rozbitych okrętów, ciała topielców i unoszone falami nadpalone żagle. Jak sięgnąć okiem, ze wszystkich stron szaleństwo otaczało „Nombre de Dios”. Wcześniejsze bitwy nikogo nie przygotowywały do podobnego doświadczenia. W odległości niespełna pół mili Kolb dostrzegł to, czego poszukiwał, mimo że widok mu zasłaniało parę jednostek próbujących zająć pozycje do taranowania lub ostrzeliwujących się z armat oraz kilka innych, które zwarły się w abordażu. Zupełnie niedaleko przepływała nieatakowana przez nikogo algierska galera – jednak to nie o nią chodziło. – Do wioseł! – jego krzyk przebił się ponad zgiełk. – Pułkowniku, proszę uszykować ludzi! Pobiegł między wioślarzami na rufę. – Capro, tam! – wskazał kierunek. Ruszyli z miejsca. Za nimi ciągnął się wianuszek szczątków. Działa wypaliły w stronę najbliższego pirackiego okrętu. Wielkie drzazgi rozprysnęły się na boki, raniąc jak szrapnele. Piechota poprawiła z arkebuzów. Gdyby chcieli, ten algierczyk byłby ich. – Dlaczego zmieniłeś kurs? – w głosie de Rojasa nie było wyrzutu, tylko czysta ciekawość. Jak określić coś, co leżało na dnie duszy Caspra – mściwość, obowiązek czy raczej obsesja? Zamiast odpowiedzieć, złapał Girolama, który przytruchtał za pułkownikiem.

– Gdzie byłeś? – Tam, gdzie moje miejsce – usłyszał hardą zaczepkę. – Capro, pilnuj go. Jak trzeba będzie, przywiąż do rumpla. Znajdź mu jakieś zajęcie z dala od tej jatki. – Słyszałeś? – sternik przywołał chłopca. – Sam już ledwie daję radę. – Tu się nic nie dzieje. – Tylko w twoim mniemaniu. Jak nie przyłożę się do roboty, oberwiemy i skończymy jak tamci. Nie musiał się wysilać, wskazując, co miał na myśli. I tak wszystko było jasne. Stopniowo spoza tumanów dymu wyłaniały się sylwetki olbrzymich admiralskich galer. Z tej odległości trudno było powiedzieć, kto ma przewagę. Obie jednostki wyglądały na mocno ostrzelane. – Panie, mniej nas w swojej opiece... – wycedził przez zęby Capro. Jeszcze ich nie dostrzeżono, ale to tylko kwestia minut. Kto tylko był w stanie, płynął na pomoc. Niedługo ścisk przy „Sułtanie” i „Realu” będzie przypominał rojowisko w ulu wokół królowej. – Bierz go z boku! – rozkazał sternikowi. Płynęli pełną prędkością. Rojas ustawił żołnierzy i kanonierów. Skoncentrowany na flagowcu, nie dostrzegł kilku osmańskich jednostek idących z odsieczą kapudanowi. Dopiero okrzyk Capro przywrócił Caspra do rzeczywistości. Szybko skalkulował szanse. Przy próbie abordażu zostaną zmasakrowani przez Osmanów, którzy właśnie brali ich na cel. Nie pomogą, a sami polegną. – Trzymaj kurs. Pobiegł na dziób, gdzie piechurzy szykowali się do walki. Dopadł de Rojasa niemal w ostatnim momencie. – Zmiana planów. – O co chodzi?

Wskazał ręką do tyłu. Konsternacja odbiła się na obliczu pułkownika. On też miał chrapkę na „Sułtana”. – Zrób nawrót dopiero, gdy przepłyniemy obok nich. Nie wcześniej. Później taranuj pierwszego, który się nadarzy. Płynęli równoległym kursem. Przechodząc dosłownie pięćdziesiąt kroków od nieruchomego okrętu Muezzinzade Alego, wystrzelili z dział. Było widać, jak z kadłuba galery odpryskują drzazgi długie na stopę czy dwie. Każdy, kto znalazł się w pobliżu tych drewnianych szrapneli, ginął natychmiast. Ci, którzy przeżyli, odpowiedzieli strzałami. Doborowa gwardia wiedziała, jak walczyć. Ogień prowadzono z rusznic, łuków i kusz. Sporo z nich trafiało w zbitą masę piechurów. – Ognia! De Rojas wybrał optymalny moment. Przeszło sto kul śmignęło ponad burtą. Nie mogły mierzyć się z litymi żelaznymi pociskami armat, ale i tak spowodowały spore zamieszanie. Część janczarów zwaliła się do tyłu, gdzieś pomiędzy galernicze ławki. Przez ułamek sekundy Kolb walczył z pokusą, by mimo wszystko wbić ostrogę w burtę „Sułtana”. Przeważył zdrowy rozsądek. Dał znak i wykonali zwrot. Teraz to na nich spadła ulewa strzał. Usłyszał szum lotek, któraś z nich świsnęła tuż przy kapitanie. Odruchowo przesunął się w bok. Krzyk za jego plecami obwieścił, że nie wszyscy mieli tyle szczęścia co on. Błyskawicznie się odwrócił. Z nogi sternika sterczał pręt z lotkami. Capro z niedowierzaniem patrzył na ranę. Początkowo przytrzymywał się rumpla, ale w końcu osunął się na pokład. Casper przykląkł przy sterniku. – No, Capro, dawaj, przestań się obijać. – Aaaa... W pierwszej chwili chciał wyrwać drzewce, lecz powstrzymał odruch. Jak je wyszarpnie, krew rozleje się szerokim strumieniem. To zadanie dla chirurga, nie dla niego. – Girolamo, biegnij po medyka i sprowadź seńora Hectora! – Aaaa... Jestem potępiony... – Kalabryjczyk wpadał w panikę. – Uspokój się. Jeszcze żyjesz. – Utną mi nogę. – Nie pozwolę.

– Przysięgnij. – Do diabła, weź się w garść! Łomot z tyłu obwieścił przybycie posiłków. – Co z nim? – chirurg nie wyglądał na szczególnie bystrego. Gdzie wcześniej terminował – w kuźni czy u rzeźnika? – Przecież widzisz. Zabierzcie go stąd. Chłopak ci pomoże. I pamiętaj: ma chodzić na obu nogach, żadna tam wystrugana proteza. Capro ostatkiem sił złapał przerażonego medyka za koszulę. – Jak coś spieprzysz, sam urżnę ci nogi. To niosąc, to ciągnąc, zwlekli sternika z pokładu, akurat kiedy Álvarez wyłonił się w przejściu pomiędzy wioślarzami. – Łap za ster. Na dziobie walka rozgorzała z całą mocą. Z kłębów oleistego dymu z prawa i lewa wyłaniały się osmańskie galery. Zaraz zewrą się w boju z jedną z nich. Wykonując kolejny zwrot, znaleźli się akurat na kursie wypływającej jak widmo z cienia jednostki. – Uważaj! Tylko dzięki opanowaniu Álvareza nie oberwali pod kątem prostym. Obie jednostki szorowały o siebie burtami, łamiąc wiosła. Na skutek zderzenia paru marynarzy i żołnierzy wyleciało za burtę. Maszty przechyliły się, a pokłady „Nombre de Dios” stanęły dęba. Zanim sczepione kadłuby oddaliły się od siebie, w jednej upiornej sekundzie wyglądało, jakby galera miała przewrócić się stępką do góry i zabrać wszystkich w odmęty. Gdy okręty odbiły się burtami, wszystko bardzo powoli się wyrównało. Nieco skołowany Kolb podniósł się na nogi. Uderzenie miało fatalne konsekwencje. Zostali poważnie uszkodzeni. Nie tonęli, ale tkwili pośrodku akwenu bez możliwości manewrowania, zdani na łaskę i niełaskę przeciwnika. O wiele szybciej doszli do siebie Turcy. Wystarczyła chwila nieuwagi, a już rozpoczęli szturm na całej długości burty. Hiszpanie odpowiedzieli prawie natychmiast. Wszyscy sprawni ruszyli do walki.

Paru muzułmanów wpadło pomiędzy kadłuby. Odgłos miażdżonych ciał będzie długo towarzyszyć wspomnieniom tych, którzy przeżyją. O wiele więcej Osmanów znalazło się na pokładzie okrętu chrześcijan. Kolb chwycił przygotowany muszkiet i z paru kroków wypalił prosto w twarz napastnika. Kula przeszyła głowę pierwszego i utkwiła w podniebieniu idącego za nim. Resztki mózgu i cała kaskada kropel krwi rozbryznęła się wkoło. Złapał za lufę, wywijając muszkietem jak maczugą. – Bij! Sam skoczył jako pierwszy. Zamach przeciął powietrze. Turek uchylił się przed ciosem, robiąc przysiad. Wyszczerzył się przy tym, zadowolony. Wymierzył w podbrzusze Caspra kord błyszczący i długi chyba na łokieć. Wykonał zmyłkę, symulując atak, i kiedy kolba przeszła obok jego twarzy, odbił się z obu nóg. Dopadł Caspra. Ten instynktownie odskoczył. Zwarli się w walce. Klinga ześlizgnęła się z kirysu z przejmującym zgrzytem. Kolb złapał wroga za nadgarstek, nie dopuszczając do powtórki. Pięścią drugiej ręki wyrżnął w jego szczękę. Głowa odskoczyła, lecz nacisk nie zmalał. Poprawił w nos. Tak lepiej. Przeciwnik próbował się wyrwać, ale kapitan trzymał mocno. Tym razem złapał za krtań i zacisnął palce. Zrobił krok, drugi, trzeci. Dowlókł Turka na skraj pokładu i przepchnął przez nadburcie, pomagając sobie kopniakiem. Prawdę mówiąc, był wykończony. Powalił jeszcze jednego i w końcu podniósł szablę leżącą w pobliżu. Własny miecz gdzieś zapodział. Bez znaczenia. Bułat leżał w dłoni idealnie. Kolejnych minut nie pamiętał. Wszystko spowiła czerwona mgła. Kiedy już w końcu nikt nie stał na jego drodze, oparł się o maszt i spojrzał na to, co leżało u jego stóp. Dobry Boże, myśmy to zrobili? Wszędzie spoczywały zwłoki – pocięte, podźgane i z odrąbanymi kończynami, lecz wciąż ciepłe. Ci, którzy jeszcze stali, słaniali się na nogach. W dali majaczył de Rojas tłumaczący coś Álvarezowi. Więc przeżyli – zdziwił się, zupełnie nie na miejscu. Skoro tak, to wszystko będzie dobrze. · Wsparci przez galerników żołnierze po raz trzeci wdarli się na „Sułtana”. Wielki kapudan Muezzinzade Ali, wydając rozkazy, otrzymał postrzał w czoło. Ta jedna sekunda

zdecydowała o wszystkim. W narastającym chaosie jeden z galerników rodem z Malagi przemknął do przodu i paroma uderzeniami tasaka odrąbał głowę osmańskiemu wodzowi. Ten widok zatrwożył serca muzułmanów. W następnej chwili admiralska chorągiew została strącona z masztu. Z tysięcy gardeł rozległ się potężny okrzyk: „ Victoria! ”. Szala zwycięstwa w tak zaciętym do tej pory boju ostatecznie przechyliła się na stronę Świętej Ligi. Kolejne muzułmańskie galery szły na dno lub wpadały w ręce chrześcijan. Część ocalałych próbowała na szalupach bądź wpław dopłynąć do zbawczego brzegu. Ta sztuka udała się nielicznym, gdyż polowały na nich fregaty i brygantyny. Jedynie eskadra Ułudż Alego, operująca na prawym skrzydle, zdołała zadać chrześcijanom poważne straty. Błędy, jakich dopuścił się Gianandrea Doria, sprawiły, że ponad dziewięćdziesiąt afrykańskich jednostek uderzyło na nieliczną eskadrę Maltańczyków i wspierający ją zespół Juana de Cardony. Dwanaście okrętów przeciw dziewięćdziesięciu – to oznaczało pogrom. I tak się skończyło. Zginęli prawie wszyscy żołnierze i marynarze. Tak stało się też na papieskiej jednostce „Florence”, wszyscy bez wyjątku polegli na „San Giovannim”, tak samo na sabaudzkim „La Piamontese de Sabaya”. Na pozostałych okrętach przeżyli nieliczni, ale poświęcenie nie poszło na marne. W starciu z tak nielicznym zespołem Ułudż Ali poniósł nieproporcjonalnie duże straty. Dwadzieścia jeden jego galer zostało poważnie uszkodzonych, a to już w znacznym stopniu ograniczało dalsze możliwości działań. Gianandrea Doria w końcu pośpieszył na pomoc, a z odwodu floty nadpłynęły jednostki kierowane przez don Juana. Co prawda stary korsarz z Algieru umknął z pułapki, nim ta zdążyła się zatrzasnąć, lecz jego północnoafrykańska eskadra uszła z placu boju niczym pies z podkulonym ogonem. Taki był koniec bitwy, której sława przetrwać miała wieki, a biorącym w niej udział zapewniła nieśmiertelną pamięć przyszłych pokoleń. ROZDZIAŁ XXII Wygrali. Dusze i umysły przepełniała radość, jakiej nie zaznali od dawna. Wydawało się, że teraz wystarczy wpłynąć do Złotego Rogu, by sam sułtan padł przed nimi na twarz. Zapał przepełniał serca. Wystarczy jeden okrzyk, jedno wezwanie, a skoczą znienawidzonemu imperium do gardła. Żaden z biorących udział w bitwie nie wiedział jednego – owoce ich trudu zostaną zaprzepaszczone. Polityka nie była tak prostą sprawą, jak to się niektórym wydawało. Wystarczył pogrom pod Lepanto i już na większości europejskich dworów zadano sobie pytanie – co dalej? Pozornie wszystko wyglądało jak najlepiej. W Rzymie bicie w dzwony przerodziło się w

powszechną euforię trwającą wiele dni. W Wenecji Signoria dzień bitwy ogłosiła świętem państwowym, a w odległym Eskurialu odetchnięto z ulgą. Stambuł wiadomość o klęsce przyjął z niedowierzaniem przechodzącym stopniowo w panikę. Takiego obrotu sprawy nikt nie przewidział. Przecież to oni mieli pognębić chrześcijan. Na szukanie winnych przyjdzie czas, na razie nakazano wzmocnić posterunki w Dardanelach, przemyśliwano o nowych fortyfikacjach i oczywiście o wystawieniu zupełnie świeżej floty. Posłowi Wenecji przy Wysokiej Porcie pobladła twarz, kiedy wielki wezyr Mehmed pasza Sokolović rzucił mu w twarz ostrzeżenie: – Gdy wy spaleniem naszej floty ostrzygliście nam brody, my odebraniem Cypru odcięliśmy wasze ramię. Odcięte ramię nie odrośnie, ostrzyżona broda owszem, i to gęstsza. Wkrótce potem na wodach Złotego Rogu zakołysały się kadłuby nowych stu pięćdziesięciu galer. Na czele floty postawiono nowego kapudana Ułudż Alego paszę, jedynego dowódcę, który uszedł spod Lepanto. Mimo wszystko załogi nie przejawiały takiego zapału jak ich poprzednicy. Poległych nie dało się zastąpić tak łatwo. Zginął sam Muezzinzade Ali, Sirocco Mehmed – dowódca prawego skrzydła, wielki skarbnik Mustafa Czelebi, sandżakbeje Aleksandrii, Nikopola, Mityleny, Rodos, Chios, Ankary, Karaguezu, Naophii. Przepadło sto pięćdziesiąt tysięcy dukatów przewożonych na „Sułtanie” i 274 działa. Utonęło i poległo prawie dwadzieścia tysięcy Osmanów. Kolejne tysiące poszły w niewolę, w tym dzieci wielkiego Muezzinzade Alego. Bezpowrotnie utracono około dwustu trzydziestu galer i galeotów, które padły ofiarą płomieni lub zostały zdobyte. Los wioślarzy był najtragiczniejszy – część poszła na dno wraz z jednostkami, na których przyszło im służyć. Innych uratowano, wśród nich François Cambronę. Wychudzona postać ledwo przypominała dawnego oficera. Upłynąć miały długie miesiące, zanim wrócił do zdrowia. Nigdy już nie zobaczył Cypru. Dwa lata później zmarł na tyfus na Sycylii w pobliżu Mesyny jako wyrzutek niepogodzony z losem i bliźnimi. Spoczął na wiejskim cmentarzu w bezimiennym dole, podobnie jak ci, których bronił pod Nikozją i Famagustą. Dla wielu innych los był bardziej łaskawy. Don Juan de Austria został niekwestionowanym bohaterem. Wielu widziało w nim przyszłego katolickiego króla Irlandii. On sam marzył o koronie angielskiej.

W owym czasie wydawało się, że przed 24-letnim synem cesarza i bratem króla świat stoi otworem. Deszcz nagród i zaszczytów spadł na pozostałych dowódców: Barbariga – chociaż pośmiertnie, Colonnę i de Bazána. To dzięki nim plan księcia został zrealizowany. Tylko Gianandrea Doria nie miał powodów do zadowolenia. Oskarżony przez don Juana o nieudolność i tchórzostwo, wrócił jak niepyszny do Genui. Mimo odsunięcia od dowodzenia pozostawał w dobrych stosunkach z księciem. Pomniejsi kapitanowie i pułkownicy również zostali dostrzeżeni i wynagrodzeni. Jeden październikowy poranek sprawił, że już na zawsze pozostali nieśmiertelnymi spod Lepanto. Oczywiście, kroniki nie uwzględniały wszystkich. Po 7600 poległych członkach załóg nie uronił łzy nikt oprócz najbliższych. Polegli, bo widocznie tak miało być. Dzień po bitwie połowa tak potężnej do niedawna floty nie nadawała się do niczego. Wszyscy potrzebowali co najmniej paru dni, żeby dojść do siebie. Na zwołanej pośpiesznie radzie wojennej zastanawiano się, co robić. Decyzja o kontynuowaniu działań wojennych nie wszystkim przypadła do gustu. Port i twierdza Santa Maura na wyspie Leukas wydawała się idealnym celem dla zwycięskiej armady. Gdyby chrześcijanie zdobyli to zaplecze, operacje wojenne u wybrzeży Grecji nie napotykałyby takich problemów jak do tej pory. Niestety, sam zapał nie wystarczył. Potężne ufortyfikowania stanowiły nie lada wyzwanie. Postanowiono zrezygnować i powrócić do domu, odkładając walkę do przyszłego roku. Pius V zmarł 1 maja 1572 roku. Ten fakt wystarczył, by Liga Święta rozsypała się jak domek z kart. Gdy zabrakło głównego architekta, jego dzieło nie przetrwało próby czasu. Z dotychczasowych sojuszników każdy poszedł własną drogą. Signoria próbowała dogadać się z Wysoką Portą, a Filipowi II zabrakło konsekwencji. W rezultacie mimo stoczenia jeszcze jednej zwycięskiej dla Ligi bitwy morskiej – pod Cerigo – wymierne rezultaty kampanii 1572 roku okazały się mizerne. · Przez tysiąc lat Rzym stanowił stolicę świata. Gdy zabrakło tego drogowskazu, ludzkość pogrążyła się w barbarzyństwie. Wielkie ongiś centrum cywilizacji stało się prowincjonalną dziurą, ruiną, gdzie sępy wyrywały sobie resztki dawno minionej świetności. Musiały minąć stulecia i trzeba było, żeby pojawiła się taka osoba jak Pius V, który postanowił wydobyć ten cenny klejnot z rynsztoka i

pokazać światu. Było to tym bardziej niezwykłe, że podczas pontyfikatu obfitującego w tyle niezwykłych wydarzeń zdołano zainicjować wielki plan odbudowy. Zaczęto od najprostszych spraw – naprawiono mosty i kanały, wysprzątano ulice, a dawne ruiny zajaśniały nowym blaskiem. Przechodzący zaułkami nie wpadali co chwila w łajno i nie zapadali się po kostki w błoto. Stolica Piotrowa stanowiła ich pierwszy przystanek w drodze do domu. Pożegnanie z de Rojasem w Neapolu przypłacili potężnym bólem głowy. Trzymane na wodzy emocje w końcu dały o sobie znać. Przygnębienie wypłynęło na powierzchnię niczym nieproszony gość. Żył na krawędzi, parę razy wywijając się śmierci spod kosy, lecz krwawe obrazy gwałtownej śmierci miały go nie opuszczać do końca jego dni. Hector musiał odczuwać coś podobnego, nawet de Rojas wyglądał na takiego, który ma już dość. Odszedł nad ranem, tłumacząc się obowiązkami. Znikł jak duch w drzwiach oberży, rzucając ostatni pożegnalny uśmiech. O ile on i Álvarez przyjęli rozstanie z ciężkim sercem, to dla Girolamo stanowiło ono wręcz tragedię. Chłopak, wpatrzony w plecy pułkownika, wyglądał, jakby się miał rozpłakać. Nic nie stało na przeszkodzie, by pozostał w pułku, ale zdecydowali inaczej. Lepiej dla niego będzie, jak skończy szkołę i zostanie urzędnikiem, niż miałby poniewierać się po świecie. Tylko jedna myśl nie dawała Kolbowi spokoju – skąd de Rojas wiedział o jego kontaktach z Manuelem Alonso? Uwaga o tym wymknęła się pułkownikowi mimochodem, gdy wspominali pierwszy pobyt Caspra w Neapolu. Drążył temat tak długo, aż tamten skapitulował. Pojawiły się wątpliwości co do Caspra. Niektórzy podejrzewali go o zdradę i mieli za wyrachowanego szpicla na usługach Osmanów. Tylko autorytet pułkownika uchronił kapitana od szykan. W pewnym momencie było bardzo prawdopodobne, że młodzieniec zawiśnie obok Preto, lub – w najlepszym wypadku – skończy w więzieniu lub na galerze, tym razem papieskiej. Uświadomił to sobie dopiero popołudniem, kiedy wytrzeźwiał. Z opowieści płynęła jedna rada: bardzo, ale to bardzo musi uważać na znajomych. W Rzymie nie zatrzymali się przypadkiem. Czy istniało lepsze miejsce do podziękowania za otrzymane łaski? Łaski? Czy to, co oglądał i przeżył, stanowiło wartość samą w sobie? Odkąd

pamiętał, obcował z przemocą. Często jej doznawał, ale też używał wobec innych. Jednak ostatni rok był pod tym względem wyjątkowy. Fizycznych ran odniósł niewiele, ale te na duszy w żaden sposób nie chciały się zabliźnić. Wiele obiecywał sobie po wizycie właśnie tutaj. W odruchu szczodrości w kościele Santa Maria in Aracoeli złożył wota z części łupów, która przypadła mu w udziale, zapalił świece i rozdał hojne datki. Niewiele mu to pomogło. Widać problem leżał ukryty gdzieś głębiej. Skoro w Rzymie się nie udało, może w drodze do Kartageny zostanie uzdrowiona dusza jego. Podobnie myślał Hector. Mało rozmawiali, wręcz unikali własnego towarzystwa. Czasami pokład handlowego transportowca wydawał się dla nich za mały. Obchodzili się wtedy niczym dwa psy pilnujące swojego terytorium. · Widoczna z daleka cienka linia lądu wywołała u Caspra nieokreślone emocje. Coś pomiędzy nadzieją, zwątpieniem, ulgą i nowym wyzwaniem. Zarys portu rósł, a z nim strach. Właściwie wszystko sprowadzało się do jednego pytania – jak zostaną przyjęci i czy w ogóle na nich czekano? Hector to co innego. W końcu wracał do domu. Statek wpłynął do zatoki. Casper zmrużył oczy, usiłując dostrzec znajome punkty. Przecież wpływał już tutaj tyle razy, więc co się z nim działo teraz? – Nie widzę „Oceanusa” – głos starszego Álvareza zaskrzypiał jak źle naoliwione zawiasy. – Powinien być tam, gdzie zwykle. – Jest sezon. Ma stać bezczynnie? – przytomnie zauważył Kolb. – Popłynął gdzieś z ładunkiem i tyle. – Zawsze to ja stałem przy sterze. – Ty albo ojciec. – Nie wyobrażam sobie, żeby był to ktoś inny. – Przywyknij. Tamte lata już minęły. Trzeba myśleć o przyszłości. Nabrzeże tętniło życiem jak zwykle. Dokładnie tak samo jak w dniu, w którym wypływał. Prawie nic się nie zmieniło.

Na ląd zeszli godzinę później. Stanęli niezdecydowani. Im bliżej celu, tym ciężej. Kolb przebiegł wzrokiem mijane twarze. Nikogo znajomego. Może tak lepiej. – Wstąpmy do Oriona – zaproponował. – Niech cię ręka boska broni – Hector maszerował na zupełnie sztywnych nogach. – Zresztą... Skręcili z głównego traktu w portową dzielnicę. Zdaniem Kolba przybyło trochę nowych magazynów i składów. Minęli kilka wyszynków, których wcześniej nie było. Handel kwitł. Przynajmniej przez jakiś czas nikt nie będzie musiał obawiać się algierskich piratów. Ci jednak wrócą. Kiedy? – tylko Bóg raczył wiedzieć. Pewnie szybciej, niż się spodziewano. – Seńor Álvarez, seńor Kolb! – pełen niedowierzania okrzyk z boku zaskoczył obu. – Pablo, co tu robisz? – zapytał Casper. – Ja? – bosman wyglądał na zmieszanego. – Przestań się trząść. Palec wskazujący prawej dłoni niepewnie przejechał po kamizelce Hectora. – To naprawę seńor? – marynarzowi łamał się głos. Wyglądał, jakby zaraz miał paść trupem. – A my już waszmościów pochowaliśmy. – Dlaczego? – Przyszła wiadomość, tak pół roku temu, tuż po Wszystkich Świętych. Dokładnie nie pamiętam. – Mówiłem, żeby napisać list – powiedział Kolb. – Sam to mogłeś zrobić – odciął się Álvarez. – Podobno zginął pan w bitwie, gdzie książę Juan odniósł to wielkie zwycięstwo. – Uwierzyliście? – Każdy by uwierzył.

– Jak mogliście. Bosman powoli dochodził do siebie. – A seńora to pochowaliśmy jeszcze dawniej – marynarz spojrzał na Kolba. Złe przeczucie ścisnęło Caspra za gardło. – Co z Leticią? – Dobrze, dzięki Bogu. Ale bardzo wszystko przeżyła. No i teraz tyle ma na głowie. Przychodzą do niej różni tacy. – O czym mówisz? – No... – A ojciec? – Don Javier zmarł na Jakuba Apostoła – Pablo rozłożył ręce. – Serce nie wytrzymało. Zabrakło ciebie, panie, i panicza Antonia, i was, seńor Kolb. Co zrobić... – Przy nabrzeżu nie widzieliśmy „Oceanusa” – wtrącił Hector. – Poszedł w zastaw. – W jaki zastaw? – Don Javier sporo zapisał trynitarzom i nie tylko. Nie jestem dokładnie zorientowany. Panienka lepiej będzie wszystko wiedzieć. Orion nagle stracił cały urok, a dalsza pogawędka z bosmanem sens. Zdaje się, że odbyli niebezpieczną wojenną kampanię, ledwo uchodząc ze zdrowiem i życiem, a i tak ich pochowano. Kolba nawet wcześniej. Girolamo ledwie za nimi nadążał, kiedy długimi krokami pokonywali dawno niewidziane uliczki. Drzwi domu zastali zamknięte. Parę głuchych uderzeń, przerażony okrzyk służącej, i już byli w środku. Pierwszy wkroczył Hector, omiatając spojrzeniem spory westybul. Kolb postępował zaraz za nim, napierając na plecy. – Leticio, czy coś się stało? Wyglądała wspaniale, choć inaczej, niż sobie wyobrażał. Dojrzałość jej służyła, co nie znaczyło, że straciła wdzięk młodości. Wprost przeciwnie. Wszelako ostatecznie przekroczyła granicę dzielącą podlotka od kobiety, wyzbywając się irytującej czasem płochości.

Patrzyła to na jednego, to na drugiego, po chwili zerknęła na Girolama ciągle stojącego w drzwiach. – Nie sądziłam... – zaczęła powoli, po czym głos jej się załamał. Serce w piersi Caspra łomotało jak szalone. Był winny. Zaniedbał tyle spraw. Winny wobec siebie, rodziny, wobec niej wreszcie... Ciągle unikała jego spojrzenia. Patrzyła, ale nie wprost. Jeżeli nie będzie mile widziany, wciąż pamięta drogę do Neapolu. Wyjdzie i nigdy nie wróci do Kartageny. – Spotkaliśmy Pabla. Wiele nam powiedział – Álvarez podszedł i przywitał się z siostrą. – Jak mogliście zostawić mnie samą! – wybuchnęła w końcu płaczem. – Nie wiedzieliśmy. – Wszystko na mojej głowie. Ledwie daję radę. – Już dobrze. Kolb dalej stał w tym samym miejscu. Głupio mu było podejść i się odezwać. W końcu to ona zrobiła pierwszy krok. – Nic się nie zmieniłeś. – To dobrze? – Jeszcze nie wiem. Casprze Kolb, jesteś wyjątkowym łajdakiem i nędznikiem. – Wiem. – Co ja się przez ciebie napłakałam... – Tak mi przykro. – To za mało! W pewnej chwili myślałam, że straciłam wszystko. Ale ty, uniesiony dumą, wolałeś być daleko stąd. – Nie wiesz wszystkiego. – Zapewne – zrobiła jeszcze jeden krok, tym razem spoglądając mu prosto w oczy. – Czy jest coś, o czym powinienem usłyszeć? – zapytał Hector, ale nie doczekał się odpowiedzi.

– Czekałam. – Wiem. – To wszystko, co masz do powiedzenia? – Ja... – Już lepiej nic nie mów – położyła mu palec na wargach, a potem zamknęła je swoimi ustami.

NOTA HISTORYCZNA

Morze Śródziemne na przestrzeni wieków stanowiło centrum znanego Europejczykom świata, wygodny szlak komunikacyjny i obszar, na którym ścierały się wrogie potęgi. W XVI wieku zmagania chrześcijan z muzułmanami miały już długą historię, która dodatkowo nabrała tempa po pojawieniu się Osmanów na arenie dziejów. Sułtan Osman I (1258?–1324) i jego syn Orhan (1288–1358) w bardzo krótkim czasie zorganizowali państwo oparte głównie na sile militarnej, które przez następne stulecia prowadziło agresywną politykę wobec sąsiadów. Sułtanom nie wystarczył mały emirat, wciąż chcieli więcej i więcej. Pod ostrzami szabel padały pomniejsze muzułmańskie państewka, aż wreszcie przyszedł czas na słabnące Cesarstwo Bizantyjskie. Pierwszych podbojów w Europie dokonał syn Orhana Murad (1326–1389). Kolejni władcy podbili Serbię i Bułgarię, gromiąc przy okazji krzyżowców pod Nikopolem (1396). Tylko raz państwowość tureckich koczowników została zagrożona. W bitwie pod Ankarą (1402) Bajezyd I poniósł druzgoczącą klęskę w starciu z Tamerlanem, mongolskim władcą z Azji Środkowej. Następcy Bajezyda bardzo szybko pozbierali się po tym wydarzeniu. Zaledwie pół wieku później zdobyli Konstantynopol (1453) i stali się mocarstwem zarówno w Azji, jak i w Europie. Przez następne sto lat nie było siły, która mogła im sprostać. Dopiero nieudaną próbę podboju Malty (1565) można uznać za moment, od którego ich potęga zaczęła słabnąć. Od początku istnienia Imperium Osmańskie bezustannie prowadziło wojny. Przeciwnicy byli wszędzie dookoła. Za panowania Selima II byli nimi na dalekim południu Portugalczycy pływający do Indii, na zachodzie chrześcijańskie państwa Morza Śródziemnego, na północy Rosja, a na wschodzie heretyccy odszczepieńcy – perskie państwo Safawidów. Sulejman Wspaniały władał niebywale rozległym terytorium. Afryka Północna, Półwysep Arabski, Bałkany i Bliski Wschód – wszystko było pod jego kontrolą. Patrząc na wszystko ze Stambułu, z pewnością mogło się wydawać, że wystarczy zrobić jeden krok, by rozbić słabe, skłócone chrześcijańskie państwa i zostać największym władcą w dziejach. Problem w tym, że

chrześcijanie nie chcieli ustąpić. Po śmierci Sulejmana władzę objął jego syn Selim, nie bez powodu nazywany pijakiem. Historia przedstawiona w opowieści w zasadzie jest wierna faktom. Podobno naprawdę żydowski bankier Jusuf Nasi namówił sułtana na przekazanie mu Cypru we władanie. Już sama postać Nasiego jest godna odnotowania. Łotr, jakich mało, ścigany w Hiszpanii i Wenecji, uszedł w końcu do Stambułu, gdzie omotał siecią intryg Selima, a czegóż nie robi się dla przyjaciół... Wielki wezyr Mehmed pasza Sokolović, początkowo przeciwny nowej wielkiej wojnie, przystał w końcu na żądania grupy wodzów i możnowładców. Wyprawa mogła ruszać. Desant pod Larnaką, oblężenie Nikozji i Famagusty były przedsięwzięciami niemającymi wcześniej precedensu. Nawet do zdobycia Malty kilka lat wcześniej nie użyto takich sił i środków. Ponoszone straty również okazały się gigantyczne, gdyż elitarne jednostki nie były liczne, gros armii oblężniczej stanowiły oddziały pomocnicze, niewolnicy i wojownicy świętej wojny. Po raz pierwszy na taką skalę użyto artylerii i środków saperskich. Lala Mustafa pasza, jak to miał w zwyczaju, łamał własne przyrzeczenia, kiedy było to dla niego wygodne. Nie inaczej postąpił z gubernatorem Marcantoniem Bragadino, którego kazał obedrzeć ze skóry, a jego wypchaną kukłę odesłać do Stambułu. Po latach to „trofeum” zostało odkupione przez Wenecjan i umieszczone w kościele Świętych Jana i Pawła. Zwycięstwo pod Lepanto przyszło Lidze Świętej z wielkim trudem. Jak do tej pory było to największe starcie morskie w historii, tak pod względem liczby biorących w nim udział ludzi, jak i okrętów. Szacunki różnią się między sobą, ale na pewno było to około pięciuset pięćdziesięciu jednostek. Liczbę służących na nich żołnierzy i marynarzy oceniłbym ostrożnie na około pięćdziesiąt tysięcy. Jeśli dodamy do tego wioślarzy, otrzymamy gigantyczną liczbę ludzi stłoczonych na małej przestrzeni. Czynnikiem decydującym dla wyniku bitwy okazała się artyleria. Na pokładach okrętów Ligi znajdowało się tysiąc osiemset dział, na osmańskich tylko siedemset pięćdziesiąt. Starożytna technika żeglowania i w miarę nowoczesna artyleria – wybuchowe połączenie, jakżeż śmiertelne w skutkach. Straty musiały sięgać tysięcy poległych w walce i utopionych. Jak twierdzą niektórzy dziejopisarze, ciał w wodzie było tak dużo, że uniemożliwiało to poruszanie się galerom. Co najdziwniejsze, druzgocząca klęska wcale nie złamała Osmanów, a kunktatorska polityka Filipa II nie pozwoliła zebrać owoców wiktorii. Imperium szybko się otrząsnęło. W 1669 roku opanowało jeszcze Kretę, ale szczyt jego możliwości minął. Za to Hiszpania zwróciła oczy na nowe szanse, jakie dawały ziemie za oceanem. Zamknięta w basenie Morza Śródziemnego Wenecja przestała się liczyć jako mocarstwo.

Czytelnikom chcącym dokładniej zgłębić temat polecam pracę „Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II” Ferdinada Braudela. Rzecz nie nowa, ale w tym zakresie podstawowa. Armię turecką na przestrzeni wieków opisuje Andrzej Michałek w swoim cyklu „Wyprawy krzyżowe – armie ludów tureckich” oraz „Wyprawy krzyżowe – Mehmed Zdobywca”. Chociaż ich przedmiotem są siły zbrojne Osmanów do końca XV wieku, czyli do próby podboju Rodos, prace naświetlają wiele zagadnień politycznych i militarnych. W dalszej kolejności warto przeczytać „Imperium Osmańskie: epoka klasyczna 1300–1600” Halila Inalcika. Źródłem opisu walk na Cyprze i samej bitwy morskiej była książka „Lepanto 1571” niezrównanego Leszka Podhorodeckiego oraz „Bitwy morskie” Edmunda Kosiarza. Problem niewolnictwa i wypraw piratów północnoafrykańskich porusza Giles Milton w „Białym złocie”. Książka robi wrażenie, mimo że dotyczy okresu trochę późniejszego. Mało kto słyszał o pirackich rejsach i grabieżach na wybrzeżach Irlandii i Anglii, nie wspominając o Półwyspie Iberyjskim. Jak oceniają badacze, w ich trakcie pojmano milion mężczyzn, kobiet i dzieci, pustosząc niektóre rejony na wiele lat. Interesujący obraz życia w ówczesnej Hiszpanii daje Geoffrey Parker w „Filipie II”. Ciekawe, ile osób spędzających wakacje w słonecznej Grecji nad zatoką Patras lub Zatoką Koryncką, oddzielającymi kontynent od Peloponezu, wie o bitwie stoczonej niedaleko przed ponad czterystu czterdziestu laty. Zapewne niewiele. Nie ma w tym zresztą nic złego. W tym przypadku tylko morscy archeolodzy i poszukiwacze skarbów mają pole do popisu.