18. Allende I. 2011 - Dziennik Mai

Allende Isabel Dziennik Mai

Nastolatkom, z mojego plemienia: Alejandroui, Andrei, Nicole, Sabrinie, Aristotelisowi i Achilleasowi

.

Tell me, what else should I have done? Doesn't everything die at last, and too soon? Tell me, what is it you plan to do with your one wild and precious life?

Powiedz, co innego powinnaś była robić? Czy wszystkiemu nie sądzona śmierć, za prędko? Powiedz, co zamierzasz wreszcie robić z twoim jedynym zwariowanym i cennym życiem?

Mary Oliver, Letni dzień (tłum. Czesław Miłosz)

Lato s t yc z e n , lu ty , ma r z ec Tydzień temu, nie uroniwszy nawet jednej łzy, babcia uściskała mnie na lotnisku w San Francisco i powtórzyła raz jeszcze, że jeśli mi życie miłe, nie powinnam kontaktować się z nikim ze znajomych, dopóki nie będziemy miały pewności, że moi wrogowie już mnie nie szukają. Moja Nini jest paranoiczką, jak inni mieszkańcy Niezależnej Republiki Ludowej Berkeley prześladowani przez rząd i istoty pozaziemskie, ale w tym wypadku nie przesadzała: nigdy zbyt wiele środków ostrożności. Wręczyła mi stukartkowy zeszyt, żebym prowadziła dziennik, tak jak robiłam to od ósmego do piętnastego roku życia, do momentu, kiedy wywichnął mi się życiorys. „Będziesz miała, Mayu, czas, żeby się ponudzić. Wykorzystaj go na opisanie piramidalnych głupot, jakich narobiłaś, może dzięki temu zrozumiesz ich skutki", powiedziała. Istnieje kilka napisanych przeze mnie dzienników. Dziadek trzymał je w biurku pod kluczem owinięte taśmą samoprzylepną, a teraz moja Nini przechowuje je pod łóżkiem w pudełku po butach. To będzie zeszyt numer 9. Moja Nini uważa, że przydadzą mi się, kiedy pójdę do psychoanalityka, bo zawierają klucze do rozszyfrowania mojej zasupłanej osobowości; ale gdyby je przeczytała, wiedziałaby, że jest tam mnóstwo bajek, które mogłyby zmylić samego Freuda. W zasadzie babcia nie ufa specjalistom, którzy każą sobie płacić od godziny, bo nie zależy im na szybkim osiągnięciu rezultatu, robi jednak wyjątek dla

psychiatrów, ponieważ jeden wyciągnął ją z depresji i z sideł magii, kiedy wpadła na pomysł, żeby kontaktować się ze zmarłymi. Schowałam zeszyt do plecaka, by jej nie urazić, nie mając zamiaru z niego korzystać, ale godziny ciągną się tu w nieskończoność, a pisanie jest sposobem na zabicie czasu. Dłużył mi się ten pierwszy tydzień wygnania. Jestem na wysepce niemal niewidocznej na mapie, w samym środku średniowiecza. Trudno mi pisać o moim życiu, bo nie wiem, ile pamiętam, a ile jest wytworem mojej wyobraźni. Sama prawda może być nudna, dlatego bezwiednie ją zmieniam albo coś przejaskrawiam, ale postanowiłam naprawić ten defekt i w przyszłości kłamać jak najmniej. I tak oto w czasach, kiedy nawet Janomami z Amazonii używają komputerów, ja piszę ręcznie. Zajmuje mi to dużo czasu, a moje pismo przypomina chyba cyrylicę, bo nawet ja sama nie mogę go odcyfrować, myślę jednak, że ze strony na stronę będzie coraz bardziej czytelne. Pisanie jest jak jazda na rowerze: trudne do zapomnienia, nawet jeśli ktoś nie robi tego latami. Staram się trzymać porządku chronologicznego, bo jakiś porządek jest potrzebny; pomyślałam, że tak będzie mi łatwiej, ale gubię wątek, robię dużo dygresji albo przypominam sobie kilka kartek dalej o czymś ważnym, a nie mogę już wrócić, żeby to wkleić. Moja pamięć posuwa się ruchem kolistym, spiralnym albo skacze jak akrobata na trapezie. Nazywam się Maya Vidal, lat dziewiętnaście, pleć żeńska, panna, bez chłopaka - z braku okazji, a nie dlatego, że jestem wybredna - urodzona

w Berkeley w Kalifornii, posiadaczka paszportu amerykańskiego, chwilowo na wygnaniu na pewnej wyspie na południu świata. Dali mi na imię Maya, bo moją

Nini pociągają Indie, a rodzicom nie przyszło do głowy nic lepszego, choć mieli dziewięć miesięcy, żeby się nad tym zastanowić. W języku hindi maya znaczy „czar, iluzja, złudzenie". Nie ma to nic wspólnego z moim charakterem. Bardziej pasowałoby Attyla, bo niszczę wszystko, czego się dotknę. Moja historia zaczyna się w Chile, od babci Nini, na długo zanim przyszłam na świat, bo gdyby ona nie wyemigrowała, nie zakochałaby się w moim Popo i nie osiedliła w Kalifornii, ojciec nie poznałby matki, a ja nie byłabym mną, tylko całkiem inną chilijską dziewczyną. Jak wyglądam? Metr osiemdziesiąt, pięćdziesiąt osiem kilo, kiedy gram w piłkę nożną, i dużo więcej, jeśli się zaniedbam, umięśnione nogi, niezgrabne ręce, oczy niebieskie albo szare w zależności od pory dnia, włosy blond, tak sądzę, ale nie jestem pewna, bo od lat nie widziałam ich naturalnego koloru. Nie odziedziczyłam egzotycznej powierzchowności babci, jej oliwkowej cery i tych ciemnych worków pod oczami, które nadają jej łajdacki wygląd, ani aparycji mojego ojca, atrakcyjnego jak toreador i równie próżnego. Nie przypominam także dziadka - mojego wspaniałego Popo - bo niestety nie jest on moim biologicznym przodkiem, tylko drugim mężem mojej Nini. Przypominam matkę, przynajmniej jeśli chodzi o wzrost i kolor

skóry. Nie była lapońską księżniczką, jak mi się wydawało, zanim nauczyłam się posługiwać rozumem, lecz duńską stewardesą, w której mój ojciec, pilot komercyjnych linii lotniczych, zakochał się w powietrzu. Był za młody, żeby się żenić, ale ubzdurał sobie, że to kobieta jego życia, i prześladował ją uparcie, aż w końcu zmęczona ustąpiła. A może ustąpiła dlatego, że zaszła w ciążę. Faktem jest, że się pobrali, i choć żałowali tego już po niecałym tygodniu, zostali jednak ze sobą do moich narodzin. Kilka dni po moim przyjściu na świat, kiedy jej mąż latał gdzieś w chmurach, ona spakowała walizki,

zawinęła mnie w kocyk i pojechała taksówką do teściów. Moja Nini była wtedy w San Francisco i protestowała przeciwko wojnie w Zatoce, ale mój Popo siedział w domu i przyjął pakunek, który matka wręczyła mu bez specjalnych wyjaśnień, po czym pobiegła do czekającej taksówki. Wnuczka była tak mała, że mieściła się na dłoni dziadka. Niedługo potem Dunka przystała pocztą dokumenty rozwodowe, a jako bonus zrzeczenie się praw do opieki nad córką. Moja matka nazywa się Marta Otter, poznałam ją w wieku ośmiu lat, kiedy dziadkowie zabrali mnie latem do Danii. Teraz jestem w Chile, kraju mojej babci Nidii Vidal, gdzie ocean małymi kęsami zjada ziemię

i gdzie od kontynentu południowoamerykańskiego odrywają się wyspy. Ściśle rzecz biorąc, mieszkam na Chiloé, będącej częścią Krainy Jezior, między 41 i 43 stopniem szerokości geograficznej południowej, w archipelagu o powierzchni mniej więcej 9000 kilometrów kwadratowych, liczącym około 200 000 mieszkańców. Wszyscy są niżsi ode mnie. W mapudungun, języku miejscowych Indian, Chiloé oznacza krainę cáhuiles, krzykliwych mew o czarnych główkach, ale powinno nazywać się krainą drewna i ziemniaków. Oprócz Isla Grande, na której znajdują się największe miasta, istnieje wiele wysepek, z czego kilka niezamieszkanych. Czasami tworzą grupki złożone z trzech, czterech wysp leżących tak blisko siebie, że łączą się podczas odpływu, aleja nie miałam szczęścia, żeby wylądować na którejś z nich: do najbliższego miasteczka mam przy spokojnym morzu czterdzieści pięć minut drogi motorówką. Moja podróż z północy Kalifornu na Chiloé zaczęła się w szykownym żółtym volkswagenie babci, który od 1999 roku przeżył siedemnaście stłuczek, a mimo to pędził niczym ferrari.

Wyjechałam w środku zimy, jednego z tych wietrznych i deszczowych dni, kiedy zatoka San Francisco traci barwy, a krajobraz

wygląda jak namalowany piórkiem, jest biały, czarny, szary. Babcia prowadziła w swoim stylu, zmuszając auto do rzężenia, uczepiona kierownicy niczym koła ratunkowego, patrząc częściej na mnie niż na drogę, zajęta wydawaniem ostatnich instrukcji. Nie wyjaśniła mi jeszcze, dokąd dokładnie mam jechać; Chile - to wszystko, co powiedziała, kreśląc plan mojego zniknięcia. W samochodzie wyjawiła szczegóły i wręczyła mi tanie wydanie jakiegoś przewodnika turystycznego. - Chiloe? Co to za miejsce? - spytałam. - Tu masz wszystkie potrzebne informacje - odparła, wskazując książeczkę. - To chyba bardzo daleko... - Im dalej wyjedziesz, tym lepiej. Na Chiloe mieszka mój przyjaciel, Manuel Arias, jedyna osoba na świecie, oprócz Mikę^ 0'Kelly'ego, której ufam. Na tyle, że odważyłam się go poprosić, by cię ukrył na rok czy dwa. - Rok czy dwa! Zwariowałaś, Nini! - Posłuchaj, smarkulo, są takie chwile, kiedy człowiek nie ma żadnej kontroli nad własnym życiem, wszystko się po prostu dzieje. To jedna z takich chwil - obwieściła z nosem przyklejonym do przedniej szyby, bo jadąc w gmatwaninie autostrad, próbowała się zorientować, gdzie jesteśmy. Dotarłyśmy na lotnisko w ostatniej chwili i rozstałyśmy się bez przesadnej wylewności; obraz, jaki zachowałam w pamięci, to widok

prychającego volkswagena znikającego w strugach deszczu. Kilka godzin leciałam do Dallas, wciśnięta między okienko i grubaskę pachnącą prażonymi fistaszkami, a potem dziesięć godzin innym samolotem do Santiago, rozbudzona i głodna, wspominając, rozmyślając i czytając przewodnik o Chiloe, który

zachwalał walory krajobrazu, drewniane kościoły i wiejskie życie. Byłam przerażona. Kiedy pilot zapowiedział lądowanie, na zabarwionym na pomarańczowo niebie nad fioletowymi szczytami Andów, nieodwołalnymi, wiecznymi, olbrzymimi, wstawał świt 2 stycznia roku 2009. Wkrótce zobaczyłam zieloną dolinę, rzędy drzew, rozrzucone pastwiska, a w oddali Santiago, gdzie urodzili się babcia i ojciec i gdzie rozegrała się tajemnicza część historii naszej rodziny. ;> Bardzo mało wiem o przeszłości babci, ona sama rzadko o niej wspominała, jakby jej życie zaczęło się, gdy poznała mojego Popo. W 1974 roku w Chile zmarł jej pierwszy mąż, Felipe Vidal, kilka miesięcy po zamachu stanu wojskowych, którzy obalili socjalistyczny gabinet Salvadora Allende i zaprowadzili w kraju dyktaturę. Kiedy została wdową, zdecydowała, że nie będzie żyć pod rządami represyjnego reżimu, i wyemigrowała do Kanady razem ze swoim synem Andresem, moim tatą. On sam niewiele mógł dodać do tej opowieści, bo mało pamięta z dzieciństwa, ale nadal ubóstwia swojego ojca, po którym zostały tylko trzy fotografie. „Już nigdy nie wrócimy, prawda?", zapytał Andres w samolocie, którym lecieli do Kanady. To

nie było pytanie, tylko oskarżenie. Miał dziewięć lat, dojrzał niespodziewanie przez ostatnie miesiące i domagał się wyjaśnień, bo zdawał sobie sprawę, że matka próbuje go chronić za pomocą półprawd i kłamstw. Dzielnie zniósł wiadomość o tym, że ojciec miał atak serca, i to, że go pochowano, a jemu nie pozwolono zobaczyć ciała ani się pożegnać. Niedługo później siedział w samolocie lecącym do Kanady. „Oczywiście, że wrócimy, Andresie", zapewniła go matka, ale jej nie uwierzył. W Toronto zostali przyjęci przez wolontariuszy z Komitetu do spraw Uchodźców, którzy dali im ubrania w odpowiednich

rozmiarach i umieścili w umeblowanym mieszkaniu z pościelonymi łóżkami i pełną lodówką. Przez pierwsze trzy dni, dopóki wystarczyło zapasów jedzenia, matka i dziecko siedzieli zamknięci, dygocząc w samotności, ale czwartego dnia zjawiła się opiekunka społeczna, która dobrą hiszpańszczyzną poinformowała ich o przywilejach i prawach każdego mieszkańca Kanady. W pierwszej kolejności odbyli intensywny kurs angielskiego, a chłopiec został zapisany do szkoły; potem Nidia znalazła pracę jako szofer, żeby oszczędzić sobie upokorzenia, za jakie uważała branie od państwa jałmużny i bezczynne siedzenie w domu. Było to najmniej stosowne zajęcie dla mojej Nini: skoro teraz tak okropnie prowadzi, wtedy musiała być jeszcze gorszym kierowcą. Krótka kanadyjska jesień ustąpiła miejsca polarnej zimie - cudownej

według Andresa, teraz nazywanego Andym, który odkrył radość, jaką daje ślizganie się po lodzie i jazda na nartach - nieznośnej dla Nidii, która nie była w stanie się rozgrzać ani pokonać smutku po utracie męża i swojego kraju. Jej stan ducha nie poprawił się wraz z nadejściem nieśmiałej wiosny ani z pojawieniem się kwiatów, wyrosłych jak fatamorgana w ciągu jednej nocy w miejscach, gdzie przedtem leżał ubity śnieg. Czuła, że nie zapuści tam korzeni, i ze spakowaną walizką czekała na możliwość powrotu do Chile, gdy tylko skończy się dyktatura. Nie podejrzewała, że potrwa to szesnaście lat. Nidia Vidal mieszkała w Toronto dwa lata, licząc dni i godziny, aż poznała Paula Ditsona II, mojego Popo, profesora Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Przyjechał do Toronto wygłosić serię wykładów o pewnej uciekającej przed mecie, której istnienie próbował udowodnić za pomocą

wzlotów wyobraźni i poetyckich wyliczeń. Mój Popo był jednym z nielicznych afroamerykańskich astronomów - wykonywa! zawód zdominowany przez białych - wybitnym specjalistą w swojej dziedzinie, autorem kilku książek. W młodości spędził rok nad jeziorem Turkana w Kenii, badając okoliczne starożytne megality, i na podstawie odkryć archeologicznych stworzył teorię, zgodnie z którą bazaltowe kolumny były

obserwatoriami astronomicznymi używanymi trzysta lat przed erą chrześcijańską do wyznaczania kalendarza księżycowego plemienia Borana. Do dziś stosują go pasterze z Etiopii i Kenii. W Afryce Popo nauczył się obserwować niebo bez uprzedzeń i tak zrodziły się jego podejrzenia dotyczące niewidocznej planety, której potem szukał bezskutecznie za pomocą najpotężniejszych teleskopów. Uniwersytet w Toronto ulokował go w apartamencie dla występujących gościnnie naukowców i wynajął mu samochód w agencji; w ten sposób Nidii Vidal przypadło w udziale wożenie astronoma w czasie jego pobytu w Kanadzie. Dowiedziawszy się, że kierowcą jest Chilijka, opowiedział jej, że odwiedził obserwatorium w La Silla w Chile, że z półkuli południowej widać konstelacje nieznane na północy, na przykład galaktyki Mały Obłok Magellana i Wielki Obłok Magellana, i że w niektórych miejscach powietrze nocą jest tak nieskazitelnie czyste, a klimat tak suchy, że panują tam idealne warunki do badania nieboskłonu. Dzięki temu odkryto, że grupy galaktyk przypominają kształtem pajęczynę. Jeden z tych iście powieściowych zbiegów okoliczności sprawił, że zakończył swój pobyt w Chile tego samego dnia 1974 roku, w którym ona wraz z synem wyjeżdżała do Kanady. Tak sobie myślę, że może byli w tym samym czasie na lotnisku, nie znając się, czekając każde na swój lot, ale twierdzili, że to niemożliwe, bo on zauważyłby tak piękną

kobietę, a ona też

by go zapamiętała, bo wtedy w Chile Murzyn zwracał na siebie uwagę, zwłaszcza tak wysoki i przystojny jak mój Popo. Nidii wystarczył jeden ranek jazdy po Toronto z pasażerem na tylnym siedzeniu, by zrozumieć, że ma do czynienia z rzadkim połączeniem błyskotliwego umysłu i wyobraźni marzyciela całkowicie pozbawionego zdrowego rozsądku, którym ona się szczyciła. Moja Nini nigdy nie potrafiła mi wytłumaczyć, jak doszła do takiego wniosku za kierownicą samochodu na zatłoczonej ulicy, ale faktem jest, że trafiła w dziesiątkę. Astronom był równie zagubiony jak planeta, której szukał na niebie; w mgnieniu oka potrafił wyliczyć, ile czasu zajmie dotarcie na Księżyc statkowi kosmicznemu poruszającemu się z prędkością 28 286 kilometrów na godzinę, ale był bezradny w obliczu elektrycznego ekspresu do kawy. Ona od lat nie czuła tego osobliwego kołatania serca wywołanego miłością, a ten mężczyzna, tak różny od wszystkich, których poznała w ciągu trzydziestu trzech lat życia, intrygował ją i pociągał. Mojego Popo, dość wystraszonego brawurą, z jaką prowadził jego kierowca, również zaciekawiła kobieta kryjąca się pod zbyt obszernym uniformem i nakryciem głowy przypominającym czapkę łowcy niedźwiedzi. Nie był człowiekiem, który łatwo ulega porywom uczuć, i nawet jeśli przemknęła mu przez głowę myśl, żeby ją uwieść, natychmiast zrezygnował, bo oznaczało to same kłopoty. Z kolei moja

Nini, która nie miała niczego do stracenia, postanowiła ułatwić astronomowi sprawę, zanim skończy wykłady. Lubiła rzucający się w oczy mahoniowy kolor jego skóry - chciała zobaczyć go w całej okazałości - i przeczuwała, że mają wiele wspólnego: on ma swoją astronomię, ona astrologię, które dla niej były prawie jednym i tym samym. Pomyślała, że oboje przybyli z bardzo daleka, by spotkać się w tym punkcie kuli ziemskiej i w tym momencie swoich losów, bo tak zostało zapisane w gwiazdach.

Już wtedy moja Nini z uwagą śledziła horoskopy, ale nie zostawiała wszystkiego przypadkowi. Zanim wystąpiła z inicjatywą, atakując go znienacka, sprawdziła, że jest kawalerem, dobrze sytuowanym, zdrowym i tylko jedenaście lat starszym od niej, choć na pierwszy rzut oka mogłaby uchodzić za jego córkę, gdyby należeli do tej samej rasy. Kilka lat później mój Popo, śmiejąc się, powie, że gdyby nie znokautowała go podczas pierwszego szturmu, do dziś chodziłby zakochany w gwiazdach. Drugiego dnia profesor usiadł na przednim siedzeniu, żeby lepiej przyjrzeć się swojemu kierowcy, a ona wykonała kilka niepotrzebnych okrążeń po mieście, żeby dać mu na to czas. Wieczorem, gdy jej syn zjadł kolację i poszedł spać, Nidia zdjęła uniform, wzięła prysznic, pomalowała usta i zjawiła się u swojej zdobyczy pod pretekstem zwrotu teczki, którą zostawił w samochodzie, a którą równie dobrze mogła mu oddać następnego dnia rano. Nigdy wcześniej nie podjęła

tak śmiałej miłosnej decyzji. Przyszła tam, stawiając czoło lodowatej śnieżycy, wjechała na piętro, przeżegnała się dla dodania sobie odwagi i zastukała do drzwi. Było wpół do dwunastej, kiedy na zawsze wkroczyła w życie Paula Ditsona II. Moja Nini żyła w Toronto jak więźniarka. Nocami tęskniła za ciężarem męskiej dłoni na swojej talii, ale musiała jakoś przetrwać i wychować dziecko w kraju, w którym zawsze miała być cudzoziemką; nie stać jej było na romantyczne marzenia. Odwaga, na jaką zdobyła się tamtej nocy, by dotrzeć aż do apartamentu astronoma, ulotniła się, kiedy zaspany, w piżamie otworzył jej drzwi. Patrzyli na siebie przez pól minuty, nie wiedząc, co powiedzieć, bo on nie spodziewał się tej wizyty, a ona nie przygotowała sobie żadnego planu, aż wreszcie zaprosił ją do środka, zdumiony, jak inaczej wygląda bez czapki

i uniformu. Podziwiał jej ciemne włosy, twarz o nieregularnych rysach i nieco wykrzywiony uśmiech, który dotąd oglądał tylko ukradkiem. Ją zdumiała różnica wzrostu, mniej zauważalna w samochodzie: stając na palcach, byłaby w stanie dotknąć nosem mostku olbrzyma. Natychmiast dostrzegła bałagan, bo niewielki apartament wyglądał, jakby nawiedził go kataklizm, i doszła do wniosku, że ten mężczyzna naprawdę jej potrzebuje. Paul Ditson II spędził większą część życia na studiowaniu tajemniczego zachowania ciał niebieskich i bardzo mało wiedział o ciałach kobiecych, a już zupełnie nic o miłosnych fantazjach. Nigdy się

nie zakochał, a jego ostatnim związkiem była znajomość z koleżanką z wydziału, atrakcyjną Żydówką, w dobrej formie jak na jej lata, z którą spotykał się dwa razy w miesiącu i która zawsze nalegała, że zapłaci połowę rachunku w restauracji. Moja Nini kochała tylko dwóch mężczyzn, swojego męża oraz kochanka, którego wydarła sobie z serca i wymazała z pamięci dziesięć lat wcześniej. Jej mąż był lekko-duchem pochłoniętym pracą i działalnością polityczną, nieustannie podróżującym i zbyt rozkojarzonym, żeby zwracać uwagę na jej potrzeby, romans zaś skończył się nagłym zerwaniem. Nidia Vidal i Paul Ditson II byli gotowi na miłość, która miała połączyć ich na całe życie. Wiele razy słyszałam historię o miłości moich dziadków, możliwe, że zbeletryzowaną, i w końcu nauczyłam się jej na pamięć słowo po słowie, jak wiersza. Nie znam oczywiście szczegółów tego, co stało się tamtej nocy za zamkniętymi drzwiami, ale mogę ich sobie wyobrazić, opierając się na wiedzy, jaką mam teraz. Czy otwierając drzwi Chilijce, mój Popo podejrzewał, że w tym brzemiennym w skutki momencie jest na rozstaju i że droga, którą wybierze, zadecyduje o jego przyszłości? Nie, na pewno nic tak banalnego nie przyszłoby mu do głowy. A moja Nini? Widzę ją, jak kroczy niczym lunatyczka

między ubraniami rozrzuconymi na podłodze i popielniczkami pełnymi niedopałków, mija salonik, wchodzi do sypialni i siada na łóżku, bo fotel i krzesła są zajęte przez papiery i książki. On klęka przy

niej, by ją objąć, i tak trwają dłuższą chwilę, próbując przywyknąć do tej nagłej intymności. Może zrobiło się duszno z powodu ogrzewania i on pomógł jej pozbyć się palta i botków; zaczęli od pieszczot, niepewni, poznając jedno drugie, sondując swoje dusze, żeby nabrać pewności, że to nie pomyłka. „Pachniesz tytoniem i deserem. I jesteś gładki i czarny jak foka", mogła powiedzieć moja Nini. Wiele razy, słyszałam z jej ust te zdania. Zakończenia tej legendy nie muszę wymyślać, bo sami mi je opowiedzieli. Po pierwszych pieszczotach moja Nini doszła do wniosku, że poznała astronoma w innych życiach i w innych epokach, że to jest tylko ponowne spotkanie i że jego znaki astralne oraz opanowane przez nią sekrety tarota wzajemnie się dopełniają. „Dobrze, że jesteś mężczyzną, Paul. Wyobraź sobie, co by się działo, gdybyś w tej inkarnacji miał być moją matką...", westchnęła, siedząc na jego kolanach. „Ponieważ nie jestem twoją matką, co byś powiedziała na to, żebyśmy wzięli ślub?", odpowiedział pytaniem. Dwa tygodnie później przyjechała do Kalifornii, ciągnąc za sobą syna, który nie chciał ponownie emigrować, zaopatrzona w wizę narzeczeńską na trzy miesiące, po upływie których musiała wyjść za mąż albo wyjechać z kraju. Wyszła za mąż. Swój pierwszy dzień w Chile spędziłam, krążąc z mapą w ręku po Santiago, w ciężkim i suchym upale, w oczekiwaniu na odjazd autobusu na południe. To nowoczesne miasto nie ma w sobie nic egzotycznego i malowniczego: ani Indian w typowych strojach, ani

dzielnic kolonialnych w śmiałych bar-

wach jak te, które widziałam z dziadkami w Gwatemali czy Meksyku. Wsiadłam do kolejki linowej na szczycie jakiegoś wzgórza (obowiązkowa przejażdżka dla turystów) i zdałam sobie sprawę z rozmiarów stolicy, która wydaje się nigdy nie kończyć, oraz zanieczyszczeń okrywających ją jak gęsta, pylista mgła. O zmierzchu wsiadłam do autobusu w morelowym kolorze jadącego na południe, na Chiloe. Bezskutecznie próbowałam zasnąć, kołysana ruchem, wsłuchana w warkot silnika i chrapanie pasażerów. Zasypianie nigdy nie przychodziło mi łatwo, tym bardziej teraz, kiedy mam jeszcze w żyłach pozostałości po niegodziwym życiu. O świcie zatrzymaliśmy się w jakiejś gospodzie, żeby skorzystać z toalety i wypić kawę pośród zielonych pagórków i stad krów nadających krajobrazowi pasterski charakter. Potem przez kilka godzin jechaliśmy dalej, aż do prymitywnej przystani, gdzie mogliśmy rozprostować kości i kupić paszteciki z serem lub owocami morza od kobiet ubranych w białe pielęgniarskie fartuchy. Autobus wjechał na prom kursujący po kanale Chacao: pół godziny cichej podróży po rozświetlonym morzu. Wysiadłam, żeby wychylić się za burtę jak inni zdrętwiali pasażerowie od wielu godzin uwięzieni w fotelach. Nie bacząc na ostry wiatr, podziwialiśmy stada jaskółek, rozpostartych na niebie niczym chusteczki, i delfiny o białych brzuchach, które tańcząc, towarzyszyły

promowi. Autobus zostawił mnie w Ancud, na Isla Grandę, w drugim co do wielkości mieście archipelagu. Tam miałam wsiąść do innego, żeby dojechać do miasteczka, gdzie czekał na mnie Manuel Arias, ale odkryłam, że nie mam portmonetki. Moja Nini ostrzegała mnie przed chilijskimi kieszonkowcami i ich iluzjonistycznymi sztuczkami: uśmiechając się, kradną ci duszę. Na szczęście zostawili mi fotografię mojego Popo i paszport, które miałam w innej kieszeni plecaka. Byłam sama,

bez grosza, w nieznanym kraju, ale jeśli moje niechlubne wyczyny z ostatniego roku czegoś mnie nauczyły, to tego, by nie dać się pokonać drobnym przeciwnościom losu. W jednym z małych sklepików z wyrobami rzemieślniczymi, na rynku, gdzie sprzedawano miejscowe tkaniny, siedziały w kółku trzy kobiety, rozmawiając i robiąc na drutach. Założyłam, że mi pomogą, jeśli są takie jak moja Nini: Chilijki ruszają z odsieczą każdemu, kto jest w opałach, zwłaszcza jeśli to cudzoziemiec. Wytłumaczyłam łamaną hiszpańszczyzną, na czym polega mój kłopot, a one natychmiast odłożyły druty, podsunęły mi krzesło i oranżadę i zaczęły dyskutować o moim problemie, przerywając sobie nawzajem, bo każda chciała wyrazić swoje zdanie. Odbyły parę rozmów przez telefon komórkowy i załatwiły mi transport z jakimś kuzynem, który jechał mniej więcej tam gdzie ja. Mógł mnie zabrać za kilka godzin i nie miał

nic przeciwko temu, by zboczyć trochę z drogi i dowieźć mnie do celu. Wykorzystałam wolny czas na zwiedzanie miasta i muzeum kościołów na Chiloe, zaprojektowanych przez jezuickich misjonarzy trzysta lat wcześniej i wzniesionych deska po desce przez mieszkańców archipelagu, którzy są mistrzami stolarskimi i świetnymi budowniczymi łodzi. Konstrukcje trzymają się bez jednego gwoździa dzięki pomysłowym spojeniom, a ich sklepione dachy są odwróconymi łodziami. Po wyjściu z muzeum natknęłam się na psa. Był średniej wielkości, kulawy, o sztywnej szarawej sierści i żałosnym ogonie, ale zachowywał się jak zwierzę z rodowodem. Dałam mu pieroga, którego miałam w plecaku. Wziął go delikatnie w wielkie żółte zęby, położył na ziemi i spojrzał na mnie, dając wyraźnie do zrozumienia, że łaknął nie chleba, lecz towarzystwa. Moja macocha, Susan, była treserką psów i nauczyła mnie, żeby nie dotykać zwierzęcia, dopóki samo nie podejdzie, pokazując, że czuje się

pewnie, ale tym razem pominęliśmy protokół i od razu przypadliśmy sobie do gustu. Razem poszliśmy zwiedzać miasto, a o umówionej godzinie wróciłam do robiących na drutach kobiet. Pies został przed sklepem, z jedną łapą na progu, jak przystało na dobrze wychowanego zwierzaka. Kuzyn pojawił się ponad godzinę po zapowiedzianym czasie, przyjechał ciężarówką wyładowaną aż po dach, w towarzystwie żony z dzieckiem przy piersi. Podziękowałam moim dobrodziejkom, które na

dodatek pożyczyły mi komórkę, żebym mogła zadzwonić do Manuela Ariasa, i pożegnałam się z psem, ale on miał inne plany: usiadł u moich stóp, zamiatając ziemię ogonem i uśmiechając się jak hiena; wyświadczył mi grzeczność, zaszczyciwszy mnie swoją uwagą. Teraz byłam człowiekiem, którego on uszczęśliwił. Zmieniłam taktykę. Shoo! Shoo! Fucking dog!, krzyknęłam na niego po angielsku. Nawet nie drgnął. Kuzyn przyglądał się tej scenie ze współczuciem. „Proszę się nie martwić, seńorita, możemy zabrać pani Fakina", powiedział w końcu. W ten sposób popielate zwierzę otrzymało nowe imię, choć może w poprzednim życiu nazywano je Księciem. Z trudem zmieściliśmy się w wyładowanym samochodzie. Godzinę później dotarliśmy do miasteczka, gdzie miałam spotkać się z przyjacielem mojej babci; umówiła mnie z nim w kościele nad brzegiem morza. Miasteczko, założone przez Hiszpanów w 1567 roku, należy do najstarszych na archipelagu i liczy dwa tysiące mieszkańców, ale nie wiadomo, gdzie się podziali, bo widać było więcej kur i owiec niż ludzi. Długo czekałam na Manuela, siedząc w towarzystwie Fakina na schodach pomalowanego na biało i niebiesko kościoła, obserwowana z pewnej odległości przez czterech poważnych i milczących malców. Wiedziałam

o nim tylko tyle, że jest przyjacielem babci, że ostatnio spotkali się w latach siedemdziesiątych i utrzymywali sporadyczne kontakty, początkowo listowne, jak to bywało w czasach prehistorycznych,

potem przez pocztę elektroniczną. Manuel Arias w końcu się pojawił. Rozpoznał mnie z opisu, który otrzymał od mojej Nini przez telefon. Co mu mogła powiedzieć? Ze jestem obeliskiem o włosach ufarbowanych na cztery podstawowe kolory i mam w nosie kółko. Wyciągnął do mnie dłoń i obrzucił szybkim spojrzeniem, taksując wzrokiem pozostałości niebieskiego lakieru na obgryzionych paznokciach, wytarte dżinsy i pomalowane różowym sprayem wojskowe buty, które dostałam w namiocie Armii Zbawienia, kiedy byłam żebraczką. - Jestem Manuel Arias - przedstawił się mężczyzna po angielsku. - Cześć. Ściga mnie FBI, Interpol i mafia z Las Vegas - oznajmiłam prosto z mostu, żeby uniknąć nieporozumień. - Winszuję - powiedział. - Nikogo nie zabiłam i szczerze mówiąc, nie sądzę, żeby fatygowali się po mnie na to zadupie. - Dziękuję. : ; - Przepraszam, nie chciałam obrazić twojego kraju. Tak naprawdę tu jest całkiem ładnie, dużo zieleni i dużo wody, ale strasznie daleko! - Od czego? - Od Kalifornii, od cywilizacji, od reszty świata. Moja Nini nie powiedziała mi, że będzie zimno. - Mamy lato - poinformował mnie. - Lato w styczniu! Gdzie coś takiego jest możliwe? - Na półkuli południowej - odparł oschle. Niedobrze, pomyślałam,

facet nie ma poczucia humoru. Zaprosił mnie na herbatę, kiedy czekaliśmy na ciężarówkę,

która miała mu przywieźć lodówkę i powinna była przyjechać trzy godziny temu. Weszliśmy do domu, który wyróżniał się białą szmatą wciągniętą na kij niczym flaga oznaczająca kapitulację, znak, że w tym miejscu sprzedaje się świeży chleb. Były tam cztery proste stoły z ceratowymi obrusami, najrozmaitsze krzesła, kontuar i piecyk, na którym w czarnym od sadzy czajniku wrzała woda. Gruba kobieta o zaraźliwym śmiechu powitała Manuela Ariasa pocałunkiem w policzek, przyjrzała mi się z pewnym zakłopotaniem, po czym pocałowała także i mnie. - Amerykanka? - zapytała Manuela - Nie widać? - odparł. - A co się jej stało w głowę? - dodała, pokazując moje farbowane włosy. - Taka się urodziłam - poinformowałam ją poirytowana. - Ta gringuita mówi po ludzku! - zawołała zachwycona. - Siadajcie sobie, zaraz przyniosę herbatkę. Wzięła mnie za rękę i posadziła stanowczym ruchem na jednym z krzeseł, a Manuel wytłumaczył mi, że w Chile „gringo" to każdy, kto ma jasne włosy i mówi po angielsku, a zdrobnienia „gringuito" i „gringuita" oznaczają życzliwość. Właścicielka gospody przyniosła nam herbatę w torebkach, piramidę

pachnącego chleba dopiero co wyjętego z pieca, masło i miód, a potem usiadła obok i pilnowała, żebyśmy zjedli jak należy. Wkrótce usłyszeliśmy rzężenie ciężarówki z trudem jadącej po niewybrukowanej, usianej dziurami ulicy, z kołyszącą się na pace lodówką. Kobieta wyjrzała przez drzwi i gwizdnęła. Szybko zeszło się kilku młodych ludzi, żeby pomóc ściągnąć sprzęt, zanieść go aż na plażę i po kładce z desek wstawić do należącej do Manuela łodzi z silnikiem.

Łódź miała osiem metrów długości, była wykonana z włókna szklanego, pomalowana na biało, niebiesko i czerwono, kolory powiewającej na dziobie flagi chilijskiej, prawie takiej samej jak flaga Teksasu. Na boku widniała nazwa: „Cahuilla". Mężczyźni starannie przywiązali lodówkę w pozycji pionowej i pomogli mi wsiąść. Pies dreptał za mną żałosnym truchcikiem; łapę miał lekko podwiniętą i szedł, przechylając się na jedną stronę. - A to co? - zapytał Manuel. - Nie mój, przyczepił się do mnie w Ancud. Powiedzieli mi, że

chilijskie psy są bardzo inteligentne, a ten wygląda na rasowego. - To musi być owczarek niemiecki skrzyżowany z foksterierem. Ma ciało dużego psa i łapy małego - uznał Manuel. - Jak go wykąpię, zobaczysz, jaki jest szykowny, - Jak się nazywa? - Fucking dog po chilijsku. - Jak? - Fakin. - Mam nadzieję, że twój Fakin zaprzyjaźni się z moimi kotami. Będziesz musiała przywiązywać go na noc, żeby nie zagryzał owiec ostrzegł. - Nie ma takiej potrzeby, będzie spał ze mną. Fakin rozpłaszczył się na dnie łódki z nosem między przednimi łapami i trwał nieruchomo, nie odrywając ode mnie oczu. Nie jest pieszczochem, ale rozumiemy się w języku flory i fauny, w telepatycznym esperanto. Od horyzontu toczyła się lawina ciężkich czarnych chmur i wiała lodowata bryza, ale morze było spokojne. Manuel pożyczył mi wełniane poncho i już więcej się nie odezwał, skoncentrowany na sterze i swoich urządzeniach, kompasie, GPS-ie, radiu morskim i licho wie czym jeszcze, podczas gdy ja obserwowałam go kątem oka. Moja Nini powiedziała, że

jest socjologiem czy kimś w tym rodzaju, ale na swojej łódeczce mógł uchodzić za marynarza: średniego wzrostu, szczupły, silny, same

ścięgna i mięśnie. Jego ogorzała od słonego wiatru twarz jest poorana zmarszczkami dodającymi mu charakteru. Ma mocną, krótką czuprynę i oczy tego samego szarego koloru co włosy. Nie potrafię oszacować wieku starych ludzi; z daleka Manuel prezentuje się dobrze, bo nadal szybko chodzi i nie wyrósł mu typowy dla starców garb, ale z bliska widać, że jest starszy niż moja Nini, daję mu jakieś siedemdziesiąt parę lat. Spadłam w jego życie jak bomba. Będę musiała obchodzić się z nim jak z jajkiem, żeby nie pożałował, że przyjął mnie pod swój dach. W trakcie prawie godzinnej żeglugi minęliśmy kilka wysp, które wyglądają na niezamieszkane, ale w rzeczywistości wcale tak nie jest. Manuel Arias pokazał mi wzniesienie przypominające z daleka ciemne maźnięcie pędzlem. Z bliska okazało się skalistym wzgórzem otoczonym plażą o czerniawym piasku, gdzie schły cztery drewniane łódki odwrócone do góry dnem. Przybił „Cahuillą" do unoszącego się na wodzie pomostu i rzuci! grube liny dzieciom, które podbiegły i sprawnie przywiązały łódź do słupów. „Witamy w naszej metropolii", powiedział, wskazując na wioskę złożoną z drewnianych chałup wzniesionych na palach przy plaży. Wstrząsnął mną dreszcz, bo to miał być teraz mój świat. Grupka ludzi zeszła na plażę, by mi się przyjrzeć. Manuel zapowiedział mieszkańcom, że pewna Amerykanka przyjedzie pomóc mu w badaniach; jeśli spodziewali się kogoś poważnego, spotkał ich zawód, bo T-shirt z portretem Obamy, który dostałam na Gwiazdkę od mojej Nini, nawet nie zakrywał mi pępka.

Przeniesienie lodówki tak, żeby jej nie przechylić, spadło na kilku ochotników, którzy dodawali sobie otuchy wybuchami śmiechu, przynaglani zapadającym zmierzchem. Weszliśmy do wioski niczym procesja, z przodu lodówka, dalej Manuel i ja, za nami tuzin rozwrzeszczanych dzieciaków, a z tyłu sfora psów zajadle szczekających na Fakina. Nie podchodziły jednak zbyt blisko, jako że jego wyrażająca najwyższą pogardę postawa wskazywała jasno, że pierwszy, który to zrobi, poniesie konsekwencje. Wygląda na to, że Fakin nie da się łatwo przestraszyć i że nie pozwoli obwąchiwać sobie tyłka. Przeszliśmy obok cmentarza, gdzie pasły się kozy z nabrzmiałymi wymionami wśród plastikowych kwiatów i domków dla lalek oznaczających groby, niekiedy z mebelkami, by mogli korzystać z nich zmarli. Wioskowe palafity połączone były z drewnianymi mostami, a na głównej ulicy - jakoś trzeba ją nazwać - zobaczyłam osły, rowery, jeepa z logo chilijskiej policji w postaci skrzyżowanych karabinów i trzy czy cztery stare samochody, które w Kalifornii uchodziłyby za kolekcjonerskie okazy, gdyby były mniej po-wgniatane. Manuel wyjaśnił mi, że z powodu nierównego terenu i nieuniknionego w zimie błota ciężkie rzeczy przewozi się na wozach zaprzężonych w woły, a lekkie na mułach, ludzie zaś przemieszczają się konno albo pieszo. Wyblakłe szyldy wskazywały na istnienie skromnych sklepików, dwóch większych magazynów, apteki, kilku gospód, dwóch restauracji

z paroma metalowymi stolikami ustawionymi przy wejściu, sklepów rybnych oraz kawiarenki internetowej, gdzie sprzedawano baterie, napoje gazowane, czasopisma i bibeloty dla turystów, którzy przyjeżdżają raz w tygodniu zwerbowani przez biura ekoturystyczne, by posmakować najlepszego curanto na Chiloe. Curanto opiszę później, bo jeszcze go nie spróbowałam.

Kilka osób wyszło, by przyjrzeć mi się z rezerwą, w milczeniu, aż jakiś mężczyzna o spłaszczonym nosie, potężny jak szafa, zdecydował się ze mną przywitać. Wytarł dłoń o spodnie, zanim mi ją podał, pokazując w uśmiechu zęby wykończone złotem. Był to Aurelio Ńancupel, potomek słynnego pirata, człowiek niezbędny na wyspie, bo sprzedaje alkohol na kredyt, wyrywa zęby i ma telewizor z płaskim ekranem, z którego korzystają stali klienci, kiedy jest prąd. Jego lokal ma bardzo stosowną nazwę: Tawerna pod Umarlakiem; dzięki korzystnemu położeniu w pobliżu cmentarza jest obowiązkowym przystankiem dla krewnych, którzy po pogrzebie mogą tam ukoić swój ból. Ńancupel został mormonem, bo chciał mieć kilka żon, a za późno odkrył, że mormoni zrezygnowali z poligamii po nowym profetycznym objawieniu, bardziej zgodnym z amerykańską konstytucją. Tak opisywał mi go Manuel Arias, a Ńancupel skręcał się ze śmiechu przy wtórze chichoczących gapiów. Manuel przedstawił mi także inne osoby, których imion nie byłam w stanie zapamiętać.

Wydały mi się zbyt stare jak na rodziców tej sfory dzieci; teraz wiem, że to dziadkowie, bo środkowe pokolenie pracuje daleko od wyspy. W pewnej chwili ulicą nadeszła pięćdziesięcioletnia kobieta o władczym wyglądzie, krzepka, piękna, o włosach w tym odcieniu beżu, jaki mają posiwiałe blondynki, upiętych na karku w niedbały kok. Była to Blanca Schnake, dyrektorka szkoły, którą ludzie - przez szacunek - nazywają ciocią Blanca. Pocałowała Manuela w oba policzki, zgodnie z miejscowym obyczajem, i powitała mnie oficjalnie w imieniu wspólnoty; to rozładowało wiszące w powietrzu napięcie i sprawiło, że krąg ciekawskich wokół nas się zacieśnił. Ciocia Blanca zaprosiła mnie, żebym następnego dnia odwiedziła szkołę, i oddała mi do dyspozycji bibliotekę, dwa komputery i gry wideo,

z których mogę korzystać do marca, kiedy to dzieci wrócą na lekcje; wtedy będą obowiązywać ograniczenia czasowe. Dodała, że w soboty puszczają w szkole te same filmy, które grają w Santiago, tyle że za darmo. Zarzuciła mnie pytaniami, więc streściłam jej moją początkującą hiszpańszczyzną dwudniową podróż z Kalifornii i kradzież portmonetki, co wzbudziło chóralny śmiech dzieci, szybko uciszonych lodowatym spojrzeniem cioci Blanki. „Jutro przygotuję wam machas'" z parmezanem, żeby gringuita zaczęła poznawać chilocką kuchnię. Czekam na was około dziewiątej", oznajmiła Manuelowi. Potem dowiedziałam się, że zawsze należy przychodzić z

godzinnym opóźnieniem. Tutaj jada się bardzo późno. Skończyliśmy krótki obchód wioski, wspięliśmy się na wóz ciągniony przez dwa muły, na który załadowano już lodówkę, i w asyście Fakina powoli ruszyliśmy ledwo widoczną wśród traw drogą. Manuel Arias mieszka o milę, powiedzmy, półtora kilometra, od wioski, na wprost morza, ale z powodu skał nie da się tam podpłynąć łódką. Jego dom jest przykładem tej lepszej miejscowej zabudowy, jak powiedział z nutką dumy w głosie. Mnie wydał się podobny do innych we wsi: też stoi na słupach i jest drewniany, ale Manuel wytłumaczył mi, że różnica tkwi w ciosanych siekierą belkach i dźwigarach, w dachówkach „o kolistym zakończeniu", bardzo cenionych ze względu na walory dekoracyjne, i w drewnie cyprysowym z gatunku pilgerodendron*, dawniej obficie występującego na tym obszarze, a teraz bardzo rzadkiego. Cyprysy z Chiloe mogą żyć ponad trzy tysiące lat, to najbardziej długowieczne

*Gatunek jadalnego mięczaka występujący u wybrzeży Chile (przyp. tłum.).

drzewa świata, po baobabach afrykańskich i sekwojach kalifornijskich. Dom składa się z salonu dwa razy wyższego od innych pomieszczeń, gdzie życie toczy się wokół czarnego majestatycznego pieca opalanego drewnem, służącego do ogrzewania i gotowania. Są dwie sypialnie, jedna średniej wielkości, którą zajmuje Manuel, i druga mniejsza, moja, oraz łazienka z umywalką i prysznicem. W środku nie ma ani jednej pary drzwi, tylko przy wejściu do ubikacji wisi wełniany koc w pasy zapewniający prywatność. W części salonu przeznaczonej na kuchnię stoją duży stół, szafa i zamykana skrzynia na ziemniaki, które na Chiloe je się do każdego posiłku; z sufitu zwisają pęczki ziół, warkocze ostrych papryczek i czosnku, suszone kiełbasy i ciężkie żelazne garnki, odpowiednie do gotowania na ogniu. Na strych, gdzie Manuel trzyma większość swoich książek i dokumentów, wchodzi się po drabince. Nie ma obrazów, zdjęć ani ozdób na ścianach, niczego osobistego, tylko mapy archipelagu i piękny zegar okrętowy w obudowie z mahoniu i ze śrubami z brązu, który wygląda jak ocalony z „Titanica". Na zewnątrz Manuel zaimprowizował prymitywne jacuzzi w wielkiej drewnianej beczce. Narzędzia, drewno, węgiel, kanistry z benzyną do motorówki i generator trzyma w szopie na patio. Mój pokój jest skromny jak reszta domu; składa się z wąskiego łóżka

przykrytego kocem podobnym do zasłony w ubikacji, krzesła, komody z trzema szufladami i kilku gwoździ do wieszania ubrań. Wystarczy dla mojego dobytku, który spokojnie mieści się w plecaku. Lubię surowe, męskie otoczenie. Jedyną niepokojącą rzeczą jest maniakalne zamiłowanie Manuela Ariasa do porządku; ja jestem bardziej wyluzowana.

Mężczyźni postawili lodówkę na miejscu, podłączyli ją do gazu, po czym zasiedli, żeby razem wypić dwie butelki wina i zjeść łososia, którego Manuel uwędził w poprzednim tygodniu w metalowym bębnie w dymie z jabłoniowego drewna. Patrząc na morze za oknem, pili i jedli w ciszy, a jedynymi słowami, które wypowiadali, była seria wymyślnych i ceremonialnych toastów. „Na zdrowie!" „Niechaj panu wyjdzie na zdrowie!" „Odpłacam tym samym życzeniem". „Niechaj pan żyje długie lata!" „Oby mnie pan pochował!" Zakłopotany Manuel rzucał mi ukradkowe spojrzenia, aż odwołałam go na bok i powiedziałam, że może być spokojny, nie zamierzam rzucać się na flaszkę. Zapewne babcia go przestrzegła i miał zamiar ukryć alkohol. To byłoby absurdalne, problemem nie jest alkohol, tylko ja. Tymczasem Falan i koty ostrożnie mierzyły się wzrokiem, dzieląc między siebie terytorium. Pręgowany nazywa się Kot Tępak, bo biedny zwierzak jest głupi, a ten w kolorze marchewki to Kot Literat, bo najbardziej lubi leżeć na komputerze; Manuel jest pewien, że potrafi czytać.

Mężczyźni skończyli łososia i wino, pożegnali się i wyszli. Zastanowiło mnie, dlaczego nic im nie zapłacił, podobnie jak tym, którzy wcześniej pomogli mu przewieźć lodówkę, ale byłoby nietaktem o to pytać. Obejrzałam sobie gabinet Manuela, wyposażony w dwa biurka, szafę służącą za archiwum, regały z książkami, nowoczesny komputer z dwa razy większym niż zwykły monitorem, faks i drukarkę. Był dostęp do Internetu, ale gospodarz przypomniał mi - jakbym mogła o tym zapomnieć - że powinnam być odcięta od świata. Dodał na swoje usprawiedliwienie, że ma w tym komputerze całą swoją pracę i woli, żeby nikt go nie dotykał. - Czym się zajmujesz? - zapytałam.

- Jestem antropologiem. - Antropofagiem? - Badam ludzi, a nie zjadam - wyjaśnił. - Człowieku, przecież żartowałam. Antropolodzy nie mają już surowca; nawet największy dzikus na tym świecie ma własną komórkę i telewizor. - Nie specjalizuję się w dzikusach. Piszę książkę o mitologii Chiloe. - Płacą ci za to? - Tyle co nic - poinformował. - Widać, że jesteś biedny. - Tak, ale żyję skromnie. - Nie chciałabym być dla ciebie ciężarem - powiedziałam.

- Będziesz pracować, żeby pokryć swoje wydatki, Mayu, tak umówiliśmy się z twoją babcią. Możesz pomagać mi przy książce, a w marcu zaczniesz pracować z Blancą w szkole. - Ostrzegam cię, że jestem strasznie niedouczona, o niczym nie mam pojęcia. - Co potrafisz robić? - Piec ciastka i chleb, pływać, kopać piłkę i pisać wiersze o samurajach. Gdybyś wiedział, jakie mam słownictwo! Jestem chodzącym słownikiem, ale angielskim. Nie sądzę, żeby ci się to przydało. - Zobaczymy. Ciastka mają przyszłość. - Wydało mi się, ze dostrzegłam na jego twarzy przelotny uśmiech. - Napisałeś już jakieś książki? - zapytałam, ziewając. Zmęczenie długą podróżą i pięciogodzinna różnica czasu między Kalifornią a Chile ciążyły mi jak worek kamieni. - Nic, co mogłoby uczynić mnie sławnym - powiedział, wskazując książki leżące na stole: oniryczny świat australijskich Aborygenów, rytuały inicjacyjne plemion znad Orinoko, kosmogonia Mapuchów z południa Chile.

- Moja Nini uważa, że Chiloe jest magiczne - stwierdziłam. - Cały świat jest magiczny, Mayu - odpowiedział. Manuel Arias zapewniał mnie, że jego dom ma bardzo starą duszę. Moja Nini też wierzy, że domy mają wspomnienia i uczucia, i twierdzi,

że może wychwycić ich wibracje: wie, że powietrze w jakimś miejscu jest naładowane złą energią, bo wydarzyły się tam nieszczęścia, albo że energia jest pozytywna. Jej domiszcze w Berkeley ma dobrą duszę. Kiedy je odzyskamy, trzeba będzie zrobić remont, bo wali się ze starości; zamierzam w nim mieszkać do śmierci. Tam się wychowałam, na szczycie wzgórza, z widokiem na zatokę San Francisco, który byłby imponujący, gdyby nie zasłaniały go bujne sosny. Mój Popo nie pozwolił, żeby je wycięli, mówił, że drzewa cierpią, kiedy ktoś je okalecza, i cierpi także roślinność w promieniu tysiąca metrów, bo wszystko jest połączone pod ziemią; byłoby zbrodnią zabić dwie sosny, by zobaczyć kałużę, którą równie dobrze można podziwiać z autostrady. Poprzedni Paul Ditson kupił dom w 1948 roku, w którym zniesiono ograniczenia rasowe dotyczące nabywania posiadłości w Berkeley. Ditsonowie byli pierwszą kolorową rodziną w okolicy i jedyną przez dwadzieścia lat, zanim zaczęły napływać kolejne. Dom został zbudowany w 1885 roku przez potentata cytrusowego, który na łożu śmierci zapisał cały majątek uniwersytetowi i zostawił swoją rodzinę w ubóstwie. Przez długi czas był niezamieszkany, a potem przechodził z rąk do rąk, niszczejąc po każdej transakcji, aż wreszcie kupili go Ditsonowie i wyremontowali, bo miał mocną konstrukcję i porządne fundamenty. Po śmierci rodziców mój Popo odkupił część przypadającą jego rodzeństwu i został sam w tym

wiktoriańskim relikcie z sześcioma sypialniami, ukoronowanym niemającą żadnego uzasadnienia dzwonnicą, na której zainstalował swój teleskop. Kiedy przyjechali Nidia i Andy Vidalowie, zajmował tylko dwa pokoje, kuchnię i łazienkę; reszta była zamknięta. Moja Nini wtargnęła do domu niczym wiatr odnowy: wyrzucała do śmieci wszystkie graty, czyściła i odkurzała, ale jej nieprzejednanie w walce z bałaganem musiało ustąpić wobec endemicznego chaosu generowanego przez męża. Po wielu kłótniach umówili się, że może robić w domu wszystko, na co przyjdzie jej ochota, pod warunkiem że zostawi w spokoju jego gabinet i gwiezdną wieżę. Moja Nini doskonale odnalazła się w Berkeley, tym brudnym, radykalnym, ekstrawaganckim mieście, z jego mieszanką ras i gatunków ludzkich oraz większą liczbą geniuszy i Nagród Nobla niż gdziekolwiek na świecie, przesyconym słusznymi sprawami, nietolerancyjnym w swojej bigoterii. Moja Nini się zmieniła: wcześniej była młodą, rozsądną i odpowiedzialną wdową, która robiła wszystko, by pozostać niezauważona, w Berkeley zaś pokazała swój prawdziwy charakter. Już nie musiała przebierać się za szofera, jak w Toronto, ani ulegać społecznej hipokryzji, jak w Chile; nikt jej nie znał, mogła wymyślić się na nowo. Przejęła estetykę hipisów, którzy gnuśnieli przy Telegraph Avenue, sprzedając swoje rękodzieła w oparach kadzideł i marihuany. Ubierała się w tuniki i sandały, nosiła proste naszyjniki z Indii, ale daleko jej było do hipiski - pracowała,

miała na głowie dom i wnuczkę, udzielała się we wspólnocie i nigdy nie widziałam, by naćpana intonowała pieśni w sanskrycie. Ku zgorszeniu sąsiadów, w większości kolegów jej męża, właścicieli mrocznych, pokrytych bluszczem rezydencji przypominających angielskie domy, moja Nini pomalowała domiszcze

Ditsonów na psychodeliczne kolory, zainspirowana ulicą Castro w San Francisco, gdzie osiedlający się tam geje przebudowywali stare budynki. Jego fioletowe i zielone ściany, żółte fryzy i girlandy z gipsowych kwiatów stały się przedmiotem plotek i przyczyną kilku wezwań z urzędu miejskiego, ale kiedy zdjęcie domu zamieszczono w piśmie poświęconym architekturze, stał się turystycznym hitem miasta i wkrótce zaczęły naśladować go pakistańskie restauracje, sklepy dla młodzieży i warsztaty artystów. Moja Nini wycisnęła piętno swojej osobowości także na wystroju wnętrza. Do stylowych mebli, masywnych zegarów i okropnych obrazów w złoconych ramach nabytych przez pierwszego Ditsona dodała akcenty artystyczne: liczne lampy z frędzlami, rozczochrane dywany, tureckie otomany i szydełkowane zasłony. Mój pokój, pomalowany na kolor mango, miał łóżko z baldachimem z indyjskiej tkaniny wyszywanej lustereczkami, a zawieszony pośrodku skrzydlaty smok mógłby mnie zabić, gdyby spadł. Na ścianach umieściła zdjęcia wychudzonych afrykańskich dzieci, żebym patrzyła, jak te nieszczęśliwe istoty umierają z głodu, podczas gdy ja grymaszę przy

jedzeniu. Zdaniem Popo to smokowi i dzieciom z Biafry zawdzięczałam bezsenność i brak apetytu. Moje wnętrzności zaczęły odczuwać skutki frontalnego ataku chilijskich bakterii. Drugiego dnia pobytu na wyspie padłam na łóżko zgięta wpół z powodu bólu żołądka, do tej pory mam dreszcze i spędzam godziny przed oknem z gorącym termoforem na brzuchu. Babcia powiedziałaby, że daję mojej duszy czas, by dotarła na Chiłoe. Uważa, że podróże odrzutowcem nie są wskazane, bo dusza przemieszcza się wolniej niż ciało, zostaje w tyle i czasami gubi się po drodze;

z tego powodu piloci, jak mój tata, nigdy nie są w pełni obecni: czekają na duszę, która błądzi w chmurach. Tutaj nie wypożyczają DVD ani gier wideo, a kinem jest szkoła, w której raz w tygodniu wyświetlają filmy. Moją jedyną rozrywką są płomienne powieści miłosne od Blanki Schnake i książki o Chiloe po hiszpańsku, bardzo przydatne do nauki języka, ale trudno mi się je czyta. Manuel dał mi latarkę na baterie, którą mocuje się na czole jak lampę górnika; w taki sposób czytamy, kiedy wyłączają światło. Mam bardzo mało do powiedzenia o Chiloe, bo prawie nie wychodziłam z domu, za to mogłabym zapełnić całe strony opisem Manuela Ariasa, kotów i psa, którzy teraz są moją rodziną, cioci Blanki, która pojawia się co chwila niby pod pretekstem, żeby mnie odwiedzić, chociaż jest oczywiste, że robi to z powodu Manuela, oraz Juanita Corralesa,

chłopca, który też przychodzi codziennie, żeby ze mną poczytać i pobawić się z Fakinem. Pies jest bardzo wybredny w kwestii przyjaźni, ale malca toleruje. Wczoraj poznałam babcię Juanita. Nie widziałam jej wcześniej, bo była w szpitalu w Castro, stolicy Chiloe, ze swoim mężem, któremu w grudniu amputowali nogę i do końca się nie wykurował. Eduvigis Corrales jest koloru terakoty, ma wesołą twarz pooraną zmarszczkami, szeroki tułów i krótkie nogi, typowa Chilotka. Nosi cienki warkocz owinięty wokół głowy i ubiera się jak misjonarka, w grubą spódnicę i buciska drwala. Wygląda na jakieś sześćdziesiąt lat, ale ma nie więcej niż czterdzieści pięć. Tutaj ludzie szybko się starzeją i długo żyją. Zjawiła się z żelaznym garem ciężkim jak armata, który postawiła na kuchni, by podgrzać jego zawartość, wygłaszając nieskładną przemowę, coś w stylu, że przyszła się przedstawić z należnym szacunkiem, nazywa się Eduvigis Corrales, jest sąsiadką szanownego pana i jego pomocą domową. „Ło! Śliczna dziewucha z tej gringuity! Niechaj Jezusiczek mi

jej strzeże! Pan czekał na panienkę, tak samo jak wszyscy na wyspie; oby smakował panience ten kurczaczek z ziemniaczkami, którego dla niej przygotowałam". Mówiła nie miejscowym dialektem, jak sądziłam, ale galopującym hiszpańskim. Wywnioskowałam, że szanownym panem jest Manuel Arias, chociaż Eduvigis mówiła o nim w trzeciej osobie, jakby był nieobecny.

Do mnie z kolei Eduvigis zwraca się tym samym władczym tonem co moja babcia. Ta dobra kobieta przychodzi sprzątać, zabiera brudne ubrania i oddaje uprane, rąbie drewno siekierą tak ciężką, że ja nie mogłabym jej podnieść, uprawia swoją ziemię, doi krowę, strzyże owce i potrafi ubić świnię, ale nie chodzi łowić ryb ani zbierać skorupiaków ze względu na artretyzm, jak mi wyjaśniła. Mówi, że jej mąż nie jest z natury zły, jak uważają ludzie z wioski, ale cukrzyca popsuła mu charakter, a odkąd stracił nogę, jedyne, czego pragnie, to umrzeć. Z jej piątki żyjących dzieci tylko jedno zostało w domu, to Azucena, trzynastolatka. Ma jeszcze wnuczka, Juanita, dziesięciolatka, który wygląda na młodszego, „bo urodził się zaduchowiony", jak mi wytłumaczyła. Zaduchowiony może oznaczać niedorozwój umysłowy albo że ktoś składa się bardziej z ducha niż z materii; w przypadku Juanita musi chodzić o to drugie, bo nie wygląda na głupka. Eduvigis żyje z plonów swojego pola, z tego, co Manuel płaci jej za usługi, i z pieniędzy, które przysyła jedna z córek, matka Juanita, zatrudniona na farmie łososi na południu Isla Grandę. Pod względem przemysłowej hodowli łososi Chiloe było drugie na świecie, po Norwegii. Hodowla wydźwignęła gospodarkę regionu, ale zanieczyściła dno morskie, zrujnowała rybaków łowiących tradycyjnymi metodami i doprowadziła do dezintegracji rodzin. Teraz przemysł się skończył, bo, jak wyjaśnił mi Manuel, pakowali za dużo ryb do klatek i podawali

im tyle antybiotyków, że kiedy zaatakował je wirus, nikt nie był w stanie ich uratować. W przemyśle łososiowym jest dwadzieścia tysięcy bezrobotnych, większość to kobiety, ale córka Eduvigis ma jeszcze pracę. Niedługo potem usiedliśmy do stołu. Kiedy tylko zdjęliśmy pokrywkę z garnka i zapach duszonego mięsa dotarł do moich nozdrzy, znowu znalazłam się w kuchni z dzieciństwa, w domu dziadków, i oczy zwilgotniały mi z tęsknoty. Potrawka z kurczaka Eduvigis była moim pierwszym porządnym posiłkiem od kilku dni. Wstydziłam się choroby, trudno jest ukryć wymioty i sraczkę w domu bez drzwi. Zapytałam Manuela, co stało się z drzwiami, odpowiedział, że woli otwarte przestrzenie. Zachorowałam po machas z parmezanem i cieście z guajawy Blanki Schnake, jestem tego pewna. Z początku Manuel niby nie słyszał odgłosów dobiegających z ubikacji, ale szybko musiał przestać udawać, że nie wie, o co chodzi, bo zastał mnie na wpół omdlałą. Słyszałam, jak rozmawia przez komórkę z Blancą i prosi ją o wskazówki, po czym od razu zabrał się do gotowania zupy ryżowej, zmienił mi pościel i przyniósł worek z gorącą wodą. Pilnuje mnie kątem oka, nie odzywając się słowem, ale dba o moje potrzeby. Kiedy próbuję dziękować, reaguje burknięciem. Zadzwonił też do Liliany Treińo, miejscowej pielęgniarki, młodej, niskiej kobiety o jędrnym ciele, zaraźliwym śmiechu i nieujarzmionej szopie kręconych włosów, która dała mi ogromne tabletki węgla, czarne i cierpkie, bardzo trudne do połknięcia. Ponieważ nie przyniosły żadnego

rezultatu, Manuel pożyczył furgonetkę ze sklepu warzywnego, żeby zawieźć mnie do lekarza w wiosce. W czwartki przepływa tędy motorówka Narodowej Służby Zdrowia, która odwiedza wyspy. Lekarz wyglądał na czternastolatka, był krótkowidzem bez zarostu, ale wystarczył mu jeden rzut oka, żeby zdiagnozować mój stan: „Ma pani chilenitis,

chorobę cudzoziemców, którzy przyjeżdżają do Chile. Nic poważnego", i dał mi jakieś tabletki w papierowym rożku. Eduvigis przygotowała napar z ziół, bo nie ufa lekom z apteki, mówi, że to brudny interes amerykańskich korporacji. Posłusznie wypiłam napar i teraz zdrowieję. Lubię Eduvigis Corrales, gada i gada jak ciocia Blanca; reszta tutejszych ludzi jest małomówna. Juanitowi, który zainteresował się moją rodziną, opowiedziałam, że mama była lapońską księżniczką. Manuel siedział przy biurku i powstrzymał się od komentarza, ale kiedy chłopiec wyszedł, wyjaśnił mi, że u Saamów, mieszkańców Laponii, nie ma władzy królewskiej. Usiedliśmy do stołu, on przed filetem z soli z masłem i kolendrą, ja przed półprzezroczystym rosołem. Wytłumaczyłam mu, że na pomysł z lapońską księżniczką wpadła moja Nini w przypływie natchnienia, kiedy w wieku pięciu lat zaczęłam zdawać sobie sprawę z tajemnicy otaczającej moją matkę. Pamiętam, że byłyśmy w kuchni, najprzytulniejszym pomieszczeniu w domu, i piekłyśmy cotygodniowe ciasteczka dla przestępców i narkomanów Mike'a 0'Kelly'ego,

najlepszego przyjaciela mojej Nini, który podjął się niewykonalnego zadania ratowania wykolejonej młodzieży. To prawdziwy Irlandczyk, urodzony w Dublinie, tak biały, o tak czarnych włosach i tak niebieskich oczach, że mój Popo przezwał go Królewną Śnieżką, od imienia tej frajerki, która jadła zatrute jabłka w filmie Walta Disneya. Nie twierdzę, że 0'Kelly to frajer, wręcz przeciwnie, jest bardzo sprytny: tylko on potrafi zmusić babcię do milczenia. Lapońską księżniczka występowała w jednej z należących do mnie książek. Miałam prawdziwą bibliotekę, bo mój Popo uważał, że kultura przenika na zasadzie osmozy i lepiej zacząć wcześnie. Najbardziej lubiłam baśnie. Zdaniem mojego Popo bajki dla dzieci są rasis-

towskie, bo jak to możliwe, że nie ma wróżek w Botswanie czy Gwatemali, ale nie cenzurował tego, co czytałam, ograniczał się do wyrażania własnego zdania, by rozwinąć we mnie zdolność krytycznego myślenia. Babcia z kolei nigdy nie doceniała mojego krytycznego myślenia, zazwyczaj zniechęcała mnie do niego trzepnięciem po głowie. Na portrecie mojej rodziny, który narysowałam w przedszkolu, korzystając ze wszystkich dostępnych kolorów, umieściłam dziadków pośrodku kartki i dodałam w jednym z rogów muchę - samolot taty - a w drugim koronę symbolizującą błękitną krew mojej matki. Gdyby ktoś miał jakieś wątpliwości, następnego dnia przyniosłam książkę, w której księżniczka w gronostajowej pelerynie jechała na białym

niedźwiedziu. Grupa chóralnie mnie wyśmiała. Po powrocie do domu wsadziłam książkę do pieca, gdzie w temperaturze stu osiemdziesięciu stopni Celsjusza piekł się kukurydziany placek. Kiedy strażacy już sobie poszli, a chmura dymu zaczęła się przerzedzać, babcia wytarmosiła mnie za uszy, krzycząc jak zwykle: „pieprzona dziewucha!", podczas gdy mój Popo starał się mnie ratować przed urwaniem głowy. Czkając i smarkając, opowiedziałam dziadkom, że w szkole przezwali mnie „sierotą z Laponii". Moja Nini, w przypływie jednej z tych swoich nagłych zmian humoru, przycisnęła mnie do piersi przypominających papaje i zapewniła, że nie ma we mnie nic z sieroty, mam tatę i dziadków, a pierwszy nieszczęśnik, który odważy się mnie przezwać, będzie miał do czynienia z chilijską mafią. Ta mafia składa się tylko z niej samej, ale Mike 0'Kelly i ja tak się jej boimy, że nazywamy moją Nini don Corleone. Dziadkowie wypisali mnie z przedszkola i przez jakiś czas uczyli w domu podstaw kolorowania i robienia glizd z plasteliny, dopóki mój tata nie wróci! z jednej ze swoich podróży i nie zadecydował, że potrzebuję towarzystwa bardziej stosownego

dla mojego wieku niż narkomani 0'Kelly'ego, abuliczni hipisi i nieprzejednane feministki, z którymi spotykała się babcia. Nową szkolę stanowiły dwa stare domy połączone na drugim piętrze zadaszoną kładką w kształcie łuku, która była prawdziwym wyzwaniem architektonicznym: utrzymywała się w powietrzu dzięki

swojej krzywiźnie, jak kopuły katedr, co wytłumaczył mi mój Popo, chociaż o nic nie pytałam. Naukę prowadzono według eksperymentalnej włoskiej metody: uczniowie robili to, na co mieli ochotę, w klasach nie było tablic i ławek, siadaliśmy na podłodze, nauczycielki nie używały staników ani butów i każdy uczył się we własnym rytmie. Tata wolałby może szkołę wojskową, ale nie zakwestionował decyzji dziadków, bo to oni mieli dogadywać się z moimi nauczycielkami i pomagać mi w lekcjach. „Ta dziewczynka jest opóźniona", uznała moja Nini, przekonawszy się, jak wolno idzie mi nauka. Jej słownictwo jest pełne zwrotów niepoprawnych politycznie, jak opóźniony, gruby, karłowaty, garbaty, pedał, babochłop, żółtek-je-lyż i wielu innych, które dziadek starał się usprawiedliwić ograniczoną angielszczyzną swojej żony. Jest jedyną osobą w Berkeley, która mówi czarny zamiast Afroamerykanin. Według mojego Popo nie byłam upośledzona umysłowo tylko obdarzona wyobraźnią, co jest mniej groźne. Czas przyznał mu rację, bo ledwo nauczyłam się alfabetu, zaczęłam zachłannie czytać i wypełniać zeszyty pretensjonalnymi wierszami i wymyśloną historią mojego życia, gorzką i smutną. Uświadomiłam sobie, że do pisania niepotrzebne jest szczęście - bez cierpienia nie ma opowieści - i potajemnie rozkoszowałam się przydomkiem „sierota", bo jedynymi sierotami w moim zasięgu byli bohaterowie klasycznych bajek, wszyscy bardzo nieszczęśliwi. Moja matka, Marta Otter, nieprawdopodobna lapońska księżniczka,

zniknęła w gęstych mgłach Skandynawii, zanim

zdołałam rozpoznać jej zapach. Miałam tuzin jej zdjęć i prezent wysłany pocztą ma moje czwarte urodziny, syrenę siedzącą na kamieniu w szklanej kuli, w której po potrząśnięciu zdawał się padać śnieg. Ta kula była moim najcenniejszym skarbem do ósmego roku życia, kiedy nagle straciła swoją sentymentalną wartość, ale to już inna historia. Jestem wściekła, bo zniknęła moja jedyna cenna rzecz, moja cywilizowana muzyka, mój iPod. Myślę, że zabrał go Juanito Corrales. Nie chciałam, żeby miał przeze mnie problemy, to biedne dziecko, ale musiałam powiadomić o tym Manuela, który zdaje się nie przywiązywać do tego dużej wagi; mówi, że Juanito poużywa go przez kilka dni, a potem zostawi dokładnie tam, gdzie leżał. Wygląda na to, że takie są zwyczaje na Chiloe. W zeszłą środę ktoś oddał nam siekierę, którą wziął bez pozwolenia z drewutni ponad tydzień temu. Manuel podejrzewał, kto ją miał, ale zażądanie jej zwrotu byłoby obrazą, bo pożyczyć i ukraść to dwie bardzo różne rzeczy. Chiloci, potomkowie pełnych dostojeństwa Indian i wyniosłych Hiszpanów, są dumni. Mężczyzna od siekierRIGHT SQUARE BRACKET'7d' nie powiedział nic na swoje usprawiedliwienie, przyniósł za to w prezencie worek ziemniaków, który zostawił na patio, zanim zasiadł z Manuelem na tarasie, żeby napić się jabłkowej chichy i popatrzeć na przelatujące mewy. Podobnie było z krewnym Corralesów, który pracuje na Isla Grandę i tuż przed Bożym Naro-

dzeniem przyjechał, by się ożenić. Edmigis dała mu klucz do naszego domu, by pod nieobecność Manuela, który pojechał do Santiago, wziął sprzęt grający i uatrakcyjnił wesele. Po Powrocie czekała Manuela niespodzianka, bo jego sprzęt grający wyparował, ale zamiast zawiadomić policję, cierpliwie czekał. Na wyspie nie ma prawdziwych złodziei, a ci, którzy

przyjeżdżają z zewnątrz, mieliby problemy z zabraniem czegoś tak pokaźnego. Niedługo potem Eduvigis odzyskała to, co zabrał jej krewny, i zwróciła, dokładając kosz skorupiaków. Skoro Manuel ma swój sprzęt, ja też zobaczę kiedyś mojego iPoda. Manuel woli milczeć, ale zdał sobie sprawę, że normalnej osobie cisza w tym domu może wydawać się nieco przesadna, dlatego próbuje ze mną gawędzić. Z mojego pokoju usłyszałam, jak rozmawia w kuchni z Blancą Schnake. „Nie bądź taki surowy dla gringuity, Manuelu. Nie widzisz, że jest bardzo samotna? Musisz do niej mówić", radziła. „Co chcesz, żebym jej powiedział, Blanco? Jest jak Marsjanka", wymamrotał, ale musiał to sobie przemyśleć, bo zamiast męczyć mnie akademickimi wykładami z antropologii, jak robił na początku, teraz wypytuje o moją przeszłość i w ten sposób powoli zaczynamy wymieniać poglądy i nawzajem się poznajemy. Hiszpański idzie mi opornie, za to jego angielski jest płynny, choć z australijskim akcentem i chilijską intonacją. Doszliśmy do wspólnego wniosku, że muszę ćwiczyć, więc zwykle staramy się mówić po

hiszpańsku, ale szybko zaczynamy mieszać języki w tym samym zdaniu i kończymy w spanglishu. Jeśli jesteśmy poirytowani, on mówi do mnie bardzo wyraźnie po hiszpańsku, żebym go zrozumiała, a ja krzyczę po angielsku, używając bandyckiego słownictwa, żeby go nastraszyć. Manuel nie mówi o sobie. Sama się domyśliłam albo dowiedziałam od cioci Blanki tych niewielu rzeczy, które o nim wiem. Jest coś dziwnego w jego życiu. Jego przeszłość musi być jeszcze bardziej mętna niż moja, bo często w nocy słyszę, jak jęczy i walczy przez sen: „Zabierzcie mnie stąd! Zabierzcie mnie stąd!". Wszystko słychać przez te cienkie ściany. W pierwszym odruchu chcę go obudzić, ale nie mam odwagi wejść do jego pokoju; brak drzwi zmusza mnie do ostrożności. Jego koszmary

przywołują podłe wspomnienia, wydaje się, że dom wypełniają demony- Nawet Fakin się niepokoi i drży przytulony do mnie w łóżku. Trudno wyobrazić sobie lżejsze zajęcie niż moja praca z Manuelem Ariasem. Polega ona na spisywaniu nagranych przez niego wywiadów i przepisywaniu na czysto notatek do książki. Jest tak pedantyczny, że blednie, kiedy przesunę byle karteczkę na jego biurku. „Możesz czuć się zaszczycona, Mayu, bo jesteś pierwszą i jedyną osobą, której pozwoliłem postawić stopę w moim gabinecie. Mam nadzieję, że nie będę musiał tego żałować", odważył się mi powiedzieć, kiedy wyrzuciłam kalendarz z ubiegłego roku. Wyciągnęłam go ze śmieci w

nienaruszonym stanie, nie licząc kilku plam po spaghetti, i przykleiłam do ekranu komputera gumą do żucia. Nie odzywał się do mnie przez dwadzieścia sześć godzin. Jego książka o magii na Chiloé tak mnie wciągnęła, że nie mogę spać. (To tylko takie gadanie, ja nie śpię przez byle głupstwo). Nie jestem przesądna jak moja Nini, ale zgadzam się, że świat kryje wiele tajemnic i wszystko wydaje się w nim możliwe. Manuel napisał cały rozdział o rządach czarowników Recta Provincia, nazywanych też Starszyzną, której bardzo się tutaj obawiano. Po naszej wyspie krążą plotki, że Mirandowie są rodziną czarowników. Ludzie krzyżują palce albo się żegnają, kiedy przechodzą obok domu Rigoberta Mirandy, krewnego Eduvigis Corrales, z zawodu rybaka. Jego nazwisko jest równie podejrzane jak jego szczęście: ryby biją się, żeby wpaść do jego sieci, nawet kiedy morze jest czarne, a jedyna krowa urodziła mu bliźniaki dwukrotnie w ciągu trzech lat. Mówią, że do latania w nocy Rigoberto Miranda używa macuń, kamizelki uszytej ze skóry z piersi trupa, ale nikt jej nie

widział. Piersi zmarłych należy rozcinać nożem albo bardzo ostrym kamieniem, żeby nie spotkał ich tak haniebny los i by nie skończyli przerobieni na kamizelkę. Czarownicy latają, mogą wyrządzić dużo zła, zabijają myślą i zmieniają się w zwierzęta, co nie pasuje mi do Rigoberta Mirandy, nieśmiałego mężczyzny, który często przynosi Manuelowi raki. Ale

moje zdanie się nie liczy, jestem tylko niedouczoną gringą. Eduvigis ostrzegła mnie, że kiedy przychodzi Rigoberto Miranda, muszę skrzyżować palce, zanim wpuszczę go do domu, na wypadek gdyby chciał rzucić zły urok. Kto nie doświadczył czarnoksięstwa z pierwszej ręki, zwykle bywa sceptyczny, ale gdy tylko dzieją się dziwne rzeczy, zaraz biegnie do machi, indiańskiej szamanki. Przypuśćmy, że ktoś z tutejszych zaczyna za bardzo kasłać; wtedy machi szuka Bazyliszka, czyli Jaszczura, złego gada urodzonego z jaja starego koguta, który mieszka pod domem i nocą wysysa dusze śpiącym ludziom. Najciekawsze opowieści i anegdoty pochodzą od starych ludzi żyjących w najodleglejszych miejscach archipelagu, gdzie od wieków panują te same wierzenia i zwyczaje. Manuel zbiera informacje nie tylko od starców, także od dziennikarzy, nauczycieli, księgarzy, handlarzy, którzy wyśmiewają się z czarowników i magii, ale za żadne skarby świata nie odważyliby się zapuścić nocą na cmentarz. Blanca Schnake mówi, że jej ojciec, kiedy był młody, znał wejście do mitycznej jaskini, gdzie spotykają się czarownicy, w spokojnej wiosce Quicavi, ale w 1960 roku trzęsienie ziemi przesunęło ląd i morze i od tej pory nikt nie potrafi jej odnaleźć. Strażnikami jaskini są invunches, przerażające istoty stworzone przez czarowników z pierwszego męskiego noworodka w rodzinie, porwanego, zanim został ochrzczony. Sposób zamiany dziecka w invunche jest równie makabryczny, co nieprawdopodobny, łamią mu nogę, wykręcają ją i wkładają pod

skórę na plecach, żeby mógł się poruszać tylko na trzech kończynach i nie uciekł; potem smarują go maścią, po której wyrasta mu gęsta kozia sierść, rozcinają język, żeby wyglądał jak u węża, i żywią go zepsutym mięsem martwej kobiety i mlekiem Indianki. W porównaniu z tym zombi może uważać się za szczęściarza. Zastanawiam się, jaki zboczony umysł mógł wymyślić takie okropności. Teoria Manuela jest taka, że Recta Provincia, albo Starszyzna, bo i tak ją nazywają, była na początku systemem politycznym. Począwszy od XVIII wieku tutejsi Indianie Huilliche buntowali się przeciwko dominacji hiszpańskiej, a potem przeciwko chilijskim władzom; prawdopodobnie utworzyli tajny rząd wzorowany na administracji Hiszpanów i jezuitów, podzielili terytorium na królestwa i mianowali prezydentów, sekretarzy, sędziów i tak dalej. Istniało trzynastu głównych czarowników podporządkowanych Królowi Recta Provincia, Królowi Na Ziemi i Królowi Pod Ziemią. Ponieważ musieli zachować tajemnicę, a jednocześnie sprawować kontrolę nad ludnością, stworzyli atmosferę opartego na przesądach strachu przed Starszyzną i w ten sposób strategia polityczna przeobraziła się w nasyconą magią tradycję. W 1880 roku aresztowano kilkoro ludzi oskarżonych o czarnoksięstwo, osądzono ich w Ancud i rozstrzelano, żeby przetrącić kręgosłup Starszyźnie, nikt jednak nie ma pewności, czy ten cel został osiągnięty.

- Ty wierzysz w czarownice? - zapytałam Manuela. - Nie, ale czemu ma ich nie być, skoro są, jak mawiają w Hiszpanii. - Odpowiedz mi tak albo nie! - Nie można udowodnić nieistnienia, Mayu, ale spokojnie, mieszkam tutaj od wielu lat i jedyną czarownicą, którą znam, jest Blanca.

Blanca nie wierzy w nic z tych rzeczy. Powiedziała mi, że invunches zostali wymyśleni przez misjonarzy, żeby rodziny chilockie chrzciły swoje dzieci, ale wydaje mi się to zbyt ekstremalnym środkiem, nawet jak na jezuitów. , - Kim jest niejaki Mike 0'Kelly? Dostałem od niego niezrozumiałą wiadomość - oznajmił mi Manuel. - Ojej, napisał do ciebie Królewna Śnieżka! To Irlandczyk, zaufany przyjaciel naszej rodziny. Pewnie moja Nini wpadła na pomysł, żeby się przez niego z nami kontaktować, dla większego bezpieczeństwa. Mogę mu odpowiedzieć? - Nie bezpośrednio, ale mogę mu przekazać wiadomość od ciebie. - Te środki ostrożności są przesadne, Manuelu, tyle ci powiem. - Twoja babcia musi mieć ważne powody, żeby być tak ostrożna. - Moja babcia i Mike 0'Kelly są członkami Klubu Przestępców i zapłaciliby krocie za wplątanie ich w prawdziwe przestępstwo, ale muszą zadowolić się zabawą w bandytów. - Co to za klub? - zapytał zaniepokojony. Wyjaśniłam mu wszystko od początku. Jedenaście lat

przed moim urodzeniem biblioteka hrabstwa Berkeley zatrudniła moją Nini do opowiadania bajek dzieciom, żeby w ten sposób zająć je czymś po szkole, zanim rodzice wyjdą z pracy. Wkrótce potem babcia zaproponowała bibliotece seanse opowieści detektywistycznych dla dorosłych i pomysł został zaakceptowany. Założyła wtedy z Mikiem 0'Kellym Klub Przestępców, jak go nazywają, chociaż biblioteka reklamuje go jako Klub Czarnej Powieści. W porze bajek dla dzieci byłam jednym z maluchów wsłuchanych w każde słowo babci, a cza-

sami, kiedy nie miała mnie z kim zostawić, zabierała mnie do biblioteki również w porze dla dorosłych. Siedząc na poduszce po turecku niczym fakir, moja Nini pytała dzieci, co chciałyby usłyszeć, ktoś proponował temat, a ona wymyślała bajkę w niespełna dziesięć sekund. Zawsze przeszkadzała jej obłuda szczęśliwego zakończenia w bajkach dla dzieci; uważa, że w życiu nie ma zakończeń, tylko progi, błądzimy, potykając się i gubiąc. Nagradzanie bohatera i karanie łajdaka jest jej zdaniem ograniczeniem, ale żeby zachować pracę, musi trzymać się tradycyjnej formuły: czarownica nie może bezkarnie otruć dziewicy i w białej sukni poślubić księcia. Moja Nini woli dorosłą publiczność, bo makabryczne morderstwa nie wymagają szczęśliwego zakończenia. Jest bardzo dobrze przygotowana, przeczytała wszystkie opublikowane raporty z policyjnych śledztw i podręczniki medycyny sądowej i mówi, że razem z Mikiem 0'Kellym mogliby z łatwością zrobić sekcję zwłok na kuchennym stole.

Klub Przestępców składa się z miłośników kryminałów, nieszkodliwych osób, które w wolnych chwilach oddają się planowaniu potwornych zabójstw. Klub zaczął dyskretnie swoją działalność w bibliotece w Berkeley, a teraz, dzięki Internetowi, ma zasięg globalny. Jest w całości finansowany przez członków, ale ponieważ spotykają się oni w budynku użyteczności publicznej, w lokalnej prasie podniosły się głosy oburzenia utrzymujące, że promuje się zbrodnie za pieniądze podatników. „Nie wiem, na co się skarżą. Czy nie lepiej rozmawiać o zbrodniach, niż je popełniać?", dowodziła moja Nini przed burmistrzem, kiedy ten wezwał ją do swojego biura, by wyjaśnić sprawę. Znajomość mojej Nini i Mike'a 0'Kelly'ego zaczęła się w antykwariacie, gdzie oboje buszowali w dziale z kryminałami. Ona

niedawno wyszła za mojego Popo, a on był studentem na | uniwersytecie, wtedy jeszcze chodził i nie myślał o tym, by 1 zostać działaczem społecznym ani by poświęcić się ratowaniu młodych przestępców z ulic i więzień. Odkąd pamiętam, babcia piekła ciasteczka dla chłopaków 0'Kelly'ego, w większości Murzynów i Latynosów, najuboższych mieszkańców znad zatoki San Francisco. Kiedy byłam już wystarczająco duża, żeby interpretować pewne znaki, odgadłam, że Irlandczyk zakochał się w mojej Nini, chociaż jest o dwadzieścia lat młodszy, a jej nigdy nie przyszłoby do głowy, żeby zdradzić mojego Popo. To platoniczna miłość z powieści

wiktoriańskiej. Mike O'Kelly zyskał sławę, kiedy nakręcili film dokumentalny o jego życiu. Dostał dwie kule w plecy, bo bronił chłopaka z bandy, i jest przykuty do wózka inwalidzkiego, co nie przeszkadza mu w kontynuowaniu swojej misji. Może zrobić kilka kroków z balkonikiem i prowadzić specjalny wózek; w ten sposób przemierza najbardziej opuszczone dzielnice, ratując dusze, i jako pierwszy zjawia się na każdym ulicznym proteście, który wybucha w Berkeley i okolicach. Jego przyjaźń z moją Nini umacnia się z każdą zwariowaną sprawą, do której się razem biorą. To oni wpadli na pomysł, żeby restauracje w Berkeley oddawały nadmiar jedzenia miejscowym żebrakom, szaleńcom i narkomanom. Ona zdobyła przyczepkę, żeby rozwozić żywność, a on znalazł wolontariuszy do obsługi, j W wiadomościach telewizyjnych pokazywano biedaków wy- 1 bierających z menu między sushi, curry, kaczką z truflami i wegetariańskimi potrawkami. Niektórzy narzekali na jakość kawy. Szybko kolejki powiększyły się o osobników z klasy średniej, którzy chcieli jeść za darmo, doszło do starć między pierwotną klientelą a naciągaczami i O'Kelly musiał zwołać swoich chłopaków, żeby zaprowadzili porządek, zanim zrobi to policja. Wreszcie Departament Zdrowia zabronił rozdawa-

nia resztek, bo jakiś alergik o mały włos nie umarł po zjedzeniu tajskiego sosu z orzeszkami ziemnymi. Irlandczyk i moja Nini często spotykają się przy herbacie z ciastem i

analizują okrutne morderstwa. „Sądzisz, że poćwiartowane ciało można rozpuścić w płynie do udrażniania rur?", mógłby na przykład zapytać 0'Kelly. „Zależy od wielkości kawałków", odpowiedziałaby moja Nini i obydwoje zaczęliby to sprawdzać, zanurzając kilogram kotletów w Drano, a ja w tym czasie musiałabym zapisywać wyniki. - Nic dziwnego, że się zmówili, żeby trzymać mnie w izolacji na końcu świata - powiedziałam Manuelowi Ariasowi. - Z tego, co mówisz, są groźniejsi od twoich rzekomych wrogów odpowiedział. - Nie lekceważ moich wrogów, Manuelu. - Twój dziadek też moczył kotlety w płynie do udrażniania rur? - Nie, on zajmował się gwiazdami i muzyką, a nie przestępstwami. Należał do trzeciego pokolenia rodziny kochającej muzykę klasyczną i jazz. Opowiedziałam mu, że dziadek nauczył mnie tańczyć, gdy tylko mogłam utrzymać się na nogach, a kiedy miałam pięć lat, kupił mi pianino, bo moja Nini chciała, żebym była cudownym dzieckiem i występowała w konkursach telewizyjnych. Dziadkowie znosili moje hałaśliwe wprawki do czasu, kiedy nauczycielka uznała, że lepiej spożytkować moje dobre chęci na coś, co nie wymagałoby dobrego słuchu. Natychmiast wybrałam soccer, jak Amerykanie nazywają piłkę nożną; zdaniem mojej Nini to zajęcie dla idiotów - jedenastu dorosłych mężczyzn w krótkich spodenkach walczy o piłkę. Mój Popo me wiedział nic na temat tego sportu, niezbyt popularnego w Stanach

Zjednoczonych, ale nie zawahał się porzucić baseball, którego był fanatykiem, żeby zgłębić tajniki kobiecej piłki

nożnej na setkach dziecięcych meczy. Z pomocą kilku kolegów z obserwatorium w Sao Paulo zdobył dla mnie plakat podpisany przez Pelego, który dawno temu porzucił boisko i mieszkał w Brazylii. Moja Nini z kolei, widząc, że nie będę muzycznym geniuszem, uparła się, że powinnam czytać i pisać jak dorosła osoba. Zapisała mnie do biblioteki, kazała przepisywać całe fragmenty dzieł klasycznych i waliła po głowie za każdym razem, kiedy przyłapała mnie na błędzie ortograficznym albo kiedy przynosiłam mierne oceny z angielskiego czy literatury, jedynych przedmiotów, które ją interesowały. - Moja Nini zawsze była sroga, Manuelu, ale mój Popo miał słodki charakter, on był słońcem mojego życia. Kiedy Marta Otter przyniosła mnie do domu dziadków, przycisnął mnie do piersi bardzo ostrożnie, bo nigdy nie trzymał na rękach noworodka. Mówi, że miłość, którą do mnie poczuł, odebrała mu rozum. Tak mi powiedział i nigdy w tę miłość nie wątpiłam. Kiedy zaczynam mówić o moim Popo, nie sposób mi przerwać. Wyjaśniłam Manuelowi, że mojej Nini zawdzięczam upodobanie do książek i całkiem bogate słownictwo, ale dziadek dał mi wszystko inne. Moja Nini siłą zmuszała mnie do nauki, mówiła, że „bez bata nie wychowasz", czy coś równie barbarzyńskiego, natomiast on zamieniał naukę w zabawę. Jedna z tych zabaw polegała na otwieraniu słownika

na chybił trafił, kładzeniu po omacku palca na którymś z haseł i odgadywaniu jego znaczenia. Bawiliśmy się też w głupie pytania: Dlaczego deszcz pada w dół, Popo? Bo gdyby padał w górę, zmoczyłby ci majtki, Mayu. Dlaczego szkło jest przezroczyste? Dla zmylenia much. Dlaczego masz dłonie czarne z wierzchu, a różowe od spodu, Popo? Bo nie starczyło farby. I tak dalej, aż babcia traciła cierpliwość i zaczynała wyć.

Ogromna sylwetka mojego Popo, jego szelmowski humor, jego nieograniczona dobroć, jego niewinność, jego brzuch, na którym mnie kołysał, i jego czułość wypełniły moje dzieciństwo. Jego dźwięczny śmiech rodził się we wnętrzu ziemi, wspinał mu się po stopach i wstrząsał całą jego osobą. „Popo, przysięgnij mi, że nigdy nie umrzesz", domagałam się co najmniej raz na tydzień, a jego odpowiedź zawsze była taka sama: „Przysięgam, że zawsze będę z tobą". Starał się wracać wcześnie z uniwersytetu, żeby spędzić ze mną trochę czasu, zanim wejdzie do swojego gabinetu z księgami o astronomii i mapami nieba, by przygotować zajęcia, sprawdzić prace, badać, pisać. Odwiedzali go uczniowie i koledzy, zamykali się w pokoju, omawiali genialne, nieprawdopodobne pomysły aż do świtu, kiedy moja Nini w nocnej koszuli przerywała im, przynosząc termos z kawą. „Aura ci zmatowiała, staruszku. Nie pamiętasz, że o ósmej masz zajęcia?", i przystępowała do nalewania kawy i popychania gości w stronę drzwi. W aurze mojego dziadka dominował fiolet, bardzo do niego pasujący,

bo to kolor wrażliwości, mądrości, intuicji, siły psychicznej, wizji przyszłości. To były jedyne okazje, kiedy moja Nini wchodziła do gabinetu; ja natomiast miałam wstęp wolny, a nawet własne krzesło i kącik przy biurku, gdzie odrabiałam lekcje przy akompaniamencie łagodnego jazzu i zapachu fajkowego tytoniu. Zdaniem mojego Popo oficjalny system edukacji zamraża rozwój intelektu; nauczycieli trzeba szanować, ale nie należy S1ę nimi zbytnio przejmować. Mówił, że Da Vinci, Galileusz, Einstein i Darwin, żeby wymienić tylko czterech geniuszy zachodniej kultury, jako że było wielu innych, także arabscy filozofowie i matematycy - Awicenna i Al-Chwarizmi - zakwestionowali wiedzę swoich epok. Gdyby zaakceptowali głupoty, których uczyli ich starsi, niczego by nie wynaleźli ani nie

odkryli. „Twoja wnuczka nie jest żadnym Awicenną i jeśli nie zacznie się uczyć, będzie musiała zarabiać na życie, smażąc hamburgery", odparowywała moja Nini. Ale ja miałam inne plany, chciałam być piłkarzem, bo piłkarze zarabiają miliony, „To mężczyźni, głuptasku. Znasz jakąś kobietę, która zarabiałaby miliony?", argumentowała babcia i natychmiast wygłaszała przemowę na temat krzywdy, zaczynając od feminizmu, przechodząc do sprawiedliwości społecznej, by na końcu podsumować, że od tego grania w piłkę będę miała okropnie owłosione nogi. Potem, na boku, dziadek tłumaczył mi, że przyczyną hirsutyzmu jest nie sport, tylko

geny i hormony. Przez pierwsze lata spałam z dziadkami, na początku między nimi, a potem w śpiworze, który trzymaliśmy pod łóżkiem, i wszyscy troje udawaliśmy, że nie wiemy o jego istnieniu. W nocy Popo zabierał mnie na wieżę, gdzie sondowaliśmy nieskończoną przestrzeń usianą światłami; tak nauczyłam się rozróżniać gwiazdy - niebieskie, które się zbliżają, i czerwone, które się oddalają, gromady galaktyk i supergromady, jeszcze większe struktury, których są miliony. Tłumaczył mi, że Słońce jest małą gwiazdą pośród setek milionów gwiazd na Drodze Mlecznej i że prawdopodobnie istnieją miliony innych wszechświatów poza tym, który teraz możemy dostrzec. „Czyli znaczymy mniej niż oddech wszy", brzmiała moja logiczna konkluzja. „Nie uważasz, że to fantastyczne, Mayu, że choć jesteśmy oddechem wszy, możemy pojąć cud wszechświata? Astronom potrzebuje więcej poetyckiej wyobraźni niż zdrowego rozsądku, bo niesamowitej złożoności wszechświata nie da się zmierzyć ani wytłumaczyć, można się jej tylko domyślać". Mówi! mi o gazie i o gwiezdnym pyle, które tworzą przepiękne mgławice, prawdziwe dzieła sztuki, jak rozmazane pociągnięcia pędzlem po firmamencie o cudownych barwach, o tym, jak rodzą się i umierają gwiazdy, o czarnych dziurach, o przestrzeni i czasie,

o tym, ze prawdopodobnie wszystko powstało z Wielkiego Wybuchu, eksplozji nie do opisania, o cząstkach elementarnych, które stworzyły

pierwsze protony i neutrony, i o tym, jak w coraz bardziej złożonych procesach rodziły się galaktyki, planety życie. „Przybyliśmy z gwiazd", mawiał. „Też tak uważam", dodawała moja Nini, mając na myśli horoskopy. Po wizycie na wieży z magicznym teleskopem i wypiciu szklanki mleka z cynamonem i miodem, sekretnego środka astronoma mającego rozwijać intuicję, dziadek pilnował, żebym umyła zęby, i zanosił mnie do łóżka. Wtedy przychodziła moja Nini i co wieczór opowiadała mi inną historię, wymyślaną na poczekaniu, którą starałam się jak najbardziej wydłużyć, ale nieuchronnie nadchodził moment, kiedy zostawałam sama. Zaczynałam liczyć barany, obserwując skrzydlatego smoka kołyszącego się nad moim łóżkiem, wsłuchana w skrzypienie podłogi, kroczki i dyskretne szepty niewidzialnych mieszkańców tego zaczarowanego domu. Trudno powiedzieć, że walczyłam ze strachem, bo gdy tylko dziadkowie zasypiali, wślizgiwałam się po omacku do ich pokoju, zaciągałam śpiwór do kąta i spokojnie układałam się do snu. Dziadkowie latami chodzili do hoteli o nieprzyzwoitych porach, żeby po kryjomu się kochać. Dopiero teraz, kiedy jestem dorosła, dostrzegam poświęcenie, na jakie się dla mnie zdobyli. Przeanalizowaliśmy z Manuelem zaszyfrowaną informację od 0'Kelly'ego. Zawierała dobre wieści: w domu wszystko w porządku, moi prześladowcy nie dali znaku życia, co wcale jednak nie oznaczało, że o mnie zapomnieli. Rzecz jasna, zważywszy na okoliczności, Irlandczyk napisał o tym wszystkim nie wprost, ale szyfrem, którego

mnie nauczył, podobnym do tego, jakiego używali Japończycy w czasie drugiej wojny światowej.

Jestem na wyspie już od miesiąca. Nie wiem, czy kiedykolwiek uda mi się przyzwyczaić do żółwiego tempa życia na Chiloe, do tej ospałości, wiecznego zagrożenia deszczem, niezmiennego krajobrazu złożonego z wody, chmur i zielonych pastwisk. Zawsze jest tu tak samo, wszędzie panuje spokój. Chiloci nie wiedzą, co to punktualność, ich plany zależą od pogody i nastroju, będzie, co ma być, po co robić dzisiaj coś, co można zrobić jutro. Manuel Arias żartuje sobie z moich list i projektów, bezużytecznych w tej bezczasowej kulturze, gdzie godzina i tydzień niczym się nie różnią. Sam jednak przestrzega swojego rozkładu dnia i pisze książkę w zaplanowanym rytmie. Chiloe ma swój własny głos. Przedtem nie zdejmowałam słuchawek z uszu, muzyka była moim tlenem, ale teraz wsłuchuję się w pogmatwaną hiszpańszczyznę Chilotów, żeby ją zrozumieć. Juanito Corrales włożył mojego iPoda do tej samej kieszeni plecaka, z której go wyciągnął, i nigdy nie poruszyliśmy tego tematu, ale w ciągu tygodnia, który upłynął, zanim chłopak zdecydował się na zwrot, uświadomiłam sobie, że sprzęt grający nie jest mi potrzebny tak bardzo, jak myślałam. Bez iPoda słyszę głos wyspy: ptaki, wiatr, deszcz, skrzypienie drewna, koła wozu, a czasami daleki dźwięk skrzypiec z „Caleuche", statku widma pływającego we mgle, rozpoznawanego po muzyce i grzechotaniu kości załogi kościotrupów,

które śpiewają i tańczą na pokładzie. Statkowi towarzyszy delfin zwany cahuilla, tak też Manuel ochrzcił swoją łódź. Czasami tęsknię za łykiem wódki dla uczczenia dawnych czasów, które były okropne, ale bardziej urozmaicone. To przelotna zachcianka, nie panika z powodu przymusowej abstynencji, jaka ogarniała mnie kiedyś. Jestem zdecydowana dotrzymać obietnicy, żadnego alkoholu, narkotyków, telefonów ani e-maili. co, prawdę mówiąc, kosztuje mnie mniej wysiłku, niż się spo-

dziewałam. Kiedy wreszcie to sobie wyjaśniliśmy, Manuel przestał chować przede mną butelki z winem. Wytłumaczyłam mu, ze nie musi przeze mnie zmieniać swoich zwyczajów, alkohol jest wszędzie, ale tylko ja odpowiadam za moją trzeźwość. Zrozumiał i nie martwi się już za bardzo, kiedy chodzę do Tawerny pod Umarlakiem obejrzeć telewizję albo popatrzeć na truco, argentyńską grę w karty, której uczestnicy improwizują wiersze przy każdym zagraniu. Niektóre obyczaje wyspy bardzo mi się podobają, na przykład te związane z truco, ale inne są strasznie denerwujące. Kiedy chucao, malutki hałaśliwy ptaszek, śpiewa po mojej lewej stronie, to zły znak, powinnam zdjąć jakąś część ubrania i założyć ją na lewą stronę, zanim pójdę dalej tą samą drogą. Kiedy muszę gdzieś pójść nocą, lepiej zabrać ze sobą czysty nóż i sól, bo jeśli wyjdzie mi naprzeciw czarny pies z jednym uchem, to będzie to czarownik i żeby się od niego uwolnić, trzeba nakreślić nożem krzyż w powietrzu i rozsypać sól.

Sraczka, z powodu której o mało nie znalazłam się na tamtym świecie zaraz po moim przyjeździe na Chiloe, to nie była dyzenteria, bo ta przeszłaby mi po antybiotykach od lekarza, lecz urok, co udowodniła Eduvigis, lecząc mnie modlitwami, naparem z arrayanu, lnu i melisy i nacieraniem brzucha pastą do czyszczenia metali. Tradycyjną potrawą na Chiloe jest curanto, a najlepsze robi się na naszej wyspie. Na pomysł, by zapraszać na curanto turystów, wpadł Manuel; chciał skończyć z izolacją wioski, rzadko zaglądali tu goście, bo jezuici nie zostawili nam ani jednego kościoła, nie ma u nas pingwinów ani wielorybów, są tylko łabędzie, flamingi i delfiny, bardzo często występujące w tych stronach. Manuel zaczął od rozpuszczenia plotki, że tu znajduje się grota Pincoi, a nikt nie potrafi udowodnić, że Jest inaczej, bo dokładne położenie jaskini stanowi

przedmiot

sporów i różne wyspy przypisują sobie jej posiadanie. Grota i curanto są teraz naszymi atrakcjami. Północno-zachodnie wybrzeże wyspy to dzikie i skaliste miejsce, niebezpieczne dla żeglugi, ale znakomite do łowienia ryb. Jest tam zanurzona w wodzie jaskinia widoczna tylko w czasie odpływu, doskonale nadająca się na królestwo Pincoi, która w przejmującej grozą chilockiej mitologii jest jedną z niewielu życzliwych istot, pomaga bowiem rybakom i marynarzom w opałach. To piękna dziewczyna z długimi włosami przyodziana w morskie algi. Jeśli tańczy zwrócona twarzą ku morzu, zapowiada dobry połów, ale jeśli patrzy w stronę plaży, ryb nie będzie i trzeba szukać innego miejsca do zarzucenia sieci. Informacje te są jednak bezużyteczne, ponieważ prawie nikt jej nie widział. Kiedy pojawia się Pincoya, trzeba zamknąć oczy i biec w przeciwnym kierunku, bo uwodzi rozpustników i wciąga ich w głębinę. Droga z wioski do groty zajmuje tylko dwadzieścia pięć minut na piechotę, w solidnych butach i energicznym krokiem, stromą ścieżką prowadzącą w górę. Nad wzgórzem króluje kilka samotnych araukarii, które zdominowały krajobraz, a ze szczytu można podziwiać sielski widok morza, nieba i pobliskich niezamieszkanych wysepek. Niektóre są oddzielone kanałami tak wąskimi, że jeśli krzykniesz w czasie odpływu, usłyszą cię na drugim brzegu. Widziana ze wzgórza grota

przypomina wielką bezzębną paszczę. Można do niej zejść, chwytając się głazów pokrytych odchodami mew i ryzykując skręceniem karku, albo dotrzeć kajakiem wzdłuż brzegu, o ile zna się wodę i skały. Potrzeba wyobraźni, żeby docenić podmorski pałac Pincoi, bo oprócz paszczy czarownicy niczego innego nie widać. Kiedyś kilku niemieckich turystów próbowało wpłynąć do środka, ale potopili się i potem policjanci zabronili wstępu do jaskini z powodu zdradzieckich prądów.

Nie leży w naszym interesie, żeby ludzie z zewnątrz przyjeżdżali się tu topić. Powiedziano mi, że styczeń i luty to na tej szerokości geograficznej miesiące suche i ciepłe, ale tegoroczne lato musi być szczególne, bo co rusz pada. Dni są długie, słońcu jeszcze niespieszno do zachodów. Kąpię się w morzu pomimo ostrzeżeń Eduvigis przed prądami, mięsożernymi łososiami, które uciekły z klatek, i przed Milalobo, istotą z chilockiej mitologii; to pół człowiek, pół foka, pokryty złocistą sierścią, który może mnie porwać w czasie przypływu. Do tej listy nieszczęść Manuel dodaje jeszcze hipotermię; mówi, że tylko nieostrożna gringo, może wpaść na pomysł kąpieli w tych lodowatych wodach bez skafandra z pianki. Rzeczywiście, nie widziałam nikogo, kto wchodziłby do morza dla przyjemności. Zimna woda jest dobra dla zdrowia, zapewniała mnie moja Nini, kiedy psuła się terma w naszym domiszczu w Berkeley, czyli dwa, trzy razy w tygodniu. W zeszłym

roku nie dbałam zbytnio o organizm, mogłam umrzeć na ulicy; tu dochodzę do siebie, a nie ma nic lepszego niż morska kąpiel. Boję się tylko, że znowu złapię zapalenie pęcherza, ale na razie jest dobrze. Objechałam inne wyspy i wioski z Manuelem, który przeprowadzał wywiady ze starymi ludźmi, mam więc ogólne wyobrażenie o archipelagu, choć zostało mi jeszcze do obejrzenia Południe. Castro leży w sercu Isla Grandę, ma ponad czterdzieści tysięcy mieszkańców i kwitnący handel. Kwitnący to określenie trochę na wyrost, ale po sześciu tygodniach, które tu spędziłam, Castro jest jak Nowy Jork. Miasto otwiera się na morze, tworzą je palafity na wybrzeżu i drewniane domy pofalowane na odważne kolory poprawiające nastrój w czasie

długich zim, kiedy niebo i woda stają się szare. Tam Manuel ma swoje konto bankowe, swojego dentystę i fryzjera, tam robi zakupy w centrum handlowym, zamawia i odbiera książki w księgarni. Kiedy morze jest wzburzone i nie udaje nam się wrócić do domu, zostajemy w gospodzie pewnej austriackiej damy, której potężny tyłek i bujne piersi wywołują u Manuela rumieńce, i opychamy się wieprzowiną oraz jabłkowym strudlem. W tych stronach jest niewielu Austriaków, za to Niemców nie brakuje. Chile prowadziło niezwykle rasistowską politykę imigracyjną, żadnych obcych Azjatów, Murzynów ani Indian, tylko biali Europejczycy. Któryś z prezydentów w XIX wieku sprowadził Niemców ze Szwarcwaldu i z myślą o ulep-

szeniu rasy przydzielił im ziemie na południu, które nie należały do niego, lecz do Indian Mapuczów. Chciał, żeby Niemcy wpoili Chilijczykom punktualność, zamiłowanie do pracy i dyscyplinę. Nie wiem, czy plan zadziałał tak, jak tego oczekiwał, w każdym razie Niemcy zdołali postawić na nogi niektóre z południowych prowincji i zaludnili je potomkami o niebieskich oczach. Z tych imigrantów wywodzi się rodzina Blanki Schnake. Jedną z podróży odbyliśmy specjalnie po to, żeby Manuel mógł mnie przedstawić księdzu Lucianowi Lyonowi, budzącemu respekt starcowi, który w czasach dyktatury wojskowej (1973-1989) nieraz trafiał do więzienia za obronę prześladowanych. Watykan, znużony karceniem księdza za buntownicze ciągoty, wysłał go na emeryturę do odległej wioski na Chiloe, ale i tu staremu wojownikowi nie brakuje powodów do protestów. Kiedy skończył osiemdziesiąt lat, ze wszystkich wysp ściągnę jego wielbiciele, a z Santiago przyjechało dwadzieścia autoka-

row z wiernymi. Fiesta na placu przed kościołem trwała dwa dni były pieczone na ruszcie barany i kurczaki, pierogi i lejące strumieniami cienkie wino. Dokonał się cud rozmnożenia chleba, bo ludzie wciąż przyjeżdżali, a jedzenia wcale nie ubywało. Pijani przybysze z Santiago spędzili noc na cmentarzu, nie przejmując się pokutującymi duszami. Domku księdza pilnował majestatyczny kogut o piórach mieniących

się barwami tęczy, piejący raz po raz na dachu, oraz imponującej wielkości nieostrzyżony baran rozciągnięty na progu jak nieżywy. Musieliśmy wejść kuchennymi drzwiami. Baran, noszący stosowne imię Matuzalem, przez tyle lat unikał przerobienia na gulasz, że ledwo ruszał się ze starości. - Co robisz, dziecko, w tych stronach, tak daleko od domu? - zapytał na powitanie ojciec Lyon. - Uciekam przed władzami - odparłam poważnie, a on wybuchnął śmiechem. - Przez szesnaście lat robiłem to samo i jeśli mam być szczery, tęsknię za tamtymi czasami. Ojciec Lyon jest przyjacielem Manuela Ariasa od 1975 roku, kiedy obaj zostali deportowani na Chiloe. Wyjaśnił mi, że kara deportacji, czy też relegowania, jak nazywa się ją w Chile, jest bardzo ciężka, ale lepsza niż wygnanie, bo skazany przynajmniej przebywa we własnym kraju. - Wysyłali nas daleko od rodzin, w nieprzyjazne miejsca, gdzie byliśmy sami, bez pieniędzy i pracy, niepokojeni przez Policję. Mieliśmy z Manuelem szczęście, bo przypadło nam w udziale Chiloe i ludzie nas tu zaakceptowali. Nie uwierzysz, dziecko, ale dach nad głową dał nam don Lionel Schnake, który nienawidził lewicowców bardziej niż samego diabla. W tym domu Manuel poznał Blancę, córkę życzliwego gospodarza. Blanca miała nieco ponad dwadzieścia lat, była zaręczona, ale

opowieści o jej urodzie przekazywane z ust do

ust przyciągały tłumy wielbicieli, których nie onieśmielało istnienie narzeczonego. Manuel od roku mieszkał na Chiloe, z trudem zarabiając na swoje utrzymanie jako rybak i stolarz; czytał o fascynującej historii i mitologii archipelagu, ale nie ruszał się z Castro, bo codziennie musiał odwiedzać komisariat i podpisywać policyjną listę. Pomimo okoliczności polubił Chiloe, chciał objechać całą wyspę, zbadać ją, opisać. Dlatego po długiej wędrówce po świecie wrócił, by dożyć tu swoich dni. Po odbyciu kary wyjechał do Australii, jednego z krajów, które przyjmowały uchodźców z Chile, gdzie czekała na niego żona. Zdziwiłam się, że Manuel ma rodzinę, nigdy o niej nie wspominał, Okazuje się, że był żonaty dwa razy, nie miał dzieci, rozwiódł się z obiema żonami przed łaty i żadna z nich nie mieszka w Chile. - Dlaczego cię deportowali, Manuelu? - zapytałam. - Wojskowi, zamknęli Wydział Nauk Społecznych, gdzie wykładałem, bo uznali go za jaskinię komunistów. Aresztowano wielu profesorów i studentów, niektórych zabito. - Zatrzymali cię? - Tak. - A moją Nini? Wiesz, czyją aresztowali? - Nie, jej nie. Jak to możliwe, że tak mało wiem o Chile? Nie mam odwagi pytać

Manuela, żeby nie wyjść na ignorantkę, zaczęłam więc grzebać w Internecie. Dzięki bezpłatnym biletom, które załatwiał mój tata jako pilot, dziadkowie podróżowali ze mn3 we wszystkie święta i wolne dni. Mój Popo zrobił listę miejsc poza Europą, które powinniśmy poznać przed śmiercią. W ten sposób odwiedziliśmy wyspy Galapagos, Amazonię, Kapadocję

Machu Piechu, nigdy natomiast nie pojechaliśmy do Chile, chociaż to akurat byłoby logiczne. Brak zainteresowania mojej Nini wizytą we własnym kraju jest dla mnie niewytłumaczalny bo zajadle broni swoich chilijskich obyczajów i do dziś się wzrusza, kiedy we wrześniu wiesza na balkonie trójkolorową flagę- Myślę, że pielęgnuje w sobie poetyckie wyobrażenie o Chile i boi się stawić czoło rzeczywistości, a może jest tutaj coś, o czym nie chce pamiętać. Dziadkowie, doświadczeni podróżnicy, byli bardzo praktyczni. W albumach ze zdjęciami w różnych egzotycznych miejscach występujemy we trójkę zawsze tak samo ubrani, bo ograniczaliśmy się do niezbędnego minimum i zawsze mieliśmy spakowany podręczny bagaż, po jednej sztuce dla każdego, co umożliwiało wyjazd w ciągu pół godziny, jeśli akurat nadarzyła się okazja albo mieliśmy taką zachciankę. Pewnego razu w „National Geographic" czytaliśmy z moim Popo o gorylach, że są łagodne i rodzinne i są wegetarianami. Moja Nini, która właśnie przechodziła przez salon z wazonem w ręku, rzuciła mimochodem, że powinniśmy pojechać je zobaczyć. „Dobry

pomysł", odpowiedział mój Popo, podniósł słuchawkę, zadzwonił do taty, zdobył bilety i następnego dnia lecieliśmy do Ugandy z naszymi zaprawionymi w podróżach walizeczkami. Mojego Popo zapraszano na seminaria i konferencje i jeśli mógł, zabierał nas ze sobą, bo moja Nini bała się, że gdyby spotkało nas coś złego, nie będziemy razem. Chile to zakładka między Andami i głębinami Pacyfiku, ma setki wulkanów, część z jeszcze ciepłą lawą, które mogą się obudzić w każdej chwili i zatopić cały kraj w morzu. To tłumaczy, dlaczego moja chilijska babcia zawsze spodziewa się najgorszego, jest Przygotowana na krytyczne sytuacje i kroczy przez życie, wyznając zdrowy fatalizm, wspierana przez kilku wybranych katolickich świętych i mgliste rady swojego horoskopu.

Często opuszczałam lekcje, bo podróżowałam z dziadkami, a szkoła mnie nudziła. Nie zostałam wyrzucona tylko dzięki dobrym stopniom i elastyczności włoskiej metody nauczania. Sposobów mi nie brakowało, udawałam atak wyrostka robaczkowego, migrenę, zapalenie krtani, a jeśli to zawodziło - konwulsje. Dziadek zawsze dawał się nabrać, ale moja Nini leczyła mnie drastycznymi środkami lodowatym prysznicem albo łyżką tranu z wątroby dorsza - chyba że akurat było jej na rękę, żebym nie szła do szkoły, na przykład kiedy zabierała mnie ze sobą na protest przeciwko trwającej właśnie wojnie, na akcję rozwieszania plakatów w obronie zwierząt doświadczalnych czy przywiązywania się łańcuchem do drzewa, żeby dokuczyć firmom

z branży przemysłu drzewnego. Jej determinacja w zaszczepianiu we mnie świadomości społecznej była zawsze heroiczna. Mój Popo nieraz musiał wyciągać nas z komisariatu. Policja w Berkeley jest pobłażliwa, przywykła do manifestacji ulicznych z wszelkich szlachetnych powodów, jakie tylko można sobie wyobrazić, do działających w dobrej wierze fanatyków, którzy potrafią miesiącami koczować na miejskim placu, do studentów gotowych okupować uniwersytet z powodu Palestyny albo praw nudystów, roztargnionych geniuszy, którzy ignorują światła uliczne, żebraków, którzy w poprzednim życiu byli summa cum laude, do szukających raju narkomanów i reszty cnotliwych, nietolerancyjnych i wojowniczo nastawionych obywateli tego stutysięcznego miasta, gdzie prawie wszystko jest dozwolone pod warunkiem zachowania pozorów dobrych manier. Moja Nini i Mike 0'Kelly w ferworze walki o sprawiedliwość zazwyczaj o nich zapominają, ale jeśli zostają zatrzymani, nigdy nie trafiają do celi, a sierżant Walczak osobiście kupuje im cappuccino.

Miałam dziesięć lat, kiedy tata ożenił się po raz drugi. Nigdy nam nie przedstawił żadnej ze swoich ukochanych, a ponieważ tak bardzo bronił korzyści, jakie daje wolność, nie spodziewaliśmy się, że kiedykolwiek z niej zrezygnuje. Któregoś dnia oświadczył, że przyprowadzi na kolację swoją przyjaciółkę. Moja Nini, która latami potajemnie szukała mu narzeczonej, szykowała się, by zrobić na tej

kobiecie jak najlepsze wrażenie, ja tymczasem zamierzałam ruszyć do ataku. W domu rozpętało się istne szaleństwo: moja Nini wynajęła zawodowych sprzątaczy, którzy zostawili po sobie powietrze przesycone zapachem ługu i gardenii, sama zaś uwikłała się w marokański przepis na kurczaka z cynamonem, który ostatecznie wyszedł jej jak deser. Mój Popo nagrał wybór swoich ulubionych kawałków, żeby była nastrojowa muzyka, na mój gust jak z poczekalni u dentysty. Tata, którego nie widzieliśmy od dwóch tygodni, umówionego wieczoru zjawił się z Susan, piegowatą, źle ubraną blondynką. Zaskoczyła nas, bo zawsze myśleliśmy, że podobają mu się dziewczyny w stylu glamour, jak Marta Otter, zanim pokonało ją macierzyństwo i życie domowe w Odense. W ciągu kilku minut Susan oczarowała swoją skromnością moich dziadków, ale nie mnie; powitałam ją tak niegrzecznie, że moja Nini siłą zaciągnęła mnie do kuchni pod pretekstem podawania kurczaka i zapowiedziała, że dostanę po buzi, jeśli nie zacznę się zachowywać inaczej. Po kolacji mój Popo zrobił coś karygodnego: zaprosił Susan do wieży astronomicznej, gdzie nie zabierał nikogo poza mną, i tam przez długą chwilę obserwowali niebo, podczas gdy babcia i tata robili mi wymówki z powodu mojej impertynencji. Kilka miesięcy później tata i Susan wzięli ślub. Zdecydowali się na nieformalną uroczystość na plaży. Podobne ceremonie wyszły z mody dziesięć lat wcześniej, ale tak życzyła

sobie panna młoda. Mój Popo wolałby coś bardziej komfortowego, ale moja Nini była w swoim żywiole. Ślubu udzielał przyjaciel Susan, który pocztą otrzymał pozwolenie z Kościoła Powszechnego. Zmusili mnie do wzięcia w tym udziału, ale odmówiłam podawania obrączek i przebrania się za wróżkę, jak chciała babcia. Tata włożył biały garnitur w stylu Mao, który nie pasował ani do jego osobowości, ani do sympatii politycznych, a Susan zwiewną koszulę i wianek z polnych kwiatów, które też dawno wyszły z mody. Uczestnicy, stojący na piasku z butami w ręku, wytrzymali pół godziny gęstej mgły i przesłodzonych porad mistrza ceremonii. Potem było przyjęcie w klubie jachtowym na tej samej plaży, goście skończyli tańczyć i pić dopiero po północy, a ja siedziałam zamknięta w volkswagenie moich dziadków i tylko raz wyjrzałam, kiedy poczciwy 0'Kelly przyjechał na wózku inwalidzkim i przywiózł mi kawałek tortu. Dziadkowie chcieli, żeby młoda para zamieszkała z nami, mieliśmy przecież nadmiar przestrzeni, ale tata wynajął w tej samej dzielnicy domek, który zmieściłby się w kuchni jego matki, bo nie stać go było na nic lepszego. Piloci dużo pracują, mało zarabiają i zawsze są zmęczeni; to zawód nie do pozazdroszczenia. Kiedy już się urządzili, tata postanowił, że powinnam zamieszkać z nim; nie wzruszyły go moje ryki, nie wypłoszyły też Susan, która na pierwszy rzut oka wydała mi się osobą łatwą do zastraszenia. Nie miewała humorów, była opanowana, zawsze gotowa do pomocy, ale nie okazywała agresywnego współczucia charakterystycznego dla mojej Nini, która

najczęściej obraża swoich podopiecznych. Teraz rozumiem, że Susan przypadło w udziale niewdzięczne zadanie zajęcia się rozpieszczoną smarkulą wychowywaną przez dziadków, dziwaczką, która tolerowała tylko białe jedzenie - ryż, popcorn, chleb tostowy, banany - i nie

spała w nocy. Zamiast zmuszać mnie do jedzenia, przyrządzała mi pierś indyka z kremem Chantilly, kalafior z lodami kokosowymi i inne śmiałe kombinacje, aż stopniowo przeszłam z białego na beżowy hummus, wybrane zboża, kawa z mlekiem - a potem na bardziej wyraziste kolory, jak niektóre odcienie zieleni, pomarańczowy i czerwony, pod warunkiem że nie były to buraki. Nie mogła mieć dzieci i starała się zrekompensować sobie ten brak, próbując pozyskać moją miłość, ale ja stawiałam opór z zawziętością muła. Zostawiłam rzeczy w domu dziadków i do domu taty chodziłam tylko spać, z torbą, budzikiem i właśnie czytaną książką. W nocy nie mogłam zasnąć, trzęsłam się ze strachu z głową pod kocem. Ponieważ tata nie tolerowałby bezczelności z mojej strony, wybrałam wyniosłą grzeczność, podpatrzoną u majordomusów z angielskich filmów. Moim jedynym domem był odpacykowany budynek, dokąd codziennie po szkole chodziłam bawić się i odrabiać lekcje, błagając w duchu, żeby Susan zapomniała odebrać mnie po pracy w San Francisco, ale to nigdy nie nastąpiło: macocha miała patologiczne poczucie odpowiedzialności. Tak minął pierwszy miesiąc, aż któregoś

dnia przyprowadziła psa, który miał z nami zamieszkać. Pracowała w Wydziale Policji San Francisco, szkoliła psy, by wywąchiwały bomby; specjalizację ta doceniono po 2001, kiedy zaczęła się terrorystyczna paranoja, ale w czasach, gdy wyszła za mojego tatę, Susan musiała znosić żarty swoich grubiańskich kolegów, jako że w Kalifornii 0cl niepamiętnych czasów nikt nie podłożył bomby. Każdy pies przez całe swoje życie pracował tylko z jednym człowiekiem z wydziału; w końcu tak dobrze się dopełniali, Ze czytali w swoich myślach. Susan wybierała najbardziej

żywotnego szczeniaka z miotu i dopasowywała do psa osobę, najchętniej kogoś, kto wychowywał się w domu, w którym były zwierzęta. Choć przysięgłam sobie, że zszarpię macosze nerwy, skapitulowałam przed Alvym, sześcioletnim labradorem, inteligentniejszym i sympatyczniejszym od najlepszej ludzkiej istoty. Susan nauczyła mnie wszystkiego, co wiem o zwierzętach, pozwalała mi spać z Alvym, łamiąc tym samym wszelkie podręcznikowe zasady. W ten sposób pomogła mi zwalczyć bezsenność. Milcząca obecność macochy stała się czymś tak naturalnym i potrzebnym w mojej rodzinie, że trudno było przypomnieć sobie, jak

wyglądało nasze życie, zanim się zjawiła. Kiedy tata podróżował, czyli prawie zawsze, Susan pozwalała mi spać w magicznym domu dziadków, w którym czekał na mnie mój pokój, zawsze w takim samym stanie, w jakim go zostawiłam. Susan bardzo kochała mojego Popo, chodziła z nim na filmy szwedzkie z lat pięćdziesiątych, czarno-białe, bez napisów - musieli domyślać się dialogów - i słuchała jazzu w tonących w dymie norach. Wobec mojej Nini, która bynajmniej nie jest uległa, stosowała tę samą metodę co przy trenowaniu psów od bomb: życzliwość i stanowczość, kara i nagroda. Życzliwie dała jej do zrozumienia, że ją lubi i że jest do jej dyspozycji, stanowczo zabroniła jej wchodzić do swojego domu przez okno, żeby sprawdzić, czy w środku jest czysto, albo żeby po kryjomu dać wnuczce słodycze; karała, znikając na kilka dni, kiedy moja Nini zarzucała ją prezentami i radami albo raczyła niezliczonymi chilijskimi potrawami, a nagradzała, zabierając na spacery do lasu, kiedy wszystko układało się dobrze. Ten sam system stosowała wobec męża i mnie. Moja dobra macocha nie wcinała się między mnie i dziadków, choć musiał ją szokować brak konsekwencji, z jakim mnie wychowywali. Prawdą jest, że mnie za bardzo rozpieścili.

ale nie to było powodem moich problemów, jak podejrzewali psychologowie, z którymi miałam do czynienia jako nastolatka. Moja Nini kształtowała mnie na wzór chilijski: dużo jedzenia i czułości, jasne zasady, trochę klapsów, nie za często. Kiedyś zagroziłam, że

doniosę na policję, że znęca się nad nieletnią; tak mnie walnęła łyżką wazową, że na głowie wyrósł mi guz wielkości jajka. Natychmiast porzuciłam ten pomysł. Wzięłam udział w lokalnej ceremonii curanto - przyrządzania obfitego, przepysznego posiłku, typowego dla Chiloe. Przygotowania rozpoczęto wcześnie, bo lodzie z ekoturystami przypływają przed południem. Kobiety posiekały pomidory, cebule, czosnek i kolendrę do sosu, zrobiły placki ziemniaczane i - co jest uciążliwym zajęciem chapalele, czyli ciastka z ziemniaków, mąki, smalcu i skwarek, moim zdaniem ohydne; mężczyźni wykopali w tym czasie wielki dół, ułożyli na dnie stos kamieni, a na wierzchu rozniecili ogień. Kiedy drewno się wypaliło i zostały tylko rozżarzone kamienie, nadpłynęły łodzie. Przewodnicy pokazali turystom miasteczko i dali im czas na kupienie nielicznych miejscowych produktów, tkanin, naszyjników z muszli, marmolady z guajawy, licor de oro, drewnianych figurek, kremu ze śluzu ślimaka na starcze plamy i pęczków lawendy. Potem zebrali ich na plaży wokół dymiącego dołu. Kucharze od curanto umieścili wśród kamieni gliniane garnuszki, do których miały spływać wywary będące, jak powszechnie wiadomo, afrodyzjakiem, i zaczęli układać warstwami chapalele, placki ziemniaczane, wieprzowinę, baraninę, mięso kurczaka, skorupiaki, ryby, warzywa i inne przysmaki, których nie zapamiętałam. Przykryli wszystko mokrymi kawałkami białego płótna, potem olbrzymimi liśćmi gunnery, Potem workami, które niczym brzuch wystawały ponad otwór

w ziemi, a na końcu przysypali piaskiem. Gotowanie trwało niewiele ponad godzinę. Podczas gdy składniki przechodziły metamorfozę w zacisznym ciepełku zanurzone we własnym sosie i aromacie, zwiedzający zabijali czas, fotografując dym, popijając pisco i słuchając Manuela Ariasa. Turyści dzielą się tu na kilka kategorii: Chilijczycy w jesieni życia, Europejczycy na wakacjach, Argentyńczycy różnego pokroju i przybysze nieokreślonego pochodzenia podróżujący z plecakami. Czasami przyjedzie grupa Azjatów albo Amerykanów zaopatrzonych w mapy, przewodniki i książki o florze i faunie, które przeglądają z przerażającą powagą. Wszyscy, nie licząc plecakowiczów, którzy wolą palić w krzakach marihuanę, doceniają możliwość posłuchania pisarza mającego na koncie kilka publikacji, kogoś, kto umie opowiedzieć o sekretach archipelagu po angielsku lub hiszpańsku, w zależności od potrzeby. Manuel nie zawsze jest nudny; potrafi ciekawie mówić o swoich badaniach, o ile nie trwa to zbyt długo. Opowiada gościom o historii, legendach i zwyczajach Chiloe, uprzedza, że wyspiarze są ostrożni, a ich życzliwość trzeba zaskarbiać sobie stopniowo, z szacunkiem, tak jak stopniowo i z szacunkiem należy przystosowywać się do surowej przyrody, do bezlitosnych zim, do kaprysów morza. Powoli. Bardzo powoli. Chiloe nie jest dla osób, którym się spieszy. Ludzi przyjeżdżających na Chiloe z myślą, że cofną się w czasie, rozczarowują miasta na Isla Grandę, ale nie nasza wysepka. Tu

znajdują to, czego szukają. Nie chcemy oczywiście ich okłamywać, ale w dniu curanto przy plaży zupełnie przypadkowo pojawiają się woły i barany, jest więcej sieci i łodzi suszących się na piasku, mieszkańcy wkładają swoje najbardziej prymitywne czapki i poncza i nikomu nie przyszłoby do głowy korzystać publicznie z telefonu komórkowego.

Eksperci doskonale wiedzieli, kiedy kulinarne skarby zakopane w dole były gotowe do spożycia. Usunęli łopatami piasek, podnieśli delikatnie worki, liście gunnery i białe płótno. W niebo uniosła się chmura pary i smakowite zapachy curanto. Zapanowała pełna wyczekiwania cisza, a potem rozległa się burza oklasków, Kobiety wyjęły kawałki mięsa i podały je na papierowych talerzykach razem z nową kolejką pisco sour, narodowego drinka Chile, zdolnego zwalić na ziemię Kozaka. Pod koniec musieliśmy pomóc kilku turystom dojść do łodzi. Mojemu Popo podobałoby się to życie, ten krajobraz, ta obfitość owoców morza, ta senność czasu. Nigdy nie słyszał o Chiloe, w przeciwnym razie włączyłby je do swojej listy miejsc wartych odwiedzenia przed śmiercią. Mój Popo... jak bardzo za nim tęsknię! Był wielkim, silnym, powolnym i łagodnym niedźwiedziem, ciepłym jak grzejnik, pachnącym tytoniem i wodą kolońską, o niskim głosie, dobiegającym jak spod ziemi śmiechu i ogromnych łapskach, na których mnie nosił. Chodził ze mną na mecze piłkarskie i do opery, odpowiadał na niekończące się pytania, szczotkował mi włosy i

oklaskiwał moje niezliczone poematy epickie zainspirowane filmami Kurosawy, które razem oglądaliśmy. Wchodziliśmy na domową wieżę, żeby badać teleskopem czarne sklepienie nieba w poszukiwaniu jego umykającej planety, zielonej gwiazdy, której nigdy nie udało nam się znaleźć. „Obiecaj mi, że zawsze będziesz kochała samą siebie tak, jak ja ciebie kocham, Mayu", powtarzał mi, a ja obiecywałam, nie wiedząc, co znaczy to dziwne zdanie. Kochał mnie bezwarunkowo, akceptował taką, jaka jestem, z moimi medoskonałościami, dziwactwami i wadami, chwalił, chociaż na to nie zasługiwałam, w przeciwieństwie do mojej Nini, która

uważa, że nie należy celebrować osiągnięć dzieci, bo się do tego przyzwyczajają i potem jest im bardzo trudno w życiu, kiedy nikt się już nimi nie zachwyca. Mój Popo wszystko mi wybaczał, pocieszał mnie, śmiał się, kiedy ja się śmiałam, był moim najlepszym przyjacielem, moim wspólnikiem i powiernikiem, a ja jego jedyną wnuczką i córką, której nie miał. „Powiedz mi, że jestem miłością twojego życia, Popo", prosiłam go, żeby zdenerwować moją Nini. „Jesteś miłością naszego życia, Mayu", odpowiadał dyplomatycznie, ale to ja byłam ulubienicą, jestem tego pewna; babcia nie mogła ze mną konkurować. Mój Popo nie potrafił wybrać dla siebie ubrania, robiła to za niego moja Nini, ale kiedy skończyłam trzynaście lat, zabrał mnie do sklepu, żeby kupić mi pierwszy stanik, bo zauważył, że obwiązuję się szalikiem i chodzę pochylona, chcąc ukryć piersi. Nieśmiałość nie

pozwalała mi porozmawiać o tym z moją Nini albo z Susan, za to przymierzanie staników przed moim Popo wydawało mi się czymś normalnym. Dom w Berkeley był dla mnie całym światem: popołudnia spędzane z dziadkami na oglądaniu seriali w telewizji, śniadania na tarasie w letnie niedzielne poranki, dni, kiedy przyjeżdżał mój tata i razem jedliśmy kolację, a ze starych płyt winylowych śpiewała Maria Callas, biurko, książki, kuchenne zapachy. W tej małej rodzinie upłynęła bez większych problemów pierwsza część mojego życia, ale kiedy skończyłam szesnaście lat, katastroficzne siły natury, jak nazywa je moja Nini, zmąciły mi krew i zamgliły rozum. Na lewym nadgarstku mam wytatuowany rok śmierci mojego Popo: 2005. W lutym dowiedzieliśmy się, że jest chory, w sierpniu go pożegnaliśmy, we wrześniu skończyłam szesnaście lat, a moja rodzina rozpadła się na kawałki.

Tamtego dnia, którego nigdy nie zapomnę, kiedy mój Popo zaczął umierać, zostałam w szkole na próbie sztuki, ni mniej, ni więcej, tylko Czekając na Godota - nauczycielka od teatru była ambitna - a potem ruszyłam do domu dziadków. Kiedy dotarłam na miejsce, było już ciemno. Weszłam, wołając i zapalając światła, zdziwiona ciszą i zimnem, bo o tej godzinie dom był najprzytulniejszy, ciepły, grała muzyka, a w powietrzu unosiły się zapachy z garnków mojej Nini. O tej porze mój Popo czytał w fotelu w swoim gabinecie, a moja Nini

gotowała, słuchając wiadomości w radiu, ale tamtego wieczora nie robili żadnej z tych rzeczy. Dziadkowie byli w salonie, siedzieli bardzo blisko siebie na kanapie, którą moja Nini obiła zgodnie ze wskazówkami wyczytanymi w jakimś magazynie. Wydawali się mniejsi; wtedy po raz pierwszy dostrzegłam ich wiek - do tej pory nie było po nich widać upływu czasu. Spędzałam z nimi każdy dzień, każdy rok, nie zdając sobie sprawy ze zmian, jakby moi dziadkowie byli wieczni niczym góry. Nie wiem, czy patrzyłam na nich wyłącznie oczami duszy, czy może postarzeli się w ciągu tych kilku godzin. Nie zauważyłam też, że w ostatnich miesiącach dziadek stracił na wadze, ubrania były na niego za duże i moja Nini już nie wyglądała przy nim na tak maleńką jak kiedyś. „Co się dzieje, staruszkowie?" Moje serce podskoczyło w próżni, bo zanim zdążyli mi odpowiedzieć, sama się wszystkiego domyśliłam. Nidia Vidal, niepokonana wojowniczka, była załamana, miała spuchnięte od płaczu oczy. Mój Popo dał mi znak, żebym usiadła z nimi, przycisnął mnie do piersi i powiedział, że od jakiegoś czasu źle się czuje, boli go brzuch, zrobili mu różne badania i lekarz właśnie potwierdził przyczyn?- „Co ci jest, Popo?", wydobyło się ze mnie jak krzyk. „Coś w trzustce", powiedział, a rozpaczliwy jęk jego żony uświadomił mi że to rak.

Około dziewiątej przyszła Susan, by zjeść z nami kolację, jak często robiła, i zastała nas ściśniętych na kanapie, dygocących. Włączyła

ogrzewanie, zamówiła pizzę, zadzwoniła do mojego taty do Londynu, żeby przekazać mu złą nowinę, a potem w milczeniu usiadła obok nas, trzymając teścia za rękę. Moja Nini zostawiła wszystko, żeby opiekować się mężem: bibliotekę, bajki, uliczne protesty, Klub Przestępców, pozwoliła nawet, żeby wystygł piec, któremu nie dała odpocząć przez całe moje dzieciństwo. Rak, ukryty wróg, zaatakował mojego Popo bez uprzedzenia i był już w zaawansowanym stadium. Moja Nini zabrała męża do szpitala Uniwersytetu Georgetown w Waszyngtonie, gdzie są najlepsi specjaliści, ale na nic się to nie zdało. Powiedzieli, że nie ma sensu go operować, a on odmówił poddania się chemicznemu bombardowaniu, które przedłużyłoby mu życie zaledwie o kilka miesięcy. Przestudiowałam jego chorobę w Internecie i w książkach, które zdobyłam w bibliotece, i w ten sposób dowiedziałam się, że na czterdzieści trzy tysiące przypadków rocznie w Stanach Zjednoczonych mniej więcej trzydzieści siedem tysięcy kończy się śmiercią, pięć procent pacjentów reaguje pozytywnie na leczenie i dla nich najlepsze rokowanie to pięć lat życia; jednym słowem mojego dziadka mógłby uratować tylko cud. W ciągu tygodnia, który dziadkowie spędzili w Waszyngtonie, mojemu Popo tak się pogorszyło, że trudno było nam go poznać, kiedy pojechałam z tatą i Susan odebrać ich z lotniska. Schudł jeszcze bardziej, powłóczył nogami, garbił się, miał żółte oczy i matową, popielatą skórę. Drepcząc jak inwalida, dotarł do furgonetki Susan

spocony z wysiłku, a w domu zabrakło mu siły, żeby wejść po schodach, musieliśmy ułożyć go w gabinecie, gdzie spał do czasu, aż przywieźli szpitalne łóżko. Moja Nini kładła się z nim, skulona u jego boku jak kot.

Z tym samym zapałem, z jakim oddawała się przegranym sprawom politycznym i humanitarnym, moja babcia stawiła czoło Bogu, żeby bronić męża, najpierw błaganiami, modlitwami i obietnicami, potem przekleństwami i groźbami, że zostanie ateistką. „Co nam da walka ze śmiercią, Nidio, skoro wcześniej czy później śmierć i tak zawsze wygrywa?", naśmiewał się z niej mój Popo. Ponieważ tradycyjna nauka ogłosiła bezsilność, babcia uciekła się do alternatywnych metod leczenia, takich jak zioła, kryształki homeopatyczne, akupunktura, szamani, masaże aury czy dziewczynka z Tijuany, stygmatyczka i cudotwórczy-ni. Jej mąż znosił te dziwactwa z uśmiechem, jak robił zawsze, odkąd ją poznał. Na początku tata i Susan starali się bronić staruszków przed licznymi szarlatanami, którzy jakimś cudem zwietrzyli możliwość wykorzystania mojej Nini, ale w końcu zaakceptowali te desperackie środki, bo zajmowały jej czas. Przez kilka ostatnich tygodni nie chodziłam na lekcje. Przeniosłam się do magicznego domiszcza, by pomagać mojej Nini, ale byłam bardziej przygnębiona niż chory i babcia musiała opiekować się nami obojgiem. Susan jako pierwsza odważyła się wspomnieć o hospicjum. „To

miejsce dla konających, a Paul nie umrze!", krzyknęła moja Nini, ale po jakimś czasie musiała ustąpić. Przyszła do nas Carolyn, wolontariuszka o ujmującym sposobie bycia, bardzo doświadczona, i wytłumaczyła, co będzie się dalej działo i jak jej organizacja może nam pomóc, bez żadnych kosztów, począwszy od zapewnienia wygody choremu i udzielenia nam duchowej i psychologicznej pociechy, poprzez omijanie lekarskiej biurokracji, a skończywszy na pogrzebie. Mój Popo koniecznie chciał umrzeć w domu. Kolejne stadia choroby następowały zgodnie z porządkiem i terminami Przewidzianymi przez Carolyn, ale nie byłam na nie przygotowana, bo ja również, tak jak moja Nini, miałam nadzieję,

że boska interwencja zmieni bieg nieszczęśliwych wydarzeń. Śmierć przytrafia się innym, nie tym, których najbardziej kochamy, a tym bardziej nie mojemu Popo, centrum mojego życia, sile ciężkości, która trzymała świat na kotwicy; bez niego nie miałabym się czego uchwycić, porwałby mnie najlżejszy podmuch wiatru. „Przyrzekłeś mi, Popo, że nigdy nie umrzesz!" „Nie, Mayu, powiedziałem ci, że zawsze z tobą będę, i zamierzam dotrzymać obietnicy". Wolontariusze z hospicjum ustawili szpitalne łóżko przy szerokim oknie salonu, żeby nocą dziadek wyobrażał sobie oświetlające go gwiazdy i księżyc, nie mógł bowiem zobaczyć ich przez gałęzie sosen. Założyli mu na piersi port, żeby podawać leki bez konieczności kłucia igłami, i nauczyli nas, jak zmieniać pościel, przekręcać i myć chorego

bez wyciągania go z łóżka. Carolyn często nas odwiedzała, kontaktowała się z lekarzem, pielęgniarzem i apteką; nieraz poszła do supermarketu po zakupy, kiedy nikt z rodziny nie miał do tego głowy. Mike 0'Kelly także nas odwiedzał. Przyjeżdżał elektrycznym wózkiem inwalidzkim, który prowadził jak samochód wyścigowy, często w towarzystwie kilku uratowanych chuliganów - kazał im wynosić śmieci, odkurzać, zamiatać patio i wykonywać inne domowe prace, podczas gdy sam pił w kuchni herbatę z moją Nini. Nie rozmawiali ze sobą przez kilka miesięcy po tym, jak pokłócili się na manifestacji w sprawie aborcji, którą 0'Kelly, przestrzegający przykazań katolik, bezwzględnie odrzuca, ale choroba dziadka ich pogodziła. Chociaż czasami stają na przeciwległych biegunach ideologicznych, nie mogą zbyt długo żyć w gniewie, bo za bardzo się kochają i mają zbyt wiele wspólnego. Jeśli mój Popo nie spał, Królewna Śnieżka przez chwilę z nim rozmawiał. Nigdy nie łączyła ich prawdziwa przyjaźń, myślę, że byli o siebie trochę zazdrośni. Kiedyś usłyszałam, jak

O'Kelly mówi mojemu Popo o Bogu, i poczułam się w obowiązku ostrzec go, że traci czas, bo dziadek jest agnostykiem. Jesteś pewna, moja mała? Paul przez całe życie obserwował niebo przez teleskop. Jak miałby nie dostrzec Boga?", odpowiedział, ale nie próbował ocalić mu duszy wbrew jego woli. Kiedy lekarz przepisał morfinę i Carolyn poinformowała nas, że będziemy mieli jej do dyspozycji tyle, ile

trzeba, bo chory ma prawo umrzeć bez bólu i z godnością, 0'Kelly powstrzymał się od uwag na temat eutanazji. Nadszedł nieuchronny moment, w którym wyczerpały się siły mojego Popo i musiałyśmy położyć kres defiladzie odwiedzających uczniów i przyjaciół. Zawsze był pełen kokieterii i mimo osłabienia dbał o wygląd, chociaż zauważaliśmy to tylko my. Prosił, żebyśmy go myli, golili, wietrzyli pokój, bał się narazić nas na przykrości związane z chorobą. Miał matowe, zapadnięte oczy, dłonie jak ptasie łapki, pokaleczone usta, skórę usianą sińcami, wiszącą na kościach. Mój dziadek był jak kikut spalonego drzewa, ale nadal mógł słuchać muzyki i snuć wspomnienia. „Otwórzcie okno, żeby weszła radość", prosił. Czasami czuł się tak słabo, że ledwo wydawał z siebie głos, ale bywały też lepsze momenty, wtedy podnosiliśmy oparcie łóżka, żeby mógł usiąść, i rozmawialiśmy. Chciał przekazać mi swoje przeżycia i swoją mądrość, zanim odejdzie. Nigdy nie stracił jasności umysłu. - Boisz się, Popo? - zapytałam. - Nie, ale jest mi żal, Mayu. Chciałbym żyć z wami jeszcze dwadzieścia lat - odpowiedział. - Co będzie po drugiej stronie, Popo? Myślisz, że jest życie Po śmierci? - To prawdopodobne, chociaż nie ma dowodów.

- Nie ma też dowodów na istnienie twojej planety, a przecież ty w nią wierzysz - odparowałam, a on roześmiał się zadowolony. . - Masz

rację, Mayu. To absurdalne wierzyć tylko w to, co można udowodnić. - Pamiętasz, Popo, jak zabrałeś mnie do obserwatorium, żeby oglądać kometę? Tej nocy zobaczyłam Boga. Ani śladu księżyca, niebo było czarne i pełne diamentów, a kiedy popatrzyłam przez teleskop, dostrzegłam wyraźnie ogon komety. - Suchy lód, amoniak, metan, żelazo, magnez i... - To był welon panny młodej, a za nim Bóg - zapewniłam. - Jak wyglądał? - zapytał. - Jak świetlista pajęczyna, Popo. Wszystko, co istnieje, jest połączone nićmi tej pajęczyny. Nie potrafię ci tego wytłumaczyć. Kiedy umrzesz, odlecisz jak kometa, a ja za tobą, uczepiona twojego ogona. - Będziemy gwiezdnym pyłem. - Och, Popo! - Nie płacz, mała, bo przez ciebie ja też płaczę, a potem zaczyna płakać twoja Nini i w ten sposób nigdy nie przestaniemy się nawzajem pocieszać. W swoich ostatnich dniach był w stanie przełknąć tylko kilka łyżeczek jogurtu i parę łyków wody. Prawie nie mówił, ale też się nie skarżył; spędzał całe godziny pogrążony w morfinowej drzemce, uczepiony dłoni swojej żony albo mojej. Wątpię, żeby zdawał sobie sprawę, gdzie jest, wiedziałam jednak, że nas kocha. Moja Nini opowiadała mu bajki aż do końca, kiedy już nas nie rozumiał, ale kołysał go rytm jej głosu. Mówiła mu o parze zakochanych, którzy odradzają się w różnych epokach, przeżywają liczne przygody,

umierają i znów spotykają się w innym życiu, zawsze razem. Ja odmawiałam szeptem wymyślone przez siebie modlitwy, w kuchni, w łazience, na wieży, w ogrodzie, w każdym miej-

scu, gdzie mogłam się ukryć, i błagałam Boga Mike'a 0'Kel-ly'ego, żeby się nad nami zmiłował, ale On pozostawał daleki i niemy- Miałam wszędzie siniaki, wypadały mi włosy i obgryzałam paznokcie do krwi; moja Nini owijała mi palce plastrem i kazała spać w rękawiczkach. Nie mogłam wyobrazić sobie życia bez dziadka, ale nie mogłam też znieść jego powolnej agonii i w końcu zaczęłam się modlić, żeby szybko umarł i przestał cierpieć. Gdyby mnie tylko poprosił, pomogłabym mu i podała więcej morfiny, to było bardzo proste, ale nigdy tego nie zrobił. Spałam w ubraniu na kanapie w salonie, z jednym okiem otwartym, czujna, dzięki czemu wcześniej niż inni zorientowałam się, że nadszedł moment pożegnania. Pobiegłam obudzić moją Nini, która wzięła środek nasenny, żeby trochę odpocząć, i zadzwoniłam do taty i Susan, którzy przyjechali dziesięć minut później. Babcia, w koszuli nocnej, weszła do łóżka swojego męża i położyła głowę na jego piersi, tak jak zawsze spali. Stanęłam po drugiej stronie łóżka i również pochyliłam się nad piersią mojego Popo, która kiedyś była silna, szeroka i starczała dla nas obu, a teraz już ledwo biło w niej serce. Oddech mojego Popo stał się nieuchwytny i przez kilka bardzo długich chwil wydawało się, że zupełnie ustał, ale nagle dziadek

otworzył oczy, obrzucił spojrzeniem tatę i Susan, którzy stali obok, cicho płacząc, podniósł z wysiłkiem swoją dużą dłoń i położył J4 na mojej głowie. „Kiedy znajdę planetę, dam jej twoje imię, Mayu", brzmiały jego ostatnie słowa. W ciągu trzech lat, które upłynęły od śmierci dziadka, bardzo rzadko o nim rozmawiałam. Miałam z tego powodu niejeden problem z psychologami z Oregonu, którzy usiłowali

zmusić mnie do „rozwiązania mojej żałoby" albo czegoś równie banalnego. Są tacy ludzie, ludzie, którzy sądzą, że wszystkie żałoby są do siebie podobne, że istnieją formuły pozwalające je przezwyciężyć oraz terminy, w których należy to zrobić. W takich wypadkach lepsza jest stoicka filozofia mojej Nini: „Każą nam cierpieć, zaciśnijmy zęby", mówiła. Takiego bólu, bólu duszy, nie usuwa się lekarstwami, terapią czy wakacjami; taki ból się przeżywa, po prostu, głęboko, bez środków łagodzących, jak należy. Zrobiłabym dobrze, biorąc przykład z mojej Nini, zamiast zaprzeczać, że cierpię, i udawać, że wycie nie rozrywa mi piersi. W Oregonie przepisali mi leki antydepresyjne, których nie brałam, bo mnie ogłupiały. Pilnowali mnie, ale mogłam ich oszukać dzięki gumie do żucia ukrytej w buzi, do której przyklejałam językiem pastylkę, a kilka minut później wypluwałam w nienaruszonym stanie. Smutek był moim towarzyszem, nie chciałam go leczyć, jakby chodziło o przeziębienie. Nie chciałam też dzielić się wspomnieniami z terapeutami, którzy przecież mieli dobre chęci, bo

cokolwiek bym im powiedziała o moim dziadku, zabrzmiałoby banalnie. Jednak na tej chilockiej wyspie nie ma dnia, abym nie opowiadała Manuelowi Ariasowi jakiejś anegdotki o moim Popo. Mój Popo i ten mężczyzna bardzo się różnią, ale obaj przypominają trochę duże drzewo i dzięki nim czuję się bezpieczna. To był jeden z tych rzadkich momentów, kiedy miałam wrażenie, że łączy mnie z Manuelem tak samo bliska więź jak z moim Popo. Zastałam go patrzącego przez okno na zapadający zmierzch i zapytałam, co robi. - Oddycham. - Ja też oddycham. Nie o to mi chodzi. - Zanim mi przerwałaś, Mayu, oddychałem, nic poza tym. Gdybyś wiedziała, jak trudno się oddycha, nie myśląc.

- To się nazywa medytacja. Moja Nini ciągle medytuje, mówi, ze w ten sposób czuje obecność mojego Popo. - A ty? - Wcześniej nie czułam, bo w środku byłam zamrożona i nic do mnie nie docierało. Ale teraz wydaje mi się, że Popo kręci się gdzieś tutaj, krąży wokół... - Co się zmieniło? - W zasadzie wszystko, Manuelu. Po pierwsze jestem trzeźwa, poza tym tutaj mam spokój, ciszę, przestrzeń. Medytacja dobrze by mi zrobiła, jak mojej Nini, ale nie mogę, cały czas myślę, mam głowę

pełną myśli. Sądzisz, że to źle? - Zależy od myśli... - Nie jestem żadnym Awicenną, jak mówi moja babcia, ale przychodzą mi do głowy dobre pomysły. - Na przykład jakie? - Akurat w tym momencie nie potrafiłabym ci odpowiedzieć, ale kiedy tylko wpadnę na coś genialnego, zaraz cię poinformuję. Ty za dużo myślisz o swojej książce, a w ogóle nie zastanawiasz się nad ważniejszymi rzeczami, na przykład nad tym, jak przygnębiające było twoje życie przed moim przyjazdem. I co z tobą będzie, kiedy wyjadę? Zacznij myśleć o miłości, Manuelu. Wszyscy potrzebują miłości. - Aha. A co jest twoją miłością? - zapytał ze śmiechem. - Ja mogę zaczekać, mam dziewiętnaście lat i życie przed sobą; ty masz dziewięćdziesiąt i za pięć minut możesz umrzeć. - Mam tylko siedemdziesiąt dwa, ale faktycznie mogę umrzeć za pięć minut. Dobry powód, żeby unikać miłości, to byłaby dopiero przysługa, gdyby jakaś biedna kobieta została Przeze mnie wdową. - Z takim nastawieniem masz przechlapane.

- Usiądź tu ze mną, Mayu. Umierający starzec i ładna dziewczyna pooddychają razem. Oczywiście pod warunkiem że zdołasz się na chwilę zamknąć. Tak też uczyniliśmy, aż w końcu zapadła noc. Towarzyszył nam mój Popo.

Po śmierci dziadka zostałam bez busoli i bez rodziny: ojciec żył w powietrzu, Susan z Alvym wysłali do Iraku, żeby wykrywali bomby, a moja Nini całkowicie oddała się opłakiwaniu męża. Nie mieliśmy nawet psów. Susan często przyprowadzała do domu ciężarne suki, które zostawały u nas, dopóki szczeniaki nie skończyły trzech, czterech miesięcy, i wtedy zabierała je na szkolenie; przywiązanie się do nich oznaczało dramat. Psiaki byłyby wielką pociechą po rozpadzie mojej rodziny. Bez Alvy'ego i szczeniaków nie miałam z kim dzielić swojego żalu. Ojca pociągały inne kobiety; zostawiał za sobą imponujący zestaw śladów, jakby chciał, żeby Susan się dowiedziała. W wieku czterdziestu jeden lat starał się wyglądać na trzydzieści, wydawał fortunę na fryzjera i sportowe ubrania, ćwiczył z ciężarkami i opalał się w ultrafioletowym świetle. Był przystojny jak nigdy, siwe włosy na skroniach dodawały mu elegancji. Susan z kolei, zmęczona czekaniem na męża, który nigdy do końca nie lądował, zawsze był gotów do wyjścia i ciągle szeptał przez komórkę z innymi kobietami, uległa spustoszeniom swojego wieku: utyła, nosiła męskie ubrania i zwykłe okulary kupowane na tuziny w aptece. Uczepiła się możliwości wyjazdu do Iraku, żeby uciec od tego poniżającego związku. Rozłąka była ulgą dla obojga. Moi dziadkowie kochali się na poważnie. Namiętne uczucie, które w 1976 roku połączyło chilijską uchodźczynię siedzącą na walizkach i amerykańskiego astronoma przejazdem r

Toronto, zachowało świeżość przez trzy dekady. Mój Popo umarł i zostawił moją Nini pogrążoną w rozpaczy, zagubioną, nie była sobą. Została ponadto bez środków do życia, bo w ciągu kilku miesięcy wydatki związane z chorobą pochłonęły jej oszczędności. Dysponowała rentą po mężu, ale ta nie wystarczała na utrzymanie dryfującego galeonu, jakim był jej dom. Nie dając mi nawet dwóch dni na spakowanie, wynajęła go handlarzowi z Indii, który zgromadził w nim krewnych i towary, sama zaś przeniosła się do pokoju nad garażem mojego taty. Pozbyła się większości swoich rzeczy poza miłosnymi liścikami, które mąż zostawiał jej w różnych miejscach przez lata wspólnego życia, moimi rysunkami, wierszami i dyplomami oraz zdjęciami, niezbitymi dowodami szczęścia dzielonego z Paulem Ditsonem II. Opuszczenie tego domiszcza, gdzie była tak kochana, oznaczało drugą żałobę. Mnie to dobiło, poczułam, że straciłam wszystko. Moja Nini tak izolowała się w swojej rozpaczy, że choć mieszkałyśmy pod jednym dachem, przestała mnie dostrzegać. Rok wcześniej była młodą kobietą, energiczną, wesołą i bezceremonialną, z potarganymi włosami, w mnisich sandałach i długiej spódnicy; zawsze zajęta, gotowa do pomocy, pełna pomysłów, teraz stała się dojrzałą wdową ze złamanym sercem. Przytulając urnę z prochami męża, powiedziała mi, że serce rozbija się jak szklanka, czasami pęka cicho, kiedy indziej roztrzaskuje się na kawałki. Nieświadomie eliminowała kolory ze swojego ubrania, aż została tylko ciężka żałoba, przestała

farbować włosy, przez co dodała sobie dziesięć lat. Odsunęła S1? od przyjaciół, nawet od Królewny Śnieżki, który nie zdołał zainteresować jej żadnym z protestów przeciwko rządom Busha, mimo pokusy kiedyś nie do przezwyciężenia - jaką była Perspektywa aresztowania. Zaczęła igrać ze śmiercią.

Mój tata miał świadomość, że jego matka bierze środki nasenne, że parę razy rozbiła volkswagena, nie zakręciła kurków od gazu i doznała groźnych upadków, ale nie interweniował, dopóki nie odkrył, że wydaje ostatnie pieniądze na komunikowanie się ze swoim mężem. Pojechał za nią do Oakland i wyciągnął z przyczepy wymalowanej w symbole astralne, w której jakaś wariatka zarabiała na życie, kontaktując krewnych z ich zmarłymi bliskimi, zarówno ludźmi, jak i zwierzętami. Moja Nini pozwoliła się zaprowadzić do psychiatry, który leczył ją dwa razy w tygodniu i szprycował pigułkami. Nie „rozwiązała żałoby" i dalej płakała za moim Popo, ale wyszła z paraliżującej depresji. Stopniowo babcia zaczęła wychylać się ze swojej jaskini nad garażem i wyglądać na świat, zaskoczona, że ten się nie zatrzymał. W tak krótkim czasie imię Paula Ditsona II zostało wykreślone i nawet jego wnuczka go nie wspominała. Przyczajona w pancerzu żuka nie pozwalałam, by ktokolwiek się do mnie zbliżał. Byłam dziwaczką, bezczelną i nadąsaną, która nie odpowiadała, kiedy się do niej zwracano, wpadała do domu niczym błyskawica, nie pomagała w

żadnych pracach, a na najmniejszy sprzeciw reagowała trzaskaniem drzwiami. Psychiatra uświadomił mojej Nini, że cierpię na połączenie dojrzewania i depresji, i zalecił jej, żeby zapisała mnie do grupy nastolatków w żałobie, ale nie chciałam nawet o tym słyszeć. Kiedy noc była najczarniejsza, kiedy ogarniała mnie największa rozpacz, czułam obecność mojego Popo. Przywoływał go mój smutek. Moja Nini przez trzydzieści lat spała na piersi męża, kołysana bezpiecznym odgłosem jego oddechu; żyła wygodnie, chroniona ciepłem tego dobrotliwego mężczyzny, który godził

się na jej ekstrawagancje - horoskopy i hipisowskie dekoracje na jej ekstremizm polityczny i cudzoziemską kuchnię, który z uśmiechem znosił jej zmiany nastroju, uczuciowe uniesienia i nagłe przeczucia, zwykle krzyżujące rodzinie najlepsze plany. Kiedy najbardziej potrzebowała pocieszenia, jej syna nie było pod ręką, a wnuczka zamieniła się w furiatkę. Wtedy ponownie zjawił się Mike 0'Kelly, który właśnie przeszedł kolejną operację pleców i spędził kilka tygodni w ośrodku rehabilitacyjnym. „Nie odwiedziłaś mnie ani razu, Nidio, ani do mnie nie zadzwoniłaś", powiedział na powitanie. Stracił dziesięć kilo i zapuścił brodę, prawie go nie poznałam, wydawał się starszy i już nie wyglądał na syna mojej Nini. „Co mogę zrobić, żebyś mi wybaczył, Mike?", zapytała pochylona nad wózkiem inwalidzkim. „Zabierz się do robienia ciastek dla moich chłopaków", odpowiedział. Moja Nini

musiała upiec je sama, boja oznajmiłam, że mam dosyć skruszonych przestępców Królewny Śnieżki i innych szlachetnych spraw, które gówno mnie obchodzą. Moja Nini podniosła rękę, żeby wymierzyć mi policzek, swoją drogą zasłużony, ale złapałam ją w powietrzu za nadgarstek. „Nawet nie myśl o tym, żeby znowu mnie uderzyć, bo już mnie więcej nie zobaczysz, zrozumiano?" Zrozumiała. To był wstrząs, którego potrzebowała moja babcia, żeby stanąć na nogi i zacząć chodzić. Wróciła do pracy w bibliotece, chociaż nie potrafiła już niczego wymyślić i tylko powtarzała wcześniejsze bajki. Chodziła na długie spacery po lesie i zaczęła uczęszczać do ośrodka zen. Natura poskąpiła jej spokoju ducha, ale w wymuszonym bezruchu podczas medytacji wzywała mojego Popo, a on przychodził niczym cichy duch i siadał obok niej. Raz towarzyszyłam jej podczas niedzielnej ceremonii w zendo, z trudem zniosłam pogadankę o mnichach zamiatających klasztor, której znaczenie całkowicie mi umknęło. Widząc

moją Nini w pozycji lotosu pośród buddystów o wygolonych głowach, w tunikach koloru dyni, zdałam sobie sprawę, jak bardzo jest samotna, ale moje współczucie trwało tylko krótką chwilę. Później, kiedy z resztą uczestników piłyśmy zieloną herbatę i jadłyśmy organiczne ciasteczka, znowu zaczęłam jej nienawidzić, tak jak nienawidziłam całego świata. Nie zobaczyli u mnie łez po tym, jak spaliliśmy mojego Popo i

wręczono nam jego prochy w ceramicznym dzbanie; nie wspomniałam już więcej jego imienia i nie powiedziałam nikomu, że mi się ukazuje. Chodziłam do Berkeley High, jedynej publicznej szkoły średniej w mieście i jednej z najlepszych w kraju, zbyt dużej, uczęszczało do niej bowiem trzy tysiące czterystu uczniów: trzydzieści procent stanowili biali, kolejne trzydzieści czarni, a resztę Latynosi, Azjaci i rasy mieszane. W okresie, kiedy w Berkeley High uczył się mój Popo, szkoła przypominała ogród zoologiczny, dyrektorzy wytrzymywali tu zaledwie rok i odchodzili wyczerpani, ale za moich czasów jakość nauczania była znakomita mimo bardzo nierównego poziomu uczniów; panował ład i porządek (nie licząc łazienek, które pod koniec dnia wyglądały obrzydliwie), a dyrektor dotrwał do końca pięcioletniej kadencji. Mówili, że jest z innej planety, bo nic nie przenikało przez jego grubą skórę. Mieliśmy plastykę, muzykę, teatr, wuef, laboratoria naukowe, języki, religioznawstwo, politykę, programy społeczne, warsztaty z różnych dziedzin i najlepsze wychowanie seksualne, którego uczono wszystkich jednakowo, nawet muzułmanów i chrześcijańskich fundamentalistów, choć ci nie zawsze to doceniali. Moja Nini opublikowała w The Berkeley Daily Planet list, proponując, żeby grupa LGBTQ (lesbijki, geje, biseksualiści, transseksualiści i poszukujący)

dodała literę H do swojej nazwy, uwzględniając hermafrodytów. Tak wyglądały typowe inicjatywy mojej babci, które doprowadzały mnie

do szału, bo nabierały rozmachu i kończyło się na ulicznych protestach z Mikiem 0'Kellym. Zawsze udawało im się mnie w to wciągnąć. Pilni uczniowie rozkwitali w Berkeley High, a potem szli na najbardziej prestiżowe uniwersytety, jak mój Popo, stypendysta Harvardu za dobre oceny i baseballowe osiągnięcia. Przeciętni uczniowie dryfowali, starając się, by ich nie zauważono, a słabi pozostawali w tyle albo byli obejmowani specjalnymi programami. Sprawiający najwięcej problemów, narkomani i gangsterzy, kończyli na ulicy, po tym, jak ich wyrzucano albo jak sami odchodzili. Przez dwa pierwsze lata byłam dobrą uczennicą i sportsmenką, ale w ciągu zaledwie trzech miesięcy spadłam do najniższej kategorii, moje oceny się popsuły, biłam się, kradłam, paliłam marihuanę i spalam na lekcjach. Pan Harper, nauczyciel historii, zaniepokojony wezwał na rozmowę mojego tatę, który nic nie mógł zrobić w tej sprawie poza wygłoszeniem budującego kazania i odesłaniem mnie do ośrodka zdrowia, gdzie zadali mi kilka pytań, a kiedy ustalili, że nie jestem anorektyczką i nie próbowałam się zabić, zostawili mnie w spokoju. Berkeley High jest otwartym kampusem wbudowanym w centrum miasta, gdzie łatwo mi było zgubić się w tłumie. Zaczęłam systematycznie wagarować, wychodziłam na lunch i nie wracałam po południu. Mieliśmy stołówkę, do której chodzili tylko frajerzy, nie było cool, żeby cię w niej widywano. Moja Nini, przeciwniczka hamburgerów i pizzy z okolicznych lokali, nalegała, żebym się tam stołowała, bo serwowali organiczne, smaczne i tanie jedzenie, ale

nigdy jej nie posłuchałam.

Uczniowie zbierali się na pobliskim placu o nazwie Park, gdzie rządziło prawo dżungli, mimo komisariatu policji znajdującego się pięćdziesiąt metrów dalej. Rodzice protestowali przeciwko kulturze narkotyków i balowania na Park, prasa publikowała artykuły, policjanci przechodzili obok, nie interweniując, a nauczyciele umywali ręce, bo byliśmy poza ich jurysdykcją. Na Park dzieliliśmy się na grupy posegregowane według klasy społecznej i koloru skóry. Ci, którzy palili marihuanę, i ci, którzy jeździli na rolkach, mieli własny sektor, biali zbierali się w innym, gang latynoski trzymał się na obrzeżach, broniąc swojego domniemanego terytorium rytualnymi groźbami, a środek zajęli handlarze narkotyków. Na jednym z rogów stawali stypendyści z Jemenu, o których było głośno, bo zostali napadnięci przez afroamerykańskich chłopaków uzbrojonych w kije baseballowe i scyzoryki. Na innym rogu siedział Stuart Peel, zawsze sam, bo kiedyś założył się z dwunastoletnią dziewczynką, że ta nie przebiegnie przez autostradę, i potrąciły ją dwa czy trzy samochody; przeżyła, ale została oszpeconą kaleką, za co żartowniś zapłacił ostracyzmem: nikt nie odezwał się już do niego ani słowem. Z uczniami mieszały się „krawężnikowe punki" z zielonymi włosami, kolczykami i tatuażami, żebracy z wyładowanymi wózkami i zapasionymi psami, paru alkoholików, pomylona kobieta, która ciągle pokazywała tyłek, i inni

stali bywalcy placu. Niektórzy chłopcy palili, pili alkohol z butelek po coca-coli, robili zakłady, rozprowadzali marihuanę i tabletki pod nosem policji, ale znaczna większość jadła swoje drugie śniadanie i wracała do szkoły, kiedy kończyła się czterdziestopięciominutowa przerwa. Ja się do nich nie zaliczałam, chodziłam na lekcje tylko po to, żeby wiedzieć, o czym jest mowa. Popołudniami młodzież opanowywała centrum Berkeley, przemieszczaliśmy się stadami śledzeni nieufnymi spojrzenia-

mi przechodniów i sprzedawców. Łaziliśmy, powłócząc nogami z naszymi komórkami, słuchawkami, plecakami, gumami do żucia, podartymi dżinsami, porozumiewając się zaszyfrowanym językiem. Jak wszyscy bardzo chciałam należeć do grupy i być kochaną; najgorszym, co mogło cię spotkać, było wykluczenie, jak w przypadku Stuarta Peela. W roku moich szesnastych urodzin wydawało mi się, że jestem inna od reszty, udręczona, zbuntowana i wściekła na świat. Już nie starałam się rozpłynąć w stadzie, tylko próbowałam się wyróżnić; nie chciałam, żeby mnie akceptowali, chciałam, żeby czub przede mną strach. Odsunęłam się od moich dawnych przyjaciół, albo oni odsunęli

się ode mnie, i utworzyłam trójkąt z Sarah i Debbie, dziewczynami o najgorszej reputacji w szkole, co wiele mówi, bo w Berkeley High mieliśmy parę patologicznych sytuacji. Stworzyłyśmy zamknięty klub, stałyśmy się bliskimi siostrami, opowiadałyśmy sobie nawet sny, byłyśmy zawsze razem albo rozmawiałyśmy przez komórki, dzieliłyśmy się ubraniami, kosmetykami, pieniędzmi, jedzeniem, narkotykami, nie potrafiłyśmy wyobrazić sobie egzystowania osobno, nasza przyjaźń miała trwać do końca życia i nikt ani nic nie mogło stanąć między nami. Zmieniłam się w środku i na zewnątrz. Wydawało mi się, że pęknę, miałam za dużo ciała, a za mało kości i skóry, wrzała we mnie krew, nie znosiłam samej siebie. Bałam się obudzić przemieniona w robaka jak w kafkowskim koszmarze. Analizowałam moje fizyczne defekty, duże zęby, umięśnione nogi, odstające uszy, proste włosy, krótki nos, pięć pryszczy, obgryzione paznokcie, zgarbioną sylwetkę, zbyt białą skórę, za duży wzrost i niezgrabne ruchy. Czułam się strasznie, ale bywały chwile, kiedy domyślałam się mocy tkwiącej w moim nowym, kobiecym ciele, mocy, z którą nie wiedziałam, co zrobić. Denerwowało mnie, kiedy mężczyźni na mnie patrzyli

albo proponowali mi podwózkę na ulicy, kiedy moi koledzy mnie dotykali albo kiedy jakiś nauczyciel, z wyjątkiem nienagannego pana Harpera, interesował się za bardzo moim zachowaniem czy moimi ocenami.

Szkoła nie miała żeńskiej drużyny futbolowej, grałam w klubie, gdzie któregoś razu trener kazał mi robić na boisku pompki, a kiedy inne dziewczyny już sobie poszły, wszedł ze mną pod prysznic, tam mnie obmacał, a ponieważ nie reagowałam, uznał, że mi się podoba. Zawstydzona opowiedziałam o tym tylko Sarah i Debbie pod przysięgą dochowania tajemnicy. Przestałam grać i moja noga nie postała już więcej w klubie. Zmiany w ciele i w charakterze były tak nagłe jak poślizgnięcie się na lodzie: nie zdążyłam zdać sobie sprawy, że mogę wyrżnąć o coś głową. Zaczęłam desperacko, jak zahipnotyzowana, kalkulować niebezpieczeństwo; wkrótce prowadziłam podwójne życie, kłamałam ze zdumiewającą zręcznością, krzykami i trzaskaniem drzwi stawiałam czoło mojej babci, jedynemu autorytetowi w domu, odkąd Susan pojechała na wojnę. Ojciec na wszelki wypadek wolał zniknąć; podejrzewam, że podwoił godziny lotów, żeby nie słyszeć naszych kłótni. Z Sarah i Debbie odkryłyśmy pornografię internetową, podobnie jak reszta szkolnych kolegów. Ćwiczyłyśmy gesty i pozy kobiet z ekranu, w moim przypadku z wątpliwymi efektami, czułam się śmiesznie. Babcia zaczęła coś podejrzewać, bo rzuciła się w wir kampanii

skierowanej przeciwko seks-biznesowi, który poniża i wykorzystuje kobiety. Żadna nowość, kiedyś już zabrali mnie razem z Mikiem 0'Kellym na manifestację przeciwko magazynowi „Playboy", gdy Hugh Hefner wpadł na poroniony pomysł, żeby odwiedzić Berkeley. Z tego, co pamiętam, miałam wtedy dziewięć lat.

Przyjaciółki były moim światem, tylko z nimi mogłam dzielić się pomysłami i uczuciami, tylko one patrzyły na wszystko z mojego punktu widzenia i mnie rozumiały, nikt inny nie pojmował naszego poczucia humoru ani naszych upodobań. Uczniowie Berkeley High byli smarkaczami, uważałyśmy, że nikt nie ma tak skomplikowanego życia jak my. Pod pretekstem rzekomych gwałtów i pobić przez ojczyma Sarah dopuszczała się kompulsywnych kradzieży, a ja z Debbie starałyśmy się ją kryć i chronić. Tak naprawdę Sarah mieszkała sama z matką, nigdy nie miała ojczyma, ale ten wymyślony psychopata był tak obecny w naszych rozmowach, jakby chodziło o kogoś z krwi i kości. Moja przyjaciółka przypominała konika polnego, same łokcie, kolana, obojczyki i inne wystające kości, a chodziła z torbami pełnymi słodyczy, które pożerała za jednym posiedzeniem i zaraz biegła do ubikacji, żeby włożyć sobie palce do gardła. Była tak niedożywiona, że mdlała, pachniała trupem, ważyła trzydzieści siedem Mo, o osiem więcej niż mój plecak z książkami, a jej celem było zejść do dwudziestu pięciu i zupełnie zniknąć. Z kolei Debbie, którą rzeczywiście bito w domu, i zgwałcił ją własny wujek, była fanatyczką

horrorów, czuła chorobliwy pociąg do spraw pozagrobowych, zombi, wu-du, Drakuli i diabelskich opętań. Kupiła Egzorcystę, bardzo stary film, i kazała nam co chwila go z nią oglądać, bo sama się bała. Przejęłyśmy z Sarah gotycki styl Debbie, z jego rygorystyczną czernią (łącznie z lakierem do paznokci), trupią bladością, ozdobami z kluczy, krzyży i czaszek, a także nostalgicznym cynizmem hollywoodzkich wampirów, od których wziął się nasz przydomek: Wampiry. We trzy prześcigałyśmy się w złym zachowaniu. Ustaliłyśmy system punktów za bezkarne przestępstwa, które polegały głównie na niszczeniu cudzej własności, sprzedaży marihuany, ecstasy, LSD i kradzionych leków, mazaniu sprayem ścian

szkoły, podrabianiu czeków, drobnych kradzieżach w sklepach. Zapisywałyśmy nasze wyczyny w zeszycie, pod koniec miesiąca liczyłyśmy punkty i zwyciężczyni dostawała w nagrodę butelkę KU:L, najtańszej i najmocniejszej polskiej wódki, która mogła rozpuścić farbę. Moje przyjaciółki przechwalały się rozwiązłością, chorobami wenerycznymi i aborcjami, jakby chodziło o medale honorowe, chociaż w czasie, który spędziłyśmy razem, nie miałam okazji niczego takiego zauważyć. Wstydziłam się, że wyglądam przy nich na świętoszkę, dlatego czym prędzej straciłam dziewictwo, a zrobiłam to z Rickiem Laredem, najbardziej tępym tępakiem na kuli ziemskiej. Dostosowałam się do zwyczajów Manuela Ariasa z uległością i układnością, które zaskoczyłyby moją babcię. Dalej uważa mnie za

pieprzoną dziewuchę, określenie, które oznacza wyrzut lub czułość, w zależności od tonu głosu, ale prawie zawsze chodzi o to pierwsze. Nie wie, jak bardzo się zmieniłam, jaka stałam się czarująca. „Gdzie nie pomogą przestrogi, tam stosuj batogi, najlepszym nauczycielem jest życie", to kolejne z powiedzonek babci, które w moim przypadku okazało się trafne. O siódmej rano Manuel dokłada do pieca, żeby ogrzać wodę w prysznicu i ręczniki, potem przychodzi Eduvigis albo jej córka Azucena, żeby podać nam wspaniałe śniadanie złożone z jajek od ich kur, chleba z ich pieca i mleka od ich krowy, pienistego i ciepłego. Mleko ma specyficzny zapach, który na początku mnie odrzucał, a teraz go uwielbiam, zapach obory, paszy, świeżego gnoju. Eduvigis chciałaby, żebym jadła śniadanie w łóżku jak panienka" - taki zwyczaj obowiązuje jeszcze w Chile w niektórych domach, gdzie są „piastunki", jak nazywają służbę domową - ale robię tak tylko w niedzielę, kiedy

wstaję późno, bo przychodzi Juanito, jej wnuczek, i czytamy w łóżku z Fakinem w nogach. Jesteśmy w połowie pierwszego tomu Harry'ego Pottera. Po południu, kiedy kończę pracę z Manuelem, biegnę truchtem do wioski; ludzie patrzą na mnie ze zdziwieniem i niejeden pyta, dokąd się tak spieszę. Potrzebuję ćwiczeń, w przeciwnym razie zrobię się okrągła, odjadam wszystko, co przepościlam w zeszłym roku.

Chilocka dieta zawiera za dużo węglowodanów, nie widuje się jednak otyłych, pewnie z powodu wysiłku fizycznego, tutaj trzeba być w ciągłym ruchu. Azucena Corrales jest trochę za gruba jak na swoje trzynaście lat, ale nie udało mi się jej przekonać, żeby ze mną biegała, mówi, że się wstydzi, „co sobie ludzie pomyślą". Ta dziewczynka prowadzi bardzo samotne życie, bo we wsi jest niewiele młodzieży, tylko kilku rybaków, pół tuzina bezczynnych nastolatków na haju po marihuanie i chłopak z kawiarenki internetowej, gdzie kawą jest neska, a internet bywa kapryśny; staram się tam jak najrzadziej chodzić, żeby uniknąć pokusy zaglądania do poczty. Jedynymi osobami na tej wyspie odciętymi od świata są dońa Lucinda i ja, ona, bo jest stara, aja, bo się ukrywam. Pozostali mieszkańcy wioski mają swoje komórki i komputery w kawiarence internetowej. Nie odczuwam nudy. To mnie dziwi, bo wcześniej nudziłam się nawet na filmach akcji. Przywykłam do pustych godzin, długich dni, bezczynności. Niewiele mi potrzeba do zabicia czasu, wystarcza rutynowa praca z Manuelem, straszne powieści od cioci Blanki, sąsiedzi z wyspy i dzieci, które łażą gromadą bez żadnej opieki. Juanito Corrales jest moim ulubieńcem, przypomina lalkę z tym swoim chudym ciałkiem, dużą głową i czarnymi oczami, które wszystko widzą. Uchodzi Za Przygłupa, bo mówi tylko to, co niezbędne, ale w rzeczywistości jest bardzo bystry: wcześnie zdał sobie sprawę, że nikogo

nie obchodzi, co człowiek powie, dlatego nic nie mówi. Gram w piłkę nożną z chłopakami, ale nie udało mi się zainteresować nią dziewczynek, po części dlatego, że chłopcy nie chcą z nimi grać, a po części ponieważ tutaj nigdy nie widziano żeńskiej drużyny futbolowej. Postanowiłyśmy z ciocią Blancą, że trzeba to zmienić i jak tylko w marcu zaczniemy lekcje i będziemy miały dzieciaki pod kluczem, zajmiemy się tą sprawą. Mieszkańcy wioski otworzyli przede mną drzwi, chociaż to tylko tak się mówi, bo drzwi są u nich zawsze otwarte. Mój hiszpański znacznie się poprawił, więc możemy rozmawiać, choć przychodzi mi to z trudem. Chiloci mówią z silnym miejscowym akcentem, używają słów i konstrukcji gramatycznych, które nie figurują w żadnym podręczniku i które, zdaniem Manuela, pochodzą z dawnej hiszpańszczyzny, bo Chiloe przez długi czas było odseparowane od reszty kraju. Chile uniezależniło się od Hiszpanii w 1810 roku, ale Chiloe zrobiło to dopiero w 1826, jako ostatnie terytorium hiszpańskie w południowej części Ameryki Łacińskiej. Manuel ostrzegał mnie, że Chilota jest z natury nieufny, ale nie doświadczyłam tego na własnej skórze: dla mnie wszyscy są bardzo mili. Zapraszają mnie do swoich domów, siadamy naprzeciwko pieca, żeby porozmawiać i napić się maté, naparu z zielonych gorzkich liści serwowanego w tykwie, która wędruje z ręki do ręki i wszyscy pociągają z tej samej rurki. Opowiadają mi o swoich chorobach i o chorobach roślin, do których może doprowadzić zazdrość sąsiada.

Kilka rodzin jest skłóconych z powodu plotek albo podejrzeń o czary. Nie potrafię sobie wytłumaczyć, jak mogą trwać w nienawiści, skoro jest nas zaledwie około trzystu osób i żyjemy na ograniczonej

przestrzeni jak kurczaki w kurniku. Nie da się utrzymać żadnej tajemnicy w tej wspólnocie, która jest jak wielka rodzina, podzielona i pamiętliwa, ale zmuszona do współżycia i pomagania sobie w razie potrzeby. Rozmawiamy o ziemniakach - występują w stu odmianach albo jakościach, ziemniaki czerwone, fioletowe, czarne, białe, żółte, okrągłe, podłużne, ziemniaki, ciągle te ziemniaki - o tym, jak je sadzą, kiedy księżyc jest w ostatniej fazie, i nigdy w niedzielę, jak dziękują Bogu, kiedy zbiorą pierwsze plony, i jak im śpiewają, kiedy leżą uśpione pod ziemią. Dońa Lucinda - mówi się, że skończyła sto dziewięć lat - jest jedną z tych, które śpiewają uprawom pieśni: „Chilocie, dbaj o swojego ziemniaka, dbaj o swojego ziemniaka, Chilocie, żeby nie przyszedł ktoś obcy i ci go nie zabrał, Chilocie". Narzekają na farmy łososi, winne wielu nieszczęść, i na błędy rządu, który dużo obiecuje i niewiele dotrzymuje, ale są zgodni co do tego, że Michelle Bachelet jest najlepszym prezydentem, jakiego mieli, chociaż to kobieta. Nikt nie jest doskonały. Manuelowi daleko do doskonałości; jest oschły, surowy, brakuje mu brzucha, do którego można by się przytulić, poetyckiego spojrzenia na świat i ludzkiego serca, jakie miał mój Popo, ale nie mogę zaprzeczyć,

że go polubiłam. Lubię go tak samo jak Fakina, a przecież Manuel nie podejmuje najmniejszego wysiłku, żeby zasłużyć na czyjkolwiek szacunek. Jego najgorszą wadą jest obsesyjny porządek, ten dom przypomina koszary wojskowe, czasami celowo zostawiam porozrzucane rzeczy albo brudne naczynia w kuchni, żeby nauczyć go trochę luzu. Nie kłócimy się w dosłownym tego słowa znaczeniu, ale dochodzi między nami do spięć. Dzisiaj na przykład nie miałam co na siebie włożyć, bo zapomniałam uprać ubrań, wiec wzięłam kilka jego rzeczy, które suszyły się na piecu. Przyjęłam, że jeśli innym wolno brać z tego domu, na co tylko

przyjdzie im ochota, to ja mogę pożyczyć coś, czego on akurat nie używa. - Następnym razem poproś mnie, zanim włożysz moje majtki powiedział tonem, który mi się nie spodobał. - Co za maniak z ciebie, Manuelu! Jakbyś nie miał innych odpowiedziałam tonem, który mógł nie spodobać się jemu. - Ja nigdy nie biorę twoich rzeczy, Mayu. - Bo niczego nie mam! Masz tu te twoje pieprzone gacie! -1 zaczęłam ściągać spodnie, żeby mu je oddać, ale powstrzymał mnie przerażony. - Nie, nie! Daję ci je w prezencie, Mayu. A ja, głupia, zaczęłam płakać. Oczywiście nie z tego powodu, licho wie dlaczego, może dlatego, że niedługo mam mieć okres, albo dlatego, że w nocy wspominałam śmierć mojego Popo i przez cały

dzień chodziłam smutna. Mój Popo objąłby mnie i po dwóch minutach śmialibyśmy się razem, ale Manuel zaczął łazić w kółko, drapiąc się po głowie i kopiąc meble, jakby nigdy nie widział łez. Wreszcie wpadł na genialny pomysł, żeby zrobić mi neskę ze skondensowanym mlekiem; to mnie trochę uspokoiło i mogliśmy porozmawiać. Powiedział, żebym spróbowała go zrozumieć, że od dwudziestu lat nie mieszkał z kobietą, że ma zakorzenione przyzwyczajenia, że porządek jest ważny na tak ograniczonej przestrzeni jak ten dom i że wspólne życie byłoby prostsze, gdyby każdy pilnował swojej bielizny. Biedny facet. - Posłuchaj, Manuelu, znam się dobrze na psychologii, bo spędziłam ponad rok wśród obłąkanych i terapeutów. Badałam twój przypadek: twój problem polega na tym, że się boisz - oznajmiłam. - Czego? - uśmiechnął się. - Nie wiem, ale mogę to sprawdzić. Pozwól, że ci wyjaśnię, porządek i podział terytorium są objawem nerwicy. Zobacz,

jaką awanturę zrobiłeś o głupie gacie; za to nawet się nie zaniepokoiłeś, kiedy jakiś nieznajomy pożyczył sobie twój sprzęt muzyczny. Próbujesz wszystko kontrolować, zwłaszcza swoje emocje, żeby czuć się pewnie, ale byle jełop wie, że na tym świecie nie ma nic pewnego, Manuelu. - Właśnie widzę. Mów dalej... - Wydajesz się spokojny i zdystansowany, jak Siddhartha, ale mnie nie oszukasz: wiem, że w środku jesteś cały popierdolony. Wiesz, kim

był Siddhartha, nie? To Budda. - Tak, Budda. - Nie śmiej się. Ludzie myślą, że jesteś mądry, że osiągnąłeś duchowy spokój czy coś równie głupiego. W dzień wznosisz się na szczyty równowagi i spokoju, jak Siddhartha, ale słyszę cię w nocy, Manuelu. Krzyczysz i jęczysz przez sen. Co takiego straszliwego ukrywasz? W tym momencie nasza sesja terapeutyczna została zakończona. Założył czapkę i sweter, gwizdnął na Fakina, żeby mu towarzyszył, i poszedł pospacerować, popływać albo wyżalić się na mnie Blance Schnake. Wrócił bardzo późno. Nie lubię zostawać nocą sama w tym domu pełnym nietoperzy! Wiek jest trudny do określenia i zmienny, podobnie jak chmury. Manuel czasami wygląda na lata, które przeżył, kiedy indziej, w zależności od światła i humoru, widzę w nim młodego mężczyznę, który nadal jest przyczajony pod jego skórą. Kiedy pochyla się nad klawiaturą w surowym niebieskawym blasku komputera, ma dużo lat, ale kiedy steruje swoją łódką, wygląda na pięćdziesiąt. Na początku zwracałam uwagę na Jego zmarszczki, worki pod oczami i ich czerwonawą obwódkę, zyły na dłoniach, poplamione zęby, kości twarzy wyrzeźbione dłutem, kaszel i poranne chrząkanie, wyrażający zmęczenie

gest zdejmowania okularów i przecierania powiek, ale teraz już nie widzę tych szczegółów, tylko jego nienachalną męskość. Jest

atrakcyjny. Jestem pewna, że Bianca Schnake się ze mną zgadza, zauważyłam, jak na niego patrzy. Właśnie napisałam, że Manuel jest atrakcyjny! Mój Boże, przecież on jest starszy niż piramidy; niezdrowe życie w Las Vegas zrobiło z mojego mózgu kalafior, nie ma innego wytłumaczenia. Zdaniem mojej Nini w kobiecie najbardziej seksowne są biodra, bo wskazują na jej zdolność reprodukcyjną, a w mężczyźnie ręce, bo świadczą o jego zdolności do pracy. Nie wiadomo, skąd wytrzasnęła tę teorię, muszę jednak przyznać, że ręce Manuela są sexy. Nie muskularne jak u młodego chłopaka, ale silne, o grubych nadgarstkach i dużych dłoniach, zaskakujących u pisarza, dłoniach marynarza albo murarza, z popękaną skórą i paznokciami brudnymi od oleju silnikowego, benzyny, drewna opalowego i ziemi. Te dłonie kroją pomidory i kolendrę albo z ogromną delikatnością skrobią ryby. Obserwuję go ukradkiem, ponieważ trzyma mnie trochę na dystans, myślę, że się mnie boi, ale obejrzałam go sobie od tyłu. Chciałabym dotknąć jego twardych jak szczotka włosów i wsunąć nos w zagłębienie u podstawy karku, chyba wszyscy takie mamy. Jak pachnie? Nie pali, nie używa wody kolońskiej, w przeciwieństwie do mojego Popo, którego zapach jest pierwszą rzeczą, jaką czuję, kiedy do mnie przychodzi. Ubranie Manuela pachnie tak samo jak moje i jak wszystko w tym domu: wełną, drewnem, kotami, dymem z pieca. Kiedy próbuję wypytywać o jego przeszłość albo o uczucia, Manuel przyjmuje postawę obronną, ale ciocia Bianca opowiedziała mi co

nieco, a inne rzeczy odkryłam, kiedy chowałam do archiwum jego teczki. Jest nie tylko antropologiem, ale też socjologiem, nie wiem, jaka to różnica, choć przypuszczam, że tym można wytłumaczyć zaraźliwą pasję, z jaką bada kulturę

Chilotów. Lubię z nim pracować i pływać na inne wyspy, lubię mieszkać w jego domu, lubię jego towarzystwo. Dużo się uczę; kiedy przyjechałam na Chiloe, miałam głowę jak pusta jaskinia, która w krótkim czasie zaczęła się wypełniać. Blanca Schnake również uczestniczy w mojej edukacji. Na tej wyspie jej słowo jest prawem, ma więcej do powiedzenia niż policjanci z posterunku. Jako dziecko uczyła się u zakonnic w szkole z internatem, potem przez jakiś czas mieszkała w Europie i studiowała pedagogikę; jest rozwiedziona i ma dwie córki, jedną w Santiago, drugą, zamężną i z dwójką dzieci - na Florydzie. Na zdjęciach, które mi pokazała, córki wyglądają jak modelki, a wnuczki jak cherubinki. Była dyrektorką liceum w Santiago, ale kilka lat temu poprosiła o przeniesienie na Chiloe, bo chciała mieszkać w Castro, blisko swojego ojca, w końcu jednak osiedliła się na tej mało znaczącej wysepce. Blanca miała raka piersi i zdaniem Eduvigis wyzdrowiała dzięki pewnej machi, ale Manuel wyjaśnił mi, że choroba ustąpiła po obustronnej mastektomii i chemioterapii; teraz jest na etapie remisji. Blanca mieszka za szkołą w najlepszym domu we wsi, odnowionym i rozbudowanym, który jej ojciec kupił, podpisując jeden czek. W weekendy jeździ do Castro,

żeby go odwiedzić. Don Lionel Schnake uchodzi na Chiloe za znakomitość, bardzo go tu kochają za szczodrość, która wydaje się nie mieć granic. „Im więcej mój tata daje, tym lepiej mu idą inwestycje, dlatego uważam, że to nie grzech go o coś poprosić", wyjaśniła mi Blanca. W czasie reformy rolnej z 1971 roku rząd Allende wywłaszczył majątek rodziny Schnake w Osorno i przekazał go chłopom, którzy od kilkudziesięciu lat mieszkali w nim i pracowali. Zamiast tracić energię na nienawiść czy sabotowanie

rządu, jak inni w jego sytuacji, Schnake rozejrzał się za nowymi możliwościami i okazjami. Czuł się młodo, mógł zacząć od nowa. Przeniósł się na Chiloe i założył firmę zaopatrującą w owoce morza najlepsze restauracje w Santiago. Przetrwał polityczne i gospodarcze burze tamtych czasów, a później okres rywalizacji z japońskimi statkami rybackimi i przemysłem łososiowym. W 1976 roku rząd wojskowych zwrócił mu ziemie, które on z kolei przekazał swoim dzieciom, a te podźwignęły je z ruiny. Sam został na Chiloe, bo po pierwszym ataku serca uznał, że ratunkiem będzie dla niego dostosowanie się do powolnego tempa życia Chilotów. „W wieku osiemdziesięciu pięciu lat, bardzo dobrze przeżytych, moje serce działa lepiej niż szwajcarski zegarek", powiedział mi don Lionel, którego poznałam w niedzielę, kiedy pojechałam do niego z Blancą. Dowiedziawszy się, że jestem tą gringuitą od Manuela Ariasa, don

Lionel mocno mnie przytulił. „Powiedz temu niewdzięcznemu komuniście, żeby mnie odwiedził, nie był tu od Nowego Roku, trzymam dla niego wyborną starą brandy". Ma patriarchalny wygląd, czerwone policzki, wąsiska i cztery białe kosmyki na czaszce; jest brzuchatym sybarytą, wylewnym, śmiejącym się hałaśliwie z własnych dowcipów, a jego nakryty stół czeka na każdego, kto zechce złożyć mu wizytę. Tak właśnie wyobrażam sobie Millalobo, mityczną postać, która porywa dziewice i zabiera je do swojego morskiego królestwa. Ten Millalobo o niemieckim nazwisku twierdzi, że jest ofiarą kobiet w ogóle - „nie potrafię niczego odmówić tym ślicznotkom!" - a swojej córki w szczególności, bo go wykorzystuje. „Blanca jest bardziej namolna niż Chiloci, zawsze o coś żebrze dla swojej szkoły. Wiesz, o co mnie ostatnio poprosiła? O kondomy! Tego właśnie brakowało jeszcze w tym kraju: kondomów dla dzieci!", powiedział mi, zanosząc się śmiechem.

Don Lionel nie jest jedyną osobą, którą Blanca zdołała sobie podporządkować. Na jej apel o pomalowanie i wyremontowanie szkoły zebrało się ponad dwudziestu ochotników; nazywają to minga polega ona na tym, że różni ludzie pomagają za darmo wykonać jakąś pracę, świadomi, że sami otrzymają pomoc, kiedy będą jej potrzebować. To święte prawo wzajemności: dziś ja tobie, jutro ty mnie. Tak zbiera się ziemniaki, naprawia dachy i reperuje sieci; tak też przewieziono lodówkę Manuela.

Rick Laredo nie ukończył szkoły średniej; wałęsał się po ulicach z innymi łobuzami, sprzedawał dzieciakom narkotyki, kradł przedmioty o małej wartości, a w południe krążył po placu Park, żeby zobaczyć się ze swoimi dawnymi kolegami z Berkeley High, z niektórymi prowadził drobny handelek. Chociaż nigdy by się do tego nie przyznał, chciał wrócić do szkolnego stada, z którego wyrzucono go za to, że przyłożył lufę pistoletu do ucha panu Harperowi. Szczerze mówiąc, nauczyciel zachował się aż zbyt przyzwoicie, nawet wstawił się, żeby nie wyrzucano chłopaka, ale Laredo sam wykopał sobie grób, ubliżając dyrektorowi i członkom komisji. Rick Laredo bardzo dbał o swój wygląd, nosił markowe, nieskazitelnie białe adidasy, koszulkę bez rękawów, żeby pokazać swoje muskuły i tatuaże, miał włosy nastroszone żelem jak u jeżozwierza i tyle łańcuchów i bransoletek, że mógłby przyciągnąć go magnes. Chodził krokiem szympansa w obszernych dżinsach opadających mu poniżej bioder. Znaczył tak niewiele, że nie interesowała się nim nawet policja ani Mike O'Kelly. Kiedy postanowiłam zaradzić jakoś swojemu dziewictwu, umówiłam się z Laredem, nic mu nie tłumacząc, na pustym Parkingu nieopodal kina, o wczesnej godzinie, przed pierwszym

seansem. Z daleka widziałam, jak krąży, kołysząc się prowokująco. Jedną ręką podtrzymywał spodnie, tak zwisające w kroku, że wyglądał, jakby nosił pieluchę, w drugiej miał papierosa. Był podniecony i zdenerwowany, ale kiedy podeszłam, udał przepisową obojętność

typową dla machos jego pokroju. Zmierzył mnie wzrokiem od góry do dołu z szyderczym grymasem. „Pospiesz się, za dziesięć minut mam autobus", powiedziałam, ściągając spodnie. Pełen wyższości uśmiech zniknął z jego twarzy, może spodziewał się jakiegoś wstępu. „Zawsze mi się podobałaś, Mayu Vidal", powiedział. Ten kretyn przynajmniej wie, jak się nazywam, pomyślałam. Laredo przydeptał peta, wziął mnie za rękę i chciał pocałować, ale odwróciłam głowę: to nie było przewidziane w moich planach, a poza tym zalatywało mu z ust silnikowymi spalinami. Zaczekał, aż zdejmę spodnie, od razu przycisnął mnie do chodnika i mozolił się przez minutę czy dwie, wbijając mi w piersi swoje łańcuchy i fetysze, nie podejrzewając, że robi to z nowicjuszką, po czym zwalił się na mnie jak martwy zwierz. Z wściekłością strząsnęłam go z siebie, wytarłam się majtkami, które zostawiłam porzucone na parkingu, założyłam spodnie, złapałam plecaki uciekłam biegiem. W autobusie zauważyłam ciemną plamę między nogami i łzy, które moczyły mi bluzkę. Następnego dnia Rick Laredo zjawił się na Park z CD z rapem i torebką marihuany dla „swojej dziewczyny". Zrobiło mi się żal biedaka, nie mogłam odprawić go szyderstwem, jak na jedną z Wampirów przystało. Uwolniłam się od obstawy Sarah i Debbie i zaprosiłam go do lodziarni, gdzie kupiłam dla nas po rożku z trzema kulkami: pistacjową, waniliową i rumową z rodzynkami. Kiedy lizaliśmy lody, podziękowałam mu za zainteresowanie moją osobą i za przysługę, jaką oddał mi na

parkingu. Spróbowałam mu wytłumaczyć, że nie będzie następnego razu, ale ta informacja nie przebiła się do jego małpiej czaszki. Przez kilka miesięcy nie mogłam uwolnić się od Ricka Lareda, aż wreszcie nieoczekiwany wypadek wymazał go z mojego życia. Kiedy rano wychodziłam z domu, wyglądałam jak uczennica idąca do szkoły, ale w połowie drogi spotykałam się z Sarah i Debbie w Starbucksie, gdzie pracownicy dawali nam latte w zamian za nieprzyzwoite przysługi w ubikacji, przebierałam się za wampira i hulałam do chwili, kiedy popołudniową porą wracałam do domu z nieumalowaną twarzą, udając licealistkę. Wolność trwała kilka miesięcy, aż wreszcie moja Nini przestała brać środki antydepresyjne, wróciła do świata żywych i zaczęła zwracać uwagę na znaki, których do tej pory nie zauważała, bo wzrok miała zwrócony do wewnątrz: z jej portmonetki znikały pieniądze, mój rozkład zajęć nie pasował do żadnego znanego programu nauczania, wyglądem i zachowaniem przypominałam dziwkę, stałam się przebiegła, kłamałam. Moje ubranie pachniało marihuaną, a oddech podejrzanymi pastylkami miętowymi. Nie wiedziała jeszcze, że nie chodzę na lekcje. Pan Harper rozmawiał kiedyś z ojcem, bez widocznych rezultatów, ale nie przyszło mu do głowy, żeby zadzwonić do babci. Próbując się ze mną porozumieć, moja Nini rywalizowała z ogłuszającą muzyką w słuchawkach, komórką, komputerem i telewizją. Z punktu widzenia dobrego samopoczucia najlepiej byłoby, gdyby

babcia zignorowała wszystkie oznaki niebezpieczeństwa i wybrała pokojowe współistnienie, ale chęć chronienia mnie i stary nawyk rozgryzania tajemnic z powieści kryminalnych pchnęły ją do przeprowadzenia śledztwa. Zaczęła od mojej

szafy i numerów zapisanych w telefonie. W jednej z torebek znalazła paczkę kondomów i plastikową saszetkę z dwiema żółtymi pastylkami ze znaczkiem Mitsubishi, których nie potrafiła zidentyfikować. Odruchowo włożyła je do ust i p0 kwadransie przekonała się, jak działają. Jej oczy i rozum zaszły mgłą, zęby zaczęły dzwonić, kości zmiękły, poczuła, że opuszczają ją wszystkie troski. Nastawiła płytę z czasów swojej młodości i zaczęła tańczyć zapamiętale, potem wyszła zaczerpnąć powietrza na ulicę, gdzie dalej tańczyła, zdejmując ubranie. Dwaj sąsiedzi, którzy zobaczyli, że przewraca się na ziemię, pospiesznie okryli ją ręcznikiem. Nadeszłam, kiedy właśnie mieli dzwonić pod 911, rozpoznałam objawy i zdołałam ich przekonać, by pomogli mi wnieść babcię do domu. Nie mogliśmy jej podnieść, bo była ciężka jak granitowy głaz, musieliśmy ją przeciągnąć aż do kanapy w salonie. Wyjaśniłam tym miłosiernym samarytanom, że to nic poważnego, że moja babcia miewa takie ataki regularnie i że same przechodzą. Wypchnęłam ich uprzejmie za drzwi, po czym pobiegłam odgrzać kawę ze śniadania i poszukać jakiegoś koca, bo moja Nini szczękała zębami. Po kilku minutach gotowała się z gorąca. Przez trzy następne godziny

stosowałam na przemian koc i ręczniki moczone w zimnej wodzie, aż wreszcie mojej Nini udało się zapanować nad temperaturą ciała. To była długa noc. Następnego dnia babci brakowało sił jak pokonanemu bokserowi, ale umysł miała jasny i pamiętała, co się wydarzyło. Nie uwierzyła w historyjkę o przyjaciółce, która dała mi pastylki na przechowanie, a ja, naiwna, nie wiedziałam, że to ecstasy. Nieszczęsny odlot dodał jej animuszu, wreszcie miała okazję wypróbować w praktyce to, czego nauczyła się w Klubie Przestępców. Między moimi butami odkryła kolejne dziesięć tabletek Mitsubishi i sprawdziła

z O'Kellym, że jedna kosztuje dwa razy tyle co moje tygodniowe kieszonkowe. Babcia znała się trochę na komputerach, bo korzystała z nich w bibliotece, ale daleko jej było do eksperta. Dlatego zwróciła się do Normana, technologicznego geniusza, przygarbionego, krótkowzrocznego dwudziestosześciolatka, spędzającego życie przy komputerze, którego 0'Kelly wykorzystuje czasami do nielegalnych celów. Kiedy chodzi o pomaganie swoim chłopakom, Królewna Śnieżka bez skrupułów przeszukuje w tajemnicy elektroniczne archiwa adwokatów, prokuratorów, sędziów i policjantów. Norman ma dostęp

do wszystkiego, co zostawia ślad w wirtualnej przestrzeni, nawet najdrobniejszy, począwszy od tajnych dokumentów Watykanu, a skończywszy na zdjęciach członków amerykańskiego Kongresu swawolących z prostytutkami. Nie wychodząc z pokoju, który zajmuje w domu swojej matki, mógłby dokonywać wymuszeń, kradzieży z kont bankowych albo nadużyć na giełdzie, ale nie ma skłonności przestępczych - jego pasją jest teoria. Norman nie zamierzał tracić cennego czasu na komputer i komórkę jakiejś szesnastoletniej smarkuli, ale przekazał mojej Nini i 0'Kelly'emu swoją hakerską wiedzę i nauczył ich, jak łamać hasła, czytać prywatne wiadomości i odzyskiwać z sieci to, co, jak sądziłam, zostało przeze mnie zniszczone. W ciągu jednego weekendu ta para z detektywistycznym powołaniem zgromadziła wystarczającą ilość informacji, żeby potwierdzić najgorsze obawy mojej Nini i wprawić ją w osłupienie: wnuczka piła wszystko, co wpadło jej w ręce, od dżinu po syrop na kaszel, paliła marihuanę, handlowała ecstasy, kwasem i środkami uspokajającymi, kradła karty kredytowe i uruchomiła biznes zainspirowany programem telewizyjnym, w którym agentki FBI

udawały nieletnie dziewczyny, by wyłapywać zboczeńców w Internecie. Przygoda zaczęła się od ogłoszenia, które my, Wampiry, wybrałyśmy spośród setek innych, podobnych: Tatuś szuka córki: biznesmen, biały, 54 lata, ojcowski, szczery, czuły,

szuka młodej dziewczyny dowolnej rasy, niedużej, miłej, bez zahamowań i dobrze czującej się w roli córeczki swojego tatusia. Cel: obopólna przyjemność, naturalna, bezpośrednia, na jedną noc, a jeśli na dłużej, mogę być hojny. Tylko poważne odpowiedzi, żadnych dowcipów ani homoseksualistów. Konieczne zdjęcie. Posłałyśmy mu fotografię Debbie, najniższej z naszej trójki, zrobioną, kiedy miała trzynaście lat, na rowerze, i umówiłyśmy ją z tym mężczyzną w hotelu w Berkeley, który znałyśmy, bo Sarah pracowała tam latem. Debbie pozbyła się czarnych łachów i grobowego makijażu i poszła na spotkanie ze szklanką alkoholu w żołądku dla dodania sobie odwagi, przebrana za dziewczynkę w szkolnej spódniczce, białej bluzce, skarpetkach i ze wstążkami we włosach. Mężczyzna żachnął się, stwierdziwszy, że jest starsza niż na zdjęciu, nie mógł jednak zbyt wiele żądać, bo sam miał dziesięć lat więcej, niż napisał w ogłoszeniu. Wytłumaczył Debbie, że jej rola ma polegać na byciu posłuszną, a jego na wydawaniu poleceń i wymierzaniu kar, ale nie po to, żeby zrobić jej krzywdę, tylko żeby uczynić ją lepszą, bo taki jest obowiązek dobrego ojca. A na czym polega obowiązek dobrej córki? By być czułą dla tatusia. Jak się nazywasz? Nieważne, dla mnie będziesz Candy. Chodź, Candy, usiądź tutaj, na kolanach swojego tatuńcia, i opowiedz mu, czy się

dzisiaj wypróżniłaś, to bardzo ważne, córeńko, to jest podstawa

zdrowia. Debbie powiedziała, że chce jej się pić, zamówił więc przez telefon napój gazowany i kanapkę. Kiedy opisywał jej dobrodziejstwa lewatywy, ona starała się zyskać na czasie, ssąc palec i udając, że ogląda pokój z dziecięcą ciekawością. Tymczasem Sarah i ja czekałyśmy na hotelowym parkingu przez dziesięć minut, jak wcześniej uzgodniłyśmy, i zaraz potem wysłałyśmy Ricka Lareda, który wjechał na odpowiednie piętro i zastukał do drzwi. „Obsługa hotelowa!", oznajmił zgodnie z otrzymanymi ode mnie instrukcjami. Kiedy tylko mu otwarto, wtargnął do pokoju z pistoletem w ręku. Laredo, nazywany przez nas psychopatą, bo chwalił się, że torturuje zwierzęta, dysponował muskularni i bandyckimi akcesoriami wzbudzającymi szacunek innych, ale broń służyła mu do tej pory jedynie do zastraszania dziecięcej klienteli, której sprzedawał narkotyki, i przyczyniła się do wyrzucenia go z Berkeley High. Kiedy usłyszał, że zamierzamy wymuszać pieniądze od pedofilów, wystraszył się, bo podobny występek nie należał do jego ograniczonego repertuaru, ale chciał zaimponować Wampirom i pokazać, że jest odważny. Postanowił nam pomóc i dla dodania sobie animuszu użył tequili i cracku. Kiedy jednym kopnięciem otworzył drzwi hotelowego pokoju i wkroczył z obłąkanym wyrazem twarzy, postukując obcasami, kluczami i łańcuchami, z trzymanym oburącz pistoletem, co podpatrzył kiedyś w kinie, niedoszły tatuńcio zwalił się na jedyny fotel i skulił jak embrion. Laredo zawahał się, bo ze

zdenerwowania zapomniał, jaki jest następny krok, ale Debbie miała lepszą pamięć. Możliwe, że mężczyzna nie usłyszał nawet połowy z tego, co mu powiedziała, bo szlochał ze strachu, ale niektóre sformułowania, jak przestępstwo federalne, pornografia dziecięca,

próba gwałtu na nieletniej, wiele lat więzienia, odniosły pożądany skutek. Powiedzieli mu, że za opłatę w wysokości dwustu dolarów gotówką może uniknąć tych problemów. Facet przysięgał na wszystko, co najświętsze, że nie ma pieniędzy, czym tak zirytował Lareda, że może strzeliłby do niego, gdyby nie Debbie, która wpadła na pomysł, żeby zadzwonić do mnie na komórkę. Byłam mózgiem bandy. W tym momencie znowu ktoś zastukał do drzwi, tym razem pracownik baru z napojem gazowanym i kanapką. Debbie odebrała na progu tacę i podpisała rachunek, zasłaniając widowisko z udziałem mężczyzny w kalesonach skamlącego w fotelu i chłopaka w czarnej skórze, który wkładał mu do ust pistolet. Wjechałam na górę do pokoju tatuśka i opanowałam sytuację ze spokojem, który zawdzięczałam skrętowi z marihuany. Kazałam mężczyźnie włożyć ubranie i zapewniłam go, że nic mu się nie stanie,

jeśli posłusznie wypełni polecenia. Wypiłam napój, ugryzłam dwa kęsy kanapki i kazałam ofierze pójść z nami bez słowa, bo przecież skandal byłby mu nie na rękę. Wzięłam nieszczęśnika pod ramię i zeszliśmy cztery piętra - Laredo tuż za nami - po schodach, bo w windzie mogliśmy się na kogoś natknąć. Wepchnęliśmy go do volkswagena mojej babci, którego pożyczyłam, nie prosząc o pozwolenie, i prowadziłam bez prawa jazdy, i zawieźliśmy do bankomatu, skąd wyjął pieniądze na okup. Wręczył nam banknoty, wsiedliśmy do samochodu i uciekliśmy. Mężczyzna został na ulicy, oddychając z ulgą i, jak myślę, wyleczony z nałogu zabawy w tatusia. Cała operacja zajęła trzydzieści pięć minut, a dawka adrenaliny była równie wspaniała jak pięćdziesiąt dolarów, które każde z nas schowało do kieszeni.

Moją Nini najbardziej uderzył u mnie brak skrupułów. W wiadomościach, które wychodziły i przychodziły w liczbie około stu dziennie, nie znalazła nawet śladu skruchy czy strachu przed konsekwencjami, jedynie tupet urodzonej oszustki. Miałyśmy już wtedy za sobą trzy takie wymuszenia, ale zarzuciłyśmy je, znudzone Rickiem Laredem, jego pistoletem, lepką miłością pudla i groźbami, że mnie zabije albo nas zadenuncjuje, jeśli nie zostanę jego dziewczyną. Za bardzo się egzaltował, w każdej chwili mógł stracić głowę i zabić kogoś w przystępie szału. Poza tym chciał, żebyśmy dawały mu większy procent zysków, bo jeśli coś poszłoby nie tak, to on na kilka lat

trafiłby do więzienia, a my byłybyśmy sądzone jak nieletnie. „Ja mam to, co najważniejsze-, pistolet", oznajmił. „Nie, Rick, najważniejsze mam ja: mózg", odpowiedziałam. Przystawił mi lufę do czoła, ale odsunęłam ją jednym palcem; trzy Wampiry odwróciły się do niego plecami i chichocząc, odeszły. Tak wyglądał koniec naszego dochodowego interesu z pedofilami, ale nie uwolniłam się od Lareda, który nadał błagał mnie tak natarczywie, że wreszcie zaczęłam go nienawidzić. Podczas kolejnego przeszukania pokoju moja Nini znalazła więcej narkotyków, torebki z pastylkami i gruby złoty łańcuszek, którego pochodzenia nie mogła wyjaśnić na podstawie przechwyconych wiadomości. Sarah ukradła go swojej matce, a ja wzięłam na przechowanie, dopóki nie znajdziemy sposobu, jak go sprzedać. Matka Sarah była dla nas niewyczerpanym źródłem dochodów, bo pracowała w korporacji, zarabiała mnóstwo pieniędzy i lubiła zakupy; poza tym podróżowała, późno wracała do domu, łatwo było ją oszukać i nie zdawała sobie sprawy, że czegoś brakuje. Przechwalała się, że jest najlepszą Przyjaciółką swojej córki i że ta wszystko jej opowiada, ale w rzeczywistości nie podejrzewała, jak wygląda życie Sarah, nie

zauważyła nawet, że jest niedożywiona i anemiczna. Czasami zapraszała nas do domu, żebyśmy napiły się z nią piwa i wypaliły marihuanę, mówiła, że to bezpieczniej niż na ulicy. Nie mogłam zrozumieć, dlaczego Sarah rozpowszechnia mit okrutnego ojczyma,

skoro ma tak godną pozazdroszczenia matkę; w porównaniu z tą kobietą moja babcia była potworem. Moja Nini straciła resztki cierpliwości, przekonana, że jej wnuczka skończy na ulicy w Berkeley między narkomanami i żebrakami albo w więzieniu z młodocianymi przestępcami, których nie zdołał ocalić Królewna Śnieżka. Przeczytała, że jakaś część mózgu rozwija się z opóźnieniem, dlatego dorastająca młodzież żyje w stanie rozprzężenia i nie ma sensu z nią dyskutować. Doszła do wniosku, że utknęłam na etapie myślenia magicznego, jak ona sama, kiedy próbowała skontaktować się z duchem mojego Popo i wpadła w łapy psychopatia z Oakland. 0'Kelly, jej zaufany przyjaciel i powiernik, usiłował uspokoić ją argumentem, że porwało mnie tsunami hormonów, jak to zwykle bywa u młodych ludzi, że w gruncie rzeczy jestem przyzwoitą dziewczyną i w końcu zmądrzeję, o ile oni będą w stanie chronić mnie przede mną samą i przed niebezpieczeństwami tego świata, dopóki nieubłagana natura nie zamknie swojego cyklu. Moja Nini przyznała mu rację, bo przynajmniej nie cierpiałam na bulimię, jak Sarah, ani nie cięłam się żyletkami, jak Debbie, nie byłam też w ciąży, nie miałam zapalenia wątroby ani AIDS. O tym wszystkim i o wielu innych rzeczach Królewna Śnieżka i moja babcia dowiedzieli się dzięki niedyskretnym e-mailom Wampirów i diabelskim umiejętnościom Normana. Moja Nini wahała się, czy spełnić obowiązek i opowiedzieć wszystko mojemu ojcu, co miałoby nieprzewidywalne konsekwencje, czy ulec chęci udzielenia mi po

cichu pomocy, co

sugerował Mike. Nie zdołała jednak podjąć decyzji, bo burzliwy rozwój wydarzeń usunął ją na drugi plan. Do ważnych osób na wyspie należą dwaj policjanci odpowiedzialni za porządek, nazywani tu „strażnikami", Laurencio Cárcamo i Humilde Garay. Jestem z nimi w przyjaznych stosunkach, bo szkolę ich psa. Dawniej ludzie nie żywili zbytniej sympatii do strażników, bo w czasie dyktatury zachowywali się brutalnie, ale przez dwadzieścia lat panującej w kraju demokracji stopniowo odzyskiwali oni zaufanie i szacunek obywateli. Za czasów dyktatury Laurencio Cárcamo był dzieckiem, a Humilde Garay nie przyszedł jeszcze na świat. Na oficjalnych afiszach Korpusu Policji Chilijskiej mundurowi występują z okazałymi owczarkami niemieckimi, ale tutaj mamy małego mieszańca nazwanego Livingstone na cześć najsłynniejszego chilijskiego piłkarza, dziś już staruszka. Szczeniak skończył sześć miesięcy, jest w idealnym wieku, żeby zacząć szkolenie, ale obawiam się, że przy mnie nauczy się tylko siadać, podawać łapę i udawać nieżywego. Policjanci poprosili mnie, żebym nauczyła go atakować i znajdować trupy, ale to pierwsze wymaga agresywności, a to drugie cierpliwości, czyli dwóch wykluczających się cech. Zmuszeni do wyboru, opowiedzieli się za szukaniem trupów, bo tutaj nie ma kogo atakować, za to zdarza się, że ludzie giną w gruzach w czasie trzęsień ziemi.

Metoda, której sama nigdy nie praktykowałam, ale czytałam o niej w podręczniku, polega na tym, że moczy się szmatę w kadawerynie, substancji śmierdzącej zepsutym mięsem, daje się ją do powąchania psu, a potem chowa i każe znaleźć. „Z kadaweryną, damo, może być problem. Nie moglibyśmy użyć zepsutych kurzych flaków?", zasugerował

Humilde Garay, ale kiedy tak zrobiliśmy, pies zaprowadził nas prosto do kuchni Aurelia Nancupela w Tawernie pod Umarlakiem. Dalej próbuję różnych wymyślanych na poczekaniu sposobów, czemu zazdrośnie przygląda się Fakin, który z zasady nie lubi innych zwierząt. Pod tym pretekstem spędziłam wiele godzin na posterunku, pijąc rozpuszczalną kawę i słuchając fascynujących historii ludzi w służbie ojczyźnie, jak sami siebie nazywają. Posterunek to cementowy domek pomalowany w kolory policyjne, biały i brunatno-zielony, otoczony płotem ozdobionym szeregami muszli machas. Policjanci wyrażają się bardzo dziwnie: używają słów „zaprzeczam" i „potwierdzam" zamiast „nie, nie" albo „tak, tak", jak mówią Chiloci, ja jestem „damą", a Livingstone to „kundys", też w służbie ojczyźnie. Laurencio Cárcamo, który ma większy autorytet, został kiedyś oddelegowany do jakiejś zapadłej wioski w prowincji Ultima Esperanza, gdzie musiał amputować nogę mężczyźnie uwięzionemu w wyniku osunięcia się ziemi. „Piłą, damo, i bez znieczulenia, mieliśmy tylko wódkę".

Humilde Garay, który moim zdaniem najlepiej pasuje na towarzysza Livingstone'a, jest bardzo przystojny, przypomina tego aktora z filmów o Zorro, cholera, nie pamiętam, jak on się nazywa... Stale oblegają go kobiety, od przypadkowych turystek głupiejących w jego obecności po wytrwałe wielbicielki, które przyjeżdżają z kontynentu, żeby się z nim zobaczyć, ale Humilde Garay jest stateczny z dwóch powodów: po pierwsze dlatego, że nosi mundur, po drugie dlatego, że jest ewangelikiem. Manuel opowiadał mi, że Garay uratował kilku argentyńskich alpinistów zagubionych w Andach. Ekipy ratunkowe zamierzały zaprzestać poszukiwań, bo uznano ich za martwych, kiedy wtrącił się Garay. Po prostu zaznaczył ołówkiem punkt na mapie, wysłano tam helikopter i dokładnie

w tym miejscu znaleziono alpinistów, prawie zamarzniętych, ale jeszcze żywych. „Potwierdzam, damo, miejsce rzekomych ofiar z bratniej republiki zostało trafnie zaznaczone na mapie Michelina", odpowiedział, kiedy go o to zapytałam, i pokazał mi wycinek gazety z 2007 roku z informacją i zdjęciem pułkownika, który wręczał mu order: „Skoro podoficer w służbie czynnej Humilde Garay Ranquileo potrafi znaleźć wodę pod ziemią, to może również znaleźć pięciu Argentyńczyków na powierzchni", powiedział pułkownik w wywiadzie. Okazuje się, że kiedy policjanci mają wykopać studnię w jakiejś części kraju, konsultują się przez radio z Garayem, ten zaznacza na mapie dokładne miejsce i głębokość, na której jest woda, a potem

faksem wysyła fotokopię mapy. Właśnie takie historie powinnam zapisywać, bo któregoś dnia posłużą mojej Nini jako materiał do jej bajek. Ta para chilijskich policjantów przypomina mi sierżanta Walczaka z Berkeley: są tolerancyjni wobec ludzkich słabości. Dwóch cel posterunku, jednej dla pań, drugiej dla panów, jak informują tabliczki na kratach, używa się głównie do udzielania schronienia pijakom, których, kiedy pada deszcz, nie można odstawić do domu. — Ostatnie trzy lata, między szesnastym a dziewiętnastym rokiem mojego życia, były tak wybuchowe, że niewiele brakowało, a zniszczyłyby moją Nini, która podsumowała ten okres jednym zdaniem: „Cieszę się, że twojego Popo już nie ma na tym świecie i nie widzi, w co się zamieniłaś, Mayu". Już miałam jej odpowiedzieć, że gdyby mój Popo był na tym świecie, nie zamieniłabym się w to, czym jestem, ale w porę zamilkłam; obarczanie go winą za moje zachowanie było niesprawiedliwe.

Pewnego dnia w listopadzie 2006 roku, czternaście miesięcy po śmierci mojego Popo, o czwartej nad ranem zadzwonili ze szpitala hrabstwa, żeby powiadomić rodzinę Vidalów, że nieletnia Maya Vidal została przywieziona karetką na ostry dyżur i w tym momencie leży na chirurgii. W domu była tylko babcia, której udało się skontaktować z Mikiem 0'Kellym i poprosić go, żeby odnalazł mojego ojca, a sama pędem pobiegła do szpitala. Tamtej nocy wymknęłam się na rave w

jakiejś zamkniętej fabryce, gdzie czekały na mnie Sarah i Debbie. Nie mogłam wziąć volkswagena, bo moja Nini znowu nim gdzieś walnęła i był w naprawie, dlatego pojechałam starym rowerem, trochę zardzewiałym i z zepsutymi hamulcami. Znałyśmy bramkarza, gościa o odrażającym wyglądzie i ptasim móżdżku, który pozwolił nam wejść na imprezę, nie pytając o wiek. Fabryka wibrowała od łoskotu muzyki i zapamiętania tłumu zwiotczałych marionetek, niektórzy tańczyli albo skakali, inni tkwili przykuci do podłogi w stanie katatonii, zaznaczając rytm ruchami głowy. Pić na umór, palić wszystko, czego nie dało się wstrzyknąć, uprawiać seks z tym, kto będzie pod ręką i bez zahamowań - o to tylko chodziło. Zapach, dym i upał osiągnęły takie natężenie, że musiałyśmy wychodzić na ulicę, żeby odetchnąć. Kiedy przyszłam, wprowadziłam się w odpowiedni nastrój drinkiem własnego pomysłu - gin, wódka, whisky, tequila i coca-cola - i marihuaną wymieszaną w fifce z kokainą i kilkoma kroplami LSD, która rąbnęła we mnie jak dynamit. Wkrótce straciłam z oczu moje przyjaciółki, roztopiły się we frenetycznej masie. Tańczyłam sama, dalej piłam, pozwoliłam, żeby obmacało mnie kilku chłopaków... Nie pamiętam szczegółów ani tego, co się potem stało. Dwa dni później, gdy przestały działać środki przeciwbólowe, które podali mi w szpitalu, dowiedziałam się, że potrącił mnie samochód, kiedy totalnie naćpana wyjechałam z rave'u na rowerze bez świateł

i hamulców. Wyleciałam w powietrze i spadłam kilka metrów (jalej w krzaki przy brzegu drogi. Kierowca, który próbował mnie wyminąć, uderzył w słup i doznał wstrząsu mózgu. Dwanaście dni leżałam w szpitalu ze złamaną ręką, zwichniętą szczęką i płonącym ciałem, bo wylądowałam na krzaku trującego bluszczu, a przez kolejnych dwadzieścia uwięziona w domu, z metalowymi prętami i śrubami w kości, pilnowana przez babcię i Królewnę Śnieżkę, który zmieniał ją co kilka godzin, żeby odpoczęła. Moja Nini uznała, że wypadek był desperacką interwencją mojego Popo, który chciał mnie w ten sposób ocalić. „Dowodem jest to, że jeszcze żyjesz i że nie złamałaś sobie nogi, wtedy nie mogłabyś grać w piłkę", powiedziała. Sądzę, że w głębi duszy babcia czuła wdzięczność, bo uwolniła się od konieczności powiedzenia tacie, czego się o mnie dowiedziała; zrobiła to policja. Przez te kilka tygodni moja Nini nie chodziła do pracy i była zawsze blisko, pilnując mnie z gorliwością więziennego strażnika. Kiedy Sarah i Debbie węszcie postanowiły mnie odwiedzić - po wypadku nie miały odwagi wychylić nosa z domu - przepędziła je, krzycząc jak przekupka na bazarze, ulitowała się za to nad Puckiem Laredem, który przyszedł z bukietem zwiędniętych tulipanów i złamanym sercem. Nie chciałam go przyjąć i to ona przez ponad dwie godziny musiała słuchać w kuchni jego żalów. „Ten chłopiec zostawił ci wiadomość, Mayu: przysiągł mi, że nigdy nie torturował zwierząt, i bardzo Prosi, żebyś dała mu jeszcze jedną szansę", powiedziała mi Później. Babcia ma

słabość do tych, którzy cierpią z miłości. .Jeśli wróci, Nini, przekaż mu, że nawet gdyby był wegetarianinem i zajmował się ratowaniem tuńczyków, nie chcę go więcej widzieć", odparłam.

Środki przeciwbólowe i przerażenie, że zostałam nakryta złamały moją wolę; wyznałam babci wszystko, o co uznała za stosowne zapytać podczas niekończących się przesłuchań, choć była doskonale poinformowana, bo dzięki lekcjom tego szczura Normana moje życie zostało pozbawione wszelkich tajemnic. - Nie wierzę, że masz zły charakter, Mayu, ani że jesteś zupełnie głupia, chociaż robisz wszystko, żeby na taką wyglądać - westchnęła moja Nini. - Ile razy rozmawiałyśmy o zagrożeniu, jakie niosą narkotyki? Jak mogłaś wymuszać pieniądze na tych mężczyznach i trzymać ich na muszce? - To byli rozpustnicy, zboczeńcy, pedofile, Nini. Zasługiwali, żeby ich wydymać. To znaczy, my ich nie wydymaliśmy, wiesz, o co mi chodzi. - A lam ty jesteś, żeby własnoręcznie wymierzać sprawiedliwość? Batmanem? Mogli cię zabić! - Nic mi się nie stało, Nini... - Jak możesz mówić, że nic ci się nie stało! Zobacz, jak wyglądasz! Co ja z tobą zrobię, Mayu? - I wybuchnęła płaczem. - Wybacz mi, Nini. Nie płacz, proszę. Przysięgam ci, że dostałam nauczkę. Wypadek sprawił, że widzę wszystko wyraźniej.

- Za grosz ci nie wierzę. Przysięgnij na pamięć Popo! Moja skrucha była prawdziwa, rzeczywiście najadłam się strachu, ale na nic mi się to zdało, bo gdy dostałam wypis ze szpitala, tata zawiózł mnie do ośrodka w Oregonie, gdzie trafiała trudna młodzież. Nie pojechałam z nim dobrowolnie; żeby mnie uprowadzić, musiał zwerbować policjanta, kolegę Susan, mastodonta o wyglądzie moai z Wyspy Wielkanocnej, który pomógł mu w tym niecnym zadaniu. Moja Nini schowała się, żeby nie patrzeć, jak ciągną mnie niczym zwierzę na rzeź. Wyłam, że nikt mnie nie kocha, że wszyscy mnie odrzucili i dlaczego od razu mnie nie zabiją, zanim sama to zrobię. W ośrodku w Oregonie trzymali mnie w zamknięciu aż do początku 2008 roku wraz z innymi pięćdziesięcioma sześcioma młodymi buntownikami, narkomanami, samobójcami, anorek-rykami, wariatami, wywalonymi ze szkoły i tymi, którzy zwyczajnie nie pasowali nigdzie indziej. Postanowiłam sobie, że będę sabotować wszelkie próby pomocy, i zaczęłam planować, jak zemścić się na ojcu za to, że przywiózł mnie do tej jaskini pomyleńców, na mojej Nini za to, że mu w tym nie przeszkodziła, i na całym świecie za to, że odwrócił się do mnie plecami. Tak naprawdę trafiłam tam przez determinację sędzi, która orzekała w sprawie wypadku. Mike 0'Kelly

znał ją i wstawił się za mną z taką elokwencją, że zdołał ją wzruszyć; w przeciwnym razie skończyłabym w jakimś zakładzie, choć nie w więzieniu stanowym San Quentin, jak wykrzyczała mi babcia podczas jednego ze swoich wybuchów. Bardzo lubi przesadzać. Zabrała mnie kiedyś na potworny film o egzekucji mordercy w San Quentin. „Żebyś zobaczyła, co cię czeka za łamanie prawa, Mayu. Zaczyna się od kradzieży kredek w szkole, a kończy na krześle elektrycznym", ostrzegła po wyjściu z kina. Od tamtej pory było to naszą rodzinną anegdotą, ale tym razem powtórzyła mi te słowa na poważnie. Mając na uwadze mój młody wiek i brak kryminalnej przeszłości, sędzia, cięższa od worka z piaskiem Azjatka, dala nri do wyboru program resocjalizacyjny albo więzienie dla nieletnich. Tego ostatniego domagał się kierowca pojazdu, który mnie potrącił; kiedy zrozumiał, że ubezpieczenie mojego taty nie wynagrodzi mu straty tak hojnie, jak tego oczekiwał,

zapragnął mnie ukarać. Decyzja nie była moja, tylko mojego ojca, który podjął ją, nie pytając mnie o zdanie. Na szczęście za ośrodek płacił kalifornijski system oświaty; w przeciwnym razie moja rodzina musiałaby sprzedać dom, żeby sfinansować resocjalizację: kosztowała 60000 dolarów rocznie. Rodzice niektórych mieszkańców internatu przylatywali z wizytą prywatnymi odrzutowcami. Mój ojciec z ulgą podporządkował się wyrokowi sądu, bo córka parzyła mu dłonie niczym rozżarzony węgiel i chciał się od niej

uwolnić. Zabrał mnie do Oregonu wierzgającą nogami i z trzema tabletkami valium w żołądku, które na nic się zdały, potrzeba by było dwa razy więcej, żeby podziałać na kogoś takiego jak ja, kto mógł normalnie funkcjonować po drinku z vicodinu i meksykańskich grzybków. Szarpiąc się ze mną, wyciągnęli mnie z kolegą Susan z domu, wnieśli na rękach do samolotu, potem do wynajętego samochodu i zawieźli z lotniska do ośrodka terapeutycznego niekończącą się szosą wśród lasów. Spodziewałam się kaftana bezpieczeństwa i elektrowstrząsów, ale ośrodek był przyjemnym zespołem drewnianych budynków w środku parku. W najmniejszym stopniu nie przypominał przytułku dla obłąkanych. Dyrektorka przyjęła nas w swoim gabinecie w towarzystwie młodego brodacza, który okazał się jednym z psychologów. Wyglądali jak rodzeństwo: włosy w kolorze płótna zebrane w koński ogon, sprane dżinsy, szare swetry i wysokie buty, uniform ośrodka, dzięki któremu odróżniali się od mieszkańców internatu, noszących dziwaczne stroje. Potraktowali mnie jak koleżankę, która przyjechała z wizytą, a nie jak rozczochraną, rozwrzeszczaną smarkulę przywleczoną przez dwóch mężczyzn. „Możesz mówić mi Angie, a to jest

Steve. Pomożemy ci, Mayu. Zobaczysz, jak łatwy jest program", zawołała z entuzjazmem kobieta. Zwymiotowałam orzeszki z samolotu na jej dywan. Tata ostrzegł ją, że nic nie będzie łatwe z jego córką, ale ona miała moje akta na biurku i prawdopodobnie widziała już gorsze

przypadki. „Robi się ciemno, a droga powrotna będzie długa, panie Vidal. Lepiej, żeby pożegnał się pan z córką. Proszę się nie martwić, Maya jest w dobrych rękach", powiedziała. Ruszył biegiem w stronę drzwi, chcąc jak najszybciej wyjść, ale rzuciłam się na niego i uwiesiłam jego kurtki, błagając, żeby mnie nie zostawiał, proszę, tatusiu, proszę. Angie i Steve przytrzymali mnie bez specjalnego wysiłku, podczas gdy mój ojciec i moai uciekali ile sił w nogach. Zmęczenie wzięło wreszcie górę, zrezygnowałam z walki i rzuciłam się na podłogę zwinięta w kłębek jak pies. Zostawili mnie tam na dłuższą chwilę, sprzątnęli wymiociny, a kiedy przestałam czkać i płakać, podali mi szklankę wody. „Nie zamierzam siedzieć w tym wariatkowie! Zwieję, jak tylko będę mogła!", krzyknęłam resztką głosu, jaka mi została, ale nie stawiałam oporu, kiedy pomogli mi wstać i oprowadzili po ośrodku. Na zewnątrz noc zdawała się bardzo zimna, ale w środku było ciepło i wygodnie, długie zadaszone korytarze łączące budynki, obszerne sale, wysokie sklepienia z wystającymi belkami, duże okna z matowymi szybami, zapach drewna, prostota. Żadnych żelaznych sztab ani kłódek. Pokazali mi kryty basen, siłownię, wielofunkcyjną salę z fotelami, stołem bilardowym i dużym kominkiem, gdzie płonęły grube polana. Mieszkańcy internatu siedzieli w jadalni przy zwykłych stołach udekorowanych bukiecikami kwiatów, szczegół, który nie umknął mojej uwadze, bo tutejszy klimat nie sprzyjał hodowaniu roślin. Dwie Przysadziste, uśmiechnięte Meksykanki w białych fartuchach

nakładały posiłki za bufetową ladą. Smakowity zapach fasoli

i pieczonego mięsa uderzył mnie w nozdrza, ale odmówiłam jedzenia; nie zamierzałam mieszać się z tym motłochem. Angie wzięła szklankę mleka i talerzyk herbatników i zaprowadziła mnie do sypialni, prostego pokoju z czterema łóżkami, meblami z jasnego drewna, obrazami przedstawiającymi ptaki i kwiaty. Jedyną oznaką, że ktoś tam śpi, były rodzinne zdjęcia na szarkach nocnych. Przeszedł mnie dreszcz na myśl o psychicznie chorych, którzy mogli żyć w tak schludnych pomieszczeniach. Moja walizka i plecak leżały na jednym z łóżek, otwarte, wyglądało na to, że zostały przeszukane. Chciałam powiedzieć Angie, że nie zamierzam z nikim spać, ale przypomniałam sobie, że następnego dnia o świcie stąd odejdę. Nie warto robić zamieszania z powodu jednej nocy. Zdjęłam spodnie i buty i położyłam się bez mycia pod czujnym spojrzeniem dyrektorki. „Nie mam śladów po ukłuciach ani po podcinaniu żył", powiedziałam wyzywająco, pokazując ręce. „Cieszę się, Mayu. Spij dobrze", odpowiedziała po prostu, zostawiła mleko i ciastka na szafce i wyszła, nie zamykając drzwi. Pochłonęłam lekki podwieczorek, tęskniąc za czymś bardziej konkretnym; byłam tak wyczerpana, że kilka minut później zapadłam w kamienny sen. Obudziłam się z pierwszym światłem poranka, widocznym w szparze między okiennicami, głodna i zdezorientowana. Kiedy zobaczyłam na pozostałych łóżkach sylwetki śpiących

dziewczyn, przypomniałam sobie, gdzie jestem. Ubrałam się pospiesznie, wzięłam plecaki kurtkę i wyszłam na palcach. Przecięłam hall, ruszyłam w stronę szerokich drzwi, które, jak mi się wydawało, prowadziły na zewnątrz, i trafiłam na jeden z zadaszonych korytarzy łączących budynki. Zatrzymałam się nagle, czując uderzenie zimnego powietrza. Niebo było pomarańczowe, a ziemia pokryta cienką warst-

wą śniegu, powietrze pachniało sosną i ogniskiem. Kilka metrów dalej stała rodzina jeleni, obserwowały mnie, oceniając stopień zagrożenia; ich nozdrza parowały, a ogony drgały. Dwa młode jelonki z jasnymi plamkami na grzbiecie niepewnie trzymały się na chudych nogach, a matka czuwała z postawionymi uszami. Popatrzyłyśmy sobie z łanią w oczy przez trwającą wieczność chwilę, czekając na reakcję tej drugiej, nieruchome, aż wystraszył nas jakiś głos za moimi plecami i jelenie odbiegły kłusem. „Przychodzą napić się wody. Przychodzą też szopy, lisy i niedźwiedzie". To był ten sam brodacz, który przyjął mnie poprzedniego dnia, wbity w kurtkę narciarską, w wysokich butach i skórzanej czapce podszytej futrem. „Widzieliśmy się wczoraj, ale nie wiem, czy pamiętasz. Jestem Steve, jeden z doradców. Do śniadania brakuje jeszcze prawie dwóch godzin, ale mam kawę", powiedział i ruszył naprzód, nie oglądając się za siebie. Automatycznie poszłam za nim do świetlicy ze stołem bilardowym i czekałam w pozycji obronnej, a on w tym czasie podpalił

gazetą polana w kominku i z termosu nalał do dwóch filiżanek kawę z mlekiem. „W nocy spadł pierwszy śnieg w tym sezonie", powiedział, machając czapką, żeby rozniecić ogień. Ciocia Blanca musiała pilnie pojechać do Castro, bo jej ojciec dostał groźnego częstoskurczu wywołanego plażowym Konkursem Tyłeczków. Zdaniem Blanki Millalobo żyje tylko dlatego, że uważa cmentarz za nudne miejsce. Obrazy pokazywane w telewizji mogły okazać się zgubne dla chorego na serce: dziewczyny w niewidzialnych stringach potrząsające tyłkami przed męską hordą, która w przypływie entuzjazmu rzucała butelkami i atakowała dziennikarzy. W Tawernie pod Umarlakiem mężczyźni posapywali przed ekranem, a kobiety

z założonymi rękami spluwały na podłogę. Co też powiedziałyby o takim konkursie moja Nini i jej koleżanki feministki! Wygrała dziewczyna z farbowanymi na blond włosami i pupą Murzynki, na plaży Pichilemu, licho wie, gdzie to jest. „Przez tę latawicę mój tata prawie przeniósł się na tamten świat", skomentowała Blanca po powrocie z Castro. Zlecono mi utworzenie dziecięcej drużyny futbolowej, proste zadanie, bo w tym kraju chłopcy uczą się kopać piłkę, kiedy tylko zaczynają chodzić. Mam już reprezentację, a także jedną drużynę rezerwową i jedną żeńską, której powstanie wywołało falę komentarzy, chociaż nikt się otwarcie nie sprzeciwił, bo musiałby mieć do czynienia z ciocią Blancą. Chcemy, żeby nasza kadra we wrześniu uczestniczyła

w mistrzostwach międzyszkolnych z okazji święta narodowego. Przed nami kilka miesięcy treningów, ale nie możemy grać bez adidasów, a ponieważ żadna rodzina nie ma pieniędzy na taki wydatek, złożyłyśmy z Blancą kurtuazyjną wizytę don Lionelowi Schnake, który już doszedł do siebie po szoku, jaki wywołały u niego plażowe tyłeczki. Zmiękczyłyśmy go dwiema butelkami najprzedniejszego licor de oro, który Blanca robi z wódki, cukru, serwatki i przypraw, i wyłożyłyśmy mu zasadność zajęcia dzieci sportem, bo dzięki temu nie pakują się w kłopoty. Don Lionel podzielił nasze zdanie. Stąd do wzmianki o piłce nożnej był już tylko jeden kieliszeczek licor de oro obiecał podarować nam jedenaście par adidasów w odpowiednich rozmiarach. Musiałyśmy mu wytłumaczyć, że potrzeba jedenastu dla Caleuche, drużyny męskiej, jedenastu dla Pincoi - żeńskiej i dodatkowo sześciu par na zmianę. Kiedy dowiedział się, ile to będzie kosztować, wygłosił filipikę o kryzysie ekonomicznym, farmach łososi, zwolnieniach, o tym, że jego córka jest jak worek bez dna i że kiedyś umrze przez nią na serce, bo prosi ciągle o więcej, i kto

to widział, żeby piłkarskie buty były priorytetem, zważywszy na niewydolny system edukacji w tym kraju. W końcu otarł czoło, wypił czwarty kieliszeczek licor de oro i wypisał nam czek. Tego samego dnia zamówiłyśmy adidasy w Santiago, a tydzień później pojechałyśmy do Ancud, żeby odebrać je od kierowcy autobusu. Ciocia Blanca trzyma buty pod kluczem, żeby

dzieci nie nosiły ich na co dzień. Zarządziła, że ten. komu urosną stopy, zostanie wykluczony z drużyny. Jesień kwiecień, maj Skończył się remont szkoły. W niej ludzie znajdują schronienie w razie nagłych wypadków, bo to najbezpieczniejszy budynek, nie licząc kościoła, którego lichą drewnianą konstrukcję podtrzymuje Bóg, co zostało udowodnione w 1960 roku podczas najsilniejszego spośród zarejestrowanych trzęsień ziemi, 9,5 stopnia w skali Richtera. Morze się podniosło i prawie pochłonęło wioskę, ale fale zatrzymały się na drzwiach kościoła. W ciągu dziesięciu minut wstrząsów skurczyły się jeziora, zniknęły całe wyspy, rozstąpiła się ziemia i zapadły szyny kolejowe, mosty i drogi. Chile jest podatne na katastrofy, powodzie, susze, wichury, trzęsienia ziemi i fale zdolne przenieść łódź na środek placu. W związku z tym ludzie wyznają pełną rezygnacji filozofię - to próby, które zsyła Bóg - i zaczynają się denerwować, kiedy przez dłuższy czas nie dochodzi do żadnego nieszczęścia. Tak jak moja Nini, która zawsze się spodziewa, że runie na nią niebo. Nasza szkoła jest przygotowana na kolejny wybuch gniewu przyrody. W niej skupia się życie społeczne wyspy, tu zbiera się koło kobiet, grupa rękodzielnicza i Anonimowi Alkoholicy. Poszłam kilka razy na spotkanie tych ostatnich, bo obiecałam to Mike'owi 0'Kelly'emu, ale byłam jedyną kobietą pośród czterech czy pięciu mężczyzn, którzy nie mieli odwagi mówić w mojej obecności. Myślę, że tego nie potrzebuję,

od ponad czterech miesięcy jestem trzeźwa. W szkole oglądamy filmy,

rozwiązujemy drobne konflikty niewymagające interwencji policji i omawiamy bieżące tematy, jak zasiewy, zbiory, ceny ziemniaków i owoców morza; tu Liliana Trevińo rozdziela szczepionki i wyjaśnia podstawy higieny, o których starsze kobiety słuchają z rozbawieniem. „Za przeproszeniem, panienko Liliano, pani chce nas nauczyć medycynować?", mówią. Babcie zapewniają, i mają rację, że pastylki ze słoiczka są podejrzane, bo ktoś się na nich bogaci, i że wolą domowe środki, które mają za darmo, albo leki homeopatyczne. W szkole wytłumaczyli nam, na czym polega rządowy program antykoncepcji, który przeraził kilka staruszek; tu policjanci rozdali nam instrukcje dotyczące tępienia wszy, na wypadek gdyby doszło do epidemii, co zdarza się średnio raz na dwa lata. Na samą myśl o wszach swędzi mnie głowa, wolę pchły, bo zostają na Fakinie i na kotach. Szkolne komputery są prekolumbijskie, ale dobrze utrzymane, używam ich do wszystkiego, czego potrzebuję, poza pocztą elektroniczną. Przyzwyczaiłam się żyć odcięta od świata. Do kogo bym napisała, skoro nie mam przyjaciół? Dostaję wiadomości od mojej Nini i od Królewny Śnieżki, którzy piszą szyfrem do Manuela, ale chciałabym sama opowiedzieć im o moich wrażeniach z tego dziwnego zesłania. Nie są w stanie wyobrazić sobie Chiloe, to miejsce trzeba przeżyć. Zostałam w ośrodku w Oregonie, czekając z ucieczką, aż się trochę

ociepli, ale zima w tych lasach przychodziła po to, by zagościć na jakiś czas ze swoim kryształowym pięknem lodu i śniegu, swoim niebem, czasami błękitnym i niewinnym, innym razem ołowianym i rozwścieczonym. Kiedy dni zrobiły się dłuższe, wzrosła temperatura i zaczęły się zajęcia na świeżym powietrzu, znowu zaczęłam myśleć o ucieczce, ale wtedy przy-

wieźli wigonie, dwa zgrabne zwierzaki o stojących uszach i zalotnych rzęsach, kosztowny prezent wdzięcznego ojca jednego z ubiegłorocznych absolwentów. Angie wyznaczyła mnie do opieki nad wigoniami, argumentując, że mam najlepsze kwalifikacje, by zająć się tymi delikatnymi stworzeniami, bo wychowałam się z bombowymi psami Susan. Musiałam przełożyć ucieczkę, byłam potrzebna wigoniom. Z czasem przywykłam do harmonogramu zajęć sportowych, plastycznych i terapeutycznych, ale z nikim się nie zaprzyjaźniłam, bo system zniechęcał do przyjaźni; mieszkańców internatu łączył najwyżej wspólny udział w niektórych wybrykach. Nie tęskniłam za Sarah i Debbie, jakby po zmianie otoczenia i okoliczności moje przyjaciółki przestały być dla mnie ważne. Myślałam o nich z zazdrością, że przeżywają swoje życie beze mnie, jak całe Berkeley High plotkujące o stukniętej Mai Vidal zamkniętej w domu wariatów. Może jakaś inna dziewczyna zastąpiła mnie już w trio Wampirów. W ośrodku nauczyłam się żargonu psychologicznego i sztuki surfowania

wśród zasad, które nie nazywały się zasadami, tylko umowami. W jednej z wielu umów podpisanych bez zamiaru ich dotrzymania zobowiązałam się, jak pozostali uczniowie, do unikania alkoholu, narkotyków, przemocy i seksu. Do używania pierwszych trzech nie było okazji, ale moi koledzy znajdowali sposoby, żeby praktykować czwarty, mimo ciągłej kontroli ze strony doradców i psychologów. Ja się powstrzymałam. Żeby uniknąć problemów, należało zachowywać się normalnie, chociaż definicja normalności była względna. Jeśli jadłam dużo, cierpiałam na nadmierne łaknienie, jeśli jadłam mało, na anoreksję; jeśli wolałam samotność, miałam depresję, każda przyjaźń budziła podejrzenia; jeśli nie uczestniczyłam w jakichś zajęciach, dopuszczałam się sabotażu, a jeśli uczestniczyłam aktywnie, chciałam zwrócić na siebie

uwagę. ..1 tak źle, i tak niedobrze", to kolejne z powiedzonek mojej Nini. Program opierał się na trzech zwięzłych pytaniach: kim jesteś, co chcesz zrobić ze swoim życiem i jak to osiągniesz, metody terapeutyczne były jednak mniej przejrzyste. Dziewczynie, która została zgwałcona, kazali tańczyć w przebraniu francuskiej służącej przed pozostałymi uczniami;

chłopaka ze skłonnościami samobójczymi wprowadzili na wieżę strażniczą w lesie, żeby sprawdzić, czy się rzuci, a innego, z klaustrofobią, zamykali regularnie w szafie. Poddawali nas pokucie - rytuałom oczyszczającym - i sesjom grupowym, na których musieliśmy odgrywać nasze traumy, by w ten sposób je pokonać. Odmówiłam odegrania śmierci dziadka i moi koledzy musieli robić to za mnie, aż dyżurny psycholog oświadczył mi, że jestem wyleczona albo nieuleczalnie chora, już nie pamiętam. W czasie długich terapii grupowych zdradzaliśmy - wyrzucaliśmy z siebie - nasze wspomnienia, marzenia, pragnienia, obawy, zamiary, fantazje, najintymniejsze sekrety. Obnażyć duszę, na tym polegał cel tych maratonów. Komórki były zabronione, rozmowy telefoniczne kontrolowane, korespondencja, muzyka, książki i filmy cenzurowane, żadnej poczty elektronicznej ani niezapowiedzianych wizyt. Trzy miesiące po przyjeździe do ośrodka po raz pierwszy odwiedziła mnie rodzina. Kiedy ojciec omawiał moje postępy z Angie, zabrałam babcię, żeby zobaczyła park i wigonie, którym ozdobiłam uszy wstążkami. Moja Nini przywiozła mi małe zafoliowane zdjęcie mojego Popo, zrobione jakieś trzy lata przed śmiercią; był na nim sam, w kapeluszu i z fajką w dłoni uśmiechał się do aparatu. Zrobił je Mike

0'Kelly w Boże Narodzenie, kiedy miałam trzynaście lat i podarowałam dziadkowi

jego zagubioną planetę: zieloną piłeczkę oznaczoną setką numerków odpowiadających tyluż mapom i ilustracjom wymyślonych przez nas rzeczy, które powinny istnieć na planecie. Prezent bardzo mu się spodobał, dlatego uśmiechał się na zdjęciu jak mały chłopiec. - Twój Popo zawsze jest z tobą. Nie zapominaj o tym, Mayu powiedziała babcia. - Nie żyje, Nini! - Tak, ale nosisz go w sobie, chociaż jeszcze o tym nie wiesz. Na początku tak bardzo cierpiałam, Mayu, że myślałam, że straciłam go na zawsze, ale teraz niemal mogę go zobaczyć. - I już nie cierpisz? Kto jak kto, ale ty? - odpowiedziałam rozzłoszczona. - Cierpię, ale się z tym pogodziłam. Jestem w dużo lepszym stanie ducha. - Gratuluję ci. Ja jestem w coraz gorszym stanie w tym przytułku dla przygłupów. Wyciągnij mnie stąd, Nini, zanim stanę się skończoną wariatką. - Nie dramatyzuj, Mayu. Tu jest dużo przyjemniej, niż myślałam, panuje zrozumienie i życzliwość. - Bo wy jesteście w odwiedzinach! - Chcesz mi powiedzieć, że kiedy nas tu nie ma, traktują was źle?

- Nie biją nas, ale stosują tortury psychiczne, Nini. Nie dają nam jeść i spać, obniżają naszą odporność, a potem robią pranie mózgu, wkładają nam do głowy różne rzeczy. - Jakie rzeczy? Przerażające ostrzeżenia przed narkotykami, chorobami wenerycznymi, więzieniami, szpitalami dla psychicznie chorych, aborcją. Traktują nas jak idiotów. Sądzisz, że to mało?

- Sądzę, że to za dużo. Już ja sobie pogadam z tą babą, jak ona się nazywa? Angie? Zobaczy, z kim ma do czynienia! - Nie! - krzyknęłam, przytrzymując ją. - Jak to nie?! Myślisz, że pozwolę, żeby traktowali moją wnuczkę jak więźnia z Guantanamo? - I chilijska mafia ruszyła wielkimi krokami w stronę gabinetu dyrektorki. Kilka minut później Angie wezwała mnie do siebie. - Mayu, proszę, powtórz przy tacie, co opowiedziałaś swojej babuni. - Co takiego? - Wiesz, o czym mówię - nalegała Angie, nie podnosząc głosu. Wydawało się, że na ojcu nie zrobiło to wrażenia. Poprzestał na przypomnieniu mi wyroku: resocjalizacja albo więzienie. Zostałam w Oregonie. Podczas drugiej wizyty, dwa miesiące później, moja Nini była zachwycona: powiedziała, że wreszcie odzyskała swoją dziewczynkę,

bez makijażu Drakuli i bandyckich manier, uznała, że wyglądam zdrowo i jestem w dobrej formie. To dzięki ośmiu kilometrom, które codziennie przebiegałam. Pozwalali mi na to, bo nieważne, jak długo bym biegła, i tak nigdzie bym nie dotarła. Nie podejrzewali, że trenuję przed ucieczką. Opowiedziałam mojej Nini, jak mieszkańcy internatu wyśmiewają się z testów psychologicznych i z terapeutów, tak czytelnych w swoich zamiarach, że nawet najbardziej niedoświadczony nowicjusz mógł nimi manipulować; o poziomie nauki nawet nie ma co mówić, kiedy opuścimy ośrodek, dadzą nam dyplom tumanów do powieszenia na ścianie. Mieliśmy powyżej uszu filmów dokumentalnych o ociepleniu na biegunach i wyprawach na Mount Everest, chcieliśmy wiedzieć, co dzieje się na świecie. Powiedziała mi, że nie wydarzyło się nic godnego uwagi, same problemy bez wyjścia, świat się kończy,

ale tak powoli, że przetrwa do momentu, gdy skończę terapię. „Nie mogę się doczekać, kiedy wrócisz do domu, Mayu. Tak bardzo za tobą tęsknię!", westchnęła, głaszcząc mnie po włosach pomalowanych na kilka nieistniejących w naturze kolorów farbami, które sama wysyłała mi pocztą. Mimo tęczy na moich włosach wyglądałam niepozornie w porównaniu z niektórymi z moich kolegów. Żeby wynagrodzić nam niezliczone restrykcje i dać fałszywe poczucie wolności, pozwalali

nam dowolnie eksperymentować ze strojem i włosami, ale nie mogliśmy dodawać nowych kolczyków ani tatuaży do tych, które już mieliśmy. W moim przypadku były to złote kółko w nosie i mój tatuaż z 2005 roku. Jeden chłopak, który zaliczył krótki etap neonazizmu, zanim zdecydował się na metamfetaminę, miał na prawej ręce swastykę wypaloną rozgrzanym żelazem, a inny wytatuował sobie fuck na czole. - Ma przerąbane, Nini. Terapeuci zabronili nam wspominać o jego tatuażu. Psychiatra mówi, że może nabawić się traumy. - Który to, Mayu? - Ten dryblas z firanką włosów sięgającą do oczu. Moja Nini podeszła do niego i powiedziała, żeby się nie martwił, bo teraz jest laser, który usunie mu to dziwne słowo z czoła. Manuel wykorzystał krótkie lato na zebranie potrzebnych informacji, by potem, podczas ciemnych zimowych godzin, skończyć książkę o magii na Chiloe. Moim zdaniem nieźle się dogadujemy, chociaż od czasu do czasu jeszcze na mnie burczy. Nie zwracam na to uwagi. Pamiętam, że kiedy go poznałam, wydał mi się ponury, ale przez te miesiące wspólnego mieszkania odkryłam, że to jeden z tych dobrodusznych

facetów, którzy wstydzą się, że tacy są; nie sili się na bycie miłym i czuje strach, kiedy ktoś go polubi, dlatego trochę się mnie boi. Dwie z jego wcześniejszych książek zostały wydane w Australii w dużym

formacie z kolorowymi zdjęciami; ta będzie podobna dzięki patronatowi Rady do spraw Kultury i kilku agencji turystycznych. Wydawcy zlecili wykonanie ilustracji modnemu malarzowi z Santiago, dla którego stworzenie niektórych przerażających istot z chilockiej mitologii może okazać się nie lada wyzwaniem. Mam nadzieję, że Manuel da mi więcej pracy, dzięki temu będę mogła odpłacić mu za gościnność; w przeciwnym razie do końca moich dni pozostanę jego dłużniczką. Problem w tym, że nie potrafi dzielić się robotą; zleca mi najprostsze zadania, a potem traci czas na ich sprawdzanie. Pewnie myśli, że jestem niedorozwinięta. Na domiar złego musiał dać mi pieniądze, bo przyjechałam bez grosza. Zapewnił mnie, że babcia zrobiła przelew bankowy, ale mu nie wierzę, ona nie wpada na takie proste rozwiązania. Bardziej w jej stylu byłoby wysłanie mi łopaty do wykopywania skarbów. Tutaj są skarby, ukryte dawno temu przez piratów, wszyscy o tym wiedzą. W noc świętojańską, 24 czerwca, na plażach widać światła, znak, że tam znajduje się zakopana skrzynia. Niestety światła się poruszają, co zbija z tropu zachłannych, poza tym mogą być pułapką czarowników. Nikt się jeszcze nie wzbogacił, kopiąc w noc świętojańską. Pogoda szybko się zmienia, dlatego Eduvigis zrobiła mi na szydełku chilocką czapkę. Stuletnia dońa Lucinda ufarbowała jej wełnę, wykorzystując rośliny, korę i owoce z wyspy. Ta staruszka jest prawdziwą ekspertką, nikt nie osiąga tak trwałych kolorów jak ona, różnych odcieni brązu, czerwieni, szarości, czerni i żółtozielonego, w

którym mi do twarzy. Za niewielkie pieniądze zdołałam zaopatrzyć się w ciepłe ubrania i buty, bo moje różowawe glany zgniły od wilgoci. W Chile

każdy może się przyzwoicie ubrać: wszędzie sprzedają używaną odzież albo ciuchy z amerykańskich czy chińskich wyprzedaży, wśród których czasami bywa coś w moim rozmiarze. Nabrałam szacunku dla „Cahuilli", lodzi Manuela, o lichym wyglądzie, ale dzielnym sercu. Przewiozła nas migiem przez zatokę Ancud, a kiedy skończy się zima, popłyniemy dalej na południe, do zatoki Corcovado, zawijając do wszystkich przystani na wybrzeżu Isla Grande. „Cahuilla" jest powolna, ale bezpieczna na tych spokojnych wodach; najgorsze burze zdarzają się na otwartym morzu, na Pacyfiku. Na wyspach i w odległych wioskach mieszkają starzy ludzie, którzy znają legendy. Żyją z uprawy, hodowli zwierząt i połowu ryb, w małych wspólnotach, gdzie nie dotarła jeszcze buńczuczność postępu. Wypływamy z Manuelem o świcie i jeśli odległość jest niewielka, staramy się wrócić przed zmrokiem, ale jeśli podróż trwa ponad trzy godziny, zostajemy na nocleg, bo w nocy pływają tylko okręty marynarki wojennej i „Caleuche", statek widmo. Według starych ludzi wszystko, co jest na ziemi, istnieje także pod wodą. Są miasta zanurzone w morzu, w jeziorach, rzekach i kałużach, w których mieszkają pigüichenes, złe istoty zdolne wzburzyć fale i wywołać zdradzieckie prądy. Ostrzegali nas, że trzeba bardzo uważać w

wilgotnych miejscach, ale to bezużyteczna rada na tej ziemi nieustających deszczy, gdzie wilgoć jest wszędzie. Czasami spotykamy starych ludzi, którzy z chęcią opowiadają nam, co widziały ich oczy, i wracamy do domu ze skarbem w postaci nagrań, choć ich odczytanie bywa dość kłopotliwe, bo starzy mają specyficzny sposób mówienia. Na początku unikają tematu magii, twierdzą, że to sprawy przodków i już nikt w to nie wierzy; może boją się represji ze strony „tych od sztuki", jak nazywają

czarowników, ale podstępem i jabłkową chichą Manuel wyciąga z nich informacje. Przeżyliśmy najgroźniejszą do tej pory burzę; nadeszła krokami olbrzymia, wściekła na wszystkich. Niebo rozdzierały błyskawice, waliły pioruny i zerwał się obłędny wicher, który zaatakował nas zdecydowany wysłać dom w rejs po deszczu. Trzy nietoperze oderwały się od belek i zaczęły krążyć po salonie; próbowałam przepędzić je miotłą, a Kot Tępak bezskutecznie wyciągał w ich stronę pazury w drżącym blasku świec. Generator jest zepsuty od kilku dni i nie wiemy, kiedy przyjdzie mistrz złota rączka, o ile w ogóle się pojawi, tego nigdy nie wiadomo, bo tutaj nikt nie przestrzega żadnych grafików. W Chile mistrzem złotą rączką nazywa się każdego faceta zdolnego naprawić coś byle jak za pomocą kombinerek i drutu, ale na tej wyspie nie ma nikogo takiego i musimy korzystać z usług tych z zewnątrz, a ci każą na siebie czekać niczym jacyś dygnitarze. Grzmoty były ogłuszające,

jak toczące się skały, czołgi, wykolejone pociągi, wycie wilków. Nagle z wnętrza ziemi dobiegł ryk. „Trzęsienie ziemi, Manuelu!", ale on, niewzruszony, czytał ze swoją górniczą lampą na czole. „To tylko wiatr, kiedy jest trzęsienie, spadają garnki". W tym momencie weszła Azucena Corrales, ociekająca wodą, w plastikowym poncho i rybackich gumiakach; prosiła o pomoc, bo jej ojciec bardzo źle się poczuł. Wściekła burza odcięła sygnał komórek, a pójście pieszo do wioski było niemożliwe. Manuel założył płaszcz przeciwdeszczowy, czapkę, wysokie buty i wziął latarkę, gotowy do wyjścia. Ruszyłam za nim, nie zamierzałam zostawać sama z nietoperzami i wichurą. Dom Corralesów jest blisko, ale potrzebowaliśmy całej wieczności, by pokonać tę odległość po ciemku, przemoczeni

spływającym z nieba wodospadem, grzęznąc w błocie i walcząc z wiatrem, który pcha! nas w przeciwną stronę. Ciągle miałam wrażenie, że zabłądziliśmy, ale nagle pojawił się żółty blask okna Corralesów. Dom, mniejszy od naszego, chylił się ku upadkowi i ledwo stał wśród stukotu obluzowanych desek, ale wewnątrz był zaciszny. W świetle dwóch lamp parafinowych zobaczyłam chaotycznie nagromadzone stare meble, kosze wełny do przędzenia, ziemniaki usypane w sterty, garnki, pakunki, ubrania suszące się na sznurze, kubły pod przeciekającymi dachem, a nawet klatki z królikami i kurami, których w taką noc jak ta nie mogli zostawić na dworze. W jednym z rogów stał

ołtarz ze świecą zapaloną przed gipsową Matką Boską i portretem księdza Hurtado, świętego Chilijczyków. Ściany były ozdobione kalendarzami, zdjęciami w ramkach, kartkami pocztowymi oraz reklamami ekoturystyki i Podręcznika odżywiania dla osób starszych. Carmelo Corrales był stolarzem i budowniczym lodzi; tego krzepkiego mężczyznę zrujnowały alkohol i cukrzyca, które od dawna niszczyły mu organizm. Na początku zlekceważył objawy, potem żona leczyła go czosnkiem, surowymi ziemniakami i eukaliptusem, a kiedy Liliana Trevińo zmusiła go, żeby poszedł do szpitala w Castro, było już za późno. Zdaniem Eduvigis interwencja lekarzy tylko pogorszyła jego stan. Corrales nie zmienił stylu życia, dalej pił i wyżywał się na swojej rodzinie, aż w grudniu zeszłego roku amputowano mu nogę. Nie mógł już łapać swoich wnuków, żeby bić je pasem, ale Eduvigis często chodzi z fioletowym okiem i nikt nie zwraca na to uwagi. Manuel poradził mi o nic nie pytać, bo zawstydziłabym Eduvigis; przemoc domową trzyma się tu w tajemnicy. Przysunęli łóżko chorego do pieca. Na podstawie opowieści, które słyszałam o Carmelu Corralesie, o jego bójkach,

kiedy był nietrzeźwy, i o tym, jak znęcał się nad rodziną, wyobrażałam go sobie jako odrażającego chłopa, tymczasem w łóżku leżał nieszkodliwy staruszek, wymizerowany i kościsty, z przymkniętymi powiekami, otwartymi ustami, rzężąc, jakby konał. Myślałam, że cukrzykom zawsze wstrzykuje się insulinę, ale Manuel

dał mu kilka łyżeczek miodu i dzięki temu oraz modlitwom Eduvigis chory zareagował. Azucena przygotowała nam po kubku herbaty, którą wypiliśmy w ciszy, czekając, aż ucichnie burza. Około czwartej nad ranem wróciliśmy z Manuelem do naszego domu, zimnego, bo piec wygasł jakiś czas temu. On poszedł po drewno, a ja zapaliłam świeczki i na lampce parafinowej podgrzałam wodę i mleko. Nie zdawałam sobie sprawy, że drżę, nie tyle z zimna, ile z powodu wydarzeń tej nocy, wichury, nietoperzy, umierającego mężczyzny i czegoś, co poczułam w domu Corralesów, a czego nie potrafiłabym wytłumaczyć, czegoś złowieszczego, jakby nienawiści. Jeśli prawdą jest, że domy przesiąkają życiem toczącym się w ich wnętrzu, to u Corralesów mieszka zło. Manuel szybko rozpalił ogień, zdjęliśmy mokre ubrania, założyliśmy piżamy, grube podkolanówki i owinęliśmy się chilockimi kocami. Piliśmy na stojąco, przytuleni do pieca, on swój drugi kubek herbaty, a ja moje mleko. Potem sprawdził, czy wiatr nie zerwał żaluzji, przygotował dla mnie termofor, zostawił go w moim pokoju i poszedł do swojego. Słyszałam, jak idzie do łazienki, wraca i kładzie się do łóżka. Leżałam, łowiąc uchem ostatnie pomruki burzy, odgłosy oddalających się grzmotów i już zmęczonego dmuchaniem wiatru. Wypracowałam rozmaite strategie, żeby pokonać nocny strach, ale żadna z nich nie działa. Odkąd przyjechałam na

Chiloe, jestem zdrowa na ciele i na umyśle, ale pogłębiła się moja

bezsenność, a nie chcę sięgać po środki nasenne. Mike 0'Kełly ostrzegł mnie, że ostatnią rzeczą, którą odzyskuje uzależniony, jest normalny sen. Popołudniami unikam kofeiny i niepokojących bodźców, jak filmy czy książki z brutalnymi scenami, które potem dręczą mnie w nocy. Przed zaśnięciem wypijam szklankę ciepłego mleka z miodem i cynamonem, magiczny napój, który dawał mi mój Popo, kiedy byłam małą' dziewczynką, i uspokajający napar Eduvigis: lipa, czarny bez, mięta i fiołek, ale cokolwiek bym robiła, nawet jeśli kładę się możliwie najpóźniej i czytam, dopóki nie zaczną opadać mi powieki, nie mogę oszukać bezsenności, jest nieubłagana. Spędziłam w moim życiu wiele bezsennych nocy, kiedyś liczyłam barany, teraz liczę łabędzie z czarnymi szyjami albo delfiny o białych brzuchach. Godzinami leżę w ciemności, pierwsza, druga, trzecia nad ranem, słuchając oddechu domu, szeptu duchów, drapania potworów pod łóżkiem, drżąc o swoje życie. Atakują mnie odwieczni wrogowie, wszystkie cierpienia, straty, udręki, poczucie winy. Zapalenie światła oznacza uznanie się za pokonaną, już nie zasnę przez resztę nocy, bo w świetle dom nie tylko oddycha, ale się porusza, pulsuje, wyrastają mu narośle i macki, duchy nabierają widocznych konturów, złoszczą się straszydła. To miała być jedna z takich nocy bez końca, doznałam zbyt wielu wrażeń o zbyt późnej porze. Leżałam zakopana pod górą koców, patrząc na przepływające łabędzie, kiedy usłyszałam, jak w pokoju obok Manuel krzyczy przez sen, co zdarzało mu się już wcześniej. Coś wywołuje te koszmary, coś związanego z jego przeszłością i być

może z przeszłością tego kraju. Odkryłam w Internecie trochę rzeczy, które mogą mieć znaczenie, ale szukam po omacku, podążając bez żadnej pewności słabym tropem. Wszystko się zaczęło, kiedy chciałam zdobyć jakieś informacje

o pierwszym mężu mojej Nini, Felipe Vidalu, i natrafiłam na zamach wojskowy z 1973 roku, który zmienił życie Manuela. Znalazłam kilka artykułów na temat Kuby opublikowanych przez Felipe Vidala w latach sześćdziesiątych - był jednym z nielicznych chilijskich dziennikarzy, którzy pisali o rewolucji - i jego reportaże z różnych miejsc na świecie; wygląda na to, że ciągle podróżował. Kilka miesięcy po zamachu zniknął, to ostatnia informacja, jaka wyskakuje w Internecie na jego temat. Miał żonę i syna, ale ich imiona nigdzie się nie pojawiają. Zapytałam Manuela, gdzie dokładnie poznał Felipe Vidala, odpowiedział oschle, że nie chce o tym rozmawiać, ale mam przeczucie, że historie tych dwóch mężczyzn są ze sobą w jakiś sposób powiązane. W Chile wielu ludzi nie chciało wierzyć w zbrodnie popełnione za dyktatury wojskowej, do czasu, kiedy w latach dziewięćdziesiątych udowodniono je w niepodważalny sposób. Zdaniem Blanki już nikt nie może zaprzeczać, że doszło do ekscesów, ale są nadal tacy, którzy je usprawiedliwiają. Nie wolno poruszać tego tematu przy jej ojcu i reszcie rodziny Schnake, dla nich przeszłość to zamknięty rozdział, uważają, że wojskowi uratowali kraj od komunizmu, przywrócili

porządek, wyeliminowali wywrotowców i wprowadzili gospodarkę wolnorynkową, która przyniosła dobrobyt i zmusiła do pracy leniwych z natury Chilijczyków. Okrucieństwa? Na wojnie są nieuniknione, a to była wojna z komunizmem. O czym śni Manuel tej nocy? Znowu poczułam złowieszczą obecność postaci z jego koszmarów, które już mnie kiedyś wystraszyły. Wreszcie wstałam i macając ściany, poszłam do jego sypialni, gdzie docierało niewyraźne światło z pieca, wystarczające ledwo do odróżnienia konturów mebli. Nigdy

wcześniej nie wchodziłam do tego pokoju. Żyjemy bardzo blisko siebie, pomógł mi, kiedy miałam zapalenie jelita, a nie znam nic bardziej intymnego niż to, mijamy się w łazience, widział mnie nawet nagą, kiedy zamyślona wychodziłam spod prysznica, ale jego pokój jest zakazanym terytorium, gdzie bez zaproszenia mogą wejść tylko Kot Tępak i Kot Literat. Dlaczego to zrobiłam? Żeby go obudzić i żeby już nie cierpiał, żeby oszukać bezsenność i spać przy nim. Po to, po nic więcej, ale wiedziałam, że igram z ogniem, ja jestem kobietą, a on jest mężczyzną, choć o pięćdziesiąt dwa lata starszym. Lubię patrzeć na Manuela, wkładać jego znoszony sweter, wąchać jego mydło w łazience, słuchać jego głosu. Podoba mi się jego ironia, jego pewność, jego milczące towarzystwo, podoba mi się, że nie wie, jak ciepłe uczucia wzbudza w ludziach. Nie pociąga mnie, nic z tych rzeczy, ale darzę go ogromnym uczuciem, niemożliwym do wyrażenia

słowami. Prawdę mówiąc, nie mam zbyt wielu osób, które mogłabym kochać: moja Nini, mój tata, Królewna Śnieżka, dwoje przyjaciół, których zostawiłam w Las Vegas, nikt w Oregonie, poza wigoniami, i kilka osób, które zaczynam za bardzo kochać na tej wyspie. Podeszłam do Manuela, nie dbając o hałas, jaki robię, wlazłam do jego łóżka i przytuliłam się do jego pleców, splótłszy stopy z jego nogami, z nosem wtulonym w jego kark. Pozostał nieruchomy, ale wiedziałam, że nie śpi, bo zamienił się w bryłę marmuru. „Wyluzuj, człowieku, przyszłam tylko z tobą pooddychać", powiedziałam, bo nie wymyśliłam niczego lepszego. I tak oddychaliśmy, jak stare małżeństwo, otuleni ciepłem koców i naszych ciał. Zasnęłam głęboko, jak w czasach, kiedy spałam między moimi dziadkami. Manuel obudził mnie o ósmej filiżanką kawy i grzankami. Burza się rozeszła i zostawiła wymyte powietrze ze świeżym zapachem mokrego drewna i soli. W świetle poranka

spowijającym dom wydarzenia poprzedniej nocy wydawały się złym snem. Manuel miał wilgotne włosy, był ogolony i ubrany jak zwykle: bezkształtne spodnie, koszula z podniesionym kołnierzykiem, poprzecierany na łokciach sweter. - Przepraszam. Nie mogłam spać, a ty miałeś zły sen. Przypuszczam, że głupio zrobiłam, przychodząc do twojego pokoju... - powiedziałam. - Zgadzam się z tobą. - Nie rób tej miny starej panny, Manuelu. Myślałby kto, że

popełniłam jakąś niewybaczalną zbrodnię. Nie zgwałciłam cię ani nic w tym rodzaju. - Całe szczęście - odparł poważnie. - Czy mogę zadać ci osobiste pytanie? - Zależy. - Ja patrzę na ciebie i widzę mężczyznę, chociaż jesteś stary. Ale ty traktujesz mnie jak swoje koty. Nie widzisz we mnie kobiety, prawda? - Widzę ciebie, Mayu. Dlatego proszę cię, żebyś nie przychodziła do mnie do łóżka. Nigdy więcej. Rozumiemy się? - Rozumiemy. Na tej sielskiej wyspie moje dawne rozedrganie wydaje się niezrozumiałe. Nie wiem, czym było to wewnętrzne świerzbienie, które przedtem nie dawało mi spokoju, dlaczego przeskakiwałam od jednej rzeczy do drugiej i wciąż czegoś szukałam, nie wiedząc czego. Nie pamiętam już wyraźnie porywów i uczuć z trzech ostatnich lat, jakby tamta Maya Vidal była kimś innym, nieznajomym. Powiedziałam o tym Manuelowi w czasie jednej z tych naszych dziwnych rozmów, mniej lub bardziej poufałych, które prowadzimy, kiedy jesteśmy sami. Na zewnątrz pada, wyłączają nam światło i on nie może uciec od mojej paplaniny,

chowając się w swoich książkach. Odpowiedział mi, że adrenalina uzależnia, człowiek przyzwyczaja się żyć jak na rozżarzonych węglach, nie może się obyć bez melodramatu, który koniec końców

jest ciekawszy od normalności. Dodał, że nikt nie szuka spokoju ducha w moim wieku, wieku przygód, że zesłanie na Chiloe jest przerwą, ale nie może stać się sposobem na życie dla kogoś takiego jak ja. „Czyli dajesz mi do zrozumienia, że im szybciej opuszczę twój dom, tym lepiej, tak?", zapytałam. „Lepiej dla ciebie, Mayu, ale nie dla mnie", odpowiedział. Wierzę mu, bo kiedy stąd wyjadę, ten człowiek będzie bardziej samotny niż mięczak w swojej skorupie. To prawda, że adrenalina uzależnia. W Oregonie było kilku fatalistów, którzy bardzo komfortowo czuli się ze swoim .nieszczęściem. Szczęście jest mydlane, wyślizguje się z rąk, za to problemy mają uchwyt, są chropowate, twarde, można się ich kurczowo trzymać. W ośrodku uchodziłam za bohaterkę rosyjskiego romansidła: byłam zła, nieczysta i szkodliwa, zawodziłam i raniłam tych, którzy mnie najbardziej kochali, już spieprzyłam sobie życie. Na tej wyspie z kolei prawie zawsze czuję się dobra, jakbym, zmieniając otoczenie, zmieniła również skórę. Tutaj nikt poza Manuelem nie zna mojej przeszłości. Ludzie mają do mnie zaufanie, myślą, że jestem studentką na wakacjach i przyjechałam, żeby pomóc Manuelowi w pracy, prostoduszną, zdrową dziewczyną, która pływa w lodowatym morzu i gra w piłkę jak facet, taką trochę durnowatą gringą. Nie zamierzam ich zawieść. W ciągu bezsennych godzin czuję czasami ukłucie winy z powodu tego, co robiłam wcześniej, ale ono znika o świcie, kiedy pojawia się zapach drew w piecu, łapa Fakina, który drapie mnie, żeby wypuścić

go na podwórko, i alergiczna chrypka Manuela idącego do łazienki. Budzę się, ziewam, przeciągam i wzdycham zadowolona. Nie muszę padać na kolana, bić

się w piersi ani płacić za błędy łzami i krwią. Jak mawiał mój Popo, życie jest kobiercem tkanym codziennie z różnokolorowych nici, jedne są ciężkie i ciemne, inne cienkie i jasne, przydają się wszystkie. Głupstwa, które popełniłam, są już w kobiercu, nie da się niczego usunąć, ale nie będę ich dźwigać aż do śmierci. Co się stało, to się nie odstanie; muszę patrzeć w przyszłość. Na Chiloe nie ma czym podsycać ognia rozpaczy. W tym cyprysowym domu serce odzyskuje spokój. W czerwcu 2008 roku zaliczyłam program ośrodka w Oregonie, gdzie byłam zamknięta przez kilka miesięcy. Za kilka dni mogłam opuścić go z podniesioną głową i tylko tęskniłabym za wigoniami i Steve'em, ulubionym doradcą żeńskiej części internatu. Podkochiwałam się w nim jak pozostałe dziewczyny, ale byłam zbyt dumna, żeby się do tego przyznać. Inne pod osłoną nocy wślizgiwały się do jego pokoju, a on grzecznie odsyłał je do łóżek; Steve był geniuszem odmowy. Nareszcie wolność. Mogłam wrócić do świata normalnych istot, cieszyć się do woli zakazanymi filmami, książkami i muzyką, założyć konto na Facebooku, najmodniejszym ostatnio portalu społecznościowym, o którym marzyli wszyscy w ośrodku. Przysięgłam, że do końca życia moja noga nie postanie w granicach stanu Oregon.

Po raz pierwszy od wielu miesięcy pomyślałam o Sarah i Debbie, zastanawiając się, co u nich słychać. Jeśli miały szczęście, może ukończyły liceum i są na etapie szukania pracy, było bowiem mało prawdopodobne, żeby poszły do college'u, to przekraczało ich możliwości intelektualne. Debbie zawsze ciężko szła nauka, a Sarah miała zbyt wiele problemów - jeśli nie wyleczyła się z bulimii, pewnie leżała już na cmentarzu. Któregoś poranka Angie zabrała mnie na spacer pośród sosen, co było dość podejrzane, bo to nie w jej stylu. Powiedziała mi, że jest zadowolona z moich postępów, że wykonałam całą

pracę sama, ośrodek tylko mi to ułatwił i że teraz mogę pójść na uniwersytet, choć w moim wykształceniu są może pewne luki. „Raczej wyrwy, niż luki", przerwałam impertynencko. Zniosła to z uśmiechem i przypomniała, że jej zadaniem nie jest przekazywanie wiedzy, bo to może zrobić byle placówka oświatowa, lecz coś o wiele bardziej subtelnego: danie młodym ludziom instrumentów emocjonalnych, by mogli maksymalnie wykorzystać swój potencjał. - Dojrzałaś, Mayu, to jest najważniejsze. - Masz rację, Angie. Kiedy miałam szesnaście lat, moim planem życiowym było małżeństwo ze starym milionerem, otrucie go i odziedziczenie jego fortuny; teraz planuję hodowlę wigoni na sprzedaż. Nie uznała tego za śmieszne. Zaproponowała mi, nie od razu

przechodząc do rzeczy, żebym została na lato w ośrodku jako instruktorka sportowa i asystentka na warsztatach artystycznych; we wrześniu będę mogła pójść od razu do college'u. Dodała, że mój tata i Susan są w trakcie rozwodu, o czym już wiedziałam, i że ojcu przydzielono loty na Bliski Wschód. - Twoja sytuacja jest skomplikowana, Mayu, bo na tym przejściowym etapie potrzebujesz stabilności. Tutaj byłaś pod ochroną, ale w Berkeley zabraknie ci całego tego systemu. Nie powinnaś wracać w dawne środowisko. - Zamieszkam z babcią. - Twoja babunia nie jest w odpowiednim wieku, żeby... - Nie znasz jej, Angie! Ma w sobie więcej energii niż Madonna. I przestań nazywać ją babunią, nosi przydomek don Corleone, jak Ojciec Chrzestny. Moja Nini wychowała mnie, dając mi często po łbie, znasz lepszy system? - Nie będziemy dyskutować o twojej babci, Mayu. Dodatkowe dwa, trzy miesiące spędzone tutaj mogą być decydujące dla twojej przyszłości. Przemyśl to, zanim mi odpowiesz.

Zrozumiałam wtedy, że mój tata zawarł z nią układ. Nigdy nie pozostawaliśmy w bliskich relacjach, w moim dzieciństwie był prawie nieobecny, tak to załatwił, żeby trzymać się z daleka, i to moja Nini i mój Popo musieli się ze mną użerać. Kiedy umarł dziadek i między nami zaczęło się psuć, umieścił mnie w internacie w Oregonie i umył

od wszystkiego ręce. Teraz miał trasę na Bliski Wschód, dla niego doskonałe rozwiązanie. Po co mnie sprowadził na ten świat? Powinien był zachować większą ostrożność w związku z lapońską księżniczką, skoro żadne z nich nie chciało mieć dzieci. Przypuszczam, że w tamtych czasach też istniały prezerwatywy. Wszystko to przemknęło mi przez głowę jak błyskawica i szybko doszłam do wniosku, że nie ma sensu rzucać mu wyzwania czy podejmować negocjacji, bo kiedy wbije sobie coś do głowy, jest uparty jak osioł. Musiałam znaleźć inne wyjście. Miałam osiemnaście lat i z prawnego punktu widzenia nie mógł mnie zmusić, żebym została w ośrodku, dlatego uciekł się do pomocy Angie, której opinia była jednocześnie diagnozą. Mój bunt zostałby zinterpretowany jako zaburzenia zachowania, a mając podpis tutejszego psychiatry, mogliby zatrzymać mnie siłą, tu albo w innej podobnej placówce. Zaakceptowałam propozycję Angie tak skwapliwie, że ktoś mniej pewny swojego autorytetu nabrałby podejrzeń. Natychmiast zaczęłam przygotowania do odkładanej ucieczki. W drugim tygodniu czerwca, kilka dni po moim spacerze z Angie pośród sosen, jeden z uczniów zapalił papierosa w sali gimnastycznej i spowodował pożar. Od porzuconego niedopałka zajął się materac do ćwiczeń; kiedy zabrzmiał dzwonek alarmu, ogień sięgał już sufitu. Nic równie dramatycznego ani zabawnego nie zdarzyło się w ośrodku od jego założenia.

Podczas gdy instruktorzy i ogrodnicy podłączali węże, młodzież skorzystała z okazji, żeby rozbiec się na wszystkie strony, poskakać i pokrzyczeć - uwolnić energię nagromadzoną w czasie trwającej miesiące introspekcji. Kiedy w końcu przyjechali strażacy i policjanci, ujrzeli niezwykły widok potwierdzający opinię, że to dom wariatów. Pożar rozprzestrzenił się, zagrażając pobliskim lasom, i strażacy poprosili o wsparcie w postaci samolotu, co jeszcze bardziej pogłębiło obłąkańczą euforię dzieciaków, które biegały pod strumieniami chemicznej piany głuche na polecenia kierujących akcją. To był cudowny poranek. Zanim chmura dymu przesłoniła niebo, powietrze było ciepłe i czyste, idealne do ucieczki. Najpierw jednak musiałam umieścić w bezpiecznym miejscu wigonie, o których w całym tym zamieszaniu nikt nie pomyślał. Straciłam pół godziny, próbując ruszyć je z miejsca. Nogi miały spętane strachem wywołanym zapachem spalenizny. W końcu wpadłam na pomysł, żeby zmoczyć kilka koszulek i nałożyć im na głowy, w ten sposób zdołałam zaciągnąć zwierzęta na kort tenisowy, gdzie zostawiłam je przywiązane i za-kapturzone. Potem poszłam do pokoju, wrzuciłam do plecaka parę niezbędnych rzeczy - zdjęcie mojego Popo, coś do ubrania, dwa batony energetyczne i butelkę wody - włożyłam najlepsze adidasy i pobiegłam w stronę lasu. Nie zrobiłam tego pod wpływem impulsu, czekałam na taką okazję od wieków, ale kiedy nadszedł właściwy moment, ruszyłam bez żadnego rozsądnego planu, bez dokumentów, pieniędzy ani mapy, ogarnięta szaloną myślą, żeby

zniknąć na kilka dni i napędzić ojcu stracha, którego nigdy nie zapomni. Angie zadzwoniła do mojej rodziny dopiero po czterdziestu ośmiu godzinach, bo było czymś normalnym, że mieszkańcy internatu od czasu do czasu znikali. Najczęściej łapali na szosie stopa do najbliższej miejscowości, oddalonej o trzydzieści

kilometrów, smakowali wolności i wracali sami, bo nie mieli dokąd pójść, albo przywoziła ich policja. Te ucieczki były tak rutynowe, zwłaszcza wśród nowo przyjętych, że uważano je za oznakę zdrowia psychicznego. Tylko najciężej dotknięci abulią i cierpiący na głęboką depresję potulnie godzili się na niewolę. Ponieważ strażacy potwierdzili, że nie ma ofiar pożaru, moja nieobecność nikogo specjalnie nie zmartwiła, ale następnego ranka, kiedy z podniecenia wywołanego pożarem zostały tylko popioły, zaczęto szukać mnie w miasteczku i zorganizowano patrole do przeszukania lasów. Wtedy miałam już jednak wiele godzin przewagi. Nie wiem, jak mogłam bez kompasu nie stracić orientacji w tym morzu sosen i zygzakiem dotrzeć do drogi międzystanowej. Miałam szczęście, nie widzę innego wytłumaczenia. Mój maraton trwał wiele godzin, wyruszyłam rano, nadeszło popołudnie i zapadła noc. Przystawałam kilka razy zlana potem, żeby napić się wody i ugryźć batona, i biegłam dalej, aż w końcu musiałam zrobić przerwę z powodu ciemności. Skuliłam się między korzeniami drzewa, gdzie miałam

spędzić noc, błagając mojego Popo, żeby powstrzymał niedźwiedzie. Było ich dużo, czasami śmiało podchodziły pod ośrodek w poszukiwaniu jedzenia, obecność ludzi wcale im nie przeszkadzała. Obserwowaliśmy z okien, jak przewracają pojemniki na śmieci, i nikt nie miał odwagi ich przepędzić. W czasie pobytu w ośrodku różnie było z łącznością z moim Popo, delikatną niczym piana. Pokazywał mi się zaraz po śmierci, jestem tego pewna; widziałam go na progu drzwi, na chodniku po przeciwnej stronie ulicy, za szybą restauracji. Nie można go pomylić z nikim innym, nie ma nikogo, kto przypominałby mojego Popo, ani białego, ani czarnego, nikogo tak eleganckiego i teat-

ralnego, z fajką, w złotych okularach i kapeluszu borsalino. Potem za sprawą narkotyków i alkoholu zaczął się mój upadek, coraz większy zgiełk, chodziłam zamroczona i już mojego Popo nie spotykałam, ale wydaje mi się, że czasami był blisko; czułam jego wzrok na plecach. Zdaniem mojej Nini, żeby wyczuć obecność duchów, potrzeba dużego spokoju, ciszy, pustej i czystej przestrzeni, bez zegarów. „Jak chcesz usłyszeć swojego Popo, skoro jesteś podłączona do słuchawek?", pytała. Sama w lesie znowu doświadczyłam irracjonalnego strachu z bezsennych nocy mojego dzieciństwa, znów zaatakowały mnie te same potwory z domiszcza dziadków. Wtedy tylko uścisk i ciepło innej istoty pomagały mi zasnąć, kogoś większego i silniejszego ode mnie: mojego Popo albo psa do wywąchiwania bomb. „Popo, Popo",

zawołałam go z sercem trzepoczącym w piersi. Zacisnęłam powieki i zakryłam uszy, żeby nie widzieć ruchomych cieni i nie słyszeć groźnych odgłosów. Przysnęłam na chwilę, musiała być bardzo krótka, obudziłam się wystraszona blaskiem świateł między pniami drzew. Zajęło mi trochę czasu uświadomienie sobie, gdzie jestem, i odkrycie, że to mogły być światła samochodu i że jestem blisko szosy. Krzycząc z ulgą, zerwałam się na nogi i puściłam biegiem. Kilka tygodni temu zaczęły się lekcje. Mam teraz posadę nauczycielki, ale bez pensji. Za kwaterę i wikt zapłacę Manuelowi Ariasowi za pomocą skomplikowanego systemu wymiany. Ja pracuję w szkole, a ciocia Blanca, zamiast płacić mi bezpośrednio, rewanżuje się Manuelowi drewnem opałowym, papierem do pisania, benzyną, licor de oro i innymi uprzejmościami, jak filmy, których nie pokazują w miasteczku z powodu braku hiszpańskich napisów albo dlatego, że są

„odrażające". To nie ona stosuje cenzurę, ale komisja złożona z mieszkańców, dla których „odrażające" są amerykańskie filmy z dużą ilością seksu. Przymiotnikiem tym nie określa się filmów chilijskich, w których aktorzy zwykle tarzają się na golasa i wyją, co bynajmniej nie rusza tutejszej publiczności. Wymiana stanowi istotny element gospodarki tych wysp; wymienia się ryby na ziemniaki, chleb na deski, kurczaki na króliki, za wiele usług płaci się produktami. Lekarz z motorówki, ten bez zarostu, nie

bierze pieniędzy, bo jest z państwowej służby zdrowia, jednak jego pacjenci i tak płacą mu kurami albo tkaninami. Nie ma ustalonych cen, ale wszyscy znają dokładną wartość i prowadzą rachunki w pamięci. System funkcjonuje elegancko, nikt nie mówi o długach, o tym, co się daje, ani o tym, co się dostaje. Trzeba się tu urodzić, żeby zrozumieć, jak złożona i wyrafinowana jest wymiana, mimo to nauczyłam się już odpłacać za niewyobrażalną ilość filiżanek maté i herbaty, którymi częstują mnie w wiosce. Początkowo nie wiedziałam, jak to zrobić, bo nigdy nie byłam tak biedna jak teraz, nawet kiedy musiałam żebrać, ale odkryłam, że mieszkańcy są wdzięczni, kiedy zabawiam dzieci albo pomagam doili Lucindzie farbować wełnę i zwijać ją w kłębki. Dońa Lucinda jest tak stara, że nikt nie pamięta, do której należy rodziny, więc opiekują się nią na zmianę. Jest praprababką wyspy i nadal prowadzi aktywny tryb życia, śpiewa ziemniakom i sprzedaje wełnę. Niekoniecznie trzeba płacić za przysługę bezpośrednio wierzycielowi, można zrobić to pośrednio, jak w przypadku Blanki i Manuela oraz mojej pracy w szkole. Czasami wymiana odbywa się na zasadzie trójkąta: Liliana Trevińo zdobywa glukozaminę na podagrę Eduvigis Corrales, która robi na drutach skarpety dla Manuela Ariasa,

a ten wymienia w księgarni w Castro swoje egzemplarze „National Geographic" na pisma

kobiece, które daje Lilianie Trevińo, kiedy ta przychodzi z lekarstwem dla Eduvigis. W ten sposób koło się zamyka i wszyscy są zadowoleni. Jeśli chodzi o glukozaminę, warto wyjaśnić, że Eduvigis zmusza się do jej zażywania, żeby nie obrazić pielęgniarki, bo jedynym niezawodnym lekarstwem na podagrę są nacierania pokrzywami w połączeniu z użądleniami pszczół. Przy tak drastycznych środkach nic dziwnego, że tutejsi ludzie rujnują sobie zdrowie. Poza tym wiatr i zimno szkodzą kościom, a wilgoć przenika stawy; ciało męczy się od zbierania ziemniaków i morskich małży, a serce ogarnia melancholia, bo dzieci wyjeżdżają daleko. Chicha i wino pokonują na chwilę smutki, ale w końcu zawsze wygrywa zmęczenie. Zycie nie jest tu łatwe, wielu ludziom śmierć jawi się jako okazja do odpoczynku. Od kiedy zaczęła się szkoła, dni są o wiele ciekawsze. Przedtem byłam gringuitą, ale teraz, ponieważ uczę dzieci, jestem ciocią Gringą. W Chile dorośli otrzymują tytuł wujka lub cioci, nawet jeśli im się to nie należy. Przez szacunek powinnam mówić „wujku" do Manuela, ale nie wiedziałam o tym, kiedy tu przyjechałam, a teraz jest już za późno. Zapuszczam korzenie na tej wyspie, nigdy bym się tego nie spodziewała. Zimą zaczynamy lekcje około dziewiątej rano, w zależności od światła i deszczu. Biegnę do szkoły truchcikiem w towarzystwie

Fakina, który zostawia mnie w drzwiach, a potem wraca do domu, gdzie ma swój zaciszny kącik. Najpierw wciągamy na maszt chilijską flagę. Ustawieni w szereg wszyscy śpiewamy hymn narodowy -Jakże czyste jest, Chile, twe błękitne niebo, tak jak czyste są wiatry, które nad tobą wieją i tak dalej - po czym ciocia Blanca wydaje nam instrukcje na dany dzień.

W piątki wyczytuje po nazwisku nagrodzonych i ukaranych i podnosi nasze morale budującym przemówieniem. Uczę dzieci podstaw angielskiego, języka przyszłości, jak twierdzi ciocia Blanca, na tekście z 1952 roku, w którym samoloty mają śmigła, a matki, zawsze blondynki, gotują w butach na wysokich obcasach. Uczę ich również korzystania z komputerów, które, jeśli nie ma kłopotów z prądem, funkcjonują bez problemów, i jestem oficjalną trenerką piłki nożnej, mimo że każdy z tych smarkaczy gra lepiej ode mnie. W naszej drużynie męskiej, Caleuche, panuje zapał jak przed olimpiadą, bo założyłam się z don Lionelem Schnake, kiedy podarował nam adidasy, że we wrześniu wygramy szkolne mistrzostwa, a jeśli przegramy, ogolę sobie głowę, co dla moich piłkarzy byłoby upokorzeniem nie do zniesienia. Pincoya, drużyna żeńska, jest straszna i lepiej o niej nie wspominać. Zespół Caleuche nie przyjął Juanita Corralesa, przezywanego Karłem, bo jest cherlawy, choć biega jak zając i nie boi się dostać piłką. Dzieci wyśmiewają się z niego, a jeśli mogą biją. Uczniem o

najdłuższym stażu jest Pedro Pelanchugay, bo powtarzał kilka klas; wszyscy są zgodni co do tego, że powinien zarabiać na życie, łowiąc ryby z wujami, zamiast trwonić swój mały rozumek na naukę cyfr i liter, które na niewiele mu się przydadzą. Jest Indianinem Huilliche, krępym, śniadym, upartym i cierpliwym. To dobry chłopak, ale nikt nie ma odwagi z nim zadzierać, bo kiedy już straci cierpliwość, atakuje jak czołg. Ciocia Blanca kazała mu ochraniać Juanita. „Dlaczego ja?", zapytał, patrząc na swoje stopy. „Bo jesteś najsilniejszy". Natychmiast zawołała Juanita i poleciła mu, żeby pomagał Pedrowi w odrabianiu lekcji. „Dlaczego ja?", wyjąkał chłopczyk, który rzadko się odzywa. „Bo jesteś najmądrzejszy". W ten oto salomonowy sposób rozwiązała problem maltretowania jednego i złych stopni drugiego, a do

tego zapoczątkowała silne więzy przyjaźni między chłopcami, którzy na zasadzie obopólnej korzyści stali się nierozłączni. W południe pomagam podawać obiad opłacany przez Ministerstwo Edukacji: kurczaka albo rybę, ziemniaki, jarzyny, deser i szklankę mleka. Ciocia Blanca mówi, że dla niektórych chilijskich dzieci to jedyny posiłek w ciągu dnia, ale nie na tej wyspie; jesteśmy biedni, ale jedzenia nam nie brakuje. Mój dyżur kończy się po obiedzie; wtedy wracam do domu, żeby kilka godzin popracować z Manuelem, a resztę popołudnia mam wolną. W piątki ciocia Blanca nagradza trzech uczniów za najlepsze zachowanie, dając im podpisaną przez siebie żółtą karteczkę upoważniającą do kąpieli w jacuzzi, to znaczy w

drewnianej beczce z ciepłą wodą, należącej do wujka Manuela. W domu częstujemy nagrodzone dzieci filiżanką rozpuszczalnego kakao i ciasteczkami, które sama piekę, potem każemy im się namydlić pod prysznicem i pozwalamy bawić w jacuzzi aż do zmierzchu. . Tamta noc w Oregonie pozostawiła we mnie niezatarty ślad. Uciekłam z ośrodka i cały dzień biegłam przez las bez żadnego planu, myśląc tylko o tym, żeby zranić ojca i uwolnić się od terapeutów i sesji grupowych. Miałam dość ich przesłodzonej grzeczności i obscenicznego uporu, z jakim grzebali w moim umyśle. Chciałam być normalna, nic więcej. Obudził mnie przejeżdżający szybko samochód; zaczęłam biec, wpadając na krzaki i korzenie, rozgarniając gałęzie sosen, ale kiedy w końcu nie więcej niż pięćdziesiąt metrów dalej odnalazłam drogę, światła już zniknęły. Księżyc oświetlał żółtą linię dzielącą szosę. Liczyłam na to, że będą przejeżdżać inne samochody, bo było jeszcze dość wcześnie. Nie pomyliłam się: wkrótce usłyszałam odgłos potężnego silnika i zobaczyłam

w oddali blask dwóch reflektorów. Kiedy podjechały bliżej, moim oczom ukazała się gigantyczna ciężarówka o kołach mojego wzrostu, a na jej masce powiewały dwie flagi. Wyszłam naprzeciw, dając rękami rozpaczliwe znaki. Zdumiony tym niespodziewanym widokiem kierowca gwałtownie zahamował, ale musiałam szybko odskoczyć na bok, bo ciężarówka o olbrzymiej masie toczyła się jeszcze ze

dwadzieścia metrów siłą bezwładności, zanim wreszcie stanęła. Podbiegłam do samochodu. Kierowca wychylił głowę przez okienko, oświetlił mnie od góry do dołu latarką i przyglądał mi się, zadając sobie pytanie, czy ta dziewczyna nie jest przypadkiem przynętą wysłaną przez jakąś szajkę - nieraz spotykało to jego kolegów. Uspokoił się, stwierdziwszy, że w okolicy nie ma nikogo więcej, i widząc moją głowę Meduzy z kosmykami w kolorze sorbetu. Musiał dojść do wniosku, że jestem niegroźną ćpunką, jeszcze jedną głupią narkomanką. Wykonał w moją stronę ruch ręką, odblokował prawe drzwi, przez które wspięłam się do kabiny. Mężczyzna widziany z bliska był tak samo przerażający jak jego samochód, wielki, krzepki, z ramionami ciężarowca, w koszulce bez rękawów i z anemicznym końskim ogonem wystającym spod baseballówki, karykatura nieokrzesanego macho, ale nie mogłam już się cofnąć. Z jego groźnym wyglądem kontrastował dziecinny bucik zwisający ze wstecznego lusterka i dwa religijne obrazki. „Jadę do Las Vegas", oznajmił. Powiedziałam mu, że ja jadę do Kalifornii, ale dodałam, że Las Vegas też mi pasuje, bo w Kalifornii nikt na mnie nie czeka. To był mój drugi błąd. Pierwszy popełniłam, wsiadając do ciężarówki. Następna godzina upłynęła na ożywionym monologu kierowcy, który tryskał energią, jakby był nafaszerowany amfetaminą. Zabawiał się w czasie długich godzin jazdy rozmowami z innymi kierowcami, wymieniając dowcipy i komentarze

na temat pogody, asfaltu, baseballu, samochodów i restauracji przy szosie, podczas gdy w radiu ewangeliccy kaznodzieje zdzierali sobie gardła, przepowiadając drugie przyjście Chrystusa. Palił bez przerwy, pocił się, drapał, pił wodę. Powietrzem w kabinie nie dawało się oddychać. Poczęstował mnie chipsami z torby, którą miał na siedzeniu, i puszką coca-coli, ale nie zainteresował się, jak mam na imię ani dlaczego znalazłam się w nocy na pustej drodze. Za to opowiedział mi o sobie: nazywał się Roy Fedgewick, pochodził z Tennessee, był w wojsku do czasu, kiedy uległ wypadkowi i został zwolniony. W szpitalu ortopedycznym, gdzie spędził kilka tygodni, odnalazł Jezusa. Ciągle gadał i cytował fragmenty Biblii, a ja bezskutecznie próbowałam odprężyć się z głową opartą o szybę, możliwie jak najdalej od jego papierosa. Miałam skurcze w nogach z powodu męczącego biegu, a na skórze czułam nieprzyjemne mrowienie. Około osiemdziesięciu kilometrów dalej Fedgewick skręcił z szosy i zatrzymał się przed jakimś motelem. Napis z niebieskich światełek z kilkoma przepalonymi żarówkami informował o jego nazwie. Nie było oznak życia, rząd pokoi, automat do napojów gazowanych, kabina telefoniczna, jedna ciężarówka i dwa samochody, które wyglądały, jakby stały tam od zarania dziejów. - Prowadzę od szóstej rano. Spędzimy tu noc. Wysiadaj - obwieścił Fedgewick. - Wolę spać w pańskiej ciężarówce, jeśli nie ma pan nic przeciwko -

powiedziałam, pamiętając, że nie mam pieniędzy na pokój. Mężczyzna wyciągnął nade mną rękę, otwierając wewnętrzną skrytkę, i wyjął z niej ćwiartkę whisky i półautomatyczny

pistolet. Chwycił brezentową torbę, wysiadł, obszedł ciężarówkę, otworzył drzwi po mojej stronie i kazał mi zejść, bo tak będzie dla mnie lepiej. - Oboje wiemy, po co tu jesteśmy, kurewko. A może myślałaś, że podróż jest za darmo? Usłuchałam go instynktownie, choć na kursie samoobrony w Berkeley High uczono nas, że w takich okolicznościach najlepiej jest rzucić się na ziemię i krzyczeć, jakby człowiek był opętany, w żadnym wypadku nie współpracować z napastnikiem. Zauważyłam, że mężczyzna utyka i że jest niższy i grubszy, niż wydawał się na siedząco, mogłam mu uciec, a on nie byłby w stanie mnie dogonić, ale powstrzyma! mnie pistolet. Fedgewick odgadł moje zamiary, chwycił mnie mocno za rękę i zaciągnął, niemal unosząc w powietrzu, do okienka recepcji, chronionego przez grube szkło i metalowe pręty. Wsunął przez otwór kilka banknotów, odebrał klucz i zamówił sześciopak piwa i pizzę. Nie udało mi się dojrzeć pracownika ani dać mu znaku, bo kierowca zasłonił mnie swoim cielskiem. Z facetem miażdżącym mi rękę swoim łapskiem ruszyłam w stronę numeru 32. Weszliśmy do cuchnącego wilgocią i kreozotem pokoju, z jednym podwójnym łóżkiem, tapetą w paski na ścianach, telewizorem,

grzejnikiem elektrycznym i urządzeniem do klimatyzacji blokującym jedyne okno. Fedgewick kazał mi się zamknąć w łazience do czasu, kiedy przyniosą piwo i pizzę. W łazience był prysznic z zardzewiałymi kurkami, umywalka, wątpliwej czystości sedes i dwa wystrzępione ręczniki; nie miała zamka w drzwiach, a rolę okna pełnił mały lufcik wentylacyjny. Omiotłam moją celę przerażonym spojrzeniem i zrozumiałam, że nigdy nie byłam tak bezradna. Moje wcześniejsze przygody wydawały się żar-

tem w porównaniu z tym, co spotykało mnie teraz, rozgrywały się na znanym terenie z udziałem moich przyjaciółek i Ricka Lareda zabezpieczającego odwrót. Towarzyszyła mi pewność, że w razie nagłej potrzeby mogę schronić się pod spódnicą babci. Kierowca ciężarówki odebrał zamówienie, wymienił kilka zdań z obsługą, zamknął drzwi i zawołał, żebym przyszła jeść, nim wystygnie pizza. Nie mogłam włożyć niczego do ust, miałam w gardle kamień. Fedgewick nie nalegał. Poszukał czegoś w swojej torbie, poszedł do łazienki, zostawiając otwarte drzwi, i wrócił z rozpiętym rozporkiem i plastikowym kubkiem z whisky. „Denerwujesz się? Po tym poczujesz się lepiej", powiedział, podając mi szklankę. Odmówiłam, kręcąc głową, niezdolna wypowiedzieć nawet słowa, ale on złapał mnie za kark i przystawił mi kubek do ust. „Pij, nędzna suko, albo wleję ci to siłą". Połknęłam płyn, kaszląc i łzawiąc; od ponad roku nie próbowałam alkoholu, zapomniałam, jak pali.

Mój porywacz usiadł na łóżku, żeby obejrzeć w telewizji jakąś komedię, pochłonął trzy piwa i dwie trzecie pizzy, śmiejąc się i bekając. Wyglądał, jakby o mnie zapomniał, ja tymczasem czekałam, stojąc w kącie, oparta o ścianę, czułam zawroty głowy. Pokój wirował, meble zmieniały kształty, olbrzymie cielsko Fedgewicka zlewało się z obrazami z telewizora. Nogi odmówiły mi posłuszeństwa, musiałam usiąść na podłodze, walcząc z pragnieniem, by zamknąć oczy i odpłynąć. Nie byłam w stanie myśleć, ale rozumiałam, że jestem pod wpływem narkotyku: whisky z plastikowego kubka. Mężczyzna, znudzony komedią, wyłączył telewizor i podszedł, by ocenić mój stan. Jego grube palce podniosły mi głowę, która zrobiła się jak z kamienia i szyja nie mogła jej już utrzymać. W twarz uderzył mnie odrażający oddech. Fedgewick usiadł na łóżku, kartą kredytową wyrównał na nocnej szafce kreskę

kokainy i z przyjemnością głęboko wciągnął biały proszek. Natychmiast odwrócił się w moją stronę i kazał mi się rozebrać, pocierając sobie krocze lufą pistoletu, aleja nie mogłam wykonać najmniejszego ruchu. Podniósł mnie z podłogi i zdarł ze mnie ubranie. Próbowałam się opierać, ale moje ciało nie odpowiadało, próbowałam krzyczeć, ale nie wydobywał się ze mnie głos. Powoli tonęłam w gęstym bagnie, bez powietrza, dusząc się, umierając. Przez następne godziny byłam na wpół przytomna i nieświadoma najgorszego, ale w pewnym momencie moja dusza wróciła z dalekiej

podróży i ujrzałam scenę rozgrywającą się w plugawym motelowym pokoju jak na czarno-białym filmie: długa i chuda kobieca postać, bezwładna, z rozkrzyżowanymi rękami i nogami, minotaur mamroczący sprośności, raz po raz przypuszczający atak, ciemne plamy na prześcieradle, pasek, broń, butelka. Unosząc się w powietrzu, zobaczyłam, jak Fedgewick pada wreszcie na twarz, wyczerpany, zaspokojony, zaśliniony, i po chwili zaczyna chrapać. Wykonałam nadludzki wysiłek, żeby się obudzić i wrócić do mojego obolałego ciała, ale zdołałam tylko z trudem otworzyć oczy, nie mogłam myśleć. Wstać, poprosić o pomoc, uciec, to były słowa pozbawione sensu, które powstawały jak bańki mydlane i rozpryskiwały się w bawełnie mojego otępiałego mózgu. Kolejny raz zanurzyłam się w litościwej ciemności. Obudziłam się za dziesięć trzecia nad ranem, jak wskazywał fosforyzujący zegar na stoliku, z suchymi ustami, popękanymi wargami, dręczona pustynnym pragnieniem. Kiedy spróbowałam się podnieść, zdałam sobie sprawę, że jestem unieruchomiona, bo Fedgewick przykuł kajdankami mój lewy nadgarstek do oparcia łóżka. Miałam spuchniętą dłoń i sztywne ramię, to

samo, które wcześniej złamałam podczas wypadku na rowerze. Panika, która mnie ogarnęła, rozproszyła nieco gęstą mgłę narkotyku. Wykonałam ostrożny ruch, próbując rozeznać się w półmroku. Jedyne światło dawał niebieski motelowy neon, którego blask przenikał przez

sparciałe zasłony, i podświetlone na zielono cyfry zegarka. Telefon! Odkryłam go, kiedy odwróciłam się, żeby sprawdzić godzinę, stał obok zegarka, bardzo blisko. Wolną ręką pociągnęłam za prześcieradło i starłam sobie kleistą wilgoć z brzucha i ud, potem przekręciłam się na lewy bok i z bólem powoli ześlizgnęłam na podłogę. Szarpnięcie kajdanek na nadgarstku sprawiło, że jęknęłam, a skrzypnięcie sprężyn łóżka zabrzmiało jak zgrzyt hamującego pociągu. Klęcząc na szorstkim dywanie, iz ręką wykręconą w niemożliwej pozycji, czekałam przerażona na reakcję porywacza, ale pośród ogłuszających uderzeń własnego serca usłyszałam jego chrapanie. Zanim odważyłam się podnieść słuchawkę, odczekałam pięć minut, by nabrać pewności, że nadal leży z rozkraczonymi nogami, pogrążony w głębokim pijackim śnie. Skuliłam się na podłodze, najdalej, jak pozwoliły mi na to kajdanki, i wykręciłam 911, żeby wezwać pomoc, tłumiąc głos poduszką. Nie było wyjścia na miasto. Pokojowy telefon łączył tylko z recepcją; żeby zadzwonić na zewnątrz, musiałabym skorzystać z aparatu publicznego w portierni albo z komórki kierowcy, a ta znajdowała się poza moim zasięgiem. Wykręciłam numer recepcji i wysłuchałam jedenastu sygnałów, zanim odpowiedział jakiś męski głos z indyjskim akcentem. „Porwali mnie, proszę mi pomóc, proszę mi pomóc...", wyszeptałam, ale pracownik odłożył słuchawkę, nie dając mi czasu na powiedzenie niczego więcej. Spróbowałam jeszcze raz, z tym samym rezultatem. Zdesperowana zdusiłam szloch w brudnej poduszce.

Minęło ponad pół godziny, zanim przypomniałam sobie o pistolecie, którego Fedgewick użył jako perwersyjnej zabawki, zimny metal w ustach, w pochwie, smak krwi. Musiałam go odnaleźć, był moją jedyną nadzieją. Wejście na łóżko z jedną ręką przykutą kajdankami wymagało cyrkowych akrobacji, nie mogłam też uniknąć ugięcia się materaca pod moim ciężarem. Kierowca wydal z siebie kilka parsknięć byka, obrócił się na plecy, a jego ręka, ciężka niczym cegła, opadła na moje biodro. Przez moment leżałam jak sparaliżowana, ale on wkrótce znowu chrapał, a ja mogłam zacząć oddychać. Zegarek wskazywał trzecią dwadzieścia pięć, czas się wlókł, do świtu brakowało kilku godzin. Zrozumiałam, że to moje ostatnie chwile, Fedgewick za nic nie zostawi mnie przy życiu, mogłam go rozpoznać i opisać jego ciężarówkę, jeśli wciąż żyłam, to dlatego, że planował dalej mnie wykorzystywać. Myśl, że jestem skazana, że zginę zamordowana i nigdy nie znajdą moich zwłok w tych lasach, dodała mi niespodziewanej odwagi. Nie miałam nic do stracenia. Brutalnie zdjęłam łapsko Fedgewicka z mojego biodra i odwróciłam się, żeby stawić mu czoło. Uderzył we mnie jego zapach: oddech bestii, pot, alkohol, sperma, stara pizza. Dostrzegłam profil jego zwierzęcej twarzy, olbrzymi tułów, masywne mięśnie przedramienia, włochate przyrodzenie, grubą jak pień nogę i przełknęłam wymiociny, które podeszły mi do gardła. Wolną dłonią zaczęłam macać pod jego poduszką w poszukiwaniu pistoletu. Znalazłam go niemal natychmiast,

był w moim zasięgu, ale przygnieciony łbem Fedgewicka, który musiał bardzo mocno wierzyć w swoją władzę i moją uległość ofiary, skoro go tam zostawił. Odetchnęłam głęboko, zamknęłam oczy, chwyciłam dwoma palcami lufę i milimetr po milimetrze zaczęłam ciągnąć tak, by nie poruszyć poduszki. Wreszcie zdołałam wyjąć pistolet, który okazał się cięższy,

niż myślałam; przycisnęłam go do piersi, drżąc z wysiłku i ze strachu. Jedyną bronią, jaką widziałam, był pistolet należący do Ricka Lareda, nigdy go nie dotknęłam, ale potrafiłam się nim posługiwać; nauczyło mnie tego kino. Wycelowałam w głowę Fedgewicka: jego życie albo moje. Ledwo mogłam unieść broń jedną ręką, trzęsłam się ze zdenerwowania, leżałam wykręcona, osłabiona narkotykiem, ale to miał być strzał z bliska, nie mogłam spudłować. Położyłam palec na spuście i zawahałam się, zaślepiona ogłuszającym łoskotem w skroniach. Oszacowałam z całkowitą jasnością, że nie będę miała innej szansy, żeby uciec temu zwierzęciu. Zmusiłam się, by poruszyć palcem wskazującym, poczułam lekki opór cyngla i znowu się zawahałam, wyobrażając sobie błysk, odskakującą broń, dantejską eksplozję kości, krwi i kawałków mózgu. „Teraz, to musi być teraz", szepnęłam, ale nie mogłam tego zrobić. Osuszyłam pot, który spływał mi po twarzy i mącił wzrok, wytarłam dłoń o prześcieradło i znowu sięgnęłam po broń, położyłam palec na spuście i wycelowałam. Dwukrotnie

powtórzyłam ten gest, ale nie mogłam strzelić. Spojrzałam na zegarek: wpół do czwartej. W końcu zostawiłam pistolet na poduszce, przy uchu mojego uśpionego kata. Odwróciłam się do Fedgewicka plecami i skuliłam, naga, zdrętwiała, płacząc sfrustrowana z powodu moich skrupułów i ulgi, że uwolniłam się od nieodwracalnego horroru zabójstwa. O świcie Roy Fedgewick obudził się, przeciągnął i beknął, bez śladów pijaństwa, rozmowny i w dobrym humorze. Zobaczył pistolet na poduszce, wziął go, przyłożył do skroni i nacisnął spust. „Pum! Nie myślałaś chyba, że jest naładowany, Prawda?", powiedział, wybuchając śmiechem. Wstał z łóżka nagi, ważąc w obu dłoniach swoją poranną erekcję, pomyślał

chwilę, ale oparł się impulsowi. Schował broń do torby, wyjął klucz z kieszeni spodni i uwolnił mnie, otwierając kajdanki. „Widzisz, jak mi się przydały? Kobiety je uwielbiają. Jak się czujesz?", zapytał, głaszcząc mnie po głowie ojcowskim gestem. Ja wciąż nie mogłam uwierzyć, że jestem żywa. Przespałam jakieś dwie godziny jak pod narkozą, bez snów. Potarłam nadgarstek i dłoń, żeby przywrócić krążenie. „Zjemy śniadanie, to najważniejszy posiłek dnia. Po dobrym śniadaniu mogę prowadzić przez dwadzieścia godzin", oznajmił mi z łazienki, gdzie siedział na sedesie z papierosem w ustach. Po chwili usłyszałam, że bierze prysznic i myje zęby, potem wrócił do pokoju,

ubrał się, nucąc pod nosem, położył na łóżku w swoich kowbojskich butach z imitacji krokodylowej skóry i włączył telewizor. Zaczęłam powoli poruszać zdrętwiałymi kośćmi, stanęłam na nogi niezdarnie jak staruszka, potykając się, poszłam do łazienki i zamknęłam drzwi. Ciepły prysznic spadł na mnie niczym balsam. Umyłam włosy byle jakim motelowym szamponem i z wściekłością tarłam ciało, próbując usunąć mydłem nocną hańbę. Miałam siniaki i zadrapania na nogach, piersiach i biodrach; prawy nadgarstek i dłoń były zniekształcone opuchlizną. Czułam piekący ból w pochwie i odbycie, między nogami spływała mi strużka krwi; zrobiłam sobie opatrunek z papieru toaletowego, założyłam majtki i skończyłam się ubierać. Kierowca wrzucił sobie do ust dwie pastylki i popił je połową butelki piwa, ostatniej, która mu została, po czym zaproponował mi resztę i też dwie pastylki. „Weź, to aspiryna, pomaga na kaca. Dzisiaj będziemy w Las Vegas. Powinnaś ze mną jechać, mała, już mi zapłaciłaś za podróż", powiedział. Wziął swoją torbę, sprawdził, czy niczego nie zostawił, i wyszedł z pokoju. Bezsilna poszłam za nim do ciężarówki. Niebo właśnie zaczęło się rozjaśniać.

Chwilę później zatrzymaliśmy się przed restauracją dla podróżnych, gdzie stały już inne ciężkie pojazdy i przyczepa. W środku zapach boczku i kawy obudził we mnie głód, w ciągu dwudziestu paru godzin zjadłam tylko dwa batony energetyczne i garść chipsów. Kierowca wszedł do lokalu, roztaczając wokół siebie aurę dobroduszności, pożartował z innymi klientami, których najwyraźniej znał, cmoknął w policzek kelnerkę i przywitał się łamaną hiszpańszczyzną z dwoma gwatemalskimi kucharzami. Zamówił sok pomarańczowy, jajka, parówki, naleśniki, tosty i kawę dla nas dwojga, ja tymczasem ogarnęłam jednym spojrzeniem linoleum na podłodze, wiatraki na suficie, stosy słodkich bułeczek pod szklanym kloszem na ladzie. Kiedy przynieśli jedzenie, Fedgewick złapał mnie nad stołem za ręce, teatralnie pochylił głowę i zamknął oczy. „Dzięki Ci, Panie, za to pożywne śniadanie i ten piękny dzień. Pobłogosław nas, Panie, i miej w opiece przez resztę podróży. Amen". Zdesperowana popatrzyłam na mężczyzn jedzących hałaśliwie przy innych stolikach, na podającą kawę kobietę o farbowanych włosach i zmęczonym wyglądzie, na tysiącletnich Indian przewracających jajka i boczek w kuchni. Nie było do kogo się zwrócić. Co miałam im powiedzieć? Ze złapałam stopa i wyegzekwowano ode mnie w motelu należność za przysługę, że jestem idiotką i zasłużyłam na taki los. Pochyliłam głowę jak kierowca i zmówiłam w myślach modlitwę: „Nie zostawiaj mnie, Popo, opiekuj się mną". Potem pożarłam moje śniadanie do ostatniego okruszka. Z racji swego położenia na mapie, tak daleko od Stanów

Zjednoczonych i tak blisko niczego, Chile znajduje się poza utartymi szlakami handlu narkotykami, ale dotarły i tutaj, jak do reszty świata. Widuje się chłopaków błądzących

w chmurach; natknęłam się na jednego na promie, kiedy płynęłam przez kanał Chacao, żeby dostać się na Chiloe, desperata, który był już na etapie niewidzialnych istot, słyszał głosy, mówił do siebie, gestykulował. Marihuana jest ogólnodostępna, popularniejsza i tańsza niż papierosy, oferują ją na każdym rogu; pasta kokainowa i crack krążą raczej wśród biednych, którzy oprócz tego wdychają benzynę, klej, rozpuszczalnik do lakieru i inne trucizny; dla osób spragnionych różnorodności są rozmaite halucynogeny, kokaina, heroina i jej pochodne, amfetamina i pełen zestaw leków z czarnego rynku, ale na naszej wysepce jest mniej możliwości: tylko alkohol dla zainteresowanych i marihuana oraz pasta kokainowa dla młodych. „Powinnaś bardzo uważać na dzieci, gringuita, żadnych narkotyków w szkole", poleciła mi Blanca Schnake i zaczęła wyjaśniać, jak rozpoznać objawy u uczniów. Nie wie, że jestem ekspertką. Kiedy pilnowałyśmy dzieci na przerwie, Blanca powiedziała mi, że Azucena Corrales nie przyszła na lekcje, boi się, że rzuci naukę jak jej starsze rodzeństwo, spośród którego nikt nie skończył szkoły. Nie zna matki Juanita, bo kiedy trafiła na wyspę, ta już wyjechała, ale wie, że była błyskotliwą dziewczynką, która zaszła w ciążę w wieku piętnastu lat, zaraz po porodzie wyjechała i więcej nie wróciła. Teraz mieszka w

Quellón, na południu Isla Grandę, gdzie znajdowała się większość farm łososi, zanim pojawił się wirus, który zabił ryby. W okresie łososiowej bonanzy Quellón było jak Dziki Zachód, ziemia poszukiwaczy przygód, samotnych mężczyzn, którzy często brali prawo w swoje ręce, oraz kobiet lekkich obyczajów, obdarzonych zmysłem przedsiębiorczości, zdolnych zarobić w tydzień tyle, ile robotnik przez rok. Najbardziej pożądane były Kolumbijki, nazywane przez prasę wędrownymi pracownicami seksualnymi, a przez wdzięcznych klientów dupiastymi czarnulkami.

- Azucena była dobrą uczennicą, jak jej siostra, ale nagłe zdziczała i zaczęła unikać ludzi. Nie wiem, co jej się mogło stać - powiedziała ciocia Blanca. - Nie zjawiła się też u nas, żeby sprzątać. Ostatni raz widziałam ją w noc burzy, kiedy przyszła po Manuela, bo Caimelo Corrales poważnie zachorował. - Manuel mi opowiadał. Carmelo Corrales miał atak hipoglikemii, dość częsty u cukrzyków alkoholików, ale podanie mu miodu było ze strony Manuela ryzykowną decyzją; mógł go zabić. Wyobraź sobie, co za odpowiedzialność! - I tak był już na wpół martwy, ciociu Blanco. Manuel w godny podziwu sposób potrafi zachować zimną krew. Zauważyłaś, że nigdy się nie złości ani nie denerwuje? - To przez tę bańkę w mózgu - powiedziała Blanca.

Okazuje się, że dziesięć lat temu u Manuela wykryto tętniaka, który w każdej chwili może pęknąć. I ja dowiaduję się o tym dopiero teraz! Zdaniem Blanki Manuel przyjechał na Chiloe, żeby przeżyć jak najpełniej dni, które mu jeszcze zostały, wśród tych wspaniałych krajobrazów, w spokoju i ciszy, robiąc to, co kocha - prowadząc badania i pisząc. - Tętniak jest równoznaczny z wyrokiem śmierci, to dlatego wyrzekł się świata, ale nie zobojętniał. Manuel dobrze wykorzystuje swój czas, gringuita. Żyje teraźniejszością, godzina po godzinie, i jest dużo bardziej pogodzony z myślą o śmierci niż ja, która też noszę w środku bombę zegarową. Inni latami medytują w klasztorze, nie osiągając tego stanu spokoju, który uzyskał Manuel. - Widzę, że dla ciebie też jest jak Siddhartha. - Kto? - Nieważne.

Tak sobie myślę, że Manuel nie przeżył nigdy wielkiej miłości, jak moi dziadkowie, dlatego zadowala go życie samotnego wilka. Bańka w mózgu służy mu za pretekst, żeby unikać miłości. Czy nie ma oczu, że nie widzi Blanki? Jezusiczku!, jak powiedziałaby Eduvigis, wygląda to tak, jakbym próbowała ich wyswatać. Ten zgubny romantyzm bierze się z harlequinów, które ostatnio czytam. Rodzi się pytanie, dlaczego Manuel zechciał przyjąć w swoim domu taką dziwaczkę jak ja, nieznajomą, kogoś z innego świata, osobę podejrzanych obyczajów, a

do tego ściganą; jak to możliwe, że jego przyjaźń z moją babcią, której nie widział kilkadziesiąt lat, przeważyła nad tak potrzebnym mu spokojem? - Manuela niepokoił twój przyjazd - powiedziała Blanca, kiedy ją o to zapytałam. - Myślał, że wprowadzisz w jego życie zamieszanie, ale nie mógł odmówić przysługi twojej babci, bo kiedy jego wypędzili w 1975, ktoś udzielił mu pomocy. - Twój ojciec. - Tak. W tamtych czasach pomaganie prześladowanym przez dyktaturę było ryzykowne, mój ojciec otrzymał ostrzeżenie, stracił przyjaciół i bliskich, nawet moi bracia się na niego za to obrazili. Lionel Schnake udziela schronienia komuniście! Ale on mówił, że jeśli w tym kraju nie wolno pomagać bliźniemu, to lepiej wyjechać gdzieś daleko. Tata uważa się za nietykalnego, mówił, że żołdacy nie mieli odwagi go ruszyć. Arogancja właściwa jego klasie posłużyła w tym wypadku do czynienia dobra. - I teraz Manuel płaci don Lionelowi, pomagając mnie. Chilockie prawo odbijanej wzajemności. - Właśnie. - Obawy Manuela związane z moją osobą były bardzo uzasadnione, ciociu Blanco. Zjawiłam się niczym puszczony luzem byk, żeby wytłuc mu jego kryształy...

- Ale to mu bardzo dobrze zrobiło! - przerwała mi. - Zmienił się,

gringuita, nie jest już tak spięty. - Nie jest spięty? Jest zaciśnięty mocniej niż węzeł marynarski. Myślę, że ma depresję. - Taki ma charakter, gringuita. Nigdy nie był pajacem. Ton i zagubione spojrzenie Blanki uświadomiły mi, jak bardzo go kocha. Opowiedziała, że Manuel miał trzydzieści dziewięć lat, kiedy został deportowany na Chiloe i zamieszkał w domu Lionela Schnake. Był w szoku z powodu ponadrocznego pobytu w więzieniu, deportowania, utraty rodziny, przyjaciół, pracy, wszystkiego, ona zaś przeżywała cudowny okres: wybrano ją na królową piękności i planowała swój ślub. Kontrast między nimi był niezwykle okrutny. Blanca nie wiedziała niemal nic o gościu swojego ojca, ale przyciągała ją otaczająca go aura dramatu i melancholii; w porównaniu z nim inni mężczyźni, nawet jej narzeczony, wydawali się nijacy. W noc poprzedzającą wyjazd Manuela, kiedy rodzina Schnake świętowała akurat zwrot wywłaszczonego majątku w Osorno, poszła do jego pokoju, by podarować mu odrobinę przyjemności, coś niezapomnianego, co mógłby zabrać ze sobą do Australii. Blanca kochała się wcześniej ze swoim narzeczonym, obiecującym inżynierem z bogatej rodziny, zwolennikiem rządu wojskowego, katolikiem, prawdziwym przeciwieństwem Manuela, odpowiednim dla takiej dziewczyny jak ona, ale to, co przeżyła tamtej nocy z Manuelem, było zupełnie inne. Świt zastał ich objętych i smutnych, niczym dwie sieroty.

- To on mi sprawił prezent. Manuel mnie zmienił, pokazał, że można inaczej patrzeć na świat. Nie opowiedział mi, co mu zrobili, kiedy był więźniem, nigdy o tym nie mówi, ale poczułam jego cierpienie na własnej skórze. Niedługo potem zerwałam z narzeczonym i wyjechałam w podróż - opowiadała Blanca.

W ciągu kolejnych dwudziestu lat miała o nim aktualne wiadomości, bo Manuel regularnie pisywał do don Lionela; tak dowiedziała się o jego rozwodach, jego pobycie w Australii, potem w Hiszpanii, jego powrocie do Chile w 1998 roku. Wtedy była już mężatką, matką dwóch nastoletnich córek. - Moje małżeństwo chyliło się ku upadkowi, mój mąż był jednym z tych chronicznie niewiernych facetów, wychowanych, żeby być obsługiwanym przez kobiety. Na pewno zauważyłaś, jak bardzo machistowski jest ten kraj, Mayu. Zostawił mnie, kiedy zachorowałam na raka; nie mógł znieść myśli, że będzie sypiał z kobietą bez piersi. - A co wydarzyło się między tobą a Manuelem? : - Nic. Spotkaliśmy się ponownie tutaj, na Chiloe, oboje wystarczająco poranieni przez życie. - Ty go kochasz, prawda? : - To nie takie proste... - W takim razie powinnaś mu to powiedzieć - przerwałam jej. - Jeśli będziesz czekała, aż on przejmie inicjatywę, to przygotuj się na długie siedzenie. - Rak może wrócić w każdej chwili, Mayu. Żaden mężczyzna nie chce brać sobie na kark kobiety z takim problemem.

- I w każdej chwili Manuelowi może pęknąć ta pieprzona bańka, ciociu Blanco. Nie ma czasu do stracenia. - Ani mi się waż wtykać w to swój nos! Ostatnią rzeczą, jakiej nam potrzeba, jest jankeska stręczycielka - ostrzegła mnie wystraszona. Obawiam się, że jeśli nie wetknę nosa, umrą ze starości, nie załatwiwszy tej sprawy. Kiedy przyszłam potem do domu, zastałam Manuela siedzącego w swoim fotelu naprzeciwko okna, układającego luźne kartki, z filiżanką herbaty na stoliczku, Kotem Tępakiem u stóp i Kotem Literatem zwiniętym w kłębek na rękopisie. Dom pachniał cukrem, Eduvigis zrobiła

właśnie konfitury morelowe z ostatnich owoców w tym sezonie, stygły w szeregu słoików z odzysku różnych rozmiarów, gotowe na zimę, kiedy kończy się urodzaj i ziemia zasypia, jak mówi Eduvigis. Manuel usłyszał, że wchodzę, i wykonał w moją stronę nieokreślony ruch dłonią, ale nie podniósł wzroku znad swoich papierów. Och, Popo! Nie przeżyłabym, gdyby cokolwiek się stało Manuelowi, dbaj o niego, żeby chociaż on mi nie umarł. Podeszłam na palcach i objęłam go od tyłu w smutnym uścisku. Przestałam się bać Manuela tamtej nocy, kiedy weszłam bez zaproszenia do jego łóżka; teraz biorę go za rękę, całuję, podkradam jedzenie z jego talerza - czego nienawidzi kładę mu głowę na kolanach, kiedy czytamy, proszę, żeby podrapał mnie po plecach, a on robi to przerażony. Już nie czyni mi wymówek, kiedy używam jego ubrań i jego komputera albo poprawiam mu

książkę, bo prawdę mówiąc, piszę lepiej od niego. Zanurzyłam nos w jego sztywnych włosach i moje łzy spadły na niego jak kamyczki. - Coś się dzieje? - zapytał zdziwiony. - Dzieje się to, że cię kocham - wyznałam. - Proszę mnie nie całować, panienko. Więcej szacunku dla starego człowieka - wymamrotał. Po obfitym śniadaniu z Royem Fedgewickiem przez resztę dnia jechałam jego ciężarówką, słuchając muzyki country i ewangelickich kaznodziejów w radiu oraz niekończącego się monologu, który ledwo do mnie docierał, bo byłam śnięta z powodu narkotykowego kaca i zmęczenia po tej straszliwej nocy. Miałam dwie czy trzy okazje do ucieczki, nie próbowałby mnie zatrzymać, przestał się mną interesować, ale brakowało mi sił, moje ciało było ospałe, a umysł zaćmiony. Zatrzymaliśmy się na stacji benzynowej i kiedy on kupował papierosy,

poszłam do toalety. Bolało mnie, kiedy sikałam, i nadal trochę krwawiłam. Pomyślałam, że zaczekam w ubikacji, aż ciężarówka Fedgewicka się oddali, ale zmęczenie i strach, że wpadnę w ręce innego podleca, zniechęciły mnie do tego pomysłu. Wróciłam ze spuszczoną głową do samochodu, skuliłam się w swoim kącie i zamknęłam oczy. Kiedy o zmierzchu dojechaliśmy do Las Vegas, czułam się już trochę lepiej. Fedgewick zostawił mnie na środku Las Vegas Boulevard - na Strip -

w samym sercu Las Vegas, z dziesięcioma dolarami napiwku, bo przypominałam mu jego córkę, jak mnie zapewnił, i żeby to udowodnić, pokazał mi w swojej komórce zdjęcie pięcioletniego jasnowłosego dziecka. Odjeżdżając, pogłaskał mnie po głowie i pożegnał słowami: „Niech Bóg cię błogosławi, kochanie". Zdałam sobie sprawę, że on się niczego nie boi i że odchodzi ze spokojnym sumieniem; to było jedno z wielu podobnych spotkań, na które miał przygotowany pistolet, kajdanki, alkohol i narkotyki; za kilka minut o mnie zapomni. W którymś momencie swojego monologu dał mi do zrozumienia, że są dziesiątki nastolatków, chłopców i dziewczynek, którzy uciekli z domu i oferują na szosach swoje usługi kierowcom; istnieje cała kultura dziecięcej prostytucji. Jedyną dobrą rzeczą, jaką można by o nim powiedzieć, jest to, że zabezpieczył się, żebym nie zaraziła go jakąś chorobą. Wolę nie znać szczegółów tego, co wydarzyło się tamtej nocy w motelu, ale pamiętam, że rano na podłodze leżały zużyte prezerwatywy. Miałam szczęście, zgwałcił mnie w kondomie. O tej porze powietrze w Las Vegas zdążyło się ochłodzić, ale chodnik wciąż trzymał suche ciepło z wcześniejszych godzin. Usiadłam na ławce, obolała po nocnych ekscesach i przytłoczona orgią świateł tego nierealnego miasta wyrosłego na pustynnym kurzu jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Na ulicach panował nieustanny festiwal: ruch samochodowy,

autobusy, limuzyny, muzyka; wszędzie ludzie: starsi mężczyźni w krótkich spodenkach i hawajskich koszulach, dojrzałe kobiety z chemiczną opalenizną, w kowbojskich kapeluszach i dżinsach wyszywanych cekinami, zwykli turyści i nędzarze, dużo grubasów. Trwałam twardo przy mojej decyzji, żeby ukarać ojca, obwiniałam go o wszystkie moje niepowodzenia, ale chciałam zadzwonić do babci. W epoce komórek jest niemal niemożliwością trafić na budkę telefoniczną. W jedynej, którą znalazłam w dobrym stanie, telefonistka nie mogła albo nie chciała zrealizować połączenia na koszt odbiorcy. Poszłam rozmienić dziesięciodolarowy banknot na monety do hotelu-kasyna, jednej z tych ogromnych, luksusowych twierdz z palmami przeniesionymi z Karaibów, wybuchami wulkanów, sztucznymi ogniami, kolorowymi wodospadami i plażami bez morza. Rewia przepychu i wulgarności koncentruje się w kilku kwartałach, w których roi się także od burdeli, barów, spelunek, salonów masażu, kin X. Na jednym końcu Boulevard można w siedem minut zawrzeć małżeństwo w kaplicy z migoczącymi sercami, a na drugim rozwieść się w równie krótkim czasie. Tak opiszę to kilka miesięcy później babci, chociaż nie będzie to cała prawda, bo w Las Vegas istnieją także osiedla bogaczy z okratowanymi rezydencjami, przedmieścia klasy średniej, gdzie matki spacerują z wózkami, zniszczone dzielnice żebraków i bandytów, są szkoły, kościoły, muzea i parki, które ja widziałam tylko z daleka, jako że moje życie toczyło się w nocy. Zadzwoniłam do domu, który kiedyś należał do mojego ojca i Susan, a

teraz moja Nini mieszkała w nim sama. Nie wiedziałam, czy Angie już ją poinformowała o mojej nieobecności, choć minęły dwa dni, odkąd zniknęłam z ośrodka. Telefon zadzwonił cztery razy, po czym automatyczna sekretarka kazała mi zostawić wiadomość; wtedy Przypomniałam sobie, że w czwartki babcia odbywa nocny

dyżur jako wolontariuszka w hospicjum - w ten sposób odpłaca za pomoc, którą otrzymała, kiedy mój Popo był umierający. Odłożyłam słuchawkę; nie zastanę nikogo aż do następnego ranka. Tamtego dnia zjadłam śniadanie bardzo wcześnie, nie chciałam w południe iść na lunch z Fedgewickiem i czułam dziurę w żołądku, ale postanowiłam zachować monety na telefon. Poszłam w kierunku przeciwnym do świateł kasyn, oddalając się od tłumu, od niesamowitego blasku neonów, od huku rzeki aut. Oszałamiające miasto zniknęło, żeby ustąpić miejsca innemu, cichemu i mrocznemu. Włócząc się bez celu, zdezorientowana, trafiłam na uśpioną ulicę, usiadłam na ławce zadaszonego przystanku autobusowego i oparta o plecak postanowiłam odpocząć. Wyczerpana, zasnęłam. Po krótkim czasie obudził mnie jakiś nieznajomy, dotykając mojego ramienia. „Mogę zabrać cię do twojego domu, śpiąca królewno?", zapytał tonem ujeżdżacza koni. Był niski, bardzo chudy, miał wygięte plecy, twarz zająca i tłuste włosy w słomkowym kolorze. „Mojego domu?", powtórzyłam zdezorientowana. Wyciągnął do mnie rękę i przedstawił się, szczerząc w uśmiechu żółte zęby: Brandon Leeman.

Podczas tego pierwszego spotkania Brandon Leeman miał wszystko w kolorze khaki: koszulę, spodnie z mnóstwem kieszeni i buty na gumowej podeszwie. Nadawało mu to uspokajający wygląd strażnika parku. Długie rękawy zakrywały tatuaże z wojennymi motywami i sińce po igłach, które zobaczyłam dopiero później. Leeman odsiedział dwa wyroki więzienia, teraz też szukała go policja w kilku stanach, ale w Las Vegas czuł się bezpiecznie i wybrał je na tymczasową kryjówkę. Był złodziejem, handlarzem narkotyków i heroini-

stą, niczym nie różnił się od innych osób jego pokroju żyjących w tym mieście. Chodził uzbrojony nie z powodu skłonności do przemocy, ale z ostrożności i z przyzwyczajenia, a w razie potrzeby mógł Uczyć na dwóch zbirów, Joego Martina z Kansas i dziobatego Chińczyka z Filipin, którego poznał w więzieniu. Miał trzydzieści osiem lat, ale wyglądał na pięćdziesiąt. Tamtego czwartku wracał z sauny, jednej z niewielu przyjemności, na jakie sobie pozwalał, nie dlatego, że chciał się umartwiać, po prostu osiągnął stan całkowitej obojętności na wszystko poza jego białą damą, jego śniegiem, jego królową, jego brązowym cukrem. Właśnie wstrzyknął sobie działkę i czuł się na tyle rześki i energiczny, żeby rozpocząć nocny obchód. Ze swojego samochodu, furgonetki o wyglądzie karawanu, Leeman zobaczył mnie, kiedy spałam na ulicznej ławce. Powiedział mi później, że wierzy w swój instynkt przy ocenie ludzi, bardzo przydatny w jego pracy, a ja wydałam mu się nieoszlifowanym diamentem. Okrążył

kwartał, znowu powoli przejechał obok i utwierdził się w swoim pierwszym wrażeniu. Pomyślał, że mam jakieś piętnaście lat, za mało jak do jego celów, ale nie mógł sobie pozwolić na wybrzydzanie, bo od Miku miesięcy szukał kogoś takiego jak ja. Zatrzymał się w odległości pięćdziesięciu metrów, wysiadł z samochodu, kazał swoim wspólnikom zniknąć do czasu, aż ich zawoła, i podszedł do przystanku autobusowego. - Jeszcze nie jadłem. Trzy przecznice stąd jest McDonald. Pójdziesz ze mną? Ja stawiam - zaproponował. Przeanalizowałam szybko sytuację. Niedawne doświadczenie z Fedgewickiem sprawiło, że stałam się podejrzliwa, ale ta miernota przebrana za harcerza nie budziła strachu. „Idziemy?", nalegał. Poszłam za nim z pewnym wahaniem, ale kiedy skręciliśmy za róg, zobaczyłam w oddali logo McDonalda i nie

oparłam się pokusie; byłam głodna. Po drodze rozmawialiśmy, opowiedziałam mu, że właśnie przyjechałam do miasta, że jestem przejazdem i wrócę do Kakfornii, jak tylko zadzwonię do babci, żeby wysłała mi pieniądze. - Pożyczyłbym ci komórkę, żebyś zadzwoniła, ale rozładowała mi się bateria - powiedział Leeman. - Dziękuję, mogę zadzwonić dopiero jutro. Dziś mojej babci nie ma w domu. W McDonaldzie było paru klientów i trójka pracowników, nastoletnia

Murzynka z tipsami i dwóch Latynosów, jeden miał na koszulce Matkę Boską z Guadalupe. Zapach tłuszczu pobudził mój apetyt i wkrótce podwójny hamburger z frytkami przywrócił mi część wiary w siebie, pewny krok i jasność myślenia. Telefon do mojej Nini już nie wydawał mi się tak pilną sprawą. - Las Vegas wygląda na bardzo rozrywkowe miejsce - powiedziałam z pełnymi ustami. - Miasto Grzechu, tak je nazywają. Nie przedstawiłaś mi się powiedział Leeman, nie spróbowawszy jedzenia. - Sarah Laredo - wymyśliłam, żeby nie podawać mojego imienia obcemu. - Co ci się stało w rękę? - zapytał, wskazując mój spuchnięty nadgarstek. - Przewróciłam się. - Opowiedz mi o sobie, Sarah. Nie uciekłaś przypadkiem z domu? - Oczywiście, że nie! - krzyknęłam, dławiąc się frytką. - Skończyłam liceum i przed pójściem do college'u chciałam zobaczyć Las Vegas, ale zgubiłam portfel, dlatego muszę zadzwonić do babci.

- Rozumiem. Skoro już tutaj jesteś, powinnaś zobaczyć Las Vegas, to taki Disneyland dla dorosłych. Wiesz, że to najszybciej rozrastające się miasto Ameryki? Wszyscy chcą tu mieszkać. Nie zmieniaj swoich planów z powodu tej drobnej przeszkody, zostań tu jakiś czas. Posłuchaj, Sarah, jeśli przelew bankowy od twojej babci będzie się

opóźniać, mogę pożyczyć ci trochę pieniędzy. - Dlaczego? Nie znasz mnie - odpowiedziałam czujnie. - Bo dobry ze mnie facet. Ile masz lat? - Skończę dziewiętnaście. - Wyglądasz na młodszą. - Podobno. W tym momencie do McDonalda weszło dwóch policjantów, jeden młody, w czarnych lustrzanych okularach, chociaż było już ciemno, umięśniony jak zapaśnik, przez co niemal pękały mu szwy munduru, drugi miał jakieś czterdzieści pięć lat i niczym się nie wyróżniał. Kiedy młodszy składał zamówienie u dziewczyny z tipsami, ten drugi podszedł przywitać się z Brandonem Leemanem, który dokonał prezentacji: jego przyjaciel, posterunkowy Arana, ja byłam siostrzenicą z Arizony, przyjechałam na kilka dni w odwiedziny. Policjant przyjrzał mi się badawczo jasnymi oczami, jakby prowadził dochodzenie, miał szczerą twarz skorą do uśmiechu i skórę koloru cegły spaloną pustynnym słońcem. „Dbaj o swoją siostrzenicę, Leeman. W tym mieście porządna dziewczyna z łatwością schodzi na złą drogę", powiedział i usiadł przy innym stoliku razem ze swoim towarzyszem. - Jeśli chcesz, mogę cię zatrudnić przez lato, do czasu, aż we wrześniu pójdziesz do college'u - zaproponował mi Brandon Leeman. Przebłysk intuicji ostrzegł mnie przed taką hojnością, ale miałam przed sobą noc i nie musiałam od razu udzielać

odpowiedzi temu nieszkodliwemu ptaszkowi. Pomyślałam, że to jeden z tych nawróconych alkoholików, którzy zajmują się ratowaniem dusz, kolejny Mike O'Kelly, tyle że pozbawiony charyzmy Irlandczyka. Postanowiłam zobaczyć, co przyniesie mi los. W toalecie umyłam się najdokładniej, jak mogłam, zobaczyłam, że już nie krwawię, włożyłam czyste rzeczy, które miałam w plecaku, wyszczotkowałam zęby i tak odświeżona przygotowałam się do poznawania Las Vegas z moim nowym przyjacielem. Kiedy wyszłam z toalety, zobaczyłam, że Brandon Leeman rozmawia przez komórkę. Czy nie powiedział mi wcześniej, że bateria padła? Co za różnica. Pewnie źle go zrozumiałam. Poszliśmy pieszo do jego samochodu, gdzie czekało dwóch typów o podejrzanym wyglądzie. „Joe Martin i Chińczyk, moi wspólnicy", przedstawił ich Leeman. Chińczyk usiadł za kierownicą, drugi facet obok niego, Leeman i ja na tylnym siedzeniu. W miarę jak się oddalaliśmy, rósł we mnie niepokój, okolica zaczynała wyglądać nieciekawie: domy niezamieszkane albo w ruinie, śmieci, grupki młodzieży w drzwiach, kilku żebraków w ohydnych śpiworach obok swoich wózków wyładowanych torbami pełnymi rupieci. - Nie martw się, ze mną jesteś bezpieczna, wszyscy mnie tutaj znają powiedział uspokajająco Leeman, domyślając się, że wolałabym uciec. - Są lepsze dzielnice, ale ta jest dyskretna i tutaj prowadzę swój interes. - Co to za interes? - zapytałam.

- Sama zobaczysz. Zatrzymaliśmy się przed trzypiętrowym budynkiem, ruderą z powybijanymi szybami, wymalowaną graffiti. Leeman i ja wysiedliśmy, a jego wspólnicy pojechali na parking na tyłach

domu. Było za późno, żeby się wycofać, posłusznie poszłam za Leemanem, nie chciałam wyglądać na nieufną, to mogłoby sprowokować niekorzystną dla mnie reakcję. Wprowadził mnie bocznymi drzwiami - główne były zabite deskami - i znaleźliśmy się w kompletnie zapuszczonym korytarzu, ledwo oświetlonym kilkoma żarówkami zwisającymi na gołych kablach. Wytłumaczył mi, że pierwotnie budynek był hotelem, potem podzielono go na mieszkania, ale źle nim zarządzano. Marne wyjaśnienie tego, co zobaczyłam. Weszliśmy po dwóch kondygnacjach brudnych i śmierdzących schodów. Na każdym piętrze zdołałam dostrzec framugi bez drzwi wyjętych z zawiasów, prowadzące do jaskiniowych pomieszczeń. Nie spotkaliśmy nikogo po drodze, ale słyszałam głosy i śmiechy, a w otwartych pokojach widziałam nieruchome ludzkie cienie. Później dowiedziałam się, że dwa dolne piętra są miejscem spotkań narkomanów, gdzie wciągali, kłuli się, prostytuowali, handlowali i umierali, ale na trzecie piętro nikt nie wchodził bez pozwolenia. Prowadzący na nie odcinek schodów był odgrodzony kratą, którą Leeman otworzył pilotem. Znaleźliśmy się w korytarzu, stosunkowo czystymi w porównaniu z panującym niżej chlewem. Pogrzebał w

zamku metalowych drzwi i weszliśmy do mieszkania z zamurowanymi oknami, oświetlonego żarówkami na suficie i błękitnym blaskiem ekranu. Urządzenie do klimatyzacji utrzymywało temperaturę na znośnym poziomie. Pachniało rozpuszczalnikiem do farb i miętą. Była tam w miarę nowa kanapa z trzema poduszkami, dwa sfatygowane materace na podłodze, długi stół, kilka krzeseł i olbrzymi nowoczesny telewizor, naprzeciwko którego dwunastoletni chłopiec jadł popcorn, zaśmiecając Podłogę. - Zamknąłeś mnie, skurwielu! - krzyknął chłopiec, nie odrywając oczu od ekranu.

- I? - odpowiedział Brandon Leeman. - Gdyby był pierdolony pożar, usmażyłbym się jak kiełbaska! - Dlaczego miałby być pożar? To jest Freddy, przyszły król rapu przedstawił mi go. - Freddy, przywitaj się z tą dziewczyną. Będzie ze mną pracować. Freddy nie podniósł wzroku. Obeszłam to dziwne lokum, w którym nie było zbyt wielu mebli, za to zalegały stare komputery i inny biurowy sprzęt rozebrany na kawałki. Dostrzegłam dziwne palniki gazowe w kuchni, która wyglądała tak, jakby nigdy nie używano jej do gotowania, oraz ułożone wzdłuż korytarza pudła i pakunki. ; .; Mieszkanie łączyło się z innym na tym samym piętrze dzięki dużej dziurze wybitej w ścianie, najwyraźniej młotkiem. „Tu jest moje biuro, a tam śpię", wyjaśnił mi Brandon Leeman. Przeszliśmy pochyleni

przez otwór i znaleźliśmy się w salonie identycznym jak poprzedni, ale bez mebli, za to również z klimatyzacją; okna zabito deskami, a drzwi prowadzące na zewnątrz zaopatrzono w kilka zamków. „Jak widzisz, nie mam rodziny", powiedział gospodarz, wskazując teatralnym gestem pustą przestrzeń. W jednym z pokoi stało szerokie, niepościelone łóżko, w kącie piętrzyły się pudła i stała walizka, a na wprost łóżka umieszczono kolejny luksusowy telewizor. W pokoju obok, mniejszych rozmiarów i tak samo brudnym jak reszta domu, zobaczyłam wąskie łóżko, komodę i dwie szafki nocne pomalowane na biało, jak dla małej dziewczynki. - Jeśli zostaniesz, to będzie twój pokój - powiedział Brandon Leeman. - Dlaczego okna są zabite deskami?

- Na wszelki wypadek, nie lubię ciekawskich. Wyjaśnię ci, na czym będzie polegała twoja praca. Potrzebuję dobrze prezentującej się dziewczyny, która chodziłaby po hotelach i kasynach pierwszej klasy. Kogoś takiego jak ty, kto nie wzbudzi podejrzeń. - Hotelach? - To nie to, co myślisz. Nie mogę rywalizować z mafiami kontrolującymi prostytucję. To brutalny biznes, a tu jest więcej dziwek i alfonsów niż klientów. Nie, nic z tych rzeczy, będziesz tylko doręczać towar tam, gdzie ci wskażę. - Jaki towar? - Narkotyki. Ludzie z klasą cenią sobie dostawy do pokoju.

- To bardzo niebezpieczne! - Nie. Pracownicy hoteli pobierają prowizję i przymykają oko, zależy im, żeby goście wynieśli dobre wrażenia. Jedynym problemem może być agent z obyczajówki, ale nigdy żaden się nie pojawił, przysięgam ci. To bardzo łatwe i niezła jest z tego kasa. - Pod warunkiem, że się z tobą prześpię. - Ależ skąd! Jakiś czas temu przestałem o tym myśleć. Gdybyś wiedziała, jak mi to ułatwiło życie - zaśmiał się szczerze. - Muszę wyjść. Spróbuj odpocząć, jutro możemy zacząć. - Byłeś dla mnie bardzo miły i nie chciałabym okazać się niewdzięczna, ale naprawdę ci się nie przydam. Ja... - Możesz zdecydować później - przerwał mi. - Nikt nie pracuje dla mnie pod przymusem. Jeśli zechcesz jutro odejść, masz do tego prawo, ale na razie tutaj będzie ci lepiej niż na ulicy, prawda? Usiadłam na łóżku z plecakiem na kolanach. Czułam w ustach niesmak po tłuszczu i cebuli, hamburger spadł mi do żołądka niczym skała, miałam obolałe mięśnie i miękkie kości,

brakowało mi sił. Przypomniałam sobie forsowną ucieczkę z ośrodka, nocną przemoc w motelu, wielogodzinną podróż w ciężarówce w stanie oszołomienia po resztkach narkotyku w organizmie i zrozumiałam, że muszę dojść do siebie. - Jeśli wolisz, możesz iść ze mną, żeby poznać moje rewiry, ale ostrzegam cię, że noc będzie długa - zaproponował mi Leeman.

Nie mogłam zostać tam sama. Do czwartej rano obchodziłam z nim hotele i kasyna przy Strip, gdzie wręczał torebki różnym osobom: portierom, parkingowym, młodym mężczyznom i kobietom wyglądającym na turystów, którzy czekali na niego w ciemności. Chińczyk zostawał za kierownicą, Joe Martin pilnował, a Brandon Leeman rozprowadzał; żaden z nich nie wchodził do środka, bo byli notowani albo pod obserwacją, zbyt długo działali w tej samej strefie. „Niewskazane jest, żebym wykonywał tę robotę osobiście, ale nie chcę też korzystać z pośredników, biorą nieproporcjonalnie dużą prowizję i są niezbyt godni zaufania", wyjaśnił mi Leeman. Zrozumiałam korzyść płynącą dla tego faceta z zatrudnienia kogoś takiego jak ja - miałam pokazywać twarz i narażać się na ryzyko, nie pobierając prowizji. Jaka będzie moja pensja? Nie odważyłam się go zapytać. Po skończonym obchodzie wróciliśmy do rudery, gdzie na jednym z materacy spał Freddy, chłopiec, którego widziałam wcześniej. Brandon Leeman zawsze był ze mną szczery, nie mogę powiedzieć, że mnie oszukał co do rodzaju pracy i stylu życia, które mi proponował. Zostałam z nim, doskonale wiedząc, co robię. Manuel widzi, jak siedzę nad moim zeszytem skoncentrowana niczym skryba, ale nigdy nie pyta, co piszę. Jego brak

zainteresowania kontrastuje z moją ciekawością: ja chcę wiedzieć więcej o nim, o jego przeszłości, jego miłościach, jego koszmarach, chcę wiedzieć, co czuje do Blanki Schnake. Nic mi nie mówi, za to ja

opowiadam mu prawie wszystko, bo potrafi słuchać i nie udziela rad, mógłby nauczyć tych cnót moją babcię. Nie mówiłam mu jeszcze o haniebnej nocy z Royem Fedgewickiem, ale kiedyś to zrobię. To rodzaj sekretu, który skrywany w końcu zaczyna pustoszyć umysł. Nie czuję się winna, winę ponosi gwałciciel, ale jest mi wstyd. Wczoraj Manuel zastał mnie przed jego komputerem pochłoniętą czytaniem o „karawanie śmierci", oddziale armii, który w październiku 1973 roku, miesiąc po wojskowym zamachu stanu, przemierzył Chile z północy na południe, mordując więźniów politycznych. Na czele grupy stał niejaki Arellano Stark, generał, który wybierał więźniów na chybił trafił, kazał rozstrzeliwać bez żadnych procedur, a ich ciała wysadzano potem dynamitem. Skuteczna metoda, żeby terroryzować ludność cywilną i niezdecydowanych żołnierzy. Manuel nigdy nie wspomina o tym okresie, ale ponieważ zobaczył, że się nim interesuję, pożyczył mi książkę o złowrogiej karawanie napisaną kilka lat temu przez Patricię Verdugo, odważną dziennikarkę, która badała tę sprawę. „Nie wiem, czy to zrozumiesz, Mayu, jesteś zbyt młoda, a do tego jesteś cudzoziemką", powiedział. „Proszę mnie tak nisko nie oceniać, towarzyszu", odparłam. Aż podskoczył, bo nikt już nie używa tego zwrotu, który był modny w czasach Allende, a potem zakazany przez dyktaturę. Przeczytałam o tym w Internecie. Od wojskowego zamachu stanu minęło trzydzieści sześć lat, a od dwudziestu ten kraj ma demokratyczne rządy, ale nadal pozostały blizny, niekiedy nawet otwarte rany. Mało się mówi o dyktaturze, ci,

którzy ją przeżyli, próbują zapomnieć, a dla młodych to dawne dzieje, ale łatwo znaleźć informacje,

jest dużo stron w Internecie i książek, artykułów, filmów dokumentalnych oraz zdjęć, które widziałam w księgarni w Castro, gdzie zaopatruje się Manuel. Okres ten stał się przedmiotem studiów uniwersyteckich i analiz przeprowadzanych pod najróżniejszym kątem, ale mówienie o nim w towarzystwie nie jest w dobrym tonie. Chilijczycy są nadal podzieleni. Ojciec prezydent Michelle Bachelet, generał brygady Sił Powietrznych, zginął z rąk swoich towarzyszy broni, bo nie chciał przyłączyć się do rewolty, potem ona i jej matka zostały aresztowane, torturowano je i skazano na wygnanie, ale ona o tym nie wspomina. Zdaniem Blanki Schnake ten kawałek chilijskiej historii jest jak muł na dnie jeziora, nie ma po co w nim grzebać i mącić wody. Jedyną osobą, z którą mogę o tym porozmawiać, jest Liliana Treińo. Pielęgniarka chce pomóc mi w moich poszukiwaniach i zaproponowała, że pojedzie ze mną do księdza Luciana Lyona, który napisał kilka esejów i artykułów na temat represji za czasów dyktatury. Planujemy odwiedzić go bez Manuela, by móc szczerze porozmawiać. Cisza. Ten dom z cyprysowego drewna ma długie momenty ciszy. Minęły cztery miesiące, zanim zdołałam przyzwyczaić się do introwertycznego charakteru Manuela. Moja obecność musi być udręką dla tego samotnika, zwłaszcza w domu bez drzwi, gdzie

prywatność zależy od dobrych manier. Jest na swój sposób uprzejmy: z jednej strony nie zwraca na mnie uwagi albo odpowiada mi monosylabami, z drugiej ogrzewa ręczniki na piecu, kiedy przypuszcza, że pójdę wziąć prysznic, przynosi mi moją szklankę mleka do łóżka, dba o mnie. Któregoś dnia stracił panowanie, pierwszy raz, odkąd go znam, bo popłynęłam z dwoma rybakami zarzucić sieci, dopadła nas zła

pogoda, deszcz i wzburzone morze i wróciliśmy bardzo późno przemoczeni do suchej nitki. Manuel czekał na nas na przystani z Fakinem i jednym z policjantów, Laurenciem Cárcamo, który już skontaktował się przez radio z Isla Grande, prosząc, by wysłali na poszukiwanie motorówkę marynarki wojennej. „Co powiem twojej babci, jak się utopisz?", krzyknął z wściekłością Manuel, ledwo stanęłam na lądzie. „Uspokój się, człowieku. Sama umiem o siebie zadbać", odpowiedziałam. „Oczywiście, dlatego tutaj jesteś! Bo tak wspaniale umiesz o siebie zadbać!" W jeepie Laurencia Cárcamo, który był tak miły, że odwiózł nas do domu, wzięłam Manuela za rękę i wytłumaczyłam mu, że wypłynęliśmy po sprawdzeniu prognozy pogody i uzyskaniu zgody kapitana portu, nikt nie spodziewał się tej nagłej burzy. W ciągu kilku minut niebo i morze przybrały mysi kolor i musieliśmy zebrać sieci. Przez dwie godziny pływaliśmy po omacku, bo zapadła noc i straciliśmy orientację. Komórki nie miały zasięgu, dlatego nie mogłam

go zawiadomić; to były jednak tylko drobne niedogodności, nie groziło nam żadne niebezpieczeństwo, łódź jest solidna, a rybacy znają te wody. Manuel nie zaszczycił mnie spojrzeniem ani odpowiedzią, ale i nie cofnął ręki. Eduvigis przygotowała nam łososia z rusztu z ziemniakami, dla mnie błogosławieństwo, bo wróciłam bardzo głodna, i podczas rytuału zasiadania do stołu i rutyny wspólnego posiłku przeszedł mu zły humor. Po jedzeniu umościliśmy się na rozwalonej kanapie, on, żeby poczytać, aja, żeby popisać w moim zeszycie, oboje z kubkami kawy ze skondensowanym mlekiem, słodkiej i kremowej. Deszcz, wiatr, gałęzie uderzające w okno, drewno płonące w piecu, mruczenie kotów, to jest teraz moją muzyką. Dom zamknął nas i zwierzęta w swoim uścisku. Świtało, kiedy wróciłam z Brandonem Leemanem z mojego pierwszego objazdu po kasynach przy Strip. Przewracałam się ze zmęczenia, ale przed pójściem spać musiałam pozować do zdjęcia potrzebnego do stworzenia mojej nowej tożsamości. Leeman domyślił się, że nie jestem Sarah Laredo, ale było mu wszystko jedno, jak brzmi moje prawdziwe nazwisko. Wreszcie mogłam iść do mojego pokoju, gdzie zwaliłam się na łóżko bez pościeli, w ubraniu i butach, bo mierził mnie materac używany zapewne przez ludzi, którzy raczej nie przestrzegali higieny. Spałam aż do dziesiątej. Łazienka wyglądała równie odrażająco jak łóżko, ale mimo to wzięłam prysznic, dygocząc z zimna, bo nie było ciepłej wody, a z klimatyzatora dmuchał

syberyjski wiatr. Ubrałam się w to samo co dzień wcześniej, myśląc, że muszę znaleźć jakiejś miejsce, gdzie mogłabym uprać tych kilka rzeczy, które miałam w plecaku, a potem przez dziurę w ścianie zajrzałam do drugiego mieszkania, „biura", gdzie nie było nikogo w zasięgu wzroku. Panował półmrok, przez deski w oknie wpadała odrobina światła, ale znalazłam kontakt i zapaliłam żarówki na suficie. W lodówce zobaczyłam tylko małe paczuszki owinięte taśmą klejącą, w polowie pustą butelkę ketchupu i kilka przeterminowanych jogurtów z zielonym meszkiem. Obeszłam resztę pokoi, brudniejszych niż drugie mieszkanie, nie mając odwagi niczego dotknąć, i odkryłam puste buteleczki, strzykawki, igły, gumki, fajki, przypalone szklane rurki, ślady krwi. Wtedy zrozumiałam przeznaczenie butanowych palników w kuchni i utwierdziłam się w przekonaniu, że jestem w melinie narkomanów i dilerów. Najrozsądniej było jak najszybciej stamtąd wyjść. Metalowe drzwi nie były zamknięte na klucz. Korytarz świecił pustkami, znajdowałam się sama na piętrze, ale nie mogłam wyjść, bo zamknięto automatycznie otwieraną kratę. Wróciłam, by przetrząsnąć całe mieszkanie, klnąc ze zdenerwowania, bo nie znalazłam pilota od kraty ani telefonu, żeby wezwać pomoc. Zaczęłam desperacko szarpać deski w jednym z okien, próbując sobie przypomnieć, na którym jestem piętrze, ale mocno je przybili i nie udało mi się żadnej poluzować. Chciałam krzyczeć, ale usłyszałam głosy i skrzypienie kraty na schodach. Chwilę później weszli Brandon

Leeman z dwoma wspólnikami oraz Freddy. „Lubisz chińszczyznę?", zapytał mnie Leeman na powitanie. Spanikowałam, nie mogłam wydobyć z siebie głosu, ale tylko Freddy zauważył moje poruszenie. „Ja też nie znoszę, kiedy mnie zamykają", powiedział, mrugając przyjaźnie. Brandon Leeman wyjaśnił mi, że to środek bezpieczeństwa, nikt nie powinien wchodzić do mieszkania podczas jego nieobecności, ale jeśli zostanę, będę miała własnego pilota. Chłopiec i goryle - albo wspólnicy, jak woleli, żeby ich nazywać zasiedli przed telewizorem i zaczęli jeść pałeczkami prosto z kartonowych pudełek. Brandon Leeman zamknął się w jednym z pokoi i przez dłuższy czas krzyczał na kogoś przez komórkę, a potem obwieścił, że idzie odpocząć, i zniknął w otworze prowadzącym do drugiego mieszkania. Joe Martin i Chińczyk też wkrótce sobie poszli i zostałam sama z Fred-dym. Najgorętsze godziny popołudnia spędziliśmy, oglądając telewizję i grając w karty. Freddy zaprezentował przede mną występ Michaela Jacksona, jego idola, którego potrafił doskonale naśladować. Około piątej znowu pojawił się Brandon Leeman, a chwilę później Filipińczyk przyniósł prawo jazdy z moją fotografią na nazwisko niejakiej Laury Barron, wiek dwadzieścia dwa lata, z Arizony. - Używaj go, dopóki będziesz tutaj - powiedział Leeman. - Kto to jest? - zapytałam, oglądając dokument. - Od tej chwili ty jesteś Laurą Barron. - Tak, ale mogę zostać w Las Vegas tylko do sierpnia.

- Wiem. Nie pożałujesz, Lauro, to dobra praca. Ale nikt nie może wiedzieć, że tu jesteś, ani twoja rodzina, ani przyjaciele. Nikt. Rozumiesz? - Tak. - Rozpuścimy w dzielnicy plotkę, że jesteś moją dziewczyną, w ten sposób unikniemy problemów. Nikt nie będzie miał odwagi cię zaczepić. Leeman kazał wspólnikom kupić nowy materac i pościel do mojego łóżka. Potem zabrał mnie do luksusowego zakładu fryzjerskiego w klubie siłowni, gdzie mężczyzna z kolczykami i w malinowych spodniach wydał z siebie pełen odrazy okrzyk na widok jaskrawej tęczy na moich włosach i stwierdził, że jedynym rozwiązaniem jest obciąć je i odbarwić. Dwie godziny później zobaczyłam w lustrze skandynawskiego hermafrodytę o zbyt długiej szyi i mysich uszach. Po użyciu odbarwiających środków chemicznych czułam piekący ból na skórze głowy. „Bardzo elegancko", pochwalił Brandon Leeman i zaraz ruszyliśmy na obchód po galeriach handlowych głównego bulwaru. Miał osobliwy sposób robienia zakupów: wchodziliśmy do sklepu, kazał mi przymierzać różne ciuchy i w końcu wybierał jeden, płacił banknotami o wysokim nominale, chował resztę i szliśmy do następnego sklepu, gdzie kupował tę samą rzecz, którą przymierzałam w poprzednim, a której nie wzięliśmy. Zapytałam go, czy nie byłoby prościej kupić wszystko w jednym miejscu, ale nic mi nie odpowiedział.

Moja nowa wyprawka składała się z kilku zestawów sportowych, nic prowokującego ani rzucającego się w oczy, skromnej czarnej sukienki, dwóch par sandałów, jednych do chodzenia na co dzień, drugich złoconych, na obcasie, czegoś do makijażu i dwóch wielkich toreb z widoczną marką projektanta, które według moich obliczeń kosztowały tyle co volkswagen mojej babci. Leeman zapisał mnie do swojej siłowni, tej, gdzie doprowadzili do porządku moje włosy, i poradził, żebym korzystała z niej jak najczęściej, bo w ciągu dnia będę miała nadmiar wolnego czasu. Płacił gotówką, wyciągał pieniądze z pliku dolarów ściśniętych gumką i nikt się temu nie dziwił; wyglądało na to, że w tym mieście banknoty idą jak woda. Zauważyłam, że Leeman zawsze wyjmuje studolarówki, nawet jeśli koszt zakupów wynosił ułamek tej sumy, ale nie potrafiłam sobie wytłumaczyć tego dziwactwa. Około dziesiątej wieczorem nadeszła pora na moją pierwszą dostawę. Wysadzili mnie pod hotelem Mandalay Bay. Zgodnie z instrukcjami Leemana udałam się na basen, gdzie podeszła do mnie jakaś para. Zostałam rozpoznana po marce torby, która najprawdopodobniej była hasłem podanym im przez Brandona. Kobieta, w długiej plażowej sukience i naszyjniku ze szklanych paciorków, nawet na mnie nie spojrzała, ale mężczyzna, ubrany w szare spodnie i białą koszulkę, bez skarpetek, wyciągnął rękę na powitanie. Porozmawialiśmy minutę o niczym, przekazałam im ukradkiem towar, otrzymałam dwa studolarowe banknoty włożone w środek folderu turystycznego,

pożegnałam się i odeszłam. Z lobby zadzwoniłam przez wewnętrzny telefon hotelowy do innego klienta, wjechałam na dziesiąte piętro, przeszłam pod nosem tkwiącego przy windzie ochroniarza, który nawet nie raczył na mnie spojrzeć, i zastukałam do odpowiednich drzwi. Jakiś mężczyzna w wieku około pięćdziesięciu lat, w szlafroku i na bosaka, wprowadził mnie do środka i przyjął torebkę. Gdy tylko dostałam pieniądze, natychmiast stamtąd wyszłam. W drzwiach minęłam zjawisko z tropików, piękną Mulatkę w skórzanym gorsecie, bardzo krótkiej spódniczce i szpilkach; odgadłam, że to dziewczyna do towarzystwa, jak nazywa się teraz prostytutki z klasą. Zmierzyłyśmy się wzrokiem od stóp do głów, nie wymieniając pozdrowienia. W olbrzymim hotelowym hallu odetchnęłam głęboko, zadowolona z wyników mojej pierwszej misji, która okazała się bardzo łatwa. Leeman czekał w samochodzie z Chińczykiem za kierownicą, żeby zawieźć mnie do innych hoteli. Do północy zebrałam dla mojego nowego szefa ponad cztery tysiące dolarów. Na pierwszy rzut oka Brandon Leeman różnił się od innych uzależnionych, których poznałam w ciągu tamtych miesięcy, ludzi zniszczonych przez narkotyki. Choć był kruchy, wyglądał normalnie, ale mieszkając z nim, zrozumiałam, jak bardzo jest chory. Jadł mniej niż wróbelek, prawie niczego nie utrzymywał w żołądku i czasami leżał na łóżku tak bezwładny, że nie było wiadomo, czy śpi, czy zemdlał, czy kona. Wydzielał z siebie specyficzny zapach, mieszaninę

tytoniu, alkoholu i czegoś trującego, jakby nawozu. Szwankował mu umysł i on o tym wiedział; dlatego chciał mnie mieć przy sobie, mówił, że bardziej ufa mojej pamięci niż własnej. Był nocnym zwierzęciem, w ciągu dnia godzinami odpoczywał w swoim klimatyzowanym pokoju, po południu zwykle szedł na siłownię na masaż, do sauny albo na kąpiel parową, a nocami załatwiał interesy. Widywaliśmy się na siłowni, ale nigdy nie przychodziliśmy razem, zgodnie z instrukcją mieliśmy udawać, że się nie znamy. Nie mogłam z nikim rozmawiać, trudne zadanie, bo chodziłam tam codziennie i widywałam zawsze te same twarze. Leeman był wymagający, jeśli chodzi o jego „truciznę", jak mawiał: najdroższy burbon i najczystsza heroina, którą wstrzykiwał sobie pięć albo sześć razy dziennie, zawsze nowymi igłami. Miał jej do dyspozycji tyle, ile zapragnął, i przestrzegał rutyny, nigdy nie wpadał w stan nieznośnej desperacji wywołanej abstynencją, jak inne biedne dusze, które czołgały się do jego drzwi w ostatnim stadium głodu. Bywałam świadkiem rytuału białej damy, pełna podziwu dla zręczności, z jaką nakłuwał zapadnięte, niewidoczne żyły, nawet w pachwinie, na brzuchu czy szyi: łyżka, płomień świecy albo zapalniczki, strzykawka, gumka na ramieniu albo na nodze. Jeśli za bardzo drżała mu ręka, uciekał się do pomocy Freddy'ego, bo ja nie byłam w stanie tego zrobić, na widok igły jeżyły mi się włosy. Leeman zażywał heroinę od tak dawna, że tolerował dawki, które dla innych byłyby śmiertelne.

- Zabija nie heroina, ale styl życia narkomanów, bieda, niedożywienie, infekcje, brud, używane igły - wyjaśnił. - Dlaczego więc nie pozwolisz mi, żebym spróbowała? - Bo niepotrzebna mi ćpunka. , - Tylko jeden raz, żeby wiedzieć, jak to jest. - Nie. Musisz zadowolić się tym, co ci daję. Dawał mi alkohol, marihuanę, halucynogeny i tabletki, które połykałam w ciemno, nie przejmując się zbytnio skutkami, byle tylko zagłuszyć sumienie i uciec od rzeczywistości, od wołającego mnie głosu mojej Nini, od własnego ciała, od łęku o przyszłość. Rozpoznawałam jedynie środki nasenne, z powodu ich pomarańczowego koloru, te błogosławione kapsułki pokonywały moją chroniczną bezsenność i dawały mi kilka godzin wolnego od snów odpoczynku. Szef pozwalał mi na kilka kresek kokainy, żebym była ożywiona i czujna w pracy, ale zabraniał cracku, którego nie tolerował również u swoich goryli. Joe Martin i Chińczyk mieli własne nałogi. „Te świństwa są dla nałogowców", mawiał Leeman z pogardą, choć byli jego najwierniejszymi klientami. Mógł ich wycisnąć na śmierć, zmusić do kradzieży albo do prostytucji, do każdego upokorzenia, a oni zgodziliby się na wszystko, byle zdobyć kolejną dawkę. Straciłam rachubę, ilu takich zombi nas otaczało - usmarkanych i owrzodzonych szkieletów, niespokojnych, dygoczących, spoconych, zniewolonych przez halucynacje lunatyków

prześladowanych przez głosy i robactwo wchodzące przez otwory w ich ciele. Freddy też przechodził przez te stany, biedne dziecko, serce mi się krajało, kiedy miał atak. Czasami pomagałam mu przysunąć palnik do fifki i jak on czekałam z niepokojem, aż ogień rozbije z suchym trzaskiem żółte kryształki i magiczna chmurka wypełni szklaną rurkę. Po trzydziestu sekundach Freddy odlatywał do innego świata. Przyjemność, poczucie wielkości i euforia trwały u niego zaledwie kilka chwil, potem wracał do agonii w głębokiej, absolutnej czeluści, z której mógł się wynurzyć tylko po następnej dawce. Za każdym razem potrzebował coraz więcej, żeby utrzymać się w pionie, a Brandon Leeman, który miał do niego słabość, dawał mu, o co prosił. „Dlaczego nie pomożemy mu się odtruć?", zapytałam kiedyś Leemana. „Za późno dla Freddy'ego, od cracku nie ma odwrotu. Dlatego musiałem pozbyć się dziewczyn, które pracowały dla mnie przed tobą", odpowiedział. Pomyślałam, że je zwolnił. Nie wiedziałam, że w tym środowisku „pozbyć się" znaczy zwykle coś nieodwracalnego. Nie sposób było zmylić czujność Joego Martina i Chińczyka, którzy mieli za zadanie mnie szpiegować i wykonywali je sumiennie. Chińczyk, przyczajona łasica, nie rozmawiał ze mną ani nie patrzył mi w oczy, za to Joe Martin nie krył swoich zamiarów. „Niech mi pan wypożyczy dziewczynę na jedną laseczkę, szefie", usłyszałam, jak prosił kiedyś Brandona Leernana. „Gdybym nie wiedział, że żartujesz, zastrzeliłbym cię od

razu za bezczelność", odparł tamten spokojnie. Domyśliłam się, że dopóki Leeman tu rządzi, ci kretyni nie odważą się mnie tknąć. Nie było żadną tajemnicą, czym zajmowała się ta banda, ale nie uważałam Brandona Leemana za przestępcę, takiego jak Joe Martin czy Chińczyk, którzy zdaniem Freddy'ego mieli na sumieniu kilka trupów. Oczywiście istniało duże prawdopodobieństwo, że Leeman też jest mordercą, w każdym razie na niego nie wyglądał. Tak czy inaczej, lepiej było o tym nie wiedzieć, tak jak on wolał nie wiedzieć nic o mnie. Dla szefa Laura Barron nie miała przeszłości ani przyszłości, a jej uczucia nic nie znaczyły, dla niego liczyło się tylko to, żeby go słuchała. Informował mnie poufnie o niektórych sprawach związanych ze swoim biznesem, które miałam zapamiętać, bo bał się, że sam o nich zapomni, a robienie notatek byłoby nieostrożne: kto i ile jest mu winien, skąd odebrać paczkę, ile trzeba dać policjantom, jakie są rozkazy dla bandy na dany dzień. Szef był bardzo oszczędny, żył jak mnich, ale dla mnie miał hojną rękę. Nie wyznaczył mi stałej pensji ani prowizji, bez liczenia wyciągał banknoty ze swojego niewyczerpanego rulonu, jakby chodziło o napiwki, płacił też za klub i moje zakupy. Jeśli chciałam więcej, dawał mi pieniądze bez jednego słowa, ale szybko przestałam go prosić, bo niczego nie potrzebowałam, zresztą każda rzecz, która miała jakąkolwiek wartość, znikała z mieszkania. Spaliśmy oddzieleni wąskim korytarzykiem, ale nigdy nie przeszedł na drugą stronę. Zabronił mi kontaktów z innymi mężczyznami ze względu na

bezpieczeństwo. Mówił, że łóżko rozwiązuje języki. Poza katastrofą, jaką był Rick Laredo, w wieku szesnastu lat miałam kilka doświadczeń z chłopcami, po których zostało mi poczucie frustracji i uraza. Pornografia internetowa, powszechnie dostępna w Berkeley High, niczego chłopaków nie nauczyła, byli groteskowo niezdarni; celebrowali rozwiązłość, jakby to oni ją wymyślili. Modne stało się określenie „przyjaźń z bonusami", ale bardzo dobrze wiedziałam, że bonusy dostawali tylko oni. W ośrodku w Oregonie, gdzie powietrze przesycały młodzieńcze hormony - mówiliśmy, że testosteron tryska ze ścian - byliśmy skazani na życie razem i na przymusową wstrzemięźliwość. Ta wybuchowa mieszanka dostarczała terapeutom niewyczerpanego materiału do sesji grupowych. „Umowa" dotycząca seksu, którą inni znosili gorzej niż abstynencję od narkotyków, nie bardzo mi ciążyła, bo oprócz Steve'a, psychologa odpornego na próby uwiedzenia, element męski robił żałosne wrażenie. W Las Vegas nie zbuntowałam się przeciwko ograniczeniom narzuconym przez Brandona Leemana, bo wspomnienie fatalnej nocy z Fedgewickiem było jeszcze zbyt żywe. Nie chciałam, żeby ktokolwiek mnie dotykał, Brandon Leeman zapewniał, że jest w stanie zaspokoić każdą zachciankę swoich klientów, od kilkuletniego dziecka dla zboczeńca po karabin automatyczny dla ekstremisty, ale były to bardziej przechwałki niż prawda. Nigdy niczego takiego nie widziałam, tylko handel narkotykami i sprzedaż kradzionych przedmiotów - drobne

transakcje w porównaniu z innymi, które bezkarnie prowadzono w mieście. Przez mieszkanie przewijały się w poszukiwaniu narkotyków prostytutki wszelkiego pokroju, niektóre drogie, o czym świadczył ich wygląd, inne w skrajnej nędzy. Niektóre płaciły gotówką, inne zapisywano w zeszycie, a czasami, pod nieobecność szefa, Joe Martin i Chińczyk pobierali należność w naturze. Brandon Leeman uzupełniał swoje dochody dzięki samochodom kradzionym przez bandę uzależnionych od cracku małolatów. Przerabiał je w ukrytym garażu, przebijał numery i sprzedawał w innych stanach, dzięki czemu mógł też co dwa, trzy tygodnie zmieniać auto i w ten sposób trudniej było ustalić jego tożsamość. Wszystko to przyczyniało się do powiększania magicznego pliku banknotów. - Z tą twoją kurą znoszącą złote jajka mógłbyś mieć penthouse zamiast tego chlewu, samolot, jacht, co tylko byś chciał... wypomniałam mu, kiedy z rury trysnął strumień cuchnącej wody i musieliśmy korzystać z łazienek na siłowni. - Chcesz jacht w Nevadzie? - zapytał mnie zdziwiony. - Nie! Jedyne, o co cię proszę, to przyzwoita łazienka! Dlaczego nie przeprowadzimy się do innego budynku? - Tutaj mi dobrze. - No to sprowadź hydraulika, na miłość boską. A przy okazji mógłbyś zatrudnić kogoś do sprzątania. Wybuchnął głośnym śmiechem. Pomysł, żeby jakaś nielegalna

emigrantka sprzątała w tej jaskini przestępców i narkomanów, wydał mu się komiczny. W rzeczywistości sprzątanie należało do Freddy'ego, pod tym pretekstem Leeman dał mu dach nad głową, ale chłopak ograniczał się do wynoszenia śmieci i usuwania dowodów, które polewał benzyną i palił na podwórku w blaszanej beczce. Choć nie mam absolutnie drygu do prac domowych, z braku innego wyjścia musiałam czasami zakładać gumowe rękawiczki i sięgać po środek czyszczący, jeśli chciałam tam mieszkać, ale walka z dewastacją i brudem, które opanowały wszystko niczym nieubłagana zaraza, była z góry skazana na porażkę. Tylko mnie na tym zależało. Pozostali niczego nie zauważali. Dla Brandona Leemana te mieszkania były tymczasowym rozwiązaniem, jego życie miało się zmienić, gdy tylko sfinalizuje tajemniczy interes, który nakręcał z bratem. Mój szef - chciał, żebym tak go nazywała - powiedział mi, że wiele zawdzięcza swojemu bratu Adamowi. Pochodzili z Georgii. Matka porzuciła ich, kiedy byli mali, ojciec umarł w więzieniu, prawdopodobnie zamordowany, choć według wersji oficjalnej popełnił samobójstwo. Brandonem zajął się starszy brat. Adam nigdy nie miał uczciwej pracy, ale nie wchodził też w konflikt z prawem, jak jego młodszy brat, który już jako trzynastolatek był notowany za przestępstwa. „Musieliśmy się rozstać, żebym nie zaszkodził Adamowi moimi problemami", wyznał mi Brandon. Ustalili, że idealnym miejscem będzie dla niego Nevada, z ponad stu

osiemdziesięcioma kasynami otwartymi w dzień i w noc, gotówką przechodzącą z rąk do rąk z zawrotną szybkością i odpowiednią liczbą skorumpowanych policjantów. Adam wręczył bratu plik dowodów osobistych i paszportów na różne nazwiska, które mogły mu się bardzo przydać, oraz pieniądze na rozkręcenie działalności. Żaden z nich nie korzysta! z kart kredytowych. W czasie jednej z rzadkich luźnych rozmów Brandon Leeman opowiedział mi, że nigdy się nie ożenił, brat jest jego jedynym przyjacielem, a bratanek, syn Adama, jedyną istotą, do której ma słabość. Pokazał mi zdjęcie rodzinne, na którym był brat, krzepki i postawny, zupełnie inny niż on, tęga bratowa i bratanek, pulchny cherubinek o imieniu Hank. Kilka razy pomagałam mu wybierać zabawki elektroniczne, które wysyłał dziecku, bardzo drogie i niezbyt odpowiednie dla dwulatka. Dla turystów, którzy przyjeżdżali do Las Vegas na weekend, żeby uciec przed nudą i spróbować szczęścia w kasynach, narkotyki były tylko rozrywką, ale dla prostytutek, włóczęgów, żebraków, drobnych złodziejaszków, bandytów i innych nieszczęśników, którzy przewijali się przez budynek Leemana gotowi sprzedać resztki człowieczeństwa za jedną działkę, stanowiły jedyną pociechę. Czasami przychodzili bez grosza i błagali, aż w końcu coś im dawał, z litości albo żeby trzymać ich w uzależnieniu. Inni znaleźli się już w objęciach śmierci i nie warto było ich ratować, rzygali krwią, mieli konwulsje, tracili przytomność. Tych Leeman kazał wyrzucać na

ulicę. Niektórzy na długo zapadali w pamięć, na przykład młody chłopak z Indiany, który przeżył wybuch miny w Afganistanie i skończył w Las Vegas, nie pamiętając, jak się nazywa. „Tracisz nogi i dostajesz medal, tracisz rozum i nie dostajesz nic", powtarzał jak modlitwę, wdychając opary cracku. Czy Margaret, dziewczyna w moim wieku, ale fizycznie wyniszczona, która ukradła mi jedną z markowych toreb. Widział to Freddy i zdołaliśmy odebrać moją własność, zanim ją sprzedała, bo wtedy Brandon Leeman kazałby jej za to drogo zapłacić. Kiedyś Margaret przyszła do mieszkania, miała halucynacje, a ponieważ nie było nikogo, kto mógłby jej pomóc, podcięła sobie żyły kawałkiem szkła. Freddy znalazł ją na korytarzu w kałuży krwi. Udało mu się wyciągnąć dziewczynę na zewnątrz, zostawił ją przecznicę dalej i zadzwonił po pomoc. Kiedy przyjechała karetka, jeszcze żyła, ale nie wiemy, co się z nią stało, już nigdy jej nie zobaczyliśmy. Jak mogłabym zapomnieć Freddy'ego? Zawdzięczam mu życie. Zapałałam siostrzanym uczuciem do tego chłopca, który nie umiał ani chwili usiedzieć spokojnie, chudego, niskiego, o szklanych oczach, pociągającego nosem, szorstkiego na zewnątrz i łagodnego w środku, potrafiącego się jeszcze śmiać, zwiniętego obok mnie w kłębek, kiedy oglądaliśmy telewizję. Dawałam mu witaminy i wapno, żeby rósł, kupiłam dwa garnki i książkę z przepisami, żeby zacząć gotować, ale moje potrawy trafiały nietknięte do śmieci: Freddy przełykał dwa kęsy i tracił apetyt.

Od czasu do czasu ciężko chorował i nie był w stanie ruszyć się z materaca, czasami znikał na kilka dni bez żadnych wyjaśnień. Brandon Leeman dostarczał mu narkotyki, alkohol, papierosy, wszystko, o co tylko prosił. „Nie widzisz, że go zabijasz?", protestowałam. „Ja już jestem martwy, Lauro, nie przejmuj się", przerywał nam wesoło Freddy. Zażywał wszelkie istniejące substancje toksyczne. Ileż paskudztwa potrafił połknąć, spalić, wciągnąć czy wstrzyknąć! Naprawdę byl na wpół martwy, ale miał muzykę we krwi i mógł wydobyć rytm z puszki po piwie czy zaimprowizować całe powieścidło w formie rapowanych rymów; marzył, że zostanie kiedyś odkryty, zrobi karierę i stanie się gwiazdą jak Michael Jackson. „Pojedziemy razem do Kalifornii, Freddy. Tam zaczniesz nowe życie. Mike O'Kelly ci pomoże, zresocjalizował setki młodych ludzi, wielu bardziej popapranych niż ty, a jakbyś ich teraz zobaczył, tobyś nie uwierzył. Moja babcia też ci pomoże, ma do tego dobrą rękę. Zamieszkasz z nami, co ty na to?" Którejś nocy, kiedy czekałam na klienta w jednej z przeładowanych ozdobami sal w Caesar's Palace, pełnej rzymskich posążków i fontann, natknęłam się na posterunkowego Aranę. Próbowałam zniknąć mu z pola widzenia, ale zobaczył mnie, podszedł z uśmiechem i wyciągniętą ręką i zapytał, jak się miewa mój wujek. „Mój wujek?", powtórzyłam zmieszana i dopiero po chwili przypomniałam sobie, że kiedy poznaliśmy się w McDonaldzie, Brandon Leeman przedstawił mnie jako siostrzenicę z Arizony. Niespokojna, bo miałam w torbie towar,

zaczęłam bełkotać wyjaśnienia, o które wcale mnie nie prosił. - Jestem tu tylko na lato, wkrótce idę na uniwersytet. - Który? - zapytał Arana, siadając obok. - Jeszcze nie wiem... - Wyglądasz na poważną dziewczynę, wujek musi być z ciebie dumny. Przepraszam, ale nie pamiętam twojego imienia... - Laura. Laura Barron. - Cieszę się, że będziesz studiować, Lauro. W mojej pracy mam do czynienia z tragicznymi przypadkami młodych ludzi o wielkich możliwościach, którzy całkowicie się pogubili. Masz ochotę na coś do picia? - Zanim zdążyłam odmówić, poprosił kelnerkę w rzymskiej tunice o koktajl owocowy. - Przykro mi, że nie mogę napić się dla towarzystwa piwa, bardzo bym chciał, ale jestem na służbie. - W tym hotelu? - To część obchodu, który mam do zrobienia. Opowiedział mi, że Caesar's Pałace składa się z pięciu wieżowców, ma trzy tysiące trzysta czterdzieści osiem pokoi, niektóre prawie po sto metrów kwadratowych, dziewięć luksusowych restauracji, galerię handlową z najelegantszymi sklepami i teatr w kształcie rzymskiego Koloseum na cztery tysiące dwieście dziewięćdziesiąt sześć miejsc, gdzie występują różne sławy. Czy widziałam Cirque du Soleil? Nie? Powinnam poprosić wujka, żeby mnie zabrał, spektakle to najlepsza rzecz w Las Vegas. Wkrótce fałszywa rzymska westalka przyniosła zielonkawy płyn w szklance

zwieńczonej plasterkiem ananasa. Liczyłam minuty, bo na zewnątrz czekali na mnie z zegarkiem w ręku Joe Martin i Chińczyk, a w środku mój klient przechadzał się już pewnie między kolumnami i lustrami, nie podejrzewając, że Jego kontaktem jest dziewczyna gawędząca sobie miło z umundurowanym policjantem. Co Arana mógł wiedzieć na temat działalności Brandona Leemana?

Wypiłam zbyt słodki sok owocowy i pożegnałam się tak szybko, że musiał uznać to za podejrzane. Posterunkowy przypadł mi do gustu, patrzył prosto w oczy z miłym wyrazem twarzy, mocno ściskał dłoń i wyglądał na zrelaksowanego. Jeśli mu się dobrze przyjrzeć, był atrakcyjny, mimo kilku nadprogramowych kilogramów; jego śnieżnobiałe zęby kontrastowały z opaloną skórą, a kiedy się uśmiechał, przymknięte oczy tworzyły dwie kreseczki. Najbliższą Manuelowi, osobą jest Blanca Schnake, ale to niewiele znaczy, on nikogo nie potrzebuje, nawet Blanki. Mógłby spędzić resztę życia, nic nie mówiąc. Przyjaźń stara się podtrzymać wyłącznie ona. To ona zaprasza go na obiad albo przychodzi niezapowiedziana z jakąś potrawką i butelką wina; to ona zmusza go, żeby pojechał do Castro spotkać się z jej ojcem, Millalobo, który się obraża, jeśli nie składa mu się regularnych wizyt; to ona troszczy się o ubrania, zdrowie i domowe wygody Manuela niczym jego gospodyni. Ja jestem intruzem, który przyjechał zniszczyć ich prywatność, przed moim przybyciem mogli być sami, a teraz zawsze mają między sobą mnie. Tych dwoje

Chilijczyków okazuje dużą tolerancję, żadne z nich nie dało poznać, że jest niezadowolone z mojej obecności. Kilka dni temu zjedliśmy obiad w domu Blanki, co często robimy, bo jest znacznie bardziej przytulny niż nasz. Blanca nakryła stół najlepszym obrusem, położyła lniane wykrochmalone serwetki, postawiła świece i koszyczek chleba z rozmarynem, który jej przyniosłam; prosty i wykwintny stół, jak wszystko, co z nią związane. Manuel nie jest w stanie docenić tych szczegółów, które mnie wprawiają w osłupienie, bo zanim poznałam tę kobietę, myślałam, że dekoracje wnętrz spotyka

się tylko w hotelach i czasopismach. Dom moich dziadków przypominał pchli targ z nadmiarem mebli i okropnych przedmiotów trzymanych jedynie ze względu na ich przydatność albo dlatego, że nikomu nie chciało się wyrzucić ich do śmieci. Przy Blance, która z trzech niebieskich hortensji w szklanym dzbanku pełnym cytryn potrafi stworzyć dzieło sztuki, mój gust wysubtelniał. Kiedy gotowali zupę z małży, wyszłam do ogrodu, żeby narwać sałaty i bazylii, dopóki jest jasno, bo teraz ściemnia się wcześnie. Na niewielu metrach kwadratowych Blanca posadziła drzewa owocowe i różne rośliny, których osobiście dogląda; często widać, jak w słomkowym kapeluszu i rękawiczkach pracuje w swoim ogrodzie. Na początku wiosny poproszę ją, żeby pomogła mi zagospodarować działkę Manuela, gdzie są tylko chwasty i kamienie.

Przy deserze rozmawialiśmy o magii - książka Manuela jest moją obsesją - i o zjawiskach nadprzyrodzonych, dziedzinie, w której byłabym autorytetem, gdybym zwracała większą uwagę na to, co mówi moja babcia. Opowiedziałam im, że dorastałam przy dziadku, astronomie racjonaliście i agnostyku, oraz przy babci, miłośniczce tarota, kandydatce na astrologa odczytującej aurę i poziom energii, tłumaczce snów, kolekcjonerce amuletów, szkiełek i świętych kamieni, nie wspominając o przyjaźni z duchami, które krążą wokół niej. - Moja Nini nigdy się nie nudzi, spędza czas, protestując przeciwko rządowi i rozmawiając ze zmarłymi - powiedziałam. - Jakimi zmarłymi? - zapytał Manuel. - Z moim Popo i z innymi, na przykład ze świętym Antonim Padewskim, który znajduje zgubione rzeczy i wyszukuje Pannom narzeczonych. - Twojej babci brakuje narzeczonego - odpowiedział. - Też masz pomysły! Jest prawie tak stara jak ty.

- Czy nie mówiłaś mi, że potrzebuję miłości? Skoro uważasz, że ja w moim wieku mogę się zakochać, tym bardziej może to spotkać Nidię, która jest o parę łat młodsza. - Interesujesz się moją Nini! - zawołałam, myśląc, że moglibyśmy zamieszkać we trójkę; na moment zapomniałam, że idealną narzeczoną byłaby dla niego Blanca. - To dość pochopny wniosek, Mayu.

- Musiałbyś ją odbić Mike'owi 0'Kelly'emu - poinformowałam. - Jest inwalidą i Irlandczykiem, ale dość przystojnym i sławnym. - W takim razie ma jej do zaoferowania więcej niż ja - odpowiedział ze śmiechem. - A ty, ciociu Blanco, wierzysz w te rzeczy? - zapytałam. - Jestem bardzo praktyczna, Mayu. Kiedy mam do wyleczenia kurzajkę, idę do dermatologa, ale oprócz tego na wszelki wypadek zawiązuję sobie włos na małym palcu i sikam pod dębem. - Manuel mówił, że jesteś czarownicą. - To prawda. Zbieramy się z innymi czarownicami w czasie pełni. Chcesz zobaczyć? Najbliższe spotkanie przypada w przyszłą środę. Mogłybyśmy pojechać razem do Castro, spędzić kilka dni u mojego taty i zabrałabym cię na nasz sabat. - Sabat? Nie mam miotły - powiedziałam. - Na twoim miejscu bym się zgodził, Mayu - przerwał Manuel. - Taka okazja już się nie powtórzy. Mnie Blanca nigdy nie zaprosiła. - To damskie koło, Manuelu. Udusiłbyś się estrogenem. - Żartujecie sobie ze mnie... - powiedziałam. - Mówię poważnie, gringuita. Ale to nie to, co myślisz, żadnych czarów jak te z książki Manuela, żadnych kamizelek ze skóry umarlaka ani invunches. Nasza grupa jest bardzo zamknięta, musi taka być, żebyśmy mogły darzyć się zaufa-

niem. Nie przyjmujemy gości, ale dla ciebie zrobiłybyśmy wyjątek.

- Dlaczego? - Mam wrażenie, że czujesz się dość samotna i potrzebujesz przyjaciółek. Kilka dni później pojechałam z Blancą do Castro. Dotarłyśmy do domu Millalobo w świętej porze herbaty, którą Chilijczycy ściągnęli od Anglików. Spotkanie Blanki i jej ojca zawsze wygląda tak samo, to scena jak z komedii. Najpierw następuje wylewne powitanie, jakby nie widzieli się tydzień wcześniej i nie rozmawiali codziennie przez telefon. Zaraz potem ona go upomina: „Jesteś z dnia na dzień coraz grubszy, tato, a jak będziesz tak dalej palił i pił, w każdej chwili możesz wyciągnąć kopyta". On odpowiada komentarzem na temat kobiet, które nie farbują sobie siwych włosów i chodzą ubrane jak rumuńskie proletariuszki. Dzielą się krążącymi plotkami i pogłoskami, wreszcie ona prosi go o kolejną pożyczkę, a on wznosi oczy do nieba i zaczyna lamentować, że go rujnują, skończy kompletnie goły i będzie musiał ogłosić bankructwo. To prowadzi do pięciominutowych negocjacji, które kończą się kolejnymi pocałunkami przypieczętowującymi porozumienie. Ja jestem już wtedy przy czwartej filiżance herbaty.

Kiedy zapadł zmierzch, Millalobo pożyczył nam swoje auto i Blanca zawiozła mnie na spotkanie. Minęłyśmy katedrę z dwiema wieżami krytymi blachą i plac, na którym wszystkie ławki zajęte były przez zakochane pary, zostawiłyśmy za sobą starą część miasta, potem nowe osiedla z brzydkimi betonowymi blokami i wjechałyśmy w krętą nieuczęszczaną drogę. Wkrótce Blanca zatrzymała się na dziedzińcu, gdzie stały już zaparkowane inne samochody, i ruszyłyśmy w stronę domu

ledwo widoczną ścieżką, oświetlając ją sobie latarką. W środku siedziało dziesięć młodych kobiet w ludowych strojach, jakie nosi moja Nini: tunikach, długich spódnicach albo szerokich bawełnianych spodniach i ponchach, bo było zimno. Czekały na mnie i powitały z tą spontanicznie okazywaną serdecznością Chilijczyków, która na początku, kiedy przyjechałam do tego kraju, dziwiła mnie, a teraz jej oczekuję. Dom był umeblowany bezpretensjonalnie, na kanapie leżał stary pies, a na podłodze porozrzucane zabawki. Gospodyni wyjaśniła mi, że w czasie pełni dzieci śpią u babci, a jej mąż korzysta z okazji, żeby pograć z kolegami w pokera. Wyszłyśmy przez kuchnię na duże patio za domem oświetlone parafinowymi lampkami, gdzie znajdował się ogródek z warzywami wysianymi w skrzynkach, kurnik, dwie huśtawki, duży namiot i coś, co na pierwszy rzut oka przypominało ziemny kopiec przykryty gumowanym brezentem, ale ze środka unosił się wąski słup dymu. „To

szałas", powiedziała mi pani domu. Miał okrągły kształt igloo albo kivy; nad powierzchnię wystawał tylko dach, reszta była pod ziemią. Zbudowali go partnerzy tych kobiet, którzy czasami uczestniczyli w spotkaniach, ale wtedy zbierali się w namiocie, bo szałas był wyłącznie damskim sanktuarium. Naśladując pozostałe kobiety, zdjęłam ubranie; niektóre rozebrały się do naga, inne zostały w majtkach. Blanca podpaliła pęczek szałwii, żeby „oczyszczał" nas aromatyczny dym, kiedy na czworakach przechodziłyśmy wąskim tunelem. Wewnątrz szałas był okrągłą kryptą o jakichś czterech metrach średnicy na metr siedemdziesiąt wysokości w najwyższej części. Na środku płonął stos z drewna i kamieni, dym wychodził jedynym otworem w dachu, nad ogniskiem. Wzdłuż ściany ciągnął się podest przykryty wełnianymi kocami, na którym usiadłyśmy w kręgu. Było bardzo ciepło, ale do wytrzymania,

powietrze pachniało czymś organicznym, grzybami albo drożdżami, a ogień dawał skąpe światło. Miałyśmy trochę owoców - morele, migdały, figi - i dwa dzbanki zimnej herbaty. Ta grupa kobiet była jak harem odalisek z Baśni z tysiąca i jednej nocy. W półmroku szałasu wyglądały prześlicznie, przypominały renesansowe madonny z opadającymi ciężko włosami, rozmarzone, rozleniwione, czujące się dobrze w swoim ciele. W Chile klasy społeczne dzielą ludzi jak kasty w Indiach albo rasa w Stanach Zjednoczonych. Nie mam wprawy w ich rozróżnianiu, ale te kobiety o

europejskim wyglądzie musiały należeć do innej klasy niż znane mi Chilotki, które generalnie mają indiańskie rysy, są grube, niskie, zniszczone przez pracę i zmartwienia. Jedna z nich była w siedmio- czy ośmiomiesięcznej ciąży, sądząc po rozmiarze brzucha, inna, która niedawno urodziła, miała nabrzmiałe piersi i sine aureole wokół sutków. Blanca rozpuściła kok - kręcone, wzburzone niczym piana włosy sięgały jej do ramion. Choć nie miała piersi, a dekolt przecinała jej piracka szrama, obnosiła swoje dojrzałe ciało z naturalnością osoby, która zawsze była piękna. Blanca poruszyła dzwoneczkiem i na kilka minut zapanowała cisza, żebyśmy mogły się skupić, a potem jedna z kobiet przywołała Pachamamę, matkę ziemię, w której brzuchu siedziałyśmy. Cztery kolejne godziny minęły nam niepostrzeżenie na powolnym przekazywaniu sobie z ręki do ręki dużej morskiej muszli, żeby wiedzieć, która ma zabrać głos, na piciu herbaty, pogryzaniu owoców, opowiadaniu, co w tym momencie dzieje się w naszym życiu i o smutkach przywleczonych z przeszłości, na słuchaniu z szacunkiem, bez pytań i osądów. Większość przyjechała z innych miast kraju, jedne za pracą, inne za mężem. Dwie kobiety były „uzdrowicielkami", zajmowały się leczeniem za pomocą różnych środków, ziół, olejków

aromatycznych, refleksologii, magnesów, światła, homeopatii, ruchów energii i innych metod medycyny alternatywnej, która w Chile jest bardzo popularna. Tutaj ludzie uciekają się do leków z apteki tylko

wtedy, kiedy już wszystko inne zawiedzie. Bez wstydu dzieliły się swoimi historiami, jedna była załamana, bo nakryła męża na amorach ze swoją najlepszą przyjaciółką, inna nie mogła się zdobyć na zostawienie mężczyzny, który maltretował ją emocjonalnie i fizycznie. Mówiły o swoich marzeniach, chorobach, obawach i nadziejach, śmiały się, niektóre płakały, a wszystkie nagrodziły brawami Blancę, bo ostatnie badania potwierdziły u niej remisję raka. Jakaś młoda kobieta, której niedawno zmarła matka, poprosiła, żebyśmy zaśpiewały za jej duszę, a wtedy inna srebrzystym głosem zaintonowała pieśń, pozostałe zaś do niej dołączyły. Po północy Blanca zaproponowała, żebyśmy na zakończenie spotkania oddały cześć naszym przodkom. Każda z kobiet wymieniła czyjeś imię - niedawno zmarłej matki, babci, matki chrzestnej - i opisała spuściznę, którą pozostawiła po sobie ta osoba; dla jednej był to talent artystyczny, dla drugiej zbiór recept medycyny naturalnej, dla trzeciej zamiłowanie do nauki. Wszystkie coś powiedziały. Kiedy na końcu przyszła kolej na mnie, przywołałam mojego Popo, ale nie mogłam wydobyć z siebie głosu, żeby opowiedzieć tym kobietom, kim był. Potem medytowałyśmy w ciszy z zamkniętymi oczami, żeby pomyśleć o przodku, którego wezwałyśmy, podziękować mu za jego dary i go pożegnać. I wtedy przypomniałam sobie zdanie, które latami powtarzał mi mój Popo: „Przyrzeknij mi, że zawsze będziesz kochała samą siebie tak, jak ja cię kocham". Przesłanie było tak wyraźne, jakby powiedział mi je na głos. Zaczęłam szlochać i wypłakałam morze łez,

którego nie wylałam, kiedy umarł.

Na koniec puściły w obieg drewnianą miskę, każda mogła wrzucić do środka kamyczek. Bianca je policzyła: kamyczków było tyle, ile kobiet w szałasie. I tak, drogą glosowania, zostałam jednogłośnie przyjęta do ich grona - był to jedyny sposób, by wejść do grupy. Pogratulowały mi i wzniosłyśmy toast herbatą. Wróciłam na naszą wyspę przepełniona dumą i poinformowałam Manuela Ariasa, że od tej pory nie ma co na mnie liczyć podczas pełni księżyca. Noc spędzona w Castro z dobrymi czarownicami skłoniła mnie do zastanowienia się nad doświadczeniami z ubiegłego roku. Moje życie bardzo różni się od życia tych kobiet i nie wiem, czy w intymnej atmosferze szałasu któregoś dnia będę potrafiła opowiedzieć im o wszystkim, co mi się przydarzyło, o wściekłości, która mnie kiedyś zżerała, o tym, co znaczy pilna potrzeba alkoholu i narkotyków, o niemożności wytrwania w ciszy i spokoju. W ośrodku w Oregonie zdiagnozowali u mnie „deficyt uwagi", to jedno z tych określeń, które brzmią jak wyrok dożywocia, ale stan ten nie ujawniał się, kiedy żył mój Popo, i nie doświadczam go także teraz. Mogę opisać objawy uzależnienia, ale nie umiem przywołać w pamięci ich brutalnej intensywności. Gdzie przebywała w tym czasie moja dusza? W Las Vegas były drzewa, słońce, parki, śmiech Freddy'ego, króla rapu, lody, komedie w telewizji, opaleni młodzi ludzie i lemoniada na basenie w

siłowni, muzyka i światła niekończącej się nocy na Strip, były miłe chwile, nawet ślub przyjaciół Leemana i tort urodzinowy dla Freddy'ego, ale ja pamiętam tylko krótkotrwałe szczęście po daniu sobie w żyłę i długie Piekło oczekiwania na kolejną dawkę. Świat z tamtego okresu zaczyna rozmazywać się w mojej pamięci, chociaż minęło zaledwie kilka miesięcy.

Kobieca uroczystość w brzuchu Pachamamy ostatecznie połączyła mnie z magicznym Chiloe i w jakiś dziwny sposób także z własnym ciałem. W zeszłym roku moje życie było rozbite, sądziłam, że to już koniec, że moje ciało jest nieodwołalnie splamione. Teraz się pozbierałam i żywię do niego szacunek, którego nie czułam wcześniej, kiedy ciągle oglądałam się w lustrze i przeliczałam swoje niedoskonałości. Podobam się sobie taka, jaka jestem, nie chcę niczego zmieniać. Na tej błogosławionej wyspie nic nie przywołuje złych wspomnień, ale staram się spisywać je w tym zeszycie, żeby nie było ze mną tak jak z Manuelem, który zamknął swoje przeżycia w jaskini i kiedy traci czujność, atakują go w nocy jak wściekłe psy. Dziś postawiłam na biurku Manuela wazon z pięcioma kwiatkami z ogrodu Blanki Schnake, ostatnimi o tej porze roku, których on nie będzie potrafił docenić, ale które mnie napełniły spokojnym szczęściem. To normalne, że ktoś zachwyca się kolorami, kiedy przybywa z szarości. Zeszły rok był dla mnie szary. Ten minimalistyczny bukiet jest doskonały: szklanka, pięć kwiatów, owad,

światło z okna. Nic więcej. Nie dziwi mnie, że trudno mi przypomnieć sobie wcześniejszą ciemność. Jak długo trwało u mnie dorastanie! Podziemna podróż. Dla Brandona Leemana moja powierzchowność stanowiła ważną część jego biznesu: powinnam prezentować się niewinnie, skromnie i świeżo, jak olśniewające dziewczyny zatrudnione w kasynach. Dzięki temu budziłam zaufanie i wtapiałam się w otoczenie. Podobały mu się moje białe króciutkie włosy, nadające mi niemal chłopięcy wygląd. Kazał mi nosić elegancki męski zegarek na szerokim skórzanym pasku, żeby zakryć tatuaż na nadgarstku, którego nie chciałam usunąć laserem, czego się domagał. W sklepach prosił,

żebym paradowała w wybranych przez niego ubraniach, i śmiał się z moich teatralnych póz modelki. Nie przytyłam mimo braku ruchu i śmieciowego jedzenia, które stanowiło całe moje wyżywienie. Już nie biegałam jak zawsze, żeby uniknąć towarzystwa Joego Martina i Chińczyka depczących mi po piętach. Kilka razy Brandon Leeman zabrał mnie do apartamentu w hotelu przy Strip, zamówił szampana, a potem chciał, żebym powoli się rozbierała, podczas gdy on, nie tknąwszy mnie nawet palcem, odpływał ze swoją białą damą i szklanką bur-bona. Na początku robiłam to nieśmiało, ale szybko zdałam sobie sprawę, że to jak rozbieranie się przed lustrem, bo dla szefa erotyzm ograniczał się do igły i kieliszka. Powtarzał mi, że będąc z nim, mam duże szczęście,

inne dziewczyny nie oglądają światła słonecznego, bite i wykorzystywane w salonach masażu i burdelach. Czy wiem, ile setek tysięcy niewolnic seksualnych jest w Stanach Zjednoczonych? Niektóre pochodzą z Azji i Bałkanów, ale wiele z nich to Amerykanki uprowadzone z ulicy, ze stacji metra czy z lotniska, albo nastolatki, które uciekły z domów. Trzymano je w zamknięciu, szprycowano narkotykami, musiały obsługiwać trzydziestu albo i więcej mężczyzn dziennie, a jeśli odmawiały, rażono je prądem; te biedaczki były niewidzialne, do jednorazowego użytku, nic niewarte. Istniały miejsca specjalizujące się w sadyzmie, gdzie klienci mogli torturować dziewczyny, jak tylko chcieli, biczować je, gwałcić, nawet zabić, jeśli odpowiednio dużo zapłacili. Prostytucja, bardzo rentowna dla mafii, dla kobiet była jak maszynka do mięsa: nie wytrzymywały długo i zawsze źle kończyły. „To dla bezduszników, Lauro, a ja mam miękkie serce - mawiał Leeman. - Zachowuj się dobrze, nie zawiedź mnie. Przykro by mi było, gdybyś miała trafić do tego środowiska".

Później, kiedy zaczęłam kojarzyć na pozór niepowiązane ze sobą fakty, zaintrygowała mnie ta strona działalności Brandom Leemana. Nie zauważyłam, żeby był zamieszany w prostytucję, nie licząc sprzedawania narkotyków kobietom, które o nie prosiły, ale prowadził tajemnicze interesy z alfonsami, a te zbiegały się w czasie ze zniknięciem niektórych jego klientek. Kilkakrotnie widziałam go z bardzo młodymi dziewczynami, świeżo upieczonymi narkomankami,

które zwabiał do domu układnymi manierami, dawał im do spróbowania najlepsze, co miał w swoich zapasach, przez kilka tygodni zaopatrywał je na kredyt, a potem już nie wracały, wyparowywały. Freddy potwierdził moje podejrzenia, że w końcu sprzedawał je mafii; w ten sposób Brandon Leeman dostawał swoją działkę, nie brudząc sobie zbytnio rąk. Zasady szefa były proste i dopóki ja dotrzymywałam mojej części umowy, on dotrzymywał swojej. Po pierwsze postawił warunek, że mam unikać kontaktów z rodziną i jakąkolwiek inną osobą z mojego wcześniejszego życia, co okazało się łatwe, bo tęskniłam tylko za babcią, a ponieważ zamierzałam niedługo wrócić do Kalifornii, mogła jeszcze trochę poczekać. Nie pozwalał mi też nawiązywać nowych znajomości, bo najmniejsza niedyskrecja narażała na niebezpieczeństwo kruche rusztowanie jego interesów, jak mówił. Któregoś dnia Chińczyk powiedział mu, że widział, jak rozmawiam w drzwiach siłowni z jakąś kobietą. Leeman chwycił mnie za szyję i z zaskakującą zręcznością - byłam wyższa i silniejsza niż on - rzucił na kolana. „Idiotka! Niewdzięcznica!", powiedział czerwony z wściekłości i wymierzył mi dwa policzki. To był sygnał ostrzegawczy, ale nie

potrafiłam przetworzyć tego, co się stało; miałam jeden z tych dni, coraz częstszych, kiedy pruły mi się myśli.

Chwilę później kazał mi się elegancko ubrać, bo mieliśmy iść na kolację do nowej włoskiej restauracji; przypuszczałam, że to jego sposób na przeprosiny. Założyłam czarną sukienkę i złote sandały, ale nie próbowałam ukryć pod makijażem pękniętej wargi ani śladów na policzkach. Restauracja okazała się przyjemniejsza, niż oczekiwałam: bardzo nowoczesna, szkło, stal i czarne lustra, żadnych obrusów w kratkę i kelnerów poprzebieranych za gondolierów. Zostawiliśmy dania prawie nietknięte, ale wypiliśmy dwie butelki Quintessy z dwa tysiące piątego roku, które kosztowały niezłą kasę i złagodziły nieco gorycz. Leeman wyjaśnił mi, że jest pod dużą presją, ma widoki na wspaniały interes, tyle że niebezpieczny. Powiązałam to z jego niedawną dwudniową podróżą, którą odbył, nie mówiąc, dokąd jedzie, i nie zabierając ze sobą wspólników. - Teraz bardziej niż kiedykolwiek najmniejsza nieostrożność może okazać się zgubna, Lauro - powiedział. - Z tą kobietą z siłowni rozmawiałam niecałe pięć minut o zajęciach z jogi, nawet nie znam jej imienia, przysięgam ci, Brandon. - Nie rób tego więcej. Tym razem o wszystkim zapomnę, ale ty nie zapominaj, rozumiesz? Muszę ufać swoim ludziom, Lauro. Z tobą się dogaduję, masz klasę, to mi się podoba, i szybko się uczysz. Razem możemy zrobić bardzo wiele.

- Co na przykład? - Powiem ci we właściwym momencie. Nadal jesteś na okresie próbnym. Ten moment, tak długo zapowiadany, nadszedł we wrześniu. Od czerwca do sierpnia ciągłe chodziłam na haju. W mieszkaniu nie płynęła z kranu woda, lodówka świeciła pustkami, ale narkotyków nie brakowało. Nawet nie wiedziałam, jak bardzo jestem naćpana; połknięcie dwóch czy trzech pastylek popitych wódką albo zapalenie skręta z marihuany przekształciły

się w automatyczne odruchy, których mój umysł nie rejestrował. Zażywałam mało w porównaniu z innymi dookoła, robiłam to dla zabawy, mogłam rzucić w każdej chwili, nie byłam uzależniona. Tak myślałam. Przywykłam do wrażenia, że dryfuję w powietrzu, do mgły mącącej umysł, do tego, że nie potrafię dokończyć myśli ani wyrazić jej słowami, że czuję, jak rozmywa się bogate słownictwo, którego nauczyła mnie moja Nini. W rzadkich przebłyskach świadomości przypominałam sobie, że moim celem jest powrót do Kalifornii, ale przekonywałam samą siebie, że jeszcze będzie na to czas. Czas. Gdzie pochowały się godziny? Przesypywały mi się jak sól przez palce, żyłam w stanie zawieszenia, ale nie było na co czekać, tylko na kolejny dzień identyczny jak poprzedni, spędzony w stanie letargu przed telewizorem razem z Freddym. Moje jedyne codzienne zadanie

polegało na ważeniu proszku i kryształków, liczeniu pastylek, zamykaniu plastikowych torebek. Tak minął sierpień. Po zmierzchu wprowadzałam się w stan ożywienia kilkoma kreskami kokainy i ruszałam na siłownię, żeby posiedzieć w basenie. Przyglądałam się sobie krytycznym okiem w rzędach luster w szatni, szukając oznak złego trybu życia, ale nie było ich widać; nikt nie domyśliłby się mojej burzhwej przeszłości ani ryzykownej teraźniejszości. Wyglądałam jak uczennica, zgodnie z życzeniem Brandona Leemana. Kolejna kreska kokainy, tabletki, filiżanka czarnej kawy i byłam gotowa do nocnej pracy. Może Brandon Leeman miał innych dystrybutorów za dnia, ale nigdy ich nie widziałam. Czasami mi towarzyszył, jednak gdy tylko doszłam do wprawy, a on nabrał do mnie zaufania, zaczęłam jeździć sama z jego wspólnikami. Pociągał mnie gwar, światła, kolory, przepych hoteli i kasyn, napięcie graczy przy automatach i zielonych stolikach, klik-klik żetonów, kieliszki udekorowane orchideami i papie-

rowymi parasolkami. Moich klientów, bardzo odmiennych od tych z ulicy, cechowała zuchwałość ludzi, którzy czują się bezkarni. Handlarze także nie mieli powodów do obaw, jak gdyby w tym mieście istniała milcząca umowa pozwalająca łamać prawo bez żadnych konsekwencji. Leeman dogadał się z kilkoma policjantami, którzy dostawali swój haracz i zostawiali go w spokoju. Ja ich nie znałam, Leeman nigdy nie podał mi nazwisk, ale wiedziałam, ile i kiedy trzeba

im zapłacić. „To ohydne, przeklęte, niezaspokojone świnie, trzeba się ich wystrzegać, są zdolni do wszystkiego, podkładają dowody, żeby wmieszać niewinnych, kradną biżuterię i pieniądze w czasie rewizji, zostawiają sobie połowę narkotyków i broni, które konfiskują, chronią jedni drugich. Są skorumpowani, sąrasistami, psychopatami. To oni powinni siedzieć w więzieniu", mówił mi szef. Nieszczęśnicy, którzy przychodzili do budynku po narkotyki, byli więźniami własnego uzależnienia, totalnie biednymi biedakami, nieuleczalnie samotnymi samotnikami; ścigani i bici, żyli schowani w swoich podziemnych norach niczym krety, by nie wpaść w szpony prawa. Ale w ich przypadku to nie była bezkarność, tylko cierpienie. Nie brakowało mi pieniędzy, alkoholu i tabletek, wystarczyło o nie poprosić, ale nie miałam niczego więcej, rodziny, przyjaźni, miłości, nie było w moim życiu nawet słońca, bo żyłam w nocy, jak szczur. Któregoś dnia Freddy zniknął z mieszkania Brandona Lee-mana i nie mieliśmy o nim żadnych wiadomości aż do piątku, kiedy przypadkiem spotkaliśmy posterunkowego Aranę. Rzadko go widywałam, ale za każdym razem mówił mi coś miłego. Rozmowa zeszła na temat Freddy'ego i posterunkowy mimochodem wspomniał, że znaleźli chłopca ciężko rannego.

Król rapu zapuścił się na teren wroga i jakaś banda pobiła go i porzuciła na wysypisku śmieci, uznawszy, że nie żyje. Arana wyjaśnił mi, że miasto jest podzielone na terytoria kontrolowane przez różne

bandy i Latynos taki jak Freddy, nawet jeśli jest Mulatem, nie może zadzierać z czarnymi. „Mamy na chłopca kilka nakazów aresztowania, ale więzienie oznaczałoby dla niego zgubę. Freddy potrzebuje pomocy", powiedział nam Arana na pożegnanie. Dla Brandona Leemana lepiej było trzymać się z daleka od Freddy'ego, ponieważ policja miała go na celowniku, ale poszedł ze mną odwiedzić chłopca w szpitalu. Wjechaliśmy na piąte piętro i przemierzyliśmy korytarze oświetlone fluorescencyjnym światłem w poszukiwaniu jego pokoju. Nikt nie zwracał na nas uwagi, byliśmy dwiema osobami więcej pośród zabieganego personelu medycznego, pacjentów i ich krewnych, a mimo to Leeman szedł przyklejony do ściany, oglądając się przez ramię, z ręką w kieszeni, w której trzymał pistolet. Freddy leżał w sali z czterema łóżkami, wszystkie były zajęte, unieruchomiony pasami i podłączony do różnych rurek; miał zniekształconą twarz, połamane żebra i tak zmiażdżoną dłoń, że trzeba było amputować dwa palce. Kopniakami odbili mu nerkę, jego mocz w torebce kolorem przypominał rdzę. Szef pozwolił mi siedzieć przy chłopcu tyle godzin dziennie, ile chciałam, pod warunkiem że wykonam moją nocną pracę. Na początku aplikowali Freddy'emu morfinę, potem, ponieważ w jego stanie nie zniósłby zespołu abstynencyjnego, zaczęto podawać mu metadon, ten jednak okazał się niewystarczający. Zdesperowany rzucał się pod pasami łóżka niczym schwytane zwierzę. Korzystając z nieuwagi personelu, udawało mi się wstrzykiwać mu heroinę w rurkę z surowicą,

jak polecił mi Brandon Leeman. „Jeśli tego nie zrobisz,

umrze. To, co mu tam dają, jest dla Freddy'ego jak woda", powiedział. W szpitalu poznałam czarną, pięćdziesięciokilkuletnią pielęgniarkę o pokaźnych rozmiarach i donośnym, gardłowym glosie, który kontrastował z łagodnością jej charakteru i cudownym imieniem: Olympia Pettiford. To ona przyjęła Freddy'ego, kiedy przywieziono go z sali operacyjnej na piąte piętro. „Żal mi na niego patrzeć, taki chudziutki i bezbronny, to dziecko mogłoby być moim wnukiem", powiedziała. Odkąd przyjechałam do Las Vegas, z nikim się nie zaprzyjaźniłam, z wyjątkiem Freddy'ego, który właśnie był jedną nogą na tamtym świecie. Po raz pierwszy nie podporządkowałam się rozkazom Brandona Leemana; musiałam z kimś porozmawiać, a tej kobiecie nie sposób było się oprzeć. Olympia zapytała, kim jestem dla pacjenta, więc żeby nie komplikować sytuacji, odpowiedziałam, że jego siostrą, a jej nie zdziwiło, że biała dziewczyna o platynowych włosach ubrana w drogie ciuchy jest krewną kolorowego chłopca, narkomana i prawdopodobnie przestępcy. Pielęgniarka wykorzystywała każdą wolną chwilę, by usiąść obok dziecka i się pomodlić. „Freddy powinien przyjąć Jezusa do swojego serca, Jezus go ocali", przekonywała mnie. Miała swój Kościół w zachodniej części miasta i zaprosiła mnie na wieczorne nabożeństwo, ale wyjaśniłam jej, że o tej porze pracuję, a mój szef jest bardzo

surowy. „W takim razie przyjdź w niedzielę, dziecko. Po nabożeństwie Wdowy dla Jezusa podają najlepsze śniadanie w Nevadzie". Wdowy dla Jezusa były niezbyt liczną, ale bardzo aktywną grupą, kręgosłupem swojego Kościoła. Wdowieństwo nie stanowiło koniecznego warunku przynależności, wystarczyło stracić w przeszłości ukochaną osobę. „Ja tam na

przykład jestem teraz mężatką, ale odeszło ode mnie dwóch chłopów, a trzeci umarł, więc technicznie jestem wdową", powiedziała Olympia. Pracownica socjalna z opieki społecznej przydzielona Freddy'emu okazała się dojrzałą kobietą, źle opłacaną, ze zbyt dużą liczbą przypadków na biurku, by mogła się nimi zająć, miała dość swojej pracy i liczyła dni do emerytury. Dzieci trafiały do opieki społecznej na krótko, umieszczano je w rodzime zastępczej, ale po niedługim czasie wracały, znowu pobite albo zgwałcone. Kilka razy odwiedziła Freddy'ego i rozmawiała z Olympią, dzięki czemu poznałam przeszłość mojego przyjaciela. Freddy miał czternaście lat, a nie dwanaście, jak sądziłam, ani szesnaście, jak sam twierdził. Urodził się w latynoskiej dzielnicy

Nowego Jorku, był dzieckiem Dominikanki i nieznanego ojca. Matka przywiozła go do Nevady w rozpadającym się samochodzie swojego kochanka, Indianina Pajuta, alkoholika tak jak ona. Koczowali w różnych miejscach, przemieszczając się, jeśli mieli benzynę, kolekcjonując mandaty drogowe i zostawiając za sobą morze długów. Wkrótce oboje zniknęli z Nevady, ale ktoś znalazł siedmiomiesięcznego Freddy'ego porzuconego na stacji benzynowej, niedożywionego i pokrytego siniakami. Wychował się w państwowych sierocińcach, przechodząc z rąk do rąk, nie wytrwał długo w żadnym ośrodku, miał problemy z zachowaniem i charakterem, ale chodził do szkoły i był dobrym uczniem. W wieku dziewięciu lat aresztowano go za kradzież z bronią w ręku, spędził kilka miesięcy w poprawczaku, a potem zniknął z radaru opieki społecznej i policji. Pracownica socjalna musiała sprawdzić, jak i gdzie mieszkał Freddy przez ostatnie lata, ale on udawał, że śpi, albo

odmawiał udzielenia odpowiedzi. Bał się, że trafi na odwyk. ,Nie

przeżyłbym ani jednego dnia, Lauro, nie wyobrażasz sobie, co to jest. Żadnego odwyku, tylko kara". Brandon Leeman bvł tego samego zdania i postanowił nie dopuścić, by zabrali Freddy'ego. Wreszcie chłopcu wyjęto sondy, zaczął przyjmować stały pokarm i stanął na nogach. Wtedy pomogliśmy mu się ubrać, jak gdyby nigdy nic poprowadziliśmy do windy przez tłum osób kłębiących się na piątym piętrze w godzinach wizyt i stamtąd żółwimi kroczkami do drzwi szpitala, gdzie Joe Martin czekał na nas z włączonym silnikiem. Mogłabym przysiąc, że na korytarzu stała Olympia Pettiford, ale ta dobra kobieta udała, że nas nie widzi. Lekarz, który zaopatrywał Brandona Leemana w specyfiki przeznaczone na czarny rynek, przychodził do mieszkania doglądać Freddy'ego. Nauczył mnie, jak zmieniać mu opatrunki na dłoni, żeby nie doszło do zakażenia. Pomyślałam, żeby skorzystać z władzy, jaką mam nad chłopcem, i odstawić mu narkotyki, ale nie starczyło mi siły, by patrzeć, jak cierpi w tak okrutny sposób. Freddy szybko doszedł do siebie ku zaskoczeniu lekarza, który spodziewał się, że będzie leżał przez dwa miesiące, i wkrótce tańczył z dłonią na temblaku jak Michael Jackson, ale dalej sikał krwią. Joe Martin i Chińczyk zajęli się zemstą na wrogiej bandzie, uznając, że nie mogą puścić płazem podobnej zniewagi. Lanie, które Freddy dostał w czarnej dzielnicy, bardzo mną wstrząsnęło. W rozstrojonym świecie Brandona Leemana ludzie pojawiali się i znikali, nie pozostawiając po sobie wspomnień, jedni

odchodzili, inni kończyli w więzieniu albo w grobie, ale Freddy nie był jednym z tych anonimowych cieni, był

moim przyjacielem. Płynęły mi łzy, kiedy w szpitalu patrzyłam, jak oddycha z trudem, obolały, chwilami nieprzytomny. Przypuszczam, że opłakiwałam też samą siebie. Czułam, że jestem w pułapce, i nie mogłam się już dłużej oszukiwać, mój dzień zależał od alkoholu, tabletek, marihuany, kokainy i innych narkotyków. Rano, po przebudzeniu ze straszliwym kacem po poprzedniej nocy, podejmowałam mocne postanowienie, że się oczyszczę, ale niespełna pół godziny później ulegałam pokusie i sięgałam po butelkę. Tylko trochę wódki, żeby przeszedł mi ból głowy, obiecywałam samej sobie. Ból głowy trwał, a butelka była pod ręką. Nie mogłam przekonywać samej siebie, że jestem na wakacjach i zabijam czas przed pójściem na uniwersytet: żyłam wśród przestępców. Przez najmniejszą nieostrożność mogłam skończyć martwa albo, jak Freddy, podłączona w jakimś szpitalu do pól tuzina przewodów i rurek. Bardzo się bałam, chociaż nie chciałam przyznać, że to strach, który niczym dziki kot czaił się w przełyku. Jakiś uporczywy głos przypominał mi o niebezpieczeństwie, dlaczego go nie widzę, dlaczego nie ucieknę, zanim będzie za późno, na co czekam, dlaczego nie dzwonię do rodziny. Ale inny głos odpowiadał obrażony, że mój los nikogo nie obchodzi; gdyby żyl mój Popo, poruszyłby niebo i ziemię, żeby mnie odnaleźć, ale mój ojciec nie zadał sobie takiego

trudu. „Nie zadzwoniłaś do mnie, Mayu, bo jeszcze wystarczająco dużo nie wycierpiałaś", powiedziała moja Nini, kiedy się zobaczyłyśmy. Minęła najgorsza część lata w Nevadzie, ale ponieważ żyłam w klimatyzowanym mieszkaniu i wychodziłam w nocy, nie odczułam specjalnie czterdziestostopniowego upału. Moje zwyczaje pozostały niezmienne, praca przebiegała jak zawsze. Nigdy nie byłam sama, siłownia stanowiła jedyne miejsce, gdzie wspólnicy Brandona Leemana zostawiali mnie w spo-

Jcoju, bo chociaż nie wchodzili ze mną do hoteli i kasyn, czekali na zewnątrz, odliczając minuty. W tamtych dniach szefa męczył uporczywy kaszel, który nazywał alergią, zauważyłam też, że schudł. Przez ten krótki czas, kiedy go znałam, opadł z sił, skóra na rękach zwisała mu jak pognieciony materiał, tatuaże straciły swój oryginalny wygląd, można było policzyć mu żebra i kręgi, miał bladą twarz, worki pod oczami, wyglądał na bardzo zmęczonego. Joe Martin pierwszy to dostrzegł i zaczął zgrywać ważniaka oraz kwestionować jego rozkazy, natomiast powściągliwy Chińczyk nic nie mówił, ale sekundował wspólnikowi, handlując za plecami szefa i fałszując rachunki. Robili to tak otwarcie, że wymieniliśmy z Freddym uwagi na temat ich zachowania. „Trzymaj buzię na kłódkę, Lauro, bo każą ci za to zapłacić, ci goście nie wybaczają", ostrzegł mnie chłopak.

Goryle zapominali się przy Freddym, którego uważali za nieszkodliwego pajaca, ćpuna z ugotowanym mózgiem; jego mózg funkcjonował jednak lepiej niż u całej reszty, co do tego nie było wątpliwości. Próbowałam przekonać chłopca, że może pójść na odwyk, iść do szkoły, zrobić coś ze swoją przyszłością, ale odpowiadał mi ogólnikami, że szkoła nie jest w stanie go czegokolwiek nauczyć, on uczy się na uniwersytecie życia. Powtarzał lapidarny komentarz Leemana: „Dla mnie jest już za późno". Na początku października Leeman poleciał samolotem do Utah, a wrócił, prowadząc najnowszy model mustanga ze składanym dachem, niebieski ze srebrnym paskiem, czarny w środku. Poinformował mnie, że kupił go dla brata, który z jakichś skomplikowanych powodów nie mógł nabyć go osobiście. Adam, który mieszkał w odległości dwunastu godzin jazdy

szosą, za kilka dni wyśle kogoś po auto. Samochód takiej klasy nie przetrwałby nawet minuty na ulicach tej dzielnicy, zaraz by zniknął albo został wybebeszony, więc Leeman ukrył go natychmiast w jednym z dwóch garaży w budynku, które miały zabezpieczone drzwi. Reszta była jaskiniami pełnymi odpadków, norami dla przygodnych narkomanów i napalonych par. Niektórzy nędzarze mieszkali w tych grotach latami, broniąc swojego metra kwadratowego przed szczurami i innymi bezdomnymi.

Następnego dnia Brandon Leeman polecił wspólnikom odebrać przesyłkę z Fort Ruby, jednego z sześciuset miast widm w Nevadzie, które zwykle służyło mu za miejsce spotkań z meksykańskim dostawcą. Kiedy odjechali, zaprosił mnie, żebym wypróbowała z nim mustanga. Potężny silnik, zapach nowej skóry, wiatr we włosach, słońce na twarzy, bezkresny krajobraz przecięty szosą jak nożem, góry na tle bladego, bezchmurnego nieba, wszystko to sprawiło, że czułam się pijana wolnością. To wrażenie kontrastowało z kilkoma więzieniami stanowymi, które minęliśmy. Był ciepły dzień i chociaż najgorsza część lata dobiegła już końca, wkrótce powietrze tak się rozpaliło, że musieliśmy podnieść dach i włączyć klimatyzację. - Wiesz, że Joe Martin i Chińczyk mnie okradają, prawda? - zapytał. Wolałam milczeć. To nie był temat, który poruszałby, nie mając w tym jakiegoś celu; zaprzeczenie oznaczałoby, że żyję na księżycu, a odpowiedź twierdząca równałaby się przyznaniu, że go zdradziłam, zatajając prawdę. - Wcześniej czy później to musiało się stać - dodał Brandon Leeman. Nie mogę liczyć na niczyją lojalność. - Możesz liczyć na mnie - szepnęłam, czując, jakbym ślizgała się po oleju.

- Mam taką nadzieję. Joe i Chińczyk to para idiotów. Z nikim nie byłoby im tak dobrze jak ze mną, byłem dla nich bardzo hojny. - Co zrobisz?

- Wymienię ich, zanim oni wymienią mnie. Przejechaliśmy w milczeniu kilka kilometrów, a kiedy już myślałam, że to koniec wyznań, on znowu podjął rozmowę. - Jeden z policjantów chce więcej pieniędzy. Jeśli mu je dam, będzie żądał jeszcze więcej. Co ty o tym myślisz, Lauro? - Nie znam się na tych sprawach... Pokonaliśmy bez słowa kolejny kilkukilometrowy odcinek. Brandon Leeman, który zaczynał odczuwać głód narkotyczny, zjechał z drogi, żeby poszukać odosobnionego miejsca, ale znajdowaliśmy się na pustkowiu pokrytym suchą ziemią, skałami, ciernistymi krzakami i rachityczną trawą. Wysiedliśmy z samochodu doskonale widoczni z szosy i przykucnęliśmy za otwartymi drzwiami. Podtrzymałam mu zapalniczkę, kiedy podgrzewał mieszankę. Wstrzyknął ją sobie w okamgnieniu. Potem podzieliliśmy się fifką marihuany dla uczczenia przygody. Gdyby zrewidował nas patrol drogowy, znalazłby nielegalną broń, kokainę, heroinę, marihuanę, demerol i torbę innych pojedynczych tabletek. „Te pieprzone gliny znalazłyby coś jeszcze, czego też nie moglibyśmy im wyjaśnić", dodał tajemniczo Brandon Leeman, dusząc się ze śmiechu. Był tak naćpany, że to ja musiałam prowadzić, chociaż miałam znikome doświadczenie jako kierowca, a bong zasnuł mi oczy mgłą. Wjechaliśmy do Beatty, miasteczka na pierwszy rzut oka wyludnionego o tej południowej godzinie, i zatrzymaliśmy się na obiad w meksykańskim zajeździe opatrzonym szyldem z namalowanymi

kowbojami, kapeluszami i lassami, który wewnątrz był zadymionym kasynem. W restauracji Leeman zamówił dwa drinki z tequilą, dwa dania na chybił trafił i butelkę

czerwonego wina, najdroższą z karty. Zmusiłam się do jedzenia, podczas gdy on przewracał zawartość swojego talerza widelcem, kreśląc dróżki na ziemniaczanym puree. - Wiesz, co zrobię z Joem i Chińczykiem? Ponieważ tak czy inaczej muszę dać temu glinie to, czego chce, poproszę, żeby odwdzięczył mi się drobną przysługą. - Nie rozumiem. - Jeśli chce zwiększyć swoją prowizję, będzie musiał pozbyć się tych dwóch gości tak, żebym ja nie był w to w żaden sposób zamieszany. Zrozumiałam, o co chodzi, i przypomniałam sobie dziewczyny, które Leeman zatrudniał przede mną i których się pozbył. Zobaczyłam z przerażającą jasnością otwartą przepaść u swoich stóp i kolejny raz pomyślałam o ucieczce, ale znowu sparaliżowało mnie poczucie, że pogrążam się w gęstej melasie, bezwładnie, bezwolnie. Nie mogę myśleć, czuję, że mam mózg pełen trocin, za dużo tabletek, marihuany, wódki, już sama nie wiem, co dziś wzięłam, muszę się oczyścić, mruczałam w środku, wlewając w siebie drugą szklankę wina po wcześniej wypitej tequili. Brandon Leeman rozparł się na krześle z głową na oparciu i przymkniętymi oczami. Padające na jedną stronę twarzy światło

ukazało jego wystające kości, zapadnięte policzki, zielonkawe worki pod oczami. Wyglądał jak trup. „Wracajmy", zaproponowałam, czując odruchy wymiotne. „Wcześniej mam coś do załatwienia w tej przeklętej dziurze. Zamów mi kawę", odpowiedział. Leeman zapłacił gotówką, jak zawsze, i wyszliśmy z klimatyzowanego wnętrza na bezlitosny upał Beatty, które jego zdaniem było składowiskiem radioaktywnych śmieci i istniało je-

dynie z powodu turystyki w Dolinie Śmierci, dziesięć minut drogi stamtąd. Pojechał zygzakiem w miejsce, gdzie wynajmowano pomieszczenia przeznaczone na magazyny, płaskie cementowe baraki z rzędami metalowych drzwi pomalowanych na turkusowe Był tu już wcześniej, bo bez wahania skierował się w stronę jednego z wejść. Kazał mi zostać w samochodzie, podczas gdy sam niezdarnie manipulował przy szyfrach dwóch ciężkich przemysłowych kłódek, klnąc, bo miał trudności ze skupieniem wzroku i od jakiegoś czasu bardzo trzęsły mu się ręce. Kiedy otworzył drzwi, dał mi znak, żebym podeszła. Słońce oświetliło małe pomieszczenie, w którym stały tylko dwie duże drewniane skrzynie. Wyjął z bagażnika mustanga pokaźną sportową torbę z czarnego plastiku z napisem El Paso TX i weszliśmy do wrzącego z gorąca składziku. Nie mogłam oprzeć się przerażającej myśli, że Leeman mógłby zostawić mnie w tym magazynie pogrzebaną żywcem. Chwyci! mocno moje ramię i wbił we mnie wzrok.

- Pamiętasz, jak ci powiedziałem, że dokonamy razem wielkich rzeczy? - Tak... - Nadszedł ten moment. Mam nadzieję, że mnie nie zawiedziesz. Przytaknęłam wystraszona jego tonem, w którym brzmiała groźba, i przerażona, że jestem z nim sama w tym piecu, bez śladu żywej istoty w zasięgu wzroku. Leeman ukucnął, otworzył torbę i pokazał mi zawartość. Nie od razu się zorientowałam, że zielone paczuszki to pliki banknotów. - Te pieniądze nie są kradzione i nikt ich nie szuka - powiedział. - To tylko próbka, wkrótce będzie tego o wiele więcej. Zdajesz sobie sprawę, że daję ci ogromny dowód zaufania, Prawda? Jesteś jedyną przyzwoitą osobą, jaką znam, poza mowa bratem. Teraz ty i ja jesteśmy wspólnikami. - Co mam zrobić? - szepnęłam. - Nic, na razie, ale kiedy ci każę albo kiedy coś mi się stanie, masz natychmiast zadzwonić do Adama i powiedzieć mu, gdzie jest jego torba z El Paso TX, rozumiesz? Powtórz, co ci powiedziałem. - Mam zadzwonić do twojego brata i powiedzieć mu, gdzie jest jego torba. - Jego torba z El Paso TX, nie zapominaj o tym. Masz jakieś pytania? - Jak twój brat otworzy kłódki ? - Nic ci do tego! - szczeknął Brandon Leeman tak ostro, że skuliłam się w oczekiwaniu na cios, ale nic mi nie zrobił. Zamknął torbę, położył

ją na jednej ze skrzyń i wyszliśmy z magazynu. Od momentu, kiedy pojechałam z Brandonem Leemanem zostawić torbę w składziku w Beatty, wydarzenia nabrały tempa. Nie potrafiłam ich potem uporządkować, bo niektóre miały miejsce jednocześnie, a w innych nie uczestniczyłam, dowiedziałam się o nich po fakcie. Dwa dni później Leeman polecił mi, żebym pojechała za nim świeżo przerobioną w ukrytym garażu acurą, on zaś prowadził mustanga, którego kupił w Utah dla swojego brata. Jechaliśmy szosą numer dziewięćdziesiąt pięć trzy kwadranse w bezlitosnym upale pośród krajobrazu drżących fatamorgan, aż do Boulder City, nieobecnego na mapie w głowie Brandona, bo to jedno z niewielu miast w Nevadzie, gdzie hazard jest nielegalny. Zatrzymaliśmy się na stacji benzynowej i czekaliśmy w palącym słońcu. Dwadzieścia minut później podjechał samochód z dwoma mężczyznami w środku. Brandon Leeman wręczył im kluczyki do mustanga, odebrał torbę podróżną średniej wielkości

i usiadł obok mnie w acurze. Mustang i drugi samochód odjechały na południe, a my skręciliśmy w szosę, którą przyjechaliśmy. Minęliśmy Las Vegas i udaliśmy się prosto do magazynu w Beatty, gdzie Leeman powtórzył ceremonię otwierania kłódek, tak żebym nie widziała kombinacji. Położył torbę obok pierwszej i zamknął drzwi. - Pół miliona dolarów, Lauro! - Zatarł ręce z zadowoleniem. - To mi się nie podoba... - szepnęłam, cofając się.

- Co ci się nie podoba, suko? Blady, szarpnął mnie za ramiona, ale odsunęłam go jednym pchnięciem, szlochając. To chore chuchro, które mogłam zgnieść obcasem, budziło we mnie przerażenie; był zdolny do wszystkiego. - Zostaw mnie! - Zastanów się, dziewczyno - powiedział Leeman pojednawczym tonem. - Chcesz dalej tkwić w tym pierdolonym życiu? Mamy z bratem wszystko załatwione, wyjeżdżamy z tego przeklętego kraju, a ty pojedziesz z nami. - Dokąd? - Do Brazylii. Za kilka tygodni będziemy na plaży z palmami kokosowymi. Czy nie chciałaś mieć jachtu? - Jachtu? Jakiego jachtu? Ja chcę tylko wrócić do Kalifornii! - Ta pierdolona dziwka chce wrócić do Kalifornii! - zaśmiał się złowrogo. - Proszę, Brandonie. Nikomu o tym nie powiem, przysięgam, możesz spokojnie wyjechać ze swoją rodziną do Brazylii. Zaczął przechadzać się długimi krokami, stukając butami w betonową podłogę, niespokojny, ja tymczasem czekałam mokra od potu obok samochodu, starając się zrozumieć błędy, które zaprowadziły mnie do tego zakurzonego piekła i toreb Pełnych zielonych banknotów.

- Pomyliłem się co do ciebie, Lauro, jesteś głupsza, niż myślałem powiedział w końcu. - Możesz iść do diabła, jeśli tego właśnie chcesz,

ale przez najbliższe dwa tygodnie będziesz musiała mi pomagać. Mogę na ciebie liczyć? - Oczywiście, że tak, Brandonie, co tylko każesz. - Na razie nie będziesz nic robić, poza trzymaniem buzi na kłódkę. Kiedy ci powiem, zadzwonisz do Adama. Pamiętasz instrukcje, jakie ci dałem? - Tak, zadzwonię do niego i powiem, gdzie są obie torby. - Nie! Powiesz mu, gdzie są torby z El Paso TX. To i nic więcej. Zrozumiałaś? - Tak, oczywiście, powiem mu, że torby z El Paso TX są tutaj. Nie martw się. - Całkowita dyskrecja, Lauro. Jeśli wymknie ci się choćby jedno słowo na ten temat, pożałujesz. Chcesz wiedzieć dokładnie, co cię spotka? Mogę ci podać szczegóły. - Przysięgam, Brandonie, że nikomu nie powiem. Wróciliśmy do Las Vegas w milczeniu, ale w głowie niczym bicie dzwonu słyszałam myśl Brandona Leemana: „pozbędę się jej". Miałam odruchy wymiotne i zawroty głowy, które odczuwałam przykuta przez Fedgewicka kajdankami do łóżka w tamtym plugawym motelu; widziałam zielonkawy blask zegarka, czułam zapach, ból, przerażenie. Muszę myśleć, muszę myśleć, potrzebny mi jest jakiś plan... Ale jak miałam myśleć, skoro byłam struta alkoholem i nie potrafiłam sobie przypomnieć, jakie tabletki wzięłam, ile i o której godzinie. Dotarliśmy do miasta o czwartej po południu, zmęczeni, spragnieni, w ubraniach

klejących się od potu i kurzu. Leeman zostawił mnie w siłowni, żebym odświeżyła się przed nocnym objazdem, a sam pojechał do mieszkania. Przy pożegnaniu ścisnął

mi dłoń i powiedział, że mogę być spokojna, ma wszystko pod kontrolą. Wtedy widziałam go ostatni raz. Siłownia nie dysponowała ekstrawaganckimi luksusami jak hotele przy Strip, zachwalające kąpiele w mleku w marmurowych basenach i niewidomych masażystów z Szanghaju, ale była największym i najlepiej wyposażonym klubem w mieście. Miała kilka sal do ćwiczeń, rozmaite narzędzia tortur do pompowania mięśni i rozciągania ścięgien, spa z szerokim wyborem zabiegów zdrowotnych i upiększających, zakład fryzjerski dla ludzi i psów oraz kryty basen, w którym na moje oko zmieściłby się wieloryb. Traktowałam ją jak kwaterę główną, miałam otwarty kredyt, mogłam chodzić do spa, pływać albo uprawiać jogę, kiedy byłam w odpowiednim nastroju, co zdarzało się coraz rzadziej. Większość czasu spędzałam na leżaku z pustką w głowie. W zamykanych na klucz szafkach chowałam wartościowe przedmioty, które w mieszkaniu znikały w rękach nieszczęśników takich jak Margaret albo nawet Freddy, jeśli akurat znajdował się w potrzebie. Po powrocie z Beatty zmyłam z siebie pod prysznicem trudy podróży i wypociłam strach w saunie. Kiedy byłam czysta i spokojniejsza, moja sytuacja wydała mi się mniej alarmująca, miałam dwa pełne tygodnie,

wystarczająco dużo czasu, żeby zadecydować o własnym losie. Pomyślałam, że jakiekolwiek nierozważne działanie z mojej strony przyspieszy konsekwencje, które mogłyby okazać się zgubne; muszę spełniać polecenia Brandona Leemana, dopóki nie znajdę sposobu, żeby się od niego uwolnić. Wiga brazylijskiej plaży z palmami kokosowymi w towarzystwie jego rodziny wywoływała u mnie dreszcze; Powinnam wrócić do domu.

Kiedy przyjechałam na Chiloe, narzekałam, że nic się tutaj nie dzieje, ale muszę to odwołać, bo wydarzyło się coś, co zasługuje na zapisanie złotym atramentem i wielkimi literami. JESTEM ZAKOCHANA! Może trochę za wcześnie o tym mówić, skoro minęło zaledwie pięć dni, ale czas nic nie znaczy w tym przypadku, jestem całkowicie pewna swoich uczuć. Jak mam milczeć, skoro unoszę się w powietrzu? Miłość jest kapryśna, jak mówi głupia piosenka, którą Blanca i Manuel śpiewają mi chórem. Żartują ze mnie, odkąd Daniel pojawił się na horyzoncie. Co mam zrobić z takim szczęściem, z tą eksplozją w sercu? Lepiej zacznę od początku. Pojechałam z Manuelem i Blancą na Isla Grandę zobaczyć „przeciąganie domu" i nawet mi się nie śniło, że tam, niespodziewanie, przypadkiem, przytrafi mi się coś magicznego, że poznam mężczyznę swojego życia, Daniela Goodricha. Przeciąganie jest czymś wyjątkowym, nie mam co do tego wątpliwości. Polega na przesunięciu całego domu, najpierw ciągniętego przez dwie łodzie po

powierzchni morza, potem na lądzie przez sześć wolich zaprzęgów, i postawieniu go w wyznaczonym miejscu. Kiedy Chilota przeprowadza się na inną wyspę albo wysycha mu studnia i musi przenieść się kilka kilometrów dalej, żeby mieć dostęp do wody, zabiera ze sobą dom, jak ślimak. Z powodu wilgoci domy Chilotów są drewniane, bez fundamentów, dzięki czemu można holować je po wodzie i przesuwać na balach. Operacja przeprowadzana jest w ramach minga - biorą w niej udział sąsiedzi, krewni i przyjaciele; jedni dają łodzie, inni woły, a właściciel domu napitki i jedzenie, ale w tym wypadku minga była oszustwem dla turystów, bo ten sam domek jeździ miesiącami w tę i z powrotem po wodzie i po lądzie, dopóki nie rozpadnie się na kawałki. To miało być ostatnie przeciąganie przed następnym latem, kiedy pojawi się kolejny wędrują-

cy dom. Zamysł jest taki, żeby pokazać światu, jak stuknięci są Chiloci, i sprawić przyjemność naiwniakom, którzy przyjeżdżają busami agencji turystycznych, żeby to zobaczyć. Wśród turystów był Daniel. Mieliśmy kilka suchych i upalnych dni, niezwykłych o tej zawsze deszczowej porze roku. Krajobraz wyglądał inaczej, nigdy nie widziałam tak błękitnego nieba, tak srebrzystego rnorza, tylu zajęcy na łąkach, nigdy nie słyszałam tak wesołego świergotania ptaków wśród drzew. Lubię deszcz, zachęca do rozmyślań i przyjaźni, ale w pełnym słońcu łatwiej docenić piękno tych wysp i kanałów. Przy dobrej

pogodzie mogę pływać bez łamania w kościach z powodu lodowatej wody i trochę się poopalać, chociaż ostrożnie, bo warstwa ozonu jest tutaj tak cienka, że owce często rodzą się ślepe, a ropuchy zdeformowane. Tak mówią, nie miałam jeszcze okazji tego zobaczyć. Na plaży wszystko było gotowe do przeciągania: woły, liny, konie, dwudziestu mężczyzn do ciężkiej pracy, kobiety z koszami pierogów, dużo dzieci, psów, turystów, okoliczni mieszkańcy, którzy nie chcieli przepuścić zabawy, dwaj policjanci do odstraszania kieszonkowców i opiekun kościoła do udzielenia błogosławieństwa. W 1700 roku, kiedy podróżowanie było bardzo trudne i brakowało księży do obsłużenia rozległego i rozczłonkowanego terytorium Chiloe, jezuici ustanowili funkcję opiekuna kościoła, którą sprawuje osoba ciesząca się powszechnym szacunkiem. Opiekun dba o kościół, zwołuje zgromadzenia wiernych, przewodniczy pogrzebom, udziela komunii, błogosławi, a w nagłych wypadkach może chrzcić i udzielać ślubu. Dom powoli sunął wraz z przypływem, kołysząc się na morzu jak stara karawela, holowany przez dwie łodzie i zanurzony aż po okna. Na dachu powiewała chilijska flaga przywiązana do łaja, a na głównej belce siedziała okrakiem dwójka

dzieci bez kamizelek ratunkowych. Kiedy karawela podpłynęła do plaży, została powitana zasłużoną owacją. Mężczyźni zakotwiczyli dom, czekając na odpływ. Skalkulowali to tak, by oczekiwanie nie trwało zbyt długo. Czas zleciał nam błyskawicznie w karnawałowej

atmosferze, przy pierogach i alkoholu, grze w piłkę, słuchaniu gitar i gauczów, którzy rywalizowali, śpiewając proste i moim zdaniem dwuznaczne rymowanki. Humor to ostatnia rzecz, którą opanowuje się w danym języku, a mnie jeszcze do tego daleko. O właściwej porze wsunięto pod dom kilka bali, ustawiono w szeregu dwanaście wołów w zaprzęgach, przywiązano je do filarów linami i łańcuchami; zaczęła się ciężka praca przy akompaniamencie okrzyków i oklasków gapiów oraz policyjnych gwizdków. Woły pochyliły karki, napięły każdy mięsień swoich olbrzymich cielsk i na rozkaz mężczyzn, rycząc, ruszyły naprzód. Pierwsze szarpnięcie było niepewne, ale przy drugim zwierzęta skoordynowały siły i zaczęły iść dużo szybciej, niż się spodziewałam. Otaczał je tłum, niektórzy biegli z przodu, torując drogę pochodowi, inni szli po bokach, popędzając woły, jeszcze inni z tyłu, popychając dom. Ależ to była zabawa! Tyle wspólnego wysiłku i tyle radości! Biegłam wśród dzieci, piszcząc z uciechy, a Fakin gonił za mną pomiędzy nogami wołów. Co dwadzieścia, trzydzieści metrów przerywano przeciąganie, żeby ustawić równo zwierzęta, podać mężczyznom butelki z winem i pozować do zdjęć. To była cyrkowa minga przygotowana dla turystów, co nie umniejsza uznania dla odwagi ludzi i siły wołów. Dom stanął w końcu na swoim miejscu, frontem do morza, opiekun kościoła pokropił go wodą święconą i publiczność zaczęła się rozchodzić.

Kiedy obcy znaleźli się już w autokarach, a Chiloci odprowadzili swoje woły, usiadłam na trawie, żeby jeszcze raz odtworzyć w myślach to, co widziałam, żałując, że nie mam ze sobą mojego zeszytu, w którym mogłabym zapisać szczegóły. Wtedy poczułam, że ktoś na mnie patrzy, a gdy podniosłam głowę, napotkałam wzrok Daniela Goodricha, okrągłe oczy w kolorze drewna, oczy źrebaka. Strach ścisnął mi żołądek, jakby zmaterializowała się fikcyjna postać, ktoś znany z innej rzeczywistości, z jakiejś opery albo z renesansowych obrazów jak te, które oglądałam z dziadkami w Europie. Każdy pomyślałby, że zwariowałam: staje przede mną ktoś obcy, a ja od razu mam motyle w brzuchu. Każdy, ale nie moja Nini. Ona by zrozumiała, bo tak było, kiedy poznała mojego Popo w Kanadzie. Pierwsza rzecz, jaką zobaczyłam, to oczy o ciężkich powiekach, kobiecych rzęsach i gęstych brwiach. Ocena reszty zajęła mi prawie minutę: wysoki, mocno zbudowany, o długich kończynach, zmysłowej twarzy, grubych wargach, skórze w kolorze karmelu. Miał buty do pieszych wędrówek, kamerę i wielki zakurzony plecak ze zrolowanym na wierzchu śpiworem. Powitał mnie dobrą hiszpańszczyzną, postawił plecak na ziemi, usiadł obok i zaczął wachlować się kapeluszem. Miał krótkie czarne włosy, zwinięte w drobne loczki. Podał mi ciemną dłoń o długich palcach i powiedział, jak się nazywa: Daniel Goodrich. Zaproponowałam mu resztkę wody w butelce, wypił ją trzema haustami, nie zważając na moje bakterie. Zaczęliśmy rozmawiać o przeciąganiu, które sfilmował w różnych

ujęciach. Wytłumaczyłam, że chodzi o inscenizację dla turystów, ale nie zgasiłam tym jego entuzjazmu. Pochodził z Seattle i od pięciu miesięcy objeżdżał Amerykę Południową, bez planów i bez celu, jak włóczęga. Sam tak siebie określił: włóczęga. Chciał jak najlepiej poznać i poćwiczyć hiszpański,

którego nauczył się w szkole i z książek, a który był tak różny od języka mówionego. Przez pierwsze dni pobytu w tym kraju nic nie rozumiał, podobnie jak ja, bo Chilijczycy mówią zdrobnieniami, śpiewnie i szybko, połykają ostatnią sylabę każdego słowa i wymawiają „s" z przydechem. Zdaniem cioci Blanki, „zważywszy na głupoty, jakie wygadują ludzie, to nawet lepiej, że ich nie rozumiem". Daniel objeżdża Chile; zanim dotarł na Chiloe, byt na pustyni Atacama, gdzie widział księżycowe solne krajobrazy i słupy wrzącej wody, w Santiago i innych miastach, które niezbyt go zainteresowały, w krainie lasów, gdzie są dymiące wulkany i szmaragdowe jeziora. Chce pojechać dalej, do Patagonii i na Ziemię Ognistą, żeby zobaczyć fiordy i lodowce. Manuel i Blanca, którzy poszli na zakupy do miasteczka, wrocili zbyt szybko i przerwali nam rozmowę, ale Daniel zrobił na nich dobre wrażenie i ku mojej radości Blanca zaprosiła go, żeby spędził kilka dni w jej domu. Powiedziała, że nie można wyjechać z Chiloe, nie spróbowawszy prawdziwego curanto, w czwartek zaś będzie przyrządzane na naszej wyspie ostatnie w tym sezonie turystycznym,

najlepsze na Chiloe, musi koniecznie przyjść. Daniel nie dał się prosić, zdążył przywyknąć do spontanicznej gościnności Chilijczyków, zawsze gotowych otworzyć drzwi każdemu napotkanemu przybyszowi, który zboczy z drogi. Myślę, że zgodził się wyłącznie ze względu na mnie, ale Manuel przestrzegł, żebym nie grzeszyła pychą; twierdzi, że Daniel musiałby być głupi, żeby zrezygnować z darmowego jedzenia i dachu nad głową. Wypłynęliśmy „Cahuillą" przy spokojnym morzu i pomyślnym wietrze i dotarliśmy na czas, żeby zobaczyć łabędzie o czarnych szyjach unoszące się na wodzie w kanale, smukłe

i eleganckie jak weneckie gondole. „A łabędzie pływają, jak pływały", stwierdziła Blanca, która wyraża się jak Chiloci. W świetle zachodzącego słońca krajobraz wyglądał jeszcze piękniej niż zwykle; poczułam się dumna, że mieszkam w tym raju i że mogę pokazać go Danielowi. Zatoczyłam szeroki ruch ręką, obejmując cały horyzont. „Witaj na wyspie Mai Vidal, przyjacielu", powiedział Manuel, przymrużając oko, co nie umknęło mojej uwadze. Prywatnie może sobie ze mnie kpić ile dusza zapragnie, ale pożałuje, jeśli będzie to robił w obecności Daniela. Tak mu powiedziałam, gdy tylko zostaliśmy sami. Wspięliśmy się do domu Blanki, gdzie ona i Manuel od razu przystąpili do pitraszenia. Daniel zapytał, czy może wziąć prysznic, którego mu bardzo brakowało, i uprać kilka rzeczy, ja zaś poleciałam

do naszego domu po dwie butelki dobrego wina, prezent od Millalobo. Pokonałam drogę w jedenaście minut, rekord świata, jakbym miała skrzydła u pięt. Umyłam się, umalowałam oczy, pierwszy raz założyłam moją jedyną sukienkę i pobiegłam z powrotem, taszcząc torbę z sandałami i butelkami, a za mną Fakin z wywieszonym językiem, ciągnąc za sobą kulawą łapę. Wszystko razem zajęło mi czterdzieści minut, w tym czasie Manuel i Blanca zdążyli zaimprowizować sałatkę i makaron z małżami, który w Kalifornii nazywa się tutti-mare, a tutaj krajanką z resztek, czyli tego, co zostało z poprzedniego dnia. Manuel gwizdnął na mój widok z podziwem, bo widział mnie tylko w spodniach i pewnie myśli, że nie mam stylu. Sukienkę kupiłam w sklepie z używaną odzieżą w7 Castro, ale jest prawie nowa i nie tak bardzo niemodna. Daniel wyszedł spod prysznica świeżo ogolony, skórę miał błyszczącą jak wypolerowane drewno i był tak przystojny, że kosztowało mnie dużo wysiłku, by na niego za często nie patrzeć. Zeby zjeść na tarasie, okryliśmy się ponchami, bo o tej

porze roku jest już zimno. Daniel podziękował za gościnę, powiedział, że od miesięcy podróżuje za niewielkie pieniądze i że przychodziło mu sypiać w bardzo niewygodnych miejscach albo pod gołym niebem. Potrafił docenić zastawiony stół, dobre jedzenie, chilijskie wino i otoczenie: wodę, niebo i łabędzie. Powolny taniec tych ptaków na fioletowym jedwabiu morza był tak dystyngowany, że

zamilkliśmy pełni podziwu. Od zachodu nadciągnęło inne stado łabędzi, zasłaniając ostatnie pomarańczowe przebłyski nieba wielkimi skrzydłami. Odleciały bez zatrzymywania. Te ptaki o dostojnym wyglądzie i dzikim sercu zostały stworzone, by pływać, na lądzie przypominają grube kaczki i dopiero w locie prezentują się naprawdę wspaniale. Oni opróżnili dwie butelki od Millalobo, ja wypiłam lemoniadę, nie potrzebowałam wina, byłam upojona towarzystwem. Po deserze pieczonych jabłkach z kajmakiem - Daniel zapytał jak gdyby nigdy nic, czy mamy ochotę na skręta z marihuany. Przeszedł mnie dreszcz, pomyślałam, że taka propozycja nie przypadnie staruszkom do gustu, ale ku mojemu zdziwieniu zgodzili się i Blanca poszła po fajkę. „Niech ci się tylko nic nie wymknie na ten temat w szkole, gringuita", powiedziała konspiracyjnie i dodała, że od czasu do czasu pali z Manuelem. Okazuje się, że niektóre rodziny na wyspie uprawiają marihuanę najwyższej jakości; najlepsza rośnie u dońi Lucindy, praprababci, która od pól wieku wysyła ją w różne miejsca Chiloe. „Dońa Lucinda przemawia do roślin, twierdzi, że trzeba im śpiewać, tak samo jak ziemniakom, żeby dawały lepszy plon, i coś w tym jest, bo nikt nie może z nią konkurować", powiedziała Blanca. Muszę być nieprzytomna, ze sto razy byłam na podwórku dońi Lucindy, by pomóc jej farbować wełnę, i nie zwróciłam uwagi na rośliny. W każdym razie nie mogłam uwierzyć własnym oczom, widząc, jak ta para wap-

niaków podaje sobie fajkę wodną. Ja też zapaliłam, wiem, że mogę i że nie zamieni się to w potrzebę, ale nie mam odwagi spróbować alkoholu. Jeszcze nie, może nawet już nigdy. Nie musiałam tłumaczyć Manuelowi i Blance, jakie wrażenie zrobił na mnie Daniel. Domyślili się, kiedy zobaczyli mnie w sukience i umalowaną. Przywykli do mojego wizerunku uchodźcy. Blanca, z natury romantyczna, pomoże nam, bo mamy mało czasu. Natomiast Manuel zasklepił się w swojej postawie zgrzybiałego ramola. - Zanim umrzesz z miłości, lepiej sprawdź, Mayu, czy ten młodzieniec też cierpi na tę samą chorobę, czy może ma zamiar kontynuować swoją podróż dookoła świata i zostawić cię na lodzie doradzał. - Przy takiej ostrożności nikt by się nigdy nie zakochał, Manuelu. Nie jesteś przypadkiem zazdrosny? - Przeciwnie, Mayu, jestem pełen nadziei. Może Daniel zabierze cię do Seattle; to doskonałe miasto, żeby ukryć się przed FBI i mafią. - Wyrzucasz mnie! - Nie, dziecko, jak mogę cię wyrzucić, skoro jesteś światłem mojej smutnej starości - powiedział tym swoim sarkastycznym tonem, który mnie wkurza. - Martwię się tylko, że wpadniesz po uszy. Daniel dał ci do zrozumienia, co czuje? - Jeszcze nie, ale to zrobi. - Wydajesz się bardzo pewna siebie. - Taka miłość od pierwszego wejrzenia nie może być jednostronna,

Manuelu. - Jasne, że nie, przecież to spotkanie dwóch dusz... - Właśnie tak, ale tobie nigdy się to nie przytrafiło, dlatego sobie szydzisz.

- Nie wypowiadaj się, Mayu, o czymś, o czym nie masz pojęcia. - To ty wypowiadasz się o czymś, o czym nie masz pojęcia! Daniel jest pierwszym Amerykaninem w moim wieku, którego spotkałam od przyjazdu na Chiloe, i jedynym interesującym, jakiego zapamiętałam. Smarkacze z liceum, neurotycy z Oregonu i zboczeńcy z Las Vegas się nie liczą. Nie jesteśmy właściwie w tym samym wieku, mam osiem lat mniej, ale przeżyłam o niebo więcej, mogłabym mu udzielać lekcji z dojrzałości i znajomości świata. Od samego początku czułam się dobrze w jego towarzystwie; mamy podobne upodobania, jeśli chodzi o książki, kino, muzykę, śmiejemy się z tych samych rzeczy, razem znamy w sumie ponad sto dowcipów o wariatach: połowę on poznał na uniwersytecie, drugiej połowy ja nauczyłam się w ośrodku. We wszystkim innym bardzo się różnimy. Tydzień po przyjściu na świat Daniel został adoptowany przez białą parę, dobrze sytuowaną, liberalną i wykształconą, ludzi żyjących pod osłoną wielkiego parasola normalności. Był nie najgorszym uczniem i dobrym sportowcem, prowadził uporządkowane życie, jest w stanie zaplanować swoją przyszłość z irracjonalną ufnością kogoś, kto nigdy nie cierpiał. To zdrowy facet, pewny siebie, przyjazny i na luzie; byłby

irytujący, gdyby nie jego dociekliwy umysł. Podróżuje, bo chce poznawać, dzięki temu nie jest tylko zwykłym turystą. Postanowił pójść w ślady przybranego ojca, studiował medycynę, w połowie zeszłego roku skończył robić specjalizację na oddziale psychiatrii, a po powrocie do Seattle ma zapewnioną pracę w klinice odwykowej swojego ojca. Co za ironia losu: mogłabym być jedną z jego pacjentek. Naturalne u Daniela poczucie szczęścia, pozbawione patosu, jak szczęście kotów, budzi we mnie zazdrość. Podczas swojego pielgrzymowania po Ameryce Łacińskiej spotykał naj-

różniejszych ludzi: nuworyszów z Acapulco, rybaków z Karaibów, sprzedawców drewna z Amazonii, plantatorów koki z Boliwii, Indian z Peru, a także bandytów, sutenerów, handlarzy narkotyków, przestępców, skorumpowanych policjantów i wojskowych. Szybował od przygody do przygody, nie ucierpiała jednak na tym jego niewinność. Na mnie z kolei wszystko, co przeżyłam, zostawiło blizny, zadrapania, siniaki. Ten człowiek jest szczęściarzem, mam nadzieję, że to nie będzie dla nas stanowiło problemu. Pierwszą noc spędził w domu cioci Blanki; ciocia Blanca jest tak wyrafinowana, że spał w puchowej pościeli na lnianym prześcieradle, ale potem przeniósł się do nas, bo znalazła jakiś pretekst, żeby pojechać do Castro, i mnie zostawiła gościa. Daniel rozłożył swój śpiwór w kącie salonu i spał tam z kotami. Co wieczór zjadamy późną kolację, moczymy się w jacuzzi, rozmawiamy, on opowiada mi o swoim życiu i swojej podróży, ja

pokazuję mu południowe konstelacje, mówię o Berkeley i o moich dziadkach, o ośrodku w Oregonie też, ale na razie przemilczam część dotyczącą Las Vegas. Nie mogę mu o tym powiedzieć, dopóki nie będzie między nami zaufania, bo go spłoszę. Wydaje mi się, że w zeszłym roku bardzo szybko zstąpiłam do mrocznego świata. Kiedy ja byłam pod ziemią, niczym nasienie albo bulwa, jakaś inna Maya Vidal walczyła, by wyjść na powierzchnię. Wypuściłam cienkie włókienka szukające wilgoci, potem korzenie grubości palca szukające pokarmu i w końcu mocną łodygę i liście szukające światła. Teraz chyba kwitnę, dlatego jestem w stanie rozpoznać miłość. Tu, na południu świata, deszcz wszystko użyźnia. Ciocia Blanca wróciła na wyspę, ale mimo jej lnianych Prześcieradeł Daniel nie zaproponował, że się do niej przeniesie,

i nadal mieszka u nas. Dobry znak. Spędzamy cały czas razem, bo nie pracuję, Blanca i Manuel zwolnili mnie z obowiązków, dopóki Daniel jest tutaj. Rozmawialiśmy o wielu rzeczach, ale nie dał mi jeszcze okazji do tego, żebym powierzyła mu swoje tajemnice. Zachowuje się ze znacznie większą rezerwą niż ja. Zapytał, co robię na Chiloe, odpowiedziałam mu, że pomagam Manuelowi w jego pracy i poznaję kraj, bo moja rodzina pochodzi z Chile, co nie do końca jest prawdą. Pokazałam mu miasteczko, sfilmował cmentarz, domy na palach, zakurzoną salę szumnie nazywaną muzeum, gdzie są cztery graty na krzyż i olejne portrety zapomnianych dostojników, dońę Lucindę,

która w wieku stu dziewięciu łat sprzedaje jeszcze wełnę, uprawia kartofle i marihuanę, poetów truco w Tawernie pod Umarlakiem, Aurelia Ńancupela opowiadającego o piratach i mormonach. Manuel Arias jest zachwycony, bo ma uprzejmego gościa, który słucha go z podziwem i nie krytykuje tak jak ja. Kiedy oni rozmawiają, ja liczę minuty stracone na legendy o czarownikach i potworach; to są minuty, które Daniel mógłby wykorzystać w lepszy sposób sam na sam ze mną. Za kilka tygodni musi zakończyć podróż, a ma jeszcze do zaliczenia południowy kraniec kontynentu i Brazylię. Szkoda, żeby marnował swój cenny czas na Manuela. Mieliśmy kilka okazji do bliższej zażyłości, moim zdaniem za mało. Tylko raz wziął mnie za rękę, żeby pomóc mi przeskoczyć przeszkodę. Rzadko bywamy sami, szpiegują nas kumoszki z miasteczka, a Juanito Corrales, Pedro Pelanchugay i Fakin wszędzie za nami chodzą. Babcie odgadły moje uczucia do Daniela i myślę, że wszystkie odetchnęły z ulgą, bo o mnie i o Manuelu krążyły absurdalne plotki. Ludziom wydaje się podejrzane, że mieszkamy razem, choć dzieli nas pół stulecia. Eduvigis Corrales i inne kobiety zmówiły się, żeby mnie wyswatać, ale powinny robić to dys-

kretniej, bo inaczej wypłoszą młodzieńca z Seattle. Manuel i Blanca też konspirują. Wczoraj odbyło się zapowiadane przez Błancę curanto, które Daniel mógł w całości sfilmować. Ludzie z miasteczka są serdeczni dla

turystów, bo ci kupują wyroby ludowe, a agencje płacą za curanto, ale kiedy goście wyjeżdżają, ma się wrażenie, że wszyscy oddychają z ulgą. Czują się skrępowani hordami przybyszów oglądających i fotografujących ich chaty, jakby oni stanowili tu egzotykę. Co innego Daniel, jest gościem Manuela, to otwiera przed nim wszystkie drzwi, a poza tym widują go ze mną, dlatego pozwalają mu na filmowanie tego, co chce, nawet wnętrz domów. Tym razem większość stanowili turyści „trzeciego wieku", emeryci o siwych włosach, którzy przyjechali z Santiago, bardzo weseli pomimo trudności, jakie mieli z poruszaniem się po piasku. Przywieźli gitarę i czekając na curanto, śpiewali i pili duże ilości pisco sour, co przyczyniło się do ogólnego odprężenia. Daniel dorwał się do gitary i zachwycił nas meksykańskimi bolerami i peruwiańskimi walcami, które zbierał w czasie swojej podróży; ma niezbyt dobry głos, ale melodyjny, a jego wygląd beduina oczarował gości. Po zjedzeniu małży wypiliśmy wywar z curanto z glinianych garnuszków, które jako pierwsze stawia się na rozgrzanych kamieniach, żeby zebrać ten nektar. Nie sposób opisać smaku skoncentrowanego sosu z przysmaków ziemi i morza, niczego nie da się porównać ze stanem odurzenia, który wywołuje; wypełnia żyły jak gorąca rzeka i sprawia, że serce podskakuje. Żartowano na temat jego właściwości afrodyzyjnych; pokładając się ze śmiechu, staruszkowie z Santiago porównywali go do viagry. Musi to być prawda, bo pierwszy raz w życiu czuję niezwykle intymne, dręczące pragnienie, by kochać

się z kimś konkretnym, z Danielem.

Mogłam przyjrzeć mu się z bliska i zanurzyć w tym, co on uważa za przyjaźń, a co dla mnie ma inną nazwę. Jest tu przejazdem, wkrótce nas opuści, nie chce się wiązać. Może go już nigdy nie zobaczę, ale ta myśl jest tak nieznośna, że ją odrzuciłam. Śmierć z miłości istnieje. Manuel mówi o tym żartem, ale to prawda, czuję, jak w piersi narasta niebezpieczny ucisk. Jeśli wkrótce nie ustąpi, wybuchnę. Blanca radzi mi, żebym przejęła inicjatywę, choć sama nie stosuje się do tej rady w stosunkach z Manuelem, ale nie mam odwagi. To śmieszne, w moim wieku i z moją przeszłością powinnam przecież znieść odrzucenie. Mogłabym? Gdyby Daniel mnie odrzucił, skoczyłabym na głowę między drapieżne łososie. Mówią, że nie jestem znowu taka brzydka. Dlaczego Daniel mnie nie pocałuje? Bliskość mężczyzny, którego ledwo znam, jest toksyczna. Ostrożnie używam tego słowa, bo zbyt dobrze wiem, co oznacza, ale nie znajduję innego, żeby opisać szał zmysłów, to uzależnienie tak bardzo przypominające nałóg. Teraz rozumiem, dlaczego operowi i literaccy kochankowie popełniają samobójstwo albo umierają z żalu na myśl o rozstaniu. Tragedia ma w sobie coś wspaniałego i dostojnego, dlatego jest źródłem inspiracji, aleja nie chcę tragedii, nawet gdyby miała zapewnić mi nieśmiertelność. Chcę szczęścia bez rozgłosu, intymnego, bardzo dyskretnego, żeby nie wywoływać zazdrości zawsze tak mściwych bogów. Co za głupoty wypisuję! Nie ma żadnych podstaw

do takich fantazji, Daniel traktuje mnie z taką samą sympatią jak Blancę, która mogłaby być jego matką. Może nie jestem w jego typie. A może to gej? Powiedziałam Danielowi, że w latach siedemdziesiątych Blanca była królową piękności i niektórzy mówią, że to ona

zainspirowała Pabla Nerudę do napisania jednego z Dwudziestu poematów o miłości, choć w 1924 roku, kiedy zostały opublikowane, nie było jej jeszcze na świecie. Ludzie są tak bezmyślni. Blanca rzadko wspomina o swoim raku; sądzę, że przyjechała na tę wyspę wyleczyć się z choroby i z rozczarowania, które przyniósł jej rozwód. Tutaj najczęstszym tematem rozmów są choroby, ale mnie trafiła się dwójka jedynych chilijskich stoików, którzy o nich nie mówią, Blanca Schnake i Manuel Arias. Twierdzą, że życie jest ciężkie, a narzekanie czyni je jeszcze gorszym . Przez wiele lat byli bliskimi przyjaciółmi, łączy ich wszystko, z wyjątkiem jego skrywanych tajemnic i jej ambiwalentnego stosunku do dyktatury. Razem spędzają czas, pożyczają sobie książki, gotują, czasami widzę ich, jak siedzą w oknie i w milczeniu przyglądają się przelatującym łabędziom. „Blanca patrzy na Manuela zakochanymi oczami", powiedział mi Daniel, więc nie ja jedna to zauważyłam. Tamtej nocy dołożyliśmy drewna do pieca, spuściliśmy żaluzje i poszliśmy spać, on w swoim śpiworze w salonie, ja w swoim pokoju. Było już bardzo późno. Nie mogłam zasnąć, skulona w łóżku pod trzema kocami, w zielono-żółtej

czapce na głowie z obawy przed nietoperzami, które wplątują się we włosy, jak twierdzi Eduvigis. Słyszałam westchnienia desek w domu, trzask płonących polan, krzyk sowy na drzewie pod moim oknem, bliski oddech Manuela, który zasypia, gdy tylko przyłoży głowę do poduszki, i lekkie pochrapywanie Fakina. Pomyślałam, że w ciągu prawie dwudziestu lat mojego życia tylko na Daniela patrzyłam zakochanymi oczami. Blanca nalegała, by Daniel został na Chiloe jeszcze tydzień, wybrał się do odległych wiosek, pochodził leśnymi ścieżkami i zobaczył wulkany. Potem mógłby polecieć do Patagonii samolotem przyjaciela jej ojca, multimilionera, który kupił jedną

trzecią Chiloe i zamierza kandydować na prezydenta w grudniowych wyborach, aleja chcę, żeby Daniel został przy mnie, już się dosyć nawędrował. Nie ma najmniejszej potrzeby, żeby jechał do Patagonii czy do Brazylii, niech w czerwcu wróci prosto do Seattle. Nikt nie może przebywać na wyspie dłużej niż kilka dni i nie stać się osobą powszechnie znaną, dlatego wszyscy już wiedzą, kim jest Daniel Goodrich. Mieszkańcy wioski są dla niego szczególnie serdeczni, bo wydaje im się bardzo egzotyczny, doceniają, że mówi po hiszpańsku, i myślą, że jest moim chłopakiem (gdyby chciało tak być!). Wrażenie zrobił na nich także jego udział w sprawie Azuceny Corrales. Ciepło ubrani - mieliśmy koniec maja - popłynęliśmy kajakiem do groty Pincoi, nie podejrzewając, co nas czeka po powrocie. Niebo było

bezchmurne, morze spokojne, a powietrze bardzo zimne. Chodzę do groty inną drogą niż turyści, bardziej niebezpieczną z powodu skał, ale wolę ją, bo można podejść bliżej fok. To są moje ćwiczenia duchowe, nie ma innego określenia na mistyczne uniesienie, jakie wywołują we mnie sztywne wąsy Pincoi, jak ochrzciłam moją mokrą przyjaciółkę, foczą samicę. Wśród skał żyje groźny samiec, którego lepiej unikać, i osiem, może dziesięć matek z młodymi, które wygrzewają się na słońcu albo bawią w wodzie z wydrami morskimi. Za pierwszym razem pozwoliłam, by kajak unosił mnie bez ruchu, bo chciałam zobaczyć wydry z bliska. Wkrótce jedna z fok zaczęła pływać wokół mnie. Miała wąsy korsarza i okrągłe, czarne, wyrażające ciekawość oczy, Te zwierzęta są niezgrabne na lądzie, ale pełne wdzięku i zwinne w wodzie. Przepływała pod kajakiem jak torpeda i pojawiała się na powierzchni, stukała nosem w moją kruchą łódkę, jakby wiedziała, że jednym

dmuchnięciem może posłać mnie na dno morza, ale jej zachowanie oznaczało wyłącznie ochotę do zabawy. Powoli się poznawałyśmy. Zaczęłam ją często odwiedzać i wkrótce wypływała mi na spotkanie, gdy tylko zobaczyła kajak. Lubi ocierać swoje szczotkowate wąsy o moje gołe ramię. Chwile spędzone z foką są święte, czuję do niej miłość wielką jak encyklopedia, mam szaloną ochotę rzucić się do wody i trochę z nią podokazywać. Nie mogłam dać Danielowi lepszego dowodu miłości

niż zabranie go do groty. Pincoya wygrzewała się na słońcu; kiedy mnie zobaczyła, wskoczyła do morza, żeby podpłynąć i się przywitać, stanęła jednak w pewnej odległości, obserwując Daniela, w końcu wróciła na skały, obrażona, że przywiozłam kogoś obcego. Dużo czasu zajmie mi odzyskanie jej zaufania. Około pierwszej dotarliśmy do miasteczka, na przystani czekali na nas niespokojni Juanito i Pedro z wiadomością, że Azucena miała krwotok w naszym domu, kiedy przyszła posprzątać. Manuel znalazł ją w kałuży krwi, zadzwonił z komórki do policjantów, którzy przyjechali po nią jeepem. Juanito powiedział, że dziewczynka jest na posterunku i czeka na motorówkę pogotowia. Policjanci ułożyli Azucenę na pryczy w celi dla pań. Humilde Garay z braku bardziej skutecznych środków kładł jej mokre kawałki płótna na czoło, a Laurencio Cárcamo rozmawiał w tym czasie przez telefon z komisariatem w Dalcahue, prosząc o instrukcje. Daniel Goodrich przedstawił się jako lekarz, kazał nam wyjść z celi i przystąpił do badania Azuceny. Dziesięć minut później wyszedł, żeby nam powiedzieć, że dziewczynka jest w piątym miesiącu ciąży. „Ale ona ma dopiero trzynaście lat!", zawołałam. Nie rozumiem, dlaczego nikt niczego nie zauważył, ani Eduvigis, ani Blanca, ani nawet pielęgniarka; Azucena wydawała się po prostu gruba.

W tym momencie przypłynęła motorówka pogotowia ratunkowego. Policjanci pozwolili mnie i Danielowi towarzyszyć płaczącej ze

strachu Azucenie. Weszliśmy z nią na oddział ratunkowy szpitala w Castro; ja czekałam w korytarzu, ale Daniel, wykorzystując swój tytuł lekarza, poszedł za noszami do pawilonu. Jeszcze tej samej nocy operowano Azucenę, żeby wyjąć z niej martwe dziecko. Będzie śledztwo w celu ustalenia, czy poronienie zostało wymuszone, takie postępowanie prawne prowadzi się w podobnych przypadkach i to wydaje się ważniejsze niż wyjaśnienie okoliczności, w jakich trzynastoletnia dziewczynka zaszła w ciążę, twierdzi Blanca Schnake bardzo wzburzona, i słusznie. Azucena Corrales nie chce powiedzieć, kto zrobił jej dziecko. Po wyspie krąży już plotka, że był to Trauco, wysoki na łokieć, uzbrojony w siekierę mityczny karzeł, który mieszka w dziuplach drzew i strzeże lasów. Może człowiekowi skręcić kark spojrzeniem i ugania się za dziewicami, żeby je zapłodnić. To musiał być Trauco, mówią ludzie, bo w pobliżu domu Corralesów widziano żółte odchody. Eduvigis zareagowała w dziwny sposób, nie chce widzieć córki ani poznać szczegółów tego, co się wydarzyło. Alkoholizm, przemoc domowa i kazirodztwo są przekleństwem Chiloe, zwłaszcza najbardziej odizolowanych osad. Zdaniem Manuela mit o Trauco powstał po to, by uzasadnić ciąże dziewczynek gwałconych przez ojców i braci. Dowiedziałam się niedawno, że Juanito jest nie tylko wnukiem Carmela Corralesa, ale także jego synem. Matka Juanita, która mieszka w Quellón, została zgwałcona przez Carmela, jej ojca, i urodziła dziecko w wieku piętnastu lat. Eduvigis wychowała je jak

własnego syna, ale w wiosce znają prawdę. Zadaję sobie pytanie, w jaki sposób unieruchomiony inwalida zdołał wykorzystać Azucenę, musiało to się stać, zanim amputowano mu nogę.

Wczoraj wyjechał Daniel! Dwudziesty dziewiąty maja 2009 roku pozostanie mi w pamięci jako drugi najsmutniejszy dzień mojego życia, pierwszym był ten, w którym umarł mój Popo. Wytatuuję sobie 2009 na prawym nadgarstku, żeby nigdy nie zapomnieć. Płakałam całe dwa dni, Manuel mówi, że się odwodnię, że nigdy nie widział tylu łez i że żaden mężczyzna nie zasługuje na takie cierpienie, zwłaszcza że wyjechał tylko do Seattle, a nie na wojnę. Co on może wiedzieć! Rozstania są bardzo niebezpieczne. W Seattle musi być milion dziewczyn o wiele ładniejszych i mniej skomplikowanych ode mnie. Po co opowiedziałam mu szczegóły z mojej przeszłości? Teraz będzie miał czas je przeanalizować, będzie nawet mógł podyskutować o nich z ojcem i kto wie, do jakich wniosków dojdzie tych dwóch psychiatrów, pewnie zaszufladkują mnie jako narkomankę i neurotyczkę. Z dala ode mnie Daniel ochłonie z entuzjazmu i może postanowi, że nie będzie się wiązał z kimś takim jak ja. Dlaczego z nim nie wyjechałam? No właśnie, prawda jest taka, że mnie o to nie poprosił... Zima czerwiec, lipiec, sierpien Gdyby kilka tygodni temu zapytano mnie o najszczęśliwszy okres w moim życiu, odpowiedziałabym, że już przeminął, że było nim moje

dzieciństwo z dziadkami w magicznym domiszczu w Berkeley. Teraz jednak moja odpowiedź brzmiałaby inaczej: najszczęśliwsze dni przeżyłam pod koniec maja z Danielem i jeśli nie wydarzy się żadna katastrofa, w niedalekiej przyszłości znów będę je przeżywać. Spędziłam dziewięć dni w jego towarzystwie, z czego przez trzy byliśmy sami w domu o cyprysowej duszy. W tym cudownym okresie uchyliły się przede mną drzwi, wyjrzałam przez nie i znalazłam miłość, a jej światło okazało się prawie nie do zniesienia. Mój Popo mówił, że miłość czyni nas dobrymi. Nieważne, kogo kochamy, nieważne też, czy uczucie jest odwzajemnione ani czy związek jest trwały. Wystarczy samo doświadczenie miłości, ono nas zmienia. Zobaczmy, czy potrafię opisać ten jedyny czas miłości w moim życiu. Manuel Arias wyjechał w pośpiechu na trzy dni do Santiago w związku ze swoją książką, tak przynajmniej powiedział, ale zdaniem Blanki udał się do lekarza na kontrolę bańki w mózgu. Ja zaś myślę, że wyjechał, żeby zostawić mnie z Danielem. Byliśmy zupełnie sami, bo Eduvigis przestała u nas sprzątać po skandalu z ciążą Azuceny; dziewczynka nadal leżała w szpitalu w Castro, dochodząc do siebie po jakiejś infekcji, a Blanca zabroniła Juanitowi Corralesowi i Pedrowi Pelanchugayowi

nam przeszkadzać. Był koniec maja, krótkie dni, długie i lodowate noce, idealne warunki, by się do siebie zbliżyć. Manuel wyjechał w południe, zleciwszy nam przetworzenie

pomidorów na marmoladę, zanim zgniją. Pomidory, pomidory i jeszcze raz pomidory. Pomidory jesienią, kto to słyszał! Rodzi się ich tyle w ogródku Blanki i tyle nam ich daje w prezencie, że nie wiemy, co z nimi robić: sos, pasta, pomidory suszone, konserwowe. Marmolada jest skrajnym rozwiązaniem, nie wiem, komu może smakować. Razem z Danielem obraliśmy kilka kilogramów, pokroiliśmy, usunęliśmy pestki, zważyliśmy i włożyliśmy do garnków; zajęło nam to ponad dwie godziny, które nie poszły na marne, bo przy pomidorach rozwiązały nam się języki i opowiedzieliśmy sobie dużo rzeczy. Dodaliśmy kilo cukru na każdy kilogram pomidorowego miąższu i trochę soku z cytryny, dusiliśmy przez jakieś dwadzieścia minut, mieszając, aż wszystko zgęstniało, i od razu przełożyliśmy do dobrze umytych słoików, które potem gotowaliśmy przez pół godziny. Hermetycznie zamknięte i opisane były gotowe do wymiany na inne produkty, na przykład dżem pigwowy Liliany Trevińo czy wełnę dońi Lucindy. Kiedy skończyliśmy, w kuchni było ciemno, a dom rozkosznie pachniał cukrem i żarzącymi się polanami. Usiedliśmy naprzeciwko okna, by popatrzeć na noc, przy tacy pełnej chleba, tłustego sera, kiełbasy przysłanej przez don Lionela Schnake i ryby uwędzonej przez Manuela. Daniel otworzył butelkę czerwonego wina, nalał jeden kieliszek, a kiedy miał zamiar napełnić drugi, powstrzymałam go - nadszedł moment, by podać mu powody, dla których nie spróbuję alkoholu, i wyjaśnić, że on może pić i nie musi się mną przejmować. Opowiedziałam mu ogólnie o moich uzależnieniach,

nie wdając się jeszcze w szczegóły występnego życia z ubiegłego roku, i wytłumaczyłam, że nie tęsknię za topieniem smut-

ków w alkoholu - co innego chwile radości, jak ta przy oknie. Możemy jednak razem wznieść toast, on winem, ja sokiem jabłkowym. Myślę, że już zawsze będę musiała uważać z alkoholem; trudniej mu się oprzeć niż narkotykom, bo jest legalny, dostępny dla każdego i wszędzie cię nim częstują. Zgoda na jeden kieliszek osłabiłaby moją silną wolę, odmowa drugiego przyszlaby mi z większym trudem, a stąd do dawnej przepaści już tylko kilka łyków. Powiedziałam Danielowi, że miałam szczęście, bo w ciągu sześciu miesięcy pobytu w Las Vegas moje uzależnienie zbytnio się nie pogłębiło, a kiedy teraz pojawia się pokusa, przypominam sobie słowa Mike'a O'Kelly'ego, który jako niepijący alkoholik zna się na tych sprawach i mówi, że z uzależnieniem jest jak z ciążą, albo się w niej jest, albo nie, nie ma stanu pośredniego. Wreszcie, po długich wstępach, Daniel mnie pocałował, najpierw delikatnie, lekkim muśnięciem, potem z większą pewnością, jego grube wargi na moich, jego język w mojej buzi. Poczułam subtelny smak wina, stanowczość jego ust, słodką intymność oddechu, zapach wełny i pomidorów, stukot serca, ciepłą dłoń na moim karku. Odsunął się i spojrzał na mnie pytająco; wtedy zdałam sobie sprawę, że siedzę sztywno z wytrzeszczonymi oczami i rękami przyklejonymi do boków. „Przepraszam", powiedział. „Nie! To ja przepraszam!", krzyknęłam

tak głośno, że aż się przestraszył. Jak mu wytłumaczyć, że tak naprawdę to był mój pierwszy pocałunek, że wszystko, co zdarzyło się wcześniej, to inna sprawa, niemająca nic wspólnego z miłością, że ten pocałunek wyobrażałam sobie od tygodnia 1 ponieważ tyle o nim myślałam, teraz się waham; ponieważ tak się bałam, że nigdy nie nastąpi, teraz mam ochotę wybuchnąć

płaczem. Nie wiedziałam, jak mu to wszystko powiedzieć, najprościej było ująć w dłonie jego głowę i ucałować czoło, jak w scenie tragicznego pożegnania. Teraz pozostawało już tylko podnieść kotwicę, wypłynąć pod pełnymi żaglami na nieznane wody i wyrzucić za burtę przeciwności losu z minionych lat. W przerwie między pocałunkami wyznałam mu, że uprawiałam seks z mężczyznami, ale tak naprawdę nigdy się z nikim nie kochałam. „Pomyślałabyś, że to stanie się tutaj, na końcu świata?", zapytał. „Kiedy przyjechałam, nazywałam Chiloe zadupiem, ale teraz wiem, że to oko galaktyki", powiedziałam. Rozklekotana kanapa Manuela okazała się nieodpowiednia do uprawiania miłości, ma wystające sprężyny, jest pokryta szarą sierścią Kota Tępaka i pomarańczową Kota literata, przynieśliśmy więc koce z mojego pokoju i uwiliśmy sobie gniazdko przy piecu. „Gdybym wiedziała, że istniejesz, Danielu, posłuchałabym babci i bardziej bym o siebie dbała", przyznałam, gotowa wyrecytować mu litanię moich wad, ale chwilę później o nich zapomniałam, bo w ogromie pożądania, jakie,

do cholery, mogły mieć znaczenie. Gwałtownymi szarpnięciami zdjęłam mu sweter i podkoszulek z długimi rękawami, zaczęłam walczyć z paskiem i suwakiem spodni (jakże uciążliwe są te męskie ubrania!), ale on chwycił mnie za dłonie i znowu pocałował. „Mamy trzy dni, nie spieszmy się", powiedział. Pieściłam jego nagi tors, jego ręce, jego ramiona, badając nieznaną topografię tego ciała, jego doliny i wzgórza, podziwiając gładką skórę koloru starego brązu, skórę Afrykańczyka, architekturę długich kości, szlachetny kształt głowy, całując wgłębienie w podbródku, kości policzkowe barbarzyńcy, ociężałe powieki, dziecinne uszy, jabłko Adama, długą drogę mostka, sutki niczym jagody, małe i fioletowe. Ponownie przypuściłam szturm na jego pasek i znowu Daniel powstrzymał mnie pod pretekstem, że chce na mnie popatrzeć.

Zaczął zdejmować mi ubranie, co trwało bez końca: stary kaszmirowy sweter Manuela, ciepły podkoszulek, pod nim kolejny, cieńszy, tak sprany, że z Obamy została tylko plama, bawełniany stanik z jednym ramiączkiem przyczepionym agrafką, spodnie kupione z Blancą w sklepie z używaną odzieżą, przykrótkie, ale ciepłe, grube skarpety i wreszcie białe pensjonarskie majtki, które babcia wsadziła mi w Berkeley do plecaka. Daniel położył mnie na plecach w gniazdku, poczułam zmysłowe drapanie szorstkich chilockich koców, w innych okolicznościach trudne do wytrzymania. Koniuszkiem języka lizał mnie jak cukierek, łaskocząc w niektórych miejscach, budząc jakieś

nieznane mi wcześniej uśpione zwierzątko. Skomentował kontrast między jego ciemną skórą a moją naturalną karnacją Skandynawki, której trupią bladość widać było tam, gdzie nie dociera słońce. Zamknęłam oczy i pozwoliłam, by zawładnęła mną rozkosz, wiłam się, wychodząc na spotkanie tym poważnym i mądrym palcom, które dotykały mnie jak strun skrzypiec, pomału, aż nagle przyszedł orgazm, długi, powolny, niczym niezakłócony. Mój krzyk zaalarmował Fakina, który zaczął warczeć, pokazując zęby. It's okay, fucking dog. Skuliłam się w objęciach Daniela, mrucząc szczęśliwa w cieple jego ciała i piżmowym zapachu nas obojga. „Teraz moja kolej", oznajmiłam mu wreszcie po dłuższej chwili i wtedy pozwolił mi, żebym go rozebrała i robiła z nim to, na co tylko przyjdzie mi ochota. Siedzieliśmy zamknięci w domu przez trzy niezapomniane dni, prezent od Manuela. Mój dług wobec tego starego antro-pofaga alarmująco się powiększył. Pozostały nam jeszcze zaległe wyznania i miłość do wymyślenia. Trzeba było nauczyć się, jak dopasowywać nasze ciała, odkryć powoli sposoby zaspokojenia drugiej osoby i spania razem tak, by sobie nie przeszkadzać. Jeśli chodzi o to ostatnie, on nie ma doświadczenia,

ale dla mnie to naturalne, bo wychowałam się w łóżku moich dziadków. Nie muszę liczyć baranów, łabędzi czy delfinów, kiedy jestem do kogoś przytulona, zwłaszcza do kogoś dużego, ciepłego, pachnącego, kto dyskretnie pochrapuje, dzięki czemu wiem, że żyje.

Moje łóżko jest wąskie, a ponieważ zajęcie łóżka Manuela uznaliśmy za przejaw braku szacunku, ułożyliśmy na podłodze przy piecu stos koców i poduszek. Gotowaliśmy, rozmawialiśmy, kochaliśmy się; wyglądaliśmy przez okno, patrzyliśmy na skały, słuchaliśmy muzyki, kochaliśmy się; braliśmy kąpiele w jacuzzi, znosiliśmy drewno na opał, czytaliśmy książki Manuela o Chiloe i znowu się kochaliśmy. Padało i nie mieliśmy ochoty wychodzić, melancholia chilockich chmur sprzyja romansom. Korzystając z wyjątkowej okazji, że jestem sama z Danielem i nikt nam nie przeszkadza, postanowiłam poznać pod jego przewodnictwem liczne możliwości, jakie dają zmysły, przyjemność bezinteresownych pieszczot, dla samej chęci potarcia skóry o skórę. To wspaniałe zadanie, ciałem mężczyzny można zajmować się latami, ma czułe miejsca, które stymuluje się w określony sposób, i takie, które wymagają innych zabiegów, niektórych się nie dotyka, wystarczy na nie dmuchnąć; każdy kręg to osobna historia, można zgubić się na rozległym polu ramion przystosowanych do dźwigania ciężarów i smutków i w twardych mięśniach rąk stworzonych, żeby podtrzymywać świat. Pod skórą zaś skrywają się nigdy nieformułowane pragnienia, utajone zmartwienia, ślady niewidoczne pod mikroskopem. Powinny istnieć podręczniki na temat całowania, pocałunki dzięcioła, ryby, nieskończona różnorodność. Język jest zuchwałą i niedyskretną żmiją i wcale nie chodzi mi o rzeczy, które mów. Serce i penis to moi ulubieńcy: nieposkromieni, przejrzyści w

swoich zamiarach, szczerzy i wrażliwi, nie należy ich nadużywać.

Wreszcie mogłam wyznać Danielowi moje sekrety. Opowiedziałam mu o Royu Fedgewicku, Brandonie Leemanie i mężczyznach, którzy go zabili, o roznoszeniu narkotyków, o tym, jak straciłam wszystko i skończyłam jako żebraczka, o tym, jak niebezpieczny jest świat dla kobiet - musimy przechodzić na drugą stronę pustej ulicy, jeśli z przeciwka zbliża się mężczyzna, i bezwzględnie ich unikać, jeśli idą w grupie, pilnować, co dzieje się za plecami, rozglądać się na boki, stać się niewidzialnymi. W ostatnim okresie mojego pobytu w Las Vegas, kiedy już niczego nie miałam, chroniłam się, udając chłopca; pomogło mi to, że jestem wysoka, poza tym byłam chuda jak deska, nosiłam krótko obcięte włosy i męskie ubranie od Armii Zbawienia. Przypuszczam, że dzięki temu nieraz ocaliłam życie. Ulica jest bezlitosna. Opowiedziałam mu o gwałtach, których byłam świadkiem i o których mówiłam tylko Mike'owi O'Kelly'emu, bo on jest w stanie wysłuchać wszystkiego. Za pierwszym razem jakiś obleśny pijak, wyglądający na kawał chłopa z powodu kilku warstw okrywających go szmat, choć tak naprawdę były na nim tylko skóra i kości, w samym środku dnia złapał dziewczynę w ślepej uliczce pełnej odpadków. Na uliczkę wychodziły drzwi od kuchni restauracji i nie byłam jedyną osobą, która przyszła grzebać w kubłach na śmieci w poszukiwaniu resztek, walcząc o nie z bezpańskimi kotami. Były też szczury, słyszałam je, ale nigdy ich nie

widziałam. Tą dziewczyną, młodą narkomanką, głodną i brudną, mogłam być ja. Mężczyzna złapał ją od tyłu, rzucił twarzą na chodnik pośród odpadków 1 kałuż gnijącej wody i nożem rozciął jej z boku spodnie. Stałam niecałe trzy metry od nich, ukryta między pojemnikami na śmieci, i to tylko przypadek, że krzyczała ona, nie ja. Dziewczyna się nie broniła. Skończył po dwóch, trzech minutach, Poprawił na sobie szmaty i odszedł, zanosząc się kaszlem.

W ciągu tych kilku chwil mogłam bez problemu ogłuszyć go uderzeniem w kark jedną z porzuconych na ulicy butelek i nawet przyszedł mi do głowy taki pomysł, ale zaraz go odrzuciłam: pierdolę, to nie mój problem. Kiedy napastnik się oddalił, nie podeszłam, żeby pomóc dziewczynie leżącej nieruchomo na ziemi, minęłam ją, nie patrząc, i uciekłam. Za drugim razem to byli dwaj młodzi mężczyźni, może handlarze narkotyków albo bandyci, a ofiarą kobieta, którą już kiedyś widziałam na ulicy, wycieńczona i chora. Jej też nie pomogłam. Przeciągnęli ją przez przejazd kolejowy, śmiejąc się i żartując, ona tymczasem walczyła z furią równie zaciekłą, co bezskuteczną. Nagle mnie zobaczyła. Nasze spojrzenia spotkały się na trwającą wieczność, niezapomnianą chwilę; odwróciłam się i zaczęłam biec. W czasie tych miesięcy w Las Vegas, kiedy nie brakowało mi pieniędzy, nie zdołałam zaoszczędzić na bilet lotniczy do Kalifornii. Było już za późno, żeby myśleć o zadzwonieniu do mojej Nini. Letnia

przygoda okazała się katastrofalna, nie mogłam wciągać mojej niewinnej babci w brudne sprawy Brandona Leemana. Po saunie owinięta w szlafrok poszłam na basen w siłowni, zamówiłam lemoniadę, doprawiłam ją strumieniem wódki z buteleczki, którą zawsze nosiłam w torebce, wzięłam dwa środki uspokajające i jakąś niezidentyfikowaną tabletkę; zażywałam zbyt dużo leków o różnych kolorach i kształtach, żeby je rozróżniać. Wyciągnęłam się na leżaku jak najdalej od grupki opóźnionej umysłowo młodzieży moczącej się w wodzie ze swoimi opiekunami. W innych okolicznościach pobawiłabym się z nimi przez chwilę, widziałam ich wielokrotnie, byli jedynymi osobami, z którymi miałam odwagę nawiązać kontakt,

jako że nie stanowiły zagrożenia dla bezpieczeństwa Brandona Leemana, ale teraz bolała mnie głowa i chciałam pobyć sama. Dzięki tabletkom zaczął mnie ogarniać błogosławiony spokój, kiedy nagle usłyszałam przez głośnik nazwisko Laury Barron, co nigdy wcześniej się nie zdarzyło. Pomyślałam, że źle zrozumiałam, i nie ruszyłam się aż do drugiego wezwania; wtedy podeszłam do telefonu i wykręciłam numer recepcji, gdzie powiedziano mi, że ktoś mnie szuka, chodzi o jakąś pilną sprawę. Boso i w szlafroku poszłam do hallu i zastałam tam Freddy'ego, który wyglądał na wstrząśniętego. Złapał mnie za rękę i zaciągnął w kąt, po czym oznajmił, oszalały ze zdenerwowania, że Joe Martin i Chińczyk zabili Brandona Leemana.

- Podziurawili go jak sito, Lauro! - O czym ty mówisz, Freddy! - Wszędzie była krew, kawałki mózgu... Musisz uciekać, ciebie też zabiją! - wyrzucił z siebie. - Mnie? Dlaczego mnie? - Potem ci wyjaśnię, musimy się zmywać, i to szybko. Pobiegłam się ubrać, wzięłam wszystkie pieniądze, jakie miałam, i wróciłam do Freddy'ego, który chodził w tę i z powrotem jak pantera pod czujnym spojrzeniem pracowników recepcji. Wyszliśmy na ulicę i ruszyliśmy szybkim krokiem, starając się nie przyciągać zbytnio niczyjej uwagi. Kilka przecznic dalej zdołaliśmy złapać taryfę. Trafiliśmy w końcu do motelu na przedmieściach Las Vegas, po trzykrotnej zmianie taksówki, dla zmylenia tropu, i zakupieniu farby do włosów oraz najmocniejszego i najpospolitszego ginu, jaki był dostępny na rynku. W motelu zapłaciłam za jedną noc i zamknęliśmy się w pokoju.

Podczas gdy farbowałam sobie włosy na czarno, Freddy opowiedział mi, że Joe Martin i Chińczyk przez cały dzień to wchodzili do mieszkania, to wychodzili, prowadzili ożywione rozmowy przez komórkę, nie zwracając na niego uwagi. „Rano źle się czułem, Lauro, wiesz, co czasami się ze mną dzieje, ale widziałem, że te dwie pierdolone bestie coś knują, i zacząłem nadstawiać ucha, nie ruszając się z materaca. Zapomnieli o mnie albo pomyśleli, że jestem naćpany".

Z telefonów i rozmów Freddy wywnioskował wreszcie, o co chodzi. Mężczyźni dowiedzieli się, że Brandon Leeman zapłacił komuś, żeby się ich pozbył, ale z jakiegoś powodu ta osoba nie tylko tego nie zrobiła, ale ich ostrzegła. Kazała im porwać Brandona Leemana i zmusić go, by ujawnił, gdzie chowa pieniądze. Z uprzejmego tonu Joego Martina i Chińczyka Freddy wywnioskował, że tajemniczy rozmówca jest kimś ważnym. „Nie udało mi się zawiadomić Brandona. Nie miałem telefonu i nie było czasu", zajęczał chłopiec. Brandon Leeman kojarzył się Freddy'emu z rodziną, wziął go z ulicy, dał mu dach nad głową, jedzenie i ochronę, nie stawiając warunków, nigdy nie próbował namawiać go do zmiany życia, akceptował chłopca z jego nałogami, śmiał się z jego żartów i pokazów rapu. „Kilka razy złapał mnie, jak go okradam, Lauro, i wiesz, co robił, zamiast mnie zbić? Mówił, żebym poprosił, a on mi to da". Joe Martin zaczaił się na Leemana w garażu, gdzie ten powinien odstawić samochód, a Chińczyk pilnował mieszkania. Freddy dalej leżał na materacu, udając, że śpi, i usłyszał, jak Chińczyk dostaje przez komórkę informację, że nadchodzi szef. Filipińczyk zleciał biegiem na dół, a Freddy za nim w bezpiecznej odległości. Acura wjechała do garażu, Leeman zgasił silnik i już wysiadał z samochodu, kiedy w lusterku wstecznym dostrzegł cienie dwóch mężczyzn, którzy blokowali mu wyjście. Jego

reakcja była wynikiem od dawna zakorzenionej nieufności:

instynktownie jednym ruchem wyciągnął broń i strzelił, nie zadając żadnych pytań. Jednak Brandon Leeman, zawsze tak obsesyjnie dbający o swoje bezpieczeństwo, nie znał własnego rewolweru. Freddy nigdy nie widział, żeby go czyścił albo ćwiczył celność, jak robili Joe Martin i Chińczyk, którzy potrafili rozmontować swoje pistolety i złożyć je z powrotem w kilka sekund. Strzelając na oślep do cieni w garażu, Brandon Leeman przyspieszył swoją śmierć, chociaż pewnie i tak by go podziurawili. Dwójka zbirów opróżniła magazynki, celując w szefa uwięzionego między samochodem i ścianą. Freddy widział tę rzeź. Uciekł, korzystając z zamieszania, zanim mężczyźni odkryli jego nieobecność. - Dlaczego uważasz, że chcą mnie zabić? Ja nie mam z tym nic wspólnego, Freddy - powiedziałam. - Oni myśleli, że jesteś w samochodzie z Brandonem. Chcieli złapać was oboje, mówią, że za dużo wiesz. Powiedz mi, w co ty się wplątałaś, Lauro? - W nic! Nie wiem, czego chcą ode mnie ci faceci! - Joe i Chińczyk na pewno szukali cię na siłowni, to jedyne miejsce, gdzie mogłaś być. Musieli przyjechać kilka minut po tym, jak uciekliśmy. - Co ja teraz zrobię, Freddy? - Zostaniesz tutaj, dopóki czegoś nie wymyślimy. Otworzyliśmy butelkę ginu i leżąc obok siebie na łóżku, popijaliśmy na zmianę, aż pogrążyliśmy się w stanie ciężkiego,

zabójczego upojenia. Wróciłam do życia wiele godzin później, w nieznanym pokoju, z wrażeniem, że przygniata mnie jakiś gruboskóry zwierz, a w oczach mam szpilki. Nie pamiętałam, co się wydarzyło.

Wstałam z ogromnym wysiłkiem, pozwoliłam ciału upaść na podłogę i doczołgałam się do łazienki w sam raz, żeby zdążyć objąć sedes i zwrócić niekończący się strumień rynsztokowego błota. Siedziałam wyczerpana na linoleum, drżąc, z gorzkim smakiem w ustach i szponiastą łapą w żołądku, bełkocząc pomiędzy suchymi odruchami wymiotnymi: chcę umrzeć, chcę umrzeć. Minęło dużo czasu, zanim byłam w stanie zmoczyć twarz wodą i wypłukać usta, przerażona widokiem nieznanej, trupio bladej dziewczyny o czarnych włosach, którą zobaczyłam w lustrze. Nie zdołałam dotrzeć do łóżka, opadłam z jękiem na podłogę. Jakiś czas później usłyszałam trzy puknięcia, które dla mnie były jak armatnie wystrzały, i ktoś krzyknął z latynoskim akcentem, że przychodzi posprzątać pokój. Opierając się o ściany, dotarłam do drzwi, uchyliłam je wystarczająco szeroko, żeby posłać pracownicę do diabła i wywiesić kartkę NIE PRZESZKADZAĆ; potem znowu osunęłam się na kolana. Wróciłam na czworakach do łóżka z przeczuciem bliskiego i nieodwracalnego niebezpieczeństwa, którego nie potrafiłam sprecyzować. Nie pamiętałam, dlaczego jestem w tym pokoju, ale czułam, że to nie żadne halucynacje ani senny koszmar,

tylko coś realnego i potwornego, coś związanego z Freddym. Żelazna korona coraz mocniej uciskała mi skronie, kiedy wzywałam go cichym głosem. W końcu zmęczyłam się wołaniem i zdesperowana zaczęłam szukać go pod łóżkiem, w szafie, w łazience, na wypadek gdyby robił mi kawał. Nigdzie go nie było, ale odkryłam, że zostawi! mi torebkę cracku, fifkę i zapalniczkę. Jakie proste i znajome! Crack byl dla Freddy'ego rajem i wyrokiem, widziałam, jak codziennie pali, ale sama nigdy nie próbowałam, tak brzmiał rozkaz szefa. Posłuszna dziewczynka. Kurwa. Ręce niemal odmawiały mi posłuszeństwa, zaślepiał mnie ból głowy, ale

zdołałam wsadzić kryształki do szklanej fifki i podpalić. Tytaniczny wysiłek. Rurka parzyła mi palce i wargi, rozdrażniona, na granicy obłędu odczekałam trwające wieczność sekundy, aż kryształki w woskowym kolorze zapłonęły i wreszcie się rozpadły. Wciągnęłam głęboko zbawienną chmurę, słodkawy zapach mentolowej benzyny. Zniknęły osłabienie i przeczucia, znalazłam się w siódmym niebie, lekka, delikatna, jak ptak na wietrze. Przez krótki czas byłam w stanie euforii, niepokonana, ale zaraz wylądowałam z hukiem w mroku pokoju. Kolejne sztachnięcie ze szklanej rurki i jeszcze jedno. Gdzie jest Freddy? Dlaczego zostawił mnie bez pożegnania, bez słowa wyjaśnienia? Miałam jeszcze trochę pieniędzy, wyszłam niepewnym krokiem kupić kolejną butelkę, po czym wróciłam i zamknęłam się w mojej kryjówce.

W oparach alkoholu i cracku dryfowałam przez dwa dni bez snu, jedzenia i mycia, ubabrana wymiocinami, bo nie byłam w stanie dotrzeć do łazienki. Kiedy skończyły mi się alkohol i narkotyki, opróżniłam zawartość torebki i znalazłam działkę kokainy, którą natychmiast wciągnęłam, i fiolkę z trzema tabletkami nasennymi, które postanowiłam sobie dawkować. Wzięłam dwie, ale ponieważ nie wywołały najmniejszego efektu, połknęłam trzecią. Nie wiedziałam, czy spałam, czy byłam nieprzytomna, zegarek wskazywał cyfry, które nic nie znaczyły. Jaki dziś dzień? Gdzie jestem? Nie miałam pojęcia. Otwierałam oczy, dusiłam się, moje serce było bombą zegarową, tik-tak-tik-tak, szybciej i szybciej, czułam kopnięcia prądu, wstrząsy, charczenie, potem pustkę. Obudziło mnie ponowne pukanie do drzwi i stanowcze krzyki, tym razem kierownika hotelu. Zagrzebałam głowę pod

poduszki, błagając o coś, co by mi ulżyło, jeszcze tylko jedno sztachnięcie błogosławionym dymem, jeden łyk czegokolwiek. Dwaj mężczyźni sforsowali drzwi i wtargnęli do pokoju, klnąc i grożąc. Zatrzymali się gwałtownie na widok przerażonej wariatki, roztrzęsionej, bełkoczącej w pokoju zamienionym w cuchnący chlew, ale w tym podrzędnym motelu widzieli już wszystko i domyślili się, co jest grane. Zmusili mnie, żebym się ubrała, podnieśli za ręce, ściągnęli na dół po schodach i wypchnęli na ulicę. Skonfiskowali moje jedyne wartościowe rzeczy: markową torebkę i okulary przeciwsłoneczne, ale

byli na tyle mili, że oddali mi dowód i portfel z całymi dwoma dolarami i czterdziestoma centami, które mi zostały. Na zewnątrz panował palący upał, na wpół rozpuszczony asfalt parzył mi stopy przez adidasy, ale nic nie miało znaczenia. Moją jedyną obsesją było zdobycie czegoś, co ukoiłoby ból i strach. Nie miałam dokąd pójść ani kogo poprosić o pomoc. Przypomniałam sobie, że obiecałam zadzwonić do brata Bran-dona Leemana, ale to mogło zaczekać, przypomniałam też sobie o skarbach w budynku, gdzie mieszkałam przez ostatnie miesiące, górach wspaniałych proszków, cudownych kryształkach, magicznych tabletkach, które dzieliłam, ważyłam, liczyłam i ostrożnie umieszczałam w plastikowych torebkach. Tam nawet największy nędzarz mógł dostać swój kawałek nieba, choćby na chwilę. Dlaczego miałabym nie zdobyć czegoś w jaskiniach garaży, na cmentarzyskach pierwszego i drugiego piętra, dlaczego, na miłość boską, miałabym nie spotkać kogoś, kto mi coś da? W ostatnich przebłyskach przytomności dotarło do mnie, że zbliżenie się do tej dzielnicy oznacza samobójstwo. Myśl, Mayu, myśl, powtarzałam na głos, jak robiłam to co chwila w ciągu ostatnich miesięcy. Narkotyki są wszędzie w tym pieprzonym mieście, trzeba ich tylko poszukać, krzy-

czałam, chodząc przed motelem jak wygłodniały kojot. Wreszcie potrzeba sprawiła, że rozjaśniło mi się w głowie, i zaczęłam myśleć. Spod motelu, w którym zostawi! mnie Freddy, poszłam na stację

benzynową, poprosiłam o klucz do toalety publicznej i trochę się obmyłam, potem złapałam stopa, kierowca wysadził mnie kilka przecznic od siłowni. W kieszeni spodni miałam klucze od szafek. Stanęłam niedaleko drzwi, czekając na sposobność, by wejść do środka, nie zwracając niczyjej uwagi, i kiedy zobaczyłam, że zbliżają się trzy rozmawiające ze sobą osoby, ukradkiem dołączyłam do grupki. Przecięłam hall recepcji i kiedy dotarłam do schodów, wpadłam prosto na jednego z pracowników, który zawahał się, zanim mnie przywitał, zdziwiony kolorem moich włosów. Nie rozmawiałam z nikim w siłowni, przypuszczam, że miałam opinię aroganckiej albo głupiej, ale inni bywalcy znali mnie z widzenia, a kilku pracowników z imienia. Wbiegłam na górę do szatni i wyrzuciłam zawartość moich szafek na podłogę tak nerwowo, że jakaś kobieta zapytała, czy coś zgubiłam; puściłam wiązankę przekleństw, bo, nie znalazłam niczego, czym mogłabym się naćpać, a ona w tym czasie przyglądała się bez zażenowania mojemu odbiciu w lustrze. „Na co się pani gapi?", krzyknęłam i wtedy zobaczyłam siebie taką, jaką widziała mnie ona. Nie poznałam obłąkanej dziewczyny z czerwonymi oczami, plamami na skórze i czarnym zwierzem na głowie. Włożyłam wszystko byle jak do szafek, wyrzuciłam do śmieci brudne ubranie i komórkę, którą dał mi Brandon Leeman i której numer znali mordercy, szybko wzięłam prysznic i umyłam włosy, zastanawiając się nad sprzedażą drugiej

markowej torby, którą wciąż miałam ze sobą, dzięki czemu starczyłoby mi pieniędzy na kilka dni zastrzyków. Założyłam czarną sukienkę, wsadziłam ubranie na zmianę do plastikowej torby i nawet nie próbowałam się umalować, bo drżałam od stóp do głów, a ręce odmawiały mi posłuszeństwa. Kobieta nadal tam stała, owinięta w ręcznik, z suszarką w ręku, chociaż miała suche włosy, szpiegując mnie, rozważając, czy powinna wezwać ochronę. Zdobyłam się na uśmiech i zapytałam, czy chce kupić moją torbę, powiedziałam, że to autentyczny Louis Vuitton, prawie nowy, ukradli mi portfel i potrzebuję pieniędzy, żeby wrócić do Kalifornii. Jej twarz zniekształcił grymas pogardy, ale pokonana przez zachłanność podeszła, żeby obejrzeć torbę, i zaproponowała mi sto dolarów. Pokazałam jej środkowy palec i wyszłam w pośpiechu. Nie zaszłam daleko. Ze schodów miałam widok na całą recepcję, przez szklane drzwi rozpoznałam samochód Joego Martina i Chińczyka. Prawdopodobnie ustawiali się tam codziennie, wiedząc, że wcześniej czy później pojawię się w klubie, albo jakiś szpicel doniósł im o moim przyjściu. W tym drugim przypadku jeden z nich powinien w tej chwili szukać mnie wewnątrz budynku. Zdołałam przezwyciężyć panikę, która zmroziła mnie na moment, i cofnęłam się w stronę spa. Zajmowało ono jedno skrzydło klubu, był tam Budda, składane w ofierze płatki kwiatów, ptasia muzyka, zapach wanilii oraz dzbany z wodą i plasterkami ogórka. Masażyści obu płci

wyróżniali się szlafrokami w kolorze turkusowym, resztę personelu stanowiły niemal identyczne dziewczyny w różowych szlafrokach. Ponieważ znałam zwyczaje spa - luksus, na który pozwalał mi Brandon Leeman - mogłam niepostrzeżenie przemknąć korytarzem i wejść do jednej z kabin. Zamknęłam drzwi i zapaliłam świa-

tełko wskazujące, że jest zajęta. Nikt nie przeszkadzał, kiedy paliła się czerwona lampka. Na stole leżały podgrzewacz do wody z liśćmi eukaliptusa i płaskie kamienie do masażu, stało też kilka słoiczków z produktami upiększającymi. Odsunęłam kremy i trzema łykami wypiłam tonik kosmetyczny, ale nawet jeśli zawierał alkohol, to w nieznacznej ilości, więc nie przyniósł mi żadnej ulgi. W kabinie byłam bezpieczna co najmniej przez godzinę, zwykły czas trwania zabiegu, ale szybko zaczęłam odczuwać niepokój w tej zamkniętej przestrzeni, bez okna, z jednym tylko wyjściem, wypełnionej przenikliwym zapachem gabinetu dentystycznego, od którego wywracał mi się żołądek. Nie mogłam tam zostać. Zarzuciłam na ubranie szlafrok, który leżał na łóżku, owinęłam głowę turbanem z ręcznika, nałożyłam na twarz grubą warstwę białego kremu i wyjrzałam na korytarz. Serce podskoczyło mi do gardła: Joe Martin rozmawiał z jedną z pracownic w różowym szlafroku. Pokusa, by puścić się biegiem, była bardzo silna, ale zmusiłam się, żeby odejść korytarzem, zachowując jak największy spokój. Szukałam wyjścia dla personelu, nie powinno być daleko. Przeszłam obok kilku

zamkniętych kabin, aż trafiłam na szersze drzwi, pchnęłam je i znalazłam się na schodach dla obsługi. Panowała tu atmosfera bardzo różna od przyjemnego świata spa: podłoga z płytek, cementowe, niepomalowane ściany, nieprzyjemne światło, charakterystyczny zapach papierosów i kobiece głosy na podeście schodów dolnego piętra. Całą wieczność czekałam przyklejona do ściany, nie mogąc pójść dalej ani wrócić do spa, aż wreszcie kobiety skończyły palić i odeszły. Starłam krem, zostawiłam w kącie ręcznik i szlafrok, potem zeszłam do wnętrza budynku, którego klienci klubu nigdy

nie oglądali. Otworzyłam na chybił trafił jakieś drzwi i znalazłam się w dużej sali poprzecinanej rurami z wodą i powietrzem, w której panował przeraźliwy huk pralek i suszarek. Drzwi nie wychodziły na ulicę, jak się spodziewałam, tylko na basen. Cofnęłam się i skuliłam w kącie, schowana za górą używanych ręczników, w nieznośnym hałasie i upale pralni; nie mogłam się ruszyć do czasu, aż Joe Martin da za wygraną i odjedzie. Płynęły minuty, siedziałam w tej ogłuszającej łodzi podwodnej, a dominujący początkowo strach przed wpadnięciem w ręce Joego Martina zastąpiła wkrótce paląca potrzeba, żeby się naćpać. Nie jadłam od kilku dni, byłam odwodniona, miałam trąbę powietrzną w czaszce i skurcze w żołądku. Zdrętwiały mi ręce i nogi, widziałam przyprawiające o zawroty głowy spirale z kolorowych punkcików, jak w koszmarze po LSD. Straciłam poczucie czasu, mogła minąć godzina

albo kilka, nie wiem, czy spałam, czy momentami mdlałam. Przypuszczam, że wchodzili i wychodzili pracownicy piorący ubrania, ale mnie nie odkryli. W końcu wyczołgałam się z mojej kryjówki, nadludzkim wysiłkiem stanęłam na podłodze i zaczęłam iść na ołowianych nogach, czepiając się ścian, kompletnie skołowana. Na zewnątrz nadal był dzień, szósta czy siódma po południu, bo basen wypełniali ludzie. O tej porze w klubie panowało największe ożywienie, masowo przychodzili urzędnicy. Była to także pora, kiedy Joe Martin i Chińczyk powinni zacząć przygotowania do swoich nocnych zajęć i najprawdopodobniej już sobie poszli. Opadłam na jeden z leżaków, wciągając haust chloru wydzielanego przez wodę, nie mając odwagi się zanurzyć, bo w razie potrzeby musiałam być przygotowana do ucieczki. Zamówiłam koktajl owocowy u kelnera, klnąc przez zęby, bo podawali tylko zdrowe napoje, żadnego alkoholu, i kazałam zapisać go na mój rachunek. Wypiłam dwa łyki

gęstego płynu, ale wydał mi się ohydny i musiałam go odstawić. Nie było sensu tracić więcej czasu, postanowiłam zaryzykować i przejść obok recepcji, z nadzieją, że szpicel, który powiadomił tych nikczemników, skończył już dyżur. Miałam szczęście i wyszłam bez przeszkód. Żeby dotrzeć do ulicy, musiałam przeciąć parking, który o tej porze był pełen samochodów'. Zobaczyłam z daleka jednego z członków klubu, czterdziestolatka, ale w dobrej formie, wkładającego torbę do

bagażnika, i podeszłam, czerwona z upokorzenia, żeby zapytać, czy ma czas zaprosić mnie na drinka. Nie wiem, skąd wzięłam tyle odwagi. Mężczyźnie, zaskoczonemu tym frontalnym atakiem, zajęło chwilę sklasyfikowanie mojej osoby; jeśli spotkaliśmy się wcześniej, to mnie nie rozpoznał, a nie pasowałam do jego wyobrażenia o prostytutkach. Zmierzył mnie wzrokiem od góry do dołu, wzruszył ramionami, wsiadł do samochodu i odjechał. Popełniłam wiele nieostrożności w moim krótkim życiu, ale nigdy wcześniej nie poniżyłam się w taki sposób. To, co wydarzyło się z Fedgewickiem, było porwaniem i gwałtem, przytrafiło mi się przez brak rozwagi, a nie z powodu bezwstydnego zachowania. Teraz sytuacja wyglądała inaczej i miała nazwę, której nie chciałam wymówić. Wkrótce zauważyłam innego mężczyznę - pięćdziesiąt albo sześćdziesiąt lat, brzuszek, krótkie spodenki, białe nogi z niebieskimi żyłami - który szedł w stronę swojego samochodu. Ruszyłam za nim. Tym razem miałam więcej szczęścia... albo mniej szczęścia, nie wiem. Gdyby i on mnie odtrącił, może moje życie tak by się nie wypaczyło. Na myśl o Las Vegas dostaję mdłości. Manuel przypomina, ze to wszystko przytrafiło mi się zaledwie kilka miesięcy temu i jest świeże w mojej pamięci, zapewnia, że czas pomaga

w leczeniu i któregoś dnia będę opowiadać o tym epizodzie mojego życia z ironią. Tak twierdzi, ale w jego przypadku było inaczej, on nigdy nie mówi o swojej przeszłości. Myślałam, że już poradziłam

sobie z popełnionymi błędami, byłam z nich nawet trochę dumna, bo uczyniły mnie silniejszą, ale teraz, kiedy znam Daniela, chciałabym mieć mniej ciekawą przeszłość, żeby móc zaprezentować się przed nim z godnością. Tą dziewczyną, która zatrzymała na klubowym parkingu brzuchatego mężczyznę z żylakowatymi nogami, byłam ja; tą dziewczyną gotową oddać się za łyk alkoholu byłam ja, ale teraz jestem inna. Tutaj, na Chiloe, mam drugą szansę, mam tysiąc szans więcej, ale czasami nie mogę zagłuszyć głosu sumienia, który mnie oskarża. Tamten dziad w krótkich spodniach był pierwszym z wielu mężczyzn, którzy utrzymywali mnie na powierzchni przez kilka tygodni, do czasu, kiedy nie mogłam już robić tego dłużej. Sprzedawanie się w ten sposób było gorsze niż głód i gorsze niż katusze abstynencji. Nigdy, ani pijana, ani naćpana, nie mogłam pozbyć się uczucia głębokiego upodlenia. Zawsze obok był mój dziadek, patrzył na mnie, cierpiał z mojego powodu. Mężczyźni wykorzystywali moją nieśmiałość i brak doświadczenia. W porównaniu z innymi kobietami, które robiły to samo, byłam młoda i dobrze wyglądałam, mogłam się lepiej urządzić, ale oddawałam się za kilka drinków, szczyptę białego proszku i garść żółtych grudek. Ci przyzwoitsi pozwalali mi wypić coś szybko w barze albo proponowali kokainę przed pójściem do hotelowego pokoju; inni ograniczali się do kupienia byle jakiej butelki i zrobienia tego w samochodzie. Niektórzy dawali mi dziesięć albo dwadzieścia dolarów, inni wyrzucali na ulicę z niczym. Nie wiedziałam, że należy brać zapłatę z góry, a kiedy się tego

nauczyłam, nie miałam już zamiaru iść dalej tą drogą.

Z jednym klientem spróbowałam wreszcie heroiny, prosto w żyłę, i przeklęłam Brandona Leemana, że zabronił mi dzielić z nim ten raj. Nie da się opisać momentu, kiedy boski płyn dostaje się do krwi. Usiłowałam sprzedać te kilka rzeczy, jakie miałam, ale nie było chętnych, dostałam jedynie sześćdziesiąt dolarów za markową torbę od jakiejś Wietnamski, którą musiałam długo błagać w drzwiach zakładu fryzjerskiego. Kosztowała ze dwadzieścia razy więcej, ale oddałabym ją za połowę tego, co mi zapłaciła, w tak wielkiej byłam potrzebie. Nie zapomniałam numeru telefonu do Adama Leemana ani obietnicy złożonej Brandonowi, że zadzwonię do niego, jeśli coś mu się stanie; nie zrobiłam tego, bo zamierzałam jechać do Beatty i przywłaszczyć sobie torby z majątkiem. Ten plan wymagał jednak strategii i jasności umysłu, której kompletnie mi brakowało. Mówią, że po kilku miesiącach życia na ulicy człowiek definitywnie stacza się na margines, bo zaczyna wyglądać jak nędzarz, traci tożsamość i kontakty towarzyskie. W moim przypadku nastąpiło to szybciej, wystarczyły trzy tygodnie, żeby dotknąć dna. Zanurzałam się z zatrważającą prędkością w ten żałosny, brutalny, plugawy wymiar, który istnieje równolegle do normalnego życia w mieście, w świat przestępców i ich ofiar, szaleńców i narkomanów, w świat bez solidarności i współczucia, gdzie żeby przeżyć, trzeba deptać innych. Byłam zawsze na haju albo starałam się o środki, żeby móc na nim być,

brudna, śmierdząca i rozczochrana, pogrążona w coraz większym obłędzie, chora. Mój żołądek przyjmował zaledwie kilka kęsów, ciągle kasłałam i ciekło mi z nosa, wiele wysiłku kosztowało mnie otwarcie posklejanych ropą powiek, czasami traciłam przytomność. W kilku miejscach po ukłuciach wdało mi się zakażenie, na rękach miałam rany i siniaki. Nocami łaziłam

w kółko, bo to było bezpieczniejsze niż spanie, a w dzień szukałam piwnic, gdzie mogłabym się schować i odpocząć. Nauczyłam się, że najbezpieczniejsze miejsca to te na widoku, żebrałam z papierowym kubkiem na ulicy przy wejściu do centrum handlowego albo do kościoła, wzbudzając poczucie winy u przechodniów. Niektórzy wrzucali monety, ale nikt ze mną nie rozmawiał. Dzisiejsza bieda jest jak dawny trąd: budzi odrazę i strach. Unikałam miejsc, gdzie chadzałam wcześniej, jak Las Vegas Boulevard, bo były to także rewiry Joego Martina i Chińczyka. Żebracy i narkomani znaczą swoje terytorium jak zwierzęta, ograniczają się do promienia kilku przecznic, ale desperacja zmuszała mnie do przeszukiwania różnych dzielnic, bez przestrzegania granic rasowych: czarni z czarnymi, Latynosi z Latynosami, Azjaci z Azjatami, biali z białymi. Nigdy nie zostawałam dłużej niż kilka godzin w jednym miejscu. Nie byłam w stanie wykonać najprostszych czynności, jak jedzenie czy mycie, ale potrafiłam zdobyć alkohol i narkotyki. Zawsze miałam się na baczności, byłam jak zaszczuty lis ,

chodziłam szybko i z nikim nie rozmawiałam, bo na każdym rogu czyhał wróg. Zaczęłam słyszeć głosy i czasami łapałam się na tym, że im odpowiadam, chociaż wiedziałam, że nie są realne, bo obserwowałam takie objawy u kilku mieszkańców domu Bran-dona Leemana. Freddy mówił o „niewidzialnych istotach" i żartował na ich temat, ale gdy było z nim źle, te istoty nabierały życia, tak jak robaki, także niewidzialne, które często go dręczyły. Kiedy widziałam czarny samochód podobny do auta moich prześladowców albo kogoś o znajomym wyglądzie, uciekałam w przeciwnym kierunku, nie traciłam jednak na-

dziei, że znowu zobaczę Freddy'ego. Myślałam o nim z mieszaniną wdzięczności i urazy, nie rozumiejąc, dlaczego zniknął, dlaczego nie był w stanie mnie odnaleźć, skoro znał każdy kąt w tym mieście. Narkotyki usypiały głód i liczne dolegliwości ciała, ale nie uwalniały od skurczy. Ciążyły mi kości, z brudu szczypała skóra, na nogach i plecach wyskoczyła dziwna wysypka, która krwawiła od ciągłego drapania. Nagle przypominałam sobie, że nie jadłam od dwóch czy trzech dni, wtedy wlokłam się do schroniska dla kobiet albo stawałam

w kolejce biedaków przed kościołem świętego Wincentego a Paulo, gdzie zawsze mogłam dostać ciepły posiłek. Dużo trudniej było znaleźć miejsce do spania. W nocy temperatura spadała do minus pięciu stopni, ale ponieważ brakowało mi sił, cierpiałam z zimna, do czasu kiedy dostałam kurtkę z Armii Zbawienia. Ta hojna organizacja okazała się cennym odkryciem, nie musiałam chodzić z torbami w wózku ukradzionym z supermarketu, jak inni potrzebujący, bo kiedy moje ubranie za bardzo śmierdziało albo zaczynało być na mnie za duże, wymieniałam je w Armii Zbawienia. Schudłam o kilka rozmiarów, wystawały mi kości obojczyków i bioder, nogi, kiedyś tak mocne, teraz wyglądały żałośnie. Aż do grudnia nie miałam okazji się zważyć, potem okazało się, że w dwa miesiące straciłam trzynaście kilo. Publiczne toalety były norami przestępców i zboczeńców, ale nie miałam innego wyjścia, niż zatkać nos i z nich korzystać, jako że ubikacje w sklepach i hotelach znajdowały się Poza moim zasięgiem, wyrzuciliby mnie na zbity pysk. Nie miałam także wstępu do toalet na stacjach benzynowych, bo Pracownicy nie chcieli wydać mi kluczyka. W ten sposób zaczęłam szybko schodzić po stopniach piekła jak tyle innych Plugawych istot, które żyły na ulicy, żebrząc i kradnąc za

odrobinę cracku, mety czy kwasu, za łyk czegoś mocnego, cierpkiego, brutalnego. Alkohol, im tańszy, tym bardziej był skuteczny, a takiego właśnie potrzebowałam. Październik i listopad

spędziłam podobnie: nie potrafię przypomnieć sobie wyraźnie, jak żyłam, ale pamiętam dobrze krótkie chwile euforii, a potem upokarzające polowanie na kolejną działkę. Przez cały ten czas ani razu nie siedziałam przy stole; kiedy miałam pieniądze, kupowałam tacos, burritos albo hamburgery, które natychmiast zwracałam na czworakach na ulicy. Niekończące się torsje, żołądek w płomieniach, popękane usta, rany w buzi i nosie, żadnej czystej ani miłej w dotyku rzeczy, potłuczone szkło, karaluchy, kubły na śmieci, ani jednej twarzy w tłumie, która by się do mnie uśmiechnęła, ani jednej ręki, która by mi pomogła. Świat był pełen handlarzy, ćpunów, alfonsów, złodziei, przestępców, dziwek i szaleńców. Bolało mnie całe ciało. Nienawidziłam tego pierdolonego ciała, nienawidziłam tego pierdolonego życia, nienawidziłam braku pierdolonej woli, żeby się ocalić, nienawidziłam mojej pierdolonej duszy, mojego pierdolonego losu. W Las Vegas całymi dniami z nikim się nie witałam, żadna istota ludzka nie obdarzyła mnie słowem ani gestem. Samotność, ta lodowata łapa na piersi, zawładnęła mną do tego stopnia, że nie przyszło mi do głowy proste rozwiązanie, by podnieść słuchawkę i zadzwonić do domu w Berkeley. To by wystarczyło, jeden telefon; tyle że wtedy nie miałam już żadnej nadziei. Na początku, kiedy jeszcze mogłam biegać, krążyłam wokół kawiarni i restauracji z ogródkami, gdzie siadają palacze, i jeśli ktoś zostawiał na stole paczkę papierosów, chwytałam ją w locie, żeby wymienić na

crack. Zażywałam wszystkie substan-

cje toksyczne dostępne na ulicy poza tytoniem, chociaż lubię jego zapach, bo przypomina mi mojego Popo. Kradłam też owoce z supermarketów i czekoladę z kiosków na dworcu, ale tak jak nie udało mi się opanować smutnej profesji dziwki, tak samo nie mogłam nauczyć się kraść. Freddy był ekspertem, mówił, że zaczął, kiedy jeszcze nosił pieluchy. Zrobił kilka pokazów, żeby nauczyć mnie swoich sztuczek. Tłumaczył, że kobiety postępują bardzo nieostrożnie ze swoimi torebkami, wieszają je na krzesłach, odstawiają na bok w sklepach, kiedy wybierają albo mierzą ubrania, rzucają na podłogę u fryzjera, wieszają na ramieniu w autobusach, jednym słowem aż się proszą, żeby ktoś uwolnił je od problemu. Freddy miał niewidzialne dłonie, magiczne palce i cichą zwinność geparda. „Przyjrzyj się dobrze, Lauro, nie odrywaj ode mnie oczu", rzucał mi wyzwanie. Wchodziliśmy do galerii handlowej, obserwował ludzi, szukając ofiary, spacerował z komórką przy uchu, udając pochłoniętego krzykliwą rozmową, podchodził do jakiejś nieuważnej kobiety, wyciągał jej portfel z torebki, zanim zdążyłam cokolwiek zobaczyć, i odchodził spokojnie, cały czas rozmawiając przez telefon. Z tą samą elegancją potrafił sforsować zamek każdego samochodu albo wejść do domu towarowego i pięć minut później wyjść innymi drzwiami z kilkoma zegarkami czy opakowaniami perfum. Próbowałam wykorzystać nauki Freddy'ego, ale brakowało mi

naturalności, puszczały mi nerwy, a opłakany wygląd czynił mnie podejrzaną; w sklepach byłam pilnowana, a na ulicy ludzie odsuwali się, bo śmierdziałam ściekiem, miałam tłuste włosy i rozpaczliwy wygląd. W połowie października pogoda uległa zmianie, noce stały się chłodne, a ja byłam chora, co chwila sikałam, czując ostry, Palący ból, który znikał tylko po narkotykach. Zapalenie pęcherza moczowego. Domyśliłam się, bo już kiedyś to miałam,

w wieku szesnastu lat, wiedziałam, że szybko przechodzi po antybiotyku, ale antybiotyk bez recepty lekarskiej jest w Stanach Zjednoczonych trudniejszy do zdobycia niż kilogram kokainy czy karabin maszynowy. Trudno mi było się wyprostować i chodzić, ale nie miałam odwagi pójść na ostry dyżur do szpitala, bo zaczęliby zadawać mi pytania, a poza tym kręcą się tam policjanci. Musiałam znaleźć jakieś bezpieczne miejsce, gdzie mogłabym spędzać noce, postanowiłam więc spróbować w schronisku dla bezdomnych, które okazało się duszną szopą z gęstymi rzędami polowych łóżek, gdzie spało ze dwadzieścia kobiet i dużo dzieci. Zaskoczyło mnie, jak niewiele z tych kobiet jest tak pogodzonych z nędzą jak ja; tylko kilka mówiło do siebie jak wariatki albo szukało zwady, reszta wyglądała na normalne. Te, które miały dzieci, były bardziej zdecydowane, aktywne, czyste, nawet wesołe, krzątały się wokół swoich maluchów, przygotowywały butelki ze smoczkami,

prały ubranka; widziałam, że jedna czyta książkę doktora Seussa czteroletniej dziewczynce, która znała ją na pamięć i recytowała razem z matką. Nie wszyscy ludzie z ulicy to schizofrenicy albo złoczyńcy, jak się powszechnie sądzi, są po prostu biedni, starzy lub bezrobotni, większość to kobiety z dziećmi, które zostały porzucone bądź uciekają przed różnymi formami przemocy. Na ścianie schroniska wisiał plakat ze zdaniem, które na zawsze wyryło mi się w pamięci: „Zycie bez godności jest nic niewarte". Godność? Zrozumiałam nagle z przerażającą jasnością, że stałam się narkomanką i alkoholiczką. Podejrzewam, że została mi jakaś pogrzebana w popiołach resztka godności, wystarczająca, żebym poczuła niepokój brutalny jak cios w piersi. Zaczęłam płakać przed plakatem, musiałam bardzo rozpaczać, bo zaraz podeszła do mnie jedna z pracownic, zaprowadziła do swojego małego gabinetu, podała szklankę

zimnej herbaty i uprzejmie zapytała o imię, o to, co zażywam, jak często, kiedy był ostatni raz, czy przeszłam leczenie, czy mogą kogoś zawiadomić. Znałam na pamięć numer mojej babci, tego nie zapomniałam, ale telefon do niej oznaczałby ból i wstyd, które by ją zabiły, a dla mnie przymusowy odwyk i abstynencję. Nie ma mowy. „Masz rodzinę?", nalegała pracownica. Wybuchnęłam złością, co mi się często zdarzało, i odpowiedziałam stekiem przekleństw. Nie tracąc spokoju, zaczekała,

aż się wyładuję, a potem pozwoliła zostać na noc w schronisku, łamiąc tym samym regulamin, bo przyjmowali tylko osoby powstrzymujące się od używania alkoholu i narkotyków. Był sok owocowy, mleko i ciasteczka dla dzieci, kawa i herbata o każdej porze, łazienki, telefon i pralki, dla mnie nieprzydatne, bo miałam tylko to, co nosiłam na sobie - zgubiłam plastikową torbę z moim skromnym dobytkiem. Wzięłam bardzo długi prysznic, pierwszy od wielu tygodni, rozkoszując się ciepłą wodą przyjemnie spływającą po skórze, mydłem, pianą na włosach, cudownym zapachem szamponu. Potem musiałam włożyć stare cuchnące ubranie. Zwinęłam się w kłębek na łóżku, wzywając szeptem moją Nini i mojego Popo, błagając, żeby przyszli i wzięli mnie w ramiona jak kiedyś, żeby powiedzieli, że wszystko będzie dobrze, żebym się nie martwiła, że oni nade mną czuwają, śpij, dziecino, oczka zmruż, śpij do wschodu rannych zórz. Zasypianie zawsze sprawiało mi problemy, od urodzenia, ale tu mogłam przynajmniej odpocząć, mimo braku powietrza i chrapania kobiet. Niektóre krzyczały przez sen. Na sąsiednim łóżku rozłożyła się matka z dwójką dzieci, niemowlęciem przy piersi i śliczną dwu-, trzyletnią dziewczynką. Była młodą białą kobietą, grubą, piegowatą, która

najprawdopodobniej niedawno straciła dach nad głową, bo wyglądało na to, że wciąż, jeszcze ma jakiś cel, jakiś plan. Kiedy spotkałyśmy się w łazience, obdarzyła mnie uśmiechem, a dziewczynka spojrzała na

mnie swoimi okrągłymi niebieskimi oczami i zapytała, czy mam pieska. „Ja kiedyś miałam, nazywał się Toni", powiedziała. Gdy kobieta zmieniała niemowlakowi pieluchę, zobaczyłam w kieszonce jej torebki pięciodolarowy banknot. Nie mogłam przestać o nim myśleć. O świcie, kiedy w sypialni zapanowała wreszcie cisza i kobieta spała spokojnie, obejmując dzieci, zakradłam się do jej łóżka, pogrzebałam w torebce i ukradłam banknot. Potem schylona wróciłam na moje posłanie z podkulonym ogonem, jak suka. Ze wszystkich błędów i grzechów popełnionych w życiu tego najbardziej nie mogę sobie darować. Okradłam kogoś będącego w większej potrzebie niż ja, matkę, która kupiłaby za te pieniądze jedzenie dla swoich dzieci. Takich rzeczy się nie wybacza. Brak przyzwoitości prowadzi do rozkładu, utraty człowieczeństwa, duszy. O ósmej rano, po kawie i ciastku, ta sama opiekunka, która mnie przyjęła, dała mi papier z adresem ośrodka odwykowego. „Porozmawiaj z Michelle, to moja siostra, pomoże ci", powiedziała. Wybiegłam bez podziękowania, na ulicy wyrzuciłam kartkę do kosza na śmieci. Błogosławione pięć dolarów wystarczało na działkę czegoś taniego i skutecznego. Nie potrzebowałam łaski żadnej Michelle. Tego samego dnia zgubiłam fotografię mojego Popo, którą babcia dała mi w ośrodku w Oregonie i którą zawsze nosiłam przy sobie. Uznałam to za przerażający znak, dowód, że dziadek widział, jak kradnę te pięć dolarów, że jest zawiedziony, że sobie poszedł i już nikt nade mną nie czuwa. Strach, niepokój, życie w ukryciu, ucieczka,

żebranie, wszystko zlewało się w jeden koszmar, w podobne do siebie dni i noce.

Czasami nachodzi mnie nagłe wspomnienie jakiejś sceny z tamtych dni spędzonych na ulicy i sprawia, że cała drżę. Kiedy indziej budzę się spocona, mając przed oczami obrazy tak żywe, jakby były rzeczywiste. We śnie widzę, jak biegnę naga, rozpalona, z zakrwawionymi stopami, żółcią w ustach, samotna, krzycząc bezgłośnie, labiryntem wąskich uliczek wijących się niczym węże i budynków z zabitymi drzwiami i oknami, w których nie ma żywego ducha, nikogo, kogo można by poprosić o pomoc. W Las Vegas myślałam, że jestem skazana na nieuleczalną samotność, która zaczęła się po śmierci dziadka. Nawet sobie nie wyobrażałam, że któregoś dnia wyląduję tutaj, na wyspie Chiloe, bardzo daleko od rodziny, odcięta od świata, ukryta między obcymi, i wcale nie będę się czuła sama. Kiedy poznałam Daniela, chciałam zrobić na nim dobre wrażenie, wymazać przeszłość i zacząć na nowo od czystej strony, wymyślić lepszą wersję samej siebie, ale dzięki bliskości, jaką daje odwzajemniona miłość, zrozumiałam, że to niemożliwe i niewskazane. Osoba, którą jestem, to wynik moich dotychczasowych przeżyć, także drastycznych błędów. Wyznanie mu wszystkiego było pozytywnym doświadczeniem, przekonałam się, że Mike O'Kelly ma rację: demony tracą władzę, kiedy wyciągamy je z czeluści, gdzie się ukrywają, i patrzymy im w twarz w pełnym świetle. Teraz jednak nie wiem, czy

powinnam była tak postąpić. Myślę, że spłoszyłam Daniela, dlatego nie odwzajemnia mi się tą samą namiętnością, którą ja czuję. Na pewno mi nie ufa, to normalne. Taka historia jak moja może wystraszyć najodważniejszego. Swoją drogą on sam prowokował mnie do wyznań. Łatwo mi przyszło opowiedzenie mu nawet najbardziej upokarzających epizodów, bo słuchał, nie

wydając sądów, myślę, że między innymi na tym polega jego praca. Czy nie to właśnie robią psychiatrzy? Słuchają i milczą. Nigdy nie zapytał mnie, co się stało; pytał, co czuję w momencie, kiedy o tym mówię, a ja opisywałam mu żar na skórze, palpitacje w piersi, ciężar skały, która mnie przygniata. Prosił, żebym nie odpychała tych wrażeń, żebym je zaakceptowała bez analizowania. Jeśli zdołam to zrobić, otworzą się niczym pudła, uwalniając moją duszę. - Wiele wycierpiałaś, Mayu, nie tylko z powodu tego, co ci się przytrafiło w zeszłym roku, ale też przez to, że zostałaś porzucona w dzieciństwie - powiedział. - Porzucona? Żadnego porzucenia, zapewniam cię. Nawet sobie nie wyobrażasz, jak dziadkowie mnie rozpieszczali. - Tak, ale matka i ojciec cię zostawili. . - Tak mówili terapeuci w Oregonie, ale moi dziadkowie.., - Któregoś dnia będziesz musiała zrewidować ten pogląd za pomocą terapii - przerwał mi. - Wy, psychiatrzy, wszystko rozwiązujecie za pomocą terapii!

- Nie ma sensu zasypywać piaskiem ran w psychice, trzeba je przewietrzyć, żeby się zasklepiły. - Po Oregonie mam dość terapii, Danielu, ale jeśli właśnie tego potrzebuję, ty mógłbyś mi pomóc. W jego odpowiedzi było więcej zdrowego rozsądku niż romantyzmu. Powiedział, że to zajęłoby dużo czasu, a on musi wkrótce wyjechać, poza tym w relacji pacjenta z terapeutą nie może być seksu. - W takim razie poproszę mojego Popo, żeby mi pomógł. - Dobry pomysł - odparł ze śmiechem. W nieszczęsnych dniach pobytu w Las Vegas mój Popo tylko raz do mnie przyszedł. Zdobyłam heroinę tak tanią, że powinnam była się domyślić, że nie jest bezpieczna. Znałam

przypadki uzależnionych, którzy umierali zatruci świństwami dodawanymi czasem do narkotyku, ale tak bardzo potrzebowałam kolejnej działki, że nie mogłam się powstrzymać. Zażyłam ją przez nos w obrzydliwej publicznej toalecie. Nie miałam strzykawki, żeby zrobić zastrzyk, może to mnie uratowało. Kiedy tylko wciągnęłam heroinę w płuca, poczułam uderzenia kopyt muła w skroniach, serce zaczęło mi galopować, a po niecałej minucie okryła mnie czarna zasłona, dusiła mnie, nie mogłam oddychać. Runęłam na walające się po podłodze zużyte kawałki papieru toaletowego, na czterdziestu centymetrach między sedesem a ścianą, pośród oparów amoniaku. Dotarło do mnie mgliście, że umieram, ale nie poczułam strachu,

tylko wielką ulgę. Unosiłam się na powierzchni czarnej wody, zanurzałam coraz głębiej, coraz bardziej oderwana od rzeczywistości, jak we śnie, zadowolona, że spadam łagodnie na dno tej płynnej przepaści i kładę kres hańbie, odchodzę, odchodzę na drugą stronę, uciekam przed farsą, jaką było moje życie, od moich kłamstw i usprawiedliwień, od tej podlej, nieuczciwej i tchórzliwej istoty, którą byłam, istoty, która obwiniała ojca, babcię i resztę świata o swoją własną głupotę, od tej nieszczęśnicy, która w ciągu niedawno skończonych dziewiętnastu lat życia spaliła już za sobą wszystkie mosty i doprowadziła się do ruiny, wpadła w pułapkę, była zagubiona, od tego szkieletu pokrytego bąblami i wszami, od tej łajdaczki, która szła do łóżka za wódkę, która okradła bezdomną matkę. Chciałam tylko uciec na zawsze od Joego Martina i Chińczyka, od mojego ciała, od mojego pieprzonego życia. I kiedy już zupełnie odpłynęłam, usłyszałam z bardzo daleka krzyk: „Mayu, Mayu, oddychaj! Oddychaj! Oddychaj!". Wahałam się przez dłuższą chwilę, niepewna, chciałam znowu zemdleć, żeby nie musieć podejmować decyzji, próbowałam S1ę uwolnić i pomknąć w nicość niczym lecąca strzała, ale

byłam przywiązana do tego świata tym donośnym, stanowczym głosem, który mnie wołał. „Oddychaj, Mayu!" Instynktownie otworzyłam usta, wciągnęłam powietrze i zaczęłam wdychać je krótkimi haustami, jak w agonii. Stopniowo, zaskakująco wolno,

powróciłam z ostatniego snu. Nikogo przy mnie nie było, ale w niewielkiej przerwie między drzwiami ubikacji a podłogą zobaczyłam męskie buty. Rozpoznałam je. Popo? To ty, Popo? Nie było odpowiedzi. Angielskie mokasyny przez chwilę stały w tym samym miejscu, po czym bezszelestnie się oddaliły. A ja siedziałam tam, dysząc ciężko i rzężąc, próbowałam stanąć na nogi, które odmawiały mi posłuszeństwa, i wołałam: Popo, Popo! Daniela wcale nie zdziwiło, że nawiedził mnie dziadek, nie próbował nawet dawać mi żadnego racjonalnego wytłumaczenia tego, co zaszło, jak zrobiłby każdy z licznych psychiatrów, których poznałam. Nawet nie obdarzył mnie jednym z tych szyderczych spojrzeń, które zwykle rzuca mi Manuel Arias, kiedy wpadam w taki - jak on to nazywa ezoteryczny nastrój. Jak mogę nie być zakochana w Danielu, skoro jest nie tylko piękny, ale i wrażliwy? Przede wszystkim piękny. Przypomina Dawida Michała Anioła, ale ma znacznie atrakcyjniejszy kolor skóry. We Florencji dziadkowie kupili miniaturową kopię tego posągu. W sklepie zaproponowano im Dawida z listkiem figowym, choć to właśnie jego genitalia najbardziej mi się podobały; nie widziałam jeszcze tej części ciała u prawdziwego mężczyzny, tylko w podręczniku anatomii należącym do mojego Popo. No tak, zapomniałam się, wracam do Daniela, który uważa, że połowa problemów świata zostałaby rozwiązana, gdyby każdy z nas zamiast wymagającego superego miał swojego bezwarunkowo kochającego Popo, bo najpiękniejsze cnoty rozkwitają dzięki miłości.

Życie Daniela Goodricha było beztroskie w porównaniu z moim, ale jemu też nie brakowało zmartwień. Poważnie traktuje swoje plany, od wczesnej młodości wiedział, jaką pójdzie drogą, w przeciwieństwie do mnie, ciągle dryfującej. Jego zachowanie typowe dla bogatego dzieciaka i niefrasobliwy uśmiech osoby zadowolonej z siebie i ze świata w pierwszej chwili wprowadzają w błąd. To wieczne zadowolenie na twarzy zaskakuje, bo w czasie studiów na medycynie, praktyk w szpitalach i pieszych wędrówek z plecakiem na ramieniu musiał widzieć dużo biedy i cierpienia. Gdybym z nim nie spała, pomyślałabym, że to kolejny kandydat na Siddharthę, kolejny mężczyzna pozbawiony emocji, jak Manuel. O historii Goodrichów można by napisać powieść. Daniel wie, że jego biologiczny ojciec był czarny, a matka biała, ale ich nie zna i nie jest zainteresowany ich odnalezieniem, bo uwielbia rodzinę, w której dorastał. Robert Goodrich, jego przybrany ojciec, to Anglik, przysługuje mu tytuł sir, ale go nie używa, bo w Stanach Zjednoczonych stałby się przedmiotem kpin. Dowód stanowi kolorowa fotografia, na której wita się z królową Elżbietą II, udekorowany okazałym odznaczeniem wiszącym na pomarańczowej wstędze. Jest bardzo znanym psychiatrą, ma na koncie kilka opublikowanych książek, a tytuł otrzymał właśnie dzięki zasługom w dziedzinie nauki. Angielski sir ożenił się z Alice Wilkins, młodą amerykańską skrzypaczką, która była przejazdem w Londynie. Przeprowadził się z

nią do Stanów Zjednoczonych i zamieszkali w Seattle, gdzie on założył własną klinikę, a ona dołączyła do orkiestry symfonicznej. Kiedy dowiedzieli się, że Alice nie może mieć dzieci, po długich wahaniach adoptowali Daniela. Cztery lata później ona nieoczekiwanie zaszła w ciążę. Początkowo

myśleli, że to ciąża urojona, ale szybko okazało się, że jest inaczej, i wkrótce Alice wydała na świat małą Frances. Zamiast czuć zazdrość z powodu pojawienia się rywalki, Daniel pokochał siostrę absolutną i jedyną w swoim rodzaju miłością, która z czasem coraz bardziej się pogłębiała i była w pełni odwzajemniana przez dziewczynkę. Roberta i Alice łączyło zamiłowanie do muzyki klasycznej, które zaszczepili dzieciom, słabość do cocker-spanieli, które zawsze mieli w domu, i do sportów górskich, które miały doprowadzić do nieszczęścia Frances. Daniel miał dziewięć lat, a jego siostra pięć, kiedy ich rodzice się rozstali. Robert Goodrich zamieszkał dziesięć przecznic dalej z Alfonsem Zaleskim, pianistą z orkiestry, w której grała Alice, utalentowanym Polakiem o szorstkim sposobie bycia, cielsku drwala, szopie niesfornych włosów na głowie i prostackim poczuciu humoru, kontrastującym z brytyjską ironią i subtelnością sir Roberta. Danielowi i Frances udzielono poetyckiego wyjaśnienia na temat egzotycznego przyjaciela ich ojca, żyli więc w przekonaniu, że chodzi o tymczasowe rozwiązanie, ale minęło dziewiętnaście lat, a mężczyźni nadal są razem. Przez ten czas Alice awansowała na pierwsze skrzypce

orkiestry i dalej grali z Alfonsem Zaleskim jak dobrzy koledzy, którymi są w rzeczywistości, bo Polak nigdy nie próbował odebrać jej męża, chciał tylko, żeby się nim podzieliła. Alice została w rodzinnym domu z połową mebli i dwoma cocker-spanielami, Robert zaś zamieszkał z kochankiem w podobnym domu w tej samej dzielnicy z resztą mebli i trzecim psem. Daniel i Frances dorastali, krążąc z walizkami między jednym a drugim mieszkaniem, spędzając po tygodniu w każdym. Chodzili zawsze do tej samej szkoły, gdzie nikt nie interesował się sytuacją ich rodziców, spędzali z obojgiem święta

i rocznice, a przez jakiś czas myśleli, że liczna rodzina Zaleskich, która zwalała się z Waszyngtonu na Święto Dziękczynienia, to cyrkowi akrobaci, bo taką historię, jedną z wielu, wymyślił Alfons, żeby zaskarbić sobie względy dzieci. Nie musiał się fatygować, bo Daniel i Frances kochają go z innych powodów: był dla nich jak matka. Polak ich uwielbia, poświęca im więcej czasu niż prawdziwi rodzice. Jest wesołym facetem, który cieszy się życiem, który w piżamie, z odznaczeniem sir Roberta na szyi, robi im pokazy rosyjskich tańców ludowych wymagających akrobatycznych umiejętności. Goodrichowie rozstali się, nie zadając sobie trudu, by przeprowadzić formalny rozwód, i zdołali zachować przyjazne relacje. Łączą ich te same zainteresowania, które dzielili, zanim pojawił się Alfons Zaleski, z wyjątkiem wspinaczek górskich, do których już nie wrócili po

wypadku Frances. Daniel skończył szkołę średnią z dobrymi ocenami w wieku siedemnastu lat i został przyjęty na uniwersytet, gdzie miał studiować medycynę, ale jego niedojrzałość była tak oczywista, że Alfons przekonał go, by odczekał rok i w tym czasie trochę się zahartował. „Jesteś smarkaczem, Danielu, jak możesz być lekarzem, skoro nie potrafisz sam wytrzeć sobie nosa?" Nie bacząc na zdecydowany sprzeciw Roberta i Alice, Polak wysłał go w ramach młodzieżowego programu do Gwatemali, żeby trochę zmężniał i nauczył się hiszpańskiego. Przez dziewięć miesięcy Daniel mieszkał u indiańskiej rodziny w wiosce nad jeziorem Atitlan, uprawiając kukurydzę i plotąc sznury z sizalu. Nie przysyłał żadnych wiadomości, a kiedy wrócił, miał skórę koloru nafty, włosy niczym kępa gęstych zarośli, poglądy wywrotowca i mówił w quiche. Po tym doświadczeniu studiowanie medycyny wydawało mu się dziecinną zabawą. Oparty na przyjaźni trójkąt Goodrichów i Zaleskiego może uległby rozpadowi, kiedy dorosły dzieci, które razem

wychowywali, ale konieczność opieki nad Frances połączyła ich jeszcze bardziej. Frances jest od nich całkowicie uzależniona. Przed dziewięciu laty Frances Goodrich spadła z dużej wysokości, kiedy rodzina (bez Polaka) uprawiała wspinaczkę w górach Sierra Nevada. Połamała sobie niezliczoną ilość kości i ledwo się rusza pomimo trzynastu skomplikowanych operacji i bezustannej

rehabilitacji. Ujrzawszy połamaną siostrę leżącą na łóżku oddziału intensywnej terapii, Daniel postanowił studiować medycynę. Wybrał psychiatrię, bo ona go o to poprosiła. Przez trzy długie tygodnie dziewczyna była pogrążona w głębokiej śpiączce. Rodzice rozważali podjęcie nieodwracalnej decyzji o odłączeniu jej od respiratora, bo przeszła krwotok mózgowy i zgodnie z rokowaniami lekarzy miała pozostać w stanie wegetacji, ale nie pozwoli! na to Alfons Zaleski, który przeczuwał, że Frances jest zawieszona w otchłani i jeśli jej nie odłączą, wróci. Rodzina spędzała w szpitalu dnie i noce, zmieniając się przy łóżku chorej; przemawiali do niej, głaskali ją po głowie, wołali po imieniu. Kiedy pewnej soboty o piątej nad ranem otworzyła wreszcie oczy, to właśnie Daniel przy niej siedział. Frances nie mogła mówić, bo była po tracheotomii, ale on oddał słowami to, co wyrażały jej oczy, i obwieścił światu, że siostra bardzo się cieszy, że żyje i że dobrze zrobili, zarzucając miłosierny plan mający pomóc jej umrzeć. Wychowywali się razem jak para bliźniaków, lepiej znali jedno drugie niż samych siebie i nie potrzebowali słów, by się zrozumieć. Krwotok nie uszkodził mózgu Frances w takim stopniu, jakiego się obawiano, wywołał jedynie czasowy zanik pamięci, zeza i utratę słuchu w jednym uchu, ale Daniel zdał sobie sprawę, że zmieniło się również coś fundamentalnego. Wcześ-

niej jego siostra była jak ojciec, racjonalna, logiczna, pociągały ją

nauki ścisłe, zwłaszcza matematyka, natomiast po wypadku -jak mi powiedział - zaczęła myśleć sercem. Twierdzi, że Frances zna intencje i stany ducha innych ludzi, że nie da się przed nią niczego ukryć ani jej oszukać i czasami przewiduje przyszłość tak trafnie, że Alfons Zaleski ćwiczy ją w odgadywaniu numerów, które padną na loterii. W niezwykły sposób rozwinęły się u niej wyobraźnia, kreatywność i intuicja. „Umysł jest o wiele bardziej interesujący niż ciało, Danielu. Powinieneś być psychiatrą, jak tata, żeby zbadać, dlaczego jest we mnie tyle entuzjazmu do życia, podczas gdy inni, zdrowi, popełniają samobójstwa", powiedziała mu Frances, kiedy mogła już mówić. Ta sama odwaga, z którą kiedyś uprawiała ryzykowne sporty, pomagała jej teraz znosić cierpienie. Przysięgła, że odzyska zdrowie. Na razie cały jej czas wypełnia rehabilitacja fizyczna, która zajmuje wiele godzin dziennie, zdumiewające życie towarzyskie, jakie prowadzi przez Internet, i studia - w tym roku skończy historię sztuki. Mieszka ze swoją dziwną rodziną. Goodrichowie i Zaleski postanowili, że wygodniej będzie, jeśli wszyscy będą żyli pod jednym dachem, łącznie z cocker-spanielami, których liczba wzrosła do siedmiu, i przeprowadzili się do dużego parterowego domu, gdzie Frances łatwiej jest przemieszczać się na wózku inwalidzkim. Zaleski zaliczył kilka kursów, żeby pomagać Frances w ćwiczeniach. Nikt już nie pamięta dokładnie, na czym polega relacja między Goodrichami i polskim pianistą. To bez znaczenia: są trojgiem dobrych ludzi, którzy darzą się wzajemnym szacunkiem i opiekują córką, trójką ludzi, którzy kochają

muzykę, książki i teatr, kolekcjonują wina, mają wspólne psy i przyjaciół. Frances nie może się sama uczesać ani umyć sobie zębów, ale porusza palcami i obsługuje komputer. W ten sposób ma

kontakt z uniwersytetem i ze światem. Weszliśmy do Internetu i Daniel pokazał mi profil swojej siostry na Facebooku, gdzie jest kilka jej zdjęć sprzed i po wypadku: dziewczynka z twarzą wiewiórki, piegowata, ruda, filigranowa i wesoła. Na swojej stronie ma komentarze, zdjęcia i filmy z podróży Daniela. - Frances i ja bardzo się różnimy - powiedział. - Ja raczej unikam tłumu, jestem domatorem, za to ona przypomina wulkan. Jako mała dziewczynka chciała być podróżniczką, a jej ulubioną książką były Katastrofy morskie i komentarze Alvara Nuńeza Cabezy de Vaca, hiszpańskiego poszukiwacza przygód z XVI wieku. Pragnęłaby znaleźć się na końcu świata, na dnie morza, na Księżycu. Moja podróż do Ameryki Południowej to był jej pomysł, zaplanowała ją dla siebie, ale nie będzie mogła jej zrealizować. Mam patrzeć jej oczami, słuchać jej uszami i filmować jej kamerą. Bałam się i wciąż się boję, że Daniela wystraszą moje zwierzenia i że odtrąci mnie jako osobę niezrównoważoną, ale musiałam mu wszystko opowiedzieć, nie da się budować niczego trwałego na kłamstwach i przemilczeniach. Zdaniem Blanki, z którą rozmawiałam o tym do znudzenia, każdy ma prawo do swoich tajemnic i to moje dążenie do

pokazania się w najmniej korzystnym świetle jest formą pychy. Też o tym myślałam. Pycha polegałaby na żądaniu, by Daniel kochał mnie pomimo moich problemów i mojej przeszłości. Babcia mawiała, że bezwarunkowo kocha się dzieci i wnuki, ale nie partnera. Manuel milczy na ten temat, jednak ostrzegł mnie przed nieroztropnym zakochiwaniem się w nieznajomym, który mieszka bardzo daleko. Jakiej innej rady mógł mi udzielić? On już taki jest: sam unika sentymentalnych zagrożeń, woli samotność swojej jaskini, w której czuje się bezpieczny.

W listopadzie ubiegłego roku moje życie w Las Vegas tak bardzo wymknęło mi się spod kontrola i byłam tak chora, że mieszają mi sie wszystkie szczegóły. Chodziłam ubrana jak mężczyzna, w kurtce z kapturem nasuniętym na oczy, z głową wciśniętą w ramiona, poruszałam się szybko, nigdy nie pokazując twarzy. Żeby odpocząć, przyklejałam się do ściany, jeszcze lepiej, jeśli to był jakiś kąt między dwiema ścianami, skulona w kłębek, z potłuczoną butelką w ręku, która na niewiele by mi się zdała jako narzędzie obrony. Przestałam prosić o jedzenie w schronisku dla kobiet i zaczęłam chodzić do męskiego. Czekałam, żeby stanąć na końcu kolejki, brałam talerz i w pośpiechu pochłaniałam jego zawartość gdzieś na uboczu. Wśród tych mężczyzn spojrzenie komuś w oczy mogło zostać zinterpretowane jako przejaw agresji, jedno słowo za dużo niosło ze sobą zagrożenie. Były to istoty bezimienne, niewidzialne, z wyjątkiem starych, którzy mieli

lekkiego bzika; przychodzili tam od lat, traktowali schronisko jak swoje terytorium i nikt nie szukał z nimi zwady. Uchodziłam za jednego z wielu narkomanów przyniesionych przez przypływ ludzkiej nędzy. Wyglądałam tak bezbronnie, że czasami ktoś, kto zachował jeszcze resztki współczucia, witał mnie słowami „hi, buddie!". Nie odpowiadałam, bo głos by mnie zdradził. Handlarz, który wymieniał mi papierosy na crack, skupował też sprzęt elektroniczny, CD, DVD, iPody, telefony komórkowe i gry wideo, ale ich zdobycie nie było łatwe. Kradzież takich rzeczy wymaga dużej odwagi i zręczności, których mnie brakowało. Freddy wytłumaczył mi, na czym polega jego metoda. Najpierw trzeba zrobić rekonesans, żeby zbadać rozmieszczenie wyjść i kamer bezpieczeństwa; potem odczekać, aż sklep będzie pełen ludzi, a pracownicy zajęci, Co zazwyczaj ma miejsce w czasie wyprzedaży, świąt i na Początku albo w środku miesiąca, w dni wypłaty. Tyle teoria,

ale w sytuacji, kiedy nagli potrzeba, nie można czekać na idealne warunki. W dniu, w którym przyłapał mnie posterunkowy Arana, bardzo cierpiałam. Od rana niczego nie zdobyłam i od kilku godzin miałam skurcze, trzęsłam się z głodu narkotycznego i zwijało mnie z bólu z powodu nasilającego się zapalenia pęcherza moczowego, który łagodziła tylko heroina albo leki, bardzo drogie na czarnym rynku. Nie

mogłam trwać w tym stanie ani godziny dłużej. Postąpiłam dokładnie odwrotnie, niż radził mi Freddy: weszłam zdesperowana do sklepu ze sprzętem elektronicznym, którego nie znałam, a którego jedyną zaletą był brak uzbrojonego ochroniarza przy wejściu, nie tak jak w innych. Nie myśląc o pracownikach ani o kamerach, jak szalona szukałam działu z grami. Moje zachowanie i wygląd musiały zwrócić uwagę. Znalazłam gry, złapałam jakąś japońską, wojenną, którą lubił Freddy. Schowałam ją pod bluzkę i pospieszyłam do wyjścia. Kod zabezpieczający włączył donośny, piskliwy dźwięk alarmu, gdy tylko zbliżyłam się do drzwi. Zanim pracownicy zdążyli zareagować, puściłam się pędem ze zdumiewającą energią, zważywszy na mój opłakany stan. Biegłam najpierw środkiem ulicy, wymijając samochody, potem chodnikiem, roztrącając gwałtownie ludzi i wykrzykując nieprzyzwoite słowa, aż wreszcie zrozumiałam, że nikt mnie nie goni. Zatrzymałam się, dysząc, bez tchu, jakby ktoś przebił mi płuca, czułam tępy ból w pasie i w pęcherzu, ciepłą wilgoć moczu między nogami. Opadłam na chodnik z japońską grą w objęciach. Chwilę później dwie ciężkie, mocne dłonie chwyciły mnie za ramiona. Kiedy się odwróciłam, zobaczyłam jasne oczy w bardzo opalonej twarzy. To był posterunkowy Arana, którego nie od razu rozpoznałam, bo nie miał na sobie munduru, poza tym nie mogłam skupić na nim wzroku, prawie zemdla-

łam. Jeśli się nad tym dobrze zastanowić, to dziwne, że Arana nie natknął się na mnie wcześniej. Świat żebraków, złodziejaszków, prostytutek i narkomanów ogranicza się do określonych dzielnic i ulic, które policja doskonale zna i których pilnuje, tak samo jak ma na oku schroniska dla ubogich, gdzie wcześniej czy później trafiają głodni. Pokonana, wyciągnęłam spod bluzki grę wideo i wręczyłam ją posterunkowemu. Policjant podniósł mnie z ziemi za ramię i musiał przytrzymać, bo uginały się pode mną nogi. „Chodźmy", powiedział uprzejmiej, niż można się było spodziewać. „Proszę... niech mnie pan nie aresztuje... proszę", wybełkotałam. „Nie aresztuję cię, spokojnie". Zaprowadził mnie do położonej dwadzieścia metrów dalej meksykańskiej restauracji La Taquería, gdzie kelnerzy próbowali zagrodzić mi drogę w wejściu, widząc mój opłakany stan, ale ustąpili, kiedy Arana pokazał im legitymację. Zwaliłam się na krzesło z głową wtuloną w ramiona, wstrząsana niekontrolowanymi drgawkami. Nie wiem, jak Arana mnie rozpoznał. Widzieliśmy się zaledwie kilka razy, a ruina, którą miał przed sobą, w niczym nie przypominała znanej mu zdrowej, modnie ubranej dziewczyny z włosami niczym posrebrzane piórka. Od razu zauważył, że nie jedzenia potrzebuję najpilniej, i pomagając mi, jakbym była inwalidką, zaprowadził mnie do toalety. Rzucił okiem, by upewnić się, czy jesteśmy sami, wetknął mi coś do ręki i delikatnie popchnął do środka, stając na straży w drzwiach. Biały proszek. Wydmuchałam nos w papier toaletowy i

zachłannie, w pośpiechu wciągnęłam narkotyk, który dał mi takiego kopa, Jakby ktoś wbił mi w czoło lodowaty nóż. Natychmiast ogarnęła mnie cudowna ulga, którą zna każdy ćpun. Przestałam drżeć i skomleć, rozjaśnił mi się umysł.

Zmoczyłam twarz i spróbowałam rozczesać palcami włosy, nie rozpoznając w lustrze trupa z zaczerwienionymi oczami i tłustymi kosmykami w dwóch kolorach. Nie mogłam znieść swojego własnego zapachu, ale nie było sensu się myć, skoro nie miałam ubrania na zmianę. Na zewnątrz Arana czekał na mnie z założonymi rękami, oparty o ścianę. „Zawsze mam coś przy sobie z myślą o nagłym wypadku, takim jak ten", powiedział i uśmiechnął się swoimi oczami jak kreseczki. Wróciliśmy do stolika i posterunkowy zamówił piwo, które spłynęło mi do żołądka niczym święcona woda, po czym zmusił mnie do przełknięcia kilku kęsów fajitas z kurczakiem, zanim dal mi dwie tabletki. Musiały być silnymi analgetykami, bo nalegał, żebym nie brała ich na pusty żołądek. Niecałe dziesięć minut później odżyłam. - Kiedy zabili Brandona Leemana, szukałem cię, żebyś złożyła zeznania i zidentyfikowała zwłoki. To była tylko formalność, nie mieliśmy wątpliwości, że to on. Wśród handlarzy narkotyków takie zbrodnie są typowe - powiedział. - Wiadomo, kto to zrobił? - Mamy pewne domysły, ale brakuje dowodów. Wpakowali mu

jedenaście kul. Sporo osób musiało słyszeć strzelaninę, ale nikt nie współpracuje z policją. Myślałem, że już wróciłaś do rodziny, Lauro. Co z planami pójścia na uniwersytet? Nigdy bym nie podejrzewał, że znajdę cię w takim stanie. - Przestraszyłam się, panie posterunkowy. Kiedy dowiedziałam się, że go zabili, nie miałam odwagi wrócić do budynku i zaczęłam się ukrywać. Nie mogłam zadzwonić do rodziny i skończyłam na ulicy. - I jako narkomanka, jak widzę. Potrzebujesz... - Nie! - przerwałam mu. - Naprawdę czuję się dobrze, niczego nie potrzebuję. Wrócę do domu, wyślą mi pieniądze na autobus.

- Jesteś mi winna wyjaśnienia, Lauro. Twój rzekomy wujek nie nazywał się Brandon Leeman ani nie nosił żadnego nazwiska występującego w pół tuzinie fałszywych dowodów osobistych, które u niego znaleźliśmy. Został zidentyfikowany jako Hank Trevor, miał na koncie dwa wyroki więzienia w Atlancie. - Nigdy mi o tym nie mówił. - Nie mówił ci też o swoim bracie Adamie? - Możliwe, że o nim wspomniał, nie pamiętam. Policjant zamówił dla nas jeszcze po piwie, po czym opowiedział mi, że Adam Trevor jest jednym z najlepszych fałszerzy pieniędzy na świecie. W wieku piętnastu lat zaczął pracować w drukarni w Chicago, gdzie poznał tajniki tuszu i papieru, a potem opracował technikę fałszowania banknotów tak doskonałą, że pozytywnie przechodziły

testy z piórem i w promieniach ultrafioletowych. Sprzedawał je po czterdzieści, pięćdziesiąt centów za dolara mafiom z Chin, Indii i Bałkanów, które przed wprowadzeniem na rynek mieszały je z prawdziwymi banknotami. Interes z fałszywymi pieniędzmi, jeden z najbardziej dochodowych na świecie, wymaga całkowitej dyskrecji i zimnej krwi. - Brandon Leeman, albo raczej Hank Trevor, nie miał talentu ani inteligencji swojego brata, to przestępca małego kalibru. Jedyną cechą łączącą ich obu była kryminalna mentalność. Po co harować w uczciwej pracy, skoro przestępczość jest bardziej opłacalna i zabawniejsza? Mają trochę racji, prawda, Lauro? Wyznam ci, że czuję pewien podziw dla Adama Trevora jest artystą i nigdy nie zrobił krzywdy nikomu poza amerykańskim rządem - podsumował Arana. Wyjaśnił mi, że podstawową zasadą fałszerza jest nie wydawać swoich pieniędzy, tylko sprzedawać je jak najdalej, nie zostawiając śladów, które mogłyby doprowadzić do autora albo

do drukarni. Adam Trevor złamał tę zasadę i wręczył pewną sumę swojemu bratu, który zamiast schować pieniądze, bo takie najprawdopodobniej dostał instrukcje, zaczął je wydawać w Las Vegas. Arana dodał, że ma dwudziestopięcioletnie doświadczenie w policji i wie doskonale, czym zajmował się Brandon Leeman i co ja dla niego robiłam, ale nie aresztował nas, bo ćpuny takie jak my są bez znaczenia; gdyby zatrzymywali każdego narkomana i handlarza w

Nevadzie, nie wystarczyłoby dla nich cel. Kiedy jednak Leeman puścił w obieg fałszywe pieniądze, przeszedł do innej kategorii, dużo wyższej niż jego liga. Jedynym powodem, dla którego od razu go nie zamknięto, była możliwość, że za jego pośrednictwem uda się odkryć źródło pieniędzy. - Od miesięcy pilnowałem go z nadzieją, że doprowadzi mnie do Adama Trevora, wyobraź sobie moje rozczarowanie, kiedy go zamordowali. Szukałem cię, bo ty wiesz, gdzie twój kochanek chował pieniądze, które dostawał od brata... - Nie był moim kochankiem! - przerwałam. - Wszystko jedno. Chcę wiedzieć, gdzie schował pieniądze i jak zlokalizować Adama Trevora. - Nie uważa pan, panie posterunkowy, że gdybym wiedziała, gdzie są pieniądze, nie żyłabym na ulicy? Godzinę wcześniej bez wahania wszystko bym mu powiedziała, ale narkotyk, tabletki, piwo i szklaneczka tequili rozwiały chwilowo mój strach. Przypomniałam sobie, że nie powinnam pakować się w tę intrygę. Nie wiedziałam, czy banknoty z magazynu w Beatty są fałszywe, autentyczne, czy też jest to mieszanka obu rodzajów. Tak czy inaczej, nie było mi na rękę, żeby Arana wiązał mnie z tamtymi torbami. Jak radził Freddy, zawsze najbezpieczniej jest milczeć. Brandon Leeman został brutalnie zabity, jego mordercy byli na wolności, policjant wspomniał o mafiach, a każda informacja, którą bym zdradziła, groziła mi zemstą Adama Trevora.

- Skąd panu przyszło do głowy, że Brandon Leeman miałby mi powierzyć coś takiego? Pracowałam dla niego jako dziewczyna na posyłki. Jego wspólnikami byli Joe Martin i Chińczyk, to oni uczestniczyli w jego interesach i wszędzie z nim jeździli, nie ja. - Byli wspólnikami? - Tak myślę, ale nie jestem pewna, bo Brandon Leeman nic mi nie mówił. Do tej pory nie wiedziałam nawet, że nazywa się Hank Trevor. - Czyli Joe Martin i Chińczyk wiedzą, gdzie są pieniądze. - Musiałby pan ich o to zapytać. Jedynymi pieniędzmi, jakie widziałam, były napiwki, które dawał mi Brandon Leeman. - I te, które zbierałaś dla niego w hotelach. Dalej mnie przesłuchiwał, żeby poznać szczegóły życia w norze przestępców, jaką był budynek Brandona Leemana. Odpowiadałam mu ostrożnie, nie wspominając o Freddym ani nie naprowadzając go na ślad toreb z El Paso TX. Próbowałam wmieszać we wszystko Joego Martina i Chińczyka, myślałam, że jeśli zostaną aresztowani, to się od nich uwolnię, ale Arana nie wydawał się nimi zainteresowany. Skończyliśmy jeść już jakiś czas temu, była prawie piąta po południu i w skromnej meksykańskiej restauracji został tylko właściciel, który czekał, aż sobie pójdziemy. Jakby nie zrobił już dla mnie wystarczająco dużo, posterunkowy Arana podarował mi dziesięć dolarów i zostawił numer swojej komórki, żebyśmy byli w kontakcie i żebym zadzwoniła do niego w razie kłopotów. Ostrzegł, że powinnam

powiadomić go, jeśli zechcę opuścić miasto, i poradził, żebym na siebie uważała, bo w Las Vegas są dzielnice bardzo niebezpieczne, zwłaszcza w nocy. Jakbym sama o tym nie wiedziała. Przy pożegnaniu przyszło mi do głowy, by zapytać, dlaczego nie ma na sobie munduru; wyznał

mi, że współpracuje z FBI: fałszerstwo pieniędzy jest przestępstwem federalnym. Środki ostrożności, które pozwoliły mi ukrywać się w Las Vegas, okazały się bezużyteczne wobec Mocy Przeznaczenia, od wielkiej litery, jak powiedziałby dziadek, mając na myśli jedną ze swoich ulubionych oper Verdiego. Mój Popo wyznawał poetycką ideę przeznaczenia - jak inaczej wytłumaczyć to, że znalazł kobietę swojego życia w Toronto? - ale nie był takim fatalistąjak babcia, dla której przeznaczenie jest czymś tak pewnym i konkretnym jak dziedzictwo genetyczne. Obie te rzeczy, przeznaczenie i geny, determinują, kim jesteśmy, nie można ich zmienić; jeśli kombinacja okaże się złośliwa, mamy przechlapane, ale jeśli taka nie jest, możemy sprawować pewną kontrolę nad własnym życiem, pod warunkiem że będzie nam sprzyjać karta astrologiczna. Tłumaczyła mi, że przychodzimy na świat z określonym układem rozdania i rozgrywamy naszą partię; mając podobne karty, jedna osoba może się pogrążyć, a druga pokonać trudności. „To prawo kompensacji, Mayu. Jeśli twoim przeznaczeniem jest urodzić się ślepą, nie masz obowiązku siedzieć w metrze i grać na

flecie, możesz rozwinąć węch i zostać kiperem wina". Typowy przykład mojej babci. Zgodnie z teorią mojej Nini urodziłam się przeznaczona do uzależnienia od używek, diabli wiedzą dlaczego, bo przecież nie mam tego w genach: babcia jest abstynentką, ojciec wypija od czasu do czasu szklaneczkę białego wina, a moja matka, lapońska księżniczka, jedyny raz, kiedy ją widziałam, zrobiła na mnie dobre wrażenie. Co prawda była jedenasta rano, a o tej porze prawie wszyscy są mniej więcej trzeźwi Tak czy inaczej, w moim zestawie jest karta uzależnienia, ale

korzystając z silnej woli i inteligencji, mogłabym obmyślić mistrzowskie zagrania, żeby zachować nad nim kontrolę. Jednak statystyki są pesymistyczne, jest więcej ślepców, którzy zostają kiperami wina, niż wyleczonych narkomanów. Zważywszy na inne pułapki, jakie zastawiło na mnie przeznaczenie, na przykład znajomość z Brandonem Leemanem, moje szanse na normalne życie byłyby minimalne, gdyby nie interwencja Olympii Pettiford. Tak powiedziałam mojej Nini, a ona odparła, że z kartami zawsze można robić sztuczki. Tym właśnie było wysłanie mnie na tę wysepkę w archipelagu Chiloe: karcianą sztuczką. Tego samego dnia parę godzin po moim spotkaniu z Araną Joe Martin i Chińczyk trafili na mnie wreszcie kilka przecznic od meksykańskiej knajpy, w której posterunkowy udzielił mi pomocy. Ponieważ wydałam dziesięć dolarów na narkotyki i byłam naćpana, nie

zauważyłam czarnej furgonetki i nie usłyszałam, jak podchodzą. Złapali mnie we dwóch, podnieśli do góry i siłą wsadzili do samochodu, podczas gdy ja wierzgałam nogami i rozpaczliwie krzyczałam. Kilka osób zatrzymało się na widok zamieszania, ale nikt nie interweniował, kto chciałby narażać się na kłopoty z powodu dwóch niebezpiecznych zbirów i rozhisteryzowanej żebraczki. Próbowałam wyskoczyć z jadącego samochodu, ale Joe Martin unieruchomił mnie ciosem w szyję. Zabrali mnie do budynku, który już znałam, terytorium Brandona Leemana, gdzie teraz oni byli capos. Mimo zamroczenia zauważyłam, że dom jest jeszcze bardziej zapuszczony, pojawiło się więcej wulgarnych słów namazanych na ścianach, śmieci i potłuczonego szkła, śmierdziało odchodami. Wnieśli mnie we dwóch na trzecie piętro, otworzyli kratę 1 weszliśmy do mieszkania, które stało puste. „Teraz nam Wszystko wyśpiewasz, przeklęta kurwo", zagroził Joe Martin,

dwa centymetry od mojej twarzy, ściskając mi piersi swoimi małpimi łapskami. „Powiesz nam, gdzie Leeman schował pieniądze, albo połamię ci wszystkie kości, jedną po drugiej". W tym momencie zadzwoniła komórka Chińczyka, który zamienił z kimś kilka zdań, po czym powiedział Joemu Martinowi, że jeszcze będzie czas, żeby połamać mi kości, dostali rozkaz i muszą wyjść, czekają na nich. Zakneblowali mnie szmatą i taśmą klejącą, rzucili na

jeden z materacy, związali kostki i nadgarstki kablem elektrycznym i połączyli oba węzły tak, że leżałam wygięta do tyłu. Wyszli, zapowiadając raz jeszcze, co mi zrobią po powrocie, i zostałam sama. Nie mogłam krzyczeć ani wykonać żadnego ruchu, kabel wrzynał mi się w kostki i nadgarstki, szyja zesztywniała po uderzeniu, dusiła mnie szmata w ustach, byłam przerażona tym, co mnie czeka z rąk tych morderców, poza tym alkohol i narkotyki przestawały pomału działać. W buzi miałam knebel i niesmak po obiadowych fajitas z kurczakiem. Usiłowałam powstrzymać wymioty, które podchodziły mi do gardła i mogły mnie udusić. Jak długo leżałam na tym materacu? Nie wiem tego na pewno, ale wydawało mi się, że spędziłam tam kilka dni, choć mogła minąć niecała godzina. Dostałam gwałtownych drgawek i zaczęłam gryźć nasiąkniętą śliną szmatę, żeby jej nie połknąć. Przy każdym szarpnięciu kabel coraz bardziej wrzynał mi się w ciało. Strach i ból nie pozwalały mi myśleć, nie miałam czym oddychać i zaczęłam się modlić, żeby Joe Martin i Chińczyk wrócili, byłam gotowa zdradzić im wszystko, co chcieli wiedzieć, i osobiście zabrać ich do Beatty. Ciekawe, czy daliby radę rozwalić strzałami kłódki magazynu i czy potem ja dostałabym kulkę w łeb, to byłoby lepsze, niż umrzeć torturowana jak zwierzę. Nic mnie nie obchodziły te przeklęte pienią-

dze, dlaczego nie zaufałam posterunkowemu Aranie, dlaczego, dlaczego? Teraz, na Chiloe, kilka miesięcy później, analizując to

wszystko ze spokojem i z dystansem, zrozumiałam, że to właśnie był ich sposób, by skłonić mnie do mówienia - nie musieli łamać mi kości, wystarczyła męka, jaką jest głód narkotyczny. Prawdopodobnie taki rozkaz otrzymał Chińczyk przez telefon. Na zewnątrz zaszło słońce, światło nie przenikało już przez deski w oknie i w środku panowała całkowita ciemność, a ja, coraz bardziej chora, wciąż błagałam, żeby mordercy wrócili. Moc przeznaczenia. To nie Joe Martin i Chińczyk zapalili światło i to nie oni się nade mną pochylili, tylko Freddy, tak chudy i z takim obłędem w oczach, że początkowo go nie poznałam. „Kurwa, Lauro, kurwa, kurwa", bełkotał, próbując wyjąć mi knebel drżącą ręką. Kiedy wreszcie wyciągnął szmatę, mogłam zaczerpnąć ogromny haust powietrza i wypełnić nim płuca, zbierało mi się na wymioty, kasłałam. Freddy, Freddy, bądź błogosławiony, Freddy. Nie potrafił mnie rozwiązać, węzły skamieniały, a on miał tylko jedną rękę, w drugiej brakowało dwóch palców, nigdy nie odzyskał w niej sprawności po tym, jak mu ją zmiażdżyli. Poszedł do kuchni po nóż i zaczął walczyć z kablem, aż po trwających wieczność minutach zdołał go przeciąć i mnie oswobodzić. Miałam krwawiące rany na kostkach i nadgarstkach, ale zauważyłam je dopiero później, w tamtej chwili dręczył mnie przede wszystkim brak narkotyku, obchodziło mnie wyłącznie zdobycie kolejnej działki. Na darmo próbowałam się podnieść, wstrząsały mną konwulsyjne drgawki, nie miałam kontroli nad kończynami. „Kurwa, kurwa, kurwa, musisz stąd wyjść, kurwa, Lauro, kurwa", Powtarzał chłopiec jak

litanię. Znowu poszedł do kuchni, wrócił z fifką, zapalniczką i garścią cracku. Zapalił go, po czym włożył mi fifkę do ust. Zaciągnęłam się głęboko i odzyskałam

trochę sił. „Jak się stąd wydostaniemy, Freddy?", wymamrotałam, szczękając zębami. „Na nogach, to jedyny sposób. Wstań, Lauro", odpowiedział. Wyszliśmy w najprostszy sposób, głównymi drzwiami. Freddy miał pilota do otwierania kraty; w ciemności przemknęliśmy po schodach, przyklejeni do ściany, on podtrzymując mnie w pasie, ja wsparta na jego ramionach. Był taki mały! Ale dzielne serce rekompensowało z nawiązką jego kruchość. Może widziały nas niektóre z duchów z niższych pięter i doniosły Joemu Martinowi i Chińczykowi, że to Freddy mnie uratował, tego się nigdy nie dowiem. Jeśli nikt im o tym nie powiedział, pewnie się domyślili, któż inny ryzykowałby życie, żeby mi pomóc. Przemykając pod ścianami domów, przeszliśmy kilka przecznic i oddaliliśmy się od budynku. Freddy próbował parokrotnie zatrzymać taksówkę, ale kierowcy mijali nas, musieliśmy przedstawiać sobą opłakany widok. Zaprowadził mnie na przystanek i wsiedliśmy do pierwszego autobusu, który przyjechał, nie patrząc, dokąd jedzie, nie zwracając uwagi na oburzone twarze pasażerów ani na spojrzenia kierowcy we wstecznym lusterku. Cuchnęłam moczem, byłam rozczochrana, miałam ślady krwi na rękach i na butach. Mogli nas

zmusić, żebyśmy się wynieśli, albo powiadomić policję, ale tym razem też mieliśmy szczęście i nic takiego się nie wydarzyło. Wysiedliśmy na ostatnim przystanku. Freddy zaprowadził mnie do publicznej toalety, gdzie umyłam się, jak mogłam, co na niewiele się zdało, bo moje ubranie i włosy wyglądały odrażająco. Potem wsiedliśmy do innego autobusu, i jeszcze jednego, i przez kilka godzin krążyliśmy po Las Vegas, żeby zmylić pościg. Wreszcie Freddy zabrał mnie do czarnej dzielnicy, w której nigdy nie byłam, ciemnej, z pustymi o tej godzi-

nie ulicami. Zobaczyłam skromne domy robotników i niskich rangą urzędników, ganki z wiklinowymi krzesłami, zagracone patia, stare samochody. Po straszliwych cięgach, jakie spuścili temu chłopcu za to, że pcha się do nie swojej dzielnicy, przyprowadzenie mnie w takie miejsce wymagało dużej odwagi. On jednak nie wyglądał na zaniepokojonego, jakby nieraz chodził tymi ulicami. Doszliśmy do domu niczym nieróżniącego się od innych i Freddy kilkakrotnie natarczywie nacisnął dzwonek. Wreszcie usłyszeliśmy donośny głos: „Co za bezczelność, nachodzić mnie o tej porze!". Ktoś zapalił światło na ganku, uchylił drzwi, czyjeś oko obejrzało nas dokładnie. „Błogosławiony niech będzie Pan, czy to nie ty, Freddy?" To była Olympia Pettiford w szlafroku z różowego pluszu, pielęgniarka, która opiekowała się Freddym w szpitalu, kiedy go pobili, słodka olbrzymka, matka bezbronnych, wspaniała kobieta,

prowadząca Kościół Wdów dla Jezusa. Otworzyła drzwi na oścież i przytuliła mnie do swojej piersi afrykańskiej bogini, „biedna dziewczynka, biedna dziewczynka". Zaniosła mnie na rękach na kanapę w salonie i położyła tak delikatnie, jak matka kładzie noworodka. U Olympii Pettiford dopadł mnie syndrom głodu, mówi się, że gorszy niż jakikolwiek ból fizyczny, ale łatwiejszy do zniesienia niż moralne cierpienie z powodu poniżenia czy straszliwa rozpacz po utracie kogoś tak buskiego jak mój Popo. Nie chcę myśleć, czym byłaby utrata Daniela... Jeremiah Pettiford, mąż Olympii, prawdziwy anioł, oraz Wdowy dla Jezusa, dojrzale, wytrzymałe, władcze i wielkoduszne Murzynki, zmieniali się, żeby wspierać mnie w najgorszych dniach. Kiedy zęby dzwoniły mi tak, że ledwo mogłam wydobyć głos i błagać

o łyk, tylko jeden łyk czegoś mocnego, czegokolwiek, by przeżyć, kiedy trzęsłam się i wiłam w mękach, a ośmiornica bólu uciskała moje skronie i gniotła mnie tysiącem macek, kiedy cała spocona wykłócałam się i walczyłam, próbując uciec, te wspaniałe kobiety przytrzymywały mnie, kołysały, pocieszały, odmawiały modlitwy i śpiewały pieśni w mojej intencji, nie zostawiając mnie ani na chwilę samej. „Zrujnowałam sobie życie, już dłużej nie wytrzymam, chcę umrzeć", zaszlochałam w pewnym momencie, kiedy mogłam wyartykułować coś więcej niż wyzwiska, błagania i przekleństwa. Olympia chwyciła mnie za ramiona i zmusiła, bym spojrzała jej w oczy, skupiła wzrok i

uważnie jej wysłuchała: „Kto ci powiedział, że będzie łatwo, dziecko? Wytrzymaj. Nikt od tego nie umiera. Zabraniam ci mówić, że umrzesz, to grzech. Oddaj się w ręce Jezusa, a przeżyjesz przyzwoicie siedemdziesiąt lat, które masz przed sobą". Olympii Pettiford udało się zdobyć dla mnie antybiotyk, który pokonał infekcję dróg moczowych, i Valium, żeby pomóc mi zwalczyć objawy głodu. Przypuszczam, że wyniosła je ze szpitala z czystym sumieniem, bo Jezus z góry jej to wybaczył. Wyjaśniła mi, że zapalenie pęcherza przeniosło się też na nerki, jej zastrzyki pozwoliły jednak zapanować nad nim w ciągu kilku dni. Dała mi nawet fiolkę tabletek na kolejne tygodnie. Nie pamiętam, ile czasu konałam z powodu głodu, pewnie dwa, trzy dni, które dla mnie wlokły się jak miesiąc. Powoli wychodziłam z otchłani i wreszcie wychynęłam na powierzchnię. Byłam w stanie przełknąć zupę albo owsiankę, zasnąć na chwilę i trochę odpocząć. Zegarek kpił sobie ze mnie, godzina ciągnęła się jak tydzień. Wdowy mnie wykąpały, odwszawiły, obcięły mi paznokcie, wyleczyły zainfekowane rany po igłach i po kablach, które porozcinały mi skórę na nadgarstkach i kostkach u nóg, nacierały mnie oliwką dla dzieci,

żeby rozmiękczyć strupy, zdobyły czyste ubranie i pilnowały, bym nie wyskoczyła przez okno w poszukiwaniu narkotyków. Kiedy wreszcie mogłam stanąć na nogach i chodzić bez pomocy, zabrały mnie do swojego kościoła, pomalowanej na błękitno szopy, gdzie

spotykali się członkowie ich małej wspólnoty. Nie było tam młodych ludzi, sami Afroamerykanie, w większości kobiety, i jak się dowiedziałam, nie wszyscy z kilku obecnych mężczyzn owdowieli. Jeremiah i Olympia Pettifordowie, odziani w tuniki z fioletowej satyny z żółtymi lamów-kami, odprawili nabożeństwo, żeby podziękować Jezusowi w moim imieniu. Te glosy! Śpiewali całym ciałem, kołysząc się jak palmy, z rękami wzniesionymi do nieba, radośni, tak radośni, że ich śpiew oczyścił mnie od środka. Olympia i Jeremiah nie chcieli znać żadnych szczegółów na mój temat, nawet mojego imienia; wystarczyło im, że Freddy przyprowadził mnie pod ich drzwi, żeby się mną zaopiekowali. Podejrzewali, że przed czymś uciekam, ale woleli nie wiedzieć przed czym, na wypadek gdyby ktoś zadawał im niewygodne pytania. Codziennie modlili się za Freddy'ego, wstawiali za nim u Jezusa, żeby się odtruł, przyjął pomoc i miłość, „ale czasami Jezus nie od razu odpowiada, bo dostaje za dużo próśb". Ja też nie mogłam przestać myśleć o Freddym, bałam się, że wpadnie w ręce Joego Martina i Chińczyka, ale Olympia wierzyła w jego spryt i zadziwiającą umiejętność przetrwania. Tydzień później, kiedy objawy infekcji ustąpiły i mogłam usiedzieć w miarę spokojnie bez Valium, poprosiłam Olympię, żeby zadzwoniła do mojej babci w Kalifornii, bo sama nie jestem w stanie tego zrobić. Była siódma rano, kiedy Olympia wykręciła numer, który jej podałam; moja Nini od razu

odebrała, jakby przez sześć miesięcy czekała na ten telefon. „Pani wnuczka jest gotowa na powrót do domu, proszę po nią przyjechać". Jedenaście godzin później przed domem Pettifordów zatrzymała się czerwona furgonetka. Moja Nini przyłożyła palec do dzwonka, przynaglana miłością, i chwilę później wpadłam w jej ramiona na oczach ucieszonych właścicieli domu, kilku Wdów i Mike'a 0'Kelly'ego, który wyciągał swój wózek inwalidzki z wypożyczonego samochodu. „Pieprzona dziewucha! Tyle przez ciebie wycierpieliśmy! Co by cię kosztowało zadzwonić, wiedzielibyśmy, że żyjesz!", powiedziała na powitanie moja Nini, krzycząc po hiszpańsku, jak zawsze, kiedy jest bardzo wzruszona, po czym zaraz dodała: „Wyglądasz okropnie, Mayu, ale masz zieloną aurę, kolor uzdrowienia, to dobry znak". Babcia była dużo niższa, niż ją zapamiętałam, w ciągu kilku miesięcy zmalała, a jej fioletowe worki pod oczami, kiedyś tak zmysłowe, teraz ją postarzały. „Powiadomiłam twojego tatę, leci z Dubaju, jutro będzie czekał na ciebie w domu", powiedziała, patrząc na mnie oczami sowy, uczepiona mojej ręki, jakby nie chciała dopuścić, bym znowu zniknęła; powstrzymała się jednak od zadręczania mnie pytaniami. Niedługo potem Wdowy zawołały nas do stołu: smażony kurczak, smażone ziemniaki, smażone warzywa w panierce, smażone pączki, cholesterolowa uczta, żeby uczcić spotkanie mojej rodziny. Po kolacji Wdowy dla Jezusa pożegnały się i wyszły, my zaś

usiedliśmy w małym saloniku, gdzie ledwo mieścił się wózek inwalidzki. Olympia krótko opisała babci i Mike'owi mój stan zdrowia i poradziła im wysłanie mnie na kurację odwykową, jak tylko dotrzemy do Kalifornu, co Mike, który wie dużo na

ten temat, sam już wcześniej postanowił, po czym dyskretnie się wycofała. Wtedy opowiedziałam im w skrócie, co działo się ze mną od maja, pomijając noc w motelu z Royem Fedgewickiem i prostytucję, bo to zdruzgotałoby moją Nini. W trakcie opowieści o Brandonie Leemanie, a raczej Hanku Trevorze, fałszywych pieniądzach, mordercach, którzy mnie porwali, i całej reszcie babcia coraz bardziej wierciła się na krześle, powtarzając przez zęby „pieprzona dziewucha", ale niebieskie oczy Królewny Śnieżki błyszczały jak światła samolotu. Był zachwycony, że wreszcie znalazł się w centrum afery kryminalnej. - Fałszowanie pieniędzy to bardzo poważne przestępstwo, płaci się za nie drożej niż za morderstwo z premedytacją - poinformował nas wesoło. - Tak mi powiedział posterunkowy Arana. Najlepiej byłoby do niego zadzwonić i wszystko mu wyjawić, zostawił mi swój numer zaproponowałam. - Cóż za genialny pomysł! Godny mojej tępej wnuczki! wykrzyknęła babcia. - Chciałabyś spędzić dwadzieścia lat w San Quentin i skończyć na krześle elektrycznym, głupia smarkulo? Śmiało, leć i opowiedz temu glinie, że jesteś wspólniczką.

- Uspokój się, Nidio. Najpierw trzeba zniszczyć dowody, żeby nie mogli powiązać twojej wnuczki z pieniędzmi. Zatrze-my ślady po jej pobycie w Las Vegas, zabierzemy ją do Kalifornii, a później, kiedy wróci do zdrowia, sprawimy, że zniknie, co o tym myślisz? - Jak to zrobimy? - zapytała. - Tutaj wszyscy mają cię za Laurę Barron, poza Wdowami dla Jezusa, czy tak, Mayu? - Wdowy też nie znają mojego prawdziwego imienia - wyjaśniłam.

- Doskonale. Wrócimy do Kalifornii furgonetką, którą wynajęliśmy postanowił Mike. - Sprytnie pomyślane - wtrąciła moja Nini, której także zaczęły błyszczeć oczy. - Na samolot Maya potrzebowałaby biletu na własne nazwisko i jakiegoś dokumentu tożsamości, to zostawia ślady, za to samochodem możemy przejechać cały kraj i nikt się o tym nie dowie. Zwrócimy furgonetkę w Berkeley. W ten oto szybki sposób dwoje członków Klubu Przestępców zorganizowało mój wyjazd z Miasta Grzechu. Zrobiło się późno, byliśmy zmęczeni i należało odpocząć, zanim wprowadzimy w życie nasz plan. Zostałam na tę noc z Olympią, a Mike z babcią znaleźli sobie hotel. Następnego ranka spotkaliśmy się z Pettifordami na śniadaniu, które przeciągnęliśmy, jak tylko się dało, bo było nam żal rozstawać się z moją dobrodziejką. Babcia, wdzięczna i na zawsze dłużna Pettifordom, zaoferowała im bezwarunkową gościnę w Berkeley, „mój

dom jest państwa domem", ale oni przez ostrożność nie chcieli znać nazwiska mojej rodziny ani adresu. Jednak kiedy Królewna Śnieżka powiedział im, że ratował młodych ludzi takich jak Freddy i może pomóc chłopcu, Olympia przyjęła jego wizytówkę. „Wdowy dla Jezusa będą go szukać aż do skutku i przywieziemy go panu, nawet jeśli miałybyśmy go związać", zapewniła. Pożegnałam się z tą cudowną parą mocnym uściskiem i obiecałam, że jeszcze się zobaczymy. Wyruszyliśmy z babcią i Mikiem czerwoną furgonetką w kierunku Beatty, a po drodze przedyskutowaliśmy sposób otwarcia kłódek. Odpadało podłożenie dynamitu pod drzwi, co sugerowała moja Nini, bo nawet jeślibyśmy go zdobyli, wybuch mógłby zwrócić czyjąś uwagę, poza tym korzystanie

z brutalnej siły jest dla dobrego detektywa ostatecznością. Musiałam dziesięć razy powtórzyć im szczegóły dwóch podróży, które odbyłam z Brandonem Leemanem do magazynu. - Jak brzmi dokładnie wiadomość, którą miałaś przekazać jego bratu przez telefon? - zapytała kolejny raz moja Nini. - Adres, gdzie znajdują się torby. - To wszystko? - Nie! Teraz sobie przypominam, Leeman bardzo nalegał, że muszę powiedzieć jego bratu, gdzie są torby z El Paso TX. - Chodziło mu o miasto El Paso w Teksasie?

- Tak myślę, ale nie jestem pewna. Druga torba nie miała napisu, to była zwykła torba podróżna. Para detektywów amatorów wydedukowała, że klucz do kłódek jest w nazwie, dlatego Leeman dokładnie wbijał mi do głowy wiadomość. W trzy minuty przełożyli litery na cyfry, klucz okazał się tak prosty, że poczuli rozczarowanie, bo oczekiwali wyzwania na miarę ich możliwości. Wystarczyło spojrzeć na telefon: osiem liter odpowiadało ośmiu cyfrom, czterem dla każdej kombinacji, 3572 i 7689. Pojechaliśmy kupić gumowe rękawiczki, szmatę, miotłę, zapałki i alkohol, potem do sklepu z narzędziami po plastikowy baniak i łopatę i wreszcie na stację benzynową, by napełnić bak samochodu i kanister. Ruszyliśmy w stronę magazynu, który na szczęście pamiętałam, choć w tej okolicy było ich kilka. Znalazłam właściwe drzwi i moja Nini, w rękawiczkach, otworzyła kłódki za drugim podejściem; rzadko widywałam ją równie zadowoloną. W środku znajdowały się obie torby, tak jak zostawił je Brandon Leeman. Powiedziałam im, że w czasie dwóch wcześniejszych wizyt niczego nie dotykałam, to Leeman manipulował przy kłódkach, wyciągnął torby z samochodu i zamknął magazyn, ale moja Nini uznała, że jeśli znajdowałam się pod wpływem narkotyków, nie mogę być

niczego pewna. Szmatą zmoczoną w alkoholu Mike oczyści! powierzchnie, na których mogłam zostawić odciski palców, posuwając się od drzwi do środka pomieszczenia.

Z ciekawości zajrzeliśmy do skrzyń i znaleźliśmy karabiny, pistolety i amunicję. Moja Nini chciała, żebyśmy wyszli stamtąd uzbrojeni jak partyzanci, skoro i tak tkwiliśmy po uszy w atmosferze powieści kryminalnej, a Królewna Śnieżka uznał, że to świetny pomysł, ale im nie pozwoliłam. Mój Popo nigdy nie chciał mieć broni, mówił, że ładuje ją diabeł i jeśli posiadasz pistolet, w końcu go użyjesz, a potem tego żałujesz. Moja Nini uważa, że gdyby jej mąż miał broń, zabiłby ją, kiedy tydzień po ślubie wyrzuciła do śmieci jego operowe partytury. Ile daliby członkowie Klubu Przestępców za te dwie skrzynie śmiercionośnych zabawek! Wrzuciliśmy torby do furgonetki, moja Nini zamiotła podłogę, żeby zetrzeć ślady butów i wózka inwalidzkiego, zamknęliśmy kłódki i odjechaliśmy, bez broni. Z torbami w furgonetce udaliśmy się do motelu, żeby odpocząć kilka godzin, kupiwszy uprzednio wodę i zapasy żywności na dziesięciogodzinną podróż. Mike i moja Nini, którzy przylecieli samolotem i wynajęli samochód na lotnisku w Las Vegas, nie wiedzieli, jak długa, prosta i nudna jest szosa, ale przynajmniej o tej porze roku nie była wrzącym kotłem, jak w innych miesiącach, kiedy temperatura przekracza czterdzieści stopni Celsjusza. Mike O'Kelly zabrał torby ze skarbem do swojego pokoju, a my poszłyśmy do naszego. Dzieliłam szerokie łóżko z babcią, która przez całą noc trzymała mnie za rękę. „Nie zamierzam uciekać, Nini, nie martw się", zapewniłam ją, na wpół nieprzytomna ze zmęczenia, ale mnie nie puściła. Żadna z nas nie mogła spać, skorzystałyśmy więc z okazji,

żeby porozmawiać, miałyśmy sobie dużo do powie-

dzenia. Mówiła mi o tacie, jak bardzo przeżył moją ucieczkę, i powtórzyła, że nigdy mi nie wybaczy, że przez pięć miesięcy, jeden tydzień i dwa dni nie dałam znaku życia, zszarpałam im nerwy i złamałam serce. „Wybacz mi, Nini, nie pomyślałam..." I rzeczywiście nie przyszło mi to do głowy, myślałam tylko o sobie. Kiedy zapytałam ją o Sarah i Debbie, odparła, że poszła na zakończenie szkoły mojego rocznika w Berkeley High, zaproszona specjalnie przez pana Harpera, z którym nawiązała przyjaźń, bo zawsze interesowało go, co u mnie słychać. Debbie ukończyła szkołę z resztą moich kolegów, ale Sarah wypisali i od kilku miesięcy przebywa w klinice, w ostatnim stadium osłabienia, zamieniona w szkielet. Po uroczystości Debbie podeszła do babci i zapytała ją o mnie. Była ubrana na niebiesko, świeża i ładna, nic nie zostało z jej gotyckich szmat ani grobowego makijażu. Moja Nini, poirytowana, oznajmiła, że wyszłam za dziedzica wielkiego majątku i mieszkam na Bahamach. „Po co miałam mówić, że zniknęłaś, Mayu? Nie chciałam sprawiać jej przyjemności, spójrz, ile szkody wyrządziła ci ta nieszczęśnica z powodu swoich złych nawyków", powiedział don Corelone mafii chilijskiej, która nie przebacza. Jeśli chodzi o Ricka Lareda, został aresztowany za głupstwo, które tylko jemu mogło przyjść do głowy, porywanie zwierząt domowych. Cała operacja, bardzo źle zaplanowana, polegała na tym, że kradł

jakiegoś pieszczoszka, po czym dzwonił do rodziny, domagając się rekompensaty za jego zwrot. „Wziął pomysł z Kolumbii, gdzie porywają milionerów, no wiesz, ci powstańcy, jak oni się nazywają? Farc? Coś w tym rodzaju. Ale nie martw się, Mike mu pomaga i wkrótce go wypuszczą", podsumowała babcia. Wyjaśniłam jej, że nic mnie nie obchodzi, że Laredo siedzi za kratkami, wręcz przeciwnie, uważam więzienie za

odpowiednie dla niego miejsce w porządku wszechświata. „Nie bądź surowa, Mayu, ten biedny chłopak był w tobie bardzo zakochany. Kiedy wyjdzie na wolność, Mike załatwi mu pracę w Towarzystwie Ochrony Zwierząt, żeby nauczył się szanować cudze pieski. Jak ci się to podoba?" Takie rozwiązanie nie przyszloby do głowy Królewnie Śnieżce, musiała wymyślić je moja Nini. Mike zatelefonował do nas ze swojego pokoju o trzeciej nad ranem, rozdzielił banany i ciastka, wsadziliśmy skromny bagaż do furgonetki i pół godziny później jechaliśmy w stronę Kalifornii, prowadziła babcia. Noc była pochmurna, dobra pora, żeby uniknąć korków i patroli. Ja drzemałam, czułam trociny w oczach, bębny w głowie, watę w kolanach, dałabym wszystko, by usnąć na sto lat, jak królewna z bajki Perraulta. Sto dziewięćdziesiąt kilometrów dalej zjechaliśmy z szosy w wąską drogę, wybraną przez Mike'a na mapie, bo nie prowadziła donikąd, i wkrótce znaleźliśmy się pośród księżycowego krajobrazu. Było zimno, ale szybko się rozgrzałam kopaniem dołu, zadaniem

niemożliwym do wykonania dla Mike'a na wózku inwalidzkim ani dla mojej sześćdziesięciosześcioletniej Nini i bardzo trudnym dla osoby tak śniętej jak ja. Teren był kamienisty, pokryty niską, uschniętą, twardą roślinnością. Brakowało mi sil, nigdy nie posługiwałam się łopatą, a wskazówki Mike'a i babci tylko pogłębiały moją frustrację. Przez pół godziny zdołałam zrobić jedynie szczelinę w ziemi, ale ponieważ pod gumowymi rękawiczkami miałam odciski na dłoniach i ledwo mogłam podnieść łopatę, członkowie Klubu Przestępców musieli zadowolić się tym, co mieli. Spalenie pół miliona dolarów okazało się trudniejsze, niż sądziliśmy, bo nie uwzględniliśmy, że będzie wiatr, że ten rodzaj papieru ma gęstszą strukturę i że banknoty będą poskła-

dane w tak ścisłe pliki. Po kilku próbach zdecydowaliśmy się na prostszą metodę: kładliśmy garście banknotów w dołku, skraplaliśmy je benzyną, podpalaliśmy i wachlowaliśmy dym, żeby nie był widoczny z daleka, chociaż w ciemnościach wydawało się to mało prawdopodobne. - Jesteś pewna, że to wszystko jest fałszywe, Mayu? - zapytała babcia. - Jak mam być pewna, Nini? Posterunkowy Arana powiedział, że zazwyczaj miesza się fałszywe banknoty z autentycznymi. - To marnotrawstwo palić dobre banknoty przy tych wszystkich kosztach, które ponosimy. Moglibyśmy zachować trochę na niespodziewane wydatki... - zaproponowała.

- Oszalałaś, Nidio? To bardziej niebezpieczne niż nitrogliceryna odparował Mike. Kontynuowali zażartą dyskusję, ja w tym czasie skończyłam palić zawartość pierwszej torby i otworzyłam drugą. W środku znalazłam tylko cztery pliki banknotów i dwie paczki wielkości książki owinięte plastikiem i oklejone taśmą do pakowania. Ponieważ nie mieliśmy niczego ostrego, rozerwaliśmy ją zębami i szarpnięciami, bo zaczynało świtać i po jask-rawoczerwonym niebie przemykały szybko ołowiane chmury. W paczkach były cztery metalowe płytki do drukowania banknotów stu- i pięćdziesięciodolarowych. - To jest warte majątek! - wykrzyknął Mike. -1 jest o wiele cenniejsze niż banknoty, które spaliliśmy. - Skąd wiesz? - zapytałam. - Z tego, co ci powiedział policjant, wynika, że banknoty Adama Trevora są tak doskonałe, że niemal nie można wykryć fałszerstwa. Mafie zapłaciłyby miliony za te płytki. - To znaczy, że moglibyśmy je sprzedać - powiedziała Woja Nini z nadzieją w głosie.

- Nawet o tym nie myśl, don Corleone - uciął Mike, przeszywając ją ostrym jak nóż spojrzeniem. . - Nie da się ich spalić - wtrąciłam. - Będziemy musieli je zakopać albo wrzucić do morza - postanowił. - Jaka szkoda, to dzieła sztuki - westchnęła moja Nini i zaczęła je

ostrożnie zawijać, żeby się nie porysowały. Skończyliśmy palenie łupu i zasypaliśmy dół ziemią. Królewna Śnieżka nalegał, żeby przed odjazdem oznaczyć jakoś to miejsce. „Po co?", zapytałam. „Na wszelki wypadek. Tak się robi w powieściach kryminalnych", wyjaśnił. Musiałam poszukać kamieni i ułożyć nad dołem piramidę. W tym czasie moja Nini mierzyła krokami odległość do najbliższych punktów odniesienia, Mike zaś rysował mapkę na jednej z papierowych toreb. To było jak zabawa w piratów, ale nie miałam ochoty się z nimi kłócić. Dojechaliśmy do Berkeley z trzema postojami, na pójście do toalety, dolanie benzyny i napicie się kawy, pozbycie się toreb, łopaty, kanistra i rękawiczek, które zostawialiśmy w różnych pojemnikach na śmieci. Ogniste kolory poranka ustąpiły miejsca białemu światłu dnia i wkrótce ociekaliśmy potem w gorących oparach pustyni, bo klimatyzacja w samochodzie słabo działała. Babcia nie chciała oddać mi kierownicy, uważała, że nadal mam zamglony umysł i uśpione odruchy, sama prowadziła po tej niekończącej się wstędze drogi przez cały dzień, aż do nocy, ani razu się nie poskarżywszy. „W końcu byłam szoferem limuzyny", skomentowała, mając na myśli okres, kiedy poznała mojego Popo. Opowiedziałam o tym Danielowi Goodrichowi, a on spytał, co zrobiliśmy z płytkami. Moja Nini otrzymała zadanie wyrzucenia ich z promu do zatoki San Francisco.

Pamiętam, że wtedy w maju, kiedy wyjawiłam Danielowi

Goodrichowi tę część mojej historii, stracił na chwilę swoje opanowanie psychiatry. Jak mogłam żyć tę wieczność bez niego? Daniel słuchał mnie z otwartymi ustami i z wyrazu jego twarzy wywnioskowałam, że nigdy nie przytrafiło mu się nic równie ekscytującego jak moje przygody w Las Vegas. Powiedział mi, że kiedy wróci do Stanów Zjednoczonych, skontaktuje się z moją Nini i Królewną Śnieżką, ale jeszcze tego nie zrobił. „Twoja babcia to niezły numer, Mayu. Tworzyliby dobraną parę z Alfonsem Zaleskim", skomentował. - Teraz wiesz, dlaczego tu mieszkam, Danielu. To nie turystyczny kaprys, jak mogłeś sobie pomyśleć. Moja Nini i 0'Kelly postanowili wysłać mnie możliwie najdalej, dopóki nie wyjaśni się trochę sprawa, w którą jestem zamieszana. Joe Martin i Chińczyk szukają pieniędzy, bo nie wiedzą, że są fałszywe; policja chce aresztować Adama Trevora, a on chce odzyskać swoje płytki, zanim znajdzie je FBI. Ja jestem wspólnym punktem i kiedy to odkryją, wszyscy zaczną deptać mi po piętach. - Laura Barron jest wspólnym punktem - przypomniał mi Daniel. - Policja pewnie odkryła, że ona to ja. Moje odciski palców zostały w wielu miejscach, na szafkach w siłowni, w budynku Brandona Leemana, nawet w domu Olympii Pettiford, jeśli nie daj Boże, złapali Freddy'ego i zmusili go do mówienia. - Nie wspomniałaś o Aranie. - To przyzwoity facet. Współpracuje z FBI, ale kiedy mógł mnie

aresztować, nie zrobił tego, chociaż byłam podejrzana. Chronił mnie. Zależy mu tylko na zniszczeniu przemysłu fałszywych dolarów i aresztowaniu Adama Trevora. Daliby mu za to medal. Daniel zgodził się, że najlepiej trzymać mnie w odosobnieniu przez jakiś czas, ale nie widział zagrożenia w wymianie

korespondencji, nie należy przesadzać z manią prześladowczą. Utworzyłam konto e-mailowe na nazwisko [email protected]. Nikt nie będzie podejrzewał, że cokolwiek kryje się za znajomością Daniela Goodricha z Seattle z chłopcem z Chiloe, jedną z wielu osób poznanych podczas podróży, z którymi regularnie się kontaktuje. Odkąd Daniel wyjechał, korzystam z konta codziennie. Manuelowi nie spodobał się ten pomysł, uważa, że szpiedzy FBI i ich hakerzy komputerowi przypominają Boga, są wszędzie i wszystko widzą. Juanito Corrales jest bratem, którego chciałabym mieć, był nim także Freddy. „Zabierz go do swojego kraju, gringuita, do niczego nie potrzebuję tego smarkacza", powiedziała mi kiedyś Eduvigis w żartach, ale Juanito potraktował to tak poważnie, że planuje zamieszkać ze mną w Berkeley. To jedyna istota na świecie, która mnie podziwia. „Kiedy będę duży, ożenię się z tobą, ciociu gringo", mówi. Jesteśmy przy trzecim tomie Harry'ego Pottera i marzy, by pójść do Szkoły Magii w Hogwarcie i mieć własną latającą miotłę. Jest dumny, że użyczył mi swojego imienia do konta e-mailowego.

Oczywiście Daniel uznał za absurdalne palenie pieniędzy na pustyni, gdzie mógł nas nakryć jakiś patrol, bo na drodze międzystanowej numer piętnaście panuje duży ruch ciężarówek i jest pilnowana z ziemi i z helikopterów. Przed podjęciem tej decyzji Królewna Śnieżka i moja Nini rozpatrywali różne możliwości, nawet rozpuszczenie banknotów w Drano, jak zrobili kiedyś z kilogramem kotletów, ale wszystkie metody niosły ze sobą ryzyko i żadna nie była tak ostatecznym i teatralnym rozwiązaniem jak ogień. Za kilka lat, kiedy będą mogli opowiedzieć tę historię i nikt ich za to nie aresztuje, ognisko na pustyni Mojave zrobi większe wrażenie niż płyn do udrażniania rur.

Zanim poznałam Daniela, nie myślałam o męskim ciele ani nie zwalniałam kroku, żeby je podziwiać, nie licząc niezapomnianego widoku Dawida we Florencji, pięć metrów siedemnaście centymetrów marmurowej doskonałości i penis dość niewielkich rozmiarów. Chłopcy, z którymi się przespałam, w niczym nie przypominali Dawida, byli niezgrabni, śmierdzący, owłosieni i pryszczaci. Przeszłam przez okres dojrzewania zakochana w kilku aktorach filmowych, których nazwisk nawet nie pamiętam, tylko dlatego, że Sarah i Debbie czy niektóre dziewczyny z ośrodka w Oregonie też się w nich kochały, ale byli tak bezcieleśni jak święci mojej babci. Można wątpić, czy są śmiertelni, patrząc na biel ich zębów i gładkość torsów wydepilowanych woskiem i opalonych słońcem dla nierobów. Nigdy nie zobaczyłabym ich z bliska, tym bardziej nie udałoby mi się ich

dotknąć, zostali stworzeni dla ekranu, a nie dla rozkosznego dotyku miłości. Żaden nie wystąpił w moich fantazjach erotycznych. Kiedy byłam mała, mój Popo podarował mi mały kartonowy teatrzyk z postaciami w papierowych strojach do wystawiania nudnych operowych historii. Moi wymyśleni kochankowie, jak te kartonowe figurki, byli aktorami bez tożsamości, którymi kierowałam na scenie. Teraz wszyscy zostali zastąpieni przez Daniela, który wypełnia moje noce i moje dnie, myślę i śnię tylko o nim. Wyjechał zbyt szybko, nie zdołaliśmy stworzyć niczego trwałego. Intymność wymaga czasu, żeby dojrzeć, wspólnej historii, wylanych łez, przezwyciężonych przeszkód, zdjęć w albumie; jest rośliną bardzo powoli pnącą się do góry. Trwamy z Danielem zawieszeni w wirtualnej przestrzeni i to rozstanie może zniszczyć miłość. Został na Chiloe o wiele dłużej, niż planował, nie zdołał dotrzeć do Patagonii, poleciał samolotem do Brazylii, a stamtąd do Seattle, pracuje już w klinice swojego ojca. W tym czasie ja muszę zakończyć swój przymusowy pobyt

na tej wyspie, a kiedy nadejdzie odpowiedni moment, przypuszczam, że razem zdecydujemy, gdzie się spotkamy. Seattle to dobre miejsce, pada rzadziej niż na Chiloe, ale wolałabym mieszkać tutaj, nie chciałabym zostawiać Manuela, Blanki, Juanita i Fakina. Nie wiem, czy na Chiloe znajdzie się praca dla Daniela. Zdaniem Manuela psychiatrzy w tym kraju przymierają głodem, chociaż jest tu

więcej wariatów niż w Hollywood, bo Chilijczykom szczęście wydaje się kiczowate i bardzo niechętnie wydają pieniądze na walkę z poczuciem, że są nieszczęśliwi. Mam wrażenie, że on sam jest tego dobrym przykładem, bo gdyby nie był Chilijczykiem, omówiłby swoje traumy ze specjalistą i czerpał z życia trochę więcej zadowolenia. Nie żebym była zwolenniczką psychoterapii, choć mogłabym po swoich doświadczeniach w Oregonie, ale czasami pomaga, jak w przypadku mojej Nini, kiedy została wdową. Może Daniel mógłby robić coś innego. Znam wykładowcę z Oksfordu, z tych, co to noszą tweedowe marynarki ze skórzanymi łatami na łokciach, który zakochał się w Chilijce, został na Isla Grandę i teraz kieruje agencją turystyczną. Nie wspominając o Austriaczce o boskim tyłku, która robi pyszny jabłkowy strudel: była dentystką w Innsbrucku, a teraz jest właścicielką hostelu. Moglibyśmy z Danielem piec ciastka, Manuel mówi, że to ma przyszłość, albo założyć hodowlę wigoni, jak planowałam w Oregonie. Dwudziestego dziewiątego maja pożegnałam się z Danielem z udawanym spokojem, bo na pomoście stało wielu ciekawskich i nie chciałam robić widowiska przed wścibskimi Chilotami - naszą znajomość komentowano tu częściej niż telenowelę. Kiedy jednak zostałam w domu sama z Manuelem, płakałam, póki oboje się nie zmęczyliśmy. Daniel podróżował bez komputera i gdy dotarł do Seattle, znalazł w skrzyn-

ce pięćdziesiąt moich wiadomości; odpisał, ale nic szczególnie romantycznego, musiał być wyczerpany. Od tamtej pory cały czas się kontaktujemy, unikając szczegółów, które pozwoliłyby mnie zidentyfikować, i mamy nasz miłosny kod, którego on używa dość powściągliwie, zgodnie ze swoim charakterem, ja zaś bez umiaru, zgodnie z moim. Moja przeszłość jest krótka, powinnam mieć ją zapisaną w głowie, ale nie ufam kapryśnej pamięci, muszę wszystko zanotować, zanim zacznę ją zmieniać albo cenzurować. W telewizji powiedzieli, że amerykańscy naukowcy opracowali nowy środek do wymazywania wspomnień, zamierzają go użyć w leczeniu urazów psychicznych, zwłaszcza u żołnierzy, którzy wracają stuknięci z wojny. Cały czas trwają eksperymenty z tym lekiem, muszą go udoskonalić, żeby nie eliminował całej pamięci. Gdybym go miała, o czym chciałabym zapomnieć? O niczym. Złe rzeczy z przeszłości są lekcjami na przyszłość, a najgorsze, co mi się przytrafiło - śmierć mojego Popo chcę zapamiętać na zawsze. Na wzgórzu, w pobliżu jaskini Pincoi, zobaczyłam mojego Popo. Stał na krawędzi urwiska i patrzył na horyzont, w swoim włoskim kapeluszu, ubraniu podróżnym, z walizką w ręku, jakby przybył z daleka i wahał się, czy odejść, czy zostać. Był tam przez chwilę, zbyt krótką, a ja, nieruchoma, wstrzymując oddech, żeby go nie wystraszyć, bezgłośnie wołałam jego imię; Potem przeleciało kilka krzyczących mew i wyparował. Nikomu o tym nie mówiłam, żeby uniknąć mało

przekonujących wyjaśnień, chociaż może tutaj by mi uwierzyli. Skoro w Cucao wyją pokutujące dusze, skoro po zatoce Ancud pływa statek sterowany przez straszydła i skoro w Quicavi czarownicy zamieniają się w psy, obecność nieżyjącego astronoma w grocie

Pincoi jest całkowicie prawdopodobna. Może to nie duch, tylko moja wyobraźnia, która materializuje go w powietrzu jak wyświetlany w kinie film. Chiloe jest dobrym miejscem dla ektoplazmy dziadka i wyobraźni jego wnuczki. Kiedy byliśmy sami i opowiadaliśmy sobie o naszym życiu, dużo mówiłam Danielowi o moim Popo. Opisałam mu dzieciństwo, które upłynęło szczęśliwie w architektonicznym dziwolągu w Berkeley. Wspomnienie tamtych lat i zaborczej miłości dziadków pomogło mi w czasach niedoli. Tata miał na mnie mały wpływ, bo jako pilot więcej czasu spędzał w powietrzu niż na stałym lądzie. Zanim się ożenił, mieszkał z nami, w dwóch pokojach na drugim piętrze, z osobnym wejściem po wąskich zewnętrznych schodkach, ale rzadko go widywaliśmy, bo jeśli nie latał, był w objęciach jednej z kochanek, o których nigdy nam nie wspominał, dzwoniących do niego o niestosownych porach. Jego godziny pracy zmieniały się co dwa tygodnie, więc rodzina przywykła na niego nie czekać ani nie zadawać mu pytań. Wychowali mnie dziadkowie, to oni chodzili na szkolne zebrania rodziców, prowadzali mnie do dentysty, pomagali w pracach domowych, uczyli wiązać sznurówki adidasów, jeździć na rowerze,

korzystać z komputera, ocierali mi łzy i śmieli się razem ze mną; nie pamiętam ani jednego momentu w ciągu pierwszych piętnastu lat, w którym moja Nini i mój Popo nie byliby obecni, a teraz, kiedy mój Popo nie żyje, czuję, że jest bliżej niż kiedykolwiek. Dotrzymał obietnicy, że zawsze będzie ze mną. Upłynęły dwa miesiące, odkąd wyjechał Daniel, dwa miesiące rozłąki, dwa miesiące ze ściśniętym sercem, dwa miesiące zapisywania w tym zeszycie rzeczy, które powinnam mówić jemu. Jak bardzo mi go brakuje! To agonia, śmiertelna choro-

ba. W maju, kiedy Manuel wróci! z Santiago, udał, że nie czuje zapachu pocałunków w całym domu i nie widzi, że Fakin jest nerwowy, bo się nim nie zajmowałam i musiał sam wychodzić na spacer, jak wszystkie psiaki w okolicy. Niedawno był ulicznym kundlem, a teraz ma roszczenia francuskiego pieska. Manuel odstawił walizkę i oznajmił, że musi omówić pewne sprawy z Blancą Schnake, a ponieważ zanosi się na deszcz, zostanie u niej na noc. Tutaj wiadomo, że będzie padać, kiedy tańczą tuńczyki i kiedy widać „świetlne pręty", jak nazywają przenikające przez chmury promienie słońca. Z tego, co wiem, nigdy wcześniej Manuel nie nocował u Blanki. Dziękuję, dziękuję, dziękuję, szepnęłam mu do ucha w czasie jednego z tych długich uścisków, których nienawidzi. Podarował mi jeszcze jedną noc z Danielem; ten akurat wkładał drewno do piecyka, żeby upiec kurczaka z musztardą i boczkiem, wynalazek jego siostry Frances,

która nigdy nie gotowała, ale zbiera książki kucharskie i stała się kulinarnym teoretykiem. Postanowiłam sobie, że nie będę patrzeć na zegar okrętowy na ścianie, który szybko połykał czas, jaka nam został. W ciągu naszego krótkiego miesiąca miodowego opowiedziałam Danielowi o klinice odwykowej w San Francisco, gdzie spędziłam prawie miesiąc, która musi być bardzo podobna do tej, jaką ma w Seattle jego ojciec. Podczas dziewięćsetdziewiętnastokilometrowej podróży z Las Vegas do Berkeley babcia i Mike O'Kelly opracowali plan mojego zniknięcia z mapy, zanim dosięgną mnie władze albo bandyci. Od roku nie widziałam ojca i nie tęskniłam za nim, to jego winiłam za wszystkie niepowodzenia, ale mój zal rozwiał się jak za jednym dmuchnięciem, kiedy dotarliśmy czerwoną furgonetką do domu i zobaczyłam, że czeka na nas w drzwiach. On także, jak moja Nini, był chudszy i mniejSZY; podczas kilku miesięcy mojej nieobecności postarzał się

i przestał być uwodzicielem o wyglądzie aktora filmowego, którego pamiętałam. Przytulił mnie mocno, powtarzając moje imię z czułością, której dotąd nie znałam. „Myślałem, że cię straciliśmy, córciu". Nigdy nie widziałam, żeby mój ojciec się wzruszał. Andy Vidal był uosobieniem powściągliwości, niezwykle elegancki w swoim mundurze pilota, wolny od goryczy egzystencji, pożądany przez najpiękniejsze kobiety, znający świat, oczytany, zadowolony, zdrowy. „Bądź błogosławiona, bądź błogosławiona, córeczko", powtarzał.

Przyjechaliśmy nocą, ale on zamiast kolacji przygotował nam śniadanie: koktajl czekoladowy i francuskie grzanki z bitą śmietaną i bananem, moje ulubione jedzenie. Kiedy się posilaliśmy, Mike 0'Kelly napomknął o programie odwykowym, o którym wspomniała Olympia Pettiford, i powtórzył, że to najlepszy znany sposób postępowania w przypadku uzależnień. Tata i moja Nini podskakiwali jak rażeni prądem za każdym razem, kiedy wymawiał te przerażające słowa, narkomanka, alkoholiczka, ale ja już włączyłam je do mojej rzeczywistości za sprawą Wdów dla Jezusa, które dzięki bogatemu doświadczeniu były w stanie szczerze ze mną rozmawiać. Mike powiedział, że uzależnienie przypomina podstępną i cierpbwą bestię o niewyczerpanych możliwościach, stale przyczajoną, której najpotężniejsza broń to argument, że tak naprawdę nie jesteś uzależniony. Podsumował dostępne opcje, od ośrodka odwykowego, którym sam kierował, bezpłatnego i bardzo skromnego, po klinikę w San Francisco, która brała tysiąc dolarów dziennie i którą od razu odrzuciłam, bo nie mieliśmy skąd wziąć takiej sumy-Tata słuchał z zaciśniętymi zębami i pięściami, bardzo blady. W końcu oznajmił, że wykorzysta na moje leczenie oszczędności z funduszu emerytalnego. Nie było sposobu, żeby go od tego odwieść, choć zdaniem Mike'a program w San Fran-

cisco różnił się od jego jedynie infrastrukturą i widokiem na morze. v Grudzień spędziłam w klinice, której architektura zachęcała do

spokoju i medytacji: drewno, wielkie okna i tarasy, dużo światła, ogrody z ukrytymi ścieżkami, ławki, gdzie mogłam siadać ciepło ubrana i patrzeć na mgłę, podgrzewany basen. Widok wody i lasów wart był tysiąca dolarów dziennie. Grono pensjonariuszy stanowili głównie mężczyźni i kobiety między trzydziestym a sześćdziesiątym rokiem życia, byłam z nich najmłodsza. Wyglądali na miłych, pozdrawiali mnie na korytarzu albo proponowali partyjkę scrabble'a czy ping-ponga, jak na wakacjach. Gdyby nie kompulsywne palenie papierosów i picie kawy, wydawaliby się normalni, nikt by nie przypuszczał, że są uzależnieni. Program przypominał ten z ośrodka w Oregonie, obejmował pogadanki, kursy, sesje grupowe, z tym samym żargonem psychologów i doradców, który znam aż nazbyt dobrze, poza tym Dwanaście Kroków, abstynencję, odnowę, trzeźwość. Minął tydzień, zanim zaczęłam nawiązywać kontakty z innymi uczestnikami i przezwyciężyłam nieodpartą pokusę, by odejść, bo drzwi były otwarte, a pobyt dobrowolny. „To nie dla mnie", powtarzałam jak mantrę w ciągu tamtego tygodnia. Powstrzymywał mnie fakt, że ojciec zainwestował w te dwadzieścia osiem dni swoje oszczędności i zapłacił z góry. Nie mogłam go znowu zawieść. Moją współlokatorką z pokoju była Loretta, atrakcyjna kobieta w wieku trzydziestu sześciu lat, mężatka, matka trójki dzieci, agentka nieruchomości, alkoholiczka. „To moja ostatnia szansa. Mąż zapowiedział, że jeśli nie przestanę pić, rozjedzie się ze mną i odbierze

mi dzieci", powiedziała. W dni

odwiedzin przyjeżdżał do niej z dziećmi, przywozili rysunki, kwiaty, czekoladki, wyglądali na szczęśliwą rodzinę. Loretta ciągle pokazywała mi albumy ze zdjęciami: „Kiedy urodził się najstarszy syn, Patrick - tylko piwo i wino; wakacje na Hawajach - daiquiri i martini; Boże Narodzenie w 2002 - szampan i gin; rocznica ślubu w 2005 płukanie żołądka i program odwykowy; piknik 4 bpca - pierwsza whisky po jedenastu miesiącach trzeźwości; urodziny w 2006 - piwo, tequila, rum, amaretto". Wiedziała, że cztery tygodnie programu to za mało, powinna zostać na dwa, trzy miesiące, nim wróci do rodziny. Oprócz pogadanek mających podnieść nas na duchu mieliśmy wykłady o uzależnieniach i ich konsekwencjach, były też indywidualne sesje z doradcami. Tysiąc dolarów dziennie dawało nam prawo do basenu i siłowni, spacerów w pobliskich parkach, masaży i zabiegów relaksacyjnych i upiększających, do zajęć z jogi, pilatesu, medytacji, ogrodnictwa i sztuki, ale niezależnie od ilości ćwiczeń każdy dźwigał na ramionach, niczym wór kartofli, swój problem, którego nie dało się ignorować. Moim worem kartofli było przemożne pragnienie, by uciec możliwie jak najdalej, uciec z tego miejsca, z Kalifornii, od świata, od siebie samej. Zycie kosztowało zbyt wiele wysiłku, nie warto było wstawać rano i patrzeć na wlokące się bez celu godziny. Odpocząć. Umrzeć. Być albo nie być, jak Hamlet. „Nie myśl, Mayu, spróbuj się czymś zająć. Etap negacji jest normalny i szybko

minie", poradził mi Mike O'Kelly. Żeby się czymś zająć, ku zdumieniu Loretty kilkakrotnie przefarbowałam sobie włosy. Z czerni zaaplikowanej we wrześniu przez Freddy'ego zostały tylko ołowiane ślady na końcówkach. Bawiłam się, malując pasemka na kolory spotykane zazwyczaj na flagach. Moja doradczyni uznała to za autoagresję, formę ukarania samej siebie; to samo pomyślałam o jej koku matrony.

Dwa razy w tygodniu kobiety spotykały się z psycholożką przypominającą rozmiarami i dobrocią Olympię Pettiford. Każda przynosiła jakąś rzecz, z których potem robiłyśmy ołtarz: krzyż, figurkę Buddy, fotografie dzieci, pluszowego misia, szkatułkę z prochami ukochanej osoby, obrączkę ślubną. Siadałyśmy na podłodze w sali oświetlonej kilkoma świecami - w mroku, w tym babskim otoczeniu, łatwiej było mówić. Kobiety opowiadały, jak nałóg niszczył ich życie, o tym, że mają długi, że opuścili ich przyjaciele, rodzina albo partner, że dręczy ich poczucie winy za przejechanie po pijanemu człowieka albo za zostawienie chorego dziecka, by zdobyć narkotyki. Niektóre mówiły o swoim upadku, upodleniu, kradzieżach, prostytucji, a ja słuchałam z zapartym tchem, bo przeszłam przez to samo. Wiele z nich było recydywistkami bez śladu zaufania do samych siebie, wiedziały, jak śliska i ulotna może być trzeźwość. Wiara pomagała, mogły oddać się w ręce Boga albo innej mocy wyższej, ale nie wszystkim było to dane. Ten smutny krąg uzależnionych stanowił

przeciwieństwo pięknych czarownic z Chiloe. W szałasie nikt się nie wstydzi, wszystko jest obfitością i życiem. W soboty i w niedziele odbywały się sesje rodzinne, bardzo bolesne, ale konieczne. Mój tata zadawał logiczne pytania: co to jest crack i jak się go używa, ile kosztuje heroina, jaki efekt wywołują grzybki halucynogenne, jaki procent Anonimowych Alkoholików odnosi sukces. Odpowiedzi były niezbyt uspokajające. Członkowie innych rodzin wyrażali rozczarowane i nieufność; latami musieli żyć z osobą uzależnioną, nie rozumiejąc jej determinacji, by zniszczyć samą siebie i to, Co kiedyś było w niej dobrego. Jeśli o mnie chodzi, widziałam tylko czułość w spojrzeniu taty i mojej Nini, nie było ani

jednego słowa wyrzutu czy wątpliwości. „Ty nie jesteś taka jak oni, Mayu, pochyliłaś się nad przepaścią, ale nie spadłaś na dno", powiedziała mi kiedyś moja Nini. Właśnie przed tym ostrzegali mnie Olympia i Mike, przed pokusą wiary, że jest się lepszym. Każda rodzina na zmianę siadała w środku kręgu, żeby podzielić się swoimi doświadczeniami z resztą. Doradcy zręcznie kierowali tymi wypowiedziami, potrafili stworzyć atmosferę bezpieczeństwa, w której

wszyscy byliśmy równi, wolni od grzechu pierworodnego. W takich chwilach nikt nie pozostawał obojętny, wszyscy łamali się jeden po drugim, czasami ktoś zostawał na podłodze, szlochając, i nie zawsze chodziło o osobę uzależnioną. Rodzice nadużywający władzy, brutalni koledzy, znienawidzone matki, kazirodztwo, odziedziczony alkoholizm - było w czym wybierać. Kiedy przyszła kolej na moją rodzinę, Mike 0'Kelly wjechał z nami na środek na wózku i poprosił, żeby w kręgu postawiono jeszcze jedno krzesło, które pozostało puste. Opowiedziałam mojej Nini wiele z tego, co wydarzyło się po mojej ucieczce z ośrodka, pomijając to, co mogłoby ją śmiertelnie zranić, za to Mike'owi, kiedy mnie odwiedzał i byliśmy sami, mogłam wyznać wszystko; jego nic nie gorszy. Tata mówił o swojej pracy pilota, która trzymała go daleko ode mnie, o swojej lekkomyślności i egoizmie, z powodu którego zostawił mnie z dziadkami, nie traktując poważnie roli ojca, do czasu kiedy w wieku szesnastu lat miałam wypadek na rowerze; dopiero wtedy zaczął zwracać na mnie uwagę. Powiedział, że się nie gniewa, że nie stracił do mnie zaufania, że zrobi, co będzie w jego mocy, żeby mi pomóc. Moja Nini opisała dziewczynkę, którą kiedyś byłam, zdrową i wesołą, opowiedziała o moich fantazjach, poematach epickich i meczach piłki nożnej i powtórzyła, że bardzo mnie kocha.

W tym momencie wszedł mój Popo, taki, jakim był przed chorobą, wielki, pachnący dobrym tytoniem, w okularach w złotej oprawce i

kapeluszu borsalino, usiadł na przeznaczonym dla niego krześle i otworzył przede mną ramiona. Nigdy wcześniej nie objawił mi się z taką wyrazistością, nietypową u zjawy. Płakałam i płakałam na jego kolanach, prosiłam o wybaczenie i zaakceptowałam prawdę absolutną, że nikt nie może uratować mnie przede mną samą, że jestem jedyną osobą odpowiedzialną za swoje życie. „Daj mi rękę, Popo", poprosiłam, i od tamtego czasu jej nie wypuszcza. Co zobaczyli inni? Widzieli, jak obejmuję puste krzesło, ale Mike był pewien, że mój Popo przyjdzie, dlatego poprosił o dodatkowe siedzenie, a moja Nini przyjęła jego niewidoczną obecność jako coś zupełnie normalnego. Nie pamiętam, jak skończyła się ta sesja, pamiętam tylko, że byłam nieludzko zmęczona, że moja Nini odprowadziła mnie do pokoju, razem z Lorettą położyły do łóżka i pierwszy raz przespałam czternaście godzin bez przerwy. Odespałam niezliczone bezsenne noce, całą nagromadzoną niegodziwość i uporczywe uczucie strachu. To był pokrzepiający sen, który już więcej się nie powtórzył bezsenność cierpliwie czekała na mnie za drzwiami. Od tej chwili poświęciłam się bez reszty programowi i zdobyłam na odwagę, by zbadać po kolei ciemne jaskinie swojej przeszłości. Wchodziłam po omacku do jednej z nich i walczyłam ze smokami, a kiedy wydawało mi się, że je pokonałam, otwierała się kolejna i następna, labirynt bez końca. Musiałam stawić czoło pytaniom mojej duszy, która nie znikła, jak sądziłam w Las Vegas, ale była odrętwiała, onieśmielona, wystraszona. Nigdy nie poczułam się wolna od tych czarnych jaskiń,

ale przestałam się bać samotności i dlatego teraz, w moim nowym samotnym życiu na Chiloe, jestem zadowolona. Co za głupotę napisałam przed chwilą na tej

stronie! Na Chiloe nie jestem sama. Tak naprawdę nigdy nie miałam wokół siebie tylu ludzi co na tej wyspie, w tym domku, z tym neurotycznym dżentelmenem, jakim jest Manuel Arias. Kiedy ja przechodziłam program odwykowy, babcia odnowiła mój paszport, skontaktowała się z Manuelem i przygotowała moją podróż do Chile. Gdyby miała pieniądze, osobiście przyjechałaby na Chiloe, żeby oddać mnie w ręce swojego przyjaciela. Dwa dni przed zakończeniem leczenia spakowałam rzeczy do plecaka i gdy tylko się ściemniło, wyszłam z kliniki, z nikim się nie żegnając. Moja Nini czekała na mnie dwie przecznice dalej w schorowanym volkswagenie, tak jak ustaliłyśmy. „Od tej chwili, Mayu, ginie po tobie wszelki ślad", powiedziała i mrugnęła łobuzersko okiem, dając do zrozumienia, że jesteśmy wspólniczkami. Wręczyła mi zafoliowane zdjęcie mojego Popo, takie samo jak to, które zgubiłam, i zawiozła mnie na lotnisko w San Francisco. Wykańczam nerwowo Manuela. Myślisz, że mężczyźni zakochują się tak bezgranicznie jak kobiety? Że Daniel zaszyłby się dla mnie tu, na Chiloe? Nie wydaje ci się, że jestem gruba, Manuelu? Na pewno? Powiedz mi prawdę! Manuel mówi, że w tym domu nie da się oddychać,

powietrze jest przesycone łzami, kobiecymi westchnieniami, płomiennymi namiętnościami i śmiesznymi planami. Nawet zwierzęta dziwnie się zachowują, Kot Literat, który do tej pory był bardzo czysty, teraz nagle zaczął rzygać na klawiaturę komputera, a Kot Tępak, do tej pory oziębły, teraz rywalizuje z Fakinem o moje pieszczoty, o świcie pojawia się u mnie w łóżku i wyciąga do góry cztery łapy, żebym podrapała go po brzuszku.

Odbyliśmy wiele rozmów o miłości, zbyt wiele, zdaniem Manuela. „Nie ma nic głębszego od miłości", mówię mu pośród innych banałów, a on, z tą swoją akademicką pamięcią, cytuje mi od razu wiersz D.H. Lawrence'a o tym, że istnieje coś głębszego niż miłość, a mianowicie samotność człowieka, i że na dnie tej samotności płonie potężny ogień nagiego życia, albo coś równie przygnębiającego dla mnie, która odkryłam potężny ogień nagiego Daniela. Poza cytowaniem nieżyjących poetów Manuel milczy. Nasze rozmowy są raczej monologami, w których wylewam swoje żale, opowiadając o Danielu; nie wspominam imienia Blanki Schnake, bo zabroniła mi to robić, ale ono także unosi się w powietrzu. Manuel uważa, że jest za stary, by się zakochać, i że nie ma niczego do zaoferowania kobiecie, ale wygląda

mi na to, że jego problemem jest tchórzostwo, boi się cokolwiek z kimś dzielić, zależeć od kogokolwiek, cierpieć, boi się, że Blance wróci rak i umrze przed nim, albo na odwrót, że to ona zostanie wdową, albo on się zestarzeje, a ona będzie jeszcze młoda, co wydaje się bardzo prawdopodobne, bo jest od niej o wiele starszy. Gdyby nie ta makabryczna bańka w mózgu, Manuel na pewno dożyłby dziewięćdziesiątki w zdrowiu i pełni sił. Jak może wyglądać miłość starców? Mam na myśli stronę fizyczną. Czy robią... to? Kiedy skończyłam dwanaście lat i zaczęłam podglądać dziadków, założyli zasuwkę w drzwiach swojego pokoju. Zapytałam moją Nini, co robią zamknięci, a ona odpowiedziała, że odmawiają różaniec. Czasami nie mogę się powstrzymać przed udzielaniem Manuelowi rad, a on mityguje mnie ironią, ale wiem, że słucha i że się uczy. Stopniowo zmienia swoje nawyki mnicha, nie dba tak obsesyjnie o porządek, jest dla mnie milszy i już nie sztywnieje, kiedy go dotykam, ani nie ucieka, kiedy zaczynam skakać i tańczyć w rytm muzyki w słuchawkach (muszę zacząć

ćwiczyć albo skończę jak Sabinki Rubensa, gołe grubaski, które widziałam w Pinakotece w Monachium). Jego bańka w mózgu przestała być tajemnicą, bo nie jest w stanie ukryć przede mną swoich migren ani tego, że czasami podwójnie widzi i mylą mu się litery na papierze i na ekranie. Kiedy Daniel dowiedział się o tętniaku, zasugerował mi Klinikę Mayo w Minneapolis, najlepszą, jeśli chodzi o

neurochirurgię w Stanach Zjednoczonych, a Blanca zapewniła mnie, że jej ojciec sfinansowałby operację, ale Manuel nawet nie chciał o tym mówić - już zbyt wiele zawdzięcza don Lionelowi. „Tym bardziej, wszystko jedno, czy zawdzięczasz mu jedną przysługę, czy dwie", odparowała Blanca. Żałuję, że spaliłam tę kupę banknotów na pustyni Mojave; fałszywe czy nie, teraz by się przydały. Wróciłam do pisania w zeszycie, który odłożyłam na jakiś czas, oddając się gorliwie wysyłaniu e-maili do Daniela. Mam zamiar dać mu zeszyt, kiedy się znowu spotkamy, w ten sposób będzie mógł lepiej poznać mnie i moją rodzinę. W e-mailu nie mogę opowiedzieć wszystkiego, co bym chciała, tam jest miejsce na bieżące wiadomości i od czasu do czasu jakieś miłosne słówko. Manuel radzi, żebym cenzurowała sentymentalne wyskoki, bo każdy żałuje listów miłosnych, które kiedyś napisał, nie ma nic bardziej pretensjonalnego i śmiesznego, a w moim przypadku dochodzi jeszcze to, że nie znajdują one żadnego odzewu ze strony adresata. Odpowiedzi Daniela są suche i rzadkie. Musi być bardzo zajęty pracą w klinice albo rygorystycznie przestrzega środków bezpieczeństwa narzuconych przez moją babcię. Ciągle coś robię, żeby nie doprowadzić się do samospalenia myśleniem o Danielu. Były przypadki, kiedy ludzie bez wyraź-

nego powodu zapalali się i znikali w płomieniach. Moje ciało jest jak dojrzała brzoskwinia, w sam raz, by ktoś jej skosztował, bo jeśli nie, to spadnie z drzewa na ziemię i zamieni się w oblepioną mrówkami

miazgę. Najprawdopodobniej czeka je to drugie, bo Daniel nie zdradza chęci, by przyjechać i mnie kosztować. Życie mniszki wprawia mnie w okropny humor, wybucham za każdym razem, kiedy coś idzie nie tak, ale muszę przyznać, że odkąd pamiętam, pierwszy raz sypiam dobrze i mam ciekawe sny, choć nie wszystkie są erotyczne, jak bym sobie tego życzyła. Po niespodziewanej śmierci Michaela Jacksona kilka razy śnił mi się Freddy. Jackson był jego idolem, mój biedny przyjaciel musi być w żałobie. Co się teraz z nim dzieje? Freddy ryzykował swoje życie, żeby uratować moje, a nie miałam jeszcze okazji mu za to podziękować. Freddy przypomina w jakimś stopniu Daniela, ma ten sam kolor skóry, wielkie okolone rzęsami oczy, kędzierzawe włosy. Gdyby Daniel miał syna, mógłby wyglądać jak Freddy, ale gdybym to ja była matką tego dziecka, ryzykowalibyśmy, że wyjdzie nam Duńczyk. Geny Marty Otter są potężne, nie dostałam ani jednej kropli krwi latynoskiej. W Stanach Zjednoczonych Daniela uważa się za Murzyna, choć ma jasny kolor skóry i mógłby uchodzić za Greka albo Araba. „Młodzi Murzyni to w Ameryce zagrożony gatunek, zbyt wielu trafia do więzienia albo zostaje zamordowanych, zanim skończy trzydzieści lat", powiedział mi, kiedy o tym rozmawialiśmy. On wychowywał się wśród białych, w liberalnym mieście na zachodzie Stanów, obraca się w uprzywilejowanym środowisku, w którym kolor skóry w niczym go nie ogranicza, ale gdzie indziej jego sytuacja tak by nie wyglądała. Biali mają łatwiejsze życie, mój Popo też o tym wiedział.

Dziadek był imponujący, metr dziewięćdziesiąt wzrostu, sto dwadzieścia kilogramów wagi, siwe włosy, okulary w złotej

oprawce i nieodłączne kapelusze, które tata przywoził mu z Włoch. Przy nim czułam się chroniona przed wszelkimi niebezpieczeństwami, nikt nie odważyłby się tknąć tego ogromnego mężczyzny. Tak myślałam aż do incydentu z rowerzystą, kiedy miałam około siedmiu lat. Uniwersytet w Buffalo zaprosił dziadka, żeby wygłosił kilka odczytów. Mieszkaliśmy w hotelu przy Delaware Avenue, w jednym z tych domów, które w ubiegłym wieku należały do milionerów, a dziś są wykorzystywane jako budynki publiczne albo centra handlowe. Było zimno, wiał lodowaty wiatr, ale on uparł się, żeby pójść na spacer do pobliskiego parku. Moja Nini i ja szłyśmy kilka kroków przed nim, przeskakując kałuże, i nie widziałyśmy, co się stało, usłyszałyśmy tylko krzyk i odgłosy kłótni, do jakiej doszło chwilę potem. Za nami jechał na rowerze jakiś chłopak, który prawdopodobnie poślizgnął się na zamarzniętej kałuży, wpadł na dziadka i wylądował na ziemi. Mój Popo zachwiał się wskutek uderzenia, zgubił kapelusz i upuścił zamknięty parasol, który niósł zawieszony na ręku, ale utrzymał się na nogach. Pobiegłam za kapeluszem, a on pochylił się, żeby podnieść parasol, po czym wyciągnął dłoń do leżącego chłopaka, by pomóc mu wstać. W jednej chwili scena przybrała niebezpieczny obrót. Wystraszony

rowerzysta zaczął krzyczeć, zatrzymał się jakiś samochód, potem drugi, a po kilku minutach przyjechał patrol policyjny. Nie wiem, jakim sposobem ludzie doszli do wniosku, że to mój Popo spowodował wypadek i groził rowerzyście parasolem. O nic nie pytając, policjanci brutalnie rozpłaszczyli dziadka na masce samochodu, kazali podnieść ręce do góry, kopniakami rozsunęli mu nogi, zrewidowali go i skuli kajdankami dłonie na plecach. Moja Nini walczyła jak lwica, stawiła czoło mundurowym, wyrzucając z siebie wyjaśnienia po hiszpańsku, w jedynym języku, który pamięta w chwilach kryzysu,

a kiedy chcieli ją odsunąć, złapała wyższego z policjantów za ubranie tak energicznie, że udało jej się podnieść go kilka centymetrów nad ziemię, czyn tym bardziej godny podziwu, że sama waży niecałe pięćdziesiąt kilogramów. Trafiliśmy na komisariat, ale to nie było Berkeley z sierżantem Walczakiem, który poczęstowałby nas cappuccino. Mój dziadek, z krwawiącym nosem i rozciętą brwią, próbował wytłumaczyć, co się stało, pokornym tonem, jakiego nigdy u niego nie słyszałyśmy. Zapytał, czy może zadzwonić na uniwersytet. W odpowiedzi zagrożono mu, że jeśli się nie zamknie, wsadzą go do aresztu. Mojej Nini, którą też skuto kajdankami w obawie, że znowu kogoś zaatakuje, kazali siedzieć na ławce, dopóki nie wypełnią jakiegoś formularza. Nikt nie zwracał na mnie uwagi. Skuliłam się drżąca obok babci. „Musisz coś zrobić, Mayu", szepnęła mi na ucho. Zrozumiałam prośbę,

którą widziałam w jej oczach. Nabrałam powietrza do płuc, wydobyłam z siebie gardłowy jęk, który odbił się echem po całej sali, i upadłam na podłogę wygięta do tyłu, w konwulsjach, z pianą na ustach i wywróconymi oczami. Jako rozpieszczona smarkula tak często pozorowałam omdlenia i udawałam padaczkę, kiedy nie chciałam iść do szkoły, że potrafiłabym oszukać neurochirurga, a tym bardziej policjantów z Buffalo. Udostępniono nam telefon. Karetka zabrała mnie z babcią do szpitala, gdzie dotarłam całkowicie ozdrowiała po ataku ku zdumieniu pilnującej nas policjantki. W tym czasie uniwersytet załatwiał prawnika, żeby wyciągnął astronoma z celi, którą dzielił z pijakami i kieszonkowcami. Wieczorem, wyczerpani, spotkaliśmy się w hotelu. Na kolację zjedliśmy tylko po talerzu zupy i położyliśmy się we trójkę w jednym łóżku. Zderzenie z rowerem zostawiło na ciele mojego Popo wielkie siniaki, a kajdanki poraniły mu nadgarstki. W ciemności, ukryta między ciałami dziadków jak w kokonie,

zapytałam, co się stało. „Nic poważnego, Mayu, śpij", odpowiedział mój Popo. Przez kilka chwil milczeli, udając, że zasnęli. Wreszcie odezwała się moja Nini: „Stało się to, że twój dziadek jest czarny, Mayu". W jej głosie było tyle gniewu, że o nic więcej nie pytałam. Tak wyglądała moja pierwsza lekcja na temat różnic rasowych, których wcześniej nie zauważałam, a z którymi, zdaniem Daniela Goodricha, należy się Uczyć.

Piszemy z Manuelem na nowo jego książkę. Mówię my, bo on dyktuje, a ja zapisuję, nawet po hiszpańsku robię to szybciej od niego. Wpadliśmy na ten pomysł, kiedy opowiedział Danielowi chilockie mity, a ten, jak przystało na psychiatrę, zaczął szukać dziury w całym. Powiedział, że bogowie reprezentują różne aspekty ludzkiej psychiki, a mity to historie o stworzeniu, przyrodzie i najważniejszych ludzkich dramatach, że mają związek z rzeczywistością, natomiast tutejsze opowieści sprawiają wrażenie, jakby były posklejane gumą do żucia, brak im spójności. Manuel zaczął się nad tym zastanawiać i dwa dni później oznajmił, że o mitach Chiloe napisano wystarczająco dużo i jego książka nie wniesie niczego nowego, chyba że zdoła zaproponować jakąś ich interpretację. Porozmawiał ze swoimi wydawcami i dali mu cztery miesiące na złożenie nowego rękopisu. Musimy się spieszyć. Daniel pomaga na odległość, bo go to ciekawi, a ja mam jeszcze jeden pretekst do stałego kontaktu z naszym doradcą w Seattle. Zimowa pogoda ogranicza aktywność mieszkańców wyspy, ale zawsze jest co robić: trzeba zajmować się dziećmi i zwierzętami, zbierać małże w czasie odpływu, reperować sieci, prowizorycznie naprawiać smagane wiatrami domy, tkać, liczyć chmury do ósmej, kiedy to kobiety zbierają się, żeby obejrzeć

telenowelę, a mężczyźni, żeby się napić i zagrać w truco. Od tygodnia pada deszcz, południowe niebo płacze uparcie i woda wciska się nam

przez dziury po dachówkach poprzesuwanych przez wtorkową burzę. Stawiamy miski tam, gdzie kapie, i chodzimy ze szmatą do wycierania podłogi. Kiedy przestanie padać, wejdę na dach, bo Manuel nie jest w odpowiednim wieku do wykonywania akrobacji, a straciliśmy już nadzieję, że mistrz złota rączka pojawi się tu przed wiosną. Stukanie kropli deszczu niepokoi nasze trzy nietoperze zwisające głową w dół z wysokich belek, poza zasięgiem pazurów Kota Tępaka daremnie wyciąganych w ich stronę. Nie cierpię tych uskrzydlonych myszy o ślepych oczach, bo mogą mi wyssać krew w nocy, choć Manuel zapewnia, że nie są spokrewnione z wampirami z Transylwanii. Bardziej niż kiedykolwiek zależymy od drewna opałowego i czarnego żelaznego piecyka, na którym zawsze stoi czajnik z wodą gotową do zaparzenia maté albo herbaty. Na ubraniu i na skórze czuje się dym, jego szczypiący zapach. Mieszkanie z Manuelem jest jak wymagający finezji taniec: ja zmywam, on przynosi drewno, razem gotujemy. Przez pewien czas też sprzątaliśmy, bo Eduvigis przestała do nas przychodzić, choć przysyłała Juanita po brudne ubrania i oddawała je uprane, ale już wróciła do pracy. Po tym jak Azucena poroniła, Eduvigis chodziła bardzo milcząca, nie pokazywała się w miasteczku, jeśli nie było to konieczne, i nie rozmawiała z ludźmi. Wiedziała, że za plecami obmawiają jej rodzinę; wielu winiło ją za to, że pozwoliła, by Carmelo Corrales gwałcił jej córki, ale nie brakowało i takich, którzy zarzucali córkom, że „kusiły ojca, który był pijany i nie wiedział, co robi", jak słyszałam w

Tawernie pod Umarlakiem. Blanca wyjaśniła mi, że przyzwolenie Eduvigis na gwałty dokonywane przez mężczyznę jest normalne w takich

przypadkach i niesprawiedliwe było oskarżanie jej o współudział, bo również ona, tak jak cała rodzina, jest ofiarą. Bała się męża i nigdy nie umiała mu się przeciwstawić. „Łatwo osądzać innych, kiedy ktoś sam tego nie przeżył", skwitowała Blanca. Dała mi do myślenia, bo byłam jedną z pierwszych osób, które surowo osądziły Eduvigis. Skruszona złożyłam wizytę w jej domu. Zastałam ją pochyloną nad korytem, piorącą naszą bieliznę pościelową pękiem rózg i niebieskim mydłem. Wytarła ręce w fartuch i nie patrząc mi w oczy, zaprosiła na „herbatkę". Usiadłyśmy przed piecykiem, czekając, aż zagotuje się woda, po czym w milczeniu wypiłyśmy napar. Pojednawcza intencja mojej wizyty była oczywista, czułaby skrępowanie, gdybym zaczęła się przed nią tłumaczyć, a mówienie o Carmelu Corralesie oznaczałoby brak szacunku. Obie wiedziałyśmy, po co tam przyszłam. - Jak się pani miewa, dońo Edmigis? - zapytałam wreszcie, kiedy skończyłyśmy drugą filiżankę herbaty, wciąż z tej samej torebki. - Jakoś tam leci. A panienka? - Też jakoś leci, dziękuję. A jak tam pani krowa, w porządku? - Tak, tak, ale ma już swoje latka - westchnęła. - Daje mało mleka. Coraz bardziej słabowita, że tak powiem. - My z Manuelem używamy skondensowanego mleka.

- Jezusiczku! Niech panienka powie szanownemu panu, że od jutra Juanito będzie wam przynosił mleczko i serek. - Bardzo dziękuję, dońo Edmigis. - A wasz domek pewnie niezbyt wysprzątany... - Faktycznie, jest dość zapuszczony, nie będę pani oszukiwać wyznałam. - Jezusiczku! Panienka wybaczy. - Nie, nie, nie mam czego wybaczać.

- Proszę powiedzieć szanownemu panu, że może na mnie liczyć. - W takim razie tak jak zwykle, dońo Eduvigis. - Tak, tak, gringuita, tak jak zwykle. Potem rozmawiałyśmy o chorobach i ziemniakach, zgodnie z obowiązującym protokołem. Przechodzę do najnowszych wydarzeń. Zima na Chiloe jest chłodna i długa, ale o wiele znośniejsza niż zimy na północy, tutaj nie trzeba odgarniać śniegu ani otulać się w futra. Prowadzimy lekcje w szkole, kiedy pozwala na to pogoda, ale w tawernie grają w truco codziennie, nawet jeśli niebo rozdzierają pioruny. Nigdy nie brakuje ziemniaków w zupie, drew w piecu ani maté dla przyjaciół. Czasami jest prąd, czasami palimy świeczki. Jeśli nie pada deszcz, drużyna Caleuche trenuje zawzięcie przed wrześniowym turniejem; żadnemu dziecku nie urosły stopy i adidasy wciąż im służą. Juanito jest rezerwowym, a Pedro Pelanchugay został

wybrany w głosowaniu na bramkarza drużyny. W tym kraju wszystko rozwiązuje się drogą demokratycznego głosowania albo tworzy się komisje, co jest dość skomplikowaną procedurą; Chilijczycy uważają, że proste rozwiązania muszą być niezgodne z prawem. Dońa Lucinda skończyła sto dziesięć lat i od kilku tygodni przypomina zakurzoną szmacianą lalkę, nie ma już dość energii, żeby farbować wełnę, tylko siedzi, wyglądając śmierci, za to wychodzą jej nowe zęby. Nie będzie curanto ani turystów aż do wiosny. W tym czasie kobiety tkają i zajmują się rękodzielnictwem, bo to grzech czekać z założonymi rękami, lenistwo Jest domeną mężczyzn. Uczę się robić na drutach, żeby nikt na mnie krzywo nie patrzył; na razie metodą prób i błędów produkuję szaliki z grubej wełny, lewymi oczkami.

Polowa mieszkańców wyspy jest przeziębiona, mają kaszel albo bolą ich kości, ale jeśli motorówka Narodowej Służby Zdrowia spóźnia się o tydzień czy dwa, jedyną osobą, która za nią tęskni, jest Liliana Trevińo, bo jak mówią, ma romans z bezbrodym doktorem. Ludzie nie ufają lekarzom, którzy nie każą sobie płacić, wolą leczyć się naturalnymi środkami, a jeśli przypadek jest poważny, magicznymi metodami machi. Ksiądz za to zawsze odprawia niedzielną mszę, nie może pozwolić, by wygrali z nim zielonoświątkowcy i ewangelicy. Zdaniem Manuela szybko do tego nie dojdzie, bo Kościół katolicki ma tu większe wpływy niż w Watykanie. Opowiedział mi, że Chile jako ostatni kraj świata przyjęło prawo rozwodowe, tak skomplikowane, że

prościej zabić małżonka, niż się z nim rozwieść, dlatego nikt nie chce brać ślubu, a większość dzieci rodzi się poza formalnymi związkami. O aborcji nawet się nie wspomina, to brzydkie słowo, chociaż jest powszechnie praktykowana. Chilijczycy czczą papieża, ale nie słuchają go w kwestii seksu i jego konsekwencji, bo cóż żyjący w celibacie, dobrze sytuowany starzec, który nigdy w życiu nie pracował, może wiedzieć na ten temat. Akcja telenoweli rozwija się bardzo wolno, doszła do dziewięćdziesiątego drugiego odcinka i nic się nie dzieje. To najważniejsze wydarzenie na wyspie, ludzie bardziej przeżywają nieszczęścia spotykające bohaterów niż swoje własne. Manuel nie ogląda telewizji, a ja niewiele rozumiem z tego, co mówią aktorzy, i prawie nic z treści, wygląda na to, że niejaka Erisa została uprowadzona przez swojego wujka, który się w niej zakochał i trzyma ją gdzieś w zamknięciu, a ciotka szuka siostrzenicy, żeby ją zabić, zamiast zabić swojego męża, jak podpowiadałby zdrowy rozsądek. Mojej przyjaciółki Pincoi i jej foczej rodziny nie ma już w grocie; zwierzęta wyemigrowały na inne wody i inne skały,

ale znów pokażą się w przyszłym sezonie; rybacy twierdzą, że to stworzenia o zakorzenionych nawykach, zawsze wracają latem. Livingstone, pies policjantów, osiągnął swoją ostateczną wielkość i okazał się poliglotą: rozumie jednakowo polecenia po angielsku, po hiszpańsku i po chilocku. Pokazałam mu cztery podstawowe sztuczki,

które zna każde zwierzę domowe, a reszty nauczył się sam: przegania owce i pijaków, przynosi zwierzynę, kiedy zabierają go na polowanie, podnosi alarm, gdy jest pożar albo powódź, wykrywa narkotyki - poza marihuaną - i atakuje dla żartu, jeśli Humilde Garay każe mu to robić na pokazach, ale na co dzień jest bardzo łagodny. Nie odszukał żadnych zwłok, bo niestety jeszcze ich nie mieliśmy, jak powiedział mi Garay, za to znalazł czteroletniego wnuczka Aurelia Ńancupela, który zapuścił się na wzgórze. Susan, moja była macocha, zapłaciłaby majątek za takiego psa jak Livingstone. Dwukrotnie nie stawiłam się na spotkaniu dobrych czarownic w szałasie, pierwszy raz, kiedy był tu Daniel, a drugi w tym miesiącu, bo z powodu zagrożenia burzą kapitan portu zabronił żeglugi i nie mogłyśmy z Blancą popłynąć na Isla Grande. Gorąco żałowałam, bo miałyśmy pobłogosławić nowo narodzone dziecko jednej z dziewczyn i chciałam jak najszybciej je obejrzeć, lubię maluchy, które jeszcze nie mówią. Bardzo brakowało mi naszego comiesięcznego sabatu w brzuchu Pachamamy w towarzystwie tych młodych, zmysłowych kobiet, zdrowych na umyśle i sercu. Wśród nich czuję się akceptowana, nie jestem gringą, ale Mayą, jedną z czarownic, należę do tej ziemi. Kiedy jedziemy do Castro, zostajemy na jedną albo dwie noce u don Lionela Schnake, w którym bym się zakochała, gdyby w mojej karcie astrologicznej nie pojawił się Daniel Goodrich. Nie sposób mu się oprzeć, jak mitycznemu

Millalobo, olbrzymiemu, wąsatemu, żywiołowemu i lubieżnemu. „Popatrz, jakie szczęście cię spotkało, komunisto, że masz w domu taką śliczną gringuitę!", woła za każdym razem, kiedy widzi Manuela Ariasa. Śledztwo w sprawie Azuceny Corrales stanęło na niczym z braku dowodów, nie było śladów, że poronienie zostało wywołane, to zaleta mocnego naparu z liści awokado i ogórecznika lekarskiego. Nie zobaczyliśmy więcej dziewczynki, bo wyjechała do Quellón do swojej starszej siostry, matki Juanita, której jeszcze nie poznałam. Po tym, co się stało, policjanci Carcamo i Garay zaczęli na własną rękę wypytywać o ojcostwo martwego dziecka i doszli do tego, o czym ja już wiedziałam: Azucenę zgwałcił jej własny ojciec, tak. jak zrobił z innymi córkami. To „prywatywna" sprawa, jak tu mawiają, nikt nie czuje się uprawniony do wtykania nosa w to, co dzieje się u innych za drzwiami, brudy pierze się we własnym domu. Policjanci chcieli, żeby rodzina złożyła doniesienie, dzięki temu mogliby legalnie interweniować, ale nie udało im się do tego doprowadzić. Blanca Schnake także nie potrafiła przekonać Azuceny ani Eduvigis. Krążyły plotki i oskarżenia, cala wioska miała na ten temat swoje zdanie, ale w końcu skandal utonął w czczej gadaninie. Mimo to sprawiedliwości stało się zadość w najmniej spodziewany sposób, kiedy Carmelowi Corralesowi w jedyną stopę wdała się gangrena. Mężczyzna odczekał, aż Eduvigis pojedzie do Castro, żeby wypełnić dokumenty potrzebne do drugiej amputacji, i wstrzyknął

sobie całe opakowanie insuliny. Zastała go nieprzytomnego i trzymała za rękę, dopóki nie umarł kilka minut później. Nikt, nawet policjanci, nie wspomniał o samobójstwie; wszyscy uznali, że chory zmarł śmiercią naturalną, dzięki czemu można mu

było wyprawić chrześcijański pogrzeb i oszczędzić biednej rodzinie dodatkowego wstydu. Pochowano Carmela Corralesa, nie czekając na wędrownego księdza, po krótkiej uroczystości prowadzonej przez opiekuna kościoła, który pochwalił zręczność zmarłego jako stolarza przy budowie łodzi, jedyną zaletę, jaką mógł wyciągnąć z rękawa, i polecił jego duszę bożemu miłosierdziu. Przyszła tylko garstka sąsiadów, by okazać współczucie rodzinie, wśród nich Manuel i ja. Blanca była tak wściekła z powodu sprawy Azuceny, że nie pojawiła się na cmentarzu, ale kupiła w Castro wieniec z plastikowych kwiatów na grób. Żadne z dzieci Carmela nie przyjechało na pogrzeb, był tylko Juanito, ubrany w za mały na niego garnitur od pierwszej komunii; trzymał za rękę babcię, całą w żałobie. Niedawno obchodziliśmy na wyspie Caguach święto Nazarejczyka. Przybyły tysiące pielgrzymów, nawet Argentyńczycy i Brazylijczycy, większość w dużych barkasach, do których na stojąco wchodzi dwieście, trzysta mocno ściśniętych osób, ale ludzie przypływali też łódkami własnej roboty. Łodzie niepewnie kołysały się na wzburzonym morzu, a niebo pokrywały gęste chmurzyska, nikogo to jednak nie niepokoiło, panuje bowiem przekonanie, że Nazarejczyk

chroni pielgrzymów. To nie do końca prawda, jako że w przeszłości zatonęła niejedna łódka i zginęło kilku chrześcijan. Na Chiloe topi się dużo osób, bo nikt tu nie potrafi pływać, poza ludźmi z marynarki wojennej, którzy uczą się tego przymusowo. Cudowna figura Chrystusa składa się z drucianego szkieletu z drewnianą głową i rękami, ma perukę z ludzkich włosów, szklane oczy i cierpiącą twarz, skąpaną we łzach i krwi. Odświeżanie krwi przed procesją lakierem do paznokci należy

do zakrystiana. Chrystus jest ukoronowany cierniem, ubrany w fioletową suknię i dźwiga ciężki krzyż. Manuel pisał o Nazarejczyku, który ma już trzysta lat i jest symbolem wiary Chilotów, dla niego to żadna nowość, ale popłynął ze mną na Caguach. Dla mnie, wychowanej w Berkeley, widowisko było bardziej niż pogańskie. Caguach ma dziesięć kilometrów kwadratowych i pięciuset mieszkańców, ale podczas styczniowych i sierpniowych procesji wiernych liczy się w tysiącach; niezbędna jest pomoc marynarki wojennej i policji do utrzymania porządku podczas żeglugi i w ciągu czterech dni uroczystości, kiedy pielgrzymi przybywają masowo, żeby wypełnić złożone śluby i obietnice. Chrystus nie wybacza tym, którzy nie spłacają długu za wyświadczone łaski. Na mszach taca wypełnia się po brzegi pieniędzmi i biżuterią, wierni dają, co mogą, niektórzy pozbywają się nawet swoich komórek. Najadłam się dużo strachu, najpierw na „Cahuilli", która przez kilka godzin bujała się na falach,

popychana przez zdradziecki wiatr, z księdzem Lyonem śpiewającym hymny religijne na rufie, potem na wyspie, pośród fanatyków, i wreszcie w drodze powrotnej, kiedy pielgrzymi rzucili się na naszą łódź, bo dostępne środki transportu okazały się niewystarczające dla takiego tłumu. Przewieźliśmy „Cahuillą" kilkanaście osób - paru pijanych i piątkę dzieci uśpionych na rękach swoich matek, które podróżowały na stojąco, podtrzymując się nawzajem. Popłynęłam na Caguach pełna zdrowego sceptycyzmu, tylko po to, żeby zobaczyć i sfilmować uroczystość, jak obiecałam Danielowi, ale przyznaję, że udzielił mi się zapał religijny i w końcu wylądowałam na kolanach przed Nazarejczykiem, dziękując mu za dwie wspaniałe wiadomości otrzymane od mojej Nini. Jej mania prześladowcza sprawia, że tworzy kryptogramy, ale ponieważ pisze rozwlekle i często, jestem w sta-

nie się domyślić, co chce mi przekazać. Pierwsza wiadomość jest taka, że wreszcie odzyskała pstrokate domiszcze, w którym spędziłam dzieciństwo, po trzech latach sądowych batalii o wyrzucenie handlarza z Indii, który nigdy nie płacił czynszu, zasłaniając się prawami Berkeley, korzystnymi dla wynajmującego. Babcia postanowiła posprzątać dom, dokonać najpilniejszych napraw i wynajmować pokoje studentom, dzięki czemu ma środki na jego utrzymanie i sama może w nim mieszkać. Tak bardzo chciałabym przejść się po tych cudownych pokojach! Druga wiadomość, dużo ważniejsza, dotyczy

Freddy'ego. W Berkeley pojawiła się Olympia Pettiford w towarzystwie innej kobiety o równie imponujących rozmiarach, wlokąc ze sobą Freddy'ego, którego oddały pod opiekę Mikę'owi 0'Kelly'emu. W Caguach rozbiliśmy z Manuelem namiot, bo nie starczyło dla nas miejsc noclegowych. Powinni być lepiej przygotowani na inwazję wiernych, która powtarza się co roku od ponad wieku. Dzień był wilgotny i lodowaty, a noc okazała się dużo gorsza. Trzęśliśmy się w śpiworach, w ubraniach, czapkach, grubych podkolanówkach i rękawiczkach, a na brezent padał deszcz, który wciskał się pod plastikową podłogę. Wreszcie postanowiliśmy połączyć śpiwory i spać razem. Przytuliłam się do odwróconego tyłem Manuela niczym plecak i żadne z nas nie wspomniało o zawartej w lutym umowie, że nigdy więcej nie wejdę do jego łóżka. Spaliśmy jak dzieci, dopóki na zewnątrz nie zaczęli hałasować pielgrzymi. Nie dokuczał nam głód, bo ustawiono niezliczone budki zjedzeniem; były pierożki, kiełbaski, owoce morza, ziemniaki pieczone w popiele, całe barany z rusztu umieszczonego pionowo przy ogniu, a oprócz tego chilijskie łakocie i obfitość

wina, serwowanego po kryjomu w butelkach po napojach gazowanych, bo księża nie patrzą przychylnie na alkohol w czasie uroczystości religijnych. Toalety, rząd przenośnych WC, okazały się niewystarczające i po kilku godzinach wyglądały odrażająco. Mężczyźni i dzieci szli sobie ulżyć za drzewami, ale kobiety miały z

tym większy problem. Kiedy drugiego dnia Manuel musiał skorzystać z jednej z toalet, nie wiedzieć dlaczego zacięły się drzwi i został zamknięty w środku. Ja w tym czasie obchodziłam stoiska z rękodziełem i starociami, ustawione pod kościelnym murem, i dopiero kiedy zobaczyłam zbiegowisko, dotarło do mnie, że coś się dzieje. Podeszłam z ciekawości, nie mając pojęcia, o co chodzi, i dostrzegłam grupę ludzi, którzy trzęśli plastikową budką, co groziło jej przewróceniem, podczas gdy w środku Manuel krzyczał i walił w ściany jak opętany. Kilka osób się śmiało, ale ja zrozumiałam, że lęk Manuela jest strachem człowieka żywcem pogrzebanego. Zamęt rósł, aż wreszcie jakiś mistrz złota rączka odsunął ciekawskich i spokojnie zaczął rozbrajać zamek scyzorykiem. Kiedy pięć minut później otworzył drzwi, Manuel wyleciał jak z procy i upadł na ziemię, sztywny i wstrząsany mdłościami. Już nikt się nie śmiał. Wtedy podszedł ksiądz Lyon. We dwójkę pomogliśmy Manuelowi wstać, podtrzymaliśmy go za ramiona i chwiejnym krokiem ruszyliśmy w stronę namiotu. Przyciągnięci zamieszaniem zjawili się dwaj policjanci, żeby zapytać, czy szanowny pan nie jest chory, chociaż na pewno podejrzewali, że wypił za dużo, bo o tej porze zataczało się już wielu mężczyzn. Nie wiem, co pomyślał Manuel, ale zachował się tak, jakby zobaczył diabła, popchnął nas z wyrazem przerażenia na twarzy, potknął się, upadł na kolana i zwymiotował zielonkawą pianą. Policjanci chcieli interweniować, ale ksiądz Lyon

zastąpił im

drogę z wyższością, jaką daje mu sława świętego, i zapewnił, że chodzi o niestrawność i sami możemy zająć się chorym. Zaprowadziliśmy Manuela do namiotu, obmyliśmy go mokrą chusteczką i pozwoliliśmy mu odpocząć. Spał bez przerwy przez trzy godziny, skurczony, jakby obity kijem. „Zostaw go samego, gringuita, i nie zadawaj mu pytań", nakazał mi ksiądz Lyon, zanim odszedł do swoich obowiązków. Nie chciałam go zostawiać, usiadłam w namiocie, żeby czuwać nad jego snem. Na dziedzińcu przed kościołem ustawiono kilka stołów, za którymi zajęli miejsca księża, żeby rozdzielać komunię podczas mszy. Potem zaczęła się procesja z figurą Nazarejczyka niesioną przez wiernych, którzy śpiewali donośnymi głosami, a dziesiątki pokutników wlokły się na kolanach po błocie albo parzyły sobie dłonie stopionym woskiem ze świeczek, błagając o odpuszczenie im grzechów. Nie mogłam dotrzymać obietnicy i sfilmować uroczystości dla Daniela, bo w trakcie niespokojnej podróży na Caguach aparat wpadł mi do morza; drobna strata, zważywszy na to, że jednej pani wypadł piesek. Wyciągnęli go z wody na wpół zamarzniętego, ale oddychał kolejny cud Nazarejczyka, jak stwierdził Manuel. „Oszczędź nam tej swojej ironii ateisty, Manuelu, bo jeszcze się utopimy", odpowiedział mu ksiądz Lyon. Tydzień po pielgrzymce na Caguach pojechałyśmy z Lilianą Trevińo

odwiedzić księdza Lyona. Była to dziwna, niemal potajemna podróż, żeby nie dowiedzieli się o niej Manuel i Blanca. Wyjaśnienia sprawiłyby mi kłopot, bo nie mam prawa badać przeszłości Manuela, tym bardziej za jego plecami. Powoduje mną uczucie, jakim go darzę, uczucie, które

narasta, im dłużej z nim mieszkam. Odkąd wyjechał Daniel i nadeszła zima, spędzamy dużo czasu sami w domu bez drzwi, gdzie przestrzeń jest zbyt mała, żeby mieć sekrety. Mój związek z Manuelem się zacieśnił; wreszcie mi ufa, mam pełen dostęp do jego papierów, notatek, nagrań i komputera. Praca dała mi pretekst do pogrzebania w jego szufladach. Zapytałam go, dlaczego nie ma zdjęć rodziny czy przyjaciół; wytłumaczył mi, że dużo podróżował, kilkakrotnie zaczynał w różnych miejscach od zera i po drodze pozbywał się materialnego i sentymentalnego balastu. Mówi, że nie potrzebuje zdjęć, żeby pamiętać o ludziach, którzy są dla niego ważni. W domowych archiwach nie znalazłam niczego na temat tej części jego przeszłości, która mnie interesuje. Wiem, że po wojskowym zamachu stanu siedział przez ponad rok w więzieniu, że został zesłany na Chiloe, a w 1976 wyjechał z kraju; wiem o jego żonach, rozwodach, książkach, ale nie wiem nic o jego klaustrofobii ani o jego koszmarach. Jeśli tego nie odkryję, nie będę mogła mu pomóc i nigdy naprawdę go nie poznam. Dobrze rozumiemy się z Lilianą Trevińo. Ma osobowość mojej babci:

jest energiczna, idealistycznie nastawiona do świata, nieustępliwa i pełna pasji, ale nie tak autorytarna. Dzięki jej staraniom mogłyśmy w tajemnicy popłynąć do księdza Lyona motorówką Narodowej Służby Zdrowia, zaproszone przez lekarza, jej ukochanego, Jorge Pedrazę. Wygląda na dużo młodszego, niż jest w rzeczywistości, niedawno skończył czterdzieści lat, a od dziesięciu pracuje na archipelagu. Jest w separacji z żoną, zmaga się z procedurą rozwodową, ma dwójkę dzieci, jedno z zespołem Downa. Zamierza ożenić się z Lilianą, jak tylko będzie wolny, chociaż ona nie widzi, czemu miałoby to służyć; mówi, że jej rodzice bez papierów przeżyli razem dwadzieścia dziewięć lat i wychowali trójkę dzieci.

Podróż ciągnęła się w nieskończoność, bo motorówka stawała w kilku miejscach, i kiedy dotarłyśmy do księdza Lyona, była już czwarta po południu. Pedraza zostawił nas i ruszył dalej swoją zwykłą trasą, obiecując, że wróci za półtorej godziny i odwiezie nas na naszą wyspę. Kogut z tęczowymi piórami i spasiony baran, które wcześniej widziałam, trwały na swoich posterunkach, pilnując pokrytego dachówką domku duchownego. W zimowym świetle to miejsce wyglądało inaczej; nawet plastikowe kwiaty na cmentarzu wydały mi się wyblakłe. Ksiądz oczekiwał nas z herbatą, ciastkami, świeżo upieczonym chlebem, serem i szynką, podanymi przez sąsiadkę, która opiekuje się nim i pilnuje go, jakby był jej dzieckiem. „Proszę założyć swoje poncho i wziąć aspirynkę, księżulku, ja nie jestem od

zajmowania się chorymi staruszkami", nakazała mu w zdrobniałym chilijskim, a on w tym czasie mruczał coś pod nosem. Kiedy zostaliśmy sami, poprosił, żebyśmy zjadły ciastka, bo w przeciwnym razie będzie musiał to zrobić on, a w jego wieku zalegają w żołądku jak kamienie. Musiałyśmy wrócić przed zmrokiem, miałyśmy mało czasu, więc od razu przeszłyśmy do rzeczy. - Dlaczego nie zapytasz Manuela o to, co chcesz wiedzieć, gringuita? - zasugerował mi ksiądz między dwoma łykami herbaty. - Pytałam, proszę księdza, ale wykręca się od odpowiedzi. - W takim razie należy uszanować jego milczenie, dziecko. - Proszę wybaczyć, ale nie przyjechałam niepokoić księdza z czystej ciekawości. Manuel ma chorą duszę, chcę mu pomóc. - Ma chorą duszę... Co ty o tym wiesz, gringuita? - zapytał mnie z przebiegłym uśmiechem. - Całkiem sporo, bo przyjechałam na Chiloe z chorą dusza., a Manuel mnie przyjął i pomógł wyzdrowieć. Muszę odpłacić mu za przysługę, nie uważa ksiądz?

Duchowny opowiedział nam o puczu, o straszliwych represjach, jakie potem nastąpiły, i o swojej pracy w Wikariacie Solidarności, która nie trwała długo, bo jego także zatrzymano. - Miałem więcej szczęścia niż inni, gringuita, bo po niespełna dwóch dniach przyszedł mi z pomocą sam kardynał, ale nie uniknąłem

zesłania. - Co działo się z zatrzymanymi? - To zależy. Mogłaś wpaść w ręce policji politycznej, DINA lub CNI, zwykłych policjantów albo wojskowych służb bezpieczeństwa. Manuela zabrali najpierw na stadion narodowy, a potem do Villa Grimaldi. - Dlaczego Manuel nie chce o tym mówić? - Możliwe, że tego nie pamięta, gringuita. Czasami umysł blokuje zbyt ciężkie urazy, broniąc się w ten sposób przed obłędem czy depresją. Podam ci przykład, z którym zetknąłem się w Wikariacie. W 1974 roku przyszło mi spotkać się z mężczyzną, którego dopiero co wypuścili z obozu koncentracyjnego; był ruiną pod względem fizycznym i psychicznym. Nagrałem rozmowę, jak zawsze robiliśmy. Zdołaliśmy wywieźć go z kraju i przez długi czas się z nim nie widziałem. Piętnaście lat później pojechałem do Brukseli i odszukałem go, bo wiedziałem, że mieszka w tym mieście, a chciałem z nim porozmawiać w związku z esejem, który pisałem dla jezuickiego pisma „Mensaje". Nie pamiętał mnie, ale zgodził się ze mną porozmawiać. Drugie nagranie w niczym nie przypominało pierwszego. - W jakim sensie? - zapytałam. - Mężczyzna pamiętał, że został zatrzymany, ale nic więcej. Wymazał miejsca, daty i szczegóły. - Przypuszczam, że puścił mu ksiądz pierwsze nagranie. - Nie, to byłoby okrucieństwem. Za pierwszym razem opowiedział

mi, że był torturowany i wykorzystywany seksualnie.

Zapomniał o tym, aby móc normalnie żyć. Może Manuel zrobił tak samo. - Jeśli tak jest, to wszystko, co Manuel wyparł, wypływa w jego koszmarach - przerwała Liliana Trevińo, która słuchała nas z wielką uwagą. - Muszę odkryć, co się stało, niech mi ksiądz pomoże - poprosiłam duchownego. - Trzeba by jechać do Santiago, gringuita, i poszperać w najbardziej zapomnianych zakamarkach. Jestem gotów skontaktować cię z osobami, które by ci pomogły... - Zrobię to, jak tylko będę mogła. Bardzo dziękuję. - Dzwoń do mnie, kiedy zechcesz, dziecko. Teraz mam własną komórkę, ale nie korzystam z poczty elektronicznej, nie byłem w stanie zgłębić tajników komputera. Zostałem daleko w tyle, jeśli chodzi o łączność. - Jest ksiądz w łączności z niebem, nie potrzebuje ksiądz komputera powiedziała Liliana Trevińo. - Co też mówisz, dziecko, w niebie znają już Facebooka! Od wyjazdu Daniela jestem coraz bardziej niecierpliwa i zmartwiona, bo minęły ponad trzy trwające wieczność miesiące. Moi dziadkowie nigdy się nie rozstawali w obawie, że mogliby się ponownie nie spotkać; niepokoi mnie, że tak będzie ze mną i z Danielem. Zaczynam

zapominać jego zapach, uścisk dłoni, brzmienie głosu, jego ciężar na moim ciele i ogarniają mnie zrozumiałe wątpliwości, czy on mnie w ogóle kocha, czy zamierza wrócić, czy też nasze spotkanie było tylko kaprysem plecakowicza obieżyświata. Wątpliwości, same wątpliwości. Pisze do mnie, to powinno mnie uspokoić, tak twierdzi Manuel, kiedy wyprowadzam go z równowagi, ale nie pisze wystarczająco często, a jego wiadomości są powściągliwe.

Powiem nieskromnie: nie wszyscy potrafią komunikować się pisemnie tak jak ja. Nie wspomina o przyjeździe do Chile, a to zły znak. Bardzo brakuje mi powiernika, przyjaciółki, kogoś w moim wieku, komu mogłabym się zwierzyć. Blancę nudzą moje litanie sfrustrowanej kochanki, a Manuelowi nie mam odwagi zbytnio się naprzykrzać, bo jego bóle głowy są teraz częstsze i bardziej intensywne, nieraz pada jak rażony i żadne środki przeciwbólowe, zimne okłady ani leki homeopatyczne nie przynoszą mu ulgi. Przez jakiś czas starał się nie przejmować, ale pod presją Blanki i moją zadzwonił do swojego neurologa i niedługo będzie musiał jechać do stolicy, by zbadać tę swoją przeklętą bańkę. Nie podejrzewa, że zamierzam mu towarzyszyć, dzięki hojności niesamowitego Millalobo, który zaproponował mi pieniądze na przejazd i drobne kieszonkowe. Wykorzystam te dni w Santiago, żeby dokończyć układanie puzzli, z których składa się przeszłość Manuela. Muszę uzupełnić dane z

książek i Internetu. Informacje są dostępne, nic mnie nie kosztowało ich zdobycie, ale to jest jak obieranie cebuli, kolejne warstwy są cienkie i przezroczyste, nigdy nie dochodzi się do sedna sprawy. Czytałam o torturach i morderstwach; zostały obszernie udokumentowane, ale jeśli chcę zrozumieć Manuela, muszę zobaczyć miejsca, w których do nich doszło. Mam nadzieję, że pomogą mi kontakty księdza Lyona. Ciężko rozmawiać o tym z Manuelem i innymi osobami; Chilijczycy są ostrożni, nie chcą nikogo urazić i boją się wydać jednoznaczny osąd. Język jest tańcem eufemizmów, mają zakorzeniony nawyk trzymania się na baczności, a pod powierzchnią, pod którą nikt nie chce wpuścić świeżego powietrza, czają się liczne urazy. To tak, jakby wszyscy odczuwali swego rodzaju zbiorowy wstyd, jedni dlatego, że cierpieli, inni dlatego, że na tym skorzystali, jedni dlatego, że wyjechali,

inni dlatego, że zostali, jedni dlatego, że stracili bliskich, inni dlatego, że udawali, że nie widzą. Dlaczego moja Nini nigdy o niczym takim nie wspomniała? Mówiła do mnie po hiszpańsku, chociaż ja odpowiadałam jej po angielsku, zabierała mnie do Klubu Chilijskiego w Berkeley, gdzie gromadzili się Latynosi, żeby słuchać muzyki, oglądać przedstawienia teatralne albo filmy, i kazała mi wkuwać na pamięć wiersze Pabla Nerudy, które ledwo rozumiałam. Dzięki niej poznałam Chile, zanim postawiłam tu stopę; opowiadała mi o stromych ośnieżonych górach, o uśpionych wulkanach, które czasami budzą się

apokaliptycznym wstrząsem, o długim wybrzeżu Pacyfiku z jego skłębionymi falami i pienistymi grzbietami, o pustyni na północy suchej jak księżyc, która czasami kwitnie niczym obraz Moneta, o chłodnych lasach, przejrzystych jeziorach, obfitych rzekach i błękitnych lodowcach. Babcia mówiła o Chile głosem zakochanej dziewczyny, ale nie wspominała o ludziach ani o historii, jakby chodziło o dziewicze, niezamieszkane tereny, zrodzone dopiero co z westchnienia Ziemi, niezmienne, zatrzymane w czasie i przestrzeni. Kiedy spotykała się z innymi Chilijczykami, jej język przyspieszał, a akcent się zmieniał, nie byłam w stanie śledzić wątku rozmowy. Imigranci żyją wpatrzeni w daleki kraj, który opuścili, ale moja Nini nigdy nie przejawiała chęci odwiedzenia Chile. Ma brata w Niemczech, z którym rzadko się kontaktuje, rodzice umarli, więc mit plemiennej rodziny nie ma w jej przypadku zastosowania. „Nikt mi tam nie został, po co mam jechać?", mówiła. Będę musiała zaczekać, żeby zapytać ją wprost, co stało się z jej pierwszym mężem i dlaczego wyjechała do Kanady. Wiosna wrzesien, pazdziernik, listopad i dramatyczny grudzien Wyspa się raduje, bo przyjechali rodzice dzieci na obchody święta narodowego i nadejścia wiosny. Zimowy deszcz, który na początku uznałam za poetycki, stał się nie do zniesienia. Dwudziestego piątego będę świętować urodziny - jestem Wagą - skończę dwadzieścia lat i wreszcie przestanę być nastolatką, Jezusiczku, co za ulga! Młodzi

ludzie od czasu do czasu przyjeżdżają do rodzin w weekendy, ale teraz, we wrześniu, przybyli masowo, łodzie były pełne. Przywieźli prezenty dla dzieci, których często nie widzieli miesiącami, i pieniądze dla dziadków na ubrania, sprzęty domowe, nowe dachy, bo stare uszkodziła zima. Wśród odwiedzających była Lucia Corrales, matka Juanita, sympatyczna i piękna kobieta, zbyt młoda, by mieć jedenastoletnie dziecko. Opowiedziała nam, że Azucena znalazła pracę sprzątaczki w zajeździe w Quellón, nie chce się dalej uczyć i nie zamierza wracać na naszą wyspę, żeby nie musieć znosić złośliwych komentarzy ludzi. „W przypadkach gwałtu zwykle zrzucają winę na ofiarę", powiedziała mi Blanca, potwierdzając to, co usłyszałam w Tawernie pod Umarlakiem. Juanito zachowuje się nieśmiało i nieufnie wobec matki, którą zna tylko ze zdjęć, bo zostawiła go na rękach Eduvigis, kiedy miał dwa czy trzy miesiące, i nie wróciła, dopóki żył Carmelo Corrales, chociaż często dzwoniła do syna i przez cały czas łożyła na jego utrzymanie. Chłopiec wielokrotnie

opowiadał mi o niej z mieszaniną dumy, bo wysyła mu ładne prezenty, i wściekłości, bo zostawiła go z dziadkami. Przedstawił mi ją z zaczerwienionymi policzkami i wzrokiem wbitym w ziemię: „To Lucia, córka mojej babci", powiedział. Potem wyznałam mu, że moja matka także odeszła, kiedy byłam niemowlęciem, i że też wychowywali mnie dziadkowie, ale miałam dużo szczęścia, bo moje

dzieciństwo upłynęło radośnie i nie zamieniłabym go na żadne inne. Patrzył na mnie długo swoimi dużymi ciemnymi oczami, a ja przypomniałam sobie ślady po uderzeniach pasem, które miał na nogach kilka miesięcy temu, kiedy Carmelo Corrales mógł go jeszcze dosięgnąć. Przytuliłam chłopca zasmucona, ponieważ nie mogę go przed tym obronić: będzie nosił te ślady do końca życia. Wrzesień jest miesiącem Chile. Od północy aż po południe wszędzie powiewają flagi i nawet w najdalszych zakątkach wznosi się ramadas, cztery drewniane słupy z daszkiem z gałęzi eukaliptusa, pod który ludzie przychodzą pić i potrząsać kośćmi przy amerykańskich rytmach i cueca, narodowym tańcu naśladującym zaloty koguta do kury. My także zrobiliśmy ramadas, były przemysłowe ilości pierogów oraz rzeka wina, piwa i chichy. Skończyło się na tym, że mężczyźni posnęli, chrapiąc rozwaleni na podłodze, i po zmroku policjanci przy pomocy kobiet musieli wrzucać ich do furgonetki z warzywniaka i rozwozić po domach. Osiemnastego i dziewiętnastego września żaden pijany nie trafia do aresztu, chyba że wyciągnie nóż. W telewizorze Ńancupela obejrzałam defiladę wojskową w Santiago, gdzie prezydent Michelle Bachelet dokonała przeglądu wojsk pośród owacji tłumu, który czci ją jak matkę; żaden inny chilijski prezydent nie był tak kochany. Cztery lata temu, przed wyborami, nikt na nią nie stawiał, za-

kładano, że Chilijczycy nie zagłosują na kobietę, tym bardziej na

socjalistkę, samotną matkę i agnostyczkę, ale została prezydentem. Zdobyła szacunek Maurów i chrześcijan, jak mawia Manuel, chociaż na Chiloe nie widziałam żadnego Maura. Dni były ciepłe, a niebo błękitne, zima ustąpiła wobec napadu patriotycznej euforii. Z nadejściem wiosny w pobliżu groty pojawiło się kilka fok, pewnie wkrótce wrócą, żeby osiedlić się tam, gdzie żyły wcześniej, i będę mogła odnowić przyjaźń z Pincoyą, o ile mnie jeszcze pamięta. Prawie codziennie wchodzę na wzgórze drogą prowadzącą do groty, bo tam zwykle spotykam mojego Popo. Najlepszym dowodem na jego obecność jest to, że Fakin robi się nerwowy i czasami ucieka z podkulonym ogonem. To tylko niewyraźna sylwetka, rozkoszny zapach angielskiego tytoniu w powietrzu albo wrażenie, że dziadek mnie obejmuje. Wtedy zamykam oczy i pozwalam, by ogarnęło mnie poczucie ciepła i bezpieczeństwa, które daje jego szeroka pierś, wielki jak u szejka brzuch, silne ramiona. Kiedyś zapytałam go, gdzie się podziewał, kiedy w zeszłym roku najbardziej go potrzebowałam, ale nie musiałam czekać na jego odpowiedź, bo w głębi duszy ją znałam: zawsze był ze mną. Gdy alkohol i narkotyki zdominowały moje życie, nikt nie mógł do mnie dotrzeć, zamknęłam się w muszli jak ostryga, ale kiedy wpadłam w największą rozpacz, dziadek nosił mnie na rękach. Nigdy nie stracił mnie z oczu, a gdy znalazłam się w śmiertelnym niebezpieczeństwie, kiedy nafaszerowana podrobioną heroiną leżałam w publicznej toalecie, on mnie ocalił. Teraz, bez szumu w głowie, czuję go zawsze

blisko siebie. Gdybym musiała wybrać między ulotną przyjemnością, jaką daje łyk alkoholu, i zapadającą w pamięć przyjemnością spaceru po wzgórzu z moim dziadkiem, bez wahania wybrałabym tę drugą możliwość. Mój Popo znalazł wreszcie swoją gwiazdę. Ta odległa wyspa, niewidoczna w skonfliktowanym świecie, zielona, zawsze zielona, jest jego zagubioną planetą; zamiast szukać jej tak długo na niebie, mógł spojrzeć na południe. Ludzie pozdejmowali swetry i wyszli wygrzewać się na słońcu, ale ja wciąż noszę moją czapkę z zielonożółtej wełny, bo przegraliśmy szkolny turniej piłki nożnej. Nieszczęśliwi „caleuches" z pokorą wzięli na siebie całą odpowiedzialność za moją łysą głowę. Mecz rozegrał się w Castro w obecności połowy mieszkańców naszej wyspy, którzy przyjechali kibicować Caleuche, przywieźliśmy łodzią Manuela nawet dońę Lucindę, przywiązaną do krzesła i owiniętą w szale. Don Lionel Schnake, bardziej czerwony i głośny niż kiedykolwiek, wspierał naszych bezładnymi okrzykami. Byliśmy o włos od wygranej, wystarczyłby nam remis. Głupi figiel losu sprawił, że w ostatniej chwili, kiedy brakowało trzydziestu sekund do zakończenia meczu, strzelili nam gola. Pedro Pelanchugay wybił piłkę głową pośród ogłuszających owacji naszych kibiców i gwizdów przeciwników, ale uderzenie tak go oszołomiło, że zanim się pozbierał, nadbiegł jakiś łajdak i czubkiem stopy spokojnie posłał piłkę do bramki. Powszechne zaskoczenie było tak duże, że przez długą chwilę siedzieliśmy jak sparaliżowani, zanim wybuchła wojenna wrzawa i w powietrzu za-

częły fruwać puszki po piwie i butelki po wodzie. Mało brakowało, a don Lionel i ja dostalibyśmy zawału. Tego samego popołudnia stawiłam się w jego domu, by spłacić mój dług. „Nie ma mowy, gringuital Ten zakład to był tylko żart", zapewnił mnie Millalobo, jak zawsze szarmancki, ale jeśli czegokolwiek nauczyłam się w tawernie Nancupela, to właśnie tego, że zakłady są święte. Poszłam do fryzjera dla mężczyzn, skromnego lokalu, gdzie klientów obsługuje osobiście właściciel. Na drzwiach namalowano lokówkę w trójkolorowe paski, a w środku stał tylko jeden stary i majestatyczny fotel, na którym usiadłam z pewnym żalem, bo to, co chciałam zrobić, na pewno nie spodoba się Danielowi Goodrichowi. Fryzjer, prawdziwy profesjonalista, zgolił mi wszystkie włosy i wypolerował czaszkę zamszową szmatką. Teraz widać, że mam olbrzymie uszy przypominające ucha etruskiego dzbana, a na skórze kolorowe plamy, niczym mapa Afryki. Fryzjer wyjaśnił, że to od farb marnej jakości. Polecił mi nacieranie sokiem z cytryny i chlorem. Czapka jest konieczna, bo plamy wyglądają na zaraźliwe. Don Lionel czuje się winny i nie wie, jak zaskarbić sobie moją przychylność, ale nie ma co wybaczać, zakład to zakład. Poprosił Blancę, żeby kupiła mi jakieś zalotne kapelusiki, bo wyglądam na lesbijkę po chemioterapii, jak oznajmił bez ogródek, ale chilocka czapka lepiej pasuje do mojej osobowości. W tym kraju włosy są symbolem kobiecości i urody, młode kobiety noszą je długie i dbają o

nie jak o skarb. Nie muszę mówić o okrzykach współczucia, jakie rozbrzmiały w szałasie, kiedy pojawiłam się łysa niczym ufoludek pośród tych pięknych, radosnych kobiet o bujnych włosach i renesansowych puklach. Manuel przygotował torbę z kilkoma rzeczami do ubrania i swoim rękopisem, który zamierzał omówić z wydawcą, i zawołał mnie do salonu, żeby przed wyjazdem do Santiago przekazać mi ostatnie instrukcje. Zjawiłam się z plecakiem i biletem w ręku i oznajmiłam, że dzięki uprzejmości don Lionela Schnake będzie miał przyjemność podróżowania w moim towarzystwie. - Kto zostanie ze zwierzętami? - zapytał słabym głosem. Wyjaśniłam mu, że Juanito Corrales zabierze Fakina do siebie i raz dziennie będzie przychodził karmić koty, wszystko było załatwione. Nie powiedziałam nic o zaklejonym liście, który dał mi niesamowity Millalobo i który miałam dyskretnie wręczyć neurologowi, jak się okazuje spokrewnionemu z rodziną Schnake przez małżeństwo z kuzynką Blanki. Siatka powiązań w tym kraju jest jak olśniewająca pajęczyna galaktyk mojego Popo. Manuel nic nie wskórał, wytaczając kolejne argumenty przeciw, i w końcu zgodził się mnie zabrać. Pojechaliśmy do Puerto Montt, skąd mieliśmy lot do Santiago. Trasa, którą pokonałam autobusem w dwanaście godzin, żeby dotrzeć na Chiloe, samolotem zajęła jedną godzinę. - Co z tobą, Manuelu? - zapytałam, kiedy mieliśmy lądować w Santiago.

- Nic. - Jak to nic? Nie odezwałeś się do mnie, odkąd wyszliśmy z domu. Źle się czujesz? - Nie. - W takim razie jesteś zły. - Narzuciłaś mi decyzję, że ze mną jedziesz, nie pytając mnie o zdanie. - Posłuchaj, nie pytałam cię o zdanie, bo powiedziałbyś, że nie. Lepiej prosić o wybaczenie niż o pozwolenie. Wybaczysz mi? To zamknęło mu usta, a chwilę później był już w lepszym humorze. Pojechaliśmy do hoteliku w centrum, gdzie wynajęliśmy osobne pokoje, bo Manuel nie chciał ze mną spać, chociaż wie, jak trudno mi zasnąć samej. Potem zaprosił mnie na pizzę i do kina na Avatara, który nie dotarł na naszą wyspe, a ja miałam straszną ochotę go zobaczyć. Manuel oczywiście wolał obejrzeć przygnębiający film o świecie po apokalipsie, pokrytym popiołem i pustoszonym przez bandy kanibali, ale rozstrzygnęliśmy spór, rzucając monetę, wypadła reszka i wygrałam, jak zwykle. Sztuczka jest niezawodna: reszka wygrywam, awers przegrywasz. Zjedliśmy popcorn, pizzę i lody, dla mnie to uczta, od miesięcy jem tylko świeże i pożywne rzeczy i tęskniłam za odrobiną cholesterolu. Doktor Arturo Puga pracuje rano w szpitalu dla ubogich, gdzie przyjął Manuela, a po południu udziela prywatnych konsultacji w

Klinice Niemieckiej, w samym sercu dzielnicy bogaczy. Gdyby nie tajemniczy list od Millalobo, który przekazałam mu przez recepcjonistkę za plecami Manuela, prawdopodobnie nie pozwoliłby mi uczestniczyć w wizycie. List otworzył mi drzwi na oścież. Szpital wyglądał jak z filmu o drugiej wojnie światowej, stary i olbrzymi, zagracony, z rurami na wierzchu, zardzewiałymi umywalkami, popękanymi kafelkami i obdrapanymi ścianami; był jednak czysty, a opieka skuteczna, zważywszy na dużą liczbę pacjentów. Czekaliśmy prawie dwie godziny w sali z rzędami metalowych krzeseł, aż wyczytali nasz numerek. Doktor Puga, ordynator oddziału neurologii, przyjął nas uprzejmie w swoim skromnym gabinecie. Na stole leżała karta choroby i zdjęcia rentgenowskie Manuela. „Co panią łączy z pacjentem, senońta?", zapytał. „Jestem jego wnuczką", odpowiedziałam bez wahania, niezrażona zdumionym spojrzeniem Manuela. Manuel jest od dwóch lat na liście oczekujących na ewentualną operację i nikt nie wie, ile ich jeszcze upłynie, zanim przyjdzie jego kolej, bo nie chodzi o nagły przypadek. Przyjmuje się, że skoro żył z bańką ponad siedemdziesiąt lat, równie dobrze może poczekać jeszcze kilka. Operacja jest ryzykowna i ze względu na charakter tętniaka należy Ją. jak najdłużej odwlekać, w nadziei, że pacjent umrze na coś innego, ale z racji nasilających się migren i zawrotów głowy Manuela wydaje się, że nadszedł czas na interwencję chirurgiczną. Tradycyjna metoda polega na otwarciu czaszki, oddzieleniu tkanki

mózgowej, założeniu klamerki, żeby powstrzymać przepływ krwi do tętniaka, i zamknięciu rany; rekonwalescencja trwajakiś rok, a zabieg może pociągnąć za sobą poważne następstwa. Jednym słowem, mało uspokajająca wizja. Natomiast w Klinice Niemieckiej mogą rozwiązać ten problem, robiąc otwór w nodze, przez który wprowadzają cewnik do tętnicy, nawigując po układzie krwionośnym, docierają do tętniaka i wypełniają go zwojem platynowego drutu przypominającym babciny kok. Ryzyko jest dużo mniejsze, pobyt w klinice trwa trzydzieści sześć godzin, a rekonwalescencja miesiąc. - Eleganckie, proste i absolutnie nie na moją kieszeń, doktorze powiedział Manuel. - Proszę się nie martwić, panie Arias, to da się załatwić. Mogę zoperować pana bez żadnych kosztów. To nowa metoda, której nauczyłem się w Stanach Zjednoczonych, gdzie stosuje się ją już rutynowo. Muszę wyszkolić innego chirurga, żeby pracować w zespole. Pańska operacja będzie jak lekcja poglądowa - wyjaśnił mu Puga. - Czyli jakiś mistrz złota rączka wsadzi drut w mózg Manuela przerwałam mu przerażona. Lekarz wybuchnął śmiechem i mrugnął do mnie porozumiewawczo. Wtedy przypomniałam sobie list i zrozumiałam, że to spisek Millalobo, który postanowił sfinansować operację, nie mówiąc nic Manuelowi, i przyznać mu się dopiero później, kiedy nie będzie mógł już nic zrobić. Zgadzam się z Blancą: wszystko jedno, czy jesteś winny jedną

przysługę, czy dwie. Krótko mówiąc, Manuel został umieszczony w Klinice Niernieckięj, wykonano mu potrzebne badania i następnego dnia doktor Puga i rzekomy uczeń przeprowadzili operację zakończoną pełnym sukcesem, jak nas zapewnili, choć nie mogą zagwarantować, że bańka pozostanie stabilna. Blanca Schnake zostawiła swoją szkołę zastępczyni i przyleciała do Santiago, gdy tylko zadzwoniłam, by opowiedzieć jej o operacji. Cały dzień siedziała przy Manuelu jak matka, podczas gdy ja prowadziłam swoje śledztwo. Wieczorem pojechała do domu siostry, a ja spałam przy Manuelu w Klinice Niemieckiej na kanapie wygodniejszej od mojego chilockiego łóżka. Jedzenie w kawiarni też miało pięciogwiazdkową jakość. Mogłam wziąć pierwszy od miesięcy prysznic za zamkniętymi drzwiami, ale po tym, czego się dowiedziałam, nie będę mogła już nigdy więcej marudzić Manuelowi, żeby zainstalował w domu drzwi. Santiago ma sześć milionów mieszkańców i wciąż pnie się w górę ogarnięte gorączką budowania nowych wieżowców. Jest miastem otoczonym przez wzgórza i wysokie góry o zaśnieżonych szczytach, czystym, kwitnącym, żyjącym w pośpiechu, ma dobrze utrzymane parki. Ruch uliczny jest agresywny, bo Chilijczycy, tak mili z wyglądu, rozładowują swoje frustracje za kierownicą. Między samochodami uwijają się sprzedawcy owoców, anten telewizyjnych, miętowych dropsów i wszelakich innych drobiazgów, a na każdych światłach stoją

kuglarze wykonujący za drobny datek cyrkowe salto niortale. Trafiła nam się dobra pogoda, chociaż czasami zanieczyszczone powietrze uniemożliwiało określenie koloru nieba. Tydzień po operacji wróciliśmy z Manuelem na Chiloe, oczekiwani przez zwierzęta. Fakin powitał nas żałosną

choreografią i wystającymi żebrami, bo nie chciał nic jeść w czasie naszej nieobecności, jak wyjaśnił nam zmieszany Juanito. Wróciliśmy, zanim doktor Puga wydał na to zgodę; chory nie zamierzał odbywać miesięcznej rekonwalescencji w domu siostry Blanki w Santiago, twierdził, że tylko tam zawadzamy. Blanca prosiła, żebym w obecności członków rodziny, skrajnie prawicowej, nie opowiadała, czego dowiedziałyśmy się o przeszłości Manuela, bo przestaliby go lubić. Przyjęli nas serdecznie i wszyscy, nawet nastoletnie dzieci, oddali się do dyspozycji chorego, żeby doglądać go i jeździć z nim na badania. Dzieliłam pokój z Blancą. Miałam okazję zobaczyć, jak żyją bogacze w swoich zakratowanych posesjach, ze służbą domową, ogrodnikami, basenem, rasowymi psami i trzema samochodami. Przynosili nam śniadanie do łóżka, przygotowywali kąpiel z pachnącymi solami, nawet wyprasowali mi dżinsy. Nigdy nie widziałam niczego podobnego i całkiem mi się to spodobało; bardzo szybko przyzwyczaiłabym się do bogactwa. „Nie są prawdziwie bogaci, nie mają samolotu", naśmiewał się Manuel, kiedy mu o tym powiedziałam. „Ty masz mentalność biedaka, na tym polega problem lewicowców",

odparłam, myśląc o mojej Nini i Mike'u 0'Kellym, biednych z powołania. Ja nie jestem taka jak oni, dla mnie równość i socjalizm są czymś zwyczajnym. W Santiago czułam się przytłoczona zatrutym powietrzem, ruchem ulicznym i bezosobowym traktowaniem łudzi. Na Chiloe wiadomo, kiedy ktoś jest obcy, bo nie wita się na ulicy, w Santiago zaś ten, kto wita się na ulicy, budzi podejrzenia. W windzie w Klinice Niemieckiej witałam się jak głupia, podczas gdy wszyscy wpatrywali się w ścianę, żeby nie musieć mi odpowiadać. Nie podobało mi się Santiago i bardzo chciałam wrócić na naszą wyspę, gdzie życie płynie

jak spokojna rzeka, gdzie jest czyste powietrze, cisza i czas na dokończenie myśli. Rekonwalescencja zajmie Manuelowi jakiś czas, wciąż jeszcze boli go głowa i brak mu sił. Zalecenia doktora Pugi były stanowcze, musi łykać pół tuzina tabletek dziennie, odpoczywać, w grudniu wrócić do Santiago na kolejną tomografię, unikać wysiłku fizycznego przez resztę życia i zaufać szczęściu albo Bogu, w zależności od przekonań, bo platynowy drut nie jest niezawodny. Myślę, że nic nie stracimy, konsultując się z machi, tak na wszelki wypadek... Postanowiłyśmy z Blancą zaczekać, aż nadarzy się okazja, żeby porozmawiać z Manuelem o tym, o czym musimy z nim porozmawiać, nie wywierając na niego presji. Na razie staramy się nim jak najlepiej opiekować. Jest przyzwyczajony do władczych manier Blanki i gringi,

która mieszka w jego domu, dlatego uprzejmość, którą okazujemy mu od niedawna, trzyma go w niepewności, uważa, że ukrywamy przed nim prawdę i że jest z nim dużo gorzej, niż powiedział mu doktor Puga. „Jeśli zamierzacie traktować mnie jak inwalidę, wolę, żebyście zostawiły mnie samego", gdera. Dzięki mapie oraz liście miejsc i osób udostępnionej przez księdza Lyona mogłam zrekonstruować życie Manuela podczas dwóch kluczowych lat między wojskowym zamachem stanu a jego wygnaniem. W 1973 roku miał trzydzieści sześć lat, był jednym z najmłodszych wykładowców na Wydziale Nauk Społecznych, miał żonę, ale z tego, co wywnioskowałam, jego małżeństwo nie układało się najlepiej. Nie był komunistą, jak sądzi Millalobo, nie należał też do żadnej innej partii politycznej, ale sympatyzował z rządem Salvadora Allende i brał

udział w wielotysięcznych manifestacjach, prorządowych albo opozycyjnych. We wtorek 11 września 1973 roku, kiedy doszło do puczu, kraj był podzielony na dwa niezdolne do pojednania obozy i nikt nie mógł pozostać neutralny. Dwa dni po zamachu zniesiono godzinę policyjną obowiązującą w ciągu pierwszych czterdziestu ośmiu godzin i Manuel wrócił do pracy. Przekonał się, że uniwersytet okupują żołnierze uzbrojeni jak na wojnę, w mundurach polowych, z twarzami pomalowanymi sadzą, żeby nikt ich nie rozpoznał, zobaczył dziury po kulach na ścianach i krew na schodach. Ktoś go uprzedził, że

zatrzymano przebywających w budynku studentów i profesorów. W Chile, dumnym ze swojej demokracji i państwowych instytucji, przemoc ta była czymś tak niewyobrażalnym, że Manuel źle ocenił powagę tego, co się wydarzyło. Poszedł na najbliższy komisariat, by zapytać o los kolegów. Już stamtąd nie wrócił. Zabrali go z zawiązanymi oczami na stadion narodowy, zamieniony w ośrodek internowania. Były tam tysiące ludzi aresztowanych w ciągu tych dwóch dni, sponiewieranych, wygłodniałych, którzy spali na cementowej podłodze, a w dzień siedzieli na trybunach i modlili się po cichu, żeby nie znaleźć się wśród nieszczęśników odprowadzanych do punktu medycznego na przesłuchanie. Słychać było krzyki ofiar, a nocami odgłosy egzekucji. Zatrzymanych izolowano od świata, krewni nie mieli z nimi kontaktu, mogli tylko zostawiać paczki zjedzeniem i ubraniem, w nadziei, że strażnicy doręczą je tym, dla których były przeznaczone. Zona Manuela należąca do Ruchu Rewolucyjnej Lewicy, ugrupowania najbardziej prześladowanego przez wojskowych, natychmiast uciekła do Argentyny, a stamtąd do Europy; z mężem spotka się dopiero trzy lata później, kiedy oboje znajdą schronienie w Australii.

Po trybunach stadionu krążył zakapturzony mężczyzna, przytłoczony ciężarem winy i udręki, pilnowany przez dwóch idących tuż za nim żołnierzy. Wskazywał domniemanych aktywistów partii socjalistycznej i komunistycznej, których natychmiast zabierano do budynku, gdzie byli poddawani torturom albo zabijani. Przez pomyłkę albo ze strachu ten złowieszczy człowiek w kapturze wskazał Manuela Ariasa. Dzień po dniu, krok po kroku odtworzyłam jego drogę krzyżową, mogłam dotknąć nieusuwalnych blizn, które dyktatura pozostawiła na Chile i na duszy Manuela. Teraz wiem, co w tym kraju kryją pozory. Siedząc w parku na wprost rzeki Mapocho, w której trzydzieści pięć lat temu pływały trupy zamęczonych torturami ludzi, przeczytałam raport komisji badającej przypadki bestialstwa z tamtych czasów, długą relację o cierpieniu i okrucieństwie. Pewien duchowny, przyjaciel księdza Lyona, ułatwił mi dostęp do archiwów Wi-kariatu Solidarności, katolickiej organizacji, która pomagała ofiarom represji i prowadziła rejestr zaginionych, rzucając wyzwanie dyktaturze z samego serca katedry. Przejrzałam setki fotografii ludzi - prawie zawsze młodych - którzy zostali zatrzymani, a potem przepadli bez wieści, czytałam skargi kobiet, które do tej pory szukają dzieci,

mężów, czasami wnuków. Manuel spędził lato i jesień 1974 roku na stadionie narodowym i w innych ośrodkach internowania, był tam przesłuchiwany tyle razy, że nikt już tego nie Uczył. Zeznania do niczego nie prowadziły, ginęły w ociekających krwią archiwach, którymi interesowały się tylko szczury. Jak wielu innych więźniów nigdy nie dowiedział się, co chcą usłyszeć oprawcy, w końcu

zrozumiał, że to bez znaczenia, bo oni też nie wiedzieli, czego szukają. To nie były przesłuchania, raczej kary mające na celu zaprowadzenie represyjnych rządów i wykorzenienie najdrobniejszego przejawu oporu ze strony społeczeństwa. Pretekstem były składy broni, które Allende miał oddać do dyspozycji ludności, ale przez kilka miesięcy niczego nie znaleziono, więc nikt już nie wierzył w domniemane arsenały. Terror paraliżował Chilijczyków, stał się najskuteczniejszym środkiem narzucenia nieludzkich, koszarowych porządków. Był długoterminowym planem całkowitej transformacji kraju. Zimę 1974 roku Manuel spędził zamknięty w domu na obrzeżach Santiago należącym do wpływowej, wywodzącej się z Włoch rodziny Grimaldich. Córka Grimaldiego została aresztowana, odzyskała jednak wolność w zamian za rezydencję. Nieruchomość trafiła w ręce Dyrekcji Wywiadu Krajowego, owianej złą sławą DINA, na której logo widniała żelazna pięść, mającej na koncie wiele zbrodni,

popełnionych nawet za granicą, takich jak zabójstwo zdymisjonowanego dowódcy sił zbrojnych (w Buenos Aires) czy byłego ministra (w samym sercu Waszyngtonu, kilka przecznic od Białego Domu). Villa Grimaldi stała się najstraszliwszym ośrodkiem przesłuchań, przez który przewinęło się 4500 zatrzymanych. Wielu straciło tu życie. Pod koniec tygodnia spędzonego w Santiago złożyłam obowiązkową wizytę w Villa Grimaldi, zamienionej teraz w cichy ogród, gdzie wciąż trwa pamięć o tych, którzy tam cierpieli. Nie byłam w stanie zrobić tego sama. Moja babcia wierzy, że każde miejsce naznaczone jest ludzkimi doświadczeniami. Zabrakło mi odwagi, żeby bez przyjaznej dłoni stawić czoło uwięzionemu i pokutującemu tu na zawsze złu i cierpieniu. Poprosiłam Blancę Schnake, żeby mi to-

warzyszyła; to jedyna osoba, nie licząc Liliany i księdza Lyona, której powiedziałam, czego szukam. Blanca nieśmiało próbowała odwieść mnie od tego zamiaru, „po co stale rozgrzebywać coś, co wydarzyło się tak dawno temu", ale przeczuwała, że tam jest klucz do życia Manuela

Ariasa. Jej miłość do niego była silniejsza niż opór przed zmierzeniem się z czymś, o czym wolałaby nie wiedzieć. „Dobrze, gringuita, zróbmy to od razu, zanim zacznę żałować", powiedziała. Villa Grimaldi, nazywana teraz Parkiem Pokoju, to hektar zieleni porośnięty leniwie szumiącymi drzewami. Niewiele zostało z budynków pamiętających czasy, kiedy przebywał tam Manuel, zburzono je jeszcze za dyktatury, która próbowała wymazać ślady tego, co niewybaczalne. Jednak spychacze nie były w stanie usunąć upartych duchów ani uciszyć przedśmiertnych skarg - wciąż wiszą w powietrzu. Oglądałyśmy zdjęcia, pomniki, wielkie płótna z twarzami zmarłych i zaginionych. Za pomocą schematycznych rysunków przewodnik wytłumaczył nam, jak traktowano więźniów i jakim poddawano ich torturom: ludzkie sylwetki powieszone za ręce, głowy zanurzone w beczkach z wodą, żelazne łóżka podłączone do prądu, kobiety gwałcone przez psy, mężczyźni, którym wkładano w odbyt kij od szczotki. Kiedy na kamiennym murze pośród 266 nazwisk znalazłam Felipe Vidala, mogłam wreszcie połączyć ostatnie elementy układanki. Wykładowca Manuel Arias i dziennikarz Felipe Vidal poznali się w przesiąkniętej grozą Villa Grimaldi. Razem tam cierpieli, ale tylko jeden przeżył. Doszłyśmy z Blancą do wniosku, że musimy porozmawiać z Manuelem o jego przeszłości, i żałowałyśmy, że

Daniel nie może nam pomóc, bo przy tego rodzaju interwencji

uzasadniona jest obecność fachowca, nawet jeśli miałby nim być początkujący psychiatra. Blanca twierdzi, że z doświadczeniami Manuela trzeba się obchodzić równie ostrożnie i delikatnie jak z jego tętniakiem, bo tkwią zamknięte w pęcherzyku pamięci, który, jeśli nagle pęknie, może zniszczyć człowieka. Tego dnia Manuel popłynął do Castro po jakieś książki, więc wykorzystałyśmy jego nieobecność, żeby przygotować kolację. Wiedziałyśmy, że zwykle wraca o zachodzie słońca. Zabrałam się do pieczenia chleba, jak zawsze kiedy jestem zdenerwowana. Uspokaja mnie mozolne wyrabianie ciasta, nadawanie mu kształtu, czekanie, aż pod białą ściereczką wyrośnie surowy bochen, pieczenie do chwili, aż nabierze złocistego koloru, a potem podawanie jeszcze ciepłego przyjaciołom, ten cały święty rytuał wymagający cierpliwości. Blanca przyrządziła niezawodnego kurczaka z boczkiem w musztardzie, według przepisu Frances, ulubione danie Manuela, a na deser przyniosła kasztany w syropie cukrowym. W domu panowała przytulna atmosfera, pachniało świeżo upieczonym chlebem i potrawką dochodzącą powoli w glinianym garnku. Wieczór był raczej zimny, spokojny, bezwietrzny, a niebo szare. Niewiele brakowało do pełni księżyca i kolejnego spotkania syren w indiańskim szałasie. Od operacji tętniaka coś się zmieniło między Manuelem i Blancą. Ich aura błyszczy, jak powiedziałaby moja babcia, mają w sobie to migoczące światło właściwe ludziom, którzy niedawno doznali

olśnienia. Są też inne, mniej subtelne oznaki, jak porozumiewawcze spojrzenia, potrzeba dotykania się nawzajem, sposób, w jaki odgadują swoje intencje i pragnienia. Z jednej strony się cieszę, o to przecież zabiegałam przez tyle miesięcy, a z drugiej martwię się o swoją przyszłość. Co

ze mną będzie, kiedy postanowią zatonąć w miłości, którą tak długo odkładali? Nie zmieścimy się we trójkę w tym domu, dom Blanki też będzie dla nas za mały. Mam nadzieję, że do tego czasu wyjaśni się moja przyszłość z Danielem Goodrichem. Manuel wrócił z torbą książek, które zamówił u zaprzyjaźnionych księgarzy, i powieściami po angielsku wysłanymi mi przez babcię na adres poczty w Castro. - Świętujemy czyjeś urodziny? - zapytał, wciągając nosem domowe zapachy. - Świętujemy przyjaźń. Ależ ten dom się zmienił, odkąd przyjechała gringuital - skomentowała Blanca. - Masz na myśli bałagan? - Mam na myśli kwiaty, dobre jedzenie i towarzystwo, Manuelu. Nie bądź niewdzięczny. Będziesz za nią bardzo tęsknił, kiedy wyjedzie. - A zamierza wyjechać? - Nie, Manuelu. Zamierzam wyjść za Daniela i mieszkać tutaj z tobą i czwórką naszych dzieci - zakpiłam. - Mam nadzieję, że twój ukochany popiera ten plan - odparł tym

samym tonem. - Dlaczego nie? To doskonały plan. - Umarlibyście z nudów na tej skalistej wyspie. Przybysze, którzy szukają tu schronienia, to ludzie rozczarowani światem. Nikt nie osiada tutaj, zanim zacznie żyć. - Ja przyjechałam, żeby się ukryć, i sam zobacz, ile znalazłam: was, Daniela, bezpieczeństwo, przyrodę i wieś z trzystoma Chilotami do pokochania. Nawet mój Popo dobrze się tu czuje, widziałam, jak spaceruje po wzgórzu. - Piłaś! - zawołał Manuel wystraszony. - Nie wypiłam ani jednego kieliszka, Manuelu. Wiedziałam, że mi nie uwierzysz, dlatego nic ci nie mówiłam.

To była niezwykła noc, wszystko sprzyjało wyznaniom: domowy chleb, pyszna potrawka, księżyc wyglądający zza chmur, świadomość sympatii, jaką się wzajemnie darzymy, rozmowa przetykana anegdotami i niewinnymi żartami. Opowiedzieli mi, jak się poznali, jakie na sobie wywarli wrażenie. Manuel przyznał, że w młodości Bianca była bardzo ładna - wciąż taka jest - niczym pozłacana walkiria, długie nogi, bujne włosy, białe zęby, promieniowała pewnością siebie i radością osoby, której na wszystko się pozwala. „Powinienem był czuć do niej nienawiść za to, że była taka uprzywilejowana, ale zawojowała mnie sympatycznym sposobem bycia, nie dało się jej nie kochać. Tyle że moja sytuacja nie pozwalała mi na podbijanie serc, a już na pewno

nie dziewczyny tak nieosiągalnej jak ona". Blancę Manuel pociągał jako zakazany owoc, ktoś niebezpieczny; przybywał ze świata różnego od jej, wywodził się z innego środowiska, reprezentował wroga politycznego, ale akceptowała go, ponieważ był gościem jej rodziny. Ja opowiedziałam im o moim domu w Berkeley, dlaczego wyglądam na Skandynawkę i o jedynym razie, kiedy widziałam matkę. Opisałam kilka osób, które poznałam w Las Vegas, na przykład ważącą 180 kilo grubaskę o pieszczotliwym głosie, która zarabiała na życie, prowadząc erotyczne rozmowy przez telefon, i parę transseksualistów zaprzyjaźnionych z Brandonem Leemanem, która zawarła formalne małżeństwo, ona w smokingu, a on w białej sukni z organdyny. Zjedliśmy niespiesznie kolację, a potem usiedliśmy jak zwykle, żeby popatrzeć przez okno na noc, oni z kieliszkami wina, ja z herbatą. Bianca na kanapie, przytulona do Manuela, a ja na jaśku na podłodze, z Fakinem, który cierpi na syndrom rozłąki od czasu, kiedy wyjechaliśmy do Santiago, zostawiając go samego. Siedzi mnie wzrokiem i nie odchodzi ani na krok, co jest dość męczące.

- Mam wrażenie, że ta uczta to pułapka - wymruczał Manuel. - Od kilku dni coś wisi w powietrzu. Do rzeczy, moje panie. - Zepsułeś naszą strategię, Manuelu, miałyśmy zamiar poruszyć ten temat dyplomatycznie - powiedziała Blanca. - Czego chcecie? - Niczego, tylko porozmawiać.

- O czym? Wtedy powiedziałam mu, że od kilku miesięcy sprawdzam, co działo się z nim po wojskowym zamachu stanu, bo uważam, że ma wspomnienia, które jątrzą się niczym wrzód na samym dnie pamięci i go zatruwają. Przeprosiłam, że się wtrącam, kierowała mną jedynie miłość do niego, żal mi było patrzeć, jak cierpi nocami, kiedy dopadają go koszmary. Powiedziałam mu, że głaz, który dźwiga na swoich ramionach, jest zbyt ciężki, że go przygniata, że żyje na pół gwizdka, jakby zabijał czas w oczekiwaniu na śmierć. Zamknął się w sobie tak bardzo, że nie potrafi odczuwać radości ani miłości. Dodałam, że możemy z Blancą pomóc mu nieść ten kamień. Manuel mi nie przerwał, był bardzo blady, oddychał jak zmęczony pies, z zamkniętymi oczami, trzymając Blancę za rękę. „Chcesz wiedzieć, Manuelu, co odkryła grin-guita?" - zapytała go Blanca szeptem, a on przytaknął bez słowa. Przyznałam mu się, że kiedy wracał do zdrowia po operacji w Santiago, ja grzebałam w archiwach Wikariatu i rozmawiałam z osobami, z którymi skontaktował mnie ksiądz Lyon - dwoma prawnikami, duchownym i jednym z autorów Raportu Rettiga, zawierającego ponad 3500 skarg na łamanie praw człowieka w czasach dyktatury. Jest wśród nich przypadek Felipe Vidala, pierwszego męża mojej Nini, a także przypadek Manuela Ariasa.

- Ja nie mam nic wspólnego z tym raportem - posiedział Manuel

łamiącym się głosem. - Twój przypadek zgłosił ksiądz Lyon. To jemu opowiedziałeś ze szczegółami o tych czternastu miesiącach, które spędziłeś w zamknięciu, Manuelu. Zaraz po tym, jak wyszedłeś z obozu koncentracyjnego Tres Alamos i zesłali cię tutaj, na Chiloé, gdzie mieszkałeś u księdza Lyona. - Nic z tego nie pamiętam. - Ksiądz pamięta, ale nie mógł mi nic powiedzieć, bo uważa to za tajemnicę spowiedzi, wskazał mi jedynie drogę. Przypadek Felipe Vidala zgłosiła jego żona, moja Nini, zanim wyemigrowała z kraju. Powtórzyłam Manuelowi wszystko, co odkryłam w ciągu tego przełomowego tygodnia w Santiago, i opowiedziałam o wizycie, którą złożyłyśmy z Blancą w Villa Grimaldi. Nazwa ta nie wywołała u Manuela szczególnej reakcji, mgliście pamiętał swój pobyt w tym miejscu i mylił je z innymi ośrodkami dla zatrzymanych. W ciągu trzydziestu kilku lat, które upłynęły od tamtego czasu, usunął z pamięci owo doświadczenie, wspominał je, jakby przeczytał o nim w książce, nie jak coś osobistego, choć miał na ciele blizny po oparzeniach i nie mógł unieść rąk powyżej linii ramion, bo wywichnięto mu je w więzieniu. - Nie chcę znać szczegółów - powiedział. Blanca wyjaśniła mu, że szczegóły tkwią w nienaruszonym stanie gdzieś w jego wnętrzu i trzeba mieć olbrzymią odwagę, żeby tam wejść, ale nie pójdzie sam, my będziemy mu towarzyszyć. Nie jest już

bezsilnym więźniem w rękach oprawców, ale nigdy nie będzie prawdziwie wolny, jeśh nie stawi czoła cierpieniom z przeszłości. - Najgorsze przeszedłeś w Villa Grimaldi, Manuelu. Na koniec naszej wizyty przewodnik pokazał nam lalka zachowa-

nych cel. Miały wymiary metr na dwa, zamykano w nich po kilku więźniów na stojąco, nieludzko stłoczeni przebywali tam dniami i tygodniami, wyciągano ich tylko na tortury i do ubikacji. - Tak, tak... byłem w jednej z nich z Felipe Vidalem i innymi mężczyznami. Nie dawali nam wody... to była trumna, bez wentylacji, marynowaliśmy się w pocie, krwi, odchodach - wybełkotał Manuel, zgięty, z głową na kolanach. - Inne cele były wnękami na jedną osobę, grobami, psimi budami... skurcze, pragnienie... Wyciągnijcie mnie stąd! Otoczyłyśmy go z Blancą kręgiem ramion, piersi i pocałunków, podtrzymując, płacząc razem z nim. Widziałyśmy jedną z tych cel. Tak długo prosiłam przewodnika, że w końcu pozwolił mi do niej wejść. Musiałam zrobić to na kolanach, w środku siedziałam skulona, w kucki, bez możliwości zmiany pozycji czy wykonania jakiegokolwiek ruchu, a kiedy zamknięto drzwiczki, znalazłam się w ciemności, w pułapce. Wytrzymałam tylko kilka sekund i zaczęłam krzyczeć, musieli wyciągnąć mnie stamtąd za ramiona. „Zatrzymanych grzebano tu żywcem na całe tygodnie, czasami miesiące. Niebczni, którzy wyszli stąd żywi, postradali zmysły", wyjaśnił nam przewodnik.

- Teraz już wiemy, gdzie jesteś, kiedy śnisz, Manuelu - powiedziała Blanca. W końcu wyciągnęli więźnia z jego grobu, żeby zamknąć tam kogoś innego, znudziło im się torturowanie, więc wysłali Manuela do nowego ośrodka internowania. Po odbyciu kary zesłania na Chiloe mógł wyjechać do Australii, gdzie przebywała jego żona. Przez ponad dwa lata nie miała od męża żadnych wiadomości, uznała, że zginął, i zaczęła nowe życie,

w którym nie było miejsca dla niego i jego traumy. Szybko się rozwiedli, jak większość par na wygnaniu. Mimo wszystko Manuel miał więcej szczęścia niż inni wygnańcy, bo Australia jest gościnnym krajem. Znalazł tam pracę w swoim zawodzie, mógł napisać dwie książki, a w wolnych chwilach znieczulał się alkoholem i przelotnymi miłostkami, które tylko pogłębiały jego przepastną samotność. Związek z drugą żoną, poznaną w Sydney hiszpańską tancerką, przetrwał niecały rok. Nie umiał nikomu zaufać ani oddać się bez reszty miłości, miewał napady agresji i ulega! atakom paniki, czuł, że jest na zawsze zamknięty w celi w Villa Grimaldi, nagi, przywiązany do metalowego łóżka, a więzienni strażnicy zabawiają się, rażąc go prądem. Któregoś dnia Manuel rozbił się w Sydney samochodem o żelbetonową ścianę, nieprawdopodobny wypadek nawet dla kogoś otumanionego alkoholem, jak on, co stwierdzono, kiedy go stamtąd

zabrali. Lekarze ze szpitala, w którym przez trzynaście dni przebywał w ciężkim stanie, a przez miesiąc leżał unieruchomiony, uznali, że próbował popełnić samobójstwo. Skontaktowali go z międzynarodową organizacją pomagającą ofiarom tortur. Jeszcze kiedy leżał w szpitalu, odwiedził go psychiatra mający doświadczenie w podobnych przypadkach. Nie zdołał rozpracować urazów swojego pacjenta, ale pomógł mu przestać pić i nauczył panować nad zmianami nastroju, unikać ataków paniki oraz prowadzić na pozór normalne życie. Manuel uznał się za wyleczonego, nie przykładał większej wagi do nocnych koszmarów ani śmiertelnej obawy przed windami i zamkniętymi pomieszczeniami. Nadal zażywał środki antydepresyjne, przywykł do samotności. W trakcie opowieści Manuela zgasło światło, jak zwykle na wyspie o tej godzinie, ale nikt z naszej trójki nie podniósł

się, żeby zapalić świece. Siedzieliśmy po ciemku, bardzo blisko siebie. - Wybacz mi, Manuelu - wyszeptała Blanca po długiej przerwie. - Wybaczyć ci? Tobie mogę tylko podziękować - odparł. - Wybacz mi brak zrozumienia i ślepotę. Nikt nie wybaczy zbrodniarzom, Manuelu, ale może ty zdołasz wybaczyć mnie i mojej rodzinie. Zgrzeszyliśmy przez zaniechanie. Nie widzieliśmy oczywistych rzeczy, bo nie chcieliśmy być wspólnikami. Mój przypadek jest jeszcze gorszy, bo w tamtych latach dużo

podróżowałam, wiedziałam, co zagraniczna prasa pisze o rządzie Pinocheta. Myślałam, że to kłamstwa, komunistyczna propaganda. Manuel objął ją i przyciągnął do siebie. Wstałam, żeby po omacku dorzucić drew do pieca, poszukać świec, przynieść jeszcze jedną butelkę wina i dolać sobie herbaty. Dom się wyziębił. Położyłam im koc na nogach i zwinęłam się w kłębek na rozwalonej sofie po drugiej stronie Manuela. - A więc babcia opowiedziała ci o nas, Mayu - powiedział Manuel. - Ze byliście przyjaciółmi, nic więcej. Ona nie mówi o tamtych czasach, rzadko wspominała Felipe Vidala. - Więc jak się dowiedziałaś, że jestem twoim dziadkiem? - Mój Popo jest moim dziadkiem - odparłam, odsuwając się od niego. To wyznanie było tak niesamowite, że potrzebowałam trwającej wieczność minuty, by pojąć jego wagę. Słowa jak maczetą torowały sobie drogę w moim przytępionym umyśle i poplątanej duszy, ale umykał mi ich sens. - Nie rozumiem... - wyszeptałam. - Andres, twój tata, jest moim synem - powiedział Manuel.

- To niemożliwe. Moja Nini nie ukrywałaby tego przez czterdzieści kilka lat. - Myślałem, że o tym wiesz, Mayu. Powiedziałaś doktorowi Pudze, że jesteś moją wnuczką. - Żeby pozwolił mi wejść do gabinetu!

W 1964 roku moja Nini była sekretarką, a Manuel Arias asystentem jakiegoś profesora na wydziale. Ona miała 22 lata i niedawno poślubiła Felipe Vidala, on 27 i właśnie przyznano mu stypendium doktoranckie na socjologii Uniwersytetu w Nowym Jorku. Byli w sobie zakochani jako nastolatkowie, potem nie utrzymywali kontaktów przez kilka lat, a kiedy spotkali się przypadkowo na uczelni, połączyła ich nowa, gwałtowna namiętność, bardzo różna od wcześniejszego platonicznego romansu. Tę namiętność czekał rozdzierający finał, kiedy on wyjechał do Nowego Jorku i musieli się rozstać. W tym czasie Felipe Vidal, pochłonięty robieniem błyskotliwej kariery dziennikarskiej, przebywał na Kubie, nie podejrzewając zdrady - nigdy nie wątpił, że urodzony w 1965 roku syn jest jego dzieckiem. Nie wiedział o istnieniu Manuela Ariasa do momentu, kiedy przyszło im dzielić haniebną celę, za to Manuel śledził z daleka jego reporterskie sukcesy. Miłość Manuela i Nidii była wiele razy przerywana rozstaniami, ale w sposób nieunikniony wybuchała na nowo przy każdym następnym spotkaniu, aż do ślubu Manuela w 1970 roku, kiedy to Salvador Allende wygrał wybory prezydenckie i zaczęło się zanosić na kataklizm polityczny, którego kulminacją miał być dokonany trzy lata później wojskowy zamach stanu. - Czy mój ojciec o tym wie? - zapytałam Manuela. - Nie sądzę. Nidia czuła się winna z powodu tego, co zaszło między nami, i była gotowa utrzymać to w sekrecie za wszelką cenę, starała się zapomnieć i chciała, żebym ja też

zapomniał. Nie wspominała o tym aż do grudnia ubiegłego roku, kiedy napisała mi o tobie. - Teraz rozumiem, dlaczego mnie przyjąłeś. - W trakcie naszej sporadycznej korespondencji Nidia poinformowała mnie o twoim istnieniu, wiedziałem, że jako córka Andresa jesteś moją wnuczką, ale nie przywiązywałem do tego wagi, myślałem, że nigdy cię nie poznam. Minął nastrój refleksji i intymności sprzed kilku minut, atmosfera stała się bardzo napięta. Manuel to ojciec mojego ojca, płynie w nas ta sama krew. Nie było dramatycznych reakcji, żadnych wzruszających uścisków ani łez wdzięczności, żadnych ściskających gardło sentymentalnych deklaracji; poczułam gorzką szorstkość ze złych czasów, której nigdy nie doświadczyłam na Chiloe. Zniknęły miesiące zabawy, pracy, obcowania z Manuelem; nagle stał się kimś obcym, jego cudzołożny związek z moją babcią budził we mnie niechęć. - Mój Boże, dlaczego mi o tym nie opowiedziałeś, Manuelu? Telenowela to przy tym mały pikuś - podsumowała Blanca z westchnieniem. Te słowa oczyściły atmosferę. Spojrzeliśmy na siebie w żółtawym blasku świecy, uśmiechnęliśmy się nieśmiało, a w końcu wybuchnęliśmy śmiechem, początkowo niepewnie, potem z entuzjazmem. Uświadomiliśmy sobie, jak absurdalna i nic nieznacząca jest cała ta historia, bo jeśli w grę nie wchodzi oddanie organu albo

dziedziczenie fortuny, wszystko jedno, kto jest twoim biologicznym przodkiem, ważne jest tylko uczucie, którym na szczęście się darzyliśmy. - Mój Popo jest moim dziadkiem - powtórzyłam. - Nikt w to nie wątpi, Mayu - odparł.

Z listów od mojej Nim wysyłanych Manuelowi za pośrednictwem Mike'a O'Kelly'ego dowiedziałam się, że Freddy został znaleziony nieprzytomny na jednej z ulic Las Vegas. Karetka zawiozła go do tego samego szpitala, gdzie leżał wcześniej i gdzie poznała go Olympia Pettiford, to był jeden z tych szczęśliwych zbiegów okoliczności, które Wdowy dla Jezusa przypisują mocy modlitwy. Chłopak przebywał na oddziale intensywnej terapii, oddychał przez rurkę podłączoną do hałaśliwej maszyny, podczas gdy lekarze próbowali zapanować nad obustronnym zapaleniem płuc, z powodu którego już stukał do drzwi krematorium. Potem musieli mu usunąć nerkę, która ucierpiała

wskutek wcześniejszego pobicia, i wyleczyć liczne dolegliwości spowodowane fatalnym trybem życia. W końcu trafił do łóżka na piętrze Olympii, która uruchomiła zbawczą moc Jezusa i własne kontakty, żeby dzieckiem nie zajęły się wymiar sprawiedliwości ani opieka społeczna. Zanim Freddy'ego wypisano ze szpitala, Olympia Pettiford zdobyła sądową zgodę na opiekę nad chłopcem, powołując się na fikcyjne pokrewieństwo, i w ten sposób uratowała go przed ośrodkiem specjalnym dla młodzieży albo więzieniem. Wydaje się, że w podjęciu decyzji pomógł jej posterunkowy Arana, który dowiedziawszy się, że do szpitala przyjęto kogoś przypominającego Freddy'ego, w wolnej chwili poszedł go odwiedzić. Na miejscu natknął się na przeszkodę w postaci okazałej Olympii, zdecydowanej ograniczyć wizyty składane choremu, który półprzytomny wciąż stąpał po niepewnym gruncie między życiem a śmiercią. Pielęgniarka bała się, że Arana zamierza aresztować jej podopiecznego, ale posterunkowy przekonał ją, iż pragnie jedynie uzyskać informacje o jego przyjaciółce, Laurze Barron. Powiedział, że chce pomóc chłopcu, a ponieważ był to ich

wspólny cel, zaprosiła go do kawiarni na sok i rozmowę. Wyjaśniła, że pod koniec zeszłego roku Freddy przyprowadził do jej domu niejaką Laurę Barron, chorą narkomankę, a potem zniknął. Nie miała od niego żadnych wiadomości, do czasu aż opuścił salę operacyjną z jedną nerką

i trafił do sali na jej piętrze. Jeśli zaś chodzi o Laurę Barron, mogła posterunkowemu powiedzieć jedynie tyle, że opiekowała się nią kilka dni, ale gdy tylko chora trochę do siebie doszła, przyjechali po nią jacyś krewni i zabrali prawdopodobnie na odwyk, co zresztą sama im doradziła. Nie wiedziała dokąd i nie miała już numeru telefonu babci, który dostała od dziewczyny. Tonem nieznoszącym sprzeciwu ostrzegła Aranę, że Freddy'ego należy zostawić w spokoju, bo chłopiec nic nie wie o tej całej Laurze. Kiedy Freddy wyszedł ze szpitala, przypominał stracha na wróble. Olympia Pettiford zabrała go do swojego domu i oddała w ręce budzącego strach komanda chrześcijańskich Wdów. Chłopiec był już wtedy od dwóch miesięcy czysty, ale energii wystarczało mu zaledwie na oglądanie telewizji. Dzięki smażonym przysmakom Wdów stopniowo odzyskiwał siły, a kiedy Olympia stwierdziła, że jest w stanie uciec na ulicę i wrócić do piekła uzależnienia, przypomniała sobie mężczyznę na wózku inwalidzkim, którego wizytówkę trzymała między kartkami Biblii, i do niego zadzwoniła. Wyciągnęła z banku oszczędności, kupiła bilety i z pomocą innej Wdowy zawiozła Freddy'ego do Kalifornii. Moja Nini twierdzi, że stawiły się odświętnie ubrane w zatęchłej norze niedaleko poprawczaka, gdzie pracuje Królewna Śnieżka, który już tam na nie czekał. Ta historia napełniła mnie nadzieją, bo jeśli żyje na tym świecie człowiek, który może pomóc Freddy'emu, to jest nim Mike 0'Kelly.

Daniel Goodrich i jego ojciec wzięli udział w konferencji analityków jungowsłach w San Francisco, gdzie tematem przewodnim była „Czerwona Księga" (Liber Novus) Carla Junga, którą niedawno opublikowano; wcześniej przez dziesięciolecia leżała zamknięta w sejfie w Szwajcarii, ukryta przed oczami świata i otoczona wielką tajemnicą. Sir Robert Goodrich wydał majątek na jeden z luksusowo wydanych, identycznych jak oryginał reprintów, który odziedziczy Daniel. Korzystając z wolnej niedzieli, Daniel pojechał do Berkeley zobaczyć się z moją rodziną; zabrał ze sobą zdjęcia z pobytu na Chiloe. Zgodnie z najlepszą chilijską tradycją babcia uparła się, że musi go przenocować w swoim domu. Oddała mu mój pokój, pomalowany na kolor spokojniejszy niż jaskrawe mango z okresu, kiedy byłam mała, bez skrzydlatego smoka na suficie i zdjęć zagłodzonych dzieci na ścianach. Gościa zdumiały domiszcze w Berkeley i moja malownicza babcia, bardziej gderliwa, zreumatyzowana i barwna, niż byłam w stanie mu opisać. Poprzedni lokator wykorzystał gwiezdną wieżę do przechowywania swoich towarów, ale Mike wysłał kilku skruszonych przestępców, żeby zeskrobali bród i ustawili na swoim miejscu stary teleskop. Moja Nini twierdzi, że to uspokoiło mojego Popo, który wcześniej snuł się po domu, zawadzając o skrzynie i pakunki z Indii. Powstrzymałam się przed przekazaniem jej informacji, że mój Popo jest na Chiloe, bo może obchodzi kilka miejsc jednocześnie. Daniel poszedł z moją Nini zwiedzić bibliotekę, poznać starych hipisów z ulicy Telegraph, najlepszą restaurację wegetariańską, Klub

Chilijski i oczywiście Mike'a 0'Kelly'ego. „Irlandczyk jest zakochany w twojej babci i myślę, że ona nie pozostaje na to obojętna", napisał Daniel, ale trudno mi uwierzyć, że babcia mogłaby traktować poważnie Królewnę Śnieżkę, który w porównaniu z moim Popo wydaje się żałosny. W rzeczy-

wistości O'Kelly nie jest taki zły, ale w porównaniu z moim Popo każdy jest żałosny. W mieszkaniu Mike'a był Freddy - musiał się bardzo zmienić przez te wszystkie miesiące, bo opis Daniela nie pasuje do chłopca, który dwukrotnie ocalił mi życie. Freddy uczestniczy w programie odwykowym Mike'a, jest czysty i na pozór zdrowy, choć bardzo przygnębiony, nie ma kolegów, nie wychodzi na ulicę, nie chce się uczyć ani pracować. O'Kelly uważa, że potrzebuje czasu i powinniśmy wierzyć, że sobie poradzi, bo jest bardzo młody i ma dobre serce, a to zawsze pomaga. Chłopiec zareagował obojętnie na zdjęcia z Chiloé i wiadomości o mnie; gdyby nie to, że brakowało mu dwóch palców u dłoni, pomyślałabym, że Daniel pomylił go z kimś innym. Mój ojciec przyjechał tamtej niedzieli w południe z jakiegoś emiratu arabskiego i zjadł obiad z Danielem. Wyobrażam sobie ich troje w naszej starodawnej kuchni: białe serwetki wystrzępione od częstego używania, ten sam zielony ceramiczny dzbanek na wodę, butelka sauvignon blanc Vera-monte, ulubionego wina taty, i aromatyczny „bulionik rybny" mojej Nini, chilijska odmiana włoskiego cioppino i

francuskiej bouillabaisse, jak sama go opisuje. Daniel doszedł do błędnego wniosku, że tata jest sentymentalny, bo wzruszył się na widok moich zdjęć, stwierdził też, że nie przypominam nikogo z tej małej rodziny. Powinien zobaczyć Martę Otter, lapońską księżniczkę. Przez cały dzień goszczono go po królewsku, odjechał przekonany, że Berkeley należy do Trzeciego Świata. Polubili się z moją Nini, chociaż jedynym, co ich łączy, jestem ja oraz słabość do lodów miętowych. Po rozważeniu zagrożeń ustalili, że będą kontaktować się telefonicznie, drogą najmniej ryzykowną, ale bez wymieniania mojego imienia.

- Poprosiłam Daniela, żeby przyjechał na Chiloé na Gwiazdkę oznajmiłam Manuelowi. - W odwiedziny, żeby tu zostać czy po ciebie? - zapytał. - Tego właśnie nie wiem, Manuelu. - Co byś wolała? - Żeby tu został! - odpowiedziałam bez wahania, zaskakując go moją pewnością. Odkąd wyjaśniliśmy nasze pokrewieństwo, Manuel często patrzy na mnie wilgotnymi oczami, a w piątek przywiózł mi z Castro czekoladki. „Nie jesteś moim narzeczonym, Manuelu, i wybij sobie z głowy, że zajmiesz miejsce mojego Popo", powiedziałam. „Nigdy bym o tym nie pomyślał, głupia gringo", odparł. Nasze relacje są takie jak wcześniej, żadnych czułości, za to sporo zaprawionych ironią żartów, ale on wydaje się inną osobą, Blanca też to zauważyła, mam nadzieję, że nam

nie zmięknie i nie skończy jako zdziecinniały staruszek. Za to relacje między nimi wyraźnie się zmieniły. Kilka nocy w tygodniu Manuel spędza w domu Blanki, zostawiając mnie samą w towarzystwie trzech nietoperzy, dwóch nienormalnych kotów i kulawego psa. Mieliśmy okazję porozmawiać o jego przeszłości, która już nie jest tabu, ale wciąż nie mam odwagi sama poruszać tego tematu; wolę, żeby to on wychodził z inicjatywą, co zdarza się całkiem często, bo odkąd jego puszka Pandory wreszcie została otwarta, Manuel czuje potrzebę, by się komuś zwierzyć. Ustaliłam dość dokładnie, co spotkało Felipe Vidala, dzięki temu, co pamięta Manuel, oraz szczegółowemu zgłoszeniu złożonemu przez babcię w Wikariacie Solidarności; w archiwach znajdują się nawet dwa listy, które do niej wysłał, zanim został zatrzymany. Łamiąc zasady bezpieczeństwa,

za pośrednictwem Daniela, który dostarczył jej list, napisałam do mojej Nini z prośbą o wyjaśnienia. Odpowiedziała mi tym samym kanałem i w ten sposób uzupełniłam brakujące informacje. Obserwując zamieszanie, które zapanowało w pierwszych dniach po wojskowym zamachu stanu, Felipe i Nidia Vidal mieli nadzieję, że jeśli pozostaną niewidzialni, będą mogli wieść dalej normalne życie. Przez trzy lata rządów Salvadora Allende Felipe Vidal prowadził w telewizji program polityczny, wystarczający powód, by wojskowi uznali go za podejrzanego; nie został jednak zatrzymany. Nidia

wierzyła, że demokracja wkrótce powróci, ale on obawiał się długotrwałej dyktatury, bo jako dziennikarz relacjonował wojny, rewolucje i wojskowe zamachy stanu i wiedział, że raz rozpętana przemoc jest nie do zatrzymania. Przed puczem przeczuwał, że siedzą na beczce prochu, która w każdej chwili może wybuchnąć, i po jednej z konferencji prasowych ostrzegł prezydenta w prywatnej rozmowie. „Wie pan o czymś, o czym ja nie wiem, towarzyszu Vidal, czy to intuicja?", zapytał go Allende. „Przeanalizowałem sytuację w naszym kraju, sądzę, że wojskowi się zbuntują", odpowiedział ten bez ogródek. „Chile ma długą tradycję demokratyczną, tutaj nikt nie przejmuje władzy siłą. Zdaję sobie sprawę z powagi tego kryzysu, towarzyszu, ale ufam zwierzchnikowi sił zbrojnych i wierzę w honor naszych żołnierzy, wiem, że wypełnią swój obowiązek", powiedział Allende uroczystym tonem, jakby przemawiał do potomności. Miał na myśli nowo mianowanego generała Augusta Pinocheta, człowieka z prowincji, z wojskowej rodziny, poleconego przez jego poprzednika, generała Pratsa, który został usunięty w wyniku politycznych nacisków. Vidal odtworzył dokładnie tę rozmowę w jednym ze swoich felietonów. Dziewięć dni później, we wtorek

11 września, usłyszał w radiu ostatnie słowa prezydenta żegnającego się przed śmiercią z narodem i huk bomb spadających na siedzibę szefa państwa, pałac La Moneda. Przygotował się na najgorsze. Nie wierzył w mit o cywilizowanych zachowaniach chilijskich wojskowych, bo

studiował historię: istniało zbyt wiele dowodów na to, że jest wręcz przeciwnie. Przeczuwał, że nastąpią straszne represje. Junta wojskowa ogłosiła stan wojenny, a jedną z jej pierwszych decyzji było wprowadzenie ścisłej cenzury środków przekazu. Zamiast informacji krążyły pogłoski, których oficjalna propaganda nie próbowała uciszyć, bo zależało jej na tym, by panował terror. Mówiono o obozach koncentracyjnych i ośrodkach tortur, o tysiącach zatrzymanych, skazanych na wygnanie i zabitych, o czołgach równających z ziemią dzielnice robotnicze, żołnierzach rozstrzeliwanych za brak posłuszeństwa, rozpłatanych więźniach przywiązywanych do kawałków szyn, zrzucanych z helikopterów do morza, żeby się utopili. Felipe Vidal opisywał żołnierzy uzbrojonych jak na wojnę, czołgi, turkot wojskowych ciężarówek, szum helikopterów, ludzi pędzonych jak bydło. Nidia pozdejmowała ze ścian plakaty piosenkarzy sympatyzujących z opozycją, zebrała książki, łącznie z nieszkodliwymi powieściami, i wyrzuciła na śmietnik, bo nie wiedziała, jak je spalić, nie zwracając niczyjej uwagi. Był to niepotrzebny środek ostrożności, bo istniały setki kompromitujących artykułów, filmów dokumentalnych i nagrań powstałych podczas

pracy dziennikarskiej jej męża. To Nidia wpadła na pomysł, by Felipe się ukrył; w ten sposób mieli być spokojniejsi. Zaproponowała, żeby pojechał na południe, do ciotki. Dońa Ignacia miała osiemdziesiąt lat i była postacią dość osobliwą: od pięćdziesięciu lat przyjmowała w swoim domu umierających. Trzy służące, prawie tak

samo leciwe jak ona, wspierały ją w tym szlachetnym zadaniu, pomagając umrzeć śmiertelnie chorym o wybitnych nazwiskach, którymi nie mogły albo nie chciały zająć się ich własne rodziny. Nikt nie odwiedzał tej mrocznej rezydencji, poza pielęgniarką i diakonem, którzy pojawiali się dwa razy w tygodniu, żeby rozdzielić lekarstwa i komunię; mówiło się, że dom nawiedzają zmarli. Felipe Vidal nie wierzył w takie rzeczy, ale wyznał żonie w liście, że meble same się przesuwają, a w nocy nie można spać z powodu niewytłumaczalnego trzaskania drzwiami i stukania w sufit. Jadalnię wykorzystywano często jako kaplicę pogrzebową, a jedna z szaf pełna była sztucznych szczęk, okularów i buteleczek z lekarstwami, które goście zostawiali przed udaniem się do nieba. Dońa Ignacia przyjęła Felipe Vidala z otwartymi ramionami. Nie pamiętała, kim jest, sądziła, że to kolejny pacjent wysłany przez Boga, choć zaskoczył ją jego zdrowy wygląd. Dom kryty dachówką był kolonialnym reliktem zbudowanym z suszonej na słońcu cegły na planie kwadratu, z centralnym dziedzińcem. Pokoje wychodziły na galerię, na której schły zakurzone

krzaczki geranium dziobane przez chodzące swobodnie kury. Belki i filary były krzywe, ściany popękane, okna wypadały z framug od częstego używania i wstrząsów, dach przeciekał w kilku miejscach, a przeciągi i pokutujące dusze poruszały figurami świętych zdobiącymi pomieszczenia. Ten prawdziwy przedsionek śmierci, lodowaty, wilgotny i mroczny jak cmentarz, Felipe Vidalowi wydał się luksusowy. Pokój, który przypadł mu w udziale, był wielkości jego mieszkania w Santiago. Miał kolekcję ciężkich mebli, okna z żelaznymi kratami i sufit tak wysoki, że przygnębiające obrazy przedstawiające sceny biblijne wisiały nachylone, by dało się je podziwiać z dołu. Jedzenie okazało się wyborne, bo ciotka była łasuchem i nie żałowała niczego umierającym,

którzy ledwo próbowali potraw i bardzo spokojnie leżeli w łóżkach, z trudem oddychając. Z tej kryjówki na prowincji Felipe starał się pociągać za sznurki, żeby wyjaśnić swoją sytuację. Nie miał pracy, bo kanał telewizyjny był pod kontrolą, gazeta została zlikwidowana, a jej siedziba spalona aż po fundamenty. Jego twarz i pióro kojarzono z prasą lewicową, nie mógł nawet marzyć o zdobyciu zajęcia w swoim zawodzie, ale posiadał trochę oszczędności, dzięki którym miał nadzieję przeżyć kilka miesięcy. Najpilniejszą sprawą było sprawdzenie, czy figuruje na czarnej liście, a jeśli tak - ucieczka z kraju. Wysyłał zaszyfrowane wiadomości i prowadził potajemne konsultacje telefoniczne, ale jego przyjaciele i

znajomi albo nie chcieli udzielać mu odpowiedzi, albo mieszali w głowie mętnymi wykrętami. Trzy miesiące później, coraz bardziej przygnębiony i zawstydzony, wypijał pół butelki pisco dziennie, bo kiedy inni walczyli w podziemiu przeciwko dyktaturze wojskowej, on jadał jak książę na koszt zwariowanej staruszki, która co chwila mierzyła mu temperaturę. Umierał z nudów. Nie chciał oglądać telewizji, żeby nie słuchać dekretów i marszów wojskowych, nie czytał, bo dostępne w domu książki pochodziły z XIX wieku, a jego życie towarzyskie ograniczało się do wieczornego różańca, który pracownice i ciotka odmawiały za dusze konających i w którym musiał uczestniczyć, bo był to jedyny warunek, jaki postawiła dońa Ignacia, udzielając mu gościny. W tym okresie napisał do żony kilka listów, opowiadając jej szczegółowo o swoim życiu, z których dwa mogłam przeczytać w archiwum Wikariatu. Zaczął powoli wychodzić z domu, najpierw za drzwi, potem do piekarni na rogu i do kiosku z gazetami, a wkrótce spacerował po placu i chodził do kina. Zdał sobie sprawę, że na zewnątrz

rozkwitło już lato, a ludzie na pozór normalnie przygotowują się do wakacji, jakby patrole żołnierzy w hełmach i z karabinami maszynowymi stanowiły zwykłą część miejskiego pejzażu. Spędził Boże Narodzenie i zaczął rok 1974 daleko od żony i syna, ale w lutym, po pięciu miesiącach życia jak szczur, ponieważ nie pojawił się żaden dowód na to, że jest poszukiwany przez tajną policję, uznał, że czas

wracać do stolicy i posklejać kawałki, na które rozpadło się życie jego i jego rodziny. Felipe Vidal pożegnał się z doną Ignacią i służącymi, które wypchały mu walizkę serami i ciastami, wzruszone, bo od pół wieku był pierwszym pacjentem, który, zamiast umrzeć, przytył dziewięć kilo. Założył szkła kontaktowe, obciął włosy i wąsy, zmieniając się nie do poznania. Wrócił do Santiago i postanowił spisać swoje wspomnienia, jako że okoliczności nie sprzyjały jeszcze poszukiwaniu stałego zajęcia. Miesiąc później jego żona poszła po pracy odebrać ze szkoły swojego syna Andresa i kupić coś na kolację. Kiedy dotarła do mieszkania, zastała wyłamane drzwi i kota porzuconego na progu z roztrzaskaną głową. Nidia Vidal zrobiła zwyczajowy obchód, wypytując o męża, razem z setkami innych zrozpaczonych osób, które czekały w kolejkach przed komisariatami policji, więzieniami, ośrodkami dla zatrzymanych, szpitalami i kostnicami. Jej mąż nie figurował na czarnej liście, nie było go w żadnym rejestrze, nigdy nie został aresztowany, niech pani go nie szuka, na pewno wyjechał z kochanką do Mendozy. Jej pielgrzymka trwałaby latami, gdyby nie nadeszła wiadomość. Manuel Arias przebywał w Villa Grimaldi, wykorzystywanej od niedawna jako kwatera DINA, przetrzymywany w jednej

z cel tortur, na stojąco, ściśnięty i unieruchomiony jak inni więźniowie. Wśród nich byt Felipe Vidal, znany wszystkim z telewizji.

Oczywiście Vidal nie mógł wiedzieć, że jego towarzysz z celi, Manuel Arias, jest ojcem Andresa, chłopca, którego uważał za swojego syna. Po dwóch dniach Felipe Vidala zabrali na przesłuchanie i nigdy już nie wrócił. Więźniowie porozumiewali się za pomocą stukania i drapania w drewniane przegrody, którymi byli oddzieleni. W ten sposób Manuel dowiedział się, że kiedy Vidala torturowano na metalowym łóżku podłączonym do prądu, zmarł na zawał serca. Jego ciało, jak tyle innych, zostało zrzucone do morza. Obsesyjnie zaczął myśleć o skontaktowaniu się z Nidią. Przynajmniej tyle mógł zrobić dla kobiety, którą tak bardzo kochał: nie pozwolić, by zmarnowała sobie życie, szukając męża, i ostrzec ją, by uciekała, zanim wojskowi postarają się, by ona także zniknęła. Wysyłanie wiadomości na zewnątrz było niemożliwe, ale za sprawą cudownego zbiegu okoliczności w tamtych dniach doszło do pierwszej wizyty Czerwonego Krzyża, bo oskarżenia o łamanie praw człowieka obiegły już świat. Na czas inspekcji należało ukryć zatrzymanych, zmyć krew i zdemontować łoża tortur. Manuela i tych, którzy byli w lepszym stanie, podleczono, jak się dało, wykąpano, dano im czyste ubrania i postawiono przed obserwatorami, ostrzegłszy uprzednio, że za najmniejszą niedyskrecję konsekwencje poniosą ich rodziny. Manuel skorzystał z okazji, by przesłać wiadomość Nidii Vidal: w kilka sekund wyszeptał dwa zdania jednemu z pracowników Czerwonego Krzyża.

Nidia otrzymała informację, wiedziała, od kogo pochodzi, i nie wątpiła w jej prawdziwość. Skontaktowała się ze znajomym belgijskim duchownym, który pracował w Wikariacie, i ten zdołał wprowadzić ją razem z synem do ambasady Hon-

durasu, gdzie spędzili dwa miesiące, czekając na przepustki, by móc opuścić kraj. W rezydencji ambasadora wszystkie kąty były zajęte przez pół setki mężczyzn, kobiet i dzieci, którzy spali na podłodze i non stop okupowali trzy łazienki, tymczasem ambasador czynił starania, by wysłać tych ludzi do innych krajów, bo jego własny pękał w szwach i nie mógł już przyjąć więcej uchodźców. Operacja wydawała się nie mieć końca, bo co chwila kolejne osoby prześladowane przez reżim przeskakiwały mur od strony ulicy i lądowały na dziedzińcu. Dzięki jego zabiegom Kanada zgodziła się przyjąć dwudziestu ludzi, wśród nich Nidię i Andresa Vidalów. Ambasador wynajął autobus, przykręcił mu dyplomatyczne tablice rejestracyjne, przymocował dwie honduraskie flagi i wraz ze swoim attache wojskowym osobiście zawiózł dwudziestu uchodźców na lotnisko i odprowadził do drzwi samolotu. Nidia postawiła sobie za cel zapewnienie synowi normalnego życia w Kanadzie, bez strachu, nienawiści i urazy. Nie minęła się z prawdą, tłumacząc, że jego ojciec umarł na zawał serca, ale oszczędziła przerażających szczegółów, bo chłopiec był za mały, żeby je zrozumieć. Mijały lata, a ona nie znalazła okazji - albo dostatecznego

powodu - żeby wyjaśnić mu okoliczności tamtej śmierci, ale teraz, kiedy ja odgrzebałam przeszłość, moja Nini będzie musiała to zrobić. Będzie musiała też powiedzieć synowi, że Felipe Vidal, mężczyzna ze zdjęcia, które zawsze stało na jego nocnej szafce, nie jest jego ojcem. Przyszła do nas pocztą paczka na adres Tawerny pod Umarlakiem i jeszcze przed otwarciem wiedzieliśmy, kto jest nadawcą, bo pochodziła z Seattle. Zawierała list, na który

tak czekałam, długi i pełen informacji, ale pozbawiony pełnego pasji języka, który rozwiałby moje wątpliwości co do Daniela. Przysłał też zdjęcia zrobione przez niego w Berkeley: mojej Nini, wyglądającej lepiej niż w zeszłym roku, bo ufarbowała sobie siwe włosy, stojącej pod ramię z moim tatą w mundurze pilota, jak zawsze przystojnym; Mike'a O'Kelly'ego na stojąco, uczepionego balkonika, o tułowiu i ramionach zapaśnika i nogach, których mięśnie zanikły wskutek paraliżu; magicznego domu ocienionego sosnami w słoneczny jesienny dzień; zatoki San Francisco usianej białymi żaglami. Freddy mignął tylko na jednym, prawdopodobnie zrobionym w chwili, kiedy się zagapił; chłopiec nie pojawiał się na innych zdjęciach, jakby celowo unikał aparatu. Ta istota o wygłodzonych oczach, koścista i smutna, przypominała zombi z budynku Brandona Leemana. Uzyskanie kontroli nad uzależnieniem może zająć mojemu biednemu Freddy'emu całe lata, o ile w ogóle mu się to uda; tymczasem cierpi. Paczka zawierała także książkę o mafiach, którą przeczytam, i

obszerny reportaż z jakiegoś czasopisma o najbardziej poszukiwanym na świecie fałszerzu dolarów, czterdziesto-czteroletnim Amerykaninie, Adamie Trevorze, aresztowanym w sierpniu na lotnisku w Miami, kiedy próbował wjechać do Stanów Zjednoczonych z Brazylii pod fałszywym nazwiskiem. Uciekł z kraju z żoną i synem w połowie 2008 roku, wyprowadziwszy w pole FBI i Interpol. Zakuty w kajdany w więzieniu stanowym, z perspektywą spędzenia reszty życia w celi, uznał, że lepiej współpracować z władzami w zamian za krótszą karę. W artykule napisano, że informacje udzielone przez Trevora mogłyby doprowadzić do rozbicia międzynarodowej siatki mającej wpływ na rynki finansowe od Wall Street po Pekin.

Trevor zaczął przemysłową produkcję fałszywych dolarów w stanie Georgia na południu kraju, a potem przeniósł się do Teksasu, w pobliże nieszczelnej granicy z Meksykiem. Zainstalował swoją maszynę do robienia banknotów w piwnicy fabryki obuwia zamkniętej kilka lat wcześniej, w strefie przemysłowej bardzo aktywnej w dzień i wymarłej w nocy - o tej porze mógł przenosić materiały, nie zwracając na siebie uwagi. Jego banknoty były tak doskonałe, jak twierdził posterunkowy Arana w Las Vegas, bo Trevor zdobywał ścinki papieru bez skrobi, z którego są robione prawdziwe pieniądze, poza tym opracował pomysłową technikę, dzięki której mógł umieszczać na banknotach metalowy pasek zabezpieczający. Nawet najbardziej doświadczony kasjer nie potrafiłby wykryć fałszerstwa. Poza tym część jego

produkcji stanowiły banknoty pięćdziesięciodolarowe, które rzadko są poddawane tak szczegółowej kontroli jak te o większych nominałach. Gazeta potwierdzała słowa Arany: fałszywe dolary zawsze wysyłano poza Stany Zjednoczone, gdzie grupy przestępcze mieszały je z prawdziwymi, zanim zostały puszczone w obieg. Podczas zeznań Adam Trevor przyznał się do błędu, jakim było danie na przechowanie swojemu bratu w Las Vegas pół miliona dolarów, bo został on zamordowany, zanim zdołał mu powiedzieć, gdzie ukrył łup. Niczego by nie podejrzewano, gdyby brat, niewiele znaczący handlarz narkotykami podający się za Brandona Leemana, nie zaczął tych pieniędzy wydawać. W oceanie gotówki z kasyn w Nevadzie banknoty przez lata nie zostałyby odkryte, ale Brandon Leeman użył ich również do przekupywania policjantów. Idąc tym tropem, FBI dotarło po nitce do kłębka. Wydział Policji w Las Vegas zatuszował skandal wokół łapówek, coś jednak przeciekło do prasy, zrobiono więc pospiesznie

czystkę, żeby uspokoić opinię publiczną, i Miku skorumpowanych policjantów straciło stanowiska. Dziennikarz kończył swój artykuł akapitem, który mnie przeraził: , Pół miliona sfałszowanych dolarów nie ma większego znaczenia. Najistotniejszą kwestią jest odnalezienie płytek do drukowania banknotów, które Adam Trevor oddał na przechowanie bratu, zanim wpadną one w ręce grup terrorystycznych albo rządów

takich krajów jak Korea Północna czy Iran, zainteresowanych załamem rynku fałszywymi dolarami i sabotażem amerykańskiej gospodarki. Babcia i Królewna Śnieżka są przekonani, że prywatność już nie istnieje, że można poznać nawet najintymniejszy szczegół z życia każdej osoby i nikt nie jest w stanie się ukryć, wystarczy bowiem użyć karty kredytowej, pójść do dentysty, wsiąść do pociągu albo zatelefonować, żeby zostawić po sobie trwały ślad. Setki tysięcy dzieci i dorosłych znikają jednak co roku z różnych powodów: porwanie, samobójstwo, zabójstwo, choroba umysłowa, wypadek; wiele osób ucieka przed przemocą domową albo przed wymiarem sprawiedliwości, wiele wstępuje do sekt albo podróżuje pod zmienionym nazwiskiem, nie wspominając o ofiarach handlu żywym towarem albo tych, którzy są wykorzystywani do przymusowej pracy jako niewolnicy. Zdaniem Manuela na świecie jest obecnie 27 milionów niewolników, mimo że niewolnictwo wszędzie zostało zniesione. W zeszłym roku ja byłam jedną z tych osób, które zniknęły, i moja Nini nie mogła mnie odnaleźć, choć nie zrobiłam niczego szczególnego, żeby się ukryć. Ona i Mike uważają, że pod pretekstem walki z terroryzmem rząd amerykański szpieguje wszystkie nasze

ruchy i zamiary, ale wątpię, żeby mógł

mieć dostęp do bilionów e-maili i rozmów telefonicznych. Powietrze jest nasycone słowami w setkach języków, nie da się uporządkować ani odszyfrować zgiełku tej wieży Babel. „Mogą to zrobić, Mayu, dysponują technologią i milionami nic nieznaczących urzędników, których jedynym zadaniem jest nas szpiegować. Skoro niewinni powinni mieć się na baczności, tym bardziej musisz to robić ty, wierz mi", nalegała moja Nini, kiedy żegnałyśmy się w styczniu w San Francisco. Okazuje się, że jeden z tych niewinnych, jej przyjaciel Norman, ten obrzydliwy geniusz, który pomógł babci włamać się do mojej poczty i mojej komórki w Berkeley, zaczął rozpowszechniać w Internecie dowcipy o bin Ladenie. Nie minął tydzień, a w jego domu pojawili się dwaj agenci FBI, żeby go przesłuchać. Obama nie zlikwidował wewnętrznej machiny szpiegowskiej zbudowanej przez jego poprzednika, nigdy więc dosyć ostrożności, utrzymuje babcia, a Manuel Arias podziela jej zdanie. Manuel i moja Nini rozmawiają o mnie, posługując się kodem: jestem książką, którą on pisze. Na przykład, żeby przekazać mojej babci, jak zaadaptowałam się na Chiloe, Manuel mówi jej, że praca nad książką idzie lepiej, niż się spodziewał, nie natknął się na żaden poważny problem, a Chiloci, zazwyczaj zamknięci, chętnie współpracują. Moja Nini może do niego pisać z większą swobodą, pod warunkiem że nie będzie robiła tego ze swojego komputera. W ten sposób dowiedziałam

się, że tata zakończył formalności rozwodowe, że dalej lata na Bliski Wschód, a Susan wróciła z Iraku i wyznaczono ją do ochrony Białego Domu. Babcia utrzymuje z nią kontakt, bo udało im się zaprzyjaźnić mimo scysji, do których dochodziło na początku, kiedy teściowa ingerowała za bardzo w prywatność synowej. Ja też napiszę do Susan, jak tylko unormuje się moja sytuacja. Nie chcę jej stracić, była dla mnie dobra.

Moja Nini nadal pracuje w bibliotece, czuwa przy umierających w hospicjum i pomaga 0'Kelly'emu. Klub Przestępców został opisany w amerykańskiej prasie, bo dwóch jego członków ustaliło tożsamość seryjnego mordercy z Oklahomy. Metodą logicznej dedukcji osiągnęli to, do czego nie udało się dojść policji mimo nowoczesnych technik. Ten rozgłos spowodował lawinę zgłoszeń od chętnych, którzy chcą wstąpić do klubu. Moja Nini zamierza pobierać miesięczną składkę od nowych członków, ale 0'Kelly twierdzi, że to zabije cały idealizm. - Te płytki Adama Trevora mogą wywołać kataklizm w międzynarodowym systemie gospodarczym. Są jak bomba atomowa powiedziałam Manuelowi. - Leżą na dnie zatoki San Francisco. - Tego nie jesteśmy pewni, ale nawet jeśliby tak było, FBI o tym nie wie. Co zrobimy, Manuelu? Skoro wcześniej szukali mnie z powodu paczki fałszywych banknotów, tym bardziej teraz szukają mnie z powodu tych płytek. Poruszą niebo i ziemię, żeby mnie znaleźć.

Dwudziesty siódmy listopada 2009, piątek. Trzeci fatalny dzień. Od środy nie pracuję, nie wychodzę z domu, nie zdejmuję piżamy, nie mam apetytu, kłócę się z Manuelem i Blancą. Dni bez pocieszenia, dni na emocjonalnej zjeżdżalni. Na chwilę przed sięgnięciem po telefon w tę przeklętą środę fruwałam wysoko, pełna blasku i szczęśliwa, a potem spadłam pionowo w dół, niczym ptak z przeszytym sercem. Spędziłam trzy dni, nie panując nad sobą, płacząc nad moją miłością, moimi błędami i moimi smutkami, ale dziś powiedziałam wreszcie „dość!". Wzięłam prysznic tak długi, że skończyła się woda w zbiorniku, cierpienie zmyłam z siebie mydłem, potem usiadłam w słońcu

na tarasie i pożarłam tosty z dżemem pomidorowym przygotowane przez Manuela, które zdołały przywrócić mi rozum po groźnym ataku miłosnego obłędu. Mogłam spojrzeć na swoją sytuację z pewnym obiektywizmem, choć wiedziałam, że uspokajające działanie tostów jest tymczasowe. Dużo płakałam i nadal będę płakać, ile trzeba, z litości nad sobą i z powodu odtrąconej miłości, bo wiem, co się dzieje, kiedy próbuję udawać dzielną, jak po śmierci mojego Popo. Poza tym mój płacz nikogo nie interesuje, Daniel go nie słyszy, a świat, niewzruszony, kręci się dalej. Daniel Goodrich poinformował mnie, że „ceni naszą przyjaźń i pragnie, żebyśmy pozostali w kontakcie", że jestem wyjątkową dziewczyną i bla, bla, bla; jednym słowem, że mnie nie kocha. Nie

przyjedzie na Chiloe na Boże Narodzenie, jak mu zaproponowałam nigdy nie wypowiedział się na ten temat, tak samo, jak nigdy nie planował, że kiedyś znowu się spotkamy. Nasza przygoda w maju była bardzo romantyczna, zapamięta ją na zawsze, i znowu dużo pustych słów, ale on ma swoje życie w Seattle. Kiedy dostałam tę wiadomość na [email protected], pomyślałam, że to niepo-rozumienie, pomyłka spowodowana odległością. Zadzwoniłam do niego, mój pierwszy telefon, do diabła ze środkami bezpieczeństwa narzuconymi przez babcię. Odbyliśmy krótką, ale bardzo przykrą rozmowę, nie jestem w stanie jej powtórzyć bez przepełniającego mnie uczucia wstydu i poniżenia: ja błagałam, on się wykręcał. - Jestem brzydulą, idiotką i alkoholiczką! Daniel ma rację, że nie chce mieć ze mną nic wspólnego - załkałam. - Bardzo dobrze, Mayu, biczuj się dalej - doradził Manuel, który usiadł obok mnie z kawą i kolejną porcją tostów. - Czy tak musi wyglądać moje życie? Zstąpić w ciemności Las Vegas, przeżyć, ocaleć przypadkiem tutaj, na Chiloe,

zatracić się w miłości do Daniela i zaraz go stracić. Umrzeć, zmartwychwstać, kochać i znowu umrzeć. Moje życie to katastrofa, Manuelu. - Chwileczkę, Mayu, nie przesadzajmy, to nie opera. Popełniłaś błąd, ale nie ma w tym twojej winy, ten chłopak powinien był bardziej zatroszczyć się o twoje uczucia. Też mi psychiatra! To idiota. - Tak, bardzo seksowny idiota.

Uśmiechnęliśmy się, ale zaraz zaczęłam znowu płakać. Manuel podał mi papierową serwetkę, żebym wydmuchała nos, i objął mnie ramieniem. - Bardzo mi przykro z powodu twojego komputera, Manuelu wymruczałam, zatopiona w jego swetrze. - Moja książka jest bezpieczna, niczego nie straciłem, Mayu. - Kupię ci inny komputer, obiecuję. - Jak zamierzasz to zrobić? - Poproszę o pożyczkę Millalobo. - Co to, to nie! - ostrzegł mnie. - W takim razie może zacznę sprzedawać marihuanę dońi Lucindy, zostało jeszcze kilka dorodnych krzaczków w jej ogrodzie. Będę musiała odkupić nie tylko roztrzaskany komputer, zaatakowałam też regały z książkami, zegar okrętowy, mapy, talerze, szklanki i inne przedmioty, które znalazły się pod ręką, kiedy wpadłam w szał. Wrzeszczałam jak dwuletnia smarkula, to był najbardziej skandaliczny wybuch złości w moim życiu. Koty uciekły przez okno, a przerażony Fakin schował się pod stół. Kiedy około dziewiątej wieczorem wrócił Manuel, zastał swój dom zdewastowany przez tajfun, a mnie kompletnie pijaną na podłodze. To jest najgorsze, tego najbardziej się wstydzę.

Manuel zadzwonił po Blancę, która szybko przybiegła ze swojego domu, chociaż jej wiek nie pozwala już na bieganie, i we dwójkę

zdołali ocucić mnie czarną kawą, umyć, położyć " do łóżka i usunąć ślady zniszczeń. Wypiłam butelkę wina oraz resztki wódki i licor de oro, które znalazłam w szafce, byłam struta do szpiku kości. Zaczęłam pić bez zastanowienia. Ja, która szczyciłam się, że przezwyciężyłam swoje problemy, że mogę obyć się bez terapii i Anonimowych Alkoholików, bo mam aż nadto silnej woli i tak naprawdę nie jestem uzależniona, sięgnęłam automatycznie po butelkę, gdy tylko odtrącił mnie jakiś plecakowicz z Seattle. Przyznaję, że powód był poważny, ale nie w tym rzecz. Mike 0'Kelly miał rację: uzależnienie zawsze czyha, wypatrując stosownej okazji. - Jaka ja byłam głupia, Manuelu! - To żadna głupota, Mayu, to się nazywa zakochaniem w miłości. - Jak to? - Daniela prawie nie znasz. Jesteś zakochana w euforii, jaką w tobie wzbudza. - Ta euforia to jedyne, na czym mi zależy, Manuelu. Nie mogę żyć bez Daniela. - Oczywiście, że możesz bez niego żyć. Ten chłopak był kluczem, który otworzył ci serce. Uzależnienie od miłości nie zrujnuje ci zdrowia ani życia, jak crack czy wódka, ale musisz nauczyć się rozróżniać między przedmiotem miłości, w tym przypadku Danielem, a ekscytacją z powodu otwartego serca. - Powtórz to jeszcze raz, mówisz do mnie jak terapeuci z Oregonu. - Wiesz, Mayu, że spędziłem połowę życia szczelnie zamknięty.

Dopiero teraz zacząłem się otwierać, ale nie mogę

wybierać uczuć. Przez ten sam otwór, przez który wchodzi miłość, przedostaje się strach. Chcę powiedzieć, że jeśli jesteś zdolna bardzo kochać, będziesz też bardzo cierpieć. - Umrę, Manuelu. Nie mogę tego znieść. To najgorsze, co mi się przytrafiło! - Nie, gringuita, to przejściowe nieszczęście, kropla wody w morzu w porównaniu z twoją tragedią z zeszłego roku. Ten włóczęga oddał ci przysługę, umożliwił lepsze poznanie samej siebie. - Nie mam zasranego pojęcia, kim jestem, Manuelu. - Jesteś na dobrej drodze, żeby to odkryć. - Ty wiesz, kim jest Manuel Arias? - Jeszcze nie, ale zrobiłem już pierwszy krok. Ty jesteś bardziej zaawansowana i masz przed sobą dużo więcej czasu niż ja, Mayu. Manuel i Blanca z przykładną wielkodusznością przetrzymali kryzys tej szalonej gringi, jak nagle zaczęli mnie nazywać; znosili w milczeniu mój płacz, moje oskarżenia, napady współczucia dla samej siebie oraz poczucie winy, natomiast stanowczo powstrzymywali moje przekleństwa, wyzwiska i groźby niszczenia cudzej własności, w tym przypadku własności Manuela. Kilka razy doszło między nami do głośnych kłótni, potrzebnych każdemu z naszej trójki. Nie zawsze można osiągnąć zen. Zachowali się na tyle elegancko, że nie wspomnieli o mojej pijatyce ani o kosztach zniszczeń, wiedzą, że

jestem gotowa na każdą pokutę, byle tylko mi wybaczyli. Kiedy się uspokoiłam i zobaczyłam komputer na podłodze, przez moment kusiło mnie, by skoczyć do morza. Jak spojrzę w twarz Manuelowi? Ten nowy dziadek musi mnie bardzo kochać, skoro nie wyrzucił mnie na

ulicę. To będzie ostatni napad złości w moim życiu; mam dwadzieścia lat i to wcale nie jest śmieszne. Muszę jakoś zdobyć nowy komputer. Rada Manuela, żebym otworzyła się na uczucia, trafiła na podatny grunt, bo równie dobrze mógłby udzielić mi jej mój Popo albo sam Daniel Goodrich. Ąj! Nie mogę napisać jego imienia, żeby nie zacząć płakać! Umrę z żalu, nigdy tak nie cierpiałam... To nieprawda, cierpiałam bardziej, tysiąc razy bardziej, kiedy umarł mój Popo. Daniel nie jest jedyną osobą, która złamała mi serce, jak mówią słowa meksykańskich rancheras nuconych przez moją Nini. Kiedy miałam osiem lat, dziadkowie postanowili zabrać mnie do Danii, by raz na zawsze położyć kres moim fantazjom na temat bycia sierotą. Miałam zostać z matką, żebyśmy mogły się poznać, oni zaś w tym czasie zamierzali objechać jako turyści Morze Śródziemne, odebrać mnie dwa tygodnie później i razem wrócić do Kalifornii. To miał być mój pierwszy bezpośredni kontakt z Martą Otter. Żeby zrobić na niej dobre wrażenie, wypchali mi walizkę nowymi ubraniami i sentymentalnymi prezentami, jak medalion z kilkoma moimi mleczakami i kosmykiem włosów. Tata, który na początku sprzeciwiał się tej podróży i ustąpił

dopiero pod presją moją i dziadków, ostrzegł nas, że ten fetysz z zębów i włosów nie zostanie doceniony: Duńczycy nie kolekcjonują części ciała. Chociaż miałam kilka zdjęć swojej matki, wyobrażałam sobie, że wygląda jak wydry z akwarium w Monterrey, z powodu jej nazwiska, Otter. Na fotografiach, które wysłała mi kiedyś na Gwiazdkę, miała platynowe włosy, była szczupła i elegancka, dlatego zdziwiłam się, widząc ją w jej domu w Odense grubawą, w dresie, z włosami źle ufarbowanymi na kolor czerwonego wina. Była mężatką i miała dwójkę dzieci.

Według przewodnika, który mój Popo kupił na dworcu w Kopenhadze, Odense jest uroczym miastem na wyspie Fionia w samym środku Danii, miejscem urodzenia znanego pisarza Hansa Christiana Andersena, którego książki zajmowały poczesne miejsce na moich regałach, obok Astronomii dla początkujących, ponieważ zaczynały się na A. Stało się to powodem kłótni, bo mój Popo obstawał przy porządku alfabetycznym, a moja Nini, która pracuje w bibliotece w Berkeley, zapewniała, że książki ustawiane są tematycznie. Nigdy się nie dowiedziałam, czy wyspa Fionia jest tak urocza, jak obiecywał przewodnik, bo nie zdążyliśmy jej zwiedzić. Marta Otter mieszkała na osiedlu złożonym z identycznych domów z łatą trawy z przodu. Jej łata wyróżniała się spośród pozostałych gipsową syreną siedzącą na skale, taką samą, jaką miałam w szklanej kuli. Otworzyła nam drzwi z

wyrazem zdziwienia na twarzy, jakby nie pamiętała, że moja Nini napisała do niej z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem, informując o naszej wizycie, powtórzyła jej to przed wyjazdem z Kalifornii i zadzwoniła dzień wcześniej z Kopenhagi. Przywitała się oficjalnym uściskiem dłoni, zaprosiła nas do środka i przedstawiła swoim synom, Hansowi i Vilhelmowi, cztero- i dwulatkowi, chłopcom tak białym, że świecili w ciemności. Wnętrze było schludne, bezosobowe i przygnębiające, w tym samym stylu co hotel w Kopenhadze, gdzie nie mogliśmy wziąć prysznica, bo nie znaleźliśmy kurków w łazience, same gładkie minimalistyczne powierzchnie z białego marmuru. Hotelowe jedzenie okazało się równie skromne jak wystrój, także moja Nini, czując się oszukana, zażądała zniżki. „Płacimy fortunę, a nie macie tu nawet krzeseł!", argumentowała w recepcji, gdzie stał tylko wielki stalowy stół i kompozycja roślinna z karczocha w szklanej tubie.

Jedyną ozdobą w domu Marty Otter była reprodukcja niezłego obrazu namalowanego przez królową Małgorzatę. Gdyby Małgorzata nie była królową, bardziej ceniono by ją jako artystkę. Usiedliśmy na niewygodnej kanapie z szarego plastiku, dziadek postawił obok siebie moją walizkę, która wyglądała na ogromną, a babcia wzięła mnie za rękę, żebym stamtąd nie wybiegła. Przez lata męczyłam ich, że chcę poznać swoją matkę, ale w tej chwili byłam gotowa do ucieczki, przerażona myślą, że mam spędzić dwa tygodnie z

tą nieznaną kobietą i tymi albinoskimi królikami, moimi braciszkami. Kiedy Marta Otter poszła do kuchni przygotować kawę, szepnęłam do mojego Popo, że jeśli zostawi mnie w tym domu, popełnię samobójstwo. On szepnął to samo swojej żonie i w niespełna trzydzieści sekund oboje uznali, że ta podróż to błąd; byłoby lepiej, żeby ich wnuczka przez resztę życia wierzyła w legendę o lapońskiej księżniczce. Marta Otter wróciła z kawą w filiżankach tak malutkich, że nie miały uszek, i napięcie trochę opadło podczas rytuału podawania sobie cukru i śmietanki. Moi bielutcy bracia zasiedli do oglądania programu o zwierzętach w telewizorze z wyłączonym dźwiękiem, żeby nie przeszkadzać - byli bardzo dobrze wychowam - a dorośli zaczęli rozmawiać o mnie, jakbym już nie żyła. Babcia wyjęła z torby rodzinny album i opisywała mojej matce po kolei wszystkie zdjęcia: dwutygodniowa Maya na golasa, skulona w jednej dużej dłoni Paula Ditsona II, trzyletnia Maya przebrana za Hawajkę z ukulele, siedmioletnia Maya grająca w piłkę. Ja w tym czasie studiowałam z przesadną uwagą sznurówki swoich nowych adidasów. Marta Otter uznała, że jestem bardzo podobna do Hansa i Vilhelma, chociaż jedyne podobieństwo polegało na tym, że wszyscy troje mieliśmy po dwie nogi. Myślę, że na mój widok matka

odczuła dużą ulgę, bo nie byłam odzwierciedleniem latynoskich genów ojca i w razie czego mogłabym uchodzić za Skandynawkę.

Czterdzieści minut później, długich jak czterdzieści godzin, dziadek poprosił o telefon, żeby zamówić taksówkę, i zaraz się pożegnaliśmy, nie wspominając ani słowem o walizce, która rosła coraz bardziej i ważyła już tyle co słoń. W drzwiach Marta Otter nieśmiało pocałowała mnie w czoło i powiedziała, że będziemy w kontakcie i że przyjedzie do Kalifornii za rok albo dwa lata, bo Hans i Vilhelm chcą zobaczyć Disneyworld. „To na Florydzie", wyjaśniłam. Moja Nini uszczypnęła mnie, żebym się zamknęła. W taksówce babcia zauważyła od niechcenia, że nieobecność mojej matki zamiast nieszczęściem okazała się błogosławieństwem, bo byłam rozpieszczana i wolna w magicznym domu w Berkeley, z kolorowymi ścianami i astronomiczną wieżą, zamiast wychowywać się w minimalistycz-nym świecie jakiejś Dunki. Wyjęłam z torby szklaną kulę z syrenką i kiedy wysiadaliśmy, zostawiłam ją na siedzeniu taksówki. Po odwiedzinach u Marty Otter przez kilka miesięcy chodziłam smutna. Z okazji Bożego Narodzenia Mike 0'Kelly na pocieszenie przyniósł mi w prezencie kosz zakryty kuchenną ściereczką w kratkę. Kiedy ją zdjęłam, zobaczyłam białą suczkę wielkości grejpfruta śpiącą spokojnie na innej ścierce. „Nazywa się Daisy, ale możesz zmienić jej imię", powiedział Irlandczyk. Zakochałam się w Daisy nieprzytomnie, wracałam biegiem ze szkoły, żeby nie stracić ani minuty jej towarzystwa, była moją powierniczką, moją przyjaciółką, moją zabawką, spała w moim łóżku, jadła z mojego talerza, nosiłam ją na rękach, nie ważyła

nawet dwóch Mo. To stworzenie zdołało mnie uspokoić i tak uszczęśliwić, że nie myślałam już więcej

o Marcie Otter. Po skończeniu roku Daisy miała pierwszą cieczkę, instynkt okazał się silniejszy niż strachliwość i uciekła na ulicę. Nie odeszła daleko, na rogu potrącił ją samochód i zginęła na miejscu. Moja Nini nie czuła się na siłach, by przekazać mi tę wiadomość, więc zawiadomiła mojego Popo, który przerwał zajęcia na uniwersytecie, żeby pojechać po mnie do szkoły. Zostałam wywołana z lekcji, a kiedy ujrzałam dziadka, wiedziałam, co się stało, zanim zdążył to powiedzieć. Daisy! Zobaczyłam ją, jak biegnie, zobaczyłam samochód, zobaczyłam bezwładne ciało suczki. Mój Popo wziął mnie w swoje przepastne ramiona, przytulił do piersi i płakał razem ze mną. Włożyliśmy Daisy do pudełka i pochowaliśmy w ogrodzie. Moja Nini chciała znaleźć inną sukę, możliwie najbardziej podobną do Daisy, ale mój Popo powiedział, że nie chodzi o to, żeby ją zastąpić, tylko żeby żyć bez niej. „Nie mogę, Popo, tak ją kochałam!", szlochałam niepocieszona. „Ta miłość jest w tobie, Mayu, nie w Daisy. Możesz dać ją innym zwierzętom, a to, co ci zostanie, dasz mnie", odpowiedział mi mądry dziadek. Przyda mi się teraz tamta lekcja o żalu i miłości, bo prawdą jest, że kochałam Daniela bardziej niż samą siebie, ale nie bardziej niż mojego Popo i Daisy. Złe wieści, bardzo złe, pada na mokre, jak tu mawiają, kiedy kumulują się nieszczęścia; najpierw Daniel, a teraz co. Tak jak się

obawiałam, FBI trafiło na mój ślad i posterunkowy Arana dotarł do Berkeley. To nie oznacza, że przyjedzie na Chiloe, mówi Manuel, żeby mnie uspokoić, ale się boję, bo skoro zadał sobie trud, żeby mnie szukać od listopada zeszłego roku, nie zrezygnuje teraz, kiedy zlokalizował moją rodzinę.

Arana stanął w drzwiach domu dziadków ubrany po cywilnemu, ale wymachując odznaką. Moja Nini była w kuchni, a tata wpuścił go do środka, myśląc, że chodzi o coś związanego z przestępcami Mike'a O'Kelly'ego. Zdziwił się niemile, kiedy Arana poinformował go, że prowadzi śledztwo w sprawie fałszerstwa pieniędzy i Maya Vidal alias Laura Barron musi mu odpowiedzieć na kilka pytań; dodał, że sprawę, praktycznie rzecz biorąc, zamknięto, ale dziewczyna jest w niebezpieczeństwie, a on ma obowiązek ją chronić. Strach, jakiego najedli się moja Nini i tata, byłby dużo większy, gdybym nie opowiedziała im, że Arana jest przyzwoitym policjantem i zawsze dobrze mnie traktował. Babcia zapytała go, jak mnie wytropił, a Arana nie miał nic przeciwko, żeby im to wyjaśnić, dumny ze swojego nosa wytrawnego detektywa, jak napisała moja Nini w e-mailu do Manuela. Policjant zaczął od podstawowego źródła informacji, komputera w Wydziale Policji, gdzie przejrzał listę dziewczyn zaginionych w kraju w 2008 roku. Nie uznał za konieczne prześledzenie wcześniejszych lat, bo kiedy mnie poznał, zdał sobie sprawę, że nie żyłam długo na ulicy; zbiegłe nastolatki szybko zyskują rzucające się w oczy piętno

bezradności. Na liście figurowało kilkadziesiąt dziewczyn, ale ograniczył się do tych, które miały od piętnastu do dwudziestu pięciu lat i pochodziły z Nevady oraz sąsiednich stanów. Przy większości nazwisk umieszczono zdjęcia, choć niektóre nie były aktualne. Jako dobry fizjonomista zredukował listę do zaledwie czterech osób, z których jedna zwróciła jego uwagę, bo zgłoszenie pochodziło z okresu, kiedy poznał rzekomą bratanicę Brandona Leemana, z czerwca 2008 roku. Przyjrzawszy się zdjęciu i dostępnym informacjom, uznał, że Maya Vidal jest tą, której szuka. Tak poznał moje prawdziwe imię, moją przeszłość oraz adres ośrodka w Oregonie i mojej rodziny w Kalifornii.

Okazuje się, że wbrew temu, co sądziłam, tata szukał mnie miesiącami i zostawiał moje dane we wszystkich komisariatach i szpitalach w kraju. Arana zadzwonił do ośrodka, rozmawiał z Angie, żeby poznać brakujące szczegóły, i w ten sposób dotarł do dawnego domu mojego taty, gdzie nowi lokatorzy podali mu adres pstrokatego domiszcza dziadków. „To szczęście, że przydzielili tę sprawę mnie, a nie innemu policjantowi, bo jestem przekonany, że Laura, czy też Maya, jest dobrą dziewczyną, i pragnę jej pomóc, zanim sprawa się skomplikuje. Zamierzam udowodnić, że jej udział w przestępstwie był mało znaczący", powiedział im posterunkowy' na zakończenie swoich wyjaśnień. Zważywszy na pokojowe zamiary Arany, moja Nini zaproponowała,

żeby usiadł z nimi do stołu, a tata otworzył butelkę swojego najlepszego wina. Policjant uznał, że zupa jest doskonała na mgliste, listopadowe popołudnie, czy to może typowa potrawa z pani kraju? Zauważył jej akcent. Tata poinformował go, że to potrawka z drobiu, chilijska, podobnie jak wino, i że on i jego matka urodzili się w tym kraju. Posterunkowy chciał wiedzieć, czy często jeżdżą do Chile, i tata wyjaśnił mu, że nie byli tam od ponad trzydziestu lat. Moja Nini, z uwagą słuchająca każdego słowa policjanta, kopnęła syna pod stołem na znak, że zbytnio się rozgadał. Im mniej Arana będzie wiedział o rodzinie, tym lepiej. Wywęszyła kłamstewko posterunkowego i stała się czujna. Jak to możliwe, że sprawa jest zamknięta, skoro nie odzyskali fałszywych pieniędzy ani płytek? Ona także czytała artykuł o Adamie Trevorze i przez kilka miesięcy śledziła wiadomości o międzynarodowym handlu sfałszowanymi pieniędzmi, uważała się za ekspertkę, znała rynkową i strategiczną wartość płytek. Gotowa współpracować z wymiarem sprawiedliwości, jak oznajmiła, moja Nini podała Aranie informacje, które sam był

w stanie zdobyć. Powiedziała, że jej wnuczka uciekła z ośrodka w Oregonie w czerwcu zeszłego roku, że szukali jej na próżno, aż zadzwonili do nich z jakiegoś kościoła w Las Vegas, więc pojechała ją odebrać, bo ojciec Mai akurat latał. Znalazła wnuczkę w strasznym stanie, nie do poznania, z ciężkim sercem patrzyła na swoją dziewczynkę, kiedyś piękną, wysportowaną i bystrą, teraz zamienioną

w narkomankę. W tym miejscu opowieści żal ledwo pozwalał mojej babci mówić. Tata dodał, że umieścili jego córkę w klinice odwykowej w San Francisco, ale kilka dni przed zakończeniem terapii znowu uciekła i nie mają pojęcia, gdzie przebywa. Maya skończyła dwadzieścia lat, nie mogli jej zabronić, by niszczyła swoje życie, jeśli tego właśnie chciała. Nigdy się nie dowiem, na ile uwierzył im posterunkowy Arana. „To bardzo ważne, żebym szybko odnalazł Mayę. Paru bandytów chce ją dorwać", powiedział, a przy okazji ostrzegł, jaka kara grozi za krycie przestępcy i współudział w przestępstwie federalnym. Dopił wino, pochwalił budyń, podziękował za kolację, a przed wyjściem zostawił wizytówkę na wypadek, gdyby mieli jakieś wieści od Mai Vidal albo przypomnieli sobie jakiś szczegół przydatny w śledztwie. „Proszę ją znaleźć, panie posterunkowy", prosiła babcia w drzwiach, trzymając go za klapy marynarki, a po policzkach spływały jej łzy. Gdy tylko policjant odszedł, przerwała fałszywy płacz, włożyła płaszcz, wciągnęła mojego ojca do swojego gruchota i zawiozła do mieszkania Mike'a O'Kelly'ego. Freddy, który od przyjazdu do Kalifornii był pogrążony w abulicznym milczeniu, obudził się z letargu, kiedy usłyszał, że posterunkowy Arana węszy w Berkeley. Chłopiec nie mówił, jak wyglądało jego życie od momentu, kiedy zostawił mnie

w ramionach Olympii Pettiford w listopadzie zeszłego roku, aż do

operacji nerki siedem miesięcy później, ale strach, że Arana może go aresztować, rozwiązał mu język. Opowiedział im, że po tym, jak mnie uratował, nie mógł wrócić do budynku Brandona Leemana, bo Joe Martin i Chińczyk posiekaliby go na kawałki. Z budynkiem łączyła go trwała pępowina desperacji, jako że nigdzie indziej nie mógłby liczyć na taką obfitość narkotyków, ale zbliżanie się do domu oznaczało zbyt duże ryzyko. Nigdy w życiu nie zdołałby przekonać tych zbirów, że nie miał nic wspólnego z moją ucieczką, tak jak zrobił to po śmierci Brandona Leemana, kiedy wyciągnął mnie z siłowni, w samą porę, żeby nas nie dorwali. Z domu Olympii Freddy pojechał autobusem do miasteczka na granicy, gdzie miał kolegę, i tam z trudem zdołał wytrzymać przez pewien czas, aż potrzeba powrotu stała się nie do zniesienia. W Las Vegas znał teren, mógł się poruszać z zamkniętymi oczami, wiedział, gdzie się zaopatrywać. Zachował ostrożność i stronił od swoich dawnych rewirów, żeby nie spotkać Joego Martina i Chińczyka, handlował, kradł, spał pod gołym niebem, coraz bardziej chory. , Wreszcie skończył w szpitalu, a potem w ramionach Olympii Pettiford. W czasie kiedy Freddy żył jeszcze na ulicy, ciała Joego Martina i Chińczyka zostały znalezione na pustyni w spalonym samochodzie. Jeśli chłopiec poczuł ulgę, że uwolnił się od bandytów, to nie trwała ona zbyt długo, bo w światku narkomanów i przestępców zaczęły krążyć plotki, że morderstwo miało charakter policyjnej wendety. W prasie pojawiły się pierwsze informacje na temat korupcji w Wydziale

Policji, podwójne zabójstwo wspólników Brandona Leemana musiało mieć z tym jakiś związek. W mieście występków i mafii łapówkarstwo było czymś powszechnym, ale w tym przypadku w grę

wchodziły sfałszowane pieniądze i dlatego interweniowało FBI; skorumpowani policjanci będą usiłowali zatuszować skandal wszelkimi sposobami, a ciała na pustyni były ostrzeżeniem dla tych, którzy zamierzali za dużo powiedzieć. Sprawcy wiedzieli, że Freddy mieszkał u Brandona Leemana, i nie mogli pozwolić, żeby zaszkodził im jakiś naćpany smarkacz. W rzeczywistości nie był w stanie nikogo zidentyfikować, bo nigdy nikogo osobiście nie widział. Powiedział, że Leeman zlecił jednemu z tych policjantów zlikwidowanie Joego Martina i Chińczyka, potwierdzając tym samym to, co wyznał mi Brandon w czasie podróży do Beatty. Popełnił jednak głupi błąd i zapłacił fałszywymi banknotami, uznając, że można je puścić w obieg i nikt ich nie wytropi. Źle na tym wyszedł, fałszerstwo zostało wykryte, a policjant zemścił się, ujawniając plan Joemu Martinowi i Chińczykowi, którzy tego samego dnia zamordowali Brandona Leemana. Freddy słyszał, jak gangsterzy odbierają przez telefon instrukcje dotyczące zabicia Leemana, i doszedł do wniosku, że udzielił ich policjant. Uciekł z miejsca zbrodni, której był świadkiem, i pobiegł na siłownię, żeby mnie ostrzec. Kilka miesięcy później Freddy znowu mi pomógł, kiedy Joe Martin i Chińczyk porwali mnie z ulicy, zawieźli do mieszkania i chcieli zmusić

do wyznania, gdzie jest reszta pieniędzy. Nie przez przypadek znalazł mnie na materacu związaną i zakneblowaną - słyszał, jak Joe Martin rozmawia przez komórkę, a potem mówi Chińczykowi, że już wiadomo, gdzie jest Laura Barron. Schował się na trzecim piętrze, zobaczył, że niosą mnie na rękach, a potem sami wychodzą. Odczekał ponad godzinę, wahając się, jak postąpić, w końcu postanowił wejść do mieszkania i sprawdzić, co ze mną zrobili. Nie wiadomo tylko, czy głos w telefonie zlecający zabicie Brandona Leemana był tym samym, który potem poinformował mor-

derców, gdzie można mnie znaleźć, i czy ten głos należał do skorumpowanego policjanta - równie dobrze mogło chodzić o dwie różne osoby. Mike O'Kelly i moja babcia nie zaszli aż tak daleko w swoich spekulacjach, żeby nie mając żadnych dowodów, oskarżać posterunkowego Aranę, ale nie wykluczyli go z grona podejrzanych, podobnie jak Freddy, który z tego powodu trząsł się ze strachu. Jeśli dorwałby go mężczyzna - albo mężczyźni - który zlikwidował na pustyni Joego Martina i Chińczyka, zrobiłby z nim to samo. Moja Nini stwierdziła, że gdyby tym łajdakiem był Arana, pozbyłby się Freddy'ego w Las Vegas, ale zdaniem Mike'a trudno jest zabić pacjenta leżącego w szpitalu, a tym bardziej protegowanego zaprawionych w bojach Wdów dla Jezusa. Manuel pojechał z Blancą do Santiago na badanie do doktora Pugi. W

tym czasie Juanito Corrales zamieszkał ze mną, żebyśmy mogli wreszcie skończyć czwarty tom Harry'ego Pottera. Minął ponad tydzień od czasu, kiedy zerwałam z Danielem, a właściwie od kiedy on zerwał ze mną, i wciąż płakałam po kątach, snułam się po domu, jakby ktoś mnie obił, ale wróciłam już do pracy. To były ostatnie tygodnie zajęć przed wakacjami, nie mogłam zawieść. W czwartek trzeciego grudnia poszłam z Juanitem do dońi Lucindy, żeby kupić trochę wełny, bo miałam zamiar zrobić Manuelowi na drutach jeden z tych moich okropnych szalików, przynajmniej tyle mogłam dla niego uczynić. Zabrałam naszą wagę (jedną z nielicznych rzeczy, które ocalały z mojego napadu niszczycielskiego szału), bo na wadze dońi Lucindy z biegiem lat wytarły się wszystkie cyfry, a żeby osłodzić jej dzień, upiekłam placek gruszkowy. Za mało mi

wyrósł, ale wiedziałam, że ona i tak go doceni. Drzwi jej domu zablokowały się w czasie trzęsienia ziemi w 1960 roku i od tamtego czasu wszyscy korzystają z tylnego wejścia. Trzeba przejść przez zabalaganione patio z plantacją marihuany, paleniskiem i blaszanymi bębnami do farbowania wełny, wśród kur chodzących luzem, klatek z królikami i paru kóz, które kiedyś dawały mleko na ser, a teraz cieszą się starością bez zobowiązań. Fakin biegł za nami, kulejąc, i węszył z uniesionym do góry nosem, dlatego wiedział, co się wydarzyło, jeszcze zanim weszliśmy do domu. Zaczął przeraźliwie wyć, a inne psy w okolicy szybko poszły w jego ślady, przekazując sobie wiadomość, i

wkrótce potem wyły na całej wyspie. W środku znaleźliśmy dońę Lucindę siedzącą na swoim fotelu ze słomy obok wygasłego pieca, ubraną jak do kościoła. W dłoni trzymała różaniec, rzadkie białe włosy zebrała w kok, była już zimna. Przeczuwając, że to jej ostatni dzień na tym świecie, sama się ubrała, żeby nie sprawiać kłopotu po śmierci. Usiadłam obok niej na podłodze, a Juanito poszedł zawiadomić sąsiadów, którzy i tak już ściągali powoli, zwabieni psim chórem. W piątek nikt nie pracował na wyspie, wszyscy czuwaliśmy przy zwłokach, a w sobotę poszliśmy na pogrzeb. Zgon ponad-stuletniej dońi Lucindy wywołał powszechną konsternację, bo nikt nie wyobrażał sobie, że jest śmiertelna. Sąsiadki przyniosły krzesła na czuwanie, w domu stopniowo zbierał się tłum, który w końcu wypełnił patio i ulicę. Staruszkę położono na stole, przy którym ważyła wełnę i jadała, w prostej trumnie otoczonej ogromną ilością kwiatów w słoikach i plastikowych butelkach: róż, hortensji, goździków, irysów. Dońa Lucinda była tak stara i pokurczona, że jej ciało zajmowało tylko połowę trumny, a głowa na poduszce wyglądała jak główka dziecka.

Na stole postawiono dwa mosiężne lichtarze z ogarkami świec i portret ślubny sprzed dziewięćdziesięciu czterech lat, ręcznie kolorowany, na którym w sukni panny młodej stała pod rękę z żołnierzem w starodawnym mundurze, pierwszym z jej sześciu mężów.

Opiekun kościoła dyrygował kobietami, które odmawiały różaniec i fałszując, śpiewały pieśni, a w tym czasie mężczyźni siedzieli przy stołach na patio, kojąc smutek wieprzowiną z cebulą oraz piwem. Następnego dnia przyjechał wędrowny ksiądz, misjonarz nazywany Trzy Przypływy z powodu kazań tak długich, że w czasie ich trwania morze podnosi się trzykrotnie. Odprawił mszę w kościele tak wypełnionym ludźmi, dymem świec i polnymi kwiatami, że miałam przywidzenia w postaci kaszlących aniołów. Trumna znajdowała się na wprost ołtarza na metalowym rusztowaniu okrytym czarnym suknem z białym krzyżem. Obok stały dwa kandelabry, a pod spodem miska „na wypadek, gdyby ciało pękło", jak mi wytłumaczono. Nie wiem, o co chodzi, ale brzmi paskudnie. Zebrani pomodlili się, odśpiewali kilka chilockich walców przy dźwiękach dwóch gitar, potem Trzy Przypływy zabrał głos i oddał go dopiero po sześćdziesięciu pięciu minutach. Zaczął od pochwał pod adresem dońi Lucindy, szybko jednak zboczył na tematy związane z polityką, hodowlą łososi i piłką nożną, podczas gdy wierni drzemali na stojąco. Misjonarz przybył do Chile przed pięćdziesięciu laty, ale nadal mówi z obcym akcentem. W czasie komunii niektórzy uronili kilka łez, od nich zarazili się pozostali i w końcu popłakali się nawet gitarzyści. Po zakończeniu mszy, kiedy ucichły dzwony, ośmiu mężczyzn podniosło trumnę, która nic nie ważyła, i wyszło uroczystym krokiem na ulicę, a za nimi całe miasteczko z kwiatami przyniesionymi na czuwanie. Na cmentarzu ksiądz jeszcze

raz poświęcił dońę Lucindę, a kiedy mieli już spuścić ją do dołu, nadeszli zasapani szkutnik z synem, niosąc domek na grób, wykonany w pośpiechu, ale śliczny. Ponieważ dońa Lucinda nie miała żyjących krewnych, a ciało znaleźliśmy ja i Juanito, ludzie defilowali przed nami, składając kondolencje oszczędnym uściskiem stwardniałych od pracy dłoni, po czym szli do Tawerny pod Umarlakiem na obowiązkowy kieliszeczek czegoś mocniejszego. Opuściłam cmentarz jako ostatnia, kiedy nad morzem zaczynała podnosić się gęsta mgła. Myślałam o tym, jak bardzo brakowało mi Manuela i Blanki w ciągu tych dwóch dni żałoby, o dońi Lucindzie, tak kochanej przez całą wspólnotę, o tym, jak dużo ludzi przyszło na jej pogrzeb w porównaniu z pogrzebem Carmela Corralesa, ale przede wszystkim myślałam o moim Popo. Babcia chciała rozrzucić jego prochy z jakiejś góry, możliwie jak najbliżej nieba, ale minęły cztery lata, a one ciągle czekały w ceramicznym dzbanku na jej komodzie. Wspięłam się ścieżką na wzgórze w stronę groty Pincoi, w nadziei, że poczuję mojego Popo w powietrzu i będę mogła poprosić go o zgodę na przywiezienie jego prochów na tę wyspę, pochowanie ich na cmentarzu i oznaczenie grobu miniaturową repliką gwiezdnej wieży ustawioną przodem do morza. Mój Popo pojawia się jednak nie wtedy, kiedy go wzywam, tylko kiedy ma ochotę: tym razem na próżno czekałam na niego na szczycie wzgórza. Z powodu rozstania z Danielem ostatnio stałam się bardzo przewrażliwiona i pełna obaw

wywołanych złymi przeczuciami. Nadchodził przypływ, mgła coraz bardziej gęstniała, ale z góry dało się jeszcze zobaczyć wejście do jaskini, a nieco dalej ciężkie sylwetki drzemiących na skałach fok. Urwisty brzeg to zapadlisko o wysokości zaledwie sześciu metrów, któ-

rym schodziliśmy już kilka razy z Juanitem. Zejście wymaga zręczności i szczęścia, łatwo się poślizgnąć i skręcić kark, dlatego zabroniono tego turystom. Spróbuję streścić wydarzenia tych dni, tak jak mi o nich opowiedziano i jak sama je zapamiętałam, choć z powodu uderzenia mój mózg pracuje na zwolnionych obrotach. Okoliczności wypadku nie są do końca jasne, ale nikt nie ma tu zamiaru przeprowadzać poważnego śledztwa. Długo podziwiałam z góry krajobraz szybko rozmywany przez gęstą mgłę; srebrne lustro morza, skały i foki zniknęły w pochmurnej szarości. W grudniu niektóre dni są słoneczne, a inne zimne, jak tamten, kiedy niebo zasnuwa mgła albo pada drobny, ledwo wyczuwalny deszcz, który nagle może zmienić się w ulewę. Tamtej soboty dzień wstał z promiennym słońcem, ale jeszcze przed południem zaczęło się chmurzyć. Nad cmentarzem unosiła się delikatna mgiełka, przydając całej scenerii melancholii pasującej do pożegnania z dońą Lucindą, praprababką wszystkich mieszkańców wioski. Godzinę później, kiedy stałam na szczycie wzgórza, wszystko

spowijał puszysty koc, oddający stan mojego ducha. Złość, wstyd, rozczarowanie i płacz, które nękały mnie, kiedy straciłam Daniela, ustąpiły smutkowi, nieokreślonemu i zmiennemu jak mgła. Nazywa się to rozpaczą po utracie ukochanego i zdaniem Manuela Ariasa jest najbardziej trywialną tragedią w historii rodzaju ludzkiego, ale trzeba samemu poczuć, jak to boli. Mgła wywołuje niepokój, nie wiadomo, jakie niebezpieczeństwa czają się dwa metry dalej, jak w powieściach o zbrodniach popełnianych w Londynie, które lubi Mike 0'Kelly, gdzie morderca działa pod osłoną unoszącej się nad Tamizą mgły.

Zrobiło mi się zimno, sweter zaczął przesiąkać wilgocią, ogarnął mnie też strach, bo byłam zupełnie sama. Wyczułam czyjąś obecność, ale nie mojego Popo, tylko czegoś w nieokreślony sposób groźnego, jak wielkie zwierzę. Odrzuciłam tę myśl jako kolejny wytwór wyobraźni, która płata mi figle, ale w tej samej chwili Fakin wydał z siebie warknięcie. Stał blisko, czujny, zjeżony, wyprostował ogon i obnażył kły. Wśród panującej ciszy usłyszałam kroki. - Kto tam jest? - krzyknęłam. Usłyszałam jeszcze dwa kroki i dostrzegłam ludzką sylwetkę rozmazaną przez mgłę. - Przytrzymaj psa, Mayu, to ja... To był posterunkowy Arana. Od razu go rozpoznałam, pomimo mgły i jego dziwnego przebrania - wyglądał jak amerykański turysta, w spodniach w szkocką kratę, czapce z daszkiem i z zawieszonym na szyi

aparatem. Ogarnęło mnie wielkie znużenie i lodowaty spokój: to był kres trwającej rok ucieczki, ukrywania się i niepewności. - Dzień dobry, panie posterunkowy, czekałam na pana. - Jak to? - zapytał, podchodząc. Po co miałam mu tłumaczyć coś, co wydedukowałam z informacji od mojej Nini, a o czym on doskonale wiedział. Po co miałam mu mówić, że od jakiegoś czasu wyobrażałam sobie każdy z kroków, które nieubłaganie stawiał, zmierzając w moim kierunku, że obliczałam, kiedy w końcu mnie dorwie, i pełna obaw czekałam na tę chwilę. W trakcie wizyty, którą złożył mojej rodzinie w Berkeley, odkrył nasze chilijskie pochodzenie, potem na pewno ustalił datę, kiedy opuściłam klinikę odwykową w San Francisco. Dzięki swoim kontaktom mógł z łatwością sprawdzić, że wymieniłam paszport, i przejrzeć u dwóch przewoźników latających do Chile listy pasażerów z tamtych dni,

- To bardzo długi kraj. Jak pan trafił na Chiloe? - Kwestia doświadczenia. Dobrze wyglądasz. Ostatnim razem, kiedy widziałem cię w Las Vegas, byłaś Laurą Barron, żebraczką. Mówił uprzejmym, zwyczajnym tonem, jakbyśmy spotkali się w normalnych okolicznościach. Opowiedział mi w kilku słowach, że po obiedzie z moją Nini i ojcem zaczekał na ulicy i tak jak przypuszczał, pięć minut później zobaczył, że wychodzą z domu. Wszedł bez problemu do środka, pobieżnie przeszukał pokoje, znalazł kopertę ze zdjęciami, które przywiózł im Daniel Goodrich, i potwierdziły się jego

podejrzenia, że mnie gdzieś ukryto. Jego uwagę przykuła jedna z fotografii. - Dom przeciągany przez woły - przerwałam mu. - Dokładnie. Ty biegłaś przed wołami. W Google'u wyszukałem flagę, która wisiała na dachu domu, wpisałem „transport domu przy użyciu wołów w Chile" i wyskoczyło Chiloe. Na YouTubie odkryłem dużo fotografii i trzy filmy o przeciąganiu. To niesamowite, jak bardzo komputer ułatwia śledztwo. Skontaktowałem się z osobami, które sfilmowały te sceny, i w ten sposób dotarłem do niejakiej Frances Goodrich z Seattle. Wysłałem jej e-maila, pisząc, że zamierzam pojechać na Chiloe i będę wdzięczny za wszelkie informacje, poczatowaliśmy trochę i dowiedziałem się, że na Chiloe była nie ona, ale jej brat Daniel. Dała mi jego adres e-mailowy i telefon, Daniel nie odpowiedział na żaden z moich listów, ale wszedłem na jego stronę i znalazłem nazwę wyspy, na której pod koniec maja spędził ponad tydzień. - Ale tam nie ma nic na mój temat, ja też widziałam tę stronę. - Nie ma, ale zobaczyłem go z tobą na jednym ze zdjęć, które znalazłem w twoim domu w Berkeley.

Do tej pory uspokajała mnie absurdalna myśl, że Arana nie może mi nic zrobić na Chiloe bez nakazu Interpolu albo chilijskiej policji, ale opis długiej drogi, jaką przebył, żeby dowiedzieć się, gdzie jestem, sprowadził mnie na ziemię. Skoro zadał sobie tyle trudu, żeby dotrzeć

do mojej kryjówki, na pewno miał nakaz aresztowania. Jak dużo wiedział ten człowiek? Cofnęłam się instynktownie, ale on przytrzymał mnie za ramię, bez użycia siły, i powtórzył to, o czym zapewniał moją rodzinę: że chce mi tylko pomóc i że powinnam mu zaufać. Powiedział, że jego misja dobiegnie końca, kiedy znajdzie pieniądze i płytki, bo tajna drukarnia została zlikwidowana, Adam Trevor przebywa w więzieniu i udzielił już potrzebnych informacji na temat handlu fałszywymi dolarami. On przyjechał na Chiloe prywatnie, kierowany ambicją zawodową, bo postanowił osobiście zamknąć tę sprawę. FBI jeszcze o mnie nie wiedziało, ale uprzedził, że mafia związana z Adamem Trevorem jest tak samo zainteresowana, żeby mnie schwytać, jak zainteresowany jest tym rząd Stanów Zjednoczonych. - Rozumiesz na pewno, że skoro ja byłem w stanie cię odnaleźć, zdołają tego dokonać także ci przestępcy - powiedział. - Nikt nie może mnie z tym powiązać - rzuciłam wyzywająco, ale ton mojego głosu zdradził, że się boję. - Oczywiście, że może. Jak myślisz, dlaczego ta para goryli, Joe Martin i Chińczyk, porwali cię w Las Vegas? A propos, ciekawi mnie, jak im uciekłaś, i to nie jeden, ale dwa razy. - Nie byli zbyt bystrzy, panie posterunkowy. Na coś musiało mi się przydać to, że dorastałam pod dachem Klubu Przestępców, z paranoiczną babcią i Irlandczykiem, który pożyczal mi kryminały i uczył mnie dedukcyjnej

metody Sherlocka Holmesa. Skąd posterunkowy Arana wiedział, że Joe Martin i Chińczyk szukali mnie po śmierci Bran-dona Leemana? Albo że porwanie nastąpiło tego samego dnia, kiedy złapał mnie na kradzieży gry wideo? Mogło być tylko jedno wytłumaczenie: za pierwszym razem to on rozkazał zabić Leemana i mnie, kiedy odkrył, że został przekupiony fałszywymi banknotami; za drugim to on zadzwonił, żeby powiedzieć im, gdzie jestem i jak mają wyciągnąć ze mnie informacje o reszcie pieniędzy. Tamtego dnia w Las Vegas, kiedy posterunkowy Arana zabrał mnie do meksykańskiej taquerii i dał mi dziesięć dolarów, był bez munduru, nie miał go też w czasie wizyty u mojej rodziny ani wtedy na wzgórzu. Nie dlatego, że w sekrecie współpracował z FBI, jak mi powiedział, ale dlatego, że został zwolniony z Wydziału Policji za korupcję. Był jednym z tych, którzy przyjmowali łapówki i robili interesy z Brandonem Leemanem. Nie przejechał pół świata z poczucia obowiązku ani tym bardziej, żeby mi pomóc. Szukał łupu. Myślę, że widząc moją minę, Arana zdał sobie sprawę, iż powiedział za dużo, i zareagował, zanim zdążyłam puścić się biegiem w dół wzgórza. Przytrzymał mnie swoimi żelaznymi łapskami. - Nie myślałaś chyba, że odjadę stąd z pustymi rękami, prawda? zapytał z pogróżką w głosie. - Oddasz mi to, czego szukam, dobrowolnie albo pod przymusem, ale wolałbym nie robić ci krzywdy. Możemy się dogadać.

- Jak to dogadać? - zapytałam przerażona. - Twoje życie i twoja wolność. Zamknę sprawę, twoje nazwisko nie pojawi się w śledztwie i nikt już nie będzie cię ścigał. Poza tym dam ci dwadzieścia procent pieniędzy. Jak widzisz, jestem hojny. - Brandon Leeman ukrył dwie torby z pieniędzmi w magazynie w Beatty. Zabrałam je i spaliłam zawartość na pustyni

Mojave, bo bałam się, że oskarżą mnie o współudział. Przysięgam, to prawda! - Masz mnie za idiotę? Pieniądze! I płytki! - Wrzuciłam je do zatoki San Francisco. - Nie wierzę ci! Ty przeklęta dziwko! Zabiję cię! - krzyczał, szarpiąc mnie. - Nie mam pańskich pierdolonych pieniędzy ani pańskich pierdolonych płytek! Fakin znowu warknął, ale Arana odrzucił go daleko jednym okrutnym kopniakiem. Był muskularnym mężczyzną, wyćwiczonym w sztukach walki i przyzwyczajonym do używania siły, ale ponieważ nie należę do bojaźliwych, stawiłam mu czoło ogarnięta ślepą desperacją. Wiedziałam, że Arana za nic nie zostawi mnie żywej. Od dziecka grałam w piłkę nożną i mam mocne nogi. Wymierzyłam mu kopniaka w przyrodzenie, co przewidział i zdążył odskoczyć, dlatego trafiłam go w nogę. Gdybym nie była w sandałach, może złamałabym mu kość, zamiast tego uderzenie roztrzaskało mi palce u nóg, a ból dotarł do

mózgu niczym biały błysk wybuchu. Arana skorzystał z okazji i ciosem w brzuch pozbawił mnie tchu, po czym rzucił się w moją stronę. Niczego więcej nie pamiętam. Może ogłuszył mnie kolejnym uderzeniem w twarz, bo mam złamany nos i wybite zęby, które trzeba będzie jakoś wstawić. Ujrzałam rozmazaną twarz mojego Popo na białym prześwitującym tle, warstwy gazy unoszącej się na wietrze jak welon panny młodej, ogon komety. Pomyślałam, że umarłam, że jestem szczęśliwa i oddałam się przyjemności lewitowania w próżni razem z dziadkiem, oderwana, uwolniona od ciała. Juanito Corrales i Pedro Pelanchugay zapewnia-

ją, że nie widzieli żadnego czarnego mężczyzny w kapeluszu. Mówią, że oprzytomniałam na chwilę, ale znowu zemdlałam. Obudziłam się w szpitalu w Castro. Po jednej stronie łóżka siedział Manuel, po drugiej Blanca, a w nogach policjant Laurencio Cárcamo. „Kiedy młoda dama będzie w stanie, odpowie mi na kilka pytanek, prawda?", powitał mnie serdecznie. Mogłam to zrobić dopiero dwa dni później, najwyraźniej zostałam ciężko pobita. Policjanci ustalili w trakcie śledztwa, że po pogrzebie dońi Lucindy na wyspę przybył turysta, który nie mówił po hiszpańsku. Poszedł do Tawerny pod Umarlakiem, gdzie zebrali się ludzie, i pokazał moje zdjęcie pierwszej osobie, na którą natrafił w drzwiach, a był nią Juanito Corrales. Chłopiec wskazał mu wąską ścieżkę prowadzącą do jaskini i

mężczyzna ruszył w tamtą stronę. Juanito Corrales zawołał swojego przyjaciela Pedra Pelanchugaya i z ciekawości postanowili pójść za nim. Na szczycie wzgórza usłyszeli szczekanie Fakina, które doprowadziło ich do miejsca, gdzie rozmawiałam z cudzoziemcem. Zdążyli zobaczyć wypadek, choć z powodu dużej odległości i mgły nie są pewni tego, co dokładnie widzieli. To tłumaczy, dlaczego nie zgadzały się podane przez nich szczegóły. Ich zdaniem nieznajomy i ja byliśmy pochyleni nad krawędzią urwiska i patrzyliśmy w stronę jaskini, on się potknął, ja próbowałam go przytrzymać, straciliśmy równowagę i nagle zniknęliśmy. Gęsta mgła nie pozwalała dostrzec, gdzie spadliśmy, a ponieważ nie odpowiadaliśmy na ich wołanie, chłopcy zeszli, czepiając się występów i korzeni. Sucha ziemia ułatwiła im schodzenie - gdy jest mokro, robi się bardzo ślisko. Podeszli ostrożnie z obawy przed fokami, ale okazało się, że większość wskoczyła do wody, nawet samiec, który zwykle pilnował ze skały swojego haremu.

Juanito wytłumaczył, że znalazł mnie na wąskim piaszczystym pasie między wejściem do jaskini a morzem, mężczyzna wylądował na skałach, jego ciało było do połowy zanurzone w wodzie. Pedro natomiast nie miał pewności, czy widział ciało mężczyzny. Powiedział, że wystraszył się, zobaczywszy mnie we krwi, i nie był w stanie myśleć. Próbował mnie podnieść, ale Juanito przypomniał sobie kurs pierwszej pomocy prowadzony przez Lilianę Trevińo i

zdecydował, że lepiej mnie nie ruszać. Wysłał Pedra po pomoc, sam tymczasem został na miejscu, żeby mnie przytrzymać, w obawie, że dosięgnie mnie przypływ. Nie przyszło mu do głowy, by pomóc mężczyźnie, uznał, że nie żyje, bo nikt nie przeżyłby upadku na skały z takiej wysokości. Pedro wspiął się jak małpa po zboczu urwiska i pobiegł na posterunek, gdzie nikogo nie zastał, a stamtąd do Tawerny pod Umarlakiem, żeby zaalarmować ludzi. W ciągu kilku minut zorganizowano pomoc, kilku mężczyzn udało się na wzgórze, ktoś odnalazł policjantów, którzy przyjechali jeepem i szybko opanowali sytuację. Nie próbowali wciągać mnie na linach, czego domagali się najbardziej wstawieni, bo obficie krwawiłam. Ktoś oddał koszulę, żeby owinąć mi rozbitą głowę, inni sklecili nosze. Wkrótce przybyła motorówka ratunkowa, która spóźniła się trochę, bo musiała opłynąć pół wyspy. Do poszukiwań drugiej ofiary przystąpiono dwie godziny później, kiedy opadły emocje wywołane transportowaniem mojej osoby, ale zrobiło się ciemno i trzeba było zaczekać do następnego dnia. Raport sporządzony przez policjantów różni się od tego, co stwierdzili w trakcie śledztwa; to prawdziwy majstersztyk przemilczeń:

Niżej podpisani, posterunkowi Laurencio Cárcamo Ximénez i Humilde Garay Ranquileo, zaświadczają, że w dniu wczorajszym, w

sobotę 5 grudnia 2009 roku, udzielili pomocy obywatelce Stanów Zjednoczonych Mai Vidal z Kalifornii, czasowo mieszkającej w tutejszej wiosce, która spadła z tak zwanego urwiska Pincoi na północnym wschodzie wyspy, Stan wspomnianej damy jest stabilny, przebywa w szpitalu w Castro, dokąd została przewieziona śmigłowcem marynarki wojennej wezwanym przez niżej podpisanych. Poszkodowaną damę znaleźli nieletni Juan Corrales, lat jedenaście, i Pedro Pelanchugay, lat czternaście, pochodzący z tutejszej wyspy, którzy przebywali nad wspomnianym urwiskiem. W trakcie stosownego przesłuchania obaj świadkowie stwierdzili, że widzieli upadek innej domniemanej ofiary, przybysza pici męskiej. Na skałach obok tak zwanej jaskini Pincoi znaleziono aparat fotograficzny, w złym stanie. Ponieważ wspomniany aparat to Canon, niżej podpisani doszli do wniosku, że ofiarą był turysta. W chwili obecnej policjanci z Isla Grande sprawdzają tożsamość przyjezdnego. Nieletni Corrales i Pelanchugay sądzą, że obie ofiary poślizgnęły się nad urwiskiem, ale z powodu słabej widoczności spowodowanej warunkami pogodowymi i mgłą nie są tego pewni. Dama Maya Vidal upadła na piasek, natomiast pan turysta spadł na skały i zmarł w wyniku uderzenia. Podczas przypływu prąd wyniósł ciało na pełne morze i nie udało się go odnaleźć. Niżej podpisani posterunkowi zwracają się z ponowną prośbą o zainstalowanie barierki ochronnej nad tak zwanym urwiskiem Pincoi z racji panujących tam niebezpiecznych warunków, by inne damy i inni

turyści nie stracili życia w tym miejscu, bowiem wypadki takie poważnie szkodzą dobremu imieniu wyspy.

Ani słowa o tym, że przybysz wypytywał o mnie z fotografią w ręku. Raport nie wspomina także, że pojedynczy turyści nigdy nie trafiają na naszą wysepkę, na której poza curanto jest niewiele atrakcji. Zawsze przyjeżdżają w grupach organizowanych przez agencje ekoturystyczne. Nikt jednak nie podważył raportu policjantów, może dlatego, że nikt nie chce kłopotów na wyspie. Niektórzy mówią, że topielca zjadły łososie i niewykluczone, że za kilka dni morze wyrzuci na plażę ogryzione kości; inni wierzą uparcie, że zabrał go „Caleuche", statek widmo - w takim wypadku nie znajdziemy nawet czapki baseballowej. Policjanci przesłuchali chłopców na posterunku w obecności Liliany Trevińo i Aurelia Nancupela, żeby dzieci nie czuły się onieśmielone, oraz tuzina innych mieszkańców wyspy zebranych na patio w oczekiwaniu na wyniki, z Eduvigis Corrales na czele. Kobieta wyszła już z emocjonalnego dołka, w jakim znalazła się po poronieniu Azuceny, przestała nosić żałobę i zrobiła się bardzo wojownicza.

Chłopcy nie potrafili dodać niczego więcej do tego, co już wcześniej zeznali. Laurencio Cárcamo przyszedł do mnie do szpitala, żeby wypytać, jak to się stało, że spadliśmy, ale pominął sprawę fotografii, szczegół, który skomplikowałby wyjaśnienie wypadku. Przesłuchanie odbyło się dwa dni po całym zajściu. Do tego czasu Manuel Arias zdążył wyuczyć mnie jedynej odpowiedzi, jakiej powinnam udzielać: byłam oszołomiona uderzeniem w głowę, nie pamiętam, co się wydarzyło. Ale nie musiałam kłamać, bo policjant nawet mnie nie zapytał, czy znam rzekomego turystę, bardziej interesował go szczegółowy opis terenu i sam upadek, ze względu na barierkę zabezpieczającą, o którą prosi od pięciu lat. „Jako człowiek w służbie ojczyźnie ostrzegałem przełożonych, że to niebezpieczne urwisko, ale takie jest życie, młoda damo, musi zginąć jakiś niewinny przyjezdny, żeby cię wysłuchali".

Zdaniem Manuela cała wioska będzie zacierała ślady i zagrzebie tę sprawę, żeby uchronić dzieci i mnie przed jakimikolwiek podejrzeniami. Nie pierwszy raz, mając do wyboru szczerą prawdę, która nikomu nie służy, i dyskretne milczenie, które może pomóc miejscowym, mieszkańcy wioski wybrali to drugie. Kiedy zostałam sam na sam z Manuelem, opowiedziałam mu swoją wersję wydarzeń, o walce wręcz z Araną i o tym, że za nic nie mogę sobie przypomnieć, jak spadaliśmy razem w przepaść; wydaje mi się, że byliśmy raczej daleko od krawędzi. Odtwarzałam tysiąc razy tę

scenę i nie potrafiłam zrozumieć, jak do tego doszło. Ogłuszywszy mnie, Arana mógł uznać, że nie mam płytek i że powinien się mnie pozbyć, bo za dużo wiem. Postanowił zrzucić mnie z urwiska, ale ponieważ nie jestem lekka, wysiłek sprawił, że stracił równowagę albo Fakin zaatakował go od tyłu, dlatego spadliśmy oboje. Kopniak musiał oszołomić psa na kilka minut, ale wiemy, że zaraz doszedł do siebie, bo chłopców zaintrygowało jego szczekanie. Bez ciała Arany, które mogłoby naprowadzić na jakiś trop, i współpracy dzieci, które najwyraźniej postanowiły milczeć, nie ma sposobu, by wyjaśnić te niewiadome. Nie rozumiem też, jakim cudem morze zabrało tylko jego, skoro obydwoje byliśmy w tym samym miejscu, ale pewnie nie znam siły morskich prądów na Chiloe. - Nie sądzisz, Manuelu, że chłopcy mieli z tym coś wspólnego? - Jak to? - Mogli przeciągnąć ciało Arany do wody, żeby zabrało je morze. - Po co mieliby to robić?

- Bo może oni sami zepchnęli go z urwiska, kiedy zobaczyli, że próbuje mnie zabić. - Wybij to sobie z głowy, Mayu, i nie powtarzaj nawet w żartach, bo mogłabyś zrujnować życie Juanita i Pedra - ostrzegł. - Czy tego chcesz? - Oczywiście, że nie, Manuelu, ale dobrze by było znać prawdę. - Prawda jest taka, że twój Popo ocalił cię przed Araną i upadkiem na

skały. To wszystko tłumaczy i nie zadawaj więcej pytań. Na rozkaz Urzędu Morskiego i marynarki wojennej przez kilka dni szukano ciała. Wysłano śmigłowce i łodzie, zarzucono sieci, a na dno morza zeszli dwaj nurkowie, którzy nie znaleźli topielca, za to wydobyli motocykl z 1930 roku pokryty mięczakami, wyglądający niczym surrealistyczna konstrukcja; będzie cennym okazem w muzeum na naszej wyspie. Humilde Garay przeszukał metr po metrze całe wybrzeże, nie natrafiając na ślad pechowego turysty. Przypuszcza się, że był to niejaki. Donald Richards, bo jakiś Amerykanin zameldował się pod tym nazwiskiem na dwie doby w hotelu Galeon Azul w Ancud, został na jedną noc, a potem zniknął. Ponieważ nie wrócił, administrator hotelu, który przeczytał o wypadku w lokalnej prasie, pomyślał, że może chodzić o tę samą osobę, i zawiadomił policję. W walizce znaleziono ubranie, obiektyw marki Canon i paszport Donalda Richardsa wystawiony w Phoenix, w Arizonie, w 2009 roku, wyglądający na nowy, z jednym tylko wjazdem do obcego państwa, do Chile, 4 grudnia, na dzień przed wypadkiem. Zgodnie z wpisem w formularzu wjazdowym przyjechał w celach turystycznych. Ów Richards przyleciał do Santiago, tego samego dnia wsiadł do samolotu do Puerto Montt, przespał jedną noc w hotelu w Ancud i zamierzał wyjechać następnego dnia rano; to trudna do zrozumienia

trasa, bo nikt przecież nie podróżuje z Kalifornii na Chiłoe, żeby spędzić tu trzydzieści osiem godzin.

Paszport potwierdza moją teorię, że Arana był podejrzanym w śledztwie Wydziału Policji w Las Vegas, nie mógł opuścić Stanów Zjednoczonych pod prawdziwym nazwiskiem. Zdobycie fałszywego paszportu nie nastręczyło mu najmniejszych trudności. Nikt z konsulatu amerykańskiego nie przyjechał na wyspę, żeby przyjrzeć się całej sprawie, zadowolili się oficjalnym raportem policjantów. Jeśli zadali sobie trud odszukania rodziny zmarłego, żeby powiadomić ją o tym, co się stało, na pewno jej nie znaleźli, bo wśród 300 milionów mieszkańców Stanów Zjednoczonych muszą być tysiące Richardsów. Nie ma oczywistego związku między mną i Araną. Leżałam w szpitalu do piątku, a w sobotę, dwunastego, zabrali mnie do domu don Lionela Schnake, gdzie zostałam przyjęta jak bohater wojenny. Byłam poobijana, miałam dwadzieścia trzy szwy na głowie, musiałam leżeć na wznak, bez poduszki i po ciemku, z powodu stłuczenia mózgu. Na sali operacyjnej ogolili mi pół głowy, by ją pozszywać, najwyraźniej pisana mi jest łysa czaszka. Od poprzedniego golema we wrześniu odrosły mi trzy centymetry włosów i w ten sposób odkryłam ich naturalny kolor, żółty jak volkswagen babci. Wciąż miałam bardzo opuchniętą twarz, ale obejrzała mnie już dentystka Millalobo, pani o niemieckim nazwisku, daleka krewna rodziny Schnake. (Czy istnieje w tym kraju ktoś, kto nie jest spokrewniony z rodziną Schnake?) Dentystka zobowiązała się wstawić mi nowe zęby. Uznała, że będą lepsze niż prawdziwe, i zaproponowała darmowe wybielenie tych, które jeszcze pozostały, była to przysługa wobec

Millalobo, który kiedyś pomógł jej uzyskać pożyczkę w banku. Podwójna wymiana ze mną w roli beneficjentki.

Zgodnie z zaleceniem lekarza miałam leżeć spokojnie, ale przez dom ciągle przewijał się pochód odwiedzających; przyszły piękne czarownice z szałasu, jedna ze swoim dzidziusiem, rodzina Schnake w komplecie, przyjaciele Manuela i Blanki, Liliana Trevińo i jej ukochany, doktor Pedraza, wiele osób z wyspy, moi piłkarze i ksiądz Luciano Lyon. „Przybywam z ostatnim namaszczeniem dla umierających, gringuita", powiedział ze śmiechem i wręczył mi pudełko czekoladek. Wyjaśnił, że teraz ten sakrament nazywa się namaszczeniem chorych i nie trzeba być konającym, żeby go przyjąć. Jednym słowem, zero odpoczynku. W niedzielę śledziłam wybory prezydenckie, wraz z rozentuzjazmowanym Millalobo kiwającym się w nogach mojego łóżka. Jego kandydat, Sebastian Pińera, konserwatywny multimilioner, ma szansę na wygraną, więc żeby to uczcić, don Lionel sam wypił całą butelkę szampana. Zaproponował mi kieliszek, ale skorzystałam z okazji i powiedziałam mu, że nie mogę pić, bo jestem alkoholiczką. „Co za nieszczęście, gringuita] To gorsze niż bycie wegetarianinem!", wykrzyknął. Żaden z kandydatów nie zdobył wystarczającej liczby głosów, dlatego w styczniu będzie druga tura, ale Millalobo zapewnia mnie, że wygra jego przyjaciel. Polityczne wyjaśnienia don Lionela są dla mnie dość mętne: podziwia socjalistyczną prezydent Michelle

Bachelet, bo utworzyła wspaniały rząd i jest bardzo inteligentną kobietą, ale nie znosi partii centrolewicowych, które były u władzy przez dwadzieścia lat - teraz przyszedł czas na prawicę. Poza tym nowy prezydent jest jego przyjacielem, a to bardzo ważne w Chile, gdzie wszystko załatwia się dzięki koneksjom i pokrewieństwu. Manuela załamał wynik głosowania, między innymi dlatego, że Pińera zbił fortunę przy wsparciu dyktatury Pinocheta, ale zdaniem Blanki sytuacja specjalnie się nie zmieni. Ten kraj jest najlepiej pro-

sperującym i najstabilniejszym w Ameryce Łacińskiej i nowy prezydent musiałby być strasznym głupcem, żeby chcieć wprowadzać zmiany. Tak nie będzie, o Pińerze można powiedzieć wszystko, ale nie to, że jest głupcem; to zdumiewająco sprytny polityk. Manuel zadzwonił do babci i taty, żeby opowiedzieć o wypadku, nie alarmując ich krwawymi szczegółami na temat mojego stanu zdrowia. Postanowili spędzić z nami Boże Narodzenie. Moja Nini zbyt długo odkładała spotkanie ze swoim krajem, a tata ledwo go pamięta. Już czas, żeby przyjechali. Mogli porozmawiać z Manuelem bez bawienia się w szyfry i kody, bo wraz ze śmiercią Arany zniknęło niebezpieczeństwo, już nie muszę się ukrywać i mogę wrócić do domu, gdy tylko stanę na nogach. Jestem wolna. Rok temu moja rodzina składała się z jednej martwej osoby - mojego Popo - i trzech żywych: babci, taty i Mike'a O'Kelly'ego, teraz zaś mam całe plemię, chociaż jesteśmy trochę rozproszeni. Zrozumiałam to

podczas niezapomnianej Gwiazdki, którą spędziliśmy w cyprysowym domu bez drzwi. To był mój piąty dzień na naszej wyspie po tygodniowej rekonwalescencji u Millalobo. Moja Nini i tata przyjechali dzień wcześniej z czterema walizkami, bo poprosiłam ich, żeby przywieźli książki, dwie piłki futbolowe i materiały dydaktyczne do szkoły, DVD z filmami o Harrym Potterze i inne prezenty dla Juanita i Pedra oraz peceta dla Manuela, którego w przyszłości jakoś im spłacę. Zamierzali zatrzymać się w hotelu, jakby to był Paryż; jedynym takim miejscem dostępnym na tej wyspie jest obskurny pokój nad sklepem rybnym. Dlatego moja Nini i ja spałyśmy w łóżku Manuela, tata w moim, a Manuel poszedł na noc do Blanki. Tłumacząc to wypadkiem i koniecznością wypoczynku, nie pozwalają mi nic robić i cackają się ze mną jak z guaguą, tak mówi się w Chile na dziecko w pieluchach. Wciąż wyglądam potwornie, mam podkrążone oczy, nos jak bakłażan i olbrzymią łatę na czaszce, nie licząc połamanych palców u nogi i siniaków na ciele, które zaczynają się robić zielone. Za to wstawiono mi już tymczasowe zęby. W samolocie moja Nini opowiedziała synowi prawdę o Manuelu Ariasie. Ponieważ powstrzymywał go pas bezpieczeństwa,

nie mógł zrobić awantury, ale myślę, że nie wybaczy łatwo matce, że oszukiwała go przez czterdzieści cztery lata. Spotkanie Manuela Ariasa i mojego taty odbyło się w cywilizowany sposób, podali sobie ręce, potem niezdarnie i nieśmiało się uścisnęli, żadnych długich

wyjaśnień. Co mieli powiedzieć? Będą musieli się poznać przez te kilka dni, które spędzą razem, a jeśli poczują do siebie sympatię, pielęgnować przyjaźń na tyle, na ile pozwoli im odległość. Z Berkeley na Chiloć jest tak daleko jak stąd na Księżyc. Widząc ich razem, zdałam sobie sprawę, że są podobni, za trzydzieści lat mój ojciec będzie pięknym starcem, jak Manuel. Spotkanie mojej Nini z Manuelem, jej dawnym kochankiem, także nie było godne uwagi: dwa letnie pocałunki w policzki, jakie dają sobie Chilijczycy, to wszystko. Blanca Schnake pilnowała ich, chociaż ją uprzedziłam, że babcia jest bardzo roztargniona i gorąca miłość do Manuela Ariasa na pewno już wyleciała jej z głowy. Blanca i Manuel przygotowali wigilię - baraninę, żadnego łososia - a moja Nini ozdobiła dom w swoim kiczowatym stylu bożonarodzeniowymi lampkami i papierowymi flagami, które zostały po święcie narodowym. Brakowało nam bardzo Mike'a 0'Kelly'ego, który spędzał wszystkie święta z naszą rodziną, odkąd poznał moją Nini. Przy stole przekrzykiwaliśmy się nawzajem, chcąc jak najszybciej opowiedzieć, co nam się przydarzyło. Śmialiśmy się dużo, starczyło nam nawet dobrego humoru na toast za Daniela Goodricha. Moja Nini uznała, że gdy tylko odrosną mi włosy na głowie, powinnam iść na uniwersytet w Seattle; w ten sposób będę mogła zastawić sidła na śliskiego plecakowicza. Manuela i Blancę przeraził ten pomysł, wydaje im się zgubny, muszę najpierw przemyśleć sobie kilka spraw, zanim znowu pochłonie mnie miłość. „Tak pewnie będzie, ale cały

czas myślę o Danielu", oznajmiłam i prawie się rozpłaka-

łam. „Przejdzie ci, Mayu. O kochankach błyskawicznie się zapomina", powiedziała moja Nini. Manuel zakrztusił się kawałkiem baraniny, a pozostali zamarli z widelcami w powietrzu. Kiedy piliśmy kawę, zapytałam o płytki Adama Trevora, które prawie kosztowały mnie życie. Tak jak przypuszczałam, maje moja Nini, która za żadne skarby nie wyrzuciłaby ich do morza, tym bardziej teraz, w czasach światowego kryzysu gospodarczego, który grozi pogrążeniem nas wszystkich w nędzy. Jeśli moja bezduszna babcia nie zajmie się drukowaniem banknotów albo nie sprzeda płytek jakimś mafiosom, zostawi mi je w spadku, razem z fajką mojego Popo.