2. S. Freud

Sigmunt Freud KLASYCZNA PSYCHOANALIZA dr Kinga Tucholska

IPS UJ 2016/2017

Tematyka wykładów  Biografia Sigmunda Freuda i jego dzieła  Źródła teorii i jej rozwój  Podstawowe założenia odnośnie natury człowieka i sposobu jej poznania  Struktura osobowości wg Freuda  Dynamika osobowości  Rozwój osobowości  Psychopatologia – przyczyny i formy  Zmiana osobowości – terapia  Ocena teorii – zasługi, krytyka, weryfikacja

2

Sigmund Freud :: biografie

3

Sigmund Freud :: życie

1856 – 1939

http://www.thecjc.org/sfreud.htm

4

Freud :: on-line http://www.freud-museum.at/cms/

Muzeum Freuda w Wiedniu – duży zbiór pamiątek, prywatne rodzinne filmy, wywiad dla BBC z 1938 roku

http://www.freud.org.uk/

Muzeum Freuda w Londynie – fotografie, meble i antyki z wiedeńskiego domu, w tym słynna kozetka

http://www.loc.gov/exhibits/freud/

Wystawa fotografii, dokumentów i różnych przedmiotów związanych z Freudem, zorganizowana w 1998 roku w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie

'Sigmund Freud - The Last Decade'

http://www.youtube.com/watch?v=wyZWEtBQzJ0 Kompilacja prywatnych, rodzinnych filmów S. Freuda z komentarzem jego córki, Anny

5

Sigmund Freud :: dzieła wybrane

http://www.thecjc.org/sfreud.htm

6

S. Freud :: lektura obowiązkowa

Przeczytaj ! Rodział nt. „Leonarda da Vinci wspomnienia z dzieciństwa”

7

Psychoanaliza :: znaczenie pojęcia

1. teoria osobowości 2. metoda badania procesów psychicznych 3. metoda leczenia zaburzeń psychicznych 4. swoisty ruch społeczno-historyczny

8

Kanon psychoanalizy

Trzy dogmaty w teorii Freuda

(1) o determinizmie i biologicznej naturze energii psychicznej (2) o istnieniu nieświadomości (3) o występowaniu konfliktów psychicznych

9

Determinizm Fizyczne prawa energii i dynamiki stały się podstawą szczególnej koncepcji człowieka, jako istoty, która: jest systemem energetycznym i podlega tym samym prawom fizyki, jakie kierują bańką mydlaną i ruchem planet (Calvin Hall)

Efekt: freudowskie ujęcie człowieka jako systemu energetycznego, kierowanego energią o charakterze podstawowym, biologicznym, która przekształca się w energię o charakterze psychicznym. Ponieważ popędowa energia nie ginie, musi się jakoś przejawiać. Pozostając w sprzeczności z uwewnętrznionymi normami kulturowospołecznymi, biologiczna energia przejawia się w marzeniach sennych, czynnościach pomyłkowych, objawach nerwicowych czy opowiadaniu dowcipów.

10

Nieświadomość

Skoro nasza energia psychiczna ma charakter popędowy, biologiczny, który stoi w sprzeczności z wymogami życia kulturowo-społecznego, i skoro większość ludzi nie zdaje sobie z tego sprawy – ani z istnienia tej zasadniczo popędowej energii, ani z jej rzeczywistych „skłonności” – to z pewnością istnieje coś takiego jak nieświadomość.

11

Konflikty Skoro energia psychiczna ma w gruncie rzeczy charakter popędowy, a normy, powinności i wymagania kulturowo-społeczne, które ludzie uwewnętrzniają, stoją z tymi popędami w sprzeczności, to ludzka psychika musi być targana licznymi konfliktami. Skoro człowiek jest systemem energetycznym, którego funkcjonowanie jest dynamizowane zasadą zachowania energii, to owe konflikty stanowią zasadniczą siłę dynamizującą (= motywacyjną) nasze psychiczne funkcjonowanie i zachowanie.

12

Spór

PSYCHOANALIZA versus PSYCHOLOGIA

13

Osobowość według Freuda Osobowość = „aparat psychiczny” = struktura posiadająca określoną mózgową lokalizację, rozwijająca się w celu przystosowania do warunków życia, złożona z różnych części.

Opisana przy użyciu dwóch modeli.

14

Struktura osobowości: model I MODEL TOPOGRAFICZNY → “Über der Traum” (1900) → świadomość :: przedświadomość :: nieświadomość

15

Struktura osobowości: model II KONCEPCJA STRUKTURALNA → “Ego i id” (1923) → Id [Ono, To] :: Ego [Ja] :: Superego [nad-Ja]

16

Struktura osobowości Dwa modele uzupełniają się; pierwszy może służyć do opisu drugiego.

S.Freud, New Introductory Lectures on Psycho-analysis, p.98

17

Struktura aparatu psychicznego ID

EGO

SUPEREGO

czas powstania

najstarsze, pierwotne, wrodzone; czerpie energię z procesów fizjologicznych

wyłania się z id i z niego czerpie energię

najmłodsza część psychiki, formuje się na bazie kompleksu Edypa

natura

reprezentuje biologiczne zaplecze; jest irracjonalne – zawiera popędy, impulsy

komponent psychiczny; racjonalne – zawiera myśli, spostrzeżenia,

komponent społeczny; nieracjonalne – stanowi sumienie i ideał ego

zasada

zasada przyjemności

zasada rzeczywistości (realizmu)

dążenie do doskonałości (perfekcji)

dynamizmy

proces pierwotny czynności odruchowe

proces wtórny

zasady moralne

energia

jest jej źródłem

kontroluje energię i inwestuje ją użytkuje energię na blokowanie na rzecz rozwoju rozumowania impulsów id

funkcje

zbiornik energii psychicznej (libido) dla całej osobowości

godzenie interesów i rozwiązywanie konflików; mechanizmy obronne

cel

blokowanie id, dążenie do doskonałości, samokontrola

poszukuje zadowolenia, unika rozróżnia to, co prawdziwe rozróżnia to, co słuszne (dobre) przykrości; natychmiastowa (realne/obiektywne) od tego co od tego, co niesłuszne (złe) redukcja napięcia nieprawdziwe; testuje rzeczywistość; służy id

18

Struktura aparatu psychicznego

19

Dynamika osobowości ORGANIZM

ID

PSYCHIKA

energia fizjologiczna

energia psychiczna

POTRZEBY

POPĘDY źródło :: cel :: przedmiot :: siła

Model redukcji napięcia: regresywny – konserwatywny / zachowawczy

20

Dynamika osobowości :: popędy Popędy można podzielić na dwie ogólne kategorie: POPĘDY ŻYCIA (Eros) i POPĘDY ŚMIERCI (Thanatos) → libido → ??? destrudo / mortido

fot. Jordan Doner, Skull II

Alexandre De Mote, Eros/Thanatos

21

Hans S. Beham, Śmierć i dziewczyna

Emocje i przeżycia Poczucie sensu życia - Do czego ludzie dążą? Co przeszkadza ludziom być szczęśliwymi? Strach i Lęk (niepokój).

Lęk traumatyczny Lęk realistyczny Lęk neurotyczny Lęk moralny Piotr Kamieniarz, lęk 2

22

Obrony Ego (1) negują lub zniekształcają rzeczywistość (2) działają bez udziału świadomości

- osłabiają ból psychiczny i lęk, ale nie eliminują jego źródła - są uniwersalne dla wszystkich ludzi - stanowią główne źródło objawów psychopatologicznych

WYPARCIE (represja) :: REAKCJA PRZECIWNA (upozorowana; tendencja maskowana; formacja reaktywna) :: ZAPRZECZANIE :: KONWERSJA :: PROJEKCJA :: RACJONALIZACJA :: SUBLIMACJA :: RESTYTUCJA :: FIKSACJA :: REGRESJA

23

Mechanizmy obronne

24

Rozwój osobowości „Dziecko jest ojcem człowieka” S. Freud

 Rozwój osobowości jako reakcja na napięcia pochodzące z: (1) procesów rozwoju fizjologicznego, (2) frustracji, (3) konfliktów, (4) zagrożeń.  Rola identyfikacji i przemieszczenia w rozwoju. Identyfikacja a naśladownictwo. STADIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO Stadia pregenitalne: (1) oralne (2) analne (3) falliczne Latencja Stadium genitalne

25

Rozwój osobowości

26

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Ewolucjalibido.gif

Stadia rozwoju psychoseksualnego „Dziecko jest ojcem człowieka”

Stadium

Strefa erogenna

Źródło przyjemności

oralne

usta

jedzenie - ssanie, gryzienie, żucie, wypluwanie, płacz, lizanie

ufna zależność od otoczenia

analne

odbyt

wypróżnianie się – wstrzymywanie, uwalnianie

trening czystości samokontrola

pocieranie, manipulowanie, oglądanie

rozwiązanie kompleksu Edypa / Elektry, tożsamość seksualna, postawy wobec osób płci przeciwnej i autorytetów

falliczne

latencji

genitalne

narządy płciowe

Osiągnięcia

„spokojne lata” - impulsy są w stanie wyparcia; energia nie wyraża się wprost – jest inwestowana w zabawę, kontakty rówieśnicze, rozwijanie zainteresowań, w naukę całe ciało

miłość i praca

funkcjonowanie zgodne z zasadą rzeczywistości, radzenie sobie z lękiem, reprodukcja

27

Rozwój dzieci Początkowo dziewczynki i chłopcy rozwijają się tak samo

Na skutek kontaktów z rzeczywistością zewnętrzną, w trakcie fazy oralnej i analnej, z ID stopniowo wyłania się EGO. W wieku 3-4 lat sfera umożliwiająca zaspokojenie seksualne przesuwa się z okolic odbytu na narządy płciowe. Dzieci obu płci zaczynają się tymi narządami interesować...

28

Kompleks Edypa zainteresowanie własnymi genitaliami

pożądanie matki + wrogość wobec ojca = KOMPLEKS EDYPA duma z penisa

LĘK KASTRACYJNY identyfikacja z ojcem

29

Kompleks Elektry zainteresowanie genitaliami i dostrzeżenie różnic anatomicznych między płciami

ZAZDROŚĆ O PENIS

pożądanie ojca + wrogość wobec matki = KOMPLEKS ELEKTRY identyfikacja z matką

30

Porównanie kompleksów Edypa i Elektry Źródło: Pennington, 2004 – za: Gasiul, 2006; Oleś 2003

31

Podsumowując

Model psychiki według Freuda można określić jako: dynamiczny topograficzny ekonomiczny genetyczny adaptacyjny

32

Psychopatologia Źródło tabeli: Pervin, John 2002, s. 129

 Czy pełne zdrowie psychiczne jest możliwe?  Geneza objawów neurotycznych

33

Typy charakteru „Popatrz w przeszłość aby być wolnym”

>> charakter oralny I fazy (ssania) – osobowość oralno-bierna >> charakter oralny II fazy (gryzienia) – osobowość oralno-sadystyczna >> charakter analno-retencyjny >> charakter analno-ekspulsywny >> charakter falliczny u kobiet i mężczyzn >> charakter genitalny

34

Metody badawcze i terapeutyczne  Metoda katartyczna (gr. katharsis – oczyszczenie) - „leczenie mówieniem”  Metoda swobodnych skojarzeń “W toku wolnych skojarzeń typ oralny będzie skoncentrowany na tym "kto kogo karmi", tj. kto więcej zyskuje z przebiegu terapii. Typ analny będzie chciał ustalić, kto kontroluje przebieg sesji, typ falliczny – kto jest lepszy, kto wygra w relacji spostrzeganej jako współzawodnictwo. Takie postawy, stanowiące często część codziennego nieświadomego życia pacjenta, zostają wydobyte na światło dzienne w toku terapii psychoanalitycznej”. (Pervin i John, 2002)

 Metoda analizy snów  Autoanaliza - „Moim najważniejszym pacjentem byłem ja sam” S. Freud  Studia przypadków Przypadek Anny O. :: Przypadek Schrebera :: Mały Hans :: Dora :: Człowiek-Wilk :: Człowiek-Szczur :: Przypadek homoseksualizmu u kobiety

35

Przypadek Anny O.

Berta Pappenheim (1859-1936) zdjęcie z 1882 roku

>>> Przeczytaj: odczyt Freuda nt. histerii z 1909 r. (źródło: Schultz, Schultz, 2007, s. 407)

36

Psychoanaliza jako forma terapii  Zjawisko oporu, wglądu, przeniesienia i przeciwprzeniesienia w terapii  Czynniki leczące w terapii analitycznej  Rola i zachowanie psychoterapeuty analitycznego  Cel psychoterapii

Polecam – na wesoło: Prada „A Therapy” by Roman Polanski http://e-jungian.com/prada-in-therapy-roman-polanski/

37

Terapia psychoanalityczna współcześnie

"W psychoterapii analitycznej zachęcamy pacjenta do mówienia wszystkiego, co przychodzi mu do głowy, bez względu na to, jak obrzydliwe, żenujące czy pozornie banalne się to wydaje. Robimy tak nie dlatego, że tego rodzaju nakaz stanowi pierwowzór tego jak ludzie powinni ze sobą rozmawiać, tylko dlatego że terapia zapewnia wyjątkowe warunki, w których wszystko co zwerbalizowane staje się "materiałem" do zrozumienia. Analitycy nie opowiadają się za doktryną "całkowitego luzu" w zakresie ekspresji werbalnej. (...) Właściwym pojęciem będzie tu wybór. Jeśli ktoś np odczuwa gniew, ważną kwestią będzie nie wyładowanie gniewu w danej chwili, ale zwrócenie uwagi na to uczucie i znalezienie sposobu wykorzystania tkwiącej w nim energii na rzecz rozwiązania problemu. Rozległe badania (Pennebaker) dostarczają solidnych dowodów na rzecz poglądu, że otwartość na uczucia wiąże się z psychicznym i fizycznym dobrostanem. (...) Nadanie werbalnego wyrazu czemuś, co manifestowało się jako niesprecyzowane doznanie cielesne, uczucie zbliżającego się zagrożenia czy natrętna czynność, jest drogą do zrozumienia i opanowania problemu." Nancy McWilliams

38

Sigmund Freud :: oceniony  Krytyka psychoanalizy jako poglądu na człowieka (koncentracja na ludzkich słabościach; kliniczny obraz człowieka; seksizm)  Krytyka metodologii badań stosowanej przez Freuda (nieweryfikowalność)  Krytyka odnośnie skuteczności metod terapeutycznych

„Choć wielokrotnie już ogłaszano śmierć Freuda, jego kolejne pochówki okazują się zbyt płytkie” Westen, 1998

39

Sigmund Freud :: zasługi  Pionierska praca w dziedzinie psychologii osobowości ; opracowanie pierwszych, do dziś stosowanych metod badania i terapii osobowości.  Rozpoznanie i analiza złożoności ludzkiego funkcjonowania. Koncepcja nieświadomości. Opracowanie koncepcji mechanizmów obronnych. Rozróżnienie strachu – lęku – niepokoju. Freud jako pierwszy postawił tezę, iż (auto)agresja jest instynktem.  Jako pierwszy wskazał, że różnica pomiędzy chorobą a zdrowiem psychicznym może być tylko ilościowa i sformułował zasadę określającą człowieka w normie psychicznej („Człowiek normalny potrafi kochać i pracować”)  Jako pierwszy wskazał ogromną rolę przebiegu dzieciństwa dla dalszego życia człowieka i zwrócił uwagę na szczególną rolę rodziców dla dalszego życia dziecka. Wiedza o socjalizacji i akulturacji.

40

Freud a kultura → Z jednej strony, Freud stworzył teorię odpowiadającą na problemy swoich

czasów, opartą na odkryciach swoich czasów oraz wiedzy stanowiącej fragment ludzkiej kultury.

→ Z drugiej strony, teoria Freuda bardzo szybko przeniknęła w kulturę – w

kulturę jako całość oraz w prace poszczególnych naukowców i artystów. Pojęcia nieświadomości, wyparcia, kompleksu Edypa stały się „własnością” ogólnoludzką. Idee Freuda przeniknęły do dzieł pisarzy, malarzy, filmowców itp. Były także i są obficie wykorzystywane przez kolejne rzesze psychologów i przedstawicieli innych nauk. W konsekwencji, ze względu na swoją kulturową przenikliwość i powszechność, idee Freuda zakorzeniły się w ludzkiej świadomości i – jak twierdzą niektórzy – trwale ją zmieniły.

41

W filmie i w sztuce teatralnej...

Nieświadomi (2004) gatunek: Komedia produkcja: Hiszpania, Niemcy, Portugalia, Włochy

42

dziękuję

za

uwagę!

43

Sigmunt Freud KLASYCZNA PSYCHOANALIZA dr Kinga Tucholska

IPS UJ 2016/2017

Tematyka wykładów  Biografia Sigmunda Freuda i jego dzieła  Źródła teorii i jej rozwój  Podstawowe założenia odnośnie natury człowieka i sposobu jej poznania  Struktura osobowości wg Freuda  Dynamika osobowości  Rozwój osobowości  Psychopatologia – przyczyny i formy  Zmiana osobowości – terapia  Ocena teorii – zasługi, krytyka, weryfikacja

2

Sigmund Freud :: biografie

3

Sigmund Freud :: życie

1856 – 1939

http://www.thecjc.org/sfreud.htm

4

Freud :: on-line http://www.freud-museum.at/cms/

Muzeum Freuda w Wiedniu – duży zbiór pamiątek, prywatne rodzinne filmy, wywiad dla BBC z 1938 roku

http://www.freud.org.uk/

Muzeum Freuda w Londynie – fotografie, meble i antyki z wiedeńskiego domu, w tym słynna kozetka

http://www.loc.gov/exhibits/freud/

Wystawa fotografii, dokumentów i różnych przedmiotów związanych z Freudem, zorganizowana w 1998 roku w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie

'Sigmund Freud - The Last Decade'

http://www.youtube.com/watch?v=wyZWEtBQzJ0 Kompilacja prywatnych, rodzinnych filmów S. Freuda z komentarzem jego córki, Anny

5

Sigmund Freud :: dzieła wybrane

http://www.thecjc.org/sfreud.htm

6

S. Freud :: lektura obowiązkowa

Przeczytaj ! Rodział nt. „Leonarda da Vinci wspomnienia z dzieciństwa”

7

Psychoanaliza :: znaczenie pojęcia

1. teoria osobowości 2. metoda badania procesów psychicznych 3. metoda leczenia zaburzeń psychicznych 4. swoisty ruch społeczno-historyczny

8

Kanon psychoanalizy

Trzy dogmaty w teorii Freuda

(1) o determinizmie i biologicznej naturze energii psychicznej (2) o istnieniu nieświadomości (3) o występowaniu konfliktów psychicznych

9

Determinizm Fizyczne prawa energii i dynamiki stały się podstawą szczególnej koncepcji człowieka, jako istoty, która: jest systemem energetycznym i podlega tym samym prawom fizyki, jakie kierują bańką mydlaną i ruchem planet (Calvin Hall)

Efekt: freudowskie ujęcie człowieka jako systemu energetycznego, kierowanego energią o charakterze podstawowym, biologicznym, która przekształca się w energię o charakterze psychicznym. Ponieważ popędowa energia nie ginie, musi się jakoś przejawiać. Pozostając w sprzeczności z uwewnętrznionymi normami kulturowospołecznymi, biologiczna energia przejawia się w marzeniach sennych, czynnościach pomyłkowych, objawach nerwicowych czy opowiadaniu dowcipów.

10

Nieświadomość

Skoro nasza energia psychiczna ma charakter popędowy, biologiczny, który stoi w sprzeczności z wymogami życia kulturowo-społecznego, i skoro większość ludzi nie zdaje sobie z tego sprawy – ani z istnienia tej zasadniczo popędowej energii, ani z jej rzeczywistych „skłonności” – to z pewnością istnieje coś takiego jak nieświadomość.

11

Konflikty Skoro energia psychiczna ma w gruncie rzeczy charakter popędowy, a normy, powinności i wymagania kulturowo-społeczne, które ludzie uwewnętrzniają, stoją z tymi popędami w sprzeczności, to ludzka psychika musi być targana licznymi konfliktami. Skoro człowiek jest systemem energetycznym, którego funkcjonowanie jest dynamizowane zasadą zachowania energii, to owe konflikty stanowią zasadniczą siłę dynamizującą (= motywacyjną) nasze psychiczne funkcjonowanie i zachowanie.

12

Spór

PSYCHOANALIZA versus PSYCHOLOGIA

13

13

Osobowość według Freuda Osobowość = „aparat psychiczny” = struktura posiadająca określoną mózgową lokalizację, rozwijająca się w celu przystosowania do warunków życia, złożona z różnych części.

Opisana przy użyciu dwóch modeli.

14

Struktura osobowości: model I MODEL TOPOGRAFICZNY → “Über der Traum” (1900) → świadomość :: przedświadomość :: nieświadomość

15

Struktura osobowości: model II KONCEPCJA STRUKTURALNA → “Ego i id” (1923) → Id [Ono, To] :: Ego [Ja] :: Superego [nad-Ja]

16

Struktura osobowości Dwa modele uzupełniają się; pierwszy może służyć do opisu drugiego.

S.Freud, New Introductory Lectures on Psycho-analysis, p.98

17

Struktura aparatu psychicznego ID

EGO

SUPEREGO

czas powstania

najstarsze, pierwotne, wrodzone; czerpie energię z procesów fizjologicznych

wyłania się z id i z niego czerpie energię

najmłodsza część psychiki, formuje się na bazie kompleksu Edypa

natura

reprezentuje biologiczne zaplecze; jest irracjonalne – zawiera popędy, impulsy

komponent psychiczny; racjonalne – zawiera myśli, spostrzeżenia,

komponent społeczny; nieracjonalne – stanowi sumienie i ideał ego

zasada

zasada przyjemności

zasada rzeczywistości (realizmu)

dążenie do doskonałości (perfekcji)

dynamizmy

proces pierwotny czynności odruchowe

proces wtórny

zasady moralne

energia

jest jej źródłem

kontroluje energię i inwestuje ją użytkuje energię na blokowanie na rzecz rozwoju rozumowania impulsów id

funkcje

zbiornik energii psychicznej (libido) dla całej osobowości

godzenie interesów i rozwiązywanie konflików; mechanizmy obronne

cel

blokowanie id, dążenie do doskonałości, samokontrola

poszukuje zadowolenia, unika rozróżnia to, co prawdziwe rozróżnia to, co słuszne (dobre) przykrości; natychmiastowa (realne/obiektywne) od tego co od tego, co niesłuszne (złe) redukcja napięcia nieprawdziwe; testuje rzeczywistość; służy id

18

Struktura aparatu psychicznego

19

Dynamika osobowości ORGANIZM

ID

PSYCHIKA

energia fizjologiczna

energia psychiczna

POTRZEBY

POPĘDY źródło :: cel :: przedmiot :: siła

Model redukcji napięcia: regresywny – konserwatywny / zachowawczy

20

Dynamika osobowości :: popędy Popędy można podzielić na dwie ogólne kategorie: POPĘDY ŻYCIA (Eros) i POPĘDY ŚMIERCI (Thanatos) → libido → ??? destrudo / mortido

fot. Jordan Doner, Skull II

Alexandre De Mote, Eros/Thanatos

21

Hans S. Beham, Śmierć i dziewczyna

Emocje i przeżycia Poczucie sensu życia - Do czego ludzie dążą? Co przeszkadza ludziom być szczęśliwymi? Strach i Lęk (niepokój).

Lęk traumatyczny Lęk realistyczny Lęk neurotyczny Lęk moralny Piotr Kamieniarz, lęk 2

22

Obrony Ego (1) negują lub zniekształcają rzeczywistość (2) działają bez udziału świadomości

- osłabiają ból psychiczny i lęk, ale nie eliminują jego źródła - są uniwersalne dla wszystkich ludzi - stanowią główne źródło objawów psychopatologicznych

WYPARCIE (represja) :: REAKCJA PRZECIWNA (upozorowana; tendencja maskowana; formacja reaktywna) :: ZAPRZECZANIE :: KONWERSJA :: PROJEKCJA :: RACJONALIZACJA :: SUBLIMACJA :: RESTYTUCJA :: FIKSACJA :: REGRESJA

23

Mechanizmy obronne

24

Rozwój osobowości „Dziecko jest ojcem człowieka” S. Freud

 Rozwój osobowości jako reakcja na napięcia pochodzące z: (1) procesów rozwoju fizjologicznego, (2) frustracji, (3) konfliktów, (4) zagrożeń.  Rola identyfikacji i przemieszczenia w rozwoju. Identyfikacja a naśladownictwo. STADIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO Stadia pregenitalne: (1) oralne (2) analne (3) falliczne Latencja Stadium genitalne

25

Rozwój osobowości

26

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Ewolucjalibido.gif

Stadia rozwoju psychoseksualnego „Dziecko jest ojcem człowieka”

Stadium

Strefa erogenna

Źródło przyjemności

oralne

usta

jedzenie - ssanie, gryzienie, żucie, wypluwanie, płacz, lizanie

ufna zależność od otoczenia

analne

odbyt

wypróżnianie się – wstrzymywanie, uwalnianie

trening czystości samokontrola

pocieranie, manipulowanie, oglądanie

rozwiązanie kompleksu Edypa / Elektry, tożsamość seksualna, postawy wobec osób płci przeciwnej i autorytetów

falliczne

latencji

genitalne

narządy płciowe

Osiągnięcia

„spokojne lata” - impulsy są w stanie wyparcia; energia nie wyraża się wprost – jest inwestowana w zabawę, kontakty rówieśnicze, rozwijanie zainteresowań, w naukę całe ciało

miłość i praca

funkcjonowanie zgodne z zasadą rzeczywistości, radzenie sobie z lękiem, reprodukcja

27

Rozwój dzieci Początkowo dziewczynki i chłopcy rozwijają się tak samo

Na skutek kontaktów z rzeczywistością zewnętrzną, w trakcie fazy oralnej i analnej, z ID stopniowo wyłania się EGO. W wieku 3-4 lat sfera umożliwiająca zaspokojenie seksualne przesuwa się z okolic odbytu na narządy płciowe. Dzieci obu płci zaczynają się tymi narządami interesować...

28

Kompleks Edypa zainteresowanie własnymi genitaliami

pożądanie matki + wrogość wobec ojca = KOMPLEKS EDYPA duma z penisa

LĘK KASTRACYJNY identyfikacja z ojcem

29

Kompleks Elektry zainteresowanie genitaliami i dostrzeżenie różnic anatomicznych między płciami

ZAZDROŚĆ O PENIS

pożądanie ojca + wrogość wobec matki = KOMPLEKS ELEKTRY identyfikacja z matką

30

Porównanie kompleksów Edypa i Elektry Źródło: Pennington, 2004 – za: Gasiul, 2006; Oleś 2003

31

Podsumowując

Model psychiki według Freuda można określić jako: dynamiczny topograficzny ekonomiczny genetyczny adaptacyjny

32

Psychopatologia Źródło tabeli: Pervin, John 2002, s. 129

 Czy pełne zdrowie psychiczne jest możliwe?  Geneza objawów neurotycznych

33

Typy charakteru „Popatrz w przeszłość aby być wolnym”

>> charakter oralny I fazy (ssania) – osobowość oralno-bierna >> charakter oralny II fazy (gryzienia) – osobowość oralno-sadystyczna >> charakter analno-retencyjny >> charakter analno-ekspulsywny >> charakter falliczny u kobiet i mężczyzn >> charakter genitalny

34

Metody badawcze i terapeutyczne  Metoda katartyczna (gr. katharsis – oczyszczenie) - „leczenie mówieniem”  Metoda swobodnych skojarzeń “W toku wolnych skojarzeń typ oralny będzie skoncentrowany na tym "kto kogo karmi", tj. kto więcej zyskuje z przebiegu terapii. Typ analny będzie chciał ustalić, kto kontroluje przebieg sesji, typ falliczny – kto jest lepszy, kto wygra w relacji spostrzeganej jako współzawodnictwo. Takie postawy, stanowiące często część codziennego nieświadomego życia pacjenta, zostają wydobyte na światło dzienne w toku terapii psychoanalitycznej”. (Pervin i John, 2002)

 Metoda analizy snów  Autoanaliza - „Moim najważniejszym pacjentem byłem ja sam” S. Freud  Studia przypadków Przypadek Anny O. :: Przypadek Schrebera :: Mały Hans :: Dora :: Człowiek-Wilk :: Człowiek-Szczur :: Przypadek homoseksualizmu u kobiety

35

Przypadek Anny O.

Berta Pappenheim (1859-1936) zdjęcie z 1882 roku

>>> Przeczytaj: odczyt Freuda nt. histerii z 1909 r. (źródło: Schultz, Schultz, 2007, s. 407)

36

Psychoanaliza jako forma terapii  Zjawisko oporu, wglądu, przeniesienia i przeciwprzeniesienia w terapii  Czynniki leczące w terapii analitycznej  Rola i zachowanie psychoterapeuty analitycznego  Cel psychoterapii

Polecam – na wesoło: Prada „A Therapy” by Roman Polanski http://e-jungian.com/prada-in-therapy-roman-polanski/

37

Terapia psychoanalityczna współcześnie

"W psychoterapii analitycznej zachęcamy pacjenta do mówienia wszystkiego, co przychodzi mu do głowy, bez względu na to, jak obrzydliwe, żenujące czy pozornie banalne się to wydaje. Robimy tak nie dlatego, że tego rodzaju nakaz stanowi pierwowzór tego jak ludzie powinni ze sobą rozmawiać, tylko dlatego że terapia zapewnia wyjątkowe warunki, w których wszystko co zwerbalizowane staje się "materiałem" do zrozumienia. Analitycy nie opowiadają się za doktryną "całkowitego luzu" w zakresie ekspresji werbalnej. (...) Właściwym pojęciem będzie tu wybór. Jeśli ktoś np odczuwa gniew, ważną kwestią będzie nie wyładowanie gniewu w danej chwili, ale zwrócenie uwagi na to uczucie i znalezienie sposobu wykorzystania tkwiącej w nim energii na rzecz rozwiązania problemu. Rozległe badania (Pennebaker) dostarczają solidnych dowodów na rzecz poglądu, że otwartość na uczucia wiąże się z psychicznym i fizycznym dobrostanem. (...) Nadanie werbalnego wyrazu czemuś, co manifestowało się jako niesprecyzowane doznanie cielesne, uczucie zbliżającego się zagrożenia czy natrętna czynność, jest drogą do zrozumienia i opanowania problemu." Nancy McWilliams

38

Sigmund Freud :: oceniony  Krytyka psychoanalizy jako poglądu na człowieka (koncentracja na ludzkich słabościach; kliniczny obraz człowieka; seksizm)  Krytyka metodologii badań stosowanej przez Freuda (nieweryfikowalność)  Krytyka odnośnie skuteczności metod terapeutycznych

„Choć wielokrotnie już ogłaszano śmierć Freuda, jego kolejne pochówki okazują się zbyt płytkie” Westen, 1998

39

Sigmund Freud :: zasługi  Pionierska praca w dziedzinie psychologii osobowości ; opracowanie pierwszych, do dziś stosowanych metod badania i terapii osobowości.  Rozpoznanie i analiza złożoności ludzkiego funkcjonowania. Koncepcja nieświadomości. Opracowanie koncepcji mechanizmów obronnych. Rozróżnienie strachu – lęku – niepokoju. Freud jako pierwszy postawił tezę, iż (auto)agresja jest instynktem.  Jako pierwszy wskazał, że różnica pomiędzy chorobą a zdrowiem psychicznym może być tylko ilościowa i sformułował zasadę określającą człowieka w normie psychicznej („Człowiek normalny potrafi kochać i pracować”)  Jako pierwszy wskazał ogromną rolę przebiegu dzieciństwa dla dalszego życia człowieka i zwrócił uwagę na szczególną rolę rodziców dla dalszego życia dziecka. Wiedza o socjalizacji i akulturacji.

40

Freud a kultura → Z jednej strony, Freud stworzył teorię odpowiadającą na problemy swoich

czasów, opartą na odkryciach swoich czasów oraz wiedzy stanowiącej fragment ludzkiej kultury.

→ Z drugiej strony, teoria Freuda bardzo szybko przeniknęła w kulturę – w

kulturę jako całość oraz w prace poszczególnych naukowców i artystów. Pojęcia nieświadomości, wyparcia, kompleksu Edypa stały się „własnością” ogólnoludzką. Idee Freuda przeniknęły do dzieł pisarzy, malarzy, filmowców itp. Były także i są obficie wykorzystywane przez kolejne rzesze psychologów i przedstawicieli innych nauk. W konsekwencji, ze względu na swoją kulturową przenikliwość i powszechność, idee Freuda zakorzeniły się w ludzkiej świadomości i – jak twierdzą niektórzy – trwale ją zmieniły.

41

W filmie i w sztuce teatralnej...

Nieświadomi (2004) gatunek: Komedia produkcja: Hiszpania, Niemcy, Portugalia, Włochy

42

dziękuję

za

uwagę!

43