Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Redaktor prowadzący: Ewelina Burska Projekt okładki: Maciej Pasek
Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail:
[email protected] WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://helion.pl/user/opinie?cwma21_ebook Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. Materiały do książki można znaleźć pod adresem: ftp://ftp.helion.pl/przyklady/cwma21.zip ISBN: 978-83-246-5106-1 Copyright © Helion 2012 Printed in Poland. • Poleć książkę na Facebook.com • Kup w wersji papierowej • Oceń książkę
• Księgarnia internetowa • Lubię to! » Nasza społeczność
Spis treści Rozdział 1. Modelowanie postaci Początek Proste bryły (Primitives) Obiekty siatkowe Materiały Włosy i ubranie
Rozdział 2. Budowanie sceny
5 5 16 28 40 56
79
Modelowanie wnętrza Materiały Kamera i podstawowe oświetlenie sceny Realistyczne oświetlenie wnętrza Realistyczne oświetlenie na zewnątrz, czyli Pinokio wychodzi z domu
135
Rozdział 3. Skóra i szkielet, czyli jak przygotować postać do animacji
147
Przygotowanie skóry Gotowy szkielet humanoida (Biped) Nakładanie skóry na szkielet
Rozdział 4. Animacja Przygotowania Klucze animacji Kontrolery animacji Animowane światła, materiały i efekty Biped Łączenie sekwencji ruchu Końcowe poprawki, rendering i montaż filmu
80 106 119 129
147 151 159
165 166 173 184 195 209 225 230
4
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
1 Modelowanie postaci Plan tej książki jest bardzo prosty. W rozdziale pierwszym zbudujemy nasze postacie, a w drugim scenę, na której te postacie wystąpią. W trzecim przygotujemy szkielet, za pośrednictwem którego będziemy mogli poruszać postacią, a w czwartym zajmiemy się animacją. Wszystko postaramy się robić możliwie najprościej. Głównym bohaterem naszego animowanego filmu będzie więc zwykły drewniany pajacyk, ktoś w rodzaju Pinokia. Zanim go jednak skonstruujemy, musimy przyjrzeć się środowisku, w którym będziemy pracować. Przykłady do książki znajdują się pod adresem: ftp://ftp.helion.pl/ przyklady/cwma21.zip.
Początek Zakładamy, że program 3ds Max 2012 jest już zainstalowany i w każdej chwili możesz go uruchomić (instalacja przebiega typowo i nie ma potrzeby się nad nią rozwodzić). Zaraz po zainstalowaniu zostaniesz poproszony o zarejestrowanie programu. Jeśli wolisz, możesz przez 30 dni korzystać z wersji próbnej programu; okno z prośbą o zakup i rejestrację będzie wtedy wyświetlane przy każdym włączeniu.
6
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Ć W I C Z E N I E
1.1
Interfejs programu
1. Włącz program. Najpierw pojawi się najprawdopodobniej ekran
powitalny, okno o nagłówku Welcome to 3ds Max (wcześniej jeszcze może pojawić się prośba o wzięcie udziału w ankiecie organizowanej przez firmę Autodesk; jeśli nie jesteś zainteresowany, zamknij to dodatkowe okno po zaznaczeniu opcji No, thanks). Na ekranie powitalnym wciśnij przycisk New Empty Scene, by utworzyć nowy, pusty plik. 2. Sprawdź, czy ekran wygląda podobnie do tego z rysunku 1.1. Jeśli interfejs programu został zmieniony przez innego użytkownika i nie przypomina tego, jaki widzisz na ilustracjach w tej książce, wybierz z górnego menu Customize/Load Custom UI Scheme. W wyświetlonym oknie odszukaj i otwórz plik DefaultUI.ui, aby wrócić do pierwotnych ustawień. Plik znajduje się w podkatalogu UI (od: user interfeces, czyli interfejsy użytkownika) w głównym katalogu programu. Jeśli zainstalowałeś program w typowej lokalizacji, to szukaj katalogu Autodesk/3ds Max 2012/UI w systemowym katalogu Program Files. Domyślny interfejs Maksa jest obecnie bardzo ciemny. Jeśli nie jesteś zwolennikiem takiej kolorystyki, wybierz z katalogu UI interfejs ame-light. 3. Najważniejsze części interfejsu to: pasek narzędziowy, pod którym
znajdują się zakładki z podręcznymi narzędziami do modelowania (Graphite), boczne panele oraz okna widokowe, pod którymi mieści się listwa animacji z suwakiem czasu. Domyślnie na ekranie znajduje się okno widoku perspektywicznego (Perspective) oraz trzy okna ortogonalne (rzuty): widok z góry (Top), z przodu (Front) i z lewej (Left). Każde z okien oznaczone jest nagłówkiem, w którym najpierw występuje znaczek [+], potem podany jest „kierunek patrzenia”, a na końcu tryb wyświetlania. W trybie szkieletowym, Wireframe, wszystkie obiekty wyglądają jak zrobione z drutu; w trybie cieniowanym, Smooth+Highlights, są kolorowe. Okno aktywne, czyli to, w którym pracujemy, jest oznaczone żółtawą obwódką. Kliknij dowolne okno lewym lub prawym przyciskiem myszy, aby je uaktywnić.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
7
Rysunek 1.1. Interfejs programu 4. Wciśnij kombinację klawiszy Alt+W, a aktywne okno zostanie
powiększone na cały ekran. Wciśnij ponownie Alt+W, a wrócisz do oglądania sceny z czterech stron. Postaraj się zapamiętać ten skrót, to jeden z najużyteczniejszych. Krzyżujące się czarne linie widoczne w oknach widokowych reprezentują główny układ współrzędnych sceny (World). Szara siatka pomaga przy konstruowaniu obiektów; nie widać jej w gotowym obrazie czy animacji. 5. Szara siatka wyświetlana w oknach zaciera nieco czytelność
obrazu, pozbędziemy się jej więc z okien ortogonalnych, pozostawiając ją tylko w oknie perspektywicznym, gdzie będzie pełnić rolę tymczasowej podłogi sceny. Uaktywnij kolejno okna Top, Front i Left. Najlepiej przyzwyczaić się do używania w tym celu prawego przycisku myszy, bo kliknięcie nim nie psuje wykonanego wcześniej zaznaczenia. Kliknij [+] w nagłówku każdego z okien i wyłącz opcję Show Grids w wyświetlonym menu. Inny sposób polega na wciśnięciu klawisza G.
8
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne Po kliknięciu Configure... w tym samym menu możesz zmienić konfigurację okien widokowych, np. zastępując dwa okna leżące obok siebie jednym (zakładka Layout). Opcja Disable Viewport pozwala tymczasowo wyłączyć odświeżanie zbędnych okien (zawartość okna odświeżana jest tylko na życzenie, po kliknięciu w jego obrębie), ale jest to opcja nieco ryzykowna. Łatwo zapomnieć o ponownym aktywowaniu okna, a wtedy widok jest mylący. Lepiej pozbyć się zbędnych okien, powiększając na cały ekran to, w którym pracujemy. 6. Kliknij drugi człon nagłówka aktywnego okna widokowego,
jak na rysunku 1.2. W tym menu możesz zmienić kierunek oglądania sceny, np. wymieniając widok Left (z lewej) na widok Right (z prawej). Scenę można też oglądać z kamer i z punktu położenia źródeł światła (podmenu Cameras i Lights), ale oczywiście dopiero po utworzeniu takich obiektów. Pomysł oglądania sceny przez reflektor może się wydawać dziwaczny, jest to jednak szybki sposób sprawdzenia, co właściwie oświetla dane światło. Widok Ortographic to widok aksonometryczny, który można dowolnie obracać. Zauważ, że do zmieniania „kierunku patrzenia” w aktywnym oknie możesz też używać skrótów klawiszowych. Warto zapamiętać T (Top), F (Front), L (Left) oraz P (Perspective) i C (Camera, czyli widok z kamery). Dzięki tym klawiszom można błyskawicznie przełączyć się do innego widoku, gdy pracujemy w jednym, powiększonym oknie. Rysunek 1.2. Jedno z trzech menu okna widokowego
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
9
Bardzo użyteczna opcja Show Safe Frames, dostępna w tym samym menu, daje podgląd granic renderowanego obrazka. Korzystaj z niej przy ustawianiu finalnego widoku sceny w oknie Camera lub Perspective, bo zwykle ten widok jest renderowany. 7. Nad oknami mamy górne menu oraz dość długi pasek narzędziowy.
Spróbuj przewinąć go, chwytając wskaźnikiem myszy za krawędź. Na rysunku 1.3 pokazano część paska z narzędziami do zaznaczania obiektów i do ich transformacji (transformacje to operacje przemieszczania, obracania i skalowania).
Rysunek 1.3. Narzędzia do zaznaczania w pasku narzędziowym 1. Rozwijana lista z kategoriami obiektów podlegających zaznaczaniu (All — wszystkie obiekty, Lights — tylko światła, Cameras — tylko kamery itp). 2. Narzędzie do zaznaczania obiektów (Select Objects). 3. Zaznaczanie obiektów według nazw na imiennej liście (Select By Name). 4. Wybór kształtu ramki do zaznaczania (prostokątna, okrągła, nieregularna itp.). 5. Wybór trybu zaznaczania: Window (tylko obiekty mieszczące się całkowicie w ramce) lub Crossing (zaznaczane są również obiekty przecinające ramkę). 6. Narzędzie do zaznaczania i przemieszczania obiektów (Select and Move), które będziemy nazywać krótko narzędziem Move. 7. Narzędzie do zaznaczania i obrotu (Select and Rotate, krócej: Rotate). 8. Narzędzie do skalowania i obrotu (Select and Scale, krócej: Scale). 9. Wybór układu współrzędnych. 10. Wybór środka transformacji. 11. Narzędzie do zaznaczania i manipulacji (Select and Manipulate). Przyda Ci się, jeśli np. utworzysz suwak sterujący animacją i będziesz chciał zmienić ustawioną na nim wartość. W tej książce nie będziemy z niego korzystać. Jest jeszcze kilka innych specjalistycznych narzędzi, które również pozwalają zaznaczać obiekty — jak np. narzędzie służące do łączenia hierarchicznego, Select and Link — jednak nigdy się z nich nie korzysta wyłącznie w celu utworzenia zaznaczenia.
10
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
8. Najczęściej używane narzędzia to „strzałka” do zaznaczania,
Select (domyślnie aktywna w chwili włączenia programu), narzędzie do przemieszczania (Move), obracania (Rotate) i skalowania (Scale). Przyporządkowano im pierwsze z brzegu cztery klawisze: Q, W, E oraz R. Naciśnij je kolejno i sprawdź, jak zmienia się aktywna ikona na pasku. Warto się przyzwyczaić do tych czterech klawiszy, aby móc szybciej pracować. 9. Po prawej stronie ekranu znajduje się zestaw paneli oznaczonych ikonami. Kliknij ikonę , by przełączyć się do panelu modyfikacji (Modify), a potem , by wrócić do panelu tworzenia obiektów (Create). Z tych dwóch będziemy korzystać najczęściej, więc warto się im przyjrzeć. Panel Create w górnej części jest wyposażony w rząd ikon symbolizujących różne kategorie obiektów, jakie możemy tworzyć. Po wybraniu danej kategorii można jeszcze z listy rozwijanej wybrać podkategorię. Na rysunku 1.4 wybrany jest zestaw Standard Primitives z kategorii Geometry, . Poniżej mamy przyciski służące symbolizowanej ikoną do tworzenia obiektów z aktualnie wybranego zestawu: Box (pudełko), Sphere (kula) itd. Po prawej stronie rysunku 1.4 widzimy panel Modify już po utworzeniu pierwszego obiektu, pudełka o nazwie Box001. Jak widać, w tym panelu pojawia się (i może zostać zmieniona) nazwa zaznaczonego obiektu. Towarzyszy jej próbka koloru, jaki został przypisany do obiektu w chwili jego utworzenia (przy domyślnych ustawieniach programu kolory są dobierane losowo). Kolor ten przestanie być widoczny, gdy przypiszemy do obiektu materiał. Poniżej widzimy rozwijaną listę modyfikatorów, Modifier List (te same modyfikatory można też znaleźć w górnym menu Modifiers). Jeszcze niżej znajduje się pole, w którym pojawia się tzw. stos modyfikatorów. Dla naszego przykładowego pudełka ten stos składa się tylko z jednej pozycji, Box, która symbolizuje początkowe parametry pudełka, zwane „parametrami tworzenia”, lecz dostępne długo po jego utworzeniu. Na samym dole panelu znajdują się rolety, czasem bardzo liczne. Dla oszczędności miejsca rolety możemy zwijać, klikając znaczek „–” w ich nagłówku (a potem rozwijać, klikając „+”).
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
11
Rysunek 1.4. Panele Create i Modify
1. Ikony paneli. 2. Ikonowe menu głównych kategorii obiektów. 3. Lista dostępnych zestawów obiektów (w ramach danej kategorii). 4. Zestaw obiektów, jakie możemy utworzyć. 5. Nazwa zaznaczonego obiektu i próbka przypisanego mu koloru. 6. Lista modyfikatorów. 7. Stos modyfikatorów. 8. Rolety. Transformacje nie są częścią stosu modyfikatorów. Gdy przemieścimy obiekt za pomocą narzędzia Move, w panelu Modify nie pozostanie po tej operacji żaden ślad. 10. Teraz odszukaj listwę animacji, umieszczoną pod oknami
widokowymi, i spróbuj przeciągnąć suwak w prawo i z powrotem w lewo. Na suwaku widnieje numer aktualnego ujęcia i ogólna liczba ujęć (rysunek 1.5). Przykładowo 0/100 oznacza, że w tej chwili znajdujemy się w pierwszym ujęciu 100-klatkowej animacji. Ujęcie pierwsze ma przypisany nr 0, drugie — nr 1 itd. Rysunek 1.5. Listwa animacji
12
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
11. Animację można też przewijać, odtwarzać i zatrzymywać za
pomocą przycisków analogicznych do tych, jakie znajdują się na każdym magnetowidzie (rysunek 1.6). Spróbuj przenieść się do wybranego ujęcia, wpisując jego numer w okienku tekstowym pod przyciskami do przewijania i naciskając Enter. Rysunek 1.6. Grupa przycisków do sterowania animacją 12. W prawym dolnym rogu ekranu znajduje się ikonowe menu,
które służy do nawigacji w oknach widokowych (rysunek 1.7). Inny zestaw ikon jest wyświetlany, gdy pracujemy w oknie typu „rzut z góry”, „rzut z boku” (okna Top, Left itp.), a inny, gdy pracujemy w widoku perspektywicznym.Znajdziesz tu m.in. narzędzia do powiększania lub pomniejszania widoku i powiększania zaznaczonego obszaru , przewijania i obracania widoku . Po uaktywnieniu okna widoku perspektywicznego pod „rączką” znajdziesz dodatkowe narzędzie, które pozwala „spacerować” po scenie poprzez naciskanie klawiszy ze strzałkami lub klawiszy W, A, S, D, jak w tradycyjnych grach komputerowych (możesz nawet poruszać się w górę i w dół za pomocą klawiszy E i C oraz zwalniać i przyspieszać klawiszami Q i Z).
Rysunek 1.7. Ikony do nawigacji w ortogonalnych oknach widokowych (po lewej) i do nawigacji w widoku perspektywicznym (po lewej) Niektóre narzędzia dostępne są w wersji działającej tylko na aktywne okno widokowe oraz w wersji „turbo”, działającej na wszystkie okna widokowe naraz (wtedy ikona zawiera czteropolową kratkę w tle).
Bardzo użyteczne jest narzędzie do obracania widoku , które pozwala patrzeć na scenę pod dowolnym kątem (jeśli użyjesz go w oknie ortogonalnym, uzyskasz widok aksonometryczny).
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
13
Gdy je wybierzesz, w aktywnym oknie widokowym pojawi się duże koło z uchwytami, które pozwalają obracać widok w kontrolowany sposób. Często wykorzystywane jest też narzędzie do maksymalnego powiększania wszystkich utworzonych obiektów, zwłaszcza w swej wzmocnionej wersji, dla wszystkich . Pod nim umieszczono jego brata-bliźniaka, okien naraz czyli narzędzie do powiększania tylko zaznaczonych obiektów. Kliknięcie narożnej ikony spowoduje powiększenie aktywnego okna widokowego na cały ekran, a ponowne kliknięcie przywróci wyświetlanie czterech okien (podobnie jak wciśnięcie Alt+W). W zestawie przeznaczonym do nawigacji w oknie perspektywicznym zamiast narzędzia do powiększania pojawia się narzędzie do zmiany kąta widzenia. Działanie niektórych narzędzi zależy od kierunku przeciągnięcia myszą, np. to, czy lupa będzie powiększać, czy pomniejszać obraz, lub czy kąt widzenia będzie rósł, czy malał (wypróbuj). Aby zakończyć korzystanie z narzędzia do nawigacji, kliknij prawym przyciskiem. Aby odwołać niepożądaną zmianę widoku, wybierz z menu górnego Views/Undo View Change.
Spróbujmy teraz urządzić sobie warsztat. Ć W I C Z E N I E
1.2
Nowa scena
1. Jeśli zmieniłeś coś w scenie, zresetuj program, wybierając
polecenie Reset z menu ukrytego pod narożną ikoną z logo programu . To maksowy odpowiednik menu File. 2. Wybierz z menu górnego Customize/Units Setup. W wyświetlonym
oknie możesz wybrać system miar i podstawową jednostkę do mierzenia odległości w scenie. Domyślnie wybrane są jednostki ogólne (Generic), które nie mają przypisanego konkretnego znaczenia. Przy modelowaniu realistycznych scen, zwłaszcza budynków lub wnętrz, najwygodniej jest korzystać z systemu metrycznego (Metric), wybierając jako jednostkę centymetry, Centimeters (rysunek 1.8).
14
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.8. Scenę można mierzyć w centymetrach, calach lub jednostkach abstrakcyjnych
Od tej pory we wszystkich okienkach zawierających rozmiary i odległości będzie wyświetlana końcówka „cm”. Uważaj, by omyłkowo nie skasować literki „c” przy wpisywaniu wartości liczbowej, bo program odczyta wpisany wymiar w metrach. 3. Zamknij okno Units Setup i odszukaj w pasku narzędziowym
zestaw ikon przyciągania do siatki, Snaps (na rysunku 1.9 oznaczone kółeczkiem). Na wierzchu znajduje się ikona 3D Snap, czyli „przyciągania przestrzennego”. Kliknij ją prawym przyciskiem myszy, by wyświetlić okno Grid and Snap Settings.
Rysunek 1.9. Kliknięcie prawym przyciskiem jednej z ikon Snap pozwala wyświetlić okno z ustawieniami siatki konstrukcyjnej i przyciągania do siatki 4. W pierwszej zakładce, Snaps, pozostaw włączoną tylko opcję
Grid Points (rysunek 1.9 po lewej). Jak wiesz, wszystkie okna widokowe wypełnia szara pomocnicza siatka zwana siatką konstrukcyjną. Przy włączonej opcji Grid Points, gdy wciśnięciem uaktywnisz tryb przyciągania, kursor będzie skakać ikony po tej siatce od węzła do węzła. Kursor może być też na różne sposoby przyciągany do obiektów obecnych w scenie, jednak z tego nie będziemy na razie korzystać.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
15
W trybie 3D Snap możliwe jest przyciąganie do punktów położonych w przestrzeni, takich jak np. środki obiektów. Tryb 2,5 Snap oznacza przyciąganie do punktów położonych dowolnie w przestrzeni, lecz zrzutowanych na płaszczyznę siatki konstrukcyjnej. Natomiast w trybie 2D Snap przyciąganie działa tylko w płaszczyźnie okna. Dopóki korzystasz wyłącznie z opcji Grid Points, czyli przyciągania do punktów siatki konstrukcyjnej (która z natury rzeczy leży w płaszczyźnie okna), to nie ma znaczenia, której opcji Snap użyjesz ― wszystkie będą działać „dwuwymiarowo”. 5. Przejdź do zakładki Options i sprawdź ustawienie parametru
Angle. Decyduje on o tym, jaki będzie skok przy obracaniu obiektów z włączoną opcją Angle Snap . Najwygodniej jest zwykle ustawić skokowy obrót na wielokrotność 15 stopni (domyślnie jest 5). 6. W zakładce Home Grid wpisz 10 w oknie Grid Spacing, aby linie
konstrukcyjnej siatki były wyświetlane na ekranie co 10 centymetrów, naturalnie przy odpowiednim powiększeniu widoku. Kiedy bowiem pomniejszymy widok, by obejrzeć naraz większy obszar sceny, Max będzie wyświetlał tylko co dziesiątą linię, potem co setną itp., zgodnie z ustawieniem parametru Major Lines every Nth…. Pozwala to uniknąć zbytniego zagęszczenia linii siatki. Wyłączenie górnej opcji Inhibit… pozwoli płynnie wyświetlać zmieniającą się siatkę także przy powiększaniu widoku. Dolna opcja Inhibit… odpowiada za skalowanie siatkowej „podłogi” w oknie perspektywicznym. Wyłącz ją, aby podłoga nie zachowywała stałego rozmiaru, lecz w każdym powiększeniu była rozległą płaszczyzną (rysunek 1.9 po prawej). Bieżący rozmiar oczek siatki konstrukcyjnej, wyświetlanej w aktywnym . oknie widokowym, można sprawdzić w dolnej części ekranu 7. Kliknij ikonę dyskietki (Save) po lewej stronie tytułowego paska
okna aplikacji lub kliknij logo programu w narożniku i wybierz polecenie Save. W wyświetlonym oknie wskaż katalog (możesz skorzystać z katalogu Scenes proponowanego przez Maksa albo utworzyć własny) i zapisz scenę jako pinokio01.max.
16
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne Pracując nad sceną, staraj się często chować jej kolejne wersje. Po zakończeniu każdego etapu pracy wybieraj polecenie Save As i klikaj przycisk z plusem w oknie Save File As (rysunek 1.10 po prawej). W ten prosty sposób uzyskasz serię ponumerowanych plików, do których będziesz mógł wracać, gdy w kolejnym etapie coś się nie uda. Max wyposażony jest w system tworzenia plików awaryjnych, tzw. bekapów. Pliki te są zapisywane w podkatalogu autoback głównego katalogu programu. Jednak te kopie nie zawsze są tworzone w najwłaściwszym momencie.
Rysunek 1.10. Zapisywanie kolejnych kopii pliku
Proste bryły (Primitives) Drewnianego pajaca można niemal w całości skonstruować z prostych brył, takich jak walce, stożki i kule. Ć W I C Z E N I E
1.3
Tworzenie obiektów i umieszczanie ich we właściwym miejscu
1. Mając otworzony plik pinokio01.max, kliknij przycisk Cylinder
w panelu Create, w którym wybrana jest zakładka Geometry i zestaw Standard Primitives (rysunek 1.11 po lewej). Możesz też, jeśli wolisz, skorzystać z górnego menu i wybrać polecenie
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
17
Rysunek 1.11. Tworzenie walca o zadanych wymiarach
2.
3.
4.
5.
Create/Standard Primitives/Cylinder. Każda z tych dwóch czynności pozwoli Ci przystąpić do utworzenia walca, który będzie stanowić tułów drewnianego pajaca. Wciśnij lewy przycisk myszy i przeciągnij w oknie Top, wyznaczając podstawę walca. Zwolnij przycisk i porusz myszą, wyznaczając wysokość walca. Kliknij, by ją zatwierdzić. W rolecie Parameters po lewej stronie ekranu można odczytać aktualne wymiary walca. Aby nadać walcowi zaplanowane wymiary, wpisz 10 w polu parametru Radius (promień) i 70 w polu Height (wysokość), jak na rysunku 1.11 po prawej. Parametry walca w chwili jego tworzenia dostępne są w panelu Create. Później, aby się do nich dostać, trzeba przełączyć się do panelu Modify. Tak czy inaczej, zawsze można je zmienić. Ustaw widok tak, aby dobrze widzieć walec we wszystkich oknach widokowych, klikając ikonę Zoom Extents All w grupie ikon nawigacji. Wybierz narzędzie do przemieszczania, Move (W). Walec nadal musi być zaznaczony (w trybie szkieletowym zaznaczone obiekty rysowane są białą kreską, a w cieniowanym widoku perspektywicznym są opakowane w druciane białe „pudełko”). Jeśli przypadkiem kliknąłeś gdzieś na ekranie i skasowałeś
18
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
zaznaczenie, kliknij walec jeszcze raz narzędziem Move. W oknie widokowym wyświetli się tzw. gizmo transformacji z trzema kolorowymi osiami. Gdy umieścisz kursor nad jedną z nich (zaznaczona oś przybiera kolor żółty) i pociągniesz, wtedy przesuniesz obiekt w kierunku zgodnym z daną osią. To szybka, ale niezbyt dokładna metoda przemieszczania. Spróbuj umieścić kursor w pobliżu miejsca, gdzie zbiegają się osie gizma, tak by na ekranie pojawił się żółty kwadracik. Zacznij przeciągnięcie wskaźnikiem myszy wewnątrz tego kwadratu, a będziesz mógł swobodnie przemieszczać obiekt w płaszczyźnie okna. 6. W dolnej części ekranu odszukaj ikonę Absolute Mode Transform
Type-In (nie klikaj tej ikony, bo zmienisz tryb Absolute… na alternatywny tryb Offset). Wpisz wartość 0 w każdym z okienek ze współrzędnymi położenia (X, Y, Z), jakie znajdziesz obok (rysunek 1.12). Każdą wpisaną wartość zatwierdź, wciskając Enter. Następnie popraw ustawienie widoku . Walec przesunął się dokładnie na środek sceny, na skrzyżowanie czarnych linii, symbolizujących osie globalnego układu współrzędnych.
Rysunek 1.12. Tryb Absolute Mode Transform Type-In
Jedna z najprostszych metod wpływania na kształt bryły to stosowanie modyfikatorów. Są to narzędzia, które zmieniają obiekty w pewien określony sposób, np. zginają je (modyfikator Bend) lub skręcają (Twist). Gdy dla jednego obiektu stosujemy kolejno kilka modyfikatorów, ich wpływ sumuje się, przekształcając czasem obiekt w coś bardzo odległego od pierwowzoru.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
19
Ć W I C Z E N I E
1.4
Przypisywanie i usuwanie modyfikatorów
1. Mając nadal zaznaczony walec z poprzedniego ćwiczenia,
wybierz z menu górnego polecenie Modifiers/Parametric Deformers/Taper. Możesz też przełączyć się do panelu Modify i odszukać modyfikator Taper w menu Modifier List. (Uwaga: umówmy się, że każde kolejne ćwiczenie w tej książce będzie kontynuacją poprzedniego, jeśli nie zostanie napisane inaczej). 2. W panelu Modify natychmiast pojawiają się rolety z parametrami modyfikatora Taper. W rolecie Parameters ustaw parametr Amount (wielkość zniekształcenia) na –0,3, a parametr Curve (krzywiznę) — na 0,5. Walec nabiera lekko wypukłego kształtu, jak na rysunku 1.13. Zwróć uwagę, jak teraz wygląda stos modyfikatorów obiektu Cylinder001. Plus przy pozycji Taper informuje nas, że można rozwinąć tę gałąź hierarchii (i uwidocznić tryby edycji dostępne dla danego modyfikatora). Rolety w dolnej części panelu Modify odpowiadają tej pozycji stosu, która jest aktualnie zaznaczona. Gdybyś więc teraz zechciał zmienić wysokość walca, wystarczyłoby zaznaczyć pozycję Cylinder w stosie.
Rysunek 1.13. Modyfikator Taper i jego wpływ na walec
20
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
3. Sprawdź, czy walec jest nadal zaznaczony. Wybierz Edit/Clone
i w wyświetlonym oknie kopiowania zaznacz opcję Copy (rysunek 1.14 po lewej) Zatwierdź domyślną nazwę tworzonego obiektu, klikając OK. Rysunek 1.14. Kopiowanie obiektów i przemieszczanie ich w trybie Offset
Kopiując obiekty z włączoną opcją Instance, uzyskujemy kopię zależną, ściśle powiązaną z oryginałem. Gdy zmienimy jakiś parametr kopii, zmieni się oryginał i odwrotnie. Opcja Reference pozwala uzyskać zależność jednostronną. 4. Wybierz narzędzie Move i uaktywnij okno Front kliknięciem
prawego przycisku, by nie zniszczyć zaznaczenia. 5. Kliknij ikonę Absolute Mode Transform Type-In, by zmienić ją w ikonę Offset Mode Transform Type-In (ponowne kliknięcie przywróci tryb Absolute Mode). W trybie Offset wszelkie transformacje mają charakter względny; przemieszczenie równe 10 oznacza przemieszczenie o kolejne 10 jednostek względem obecnego położenia, obrót równy 10 oznacza obrót o kolejne 10 stopni względem obecnego stanu itp. Rodzaj transformacji wykonywanych w trybie Absolute Mode lub Offset Mode zależy od wybranego narzędzia. Gdy jest wybrane narzędzie Move, przemieszczamy obiekt, wpisując odpowiednie wartości w okienkach X:, Y:, Z:, obracamy go, gdy jest wybrane Rotate, a dzięki Scale — skalujemy. 6. Wpisz 70 w okienku Y: i naciśnij Enter, by przemieścić kopię
walca o 70 centymetrów do góry. W oknie Front oś Y jest osią pionową, co łatwo można sprawdzić, przyglądając się oznaczeniom osi kolorowego gizma transformacji. 7. W panelu Modify usuń modyfikator Taper, klikając ikonę Remove Modifier From the Stack pod stosem modyfikatorów (pozycja Taper w stosie modyfikatorów musi być przy tym zaznaczona). Teraz znów widoczne są parametry walca. Ustaw je następująco:
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
21
Radius (promień): 3, Height (wysokość): 12. Zmniejsz też wartość parametru Height Segments (liczba segmentów wzdłuż walca) na 3 lub 4. Mały walec stoi teraz na dużym; mamy szyję. Przemieszczając walec w trybie Offset Mode, natrafiliśmy na coś ciekawego. Spróbuj zaznaczyć dowolny obiekt narzędziem Move i uaktywnić po kolei wszystkie okna widokowe, przyglądając się oznaczeniom osi. W oknie Perspective osie X i Y wyznaczają płaszczyznę podłogi, a oś Z jest pionowa, tak jak się tego spodziewaliśmy. Jednak w oknach ortogonalnych (Top, Front oraz Left) oś X jest zawsze pozioma (w odniesieniu do płaszczyzny okna), a oś Y — pionowa (również w odniesieniu do płaszczyzny okna). Oznacza to, że przesunięcie walca o 70 jednostek w kierunku Y w oknie Front jest przesunięciem do góry, a w oknie Top — przesunięciem w głąb sceny. To dlatego, że domyślnie stosowanym typem układu współrzędnych sceny jest układ współrzędnych View, w którym kierunki osi związane są z oknami widokowymi. Typ układu współrzędnych można zmienić w pasku . Poza narzędziowym, korzystając z listy rozwijanej układem View najpopularniejszy jest układ współrzędnych World (kierunki osi są na stałe związane ze sceną), Local (kierunki osi są związane z zaznaczonym obiektem i obracają się razem z nim) oraz Pick (kierunki osi są związane ze wskazanym przez nas obiektem). Przy pracy nad animacją często wykorzystuje się także układ Parent (kierunki osi są związane z obiektem stojącym w hierarchii o szczebel wyżej od zaznaczonego). Ostatnio użyty układ współrzędnych jest zapamiętywany przez każde narzędzie transformacji z osobna. Dość łatwo można się przez to pomylić, więc sprawdzaj kierunki osi na ekranie, zanim dokonasz przemieszczenia lub obrotu w trybie Offset Mode. Ć W I C Z E N I E
1.5
Obracanie i przemieszczanie obiektów
1. Skopiuj obiekt Cylinder002, jak poprzednio (z opcją Copy). Nadaj kopii promień 3,5 centymetra i wysokość 75 centymetrów.
Zwiększ liczbę segmentów (Height Segments) do około 20. 2. Wybierz narzędzie obrotu (Rotate), wciskając E, i wciśnij ikonę
Angle Snap Toggle w pasku narzędziowym. Uaktywniona ikona zostanie podświetlona (na niebiesko, o ile korzystasz ze standardowego interfejsu). W trybie Angle Snap możesz obracać
22
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
obiekty z przeskokiem co 15 stopni, gdyż takie ustawienia wprowadziliśmy w oknie Grid and Snap Settings. W oknie Front obróć nowy walec równolegle do podłogi (rysunek 1.15), ciągnąc za koliste gizmo (chwyć myszą za obwód wewnętrznego koła). Potem wróć do narzędzia Move (W) i zmień położenie walca tak, by jeden jego koniec wchodził do pierwszego, największego walca. Mamy tułów, szyję i ramię. Rysunek 1.15. Obrót o 90° względem punktu pivot obiektu
Walec obraca się wokół swej podstawy, ponieważ tam ulokowany jest jego oficjalny „początek”, zwany w Maksie punktem pivot (ang. pivot point). Spróbujmy podejść do zagadnienia opisowo. Każdy obiekt w Maksie jest chmurą rozmieszczonych w przestrzeni punktów (wierzchołków), między którymi rozpięte są krawędzie, na których z kolei wiszą małe fragmenty powierzchni, czyli wieloboki. A teraz wróćmy do początku tego zdania. Rozmieszczonych w JAKIEJ przestrzeni? Otóż w jego własnej, stworzonej dla tego obiektu w chwili, gdy pierwszy raz kliknąłeś myszą na ekranie, wskazując położenie przyszłego walca. Ta własna przestrzeń obiektu, zwana przestrzenią lokalną (Local), ma oczywiście swój układ współrzędnych, którego osie X, Y i Z zbiegają się w punkcie pivot. Dla większości brył punkt pivot domyślnie lokowany jest w centrum podstawy, choć jego położenie można potem zmienić. Z praktycznego punktu widzenia trzeba po prostu pamiętać, że gdy aktywna jest ikona w pasku narzędziowym, to obrót i skalowanie obiektu przeprowadzane są względem punktu pivot (w przypadku zaznaczenia kilku obiektów — dla każdego z nich z osobna).
Do tej pory tworzyliśmy wyłącznie walce. Wypróbujmy inne możliwości.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
23
Ć W I C Z E N I E
1.6
Skalowanie i wyrównywanie obiektów
1. Przełącz się do panelu Create. 2. W oknie Top utwórz kulę (Sphere). Nadaj jej promień (Radius) 22
(rysunek 1.16). Korzystając z trybu Absolute Mode, umieść kulę w punkcie o współrzędnych (0, 0, 100).
Rysunek 1.16. Kula i jej parametry 3. Nadal pracując w oknie Top, utwórz stożek (Cone) o wysokości
około 50 jednostek. Umieść go w punkcie (0, 0, 0), a potem przemieść na właściwą wysokość w oknie Front lub Left, jak na rysunku 1.17 po lewej. Skoryguj wartość parametru Radius 1 (średnica podstawy) w panelu Modify, tak by czapka pasowała do główki. Parametr Radius 2 ustaw na 0, by stożek był ostro zakończony, lub ― jeśli razi Cię nienaturalnie ostry szpic czapeczki ― wpisz wartość bliską zeru (np. 0,1). Wybór okna, w którym tworzymy obiekt, jest istotny, gdyż decyduje o orientacji obiektu względem sceny. Możesz utworzyć stożkową czapeczkę w innym oknie widokowym niż Top, ale wtedy będziesz musiał ją obrócić. 4. Utwórz niewielkie pudełko (Box) o rozmiarach nieprzekraczających
20 cm w żadnym kierunku, jak na rysunku 1.17 po prawej.
24
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.17. Stożek-czapeczka i pudełko-dłoń 5. Ustawimy pudełko przy końcu ramienia jak płasko rozpostartą
dłoń, korzystając z narzędzia do wyrównywania (Align). Sprawdź, czy pudełko nadal jest zaznaczone (wciąż w oknie Top), i kliknij ikonę Align w pasku narzędziowym. Kolejnym kliknięciem wskaż ramię, obiekt „docelowy” wyrównywania. W oknie Align Selection pozostaw włączoną tylko oś X Position w polu Align Position (wyrównaj położenie), zaznacz opcję Maximum w kolumnie Current Object (obiekt bieżący, czyli dłoń) oraz opcję Minimum w kolumnie Target Object (obiekt docelowy, czyli ramię), a potem kliknij Apply (zastosuj). Lewa (najdalsza, mierząc w osi X ― stąd „maximum”) krawędź pudełka wyrówna się z prawą (najbliższą) krawędzią ramienia, jak na rysunku 1.18.
Rysunek 1.18. Wyrównywanie dłoni względem ramienia
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
25
Gdy ustawiasz opcje wyrównania w oknie Align Selection, na ekranie na bieżąco wyświetlany jest podgląd różnych położeń pudełka względem walca, ale dopiero kliknięcie Apply lub OK wprowadza te zmiany w życie. Podobnie zachowują się okna dialogowe innych narzędzi w Maksie. 6. Ponieważ użyliśmy przycisku Apply, okno pozostało otwarte.
Uaktywnij teraz oś Z Position (tylko tę jedną), w obu kolumnach zaznacz Center i kliknij OK. W ten sposób podniosłeś dłoń z podłogi sceny na wysokość ramienia, choć ta zmiana nie jest widoczna w oknie Top. Możesz sprawdzić położenie dłoni w oknie Perspective lub Front. 7. Przejdź do okna Front i wciśnij ikonę narzędzia skalowania (Scale) w pasku narzędziowym. Przytrzymaj, aż pojawi się ikonowe menu (rysunek 1.19 u góry po lewej). Jak widzisz, są trzy narzędzia skalowania, ukryte jedno pod drugim. Domyślnie wybrane narzędzie Uniform Scale służy do zwykłego zwiększania lub zmniejszania obiektów przy zachowaniu ich proporcji. Narzędzie Non-Uniform Scale pozwala skalować względem jednej lub dwóch osi z pominięciem pozostałych wymiarów, tak że proporcje obiektu ulegają zniekształceniu. Trzecie narzędzie, Squash, służy do zgniatania (lub rozciągania) obiektów. Gdy zmniejszamy obiekt w pionie, ten poszerza się na boki itp. Wybierz drugą od góry ikonę, wskazaną czarną strzałką na rysunku 1.19. To narzędzie do skalowania nieproporcjonalnego, Non-Uniform Scale. Szybki sposób przełączania się między różnymi wersjami narzędzia skalowania polega na kilkukrotnym naciśnięciu klawisza R. 8. Jako że nie chcesz skalować pudełka względem środka podstawy
(patrz nasze rozważania o punkcie pivot z poprzedniego ćwiczenia), wciśnij ikonę i z ukrytego pod nią menu wybierz drugą od góry ikonę , uaktywniając tryb wykonywania transformacji względem środka zaznaczenia. 9. Na ekranie widoczne jest kolorowe gizmo skalowania. Umieść kursor nad osią pionową Y (wskazaną białą strzałką na rysunku 1.19). Oś powinna przybrać kolor żółty. Przeciągnij myszą, spłaszczając pudełko, aby nadać mu proporcje dłoni (możesz też skalować obiekt za pomocą okienek Absolute Transform… u dołu ekranu, wpisując odpowiedni współczynnik skalowania, np. 50%, w okienku Y).
26
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.19. Skalowanie dłoni 10. Skopiuj ramię, obróć je o 60º w oknie Front i ulokuj na miejscu
nogi, jak widać na rysunku 1.20. Utwórz pudełko o długości ok. 35 cm, a szerokości i wysokości ok. 15 cm. Liczbę segmentów wzdłuż stopy ustaw na 3, korzystając z parametru Length Segments, dostępnego w panelu Create. Umieść pudełko w miejscu stopy.
Rysunek 1.20. Kolejne pudełko w roli stopy 11. Zaznacz z kolei pudełko dłoni i przejdź do panelu Modify
. Znajdziesz tam te same parametry Length Segments, Width Segments i Height Segments. Zwiększ liczbę podziałów wzdłuż dłoni do trzech, jak na rysunku 1.20.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
27
Gdy w scenie przybywa obiektów, nazwy domyślne w rodzaju Box001, Box002 itp. stają się bezużyteczne. Dobrym zwyczajem jest nadawanie obiektom charakterystycznych nazw (dłoń, stopa itp.) od razu w chwili ich tworzenia. Zauważ, że Max pozwala korzystać z polskich liter w nazwach obiektów; w tej książce będziemy używać polskich liter, by nie utrudniać życia czytelnikom. Jednak wielu użytkowników Maksa nigdy nie wpisuje polskich liter w nazwach, gdyż w niektórych sytuacjach przysparzają one problemów (np. gdy w scenie wykorzystywane są skrypty) i jest to praktyka godna polecenia. 12. Zamodeluj nos ze stożka i oko (tylko jedno) z dodatkowej małej
kuli. Do wycentrowania nosa względem głowy możesz użyć polecenia Align. Dodaj też małe kule w miejscach, gdzie wypada przegub oraz kostka stopy. Rozmieszczając obiekty, sprawdzaj ich położenie w dwóch różnych oknach widokowych. 13. Ustaw widok perspektywiczny, korzystając z narzędzi nawigacji w prawym dolnym rogu ekranu, i obejrzyj dokładnie model. Sprawdź, czy wszystko jest na właściwym miejscu. W tej chwili pajacyk powinien wyglądać mniej więcej tak, jak na rysunku 1.21. Rysunek 1.21. Prawie gotowe pół pajaca
Do tej pory korzystaliśmy tylko z brył parametrycznych: kul, stożków, walców i prostopadłościanów. Nawet jeśli zewnętrzna forma tych brył zmieniła się w wyniku oddziaływania modyfikatora lub transformacji skalowania, to Max i tak rozpoznaje je jako walce i kule. Wystarczy spojrzeć na stos modyfikatorów, by się o tym przekonać. Teraz po raz pierwszy zrezygnujemy z operowania bryłami, a zajmiemy się po prostu powierzchnią.
28
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Obiekty siatkowe Wszystkie obiekty utworzone w Maksie możemy sprowadzić do postaci tzw. siatki. Wyobraź sobie powierzchnię dowolnego kształtu zbudowaną z niewielkich, zazwyczaj czworobocznych płytek zespawanych krawędziami. Jak już wspomnieliśmy, te płytki zwane są wielobokami (Polygon), a punkty, w których stykają się ich krawędzie — wierzchołkami (Vertex). Dopóki powierzchnia nie zostanie w jakiś sposób rozerwana, dopóty sąsiadujące ze sobą wieloboki mają, naturalnie, wspólne wierzchołki. Dla nas ważne jest to, że obiekty siatkowe można formować łatwiej niż parametryczne bryły. Poświęcimy temu kolejne dwa ćwiczenia. Ć W I C Z E N I E
1.7
Zwykła siatka (Editable Mesh)
1. Zaznacz pudełko zastępujące dłoń (obiekt Box 001). Otwórz
i kliknij przycisk Hide Unselected w rolecie panel Display Hide, aby ukryć pozostałe obiekty w scenie, a następnie ustaw . sobie dobry widok na pudełko 2. Uaktywnij okno Perspective i kliknij trzeci człon nagłówka okna
(Smooth+Highlights). Włącz opcję Edged Faces w wyświetlonym menu, aby w trybie cieniowanym wyświetlane były krawędzie wieloboków. Szybki sposób, by włączyć lub wyłączyć tryb Edged Faces, to naciśnięcie klawisza F4. 3. Kliknij zaznaczone pudełko prawym przyciskiem myszy
i wybierz z menu podręcznego Convert To/Convert to Editable Mesh, jak na rysunku 1.22 (a przy okazji: korzystając z sekcji Display tego menu, również możesz ukrywać i ponownie wyświetlać obiekty). 4. Zajrzyj do panelu Modify i sprawdź, co się stało ze stosem modyfikatorów. Parametry tworzenia pudełka, ukryte wcześniej pod pozycją Box, znikły. Pierwszą pozycją w stosie jest teraz Editable Mesh (edytowalny obiekt siatkowy). Rolety w dolnej części panelu zawierają obecnie narzędzia przeznaczone do edycji elementów składowych siatki, np. jej wierzchołków i wieloboków.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
29
Rysunek 1.22. Podręczne menu obiektu Jak widać na rysunku 1.22, prócz konwersji do postaci zwykłej siatki (Editable Mesh) mamy też klika innych możliwości. Siatką typu Editable Poly zajmiemy się w kolejnym ćwiczeniu; jest podobna, lecz dostępnych jest więcej narzędzi do jej edycji. Natomiast obiekty typu Editable Patch oraz NURBS różnią się znacznie od zwykłych siatek; aby się nimi posługiwać, trzeba nauczyć się innych metod pracy. Obiekty te przydają się do tworzenia opływowych karoserii samochodowych, wydętych żagli i realistycznie wyrzeźbionych twarzy. Przy konstruowaniu pajacyka nie będą potrzebne. 5. W panelu Modify uaktywnij poziom edycji wieloboków (Polygon),
jak na rysunku 1.23. Możesz to zrobić na dwa sposoby: rozwiń hierarchię ukrytą pod pozycją Editable Mesh i zaznacz pozycję Polygon lub kliknij ikonę Polygon w rolecie Selection (czwarta od lewej, podświetlona na rysunku). Następnie kliknij środkowy wielobok na przedniej ściance pudełka. Zaznaczony wielobok przybiera jaskrawą czerwoną barwę.
30
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.23. Pojedynczy wielobok zaznaczony w trybie Polygon 6. Odszukaj i w razie potrzeby rozwiń roletę Edit Geometry w panelu
Modify, po czym wciśnij przycisk Extrude (wytłaczanie). W oknie Perspective przeciągnij myszą po zaznaczonym wieloboku, wytłaczając go (rysunek 1.24). Gdyby zamiast wypukłości zaczęło się tworzyć wgłębienie, wówczas nie puszczając lewego przycisku myszy, zmień kierunek przeciągania.
Rysunek 1.24. Wytłaczanie wieloboków 7. Wyłącz tryb wytłaczania powtórnym kliknięciem przycisku
Extrude. Zaznaczony wielobok znajduje się teraz na końcu utworzonej „wypustki”, czyli kciuka. 8. Wciśnij spację, by zablokować zaznaczenie (lub ikonę
u dołu ekranu). Można w ten sposób utrwalać zaznaczenie zarówno całych obiektów w scenie, jak i ich elementów składowych, takich jak wierzchołki czy wieloboki.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
31
9. Spróbuj przemieścić wielobok w stronę czubków palców
przyszłej dłoni (W), aby kciuk nie odstawał tak nienaturalnie prosto. Możesz też go przeskalować (R), aby kciuk się zwężał (rysunek 1.25). Jak widzisz, w Maksie metody pracy na wszystkich poziomach edycji są podobne. Gdy skończysz, odblokuj zaznaczenie powtórnym wciśnięciem spacji.
Rysunek 1.25. Zaznaczone wieloboki lub wierzchołki również można przemieszczać, skalować i obracać 10. W rolecie Selection przejdź na poziom edycji wierzchołków,
klikając ikonę Vertex (pierwszą z lewej). 11. W oknie Top zaznacz wszystkie wierzchołki w okolicach
czubków palców dłoni przez przeciągnięcie narzędziem Select po ekranie, jak na rysunku 1.26. Zostaną zaznaczone wszystkie wierzchołki, jakie obejmie ramka, górne i dolne. Można to sprawdzić, oglądając zaznaczenie w oknie Perspective. Zaznaczone wierzchołki przybierają kolor czerwony. 12. W oknie Top przeskaluj zaznaczone wierzchołki narzędziem
Non-Uniform Scale względem osi Y. W wyniku skalowania wierzchołki zbliżą się do siebie. Dłoń powinna teraz wyglądać mniej więcej tak, jak na rysunku 1.27.
32
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.26. Zaznaczanie ramką czterech wierzchołków (w oknie Top widoczne są z nich dwa)
Rysunek 1.27. Skalowanie grupy wierzchołków zbliża je do siebie lub oddala 13. Przemieszczając, skalując lub obracając wierzchołki (wypróbuj,
na co masz ochotę), ukształtuj z grubsza jednopalczastą rękawicę, jak na rysunku 1.28. Pamiętaj, że aby zaznaczyć parę nakładających się wierzchołków, trzeba przeciągnąć myszą ramkę; pojedyncze kliknięcie zaznaczy tylko górny. Kolejne wierzchołki do zaznaczenia możesz dodawać, wciskając Ctrl, a ujmować ― wciskając Alt. To działa niezależnie od tego, czy posługujesz się ramką do zaznaczania, czy klikasz pojedyncze wierzchołki. 14. Wyłącz tryb edycji Vertex, klikając ponownie ikonę Vertex w rolecie Selection (lub zaznaczając pozycję Editable Mesh w stosie modyfikatorów). 15. Wybierz z górnego menu polecenie Modifiers/Subdivision Surfaces/MeshSmooth. W stosie modyfikatorów pojawia się nowa pozycja, a zarazem rękawica wyraźnie się zaokrągla.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
33
Rysunek 1.28. Dłoń ukształtowana przez przemieszczanie wierzchołków 16. W rolecie Subdivision Amount zwiększ liczbę iteracji (Iterations)
do 2 (rysunek 1.29 po lewej), aby obiekt stał się jeszcze gładszy. Rysunek 1.29. Praca z modyfikatorem wygładzania (MeshSmooth)
17. Kształt rękawicy po zaokrągleniu z pewnością nie jest idealny
― to się nigdy nie udaje za pierwszym razem. Kliknij znajdującą się niżej w stosie pozycję Editable Mesh, by wrócić do edycji siatki (na ekranie znów jest kanciasta rękawica). Przejdź na poziom edycji wierzchołków (Vertex) (rysunek 1.29 po prawej).
34
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
18. Kliknij ikonę Show End Result (pokaż finalny rezultat),
oznaczoną kółkiem na rysunku 1.29. Przyjrzyj się zawartości okien widokowych. Aby widoczność była lepsza, we wszystkich używanych przez Ciebie oknach wprowadź cieniowanie, klikając trzeci człon nagłówka i zmieniając tryb Wireframe na Smooth+Highlights. Interesujące jest to, że widzisz teraz jednocześnie wygładzony obiekt i nałożoną nań kanciastą siatkę wierzchołków, która decyduje o jego formie. 19. Jesteś na poziomie edycji Vertex, możesz więc zaznaczać i przesuwać wierzchołki, aż wygładzona łapka przybierze zaplanowany kształt (rysunek 1.30). Gdy skończysz, przejdź na końcowy poziom edycji, zaznaczając w stosie ostatnią pozycję, czyli MeshSmooth.
Rysunek 1.30. Gotowa dłoń 20. W panelu Display kliknij przycisk Unhide All, by ponownie
wyświetlić wszystkie ukryte obiekty. Wygładzanie siatki powoduje kurczenie obiektów, sprawdź więc, czy nie trzeba przysunąć dłoni bliżej do przegubu. Na koniec zapisz plik. Aby opracować stopę, posłużymy się siatką typu Editable Poly i przeznaczonymi dla niej narzędziami Graphite. Narzędzia Graphite to podręczny zbiór często wykorzystywanych narzędzi edycyjnych, dostępnych też w panelu Modify i w innych miejscach w interfejsie programu.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
35
Ć W I C Z E N I E
1.8
Siatka Editable Poly i narzędzia Graphite
1. Zaznacz stopę, a potem kliknij przycisk Hide Unselected
w panelu Display. Ustaw widok
.
2. Kliknij stopę prawym przyciskiem i przekonwertuj obiekt do
postaci siatkowej, wybierając polecenie Convert to: Convert to Editable Poly. 3. Kliknij jasny przycisk ze strzałką w górnej części rysunku 1.31, oznaczony kółeczkiem, by wyświetlić narzędzia Graphite Modelling Tools. Pod maleńką strzałką obok tego przycisku ukrywa się menu, w którym można zmienić sposób rozwijania paska Graphite, my jednak pozostaniemy przy domyślnych ustawieniach.
Rysunek 1.31. Narzędzia Graphite (u góry) i wytłaczanie zaznaczonych wieloboków narzędziem Bevel (u dołu) 4. Obróć widok w oknie perspektywicznym tak, by widzieć dolną
stronę pudełka. W pierwszym z lewej panelu przejdź na poziom edycji wieloboków, wciskając ikonę Polygon (oznaczoną kółeczkiem w dolnej części rysunku 1.31). 5. Edycja siatki typu Editable Poly nie różni się wiele od edycji siatki Editable Mesh; tu także pracujemy przede wszystkim z wierzchołkami, krawędziami i wielobokami. Zaznacz trzy
36
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
wieloboki na spodzie pudełka, klikając je z wciśniętym klawiszem Ctrl, po czym wybierz narzędzie Bevel z panelu Polygons i wytłocz zaznaczone wieloboki w dół, tworząc grubą „podeszwę”. Po zwolnieniu przycisku myszy porusz kursorem, by ustalić stopień sfazowania dolnych krawędzi pudełka. Kliknij, by zatwierdzić finalny kształt (rysunek 1.31 u dołu). 6. Poeksperymentuj trochę z narzędziami Graphite i edycją w różnych trybach ― nieudane operacje możesz przecież odwołać (Ctrl+Z). Przesuwając wierzchołki w trybie Vertex, ukształtuj kanciasty „but” (rysunek 1.32 po lewej).
Rysunek 1.32. Wstępne kształtowanie stopy 7. Włącz tryb edycji wieloboków i zaznacz wszystkie naraz
wieloboki pudełka (możesz użyć do tego ramki, polecenia Edit/Select All lub skrótu Ctrl+A). Kliknij przycisk narzędzia MeshSmooth z panelu Subdivision, by wstępnie wygładzić siatkę. Jeśli chciałbyś wyświetlić parametry działania tego narzędzia, wciśnij przy tym Shift lub też wciśnij strzałkę umieszczoną przy przycisku MeshSmooth i wybierz polecenie MeshSmooth Settings. Parametry działania narzędzia wyświetlą się bezpośrednio w oknie widokowym, na tle wygładzanego obiektu (rysunek 1.32 po prawej). Ponieważ w tym przypadku są odpowiednie, zatwierdź wygładzenie, naciskając okrągły znaczek z „haczykiem”. 8. Teraz wypróbujemy tzw. miękkie zaznaczenie wierzchołków. Wciśnij znów ikonę trybu edycji wierzchołków, Vertex, a potem dodatkowo ikonę Use Soft Selection (oznaczoną kółkiem w górnej
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
37
części rysunku 1.33). Na ekranie pojawi się dodatkowy panel z pięcioma ikonami, zawierający opcje działania narzędzia Soft Selection. Kliknij ostatnią z prawej ikonę, Use Backfaces, by wyłączyć z edycji wieloboki odwrócone tyłem (czyli, w tym przypadku, znajdujące się po przeciwnej stronie pudełka). Następnie kliknij trójkątną, skierowaną w prawo strzałkę na końcu panelu, by zyskać dostęp do dodatkowych parametrów. Najważniejszy parametr miękkiego zaznaczenia to jego zasięg, Falloff. Ustaw go na około 5 jednostek (rysunek 1.32 po lewej u dołu).
Rysunek 1.33. W trybie Soft Selection siatkę można ugniatać jak plastelinę 9. W widoku Left zaznacz pojedynczy wierzchołek na wierzchniej
stronie stopy. Zwykle zaznaczony wierzchołek przybiera kolor czerwony… teraz jednak pojawi się cały gradient kolorów. Im chłodniejszy kolor wierzchołka, tym jest „słabiej zaznaczony”. Wciśnij wierzchołek w głąb buta, a pojawi się łagodne wgniecenie w całej siatce (rysunek 1.32 po prawej). Podeszwa buta nie wybrzuszy się, nawet jeśli znajdzie się w zasięgu miękkiego zaznaczenia, ponieważ wyłączyłeś wcześniej tryb Use Backfaces. Miękkie zaznaczenie można „namalować” na powierzchni obiektu. Wypróbuj pozostałe narzędzia z panelu Soft Selection. 10. Wyłącz tryb Use Soft Selection i wróć do edycji wieloboków
(Polygon). Jeszcze raz zaznacz wszystko (Ctrl+A) i kliknij przycisk MeshSmooth, by dokonać finalnego wygładzenia (rysunek 1.34).
38
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.34. Finalne wygładzenie stopy
Zauważ, że mimo wygładzenia na pudełku wciąż zaznaczają się niegdysiejsze krawędzie. Można się ich pozbyć, zmieniając parametry działania narzędzia MeshSmooth, lecz w tym przypadku są korzystne; bez nich drewniany but przypominałby trochę ziemniaka. 11. Wyświetl ponownie wszystkie obiekty, popraw w razie potrzeby położenie stopy i zapisz plik. Dorobienie drugiej połówki pajaca będzie banalnie proste. Ć W I C Z E N I E
1.9
Odbicie lustrzane i tworzenie kopii zależnych (Instance)
1. Wciśnij ikonę Crossing w pasku narzędziowym i wybierz
z ikonowego menu alternatywny tryb Window (zaznaczanie wyłącznie obiektów mieszczących się w ramce w całości). 2. W oknie Front przeciągnij ramkę zaznaczenia, jak na rysunku 1.35 ― dokładnie do osi symetrii pajacyka. Zaznaczone zostaną te części pajaca, które trzeba skopiować na drugą stronę. 3. Z listy rozwijanej w pasku narzędziowym wybierz układ współrzędnych World, a z ikonowego menu po prawej stronie (ostatnią). Gizmo transformacji jest teraz tej listy — ikonę zaczepione dokładnie w środku sceny, centralnie względem postaci. Względem tego punktu będą teraz wykonywane wszelkie przekształcenia, łącznie z odbiciem lustrzanym.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
39
Rysunek 1.35. Zaznaczanie w trybie Window Środek transformacji (punkt, względem którego są dokonywane przekształcenia, takie jak obrót, skalowanie lub odbicie lustrzane) może zostać umieszczony w punkcie pivot obiektu , w geometrycznym środku zaznaczenia lub w środku aktywnego układu współrzędnych . Ponieważ istnieje układ współrzędnych Pick, który może mieć swój początek wszędzie, gdzie zechcesz, masz pełną swobodę wyboru. 4. Kliknij ikonę Mirror
w pasku narzędziowym.
5. Na ekranie pojawia się okno Mirror, a zarazem w oknie
widokowym jest wyświetlany podgląd odbicia przy obecnych ustawieniach parametrów. Sprawdź, czy w polu Axis jest wybrana właściwa oś (rysunek 1.36). 6. Zaznacz opcję Instance w oknie Mirror, by utworzyć kopię zależną od oryginału. 7. Zamknij okno kliknięciem OK i wróć do poprzedniego układu współrzędnych, View. Zanim przejdziemy do kolejnego etapu pracy, zapisz scenę z kompletnym pajacykiem.
40
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.36. Okno Mirror i podgląd odbicia lustrzanego
Materiały Ważną częścią pracy nad modelem jest dobranie materiałów. Ponieważ pajac ma być drewniany, a nie pstrokaty, musimy przypisać mu odpowiedni materiał. A raczej dwa materiały, bo oczy zrobimy czarne i błyszczące. Ć W I C Z E N I E
1.10
Przypisywanie materiału
1. Zaznacz oczy (możesz to uczynić za pomocą ramki w trybie
Window lub kliknąć je kolejno z wciśniętym klawiszem Ctrl). Wciśnięcie klawisza Ctrl w Maksie pozwala dodawać obiekty do zaznaczenia (lub odejmować, gdy klikniemy obiekt uprzednio zaznaczony). Klawisz Alt służy do odejmowania obiektów z zaznaczenia. Natomiast wciśnięcie klawisza Shift w trakcie używania narzędzia Select lub dowolnego narzędzia transformacji (Select and Move, Select and Rotate, Select and Scale…) powoduje skopiowanie obiektu.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
41
2. Naciśnij M lub kliknij ikonę Material Editor
3.
4.
5.
6.
w pasku narzędziowym. Na ekranie najprawdopodobniej pojawi się okno edytora w wersji Slate Material Editor; jeśli tak, to wybierz z górnego menu okna Modes/Compact Material Editor, by przełączyć się na wyświetlanie wersji uproszczonej. W tej chwili aktywna jest pierwsza z sześciu kulistych próbek materiału, ta wyróżniona białą ramką. (By uaktywnić inną próbkę, wystarczy ją kliknąć). Aby zwiększyć liczbę próbek wyświetlanych w edytorze, kliknij dowolną z nich prawym przyciskiem myszy i wybierz odpowiednią opcję z menu podręcznego, np. 3×5 Sample Windows. W oknie tekstowym poniżej próbek wpisz nazwę materiału: czarny, zamiast domyślnej nazwy 01-Default. Zwróć uwagę, że na klawiszu obok tego pola jest podany typ materiału: Standard. W dolnej części edytora są wyświetlane rolety z parametrami aktualnie wybranego materiału. Sprawdź zawartość listy rozwijanej w rolecie Shader Basic Parameters; możesz tu zmienić sposób cieniowania powierzchni (szader). My jednak poprzestaniemy na domyślnym szaderze Blinn. Kliknij próbkę koloru Diffuse. W wyświetlonym oknie próbnika kolorów (Color Selector) ustaw kolor na idealną czerń i wciśnij OK. Ponieważ kolory Diffuse i Ambient są w tej chwili sprzężone (o czym świadczy widniejąca między nimi ikona z kłódką), oba zmienią się jednocześnie. Na wygląd obiektu największy wpływ ma kolor Diffuse (kolor oświetlonej powierzchni). Kolor Ambient to kolor powierzchni nieoświetlonej; z reguły powinien być taki sam jak Diffuse lub odrobinę ciemniejszy (choć nie zawsze; dla intensywnie żółtych materiałów kolor Ambient lepiej ustawić na czerwień, by uniknąć powstawania błotnistych, zielonkawych cieni). Kolor Specular to kolor odbłysku, więc najczęściej bywa biały.
7. Ustaw parametr Specular Level (maksymalna intensywność odbłysku) na 100 lub nawet wyżej, np. na 120. a Glossiness (połyskliwość) na ok. 70. Materiał widoczny w oknie edytora
staje się czarny i połyskliwy (rysunek 1.37). 8. Kliknij ikonę Assign Material to Selection, oznaczoną kółkiem na rysunku 1.37 (oczy pajacyka muszą być nadal zaznaczone!). Wokół okienka z próbką pojawiają się trójkątne narożniki, co oznacza, że materiał jest wykorzystywany w scenie (rysunek 1.38).
42
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.37. Ustawienia koloru i połyskliwości materiału
Białe, „pełne” narożniki oznaczają przypisanie do zaznaczonego obiektu lub obiektów, puste narożniki oznaczają przypisanie do jakiegoś innego obiektu, obecnie niezaznaczonego, natomiast brak narożników oznacza, że dany materiał w ogóle nie jest wykorzystywany w scenie. Rysunek 1.38. Próbka czarnego materiału po przypisaniu go do oczu pajaca
Potrzebujemy teraz drewna do pokrycia reszty postaci. To będzie nieco trudniejsze, gdyż dla uzyskania rysunku słojów na powierzchni musimy skorzystać z tzw. mapowania. To znaczy nałożyć na tę
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
43
powierzchnię odpowiedni obraz (mapę). Na początek wypróbujemy mapę parametryczną lub ― jak mówią niektórzy ― proceduralną, czyli obraz generowany na podstawie matematycznego algorytmu. Oczywiście zamiast opracowywać własne materiały (co jest znacznie bardziej kształcące), możesz poszukać czegoś odpowiedniego w bibliotekach gotowych materiałów. Oto co powinieneś zrobić, jeśli się na to zdecydujesz: 1. Wciśnij M, by otworzyć edytor materiałów, i zaznacz próbkę materiału. 2. Kliknij ikonę Get Material
. Na ekranie pojawi się przeglądarka map i materiałów, Material/Map Browser. 3. W oknie przeglądarki wciśnij skierowaną w dół strzałkę umieszczoną przy polu Search by Name i z wyświetlonego menu wybierz polecenie Open Material Library. 4. W wyświetlonym oknie odszukaj i otwórz dwukrotnie bibliotekę materiałów, z której chcesz skorzystać. Są to zawsze pliki z rozszerzeniem .mat (na przykład 3dsmax.mat). Biblioteki dołączane standardowo do Maksa (nie dotyczy to wersji próbnej programu, niestety) znajdziesz w głównym katalogu programu, w podkatalogu materiallibraries. 5. Wybrana biblioteka pojawi się jako kolejna sekcja (roleta) w oknie przeglądarki. Zaznacz w niej dowolny materiał i kliknij OK, aby przenieść go do edytora. Tu, jeśli zechcesz, możesz wprowadzić zmiany w pobranym materiale (nie wpłynie to na pierwowzór w bibliotece). 6. Kliknij ikonę
, by przypisać materiał do zaznaczonego obiektu.
W poniższym ćwiczeniu zapoznasz się ze znakomitymi teksturami Substance, nowością w Maksie 2012. Ć W I C Z E N I E
1.11
Materiał mapowany
1. Wybierz Edit/Select Invert. Ponieważ wcześniej były zaznaczone
oczy, teraz zaznaczone będą wszystkie obiekty w scenie z wyjątkiem oczu.
44
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
2. W oknie Material Editor uaktywnij kliknięciem drugą próbkę materiału. Nazwij materiał drewno. 3. W rolecie Blinn Basic Parameters odszukaj i kliknij pusty
kwadratowy przycisk po prawej stronie próbki koloru Diffuse. Na ekranie pojawi się okno przeglądarki map i materiałów (Material/Map Browser). 4. Zaznacz pozycję Substance w sekcji Maps (rysunek 1.39 — 1) i kliknij OK.
Rysunek 1.39. Wprowadzanie mapy Substance w kanale Diffuse materiału 5. Dolna część okna edytora materiałów zawiera teraz zupełnie
inny zestaw rolet. To dlatego, że przeszliśmy na niższy poziom edycji, poziom mapy (materiały w 3ds Max mają hierarchiczną
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
45
strukturę). Wciśnij klawisz opisany jako Load Substance… w rolecie Substance Package Browser (rysunek 1.39 — 2). W wyświetlonym oknie odszukaj i otwórz teksturę Wood_White_Cedar, domyślnie umieszczoną w katalogu Maps/Substance/Textures w głównym katalogu programu (rysunek 1.39 — 3). 6. Zauważ, że poprzednio pusty kwadratowy przycisk zawiera teraz literkę „M” (rysunek 1.39 — 4). Oznacza to, że jednolity kolor Diffuse został zastąpiony mapą (teksturą). Zmienił się też wygląd próbki materiału. 7. Nawet najdoskonalsze tekstury wymagają zwykle poprawek; trzeba je przystosować do potrzeb danej sceny. Edycja złożonych materiałów, zawierających mapy, często bywa łatwiejsza w pełnej wersji edytora. Wybierz więc z menu okna Material Editor polecenie Modes/Slate Material Editor, po czym w rolecie Scene Materials lub Sample Slots, widocznych po lewej stronie okna, kliknij dwukrotnie materiał drewno, aby wybrać go do edycji. W środkowej części okna pojawi się zestaw bloczków powiązanych kolorowymi liniami. Rozciągnij okno tak, by wyświetlić je wszystkie (rysunek 1.40). Możesz też posłużyć się czerwoną ramką z pola Navigator do ustawienia widoku w oknie na tę część schematu blokowego, której w danej chwili potrzebujesz.
Rysunek 1.40. Okno Slate Material Editor z wyświetlonym materiałem drewno
46
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
8. Przeciągnij wskaźnikiem myszy od kolistego uchwytu przy
pozycji Bump w bloczku, który reprezentuje główny poziom materiału (drewno Standard), do kolistego uchwytu przy bloczku Map#1 Map Output Selector, tworząc dodatkowe połączenie. Odtąd ta sama mapa będzie oddziaływać i na kolor powierzchni (kanał Diffuse materiału), i na jego fakturę, wizualnie symulowaną „szorstkość” (kanał Bump). 9. Przejdź do bloczka Map#0 Substance i rozwiń menu Additional Parameters. Ustaw wartości parametrów U Tiling oraz V Tiling na 0,2, a parametru W Angle — na około 30° (rysunek 1.41 po prawej). W ten sposób zmienisz skalę i kąt nakładania tekstury na obiekt. Wartości parametrów możesz przewijać za pomocą strzałek lub możesz podświetlić je kliknięciem, a potem wpisać nową wartość z klawiatury.
Rysunek 1.41. Poddana edycji mapa oglądana w trybie Slate (po lewej) i w trybie Compact (po prawej) 10. Jeśli chcesz, wróć do trybu Compact (wybierz polecenie Modes/
Compact Material Editor) i sprawdź, jak zmienił się materiał drewno. Gdy rozwiniesz roletę Maps, przekonasz się, że mapa nadrzędna Map Output Selector znajduje się obecnie i w kanale Diffuse Color, i Bump (rysunek 1.41 po lewej). Po kliknięciu jednego z tych przycisków zacząłbyś się zagłębiać w kolejne
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
47
poziomy edycji, aż dotarłbyś do parametrów położenia i obrotu tekstury Substance. Później, by znów zobaczyć materiał w całości, musiałbyś pokonać tę drogę z powrotem. W trybie Compact także można edytować wielopoziomowe materiały, lecz ze względu na konieczność przełączania się między poziomami często trwa to dłużej. 11. Kliknij ikonę Assign Material to Selection
, by przypisać materiał drewno zaznaczonym elementom postaci.
Okna widokowe nawet w trybie cieniowanym (Smooth+Highlights) dają zaledwie przybliżony podgląd modelu. Można rozwiązać ten problem, zmieniając okno widokowe Perspective w okno Active Shade. Rendering sceny jest przeprowadzany wtedy na bieżąco w oknie widoku perspektywicznego. Jednak przy bardziej złożonych scenach nieustanne odświeżanie renderowanego obrazka zaczyna spowalniać pracę. Lepiej więc renderować model tylko wtedy, gdy to jest rzeczywiście potrzebne. Gdy raz ustawimy parametry renderingu w oknie dialogowym , kolejne renderingi wykonujemy, klikając dostępnym pod ikoną sąsiednią ikonę (przewiń pasek narzędziowy do końca, by je zobaczyć). Ć W I C Z E N I E
1.12
Rendering pojedynczego obrazka
1. Uaktywnij okno Perspective i kliknij drugi człon nagłówka
(czyli napis Perspective). Włącz opcję Show Safe Frames w wyświetlonym menu. 2. Posługując się lupą i narzędziem do obracania widoku
, ustaw dobry widok całej postaci w odniesieniu do żółtej ramki. 3. Domyślnie tło sceny jest czarne. Aby zmienić kolor tła, wybierz Rendering/Environment i kliknij próbkę Color w polu Background. W wyświetlonym oknie Color Selector wybierz kolor średnio- lub jasnoszary. Jasne, neutralne tło pozwala najdokładniej obejrzeć tworzony model. Uwaga: ustawienia z okna Environment, które widzisz po lewej stronie rysunku 1.42, wpływają tylko na renderowany obraz, a nie na sposób wyświetlania modelu w oknach widokowych programu.
48
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.42. Zmiana koloru tła (po lewej) i podstawowe parametry renderingu (po prawej) 4. Aby wyświetlić okno Render Setup z ustawieniami renderingu,
kliknij ikonę w pasku narzędziowym (będziesz musiał przewinąć pasek, gdyż narzędzia do renderingu są na samym końcu). W zakładce Common w polu Output Size sprawdź rozmiary renderowanego obrazu; domyślnie jest to 640×480 pikseli (rysunek 1.42 po prawej). Możesz zwiększyć rozmiary obrazu, np. klikając przycisk 800x600 lub wpisując inne, dowolne wartości w polach Width (szerokość obrazu) oraz Height (wysokość obrazu). Wciśnięcie ikony kłódki przy parametrze Image Aspect (współczynnik proporcji obrazu) powoduje zablokowanie proporcji; wtedy zmiana szerokości obrazu spowoduje zmianę jego wysokości i na odwrót.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
49
5. Zwróć uwagę, że w polu Time Output jest włączona opcja Single
(rysunek 1.42 po prawej). Oznacza to, że będzie renderowany pojedynczy obraz (choć pracując w 3ds Max, powinniśmy raczej mówić o pojedynczej klatce animacji). 6. Kliknij przycisk Render u dołu okna lub skorzystaj z ikony renderingu . Na ekranie pojawią się dwa dodatkowe okna. Jedno zawiera informacje o postępach renderingu (ta scena jest tak prosta, że zapewne nie będziesz mieć nawet czasu go obejrzeć). Drugie zostanie wypełnione zrenderowanym obrazkiem; drewnianym pajacykiem na szarym tle, jak na rysunku 1.43. Jeśli niechcący uaktywniłeś inne okno widokowe i został zrenderowany niewłaściwy widok, to wybierz Perspective z listy Viewport i kliknij przycisk Render w prawym górnym narożniku okna.
Rysunek 1.43. Drewniany pajacyk 7. Jeśli chciałbyś zapisać ten obrazek, kliknij ikonę dyskietki
widoczną po lewej stronie okna.
50
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Wzór słojów drewna na pajacyku z rysunku 1.43 to efekt działania matematycznego algorytmu. Teraz wypróbujesz bardziej tradycyjną metodę, polegającą na nałożeniu na model mapy bitowej. Oczywiście najpierw trzeba mieć tę mapę! W tym przypadku potrzebny jest obraz słojów drewna. Aby więc wykonać poniższe ćwiczenie, trzeba wziąć cyfrówkę i sfotografować jakąś deskę albo ściągnąć pliki pomocnicze do tej książki, dostępne pod adresem: ftp://ftp.helion.pl/przyklady/ cwma21.zip. Znajduje się tam plik drewno.jpg, przygotowany tak, by nie było problemów z łączeniami krawędzi (które nie zawsze muszą wystąpić w widocznych miejscach, lecz czasem jednak tak się dzieje). Aby rysunek słojów drewna miał tę samą skalę na wszystkich elementach postaci, nałożymy obraz z opcją Real-World Map Size, czyli „w wielkości naturalnej”. Ć W I C Z E N I E
1.13
Tekstury w naturalnym rozmiarze
1. Otwórz edytor materiałów w wersji uproszczonej, Compact,
2.
3.
4.
5.
6.
i zaznacz trzecią z rzędu próbkę materiału. Nazwij materiał drewno_bitmapa. Podwyższ nieco połyskliwość materiału, ustawiając parametry Shininess i Specular Level na wartość 20 – 30. Kliknij pusty kwadracik obok próbki koloru Diffuse. W oknie przeglądarki zaznacz opcję Bitmap z sekcji Maps/Standard i kliknij OK. W wyświetlonym oknie odszukaj i otwórz przygotowany plik bitmapowy, np. plik drewno.jpg dołączony do plików z ćwiczeniami z tej książki. W edytorze materiałów widoczne są obecnie rolety z parametrami wprowadzonej mapy. Kliknij przycisk View Image w rolecie Bitmap Parameters, aby wyświetlić obraz w dodatkowym okienku (rysunek 1.44 po prawej). Rozwiń roletę Coordinates i włącz opcję Use Real-World Scale. Oba okienka Tiling zmienią się wtedy w okienka Size (rozmiar). Możesz tu wpisać prawdziwe rozmiary bitmapy w centymetrach. Albo takie, jakie sam przyjąłeś za właściwe. Prawdziwy rozmiar tego kawałeczka drewnianej powierzchni przedstawionego w pliku drewno.jpg z pewnością nie przekracza 5 cm w żadną stronę. Ponieważ jednak chcemy mieć na pajacyku
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
51
Rysunek 1.44. Ustalanie rozmiaru wyświetlonej mapy w centymetrach
wyrazisty, dobrze widoczny wzór, powiększymy go 10-krotnie. Dlatego w okienkach Width: Size oraz Height: Size wpisz po 50 cm jako szerokość i wysokość bitmapy, jak na rysunku 1.44 po lewej (jeśli pracujesz z własnym obrazem, musisz sam dobrać wartości tych parametrów). Dodatkowo, aby rysunek słojów biegł nieco ukośnie na cylindrycznych elementach postaci, w okienku Angle: W wpisz jakiś niewielki kąt obrotu, np. 20°. W Maksie każda bitmapa ma swój lokalny układ współrzędnych opisany przez osie U, V, W zamiast standardowego X, Y, Z. Oś W jest prostopadła do powierzchni obrazu. 7. Aby powrócić na poziom edycji materiału, wciśnij ikonę Go to
Parent
umieszczoną pod okienkami próbek.
8. Rozwiń roletę Maps. Jedynym wypełnionym przyciskiem jest
w tej chwili przycisk kanału Diffuse, pozostałe są puste (oznaczone napisem None, czyli „brak”). Przeciągnij zawartość przycisku Diffuse nad przycisk Bump i tam ją upuść. W wyświetlonym okienku kopiowania zaznacz opcję Instance, aby mapy Diffuse i Bump były ze sobą powiązane; gdy zmienisz wielkość lub kąt obrotu dla jednej z nich, druga dostosuje się automatycznie (rysunek 1.45).
52
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.45. Kopiowanie mapy koloru (Diffuse) do kanału nierówności (Bump) to często stosowany zabieg zwiększający realizm materiału
9. Materiał jest gotowy, ale pajacyk nie jest jeszcze gotowy na jego
przyjęcie. Zwiń chwilowo okno edytora materiałów i zaznacz kolejno czapeczkę, głowę, szyję, nos, a potem kolejne elementy postaci leżące po jej jednej stronie, z pominięciem oczu. Dla każdej z tych brył podstawowych w panelu Modify włącz opcję Real-World Map Size, dostępną wśród innych parametrów tworzenia (rysunek 1.46 po lewej). W przypadku tułowia operacja ta wymaga przełączenia się na pozycję Cylinder w stosie modyfikatorów, inaczej parametry tworzenia nie będą widoczne (rysunek 1.46 pośrodku). Wystarczy zmodyfikować jedną stronę pajacyka, bo ta druga strona została skopiowana z opcją Instance i zmodyfikuje się sama. Elementy pajacyka są ze sobą sprzężone parami. 10. Gdy dojdziesz do dłoni lub stopy, będziesz w kłopocie ― ich
parametry tworzenia zostały skasowane przy konwersji do postaci siatki. W takiej sytuacji współrzędne mapowania trzeba im narzucić, stosując specjalny modyfikator. Zaznacz dłoń i wybierz polecenie Modifiers/UV Coordinates/UVW Map. W panelu Modify pojawią się rolety z parametrami tego modyfikatora. Zaznacz opcję Box, by obiekt był pokryty obrazem ze wszystkich stron, i włącz opcję Real-World Map Size (rysunek 1.46 po prawej). Modyfikator UVW Mapping stosuje się nie tylko do ratowania obiektów, które zostały pozbawione swych domyślnych współrzędnych mapowania, lecz również wtedy, gdy domyślne współrzędne okażą się nieodpowiednie.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
53
Rysunek 1.46. Przygotowanie obiektów w scenie do teksturowania. Od lewej: stożek (czapeczka), walec (tułów) oraz pudełko (dłoń pajacyka) 11. Powtórz powyższą operację dla stopy. 12. Zaznacz wszystkie drewniane elementy pajacyka (czyli wszystko
z wyjątkiem oczu) i przypisz do nich materiał drewno_bitmapa za pomocą ikony Assign Material to Selection . 13. Zrenderuj obrazek, by ocenić efekt (rysunek 1.47). Jeśli bardziej
podobał Ci się materiał z mapą parametryczną Substance, uaktywnij próbkę materiału drewno i naciśnij ikonę Assign to Selection. Wszystko wróci do poprzedniego stanu.
54
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.47. Bitmapowa tekstura z rysunkiem słojów drewna
W edytorze materiałów można mieć do 24 próbek, ale to czasem bywa mało. Już wykorzystaliśmy trzy, a dopiero zaczynamy! Gdy braknie wolnych miejsc, nie obawiaj się zastąpić opracowanego wcześniej materiału nowym. Jeśli ten starszy materiał został przypisany do jakiegoś obiektu, to nie zginie ― zawsze możesz go pobrać ze sceny (patrz rozdział 3., ćwiczenie 3.2). Niezłym miejscem na przechowywanie materiałów jest też biblioteka. Możesz dołączać swoje materiały do gotowych bibliotek Maksa, ale dla zachowania porządku lepiej założyć własną. Biblioteki to po prostu pliki o rozszerzeniu .mat, w których są zapisane definicje materiałów. W pliku biblioteki przechowywane są same definicje, bez map; jeśli materiał wykorzystuje mapę bitową, biblioteka przechowuje tylko ścieżkę dostępu do niej. Dlatego ważne jest, by potrzebne mapy bitowe archiwizować razem z projektem.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
55
Ć W I C Z E N I E
1.14
Zakładanie własnej biblioteki materiałów
1. Wybierz polecenie Material/Map Browser z górnego menu
Rendering, by wyświetlić przeglądarkę materiałów. 2. Naciśnij strzałkę w górnej części okna, obok pola Search by Name. Wybierz z menu polecenie New Material Library. 3. W wyświetlonym oknie wskaż katalog, w którym chcesz zapisać bibliotekę, i nadaj nazwę zapisywanemu plikowi z rozszerzeniem .mat, np. moja_biblioteka. 4. W oknie przeglądarki pojawiła się nowa sekcja, o nagłówku
zgodnym z nazwą wpisaną w poprzednim punkcie. To właśnie nowa biblioteka. Na razie jest pusta, dlatego pod nagłówkiem nie ma nic. 5. Rozwiń sekcję Sample Slots, jeśli nie jest otwarta (sekcja ta mieści
wszystkie materiały opracowane w edytorze). Przeciągnij kolejno trzy materiały, jakie utworzyłeś — czarny, drewno oraz drewno_bitmapa — nad nagłówek moja_biblioteka i tam je upuść. Materiały zostaną skopiowane do biblioteki. 6. Kliknij prawym przyciskiem nagłówek biblioteki i z podręcznego menu wybierz polecenie Save, aby utrwalić bibliotekę w jej obecnym stanie (rysunek 1.48). Nie zapomnij, że wszystkie celowe zmiany wprowadzone w bibliotece materiałów ― czy to Twojej własnej, czy jednej z bibliotek Maksa ― trzeba utrwalać poleceniem Save, inaczej zmiany będą obowiązywać tylko do końca bieżącej sesji pracy. Na szczęście Max wyświetli ostrzegawczy komunikat, jeśli przerwiesz pracę, porzucając niezapisaną bibliotekę.
Do postaci Pinokia wrócimy w rozdziale 3., w którym zajmiemy się przygotowaniem jej do animacji. Teraz skonstruujemy jeszcze Błękitną Wróżkę.
56
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.48. Własna biblioteka (moja_biblioteka.mat) z trzema opracowanymi dotąd materiałami oraz podręczne menu z poleceniami służącymi do jej zapisania na dysku
Włosy i ubranie Max nadaje się nie tylko do modelowania twardych, kanciastych przedmiotów, takich jak drewniane zabawki. Całkiem nieźle radzi sobie też włosami, futrem i tkaninami. Niestety, wymaga to znacznej mocy obliczeniowej. Jeśli odkryjesz, że korzystanie z włosów i tkanin zbytnio spowalnia pracę, to zamodeluj swoją wróżkę za pomocą technik, które już poznałeś, a zwiewność tej postaci spróbuj nadać, stosując półprzejrzyste materiały (możesz np. umieścić gradientową mapę w kanale Opacity materiału; więcej informacji o kanale Opacity znajdziesz w rozdziale 2.).
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
57
Ć W I C Z E N I E
1.15
Modyfikator Hair and Fur
1. Sprawdź, czy plik z Pinokiem został zapisany, i wybierz
polecenie New/New All (nowa scena/wszystko nowe) z menu ukrytego pod logo programu. Max pozwala zacząć pracę nad nową sceną, zachowując obiekty z poprzedniej, to nam jednak nie jest potrzebne. 2. Najpierw trzeba zbudować główkę, co wymaga powrotu do poznanych już narzędzi. Zacznij od kuli (Sphere) o promieniu ok. 10 jednostek (Radius: 10), którą umieść dokładnie w środku sceny. Dodaj jeszcze parę oczek oraz zaokrąglony nosek (możesz go utworzyć z lekko przeskalowanej kuli o średnicy kilku centymetrów). Jeśli masz ochotę pobawić się przesuwaniem wierzchołków w trybie Soft Selection, przekonwertuj największą kulę (głowę) do postaci siatki i spróbuj nadać jej nieco ciekawszy kształt. Główkę, którą widzisz na rysunku 1.49, zrobiono, wykonując tylko dwie operacje w trybie Soft Selection. Po pierwsze, zaznaczono spodni wierzchołek kuli, mniej więcej w miejscu podbródka, i podciągnięto go nieco w górę (zasięg miękkiego zaznaczenia był przy tym ustawiony na 10 cm). Po drugie, zaznaczono dwa wierzchołki przypadające w miejscu oczu i obrócono je zgodnie z ruchem wskazówek zegara w widoku bocznym (Left) (zasięg miękkiego zaznaczenia ustawiono na 4 cm). Gdy te dwa kawałeczki powierzchni zostały obrócone, ich dolne krawędzie miękko zagłębiły się w czaszce (tworząc oczodoły), a górne się wysunęły (formując łuk brwiowy, oczywiście bardzo uproszczony). Ponieważ siatka była za rzadka, by dobrze odwzorować te deformacje, zagęszczono ją na koniec za pomocą narzędzia MeshSmooth.
Rysunek 1.49. Główka wróżki
58
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
3. Przypisz oczom ten sam połyskliwy, czarny materiał, którego
wcześniej użyłeś dla oczu Pinokia, a dla pozostałych obiektów utwórz nowy, błękitny materiał o niskiej połyskliwości. To będzie skóra wróżki. Ciekawy efekt uzyskasz, jeśli w rolecie Shader Basic Parameters z rozwijanej listy wybierzesz Translucent Shader w miejsce domyślnego szadera Blinn, a potem skopiujesz błękitny kolor z okienka Diffuse do okienka Translucency Clr, przeciągając go wskaźnikiem myszy (rysunek 1.50).
Rysunek 1.50. Lekko opalizująca skóra 4. Teraz zajmiemy się umieszczeniem włosów na główce. Zanim
jednak użyjemy narzędzia Hair and Fur, zoptymalizujemy model. Wykonanie poniższych czynności nie jest tak naprawdę konieczne, lecz odciąży komputer i zwiększy szansę na sukces. Najpierw zaznacz głowę (największą kulę), kliknij ją prawym przyciskiem i wybierz polecenie Convert To: Convert To Editable Mesh. Przejdź na poziom edycji wieloboków (Polygon) (rysunek 1.51 po prawej). 5. Kliknij ikonę ramki prostokątnej
i wybierz z ukrytego pod nią menu ramkę o dowolnym kształcie (na rysunku 1.51 oznaczoną kółkiem). Posługując się serią kliknięć, w widoku z lewej (Left) obrysuj łamaną linią tę część głowy, na której mają rosnąć włosy.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
59
Rysunek 1.51. Zaznaczanie wieloboków ramką o dowolnym kształcie Możesz przełączać się cyklicznie pomiędzy różnymi kształtami ramek do zaznaczania, naciskając klawisz Q. 6. Mając gotowe zaznaczenie, kliknij przycisk Detach (odłącz)
w rolecie Edit Geometry panelu Modify (rysunek 1.52). Kliknij OK w wyświetlonym okienku, zatwierdzając nazwę nowego obiektu (Object001). Wyłącz tryb edycji wieloboków, klikając pozycję Editable Mesh w stosie modyfikatorów lub ikonę Polygon w rolecie Selection.
Rysunek 1.52. Odłączanie części wieloboków od obiektu
60
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
7. Obecnie tył głowy to zupełnie odrębny obiekt. Zaznacz go
kliknięciem i wybierz z górnego menu polecenie Modifiers/Hair and Fur/Hair and Fur (WSM). W chwili gdy pajacykowi zostanie przypisany modyfikator Hair and Fur, w oknie Perspective zostanie wyświetlony podgląd wygenerowanego przez program owłosienia (rysunek 1.53 po lewej stronie).
Rysunek 1.53. Krótkie włosy lub futro uzyskujemy, przypisując modyfikator Hair and Fur do całych obiektów lub zaznaczonych wieloboków 8. W panelu Modify są obecnie dostępne rolety z parametrami
modyfikatora Hair and Fur. W rolecie Material Parameters zmień kolor włosów, ustawiając Tip Color (kolor końcówek włosów) na kolor błękitny, a Root Color (kolor włosów u nasady) na ciemniejszy niebieski (rysunek 1.53 pośrodku). W rolecie Styling znajdziesz narzędzia do czesania i wichrzenia włosów; aby je wypróbować, wciśnij przycisk Style Hair. 9. Zrenderuj na próbę widok perspektywiczny. Po zrenderowaniu
samej postaci odczekaj chwilę, aż Max zrenderuje włosy (rysunek 1.53 po prawej). 10. Zapisz plik jako wróżka.max. Długie włosy można uzyskać, przypisując modyfikator Hair and Fur do splajnów (linii) połączonych w jeden kształt. Należy tylko zadbać o to, by splajny wyznaczające ułożenie włosów narysować we właściwej kolejności, zaczynając zawsze z tej samej strony. Wszystkie „początki” muszą znaleźć się po jednej stronie, a „końce” — po drugiej.
W kolejnym ćwiczeniu zajmiemy się dodaniem paru detali do tej główki, posługując się obiektami złożonymi. Będą nam do tego potrzebne również dwa proste kształty: okrąg i wygięta linia.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
61
W grafice 3D popularne „krzywe Beziera”, czyli linie budowane z segmentów rozpiętych między wierzchołkami, są nazywane splajnami (ang. splines). W Maksie mianem splajnu (Spline) określa się pojedynczą ciągłą linię, a obiekt zawierający jeden splajn lub więcej to kształt (Shape). Ć W I C Z E N I E
1.16
Obiekty złożone
1. Najpierw narysujemy potrzebne kształty. W panelu Create
przejdź do zakładki Shapes i kliknij przycisk Circle. Przeciągając wskaźnikiem myszy w oknie Front, narysuj kółko otaczające nosek. 2. Kliknij przycisk Line (linia). W oknie Front dorysuj uśmiech na buzi, kliknij w jednym kąciku ust i przeciągnij, by zaokrąglić rysowany kształt, a potem kliknij w drugim kąciku. Kliknij prawym przyciskiem myszy, by zakończyć rysowanie. 3. Jeśli chciałbyś poprawić kształt krzywej już po jej narysowaniu, przejdź do panelu Modify i włącz poziom edycji wierzchołków (Vertex). Wybierz narzędzie Move i zaznacz nim jeden z wierzchołków splajnu. Możesz go teraz przemieścić albo pociągnąć za wychodzące z niego uchwyty, by zmienić krzywiznę linii. Gdy skończysz edycję, nie zapomnij wyłączyć trybu Vertex. Aby zmienić typ wierzchołka, zaznacz go w trybie Vertex, kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz odpowiedni typ wierzchołka z menu podręcznego. Masz do wyboru typy: Corner (ostry), Smooth (gładki), Bezier Corner (ostry z uchwytami) oraz Bezier (gładki z uchwytami). 4. Zaznacz oba narysowane kształty i w oknie Left przesuń je (W)
tak, by znalazły się przed twarzą postaci (rysunek 1.54). Jeśli zaznaczenie kształtów sprawi Ci trudność, możesz skorzystać z filtra selekcji, wybierając opcję Shapes z rozwijanej listy w pasku narzędziowym. 5. Wybierz znów opcję All z listy filtrów i zaznacz kulisty nosek. Przekonwertuj go do postaci zwykłej siatki (polecenie Convert To/Convert to Editable Mesh z podręcznego menu) i przejdź na poziom edycji wieloboków, Polygon. Zaznacz wieloboki na czubku noska, jak na rysunku 1.55 — 1. Jeśli nosek został obrócony, użyj do tego nie ramki prostokątnej, lecz nieregularnej.
62
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.54. Rysowanie koła i linii w oknie Front (u góry) i finalne położenie tych obiektów (u dołu) 6. Odwróć zaznaczenie, wybierając polecenie Edit/Select Invert
lub wciskając Ctrl+I. Naciśnij Delete i wyjdź z trybu edycji wieloboków (rysunek 1.55 — 2). 7. Teraz możemy już przystąpić do tworzenia obiektów złożonych. Zaznacz obiekt główki (twarz, a nie porośnięty włosami tył głowy). Wybierz z górnego menu Create/Compound/ShapeMerge. W bocznym panelu, w którym automatycznie pojawią się parametry tworzonego obiektu, kliknij przycisk Pick Shape w rolecie Pick Operand i w dowolnym oknie widokowym wskaż narysowane wcześniej koło. W dolnej części tej samej rolety włącz opcję Cookie Cutter. Koło zostaje zrzutowane na twarz i wycina w niej okrągłą dziurę (rysunek 1.55 — 3).
Rozdział 1. • Modelowanie postaci Rysunek 1.55. Tworzenie brył obrotowych
63
64
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
8. Wyłącz przycisk Pick Shape i przekonwertuj uzyskany obiekt
z okrągłą dziurą do postaci siatki (Convert To/Convert to Editable Mesh). To nie jest konieczne — obiekty złożone można piętrzyć, czyniąc jeden obiekt złożony częścią składową kolejnego — jednak takie wielokrotnie złożone obiekty długo się przetwarzają. 9. Mając nadal zaznaczoną twarz, wybierz polecenie Create/Compound/Connect. W bocznym menu wciśnij przycisk Pick Operand i wskaż na ekranie przycięty wcześniej czubek nosa. Obiekt złożony typu Connect wytwarza połączenie między dwoma obiektami geometrycznymi, w których wycięto otwory, dlatego też czubek nosa zostaje przymocowany do twarzy. Sprawdź, czy włączone są opcje Bridge oraz Ends w polu Smoothing rolety Pick Operand, aby połączenie było gładkie (rysunek 1.55 — 4). 10. Najlepszą cechą obiektów złożonych Maksa jest to, że można poddać edycji, a nawet animować nie tylko wynikowy obiekt złożony, lecz również każdy z obiektów składowych. Jeśli zechcesz przesunąć czubek nosa względem główki, to przejdź do panelu Modify, rozwiń hierarchię ukrytą pod pozycją Connect w stosie modyfikatorów i zaznacz poziom Operands (rysunek 1.56 po lewej). Zaznacz czubek nosa w oknie Left i przemieść go odpowiednio (rysunek 1.56 po prawej). Na koniec wyjdź z poziomu wewnętrznej edycji, znów zaznaczając najwyższą pozycję w stosie (Connect). 11. Gdy upewnisz się, że nosek jest właściwie połączony z resztą twarzy, możesz zamienić obiekt Connect w zwykłą siatkę (Editable Mesh) i zająć się modelowaniem warg. Zaznacz narysowaną wcześniej wygiętą linię (nasz uśmiech) i wybierz polecenie Create/Compound/Loft. W rolecie Creation Method wciśnij przycisk Get Shape i wskaż kliknięciem kolisty kształt, który wcześniej posłużył już do wycięcia okrągłej dziury w twarzy. Teraz znajdziemy dla niego inne zastosowanie. W tym momencie uśmiech z cienkiej kreski zamieni się w grubą, wygiętą rurę (rysunek 1.57 — 1).
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
65
Rysunek 1.56. Edycja (w tym przypadku — przemieszczenie) obiektu składowego 12. Taki uśmiech jest dla nas bezużyteczny, trzeba go więc poddać
dalszej edycji. Przejdź do panelu Modify i rozwiń roletę Deformations, która wtedy pojawi się wśród innych rolet z parametrami obiektu Loft. Wciśnij przycisk Scale. 13. Na ekranie pojawi się nowe okno, Scale Deformations, które w formie wykresu przedstawia skalę profilu wytłaczanego wzdłuż całej ścieżki (co w tym przypadku oznacza średnicę zakrzywionej rury). Wybierz w oknie narzędzie do wstawiania (oznaczone kółeczkiem na rysunku punktów na wykresie 1.57) i kliknij pośrodku wykresu. Teraz masz na nim trzy punkty: na początku, w środku i na końcu wykresu. Wybierz sąsiednie
66
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.57. Obiekt Loft i edycja skali kształtu wytłaczanego wzdłuż ścieżki
narzędzie do przemieszczania i przesuń dwa skrajne punkty w dół, przypisując im wartość 0 lub bardzo bliską zera. Środkowy punkt też obniż, lecz nie aż o tyle; ustaw go na wartość zbliżoną do 20%, by warga nabrała właściwego kształtu (rysunek 1.57 — 2). W dolnej części okna Scale Deformations znajdziesz narzędzia, które pozwalają lepiej ustawić widok wykresu, dopasowując skalę jego wyświetlania w pionie i w poziomie. 14. W panelu Create wróć do tworzenia zwykłych, podstawowych
brył, wybierając z listy kategorię Primitives (obecnie wybrana jest kategoria Compound, obiekty złożone). Utwórz w oknie Front niewielką kulę (Sphere) i ustaw dla niej parametr Hemisphere na 0,5, aby zmienić ją w półkulę. Obracając i skalując ten obiekt, utwórz ucho (możesz też użyć znanego Ci już modyfikatora Taper do jego ukształtowania lub zamienić obiekt w siatkę i dokonać dalszej edycji kształtu ucha w trybie Soft Selection). Skopiuj ucho na drugą stronę postaci narzędziem Mirror. Na koniec zaznacz wypukłą wargę, skopiuj ją (Edit/Copy) i ustaw oba obiekty względem głowy (rysunek 1.58). Przypisz uszom ten sam materiał co twarzy. Dla warg utwórz materiał podobny, lecz nieco ciemniejszy w kolorze. Jeśli chcesz, możesz dodać
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
67
Rysunek 1.58. Pinokio w naszej animacji to kanciasty drewniany pajacyk, natomiast wróżka przypomina nieco lalkę
dalsze detale, np. brwi lub rzęsy z obiektów podobnych do tych, z jakich utworzyłeś wargi, koliste kolczyki z obiektów typu Torus, diadem, kapelusz — cokolwiek, co Twoim zdaniem pasuje do tej postaci i podkreśli jej charakter. 15. Zapisz plik wróżka.max w jego obecnym stanie. W tym ćwiczeniu poznałeś trzy obiekty złożone: ShapeMerge, który pozwala odrysować na powierzchni dowolny kształt, a potem użyć go do wyodrębnienia części powierzchni lub wycięcia w niej otworu, Connect, który tworzy połączenia między „dziurawymi” obiektami, oraz Loft, który jest najbardziej zaawansowanym (choć nie jedynym w Maksie!) narzędziem do wytłaczania kształtów po ścieżce. Wszystkie te narzędzia przydadzą Ci się jeszcze nie raz.
68
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne W wolnej chwili wypróbuj również obiekt złożony ProBoolean (alternatywny obiekt Boolean to prostsza, starsza wersja tego samego narzędzia). Obiekt ten służy do dodawania, odejmowania i znajdowania części wspólnej brył. Gdybyś np. chciał odjąć kulę od stożka, wykonaj następujące czynności: utwórz kulę i stożek tak, by się przecinały, zaznacz stożek, w zakładce Geometry panelu Create zmień zestaw na Compound Object i kliknij przycisk ProBoolean, by utworzyć ze stożka obiekt złożony. Następnie kliknij przycisk Start Picking w rolecie Pick Boolean i wskaż kliknięciem kulę (możesz wskazać więcej obiektów niż jeden), by ją dołączyć do obiektu złożonego. Ponieważ domyślnie wybraną operacją Boole'a jest odejmowanie (Subtraction), kula zostanie odjęta od stożka. Dla każdego z dołączonych obiektów możesz zmienić typ operacji Boole'a w polu Operation rolety Parameters: Union ― dodawanie, Intersection ― część wspólna itd.
Teraz ubierzemy wróżkę w sukienkę, używając takiej techniki kroju i szycia, jaką stosują kilkuletnie krawcowe do ubierania swoich lal; wycinają kółko ze szmatki z dziurą na głowę w środku i już jest kreacja. W Maksie naprawdę można obecnie projektować ubrania dla postaci, posługując się czymś całkiem zbliżonym do krawieckich wykrojów, ale wykonanie dobrze leżącej garsonki to trudna sztuka i w realnym, i w wirtualnym świecie. Zacznijmy więc od czegoś prostego. Ć W I C Z E N I E
1.17
Sukienka
1. Kontynuując pracę nad plikiem z poprzedniego ćwiczenia,
zaznacz wszystkie obiekty (Edit/Select All), a potem je zgrupuj, wybierając polecenie Group/Group. W wyświetlonym oknie grupowania nadaj grupie nazwę głowa. 2. Wróć do zakładki Geometry
w panelu Create. Zamodeluj szyję z walca (Cylinder) o wysokości (Height) ok. 5 cm i średnicy ok. 1,5 cm. Nazwij ten obiekt szyja. Ulokuj szyję odpowiednio względem głowy. Potem obiekt głowa możesz ukryć, by łatwiej było pracować.
3. W panelu Create przejdź do zakładki Shapes
. Uaktywnij widok z góry (Top) i wciśnij klawisz Circle (koło). Utwórz koło o średnicy minimalnie większej niż szyja; ustaw parametr Radius na ok. 2 cm. Ponownie wciśnij klawisz Circle i utwórz drugie, znacznie większe koło, ustawiając Radius na ok. 30 cm.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
69
4. Zaznacz oba koła (Circle001, Circle002), klikając je z wciśniętym
i wskaż klawiszem Ctrl. Kliknij ikonę narzędzia Align kliknięciem szyję jako obiekt-cel. 5. W wyświetlonym oknie zaznacz osie X i Y, po czym w obu kolumnach zaznacz opcję Center. Kliknij Apply. W widoku Top oba koła zostaną wycentrowane względem szyi. 6. Zaznacz oś Z i w polu Target Object zmień opcję na Min. Kliknij OK. Koła zostaną umieszczone na wysokości podstawy szyi, jak na rysunku 1.59 po lewej.
Rysunek 1.59. Przygotowywanie kawałka tkaniny 7. Zaznacz jedno z kół (obojętne które), kliknij je prawym
8.
9.
10.
11.
przyciskiem myszy i wybierz z podręcznego menu polecenie Convert To/Convert to Editable Spline. Z panelu Modify znikają parametry koła (promień), a pojawiają się znajome narzędzia służące do edycji splajnów. Zmieniłeś właśnie koło w zamkniętą, kolistą krzywą Beziera. Kliknij przycisk Attach i wskaż drugie koło. Ponownie kliknij Attach, by wyłączyć to narzędzie. Utworzyłeś kształt złożony z dwóch koncentrycznych okręgów. Nazwij ten obiekt sukienka. Mając zaznaczony ten nowy kształt, wybierz polecenie Modifiers/Cloth/Garment Maker. Kolisty kształt wypełnia się gęstą siatką, jak na rysunku 1.59 po prawej. Wybierz polecenie Modifiers/Cloth/Cloth. W panelu Modify pojawiają się parametry modyfikatora Cloth, który służy do obliczania symulacji zachowania tkaniny. Kliknij przycisk Object Properties w rolecie Object. W wyświetlonym oknie Object Properties kliknij przycisk Add Objects. Wybierz obiekt szyja w kolejnym oknie, zawierającym listę dostępnych obiektów, i kliknij przycisk Add (dodaj) (rysunek 1.60).
70
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne W oknie Object Properties muszą znaleźć się wszystkie obiekty biorące udział w symulacji: nie tylko tkanina, lecz także wszystkie obiekty, o które tkanina się ociera, zawisa na nich i w ogóle wchodzi z nimi w jakąkolwiek interakcję.
Rysunek 1.60. Dodawanie obiektów do symulacji 12. W tej symulacji mają wziąć udział tylko dwa obiekty: szyja
i sukienka. Dla obiektu szyja pozostaw włączoną opcję Inactive. Zaznacz obiekt sukienka na liście i włącz dla niego opcję Cloth (tkanina) jak na rysunku 1.61. Rysunek 1.61. Ustalanie zachowania obiektów biorących udział w symulacji
13. W panelu Modify rozwiń hierarchię ukrytą pod pozycją Cloth
i przejdź na poziom edycji Group tego modyfikatora (rysunek 1.62 po prawej).
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
71
Rysunek 1.62. Tworzenie grupy z zaznaczonych wierzchołków tkaniny 14. Powiększ widok okolic szyi w oknie Top. Kliknij ikonę kształtu
ramki i wybierz ramkę kolistą (zaznaczoną kółkiem na rysunku 1.62). Przeciągnij wskaźnikiem myszy po ekranie, zaczynając od środka szyi. Narysuj okrągłą ramkę na tyle dużą, by objęła pierwszy krąg wierzchołków siatkowej tkaniny. Gdy te wierzchołki (na rysunku oznaczone białymi kropkami, by były lepiej widoczne) znajdą się w ramce, puść przycisk myszy i kliknij przycisk Make Group. 15. W wyświetlonym okienku Make Group możesz nadać tej grupie wierzchołków opisową nazwę, np. przy szyi. Następnie kliknij przycisk SimNode i wskaż kliknięciem obiekt szyja (rysunek 1.63). Grupa wierzchołków zostanie „przyklejona” do szyi. 16. Wróć na główny poziom edycji modyfikatora Cloth, klikając pozycję Cloth w stosie modyfikatorów. W rolecie Object kliknij przycisk Simulate i zaczekaj chwilę, aż Max przeprowadzi obliczenia. Przymocowana do szyi szmatka marszczy się i opada, tworząc fałdy (rysunek 1.64). Możesz przerwać obliczenia (Cancel), gdy sukienka będzie już właściwie udrapowana; nie musisz czekać, aż Max przeliczy wszystkie 100 klatek animacji. Kliknij przycisk Set Initial State, by tkanina wyglądała w ten sposób już na początku animacji.
72
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.63. Przytwierdzanie grupy wierzchołków do wskazanego obiektu
Rysunek 1.64. Wróżka w sukience
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
73
17. Wybierz materiał z biblioteki Maksa lub opracuj własny i przypisz
go sukience. Prążkowany materiał, jaki widzisz na rysunku 1.64, znajdziesz w bibliotece pinokio.mat udostępnionej wraz z innymi plikami do tej książki. To bardzo prosty materiał z mapą parametryczną typu Checker, wprowadzoną równolegle w kilku kanałach, przede wszystkim Glossiness oraz Bump. Aby zmienić szachownicę (Checker) w drobne paseczki, na poziomie edycji tej mapy zmieniono ustawienia parametrów Tiling, jeden z nich podwyższając do 60, a drugi obniżając do 0,1 (parametry Tiling decydują o liczbie powtórzeń wzoru w osi poziomej i pionowej). 18. Wyświetl głowę wróżki, jeśli ją wcześniej ukryłeś (Unhide All). Zrenderuj widok perspektywiczny, by obejrzeć całość, i zapisz plik. O ile nie modelujemy postaci z myślą o animowaniu jej za pośrednictwem szkieletu (więcej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziałach 3. i 4.), to zazwyczaj trzeba połączyć jej elementy hierarchicznie. Obiekty znajdujące się wyżej w hierarchii są zwane „rodzicami”, a niżej ― „dziećmi”. Obiekty-dzieci dziedziczą po rodzicach wszystkie transformacje: przemieszczenia, obroty i skalowanie. Tę metodę animacji poznasz bliżej w rozdziale 5., jednak hierarchię zbudujesz już teraz, przygotowując resztę elementów postaci wróżki. Poznasz też jeszcze jedną metodę tworzenia obiektów ze splajnów, najpopularniejszą ze wszystkich ― wytłaczanie. Ć W I C Z E N I E
1.18
Łączenie hierachiczne elementów postaci
1. W panelu Create przejdź do zakładki Helpers (obiekty
pomocnicze). Jej ikonę oznaczono kółkiem na rysunku 1.65. Wciśnij klawisz Dummy i utwórz w oknie Front sześcienny obiekt nad ramieniem wróżki. Nadaj mu nazwę Dummy skrzydełko1. Dopasuj jego położenie także w widoku Left. Środek sześcianu będzie punktem zaczepienia trzepoczącego skrzydełka wróżki. Obiekty pomocnicze (Dummy) są wykorzystywane przy budowaniu hierarchii, lecz same nie są widoczne w zrenderowanej scenie. Ich rozmiar jest nieistotny, liczy się tylko położenie środka sześcianu. Utwórz obiekt Dummy tak duży, by wygodnie móc go zaznaczać.
74
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.65. Obiekt pomocniczy Dummy wyznacza punkt, wokół którego będzie się obracać skrzydełko 2. Przejdź do zakładki Shapes
i wciśnij przycisk Ellipse. W oknie Front narysuj elipsę o długości ok. 45 cm i wysokości ok. 12 cm.
3. Wybierz polecenie Modifiers/Mesh Editing/Extrude. Płaski kształt
zmieni się w przestrzenny obiekt. Ustaw parametr Amount modyfikatora Extrude (wielkość wytłoczenia) na 1 cm, by eliptyczne skrzydełko nie było zbyt masywne (rysunek 1.66). Nazwij obiekt skrzydełko1. 4. Zadbaj o to, by koniuszek elipsy został umieszczony w środku pomocniczego obiektu Dummy. 5. Utwórz dla skrzydełka jasnoniebieski, dość połyskliwy materiał. Aby skrzydełko było przejrzyste, moglibyśmy zwyczajnie obniżyć parametr krycia (Opacity), ale ciekawsza wizualnie jest przejrzystość o nierównomiernym rozkładzie, uzyskiwana dzięki parametrowi Falloff („nierównomierny rozkład” oznacza, że obiekty mogą być bardziej przejrzyste na krawędziach lub przeciwnie, w środku, zależnie od tego, czy wybierzesz opcję Follow: In czy Follow: Out). Rozwiń roletę Extended Parameters w edytorze materiałów i zwiększ do 100 wartość parametru Falloff. Przypisz tak opracowany materiał do eliptycznego skrzydełka.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
75
Rysunek 1.66. Skrzydełko z wytłoczonej elipsy Półprzezroczyste obiekty mogą zmieniać kolory innych obiektów, które przez nie oglądamy, na kilka sposobów ― wyboru możesz dokonać w tej samej rolecie Extended Parameters. Przypomina to nieco tryby mieszania dostępne w Photoshopie. Gdy wybierzesz opcję Add, to scena oglądana przez przejrzyste skrzydełko będzie wyraźnie rozjaśniona, Subtract ― przyciemniona, a jeśli wybierzesz opcję Filter i skopiujesz do towarzyszącego tej opcji okienka błękitny kolor Diffuse, to scena nabierze niebieskawego odcienia. To ostatnie wyjście jest tu chyba najwłaściwsze. 6. Wybierz narzędzie Select and Link
z paska narzędziowego. Wciskając lewy przycisk myszy, przeciągnij od obiektu skrzydełko1 do obiektu Dummy skrzydełko1, jak na rysunku 1.67 (obiekt Dummy powinien podświetlić się na moment na biało, na znak dokonania przyłączenia).
76
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.67. Hierarchiczne łączenie obiektów bezpośrednio w oknie widokowym Aby zerwać połączenie hierarchiczne, zaznacz obiekt i kliknij ikonę Unlink Selection w pasku narzędziowym. 7. Teraz przyłączymy obiekt Dummy do szyi. Ponieważ jednak te
obiekty nakładają się, łatwiej będzie to zrobić za pośrednictwem okna z listą obiektów. W 3ds Max tę listę wywołuje się najprościej, wciskając H ― to nieoceniony skrót klawiszowy, naprawdę warto go zapamiętać. Kliknij więc obiekt Dummy , a potem wciśnij H. Zaznacz narzędziem Select And Link (podświetl) obiekt szyja w wyświetlonym oknie i kliknij przycisk Link (przyłącz) jak na rysunku 1.68. Rysunek 1.68. Łączenie hierarchiczne za pośrednictwem okna z listą obiektów
8. Zaznacz z kolei szyję i przyłącz ją do obiektu (grupy) głowa wróżki.
Rozdział 1. • Modelowanie postaci
77
9. Wybierz narzędzie Select (Q). Nie wolno zapominać o wyłączeniu
narzędzia Select and Link, gdy przestanie być potrzebne. 10. Wciśnij H. Gdy pojawi się okno z listą obiektów (teraz nie służy ono do wyboru obiektu-rodzica, lecz po prostu do zaznaczania obiektów), włącz w menu Display tego okna opcję Display Children (pokaż obiekty-dzieci). Sprawdź, czy obiekty są właściwie uszeregowane i czy żadnego nie pominięto przy łączeniu. Obiekt sukienka pozostał poza hierarchią, lecz nie ma to znaczenia; i tak będzie poruszać się wraz z całą postacią, ponieważ sukienka została przymocowana do szyi za pośrednictwem narzędzia SimNode. 11. W oknie Front zaznacz skrzydełko i obiekt Dummy. Wybierz
układ współrzędnych World i umieść środek transformacji w środku tego układu , po czym użyj narzędzia Mirror do utworzenia lustrzanej kopii typu Instance (rysunek 1.69).
Rysunek 1.69. Dodawanie drugiego skrzydełka 12. Jeszcze raz wciśnij H i sprawdź, że skopiowane obiekty
zachowały połączenie hierarchiczne między sobą, jak również są w taki sam sposób jak obiekty oryginalne połączone z resztą postaci (rysunek 1.70 po lewej). Jeśli chcesz, możesz też ładniej ustawić skrzydełka, na przykład unosząc je lekko do góry. Nie ruszaj przy tym samych skrzydełek, lecz obracaj (E) obiekty Dummy, do których są przyłączone. Skrzydełka będą się kołysać jak drzwi na zawiasie.
78
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 1.70. Gotowa wróżka z połączeniami hierarchicznymi 13. Zrenderuj wróżkę i zapisz plik. Będziemy z niego później
korzystać.
2 Budowanie sceny Zamodelujemy teraz wnętrze, po którym będą się poruszać nasze postacie. Przy tej okazji poznasz więcej zastosowań dla splajnów, dowiesz się czegoś nowego o materiałach i mapowaniu oraz nauczysz się tworzyć realistyczne oświetlenie. Jeśli jednak wolisz od razu zająć się animacją, nie musisz koniecznie wykonywać ćwiczeń z tego rozdziału. Twoje postacie mogą się przecież poruszać w abstrakcyjnej przestrzeni w stylu Matrixa (szkolenie Neo, pamiętasz?). Jeśli wybierzesz to wyjście, to wykonaj następujące czynności przygotowawcze: 1. W oknie Top utwórz dużą płaszczyznę (Plane), która będzie pełniła rolę podłogi. Powiedzmy — jakieś 500 cm szerokości i długości. 2. Zmień kolor tła (Background Color) w oknie Environment na biały. 3. Wciśnij M. W edytorze materiałów zaznacz próbkę materiału. Kliknij przycisk Standard obok jego nazwy i z okna przeglądarki, z sekcji Materials/Standard, wybierz dwukrotnym kliknięciem typ Matte/Shadow. Upewnij się, że opcja Receive Shadows (otrzymywanie cieni) w rolecie z parametrami materiału Matte/Shadow jest włączona, a potem kliknięciem przycisku Assign to Selection przypisz materiał do podłogi. 4. W jednym z narożników „podłogi”, wysoko nad sceną, umieść jasne światło typu Omni (punktowe) lub reflektor o szerokim stożku światła, obejmującym całą scenę (zajrzyj do ćwiczenia 2.12, by sprawdzić, jak to zrobić). Włącz dla tego światła opcję Shadows: On (rzucanie cieni), dostępną wśród innych parametrów w panelu Create lub Modify. To będzie główne oświetlenie sceny.
80
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
5. Drugie, słabsze światło typu Omni umieść po przeciwnej stronie
sceny, znacznie niżej (możesz je ulokować nawet pod podłogą). To będzie tzw. światło dopełniające. Nie włączaj dla niego opcji rzucania cieni. 6. Zapisz scenę i przejdź do rozdziału 3., by dowiedzieć się, jak zaimportować na tę scenę postacie i jak je ożywić. Postacie będą się poruszać w morzu bieli, lecz będzie im towarzyszyć delikatny cień, umiejscawiający je na abstrakcyjnym podłożu (do tego właśnie potrzebna nam jest płaszczyzna z przypisanym materiałem Matte/Shadow).
Modelowanie wnętrza Zajmiemy się teraz odtworzeniem zakurzonego warsztatu Gepetta, w którym powstał Pinokio. Ograniczymy się do pustego kąta z oknem; jedynym sprzętem będzie podniszczone lustro oparte o ścianę. Jeśli jednak zechcesz rozmieścić w tym wnętrzu więcej przedmiotów, to możesz to uczynić bez trudu, korzystając z narzędzi poznanych w tym i poprzednim rozdziale. Nie zapominaj zwłaszcza o możliwości modelowania ze splajnów ― wytłaczając kształty za pomocą modyfikatora Extrude, który poznałeś w poprzednim rozdziale, możesz zamodelować niemal każdą drewnianą część mebla. Miękkich poduszek na sofę raczej nie będziesz potrzebować (skąd taki luksus w domu biedaka?), w razie potrzeby jednak mógłbyś je wykonać, zaokrąglając przekonwertowane do postaci siatki pudełka narzędziem Mesh Smooth i dodając ewentualne wgniecenia w trybie Soft Selection, jak w ćwiczeniu 1.8. Modelowanie wnętrz jest całkiem proste w porównaniu z tworzeniem postaci i z pewnością nie sprawi Ci większych problemów. W przypadku wnętrz bardzo ważne jest natomiast oświetlenie, jak również dobór materiałów. Dlatego światłu i materiałom poświęcimy w tym rozdziale wiele miejsca. Ć W I C Z E N I E
2.1
Odwracanie wieloboków
1. Zaczynamy pracę w nowym pliku, z ustawieniami takimi jak
w poprzednim rozdziale. Jeśli masz jeszcze otwartą scenę z wróżką, oczyść ekran, wybierając polecenie New/New All
Rozdział 2. • Budowanie sceny
81
z menu pod zieloną narożną ikoną. Zapisz na dysku nową scenę jako komnata.max. 2. W oknie Top utwórz pudełko (Box) o wymiarach: Length: 600, Width: 600, Height: 300. Włącz dla pudełka opcję Real-World Map Size w rolecie Parameters. 3. Umieść pudełko dokładnie w środku sceny, ustawiając współrzędne XYZ na 0,0,0 w okienkach Absolute Mode Transform Type-In . Nie zapomnij, że aby je uaktywnić, musisz wybrać narzędzie Move, wciskając W. 4. Kliknij zaznaczone pudełko prawym przyciskiem myszy i wybierz polecenie Convert To: Convert To Editable Mesh. Zamiast stosować zwykłą konwersję do postaci siatki (czyli polecenia: Convert to Editable Mesh, Convert to Editable Poly z podręcznego menu obiektu), można przypisywać do obiektów modyfikatory Edit Mesh i Edit Poly, które udostępniają kompletny zestaw narzędzi do edycji siatek. Zaletą takiego rozwiązania jest pozostawienie sobie dostępu do parametrów początkowych obiektu, w tym wypadku pudełka (Box). A wadą to, że obiekt z nałożonym modyfikatorem Edit Mesh wymaga od programu więcej obliczeń niż obiekt typu Editable Mesh. 5. Włącz tryb edycji wieloboków, klikając ikonę Polygon w rolecie
Selection lub wybierając pozycję Editable Mesh/Polygon w stosie modyfikatorów. 6. Wybierz Edit/Select All, by zaznaczyć wszystkie wieloboki pudełka. 7. W rolecie Surface Properties kliknij przycisk Normals: Flip (rysunek 2.1 po lewej). Pudełko zostaje odwrócone na lewą stronę (rysunek 2.1 po prawej). Dzięki temu będziemy widzieć jego ścianki, patrząc od środka. Powierzchnie obiektów w Maksie są widoczne tylko z jednej strony. Domyślnie jest to zawsze zewnętrzna strona obiektu. Dwustronną powierzchnię można symulować za pomocą materiału z włączoną opcją 2-Sided. 8. Kliknij w pustym miejscu sceny, by zlikwidować zaznaczenie
wieloboków.
82
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.1. Odwracanie wieloboków w rolecie Surface Properties 9. Wybierz polecenie Rendering/Environment i kliknij próbkę Color
w polu Background. W wyświetlonym oknie Color Selector wybierz odpowiedni kolor dla nieba za oknem. My zdecydowaliśmy się na żółty odcień, jaki można zobaczyć nad horyzontem w porze zachodu słońca (rysunek 2.2 po lewej).
Rysunek 2.2. W tym pudełku zamieszka Pinokio 10. Ustaw widok perspektywiczny tak, by uzyskać wrażenie
przebywania we wnętrzu pomieszczenia, i zaznacz kliknięciem wielobok pełniący rolę ściany po lewej stronie pokoju (rysunek 2.2 po prawej).
Rozdział 2. • Budowanie sceny
83
11. Naciśnij Delete, by skasować wielobok. Jeśli teraz zrenderujesz
widok perspektywiczny, przekonasz się, że w miejscu usuniętej ściany pojawiło się złotawe „niebo”. 12. Wyłącz tryb edycji wieloboków (Polygon) i nazwij tak przygotowany obiekt pomieszczenie. Zapisz scenę. Teraz zbudujemy ścianę z oknem, wypełniając nią dziurę wyciętą w pudełku. Najprościej można to zrobić za pomocą splajnów. Ć W I C Z E N I E
2.2
Edycja splajnów i wytłaczanie z fazowaniem (Bevel)
1. Przełącz się do okna Front i powiększ je na cały ekran (Alt+W).
Ustaw dobry widok na pudełko
.
2. Przejdź do zakładki tworzenia kształtów
3.
4.
5. 6.
panelu Create i wciśnij przycisk Rectangle. Narysuj spore, mniej więcej kwadratowe okno (ok. 120×120 cm) na tle frontowej ściany pomieszczenia. Kliknij prostokąt prawym przyciskiem myszy i wybierz polecenie Convert To: Convert To Editable Spline, by zmienić go w edytowalną krzywą Beziera. Powiększ widok tego obiektu w oknie Front; nie musisz już oglądać całej ściany. Przejdź do trybu edycji wierzchołków (Vertex) i zaznacz dwa górne wierzchołki prostokątnego kształtu (rysunek 2.3 po lewej). Rozwiń roletę Geometry i wciśnij przycisk Fillet (zaokrąglanie), a potem przeciągnij wskaźnikiem myszy, zaczynając od jednego z zaznaczonych wierzchołków. Przerwij, gdy oba narożniki zostaną wystarczająco zaokrąglone. Możesz też wykonać tę operację numerycznie, wpisując promień zaokrąglenia w sąsiednim okienku i naciskając Enter (analogicznie działa sąsiednie narzędzie do fazowania, Chamfer). Włącz tryb edycji segmentów (Segment) i zaznacz górny segment (rysunek 2.4 po lewej). Wciśnij przycisk Divide (podziel). Jako że liczba podziałów w sąsiednim okienku jest ustawiona na 1, pośrodku segmentu pojawia się jeden dodatkowy wierzchołek (rysunek 2.4 po prawej).
84
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.3. Zaokrąglanie narożników
Rysunek 2.4. Jednokrotny podział zaznaczonego segmentu Aby dzielić segmenty w dowolnie wybranych miejscach, wciśnij przycisk Refine w rolecie Geometry i wstawiaj dodatkowe wierzchołki kolejnymi kliknięciami myszy. Ponownie kliknij Refine, by zakończyć.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
85
7. Przełącz się na tryb Vertex, zaznacz nowy wierzchołek pośrodku
górnej krawędzi okna i przemieść go (W) pionowo wzwyż (rysunek 2.5 po lewej u góry). Kliknij wierzchołek po jego lewej stronie, potem z wciśniętym przyciskiem myszy również ten po prawej, a gdy już będziesz mieć zaznaczone oba sąsiednie wierzchołki, naciśnij Delete (rysunek 2.5 po prawej u góry). Ponownie zaznacz wierzchołek centralny, przełącz się na narzędzie skalowania (R) i przeskaluj go, aż krzywizna górnej krawędzi okna będzie dostatecznie łagodna (rysunek 2.5 u dołu). Skalowanie nie zmienia oczywiście rozmiarów samego wierzchołka ― nie da się zmienić rozmiaru punktu ― ale zmienia długość uchwytów, a tym samym wpływa na zakrzywienie sąsiednich segmentów.
Rysunek 2.5. Przemieszczanie i skalowanie wierzchołków pozwala dopracować kształt górnej części okna 8. Wyłącz tryb edycji wierzchołków (Vertex) i przywróć wyświetlanie
czterech okien widokowych (Alt+W). Ustaw widok . Jeśli trzeba, popraw położenie okna względem ściany w oknie Front. Okno powinno być umieszczone bliżej jej prawej krawędzi. 9. Mając nadal zaznaczony kształt okna, przełącz się do panelu Create (z aktywną zakładką Shapes). Wyłącz opcję Start New Shape, jak na rysunku 2.6. Dopóki ta opcja jest włączona, każdy rysowany kształt jest traktowany jak nowy obiekt.
86
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Wciśnij przycisk Rectangle i w widoku Front narysuj duży prostokąt, obejmujący ― z pewnym zapasem ― całe pomieszczenie. Potem ponownie włącz opcję Start New Shape. Alternatywny sposób to narysowanie prostokąta jako oddzielnego obiektu, a potem połączenie go z obrysem okna za pomocą narzędzia Attach (patrz ćwiczenie 1.16 w poprzednim rozdziale).
Rysunek 2.6. Zewnętrzny obrys ściany z oknem wystaje poza granice pomieszczenia 10. Przejdź do panelu Modify i nazwij obiekt ściana z oknem, 11.
12.
13.
14.
wpisując nazwę w polu Name. Kliknij rozwijaną listę modyfikatorów (Modifier List) i wybierz z listy modyfikator Bevel (rysunek 2.7 po lewej). Znajdziesz go pod nagłówkiem OBJECT-SPACE MODIFIERS. W rolecie modyfikatora Bevel w polu Level 1 ustaw wysokość wytłoczenia (Height) na 70. Ściana z oknem staje się masywna i gruba. Na razie jednak działanie modyfikatora Bevel nie różni się niczym od działania znanego nam już modyfikatora Extrude ― wytłoczenie jest ściśle prostoliniowe, uzyskany obiekt jest jak wycięty z deski. Ustaw poniższy parametr, Outline, na -20. Obrys okna na końcu wytłoczenia zostaje rozszerzony o 20 cm na boki. Otwór okienny jest teraz skośnie wycięty, tak jak to się widuje w starych domach z bardzo grubymi murami. Dodamy jeszcze małe sfazowanie krawędzi otworu okiennego, by nie była tak nienaturalnie ostra. Włącz opcję Level 2, by uaktywnić kolejny poziom fazowania (w modyfikatorze Bevel
Rozdział 2. • Budowanie sceny
87
Rysunek 2.7. Wytłaczanie (Bevel) z dwupoziomowym fazowaniem
maksymalnie jest ich 3, ale gdy to się okaże mało, to zawsze możesz jeszcze korzystać z obiektów typu Loft, w których nie ma ograniczenia liczby przekrojów). Parametr Height tego poziomu ustaw na 2, a parametr Outline na -2 i oceń efekt w oknie Perspective (rysunek 2.7 po prawej). 15. W oknie Top wyrównaj wytłoczoną ścianę do krawędzi podłogi (w tym widoku jest to górna krawędź pudełka), jak na rysunku 2.8 po lewej. Popraw w razie potrzeby ustawienie widoku perspektywicznego (rysunek 2.8 po prawej). Aby utrwalić ten widok, wybierz polecenie Views/Save Active Perspective View. Dzięki temu będziesz mógł go łatwo przywrócić. Zapisz scenę na tym etapie edycji.
Rysunek 2.8. Komplet ścian
88
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Tworząc framugi i ramy okienne, poznasz jeszcze kilka narzędzi do edycji splajnów i ich wytłaczania. Ć W I C Z E N I E
2.3
Rysowanie i wytłaczanie ram okiennych
1. Zaznacz obiekt ściana z oknem w widoku Front i przejdź na
poziom Editable Spline/Spline. Zaznacz kliknięciem wewnętrzny splajn, czyli obrys okna (rysunek 2.9 u góry). Możesz przemieścić ten splajn, jeśli po ustawieniu widoku sceny zdecydowałeś, że chcesz jeszcze poprawić położenie okna względem ściany.
Rysunek 2.9. Kopiowanie zaznaczonego splajnu do odrębnego, nowego obiektu 2. Odszukaj narzędzie do odłączania, Detach. Zaznacz opcję Copy
(oznaczoną elipsą na rysunku 2.9) i kliknij przycisk Detach. W wyświetlonym oknie nazwij nowy obiekt obrys okna. Wytłoczona ściana pozostała bez zmian, lecz w scenie pojawił się nowy kształt, na bazie którego utworzymy framugę. 3. Wróć na poziom edycji Bevel. Ściana znów staje się masywnym obiektem.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
89
4. Zaznacz wyłącznie nowy obiekt, obrys okna (możesz to zrobić,
wciskając H i wybierając go z listy). Ukryj pozostałe obiekty w scenie (przycisk Hide Unselected w panelu Display). 5. Wróć do panelu Modify i przejdź na poziom edycji splajnów (Spline). Wpisz 5 w okienku obok narzędzia Outline i kliknij ten przycisk. Zostaje utworzony drugi splajn, równoległy do zaznaczonego, w odległości 5 cm (rysunek 2.10).
Rysunek 2.10. Tworzenie wewnętrznego obrysu 6. Przejdź na poziom edycji Segment i zaznacz dolny segment
wewnętrznego obrysu. Podziel go, klikając przycisk Divide, a następnie zaznacz wszystkie segmenty wewnętrznego obrysu leżące po lewej stronie (rysunek 2.11 po lewej).
Rysunek 2.11. Tworzenie splajnów dla ramy pojedynczego skrzydła okna 7. Kliknij Delete, by usunąć tę połówkę okna. Wewnętrzny splajn
― to, co z niego zostało ― jest teraz otwartą krzywą.
90
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
8. Przejdź na poziom edycji Vertex. Wciśnij przycisk Connect
9.
10.
11.
12.
i przeciągnij wskaźnikiem myszy pomiędzy krańcowymi wierzchołkami otwartego splajnu, by połączyć te dwa końce prostym segmentem (rysunek 2.11 pośrodku). Teraz przejdź na poziom edycji Splines. Zaznacz wewnętrzny splajn (pół okna) i obrysuj go, tak samo jak poprzednio, za pomocą narzędzia Outline, ustawiając odległość na 5 cm (rysunek 2.11 po prawej). Nadal na poziomie edycji Splines zaznacz oba wewnętrzne splajny (dwie „połówki”, mniejszą i większą) i odłącz je kliknięciem przycisku Detach, lecz tym razem NIE włączaj opcji Copy, gdyż nie chcemy pozostawić kopii tych splajnów w bieżącym obiekcie. W wyświetlonym okienku Detach nadaj nowemu obiektowi nazwę rama okna. Wyjdź z poziomu edycji splajnów, klikając ikonę Splines w rolecie Selection lub zaznaczając pozycję Editable Spline w stosie modyfikatorów. Zaznacz nowy obiekt rama okna i wytłocz go na wysokość ok. 5 cm. Możesz do tego użyć modyfikatora Bevel, jeśli chcesz na końcach wytłoczenia dodać małe fazowanie, ale tak naprawdę nie będzie ono zbyt widoczne w finalnej scenie, gdzie okno nie będzie pokazywane z bliska. Wystarczy więc przypisać do ramy modyfikator Extrude (użyj rozwijanej listy Modifiers List lub wybierz polecenie Modifiers/Mesh Editing/Extrude) i ustawić wielkość wytłoczenia (Amount) na 5, jak na rysunku 2.12.
Rysunek 2.12. Wytłaczanie ramy okiennej
Rozdział 2. • Budowanie sceny
91
13. Włącz w parametrach modyfikatora Extrude opcję Real-World
Map Size. 14. Zaznacz z kolei kształt obrys okna. Wybierz polecenie Modifiers/ Patch/Spline Editing/Sweep. To kolejna metoda wytłaczania splajnów. W panelu Modify wybierz przekrój wytłoczenia; może to być zwykły kwadrat, Bar (jeśli chcesz, wypróbuj inne możliwości, na przykład ćwiartkę koła). Obrys okna jest traktowany jako ścieżka, wzdłuż której wytłaczany jest wybrany przekrój, formując powierzchnię (rysunek 2.13).
Rysunek 2.13. Wytłaczanie przekroju po ścieżce (którą jest obrys okna) 15. Włącz w parametrach modyfikatora Sweep opcję Real-World
Map Size. Możesz też poprawić rozmiary przekroju: Width (szerokość) oraz Height (wysokość) w rolecie Parameters, jeśli wydaje Ci się, że szczelina między ramą okna a framugą jest zbyt szeroka (domyślny rozmiar przekroju Bar to 6 x 6 cm, a idealne dopasowanie uzyskasz przy ustawieniu 6×10 cm). Opcja Real-World Map Size może być nieaktywna, jeżeli wyłączona jest sąsiednia opcja generowania współrzędnych mapowania, Generate Mapping Coordinates. Włącz ją najpierw. 16. Wciśnij M, by wyświetlić edytor materiałów, i przypisz obu
obiektom drewniany teksturowany materiał opracowany dla pajaca w poprzednim rozdziale (jeśli zdecydujesz się na wersję z mapą parametryczną Substance, to nie włączaj opcji Real-World Map Size w roletach modyfikatorów Sweep i Extrude). Zapisz plik na tym etapie.
92
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Szybę zbudujemy z sześciokątnych szlifowanych fasetek, zestawiając je ze sobą za pomocą bardzo użytecznego narzędzia Array. Ć W I C Z E N I E
2.4
Szyba. Szereg obiektów (Array)
1. Zaznacz i zamroź framugę i ramę okna. (Kliknij je prawym
przyciskiem i wybierz z podręcznego menu polecenie Freeze Selection). Upewnij się, że inne obiekty w scenie są wciąż ukryte. 2. W oknie Front utwórz kulę (Sphere) o promieniu 8 cm, umieszczając ją w górnym lewym narożniku ramy okiennej. Obniż liczbę segmentów do 6 i wyłącz opcję Smooth, by zamienić kulę w szlifowany kryształ. Na koniec ustaw parametr Hemisphere na 0.5, by pozostawić tylko połówkę kuli (rysunek 2.14).
Rysunek 2.14. Półkula pozbawiona wygładzenia 3. Mając nadal aktywne okno Front, wybierz z górnego menu
polecenie Tools/Array. W oknie Array można tworzyć szeregi obiektów przesuniętych, obróconych lub przeskalowanych względem siebie. Ciekawe jest to, że wartość tego przesunięcia, obrotu lub skalowania można określać na dwa sposoby. Po prawej stronie okna (pole Incremental) można wpisywać wartość transformacji mierzoną skokowo, między dwoma sąsiednimi obiektami. Po lewej stronie (pole Totals) można podawać wartość łączną, dla całego szeregu. (Aby uaktywnić pole Totals, trzeba przy transformacji, kliknąć strzałkę skierowaną w prawo
Rozdział 2. • Budowanie sceny
93
której wartość chcemy podać). Nas interesuje transformacja przemieszczenia (Move) w kierunku poziomym, a więc w kierunku osi X. W polu Incremental wpisz w okienku X wartość 14 cm, a w polu Array Dimensions ustaw liczbę tworzonych obiektów (parametr Count) na 12. W polu Type of Object pozostaw zaznaczoną opcję Instance, by wszystkie kopie były od siebie zależne. Kliknij przycisk Preview, by zobaczyć, co z tego wynikło. 4. W oknie Front pojawia się długi rząd sześciennych fasetek ― szereg jednowymiarowy (1D). Aby fasetki zapełniły powierzchnię okna, potrzebujemy szeregu dwuwymiarowego. Włącz opcję 2D w polu Array Dimensions i ustaw parametr Count na 10. Wpisz wartość -13 w sąsiednim okienku Z, by uzyskać kolejne rzędy fasetek przesunięte w dół względem oryginalnego obiektu. Dodatkowo wpisz 7 w okienku X, aby każdy rząd był przesunięty w poziomie o pół fasetki względem poprzedniego (rysunek 2.15). Zamknij okno Array kliknięciem OK.
Rysunek 2.15. Szereg dwuwymiarowy (2D) 5. Zaznacz wszystko (Edit/Select All lub Ctrl+A) i przemieść fasetki
tak, by skrzydło okna było całkiem zakryte. Zaznacz ramką fasetki przykrywające zamodelowaną połówkę okna, jak na rysunku 2.16. Odwróć zaznaczenie (Edit/Select Invert lub Ctrl+I) i naciśnij Delete, by usunąć nadmiar fasetek.
94
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.16. Usuwanie zbędnych fasetek
6. Zaznacz jedną z sześciennych fasetek ― nieważne którą ― kliknij
ją prawym przyciskiem i wybierz z podręcznego menu polecenie Convert To:Convert To Editable Mesh. W panelu Modify odszukaj i wciśnij przycisk Attach List. Pojawi się znajome okno z listą obiektów (teraz nosi ono nagłówek Attach List), w którym wymienione są wszystkie obiekty, jakie da się przyłączyć do zaznaczonej siatki. Kliknij ikonę Select All, oznaczoną kółkiem na rysunku 2.17, by je wszystkie podświetlić, a potem kliknij przycisk Attach (przyłącz).
Rysunek 2.17. Przyłączanie wszystkich pozostałych fasetek do tej zaznaczonej 7. Teraz wszystkie fasetki stały się częściami (elementami) jednego
obiektu siatkowego. Gdybyś chciał zaznaczać je pojedynczo, możesz to zrobić na poziomie Elements. W tym przypadku jednak potrzebna jest raczej możliwość edycji całych rzędów wierzchołków leżących na krawędziach szyby; trzeba je wyrównać
Rozdział 2. • Budowanie sceny
95
i ukryć we wnętrzu wytłoczonej ramy. Powiększ więc widok obiektu w oknie Front, przejdź na poziom edycji Vertex i zaznacz na początek wierzchołki leżące w dolnej części szyby (rysunek 2.18 po lewej). Wciśnij spację, by zabezpieczyć zaznaczenie. Kliknij przycisk Grid Align, aby wszystkie zaznaczone wierzchołki zrzutować na siatkę konstrukcyjną (w oknie Front nie jest to widoczne, ale możesz ocenić efekt w oknie Left). Nadal pracując w oknie Front, przełącz się na narzędzie skalowania (R), umieść kursor nad pionową osią gizma i pociągnij energicznie w dół, „spłaszczając” przybrzeżną grupę wierzchołków do postaci niemal płaskiej, horyzontalnej linii. Wciśnij W i dopasuj położenie wierzchołków tak, by znalazły się wewnątrz wytłoczonej ramy okiennej. Na koniec znów wciśnij spację, by odblokować zaznaczenie.
Rysunek 2.18. Edycja przybrzeżnych wierzchołków 8. Edytuj w ten sam sposób wierzchołki leżące wzdłuż pozostałych
krawędzi szyby. Górna, półokrągła krawędź będzie wymagać najwięcej pracy, gdyż wierzchołki trzeba będzie poprzemieszczać w kilku mniejszych grupach, by schować je w ramie okiennej. Finalny efekt powinien być taki jak na rysunku 2.18 po prawej. 9. Wyjdź z poziomu edycji Vertex. Nazwij gotowy obiekt szyba. 10. Kliknij obiekt szyba prawym przyciskiem i wybierz z podręcznego menu Unfreeze All (odmroź wszystko). 11. Mając nadal aktywne okno Front (i zaznaczoną szybę), kliknij ikonę Align , wciśnij H i wybierz z listy obiekt rama okna jako obiekt docelowy. Uaktywnij oś Z. Zaznacz opcje Min po obu stronach i kliknij OK, by zamknąć okno (rysunek 2.19). Efekt wyrównania można ocenić w oknie Perspective lub Left; szyba została wprawiona w ramę okna.
96
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.19. Wyrównywanie względem obiektu wybranego z listy 12. Kliknij M, uaktywnij nieużywaną dotąd próbkę materiału w oknie edytora i nazwij ten materiał szyba. Do odtwarzania wszelkich
rodzajów szkła najlepsze są materiały Raytrace; kliknij więc przycisk typu materiału (Standard) widoczny obok nazwy i w oknie przeglądarki wybierz dwukrotnym kliknięciem opcję Raytrace z sekcji Materials/Standard. 13. W edytorze pojawiły się rolety z parametrami materiału Raytrace. Ustaw wysoko połyskliwość, jak na rysunku 2.20 (parametry Specular Level oraz Glossiness), a potem kliknij próbkę koloru Transparency i zmień kolor czarny na bursztynowy, by uzyskać przejrzyste szkło w tym kolorze. Nie będziemy wprowadzać odbić lustrzanych, gdyż byłyby niemal niewidoczne, a obliczanie odbić w licznych fasetkach trwałoby długo. Rysunek 2.20. Przejrzysty materiał Raytrace
Rozdział 2. • Budowanie sceny
97
14. Przypisz materiał do obiektu szyba kliknięciem ikony Assign
To Selection i zamknij edytor. 15. Zaznacz szybę oraz wytłoczoną ramę okna (możesz to zrobić, wciskając H i klikając te obiekty na liście z wciśniętym klawiszem Ctrl) i wybierz polecenie Group/Group. Nazwij grupę opisowo, np. skrzydło okna01. 16. Teraz dodamy „zawias” z pomocniczego obiektu Dummy, tak samo jak to zostało wcześniej zrobione dla skrzydełka wróżki (patrz ćwiczenie 1.18 z poprzedniego rozdziału). Utwórz obiekt Dummy i w oknie Top wyśrodkuj go względem punktu, w którym znajduje się oś obrotu skrzydła okna (rysunek 2.21 po lewej). Wysokość, na jakiej znajduje się obiekt pomocniczy, nie ma większego znaczenia, ale wygodnie będzie ulokować go nieco powyżej parapetu. Wybierz narzędzie Select And Link i przyłącz grupę skrzydło okna01 do obiektu Dummy, a obiekt Dummy do framugi (obiekt obrys okna). Wciśnij Q, by wrócić do narzędzia zaznaczania.
Rysunek 2.21. Tworzenie zawiasów dla prawego i lewego skrzydła okna 17. Zaznacz zarówno skrzydło, jak i obiekt Dummy i kliknij ikonę
Mirror . Utwórz lustrzaną kopię typu Instance i przemieść skopiowane obiekty tak, by drugi zawias znalazł się we właściwym miejscu. Wciśnij H, by skontrolować utworzoną hierarchię w oknie z listą obiektów (rysunek 2.21 po prawej). 18. Otwórz okno, obracając obiekty Dummy w oknie Top (rysunek 2.22) i zapisz scenę na tym etapie pracy.
98
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.22. Otwieranie okna Gdy zechcesz otworzyć lub przymknąć okno, korzystaj z obiektów Dummy; gdybyś jednak chciał przesunąć okno w całości, dopasowując jego położenie do otworu w ścianie, to zaznacz i przemieść obiekt obrys okna, najwyższy w hierarchii pokazanej na rysunku 2.21. Ponieważ skrzydła okienne są przyłączone, przemieszczą się razem z nim.
Aby utworzyć lustro oparte o przeciwległą ścianę, znów skorzystamy z tego niebywale poręcznego narzędzia, jakim jest wytłaczanie splajnów. Poznasz przy tym jeszcze jedno ważne narzędzie do ich edycji, a mianowicie operacje Boole’a (umożliwiają one dodawanie, odejmowanie i znajdowanie części wspólnej splajnów), lecz przede wszystkim nauczysz się sterować gęstością siatki obiektów pozyskiwanych ze splajnów. Ć W I C Z E N I E
2.5
Lustro. Operacje Boole’a i regulacja gęstości siatki opartej na splajnach
1. Przejdź do zakładki Shapes panelu Create i utwórz sporą pionową
elipsę (Ellipse) w oknie Left. Wyłącz opcję Start New Shape i narysuj prostokąt przykrywający dolną część elipsy, jak na rysunku 2.23 u góry po lewej. Elipsa i prostokąt tworzą wspólnie jeden kształt. 2. Wyświetl panel Modify i przejdź na poziom edycji splajnów (Splines). Możesz teraz poprawić wielkość (R) i położenie (W) elipsy lub prostokąta, jeśli chcesz. 3. Zaznacz splajn na rysunku 2.23 oznaczony jako „1”. W rolecie Geometry wciśnij przycisk Subtraction (środkowa ikona) przy przycisku Boolean, by wybrać operację odejmowania. Wciśnij
Rozdział 2. • Budowanie sceny
99
Rysunek 2.23. Operacje Boole’a dla splajnów połączonych w jeden kształt
4. 5. 6.
7.
8. 9.
przycisk Boolean i wskaż kliknięciem splajn „2”. Prostokąt zostanie odjęty od elipsy. Jeśli chcesz, możesz przejść na poziom Vertex i zaokrąglić dolne wierzchołki narzędziem Fillet. Wróć do trybu edycji całych obiektów, np. zaznaczając pozycję Editable Spline w stosie modyfikatorów. Nazwij obiekt lustro szyba. Wybierz polecenie Edit/Clone i utwórz kopię (Copy) tego kształtu, nazywając go lustro rama. Uaktywnij okno Left i powiększ widok. Wciśnij G, by wyświetlić siatkę, i wciśnij ikonę 3D Snap lub 2D Snap w pasku narzędziowym, by uaktywnić tryb przyciągania do siatki. Kliknij przycisk Line w panelu Create i zaprojektuj ramę lustra, rysując jej przekrój. Ozdobnie powycinaną część tego profilu umieść u góry rysowanego kształtu, jak na rysunku 2.24 po lewej. Zaznacz obiekt rama lustra (H). Wybierz polecenie Modifiers/ Patch/Spline Editing/Sweep. W rolecie Section Type zaznacz opcję Use Custom Section. Kliknij przycisk Pick i wskaż na ekranie przygotowany wcześniej przekrój. Zostanie on wytłoczony wzdłuż splajnu, formując ramę. Jeśli nie chcesz, by profil był ulokowany centralnie na ścieżce, możesz skorzystać z diagramu Align Pivot widocznego na rysunku 2.24 po prawej stronie. Kliknięcie narożnej „kropki” może przesunąć przekrój tak, by znalazł się po zewnętrznej stronie ścieżki.
100
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne Bardziej zaawansowanego wytłaczania można dokonywać za pomocą obiektów Loft, które poznałeś w poprzednim rozdziale. Obiekty złożone Loft pozwalają dowolnie zmieniać przekroje „nawleczone” na ścieżkę, tak że wytłoczony kształt może np. płynnie przejść od przekroju kwadratowego do kolistego i z powrotem. Narzędzie Loft jest tak potężne, że u zarania istnienia programu funkcjonowało jako coś w rodzaju odrębnej aplikacji, stanowiąc jeden z czterech równorzędnych modułów tego programu.
Rysunek 2.24. Wytłaczanie przygotowanego profilu wzdłuż ścieżki 10. Rama oglądana w widoku Left wydaje się trochę kanciasta.
Zaznacz pozycję Editable Spline na liście modyfikatorów, aby powrócić do początkowych parametrów obiektu, i rozwiń roletę Interpolation. Zwiększ liczbę podziałów krzywizny (Steps) do 15, jak na rysunku 2.25. 11. Powróć na poziom modyfikatora Sweep, zaznaczając go w stosie modyfikatorów. Podwyższenie parametru Steps spowodowało zagęszczenie siatki generowanej na podstawie splajnu. Rama lustra wygładza się (rysunek 2.25 po prawej). Gotowej ramie możesz od razu przypisać materiał; skorzystaj z jednego z rodzajów drewna, jakie wcześniej opracowałeś dla pajacyka, lub otwórz
Rozdział 2. • Budowanie sceny
101
Rysunek 2.25. Ustawienie parametru Steps decyduje o gładkości krzywizn
bibliotekę pinokio.mat (znajdziesz ją wśród innych plików udostępnionych do tej książki pod adresem ftp://ftp.helion.pl/ przyklady/cwma21.zip) i użyj materiału z prostszą, starszą mapą parametryczną Wood, która szybko się renderuje. Parametr Steps wyznacza liczbę odcinków aproksymujących kształt krzywej dla każdego segmentu, niezależnie od jego długości. Efekt dobrze widać na przykładzie tej ramy. W górnej części ramy siatka jest rzadsza, w dolnej ― gęstsza, bo odstępy między wierzchołkami są nieregularne. Czasem dobrze jest wyrównać odstępy, dzieląc najdłuższe segmenty na kilka krótszych za pomocą narzędzia Refine albo Divide. Pozwala to osiągnąć właściwe wygładzenie bez przesadnie wysokiego podnoszenia parametru Steps. 12. Pozostało jeszcze zająć się samym lustrem. Zaznacz kształt
o nazwie lustro szyba. Możesz użyć klawisza H lub rozwinąć listę All w pasku narzędziowym i wybrać filtr Shapes (tylko kształty), a potem kliknąć krawędź lustra w oknie Front (nie zapomnij wrócić do opcji All). Rozwiń listę modyfikatorów (Modifier List) w panelu Modify i wybierz Bevel. Ustaw wysokość wytłoczenia na pierwszym poziomie (Level 1) na ok. 1 cm, a parametr Outline ustaw na -10, jak na rysunku 2.26 po lewej. Uzyskasz fazowanie krawędzi szklanej tafli, charakterystyczne dla starych kryształowych luster. 13. Przyjrzyj się uważnie połączeniu lustra i ramy. Jeśli profil ramy umieściłeś po zewnętrznej stronie kształtu, to między lustrem a ramą mogą pojawić się drobne szczelinki ― efekt niedokładności wynikających z dzielenia krzywizn na odcinki (Steps). Jeśli tak jest, podwyższ minimalnie parametr Start Outline modyfikatora Bevel, by poszerzyć taflę lustra o centymetr lub dwa.
102
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.26. Lustro wprawione w ramę 14. Mając nadal zaznaczony obiekt lustro szyba, przypisz do niego
modyfikator UVW Map z listy Modifiers List i pozostaw zaznaczoną opcję Planar (mapowanie płaskie) z domyślnymi ustawieniami (rysunek 2.26 po prawej). Aby uzyskać efekt zmatowień i plamek na szkle, użyjemy dla tego obiektu bitmapy. Pomarańczowy prostokąt, który otoczył lustro po przypisaniu modyfikatora UVW Map, oznacza właśnie granice obrazu, który będzie rzutowany na obiekt. 15. Zgrupuj oba obrazy (Group/Group), nadając grupie nazwę lustro, i ustaw lustro pod ścianą pomieszczenia (rysunek 2.27).
Rysunek 2.27. Lustro oparte o ścianę
Rozdział 2. • Budowanie sceny
103
Kolejnym zadaniem będzie dodanie elementów drewnianej konstrukcji, słupów, zastrzałów i belek pod sufitem. Utworzymy je z pudełek typu Chamfer Box, które mają wbudowaną możliwość zaokrąglania lub fazowania krawędzi; ostre jak żyletka krawędzie obiektów wyglądają nienaturalnie, zwłaszcza obiektów drewnianych ― przedmiotom ze szkła i metalu można to wybaczyć. Ć W I C Z E N I E
2.6
Drewniana konstrukcja. Praca z grupami obiektów
1. W zakładce Geometry panelu Create wybierz z listy podkategorię 2.
3.
4.
5.
Extended Primitives i kliknij przycisk Chamfer Box. W oknie Top utwórz pudełko o następujących wymiarach: Length: 600, Width: 40, Height: 25. Na koniec wielkość sfazowania (parametr Fillet) ustaw na 1, by zaokrąglić krawędzie. Liczbę segmentów użytych do utworzenia tego zaokrąglenia (Fillet Segs) ustaw na 1. Natomiast liczbę segmentów wzdłuż belki (Length Segs) podnieś do ok. 30. Umieść tak uzyskaną belkę pod sufitem pomieszczenia. Skopiuj (Clone) i obróć belkę, stawiając ją pionowo na podłodze. Obniż o połowę wartości parametrów Length i Length Segs i ustaw tak uzyskany słup przy ścianie, podpierając nim belkę. Możesz obniżyć wartość Width dla słupa o ok. 10 cm, by był nieco węższy od belki. Skopiuj słup (Clone). Zmniejsz jego długość (Length) do ok. 100 cm, a szerokość (Width) do ok. 30 cm. Wybierz polecenie Modifiers/Parametric Deformers/Skew i ustaw parametry modyfikatora jak na rysunku 2.28 po prawej. Uzyskasz skośny zastrzał. Umieść go we właściwym miejscu, między belką a słupem. Zaznacz wszystkie trzy elementy konstrukcji ― belkę, słup, zastrzał ― i zgrupuj je. Odpowiedni materiał mamy gotowy, więc możemy go od razu przypisać. Wciśnij M i przypisz (Assign to Selection) materiał drewno z mapą parametryczną Substance lub pobrany z biblioteki materiał z mapą Wood. Możesz też użyć materiału z bitmapowym obrazem drewna, lecz w tym przypadku musisz zadbać o włączenie opcji Real-World Map Size dla wszystkich elementów konstrukcji, podobnie jak to było z drewnianym pajacykiem. Obecnie scena powinna wyglądać tak jak na rysunku 2.28 po lewej (lustro, dla wygody, zostało chwilowo ukryte).
104
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.28. Podstawowy element drewnianej konstrukcji 6. Grupom można przypisywać nie tylko materiały, lecz
i modyfikatory. Oddziałują one na wszystkie obiekty w grupie jak na jeden. Wybierz polecenie Modifiers/Parametric Deformers/Noise i ustaw parametry modyfikatora jak na rysunku 2.29 po lewej. Belki zostają nieco pofalowane, pokrzywione. Ponieważ jednak siatka jest nieco zbyt rzadka, by dobrze odwzorować tę deformację, wybierz polecenie Modifiers/ Subdivision Surfaces/TurboSmooth, by ją zagęścić. W panelu Modify dostępny jest, jak zwykle, stos modyfikatorów dla zaznaczonej grupy, brak w nim tylko parametrów tworzenia. 7. Skopiuj słup z belką na drugą stronę okna. Możesz też dodać podobne, węższe belki wzdłuż krawędzi sufitu i podłogi (rysunek 2.30), przypisując im ten sam materiał. Wnętrze zostało już zasadniczo zamodelowane; pora zająć się materiałami.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
105
Rysunek 2.29. Do grup można przypisywać modyfikatory i edytować je w panelu Modify tak samo jak w przypadku pojedynczych obiektów
Rysunek 2.30. Drewniana konstrukcja
106
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Materiały Wszystkie materiały (zgromadzone w bibliotece pinokio.mat) oraz mapy wykorzystywane do opracowania tego wnętrza znajdziesz wśród materiałów do książki pod adresem: ftp://ftp.helion.pl/przyklady/ cwma21.zip. Możesz jednak tworzyć własne materiały na bazie własnych map. Pracując w Maksie, możesz korzystać z cyfrowych fotografii, obrazów namalowanych w Photoshopie albo geometrycznych rysunków eksportowanych z jakiegoś wektorowego programu graficznego; pochodzenie bitmapy jest nieważne. Ważne jest tylko to, by korzystać z systemu RGB (model koloru CMYK jest dla Maksa niezrozumiały) i by zapisać tę bitmapę w formacie akceptowanym przez Maksa, jak TIFF, TARGA lub JPEG. Bitmapowe wzory na powierzchniach wyglądają bardzo realistycznie, pod warunkiem że zachowasz przy ich nakładaniu właściwą skalę. Najłatwiej jest to zrobić, stosując mapowanie typu Real-World Map Size, które poznałeś już w poprzednim rozdziale (patrz ćwiczenie 1.13). Na potrzeby kolejnego ćwiczenia przygotuj sobie mapę bitową przedstawiającą pojedynczą płytkę podłogową. Nie musi to być nic skomplikowanego; wystarczy jasny kwadrat z ciemną obwódką. Jeśli chcesz, możesz dodać ciemne narożniki, jak na rysunku 2.31. Rysunek 2.31. Kafelek
Ć W I C Z E N I E
2.7
Podłoga: mapowanie koloru (Diffuse) i odbić (Reflection)
1. Wciśnij M, by wyświetlić edytor materiałów. W poniższych
ćwiczeniach będziemy korzystać z okna Material Editor w wersji Compact, jeśli więc na ekranie pojawi się edytor w wersji Slate, zmień tryb wyświetlania edytora za pomocą menu Modes.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
107
2. W oknie edytora materiałów zaznacz kolejną próbkę i nazwij
materiał podłoga lub podłoga_bitmap. Parametry Specular Level oraz Glossiness ustaw na ok. 60. Próbka materiału w oknie stanie się wtedy bardziej błyszcząca. 3. Zaznacz obiekt pomieszczenie i przypisz do niego materiał . Jeśli zapomniałeś włączyć opcję Real-World Map Size w parametrach pudełka, które służy nam za pomieszczenie, zanim jeszcze przekonwertowałeś je do postaci siatki, to musisz teraz przypisać do obiektu pomieszczenie modyfikator UVW Map z włączoną opcją Box (mapowanie sześcienne) i włączyć opcję Real-World Map Size w parametrach tego modyfikatora. 4. Rozwiń roletę Maps i kliknij pusty przycisk w kanale mapowania
Diffuse Color.
5. W oknie przeglądarki dwukrotnie kliknij mapę typu Bitmap.
Odszukaj w kolejnym oknie samodzielnie przygotowaną mapę z obrazem płytki podłogowej lub mapę kafelek.tif, ściągniętą z Internetu wraz z innymi materiałami do książki i zapisaną na dysku (rysunek 2.31). Jeśli chcesz umieścić na podłodze prosty szachownicowy wzór, to zamiast stosować bitmapę, możesz użyć proceduralnej mapy Checker.
6. W rolecie Coordinates włącz opcję Use Real-World Scale i ustaw
rozmiar płytki w obu okienkach Size na 30 cm (rysunek 2.32 po prawej). 7. Wróć na poziom edycji materiału . W rolecie Maps skopiuj metodą „przeciągnij i upuść” mapę z kanału Diffuse do kanału Bump. W wyświetlonym okienku kopiowania zaznacz opcję Instance. Dzięki temu zabiegowi jasne miejsca na płytce staną się (pozornie) nieco wypukłe. 8. Teraz dodamy odbicie lustrzane. Jako że podłoga jest płaska, wystarczy najprostszy rodzaj mapowania odbić, Flat Mirror (płaskie zwierciadło). Kliknij pusty przycisk w kanale Reflection i wybierz z przeglądarki opcję Flat Mirror dwukrotnym kliknięciem. Domyślne ustawienia odbicia są odpowiednie, . Obniż wartość mapowania więc wróć do edycji materiału odbić (parametr Amount w kanale Reflection) do ok. 15% i zrenderuj scenę, by ocenić wygląd podłogi (rysunek 2.32 u dołu). Nie przejmuj się obecnością kafelków na ścianie i suficie, tym zajmiemy się później.
108
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.32. Kafelki z delikatnym odbiciem lustrzanym
Przy tworzeniu tynku posłużymy się mapą parametryczną Noise, choć całkiem zbliżony efekt można też uzyskać, stosując bitmapę. W wolnej chwili sfotografuj kiedyś ścianę w zbliżeniu i poeksperymentuj z nakładaniem tak uzyskanej mapy na powierzchnie zamodelowanych ścian. Użyj do tego równolegle kanałów Bump i Diffuse. Ć W I C Z E N I E
2.8
Tynk: mapowanie nierówności (Bump)
1. Otwórz edytor materiałów (M). 2. Zaznacz inną próbkę materiału i nadaj materiałowi nazwę ściana.
Przypisz materiał do pudełka symulującego pomieszczenie oraz do wytłoczonej ściany z oknem. 3. Ustaw kolory Diffuse i Ambient materiału ściana na jasnoszary, parametr Specular Level — na ok. 20, a Glossiness — na 10. Rozwiń roletę Maps i kliknij pusty (oznaczony napisem None) przycisk w kanale mapowania nierówności (Bump).
Rozdział 2. • Budowanie sceny
109
4. W wyświetlonym oknie przeglądarki wybierz dwukrotnym
kliknięciem mapę typu Noise (szum). Mapa zostanie wprowadzona do kanału Bump, a jednocześnie w oknie edytora automatycznie przenosimy się na poziom edycji tej mapy. To oznacza, że pojawiają się przed nami rolety z jej parametrami. 5. Ustaw rozmiar szumu (Size) w rolecie Noise Parameters na 1 (rysunek 2.33) i wróć na wyższy poziom edycji, klikając ikonę Go to Parent .
Rysunek 2.33. Podstawowe ustawienia materiału i mapy Noise umieszczonej w kanale Bump 6. Zrenderuj scenę na próbę. Ściana jest szara i chropowata. Jeśli
efekt wydaje Ci się zbyt delikatny, wyreguluj intensywność mapowania nierówności. W tym celu rozwiń roletę Maps i podnieś wartość parametru Amount w kanale Bump. Domyślnie jest on ustawiony na 30, lecz możesz ustawić go nawet powyżej 100 (co stanowi wyjątek, gdyż w innych kanałach intensywność mapowania ustawiamy w skali od 0 do 100). Na rysunku 2.34 wartość mapowania nierówności (parametr Amount w kanale Bump) ustawiono na 100%, by nierówności tynku były dobrze widoczne. 7. Ściana zyskała fakturę, lecz nadal jest równiutka, jakby została wycięta z płyty gipsowo-kartonowej. Co nie wydaje się właściwe w starym budynku. Wróć na poziom edycji mapy (kliknij przycisk z jej nazwą w kanale Bump), a potem kliknij przycisk typu mapy, na którym widnieje obecnie napis Noise. W wyświetlonym oknie przeglądarki wybierz dwukrotnym kliknięciem typ Mix i zaznacz opcję Keep old map… w wyświetlonym okienku.
110
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.34. Szary, matowy materiał
Mapa Noise została wymieniona na złożoną mapę Mix, posiadającą dwa własne kanały mapowania, przy czym poprzednia mapa trafiła do jej pierwszego (górnego) kanału, oznaczonego jako Color #1. 8. Kliknij pusty przycisk mapowania Color #2, oznaczony elipsą na rysunku 2.35.
Rysunek 2.35. Przy zmianie mapy możemy zdecydować, czy poprzednia zostanie usunięta, czy też zachowana jako mapa podrzędna
Rozdział 2. • Budowanie sceny
111
9. W wyświetlonym oknie przeglądarki znów wybierz mapę Noise.
Parametry nowej mapy Noise pojawiają się automatycznie w oknie edytora. Tym razem w rolecie Noise Parameters ustaw parametr Size na duży rozmiar, między 200 a 300, i zmień typ generowanego szumu na fraktalny, zaznaczając opcję Fractal. 10. Kliknij ikonę Material/Map Navigator z boku okna Material Editor, by wyświetlić okienko ze schematem struktury materiału i zorientować się w tym chaosie. W oknie Material/Map Navigator podświetl kliknięciem pozycję Mix, jak na rysunku 2.36. Powoduje to natychmiastowe przełączenie się na poziom edycji mapy Mix.
Rysunek 2.36. Okno Material/Map Navigator zawiera całą strukturę materiału i pozwala przełączać się między poszczególnymi poziomami edycji Zamiast korzystać z okna Material/Map Navigator, przedstawiającego hierarchiczną budowę materiału, możesz korzystać ze schematu blokowego wyświetlanego w trybie Slate, którego użycie zostało opisane w poprzednim rozdziale. Wybierz metodę, która najbardziej Ci odpowiada. 11. W rolecie z parametrami mapy Mix ustaw parametr Mix Amount
na 20 (rysunek 2.36 po lewej). Oznacza to, że mapa mieszana (Mix) wykorzysta 20% mapy z kanału drugiego (Color 2) i 80% mapy z kanału pierwszego (Color 1). 12. Zrenderuj obraz. Ściana nie jest już taka gładka (rysunek 2.36 po prawej).
112
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Mamy gotowe materiały dla podłogi i dla ścian. Sufit może otrzymać „drewniany” materiał z parametrycznym mapowaniem Substance albo Wood lub też możesz przygotować dla niego własny materiał, oparty na mapie bitowej z obrazem desek (znajdziesz odpowiedni obraz wśród materiałów do tej książki). Przygotowanie takiego materiału będzie bardzo podobne do przygotowania teksturowanej podłogi w ćwiczeniu 2.7, tylko naturalnie ustawienia połyskliwości (Specular Level, Glossiness) będą niższe, a kanał Reflection pozostanie pusty. Po skompletowaniu materiałów składowych możemy zająć się wykonaniem materiału złożonego dla obiektu pomieszczenie. Ć W I C Z E N I E
2.9
Materiał złożony Multi/Sub-Object
1. W scenie zaznacz pudełko symulujące ściany i podłogę
komnaty (obiekt pomieszczenie). 2. Zaznacz kolejną próbkę materiału w edytorze. Nazwij materiał pomieszczenie i przypisz go do pudełka . 3. Kliknij przycisk z typem materiału po prawej stronie jego nazwy
(obecnie jest to typ Standard). 4. W oknie przeglądarki wybierz typ Multi/Sub-Object z sekcji
Materials/Standard. W wyświetlonym oknie zaznacz opcję Discard…, rezygnując w ten sposób z materiału wcześniej zawartego w tym oknie. W oknie edytora pojawia się nowy materiał Multi/Sub-Object złożony z dziesięciu materiałów składowych. 5. Kliknij przycisk Set Number i zmień liczbę materiałów składowych na 3 (rysunek 2.37). Rysunek 2.37. Materiał typu Multi/Sub-Object przed edycją
Rozdział 2. • Budowanie sceny
113
6. Chwyć wskaźnikiem myszy kulistą próbkę materiału ściana
i przeciągnij ją nad przycisk Material… oznaczony numerem ID 1. Zwolnij przycisk myszy, upuszczając nad nim próbkę. 7. Wybierz opcję Instance w wyświetlonym oknie. Nazwa skopiowanego materiału (ściana) pojawi się na przycisku. 8. Przeciągnij próbkę materiału podłoga nad drugi przycisk, a próbkę materiału przeznaczonego na sufit ― nad trzeci (rysunek 2.38). Za każdym razem zaznaczaj opcję Instance. W ten sposób zachowasz zależność między materiałami oryginalnymi a skopiowanymi. Przykładowo, gdy zmienisz rozmiar kafelków w materiale podłoga (Standard), zmieni się także rozmiar kafelków w jednym z kanałów materiału pomieszczenie (Multi/Sub-Object). Rysunek 2.38. Materiały dla ścian, podłogi i sufitu skopiowane metodą „przeciągnij i upuść”
9. Zrenderuj widok perspektywiczny i przyjrzyj się pomieszczeniu.
Materiały pojawiły się na ściankach pudełka, lecz niekoniecznie we właściwych miejscach. 10. Sprawdź, czy pudełko nadal jest zaznaczone. Przejdź na poziom edycji wieloboków (Polygon). 11. Wybierz Edit/Select All. Wszystkie ścianki pudełka zabarwią się na czerwono. 12. W rolecie Surface Properties odszukaj pole Material. W okienku Set ID wpisz 1 i zatwierdź nadany numer naciśnięciem Enter.
114
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
13. Kliknij poza pudełkiem, by usunąć zaznaczenie, po czym zaznacz
kliknięciem tylko podłogę. W okienku Set ID wpisz i zatwierdź numer identyfikacyjny materiału równy 2 (rysunek 2.39 po prawej).
Rysunek 2.39. Ściany są pokryte nierównym tynkiem, podłoga — płytkami, a sufit drewnem 14. Zaznacz sufit i nadaj mu numer ID równy 3. 15. Wyłącz tryb edycji wieloboków i ponownie zrenderuj widok
z kamery. Materiały są teraz właściwie rozmieszczone (rysunek 2.39 po lewej).
W programach 3D łatwo jest tworzyć sterylne sceny, gdzie wszystko jest nowe i czyściutkie. Znacznie trudniejsze jest odtwarzanie zniszczeń i zabrudzeń, jakie występują w realnym świecie. Zwykle wymaga to starannego mapowania z użyciem indywidualnie dobranych map bitowych, przedstawiających pęknięcia, plamy i wszelkie niedoskonałości charakterystyczne dla danej powierzchni. Wypróbujesz teraz dwie użyteczne metody „postarzania” sceny. Potrzebna będzie do tego mapa przedstawiająca pajęczynę oraz taka, która będzie symulować plamy i zabrudzenia na gładkiej powierzchni lustra. Możesz skorzystać z map udostępnionych wśród innych materiałów do tej książki lub postarać się sam wykonać podobne (rysunek 2.40). „Pajęczyna”, którą tu widzisz, to tak naprawdę fotografia żyłkowanej kamiennej nawierzchni, której kontrast i jasność zmieniono w Photoshopie. Natomiast plamy namalowano aerografem w trybie Diffuse.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
115
Rysunek 2.40. Pliki: pajęczyna.jpg oraz plamy.jpg, które posłużą do wykonania kolejnego ćwiczenia Ć W I C Z E N I E
2.10
Pajęczyny i plamy na lustrze, czyli postarzanie materiałów
1. Przejdź do zakładki Geometry panelu Create i utwórz w scenie
płaszczyznę (Plane), która będzie symulować pajęczynę. Nadaj jej rozmiary w przybliżeniu 300×300 cm. Pajęczyny będzie łatwiej wpasować w kąty pomieszczenia, jeśli nie będą całkiem płaskie. Zwiększ więc liczbę segmentów budujących płaszczyznę (Length Segs, Width Segs), tak by było ich przynajmniej kilka (rysunek 2.41 po lewej), i przypisz do płaszczyzny modyfikator Bend z menu Modifiers/Paramteric Deformers, by ją wygiąć. W parametrach modyfikatora ustaw kąt (Angle) i wybierz kierunek wygięcia, zaznaczając jedną z osi w polu Bend Axis i posługując się dodatkowo parametrem Direction (rysunek 2.41 po prawej). Skopiuj płaszczyznę tyle razy, ile uznasz za stosowne (w naszej przykładowej scenie ograniczyliśmy się do dwóch płaszczyzn), i porozmieszczaj pajęczyny pod ścianami. 2. Wciśnij M, kliknij nową próbkę i nazwij materiał pajęczyna. Przypisz go do utworzonych wcześniej płaszczyzn . 3. Ustaw taki kolor Diffuse materiału, jaki uznasz za najwłaściwszy
dla pajęczyn. Możesz wypróbować kolor biały, szary lub nawet czarny, choć to ostatnie wyjście byłoby bardziej stosowne przy modelowaniu zamku Drakuli, gdyż sceneria nabierze złowieszczego charakteru. Połyskliwość ustaw na zero.
116
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.41. Płaszczyzny, które będą służyć za pajęczyny 4. W rolecie Maps kliknij pusty przycisk mapowania w kanale
przezroczystości, Opacity. Wybierz dwukrotnym kliknięciem opcję Bitmap z sekcji Maps/Standard okna przeglądarki i odszukaj plik pajęczyna.jpg lub podobny, samodzielnie przygotowany obraz. Ustawienia mapy pozostaw bez zmian; przy takich ustawieniach współrzędnych mapowania w rolecie Coordinates, jakie widzisz na rysunku 2.42, obraz pajęczyny zostanie dopasowany do rozmiarów płaszczyzny (Plane), pokrywając ją w całości.
Rysunek 2.42. Płaskie obiekty zamieniono w pajęczą siatkę, wycinając z nich zbędne fragmenty za pomocą mapy Opacity
Rozdział 2. • Budowanie sceny
117
Po wprowadzeniu mapy do kanału Opacity obraz zaczyna rządzić przejrzystością obiektu: pikselom czarnym odpowiadają miejsca całkowicie przejrzyste, białym ― całkowicie widoczne, a pośrednim stopniom jasności odpowiadają różne stopnie półprzejrzystości. W kanale Opacity można wprowadzać obrazy kolorowe, ale są one traktowane przez program jak obrazy w skali szarości. Podobnie zresztą jak w większości innych kanałów mapowania, z wyjątkiem tych, które służą do nakładania kolorów na powierzchnie obiektów. 5. Zrenderuj obraz (rysunek 2.42 u góry) i sprawdź, czy nie chcesz 6.
7.
8.
9.
dodać więcej pajęczyn, przemieścić ich, obrócić lub przeskalować. Zajmiemy się teraz opracowaniem materiału dla lustra. Powierzchnie lustrzane i szklane zwykle najlepiej opracowywać za pomocą materiałów Raytrace; zaznacz więc nową próbkę materiału w edytorze, nazwij go lustro, a następnie kliknij przycisk typu materiału (Standard) i zmień go na typ Raytrace, wybierając tę opcję dwukrotnym kliknięciem w przeglądarce. Kliknij próbkę koloru Diffuse i ustaw kolor rudo-brązowy. Kolor ten będzie widoczny w miejscu występowania plam, gdyż te części zwierciadła, które zachowają zdolność odbijania światła, będą ― jak każde lustro ― bezbarwne. Ustaw bardzo wysoką połyskliwość, np. Specular Level 150, Glossiness 90. Aby uzyskać czyste, idealne zwierciadło, należałoby ustawić kolor Reflect na biały. Zamiast tego jednak użyjemy mapy pokazanej na rysunku 2.40 po prawej stronie. Mapa ta zawiera miejsca białe, które będą odbijać światło, lecz również sporo czarnych plamek, w których odbicie zostanie wygaszone. Kliknij pusty kwadracik po prawej stronie próbki koloru Reflect (na rysunku 2.43 oznaczony kółkiem), wybierz opcję Bitmap z sekcji Maps/Standard okna przeglądarki, a potem odszukaj obraz plamy.jpg lub inny podobny obraz, jaki przygotowałeś. Pozostaw domyślne ustawienia współrzędnych mapowania w rolecie Coordinates (rysunek 2.43 po prawej). Zaznacz w scenie grupę lustro i wybierz polecenie Group/Open. Otwarta grupa zostaje oznaczona otaczającym ją różowym pudełkiem. Masz teraz dostęp do obiektów w jej wnętrzu. Kliknij taflę zwierciadła, by ją zaznaczyć, a potem wciśnij ikonę w edytorze materiałów. Zwróć uwagę, Assign to Selection że wokół zaznaczonej tafli lustra widoczna jest prostokątna, pomarańczowa ramka (rysunek 2.44 po lewej). Ramka ta
118
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.43. Mapowanie intensywności odbicia w kanale Reflect materiału Raytrace
symbolizuje współrzędne mapowania, nałożone za pośrednictwem modyfikatora UVW Map. Obraz plamy.jpg przy swych obecnych ustawieniach w rolecie Coordinates zostanie rozciągnięty dokładnie do rozmiarów tej ramki i zrzutowany na powierzchnię obiektu.
Rysunek 2.44. Pełna skaz tafla starego lustra Gdybyś wprowadził teraz zmiany w rolecie Coordinates, np. przemieszczając obraz plamy.jpg w pionie lub w poziomie (parametry U:Offset i V:Offset), zmieniając liczbę powtórzeń obrazu, co jest równoznaczne ze skalowaniem (U:Tiling, V:Tiling), lub obracając obraz (parametry Angle), to nastąpiłoby przemieszczenie, skalowanie lub obrót bitmapy właśnie względem tej pomarańczowej ramki, która wyznacza wyjściowe położenie i rozmiar rzutowanego na powierzchnię obrazu. 10. Zrenderuj widok perspektywiczny, by ocenić efekt. Odbicie,
zgodnie z przewidywaniami, jest zmącone przez liczne plamy (rysunek 2.44 po prawej).
Rozdział 2. • Budowanie sceny
119
11. Upewnij się, że nie zapomniałeś przypisać materiału także do
ramy lustra, a potem zamknij grupę, wybierając polecenie Group/Close. Wystarczy, by był przy tym zaznaczony jeden z obiektów składowych grupy. Jeśli nie ukryłeś (Hide Selected) płaszczyzn pajęczyn, jak na rysunku 2.44, to w widoku perspektywicznym, wyświetlanym w trybie Smooth+ Highlights, płaszczyzny te będą częściowo lub całkowicie przesłaniać lustro oparte o ścianę. Aby zachować widoczność wszystkich obiektów w scenie, możesz zaznaczyć obie płaszczyzny pajęczyn, kliknąć je prawym przyciskiem myszy i wybrać z podręcznego menu polecenie Object Properties, a następnie w polu Display Properties włączyć opcję See-Through. Płaszczyzny staną się półprzejrzyste. 12. Zapisz scenę w jej obecnym stanie.
Być może nie jesteś w pełni usatysfakcjonowany wyglądem niektórych powierzchni, lecz zaczekaj z dokonywaniem poprawek, aż wprowadzisz w scenie oświetlenie. Światło potrafi wiele zmienić.
Kamera i podstawowe oświetlenie sceny Widok perspektywiczny dobrze jest zastąpić widokiem z kamery. Pozwala to ustawić wirtualnego obserwatora w dokładnie wyznaczonym punkcie sceny i precyzyjnie regulować kąt widzenia. Można ustawić w scenie kilka kamer i filmować akcję z różnych stron, jak w profesjonalnym studio telewizyjnym, albo animować ruch kamery. Nawet gdy nie zamierzamy tego robić, to i tak widok z kamery ma niebagatelną zaletę: jest niewrażliwy na działanie często używanego narzędzia Zoom Extents All.
120
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Ć W I C Z E N I E
2.11
Kamera z celem
1. Sprawdź, czy widok perspektywiczny jest właściwie ustawiony,
a potem wybierz z górnego menu polecenie Views/Create Camera From View. Widok Perspective natychmiast zmienia się w widok Camera001 (zmienia się tylko nagłówek okna, nie jego zawartość). To najszybszy i najprostszy sposób wprowadzania w scenie kamery. Kamera, która została utworzona wyniku tej operacji, jest widoczna w oknach widokowych w postaci symbolicznej ikony z doczepionym stożkiem, symbolizującym kąt widzenia. Możesz ją w każdej chwili zaznaczyć i przesunąć w inne miejsce. Możesz też zmienić jej parametry w panelu Modify, takie jak np. długość ogniskowej (Lens), albo nadać jej bardziej opisową nazwę niż domyślne Camera001. 2. Kamery można też tworzyć w panelu Create, jak inne obiekty. Przejdź do zakładki Cameras i kliknij przycisk Target, by utworzyć kamerę z celem (rysunek 2.45).
Rysunek 2.45. Kamera z celem Cel kamery symbolizuje miejsce, na które ona patrzy. Obiekt ten można animować, i to zupełnie niezależnie od animacji samej kamery. Można też przyłączyć cel do poruszającej się postaci, gdy chcemy utrzymać bohatera swojego filmu w centrum kadru. 3. W oknie Top przeciągnij wskaźnikiem myszy od jakiegoś
miejsca pod lewą ścianą (tam będzie kamera) do punktu położonego w pobliżu okna (tu znajdzie się cel). 4. Przejdź do panelu Modify. Możesz tu sprawdzić ustawienia nowej kamery (o nazwie Camera02). Korzystając z parametru Lens (ogniskowa) lub FOV (kąt widzenia) dostępnego w panelu Create, wyreguluj kąt widzenia tak, by objąć okno i lustro.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
121
5. Zaznacz kamerę i jej cel. Najłatwiej to zrobić, naciskając klawisz H
i wybierając obiekty Camera02 oraz Camera02.Target z listy obiektów. 6. W widoku Front lub Left podnieś oba obiekty na wysokość ok. 90 cm, gdyż widok z kamery leżącej na podłodze jest dość dziwaczny. 7. Uaktywnij okno Camera001 i naciśnij C. Gdy w scenie jest tylko jedna kamera, naciśnięcie C przywołuje widok z niej, lecz gdy kamer jest więcej, pojawia się najpierw okno, w którym można wybrać kamerę (rysunek 2.46). Wybierz z listy kamerę Camera02 i dopracuj ustawienie widoku za pomocą narzędzi do nawigacji w prawym dolnym narożniku ekranu. Masz tam do dyspozycji narzędzie Dolly Camera, które pozwala przybliżać i oddalać kamerę, Truck Camera do przemieszczeń bocznych, Orbit Camera do obracania oraz Field of View, którym możesz interaktywnie zmieniać kąt widzenia (ogniskową). Spróbuj uzyskać zbliżenie narożnika z oknem. Zwróć uwagę, że gdy korzystasz z narzędzi do nawigacji, położenie obiektu Camera02 w scenie zmienia się odpowiednio. Możesz także bezpośrednio poruszać (W) kamerą lub jej celem w oknach widokowych sceny. Uważaj tylko, by kamera nie wyjechała przy tym zbyt daleko za ściany pomieszczenia, bo przestanie ono wypełniać cały kadr, a to zniszczy iluzję.
Rysunek 2.46. Można się swobodnie przełączać między widokami nawet z ukrytych kamer 8. Połączone stożkami ikony kamer i celów trochę przeszkadzają
w oglądaniu sceny, przejdź więc do panelu Display i włącz opcję Cameras w rolecie Hide By Category (ukrywanie całych
122
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
kategorii obiektów). Kamery nie są widoczne, ale nadal można wyświetlać widok z nich (C) i modyfikować go za pomocą narzędzi do nawigacji. Zajmiemy się teraz utworzeniem własnego oświetlenia sceny, które zastąpi domyślne, robocze oświetlenie Maksa. Będziemy przy tym korzystać z wirtualnych świateł punktowych (Omni) i reflektorów (Spotlight), które były w użyciu od pierwszej wersji tego programu. Te tradycyjne reflektory, nienaśladujące zachowania prawdziwych żarówek i halogenów, zapewniają nam najwięcej swobody. Kolor, jasność, zasięg, szerokość wiązki światła — to wszystko zależy tylko od naszej decyzji. Ć W I C Z E N I E
2.12
Światła
1. W panelu Create przejdź do zakładki Lights i wybierz z rozwijanej
listy kategorię Standard zamiast domyślnie wyświetlanej kategorii Photometric. 2. Wciśnij przycisk Target Spot (reflektor z celem), jak na rysunku 2.47 u góry. Kliknij w widoku Top za oknem, by umieścić tam reflektor, i przeciągnij wskaźnikiem myszy do wnętrza pomieszczenia. Puść przycisk myszy tam, gdzie chcesz umieścić cel (obiekt pomocniczy wyznaczający miejsce, na które reflektor świeci).
Rysunek 2.47. Reflektor za oknem
Rozdział 2. • Budowanie sceny
123
Światło typu Direct różni się od światła typu Spot tylko tym, że zamiast wiązki rozchodzących się promieni mamy tu wiązkę promieni równoległych. Oba te typy świateł są dostępne w wersji z celem (Target) i bez (Free). 3. Popraw położenie reflektora, podnosząc go w górę w oknie Left
lub Front. Postaraj się ustawić reflektor i cel tak, by reflektor świecił przez okno do pomieszczenia. Rysunek 2.47 przedstawia finalne położenie reflektora, już po ustawieniu szerokości i kształtu stożka. 4. Przejdź do panelu Modify i w rolecie Intensity/Color/Attenuation kliknij próbkę koloru obok parametru Multiplier. Zmień kolor światła na lekko żółty, w odcieniu nieba za oknem. 5. Aby reflektor rzucał cień, włącz opcję On w polu Shadows w rolecie General Parameters. Z rozwijanej listy poniżej wybierz „ostre” cienie obliczane metodą śledzenia promieni świetlnych, Ray Traced Shadows. Ponieważ w naszej scenie umieściliśmy materiały z mapowaniem w kanale Opacity (pajęczyny), to będzie najlepszy wybór. Popularne „miękkie” cienie typu Shadow Map nie współpracują dobrze z mapami przezroczystości. Cienie można rozjaśnić, a nawet zabarwić, korzystając z parametru gęstości cienia (Density) oraz próbki koloru, dostępnych w rolecie Shadow Parameters. 6. W rolecie Spotlight Parameters tak dobierz szerokość zewnętrznego
stożka światła (Falloff/Field), by całe okno znalazło się w jego zasięgu. Wewnętrzny stożek (parametr Hotspot/Beam) ustaw na niewiele mniejszą szerokość. Być może łatwiej będzie Ci ocenić, czy stożek światła pasuje do rozmiarów okna, jeśli zmienisz jego kształt na prostokątny, zaznaczając opcję Rectangle (rysunek 2.48 po lewej przedstawia wszystkie ustawienia reflektora Spot001). Wewnętrzny stożek wyznacza szerokość wiązki światła o maksymalnej intensywności, a zewnętrzny ― ostateczny zasięg światła. W obszarze między stożkami następuje stopniowe wygaszanie światła do zera. 7. Zrenderuj widok z kamery. Na podłodze rysuje się prostokątna
plama jasnego światła, lecz poza tym scena jest bardzo ciemna (rysunek 2.48 po prawej). Ponieważ w Maksie w standardowym trybie oświetlenia nie następują wtórne odbicia światła, światło rozproszone trzeba symulować, wprowadzając dodatkowe źródła światła o zmniejszonej jasności, tzw. światła dopełniające.
124
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.48. Scena oświetlona pojedynczym reflektorem
Najczęściej używa się w tym celu świateł punktowych, Omni, które świecą we wszystkie strony naraz. W chwili utworzenia pierwszego własnego źródła światła zostaje skasowane domyślne oświetlenie Maksa, dlatego wszystko staje się ― paradoksalnie ― znacznie ciemniejsze. 8. Wróć do panelu Create, w którym nadal aktywna jest zakładka
Lights i kategoria Standard. Wciśnij przycisk Omni i kliknij w widoku Top w pobliżu okna, by utworzyć tam światło punktowe. Ta część sceny powinna być oświetlona najjaśniej. Parametr Multiplier, decydujący o jasności, ustaw na dość niską wartość, ok. 0,3. Możesz też nadać światłu żółtawe zabarwienie. W oknie Front lub Left podnieś nowo utworzone źródło światła (obiekt Omni001) do góry, lokując je pośrodku pomieszczenia. Jasność każdego źródła światła jest mnożona przez bieżącą wartość parametru Multiplier. Jeśli więc ustawisz go na 0,5, światło będzie o połowę słabsze, jeśli na 2 — będzie dwa razy jaśniejsze itp. Parametr Multiplier można nawet ustawić na wartość ujemną, tworząc w ten sposób „antyświatło” przyciemniające powierzchnie przedmiotów.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
125
9. W oknie Top skopiuj światło Omni, przesuwając je z wciśniętym
klawiszem Shift do przeciwległego narożnika pokoju, w pobliże kamery. W oknie Left lub Front przemieść tę kopię w dół, lokując światło pod podłogą (rysunek 2.49). W ten sposób doświetlimy sufit.
Rysunek 2.49. Światła punktowe umieszczone we wnętrzu pomieszczenia i pod podłogą 10. Zrenderuj widok Camera001 i oceń efekt. Stosując w scenie
większą liczbę źródeł światła, musimy bardzo uważać, by jej nie prześwietlić. Domyślnie światło w Maksie nie słabnie wraz z odległością, a dopóki nie włączymy rzucania cieni, dopóty nie jest też blokowane przez obiekty. Aby scena była ciemniejsza, bardziej nastrojowa, ograniczymy zasięg pierwszego światła Omni, ulokowanego wewnątrz pomieszczenia. Zaznacz obiekt Omni001 (możesz użyć klawisza H lub filtra Lights w miejsce domyślnego All, by było to łatwiejsze). 11. W panelu Modify włącz opcje Use oraz Show w polu Far Attenuation rolety Intensity/Color/Attenuation. Ustaw parametr Start na 200 cm (zasięg maksymalnej jasności światła), a End na 300 cm (całkowity zasięg światła). Teraz światło po przebyciu dwóch metrów zaczyna słabnąć, a po przebyciu trzech niknie całkowicie. W oknach widokowych wokół światła Omni wyświetlane są kręgi symbolizujące jego zasięg (rysunek 2.50). Jeśli scena wciąż wydaje Ci się zbyt ciemna, możesz spróbować podnieść jej ogólną jasność, tworząc światło Skylight. Tego typu źródło światła symuluje rozproszone światło dzienne. Słowo „źródło” nie jest tu do końca właściwe, gdyż jest to tak naprawdę światło pozbawione źródła; promieniuje na scenę ze wszystkich stron z wielkiej, otaczającej ją kopuły. Światło typu Sky jest symbolizowane na scenie przez małą kopułkę, ale jej położenie nie jest istotne. Ustaw parametr Multiplier tego światła na niską wartość, np. 0,1 lub 0,2.
126
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.50. Światło o ograniczonym zasięgu 12. Zrenderuj scenę ponownie. Finalny efekt powinien
przypominać ten z rysunku 2.51.
Rysunek 2.51. Oświetlenie trzema źródłami światła
Jako że warsztat Gepetta jest zakurzony, światło padające przez okno powinno tworzyć wyraźną smugę. Taki efekt, zwany światłem wolumetrycznym, osiąga się w Maksie dość prosto, lecz nie należy go nadużywać, gdyż efekty atmosferyczne wydłużają czas renderingu.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
127
Ć W I C Z E N I E
2.13
Światło wolumetryczne
1. Zaznacz reflektor (Spot001) i przejdź do panelu Modify. Rozwiń
roletę Atmospheres & Effects i kliknij przycisk Add, oznaczony elipsą na rysunku 2.52. W wyświetlonym oknie (rysunek 2.52 po lewej) wybierz efekt Volume Light (światło wolumetryczne) i kliknij OK.
Rysunek 2.52. Wprowadzanie efektu światła wolumetrycznego 2. Zrenderuj scenę (koniecznie widok z kamery), by ocenić snop
światła wolumetrycznego przy domyślnych ustawieniach. Jeśli efekt wydaje Ci się zbyt mocny, kliknij przycisk Setup u dołu rolety Atmospheres & Effects (pozycja Volume Light na liście wewnątrz rolety musi być przy tym zaznaczona). 3. W wyświetlonym oknie efektów renderingu, w rolecie Volume Light Parameters, odszukaj parametr gęstości światła (Density) i odpowiednio go wyreguluj (dobranie wartości tego parametru wymaga wykonania próbnego renderingu). Włącz też opcję Noise On w polu Noise, by w smudze światła wirowały kłęby kurzu; będzie to widoczne przy renderowaniu animacji. Ustaw parametr Amount (ilość szumu) na wartość nieprzekraczającą 0,5, jak na rysunku 2.53.
128
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.53. Ustawienia światła wolumetrycznego
Rozdział 2. • Budowanie sceny
129
4. Zrenderuj jeszcze raz widok z kamery, by sprawdzić, czy
ustawienia są właściwe (rysunek 2.54), i zapisz scenę.
Rysunek 2.54. Światło wolumetryczne o gęstości (Density) ustawionej na 4
Realistyczne oświetlenie wnętrza Jak już wspomnieliśmy, standardowe oświetlenie Maksa nie jest zbyt realistyczne. Po pierwsze, promienie nie odbijają się od powierzchni, by oświetlić kolejny obiekt. Po drugie, światło nie traci na jasności, niezależnie od tego, jak daleko podróżuje, nim trafi do celu. Przynajmniej domyślnie. Stopniową utratę jasności łatwo można uzyskać za pomocą opcji z pola Decay, dostępnego w rolecie z parametrami źródła światła typu Spot lub Omni. Wybierz z listy opcję Inverse Square (proporcjonalnie do kwadratu odległości) zamiast domyślnej opcji None (brak), a wszystko będzie… jak naprawdę? Niestety, nie. Wszystko będzie ciemne. Brak wtórnych odbić oraz atmosfery, która rozprasza światło, powoduje, że „realistyczne” źródła światła w scenach
130
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
3D są dalece niewystarczające (przypomnij sobie zdjęcia powierzchni Księżyca z cieniami czarnymi jak smoła; takie są właśnie skutki nieobecności powietrza). Dotyczy to zarówno zwykłych źródeł światła (kategoria Standard), dla których włączono wygaszanie w polu Decay, jak i świateł z kategorii Photometric, których parametry wiernie odpowiadają prawdziwym żarówkom, świetlówkom i halogenom. Są dwa sposoby, by poradzić sobie z tym problemem. Pierwszy już poznałeś: to utworzenie świateł dopełniających, czyli dodatkowych, zwykle dość słabych źródeł światła. Światła dopełniające rozmieszczamy w scenie tak, by rozjaśnić te powierzchnie, które tego wymagają. Sposób drugi to zastosowanie bardziej zaawansowanego algorytmu obliczania oświetlenia. Takiego, który potrafiłby uwzględnić odbicia wtórne, a nawet to, jak zmienia się kolor światła odbijającego się od rozmaitych barwnych przedmiotów. W 3ds Max są do dyspozycji dwie metody obliczania zaawansowanego oświetlenia, które zaraz wypróbujesz. Możesz gdzieś usłyszeć o trzeciej metodzie radzenia sobie z nadmiernie mrocznymi scenami 3D, a mianowicie o stosowaniu światła Ambient (w Maksie można je wprowadzić, klikając próbkę koloru Ambient w oknie Environment i wybierając kolor inny niż czarny). Unikaj tego rozwiązania. Jeśli nie masz cierpliwości ustawiać w scenie wielu świateł dopełniających, to już lepiej utwórz źródło światła rozproszonego typu Sky. Światło Ambient rzeczywiście rozjaśnia scenę, ale przy okazji skutecznie pozbawia ją kontrastu i głębi. Ć W I C Z E N I E
2.14
Zaawansowane metody oświetlenia
1. Otwórz plik komnata.max z poprzedniego ćwiczenia
(możesz skorzystać z pliku zamieszczonego pod adresem ftp://ftp.helion.pl/przyklady/cwma21.zip) i zapisz go pod nazwą komnata_advlight.max. Wykonamy na tym pliku kilka eksperymentów. 2. Zaznacz światło Omni umieszczone pod podłogą — to, którego zadaniem było doświetlić sufit. Wyłącz je, korzystając z opcji On w górnej części rolety z parametrami, lub usuń ze sceny (Delete). Jego zadaniem było udawać światło odbite od podłogi, ale zaawansowane systemy oświetlenia Maksa powinny poradzić sobie same z problemem ciemnego sufitu.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
131
3. Zrenderuj scenę w jej obecnym stanie, z oświetleniem
standardowym, i kliknij ikonę Duplicate w oknie renderingu, by skopiować obrazek. Będziesz mógł porównywać z nim kolejne renderingi (rysunek 2.55 — 1 przedstawia tę scenę w jej obecnym stanie, przy standardowym oświetleniu). 4. Kliknij ikonę Render Settings
5.
6.
7.
8.
, by wyświetlić okno ustawień renderingu. Przejdź do zakładki Advanced Lighting i z rozwijanej listy wybierz algorytm Light Tracer. Zrenderuj scenę na próbę (rysunek 2.55 — 2). Różnica jest niemal niezauważalna, ponieważ domyślnie liczba wtórnych odbić światła dla algorytmu Light Tracer jest ustawiona na 0. Podwyższ wartość parametru Bounces do 1 lub 2; wyższe ustawienia mogą być wyzwaniem nawet dla szybkiego komputera. Możesz też zwiększyć nieco wartość parametru Color Bleed, np. do 1,5, aby podkreślić ładny wizualnie efekt kolorowych odblasków (rozprzestrzeniania się intensywnych barw na sąsiednie powierzchnie). Naciśnij przycisk Render u dołu okna, by zrenderować scenę (rysunek 2.55 — 3). Rendering potrwa teraz nieco dłużej, lecz efekty będą bez porównania lepsze. Scena zyskuje miękkie, bardziej naturalne oświetlenie, cienie są subtelniejsze, a pomarańczowe szybki rzucają barwne odblaski na ściany. Efekt jest znacznie lepiej widoczny w kolorze niż na poniższej ilustracji (renderingi będące rezultatem tego ćwiczenia znajdziesz wśród materiałów dołączonych do książki), lecz nawet w czerni i bieli widać poprawę. Zauważ też, że dzięki większej liczbie odbić scena stała się jaśniejsza. Do wypróbowania drugiego algorytmu trzeba się przygotować, zmieniając ustawienia ekspozycji sceny. Wybierz polecenie Rendering/Exposure Control. Na ekranie pojawi się znane okno Environment. W rolecie Exposure Control wybierz opcję Logarythmic Exposure Control (rysunek 2.56). W oknie ustawień renderingu (Render Setup) wybierz z rozwijanej listy w rolecie Select Advanced Lighting efekt Radiosity. Kliknij OK w wyświetlonym okienku z ostrzeżeniem.
132
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.55. Od góry: efekt renderingu sceny przy oświetleniu standardowym, efekt użycia algorytmu Light Tracer z parametrem Bounces (liczba odbić wtórnych) ustawionym na 0 oraz użycia tego samego algorytmu z parametrem Bounces ustawionym na 2
Rozdział 2. • Budowanie sceny
133
Rysunek 2.56. Algorytm radiosity przy domyślnych ustawieniach ekspozycji (u góry) i po ich skorygowaniu (u dołu) 9. Naciśnij przycisk Start w rolecie Radiosity Processing Parameters.
Odczekaj, aż program zakończy obliczenia. Algorytm radiosity wymaga pokrycia wszystkich powierzchni w scenie specjalną siatką. Analiza węzłów tej siatki pozwala wyznaczyć rozkład jasności na powierzchniach. Dopiero gdy to zadanie zostanie wykonane, możesz zrenderować scenę, naciskając przycisk Render. Sam rendering trwa krótko, bo oświetlenie zostało już wcześniej obliczone.
134
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne Przy stosowaniu metody radiosity dane o jasności zostają, za pośrednictwem siatki, niejako naklejone na obiekty w scenie. O ile więc scena pozostaje statyczna, to obserwator (kamera) może się swobodnie przemieszczać i zaglądać w różne kąty pomieszczenia. Czas renderingu pozostanie minimalny, bo obliczenia wystarczy wykonać raz. Dlatego architekci uwielbiają radiosity; w prezentacjach architektonicznych zwykle porusza się tylko kamera. Z zupełnie inną sytuacją mamy do czynienia, korzystając z algorytmów opartych na śledzeniu biegu promieni od źródła światła do obiektywu (tzw. raytracing); wtedy położenie kamery ma znaczenie i każda klatka animacji musi być traktowana jak nowe zadanie do rozwiązania. Light Tracer należy do tej drugiej grupy. Trzeba jednak przyznać, że algorytmy bazujące na raytracingu mają swoje zalety, na przykład świetnie sobie radzą z odbiciami lustrzanymi i refrakcją. Radiosity nie nadaje się do scen, w których główną rolę grają szkło i chrom.
10. Scena wyraźnie się rozjaśniła (rysunek 2.56 — 1), gdyż wszystkie
powierzchnie otrzymują teraz także światło z wtórnych odbić. Aby uzyskać bardziej nastrojowy widok, wyreguluj ustawienia ekspozycji w rolecie Logarythmic Exposure Control Parameters okna Environment. Rysunek 2.56 — 2 przedstawia tę samą scenę po zmianie ustawień parametrów Brightness (jasność) i Contrast (kontrast). Ponieważ nie zostały zmienione ani ustawienia świateł, ani geometria modelu, po wprowadzeniu poprawek w oknie Environment wystarczyło ponownie zrenderować obraz (Render). Gdybyś zdecydował się zmienić geometryczny kształt obiektów, to powinieneś powtórzyć całość obliczeń radiosity, naciskając przycisk Reset All, a potem Start w zakładce Advanced Lighting okna Render Setup. Jeśli zmienisz tylko oświetlenie w scenie, to kliknij przycisk Reset, by powtórzyć część obliczeń. Dopiero gdy obliczenia zostaną zakończone, będziesz mógł wcisnąć Render i obejrzeć efekt końcowy. 11. Zapisz plik, jeśli chcesz sobie zostawić tę scenę do własnych
eksperymentów. Animując Pinokia, będziemy korzystać ze sceny komnata.max ze standardowym oświetleniem Maksa.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
135
Realistyczne oświetlenie na zewnątrz, czyli Pinokio wychodzi z domu Oświetlanie wnętrz i niewielkich obiektów standardowymi reflektorami Maksa daje całkiem dobre rezultaty, i to nawet bez zaawansowanych algorytmów, takich jak Light Tracer i Radiosity. Wystarczy wykazać nieco dbałości przy rozmieszczaniu źródeł światła i doborze ich jasności. Jednak zaaranżowanie sceny rozgrywającej się na zewnątrz, w świetle słońca, jest znacznie trudniejsze. Lepiej jest skorzystać z systemów oświetleniowych przeznaczonych specjalnie do symulowania światła dziennego. Zwłaszcza gdy do tego użyjemy jeszcze wspaniałego renderera Mental Ray. Renderer, jak sama nazwa wskazuje, to program odpowiedzialny za renderowanie obrazka. Do tej pory korzystaliśmy z algorytmu o nazwie Scanline Renderer; najszybszego, lecz z pewnością nie najlepszego. Zaczniemy od błyskawicznego zamodelowania kawałka kamienistego ugoru. Ć W I C Z E N I E
2.15
Obiekt złożony Scatter
1. Otwórz scenę z gotowym Pinokiem z poprzedniego rozdziału
i zapisz ją na dysku jako pole cudów.max. Posadź Pinokia na płaszczyźnie podłogi, obracając i przemieszczając odpowiednio elementy postaci. 2. W oknie Top utwórz płaszczyznę (obiekt Plane) o rozmiarach
1000×1000 jednostek. Liczbę podziałów wzdłuż i wszerz (Length Segs, Width Segs) ustaw co najmniej na 20. Jeśli masz szybki komputer, użyj wartości 30 lub 40. 3. Ustaw sobie dobry widok na siedzącą postać w oknie
Perspective i wciśnij Ctrl+C, by zamienić go na widok z kamery. Kamera (obiekt) powinna być teraz widoczna w oknie Top. 4. Zaznacz w oknie Top płaszczyznę (Plane001), kliknij Align i wskaż obiekt kamery (Camera001) jako cel. W oknie Align wyłącz wszystkie opcje dopasowania położenia (X Position, Y Position, Z Position), a włącz opcję X Axis w polu Align
136
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Orientation (dopasowanie orientacji), jak na rysunku 2.57. Kliknij OK. Brzeg obróconej płaszczyzny utworzy równy horyzont za plecami pajacyka, co możesz sprawdzić w oknie Camera.
Rysunek 2.57. Kamera, siedząca postać i płaszczyzna symulująca grunt 5. Zaznacz płaszczyznę i wybierz polecenie Modifiers/Parametric
6.
7.
8.
9.
Deformers/Noise. W panelu Modify odszukaj roletę Parameters modyfikatora. Skalę deformacji (Scale) ustaw na 200, a wielkość zniekształceń względem osi Z (Strength: Z) ustaw na 20 (parametr Scale określa rozmiar „fałdów”, a Strength ich wysokość). Grunt przestanie być płaski jak powierzchnia jeziora. Sprawdź, czy pajac nie zapadł się zbyt głęboko w którąś z fałd, i w razie czego popraw jego położenie. W oknie Top utwórz sporą kulę, ze dwa razy większą od głowy pajaca, i za pomocą narzędzia Non-Uniform Scale nadaj jej kształt bochna chleba. Przypisz kuli modyfikator Noise, ustawiając parametr Scale na 50, a parametr Strength dla wszystkich osi na 20 (X: 20, Y: 20, Z: 20), by uzyskać zaokrąglony, nieregularny głaz. W oknie edytora materiałów utwórz szary lub brązowo-rudy materiał o wyraźnej „piaszczystej” fakturze (użyj mapy Noise w kanale Bump, jak przy tworzeniu tynku). Nazwij materiał grunt i przypisz go do płaszczyzny i do głazu. Zaznacz zdeformowaną kulę, czyli nasz głaz. W zakładce Geometry panelu Create przejdź do zestawu Compound Objects i wciśnij przycisk Scatter (lub wybierz polecenie Create/ Compound/Scatter z górnego menu). Wciśnij przycisk Pick Distribution Object w rolecie o tej samej nazwie (rysunek 2.58 po lewej) i wskaż kliknięciem płaszczyznę (obiekt Plane001), czyniąc ją w ten sposób drugim składnikiem obiektu złożonego Scatter.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
137
Rysunek 2.58. Obiekt złożony Scatter 10. W rolecie Scatter Objects zwiększ wartość parametru Duplicates do 20 (rysunek 2.58 po lewej) i włącz opcję Random Faces w polu
Distribution Object Parameters. W rolecie Transforms zmień ustawienia w okienkach X, Y, Z w polu Scaling, dla każdej osi wpisując wartość 50 (co oznacza możliwość losowego zróżnicowania skali do 50% wyjściowej wielkości). Zaznacz opcję Lock Aspect Ratio, by zachować proporcje głazów. Po powierzchni gruntu zostaje losowo rozrzuconych dwadzieścia głazów o zróżnicowanej wielkości. Jeśli nie podoba Ci się ich rozmieszczenie, rozwiń roletę Display i klikaj przycisk New w polu Uniqueness, aż będziesz usatysfakcjonowany. 11. Spróbuj oświetlić pajacyka w zwykły sposób, tworząc nad płaszczyzną jasne źródło światła z włączoną opcją rzucania cieni (słońce) i dodając po przeciwnej stronie sceny słabsze światło, przeznaczone do rozjaśnienia zacienionej strony modelu. Zmień kolor tła sceny (Background Color) na niebieski, by przypominał niebo, i zrenderuj widok z kamery. Efekt będzie zapewne podobny do tego z rysunku 2.59. Nasze „dzienne” oświetlenie jest wystarczająco jasne, ale pozbawione wyrazu. Spróbujmy więc podejść do zagadnienia bardziej profesjonalnie.
138
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.59. Standardowo oświetlona postać Ć W I C Z E N I E
2.16
System Daylight
1. Usuń wszystkie źródła światła, jakie wcześniej utworzyłeś.
Przejdź do zakładki Systems panelu Create i wciśnij przycisk Daylight (rysunek 2.60 po prawej). Inny sposób polega na wybraniu polecenia Create/Systems/Daylight z górnego menu.
Rysunek 2.60. Tworzenie systemu Daylight zaczynamy od ustalenia kierunków geograficznych w scenie
Rozdział 2. • Budowanie sceny
139
2. Na ekranie pojawi się okno z propozycją dostosowania ustawień
ekspozycji. Wciśnij Yes, wyrażając w ten sposób zgodę na użycie opcji Logarithmic Exposure Control. 3. Przeciągnięciem wskaźnika myszy w oknie Top narysuj różę wiatrów. Porusz myszą i kliknij, by zatwierdzić położenie słońca. Po utworzeniu róży wiatrów możesz ją zaznaczyć (obiekt Compass001) i obrócić narzędziem Rotate (E), by ustalić kierunki geograficzne. W tym przykładzie kamera jest skierowana na południowy zachód (rysunek 2.60 po lewej). 4. Zaznacz słońce uwiązane sznureczkiem do środka róży wiatrów (obiekt Daylight001) i przejdź do panelu Modify. W rolecie Daylight Parameters z listy Sunlight wybierz mr Sun, a z listy Skylight wybierz mr Sky (rysunek 2.61 po lewej). Na ekranie pojawi się okno z pytaniem, czy chcesz użyć w tle sceny mapy mr Physical Sky; kliknij Yes.
Rysunek 2.61. Główne ustawienia systemu Daylight oraz ustawienia dotyczące ekspozycji i tła w oknie Environment
140
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
5. Otwórz okno Environment and Effects (wybierz Rendering/
Environment) i sprawdź jego zawartość. Mapa mr Physical Sky jest już na swoim miejscu (roleta Common Parameters). W rolecie Exposure Control wybrana jest opcja Logarithmic Exposure Control, a w rolecie Logarithmic Exposure Control Parameters powinna być włączona opcja Exterior daylight (rysunek 2.61 po prawej). 6. Otwórz okno Render Scene i sprawdź, czy wybraną rozdzielczością jest 640×480 pikseli. Przewiń zakładkę Common okna Render Scene i rozwiń roletę Assign Renderer, umieszczoną na samym dole. Kliknij przycisk z trzema kropkami przy pozycji Production (oznaczony kółkiem na rysunku 2.62 po lewej). W wyświetlonym okienku wybierz mental ray Renderer i kliknij OK.
Rysunek 2.62. Zmiana algorytmu renderującego wykorzystywanego przy renderingu finalnym (Production) oraz ustalanie pory dnia i lokacji geograficznej systemu Daylight
Rozdział 2. • Budowanie sceny
141
7. Przejdź do zakładki Indirect Illumination, która pojawiła się
8.
9.
10.
11.
12.
w oknie Render Scene po zmianie renderera, i upewnij się, czy włączona jest opcja Enable Final Gather. Jej włączenie to warunek uzyskania wysokiej jakości renderowanego obrazu. Jeśli jednak Twój komputer nie jest zbyt szybki, możesz rozważyć wyłączenie jej przy wykonywaniu roboczych renderingów i włączenie dopiero przy renderowaniu finalnego obrazu. Sprawdź, czy aktywnym oknem jest to z widokiem z kamery (w razie potrzeby wybierz właściwe okno z listy Viewport) i kliknij przycisk Render. Pojawia się scena zalana ostrym słońcem. Kalifornia w samo południe! Kliknij przycisk Setup w rolecie Daylight Parameters, a przekonasz się, że naprawdę jest południe (Hours: 12, Minutes: 0). I rzeczywiście w Kalifornii, gdyż domyślnie lokalizacja geograficzna jest ustawiona na okolice San Francisco. Jeśli chcesz, możesz zmienić lokalizację na bliższą naszym realiom: kliknij przycisk Get Location, po czym w wyświetlonym oknie wybierz pozycję Europe z rozwijanej listy. Następnie kliknij jeden z krajów na uproszczonej mapie kontynentu; skoro pracujemy nad ilustracją do Pinokia, możesz wskazać włoski półwysep. Zamknij okno kliknięciem OK. Teraz w polu Location rolety Control Parameters pojawia się informacja o położeniu, np. Rome, Italy. Zauważ, że w polu Location możesz też wpisać precyzyjne współrzędne — długość i szerokość geograficzną — w okienkach Latitude i Longitude. W polu Time rolety Control Parameters zmień godzinę (Hours) na 18, by zobaczyć scenę w popołudniowym świetle (rysunek 2.62 po prawej). Zrenderuj obraz ponownie. Teraz Pinokia oświetla przedwieczorne światło, lecz scena może wymagać paru drobnych poprawek. Jeśli nad płaszczyzną gruntu widzisz szary pas, to znaczy, że horyzont sceny powinien zostać obniżony. Max domyślnie ustawia linię horyzontu na prawidłowej wysokości, wynikającej z położenia kamery, lecz w wirtualnym świecie czasem jesteśmy zmuszeni łamać prawidła, by uzyskać zamierzony efekt. Aby skorygować horyzont, kliknij ikonę panelu Modify w górnej części ekranu (to przywróci zwykły zestaw rolet) i rozwiń rolety mr Sky Parameters i mr Sky Advanced Parameters (rysunek 2.63 po prawej). Obniż i rozmyj linię horyzontu, zmniejszając wartość
142
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.63. Złota godzina na Polu Cudów
parametru Height, a podwyższając wartość Blur w polu Horizon. W naszym przykładzie właściwe ustawienia to –0,4 i 0,3, ale Twoja scena może wymagać innych. Kliknij próbkę koloru Ground Color i wybierz kolor zbliżony do koloru gruntu w Twojej scenie, zwłaszcza jeśli zdecydowałeś się na rudoczerwony piach; czerwonawy odblask pojawi się wtedy i na Pinokiu. Możesz też „podkręcić” kolory za pomocą parametru Saturation lub ocieplić koloryt sceny, lekko zwiększając wartość parametru Red/Blue Tint (wartości ujemne tego parametru oziębiają kolory). Parametr Haze służy do wprowadzania zamglenia, a Multiplier, jak zwykle, reguluje ogólną jasność światła. 13. Ponownie zrenderuj scenę (jeśli wcześniej wyłączyłeś opcję Enable Final Gather, teraz pora ją włączyć). Pinokio czeka na plon złotych monet w świetle zachodzącego słońca (rysunek 2.63 po lewej). Na koniec w tej samej scenie wypróbujemy jeszcze nowość w 3ds Max 2012 — renderer iray. Wyróżnia go wyjątkowo prosty interfejs użytkownika. Jedynym istotnym parametrem do ustawienia jest w tym przypadku czas renderingu. Naturalnie im czas jest dłuższy, tym efekty będą lepsze. Przy ustawieniach poniżej 5 minut zwykle można uzyskać co najwyżej ziarnisty podgląd przyszłego obrazu.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
143
Ć W I C Z E N I E
2.17
Renderer iray
1. Pracując z rendererem iray, musisz pamiętać, że jest to renderer
nowoczesny. Aby prawidłowo zadziałał, wszystko w scenie musi być nowoczesne: światła (dopuszczalny jest system Daylight lub światła typu Photometric, światła z kategorii Standard się nie nadają) oraz materiały. Iray nie odmawia wprawdzie renderowania scen ze zwykłymi materiałami, ale ich tekstury nikną. Aby więc pajacyk pozostał drewniany, trzeba przedsięwziąć pewne kroki. Zacznij od tego, by zaznaczyć wszystkie drewniane części pajacyka (wszystkie elementy postaci z wyjątkiem oczu). 2. Wciśnij M, by wyświetlić edytor materiałów. Kliknij jedną z próbek i wciśnij ikonę Get Material. 3. Na ekranie pojawi się przeglądarka (Material/Map Browser). Ponieważ aktualnie wybranym rendererem jest mental ray, w polu Materials obecna jest sekcja mental ray. Sekcja ta zawiera materiały przeznaczone do pracy z tym właśnie rendererem: Arch & Design oraz materiały Autodesku (rysunek 2.64 po lewej). Te materiały są odpowiednie również dla renderera iray. 4. Wybierz dwukrotnym kliknięciem pozycję Arch & Design w przeglądarce, by przenieść ten materiał do edytora i wyświetlić jego parametry. W rolecie Templates wybierz z rozwijanej listy jakiś rodzaj drewna, np. Satin Varnished Wood (rysunek 2.64 po prawej). Wciśnij ikonę Assign to Selected, by przypisać ten materiał drewnianym częściom pajacyka. Materiały z sekcji mental ray można urozmaicać za pomocą własnych map. Jest to równie proste jak przy pracy z materiałami Standard. Gdybyś chciał użyć dla pajacyka tej samej mapy drewno.jpg, z której korzystałeś wcześniej, zajrzyj do rolety Main material parameteres materiału Arch & Design i kliknij kwadratowy przycisk przy próbce Color. Przycisk ten jest oznaczony literką M, ponieważ materiał Satin Varnished Wood już zawiera mapę bitową w kanale koloru. W oknie edytora pojawi się znajomy zestaw rolet z parametrami mapy bitowej. Kliknij przycisk z nazwą aktualnie wykorzystywanego pliku w górnej części rolety Bitmap Parameters i odszukaj własną mapę na dysku w wyświetlonym oknie. Otwórz plik i ustaw parametry w rolecie Coordinates tak jak poprzednio.
144
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.64. Unowocześnianie „drewnianego” materiału 5. Dokonaj wymiany materiału również dla obiektu Scatter
symulującego podłoże sceny; wyszukaj coś odpowiedniego wśród predefiniowanych materiałów Arch & Design (np. Rough Concrete, czyli „szorstki beton”) lub użyj jednego z materiałów Autodesk (np. Autodesk Concrete lub Autodesk Stone z opcją Finish: Unfinished). 6. W zakładce Common okna Render Setup odszukaj roletę Assign Renderer i zmień algorytm mental ray na iray, tak samo jak w poprzednim ćwiczeniu zmieniłeś algorytm scanline na mental ray. Przejdź do zakładki Renderer (rysunek 2.65 po lewej) i ustaw zamierzony czas renderingu w okienkach Hours, Minutes i Seconds (godziny, minuty, sekundy). 7. Zanim jeszcze klikniesz przycisk Render, wyświetl okno Environment z ustawieniami ekspozycji (wybierz Rendering/ Exposure Control). W rolecie Exposure Control wybierz z rozwijanej listy mr Photographic Exposure Control. To ustawienie zalecane przy pracy z rendererem iray.
Rozdział 2. • Budowanie sceny
145
Rysunek 2.65. Ustawienia renderera iray oraz ekspozycji 8. W rolecie mr Photographic Exposure Control, która pojawi się
wtedy nieco niżej, wybierz z listy Preset ustawienie Physically Based Lighting, Outdoor Daylight, Clear Sky (na zewnątrz, światło dzienne, czyste niebo), jak na rysunku 2.65 po prawej. Zauważ, że w tej rolecie możesz kontrolować ekspozycję obrazu za pomocą takiego samego zestawu parametrów, jaki udostępniają aparaty fotograficzne: przysłony, czasu naświetlania i czułości (ISO). 9. Kliknij przycisk Render i poczekaj na zakończenie obliczeń (rysunek 2.66). Początkowo wyświetlany w oknie podglądu obraz jest bardzo ziarnisty, lecz stopniowo jego jakość poprawia się. Iray daje subtelniejsze efekty niż mental ray; jeśli dobrze przyjrzysz się renderowanym obrazom w kolorze, zauważysz, że w wersji renderowanej z użyciem iraya na szarym piasku pojawia się nikły pomarańczowy odblask przy oświetlonej stronie postaci. Zabarwienie jest bardzo delikatne, ale właśnie takie subtelności decydują o realizmie sceny. 10. Zapisz plik, jeśli chcesz go sobie pozostawić do dalszych eksperymentów.
146
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 2.66. Obraz renderowany z użyciem nowego algorytmu iray
3 Skóra i szkielet, czyli jak przygotować postać do animacji Skóra i szkielet
Postacie w Maksie można animować na dwa sposoby. Po pierwsze, można je budować z oddzielnych obiektów, które potem zostają połączone hierarchicznie: głowa z szyją, szyja z tułowiem itd. Uzyskaną hierarchię animujemy, przemieszczając i obracając odpowiednio poszczególne obiekty. A oto druga metoda. Całą postać budujemy jako jeden obiekt zwany „skórą”. Do tej skóry dołączamy szkielet, który na nią wpływa: ciągnie ją za sobą, zgina, skręca, deformuje. Sama skóra nie jest animowana, ale podąża za szkieletem, poruszając się wraz z nim. W ten sposób animujemy naszego Pinokia, musimy więc wykonać skórę.
Przygotowanie skóry Ć W I C Z E N I E
3.1
Gęstość siatki
1. Otwórz plik z Pinokiem z pierwszego rozdziału w jego finalnej
wersji, w której pajacyk ma już przypisane materiały. Możesz skorzystać z pliku pinokio_bryłypodstawowe.max, znajdującego
148
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
się wśród innych materiałów dostępnych pod adresem ftp://ftp.helion.pl/przyklady/cwma21.zip. 2. Uaktywnij okno Front i powiększ je na cały ekran. Kliknij
, by mieć dobry widok na postać. 3. Przyjrzyj się po kolei wszystkim obiektom w szkieletowym trybie wyświetlania (Wireframe). Obiekty wyglądają, jakby były zrobione z drucianej siatki. Jednak jej gęstość jest dość zróżnicowania, zależnie od liczby segmentów, jakich użyliśmy przy ich tworzeniu. 4. Wybierz narzędzie Select
.
5. Zaznaczaj kolejno obiekty, które wydają się zbyt „rzadkie”,
i w panelu Modify zwiększ odpowiednio liczbę tworzących je segmentów. W przypadku obiektu tułowia, aby dostać się do początkowych parametrów walca, będziesz musiał zaznaczyć pozycję Cylinder w stosie modyfikatorów. Dłonie i stopy pozostaw w spokoju, te siatki są już dostatecznie gęste. Rysunek 3.1 przedstawia pajaca po zagęszczeniu siatki. W przypadku kończyn wystarczy wyregulować gęstość siatki po jednej stronie pajacyka. Obiekty po stronie przeciwnej same się wyregulują, ponieważ przy kopiowaniu użyliśmy opcji Instance. Rysunek 3.1. Pajac po zwiększeniu liczby segmentów tułowia, rąk i nóg, a także czapeczki i nosa
Skóra animowanej postaci musi być pojedynczym obiektem, więc wszystkie obiekty składające się na pajaca połączymy w jeden.
Rozdział 3. • Skóra i szkielet
149
Ć W I C Z E N I E
3.2
Scalanie elementów postaci (Attach)
1. Za chwilę uczynimy coś nieodwracalnego, dlatego zrobimy to
2. 3. 4.
5.
w innym pliku, bieżący pozostawiając bez zmian. Zapisz scenę z zagęszczonym Pinokiem pod nazwą pinokio_skóra.max. Zaznacz tułów pajacyka. Kliknij go prawym przyciskiem myszy i wybierz Convert to/Convert to Editable Mesh. Zmień nazwę obiektu na skóra, wpisując ją w panelu Modify w miejsce dotychczasowej nazwy Cylinder001. W panelu Modify, w rolecie Edit Geometry wciśnij przycisk Attach List. Wyświetli to listę wszystkich obiektów, jakie mogą zostać zintegrowane z siatkowym obiektem skóra. W wyświetlonym oknie Attach List zaznacz wszystkie obiekty znajdujące się na liście (możesz kliknąć pierwszy, a potem ostatni z wciśniętym klawiszem Shift), jak na rysunku 3.2. Następnie zamknij okno kliknięciem przycisku Attach.
Rysunek 3.2. W oknie Attach List dokonujemy wyboru obiektów, które chcemy przyłączyć do zaznaczonego obiektu siatkowego (Editable Mesh)
150
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
6. Kliknij OK w kolejnym wyświetlonym okienku, by pozwolić
Maksowi uporządkować kwestię numerów identyfikacyjnych dla materiałów (Material ID). Numery te są przypisywane poszczególnym wielobokom siatkowego obiektu, który właśnie tworzymy. Brzmi to mgliście, ale zaraz przekonasz się, że naprawdę chodzi o bardzo prostą rzecz. 7. Wciśnij M i zaznacz kolejne, czwarte już okno z próbką materiału. Kliknij ikonę Get Material lub wciśnij G. 8. W oknie przeglądarki rozwiń sekcję Scene Materials (materiały występujące w scenie). 9. Kliknij dwukrotnie jedyny materiał obecny w tej sekcji (rysunek 3.3 po lewej). Zwróć uwagę, że jest to materiał złożony typu Multi/Sub-Object.
Rysunek 3.3. Materiał złożony, przypisany do „skóry” pajaca 10. Zamknij przeglądarkę i przyjrzyj się materiałowi Multi/Sub-Object
przeniesionemu do okna Material Editor. Materiał składa się z dwóch innych, których używaliśmy wcześniej. Drewno znalazło się w kanale pierwszym, oznaczonym numerem 1 (ID 1). Połyskliwa czerń — w drugim (ID 2). Teraz już wiesz, jak Max
Rozdział 3. • Skóra i szkielet
151
poradził sobie z problemem łączenia w jedną całość obiektów, którym były przypisane różne materiały. Wszystkie wieloboki, które budują oczy pajacyka, otrzymały numer 2, a pozostałe — numer 1. Zarazem dla nowego obiektu został utworzony materiał, który właśnie oglądasz. 11. Zapisz scenę w jej obecnym stanie. Teraz plik pinokio_skóra.max zawiera tylko jeden obiekt, któremu przypisany jest jeden (choć złożony) materiał.
Gotowy szkielet humanoida (Biped) Zanim przystąpimy do łączenia szkieletu z przygotowaną przed chwilą skórą, musimy poświęcić trochę czasu na przygotowania. Skóra pajaca mogłaby przeszkadzać przy edytowaniu szkieletu, więc ją zamrozimy. Niezależnie od tego uczynimy pajacyka półprzejrzystym, aby widzieć kości umieszczone we wnętrzu postaci w cieniowanych (Smooth+ Highlights) oknach widokowych. Ć W I C Z E N I E
3.3
Zmiana właściwości obiektu i tryb See-Through
1. Otwórz plik pinokio_skóra.max, jeśli go zamknąłeś, i zapisz jako
pinokio_biped.max. Jeśli przypisanie modyfikatora Physique nie powiedzie się za pierwszym razem, zachowanie pliku z gotową skórą da Ci punkt startowy do kolejnej próby. 2. Uaktywnij okno Front i wciśnij G, by wyświetlić siatkę, jeśli jest ukryta. Zaznacz obiekt skóra i przemieść go pionowo do góry, tak by stopy pajaca stanęły na poziomej czarnej linii, symbolizującej płaszczyznę XY globalnego układu współrzędnych (czyli „podłogę” sceny). 3. Kliknij zaznaczony obiekt prawym przyciskiem. Wybierz z podręcznego menu opcję Object Properties. Na ekranie pojawi się okno właściwości obiektu, Object Properties (rysunek 3.4).
152
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 3.4. Okno właściwości obiektu
4. Upewnij się, że w polu Display Properties widoczny jest przycisk
trybu By Object. Tryb By Object pozwala ustalać sposób wyświetlania indywidualnie dla zaznaczonych obiektów (włączenie alternatywnego trybu By Layer sprawi, że obiekty będą przejmować atrybuty wyświetlania od warstwy, do której należą). 5. Włącz opcję See-Through, by pajacyk był wyświetlany jako półprzejrzysty. Tryb wyświetlania See-Through można też włączać i wyłączać, wciskając kombinację klawiszy Alt+X. Przyjrzyj się zawartości okna Object Properties, gdyż jest w nim sporo użytecznych opcji. W górnej części okna znajdziesz informacje na temat liczby wieloboków, rozmiarów obiektu itp. W polu Rendering Control możesz uczynić obiekt niewidzialnym, wyłączając opcję Renderable, albo półprzejrzystym, obniżając wartość parametru Visibility (widoczność). Wyłączenie opcji Cast Shadows sprawi, że obiekt nie będzie rzucać cienia. Natomiast wyłączenie opcji Receive Shadows zapobiegnie rzucaniu cieni na powierzchnię danego obiektu. W dolnej części okna można też zmienić ustawienia rozmycia w ruchu (Motion Blur).
Rozdział 3. • Skóra i szkielet
153
6. Włącz opcję Freeze w oknie Object Properties i zamknij je,
klikając OK. Skóra zostaje zamrożona i nie można jej ani edytować, ani zaznaczyć.
Teraz możemy już utworzyć obiekt Biped. Szkielet będzie początkowo zupełnie niedopasowany, gdyż w chwili utworzenia ma proporcje człowieka, nie pajaca. Ć W I C Z E N I E
3.4
Tworzenie obiektu typu Biped
1. Przejdź do zakładki Systems
panelu Create i kliknij przycisk Biped (możesz zamiast tego wybrać polecenie Create/Systems/Biped). 2. W oknie Top przeciągnij wskaźnikiem myszy z wciśniętym lewym przyciskiem, zaczynając od środka głowy (możesz wykonać tę operację w każdym oknie widokowym, lecz posługując się oknem Top, najłatwiej wycentrować tworzony szkielet względem pajacyka). Przeciągając wskaźnikiem myszy, obserwuj w oknie Front lub Perspective, jak szkielet rośnie. Puść przycisk myszy, gdy biodra szkieletu znajdą się mniej więcej na wysokości bioder półprzejrzystej postaci, jak na rysunku 3.5. Nie martw się, jeśli nie uda się tego zrobić całkiem dokładnie. Gdy przyjrzysz się dokładnie utworzonemu szkieletowi, odkryjesz niewielki romb umieszczony na wysokości kości miednicy. Obiekt ten symbolizuje środek ciężkości ciała i jest głównym obiektem w hierarchii, jaką budują połączone ze sobą kości. Jego właściwe umieszczenie ma kluczowe znaczenie dla poprawnej animacji. Dlatego w pierwszej fazie pracy zwracamy uwagę właśnie na biodra, a nie np. na głowę. 3. Nazwij obiekt tak, by go łatwo rozpoznawać, np. pinokio. A jeśli
nie chcesz, by nazwy wszystkich kości w szkielecie zaczynały się od „Bip001”, to odszukaj okienko Root Name w rolecie Create Biped i zastąp domyślną nazwę Bip001 jakąś inną, bardziej charakterystyczną.
Być może nie udało Ci się zbyt dokładnie wyśrodkować szkieletu względem przejrzystej postaci, ale nie przejmuj się tym. Poprawą położenia szkieletu zajmiemy się w kolejnym ćwiczeniu.
154
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 3.5. Tworzenie obiektu Biped Ć W I C Z E N I E
3.5
Pozycjonowanie środka ciężkości
1. W tej chwili zaznaczony jest obiekt pinokio, nadrzędny
względem hierarchii kości. Jeśli przypadkiem usunąłeś zaznaczenie, to naciśnij H i wybierz go z listy obiektów. Jeśli rozwiniesz ukrytą pod nim hierarchię, zobaczysz listę kości szkieletu (rysunek 3.6). Jeśli zamiast hierarchii widzisz zwykłą alfabetyczną listę, wybierz polecenie Display/Display Children z menu okna Select From Scene. 2. Przełącz się do panelu Motion
.
3. W rolecie Biped włącz tryb Figure Mode
. Uaktywniony przycisk zostanie podświetlony na niebiesko. 4. Sprawdź, czy w rolecie Track Selection jest aktywne narzędzie przemieszczenia poziomego — Body Horizontal . 5. W oknie Front umieść obiekt pinokio centralnie względem
postaci. Jeśli zbudowałeś pajacyka dokładnie pośrodku sceny, jak proponowaliśmy w rozdziale 1., to wystarczy umieścić obiekt w punkcie o współrzędnej X: 0. Możesz wpisać tę wartość w polu tekstowym X: u dołu ekranu, w trybie Absolute Mode.
155
Rozdział 3. • Skóra i szkielet Rysunek 3.6. Rozwinięta hierarchia kości
6. Za pomocą narzędzi z rolety Track Selection popraw położenie
poziome (Body Horizontal ) i pionowe (Body Vertical obiektu pinokio względem postaci w oknie Left.
)
Ć W I C Z E N I E
3.6
Dostosowanie kończyn i kręgosłupa
1. W oknie Front powiększ widok górnej połowy ciała. 2. Zaznacz elementy kręgosłupa. Jeśli przy tworzeniu szkieletu
nie zmieniłeś domyślnych ustawień, to będą cztery: Bip001 Spine, Bip001 Spine1, Bip001 Spine2, Bip001 Spine3. 3. Przeskaluj kręgi (R), wydłużając je tak, by kości ramion znalazły się na właściwej wysokości. Tryb Figure Mode musi być cały czas aktywny. Przeskaluj też szyję i głowę, dopasowując je w przybliżeniu do zamodelowanej postaci (rysunek 3.7 u góry).
156
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 3.7. Dopasowywanie rozmiarów i położenia kości 4. Przewiń widok tak, by w oknie Front widzieć dolną połowę ciała. 5. Zaznacz prawą lub lewą kość udową (R Thigh lub L Thigh). 6. W rolecie Track Selection kliknij ikonę Symmetrical
Teraz obie kości udowe są zaznaczone.
.
Rozdział 3. • Skóra i szkielet
157
7. Wybierz narzędzie obrotu (E) i układ współrzędnych Local
z listy dostępnej w pasku narzędziowym. 8. Obróć kości udowe o 30º, nadając im położenie zgodne z kierunkiem nóg pajaca w oknie Front (rysunek 3.7 u dołu). Sprawdź także, czy nie trzeba poprawić ich ułożenia, obracając je w oknie Left. Oczywiście wszystko to robimy w trybie Figure Mode. 9. Przeskaluj kości udowe tak, by kolano znalazło się na właściwej wysokości. 10. Zaznacz lewą lub prawą łydkę (lub raczej piszczel, skoro mowa o kościach). Kliknij ikonę Symmetrical . Możesz przełączać się pomiędzy kośćmi szkieletu, klikając Page Up (zostanie zaznaczony element wyższy w hierarchii) lub Page Down (niższy). 11. Dostosuj długość piszczeli tak, by kostki znalazły się we
właściwym miejscu. Sprawdź też ułożenie tych kości w oknie Left; prawdopodobnie trzeba je będzie nieznacznie obrócić. 12. Zaznacz stopy szkieletu, wciskając Page Down, i przeskaluj je tak, by pasowały do stóp pajaca. Zmieniając wartość parametru Ankle Attach w rolecie Structure, możesz w razie potrzeby przesunąć stopę względem kostki. 13. Zaznacz ramię pajacyka i kliknij ikonę Symmetrical
. Wyprostuj ramiona, by biegły wzdłuż siatkowych rąk postaci, i przeskaluj je odpowiednio. Wciśnij Page Down i powtórz operację dla przedramion. Sprawdzaj położenie kości co najmniej w dwóch oknach widokowych. 14. Wciśnij Page Down i dokonaj skalowania kości dłoni, dopasowując je do rozmiarów drewnianych zaokrąglonych łapek. 15. Chwytne ręce nie są potrzebne do wykonania przykładowej animacji z następnego rozdziału, jeśli jednak planujesz animować tę postać według własnego scenariusza i chciałbyś, by pajacyk był w stanie choć odrobinę manipulować swymi drewnianymi łapkami, to zwiększ liczbę palców do dwóch, korzystając z parametru Fingers w rolecie Structure. Zaznacz jeden z palców, przeskaluj go, przemieść i obróć, czyniąc z niego
158
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
kciuk (rysunek 3.8). Drugi szczątkowy palec pozostaw na czubku łapki. Jest nam potrzebny po to, by po przypisaniu modyfikatora Physique przez dłoń biegło do niego połączenie; niedługo dowiesz się więcej na ten temat.
Rysunek 3.8. Ustawianie kciuka 16. Kliknij ikonę Opposite
w panelu Motion, by zaznaczyć przeciwległy palec, przewiń widok i ustaw na miejscu drugi kciuk. 17. Upewnij się, że wszystkie części szkieletu mają właściwy rozmiar i położenie (rysunek 3.9).
Rysunek 3.9. Półprzejrzysty pajac z widocznym szkieletem wewnątrz postaci
Rozdział 3. • Skóra i szkielet
159
Ć W I C Z E N I E
3.7
Dodatkowe kości
1. W rolecie Structure w okienku parametru Ponytail1 wpisz wartość 3. W oknie Left pojawia się ogon zbudowany z trzech
kręgów (rysunek 3.10 po lewej).
Rysunek 3.10. Ogon (Ponytail) 2. Nadal pracując w trybie Figure Mode, przemieść i obróć
pierwszą z kości ogona (tę u nasady), umieszczając ogon na czubku głowy. Przeskaluj ogon tak, by dopasować go do spiczastej czapki pajaca (rysunek 3.10 po prawej). Będziemy mogli użyć tych dodatkowych kości do animacji czapki, np. do elastycznego zginania jej w różne strony. (Jeżeli wykonałeś bardzo długi nos, to umieść w nim drugi „ogon”, bo inaczej trudno będzie tak dobrać parametry modyfikatora Physique, by nos poruszał się wraz z resztą postaci). Elementy typu Ponytail pozwalają poruszać czułkami, trąbami, ogonami itp., natomiast elementy typu Props są przydatne przy animowaniu postaci niosącej jakiś przedmiot.
Nakładanie skóry na szkielet Sprawdź jeszcze raz położenia i rozmiary kości w dwóch różnych oknach widokowych. Jeśli wszystko jest dobrze, możesz przystąpić do zszywania skóry ze szkieletem. Służy do tego modyfikator Physique, który „przykleja” do poszczególnych kości wierzchołki siatki znajdujące się w pobliżu i pozwala przy tym regulować zasięg tego oddziaływania. „Przyklejanie” przebiega najlepiej, gdy kończyny postaci
160
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
znajdują się daleko od siebie, bo wtedy strefy wpływów poszczególnych kości nie zazębiają się. To właśnie dlatego zamodelowaliśmy pajaca w pozycji rozgwiazdy. Ć W I C Z E N I E
3.8
Modyfikator Physique
1. Odmroź obiekt skóra (wybierz Unfreeze All w panelu Display
lub w menu podręcznym). 2. Zaznacz obiekt skóra i przypisz mu modyfikator Physique, wybierając z menu górnego polecenie Modifiers/Parametric Deformers/Physique. 3. W rolecie Physique kliknij ikonę Attach to Node, oznaczoną kółkiem na rysunku 3.11.
Rysunek 3.11. Inicjalizacja połączenia między szkieletem a skórą 4. Naciśnij H i wybierz obiekt pinokio z listy. 5. W wyświetlonym oknie (rysunek 3.11) kliknij przycisk
Initialize. Pomarańczowe linie, które biegną teraz wzdłuż pajacyka, oznaczają przyłączenie szkieletu do skóry.
Rozdział 3. • Skóra i szkielet
161
Ć W I C Z E N I E
3.9
Usuwanie błędów
1. Zaznacz kość ramienia. Ponieważ obiekt skóra nie jest zamrożony,
będzie trochę przeszkadzał; zaznaczenie kości może wymagać kilku prób. Aby ułatwić sobie pracę, możesz rozwinąć listę filtrów selekcji w pasku narzędziowym (domyślnie wybrany jest na niej filtr All) i włączyć tryb Bone, aby zaznaczane były wyłącznie kości. 2. Obróć kość (E) i sprawdź, czy całe ramię pajaca podąża za obrotem szkieletowej kończyny. Może okazać się, że niektóre wierzchołki modelu zostały w miejscu i ciągną się jak guma. 3. Naciśnij Ctrl+Z, by odwołać obrót. Jeśli wystąpiły problemy z ciągnącymi się wierzchołkami, to zaznacz ponownie skórę i przejdź na poziom edycji Envelope modyfikatora Physique (rysunek 3.12 po prawej stronie). Pomarańczowe krzywe przybiorą kolor żółty.
Rysunek 3.12. Edycja obwiedni na poziomie Envelope modyfikatora Physique 4. Kliknij jaskrawożółtą krzywą biegnącą przez tę część kończyny,
gdzie wystąpiły problemy. Na ekranie pojawią się owalne obwiednie, czerwone i fioletowe, symbolizujące wpływ modyfikatora na model (rysunek 3.12 po lewej). Ciągnące się wierzchołki to te, które znalazły się na zewnątrz obwiedni, a więc są poza zasięgiem modyfikatora Physique. 5. Zwiększ wartość parametru Radial Scale w rolecie Blending Envelopes, tak by wierzchołki znalazły się wewnątrz obwiedni. Zmień odpowiednie ustawienia także po drugiej stronie modelu, tam musi występować analogiczny problem.
162
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
6. Zakończ edycję na poziomie Envelope. Ponownie zaznacz ramię
i sprawdź, czy teraz obraca się poprawnie. Nie zapomnij odwołać próbnego obrotu (Ctrl+Z). 7. Obróć kość udową, spróbuj pochylić głowę i skręcić tors. Sprawdź, czy postać zachowuje się poprawnie. W przypadku naszego pajacyka źródłem problemów będzie najprawdopodobniej długi nos, o ile nie dodałeś w nim kości typu Ponytail. Usuń pojawiające się problemy tak, jak to zostało opisane dla ramienia. Odwołuj wszystkie próbne ruchy. Ć W I C Z E N I E
3.10
Wstępne ustawienie postaci
1. Teraz, gdy masz już poprawnie działające połączenie między
szkieletem i skórą, możesz ponownie zamrozić skórę postaci, by Ci nie przeszkadzała. 2. Zaznacz szkielet (dowolną część). Sprawdź, czy w panelu Motion jest włączony tryb Figure Mode . 3. Zaznacz kość udową i kliknij ikonę Symmetrical
. Obróć kość (w układzie współrzędnych Local) tak, by pajacyk prosto stanął na nogach. 4. Zaznacz ramiona i opuść je w dół. Chcemy, by pajac przybrał naturalną, stojącą pozycję. 5. Zaznacz obiekt pinokio. Korzystając z narzędzia Body Vertical
, ustaw pajaca na właściwej wysokości. Sprawdź, czy jego stopy dotykają podłogi, a nie zapadają się w niej. 6. Ukryj szkielet, włączając opcję Bone Objects w rolecie Hide By Category panelu Display; w renderowanym obrazku wystające z pajaca kości wyglądałyby bardzo dziwacznie. Zrenderuj na próbę tę scenę (rysunek 3.13). 7. Zapisz plik pinokio_biped.max w jego obecnym stanie. To będzie Twój plik wyjściowy do pracy nad animacją.
Rozdział 3. • Skóra i szkielet Rysunek 3.13. Stojący pajacyk
163
164
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
4 Animacja Najprostsza recepta na animację w Maksie jest następująca: 1. W ujęciu 0. budujemy scenę w jej stanie wyjściowym. 2. 3. 4. 5.
Nazwijmy go stanem A. Wciskamy klawisz AutoKey i przesuwamy suwak animacji do innego ujęcia. Wprowadzamy dowolne zmiany w scenie, doprowadzając ją do stanu B. Wyłączamy przycisk AutoKey. Wciskamy Play i oglądamy, jak Max radzi sobie ze stworzeniem płynnego przejścia od A do B.
To naprawdę jest takie proste… ale tylko pod warunkiem, że uda się za pierwszym podejściem. W tym rozdziale zajmiemy się więc poznawaniem różnych metod animacji i narzędzi, których można użyć do jej edycji. Zaczniemy od animowania transformacji, potem będziemy animować parametry modyfikatorów, a w końcu zajmiemy się animacją obiektu Biped, czyli szkieletu naszego Pinokia.
166
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Przygotowania Zaczniemy od przygotowania sceny, zawierającej scenerię i postacie. Ć W I C Z E N I E
4.1
Konfiguracja czasu
1. Otwórz plik komnata.max z rozdziału 2., z gotowym warsztatem
Gepetta. Zapisz go jako animacja01.max. 2. Kliknij ikonę Time Configuration
w grupie narzędzi do sterowania odtwarzaniem animacji (lub kliknij prawym przyciskiem dowolną inną ikonę z tej grupy).
3. W wyświetlonym oknie Time Configuration możesz sprawdzić
ustawienia tempa odtwarzania oraz aktualną długość filmu. Domyślnie tworzony jest film o długości 100 klatek, z tempem odtwarzania 30 fps (klatek na sekundę). Tempo 30 fps, jeśli tylko komputer nadąża z odtwarzaniem, zapewnia idealną płynność ruchów. Jednak filmy przeznaczone do publikacji w Internecie z reguły mają znacznie mniejsze tempo odtwarzania, np. 15 lub 12 fps, aby pliki nie były zbyt duże. Długość filmu z łatwością będziesz mógł zmienić później, natomiast tempo lepiej ustawić od razu. Zwłaszcza gdy planujesz dołączenie ścieżki dźwiękowej (wyobrażasz sobie, jakie efekty przyniesie zmiana tempa odtwarzania, gdy w filmie występuje jakaś mówiąca postać?). Jeśli uważasz, że 30 klatek na sekundę przy wybranej rozdzielczości (planujemy, że to będzie 400×300 pikseli) to zbyt wiele, zaznacz opcję Custom i zwolnij tempo do 15 fps, jak na rysunku 4.1. Następnie kliknij w okienku End Time, by odświeżyć jego zawartość, i przywróć ustawienie tego parametru na 100.
Rozdział 4. • Animacja
167
Rysunek 4.1. Kliknięcie prawym przyciskiem jednej z ikon z tej grupy wywołuje okno Time Configuration, gdzie można ustalić prędkość odtwarzania i długość animacji W Maksie istnieje możliwość dołączenia dźwięku do filmu, jednak nie jest to środowisko najwłaściwsze do obróbki plików audio. Dlatego najlepiej pracować nad dźwiękiem w przeznaczonych do tego programach, a w Maksie wprowadzać go tylko wtedy, gdy jest to nam potrzebne do synchronizacji ruchów postaci z muzyką lub nagraniami mowy. Aby dodać do sceny dźwięk (lub dźwięki), wykonaj następujące operacje: Otwórz
okno ścieżek animacji. Możesz to zrobić, klikając ikonę okna Trackbar lub wybierając polecenie Graph Editors/New Track View z górnego menu.
Odszukaj
pozycję Sound w hierarchii po lewej stronie (rysunek 4.2 po lewej). Kliknij ją prawym przyciskiem myszy i wybierz polecenie Properties z menu podręcznego.
W
oknie Sound Options kliknij przycisk Choose Sound. W kolejnym oknie Open Sound odszukaj na dysku i otwórz przygotowany wcześniej plik dźwiękowy. Plik będzie odtwarzany za każdym razem, gdy włączysz ). W jednym filmie możesz wprowadzić odtwarzanie animacji (Play równolegle wiele plików dźwiękowych, tak by dźwięki nakładały się i mieszały ze sobą.
168
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.2. Dołączanie pliku dźwiękowego 4. Zamknij okno, uaktywnij cieniowane (Smooth+Highlight) okno
widoku z kamery i wciśnij Play . Pod oknami widokowymi zaczyna przesuwać się suwak czasu. Przy obecnych ustawieniach w oknie Time Configuration (Real Time ― czas rzeczywisty, 1x ― bez zmiany tempa, Loop ― pętla) odtwarzanie w oknie widokowym jest zapętlone i zgodne z docelowym tempem odtwarzania tego filmu. Jeśli suwak „przycina się” i nie przesuwa się gładko, to zmień tryb wyświetlania na Wireframe. 5. Zatrzymaj odtwarzanie kliknięciem tego samego przycisku, który zamienił się w przycisk Stop. Wróć do klatki zerowej . naciśnięciem ikony Go To Start
Dołączymy do sceny postacie, dla wygody umieszczając je na oddzielnych warstwach. Ć W I C Z E N I E
4.2
Importowanie obiektów z innych plików (Merge) i menedżer warstw
1. Kliknij ikonę Manage Layers
w pasku narzędziowym. Na ekranie pojawia się okno menedżera warstw. W tej chwili jest w nim obecna jedna warstwa o domyślnej nazwie 0(default), w której umieszczone są wszystkie obiekty zawarte w tej scenie.
Rozdział 4. • Animacja
169
2. Rozwiń menu ukryte pod narożną ikoną Maksa i wybierz
polecenie Merge z sekcji Import. Wyświetlone zostanie okno wyboru pliku. Odszukaj i otwórz finalny plik z pajacykiem z rozdziału 3., pinokio_biped.max. 3. Na ekranie pojawi się kolejne okno, zawierające listę obiektów zawartych w pliku, jakie możesz dołączyć do bieżącej sceny. Kliknij przycisk All w dolnej części okna, by zaimportować wszystkie, a potem OK (rysunek 4.3 po lewej).
Rysunek 4.3. Importowanie obiektów i umieszczanie ich na nowej warstwie 4. Pinokio pojawia się pośrodku pomieszczenia i jest obecnie
zaznaczony. Kliknij ikonę Create New Layer… w narożniku okna menedżera warstw (oznaczoną kółkiem na rysunku 4.3), a zostanie utworzona nowa warstwa, na którą zostaje przeniesiony zaznaczony pajacyk. 5. Wciśnij przycisk myszy nad nazwą nowej warstwy (Layer001), a gdy uaktywni się pole tekstowe, wpisz w nim nazwę pinokio i naciśnij Enter. 6. Kliknij znaczek „+” przy nazwie warstwy pinokio, a przekonasz się, że masz stąd dostęp do wszystkich zawartych w niej obiektów (nawet tych, które są ukryte wewnątrz grup). Podświetl kliknięciem obiekt pinokio, a potem wciśnij przycisk Select w górnym pasku okna menedżera. Przejdź Highlighted… i w oknie Top za pomocą narzędzi do do panelu Motion przemieszczenia poziomego oraz obracania ustaw Pinokia przed lustrem.
170
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne Przy korzystaniu z menedżera warstw trzeba się przyzwyczaić, że klikanie warstw ani ich nie uaktywnia, ani nie zaznacza ― jedynie podświetla. Dopiero gdy podświetlisz jedną lub kilka warstw albo zawartych w warstwach obiektów, możesz przekształcić ten wybór w zaznaczenie . Natomiast aby uaktywnić warstwę (aktywna warstwa kliknięciem to ta, na której są tworzone nowe obiekty, gdy użyjesz panelu Create), postaw przy jej nazwie „haczyk”, klikając w pierwszej kolumnie.
7. Zwiń hierarchię w oknie menedżera i powtórz operację importu
(Merge) dla pliku z wróżką przygotowaną do animowania z rozdziału 1. (z sukienką, skrzydełkami i z gotową hierarchią obiektów). Jeśli korzystasz z materiałów zamieszczonych pod adresem ftp://ftp.helion.pl/przyklady/cwmax12.zip, użyj pliku wróżka_animacja.max. Zaimportuj wszystkie obiekty (All) i ponownie kliknij ikonę Create New Layer, by umieścić wróżkę na nowej, trzeciej warstwie. Zmień nazwę warstwy na wróżka. 8. Podświetl warstwę wróżka i kliknij
. Zaznaczyłeś wszystkie obiekty na warstwie. Umieść wróżkę (W) za oknem komnaty. Kliknięcie ikonki z sześcianikiem przy nazwie obiektu wyświetla okno z jego właściwościami (Object Properties). Kiedy zaś klikniesz ikonę ze stosem karteczek przy nazwie warstwy, pojawi się okno z jej właściwościami (Layer Properties), jak na rysunku 4.4 u góry. Możesz w nim ustawić jednocześnie właściwości dla wszystkich obiektów zawartych w warstwie. Nie zapominaj, że właściwości z pola Display Properties są przejmowane przez obiekty od warstwy tylko wtedy, gdy w oknie Object Properties został dla nich włączony wspomniany już wcześniej tryb By Layer.
9. W następnych ćwiczeniach zajmiemy się pomieszczeniem,
uaktywnij więc warstwę 0(default) i zamroź warstwy wróżka i pinokio, klikając w kolumnie Freeze (rysunek 4.4 u dołu), bądź też ukryj je, klikając w kolumnie Hide. Analogicznie możesz w oknie menedżera zamrażać i ukrywać poszczególne obiekty, widoczne w rozwiniętych hierarchiach. Pracując nad animacją, trzeba czasem zrenderować ją na próbę. Aby jednak ocenić ruch, nie musimy za każdym razem oglądać cieni, odbić lustrzanych i efektów atmosferycznych.
Rozdział 4. • Animacja
171
Rysunek 4.4. Menedżer warstw pozwala zamrażać i ukrywać wybrane obiekty lub całe warstwy oraz sterować ich właściwościami Ć W I C Z E N I E
4.3
Predefiniowane ustawienia renderingu
1. Otwórz okno ustawień renderingu klikając ikonę Render Setup
lub wciskając F10. Przejdź do zakładki Renderer i wyłącz renderowanie cieni (opcja Shadows) oraz odbić lustrzanych (Auto Reflect/Refract and Mirrors) (rysunek 4.5 po lewej). (Wyłączenie odbić wpłynie na wygląd podłogi, ale nie lustra, bo to zwierciadło pod ścianą korzysta z odbić typu Raytrace). 2. Wróć do zakładki Common i wyłącz opcje Atmospheric i Effects (rysunek 4.5 po prawej). Jeśli chcesz jeszcze bardziej zaoszczędzić na czasie, możesz też zmniejszyć rozdzielczość renderingu, klikając przycisk 320×240. 3. Kliknij rozwijaną listę Preset u dołu okna. Przewiń ją i wybierz Save Preset (zapisz ustawienia renderingu). W wyświetlonym oknie wpisz nazwę zapisywanego pliku, np. roboczy rendering. Pozostaw domyślnie wybrany katalog, by umieścić plik w katalogu Maksa przeznaczonym specjalnie dla ustawień renderingu, i zamknij okno.
172
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.5. Zapisywanie własnych ustawień renderingu 4. W drugim wyświetlonym oknie pozostaw zaznaczone wszystkie
kategorie i kliknij Save. Na liście Preset pojawia się nowa pozycja. Wystarczy ją wybrać, aby szybko przywrócić takie ustawienia parametrów renderingu, z jakich korzystamy teraz. 5. Naciśnij C i przełącz się na widok z kamery Camera002, popraw w razie potrzeby ustawienie kamery, tak by Pinokio znalazł się centrum kadru. 6. W bocznym panelu Display włącz opcję Bone Objects w rolecie Hide By Category, by uniknąć renderowania szkieletu pajaca. 7. Kliknij ikonę Render Scene
. Nowe ustawienia renderingu są w tej chwili obowiązujące. Obrazek jest uproszczony, bez cieni, światła wolumetrycznego i lustrzanego odbicia w podłodze, ale za to renderuje się szybko (rysunek 4.6). 8. Zapisz plik animacja01.max w jego obecnym stanie.
Rozdział 4. • Animacja
173
Rysunek 4.6. Roboczy rendering sceny Gdy zechcesz użyć znów renderera Scanline z wysoką jakością, wybierz z listy Preset w oknie Render Setup pozycję 3dsmax.scanline. ´no.advanced.lighting.high. W wyświetlonym oknie Select Preset Categories pozostaw zaznaczone wszystkie kategorie, by załadować komplet ustawień, i kliknij przycisk Load.
Klucze animacji W czasach gdy gwiazdą kina był jelonek Bambi, praca nad animacją przebiegała następująco: najpierw przez głównego animatora rysowane były postacie w najważniejszych, kluczowych momentach ruchu, a potem sztab pomocników wypełniał luki niezliczonymi rysunkami pośrednich faz. Te główne klatki nazywane były klatkami kluczowymi lub krócej ― kluczami. Teraz jest tak samo, tylko że głównym animatorem jesteś Ty, a zamiast sztabu pomocników masz Maksa. Klucz animacji w Maksie to klatka, w której ustanowiłeś określoną wartość dla jakiegoś wybranego parametru obiektu. Może to być jego położenie, kolor materiału, wygięcie ― cokolwiek. Traktuj klucz jako parę skojarzonych ze sobą informacji: numer ujęcia (Time) oraz wartość animowanego parametru (Value). Za to, co dzieje się pomiędzy kluczami, odpowiada specjalny algorytm zwany kontrolerem animacji;
174
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
w następnym podrozdziale dowiesz się o nim więcej. W tym ćwiczeniu zajmiesz się tylko rozmieszczaniem w czasie kluczy i pozwolisz Maksowi zadbać o resztę. Zaczniemy od najprostszego przypadku, czyli animowania transformacji w trybie AutoKey. Zamiast trybu AutoKey, w którym animowane jest wszystko, czego tylko dotkniesz, możesz korzystać z trybu Set Key i animować scenę w sposób bardziej przemyślany. W trybie Set Key po dokonaniu każdej zmiany, którą chciałbyś uwzględnić w animacji, musisz nacisnąć duży kwadratowy . Dodatkowo możesz ograniczyć możliwość przycisk z kluczem tworzenia kluczy np. do samych przemieszczeń i obrotów (Position, Rotation) albo do samych parametrów modyfikatorów (Modifiers). Kliknij przycisk Key Filters, by przejrzeć dostępne możliwości. Ć W I C Z E N I E
4.4
Animacja transformacji
1. Kontynuujemy pracę nad plikiem animacja01.max. Uaktywnij
widok z góry (Top), powiększ widok okna i obracając (E) obiekty Dummy, zamknij dokładnie okno. Bardzo pomocne może być przy tym wybranie pozycji Helpers z listy filtrów selekcji (All) w pasku narzędziowym. Ponieważ nie włączyliśmy jeszcze trybu animacji, to niezależnie od aktualnego położenia suwaka czasu ta zmiana dotyczy klatki 0., przechowującej wyjściowy stan sceny. 2. Przesuń suwak czasu do klatki 20. (możesz też wpisać 20 w okienku tekstowym pod klawiszem Play i wcisnąć Enter) i wciśnij przycisk AutoKey (rysunek 4.7). Przycisk przybiera czerwony kolor, czerwona staje się też obwiednia aktywnego widoku. To oznacza, że tryb animacji został włączony. 3. W oknie Top obróć kolejno oba obiekty Dummy, otwierając okno jak najszerzej. Przyjrzyj się listwie pod oknami widokowymi. W miejscach wskazanych strzałkami na rysunku 4.8 pojawiły się barwne prostokąciki, symbolizujące klucze. Pierwszy klucz, ten w klatce 0., przechowuje stan wyjściowy (zamknięte okno). Drugi, w klatce 20., przechowuje stan końcowy (otwarte okno). Klucze są utworzone niezależnie dla obu skrzydeł, czyli dla jednego i dla drugiego obiektu Dummy, i znajdują się na ścieżce obrotu (Rotation) każdego z nich.
Rozdział 4. • Animacja
175
Rysunek 4.7. Zaczynamy animować
Rysunek 4.8. Klucze animacji utworzone w trybie AutoKey 4. Przejdź do klatki 30. i obróć kolejno obiekty tak, by okno było
otwarte, lecz nie na maksymalną szerokość. 5. Wyłącz tryb AutoKey. Uaktywnij widok z pierwszej kamery (Camera001) i powoli przeciągnij suwak czasu na odcinku 0 – 30. Okno otwiera się szeroko, a potem odrobinę przymyka. 6. Nie chcemy, by okno otwierało się już w pierwszej klatce, zanim jeszcze widz zdąży się rozeznać, co jest w tej scenie ważne i na czym ma skoncentrować wzrok. Zaznacz jeden z obiektów Dummy (obojętne który), umieść kursor nad prostokącikiem w klatce 0. i wciskając klawisz Shift, przeciągnij go do klatki 10. (prostokącik przybierze biały kolor na znak, że ten klucz jest zaznaczony). Zwolnij przycisk myszy.
176
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
7. Przesuń suwak czasu na odcinku 0 – 20. Przez pierwsze 10 klatek
skrzydło okna nie porusza się. Skopiowaliśmy klucz z klatki 0. do 10., tak że stan obiektu jest w obu klatkach identyczny, w tym odcinku czasowym nie ma więc żadnych zmian. Potem skrzydło okna otwiera się gwałtownie, gdyż cały obrót musi być teraz wykonany między klatką 10. a 20., czyli w czasie o połowę krótszym. 8. Wciśnij Shift i metodą „przeciągnij i upuść” skopiuj klucz z klatki 20. („otwarte”) do klatki 45. 9. Skopiuj klucz z klatki 30. („trochę przymknięte”) do klatki 70. 10. Skopiuj klucz z klatki 45. („otwarte”) do klatki 100. Finalny wygląd listwy czasowej przedstawia rysunek 4.9.
Rysunek 4.9. Listwa czasowa wypełniona kluczami animacji 11. Zaznacz drugi obiekt Dummy i dokonaj analogicznego
kopiowania kluczy, przy czym nie musisz kopiować ich do idealnie tych samych klatek ― wystarczą pobliskie (np. 75. zamiast 70.). Skrzydła okien w starym, rozpadającym domu nie powinny raczej poruszać się synchronicznie, jak w zegarku. 12. Zaznacz naraz oba obiekty Dummy i kliknij ikonę Mini-Curve Editor obok listwy czasowej, by obejrzeć ścieżki animacji (rysunek 4.10). Dwie faliste krzywe z nanizanymi białymi punkcikami (kluczami) symbolizują przebieg obrotu dwóch zaznaczonych obiektów Dummy w czasie. Krzywe są lustrzane, bo obiekty Dummy obracane były w przeciwnych kierunkach. Ścieżki animacji możesz oglądać w oknie Trackbar albo w podobnym oknie Track View, dostępnym z menu Graph Editors (wybierz z tego menu polecenie New Track View, by zdefiniować nowe okno ścieżek animacji dla Twojej sceny) Okno Track View jest bardziej rozbudowane i udostępnia więcej trybów wyświetlania i narzędzi. 13. Umieść kursor nad oknem hierarchii po lewej stronie, a gdy
kursor przybierze kształt „rączki”, przewiń hierarchię, tak by zobaczyć zaznaczone ścieżki obrotu (Rotation) obiektu Dummy001 i Dummy002. Hierarchia ta oferuje dostęp do wszystkich ścieżek animacji w scenie, których jest niezliczona ilość ― oczywiście niemal wszystkie są niewykorzystane.
Rozdział 4. • Animacja
177
Rysunek 4.10. Krzywe animacji obrotu obu obiektów Dummy
Zauważ, że obracając obiekt Dummy względem jednej osi, umieściliśmy klucze na wszystkich ścieżkach z grupy Rotation (X Rotation, Y Rotation, Z Rotation), lecz wykresy dwóch z nich są całkiem płaskie. Ć W I C Z E N I E
4.5
Edycja kluczy
1. Włącz tryb Wireframe w oknie Camera001, aby odświeżanie
okna przebiegało sprawniej, i wciśnij przycisk Play. Animacja będzie odtwarzana na okrągło. 2. Otwórz okno z krzywymi obrotu obu zaznaczonych obiektów, jeśli je zamknąłeś, i umieść je tak, by widzieć okno Camera 001 z animacją (okno krzywych można wyciągnąć na środek ekranu). Zaznacz dwa klucze znajdujące się w okolicy ujęcia 45. (możesz przeciągnąć wokół nich ramkę lub kliknąć je kolejno z wciśniętym klawiszem Ctrl). Wciśnij narzędzie Slide Keys (oznaczone kółkiem na rysunku 4.11) i przesuń klucze w lewo o jakieś 20 klatek. Oscylująca krzywa wydłuża się; wahania okiennic staną się powolniejsze. Nie przejmuj się, że ostatnie klucze wyjechały poza krańcową, setną klatkę. Nie ma obowiązku umieszczania wszystkich kluczy w renderowanym zakresie klatek. Zresztą ta animacja i tak będzie potem dłuższa. 3. Zaznacz dwa następne klucze i przełącz się na narzędzie Scale Values, oznaczone kółkiem na rysunku 4.12. Przeskaluj zaznaczone klucze w pionie, zwiększając odstęp między nimi, dzięki czemu krzywe na tym odcinku staną się gładsze, bardziej płaskie. Chodzi o to, by kolejne wychylenia kołyszących się okiennic były coraz mniejsze. Oceń efekt w oknie Camera001.
178
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.11. Przesuwanie kluczy Przemieszczanie kluczy w pionie w oknie ścieżek animacji wpływa na wartość parametru (w tym przypadku obrotu), a przemieszczanie ich w poziomie wpływa na ich umiejscowienie w czasie.
Rysunek 4.12. Skalowanie kluczy oznacza zmianę zapisanych w nich wartości 4. Możesz jeszcze doszlifować animację, przemieszczając klucze
na krzywej, jeśli uznasz to za potrzebne. Gdy skończysz, zamknij okno krzywych naciśnięciem przycisku Close i zatrzymaj odtwarzanie (Stop). Animujemy teraz małą akcję drugorzędną, a mianowicie poruszenie pajęczyn szarpniętych podmuchem. Tym razem będziemy kluczować parametry modyfikatora.
Rozdział 4. • Animacja
179
Ć W I C Z E N I E
4.6
Animacja modyfikatorów
1. Zaznacz obiekt Plane001, czyli ustawioną pod ścianą płaszczyznę
symulującą pajęczynę. 2. Wybierz z górnego menu polecenie Modifiers/Free Form Modifiers/FFD 3x3x3. Cały obiekt zostaje otoczony pomarańczową klatką o krawędziach podzielonych dodatkowymi wierzchołkami (punktami kontrolnymi). Przemieszczając punkty tej klatki, możemy deformować zawarty wewnątrz obiekt. Druga płaszczyzna otrzymuje identyczną klatkę, bo jest to kopia typu Instance, a obiekty Instance mają wspólny stos modyfikatorów. 3. Przejdź do panelu Modify, rozwiń hierarchię ukrytą pod pozycją FFD 3x3x3 w stosie modyfikatorów i zaznacz poziom Control Points (rysunek 4.13 po prawej u góry), by móc edytować punkty kontrolne.
Rysunek 4.13. W wyniku przemieszczenia punktów kontrolnych modyfikatora FFD nałożonego na obiekt Plane001 (u góry) wybrzuszają się obie pajęczyny (u dołu)
180
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
4. Przeciągnij wskaźnikiem myszy w oknie Left lub Front, rysując
5. 6.
7.
8.
9.
10.
11.
ramkę zaznaczenia wokół całego środkowego rzędu punktów kontrolnych. Wciśnij spację, by zablokować zaznaczenie. Wciśnij klawisz AutoKey i przesuń suwak czasu w okolice klatki 25. W oknie Top przemieść zaznaczone wierzchołki, oddalając je od okna. Im dalej je przemieścisz, tym bardziej zamaszysty będzie ruch środkowej części pajęczyny (staraj się nie przeciągnąć wieloboków obiektu Plane001 na drugą stronę ściany pomieszczenia). Wyłącz tryb AutoKey. Kliknij spację, by odblokować zaznaczenie, i przejdź na wyższy poziom edycji, zaznaczając pozycję FFD 3x3x3 w stosie modyfikatorów. Pierwszy klucz na listwie, ten z klatki 0., przeciągnij do klatki 10. Chodzi o to, by pajęczyna nie zaczęła się poruszać, nim jeszcze okno się otworzy. Potem skopiuj klucz z klatki 10. na sam koniec animacji, do klatki 100., aby pajęczyna łagodnie wracała do pierwotnego stanu. Przesuń suwak czasu od klatki 0. do 100., obserwując okno Camera001. Druga płaszczyzna, Plane002 (jak również wszystkie inne pajęczyny, jakie być może rozmieściłeś w scenie, kopiując je z opcją Instance), jest animowana w identyczny sposób (rysunek 4.13 u dołu). Jeśli nie podoba Ci się animacja którejś z pajęczyn i chciałbyś ją zmodyfikować, np. zmieniając kierunek przemieszczenia punktów kontrolnych, to zaznacz obiekt Plane, którym chcesz się zająć, i kliknij ikonę Make Unique pod stosem modyfikatorów (oznaczoną kółkiem na rysunku 4.14). W ten sposób zerwiesz połączenie między modyfikatorami. Przejdź na poziom edycji Control Points. Właściwe punkty są już zaznaczone.
12. Wróć na początek listwy czasowej
i włącz ikonę trybu Next tuż poniżej. Kliknij przycisk Next raz, a potem drugi, Key by przejść do tego ujęcia kluczowego, w którym pajęczyna jest wybrzuszona (w trybie Next Key naciśnięcie przycisku Next lub Previous przełącza do kolejnego lub poprzedniego klucza, a nie do następnej lub poprzedniej klatki).
Rozdział 4. • Animacja
181
Rysunek 4.14. Zerwanie połączenia między kopiami pozwala na niezależną animację punktów kontrolnych modyfikatora 13. Wciśnij przycisk AutoKey i w oknie Top przemieść punkty
kontrolne tam, gdzie się powinny znaleźć (możesz użyć spacji, by zabezpieczyć zaznaczenie). Nowa wartość w kluczu zastąpi poprzednią. 14. Wyłącz tryb AutoKey oraz tryb edycji punktów kontrolnych. Odtwórz animację (Play) lub, jeśli chcesz dokładniej ocenić ruch pajęczyn, wykonaj roboczy rendering animacji do pliku AVI (patrz ćwiczenie 4.8). Na koniec animujemy jeszcze kamerę, wykonując nią mały najazd. Od strony technicznej animacja kamery może być zarówno animacją transformacji (gdy przemieścimy lub obrócimy kamerę), jak i animacją parametrów dostępnych w stosie modyfikatorów (gdy w celu powiększenia lub pomniejszenia widoku użyjemy ogniskowej, czyli tzw. zoomu kamery). W obu przypadkach można ją jednak wykonać bardzo prosto za pomocą narzędzi do nawigacji znajdujących się w prawym dolnym narożniku ekranu. Ć W I C Z E N I E
4.7
Animacja kamery
1. Włącz tryb AutoKey i przejdź mniej więcej do 80. klatki animacji. 2. Uaktywnij okno Camera001 i wybierz narzędzie Dolly Camera
(najazd kamerą) z grupy ikon do nawigacji. Przeciągnij w oknie widokowym, przybliżając kamerę do okna. Rysunek 4.15 przedstawia widok w wersji „przed” i „po”.
182
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.15. Animacja najazdu kamerą 3. Wyłącz tryb AutoKey i w listwie animacji przesuń klucz z klatki
0. do 10. 4. Zaznacz obiekt Camera001 w scenie (jeśli nie widzisz kamer w oknach widokowych, sprawdź ustawienia w panelu Display i w razie potrzeby wyłącz opcję Cameras w rolecie Hide By Category). Zaznaczenie kamery nie było nam potrzebne, by ją animować, ale ułatwi nam obejrzenie wykresu tej animacji. 5. Kliknij
. Przekonasz się, że przemieszczenie kamery nie jest liniowe; oba wykresy (dla ruchu wzdłuż dwóch osi) mają kształt litery „S”. Na początku kamera stopniowo przyspiesza, potem zwalnia. 6. Zaznacz klucze z klatki 10., a przekonasz się, że krzywe animacji to zwykłe krzywe Beziera. Przy zaznaczonych wierzchołkach uwidocznią się uchwyty do zmiany kształtu krzywizny (ich położenie jest wskazane strzałką na rysunku 4.16). Przeciągnij je kolejno w prawo, jak na rysunku 4.16 u dołu, aby jeszcze bardziej złagodzić przejście; kamera będzie rozpoczynać ruch niemal niepostrzeżenie. 7. Naciśnij Play i obejrzyj najazd kamerą, wykonywany między 10. a 80. klatką. 8. Wybierz polecenie Save As z menu ukrytego pod ikoną i naciśnij ikonę z plusem, by zapisać plik jako animacja02.max. Ponieważ zakończyliśmy na tym animowanie pomieszczenia, dobrze byłoby się upewnić, że nie wystąpiły błędy (pajęczyny nie przenikają przez ściany itp.).
Rozdział 4. • Animacja
183
Rysunek 4.16. Krzywe animacji można edytować także za pomocą uchwytów Ć W I C Z E N I E
4.8
Próbny rendering animacji
1. Kliknij ikonę ustawień renderingu (Render Setup
) lub wciśnij F10. W górnej części rolety Common Parameteres zamiast opcji Single włącz opcję Active Time Segment (sąsiednia opcja Range pozwala wybrać dowolny zakres klatek do renderowania). Przy obecnych ustawieniach zostanie zrenderowana cała animacja, od klatki 0. do 100. (parametr Every Nth Frame ustawiony jest na 1, więc renderowane będą wszystkie klatki; gdybyś ustawił go np. na 2, to renderowana byłaby co druga, na 3 — co trzecia itp). 2. Przewiń zawartość okna (z otwartą zakładką Common) i odszukaj pole Render Output. Kliknij przycisk Files, oznaczony elipsą na rysunku 4.17. W kolejnym wyświetlonym oknie (Render Output File) wpisz nazwę dla pliku filmowego (np. podgląd) i wybierz AVI jako format pliku. Możesz skorzystać z domyślnego miejsca na zapisywanie plików, czyli z katalogu renderoutput, stworzonego przez Maksa przy instalacji, lub zarządzić zapisanie pliku w innym miejscu na dysku. 3. Kliknij OK w kolejnym wyświetlonym oknie, by zatwierdzić domyślne parametry kompresji pliku AVI (rysunek 4.17 po prawej).
184
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.17. Rendering do pliku 4. Ponieważ nadal obowiązują właściwe (robocze) ustawienia
renderingu, to upewnij się tylko, czy na liście Viewport wybrany jest widok Camera001, i kliknij przycisk Render (jeśli w międzyczasie zmieniłeś ustawienia renderingu, wybierz pozycję rendering roboczy z listy Preset i w wyświetlonym okienku wciśnij przycisk Load). 5. Po zakończeniu renderingu odszukaj zapisany na dysku plik AVI i odtwórz go. 6. Jeśli dostrzeżesz błędy, popraw klucze, które tego wymagają, i zapisz plik. Gdybyś zdecydował się jeszcze raz renderować animację, będzie to już prostsze; kliknij przycisk Render, a potem kliknij OK w wyświetlonym okienku z ostrzeżeniem, że nastąpi nadpisanie poprzedniego pliku AVI przez nowy.
Kontrolery animacji Nie każdą animację można wykonać, wciskając klawisz AutoKey i dokonując zmian w oknach widokowych ― a w każdym razie w wielu przypadkach byłoby to bardzo męczące. Wyobraź sobie, ile kluczy musiałbyś utworzyć, żeby animować intensywnie trzepoczące skrzydełka wróżki w całym czasie trwania filmu. Odpowiednio dobrany kontroler pozwala zautomatyzować takie animacje.
Rozdział 4. • Animacja
185
Ć W I C Z E N I E
4.9
Animacja poza zakresem kluczy i wybór kontrolera
1. Otwórz plik animacja02.max, jeśli go zamknąłeś. Kliknij ikonę
Manage Layers . Odmroź i uaktywnij warstwę wróżka w oknie menedżera, a następnie kliknięciem w kolumnie Hide ukryj warstwę zawierającą pomieszczenie, (0)default, oraz warstwę pinokio. Przy ukrytej warstwie w kolumnie Hide wyświetlana jest ikona przedstawiająca zgaszoną żarówkę. 2. Wróć do klatki 0., uaktywnij widok Camera001 i wciśnij P, by zmienić go w widok perspektywiczny (nieanimowany). Ustaw dobry widok na wróżkę we wszystkich oknach . 3. Zaznacz jeden z obiektów Dummy przeznaczonych do poruszania
skrzydełkami, np. Dummy skrzydełko001 (pomocne może być przy tym wybranie z listy w pasku narzędziowym filtra selekcji Helpers). Wciśnij przycisk AutoKey i przejdź do ujęcia 10. W oknie Top obróć (E) obiekt Dummy tak, by skrzydełko cofnęło się w tył, jak na rysunku 4.18 po lewej stronie.
Rysunek 4.18. Cykliczne powtarzanie 10-klatkowej animacji poza zasięgiem kluczy 4. Wyłącz tryb Autokey i kliknij
, by wyświetlić krzywą animacji w oknie Trackbar. Obrót skrzydełka, jak widać na wykresie, następuje między klatką 0. a 10. A potem? Bezruch ― wykres jest całkiem płaski. Taki jest stan domyślny, ale można go zmienić. 5. Wybierz polecenie Out-of-Range Types z menu Controller, dostępnego w górnej listwie okna Trackbar. W wyświetlonym oknie kliknij ikonę zatytułowaną Ping-Pong (każda z ikon przedstawia graficznie jakiś sposób powtarzania animowanej
186
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
akcji), a potem OK. Przyjrzyj się zmianom po prawej stronie okna Trackbar; pojedyncze „s” zmieniło się w sinusoidę (rysunek 4.18 po prawej). Jeśli teraz przeciągniesz suwak czasu wzdłuż listwy, przekonasz się, że skrzydełko bezustannie wachluje w tył i w przód. 6. Mając nadal zaznaczony ten sam obiekt Dummy, przełącz się do panelu Motion . W rolecie Assign Controller znajduje się hierarchia ścieżek animacji obiektu, a właściwie jej wycinek. W panelu Motion uwzględniane są tylko te ścieżki, które dotyczą animowania transformacji; przemieszczenia, obrotu i skalowania. Podświetl kliknięciem ścieżkę obrotu, Rotation. Przy nazwie ścieżki podawana jest tu nazwa aktualnie stosowanego kontrolera (algorytmu, który odpowiada za obliczanie wartości danej transformacji). Jak widzisz, dla obrotu domyślnie stosowany jest kontroler o nazwie Euler XYZ. 7. Kliknij ikonę przypisywania kontrolera (Assign Controller), oznaczoną kółkiem na rysunku 4.19 po lewej. W oknie Assign Rotation Controller, które się wtedy pojawi, kliknij pozycję Rotation List, a potem kliknij OK (rysunek 4.19 po prawej).
Rysunek 4.19. Zmiana kontrolera Euler XYZ na złożony kontroler List
Rozdział 4. • Animacja
187
8. Jeśli przeciągniesz suwak czasu, nie dostrzeżesz żadnych zmian
w zachowaniu skrzydełka. To dlatego, że wybraliśmy złożony kontroler List, czyli „listę” kontrolerów, a dotychczasowy kontroler Euler XYZ stał się pierwszą (i jedyną, jak na razie) pozycją na tej liście. Kontroler List pozwala użyć jednocześnie kilku kontrolerów, z których każdy inaczej porusza obiektem, a finalny ruch obiektu jest wtedy wypadkową wszystkich tych poruszeń. 9. W panelu Motion rozwiń hierarchię ścieżki obrotu (Rotation) i podświetl kliknięciem pozycję Available. Kliknij ikonę przypisywania kontrolerów (Assign Controller) i wybierz w wyświetlonym oknie kontroler Noise, który służy do generowania losowych wartości ― w tym przypadku losowych obrotów ― bez udziału kluczy (rysunek 4.20 po lewej).
Rysunek 4.20. Kontroler Noise służy do generowania wartości losowych 10. Na ekranie pojawi się okienko z parametrami kontrolera Noise,
w którym możesz ustalić zakres chaotycznych ruchów (tu: obrotów) dla każdej z osi (X Strength, Y Strength, Z Strength), a także częstotliwość (Frequency) losowych zmian. Pozostaw bez zmian domyślne ustawienia, tylko zakres obrotów względem osi Z podwyższ do 100, by skrzydełko mogło w szerszym zakresie trzepotać z góry na dół (rysunek 4.20 po prawej). Zamknij okienko kontrolera oraz okno Trackbar (przycisk Close).
188
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
11. Wciśnij Play i przyjrzyj się ruchom skrzydełka. Losowe obroty
urozmaiciły monotonne wachlowanie w tył i w przód. Drugie skrzydełko animujemy, kopiując i wklejając kontroler animacji. Ć W I C Z E N I E
4.10
Kopiowanie i wklejanie kontrolerów
1. Mając nadal zaznaczony ten sam co poprzednio animowany
obiekt Dummy (Dummy skrzydełko001), kliknij i odszukaj ścieżkę obrotu (Rotation) tego obiektu (wskazaną strzałką na rysunku 4.21). Kliknij ją prawym przyciskiem myszy i z wyświetlonego podręcznego menu wybierz polecenie Copy.
Rysunek 4.21. Kopiowanie kontrolera animacji 2. Zaznacz drugi, nieruchomy obiekt Dummy (Dummy
skrzydełko002), aby wyświetlić w oknie Trackbar przynależne do niego ścieżki. Zakres obiektów uwzględnianych w hierarchii wyświetlanej w oknie Trackbar oraz typy wyświetlanych ścieżek zależą od doboru filtrów wyświetlania w oknie Filters (aby wyświetlić to okno, kliknij ikonę Filters, oznaczoną kółkiem na rysunku 4.22). Domyślnie włączona jest opcja Selected Objects, dlatego też aby zobaczyć ścieżki animacji obiektu, trzeba go najpierw zaznaczyć. Drugi popularny filtr to Animated Tracks (pokaż tylko ścieżki animowane) ― ten przydaje się przy dopracowywaniu już utworzonej animacji.
Rozdział 4. • Animacja
189
Rysunek 4.22. Ścieżek animacji jest ogromna ilość, dlatego przy ich wyświetlaniu trzeba stosować filtry 3. Odszukaj i kliknij prawym przyciskiem myszy ścieżkę Rotation
drugiego obiektu Dummy (rysunek 4.23). Z podręcznego menu wybierz polecenie Paste. W wyświetlonym okienku kopiowania wybierz opcję Copy ― jak widzisz, także skopiowane kontrolery mogą być sprzężone z oryginałem.
Rysunek 4.23. Wklejanie kontrolera 4. Przeciągnij suwak czasu i przyjrzyj się zachowaniu skrzydełek.
Oba się poruszają identycznie… przez co wróżka wygląda, jakby za jej plecami obracało się sztywne śmigiełko. Nie jest to efekt, na jakim by nam zależało.
190
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
5. Aby usunąć tę perfekcyjną synchronizację, poddamy edycji oba
składowe kontrolery: Euler XYZ oraz Noise. Podświetl ścieżki X Rotation, Y Rotation i Z Rotation obiektu Dummy skrzydełko001. Na ekranie pojawia się znajoma sinusoida. 6. Zaznacz klucz z ujęcia 10. (na rysunku 4.24 wskazany strzałką) i kliknij go prawym przyciskiem myszy. Na ekranie pojawia się okienko z parametrami klucza; najważniejsze z nich to czas (Time) i zapisana w kluczu wartość (Value) (rysunek 4.24 u góry).
Rysunek 4.24. Zmiana kierunku wychyleń skrzydełka 7. W okienku tekstowym Value dopisz minus przed wartością
obrotu, jakakolwiek ona jest, i naciśnij Enter; a jeśli wartość jest ujemna, zmień ją na dodatnią. Wartość obrotu zmienia się na przeciwną (rysunek 4.24 u dołu). 8. Podświetl ścieżkę Noise Rotation i kliknij ją prawym przyciskiem. Z podręcznego menu wybierz polecenie Properties. Spowoduje to ponowne wyświetlenie okna z parametrami kontrolera Noise (rysunek 4.25). Zmień wartość parametru Seed na dowolną inną. Każda zmiana wartości Seed oznacza wygenerowanie nowego zestawu losowych wartości (zauważ zmianę przebiegu krzywej w okienku Characteristic Graph).
Rozdział 4. • Animacja
191
Rysunek 4.25. Edycja kontrolera Noise 9. Zamknij okno parametrów kontrolera oraz okno Trackbar i wciśnij
Play, by obejrzeć efekt. Skrzydełka trzepoczą niezależnie od siebie, co wygląda znacznie naturalniej. Na koniec animujemy przelot wróżki po zaplanowanej trajektorii. Ć W I C Z E N I E
4.11
Ruch po ścieżce
1. Wyświetl warstwę 0(default), jeśli jest ukryta. Możesz ją dla
wygody zamrozić (Freeze), korzystając z okna menedżera warstw. Chodzi tylko o to, by widzieć pomieszczenie. 2. Przejdź do zakładki Shapes panelu Create i narysuj w oknie Top linię (Line) prowadzącą zza okna na środek pomieszczenia, a potem w stronę Pinokia. Nazwij obiekt trajektoria. Postaraj się ograniczyć do trzech wierzchołków, to ułatwi edycję kształtu linii. Powinny to być gładkie wierzchołki Beziera; jeśli tak nie jest, zaznacz wszystkie wierzchołki i kliknij je prawym przyciskiem, a potem zmień ich typ w podręcznym menu. 3. Przesuwając wierzchołki w oknie Left lub Front i pociągając za uchwyty kontrolne, nadaj trajektorii właściwy, przestrzenny kształt (rysunek 4.26).
192
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.26. Splajny tworzone w Maksie nie muszą leżeć w jednej płaszczyźnie 4. Powiększ widok wróżki i utwórz dodatkowy obiekt Dummy,
mieszczący ją całą (rysunek 4.27 po lewej). Nazwij go Dummy wróżka położenie, bo jego zadaniem będzie sterowanie położeniem wróżki.
Rysunek 4.27. Kontroler Path pozwala animować ruch po ścieżce, którą może zostać dowolny splajn 5. Wciśnij H i wybierz z listy te obiekty składające się na wróżkę,
które znajdują się na szczycie hierarchii: zgrupowaną głowę oraz i przeciągnij wskaźnikiem sukienkę. Wybierz narzędzie Link myszy do nowego obiektu Dummy (lub wciśnij H i wybierz obiekt Dummy wróżka położenie z listy). Obiekt sukienka, jak wiesz, mógłby się „sam” trzymać postaci, bez przyłączania hierarchicznego, gdybyśmy tylko pozwolili mu się zachowywać w sposób właściwy dla tkanin, obliczając symulację (Simulate)
Rozdział 4. • Animacja
193
w ramach modyfikatora Cloth. Nie ma sensu jednak obliczać tej symulacji co chwilę; lepiej będzie zrobić to raz, gdy animacja wróżki zostanie ukończona, a na razie użyć narzędzia Link. 6. Wróć do narzędzia do zaznaczania (Q). Zaznacz obiekt Dummy wróżka położenie i przejdź do panelu Motion. 7. Zaznacz ścieżkę położenia (Position). Kliknij ikonę Assign Controller, oznaczoną kółkiem na rysunku 4.27, i z wyświetlonej listy wybierz kontroler Path Constraint, który służy do animowania ruchu po ścieżce. 8. W niższej części panelu Motion pojawiają się rolety z parametrami kontrolera. Kliknij przycisk Add Path i wskaż na ekranie splajn trajektoria. Jego nazwa pojawi się na liście w panelu Motion jako pierwsza (i na razie jedyna) pozycja (rysunek 4.28 po lewej). Kontroler Path pozwala bowiem na wskazanie dla jednego obiektu kilku różnych trajektorii i na ustalenie „siły przyciągania” (parametr Weight) każdej z nich. Może się to wydawać zbędną komplikacją (czemu od razu nie narysować trajektorii dokładnie takiej, jak trzeba?), dopóki nie weźmie się pod uwagę, że parametr Weight też można animować.
Rysunek 4.28. Obrót zgodny z kierunkiem ścieżki ruchu 9. Przesuń suwak czasu. Wróżka „ciągnięta” przez nadrzędny
obiekt Dummy przemieszcza się wzdłuż całej długości splajnu w ciągu 100 klatek trwania animacji, lecz jej orientacja względem sceny pozostaje niezmieniona. 10. Włącz opcję Follow (rysunek 4.28), by wróżka obracała się zgodnie z kierunkiem, w jakim podąża. 11. Powiększ widok wróżki w dowolnej klatce. Najprawdopodobniej okaże się, że pokonuje swą trasę bokiem… Dokonaj odpowiedniego wyboru osi w polu Axis (w tym przykładzie
194
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
właściwa jest oś Y) w dolnej części panelu Motion i w razie potrzeby włącz dodatkowo opcję Flip, by odwrócić postać twarzą w kierunku ruchu. 12. Przesuń suwak czasu, obserwując ruch postaci w oknie Camera001. Sprawdź, czy kadrowanie jest właściwe, a także czy okno zdążyło się przed nią otworzyć. W razie potrzeby możesz zmienić bieg trajektorii, zaznaczając splajn i edytując jego wierzchołki (jeśli w pierwszych kilkunastu klatkach wróżka przebija zamknięte okno, odsuń pierwszy wierzchołek splajnu dalej od ściany). 13. Przesuń jeszcze raz suwak czasu, tym razem obserwując również zmieniającą się (w zakresie od 0 do 100) wartość parametru % Along Path w panelu Motion. Parametr ten decyduje o tym, jaka część trasy (w procentach) została pokonana. Sprawdź, jaka jest wartość % Along Path w chwili, gdy wróżka dociera do środka pomieszczenia. W naszym przykładzie to 67% (rysunek 4.29).
Rysunek 4.29. Parametr % Along Path wskazuje, jaka część trasy została przebyta 14. Domyślnie parametr % Along Path jest animowany liniowo,
od wartości 0 (początek splajnu) w pierwszej klatce animacji do wartości 100 (koniec splajnu) w ostatniej. Można to jednak zmienić, na przykład dodając klucze pośrednie. Wciśnij przycisk AutoKey i przejdź do klatki 80., czyli tej, w której kamera się zatrzymuje. 15. Ustaw wartość parametru % Along Path na 67% (lub inną wartość, jaką odczytałeś w punkcie 13. ćwiczenia).
Rozdział 4. • Animacja
195
16. Przejdź do klatki 85., i znów ustaw parametr % Along Path na tę
samą wartość. Wyłącz tryb AutoKey. 17. Przesuń suwak czasu. Wróżka przemieszcza się na środek pomieszczenia między klatką 0. a 80., potem przez 5 klatek pozostaje w miejscu, prezentując się przed kamerą, a na koniec odwraca się i frunie do Pinokia. 18. Jeśli jesteś zadowolony z ruchu wróżki, to zaznacz obiekt sukienka i przejdź do parametrów modyfikatora Cloth w panelu Modify. Wciśnij przycisk Erase Simulation, by wymazać wcześniej obliczone symulacje, a potem Simulate. Odczekaj na zakończenie obliczeń. Teraz sukienka faluje w miarę przemieszczania się postaci. 19. Zapisz plik animacja02.max.
Animowane światła, materiały i efekty W finalnej wersji filmu wymienimy czuprynkę wróżki na żarzącą się poświatę otaczającą głowę. Pozwoli to lepiej wyróżnić postać z tła, a także uniknąć stosowania czasochłonnego przy renderingu efektu Hair and Fur (który jest, niestety, nie tylko czasochłonny, lecz i ryzykowny, gdyż jego obecność w scenie bywa niekiedy przyczyną występowania błędów renderingu). Zaczniemy od wydłużenia filmu o 20 klatek, czyli nieco ponad sekundę. To nam da więcej czasu na efekty specjalne związane z eksplozją magii, która ożywi drewnianego pajaca. Ć W I C Z E N I E
4.12
Żarzenie (Glow)
1. Zapisz plik z kolejnym numerem porządkowym, jako
animacja03.max. 2. Kliknij ikonę Time Configuration i w polu Animation ustaw parametr End Time (czas końcowy) na 120. Wciśnij Enter,
a sąsiednie parametry (Length ― długość animacji, Frame Count ― liczba klatek) zostaną odpowiednio przeliczone.
196
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
3. Ostatnią rzeczą, jaką zrobiłeś w tej scenie, było obliczenie
4. 5.
6.
7. 8. 9.
symulacji tkaniny do klatki 100. — w związku z tym prawdopodobnie nadal zaznaczony jest obiekt sukienka, a suwak czasu ustawiony jest na 100. Jeśli tak nie jest, zaznacz sukienkę i przejdź do klatki 100. Kliknij przycisk Simulate w panelu Modify i pozwól Maksowi obliczyć ruch tkaniny w dodatkowych dwudziestu klatkach, by sukienka frunąca za wróżką miała czas opaść i ułożyć się odpowiednio na unieruchomionej już postaci. Zaznacz grupę głowa wróżki i otwórz ją (Group/Open). W otwartej grupie zaznacz tylną część czaszki porośniętą włosami (Object001). Zaznacz modyfikator Hair and Fur w panelu Modify i usuń go, klikając ikonę z koszem na śmieci , umieszczoną poniżej stosu modyfikatorów (jeśli korzystasz z plików zamieszczonych pod adresem ftp://ftp.helion.pl/przyklady/ cwmax12.zip, to nie musisz wykonywać tej operacji, gdyż model wróżki zamieszczony w pliku wróżka_animacja.max nie korzysta z modyfikatora Hair & Fur). Aby uzyskać efekt żarzenia, musimy zmodyfikować materiał przypisany do czaszki. Wciśnij M, by wyświetlić okno edytora materiałów (w tym ćwiczeniu będziemy korzystać z edytora w trybie Compact). Wybierz z menu okna polecenie Material/Pick from Object. Kursor przybierze kształt kroplomierza. Wskaż kliknięciem czubek głowy wróżki (obiekt o nazwie Object001). Materiał przypisany obiektowi pojawi się w edytorze. Wybierz polecenie Material/Make Material Copy i zmień nazwę materiału na niebieski blask. Wygląd materiału, który będzie się żarzyć, jest w zasadzie bez znaczenia — blask zakryje wszystkie jego cechy. Ponieważ jednak nie każdy rendering zawsze wykonywany jest z włączonymi efektami, to dla uniknięcia powstawania mylących obrazów warto zastosować samoświecenie materiału. Materiały samoświecące w Maksie wydają się być rozświetlone od wewnątrz, jak lampion, choć ten rodzaj blasku nie rozprzestrzenia się poza granice obiektu. Aby wprowadzić samoświecenie, włącz opcję Color w polu Self-Illumination, by zastąpić pole tekstowe próbką koloru, po czym ustaw kolor tej próbki na jasnoniebieski.
Rozdział 4. • Animacja
197
Pracując z podstawowym rendererem Maksa, scanline, należy pamiętać, że obiekty z samoświecącym materiałem nie oświetlają swego otoczenia. Nie oświetlają go też obiekty z przypisanym efektem żarzenia; aby oświetlić otoczenie, należy wewnątrz żarzącego się obiektu umieścić dodatkowe światło Omni. Bardziej zaawansowane renderery pozwalają uwzględnić efekt oświetlenia otoczenia przez żarzącą się powierzchnię. 10. Wciśnij ikonę Material ID (na rysunku 4.30 oznaczoną kółkiem)
z numerem identyfikacyjnym materiału. W wyświetlonym menu zmień zero — taki jest domyślny numer identyfikacyjny każdego tworzonego materiału — na jedynkę. Rysunek 4.30. Przygotowywanie żarzącego się materiału
11. Użyj ikony Assign to Selection, by przypisać materiał niebieski
blask do obiektu Object001, i zamknij edytor materiałów. Zamknij też grupę głowa wróżki (Group/Close). 12. Wybierz polecenie Rendering/Effects, by otworzyć okno Environment and Effects od razu otwarte na właściwej zakładce. Podświetl kliknięciem efekt Hair And Fur znajdujący się na liście Effects i naciśnij sąsiedni przycisk Delete, by go usunąć. Następnie kliknij Add i w wyświetlonym okienku wybierz efekt flary fotograficznej, Lens Effects. Jest to efekt złożony z całego szeregu efektów składowych, takich jak żarzenie, gwiaździste rozbłyski, świetliste kręgi i rozchodzące się promienie. Każdy z nich może otrzymać indywidualne ustawienia i animację.
198
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Można je też wykorzystywać wybiórczo, i tak właśnie uczynimy, bo ze wszystkich składników świetlnej flary potrzebujemy tylko żarzenia ― Glow. 13. W rolecie Lens Effects Parameters zaznacz efekt Glow i kliknij strzałkę oznaczoną kółkiem na rysunku 4.31, by przenieść go na listę efektów wykorzystywanych. Rysunek 4.31. Efekt żarzenia (Glow) stanowi część efektu flary fotograficznej (Lens Effects)
14. Po wybraniu efektu Glow w dolnej części okna pojawi się roleta
z jego parametrami, Glow Element. (Jeśli jej nie widzisz, rozciągnij okno Environment and Effects, by było dłuższe, lub zwiń znajdującą się wyżej roletę Lens Effects Globals). W zakładce Parameters ustaw rozmiar żarzenia (Size) na niewielką wartość, np. 0,2. Sąsiedni parametr, Intensity, decyduje o intensywności żarzenia; domyślna wartość powinna być odpowiednia, gdyby jednak blask w Twojej scenie okazał się nie dość widoczny,
Rozdział 4. • Animacja
199
możesz go podnieść. Zmień też kolory w polu Radial Color z białego i czerwonego na jasnoniebieski i niebieski (rysunek 4.32 po lewej). Pierwszy z kolorów widoczny jest w centrum blasku, drugi na obrzeżach. 15. Przejdź do zakładki Options i w polu Image Sources, które służy do określania źródeł żarzenia w scenie, zaznacz opcję Material ID (numer identyfikacyjny materiału). W sąsiednim okienku domyślnie ustawiona jest wartość 1, co jest właściwe, ponieważ taki numer identyfikacyjny nadaliśmy wcześniej materiałowi niebieski blask (rysunek 4.32 po prawej).
Rysunek 4.32. Ustawienie parametrów żarzenia 16. Kliknij ikonę Render Setup lub wciśnij F10 i przywróć pierwotne
ustawienia renderingu, z uwzględnieniem renderowania efektów specjalnych (opcja Effects) i atmosferycznych (opcja Atmospherics). Obie znajdują się w zakładce Common. 17. Zrenderuj pojedynczy kadr animacji, w którym widoczna jest wróżka (rysunek 4.33 po lewej). Gdybyś chciał przypisać takie samo żarzenie innym obiektom w scenie, np. skrzydełkom, byłoby to banalnie proste; wystarczyłoby zmodyfikować w edytorze materiałów materiał skrzydełko, przypisując mu numer Material ID równy 1, a scena zacznie wyglądać tak jak na rysunku 4.33 po prawej. Gdybyś jednak chciał zmienić intensywność, kolor lub zasięg blasku, to trzeba by wprowadzić w oknie Environment and Effects drugi efekt Glow, z odmiennymi parametrami, i ustawić go na korzystanie z innego numeru Material ID, np. 2 (i oczywiście tego samego numeru Material ID użyć dla materiałów przypisanych do obiektów, które się mają żarzyć). Analogicznie można przydzielać efekty do obiektów w scenie na podstawie numerów identyfikacyjnych obiektu (Object ID). Numery te można przypisywać obiektom w oknie właściwości obiektu,
200
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Object Properties (pole G-Buffer). Ta druga metoda sprawdza się dobrze, gdy takie samo żarzenie ― lub inny efekt specjalny ― mają wykazywać w scenie obiekty o różnorodnych materiałach. W wielu scenach znakomicie się sprawdza opcja Unclamp, dostępna w polu Image Sources rolety Glow Elements. Po jej włączeniu źródłem żarzenia staje się wszystko, co przekroczy pewien ustalony (w polu tekstowym obok) poziom jasności. W ten sposób można uzyskać żarzenie przykładowo refleksów światła na chromowanych powierzchniach.
Rysunek 4.33. Efekt żarzenia w tej scenie występuje na obiektach, którym przypisano materiały z numerem identyfikacyjnym (Material ID) równym 1 18. W naszej przykładowej scenie widoczność przejrzystych
skrzydełek wróżki okazała się zbyt słaba; jeśli napotkasz podobny problem (zależy to od intensywności oświetlenia i kolorów użytych w tle), to wciągnij do edytora materiał skrzydełko, tak jak opisano wcześniej w tym ćwiczeniu, i wzmocnij go, zwiększając samoświecenie (Self-Illumination) i zmieniając tryb przezroczystości z Filter na Add w rolecie Extended Parameteres (rysunek 4.34). Bardzo popularnym komputerowym efektem specjalnym jest stopniowa lub nagła przemiana jednego materiału w inny; w ten sposób w trakcie trwania animacji czerwony przedmiot może stać się zielonym, chropowata powierzchnia może zmienić się w gładką i lustrzaną itp. Najprostszym sposobem uzyskania takiej przemiany w Maksie jest użycie materiału złożonego Blend. W tej scenie użyjemy go do przekształcenia ciemnej sukienki wróżki w jasną i lśniącą.
Rozdział 4. • Animacja
201
Rysunek 4.34. Zmiana typu przezroczystości Ć W I C Z E N I E
4.13
Animacja materiału
1. Otwórz edytor materiałów (M) w wersji Compact. Wybierz
polecenie Material/Pick from Object i kliknij sukienkę wróżki w dowolnym oknie widokowym, by pobrać przypisany do niej materiał. 2. Kliknij przycisk typu materiału (obecnie Standard) obok jego nazwy, po czym wybierz z sekcji Standard okna przeglądarki materiał typu Blend (rysunek 4.35 po lewej). 3. Materiał Blend, podobnie jak poznany wcześniej materiał Multi/Sub-Object, jest materiałem złożonym. W wyświetlonym okienku zaznacz opcję Keep old material… i kliknij OK, by pozostawić dotychczasowy materiał (w przykładowej scenie jest to materiał o nazwie sukienka) jako jeden z materiałów składowych.
202
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.35. Tworzenie materiału Blend 4. Materiał sukienka umieszczony zostaje w pierwszym kanale
(Material 1). Przeciągnij próbkę materiału niebieski blask, jaki wcześniej utworzyłeś dla włosów, nad przycisk kanału Material 2, i tam go upuść (rysunek 4.35 po prawej). W wyświetlonym okienku kopiowania wybierz opcję Instance. 5. Zwróć uwagę na parametr Mix Amount, umieszczony poniżej kanałów obu materiałów oraz kanału Mask (w którym możesz umieścić bitmapową lub proceduralną mapę jako maskę ograniczającą widoczność materiału nr 1 na powierzchni, tak by materiał nr 2 stał się miejscami widoczny). Przy ustawieniu domyślnym, 0, materiał nr 1 ― sukienka ― całkowicie przesłania materiał nr 2. 6. Wciśnij AutoKey i przejdź do ostatniej, 120. klatki animacji. Ustaw wartość Mix Amount na 100. Sytuacja staje się odwrotna; widoczny jest tylko materiał nr 2. 7. Cofnij suwak czasu o około 20 klatek i przywróć wartość 0 parametru Mix Amount. Wyłącz tryb AutoKey. Teraz sukienka od setnej klatki zacznie stopniowo emitować niebieski blask, lecz naturalnie efekt żarzenia będziesz mógł zobaczyć dopiero po zrenderowaniu animacji.
Jeśli animacja ma mieć niezwykły, magiczny klimat, to rzadko obchodzi się bez animacji światła. W wielu scenach animacja samych świateł zupełnie wystarcza do uzyskania zaplanowanego efektu. My będziemy mieć świecącą wróżkę.
Rozdział 4. • Animacja
203
Ć W I C Z E N I E
4.14
Animacja światła
1. W klatce 0. powiększ widok wróżki. Przejdź do panelu
Create/Lights i wybierz kategorię Standard. 2. Utwórz światło typu Omni (aby je łatwiej rozpoznawać, nazwij je Omni wróżka), nadaj mu niebieski kolor i za pomocą parametru End z pola Far Attenuation ogranicz jego zasięg do ok. 200 cm. Umieść światło nad głową wróżki i przyłącz je narzędziem Link do obiektu Dummy wróżka położenie, by światło poruszało się wraz z postacią. Wciśnij Q, by wrócić do narzędzia zaznaczania. 3. Kliknij ikonę
, by wyświetlić okno Trackbar. Rozwiń hierarchię zaznaczonego obiektu Omni wróżka, a potem rozwiń gałąź Object (Omni Light). Zaznacz kliknięciem parametr Multiplier. Jako że parametr nie jest animowany, jego wartość liczbowa, stała w czasie trwania całego filmu, wyświetlana jest jako pozioma linia przerywana (rysunek 4.36).
Rysunek 4.36. Nieanimowana wartość parametru, równa 1 4. Aby animować jasność światła, posłużymy się tym razem
zupełnie inną metodą. Wciśnij ikonę narzędzia Draw Curves i narysuj na początek maleńką kreseczkę wznoszącą się od wartości 0 (czarna pozioma linia z rysunku 4.36) do 1 (linia przerywana). Skala powiększenia (w pionie) w oknie Trackbar natychmiast się dostosuje do tego zakresu wartości. 5. Po ustawieniu powiększenia narysuj falistą krzywą animacji, wznoszącą się od niewielkich, ułamkowych wartości na początku filmu do wartości przekraczających 1 pod koniec filmu, jak na rysunku 4.37 u góry (nowa krzywa zastąpi poprzednią, więc nie ma znaczenia, gdzie postawiłeś tę kreseczkę z poprzedniego punktu ćwiczenia).
204
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.37. Rysowanie krzywej animacji 6. Zaznacz wszystkie klucze na ścieżce, przeciągając ramkę wokół
całej narysowanej krzywej. Zaznaczone klucze przybiorą biały kolor. 7. Kliknij ikonę Reduce Keys (oba narzędzia, Draw Curves i Reduce Keys, na rysunku zaznaczone są elipsą). W wyświetlonym okienku ustaw parametr Threshold na 0,1, po czym kliknij OK. Krzywa zostaje wygładzona (rysunek 4.37 u dołu). 8. Przesuwając pojedyncze klucze, możesz jeszcze udoskonalić kształt krzywej (rysunek 4.38). Nie zapomnij, że aby ulokować klucz w precyzyjnie określonym miejscu, możesz kliknąć go prawym przyciskiem i ustalić dokładny czas (Time) i wartość (Value) w wyświetlonym okienku. 9. Światło bijące od wróżki będzie jasne, zwłaszcza pod koniec tej filmowej sekwencji, i powinno rzucać cienie. Włącz więc opcję On w polu Shadows (roleta General Parameters), pozostawiając domyślnie wybraną opcję Shadow Map (rysunek 4.39 po lewej).
Rozdział 4. • Animacja
205
Rysunek 4.38. Wróżka będzie oświetlać scenę migoczącym światłem o rosnącej intensywności
Rysunek 4.39. Wyłączanie rzucania cieni dla wybranych obiektów 10. Jako że cienie typu Shadow Map źle współpracują z materiałami
wykorzystującymi mapowanie Opacity, po prostu wyłączymy możliwość rzucania cieni przez pajęczyny, czyli obiekty Plane001 i Plane002. Kliknij przycisk Exclude w tym samym polu Shadows. Na ekranie pojawi się okno Exclude/Include. Na liście po lewej (Scene Objects) zaznacz obiekty Plane001 i Plane002 i kliknij strzałkę oznaczoną kółkiem, by przesłać je do prawego pola. Włącz opcję Shadow Casting, by wyłączyć tyko rzucanie cieni, a nie oświetlenie tych obiektów.
206
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne Okno Exclude/Include działa tylko dla jednego źródła światła, tu ― dla światła Omni wróżka. Aby całkowicie wyłączyć możliwość rzucania cieni przez dany obiekt, niezależnie od tego, z jakiego źródła światła te cienie pochodzą, należy użyć opcji Cast Shadows dostępnej w oknie Object Properties.
11. Jako że źródło światła jest bardzo blisko wróżki, ta rzuca naprawdę
monstrualne cienie na ściany pomieszczenia. (Zrenderuj kilka klatek z końca animacji, by się o tym przekonać). Być może efekt Ci się spodoba, ale jeśli wolałbyś tego uniknąć, to trzeba wyłączyć rzucanie cieni również dla samej wróżki. Na liście po prawej zaznacz wszystkie obiekty składające się na wróżkę (łatwiej je będzie znaleźć przy zaznaczonej opcji Display Subtree w dolnej części okna) i je również prześlij na prawą stronę okna. Zamknij okno kliknięciem OK. Ostatni efekt specjalny, jaki dodamy, to będzie rój unoszących się wokół wróżki światełek. Tego typu efekty wymagają zwykle użycia systemu cząstek w połączeniu z efektem Glow. Ć W I C Z E N I E
4.15
Systemy cząstek
1. Wybierz z górnego menu polecenie Create/Particles/PCloud.
Przeciągnij myszą w oknie Top, by utworzyć emiter cząstek. Wyśrodkuj utworzony symboliczny obiekt względem głowy wróżki i przyłącz narzędziem Link do obiektu Dummy wróżka położenie. Wciśnij Q, by wrócić do narzędzia do zaznaczania. 2. Mając nadal zaznaczony obiekt PCloud, przejdź do panelu Modify. 3. W rolecie Basic Parameters przełącz się na opcję Sphere Emitter (emiter kulisty). 4. W rolecie Particle Generation odszukaj pole Particle Timing i ustaw parametr Emit Start (początek emisji) na setną klatkę. Emit Stop (koniec emisji) ustaw na klatkę 112. i zarządź wyświetlanie cząstek do końca animacji, czyli do klatki 120. (parametr Display Until).
Rozdział 4. • Animacja
207
5. W polu Particle Size zwiększ rozmiar cząstek, Size, do 2 i ustaw zróżnicowanie wielkości na 50%. 6. W rolecie Bubble Motion ustaw amplitudę i okres dla
oscylacyjnych ruchów cząstek (Amplitude, Period). Przeciągnij suwak czasu od klatki 100. do 120. i obejrzyj podgląd rozfruwającego się roju cząstek w oknach widokowych. Pomoże Ci to dobrać właściwe ustawienia. Gdybyś chciał zwiększyć ogólną liczbę cząstek, podnieś wartość parametru Use Rate z rolety Particle Quantity np. do 20 (domyślna wartość to 10). Rysunek 4.40 przedstawia jedno z możliwych ustawień parametrów obiektu PCloud. W tym ćwiczeniu korzystamy z najprostszych możliwych cząstek, czyli pojedynczych trójkątnych wieloboków, lecz cząstki mogą być nawet bardzo skomplikowane (ustawienia dotyczące kształtu cząstek znajdziesz w rolecie Particle Type). Cząstkami mogą być nawet klony dowolnego obiektu w scenie; gdybyś chciał animować rój losowo wirujących wróżek, obiekt PCloud świetnie by się nadał do tego celu. Zwróć też uwagę, że w pierwszej rolecie (Basic Parameteres) za pomocą przycisku Pick Object możesz wskazać dowolny obiekt w scenie jako emiter cząstek. 7. Przypisz do emitera cząstek (obiekt PCloud001) materiał niebieski
blask z edytora materiałów i zrenderuj jedną z końcowych klatek filmu. 8. Zrenderuj na próbę kilka wybranych klatek, zwłaszcza z końcowej części filmu, gdzie nagromadzenie efektów specjalnych jest największe, i sprawdź, czy wszystko wygląda zgodnie z przewidywaniami. Jeśli uznasz, że żarzące się cząstki są zbyt mało widoczne, możesz animować przyciemnienie świateł sceny pod koniec filmu, zmieniając wartość parametru Level z pola Global Lighting okna Environment (Rendering/Environment) przy włączonym trybie Autokey. Wartość 1.0 oznacza normalną jasność oświetlenia; jeśli pod koniec filmu wartość parametru Level spadnie np. do 0,8, to będzie oznaczać równomierne przygaszenie wszystkich świateł o jedną piątą ich pierwotnej jasności. Możesz też utworzyć odrębny efekt żarzenia o większej jasności dla obiektu PCloud, tak jak było to omówione wcześniej. Rysunek 4.41 przedstawia klatkę 110. tej animacji.
208
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.40. Ustawienia roju cząstek (PCloud) 9. Zapisz plik animacja03.max. Plik ten jest również dostępny
wśród innych materiałów do tej książki. Teraz możemy przejść do animacji drugiej postaci, Pinokia.
Rozdział 4. • Animacja
209
Rysunek 4.41. Żarzące się cząstki
Biped Do poruszania postaci ludzkich i wszelkich postaci, które choć w ogólnym zarysie przypominają człowieka, najwygodniej jest używać obiektów typu Biped. Obiekt Biped to gotowy, humanoidalny szkielet, w którym wszystkie połączenia są już właściwie zdefiniowane, dzięki czemu łokcie nie zginają się w niewłaściwą stronę, a głowa nie obraca się w kółko. Animacja obiektu typu Biped jest niezwykle intuicyjna. Możemy ustawiać postać w dowolnych pozach, obracając poszczególne części ciała (tryb Freeform). Możemy też zmusić ją do marszu lub biegu, rozmieszczając w scenie ślady stóp, po których postać będzie się poruszać (tryb Footsteps). W tym podrozdziale wypróbujemy obie możliwości. Akcja filmu nie będzie skomplikowana. Posadzimy Pinokia pod ścianą, a potem nakłonimy go, by wstał i ruszył przed siebie.
210
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Swobodna animacja (Freeform) W trybie swobodnym (Freeform) animujemy wstającego pajaca. Najpierw jednak trzeba go posadzić na podłodze. Ć W I C Z E N I E
4.16
Ustawienie postaci
1. Otwórz plik animacja03.max, jeśli go zamknąłeś, i zapisz jako
2.
3.
4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
animacja04.max. Kliknij . Odmroź i uaktywnij warstwę pinokio w oknie menedżera. Pozostałe warstwy możesz zamrozić, lecz by łatwiej było pracować w trybie cieniowanym, Smooth + Highlights, przed zamrożeniem obu pajęczyn (obiekty Plane01, Plane02) zmień ich tryb wyświetlania na See-Through (Alt+X). Sprawdź, czy kości szkieletu są wyświetlane. Jeśli nie, przejdź do panelu Display i wyłącz opcję Bone Objects w rolecie Hide by Category. Aby wygodniej pracować, możesz wybrać filtr Bones z listy All w pasku narzędziowym, by zaznaczać wyłącznie kości. Ustaw też dobry widok na pajacyka we wszystkich oknach, włącznie z oknem widoku perspektywicznego; możesz utworzyć dodatkową kamerę do oglądania postaci z bliska. Sprawdź, czy jesteś w zerowej klatce animacji, i zaznacz jedną ze stóp (R_Foot lub L_Foot). Przejdź do panelu Motion, lecz tym razem wyłącz tryb Figure Mode. W rolecie Key Info kliknij ikonę Set Planted Key, oznaczoną kółkiem na rysunku 4.42. W rolecie Track Selection kliknij ikonę Opposite , by została zaznaczona druga stopa. Ponownie kliknij ikonę Set Planted Key. Stopy zostały przymocowane do podłogi. W rolecie Track Selection włącz narzędzie Body Vertical . Spowoduje to zaznaczenie obiektu pinokio. W oknie Front lub Left przesuń środek ciężkości postaci (obiekt pinokio) w dół, a w oknie Top przesuń go w tył względem stóp, tak by pajacyk usiadł na podłodze ze zgiętymi kolanami.
Rozdział 4. • Animacja
211
Rysunek 4.42. Unieruchamianie stopy
Możesz korzystać z gizma transformacji, jak zwykle; narzędzia Body Vertical i Body Horizontal włączają się płynnie, gdy ich potrzebujesz. 11. Przejdź do narzędzia Body Rotation i wybierz układ współrzędnych typu Local. Obróć obiekt pinokio tak, by pajacyk bezwładnie pochylił się w przód (jeśli w Twojej scenie pajacyk jest ustawiony skośnie względem osi głównego układu współrzędnych, to wykonaj obrót w układzie współrzędnych Local). 12. Jeśli zablokowałeś wcześniej zaznaczenie, wciśnij spację, by je odblokować. Zaznacz głowę Pinokia (kość Head) i obróć ją tak, by zwisła w dół. 13. Zaznacz jedną z dłoni (kość R_Hand lub L_Hand) i kliknij ikonę Symmetrical , by dołączyć także drugą dłoń do zaznaczenia. Znów wciśnij spację.
212
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
14. Obróć (w układzie Local) i przemieść obie dłonie, tak by położyć je
płasko na podłodze. Możesz też zaznaczyć i przemieścić tylko jedną z nich, jeśli nie chcesz, by poza była symetryczna, lub jeśli któraś z dłoni zaczęła wchodzić w kolizję ze ścianą lub ramą lustra. 15. Odblokuj zaznaczenie i obejrzyj pajacyka, by sprawdzić, czy ustawienie jest właściwe (rysunek 4.43).
Rysunek 4.43. Ustawianie postaci pajacyka narzędziami przemieszczenia i obrotu przy wyłączonym trybie Figure Mode 16. Zapisz plik animacja04.max na tym etapie. Znajdziesz go
również wśród materiałów udostępnionych do tej książki. To ostatni, finalny plik dla tej sekwencji filmowej. Kolejna sekwencja będzie koncentrować się przede wszystkim na postaci Pinokia. Opracujemy ją oddzielnie (co nie przeszkodzi nam połączyć później obu sekwencji w jeden film).
Rozdział 4. • Animacja
213
Ć W I C Z E N I E
4.17
Konfiguracja czasu i przygotowanie sceny
1. Otwórz plik animacja04.max i zapisz go jako animacja_
´biped01.max. Zaczynamy pracę nad kolejną sekwencją. 2. Kliknij ikonę Time Configuration i wpisz 120 w okienku Start
Time (początek animacji). Nowa sekwencja zacznie się w klatce 120., czyli tam, gdzie skończyła się poprzednia. Czas końcowy, End Time, ustaw na jakieś 120 do 150 klatek dalej, by mieć dość czasu na animowanie ruchów Pinokia (rysunek 4.44). Dokładny moment zakończenia filmu ustalisz później. Najpierw trzeba pozwolić aktorowi grać, a potem dopiero ciąć materiał. Rysunek 4.44. Wstępne ustawienia czasu trwania drugiej sekwencji
3. Przesuń suwak animacji maksymalnie w lewo, czyli do ujęcia 120.
(obecnie jest to początek filmu). Uaktywnij okno Camera001, wciśnij C i przełącz się na widok z drugiej kamery (Camera002). Sprawdź jeszcze raz, czy postacie Pinokia i wróżki dobrze komponują się w kadrze, i w razie potrzeby popraw ustawienie widoku w oknie Camera002 za pomocą narzędzi do nawigacji. 4. Wyświetl lub odmroź wszystkie warstwy . Ponieważ teraz scena oglądana jest pod innym kątem, zapewne trzeba dokonać kilku niewielkich poprawek w scenografii. Nie przejmuj się, nikt tego nie zauważy; przy kręceniu prawdziwych filmów jest to nagminna praktyka.
214
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
5. Zrenderuj na próbę pierwszy kadr tej nowej sekwencji i zastanów
się, co chciałbyś zmienić. Ustaw na właściwym poziomie jasność błękitnego światła; ponieważ światło w poprzedniej scenie migotało, jego finalna jasność w klatce 120. może być bardzo różna. (Nie zapomnij o zmianie filtra selekcji z powrotem na All, jeśli przedtem korzystałeś z filtra Bone; inaczej nie będziesz mógł zaznaczyć światła Omni ani żadnego innego obiektu w scenie poza elementami szkieletu pajacyka). Popraw też globalną jasność oświetlenia w oknie Environment, jeśli korzystałeś z parametru Level. Przywróć sukience wróżki wyjściowy wygląd, ustawiając znów na 0 parametr Mix Amount materiału, który poprzednio animowałeś. Jeśli wolisz, skorzystaj z trybu AutoKey i animuj na przestrzeni pierwszych 10 – 20 klatek stopniowy powrót wróżki do normalnego stanu po eksplozji jej magicznych możliwości. Jeśli zdecydujesz się na nowo zakomponować pajęczyny na obrzeżach kadru (obiekty: Plane01, Plane02), to przemieść je (W) i obróć (E) odpowiednio. Jeśli chcesz usunąć zbędną już animację falowania pajęczyn, zaznacz obiekty Plane01 i Plane02 i wybierz z górnego menu polecenie Animation/ Delete Selected Animation. Przywróci to obiektom pierwotny kształt, co być może ułatwi ich ustawienie. Podobnie możesz usunąć animację migotania światła. Polecenie Delete Selected Animation likwiduje wszystkie klucze na wszystkich ścieżkach animacji zaznaczonego obiektu lub obiektów. 6. Sprawdź, czy kości nie zostały ukryte na potrzeby renderingu.
Jeśli tak, to wyłącz opcję Bone Objects w panelu Hide By Category panelu Display, by je wyświetlić. Wybierz tryb Bone z listy filtrów selekcji. 7. Ustaw dobry widok na siedzącą postać również w oknach ortogonalnych. 8. Zapisz plik animacja_biped01.max. Teraz jesteśmy gotowi, by zająć się animacją ruchów pajacyka. Można to zrobić w trybie AutoKey, który już dobrze znasz, lecz łatwiej będzie uniknąć niepożądanych przemieszczeń kości, animując je w trybie Set Key, w którym trzeba potwierdzić każdą zmianę położenia.
Rozdział 4. • Animacja
215
Ć W I C Z E N I E
4.18
Animacja postaci
1. Ustaw suwak czasu na klatkę 125. Od tej klatki pajacyk zacznie
się budzić do życia. Nie zapomnij zapisać pliku na tym etapie, tuż przed pierwszym poruszeniem postaci (w dołączonych do książki materiałach jest to plik animacja_biped01.max) lub wybierz z górnego menu Edit/Hold. Jeśli nie będziesz zadowolony z sekwencji ruchów, jaką utworzysz za pierwszym podejściem, to łatwiej będzie zacząć od nowa od tego właśnie miejsca, niż naprawiać zepsutą sekwencję. 2. Otwórz panel Motion. Tryb Figure Mode pozostaw wyłączony;
służy on do pracy nad kształtem postaci, nie do jej animowania. Rozwiń roletę Key Info, jeśli nie widzisz jej zawartości. 3. Zaznacz głowę (obiekt Head). W rolecie Key Info kliknij ikonę Set Key, oznaczoną kółkiem na rysunku 4.45, by utworzyć pierwszy klucz, utrwalający wyjściowe położenie głowy.
Rysunek 4.45. Podniesienie głowy 4. Przejdź do klatki 135. i obróć obiekt Head, korzystając z układu
współrzędnych Local, tak by pajac spojrzał przed siebie, zamiast zwieszać głowę (rysunek 4.45). Zaznacz wszystkie kości naraz, przeciągając ramkę wokół postaci, i kliknij Set Key, by utrwalić nowe położenie głowy i wszystkich innych części ciała. 5. Przeciągnij suwak czasu od klatki 120. do 135. i przyjrzyj się, jak pajac powoli podnosi głowę do góry.
216
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
6. Mając suwak czasu ustawiony na klatkę 135., wybierz narzędzie
Body Vertical z rolety Track Selection. Spowoduje to zaznaczenie obiektu pinokio, nadrzędnego w hierarchii kości. Kliknij Set Key, by utrwalić położenie środka ciężkości. Zauważ, że w listwie czasowej pojawił się prostokącik w jaskrawożółtym i znów kliknij kolorze. Przejdź do narzędzia Body Horizontal Set Key; w listwie czasowej pojawi się czerwony prostokącik, częściowo nakładający się na żółty. Wybierz z kolei narzędzie Body Rotation i znów kliknij Set Key. Do zestawu przybędzie kolor zielony. Ten trójkolorowy klucz w 135. klatce animacji utrwala w pełni położenie i orientację środka ciężkości. 7. Przejdź do klatki 150. Korzystając z narzędzi Body Horizontal, Body Vertical oraz Body Rotation, podnieś nieco do góry tułów Pinokia, ustaw go nad stopami i wyprostuj, nadając pajacowi pozycję przykucniętą. Utrwalaj każdą zmianę naciśnięciem Set Key, tworząc kolejny trójkolorowy klucz. 8. Dopasuj ustawienie głowy, a także przesuwając i obracając dłonie, popraw ustawienie ramion. Możesz też cofnąć nieco suwak czasu i ustawić ramiona tak, by dźwigający się z ziemi pajacyk wsparł się na dłoniach. Utrwalaj nowe położenia wszystkich poruszonych części ciała naciśnięciem Set Key. Klucze podrzędnych kości nie są już takie barwne jak klucze środka ciężkości, czyli nadrzędnego obiektu pinokio. Podrzędne kości animowane są za pomocą zwykłych narzędzi przemieszczenia i obrotu (Move i Rotate), a nie zestawu narzędzi z rolety Track Selection; dlatego nie musisz kluczować oddzielnie położenia w pionie i w poziomie. 9. Przesuń suwak czasu do klatki 160. Nadaj pajacowi stojącą,
w pełni wyprostowaną pozycję. Nie zapomnij utrwalić położenia środka ciężkości oraz poruszonych kości. Ruch każdej z kości jest interpolowany oddzielnie między kluczami. Gdybyś w klatce 160. wyprostował ramiona tak, jak to jest odpowiednie dla stojącej postaci, a nie utworzyłbyś dla nich wcześniej żadnych kluczy, to po cofnięciu suwaka czasu do początku filmu czekałaby Cię niemiła niespodzianka: pajac siedzący na podłodze ze zwieszoną głową już miałby ręce spuszczone w dół, a jego dłonie przebijałyby podłogę. Weź to pod uwagę przy ustawianiu kolejnych faz dźwigania się pajacyka z podłogi: za pomocą kluczy trzeba utrwalać nie tylko finalne położenia kości, lecz również ich położenia wyjściowe.
Rozdział 4. • Animacja
217
10. Przesuwając stopniowo do przodu suwak czasu, opracuj kolejne
pozy dla pajacyka prostującego się i zaglądającego do lustra, by ocenić swe odbicie. Możesz jeszcze wydłużyć i rozbudować tę sekwencję, na przykład podkreślając moment, w którym pajacyk podziwia swe odbicie. Może podziwiać je znacznie dłużej, gestykulując przy tym rękami; może wyprostować się dumnie lub przeciwnie, pokręcić głową z dezaprobatą. 11. Jeśli zdecydujesz, że pajacyk powinien postąpić krok w stronę
lustra lub przeciwnie, cofnąć się, to zaznacz jedną ze stóp i kliknij ikonę Set Free Key, oznaczoną kolistą ramką na rysunku 4.46. Uwolnioną w ten sposób stopę możesz unieść do góry. Kilka klatek dalej postaw stopę na podłodze w innym miejscu i znów ją zakotwicz, klikając ikonę Set Planted Key. Równolegle animuj przemieszczenie środka ciężkości w stronę, w którą stawiany jest krok. Powtórz operację dla drugiej stopy. W podobny sposób możesz użyć ikon Set Planted Key oraz Set Free Key dla rąk, by łatwiej animować wsparcie się na dłoniach przy wstawaniu z podłogi; użycie narzędzia Set Planted Key w wybranych odcinkach animacji zapobiega efektowi ślizgania się rąk czy też nóg postaci poruszającej się po podłożu, co wygląda bardzo nienaturalnie. 12. W finalnym ujęciu ustaw pajaca w swobodnej stojącej pozycji,
gotowego do wymarszu. 13. Odtwórz animację (Play) i sprawdź, czy postać porusza się właściwie. Możesz ją na próbę zrenderować (rysunek 4.47), wykorzystując w tym celu jedną z dwóch następujących metod: T
Wciśnij F10. Zaznacz opcję Range w oknie Render Setup i wpisz odpowiedni zakres ujęć w uaktywnionych wtedy polach tekstowych (w naszym przykładzie od 120. do 280.). Wybierz z listy Preset zapisane wcześniej ustawienia renderingu roboczego i zarządź zapisanie wyniku renderingu w pliku AVI (kliknij przycisk Files w dolnej części okna). Ukryj szkielet, włączając opcję Bone Objects w panelu Display, i kliknij przycisk Render. Zrenderowany i zapisany na dysku we wskazanym miejscu plik AVI możesz otworzyć w dowolnej chwili, korzystając z dowolnej aplikacji, jakiej używasz do oglądania plików filmowych.
218
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.46. Uwalnianie zakotwiczonej stopy narzędziem Set Free Key
T
Wybierz z górnego menu polecenie Tools/Views — Grab Viewport/Create Animated Sequence File. Na ekranie pojawi się okno Make Preview (rysunek 4.47). W polu Preview Range wybierz dowolny zakres klatek (opcja Custom Range) lub zgódź się na renderowanie całego bieżącego filmu (Active Time Segment). W polu Image Size zwiększ parametr Percent of Output do 100%, jeśli chcesz renderować podgląd o takiej rozdzielczości, jaka jest aktualnie ustawiona w oknie Render Setup (domyślne ustawienie tego parametru na 50% obniża rozmiar podglądu o połowę). W polu Display in Preview pozostaw zaznaczone opcje odpowiadające tylko tym kategoriom obiektów, które chcesz zobaczyć na podglądzie; w naszym przypadku należy wyłączyć opcję Bone Objects.
Rozdział 4. • Animacja
219
Rysunek 4.47. Kilka klatek animacji renderowanej w oknie Render Setup (po prawej) oraz okno renderowania podglądu animacji (po lewej)
Zamknij okno Make Preview kliknięciem OK, w kolejnym okienku dostosuj ustawienia pliku AVI lub zatwierdź domyślne i zaczekaj, aż Max obliczy uproszczony podgląd animacji. Poglądowy film zostanie samoczynnie odtworzony w systemowym odtwarzaczu wideo. 14. Zapisz plik ze wstającym pajacykiem jako animacja_biped02.max. Animowaliśmy pajacyka ustawionego w scenie po to, by jego ruchy miały właściwy kontekst, np. by odwracał się do lustra, a nie do ściany. Gdyby nie to, moglibyśmy animować go gdziekolwiek, bo tak czy inaczej, sekwencja ruchów zostanie teraz wyeksportowana jako oddzielny plik, który potem wykorzystamy.
220
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Ć W I C Z E N I E
4.19
Zapisywanie animacji w pliku (.bip)
1. Mając nadal otwarty plik animacja_biped02.max, zaznacz
dowolną część szkieletu. 2. Odszukaj roletę Biped w panelu Motion. 3. Kliknij ikonę Save File, oznaczoną kółkiem na rysunku 4.48. Rysunek 4.48. Zapisany na dysku plik animacji można otworzyć i zastosować dla każdej postaci typu Biped; nie musi to być Pinokio
4. W wyświetlonym oknie wpisz nazwę pliku, np. pinokio_wstaje,
wybierz miejsce na dysku (najprościej jest skorzystać z domyślnego katalogu Maksa przeznaczonego na pliki animacji) i kliknij OK. Opracowana przez Ciebie sekwencja ruchów postaci zostanie zapisana na dysku jako pinokio_wstaje.bip (rysunek 4.48 po lewej).
Rozdział 4. • Animacja
221
Animowanie za pomocą śladów stóp (Footsteps) Wypróbujemy teraz drugą metodę animacji, tę opartą na rozmieszczaniu śladów stóp. Postaramy się, by pajac ruszył przed siebie i opuścił pomieszczenie. Ć W I C Z E N I E
4.20
Tworzenie śladów stóp
1. Otwórz plik pinokio_biped.max z rozdziału 3. i zapisz go pod
inną nazwą, np. pinokio_footsteps.max. 2. Zaznacz środek ciężkości (obiekt pinokio). 3. Odszukaj roletę Biped w panelu Motion. 4. Kliknij przycisk Footstep Mode
, by przejść w tryb animacji chodu. 5. W rolecie Footstep Creation, która się wtedy pojawi, kliknij ikonę Create Multiple Footsteps (oznaczoną kółkiem na rysunku 4.49). Ślady stóp możemy tworzyć dla trzech trybów poruszania , biegu i skoku . W tej chwili w rolecie się postaci: chodu Footstep Creation jest aktywny tryb chodu (Walk).
Rysunek 4.49. Tworzenie śladów stóp w trybie Walk 6. W wyświetlonym oknie Create Multiple Footsteps: Walk zwiększ
liczbę śladów stóp (parametr Number of Footsteps) do 8 – 10 (rysunek 4.49 po prawej). To powinno wystarczyć, by Pinokio
222
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
opuścił scenę (jeśli nie, będziesz mógł potem dodać więcej kroków na końcu tej sekwencji chodu, ponownie naciskając ikonę Create Multiple Footsteps, a potem aktywując dodane ślady stóp tak, jak to zostanie opisane w następnym ćwiczeniu). 7. Kliknij OK, by zamknąć okno. W oknach widokowych pojawia się sznur numerowanych śladów stóp, ale gdy poruszysz suwakiem animacji, przekonasz się, że na pajaca one jeszcze nie oddziałują. Ć W I C Z E N I E
4.21
Ustawianie postaci na początku ścieżki
1. W oknie Top powiększ widok stóp pajaca i pierwszych dwóch
2.
3.
4.
5.
6.
śladów o numerach 0 i 1. Mając nadal włączony tryb Footsteps, przemieść ślady tak, by znalazły się dokładnie pod stopami. To pozwoli potem bardziej płynnie przejść od pozycji stojącej do marszu w przód. W rolecie Footsteps Operations kliknij ikonę Create Keys For Inactive Footsteps . W ten sposób postawisz pajaca na dwóch początkowych śladach. Jeśli dobrze je dopasowałeś, zmiana będzie niewielka. Uaktywnij okno widoku perspektywicznego i odtwórz animację (Play). Pajac idzie przed siebie, stawiając stopy dokładnie na śladach, które wyznaczają jego trajektorię. Jeśli wydaje Ci się, że pajacyk stawia nogi zbyt wąsko, tak że jego stopy zahaczają o siebie (lub prawie), zaznacz w oknie Top wszystkie ślady z wyjątkiem pierwszych dwóch ― te są już dopasowane. W rolecie Footstep Operations pozostaw włączoną tylko opcję Width (rysunek 4.50), po czym w okienku parametru Scale wpisz współczynnik skalowania, np. 2. Naciśnij Enter. Ślady stóp na ekranie rozsuwają się, tak że teraz pajacyk szerzej stawia nogi. Jeśli chcesz wydłużyć lub skrócić jego krok, powtórz operację skalowania przy włączonej opcji Length. Aby pajac zaczął iść po łuku, zaznacz odpowiednią liczbę śladów (odcinek, na którym ma być wykonany skręt), wpisz niezerową wartość parametru Bend i naciśnij Enter. Zależnie od tego, czy wybrałeś wartość dodatnią, czy ujemną, pajac skręci w jedną lub drugą stronę (rysunek 4.50).
Rozdział 4. • Animacja
223
Rysunek 4.50. Ślady stóp możemy zaznaczać i przemieszczać pojedynczo, a także edytować zbiorczo, np. wydłużając lub skracając krok (Scale) i zakrzywiając trasę marszu (Bend) Ślady stóp można przemieszczać nie tylko w poziomie, lecz i w pionie, np. umieszczając je na kolejnych stopniach schodów. Jeśli masz ochotę wykonać kilka eksperymentów, wybierz najpierw polecenie Edit/Hold, by zapisać obecny stan sceny w buforze pamięci. Potem będziesz mógł wybrać Edit/Fetch, by go przywrócić.
224
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
7. Odtwórz i obejrzyj dokładnie animację chodu. Sprawdź, czy nie
występują błędy (np. czy dłoń pajaca nie przecina w jakimś momencie jego uda). 8. Jeśli okaże się, że w którymś momencie trzeba poprawić ruch
ramion, wyłącz tryb Footstep i przesuń suwak do klatki poprzedzającej wystąpienie błędu. 9. Zaznacz ramię pajacyka (L_Arm lub R_Arm) i kliknij ikonę Symmetrical . 10. Wybierz narzędzie obrotu i sprawdź, czy jest aktywny układ
współrzędnych Local. 11. W grupie ikon sterowania odtwarzaniem włącz tryb Key Mode
.
będzie przełączało nas Teraz kliknięcie strzałki Next do kolejnego ujęcia kluczowego, a nie po prostu do następnej klatki filmu. 12. Włącz przycisk AutoKey. Kliknij Next, by przenieść się do najbliższego ujęcia kluczowego, i obróć ramiona tak, by oddalić je od tułowia. 13. Kliknij strzałkę Next i znów obróć ramiona, w ten sam sposób. 14. Powtarzaj aż do chwili, gdy błąd zostanie naprawiony. 15. Wyłącz tryb AutoKey. Włącz odtwarzanie animacji, by ją
przetestować. 16. Jeśli drażni się sztywny sposób trzymania głowy przez pajacyka,
ponownie włącz AutoKey i przesuwając stopniowo suwak czasu, zajmij się obracaniem kości Head, tak by postać wyglądała bardziej naturalnie. Gdy będziesz zadowolony ze sposobu poruszania się postaci, zapisz plik, ale nie zamykaj go od razu. 17. Kliknij ikonę z dyskietką (Save File) w rolecie Biped i zapisz opracowaną sekwencję ruchów pod nazwą pinokio_idzie.bip w tym samym katalogu, w którym umieściłeś poprzedni plik BIP.
Rozdział 4. • Animacja
225
Łączenie sekwencji ruchu Teraz możemy już przystąpić do składania w całość wszystkich przygotowanych elementów. Ć W I C Z E N I E
4.22
Okno Motion Mixer
1. Otwórz plik animacja_biped01.max i zapisz go pod inną nazwą,
na przykład jako animacja_biped03.max (w pliku z numerem 02 animowaliśmy wcześniej wstającego pajacyka). 2. Zaznacz obiekt pinokio i odszukaj roletę Biped w panelu Motion. Przejdź do trybu Mixer Mode, symbolizowanego ― a jakże ― przez ikonę z mikserem. 3. W rolecie Biped Apps, która się wtedy pojawi, kliknij przycisk Mixer (oznaczony elipsą na rysunku 4.51). Na ekranie pojawi się okno Motion Mixer, służące do łączenia ze sobą sekwencji ruchów.
Rysunek 4.51. Okno Motion Mixer 4. W wyświetlonym oknie zaznacz kliknięciem górną ścieżkę
(jaśniejszy pasek na szarym tle). Ścieżka jest oznaczona hasłem All (wszystko), a więc jest to „ścieżka zbiorcza”, w której możemy przechowywać animację całej postaci, a nie tylko poszczególnych jej części (rysunek 4.51).
226
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
5. Ponieważ chcemy na ścieżce All umieścić dwa pliki (klipy)
animacji i uzyskać gładkie przejście pomiędzy nimi, musimy zmienić ją w ścieżkę typu Transition, która umożliwia wykonanie płynnych łączeń między klipami. Z paska narzędziowego okna wybierz polecenie Tracks/Convert to Transition Track. Ścieżka poszerza się. 6. Z paska narzędziowego okna Motion Mixer wybierz Tracks/New Clips/From Files. 7. W wyświetlonym oknie odszukaj katalog, w którym zapisałeś oba pliki BIP (rysunek 4.52).
Rysunek 4.52. Wczytywanie pierwszej sekwencji ruchu do okna Motion Mixer 8. Wczytaj plik pinokio_wstaje.bip. Klip z animacją pojawia się na
ścieżce jako kolorowy pasek, w naszym przykładzie sięgający od ujęcia 0. do 260. (jeśli animowałeś dłuższą lub krótszą sekwencję ruchów, długość klipu będzie inna). Nawiasem mówiąc, gdybyś zechciał teraz skrócić lub wydłużyć czas, w którym Pinokio podnosi się z podłogi, to wystarczyłoby pociągnąć za prawy koniec tego kolorowego paska i umieścić go w innej klatce. 9. Kliknij prawym przyciskiem puste miejsce na ścieżce All, po prawej stronie kolorowego klipu, i z menu podręcznego znów wybierz polecenie New Clips/From Files (rysunek 4.53).
Rozdział 4. • Animacja
227
Rysunek 4.53. Wczytywanie drugiej sekwencji ruchu do okna Motion Mixer 10. Otwórz klip pinokio_idzie. Ponieważ plik z idącym Pinokiem
miał domyślną prędkość odtwarzania 30 fps, przy imporcie pojawi się okno z ostrzeżeniem. Kliknij OK, by zatwierdzić wybór opcji Map Frames (tempo ruchów zostanie wtedy odpowiednio przeliczone). Teraz na ścieżce są dwa kolorowe paski klipów i trzeci, znacznie krótszy, pomiędzy nimi; to obszar przejścia. 11. Wybierz narzędzie do przemieszczania, oznaczone kolistą ramką na rysunku, i ciągnąc wskaźnikiem myszy za środek kolorowego paska drugiego klipu, przesuń go tak, by przejście było dostatecznie długie i łagodne ― obszar przejścia sam się dostosuje (rysunek 4.54).
Rysunek 4.54. Przemieszczanie klipów wzdłuż osi czasu
228
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Długość animacji postaci (łączna długość obu pasków) nie musi odpowiadać — i nie odpowiada — zakresowi renderowanych klatek, jaki został ustawiony w oknie Time Configuration. Tak naprawdę jednak nie zamierzamy oglądać tej animacji w całości. Chcemy ją obejrzeć od chwili, w której Pinokio budzi się do życia, do chwili, gdy wyjdzie z kadru. Zanim jednak będziemy mogli dokładnie ustalić moment, w którym to nastąpi, najprawdopodobniej trzeba będzie poprawić położenie Pinokia w scenie i jego orientację względem niej. Niestety, po wczytaniu plików animacji (.bip) postać często samowolnie zmienia miejsce swego pobytu. Ć W I C Z E N I E
4.23
Dopasowanie położenia postaci i czasu trwania filmu
1. Zwiń okno Motion Mixer. Kliknij odtwarzanie (Play) i sprawdź,
co się dzieje z Pinokiem. Powinien najpierw wstać, potem stojąc, lekko zmienić pozycję (to właśnie obszar przejścia między klipami) i na koniec ruszyć przed siebie. Najprawdopodobniej jednak okaże się, że startuje ze środka sceny, a nie ze swego miejsca pod lustrem. Kierunek, w jakim podąża, też może nie być idealny. Jeśli ruchy wykonywane przez pajaca tuż przed ruszeniem w drogę są nazbyt gwałtowne, to wina zbyt krótkiego obszaru przejścia. Aby to naprawić, wyświetl ponownie okno Motion Mixer, chwyć za prawy koniec krótkiego, środkowego paska i przeciągnij go w lewo, aby wydłużyć czas przeznaczony na zmianę pozycji. 2. W pierwszej klatce filmu utwórz w oknie Top duży obiekt
Dummy wycentrowany względem postaci Pinokia (rysunek 4.55 po lewej) i nazwij go Dummy pinokio położenie. 3. Wciśnij H i wybierz z listy obiekt pinokio, nadrzędny w hierarchii. Wciśnij OK. Włącz narzędzie Link, jeszcze raz wciśnij H i tym razem wybierz z listy obiekt Dummy pinokio położenie (rysunek 4.55 po prawej). Zamknij okno kliknięciem przycisku Link. Utworzyłeś połączenie hierarchiczne, które pozwoli Ci sterować położeniem i orientacją poruszającej się postaci. 4. Przemieść i w razie potrzeby obróć obiekt Dummy w oknie Top, tak by Pinokio wrócił na swoje miejsce przed lustrem.
Rozdział 4. • Animacja
229
Rysunek 4.55. Obiekt Dummy sterujący położeniem Pinokia 5. Przesuń suwak czasu i oceń, czy Pinokio maszeruje we właściwą
stronę. W razie potrzeby skoryguj położenie lub orientację obiektu Dummy. 6. Jeszcze raz obejrzyj animację w oknie Camera002 i sprawdź, kiedy pajacyk znika ze sceny; powoli przeciągnij suwak czasu, by dokładnie ustalić ten moment. Chcemy zakończyć film jakieś 20 – 30 klatek po chwili, gdy Pinokio znika za krawędzią ekranu. Może okazać się, że film kończy się jeszcze przed zniknięciem pajacyka z kadru: jeśli tak, to kliknij ikonę Time Configuration i wydłuż film, zwiększając odpowiednio wartość parametru End Time (numer ostatniej klatki). Jeśli zaś pusta scena jest wyświetlana zbyt długo po zniknięciu pajacyka, skróć film. W naszej przykładowej scenie Pinokio znika z kadru w klatce 370., a ostatnią klatką filmu będzie ta z numerem 390.
230
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Te ostatnie dwadzieścia klatek wykorzystamy, by rzucić ostatnie spojrzenie na wróżkę. Można w tym celu ustawić w scenie kolejną kamerę, nakręcić krótką sekwencję, a potem zmontować je w Video Post (patrz ćwiczenie 4.26), lecz prościej będzie przemieścić tę kamerę, która jest już obecna w scenie. Tym razem jednak animacja kamery nie będzie mieć formy łagodnego najazdu, lecz ostrego cięcia ― przy okazji dowiesz się, jak animować nagłe zmiany w scenie, czy to dotyczące transformacji, czy parametrów modyfikatorów. Metoda, jaką poznasz, nadaje się do każdej ścieżki z przypisanym domyślnym kontrolerem animacji. Trzeba będzie też animować kilka drobnych drugoplanowych akcji, to już jednak będzie całkiem proste.
Końcowe poprawki, rendering i montaż filmu Zaczniemy od wprowadzenia cięcia (skokowego przemieszczenia kamery) i animacji paru drobnych akcji uzupełniających, jak np. obrót wróżki spoglądającej w ślad za Pinokiem. Ć W I C Z E N I E
4.24
Przemieszczenie kamery i akcje uzupełniające
1. Wyświetl lub odmroź warstwy z komnatą i wróżką w oknie
menedżera warstw . Przejdź do panelu Display . Animacja postaci typu Biped została ukończona, możesz więc ukryć kości, włączając opcję Bone Objects w rolecie Hide By Category. Jeśli w Twojej scenie ukryte były światła i kamery, tj. opcje Cameras i Lights w rolecie Hide By Category były włączone, to wyświetl je teraz. 2. Zaznacz obiekt pomocniczy otaczający postać wróżki, czyli obiekt Dummy wróżka położenie. Nie możesz go przemieścić narzędziem Move (o jego położeniu decyduje kontroler Path), lecz możesz go dowolnie obracać. 3. Przejdź do początkowego ujęcia tego filmu, czyli do klatki 120. Wciśnij przycisk AutoKey.
Rozdział 4. • Animacja
231
4. Przesuwaj stopniowo suwak czasu w prawo, obserwując rozwój
akcji na ekranie. Zatrzymuj się w ważnych Twym zdaniem momentach i narzędziem Rotate (E) obracaj obiekt Dummy tak, by wróżka wydawała się reagować na ruchy Pinokia (np. odwróciła się, by zobaczyć, dokąd idzie). Nie twórz zbyt wielu kluczy, bo ruch nie będzie gładki. Z drugiej strony, nie wygładzaj go przesadnie; wróżka nie jest mechanizmem zegarowym, by obracać się za Pinokiem równiutko jak ciągnięta za sznurek! Gdyby była, to zamiast kluczować jej obroty ręcznie, lepiej byłoby użyć kontrolera Look At, który wymusza obracanie się obiektu w ślad za innym, wskazanym obiektem. Użycie kontrolera Look At dla ścieżki obrotu (Rotation) jest równie proste jak użycie kontrolera Path dla ścieżki położenia (Position), tylko zamiast wskazywać ścieżkę, trzeba wskazać obiekt „docelowy”. 5. Gdy zakończysz animowanie obrotów wróżki (nie zapomnij
wyłączyć trybu AutoKey, gdy go już nie będziesz potrzebować), zaznacz obiekt sukienka, przejdź do parametrów modyfikatora Cloth w panelu Modify i naciśnij przycisk Simulate. Odczekaj, aż zachowanie tkaniny zostanie obliczone. 6. Przesuń suwak czasu i zastanów się nad dodaniem jakichś drobnych akcji, by scena nie wyglądała martwo; może to być np. powolne przymykanie się okiennic lub stopniowe przygasanie błękitnego światła w miarę oddalania się Pinokia. Możesz też skorygować ustawienia emitera PCloud, by w czasie jego przebudzenia w powietrzu wirowało jeszcze nieco żarzących się cząstek. 7. Przejdź do klatki, w której Pinokio zdążył już zniknąć z kadru.
Tu chcemy wprowadzić cięcie (w naszej przykładowej scenie jest to klatka 370.). 8. Włącz tryb AutoKey. 9. Wciśnij H i zaznacz cel drugiej kamery, Camera002.Target.
Wycentruj go na postaci wróżki. 10. Zaznacz samą kamerę i przemieść ją tak, by uzyskać dobry
widok na unoszącą się w powietrzu wróżkę (rysunek 4.56). Wyłącz AutoKey.
232
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.56. Zbliżenie kamery 11. Zaznacz naraz i kamerę, i jej cel (obiekty: Camera002
i Camera002.Target), po czym kliknij ikonę u dołu ekranu, by wyświetlić okno ścieżek (Trackbar). Krzywe animacji zaznaczonych obiektów wznoszą się łagodnie od dalekiej klatki 0. do klatki 380., w której utworzyliśmy klucze, tak jak pokazuje górna część rysunku 4.57.
Rysunek 4.57. Skokowa zmiana wartości w ścieżce animacji
Rozdział 4. • Animacja
233
12. Zaznacz wszystkie klucze z klatki 370., rysując wokół nich
ramkę zaznaczenia (nanizane na wykres kwadraciki powinny przybrać biały kolor). 13. Kliknij ikonę skokowej zmiany, Step , w pasku narzędziowym okna Trackbar. Teraz zmiana położenia będzie nagła (rysunek 4.57 u dołu). Jeżeli klikniesz klucz prawym przyciskiem, to w wyświetlonym okienku z jego parametrami będziesz mógł wybrać sposób interpolacji wartości (skokowy, liniowy itp.) niezależnie po obu stronach klucza, korzystając z ikonowych menu In oraz Out. 14. Uaktywnij okno Camera002 i odtwórz animację (Play). Sprawdź,
czy nie występują błędy. Dla pewności możesz wykonać szybki roboczy rendering co drugiej lub co trzeciej klatki do pliku AVI (włącz opcję Active Time Segment w oknie Render Setup i ustaw parametr Every Nth Frame na 2, a uzyskasz dwukrotnie przyspieszony podgląd). 15. Zapisz plik animacja_biped03.max w jego obecnym stanie. To już jego finalna wersja, ta, którą będziemy renderować ostatecznie. Ć W I C Z E N I E
4.25
Końcowy rendering animacji
1. Wciśnij F10. Upewnij się, że ustawiona jest wysoka jakość
renderingu, z włączonymi opcjami Effects i Atmospherics. Ustaw szerokość i wysokość obrazu (w pikselach) w polu Output Size na niezbyt duże wartości, np. 400×300 pikseli. Oczywiście możesz zdecydować się na większą rozdzielczość, musisz się jednak wtedy liczyć z większym rozmiarem wynikowego pliku AVI. 2. W zakładce Common okna Render Scene zarządź rendering wszystkich ujęć animacji, wybierając opcję Active Time Segment i ustawiając parametr Every Nth Frame na 1 (rysunek 4.58). Przewiń okno, by wyświetlić pole Render Output. Kliknij przycisk Files i odszukaj katalog przeznaczony na zrenderowane obrazy (możesz skorzystać z domyślnego katalogu renderoutput Maksa). Wpisz nazwę pliku, np. pinokio, i wybierz ― to może Ci się wydać trochę dziwne ― format TIFF.
234
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.58. Rendering do pliku Na potrzeby czasochłonnego końcowego renderingu zawsze wybieraj format graficzny z bezstratną kompresją, przeznaczony do przechowywania POJEDYNCZYCH obrazów, taki jak TIFF. Max renderuje wtedy kolejne klatki filmu jako osobne obrazki i odpowiednio je numeruje. Tak przygotowaną sekwencję obrazów łatwiej jest poddać późniejszej obróbce, można z nich też — bez konieczności powtarzania renderingu — przygotować kilka różnych wersji pliku AVI, różniących się stopniem kompresji lub rozdzielczością. Poza tym w razie nagłego wyłączenia prądu nie tracimy wszystkiego, tylko najwyżej jedną niezapisaną klatkę, od której można potem wznowić obliczenia. 3. Kliknij Render i zaplanuj sobie jakieś zajęcie na najbliższych
kilkadziesiąt minut. Obrazki będą się w tym czasie jeden po drugim pojawiać we wskazanym katalogu (rysunek 4.59). Ponumerowanym plikom graficznym generowanym przez Maksa często towarzyszy dodatkowy plik IFL (Image File List) zawierający ich listę (zostanie on utworzony w chwili, gdy pierwszy raz spróbujesz otworzyć taką sekwencję w Maksie). Dzięki plikowi IFL Max potrafi korzystać z wielu plików graficznych, jakby to był pojedynczy plik animacji. 4. Otwórz z kolei finalny plik z poprzednią sceną, czyli
animacja04.max, i zrenderuj go w taki sam sposób, wpisując tylko inną nazwę wynikowego pliku TIFF (np. wróżka.tif).
Rozdział 4. • Animacja
235
Rysunek 4.59. Część zrenderowanej sekwencji obrazów
Pozostał już tylko montaż, który może zostać wykonany w dowolnym pliku, ponieważ wszystkie potrzebne materiały zostały z góry przygotowane. Połączymy je w jedną całość w oknie Video Post. W oknie Video Post można nie tylko dokonywać montażu materiału filmowego, lecz również wprowadzać liczne dodatkowe efekty i płynne przejścia między ujęciami. Można tu również nakładać na siebie obrazy (animowane lub statyczne) warstwowo. Możliwości Maksa w tym względzie nie dorównują możliwościom wyspecjalizowanych programów do postprodukcji, takich jak After Effects, ale są całkiem pokaźne. Ć W I C Z E N I E
4.26
Łączenie sekwencji filmowych w Video Post
1. Utwórz nowy, pusty plik i ustaw odpowiednio parametr Frame
Rate:FPS w oknie Time Configuration. Zawartość sceny jest dla nas w tej chwili nieistotna, jednak ważne jest tempo odtwarzania filmu.
236
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
2. Wybierz polecenie Rendering/Video Post („post” to skrót od
postprodukcji, co oznacza całość działań dokonywanych pomiędzy nakręceniem materiału filmowego a uzyskaniem gotowego, zmontowanego i zaopatrzonego we wszystkie efekty filmu). Na ekranie pojawi się okno Video Post, na razie niemal puste. Znajduje się w nim tylko pozycja Queue, co oznacza kolejkę renderingu. Do tej kolejki będziemy dołączać kolejne zdarzenia (ang. events), wejściowe i wyjściowe. Zdarzenia wejściowe to materiały, które chcemy wykorzystać w filmie. Może to być sekwencja obrazów, pojedynczy obraz, plik filmowy, nagranie z kamery wideo albo scena zawarta w danym pliku .max. Zdarzeniem wyjściowym jest po prostu to, co chcemy uzyskać na wyjściu ― w tym przypadku będzie to finalny plik AVI. 3. Kliknij ikonę Add Image Input Event w pasku narzędziowym okna Video Post, oznaczoną kółkiem na rysunku 4.60. Następnie kliknij przycisk Files w wyświetlonym oknie Add Image Input Event.
Rysunek 4.60. Dodawanie zdarzenia Image Input 4. W wyświetlonym oknie wyboru pliku otwórz katalog, w którym
zapisałeś zrenderowane sekwencje TIFF. Zaznacz pierwszy obraz z serii „wróżka…” (plik wróżka0000.tif) i zaznacz opcję Sequence w dolnej części okna. Kliknij Open (Otwórz). Kolejne wyświetlone okienko dotyczyć będzie parametrów tworzonego
Rozdział 4. • Animacja
237
pliku IFL z listą obrazów. Kliknij OK, gdyż domyślne ustawienia są odpowiednie (rysunek 4.61). Zamknij okno Add Image Input Event, które pozostało otwarte w tle.
Rysunek 4.61. Otwieranie sekwencji obrazów TIFF 5. Przyjrzyj się zawartości okna Video Post. Nowe zdarzenie,
wróżka0000.ifl, wyświetlane jest jako pasek po lewej stronie okna. Długość paska symbolizuje czas trwania zdarzenia; kliknij ikonę dopasowania powiększenia (Zoom Extents) w dolnej części okna, jeśli nie widzisz paska w całości. 6. Ponownie kliknij ikonę Add Image Input Event i zaimportuj drugą sekwencję obrazów TIFF, zaczynając od obrazu pinokio0120.tif. Zanim zamkniesz okno Add Image Input Event, ustaw w nim początek tego zdarzenia (VP Start Time) na 121, a koniec (VP End Time) na 121 + długość Twojej sekwencji „pinokio…” (w naszym przykładzie jest to 390, jak na rysunku 4.62).W ten sposób pasek drugiego zdarzenia będzie zaczynać się jedną klatkę po tej, w której pierwsze zdarzenie się kończy. Użyj ikony Zoom Extents, by wyświetlić całą zawartość okna Video Post.
238
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne
Rysunek 4.62. Dodawanie drugiego zdarzenia Image Input Event 7. Kliknij ikonę Add Image Output Event, oznaczoną kółkiem na
rysunku 4.63, by dodać do kolejki zdarzenie wyjściowe. Kliknij przycisk Files w wyświetlonym oknie Add Image Output Event. Zauważ, że domyślna długość zdarzenia wyjściowego odpowiada czasowi trwania całej kolejki renderingu (w naszym przykładzie VP Start Time to 0, a VP End Time to 390), jest więc odpowiednia. 8. W oknie wyboru plików przejdź do katalogu, w którym chcesz ulokować finalny plik AVI, nadaj plikowi nazwę i wybierz format AVI z rozwijanej listy. W kolejnym okienku możesz ustalić parametry kompresji. Zacznij od wypróbowania domyślnych; jeśli okażą się nieodpowiednie, będziesz mógł zawsze je zmienić (rysunek 4.64). 9. Kolejka w oknie Video Post składa się teraz z trzech pozycji i jest gotowa do zrenderowania. Kliknij ikonę z biegnącym ludzikiem, oznaczoną kółkiem na rysunku 4.65, po czym sprawdź ustawienia w wyświetlonym oknie Execute Video Post. Sprawdź, czy zaznaczona jest opcja Range i czy podany obok zakres klatek jest właściwy. Ustaw rozdzielczość obrazu w polu Output Size (w naszym przykładzie 400×300 pikseli), a potem naciśnij przycisk Render. Rendering przebiega tak szybko, że podgląd postępu prac ogląda się jak filmik puszczany w nieco zwolnionym tempie.
Rozdział 4. • Animacja
Rysunek 4.63. Dodawanie zdarzenia wyjściowego (Image Output Event)
Rysunek 4.64. Wyjściowy plik AVI
239
240
3ds Max 2012 • Ćwiczenia praktyczne Korzystając z okna Execute Video Post, możesz z łatwością uzyskać pomniejszoną wersję swojego filmu; wystarczy ustawić niższe wartości parametrów Width oraz Height w polu Output Size. Uważaj jednak z powiększaniem ich w stosunku do pierwotnej wielkości. Video Post zwyczajnie przeskaluje zaimportowaną sekwencję obrazów, a to oznacza utratę ostrości.
Rysunek 4.65. Realizowanie kolejki Video Post 10. Odszukaj na dysku zapisany plik AVI i obejrzyj go. Jeśli jest
zbyt mocno skompresowany, tak że obraz wyraźnie stracił na jakości, lub przeciwnie ― jeśli kompresja jest niedostateczna, tak że końcowy plik przekroczył wyznaczony przez Ciebie limit wielkości, wróć do okna Video Post i edytuj parametry zdarzenia wyjściowego. Zaznacz je w kolejce renderingu i kliknij ikonę Edit Output Image Event, a następnie kliknij przycisk Setup w wyświetlonym oknie z parametrami. Na ekranie ponownie pojawi się okienko z ustawieniami kompresji pliku AVI. Oczywiście będziesz musiał jeszcze raz zrenderować kolejkę, klikając ikonę Execute Video Post, lecz nie trwa to przecież długo. Gotowe ― zrobiłeś własny animowany film i poznałeś podstawowe narzędzia programu 3ds Max 2012.
Notatki
232
|
Sztuka wojny w uwodzeniu kobiet
