5. Biedermeierowska literatura dla dzieci jako instrument dydaktyzmu

Biedermeierowska literatura dla dzieci jako instrument dydaktyzmu mieszczańskiego (powiastka dydaktyczna Stanisława Jachowicza) 1. Od połowy lat 20. XIX w. fundowano dzieciom imionniki (pamiętniki o charakterze dydaktyczno-moralizatorskim); wywodzi się to z tradycji sztambuchów (księgi-pamiętniki dla dorosłych, do których wpisywali się np. przyjaciele; były popularne w szlacheckich i mieszczańskich salonach). Zachował się imionnik Eryka – syna Stanisława Jachowicza. Wpisy zawierały nauki i przestrogi oraz wskazówki dotyczące postępowania (do nastolatków również zwracano się jak do dzieci). „Bajki i powieści” – pierwsza książeczka dla dzieci Jachowicza z 1824 r. 2. W literaturze dla dzieci powieść oznaczało coś, co zdarzyło się naprawdę. Używano też terminu przypowieść – szczególnie wtedy, gdy miała dużą moc dydaktyczną. Powiastkę traktowano jako „mniejszą powieść”, krótki utwór pisany wierszem lub prozą o charakterze dydaktycznym. Natomiast bajkę uważano za odmianę powieści, z tym że nieprawdziwej. 3. Powiastka:  kompozycja składa się z partii narracyjnej i przedstawiająco-dramatycznej  przykład musi być rzeczywisty  narrator jest nie tylko dorosłym, ale również wychowawcą, guwernerem  w dialogach rola dziecka jest ograniczona, mówi głównie dorosły (całość nabiera formę nauki, apelu)  u Jachowicza bohater dziecięcy, mimo że bez głosu, zawsze ma imię.  dzieci zawsze popełniają błędy  fabularna konstrukcja oparta na schemacie: przestroga – nieposłuszeństwo – kara  przeznaczeniem powiastki jest czytanie na głos. 4. Powiastki Jachowicza można wpisać w konwencję powieści mieszczańsko-szlacheckiej lat 40. i 50. XIX w., którą określa się powieścią biedermeierowską. W takiej powieści problematyka moralna góruje nad społeczną i polityczną, a miejscem akcji jest zwykła, bliska okolica (dworek, domek z ogródkiem, miasto).