6. DD UR TENS MENS (30.03.16, 06.04.2016)

Prądy małej częstotliwości
 Prądy DD, UR, TENS, MENS

Fizjoterapia Studia stacjonarne Iº rok akademicki 2015/2016

Prądy Diadynamiczne (DD, prądy Bernarda) Powstają przez nałożenie na przebieg prądu stałego jednopołówkowo wyprostowanego prądu sinusoidalnego zmiennego o częstotliwości 50 i 100Hz.

Prądy Diadynamiczne (DD, prądy Bernarda) Rodzaje prądów diadynamicznych: DF= difaza stała MF= monofaza stała CP= prąd krótkich okresów LP= prąd długich okresów RS= rytm synkopowy MM= monofaza modulowana

Prądy Diadynamiczne (DD, prądy Bernarda) MF- częstotliwość 50Hz

CP- okresowa zmiana DF i MF (co 1s)

(ti=10ms, tp=10ms)

LP- nałożenie na MF modulowanego DF- częstotliwość 100Hz (ti=10ms)

MF przesuniętego w fazie o 180º okres modulacji-10s, przerwa 6s

Prądy Diadynamiczne (DD, prądy Bernarda) RS- przerywany MF (czas przepływu prądu i przerwy po 1s)

MM- MF modulowany w amplitudzie (1s modulacji, 1s przerwy)

Działanie terapeutyczne Rodzaj prądu DD

Działanie przeciwbólowe

Wpływ na mięśnie

Poprawa trofiki tkanek

Przyzwyczajenie do bodźca

słabe

może dojść do zwiększenia napięcie

MF

silna i dość trwała

opóźnione

DF

silne

zmniejszenie napięcia

silna

bardzo szybkie

CP

silne

zmniejszenie napięcia

bardzo silna

opóźnione

LP

bardzo silne

zmniejszenie napięcia

nieco słabsza niż w CP

zniesione

nie występuje

skurcz mięśni w zanikach prostych

silne

zniesione

nie występuje

skurcz mięśni w zanikach prostych

silne

zniesione

RS MM

Wybór rodzaju prądu Zależy od rodzaju schorzenia i celu zabiegu: Działanie przeciwbólowe: DF, CP, LP Zmniejszenie napięcia mięśni: DF, CP, LP Wzmożenie aktywności naczynioruchowej: MF, CP Zaburzenia ukrwienia obwodowego ze skurczem naczyń : DF Elektrostymulacja mięśni w zaniku z nieczynności: RS, MM W czasie jednego zabiegu często podaje się kolejno po sobie kilka rodzajów pr. DD; np.: DF 1min, CP 3min, LP 3min

Działanie przeciwbólowe 1. Tłumiące działanie bodźców elektrycznych w stosunku do bodźców bólowych. 2.Działanie endorfin: polipeptydy działające przeciwbólowo, powstające w odpowiedzi na bodźce bólowe. Endorfiny powstają również w odpowiedzi na stymulację elektryczną.

3. Teoria kontrolowanego przepustu rdzeniowego Walla i Melzacka: drażnienie prądami DD włókien A (włókna czuciowe, szybko przewodzące impulsy), pobudza komórki hamulcowe substancji galaretowanej rogów tylnych rdzenia kręgowego, które blokują dostęp do wyższych pięter układu nerwowego impulsów pochodzących z włókien C (wolniej przewodzące bodźce bólowe).

Fazy działania prądów DD 1. Dynamogenia natychmiastowa: bezpośredni wpływ na tkanki w trakcie przepływu prądu. 2. Inhibicja pierwotna: zniesienie bólu 3. Dynamogenia wtórna: przywrócenie fizjologicznej sprawności tkanek, jako wynik treningu. 4. Inhibicja wtórna: objaw przyzwyczajenia będący skutkiem adaptacji do powtarzających się bodźców.

Przyzwyczajenie do bodźca Zjawisku wtórnej inhibicji przeciwdziałamy poprzez: Okresową zmianę częstotliwości (tzn. rodzaju prądu DD) Stosowanie krótkich czasów aplikacji Ogólnie krótki czas zabiegu Zmianę ustawienia elektrod Stosowanie przerw między seriami

Metodyka 1. Dobór elektrod zależy od wielkości przekroju pola zabiegowego i techniki zabiegu. Stosuje się: Elektrody płytkowe (na duże powierzchnie) Elektrody specjalne (cylindryczne, bliźniacze) o śr. 2cm i 5cm (na punkty bólowe, małe powierzchnie; gdy zmienia się ustawienie elektrod podczas zabiegu). Elektrody kombinowane: płytkowa (bierna) i cylindryczna (czynna)

Metodyka 2. Techniki zabiegowe Na punkty bolesne: E(-) w miejscu bólu, E(+) obok lub na pniu nerwu, aby uzyskać podłużny przepływ prądu przez nerw, stosuje się małe elektrody cylindryczne (śr. 2 cm) Na pnie nerwowe: E(-) na pniu nerwu, E(+) na odpowiadających mięśniach celem ich stymulacji lub podłużnego przepływu prądu przez nerw Poprzeczny przepływ prądu przez miejsce zmian chorobowych ze zmianą polaryzacji. Stosuje się e-dy płytkowe lub cylindryczne (śr. 5cm)

Metodyka 3. Dawkowanie natężenia prądu (nie może wywoływać bólu): Prąd stały- max. do 3mA Prąd sinusoidalny- sugerujemy się subiektywnym odczuciem pacjenta (wyraźne mrowienie). Przy prądach RS i MM do uzyskania skurczu mięśnia.

Ogólnie natężenie prądu powinno mieścić się w tzw. zakresie czynnościowym prądów DD- między progiem pobudliwości a progiem bólu.

Metodyka 4. Czas trwania poszczególnych prądów zależy od tego, jak szybko występuje przyzwyczajenie tkanek do bodźca. Najszybsze przyzwyczajenie występuje podczas działania prądu DF, dlatego czas jego działania nie powinien przekraczać 2 min, natomiast najłatwiej pokonuje on opór skóry, dlatego stosuje się go na początku, jako prąd przygotowujący do podania innego rodzaju prądu DD. Słabszą zdolność do akomodacji tkanki wykazują na działanie prądu MF, następnie CP i LP. Prądy RS i MM praktycznie nie powodują przyzwyczajenia do bodźca.

Metodyka 5. Czas trwania zabiegu: 6- 12 min (dłuższe czasy przy kilku ustawieniach elektrod lub w zabiegach ze zmianą polaryzacji). 6. Seria: 6-10 zabiegów, wykonywanych codziennie lub co drugi dzień. Między seriami (2-3) konieczna przerwa ok. 7 dni.

Wskazania Zespoły bólowe stawów kręgosłupa i kończyn Stany po urazach narządu ruchu Nerwobóle Ostre mialgie Zaniki mięśni z nieczynności Zaburzenia krążenia obwodowego Zaburzenia troficzne

Przeciwwskazania Takie jak do innych zabiegów elektroleczniczych, przy czym: • Prądów DD nie stosuje się w okolicy serca i mózgu, w stanach zapalnych ostrych i przewlekłych w obrębie jamy brzusznej. • W obrębie powłok brzusznych nie stosuje się prądu CP- może wywołać bolesne skurcze jelit.

Prądy izodynamiczne Modyfikacja prądów diadynamicznych. Zasada ich działania polega na naprzemiennym działaniu na tkanki prądów DF i MF (jak w przypadku CP i LP), w taki sposób, że amplituda DF jest zmienna.

Prądy izodynamiczne CP

W prądzie CP intensywniej odczuwana jest komponenta MF. Zwiększenie amplitudy DF spowoduje jednakowe odczuwanie obu składowych a nawet silniejsze odczuwanie DF.

CP ISO

Prądy izodynamiczne 1. CP(PM) i LP(PM) predominance monophase - Silniej odczuwana jest składowa MF Stosuje się w terapii przeciwbólowej i w stanach pourazowych przebiegających z obrzękiem 2. CP(ISO) i LP(ISO) izodynamic physiologique- obie składowe podobnie odczuwane Wpływa na podwyższenie progu czucia. Stosowany w leczeniu zespołów bólowych, nerwobólów, w przewlekłych stanach zapalnych i zwyrodnieniowych stawów. 3. CP(PD) i LP(PD) predominance diphase - silniej odczuwana jest składowa DF Leczenie stanów chorobowych przebiegających ze zwiększonym napięciem mięśni gładkich.

Prąd Träberta = Ultra Reiz (UR) = ultrabodźcowy Działanie biologiczne: Przeciwbólowe (teoria bramki kontrolnej Walla i Melzacka) Wywołując drżenie mięśni, wibracje prowadzi do ich rozluźnienia Obniżenie aktywności układu współczulnego Poprawa krążenia- dzięki drżeniom mięśniowym dochodzi do hamowania zwiększonej tonicznej aktywności układu sympatycznego

Szybki efekt przyzwyczajenia!

Prąd Träberta = Ultra Reiz (UR) Prąd o impulsach prostokątnych ti= 2ms tp= 5ms f≈143Hz Natężenie prądu: 15-25 mA (wyraźne uczucie mrowienia; w chwili osłabienia wibracji zwiększamy natężenie prądu) Czas zabiegu: 8-15 min. Seria: 6 zabiegów (efekty powinny być widoczne po 1, 2 zabiegu; jeżeli brak poprawy po 3 zabiegu przerywamy serię; efekt przeciwbólowy kilka godzin po zabiegu)

Metodyka zabiegów z prądem UR Sposoby układania elektrod: 1. Miejscowo: elektrody umieszcza się w miejscu bolesnym K(-), A(+) w odległości ok. 3 cm od krawędzi K(-) lub poprzecznie przez staw. 2. Segmentarnie: elektrody umieszcza się na kręgosłupie, oddalone od siebie o ok. 3cm

Zabiegi segmentarne

Zabiegi segmentarne 1. EL1: szyjne; na C2-C6 i Th1-Th5: bóle głowy, bóle odcinka szyjnego, bóle kończyn górnych 2. El2: piersiowe górne; na C7-Th5 i na Th6-Th10: bóle odcinka szyjnego, bóle obręczy barkowej, dolegliwości w obrębie klatki piersiowej 3. EL3: piersiowo- lędźwiowe; na Th5-Th9 i Th12-L5: neuralgia nerwów międzyżebrowych, dolegliwości żołądkowo- jelitowe 4. EL4: lędźwiowo- krzyżowe; na Th9-L3 i L5-S4: bóle dolnego odcinka kręgosłupa, obręczy biodrowej, kończyn dolnych, zaburzenia krążenia w obrębie kończyn dolnych

Prąd UR - wskazania Stany podrażnienia korzeni nerwowych w przebiegu choroby zwyrodnieniowych stawów kręgosłupa Choroba zwyrodnieniowa stawów Nerwobóle Bóle mięśniowe Stany ze wzmożonym napięciem mięśniowym Zespoły bólowe kręgosłupa Stany po urazach narządu ruchu (w tym bolesna sztywność stawów po urazach i operacjach) Zaburzenia krążenia obwodowego

Przezskórna stymulacja elektryczna nerwów - TENS Metoda elektroterapii służąca do zwalczania bólu, zarówno ostrego jak i przewlekłego. Działanie przeciwbólowe oparte jest na teorii kontrolowanego przepustu rdzeniowego Walla i Melzacka oraz teorii endorfin.

Rodzaje elektrostymulacji TENS: TENS konwencjonalny (symetryczny/ asymetryczny/ falujący) TENS – ALP akupunkturowy TENS uderzeniowy Burst TENS o wysokiej intensywności

TENS - parametry •

Częstotliwość (zmiany częstotliwości= spectrum)

•

Czas impulsu (szerokość impulsu)

•

Natężenie prądu

Wrażliwość włókien nerwowych zależy od częstotliwości impulsów: •

mała częstotliwość (1-10 Hz): analgezja występuje później ale trwa dłużej (kilka godzin)

•

duża częstotliwość (80-100Hz): analgezja występuje już po kilkudziesięciu s, ale trwa krócej (kilkanaście- kilkadziesiąt min.)

TENS - parametry Czas impulsu (szerokość impulsu)- im krótszy, tym: •

mniejsze ryzyko uszkodzenia tkanek

•

lepsza tolerancja prądu, możliwe stosowanie większego natężenia

•

głębsze wnikanie prądu do tkanek

TENS - parametry W zależności od natężenia prądu (amplitudy) TENS powoduje efekty: 1. Czuciowe = wyraźne mrowienie - natężenie 2-3 x powyżej progu pobudliwości włókien nerwowych; ból ostry, pierwsze 2-3 zabiegi przy bólu podostrym i przewlekłym 2. Ruchowe = skurcze mięśni - natężenie 3-6 x powyżej progu pobudliwości włókien nerwowych; ból podostry i przewlekły (jeśli jest zła tolerancja przez pacjenta –stosujemy stymulację czuciową)

TENS konwencjonalny Kształt impulsu: Symetryczny- po impulsie dodatnim bezpośrednio następuje impuls ujemny.

Falujący- występują naprzemiennie impulsy dodatnie i ujemne

Asymetryczny (najbardziej popularny)- po dodatnich impulsach prostokątnych następują impulsy eksponencjalne ujemne.

TENS konwencjonalny Częstotliwość: powyżej 50 Hz Czas trwania impulsu: do 100 µs Natężenie: poziom reakcji czuciowej - wyraźne mrowienie Czas zabiegu: zalecany 1 godzina 3-4 razy dziennie, w praktyce 20-30 min raz dziennie

TENS konwencjonalny Ułożenie elektrod: •

Dwuelektrodowe

•

Czteroelektrodowe

1. W bólach promieniujących: elektroda czynna (-) na przebiegu nerwu- między miejscem bólu a rdzeniem, w punkcie spustowym, motorycznym lub akupunkturowym; bierna przykręgosłupowo, nad korzeniem rdzeniowym na odpowiednim dermatomie. 2. W bólach ściśle umiejscowionych, bez promieniowania do kończyn, dopuszczalne jest poprzeczne (przez staw) ułożenie elektrod lub symetryczne po obu stronach kręgosłupa. 3. Przy stosowaniu 4 elektrod można jeden obwód ułożyć na bolesnym miejscu, a drugi wzdłuż nerwu; albo umiejscowić elektrody skrzyżnie, tak by miejsce skrzyżowania pokrywało się z miejscem bólu.

TENS w stanach bólowych Ból ostry - TENS konwencjonalny Ból podostry i przewlekły- TENS Burst Ból przewlekły- TENS akupunkturowy

W zależności od subiektywnej oceny natężenia bólu (VAS): •

1-3: TENS Brief intense

•

4-7: TENS Burst lub akupunkturowy

•

8-10: TENS konwencjonalny

TENS – Wskazania •

Stymulacja przeciwbólowa w bólu ostrym, podostrym i przewlekłym.

•

Stymulacja mięśni i nerwów po urazach, unieruchomieniu, w treningu sportowym.

TENS – Przeciwwskazania Nowotwory Rozrusznik serca Zabieg w okolicy serca Epilepsja Ciąża, szczególnie 1 trymestr Okolica zatoki szyjnej Świeże rany, ubytki skóry, stany zapalne skóry Metal na drodze przepływu prądu Okolica śluzówki i gałek ocznych Zaburzenia czucia

Prądy mikrobodźcowe - MENS Elektromikrostymulacja nerwowo- mięśniowa (prądy mikroamperowe, mikrotens) Bardzo małe natężenie prądu (300-700µA) Nie wywołuje żadnych odczuć ani skurczu mięśni (podprogowe natężenie). Składają się z impulsów prostokątnych Istnieje również mikroamperowy prąd stały: LIDC (low intensit direct current) lub µADC (continuous microamperage direct current).

MENS Działanie przeciwbólowe: zmiana potencjału błon, otwarcie kanałów wapniowych, przyspieszony rozpad kwasu mlekowego i substancji bólowych (m.in. bradykininy) na skutek usprawnienia przepływu krwi w naczyniach włosowatych + zwiększona produkcja ATP i synteza protein-> przyspieszona regeneracja. Elektrody pokryte specjalnym żelem umieszcza się na punktach bolesnych i obwodowo lub przeciwlegle. Kilkukrotna zmiana polaryzacji podczas zabiegu. Zabiegi wykonuje się codziennie przez kilka- kilkunastu dni.

Metodyka MENS 1. Wg Kahna (Wg Wallace) W terapii przeciwbólowej: f=30 Hz, I=500µA, czas 5 min W terapii wspomagającej gojenie: f=0,3 Hz, I=100µA, czas 5 min W terapii łączącej powyższe: f=70Hz, I=200µA, czas 5 min

2. Wg Morinagi: 2 fazy terapeutyczne. Pierwsza- działanie przeciwbólowe, bezpośrednio po niej druga- przyspieszająca gojenie tkanek. I faza: f=10-400 Hz, I= 200-600µA, ti= 1- 50ms, czas zabiegu 5- 30 min, optymalnie 15 min. II faza: 0,3-1Hz, I=10-200µA, ti= 100- 200 ms, czas zabiegu 3-10 min.

MENS- wskazania Ostre i przewlekłe stany bólowe Bóle w chorobach reumatycznych Przyspieszenie regeneracji tkanek Trudno gojące się rany, odleżyny Obrzęki Po złamaniach

Prąd wysokonapięciowy HV Prąd HV (high voltage): podwójny impuls trójkątny o krótkim czasie trwanie (50-300 µs) i wysokiej amplitudzie (100-500 V). Stosuje się duże dawki prądu szczytowego (powyżej 20mA). Podczas zabiegu co kilka minut zmieniamy polaryzację. W miarę adaptacji- zwiększamy natężenie prądu.

Działanie: Masaż mięśnia i jego rozluźnienie Działanie przeciwbólowe