90. Miernicki Sebastian - Pan Samochodzik Tom 90 Zamek w Baranowie Sandomierskim

SEBASTIAN MIERNICKI

PAN SAMOCHODZIK I… ZAMEK W BARANOWIE SANDOMIERSKIM

PS 90

WSTĘP Stary parowiec ,,Almodovar” powoli płynął z Florydy na Kubę. Na pokładzie dziobowym stał wysoki mężczyzna. Jego włosy były przyprószone nitkami siwizny, która wdarła się także na wąsy i krótką brodę. Miał niebieskie oczy, z gatunku tych, które zwykłe mają wizjonerzy - zapatrzone gdzieś w dal. Ubrany w płócienne, granatowe spodnie i krótką kurtkę marynarską wyglądał jak stary wilk morski. Przyglądał się zielonym wzgórzom wyspy, do której zbliżał się statek. Pogoda nie była najlepsza, bo gdzieś na Karaibach szalał huragan. Mężczyzna ćmił fajkę i myślał o Polsce. Wspominał dzieciństwo spędzone u wujostwa na wsi, polowania, które tak uwielbiał, i dziewczynę z sąsiedniego dworku. Chciał, żeby została jego żoną. Słał do niej listy, w których mieszały się namiętność i relacje z miejsc, które odwiedził. - Panie Nowicki, za dwie godziny wpływamy do Hawany - do mężczyzny podszedł drugi oficer z „Almodovara”. - Pan na długo zostaje na Kubie? - Nie, chcę wynająć jacht i popływać po Karaibach - odpowiedział Nowicki. - Wie pan, gdzie można wynająć dobrą załogę? - Przyzwoitych ludzi znajdzie pan w tawernie koło „Yacht Clubu Havana”, a takich, co niejedno już przeżyli na tych wodach, w tawernach dzielnicy portowej. Najlepiej popytać szynkarzy. Niech pan tylko nie bierze kapitana Latynosa. - Czemu? - zdziwił się Nowicki. - Ciężko się z nimi pracuje. To kwestia innej mentalności. I niech pan uważa na siebie w czasie nocnych spacerów. Samotny, biały człowiek może być tu narażony na rożne niebezpieczeństwa. - Dziękuję za radę - Nowicki ukłonił się. „Almodovar” przybił do portu o szesnastej. Marynarze znieśli na nabrzeże kufer i wór z rzeczami Nowickiego. Do podróżnego podszedł niewysoki Latynos w białym garniturze, z ogryzkiem grubego cygara między zębami. - Senior życzy sobie, żeby mu pomóc? - zagadnął Nowickiego. - Szukam jakiegoś dobrego hotelu - odparł Nowicki. Latynos pstryknął palcami i natychmiast pojawił się tragarz z wózkiem. Wrzucił na niego bagaże i nie czekając na jakiekolwiek wskazówki poszedł przed siebie, przez tłum handlarzy, podróżnych i ciekawskich, którzy zebrali się w porcie. Nowicki zaczął przeciskać się za nim. Obok Polaka dreptał latynoski elegant. - Senior życzy sobie urocze towarzystwo na wieczór? - zapytał. - Nie. - Znam dobre kasyno... - Nie, dziękuję. - Senior przypłynął na połów ryb? - Nie. Tak doszli do samochodu. Był to mocno zużyty ford, rocznik 1919. W ciasnej kabinie z trudem mogły zmieścić się trzy osoby. Paka z tyłu była akurat tak duża, żeby pomieścić rzeczy Nowickiego. Tragarz załadował kufer i wór i czekał wyprostowany na zapłatę. Nowicki wyjął z kieszeni dwie ćwierćcentówki i zapłacił. Z Latynosem wsiadł do szoferki i pojechali przez zatłoczone ulice Hawany.

2

- To ma być hotel luksusowy, w stylu kolonialnym czy też nie dba senior o wygody? - dopytywał się Latynos. - Może być luksusowy - rzucił Nowicki. Ciekawie chłonął widok za oknem. Obskurne szare kamienice, przed którymi toczyło się życie towarzyskie i gdzie sklepikarze wykładali swe towary. Tłumy uśmiechniętych Murzynów, między którymi kręciły się grube matrony otoczone gromadkami kilkuletnich dzieci i powabne dziewczyny, których skóra w świetle latarni przypominała barwą piękną, starą miedź. Po kilku minutach krajobraz zmienił się. Wille, latarnie, neony hoteli i lokali rozrywkowych, samochody z białymi płóciennymi dachami, tłumy mężczyzn w garniturach i kobiet w eleganckich sukniach. Latynos skręcił na podjazd przed hotelem. Był to budynek trzypiętrowy, z kolumnadą przed wejściem i rozświetlonym holem. Lokaje ubrani w poprzecierane liberie nawiązywali wyglądem do kolonialnej świetności tego miejsca. Nowicki dostał pokój na drugim piętrze, z widokiem na ogród, w którym odbywało się jakieś party. - Piękne miejsce, prawda, senior? - latynoski przewodnik otworzył okno i głęboko wdychał powietrze. - Piękne - przyznał Nowicki. - Może jeszcze w czymś mogę panu pomóc? Nowicki dużo podróżował i znał ten typ ludzi. Był to typowy naganiacz, który od właściciela hotelu dostaje parę dolarów za przysłanie klienta. Ale był to też człowiek, który mógł się przydać Nowickiemu. - Za kilka dni chcę wypłynąć w rejs - powiedział Nowicki. Latynos milczał czekając na dalsze wyjaśnienia. - Szukam jachtu lub kutra z dobrą załogą - dokończył Nowicki. - Co senior ma na myśli mówiąc „dobrą”? - Szukam odważnych ludzi. - Co senior ma zamiar z nimi robić? - Pływać - Nowicki postarał się, żeby z tonu jego głosu Latynos zrozumiał, że w swoich pytaniach zaszedł już za daleko. - Ach tak - Latynos zamyślił się. - Niech pan przyjdzie o dziewiętnastej do „Zielonej Papugi”. Niech pan zapyta przy wejściu o Raula. czyli o mnie. Coś wymyślę. - Dziękuję - Nowicki wyjął z kieszeni pięć dolarów i wręczył je przewodnikowi. - Do zobaczenia, senior - Latynos uchylił kapelusza, schował pieniądze do kieszeni i wyszedł. Nowicki rozejrzał się po swoim apartamencie. Wygodne małżeńskie łoże, adapter, toaletka z lustrem, stolik z alkoholami, wanna w łazience. Wszystko było tu ładne, ale już nieco zużyte. Podróżny wypakował z kufra garnitur, wykąpał się, ogolił i zszedł na obiad. W jadalni nieliczne stoliki były zajęte przez pary Amerykanów. Wnętrze zaaranżowano boksami i donicami z palmami. W ten sposób można było spokojnie rozmawiać nie przeszkadzając sąsiadom. Nowicki zamówił cygaro, koniak i duży stek. W czasie podróży przyzwyczaił się do prostego i obfitego jedzenia. Nie lubił wymyślnych dań, a owoców morza w szczególności. Godzinę później Nowicki wyszedł na ulicę. W recepcji zapytał o drogę do „Zielonej Papugi” i chociaż proponowano mu taksówkę, odmówił. Szedł przez

3

elegancką dzielnicę w stronę portu. Znowu, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki znalazł się w strefie egzotycznych zapachów, melancholijnych melodii wygrywanych i wyśpiewywanych przez niewidocznych w ciemnościach grajków. - Senior? - nagle przed Nowickim stanęła młoda dziewczyna. Mogła mieć najwyżej dziewiętnaście łat, W uśmiechu odsłaniała białe zęby kontrastujące z jej pełnymi, pomalowanymi na czerwono wargami. Długie, układające się w fale czarne jak heban włosy miękko opadały na jej ramiona Była ubrana w sukienkę na cienkich ramiączkach, sięgającą jej tylko kilka centymetrów poniżej kolan. Jej ciemna skóra lekko połyskiwała i kusząco pachniała. Ciemne oczy przeszywały Nowickiego i przyprawiały go o dreszcze. - Tak? - uprzejmie odpowiedział. - Może senior jest samotny? Nowicki milczał nie wiedząc co odpowiedzieć. Myślał, że gdyby potrafił malować, gdyby miał ze sobą aparat fotograficzny, to uwieczniłby tę piękność. W jej ruchach, gestach, spojrzeniach wyczuwało się siłę tych wszystkich południowych tańców tak podziwianych w nowojorskich klubach. Ta dziewczyna, zdaniem Nowickiego, powinna być podziwiana, a nie skazana na zaczepianie mężczyzn w tak ponurym miejscu. - Mam tu niedaleko zaciszny pokój - dziewczyna kusiła Nowickiego On zmusił się tylko do pokręcenia głową. - Tylko pięć dolarów - ona nie ustępowała. - Nie mogę - Nowicki miał przed oczami obraz kobiety, do której pisał listy. Wiedział, że złamałby obietnicę. Gdyby uległ pokusie, to nikt by się o tym nie dowiedział, ale on nie potrafiłby spokojnie żyć ze świadomością, że dopuścił się oszustwa. - Trzy dolary - wyszeptała dziewczyna. - Nie - Nowicki wydusił z siebie. - Dwa - niski ton jej głosu brzmiał bardzo zmysłowo. - Nie mogę. Jestem zaręczony. - Ta kobieta musi być z tobą szczęśliwa - dziewczyna smutno się uśmiechnęła. Chciałabym być na jej miejscu. - Jestem pewien, że uszczęśliwisz mężczyznę, którego pokochasz. Nie wiem tylko, czy go tu znajdziesz? Nowicki ukłonił się dziewczynie i ominął ją. Nie oglądał się za siebie, chociaż słyszał stukot jej pantofelków, czuł jej zapach i pamiętał to spojrzenie pełne obietnic. Doszedł do przecznicy i nagle wyrosło przed nim trzech osobników. Na pierwszy rzut oka wyglądali na rzezimieszków. Dwóch miało noże, a trzeci wielki drąg. - Senior rozmawiał z naszą koleżanką - odezwał się jeden z nich. - I co z tego? - zdziwił się Nowicki. - Jej czas jest bardzo cenny. - Tak? Nowicki rozglądał się szukając drogi ucieczki. - Może senior da parę dolarów i pójdzie sobie spokojnie dalej? - Nie mam w zwyczaju płacić takim jak wy. Cios pałą miał być nagły i ogłuszający, ale Nowicki często już stykał się z takimi ludźmi. Wiedział, na co ich stać i spodziewał się tego ciosu. W czasie swych podróży

4

kilka miesięcy spędził w Japonii, gdzie nauczył się kilku sztuczek tamtejszych mistrzów. Uchylił się przed ciosem, złapał za uzbrojoną dłoń i sprawnie ją wykręcił. Przeciwnik z jękiem upadł na chodnik, a Nowicki zdobył jego broń. Jedno pchnięcie poniżej mostka drugiego bandyty wystarczyło, żeby ten zwinął się z bólu. Trzeci zamachnął się nożem, ale Nowicki zrobił unik i pałą uderzył bandytę w rękę. Nóż zabrzęczał na schodach kamienicy. Nowicki przyjrzał się agresorom. Wszyscy trzej mieli dość walki, więc podróżny zamachnął się pałą i rzucił ją daleko od siebie. - Pozdrówcie tę miłą panią - ukłonił się i odszedł w stronę portu. Im był bliżej wody, tym mocniejszy dochodził go zapach ryb i alkoholu. Widział przez otwarte drzwi i okna tawern jak w środku jedzono, pito i tańczono. Były też bójki podsycane przez żądnych krwi widzów. Nowicki odnalazł „Zieloną Papugę” i wszedł do środka. Drewniany barak wybudowano nad brzegiem wody. Taras wychodził ponad pomosty, przy których stały zacumowane łodzie rybackie. Wnętrze było aż sine od dymu i cygar. Na stołach stały filiżanki z kawą i szklanki z alkoholami. - Senior? - do Nowickiego podszedł Murzyn, ubrany w ciemne spodnie i białą, poplamioną koszulę. Chyba uważał się za kelnera. - Szukam Raula - powiedział Nowicki. - Tam - kelner wskazał drzwi obok baru. W oddzielnym pomieszczeniu był duży okrągły stół. Wokół niego ustawiono kilka krzeseł. Tylko trzy były zajęte. Na jednym siedział Raul. Obok niego był mężczyzna z obfitą rudą brodą, ubrany w kowbojski strój, a towarzyszył mu Chińczyk w czarnych spodniach i czarnej, jedwabnej koszuli. - Oto senior, o którym wam wspominałem - Raul wstał, żeby przedstawić gościa. Kelner! Rum dla seniora! - złożył od razu zamówienie. - Bruce - powiedział rudobrody. - Kim - Chińczyk ukłonił się. - Franciszek Nowicki - Polak skłonił się. - Możecie do mnie mówić Franz. Nowicki usiadł przy stole. - Potrzebujesz łodzi i ludzi? - Bruce pocierał ręką brodę. - Tak - przyznał Nowicki zastanawiając się. czy Raul znalazł mu odpowiednich ludzi. - Może ja wyjaśnię - Raul zabrał głos, - Jeśli dobrze zrozumiałem, senior szukał załogi do bardzo specjalnego zadania, a to są najlepsi, jakich można tu wynająć. Senior Bruce zajmuje się przewożeniem tam i z powrotem rożnych niebezpiecznych towarów. Sława jego wyczynów jest ogromna. - Cicho - warknął Bruce. - Mów, człowieku, o co chodzi? - Cel naszej podróży poznacie dopiero na morzu - oświadczył Nowicki. - Nie może tak być - fuknął Kim. - A czemu tak? - zapytał Bruce. - Chodzi o pełną dyskrecję - tłumaczył Nowicki wymownie patrząc na Raula. - Ależ senior! - Latynos oburzył się, - Ilu macie ludzi? - Jest nas ośmiu - oświadczył Bruce.

5

- W sam raz - Nowicki zadowolony kiwnął głową. - Jak duży macie statek? - Kuter, długi na dwadzieścia metrów - mówił Bruce. - Żagle i silnik. - Świetnie - Nowicki ucieszył się, - Będziemy potrzebowali zapasów na trzy tygodnie. Macie broń? - Senior, to jest zabronione - wtrącił Raul. - Nie wszędzie - mruknął Bruce. - Czego pan potrzebuje? - Karabiny, rewolwery, dynamit. Bruce zamyślił się, a Kim tylko zdziwiony uniósł brwi. - Będę potrzebował zaliczki - oświadczył Bruce. - Ile? - Nowicki sięgnął po portfel. - Pięćset dolarów - rzucił Bruce. Nowicki schował portfel i wyjął z kieszeni książeczkę czekową. Wypisał czek i przesunął go w stronę rudobrodego. - Kiedy będziecie gotowi? - zapytał. - Niech pan pojutrze przyjdzie tu o świcie - oświadczył Bruce. - Do zobaczenia - Nowicki wstał i pożegnał się z mężczyznami. Za Nowickim wybiegł Raul. - Senior! - krzyczał, kiedy szli po chodniku. - Może i mnie pan zabierze w rejs. Mogę się przydać. Znam ludzi tu i ówdzie. Senior, to może być jednak bardzo niebezpieczna wyprawa i może przydać się panu ktoś zaufany. - Dziękuję panu za pomoc - Nowicki podał Latynosowi dwadzieścia dolarów. Jestem panu bardzo wdzięczny za okazane mi zainteresowanie. Do widzenia! Tego wieczoru Nowicki odwiedził kasyno. Wiele razy w życiu grał w pokera i znał wiele sztuczek stosowanych przez krupierów. Wygrywał niewielkie sumy i odchodził od stolika. Nigdy nie wierzył w to, że ktoś w kasynie może mieć dobrą passę. Trzeba było wiedzieć, kiedy się wycofać, a jest to z reguły najtrudniejszy moment, bo jest to ta chwila, kiedy wydaje się, że cały świat nagle kładzie się do stóp grającego. Nowickiego cieszyło wygranie nawet kilkudziesięciu dolarów. Zadowolony położył się spać o pierwszej. Następny dzień Nowicki spędził śpiąc do dziesiątej. Po obfitym śniadaniu powędrował do kapitanatu, gdzie w archiwum przeglądał mapy rejonu Karaibów. Obiad zjadł w restauracji położonej niedaleko banku, w którym załatwiał sprawy finansowe. Dowiedział się tam, że Bruce zrealizował czek tuż po otwarciu. Po południu Nowicki wypoczywał w pokoju i w ogrodzie hotelowym, gdzie czytał gazety i pił drinki. Wieczorem zjadł kolację, zapłacił rachunek i kazał obudzić się przed świtem. Spał niezwykle spokojnie. Była jeszcze noc, kiedy do jego pokoju zapukał recepcjonista. Kelner na wózku przywiózł śniadanie. Nowicki ubrał się, spakował resztę rzeczy do kufra i worka. Pierwszy zostawił w hotelu, w przechowalni, worek wziął ze sobą. Znowu założył swój marynarski strój i wędrował przez uśpione miasto do portu. Przy „Zielonej Papudze” czekał na niego Kim. - Pan dobrze spał? - zapytał Chińczyk. - Wyśmienicie - Nowicki uśmiechnął się. - Gdzie jest wasza krypa? - Pan pójdzie za mną - Kim przymilnie się uśmiechał.

6

Szli pół godziny nabrzeżami portowymi do pomostu, przy którym w szalupie czekał jakiś obdartus. Był chyba potomkiem pierwszych mieszkańców Karaibów. Pogrążony w melancholijnym milczeniu patrzył na wodę. Miał skórę o brązowym odcieniu, wystające kości policzkowe i długie czarne włosy zaplecione w warkocz, w który były wplecione wielokolorowe sznureczki. - Jamajka - Kim przedstawił mężczyznę. - Tak go nazywamy. - Witaj! - Nowicki ukłonił się marynarzowi. Ten nie odpowiedział, tylko złapał za worek, wrzucił go do łodzi i usiadł do wioseł. Nowicki zajął miejsce na dziobie, a Kim na rufie, przy sterze. Jamajka nie był atletą, ale bardzo dobrze wiosłował i łódka bardzo szybko dopłynęła do burty kutra stojącego na kotwicy. Z góry patrzyła na Nowickiego cała załoga. Bruce przedstawił swoich kompanów. Było to dwóch Amerykanów: James i Steve. Naprawdę nazywali się zupełnie inaczej, ale tu ukrywali się przed wymiarem sprawiedliwości. Obaj pochodzili z Nowego Jorku. Juan urodził się gdzieś w Ameryce Południowej. W jego żyłach płynęła mieszanka krwi hiszpańskiej i indiańskiej. Nie znał swoich rodziców, bo był wychowankiem Indian żyjących w głębi puszczy. Pewnego dnia znalazł go tam plantator kauczuku i przygarnął jako służącego na swoją hacjendę. Po tym jak młodzieniec uwiódł córkę swego dobroczyńcy, musiał uciekać. Schronienie znalazł na pokładzie kutra Bruce'a, który akurat wtedy zatrzymał się w Panamie. Na wielkiego, muskularnie zbudowanego Murzyna wszyscy wołali Spartakus. Ostatnim członkiem załogi był milczący biały mężczyzna. Kompani mówili o nim Shark. Blizny znaczyły jego twarz i ramiona. Kuter nazywał się „Sara”. Wyglądał na dobrze utrzymany. Miał dwa maszty, bukszpryt i silnik. Na wysoko podniesionym pokładzie dziobowym było zejście do kajut załogi. Śródokręcie zajmowała ładownia, a pod bezanmasztem, bliżej rufy, stały sterówka i nadbudówka maszynowni. Dźwigiem podniesiono szalupę, ściągnięto kotwice i kuter na silniku wypłynął z portu. - Dokąd płyniemy? - Bruce zapytał Nowickiego. - Na południe - odparł Polak. - Zejdźmy do pańskiej kajuty, to porozmawiamy. Kajuta kapitana „Sary” przypominała skład przy niewielkiej gorzelni. Pełno tu było skrzynek z alkoholami, które zajmowały każdy wolny kąt, nawet pod koją. Stół zbito z kilku pustych skrzynek. Bruce zamknął za sobą drzwi. - Macie broń? - Nowicki rozglądał się po pomieszczeniu. Słusznie podejrzewał, że kapitan właśnie tu będzie trzymał tak niebezpieczny ładunek. Bruce dumny z siebie podniósł brezent z kilku długich skrzyń. Otworzył je. - Mamy sześć wojskowych, angielskich karabinów, cztery rewolwery i to cacko pochwalił się. Przedmiotem jego szczególnej dumy był karabin maszynowy z talerzem magazynka zamontowanym nad zamkiem. Nowicki widział takie kulomioty tylko na samolotach walczących w czasie ostatniej wojny. - Skąd to macie? - zdziwił się. - Pomyślałem, że będzie też potrzebne małe wsparcie artylerii, wiec skombinowałem to cudo - Bruce uśmiechał się. - Na coś większego zabrakłoby pieniędzy. - Poproszę o jeden z rewolwerów - Nowicki wyciągnął rękę.

7

Bruce trochę niepewnie podał mu broń i paczkę z nabojami. - Umiesz się z tym obchodzić? - zapytał. - Tak - krótko odpowiedział Nowicki sprawdzając działanie mechanizmów broni. Magazynowy stan - ocenił. - Nigdy nie był używany. - Zaopatruję się tylko u porządnych dostawców wojskowych - Bruce znowu się uśmiechał. - Może nadszedł czas, żeby wyjawić cel naszej wyprawy? Nowicki wyjął z wewnętrznej kieszeni kurtki kartkę papieru z wpisanymi współrzędnymi geograficznymi. - Co to jest? - zapytał Bruce. - Wyspa. - I co tam jest? - Wasz udział, pięćdziesiąt procent dla waszej załogi. - To jakiś skarb? - Bruce powątpiewał. - Tak. - Piracki? - Tak. Bruce roześmiał się. - Możemy popłynąć, ale ja w skarby nie wierzę. Wyszedł z kajuty wciąż śmiejąc się. Nowicki słyszał, jak na korytarzu rozmawiał z Kimem i rozbawiony relacjonował mu to, co powiedział Nowicki. Wieść o celu podróży bardzo szybko rozeszła się wśród załogi. Ludzie potraktowali rewelacje Polaka jako czyste wariactwo. Cieszyli się, że w łatwy sposób, za spacer po morzu, dostaną swoją gażę. Przez następne dni karmili Nowickiego, ale nikt poza Kimem i Bruce'm do niego się nie odzywał. Nowicki widział tylko pobłażliwe uśmiechy załogi. Piątego dnia podróży, wieczorem, dotarli do celu. Wyspa rozciągała się na osi północ-południe. Miała dziesięć kilometrów długości i trzy szerokości. Na jej środku sterczał czubek wygasłego wulkanu, a cała była porośnięta gęstym lasem. Wygodne miejsca do lądowania znajdowały się tylko na jej północnym i południowym krańcu. Nowicki kazał zakotwiczyć w zatoce na północy. - I gdzie jest ten skarb? - żartował Bruce, kiedy cała załoga na pokładzie jadła wołowinę z sucharami. - Jutro się o tym przekonacie - zapewniał Nowicki. Trzy lata wcześniej, w antykwariacie w Japonii kupił kilka książek należących niegdyś do jakiegoś amerykańskiego kapitana. Jego statek rozbił się u wybrzeży jednej z japońskich wysp, a morze wyrzuciło na brzeg kufer kapitana. Były tam stare księgi, nawet z XVIII wieku. W okładce jednej z nich Nowicki znalazł pergamin z mapą i złoty medalion. Wtedy postanowił, że musi przypłynąć w to miejsce. Rano rozbawiona załoga wodowała szalupę. Postanowiono, że na „Sarze” zostanie Shark uzbrojony w jeden karabin. Resztę broni, zapasy żywności i narzędzia zabrano na ląd. Dopiero na plaży Nowicki pokazał załodze mapę. Marynarze zaczęli sprawę traktować nieco poważniej. - Tam - Bruce porównał szkic i wskazania kompasu.

8

Wskazał na gęstą ścianę lasu. Jeden z Amerykanów, Steve, został na plaży. Reszta wzięła kilofy, łopaty, liny, broń i manierki z wodą i wszyscy poszli we wskazanym przez Bruce'a kierunku. Jamajka szedł pierwszy wycinając maczetą przejście. Kiedy pokonali gęste pasmo drzew i krzewów nad brzegiem, dotarli do obszaru ogromnych łąk porastających wzgórza wokół wulkanicznej góry. Maszerowali trzy kilometry. Nowicki był zafascynowany soczystą zielenią ptactwem, które przed nimi nie umykało i zaciekawione patrzyło na nowe zjawisko, jakim byli tu ludzie. Wreszcie cała grupa dotarła do wejścia do szczeliny. Kim zapalił przygotowane łuczywa i weszli do środka. Wąskie na dwa metry przejście prowadziło do wielkiej sali o powierzchni sześćdziesięciu metrów. Na jej ścianach widać było ślady kucia. Jej dno było wysypane piachem przyniesionym z plaży. - Pod nami są cztery otwory - wyjaśniał Nowicki. - Kiedy odsłonimy niewłaściwy, może spotkać nas śmierć. Marynarze zmieszani rozglądali się po sali zapewne szukając tych śmiercionośnych pułapek. - To gdzie mamy kopać? - zapytał Spartakus. - Drogę wskaże nam kompan najbliższy - odpowiedział Nowicki. - Kim, pokazuj - Bruce zwrócił się do Chińczyka. - Skąd wiedzieć, kto jest ten kompan? - zdziwił się Kim. - Skąd ty o tym wiesz? spojrzał na Nowickiego. Nowicki wyjął złoty medalion. - Na nim szatańskim pismem napisano wskazówki - powiedział. Bruce w świetle pochodni oglądał krążek metalu. - Trupia czaszka i jakieś niezrozumiałe kreski - stwierdził rozczarowany. - O co tu chodzi? Ty to rozczytałeś? - Tak. - Jak? - Niech to pozostanie moją tajemnicą. Napisano tam to, co wam powiedziałem. - Ale tu nie ma żadnych śladów, jakichkolwiek wskazówek - dziwił się James. Czemu mam zaufać czyjejś intuicji? - Słuchajcie, tu nie ma żadnych pułapek - orzekł Bruce. - Odsłońmy najpierw te cztery wejścia - zaproponował Nowicki. - One są w rogach tej sali. Marynarze raźno chwycili za łopaty. Spartakus pierwszy odsłonił w swoim rogu leżącą na deskach skrzynkę. Ostrożnie otworzył ją. - Jest! - krzyknął uradowany. Wszyscy podbiegli do niego, żeby zobaczyć znalezisko. W środku leżało kilka złotych monet. - Mało tego jak na piracki skarb - ocenił Bruce. - Pod spodem jest więcej! - krzyknął Spartakus i kilofem podsadził deski. Z całą siłą wyrwał je. Wtedy z dziury wyleciały w powietrze drobne strzałki. Trysnęły pod sklepienie jaskini jak mała fontanna i rozeszły się na boki. Jedna z pierwszych, już lecąc w górę raniła pochylonego nad dziurą Murzyna w szyję. Kolejne wbiły się w jego tułów i ręce. Olbrzym padł jak rażony piorunem. Reszta marynarzy

9

rozbiegła się po całej jaskini i próbowała uchronić się przed strzałkami. Nowickiemu jeden z pocisków wbił się w grube sukno jego kurtki. - Wszyscy cali i zdrowi? - zapytał Bruce. Marynarze klnąc wstawali z miejsc. Kim podniósł jedną ze strzałek. - Zatrute - stwierdził. - Spartakus nie żyje - oznajmił Jamajka. Zapanowało milczenie. - Uprzedzałem - odezwał się Nowicki. - I co z tego? - warknął Jamajka. - Cicho! - wrzasnął Bruce. - Kim i Jamajka! Sprzątnijcie te strzałki. My wyniesiemy Spartakusa. Godzinę później w piątkę siedzieli przed jaskinią i patrzyli na kopczyk ziemi nad grobem Spartakusa. - To złoto tam jest? - James upewniał się. - Tak - Nowicki z powagą pokiwał głową. - Wiesz, którą dziurę mamy odsłonić, żeby nic nam się nie stało? - dopytywał się Bruce. - Nie, trzeba posłuchać wskazówek - odparł Nowicki. - Co to za wskazówki? - wtrącił się Jamajka. - Zostały nam jeszcze trzy otwory, z czego dwa to pułapki - Kim patrzył przed siebie. - W najgorszym razie zginie jeszcze dwóch ludzi. - Nikt nie zginie, jeśli będziemy uważali - zapowiedział Nowicki. - Spartakusa zgubiła chciwość. - To wszystko przestaje mi się podobać - Jamajka pokręcił głową. - Przeklęte pirackie złoto. - Nie musisz go szukać, tylko potem nie wyciągaj ręki po swoją działkę - James wściekle spojrzał na kompana. - Cisza! - Bruce uspokajał załogę. - Co proponujesz? - zapytał Nowickiego. - Odsłońmy wszystkie wejścia i wtedy zobaczymy, które pasuje do wskazówki odpowiedział Polak. Pracowali do wieczora. Raz uciekali z jaskini. James nieopatrznie uniósł bok wielkiej skórzanej płachty narzuconej na deski. Stała na niej skrzynka z butelką rumu. Amerykanin uznał, że to pułapka, ale chciał sprawdzić jaka. Natychmiast jaskinia wypełniła się oparami siarkowodoru, zapewne pochodzącymi z wulkanu. Musieli czekać aż gaz wywietrzeje. Na kolejnych dwóch wejściach były skrzynki z kompasem oraz ludzką czaszką. Zbudowali obóz pod górą. Wieczorem Jamajka poszedł na plażę zmienić Steve'a. Jamajka miał dość poszukiwań. Przy kolacji i przy śniadaniu poszukiwacze debatowali, które wejście wybrać, czy to z kompasem, czy to z czaszką. - Niech Nowicki sam wejdzie i zadecyduje - rano stwierdził James. - On nas w to wplątał i przez niego zginął Spartakus - Steve natychmiast poparł kolegę. Nowojorscy cwaniacy wspierali się w każdej sytuacji. Nowicki wstał, poprawił pas z kaburą, chwycił za kilof, wziął pochodnię i wszedł do jaskini.

10

Czaszka i kompas znajdowały się w przeciwległych kątach. Kto jest kompanem najbliższym? Kompas czy czaszka? Bez kompasu można jakoś sobie dać radę, a bez czaszki? Jasne, kto da sobie radę, kiedy nie będzie miał głowy na karku? Nowicki przeżegnał się i zdecydowanym krokiem podszedł do skrzynki z kośćmi. Odsunął ją na bok i kilofem podważył deski. Jakież było jego zdziwienie, kiedy okazało się, że niżej były bale drewna. - Żyjesz? - do jaskini zajrzał Kim. Zobaczył, że Nowickiemu nic się nie stało i podszedł do niego. - A to co? - Chińczyk zdziwił się. - To kolejna pułapka? - Tak jakby - Nowicki roześmiał się. - To znaczy? - Kim zaniepokoił się. - Trzeba teraz cierpliwie kopać - Nowicki był zadowolony. - A tamto? - Kim zerknął w kierunku skrzynki z kompasem. - To śmiertelna pułapka. Pod tymi belkami będą kolejne przeszkody. Zły, niecierpliwy kompan pójdzie szukać dojścia do skarbu gdzie indziej. Pogrąży siebie i ciebie. Przypomnij sobie, gdzie leciało najwięcej strzałek? - W ten kąt - przyznał Chińczyk. - Trujący gaz ulatniał się z tej dziury obok. Ciekawe, co jest pod kompasem, ale może lepiej tego nie sprawdzajmy. - Tak - Kim roześmiał się. - Chodźcie, robota czeka - zawołał kolegów. Warstwa belek ułożonych tak, jak buduje się wieże z zapałek, miała pięć metrów grubości. Pod nią były trzy metry kamieni, niżej dwa metry ludzkich kości i dwa metry piachu. Wszyscy pracowali na zmiany przez cztery dni. Skonstruowali drabiny, dźwig. Rozebrani do pasa pracowali w pocie czoła, by pod piachem znowu odkryć belki. - Trzeba szukać pod kompasem! - James zbuntował się przy obiedzie. - Nie, kopiemy dalej - grzmiał Bruce. - Czemu? - dziwił się James. - Jeśli ktoś zadał sobie tyle trudu, żeby tak zasypać wejście, to tam musi coś być Bruce był przekonany o swojej racji. Wieczorem nastąpił przełom. Poszukiwacze dostali się do jaskini, w której leżało rozsypane złoto. Zbutwiałe deski skrzyń i deszczułki beczek popękały, a zawartość rozsypała się na wszystkie strony. Złoto oszałamiało blaskiem odbitego światła pochodni. W kącie, w metalowym kufrze barwami tęczy mieniły się drogocenne kamienie, sznury pereł, garście szmaragdów i diamentów. Marynarze brodzili po kostki w ogromnych skarbach nie wierząc własnym oczom. W powietrzu czuć było tylko ich pot. - To niesamowite - jęknął Kim. Nowicki z ciekawością zbieracza numizmatów oglądał monety. Marynarze byli tak podekscytowani, że postanowili pracować całą noc, żeby wydobyć łup. Z „Sary” ściągnęli skrzynie i worki. Przez dwa dni wynieśli ogółem ponad dwie tony skarbów. Po ostatnią partię złota wybrali się prawie wszyscy. Na kutrze pozostał tylko Jamajka. Zmęczony Nowicki szedł na końcu grupy. Przed nim maszerował Shark. Zwolnił kroku i zrównał się z Nowickim. - Uważaj na siebie - odezwał się po polsku. Nowickiego zdziwiło, że nagle usłyszał ojczysty język.

11

- Jesteś Polakiem? - upewniał się. - Tak. Bruce z resztą kompanii chcą cię tu zostawić na zawsze i zgarnąć cały skarb. - Kiedy? Jak? - Zobaczymy - Shark skończył rozmowę, bo Juan uważnie im się przyglądał. Było upalne południe, kiedy dotarli do wejścia do jaskini. - Nowicki, dziś ty pracujesz na dole - zdecydował Bruce. - Shark będzie odbierał złoto na górze, a my będziemy je pakowali do worków. Hej, po co ci broń? - zdziwił się widząc, że Nowicki zabiera ze sobą rewolwer i karabin. - Z przyzwyczajenia - Nowicki uśmiechnął się. - Może tam czyha jakaś paskuda? Bruce niepewnie spojrzał na Kima, a Chińczyk tylko wzruszył ramionami. Nowicki zjechał na linie na dół i zaczął pracować. Kiedy już prawie skończył pracę i ładował ostatnie wiaderko monet, na górze rozległy się pojedyncze strzały. Zmęczony Nowicki podciągał się do górnej komnaty. Tam zobaczył rannego w ramię Sharka, kryjącego się obok wejścia. - Zaczęło się! - krzyknął Shark. - Dasz sobie z tym radę? - ruchem głowy wskazał na karabin maszynowy leżący niedaleko dziury. Shark wychylił się i szybko dwa razy wystrzelił z rewolweru. Na zewnątrz słychać było czyjś jęk. Nowicki podniósł karabin. W czasie ostatniej wojny widział inne, zasilane taśmami i wiedział, że mają straszną siłę odrzutu. Ranny Shark nie mógł go obsługiwać. Oddał mu swój karabin i bandolierę z nabojami. - Trafiłem Jamesa i Juana, ale zaraz będą szturmowali jaskinię - stwierdził Shark. Buntownicy mieli jednak inny plan. Nagle do środka wrzucili wiązankę lasek dynamitu. Lont palił się z głośnym sykiem. Nowicki chwycił ładunek i wrzucił go do jamy, z której wyleciały strzałki. Polacy rzucili się na piach i czekali na eksplozję. Zagrzmiało i zadudniło. Ze ścian posypał się kurz, a w powietrzu zawirowały tumany piachu. - Uwaga! - wrzasnął Shark. Nowicki z trudem przyklęknął i złapał za karabin maszynowy. Czuł, że z prawego ucha leci mu krew. Skierował lufę w stronę wejścia. Kiedy zobaczył kłębiące się tam cienie, nacisnął spust. Karabin zaterkotał i wypluł długą serię pocisków. Wokół Nowickiego zagwizdało kilka kul. Widział, jak Shark strzela z obu rewolwerów, potem jeszcze bije kogoś kolbą karabinu. Nagle Nowickiego coś szarpnęło w lewe ramię. Ktoś go trafił. Mężczyzna zachwiał się i poleciał w stronę dziury. Ostatkiem sił chwycił lewą ręką linę. Nie dał rady utrzymać się i powoli zjeżdżał do skarbczyka. Nad krawędzią pojawiła się zakrwawiona twarz Bruca. Wycelował z rewolweru w twarz Nowickiego. Strzelił. Trafił w dłoń zaciśniętą na linie. Nowicki krzyknął z bólu i spadł z wysokości dwóch metrów. Zobaczył jeszcze, że Bruce nagle zniknął, jakby jakaś niewidzialna siła uderzyła go w bok. Obudził go ból. Nowicki leżał na płachcie brezentu na plaży. Przy nim siedział Jamajka. - Już dobrze - pogładził Nowickiego po głowie. - Wyliżesz się z tego. Nowicki czuł, że swędzi go lewa dłoń. Z trudem podniósł rękę i zobaczył tylko obwiązany bandażami kikut.

12

- Shark mówił, że tak było trzeba - wyjaśnił Jamajka. - Nie bój się. Tamci wszyscy nie żyją. Jesteśmy tylko we trzech. My i to przeklęte złoto. Nowicki zasnął. Otworzył oczy i ujrzał, że kuter spokojnie płynie po łagodnie falującym morzu. - W południe dopłyniemy do Miami - Shark zjawił się przy Nowickim. Obaj, Nowicki i Szarkowski, bo tak naprawdę nazywał się Shark, nie rozstawali się od tej pory. Nowicki był hrabią, a Szarkowski stał się jego lokajem. Tak tylko to nazwali, a w rzeczywistości ważniejsza była ich przyjaźń. Piracki skarb podzielili na równe trzy części. Jamajka wrócił ze swoim udziałem w rodzinne strony i wybudował hotel. Nowicki i Szarkowski postanowili jeszcze zwiedzać świat, a dopiero potem pojechali do ojczyzny. Nowicki zamieszkał w dworku, w cichym zakątku, i tam spokojnie żyli nie afiszując się swoim bogactwem. Mieli złoto, papiery wartościowe, ale wszystko to zabrała im wojna. Ona odebrała im też rzecz dla nich najważniejszą - ich przyjaźń.

13

ROZDZIAŁ PIERWSZY SPOTKANIE W NAŁĘCZOWIE * PROPOZYCJA OD PRZYJACIELA * W PODZIEMIACH SANDOMIERZA * LIST Z TAJNEGO ARCHIWUM * ZŁOTY KRĄŻEK * AGENT OKOŃ * WYJAZD DO BARANOWA SANDOMIERSKIEGO

Tegoroczne lato nie odeszło, jak to zwykle było, w pierwszych dniach września, lecz leniwie przeciągało swoją obecność sprawiając, że kolejne dni były pełne słońca, a kolory żółknących liści zyskiwały złotawy odcień. Te dni były szczególnie trudne dla naszego departamentu w Ministerstwie Kultury i Sztuki, który został zlikwidowany. Pewien urzędnik - karierowicz uznał, że jesteśmy niepotrzebni, bo zaginionych w czasie wojny zabytków należy szukać na aukcjach dzieł sztuki, a w zakopane skarby wierzą tylko dzieci. Mój szef, Tomasz N.N., zwany Panem Samochodzikiem, przyjął te wydarzenia w ministerstwie nadzwyczaj spokojnie. Wiedziałem, że wyjechał do uzdrowiska. Mnie spotkała kolejna niespodzianka - otrzymałem w spadku dworek w Pieninach i wyjechałem nad Jezioro Czorsztyńskie. Tam musiałem zmierzyć się z osobnikiem używającym pseudonimu „Janosik”, z którym konkurowałem poszukując zbójnickiego skarbu. Po szczęśliwym zakończeniu tej górskiej przygody otrzymałem od pana Tomasza wiadomość, bym się z nim skontaktował. Zadzwoniłem na numer jego telefonu komórkowego, a on zaprosił mnie na spotkanie do Nałęczowa. To znane i piękne uzdrowisko leży kilkadziesiąt kilometrów na południowy wschód od Puław. Dojechałem tam naszym wehikułem. Pan Tomasz oficjalnie podarował mi auto, ale ja nie śmiałem myśleć o nim jako tylko o moim. Doskonale pamiętałem, że pan Tomasz przez wiele lat jako muzealnik zajmował się poszukiwaniem zagrabionych i zaginionych dzieł sztuki. Niekiedy były to skarby zrabowane podczas ostatniej wojny przez hitlerowców, a czasami trzeba było rozwiązywać zagadki sprzed wieków. Mój przełożony jeździł wtedy wehikułem, pojazdem wykonanym przez jego wuja, Stefana Gromiłłę. Pod ręcznie klepaną karoserią krył się wspaniały silnik ferrari i napęd umożliwiający pływanie po wodzie. Mój szef kilka lat temu poszukiwał młodego współpracownika. Zgłosiłem się. Okazało się, że byłem kandydatem, który spełniał oczekiwania. Nazywam się Paweł Daniec. Ukończyłem historię sztuki, służyłem w jednostce komandosów, kochałem przygody, byłem kawalerem. Wtedy też otrzymaliśmy w darze, zamiast rozbitego wehikułu, nowoczesne auto terenowe. Wyposażone w mnóstwo gadżetów było przydatne, ale widziałem, że szef tęsknił za starym wehikułem. Terenówkę po kilku latach użytkowania musieliśmy oddać, ale znowu mieliśmy szczęście, bo od angielskiego milionera otrzymaliśmy kolejny wehikuł. Miał pokraczny wygląd, bo pod karoserią były mocny silnik, rama i zawieszenie samochodu rajdowego, którym ten Anglik startował w rajdzie na trasie Paryż-Dakar. Nasz pojazd wzbudzał zainteresowanie swym ekstrawaganckim kształtem, który upodabniał go do auta rodem ze złomowiska. Do Nałęczowa przyjechałem w porze obiadowej. Na parkingu przed nowoczesnym budynkiem sanatorium znalazłem wolne miejsce na płatnym parkingu. Przeszedłem

14

przez neogotycką bramę. Tu znajdował się niewielki punkt sprzedaży pamiątek i przewodników. Pracowały tam dwie bardzo miłe i ładne panie. Kupiłem folder reklamujący uroki Nałęczowa i zerkając na zamieszczoną w nim mapę wędrowałem przez park zdrojowy na miejsce spotkania z panem Tomaszem. Szybko pomaszerowałem na drugi koniec parku do Pałacu Małachowskich, do znajdującej się tam kawiarenki. Zająłem stolik pod parasolem na dworze, zamówiłem kawę i czekałem czytając folder. Zauważyłem, że wokół mnie prawie wcale nie było kuracjuszy - musieli pójść na obiad. Została tylko garstka turystów rozkoszujących się ciepłem wrześniowego słońca. Nałęczów w 1751 roku kupił Stanisław Małachowski, herbu Nałęcz. On zlecił architektowi Ferdynandowi Naxowi wybudowanie pałacu w stylu barokowym. Pod koniec XVIII wieku odkryto w parku źródła wapienno-żelaziste. Ich właściwości lecznicze potwierdziły badania przeprowadzone przez Józefa Celińskiego w 1817 roku. Powstania listopadowe i styczniowe oraz sprzedaż majątku na licytacji spowodowały upadek uzdrowiska. W 1878 roku spółka Fortunata Nowickiego, Konrada Chmielewskiego i Wacława Lasockiego, lekarzy i zesłańców z Syberii, przywróciła dawny blask temu miejscu, które do dziś jest znanym zakładem leczniczym. - Dzień dobry, Pawle, widzę że straciłeś dawną czujność - usłyszałem głos pana Tomasza. Obróciłem się w fotelu i spojrzałem na szefa. Wciąż mimo zaawansowanego wieku trzymał się prosto. Od kilku lat nie palił, dbał o swoje zdrowie i jeździł do uzdrowisk. Wciąż miał gęste, siwe włosy i nosił ogromne, rogowe okulary. Jego uśmiech, dobroduszny, ale nieco szelmowski, pozostał ten sam. - A pan porusza się z kocią zwinnością - uśmiechnąłem się, wstając i witając mojego przełożonego. - Pobyt w Nałęczowie panu służy. - Tak, tu można podleczyć serce i skołatane nerwy - przyznał pan Tomasz siadając. Kochana, białą kawkę - zwrócił się do kelnerki. - I szarlotkę? - dopytywała się dziewczyna. - Dwie, tylko młody wiek tłumaczy tego człowieka - wskazał na mnie - że nie słyszał o pani szarlotce. Kelnerka uśmiechnęła się do pana Tomasza i poszła do budynku po kawę i ciastka. - W wiadomości wspominał pan coś o dobrych wieściach - przypomniałem szefowi. - Czyżby człowiek, który postanowił rozwiązać nasz departament, został zwolniony z ministerstwa? - Czemu życzysz mu aż tak źle? - pan Tomasz wystawił twarz do słońca jednocześnie rozpinając dwa górne guziki swojej letniej kurteczki. - Chyba mam powody? - Pawle, udał się twój pobyt na południu Polski? - Udał. - Co się dzieje z twoim spadkiem? - W dworku powstanie ośrodek fundacji wspierającej rożne działania artystyczne. - A ty co z tego będziesz miał? - Nic. - Zostałeś honorowym prezesem - zauważył pan Tomasz.

15

Zatytułowanie mnie mianem prezesa spowodowało, że kelnerka podając mi szarlotkę spojrzała na mnie zaciekawiona. - Ma pan doskonałe informacje - przyznałem zaskoczony. - Mam dużo przyjaciół - pan Tomasz delikatnie wbił widelec w szarlotkę. - Po tym nieszczęśliwym wydarzeniu w ministerstwie okazało się, jak wiele osób było nam życzliwych. - Czyżby była szansa na nasz powrót na stare śmieci? - ucieszyłem się. - Panta rei - szef wzruszył ramionami. - Tak ci brakuje tego małego pokoiku na końcu korytarza? Wiem, że nie chodzi ci o ten gabinecik, ale o pracę w terenie, przygody i rozwiązywanie zagadek. - A panu tego nie brakuje? - Brakuje i dlatego cieszę się z twoich sukcesów. Na razie nie masz żadnej pilnej roboty? - Pan wie, że nie. - Ktoś chciałby ci zlecić pewne zadanie. Zarobisz parę groszy i nie wyjdziesz z wprawy. - O co chodzi? Co to za praca? Kolejna operacja, w której mam przeniknąć w szeregi złych? - Pawle, skąd takie podejrzenia? - Tak tajemniczo wprowadza mnie pan zwykle w skomplikowane akcje. - Ta nie będzie prosta. - Może pan zdradzić więcej szczegółów? - Będziesz musiał zdobyć czyjeś zaufanie. - Czyje? - Nie wiem. Musisz tego kogoś odnaleźć. - Pan wie, że i tak się zgodzę, więc niech mi pan wszystko powie od razu - prosiłem pana Tomasza. - Skosztuj tej szarlotki, jest naprawdę pyszna. Ta dziewczyna sama ją piecze uśmiechał się do przechodzącej obok kelnerki. - To dla ciebie - z kieszeni kurtki wyjął białą kopertę. Nie musiałem jej otwierać, by zauważyć, że w środku był bilet wstępu do podziemnej trasy turystycznej w Sandomierzu. - Pełna konspiracja - roześmiałem się. - Mam spotkanie w starych piwnicach? - I mało czasu na dojazd - pan Tomasz spojrzał na zegarek. - Co nie oznacza, że masz prawo nie zjeść szarlotki. Nawet nie próbuj wyjechać zostawiwszy nietkniętą porcję! Jadłem popędzany przez szefa, który z uśmiechem na twarzy grał rolę troskliwego ojca dokarmiającego syna. Pożegnałem się z panem Tomaszem i poszedłem do kontuaru kelnerki, by uregulować rachunek. W niecałe dwie godziny dojechałem do Sandomierza. Zostawiłem wehikuł na parkingu pilnowanym przez zmęczonego i znudzonego starszego pana z obfitym brzuszkiem. - Niech pan nie parkuje przy śmietniku, bo śmieciarze się pomylą i wywiozą panu autko - zdobył się na żart przyjmując opłatę za parkowanie. Po schodach wbiegłem na wzgórze, gdzie stała sandomierska Starówka. Znalazłem się na brukowanej ulicy blisko katedry. Otworzyłem kopertę z biletem. Na blankiecie wyraźnie napisano godzinę wejścia: 16.15. Miałem jeszcze pół godziny. Spokojnie

16

przeszedłem na rynek, by popatrzeć na sandomierski ratusz. Przysiadłem na murku i przyglądałem się grupkom nielicznych turystów oraz młodzieży. Wzrokiem szukałem człowieka, który przyglądałby mi się, ale nikogo takiego nie znalazłem. Punktualnie zameldowałem się przy wejściu do podziemi. Okazało się, że miałem wędrować z wycieczką młodych turystów z Francji. Maszerowałem na końcu pochodu słuchając okrzyków młodzieży i ich żartów, kiedy chłopcy próbowali zaimponować swoim koleżankom. Sandomierz jako miasto królewskie miał przywilej składowania niektórych towarów. Do tego potrzebne były magazyny i kupcy zaczęli w miękkim lessie drążyć głębokie piwnice. Wkopywano się w obręb działek sąsiadów, pod rynek. Powstał podziemny labirynt, wokół którego narosło wiele tajemnic. Po pierwszym rozbiorze Polski Sandomierz jako punkt handlowy stracił na znaczeniu i piwnic nie konserwowano. Prawdziwym problemem stały się one w okresie powojennym, kiedy zaczęły się zapadać. Wtedy konserwatorzy i specjaliści od robót górniczych zaczęli zabezpieczać teren, a jednocześnie uruchomiono podziemną trasę turystyczną. Połączono komory pod ośmioma piwnicami tworząc korytarz długości 470 metrów. W latach szkolnych i studenckich przechodziłem tędy kilka razy. Kolejny raz wysłuchiwałem tych samych opowieści, przechodziłem przez kolejne komnaty, aż doszliśmy do Komory Łukowej, mniej więcej w połowie trasy. Wtedy poczułem na swoim ramieniu czyjś dotyk. Wystraszyłem się, bo przecież maszerowałem jako ostatni, w ostatniej wycieczce tego dnia! - Myślałem, że po kilku dniach wypoczynku w górach będziesz jednak mniej nerwowy - rozpoznałem głos Leśnika. Poznałem go parę lat temu na Mazurach podczas poszukiwań dokumentów spiskowców szykujących zamach na Adolfa Hitlera. Wtedy pan Tomasz wysłał go, by dyskretnie chronił mnie przed konkurencją. Później jeszcze kilka razy współpracowaliśmy podczas poszukiwań zaginionych skarbów. Leśnik miał na imię Michał. Był wysokim, dobrze zbudowanym blondynem, a ostatnimi czasy zamiast wojskowego munduru nosił garnitury. Pracował w branży, o której im mniej się wie, tym lepiej. Nigdy nie wypytywałem go o szczegóły jego pracy. - Co to za norka? - zapytałem, kiedy już ochłonąłem. Leśnik siedział na taborecie za drewnianymi drzwiami prowadzącymi do nieoświetlonego korytarza. Wstał strzepując biały pył z rękawa marynarki. - Pamiętasz, że Królik z Kubusia Puchatka miał norkę, z której prowadziły dwa wyjścia? - Leśnik przyglądał mi się uważnie. - Tak - odpowiedziałem. - Możesz wyjść stąd razem z wycieczką i pójść w swoją stronę. Nie zawrócisz, bo za pięć minut przejdą tędy dwaj strażnicy, którzy będą sprawdzali, czy nikt nie pozostał w podziemiach i zgaszą światła. - A dokąd tędy zajdziemy? - wskazałem na mrok w korytarzu. - Nie widać tam żadnych jasnych punktów. Nie mam dość czasu, żeby teraz, tu, wszystko ci wyjaśnić, ale musisz podjąć decyzję właśnie w tej chwili. - Michał... - zacząłem. - Nic ci na razie nie powiem - Leśnik pokręcił głową.

17

Głęboko nabrałem powietrza. Mogła mi się nie podobać ta tajemniczość, ale rozumiałem motywy działania Leśnika. Nie zgadzając się na współpracę i tak mogłem zaangażować się w rozwiązanie zagadki. Leśnik nie mógł sobie na to pozwolić. Miałem do niego pełne zaufanie, bo nigdy mnie nie zawiódł i był moim przyjacielem. - Masz latarkę? - zapytałem Leśnika wchodząc do korytarza, w którym na mnie czekał. Przyjaciel zaprosił mnie gestem do środka. Przepuścił przodem i zatrzasnął drzwi za nami. Z kieszeni wyjął małą latarkę i włączył ją. Tunel prowadził w dół przez niewielkie komory oddzielone od siebie stromymi schodami. Zeszliśmy około czterech metrów i znaleźliśmy się w długim, prowadzącym na wprost przejściu. - Ta część podziemi może kiedyś będzie udostępniona turystom. Na razie mają tu wstęp tylko konserwatorzy i służby techniczne - wyjaśniał mi Leśnik. - To jedna z dwóch głównych arterii komunikacyjnych sandomierskich podziemi. - Dokąd ona prowadzi? - zaciekawiony rozglądałem się po ścianach. Szliśmy pod ceglanymi łukami, wąskimi przejściami wydrążonymi w lessowej skale. Wokół dominowały zapachy stęchlizny i szczurów. - Zaraz będziesz miał okazję przejść przez Ucho Igielne - Leśnik roześmiał się. Właśnie doszliśmy do ceglanych stopni pokrytych plamami białej farby, jaką wymalowano sklepienie przejścia. Wspinaliśmy się w kierunku drewnianych, obitych metalowymi sztabami drzwi. Mój towarzysz wsunął klucz w zamek i po chwili byliśmy w jakiejś piwnicy. Jasny snop światła z latarki oświetlał słoiki z kompotami i ogórkami stojące w równych rzędach na półkach. Gdzie indziej za sztachetami drzwi dojrzałem mały warsztacik i trzy rowery do wypraw turystycznych. Leśnik poprowadził mnie do schodów prowadzących na górę. Na chwilę przystanął nasłuchując przy wyjściu na klatkę schodową i ruchem ręki popędził mnie, żebym wyszedł. Znalazłem się w korytarzu wyłożonym skrzypiącymi, pomalowanymi na brązowo deskami. Ostrożnie uchyliłem dwuskrzydłowe drzwi na potężnych zawiasach z grubymi sprężynami. Zajęczały, a w mieszkaniu na parterze zaszczekał pies. Szybko wydostałem się na ulicę. Przyjaciel poprowadził mnie w lewo, a potem po kamiennych stopniach do dawnej furty w murze obronnym, który stał się opoką, na której wybudowano domy. Pomiędzy nimi było wąskie przejście, około półtorametrowej szerokości i wysokości ponad trzech metrów. Zeszliśmy i po kilku minutach zajęliśmy stolik pod parasolem w niewielkim pubie. Kelnerkę zdziwiło, że zamówiliśmy tylko kawę. - Specjalnie zorganizowałem ci tę wycieczkę, żebyś połknął bakcyla tajemnicy Leśnik uśmiechał się. - Wiesz, że od dawna nie potrafię się oprzeć wyzwaniom związanym z rozwiązywaniem zagadek - odpowiedziałem. - Powiedz mi, o co tym razem chodzi. - O skarb - Leśnik szepnął mi do ucha. - Jaki? - Obiecasz, że nie będziesz się śmiał? - To pytanie mnie niepokoi. Co się za tym kryje? - Piętnastu chłopców na umrzyka skrzyni - Leśnik zanucił na modłę marynarskiej pieśni.

18

- To piracki skarb? Chyba nie chcesz mnie wysłać na Karaiby? - mimowolnie uśmiechnąłem się. - A pobyt w dobrym hotelu przy ładnym pałacu będzie ci odpowiadał? - Co mają piraci do jakiegoś pałacu? - Wiedziałem, te w to nie uwierzysz... - Leśnik westchnął. Z kieszeni wyjął kartkę z odbitką odręcznie napisanego tekstu. - Przeczytaj to... - powiedział. - Skąd to masz? - zdziwiłem się widząc pieczęć jednaj ze służb specjalnych. - W czasie porządków znajduje się rożne rzeczy - rzucił Leśnik popijając kawę. Przed zadaniem kolejnych pytań postanowiłem przeczytać pismo. (...) prowadzono obserwację obywatela Romualda Okonia, 15 maja 1947 roku o godzinie 17.20 spotkał się w Warszawie ze znanym nam byłym członkiem reakcyjnego podziemia M. B., pseudonim „Piecyk”. Ich spotkanie powtórzyło się trzy dni później. Wtedy doszło do zakupu przez obywatela Romualda Okonia broni (niemiecki pistolet marki Walther P38). Podczas aresztowania „Piecyka” ujawniono, że za broń otrzymał zapłatę w wysokości 100 dolarów. Obywatel Okoń dnia 19 maja wyjechał do Sandomierza W godzinach popołudniowych wyszedł z miasta w kierunku południowym, Dalszą obserwację prowadziliśmy za pomocą miejscowych funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej wyposażonych w rowery i samochód terenowy. Obserwowany nocował w szopie w lesie, a potem ruszył do lasu. Patrole MO straciły go z oczu. Podjęliśmy decyzję o aresztowaniu obywatela Okonia. Straciliśmy go z oczu na dwa dni, aż otrzymaliśmy informację, że przebywa w jednym z mieszkań w Baranowie, Do akcji aresztowania wyznaczyliśmy pięciu pracowników MO. Kiedy zapukaliśmy do drzwi mieszkania, ze środka oddano kilka strzałów. Odpowiedzieliśmy ogniem osłaniając wyniesienie dwóch rannych milicjantów. Podejrzany Okoń wypuścił lokatorów mieszkania, a sam zabarykadował się w środku. Planowaliśmy użycie granatów i broni maszynowej, ale wtedy obywatel Okoń poddał się. Pierwsze przesłuchanie przeprowadziłem w Sandomierzu. Kolejne po miesiącu w Warszawie, Aresztant uporczywie odmawiał współpracy i złożenia zeznań w sprawie wydarzeń z września 1939 roku (...)

- To fragment jakiegoś raportu - zauważyłem. - Michale, czemu nie pokażesz mi wszystkiego? - Nie mogę - Leśnik nie patrzył mi w oczy. - Autorem tego raportu był kapitan Ryż, pracownik Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Co ciekawe, nie istnieje on na żadnej liście płac, w żadnym spisie emerytów, zasłużonych pracowników. Nigdzie! To był najprawdopodobniej pseudonim kogoś, kto zajmował się zadaniami specjalnymi. Jak wiesz, w tamtych ponurych czasach musiał to być ktoś niebywale wredny, zapewne po przeszkoleniu w NKWD. Może był to Rosjanin? - A Okoń? Kim on był? Żołnierzem kampanii wrześniowej? - Między innymi. - W zawierusze wojennej, kiedy hitlerowskie Niemcy zaatakowały Polskę, ten Okoń coś ukrył? Jak się domyślam gdzieś między Sandomierzem a Baranowem? - Mniej więcej tak. - Co to było, że twoja firma jest tym zainteresowana? - Piracki skarb - Leśnik miał poważną minę. - Żartujesz?!

19

- Nie. Mam jeszcze to - z drugiej kieszeni marynarki wyjął szarą, złożoną wpół kopertę. Ze środka wyjął złoty medalion. Krążek metalu miał średnicę około trzech centymetrów. Jego rant był szeroki na trzy milimetry. Na jego powierzchni znajdowały się głębokie rysy. Jedną stronę zajmował wizerunek trupiej czaszki z piszczelami. Na drugiej był wyryty krąg. Po jego zewnętrznej i wewnętrznej stronie wyryto mnóstwo kresek nie układających się w żaden konkretny wzór. Przez prawy oczodół czaszki przewiercono otwór chyba po to, by można było zawiesić medalion na rzemyku. - To jakaś piracka zawieszka? - pytałem nie dowierzając, że Leśnik zajmuje się tak niewiarygodną sprawą. - Tak. Według raportów znaleziono ją w mieszkaniu, gdzie zatrzymano Okonia. Możemy przypuszczać, że on to miał przy sobie. - Co możesz powiedzieć mi o samym Okoniu? - Żołnierz jednostki, która przeprawiała się przez Wisłę koło Baranowa we wrześniu 1939 roku. Potem, przez Węgry, trafił do Francji i Wielkiej Brytanii. Ochotniczo zgłosił się do Polskiej Brygady Spadochronowej. Jeszcze przed inwazją aliantów na Sycylię w 1943 roku został przejęty przez Brytyjczyków i dla nich wykonywał jakieś misje w okupowanej Europie. Po wojnie pod przybranym nazwiskiem przyjechał do Polski. Ktoś doniósł na niego do Urzędu Bezpieczeństwa i wtedy zaczęto go śledzić. Po tej strzelaninie i aresztowaniu spędził w więzieniu dwa lata. - Tak mało? - zdziwiłem się. - W aktach jest tylko dokument potwierdzający zwolnienie Okonia po odbyciu kary. Nie było rozprawy, a odsiadywał karę! Sprawdziłem niedostępne dla wszystkich archiwum i znalazłem dodatkowe, ciekawe informacje. Trzy dni po zwolnieniu Okonia w porcie w Kopenhadze polski wywiad odbierał od Brytyjczyków dwóch agentów rosyjskich. To była typowa akcja wymiany szpiegów, ale nie zapisano, kogo Brytyjczycy dostali za tych Rosjan i czemu to Polacy pośredniczyli w tej operacji? - Sugerujesz, że o Okonia upomnieli się jego angielscy mocodawcy? - Tak. - Myślisz, że to oni wysłali go po wojnie, by dowiedział się czegoś o losie ukrytego skarbu... piratów? - z trudem wypowiedziałem to ostatnie słowo. - Tak. - I później nie starali się dobrać do tego złota? - Nie. - Czemu? - Za dużo pytasz - Leśnik westchnął. - Tu masz instrukcje - z kieszeni marynarki wyjął dyskietkę. - Masz laptop? - W domu - odpowiedziałem. - I bardzo dobrze, zapewnimy ci sprzęt - Leśnik był teraz bardzo poważny. - Musimy jeszcze dokonać jednej, drobnej formalności - znowu sięgnął do wewnętrznej kieszeni marynarki i po chwili na stole położył pióro i dwie kartki papieru. - Umowa o dzieło?! - zdziwiony przeczytałem tytuł dokumentu. - Zamawiam u ciebie artykuł, książkę, nowelę, opowiadanie. Nie wiem, ile materiału uda ci się zebrać. Traktuj to poważnie, bo w archiwum będziemy musieli mieć twoje dzieło.

20

- Chcesz, żebym został waszym współpracownikiem? - zaniepokoiłem się. - Naszym, czyli wydawnictwa „Pugnus” - Leśnik spokojnie wyjaśniał. - To chyba nic złego napisać artykuł czy opracowanie z sympozjum poszukiwaczy skarbów? Wahałem się. Z jednej strony ufałem przyjacielowi, ale z drugiej bałem się, że ten jeden mój podpis może w przyszłości być przez kogoś wykorzystany i nie uwolnię się od wykonywania usług mocodawcom Leśnika. - Pawle, musisz mieć pieniądze na pobyt w hotelu i udział w spotkaniach. Muszę się jakoś rozliczyć z funduszu operacyjnego. Jeśli mi nie ufasz, to po zakończeniu operacji przywiozę ci te papierki i sam je zniszczysz. Wiesz, że w mojej branży świat jest tylko wielkim polem gry? - Tak - mruknąłem podpisując umowę. - Może powiesz mi, co mam z tym zrobić? stuknąłem palcem w dyskietkę. - Mam jechać do Warszawy, żeby odczytać treść na swoim komputerze? - Nie - Leśnik sięgnął do kieszeni koszuli. - Musisz się tam zameldować jeszcze dziś - przesunął po stole coś, co mogło być kartą kredytową. - Udanych łowów - Leśnik uśmiechnął się, wstał, zebrał swoje papiery i podał mi rękę na pożegnanie. - Medalion jest do zwrotu! - dodał. Uścisnąłem jego dłoń i odwróciłem kartonik pozostawiony na stole. Była to karta pobytu w hotelu w Baranowie Sandomierskim. Rozejrzałem się za przyjacielem, ale on już zniknął jak duch.

21

ROZDZIAŁ DRUGI PROMOCJA NA PARKINGU * MOJA REDAKTOR NACZELNA * DZIWNY DIALOG * POZNAJĘ UCZESTNIKÓW KONFERENCJI * PORWANIE PROSIĘCIA Z ROŻNA * UCZTA NA PLAŻY * NAPĘD SPRĘŻYNOWY

Przede mną na stole leżała dyskietka zostawiona przez Leśnika. Wiedziałem, że kiedy tylko zacznę czytać treść instrukcji, nie będę mógł się wycofać. Nie dlatego, że byłbym zmuszony do współpracy, ale dlatego, że zwyciężyłaby we mnie ciekawość nowej przygody. Myślałem, ile razy w przeszłości wplątywałem się w dziwne sytuacje, a teraz zwolniony z pracy w ministerstwie byłem wolny i mogłem robić to, na co tylko miałem ochotę. Chciałbym kiedyś spełnić swoje marzenie i wyjechać do Francji, żeby tam rozwiązać pewną zagadkę. - Podać panu coś jeszcze? - pytanie uroczej kelnerki wyrwało mnie z zadumy. - Nie, dziękuję - odpowiedziałem sięgając do kieszeni po portfel. - Tamten pan już zapłacił - powiedziała dziewczyna dostrzegając mój gest - Zdążył tak szybko? - zdziwiłem się, bo przecież Leśnik błyskawicznie wyszedł z lokalu. - On zapłacił z góry, jeszcze przed panów przyjściem. Uśmiechnąłem się na myśl o przezorności przyjaciela. Pomaszerowałem na parking, do wehikułu. Mężczyzna pobierający opłaty za postój przestawił swój taborecik tam, gdzie przesunął się cień. Szukałem w kieszeni drobnych, żeby zapłacić za parkowanie wehikułu. - Właściwie to dziś panu zrobię promocję - oznajmił parkingowy. - Niech pan latem przyjedzie do Sandomierza, to załatwię panu darmowe parkowanie u wszystkich kolegów. - Czemu? - byłem rozbawiony taką propozycją. - A niech pan patrzy! - mężczyzna pokazał na samochód z poznańską rejestracją. Widać było, że kierowca i pasażer wzrokiem szukali miejsca do zaparkowania, ale ich uwagę przykuł wehikuł, skręcili w naszym kierunku i zatrzymali się na niewielkim skrawku asfaltu pomiędzy autobusem wycieczkowym i furgonetką. Wysiedli i z aparatami cyfrowymi podbiegli do mojego auta. Zrobili mu zdjęcia, a potem sami pozowali do pamiątkowych fotografii. - U kolegów jest dużo wolnych miejsc, a do mnie wszyscy zajeżdżają, żeby obejrzeć tego pańskiego grata - opowiadał parkingowy. - Panie, przyznaj się, że specjalnie sobie takiego cudaka skonstruowałeś. Gdybyś mi go pan wynajął na lato, to ja bym potem panu taką dywidendę odpalił, że miałbyś pan na pierwszą wpłatę na nowe autko. - Nie, to prezent i bardzo dobry samochód. - Wiem, wiem. Maluch też miał cztery koła i jeździł. Ale dopiero jak człowiek wsiadł do wołgi albo mercedesa, to poczuł się jak w samochodzie. - Dziękuję za promocję - ukłoniłem się. - Do zobaczenia! Szybko wsiadłem do wehikułu i wyjechałem. We wstecznym lusterku widziałem tych dwóch poznaniaków filmujących mój odjazd. Szybko pognałem z miasta na południe do Baranowa Sandomierskiego. Na miejsce dojechałem w porze kolacji. Miasteczko sprawiało wrażenie sennego.

22

Przez otwarte okna mieszkań dobiegały mnie dźwięki czołówki telewizyjnej telenoweli. Bramy pałacowego parku pilnował postawny strażnik. Widząc mój wehikuł nastroszył się i poprawił czapkę z daszkiem, w kroju podobną do tej noszonej przez amerykańskich policjantów. - Dzień dobry, pan do kogo?! - pytał uprzejmie, ale w jego głosie wyczuwałem, że uważał mnie za człowieka, który nie powinien tu wjeżdżać. - Mam zarezerwowane miejsce w hotelu - wyjaśniłem i pokazałem strażnikowi kartonik, który wręczył mi Leśnik. Ochroniarz przez telefon skontaktował się z recepcją i upewnił się, że mam rezerwację. - Proszę! - uruchomił automatyczną bramę, która rozsunęła się bezszelestnie. Wjechałem na parkową drogę, skręciłem w lewo, w kierunku hotelu, który zorganizowano w dawnych zabudowaniach stajennych. Już na pierwszy rzut oka widać było wysoki standard. Na podjeździe gęsto stały samochody, ale pracownik hotelu, ubrany w elegancką czerwoną kamizelkę, wskazał mi, żebym pojechał dalej. Tam, u szczytu budynku był pusty plac. Zatrzymałem się przy drewnianej konstrukcji utrzymującej gałęzie winorośli. Wróciłem do hotelu i w recepcji otrzymałem klucz do pokoju. Zostałem zakwaterowany na pierwszym piętrze. Okna mojego apartamentu wychodziły na park i pałac. Na biurku leżały laptop i wypchana czymś szara koperta. W pierwszej kolejności włączyłem komputer. Po chwili na ekranie pojawiło się pytanie: „Kto jest Twoim szefem?”. Szybko w pustej rubryce wpisałem odpowiedź: „Pan Samochodzik”. Dalej komputer uruchamiał się już bez problemów. Włożyłem dyskietkę i odczytałem znajdujący się na niej plik tekstowy. Kiedy tylko wyłączyłem edytor, natychmiast włączył się program formatujący dyskietkę. Ostatnie zdanie z instrukcji nakazywało mi zniszczyć ten dysk. Wiedziałem, jak to skutecznie zrobić i zajęło mi to tylko minutę. Otworzyłem kopertę, w której zgodnie z zapowiedzią w instrukcji były pieniądze, legitymacja prasowa, plik wizytówek informujących, ze jestem dziennikarzem znanego w Polsce miesięcznika dla poszukiwaczy skarbów, firmowy notes, długopis oraz gruby folder - program konferencji poszukiwaczy skarbów. W szafie w przedpokoju wisiały dwa garnitury, jeden elegancki na bankiety i drugi, uszyty z lżejszego materiału, koszule i krawaty, a w szafce stały dwie pary wygodnych skórzanych pantofli. Roześmiałem się, bo kto widział, żeby eksploratorzy chodzili w garniturach? Bardziej do nich pasował wygodny, wojskowy krój spodni i bluz. Poszedłem do wehikułu po swoje bagaże. Kiedy wracałem, zza kontuaru wychyliła się recepcjonistka. - Przepraszam, pan też jest poszukiwaczem skarbów? - zapytała mnie uśmiechając się promiennie. - Nie, proszę pani, jestem dziennikarzem, który ma napisać relację z tego spotkania odpowiedziałem. - No tak, pana koleżanka już tu jest - blondynka szybko sprawdzała jakąś listę. Redaktorze Daniec, kolacja będzie o dziewiętnastej, w pałacu. Organizatorzy sugerują, żeby... - zastanawiała się, jakich użyć słów, żeby mnie nie urazić. - Przyjść w garniturze? - domyśliłem się. - Tak właśnie!

23

- Pani wspominała o mojej koleżance z redakcji. Która z nich przyjechała? - Pani Iza, redaktor naczelna - usłyszałem odpowiedź. - Chyba pan ją zna? - w głosie rozmówczyni wyczułem niepokój. - Oczywiście, tylko nie było pewne, czy nie wyśle kogoś w zastępstwie - kłamałem. Ja przez ostatnie dni zbierałem materiału do reportażu na południu Polski i nie miałem kontaktu z redakcją. Ukłoniłem się kończąc dyskusję i pomaszerowałem do siebie. Otrzymane instrukcje informowały mnie o celu akcji, ale nie wspominały o obecności kobiety, która oficjalnie miała być moją szefową! Widywałem ją przy okazji rożnych konferencji poświęconych ochronie zabytków, ale jak ognia unikałem rozmowy z nią. Kilka razy w piśmie, którym kierowała, wspominano o wynikach naszych poszukiwań. Uznałem, że wciąż będę unikał bezpośredniego kontaktu z nią. Przecież wiedziała, kim jestem, więc zdawała sobie sprawę, że kiedy będę o sobie mówił jako o dziennikarzu, to będzie tylko gra. Moja rola przeznaczona była dla kogoś innego. Szybko wykąpałem się, przebrałem w garnitur i wyszedłem z hotelu. Do restauracji pałacowej było najwyżej sto pięćdziesiąt metrów. Postanowiłem przejść się po parku, tym bardziej że do kolacji był jeszcze kwadrans. Wieczorne powietrze cudownie orzeźwiało chłodem, który błyskawicznie zastępował duchotę upalnej i słonecznej jesieni. Ruszyłem między żywopłotami na tyły pałacu. Widziałem, jak kucharze rozpalali ogień pod rożnem, na którym miał dopiekać się prosiak. Zatrzymałem się w ocienionym zakątku, żeby posłuchać ostatnich pogwizdywań kosa ukrytego wśród gałęzi jarzębiny. - Silver! Psubracie! Wracaj tu natychmiast! - obok mojej kryjówki, krzycząc, przebiegł jedenastoletni chłopiec. Był rudy, z piegowatą twarzą, bez butów, w koszulce na ramiączkach i spodniach z postrzępionymi nogawkami sięgającymi za kolana. Krępy, musiał uprawiać jakiś sport, bo widać było, że miał jak na swój wiek mocno umięśnione ręce. Biegł zaglądając pod krzaki jakby kogoś szukał. Zaledwie piegus zniknął mi z oczu, usłyszałem czyjeś kroki. - Mówiłem, kapitanie Flint, że Silvera trzeba było dawno wyrzucić z naszej bandy jakiś chłopak starannie obniżał swój głos i starał się mówić poważnym tonem. - Cóż, panie Barrel - drugi chłopak równie dobrze udawał starszego niż w rzeczywistości. - Pan Dirk jest niezwykle uparty i uwielbia Silvera, a jako jedna banda rzezimieszków nie możemy sobie pozwolić na rozłam. Załogant Silver jest niezwykle przydatny. Powstrzymałem śmiech słysząc taki dialog w wykonaniu dzieci. Kto wie? Może ćwiczyli jakąś scenę do szkolnego teatrzyku. Ta para powoli szła ścieżką. Jeden z nich był niskim, tęgim blondynkiem w okularach. Szedł jak kaczka kołysząc z się z boku na bok. Jego chyba za duże sandały szorowały po ścieżce. Spodnie też miał za duże - ich zawinięte, szerokie nogawki przypominały mi noszone niegdyś dzwony. Koszulka, dla odmiany, ciasno go opinała upodabniając do wiązki serdelków. Jego kolega, wysoki i przeraźliwie chudy brunet kroczył dostojnie stawiając długie, powolne kroki. Patykowate ręce ze splecionymi dłońmi założył z tyłu. W jego stroju tylko trampki wyglądały na zakupione w sklepie. Płócienne spodnie zszyte były dratwą. Zamiast koszulki miał lnianą koszulę zakładaną przez głowę, na której na plecach wyszyta była trupia czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami.

24

Chłopcy zniknęli za zakrętem ścieżki, a ja spojrzałem na zegarek. Była dziewiętnasta. Szybko poszedłem do restauracji. Znajdowała się ona w piwnicy pod skrzydłem pałacu od strony hotelu. W środku ustawiono stylizowane na pochodzące ze szlacheckiego dworu kredensy, stoły i krzesła. Gości sadzali kelnerzy uprzednio sprawdziwszy personalia danej osoby. Mnie przypadło siedzieć obok rudej pani Izy, redaktor naczelnej. - Dobry wieczór! - ukłoniłem się wszystkim. - Cześć, Pawle - redaktor naczelna przywitała mnie promiennym uśmiechem. Proszę państwa - zwróciła się do naszych współbiesiadników. - To Paweł, pracuje w mojej redakcji, ma spore doświadczenia w prowadzeniu akcji eksploracyjnych. Kolejno przedstawiła mi osoby siedzące przy naszym stole. Leonard, doskonale trzymający się staruszek, przyjechał do Polski ze swoim wnukiem Emilem oszałamiająco przystojnym młodzieńcem, który nie odrywał wzroku od Kasi. Ona, wesoła brunetka, przybyła do Baranowa ze Szkocji. Na uniwersytecie w Edynburgu wykładała historię sztuki, a jej zainteresowania koncentrowały się na zagrabionych przez hitlerowców zabytkach i ich losie. Ostatnią osobą był młodzieniec w okularach, o pełnym melancholii spojrzeniu. Mówił o sobie jako o zwykłym „wykopkiewiczu”, czyli osobniku, który wyposażony w wykrywacz metali krąży po polach bitew w poszukiwaniu rożnych militariów. Zastanawiało mnie tylko, skąd Sławek, bo tak miał na imię, miał pieniądze na udział w tym spotkaniu. Wśród obecnych rozpoznałem znanych w Polsce poszukiwaczy skarbów, badaczy wojennych tajemnic, autorów poczytnych książek, historyków i archeologów. Jakiś siwy, dostojnie wyglądający pan, któremu czarna muszka wpinała się w szyję przemawiał, ale jego głos zagłuszał szept pani Izy. - Cieszę się, że nareszcie będziemy mogli razem pracować - mówiła mi do ucha. Wiem, kim naprawdę jesteś. Mów mi po imieniu. - Co za tajemnice mają państwo przed nami? - Leonard zainteresował się. Mówił po polsku powoli dobierając słowa, wypowiadając je w typowy dla Niemców sposób, jakby bał się charakterystycznych w naszym języku „szelestów”. - Pytałam kolegę o wyniki jego wyjazdu na południe Polski - szybko odpowiedziała Iza. - I co? - Leonard patrzył na mnie. - Zebrałem ciekawy materiał - powiedziałem biorąc widelec, bo właśnie podano przystawki. - A jakim tematem pan się zajmował? - Niemiec był dociekliwy. - Janosikiem. - A co lub kto to? - Taki nasz, a raczej słowacki rozbójnik, który twierdził, że zabiera bogatym, a rozdaje biednym. Coś w rodzaju Robin Hooda. - Zostawił ukryte skarby? Rozśmieszyło mnie to pytanie, ale w tym środowisku należało się spodziewać tak bezceremonialnych pytań. - Tak, ale było tego mało. - Znalazł je pan?

25

- Po co? Przecież chodzi o to, żeby gonić króliczka. W skarbach najciekawsze jest poszukiwanie ich. - Ma pan cholerną rację! - pan Leonard poklepał mnie po ramieniu. Z obrzydzeniem odsunął talerzyk z warzywami. Wyglądał na zadowolonego z siebie człowieka. Nosił się elegancko, ale z nonszalancją, bo do garnituru założył apaszkę w krzykliwych kolorach. Dokładnie strzygł brodę, ale włosy, dłuższe niż to przystoi mężczyźnie, pozostawiał w lekkim nieładzie. Między zębami miętosił cienkie cygaretki, które palił kiedy tylko mógł. - Czekam na tę pieczeń - zapowiedział pociągając nosem, jakby już czuł zapach potrawy. Na razie podano nam krem z borowików z okrągłymi kluseczkami nadziewanymi pasztetem z wątróbek. Po para minutach zachęcano nas, byśmy wyszli z pomieszczeń restauracyjnych na zewnątrz, do stolików ustawionych pod wielkimi parasolami. Tam czekał na nas bufet sałatkowy i rożen z prosiakiem. Teraz towarzystwo podzieliło się na grupki. Jedne rozsiadły się i popijając piwo lub wino debatowały o rożnych sprawach. Pan Leonard skupił wokół siebie tych, którzy czekali na pieczyste. Obracając w palcach nóżkę od kieliszka z winem słuchałem opowieści Izy o poszukiwaniach jakiejś niemieckiej, podziemnej fabryki na Dolnym Śląsku, która produkowała amunicję podczas drugiej wojny światowej. Jednocześnie przyglądałem się Kasi i Emilowi. Ona miała najwyżej trzydzieści lat. Loki długich czarnych włosów spięła w dwa kucyki, które opadały jej na białą koszulę, wpuszczoną w spodnie typu rybaczki Założyła na to spotkanie wysokie, sznurowane buty bardziej pasujące do wyprawy turystycznej niż na taki wieczór. Emil, w szarym garniturze w prążki i błękitnej koszuli kontrastującej z jego opalenizną, chyba potrafił zawrócić w głowie każdej dziewczynie, wyglądało na to, że Kasia była pod jego ogromnym urokiem. Uśmiechała się do niego i trzepotała długimi rzęsami. Bawiła się przy tym okularami, które zakładała, to znów przesuwała na czoło. - Tak ci się ona podoba? - Iza szepnęła mi na ucho. Drgnąłem wyrwany z zamyślenia. - Jest bardzo ładna - przyznałem. - To ruszaj do ataku - dziennikarka zachęcała mnie - A Emil? - rozmawialiśmy korzystając z okazji, że wszyscy ustawili się w kolejce po talerze, by nałożyć na nie porcje mięsa. - Taki wymoczek nie jest dla ciebie konkurencją - usłyszałem. Prosię przełożono z rożna na specjalny talerz ułożony na stole. Ledwo kelnerzy odstąpili od niego, za naszymi plecami rozległy się przeraźliwy warkot i płacz. Wszyscy obejrzeli się. Na żwirze podjazdu leżał grubasek tytułowany mianem „pana Barrela”. a nad nim stał czarny kundel o siwym pysku, który szczerzył kły na chłopca. Wśród członków konferencji zapanowała konsternacja. Któraś z pań głośno krzyknęła przerażona. - Emil, przegoń tego kundla - pan Leonard zachęcał wnuka. - Dziadku, porwę garnitur kupiony u Gucciego... Jeden z panów stanowczym krokiem podszedł do psa. - Siad! - wydarł się tonem, który pasowałby do placu apelowego w koszarach.

26

Pies był średniej wielkości. Jego pysk sięgał mężczyźnie najwyżej kilka centymetrów powyżej kolan. Odwrócił się w stronę obrońcy chłopca i zawarczał tak, że wszyscy cofnęli się. - Ma ktoś broń? - pytał pan Leonard. - To jakaś dzika bestia! Zauważyłem, że chłopak leżący na ziemi na wspomnienie o broni zaniepokoił się. Jednocześnie próbował dojrzeć, co się dzieje za tłumkiem zebranych gości. Szybko odwróciłem głowę i zobaczyłem, że chudzielec i rudzielec kradną półmisek z prosiakiem zawinięty w obrus ze stolika. Dawno temu moja koleżanka studiująca weterynarię miała psa. Wtedy nauczyłem się wciągając powietrze przez zaciśnięte wargi wydawać z siebie pisk, który zawsze intrygował psy. Zwierzęta nasłuchiwały tego dziwnego dźwięku. Nie inaczej było z czarnym kundlem. Przycupnąłem przed nim. - Dobry piesek, już wkrótce będziesz jadł dobre mięsko - mówiłem spokojnym tonem. Właśnie w tym momencie któryś z kelnerów dostrzegł, co się stało z prosiakiem. Głośno wykrzyknął przekleństwo, co zwróciło na niego uwagę wszystkich. - Zmykajcie! - syknąłem do grubaska. Chłopak ciężko przetoczył się na bok, niezgrabnie powstał i uciekł, a za nim, kulejąc na prawą tylną łapę pobiegł kundel. Panowie, uczestnicy sympozjum rzucili się w pogoń za chudzielcem i rudzielcem. W labiryncie parkowych krzewów, w ciemnościach rozświetlanych nielicznymi lampami nie mieli szans, żeby dogonić szybkich smyków. Pewnie skrzydeł dodawał im fakt, że aż tylu dorosłych chciało urządzić na nich polowanie. - To będzie wegetariańska impreza - roześmiałem się. Rozbawił mnie widok mężczyzn w garniturach myszkujących po parku w poszukiwaniu złodziejaszków pieczeni. - A pan co?! - pan Leonard głośno na mnie fuknął. - Nosisz pan spodnie, więc goń ich! - Tak jest! - ironicznie zasalutowałem i ruszyłem śladem grubaska i jego psa. Widziałem, że uciekali w kierunku placu parkingowego. Kiedy już tam stanąłem, ujrzałem, jak chłopak przeciska się przez krzaki po drugiej stronie długiego stawu na tyłach hotelu. Kilkanaście sekund później byłem w tym samym miejscu i odkryłem, że chłopiec przekradał się do dziury w siatce. Była ona tuż nad ziemią. Ubrany w garnitur nie mogłem się czołgać, więc trzymając się słupka wspiąłem się na ogrodzenie i przeskoczyłem na drugą stronę. Tam, za linią mirabelek, ciągnęło się pole ziemniaków. Zatrzymałem się w cieniu drzew, obserwowałem i słuchałem. Po pięciu minutach wiedziałem już, dokąd trzech chłopców i ich czworonożny przyjaciel uciekli. Rozluźniłem krawat i okrężną drogą przez miedzę pomaszerowałem w kierunku Wisły. Przeszedłem około kilometra i odnalazłem cichą zatokę wśród trzcin. Tam płonęło niewielkie ognisko. Trzy cienie rożnej długości i szerokości rozciągały się po piasku. Z boku pies łapczywie chrupał kości. Przysiadłem za leszczynami i obserwowałem ucztę. Rudzielec wstał, wyjął maczetę i jednym ciosem rozpłatał prosię. Chudzielec patykiem grzebał w żarze ogniska.

27

- Panie Dirk, czy ziemniaki mogą być już gotowe? - zapytał. - Aj, aj, kapitanie! - wrzasnął rudzielec. - Panie Dirk, ile razy zwracałem panu uwagę, żeby nie wymawiał pan tego jakby coś pana bolało, tylko inaczej... - tłumaczył chudzielec. - Aye, aye, sir - chłopak poprawnie wypowiedział stary marynarski zwrot. - Co za różnica - rudzielec machnął ręką. - Kto ma rum? Teraz poważnie zaniepokoiłem się, bo skąd ci nastolatkowie mieliby alkohol? - Już panu daję, panie Dirk - grubasek wstał i podszedł do wody. Wyjął z niej pękatą butelkę z bursztynowym płynem w środku. Skoro ukradli prosiaka, to mogli też skądś skombinować prawdziwy rum. Rudzielec przytknął butelkę do ust i pociągnął kilka sporych łyków. Takie tempo picia rumu mogli mieć tylko wytrawni piraci hulający po ciepłych karaibskich wodach, ale nie jedenastolatkowie. Zacząłem podejrzewać, że w butelce jest coś łagodniejszego w smaku i pozbawionego niebezpiecznych procentów. Prawie całkowicie uspokoiłem się, kiedy na butelce dostrzegłem wielką naklejkę, na której ktoś markerem namazał słowo „RUM”. Chłopcy rzucili psu kolejne kości, a sami odrywali sobie spore kawałki mięsa, parząc palce obierali ziemniaki i podawali sobie butelkę z „rumem”. Siedzieli trzy metry ode mnie, odwróceni plecami. Nie widzieli mnie, wiec wyjąłem z kieszeni notes i ołówek. Ostrożnie wyrwałem kartkę papieru. Pospiesznie nabazgrałem list, nadziałem go na patyk, który wbiłem w piach, pół metra od mojej kryjówki Potem wstałem i odszedłem. Kiedy byłem sto metrów od dzieciaków, głośno gwizdnąłem na palcach. Uśmiechnięty i zadowolony wracałem do hotelu. Spodobała mi się ta trójka przedziwnych chłopaków. Jak oni do siebie mówili? „Kapitanie Flint, Silver, Dirk, Barrel”. Zwłaszcza nazwisko Flint wydawało mi się znajome, tylko gdzie się z nim wcześniej zerknąłem? Nie potrafiłem od razu odpowiedzieć sobie na te pytania. Wróciłem do bramy. Strażnik wpuścił mnie na teren pałacowego parku po okazaniu karty pobytu w hotelu. - Pan tu przyjechał na dłużej? - zapytał mnie. - Kilka dni, może dłużej - odpowiedziałem wymijająco. - Niech pan uważa z tymi nocnymi spacerami - usłyszałem ostrzeżenie. - Miejscowi chłopcy nie lubią obcych, którzy kręcą się po okolicy w nocy. - Będę czujny - zapewniałem strażnika. Powoli stawiając kroki pomaszerowałem alejką parkową w stronę pałacu. Przy wejściu do restauracji, pod parasolami zostali tylko najwytrwalsi piwosze, którzy teraz podniesionymi głosami licytowali się, kto ma rację w jakimś sporze historycznym. Nie miałem ochoty na udział w tych rozmowach, więc zawróciłem w stronę hotelu. Wtedy z daleka zobaczyłem idących ścieżką Emila i Kasię. Młodzieniec obejmował kobietę w talii i coś jej czule szeptał do ucha. Ona uśmiechała się i uchylając się od pocałunku odwróciła głowę i zauważyła mnie. - O, wrócił pan? - szybko ruszyła w moją stronę. - Iza i my wszyscy martwiliśmy się pana zniknięciem. Odzie pan był? - Szukałem tych młodzieńców z prosiakiem. - Jak widać, nie ma pan w sobie ani trochę z tropiciela śladów - zadrwił Emil. - Nie - przyznałem. - Ale pan nie bał się tego psa i zajadle szukał złodziei - Kasia broniła mnie.

28

- Takiego psa nikt by się nie bał - Emil stał wyprostowany prężąc się i trzymając ręce w kieszeniach spodni. - Jeden kopniak i po kundlu. - Pan Paweł wcale nie musiał używać siły, a ty nawet nie kiwnąłeś palcem, żeby ratować tego biednego chłopca - zauważyła Kasia. - Szkoda mi było garnituru. Zresztą od samego początku wiedziałem, że ten grubas i pies są w zmowie. Roześmiałem się. - Co pana tak śmieszy? - Emil zdenerwował się. - Śmieszne to jest łażenie po polach w nocy w poszukiwaniu jakiegoś prosiaka! Szef kuchni ufundował nam ryby z grilla i szampana. Zakurzył się pan, zmęczył i spocił. Nie warto było! Kasia, wiesz, że pan Paweł jeździ tym dziwacznym gruchotem, który stoi na parkingu? Specjalnie dopytywałem się w recepcji! Panie, co to jest? - Puszka szprotów w oleju z napędem sprężynowym - odpowiedziałem. - Co?! - Emil wsłuchiwał się w moją odpowiedź. - Trzeba pokręcić specjalną śrubką, żeby nakręcić sprężynę, która rozwijając się napędza koła - pani Kasia poważnie tłumaczyła Niemcowi. Emil wpatrywał się w nią nie dowierzając własnym uszom. - Ty naprawdę słyszałaś o takim napędzie? - zapytał. - Tak, to dosyć popularny napęd na wschód od Wisły - kiwałem głową. - Ostatnio granica Europy nieco drgnęła i z Odry przeniosła się na Wisłę. Pani Kasia nie wytrzymała i parsknęła śmiechem. - On cię wkręca, robi sobie z ciebie żarty - klepała pana Emila po ramieniu. - Ktoś kto jeździ czymś takim, musi być fascynującym człowiekiem - obdarzyła mnie czarującym uśmiechem i odeszła w stronę hotelu. Stałem podziwiając jej sylwetkę w świetle latarni parkowych. Emil kroczył obok pani Kasi i próbował objąć ją, ale dziewczyna gniewnie pokręciła głową. Z daleka widziałem, jak wchodzi do budynku hotelowego, a po minucie zapala się światło w jednym z pokoi na piętrze, tak się złożyło, że sąsiadującego z moim. Ciekawe, kto z tej pary mieszkał obok mnie? - Przynęta została rzucona, a rybka podrzuciła ją i chwilę się bawiła za sobą usłyszałem głos Izy. - Moim zdaniem, masz u niej spore szanse. Porozmawiamy? zapytała.

29

ROZDZIAŁ TRZECI NOCNY KLUB „PIEKIEŁKO” * NOCNI AMANCI * DOM NA SKRAJU LASU * PRZEBITE OPONY * DZIENNIKARZ, CZYLI KTO? * SENS SZUKANIA SKARBÓW * PIERWSZE LODY PRZEŁAMANE

Kiedy z Izą przechodziliśmy koło recepcji, za kontuarem wciąż siedziała urocza blondynka recepcjonistka. Przyglądała nam się krótką chwilę. Skręciliśmy w prawo i korytarzem, mijając drzwi pokoi na parterze doszliśmy do schodów prowadzących do piwnicy. Znajdował się tam nocny klub „Piekiełko”. Nie przypominał on w niczym miejsca zamieszkanego przez diabły, ale wygodnie urządzony angielski klub. Z piekłem łączyła go tylko ognistość serwowanych tu trunków. Lokal był prawie pusty. W rogu, na wygodnej kanapie i fotelach zasiedli Kasia, Leonard i Emil. Starszy pan zachęcająco machał do nas, byśmy dołączyli do nich. - Muszę omówić z kolegą sprawy redakcyjne - Iza grzecznie odmówiła. Zajęliśmy stolik w drugim końcu sali, gdzie Iza mogła zapalić papierosa. Dziennikarka zamówiła sobie piwo, a ja poprzestałem na herbacie. - Paweł, jak mówiłam, wiem kim jesteś - zaczęła Iza. - Słyszałam o tej dziwnej awanturze w ministerstwie. Wyjaśnij mi, o co tam poszło? - Pewien urzędnik, który miał kiedyś okazję krótko pracować w naszym departamencie, awansował i postanowił wprowadzić reformy - opowiadałem. - Zaczął od naszej komórki, co było mało efektywnym posunięciem, ale niezwykle efektownym, a oto w reformach głównie chodzi - gorzko uśmiechnąłem się. - Ale przecież w ten sposób sami sobie strzelili gola - Iza z niedowierzaniem kręciła głową. - Wiele osób ze środowiska ucieszyło się słysząc o tym zamieszaniu. Wiesz, byliście przez nich uważani za poważną konkurencję. Policja ma mnóstwo innej pracy i nie będzie zajmowała się śledzeniem poszukiwaczy. Powiedz mi, czy już na stałe zmieniłeś pracodawcę? - Co masz na myśli? - Ten miły, elegancki, przystojny mężczyzna, który mnie odwiedził i przedstawił swoją propozycję, był doskonale we wszystkim zorientowany i do tego bardzo wpływowy. Pytam się, czy zmieniłeś firmę? - Jestem na urlopie w okresie wypowiedzenia. - Będziesz pracował dla tego człowieka? - Na razie nie mam żadnych propozycji pracy. Czemu tak mnie wypytujesz? - Możesz być bardzo niebezpieczny dla środowiska poszukiwaczy. Prawie nikt nie wie, jak wyglądasz. Słyszano o postaci „Pana Samochodzika” i to wszystko. Jesteś anonimowy, masz ogromną wiedzę i doświadczenie - same atuty, jeśli spojrzeć na to z punktu widzenia zwierzchników twojego przyjaciela. - Chcesz powiedzieć, że ci poszukiwacze, którzy tu są, nie znają mnie? Nie wiedzą, kim naprawdę jestem? - To wiem tylko ja. Kiedyś, podczas zlotu poszukiwaczy w Dzikowie, kiedy szukano Bursztynowej Komnaty, byliście tam z szefem, ale zapamiętano tylko tego zabawnego starszego pana Tomasza i towarzyszącą mu zgraję młodych ludzi. Od tamtej pory nie byłeś chyba na żadnym zlocie eksploratorów?

30

- Nie - przyznałem się. - Co mój przyjaciel obiecał ci w zamian za współpracę? - To już pozostanie naszą tajemnicą handlową - Iza rozbawiona zrobiła tajemniczą minę. - Możesz tu swobodnie działać, ale sprawiaj wrażenie, ze pracujesz jako dziennikarz. Będziesz to potrafił? - Tak. Mam przyjaciela dziennikarza i kilka razy widziałem go w akcji. - To powodzenia! - Iza uścisnęła mi rękę. - Nie wiem i nie chcę wiedzieć, czym masz się tu zajmować oprócz udawania dziennikarza, ale powinniśmy ustalić, kiedy będziesz pełnił swoje redakcyjne obowiązki, bo ja materiał z tej sesji muszę przygotować. Będziesz jutro brał udział w zwiedzaniu pałacu i pierwszym dniu obrad? - Tak. Jestem umówiony na wieczór. - O, randka? - Nie, raczej stawię czoła pewnej niezwykle zgranej paczce rzezimieszków uśmiechnąłem się. - Dobra. Ja teraz idę do Leona, żeby z nim pogadać, a ty idź spać. Iza wstała i ruszyła do stolika zajętego przez Niemca, Zapłaciłem rachunek i poszedłem do swojego pokoju życząc zlotowiczom obecnym w lokalu dobrej nocy. Mijając recepcję zobaczyłem, że blondynka pospiesznie ubiera się, a jej zmienniczka o kasztanowych włosach, czerwona na twarzy i zdyszana tłumaczy coś koleżance. - Ewa. jeszcze raz ci dziękuję, te posiedziałaś dłużej - mówiła. - Rozalka mi się rozchorowała i musiałam z nią pojechać do lekarza, a potem kupić leki. - Nic się nie stało - Ewa lekceważąco machnęła ręką. - Przecież ludzie powinni sobie pomagać. - Jak ty teraz wrócisz do domu? - Dam sobie radę. - Nie żartuj, tyle kilometrów będziesz sama szła przez las? - Przepraszam - odezwałem się. - Jeśli pani pozwoli - zwróciłem się do blondynki to odwiozę panią samochodem do domu. Może po takiej przejażdżce szybciej zasnę? - Pan już chyba był na długim spacerze? - recepcjonistka patrzyła mi w oczy. Dziękuję panu, ale dam sobie radę. Wzięła torebkę i szybko wyszła z hotelu. - W którą stronę ona będzie szła? - zapytałem nową recepcjonistkę. - Za bramą skręci w lewo. Wybiegłem z budynku. Widziałem blondynkę, jak wychodziła przez furtkę w bramie. Wsiadłem do wehikułu, musiałem chwilę manewrować na zapełnionym parkingu i jeszcze kolejne minuty straciłem przy bramie. Strażnik był zdziwiony, że ktoś tak późno wyjeżdża z hotelu. - Spacer na czterech kółkach? - zagadnął mnie otwierając bramę. - Tak - krótko odpowiedziałem, bo nie chciałem wdawać się w dyskusję. - Niech pan pamięta o tym, co mówiłem o miejscowych chłopakach - ostrzegał mnie. Przejechałem około trzystu metrów i przekonałem się, że słusznie zrobiłem wyjeżdżając za panią Ewą. Szła poboczem drogi, a obok niej podskakiwało dwóch wyrostków, a kolejnych dwóch w spacerowym tempie jechało opodal na motocyklach. Były to stara jawa i czeska cezeta. Podjechałem do tej grupki i uchyliłem okno. Twarze całej piątki skierowały się w moją stronę.

31

- Pani Ewo, niech pani wsiada - prosiłem blondynkę. Dziewczyna zawahała się. Po chwili zrobiła krok w stronę wehikułu. Jeden z młodzieńców, w białej bluzie z czerwonym paskiem na piersi i napisem „Burning Love”, chwycił panią Ewę za ramię. Motocyklista na cezecie zajechał jej drogę. - Będziesz jechała takim gratem? - rzucił do recepcjonistki. - Zjeżdżaj stąd! - syknął w moją stronę. Uchyliłem drzwi chcąc wysiąść z wehikułu, ale w tym momencie pani Ewa wyrwała się wyrostkom i szybciutko wsiadła na fotel obok mnie. - Prosto! - rzuciła zapinając pas bezpieczeństwa. Wrzuciłem bieg i szybko odjechałem. W lusterku widziałem, jak młodzieńcy wsiadali na motocykle. Wjechaliśmy do miasteczka. - W lewo! - usłyszałem komendę. Posłusznie skręciłem w drogę wychodzącą z rynku. Jechaliśmy teraz na północ. - W prawo! W lusterku widziałem na ścianach domów światła reflektorów motocykli, która dopiero miały wjechać w zakręt. Skręciłem i wjeżdżając na prostą i w miarę równą polną drogę wygasiłem światła wehikułu. Powoli toczyliśmy się między polami, a ja obserwowałem szosę za nami. Motocykle zwolniły, Pani Ewa obejrzała się. - Gasząc światła wcale ich pan nie zmyli, bo oni wiedzą, gdzie mieszkam powiedziała. Rzeczywiście motocykliści zjechali z asfaltu i teraz miałem ich za sobą. Zapaliłem światła i przyspieszyłem. Koła podniosły fontanny piasku, silnik zawarczał i popędziliśmy przed siebie. Przecież zespół napędowy i zawieszenie wehikułu były stworzone do takich rajdów samochodowych. Motory bardzo szybko zostały gdzieś w tyle za nami. - Niezły wozik - pani Ewa pochwaliła wehikuł. Spojrzałem na jej twarz oświetloną słabym światłem z kontrolek na desce rozdzielczej i odbiciem blanku reflektorów oświetlających drogę przed nami. Blondynka była bardzo ładna. Miała w sobie dużo dziewczęcego uroku, śliczne dołeczki w policzkach, piękne i łagodne rysy twarzy. Jej usta jakby same układały się do uśmiechu, Burzę jasnych, kręconych się włosów spinała w kucyk, ale pojedyncze, niesforne loki opadały na policzki. Przed nami zamajaczyło światło jakiegoś gospodarstwa, Moja pasażerka bez słowa wskazała, żebym wjechał przez bramę na podwórze. Zatrzymałem się przy studni z kamienną cembrowiną i dużym kołowrotem pod drewnianym, dwuspadowym daszkiem. Dom wybudowano z czerwonej cegły. Wchodziło się do niego przez drewnianą werandę ciągnącą się przez całą szerokość budynku. Upodabniało go to do dawnych leśniczówek. Uroku dodawało niezwykłe, mansardowe okno na piętrze i pięknie rzeźbione w myśliwskie motywy okiennice na parterze. Budynki gospodarcze uzupełniały czworobok wokół podwórza. Stodoła, chlewik z kurnikiem oraz wozownia ze stajnią, choć stare, były dobrze utrzymane. Przy wehikule stanęły dwa olbrzymie mieszańce. Widząc panią Ewę powoli machały ogonami, ale na mnie patrzyły groźnie. Chyba jedynym co wzbudzało ich szacunek był wehikuł, warczący, o dziwnej sylwetce nie przypominającej normalnych samochodów, straszący wielkimi oczodołami reflektorów.

32

Na werandę wyszedł starszy mężczyzna, W ręku trzymał flintę, ale dostrzegł Ewę i odłożył broń. Zapędził psy do wozowni. - Dobry wieczór! - przywitałem się ze staruszkiem. Chodził lekko przygarbiony, był ubrany w stare, zielone spodnie wpuszczone w wysokie buty oraz sweter narzucony na gołe ciało. Rzadkie siwe włosy zaczesywał na bok. Tym co w nim zwróciło moją największą uwagę, to trochę dziecięcy wyraz jego twarzy. Błąkający się gdzieś uśmiech, ciekawe wszystkiego oczy i ledwo widoczne zmarszczki znacznie go odmładzały. - Dziadku, to jest mieszkaniec naszego hotelu, który odwiózł mnie - tłumaczyła pani Ewa. - Zosia nie mogła punktualnie przyjść na zmianę i musiałam trochę dłużej zostać w pracy, a ten pan jak usłyszał, że mam sama iść, to zaofiarował się mnie przywieźć. - Niech pan wchodzi - staruszek zaprosił mnie. - Późno już - zauważyłem. - Nic się nie stanie, jak raz pójdzie pan później spać, Kim pan jest z zawodu? - Dziennikarzem - wyjąkałem. - O, to tacy wcześniej jak o dziesiątej chyba nie wstają? - Wstają. O dziewiątej muszę być na zwiedzaniu pałacu w Baranowie. - Zapraszam! Mam dobrą nalewkę - staruszek uśmiechnął się znacząco mrużąc jedno oko. - Prowadzę samochód, więc nie mogę teraz pić. Bardzo dziękuję za zaproszenie. Innym razem przyjdę na nalewkę, - To pan wejdzie chociaż na herbatę z konfiturami. - Dziadku, jak pan nie chce, to niech go dziadek nie zmusza - wtrąciła się pani Ewa. - Nie „nie chce”, tylko się kryguje. Ty pójdziesz spać, a my sobie pogadamy jak mężczyźni. Trochę przeraziłem się wizji tej „męskiej” rozmowy, ale czułem, że nie wypada odmawiać. Weszliśmy do kuchni, gdzie pani Ewa postawiła czajnik na kuchence, a potem we trójkę rozsiedliśmy się przy dużym, starym stole. Rozglądałem się po umeblowaniu: starym kredensie i szafkach robionych przez jakiegoś domorosłego stolarza. Nawet lodówka była tu stara - taka sama, jaką przed wieloma laty moja kuzynka kupiła dzięki specjalnym kredytom udzielanym młodym małżeństwom. Nagle usłyszeliśmy głośne szczekanie psów i uderzenia, kiedy rzucały się na bramę w wozowni. Staruszek wyjrzał przez okno. - O psie syny! - krzyknął. Pierwszy pobiegł do drzwi, po drodze, w sieni chwycił flintę i wyskoczył z nią na werandę. Zobaczyłem cienie postaci odrywających się od wehikułu. - Stać łobuzy, bo strzelam! - wrzasnął gospodarz. Potem szybko dwa razy wypalił. Usłyszałem dwa okrzyki bólu. Staruszek szybko załadował kolejne naboje i tym razem wygarnął w powietrze. Potem podszedł do wozowni, otworzył wrota i wypuścił psy. One obwąchały mnie, a potem krążyły po podwórzu. Z odległych o sto metrów krzaków usłyszałem ryk silników motocykli i dwa światła zatańczyły na drodze kierując się w stronę szosy. Podszedłem do wehikułu i zobaczyłem, że wszystkie cztery koła nie miały powietrza. Było za ciemno, żeby sprawdzać, czy miałem przebite opony, czy tylko wściekli na mnie motocykliści wykręcili wentyle.

33

- No to klops! - oznajmił staruszek patrząc na opony. - Ale dwóch dostało solą w zadki, to popamiętają. - Strasznie mi przykro - usłyszałem za sobą głos pani Ewy. - Nie chciałam, żeby pan pakował się w tę historię, bo czułam, że chłopcy będą chcieli się mścić. Wykorzystali okazję, że dziadek zamknął psy. - Nic się nie stało - uśmiechnąłem się. - Jutro napompuję koła. Teraz muszę wrócić do hotelu. Którędy będzie najbliżej? - W żadnym wypadku nie puszczę pana teraz na piechotę! - zaprotestował staruszek. - Te łobuzy pewnie się gdzieś tam będą czaiły, żeby pana sprać. Coś im pan zrobił? - Zaczepiali mnie na drodze, a pan akurat przejeżdżał i... - pani Ewa szukała odpowiednich słów. - Pan zachował się jak porządny mężczyzna - dokończył staruszek. - Teraz możesz pan napić się nalewki. Przenocujemy pana, a rano zobaczymy, co trzeba zrobić z tymi kołami. Wróciliśmy do kuchni. Czułem ogromną złość w związku ze swoją bezsilnością, że nic nie mogłem zrobić tym łobuzom. Jak szczeniaki, po kryjomu zemścili się, bo śmiałem przerwać ich zaloty. Starałem się hamować emocje. Siedzieliśmy we trójkę przy stole pijąc herbatę. Obok kubków dziadek pani Ewy postawił kieliszki i butelkę z nalewką orzechową. Potem ze spiżarki przyniósł słoik z marynowanymi grzybkami i kawałek pięknej szynki. Pani Ewa zostawiła nas na chwilę samych. Poszła odświeżyć się i przebrać. - To jak pan ma na imię? - zagadnął mnie staruszek. - Paweł. - Ja jestem Jan. Jest pan dziennikarzem, a jakie pan skończył studia? - Historię sztuki. - Czyli na kogo pan się uczył? - Mogłem zostać krytykiem sztuki, muzealnikiem, antykwariuszem odpowiedziałem nieco żartobliwym tonem. - To w dziennikarstwie chyba najlepiej płacą? - Nie rewelacyjnie, ale wszystko zależy od tego, ile się pisze tekstów i w jakim tytule je publikuje, - A względem Ewy jakie pan ma zamiary? To pytanie było jak nagły i silny cios podbródkowy. Lekko zakręciło mi się w głowie. - Żadnych - szybko odpowiedziałem. - Na razie - szybko dodałem widząc ponurą minę pana Jana. - Jakie mogę mieć wobec niej zamiary, skoro dziś się poznaliśmy? - I już pan chciał ją podwieźć? - gospodarz był podejrzliwy. - A może pan jesteś taki florysta, co z kwiatka na kwiatek sobie skacze? - Widziałem, że ma sama wracać po nocy, więc chciałem jej pomóc. - A że dziewczyna ładna... - staruszek wycelował we mnie gruby, pokryty odciskami palec wskazujący. - Panie Janie! - gwałtownie wstałem. - Miałem wyłącznie czyste intencje. Pan wybaczy, ale muszę wracać do hotelu.

34

- Nie gorączkuj się pan - pan Jan położył mi dłoń na ramieniu. - Ją jedną mam, moją ukochaną wnusię, to musiałem sprawdzić, coś pan za jeden. A do miastowych to trzeba podchodzić z podwójną nieufnością. Pan wiesz, jak to jest? - Domyślam się. - Niech pan siada. Zaraz Ewa przyszykuje panu pokój. Pośpisz pan, nawdychasz się świeżego powietrza. Tu lepiej będzie niż w tym hotelu. Wróciła do nas pani Ewa i przez jakiś czas słuchaliśmy opowieści jej dziadka, jak zamieszkał w tym domu przedwojennego gajowego. Po wojnie pracownika leśnego aresztowali funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa, bo podejrzewali go o współpracę ze zbrojnym podziemiem, nieprzychylnym nowej, ludowej władzy. W pustej chałupie zamieszkał siedemnastoletni wówczas pan Jan i tak zostało. Trochę gospodarzył, trochę pracował w lesie i jakoś szczęśliwie dożył emerytury. - Bo w życiu trzeba być uczciwym wobec siebie i innych - powiedział staruszek wstając od stołu. - Niech pan o tym pamięta, chociaż widzę, że panu dobrze z oczu patrzy. Zupełnie jakbyś pan nie był tym pismakiem, co żeruje na sensacjach i ludzkich nieszczęściach. Dobranoc. I za długo tu nie siedźcie! Pan Jan, zmęczony, szurając nogami poszedł w głąb domu. Usłyszałem, jak pstryknął kontakt, jak zaskrzypiały sprężyny łóżka. W domu było tak cicho, że doszedł do nas nawet szept odmawianej modlitwy wieczornej. - Jakoś nie chce mi się spać - pani Ewa miała teraz rozpuszczone włosy i była ubrana w dżinsy i koszulkę. Mogłem podziwiać jej niezwykle zgrabną figurę i szopę włosów skręconych prawie tak ciasno jak sprężyny. - Może wyjdziemy na werandę? - zaproponowałem. Po dwóch kieliszkach nalewki nieco szumiało mi w głowie i z kubkami herbaty w rękach usiedliśmy na drewnianej ławce. Pani Ewa oparła nogi o barierkę. Koło nas na deskach położyły się psy. Pyski trzymały na przednich łapach i przysypiały, jednocześnie czujnie nasłuchując. W kurniku, w ciemnościach, na krótko rozgorzała gwałtowna awantura między kurami. Koń w stajni uderzył o coś kopytem. Wytrwale grały pojedyncze świerszcze. W leśnej ściółce harcowały myszy, a pomiędzy budynkami zygzakiem przemknęło kilka nietoperzy. - Lubię tak po całym dniu pracy posiedzieć i wsłuchiwać się w to nocne życie powiedziała pani Ewa. - Pan pewnie lepiej zna inne nocne życie? - Nie - roześmiałem się. - To, które ma pani na myśli, wcale mnie nie interesuje. - Czy ci poszukiwacze to taki ciekawy temat dla dziennikarza? - Tak, lubię zagadki historyczne, a ci ludzie, którzy przyjechali do Baranowa właśnie tym się zajmują. - Oni naprawdę szukają skarbów? - Tak. - I znajdują? - Rożnie z tym bywa. Dla jednych najważniejsze są poszukiwania, emocje związane z przygotowaniami i samą wyprawą. Inni rzeczywiście chcą się tylko w ten sposób wzbogacić. Dla nich skrytka z dziełami sztuki to skarbiec, z którego trzeba wyciągnąć jak najwięcej pieniędzy. Nie interesuje ich historia zabytków, to że często są to rzeczy, które kiedyś komuś zrabowano, że związane z nimi są czyjeś tragedie, wspomnienia.

35

Liczy się tylko przedmiot, który można sprzedać na aukcji. Jak zawsze to kwestia systemu wartości. - A dla ciebie, dla pana... - dziewczyna szybko się poprawiła. - Możemy sobie mówić po imieniu - zaproponowałem. - Chciałaś zapytać, co dla mnie jest ważniejsze? - Tak. - Chyba to samo co dla twojego dziadka. Wiem też, że niekiedy trzeba nagiąć swoje zasady w imię wyższych celów. - Niesie to za sobą niebezpieczeństwo łatwego usprawiedliwiania się za każdym razem, kiedy tylko jest to dla nas wygodne. - Niestety tak. Rozmawialiśmy jeszcze godzinę. Dowiedziałem się, że Ewa studiowała filozofię i po studiach nie mogła znaleźć innej pracy jak ta w hotelu. Chciała zajmować się dziadkiem. Jej rodzice i młodszy brat mieszkali na Śląsku. Polubiła to życie na skraju lasu, kilkaset metrów od Wisły. Chciała tu założyć gospodarstwo agroturystyczne. Marzyła o tym, że znajdzie odpowiedniego partnera, z którym będą wzajemnie wspierać się w realizacji swoich celów. Czułem, że ja też chciałbym mieć takie marzenia. Może powinienem był zostać w Torbasach, w dworku odziedziczonym po cioci? Mogłem nie przyjąć oferty Leśnika i poszukać nowego sposobu na życie. Jednak nie potrafiłem wyrwać się z kręgu spraw, które mnie dotąd interesowały. Ewa przygotowała mi pokój na piętrze z małymi okienkami w ścianie szczytowej. Moskitiera chroniła mnie przed atakiem komarów i umożliwiała spanie przy otwartym oknie. Zasypiałem w drewnianym łóżku z miękkim materacem wsłuchany w skrzypienie starego domu, szuranie stopek myszy, prawie bezgłośny łopot skrzydeł nietoperzy i wdychając zapach lasu przeniknięty nutą charakterystycznej woni wody. Nie pamiętałem, co mi się śniło, ale utkwiło mi ostatnie senne wspomnienie zapłakanej Ewy uderzającej mnie w twarz. Gwałtownie otworzyłem oczy. Rozglądałem się patrząc na komodę, szafę z ciemnego drewna, kaflowy piec na środku ściany. Wstałem i po cichu umyłem się w miednicy z wodą. Ostrożnie schodziłem po schodach i na podwórze. Była szósta. Wehikuł stał, gdzie go zostawiłem, a przy nim z zasmuconą miną, pykając fajkę, trwał pan Jan. - Dwie opony przebili panu nożom, a z dwóch spuścili powietrze - powiedział wypuszczając wielki kłąb dymu. Mimo wczesnej pory po niebie sunęły szare chmury zapowiadające przelotne deszcze. Było chłodniej niż wczoraj i dlatego staruszek na sweter narzucił starą wojskową bluzę, a na głowie miał zieloną, wełnianą czapkę. - Trudno - stwierdziłem oglądając szkody. - Załatwię samochód i wezmę koła z przebitymi oponami. Czy w miasteczku jest serwis z oponami? - Tak, w podwórku obok rynku jest warsztat i sklep - powiedział staruszek. - Dziękuję za gościnę - podałem mu rękę. - Muszę wracać do hotelu. Przebrać się, popracować i po południu zajmę się moją limuzyną. Nie będzie tu przeszkadzała? - Nie. Czekaj pan! Staruszek wyprowadził ze stajni rower marki „Ukraina” Był doskonale nasmarowany i nie skrzypiał. Zawinąłem nogawki spodni. Marynarkę złożyłem i przypiąłem do bagażnika za siodełkiem. Wyjechałem na polną drogę i pojechałem w kierunku

36

Baranowa. Kiedy przejeżdżałem przez rynek, widziałem kilku młodzieńców przed sklepem spożywczym. Siedzieli na schodkach i murku pijąc piwo z puszek. Widząc mnie ryknęli śmiechem. Co mogłem zrobić innego jak z godnością znieść ten rechot? Nic miałem żadnego dowodu, że to oni pocięli mi opony. Jedna tylko rzecz mogła mi sprawić satysfakcję. Widziałem, że dwóch młodzieńców siedzi z kwaśnymi minami, na złożonych grubych bluzach. Przypomniałem sobie strzały pana Jana ładunkami z solą. - Trochę was piecze! - rzuciłem w ich stronę. Śmiech umilkł i zapadła złowroga cisza. Widok tych zaciętych, gniewnych młodych twarzy towarzyszył mi w drodze do pałacu. - A nie mówiłem?! - strażnik przywitał mnie widząc, że wracam na rowerze. - Co stało się z pana rakietą? - Życzliwi ludzie pocięli w niej opony - starałem się, by mój głos brzmiał zadziornie i kpiarsko, jakby takie zdarzenia nie robiły na mnie wrażenia. Wprowadziłem rower i poszedłem z nim pod hotel. Tam umocowałem pojazd do specjalnego stojaka i powędrowałem do hotelu. Na schodach mijałem niektórych uczestników zjazdu. Wśród nich był Emil. Popatrzył na mnie krytycznym wzrokiem. - Poranny jogging w garniturze? - roześmiał się. - To też nadwiślański zwyczaj? - U nas prawdziwi ludzie interesu nie rozstają się z garniturami nawet na sali gimnastycznej - starałem się zachować spokój i należytą powagę. - Zauważyłem, że w nocy pan gdzieś wyjechał swoim szkaradztwem. Można wiedzieć, co takiego ciekawego jest w tej okolicy? - Musiałem moją szkaradę napoić w Wiśle. W tym momencie usłyszałem śmiech Kasi, która schodziła z pierwszego piętra. - Musimy razem spędzać więcej czasu - powiedziała do mnie. - Masz bardzo fajne poczucie humoru. - Dziś, podczas wspólnych sesji nie będę odstępował cię nawet na krok. - Cudownie! - Kasia obdarzyła mnie szerokim uśmiechem. Pobiegłem do swojego pokoju i cicho pogwizdując wszedłem pod prysznic. Mogłem ten długi, miniony dzień uznać za udany, bo pierwsze lody pomiędzy mną a moim celem zostały przełamane.

37

ROZDZIAŁ CZWARTY ZWIEDZANIE ZAMKU W BARANOWIE SANDOMIERSKIM * CZY LICZĄ SIĘ TYLKO BOGACTWA? * ODBIERAM OPONY * WALKA JAK U JACKIE CHANA * PROPOZYCJA KASI

Szybko musiałem przygotować się do zajęć, które sobie zaplanowałem na nowy dzień. Po kąpieli zszedłem na śniadanie. Jadłem je pospiesznie i w samotności. Następnie pobiegłem do wejścia do pałacu. Czekał tam na nas przewodnik - siwy, czterdziestoletni mężczyzna w brązowym garniturze. - Już Jan Długosz, nasz polski kronikarz, wspominał o rycerskim dworze obronnym, który w XV wieku należał do rodziny Baranowskich, herbu Grzymała. W 1578 roku dobra baranowskie kupiła można rodzina Leszczyńskich, herbu Wieniawa. Jak państwo widzą, zamek w takiej postaci, w jakiej przetrwał do dziś, stanowi imponujący dowód wytwornego smaku i kultury estetycznej Leszczyńskich, którzy go zbudowali, urządzili wnętrza i przez z górą sto lat, bo od 1569 do 1677 roku, mieszkali tu. Leszczyńscy należeli do najznamienitszych w XVI i XVII wieku rodów w Polsce. Na przykład Rafał Leszczyński był znany jako świetny mówca i trybun szlachty. Na sejmie piotrkowskim w 1548 roku domagał się rozwodu króla Zygmunta Augusta z Barbarą Radziwiłłówną. To właśnie Rafał Leszczyński w 1579 roku przekazał dobra baranowskie młodszemu synowi Andrzejowi, wojewodzie brzesko-kujawskiemu, który zbudował zamek i założył w nim słynną bibliotekę. Zamek był główną rezydencją Andrzeja Leszczyńskiego i tym czasie kilka razy odwiedzał go tu król Stefan Batory. Sam Baranów stał się ważnym ośrodkiem reformacji w Polsce. Była tu słynna biblioteka i przeniesiono tu innowierczą drukarnię z Pińczowa. Rozpoczęliśmy zwiedzanie pałacu odwiedzając kolejno pomieszczenia na parterze, na piętrze i w piwnicy. Wolno sunęliśmy nieregularną kolumną częściowo słuchając przewodnika, a częściowo podziwiając odnowione wnętrza. Rozbudowę zamku będącego własnością Andrzeja Leszczyńskiego rozpoczęto w 1591 roku. To miała być manierystyczna rezydencja zamknięta w czworobok trzema skrzydłami mieszkalnymi i ścianą parawanową, w której umieszczono bramę główną. Dookoła dziedzińca biegły krużganki oraz na wprost wejścia powstała klatka schodowa znana z wielu polskich filmów fabularnych opowiadających o wydarzeniach doby odrodzenia. Wiele wskazuje, że rozbudową zamku zajmował się osobiście królewski architekt Santi Gucci, który miał swoje warsztaty również w Janowcu i Pińczowie, Anna Firlej, pierwsza żona Andrzeja Leszczyńskiego, była później żoną Andrzeja Firleja, który zainicjował rozbudowę warowni w Janowcu, Baranów miał być rezydencją, ale nie zapomniano o jego funkcji obronnej. Stąd na rogach znalazły się wysokie baszty, a zespół pałacowy znalazł się w centrum wałów fortyfikacji ziemnych. W latach trzydziestych XVII wieku Jan Chrzciciel Falconi wykonał sztukaterie. Podczas potopu szwedzkiego zamek szczęśliwie ocalał i nie został obrabowany przez najeźdźców. W drugiej połowie XVII wieku pałac przeszedł w ręce Józefa Karola Lubomirskiego, herbu Sieniawa, marszałka wielkiego koronnego. On powierzył przebudowę budynku Tylmanowi z Gameren, nadwornemu architektowi Lubomirskich, To Tylman dobudował między dwoma basztami skrzydła zachodniego galerię obrazów,

38

wspartą na otwartych arkadach parteru. Prace obejmowały zapewne tylko reprezentacyjną kondygnację, „piano nobile”, pierwsze piętro. Po Lubomirskich właścicielami dóbr baranowskich byli Małachowscy, Potoccy i Krasiccy. Z tym ostatnim nazwiskiem związane są przekazy, że Ignacy Krasicki przebywał tu pod koniec XVIII wieku. Mogło to być tuż po tym jak w 1794 roku pożegnał się z biskupstwem warmińskim. Szczęście sprzyjało pałacowi w Baranowie do 24 września 1849 roku. Wtedy wybuchł pożar, który zniszczył wnętrza. Wypalone były stropy drewniane, dachy, wszystkie mobilia wraz z biblioteką umieszczoną w jednej z baszt zamkowych. Krasickich nie stać było na przywrócenie rezydencji dawnej świetności, a ostatni jej właściciele nie wykazywali szacunku dla zabytków pozostałych w zamku, Karolina Krasicka wyprzedawała kamienne dekoracje i wyposażenie właścicielom okolicznych dworów. Gruzami ze spalonych budynków podzamcza wypełniono fosy wokół bastionów. W 1867 roku dobra baranowskie kupił na licytacji Feliks Dolański, herbu Korab. W 1884 roku Stanisław Karol Dolański uporządkował teren wokół pałacu przeprowadzając prace melioracyjne, regulując koryto rzeczki Krzemienicy - zwanej odtąd Babulówką - i sypiąc wały przeciwpowodziowe. Niestety, 26 lipca 1898 roku, kolejny pożar strawił znaczną część zamku. Na początku XX wieku rozpoczęto odbudowę obiektu. W kaplicy obok baszty południowo-zachodniej (obecnie kasa i punkt sprzedaży pamiątek) były witraże Józefa Mehoffera i obrazy Jacka Malczewskiego wkomponowane w ołtarz. W rękach rodziny Dolańskich zamek pozostawał aż do drugiej wojny światowej. Podczas wojny siedzibę miał tu niemiecki zarządca majątku, niewielki lazaret, a sami Dolańscy zamieszkali w dwupokojowym mieszkaniu w Krakowie. Po wojnie rosyjscy żołnierze, którzy przyjechali do pałacu, dali jego prawowitym właścicielom zaledwie dwadzieścia minut na wyprowadzkę. Dopiero w latach pięćdziesiątych pałac znalazł się w posiadaniu dużego zakładu wydobywającego siarkę, który w piwnicach przygotował bardzo interesującą wystawę poświęconą siarce. Mnie najbardziej interesowały pomieszczenia dawnej biblioteki, Galeria Tylmanowska i pomieszczenia wschodniego skrzydła na piętrze. Najwięcej uwagi poświęcałem jednak Kasi, której nawet na krok nie odstępował Emil. - Co się stało z twoim wehikułem? - zapytała mnie Iza, kiedy szliśmy krużgankami pierwszej kondygnacji. - Miałem w nocy przygodę - odpowiedziałem. - Zadarłem z osobnikami, którzy lubią przecinać opony samochodowe. - Nie nocowałeś w hotelu? - Nie. - A gdzie? - U dobrych ludzi - uśmiechnąłem się chcąc żartem uciec od dociekliwości dziennikarki. - Pożyczysz mi samochodu? Po obiedzie chciałbym wymienić opony w wehikule. - Dobrze - Iza zgodziła się. Czułem, że chętnie pojechałaby ze mną, ale pohamowała swoją ciekawość. Po zwiedzaniu przeszliśmy do sali konferencyjnej na piętrze, sąsiadującej z Galerią Tylmanowską. Pierwszym prelegentem był organizator spotkania i przewodniczący

39

konferencji. To znany w środowisku autor opracowań poświęconych poszukiwaniu skarbów. Jego wystąpienie było nieco nużące, bo opowiadał o trudach zorganizowania spotkania i wydania swojej najnowszej książki, którą w cenie promocyjnej można kupić w przerwie obrad, razem z innymi dziełami tego autora. Tak naprawdę moment przerwy i poczęstunku kawą na krużganku wszyscy przyjęli z ulgą. Wziąłem swoją filiżankę, ciastko i przeszedłem na drugą stronę, do skrzydła wschodniego, by tam obejrzeć pięknie zdobiony portal. Zgodnie z moimi oczekiwaniami wkrótce usłyszałem za sobą zdecydowane kroki. To była Kasia. - Co cię w tym tak interesuje? - zapytała stając obok mnie. - Doskonała forma, piękno rzeźb i brzydota maszkaronów w jednym - odparłem. - Uważasz, że przeciwieństwa tworzą idealne połączenia? - Nigdy w życiu nie można kierować się sztywnymi regułami. Gdyby tak było, nie zachwycalibyśmy się sztuką. Oprócz trzymania się zasad artysta musi mieć talent, bo to właśnie dodaje szlachetności prawdziwemu dziełu. - A ten pałac ci się podoba? - Jako budowla, która przeszła dwa pożary, jej wnętrze zostało zniszczone lub wyszabrowane może nie wydawać się kolejnym cudem świata. Zawsze trzeba pamiętać o kontekście zabytku. Zwykły żołnierski bagnet wystawiony na aukcji internetowej z podpisem „z okresu pierwszej wojny światowej”, ma pewną wartość materialną dla kolekcjonerów. Jednak ten sam, z udokumentowanym pochodzeniem, na przykład ataku rosyjskiej piechoty na stanowiska niemieckich karabinów maszynowych u źródeł Łyny ma zupełnie inną wartość - świadka historii. - Mówisz zupełnie tak, jakbyś nie był jednym z tych poszukiwaczy skarbów zauważyła Kasia. - Jestem tylko dziennikarzem. Jak myślisz, po co piszę o poszukiwaniach? - Żeby zarabiać pieniądze, a przy okazji dowiedzieć się o skarbie, który uczyni cię bogatym do końca życia. - Liczą się tylko bogactwa? - pytałem nie dowierzając. - Wtedy ludzi stać na realizowanie swoich marzeń. - A myślałem, że wtedy ogarnia ich lęk, jak nie stracić tego, co już mają, albo obsesja, jak pomnożyć majątek. - Tobie wystarcza to, co masz? - Tak. Powiedz, o czym ty marzysz? - O tym, żeby realizować swoje pomysły. Na razie na to mnie nie stać. - Więc musisz odnaleźć skarb. - Zrobię to! - Kasia odwróciła się i poszła w kierunku sali konferencyjnej, gdzie znowu miały rozpocząć się obrady. Pobiegłem za nią. - Intuicja podpowiada mi, że już coś masz na oku - powiedziałem. - Ona cię jak na razie nie myli - przyznała Kasia. - I to jest prawdziwy powód twojej wizyty w Polsce? - zapytałem. - Za dużo chcesz wiedzieć - Kasia roześmiała się. Pomachała mi ręką i przyłączyła się do czekającego na nią Emila. Zerknąłem na spis prelegentów. Zobaczyłem, że zaproszeni archeolog i konserwator zabytków mieli mówić o szansach i zagrożeniach amatorskiej eksploracji. Przeczuwałem, te zamiast

40

rzeczowej dyskusji na temat zmian w polskim prawodawstwie dojdzie do kolejnej pyskówki, bo nikt nie będzie chciał cofnąć się o krok ze swoich pozycji. Urzędnicy zasłaniają się prawem, naukowcy wierzą tylko w osiągnięcia podobnych jak oni fachowców, a ruchliwi i pozbawienie skrupułów amatorzy nie chcieli chwalić się swoimi sukcesami w obawie przed reperkusjami prawnymi. - Teraz pojadę do warsztatu i zajmę się oponami - powiedziałem nachylając się do ucha Izy. - Dasz mi samochód? - Bierz! - szybko podała mi kluczyki, bo zamierzała robić notatki z wypowiedzi archeologa. Był to młody naukowiec, specjalizujący się w badaniu grodzisk pruskich. Właśnie na ekranie wyświetlił slajd przedstawiający poszukiwacza z wykrywaczem metali, ubranego w amerykański mundur z demobilu z podpisem „Archetyp eksploratora”. Lekko zniesmaczony wyszedłem z sali i pobiegłem do hotelu przebrać się w strój bardziej nadający się do pracy przy samochodzie. Iza jeździła ogromnym terenowym nissanem obudowanym dodatkowymi rurami z przodu i po bokach, chroniącymi karoserię przed wgnieceniami przy jeździe po lesie lub w szczególnie trudnych warunkach. Strażnikowi przy bramie wyjaśniłem jak wszedłem w posiadanie kluczyków do nie swojego auta i pojechałem do gospodarstwa dziadka Ewy. Mój wjazd na podwórze rozgonił kury i wywołał na werandę pana Jana. - Już dzwoniłem do warsztatu! - zawołał. - Czekają na pana z nowymi oponami. Odkręciłem panu te koła z pociętymi gumami. Pozostało mi tylko spakować koła do bagażnika i wrócić do Baranowa. Bez trudu znalazłem warsztat w podwórzu obok rynku. Były to trzy otwarte garaże z halą magazynową i niewielkim budyneczkiem biurowym. Wokół nie było żywej duszy. - Halo! - zawołałem do wnętrza jednego z garaży. Na podnośniku stało pokiereszowane audi niedawno sprowadzone z zagranicy. Na drugim stanowisku był polonez, ale tam zauważyłem znajomy mi kształt motocykla cezety. To mnie zaniepokoiło. - Czego pan tu szuka? - zza skrzydła garażowej bramy wyszedł młodzian, w którym rozpoznałem motocyklistę z wczorajszego wieczoru. Teraz miał na sobie roboczy kombinezon i trzymał klucz do odkręcania kół. - To może pan jest tym złodziejem, którego szukamy? Od dawna giną nam części zamienne... - Dzień dobry, czekają tu na mnie dwie opony - wyjaśniałem starając się zachować spokój. Młodzieniec był wyjątkowo pewny siebie i chyba tylko chciał odegrać się za wczorajszy wieczór. - Nic nie wiem o oponach - zimno uśmiechał się. - To może skończyć się kolejną, niepotrzebną awanturą - uprzedzałem go. - Józek, on ci grozi? - usłyszałem za sobą głos i szybkie kroki. Obejrzałem się. To nadchodzili kompani motocyklisty. Szli obok siebie, pewnie stawiając kroki. Używając kawaleryjskiego żargonu, przed szarżą szli stępa. Znowu skierowałem wzrok na mechanika. Właśnie zamachnął się na mnie kluczem. Wystawiłem lewą rękę, tak że dłoń napastnika uderzyła w moje przedramię. Ugiąłem

41

je, uchyliłem się przed kluczem i prawą ręką chwyciłem za nadgarstek Józka. Pociągnąłem go i zrobiłem jeden krok prawą nogą w tył, obracając się w miejscu. W ten prosty sposób zasłoniłem się mechanikiem przed jego kolegami. Dwaj zatrzymali się, ale wciąż nacierał na mnie potężny, ogolony na łyso osiłek. Przytrzymując głowę mechanika przy swoim prawym ramieniu, jednocześnie cofnąłem lewą nogę. Teraz wystarczył jeden wyćwiczony na zajęciach aikido zwrot bioder i mechanik leciał na ziemię. Kolejnym problemem był osiłek. Złożył dłonie w wielką pięść, którą chciał uderzyć mnie z góry w głowę, Zrobiłby w ten sposób ze mną to, co zwykle czyni młotek z gwoździem. Uchyliłem się przed ciosem, wśliznąłem przed atakującego obejmując go w pasie i lekko pochyliłem się. Wykorzystując jego siłę rozpędu sprawiłem, że nagle zawisł w powietrzu. On był huśtawką, która zamarła w równowadze, a ja jedynym punktem podparcia. Zrzuciłem osiłka a pleców. Ciężko gruchnął o betonowy podjazd do garażu. Wtedy przystojniaczek, który wczoraj podrywał Ewę chciał unieruchomić mnie chwytem w pasie od tylu. Jego kolega, kierowca jawy, złapał mnie za ramię ustawiając mnie jako idealną tarczę do bokserskiego ciosu prostego. Miałem wolne ręce, więc uniosłem je tak jakbym chciał zasłonić się przed ciosem. To tylko rozzuchwaliło atakującego. Ze złowieszczym uśmiechem zacisnął pięść. Przełożyłem prawą, zgiętą rękę na zewnętrzną stronę przedramieniu przeciwnika i łukiem przesunąłem swój łokieć między nas. Bokser nagle pobladł i wygiął się, co świadczyło, że dźwignia zadziałała. Bokser puścił mnie. Teraz stojący za moimi plecami przystojniaczek zaczął mnie dusić przedramieniem. Przekręciłem głowę w kierunku zgięcia jego łokcia, zrobiłem krok w tym samym kierunku i obiema rękoma energicznie pociągnąłem go za duszącą mnie rękę. Przystojniak przekoziołkował nade mną lądując na powstającym bokserze. Szybko rozejrzałem się oczekując nowego niebezpieczeństwa. Z biura wybiegło dwóch siwych mechaników. Jeden z nich, grubszy i niższy od kolegi zaczął wymachiwać rękoma. - Już stąd! - wrzeszczał na młodzieńców. - Będziecie mi klientów napadali? Jazda! Wyższy i chudszy pomógł wstać Józkowi i odprowadził go do biura. Trzej pozostali młodzieńcy prysnęli gdzieś między drewniane budy i garaże stojące na tyłach kamienic. - Najmocniej pana przepraszam - starszy mechanik ściskał mi dłoń. - Pan jest od pana Jana? - Tak, przyjechałem po opony, które pociął mi jeden z pańskich pracowników. - Wiem, wiem, przepraszam! - starszy pan uśmiechał się przymilnie. Delikatnie odprowadził mnie na skraj placu warsztatu. - Za te opony potrącę temu dzwońcowi, bo od pana Jana wiem, jak do tego doszło mechanik tłumaczył mi. - O tej wczorajszej aferze to prawie całe miasteczko aż huczało. Jeszcześ pan ich dzisiaj przed sklepem ośmieszył przypominając o tej soli. Niech pan zrozumie, że musiałem chłopcom pozwolić postraszyć pana, bo i mnie by spokoju nie dali, te moje budy by podpalili. Tego Józka na własne utrapienie wziąłem na praktykę, bo to syn mojego długoletniego pracownika.

42

Myśleliśmy, że go jakoś na ludzi wyprowadzimy, a tu wychodzi jeszcze gorszy pasztet. Słowo, chciałem panu pomóc, ale widziałem, że pan sam sobie świetnie daje radę. Takiej ładnej walki to nie widziałem nawet u Jackie Chana. Wie pan, kto to jest? - Nie - przyznałem się otrząsając się po długim monologu mojego rozmówcy. - Taki amerykański aktor, właściwie to Chińczyk, co we wszystkich filmach leje tych złych i rożne fikołki przy tym robi. Mój wnuczek uwielbia oglądać filmy z tym Jackie Chanem. - Ja nikogo nie biję po twarzy - zwróciłem uwagę. - Nie wiem, czy takie filmy to dobry repertuar dla wnuka. - Oj tam, panie, kto teraz za tym wszystkim nadąży? Ładnieś ich pan rozłożył i to tak bez rozlewu krwi. Pan ćwiczy jakieś karate czy co? - Niech będzie, że „czy co” - roześmiałem się. - Gdzie te opony? - A, już niosę! Mechanik nie pozwolił mi nic dźwigać. Sam zajął się zakładaniem nowego ogumienia na felgi. Przy okazji użalał się na swój los. Bolały go podatki, nieudolny rząd, leniwi urzędnicy i pazerni politycy. - Wiesz pan, czemu ja mam ten warsztat? - zapytał mnie mechanik. - Lubi pan samochody? - zgadywałem. - Nienawidzę! Panie, jestem tu jedyny w mieście i świątek, piątek ludzie samochody do mnie przyprowadzają. Nie ma chwili wolnej. Wszyscy tu prawie jak sąsiedzi, więc i głupio odmówić czy powiedzieć, że chociaż w sobotę wieczorem bym się piwa napił i zasnął w fotelu. Na święta jeździmy do rodziny do Glinojecka, a tam co? Kuzyni z Podlasia przyjeżdżają z autami na lawecie, bo wiedzą, że ja będę i im naprawię. Więc wszyscy spokojnie telewizorek, pierwsze, drugie, trzecie, czwarte danie, dokładka i deserek, a ja komuś grzebię pod maską, bo rodzinie głupio odmówić. Jeszcze ci z Podlasia to gotowi się obrazić, jak im człowiek nie pomoże. Jeden pożytek, że potem cały bagażnik mam wypchany, a to połową świniaka, jajami, słoikami z grzybami, miodem, skrzynkami z jabłkami. Co pan tylko chcesz... - A jak został pan mechanikiem? - naprowadzałem starszego pana na właściwy wątek opowieści. - Przez politykę! Tfu! Mówię panu, ile to UB krwi napsuło mojej rodzinie... Ojca jako mechanika gnębili. Mnie też różni inspektorzy nachodzili. Wiesz pan, że jak ten generał w ciemnych okularach wojnę domową ogłosił, to do mnie taki pułkownik z dwiema babami z PGR-u Krasnelice przyszedł na inspekcję. Jemu wódki dałem, babom po kawałku szynki i spokój miałem. Oni niby tu węszyli, a chcieli, żebym to ja węszył. Żebym słuchał, o czym ludzie mówią, bo u fryzjera ludzie bali się gadać. Za blisko urzędów i komisariatu miał swój zakład. Ja tu byłem na uboczu... Na szczęście potokowi słów mechanika towarzyszyło solidne wykonanie roboty. Szybko wymienił opony i zaniósł koła do nissana Izy. - To niech pan uważa na tych młodych - powiedział, kiedy wsiadłem do terenówki Póki pan siedzisz w hotelu, nic panu nie zrobią, ale tu wszędzie to oni rządzą. Ładna to była walka, ale niczego ich nie nauczyła. - Zdaję sobie z tego sprawę - smutno pokiwałem głową. - Do widzenia! - Oby nie - mechanik pomachał mi ręką.

43

Wróciłem na podwórze pana Jana. Tym razem na werandzie zobaczyłem Ewę. Wyglądała przepięknie, kiedy jej jasne włosy łagodnie falowały na wietrze. Ubrana w białą koszulę wpuszczoną w wąskie dżinsy stała obok zastawionego stołu. - Chodź na obiad! - zawołała mnie. - Zjem w Baranowie, na konferencji! - odpowiedziałem szykując się do wymiany kół. - Nie zdążysz - Ewa wymownie po stukała w zegarek na nadgarstku. Faktycznie była pora obiadu, a z doświadczenia wiedziałem, że na tego typu spotkaniach głód jest silniejszy niż ochota do dyskusji. - Panie Pawle, niech pan nie kombinuje, tylko zje - z domu wyszedł pan Jan. Zrobimy koła i przy okazji odwiezie pan Ewę do pracy. - Mam dziś nocną zmianę - wyjaśniła Ewa. Zostałem, tym bardziej że obiad przyrządzony przez Ewę pachniał wspaniale. W zupie pomidorowej był idealnie ugotowany domowy makaron. Kotlety mielone miały wspaniałą, kruchą i niezbyt grubą skórkę. Zielone ogórki w gęstej śmietanie z posiekanymi liśćmi mięty były nadzwyczaj orzeźwiające. Do tego podano ziemniaki z koperkiem i maślankę. Po takim posiłku nie chciało mi się ruszyć od stołu. Ogarnęło mnie straszne lenistwo, tym większe, że mogłem patrzeć na Ewę. Było w niej mnóstwo energii i jakiejś nieokreślonej wewnętrznej siły, która emanowała na otoczenie. Przy niej czułem się spokojniejszy, a właśnie wyciszenia potrzebowałem. - Zakurzymy i do roboty! - pan Jan wyjął papierosy i usiadł na schodku werandy. Nie palę, ale wtedy zapaliłem rozumiejąc, że dla gospodarza ma to symboliczny wymiar, niczym wypalenie fajki pokoju u Indian ze stepów Ameryki Północnej. Pozwalałem, by papieros sam się wypalił i obserwowałem, jak dym niesie się do góry. - Co tam u Jurka słychać? - zapytał mnie pan Jan. - U kogo? - zdziwiłem się. - U mechanika - wyjaśnił dziadek Ewy. - Chyba wszystko dobrze. Czekał tam na mnie komitet powitalny, a pana kolega gotów w każdej chwili ratować mnie z opresji, ale jakoś sobie dałem radę. - Czułem, że tak będzie... - Niech pan nie ma do niego pretensji... - chciałem bronić mechanika. - A do kogo tu można mieć pretensje, że trawa jest zielona, a młodym głupstwa w głowie? - Do nikogo - przyznałem. - Jurek też swoje w życiu przeszedł. Prawie sam się wychowywał. Najpierw ojca mu ubecja aresztowała i na Sybir chcieli go wywieźć. Potem, jak już wypuścili, to nękali i nie dali żadnej pracy znaleźć. Jak założył warsztat, to kontrole mu robili i kary za byle co wlepiali. To w końcu stary oddał warsztat synowi, a sam wyjechał za granicę, żeby tam uczciwie popracować. To też się władzy nie podobało i Jurka za ojca uciekiniera i szpiega gnębili. Panie, co to były za straszne czasy. Wiesz pan, co było w tym największym okrucieństwem? - Że ofiary nie doczekały się zadośćuczynienia, a kaci kary? - To też. Mnie to najbardziej bolało, że ci ludzie byli źli nie dlatego, że to system im tak kazał. Oni całe to zło robili z głupoty, z tak niskich pobudek, że aż obrzydzenie mnie bierze. To byli ludzie mali, próbujący obronić władzę ludzi maluczkich jak oni

44

sami. I to wszystko rozwalił zwykły robotnik. I dobrze! - pan Jan zgasił niedopałek i powstał. W kilkanaście minut wymieniliśmy koła i napompowaliśmy opony. Najpierw wróciłem nissanem do hotelu. Mój przyjazd terenówką i wyjazd rowerem obserwowała spora rzesza uczestników spotkania. Emil kierował jakieś dowcipne uwagi pod moim adresem, ale na szczęście dokładnie ich nie słyszałem. Kiedy po jakimś czasie przywiozłem Ewę wehikułem, nikt już na to nie zwracał uwagi. Wszyscy gdzieś się rozeszli. Ewa zajęła się pracą, a ja musiałem przygotować się do wieczornego spotkania. Moją uwagę zaprzątało głównie to, jak dyskretnie wymknąć się z hotelu i terenu pałacu. Zaplanowałem, że z budynku wyjdę wyjściem ewakuacyjnym na końcu korytarza. W pokoju przygotowałem sobie odpowiedni strój - specjalny kombinezon, którego używałem wychodząc w nocy, kiedy chciałem się skrycie podkraść. Jego ogromną zaletą było to, że uszyty ze specjalnego materiału pochłaniał światło, przez co w ciemnościach byłem prawie niewidoczny. Zajęty przygotowaniami aż podskoczyłem zaskoczony energicznym pukaniem do drzwi mojego pokoju. Na przygotowane przedmioty zarzuciłem połę kapy okrywającej łóżko i otworzyłem drzwi gościowi. To była Kasia. - Masz czas, żebyśmy się przeszli? - zapytała. - Chciałem wyjść... - zacząłem mówić, poszukując szybko w myślach jakiegoś dobrego wytłumaczenia. Nie chciałem zrażać Kasi do siebie. - Dokąd? - Na krótki spacer. - A wybierasz się na wieczorną biesiadę? - Oczywiście - skłamałem. Na śmierć zapomniałem o zapowiadanej uczcie w stylu szlacheckim, która miała odbyć się na dziedzińcu i w krużgankach pałacu. - Przedstawię ci pewną propozycję - Kasia weszła do pokoju i zamknęła drzwi za sobą. Przeszła obok mnie. Poczułem intensywny zapach jej perfum. Był zmysłowy, ale na mą wyobraźnię wciąż bardziej działały pewne zielone oczy. Kasia była niezwykle atrakcyjna. Usiadła na łóżku i powolnym ruchem przeczesała dłonią włosy. Potem uśmiechając się położyła się opierając na łokciach. Wtedy poczuła, że coś jest pod kapą. Szybko odchyliła ją i zajrzała pod spód. - Widzę, że wybrałam odpowiedniego człowieka - powiedziała patrząc na mój ekwipunek.

45

ROZDZIAŁ PIĄTY PUŁAPKA PIRATÓW * DRUGI LIST KAPITANA CUSTOSA * WIECZORNA UCZTA * GDZIE JEST BURSZTYNOWA KOMNATA? * KASIA SZUKA PIRACKIEGO SKARBU

Usiadłem na krześle i przyglądałem się, jak Kasia ogląda zgromadzony przeze mnie sprzęt. Nie wydawała się zdziwiona widokiem kombinezonu, który był na wyposażeniu tylko niektórych jednostek specjalnych na świecie. Nie dziwiły jej noktowizor, linki, latarki, szwajcarski scyzoryk. Oceniała wszystko okiem fachowca i zadowolona kiwała głową widocznie usatysfakcjonowana moim wyborem. - Ciekawe, co to za wycieczka? - zagadnęła mnie z zagadkowym uśmiechem. - Mam spotkanie z trzema groźnymi złoczyńcami - odpowiedziałem. - Tymi, którzy pocięli ci opony? - Skąd o tym wiesz? - zdziwiłem się. - Ludzie bardzo dużo mówią. - Mówiłaś o jakiejś propozycji dla mnie - przypomniałem Kasi. - Nie wiem, czy będziesz miał na to czas... - mówiła leniwym tonem przeciągając się jak kot. - Jeśli będzie to wystarczająco interesujące... - nie dokończyłem zdania czekając co powie Kasia. - ...i opłacalne? - domyśliła się moja rozmówczyni. - Opłaci ci się. - Możesz mówić o konkretach? - Na razie nie. Starczy ci na realizację kilku marzeń. Porozmawiamy dziś wieczorem na biesiadzie. Kasia wstała i wciąż uśmiechając się wyszła z mojego pokoju. Odczekałem chwilę, analizując w myślach każde wypowiedziane przez nas słowo. Następnie założyłem kombinezon, na niego dres jak do joggingu i wziąłem mały plecaczek. Wymknąłem się na korytarz i bezszelestnie zbiegłem na parter. W kilku susach dotarłem do wyjścia ewakuacyjnego i znalazłem się na parkingu, gdzie stał mój wehikuł. Ostrożnie wyjrzałem zza krzaków rosnących przy schodach, by zobaczyć, czy nikt mnie nie obserwuje. Potem pochylony biegłem między samochody i wąską ścieżką między żywopłotami, omijając otwartą przestrzeń trawnika wokół stawu, przekradłem się do płotu. Po chwili byłem już na zewnątrz. W czasie pierwszego spaceru przez pola zauważyłem, że były tu rowy melioracyjne. Gorące lato sprawiło, że zamiast wody było w nich tylko płytkie błoto. Pobiegłem do niewielkiego zagajnika głogu, tam zdjąłem dres i włożyłem go do plecaka, jednocześnie przekładając część ekwipunku do kieszeni spodni. Kilka razy głęboko nabrałem powietrza, by dotlenić płuca i pobiegłem rowem. Błoto pryskało na boki, a ja gnałem w stronę Wisły. Nade mną szybko przesuwały się ciężkie deszczowe chmury. Kto wie, czy tej nocy nie miała nadejść burza? Do zmierzchu było jeszcze dużo czasu, ale w lesie panował już półmrok. Na chwilę położyłem się na ściółce, by odpocząć i uspokoić oddech. Wokół panowała cisza przytłumiona tylko szumem wiatru. Niektóre drzewa lekko skrzypiały. - Pomocy! - usłyszałem czyjś młody, męski, zachrypnięty głos.

46

Ton wskazywał, że ktoś powtarzał swoje wołanie nie bardzo wierząc w jego skuteczność. Ostrożnie podniosłem głowę, aby rozejrzeć się. - Rany, czemu ten telefon nie działa?! - mężczyzna był poirytowany. Podniosłem się i bezszelestnie skradałem w stronę źródła dźwięku. Zajęło mi to dwie minuty, by dojść do leszczyny, zza której ujrzałem Sławka, tego młodego wykopkiewicza, wiszącego w siatce splecionej z grubych lin. Przypominał ciasno obwiązaną szynkę, jedną z wielu, które kiedyś widziałem na strychu u wuja. Ktoś przygotował tu pułapkę i młodzieniec został w nią schwytany. Wiedziałem, kto zorganizował zasadzkę. Byli to piraci, z którymi miałem spotkać się niedaleko stąd, nad brzegiem Wisły. Czego tu szukał Sławek? Postanowiłem na razie zostawić go samego, tym bardziej że oprócz dyskomfortu wiszenia dwa metry nad ziemią nie miał żadnych dolegliwości. Miał przy sobie telefon komórkowy, więc mógł sprowadzić pomoc. Musiałem na razie zająć się przebiegłymi piratami. Wycofałem się i na przełaj dotarłem do plaży, na której wczoraj biwakowali chłopcy. Wokół tego miejsca teraz panował spokój. Ostrożnie wyszedłem na piasek. Na brzegu zauważyłem głęboki, rozmywany przez powiększające się fale klin, jakby przybiła tu jakaś łódź. Miała poszycie wykonane z długich klepek na zakładkę. Kto mógł teraz pływać taką łodzią? Przyjrzałem się odciskom butów. Lądujących osobników było trzech. Był z nimi pies. Znalazłem regularny odcisk, jaki zostawiła pozostawiona na chwilę siatka. Po chwili miałem pełen obraz sytuacji. Piraci przypłynęli tu łodzią. Pewnie pożyczyli ją od ojca jednego z nich. Najpierw pomaszerowali do lasu i założyli pułapkę z siatką w którą miałem złapać się ja, a wpadł w nią Sławek. Potem morscy rozbójnicy weszli kolejno w pozostałe dwie ścieżki, a więc pewnie i tam przygotowali jakieś wnyki. Umówiłem się tu z nimi na spotkanie, a oni chcieli mnie oszukać. Mieli w sobie zacięcie do pirackiego rzemiosła. Sprawdziłem, jakie niespodzianki skonstruowali na ścieżkach i nieco je przekonstruowałem. Ułożyłem się w krzakach i czekałem. Minęło dwadzieścia minut. Wiatr nabrał mocy, a na Wiśle widać było drobne fale szkwałów. Łabędź troskliwie prowadził na wodzie parę młodych w bardziej zaciszne miejsce. Między gałęziami jeszcze uwijały się mniejsze ptaki szukające kryjówki przed nadchodzącą ulewą. Mewy z rozłożonymi skrzydłami próbowały wykorzystać wiatr, by dotrzeć do jakiejś ustronnej zatoki. Obserwując ptaki zauważyłem ponad trzcinami top masztu z flagą piracką. Czaszka i skrzyżowane piszczele były doskonale widoczne. Miałem obawy, czy chłopcy poradzą sobie z żeglowaniem przy takiej pogodzie, ale Flint świetnie dawał sobie radę z łodzią i załogą. Piracki okręt wyglądał jak miniaturowa łódź wikingów. Widziałem kiedyś taką na zlocie miłośników skandynawskich wojowników. Tego rodzaju łódki mieszczące do czterech osób służyły do działań zwiadowczych, do połowu ryb lub na wyprawy handlowe dla pojedynczego woja. Ta, należąca do chłopców, miała sześć metrów długości i 120 centymetrów szerokości przy maszcie, wysoko wzniesione stewy dziobową i rufową oraz maszt z żaglem rejowym. Wpłynęli do zatoki i Dirk z cumą pierwszy wyskoczył na brzeg. Uwiązał linę do dwumetrowej kłody drewna. Barrel z Flintem zrzucili żagiel, zwinęli go i zrobili klar na łodzi.

47

Zdobyli moje uznanie utrzymując takie stare marynarskie obyczaje, żeby nie schodzić na ląd przed zrobieniem porządku na okręcie. - Mówiłem panom, że nasz plan się uda? - Flint spoglądał na kompanów. Tajemniczy adresat listu miał tu na nas czekać, ale go tu nie ma. To oznacza, że któraś z naszych pułapek zadziałała. Panie Dirk, pan sprawdzi tamtą, a pan, panie Barrel, tę drugą - Flint wydał rozkazy wysyłając kolegów do lasu. - Ja osobiście sprawdzę siatkę. Panie Silver! - pies zadarł głowę i spojrzał na Flinta. - Pan będzie pilnował okrętu. Chłopcy rozbiegli się. Zauważyłem, że byli na bosaka, mieli luźne spodnie uszyte z kawałków płótna, sięgające im najwyżej do połowy łydek, a za pasy zatknęli sobie drewniane kordelasy. Flint miał pistolet skałkowy - zapewne jakąś nędzną replikę starej broni. Silver, kiedy tylko został sam, obszedł plażę, zakręcił się, usiadł, a potem położył na piasku, tuż przy dziobie łodzi. Najpierw usłyszałem przeraźliwy krzyk Dirka. Piraci przygotowali potykacz, który po uruchomieniu miał zwolnić napięte gałązki leszczyn z przywiązanymi do nich pokrzywami. Przełożyłem linkę potykacza, zmniejszyłem naprężenie gałązek i zredukowałem ich ilość, ale to i tak pewnie bolało. Silver podniósł łeb i nasłuchiwał. Właśnie wtedy wrzasnął Barrel. Tam, gdzie był ten chłopiec, pułapka była szczególnie niebezpieczna. Poruszenie liny zwalniało wielką kłodę uwiązaną do dwóch sznurków, która jak wielka huśtawka miała łukiem, od tyłu uderzyć w idącego tą dróżką. Gdyby to mi się przytrafiło, w najgorszym razie miałbym poobijane łydki. Zamieniłem kłodę na groźną postać uplecioną z gałęzi, traw i trzciny. Wrzask Barrela sprawił, że Silver wstał i kulejąc pobiegł do lasu. Byłem zły na chłopców, że próbowali mnie oszukać i chciałem dać im nauczkę. Szybko nabazgrałem drugi list, podbiegłem do łodzi chcąc tam zostawić moje pismo. Zauważyłem pozostawioną na ławeczce finkę. Wyjąłem ją z pochwy i energicznie wbiłem w drewniane siedzisko przybijając w ten sposób kartkę z moim przesłaniem do chłopaków. Znowu skryłem się w lesie. W samą porę, bo na plażę biegiem wracali piraci. - Kapitanie, ale nas wykiwał! - relacjonował Dirk. - Niech pan spojrzy, ile mam bąbli od pokrzyw. - Zamienił kłodę na jakieś straszydło - dodał Barrel. - Z czego się pan cieszy? - Dirk zauważył zadowoloną minę Flinta. - Bo przynajmniej siatka zadziałała. Mamy go! Dobrze mu się przyjrzałem. Taki niepozorny facet w okularach, ten sam, z którym rozmawialiśmy w parku przy pałacu. Zostawimy go tam na noc, to oduczy się robić nam dowcipy. - Jeżeli schwytaliśmy tego kapitana, to kto nam zostawił ten list? - Barrel zauważył nóż i moje pismo. Dirk i Flint zaniepokojeni przyglądali się znalezisku. - On tu jest i nas obserwuje! - stwierdził Dirk. Groźnym wzrokiem patrzył w stronę krzaków. - Silver! Szukaj wroga! Bierz go! Zaniepokoiłem się słysząc te słowa. Pies rzeczywiście mógł mnie wytropić. - To bez sensu! - Flint ocenił sytuację. - Patrzcie, kapitan Custos wyznaczył nam kolejne spotkanie, tym razem w pałacowym parku - mówił czytając list. - Kazał nam

48

uwolnić więźnia i wracać do naszego portu. Zostawił tę kartkę i sobie poszedł. Nie ma co go szukać. - Ciekawe, co to był za kapitan Custos? - zastanawiał się Barrel. - Miałeś sprawdzić - Dirk przypomniał koledze. - Szukałem! - odpowiedział Barrel. - W żadnej książce, które mam o naszych kamratach z Morza Karaibskiego, nie było takiego nazwiska. - Dość gadania! - Flint przerwał dyskusję. - Kapitan Custos to niezły cwaniak. Panie Dirk, niech pan da ten sztylet więźniowi i czym prędzej tu przybiegnie. Flint podał kompanowi broń zrobioną z kawałka blachy i drewnianego trzonka jako rękojeści. Dirk czym prędzej pobiegł wykonać polecenie kapitana. Flint i Barrel w tym czasie zepchnęli łódź na wodę i przygotowali ją do rejsu. Miałem nadzieję, że dopłyną do przystani przed nadejściem burzy. Kiedy zostawiałem im list, zdążyłem zauważyć, że mieli na pokładzie kamizelki i koło ratunkowe. Dirk wrócił po kilku minutach. Z rozpędem wbiegł w wodę i pchnął dziób łodzi. Kiedy tylko piracki okręt wypłynął z zatoki, trzymając się rękoma stewy dziobowej wciągnął się do środka. Z Barrelem opuścili żagiel i odpłynęli w kierunku, z którego przypłynęli. Teraz zakradłem się do pułapki z siatką. Zobaczyłem, że liny były przecięte. Ze skraju lasu zobaczyłem Sławka spieszącego w stronę Baranowa. Pozostało mi tylko znowu pobiec dnem wyschniętego rowu melioracyjnego. Do płotu otaczającego pałac i park wróciłem po kilku minutach. Założyłem dres i przekradłem się do hotelu. Na piętrze, przy swoich drzwiach spotkałem Kasię wychodzącą z pokoju sąsiadującego z moim. - Spacer był udany? - zapytała uważnie mi się przyglądając. - Chyba długo biegłeś? wskazała na krople potu na moim czole. - Jak widzisz, jestem cały i zdrowy - ukłoniłem się. - To do zobaczenia wieczorem - Kasia uśmiechnęła się. Wszedłem do pokoju, wykąpałem się i ogoliłem. Potem przygotowałem garnitur, wybrałem koszulę i położyłem się na łóżku, żeby chwilę odetchnąć. Włączyłem telewizor, akurat w porze wieczornych wiadomości. Prominentny polityk właśnie uroczyście przecinał wstęgę nowo wybudowanego, trzykilometrowego odcinka autostrady. Pomyślałem sobie, że to w sam razy tyle, by pomieścić samochody stojące w korku w warszawskich godzinach szczytu. Na zwołanej właśnie konferencji prasowej dziennikarze wcale nie pytali o kolejne nitki autostrad, ale o planowaną rekonstrukcję rządu, kolejną w tej kadencji Sejmu. Z rosnącą irytacją słuchałem wywodów polityka oraz dziennikarza, usiłującego wytłumaczyć słowa urzędnika. Miało to ukryć fakt, że we władzach brakuje fachowców. Złośliwym zbiegiem okoliczności w kolejnym materiale zobaczyłem Alfreda Kobyłkę - człowieka, który zlikwidował nasz departament w ministerstwie i zagroził zwolnieniem mnie z pracy zaraz po tym jak wrócę z urlopu, na który mnie wysłał. Analitycy życia politycznego mówili o Kobyłce jako uzdolnionym urzędniku, który potrafi skutecznie zreorganizować pracę urzędów. - Tak naprawdę do rozpoczęcia błyskotliwej kariery brakuje mu tylko spektakularnego sukcesu - tak brzmiało ostatnie zdanie tej relacji.

49

Oszołomiony tym co zobaczyłem, wyłączyłem telewizor. Musiałem iść na biesiadę. Ucztę zorganizowano na krużgankach pierwszego piętra pałacu. Były tam ustawione ciężkie stoły i długie ławy. Iza trzymała dla mnie miejsce obok siebie. Po przeciwnej stronie siedzieli Sławek, Emil i Kasia. Pan Leonard usiadł u szczytu naszego stołu. Przyglądałem się Sławkowi. Wyglądał bardzo mizernie. Chyba wiszenie w siatce i długie spacery bardzo go wyczerpały. Dziwne, że miał taką słabą kondycję, skoro był eksploratorem, a ci są przyzwyczajeni do długich wędrówek z wykrywaczami metali. Na imprezie podawano pyszne potrawy i trunki. Uświetniała ją kapela grająca muzykę z epoki renesansu. Można się tu było poczuć jak na dworze książęcym. Szybko gwar rozmów zagłuszył wszystkie inne dźwięki. Biesiadujący milkli tylko wtedy, kiedy wnoszono nowe potrawy. Dyskretnie przyglądałem się Kasi, a kiedy tylko nasze spojrzenia spotkały się, na jej twarzy rozkwitał porozumiewawczy uśmiech. - Przestań się tak na nią gapić, bo Emil wyzwie cię na pojedynek - Iza wyszeptała mi do ucha. - Chyba nie ma wyłączności na jej towarzystwo? - chciałem się pokazać jako hardy mężczyzna. Pan Leonard najwidoczniej nie znosił, kiedy był poza centrum zainteresowania i postanowił wdać się ze mną w pogawędkę. - Panie Pawle, zapewne czytał pan o Bursztynowej Komnacie? - zagadnął mnie. - Tak - krótko odpowiedziałem obserwując uważnie twarz rozmówcy, czy nie zdradzi się jakimś gestem, że wie o moich poszukiwaniach tego zaginionego skarbu. - Tylko tyle? - pan Leonard był zdziwiony. - Jako dziennikarz zajmuje się pan tematyką poszukiwań i o sprawie Bursztynowej Komnaty mówi pan tylko jednym słowem? Bursztynowa Komnata była swego czasu uznana za ósmy cud świata. Teraz w Petersburgu prezentowana jest jej kopia, której uroczyste otwarcie nastąpiło w trzechsetlecie założenia miasta. W dziele jej odnowienia wielce hojną była jedna z niemieckich firm energetycznych... - A niedawno Niemcy i Rosja podpisały umowę o wspólnej budowie gazociągu na dnie Bałtyku - wtrąciła Iza. - Zostawmy politykę - pan Leonard nerwowo machnął ręką. - Co się z nią stało? Co pan o tym sądzi? Zastanawiałem się nad odpowiedzią. Było to tym ważniejsze, bo naszej dyskusji z uwagą przysłuchiwała się Kasia. Domyślałem się, co chciała mi zaproponować, a teraz musiałem zaprezentować się od jak najlepszej strony. - Niedawno wpadła mi w ręce książka dwójki brytyjskich dziennikarzy Catherine Scott-Clark i Adriana Levy, którzy opisali swoje rosyjskie peregrynacje w poszukiwaniu Bursztynowej Komnaty - mówiłem. Pan Tomasz, mój szef podarował mi tę książkę mówiąc: „Ciekawy punkt widzenia”. - Jak wiadomo, los Bursztynowej Komnaty pozostaje nieznany, chociaż jest wiele teorii na temat tego, co mogło się z nią stać w czasie drugiej wojny światowej. Tym co ogromnie razi w tej książce jest styl, w jakim została napisana. Czytelnik staje się świadkiem niebotycznych trudności dwojga mieszkańców cywilizowanego kraju, niedawnej potęgi morskiej, którzy w poczuciu wielkiej misji znaleźli się w kraju na poły dzikich i dziwnych ludzi. Dziennikarzom

50

rzucano kłody pod nogi, a niektóre dokumenty udało się zdobyć i wynieść tylko dzięki szybkości ich nóg. I tak w kółko, brakowało tylko czarnej wołgi i kilku smutnych pogrobowców KGB. Fakt, że obecna Rosja może nie przystaje do standardów życia i pracy na przykład w Cambridge, nie powinien być źródłem aż tak długich opisów, bo para ta najwidoczniej nie postawiła nogi w żadnym innym kraju dawnego bloku wschodniego. W rosyjskich archiwach spotkali się z nieprzychylnością, a nasi historycy w angielskich stają często przed barierą finansową, bo mało co można dostać tam za darmo. - Jeśli będziesz chciał, żeby coś dla ciebie wydobyć, to daj mi znać - wtrąciła Kasia. Znam kilka ważnych osób tu i ówdzie - dodała z tajemniczym uśmiechem. - Niech pan mówi! - ponaglał mnie pan Leonard. - Wielkim walorem tej książki jest opis powstania Bursztynowej Komnaty kontynuowałem. - Wiedzą państwo, że dar króla pruskiego dla cara nie był wyrazem hojności, ale skąpstwa, bo król pruski zamiast złota, które mógł wydać na zbrojenia wolał pozbyć się masy bursztynu. Na początku XVIII wieku król bardziej kochał się w swojej gwardii olbrzymów niż w dziełach sztuki. Mnie najbardziej zaciekawiły szczegóły techniczne związane z Komnatą. Były to opisy montażu paneli wyjaśniające, czemu Rosjanie nie ewakuowali Bursztynowej Komnaty, kiedy w 1941 roku Wehrmacht zbliżał się do Carskiego Sioła. Komnatę zamaskowano jako zwykły pokój, ale niemieccy żołnierze przypadkowo odkryli istotę kamuflażu i komnata w skrzyniach wyjechała do Królewca, gdzie do 1945 roku składowano ją w piwnicach królewieckiego zamku. Kiedy 10 kwietnia tego roku generał Otto Lasch podpisywał kapitulację Królewca, Bursztynowa Komnata była... No właśnie, oto jest zagadka od dziesięcioleci nurtująca poszukiwaczy. Poszukiwano jej w Niemczech, są wskazówki kierujące poszukiwania na bagna lub do wnętrz fortyfikacji w okolicach Królewca. Są też i tropy prowadzące do Polski, do Pasłęka i Dzikowa... Może była na pokładzie „Wilhelma Gustloffa”, którego wrak Rosjanie w drugiej połowie lat czterdziestych penetrowali bebesząc jego ładownie ładunkami wybuchowymi? Może ósmy cud świata spłonął w czasie alianckiego bombardowania Królewca? A może zniszczyli go zdobywcy Królewca? Ta ostatnia, zaskakująca teza jest wnioskiem książki brytyjskich dziennikarzy. Czy jest mocno umotywowana? Dotąd mało kto szukał informacji w rosyjskich dokumentach, więc nie brano tej wersji wydarzeń pod uwagę. Oprócz pułkownika Awenira Owsjanowa, do Polski nie dotarł żaden poważny rosyjski poszukiwacz Bursztynowej Komnaty, a więc polscy pasjonaci tego tematu mieli dość ograniczony dostęp do pewnych informacji, tym bardziej że Rosjanom wcale nie musi zależeć na nagłośnieniu pewnych wydarzeń. Cały czas nurtuje mnie, czemu Rosjanie wykonali kopię słynnego zaginionego skarbu? Czyżby nie wierzyli w jego odnalezienie? - Ktoś, kto znał miejsce skrytki już nie żyje, albo chciał zbyt wysoką cenę za informacje - oceniał pan Leonard. - Być może - przyznałem. - Mój zawód polega na ciągłym kształceniu się, zbieraniu rożnych informacji, układaniu ich w większą całość. W jednym z pism branżowych dotyczących muzealnictwa znalazłem artykuł o tym, jak po wojnie Urząd Bezpieczeństwa zajmował się poszukiwaniem dzieł sztuki ukrytych w styczniu 1945 roku, tuż przed wkroczeniem wojsk sowieckich do Prus Wschodnich. Śledzono

51

ogrodnika zatrudnionego w majątku ziemskim, do którego hrabia pisał listy w 1947 roku pytając o stan pałacu i niektórych miejsc w okolicy. - Komunistyczna milicja wydobyła te skarby? - zaciekawił się pan Leonard. - Część tak, bo opisy kilku figurek odkryto niedawno w archiwach. Inna rzecz bardziej mnie zainteresowała. Pamiętają państwo nazwisko niemieckiego uczonego odpowiedzialnego za zagrabione dzieła sztuki składowane przez hitlerowców w Królewcu? - Doktor Rhode - Iza mówiąc o rzeczach oczywistych nieznacznie wzruszała ramionami. - A co się z nim stało? - dopytywałem się, z góry wiedząc, jakie wkrótce zrobię wrażenie na moich słuchaczach. - Współpracował z Sowietami, ale ostatecznie zginął w ruinach Królewca powiedział pan Leonard. Widziałem, że mój wywód zaczynał go mocno intrygować. - Być może tak było - pokiwałem głową. - Faktem jest, że ogrodnik zatrudniony w majątku owego pruskiego junkra pod koniec 1944 roku też miał na nazwisko Rhode. Tylko z tego nazwiska wymieniany jest w dokumentach Urzędu Bezpieczeństwa. Państwu zostawiam ocenę faktu tej dziwnej zbieżności nazwisk i dat. Cisza, jaka, zapanowała przy naszym stoliku była bardzo wymowna. - Ty! - Iza nagle uderzyła mnie w bok. - Czemu nie mówiłeś, że masz taki fajny temat? Masz go zrobić! - Tak jest! - żartobliwie zasalutowałem. - Wkrótce się tym zajmę. Nie kłamałem. Rzeczywiście planowałem jesienią wyjechać na Mazury, żeby zająć się poszukiwaniem części kolekcji dzieł sztuki z jednego z pruskich pałaców, zaginionej w 1945 roku. Zmęczony dłuższą przemową, siedzeniem i gwarem w tym miejscu krużganka postanowiłem przejść na drugą stronę. Wziąłem pajdę chleba, na którą nałożyłem gruby plaster mięsa i stanąłem oparty o balustradę. Liczyłem, że zwabię do siebie Kasię. Nie pomyliłem się. Podeszła z długim, cienkim papierosem między palcami. - Twój wywód o Bursztynowe Komnacie był ciekawy - powiedziała. - Myślisz, że ona jeszcze istnieje? - Lepiej wierzyć, że tak. Warto mieć marzenia. - Jeszcze lepiej móc je zrealizować. - Już dziś o tym mówiłaś - nawiązałem do naszej rozmowy w pokoju hotelowym. - I jeszcze powinniśmy o tym pogadać. Pójdziemy do parku? - Teraz? - zdziwiłem się. - Boisz się mnie czy ciemności? Po takim pytaniu żaden mężczyzna chyba nie odważyłby się nie pójść do parku. Wymknęliśmy się niczym para kochanków. Pewnie tak o nas pomyślał ochroniarz pilnujący wejścia do pałacu. Park, ze ścieżkami między żywopłotami i szemrzącą wodą w fontannach, wyglądał tajemniczo. Rzadko rozstawione latarnie nadawały otoczeniu barw jakby wszędzie żarzyły się węgle. Od razu skręciliśmy w lewo, ku wschodniemu skrzydłu pałacu. Kiedy szliśmy, chrzęściły drobne kamyczki, którymi wysypano tu przejścia.

52

- Paweł, pozwolisz, że nie będę owijała w bawełnę i powiem wprost, o co mi chodzi? - Kasia uważnie śledziła wyraz mojej twarzy. - Mów. - Przyjechałam tu. żeby odszukać pewien skarb. - Chyba nie Bursztynową Komnatę? - zażartowałem. - Ogromna skrzynia pełna wyrobów ze złota brzmi dostatecznie interesująco? - Jakich wyrobów? - Monet i trochę figurek. Ty dostaniesz zapłatę w dolarach. - Czemu nie oferujesz mi części łupu? - Będzie ci się należała gaża za pracę, jaką dla mnie wykonasz. Od ciebie zależy, czy zarobisz również na wysoką premię za znalezienie skrzyni. Czy zgadzasz się na takie warunki? - Mam obawy, czy nie chcesz mnie oszukać. Może te figurki i monety są bardzo cenne, a więc może wolałbym łup podzielić między nas? - To są rzeczy, których nie sprzedasz na oficjalnym rynku nie wzbudzając zainteresowania kolekcjonerów i władz. Chyba lepiej wziąć gotówkę i mieć święty spokój? - w głosie Kasi wyczułem nutę rozdrażnienia. - Masz rację - przyznałem. - Co to za skarb i co wiesz o miejscu jego ukrycia? - We wrześniu 1939 roku pod Baranowem, przez prowizoryczny most na Wiśle, przechodziły rożne jednostki wojska polskiego wycofujące się przed naporem pancernych formacji Wehrmachtu. W kolumnie taborowej była ciężarówka cywilna ze skarbami pewnego hrabiego. Wśród nich była skrzynia pełna złota. Wierzysz w opowieści o pirackich skarbach? - Powiedzmy, że tak, - To był właśnie piracki skarb! - Żartujesz? - udawałem niedowierzanie. - Nie. - Skąd on się tu wziął. - Ten hrabia w okresie międzywojennym wyjechał na Kubę. Tam wynajął szkuner i ruszył w rejs po Morzu Karaibskim. Przy okazji na jakiejś wyspie odkrył to złoto. - A co wiesz o skrytce? - Wiem, że to zabrzmi głupio, ale po wskazówki trzeba pójść do admirała Benbow. - Do kogo?! - Tylko tyle wiem. - Chyba ktoś ci zrobił dowcip - roześmiałem się. - Szukałaś tego admirała w Wielkiej Brytanii? - Nie ma takiego i nie było w Royal Navy przez ostatnie sto lat. - A mimo to chcesz szukać tego skarbu? - Tak, bo rozmawiałam z człowiekiem, który go widział i na dowód, że mówi prawdę, dał mi to - Kasia wyjęła zza bluzki medalion, identyczny jak ten, który zostawił mi Leśnik podczas naszego spotkania w Sandomierzu. - Kto ci to dał? - zapytałem czując, że złoto jest nagrzane od ciepła ciała Kasi. Ufasz temu człowiekowi? - Muszę, to był mój dziadek.

53

ROZDZIAŁ SZÓSTY ZDRADA TOMA LONTA * WIZYTA SŁAWKA * NA TROPIE SZAJKI POSZUKIWACZY SKARBU * PORANNY WYŚCIG * KŁOPOTY TO MOJA SPECJALNOŚĆ

Musiałem zachować kamienny wyraz twarzy, by nie zdradzić, ile wiem o tej sprawie. Kasia patrzyła na moją reakcję. Wiedziałem, że teraz wiele zależy od mojego talentu aktorskiego. - Kim był twój dziadek? - zapytałem. - Zajmował się badaniem dziejów piratów? - Na dokładne wyjaśnienia jeszcze przyjdzie czas - stwierdziła Kasia. - Ten medalion jest dowodem, że ten skarb istnieje. - Czy wiesz, co oznaczają te znaki na nim? - Nie. Takie medaliony nosili marynarze z tajemniczej organizacji zrzeszającej piratów. Nazywała się ona „Clavis”. - To w języku łacińskim oznacza „Klucz” - wtrąciłem i zaraz tego pożałowałem. - Znasz łacinę? - Kasia zaciekawiła się. - Tylko pojedyncze słowa - pospiesznie zapewniłem ją. - Te znaki to podobno klucz napisany diabelskim alfabetem znanym tylko kapitanom okrętów ze zbójecką załogą. W drugiej połowie XVII wieku korsarze i piraci zawarli układ. Postanowiono wtedy, że piraci nie będą atakowali się nawzajem, będą informowali się o ruchach wszelkich okrętów i wspólnie utworzą skarbiec - rodzaj banku czy kasy zapomogowej dla weteranów, którzy zostali kalekami lub wylądowali w więzieniach. Autorem paktu był kapitan szkockiego pochodzenia, który z równą nienawiścią łupił okręty i statki hiszpańskie i angielskie. Nazywano go Tomem Lontem, od zapalonych lontów, mocowanych przez niego w czasie bitwy do kapelusza, by zawsze móc odpalić jeden z czterech pistoletów, z którymi nigdy się nie rozstawał. Tom Lont najprawdopodobniej zaczynał rozbójniczą karierę od funkcji chłopca okrętowego, ale szybko awansował, zdobył uznanie kompanów i został kapitanem. Hasał na Morzu Karaibskim, u zachodnich wybrzeży Afryki, na wschodnich krańcach Ameryki Południowej. Podobno w szczytowym momencie dowodził flotyllą trzech okrętów. Wtedy właśnie zawarł pakt z diabłem. - To już chyba jakaś bajka? - zauważyłem. - To zależy jak się spojrzy na ten fakt. Opowieści o Tomie Loncie znane są tylko z przekazów ustnych spisanych przez Georga Lucatora w połowie XIX wieku podczas jego pobytu na Jamajce. Może ludzie, którzy przekazywali sobie te opowieści, chcieli, by w nich znalazły się wątki nawiązujące do obrzędów voodoo. W nich konszachty z dziwnymi, mrocznymi mocami są na porządku dziennym, a to właśnie sam diabeł miał zabezpieczać pirackie skarby. Układ pomiędzy kapitanami wzmocnił pozycję Lonta. Rzeczywiście utworzyli wspólny skarbiec, ale po trzech latach nagle Lont namówił swoją załogę do zdrady. Przypłynął do skrytki, oszukał diabła i zabrał złoto, które przewiózł w inne miejsce. Ze swoimi ludźmi ukrył zdobycz, a następnej nocy, na pełnym morzu wysadził w powietrze swój statek ze śpiącymi piratami na pokładzie. Sam uciekł na szalupie, ale nikt go już nigdy nie spotkał.

54

- To wszystko brzmi bardzo dziwnie - wyraziłem swoje wątpliwości, bo uważnie słuchałem Kasi. - Na czym polegał pakt z diabłem? Kto wie, co się stało z okrętem Lonta, skoro nikt z załogi nie przeżył. A te medaliony? Do czego one miały służyć? - Diabeł za pilnowanie złota tradycyjnie chciał dusz potępieńców. Płonące szczątki okrętu Lonta znaleźli piraci, którzy ścigali go, by oddał ich skarby. Medaliony były pomysłem Lonta i pełniły funkcję znaków rozpoznawczych, ale zawarte na nich były konkretne wskazówki. Powiedziałam ci prawie wszystko, co wiem o tych pirackich skarbach. Przemyśl to i spotkajmy się jutro. - Na jutro zaplanowana jest chyba wycieczka do Sandomierza - przypomniałem Kasi. - Tym lepiej, będziemy mogli tam na mieście spotkać się w jakimś zacisznym miejscu i porozmawiać. Wracam na ucztę, bo nasza długa nieobecność wyda się komuś szczególnie dziwna. - Na przykład komu? - zapytałem. - Leon i Emil. Czy to nie dziwna para? Milczałem nie wiedząc, co właściwie powinienem powiedzieć. Na tej sesji byli sami dziwacy, nie wyłączając mnie. Kasia pobiegła do pałacu zostawiając mnie samego z myślami. Powoli wracałem do hotelu. Nie miałem już ochoty na gwar głosów potrzebowałem ciszy. Informacje, jakie przekazała Kasia były niezwykle cenne, zwłaszcza o przedwojennym hrabim - poszukiwaczu skarbów na Karaibach. Zastanawiałem się, jak wpaść na trop tego hrabiego. Jedyny pomysł, jaki przychodził mi do głowy, to telefon do pana Tomasza - zupełnie jak w jednym z teleturniejów, gdzie możliwość zapytania przez telefon przyjaciela o zdanie nazywana była „kołem ratunkowym”. Przed wejściem do hotelu natknąłem się na Ewę. Była nieco spłoszona moim widokiem. Widocznie chciała tu chwilę odetchnąć świeżym powietrzem, nacieszyć się spokojem przed powrotem uczestników biesiady. - Jedzenie na uczcie ci nie smakuje? - zdziwiła się. - Lubię niekiedy w samotności pomyśleć o tym i owym. - O skarbach? - Nie wiem czy w pogoni za zagadkami nie przegapiłem kilku innych cennych skarbów. - Jakich? - Takich jak ty - nie wiem co mnie podkusiło, żeby to powiedzieć. Nasza znajomość nie trwała dostatecznie długo i bałem się , że Ewa przestraszy się mojej śmiałości. Ona jednak tylko uroczo się uśmiechnęła. - Dziękuję ci za ten komplement - powiedziała. - Muszę wracać do pracy. Dziękowała tym swoim pięknym, głębokim, bardzo kobiecym i ciepłym głosem, by w następnej frazie użyć urzędowego tonu. - Przepraszam! - rzuciłem za nią. Odczekałem chwilę, zebrałem myśli i ułożyłem odpowiednie przeprosiny. Wszedłem do holu, ale Ewy tam nie było. Pomaszerowałem do swojego pokoju. Położyłem się na wygodnym, małżeńskim łożu i leżałem patrząc w sufit. To co sobie zaplanował Leśnik, zaczęło się spełniać.

55

Teraz musiałem rozpocząć delikatną grę. Cały czas czułem dyskomfort, że muszę oszukiwać. Moich wątpliwości w żaden sposób nie potrafiły zagłuszyć myśli, że robię to w słusznej sprawie. Moje rozmyślania przerwało ciche pukanie do drzwi. Wstałem i otworzyłem je. Na korytarzu stał Sławek, ten młody poszukiwacz, i rozbieganym wzrokiem patrzył na boki. - Mogę wejść? - wyszeptał konspiracyjnym tonem. - Tak, proszę - zaprosiłem go. Młodzieniec jeszcze pachniał pieczeniami i sosami, jakie podawano na uczcie. Usiadł na krześle i nerwowo zacierał ręce. - Mam sprawę - zaczął. - Czy mogę być z tobą szczery? - To zależy tylko od ciebie - odpowiedziałem. Zastanawiało mnie, do czego zmierza Sławek. - Jak to: ode mnie? - zdziwił się. - Ludzie niekiedy wspominają o szczerości, a potem mówią prawdę, półprawdy lub... - zawiesiłem głos, żeby mój gość sam sobie dopowiedział resztę znanego powiedzenia. Po jego minie mogłem zrozumieć, że nie bardzo wiedział, co miałem na myśli. Milczałem oczekując dalszego ciągu jego wywodów. - Chciałbym zaproponować ci współpracę - oznajmił Sławek. - Tak?! - starałem się powstrzymać uśmiech. - Czemu akurat mnie? - Uważnie słuchałem tego co mówiłeś o poszukiwaniach i o Bursztynowej Komnacie. Doszedłem do wniosku, że jesteś uczciwym człowiekiem, któremu mogę zaufać. Przerwał jakby spodziewał się, że potwierdzę jego słowa. - Jestem uczciwy, ale to czy możesz mi zaufać, jest tylko i wyłącznie twoją decyzją stwierdziłem. - Jak rasowy dziennikarz, jesteś trochę złośliwy - zauważył Sławek. - Jeszcze nie jestem złośliwy, tylko na razie uczciwy i szczery. Zawsze myślałem, że cechami dobrego dziennikarza są dociekliwość, rzetelność i ciekawość świata. Złośliwość chyba nie ma znaczenia w żadnym zawodzie. - No, nieważne - Sławek nie chciał wdawać się w tego rodzaju dysputy. - Chcesz mieć dobry materiał na reportaż? - Po to tu przyjechałem. - A co byś powiedział na taki materiał z gatunku dziennikarstwa śledczego? Wiesz, że teraz dają dziennikarzom nagrody za takie teksty? - A czego miałby dotyczyć ten materiał? - Szajki, która chce odnaleźć i wywieźć z Polski prawdziwy skarb - wyszeptał Sławek. - Jaki skarb? - Jeszcze nie wiem, - A kto jest w tej szajce? - Jak to? Nie zauważyłeś? Ten stary Niemiec, Emilek i ta Kaśka. Oni spiskują ze sobą. Wykorzystali tę konferencję jako przykrywkę, żeby prowadzić poszukiwania. - Jak się o tym dowiedziałeś? - Podsłuchałem!

56

- Tu, za ścianą, mieszka Kasia - wskazałem palcem. - Może teraz ze szklanką przytkniętą do drugiej strony muru słucha tego co mówisz i śmieje się - napomniałem Sławka. - Żeby rzucać oskarżenia, trzeba mieć dowody. Nie wiem, czy zauważyłeś, ale wszyscy uczestnicy tej konferencji prowadzą dziwne rozmowy na temat skarbów. - Od samego początku udawałem, że nie znam niemieckiego i dlatego Leonard i Emil z niczym nie kryli się w rozmowie, którą prowadzili przy mnie. Cały czas gadali o jakimś skarbie, który ukryty jest w tej okolicy. - I chcesz, żebyśmy go znaleźli przed nimi? - Pewnie! - A co zrobimy z tym, co odkryjemy w skrytce? Sławek zakłopotany umilkł, ale tylko na krótką chwilę. - Najważniejsze to zdążyć przed Niemcami! Czemu mają nam sprzątnąć coś sprzed nosa? A co ty byś zrobił ze skrzynią pełną złota? - wypytywał mnie. - Postąpiłbym jak uczciwy człowiek - uśmiechnąłem się. - Dobra, będziemy się tym martwili, jak już coś odkryjemy - stwierdził Sławek. - To jak? Spóła? - wyciągnął do mnie dłoń. - Może dasz mi czas do zastanowienia? - poprosiłem. - Ty, ale nie ma czasu! Trzeba szybko działać! - Sławek nalegał, żebym się zdeklarował. - Stary, to jest wyścig. Wygrywa tylko najlepszy! - Jak to się stało, że tu przyjechałeś? - nagle zapytałem. Sławek wyprostował się i miał zakłopotaną minę. - Czym się zajmujesz, że cię stać na udział w tej konferencji? - zadałem kolejne pytanie. Konsternacja Sławka rosła. - Myślisz, że nikt nie widział, jak rozmawiałeś z tymi dzieciakami, które ukradły pieczeń z naszej konferencyjnej kolacji? - blefowałem. Tym zupełnie pogrążyłem Sławka. Chciał zadać mi jakieś pytanie, ale wciąż zbierał myśli. - No dobra, powiem ci prawdę! - powiedział. - Jestem agentem do zadań specjalnych. - Tak? - znowu musiałem pohamować rozbawienie. - Naprawdę! Muszę się konspirować! - Właśnie się dekonspirujesz! - Nie mam wyjścia. Jeśli ktoś się tu dowie, kim jestem, to będę wiedział, że to ty wszystkim o tym doniosłeś. - Nie mam takiego zamiaru... - ...I dobrze, bo bym wezwał policję - Sławek gwałtownie mi przerwał. - Nie miałem takiego zamiaru, bo i tak nikt by mi w to nie uwierzył. Co to za agent, którego udaje się tak łatwo rozszyfrować? Dla kogo pracujesz? - Dla ministerstwa... - nie dokończył. - Nie powiem! - jak obrażone dziecko założył ręce na piersi. - To nie mów! - zaproponowałem. - Ja też nikomu nie będę mówił o naszej rozmowie. Umówmy się, że po prostu nie będziemy sobie wchodzili w drogę. Nie obchodzą mnie twoje podejrzenia. Mam tu swoją robotę do wykonania i tym się zajmę. Zgoda? - teraz ja wyciągnąłem dłoń do Sławka.

57

Ociągając się uścisnął ją, a potem bez słowa wstał i wyszedł. Ledwo trzasnęły drzwi za nim, zadzwonił telefon na stoliku obok łóżka. - Tak? - odezwałem się podnosząc słuchawkę. - Miałeś rację z tą szklanką - usłyszałem głos Kasi. - Tak szybko wróciłaś z biesiady? - Śledziłam Sławka. - Czemu? - Bo zauważyłam, że bardzo się wszystkim interesuje. Miałam wrażenie, że to jakiś szpicel, ale teraz jestem prawie pewna, że to jakiś mitoman. Wydaje mu się, że jest tajnym agentem - w słuchawce rozległ się śmiech Kasi. - Dobrej nocy! - Dobrej - odpowiedziałem. - Zaraz przykleję swoją szklankę do ściany i będę słuchał, jak chrapiesz i co mówisz przez sen. - Zapewniam cię, że nie chrapię. Kasia wyłączyła się. Zamknąłem drzwi na klucz i zrezygnowany usiadłem. Chwyciłem za telefon komórkowy i wysłałem wiadomości tekstowe do Leśnika i pana Tomasza. Nie chciałem zakłócać im spokoju w nocy. Sam też wkrótce położyłem się spać. Przez sen słyszałem, jak wracali ostatni uczestnicy biesiady na zamku. Obudziłem się wczesnym rankiem. Znowu śnił mi się koszmar związany z Ewą, że uderza mnie w twarz. Włączyłem laptop i połączyłem się ze swoją skrzynką poczty elektronicznej. Był tam list od Leśnika. Bardzo lakoniczny: Witaj! Wiedziałem o tym, ale nie chciałem cię do niego uprzedzać. Dasz sobie z nim radę. Michał

Typowe zachowanie Leśnika. Wiedział, nie powiedział, bo i tak sobie z tym poradzę. Wieczorem wysłałem pytanie do przyjaciela, czy wiedział o przyjeździe na konferencję Sławka i roli, jaką ten miał tu pełnić. Gdybym wcześniej znał rolę Sławka, to mógłbym zdradzić się jakimś niepotrzebnym słowem. Założyłem dres i zbiegłem do parku na poranny jogging. W recepcji była Ewa. Pomachałem do niej i uśmiechnąłem się jednocześnie przepraszając za wczorajsze zbyt śmiałe słowa. - Nie przepraszaj, bo to było miłe! - mówiła odwracając wzrok w stronę monitora, jakby chciała pod pozorem natłoku pracy uniknąć tego tematu. Przyznaję, że tego u niej nie rozumiałem, bo zauważyłem, że wcale się na mnie nie gniewała. Wybiegłem do parku. Od strony zachodniej pałacu, tam gdzie na piętrze była Galeria Tylmanowska, za niewysokim murkiem, w otoczeniu żywopłotów stała fontanna. Kiedy koło niej przebiegałem, usłyszałem za sobą czyjeś pospieszne kroki. Ktoś usiłował mnie dogonić. To był Emil. Zwolniłem i zrównał się ze mną. W szortach i koszulce na ramiączkach dumnie prężył w porannym słońcu potężnie umięśnioną klatkę piersiową i muskuły na rękach. - Cześć, podoba ci się Kasia? - zapytał wprost. - Można z nią porozmawiać na różne tematy - odpowiedziałem wymijająco. - Na przykład jakie? - Chyba na każdy.

58

- Myślisz, że masz u niej szanse? - Szanse na co? - Na romans? Skręciliśmy w alejkę biegnącą równoległe do północnego skrzydła pałacu. Słysząc ostatnie słowa Emila potknąłem się, Emil stanął i patrzył na mnie z dezaprobatą. - Skąd ten dziwny pomysł, że miałbym z nią romansować? - zatrzymałem się przy Emilu. - Myślisz, że jestem ślepy?! - warknął zbliżając się do mnie. - Myślę, że nie - cofnąłem się o krok. - To radzę ci, żebyś trzymał się od niej z daleka! - Emil wycelował we mnie palec wskazujący i uderzył mnie nim w pierś. - Żadnych wieczornych długich spacerków! Jasne? - odwrócił się i ruszył dalej. - A czemu? - zapytałem. Emil zawrócił i szedł na mnie z groźną miną. - Na co, chłopaki, czekacie?! - nagle dobiegła do nas Kasia. Przebierała w miejscu nogami i kręciła głową na boki chcąc rozruszać mięśnie szyi. - Co masz taką przestraszoną minę? - popatrzyła na mnie. - Zaproponowałem mu wyścig dookoła parku - Emil wyprężył się jak żołnierz na apelu. - Pismacy zawsze mieli słabą kondycję. - Bieganie w kółko jest dobre dla małych dzieci - stwierdziła Kasia. - Zrobimy prawdziwy wyścig. Stąd do bramy - wskazała prawą ręką - i potem do tej budki z rusztem - wyprostowała lewą rękę w jej stronę. - Przegrani wykonają po jednym życzeniu zwycięzcy. Trasa biegu dowolna. - I wszystkie chwyty dozwolone?! - upewniał się Emil. - Spróbuj! - Kasia błyskawicznie uniosła dłoń z trzema wyprostowanymi palcami. Trzy! Dwa! Jeden! Start! - krzyczała zginając kolejne palce. Pomknęła jak strzała. Teraz dopiero zauważyłem, że jej strój, leginsy i obcisła koszulka na ramiączkach wspaniale ukazywały zgrabną i wysportowaną sylwetkę. - Nie gap się! - Emil mocno uderzył mnie w plecy. On biegł stawiając długie kroki, wyprostowany, mocno wybijając się od ziemi. Ruszyłem za nim. We trójkę biegliśmy rzędem wąskim szpalerem między żywopłotami. Szybko znaleźliśmy się na szerokiej alei dojazdowej prowadzącej od bramy do pałacu. Kasia wyprzedzała nas o dwa metry, a Emil nieustannie starał się zagrodzić mi drogę nie dopuszczając, żebym go wyprzedził. Kasia pierwsza dotknęła prętów bramy wjazdowej i zawróciła. Emil ustąpił jej, a wtedy ja wskoczyłem w przestrzeń pomiędzy nim a Kasią. Kilkoma susami dopadłem do końca pierwszego etapu wyścigu i wtedy poczułem jakby gigantyczny walec wciskał mnie pomiędzy pręty. To był Emil. - Uważaj, gdzie się wciskasz! - syknął mi do ucha. Jeszcze lekko oszołomiony pobiegłem za Kasią i Emilem. Dziewczyna oddaliła się już prawie na sześć metrów. Emil oglądał się w moją stronę ze złośliwym uśmiechem na twarzy. Nie pozostało mi nie innego jak ominąć go łukiem. Przyspieszyłem i wbiegłem na trawnik po prawej stronie. Przemknąłem pod niskimi gałęziami świerku i jarzębiny; nagle wyrosły przede mną plecy Emila. Chciałem go wyprzedzić a lewej strony, a on

59

odskoczył, jakby chciał mnie jednak przepuścić. Uwierzyłem w jego dobre intencje i zaraz tego pożałowałem. On podstawił mi nogę! Leciałem z rozpędem na alejkę wysypaną drobnymi kamyczkami. Teraz przydały mi się odruchy wyniesione z maty na sali treningowej. We wszystkich sztukach walki naukę zaczyna się nie od zadawania ciosów, lecz od bezpiecznego upadku. Dzięki godzinom spędzonym na ćwiczeniach kończących się upadkami teraz wystarczyło tylko odpowiednio ułożyć rękę, ugiąć kolano i bezpiecznie przetoczyłem się przez ramię. Emil planował, że po mojej wywrotce przeskoczy nade mną. Nagle, kiedy znajdował się w powietrzu, potknął się o moje barki, akurat w chwili, kiedy wstawałem. Wiedziałem, co się teraz wydarzy i tylko schowałem głowę między ramiona. Emil przeleciał ponad mną i sam wyłożył się na żwirze. Wstałem i wyciągnąłem dłoń, żeby mu pomoc podnieść się. On tylko splunął. Pobiegłem ta Kasią. Gnałem przeskakując żywopłoty, dróżki, w poprzek przez trawniki, ale z daleka widziałem, ze Kasia stała oparta o ścianę budki wybudowanej wokół rusztu. Chwilę po mnie kulejąc nadbiegł Emil. - Przegraliście! - Kasia uśmiechała się. - Odzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta. Emil, moje życzenie jest takie, ze masz przeprosić Pawła. - Za co? - Emil oburzył się. - Grałeś nie fair! Nie dyskutuj, bo taka była stawka wyścigu. - Przepraszam! - Emil rzucił w moją stronę. - Pawle, dziś nie odstąpisz mnie nawet na krok - powiedziała do mnie. - A co ze mną? - oburzenie Emila jeszcze bardziej wzrosło. - Masz dziś wychodne! - Kasia zażartowała. - Co będzie, kiedy będę chciał załatwić jakieś swoje prywatne sprawy? - zapytałem. - Będę przy tobie - Kasia uśmiechnęła się i pobiegła w stronę hotelu. - Jeszcze się policzymy! - Emil pogroził mi i ruszył za Kasią. Przyznam, ze zmęczył mnie ten bieg z przeszkodami. Do budynku hotelowego dotarłem spacerem, po kilku minutach. Przed wejściem spotkałem wyraźnie podenerwowaną Ewę. Chyba niepewna tego, co ma zrobić, trzymała w dłoni telefon komórkowy. - Co się stało? - zapytałem ją - Przed wjazdem czekają tamci - odpowiedziała. - Mają samochód i trochę boję się teraz wracać do domu. Kiedy tylko odeszłam kilkanaście metrów od bramy, oni ruszyli za mną. Przestraszyłam się i wróciłam do hotelu. Wiedziałem, kogo miała na myśli mówiąc: „tamci”. - Może zadzwonimy po policję? - zaproponowałem. - Nie - Ewa nerwowo pokręciła głową. Domyślałem się, o czym myślała. W takich małych społecznościach jak w tym miasteczku nie wypadało rozwiązywać konfliktów z pomocą policji. Funkcjonariusze z niewielkiego komisariatu także mieszkali w tej okolicy i pewnie wszyscy się tu doskonale znali. - Podwiozę cię - zaproponowałem. - Nie, zadzwonię do kogoś z miasteczka - Ewa pomachała telefonem. - Jeszcze zaczną cię ścigać i znowu będzie jakaś afera jak ta przed warsztatem.

60

- Spokojnie - delikatnie objąłem Ewę. - Schowasz się na tylnym siedzeniu mojego wehikułu. Poczekaj tu chwilę - poprosiłem ją. Wbiegłem do swojego pokoju, zabrałem kluczyki i dokumenty i wróciłem na dół. Zaprowadziłem Ewę do wehikułu. Ona położyła się na tylnym siedzeniu, tak że nie była widoczna z zewnątrz, i wyjechałem z terenu pałacu. Na prawo od bramy, przy bloku stało audi, w którym zobaczyłem znajome mi twarze. Pomachałem do nich ręką i ruszyłem w stronę miasteczka. Niestety, ruszyli za mną. - Nie wyglądaj, przez okienko, im chyba chodzi o mnie - powiedziałem do Ewy. - Co się stało? - przestraszyła się. - Jadą za mną. - I co teraz zrobimy? - Jesteś przekonana, że nie jedziemy na policję? - upewniałem się. - W żadnym razie! - To zrobimy chłopcom niespodziankę - uśmiechnąłem się do swoich myśli. W miasteczku, na rynku zawróciłem. Audi jechało za mną. Spokojnie minąłem pałac i wyjechałem w kierunku Dymitrowa Małego. Po niecałym kilometrze wypatrzyłem zjazd na polną drogę. Skręciłem, a audi też. Chłopcy nabrali odwagi, bo jechałem powoli po wyboistej drodze i zbliżyli się do mnie na odległość czterech metrów. - Co ty wyprawiasz? - dziwiła się Ewa czując jak kołysze wehikułem. - Którędy ty jedziesz? - To idealna droga do naszych celów - stwierdziłem. Wjechaliśmy pomiędzy kartofliska, już po zbiorze ziemniaków i bronowaniu, ale jeszcze niezaorane. Gwałtownie skręciłem w prawo przełączając napęd na cztery koła. Spod wehikułu trysnęły grudki wyschniętej ziemi. Łukiem objechałem audi, które zatrzymało się na wybojach i nawet specjalnie nie zwalniając wróciłem do szosy. W kilka minut dojechałem do domu Ewy. Nie zatrzymałem się na dłużej, tylko wróciłem do hotelu. - Nic panu ci obwiesie nie zrobili? - zagadnął mnie strażnik. - Skoro widział pan, że tu się czają, to czemu pan nic nie zrobił? - A niby co? Przyjrzałem się ochroniarzowi. Ten był młody, dumny ze swojej funkcji, ale i nie przejawiający żadnej inicjatywy. Rozmawiał ze mną z czystej ciekawości, bo słyszał, że mam kłopoty z miejscowymi łobuzami. Zrezygnowany machnąłem ręką i pojechałem pod hotel. Na korytarzu, przed swoim pokojem spotkałem Kasię idącą na śniadanie. - Czemu tak wozisz tę wiejską gąskę? - zapytała. - To przez nią masz kłopoty z miejscowymi? - Kłopoty to moja specjalność - żartowałem, ale twarz miałem poważną, bo nie spodobało mi się to, jak Kasia mówiła o Ewie.

61

ROZDZIAŁ SIÓDMY KRZEMIEŃ PASIASTY * GRÓB HRABIEGO NOWICKIEGO * W SANDOMIERSKICH WĄWOZACH * TRANSPORT ZE SKARBAMI * POSZUKIWANIA CHORĄŻEGO OKONIA * SPOTKANIE Z PIRATAMI

Szybko wykąpałem się i zszedłem na śniadanie. Po wczorajszej biesiadzie wszyscy mieli wyśmienite humory i teraz czekali na wycieczkę do Sandomierza. Punktualnie pod hotel przyjechał autokar i wszyscy wsiedliśmy do niego. Kasia przy śniadaniu i w autobusie nie odstępowała mnie na krok. Emil był wściekły, a Iza tylko gestem pogratulowała mi sukcesu. Sandomierz doskonale pamiętałem z wielu pobytów, ale i tak najbardziej utkwił w mej pamięci z czytanki, w której Halina Krępianka, córka kasztelana wprowadza Tatarów do sandomierskich podziemi, gdzie najeźdźcy giną po zawaleniu się tuneli. Historia tego miasta jest znacznie dłuższa. Osada ulokowała się na styku szlaków handlowych i archeolodzy odkryli na terenie sandomierskiej Starówki ślady osadnictwa sięgające X wieku. W czasie rozbicia dzielnicowego po śmierci Bolesława Krzywoustego Sandomierz był jedną ze stolic księstw dzielnicowych. To stąd wywodzili się tacy książęta, jak: Henryk zwany Sandomierskim, Bolesław Kędzierzawy, Kazimierz Sprawiedliwy, Leszek Biały, Bolesław Wstydliwy. Najazdy Tatarów w XIII wieku spowodowały zniszczenie i wyludnienie miasta, które lokowano w 1286 roku w nowym, trudniej dostępnym miejscu. W 1349 roku miasto najechali i spalili Litwini. Odbudowano je w drugiej połowie XIV wieku, za czasów Kazimierza Wielkiego, i w takim kształcie zabudowa Starego Miasta przetrwała do dziś. W XV i XVI wieku miasto rozwijało się, a jego mieszkańcy wyjeżdżali na studia, prowadzili ożywione kontakty handlowe. Znowu wojna, tym razem potop szwedzki w połowie XVII wieku, spowodowała zniszczenia w mieście. Szwedzi wycofując się po półrocznej okupacji wysadzili w powietrze sandomierski zamek. Po trzecim rozbiorze Sandomierz znalazł się pod administracją austriacką, po 1815 roku w Królestwie Polskim - pod rządami carskiej Rosji. W okresie międzywojennym, kiedy w widłach Wisły i Sanu powstawał Centralny Okręg Przemysłowy, Sandomierz miał być centrum administracyjnym i kulturalnym tego ośrodka przemysłowego. Podczas drugiej wojny światowej miasto nie ucierpiało i zostało wyzwolone 18 sierpnia 1944 roku. Szybko dojechaliśmy do Sandomierza i wysiedliśmy na dobrze mi znanym parkingu. Wdrapaliśmy się na wzgórze, gdzie była zabytkowa część miasta. Na skrzyżowaniu ulic pomiędzy katedrą a zamkiem Kasia chwyciła mnie za rękę. Zostaliśmy w tyle za grupą, potem Kasia wciągnęła mnie do sklepu jubilerskiego, w którym sprzedawano wyroby z krzemienia pasiastego. Wchodząc poruszyliśmy mały, blaszany dzwoneczek nad drzwiami. Sprzedawca i producent wyrobów ze słynnego krzemienia był niczym zbój Rumcajs - postać z czeskiej dobranocki. Spomiędzy skołtunionej, ciemnej brody wyglądały wielkie, czarne jak węgiel oczy. Artysta patrzył na nas podejrzliwie, bo Kasia nie oglądała jego wyrobów, tylko przez okno wyglądała na zewnątrz.

62

Znałem ten sklep, bo tu kiedyś robiłem zakupy dla pewnej damy. - Poproszę coś dla tej pani - wyszeptałem do Rumcajsa. - Obiecałem jej prezent jako przeprosiny. Obraziła się, bo śmiałem się, że w innym sklepie tak długo przebierała w biżuterii, aż zgubiliśmy swoją wycieczkę. Teraz ja robię zakupy, a ona pilnuje naszej grupy - wymyślałem na poczekaniu. Rumcajs chyba zrozumiał, co miałem na myśli. Bez słowa sięgnął pod ladę i wyłożył po kilka sztuk wisiorków, broszek i kolczyków. Zaopatrzony przez Leśnika w spory „fundusz reprezentacyjno-operacyjny” nie żałowałem pieniędzy i kupiłem dwa ładne komplety. Zakupy zajęły mi najwyżej kilka minut. Wychodząc objąłem Kasię w talii i jakby była moją narzeczoną wyprowadziłem ze sklepu. Na chodniku, w pełnym słońcu mogła dopiero docenić urok krzemieni pasiastych. Kamienie te pozwalały tworzyć ozdoby niepowtarzalne, a chyba właśnie tę oryginalność Kasia doceniła najbardziej. Dyskretnie, żeby tego nie zobaczyła, schowałem drugi komplet do kieszeni kurtki. - Dziękuję! - Kasia obejrzała prezent i spontanicznie pocałowała mnie w policzek. Czemu mi to kupiłeś? - Na pamiątkę - uśmiechnąłem się. - A ty czemu postanowiłaś uwolnić się od reszty towarzystwa? - Muszę ci coś pokazać i chcę z tobą spokojnie zaplanować nasze poszukiwania. Słońce wspaniale grzało, a słaby wiatr znad Wisły sprawiał, że nie panowała jednak duchota. Idąc ulicą Staromiejską minęliśmy zamek, którego budowę rozpoczęto za czasów Kazimierza Wielkiego, a za Zygmunta Starego nadano mu charakter renesansowej rezydencji. Po zniszczeniach z czasów szwedzkich, za panowania Jana III Sobieskiego, był restaurowany, by po rozbiorach, w XIX wieku stać się więzieniem, które było tu do 1959 roku. Obecnie na zamku jest muzeum. Zeszliśmy też na chwilę w kasztanową aleję prowadzącą do drewnianego dworku Skorupskich. Został wybudowany w XIX wieku przez rodzinę szlachecką, która osiadła w mieście. Kasia cel naszej wycieczki znała tylko z map i przewodnika, bo cały czas rozglądała się jakby poszukiwała jakichś znaków orientacyjnych. Tak doszliśmy do kościoła Świętego Pawła. Wybudowano go w pierwszej połowie XV wieku w miejscu pierwotnej, drewnianej świątyni ufundowanej w 1226 roku przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. W XVII wieku gotycką budowlę rozbudowano. Dodano jedno przęsło nawy i tam przeniesiono gotycki portal wejścia głównego. W 1809 roku właśnie tu rozegrała się znana chociażby z „Popiołów” Stefana Żeromskiego walka na bagnety. Weszliśmy do środka, gdzie pokazałem mojej towarzyszce stiukowe dekoracje kolebkowego sklepienia, bogato polichromowane i złocone ołtarze główny i przy ścianie tęczowej, stalle w prezbiterium, ambonę, chór. Wszystko tu urzekało, a cisza tego miejsca, z dala od głównych szlaków turystycznych, skłaniała do modlitwy lub przynajmniej chwili zadumy. Kiedy wyszliśmy ze świątyni, Kasia zaprowadziła mnie na cmentarz. Tam zajrzała do notatek i zaprowadziła mnie do jednej z kwater. - Hrabia Franciszek Nowicki - przeczytałem z nagrobka. Prosty, kamienny obelisk informował, że hrabia żył w latach 1888-1939. Czekałem, aż Kasia powie mi, czemu mnie tu przyprowadziła.

63

- Człowiek, który odnalazł piracki skarb leży właśnie tu - powiedziała Kasia. Pomyśleć, że mój dziadek kilkadziesiąt lat temu stał w tym samym miejscu co ja teraz. Wtedy nie wiedział przez jakie piekło będzie musiał przejść. Na twarzy dziewczyny zagościł smutek. Zadumana patrzyła na groby okryte wielokolorowymi plamami liści leżących na grobach wokół nas. Rozglądając się zauważyłem, że ktoś stara się ukryć za pniem wysokiego buku. - Chodźmy - delikatnie ująłem Kasię pod łokieć. Wyprowadziłem ją furtką w stronę wąwozów zwanych „Piszczele”, bo kiedy zaczęły usypywać się ich ściany, to pokazały się leżące tam ludzkie kości. Sandomierzanie zaraz dorobili legendę, że wąwozy to dawne podziemia, w które Tatarów wprowadziła dzielna córka kasztelana. Teraz brnęliśmy przez warstwę liści, a niekiedy natykaliśmy się na pozostałości czyjejś uczty w plenerze: puszki po napojach, papiery, tacki i widelczyki z tworzyw sztucznych. Trochę było mi wstyd, kiedy prowadziłem tędy Kasię, ale szukałem dobrego miejsca na kryjówkę. W pewnym momencie zobaczyłem wywrócone drzewo i głęboki wykrot w miejscu gdzie stało. Szybko pchnąłem tam moją towarzyszkę i wskoczyliśmy do dziury. Pachniało tu próchnem. Bez słowa przytknąłem palec do ust dając znać, żeby Kasia milczała. Nasłuchiwałem. Po kilku minutach rozległy się pospieszne kroki. Ostrożnie podniosłem głowę. Tak jak przypuszczałem, to był Sławek. Natychmiast schowałem się. Widziałem, że Kasia chciała zapytać, czemu robię to wszystko, ale powstrzymała się. Spokojnie leżałem oparty o ścianę jamy i patrzyłem na tarczę zegarka. Po pięciu minutach znowu słychać było kroki. Tym razem ktoś biegł. Wyjrzałem. To Sławek wracał w stronę cmentarza. Kasia pojęła, że ukrywaliśmy się tu przed kimś, kto nas śledził i ten ktoś już odszedł. Chciała wstać, ale powstrzymałem ją gestem. Po kolejnych pięciu minutach podniosłem się i pomogłem Kasi otrzepać kurtkę z grudek zaschniętego piachu. Cały czas nakazywałem jej milczenie i ostrożnie prowadziłem w górę wąwozów, w stronę miasta. Po krótkim marszu wyszliśmy na obrzeża sandomierskiej Starówki. Odszukaliśmy sklep spożywczy. Kasia chciała chipsy i wodę mineralną. Ja wybrałem tradycyjny zestaw: bułkę i kefir. Znaleźliśmy ustronne miejsce za Domem Jana Długosza, który był nie tylko pierwszym polskim historykiem, ale i kanonikiem sandomierskim. Widzieliśmy stąd Wisłę i most prowadzący na drugą stronę rzeki, gdzie była przemysłowa dzielnica Sandomierza. - Kto to był? - zapytała Kasia. - Sławek - odpowiedziałem. - Widział, przy którym grobie staliśmy. - To nie szkodzi - Kasia machnęła ręką. - Mówiłaś, że to ten hrabia odkrył piracki skarb. Rozumiem, że to i on go ukrył. Poznanie nazwiska tego człowieka jest ważną wskazówką. - Po części masz rację, ale to nie hrabia ukrył ten skarb. - A kto? Twój dziadek? - On też nie. Ta odpowiedź nieco mnie zaskoczyła. - To kto? - zapytałem. - Pewien dziewięcioletni chłopiec.

64

O ile wcześniej domyślałem się, jaki mógł być przebieg wydarzeń przed laty, o tyle teraz relacja Kasi mogła tylko budzić moje zdumienie. - Może nadszedł wreszcie czas na wyjaśnienie kilku zagadek? - odezwałem się. Hrabia zmarł w 1939 roku. Może to przypadek, ale chyba można założyć, że zginął w czasie działań wojennych. Mam rację? - Tak. Kiedy rozpoczęła się wojna Franciszek Nowicki ewakuował swój majątek z okolic Ujazdu do Nałęczowa. Z dworku wyjechały trzy samochody osobowe i trzy furmanki. Wozy nigdy nie dotarły do uzdrowiska, gdzie hrabia miał wykupioną willę. Jeden z samochodów został trafiony, kiedy niemieckie sztukasy zaatakowały kolumnę uchodźców. W tym aucie lokaj i jego syn przewozili trzy skrzynie należące do hrabiego. Auto z przestrzeloną chłodnicą nie mogło dalej jechać, a od postrzału w szyję zginął ten lokaj. Mały chłopiec został sam i wtedy na drodze pojawiła się kolumna wozów i ciężarówek wojskowych. Mój dziadek, Romuald Okoń, zlitował się nad chłopcem i zabrał go ze sobą. Jego i trzy skrzynki należące do hrabiego. - Rozumiem ten humanitarny gest wobec chłopca, ale transport wojskowy nie powinien był zabierać bagaży należących do cywili - zauważyłem. - Dziadek opowiadał, że pracował wtedy dla Sztabu Generalnego i miał do wykonania pewną misję. Nigdy nie powiedział mi jaką. Dowodził konwojem dwóch ciężarówek pilnowanych przez trzech jego podkomendnych. Miał wolne miejsce na pace, a ten chłopiec tak prosił... Płakał mówiąc, że jego nieżyjący tata kazał mu zawieźć te rzeczy do pana hrabiego, który zaopiekuje się chłopcem. Co ty byś zrobił na miejscu mojego dziadka? - Zabrałbym dzieciaka i te graty - przyznałem. - Konwój mojego dziadka dostał się między szeregi uciekającego wojska. Było straszne zamieszanie i nikt nie wiedział, czy most w Sandomierzu jeszcze stoi. Ludzie i żołnierze opowiadali, że saperzy wybudowali przeprawę pod Baranowem, więc rzeka uciekinierów ruszyła w tamtym kierunku. Most pod Baranowem był, ale uszkodzony. Ciężarówki można było przeprawić tylko promem, do którego uwiązano dodatkowo tratwę wybudowaną na wojskowych pontonach. Dziadek miał specjalny rozkaz i dowódca przeprawy musiał przeprawić jego ciężarówki w pierwszej kolejności. Jedna wjechała na prom, druga, z dziadkiem i chłopcem, na tratwę. Kiedy byli na środku rzeki, nadleciały sztukasy. Dziadek opowiadał, że wtedy nienawidził i podziwiał tych pilotów bombowców. Lecieli wprost na most i pontony przez długie smugi pocisków wystrzeliwanych przez karabiny maszynowe. Bomba wybuchła już w wodzie, obok promu. Zerwała cumę łączącą go z tratwą. Na tratwie pociski karabinowe z samolotu zabiły kierowcę i ciężko raniły dziadka. Zapamiętał tylko jak odpływali od mostu. Nikt na nich nie zwracał uwagi, bo wszyscy byli zajęci walką z niemieckimi samolotami. Z kolei dziadek zapamiętał, że obudził się w jakiejś chacie. Słychać było huk dział. Obok łóżka siedział ten chłopiec. Dziadek zapytał go, co stało się z ciężarówką. Janek, bo tak miał na imię ten syn lokaja, odparł, że zabrali ją Niemcy, ale skrzynki zdążył dobrze schować. Na to do chałupy wszedł rybak. To on sprowadził tratwę do brzegu i opatrzył mojego dziadka. Wtedy Janek stwierdził, że musi powiadomić o wszystkim hrabiego, bo trzeba wydobyć te skrzynki.

65

- A więc to ten Janek je ukrył? - zdziwiłem się. - Taki malec? Jak on sobie z tym poradził? - Schował nie skrzynie, tylko ich zawartość. Otworzył je i złożył to co było w środku w tylko sobie znanych skrytkach. - Nie w jednej? - upewniałem się. - Oddzielnie złożył rzeczy hrabiego i dokumenty wiezione przez mojego dziadka. - I ten Janek nikomu nie powiedział, gdzie to jest? - Wspomniał tylko o tym admirale Benbow. - Twój dziadek zadowolił się tylko tymi wskazówkami? - Nie miał wyjścia. Janek przepadł bez wieści. Powiedział, że jedzie do Nałęczowa do hrabiego i już nie wrócił. Dziadek leczył rany do połowy października. Wtedy pojechał do Nałęczowa. Ludzie mówili, że hrabiego zabrali gestapowcy, a w jego willi mieszkał jakiś pułkownik. Sąsiedzi opowiadali, że hrabia też podobno ukrył swoje rzeczy i Niemcy zawzięcie ich szukali, ale nikt nic nie wiedział o skrytkach hrabiego. Potem dziadek trafił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Po wojnie wrócił do Polski. - Nie bał się, że komunistyczne władze go aresztują? - dopytywałem się. - Przecież żołnierze doskonale wiedzieli, co się działo z tymi, którzy pierwsi odważyli się przyjechać do kraju rządzonego przez komunistów. - Bał się, ale chciał odnaleźć tego Janka. Chłopak zostawił mu tylko ten złoty medalion... - A dziadek chciał odszukać resztę skarbu? - domyśliłem się. - Prosiła go o to wdowa po hrabim Nowickim. Po wojnie dziadek spotkał ją w Londynie i to ona opowiedziała o tych pirackich skarbach. Te złoto potrzebne było hrabinie, a przydałoby się Jankowi i mojemu dziadkowi. Cały czas zastanawiało mnie, czy to dziadek oszukał Kasię, czy teraz ona nie mówi mi całej prawdy. - Przyjechał i co się wydarzyło? - dopytywałem się. - Został potraktowany jak szpieg. Janka nie znalazł. Trafił do człowieka, który wtedy kierował promem, ale dziadka aresztowała milicja i niczego się nie dowiedział. Milicjanci przywieźli go do Sandomierza, do więzienia i tu go przesłuchiwali. Tłukli go zupełnie tak jak gestapowcy. Dziadkowi podsuwano różnych tajniaków udających współwięźniów. Trafił tam też człowiek, który powiedział, co się stało z hrabią Nowickim. Tylko jedną noc spędził z moim dziadkiem w jednej celi. Następnego dnia podobno go rozstrzelano, bo w czasie wojny był kapralem w Armii Krajowej. Ten człowiek opowiedział dziadkowi, że gestapo chciało, by hrabia pomógł im odszukać tego Janka. Przywieźli hrabiego z Nałęczowa do Sandomierza, bo gdzieś tu był ten chłopak. Franciszek Nowicki odmówił współpracy i pewnego dnia gestapo kazało grabarzom pochować go na cmentarzu. „Ciekawe, kto ufundował hrabiemu ten skromny nagrobek?” - pomyślałem. Na razie starałem się wyciągnąć jak najwięcej informacji od Kasi. - Po jakimś czasie dziadka zwolniono i on wrócił do Anglii - Kasia zakończyła opowieść. - A medalion miał ze sobą w Polsce? - Nie, zostawił go u znajomego w Szkocji

66

- To rzeczywiście hrabia Franciszek Nowicki jest naszym jedynym tropem. Musimy dowiedzieć się, gdzie mieszkał, jak nazywał się jego lokaj i gdzie teraz może być jego syn. - Dziadek mówił, żeby popytać ludzi w Baranowie - podpowiadała Kasia. Twierdził, że w miasteczku żyją ludzie, którzy mogą pamiętać czasy wojny. - Jako dziennikarz będę mógł to uczynić nie wzbudzając większych podejrzeń zauważyłem. - Tylko ty chyba zadarłeś z jakimiś miejscowymi gangsterami? - Skąd o tym wiesz? Kasia tylko tajemniczo się uśmiechnęła. - Czas na nas - powiedziała wstając. Rzeczywiście, na rozmowie minął nam czas do południa, a wkrótce nasz autokar miał wracać do Baranowa na obiad. Mieliśmy jeszcze godzinę do odjazdu, więc postanowiliśmy zwiedzić, choćby pospiesznie, sandomierską Starówkę. Sandomierz ma dwa najsłynniejsze zabytki, które ujrzane na fotografiach zaraz kojarzą się z tym miastem. Pierwszy z nich to Brama Opatowska, Gotycka budowla została w XVI wieku zwieńczona charakterystyczną attyką. Równie znany jak Brama Opatowska jest sandomierski ratusz i rynek z otaczającymi go kamieniczkami. Rynek ma wymiary 110 na 120 metrów. Żałowałem, że do dziś nie zachowały się arkadowe podcienia z wyjątkiem dwóch kamienic. W centralnym punkcie rynku stoi ratusz. Jego najstarsza część, na planie kwadratu, powstała w połowie XIV wieku. Na przełomie XV i XVI wieku ratusz rozbudowano i dobudowano trójstrefową attykę, uważaną za najpiękniejszą attykę ratuszową w Polsce. W XVII wieku, po zachodniej stronie budynku postawiono wieżę, na której jest zegar z XVIII wieku. Obecnie w ratuszu są muzeum, sala ślubów i siedziba miejscowego stowarzyszenia kulturalnego. Kupiliśmy z Kasią lody i usiedliśmy na murku oglądając pierzeje kamienic i turystów. Wygrzewaliśmy się we wrześniowym słońcu. Wydawało mi się, że gdzieś w tłumie ludzi, może w kawiarnianym ogródku, dostrzegłem Sławka, który śledził nas zza płachty rozłożonej gazety. Z Kasią nie rozmawialiśmy o sprawie poszukiwań skarbu. Wiedziałem, że będę musiał sam poprowadzić poszukiwania, jednocześnie śledząc poczynania Kasi, która chyba nie była ze mną do końca szczera. Niechętnie opuszczaliśmy nasz punkt obserwacyjny na rynku i poszliśmy do autobusu. Przywitało nas zawistne spojrzenie Emila, którego Leonard szturchnął w bok, jakby chciał tym gestem zmobilizować syna do bliższych kontaktów z Kasią. - Co robisz po obiedzie? - Kasia zapytała mnie, kiedy autobus zaczął jechać w stronę Baranowa. - Muszę popracować i z kimś się spotkać - odpowiedziałem. - Z tą blondynką? - Nie, z trzema panami w łódce nie zapominając o ich psie - zażartowałem. Kasia zmarszczyła czoło intensywnie myśląc. Wiedziała, że sparafrazowałem tytuł typowej angielskiej opowieści o wyprawie łodzią trzech dżentelmenów. Była bystrą dziewczyną i szybko skojarzyła fakty. - Masz na myśli porywaczy pieczonego prosiaka? - zapytała szeptem nachylając się do mojego ucha. Pokiwałem głową.

67

- Więc wtedy wieczorem znalazłeś ich? - upewniała się. - Tak - mruknąłem. - I czemu nam nic nie powiedziałeś? Czego od nich teraz chcesz? - Mogą nam się przydać - wyjaśniłem. - Pewnie pochodzą z Baranowa i znają mieszkańców miasteczka. Mogą nam podpowiedzieć, kto jest dobrym informatorem i wie coś o wydarzeniach z września 1939 roku. - Cwaniak z ciebie - Kasia obdarzyła mnie uśmiechem. - Weźmiesz mnie ze sobą? - Wolałbym nie. Mogą się spłoszyć widząc aż dwie dorosłe osoby. - Ej! Chyba nie jestem taka straszna?! Na taki argument już nie mogłem znaleźć dobrej riposty. Trochę żałowałem swojego gadulstwa, ale miałem też nadzieję, że nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło. - Spotkamy się pół godziny po kolacji pod Galerią Tylmanowską - powiedziałem. Wróciliśmy do hotelu i poszliśmy do restauracji w pałacu na obiad. Uczestnicy konferencji po wycieczce i sutym posiłku postanowili oddać się leniuchowaniu na łóżkach w swoich pokojach lub na ławeczkach w parku. To był czas na rozmowy w podgrupach. Ja w pokoju ani myślałem o odpoczynku. Wysłałem pocztą elektroniczną list do Leśnika. Potem wiadomość tekstową do szefa. Pierwszy odpisał pan Tomasz zapraszając mnie na następny dzień do Nałęczowa. Leśnik odezwał się pół godziny później zapowiadając, że potrzebne mi rzeczy otrzymam jeszcze dziś wieczorem. Następne cztery godziny spędziłem przed monitorem komputera buszując w sieci w poszukiwaniu potrzebnych mi informacji. Po takim czasie intensywnego wpatrywania się w ekran miałem uczucie jakby ktoś nasypał mi do oczu garść piachu, a w głowę stukał młotkiem. Z radością wyłączyłem komputer i rozprostowałem plecy i ramiona. Przebrałem się i zapukałem do sąsiadki. Razem poszliśmy na kolację. - Rzeczywiście musiałeś pracować - powiedziała przyglądając mi się. - Widać jak masz zmęczone oczy. W pokoju mam tabletki, które pomagają w takich sytuacjach. Dam ci kilka. - Nie zapominaj o naszym wieczornym spotkaniu - przypomniałem jej. Przy kolacji pan Leonard żartując próbował dowiedzieć się, gdzie z Kasią zniknęliśmy. My wymyślaliśmy niestworzone historie jak szukaliśmy w Sandomierzu ukrytych skarbów. Emil w milczeniu jadł, Iza zaśmiewała się z naszych bzdur, a Sławek tylko przeszywał mnie zimnym i wrogim spojrzeniem. Kiedy skończyłem posiłek i wyszedłem z restauracji, dogonił mnie Sławek. - Widzę, że zdradziłeś Polskę! - rzucił zrównując się ze mną. - Lepiej nie rzucaj tak poważnych oskarżeń! - ostrzegałem go. - Postanowiłeś trzymać z tą międzynarodową szajką! - Nie krzycz tak, bo zwracasz na nas uwagę - syknąłem. - W twojej pracy najważniejsza jest dyskrecja. Zapomniałeś o tym? - W jakiej pracy? - zdziwił się Sławek. - Już nie jesteś tajnym agentem? - roześmiałem się. - To był tylko taki żart. Myślałem, że tym skuszę cię do współpracy. Tamci obiecali ci więcej kasy? - Nie ma żadnych „tamtych”. Pracuję sam i tylko dla moich czytelników.

68

- Akurat! Sławek irytował mnie swoją postawą, tym jak mnie traktował i kim był. Stanąłem. On też się zatrzymał. Objąłem jego szyję przyjacielskim gestem. Mocno przycisnąłem go do siebie. - Nigdy nie mów, jaki jestem - szeptałem mu wprost do ucha. - Nie znasz mnie, więc mnie nie oceniaj. Umówmy się, że więcej nie będziesz się do mnie zbliżał i odzywał. Zgoda? Zwiększyłem moc uścisku. - Zgoda! - Sławek wykrztusił. Puściłem go i w tej chwili pożałowałem swojego zachowania. Niepotrzebnie użyłem siły, nie musiałem być aż tak agresywny. Zły na siebie i sytuację, w jakiej się znalazłem, pomaszerowałem do pokoju. Starałem się uspokoić biorąc lodowatą kąpiel. Założyłem wygodne wojskowe spodnie i bluzę, i pobiegłem na spotkanie z Kasią. Czekała w umówionym miejscu. Stała sama, więc od razu poszliśmy w głąb parku, w róg ogrodzenia za budką z rusztem. Z daleka widziałem, że piraci wystawili czujkę jednego z kamratów, który siedział w krzakach i obserwował nas. Uprzedził kumpli głośnym gwizdem. Szedłem zdecydowanym krokiem, na przełaj przez trawnik. Byli wszyscy trzej i oczywiście ich pies. Chwilę patrzyliśmy na siebie. Flint wydawał się ciekaw mojej osoby, Barrel był nieco wystraszony, a Dirk zawadiacko spoglądał mi w oczy. Tylko Silver siedział i powoli zamiatał ogonem po ziemi. - I co, kamraci?! - nagle odezwałem się. Aż podskoczyli na dźwięk mojego głosu. Silver stulił uszy. - Należy wam się piątka za akcję zdobycia pieczeni - powiedziałem. Na twarzach chłopców zagościły uśmiechy. Nie znali mnie, ale pochwała mile połechtała ich dumę. - Ale stawiam wam pałę z zachowania! - prawie krzyknąłem. - Wezwałem was na pokojowe spotkanie, a wy przygotowaliście na mnie aż trzy pułapki?! Czemu?! Gdzie nasza morska solidarność? - To kapitan też? - Barrel nieśmiało zapytał podnosząc dwa palce, jak uczeń zgłaszający się do odpowiedzi. - Co też? - Kasia dopytywała się. - Jesteś kapitanem? - Kapitanem Custosem - usłużnie podpowiedział Barrel. - Bardziej Kustoszem czy Strażnikiem? - Kasia stała się nagle podejrzliwa. - To mój przydomek jeszcze z czasów szkolnych - skłamałem. Rzeczywiście słowo „kustosz” pochodziło od łacińskiego „custos”, co oznaczało właśnie „strażnika”. Nieostrożnie sam się zdemaskowałem swoim przydomkiem. Skąd mogłem przypuszczać, że o kapitanie Custosie będzie wiedział ktoś więcej niż ci trzej chłopcy? - Słuchajcie, kamraci - zwróciłem się do piratów. - Powiem bez ogródek. Pomożecie mi znaleźć ludzi z Baranowa, którzy pamiętają ciekawe historie związane z wojną, a zostaniecie wynagrodzeni. Nic nie ryzykujecie, a bardzo nam pomożecie. To moja przyjaciółka, Czarna Mamba. Kasia patrzyła na mnie z mieszaniną oburzenia i rozbawienia. Piraci potraktowali przydomek całkowicie poważnie. Wstali i grzecznie przywitali się z Kasią.

69

- To pan przy warsztacie rozwalił chłopców Szpuli? - Dirk wtrącił pytanie. Mówiłem wam, że to musi być ten sam człowiek? - zapytał chłopców. - Kapitanie, co będziemy mieli z tego, że będziemy milczeli? - Nie zależy mi na tym, czy będziecie paplali jak baby, czy zachowacie się jak piraci i dochowacie tajemnicy. To wy coś stracicie, a nie ja. Ty, Dirk, powinieneś wiedzieć, że wcale nie boję się Szpuli i jego kompanów. - A co możemy stracić? - prychnął Dirk. - Szpula to jest gość! - Kapitanie Flint - spojrzałem na chudzielca - kiedy nauczy pan kompanów podstawowych zasad i właściwych manier, proszę zostawić mi wiadomość w hotelu. - O co mu chodzi? - Dirk zdziwił się. - O honor - podpowiedział mu Barrel. - Kapitan Custos nie wydał nas i wcale nam tego nie wypomina. Zdradziliśmy go zastawiając na niego pułapki, a on przyszedł tu do nas z propozycją i ręką na zgodę. Co zrobiłby Szpula na jego miejscu? Barrel nikomu nie musiał tego tłumaczyć, bo mentalność małomiasteczkowego łobuza zmusza go do agresji, a siła i budzenie lęku to jego jedyna broń. - Święte słowa, panie Barrel - odezwał się Flint. Uśmiechnąłem się zadowolony, bo czułem, że z tych piratów będę miał jeszcze pożytek.

70

ROZDZIAŁ ÓSMY PRZESYŁKA OD LEŚNIKA * WYPRAWA DO NAŁĘCZOWA * ROMANTYZM WOKULSKIEGO * WILIA HRABIEGO * ZAMKNIĘCI W PUŁAPCE *KTO BYŁ PRZED NAMI?

Kasia była rozbawiona stylem rozmowy młodzieńców i zerkała na mnie wesoło mrużąc oko. Zostawiłem piratów samym sobie i z moją towarzyszką spacerem szliśmy w kierunku hotelu. - Konferencja kończy się pojutrze - zauważyła Kasia. - Jeszcze tylko jeden dzień dyskusji i wykładów i trzeba wyjechać. - Możemy zostać, żeby prowadzić poszukiwania - odpowiedziałem. - Ty zostań w Baranowie, a ja pojadę do Nałęczowa. Może tam znajdę ślady hrabiego Nowickiego. Zauważyłem, że Kasią wstrząsnął jakiś nerwowy dreszcz. - Nie ufasz mi? - zapytałem ją głosem pełnym wyrzutu. - Ufam - odpowiedziała po chwili wahania. - Naprawdę chcesz wykorzystać te dzieciaki do naszych celów? - Czemu nie? - roześmiałem się. - Nasi nowi przyjaciele są stąd i tą sprytni. - A ten Szpula? Co zrobi, jak się dowie, że piraci współpracują z tobą? - Nie dowie się - zapewniałem Kasię, chociaż sam nie miałem aż takiej pewności. Kasia nie odezwała się już ani słowem. Wróciliśmy do swoich pokoi i na korytarzu życzyliśmy sobie dobrej nocy. Kiedy tylko wszedłem do siebie, zadzwonił telefon. - Halo? - odezwałem się podnosząc słuchawkę. - Tu portiernia przy bramie - usłyszałem męski głos. - Mam przesyłkę dla pana. Czy przynieść ją do hotelu? - Dziękuję panu, sam po nią przyjdę - odpowiedziałem. Po kilku minutach trzymałem w ręku grubą i ciężką paczkę. Przez papier pakowy wyczułem, że w środku są książki. To Leśnik przysłał mi pomoce naukowe. Czekała mnie więc noc spędzona na czytaniu i robieniu notatek. Kiedy maszerowałem ścieżką w stronę hotelu, nagle z krzaków, wprost przede mnie wyskoczył Dirk. - Ty jeszcze nie w domu? - zdziwiłem się. - Odrobiłeś już lekcje? - Jutro jest piątek, to zawsze zdążę odrobić lekcje w weekend - chłopak lekceważąco machnął ręką. W tym jednym geście zawarł najprawdopodobniej cały swój stosunek do edukacji. - Kompani kazali mi coś kapitanowi powiedzieć. - Słucham - zachęcałem go. - Rozumiem, co pan miał na myśli i nic nie powiem Szpuli. Kapitan Flint prosił, żeby przekazać, że cała nasza załoga będzie z panem współpracowała. - Bardzo dobrze - ucieszyłem się. - Jutro, po obiedzie, spotkajmy się w waszej kryjówce nad Wisłą. Przyjdziecie? - Ta jes! - Dirk wyrzucił z siebie słowa połykając końcówki. Zaraz obrócił się na pięcie i zniknął mi z oczu wśród parkowych krzewów. W pokoju otworzyłem paczkę zawierającą książki dotyczące przebiegu kampanii wrześniowej. Już w liceum nauczyłem się, że w każdej dobrej książce historycznej jest indeks osób oraz nazw geograficznych. Ułatwiają one poszukiwanie potrzebnych informacji wtedy, kiedy nie mamy czasy na studiowanie całego dzieła. Leśnik postarał

71

się i wybrał naprawdę rzetelnie przygotowane opracowania. Wykąpałem się, usiadłem na łóżku, uruchomiłem swój odtwarzacz muzyki i czytałem. Skończyłem pracę przed trzecią. Przed snem schowałem książki do szafki nocnej, a notatki do kieszeni bluzy. Zasypiając myślałem o tym, co wyczytałem i co opowiadała mi Kasia. Powoli układał mi się pełny obraz tego, co działo się w okolicach Baranowa we wrześniu 1939 roku. O siódmej zadzwonił budzik w moim telefonie komórkowym. Długi, zimny prysznic pomógł mi otrząsnąć się z resztek snu. Zjadłem obfite śniadanie i kiedy uczestnicy konferencji dopiero wstawali, ja już wyjeżdżałem wehikułem z terenu parku. W Baranowie, przejeżdżając przez rynek, zobaczyłem Ewę dźwigającą dwie spore torby z zakupami. Zatrzymałem się przy chodniku i otwierając drzwi od strony pasażera wychyliłem się. - Mogę cię podwieźć? - zapytałem. Ewa czuła, że ludzie obserwują ją. Wiedzieli, że to ja zadarłem ze Szpulą. Pewnie domyślali się, że to stało się z powodu Ewy. Teraz to nasze spotkanie wcale nie wyglądało na przypadkowe. Wahanie dziewczyny trwało tylko chwilę. Wsiadła i westchnęła z ulgą. Wyjechałem z miasta i skierowałem się na polną drogą prowadzącą do gospodarstwa jej dziadka. - Tak wcześnie gdzieś jedziesz? - Ewa odezwała się, kiedy wolno jechaliśmy po wybojach. - Tak, do Nałęczowa. - Nie interesuje cię już konferencja? - Będzie na niej moja szefowa, a ja mam swoje zadanie do wykonania. - Tak? Jakie? - Muszę poszukać śladów pewnego pana hrabiego - przybrałem tajemniczy ton. - Długo tam będziesz? - Wrócę do Baranowa na obiad. Może pojedziesz ze mną? - zaproponowałem Ewie wycieczkę wyczuwając, do czego zmierzają jej pytania. - Będę ci tylko przeszkadzała - dziewczyna krygowała się. - Nie będziesz, a może wręcz przeciwnie - pomożesz mi. - Tak? A jak? - Swoim uśmiechem rozbroisz złe nastroje pewnego człowieka. - Coś cię gnębi? - Wiele rzeczy - przyznałem. - Ale nie o mnie tu chodzi. Mnie już zdobyłaś z marszu. - Tak? Nie miałam takiego zamiaru. - Szkoda - roześmiałem się. - W takim razie wykorzystam cię do zdobycia zaufania starszego pana. - Tego hrabiego? - Nie, ale ten człowiek jest bardzo szlachetny. Pojedź ze mną - namawiałem Ewę. - Zgoda! - Ewa uśmiechnęła się. - Marzyłam o chwili wypoczynku, a akurat ten weekend mam wolny. Pan Jan przywitał mnie promiennym uśmiechem. - Pan redaktor już na ostro smali cholewki do mojej wnuczki? - zagadnął mocno ściskając mi dłoń na powitanie. - Niech pan tak nie mówi - prosiłem widząc minę Ewy. Była zażenowana, ale w jej spojrzeniu dostrzegałem ciekawość, jak też zareaguję na te słowa. - Miłość jest jak

72

rzadki i piękny kwiat, który wymaga specjalnej pielęgnacji. Nie można go utopić obficie podlewając, choćby takimi pospiesznie wypowiadanymi słowami. - To dobrze, że pewne sprawy traktuje pan poważnie - gospodarz pokiwał głową. Coście więc wykombinowali? - Zabieram Ewę na wycieczkę do Nałęczowa. - Już chcesz leczyć ją w sanatorium? - pan Jan roześmiał się. - Zakurzymy? I tak musiałem poczekać, aż Ewa przygotuje się do wyjazdu, więc usiedliśmy na schodach werandy i zapaliliśmy papierosy w bibule skręconej przez starszego pana. Zapowiadał się cudowny, słoneczny dzień. Mimo pozorów lata trzeba było pamiętać, że to jesień. Z tego wynikała nerwowa krzątanina ptaków, które zachowywały się jak rodzina pakująca bagaże przed wyjazdem na dwutygodniowy urlop. Kury na podwórku odpędzały mniejsze kurki od wysypanych ziaren zmuszając młode do tego, by same szukały sobie pokarmu. Kurki nieporadnie grzebały w ziemi, a temu wszystkiemu przyglądał się okazały kogut leniwie przechadzający się po granicach podwórka. Kot dachowiec siedział na werandzie kilka metrów od nas i starannie lizał futerko. Psy leżały na skrawku podwórza, gdzie padały pierwsze promienie słońca. Przysypiały, ale co chwila czujnie podnosiły powieki, badając, czy nie dzieje się nic niepokojącego. - Co pan zamierza robić, kiedy skończy się ta konferencja? - zapytał pan Jan. - Zostanę tu na kilka dni. Mam dodatkowe zadanie do wykonania. - A co chodzi? Może panu pomogę, coś podpowiem? - Pan tu mieszka od dawna? - W tej okolicy prawie od urodzenia. W tej chałupie od końca wojny. Znam chyba wszystkich w Baranowie i okolicznych wsiach. - To pewnie będzie mógł mi pan pomóc, ale z pytaniami przyjdę do pana następnym razem - powiedziałem widząc, że Ewa przebrana, z torebką na ramieniu, jest już gotowa do drogi. Zaprosiłem ją do wehikułu i pojechaliśmy w stronę Nałęczowa. Czas spędzony wtedy z Ewą był tym, co można było sobie wymarzyć. Nie spieszyłem się, słońce przyjemnie zaczynało grzać przeganiając z cienia resztki porannego chłodu. Przyroda w ostatnim zrywie przed snem zimowym zmieniała barwy z zielonej na różnokolorowe. Rozmawialiśmy z Ewą i okazało się, że wiele rzeczy nas łączy. Słuchaliśmy tej samej stacji radiowej, ale po wysłuchaniu wiadomości wybraliśmy muzykę z płyty. Dawno temu nagrałem sobie kompilację ulubionych utworów i Ewa też je lubiła. To samo nas śmieszyło i mieliśmy podobne poglądy na wiele spraw. Nawet kiedy mieliśmy odmienne zdanie, to potrafiliśmy mówić o swoich racjach bez nadmiernej zapalczywości. Tak bardzo wtedy chciałem, żeby to nie była moja podróż służbowa, a wyjazd z kimś mi bliskim. Kiedy Ewa dośpiewywała słowa w piosence „Knocking on heaven’s door” w wersji Rogera Watersa, byłem szczęśliwy słuchając jej głosu, patrząc jak jej jasne włosy łagodnie falują w podmuchach wiatru wpadającego przez uchylone okienko. Zaglądając w jej cudowne oczy zastanawiałem się, czy i ja, jak bohater tej piosenki, nie powinienem czegoś zmienić w swoim życiu, nim będzie za późno? Wjechaliśmy do Nałęczowa od strony Lublina. Aleją Lipową, pomiędzy starymi willami, dotarliśmy w pobliże bramy i dalej ulicą Górskiego na parking na zapleczu pijalni wód i palmiarni.

73

Kiedy spacerowałem z Ewą alejkami uzdrowiska zauważyłem, że jej uroda przyciągała wzrok wielu osób. W pantofelkach, rybaczkach w piaskowym kolorze i białej koszuli wyglądała wspaniale. Szliśmy w stronę pałacu Małachowskich. Umówiłem się z panem Tomaszem w okolicach ławeczki Bolesława Prusa. Tu w Nałęczowie jest muzeum poświęcone temu pisarzowi, który właśnie w uzdrowisku pisał „Placówkę” i „Lalkę”. Usiedliśmy na wprost pomnika Prusa, siedzącego na ławce tak jakby był jednym z kuracjuszy. Niedaleko wejścia do pałacu stał grajek ze skrzypcami. Przed sobą położył kapelusz, do którego spacerowicze wrzucali datki dla artysty. W tej scenerii skrzypce brzmiały dostojnie, właściwie, ale i wywoływały u mnie melancholię. - Nie lubiłam „Lalki” - powiedziała Ewa. - Nie potrafiłam zrozumieć, jak ten Wokulski dawał się tak długo wodzić tej Łęckiej. - „Lalkę” przeczytałem kilka razy - roześmiałem się. - To jedna z nielicznych lektur szkolnych, do których wracałem z prawdziwą przyjemnością. - Czemu? - Czuję, że niekiedy zachowuję się jak Wokulski. - Kobiety tak łatwo mogą owinąć cię wokół palca? - To też. Wokulskiego i Rzeckiego traktowałem jako wielkie przenośnie nas, Polaków. Subiekt Rzecki, wielbiciel legendy Napoleona i uczestnik węgierskiej Wiosny Ludów, to nieuleczalny przypadek romantyka. W polskiej świadomości Napoleon to ktoś wspaniały, dał nam niby państwo, poprowadził przeciw wojskom naszych zaborców i występuje w naszym hymnie narodowym. My z tej romantycznej legendy ery napoleońskiej nigdy się nie wyleczyliśmy. O Wokulskim jego przyjaciel doktor, Żyd, mówi też jako o nieuleczalnym romantyku. Pamiętasz, że Wokulski ożenił się ze starszą od siebie kobietą, żeby przejąć jej sklep, a potem dorobił się majątku handlując podczas wojny? Już to stawia go w naszych oczach w nie najlepszym świetle, bo czy to moralne zarabiać na wojnie? Wokulski do pewnego momentu jest pozytywistą, pracuje, żeby siłą swych pieniędzy coś znaczyć. Nie mógł pokonać zaborcy, więc sam musiał być silnym, by w odpowiedniej chwili sięgnąć po wolność. To nie był konformizm, tylko plan. Jednak Wokulski spotkał Izabelę Łęcka i odżyły stare romantyczne mrzonki, wiara w to, że miłość pokona wszystkie bariery. - A tak nie jest? - W „Lalce” tak się nie stało. Panna Izabela nie potrafiła przełamać konwenansów, wyjść poza rolę, w jakiej siebie widziała. Ona nie potrafiłaby uszanować i nie rozumiałaby czynów Wokulskiego. Była zimna, bezosobowa jak lalka. Ja, czytając tę książkę w liceum, dopowiadałem sobie, że Wokulski jest jak Polska, a Izabela jak elegancja... - Francja - dokończyła Ewa. - Tak, nasza nieodwzajemniona europejska miłość. „Lalkę” uważam za genialną, bo oprócz świetnych obserwacji społecznych, obrazu Warszawy drugiej połowy XIX wieku, jest pełna alegorii, których możemy szukać lub zdać się na zwyczajne odczytanie treści. - To ciekawe, co mówisz, młody człowieku - odezwał się pan Tomasz podchodząc do nas.

74

Powstałem, żeby przywitać się z szefem i przedstawić mu Ewę. Po wzajemnej prezentacji przeszliśmy do kawiarni, gdzie poprzednio widziałem się z Panem Samochodzikiem. Była pora późnego śniadania, więc zamówiliśmy kawę i po porcji sernika wiedeńskiego. Zauważyłem, że szef chciał mi coś powiedzieć, ale nie wiedział, czy możemy zaufać Ewie. - Ewo, razem z panem Tomaszem, prowadzimy poszukiwania śladów hrabiego Nowickiego - opowiadałem dziewczynie. - Pan Tomasz, nazywany jest Panem Samochodzikiem z racji wehikułu, którego był właścicielem, a którym teraz ja jeżdżę. Już razem szukaliśmy ukrytych skarbów, zaginionych dzieł sztuki i rozwiązywaliśmy zagadki historyczne. - A czemu interesuje was ten hrabia? On też schował jakiś skarb? - Jest pani równie bystra jak piękna - pan Tomasz ukłonił się Ewie. Ona uśmiechnęła się do niego promiennie i poczułem ukłucie zazdrości. - To bardzo niebezpieczny melanż, bo Paweł zbyt łatwo ulegnie pani urokowi. - On już chyba zupełnie przepadł - Ewa roześmiała się. - Wokół niego kręci się jeszcze atrakcyjna brunetka. Pan Tomasz żartobliwie pogroził mi palcem, ale z jego spojrzenia wyczytałem nieme pytanie: „Co się z tobą dzieje?”. - Panie Tomaszu, czy znalazł pan jakieś ślady hrabiego Nowickiego? - zapytałem. - Tak - zadowolony wbił widelec w sernik. - To było niezwykle proste. Poszedłem do archiwum zakładu uzdrowiskowego, gdzie w przedwojennych księgach znalazłem zapisy z danymi kuracjuszy. Był tam wpisany i hrabia Franciszek Nowicki. - Gdzie on mieszkał? - dopytywałem się. - Jest napisane: „Willa Nagórze” - odparł pan Tomasz. - Tu masz przewodnik i znajdziesz adres - szef wyjął z kieszeni kurtki książeczkę o Nałęczowie i przesunął ją po blacie stołu w moją stronę. Na trzynastej stronie znalazłem opis: „Nazwa willi pochodzi od nazwiska pierwszych właścicieli - rodziny Nagórskich. Zbudowana została w stylu szwajcarskim około 1880 roku i służyła właścicielom jako letnia rezydencja”. - Wybudowali ją Nagórscy, ale może potem kupili Nowiccy? - pan Tomasz miał chyba podobne wątpliwości jak i ja. - To chodźmy tam i zbadajmy wszystko na miejscu - zaproponowałem. - O nie, ja zostaję - pan Tomasz zaoponował. - Po pierwsze, muszę iść na zabiegi. Po drugie, będę mieszkał w Nałęczowie jeszcze przez dwa tygodnie i nie chcę przez ten czas mieć opinii „węszyciela”. Lepiej, kiedy będę ci pomagał incognito. Zaskoczyła mnie taka postawa Pana Samochodzika. ale musiałem uszanować wolę szefa. Chwilę jeszcze rozmawialiśmy o pobycie pana Tomasza w Nałęczowie, z jakich zabiegów leczniczych korzystał i jakie przy okazji słyszał ploteczki o sławnych ludziach, którzy odwiedzali to miejsce. Pół godziny później rozstaliśmy się. Z Ewą pomaszerowaliśmy Aleją Lipową na wschód. Minęliśmy „Willę Mazowsze” i pomnik Michała Archanioła. Umieszczono go w kapliczce wybudowanej na podstawie w kształcie sarkofagu, a przedstawiono Archanioła zabijającego szatana. Tuż za tą kapliczką była „Willa Nagórze”. Kiedy ją zobaczyłem, od razu mi się spodobała.

75

Ozdobne framugi okien, drewniane filary i balustrady nadawały jej lekkości. Środkowa część była parterowa, a dwa skrzydła piętrowe. Furtka w bramie prowadzącej na podjazd była zamknięta. Nacisnąłem dzwonek, raz, drugi, kolejny. - Poczekamy i wrócimy tu później czy przyjedziesz tu innego dnia? - zapytała Ewa. Trochę bezradnie rozglądałem się po ulicy. Spacerujący tu kuracjusze nic pewnie nie wiedzieli o mieszkańcach willi. Z mapy pamiętałem, że na zapleczu willi biegła podmokła dolina Bochotniczanki. Zakładałem nawet możliwość wejścia tamtędy na teren posesji, ale nagle Ewa podbiegła do kogoś. Była trzydzieści metrów ode mnie i zdążyłem zobaczyć, że rozmawia z listonoszem. Nim do niej podszedłem, ona pożegnała się z rozmówcą i ruszyła w moją stronę. - Będziesz mi winny kolację w wybranym przeze mnie lokalu - powiedziała z czarującym uśmiechem. - Jeśli się nie zgadzasz, to sam goń listonosza - wskazała na pomarańczowego małego fiata odjeżdżającego w chmurze spalin od chodnika i kierującego się w stronę Lublina. - Chyba nie mam wyjścia - stwierdziłem. - Czego się dowiedziałaś? - Jest „Willa Nagórze” i „Willa Na Górze” - oznajmiła Ewa. - W tej drugiej mieszkał hrabia Nowicki. Starzy mieszkańcy Nałęczowa znali tę historię, że zdarzały się pomyłki i Nowiccy w środku nocy przyjmowali gości Nagórskich i odwrotnie. Dorożkarze z dworca często specjalnie odwozili ludzi pod niewłaściwy adres tłumacząc rzekomą pomyłkę niewłaściwym wypowiedzeniem i akcentowaniem nazwy willi. Potem pracownicy uzdrowiska wyczulili potencjalnych gości na istnienie dwóch willi i nie było pomyłek. Od czasów wojny nie ma potrzeby odróżniać obu willi, bo willa Nowickich została zniszczona jeszcze w czasie wojny. - To znaczy? - Mieszkał tam jakiś hitlerowski oficer szczególnie zacięty w ściganiu partyzantów i polski ruch oporu podłożył mu bombę. - Gdzie była ta druga willa? - Przy skrzyżowaniu w Lesie Wąwozowym. Wyjąłem z bluzy przewodnik z mapą i odszukałem to miejsce. Nie zaznaczono tam żadnych budynków, więc czekało nas chyba żmudne szukanie. Postanowiłem wpierw zaopatrzyć nas na taką eskapadę. Kupiłem wodę, bułki, serek topiony i kiełbasę. Wróciliśmy do wehikułu. Pojechaliśmy ulicą Paderewskiego, Chmielowskiego i Sołdka. Znaleźliśmy się w lesie rozłożonym na stromych zboczach wąwozów wśród wzgórz. Zobaczyłem niewielką zatoczkę parkingową przy drodze i tam zostawiłem wehikuł. Do plecaka spakowałem prowiant, latarkę i aparat fotograficzny. Nasze poszukiwania bardziej przypominały spacer niż przeczesywanie lasu. Chodziliśmy po leśnych ścieżkach. Dotarliśmy do granicy sadów z pięknymi jabłkami. Ewa między drzewami dostrzegła aleję brzóz prowadzącą do jakiegoś placu porośniętego krzakami bzu. Poszliśmy w tamtym kierunku. Na drodze zauważyłem wśród kęp trawy resztki kostki brukowej. Kamienie z owalnego podjazdu zostały dawno wyrwane. Klomb zniknął bez śladu. Został tylko potłuczony marmurowy postument po jakiejś rzeźbie. Sama willa miała kamienną podmurówkę i drewniane ściany. Kryta była piękną dachówką. Jej resztki tworzyły niewielki kurhan wśród bzów. Chodziliśmy wypatrując choćby najmniejszego, ciekawego przedmiotu.

76

- Paweł, chodź tu! - zawołała Ewa. Podszedłem do niej. Stała u szczytu kamiennych schodów prowadzących do piwnicy. Podziemia były bezpośrednio pod willą, więc spodziewałem się, że na dole zobaczę tylko stos gruzu. Było inaczej, bo za progiem ujrzałem korytarz z wejściami prowadzącymi do rożnych pomieszczeń. Okazało się, że strop wykonany z cegieł wytrzymał i piwnica ocalała. - Wchodzisz ze mną? - wyszeptałem do Ewy włączając latarkę. - Nie zostanę tu sama - odpowiedziała. Podziemia były niespodziewanie duże i chyba latem ukrywali się tu rożni podróżni, o czym świadczyły legowiska porzucone w kolejnych klitkach. Sądzę, że przed wojną każde z tych pomieszczeń było magazynkiem na rożne produkty żywnościowe. Na końcu dwudziestometrowego korytarzyka zobaczyłem spiralną klatkę schodową. - Schodzimy? - odwróciłem się do Ewy. Moje pytanie było niepotrzebne. Ona bała się, ale jednocześnie była niezwykle ciekawa, co zobaczymy głębiej. Trzymając się za ręce szliśmy po schodach. W niższej kondygnacji piwnic były tylko dwie małe cele. Skojarzenie było nieprzypadkowe, bo do obu wejście prowadziło przez drzwi z maleńką kratką i w środku były stare, pordzewiałe łóżka z pozrywanymi sprężynami. - Patrz! - Ewa wycelowała dłoń ponad moim ramieniem wskazując na drzwiczki kasy pancernej zamurowanej w jednym z pomieszczeń. Ktoś niedawno skuł grubą warstwę tynku i odsłonił zamek szyfrowy. Rozsądek podpowiadał mi ostrożność, ale Ewa przepchnęła się obok mnie. Podbiegła do sejfu i pociągnęła za rączkę chcąc go otworzyć. - Auu! - krzyknęła, odruchowo przytykając skaleczony palec do ust. Podbiegłem do niej, żeby obejrzeć i opatrzyć ranę. Jakiś pordzewiały fragment blachy przeciął skórę na kciuku i krew obficie lała się z dwucentymetrowej rany. Z plecaka wyjąłem apteczkę. Wodą utlenioną przemyłem skaleczenie i założyłem opatrunek oklejony dodatkowo plastrem. Nagle za naszymi plecami rozległo się przeraźliwe skrzypienie. Błyskawicznie obejrzałem się. Zobaczyłem, że ktoś zamyka ciężkie drzwi. Rozległy się metaliczne trzaski, łomot, odgłos przeciągania łańcucha przez metalowe kółko. Naparłem całym ciałem na drzwi, ale bezskutecznie. - Halo! Co to za dowcipy?! - wrzeszczałem na zewnątrz przez małą kratkę. Usłyszałem tylko, że ktoś szybko wbiega po schodach. - Paweł, co tu się dzieje? - jęknęła Ewa. - Ktoś wiedział, że tu przyjdziemy i przygotował na nas zasadzkę - odpowiedziałem oświetlając zamek pod klamką. Otwór był zapchany śmieciami. Na razie nie miałem pomysłu, jak uwolnić nas z tej pułapki. Ewa zaczęła szlochać. Podszedłem do niej i objąłem ją. - Nie płacz, coś wymyślę, żebyśmy stąd wyszli - powiedziałem. - Obiecujesz? - Tak - w ciemnościach pocałowałem ją w czoło. - Wszystko będzie dobrze. Usiądźmy i zbierzmy myśli - zaproponowałem. Z plecaka wyjąłem bluzę polarową i położyłem ją na sprężynach tak, żeby Ewa miała wygodne siedzisko. Następnie podszedłem do sejfu. Jego drzwiczki miały boki

77

długości trzydziestu centymetrów. Pośrodku znajdowały się dwie tarcze cyferblatu. Na pierwszej była podziałka od jednego do stu, z napisanymi tylko dziesiątkami. Na wewnętrznej było dwadzieścia pięć liter. Ktoś niedawno stłukł tynk, ale nie mógł otworzyć skrytki, bo tarcze były też umazane tynkiem. Trzeba go było zmyć specjalnym płynem na bazie jednego z kwasów. Czułem delikatny zapach chemikaliów i ostrożnie dotknąłem tarcz. Obracały się z trudem. - Chcesz teraz otwierać sejf? - Ewa była zdziwiona. - Może wezwiemy pomoc? Mój telefon nie ma tu zasięgu. Może twój? - Jesteśmy kilka metrów pod ziemią, za grubym murem, na zupełnym odludziu. Tu żaden telefon nie ma zasięgu. Chcę otworzyć sejf, bo może w środku znajdę rozwiązanie zagadki: kto nas tu zamknął? Przy okazji może uda się rozwikłać zagadkę hrabiego Nowickiego? - Nie boisz się, że nigdy stąd nie wyjdziemy? - Nie. - To ja też. To oświadczenie zaskoczyło mnie. Obejrzałem się na Ewę. Siedziała na łóżku z podkurczonymi nogami. Pewnie bała się szczurów lub myszy. Znowu zwróciłem uwagę na sejf. Na drzwiczkach wygrawerowany był statek z dużą piracką flagą. Rączka, za którą szarpała Ewa miała kształt równoramiennego krzyża na obracającym się trzpieniu. By otworzyć sejf trzeba było ustawić odpowiednią kombinację na tarczach, a następnie wykonać kilka obrotów rączką w prawo lub w lewo. - Wiesz, kto mógł nas tu zamknąć? - Ewa odezwała się po chwili ciszy. - Tylko się domyślam. - Masz jakiś wrogów? - Czasami wydaje mi się, że bardzo wielu. Żaden jednak nie śledziłby mnie, żeby właśnie tu dokonać aktu zemsty. - A w Baranowie masz jakiegoś zapiekłego przeciwnika? - Szpula? - On też? To zrobił ktoś inny. - Skąd wiesz? Przekonanie w głosie Ewy zainteresowało mnie. - Przepraszam, że nie powiedziałam ci wszystkiego, ale dopiero teraz zrozumiałam, co ten listonosz do mnie mówił. Czekałem w napięciu. - O tę willę Nowickiego pytał go wcześniej ktoś inny. - Kto? - Tam na konferencji jest taki facet w okularach. Dużo mnie wypytywał ciebie. Chciał zobaczyć twoją kartę pobytu, kto za ciebie płaci rachunek tak dalej. Nic mu nie powiedziałam, chociaż on mówił, że jest z policji. - Z policji?! - roześmiałem się rozeźlony. - Wspominał, że jest tajnym agentem. Nie wierzyłam mu, bo wielu facetów w hotelu jak się nudzi, to podrywało mnie na taki tekst. Zbyłam go. Ten listonosz opisał go jako człowieka, który też pytał o tę willę. On ma na imię Sławek.

78

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY OTWARCIE SEJFU * UWALNIAM NAS Z WIĘZIENIA * CZY MAMY KONKURENCJĘ? * NARADA Z PIRATAMI * WYSPA SKARBÓW * PLANUJEMY WYPRAWĘ

Nie zdziwiło mnie, że Sławek wypytywał o mnie. W końcu uważał siebie za detektywa, a mnie - za podejrzanego osobnika. Było bardziej zastanawiające, skąd Sławek wiedział o willi Nowickiego w Nałęczowie? - Paweł, ty mi chyba nie powiedziałeś całej prawdy? - Ewa przerwała moje rozmyślania. - Nie, naprawdę szukam śladów hrabiego Nowickiego, który mógł gdzieś w tej okolicy ukryć skarb - odpowiedziałem. - Jak widzisz - wskazałem na sejf - nie ja jeden tak uważam i mam konkurencję. - Czy to możliwe, że ten skarb jest schowany w tym sejfie? - Raczej nie - roześmiałem się. - Skrytka była dobrze zabezpieczona, skoro przetrwała nienaruszona aż do obecnych czasów, ale nie sądzę, żeby hrabia właśnie tu ukrywał swoje skarby. - Jak się stąd wydostaniemy? - Coś wymyślimy - uśmiechnąłem się. - Najpierw otworzymy kasę pancerną. - Nie mów, że wiesz, jak to zrobić - Ewa ożywiła się i przyglądała mi się z uwagą. - Domyślam się, gdzie należy szukać odpowiedniego tropu - palcem postukałem w statek wygrawerowany na drzwiczkach. - To dosyć nietypowy pomysł na ozdobienie sejfu. Przecież tego typu skrytki nie miały być dziełami sztuki, tylko bezpiecznymi schowkami. Ponieważ jednak właściciel zdecydował się na taki motyw, to oznacza, że w jakiś sposób fascynował się tą tematyką, w tym przypadku morską. Skoro tak, to szyfr też powinien mieć związek z morzem... - ...i co dalej? - Ewa była zaniepokojona moim przedłużającym się milczeniem. Z bliska lustrowałem rysunek żaglowca szukając jakichkolwiek wskazówek, lecz niestety grudy tynku i działanie kwasu powodowały, że nie można było dostrzec żadnych szczegółów. - Na razie nie mam żadnego pomysłu - przyznałem się. Usiadłem na krawędzi łóżka i patrzyłem na dziurę w ścianie. - To może teraz skup się na tamtych drzwiach - Ewa wskazała na wyjście z celi. - Ciii... - przytknąłem palec do ust. Ewa zamilkła i cisza trwała dłuższy czas. Nie patrzyłem na zegarek, tylko czekałem, co podpowie mi wyobraźnia. Z pamięci przywoływałem zajęcia z kursów żeglarskich i patrząc na drzwiczki sejfu zaczął mi świtać w głowie pewien pomysł. - Wiesz, co to jest rumb? - zapytałem Ewę. Tak naprawdę wcale nie oczekiwałem od niej odpowiedzi. Niekiedy, rozwiązując zagadkę lubiłem analizować ją wypowiadając swoje myśli na głos. - Romb to figura geometryczna, rumba to zmysłowy latynoski taniec, a rumb to jednostka miary kąta stosowana na morzu. Dokładnie to jedna trzydziesta druga okręgu róży wiatrów, czyli 11,25 stopnia. Na tarczy liczbowej mamy podziałkę tylko do stu, a więc jeśli chcielibyśmy pokazać nią kierunek kompasowy, to

79

mieściłby się on w przedziale pomiędzy północą a wschodem. Wygrawerowany żaglowiec płynie lewym halsem i półwiatrem. - Skąd wiesz? - Widać to po tym, jak ma ustawione żagle i jak łopocą jego flagi. Na tarczy z literami można wybrać tylko jedną, więc jeśli chcielibyśmy określić kurs żaglowca, to w grę wchodzi tylko północ lub wschód, a angielskie skróty nazw tych kierunków to N i E. Kierunki pośrednie, jak na przykład północ do północnego wschodu miałyby więcej liter. - A te rumby? Po co o nich wspominałeś? - Kierunek północny to maksymalnie dwa rumby w prawo lub w lewo - niczym koło sterowe przekręciłem rączkę obok tarcz. Zastosowałem kombinację litery N, liczb 11 oraz 22 i obracałem kolejno jeden i dwa rumby w prawo. Bezskutecznie. Dobra była trzecia kombinacja: E. 80 stopni i 7 obrotów. Ewa aż westchnęła zdziwiona słysząc, jak w drzwiczkach coś zgrzytnęło i otworzyły się, kiedy za nie szarpnąłem. - Nie wierzyłam, że ci się to uda - powiedziała. Z ciekawością zajrzałem do środka sejfu. - Nie ruszaj! - chwyciłem Ewę za rękę, kiedy chciała sięgnąć po zawartość skrytki. To paczki zmurszałych, rozpadających się przedwojennych polskich banknotów i papierów wartościowych. Wtedy majątek, obecnie bez wartości. Zatrzasnąłem drzwiczki i zamknąłem zamek szyfrowy. - Czemu to robisz? - Ewa zdziwiła się. - Chciałeś znaleźć skarb hrabiego i właśnie to uczyniłeś. Teraz po prostu zamykasz sejf? - Tym skarbem powinni zająć się specjaliści - odpowiedziałem. - Ten stos pieniędzy hrabia schował tu na czarną godzinę dla siebie lub dla spadkobiercy. Szyfr zamka nie był trudny do złamania, o ile znało się upodobania hrabiego lub otrzymało od niego choćby najmniejszą wskazówkę. Zastanawiało mnie również, jak to się stało, że ta piwnica nie została dokładnie przeszukana przez Niemców, którzy zajmowali ten budynek w czasie wojny, lub przez szabrowników po wojnie? - Teraz uwolnij nas - Ewa wskazała drugi cel. Podszedłem do wyjścia. Jak wspominałem, ktoś zamknął nas tu zastawiając czymś drzwi. Na wysokości oczu znajdował się wizjer zbliżony formatem do kartki z bloku rysunkowego, z rzadko rozstawionymi prętami. Część z nich była wyłamana. Stając na palcach mogłem spojrzeć w dół, ale zobaczyłem tylko pusty korytarz. - Masz lusterko? - zapytałem Ewę. W pierwszej chwili chyba nie zrozumiała mojej prośby, ale wyjęła z torebki puderniczkę. Podając ją miała niepewną minę. Otworzyłem pudełko, oddałem Ewie gąbkę, którą rozprowadza się puder. Wziąłem do jednej ręki latarkę, a do drugiej lusterko, i wysunąłem je na korytarz między prętami. Zobaczyłem, że ktoś zaparł drzwi łomem wsuniętym w szparę dziury w podłodze i wciśniętym w przestrzeń między metalowymi sztabami wzmacniającymi drzwi. Do tego pordzewiały łańcuch omotano dookoła skobla wbitego w ścianę i klamki. Oddałem Ewie lusterko i z plecaka wyjąłem aparat fotograficzny. - Będziesz mi robił zdjęcie? - zdziwiła się.

80

- A chcesz? - zażartowałem przytykając urządzenie do oka. - Nie - usłyszałem. W jej głosie była złość. Jednak nacisnąłem spust migawki. Błysnął flesz. - Wariat - Ewa prawie krzyknęła. - Po co to zrobiłeś? - Bo mimo tych wszystkich okoliczności tak pięknie wyglądasz - przyznałem się. Czułem się niezręcznie wyznając Ewie właśnie teraz takie rzeczy, ale naprawdę nie mogłem się powstrzymać. Zmęczenie, wściekłość na jej twarzy harmonizowały z pięknem i energią, która tylko czekała na wyzwolenie. Przypominała mi lisicę z pewnego polowania, na którym byłem kiedyś u wuja. Myśliwi po zejściu z kwartału lasu, w którym strzelali, zobaczyli umykającego po drodze lisa. Jeden z nich, który był w najlepszej i najbezpieczniejszej dla pozostałych pozycji przyłożył sztucer do ramienia i wystrzelił. Lisica padła na ziemię. Szkoda mi było tego sprytnego zwierzaka, który najwidoczniej przyczaił się gdzieś w krzakach do momentu aż ustały strzały i dopiero wtedy wyrwał się do ucieczki z niebezpiecznego rewiru. Jako najmłodszy pobiegłem po martwe zwierzę. Niosłem je na rękach i położyłem na przyczepę traktorową, gdzie leżały inne upolowane trofea. Przy leśniczówce na uczestników łowów czekało ognisko, bigos i coś mocniejszego do picia. Zwierzynę ułożono w pokocie. Starym łowieckim zwyczajem do pysków martwych zwierząt wkładano gałązki świerków oddając im w ten sposób hołd. Ten kto ustrzelił lisa pochylił się, by dopełnić tego obyczaju. Nie trzymał się zbyt pewnie na nogach i wylał na pysk zwierzęcia herbatę z kubka trzymanego w drugiej ręce. Lisica gwałtownie otworzyła oczy, podniosła łeb, rozejrzała się, zerwała na nogi i pomknęła w las. Konsternacja wszystkich była pełna. Potem strzelec stał się ofiarą żartów dotyczących jego celności, a on z kolei próbował zwalić winę na mnie, że nie potrafiłem rozpoznać, czy lis żyje. Wykonałem jeszcze zdjęcie drzwiczek sejfu i od aparatu odłączyłem szeroki pasek, który służył do wieszania go na szyi. Na końcówkach były metalowe zapinki i magnesy. Służyły one do tego, by można było zawieszać torbę z aparatem na pasie. Wziąłem pasek i wystawiłem ręce na korytarz, tak by końcówki z magnesami wisiały do dołu. Z ogromną ostrożnością opuszczałem je po obu stronach łomu. Nie udało mi się to od razu. Dopiero po kilku minutach prób magnesy połączyły się pod prętem. Szybko przesuwałem pasek w rękach, by teraz magnesy mieć w ręce. Po chwili energicznie ciągnąc za pasek mogłem próbować wyrwać łom z pozycji, w jakiej został zaklinowany. Parę szarpnięć wystarczyło, by to zrobić. Łomot i brzęk metalu uderzającego o podłogę zaskoczył Ewę, która aż podskoczyła. Dotąd w milczeniu obserwowała moje poczynania i pewnie dziwiła się mojemu dziwacznemu pomysłowi manipulacji paskiem od aparatu fotograficznego. - Co ty tam robisz? - zapytała. - Uwalniam nas. - Jesteś też iluzjonistą? - Sztukmistrz robi lepszy lub gorszy spektakl, w którym nie wykorzystuje magii, tylko prawa fizyki, znajomość naszej psychologii i niekiedy znane od lat sztuczki. Ja na razie potrafię tylko znaleźć nowe zastosowania dla przedmiotów z naszego otoczenia cierpliwie tłumaczyłem zwijając pasek.

81

Następnie mocno naparłem na drzwi. Ustąpiły na kilka centymetrów, bo więcej nie udało się przez supły na łańcuchu. Było nawet za mało miejsca, żeby go rozplatać. Przyjrzałem się skoblowi. Był wykonany z rdzewiejącego drutu średnicy pół centymetra. Mogłem spróbować przeciąć go wąskim ostrzem piłki do metalu, które miałem w małej paczce podręcznych narzędzi - pamiątce po poznanym kiedyś kasiarzu. Wolałem spróbować najpierw czegoś prostszego. Łóżko stało na metalowych nogach, przykręcanych do spawanej ramy. Wyjąłem z plecaka przybornik z narzędziami, a z niego śrubokręt. - Masz ciekawe pomysły i gadżety jak na zwykłego dziennikarza - zauważyła Ewa. - Wiesz, czym rożni się profesor od dziennikarza? - żartowałem odkręcając śruby. Ewa pokręciła głową. - Niczym, bo obaj mają podobny zasób wiedzy. To dowcip, jaki opowiedział mi kiedyś pewien profesor. Wiesz, dlaczego tak jest? Pierwszy zgłębiał wiedzę w jednym, szczegółowym, bardzo wąskim temacie, stając się specjalistą. Drugi, ciekawy świata, poznaje rożne dziedziny, ale pobieżnie. W efekcie pierwszy wie wszystko o niczym, a drugi nic o wszystkim. I gotowe! - zadowolony z uśmiechu Ewy oglądałem nogę od łóżka. Wsunąłem rurkę w szparę pomiędzy drzwiami a framugą, wcisnąłem w otwór skobla i następnie energicznie pociągnąłem ją w dół. Zgrzytnęło. Prawie całym ciałem zawisłem na dźwigni. Po kilku szarpnięciach skobel wyskoczył ze ściany. - Panie przodem! - ukłoniłem się przed Ewą przepuszczając ją do wyjścia. Ona niczym dystyngowana dama, wzięła torebkę i niespiesznie, spoglądając pod nogi i z obrzydzeniem oglądając się na naszą celę wyszła na korytarz. Zerknąłem na zegarek. Byliśmy tu uwięzieni pięć godzin! Wychodząc z piwnicy zadowoleni głęboko wdychaliśmy świeże powietrze. - Myślisz, że on tu gdzieś jest? - Ewa z lękiem patrzyła na krzaki. - Może teraz siedzi gdzieś tam i celuje do nas z pistoletu? - Nie - objąłem Ewę ramieniem i poprowadziłem drogą w kierunku wehikułu. - Skąd wiesz? - Ten ktoś też próbował znaleźć skarb hrabiego Nowickiego i szybciej od nas dotarł do willi „Na Górze”. Zapewne wyposażony w detektor metali badał piwnice i natrafił na sejf. Skuł tynk i nie mógł otworzyć zamka. Kiedy zaplanował otwarcie skrytki, przed jego przybyciem na miejsce, pojawiliśmy się my. Trochę spanikował i zamknął nas. Teraz pewnie myśli, co z nami począć lub kontaktuje się z mocodawcami. Gdyby chciał nas zabić, jak to sugerujesz, zrobiłby to od razu, w piwnicy. - Czemu mówisz o nim „ktoś”, a nie po prostu „Sławek”? Przecież to on rozmawiał z listonoszem. - To nie jest dowód jego winy. Ewę chyba bardzo dziwił mój spokój. Po takiej przygodzie powinniśmy rozpatrywać wszystkie warianty, szukać odpowiedzi na cisnące się pytania. Jednak chyba lepiej było nie zajmować się tym, tylko cieszyć się towarzystwem Ewy. Szliśmy szosą do skrzyżowania dróg i skręciliśmy w prawo. Wehikuł stał tam, gdzie go pozostawiliśmy. Zawróciłem w stronę Nałęczowa i wjechałem na parking przy uzdrowisku. - Muszę się jeszcze spotkać z moim szefem, a ty usiądź w parku i poczekaj na mnie poprosiłem Ewę. - Potem poszukamy jakiejś dobrej restauracji.

82

Ewa, po pobycie w ciemnościach chciała nacieszyć się słońcem. Chętnie przystała na moją propozycję, a ja stojąc przy wejściu do parku zadzwoniłem do pana Tomasza. - Jak poszukiwania? - usłyszałem głos szefa. - Chyba pełna mizeria albo twoje myśli zaprzątało co innego? - Mieliśmy problemy związane ze zdeterminowaną konkurencją - powiedziałem poważnym tonem. Opowiedziałem szefowi o uwięzieniu w piwnicy i o moich podejrzeniach co do tego, kto to zrobił. - Przydałoby się prowadzić obserwację tego miejsca - zaproponowałem na koniec. - Chcesz w to zaangażować miejscową policję? - w głosie pana Tomasza wyczułem wątpliwość. - Mam zadzwonić do Leśnika? - upewniałem się. - Lepiej tak. Skończyłem rozmowę z panem Tomaszem i czym prędzej zadzwoniłem do Michała. Przyjął moją prośbę, poinformowałem go o swoich planach i rozłączyliśmy się. Teraz musiałem tylko odszukać Ewę w parku zdrojowym. Była niedaleko pijalni wód. Siedziała na ławeczce i opalała się. Zaprosiłem ją na obiad do restauracji w jednym z domów zdrojowych. Właściwie był to ośrodek, w którym prowadzono zabiegi regeneracyjne i upiększające. Wśród klientów tego przybytku dojrzałem kilka twarzy znanych z okładek kolorowych pism dla kobiet. Ewa dyskretnie im się przyglądała i przy posiłku opowiadała mi ploteczki o gwiazdach. Dowiedziałem się więc, że piosenkarka, blondynka po serii zabiegów powiększających kobiece wdzięki porzuciła swój zespół. Z kolei gwiazda jakiegoś serialu po zrobieniu oszałamiającej kariery spotykała się tylko z młodszymi od niej mężczyznami. Była też para aktorska, która od lat prowadziła przykładne życie małżeńskie i rzeczywiście oboje zachowywali się jakby właśnie byli w trakcie miesiąca miodowego. Patrzyli na siebie z miłością i aż promienieli pogodą ducha. W trakcie posiłku odebrałem wiadomość tekstową od Leśnika. - Praca czy narzeczona? - Ewa zapytała, kiedy czytałem tekst. - Praca - odpowiedziałem. - Czemu sprawdzasz mnie, czy mam narzeczoną? - Tak tylko... - Ewo... - chciałem powiedzieć, co o niej myślę, i że nie chciałbym jej oszukiwać, ale głos uwiązł mi w gardle. - Co chciałeś powiedzieć? - Ewa chyba właśnie czekała na tego typu wyznania. - Wiele rzeczy, na które jeszcze za wcześnie - odparłem. - Niestety, nadszedł czas, że musimy wracać do Baranowa. - Nie będziesz już szukał skarbu hrabiego? - Nie wiem. Trzeba zawiadomić odpowiednie służby o sejfie i jego zawartości. Pewnie będę tu musiał jeszcze przyjechać, żeby napisać artykuł. Masa pracy przede mną - uśmiechnąłem się. Zapłaciłem za obiad i poszliśmy do wehikułu. Jeszcze przed siedemnastą odwiozłem Ewę do jej domu i zajechałem na parking pod hotelem w Baranowie. Na podjeździe spotkałem Kasię. Miałem wrażenie, że w swoim pokoju czekała na mój przyjazd i tylko udawała przypadkowe spotkanie. Lustrowała mnie od stóp do głowy.

83

- Jak wyjazd? - wychrypiała jakimś nienaturalnym głosem. - Udany - zrobiłem kwaśną minę. - Znalazłem willę hrabiego, ale ktoś zamknął mnie w piwnicy, gdzie był sejf. - Kto cię uwolnił? - Sam, tymi rękoma - uśmiechnąłem się z satysfakcją. - Otworzyłem i zamknąłem sejf, a potem sforsowałem obite blachą drzwi. - Żartujesz? - Nie, mam świadka - szliśmy po schodach na piętro. - Kogo? - Ewę. - Tę anielicę z recepcji? Po co brałeś ją do pracy? - Kasia robiła mi wyrzuty, kiedy otwierałem drzwi od swojego pokoju. - Przypadkowo spotkałem ją w Baranowie i zaproponowałem wycieczkę - wszedłem do pokoju, a Kasia za mną. - To chyba naturalne, że młody facet spaceruje po uzdrowisku z atrakcyjną dziewczyną, niż miałby węszyć i kręcić się zupełnie sam. To się nazywa udany kamuflaż. - Co jej mówiłeś? - Po prostu szukam śladów pewnego hrabiego. Taka jest specyfika mojej dziennikarskiej pracy. - A kiedy was zamknięto, to co jej powiedziałeś? - Tłumaczyłem, że są poszukiwacze, którzy zmierzają do celu za wszelką cenę. Hrabia podobno ukrył jakiś skarb i ktoś w to uwierzył... - Wspominałeś o otwarciu sejfu - Kasia wymierzyła we mnie palec. - Co było w środku? - Nim ci odpowiem, wysłucham twojego tłumaczenia, jak to się stało, że ktoś wiedział o willi Nowickiego w Nałęczowie? Czemu był tam pierwszy, znalazł zamurowany sejf i szykował się do jego otwarcia? Czy my mamy jakąś konkurencję? Kasia zamilkła. Zaskoczył ją chyba rozkazujący ton mojego głosu. - Ja się przebiorę - wskazałem drzwi łazienki - a ty zastanów się, co chcesz mi opowiedzieć. Dobrze, gdyby to brzmiało wiarygodnie. Zamierzam jutro pojechać do willi w towarzystwie policjantów i konserwatora zabytków, żeby pokazać im tę skrytkę. Umawialiśmy się na poszukiwania, ale nie na uwięzienie. - Nie narzekaj! - Kasia mówiła zimnym, pewnym głosem. - Byliście zamknięci, to mogłeś poprzytulać i pocieszać do woli tę gąskę. Umowa przewidywała też sowitą nagrodę... Zabrałem z szafy wojskowe drelichy i wszedłem do łazienki. Kiedy przebrany wróciłem do pokoju, Kasia wciąż tam była. Leżała na łóżku i patrzyła w sufit. Milczałem. Sprawdzałem, czy w plecaku mam potrzebne mi rzeczy. - Dokąd idziesz? - usłyszałem pytanie. - Na spotkanie z piratami. - Traktujesz ich tak serio? - Bardzo serio. - A mnie już nie? - Nie jesteś ze mną szczera - założyłem plecak i stanąłem w progu czekając, aż Kasia wstanie i wyjdzie z pokoju.

84

- Leon i Emil - Kasia rzuciła przechodząc obok mnie. - Już raz wspominałaś, że wydają ci się podejrzani, ale nie powiedziałaś czemu. Przecież ten Emil chyba cię nawet podrywał? Staliśmy na korytarzu. Kasia rozejrzała się na boki sprawdzając, czy nikt nie idzie. - Oni też wiedzą o skarbie Nowickiego - szeptała zbliżając usta do mojego ucha. Nagle usłyszałem czyjeś kroki, a Kasia zarzuciła mi ręce na szyję. - Oni wiedzą o Nowickim z archiwów niemieckich - Kasia pocałowała mnie na oczach jednego z uczestników konferencji, który zażenowany uśmiechnął się i spłoszony odszedł korytarzem. - Leon ma kontakty z niemieckimi weteranami, a Emil to tylko mięśniak od czarnej roboty. Obaj są niezwykle niebezpieczni. Porozmawiamy po wieczornym ognisku! - odsunęła się, ale jeszcze raz szybko mnie pocałowała. - To na przeprosiny dodała. Ognisko, o którym wspominała, miało kończyć tę konferencję i zaplanowano je na godzinę dwudziestą pierwszą. Kasia weszła do swojego pokoju, a ja pomaszerowałem na dół. W recepcji zapytałem, czy w hotelu jest Sławek. Dowiedziałem się, że wyjechał na cały dzień i wróci dopiero na kolację. Wypracowaną metodą, przez płot, wyszedłem z terenu pałacowego parku i przez pola pomaszerowałem na spotkanie z piratami. Do zatoki dotarłem lekko spocony, bo spieszyłem się wiedząc, że i tak jestem spóźniony. Chłopcy jednak cierpliwie czekali i ucztowali zajadając się gruszkami i śliwkami. - Przepraszam, że musieliście tyle na mnie czekać - powiedziałem witając się z nimi. - Wypłyniemy na wodę? - wskazałem na ich łódź. Flint rzucił kilka rozkazów, pomogłem wypchnąć ich statek na wodę i już płynęliśmy w kierunku środka nurtu Wisły. Przyznam, że rzeka w tym miejscu nie robi rewelacyjnego wrażenia, więc opuściliśmy żagiel i popłynęliśmy pod prąd. Flint siedział na rufie przy sterze. Silver zasnął na ławeczce dziobowej. Ja z resztą kompanii usiadłem w kokpicie. Oparłem się o maszt i chwilę obserwowałem, jak chłopcy radzą sobie z żeglugą. Byli rewelacyjni. - Panowie, wiecie, kto spotkał się na tej konferencji w zamku? - zagadnąłem piratów. - Poszukiwacze skarbów - odpowiedział Dirk. - Tak jest! - pochwaliłem go. - Jestem dziennikarzem i sam nie bardzo wierzę w skarby, ale też ich szukam i o nich piszę. - Znalazł pan kiedyś coś? - pytał Barrel. - Tak, ale specjalnie na tym się nie wzbogaciłem. W poszukiwaniach nie chodzi mi o wartość skarbów, tylko o sam dreszczyk emocji. Przyjechałem tu i dowiedziałem się, że w tej okolicy też mógł być ukryty skarb. Chciałbym, żebyście pomogli mi go szukać. Wczoraj wspominałem wam o ludziach z okolic Baranowa pamiętających wydarzenia z września 1939 roku. Odszukaliście kogoś? - Mamy kilka typów - przyznał Barrel. - A co to za skarb? - Dirk był ciekaw. - Nie wiem, czy nie robię błędu... - badawczo przyglądałem im się. - Ludzi często na wieść o skarbie ogarnia gorączka złota, zdradzają przyjaciół, zdolni są do najgorszego. - Dochowamy tajemnicy - zapowiadał Flint. - Kapitan Custos ma na myśli pana Dirka, któremu za bardzo imponuje ten łajdak Szpula - Barrel trafnie odczytał moje intencje. - Panie Barrel! - Dirk z pięściami przysunął się do grubasa.

85

Na odgłos awantury Silver zerwał się z miejsca i zaczął szczekać. - Siadać! - Flint wrzasnął na kompanów. - Chodzi o skarb i my go z kapitanem Custosem znajdziemy. Panie Dirk, ja też do końca panu nie ufam. Mówię bez ogródek, jeśli szepnie pan choćby słowo temu Szpuli lub jego kolegom, z nami koniec. Wykluczymy pana z załogi na zawsze i nieodwołalnie. Czy to jasne? Dirk siedział naburmuszony i tylko kiwnął głową. - Kapitanie Custos - Flint sięgnął do torby w schowku pod swoim siedziskiem. Wyjął mapę okolicy. - Tu - wskazał niewielką zieloną plamkę na Wiśle powyżej miejsca, gdzie łączy się ona z Sanem, a poniżej miejscowości Zawichost, znanej jako punkt pomiaru stanu Wisły. - Ta wyspa nazywana jest Wyspą Skarbów. Ktoś podobno znalazł tam talary z XVII wieku. Zgubili je Szwedzi w czasie potopu. - Kiedy znaleziono te skarby? - Tuż po pierwszej wojnie światowej. Tak mi opowiadała babcia. - My będziemy szukali pirackiego skarbu - oznajmiłem. Usta Barrela przypominały teraz kształtem wielkie „O”. Oczy Flinta zalśniły. Dirk z niedowierzaniem kręcił głową. Silver siedział i próbował wyczesać łapą pchłę z okolic ucha. Pokrótce opowiedziałem chłopcom historię hrabiego, omijając wiele nieistotnych dla nich szczegółów. - Wiemy tylko, że ciężarówka ze skarbem przeprawiała się pod Baranowem, a potem wszelki ślad po niej zaginął - zakończyłem. - Dlatego musimy przepytać ludzi, którzy znają lub słyszeli jakieś historie związane z przeszłością. Może któregoś dnia popłyniemy w dół Wisły i poszukamy starych rybaków? Ta propozycja wywołała entuzjazm. Zostałem zakrzyczany, a że nazajutrz była sobota, a po niej niedziela, to Flint zaproponował, żebyśmy wypłynęli na dwa dni. - Co na to wasi rodzice? Czy wypuszczą was z obcym człowiekiem? Z prądem popłyniemy szybko, ale jak wrócimy? - miałem wątpliwości. Mój opór był bezskuteczny. Piraci zapewniali, że już wcześniej pływali sami po Wiśle, że Flint jest mistrzem pływania na żaglówkach i startuje w regatach. Zapowiedzieli, że przyniosą zgody rodziców. - Chciałbym też zobaczyć waszych rodziców i z nimi porozmawiać - stwierdziłem. Stanęło na tym, że wyruszymy o świcie z ich pirackiej zatoki. Zawrócili łódź do miejsca, z którego mnie zabrali. Podnieceni perspektywą przygody długo się ze mną żegnali, a we mnie rosły wątpliwości, czy słusznie robię angażując ich w tę historię. Piracka łódź zniknęła za trzcinami i wtedy w krzakach rozległ się trzask, kiedy ktoś stąpnął na suchą gałązkę. Obejrzałem się w tamtą stronę. - Ten rejs to bardzo dobry pomysł i zabiorę się z wami - powiedziała Kasia wychodząc z ukrycia.

86

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY WIECZORNE OGNISKO * SAMOCHÓD Z SILNIKIEM KOSIARKI * NOCNE SŁUCHOWISKO * MARYNARSKA ZAGADKA * POŚCIG ZA AUDI * MIANUJĘ SIĘ ADMIRAŁEM

Najwidoczniej Kasia postanowiła mnie śledzić i była świadkiem mojego pożegnania z piratami. Ciekawiło mnie, skąd moja wspólniczka wiedziała, gdzie mnie szukać i czemu postanowiła tu przyjść? - Nie wiem, czy oni będą zadowoleni - wymownie obejrzałem się w stronę rzeki. - Czemu wietrzysz jakieś problemy? - Kasia wzruszyła ramionami. - Oni mnie znają, a przypomnę ci, że sam przedstawiłeś mnie jako swoją kamratkę, Czarną Mambę. - Wytrzymasz z nami na łodzi przez cały dzień? - A jaki to problem? - A nocleg? - Wezmę namiot. - A nie boisz się zarzucić poszukiwań? - I tak nie mam lepszego pomysłu. Tak się przerzucaliśmy argumentami i czułem, że Kasia nie ustąpi. Musiałem się zgodzić. Wracaliśmy przez pola w stronę zamku w Baranowie. - Skąd dowiedziałaś się, że Leon i Emil też szukają skrytki? - zapytałem. - Sami zaproponowali mi spółkę. Zdziwiła mnie ich propozycja, ale oni tłumaczyli, że Polacy są nieufni wobec Niemców, a mnie jako Angielce polskiego pochodzenia będzie łatwiej uzyskać informacje. Odrzuciłam ich ofertę tłumacząc im, że mam inne plany. Od Emila wyciągnęłam to, co oni wiedzieli na temat skarbu hrabiego. - Czyli? - Bardzo mało. Nic oprócz tego, że Niemcy na początku wojny szukali skarbu. Początkowo rzeczywiście myślałam o przepytaniu ludzi w Baranowie, ale dostrzegłam pewną szansę w tym, co ty zaplanowałeś z tymi dzieciakami. Taka wyprawa będzie wyglądała jak niegroźna dziecinada, a starsi ludzie mieszkający w pobliżu Wisły mogą chcieć się przed wami otworzyć i może dowiemy się czegoś ciekawego. Nie odzywałem się, bo doskonale pamiętałem, że mieliśmy z Kasią szczerze porozmawiać. Wciąż dręczyło mnie przeczucie, że ona chce mnie oszukać. - Czemu milczysz? - zagadnęła przytulając się do mojego ramienia i jak dziecko zaglądając mi w oczy. - Gniewasz się na mnie? Myślisz, że to ja powiedziałam na przykład Emilowi, że pojechałeś do Nałęczowa, a on zamknął cię w piwnicy? - Może. - Nie mam z tym nic wspólnego. Wierzysz mi? - Nie. - Jak to? - Wyjechałem do Nałęczowa, zostałem tam uwięziony. Jednak wróciłem i powiedziałem ci, że otworzyłem sejf i powiadomię o nim jutro odpowiednie służby. Ty wszystko traktujesz z nadzwyczajnym spokojem, jakby nic się nie stało. Otworzyłem

87

sejf, to super. Wezwę policję - bardzo dobrze. Chcę prowadzić poszukiwania żeglując po Wiśle - jeszcze lepiej. Zależy ci na odnalezieniu tego skarbu czy nie? - Tak, chcę go wydobyć. Ufam, że wiesz, co robisz, więc o co masz pretensje? - Może kiedy ja będę żeglował, ty mogłabyś prowadzić poszukiwania na lądzie? Na przykład mogłabyś popytać o tego przewoźnika z promu, u którego był twój dziadek. - Chcesz pozbyć się mnie z waszej pirackiej załogi? - Proponuję rozdzielić siły. - Tobie naprawdę zależy na znalezieniu tych przedmiotów? - Obiecałaś nagrodę - przypomniałem. - Kiedy w ten sposób mówisz o pieniądzach, to brzmi bardzo niewiarygodnie. - Zwykle byłem idealistą, ale teraz nadszedł czas, żebym zaczął realizować swoje marzenia. Doszliśmy do płotu i pomogłem Kasi sforsować ogrodzenie. Zgrabnie zeskoczyła po drugiej stronie i pobiegła do hotelu. Umówiliśmy się, że odczekam parę minut, żeby nasz wspólny powrót nie wzbudzał nadmiernego zainteresowania osób postronnych. W pokoju przebrałem się w strój odpowiedni na ognisko i pomaszerowałem na spotkanie wieńczące konferencję. Wokół stosu płonących drew już unosił się las patyków z nadzianymi kiełbaskami. Dookoła, przy chińskich lampionach, stały stoliki. Z bufetu na długiej ławie można było wybierać sobie pieczywo, sałatki i zakąski. Iza przywitała mnie uśmiechem. - Jak ci minął dzień? - zapytała przekładając kiełbaskę pomiędzy dwie kromki chleba. - Był bardzo udany - stwierdziłem biorąc od niej patyk. Nadziałem kiełbaskę i wystawiłem ją nad płomień. - Jutro w Nałęczowie będzie otwarty sejf, który był zamurowany aż do ostatnich dni. - Wiesz, co w nim jest? Kiwnąłem głową. - Skarb? - W pewnym sensie - zrobiłem tajemniczą minę. - Mogę z tego zrobić artykuł? - Tak. Jutro wyjeżdżam na kilka dni, a ty pojedziesz do Nałęczowa i razem z policjantami otworzysz kasę. - Państwo znaleźli jakiś skarb? - nagle obok nas zahuczał bas pana Leona. - To zrobił Paweł. Jutro znalezisko ujrzy światło dzienne - Iza szybko relacjonowała. - To jakiś sejf w Nałęczowie. - Ach tak - pan Leon zafrasował się. - Pan wie, co jest w środku? - Nie - odpowiedziałem. - Czemu pan z otwarciem czeka do jutra? - Bo jutro na miejsce przybędzie konserwator zabytków. Ja w tym czasie muszę być już gdzie indziej i relację napisze Iza. - A jak ten sejf zostanie otwarty? - dopytywał się pan Leon. - Z tego co się zorientowałem, to jest tam bardzo prosty zamek i szyfr z, nazwijmy to, „marynarskim kluczem”. Przepraszam - zabrałem kiełbaskę znad ognia i przeszedłem z nią do bufetu.

88

Na talerz nałożyłem dużą porcję sałatki i poszukałem sobie wolnego miejsca przy stoliku. Dosiadłem się do grupki pasjonatów zagadek związanych z okresem wojen napoleońskich. Słuchałem ich uważnie, jadłem i obserwowałem towarzystwo. Pan Leon i Emil opuścili nas po półgodzinie. Kilkanaście minut później po hotelowym parkingu przesunęły się długie smugi reflektorów ich auta. Już dawno skończyłem posiłek i teraz tylko delektowałem się filiżanką kawy. Zostawiłem ją i poszedłem w cień, pomiędzy drzewa rosnące wzdłuż płotu. Ukryty w ciemnościach pobiegłem do wehikułu i ku zdziwieniu strażnika przy bramie wyjechałem z zamku. Kiedy tylko znalazłem się za granicami Baranowa, włączyłem długie światła szosowe i przełączyłem mały guzik, który uruchamiał ustawienia rajdowe mojego pojazdu. Byłem przekonany, że Niemcy pojadą do Nałęczowa wygodną drogą przez Tarnobrzeg, Stalową Wolę, Janów Lubelski i Kraśnik. Raczej będą nocą omijali niebezpieczne polskie szosy. Właśnie tymi omijanymi przez konkurentów szlakami musiałem dojechać do Nałęczowa. Miałem szczęście, bo wybrana przeze mnie trasa była pusta. Sporadycznie pojawiały się na niej auta prowadzone przez młodych bywalców okolicznych dyskotek. Wiedziałem, że w piątkową noc to najgorszy typ kierowców, jakich można spotkać, i mijając ich zachowywałem ostrożność. W nocy nie widać było szkaradztwa karoserii wehikułu, a głęboki bas i szeroki rozstaw jego świateł budziły szacunek. W Sandomierzu przekroczyłem Wisłę, by wrócić na jej prawy brzeg w Annopolu. Tu natknąłem się na sznury ciężarówek, więc szybko umknąłem na mniej uczęszczane szosy. Jak błyskawica mknąłem na północ. Do Nałęczowa wjechałem od zachodu i od razu skręciłem w las, gdzie stała kiedyś willa Nowickiego. Minąłem stojący na poboczu samochód z jakąś parą, a kilkaset metrów dalej na drogę przede mnie wyszedł policjant i pokazał mi, że mam zjechać z drogi. Zaniepokoiłem się, bo mogło to wyglądać jak zasadzka zastawiona przez jakiś bandytów. Jednak wykonałem polecenie. Policjant podbiegł do drzwiczek wehikułu. - Dwieście metrów, - prosto wydyszał i skrył się w krzaki. Posłusznie pojechałem pomiędzy drzewa. Kiedy zobaczyłem duży furgon pomalowany na ciemnozielono, zatrzymałem się obok niego. Boczne drzwi tamtego pojazdu rozsunęły się i wyjrzał z nich Leśnik. Pomachał do mnie ręką. Wszedłem do środka jego pojazdu. Było tu już dwóch techników. Jeden obsługiwał monitory pokazujące obraz z kamer w podczerwieni. Drugi kierował chyba mikrofonami, ale na razie nie miał nic do roboty. - Nie spodziewałem się aż takiego komitetu powitalnego - stwierdziłem zaskoczony. - Wierzę, że nocne łowy będą udane - Leśnik uśmiechnął się i z przenośnej lodówki wyjął i podał mi kanapkę. - Pomidory, mozarella i wołowina - wyjaśnił. Skinieniem głowy podziękowałem za poczęstunek. - Zrobiłem wszystko co mogłem, żeby chcieli tu przyjechać - odpowiedziałem. Nawet podpowiadałem, jak otworzyć sejf. Jadłem kanapkę i wpatrywałem się w ekrany. Leśnik wyjaśnił mi, że w okolicach ruin willi umieszczono trzy kamery i jedną w samej piwnicy. Wokół resztek budynku czuwało czterech funkcjonariuszy podległych Leśnikowi, a na drogach dojazdowych dwa radiowozy i dwa samochody cywilne policji.

89

- Co to za autko? - operator kamer bawił się urządzeniem umieszczonym na dachu furgonu, dzięki któremu mógł sobie obejrzeć wehikuł. - Całkiem przyzwoite - stwierdziłem. - Niech pan się nie gniewa, ale wygląda jak amerykański hummer z crashtestu złożony przez jakiegoś artystę dziwaka. - Nie gniewam się, bo on właśnie tak wygląda. Słyszałem też gorsze określenia. - A silnik ma od traktora czy od kosiarki? - Dzięki silnikowi ten wehikuł ma bardzo wiele całkiem zaskakujących obliczy. Potrafi oszczędnie palić jak kosiarka do trawy, ale też dzięki niemu świetnie sobie radzę na zaoranych polach. - Pan uprawia nim działkę? - mężczyzna silił się na dowcip. Koledzy prychnęli śmiechem, który Leśnik natychmiast uciszył. - Jadą - szepnął. W ucho miał wsuniętą słuchawkę podłączoną do krótkofalówki i otrzymał informacje od któregoś z patroli przy drodze. Po chwili na jednym z monitorów zobaczyliśmy audi wjeżdżające na drogę prowadzącą do ruin willi. Auto przetoczyło się na podjazd. - Dwóch, w kominiarkach - meldował technik obsługujący kamery. - Wysiedli, idą w kierunku piwnicy. - Wszyscy gotowi? - Leśnik odezwał się do mikrofonu krótkofalówki. Odpowiedziało mu kilka trzasków. - Są na schodach - mówił technik od kamer. - Mam ich - dołączył drugi, od mikrofonu. W głośnikach usłyszeliśmy kroki i rozmowę prowadzoną w języku niemieckim. - Zrobiłeś błąd, bo jak już zamknąłeś tu tego faceta z dziewczyną, to mogłeś zostać i podsłuchać, co będzie robił - rozpoznałem głos pana Leona. - Przecież nie znam języka polskiego - zauważył Emil. - Mógłbyś podejrzeć, jak on otwiera sejf. - Tobie mówił, jak go otworzyć. - Wspominał coś o marynarskim kluczu. - Mamy grać w marynarza? - Emil parsknął śmiechem. - Mówiłem, żeby od razu rozciachać drzwiczki palnikiem. Teraz dźwięki i obraz były już zsynchronizowane. Kamerę ukryto chyba w stercie gruzu w piwnicy na wprost tej, w której byłem więziony. Mikrofon idealnie przekazywał nam nawet najmniejszy szmer. - Ile ty jeszcze musisz się nauczyć - jęknął pan Leon. - Ty byś wszystko spalił, wysadził w powietrze, a tu trzeba użyć umysłu. To jest prawdziwe wyzwanie. Rozumiesz? Ten facet w kilka godzin rozwiązał zagadkę i uwolnił się. Ty byś to potrafił? - Jakbym chciał, to nawet dałbym mu w zęby. - Tych czterech z miasteczka też próbowało. - Ty się nim fascynujesz? - Wolałbym, żeby był po mojej stronie - stwierdził pan Leon uważnie oglądając drzwiczki sejfu. - To pokaż, że jesteś lepszy od tego łebka.

90

Pan Leon usiadł na przechylonym, pozbawionym nogi łóżku i patrzył na sejf. - Za słaba podpowiedź? - zgadywał Leśnik. - Jak ten starszy pomyśli, to da sobie z nią radę - zapewniałem przyjaciela. - Niech tylko ten młodszy przestanie gadać i bez sensu kręcić się po piwnicy. - Rozejrzę się. czy ktoś nam nie ukradł samochodu - powiedział Emil. - Idź - sapnął pan Leon. - Uwaga, jeden wychodzi na zewnątrz! - Leśnik przez radio uprzedził obstawę. Pan Leon klęknął przed sejfem i znowu uważnie lustrował tarcze, grawerunek i w pewnym momencie usiadł i zaczął sobie coś notować. Potem poszukał kalendarza i szybko go wertował. - Co on robi? - dziwił się Leśnik. - Szuka telefonu do przyjaciela - zażartował jeden z techników. - Potrzebuje tabeli z przelicznikiem rumbów - wyjaśniłem przyjacielowi. - Trzeba wyznaczyć kurs i odpowiednio zakręcić kołem? - Leśnik domyślił się. Marynarska zagadka - roześmiał się. - To rzeczywiście dobra podpowiedź - przyznał. W tym czasie pan Leon już zaczął wybierać kombinacje na tarczach i obracać kołem zamka. Chyba źle wykonał obliczenia, bo zajęło mu to kilka minut. Wrócił Emil. - Wszystko w porządku - rzucił i zamilkł, bo jego starszy wspólnik właśnie otworzył sejf. - Kupa forsy - stwierdził świecąc do środka. - Bezużytecznej! Same złotówki, wycofane z obiegu - stwierdził pan Leon. - Są jeszcze jakieś papiery, może one są coś warte. Mimo że grymasili, to jednak wszystko zapakowali do torby. Szybko wynieśli się z piwnicy. - Wóz numer jeden! - Leśnik wezwał jeden z radiowozów. - Jedynka i czwórka wchodzicie! Reszta osłania. Chcesz być przy aresztowaniu? - zapytał mnie. - Na razie nie - pokręciłem głową. - Na razie? - zdziwił się jeden z techników. - To za co ich właściwie zamykamy? - Nie mędrkuj - Leśnik uspokoił podwładnego. Pan Leon i Emil wsiedli do audi. Ledwo wyjechali z podjazdu, na wprost nich wjechał oznakowany radiowóz policyjny. Nie zdążył zablokować przejazdu, kiedy audi gwałtownie przyspieszyło i taranując drobne krzaki pomknęło na drogę. - Wozy dwa, trzy i cztery pełna gotowość! - Leśnik krzyczał do mikrofonu. - Cel ucieka. Przygotować się do pościgu! Przyjaciel skoczył do drzwi. - Twój wehikuł jest sprawny? - zapytał mnie. - Jak najbardziej - przyznałem. - Chcecie gonić ich tym gratem? - zdziwił się technik od mikrofonów. - To bardzo dobry samochód - oznajmił Leśnik wyskakując na zewnątrz. - Lepszy od naszego? - usłyszałem, nim wysiadłem. Z Leśnikiem wsiedliśmy do wehikułu. Technicy też wybiegli w krzaki zostawiając w furgonie tylko kierowcę. Ostrożnie zawróciłem i już chciałem wcisnąć pedał gazu, by popędzić ku szosie, kiedy z boku wyskoczył terenowy potwór. Czarny, z przyciemnionymi szybami. Widziałem takie tylko w obstawie najważniejszych polityków odwiedzających nasz kraj. Terenówka wyrzucając spod kół fontanny piachu mknęła przez las.

91

- Chłopcy chcą się popisać - Leśnik niezadowolony pokręcił głową. - Jedziesz! uderzył mnie w ramię. Terenówka skręciła w lewo na szosę, a my jechaliśmy za nimi. - Nasi ludzie już obstawili drogę w kierunku Nałęczowa - poinformował mnie Leśnik. Pędziliśmy na zachód. Daleko przed nami widać było odblask migających świateł policyjnych radiowozów. Terenówka przyspieszała, a wehikuł tylko cicho warczał. Prędkość stu kilometrów na godzinę była tą, przy której jego podzespoły stworzone na rajdy samochodowe dopiero zaczynały się budzić. Dojechaliśmy do głównej szosy i skręciliśmy w lewo, na północ. Teraz gnaliśmy między rzędami uśpionych domostw, po prostej i równej drodze. - Masz mapę? - Leśnik zapytał mnie. - W schowku - odpowiedziałem. Minęliśmy przystanki autobusowe i przed stacją benzynową znowu skręciliśmy w lewo. Widziałem, że jeden z wozów pościgowych zagalopował się i pojechał prosto, teraz gwałtownie zawracał na placu przed dystrybutorem paliw. Leśnik rozłożył na kolanach mapę okolic. - Chyba chcą przebijać się na Kurów - stwierdził. - Tam będą mogli uciekać na Lublin lub Puławy. Znowu skręciliśmy w lewo. W oddali widziałem budynek przypominający stację kolejową. Nagle terenówka przed nami zatańczyła na drodze. Przyhamowałem. Minęliśmy cywilne auto, które wpadło do rowu. Miało zgnieciony lewy bok. Kierowca i pasażerka już wysiedli na pole i dali znaki, że są cali i zdrowi. - Zostali staranowani - Leśnik przekazał mi meldunek z radia. - Mamy jeszcze jeden radiowóz i terenówkę. Kolejny zwrot w lewo, przed wiaduktem kolejki wąskotorowej. Po lewej mijaliśmy porośnięte gęstym lasem wąwozy. - Uważaj! - Leśnik krzyknął. - Wysypali kolce na drogę! Terenówka zwolniła, kiedy mijaliśmy radiowóz, który zjechał na pobocze. W światłach mieniły się leżące na asfalcie czworościany z wystającymi gwoździkami. Zbliżaliśmy się do wiaduktu. Przed nim, po bokach drogi, były łąki. Zjechałem na nie omijając pułapki. Terenówka zwolniła i zrównałem się z nią, a kiedy chciałem wrócić na szosę, koledzy Leśnika gwałtownie przyspieszyli. - Mają przebitą oponę, ale i system pompowania powietrza - powiedział mi Leśnik. - Nie mogą tak dalej prowadzić pościgu - zauważyłem. - Dadzą radę jechać nawet sto kilometrów na godzinę. Bez słowa wskazałem na prędkościomierz, gdzie strzałka szybko pełzła ku setce. - Zjedźcie nam z drogi! - Leśnik rozkazał kolegom. - Wykonać natychmiast! wrzasnął. Terenówka zjechała do lewego pobocza. Przyspieszyłem, a silnik zadudnił głębokim basem. Uciekające audi było dwieście metrów przed nami, już pod następnym wiaduktem. Pędziliśmy przez pustkowia w stronę odległych o niecałe trzy kilometry zabudowań Wąwolnicy. Audi nie miało szans w wyścigu z wehikułem. Niemcy jechali maszyną stworzoną do szybkiej jazdy po równych jak stół autostradach, do zadawania szyku przyspieszeniem podczas ruszania na skrzyżowaniach. Wehikuł świetnie czuł się

92

na każdej drodze. W nim wgłębienia asfaltu, dziury, rożny rodzaj nawierzchni nie powodowały dyskomfortu jazdy. Wyobrażałem sobie, jak niepewnie tu za kierownicą czuł się Emil. Jego wozem pewnie rzucało na wszystkie strony. Ogromna moc silnika wehikułu sprawiała wrażenie, że koła niemalże drą asfalt, a wehikuł wbija się w drogę. Minęliśmy kapliczkę i z lewej strony wyrosła stroma skarpa. Wjechaliśmy między zabudowania. Audi, w dole, na mostku zahaczyło podwoziem o wystający kamień. - Patrole już jadą od Nałęczowa i Bochotnicy - powiedział Leśnik. Audi wspinało się do głównej drogi, ale kierowca chyba zagapił się. Rozpędzony, na skrzyżowaniu, przeskoczył na drugą stronę, zarył przodem i na rozjeździe skręcił w lewo. Minąwszy kilkanaście gospodarstw wjechaliśmy do głębokiego wąwozu. Za nami pojawiły się radiowozy. Spod audi jak kule karabinowe wypadały drobne kamyki, potem większe, kiedy wpadliśmy na polną drogę. - Po nim - Leśnik stwierdził z satysfakcją patrząc na głębokie wądoły wyrobione przez maszyny rolnicze. Faktycznie, audi jechało wolniej, sypiąc skry, gubiąc kołpaki. Włączyłem umieszczone nad kabiną światła halogenowe i w ten sposób oświetliłem pola wzdłuż drogi. Gwałtownie skręciłem kierownicą i zjechałem na lewo. Przemknąłem po rżysku, wyprzedziłem audi i zajechałem mu drogę. Niemcy zatrzymali się. Za nimi stanęły radiowozy. Błyskawicznie obok uciekinierów pojawili się uzbrojeni policjanci. Całą scenę oświetlałem swoimi reflektorami. Widziałem, jak pan Leon i Emil zasłaniali sobie oczy przed rażącym światłem. - Masz ochotę na chwilę triumfu? - Leśnik popatrzył na mnie z rozbawieniem. - Jeszcze nie. Wcale nie odczuwam satysfakcji. Leśnik przez radio wydał rozkazy i policjanci zaprowadzili Niemców do radiowozów. Ominąłem całą scenerię przypominającą obrazki z filmów sensacyjnych i przez Wąwolnicę skierowałem się do Nałęczowa. - Myślisz, te ci Niemcy nie rozpoznali ani ciebie, ani twojego niepozornego auta? – Leśnik zapytał wyłączając krótkofalówkę. - Może tak, może nie - odpowiedziałem. - Niepewność jest chyba najgorsza? - Kiedy ona się o tym dowie, to ucieknie i stracisz trop. - Trop już mam. Gorsze jest to, że stracę kontrolę nad konkurencją. - Mam przygotować dyskretną obserwację? - Na razie nie. Dam ci znać. - Słowo? - Słowo. - Co jutro jej powiesz? - Jutro płyniemy w rejs żaglówką po Wiśle. - Żartujesz?! - Nie. Strzeż się piratów, bo będę na pirackim okręcie. - Chyba zwariowałeś - stwierdził Leśnik wysiadając w centrum Nałęczowa. Pamiętaj, że ci Niemcy w poniedziałek będą wolni, więc masz tylko dwa dni swobody. Nie zmarnuj tego czasu. - Będę pamiętał - obiecałem.

93

Po drodze, na stacji benzynowej kupiłem kubek mocnej kawy i wróciłem do Baranowa. Tym razem wehikuł zostawiłem na miejscu parkingowym przy bramie. Nie chciałem nikogo budzić swoim przyjazdem. Zatrzymałem się w recepcji i napisałem krótki list do Ewy. Poinformowałem obsługę, te wyjeżdżam na dwa dni, ale nie zwalniam pokoju. Poprosiłem o przygotowanie mi suchego prowiantu zamiast śniadania. - Na którą godzinę? - zapytała recepcjonistka. - Na siódmą trzydzieści - odpowiedziałem. - To już za dwie godziny - zauważyła. Zrezygnowany, nie dowierzając własnym oczom spojrzałem na zegarek. Zakradłem się do swojego pokoju i szybko przygotowałem bagaż na rejs. Ubrany rzuciłem się na łóżko i natychmiast zasnąłem. Wydawało mi się, że przed chwilą zamknąłem oczy, a już dzwonił budzik. Zimny prysznic rozbudził mnie. Z plecakiem w ręku zbiegłem do stołówki, wziąłem torbę z jedzeniem i pobiegłem do zatoki piratów. Kasia wiedziała, o której odpływamy, a zapowiadałem jej, że nie będę na nią czekał. Nie spotkałem jej w hotelu, ani po drodze, więc uznałem, że nie płynie. Na miejscu byli piraci, ich rodzice i... Kasia. Pół godziny rozmawiałem z rodzicami chłopców. Byli zaniepokojeni pomysłem dzieci, ciekawi tego, kim jestem i czym się zajmuję. Jednocześnie zapewniali, że to nie pierwsza tego typu eskapada chłopców i mieli pełne zaufanie do ich umiejętności żeglarskich. Wymieniliśmy się danymi telefonicznymi i mogliśmy odpływać. Tata Flinta miał przystań żeglarską i obiecał, że w niedzielę przypłynie po nas motorówką i odholuje z powrotem do Baranowa. To oznaczało, że mogliśmy więcej czasu poświęcić na podróż. Rodzice Dirka prowadzili dwa sklepy spożywcze w okolicach Baranowa, a Barrel wychowywał się w rodzinie nauczycielskiej. Pomogłem Kasi wsiąść na łódź i z Dirkiem zepchnęliśmy nasz okręt na wodę. Rodzice machali nam rękoma na pożegnanie. Wpłynęliśmy w środek nurtu i powoli popłynęliśmy na północ. - Kapitanie Custos, kto będzie tu dowodził? - Flint stał na rufie podpierając się pod boki. - Wiadomo, Custos jest starszy - odezwała się Kasia. Po minach chłopców rozpoznałem, że była to odpowiedź, jakiej się spodziewali, ale nie odpowiadała im. - A czego wy oczekujecie? - zapytałem. - Pan rządzi na lądzie, my na wodzie - stwierdził Dirk. - Czemu? - To nasz okręt - argumentował Flint. - Ale moja wyprawa - zauważyłem. - Pan się nie zna na żeglarstwie - wtrącił Dirk. - Skąd wiesz? Mam uprawnienia do sterowania jachtem morskim. To wywołało konsternację wśród piratów. - Samorzutnie mianuję się admirałem - oznajmiłem. - Będę dowodził wyprawą, chociaż dowódcą okrętu pozostanie kapitan Flint. Piraci parę sekund w milczeniu trawili moją propozycję, aż Flint pierwszy skinął głową.

94

- Zawsze jednak możemy odebrać panu dowództwo wręczając „czarną plamę” zastrzegł Dirk. - Bunt prawie uśmierzony - Kasia zażartowała zwracając się do mnie po angielsku. - Jakie rozkazy, admirale? - zapytał Flint. - Ja jem śniadanie - wyjąłem woreczek z prowiantem. - Płyniemy kursem północnym. Panowie Dirk i Barrel będą wypatrywali starych sadyb ludzkich nad brzegiem rzeki, czyli miejsc, gdzie moglibyśmy pozyskać informacje. - A ja? - Kasia zrobiła słodką minę. - Pani będzie zabawiała mnie rozmową. Przeszedłem na dziób i zacząłem jeść śniadanie. Kasia usiadła przy mnie. Dla chłopców mogliśmy wyglądać na parę narzeczonych. - Wiesz, że aresztowano Leona i Emila? - zagadnęła mnie. - Skąd wiesz? - Policja dzwoniła do organizatorów konferencji. - A co zmalowali nasi konkurenci? - Włamali się do sejfu w willi Nowickiego, a policja przygotowała zasadzkę. To twoja sprawka? - bardziej chyba stwierdzała niż pytała. - Czemu tak myślisz? - Zniknąłeś na całą noc. - Może byłem u jakiejś dziewczyny? - żartowałem. - Leon rozmawiał telefonicznie z organizatorami prosząc ich o sprowadzenie prawnika. Mówił, że ty też brałeś udział w jego aresztowaniu. - Ja? - Widział samochód podobny do twojego wehikułu. - Tylko podobny - podkreśliłem. - Nie czaruj mnie - Kasia miała poważną minę. Prowadząc z nią tę rozmowę wpadłem na pewną myśl. - Specjalnie to zrobiłem - powiedziałem. - Podsunąłem panu Leonowi wiadomość o sejfie, o tym, jaki jest klucz, ale wcześniej powiadomiłem policję. Chciałem pozbyć się konkurencji.

95

ROZDZIAŁ JEDENASTY TAWERNA NAD WISŁĄ * BIAŁY PUDELEK * STO ZŁOTYCH * WYPRAWA ROWEROWA * ZAMEK KRZYŻTOPÓR * DWOREK HRABIEGO NOWICKIEGO * CIĘŻARÓWKA NA DNIE RZEKI * „CZARNA PLAMA”

Kasia nie odzywała się analizując to co jej powiedziałem. - Nie wiedziałam, że jesteś zdolny do takich rzeczy - stwierdziła po chwili. - W przyszłości konsultuj ze mną swoje pomysły. - Tak jest - uśmiechnąłem się. Pogodny nastrój był tylko maską. Cała ta sprawa bardzo mi ciążyła i sto razy bardziej wolałbym, żeby zamiast Kasi siedziała obok mnie Ewa. Mijaliśmy tereny kopalni odkrywkowych siarki. Wiedziałem, że na prawym brzegu w miejscu kopalni miały powstać tereny rekreacyjne ze sztucznym zbiornikiem wodnym. Teren nad brzegiem Wisły przypominał bardziej krajobraz księżycowy. Nie sądziłem, żeby tu gdziekolwiek ostał się choćby jeden rybak. Nie inaczej było w Tarnobrzegu. Zastanawiałem się, jak daleko powinniśmy prowadzić nasze poszukiwania. Czy to możliwe, że tratwa z ciężarówką popłynęłaby aż za Tarnobrzeg lub Sandomierz? Raczej nie. Lenistwo ogarnęło całą załogę. Poranne słońce przyjemnie grzało nas, a południowy wiatr nadymał żagiel. Flint był zajęty sterowaniem, ale nie musiał stale być czujny. Wystarczyło, że trzymał łódź w głównym nurcie rzeki. Dirk i Barrel znudzeni opierali się o burty i patrzyli na brzegi. Kasia zdjęła bluzę, zawinęła rękawy koszuli i rozpięła guziki, by jeszcze nacieszyć się resztkami tegorocznego lata. Przeszedłem na rufę, do Flinta. - Jakieś rozkazy, admirale? - zapytał. - Pokaż mi mapę - poprosiłem. - Jest w schowku - wskazał na półkę na prawej burcie. Mapa leżała pod podniszczonym egzemplarzem „Wyspy Skarbów” Roberta Louisa Stevensona. - Wasza ulubiona lektura? - uśmiechnąłem się. Flint tylko poważnie pokiwał głową. Odłożyłem książkę na miejsce i na kolanach rozłożyłem mapę. Przyglądałem się nazwom wiosek położonych wzdłuż Wisły. Część z nich była mi znajoma, bo przecież studiowałem przebieg działań wojennych w tej okolicy we wrześniu 1939 roku. Powoli zbliżała się pora drugiego śniadania i należało pomyśleć o lądowaniu na brzegu, chociażby po to, żeby rozprostować kości. - Admirale, domy od lewej burty! - zameldował Barrel. Przesiadłem się na tamtą stronę. Zobaczyłem budynki stojące na zachodnim brzegu. Jeden z nich był pensjonatem, a na jego przystani wielki napis głosił „Frytki + Ryba! Napój gratis!”. Obok hoteliku stały trzy stare, ale zadbane domostwa. - Kapitanie, popłyniemy do tej tawerny - rozkazałem. - Stawiam wam te frytki z rybą. Tam też dyskretnie rozpytamy się o rybaków. - Aye, aye sir! - zawołał Flint.

96

Ujrzałem radość na twarzach Dirka i Barrela. Łódź skręciła w lewo. Z daleka widać było, że na pomoście stoi biały pudel. Szczekał na nas jakbyśmy byli jego wrogiem numer jeden. Właścicielka psa, ubrana na biało, w kapeluszu z wielkim rondem nawoływała ulubieńca. - Sara, kochanie, uspokój się, bo wpadniesz do wody! Pudel szczekając podskakiwał, nagle stracił równowagę i - jak na zawołanie - wpadł do wody. Kobieta zaczęła rozpaczać. Ludzie powstawali z miejsc, żeby lepiej zobaczyć, co zrobi czworonóg. Walczył z nurtem rzeki, ale rzeka już porwała go o kilka metrów od pomostu. - Pies za burtą! - wrzasnął Flint. Skierował nas na kurs zbieżny z pudlem. Płynęliśmy bardzo szybko, pełnym wiatrem. Przeszedłem przed maszt, żeby lepiej widzieć, co dzieje się przed nami i stamtąd podawałem komendy Flintowi. Pudel przebierał łapkami chcąc dopłynąć do brzegu, ale nie miał sił albo wystraszył się i tak naprawdę tylko jakimś cudem utrzymywał się na powierzchni. Kiedy przepływaliśmy koło niego, wychyliłem się za burtę i chwyciłem pudla lewą ręką od dołu, tuż za przednimi łapami. Zwierzę ugryzło, mnie w rękę. Wypuściłem pudla na pokład, a ten otrząsnął się z wody i zaczął rzucać się na mnie z zębami. Wtedy spokojnie dotąd siedzący Silver podskoczył do suki i zawarczał tak przeraźliwym basem, że ta wystraszona skuliła się i przypominała małą szmacianą kuleczkę. Wykonaliśmy zwrot pod wiatr, potem jeszcze jeden, żeby przybić do pomostu. W tym czasie obmyłem rękę wodą utlenioną założyłem sobie opatrunek, a Kasia zawiązała mi bandaż. - Zrzucić żagiel! - Flint wydał komendę. Pomogłem chłopcom z płachtą żagla i reją. Flint tak wyliczył kurs, prędkość łodzi i nurtu, że łagodnie dopłynęliśmy do kei bez potrzeby wyjmowania wioseł. Umocowaliśmy cumy do pachołków, zrobiliśmy porządek na pokładzie i zeszliśmy na ląd. Na pomoście stała właścicielka Sary i słodkim głosem przemawiała do swojego psa. - Sara, kochanie, żyjesz? - Proszę, niech pani weźmie swojego pieska - powiedziałem odchodząc od łodzi. - Silver, noga! - Flint zawołał psa. Silver porzucił pilnowanie pudla i przyłączył się do nas. Stoły stały na drewnianym tarasie tuż obok długiej budy, w której był barek, a dalej niewielki hangar ze sprzętem wodnym. Gruby właściciel baru wyszedł zza kontuaru i przepychając się między stolikami zmierzał w naszą stronę. - Witam piratów! - wołał z daleka. Obejrzałem się na łódź. Na topie masztu łopotała czarna flaga. - Państwo jedzą na miejscu czy na wynos? - zapytał gospodarz. Ubrany w przetarte dżinsy, rozpiętą prawie do pępka koszulę, opalony i z długimi bokobrodami wyglądał jak jakiś południowiec. - Na miejscu - stwierdziłem.

97

- Tam mam specjalny stolik dla państwa - grubas zaprowadził nas do długiej ławy. Co państwo sobie życzą? Zamówiliśmy standardowy zestaw: frytki, sandacz, surówka i napoje. Zauważyłem, że turyści z ogromnym zainteresowaniem przyglądali się całej scenie, a pociechy już odbywały wędrówki, żeby obejrzeć łódź. Wkrótce tłumek na kei powiększył się, bo od stołów powstawały mamy zaniepokojone, czy dzieci nie powpadają do wody. Grubas przysiadł się do nas. - Dokąd państwo płyną taką dziwną łódką? - zapytał nas. - Chcemy rozejrzeć się trochę po okolicy - odpowiedziałem. - Was, urwisy, to już kilka razy widziałem - grubasek zwrócił się do Flinta i jego kompanów. - Zawsze byłem ciekawy, czyja to łódka, taka oryginalna, wyglądająca jak łodzie wikingów. Mało kto czymś takim teraz pływa. To państwo tak rodzinnie pływają? - Nie jesteśmy rodziną - wyjaśniałem. - Jestem dziennikarzem i namówiłem chłopców na rejs, bo szukam pewnego rybaka, który mieszkał gdzieś nad Wisłą w 1939 roku. Ta pani jest naukowcem z Anglii i razem prowadzimy poszukiwania. - Wtedy jeszcze było tu kilku - grubas pokiwał głową. - Teraz ryby mamy ze stawów hodowlanych. Ludzie jeszcze czasami coś na wędkę w Wiśle złowią i to wszystko. - Pan zna rodzinę takiego rybaka? - A tu mieszkali! - grubas ruchem głowy wskazał na domki. - Najpierw ja tu wykupiłem starą budę, potem letnicy wykupili domki, bo widok ze skarpy ładny na Wisłę i okolicę. Tu gdzie mam pensjonat, poprzednio, jeszcze przed wojną, była karczma, ale że leżała na uboczu, chociaż w ładnym i cichym miejscu, to gości tu nie było. Mam nawet stary szyld. Teraz już nie ma rybaków. A po co wam potrzebny ten rybak? Co on takiego zrobił? - W 1939 roku z przeprawy pod Baranowem urwała się tratwa z ciężarówką opowiadałem. - Był tam ranny dziadek tej pani - wskazałem na Kasię. - Jakiś rybak uratował rannego i tę tratwę sprowadził do brzegu. W czasie wojny kontakt się urwał i... - przerwałem, bo kelnerka przyniosła talerze z parującymi filetami. - To ciekawe - mruczał grubasek. Naszą uwagę na chwilę przykuło to co wyprawiała właścicielka Sary próbując sforsować burtę łodzi. Krótka spódniczka i buty na wysokim obcasie nie były najlepszym strojem do takich wyczynów. Spośród jedzących gości powstał mężczyzna w eleganckiej marynarce i białych pantoflach. Na jego palcach pobłyskiwały złote pierścienie. Zdecydowanym krokiem podszedł do swojej towarzyszki. Jednym ruchem ręki postawił ją prawie na baczność. - Sara! - wrzasnął na psa. - Do mnie! Z łodzi wyskoczyła biała kuleczka i zamarła w bezruchu przy kostce mężczyzny. Ten bez słowa wskazał kobiecie i psu stolik. Sam podszedł do nas. - Dziękuję za pomoc - powiedział i wyjął portfel, w którym widać było rzędy rożnokolorowych kart kredytowych. - To na państwa obiad - położył na stole banknot stuzłotowy. Denerwowała mnie pycha i arogancja tego człowieka. W pierwszej chwili zaniemówiłem. On odwrócił się zadowolony, że załatwił sprawę i na oczach tylu widzów pokazał, jaki ma gest.

98

- Chwileczkę! - odezwałem się. - Za mało? - wypielęgnowana brew lekko uniosła się. - Niech pan za to kupi smycz - oddałem mu pieniądze. - To oszczędzi państwu problemów. - Jakich problemów? - Pana pies ugryzł admirała w rękę - zauważył Barrel. - Admirała? - w oczach rozmówcy ujrzałem rozbawienie. - Jego ekscelencja wybaczy - ukłonił się - rzeczywiście za nisko pana wyceniłem - wyjął jeszcze kilka setek. - Niech pan to zabierze i nie obraża mnie - oświadczyłem. Mężczyzna zwinął pieniądze, schował je do kieszeni i odszedł. Usiadłem do stołu i zająłem się jedzeniem. - Aleś mu pan przygadał - grubasek pochylił się ponad blatem w moją stronę. - To jakiś milioner. Ludzie mówią, że chce kupić zamek w Ujeździe. - Gdzieś niedaleko jest Ujazd? - zainteresowałem się. - Najwyżej trzydzieści kilometrów. Piękne ruiny zamku. Chcielibyście je zobaczyć? - Tak - przyznałem. - Pożyczę wam rowery. Pójdę i powiem, żeby wam je przygotowali. Jak powiedział, tak zrobił. Ciężko sapiąc wspiął się po schodach na górę. - Czemu pan tak nagle zmienia plany? - zapytał Dirk. - Mieliśmy szukać rybaka, a pół dnia stracimy na jazdę rowerami do jakiegoś zamku. - Ja bym chciał zobaczyć jak wygląda ten Ujazd - wtrącił Barrel. - Hrabia Nowicki przed wojną mieszkał gdzieś w okolicach zamku - przypomniałem. - Może tam natrafimy na ciekawy trop? - A nad wodą już nie? - powątpiewał Dirk. - Słyszeliście, co mówił ten pan? Rybaków już nie ma, a ich rodziny pewnie wyprowadziły się do miast. Na schodach pojawił się grubasek. Powoli zszedł do nas. - Rowery gotowe! - zameldował. Jeszcze kilkanaście minut poświęciliśmy na krótką sjestę i zabranie z łodzi kilku potrzebnych rzeczy. Każde z nas miało mały plecak, do którego wpakowaliśmy między innymi butelki z wodą mineralną kurtki. Ja miałem apteczkę i aparat fotograficzny. Łódź została pod czujnym okiem właściciela pensjonatu, a my pojechaliśmy w kierunku północno-zachodnim. Dziurawa, boczna droga nie była uczęszczana, a prowadziła równiną pomiędzy polami, łąkami i sadami. Flint miał na swoim rowerze koszyk, w którym wiózł Silvera bardzo zadowolonego z takiego obrotu sprawy. Pies cały szczęśliwy wystawił jęzor i z wysokości bagażnika oglądał okolicę. Rowery, które pożyczyliśmy były skrzyżowaniem popularnych „górali” nadających się do wypraw po lesie i „kolarzówek” stworzonych do wyścigów szosowych. Jechaliśmy dosyć szybko i do ruin zamku dojechaliśmy po dwóch godzinach. Już z daleka widok dawnej rezydencji magnackiej wzbudzał zachwyt. Widziałem, że nawet Kasia z zainteresowaniem patrzyła na zamek, kiedy podziwialiśmy go zatrzymując się na chwilę na wzniesieniu, przez które przebiegała droga.

99

Ujazd znałem jeszcze z czasów studenckich. Przyjechaliśmy tu razem z kolegami i koleżankami z historii sztuki podczas objazdu naukowego. Dzięki dobrej pamięci mogłem teraz zostać przewodnikiem moich towarzyszy. - W 1619 roku Ujazd i Iwaniska stały się własnością Krzysztofa Ossolińskiego. Już wtedy istniał dwór, a Ossoliński ufundował tu kościół. Jego majątek zaczęto nazywać Krzysztoporem, od imienia właściciela i topora z herbu. Dopiero potem przyjęła się nazwa Krzyżtopór, związana już z inną symboliką. Budowę fortyfikacji prowadzono najprawdopodobniej w latach 1631-1644, na co mogą wskazywać pamiątkowe inskrypcje umieszczone w przejeździe bramnym i na attyce. Informacje znalezione w archiwum miasta Krakowa wskazują, że jednym z architektów zamku był Wawrzyniec Senes. Budowla kosztowała zawrotną sumę 30 milionów ówczesnych złotych i była lokalnym centrum życia kulturalnego. Krzysztof Ossoliński od 1638 roku był wojewodą sandomierskim i miał liczny dwór oraz własne wojsko. Zmarł 26 lutego 1645 roku w drodze do Krakowa i został pochowany w habicie franciszkańskim w kościele przy krakowskim klasztorze karmelitów bosych. Majątek odziedziczył Krzysztof Baldwin Ossoliński, który w 1649 roku zginął w bitwie pod Zborowem. W 1652 roku po rodzinnym podziale majątku Iwaniska i zamek wzięła w posiadanie gałąź Ossolińskich związana z rodem Denhoffów. Niebawem, 30 października 1655 roku Szwedzi podstępnie zajęli fortecę i tu w 1656 roku odbyła się koncentracja wojsk szwedzkich Karola X Gustawa i sił księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego. To z tamtego okresu pochodzi plan Ericka Dahlberga, w którym rożne części zamku noszą tak romantyczne nazwy, jak „Oto dla Ciebie”, „Ogród nąjrozkoszniejszy”, „Korona”. Zapewne w czasie potopu Szwedzi wywieźli bogate wyposażenie części pałacowej. Po wojnie Denhoffowie odstąpili zamek Ossolińskim, a ci wnieśli go w wianie Morsztynom. Po Morsztynach dobra odziedziczyli Pacowie. Jan Michał Pac, generał wojsk litewskich i marszałek konfederacji barskiej, przeprowadził remont części zamku. Tu w latach 1768-1770 schronili się konfederaci barscy, ale w czasie walk zamek został częściowo zniszczony. W 1787 roku odwiedził to miejsce król Stanisław August Poniatowski. W XIX wieku i przez wiele lat po pierwszej wojnie światowej zamek stał zapomniany, aż do czasu, kiedy postanowiono zabezpieczyć go jako trwałą ruinę. Kupiliśmy bilety i prowadząc rowery weszliśmy na dziedziniec zamku. Kontynuowałem swoją opowieść o dziejach zamku. Łączył on w sobie trzy elementy: obronny, pałacowy i ogrodowy. Kiedy spojrzy się na plan Krzyżtoporu, widać pięciokątny zarys bastionowy, wewnątrz którego umieszczono zespół pałacowy. Przez bramę wchodzi się na pierwszy dziedziniec otoczony oficynami, a zamknięty na wprost frontonem pałacu, który ma dodatkowo własny, owalny dziedziniec. Dookoła niego na ścianach umieszczono galerię antenatów rodu Ossolińskich. Legendą zamku była sala balowa, jadalnia z kryształowym sufitem, a zarazem dnem wielkiego akwarium, stajnia z marmurowymi żłobami, przy których stały osiodłane konie, czy symbolika roku kalendarzowego zamknięta w tym zamku. Miał on cztery wieże jak cztery pory roku, siedem bram i wejść jak siedem dni tygodnia, 52 pomieszczenia jak liczba tygodni w roku, dwanaście ogromnych sal jak liczba miesięcy, oraz 365 okien jak liczba dni w roku.

100

Chłopcy ujrzawszy ogrom budowli, ilość przejść, podziemi, schodów, zakamarków natychmiast rozbiegli się, a towarzyszył im szczekający i tryskający energią Silver. Usiedliśmy z Kasią na ławce i piliśmy wodę. - Mam wrażenie, że marnujemy nasz czas - powiedziała. - Zamiast prowadzić poszukiwania, organizujesz wycieczkę tym dzieciakom. - Wrócą tu i za kilkanaście minut sami się przejdziemy po podziemiach sprawdzając, czy tu można było coś ukryć - odpowiedziałem. - Czy ty naprawdę wierzysz w to co mówisz? Spojrzałem zdziwiony na Kasię. - Twoje zachowanie jest dla mnie zupełnie niezrozumiałe - stwierdziła. Obrażona wstała i pomaszerowała w kierunku północnej oficyny, gdzie były słynne stajnie. Siedziałem na ławce i spoglądałem w niebo. - Dziwna atmosfera panuje w tym miejscu, co? - usłyszałem kobiecy głos. Obejrzałem się. Obok ławki stała kobieta w wieku około pięćdziesięciu lat. Była ubrana w długą, szeroką spódnicę. Na golf zarzuciła wełnianą chustę, a na nosie miała duże okulary przeciwsłoneczne. W ręku trzymała książki, chyba napisane przez nią przewodniki po zamku Krzyżtopór. - Pan jest poetą? - zapytała. - Tak pan się tu rozmarzył. - Nie piszę wierszy, tylko artykuły. Jestem dziennikarzem - odparłem. - Opisuję rożne ciekawe miejsca godne odwiedzenia. - A tu co najbardziej się panu podoba? - Architektura, ale tak naprawdę ten zamek budzi we mnie tylko złe skojarzenia. - Tak? - jej ton wskazywał, że sama chyba podobnie myślała. - Wierzy pani w to, że każde dzieło rąk ludzkich, także budynek, może mieć swojego ducha? - Tak - moja rozmówczyni nie była pewna, do czego zmierzam. - Ten pałac, fortyfikacja to wspaniałe dzieło renesansu. Proporcje, piękno nieprzesycone ozdobnymi wykrzyknikami, przytłaczający przepych budzący jedynie szacunek. To wszystko tu jest. Jednak nikt tym należycie się nie nacieszył. Jakby ktoś przeklął ten zamek i chciał, żeby na wieki został tylko ruiną, pomnikiem lub ostrzeżeniem. - Chyba ma pan rację - kobieta przysiadła obok mnie. - Też się nad tym zastanawiam w swoich publikacjach - podsunęła książki w moją stronę. - Niech się pani nie gniewa, ale żadnej z nich od pani nie kupię. Nie potrzebuję ich. Znam ten zamek jeszcze z czasów studenckich. Jedną z prac zaliczeniowych poświęciłem tej budowli. - Ach, rozumiem - kobieta pokiwała głową. - A teraz chce pan napisać artykuł o tym zamku? - Nie, przyjechałem tu z grupą przyjaciół. Szukam czegoś innego. - A czego? - Gdzieś w tej okolicy była posiadłość hrabiego Nowickiego. Słyszała pani o kimś takim? - No pewnie. Chodzi o kapitana Czarną Rękę. Opowiem panu więcej, ale najpierw niech mi pan powie, czemu pan go szuka? - Pewien człowiek ze służby hrabiego uratował życie dziadkowi mojej przyjaciółki.

101

- Hrabia już nie żyje. - Wiem. Zabili go hitlerowcy, ale mam nadzieję, że gdzieś w okolicy żyje jeszcze rodzina człowieka, który był lokajem Nowickiego. Czemu hrabiego nazywano Czarną Ręką? - Ludzie opowiadali, że w okresie międzywojennym wyjechał na Morze Karaibskie. Tam znalazł piracki skarb, ale stracił lewą rękę. Nosił protezę z czarną skórzaną rękawiczką. Hrabia był lubiany, bo pomagał kształcić się chłopakom, którzy chcieli zostać marynarzami, ale przez te marynarskie zainteresowania uważano go też za dziwaka. - Gdzie on mieszkał? - Tu niedaleko, w Gryzidąbiu. Cały majątek został zniszczony w czasie wojny. Teraz z całej wsi zostało tylko kilka domów. - Jak tam można dojechać? - Trzeba zjechać kilometr w lewo z drogi w stronę Klimontowa. Na dziedziniec weszła wycieczka turystów i moja rozmówczyni szybko pożegnała się ze mną, by spróbować sprzedać swoje książki. Wrócili do mnie zmęczeni chłopcy. - Ale labirynt - westchnął Dirk. - Idealne miejsce na piracką kryjówkę - stwierdził Flint. - Czemu tak uważasz? - zapytałem. - Dużo zakamarków, ogromne podziemia i mnóstwo możliwości przygotowania klucza ze wskazówkami nawiązującymi do tego, co pan mówił o salach jak miesiącach, czy wieżach jak pory roku - odpowiedział Flint. Chłopcy obiecali, że popilnują rowerów. Wziąłem latarkę i ruszyłem na wędrówkę po zamku. Najpierw powędrowałem do dawnej stajni. Długa na kilkadziesiąt metrów hala z wysoko umieszczonymi oknami wychodzącymi na poziom gruntu dziedzińca robiła przytłaczające wrażenie. Przez dziury wybite w ścianach wyszedłem na tarasy na bastionach i w ten sposób obszedłem ośmioboczną wieżę. To u jej stóp, poniżej bastionu, znajdował się ogród. Wędrowałem dalej i znalazłem się na wysokości kazamat artyleryjskich. W jednym z okien mignęła mi sylwetka Kasi. Chciałem ją dogonić i szukałem zejścia z wałów do podziemi. Dojrzałem takie dwadzieścia metrów dalej. Szybko tam pobiegłem. Zbiegłem po skarpie do kazamat. Panował tu mrok i trzeba było uważać, gdzie stawia się nogi, by nie ześliznąć się po jakiejś pochyłości lub nie spaść z jakiegoś schodka. Labirynt ścianek sprawiał, że można się było tu łatwo zgubić. Wypatrywałem, gdzie mogła być Kasia. Nasłuchiwałem jej kroków. Ona jakby zapadła się pod ziemię. Szedłem ostrożnie, nie zapalając latarki. Rękoma macałem ściany, a przed każdym krokiem stopą badałem podłoże. - Załatwimy go inaczej - nagle usłyszałem głos Kasi. Brzmiało to tak, jakby była tuż za załomem ściany. - Jesteśmy w zamku Ujazd lub Krzyżtopór - rozmawiała z kimś przez telefon. - Przyjedź tu i popytaj ludzi o hrabiego. Kiedy będziesz coś wiedział, to daj znać... Tak... Cały czas go pilnuję... Zachowuje się tak, jakby nie wiedział, czego i gdzie szukać. Chyba miałeś rację, że bez tego swojego Pana Samochodziku działa jak dziecko we mgle... No, na razie! Zamarłem w bezruchu. Nie mogłem teraz w żaden sposób zdradzić swojej obecności. Kasia zapaliła lampkę zainstalowaną w telefonie komórkowym i poszła korytarzem,

102

który prowadził do wyjścia na dziedziniec. Odczekałem kilka minut i sam jeszcze pochodziłem po podziemiach. Dotarłem do najniższych kondygnacji ośmiobocznej wieży i wyszedłem na owalny dziedziniec pałacu. Tamtędy wróciłem do kompanii. - Długo pana nie było - stwierdził Barrel. - Sami widzieliście, jakie tu są piwnice - odparłem. - Wsiadamy na rowery i mkniemy do łodzi. Powrót trwał o godzinę dłużej. Byliśmy już mocno zmęczeni. Po drodze minęliśmy drogowskaz prowadzący do wsi Gryzidąb. Na razie postanowiłem tam nie jechać i nikomu nie powtórzyłem mojej rozmowy z autorką przewodników. Wiedziałem, że tajemniczy rozmówca Kasi dotrze tu i też może natrafić na sprzedawczynię książek, ale miałem nadzieję, że nie zdobędzie jej zaufania. Właściciel pensjonatu czekał na nas z poczęstunkiem i sporymi dzbankami kompotu śliwkowego. Popędzałem wszystkim, bo pamiętałem, że musimy jeszcze poszukać dobrego miejsca na nocleg. Moja postawa trochę oburzała wyczerpaną załogę tym bardziej, że grubasek zapraszał, byśmy u niego rozstawili namioty. Grzecznie acz stanowczo odmawiałem. Kiedy zostaliśmy sami i chciałem zapłacić rachunek, zdziwiłem się, że jest tak niski. - Ładne widowisko z ratowaniem tego pudla mi zrobiliście - gospodarz wyjawił tajemnicę tak dużego rabatu. - Pan jesteś dziennikarz, to może wspomnisz o moim barku? - Może - roześmiałem się. - Ludzie są uczuleni na taką kryptoreklamę i czasem osiąga się odwrotny skutek od zamierzonego - zauważyłem. - Nie szkodzi. Polubiłem was od pierwszego wejrzenia, bo teraz to rzadko kiedy ktoś pływa tak po Wiśle. - Trochę szkoda - przyznałem. - Muszę coś panu jeszcze powiedzieć - gospodarz zniżył głos. - Jak tu wbijałem pale pomostu, to znaleźliśmy ciężarówkę. Sprowadziłem nurków, żeby ją obejrzeli i wyciągnęli. Zrobili to za darmo, tylko im jeść i pić dałem. Wzięli to żelastwo. Mówili, że to jakiś przedwojenny fiat z tablicami rejestracyjnymi wojska polskiego. - Coś w niej było? - Skrzynka. - Pusta? - To dziwne, bo skrzynkę ktoś solidnie umocował na pace, a w środku zostawił tylko deskę z wyrytymi znakami. - Jakimi? - szybko z kieszeni bluzy wyjąłem notes i długopis. Grubasek rysował minutę. - Krzyż, topór, korona i podkowa - wypowiedziałem na głos nazwy czterech symboli. - Tylko tyle - gospodarz pokiwał głową. - Kiedy nurkowie wyciągnęli to auto? - Jakieś dziesięć lat temu. Nie wiem, kto to konkretnie był, bo zadzwoniłem do znajomego, co ma przystań w Warszawie, a ten skierował do mnie tych ludzi. Z tego co zrozumiałem, to ci nurkowie byli z całej Polski, bo z Warszawy, Krakowa i Śląska.

103

- To ciekawe - postukałem długopisem w kartkę z rysunkami. - Fajny byłby z tego materiał na artykuł. Dziękuję panu za pomoc i opowieści. Do widzenia! Aha, jaką nazwę miała ta karczma, która tutaj dawniej stała? - przypomniało mi się. - Admiralska! Nawet chciałem wywiesić ten szyld, ale uznałem, że będzie mi przynosił pecha poprzednich właścicieli. - I co? Nie ma pan pecha? - Jakoś idzie, pomału. - To jeszcze raz do widzenia! - Zanocujcie na Wyspie Skarbów! - usłyszałem, kiedy już szedłem do łodzi. - Tam jest cudowny klimat! Załoga przywitała mnie z kwaśnymi minami. - Tak nas poganiałeś, a potem urządzałeś sobie pogawędki - Kasia powiedziała z wyrzutem. - Dostałem za to duży rabat - uśmiechnąłem się. - Admirał zaoszczędził, ale to załoga będzie się teraz musiała sprężać - rzucił Dirk. Między piętnastą a szesnastą odbiliśmy od brzegu i ruszyliśmy na północ. W okolicach Sandomierza nie widzieliśmy żadnej starej chaty. Minęliśmy miasto budząc duże zainteresowanie wśród łudzi spacerujących nad rzeką. Zaczynało zmierzchać, kiedy na prawo od głównego nurtu zobaczyliśmy wyspę. - Wyspa Skarbów! - powiedział Flint. Zauważyłem, że Kasia otrzymała od kogoś bardzo długą wiadomość tekstową. Długo jej się nie przyglądałem, bo zaczęliśmy manewrować wchodząc najpierw w odnogę Wisły z prawej strony opływającą wyspę, a potem dobijając do brzegu. Pierwszy zeskoczyłem na ląd szukając odpowiedniego miejsca na biwak. Kiedy wróciłem do zatoki wśród trzcin gdzie wylądowaliśmy, zastałem tam tylko Barrela, Silvera i swoje bagaże. - Gdzie jest łódź? - zaniepokoiłem się. - Kazali panu dać „czarną plamę” - Barrel wręczył mi kawałek kartki wyrwanej z jakiejś książki i pomazanej czarnym długopisem.

104

ROZDZIAŁ DWUNASTY ROZBITKOWIE W POŁUDNIOWEJ ZATOCE * PRZEJĘCIE ŁODZI * WYPRAWA BUNTOWNIKÓW * SZKIELET NA DNIE * „SZACHY STRZELECKIE” * LIST BARRELA

Zdezorientowany rozglądałem się na wszystkie strony. Nigdzie nie widziałem łodzi. - Popłynęli w tamtą stronę - Barrel wskazał na północ. - Co to jest? - zapytałem go patrząc na „czarną plamę”. - Admirale, odebrali panu dowództwo. - Jak to? Tak bez żadnego sądu? Bez postawienia mi jakichkolwiek zarzutów i wysłuchania mojej obrony? - Takie jest pirackie prawo. Czarna Mamba powiedziała, że pan źle dowodzi, bo nie pływamy, żeby szukać rybaka. Pan Dirk od razu ją poparł, a kapitan Flint się wahał. Wtedy pan Dirk zaproponował głosowanie. Wyszło trzy do dwóch na pana niekorzyść. - To miłe, że policzyli mój głos - wtrąciłem. - To głosował Silver. - Jak? - Normalnie. Przysiadł się do mnie. - I tak po prostu nas tu zostawili? - Dadzą nam dzień do namysłu. Jutro tata kapitana Flinta tu przypłynie i nas zabierze. - Zostaliśmy rozbitkami? - roześmiałem się. - Tak - Barrel nie wyglądał na smutnego. - Dobrze, że zostawili nam śpiwory, koce, prowiant i wodę. - Bierzmy toboły i chodźmy do naszego obozu - zdecydowałem. Poszliśmy na południe, gdzie nad małą, wygiętą jak banan, zatoką znalazłem resztki jakiegoś obozowiska. Pewnie kilka lat temu ktoś wybudował tu sporą ziemiankę. Na klocach drewna leżały deski, na których można było rozłożyć koce i ułożyć się do snu. Pośrodku pomieszczenia był niewielki dół wyłożony kamieniami, idealny na palenisko. Przed wejściem do tego schronienia zaczynał się piasek szerokiej na sześć i długiej na kilkanaście metrów plaży. Na wprost nas była porośnięta bukami wysepka, oddzielona od stałego lądu pasem mielizn z trzcinami i niewielkim zagajnikiem olch. Było tu nadzwyczaj spokojnie i cicho. Nic dziwnego, że to miejsce na odpoczynek wybierały ptaki wodne rozpoczynające wędrówki. Barrel zebrał chrust, a ja na patelni przygotowałem nam jajecznicę z kiełbasą. Potem w menażce ugotowałem wodę i zaparzyłem herbatę. Barrel zjadł i potem usiadł z kubkiem w ręce. Patrzył na kaczki sunące po wodzie. - Pan się nie boi? - zapytał mnie. - A czego? - zdziwiłem się. - Jest nas tu trzech i na razie nie cierpimy głodu. Zawsze możemy wyjąć telefon i zadzwonić po pomoc. - Tu nie ma zasięgu - powiedział Barrel. Spojrzałem na ekran swojego urządzenia. Mój towarzyszy miał rację.

105

- Może to tylko chwilowe, a może z któregoś z tych pagórków złapiemy zasięg. Nie ma co zamartwiać się na zapas. W ostateczności popłynę wpław do brzegu. Pamiętaj, że nawet jakbyśmy nic nie robili, to twoi rodzice zrobią wszystko, żeby cię odnaleźć. - No tak - Barrel jęknął. - Boisz się losu Robinsona? Nauczymy się strzelać z łuku, a Silvera nauczymy cichego skradania się do zwierzyny - żartowałem. - Zostalibyśmy kłusownikami. - Panie Barrel, co pana gnębi? - zapytałem wprost. - Tak głupio z nami postąpili. Czemu? - Twoi kompani dali się podejść sprytnej kobiecie. Wierzysz, że Dirk i Flint to twoi przyjaciele? - Chciałbym, żeby tak było. - Są dwie możliwości. Pierwsza, że ta przygoda tylko wzmocni waszą przyjaźń. Druga, że wszystko to rozpadnie się i dobrze, że właśnie teraz, a nie w chwili prawdziwej próby. Starałem się jak mogłem pocieszyć Barrela, którego bardzo bolało to, że koledzy zostawili go samego. Nie był jeszcze przygotowany na wybieranie, wobec kogo być bardziej lojalnym, wobec mnie czy kolegów. Dokonał wyboru, za który w swoim mniemaniu został ukarany. - Umyj naczynia i przygotuj więcej chrustu - powiedziałem do chłopca. - Będziesz miał pierwszą wachtę. Ja przejdę się po wyspie i potem trochę się prześpię. - Tak jest! - odpowiedział Barrel. Zostawiłem go z Silverem, a sam poszedłem najpierw na zachód. Przeszedłem przez świerkowy las i znalazłem się u stóp pagórka z kilkoma brzózkami na szczycie. Wszedłem po stromym zboczu i z tego miejsca zobaczyłem przy świetle zachodzącego słońca prawie całą wyspę. Miała ona około trzystu metrów długości i około pięćdziesięciu szerokości. Powstała chyba na wielkiej łasze piasku, bo otaczały ją malownicze plaże, mielizny i zakola trzcin. Na południu była nasza zatoka z wysoką wyspą i przytuloną koło niej kępką. Środek lądu zajmował lasek świerkowy przemieszany z nielicznymi brzózkami. Na północy było więcej pagórków, ale tam nie było prawie drzew. Poszedłem w tamtym kierunku. Kiedy dotarłem na północny kraniec wysepki, zobaczyłem szeroką, okrągłą zatokę zamkniętą od głównego nurtu rzeki długą i wąską mierzeją. Na piasku stały dwa namioty, a na wodzie kołysała się łódź piratów. Widziałem, że Kasia, Flint i Dirk siedzieli przed namiotami i żywo o czymś debatowali. Zastanawiałem się, czy mam szansę niepostrzeżenie zakraść się do ich obozowiska, żeby podsłuchać rozmowę. Postanowiłem jednak zrobić coś innego. Najpierw wróciłem do Barrela. Siedział przy ognisku i głaskał Silvera. - Czy zemsta przystoi prawdziwym piratom? - zapytałem go. - To zależy, co pan zamierza zrobić? - Przejąć okręt. - To byłby niezły numer - Barrel aż podskoczył z radości. - Ale to statek kapitana Flinta - zauważył po chwili. - Zapominasz, że to była wyprawa dowodzona przeze mnie. Z mojego punktu widzenia Czarna Mamba, Flint i Dirk to buntownicy i powinni zostać ukarani.

106

- Skoro pan tak uważa. Co robimy? - Kiedy ja uprowadzę statek, oni przyjdą tu, żeby się zemścić. Zawczasu przeniesiesz nasze bagaże na wysoki pagórek pośrodku wyspy. Zaprowadzę cię tam. Potem wrócisz tu i będziesz na mnie czekał. Pilnuj Silvera, żeby nas nie zdradził. - Tak jest - Barrel zasalutował, chociaż pewnie uważał, że otrzymał mało ważne zadanie. Ugasiliśmy ognisko, zebraliśmy wszystkie nasze rzeczy i zaprowadziłem Barrela pod brzózki. Z plecaka wyjąłem strój do nurkowania z krótkimi nogawkami i rękawami. Zabierałem go na rejsy, bo w czasie deszczowej pogody zakładałem go pod zwykłe ubranie. Chronił on mój tułów przed wychłodzeniem i przemoczeniem. Zbliżała się dwudziesta trzecia. Niebo było rozgwieżdżone i lśniła na nim połówka księżyca. Zakradłem się w pobliże obozu buntowników. Zobaczyłem, że przed jednym z namiotów siedzi uzbrojony w długi patyk Dirk. Chwilę mu się przyglądałem i stwierdziłem, że chłopak smacznie śpi zamiast czuwać. Przeczołgałem się na mierzeję i z piasku ześliznąłem się do wody. Łódź była zabezpieczona dwiema kotwicami. Wszedłem na pokład i najpierw ściągnąłem tę od strony wody. Od razu poczułem, że w tej zatoce był lekki prąd wodny, który chciał porwać okręcik piratów. Uwolniłem drugą kotwicę i wolno zacząłem wypływać z zatoki. Kontrolując sterem kurs, by nie osiąść na mieliźnie, założyłem w dulki dwa wiosła. Kiedy wypłynąłem na boczną i z pozoru spokojną odnogę, czekała mnie najtrudniejsza część zadania. Wiosłowałem mocno pochylając się do przodu i odchylając do tyłu. Musiałem użyć sporej siły, by zapanować nad łodzią płynącą w górę nawet leniwego nurtu. Kiedy złapałem odpowiedni rytm i nabrałem prędkości, szło o wiele łatwiej. W pół godziny dopłynąłem do naszej zatoki. Tam rzuciłem dwie kotwice i wyskoczyłem do wody sięgającej mi tu do połowy ud. Zabrałem wiosła i wyniosłem je na brzeg. Zaraz z krzaków wyszedł Barrel. - Co pan robi? - zapytał. Nie odpowiedziałem, tylko w milczeniu znosiłem drugą parę wioseł, dwa pagaje, reję z żaglem, książkę i mapy ze schowka. Barrelowi dałem pagaje i jedno wiosło. Sam wziąłem resztę. Zanieśliśmy to do naszej nowej skrytki, gdzie Silver czekał na nas uwiązany do drzewka. Położyliśmy na trawie koce i zawinęliśmy się w śpiwory. - Co teraz? - pytał Barrel. - Czekamy, co się wydarzy - ułożyłem się wygodniej. Tuż po północy usłyszałem krzyki od strony obozu buntowników. - Zaraz się zacznie - uśmiechnąłem się do Barrela. Tak jak przewidywałem, przez środek wyspy w stronę naszej zatoki biegła cała trójka. Byli uzbrojeni w kije i latarki. Z naszego pagórka widzieliśmy miejsce, gdzie zakotwiczyłem łódź. Kasia wskoczyła do wody i ściągnęła kotwice. Pomagał jej Dirk. Flint stał na brzegu i krzyczał, żeby nie ruszali łodzi. Nie posłuchali go. Kasia rozpaczliwie przesuwała rumpel, a Dirk szukał wioseł. W tym czasie łódź znosiło w stronę trzcin, koło kępki drzewek, którędy woda wypływała z zatoczki. Flint wołał, żeby rzucili mu cumę, żeby zakotwiczyli łódź, ale Kasia i Dirk zupełnie spanikowali i nie słuchali go.

107

Prąd wodny zepchnął ich w szuwary i tam zostali unieruchomieni. Obserwowałem, jak buntownicy przyświecając sobie latarkami próbowali coś zrobić. Nagle usłyszałem rozpaczliwy krzyk Kasi. Dirk skoczył do wody i wpław dotarł do brzegu. Flint bezradnie miotał się po plaży. - Co tam się stało? - zastanawiał się Barrel. - Poczekajmy - powstrzymałem go przed wyjściem z naszej kryjówki. Kasia naokoło, przez krzaki i plażę, podbiegła do Flinta i coś mu tłumaczyła. Potem wskazała chłopcom w kierunku ich obozowiska, ale oni nerwowo kręcili głowami. O dziwo, całą trójką usiedli na plaży. Dirk zabrał trochę uzbieranego przez Barrela chrustu i próbował rozdmuchać żar z naszego ogniska. Wstałem z miejsca, kiedy zobaczyłem, że Flint usiłuje opatrzyć nogę Kasi. Z plecaka wziąłem apteczkę i powędrowałem do buntowników. Kiedy wyszedłem z krzaków, przywitało mnie milczenie. Bez słowa podszedłem do Kasi i pochyliłem się nad jej nogą. Rozcięła sobie skórę od kostki do połowy łydki. Obficie krwawiła. Początkowo wykonała ruch, jakby chciała ukryć nogę przede mną, ale widząc apteczkę zrezygnowała z tego. Przemyłem ranę wodą utlenioną, posypałem specjalnym proszkiem bakteriobójczym, założyłem opatrunek i obwiązałem łydkę mocno bandażem. Flint i Dirk śledzili każdy mój ruch, ale żaden nie wypowiedział słowa. - Czemu to robisz? - Kasia zapytała, kiedy skończyłem i chowałem medykamenty do apteczki. - Daliście mi „czarną plamę”, ale ja wciąż czuję się waszym admirałem powiedziałem prostując się. - To nie jest kwestia ambicji dowodzenia wami, ale odpowiedzialności za was. Rano możemy podjąć negocjacje w sprawie dalszych losów wyprawy. Teraz wracajcie do siebie i prześpijcie się. Nie słysząc żadnej odpowiedzi odszedłem od ogniska i pomaszerowałem przez lasek. Specjalnie wybrałem okrężną drogę, żeby sprawdzić, czy nikt nie będzie mnie śledził. Zaskoczyło mnie, że buntownicy nie chcieli wracać pod namioty, tylko siedzieli na plaży nad wodą. Barrel w naszej kryjówce smacznie spał, a za jego plecami w kłębek zwinął się Silver. Pies tylko podniósł łeb i stwierdziwszy, że to ja przyszedłem, dalej smacznie spał. Noc stała się chłodniejsza. Założyłem ciepłą bluzę, skarpety i wsunąłem się do śpiwora. Jeszcze jakiś czas obserwowałem ogień nad wodą, a potem zmęczony zasnąłem. Obudziłem się, gdy nad moją głową nagle zaćwierkał jakiś ptak. Kiedy otworzyłem oczy, dojrzałem nad sobą kołujące mewy. Podniosłem się i zerknąłem w stronę plaży. Zobaczyłem, że Flint i Dirk spali przytuleni do siebie plecami, a Kasia nerwowo chodziła po piasku tam i z powrotem przystając przy resztkach ognia i ogrzewając ręce. Zerwałem się z legowiska i poszedłem do namiotów nad północną zatoką. Zabrałem stamtąd koce, karimaty i śpiwory. Zaniosłem je na plażę, gdzie Kasia przywitała mnie wrogim spojrzeniem, ale widok koców polepszył jej nastrój. Znowu okrężną drogą powędrowałem na nasz pagórek. Nie mogłem zasnąć i zabrałem się do przeglądania map, a potem sięgnąłem po „Wyspę Skarbów”. Wystarczyło, żebym przeczytał tytuł pierwszego rozdziału, a drgnąłem zaskoczony. Łapczywie pochłaniałem kolejne strony, bo na kartach tej książki zdawało mi się

108

znajdować rozwiązanie nurtującej mnie zagadki. Około siódmej niechętnie zamknąłem książkę i schowałem ją do kieszeni plecaka. - Pobudka - potrząsnąłem ramieniem Barrela. - Co na śniadanie? - zapytał przecierając oczy. - Będzie to, co zrobią nasi kompani - zerkałem na zatokę. Kasia budziła piratów i coś im tłumaczyła wskazując w kierunku ich obozu. - Zostawmy tu bagaże i rozgośćmy się w obozie naszych wrogów - zaproponowałem. Pół godziny później Flint i Dirk przyszli do swojego obozu i zobaczyli, że z ich zapasów przygotowaliśmy śniadanie. - Powiedzcie Czarnej Mambie, że zapraszam was do stołu - powiedziałem. - Pilnuj, czy twoi kompani przypadkiem nie trafią na nasze wzgórze - zwróciłem się do Barrela. Okazało się, że Flint i Dirk poszli prosto po Kasię i wrócili z nią po kilkunastu minutach. Dziewczyna lekko kulała. Cała trójka była zziębnięta i z radością przyjęli poczęstunek. Ich ucztowaniu nie było końca, ale zrozumiałem, że jedząc chcieli opóźnić moment rozpoczęcia negocjacji. - Kapitanie Flint, zawiódł mnie pan - odezwałem się. - Miejsce kapitana jest tam, gdzie jego okręt - odparł Flint - Sam pan mówił, że płyniemy szukać skarbu... - Nie skarbu, tylko świadka wydarzeń - sprostowałem. - Tak - Flint przyznał mi rację - ale potem popłynęlibyśmy po złoto. Co było wczoraj? Rejs przez puste okolice i wycieczka rowerowa. Gdzie te poszukiwania? - No właśnie - wtrącił Dirk. - Panie Dirk - spojrzałem groźnie na chłopca - po panu od samego początku nie spodziewałem się niczego dobrego, a nawet domyślałem się, że pan mnie zdradzi. Kapitanie Flint, sądziłem, że jako wprawny żeglarz wie pan, jak ważna jest cierpliwość. Panu jej zabrakło. Flint skruszony spuścił głowę, a Dirk odwrócił wzrok i udawał, że obserwuje mewy krążące nad wodą. - Czarna Mambo, w pełni zasługujesz na swój mroczny przydomek kontynuowałem. - To ty byłaś prowodyrem buntu? - Tak? I co z tego? - Kasia wzruszyła ramionami. - Myślałam, że to świetna zabawa. - Wiesz, że zwłaszcza ty nie powinnaś była mnie zdradzić - zwróciłem jej uwagę. Możemy zachować się dalej jak obrażone dzieci i poczekać, aż przypłynie tu po nas tata Flinta. Możemy też spróbować wydobyć łódź z szuwarów i popłynąć w górę rzeki. Trzeba wracać, bo ta wyprawa nie ma już większego sensu. Od was zależy, co uczynimy - przy ostatnich słowach wyciągnąłem z kieszeni spodni „czarną plamę”. Flint pierwszy zareagował. Wziął karteczkę i wrzucił ją do ognia, na którym w menażce grzała się herbata. - Czas wracać i w porcie leczyć rany - stwierdził. Kasia i Dirk tylko w milczeniu kiwnęli głowami. Zwinęliśmy namioty i zanieśliśmy bagaże do południowej zatoki. Zniosłem tam także żagiel i wiosła. Zauważyłem, że Kasia była jakaś niespokojna. Poprosiłem ją, żeby usiadła. Rozplątałem bandaż i podniosłem opatrunek. Proszek, którym posypałem zranienie zamienił się w kleistą maź, ale po tym, że utworzyła się na nim błękitna błona rozpoznałem, że zakażenie było dosyć poważne. Jeszcze raz starannie przemyłem rozcięcie, posypałem proszkiem

109

i założyłem nową gazę. Silver, który podszedł w czasie moich zabiegów do Kasi i obwąchał ranę, skrzywił się i prychnął. Nie był to dobry znak. - Będziesz musiała z tym pojechać do lekarza - powiedziałem do Kasi. - Na czym tak rozcięłaś sobie skórę? - Zajrzyj, co jest pod łodzią - odpowiedziała. Flint i Dirk już prawie doszli do łodzi. Woda sięgała im do pasa, więc bez trudu wspięli się na pokład, a potem wyjrzeli za burtę. Jednocześnie odwrócili się do mnie, a ich twarze nagle stały się bardzo blade. Bez słowa przepuścili mnie tam, skąd mogłem podziwiać to, co tak ich wystraszyło. Przesmyk zarastały trzciny otaczające z dwóch stron niewielką piaszczystą wysepkę z kępką drzew. Rufa łodzi wbiła się w ten piach wydobywając spod niego to, co było dotąd ukryte. Był to ludzki szkielet z wbitym w oczodół jakimś metalowym prętem. To na nim Kasia rozcięła sobie łydkę. - Panie Dirk, cuma na brzeg - wydawałem rozkazy. - Panie Flint, pan przyniesie długie wiosła, żebyśmy mogli się stąd wypchnąć. Dirk i Barrel stojąc na plaży ciągnęli za cumę, a ja i Flint wypychaliśmy łódź z szuwarów. Potem wystarczyło tylko rzucić kotwice i mogłem wrócić w szuwary, żeby obejrzeć szkielet. Najlepiej zachowała się czaszka, chociaż nie miała już dolnej szczęki. Z reszty kośćca ocalało kilka kręgów, żeber, kawałki kości ramion, miednica i jedna noga. Zdziwiłem się, że z drugiej dolnej kończyny została tylko drewniana proteza, okuta blaszkami i gwoździami. Poprosiłem chłopców, żeby przynieśli jakiś kawał brezentu i mój plecak. Wyjąłem z niego cyfrowy aparat fotograficzny i notes. Godzinę zajęło mi przygotowanie dokumentacji znaleziska. Okazało się, że był to jakiś żołnierz, najprawdopodobniej z XVII wieku. Wskazywały na to zachowane szczątki pistoletu i okucia pasa. Zginął najprawdopodobniej od wbitego w oko rapiera. Została tylko część ostrza. Z Flintem przenieśliśmy kości na brezent, a potem zawinięte w materiał na brzeg. Tam pokazałem wszystko piratom i Kasi, a Dirk wykopał grób. Pochowaliśmy resztki tego biednego człowieka na wysokim wzgórzu pod krzyżem zbitym z brzozowych gałęzi. „Prawdziwa Wyspa Skarbów” - pomyślałem, kiedy godzinę później odpływaliśmy na południe. Zdziwiłem się widząc gitarę leżącą na ławie obok Flinta. - Skąd masz ten instrument? - zapytałem. - Uczę się grać i wożę gitarę zawiniętą w brezent, ale teraz niech on służy temu wojakowi - odpowiedział chłopiec. Wziąłem gitarę do ręki i palcami przesunąłem po strunach. Mieliśmy szczęście, bo wiał silny zachodni wiatr, który bez trudu pchał nas w kierunku Baranowa. Po niebie goniły niewielkie białe, pierzaste chmury co jakiś czas przesłaniające słońce. Na przemian było gorąco i chłodno. Zagrałem jedną z moich ulubionych piosenek. - „A face in the crowd” - Kasia była zdziwiona, kiedy skończyłem. - Czemu grasz takie melancholijne kawałki? - O czym to jest? - zapytał Dirk.

110

- O tym, że kiedy ludzie się rozstają, to stają się dla siebie tylko twarzami w tłumie odpowiedziałem. - Czasami nie potrafią sobie spojrzeć w oczy, chociaż przysięgali sobie rożne rzeczy i mówili o wspólnych marzeniach. - Admirał Custos odsłania swą romantyczną stronę - drwiła Kasia. Było mi obojętne, co ona ma do powiedzenia. Siedziałem oparty o stewę dziobową i grałem inne piosenki. Po jakimś czasie widząc, że męczę załogę zająłem się czytaniem „Wyspy Skarbów”. - Ale pana wciągnęło - zauważył Barrel, który przyniósł mi kanapki przyrządzone przez Kasię na drugie śniadanie. - To naprawdę fascynująca lektura - przyznałem. - Pozwala oderwać się od dorosłej rzeczywistości. To dobrze, że ją przeczytaliście. - Czemu? - Bo warto czytać książki. - Wiem. ale jak mam to wytłumaczyć Dirkowi? On uważa, że jak czegoś będzie się chciał dowiedzieć, to skorzysta z internetowej wyszukiwarki. - I znajdzie tam informacje o tym, co działo się w okolicach Baranowa we wrześniu 1939 roku? - powątpiewałem. - Nie wiem - Barrel wzruszył ramionami. - Nie. Bo Internet jako medium działające szybko, nie na długo przykuwa uwagę odbiorcy, na jednej stronie podając krótkie informacje. To oznacza, że są one niepełne. Pół biedy, kiedy twórcy stron internetowych podają źródła, z których korzystali, bibliografię. Często przedstawiają teksty jako swoje własne odkrycia, będące w rzeczywistości kopiami lub w najlepszym razie kompilacjami z innych stron internetowych. - Pan szukał tych informacji o przeprawie pod Baranowem w książkach? - Tylko tam znalazłem w miarę dokładny opis. - Opowie mi pan? Z radością zrealizowałem jego prośbę. Już w czasie studiów zauważyłem, że kiedy chciałem się nauczyć tematu, do którego „nie miałem serca”, to musiałem go sam sobie opowiedzieć, na głos. To dobra metoda, kiedy przygotowujemy się do publicznych wystąpień, bo od razu słyszymy, czy to co mamy do powiedzenia brzmi wiarygodnie. Skąd się wzięła przeprawa pod Baranowem? Już na długo przed wybuchem wojny polscy sztabowcy prowadzili studia teoretyczne na temat spodziewanego jej przebiegu. W 1934 roku Hitler niepodzielnie rządził Niemcami. Przygotował przemysł do zbrojeń na niespotykaną dotąd skalę. W tym samym roku w Polsce pewien młody człowiek wydał grę strategiczną o nazwie „Szachy strzeleckie - wojna o Prusy Wschodnie”. Gracze tych szachów mieli do dyspozycji dywizje strzelców, kawalerii, piechoty oraz artylerii. Wyróżnikiem tego wydawnictwa była specyficzna kostka do gry. Znajdowały się na niej 1,2 lub 3 oczka. Gracz mógł dzięki niej wylosować swoje „wojenne szczęście”. Dywizje poruszały się po mapie Prus Wschodnich i wschodniej Polski po specjalnych drogach podzielonych na odcinki. Każdy rodzaj wojska miał przydzieloną liczbę odcinków, jakie mógł pokonać w ciągu etapu. Grę wydano w trzech tysiącach egzemplarzy po cztery złote za sztukę. Cały nakład rozszedł się w ciągu dwóch

111

tygodni. Od każdego egzemplarza autor otrzymywał 75 groszy. Za honorarium wybrał się w podróż dookoła Europy i wzdłuż wybrzeża północnej Afryki. „Szachy strzeleckie” szybko stały się popularne w wojsku, gdzie rozgrywano nawet zawody. Gra nie miała straszyć, lecz jak pisano na pudełku ma: „ćwiczyć uwagę, bystrość i szybkość orientacji oraz zapoznaje grających z terenem Prus Wschodnich, położeniem wzajemnym miast, rzek i przeszkód wodnych”. Niemiecki MSZ wystosował rzecz jasna noty protestacyjne. Dotyczyły one zwłaszcza tego, że nazwy miast w Prusach Wschodnich miały, obok niemieckich, polskie odpowiedniki. W 1939 roku ten sam człowiek zaktualizował swoją grę, lecz nie zdążył jej wydać. Od 1 września 1939 jego pomysł stał się rzeczywistością, a autor był wtedy w Szwajcarii, skąd trafił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W 1940 roku opracował grę „Kwatera Główna”, gdzie polem bitwy miała być Francja, a w 1941 roku „Drugi Front w Europie”. Po wojnie autor gier wrócił do kraju. W 1948 roku przygotował „Partyzantkę na Lubelszczyźnie”, której nie wydano wychodząc z założenia, że nikt nie będzie chciał być Niemcem. Takie było oficjalne tłumaczenie. Można się domyślać, że chodziło o proporcje udziału AK i AL w ruchu oporu. W 1959 roku w Anglii wydano „Task Force”, czyli wizję trzeciej wojny światowej w Europie. Autorem opisanych gier był pułkownik Tadeusz Szumowski, przedwojenny szef polskiego głębokiego wywiadu na Trzecią Rzeszę. Podczas rożnych studiów sztabowych wyszło na jaw, jak ważne dla ruchów polskich wojsk będą przeprawy na Wiśle, która może stać się zaporą dla maszerujących na wschód wojsk niemieckich. Już w czerwcu 1939 roku Ministerstwo Komunikacji kierowało budową czterech dwukierunkowych mostów wojennych pod Świdrami Małymi, Maciejowicami, Solcem Sandomierskim i Mogiłą, a saperzy wybudowali mosty jednokierunkowe pod Modlinem, Brzuminem, Baranowem i Nowym Korczynem. Przeprawa pod Baranowem była wymieniana jako cel marszu dla Armii „Kraków” już w pierwszych dniach wrześniowych walk. Wtedy wschodniego brzegu Wisły i przepraw na czterdziestokilometrowym odcinku od Zawichostu do Baranowa broniła jednostka określana w książkach jako „Grupa podpułkownika Sikorskiego” z piechotą, artylerią polową i przeciwlotniczą. Most pod Baranowem miał być ratunkiem dla oddziałów Armii „Kraków”, która po przejściu Wisły miała zamiar przekroczyć San. Początkowo generał Antoni Szylling, dowódca Armii „Kraków”, planował przeprawić swoje jednostki w Sandomierzu, ale na północy pojawiały się już niemieckie jednostki pancerne. Generał osobiście wizytował uszkodzony przez polskich saperów most Zobaczył, że został wysadzony jeden filar, a dwa przęsła zapadły się. Generał ściągnął z Tarnobrzega batalion saperów, którym rozkazał naprawić most. Jednocześnie wydał rozkazy, żeby piechota przeprawiała się z całym swoim sprzętem, a artyleria miała czekać do końca na przejście po moście, bo miała być ewentualnie porzucona. Saperzy, 11 września, w ciągu sześciu i pół godziny pracy, naprawili istniejący most, jednocześnie w ciągu dziewięciu godzin budując drugi, długości 345 metrów, przebiegający przez piaszczystą wyspę na Wiśle. W tym czasie polscy żołnierze odpierali ataki niemieckich dywizji nacierających w kierunku mostu. Poświęcenie

112

budowniczych i żołnierzy oddziałów osłonowych opłaciło się, bo jednostki Armii „Kraków” przeszły na drugi brzeg Wisły. Nie tłumaczyłem Barrelowi i pozostałym słuchaczom zawiłości wszystkich działań wojennych w tamtym rejonie. Po analizie opisów walk doszedłem do wniosku, że kolumna ciężarówek dowodzonych przez dziadka Kasi przebijała się z Ujazdu i Iwanisk na południe na Staszów, a dalej natknęła się na polskie oddziały i zawróciła w kierunku Baranowa. Musiała umykać tuż przed niemieckimi oddziałami, bo 9 września Niemcy od strony Staszowa atakowali czołgami polską piechotę przebijającą się równolegle do Wisły w kierunku północnym. Skoro według opowieści Kasi, most pod Baranowem w momencie przeprawy był zniszczony, a dziadek nic nie wspominał o jego naprawie czy budowie drugiego, to oznaczało, że ciężarówki Okonia przeprawiały się przez Wisłę 10 września Wiedząc o tym, co powiedział mi gospodarz pensjonatu o fiacie znalezionym w wodzie, zaczynałem się domyślać, jaki był przebieg wydarzeń. W porze obiadu zawinęliśmy do przystani, gdzie wczoraj jedliśmy frytki i ryby. O stanie stosunków w naszej załodze niech świadczy fakt, że każdy sam sobie kupił jedzenie. Nie było grubaska, właściciela pensjonatu, więc jedliśmy w milczeniu. Na wysokości Tarnobrzega napotkaliśmy motorówkę taty Flinta i szybko, przed zmierzchem, wróciliśmy do Baranowa. Pożegnanie z piratami było chłodne. Barrel ściskając moją rękę wsunął mi w dłoń skrawek papieru. Schowałem go do kieszeni. Z Kasią wracaliśmy w milczeniu do hotelu. Tam natychmiast poszliśmy do swoich pokoi. Wtedy mogłem przeczytać to, co mi napisał Barrel: „Dużo o wydarzeniach z września 1939 roku wie mechanik w Baranowie - ten, u którego spotkał pan Szpulę. Niech pan nikomu nie mówi, skąd o nim wie”.

113

ROZDZIAŁ TRZYNASTY ZERWANY KONTRAKT * ZAGNIEWANA EWA * NOCNY WYJAZD DO GRYZIDĄBIA I UJAZDU * POLOWANIE W ZAMKOWYCH PODZIEMIACH * STRZAŁY NA BASTIONIE * ŚNIADANIE Z LEŚNIKIEM

Zmęczony usiadłem na łóżku. Czułem się tak, jakbym dźwigał na barkach ogromny ciężar. Miałem wielką ochotę odpocząć po tych kilku męczących dniach, a wiedziałem, że jeszcze tego wieczoru muszę wyjechać do wsi, gdzie stał dworek hrabiego Nowickiego. Po kąpieli postanowiłem pójść na smaczną kolację. W recepcji hotelu zobaczyłem Ewę. Ucieszył mnie jej widok i uśmiechnąłem się do niej. Odpowiedziała tym samym, ale chyba była na mnie obrażona. - Cześć! - przywitałem ją - Cześć, co słychać? - Wyjechałem na dwa dni i mam ci dużo do opowiedzenia. Kiedy kończysz zmianę? - Za dwie godziny. - Mogę cię podwieźć do domu? - Nie rób sobie kłopotu. - Nie robię. I tak będę wyjeżdżał na spotkanie. - W nocy? - Niekiedy tak wychodzi. Będę czekał na ciebie. Poszedłem do pałacowej restauracji na kolację. Zamówiłem wędliny, sałatki, chleb i mocną kawę. Byłem sam tylko przez kilkanaście minut, bo do piwnicy weszli Kasia i Sławek. Młodzieniec widząc moją zaskoczoną minę napuszył się. Kasia prawdopodobnie chciała mi zrobić na złość, bo figlarnym gestem chwyciła za krawat Sławka i pociągnęła go do stolika w sąsiedniej sali. Po chwili dobiegły mnie stamtąd ich radosne śmiechy. To ich demonstracyjne zachowanie zepsuło mi humor, a jedzenie przestało mi smakować. Wtedy też zadzwonił mój telefon komórkowy. - Tak? - Czołem, żołnierzu! - rozpoznałem głos Leśnika. - Za dwie godziny wypuszczamy Niemców. Jak twoje poszukiwania? - Powoli i do przodu - odpowiedziałem. - Dziś wybieram się w dwa miejsca powiedziałem nieco ciszej. - W nocy? - Sam poinformowałeś mnie, co wydarzy się za dwie godziny - przypomniałem. - Potrzebujesz ochrony? - Jestem ginącym gatunkiem? - Prawdziwym unikatem. - Czemu? - Jesteś ostatnim romantykiem, jakiego znam. Uważaj na siebie! Szybko dokończyłem kolację, zapłaciłem rachunek i wróciłem do swojego pokoju. Tam przebrałem się, spakowałem do plecaka potrzebne mi rzeczy i zaniosłem plecak do wehikułu.

114

Następnie podjechałem pod wyjście z hotelu i cierpliwie czekałem na Ewę. Kasia i Sławek wracając do hotelu minęli mnie i miny im zrzedły zobaczywszy, że gdzieś wyjeżdżam. Kasia gestem kazała Sławkowi iść dalej, a sama podeszła do mnie. - To już koniec naszej spółki? - zapytała. - Chyba tak - smutno pokiwałem głową. - Gniewasz się za tę „czarną plamę”? - Nie. - Sam przyznasz, że marnie prowadziłeś poszukiwania. - Sławek jest lepszy? Kasia milczała. - Czyli nie jestem już twoim wspólnikiem? - upewniałem się. Kasia skinęła głową. - Mogłaś mi o tym wprost powiedzieć, a nie... - przerwałem, bo z hotelu wyszła Ewa. - Trudno. Byliśmy wspólnikami, a będziemy konkurencją - ukłoniłem się Kasi. - Do zobaczenia! - pożegnałem się i pobiegłem do Ewy. Szła nerwowo stawiając kroki. Udawała, że mnie nie dostrzega. - Ewa, podwiozę cię do domu - poprosiłem ją. - Nie chcę ci przeszkadzać w rozmowie z tą Angielką - w głosie Ewy wyczułem nutkę zazdrości. - Właśnie skończyliśmy rozmowę. - Razem spędziliście ostatnie dwa dni? - Ewa zatrzymała się i uważnie patrzyła mi w oczy. - Tak - przyznałem się. - Pozwól mi sobie wytłumaczyć... - prosiłem Ewę, która szybkim krokiem szła w kierunku bramy. - Nie musisz, jesteś dorosły i możesz robić to, na co masz ochotę. - Ewa! - stanąłem przed nią. - Wsiądźmy do wehikułu i porozmawiajmy. Proszę! Chcesz, to możemy pójść na piechotę. - Spóźnisz się na to nocne spotkanie - zauważyła. - Ewa - błagalnie złożyłem dłonie. Dziewczyna westchnęła i zawróciła w stronę wehikułu. - Z Kasią szukamy skarbu hrabiego Nowickiego - odezwałem się, kiedy tylko wyjechaliśmy za bramę parku. - Niedawno to ja byłam twoją wspólniczką - Ewa wypomniała mi. Zamilkłem nie wiedząc, jak to wszystko jej wyjaśnić. Tak naprawdę pozostało mi tylko powiedzieć całą prawdę. - To wszystko, co chciałeś mi powiedzieć? - Ewa zapytała robiąc drwiącą minę. - Ewo, błagam cię i nie przerywaj mi, bo chcę ci powiedzieć prawdę, a jest ona bardzo trudna do wyjawienia. Trudno mi o tym mówić, bo oszukiwałem cię, a nie chciałem tego robić. Jeszcze kilka tygodni temu pracowałem w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Byłem tam detektywem zajmującym się poszukiwaniem zaginionych dzieł sztuki, ściganiem ludzi, którzy kradli lub przemycali bezcenne dla nas zabytki. Straciłem pracę w ministerstwie, ale inna rządowa instytucja wynajęła mnie, bym poprowadził śledztwo tu, w Baranowie, na tej konferencji. Poinformowano mnie, że Kasia będzie miała informacje na temat jakiegoś skarbu. Miałem zdobyć jej zaufanie i stać się jej wspólnikiem. Działałem tu pod przykrywką dziennikarza. Okazało się, że

115

po ten sam skarb przyjechali tu też dwaj Niemcy. Policja aresztowała ich w nocy z piątku na sobotę, po tym jak oni włamali się do sejfu w dawnej willi Nowickiego. Pamiętasz tych chłopców, którzy pierwszego wieczoru konferencji ukradli pieczeń? Znalazłem tych urwisów i zaproponowałem im współpracę. Mieli pomóc mi w znalezieniu ludzi, którzy dobrze pamiętali wydarzenia z września 1939 roku, zwłaszcza przeprawy przez Wisłę wojsk polskich. W tym samym czasie udało mi się zdobyć zaufanie Kasi i ona dowiedziała się o moim pomyśle rejsu z chłopcami po Wiśle. - To nie chodziło ci o to, co było w sejfie? - Ewa zapytała. - Nie. Tak się złożyło, że ciężarówka wioząca prawdziwe skarby Nowickiego urwała się z tratwą w czasie przeprawy pod Baranowem i popłynęła z prądem rzeki. Jak daleko, tego nie wiedziałem. - A już wiesz? - Chyba tak. - Wiesz, że podobne historie o detektywie opowiadał mi Sławek? - Wiem, bo chyba on został moim następcą w ministerstwie. - Czemu straciłeś pracę? - Oficjalnie człowiek, który mnie zwolnił twierdził, że nie ma potrzeby zatrudniać kogoś takiego jak ja. Tak naprawdę ten ktoś bardzo mnie nie lubił. Dojeżdżaliśmy już do domu Ewy. Ona siedziała zamyślona do czasu aż zatrzymałem się na podwórku. - Paweł, po co było to wszystko? - zapytała. W ciemnościach widziałem jak lśnią jej oczy, w których odbijało się światło bijące z okien domu. Dziadek Ewy wyszedł na werandę i uważnie nam się przyglądał. - Nie rozumiem, o co mnie pytasz - odpowiedziałem. - Czemu kłamałeś? Czemu teraz też kłamiesz? Czemu chciałeś się ze mną spotykać? - Kłamałem, ale teraz nie kłamię - broniłem się. - Ewa, przysięgam ci, że w naszych spotkaniach nie było żadnej mojej kombinacji. Po prostu, polubiłem cię... Nagle spełniło się to, co kilka razy mi się śniło. Ewa zamachnęła się i uderzyła mnie otwartą dłonią w policzek. Chciała powtórzyć cios, ale tym razem już uchyliłem się. Ewa wysiadła z wehikułu i trzasnęła drzwiami. Pobiegła do domu. Wyłączyłem silnik, wyjąłem kluczyk ze stacyjki i ruszyłem za nią. Pan Jan stanął na schodkach i zagrodził mi drogę. Mierzył mnie zimnym wzrokiem. - Nie wiem, co zmalowałeś, ale w oczach Ewy widziałem łzy - powiedział. - Każdy inny dostałby już ode mnie, ale do ciebie czuję odrobinę sympatii. Dobrze radzę, na razie stąd odjedź. Jak Ewa ci wybaczy, to i ja będę z tobą rozmawiał. - Jak ona mi wybaczy, jeśli mnie nie wysłucha? Nie zrobi tego, jeśli pan mnie do niej nie puści - zauważyłem. - Nie mędrkuj, bo psy spuszczę. Wycofałem się do wehikułu. Było mi strasznie smutno, że tak uraziłem Ewę. Pojechałem w kierunku Ujazdu całą drogę myśląc o Ewie i o tym, jak odzyskać jej zaufanie. Kiedy wjechałem na dziurawy asfalt, skupiłem uwagę na jeździe, by nie przegapić zjazdu do Gryzidąbia. Wjechałem na boczną drogę, której nawierzchnia przypominała mi afrykańskie bezdroża. Jechałem między szpalerem wierzb. Kiedy ujrzałem pierwsze budynki wsi, zatrzymałem wehikuł. Zostawiłem auto w zdziczałym sadzie. Zabrałem z sobą plecak, z którego wyjąłem noktowizor. Był to amerykański

116

model tego urządzenia używany przez jednostki specjalne. Lekki, oszczędnie zużywający prąd z niewielkiego akumulatorka, świetnie nadawał się do mojej pracy. Miałem też specjalny czarny kombinezon, stworzony dla jednostek dalekiego zwiadu. Uszyty był z nowoczesnego materiału rozpraszającego widmo cieplne i światło. To sprawiało, że nosząc w nocy taki strój było się prawie niewidocznym, także dla ludzi wyposażonych w noktowizory. Pomaszerowałem przez pola, dookoła zabudowań, a następnie doliną niewielkiej rzeczki dotarłem do resztek dawnego muru otaczającego park dworski. Wszędzie leżały kamienie i skorupy zaprawy. Mur dawno przestał przed czymkolwiek bronić. Skuteczniejsze od niego były krzaki jeżyn, dzikiej róży i leszczyn. Ostrożnie przeciskałem się w kierunku, gdzie spodziewałem się znaleźć ruiny dworku. Zauważyłem, że dwa razy omal nie oślepłem, kiedy w moim pobliżu przesunął się snop światła z latarki. Przykucnąłem i obserwowałem teren. Najpierw dostrzegłem kształt jakiegoś samochodu terenowego. Przypomniałem sobie, że takim samochodem jeździła Kasia. Potem znowu kilka razy mignęło światło z latarki. Kilka osób kręciło się między krzakami rosnącymi w jakimś płytkim dole. Podczołgałem się w tamtym kierunku. Zobaczyłem, że Kasia, pan Leon i Emil z latarkami w dłoniach kręcili się wśród pozostałości fundamentów i piwnic jakiegoś dużego budynku. Nie miałem wątpliwości, że to był dworek Nowickiego. - Jesteś pewna, że powinniśmy jeszcze pojechać do tego Ujazdu? - usłyszałem głos Emila. - Tak. Daniec po coś nas tam zawiózł - odpowiedziała Kasia. - On jest dużo sprytniejszy niż na to wygląda. - Skąd wiesz? - wychrypiał pan Leon. - Wsadził was do więzienia - Kasia kpiła z kompanów. - Emil tak śmiał się z jego samochodu i co? Podobno ten jego wehikuł to jakaś przeróbka rajdówki. - Wsadził nas za kratki, ale zmarnował ten czas na jakiś głupi rejs - Emil oglądał fragment ściany. - Właśnie to jest dziwne - przyznała Kasia. - Chciał szukać tego rybaka, potem pojechaliśmy do zamku i nagłe jakby wszystkiego mu się odechciało. Czemu? - Nie widziałaś, co on oglądał na tym zamku? - niecierpliwił się pan Leon. - Nie. Musiałam porozmawiać przez telefon z naszym wspólnikiem. Wierzyłam w jego ocenę Pawła, ale dopiero po tej historii na wyspie zobaczyłam, że wszyscy się mylimy. Paweł wie, do czego zmierza. - Ty go chyba polubiłaś? - zarechotał pan Leon. - Może on cię fascynuje albo go podziwiasz? - Chyba tak. Jeszcze trochę tu popatrzymy i trzeba pojechać do zamku. Ostrożnie i szybko wycofałem się. Dotarłem do piaszczystej drogi, którą, przebiegłem do skrzyżowania z kapliczką, skąd drogi rozchodziły się w cztery strony świata, między innymi do dworskiego parku. Psy tutaj były chyba zmęczone, bo żaden na mnie nie zaszczekał. Szybko znalazłem się przy wehikule i odjechałem do Ujazdu. Ominąłem parking na placu przed wejściem do zamku i pojechałem dalej drogą na łąki. Tam zjechałem na trawę i zatrzymałem się między osikami rosnącymi wokół niewielkiego stawku. Byłem około stu metrów od murów bastionowych.

117

Po co chciałem wrócić do zamku? Pamiętacie opowieść właściciela pensjonatu nad Wisłą? Wspominał o znakach w skrzynce: krzyż, topór, korona i podkowa. Nad bramą zamkową w Ujeździe był kiedyś napis: Krzyż obrona, Krzyż podpora, Dziatki naszego Topora. Nie bez powodu zamek nazywał się Krzyżtopór. Co oznaczały korona i podkowa? Jeden z bastionów nazywał się „Corona”, a podkowa mogła symbolizować konie lub stajnię. Czy było to możliwe? Osobiście w to wątpiłem, bo bastion „Corona” znajdował się po przeciwnej stronie co stajnie. Musiałem jednak to sprawdzić i być na zamku przed konkurencją. Zakradłem się na pięćdziesiąt metrów od murów zamku. Uważnie lustrowałem parking, most, wały i okna w zamku w poszukiwaniu najmniejszych śladów ludzi. Tylko w budce obok sklepu jarzył się na niebiesko ekran telewizora. Pewnie strażnik oglądał jakiś program. Kiedyś do północnego bastionu, zwanego Wysokim Barbakanem, można było wejść z ogrodu. Potem schody przesunięto na cofnięte ściany dzieła fortecznego. Teraz na zamek można było wejść tylko przez most od południa. Drugim wyjściem była wspinaczka po murze. Podszedłem do murów i uważnie przyglądałem się układowi kamieni. Postanowiłem wejść w miejscu, gdzie bark bastionu stykał się z murem oporowym pod kątem ostrym. W takiej ciasnej przestrzeni łatwiej było znaleźć punkt oparcia lub zwyczajnie zaprzeć się. Od dawna uprawiałem wspinaczkę, więc wejście tędy nie sprawiało mi najmniejszych trudności. Podciągnąłem się na wał i zobaczyłem, że na parking zajechało terenowe auto. Z fotela kierowcy wysiadł pan Leon, który powędrował do budki strażnika. Jednocześnie z auta wyśliznęły się dwa cienie, które przemknęły w kierunku mostu. Starszy Niemiec zagadał strażnika, a Emil i Kasia pewnie wspięli się przez mur na dziedziniec zamkowy. Przebiegłem przez wał w kierunku murów zamkowych. Odnalazłem dziurę, przez którą można było wejść do stajni. Dzięki noktowizorowi mogłem bezpiecznie poruszać się w panujących tu ciemnościach. Podkradłem się do jednego z okien, wspiąłem się do niego, uchwyciłem się parapetu znajdującego się wysoko nade mną i podciągnąłem się, by wyjrzeć na dziedziniec. To co zobaczyłem, zaskoczyło mnie. Ujrzałem trzy sylwetki ludzi ubranych na czarno. Mieli latarki czołówki i stojąc na środku dziedzińca żywo gestykulowali. Było za daleko, żebym dojrzał ich twarze, ale byłem pewien, że nie ma wśród nich pana Leona. Kim był trzeci osobnik? To był ów tajemniczy wspólnik, który w rozmowie z Kasią opowiadał jej o mnie? To mógł być Jerzy Batura, ale nie chciało mi się w to wierzyć. Wielokrotnie rywalizowaliśmy, ale przez ostatnie lata Jerzy zajął się uczciwym prowadzeniem handlu dziełami sztuki. Pomyślałem o jeszcze jednej osobie. Ktoś, chyba Emil, wyjął z plecaka urządzenie podobne do krótkiego karabinka z niewielkim reflektorem. Przyłożył je do ramienia i zaczął mierzyć w kierunku murów. W ostatniej chwili dostrzegłem, że to jest noktowizor. Skryłem się w cień w momencie, kiedy wycelował wielką tubę w moją stronę, a gogle rozjaśnił mi mocny blask. Wściekły na swoją nieuwagę ześliznąłem się do stajni. Nie miałem co biec w stronę wyjścia, bo stamtąd, z drewnianego podestu dobiegały mnie odgłosy kroków moich rywali. Mogłem uciec na wały lub ukryć się w jakiejś dziurze. Wybrałem pierwsze wyjście. Kiedy zrobiłem krok w stronę przejścia na zewnątrz, znalazłem się w ostrym świetle reflektorka.

118

- Tam jest! - rozpoznałem krzyk Emila. Biegli w moją stronę świecąc we mnie latarkami, a ja oślepiony w noktowizorze po omacku próbowałem odszukać drogę na zewnątrz. Przesunąłem gogle na czoło i na czworakach wydostałem na górę bastionu. Świeże powietrze i łagodny blask bijący od rozgwieżdżonego nieba orzeźwiły mnie i sprawiły, że odzyskałem ostrość widzenia. Kroki pościgu słyszałem już kilka metrów ode mnie. Czy miałem się z nimi bić? Może mieli broń? Emil mógł chcieć zemścić się za aresztowanie. Postanowiłem dalej uciekać. Pobiegłem w lewo, w stronę Wysokiego Barbakanu. Rozpędziłem się, wbiegłem na wał i skoczyłem kilka metrów do okna zamku. Szeroko rozstawiłem ręce i dzięki temu. trzymając się murów, zatrzymałem się w miejscu, gdzie dawniej był parapet. Błyskawicznie zsunąłem gogle i spojrzałem w dół. Pode mną był głęboki na kilka metrów dół - wnętrze dawnych kazamat północnego bastionu. Półtora metra niżej, we wnętrzu wieży biegł gzyms szerokości około dwudziestu centymetrów. Trzymając się parapetu zsunąłem się na występ i chwytając się murów, zgięty przesuwałem się w prawo, w kierunku wyjścia na wewnętrzny dziedziniec części pałacowej. Widziałem i słyszałem, że przeciwnicy szukali mnie, ale żadne z nich nie wpadło na pomysł, żeby zajrzeć do wnętrza barbakanu. Trzymając się desek rusztowania i barierek chroniących turystów ześliznąłem się do poziomu piwnic, skąd mogłem wyjść na dziedziniec lub przejść do kazamat części południowej zamku. Oparty o ścianę nabierałem powietrza chcąc uspokoić oddech. Ostrożnie wyjrzałem na dziedziniec. Spostrzegłem przesuwający się po nim snop światła z latarki. Przypomniał mi się labirynt wśród ścianek kazamat, gdzie podsłuchiwałem telefoniczną rozmowę Kasi. Przekradałem się w tamtą stronę. Mimo gogli chodzenie tu przypominało zabawę w ciuciubabkę. Ostrożnie stawiałem kroki nie chcąc robić hałasu. Nagle ciemności rozdarły światła latarek. - Daniec! - Emil głośno krzyknął, aż zadudniło wokół. - Mam propozycję! Poddasz się i grzecznie będziesz z nami rozmawiał lub dopadniemy cię i wyciśniemy jak cytrynę. Jesteśmy tu sami i mamy całą noc tylko dla siebie! Za sobą usłyszałem kroki. Przed sobą też. Zachodzili mnie z dwóch stron. Szli raz świecąc, raz gasząc światło. Zsunąłem noktowizor na czoło i czekałem w załomie między dwiema ścianami. Zamknąłem oczy i nasłuchiwałem. Trzeba wyostrzyć ten jeden zmysł. Pomaga to nie tylko wczuć się w ruchy przeciwnika, ale i wyciszyć własne nerwy. Najpierw poczułem woń jego potu, potem dosłyszałem ostrożny krok. Był najdalej metr ode mnie na lewo. Na kilka milimetrów uniosłem powieki i zmrużonymi oczami przyglądałem mu się. Szedł zgarbiony z latarką wysuniętą do przodu jakby trzymał pistolet. Stawiał stopę i powoli przeczesywał światłem obszar wokół siebie. Za chwilę mogłem być oświetlony. Nie czekając ani chwili dłużej kopnąłem w dłoń z latarką. Lampka poszybowała w powietrze, spadła w jakąś dziurę i żarówka rozbiła się. Błyskawicznie zaświeciłem rywalowi w twarz i przytrzymałem go. Halogenowe światło oślepiło go, a ja przyjrzałem się z bliska twarzy Sławka. - I ty jesteś z nimi? - zdziwiłem się. - Pomocy! - on krzyknął. - Wyjdę na zewnątrz i wezwę tu policję! - zapowiedziałem.

119

Pchnąłem Sławka na mur, zgasiłem swoją latarkę i jak najszybciej skryłem się za kolejną ścianką. - Tutaj! - Sławek nawoływał kompanów. - On tu jest! Chce wezwać policję! Nikt mu nie odpowiadał. Emil i Kasia trwali w ciszy i ciemnościach. Zapewne nasłuchiwali, co teraz robię. - Nie mam światła! - biadolił Sławek. Na chwilę przyłożyłem gogle noktowizora do oczu. Zobaczyłem, że Emil swoim urządzeniem bada piwnice, ale gdzieś za moimi plecami. - Aaa! - nagle wrzasnął Sławek. Brzmiało to tak, jakby zobaczył ducha. Dosłyszałem czyjś szept i Sławek umilkł. To oznaczało, że w ciemnościach Kasia lub Emil doszli do swojego współpracownika. - Daniec! - Emil był tylko kilka metrów ode mnie. - Nie masz szans! Jeśli nie poddasz się, to nie dam ci żadnej szansy i uciszę na zawsze! - Daniec, oni nie żartują! - zawtórował mu Sławek. Wyjrzałem za ściankę. Emil stał i celował swoim noktowizorem w miejsce odległe od mojej kryjówki o dwa metry. Ukryłem się i podniosłem z ziemi dwa kawałki kamieni. Pierwszy rzuciłem w ciemność. Potoczył się, a echo poniosło się po ścianach. Wyjrzałem. Emil skierował swoje urządzenie na źródło hałasu. Wziąłem zamach i za pierwszym razem trafiłem w jego noktowizor. Zobaczyłem, jak wywrócił się i zaklął. Założyłem gogle i rzuciłem się sprintem w kierunku wyjścia. Nagle w ciemnościach rozległy się suche, krótkie trzaski. Ktoś strzelał z pistoletu, a kule rykoszetowały po murach kazamat. Po prawej stronie dostrzegłem wybite przejście na zachodni wał biegnący po bastionach. Rzuciłem się w tamtą stronę. Skręciłem w prawo, by czym prędzej skryć się za Wysokim Barbakanem. Strzelec wydostał się z podziemi kilka chwil po mnie i znowu do mnie strzelał. Pierwsza kula uderzyła w ziemię na prawo ode mnie, druga po lewej stronie. Byłem dwa metry od zakrętu, który mógł mnie osłonić przez kolejnymi pociskami, ale padł trzeci strzał. Poczułem mocne uderzenie w głowę i jakby poraził mnie prąd. Jednocześnie zapiekło mnie nad prawym okiem. Na chwilę oślepłem, potknąłem się o jakiś kamień i poleciałem w lewo. Sturlałem się z wału nad krawędź bastionu. Rękoma rozpaczliwie chwytałem się czegokolwiek, żeby tylko zatrzymać upadek. Na krawędzi kamiennego muru zdarłem sobie skórę z palców i połamałem kilka paznokci, ale jakoś szczęśliwie zawisłem. Po omacku, nogami wyczułem kamienie, na których mogłem stanąć. Jak tylko mogłem najszybciej schodziłem. Raczej ześlizgiwałem się. Na prawej powiece czułem coś ciepłego i bałem się otworzyć oczy. Na koniec zejścia pośliznąłem się i upadłem na plecy. Plecak zamortyzował uderzenie, ale i tak bolały mnie żebra i kręgosłup. Palcami przesunąłem po twarzy sprawdzając, co stało się z moimi oczami. Okazało się, że pocisk trafił w prawy okular noktowizora i rozbił go. Najpierw ostrożnie otworzyłem lewe oko. Zobaczyłem nad sobą bastion i snop światła latarki. W teatralnym geście szeroko rozłożyłem ręce na boki. Ktoś wyszedł na szczyt kamiennej ściany i świecił w moją stronę. Po chwili obok stanęły kolejne dwie osoby. - Nie żyje! - rozpoznałem głos Kasi. - Ma zakrwawioną twarz i dłonie - dodał Sławek.

120

- Spotkało go to, na co zasłużył - stwierdził Emil. - Nie wiedziałem, że tak dobrze strzelasz - zwrócił się do Kasi. - Chciałam go tylko zatrzymać - Kasia była chyba przerażona. - Może zejdziemy i sprawdzimy, czy jeszcze żyje? - zaproponowała. - Szkoda czasu - powiedział Sławek. - Poszukajmy tu jakichś znaków. Emil i Sławek wycofali się, a Kasia jeszcze chwilę stała i świeciła na mnie. Potem dołączyła do kolegów. Leżałem w trawie zbierając siły i myśli. Po kwadransie usłyszałem odległy dźwięk syren radiowozu. Wkrótce na drodze od strony Iwanisk zaczęło błyskać charakterystyczne niebieskie światło. Policja chyba wypłoszyła trójkę moich rywali. Słyszałem jakieś krzyki, ryk silnika samochodu, ale sam w tym czasie kulejąc zakradłem się do wehikułu. Wodą mineralną obmyłem sobie ręce i twarz. Potem opatrzyłem rany i cały sprzęt, łącznie z kombinezonem, schowałem do plecaka, a ten do bagażnika. W wehikule odczekałem jeszcze dwie godziny, aż znowu wokół zamku zapanowała cisza i radiowóz odjechał. Do Baranowa dotarłem po świcie. - Czy w hotelu mieszka jeszcze ktoś z uczestników konferencji? - zapytałem recepcjonistkę, która przestraszonym wzrokiem przyglądała się moim bandażom. - Ostatni goście wymeldowali się dziś wieczorem - usłyszałem odpowiedź. Poszedłem do swojego pokoju i po kąpieli rzuciłem się do łóżka. Śnił mi się koszmar, pasmo niekończących się ucieczek, które zawsze wieńczyło to samo: upadek z wysokości i przebudzenie tuż przed uderzeniem. Zmęczony wstałem między ósmą a dziewiątą. Zszedłem do jadalni na śniadanie. Wziąłem sobie kawę i nie wiedząc, co mam ochotę zjeść, z ponurą miną mieszałem cukier w filiżance. Nagle w drzwiach pojawił się Leśnik. Ubrany w garnitur, pachnący wodą kolońską uśmiechnął się do kelnerki. - Dwa razy solidna jajecznica i dwie porcje parówek dla mnie i tego pana wskazał w moim kierunku. - Czołem, żołnierzu! - rzucił radosnym tonem, dosiadając się do mojego stolika. - Czołem - odparłem. - Z twoim okiem wszystko w porządku? - z troską przyglądał się zaczerwienieniu skóry wokół prawego oka. - Wygląda to tak, jakby ktoś nabił ci limo. - To był raczej niespodziewany strzał. - Słyszałem o tajemniczych wydarzeniach w zamku Krzyżtopór tej nocy. Tak pomyślałem, że to ty miałeś jakieś kłopoty i przyjechałem tu z odsieczą. - Jak widzisz, żyję. - Wiesz, kto do ciebie strzelał? - Prawdopodobnie mój cel. - Kiedy kończymy sprawę? - Wkrótce. Muszę się spotkać jeszcze z kilkoma osobami. - Z panem Jurkiem, mechanikiem z Baranowa, też? - Skąd wiesz? - To u jego ojca schwytano Romualda Okonia, dziadka naszej ślicznej i walecznej Angielki.

121

ROZDZIAŁ CZTERNASTY MANIPULACJA CZY GRA? * NIEUFNOŚĆ MECHANIKA * KWIATY DLA EWY * NA TROPIE SYNA LOKAJA * W KAZAMATACH „CORONY” * ZASYPANE PRZEJŚCIE * TECZKA „PASKA”

Przyjmując zlecenie od przyjaciela spodziewałem się. że nie powiedział mi całej prawdy. Nie podejrzewałem jednak, że będzie przede mną okrywał tak istotne fakty. Te słowa Leśnika i jego pewność natychmiast mnie orzeźwiły. Bardziej niż aromatyczna jajecznica, którą nam podano. - Dziękuję pani - przyjaciel promiennie uśmiechnął się do kelnerki. - Smacznego! zwrócił się do mnie. Z wyraźnie zadowoloną miną chwycił za sztućce. - Nie jesz? zdziwiony spojrzał na mnie. - Co jeszcze przede mną ukrywałeś? - zapytałem. - Jedz, po co te wyrzuty? - Leśnik przyglądał mi się. - Paweł, nie bądź dzieckiem. Nie mogłem ci wszystkiego od razu powiedzieć. Co byś zrobił, gdybyś wiedział, że przyjedzie tu twoje alter ego w postaci pana Sławka? - On działa w spółce z Kasią i Niemcami - wtrąciłem. - I bardzo dobrze - Leśnik smarował musztardą kawałek parówki. - A czy zaraz nie poszedłbyś do tego mechanika prosząc go o wyjaśnienia? I myślisz, że on by ci to wszystko od razu powiedział? Ty bardzo ładnie to rozegrałeś. Broniłeś córki jego przyjaciela, niegrzeczni chłopcy przecięli ci opony, a ty jako klient trafiłeś do niego. Pierwsze lody zostały przełamane. Gratuluję! - To nie była żadna gra! Ten mechanik mówił mi o represjach ze strony tajnych służb. - Tak? To ciekawe - Leśnik wstał i poszedł do bufetu po sałatkę i wędliny. - Jedz zachęcał mnie. - Pożywne śniadanie to podstawa udanego dnia. - Pierwszy raz przez ciebie czuję się nieswojo. - Mówiłem ci, że jesteś nadmiernym idealistą. Świat jest wielkim polem gry. Jedni przyrównują życie do szachów, ale według mnie to wszystko działa jak bilard. Musisz wiedzieć, jak uderzyć w bilę, by ona nie tylko wpadła do jednej z łuz, ale żeby przy okazji ustawiła ci pozostałe bile na wygodnych dla ciebie pozycjach. - To jest manipulacja! - To jest gra. Uprawiają ją wszyscy wokół ciebie. Manipulacja, pokerowe zagrywki, gambity, strzały padają zewsząd. Czym jest polityka, którą oglądasz w telewizji? Wiem, ty nie oglądasz wiadomości. Może to słuszne, ale nie dasz rady wiecznie żyć jako idealista wierzący w swoje zasady. - Co się z tobą stało? - zapytałem oburzony postawą Leśnika. Przerwał swoje wywody, popił mały łyk kawy i głęboko westchnął. - Pawle, ja też sobie kiedyś obiecałem, że rzucę to wszystko i zmienię się. Zazdroszczę ci, że potrafisz być sobą. Przyjąłem reguły rządzące zawodem, jaki wykonuję, bo uwielbiam dreszczyk emocji, jakiego nigdzie indziej nie znajdę. Postaram się pracować z tobą twoimi metodami. - Zostajesz przy mnie?

122

- Tak. Strzelano do ciebie, a to oznacza, że poszukiwania przestały być bezpieczne. Musimy je znacząco przyspieszyć i jestem tu, żeby cię chronić i dopingować. - Będziemy pracowali moimi metodami? - upewniałem się. - Tylko i wyłącznie. Teraz zjesz śniadanie? Zjadłem zimną jajecznicę i parówki. Zrobiłem sobie kilka kanapek i milczałem planując kolejne kroki. Leśnik siedział po drugiej stronie stołu i jadł sałatkę widelcem wybierając pojedyncze kawałki warzyw. - To co dziś robimy? - zapytał w pewnym momencie. - Muszę załatwić kilka spraw - odpowiedziałem. - Sam. Potem pojedziemy na poszukiwania. - W porządku - Leśnik wzruszył ramionami. Podziękowałem mu za wspólny posiłek i poszedłem do pokoju po kluczyki do wehikułu. Kiedy wyjeżdżałem do Baranowa, widziałem, że przyjaciel z gazetą pod pachą szedł na spacer do parku. Zatrzymałem się w miasteczku przy rynku i poszedłem do warsztatu pana Jurka. Józek, kumpel Szpuli, na mój widok przerwał pracę, ale nie wyszedł spod opla, którego akurat naprawiał. - Szef u siebie? - zapytałem chłopaka. Tylko skinął głową. Poszedłem do pomieszczeń biurowych warsztatu. Mechanika zastałem siedzącego przy biurku i próbującego zrozumieć zapisy w jakiejś urzędowej tabeli, którą wypełniał. - Dzień dobry! - przywitałem go. - Dobry - rzucił nie odrywając wzroku od dokumentów. - Powiedz pan, jak tu zrozumieć ten bełkot? - dopiero wtedy zerknął na mnie. - Znowu opony panu pocięli? zapytał. - Nie, chciałem z panem porozmawiać. - O czym? - O historii? - Bitwa pod Grunwaldem była w 1410 roku. To wszystko co zapamiętałem ze szkoły. - A o wydarzeniach pod Baranowem we wrześniu 1939 roku pan słyszał? - Niby o czym? - mechanik był zniecierpliwiony i rozmawiał ze mną z wyraźną niechęcią. - Po wojnie do pańskiego ojca przyjechał ktoś z Anglii i wtedy do waszego domu wkroczyła milicja. Pan Jurek zerwał się zza biurka. - Coś ty za jeden? - podszedł do mnie i z bliska patrzył mi w oczy. - Skąd ty to wiesz, gnido? - Mówiłem, że zajmuję się ciekawostkami historycznymi... - Precz! - mechanik gwałtownie otworzył drzwi. Skrzydłem, które uchylało się na zewnątrz uderzył w głowę Józka, który podsłuchiwał naszą rozmowę. - Nie masz roboty?! - mechanik wrzasnął na swojego pracownika. - Wynoś się! krzyknął w moją stronę. - Pan mnie bierze za kogoś, kim nie jestem - broniłem się wychodząc jednak z biura.

123

- Janek dzwonił do mnie i mówił, żeś pan skrzywdził Ewę. Jednak jesteś łajdak na całego. Pod gradem tylu wyzwisk i oskarżeń poczułem się jak zbity pies. Wolno poszedłem do wehikułu. Siedząc za kierownicą zauważyłem szyld kwiaciarni. Wysiadłem i przeszedłem na przeciwną stronę placu. - Te wszystkie róże - wskazałem kwiaciarce na wazon. - O, będą zaręczyny? - zagadnęła zgarniając kwiaty. - Zaraz, zaraz! To pan jeździ tym dziwnym samochodem i podrywa Ewę, która pracuje w hotelu? - To będą przeprosiny - przerwałem jej wywód. - Ach, tak? - byłem pewny, że teraz kwiaciarka miała już temat do plotek na cały dzień. Zapłaciłem za kwiaty i wróciłem do wehikułu. Z rynku pojechałem prosto do domu dziadka Ewy. Kiedy tylko wjechałem na podwórko, pan Jan wyszedł na werandę trzymając swoją fuzję przed sobą. Wyraz jego twarzy nieco złagodniał, kiedy zobaczył kwiaty. - Chciałbym porozmawiać z Ewą - powiedziałem. - Nic z tego - odparł pan Jan. - Przekaże jej pan kwiaty ode mnie? - Może. - A list? - Może. - To napiszę. Usiadłem na progu wehikułu i na kolanie napisałem kilka zdań. Podpisałem się, złożyłem kartkę na czworo i razem z kwiatami położyłem na stole na werandzie. - Niech pan jej wytłumaczy, żeby nie oceniała ludzi po pozorach i dawała im szansę prosiłem pana Jana. - Niech po prostu zrobi to, co podpowiada jej intuicja. - Mnie intuicja podpowiada, że zaraz powinienem do kogoś wygarnąć garść śrutu pan Jan groźnie podniósł lufę broni. - Już odjeżdżam - zapewniałem staruszka. Pospiesznie wsiadłem do wehikułu i wróciłem do hotelu. - Kiedy Ewa będzie miała dyżur? - zapytałem recepcjonistkę. - Wzięła trzy dni wolnego - kobieta uśmiechnęła się tajemniczo. Zmartwiony wróciłem do swojego pokoju. Sięgałem po telefon, żeby zadzwonić do Leśnika, kiedy rozległo się pukanie do drzwi i zaraz wszedł mój przyjaciel. - Jak przebiegły rozmowy? - zagadnął siadając na krawędzi biurka. - Kazałeś mnie śledzić? - oburzyłem się. - Nie, to dedukcja - Leśnik postukał się gazetą w głowę. - Chciałeś z kimś coś omówić, bo jakie sprawy mógłbyś załatwiać w okolicy? Może kupujesz tu działkę? drwił sobie. - Mechanik nie chce ze mną rozmawiać, bo obraziła się na mnie córka jego przyjaciela - odparłem rozgoryczony. - Czym się jej naraziłeś? - Za długo by tłumaczyć. Poczuła się oszukana. - A chciałeś ją oszukać? - Nie.

124

- Więc nie ma w tym twojej winy. Może razem pojedziemy do tego mechanika? Jakoś go przekonamy. - Jedźmy - zadecydowałem. Wziąłem plecak, z którego wyjąłem zniszczony noktowizor. Leśnik wziął urządzenie do ręki i oglądał uszkodzenia. - Mało brakowało - stwierdził. - Wezmę to sobie - wskazał na noktowizor. - Nie da się go już naprawić - zauważyłem. - Dam ci nowy - Leśnik uśmiechnął się. - Za pięć minut na parkingu? - Będę czekał. Zszedłem do wehikułu i czekałem na przyjaciela. Przebrał się w dżinsy, koszulę w kratę i skórzaną kurteczkę. Pod pachą miał grubą teczkę. Pojechaliśmy pod warsztat. Wszystkie drzwi były zamknięte. Jedynie na drzwiach zobaczyliśmy karteczkę informującą, że zakład będzie nieczynny do piętnastej. - Teraz dokąd? - Leśnik był wyraźnie niezadowolony. - Do Gryzidąbia. Leśnik zrobił zdziwioną minę. - Tam stał dworek hrabiego Nowickiego - wyjaśniłem mu. Pogoda znowu dopisywała i z przyjemnością otworzyłem okno, by chłostały nas ostatnie ciepłe podmuchy tegorocznego lata. U przydrożnego sprzedawcy kupiliśmy sobie jabłka, które dokładnie umyliśmy pod kranem. Leśnik chrupał je wdychając ich naturalny aromat. Do Gryzidąbia przyjechaliśmy około jedenastej. We wsi panował spokój. Zatrzymaliśmy się pod murem dawnego parku, niedaleko rozdroża z kapliczką. Obejrzeliśmy ruiny piwnic dworku oraz zachowane resztki krzewów parkowych. Z pewnością hrabia żył tu w bardzo urokliwym miejscu, blisko rzeczki, z dala od zgiełku wielkomiejskiego gwaru. Nasza krzątanina musiała wzbudzić zainteresowanie mieszkańców przysiółka. Jeden z nich przerwał chyba porządki w ogródku, bo przyszedł do nas z grabiami na ramieniu. Rozmawiał z nami oparty o nie. Miał pięćdziesiąt lat, głębokie zmarszczki na wyświechtanej wiatrem twarzy i bladoniebieskie oczy. Resztki jasnych włosów skrywał pod granatowym beretem z obowiązkową antenką. Ubrany był w stare adidasy, połatane dresy i gruby sweter z łatami naszytymi na łokciach. - Dzień dobry! - przywitałem mężczyznę. - Pan wie, kto tu mieszkał? - Jeszcze przed wojną - nasz rozmówca machnął ręką tym gestem odmierzając ogrom czasu, jaki minął od tamtej pory - podobno jakiś hrabia tu mieszkał. - Hrabia Nowicki - wtrącił Leśnik. - Właśnie, nazwisko miał jak ten sławny aktor. - Czy tu w Gryzidąbiu mieszkał ktoś z jego służby? - zapytałem. - Ludzie opowiadali, że tu prawie wszyscy u hrabiego pracowali. Dopiero jak Ruscy w czterdziestym piątym zrobili parcelację, to majątek hrabiego rozdano między ludzi. - A w czasie wojny? - zainteresował się Leśnik. Wyjął paczkę papierosów i poczęstował rolnika. Obaj zapalili. - Każdy dbał o ziemię hrabiego jak o swoją - mężczyzna mówił żywo gestykulując ręką z papierosem. - Niektórzy nawet w skarpety pieniądze za czynsz odkładali.

125

Wszyscy mówili, że jak nie sam hrabia wróci, to jego spadkobiercy. Hrabiankę wszyscy tu strasznie lubili. Oboje dobrzy byli, zwłaszcza dla młodzieży, która chciała się kształcić. - A kto był lokajem pana hrabiego? - dopytywałem się. - A, ten lokaj nie był stąd. On był bardziej jak przyjaciel hrabiego. Zginął w czasie wojny, tu niedaleko na drodze. Niemieckie samoloty zbombardowały uchodźców. - Nie miał dzieci? - Miał syna. Starzy ludzie opowiadali, że chłopak od najmłodszych lat miał talent do języków. Jak miał trzy lata, to tak samo gadał po polsku i po angielsku. Ten lokaj nauczył go też hiszpańskiego. Chłopak uczył, pomagał gimnazjalistom uczącym się do egzaminów, czytał książki napisane po obcemu. Podobno najbardziej lubił takie o piratach i bitwach morskich. Hrabia też lubił morze. - Ten syn już tu nie przyjeżdżał? - dziwiłem się. - Nie, podobno był tylko raz po wojnie. Prosił, żeby ludzie nic o nim nie mówili. Rzeczywiście potem milicja go szukała, wypytywała o hrabiego, ale ludzie tu uczciwi, więc nikt z nimi nie chciał nawet gadać. Ktoś podobno potem na Śląsku spotkał syna tego chłopaka. To wszystko. A panowie co tak wypytują o tego hrabiego? - Jestem muzealnikiem i po prostu przypadkiem natrafiłem na tropy związane z losami hrabiego - wyjaśniałem. - Chciałem zobaczyć, gdzie on mieszkał. - I tyle zostało z pięknego dworku - mężczyzna smutno pokiwał głową. - A co stało się z budynkiem? - odezwał się Leśnik. - Wojna, panie... - wzruszenie ramion i zarzucenie grabi na ramię zakończyło rozmowę z nami. - I co o tym myślisz? - Leśnik zapytał mnie. - Syn tego lokaja musiał mieć niezły mir wśród ludności, skoro tak go posłuchali i nikt go nie wydał milicji. - Ile on wtedy mógł mieć lat? - Leśnik głośno liczył. - W 1939 roku miał nie więcej niż dziewięć, dziesięć lat, to w 1947 roku miał najwyżej osiemnaście lat. Młodzik. - Wtedy, po wojnie, był to dorosły człowiek. Nie wiesz, co robił w czasie wojny. Może działał w podziemiu? - Gdyby tak było, to pewnie skarb przekazałby na rzecz armii podziemnej, a przydałyby się też dokumenty... - Leśnik gwałtownie zamilkł. - Dokumenty? - podchwyciłem tę myśl. - To was interesuje ładunek, który eskortował Romuald Okoń? Ty nie wierzysz w to pirackie złoto? - Zaraz powiesz coś o tym, że tobą manipulowałem - Leśnik starał się bagatelizować sprawę. - Nic już nie powiem - powiedziałem zdenerwowany. - Pojedziemy odszukać te papiery, na których ci tak zależy. Wsiedliśmy do wehikułu. Rosła we mnie frustracja, że to co zapowiadało się jako wspaniała przygoda, okazało się tylko grą prowadzoną przez przyjaciela. Czy to oznaczało, że przestał być moim najlepszym kolegą? Z Gryzidąbia pojechaliśmy w kierunku zamku Krzyżtopór. Zatrzymałem wehikuł na parkingu i wysiedliśmy. Kupiliśmy bilety wstępu i weszliśmy na dziedziniec. Byliśmy tu sami.

126

- Rzeczywiście ładne miejsce, żeby próbować zastrzelić Pawła Dańca - Leśnik próbował żartować. - Tu są te dokumenty - stwierdziłem. - Gdzie? Skąd wiesz? - Podpowiada mi to intuicja. Dowiedziałem się o znalezieniu przedwojennej ciężarówki w Wiśle. Ona miała tablice rejestracyjne wojska polskiego. Ktoś ją specjalnie tam zatopił. Było to w miejscu, dokąd prowadzi prosta droga z Ujazdu. - Sugerujesz, że kiedy wokół szalała wojna, dziewięciolatek poprowadził ciężarówkę do zamku, a następnie przez nikogo nie zaczepiany przyjechał nad Wisłę, by tu utopić auto? - Nie wiem, jak do tego doszło, ale na pace była skrzynia, a w niej deska z wyrytymi, znakami: krzyż, topór, korona i podkowa. - Krzyż i topór... - Leśnik zastanawiał się chwilę - te, które są przy bramie wejściowej? - Krzyżtopór jako nazwa miejsca - tłumaczyłem. - Kiedy dajesz komuś wskazówki, jak dotrzeć w jakieś miejsce, to prowadzisz go od ogółu do szczegółu. - To co znaczą korona i podkowa? - Korona to nazwa jednego z bastionów, tego, przy którym do mnie strzelano. Podkowa oznacza konie, stajnię, ale ta znajduje się po przeciwnej stronie. - No to klops? - Wyobraź sobie, że ten chłopak wskazywał komuś drogę - przypomniałem Leśnikowi. - On przekazał wiadomość: Znajdź Krzyżtopór, pójdź na bastion „Corona” i kieruj się w stronę stajni. - Rozmawiałeś z tym chłopakiem? - mój towarzysz wciąż powątpiewał. - Może po prostu na „Coronie” trzeba szukać znaku podkowy? - To chodźmy i poszukajmy. Obeszliśmy szczyt bastionu nie znajdując tam nic poza trawą i wydeptaną w niej ścieżką. - Zejdźmy do kazamat - zaproponowałem. Miałem ze sobą latarki i chodziliśmy po podziemiach oglądając ściany w poszukiwaniu podkowy. - Powiedz, skąd ci Niemcy wiedzieli, że trzeba szukać skrytki w tym zamku? Leśnik zapytał mnie. - Kasia zauważyła, że zainteresowało mnie to miejsce. - A czemu cię zainteresowało? - Kasia relacjonując opowieść dziadka mówiła, że konwój z rzeczami hrabiego Nowickiego został ostrzelany gdzieś w okolicach Ujazdu. Potem trzeba było poszukać informacji o działaniach wojennych w tamtym rejonie i wiele rzeczy się wyjaśniło. - Czyli ten chłopak z kimś do spółki mógł cokolwiek przywieźć do zamku ciężarówką, której nieoczekiwanie stał się dysponentem? Czy mógł to zrobić po przejściu frontu? - Nie i nie zrobił tego po nieudanej przeprawie pod Baranowem - odpowiedziałem po chwili zastanowienia.

127

- Druga rzecz - Leśnik zatrzymał się po środku piwnicy. - Jedyna wskazówka, jaką usłyszał Okoń brzmiała, że ma szukać admirała Benbowa. Jaki związek z zamkiem ma ten admirał? - Później ci wyjaśnię. Popatrz na to - wskazałem na krótki korytarz prowadzący w kierunku stajni. Dwa metry od wejścia widzieliśmy zwały gruzu. - Nic rozumiem, co cię tu tak intryguje? - Leśnik patrzył na pokruszone kamienie. - Kierunek, od strony bastionu „Corona” do stajni - wyjaśniałem. - Ciekawe, od kiedy to jest zawalone? Nie czekając na przyjaciela wydostałem się przez najbliższe okno na mały dziedziniec części pałacowej. Starałem się iść tędy, którędy moim zdaniem przechodził zasypany korytarz. Tak znalazłem się w pałacu. Wyjście z podziemnego przejścia z tej strony także było niedostępne przez zwalony tu gruz. Przeszedłem przez owalny dziedziniec pałacu i musiałem zejść do dolnej kondygnacji wschodniego skrzydła. Tam piwnice były odgruzowane i bez trudu odnalazłem ściany tunelu prowadzącego niegdyś do stajni. Wróciłem do Leśnika, który został w kazamatach. Ostrożnie oglądał zagruzowane przejście. - I co? - zapytał. - Był tu rodzaj poterny pomiędzy kazamatami a stajnią - stwierdziłem. - A tu był wybuch - powiedział Leśnik prostując się po wyjściu do kazamat. - Ktoś dawno i bardzo sprytnie zawalił ładunkiem wybuchowym strop. Czy zrobił to ten dziewięciolatek? - Być może pomagał mu rybak, który zatrzymał tratwę z ciężarówką dryfującą po Wiśle - zauważyłem. - Coś mi tu nie gra - Leśnik niezadowolony kręcił głową. - Ty chyba nie mówisz mi wszystkiego? - Pewne rzeczy jeszcze będą wymagały wyjaśnień - przyznałem. - Na to przyjdzie jeszcze czas. Wyszliśmy z zamku i wsiedliśmy do wehikułu. - Czy chcesz, żebym zatrzymał Kasię? - Leśnik zapytał, kiedy wracaliśmy do Baranowa. - Za co chcesz ją aresztować? - udawałem zdziwionego. - To ona strzelała do ciebie. - Skąd wiesz? - Bo tylko jej darowałbyś taki czyn. - Po prostu nie mam dowodów. - Uprzedź mnie, jeśli planujesz jakąś chwilę triumfu - Leśnik poprosił i zamyślony patrzył na krajobraz za oknem. Dojechaliśmy do Baranowa i na podwórze warsztatu pana Jurka. Zauważył mój wehikuł i wyszedł na podwórko. Wysiedliśmy, a Leśnik wziął swoją czarną teczkę. - Mówiłem, że nie chcę z panem gadać! - krzyknął pan Jurek. - Może jednak przekonamy pana do mówienia? - w głosie Leśnika wyczułem dziwną pewność siebie. - Mamy ich przegnać, szefie? - na podwórko, zza wielkich drzwi garażu, wyszedł Szpula i jego trzej koledzy.

128

Leśnik odłożył teczkę na ziemię. Szpula i jego kompani wyjęli zza pleców długie kawałki rurek. - Dość! - wrzasnął pan Jurek. - Wynoście się! Wszyscy! - My to załatwimy, szefuńciu! - Szpula uśmiechał się, tym razem pan karateka nam się nie wywinie. - Precz, bo zadzwonię po policję! - krzyczał pan Jurek. - Tę z Baranowa?! - Leśnik roześmiał się. - Wejdziemy do biura i chwilę porozmawiamy - odezwałem się. - Z wami porozmawiamy innym razem. Jeszcze jakaś okazja nam się przydarzy - zwróciłem się do Szpuli. - Jakiś czas zostanę w tej okolicy. - Poczekamy - Szpula odwrócił się, a za nim poszli jego koledzy. - Wejdźmy - zaproponowałem mechanikowi. - Ciekawe po co, bo nie mamy o czym gadać - pan Jurek wzruszył ramionami. W biurze Leśnik postawił swoją teczkę na biurku. - Jestem mniej sentymentalny niż kolega - powiedział do mechanika. - Czy będzie pan z nami szczerze rozmawiał? - Nie - mechanik był pewny siebie. Leśnik otworzył teczkę i wyjął z niej plik dokumentów w tekturowych, sznurowanych okładkach. - Tajny współpracownik „Pasek” - przeczytał z okładki. - To coś panu mówi? - Mieli to zniszczyć - mechanik zbladł. - Wy jesteście najgorsi dranie! Żeby po tylu latach takie brudy wyciągać?! Ja się tego nie boję! Ciekawe, co mi możecie zrobić? - Co zrobi dziennikarz jakiejś lokalnej gazety, kiedy dostanie kserokopie oryginałów donosów na kolegów „Paska”? - Leśnik miał twarz pokerzysty. - Pan mówi o brudach. Te teczki to nic więcej jak brudy, dowody ludzkich słabości tych, którzy donosili, na których donoszono i którzy zbierali takie świństwa. Sam pan jednak wie, że ludzie łakną sensacji. To jak będzie? - Co chcecie wiedzieć? - mechanik załamany usiadł za biurkiem i rękoma podparł głowę. - Kogo szukał człowiek, którego milicja aresztowała w waszym domu? - Leśnik zadał pytanie. Zabrzmiało jak wystrzał. - Dranie! - syknął pan Jurek. - Czy stać pana na zamknięcie warsztatu? - Leśnik nie ustępował. Pan Jurek zacisnął powieki, spod których trysnęły dwie łzy. - Dość! - krzyknąłem. - Schowaj to i wynosimy się stąd! - Co ty wyprawiasz? - Leśnik wściekł się. - Zaraz wszystko będziesz wiedział. - Nie za taką cenę! - Ujawnianie prawdy po jakimś czasie wypełnionym kłamstwami zawsze boli. - Za mocno! Nie mamy do tego prawa! Wyrwałem Leśnikowi teczkę i wyszedłem z warsztatu. Poczekałem na kolegę w wehikule. - To było nieźle zagrane - stwierdził wsiadając. - Mówiłem serio. Nie potrzebuję twojej pomocy w dotarciu do syna lokaja. Wiem, kto to jest.

129

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY SZANTAŻ CZY WSPÓŁPRACA? * ZASADZKA NAD WISŁĄ * ZDRADA DIRKA * SPOTKANIE U DZIADKA EWY * LEKTURA MŁODOŚCI * WYDARZENIA Z WRZEŚNIA 1939 ROKU * ADMIRAŁ VENATOR

Leśnik patrzył na mnie z niedowierzaniem. - Tak po prostu? - pstryknął palcami. - To chyba nie ten mechanik? - Nie - przyznałem mu rację. - Co tam na niego macie? - ruchem głowy wskazałem na teczkę. - Trochę brudu - Leśnik lekceważąco machnął ręką. - Zdolny porucznik Służby Bezpieczeństwa złamał pana Jurka. Jego siostra w 1976 roku w Radomiu pracowała w szpitalu jako pielęgniarka. Widziała, co milicja zrobiła z robotnikami. Jej relacje posłużyły dziennikarzom Radia „Wolna Europa” do opowiedzenia o skutkach niesławnych „ścieżek zdrowia”, kiedy pobito protestujących. Była zaszczuta przez SB i chciała wyjechać na Zachód, ale to SB miała swoich ludzi w wydziale paszportowym, a bez paszportu nie mogła wyjechać z kraju. Pan Jurek chciał jej pomóc. W tym samym czasie jego brat zdawał egzaminy na studia. Wystarczyłby jeden telefon na uczelnię i młody chłopak zamiast do akademika dostałby się do koszar. Początkowo tajny współpracownik „Pasek” miał donosić, jacy ludzie naprawiają u niego samochody i co przy okazji mówią. Rożni tu się przecież przewijali - i miejscowi, i turyści. To były same plotki, głupawe dowcipy. Nic ważnego, ale jeden współpracownik więcej dobrze wyglądał w statystykach i sprawozdaniach tego porucznika. - Naprawdę wszystko to byś ujawnił? - zapytałem. - Czemu pytasz? - Bo to wszystko były śmieci bez wartości - stwierdziłem. - Za coś takiego złamałbyś człowiekowi życie. Sam mówiłeś, w jakiej był sytuacji. Wiesz, że nie dano mu wyboru. Teraz, przez te idiotyczne papiery skazałbyś go w miasteczku na ostracyzm. - Donosił! - Zawsze wszystkich pakujesz do jednego worka? - Widzisz jakąś różnicę? - Tak! Ważny jest też zamiar. Co innego donosić na kumpli dla własnych korzyści, dla awansu, dla pieniędzy, a co innego, kiedy stajesz się ofiarą szantażu. - Nie miałem zamiaru ujawniać tych dokumentów - stwierdził Leśnik. - Ale je tu przywiozłeś, żeby go nastraszyć. Czym twoje postępowanie rożni się od tego, co zrobił ten porucznik z SB? - Chcieliśmy zdobyć informacje! - Nie za taką cenę! - zwróciłem uwagę. - Czemu aż tak się zmieniłeś? Dawniej nie traktowałeś ludzi tak instrumentalnie. Uruchomiłem silnik i w milczeniu wróciliśmy do hotelu. - Od tej pory sam będę prowadził poszukiwania - oświadczyłem, kiedy znaleźliśmy się na parkingu. - Nie chcę pracować twoimi metodami. Dziś coś zepsułeś i nie wiem, czy chcę, żebyśmy jeszcze kiedykolwiek współpracowali. - Paweł, przepraszam - Leśnik wyciągnął do mnie dłoń. - Masz rację, że przesadziłem. Zrobię jak zechcesz. Chciałem ci jeszcze powiedzieć, że w 1981 roku

130

TW „Pasek” zerwał współpracę. Jeszcze przez parę lat nękano go kontrolami w warsztacie, ale on się nie ugiął. Uścisnąłem dłoń Leśnika - Czemu mu to robiono? Raz go złamali, mieli nic nie warte informacje, a nadal chcieli go utrzymać i straszyć? - pytałem. - Chodziło o zasadę. Nikt nie może sam odejść, sam wyrwać się spod kontroli. - Na razie - pożegnałem się z przyjacielem. W swoim pokoju usiadłem na krześle i tępo spoglądałem na zamknięty laptop. Myślałem o panu Jurku, którego przez tyle lat dręczyły upiory przeszłości, żył w strachu, że pewnego dnia ktoś taki jak Leśnik przyniesie teczkę. Teraz łatwiej jest być uczciwym i wydawać sądy o przeszłości, która po tylu latach tylko w powtarzanych w telewizji filmach może mieć posmak absurdalnej komedii. W jednym z takich obrazów reżyser mówi, że jest prawda ekranu i prawda czasów, w których żyjemy. Włączyłem komputer i jakiś czas szukałem potrzebnych mi informacji w Internecie. Potem poszedłem do restauracji zamkowej na obiad i długo siedziałem pijąc mocną kawę i wpatrując się w obraz na ekranie laptopa. Wreszcie podjąłem decyzję, że muszę pojechać do Ewy. Kiedy wracałem do hotelu, zza żywopłotu wyskoczył Dirk. Chłopak wyglądał na podenerwowanego i nerwowo rozglądał się na wszystkie strony. - Panie admirale! - przywitał mnie. - Co się stało, panie Dirk? - zapytałem zmuszając się do pogodnego uśmiechu. - Mamy dla pana ważne informacje. Przyjdzie pan za pół godziny do naszej zatoki? Spojrzałem na zegarek. Była siedemnasta. Uznałem, że zdążę jeszcze wieczorem pojechać do Ewy. Może też podskórnie bałem się tego spotkania i szukałem pretekstu, żeby uczynić to, co nieuniknione, jak najpóźniej? - Zgoda - powiedziałem. Dirk obrócił się na pięcie i pobiegł w kierunku płotu. Pewnie do kolegów. W pokoju zostawiłem laptop, wyszedłem przez bramę i niespiesznie pomaszerowałem przez pola w kierunku Wisły. Na miejsce dotarłem w wyznaczonym czasie, ale na plaży nikogo nie było. Najwyraźniej chłopcy chcieli przypłynąć tu łodzią Flinta. Usiadłem na piasku i cierpliwie czekałem. Kiedy usłyszałem kroki, było już za późno na ucieczkę. Z rożnych stron wyszli Szpula i jego kompani. - No, panie karateka, teraz zobaczymy, kto jest lepszy - Szpula uśmiechał się złowieszczo. Byli uzbrojeni w te swoje rurki. Nie miałem wyjścia i musiałem się bronić. Wyciągnąłem z krzaków grubą gałąź. Dawała iluzoryczne poczucie bezpieczeństwa. Pierwszy natarł na mnie Józek. Wziął zamach unosząc wysoko swoją broń. Gdyby tą rurą trafił mnie w głowę, w najlepszym razie byłbym oszołomiony. Dzięki starym nawykom nabytym podczas ćwiczeń dalekowschodnich sztuk walk wiedziałem, co powinienem był zrobić. Zablokowałem cios swoim drągiem jednocześnie schodząc z linii ataku. Swoim kijem odsunąłem na bok broń napastnika i szybko wykonałem pchnięcie. Trafiłem w splot słoneczny i Józek zamarł próbując łapczywie złapać oddech. Wypuścił z rąk broń i skulił się. Teraz do ataku ruszył Szpula. Trzymał rurkę w prawej dłoni i chciał mnie uderzyć biorąc silny zamach z boku.

131

Zasłoniłem się drągiem i po zablokowaniu ciosu wykonałem dwa kroki z obrotem. Przy okazji odgoniłem pozostałych bandziorów. Wymierzyłem drągiem cios w kolana Szpuli. Natychmiast stracił równowagę i wywrócił się na plecy. Upadek oszołomił go. Dwaj pozostali patrzyli na mnie niepewnie. Po krótkim namyśle podjęli decyzję i jednocześnie ruszyli w moją stronę. Wtedy padł strzał. - Stać, policja! - usłyszałem krzyk Leśnika. Wyszedł z krzaków mierząc do łobuzów z pistoletu. - Odłóżcie to! - rozkazał. - Połóżcie się twarzą do ziemi! Tamci przestraszeni wykonali polecenie. Z krzaków wybiegli piraci. Flint i Barrel trzymali za ramiona wyrywającego im się Dirka. Silver podskakiwał przy nich. - Admirale, co mamy zrobić z tym zdrajcą? - zapytał Flint. Leśnik w tym czasie wyjął telefon komórkowy i chciał wezwać policję. - Nie! - powstrzymałem go. - Czemu? - zdziwił się mój wybawca. - Mieliśmy działać w moim stylu - przypomniałem. Leśnik wzruszył ramionami i machnął ręką do młodych bandytów pokazując, żeby zniknęli nam z oczu. - Admirale, jutro odbędziemy sąd nad Dirkiem - zapowiedział Flint - To on zrobił tę „czarną plamę” dla pana, ale dziś sam ją otrzyma - dodał Barrel. - Od jutra pan Dirk przestanie być naszym kompanem - Flint miał zaciętą minę. - Zaraz! - przerwałem ich wywody. - Zapowiadacie sąd na jutro, ale już dziś wydajecie wyrok? Pamiętacie, co zrobiliście ze mną? Nie daliście mi szansy wysłuchania moich argumentów. - To co pan proponuje? - zapytał Flint. - Prawdziwy sąd nad panem Dirkiem, na Wyspie Skarbów. - Czy oni nie muszą pójść do szkoły? - wtrącił Leśnik. - Spotkajmy się tam po południu, po zakończeniu lekcji - zaproponowałem. - Tata Flinta pewnie pomoże wam się tam szybko dostać, a zapewniam, że będzie warto. - Zgoda! - Flint i Barrel kiwnęli głowami. Dirk korzystając z chwili, kiedy go nie trzymali, czmychnął w las. - Jutro będę na przystani! - uciekając zawołał do Flinta. - Wy też uciekajcie do domów - klasnąłem na piratów. Chłopcy zrobili kwaśne miny. - Śledziłeś mnie? - nie kryłem niechęci do Leśnika i jego metod pracy. - Gdybym mógł, to tak - on spokojnie chował broń do kabury na pasku spodni. - Tak się złożyło, że o twoje życie i zdrowie bardziej dbają nie dorośli, ale twoi piracikamraci. - Dirk chwalił się, że będzie pan miał nauczkę za wszystkie czasy - opowiadał Barrel. - Domyśliłem się, że Dirk wykombinował coś wspólnie ze Szpulą. Zadzwoniłem do Flinta i spotkaliśmy się przed hotelem. Pani w recepcji powiedziała, że pan gdzieś wyszedł. Pomyślałem: Dirk wciągnął admirała w pułapkę. Wtedy Flintowi przypomniało się to, co ludzie w mieście mówili. Pan był z jakimś kolegą u mechanika. Zapytaliśmy o tego przyjaciela i wtedy ta pani z recepcji zadzwoniła po pana Michała.

132

- Pomyśleliśmy, gdzie Szpula mógł zrobić zasadzkę i przyszło nam do głowy, że jeśli wykorzystał Dirka, to tylko w naszej zatoce - Flint wtrącił się do opowieści. - Jakby Dirk chciał umówić się gdzie indziej, to byłby pan czujny, a tutaj nie spodziewał się pan niczego złego. - Dobrze to wykombinowali i jak widziałem, mało brakowało, a miałbyś poważne tarapaty - Leśnik uśmiechnął się. - Wiem, wiem - poklepał mnie po plecach - dałbyś sobie radę... We czwórkę poszliśmy w kierunku Baranowa. Rozstaliśmy się z piratami przy zamkowej bramie. - I co teraz? - Leśnik zatrzymał się w parku i wdychał chłodne, wieczorne powietrze przesiąknięte zapachem świerku. - Teraz jadę na spotkanie - odpowiedziałem. - Sam - dodałem. - Możesz do mnie zadzwonić za dwie godziny. Jeśli nie będę odpowiadał, to możesz zacząć się niepokoić. - Powiedz, gdzie mam cię szukać? - Zapytaj w recepcji, gdzie mieszka Ewa. - Po prostu jedziesz do dziewczyny? - To nie jest takie proste, ale muszę ją błagać o wybaczenie. Nie miałem ochoty na dalsze tłumaczenia i pomaszerowałem do wehikułu. Kilkanaście minut później wjechałem na podwórko gospodarstwa pana Jana, dziadka Ewy. Stał tam już mercedes, stary model, tak zwana „beczka”, w kolorze szarozielonym. O dziwo, na powitanie wyszły tylko psy. Kiedy zaszczekały, w progu werandy pojawiła się Ewa. Widziałem burzę jej jasnych włosów rozjaśnionych jeszcze światłem padającym z wnętrza domu i zarys jej wspaniałej figury. Wysiadłem z auta. Psy czujnie odprowadzały mnie trzymając pyski tuż przy moich kolanach. Czułem się jak więzień prowadzony pod mur przez pluton egzekucyjny. - Dobry wieczór - przywitałem Ewę. - Wchodź, czekają na ciebie - zaprosiła mnie stając bokiem w przejściu. - Chciałem najpierw porozmawiać z tobą - na chwilę zatrzymałem się w drzwiach. Nasze spojrzenia spotkały się. Znowu było jak dawniej, bo dojrzałem w jej oczach te same wesołe ogniki. Miałem ochotę chwycić ją, porwać stąd i nie wracać do spraw z przeszłości. - Jeszcze zdążymy pogadać - uśmiechnęła się i dłonią łagodnie pogłaskała mnie po policzku. Zastanawiało mnie, co mogło spowodować taką odmianę jej zachowania. Lekko pchnęła mnie w stronę kuchni. Jedyne co przychodziło mi teraz do głowy, to słowa mojego szefa, starego kawalera, który powiedział kiedyś: „Kobiety, to jedyna zagadka, której nie zdołasz rozwikłać do końca życia”. W kuchni przy stole siedzieli panowie Jan i Jurek. Między nimi na talerzach rozłożyły się frykasy wiejskiej kuchni: kiełbasa, ogórki kiszone, grzybki marynowane, chleb i smalec, a do tego butelka jakiegoś ciemnoczerwonego, ognistego trunku. Pan Jan sięgnął do kredensu po kieliszek i bez słowa nalał mi. Jego towarzysz przysunął zakąski w kierunku przeznaczonego dla mnie taboretu. Usiadłem, a Ewa zajęła miejsce po drugiej stronie. - Na pohybel cieniom nękającej nas przeszłości! - pan Jan wzniósł toast. Spojrzał wymownie i z wyrzutem, kiedy nie dotknąłem nawet swojego kieliszka.

133

- Dobre, nalewka wiśniowa - chwalił swój wyrób. - Nie będę mógł prowadzić samochodu - zauważyłem. - Wybierasz się dokądś? - pan Jan zajrzał mi w oczy. - Na górze mamy pokój gościnny. Póki nie będziesz głośno chrapał, to Ewa nie wyrzuci cię na parter. - Na pohybel - spełniłem toast. - Kim jest ten twój koleżka? - zapytał pan Jurek. - Człowiek z resortu - wyjaśniłem enigmatycznie. - Niech pan zrozumie, że oni tam mają takie metody. - A ty skąd jesteś? - pan Jan przyglądał mi się rozbawiony. - Jestem muzealnikiem. Cała trójka roześmiała się słysząc to oświadczenie. - Akurat! - pan Jan protekcjonalnie klepnął mnie w ramię. - Słyszałem jednak, że potrafisz zachować się jak człowiek. - Jestem muzealnikiem - powtórzyłem. - Brzydzą mnie takie metody zdobywania informacji. Szantaż nie jest w moim stylu. Zajmuję się poszukiwaniem zaginionych dzieł sztuki i rozwiązywaniem zagadek historycznych. Niekiedy muszę udawać kogoś innego, użyć siły w obronie własnej, blefować, nienawidzę... - Dobra! - Ewa przerwała mi. - Już raz słyszałam tę opowieść, od Sławka. Kim on jest? - Kimś takim, kim byłem ja, nim wyrzucono mnie z pracy w muzealnictwie tłumaczyłem. - Tak naprawdę za kilka dni wracam do Warszawy i wtedy otrzymam wypowiedzenie. Będę wolny i bezrobotny. Wiedząc o tym przyjąłem specjalne zlecenie od tego mojego kolegi. On nie powiedział mi wszystkiego... Wiele minut i trzy toasty zajęło mi opowiedzenie historii moich poszukiwań w Baranowie. Omijałem tylko wątki związane z Ewą. Resztę wyznałem szczerze. Ewa słuchała mnie bawiąc się pustą filiżanką po kawie. Panowie siedzieli w milczeniu i tylko kiwali głowami. Kiedy skończyłem, zadzwonił telefon. To był Leśnik. - Wszystko w porządku - powiedziałem mu. - Nie wrócę dziś do hotelu. Spotkamy się na śniadaniu. - Najprędzej na obiedzie - Ewa uśmiechnęła się tak, że poczułem się jak u wrót raju. - W południe - poprawiłem się. - Pamiętaj o swoich kamratach i sądzie - Leśnik żartował. - W razie czego dzwoń. Miłej zabawy i... pozdrów Ewę. Pożegnałem się i zakończyłem rozmowę. - Troskliwy przyjaciel - zauważył pan Jan. - W jego pracy od troski o detale zależy bardzo wiele - odpowiedziałem. - Powiedz, a wiesz ty, gdzie jest ten skarb? - zapytał pan Jan. - Chyba tak - odpowiedziałem po chwili namysłu. - Mam nadzieję, że to będzie taki wieczór szczerości... - Jednak jest trochę interesowny - pan Jurek chytrze zmrużył oko. - Pan jest synem lokaja hrabiego Nowickiego - ukłoniłem się w stronę pana Jana. - Szarkowski we własnej osobie - pan Jan uśmiechnął się. - Pan jest synem pilota promu - wycelowałem palec w pana Jurka. - A jakże - przyznał pan Jurek. - Poznaliśmy się na przeprawie promowej, którą mój ojciec zrobił koło mostu budowanego przez saperów.

134

- Przyjechał konwój prowadzony przez Romualda Okonia i dwie ciężarówki załadowano na prom i tratwę - naprowadzałem tok opowieści na interesujący mnie wątek. - Ojciec mówił, że ten Okoń miał jakiś glejt podpisany przez szychy ze Sztabu Generalnego - kontynuował pan Jurek. - Przed Okoniem prawie na baczność stawali kapitanowie i pułkownicy, chociaż chłopak był najwyżej porucznikiem. Wzięliśmy na prom i tratwę te jego auta i wtedy nadleciały niemieckie bombowce. Wyły, strzelały pociskami. Wszystko wokół wydawało się gotować i drżeć. Tratwa się urwała. Pamiętam, jak Janek stał zrozpaczony i patrzył na prom. - Drugi raz przez te samoloty straciłem kogoś mi bliskiego - odezwał się pan Jan. Najpierw pilot myśliwca zabił mi tatę, potem ci piloci na Wiśle ranili Romualda Okonia. Zostałem sam na tratwie. Wiesz, co mi się wtedy przypomniało? - Nie - pokręciłem głową. - „Wyspa Skarbów” Stevensona. Tam taki młody chłopak też sam prowadzi okręt który zwędził piratom. Ja zostałem sam na tratwie z tą ciężarówką. Musiałem sobie jakoś poradzić. Na początku zająłem się rannym Okoniem. Opatrzyłem mu ranę. Nie wiem, kiedy minąłem Tarnobrzeg i za miastem dogonił mnie łodzią z silnikiem spalinowym jakiś rybak. Ściągnął tratwę do brzegu. - Gdzie to było? - dopytywałem się. - Przy takim wysokim brzegu, po wschodniej stronie Wisły? - Tak, była tam skarpa - przyznał pan Jan. - Od czasu jak odszedłem od rybaka, to ja tam więcej nie przychodziłem. Zatopiliśmy ciężarówkę i tyle. - Skrzynie z papierami wywiózł pan do zamku Krzyżtopór? - upewniałem się. - Ten rybak w czasie pierwszej wojny światowej służył w niemieckiej armii w oddziałach szturmowych na froncie zachodnim. Umiał skonstruować niewielkie ładunki wybuchowe i ukryliśmy dokumenty w znanym mi korytarzyku na zamku. One nie były w skrzyniach, tylko w workach. Teraz, po tylu latach to... Pan Jan nie musiał kończyć. Płótno i papier przez tyle lat przesiąkły wilgocią, zgniły, pokryły się pleśnią. Mimo woli roześmiałem się. - Co pana tak śmieszy? - pan Jurek zaciekawił się. - Znam człowieka, który bardzo chciał poznać zawartość tych zapisków. Panie Janie, pan to obejrzał i wie pan, co tam było? - Teczki, dane polskich wywiadowców, jakieś wyciągi z kont bankowych, hasła dostępu do nich. - Nie korciło pana, żeby... - znacząco zawiesiłem głos. - Postanowiłem, że to będą pieniądze na odbudowę kraju po wojnie - oznajmił pan Jan. - Ta nowa Polska nie była jednak taka jak być powinna. Ona nie była moja! Po prostu szkoda na nią słów! - Skarby hrabiego ukrył pan gdzie indziej. Co pan potem zrobił? Jak to się stało, że Niemcy nie namierzyli pana w czasie przygotowywania skrytek i później? - Do zamku pojechaliśmy z rybakiem w nocy. Zrobiliśmy to raz, dwa. Potem załadowaliśmy złoto na tratwę i schowałem je w dobrym miejscu. Kiedy Romuald Okoń ozdrawiał, uciekłem. Chciałem dostać się do Nowickiego, ale ten nagle zniknął. Ludzie mówili, że więzi go gestapo. Stwierdziłem, że nadszedł czas, żeby uciekać.

135

Rodziny nie miałem, więc zostałem u tego rybaka. Po nim odziedziczyłem całe jego gospodarstwo nad wodą. Sprzedałem je i przeniosłem się tu. - A jak to było z Okoniem? - skierowałem wzrok na pana Jurka. - Pojawił się jak duch po wojnie i szukał Janka - opowiadał mechanik. - Ojciec nic nie wiedział o jego losie. Nagle łomot do drzwi i wezwanie, żeby poddać się milicji. Myśmy uciekli, a Okoń jeszcze walczył. Podobno ci, którzy mieli zdobyć mieszkanie, byli cali w strachu. Potem było ciężko. Okonia aresztowali, ojca na prywatnej inicjatywie rożni tacy inspektorzy nękali. Najgorsze, że te same męty przychodziły do mnie, kiedy przejąłem interesy ojca. Może ich dzieci też tak łażą i ukryci za tarczą bzdurnych przepisów nie dają człowiekowi uczciwie pracować. Pan wiesz, na co musiałem się godzić? - popatrzył na mnie. - Tak - krótko odpowiedziałem. - I co? Jestem zdrajcą? Widziałem, że pan Jan i Ewa w napięciu czekali na to, co odpowiem. - Gdyby rzeczywiście był pan złym człowiekiem i współpracował z tajną policją dobrowolnie, nie miałby pan teraz takich wątpliwości - odezwałem się po chwili namysłu. - Nie można do jednego worka wkładać ofiar i złoczyńców. Można wypowiedzieć wiele mądrych lub banalnych zdań odwołujących się do filozofii, religii, ale one wszystkie i tak będą się sprowadzały do tego, że człowiek jest istotą błądzącą. Moi współbiesiadnicy tylko pokiwali głowami. - Co z moją teczką zrobi ten pański kolega? - zapytał pan Jurek. - Nie wiem - bezradnie rozłożyłem ręce. - Nie ma powodu, żeby teraz te dokumenty komukolwiek ujawniać. Co przyniesie przyszłość? Tego nie wiem. Pan Jurek zasępiony wpatrywał się w swój kieliszek. Długo jeszcze rozmawialiśmy o rożnych sprawach. Przed północą wyszedłem z Ewą na spacer, żeby odetchnąć świeżym powietrzem. Szliśmy polną, piaszczystą drogą trzymając się za ręce i wpatrując się w rozgwieżdżone niebo. - Co jutro zamierzasz zrobić? - zapytała mnie. - Wydobędę skarb ukryty przez twojego dziadka. - A potem? - Potem, zrobię coś, na co miałem ochotę od kiedy tu jestem. - To znaczy? - Zobaczysz. Miałem ochotę pomilczeć i przemyśleć plan na następny dzień. Ewa uszanowała to i po prostu tak sobie szliśmy w milczeniu. Wróciliśmy do domu Ewy po kilkudziesięciu minutach. Obaj starsi panowie już układali się do snu. Życzyliśmy sobie dobrej nocy i rozeszliśmy się do swoich pokoi. Ułożyłem się w chłodnej, pachnącej świeżością pościeli i wdychałem zapach lasu. Wpatrzony w belki skośnego sufitu wciąż myślałem o wskazówkach prowadzących do skarbu. Byłem trochę zły na siebie, że podobnie jak szef lubiłem efektowne zakończenia śledztw i to, które zaplanowałem, właśnie takim miało być. Rano obudziłem się o dziewiątej. Panowie Jan i Jurek wiąż spali i na parterze słychać było tylko ich głośne chrapanie. Ewa przygotowała śniadanie na werandzie. To było

136

cudowne uczucie pić kawę w jej towarzystwie, rozkoszować się smacznym posiłkiem i sycić wzrok jej widokiem. - To co napisałeś do mnie w liście było prawdą? - upewniała się. Miałem nadzieję, że po moich słownych i pisemnych wyjaśnieniach nie będziemy więcej poruszali tego tematu. - Tłumaczyłem ci, że musiałem tak postępować i nigdy nie miałem zamiaru cię oszukiwać. Nie spodziewałem się, że to twój dziadek zakopywał skarb. Zleconym mi zadaniem było rozpracowanie Kasi. - Wykonałeś dwieście procent normy - Ewa zażartowała. Roześmiałem się. Po posiłku umówiłem się z Ewą, kiedy po nią przyjadę. Wsiadłem do wehikułu i wróciłem do hotelu w Baranowie. Po kąpieli, orzeźwiony, wypoczęty odnalazłem Leśnika przy kawiarnianym stoliku niedaleko zamku. Czytał gazetę i pił herbatę. - Pełny relaks? - zagadnąłem go. - To też praca - Leśnik skrzywił się i złożył wielką płachtę papieru. - W mojej pracy trzeba umieć czytać między wierszami. - I co tu wyczytałeś? - Wiele rzeczy, które ciebie zupełnie nie interesują. Zabrakło jednej, najważniejszej informacji o tym, ze dziś Paweł Daniec wykopie skarb w zamku Krzyżtopór. - Dziś będę kopał gdzie indziej - zastrzegałem. - To co ciebie interesuje w podziemiach Krzyżtoporu to twoja sprawa. Nie ciekawi mnie widok worków pełnych przegniłych dokumentów. - Jakich dokumentów? - Leśnik udawał rozbawionego. - Bankowych. Naprawdę sądziliście, że wyciągniecie pieniądze z martwych przez tyle lat kont będzie możliwe? - Nie wiem, o czym mówisz. - Ten podrozdział mojej rozprawki o poszukiwaniach sam napiszesz. Wiesz, gdzie macie kopać? - Wiem. A ty dokąd się wybierasz? - Na Wyspę Skarbów. Popłyniesz tam z piratami. Mianuję cię admirałem Venatorem. - Mam brać artylerię? - Mam przeczucie, że niestety będzie ona potrzebna. Załatw też odpowiednie wsparcie sił królewskich. - Tak jest! - Leśnik zasalutował.

137

ZAKOŃCZENIE

Uzgodniłem z Leśnikiem szczegóły planu i około trzynastej wjechałem na podwórko gospodarstwa pana Jana. Już poprzedniego wieczoru nachylił mi się do ucha i zapowiedział, że nie chce brać udziału w wykopywaniu skarbu. Rozumiałem, jakie to dla niego miało znaczenie. Powróciłyby wspomnienia tragicznych dni, a może po prostu chciał, żeby jego tajemnica, której tak pilnie przez tyle lat strzegł, przetrwała jeszcze dłużej? Ewa wsiadła do wehikułu i pojechaliśmy w kierunku Sandomierza. Tam odszukałem wyjazd na północne obrzeża miasta. Wjechaliśmy na teren ogródków działkowych. Dotarliśmy w końcu do obłożonego betonowymi płytami brzegu Wisły. - Trzymaj się! - powiedziałem do Ewy. Ona niepewnie patrzyła co robię. Puściłem hamulec i moje autko zaczęło zjeżdżać w stronę wody. Jednocześnie uruchomiłem turbinę, która napędzała wehikuł, w wodzie zamieniając go w motorówkę. Kiedy przednie koła znalazły się w wodzie Ewa podskoczyła i chciała wyskoczyć na stały ląd. Położyłem dłoń na jej ramieniu i powstrzymałem ją. Wciąż zaskoczona, ale i już trochę rozbawiona patrzyła, jak wehikuł sunie w wodzie. - Widziałam, że to niezwykły samochód, ale to przechodzi wszelkie pojęcie oznajmiła. - Nie zatonie? - Nie - uspokajałem ją. - Jeszcze nie nauczyłaś się mi ufać? - Wiesz, że kobiety potrzebują odrobiny szaleństwa, ale przede wszystkim stabilizacji? Ty oferujesz mi tylko przeżycia ekstremalne. Było bardzo ciepło i wiał słaby wiatr. Obawiałem się, czy piraci dopłyną na czas. Zsunąłem ze stelaża brezentowy dach i powoli płynęliśmy z prądem królowej polskich rzek chciwie nadstawiając twarze do słońca. Po dwóch godzinach naszym oczom ukazała się Wyspa Skarbów. - Naprawdę to tu? - Ewa nie dowierzała. - Wygląda tak niepozornie. - I bardzo dobrze - uśmiechnąłem się. Wpłynąłem wehikułem w trzciny, założyłem brezent i dodatkowo okryłem go siatką maskującą. - Po co to? - Ewa dziwiła się mojemu zachowaniu. - Jeszcze wiele ciekawych rzeczy dziś tu się wydarzy. Wziąłem worek, w którym miałem kilka narzędzi, pęto kiełbasy i ćwiartkę chleba. Na brzegu południowej zatoki rozpaliłem ognisko i zajęliśmy się pieczeniem kiełbasek. - Nie boisz się, że zabraknie ci czasu na wykopanie skarbu? - Ewa jadła kiełbaski ostrożnie przegryzając gorącą i chrupiącą skórkę. - Na razie wszystko idzie zgodnie z planem. Jesteśmy tu sami na wyspie. roześmiałem się. - Stałaś się więźniem admirała Custosa. - Kogo? - Dla nich jestem admirałem Custosem - wskazałem na dziób wpływającej do zatoki łodzi pirackiej. Na topie masztu powiewała piracka flaga, co wzbudziło uśmiech politowania na twarzy Ewy. - Uważałam cię za nieco ekscentrycznego, ale jednak normalnego faceta - oznajmiła. - To jeszcze nie koniec twoich dzisiejszych przygód. Będziesz zaraz świadkiem sądu.

138

Piraci zrzucili żagiel, wynieśli kotwice na brzeg i rozsiedli się wokół ogniska. Też mieli prowiant i piekli sobie kiełbaski. - Długo płynęliście? - zapytałem. - Tylko od Sandomierza - odparł Flint. - Tata jechał tam do powstającej przystani żeglarskiej. Tam wodowaliśmy naszą łódź i chyba ona tam zostanie na zawsze. - Czemu? - zdziwiłem się. - Trzeba sprzedać starą wysłużoną fregatę - odparł Flint - W przyszłym tygodniu jadę na miesiąc na obóz żeglarski do Hiszpanii i nie będzie komu zajmować się naszym okrętem. Już od pół roku buduję z tatą coś zupełnie innego. Jacht! Trochę szkoda tej krypy, bo dzielnie nam służyła - Flint obejrzał się za siebie na zatokę. - Wie pan, admirale, jest kupiec, więc trzeba korzystać z okazji. Ewa o mało nie zakrztusiła się, kiedy Flint tytułował mnie admirałem. - Kiedy zaczynamy sąd? - dopytywał się Barrel. - Możemy już - szybko wstałem i obmyłem dłonie w wodzie. - Kapitanie Flint, pan będzie oskarżycielem. - Miał nim być pan Barrel - zauważył Flint - Pan Barrel będzie głównym świadkiem oskarżenia - uznałem. - Miałem być sędzią - Flint bezradnie rozłożył ręce. - To admirał go osądzi? - Nie. Ta piękna, młoda dama - wskazałem na Ewę. - Ja się z wami nie bawię - Ewa roześmiała się. - Musisz. - A ty nie możesz? - Ja będę obrońcą - oświadczyłem. - Co?! - wrzasnęli Flint i Barrel. - Panie Dirk, zgadza się pan, żebym był pańskim obrońcą? - zwróciłem się do młodego osiłka. - Tak - wyszeptał. - Czuję, że teraz się pan zemści i zupełnie mnie pogrąży. - Nie znasz się na ludziach i masz błędne o nich wyobrażenie - mruknąłem. - Wysoki Sądzie? - ukłoniłem się Ewie. - Oskarżony i obrońca usiądą po mojej prawej stronie, oskarżyciel po lewej, a świadek na wprost mnie - zadecydowała Ewa. - Rozpoczynam rozprawę przeciw temu chłopcu, która ma pecha być bronionym przez pana admirała Custosa. - Protestuję! - krzyknąłem. - Nie wolno obrażać obrońcy! - Niech będzie - Ewa lekceważąco machnęła ręką. - O co pan oskarża tego chłopca? zapytała Flinta. Ten wstał i z kieszeni koszuli wyjął zmiętą kartkę papieru. Starannie ją wyprostował i odczytał akt oskarżenia, który obejmował dwa główne zarzuty: jątrzenie przeciw admirałowi Custosowi, dowódcy wyprawy, oraz wciągnięcie go w zasadzkę. Następnie Barrel złożył zeznanie dotyczące zachowania Dirka. - Po co ten sąd? - Dirk zdenerwował się. - Chcecie mnie wyrzucić z załogi, to zróbcie to! Po co te cyrki? - Niech pan siada - położyłem mu dłoń na ramieniu i stanowczo usadziłem na piasku. - Jako obrońca i ofiara zachowań pana Dirka uważam go za niewinnego - te słowa wywołały konsternację wśród obecnych. - Tak! - kontynuowałem. - Odnosząc się do pierwszego zarzutu muszę przypomnieć tu obecnym i wyjaśnić Wysokiemu Sądowi, że

139

to Czarna Mamba... - zawahałem się widząc minę Ewy, ale szybko pojęła, kogo miałem na myśli - ...była prowodyrem buntu, do którego przyłączył się także kapitan Flint. - Musiałem pilnować statku - chłopak bronił się. - Czy oni odpłynęliby bez ciebie? Nie! O co naprawdę ci chodziło? - To ty chciałeś dowodzić wyprawą! - Dirk wyrzucił z siebie. - Kłamstwo! - wzburzony Flint wstał, ale po jego minie i spojrzeniu na Dirka rozpoznałem, że to było sedno problemu. - Gdzie pan Dirk miał szukać autorytetu, jeśli Czarna Mamba tak łatwo manipulowała załogą? - patrzyłem na Flinta. - Dowodzenie to nie tylko przywilej władzy, ale i odpowiedzialność związana z dawaniem dobrego przykładu. Właśnie tego zabrakło. Dlatego pan Dirk zbuntował się. Prostą konsekwencją tych wydarzeń, których byliśmy uczestnikami tu na wyspie, było przyłączenie się pana Dirka do kompanii Szpuli. Czym mógł wkupić się w łaskę złych ludzi? Tylko czyniąc draństwo równe temu, do jakiego byli zdolni Szpula i jego banda. Czy warto było, niech pan Dirk sam sobie odpowie. Kapitan Flint sprzedaje statek. Czy nie jest tak dlatego, że nie jest on już miejscem, które was łączy? Dlaczego? Bo porzuciliście swoje dziecięce ideały. Dirk i Flint siedzieli ze spuszczonymi głowami. Zauważyłem, że Ewa chciała skrytykować to co mówię. - Czy chłopiec, który ukrył tu skarb zdradził swoje ideały? - zapytałem ją. - Pewnie miał wiele powodów, by sięgnąć do tej skarbnicy po nawet małą rekompensatę za swoje krzywdy i trudny los. Nie uczynił tego. Skończyłem przemawiać i usiadłem. Ogień przygasał i ciężki dym snuł się nad plażą. - Wzięliście to, o co prosiłem? - zapytałem Flinta. - Mamy w łodzi - Dirk zerwał się z piasku. Piraci pobiegli po narzędzia. Patrzyłem na to, co robią i czy nie stanie im się krzywda i wtedy nagle za plecami usłyszałem ostrożne kroki kilku osób. Obejrzałem się. To byli Kasia, pan Leon i Emil. Kasia i Emil trzymali jakieś grube drągi, a pan Leon pistolet z nakręconym na lufę tłumikiem. Wyszedłem im naprzeciw. - To była piękna i pełna naiwności przemowa - Kasia uśmiechnęła się drwiąco. Teraz z nią tu przypłynąłeś po skarb? - wrogo spojrzała na Ewę. - Jest nas tu znacznie więcej - odpowiedziałem. - Zapomniałam o tych słodkich piraciątkach - Kasia roześmiała się widząc miny chłopców, którzy podeszli do nas wyposażeni w łopaty, kilof, liny i latarki. - Nie to miałem na myśli - teraz ja się roześmiałem. - Ciekawe co? - pan Leon podszedł do mnie i wymierzył broń prosto w moją pierś. Stał dwa metry ode mnie. Ewa za moimi plecami zaszlochała, a piraci odwrócili wzrok. Wtedy w ciszy, jaka zapanowała, rozległo się ciche „paf!” i pistolet wypadł z ręki Niemca. Pan Leon zdumiony oglądał swoją pokrwawioną dłoń. - Co jest? - oglądał ranę. Bez słowa wskazałem w stronę łodzi. Tam wyprostował się Leśnik uzbrojony w karabinek snajperski. Kazałem mu ukryć się na łodzi wiedząc, że przyda mi się taki as z rękawa. Z krzaków za plecami Kasi wyszło kilku mężczyzn ubranych między innymi

140

w kamizelki kuloodporne i kominiarki. Byli uzbrojeni, ale szybko schowali broń do kabur. Otoczyli Kasię i Niemców. Dwóch prowadziło wierzgającego Sławka. - Co z nim? - zapytał jeden z ludzi sprowadzonych na wyspę przez Leśnika. - Przypłynął z nimi? - przyjaciel wskazał w stronę aresztowanych. - Tak jest. - Skujcie go! Mam przeczucie, że kariery jego i jego przełożonego już się zakończyły - stwierdził zadowolony Leśnik. Nie przypuszczałem, że sytuacja przybierze niemal filmowy obrót. Nie chciałem bowiem, by Ewa i chłopcy byli świadkami strzelaniny, ale nie spodziewałem się aż takiej determinacji w poszukiwaniach ze strony konkurencji. Leśnik ze swoimi ludźmi pilnował zatrzymanych, a ja wyjąłem z worka egzemplarz „Wyspy Skarbów”. - To klucz do rozwiązania zagadki - wyjaśniałem. - Ewo, jaki tytuł ma pierwszy rozdział tej książki? - Karczma „Admirał Benbow” - przeczytała Ewa. Kilka minut zajęło mi opowiedzenie historii chłopca, czyli pana Jana, który w młodości zaczytywał się lekturami marynistycznymi. „Wyspę Skarbów” pierwszy raz opublikowano w 1883 roku i mały Janek przeczytał ją w angielskim wydaniu z połowy lat trzydziestych XX wieku. Kiedy z rybakiem szukali dobrego miejsca na skrytki, chłopiec wskazał na zamek Krzyżtopór. Tam trafiły papiery. Pirackie złoto trafiło na tę wyspę, która przypominała młodemu czytelnikowi nie tylko nazwą literacki pierwowzór. Układ jej wzgórz i zatok odpowiadał tej, jaką stworzył Stevenson. Znalazłem wskazówki kapitana Flinta z „Wyspy Skarbów”, które miały prowadzić do skrytek. Pierwsza skrzynka, zawierająca kilkanaście kilogramów złotych monet, znajdowała się kilka metrów od wykrotu wywróconego, niegdyś potężnego drzewa. Drugą, ze szkatułką pełną kamieni szlachetnych, wykopaliśmy ze skarpy na wschodnim wybrzeżu wiślanej Wyspy Skarbów. Worek z białą bronią zdobioną drogocennymi kamieniami znaleźliśmy u podnóża niewielkiego pagórka rozpoczynającego mierzeję zamykającą północną zatokę. Poszukiwania kończyliśmy o zmroku. Ludzie Leśnika wywieźli skarby i aresztowanych, a sam Leśnik jako admirał Venator motorówką odholował łódź piratów do Sandomierza. - To było takie proste? - zdziwiła się Ewa. - Proste, bo trzeba było wiedzieć, gdzie szukać wskazówek - stwierdziłem. Z kieszeni bluzy wyjąłem pudełko z biżuterią z krzemienia pasiastego i podałem je Ewie. Otworzyła je i zaskoczona patrzyła na podarunek. Widać było, że jej się podoba. Zaraz jednak zobaczyłem w jej spojrzeniu żartobliwe ogniki. - Znalazłeś tu tyle złota, a dajesz mi jakieś kamienie? - zapytała uśmiechając się figlarnie. Nic nie odpowiedziałem, tylko nachyliłem się nad żarem rozdmuchując wygasłe ognisko na plaży. - Co ty robisz? - Ewa zaniepokoiła się. - Nie chcę, żebyś zamarzła tu w nocy. - Mam tu z tobą spać? My sami na wyspie? - Niech pani zrobi kolację, bo admirał Custos jest głodny - rozkazałem.

141

- To przy śniadaniu mówiłeś o tej kolacji? To było twoje marzenie, od kiedy tu przyjechałeś? - Nie - uśmiechnąłem się i rozmarzony patrzyłem na gwiaździste niebo nad nami.

142