Atlantyda - David Gibbins

Ta powieść to fikcja. Nazwiska osób, nazwy instytucji, miejsca i wydarze-
nia są wytworem wyobraźni autora i nie powinny być uważane za prawdzi-
we. Wszelkie podobieństwo do prawdziwych albo innych fikcyjnych wyda-
rzeń, miejsc, organizacji i osób, żyjących lub zmarłych, jest całkowicie
przypadkowe. Tło faktograficzne omówione jest na końcu książki.
PROLOG
tarzec zatrzymał się i uniósł głowę, oniemiały z wrażenia jak wtedy, gdy
po raz pierwszy stanął przed tą świątynią. Niczego podobnego nie zbu-_
dowano jeszcze w jego rodzinnych Atenach. Wznoszące się wysoko nad nim
wrota zdawały się dźwigać cały ciężar niebios, a potężne filary rzucały
w świetle księżyca cień sięgający poza świątynię, daleko na połyskującą prze-
strzeń pustyni. Przed nim ciągnęły się rzędy wielkich kolumn niknące w prze-
paścistym przedsionku. Ich wypolerowane powierzchnie pokrywały hiero-
glificzne inskrypcje i ogromne płaskorzeźby, ledwie widoczne w migoczącym
świetle pochodni. Jedynym śladem drogi, która wiodła dalej, był szumiący
chłodny powiew, niosący ze sobą stęchły zapach kadzidła, jakby ktoś wła-
śnie otworzył drzwi do dawno temu zamkniętej komory grzebalnej. Starzec
wzdrygnął się mimo woli, a jego stoicka zaduma na chwilę ustąpiła irracjo-.
nalnemu strachowi przed nieznanym, przed potęgą bogów, których nie umiał
ułagodzić i których nie obchodził dobrobyt jego ludu.
- Chodź, Greku. - Słowa jak syk dobiegły z ciemności, gdy sługa zapala
pochodnię od jednego z ogni płonących przy bramie. Migotliwe płomienie
oświetliły muskularną, szczupłą postać człowieka odzianego jedynie w prze-
paskę biodrową. Potem widać było tylko, jak podskakujący płomień znaczy
jego drogę. Sługa zatrzymał się u wejścia do wewnętrznej świątyni i czekał
niecierpliwie na starca, który szedł za nim pochylony.
Gardził tym hellenos, tym Grekiem z łysą czaszką i zmierzwioną brodą
i jego niekończącymi się pytaniami, który kazał mu czekać w świątyni co
noc, dawno po skończonej służbie. W dodatku zapisywał coś na swoich zwo-
jach, a to mogli robić wyłącznie kapłani.
9
S
Teraz pogarda sługi zamieniła się w nienawiść. Rano jego brat Seth wrócił
z Naukratis, pobliskiego ruchliwego portu, gdzie brązowe wody wezbranego
Nilu wpadały do Wielkiego Morza Środkowego. Seth był zrozpaczony. Zawie-
rzył belę materiału z warsztatu ojca w Fajum greckiemu kupcowi, który teraz
twierdził, że towar utonął podczas katastrofy morskiej. Już wcześniej obawiali
się, że przebiegli Grecy wykorzystają ich nieznajomość handlu. Teraz złe
przeczucia się sprawdziły., budząc ninawiść. To była ich ostatnia nadzieja na wy-
bawienie od pełnego trudu życia w świątyni, nieco tylko lepszego niż życie
pawianów i kotów, które czaiły się w ciemnych zakamarkach za kolumnami.
Sługa popatrzył jadowicie na idącego starca. Nazywają go Prawodawcą.
- Ja ci pokażę - mruknął pod nosem - co moi bogowie myślą o twoich
prawach, Greku.
Wnętrze świątyni było zupełnym przeciwieństwem odpychającej wynio-
słości przedsionka. Tysiące igiełek światła jak świetliki wyrastały z glinia-
nych lampek oliwnych stojących wokół komnaty wykutej w skale. Z sufitu
zwisały wymyślne, brązowe kadzielnice, a postrzępione smugi dymu two-
rzyły w pomieszczeniu warstwę mgiełki. Ściany zryte były zagłębieniami
podobnymi do nisz grzebalnych w nekropolii. W ich wnętrzu złożono nie
ciała owinięte w cucony i urny z popiołami, ale wysokie, niezapieczętowane
dzbany, z których wystawały zwoje papirusów. Obaj mężczyźni zeszli po
schodach. Odór kadzidła wzmógł się, a w ciszę wkradł się pomruk, stopnio-
wo coraz bardziej zrozumiały. Przed nimi stały dwa filary zwieńczone gło-
wami orłów - ościeżnice wielkich drzwi z brązu, których skrzydła otworzyły
się w ich stronę.
Za drzwiami ukazały się wyrównane szeregi ludzi. Niektórzy siedzieli ze
skrzyżowanymi nogami na trzcinowych matach, ubrani tylko w przepaski
biodrowe, przygarbieni nad niskimi stolikami. Jedni kopiowali rozwinięte
zwoje, inni pisali to, co im dyktowali cicho odziani w czarne szaty kapłani;
ściszony pomruk ich słów był jak łagodny, falujący chorał. Znajdowali się
w skryptorium, komnacie mądrości, ogromnej składnicy zapisanej i zapa-
miętanej wiedzy, przekazywanej od kapłana do kapłana od zarania dziejów,
od czasów poprzedzających budowniczych piramid.
Sługa wycofał się w cień schodów. Nie wolno mu było wchodzić do kom-
naty. Miał czekać, aż nadejdzie czas, kiedy odprowadzi Greka. Ale tego wie-
czoru zamiast tracić godziny na czarnej nienawiści, pławił się w ponurej
satysfakcji na myśl o wydarzeniach, które zaplanował.
Starzec przecisnął się obok niego, chcąc jak najszybciej wejść. To była
jego ostatnia noc w tej świątyni, ostatnia szansa, by zgłębić tajemnicę, która
10
trawiła jego ciekawość od czasu poprzedniej wizyty. Jutro zaczynało się trwa-
jące przez miesiąc święto Tota, kiedy nikogo nowo przybyłego nie wpuszcza
się do świątyni. Wiedział, że człowiek z zewnątrz nigdy więcej nie uzyska
posłuchania u najwyższego kapłana.
W pośpiechu potknął się i wpadł do komnaty, upuszczając z trzaskiem
zwój i pióra. Skrybowie na chwilę oderwali się od pracy. Mruknął coś ziryto-
wany i rozejrzał się przepraszająco, zanim zebrał swoje rzeczy i poczłapał
do pakamery po drugiej stronie pomieszczenia. Schylił głowę w niskich
drzwiach i usiadł na trzcinowej macie. Już poprzednio domyślił się, że ktoś
czeka na niego w ciemnościach.
Solonie Prawodawco, jestem Amenhotcp, najwyższy kapłan.
Głos był cichy, ledwie wznosił się ponad szept, zdawał się równie stary jak
bogowie.
- Przybyłeś do mojej świątyni w Sais, a ja cię przyjąłem. Szukasz wiedzy,
a ja dałem to, co wola bogów nam przekazała.
Wysłuchawszy powitania, Grek wygładził białą szatę na kolanach i przy-
szykował zwój. Amenhotep nachylił się w ciemnościach, jego twarz oświet-
lił migotliwy płomyk. Solon widział tę twarz już wielokrotnie, ale nadal przy-
prawiała go o drżenie. Wydawała się bezcielesną lśniącą kulą, zawieszoną
w ciemnościach jak widmo zerkające ze szczeliny z podziemnego świata -
zmumifikowana twarz młodzieńca zawieszona w czasie, obciągnięta napię-
tą, przezroczystą jak pergamin skórą z oczami pokrytymi mlecznym biel-
mem ślepoty.
Amenhotep był już stary, kiedy Solon się urodził. Mówiono, że w czasach
pradziadka Solona odwiedzał go Homer i że Egipcjanin opowiedział mu o ob-
lężeniu Troi, o Agamcmnonie i Helenie, i o wędrówkach Odyseusza. Solon
bardzo chciał go zapytać o to i inne sprawy, ale czyniąc tak, pogwałciłby
przyrzeczenie, że nie będzie o nic wypytywać starego kapłana.
Nachylił się z uwagą do przodu. Postanowił nie uronić niczego z tej ostat-
niej wizyty. Po chwili Amenhotep przemówił znowu, jego głos brzmiał jak
cichy szept.
- Prawodawco, powiedz mi, o czym wczoraj mówiłem.
Solon szybko rozwinął zwój. Przejrzał ciasno spisane linijki i zaczął czy-
tać, tłumacząc grekę zapisu na egipski, język, w którym rozmawiali.
- „Potężne imperium panowało kiedyś nad większą częścią świata". -
Wpatrywał się w mrok. - „Jego władcy mieszkali w ogromnej cytadeli, wzno-
szącej się na morzu, w wielkim labiryncie korytarzy, jakich wcześniej nie
widziano. Byli utalentowanymi złotnikami, rzeźbiarzami w kości słoniowej
i nieustraszonymi pogromcami byków. Ale potem, za przeciwstawienie się
Posejdonowi, bogu morza, cytadela została pochłonięta przez fale wielkiej
powodzi, a jej mieszkańców nigdy już nie widziano".
Solon skończył czytać i wyczekująco uniósł wzrok.
- W tym miejscu skończyłeś.
Po dłużącym się w nieskończoność milczeniu stary kapłan przemówił, le-
dwie poruszając wargami.
- Tej nocy, Prawodawco, opowiem ci o wielu rzeczach. Ale najpierw po-
zwól, że dokończę ci mówić o zaginionym świecie, mieście pychy, zniszczo-
nym przez bogów, mieście, które nazywano Atlantydą.
Wiele godzin później, z bólem głowy od nieustannego pisania, Grek odło-
żył pióro i zwinął papirus. Amenhotep skończył. Była pełnia księżyca, po-
czątek święta Tota i kapłani musieli przygotować świątynię, zanim o świcie
nadejdą wierni.
- To, o czym ci opowiedziałem, Prawodawco, znajduje się tutaj i tylko
tutaj - wyszeptał Amenhotep, powoli stukając się zagiętym palcem w głowę.
- Zgodnie z prastarym prawem my, którzy nie możemy opuścić świątyni,
arcykapłani, mamy obowiązek przechowywać tę mądrość jako nasz skarb.
Tylko dzięki słowom astrologa, świątynnego wieszcza, miałeś prawo tu przy-
być, zgodnie z wolą boskiego Ozyrysa. - Stary kapłan pochylił się do przo-
du, słaby uśmiech przemknął mu po wargach. - I pamiętaj, Prawodawco, ja
nie mówię zagadkami jak wasze greckie wyrocznie, ale w tym, co powie-
działem, mogą być ukryte zagadki. Mówię prawdę, przekazywaną z pokole-
nia na pokolenie, nie zaś prawdę mojego wymysłu. Byłeś tu po raz ostatni:
Odejdź.
Trupia twarz zniknęła w ciemności, Solon powoli podniósł się, zawahał
przez chwilę i obejrzał po raz ostatni. Potem zszedł do pustego teraz skrypto-
rium i ruszył ku oświetlonemu pochodniami wyjściu.
Różanopalca jutrzenka zabarwiała wschodni horyzont, lekka poświata do-
dawała koloru światłu księżyca, tańczącemu po wodach Nilu. Stary Grek był
sam, sługa zostawił go jak zwykle za dziedzińcem świątyni. Westchnął z za-
dowolenicm, kiedy wyszedł z kolumnady, której kapitele w kształcie palmo-
wych liści tak bardzo różniły się od prostych, greckich kształtów, i po raz
ostatni spojrzał na święte jezioro otoczone niesamowitą ilością obelisków
i ogromnych posągów faraonów. Cieszyło go, że zostawił to wszystko za
sobą, ruszył więc z zadowoleniem zakurzoną drogą w stronę osady z doma-
12
mi z mułowych cegieł. Cios padł znienacka. Solon upadł na ziemią, ogarnęła
go ciemność. Zdążył jeszcze poczuć czyjeś dłonie ściągające mu z ramienia
torbę. Jeden z dwóch napastników wyrwał mu zwój z ręki i podarł na strzę-
py, rozrzucając je po zamulonej ścieżce. Obie postacie znikły równie bezsze-
lestnie, jak się pojawiły, zostawiając nieprzytomnego i zakrwawionego Gre-
ka na ziemi.
Kiedy się ocknął, nie pamiętał ostatniej nocy w świątyni. Później rzadko
wspominał pobyt w Sais i nigdy już nie napisał ani słowa. Mądrość Amen-
hotepa nie opuściła więcej murów świątyni i zdawała się na wieki straconą
gdy umarli ostatni kapłani, a nilowy namuł pochłonął świątynię i jej klucze
do najgłębszych tajemnic przeszłości.
I
igdy w życiu czegoś takiego nie widziałem!
Płetwonurkowi, który wynurzył się za rufą statku badawczego, brako-
wało tchu z podniecenia. Podpłynął do drabinki, zdjął płetwy i maskę i podał
je stojącemu na pokładzie marynarzowi. Wydobywał się z trudem z wody,
ciężkie butle sprawiły, że na chwilę stracił równowagę, ale pomocna dłoń
z góry pozwoliła mu bezpiecznie wylądować na pokładzie. Ociekającego
wodą nurka szybko otoczyli inni członkowie zespołu, którzy czekali na plat-
formie nurkowej.
Jack Howard zszedł z mostka i uśmiechnął się do przyjaciela. Wciąż za-
dziwiało go, że ten zwalisty facet może być tak zwinny pod wodą. Przecisnął
się między sprzętem do nurkowania na tylnym pokładzie i jak zwykle zaczął
się z nim przekomarzać.
- Myśleliśmy, że popłynąłeś do Aten na dżin z tonikiem przy basenie two-
jego taty. Co tam znalazłeś, zaginione skarby królowej Saby?
Costas Kazantzakis potrząsnął niecierpliwie głową. Ruszył wzdłuż barier-
ki do Jacka. Był zbyt podniecony, żeby zdjąć ekwipunek.
- Nie - wysapał. - Mówię poważnie. Spójrz na to.
Jack w duchu modlił się, żeby wiadomość była dobra. Płetwonurek spraw-
dzał zamuloną półkę na szczycie podwodnego wulkanu, a dwóch kolejnych,
którzy zeszli pod wodę po Costasie, wkrótce wypłynie na powierzchnię z punktu
dekompresyjnego. W tym sezonie nie będzie już więcej nurkowania.
Costas odpiął karabińczyk i wręczył mu podwodną kamerę. Nacisnął gu-
zik odtwarzania. Pozostali członkowie zespołu cisnęli się za wysokim Ang-
likiem. Jack otworzył miniaturowy, ciekłokrystaliczny ekranik i włączył
15
N
odtwarzacz. Po kilku sekundach odechciało mu się żartów. Uśmieszek ustą-
pił miejsca niepomiernemu zdumieniu.
Podwodną scenę oświetlały potężne reflektory przydające koloru ciemno-
ściom rozciągającym się sto metrów pod powierzchnią. Dwóch nurków klę-
czało na dnie, operując windą powietrzną, wielką rurą ssącą napędzaną oi-
skociśnieniowym wężem, która zasysała muł pokrywający stanowisko. Jeden
z płetwonurków walczył z dźwigiem, chcąc utrzymać go we właściwej pozy-
cji, drugi łagodnie napędzał osad w stroną wylotu rury. W ten sposób odkry-
wano artefakty, archeolog na ziemi użyłby w takim przypadku kielni.
Kamera dokonała zbliżenia i obiekt zainteresowania płetwonurków wszedł
w pole widzenia. Ciemny kształt widoczny na szczycie zbocza nie był skałą,
ale scaloną masą metalowych sztab, zachodzących na siebie jak gonty.
- Sztaby w kształcie skóry wołu - powiedział podekscytowany Jack. - Całe
setki, a to wyściółka amortyzująca z chrustu, według Homera taka sama była
na statku Odyseusza.
Każda ze sztab miała około metra długości i wystające rogi. Kształtem
przypominała rozciągniętą wołową skórę. Były to charakterystyczne dla okre-
su brązu sztaby miedzi, liczące ponad trzy i pół tysiąca lat.
- Wyglądają na wczesne - zauważył jeden ze studentów. - Szesnaste stu-
lecie przed Chrystusem?
- Bez wątpienia - odparł Jack. -I nadal leżą w rzędach, tak jak je załado-
wano, co wskazuje, że pod spodem kadłub mógł przetrwać w nienaruszo-
nym stanie. Możliwe, że mamy do czynienia z najstarszym wrakiem, jaki
odkryto.
Podniecenie Jacka wzrosło, gdy kamera zjechała w dół zbocza. Pomiędzy
sztabami a płetwonurkami majaczyły trzy ogromne ceramiczne dzbany, wy-
sokości człowieka, mające ponad metr obwodu, takie same jak te, które Jack
widział w spiżarniach w Knossos na Krecie. W środku widać było sterty
czarek na nóżkach, pomalowanych w piękne, naturalistyczne ośmiornice i mo-
tywy morskie.
Z całą pewnością była to ceramika Minojczyków, niezwykłej, wyspiar-
skiej cywilizacji, która rozkwitała w czasach Średniego i Nowego Państwa,
ale znikła nagle około 1400 roku przed naszą erą. Knossos, legendarny labi-
rynt Minotaura, było jednym z najbardziej sensacyjnych odkryć ostatniego
stulecia. Podobnie jak Heinrich Schliemann, odkrywca Troi, angielski ar-
cheolog Arthur Evans wyruszył, żeby udowodnić, że legenda o ateńskim
księciu Tezeuszu i jego kochance Ariadnie miała oparcie w rzeczywistych
wydarzeniach tak jak wojna trojańska. Rozległy pałac na południe od Hera-
16
klionu stanowił klucz do zaginionej cywilizacji, którą na cześć legendarnego
króla nazwał minojską. Labirynt korytarzy i komnat czynił bardzo wiarygod-
ną historię walki Tezeusza z Minotaurem i wskazywał, że mity greckie, po-
wstałe kilkaset lat później, bliższe były rzeczywistym dziejom, niż ktokol-
wiek odważył się myśleć.
- Tak! - Jack machnął pięścią w powietrzu. Jego zwykłe opanowanie zni-
kło w obliczu emocji wywołanych odkryciem. To ukoronowanie lat determi-
nacji i pasji, spełnienie marzenia, które nawiedzało go od lat chłopięcych,
Znalezisko porównywalne z grobowcem Tutanchamona zapewniało jego ze-
społowi poczesne miejsce w dziejach archeologii.
Jackowi wystarczyły te zdjęcia. Ale było tam więcej, znacznie więcej. Pa-
trzył jak zauroczony w ekran. Kamera zjechała w dół do nurków, na niską
ławę pod stertą sztab.
- Prawdopodobnie część rufowa statku. - Costas pokazał coś na ekranie. -
Tuż pod tą warstwą jest rząd kamiennych kotwic i drewniane wiosło stero-
we.
Nagle ukazała się żółta, migocząca plama, wyglądała jak odbicia światła
reflektorów od osadów. Gdy kamera dokonała zbliżenia, dało się słyszeć
zbiorowe westchnienie.
- To nie piasek - szepnął student. - To złoto!
Wiedzieli już, że patrzą na wielki skarb. Pośrodku leżał wspaniały kielich,
godny samego króla Minosa, ozdobiony reliefem przedstawiającym walkę
byków, obok - naturalnej wielkości złoty posąg kobiety z ramionami wznie-
sionymi w modlitwie. W wieńcu na głowie wiły się węże. Nagie piersi wy-
rzeźbiono z kości słoniowej, a migoczący kolorami łuk wskazywał, w któ-
rym miejscu szyja przyozdobiona została klejnotami. Bliżej leżała sterta
brązowych mieczów ze złotymi rękojeściami, ich ostrza ozdobione były in-
krustacjami ze srebra i niebieskiej emalii, przedstawiającymi sceny walki.
Najbardziej błyszczały przedmioty tuż przed nurkami. Każde machnięcie
dłonią odkrywało kolejny lśniący obiekt. Jack rozpoznawał złote sztabki,
królewskie pieczęcie, biżuterię i delikatne diademy z przeplatających się li-
ści. Wszystko tworzyło stertę, jakby niegdyś spoczywało w skrzyni ze skar-
bami.
Obraz nagle podskoczył w stronę linii wznoszenia i ekran poczerniał. W peł-
nej zdumienia ciszy Jack opuścił kamerę i spojrzał na Costasa.
- Znaleźliśmy - powiedział cicho.
17
Jack postawił całą swoją reputację na szali ogromnego planu. Przez dzie-
sięć lat po uzyskaniu doktoratu obsesyjnie poszukiwał minojskiego wraku.
Takie znalezisko potwierdziłoby teorię o morskiej supremacji Minojczyków
w epoce brązu. Uznał, że najbardziej prawdopodobnym miejscem katastrofy
była grupa raf i wysepek, siedemdziesiąt mil morskich na północny wschód
od Knossos.
Tygodniami przeszukiwali okolicę bez rezultatu. Kilka dni wcześniej poja-
wiła się, a potem załamała nadzieja. Nurkując jak sądził Howard - po raz
ostatni w sezonie, odkryli rzymski wrak. Raz jeszcze szczęście odwróciło się
wtedy od Jacka.
- Pomożesz mi?
Costas osunął się zmęczony przy relingu na rufie „Seaquesta". Nadal miał
na sobie kombinezon i sprzęt. Po twarzy płynęły mu teraz strumyczki wody
i potu. Późne, popołudniowe słońce Morza Egejskiego zalało jego sylwetkę
światłem. Podniósł wzrok na pochylonego nad nim szczupłego mężczyznę.
Jack pochodził z jednej z najstarszych rodzin angielskich, ale jedyną cechą,
która wskazywała na jego arystokratyczne pochodzenie, był jego niewymu-
szony wdzięk. Ojciec Jacka miał żyłkę poszukiwacza przygód. Wyrzekł się
korzeni i korzystał z majątku, żeby zabierać rodzinę do odległych miejsc na
całym świecie. Niekonwencjonalne wychowanie uczyniło z chłopca czło-
wieka, który dobrze się czuł tylko we własnym towarzystwie i nie miał zobo-
wiązań wobec nikogo. Jako urodzony przywódca zdobył sobie szacunek za-
równo wśród oficerów, jak i załogi.
- Co ty byś zrobił beze mnie? - zapytał, z uśmiechem zdejmując butle,
wiszące na plecach Costasa.
Costas, syn greckiego armatora-milionera, wzgardził życiem playboya, któ-
re mógł wieść, nie starając się wcale, i wybrał dziesięcioletnie studia w Stan-
ford i MIT. Ukończył je jako znawca technologii podwodnej. Ze sterty narzę-
dzi i części, w której tylko on umiał coś znaleźć, Costas potrafił wyczarowywać
cudowne urządzenia. Pasja do podejmowania wyzwań pasowała do jego to-
warzyskiej natury, przydatnej w zawodzie wymagającym pracy zespołowej.
Po raz pierwszy spotkali się w bazie NATO w Izmirze, w Turcji, gdzie Jack
był tymczasowo oddelegowany do szkoły wywiadu marynarki wojennej, a Co-
stas pracował jako cywilny doradca w UNANTSUB, należącej do Narodów
Zjednoczonych agencji badawczej, zajmującej się wykrywaniem okrętów
podwodnych. Kilka lat później Jack poprosił Costasa, żeby przeszedł do nie-
go do IMU, Międzynarodowego Muzeum Morskiego, instytucji naukowej,
która przez ostatnie dziesięć lat służyła im za dom. W tym czasie, w kompe-
18
tencji Jacka, jako szefa operacji terenowych, znalazły się cztery statki i po-
nad dwustu ludzi, a Costas, mimo że jego rola w Wydziale Inżynierii wzrosła
w równym stopniu, zawsze potrafił znaleźć sposób, żeby dołączyć do wy-
praw Jacka, kiedy działo się coś ekscytującego.
-Dzięki. - Costas podniósł się powoli. Był zbyt zmęczony, żeby powie-
dzieć coś więcej. Sięgał Jackowi zaledwie do ramion, miał potężną klatkę
piersiową, a ramiona odziedziczył po pokoleniach greckich poławiaczy gą-
bek i marynarzy. Pasowali do sobie. Ten projekt również jemu leżał na sercu,
a odkrycie całkowicie go zaabsorbowało. To on ułatwił wyprawę, wykorzy-
stując w tym celu koneksje ojca w greckim rządzie. Chociaż znajdowali się
teraz na wodach międzynarodowych, wsparcie greckiej marynarki wojennej
było nieocenione, choćby dlatego, że zaopatrywała ich w butle z oczyszczo-
nym gazem, niezbędne do nurkowania z mieszanką oddechową.
- O, prawie bym zapomniał. Na okrągłej, opalonej twarzy Costasa poja-
wił się uśmiech, kiedy sięgał do kieszeni stabi...