biologia 1

Zadania sprawdzające wiedzę i umiejętności z biologii w szkole ponadgimnazjalnej

część I

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 1. 2 pkt. Na rysunku przedstawiono budowę komórki eukariotycznej.

a) Ustal sposób odŜywiania się przedstawionej na rysunku komórki. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ b) Podaj nazwę królestwa, którego przedstawiciele mają komórki o podobnym planie budowy, jak komórka przedstawiona na rysunku. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ Zadanie 2. 2 pkt. Spośród wymienionych niŜej cech komórek prokariotycznych i eukariotycznych, zaznacz dwie cechy wspólne dla obu rodzajów komórek. A. informacja genetyczna zapisana jest w kolistej cząsteczce DNA, B. mogą odŜywiać się samoŜywnie lub cudzoŜywnie, C. transkrypcja i translacja są rozdzielone w czasie i miejscu, D. rozmnaŜają się dzięki podziałom mitotycznym, E. posiadają rybosomy. Zadanie 3. 2 pkt. Zarodkowe komórki macierzyste mogą róŜnicować się w kaŜdy z około 200 znanych rodzajów komórek budujących ciało człowieka, a rodzaj powstających komórek zaleŜy od sygnałów, które docierają ze środowiska. Ta zdolność sprawia, Ŝe zarodkowe komórki macierzyste rozpatrywane są jako te, które mogą zostać wykorzystane do naprawy uszkodzonych tkanek, np. do leczenia choroby Parkinsona czy cukrzycy. PoniewaŜ uzyskiwanie tych komórek wymaga zniszczenia zarodka, badania nad nimi budzą wielkie kontrowersje natury etycznej. Określ swoje stanowisko, za lub przeciw wykorzystaniu zarodkowych komórek macierzystych w medycynie. Podaj dwa argumenty na poparcie swojego stanowiska. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 4. 4 pkt. Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej.

a) Skonstruuj tabelę, w której przedstawisz skład procentowy tłuszczów występujących w błonie komórkowej.

b) Określ, na podstawie rysunku, sposób ułoŜenia białek względem dwuwarstwy lipidowej. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… c) Podaj, czy przedstawiona na rysunku błona jest elementem budowy komórki roślinnej, bakteryjnej czy zwierzęcej. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 5. 5 pkt. W cyklu Ŝyciowym komórki moŜna wyróŜnić interfazę oraz podział komórki. Na schemacie przedstawiono procesy (w tym proces crossing – over), zachodzące podczas interfazy oraz następującej po niej mejozy. Allele znajdujące się chromosomach oznaczono literami.

a) Podaj dokładne nazwy faz cyklu komórkowego, podczas którego zachodzą procesy 1, 2 i 3 przedstawione na schemacie. 1 …………………………………………………………….. 2 …………………………………………………………….. 3 …………………………………………………………….. b) Opisz mechanizm procesu crossing - over przedstawionego na schemacie. W opisie uŜyj pojęć: chromosomy homologiczne, koniugacja, chiazmy, chromatydy. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ c) Podaj genotyp komórki macierzystej, która podlega procesowi przedstawionemu na schemacie. ………………………………………………………………………………………………………… d) Wypisz genotypy gamet, które powstaną w wyniku procesu crossing – over przedstawionego na schemacie oraz podkreśl gamety o nowej kombinacji genów w chromosomach. …………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 6. 3 pkt. Schemat przedstawia fazy mitozy.

…………………… ……………………

………………… …………………

………………….. …………………..

…………………… ……………………

a) Ponumeruj fazy tak, aby przedstawiały w prawidłowej kolejności przebieg podziału mitotycznego komórki. b) Nazwij poszczególne fazy mitozy. c) Zaznacz strzałką na dowolnym rysunku centriole oraz określ ich rolę w podziale mitotycznym. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 7. 2 pkt. Na schemacie przedstawiono wpływ inhibitora na działanie enzymu oraz prawidłowy przebieg katalizy enzymatycznej.

Podaj nazwę inhibicji przedstawionej na schemacie oraz wyjaśnij jej wpływ na przebieg katalizy enzymatycznej, uwzględniając sposób działania inhibitora. ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 8. 2 pkt. W tabeli przedstawiono skład pierwiastkowy komórek człowieka i roślin. Pierwiastki Węgiel Tlen Wodór Azot pozostałe

Zawartość w suchej masie komórek w % człowiek rośliny 18 45 65 42 10 7,5 2,5 1,5 4,5 5

Narysuj diagram słupkowy porównujący zawartość pierwiastków biogennych w komórce człowieka i roślin.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 9. 1 pkt. Lekarze leczą wiele bakteryjnych infekcji środkami, które bezpośrednio lub pośrednio hamują aktywność enzymów bakteryjnych. Do takich środków naleŜą m.in. antybiotyki z grupy penicylin, które nieodwracalnie blokują bakteryjny enzym transpeptydazę uczestniczący w tworzeniu pewnych chemicznych połączeń w ścianie komórkowej bakterii. W obecności tych leków budowa ściany komórkowej bakterii ulega zakłóceniu i komórki stają się podatne na działanie wielu czynników. Dla ludzi, oprócz przypadków wystąpienia alergii, penicylina jest bezpieczna. Wyjaśnij, korzystając z informacji zawartych w powyŜszym tekście, dlaczego penicylinę moŜna stosować bezpiecznie u ludzi. W odpowiedzi posłuŜ się jednym argumentem. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ Zadanie 10. 2 pkt. W poniŜszej przedstawiono informacje dotyczące cech tkanek roślinnych. Oceń prawdziwość przedstawionych informacji wpisując odpowiednio literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe lub F, jeśli zdanie jest fałszywe. L.p. Cechy tkanek Zwarcica jest tkanką mogącą pełnić w roślinie funkcje asymilacyjne. A. B.

Martwymi elementami drewna są naczynia i miękisz drzewny.

C.

Silna wakuolizacja to cecha rurek sitowych.

D.

Komórki tkanek merystematycznych intensywnie się dzielą.

P/ F

Zadanie 11. 2 pkt. Na rysunku przedstawiono dwa rodzaje tkanek miękiszowych.

Podaj nazwy tkanek A i B oraz wymień po jednej charakterystycznej cesze budowy kaŜdej tkanki, która pozwoliła ci na jej identyfikację. A ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… B ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 12. 3 pkt. Na rysunku przedstawiono jedną z tkanek nabłonkowych.

a) Podaj dokładną nazwę tkanki przedstawionej na rysunku. ...………………………………………………………………………………………………………. b) Określ funkcję tej tkanki oraz podaj przykład narządu w organizmie człowieka, w którym ta tkanka występuje. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ Zadanie 13. 1 pkt. Na schemacie przedstawiono dwa etapy składające się na proces chemosyntezy przeprowadzany przez niektóre bakterie. 1 etap – utlenianie związku w celu pozyskania energii:

2 etap – wytworzenie związków organicznych:

Podaj definicję procesu chemosyntezy, uwzględniając substraty, produkty oraz źródło energii przedstawione na schematach 1 i 2. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 14. 5 pkt. Na schemacie przedstawiono jeden z etapów fotosyntezy – cykl Calvina.

a) Podaj nazwy procesów oznaczonych na schemacie X, Y, Z. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ b) Określ rolę enzymu rubisco w procesie przedstawionym na schemacie. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ c) Podaj nazwę końcowego produktu fazy ciemnej fotosyntezy stanowiącego substrat do syntez innych związków organicznych w komórce. ...………………………………………………………………………………………………………. d) Określ rolę NADPH oraz ATP w fazie ciemnej fotosyntezy. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ e) Wyjaśnij, czy przedstawiony na schemacie proces fosforylacji rybulozo – 5 – monofosforanu jest procesem egzoergicznym czy endoergicznym. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 15. 4 pkt. Na schemacie przedstawiono wybrane etapy oddychania komórkowego.

a) Wyjaśnij, na podstawie schematu, w jaki sposób produkty rozkładu tłuszczów włączają się do cyklu Krebsa. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ b) Podaj bezpośrednie źródło protonów wodoru koniecznych do funkcjonowania łańcucha oddechowego. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............ c) Wyjaśnij, jaką rolę w łańcuchu oddechowym pełni tlen oraz, dlaczego przy braku tlenu nie zachodzi cykl Krebsa. ...………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego