biologia 2

Zadania sprawdzające wiedzę i umiejętności z biologii w szkole ponadgimnazjalnej

część II

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 1. (3 pkt) Na rysunku przedstawiono układ pokarmowy człowieka.

a) Podaj nazwy elementów budowy oznaczonych na rysunku literami A, B, C. A. ……………………………………………………. B. ……………………………………………………. C. ……………………………………………………. b) Wyjaśnij, na czym polega rola elementów budowy A, B, i C w gospodarce węglowodanowej organizmu. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. (2 pkt) Jednym z głównych składników pokarmowych diety człowieka są białka. Szczególnie ważne są białka pełnowartościowe, które zawierają wszystkie niezbędne dla organizmu aminokwasy egzogenne. a) Wyjaśnij pojęcie aminokwasy egzogenne. …………………………………………………………………………………………………............ …………………………………………………………………………………………………............ b) Podaj dwie funkcje białek w organizmie człowieka wraz z przykładem białka pełniącego daną funkcję. …………………………………………………………………………………………………............ …………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 3. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono uzębienie człowieka. Rysunek A przedstawia uzębienie mleczne natomiast rysunek B – uzębienie stałe.

Określ, jaki rodzaj zębów nie występuje w uzębieniu mlecznym człowieka. ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. (2 pkt) Poniżej przedstawiono stwierdzenia dotyczące roli enzymów trawiennych. W trzech stwierdzeniach pojawiły się błędy. A. B. C. D. E. F.

Pepsyna trawi białka w środowisku zasadowym żołądka. Sacharaza rozkłada sacharozę na dwie cząsteczki glukozy i cząsteczkę fruktozy. Laktaza rozkłada laktozę do jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki galaktozy. Lipaza to enzym rozkładający wiązania estrowe w trójglicerydach. Maltaza rozkłada maltozę do trzech cząsteczek glukozy. Nukleazy biorą udział w enzymatycznym rozkładzie kwasów nukleinowych.

Zaznacz stwierdzenia zawierające błędy oraz dokonaj korekty każdego z nich. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 5. (3 pkt) Na rysunku przedstawiono budowę kosmka jelitowego oraz komórkę X, należącą do jednej ze struktur spośród A – C.

a) Podaj nazwy elementów budowy kosmka oznaczonych literami A, B i C. A. ………………………………………………….. B. ………………………………………………….. C. ………………………………………………….. b) Podaj oznaczenia literowe elementów budowy kosmka jelitowego, które biorą udział we wchłanianiu i transporcie aminokwasów oraz kwasów tłuszczowych. ………………………………………………………………………………………………………… c) Podaj, elementem budowy której struktury (A, B czy C) jest komórka oznaczona na rysunku jako X. Wybór uzasadnij jednym argumentem, uwzględniając budowę i rolę komórki X. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 6. (2 pkt) Przeprowadzono badania, podczas których sprawdzano wydatek energetyczny organizmu w czasie różnych form aktywności fizycznej. Wyniki badań przedstawiono w poniższej tabeli. Rodzaj aktywności fizycznej Siedzenie i czytanie Ubieranie się Gra w tenisa Jazda na rowerze Bieg przełajowy

Wydatek energetyczny organizmu [kcal/kg/10min] 0,18 0,47 0,57 0,70 1,63

Sformułuj, na podstawie powyższych danych, prawidłowość określającą zależność między wydatkowaniem przez organizm energii a rodzajem aktywności fizycznej. ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 7. (3 pkt) Na poniższym schemacie przedstawiono procesy A i B, którym podlegają tłuszcze w przewodzie pokarmowym człowieka. Produktem ostatecznym tych procesów są związki X i Y. A. tłuszcz

B. tłuszcz zemulgowany

X+Y

a) Podaj nazwy procesów oznaczonych litrami A i B. Proces A ……………………………………………………………………………………………… Proces B ……………………………………………………………………………………………… b) Podaj nazwy związków X oraz Y, które są produktami powyższych procesów. …………………………………………………………………………………………………............ c) Określ dokładną lokalizację w przewodzie pokarmowym procesów przedstawionych na schemacie. …………………………………………………………………………………………………............

Zadanie 8. (2 pkt) Płyn Lugola służy do wykrywania skrobi. Jeśli do 5 ml kleiku skrobiowego zostanie dodana 1 kropla płynu Lugola wystąpi ciemnoniebieskie zabarwienie. Odczynnik Barfoeda służy do wykrywania dwucukrów. Po dodaniu 1 kropli roztworu dwucukru do 5 ml odczynnika Barfoeda zawartość probówki należy gotować przez kilkanaście minut. Po tym czasie pojawi się czerwony osad. Enzym amylaza rozkłada skrobię do dekstryn i maltozy. Efektywnie działa w temperaturze ludzkiego ciała. Ogrzewając probówkę z kleikiem skrobiowym i amylazą, np. w dłoni można doprowadzić do strawienia skrobi. Przedstaw dwa sposoby, wykorzystując płyn Lugola i odczynnik Barfoeda, za pomocą których można wykazać, że po dodaniu do kleiku skrobiowego enzymu - amylazy, skrobia uległa strawieniu. A. Płyn Lugola …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… B. Odczynnik Barfoeda …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 9. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono pęcherzyki płucne wraz z obsługującymi je naczyniami krwionośnymi. Strzałki pokazują kierunek przepływu krwi naczyniami oznaczonymi 1 i 2, do oraz z pęcherzyków płucnych.

a) Podaj nazwy naczyń krwionośnych oznaczonych na rysunku cyframi 1 i 2. 1 ……………………………………………………………. 2 ……………………………………………………………. b) Metabolizm komórkowy wymaga ciągłego dostarczania substratów oraz usuwania zbędnych produktów przemiany materii i energii. Określ rolę, jaką w metabolizmie komórkowym odgrywają naczynia oznaczone na rysunku cyframi 1 i 2 oraz pęcherzyki płucne. …………………………………………………………………………………………………............ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

Zadanie 10. (2 pkt) W tabeli przedstawiono stwierdzenia dotyczące układu oddechowego człowieka. Oceń poniższe informacje w kategorii prawda/fałsz, wpisując odpowiednio literę P, jeśli informacja jest prawdziwa lub F, jeśli informacja jest fałszywa. L.p. A.

B. C. D.

Stwierdzenie Warstwa surfaktantu w pęcherzykach płucnych obniża napięcie powierzchniowe ich ścian, zapobiegając zapadaniu się pęcherzyków w trakcie wydechu. Jama nosowa jest przystosowana do ogrzewania wdychanego powietrza, dzięki bogatemu jej unaczynieniu. Śluz pokrywający drogi oddechowe oraz biorący udział w nawilżaniu powietrza wydzielany jest przez komórki kubkowe tkanki nabłonkowej. W jamie opłucnej znajdującej się pomiędzy opłucną płucną i opłucną ścienną panuje ciśnienie niższe od atmosferycznego, a jego dalsze obniżanie następuje w czasie wydechu.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

P/F

Zadanie 11. (2 pkt) Na uproszczonym wykresie przedstawiono zmiany objętości powietrza w płucach.

Uzupełnij tabelę, przyporządkowując strzałkom oznaczonym na wykresie cyframi 1, 2 i 3 odpowiedni opis, wybierając spośród poniższych (od A do D) oraz podając nazwę danej pojemności płuc. A. Jest określana na podstawie objętości powietrza wymienianego w płucach podczas cyklu: maksymalny wdech – maksymalny wydech. B. Jest określana na podstawie objętości powietrza wymienianego w płucach podczas cyklu: spokojny wdech – spokojny wydech. C. Jest określana na podstawie objętości powietrza, którą można usunąć z płuc po zakończeniu spokojnego wdechu. D. Jest określana na podstawie objętości powietrza, której nie da się usunąć z płuc nawet przy maksymalnym wydechu. Nr strzałki 1.

Opis (A/B/C/D)

Nazwa pojemności płuc

2. 3.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 12. (2 pkt) Zapotrzebowanie na składniki mineralne u roślin bada się stosując w uprawie odpowiednie pożywki lub roztwory, z których wyklucza się poszczególne jony. Na rysunkach przedstawiono wynik eksperymentu, w którym badano, jak na rozwój rzodkiewki wpływa pożywka pełna oraz brak pojedynczych jonów w pożywce: potasu, fosforu i azotu.

a) Podaj, która próba, spośród przedstawionych na rysunkach stanowiła próbę kontrolną. Określ jej rolę w tym eksperymencie. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionego na rysunkach eksperymentu. ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 13. (1 pkt) Na poniższych rysunkach przedstawiono płuca dwóch kręgowców: płaza i gada.

Określ, który rysunek (A czy B) przedstawia płuca gada. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem. ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 14. (3 pkt) Badano wpływ różnych dawek nawozu azotowego na wielkość plonów żyta z powierzchni 0,1 ha. Wyniki badań przedstawiono w tabeli. Masa nawozu (kg)

0,0

5,0

7,5

10,0

12,5

15,0

17,5

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

Plon żyta (t)

2,7

3,0

3,3

3,7

4,1

4,5

4,7

4,6

3,7

2,5

1,4

0,8

a) Narysuj wykres przedstawiający zależność między dawką nawozów azotowych a plonem żyta.

b) Sformułuj wniosek na podstawie powyższych danych. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 15. (3 pkt) Na schematach A i B przedstawiono dwa procesy zachodzące podczas przemian metabolicznych w komórkach. A. B.

a) Podaj pełną nazwę każdego z procesów przedstawionych na schematach. Proces A: …………………………………………………………………………………............. Proces B: …………………………………………………………………………………............. b) Podaj po jednym przykładzie organizmów, w komórkach których przeprowadzane są procesy A i B. Proces A: …………………………………………………………………………………............. Proces B: …………………………………………………………………………………............. c) Podaj nazwy przemian, którym podlega pirogronian w przypadku procesu A i B. Proces A: …………………………………………………………………………………............. Proces B: ………………………………………………………………………………….............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego