Biologia operon 2015 klucz

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Biologia Poziom rozszerzony Marzec 2015 Nr zadania

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

Liczba punktów

1.

a) 1. bakterie azotowe/brodawkowe, 2. NH4+/ amonowe, 3. nitryfikacji, 4. bakterie denitryfikacyjne 2 pkt – z a poprawne uzupełnienie czterech luk w schemacie 1 pkt – z a poprawne uzupełnienie trzech lub dwóch luk w schemacie 0 pkt – z a poprawne uzupełnienie jednej luki w schemacie, niepoprawne uzupełnienie wszystkich luk w schemacie lub brak odpowiedzi b) E 1 pkt – z a poprawną odpowiedź 0 pkt – z a niepoprawną odpowiedź lub brak odpowiedzi

0–3

2.

a) wakuola, lizosom, aparat Golgiego 1 pkt – z a podkreślenie trzech poprawnych nazw organelli 0 pkt – z a podkreślenie dwóch lub jednej poprawnej nazwy organellum, podkreślenie błędne, podkreślenie więcej niż trzech nazw organelli lub brak podkreślenia b) Chloroplasty są otoczone dwiema błonami biologicznymi, ponieważ (zgodnie z teorią endosymbiozy) powstały (prawdopodobnie) przez wchłonięcie komórki prokariotycznej otoczonej jedną błoną biologiczną przez komórkę eukariotyczną. 1 pkt – z a poprawne wyjaśnienie, dlaczego chloroplasty, zgodnie z teorią endosymbiozy, są otoczone dwiema błonami 0 pkt – z a niepoprawne wyjaśnienie lub brak odpowiedzi

0–2

3.

a) Przykładowe poprawne odpowiedzi: –B  iochemicznym znaczeniem reakcji przekształcania pirogronianu w mleczan jest utlenianie NADH (z powrotem) do NAD+, który może być ponownie wykorzystany w glikolizie wchodzącej w skład procesu fermentacji/bez którego glikoliza, dostarczająca energii w procesie fermentacji, zostanie zahamowana. –W  warunkach beztlenowych komórki nie ograniczają się do procesu glikolizy, tylko przeprowadzają dodatkową reakcję przemiany pirogronianu w mleczan, ponieważ bez niej w komórce gromadziłby się piogronian/ NADH (co mogłoby zaburzyć równowagę osmotyczną komórki). 1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, dlaczego pomimo takiego samego zysku energetycznego glikolizy i fermentacji alkoholowej w warunkach beztlenowych komórki przeprowadzają fermentację 0 pkt – z a niepoprawne wyjaśnienie, dlaczego pomimo takiego samego zysku energetycznego glikolizy i fermentacji alkoholowej w warunkach beztlenowych komórki przeprowadzają fermentację lub brak odpowiedzi

0–3

w w w. o p e r o n . p l

1

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Liczba punktów

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

b) (Zysk energetyczny fermentacji alkoholowej w przeliczeniu na 5 cząsteczek glukozy to) 10 (cząsteczek) ATP. 1 pkt – za podanie poprawnej liczby cząsteczek ATP 0 pkt – za podanie niepoprawnej liczby cząsteczek ATP lub brak odpowiedzi c) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Fermentacja mleczanowa występuje w tkance mięśniowej poprzecznie prążkowanej/w mięśniach poprzecznie prążkowanych. Jej rolą jest dostarczanie energii podczas intensywnego/dużego wysiłku, gdy brakuje tlenu. – Fermentacja mleczanowa występuje w krwi/tkance łącznej płynnej, w erytrocytach. Fermentacja jest jedynym sposobem, w jaki (dojrzałe) erytrocyty mogą uzyskać energię, ponieważ (aby zwiększyć wydajność transportu tlenu/nie zużywać transportowanego tlenu) nie mają mitochondriów potrzebnych do oddychania tlenowego. 1 pkt – za podanie poprawnej tkanki oraz poprawne określenie roli fermentacji w tej tkance 0 pkt – za podanie poprawnej tkanki, ale niepoprawne określenie roli fermentacji w tej tkance lub brak tego określenia lub podanie niepoprawnej tkanki oraz niepoprawne określenie roli fermentacji w tej tkance, lub brak odpowiedzi 4.

0–3

a) natężenie oddychania (ml CO2·g–1s.m.·d–1)

140 120 100 80 60 40 20 0

pąki drzew

rosnące kiełkujące korzenie nasiona organy roślinne

wykształcone liście

2 pkt – z a poprawny opis i wyskalowanie osi X i Y oraz poprawne naniesienie danych na diagram 1 pkt – z a poprawny opis i wyskalowane osi X i Y lub za naniesienie danych na diagram 0 pkt – za  niepełny opis osi X i Y oraz niepoprawne wyskalowanie i niepoprawne naniesienie danych na diagram lub brak diagramu b) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Natężenie oddychania w kiełkujących nasionach jest największe, ponieważ (w trakcie kiełkowania) utleniane są zmagazynowane w nasionach substancje zapasowe. Energia dostarczona dzięki procesom oddychania komórkowego jest używana do intensywnych podziałów komórkowych oraz do syntezy związków budulcowych dla nowych komórek. – Natężenie oddychania w kiełkujących nasionach jest największe, ponieważ zachodzi w nich hydroliza zgromadzonych materiałów zapasowych. Produkty hydrolizy wykorzystywane są do intensywnego oddychania komórkowego dostarczającego energię do syntezy związków budulcowych dla nowych komórek i podziałów komórkowych. 1 pkt – za podanie poprawnego wyjaśnienia 0 pkt – za podanie niepoprawnego wyjaśnienia lub brak odpowiedzi

2

w w w. o p e r o n . p l

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Liczba punktów

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

5.

a) C 1 pkt – za poprawną odpowiedź 0 pkt – za niepoprawną odpowiedź lub brak odpowiedzi b) Dwa źródła spośród podanych poniżej (kolejność dowolna): – anatomia porównawcza/analiza budowy organizmów – przebieg rozwoju zarodkowego – skamieniałości – podobieństwo informacji genetycznej/białek 1 pkt – za podanie dwóch poprawnych źródeł informacji, które można wykorzystać do odtworzenia pokrewieństwa organizmów i przebiegu ich ewolucji 0 pkt – za podanie jednego poprawnego źródła lub podanie dwóch niepoprawnych źródeł, lub brak odpowiedzi

0–2

6.

a) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Koniugacja zwiększa różnorodność genetyczną (zróżnicowanie genetyczne) bakterii. – Dzięki koniugacji bakterie zyskują nowe cechy/są lepiej przystosowane do warunków środowiska. – Dzięki koniugacji powstają szczepy bakterii oporne na antybiotyki. 1 pkt – z a poprawne określenie znaczenia koniugacji dla bakterii 0 pkt – z a niepoprawne określenie znaczenia koniugacji lub brak odpowiedzi b) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Koniugacja nie jest sposobem rozmnażania się bakterii, ponieważ nie towarzyszy jej podział komórki na dwie potomne. – Koniugacja nie jest sposobem rozmnażania się bakterii, ponieważ nie prowadzi do zwiększania się liczby komórek. 1 pkt – z a poprawne wyjaśnienie, dlaczego koniugacja nie jest sposobem rozmnażania się bakterii 0 pkt – z a niepoprawne wyjaśnienie lub brak odpowiedzi c) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Bakterie rozmnażają się (bezpłciowo) przez podział komórki. – Bakterie rozmnażają się (bezpłciowo) przez fragmentację kolonii/nici. – Bakterie rozmnażają się (bezpłciowo) przez pączkowanie. 1 pkt – z a podanie poprawnego sposobu rozmnażania się bakterii 0 pkt – z a podanie niepoprawnego sposobu rozmnażania się bakterii lub brak odpowiedzi

0–3

7.

a)

0–3 Toksoplazmoza

Borelioza

Świnka

Dur brzuszny

Czynnik lub organizm wywołujący chorobę

3

2

1

2

Droga zakażenia

III

I

IV

II

Choroba

2 pkt – z a oba poprawnie wypełnione wiersze tabeli 1 pkt – z a jeden poprawnie wypełniony wiersz tabeli 0 pkt – z a brak poprawnie wypełnionych wierszy tabeli lub brak odpowiedzi

w w w. o p e r o n . p l

3

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Liczba punktów

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

b) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – W leczeniu malarii i wścieklizny nie stosuje się antybiotyków, ponieważ nie są to choroby bakteryjne/wywoływane przez bakterie. – W leczeniu malarii i wścieklizny nie stosuje się antybiotyków, ponieważ są to choroby wywoływane odpowiednio przez protisty i wirusy, a na nie antybiotyki nie działają. 1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, dlaczego w podanych chorobach nie stosuje się antybiotyków 0 pkt – za niepoprawne wyjaśnienie, dlaczego w podanych chorobach nie stosuje się antybiotyków lub brak odpowiedzi

4

8.

a) ploidalność dojrzałego owocnika: n+n, ploidalność podstawki z zarodnikami: n 1 pkt – za poprawne określenie ploidalności obu elementów 0 pkt – za poprawne określenie ploidalności jednego elementu lub niepoprawne określenie elementów, lub brak odpowiedzi b) Substancja: B. Grupa organizmów: 2. 1 pkt – za poprawny wybór substancji i grupy organizmów 0 pkt – za poprawny wybór substancji, ale niepoprawny wybór grupy organizmów lub za poprawny wybór grupy organizmów, ale niepoprawny wybór substancji, lub niepoprawny wybór substancji oraz grupy organizmów, lub brak odpowiedzi c) Jeden z poniższych przykładów: – mikoryzy – (symbioza grzybów) z roślinami (lądowymi) – porosty – (symbioza grzybów) z zielenicami/glonami/sinicami/cyjanobakteriami 1 pkt – za podanie jednego poprawnego typu symbiozy oraz poprawnej nazwy grupy, która jest w symbiozie z grzybem 0 pkt – za podanie tylko jednego poprawnego typu symbiozy lub tylko poprawnej nazwy grupy, która jest w symbiozie z grzybem, lub podanie jednego niepoprawnego typu symbiozy oraz niepoprawnej nazwy grupy, która jest w symbiozie z grzybem, lub brak odpowiedzi

0–3

9.

a) biom wilgotnych lasów równikowych/wilgotne lasy równikowe/puszcza tropikalna 1 pkt – z a podanie poprawnej nazwy biomu 0 pkt – z a podanie niepoprawnej nazwy biomu lub brak odpowiedzi b) epifity/porośla 1 pkt – z a podanie poprawnej nazwy grupy ekologicznej 0 pkt – z a podanie niepoprawnej nazwy grupy ekologicznej lub brak odpowiedzi c) Storczyk rosnący wysoko na drzewach nie ma dostępu do wody z gleby, musi więc ją pobierać z powietrza/musi pobierać deszczówkę. Jest to możliwe dzięki welamenowi/wielowarstwowej skórce zbudowanemu/-ej z martwych (porowatych) komórek, które chłoną wodę. 1 pkt – za poprawne wykazanie związku pomiędzy budową anatomiczną korzenia storczyka a jego miejscem występowania 0 pkt – za niepoprawne wykazanie zależności pomiędzy budową anatomiczną korzenia storczyka a jego miejscem występowania lub brak odpowiedzi

0–3

w w w. o p e r o n . p l

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

Liczba punktów

10.

a) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Naczynie z siewkami należało dokładnie odizolować od światła, żeby wyeliminować dodatkowy czynnik mogący mieć wpływ na ułożenie organów rośliny. – Naczynie z siewkami należało dokładnie odizolować od światła, żeby mieć pewność, że wyniki doświadczenia odnoszą się tylko do siły grawitacji. 1 pkt – za podanie poprawnego wyjaśnienia, dlaczego naczynie z siewkami należało dokładnie odizolować od światła 0 pkt – za podanie niepoprawnego wyjaśnienia, dlaczego naczynie z siewkami należało dokładnie odizolować od światła lub brak odpowiedzi b) 1. – TAK, 2. – NIE, 3. – TAK 1 pkt – za poprawną ocenę wszystkich trzech hipotez 0 pkt – za poprawną ocenę mniej niż trzech hipotez lub brak odpowiedzi c) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Badana w doświadczeniu reakcja pędów i korzeni siewek fasoli należy do tropizmów (a nie nastii), ponieważ wyraźnie zależy od kierunku bodźca (działania siły grawitacji/przyciągania ziemskiego). – Badana w doświadczeniu reakcja pędów i korzeni rośliny nie jest ruchem nastycznym, ponieważ nastie są ruchami nieukierunkowanym, natomiast pędy i korzenie wykonały ruch w konkretnym kierunku. 1 pkt – za podanie poprawnego uzasadnienia, że reakcja należy do tropizmów, a nie – do nastii 0 pkt – za podanie niepoprawnego uzasadnienia, że reakcja należy do tropizmów, a nie – do nastii lub brak odpowiedzi

0–3

11.

a) A – grzebień/grzebień na mostku/grzebień kostny mostka. Stanowi przystosowanie do lotu, ponieważ jest miejscem przyczepu mięśni skrzydeł/mięśni poruszających skrzydłami w locie/mięśni piersiowych odpowiedzialnych za ruch skrzydeł. B – pygostyl. Stanowi przystosowanie do lotu, ponieważ jest miejscem przyczepu (piór) sterówek/ponieważ jest zredukowanym odcinkiem ogonowym kręgosłupa – redukcja ta pozwoliła na zmniejszenie wagi szkieletu ptaka/ dzięki tej redukcji ogon nie jest wysunięty poza obręb tułowia, co sprzyja stabilności lotu. 3 pkt – za podanie poprawnych nazw obu elementów oraz poprawne wykazanie związku obu elementów z przystosowaniem do lotu 2 pkt – za podanie poprawnych nazw obu elementów oraz poprawne wykazanie związku jednego elementu z przystosowaniem do lotu lub za podanie poprawnej nazwy jednego elementu oraz poprawne wykazanie związku obu elementów z przystosowaniem do lotu 1 pkt – za podanie poprawnej nazwy jednego elementu i wykazanie jego związku z przystosowaniem do lotu lub podanie poprawnych nazw obu elementów, lub tylko poprawne wykazanie związku obu elementów z przystosowaniem do lotu 0 pkt – za podanie poprawnej nazwy jednego elementu lub poprawne wykazanie związku jednego elementu z przystosowaniem do lotu, lub podanie niepoprawnych nazw obu elementów oraz niepoprawne wykazanie związku obu elementów z przystosowaniem do lotu, lub brak odpowiedzi

0–5

w w w. o p e r o n . p l

5

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Liczba punktów

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

b) (Procesem ewolucyjnym, który doprowadził do powstania u owadów i ptaków morfologicznie i funkcjonalnie podobnych skrzydeł jest) konwergencja. 1 pkt – za podanie poprawnej nazwy 0 pkt – za podanie niepoprawnej nazwy lub brak odpowiedzi c) Skrzydła owada i skrzydła ptaka są narządami analogicznymi, ponieważ nie mają wspólnego pochodzenia ewolucyjnego. 1 pkt – za poprawne określenie typu narządów oraz podanie poprawnego uzasadnienia 0 pkt – za podanie poprawnego typu narządów oraz podanie niepoprawnego uzasadnienia lub brak uzasadnienia, lub niepoprawne podanie typu narządów, lub brak odpowiedzi

6

12.

a) dawcy dla ludzi z grupą A Rh –: 12%, dawcy dla ludzi z grupą AB Rh+: 100% 2 pkt – za poprawne określenie dla obu grup krwi, jaki procent ludzi w Polsce może stanowić dawców 1 pkt – za poprawne określenie tylko dla jednej grupy krwi, jaki procent ludzi w Polsce może stanowić dawców 0 pkt – za niepoprawne określenie dla obu grup krwi, jaki procent ludzi w Polsce może stanowić dawców lub brak odpowiedzi b) biorcy krwi od ludzi z grupą A Rh –: 46%, biorcy krwi od ludzi z grupą AB Rh+: 7% 2 pkt – za poprawne określenie dla obu grup krwi, jaki procent ludzi w Polsce może stanowić biorców 1 pkt – z a poprawne określenie tylko dla jednej grupy krwi, jaki procent ludzi w Polsce może stanowić biorców 0 pkt – z a niepoprawne określenie dla obu grup krwi, jaki procent ludzi w Polsce może stanowić biorców lub brak odpowiedzi c) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Dla ludzi z grupą krwi 0 Rh – dawcami mogą być tylko osoby z taką samą grupą krwi, ponieważ organizmy tych osób produkują/osocze tych osób zawiera przeciwciała przeciwko antygenom A, B i Rh/przeciwciała anty-A, anty-B i anty-Rh/aglutyniny anty-A, anty-B i anty-Rh, które powodują aglutynację krwinek/zlepianie się erytrocytów. 1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, dlaczego dla ludzi z grupą krwi 0 Rh – dawcami mogą być tylko osoby z taką samą grupą krwi 0 pkt – z a niepoprawne wyjaśnienie, dlaczego dla ludzi z grupą krwi 0 Rh – dawcami mogą być tylko osoby z taką samą grupą krwi lub brak odpowiedzi

0–5

13.

a) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Stężenie przeciwciał anty-A było większe po drugim podaniu, ponieważ organizm/układ odpornościowy/układ immunologiczny wcześniej był już poddany ekspozycji na antygen A i wytworzyła się pamięć immunologiczna (w organizmie były obecne komórki pamięci). – Stężenie przeciwciał anty-A było większe po drugim podaniu, ponieważ część limfocytów B biorących wtedy udział w odpowiedzi immunologicznej stała się komórkami pamięci, które mogą zostać szybko aktywowane i wytworzyć przeciwciała anty-A po powtórnej ekspozycji na ten sam antygen. 1 pkt – za poprawne określenie oraz poprawne wyjaśnienie różnicy w stężeniu przeciwciał anty-A i anty-B 0 pkt – za poprawne określenie, ale niepoprawne wyjaśnienie różnicy w stężeniu przeciwciał anty-A i anty-B lub brak wyjaśnienia, lub niepoprawne określenie i niepoprawne wyjaśnienie, lub brak odpowiedzi

0–2

w w w. o p e r o n . p l

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Liczba punktów

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

b) (Na wykresie została przedstawiona) odporność (swoista) humoralna. 1 pkt – z a poprawne określenie typu odporności 0 pkt – z a niepoprawne określenie typu odporności lub brak odpowiedzi 14.

a) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – hydrofobowość –N  a przenikanie przez błonę komórkową pozwala hormonom steroidowym ich hydrofobowość/charakter hydrofobowy. –H  ormony steroidowe przenikają przez błonę komórkową dzięki temu, że (dobrze) rozpuszczają się w tłuszczach. 1 pkt – za podanie poprawnej cechy umożliwiającej hormonom steroidowym przenikanie przez błonę komórkową 0 pkt – za podanie niepoprawnej cechy lub brak odpowiedzi b) Dwa spośród poniższych gruczołów: – nadnercza – jajniki – jądra – łożysko 1 pkt – za poprawne wymienienie dwóch gruczołów 0 pkt – za poprawne wymienienie jednego gruczołu lub niepoprawne wymienienie dwóch gruczołów, lub brak odpowiedzi c) 1. – A, 2. – D, 3. – B, 4. – C 1 pkt – za cztery poprawne przyporządkowania 0 pkt – za mniej niż cztery poprawne przyporządkowania lub brak odpowiedzi

0–3

15.

a) 2, 1, 3, 6, 4 1 pkt – z a poprawne podanie kolejności, z pominięciem elementu 5 0 pkt – z a podanie niepoprawnej kolejności, niewyeliminowanie elementu 5 z odpowiedzi lub brak odpowiedzi b) 100% (100 procent) 1 pkt – z a poprawne określenie, ile procent identycznego DNA mają komórki potomne powstałe w wyniku mitozy 0 pkt – z a niepoprawne określenie lub brak odpowiedzi

0–2

16.

a)

0–4

♂

Xdb

Xdb

Yb

Yb

X DB

XDXdBb

XDXdBb

XDYBb

XDYBb

XdB

XdXdBb

XdXdBb

XdYBb

XdYBb

X Db

XDXdbb

XDXdbb

XDYbb

XDYbb

Xdb

XdXdbb

XdXdbb

XdYbb

XdYbb

♀

2 pkt – z a podanie poprawnego zapisu krzyżówki i poprawne wskazanie genotypów synów łysych i jednocześnie daltonistów 1 pkt – z a podanie poprawnego zapisu krzyżówki, ale niepoprawne wskazanie genotypów 0 pkt – z a podanie niepoprawnego zapisu krzyżówki lub brak odpowiedzi b) Przykładowe poprawne odpowiedzi: – Mężczyźni nie mogą być nosicielami daltonizmu, ponieważ jest to choroba recesywna wywoływana przez allel, który znajduje się w chromosomie X/ choroba sprzężona z płcią, a mężczyźni mają tylko jeden chromosom X (więc jeśli mają kopię recesywnego allelu, są osobami chorymi, a nie – nosicielami).

w w w. o p e r o n . p l

7

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Liczba punktów

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

–M  ężczyźni nie mogą być nosicielami daltonizmu, ponieważ występuje u nich tylko jedna kopia tego genu i jeśli będą mieli allel recesywny, to efekty jego działania zawsze będą się ujawniać. 1 pkt – za poprawne wyjaśnienie 0 pkt – za niepoprawne wyjaśnienie lub brak odpowiedzi c) Dwa spośród podanych źródeł zmienności genetycznej (w dowolnej kolejności): – crossing-over (w trakcie mejozy) – losowa/przypadkowa segregacja chromosomów w trakcie mejozy/w anafazie mejozy/w pierwszym podziale mejotycznym – mutacje – konwersja genów 1 pkt – za wymienienie dwóch poprawnych źródeł zmienności genetycznej 0 pkt – za wymienienie tylko jednego poprawnego źródła zmienności genetycznej lub wymienienie dwóch niepoprawnych źródeł zmienności genetycznej, lub brak odpowiedzi 17.

a)

0–2

5’-GAGAATTCCTTGATCAATGGAATTCATTACCGAATTCCTATG-3’ 3’-CTCTTAAGGAACTAGTTACCTTAAGTAATGGCTTAAGGATAC-5’ 1 pkt – z a poprawne zaznaczenie trzech miejsc cięcia dwuniciowego DNA przez restryktazę EcoRI 0 pkt – za poprawne zaznaczenie mniej niż trzech miejsc cięcia dwuniciowego DNA przez restryktazę EcoRI lub brak odpowiedzi b) Enzym EcoRI nie mógłby rozpoznać specyficznej dla siebie sekwencji w cząsteczce RNA, ponieważ w cząsteczce RNA zamiast tyminy występuje uracyl/nie ma tyminy. 1 pkt – za podanie poprawnego wyjaśnienia, dlaczego enzym EcoRI nie mógłby rozpoznać specyficznej dla siebie sekwencji w cząsteczce RNA 0 pkt – za podanie niepoprawnego wyjaśnienia, dlaczego enzym EcoRI nie mógłby rozpoznać specyficznej dla siebie sekwencji w cząsteczce RNA lub brak odpowiedzi 18.

8

a) Poprawnie sformułowane problemy badawcze: 1, 5 Poprawnie sformułowane hipotezy: 2, 3 2 pkt – za wybór czterech poprawnych sformułowań 1 pkt – za wybór trzech lub dwóch poprawnych sformułowań 0 pkt – za wybór jednego poprawnego sformułowania, wybór niepoprawnych sformułowań lub brak odpowiedzi b) C 1 pkt – za podanie poprawnej odpowiedzi 0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi c) Koralowce należą do (typu) parzydełkowców. 1 pkt – za podanie poprawnego typu 0 pkt – za podanie niepoprawnego typu lub brak odpowiedzi

0–3

w w w. o p e r o n . p l

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

Liczba punktów

19.

a) Łańcuchem spasania jest łańcuch B, ponieważ rozpoczyna się od organizmu autotroficznego/rośliny/organizmu samożywnego/producenta. 1 pkt – za poprawne określenie łańcucha spasania oraz poprawne uzasadnienie 0 pkt – za poprawne określenie łańcucha spasania, ale niepoprawne uzasadnienie lub brak uzasadnienia, lub niepoprawne określenie łańcucha spasania oraz niepoprawne uzasadnienie, lub brak odpowiedzi b) drapieżniki I rzędu w łańcuchu A: drozd śpiewak, drapieżniki I rzędu w łańcuchu B: złotook 1 pkt – za poprawny wybór drapieżników I rzędu w obu łańcuchach pokarmowych 0 pkt – za poprawny wybór drapieżnika I rzędu w jednym łańcuchu lub niepoprawny wybór drapieżników I rzędu w obu łańcuchach pokarmowych, lub brak odpowiedzi

0–2

20.

Najlepsza dla ochrony muraw będzie ochrona czynna, ponieważ są one zbiorowiskami półnaturalnymi i do ich utrzymania konieczna jest stała ingerencja człowieka. 1 pkt – za poprawne określenie typu ochrony najlepszej dla muraw kserotermicznych wraz z poprawnym uzasadnieniem 0 pkt – za podanie poprawnego typu ochrony bez uzasadnienia lub z błędnym uzasadnieniem, podanie niepoprawnej nazwy rodzaju odporności z poprawnym lub niepoprawnym uzasadnieniem, lub brak odpowiedzi

0–1

21.

1. F, 2. F, 3. P 1 pkt – za podanie trzech poprawnych odpowiedzi 0 pkt – za podanie dwóch lub jednej poprawnej odpowiedzi, lub podanie niepoprawnych odpowiedzi, lub brak odpowiedzi

0–1

22.

na obszarach występowania malarii: Częstość allelu anemii sierpowatej będzie pozostawała na stałym poziomie/rosła, ponieważ osoby mające jedną kopię tego allelu mają większe szanse przeżycia/są bardziej odporne na malarię niż osoby niemające go. poza obszarami występowania malarii: Częstość allelu anemii sierpowatej będzie spadała, ponieważ osoby pozbawione go będą zdrowsze niż mające jedną lub dwie jego kopie/nie będą cierpiały na anemię. 2 pkt – za poprawne określenie kierunków zmian częstości allelu anemii sierpowatej w obu przypadkach oraz dwa poprawne uzasadnienia 1 pkt – za poprawne określenie kierunku zmian częstości allelu anemii sierpowatej tylko w jednym przypadku i jedno poprawne uzasadnienie lub dwa poprawne określenia kierunków zmian i jedno poprawne uzasadnienie 0 pkt – za poprawne określenie kierunku zmian częstości allelu anemii sierpowatej w obu przypadkach, ale niepoprawne uzasadnienia lub brak uzasadnień, lub niepoprawne określenie kierunków zmian w obu przypadkach oraz niepoprawne uzasadnienia, lub brak odpowiedzi

0–2

w w w. o p e r o n . p l

9

Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” Nr zadania

Liczba punktów

Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów

23.

Zdarzenie z historii życia na Ziemi

1.

Paleozoik

Występują bujne lasy tworzone przez paprotniki, z których powstały pokłady węgla kamiennego.

X

2.

Pojawiają się pierwsze gady.

X

3.

Przez większość ery dominującymi roślinami lądowymi są nagonasienne.

4.

Era kończy się największym w dziejach Ziemi wymieraniem organizmów.

5.

Pojawiają się pierwsze rośliny okrytonasienne.

Mezozoik

0–2

X X X

2 pkt – za poprawne określenie pięciu zdarzeń 1 pkt – za poprawne określenie czterech lub trzech zdarzeń 0 pkt – z a niepoprawne określenie przynajmniej trzech zdarzeń lub brak odpowiedzi

10

w w w. o p e r o n . p l