Botanika ustny 1

Pg. GYMNOSPERMEAE (CONIFEROPHYTINA) – NAGOZALĄŻKOWE
Kl. Coniferopsida (Coniferae)
Rz. CONIFERALES – SZPILKOWCE
PINACEAE (ABIETACEAE) – SOSNOWATE (JODŁOWATE)
SOSNA ZWYCZAJNA – Pinus sylvestris FP9
1) olejek sosnowy, oddestylowany ze szczytowej partii pędów, działanie wykrztuśne
2) balsam, czyli żywica rozpuszczona w olejku eterycznym (po złamaniu gałązki), terpentyna,
dwie frakcje: olejek terpentynowy oraz żywica (kalafonia)
3) żywica, kalafonia, wł. klejące wykorzystywane przy produkcji plastrów, w kalafonii zw.
fenolowe o wł. bakteriobójczych
4) olejek terpentynowy, działa drażniąco na skórę, stosowany np. w nerwobólach, kontuzjach
sportowych, powoduje zaczerwienienie skóry, przekrwienie, nie jest surowcem
farmakopealnym
5) dziegieć, produkt suchej destylacji drewna, wł. dezynfekujące, grzybobójcze, wygląda jak
smoła, właściwości lecznicze ma dziegieć sosnowy, bukowy, brzozowy
KOSODRZEWINA – Pinus mugo (dawniej montana) FP9
1) olejek eteryczny kosodrzewiny jest surowcem farmakopealnym
SOSNA NADMORSKA – Pinus pinaster FP9
1) obszar występowania to wybrzeże Morza Śródziemnego
2) olejek terpentynowy, po frakcjonowaniu terpentyny, jest surowcem farmakopealnym, jest
cenniejszy od olejku sosnowego
LIMBA – Pinus cembra
1) pięć igieł na krótkopędzie, jak u Pinus strobus – Wejmutki
SOSNA BURSZTYNOWA (KOPALNA) – Pinus succinifera
1) gatunek kopalny
2) żywica wyrzucana na plaże Bałtyku – bursztyn
3) bursztyn, czyli succinum to odpowiednik kalafonii, używany jako np. maść bursztynowa lub
nalewka bursztynowa (na przeziębienie)
JODŁA POSPOLITA – Abies alba lub pectinata
1) inaczej jodła jasna, jodła biała
ŚWIERK POSPOLITY – Picea abies lub excelsa
MODRZEW EUROPEJSKI – Larix decidua lub europaea
MODRZEW POLSKI – Larix polonica
1) obszar występowania: Góry Świętokrzyskie
CUPRESSACEAE – CYPRYSOWATE
JAŁOWIEC POSPOLITY – Juniperus communis FP9
1) roślina dwupienna
2) nibyjagody in. nibyowoce, szyszkojagody wykorzystywane w całości, z nich olejek
eteryczny o działaniu moczopędnym
JAŁOWIEC SABIŃSKI – Juniperus sabina
1) olejek eteryczny o działaniu poronnym
RZ. TAXALES – CISOWCE
TAXACEAE - CISOWATE
CIS POSPOLITY – Taxus baccata FP9 paklitaksel
1) pseudoowoce tylko na gat. żeńskich
1
2) w korze występuje alkaloid – taksol in. paklitaksel, paclitacselum używany w lecznictwie
onkologicznym
Kl. Ginkgopsida – Miłorzębowe
Rz. GINKGOALES – MIŁORZĘBOWCE
GINKGOACEAE – MIŁORZĘBOWATE
MIŁORZĄB JAPOŃSKI (dawniej dwuklapowy) – Ginkgo biloba FP9
1) gat. dwupienny, posiada nasiona okryte osnówką
2) zw. flawonoidowe np. ginkgetyna, bilobityna, zw. terpentynowe np. ginkgolidy, zw.
seskwiterpenowe np. bilobalid – pobudzają krążenie mózgowe
Kl. Chlamydospermae (Gnetopsida, Gnetinae) – Gniotowce
Rz. EPHEDRALES – PRZĘŚLOWCE
EPHEDRACEAE – PRZĘŚLOWATE
PRZĘŚL – Ephedra
1) istnieją: Przęśl chińska – E. sinica FP9, Przęśl skrzypowa – E. equisetina FP9, Przęśl średnia
– E. intermedia FP9 i Przęśl ostra – E. distachya
2) we wszystkich efedryna, działanie podobne do adrenaliny: podwyższa ciśnienie krwi,
rozszerza oskrzela, psychoanaleptyk – doping
Pg. ANGIOSPERMAE – OKRYTONASIENNE (OKRYTOZALĄŻKOWE)
Kl. Dicotyledones – Dwuliścienne
Rz. JUGLANDALES – ORZECHOWCE
JUGLANDACEAE – ORZECHOWATE
ORZECH WŁOSKI – Juglans regia
1) wykorzystywane liście i owocnia (egzokarp, mezokarp i endokarp – tzw. orzech, zjadamy
liścienie)
2) posiada garbniki, czyli działanie przeciwzapalne, ściągające oraz juglon – barwnik
chinonowy: opalanie, farby do włosów
Rz. SALICALES – WIERZBOWCE
SALICACEAE – WIERZBOWATE
WIERZBA – Salix
1) wyróżniamy: Wierzba purpurowa – S. purpurea FP9, Wierzba wawrzynkowa – S.
daphnoides FP9, Wierzba krucha – S. fragilis FP9, Wierzba biała – S. alba, Wierzba
wiciowa – S. viminalis, Wierzba iwa – S. caprea
2) w polskiej florze występuje ok. 30 gat. wierzb, które tworzą między sobą mieszańce,
gatunki różnią się blaszkami liściowymi
3) kora wierzby = salicis cortex (purpurowa, krucha, wawrzynkowa – nad potokami w
Karpatach) zawiera związki fenolowe – salicyna oraz garbniki
4) Salicyna działa jak kw. acetylosalicylowy, czyli przeciwgorączkowo, przeciwreumatycznie,
antyagregacyjnie, przeciwzapalnie, (krwawienia z nosa u osób nadwrażliwych)
5) Garbniki, suchy ekstrakt z kory wierzby, najwyżej 5 % zawartości wody
TOPOLA – Populus
1) Topola czarna – P. nigra, FP6, liście: flawonoidy o działaniu moczopędnym, pączki topoli
(populi gemmae): populina – glikozyd o działaniu zbliżonym do salicyny, kora topoli:
2
produkcja artykułów papierowych, zapałek i in.
2) Topola osika – P. tremula, osika
3) Topola biała – P. alba, od spodu na liściach biały nalot
Rz. FAGALES – BUKOWCE
FAGACEAE – BUKOWATE
DĄB SZYPUŁKOWY – Quercus robur FP9,
DĄB BEZSZYPUŁKOWY – Quercus petraea (dawniej sessilis) FP9
1) obydwa gatunki dopuszczone do wykorzystania, dąb szypułkowy – owoce wiszą na
szypułce, dąb bezszypułkowy – owoce siedzące
2) kora dębu: zawiera garbniki, dz. ściągające, przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne,
zastosowanie tylko zewnętrzne, zalecany w drobnych krwawieniach i w st. zapalnych skóry
DĄB OMSZONY – Quercus pubescens (dawniej lanuginosa) FP9
1) w Polsce rzadkość
DĄB KORKOWY – Quercus suber
1) tworzy obfitą perydermę – ściany adkrustowane suberyną
2) w Polsce nie występuje
DĄB GALASOWY – Quercus infectoria lub lusitanica
1) obszar występowania: ok. Morza Egejskiego, Turcja
2) samica galasownika – owada atakuje liść dębu, w tym miejscu następuje bujanie tkanek,
powstaje galas – dębianka (narośl), pojawia się czysty garbnik – tanina
DĄB CZERWONY – Quercus rubra
1) obcy dla flory europejskiej
2) posiada czerwone liście na jesień
BUK ZWYCZAJNY – Fagus silvatica
1) dziegieć bukowy, czyli kreozotum
2) węgiel drzewny o wł. przeciwbiegunkowych, zapierających
3) kora bukowa jest źródłem garbników
4) nasiona zawierają faginę – zw. toksyczny, zastosowanie w toksykologii
KASZTAN JADALNY – Castanea sativa in. vesca
1) naturalnie występuje w obszarze śródziemnomorskim, (często mylony z kasztanowcem)
BETULACEAE – BRZOZOWATE
BRZOZA ZWISŁA (DAWNIEJ BRODAWKOWATA) – Betula pendula in. verrucosa FP9
BRZOZA OMSZONA – Betula pubescens FP9
1) liście brzozy, czyli betulae folium: flawonoidy o działaniu moczopędnym
2) nieoficjalnie: kora brzozy: triterpeny – kwas betulinowy, betulina, działanie
przeciwwirusowe, przeciw wirusowi HIV
3) na brzozie dwa gatunki grzybów nadrzewnych: porek brzozowy (biały), huba czarna in.
włóknouszek ukośny (pobudzenie syntezy interferonu, wzmaga odporność organizmu, st. u
osób z wirusem HIV)
OLSZA CZARNA – Alnus glutinosa
1) w liściach flawonoidy, ale nie jest wykorzystywana farmakopealnie
GRAB ZWYCZAJNY – Carpinus betulus
LESZCZYNA – Corylus avellana in. Orzech laskowy
Rz. URTICALES – POKRZYWOWCE
ULMACEAE – WIĄZOWATE
3
WIĄZ POSPOLITY – Ulmus campestris
1) kora: źródło garbników
2) odróżnienie od grabu: wiąz ma asymetryczną blaszkę liściową
WIĄZ SZYPUŁKOWY – Ulmus laevis (limak)
MORACEAE – MORWOWATE
MORWA BIAŁA – Morus alba
1) naturalnie występuje w Chinach, Japonii, zadomowiona w Europie Środkowej i Wschodniej
2) liście: obniżenie poziomu glukozy we krwi (hamowanie enzymów rozkładających
wielocukry do glukozy, hamowanie wchłaniania glukozy)
3) preparaty stosowane jako suplementy diety (forma leku, uzupełnienie diety)
4) podstawowe pożywienie gąsienic motyli jedwabników
MORWA CZARNA – Morus nigra
FIGOWIEC ZWYCZAJNY – Ficus elastica
1) obszar występowania: południowo-wschodnia Azja
2) sok mleczny: naturalny kauczuk
3) w innych gatunkach ficyna – enzym proteolityczny, powoduje redukcję nadwagi, stosowany
przy odchudzaniu (analogicznie: bromelina w ananasie i papaina w papai), też w leczeniu
niestrawności, chorób przyzębia, narośli skórnych
FIGA JADALNA – Ficus carica
1) obszar występowania: śródziemnomorski
2) owoce zawierają pektyny oraz cukier inwertowany, wykorzystywane do produkcji
preparatów o działaniu przeczyszczającym
CANNABACEAE – KONOPIOWATE
CHMIEL ZWYCZAJNY – Humulus lupulus FP9
1) szyszki (kwiatostan z okazu żeńskiego) chmielu posiadają u nasady gruczoły chmielowe:
olejki eteryczne i zw. gorzkie (piwo), działanie uspokajające, ułatwiające zasypianie
2) w postaci pnącza, występuje w Polsce, w lasach, także zakładanie specjalne plantacje:
okolice Puław
3) lupulina, czyli lupulinum – kwiat chmielu, FP9
KONOPIE SIEWNE ODM. INDYJSKA – Cannabis sativa var. indica
1) roślina dwupienna
2) wykorzystywana w char. przemysłowym: olej konopny, włókna konopne
3) odmiana indyjska: haszysz, marihuana, działanie halucynogenne; kanaboidy – kwas
kanabidiolowy ma działanie uspokajające
URTICACEAE – POKRZYWOWATE
POKRZYWA ZWYCZAJNA – Urtica dioica FP9, też homeop. FP9
1) roślina ruderalna, rośnie w miejscach nieuporządkowanych, zaniedbanych
2) dawniej ziele, czyli wszystkie części rośliny w stanie kwitnienia
3) liść pokrzywy: dużo chlorofili, witamin z grupy K i B, zw. mineralne, środek
witaminizujący, mineralizujący, używany w stanach osłabienia
4) korzeń i liść: działanie moczopędne (silniejsze w przypadku korzenia), flawonoidy
POKRZYWA ŻEGAWKA – Urtica urens FP9
1) posiada inny kształt liścia niż Pokrzywa zwyczajna
2) liście zawierają dużo flawonoidów, karotenoidów oraz chlorofilu (pochłania nieprzyjemne
zapachy), a także garbniki, zw. krzemu, witamina K
3) wpływa na przemianę materii, na kondycję skóry, włosów i paznokci
4) korzenie pokrzywy: polisacharydy, lektyny o działaniu immunostymulującym, fitosterole –
4
wpływają korzystnie przy przeroście prostaty
Rz. SANTALALES – SANDAŁOWCE
LORANTHACEAE – GĄZEWNIKOWATE
JEMIOŁA POSPOLITA – Viscum album
1) atakuje również gat. roślin iglastych, gatunek dwupienny
2) lektyny: działanie immunostymulujące, wiskotoksyny: peptydy powodujące nekrozę tkanek
– likwidacja narośli skórnych
3) np. sok z jemioły powoduje efekt hipotensyjny, obniżenie ciśnienia krwi
4) intrakt in. alkoholatura uzyskiwany przez zalanie świeżej rośliny alkoholem
5) przez wiele lat uznawana za panaceum, czyli lek na wszelkie dolegliwości
Rz. POLYGONALES – RDESTOWCE
POLYGONACEAE – RDESTOWATE
RDEST PTASI – Polygonum aviculare FP9
1) roślina homeopatyczna
2) zawiera garbniki: efekt ściągający, zw. krzemu, flawonoidy
3) „czyszcząca krew” - pobudza przemianę materii, działanie przeciwtrądzikowe
RDEST OSTROGORZKI – Polygonum hydropiper
1) roślina niebezpieczna dla zwierząt
2) fagopyryna: uczula skórę na działanie promieni UV
RDEST WĘŻOWNIK – Persicaria bistorta in. Polygonum bistorta FP9
1) posiada kłącze w kształcie wężowatym cenne w garbniki
2) gatunek wysokogórski
RZEWIEŃ LEKARSKI – Rheum officinale FP9
RZEWIEŃ DŁONIASTY – Rheum palmatum FP9 in. rabarbar
1) osiąga do 2 m wysokości, rodzaj byliny, pochodzi z Chin
2) zawiera antrachinony: dz. przeczyszczające oraz garbniki: dz. zapierające, ogólne działanie
zależne od dawki
RZEWIEŃ OGRODOWY – Rheum raponticum
1) rapontycyna: działanie estrogenne
RHEUM RABARBARUM z Bułgarii
SZCZAW ZWYCZAJNY – Rumex acetosa
1) zawiera kwas szczawiowy, który może wiązać jony wapnia
SZCZAW POLNY – Rumex acetosella
GRYKA ZWYCZAJNA – Fagopyrum esculentum FP9
1) zawiera dużo aminokwasów egzogennych oraz witaminy – kasza gryczana
2) pąki kwiatowe: rutozyd – glikozyd, który uszczelnia naczynia włosowate, stosowany przy
przeziębieniach oraz fagopyryna – łatwo dochodzi do uczulenia (w czasie zbioru należy
założyć ubranie ochronne)
TATARKA – Fagopyrum tataricum
Rz. CARYOPHYLLALES (CENTROSPERMAE) – GOŹDZIKOWCE (ŚRÓDŁOŻNE)
CARYOPHYLLACEAE – GOŹDZIKOWATE
POŁONICZNIK NAGI – Herniaria glabra
1) zawiera saponiny triterpenowe, efekt moczopędny
2) obecny w leku – fitolizynie
5
3) osiąga do 10 cm wysokości
MYDLNICA LEKARSKA – Saponaria officinalis
1) saponiny – zmniejszają napięcie powierzchniowe roztworów wodnych; próby: wynik
pozytywny próby pienienia i próby hemolitycznej; efekt drażnienia moczopędny lub
wykrztuśny
2) saponiny triterpenowe: szampony, mydła, pianki do golenia, gaśnice pianowe
KĄKOL POLNY – Agrostemma githago
1) chwast w zbożu
2) zawiera saponiny o działaniu silnie toksycznym
GOŹDZIK PYSZNY – Dianthus superbus
CHENOPODIACEAE – KOMOSOWATE
BURAK ZWYCZAJNY – Beta vulgaris
1) zawiera betacyjany (struktura indolu, w całej rodzinie oprócz Goździkowatych) – barwniki o
tonacji buraczkowej, (rozpoznawanie ojcostwa)
BURAK JADALNY – Beta vulgaris var. esculenta
1) analogicznie do Buraka zwyczajnego
BURAK CUKROWY – Beta vulgaris var. saccharifera
1) źródło sacharozy, każdy syrop leczniczy bazuje na syropie prostym, czyli nasyconym
roztworze sacharozy (64 %)
Rz. MAGNOLIALES – MAGNOLIOWCE
MYRISTICACEAE – MUSZKATOŁOWCOWATE
MUSZKATOŁOWIEC WONNY – Myristica fragrans FP9
1) nasiona otoczone osnówką, tzw. kwiatem muszkatołowym
2) gałka muszkatołowa (nasiona)
3) olejek eteryczny z jąder nasiennych tzw. olejek muszkatołowy, a w nim mirystycyna o
działaniu halucynogennym
4) wykorzystywany jako corrigens (poprawia smak i zapach), ma wł. rozkurczające,
pobudzające przeminę materii
SCHISANDRACEAE – CYTRYŃCOWATE
CYTRYNIEC CHIŃSKI – Schisandra chinensis FP9
1) zawiera witaminę C
2) owoce zawierają lignany: schizandrol A i schizandrol B; efekt adaptogenny, czyli ułatwia
przetrwanie wysiłku fizycznego lub psychicznego
ILLIACEAE – BADIANOWATE
ANYŻ GWIAZDKOWATY IN. BADIAN ANYŻOWY – Illicum verum FP9
1) występuje w obszarze równikowym
2) owoce przypominają wyglądem gwiazdki
3) wykorzystywane: owoce i olejek eteryczny z owoców: anetol (obecny też z Anyżu
śródziemnomorskim) – działa rozkurczające, wiatropędnie, też wykrzuśnie
MONIMIACEAE – POLEŃCOWATE
ORCZA BOLDO – Peumus boldus FP9
1) boldyna – alkaloid, wł. żółciopędne, przeciwzapalne, rozkurczające, obecna w liściach
LAURACEAE – WAWRZYNOWATE
6
WAWRZYN SZLACHETNY – Laurus nobilis
1) występowanie: obszar śródziemnomorski
2) olejek eteryczny: pobudza łaknienie, przyspiesza przeminę materii; przyprawa – liście
laurowe
CYNAMONOWIEC CHIŃSKI – Cinnamomum cassia in. aromaticum FP9
1) olejek cynamonowy chiński, oddestylowany ze szczytowej partii pędów i liści, zawiera
więcej aldehydu cynamonowego niż Cynamonowiec cejloński oraz eugenol, wł.
bakteriostatyczne i bakteriobójcze
CY NAMONOWIEC KAMFOROWY – Cinnamomum camphora
1) w drewnie obecna kamfora – zw. terpenowy, obecnie raczej się ją syntetyzuje; stosowana do
przygotowywania spirytusu, przy bólach reumatycznych, gośćcowych; olejek kamforowy
CYNAMONOWIEC CEJLOŃSKI – Cinnamomum verum (dawniej zeylanicum) FP9
1) kora cynamonu – pozyskiwany olejek eteryczny, w którego skład wchodzą aldehyd
cynamonowy i eugenol; wykorzystywana jako corrigens (poprawia smak i kolor); obecne
garbniki – efekt ściągający
2) liście: olejek eteryczny o podobnym składzie
3) surowce: kora, liście, oddestylowany olejek z kory i liści, (przygotowuje się też nalewkę)
Rz. RANUNCULALES (POLYCARPICAE) – JASKROWCE (WIELOOWOCKOWCE)
RANUNCULACEAE – JASKROWATE
MIŁEK WIOSENNY – Adonis vernalis
1) ziele Miłka zawiera glikozydy nasercowe: kardenolidy (pięcioczłonowy pierścień) i
bufadienolidy (sześcioczłonowy pierścień)
2) efekt: działają bezpośrednio na serce, zmniejszają częstotliwość skurczów, a każdy skurcz
jest bardziej wydajny; stosowane w lecznictwie geriatrycznym
TOJAD MOCNY – Aconitum callibotryon in. napellus
1) Aconiti tuber, czyli bulwa jest niebezpieczna, zawiera alkaloid – akonitynę, która wpływa
bezpośrednio na układ przewodzący serca, przedawkowanie powoduje zgon; likwiduje bóle
pochodzenia nerwowo-mięśniowego
2) gatunek wysokogórski, obecnie wycofany z farmakopei
JASKIER OSTRY – Ranunculus acer
PLUSKWICA GRONIASTA – Cimicifuga racemosa in. Actaea racemosa
1) gatunek północnoamerykański
2) zawiera związki o działaniu estrogennym, np. lek Menofen; Indianie podawali ją w celu
ułatwienia akcji porodowej
BERBERIDACEAE – BERBERYSOWATE
STOPKOWIEC TARCZOWATY IN. BIEDRZYGA TARCZOWATA – Podophyllum peltatum
1) żywica z części podziemnych tej rośliny zawiera lignany – pochodne podofilotoksyny np.
etopozyd, czy teniozyd
2) żywica stopkowca ma efekt przeczyszczający, jest też używana w likwidacji brodawek,
wykorzystywana przy produkcji leków o działaniu przeciwnowotworowym: blokowanie
wrzeciona kariokinetycznego
STOPKOWIEC HIMALAJSKI in. BIEDRZYGA HIMALAJSKA – Podophyllum emodi
1) Występuje w Himalajach, wschodnich i środkowych Chinach.
BERBERYS ZWYCZAJNY – Berberis vulgaris
1) W korze Berberysu (także w korzeniu) występuje alkaloid – berberyna, działanie
przeciwbakteryjne oraz żółciopędne, znajduje zastosowanie między innymi w okulistyce
2) Żywiciel dla Rdzy źdźbłowej (też: zboże)
7
GORZKNIK KANADYJSKI – Hydrastis canadensis FP9
1) kłącze zawiera alkaloidy: berberynę i hydrastynę, która hamuje krwawienia pochodzenia
ginekologicznego
MENISPERMACEAE – MIESIĘCZNIKOWATE
STEFANIA – Stephania tetrandra FP9
1) korzeń zawiera tetrandrynę (podobną do tubokuraryny), czyli alkaloid obniżający ciśnienie
krwi o właściwościach przeciwzapalnych i przeciegorączkowych
NYMPHAEACEAE – GRZYBIENIOWATE
GRZYBIEŃ BIAŁY – Nymphaea alba
GRĄŻEL ŻÓŁTY – Nuphar luteum
1) obydwa gatunki zawierają alkaloidy seskwiterpenowe między innymi nufarydynę, działanie
uspokajające, obniżenie ciśnienia krwi
Rz. PIPERALES – PIEPRZOWCE
PIPERACEAE – PIEPRZOWATE
PIEPRZ CZARNY – Piper nigrum
1) występuje w Indiach,w postaci pnącza
2) zawiera olejek eteryczny oraz piperynę – amid kwasowy, substancja piekąca
PIEPRZ METYSTYNOWY – Piper methysticum in. Kava-Kava
1) mieszkańcy Nowej Gwinei produkują z niego napój euforyzujące
2) występuje w postaci pnącza
3) zawiera kawapirony, czyli zw. uspokajające, wyciszające, które mają jedna efekt
hepatotoksyczny
Rz. ARISTOLOCHIALES – KOKORNAKOWCE
ARISTOLOCHIACEAE – KOKORNAKOWATE
KOPYTNIK POSPOLITY – Asarum europaeum
1) występuje w miejscach zacienionych, nad potokami
2) kłącze zawiera olejek eteryczny o działaniu wykrztuśnym, w większej dawce ma działanie
wymiotne
3) olejek eteryczny zawiera trans–izoazaron, działanie kancerogenne
KOKORNAK – Aristolochia sp.
1) zawiera kwasy aristolochiowe, które są związkami toksycznymi
Rz. GUTTIFERALES – SOCZNE
THEACEAE – HERBATOWATE
HERBATA CHIŃSKA in. KAMELIA CHIŃSKA – Thea sinensis in. Camelia sinensis
1) w liściach znajduje się kompleks alkaloidów: kofeina, teobromina, teofilina, o
właściwościach pobudzających
2) zawiera też garbniki, saponiny, fluorki
KAMELIA JAPOŃSKA – Camelia japonica
1) osiąga od 1,5 do 2 m wysokości
2) liście: jako namiastka herbaty w Japonii
HYPERICACEAE (GUTTIFERAE) – DZIURAWCOWATE
8
DZIURAWIEC ZWYCZAJNY – Hypericum perforatum FP9, też homeop. FP9
1) ziele zawiera flawonoidy: hiperozyd, rutozyd, amentoflawon (flawonoid dimeryczny);
zbiorniki z olejkiem eterycznym (kw. fenolowe, ksantony); ciemne zbiorniki z hiperycyną
(efekt przeciwdepresyjny)
2) świeże ziele zawiera hiperforynę: działanie bakteriobójcze, przeciwbakteryjne
3) sok i intrakt z dziurawca stosowane są na poprawę przemiany materii, działają nieco
żółciopędnie
DZIURAWIEC CZTEROBOCZNY – Hypericum maculatum
1) posiada czteroboczną łodygę (kwadrat)
2) sok, intrakt stosowane na zaburzenia przemiany materii
3) jest też surowcem o działaniu antydepresyjnym, wykorzystywany w kosmetologii
(przyspiesza opalanie), ma znaczenie w lecznictwie homeopatycznym („podobne leczymy
podobnym”, jedna substancja, zasada jak najmniejszej dawki, efekt jak przy szczepieniu):
zastosowanie przy kolkach – pobudzenie perystaltyki
Rz. SARRACENIALES – KAPTURNICOWCE
DROSERACEAE – ROSICZKOWATE
ROSICZKA OKRĄGŁOLISTNA – Drosera rotundifolia
1) zawiera pochodne naftochinonowe (barwniki): droseron, plumbagon
2) preparaty z ziela mają działanie spazmolityczne, broncholityczne
Rz. PAPAVERALES (RHOEADALES) – MAKOWCE
PAPAVERACEAE – MAKOWATE (obecność soku mlecznego)
MAK LEKARSKI – Papaver somniferum FP9 opium i pojedyncze alkaloidy
1) surowcem farmakopealnym jest świeże opium (po zastygnięciu), nalewkę z opium,
sproszkowane opium, a także ekstrakt z opium (przeciwbólowo, przeciwkaszlowo,
rozkurczająco)
2) zawiera biały sok mleczny, który wypływa po nacięciu niedojrzałej makówki, to tzw. opium;
opium jest bogate w alkaloidy np. morfina (ostatnie stadia choroby nowotworowej), kodeina
(wł. przeciwkaszlowe), papaweryna (wł. rozkurczające, w kompozycji z atropiną występuje
w czopkach), oprócz tego opium zawiera enzymy proteolityczne, kwas mlekowy
MAK PRZYKWIAT...