Centralna Komisja Egzaminacyjna
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJĄCY
KOD PESEL
Miejsce
na nakl...
2 downloads
23 Views
374KB Size
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Układ graficzny © CKE 2010
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJĄCY KOD
PESEL
Miejsce na naklejkę z kodem
EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII POZIOM PODSTAWOWY
MAJ 2012
Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron (zadania 1 – 30). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach. 4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane. 7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora. 8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem. 9. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.
Czas pracy: 120 minut
Liczba punktów do uzyskania: 50
MCH-P1_1P-122
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
2
Zadanie 1. (1 pkt) Przedstaw konfigurację elektronową atomu argonu w stanie podstawowym. Podkreśl fragment konfiguracji, który opisuje stan elektronów zewnętrznej powłoki. Konfiguracja elektronowa: ...........................................................................................................
Zadanie 2. (1 pkt) Napisz wzory jonów potasu i siarki, których konfiguracja elektronowa jest taka sama, jak konfiguracja atomu argonu w stanie podstawowym. Wzór jonu potasu: ............................................ Wzór jonu siarki: .............................................
Zadanie 3. (1 pkt) Pierwiastek X tworzy jony o ładunku 2+, których konfiguracja elektronowa jest następująca: 1s2 2s22p6 (K2 L8) Podaj symbol pierwiastka X i określ jego położenie w układzie okresowym pierwiastków. Symbol pierwiastka X
Numer okresu
Numer grupy
Zadanie 4. (2 pkt) Właściwości chlorowodoru wynikają z charakteru wiązania chemicznego występującego w jego cząsteczce. a) Określ charakter wiązania (kowalencyjne niespolaryzowane, spolaryzowane, jonowe) w cząsteczce chlorowodoru.
kowalencyjne
Charakter wiązania: ..................................................................................................................... b) Uzupełnij poniższą charakterystykę chlorowodoru, podkreślając jedną z podanych w każdym nawiasie właściwości. 1. W
temperaturze
pokojowej
i
pod
ciśnieniem
atmosferycznym
( gazem / cieczą / ciałem stałym). 2. ( Dobrze / słabo ) rozpuszcza się w rozpuszczalnikach polarnych, np. w wodzie.
jest
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
3
Zadanie 5. (4 pkt) Poniżej przedstawiono struktury elektronowe dwóch cząsteczek: X2 i Z2. Wzór I
Wzór II
a) Uzupełnij poniższe zdanie, podkreślając jeden wzór podany w każdym nawiasie. Wzór I ilustruje elektronową strukturę cząsteczki ( Br2 / H2 / N2 ), a wzór II strukturę cząsteczki ( Br2 / H2 / N2 ). b) Na podstawie struktury elektronowej cząsteczki X2 określ liczbę elektronów walencyjnych w atomie pierwiastka X. Liczba elektronów walencyjnych: ................... c) Określ charakter wiązań (kowalencyjne niespolaryzowane, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe) występujących w cząsteczkach, których budowę przedstawiają oba wzory. Charakter wiązań: ........................................................................................................................ d) Określ krotność wiązania w cząsteczce X2. Krotność wiązania: ..........................................
Zadanie 6. (2 pkt) Katalityczne utlenianie amoniaku przebiega zgodnie z równaniem 4NH3 + 5O2
Pt
4NO + 6H2O
a) Określ stosunek objętościowy i masowy substratów i produktów tej reakcji, jeżeli przebiega ona w warunkach, w których wszystkie reagenty są gazami. Reagent:
O2
NH3
NO
H2O
Stosunek objętościowy =
:
:
:
Stosunek masowy =
:
:
:
b) Ustal liczbę moli tlenu cząsteczkowego potrzebną do powstania 20 moli tlenku azotu(II). Liczba moli tlenu: .......................... Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt
1. 1
2. 1
3. 1
4a) 1
4b) 1
5a) 1
5b) 1
5c) 1
5d) 1
6a) 1
6b) 1
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
4
Informacja do zadań 7.–9. Poniższy schemat przedstawia początkowy fragment szeregu promieniotwórczego toru. Numerami w kółkach oznaczono kolejne człony tego szeregu, a strzałkami przemiany (α lub β–), jakim ich jądra ulegają. liczba masowa A
232
1
I 228
224
2
II
3
III
4
5
220 87
88
89
90
liczba atomowa Z
Zadanie 7. (1 pkt) Określ liczbę protonów i liczbę neutronów w jądrze izotopu oznaczonego numerem 1. Liczba protonów: .......................... Liczba neutronów: ........................
Zadanie 8. (1 pkt) Uzupełnij poniższy schemat, wpisując symbol i liczbę atomową pierwiastka, którego izotop oznaczono numerem 3, oraz liczbę masową tego izotopu.
Zadanie 9. (1 pkt)
Określ typ przemian jądrowych (α lub β–) oznaczonych strzałkami I i III. Typ przemiany I: ......................... Typ przemiany III: ........................
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
5
Informacja do zadań 10. i 11. Poniższy wykres przedstawia zależność masy trzech izotopów promieniotwórczych od czasu. masa, mg 8 7 6
1
5
2
3
4 3 2 1 0
0
2
4
6
8
10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 czas, dni
Zadanie 10. (1 pkt) Wskaż najtrwalszy izotop (1, 2 lub 3). Numer, którym oznaczono najtrwalszy izotop: ..................
Zadanie 11. (2 pkt) a) Oszacuj okres półtrwania izotopu oznaczonego numerem 2. Okres półtrwania izotopu oznaczonego numerem 2 wynosi około .................................... dni. b) Oszacuj, ile miligramów izotopu oznaczonego numerem 3 uległo rozpadowi w czasie 8 dni. W czasie 8 dni uległo rozpadowi .................... mg izotopu oznaczonego numerem 3.
Zadanie 12. (1 pkt) W oddzielnych probówkach przygotowano wodne roztwory następujących substancji: Wzór substancji
KBr
C2H5OH
HCOOH
NH3
HBr
C6H12O6 (glukoza)
HCHO
Na2SO4
Zbadano przewodnictwo elektryczne oraz odczyn otrzymanych roztworów. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wpisz do tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli jest fałszywe. Zdanie 1. Roztwory związków o wzorach KBr, HCOOH, NH3, HBr i Na2SO4 przewodzą prąd elektryczny. Pozostałe roztwory nie przewodzą prądu. 2. Roztwory związków o wzorach C2H5OH, HCOOH, C6H12O6 (glukoza) i HCHO mają odczyn obojętny. 3. Roztwór związku o wzorze NH3 jest jedynym roztworem o odczynie zasadowym. Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt
7. 1
8. 1
9. 1
10. 1
11a) 11b) 1 1
12. 1
P/F
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
6
Informacja do zadań 13. i 14. Poniższy wykres przedstawia zależność rozpuszczalności bezwodnego siarczanu(VI) sodu w wodzie od temperatury. Punkt A wykresu odpowiada temperaturze równej 32,4 ºC i rozpuszczalności równej 49,7 g w 100 g wody.
Rozpuszczalność Na2SO4, g/100 g H2O
60
A (32,4 ºC; 49,7 g/100 g H2O)
50 40 30 20 10 0
0
10
20
30
40 50 60 Temperatura, ºC
70
80
90
100
Zadanie 13. (1 pkt) W 100 g wody rozpuszczono taką ilość bezwodnego siarczanu(VI) sodu, że otrzymano roztwór nasycony o temperaturze 10 ºC. Następnie do naczynia z roztworem dosypano jeszcze porcję 8 g tej soli, która nie uległa rozpuszczeniu. Oszacuj najniższą temperaturę, do której należałoby ogrzać roztwór, aby dodana porcja soli całkowicie się rozpuściła. Roztwór należałoby ogrzać do temperatury około ................................ ºC
Zadanie 14. (2 pkt) Dokończ poniższe zdania, wpisując odpowiednie wartości temperatury. 1. Rozpuszczalność Na2SO4 w temperaturze 100 ºC jest taka sama, jak w temperaturze .............................. ºC. 2. Najmniejszą rozpuszczalność Na2SO4 osiąga w temperaturze .............................. ºC. 3. Największą rozpuszczalność Na2SO4 osiąga w temperaturze .............................. ºC. 4. Ochładzanie nasyconego w temperaturze 100 ºC roztworu Na2SO4 aż do temperatury .............................. ºC nie powoduje wykrystalizowania części rozpuszczonej soli.
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
7
Zadanie 15. (2 pkt) Rozpuszczalność amoniaku w wodzie w atmosferycznym wynosi 52 g w 100 g wody.
temperaturze
20 ºC
i
pod
ciśnieniem
Oblicz stężenie procentowe nasyconego wodnego roztworu amoniaku w temperaturze 20 ºC i pod ciśnieniem atmosferycznym. Wynik podaj z dokładnością do pierwszego miejsca po przecinku. Obliczenia:
Odpowiedź:
Zadanie 16. (2 pkt) Do wody destylowanej wprowadzono chlorek baru i chlorek miedzi(II), otrzymując roztwór. a) Korzystając z tablicy rozpuszczalności, wybierz spośród wymienionych poniżej odczynnik, którego dodanie do otrzymanego roztworu spowoduje usunięcie jonów miedzi(II) przez wytrącenie trudno rozpuszczalnego związku, a nie spowoduje usunięcia jonów baru. Uzasadnij odpowiedź, pisząc w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zajdzie po dodaniu do roztworu wybranego odczynnika. Wybrany odczynnik (podkreśl):
Na2SO4 (aq)
NaNO3 (aq)
(NH4)3PO4 (aq)
(NH4)2S (aq)
Równanie reakcji: ........................................................................................................................ b) Podaj nazwę metody, którą należy zastosować, aby otrzymany osad oddzielić od roztworu. ......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt) Uzupełnij poniższe zdania, podkreślając jedno określenie z trzech podanych w każdym nawiasie. Roztwór o odczynie obojętnym ma pH ( mniejsze od a roztwór o odczynie zasadowym ma pH ( mniejsze od
Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt
13. 1
14. 2
/ /
15. 2
równe równe
/
większe od ) 7,
/
większe od ) 7.
16a) 16b) 1 1
17. 1
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
8
Zadanie 18. (3 pkt) Tlenek srebra(I) w zetknięciu z roztworem nadtlenku wodoru reaguje zgodnie ze schematem: Ag2O + H2O2 → Ag + O2 + H2O a) Dobierz i uzupełnij współczynniki stechiometryczne w podanym wyżej schemacie reakcji, stosując metodę bilansu elektronowego. Bilans elektronowy: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Równanie reakcji: .......... Ag2O + .......... H2O2 → .......... Ag + .......... O2 + .......... H2O b) Określ funkcję, jaką w tej reakcji pełni nadtlenek wodoru. Nadtlenek wodoru pełni w tej reakcji funkcję .............................................................................
Zadanie 19. (2 pkt) Reakcja miedzi z rozcieńczonym kwasem azotowym(V) przebiega zgodnie z równaniem: 3Cu + 8HNO3 → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O W nadmiarze rozcieńczonego kwasu azotowego(V) uległo roztworzeniu 16 g miedzi. Oblicz masę Cu(NO3)2 otrzymanego w wyniku opisanej reakcji. Wynik podaj z dokładnością do liczb całkowitych. Użyj następujących wartości mas molowych: M H = 1 g·mol–1, M N = 14 g·mol–1, M O = 16 g·mol–1, M Cu = 64 g·mol–1. Obliczenia:
Odpowiedź:
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
9
Zadanie 20. (1 pkt) Dysproporcjonowanie to reakcja utleniania i redukcji, w której część atomów tego samego pierwiastka na pośrednim stopniu utlenienia ulega redukcji, działając jako utleniacz, a część utlenia się, będąc reduktorem. Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007
Spośród podanych niżej równań reakcji utleniania i redukcji wybierz to, które jest równaniem procesu dysproporcjonowania. Wybrane równanie podkreśl. A. Ag + 2HNO3 → AgNO3 + NO2 + H2O B. (NH4)2Cr2O7 → Cr2O3 + N2 + 4H2O C. 2NO2 + H2O → HNO3 + HNO2 D. 3S + 4HNO3 → 3SO2 + 4NO + 2H2O
Zadanie 21. (2 pkt) Spośród przedstawionych poniżej wzorów wybierz wszystkie, które ilustrują budowę cząsteczek węglowodorów nienasyconych. I
II
H3C CH
CH3
H3C IV
CH3
III
O C O CH3
H3C
C
C
V
CH2
CH3
VI
H3C
CH3 C
H3C
C CH3
Budowę cząsteczek węglowodorów nienasyconych ilustrują wzory ..........................................
Zadanie 22. (2 pkt) Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) i nazwy systematyczne dwóch izomerycznych węglowodorów, które należą do szeregu homologicznego etynu, a ich cząsteczki zawierają 4 atomy węgla. Izomer 1.
Izomer 2.
Wzór:
Wzór:
Nazwa:
Nazwa:
Nr zadania 18a) 18b) Wypełnia Maks. liczba pkt 2 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt
19. 2
20. 1
21. 2
22. 2
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
10
Zadanie 23. (3 pkt) a) Przeanalizuj poniższe schematy przedstawiające trzy reakcje chemiczne, którym ulegają węglowodory, i wpisz wzory brakujących substratów lub produktów oraz uzupełnij współczynniki stechiometryczne. Związki organiczne przedstaw za pomocą wzorów półstrukturalnych (grupowych). 1.
CH3—CH2—CH3 +
CO2 + .....................
..................
H2O .................
CH3
2.
światło
+ .............................................. 3. H2C
CH2 + H2O
....................
H3C
C
CH3 + HCl
Cl
H+ ..............................................................
b) Uzupełnij poniższe zdanie. Reakcja addycji to reakcja, której schemat oznaczono numerem ...................., a reakcja substytucji to reakcja, której schemat oznaczono numerem ....................
Zadanie 24. (2 pkt) Stwierdzono, że 6,5 g pewnego gazowego węglowodoru zajmuje w warunkach normalnych objętość równą 5,6 dm3. Oblicz masę molową tego weglowodoru. Obliczenia:
Odpowiedź:
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
11
Zadanie 25. (2 pkt) Poniżej przedstawiono wzory sześciu jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów. I
II
III
CH3–CO–CH3
CH3–CH2–CO–O–CH2–CH2–CH3
CH3–CH2–NH2
IV
V
VI
CH3–CH2–CH2–OH
CH3–CH2–COOH
CH3–CH2–CHO
Uzupełnij zdania, wpisując numery, którymi oznaczono wzory odpowiednich związków. 1. Związek I jest izomerem związku ............... . 2. Związek II powstaje w wyniku reakcji związku ............... ze związkiem ............... . 3. Wodny roztwór związku ............... ma odczyn zasadowy. 4. Produktem redukcji związku VI jest związek ............... .
Zadanie 26. (2 pkt) Przeanalizuj poniższe schematy przedstawiające trzy reakcje chemiczne, którym ulegają pochodne węglowodorów, i wpisz wzory półstrukturalne (grupowe) produktów organicznych. O
1. H3C
C CH3 + H2
katalizator ..........................................................
2.
CH3COOH + NaOH
+ H2O ..........................................................
3.
H3C
CH NH2
COOH + HCl ....................................................
Nr zadania 23a) 23b) Wypełnia Maks. liczba pkt 2 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt
24. 2
25. 2
26. 2
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
12
Informacja do zadań 27. i 28. Paliwa do silników wysokoprężnych otrzymywane z ropy naftowej można zastąpić biopaliwami. Wytwarzanie biopaliwa polega na ogrzewaniu oleju roślinnego z dużą ilością alkoholu w obecności katalizatora. Proces ten można zilustrować ogólnym równaniem, w którym R oznacza grupę węglowodorową:
H2C HC H2C
O O C R O O C R + 3 CH3OH O O C R
olej roślinny
H2C katalizator
HC
OH
O
OH + 3 R
C O
H2C
metanol
OH
glicerol
CH3
biopaliwo
Na podstawie: Gary W. vanLoon, Stephen J. Duffy, Chemia środowiska, Warszawa 2008
Zadanie 27. (1 pkt) Uzupełnij poniższy schemat równania reakcji otrzymywania biopaliwa z trioleinianu glicerolu i metanolu, wpisując wzory półstrukturalne (grupowe) brakującego substratu i produktu. CH2OOCC17H33 CHOOCC17H33 + 3 CH2OOCC17H33
katalizator
CH2OH CHOH + 3 CH2OH
Zadanie 28. (1 pkt) Napisz nazwę grupy jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów, do której zalicza się główny składnik biopaliwa otrzymanego opisaną metodą. .......................................................................................................................................................
Zadanie 29. (1 pkt) Uzupełnij poniższą charakterystykę glicerolu (propano-1,2,3-triolu), wybierając jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie. Wybrane określenia podkreśl. Glicerol reaguje z aktywnymi metalami, np. z sodem, tworząc alkoholany i ( wodór / wodę ), pod działaniem kwasów karboksylowych ( ulega / nie ulega ) reakcji estryfikacji, a w reakcji z wodorotlenkiem miedzi(II) tworzy ( czarny osad / pomarańczowy osad / szafirowy roztwór ).
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
13
Zadanie 30. (2 pkt) a) Spośród odczynników o podanych niżej wzorach wybierz ten, który należy dodać do probówki z kleikiem skrobiowym, aby potwierdzić obecność skrobi. Uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując wzór wybranego odczynnika. NaCl (aq)
Br2 (aq)
I2 w KI (aq)
CuSO4 (aq)
Odczynnik: ………………………….…...
kleik skrobiowy
b) Opisz zmianę, jaką zaobserwuje się po wprowadzeniu do probówki wybranego odczynnika. Obserwacje: ......................................................................................................................................................
Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt
27. 1
28. 1
29. 1
30a) 30b) 1 1
14
Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy
BRUDNOPIS
PESEL
MCH-P1_1P-122 Miejsce na naklejkê z nr PESEL
WYPE£NIA ZDAJ¥CY
Punkty Nr zad. 0 1 2
WYPE£NIA EGZAMINATOR Punkty Nr zad. 0 1 2
1 2
17 3 18a 4a 18b 4b 19 5a 20 5b 21 5c 22 5d 23a 6a 23b 6b 24 7 25 8 26 9 27 10 28 11a 29 11b 30a 12 30b 13 14
SUMA PUNKTÓW
15 16a
D
16b
J
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
KOD EGZAMINATORA
Czytelny podpis egzaminatora
KOD ZDAJ¥CEGO