Chemia PR 2013 Tutor klucz

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by Studium Oświatowe „Tutor”  dr inż. Zdzisław Głowacki, Toruń 2013

MODEL OCENIANIA ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ZAKOŃCZENIA EGZAMINU!

TUTOR CH-R 201303

Ogólne zasady oceniania są takie same jak dla wszystkich prac maturalnych z chemii. 1.

Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach.

2.

Rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w kryteriach, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Uczeń może udzielić inaczej sformułowanych odpowiedzi lub uzasadnień o innej treści niż podane w modelu – osoba oceniająca powinna starannie przeanalizować takie zapisy. Jeżeli są one merytorycznie poprawne i odpowiadają na zadane pytanie, to należy przyznać punkty za taką odpowiedź.

3.

Istnieje kilka systemów ustalania nazw związków chemicznych, jeżeli uczeń podaje poprawną nazwę, która nie jest wyszczególniona w tym modelu oceniania, to otrzymuje punkty zgodnie z zasadami punktacji. Jeżeli w poleceniu jest wymagane podanie nazwy systematycznej, to podanie nazwy zwyczajowej jest odpowiedzią nieprawidłową.

4.

Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich.

5.

Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat.

6.

Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników powoduje utratę 1 punktu za zapis tego równania.

7.

W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. W obliczeniach cząstkowych zapis jednostek nie jest wymagany, ale jeśli jednostki są, to muszą być poprawne. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych.

8.

Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów.

9.

Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów.

10. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. 11. Zapis „↑”, „↓” w równaniach reakcji nie jest wymagany. 12. Należy uznać „Δ” i „T” jako oznaczenie podwyższonej temperatury. 13. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak „⇄” nie powoduje utraty punktów. 14. Elementy odpowiedzi, podane w tym modelu, umieszczone w nawiasach nie są wymagane.

Próbny egzamin maturalny z chemii – poziom rozszerzony – TUTOR – marzec 2013

2

MODEL OCENIANIA

Zadanie 1. (2 pkt) liczba elektronów w atomie

liczba powłok elektronowych

liczba niesparowanych elektronów walencyjnych

nazwa grupy, do której należy pierwiastek

Be

4

2

0

berylowce

N

7

2

3

azotowce

Cu

29

4

1

miedziowce

[2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku popełnienia maksymalnie dwóch błędów]

Zadanie 2. (1 pkt) 1. P, 2. F, 3. F [1 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi]

Zadanie 3. (1 pkt)

Zadanie 4. (1 pkt) Wiek tej włóczni wynosi 11 520 lat.

Zadanie 5. (2 pkt) 1) Równanie zachodzącej reakcji chemicznej:

a

a

↑

[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]

2) 85,9% [1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 6. (1 pkt) wzór chemiczny

typ wiązania między atomami w molekułach

woda

H2 O

atomowe spolaryzowane

amoniak

NH3

atomowe spolaryzowane

chlorek sodu

NaCl

jonowe

N2

atomowe niespolaryzowane

azot

[1 pkt w przypadku wszystkich poprawnych odpowiedzi]

© Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe „Tutor”

© dr inż. Zdzisław Głowacki  Oficyna Wydawnicza „Tutor”

3

Zadanie 7. (2 pkt) I.

2 KMnO4  (1) K2MnO4 + (1) MnO2 + (1) O2↑

II.

2 HgO  (1) O2↑

2 Hg

[1 pkt za prawidłowe uzupełnienie obu równań]

Objętość tlenu (w warunkach normalnych) wynosi 213 cm3. [1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 8. (1 pkt)

CH3CH2OH

H2O

H2CO3

CH3COOH

ClCH2COOH

[1 pkt w przypadku pełnej poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 9. (1 pkt) odczyn roztworu kwaśny

odczyn roztworu obojętny

odczyn roztworu zasadowy

II, VI

III

I, IV, V

[1 pkt w przypadku pełnej poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 10. (1 pkt) dpowiedź D.

Zadanie 11. (2 pkt) A

B

C

D

[2 pkt za narysowanie wszystkich cząsteczek poprawnie, 1 pkt za co najmniej dwie poprawnie narysowane cząsteczki]

www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl

4

Próbny egzamin maturalny z chemii – poziom rozszerzony – TUTOR – marzec 2013

MODEL OCENIANIA

Zadanie 12. (1 pkt) 10 atomów (można wyliczyć lub odczytać ze wzoru sumarycznego)

Zadanie 13. (2 pkt) Grupa A. hydroksylowa lub wodorotlenowa Grupa B. aminowa lub aminowa II-rzędowa [ pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 14. (2 pkt) zasada sodowa

kwas solny H2Cl

reakcja nie zachodzi H2Cl [ pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 15. (1 pkt) Przykładowa odpowiedź. Etambutol jest związkiem chiralnym – w cząsteczce znajdują się dwa centra stereogeniczne – dwa asymetryczne atomy węgla. (Można też zwrócić uwagę na występowanie formy mezo dla tego związku.)

Zadanie 16. (2 pkt)

mocznik

grupa etoksylowa

grupa fenylowa

[ pkt za trzy prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku dwóch poprawnych odpowiedzi]

Zadanie 17. (1 pkt) Wzór sumaryczny: C9H12N2O2. Masa molowa dulcyny: 180 g/mol.

Zadanie 18. (2 pkt) a) sacharoza b) obojętny – cząsteczka nie posiada żadnych grup o charakterze kwasowym lub zasadowym [2 pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi]

© Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe „Tutor”

© dr inż. Zdzisław Głowacki  Oficyna Wydawnicza „Tutor”

5

Zadanie 19. (2 pkt) opis reakcji

1.

2.

3.

4.

5.

mechanizm – rodzaj reakcji chemicznej

E.

D.

B.

C.

A.

[2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej trzech poprawnych odpowiedzi]

Zadanie 20. (3 pkt) kwas 2-aminopentanodiowy kwas aminoetanowy lub kwas aminooctowy kwas 2-aminopropanowy kwas 2-amino-3-hydroksypropanowy [2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]

Odpowiedź: Masa aminokwasów wynosi 252,5 g. [1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 21. (1 pkt) Wykorzystując do obliczeń entalpie spalania reagentów otrzymujemy zależność: H = 802  (285  3  247) = 224 kJ Odpowiedź: Standardowa entalpia reakcji wynosi 224 kJ. [1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]

Zadanie 22. (2 pkt) początek stan równowagi

K=

ester 4 4x

+

kwas alkohol ester woda

woda 5 5x

kwas 1

+

alkohol 0

1+x

x

, otrzymujemy x = 1,2 mola

Odpowiedź: W wyniku hydrolizy estru powstało 1, mola alkoholu. [ pkt za prawidłową odpowiedź wynikającą z poprawnych obliczeń; 1 pkt w przypadku przedstawienia częściowego rozwiązania – co najmniej zapisania równania reakcji, podania wzoru na wartość stałej K i zestawienia danych liczbowych do obliczeń]

Zadanie 23. (2 pkt) +

kwas

H3 O

sprzężona zasada

H2O

HCl

H2O

HSO 

Cl

OH

SO



[ pkt za pięć prawidłowych odpowiedzi; 1 pkt w przypadku czterech poprawnych odpowiedzi]

www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl

NH3 NH 

Próbny egzamin maturalny z chemii – poziom rozszerzony – TUTOR – marzec 2013

6

MODEL OCENIANIA

Zadanie 24. (1 pkt) Obliczenia:

IR = [Ag+] [Cl] [Cl] = 0,1 mol/dm3,

[Ag+] = 5,88  106 mol/ dm3

IS = 5,88  107 > 1010 Odpowiedź: sad się wytrąci, iloczyn stężeń jonów Ag+ i Cl przekroczy iloczyn rozpuszczalności AgCl. [ pkt za prawidłową odpowiedź wynikającą z poprawnych obliczeń; 1 pkt w przypadku przedstawienia częściowego rozwiązania – co najmniej zapisania wzoru na wartość iloczynu rozpuszczalności i zestawienia danych liczbowych do obliczeń]

Zadanie 25. (2 pkt) Schemat tautomeryzacji

alkohol winylowy forma enolowa

aldehyd octowy forma aldehydowa

Uczeń uzasadnia przegrupowanie powstaniem trwalszej cząsteczki, o niższej energii, w wyniku przemieszczenia pary elektronowej do elektroujemnego atomu tlenu i utworzenia grupy karbonylowej. np.: Przyczyną przegrupowania enoli do aldehydów lub ketonów jest powstanie cząsteczki o niższej energii lub bardziej trwałej (stabilniejszej) formy z grupą karbonylową. [1 pkt za poprawnie narysowane wzory; 1 pkt za podanie przyczyny zachodzącego przegrupowania]

Zadanie 26. (2 pkt) substrat

1.

NaOH(aq)

2.

(CH3CO)2O

produkt główny

© Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe „Tutor”

© dr inż. Zdzisław Głowacki  Oficyna Wydawnicza „Tutor”

produkt główny

substrat

3.

CH3OH

4.

HCl(aq)

7

reakcja chemiczna nie zajdzie

[2 pkt za cztery prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]

Zadanie 27. (3 pkt) Obliczenia: kwas: 40 cm3 10% H2SO4, masa mk = 42,64 g zasada: 0% roztwór Na H, masa mz = 42,64 g, Vz = 34,98 cm3 liczby moli:

nk = 0,0435 moli,

nz = 0,213 moli

nH+ = 0,087 moli,

nOH = 0,213 moli

35 cm3

nadmiar jonów H bjętość Na H 34,98 cm3

35 cm3

[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]

dczyn końcowego roztworu – zasadowy. [1 pkt w przypadku podania tylko poprawnej odpowiedzi]

Uzasadnienie – np. liczba moli zasady jest wyższa od liczby moli jonów wodorowych w kwasie – w wyniku reakcji zobojętnienia otrzymamy nadmiar jonów wodorotlenowych w roztworze. [1 pkt w przypadku poprawnego uzasadnienia odpowiedzi]

Zadanie 28. (1 pkt) Obliczenia: 60%

15 25%

10%

10% : 35 : 7 :

35

Odpowiedź: 7 cz. kwasu 10% do 3 cz. kwasu 60%

www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl

60% 15 3

Próbny egzamin maturalny z chemii – poziom rozszerzony – TUTOR – marzec 2013

8

MODEL OCENIANIA

Zadanie 29. (2 pkt) Nr

Nazwa

I

Np. chlor/chlorek żelaza(III) lub chlor/chlorek glinu lub chlor/katalizator

II

kwas benzenosulfonowy

III

3-bromonitrobenzen

IV

aldehyd benzenokarboksylowy lub aldehyd benzoesowy

[ pkt za cztery prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]

Zadanie 30. (1 pkt) Uczeń podkreśla te cząsteczki, które posiadają moment dipolowy równy zeru.

CH 3  CH 3

CH 3  Cl

CH 4

CCl 4

O2

H2

H  Cl

H2O

[1 pkt w przypadku wszystkich poprawnych odpowiedzi]

Zadanie 31. (1 pkt) Z podanego zbioru można wybrać dwie pary enancjomerów: . i 4. lub 4. i 5. – wzory 3. i 5. przedstawiają tą samą cząsteczkę. [1 pkt w przypadku wskazania jednej z par enancjomerów]

Zadanie 32. (1 pkt) Prawidłowe odczynniki to d., e. oraz f. [1 pkt w przypadku wskazania co najmniej dwóch poprawnych odczynników; 0 pkt jeżeli uczeń wskazał jeden niewłaściwy odczynnik]

© Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe „Tutor”

© dr inż. Zdzisław Głowacki  Oficyna Wydawnicza „Tutor”

Zadanie 33. (6 pkt) A.

CaO + 3 C  CaC2 + CO lub 2 CaO + 5 C  2 CaC2 + CO2

[1 pkt w przypadku poprawnie zapisanego równania reakcji]

B. 1,1-dichloroetan (produkt główny zgodny z regułą Markownikowa)  reakcja 4. benzen  reakcja 5. addycja (elektrofilowa)  reakcja 3. [2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]

C.

Nazwa: cis-1,2-dichloroeten

Nazwa: trans-1,2-dichloroeten

[2 pkt za pełną prawidłową odpowiedź; 1 pkt w przypadku dwóch poprawnych wzorów bez podania nazw]

D.

Chloroeten lub chlorek winylu – gęstość ,79 g/dm3

[1 pkt pełną prawidłową odpowiedź]

Zadanie 34. (1 pkt) największa

najmniejsza

II.

I.

[1 pkt za pełną prawidłową odpowiedź]

www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl

9

Próbny egzamin maturalny z chemii – poziom rozszerzony – TUTOR – marzec 2013

10

MODEL OCENIANIA

Zadanie 35. (1 pkt) ruch elektronów

Sn

Cu

A ()

K (+)

anoda

katoda

elektroda ujemna

klucz elektrolityczny

elektroda dodatnia

E0 = 0,14 V

E0 = 0,34 V

potencjał niższy utlenienie Sn

potencjał wyższy redukcja Cu2+ ruch jonów

Siła elektromotoryczna tego ogniwa wynosi: 0, 8 V [1 pkt za pełną prawidłową odpowiedź]

© Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe „Tutor”