© Lucyna Lewandowska Ćwiczenie 45 Uzupełnij rodzaje rzeczowników w drugiej kolumnie. Przetłumacz wyraŜenia: formy podstawowe tłumaczenie na jęz. łaciń...
38 downloads
26 Views
108KB Size
Ćwiczenie 45 Uzupełnij rodzaje rzeczowników w drugiej kolumnie. Przetłumacz wyraŜenia: formy podstawowe tłumaczenie na jęz. łaciński uszkodzenie układu laesio, onis ; systema, atis biopsia sutka biopsia, ae ; mamma, ae objaw choroby symptoma, atis ; morbus, i rana kciuka vulnus, eris ; pollex, icis m złamanie szyjki fractura, ae ; collum, i zwyrodnienie stawu degeneratio, onis ; articulatio, onis poraŜenie nerwu paralysis, is ; nervus, i skrócenie kończyny abbreviatio, onis ; membrum, i mięsień dźwigacz musculus, i ; levator, oris ; łopatki scapula, ae więzadło głowy ligamentum, i ; caput, itis n; kości udowej femur, oris m Ćwiczenie 46 Przetłumacz wyraŜenia na jęz. łaciński: formy podstawowe guzek naramienny
tuberculum, i ; deltoideus, a, um
paliczek środkowy
phalanx, angis f; medius, a, um
Ŝebro prawdziwe
costa, ae ; verus, a, um
uraz powierzchowny
trauma, atis ; superficialis, e
powierzchnia pośladkowa
facies, ei f; gluteus, a, um
kończyna dolna lewa
membrum, i ; inferior, ius; sinister, tra, trum
tłumaczenie na jęz. łaciński
gościec stawowy zniekształcający rheumatismus, i ; articularis, e; deformans, antis ścięgno piętowe
tendo, inis ; calcaneus, a,um
obręcz miednicza
cingulum, i ; pelvicus, a, um
nerw twarzowy
nervus, i ; facialis, e
kręg guziczny
vertebra, ae ; coccygeus, a, um
okolica przednia
regio, onis ; anterior, ius
kręgosłup
columna, ae ; vertebralis, e
kolec biodrowy
spina, ae ; iliacus, a, um
więzadło górne
ligamentum, i
objaw dodatkowy
symptoma, atis ; accessorius, a, um
Ćwiczenie 47 (…) subsequente paralysi (…) subsequente paresi (…) subsequentibus convulsionibus (…) subsequente syncope
; superior, ius
(…) subsequente gonitide dextra (…) subsequente scoliosi lumbali (…) subsequente ankylosi articulationis (…) subsequente comate cerebrali
Ćwiczenie 48 1) Contusio capitis subsequente epilepsia. 2) Instabilitas columnae vertebralis cervicalis subsequente vertigine. 3) Discopathia L5/S1 ss. ischiade dextra. 4) Infarctus in regione arteriae cerebri mediae ss. hemiplegia dextra et aphasia. © Lucyna Lewandowska
Ćwiczenie 49 Wiele medycznych terminów angielskich ma swój źródłosłów w języku łacińskim. Postaraj się zapisać wymienione wyraŜenia po łacinie. Przetłumacz na język polski: język angielski język łaciński język polski base of patella podstawa tibial tuberosity
guzowatość
extensor digiti
musculus
abductor pollicis
musculus
kciuka
fracture of ulna
złamanie
acetabulum
panewka
base of phalanx
paliczka
condyle of humerus
kłykieć
olecranon
wyrostek łokciowy
spine of scapula
grzebień
biceps brachii
musculus
flexor carpi
musculus
patellar ligament
więzadło rzepki
PRZYIMKI a, ab – od ad – do ante – przed apud – przy circum – dookoła, wokół contra – przeciw, przeciwko cum – z (czymś) de – o e, ex – z (czegoś) extra – poza in – w, na infra – pod, poniŜej
inter – między intra – wewnątrz, wśród iuxta – wzdłuŜ per – przez post – po pro – dla propter – z powodu quoad – w kierunku secundum – według, zgodnie z... sine – bez sub - pod super / supra – nad, ponad
Ćwiczenie 50 Przetłumacz diagnozy na jęz. polski: a) fractura tibiae cum dislocatione (dislocatio, onis f – przemieszczenie) b) status post anconitidem dextram (status, us m – stan) c) observatio quoad coxarthrosim (coxarthrosis, is f – zwyrodnienie stawu biodrowego) d) vitium posturae sub forma scoliosis dextroversae (vitium, i n – wada; postura, ae f – postawa; dextroversus, a, um – prawostronny) e) contractura in abductione (contractura, ae f - przykurcz) f) brachialgia ad sinistram g) coxa vara infantum (varus, a, um – szpotawy; infans, antis - dziecko) h) dysplasia coxae congenita cum luxatione (congenitus, a, um – wrodzony; luxatio, onis f zwichnięcie) i) pseudoarthrosis post fracturam apertam femoris dextri (pseudoarthrosis, is f – staw rzekomy; apertus, a, um – otwarty; femur, oris m – k. udowa)
© Lucyna Lewandowska
Ćwiczenie 51 a) in decursu... (z Gen.) – w przebiegu... in decursu rheumatismi in decursu anconitidis dextrae in decursu gonitidis exsudativae b) status post... (z Acc.) – stan po... status post infarctum cerebri status post ictum cerebri status post laesionem medullae spinalis status post meningitidem purulentam Ćwiczenie 52 TRAUMATA 1) fracturae: 2) fractura cum dislocatione a) fractura sine dislocatione b) fractura obliqua c) fractura transversa d) fractura aperta 3) luxatio 4) distorsiones: a) intorsio b) extorsio 5) contusio 6) haematoma
6) blocada articulationis 7) ankyloses: a) ankylosis in flexione b) ankylosis in extensione c) ankylosis in adductione d) ankylosis in abductione
Ćwiczenie 53 A
B tractu urinario decursu morbi myocardii recens abortum spontaneum letalis profundi et superficiales manus dextrae
status post …………. conquassatio …………. decubitus …………. haemorrhagia e …………. microinfarctus …………. complicationes in …………. exitus …………. conquassatio, onis f – zmiaŜdŜenie decubitus, us m – odleŜyna
haemorrhagia, ae f – krwotok Ćwiczenie 54 1) in statu nascendi 2) status praecancerosus 3) restitutio cum defectu 4) casus ad diagnosim 5) ad usum internum 6) ad usum externum 7) therapia sine effectu 8) in situ 9) in tractu 10) status idem 11) status quo ante 12) status quo 13) status praesens
tractus, us m – przewód decursus, us m – przebieg morbus, i m – choroba
a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) k) l) m)
recens, entis – świeźy abortus, us m – poronienie superficialis, e – powierzchowny
przypadek do diagnozy w chwili powstania niecałkowity powrót do stanu pierwotnego stan przedrakowy w miejscu właściwym do uŜytku zewnętrznego stan bez zmian terapia bez efektu stan obecny w trakcie do uŜytku wewnętrznego stan wcześniejszy stan ten sam
© Lucyna Lewandowska
Gen. sing.
I -ae
II -i
III -is
IV -us
V -ei
II
III m, f n -es -a
IV
Nom. plur.
I f -ae
V f -es
m -i
n -a
m -us
n -ua
Ćwiczenie 55 Dopisz rodzaje do rzeczowników. Utwórz pluralis: fibula, ae musculus, i nervus, i coxa, ae collum, i facies, ei plexus, us labium, i tuberculum, i infarctus, us
humerus, i membrum, i ulna, ae decubitus, us radius, i
Ćwiczenie 56 Utwórz liczbę mnogą od wyraŜeń: pars, partis f metastasis, is f os, ossis n crus, cruris n regio, onis f pes, pedis m symptoma, atis n pulmo, onis m femur, oris m adductor, oris m
diagnosis, is f trauma, atis n degeneratio, onis f depressor, oris m corpus, oris n
Ćwiczenie 57 Dopisz końcówki wyrazom w liczbie mnogiej: sing. plur. ulcus durum (ulcus, eris n) – wrzód twardy ulcer... dura – wrzody twarde metastasis neoplasmatica (metastasis, is f) – metastas... neoplasmaticae – przerzuty przerzut nowotworowy nowotworowe oedema inflammatorium (oedema, atis n) – obrzęk oedemat... inflammatoria – obrzęki zapalne zapalny decubitus profundus (decubitus, us m) – odleŜyna decubit... profundi – odleŜyny głębokie głęboka vertebra cervicalis (vertebra, ae f) – kręg szyjny vertebr... cervicales – kręgi szyjne tumor magnus (tumor, oris m) – guz duŜy tumor... magni – guzy duŜe vitium congenitum (vitium, i n) – wada wrodzona viti... congenita – wady wrodzone dolor malignus (dolor, oris m) – ból uciąŜliwy dolor... maligni – bóle uciąŜliwe symptoma accessorium (symptoma, atis n) – symptomat... accessoria – objawy dodatkowe objaw dodatkowy interventio chirurgica (interventio, onis f) – zabieg intervention... chirurgicae – zabiegi chirurgiczne chirurgiczny costa vera (costa, ae f) – Ŝebro prawdziwe cost... verae – Ŝebra prawdziwe Ćwiczenie 58 ossa cranii articulationes manus musculi cervicis laesiones medullae spinalis
varices membri nervi faciei vulnera capitis digiti pedis
Ćwiczenie 59 PoniŜej zamieszczony został fragment tekstu w języku hiszpańskim, dotyczący budowy klatki piersiowej. Wypisz z tekstu podreślone wyrazy w wersji łacińskiej i polskiej. El tórax es la parte del cuerpo humano que está entre la base del cuello y el diafragma. Contiene a los pulmones, al corazón, a grandes vasos sanguíneos como la arteria aorta (ascendente, arco y descendente), a la vena cava inferior, a la cadena ganglionar simpática de donde salen los esplácnicos, la vena ácigos mayor y menor, al esófago, conducto torácico y su división es el mediastino. (http://es.wikipedia.org/wiki/T%C3%B3rax) © Lucyna Lewandowska
PRZYSŁÓWKI antea – wcześniej bilateraliter – obustronnie oblique – skośnie olim – niegdyś partim – częściowo praecipue – zwłaszcza Ćwiczenie 60 operatio recenter facta. infarctus myocardii peractus pneumonia olim peracta tracheotomia olim facta totaliter ad sinistram infarctus, us m – zawał pneumonia, ae f – zap. płuc trachea, ae f – tchawica
probabiliter – prawdopodobnie recenter – świeŜo recte – prosto totaliter – całkowicie transverse – poprzecznie valde – bardzo, mocno
sectio caesarea bis facta praecipue ad dextram status post fracturam tibiae sinistrae peractam cum insufficientia coronaria exacerbata status post operationem recenter factam ad sinistram – po lewej stronie sectio, onis f – cięcie bis – dwa razy
status, us m – stan coronarius, a, um – wieńcowy exacerbatus, a, um – zaostrzony
Ćwiczenie 61 1) Cirrhosis hepatis probabiliter postalcoholica. 2) Pelvis oblique angusta. 3) Dilatatio cordis praecipue sinistri. 4) Paresis extremitatum inferiorum praecipue dextrae. 5) Status post trepanationem cranii recenter factam. 6) Infarctus anaemici renum, lienis et probabiliter hepatis. pelvis, is f – miednica angustus, a, um – wąski dilatatio, onis f – rozszerzenie
extremitas, atis f – kończyna cranium, i n – czaszka anaemicus, a, um – niedokrwienny
ren, renis m – nerka lien, lienis – śledziona et – i
Ćwiczenie 62 1) Arthroplastica totalis (articulationis) coxae sinistrae modo Weller. 2) Atrophia musculorum progressiva gradu maiore. 3) Kyphoscoliosis partis thoracolumbalis columnae vertebralis gradus maioris; deformatio thoracis. 4) Paralysis cerebralis infantilis subsequente hemiparesi dextra spastica, epilepsia, oligophrenia. 5) Paraplegia extremitatum inferiorum gradu levi. 6) Repositio fracturae radii dextri loco typico. 7) Curatio fracturae humeri dextri modo Tylman. atrophia, ae f – zanik cerebralis, e – mózgowy coxa, ae f – biodro curatio, onis f – leczenie deformatio, onis f – zniekształcenie extremitas, atis f – kończyna hemiparesis, is f – niedowład połowiczy humerus, i m – kość ramienna infantilis, e - dziecięcy kyphoscoliosis, is f – tylno-boczne skrzywienie
oligophrenia, ae f – niedorozwój umysłowy pars, partis f – część paralysis, is f – poraŜenie paraplegia, ae f – poraŜenie poprzeczne progressivus, a, um – postępujący radius, i m – k. promieniowa repositio, onis f – nastawienie spasticus, a, um – spastyczny thorax, acis m – klatka piersiowa totalis, e – całkowity
© Lucyna Lewandowska
STOPNIOWANIE NIEREGULARNE znaczenie mały duŜy
positivus parvus, a, um magnus, a, um
comparativus minor, us maior, ius
superlativus minimus, a, um maximus, a, um
STOPNIOWANIE NIEZUPEŁNE comparativus superior, ius - górny, wyŜszy
superlativus supremus, a, um - najwyŜszy
inferior, ius - dolny, niŜszy
infimus (imus), a, um - najniŜszy
anterior, ius – przedni, wcześniejszy
-
posterior, ius - tylny, późniejszy
postremus, a, um - ostatni
interior, ius – głębszy
intimus, a, um - najgłębszy
Ćwiczenie 63 kresa karku najwyŜsza naczynie najgłębsze mięsień najszerszy grzbietu Ŝyły najmniejsze
guzek mniejszy palec najmniejszy pole ostatnie (najdalsze) mięsień najdłuŜszy głowy
Ćwiczenie 64 parvus - ……….
minimus - ……….
aegrotus - ……….
longus - ……….
crassus - ……….
superior - ……….
levis - ……….
posterior - ………. internus - ………. brevis, maximus, parvus, anterior, sanus, externus, inferior, gravis, tenuis
Ćwiczenie 65 a) digitus longissimus manus - ……….. b) glandula maxima cavitatis abdominis - ……….. c) dens postremus - …….. d) vertebrae maiores quam vertebrae cervicales et minores quam vertebrae lumbales - ……… e) arteria maxima - ………. f) os crassissimum et longissimum - ………. g) tria ossa minima - ……… h) substantia durissima organismi hominis - ……… i) musculus latissimus dorsi - ……… glandula, ae f – gruczoł cavitas, atis f – jama abdomen, inis n – brzuch
Ćwiczenie 66 polydactylia pedischisis myosclerosis rhachialgia tendovaginitis megalodynia
dens, dentis m – ząb quam – niŜ tria – trzy
hemimyasthenia arthrometria polyphalangia macropodia meningioma anticorpus
substantia, ae f – substancja durus, a, um – twardy homo, inis m – człowiek
coccycodynia myodegeneratio arthrodysplasia apodia hemivertebra syndactylia
© Lucyna Lewandowska
WAśNIEJSZE PRZEDROSTKI ŁACIŃSKIE I GRECKIE przedrostek a-, abantebicircumdedihemihyperin-, iminterinfraintramono-
znaczenie zaprzeczenie przed dwu dookoła o-, od-, z- (takŜe pogorszenie) dwa razy, podwójnie pół nad w, na, nie- (przeczenie) międzypod wewnątrz jeden
Ćwiczenie 67 posttraumaticus antebrachium pseudograviditas interosseus insufficientia anteflexio intravenosus postoperativus subcutaneus graviditas, atis f – ciąŜa sufficientia, ae f – wydolność flexio, onis f – zgięcie
przedrostek panperipolypostpseudoquadrresemisubsuper- / supratriuni-
znaczenie cały, dot. wszystkiego dookoła wiele porzekomy, fałszywy cztero-, czworoznowu, ponownie pół podnadtrójjedno-
hypertensio pseudoparesis supercilium intervertebralis intracranialis infraclavicularis mononeuritis pancarditis polyneuropathia operatio, onis f – operacja cutis, is f – skóra tensio, onis f – ciśnienie
cilium, i n – rzęsa paresis, is f – niedowład
Ćwiczenie 68 A septum ….ventriculare ….plegia ….neuritis ….cisio tela ….cutanea bursa …patellaris …arthritis ….paresis ganglion ….geminale …brachium sinistrum nervus …geminus
B przegroda międzykomorowa poraŜenie połowiczne zapalenie wielonerwowe cięcie okręŜne tkanka podskórna kaletka nadrzepkowa zapalenie wielostawowe niedowład rzekomy zwój trójdzielny przedramię lewe nerw trójdzielny
© Lucyna Lewandowska
Ćwiczenie 69 hypertensio arterialis monomyositis musculus infraspinatus membrana interossea repositio luxationis musculus biceps femoris casus inoperabilis morbus recidivans hemisphaerium dextrum polyneuropathia musculus semitendinosus discus intervertebralis pseudoparesis degeneratio articulationis reconstructio plastica remissio symptomatum musculus semimembranosus choroba nawracająca, nastawienie zwichnięcia, niedowład rzekomy, mięsień podgrzebieniowy, nadciśnienie tętnicze, mięsień dwugłowy uda, półkula prawa, uszkodzenie wielu nerwów obwodowych, odtworzenie chirurgiczne, błona międzykostna, krąŜek międzykręgowy), jednostronne osłabienie siły mięśniowej, przypadek nieoperacyjny, mięsień półbłoniasty, mięsień półścięgnisty, zwyrodnienie stawu, nawrót objawów. Ćwiczenie 70 - Przetłumacz na język polski wyrazy złoŜone z liczebnikami. triplegia unifocalis digastricus tetraparesis triangularis unilobatus trigemini quadriplegia tricuspidalis biformis bilateralis tetraplegia hexadactylia quadriceps quadriangularis hemisphaerium triceps unilateralis plegia, ae f – poraŜenie geminus, i m – bliźniak hexa- – sześciogr. dactylos – palec gr. sphaira – kula focus, i m – ognisko
angulus, i m - kąt latus, eris n – bok -ceps → caput, itis n – głowa gaster, gastris f – Ŝołądek lobus, i m – płat cuspis, idis f – guzek
Liczebniki główne I II III IV V
unus, a, um duo, duae, duo tres, tria quattuor quinque
- jeden - dwa - trzy - cztery - pięć
© Lucyna Lewandowska
Liczebniki porządkowe I II III IV V
primus, a, um secundus, a, um tertius, a, um quartus, a, um quintus, a, um
Liczebniki wielorakie simplex, icis – pojedynczy duplex, icis – podwójny triplex, icis – potrójny
Ćwiczenie 71 ruptura secunda una operatio articulatio simplex digitus quintus fractura simplex
- pierwszy, a, e - drugi, a, e - trzeci, a, e - czwarty, a, e - piąty, a, e
Liczebniki podziałowe singuli, ae, a – po jednym bini, ae, a – po dwa terni, ae, a – po trzy quaterni, ae, a – po cztery quini, ae, a – po pięć
Przysłówki liczebnikowe semel – raz bis – dwa razy ter – trzy razy quater – cztery razy quinquies – pięć razy
commotus bis percatus ruptura vertebrae quartae status post infarctum ter peractum arteria intercostalis prima
Ćwiczenie 72
cztery palce trzy złamania jedna operacja pięć zmysłów dwie powierzchnie jeden bok sześć kręgów trzy warstwy jedna komora dwa zawały Ćwiczenie 73 ante unam hebdomadem ad duos annos ante unum mensem a tribus hebdomadibus a quinque annis ad mensem septimum ante tres annos
wyraŜenie z liczebnikiem głównym quattuor digiti
wyraŜenie z liczebnikiem porządkowym, polskie tłum. digitus quartus – czwarty palec
a mense secundo post infarctum secundum cum fractura tertia in digito quarto post operationem tertiam inter annum sextum et octavum vitae inter costam quartam et quintam
Ćwiczenie 74 1) Status post infarctum cerebri ante unum annum peractum. Malacia hemispherii sinistri fere completa. 2) Paralysis nervi facialis ad dextram ab V mensibus. 3) Status post operationem aneurysmatis anno 1997 factam. 4) Status post ostitidem tibiae sinistrae ante duos annos peractam. 5) Haematoma genus dextri. Vulnus contusum capitis. Commotio cerebri. Fractura scapulae dextrae et costarum dextrarum III, IV, V, VII. Casus itineralis. © Lucyna Lewandowska
Ćwiczenie 75 specjalizacja
przedmiot badań
cardiologia enterologia osteologia myologia histologia stomatologia urologia gastrologia oncologia laryngologia gerontologia neurologia dermatologia
serce
termin
znaczenie
cardiopathia enterectomia osteomalacia myotomia histotomia stomatorrhagia uropathia gastroscopia oncotherapia laryngitis gerontotherapia neurotomia dermatoplastica
choroba
Ćwiczenie 76
1) per vaginam 2) per rectum 3) per os 4) in vivo 5) in vitro 6) aqua pro iniectione 7) locus recognitionis 8) dolor e stimulo 9) e causa ignota 10) sine causa 11) sub forma (s.f.) 12) ad sinistram (ad sin.) 13) ad dextram (ad dex.) 14) ex tempore 15) dolor spontaneus 16) restitutio ad integrum 17) via intravenosa 18) via intraarterialis 19) via intraarticularis 20) via intramuscularis
a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) k) l) m) n) o) p) q) r) s) t)
woda do wstrzyknięć miejsce rozpoznania na Ŝywym (organizmie, komórce…) pod postacią przez pochwę w naczyniu doświadczalnym (szklanym) bez powodu przez odbyt całkowity powrót do stanu pierwotnego na poczekaniu, doraźnie domięśniowo dotętniczo dostawowo doŜylnie ból na skutek bodźca przez usta ból samoistny z nieznanej przyczyny po lewej stronie
Ćwiczenie 77
hemofobia arachnofobia hippofobia aerofobia odontofobia dysmorfofobia przed psami przed końmi przed rybami przed pająkami przed śmiercią przed bólem przed Bogiem przed kradzieŜą
mykofobia algofobia hydrofobia ichtiofobia agorafobi monofobia przed ptakami wstręt do picia wody przed powietrzem przed lekarzem przed samotnością przed Ŝabami wstręt do grzybów przed widokiem krwi
kynofobia erytrofobia ornitofobia tanatofobia ksenofobia teofobia
klaustrofobia kleptofobia koitofobia jatrofobia batrachofobia kaligynefobia
przed wizytą u stomatologa przed stosunkiem płciowym przed zamkniętymi pomieszczeniami przed obcymi ludźmi przed pięknymi kobietami przed deformacją własnego ciała przed otwartą przestrzenią przed zaczerwienieniem się (zwykle w momencie adolescencji) © Lucyna Lewandowska
Ćwiczenie 78 1) ….. pedibus usque ….. caput – Od stóp do głów. 2) …………. fatum non datur argumentum – Przeciwko losowi nie ma argumentu 3) Nihil novi ……. sole – Nic nowego pod słońcem. 4) ….. gustibus non est disputandum – O gustach nie naleŜy dyskutować. 5) Otium ……. negotium – Odpoczynek po pracy. 6) Amicus certus ……. re incerta cernitur – Prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie. 7) Disce, sed ……. doctis – Ucz się, lecz od uczonych. 8) …………. spem spero – Wbrew nadziei mam nadzieję. 9) ……. casu ……. casum – Od przypadku do przypadku. 10) ……. scientiam ……. salutem aegroti – Przez wiedzę, do zdrowia chorego. 11) ……. mortuis nil nisi bene – O zmarłych nic, chyba Ŝe dobrze. 12) Mens sana ……. corpore sano – W zdrowym ciele, zdrowy duch. 13) ……. aspera ……. astra – Przez trudy do gwiazd. 14) Caecus non iudicat ……. colore – Ślepy nie wypowiada się o kolorze. 15) ……. verbis ……. verbera – Od słów do rękoczynów. 16) Edamus, bibamus, gaudeamus! ……. mortem nulla voluptas - Jedzmy, pijmy, cieszmy się! Po śmierci Ŝadnej przyjemności. Ćwiczenie 79 1) __ __ __9 __ __ __ __ __ vitae magistra est. – Historia jest nauczycielką Ŝycia. 2)
__1 __ __ __ __ __, ergo sum. – Myślę, więc jestem.
3)
__14 __ __ __ __ __ humanum est. – Błądzić jest rzeczą ludzką.
4)
Quo __ __ __4 __ __ ? – Dokąd idziesz?
5)
__ __ __18 __ __ __ __ lente. – Spiesz się powoli.
6)
__ __ __10 __ , vidi, __ __ __ __8 – Przybyłem, zobaczyłem, zwycięŜyłem.
7)
De __ __2 __ __-ibus non est disputandum. – O gustach nie naleŜy dyskutować.
8)
__12 __ __ __ __ novi sub sole. – Nic nowego pod słońcem.
9)
__3 __ __ __ __ manum lavat. – Ręka rękę myje.
10) Homo homini __ __ __13 __ __ – Człowiek człowiekowi wilkiem. 11) __ __ __7 __ sum, humani nil a me alienum puto. – Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce. 12) __ __ __6 __ __ __ __ non grata. – Osoba nieporządana. 13) __ __ __ __5 __-es mutant mores. – Zaszczyty (honor, oris m) zmieniają obyczaje. 14) Ubi concordia, ibi __ __ __15 __ __ __ __ __ – Gdzie zgoda, tam i zwycięstwo. 15) __ __ __ __ __ __ __ __ __11 est mater studiorum. – Powtarzanie jest matką nauk. 16) Per aspera ad __17 __ __ __.__ – Przez trudy do gwiazd. 17) __16 __ __ __ __ diem! – Chwytaj dzień. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
© Lucyna Lewandowska
Ćwiczenie 80 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
1. składa się z głowy, szyi, tułowia i kończyn 2. kość najdłuŜsza i najsilniejsza w organizmie ludzkim 3. dzieli się na sklepienie i podstawę 4. część zewnętrzna skóry 5. miesza pokarm ze śliną 6. po Ŝyciu 11. ojciec medycyny 7. część górna jelita cienkiego 12. e.g.: dwugłowy, skroniowy, piszczelowy 8. łączy gardło z Ŝołądkiem 13. dzieli się na półkule 9. inaczej: cancer 14. największa błona surowicza 10. największy wyrostek kości łokciowej 15. łączy goleń z udem
Ćwiczenie 81 1) CORPUS HOMINIS - ………………………….. składa się w: a) 70% z wody b) 90% z wody c) 95% z wody 2) SKELETON HOMINIS - ………………………….. składa się z: a) 106 kości b) 208 kości c) 412 kości 3) UNGUES - ………………………….. rosną w ciągu miesiąca ok.: a) 2 mm b) 1 mm c) 3 mm 4) CUTIS ………………………….. ta najgrubsza (6 mm) znajduje się na: a) kolanach b) stopach c) łokciach 5) CUTIS NATI - ………………………….. odnawia się co: a) 35 dni b) 2 tygodnie c) 95 dni 6) CAPILLI - ………………………….. dziennie wypada ich człowiekowi ok.: a) 30 b) 50 c) 100 7) PES - ………………………….. b) 25 kości c) 26 kości zbudowana jest z: a) 24 kości 8) COLUMNA VERTEBRALIS - ………………………….. składa się z: a) 33 kręgów b) 34 kręgów c) 35 kręgów © Lucyna Lewandowska
9) MUSCULI - ………………………….. u człowieka jest ich ok.: a) 400 b) 600 c) 800 10) SANGUIS - ………………………….. osoba dorosła ma jej: a) 2,5 litra b) 3 litry c) 5 litrów 11) CELLULAE SANGUINIS - ………………………….. w kaŜdej sekundzie organizm wytwarza ich: a) 3 mln b) 5 tyś. 12) GASTER - ………………………….. w nim papka (pogryziony pokarm) przyjmuje postać płynną w ciągu: a) 3 h b) 7 h c) 9 h 13) INTESTINUM CRASSUM - ………………………….. tutaj niestrawiony pokarm zostaje zamieniony w odchody; trwa to: a) 3 h b) 10 h c) 14 h 14) DENTES - ………………………….. osoba dorosła ma ich: a) 28 b) 30 c) 32
c) 100 tyś.
Ćwiczenie 80 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24) 25)
Ita (est). Recte. / Verum est. Et ita, et non. Hoc excludo. Non intellego. Heus! Ave! Bonum diem! Sit vis vobiscum! Gratias ago. Veniam peto. Salutem tibi/vobis propino! Sedeas/sedeatis quaeso! Quid tibi nomen est? Ubi habitas? Varsoviae habito. Quot annos natus (nata) es? Loquerisne Latine? Quae hora est? Ecce hora! Uxor mea me necabit! Festina! Idea optima est. Certus non sum. Accipe meam condolentiam Ad fundum!
a) Jak masz na imię? b) Niech moc będzie z wami! c) Mieszkam w Warszawie. d) Nie rozumiem. e) Tak (jest). f) Proszę, siadaj/siadajcie! g) Przepraszam. h) Bądź pozdrowiony/a! (formalne) i) I tak, i nie. j) Ile masz lat? k) Gdzie mieszkasz? l) Mówisz po łacinie? m) Hej! Cześć! n) Pospiesz się! o) Nie jestem pewien. p) Dziękuję. q) Miłego dnia! r) To dobry pomysł. s) Prawda. t) Do dna! (na zakończenie toastu) u) Wykluczone. v) Tak późno! śona mnie zabije! w) Która godzina? x) Przyjmij moje współczucia y) Piję twoje/wasze zdrowie!
© Lucyna Lewandowska
SYNONIMY POLSKICH, ŁACIŃSKICH I GRECKICH WYRAśEŃ MEDYCZNYCH POLSKIE barki chrząstka głowa gruczoł piersiowy klatka piersiowa kolano kość kręg kręgosłup łokieć mięsień mózg, mózgowie nerw opona mózgowa palec ręka staw
ŁACIŃSKIE brachium (acromion) cartilago caput mamma pectus genu os, ossis vertebra columna vertebralis cubitus musculus cerebrum nervus mater digitus manus articulatio
GRECKIE omos chondros kephale mastos thorax, thoracos gony osteon spondylos rhachis ankone mys, myos enkephalos neuron meninx, meningis daktylos cheir, cheiros arthron
temat od wyr. gr. omchondrcephalmastthoracgonostespondylrhachanconmyencephalneurmeningdactylcheirarthr-
SKRÓTY skrót a., art. aa. ad dx., ad dex. ad sin. c. dx., dex. in dec. inf. post. qa. s.f. st. post susp. v. vv.
pełne brzmienie w jęz. łacińskim arteria, ae f arteriae (plur.) ad dextram ad sinistram cum (z Abl.) dexter, tra, trum in decursu (z Gen.) inferior, inferius posterior, posterius quoad (z Acc.) sub forma (z Gen.) status post suspectus, a, um; suspicio, onis f vena, ae f venae (plur.)
znaczenie polskie tętnica tętnice po prawej stronie po lewej stronie z prawy, a, e w przebiegu dolny, a, e tylny, a, e w kierunku, co się tyczy pod postacią stan po podejrzany, a, e; podejrzenie Ŝyła Ŝyły
© Lucyna Lewandowska