Dan Hampton Viper Pilot F 16

Copyright © 2012 by Ascalon, LLC. All rights reserved. Copyright for the Polish edition © Wydawnictwo Pascal. Wszelkie prawa zastrzeżone Opublikowano na podstawie umowy z HarperCollins Publishers. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment niniejszej publikacji nie może być reprodukowany, przechowywany bądź rozpowszechniany bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy, za wyjątkiem krótkich fragmentów publikowanych w celach reklamowych lub w recenzjach.

Autor: Dan Hampton Tytuł: Viper Pilot F-16 Tytuł oryginału: Viper Pilot. A Memoir of Air Combat Tłumaczenie: Kamil Lesiew Redakcja: Magdalena Łobodzińska Korekta: Katarzyna Zioła-Zemczak Konsultacja/słowniczek: Bartosz Głowacki Okładka: Mill Studio Zdjęcie na okładce: Nikontiger/iStockphoto, Opracowanie wersji Wiesław Sadłek polskiej mapy: Zdjęcia: archiwum prywatne autora Redaktor prowadząca: Małgorzata Jasińska-Kowynia Redaktor naczelna: Agnieszka Hetnał Redakcja i korekta: Imię Nazwisko Bielsko-Biała 2014 ISBN 978-83-7642-366-1

Wydawca: Wydawnictwo Pascal sp. z o.o. ul. Zapora 25 43-382 Bielsko-Biała

Vi​per. Pi​lot F-16 Da​na Hamp​to​na na​p raw​d ę zro​b ił na mnie wra​że​nie – je​ś li je​s teś we​te​ra​nem, znów bę​‐ dziesz miał spo​c o​ne dło​nie; je​ś li nie, za​p nij pa​s y i przy​g o​tuj się. To peł​ne ak​c ji, praw​d zi​we spoj​rze​nie z bli​‐ ska na współ​c ze​s ną wal​kę my​ś liw​s ką, opo​wie​d zia​ne pro​s to z ka​b i​ny. Fan​ta​s tycz​na lek​tu​ra, pa​s jo​nu​ją​c a od po​c ząt​ku do koń​c a. JACK​SEL BRO​UGH​T ON (eme​ry​t o​w a​n y puł​kow​n ik USAF), od​z na​czo​n y Krzy​ż em Sił Po​w ietrz​‐ nych za nad​z wy​czaj​n e bo​ha​t er​stwo, au​t or Ru​p ert Red Two: A Fi​g h​ter’s Pi​lot Li​fe Vi​per. Pi​lot F-16 jest fan​ta​s tycz​ny. Pod​p uł​kow​nik Dan Hamp​ton ofe​ru​je oso​b i​s ty, szcze​ry do bó​lu, bez​kom​‐ pro​mi​s o​wy wgląd w ży​c ie pi​lo​ta my​ś liw​c a Wojsk Lot​ni​c zych. Czy​ta się świet​nie! DA​LE BROWN (by​ły ka​pi​t an USAF), au​t or Ti​g er’s Claw, be​st​sel​le​ra „New York Ti​m e​sa” Vi​per. Pi​lot F-16 Da​na Hamp​to​na od​d a​je isto​tę ope​ra​c ji my​ś liw​s kich Dzi​kich Ła​s ic. Je​g o wspo​mnie​nia i po​ry​wa​ją​c e przed​s ta​wie​nie mi​s ji bo​jo​wych spra​wi​ły, że nie mo​g łem się od nich ode​rwać. Je​s tem dum​ny, że wal​c zy​łem z „Two Dogs”: to od​waż​ny, zdol​ny, in​te​li​g ent​ny pi​lot my​ś liw​c a – wy​traw​ny wo​jow​nik. DA​VID L. MO​ODY (eme​ry​t o​w a​n y ge​n e​rał bry​ga​dy USAF), pseu​do​n im „Mo​oMan”

DAN HAMP​T ON, Vi​per. Pi​lot F-16 151 misji bojowych 21 potwierdzonych zniszczeń stanowisk ziemia-powietrze 4 Zaszczytne Krzyże Lotnicze z Odznaką Waleczności 1 Purpurowe Serce Z pew​n o​ścią jed​n e z naj​lep​szych wspo​m nień lot​n i​czych, ja​kie na​pi​sa​n o do tej po​ry – Vi​p er. Pi​lot F-16 au​t or​stwa le​gen​dy Wojsk Lot​n i​czych, Da​n a Hamp​t o​n a, jest pa​sjo​n u​ją​cą re​la​cją z pierw​szej rę​ki, któ​ra po​ka​z u​je współ​cze​sną wal​kę po​wietrz​n ą. W la​t ach 1986–2006 ppłk Dan Hamp​t on był jed​n ym z klu​czo​w ych pi​lo​t ów Dzi​kich Ła​sic, eli​t ar​‐ nych eskadr my​śliw​skich Wojsk Lot​n i​czych, któ​rych za​da​n ia uzna​je się za naj​n ie​bez​piecz​n iej​sze we współ​cze​snej wal​ce po​w ietrz​n ej. Ła​si​ce to pierw​sze sa​m o​lo​t y, któ​re wy​sy​ła się do stre​f y dzia​łań wo​jen​n ych. La​t a​ją da​le​ko za li​n ie wro​ga, ce​lo​w o sta​ra​jąc się ścią​gnąć na sie​bie ogień po​ci​sków zie​m ia-po​w ie​t rze i ar​t y​le​rii. Mu​szą zręcz​n ie uni​kać ze​strze​le​n ia – a po​t em wró​cić i znisz​czyć za​gro​ż e​n ie, zo​sta​w ia​jąc nie​bo bez​piecz​n e dla tych, któ​rzy na​dej​dą po nich. Dzi​siaj te nie​z wy​kle waż​n e mi​sje są bar​dziej ry​z y​kow​n e niż bez​po​śred​n ia wal​ka w po​w ie​t rzu z wro​gi​‐

mi sa​m o​lo​t a​m i. Re​kor​do​w a licz​ba ata​ków na ce​le o du​ż ym zna​cze​n iu czy​n i z Hamp​t o​n a naj​‐ bar​dziej sku​t ecz​n e​go pi​lo​t a Dzi​kich Ła​sic w ame​ry​kań​skiej hi​sto​rii. Oto je​go nie​z wy​kła opo​‐ wieść. Na​uczo​n y pi​lo​t a​ż u w mło​dym wie​ku przez oj​ca, Hamp​t on spę​dził dwa​dzie​ścia lat i set​ki go​dzin bo​jo​w ych w naj​bar​dziej roz​po​z na​w al​n ym my​śliw​cu świa​t a: F-16, „Wal​czą​cym So​ko​le” czy też „Vi​pe​rze” (Żmii), jak na​z y​w a​ją go je​go pi​lo​ci. Hamp​t on za​po​cząt​ko​w ał in​w a​z ję na Irak w 2003, pro​w a​dząc pierw​szy klucz my​śliw​ców do ata​ku na Bag​dad. Pod​czas woj​n y uczest​n i​czył w licz​‐ nych wzo​ro​w o prze​pro​w a​dzo​n ych mi​sjach, za któ​re otrzy​m ał czte​ry Za​szczyt​n e Krzy​ż e Lot​n i​‐ cze z Od​z na​ką Wa​lecz​n o​ści, Pur​pu​ro​w e Ser​ce, osiem Me​da​li Lot​n i​czych z Od​z na​ką Wa​lecz​n o​‐ ści, pięć Me​da​li za Chwa​leb​n ą Służ​bę i wie​le in​n ych wy​róż​n ień; ura​t o​w ał przed pew​n ą śmier​cią od​dział pie​cho​t y mor​skiej, nisz​cząc ota​cza​ją​ce ich si​ły wro​ga pod Na​si​rij​ją. Dwa la​t a wcze​śniej, 11 wrze​śnia 2001, oj​ciec Hamp​t o​n a znaj​do​w ał się w Pen​t a​go​n ie w chwi​li ata​ku; nie wie​dząc o tym, Hamp​t on zo​stał wy​sła​n y na ame​ry​kań​skie nie​bo, otrzy​m u​jąc bez​pre​ce​den​so​w y roz​kaz: ze​strze​lić wszel​kie nie​z i​den​t y​f i​ko​w a​n e sa​m o​lo​t y. Hamp​t on la​t ał rów​n ież w klu​czo​w ych mi​‐ sjach pierw​szej woj​n y w Za​t o​ce, słu​ż ył w szta​bie Do​w ódz​t wa Wal​ki Po​w ietrz​n ej pod​czas woj​n y w Ko​so​w ie i zo​stał ran​n y w ata​kach ter​ro​ry​stycz​n ych na Wie​ż e Al-Chu​bar w 1996. Po​n ie​w aż zdal​n ie ste​ro​w a​n e dro​n y szyb​ko wy​pie​ra​ją mi​sje za​ło​go​w e, Vi​per. Pi​lot F-16 mo​ż e być ostat​n im pa​m ięt​n i​kiem praw​dzi​w e​go bo​ha​t e​ra prze​stwo​rzy. Wcią​ga​ją​cy i bez​kom​pro​m i​so​‐ wo za​baw​n y, da​je wgląd w her​m e​t ycz​n y świat pi​lo​t ów my​śliw​ców i współ​cze​sną wal​kę po​‐ wietrz​n ą. Eme​ry​t o​w a​n y pod​puł​kow​n ik Wojsk Lot​n i​czych USA DAN HAMP​T ON ukoń​czył Szko​łę Uzbro​je​‐ nia My​śliw​skie​go Wojsk Lot​n i​czych USA, Szko​łę Top Gun Ma​ry​n ar​ki Wo​jen​n ej USA oraz Szko​łę Ope​ra​cji Spe​cjal​n ych Wojsk Lot​n i​czych USA. Zdo​byw​ca licz​n ych na​gród za in​n o​w a​cje tak​t ycz​n e, był pio​n ie​rem tak​t y​ki wal​ki po​w ietrz​n ej, któ​ra sta​ła się obec​n ie stan​dar​dem, sze​ścio​krot​n ie wy​bra​n y Pi​lo​t em-In​struk​t o​rem Ro​ku w swo​jej eska​drze. Hamp​t on słu​ż ył w szta​bie Do​w ódz​‐ twa Wal​ki Po​w ietrz​n ej w Lan​gley (w sta​n ie Wir​gi​n ia) pod​czas woj​n y w Ko​so​w ie w 1999 i za​pla​‐ no​w ał kam​pa​n ię NA​TO, któ​ra znisz​czy​ła obro​n ę prze​ciw​lot​n i​czą ju​go​sło​w iań​skiej ar​m ii wo​kół Sa​ra​je​w a. Ab​sol​w ent Tek​sań​skie​go Uni​w er​sy​t e​t u Rol​n i​czo-Tech​n icz​n e​go, opu​bli​ko​w ał ar​t y​ku​ły w „The Jo​ur​n al of Elec​t ro​n ic De​f en​se”, „Air For​ce Ma​ga​z i​n e” i cza​so​pi​śmie „Air​po​w er”, a tak​ż e kil​ka utaj​n io​n ych prac tak​t ycz​n ych w „Fi​gh​t er We​a pons Re​v iew” Wojsk Lot​n i​czych USA.

Od autora Na​pi​sa​łem tę książ​kę sam. Od​t wo​rze​n ie scen wal​ki w Vi​p er. Pi​lot F-16 nie by​ło trud​n e – utkwi​ły mi w pa​m ię​ci na do​bre. Po​rów​n a​łem jed​n ak wszyst​kie da​t y, cza​sy i sy​gna​ły wy​w o​ław​cze z ra​‐ por​t a​m i lo​t ów i mi​sji, a tak​ż e z pod​su​m o​w a​n ia​m i wy​w ia​dow​czy​m i. Wszyst​kie te wy​da​rze​n ia od​t aj​n io​n o i moż​n a je zwy​kle zna​leźć, w tej czy in​n ej for​m ie, w po​w szech​n ie do​stęp​n ych źró​‐ dłach. Po​uf​n e in​f or​m a​cje nie są oma​w ia​n e wprost z oczy​w i​stych wzglę​dów bez​pie​czeń​stwa. Do​‐ ty​czy to tech​n icz​n ych spe​cy​f i​ka​cji ty​pów uzbro​je​n ia, tak​t y​ki i moż​li​w o​ści sa​m o​lo​t u. Gdzie jest to nie​z będ​n e, po​ja​w ia​ją się praw​dzi​w e imio​n a pi​lo​t ów, za​w sze za wy​raź​n ą zgo​dą bez​po​śred​‐ nio za​in​t e​re​so​w a​n ych. W po​z o​sta​łych przy​pad​kach ko​rzy​stam z pseu​do​n i​m ów i sy​gna​łów wy​‐ wo​ław​czych. Urząd Se​kre​t a​rza Wojsk Lot​n i​czych do​ko​n ał wła​sne​go nie​z a​leż​n e​go prze​glą​du tej książ​ki i za​t wier​dził ją do pu​bli​ka​cji w nie​z mie​n io​n ej for​m ie. Dan Hampton

Viper Pilot F-16

Prolog

Anioł śmierci

24 marca 2003 Na​s i​rij​j a, Irak

– No już… no już… Za​ci​sną​łem zę​by. Z tru​dem roz​luź​n ia​jąc szczę​ki, cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę 1) jesz​cze bar​dziej i skie​ro​w a​łem nos F-16 o kil​ka stop​n i w kie​run​ku zie​m i. Gdy Vi​per opa​dał po​w o​li ku za​ku​rzo​n e​‐ mu brą​z o​w e​m u mę​t li​ko​w i, po​czu​łem dziw​n e ner​w o​w e skrę​ca​n ie w kisz​kach.

1) Otwar​cie prze​pust​ni​cy (prze​sta​wie​nie dźwi​gni ste​r o​wa​nia do przo​du) po​wo​du​je zwięk​sze​nie mo​cy (cią​gu) sil​ni​k a, a za​mknię​cie (prze​sta​wie​nie dźwi​gni do ty​łu) – zmniej​sze​nie mo​cy (cią​gu) sil​ni​k a (przyp. Bar​t osz Gło​wac​k i).

– Do wszyst​kich „Gra​czy”, do wszyst​kich „Gra​czy”… tu LU​GER go​t o​w y do alar​m o​w e​go bez​‐ po​śred​n ie​go wspar​cia lot​n i​cze​go. Wszyst​kie for​m a​cje zdol​n e do CAS2) (Clo​se Air Sup​port, bez​‐ po​śred​n ie wspar​cie lot​n i​cze), zgło​sić się do LU​GER-a na In​dy​go Sie​dem… Po​w ta​rzam: wszyst​kie for​m a​cje zdol​n e do CAS, zgło​sić się do LU​GER-a na In​dy​go Sie​dem. Pro​ce​du​ra CAS w to​ku. LU​‐ GER bez od​bio​ru.

2) Po​mo​cą w ob​ja​śnie​niu akro​ni​mów i żar​go​nu lot​ni​cze​go słu​ży słow​ni​czek na koń​cu książ​k i.

Spoj​rza​łem na stos ma​t e​ria​łów za​da​n io​w ych le​ż ą​cych na mo​ich ko​la​n ach. W ży​ciu nie sły​‐ sza​łem o In​dy​go Sie​dem, mia​łem jed​n ak kar​t ę łącz​n o​ści, któ​ra teo​re​t ycz​n ie po​w in​n a za​w ie​rać wszyst​kie czę​sto​t li​w o​ści we wszech​świe​cie przy​pi​sa​n e dla da​n ej mi​sji.

Pie​przyć to. Ko​lej​n a cho​ler​n a czę​sto​t li​w ość, któ​rej nie mam. Prze​kli​n am kre​t y​n ów, któ​rzy zaj​m o​w a​li się pla​n o​w a​n iem mi​sji sześć mie​się​cy przed woj​n ą. Żło​pa​li ka​w ę, sie​dzie​li na tył​kach i spło​dzi​li ogrom​n ą ilość ma​t e​ria​łów, z cze​go dzie​w ięć​dzie​siąt pro​cent by​ło do ni​cze​go. Zna​łem kil​ku z nich. Łeb​scy go​ście, lecz tak bar​dzo prze​ko​n a​n i o wła​snej ra​cji, że nie chcie​li słu​chać ja​kich​kol​w iek su​ge​stii. Efek​t y mó​w i​ły sa​m e za sie​bie. Nie mia​łem na​w et po​rząd​n ej ma​‐ py Ira​ku w du​ż ej ska​li, a do mi​sji CAS nie po​czy​n io​n o zu​peł​n ie żad​n ych przy​go​t o​w ań. By​łem Dzi​ką Ła​si​cą (Wild We​a sel), po​lu​ją​cą na po​ci​ski zie​m ia-po​w ie​t rze – bez​po​śred​n ie wspar​cie lot​n i​‐ cze nie by​ło na​szym pod​sta​w o​w ym za​da​n iem. Jed​n ak ci z nas, któ​rzy wal​czy​li w pierw​szej woj​n ie nad Za​t o​ką Per​ską al​bo w Ko​so​w ie, wie​dzie​li le​piej. Gdy od​dzia​ły na zie​m i po​t rze​bo​w a​ły po​m o​cy, każ​dy do​stęp​n y my​śli​w iec miał się tam zna​leźć – i to szyb​ko. Pa​li​w o… Pa​li​w o… zie​lo​n e sym​bo​le mi​ga​ły po​środ​ku mo​je​go HUD-a (he​a ds up di​splay, wskaź​‐ ni​ka prze​z ier​n e​go). Wy​łą​cza​jąc je, wpro​w a​dzi​łem szyb​ko no​w ą mi​n i​m al​n ą ilość pa​li​w a. O wie​le mniej​szą. To mo​gło po​w strzy​m ać sy​gnał ostrze​gaw​czy przed za​w ra​ca​n iem mi gło​w y, ale nie wpom​po​w a​ło do mo​ich zbior​n i​ków ko​lej​n e​go li​t ra JP-8. W do​dat​ku po​peł​n i​łem cięż​ki grzech – kto nie ma dość pa​li​w a, by do​koń​czyć za​da​n ie, mu​si wra​cać do ba​z y. Pro​ste. Al​bo i nie. To był pią​t y dzień woj​n y nad Za​t o​ką Per​ską. Od​dział 3. Ba​t a​lio​n u 2. Puł​ku Pie​cho​t y Mor​skiej zo​stał od​cię​t y na pół​n oc od Na​si​rij​ji w po​łu​dnio​w ym Ira​ku. We​z wa​li alar​m o​w e bez​po​śred​n ie wspar​cie lot​n i​cze, co ozna​cza​ło, że wszyst​kie my​śliw​ce, któ​re mo​gły za​re​a go​w ać, mia​ły prze​‐ rwać wy​ko​n y​w a​n e mi​sje i po​gnać na od​siecz. To by​ła do​słow​n ie spra​w a ży​cia i śmier​ci. Mo​ją „czwór​kę” (klucz czte​rech my​śliw​ców), po​słu​gu​ją​cą się sy​gna​łem wy​w o​ław​czym RO​‐ MAN 75, na​t ych​m iast skie​ro​w a​n o, że​by​śmy spró​bo​w a​li wy​ko​n ać za​da​n ie i ura​t o​w ać ma​ri​n es. Pech chciał, że w na​szą stro​n ę nad​cią​ga​ła wła​śnie naj​w ięk​sza w ostat​n ich cza​sach bu​rza pia​sko​‐ wa. Dwa klu​cze my​śliw​ców nie prze​bi​ły się przez nią, a więc nie zna​la​z ły też na​szej pie​cho​t y. Nie ro​bi​łem so​bie więk​szych na​dziei. To jed​n ak by​ła woj​n a, mu​sia​łem dzia​łać. – RO​MAN… RO​MAN… tu CHIE​FTA​IN… po​w iedz… CHIE​FTA​IN to ten od​dział ma​ri​n es, któ​ry we​z wał bez​po​śred​n ie wspar​cie lot​n i​cze. Trzesz​‐ czą​ce ra​dio buch​n ę​ło wy​m ow​n ym ło​sko​t em bro​n i ma​szy​n o​w ej w tle. Z tru​dem prze​łkną​łem śli​n ę. Wie​dzia​łem, o co py​t a​ją. „Gdzie je​steś, do cho​le​ry?”. „Cze​m u to tak dłu​go trwa?”. „Mu​sisz zja​w ić się tu TE​RAZ al​bo nas wszyst​kich za​ła​t wią”. Ob​li​z a​łem war​gi, czu​jąc, jak mój ję​z yk szo​ru​je o spierzch​n ię​t ą skó​rę, któ​ra nie tknę​ła wo​dy od nie​m al ośmiu go​dzin. – CHIE​FTA​IN… CHIE​FTA​IN… RO​MAN 75 ata​ku​je od po​łu​dnia… sześć​dzie​siąt se​kund. Po​łu​dnio​w y Irak jest pa​skud​n y. Bez dwóch zdań. Spo​glą​da​jąc na sze​ro​ką rów​n i​n ę Me​z o​po​‐ ta​m ii, nie po raz pierw​szy za​sta​n a​w ia​łem się, dla​cze​go ni​g​dy nie je​dzie​m y na woj​n ę w ja​kieś ład​n iej​sze miej​sca? Do Lich​t en​ste​inu, do Ir​lan​dii al​bo na Ber​m u​dy. Dzi​siaj był tu je​dy​n ie brą​z o​w y mę​t lik. Po​strzę​pio​n a nie​bie​sko-zie​lo​n a bruz​da Eu​f ra​t u przy​‐ ga​sła, jak​by ktoś na​krył ją prze​z ro​czy​stą brą​z o​w ą na​rzu​t ą. Zie​m ia na wschód od rze​ki, w stro​‐ nę gra​n i​cy z Ira​n em, zwy​kle wy​da​w a​ła się zie​lo​n a i dość uro​dzaj​n a. Te​raz spo​w i​ja​ły ją od​cie​n ie bło​t a. Nie​po​ko​ił mnie ho​ry​z ont, po​n ie​w aż znik​n ął za sza​ro​brą​z o​w ą ścia​n ą, któ​ra kłę​bi​ła się od

po​łu​dnio​w e​go za​cho​du, okry​w a​jąc Irak zło​w iesz​czą po​m ro​ką. Da​lej na za​chód nie​bo po​czer​n ia​‐ ło od zie​m i aż do wy​so​ko​ści po​n ad pięt​n a​stu ty​się​cy me​t rów. Słoń​ce by​ło wy​bla​kłą pla​m ą po​‐ ma​rań​czy, le​d​w ie wi​docz​n ą przez za​sło​n ę pia​sku. Ro​z ej​rza​łem się po ka​bi​n ie – tu re​gu​lu​jąc ja​kieś usta​w ie​n ie, tam spraw​dza​jąc in​n e. Na pra​‐ wej kon​so​li, ale da​le​ko z ty​łu le​ż a​ła płó​cien​n a tor​ba, mniej wię​cej wiel​ko​ści pu​deł​ka na bu​t y. By​ły w niej za​strze​ż o​n e ta​śmy z taj​n y​m i in​f or​m a​cja​m i i dys​kiet​ka z da​n y​m i sa​m o​lo​t u oraz do​‐ dat​ko​w e wo​recz​ki na mocz i tro​chę żar​cia. Roz​pią​łem ją i po​ło​ż y​łem bli​ż ej, że​bym – wie​le go​‐ dzin póź​n iej – mógł się​gnąć do środ​ka jed​n ą rę​ką. Za​w sze nie​cier​pli​w ie wy​glą​da​łem chwi​li, kie​‐ dy bę​dę miał oka​z ję coś prze​gryźć. Jak​by w na​gro​dę za to, że uda​ło mi się po​z o​stać przy ży​ciu. Mój my​śli​w iec zszedł po​n i​ż ej dwóch ty​się​cy me​t rów, a ja jesz​cze raz zer​k​n ą​łem na zło​w ro​‐ gie nie​bo wo​kół mnie. Bu​rza pia​sko​w a by​ła tuż-tuż. Jej front nad​cią​gnął z po​łu​dnio​w e​go za​‐ cho​du, otu​la​jąc wszyst​ko brą​z o​w ym ca​łu​n em. Odłą​czy​łem się od sa​m o​lo​t ów nu​m er trzy i czte​‐ ry, zo​sta​w ia​jąc je​dy​n ie mo​je​go skrzy​dło​w e​go, by krą​ż ył po​n ad re​jo​n em ce​lu. Nie by​ło po​t rze​by, że​by​śmy obaj by​li tam w do​le. – RO​MAN… RO… W gło​sie wy​su​n ię​t e​go kon​t ro​le​ra na​pro​w a​dza​n ia po​brzmie​w a​ła pa​n i​ka, a ja po​ko​n a​łem na szczę​ście prze​m oż​n ą chęć po​chy​le​n ia sa​m o​lo​t u na nos i rzu​ce​n ia się lo​t em nur​ko​w ym do wal​ki. Nie po​m ógł​bym im, sam da​jąc się za​bić. Gdy​bym wi​dział zie​m ię, by​ło​by ina​czej, lecz ku​rza​w a zu​peł​n ie unie​m oż​li​w ia​ła na​t ych​m ia​sto​w y atak. Włą​czy​łem mi​kro​f on, mó​w i​łem wy​raź​n ie i bez​n a​m ięt​n ie. Li​czy​łem, że spo​koj​n y, pew​n y głos do​brze im zro​bi, na​w et je​śli sam nie czu​łem się już tak pew​n ie. Pi​lo​ci my​śliw​ców są wy​‐ śmie​n i​t y​m i ak​t o​ra​m i. – CHIE​FTA​IN… po​t wierdź, że na dro​dze nie ma żad​n ych na​szych jed​n o​stek. Po​w ta​rzam… po​t wierdź, że na dro​dze nie ma żad​n ych na​szych. – Po​t wier​dzam! Po​t wier​dzam… wszy​scy na​si… dro​dze… na wschód od dro​gi… W od​po​w ie​dzi „klik​n ą​łem” kil​ka ra​z y prze​łącz​n i​kiem mi​kro​f o​n u, a gdy ku​rza​w a po​ły​ka​ła ma​szy​n ę, włą​czy​łem wskaź​n ik uzbro​je​n ia po​w ie​t rze-zie​m ia i wy​bra​łem je​den z dwóch na​pro​‐ wa​dza​n ych na pod​czer​w ień po​ci​sków AGM-65G Ma​v e​rick, pod​w ie​szo​n ych pod skrzy​dła​m i. Du​ż e by​ły. Ja​kieś dwie​ście sie​dem​dzie​siąt ki​lo​gra​m ów każ​dy – zdol​n e do pre​cy​z yj​n e​go na​‐ pro​w a​dza​n ia się na cel po​przez śle​dze​n ie róż​n i​cy cie​pła (lub bra​ku cie​pła) wo​kół nie​go. – Ożeż kur​w a… Ga​pi​łem się na wskaź​n ik, wi​dząc to, co wi​dział Ma​v e​rick, czy​li gów​n o – wy​bla​kłe do resz​t y, ni​czym ka​n ał te​le​w i​z yj​n y, któ​ry za​prze​stał nada​w a​n ia w chmu​rze brą​z o​w e​go śnie​ż e​n ia. Ty​siąc dwie​ście me​t rów… i dzie​w ięć ki​lo​m e​t rów do ce​lu. Nie​w ie​le cza​su. Szyb​ko prze​łą​czy​łem na dru​gi po​cisk. To sa​m o. – Szlag… Za​w ie​w a​ją​cy pia​sek nie po​m a​gał, lecz nie da​w ał się aż tak we zna​ki, mi​m o to z fru​stra​cji wal​n ą​łem w osło​n ę prze​ciw​od​bla​sko​w ą – mia​łem ty​le na gło​w ie, że za​po​m nia​łem o za​cho​dzą​‐ cym słoń​cu. Po​ci​ski na​pro​w a​dza​n e na pod​czer​w ień dzia​ła​ły świet​n ie w no​cy, bo w za​sa​dzie śle​‐ dzi​ły kon​t ra​sty, a nie ob​raz w pa​śmie wi​dzial​n ym, ale kie​dy słoń​ce wscho​dzi​ło lub za​cho​dzi​ło, przez ja​kiś czas – przed i po – wszyst​ko mia​ło tę sa​m ą tem​pe​ra​t u​rę (chy​ba że by​ło ogrze​w a​n e we​w nętrz​n ie). Tak zwa​n e „przej​ście do​bo​w e” by​ło nie​unik​n io​n e i nie​m al za​w sze za​bu​rza​ło ob​‐

raz wi​dzia​n y w pod​czer​w ie​n i. Dla​t e​go w ta​kich chwi​lach ko​rzy​sta​li​śmy z in​n e​go uzbro​je​n ia. Tyl​ko że ja mia​łem je​dy​n ie dział​ko, a to ozna​cza​ło zej​ście bar​dzo ni​sko. I bar​dzo bli​sko. Ale lu​dzie umie​ra​li. Na​si lu​dzie. Wy​prę​ż y​łem się na​przód w uprzę​ż y fo​t e​la wy​rzu​ca​n e​go i opa​da​łem da​lej. Dzie​w ięć​set me​t rów. Pra​w ie dzie​w ięć​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i co​raz ni​ż ej. Wbi​łem wzrok w ra​dio​w y​so​ko​ścio​m ierz, któ​ry po​da​w ał mi cy​f ro​w y od​czyt ak​t u​a l​n ej wy​so​ko​ści nad zie​‐ mią. Zba​w ie​n ie w mro​ku al​bo przy złej po​go​dzie. Jak te​raz. Mo​ż e kurz prze​rze​dzi się na do​le. Na​bra​łem po​w ie​t rza i zi​gno​ro​w a​łem wa​lą​ce ser​ce. Do​‐ słow​n ie ło​m o​t a​ło mi w pier​si. Sło​w o ho​n o​ru. – RO​MAN… RO​MAN… Tur​ba​n y prze​szły dro​gę… są… są… cze​kaj! „Tur​ba​n y” to skrót od nie​po​praw​n e​go po​li​t ycz​n ie okre​śle​n ia „tur​ba​n o​gło​w i”, w tym wy​pad​‐ ku ozna​cza​ją​cy irac​ką ar​m ię. Pró​bo​w a​łem znów ob​li​z ać war​gi, ale zre​z y​gno​w a​łem. Cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę jesz​cze bar​dziej i wy​pu​ści​łem ha​m ul​ce are​ody​n a​m icz​n e, że​by spo​w ol​n ić F-16, gdy scho​dzi​łem po​n i​ż ej sze​ściu​set me​t rów. Tam! Za​m ru​ga​łem kil​ka ra​z y, że​by upew​n ić się, że nie mam przy​w i​dzeń. Ciem​n iej​szy brąz. Ska​‐ ły i brzyd​kie zie​lo​n e krza​ki, któ​ry​m i upstrzo​n y był Irak. Zie​m ia! Pa​t rząc przed sie​bie przez wskaź​n ik prze​z ier​n y, mo​m en​t al​n ie usta​w i​łem pod​po​w iedź kur​su na je​dy​n ą po​z y​cję, któ​rą do​sta​łem. Sześć ki​lo​m e​t rów. Zer​k​n ą​łem szyb​ko na RWR (Ra​dar War​n ing Re​ce​iver, układ ostrze​ga​ją​cy o opro​m ie​n io​w a​‐ niu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą). Na szczę​ście nie wy​świe​t lał żad​n ych sy​gna​łów emi​sji ra​da​rów – ani po​ci​sków na​pro​w a​dza​n ych ra​da​ro​w o, ani ar​t y​le​rii prze​ciw​lot​n i​czej. Rzecz ja​sna, nie wy​‐ chwy​cił​by po​ci​sków na pod​czer​w ień ani kil​ku​set ka​ła​szy tam w do​le, ale i ta​kie do​bre wie​ści by​‐ ły lep​sze niż żad​n e. Wy​rów​n u​jąc lot my​śliw​ca na trzy​stu me​t rach, scho​w a​łem ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e i pchną​łem prze​pust​n i​cę na ty​le, by utrzy​m ać pręd​kość sied​m iu​set pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. To po​z wa​la​ło mi na szyb​kie ma​n ew​ry bez po​chła​n ia​n ia tej reszt​ki pa​li​w a, któ​ra mi zo​sta​ła. – RO​MAN… oni… po​z y​cja… mię​dzy dro​gą a wzgó​rzem… Trans​m i​sja by​ła znie​kształ​co​n a i peł​n a szu​m ów. Wzgó​rze? Ja​kie wzgó​rze? Je​go ra​dio strasz​n ie na​w a​la​ło. Ko​lej​n a rzecz, któ​rą moż​n a zrzu​cić na bu​rzę pia​sko​w ą. – … wszyst​ko na dro​dze… po​w ta​rzam… za​bij wszyst​ko na dro​dze! – RO​MAN 75 po​t wier​dza. A więc na dro​dze nie by​ło żad​n ych swo​ich, a ja mia​łem li​cen​cję na za​bi​ja​n ie. A oto i dro​ga. Sza​ra nit​ka wi​ją​ca się z pół​n o​cy na po​łu​dnie. Obrze​ż a by​ły nie​rów​n e, a nad wszyst​kim wi​‐ ro​w ał kurz. Pod​sze​dłem pod ką​t em z po​łu​dnio​w e​go wscho​du i prze​chy​la​jąc sa​m o​lot na skrzy​dło, usta​w i​łem kurs na cel. Spo​glą​da​jąc w dół na wy​świe​t lacz nad le​w ym ko​la​n em, znów wi​dzia​łem to, co wi​dział po​cisk Ma​v e​rick. Nic. Pie​przo​n e nic.

Gdy pod​n io​słem wzrok, z ku​rza​w y na​gle wy​ło​n i​ła się irac​ka ko​lum​n a. Z miej​sca prze​łą​czy​‐ łem się na wal​kę ma​n ew​ro​w ą, wy​świe​t li​łem sym​bo​lo​gię dział​ka i po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos. Ale za póź​n o. Wi​dzia​łem po​jaz​dy wro​ga, prze​m kną​łem nad kil​ko​m a trans​por​t e​ra​m i opan​ce​rzo​n y​m i i ma​są bie​gną​cych syl​w e​t ek. Jak wy​glą​da​łem w ich oczach, nie mia​łem po​ję​cia, a ca​ły ob​szar znik​n ął za mną po trzech se​kun​dach. Na​ci​ska​jąc przy​cisk OZNACZ na kla​w ia​t u​rze pod mo​im HUD-em, za​krę​ci​łem ostro na za​‐ chód. – CHIE​FTA​IN… CHIE​FTA​IN… RO​MAN 75 od​le​ciał na za​chód… po​n ow​n y atak za dzie​w ięć​‐ dzie​siąt se​kund… z pół​n o​cy. Nie od​po​w ie​dział. Ce​dząc przez zę​by prze​kleń​stwa, zo​sta​w i​łem cel wprost za so​bą i po​le​cia​łem na za​chód. Wi​‐ docz​n ość by​ła do du​py, lecz wy​da​w a​ło mi się, że wi​dzia​łem za​okrą​glo​n y ka​w a​łek wznie​sie​n ia i ja​kiś ruch. To mu​szą być ma​ri​n es. Trzy​m aj​cie się, chło​pa​ki… Przy​cisk OZNACZ to by​ło coś! Gdy go wci​sną​łem, kom​pu​t e​ro​w a ma​gia F-16, ni​czym pi​n ez​ka na ma​pie wska​z a​ła na zie​m i punkt, nad któ​rym prze​la​t y​w a​łem. Wy​ge​n e​ro​w a​ła sze​ro​kość i dłu​gość geo​gra​f icz​n ą oraz pod​po​w ie​dzi kur​su i od​le​gło​ści do ce​lu. Tę funk​cję stwo​rzo​n o z my​ślą o ta​kich wła​śnie sy​t u​a cjach. Te​raz wie​dzia​łem do​kład​n ie, gdzie są Ira​kij​czy​cy – i jak ich za​a ta​ko​‐ wać. W od​le​gło​ści sied​m iu ki​lo​m e​t rów od ce​lu wznio​słem się na sześć​set me​t rów i od​sze​dłem na pół​n oc. Chcia​łem le​cieć łu​kiem, do​pó​ki nie znaj​dę dro​gi, a po​t em za​a ta​ko​w ać tył kon​w o​ju przy po​m o​cy dział​ka. W ży​ciu nie za​uwa​ż ą, jak nad​la​t u​ję w tej ku​rza​w ie. – RO​MAN 2… 1 na VIC​TOR. – Zdła​w i​łem prze​pust​n i​cę i spoj​rza​łem na ma​le​ją​cy od​czyt sta​‐ nu pa​li​w a. – Słu​cham, 1 – mój skrzy​dło​w y na​dal był gdzieś tam w gó​rze, na szczę​ście. – We​z wij LU​GER-a i niech spro​w a​dzi tan​ko​w iec moż​li​w ie naj​da​lej na pół​n oc. Spo​t kaj się z nim i zo​stań w po​bli​ż u. LU​GER był krą​ż ą​cym AWACS-em (air​bor​n e war​n ing and con​t rol sys​t em, lot​n i​cze sta​n o​w i​‐ sko wcze​sne​go ostrze​ga​n ia i kie​ro​w a​n ia). Teo​re​t ycz​n ie wie​dział, gdzie ope​ru​ją w da​n ej chwi​li wszyst​kie my​śliw​ce i tan​kow​ce. Teo​re​t ycz​n ie. – 2 przyj​m u​je – zuch chło​pak. Żad​n ych py​t ań i ga​dek. Do​dał je​dy​n ie: „Tu w gó​rze ro​bi się lek​kie gów​n o”. – 1 przyj​m u​je… Mu​szę po​n o​w ić atak. Spo​t kaj tan​ko​w iec. Masz zgo​dę, zjeż​dżaj. Te​raz na​praw​dę by​łem sam. Mój skrzy​dło​w y prze​n o​sił po​ci​ski prze​ciw​ra​dio​lo​ka​cyj​n e, zu​peł​‐ nie bez​u​ż y​t ecz​n e w tej sy​t u​a cji, więc mógł rów​n ie do​brze po​le​cieć po pa​li​w o. Nie spo​dzie​w a​łem się, że​by tan​ko​w iec wle​ciał na te​ren Ira​ku, lecz war​t o by​ło spró​bo​w ać. Od​pi​n a​jąc prze​po​co​n ą ma​skę, któ​ra opa​dła mi na po​li​czek, ro​z ej​rza​łem się do​oko​ła. Co ja bym dał za łyk wo​dy. – RO​MAN… RO​MAN… tu CHIE​FTA​IN… – ra​dio znów za​hu​cza​ło. – Po​ru​sza​ją​ce się… po​jaz​‐ dy… dro​ga. Trans​por​t e​ry opan​ce​rzo​n e i cię​ż a​rów​ki… w si​le ba​t a​lio​n u… Był zdy​sza​n y, a gdy się roz​łą​czył, sły​sza​łem od​głos strza​łów z cięż​kiej bro​n i. Jed​n ej z na​‐ szych, mia​łem na​dzie​ję.

Nie​ca​łe osiem ki​lo​m e​t rów. Cel mia​łem te​raz z ty​łu za le​w ym ra​m ie​n iem, cał​ko​w i​cie prze​sło​n ię​t y ku​rzem. Tro​chę mnie też rzu​ca​ło na bo​ki – na fron​cie bu​rzy wiał po​ry​w i​sty wiatr. Aha, i zie​m ia znów znik​n ę​ła. Świet​n ie, kur​w a, po pro​stu świet​n ie. Nie mo​głem jed​n ak cze​kać ani chwi​li dłu​ż ej. Wzno​sząc się, wy​ko​n a​łem ostry zwrot z du​‐ żym prze​cią​ż e​n iem i wy​sze​dłem na po​łu​dnio​w y wschód. Wie​dzia​łem, że prze​t nę dro​gę pod ką​‐ tem, ale je​śli Ira​kij​czy​cy mnie za​uwa​ż ą, mo​ż e na chwi​lę zo​sta​w ią ma​ri​n es w spo​ko​ju. Wy​ko​n u​jąc becz​kę, wy​świe​t li​łem sym​bo​lo​gię dział​ka i przy​pią​łem ma​skę tle​n o​w ą. – CHIE​FTA​IN… RO​MAN pod​cho​dzi od pół​n o​cy… trzy​dzie​ści se​kund. – RO​MAN… bo​ską… po​spiesz… I znów się roz​łą​czył. Na mi​łość bo​ską, po​spiesz się. Le​cę, ko​le​go… trzy​m aj się. Za​go​t o​w a​łem się i ca​łe zmę​cze​n ie ule​cia​ło. Tam na do​le by​li ame​ry​kań​scy ma​ri​n es wal​czą​‐ cy o swo​je ży​cie. Go​ście jak ja, z miast ta​kich jak mo​je, któ​rzy mie​li mat​ki, dziew​czy​n y i dzie​ci. Pie​przyć to. Pchną​łem prze​pust​n i​cę i po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos. Na wy​so​ko​ści trzy​stu me​t rów wciąż nie wi​dzia​łem zie​m i, gdyż po​go​da ca​ły czas się po​gar​‐ sza​ła. Od​cho​dząc lek​ko na le​w o, opa​dłem na sto pięć​dzie​siąt me​t rów i zwol​n i​łem do sied​m iu​set pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Brą​z o​w y tu​m an wa​lił o ka​bi​n ę, a pia​sek ob​le​piał każ​dą część sa​m o​lo​t u, któ​ra nie by​ła opły​w o​w a. Jak lód. Brą​z o​w y, su​chy lód. Co za dziw​n e miej​sce. Trzy ki​lo​m e​t ry od ce​lu zni​ż y​łem się na sześć​dzie​siąt me​t rów, mo​dląc się, że​by nie by​ło tam żad​n ych wież ani prze​w o​dów, w któ​re mógł​bym ude​rzyć. Dział​ko by​ło go​t o​w e, a ja… Mam cię! Dro​ga. Trzy​m a​jąc się pro​sto, prze​krzy​w i​łem szy​ję w bok, że​by spoj​rzeć po​z a HUD i zrów​n a​łem się z dro​gą. – RO​MAN… RO​MAN… wię​cej cię​ż a​ró​w ek… z pół​n o​cy… my… oto​cze​n i – ma​ri​n e brzmiał tak, jak​by był tuż obok mnie. Wy​da​w ał się wy​stra​szo​n y. – Da​w aj… da​w aj… – wy​m ru​cza​łem, sta​ra​jąc się coś zo​ba​czyć. Na​gle na skra​ju wzro​ku po​ja​w ił się kan​cia​sty kształt… i na​stęp​n y. Cię​ż a​rów​ki! Wiel​kie woj​‐ sko​w e cię​ż a​rów​ki! Ze dwa​dzie​ścia, zmie​rza​ją​cych jed​n a za dru​gą na po​łu​dnie ku ma​ri​n es. Wy​‐ pa​dłem z ku​rza​w y ni​czym anioł ze​m sty. Na​dal uważ​n ie ob​ser​w u​jąc wskaź​n i​ki, le​w ą rę​ką do​t kną​łem głów​n e​go prze​łącz​n i​ka uzbro​‐ je​n ia. Daw​n o za​ko​rze​n io​n e zwy​cza​je wzię​ły gó​rę, a ja usta​w i​łem się na sa​m ym koń​cu sze​re​gu po​jaz​dów. By​łem mniej niż trzy ki​lo​m e​t ry od naj​bliż​sze​go. Po​chy​la​jąc sa​m o​lot na nos, po​z wo​li​łem, że​by okrąg śle​dze​n ia ce​lu po​ko​ły​sał się w do​le mo​je​‐ go HUD-a. Po​m ysł był ta​ki, że​by opa​dać ku zie​m i, pod​czas gdy kół​ko – prze​w i​dy​w a​n y punkt tra​f ie​n ia, zwa​n y „pe​pe​t e” – bę​dzie uno​sić się w stro​n ę ce​lu. Na​le​ż a​ło z chi​rur​gicz​n ą pre​cy​z ją ko​ry​go​w ać ce​lo​w a​n ie oraz pręd​kość lo​t u i umie​ścić go na ty​le bli​sko, by zli​kwi​do​w ać obiekt. By​ło też do​brze nie za​bić sa​m e​go sie​bie, ude​rza​jąc w zie​m ię z pręd​ko​ścią dwu​stu pięć​dzie​się​ciu me​‐ trów na se​kun​dę. Gdy zsze​dłem po​n i​ż ej trzy​dzie​stu me​t rów, „pe​pe​t e” wciąż jesz​cze spo​ro bra​ko​w a​ło do cię​‐

ża​rów​ki, więc od​chy​li​łem się lek​ko i, ste​ru​jąc ręcz​n ie, unio​słem nie​co nos sa​m o​lo​t u – a za​ra​z em dział​ko – w kie​run​ku ce​lu. W chwi​li, gdy ma​ły zie​lo​n y okrąg do​t knął wiel​kiej tyl​n ej kla​py, wci​‐ sną​łem spust pra​w ym pal​cem wska​z u​ją​cym. „BU​URR​RPPP”. Sa​m o​lot prze​chy​la się na skrzy​dła, gdy dział​ko Ga​t lin​ga wy​plu​w a kil​ka​set 20-mi​li​m e​t ro​w ych po​ci​sków. Na​t ych​m iast wy​rwa​łem, a po​t em za​n ur​ko​w a​łem, mie​rząc w śro​dek kon​w o​ju. „BU​URR​RPPP”. Wy​ko​n u​jąc becz​kę na wzno​sze​n iu, za​krę​ci​łem w pra​w o i prze​chy​li​łem się na jed​n o skrzy​‐ dło, le​cąc na ży​let​kę wzdłuż ko​lum​n y. Syl​w et​ki zbie​ga​ły z dro​gi w obie stro​n y, ska​cząc za krza​‐ ki al​bo do ro​w ów. By​łem tak ni​sko, że wi​dzia​łem ma​łe irac​kie fla​gi na​m a​lo​w a​n e na drzwiach po​jaz​dów. I wte​dy za​czę​ło się ro​bić na​praw​dę go​rą​co. Gru​py żoł​n ie​rzy od​w ró​ci​ły się, a ja wy​raź​n ie wi​dzia​łem, jak pod​n o​szą broń. Pa​rę se​kund póź​n iej za​czę​li do mnie strze​lać – jak nic by​łem w ich za​się​gu. „BIN​GO… BIN​GO… BIN​GO…”. VMS, czy​li układ ostrze​ga​n ia gło​sem, zwa​n y też Zrzę​dli​w ą Zu​z ą, za​czął na mnie krzy​czeć z po​w o​du ni​skie​go po​z io​m u pa​li​w a. W tym sa​m ym mo​m en​cie wy​bu​chły dwie cię​ż a​rów​ki na ty​łach kon​w o​ju. Śmi​ga​jąc wzdłuż dro​gi na le​d​w ie trzy​dzie​stu me​t rach, wdep​n ą​łem pe​dał ster kie​run​ku, znów prze​chy​li​łem sa​‐ mo​lot na skrzy​dło i wznio​słem się na ja​kieś dzie​w ięć​dzie​siąt me​t rów. – CHIE​FTA​IN… RO​MAN 75 od​la​t u​je na po​łu​dnie i za​chód… po​jaz​dy pło​n ą. Ko​lum​n a sta​n ę​ła w miej​scu. – RO​MAN… za​a ta​kuj ich jesz​cze raz … uderz… Tur​ba​n y są… – i znów za​m arł w trzesz​czą​cym szu​m ie. Wie​dzia​łem, że nie zo​sta​ło mi dość pa​li​w a, że​by znów od​le​cieć tak da​le​ko i po​n o​w ić atak. Mi​m o to, kie​dy czo​ło kon​w o​ju mi​n ę​ło mo​je le​w e skrzy​dło, od​w ró​ci​łem się i wbi​łem w nie wzrok, wpa​t ru​jąc się tak moc​n o, że łza​w i​ły mi oczy. Gdy za​czę​ło zni​kać w ciem​n ym sza​le​ją​cym pia​sku, pchną​łem prze​pust​n i​cę do przo​du, wy​rwa​łem pro​sto w gó​rę i od​bi​łem na pra​w o nie​m al na ple​cach. Wy​ko​rzy​stu​jąc sześć​dzie​siąt me​t rów, któ​re zy​ska​łem, za​n ur​ko​w a​łem ku zie​m i i po​‐ jaz​do​w i na cze​le irac​kiej ko​lum​n y. To był trans​por​t er opan​ce​rzo​n y pro​duk​cji ro​syj​skiej. On też mnie zo​ba​czył. Co​f a​jąc prze​pust​n i​cę, wy​ko​n a​łem ślizg na skrzy​dło i wy​rów​n a​łem lot, a to coś otwo​rzy​ło do mnie ogień. Po​dwój​n a li​n ia zie​lo​n ych smu​ga​czy prze​szła łu​kiem po mo​jej le​w ej i za​czę​ła się wstrze​li​w ać, kie​dy strze​lec le​piej mi się przyj​rzał. Zi​gno​ro​w a​łem to i usta​w i​łem skrzy​dła po​z io​m o, po​z wa​la​jąc „pe​pe​t e” zbli​ż yć się do ce​lu. By​‐ łem dość bli​sko, by za​uwa​ż yć, że strze​lec nie no​si heł​m u i ma wą​sy. Gdy „pe​pe​t e” do​się​gło przed​n ie​go zde​rza​ka trans​por​t e​ra, znów na​ci​sną​łem spust. „BU​URR​RPPP”. Po​jazd znik​n ął w na​głym roz​pry​sku zie​m i i iskier. Gdy wznio​słem się i znów wy​ko​n a​łem wy​w rót, zer​k​n ą​łem na licz​n ik PO​Z O​STA​ŁA ILOŚĆ AMU​N I​CJI, a po​t em na ra​dio​‐ wy​so​ko​ścio​m ierz. Zo​sta​ło mniej niż sto na​boi, a ja by​łem nie​ca​łe czter​dzie​ści pięć me​t rów nad zie​m ią. Nie by​ło cza​su na fi​n e​z ję, więc po pro​stu prze​su​n ą​łem ręcz​n ie „pe​pe​t e” na czo​ło​w ą cię​ż a​‐ rów​kę i po raz ostat​n i otwo​rzy​łem ogień.

„BU​URRP”. I dział​ko za​t rzy​m a​ło się z dy​go​t em, gdy zsze​dłem po​n i​ż ej pięt​n a​stu me​t rów. Za​krę​ca​jąc ostro na za​chód, kop​n ą​łem pe​dał ste​ru, że​by utrud​n ić wszyst​kim ce​lo​w a​n ie. Ścią​gną​łem drą​ż ek, spoj​rza​łem przez pra​w e ra​m ię i wła​śnie wte​dy cię​ż a​rów​ka wy​bu​chła, try​‐ ska​jąc ty​sią​ca​m i po​ci​sków. Wzdry​gną​łem się in​stynk​t ow​n ie. Je​den po​cisk z dział​ka mu​siał tra​f ić na​stęp​n ą cię​ż a​rów​kę w rzę​dzie, bo ona też po​szła z dy​m em. Gdy zie​m ia roz​pły​n ę​ła się w brą​‐ zo​w ej po​m ro​ce, wi​dzia​łem po​z o​sta​łe cię​ż a​rów​ki sta​cza​ją​ce się z dro​gi do ro​w u. Kil​ka ra​z y prze​łkną​łem śli​n ę, że​by choć tro​chę zwil​ż yć gar​dło, wy​bra​łem punkt w ko​ry​t a​rzu tan​ko​w a​n ia TWITCH i roz​po​czą​łem sta​łe wzno​sze​n ie. – CHIE​FTA​IN… RO​MAN od​la​t u​je na za​chód… Bin​go… Win​che​ster i RTB. To skró​t o​w y spo​sób po​z wa​la​ją​cy po​w ie​dzieć, że opusz​czam re​jon ce​lu bez pa​li​w a i uzbro​je​‐ nia, i wra​cam do ba​z y (RTB, re​t urn to ba​se). To jed​n ak by​ło bez zna​cze​n ia, bo nikt nie od​po​‐ wie​dział, a ja mia​łem in​n e zmar​t wie​n ia na gło​w ie. Po​n ad sie​dem​set ki​lo​gra​m ów pa​li​w a. By​łem tak znacz​n ie po​n i​ż ej Bin​go, że nie mia​łem pew​n o​ści, czy do​t rę do gra​n i​cy, a co do​‐ pie​ro do wy​su​n ię​t ej ba​z y za​pa​so​w ej w Ku​w ej​cie. Za​bez​pie​cza​jąc uzbro​je​n ie i ob​ser​w u​jąc wskaź​‐ ni​ki sil​n i​ka, że​by upew​n ić się, że nie zła​pa​łem zbłą​ka​n ej ku​li czy dwóch, czu​łem zim​n y pot. Wzno​sząc się po​w y​ż ej dwóch ty​się​cy czte​ry​stu me​t rów, wzią​łem kurs na po​łu​dnio​w y za​chód ku gra​n i​cy i prze​bi​łem się do czy​ste​go nie​ba. Nie​w ie​le rze​czy w mo​im ży​ciu wy​glą​da​ło le​piej niż te pu​ste prze​stwo​rza. Znów opusz​cza​jąc ma​skę, po​t ar​łem oczy i nie​go​lo​n ą od kil​ku dni bro​‐ dę. – RO​MAN 2… 1 na Vic​t or – włą​czy​łem mi​kro​f on i cze​ka​łem. Bez od​po​w ie​dzi. Zmie​n i​łem czę​sto​t li​w o​ści i spró​bo​w a​łem z AWACS-em. – LU​GER… tu RO​MAN 75. I znów, bez od​po​w ie​dzi. Mu​sia​łem pod​jąć de​cy​z ję. Mo​ż e ostat​n ią. Ko​ry​t arz tan​ko​w a​n ia był ja​kieś dwie​ście dwa​dzie​‐ ścia ki​lo​m e​t rów przede mną, ale nie mia​łem gwa​ran​cji, że znaj​dę tam tan​ko​w iec, któ​ry – gdy​‐ by w ogó​le uda​ło mi się do​t rzeć – bę​dzie mieć za​pas pa​li​w a w zbior​n i​kach. A wte​dy bę​dę miał prze​sra​n e. Mniej wię​cej w ta​kiej sa​m ej od​le​gło​ści, na le​w o ode mnie był Ku​w ejt, a w nim kil​ka baz, do któ​rych mo​głem praw​do​po​dob​n ie do​le​cieć i wy​lą​do​w ać, bez kon​t ak​t u z AWACS-em nie mo​‐ głem jed​n ak wie​dzieć, któ​re by​ły otwar​t e lub przy​n aj​m niej w na ty​le do​brym sta​n ie, że​by wy​‐ lą​do​w ać. Za​t em tak czy owak mia​łem prze​sra​n e. Co za gów​n ia​n y dzień. By​łem przy​pię​t y w ka​bi​n ie my​śliw​ca od prze​szło ośmiu go​dzin i pięć ra​z y uzu​peł​n ia​łem pa​‐ li​w o. Spo​dzie​w a​łem się nor​m al​n ej sze​ścio​go​dzin​n ej mi​sji i nie za​bra​łem wy​star​cza​ją​co du​ż o je​‐ dze​n ia ani wo​dy. Bo​lał mnie ty​łek, a oczy szczy​pa​ły. Pod​krę​ci​łem ogrze​w a​n ie, bo prze​po​co​n y kom​bi​n e​z on lot​n i​czy przy​pra​w iał mnie o dresz​cze.

Zdjęcie zrobione w czasie operacji Pustynna burza

La​t a​łem w po​n ad stu mi​sjach, za​n im ta woj​n a się za​czę​ła, a wal​ka nie by​ła dla mnie pierw​‐ szy​z ną. Mia​łem garść wstęg i me​da​li (łącz​n ie z Pur​pu​ro​w ym Ser​cem) z kam​pa​n ii w po​przed​n ich kon​f lik​t ach, a do cza​su przej​ścia w stan spo​czyn​ku przy​z na​n o mi czte​ry Za​szczyt​n e Krzy​ż e Lot​n i​cze z od​z na​cze​n iem za wa​lecz​n ość – je​den za I woj​n ę nad Za​t o​ką Per​ską i trzy za mo​je za​słu​gi pod​czas II woj​n y w Ira​ku. To wszyst​ko by​ła jed​n ak prze​szłość al​bo do​pie​ro przy​szłość. Na ra​z ie, nie​opo​dal na za​cho​dzie, nad​cią​gał pręd​ko je​den z praw​dzi​w ych kosz​m a​rów na​t u​ry. Ham​s in, bu​rza pia​sko​w a, zło​w iesz​cza fa​la roz​cią​ga​ją​ca się na pół​n oc i po​łu​dnie jak okiem się​‐ gnąć. Nie​bo nad bu​rzą znik​n ę​ło. To by​ło prze​ra​ż a​ją​ce. Ulga, któ​rą przez chwi​lę czu​łem, ule​cia​ła. Bu​rza ta​ka jak ta mo​gła uzie​m ić każ​dy sa​m o​lot na kon​t y​n en​cie, a ja uświa​do​m i​łem so​bie, że mo​ż e to przez nią nikt się do mnie nie ode​z wał. Nie​przy​jem​n a myśl. Znów prze​ły​ka​jąc śli​n ę, wy​sze​dłem na po​n ad czte​ry i pół ty​sią​ca me​t rów i uj​rza​łem roz​po​star​t y przede mną brą​z o​w y dy​w an. Gdy​bym osią​gnął osiem lub dzie​w ięć ty​się​‐ cy me​t rów, mógł​bym po​szy​bo​w ać do gra​n i​cy i w osta​t ecz​n o​ści ka​t a​pul​t o​w ać się nad przy​ja​‐ znym ob​sza​rem. Jak już wspo​m i​n a​łem, to był gów​n ia​n y dzień. A jesz​cze się nie skoń​czył.

1

NBJK

„No, bez jaj, kur​w a” – to okrzyk bo​jo​w y Dzi​kich Ła​sic, po​lu​ją​cych na po​ci​ski ra​kie​t o​w e zie​m iapo​w ie​t rze (z-p). Pierw​szych pi​lo​t ów wy​sy​ła​n ych do stre​f y woj​n y. Lu​dzi, któ​rzy z pre​m e​dy​t a​cją ścią​ga​ją na sie​bie ogień nie​przy​ja​ciół na zie​m i, a po​t em tro​pią i nisz​czą sta​n o​w i​ska PZR-ów (prze​ciw​lot​n i​czych ze​sta​w ów ra​kie​t o​w ych), czy​n iąc nie​bo bez​piecz​n ym dla sa​m o​lo​t ów i śmi​‐ głow​ców nad​la​t u​ją​cych póź​n iej. By​łem dum​n y, że je​stem jed​n ym z nich. Wia​do​m o, jak każ​dy pi​lot my​śliw​ca F-16, la​t a​łem w swo​jej ka​rie​rze w wie​lu mi​sjach in​n e​go ty​pu, lecz za​w sze cią​gnę​ło mnie z po​w ro​t em do Ła​‐ sic. Cze​m u? Bo tam jest ca​ła ak​cja. Po​lo​w a​n ie na sta​n o​w i​ska PZR-ów to naj​n ie​bez​piecz​n iej​sze za​da​n ie, przed któ​rym sto​ją dzi​siej​si pi​lo​ci my​śliw​ców, ro​bo​t a trud​n iej​sza i bar​dziej ry​z y​kow​n a niż ze​strze​li​w a​n ie wro​gich jed​n o​stek. Ma​jąc na kon​cie sto pięć​dzie​siąt je​den mi​sji bo​jo​w ych, dwa​dzie​ścia je​den po​t wier​dzo​n ych znisz​czeń sta​n o​w isk PZR-ów, je​de​n a​ście znisz​czo​n ych sa​‐ mo​lo​t ów (na zie​m i, nie​ste​t y) plus wie​le czoł​gów, cię​ż a​ró​w ek, ar​t y​le​rii, ude​rzeń na ce​le o stra​‐ te​gicz​n ym zna​cze​n iu i ma​sę in​n ych ope​ra​cji, zo​sta​łem okrzyk​n ię​t y naj​bar​dziej za​bój​czą Dzi​ką Ła​si​cą la​t a​ją​cą na F-16CJ w Woj​skach Lot​n i​czych USA. Że​by na​praw​dę zro​z u​m ieć to, co kie​dyś ro​bi​łem, i jak się tam zna​la​z łem, mu​si​cie po​jąć sa​‐ mą mi​sję. Za​n im więc pój​dzie​m y krok da​lej – krót​ka lek​cja hi​sto​rii. Kie​dy lu​dzie po​łą​czy​li la​t a​n ie z pro​w a​dze​n iem woj​n y, in​n i lu​dzie od ra​z u pró​bo​w a​li ich ze​‐ strze​lić. Już pod​czas woj​n y se​ce​syj​n ej, gdy si​ły zbroj​n e Unii ko​rzy​sta​ły z ba​lo​n ów do ob​ser​w a​cji ru​chów wro​gich jed​n o​stek, strzel​cy wy​bo​ro​w i Kon​f e​de​ra​cji na​t ych​m iast za​czę​li do nich ce​lo​w ać. Pięć lat póź​n iej, w trak​cie woj​n y fran​cu​sko-pru​skiej, Niem​cy za​m on​t o​w a​li na koń​skim za​przę​‐ gu ma​łe dzia​ło – tyl​ko i wy​łącz​n ie po to, że​by dziu​ra​w ić fran​cu​skie ba​lo​n y. W cza​sie I woj​n y świa​t o​w ej, wraz z roz​w o​jem lot​n ic​t wa tak​t ycz​n e​go, do​ko​n ał się tak​ż e ana​lo​gicz​n y po​stęp w środ​kach obro​n y prze​ciw​lot​n i​czej. Przed grud​n iem 1914 groź​ba nie​m iec​‐ kich na​lo​t ów bom​bo​w ych na Lon​dyn tak bar​dzo nie​po​ko​iła bry​t yj​skie Kró​lew​skie Woj​ska Lot​n i​‐ cze (RAF), że opra​co​w a​ły 37-mi​li​m e​t ro​w e dział​ko pom-pom (na​z wa​n e tak z po​w o​du od​gło​su, któ​ry wy​da​je). W czerw​cu 1917 ich ostroż​n ość oka​z a​ła się słusz​n a – czter​n a​ście po​kry​t ych sklej​ką nie​m iec​kich bom​bow​ców Go​t ha V prze​t o​czy​ło się nad Lon​dy​n em z pręd​ko​ścią stu pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i zrzu​ci​ło bom​by. Wśród stu sześć​dzie​się​ciu je​den ofiar by​ło czter​dzie​‐ ścio​ro ośmio​ro dzie​ci, któ​re zgi​n ę​ły w znisz​czo​n ym przed​szko​lu. W cią​gu na​stęp​n ych dwu​n a​stu

mie​się​cy ze​strze​lo​n o dwa​dzie​ścia osiem ta​kich „cięż​kich” bom​bow​ców, co po​w strzy​m a​ło na​lo​t y. Te mi​sje, choć nie​po​z or​n e – bio​rąc pod uwa​gę dzi​siej​sze stan​dar​dy – za​po​cząt​ko​w a​ły erę obro​‐ ny po​w ietrz​n ej. W mia​rę roz​w o​ju tech​n o​lo​gii sto​so​w a​n ej w sa​m o​lo​t ach, uzbro​je​n ie opra​co​w a​n e do ich nisz​‐ cze​n ia rów​n ież sta​ło się bar​dziej sku​t ecz​n e. Broń, któ​ra mo​gła strą​cić drew​n ia​n e bom​bow​ce le​‐ cą​ce pro​sto i po​z io​m o z pręd​ko​ścią stu pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, by​ła bez​rad​n a wo​‐ bec o wie​le szyb​szych i zwrot​n iej​szych sa​m o​lo​t ów z cza​sów II woj​n y świa​t o​w ej. Trze​ba by​ło wpro​w a​dzić pre​cy​z yj​n iej​sze urzą​dze​n ia ce​low​n i​cze, któ​re mo​gły po​ra​dzić so​bie z bar​dziej agre​‐ syw​n y​m i ce​la​m i. Bry​t yj​czy​cy opra​co​w a​li w koń​cu prze​licz​n ik Ker​ri​so​n a – choć nie​sku​t ecz​n y prze​ciw​ko my​śliw​com (słu​ż ył do śle​dze​n ia bom​bow​ców), był pierw​szym w peł​n i zauto​m a​t y​z o​‐ wa​n ym sys​t e​m em kie​ro​w a​n ia ogniem. Po​stęp do​t y​czył rów​n ież uzbro​je​n ia. Pa​ra​dok​sal​n ie, dwa naj​lep​sze ty​py AAA (an​t i-air​craft ar​t il​le​ry, ar​t y​le​rii prze​ciw​lot​n i​czej) po​w sta​ły w pań​stwach neu​t ral​n ych. Szwedz​ka fir​m a Bo​f ors wy​pro​du​ko​w a​ła 40-mi​li​m e​t ro​w y mo​del, któ​ry do​w o​dził, że lek​kie szyb​ko​strzel​n e dział​ka mo​gą być uży​t ecz​n e z punk​t u wi​dze​n ia tak​t y​ki. Bo​f ors sta​n o​w ił też ży​w y przy​kład „neu​t ral​n o​ści biz​‐ ne​so​w ej”, sprze​da​jąc swo​ją broń za​rów​n o pań​stwom Osi, jak i alian​t om. Na​w ia​sem mó​w iąc, czło​w ie​kiem, któ​ry prze​sta​w ił Bo​f or​sa z pro​duk​cji sta​li su​ro​w ej na wy​rób uzbro​je​n ia, był Al​f red No​bel, wy​n a​laz​ca dy​n a​m i​t u. Ten sam, któ​ry ufun​do​w ał słyn​n e Na​gro​dy No​bla – tak​ż e po​ko​jo​‐ wą… 20-mi​li​m e​t ro​w e dział​ka Oer​li​kon szwaj​car​skiej kon​struk​cji by​ły zaś wy​ko​rzy​sty​w a​n e ze spo​rym po​w o​dze​n iem w cza​sie woj​n y przez ma​ry​n ar​ki wo​jen​n e USA oraz Wiel​kiej Bry​t a​n ii ja​‐ ko broń prze​ciw​lot​n i​cza krót​kie​go za​się​gu. Co cie​ka​w e, od​m ia​n y te​go dzia​ła sta​n o​w i​ły uzbro​je​‐ nie dwóch naj​lep​szych my​śliw​ców po stro​n ie Osi: ja​poń​skie​go Mit​su​bi​shi Ze​ro i Mes​ser​sch​m it​t a 109 nie​m iec​kiej Luft​w af​f e. Niem​cy opra​co​w a​li też Flie​ger​f au​sty, bo​daj​ż e pierw​sze PZR-y. By​ły to prze​n o​śne wy​rzut​‐ nie, wy​glą​da​ją​ce jak dział​ka Ga​t lin​ga i wy​strze​li​w u​ją​ce ręcz​n ie kie​ro​w a​n e 20-mi​li​m e​t ro​w e po​‐ ci​ski ra​kie​t o​w e. Po​chod​n ą wiel​kich ra​kiet V-2, któ​ry​m i ostrze​li​w a​n o bry​t yj​skie mia​sta i fa​bry​ki, by​ła Was​ser​‐ fall. Mia​ła ste​ro​w a​n y ra​dio​w o układ ce​low​n i​czy, wy​ko​rzy​stu​ją​cy me​t o​dę ręcz​n e​go kie​ro​w a​n ia po li​n ii ob​ser​w a​cji. Ozna​cza​ło to, że ope​ra​t or mu​siał ręcz​n ie śle​dzić cel i kie​ro​w ać po​ci​skiem aż do mo​m en​t u je​go uchwy​ce​n ia. Ra​kie​t a opra​co​w a​n a ja​ko od​po​w iedź na stra​t e​gicz​n e za​gro​ż e​n ie ze stro​n y przy​t ła​cza​ją​cej prze​w a​gi li​czeb​n ej ame​ry​kań​skich bom​bow​ców oka​z a​ła się wiel​kim fia​skiem. Od koń​ca woj​n y ko​re​a ń​skiej do po​cząt​ku woj​n y w Wiet​n a​m ie do​ko​n ał się ogrom​n y po​stęp tech​n icz​n y za​rów​n o w lot​n ic​t wie, jak i uzbro​je​n iu. W re​z ul​t a​cie po​ja​w i​ły się no​w e mi​sje bo​jo​w e dla lot​n ic​t wa, w tym bez​po​śred​n ie wspar​cie lot​n i​cze i pre​cy​z yj​n e bom​bar​do​w a​n ie z du​ż ej wy​‐ so​ko​ści. Trze​ba też wspo​m nieć o sa​m o​lo​cie roz​po​z naw​czym U-2, któ​ry mógł ope​ro​w ać wy​ż ej, niż wy​n o​sił za​sięg ja​kie​go​kol​w iek dzia​ła i wy​ż ej, niż ja​ki​kol​w iek my​śli​w iec mógł do​le​cieć. Ta​kie moż​li​w o​ści mia​ły po​z wo​lić mu na dzia​ła​n ie rów​n ież po​z a za​się​giem po​ci​sków zie​m ia-po​w ie​‐ trze. 9 kwiet​n ia 1960 pró​bo​w ał to udo​w od​n ić ame​ry​kań​ski pi​lot na​z wi​skiem Bob Eric​son, gdy po prze​kro​cze​n iu gór Pa​m i​ru wle​ciał na te​ren Związ​ku So​w iec​kie​go. Ani my​śliw​ce MiG, ani dzia​ła

i ty​sią​ce ro​syj​skich prze​kleństw nie zdo​ła​ły strą​cić go z nie​ba. Spo​koj​n ie prze​le​ciał nad czte​re​‐ ma naj​w raż​liw​szy​m i ce​la​m i w po​sia​da​n iu So​w ie​t ów, w tym – co dość za​baw​n e – nad ich cen​‐ trum prób po​ci​sków zie​m ia-po​w ie​t rze w Sza​ry​sza​ga​n ie. Jed​n ak kil​ka ty​go​dni póź​n iej, 1 ma​ja, in​n y pi​lot U-2 nie miał ty​le szczę​ścia, a na​z wi​sko Fran​cis Ga​ry Po​w ers z dnia na dzień sta​ło się zna​n e w każ​dym ame​ry​kań​skim do​m u. Ku zdzi​‐ wie​n iu Wojsk Lot​n i​czych i CIA je​go sa​m o​lot zo​stał ze​strze​lo​n y przez kil​ka po​ci​sków ra​kie​t o​‐ wych na​z y​w a​n ych przez Ro​sjan S-753). NA​TO, by zmy​lić wszyst​kich, ochrzci​ło je SA-2 Gu​ide​li​n e, na​w ią​z u​jąc w ten spo​sób do ist​n ie​ją​ce​go fak​t ycz​n ie ze​sta​w u SA-14), roz​m iesz​czo​n e​go wo​kół Mo​skwy w ce​lu po​w strzy​m a​n ia ame​ry​kań​skich bom​bow​ców B-52.

3) Ko​lej​ne wer​sje ze​sta​wu S-75 no​si​ły na​zwy Dźwi​na, De​sna i Woł​chow (przyp. BG).

4) Ozna​cze​nie so​wiec​k ie PZR-ów to S-25 (przyp. BG).

Dłu​ga na po​n ad dzie​sięć me​t rów i ma​ją​ca sześć​dzie​siąt cen​t y​m e​t rów śred​n i​cy SA-2 mo​gła osią​gnąć pręd​kość prze​kra​cza​ją​cą Ma3 (trzy​krot​n a pręd​kość dźwię​ku, czy​li trzy ty​sią​ce sześć​set sie​dem​dzie​siąt pięć ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę), wzno​sząc się na oko​ło dwa​dzie​ścia czte​ry ty​sią​ce me​t rów. Je​śli ten po​n ad​dwu​t o​n o​w y słup te​le​f o​n icz​n y tra​f ił w sa​m o​lot, nie by​ło cze​go zbie​rać. Na szczę​ście dla Ga​ry’ego Po​w er​sa ze​sta​w om na​pro​w a​dza​n ym ra​dio​lo​ka​cyj​n ie da​le​ko by​ło do do​sko​n a​ło​ści. W cza​sach lamp elek​t ro​n o​w ych i su​w a​ków lo​ga​ryt​m icz​n ych – a nie mi​kro​czi​‐ pów i su​per​kom​pu​t e​rów – ob​li​cze​n ie na​sta​w y ognia na sa​m o​lot od​rzu​t o​w y, le​cą​cy je​de​n a​ście ki​lo​m e​t rów nad zie​m ią nie by​ło ła​t wą spra​w ą. W od​róż​n ie​n iu od my​śliw​ców, bom​bow​ce i sa​‐ mo​lo​t y roz​po​z naw​cze w ro​dza​ju U-2 la​t a​ły jed​n ak po ele​ganc​kich, prze​w i​dy​w al​n ie pro​stych to​‐ rach, co z pew​n o​ścią po​m o​gło trzem po​ci​skom zde​t o​n o​w ać na ty​le bli​sko Po​w er​sa, że​by go strą​‐ cić, nie uni​ce​stwia​jąc, na szczę​ście, sa​m o​lo​t u ani je​go sa​m e​go. Ame​ry​ka​n in zo​stał uję​t y i upo​‐ ko​rzo​n y, lecz osta​t ecz​n ie wró​cił do do​m u ży​w y. In​n y pi​lot U-2, ma​jor Ru​dolph An​der​son, nie miał ta​kie​go szczę​ścia. W paź​dzier​n i​ku 1962 zgi​n ął nad Ku​bą, tra​f io​n y przez ten sam ze​staw SA-2. W cią​gu dwóch lat znacz​n ie udo​sko​n a​lo​‐ no je​go układ śle​dze​n ia ce​lu – wy​strze​lo​n y z Ku​by po​cisk roz​t rza​skał U-2 ma​jo​ra An​der​so​n a. Te wy​da​rze​n ia zmu​si​ły w koń​cu Pen​t a​gon do po​w aż​n ej re​f lek​sji nad elek​t ro​n icz​n y​m i środ​‐ ka​m i prze​ciw​dzia​ła​n ia. Obej​m o​w a​ły one od​bior​n i​ki ostrze​ga​ją​ce o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​‐ lo​ka​cyj​n ą, mó​w ią​ce pi​lo​t o​w i, że jest ce​lem, wy​rzut​n i​ki flar i di​po​li (pa​sków fo​lii), któ​re po​w in​n y zmy​lić ukła​dy śle​dzą​ce, a tak​ż e za​sob​n i​ki z wy​po​sa​ż e​n iem za​kłó​ca​ją​cym do za​dań ofen​syw​‐ nych, zdol​n e unie​m oż​li​w ić dzia​ła​n ie nie​przy​ja​ciel​skich ra​da​rów al​bo obro​n ić przed ni​m i. Do tej po​ry środ​ki te by​ły pry​m i​t yw​n e lub w ogó​le nie ist​n ia​ły. Nad​szedł czas, by Pen​t a​gon za​czął nad ni​m i pra​co​w ać. We wcze​snych la​t ach sześć​dzie​sią​t ych Wiet​n am był na li​ście „gów​n o mnie to ob​cho​dzi” każ​‐ de​go Ame​ry​ka​n i​n a, a do 1963 pre​z y​dent John F. Ken​n e​dy pu​blicz​n ie opo​w ia​dał się za wy​co​f y​‐ wa​n iem Sta​n ów Zjed​n o​czo​n ych z Azji Po​łu​dnio​w o-Wschod​n iej. Nie​ste​t y, za​n im zdo​ła​li​śmy się

wy​n ieść z Wiet​n a​m u, na po​cząt​ku sierp​n ia 1964, dwa ame​ry​kań​skie nisz​czy​cie​le – Mad​d ox i Tur​ner Joy – zo​sta​ły „za​a ta​ko​w a​n e” w Za​t o​ce Ton​kiń​skiej. Pre​z y​dent Lyn​don John​son miał te​‐ raz pre​t ekst, że​by ru​szyć na woj​n ę, a pod​ję​t a 7 sierp​n ia Re​z o​lu​cja Ton​kiń​ska upraw​n ia​ła do dzia​łań bo​jo​w ych bez wy​po​w ie​dze​n ia woj​n y przez Kon​gres. Choć teo​ria, że pół​n oc​n o​w iet​n am​‐ ska ar​m a​da zło​ż o​n a z łó​dek rzecz​n ych za​a ta​ko​w a​ła dwa ame​ry​kań​skie nisz​czy​cie​le by​ła ra​czej ab​sur​dal​n a, pre​z y​dent mógł te​raz wal​czyć, z kim tyl​ko za​pra​gnął. I tak wła​śnie zro​bił. Jak zwy​kle, za​a n​ga​ż o​w a​n ie Sta​n ów za​czę​ło się od lot​n ic​t wa oraz ma​ry​n ar​ki. Ope​ra​cje lot​‐ ni​cze Fla​m ing Dart, Rol​ling Thun​der i Arc Li​ght mia​ły w za​m y​śle chro​n ić ame​ry​kań​skie si​ły lą​‐ do​w e i uda​rem​n ić Pół​n oc​n ym Wiet​n am​czy​kom pro​w a​dze​n ie woj​n y. Jed​n ak do mar​ca 1965 roz​‐ lo​ko​w a​n o w Wiet​n a​m ie trzy ty​sią​ce ma​ri​n es, a do grud​n ia ich licz​ba wzro​sła do dwu​stu ty​się​cy. W od​po​w ie​dzi na to Ha​n oi za​czę​ło im​por​t o​w ać ogrom​n e ilo​ści so​w iec​kie​go sprzę​t u, w tym naj​n ow​sze PZR-y i ar​t y​le​rię prze​ciw​lot​n i​czą. Bo wi​dzi​cie – Wiet​n am​czy​cy wie​dzie​li, że mo​gą wy​grać woj​n ę na zie​m i. Mu​sie​li po pro​stu zmę​czyć Ame​ry​ka​n ów i zła​m ać ich po​li​t ycz​n ą si​łę wo​li, tak jak prze​t rwa​li fran​cu​ską w la​t ach pięć​dzie​sią​t ych. Ame​ry​ka​n ie by​li jed​n ak in​n i. Mie​li wspar​cie lot​n i​cze z moż​li​w o​ścia​m i, któ​ry​m i Fran​cu​z i ni​g​dy nie dys​po​n o​w a​li, po​w strzy​m a​n ie ich sta​n o​w i​ło więc po​w aż​n y pro​blem tak​t ycz​n y. Wiet​n am​czy​cy po​t rze​bo​w a​li no​w o​cze​snej tech​n o​lo​gii i po raz ko​lej​n y zwró​ci​li się do Związ​ku So​w iec​kie​go. Ro​sja​n ie, rzecz ja​sna, zgo​dzi​li się chęt​n ie, bo w ten spo​sób mo​gli prze​t e​sto​w ać swo​je wy​po​sa​ż e​n ie oraz osła​bić Ame​ry​ka​n ów. Na​si pi​lo​ci la​t a​ją​cy w mi​sjach sztur​m o​w ych sta​n ę​li na​gle przed wiel​ce nie​bez​piecz​n ym i nie​prze​w i​dzia​n ym za​gro​ż e​n iem w po​sta​ci obro​n y po​w ietrz​n ej. Wy​da​rze​n ie, do któ​re​go do​‐ szło la​t em 1965, po​ka​z a​ło za​bój​cze moż​li​w o​ści wro​ga. Da​ło też po​czą​t ek Dzi​kim Ła​si​com. Mia​ła to być pięć​dzie​sią​t a pią​t a i ostat​n ia mi​sja bo​jo​w a ka​pi​t a​n a Ros​sa Fo​ba​ira przed po​‐ wro​t em do do​m u. Fo​ba​ir jesz​cze raz miał po​le​cieć za li​n ię wro​ga, co dla pi​lo​t a F-4C Phan​t om z 45. Eska​dry Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go by​ło już nie​m al ru​t y​n ą. Dwu​dzie​sto​dzie​w ię​cio​let​n i ka​pi​‐ tan spa​ko​w ał się noc wcze​śniej. Pla​n o​w ał opu​ścić Wiet​n am od ra​z u po wy​lą​do​w a​n iu i za​koń​‐ cze​n iu po​po​łu​dnio​w ej mi​sji. Sa​m o​lot trans​por​t o​w y Fre​e dom Bird wy​la​t y​w ał do Sta​n ów tej no​‐ cy. Ka​pi​t an miał wró​cić do do​m u, do Ka​li​f or​n ii, na za​słu​ż o​n y od​po​czy​n ek i spo​t ka​n ie z żo​n ą Ani​t ą, sio​strą Bet​t y i mło​dym sio​strzeń​cem Bru​cem. Był 24 lip​ca 1965 – ostat​n i dzień Ros​sa Fo​‐ ba​ira. Wraz z nim w mi​sji uczest​n i​czył ka​pi​t an Ri​chard Ke​irn, pseu​do​n im „Pops”, któ​ry le​ciał na przed​n im fo​t e​lu Phan​t o​m a. Pod​czas II woj​n y świa​t o​w ej, ja​ko pi​lot bom​bow​ca, zo​stał ze​strze​lo​‐ ny nad Niem​ca​m i i, dzię​ki uprzej​m o​ści Trze​ciej Rze​szy, spę​dził dzie​w ięć mie​się​cy w Sta​lag Luft I. Te​raz Ke​irn był na swo​jej pią​t ej mi​sji w Wiet​n a​m ie. Za​da​n ie wy​da​w a​ło się cał​kiem pro​ste: bo​jo​w y pa​t rol lot​n i​czy, zwa​n y MiG​CAP (MiG CAP​t u​re, prze​chwy​ce​n ie MIG-a), miał osła​n iać jed​‐ nost​kę ude​rze​n io​w ą F-105 Thun​der​chie​f ów przed zbłą​ka​n y​m i pół​n oc​n o​w iet​n am​ski​m i my​śliw​‐ ca​m i. F-105 – czy też Thu​dy, jak je okre​śla​n o – mia​ły zbom​bar​do​w ać fa​bry​kę zbro​je​n io​w ą w Kang Chi, po​ło​ż o​n ą ja​kieś sześć​dzie​siąt pięć ki​lo​m e​t rów na za​chód od Ha​n oi. „Wy​m ia​t a​n ie” MiG-ów sta​n o​w i​ło sens ży​cia pi​lo​t ów – w grun​cie rze​czy by​ło to jed​n ak błą​ka​n ie się bez ce​lu i pro​sze​n ie się o kło​po​t y. Po​m ysł był ta​ki, że​by wcią​gnąć wro​gie my​śliw​ce do wal​ki z Phan​t o​m a​‐ mi, tym sa​m ym umoż​li​w ia​jąc Thu​dom spo​koj​n y zrzut bomb. F-105 mia​ły za​t em ude​rzyć w cel, a F-4 za​jąć się wal​ką ma​n ew​ro​w ą.

Ide​a l​n y dzień. Ale nie do koń​ca tak to wy​szło. Sześć​dzie​siąt pięć ki​lo​m e​t rów na pół​n oc​n y wschód od Ha​‐ noi, nad pro​w in​cją Vinh Phu, po​cisk z-p prze​do​stał się przez war​stwę chmur desz​czo​w ych i tra​f ił Phan​t o​m a. Nie by​ło cza​su na re​a k​cję, a F-4C nie miał na po​kła​dzie urzą​dzeń wy​kry​w a​ją​cych za​gro​ż e​n ia, któ​re sta​ły się stan​dar​do​w ym wy​po​sa​ż e​n iem do​pie​ro w póź​n iej​szych mo​de​lach od​‐ rzu​t ow​ców. Na nie​szczę​ście dla Ke​ir​n a i Fo​ba​ira, wcze​śniej​sze ze​strze​le​n ia do​t y​czy​ły sa​m o​lo​‐ tów szpie​gow​skich, więc CIA i Woj​ska Lot​n i​cze nie udo​stęp​n i​ły zbyt wie​lu uży​t ecz​n ych in​f or​‐ ma​cji o za​gro​ż e​n iach. Tak na​praw​dę nic nie by​ło wia​do​m o o tej no​w ej groź​bie, więc pi​lo​ci nie mie​li po​ję​cia, jak z nią wal​czyć. To był ten sam po​cisk kie​ro​w a​n y ra​da​ro​w o wy​strze​lo​n y przez ze​staw SA-2, któ​ry strą​cił Ga​ry’ego Po​w er​sa i za​bił ma​jo​ra An​der​so​n a. Po​z o​sta​w iał nie​w iel​ki mar​gi​n es błę​du. Miaż​dżą​ce ude​rze​n ie mo​m en​t al​n ie spo​w o​do​w a​ło utra​t ę pa​n o​w a​n ia nad Phan​t o​m em. Na przed​n im fo​t e​lu „Pops” Ke​irn usi​ło​w ał ro​z e​z nać się w sy​t u​a cji po​śród bły​ska​ją​cych kon​t ro​lek, ostrze​ż eń dźwię​ko​w ych i gry​z ą​ce​go dy​m u wy​peł​n ia​ją​ce​go ka​bi​n ę. Pi​lot z ty​łu nie da​w ał zna​ku ży​cia. Od​w ra​ca​jąc się na prze​kór na​ra​sta​ją​ce​m u prze​cią​ż e​n iu, zo​ba​czył Ros​sa Fo​ba​ira z krwa​‐ wią​cym no​sem, le​ż ą​ce​go bez​w ład​n ie na sie​dze​n iu. Gdy ob​ra​ca​ją​cy się w kor​ko​cią​gu F-4 wle​ciał w chmu​ry, Ke​irn ka​t a​pul​t o​w ał się i spę​dził ko​lej​n e sie​dem i pół ro​ku w nie​sław​n ym Ha​n oi Hil​‐ ton, dru​gi raz w ży​ciu zo​sta​jąc jeń​cem wo​jen​n ym. Tym​cza​sem Ross Fo​ba​ir znik​n ął. Trzy​dzie​ści dwa la​t a póź​n iej je​go sio​strze​n iec Bru​ce Gif​f in wró​cił do Wiet​n a​m u, że​by zba​dać, co sta​ło się z cia​łem wuj​ka. Szcząt​ki Ros​sa Fo​ba​ira zna​le​z io​‐ no nie​opo​dal od​lud​n ej wio​ski po​ło​ż o​n ej na zbo​czu ty​siąc​dwu​stu​m e​t ro​w ej gó​ry i w koń​cu spro​‐ wa​dzo​n o do kra​ju na po​grzeb woj​sko​w y z wszyst​ki​m i ho​n o​ra​m i. Śmierć w wal​ce rzad​ko ma ja​sne wy​t łu​m a​cze​n ie, trud​n o też zna​leźć jej sens, zwłasz​cza w ja​kiej​kol​w iek współ​cze​snej woj​n ie. Ta stra​t a bo​jo​w a mia​ła jed​n ak spu​ści​z nę, któ​ra prze​t rwa​‐ ła po dziś dzień – śmierć Fo​ba​ira by​ła ostat​n im ogni​w em w łań​cu​chu wy​da​rzeń, któ​re do​pro​w a​‐ dzi​ły do po​ja​w ie​n ia się Dzi​kich Ła​sic. Dzię​ki te​m u, że Woj​ska Lot​n i​cze USA skie​ro​w a​ły lu​dzi i sa​m o​lo​t y do tro​pie​n ia oraz nisz​cze​n ia PZR-ów, ura​t o​w a​n o przez la​t a wie​le ist​n ień. Je​śli w śmier​ci Ros​sa Fo​ba​ira moż​n a do​szu​ki​w ać się ja​kie​goś sen​su, to mo​ż e wła​śnie ta​kie​go. Nie​ca​łe dwa ty​go​dnie po ze​strze​le​n iu Fo​ba​ira i Ker​n a, wy​so​cy przed​sta​w i​cie​le Wojsk Lot​n i​‐ czych ze​bra​li się na taj​n ym spo​t ka​n iu, by zna​leźć od​po​w iedź na to, co się wy​da​rzy​ło. Przez po​‐ ci​ski z-p tra​ci​ło sa​m o​lo​t y nie tyl​ko lot​n ic​t wo, ale tak​ż e ma​ry​n ar​ka i pie​cho​t a mor​ska. Ame​ry​‐ kań​skie si​ły zbroj​n e po​t rze​bo​w a​ły jed​n ost​ki, któ​ra mo​gła​by zli​kwi​do​w ać to za​gro​ż e​n ie. Drę​‐ czyć, tro​pić i śle​dzić ofia​rę do jej kry​jów​ki, zu​peł​n ie jak za​ja​dła i bez​li​t o​sna dzi​ka ła​si​ca. W ten spo​sób na​ro​dził się pro​jekt Ła​si​ca (We​a sel), zwa​n y rów​n ież Dzi​ką Ła​si​cą I (Wild We​‐ asel One). Nie obe​szło się jed​n ak bez pro​ble​m ów. Po pierw​sze, jak zna​leźć sta​n o​w i​sko PZR-ów? Szcze​‐ gól​n ie, gdy jest za​m a​sko​w a​n e al​bo ukry​t e w dżun​gli? Kor​po​ra​cja Ap​plied Tech​n o​lo​gies skon​‐ stru​owa​ła więc AN/APR-25 – urzą​dze​n ie ostrze​ga​ją​ce o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą RHAW (ra​dar ho​m ing and war​n ing), któ​re mo​gło na​m ie​rzyć ze​staw SA-2 dzię​ki sy​gna​ło​w i emi​t o​w a​n e​m u przez je​go wła​sny ra​dar. Że​by to by​ło moż​li​w e, wro​gi ra​dar FAN​SONG (sta​cja ra​dio​lo​ka​cyj​n a na​pro​w a​dza​n ia ra​kiet), mu​siał dzia​łać. Od​bior​n ik RHAW od​bie​rał nie​przy​ja​ciel​‐ skie sy​gna​ły i mógł wte​dy prze​ka​z ać ata​ku​ją​ce​m u sa​m o​lo​t o​w i przy​bli​ż o​n e współ​rzęd​n e sta​n o​‐

wi​ska. Przy​n aj​m niej w teo​rii. Dzia​ła​ło to w na​stę​pu​ją​cy spo​sób. Gdy ra​kie​t a zbli​ż a​ła się do ce​lu, po​t rzeb​n e by​ły o wie​le do​kład​n iej​sze ak​t u​a li​z a​cje śle​dze​n ia, że​by po​cisk tra​f ił w sa​m o​lot. APR-25 miał wy​kry​w ać te zmia​n y w wiąz​kach na​pro​w a​dza​n ia i uru​cho​m ić w ka​bi​n ie mi​ga​ją​cą czer​w o​n ą lamp​kę, któ​ra ostrze​ga​ła​by pi​lo​t a, że po​cisk jest bli​sko. Dzię​ki do​dat​ko​w e​m u od​bior​n i​ko​w i IR-133, EWO (elec​‐ tro​n ic war​f a​re of​f i​cer, ope​ra​t or urzą​dzeń wal​ki ra​dio​e lek​t ro​n icz​n ej) mógł roz​po​z na​w ać po​‐ szcze​gól​n e za​gro​ż e​n ia po​przez ana​li​z ę sy​gna​łu. To zy​ski​w a​ło na zna​cze​n iu w mia​rę po​w sta​‐ wa​n ia ko​lej​n ych ro​dza​jów po​ci​sków z-p, bo li​kwi​da​cja róż​n ych za​gro​ż eń wy​m a​ga​ła od​m ien​‐ nych me​t od. Wie​dząc, co po​lu​je, wie​dzia​ło się też, jak to po​ko​n ać – i znów, tyl​ko teo​re​t ycz​n ie. Żad​n e z tych urzą​dzeń nie mia​ło tak na​praw​dę za​sto​so​w a​n ia w wal​ce, a wszy​scy – po​cząw​szy od na​ukow​ców po za​ło​gi sa​m o​lo​t ów – po​ru​sza​li się po omac​ku. Wy​w ie​ra​n o jed​n ak na​ci​ski, bo każ​de​go dnia gi​n ę​li ame​ry​kań​scy żoł​n ie​rze. Ko​lej​n ym pro​ble​m em by​ła świa​do​m ość te​go, że jest się na​m ie​rza​n ym przez PZR-y. Prze​‐ ciw​dzia​ła​n ie za​gro​ż e​n iu by​ło do​t ąd moż​li​w e dzię​ki ob​ser​w a​cji wzro​ko​w ej, jed​n ak przy​pa​dek Fo​ba​ira i Ke​ir​n a wszyst​ko zmie​n ił. Oni w ogó​le nie wi​dzie​li nad​la​t u​ją​ce​go po​ci​sku i nie otrzy​‐ ma​li ostrze​ż e​n ia, że są ce​lem. Na​w et, je​śli za​uwa​ż y​li po​cisk, ża​den nie wie​dział, jak po​ko​n ać ta​ką ra​kie​t ę. Sta​ło się więc ja​sne, że po​t rzeb​n e jest bar​dziej wy​ra​f i​n o​w a​n e roz​w ią​z a​n ie. No​w e wy​po​sa​ż e​n ie mu​sia​ło zo​stać umiesz​czo​n e w sa​m o​lo​cie, któ​ry mógł prze​t rwać atak po​ci​sków zp, a tak​ż e miał uzbro​je​n ie po​z wa​la​ją​ce znisz​czyć to cho​ler​stwo. Od​po​w ie​dzią Wojsk Lot​n i​czych by​ło do​po​sa​ż e​n ie my​śliw​ców w urzą​dze​n ie ostrze​ga​ją​ce o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą AN/APR-26. Tyl​ko któ​rych my​śliw​ców? Po​t rzeb​n y był od​rzu​t o​w iec na ty​le szyb​ki i zwrot​n y, że​by dać pi​‐ lo​t o​w i lub za​ło​dze szan​sę prze​ż y​cia. Bom​bow​ce i sa​m o​lo​t y roz​po​z naw​cze mo​gły pró​bo​w ać po​‐ le​gać na za​kłó​ca​n iu i środ​kach prze​ciw​dzia​ła​n ia, lecz to nie wy​star​cza​ło my​śliw​com ope​ru​ją​cym w bez​po​śred​n iej bli​sko​ści za​gro​ż e​n ia. Zwłasz​cza od​rzu​t ow​com, któ​re sta​ra​ły się ścią​gnąć na sie​bie ogień, że​by wy​rzut​n ia po​ci​sków z-p zdra​dzi​ła swo​ją po​z y​cję. Pod na​ci​skiem żą​dań szyb​kiej re​a k​cji Woj​ska Lot​n i​cze wy​bra​ły F-100F Su​per Sa​bre, któ​ry mógł po​m ie​ścić dwu​oso​bo​w ą za​ło​gę zło​ż o​n ą z pi​lo​t a i EWO. W chwi​li roz​po​czę​cia pro​jek​t u Ła​si​‐ ca, skon​stru​owa​n y przez North Ame​ri​can Avia​t ion Su​per Sa​bre miał już dzie​sięć lat. Pier​w ot​n ie słu​ż ą​cy ja​ko sa​m o​lot szko​le​n io​w y, uzbro​jo​n y był je​dy​n ie w dwa 20-mi​li​m e​t ro​w e dział​ka. Z per​‐ spek​t y​w y cza​su nie był to ide​a l​n y wy​bór, lecz czas na​glił, a pro​jekt Ła​si​ca miał pod​jąć he​ro​icz​n y wy​si​łek, by prze​ciw​dzia​łać ro​sną​cym stra​t om w Wiet​n a​m ie. Ostat​n i pro​blem do​t y​czył za​ło​gi, czy​li te​go, kto miał​by nim la​t ać. Pi​lo​ci my​śliw​ców są ule​‐ pie​n i z in​n ej gli​n y – mo​ż e o tym za​świad​czyć każ​dy, kto kie​dy​kol​w iek miał z ni​m i do czy​n ie​‐ nia. Nie​w ta​jem​n i​cze​n i i za​z dro​śni​cy czę​sto za​rzu​ca​ją im aro​gan​cję, za​pew​n e w związ​ku z ich ab​so​lut​n ą wia​rą we wła​sną nie​z łom​n ość, agre​syw​n ość i umie​jęt​n o​ści. Bez tej men​t al​n o​ści ża​‐ den czło​w iek przy zdro​w ych zmy​słach nie zbli​ż ył​by się jed​n ak do po​n ad​dźwię​ko​w ej trum​n y, któ​ra zrzu​ca bom​by nisz​czą​ce wszyst​ko na zie​m i i bez żad​n ych pro​ble​m ów ze​strze​li​w u​je in​n e od​rzu​t ow​ce. Pro​jekt Ła​si​ca mógł wy​bie​rać spo​śród naj​lep​szych pi​lo​t ów la​t a​ją​cych F-100F, ale EWO to in​‐ na hi​sto​ria. Woj​ska Lot​n i​cze ni​g​dy wcze​śniej nie wy​sy​ła​ły tych ofi​ce​rów na po​kład my​śliw​ców, po​cząt​ko​w o szu​ka​ły więc do​świad​czo​n ych ope​ra​t o​rów ra​dio​lo​ka​t o​rów wśród za​łóg bom​bow​ców

B-52. Szko​le​n ie roz​po​czę​t o w ba​z ie Wojsk Lot​n i​czych w Eglin na Flo​ry​dzie w paź​dzier​n i​ku 1965 – rap​t em trzy mie​sią​ce po ze​strze​le​n iu Ros​sa Fo​ba​ira. Przy​go​t o​w y​w a​n o ich do wal​ki z SA-2. Za​rzu​co​n o ich wszyst​kim, co by​ło wia​do​m e, oraz tym, co je​dy​n ie przy​pusz​cza​n o, a tak​ż e naj​lep​szy​m i teo​ria​m i w za​kre​sie tak​t y​ki obron​n ej. Mi​sje ćwi​czeb​n e pro​w a​dzo​n o prze​ciw po​z o​ro​w a​n ym sta​n o​w i​skom PZR-ów, aż w koń​cu któ​ryś z EWO za​py​t ał, zresz​t ą cał​kiem słusz​n ie, po co to wszyst​ko. Po​w ie​dzia​n o im, że po​pro​w a​dzą gru​py sa​m o​lo​t ów ude​rze​n io​w ych na te​re​n ie Wiet​n a​m u Pół​n oc​n e​go, tro​piąc i nisz​cząc po​ci​ski z-p. Pe​w ien pi​lot za​py​t ał wów​czas ze zdzi​w ie​n iem, jak ni​by so​bie to wy​obra​ż a​ją, zwa​ż yw​szy na ogra​n i​cze​n ia sprzę​t u, nie​pew​n ość in​f or​m a​cji wy​w ia​‐ dow​czych i gę​stość dżun​gli. Jak zna​leźć sta​n o​w i​sko wy​rzut​n i po​ci​sków z-p? Prze​cież nie by​ło in​n e​go spo​so​bu, by je na​m ie​rzyć z cał​ko​w i​t ą pew​n o​ścią, niż po​z wo​lić wy​rzut​n i strze​lać do ce​lu. Wte​dy, o ile Ła​si​ca prze​ż y​je, po​z na lo​ka​li​z a​cję. O ile Ła​si​ca prze​ż y​je. No wła​śnie. Je​den z EWO, ka​pi​t an Jack Do​n o​v an wy​po​w ie​dział wów​czas sło​w a, któ​re sta​ły się le​gen​‐ dar​n e: „Chce​cie, że​bym la​t ał z ty​łu ma​lu​t eń​kie​go od​rzu​t ow​ca z po​m y​lo​n ym pi​lo​t em my​śliw​ca, któ​re​m u wy​da​je się, że jest nie​z wy​cię​ż o​n y, na​m ie​rzył sta​n o​w i​sko PZR-ów w Wiet​n a​m ie Pół​‐ noc​n ym i je wy​koń​czył, za​n im ono wy​koń​czy mnie? No, bez jaj, kur​w a!” No, bez jaj, kur​w a. NBJK. To mo​m en​t al​n ie i nie​od​w ra​cal​n ie okre​śli​ło za​da​n ie Dzi​kich Ła​sic i obo​w ią​z u​je do dzi​siaj. W li​sto​pa​dzie 1965 do ba​z y lot​n i​czej Ko​rat w Taj​lan​dii przy​by​ło pięć od​rzu​t ow​ców Su​per Sa​‐ bre – czy​li Dzi​kich Ła​sic – by roz​po​cząć ope​ra​cje bo​jo​w e. Od sa​m e​go po​cząt​ku Ła​si​ce wie​dzia​ły, że je​dy​n ym spo​so​bem, że​by po​ra​dzić so​bie z po​ci​skiem z-p, jest znisz​cze​n ie go. Moż​n a na chwi​lę obez​w ład​n ić ra​dar, od​pa​la​jąc po​ci​ski prze​ciw​ra​dio​lo​ka​cyj​n e, ale to nie roz​w ią​ż e pro​ble​‐ mu, bo ju​t ro znów bę​dzie dzia​łał. Nie, trze​ba go znisz​czyć bom​ba​m i al​bo dział​ka​m i. Ła​si​ce po​‐ łą​czy​ły więc si​ły z F-105D – po​n ad​dźwię​ko​w y​m i bom​bow​ca​m i zna​n y​m i ja​ko Thun​der​chie​f y – i za​bra​ły się do pra​cy. Mi​sje zwa​n e „Iron Hand”, mia​ły za za​da​n ie po​lo​w ać na wy​rzut​n ie po​ci​sków z-p, wla​t u​jąc do stre​f y ich za​się​gu – tak zwa​n ej ob​w ied​n i dzia​ła​n ia. To spra​w ia​ło, że Ła​si​ca by​ła atrak​cyj​n ym ką​skiem, a ra​dar lo​ka​li​z a​cji ce​lów SA-2 pró​bo​w ał ją na​m ie​rzyć. Gdy już emi​t o​w ał sy​gnał i sta​rał się uchwy​cić Sa​bre’a, mógł zo​stać wy​śle​dzo​n y i na​m ie​rzo​n y. Zlo​ka​li​z o​w a​n ie go by​ło moż​li​w e dzię​ki urzą​dze​n iu ostrze​ga​ją​ce​m u o opro​m ie​n io​w a​n iu wiąz​ką ra​dio​lo​ka​cyj​n ą al​bo – je​śli po​cisk zo​stał od​pa​lo​n y – dzię​ki smu​dze dy​m u. Sa​bre’y i Thun​der​chie​f y bom​bar​do​w a​ły wte​dy to miej​‐ sce i ostrze​li​w a​ły je do skut​ku. Mi​m o upły​w u cza​su, kil​ka za​sad​n i​czych aspek​t ów te​go pro​ce​su nie ule​gło zmia​n ie. Po pierw​‐ sze ra​dar PZR-ów po​w i​n ien emi​t o​w ać sy​gnał na ty​le dłu​go, że​by wy​śle​dzić cel i jed​n o​cze​śnie sa​m e​m u zo​stać do​strze​ż o​n ym. Po dru​gie, Ła​si​ca mu​si prze​ż yć wy​star​cza​ją​co dłu​go, że​by go zna​leźć i prze​pro​w a​dzić uda​n y atak. Po trze​cie, nie mo​ż e chy​bić, gdy jest ostrze​li​w a​n a, ina​czej sa​m a zo​sta​n ie znisz​czo​n a przez po​cisk z-p i wszyst​kie wy​rzut​n ie wo​kół. Brzmi dość ła​t wo, nie? Aku​rat. Trzy dni przed Bo​ż ym Na​ro​dze​n iem, nie​speł​n a pięć mie​się​cy po śmier​ci Ros​sa Fo​ba​ira, ka​‐ pi​t a​n o​w ie Al Lamb i Jack Do​n o​v an wcią​gnę​li w wal​kę i znisz​czy​li SA-2 w Wiet​n a​m ie Pół​n oc​‐

nym. Ła​si​ce udo​w od​n i​ły swo​ją war​t ość i po​z o​sta​ły na miej​scu do koń​ca woj​n y. Ale nie F-100F Su​per Sa​bre’y. Po dzie​w ię​ciu po​t wier​dzo​n ych znisz​cze​n iach sta​n o​w isk PZR-ów i za​t rwa​ż a​ją​cym pięć​dzie​‐ się​cio​pro​cen​t o​w ym współ​czyn​n i​ku strat wła​snych sta​ło się ja​sne, że po​t rzeb​n e są zmia​n y. Wy​‐ bór no​w e​go sa​m o​lo​t u był oczy​w i​sty. F-105 Thun​der​chief zwa​n y Thu​dem z ra​cji ha​ła​su, któ​ry ro​‐ bił przy lą​do​w a​n iu, brał udział w mi​sjach My​śli​w y–Za​bój​ca od sa​m e​go po​cząt​ku – wy​stę​pu​jąc oczy​w i​ście w ro​li Za​bój​cy. Cze​m u za​t em nie prze​kształ​cić te​go po​t ęż​n e​go jed​n o​m iej​sco​w e​go sa​m o​lo​t u my​śliw​sko-bom​bo​w e​go w wer​sję dwu​m iej​sco​w ą i nie zro​bić z nie​go no​w ej Ła​si​cy? Wte​dy to one mo​gły​by sa​m e za​jąć się za​bi​ja​n iem. Thud był z ca​łą pew​n o​ścią my​śliw​cem god​n ym męż​czy​z ny i prze​w yż​szał Sa​bre’a pod każ​‐ dym wzglę​dem. O wie​le szyb​szy – osią​ga​ją​cy dwu​krot​n ą pręd​kość dźwię​ku na du​ż ej wy​so​ko​ści – był o sześć me​t rów dłuż​szy i o ja​kieś dzie​w ięć ton cięż​szy. Mi​m o to mógł po​ko​n ać dwa ra​z y więk​szy dy​stans na te​ry​t o​rium wro​ga niż F-100F. A co naj​w aż​n iej​sze, miał pięć wę​z łów pod skrzy​dła​m i, umoż​li​w ia​ją​cych pod​w ie​sze​n ie pra​w ie trzech ton uzbro​je​n ia z do​dat​ko​w y​m i bom​‐ ba​m i o ma​sie trzech ty​się​cy sze​ściu​set ki​lo​gra​m ów w ko​m o​rach we wnę​t rzu ka​dłu​ba. Wie​le moż​li​w o​ści i od​po​w ied​n i ar​se​n ał, by wy​rzut​n ia po​ci​sków z-p wy​le​cia​ła w po​w ie​t rze. Woj​ska Lot​n i​cze USA zle​ci​ły Re​pu​blic Avia​t ion mo​dy​f i​ka​cję F-105F uwzględ​n ia​ją​cą na​uki po​‐ bra​n e w Azji Po​łu​dnio​w o-Wschod​n iej. Do​da​n o dru​gą ka​bi​n ę miesz​czą​cą urzą​dze​n ie APR-25 RHAW i ope​ra​t o​ra urzą​dzeń wal​ki ra​dio​e lek​t ro​n icz​n ej (EWO). Za​bu​do​w a​n o rów​n ież ra​dio​w y​‐ so​ko​ścio​m ie​rze, lep​sze fo​t e​le wy​rzu​ca​n e, pły​t y opan​ce​rze​n ia i uno​w o​cze​śnio​n e urzą​dze​n ia ce​‐ low​n i​cze. Do czerw​ca 1966, nie​ca​ły rok po ze​strze​le​n iu Ros​sa Fo​ba​ira, pro​gram Dzi​ka Ła​si​ca III (Wild We​a sel Three) pro​w a​dził już ope​ra​cje w Azji Po​łu​dnio​w o-Wschod​n iej. W su​m ie prze​ro​bio​n o na Ła​si​ce osiem​dzie​siąt sześć sa​m o​lo​t ów F-105, co świad​czy o ran​dze te​go pro​gra​m u. Mie​siąc póź​‐ niej F-100F, wcze​śniej​sza ge​n e​ra​cja Ła​sic, po​le​cia​ły w swo​je ostat​n ie mi​sje bo​jo​w e. Tym​cza​sem woj​n a trwa​ła da​lej, a ope​ra​cja Rol​ling Thun​der na​dal z po​w o​dze​n iem za​m ie​n ia​ła wiel​kie drze​‐ wa w wy​ka​łacz​ki. Se​kre​t arz obro​n y Ro​bert McNa​m a​ra był zda​n ia, że po​w ol​n e zwięk​sza​n ie na​ci​sku na Wiet​‐ nam Pół​n oc​n y zmu​si Ho Chi Min​ha do uświa​do​m ie​n ia so​bie, że prze​ciw​sta​w ie​n ie się naj​po​t ęż​‐ niej​szej ar​m ii na świe​cie jest zu​peł​n ie bez​ce​lo​w e. Po​m ysł ten, wy​du​m a​n y przez teo​re​t y​ków wa​szyng​t oń​skiej biu​ro​kra​cji, któ​rym nie wia​do​m o ja​kim cu​dem po​z wo​lo​n o do​w o​dzić w tej woj​‐ nie, na​z wa​n o „stop​n io​w ą eska​la​cją”. Nie po​dzia​ła​ło. Ja​ko ra​so​w y po​li​t yk, McNa​m a​ra nie ro​z u​m iał za​sto​so​w a​n ia sił woj​sko​w ych i nie do​ce​n ił wro​ga. Ope​ra​cja Rol​ling Thun​der an​ga​ż o​w a​ła ame​ry​kań​skie jed​n ost​ki na ra​t y, co da​w a​ło Pół​‐ noc​n ym Wiet​n am​czy​kom czas na na​pra​w ę szkód, prze​m iesz​cze​n ie za​so​bów oraz ana​li​z ę na​‐ sze​go wy​po​sa​ż e​n ia i tak​t y​ki. Dy​le​t an​ci w Wa​szyng​t o​n ie ni​g​dy do koń​ca nie po​ję​li te​go, że czas dzia​łał na ko​rzyść Ha​n oi. Gdy woj​n a prze​n io​sła się da​lej na pół​n oc, ad​m i​n i​stra​cja pre​z y​den​t a John​so​n a da​ła wro​go​w i mul​t um oka​z ji do na​uki te​go, jak ni​w e​lo​w ać si​łę Ame​ry​ka​n ów w po​‐ wie​t rzu po​przez ulep​sze​n ie so​w iec​kich ra​kiet z-p. Do kwiet​n ia 1966 stra​ci​li​śmy pięć z pierw​szych je​de​n a​stu F-105 i znów sta​ło się ja​sne, że po​‐ trzeb​n e są dal​sze uspraw​n ie​n ia. Po​ja​w ił się F-105G. Mo​del G był praw​dzi​w ą Ła​si​cą – za​pro​jek​t o​‐

wa​n ą i wy​po​sa​ż o​n ą wy​łącz​n ie w ce​lu po​lo​w a​n ia i nisz​cze​n ia PZR-ów. RHAW APR-25/26 za​stą​‐ pio​n o uno​w o​cze​śnio​n y​m i urzą​dze​n ia​m i se​rii APR-35/37. Ich zwięk​szo​n a do​kład​n ość i czu​łość po​‐ zwa​la​ła tak​ż e na zwięk​sze​n ie do​kład​n o​ści na​m ie​rza​n ia ce​lu i, przy odro​bi​n ie szczę​ścia, da​w a​ła za​ło​dze więk​sze szan​se na prze​ż y​cie. Mo​del G prze​n o​sił też za​sob​n i​ki z urzą​dze​n ia​m i za​kłó​ca​ją​cy​m i We​stin​gho​use AN/ALQ-105, któ​re by​ły umiesz​czo​n e w dwóch owiew​kach pod ka​dłu​bem. To umoż​li​w ia​ło o wie​le lep​sze prze​‐ ciw​dzia​ła​n ie elek​t ro​n icz​n e i uwal​n ia​ło dwa wę​z ły pod skrzy​dła​m i na do​dat​ko​w e uzbro​je​n ie. Spraw​n iej​szy układ ALR-31 wy​m a​gał prze​kon​stru​owa​n ia koń​có​w ek skrzy​deł w ta​ki spo​sób, że​‐ by za​pew​n ić czuj​n i​kom ostrze​gaw​czym po​kry​cie więk​sze​go wy​cin​ka prze​strze​n i. Wszyst​kie uspraw​n ie​n ia by​ły efek​t em te​go, cze​go na​uczy​li​śmy się na wła​snych błę​dach – w wie​lu przy​pad​kach po​n o​sząc ofia​ry w lu​dziach. Wy​po​sa​ż o​n y w APR-35/37 – pa​syw​n y układ wy​kry​w a​n ia do na​m ie​rza​n ia ra​da​rów PZR, ALR-31 do ostrze​ga​n ia o od​pa​le​n iu po​ci​sku oraz urzą​dze​n ie za​kłó​ca​ją​ce ALQ-105 do dez​orien​t o​w a​n ia wro​gich ra​da​rów, F-105G był go​t o​w y do wal​ki. I wal​czył. Od dru​giej po​ło​w y 1967 Ła​si​ce wy​la​t y​w a​ły z baz Kró​lew​skich Taj​skich Wojsk Lot​n i​czych, aby po​lo​w ać na szyb​ko roz​prze​strze​n ia​ją​ce się wy​rzut​n ie po​ci​sków z-p i je nisz​czyć. W su​m ie F-105 wy​ko​n a​ły po​n ad dwa​dzie​ścia ty​się​cy lo​t ów bo​jo​w ych. W ak​cji stra​co​n o prze​szło trzy​sta Thu​dów, z cze​go sto dwa​dzie​ścia sześć w 1966, choć nie wszyst​kie na​le​ż a​ły do Ła​sic. Sto trzy z nich zo​‐ sta​ły ze​strze​lo​n e przez po​ci​ski z-p i ar​t y​le​rię prze​ciw​lot​n i​czą. To by​ła sza​le​n ie nie​bez​piecz​n a i kosz​t ow​n a mi​sja. Nie​przy​ja​ciel​ska ofen​sy​w a Tet w 1968 po​ka​z a​ła, że Pół​n oc​n i Wiet​n am​czy​cy na​dal nie czu​li się po​ko​n a​n i – dy​le​t anc​kie wtrą​ca​n ie się Ro​ber​t a McNa​m a​ry do tak​t y​ki zu​peł​n ie za​w io​dło. Je​‐ go plan ope​ra​cji Rol​ling Thun​der kosz​t o​w ał set​ki sa​m o​lo​t ów i stra​t ę prze​szło ty​sią​ca wiel​ce uzdol​n io​n ych pi​lo​t ów. Sam McNa​m a​ra po​dał się do dy​m i​sji pod ko​n iec 1967 i sal​w o​w ał się uciecz​ką na sta​n o​w i​sko pre​z e​sa Ban​ku Świa​t o​w e​go. Ni​g​dy nie zma​z ał swo​ich win ani nie uza​‐ sad​n ił swo​je​go kom​plek​su bo​ga. Lyn​don John​son, tak​ż e oso​bi​ście i po​li​t ycz​n ie skoń​czo​n y, ogło​‐ sił w mar​cu 1968, że nie bę​dzie ubie​gał się o re​e lek​cję. John​son zmarł na swo​im ran​czu w stycz​‐ niu 1973, McNa​m a​ra do​ż ył aż do 2009. Chciał​bym wie​rzyć, że du​chy pięć​dzie​się​ciu ty​się​cy stu osiem​dzie​się​ciu ośmiu Ame​ry​ka​n ów, któ​rych ci pa​n o​w ie wy​sła​li przed​w cze​śnie do gro​bów, cze​‐ ka​ły na nich po tam​t ej stro​n ie. Po odej​ściu John​so​n a i McNa​m a​ry dzia​ła​n ia lot​n i​cze nad Wiet​n a​m em Pół​n oc​n ym zo​sta​ły wstrzy​m a​n e. Ope​ra​cję Rol​ling Thun​der za​koń​czo​n o ofi​cjal​n ie – i nie​przy​pad​ko​w o – w li​sto​pa​‐ dzie, tuż przed wy​bo​ra​m i pre​z y​denc​ki​m i w 1968. Dwa la​t a póź​n iej F-105 nie był już pro​du​ko​w a​‐ ny, a cią​gle ro​sną​ce stra​t y w wal​ce wy​m a​ga​ły uspraw​n ie​n ia Dzi​kiej Ła​si​cy. I wte​dy po​ja​w ił się F-4 Phan​t om II. Wy​t wa​rza​n y przez McDon​n ell Do​uglas roz​po​czął swo​ją ka​rie​rę woj​sko​w ą w 1961 ja​ko my​‐ śli​w iec sztur​m o​w y ma​ry​n ar​ki. Rok póź​n iej za​t wier​dzo​n o F4C, wer​sję dla Wojsk Lot​n i​czych, któ​ra od​by​ła swój pierw​szy lot w ma​ju 1963. Phan​t om miał mniej​sze ga​ba​ry​t y i więk​szą ma​sę niż „Thud”, lecz dys​po​n o​w ał uno​w o​cze​śnio​n ym sys​t e​m em kie​ro​w a​n ia ogniem. Póź​n iej po​ja​w i​‐ ły się mo​de​le D i E, każ​dy z uspraw​n ie​n ia​m i po​pra​w ia​ją​cy​m i cel​n ość uzbro​je​n ia, zwrot​n ość i za​sięg. Trzy​dzie​ści sześć sa​m o​lo​t ów F-4C prze​m ia​n o​w a​n o na EF-4C i na​z wa​n o Dzi​ki​m i Ła​si​‐

ca​m i IV (Wild We​a sel Fo​ur). To by​ło jed​n ak pro​w i​z o​rycz​n e roz​w ią​z a​n ie. Sy​t u​a cja w Wiet​n a​m ie po​gar​sza​ła się, ro​sło też za​gro​ż e​n ie ze stro​n y PZR-ów, któ​re wciąż ewo​lu​owa​ły. Na po​cząt​ku 1971 okres spo​ko​ju w Wiet​n a​m ie za​czął prze​m i​jać. Zwięk​szy​ła się ak​t yw​n ość lot​n ic​t wa nad pół​n o​cą, a w mar​cu 1972 roz​po​czę​ła się no​w a ofen​sy​w a nie​przy​ja​cie​la. By ode​‐ przeć wro​ga i wy​grać woj​n ę, roz​po​czę​t o prze​ciw Ha​n oi ope​ra​cję Li​n e​bac​ker. Pre​z y​dent Ni​xon, speł​n ia​jąc swo​ją obiet​n i​cę za​koń​cze​n ia woj​n y, spu​ścił Woj​ska Lot​n i​cze USA ze smy​czy. Do koń​‐ ca kwiet​n ia nie​m al wszyst​ko w Wiet​n a​m ie Pół​n oc​n ym prze​z na​czo​n e by​ło do od​strza​łu. Ła​si​ce raz jesz​cze zo​sta​ły rzu​co​n e do wal​ki, cza​sem – gdy ata​ko​w a​n o sta​cje ko​le​jo​w e, lot​n i​‐ ska i ma​ga​z y​n y – prze​pro​w a​dza​jąc czte​ry na​lo​t y dzien​n ie. In​f ra​struk​t u​ra utrzy​m u​ją​ca kon​dy​‐ cję nie​przy​ja​cie​la przez po​przed​n ie sie​dem lat, zna​la​z ła się w koń​cu na li​ście ce​lów i by​ła bez​‐ par​do​n o​w o ostrze​li​w a​n a. Po​w o​dze​n ie tej kam​pa​n ii do​pro​w a​dzi​ło do roz​m ów po​ko​jo​w ych w Pa​‐ ry​ż u, a 23 paź​dzier​n i​ka wstrzy​m a​n o chwi​lo​w o ope​ra​cje lot​n i​cze po​w y​ż ej dwu​dzie​ste​go rów​n o​‐ leż​n i​ka. 18 grud​n ia roz​po​czę​ło się ostat​n ie na​t ar​cie, ope​ra​cja Li​n e​bac​ker II. Ła​si​ce to​ro​w a​ły dro​gę zma​so​w a​n ym na​lo​t om B-52, któ​re w koń​cu rzu​ci​ły Ha​n oi na ko​la​n a. Jed​n ak, we​dle praw​dzi​w ie ame​ry​kań​skiej li​n ii po​li​t ycz​n ej, to, za co pła​ci się krwią, Wa​szyng​t on od​da​je zwy​kle za dar​m o. Na po​cząt​ku 1973 Sta​n y Zjed​n o​czo​n e roz​po​czę​ły ma​so​w e wy​co​f y​w a​n ie jed​n o​stek. Do stycz​n ia 1975 ar​m ia Wiet​n a​m u Pół​n oc​n e​go opa​n o​w a​ła pro​w in​cję Phu​oc Long, rap​t em sto trzy​dzie​ści ki​lo​m e​t rów od Saj​go​n u, a 30 kwiet​n ia Re​pu​bli​ka Wiet​n a​m u Po​łu​dnio​w e​go prze​sta​ła ist​n ieć. Ła​si​ce wró​ci​ły do do​m u. Część z nich, w każ​dym ra​z ie. Stra​co​n o dwa​dzie​ścia sześć Phan​t o​‐ mów, a ko​lej​n ych czter​dzie​stu dwóch ofi​ce​rów zgi​n ę​ło, za​gi​n ę​ło al​bo do​sta​ło się do nie​w o​li. Dwóm Ła​si​com, Leo Thor​snes​so​w i i Mer​ly​n o​w i De​t h​le​f se​n o​w i, przy​z na​n o Me​dal Ho​n o​ru. Roz​w ój kie​ro​w a​n ych po​ci​sków ra​kie​t o​w ych zie​m ia-po​w ie​t rze dał po​czą​t ek no​w e​m u i re​w o​‐ lu​cyj​n e​m u ro​dza​jo​w i woj​n y, któ​ry osta​t ecz​n ie roz​w i​n ął się i prze​kształ​cił w zin​t e​gro​w a​n y sys​‐ tem obro​n y po​w ietrz​n ej, naj​bar​dziej za​bój​czą tech​n o​lo​gię, ja​ka kie​dy​kol​w iek za​gra​ż a​ła sa​m o​‐ lo​t om. Tak​t y​ki prze​ciw​dzia​ła​n ia ewo​lu​owa​ły zaś od Ła​si​cy I po Ła​si​cę IV. Te tech​n i​ki na​dal się roz​w i​ja​ły, cza​sem za​po​m i​n a​jąc o na​uce zdo​by​t ej w Wiet​n a​m ie, a cza​sem do niej wra​ca​jąc. Wy​‐ po​sa​ż e​n ie i uzbro​je​n ie pro​po​n o​w a​n o, ulep​sza​n o i od​rzu​ca​n o, lecz jed​n a rzecz, jak się prze​ko​‐ na​m y, po​z o​sta​ła bez zmian. Już ni​g​dy ame​ry​kań​skie lot​n ic​t wo nie przy​pu​ści​ło zma​so​w a​n e​go ata​ku bez Dzi​kiej Ła​si​cy.

2

Zimna wojna i gorące lata

„Je​śli drze​w a ro​bią się za du​ż e, cią​gnij do sie​bie, aż zo​ba​czysz nie​bie​skie”. Tak brzmia​ły nie​z a​po​m nia​n e pierw​sze wska​z ów​ki pi​lo​t a​ż u, któ​rych udzie​lił mi oj​ciec, do​da​‐ jąc po chwi​li: „cią​gnij w gó​rę te​raz al​bo zgi​n ie​m y”.

Za​n im przy​sze​dłem na świat, oj​ciec był już biz​n es​m e​n em i wy​so​ko wy​kwa​li​f i​ko​w a​n ym in​‐ ży​n ie​rem. Za​pro​jek​t o​w ał dla NA​SA przy​rzą​dy do ka​bi​n y stat​ku ko​smicz​n e​go i po​m ógł ura​t o​‐ wać ru​ro​ciąg ala​skań​ski, zmie​n ia​jąc kon​struk​cję je​go prze​pły​w o​m ie​rzy. Był rów​n ież eme​ry​t o​‐ wa​n ym pi​lo​t em my​śliw​sko-sztur​m o​w ym pie​cho​t y mor​skiej. La​t a​n ie za​w sze by​ło nie​od​łącz​n ą czę​ścią ży​cia mo​jej barw​n ej ro​dzi​n y. W na​szym ro​dzie mie​li​śmy kil​ku ge​n e​ra​łów, w tym ofi​ce​‐ ra kon​f e​de​rac​kiej ka​w a​le​rii. Na do​da​t ek w cza​sie woj​n y ame​ry​kań​sko-hisz​pań​skiej jed​n e​m u z mo​ich pra​dziad​ków uda​ło się prze​ż yć na​t ar​cie na wzgó​rze San Ju​a n z Ted​dym Ro​ose​v el​t em, a in​n y po​pły​n ął do Fran​cji pod​czas I woj​n y świa​t o​w ej, by uciec przed zrzę​dli​w ą żo​n ą. Po​m i​m o ta​kie​go ro​do​w o​du oj​ciec ni​g​dy nie był ty​ra​n em w ro​dza​ju Wiel​kie​go San​t i​n ie​go, któ​ry musz​t rę z woj​ska wpro​w a​dza w do​m u. Nie za​kła​dał z gó​ry, że wstą​pię do woj​ska – po​sze​‐ dłem na stu​dia, że​by zo​stać ar​chi​t ek​t em. La​t a​n ie trak​t o​w a​li​śmy po pro​stu ja​ko na​szą pa​sję. To by​ło fa​scy​n u​ją​ce, na ty​le do​brze opa​n o​w ać ma​szy​n ę, że​by wzno​sić się w po​w ie​t rze, wy​ko​n y​‐ wać prze​w ro​t y i zwro​t y pod​czas akro​ba​cji, a po​t em spro​w a​dzać ją bez​piecz​n ie na zie​m ię. Lu​‐ dziom nie jest pi​sa​n e la​t ać, a więk​szość nie po​t ra​f i tak​ż e na​uczyć się pi​lo​t a​ż u, tym bar​dziej uwiel​bia​łem tę szcze​gól​n ą wol​n ość. I na​dal uwiel​biam. Pi​lo​ci my​śliw​ców są za​z wy​czaj zbyt za​‐ ję​ci, że​by do​ce​n ić fe​n o​m en la​t a​n ia. Ja zaś od po​cząt​ku by​łem nim ocza​ro​w a​n y. Póź​n iej od​kry​łem, że to świet​n y spo​sób, że​by wy​cią​gać mło​de dziew​czy​n y na rand​ki. Wy​‐ obraź​m y so​bie dziew​czy​n ę, któ​rą Ko​leś nu​m er je​den za​pra​sza na obiad i film. Brzmi ku​szą​co, ale oto po​ja​w ia się Ko​leś nu​m er dwa i mó​w i: „Hej… mo​ż e prze​le​cisz się ze mną, za​n im za​bio​rę cię na obiad?”. Dzia​ła bez pu​dła. Na dru​gim ro​ku stu​diów coś we mnie za​sko​czy​ło i po​czu​łem, że chcę zo​stać za​w o​do​w ym pi​‐ lo​t em. Wcze​śniej, dwu​krot​n ie pra​co​w a​łem u ar​chi​t ek​t ów pod​czas wa​ka​cji, po​z na​łem bran​ż ę i spodo​ba​ła mi się kre​a tyw​n ość pro​jek​t o​w a​n ia kon​struk​cji. Trze​ba by​ło jed​n ak pod​jąć de​cy​z ję – je​śli chcia​łem ubie​gać się o no​m i​n a​cję na ofi​ce​ra lot​n ic​t wa, mu​sia​łem za​cząć już wte​dy, bo ca​ła żmud​n a pro​ce​du​ra zaj​m o​w a​ła ja​kieś osiem​n a​ście mie​się​cy. Mo​głem więc no​sić płó​cien​n y kra​‐ wat i przez czter​dzie​ści lat sie​dzieć w biu​rze – al​bo igrać ze śmier​cią i la​t ać szyb​ki​m i sa​m o​lo​t a​‐ mi. Wy​bór był do​praw​dy pro​sty.

Wio​sną 1986 skoń​czy​łem pię​cio​let​n ie stu​dia. Sprę​ż y​łem się i zro​bi​łem to w czte​ry la​t a, że​by uzy​skać no​m i​n a​cję na czas i za​ła​pać się do pro​gra​m u UPT (Un​der​gra​du​a te Pi​lot Tra​ining, Pod​‐ sta​w o​w e Szko​le​n ie Pi​lo​t ów). To szko​ła pi​lo​t a​ż u pierw​sze​go stop​n ia Wojsk Lot​n i​czych, przyj​m u​‐ ją​ca tyl​ko mia​n o​w a​n ych ofi​ce​rów, spraw​dzo​n ych do gra​n ic ab​sur​du pod ką​t em fi​z ycz​n ym i psy​‐ chicz​n ym. Pod ko​n iec lat osiem​dzie​sią​t ych by​ło pięć baz lot​n i​czych, któ​re mia​ły za cel prze​sie​‐ wać przy​szłych pi​lo​t ów, a mnie da​n o wy​bór: po​cze​kać dzie​w ięć mie​się​cy i udać się do pięk​n ej sło​n ecz​n ej Ba​z y Wojsk Lot​n i​czych Wil​liams w Ari​z o​n ie al​bo po​je​chać za pięć mie​się​cy do Ba​z y Wojsk Lot​n i​czych Van​ce w Okla​ho​m ie. Z ty​po​w ym mło​dzień​czym za​pa​łem i igno​ran​cją wy​bra​‐ łem Van​ce, czy​li miej​sce, o któ​rym zwy​kło się mó​w ić „gdzie dia​beł mó​w i do​bra​n oc”. Enid w Okla​ho​m ie to ma​lut​kie mia​stecz​ko żyw​cem wy​ję​t e z fil​m u Fo​otlo​ose5). Se​rio. Tań​ce za​le​ga​li​‐ zo​w a​li tam w 1987.

5) W fil​mie Ren McCor​mack wraz z mat​k ą prze​pro​wa​dza się do ma​łe​go mia​stecz​k a. Nie mo​że zro​zu​mieć dziw​nych za​sad pa​nu​ją​cych w mie​ście, w któ​r ym nie moż​na słu​chać mu​zy​k i roc​k o​wej ani tań​czyć.

Pro​gram UPT obej​m o​w ał go​ści ta​kich jak ja: no​w o mia​n o​w a​n ych pod​po​rucz​n i​ków pro​sto po uni​w er​ku, Aka​de​m ii Wojsk Lot​n i​czych al​bo szko​le pod​cho​rą​ż ych. Wy​bie​ra​ło nas kil​ka róż​n ych ko​m i​sji, któ​re szcze​gó​ło​w o prze​świe​t li​ły ca​łe na​sze ży​cie. In​t e​re​so​w a​ło ich mię​dzy in​n y​m i na​‐ sze po​cho​dze​n ie, śred​n ia ocen, spor​t y, li​sty po​le​ca​ją​ce, po​z a​lek​cyj​n e bzde​t y, a za​pew​n e rów​‐ nież to, jak się cze​sa​li​śmy. Prze​szli​śmy ba​da​n ia fi​z ycz​n e i oku​li​stycz​n e, te​sty psy​cho​lo​gicz​n e, roz​m o​w y oraz oczy​w i​ście kom​plek​so​w y eg​z a​m in kwa​li​f i​ka​cyj​n y. A wszyst​ko tyl​ko po to, by do​‐ stać no​m i​n a​cję na ofi​ce​ra. Zde​cy​do​w a​n a więk​szość z sie​dem​dzie​się​ciu ty​się​cy ofi​ce​rów Wojsk Lot​n i​czych na tym koń​czy i tra​f ia do za​jęć ty​ło​w ych, czy​li do któ​re​goś z pro​gra​m ów wspar​cia mi​sji – na przy​kład kadr, ob​słu​gi tech​n icz​n ej czy za​opa​t ry​w a​n ia. Po​z o​sta​łych cze​ka ca​ła ma​sa do​dat​ko​w ych te​stów opra​co​w a​n ych po to, by pod​ciąć im skrzy​dła, spra​w ić, że​by po​czu​li się głu​pi i – och tak! – spraw​dzić, czy na​da​ją się do świa​t a lot​n i​ków. Je​dy​n ie ja​kieś dzie​sięć ty​się​cy z tych sie​dem​dzie​się​ciu ty​się​cy ofi​ce​rów zo​sta​je w koń​cu pi​lo​t a​m i, a mniej niż trzy ty​sią​ce ma wa​run​‐ ki po​t rzeb​n e do służ​by czyn​n ej w ro​li pi​lo​t ów my​śliw​ców. Za​kła​da​jąc, że ktoś prze​brnie przez to wszyst​ko z wy​star​cza​ją​co wy​so​ki​m i wy​n i​ka​m i, prze​‐ cho​dzi przez bra​m ę i jest zda​n y na sie​bie. W na​gro​dę za wy​sił​ki nie do​sta​je żad​n ej gwa​ran​cji, je​dy​n ie szan​sę na srebr​n ą skrzy​dla​t ą od​z na​kę pi​lo​t a Wojsk Lot​n i​czych. Po​t em już wszyst​ko w je​go rę​kach. Wbrew po​w szech​n e​m u prze​ko​n a​n iu, nie li​czy się tu w ogó​le po​cho​dze​n ie, zna​jo​‐ mo​ści ta​t u​sia oraz to, któ​ry uni​w e​rek się ukoń​czy​ło. Szko​le​n ie pi​lo​t ów Wojsk Lot​n i​czych nisz​‐ czy na​dzie​je i ma​rze​n ia, nie oka​z u​jąc ni​ko​m u żad​n ych wzglę​dów. Wi​dzia​łem naj​róż​n iej​szych lu​dzi, któ​rzy się wy​kru​szy​li – go​ści po Aka​de​m ii, typ​ków z ga​t un​ku in​ż y​n ie​rów z naj​w yż​szą śred​n ią i ta​kich, co to wy​la​t a​li ty​siąc go​dzin w cy​w i​lu, a nie po​t ra​f i​li utrzy​m ać szy​ku al​bo wy​lą​‐ do​w ać od​rzu​t ow​cem. Al​bo ma się to coś, al​bo nie. Przez pierw​sze dwa ty​go​dnie ro​bi​li​śmy wszyst​ko po​z a la​t a​n iem. Zgła​sza​li​śmy się do kadr, do le​ka​rzy me​dy​cy​n y lot​n i​czej, do żan​dar​m e​rii, i tak w kół​ko. Dla no​w ych po​rucz​n i​ków zna​‐

czy​ło to ty​le, że ro​bi​li coś dwa al​bo trzy ra​z y, za​n im zro​bi​li to do​brze. Z miej​sca za​czę​li​śmy też na​ukę. Woj​ska Lot​n i​cze USA przy​w ią​z u​ją du​ż ą wa​gę do teo​re​t ycz​n e​go szko​le​n ia tech​n icz​n e​go, a każ​dy for​m al​n y kurs – czy to spa​do​chro​n iar​stwa, czy pi​lo​t a​ż u – ma swój pro​gram. Woj​ska Lot​n i​cze wy​m a​ga​ją naj​w yż​szych wy​n i​ków kwa​li​f i​ka​cyj​n ych z czte​rech głów​n ych spe​cjal​n o​ści na​w et od po​bo​ro​w ych, a co do​pie​ro od ofi​ce​rów. To cał​kiem zro​z u​m ia​łe, bio​rąc pod uwa​gę skraj​‐ ną zło​ż o​n ość współ​cze​snych sa​m o​lo​t ów – zwłasz​cza my​śliw​ców. Po​n ie​w aż nie​daw​n o skoń​czy​‐ li​śmy stu​dia, by​li​śmy przy​z wy​cza​je​n i do ta​kiej ilo​ści ma​t e​ria​łu. Cie​szy​li​śmy się, że w koń​cu tra​‐ fi​li​śmy na „start”. W każ​dej ba​z ie lot​n i​czej Wojsk Lot​n i​czych USA „start” obej​m u​je sa​m o​lo​t y po​szcze​gól​n ych eskadr, warsz​t a​t y ob​słu​gi tech​n icz​n ej oraz wszyst​ko to, co po​z wa​la sa​m o​lo​t o​w i wy​star​t o​w ać i wy​lą​do​w ać. Do cza​su mia​n o​w a​n ia na star​sze​go ofi​ce​ra ba​z a jest do​m em pi​lo​t a. Po​t em bę​dzie mógł wresz​cie mo​dlić się do bo​gów biu​ro​kra​cji o ja​kiś przy​dział. Rzecz ja​sna, nie by​li​śmy jesz​cze pi​lo​t a​m i. Na​z y​w a​li nas „Stu​da​m i”. To był skrót od „Stu​‐ dent-pi​lot”, czy​li pi​lo​t a-ucznia, choć oczy​w i​ście nie tak tłu​m a​czy​li​śmy to la​skom w Klu​bie Ofi​‐ cer​skim – stud to tak​ż e ogier! Wy​obraź​cie so​bie ten czas ja​ko ca​ło​rocz​n y czy​ściec, po któ​rym być mo​ż e speł​n i się swo​je ma​rze​n ia, a być mo​ż e bę​dzie się ni​kim. Wte​dy na​de​szła pierw​sza słod​ka chwi​la, gdy za​m kną​łem się w mo​jej jed​n o​oso​bo​w ej kwa​t e​‐ rze dla nie​ż o​n a​t ych ofi​ce​rów i wło​ż y​łem no​w y sztyw​n y mun​dur lot​n i​czy. Na​w et pach​n iał słod​‐ ko (to pew​n ie przez ten ma​t e​riał z No​m ek​su6)), a wraz z na​szyw​ka​m i i bel​ka​m i po​rucz​n i​ka wy​glą​da​łem sza​ło​w o.

6) Tka​ni​na, z któ​r ej pro​du​k u​je się nie​pal​ną odzież.

Tak my​śla​łem. Jak my wszy​scy. Po​z o​sta​w ał tyl​ko je​den pro​blem: brak skrzy​de​łek. Ten bo​le​sny fakt przy​po​m i​n a​li nam przy​‐ naj​m niej raz na mi​n u​t ę na​si in​struk​t o​rzy oraz dziew​czy​n y, któ​re za​w ę​dro​w a​ły do Klu​bu Ofi​‐ cer​skie​go. Brak skrzy​de​łek na​t ych​m iast rzu​cał się w oczy, czu​li​śmy się więc rów​n ie idio​t ycz​n ie, jak gdy​by​śmy wło​ż y​li ele​ganc​ki szy​t y na mia​rę gar​n iak i za​po​m nie​li bu​t ów. To był pierw​szy z wie​lu otrzeź​w ia​ją​cych chlu​stów zim​n ej wo​dy z ku​bła rze​czy​w i​sto​ści. Jak każ​dy, kto w koń​cu zdał, po​sta​n o​w i​łem, że zdo​bę​dę cen​n e srebr​n e skrzy​deł​ka, choć​by nie wiem co. Przez pierw​szą po​ło​w ę kur​su UPT tre​n o​w a​li​śmy na kosz​m ar​n ych ma​lut​kich sa​m o​lo​t ach szkol​n ych T-37. By​ły gło​śne, ohyd​n e, nie grze​szy​ły mo​cą i mia​ły tak ni​skie pod​w o​z ie, że szef ob​słu​gi na​z iem​n ej mógł pa​t rzeć na pi​lo​t ów z gó​ry. Po​t em Woj​ska Lot​n i​cze prze​rzu​ci​ły się na T6 Te​xan, nie​w ie​le lep​sze niż „Twe​e ty”, czy​li T-37. W każ​dym ra​z ie wstęp​n y etap szko​le​n ia pi​lo​‐ tów na​z wa​n o „Kon​t ak​t em” – dla in​struk​t o​rów był on pierw​szą praw​dzi​w ą oka​z ją do od​sia​n ia stu​den​t ów. Oma​w ia​li tu wszyst​ko, co do​t y​czy pod​staw la​t a​n ia – ope​ra​cje na​z iem​n e, star​t y i lą​‐ do​w a​n ia, kor​ko​cią​gi, akro​ba​cje i oczy​w i​ście pro​ce​du​ry awa​ryj​n e. In​struk​t o​rzy re​kru​t o​w a​li się z róż​n ych źró​deł. Naj​lep​si mie​li za so​bą przy​dzia​ły na mi​sje ope​ra​cyj​n e i wró​ci​li do pro​w a​dze​n ia szko​leń wbrew swo​jej wo​li. By​li to daw​n i pi​lo​ci jed​n o​stek

TTB (tan​ker/trans​port/bom​ber, tan​ko​w iec/trans​por​t o​w iec/bom​bo​w iec) oraz na szczę​ście kil​ku pi​lo​t ów my​śliw​ców. Wszy​scy bez wy​jąt​ku nie​n a​w i​dzi​li la​t a​n ia na sa​m o​lo​t ach szkol​n ych. Czy moż​n a się im dzi​w ić? Nic w Woj​skach Lot​n i​czych nie prze​bi​je la​t a​n ia w li​n io​w ej eska​drze my​‐ śliw​ców, a po​w rót do świa​t a Do​w ódz​t wa Szko​le​n ia, z je​go sza​licz​ka​m i i wy​po​le​ro​w a​n y​m i bu​t a​‐ mi, był jak skok w prze​paść. Na szczę​ście po ta​kiej trzy​let​n iej służ​bie mo​gli z po​w ro​t em wró​cić do praw​dzi​w e​go świa​t a. Dzię​ki Bo​gu, że by​li tam ci ko​le​sie z do​świad​cze​n iem, któ​rzy tem​pe​ro​‐ wa​li IN​N YCH. IN​N YCH, czy​li First As​si​gn​m ent In​struc​t or Pi​lots (pi​lo​t ów in​struk​t o​rów pierw​sze​go przy​‐ dzia​łu), w skró​cie FA​IP. To go​ście, któ​rzy po ukoń​cze​n iu UPT nie do​sta​li przy​dzia​łu z Do​w ódz​‐ twa Szko​le​n ia Lot​n i​cze​go i zo​sta​li w ba​z ie w cha​rak​t e​rze in​struk​t o​rów. Ja​sne, mu​sie​li na kil​ka mie​się​cy wy​je​chać do San An​t o​n io w Tek​sa​sie, gdzie rze​ko​m o uczy​li się, jak szko​lić pi​lo​t ówuczniów, ale tak czy owak, je​dy​n e do​świad​cze​n ie w lot​n ic​t wie woj​sko​w ym na ich kon​cie to UPT i kurs w Tek​sa​sie. Mie​li​śmy więc go​ści po nie​speł​n a dwu​let​n im szko​le​n iu, któ​rzy pró​bo​w a​li oce​‐ niać, czy stu​dent na​da​je się na pi​lo​t a Wojsk Lot​n i​czych. Mo​im zda​n iem wśród nich zda​rza​li się cał​kiem nie​ź li, lecz więk​szość to by​ły zgorzk​n ia​łe pa​t a​ła​chy o nie​speł​n io​n ych am​bi​cjach. Po to wła​śnie spro​w a​dzo​n o pi​lo​t ów z do​świad​cze​n iem ope​ra​cyj​n ym – że​by mie​li oko na FA​IP-ów i wpro​w a​dzi​li tro​chę prak​t y​ki do pro​gra​m u. Ina​czej mie​li​by​śmy Woj​ska Lot​n i​cze peł​n e musz​t ry, in​spek​cji skar​pe​t ek i spraw​dza​n ia or​t o​gra​f ii. Mo​im głów​n ym in​struk​t o​rem był mru​kli​w y i szorst​ki eks​pi​lot B-52 z ku​rio​z al​n ym sy​gna​łem wy​w o​ław​czym „Ta​t a Kró​lik”. Przy​dzie​lo​n o mu nas sze​ściu i mie​li​śmy na​praw​dę du​ż o szczę​ścia. Sa​m o​lo​t y są jak do​m o​w e zwie​rza​ki – lu​dzie la​t a​ją​cy na nich, po​dob​n ie jak wła​ści​cie​le pu​pi​li, w koń​cu się do nich upo​dab​n ia​ją. B-52 był zna​n y ja​ko „Buff” (Big Ugly Fat Fuc​ker – Wiel​ki Brzyd​ki Gru​by Skur​w iel). „Ta​t a Kró​lik” nie był mo​ż e gru​by, ale z pew​n o​ścią du​ż y i brzyd​ki. I był też pierw​szo​rzęd​n ym pi​lo​t em. Po​t ra​f ił na​uczyć stu​den​t ów „szer​szej per​spek​t y​w y”, czy​li te​go, że​by nie sku​piać się na drob​n ych szcze​gó​łach, tyl​ko być świa​do​m ym wszyst​kie​go, co dzie​je się wo​kół. TK, w od​róż​n ie​n iu od FA​IP-ów, był też cier​pli​w y. „Gów​n ia​rzu – po​w ie​dział kie​dyś spo​koj​n ie, gdy nie ra​dzi​łem so​bie z wyj​ściem z kor​ko​cią​gu, a Okla​ho​m a wy​peł​n ia​ła wia​t ro​chron. – Le​piej spró​buj jesz​cze raz i zrób to do​brze, że​by​śmy mo​‐ gli do​ż yć do wie​czor​n ej po​pi​ja​w y w klu​bie”. Nie​n a​w i​dził też do​w ódz​t wa szko​le​n ia, a więk​szość FA​IP-ów miał w głę​bo​kim po​w a​ż a​n iu. „Ta​t o Kró​li​ku”, je​śli to czy​t asz, dzię​ki za wszyst​ko. Już w pierw​szym ty​go​dniu lu​dzie za​czę​li się wy​kru​szać z po​w o​du cho​ro​by po​w ietrz​n ej, nie​‐ moż​n o​ści opa​n o​w a​n ia naj​w aż​n iej​szych pro​ce​dur awa​ryj​n ych lub po pro​stu bra​ku pod​sta​w o​w ej umie​jęt​n o​ści my​śle​n ia i la​t a​n ia w tym sa​m ym cza​sie. Je​śli stu​dent za​w a​lił lot, do​sta​w ał szan​sę na po​w tór​kę, zwa​n ą lo​t em „X”. Je​śli i ją skno​cił, od​by​w ał lot „XX”, tym ra​z em nie z FA​IP-em, ale z bar​dziej do​świad​czo​n ym ofi​ce​rem eska​dry. Je​śli znów skre​w ił, szedł na spraw​dzian bie​‐ gło​ści z eg​z a​m i​n a​t o​rem lot​n i​czym, a je​śli go nie zdał, od​pa​dał. Zda​rza​li się stu​den​ci, któ​rych przyj​m o​w a​n o w po​n ie​dzia​łek, a przed piąt​kiem już ich nie by​ło. Etap na Twe​e tach obej​m o​w ał je​dy​n ie la​t a​n ie w for​m a​cji i pod​sta​w o​w e pro​ce​du​ry we​dług wska​z ań przy​rzą​dów, a lu​dzie wciąż pa​da​li jak mu​chy. Oczy​w i​ście po​z a la​t a​n iem, mie​li​śmy rów​n ież nie​koń​czą​ce się za​ję​cia teo​re​t ycz​n e. Ae​ro​dy​n a​m i​ka, in​sta​la​cje pła​t ow​co​w e, me​t e​oro​‐ lo​gia, pro​ce​du​ry lo​t u we​dług wska​z ań przy​rzą​dów – wszyst​ko, co mo​gło przy​dać się pi​lo​t om. Do te​go do​cho​dzi​ło jesz​cze nie​ustan​n e szko​le​n ie w sy​t u​a cjach awa​ryj​n ych, ko​lej​n e in​struk​t a​ż e na

za​ję​ciach, lo​t y w sy​m u​la​t o​rze oraz ma​ły po​ran​n y ry​t u​a ł zwa​n y „Po​w sta​n iem”. Ry​t u​a ł ten od​by​w ał się w wiel​kiej sa​li od​praw za​ło​gi. Każ​dy pi​lot-in​struk​t or miał swój stół, a przy nim czte​rech lub pię​ciu uczniów (na po​cząt​ku). Każ​de​go ran​ka, przed la​t a​n iem i za​ję​cia​‐ mi, od​by​w a​ła się po​w szech​n a od​pra​w a, któ​ra obej​m o​w a​ła omó​w ie​n ie po​go​dy, pla​n u oraz kwe​‐ stii ogól​n ych. Na​stęp​n ie je​den z in​struk​t o​rów przed​sta​w iał trzy​dzie​sto​se​kun​do​w y sce​n a​riusz opi​su​ją​cy ja​kąś śmier​t el​n ie nie​bez​piecz​n ą sy​t u​a cję w lo​cie i lo​so​w o wy​bie​rał stu​den​t a. Ten zaś mu​siał wte​dy „po​w stać” i w cza​sie rze​czy​w i​stym prze​jąć nad nią kon​t ro​lę. W obec​n o​ści pi​lo​t ówin​struk​t o​rów oraz swo​ich ko​le​gów mu​siał zna​leźć lo​gicz​n e roz​w ią​z a​n ie i przy odro​bi​n ie szczę​‐ ścia spro​w a​dzić sa​m o​lot na zie​m ię. To bar​dzo sku​t ecz​n ie uczy​ło mło​de​go pi​lo​t a szyb​kie​go po​‐ dej​m o​w a​n ia de​cy​z ji, a tak​ż e igno​ro​w a​n ia pod​czas kry​z y​su czyn​n i​ków ze​w nętrz​n ych. Po sze​ściu mie​sią​cach i dwóch lo​t ach spraw​dza​ją​cych ci z nas, któ​rzy się ucho​w a​li, mo​gli przejść do T-38 i za​a wan​so​w a​n e​go eta​pu szko​le​n ia UPT. Do te​go mo​m en​t u od​pa​dło czter​dzie​ści pro​cent pier​w ot​n e​go skła​du kla​sy, ale my, któ​rzy po​z o​sta​li​śmy, by​li​śmy już za​pra​w ie​n i. Na pew​n o jed​n ak da​le​ko nam by​ło do zu​chwa​ło​ści – wi​dzie​li​śmy zbyt wie​lu ko​le​gów, któ​rzy się wy​kru​szy​li, no i na​dal nie mie​li​śmy skrzy​de​łek. Od​z y​ska​li​śmy jed​n ak tro​chę tej ni​czym nie​uza​‐ sad​n io​n ej pew​n o​ści sie​bie, z któ​rą tu we​szli​śmy. Na eta​pie „trzy​dzie​stek óse​m ek” zmie​n i​ło się na​sta​w ie​n ie in​struk​t o​rów. Wciąż od​sie​w a​li lu​dzi, ale wy​cho​dzi​li z za​ło​ż e​n ia, że do​cie​ra​jąc do te​go eta​pu, udo​w od​n i​li​śmy przez ostat​n ie pół ro​ku swo​ją war​t ość. Na do​da​t ek Woj​ska Lot​n i​cze za​in​w e​sto​w a​ły w nas już ku​pę ka​sy i jed​n ak za​le​ż a​ło im, że​by nie stra​cić po​t en​cjal​n ych pi​lo​t ów. Uwiel​bia​łem to. Pod​czas gdy la​t a​n ie Twe​e tem by​ło czy​sto si​ło​w ym pa​n o​w a​n iem nad pa​‐ skud​n ą ma​szy​n ą, T-38 wy​m a​gał fi​n e​z ji. La​t ał jak my​śli​w iec (a przy​n aj​m niej jak sta​ro​m od​n y my​śli​w iec z lat sie​dem​dzie​sią​t ych); Woj​ska Lot​n i​cze dys​po​n o​w a​ły kil​ko​m a wer​sja​m i bo​jo​w y​m i w po​sta​ci AT-38 i F-5 Ti​ger II. T-38 miał wy​so​kie pod​w o​z ie i – w prze​ci​w ień​stwie do Twe​e ta, w któ​rym in​struk​t or sie​dział obok pi​lo​t a – tu fo​t e​le by​ły usta​w io​n e w tan​de​m ie. W cią​gu na​stęp​n ych sze​ściu mie​się​cy la​t a​n ie sa​m o​lo​t em sta​ło się mo​ją dru​gą na​t u​rą. Skoń​‐ czy​łem szko​le​n ie na Twe​e tach, ale mo​je rę​ce i mózg sprzę​gły się ze so​bą do​pie​ro w T-38. Ta ma​szy​n a mia​ła do​pa​lacz, a my no​si​li​śmy te​raz kom​bi​n e​z o​n y prze​ciw​prze​cią​ż e​n io​w e, ni​w e​lu​‐ ją​ce od​dzia​ły​w a​n ie gra​w i​t a​cji pod​czas ma​n ew​ro​w a​n ia. W po​rów​n a​n iu z my​śliw​ca​m i o wy​so​kich osią​gach T-38 nie był trud​n y do roz​gry​z ie​n ia. Wi​dząc swo​je od​bi​cie w szkla​n ych drzwiach – w ubio​rze prze​ciw​prze​cią​ż e​n io​w ym – my​śla​łem, że je​stem już tym, kim chcia​łem być: pi​lo​t em my​śliw​ca, idą​cym za​da​w ać śmierć. Po​do​bał mi się ten wi​dok. W pe​w ien dłu​gi week​e nd, ja​kieś je​de​n a​ście mie​się​cy po roz​po​czę​ciu pro​gra​m u, wszy​scy in​‐ struk​t o​rzy i do​w ód​cy ze​bra​li się na na​ra​dzie. Przej​rze​li wszyst​ko, co mie​li na nasz te​m at, spraw​dzi​li wy​n i​ki każ​de​go te​stu oraz lo​t u w sy​m u​la​t o​rze i w sa​m o​lo​cie, po czym oce​n ia​li i punk​t o​w a​li tych naj​lep​szych. Z ca​łej ma​sy nie​prze​spa​n ych no​cy i z na​szych spo​co​n ych dło​n i wy​li​cza​n o obiek​t yw​n y wy​n ik. W przy​pad​ku re​m i​su bra​n o pod uwa​gę su​biek​t yw​n e aspek​t y: na​‐ sta​w ie​n ie, agre​syw​n ość, wy​gląd, „woj​sko​w y spo​sób by​cia” itp. Gdy in​struk​t o​rzy skoń​czy​li swo​je ob​ra​dy, wy​bra​n ych stu​den​t ów po​dzie​lo​n o we​dług zdo​by​t ej punk​t a​cji. Dol​n ą gra​n i​cę sta​n o​w i​ło dwa​dzie​ścia pro​cent – każ​dy po​w y​ż ej kwa​li​f i​ko​w ał się do pro​gra​m u FAR (Fi​gh​t er/At​t ack/Re​con​n a​is​san​ce, my​śli​w iec/sztur​m o​w iec/sa​m o​lot roz​po​z naw​‐ czy), pod​czas gdy tych po​n i​ż ej przy​dzie​lo​n o do TTB. W mo​jej dwu​dzie​sto​dwu​oso​bo​w ej kla​sie po​‐

wy​ż ej tej gra​n i​cy zna​la​z ło się tyl​ko pię​ciu – Woj​ska Lot​n i​cze, w za​leż​n o​ści od po​t rzeb, za​okrą​‐ gla​ły ją w gó​rę lub w dół. Dzię​ki po​łą​cze​n iu rów​n ań Bo​ole’a 7), czar​n ej ma​gii i uczci​w ej pró​by przy​w i​dze​n ia po​t rzeb ope​ra​cyj​n ych, każ​dej z klas przy​dzie​la​n o kil​ka sa​m o​lo​t ów róż​n e​go ty​pu. Nam przy​pa​dły trzy my​śliw​ce, więc do​sta​li je trzej naj​lep​si ab​sol​w en​ci. Dwaj po​z o​sta​li nie​szczę​śni​cy, któ​rzy by​li po​‐ wy​ż ej gra​n i​cy FAR, mu​sie​li za​ci​snąć zę​by i zo​stać FA​IP-ami. Każ​dy pi​lot wy​peł​n iał też „de​kla​ra​‐ cję ma​rzeń”, wska​z u​jąc trzy ty​py sa​m o​lo​t ów, któ​ry​m i chciał​by la​t ać, i trzy miej​sca, w któ​rych chciał się zna​leźć. Na​sze od​po​w ie​dzi ze​sta​w io​n o na​stęp​n ie z ty​pa​m i sa​m o​lo​t ów roz​dzie​la​n y​m i przez Woj​ska Lot​n i​cze w da​n ym cy​klu przy​dzia​łu, a wy​n i​ki ogło​szo​n o pod​czas No​cy Zrzu​t u.

7) Struk​t u​r a al​ge​bra​icz​na sto​so​wa​na w ma​t e​ma​t y​ce, in​for​ma​t y​ce teo​r e​t ycz​nej oraz elek​t ro​ni​ce cy​fro​wej (przyp. red.).

Ten ry​t u​a ł ini​cja​cyj​n y od​by​w ał się w piąt​ko​w ą noc w Klu​bie Ofi​cer​skim. Był pierw​szym punk​t em wie​czo​ru – za​n im po​rwa​ła nas mu​z y​ka, to​w a​rzy​stwo za​go​rza​łych fa​n ek pi​lo​t ów i… otwar​t y bar. Wy​w o​ły​w a​n o na​z wi​sko świe​ż o upie​czo​n e​go pi​lo​t a i wy​świe​t la​n o na ekra​n ie je​go na​stęp​n y sa​m o​lot, pod​krę​ca​jąc po​kaz pa​ro​m a od​po​w ied​n io ubar​w io​n y​m i hi​sto​ryj​ka​m i z je​go szko​le​n ia. Cza​sem w ra​m ach strasz​n ie de​pry​m u​ją​ce​go żar​t u po​ka​z y​w a​n o de​li​kwen​t o​w i in​n y sa​m o​lot – oczy​w i​ście po to, że​by zo​ba​czyć je​go re​a k​cję. Je​śli ktoś spo​dzie​w ał się my​śliw​ca, po​de​‐ rżnął​by so​bie gar​dło na sa​m ą myśl, że do​sta​n ie nie​ru​cha​w e​go C-130 al​bo sa​m o​lot szkol​n y. Pa​‐ mię​t aj​cie, że ta noc by​ła zwień​cze​n iem ży​cio​w ych ma​rzeń, czte​rech lat stu​diów i ro​ku UPT. Mnie po​ka​z a​li naj​pierw T-38 i pa​m ię​t am, że zła​pa​łem się krze​sła, że​by nie upaść, jed​n ak po​śród gło​śnych śmie​chów, wy​cia i krzy​ków, po chwi​li uka​z a​ło się zdję​cie pięk​n e​go F-16. Po ta​kiej ce​re​‐ mo​n ii, oszo​ło​m io​n y pi​lot wy​cho​dził na śro​dek i, wy​m ie​n ia​jąc uści​ski dło​n i, od​bie​rał swo​je ofi​‐ cjal​n e roz​ka​z y. Każ​dy do​sta​w ał to, na co za​pra​co​w ał. Dla mnie ta noc by​ła cu​dow​n a. Po tym ro​ku opu​ści​łem Van​ce o wie​le chud​szy, ale ze srebr​n y​m i skrzy​deł​ka​m i na pier​si. W przy​pad​ku wie​lu pro​gra​m ów woj​sko​w ych, ukoń​cze​n ie jed​n e​go szko​le​n ia otwie​ra na​stęp​n e drzwi, ja​ko aspi​ru​ją​ce​go pi​lo​t a cze​kał mnie za​t em ko​lej​n y rok pe​łen róż​n ych pro​gra​m ów szko​‐ le​n io​w ych, bez któ​rych nie do​stał​bym się do swo​jej pierw​szej eska​dry ope​ra​cyj​n ej. Naj​pierw był trzy​m ie​sięcz​n y kurs LIFT (Le​a d-In Fi​gh​t er Tra​ining, szko​le​n ie na sa​m o​lo​t ach szkol​n o-bo​jo​w ych) w ba​z ie lot​n i​czej Hol​lo​m an w No​w ym Mek​sy​ku. Od​by​w ał się na sa​m o​lo​t ach AT-38, a wśród in​struk​t o​rów by​li sa​m i pi​lo​ci my​śliw​ców. Ten kurs miał za za​da​n ie na​uczyć mło​‐ de​go gów​n ia​rza, jak być pi​lo​t em my​śliw​ca – był su​per, bo po​z a rze​cza​m i tak oczy​w i​sty​m i jak zrzu​ca​n ie bomb, strze​la​n ie z dział​ka i wal​ka po​w ietrz​n a, uczo​n o tak​ż e in​n ych nie​z będ​n ych rze​czy: pi​jac​kich gier w ba​rze czy hym​n ów, ta​kich jak Sam​my Small i De​a r Mom, Your Son Is De​a d. Ode​bra​n o nam wszyst​kie na​szyw​ki ATC (Air Tra​ining Com​m and, Do​w ódz​t wo Szko​le​n ia Lot​n i​‐ cze​go), a w za​m ian wy​da​n o pla​kiet​ki imien​n e i na​szyw​ki TAC (Tac​t i​cal Air Com​m and, Do​‐ wódz​t wo Lot​n ic​t wa Tak​t ycz​n e​go). To by​ło praw​dzi​w e wy​róż​n ie​n ie, wcho​dzić do ba​ru Klu​bu Ofi​cer​skie​go z tar​czą TAC i na​szyw​ką eska​dry z ini​cja​ła​m i TFS (Tac​t i​cal Fi​gh​t er Squ​a dron, Eska​‐ dra Lot​n ic​t wa Tak​t ycz​n e​go). Prze​cho​dzi​li​śmy tu rów​n ież szko​le​n ie w wi​rów​ce. Wy​obraź​cie so​bie ma​lut​ki fo​t el, któ​ry wi​‐

ru​je w za​m knię​t ym po​m iesz​cze​n iu z pręd​ko​ścią po​n ad sze​ściu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, jak w Pierw​s zym kro​ku w ko​s mos al​bo Szpie​g ach ta​kich jak my, a zro​z u​m ie​cie, o co bie​ga. Bo mu​si​cie wie​dzieć, że by​li​śmy pierw​szym rocz​n i​kiem pi​lo​t ów my​śliw​ców wdra​ż a​n ym do la​t a​n ia sa​m o​lo​‐ ta​m i z du​ż y​m i prze​cią​ż e​n ia​m i i nikt nie był pe​w ien dłu​go​f a​lo​w ych skut​ków. Gdy przy du​ż ym prze​cią​ż e​n iu krew od​pły​w a z gło​w y, mózg za​pa​da w śpiącz​kę. Z oczy​w i​stych wzglę​dów, w przy​pad​ku my​śliw​ca le​cą​ce​go z pręd​ko​ścią pra​w ie trzy​stu me​t rów na se​kun​dę ta​ka sy​t u​a cja by​ła po pro​stu fa​t al​n a, a zbyt wie​lu pi​lo​t ów mo​gło zgi​n ąć. Choć sa​m o​lo​t y w ro​dza​ju T-38 i star​‐ sze my​śliw​ce mo​gły bły​ska​w icz​n ie osią​gnąć prze​cią​ż e​n ie, po​w iedz​m y sied​m io​krot​n e, sil​n ik i pła​t o​w iec nie wy​t rzy​m a​ły​by te​go zbyt dłu​go. Prze​cią​ż e​n ie stop​n io​w o ma​la​ło więc do bar​dzo zno​śne​go po​z io​m u czte​rech czy pię​ciu. Tym​cza​sem F-16 mógł utrzy​m ać na​w et dzie​w ię​cio​krot​‐ ne prze​cią​ż e​n ie o wie​le dłu​ż ej, niż pi​lot był w sta​n ie za​cho​w ać świa​do​m ość. Ko​le​sie od fi​z jo​lo​‐ gii, le​ka​rze me​dy​cy​n y lot​n i​czej i urzę​da​sy mie​li z tym nie la​da zgryz, a szko​le​n ie w wi​rów​ce mia​ło przy​z wy​cza​ić pi​lo​t a do uczu​cia dłu​go​t rwa​łe​go wy​so​kie​go prze​cią​ż e​n ia. Ozna​cza​ło to ty​le, że wsa​dza​li nas do wi​rów​ki i krę​ci​li, do​pó​ki nie zej​dzie​m y, ale go​ście ta​cy jak my mie​li to gdzieś. Czym jest jesz​cze jed​n o ry​z y​ko w za​w o​dzie stwo​rzo​n ym wła​śnie dla nas? Tak na​praw​dę naj​w ięk​szym za​gro​ż e​n iem pod​czas szko​le​n ia LIFT by​ły jed​n ak „wdo​w y z Hol​lo​m an”. Te bab​ki, naj​czę​ściej by​łe żo​n y za​w o​do​w ych żoł​n ie​rzy, zo​sta​ły tu​t aj, gdy po roz​‐ wo​dzie ich mę​ż o​w ie prze​n ie​śli się gdzie in​dziej. Bar​dzo chcia​ły znów wyjść za ofi​ce​ra i za dru​‐ gim ra​z em te​go nie spie​przyć. Po​m y​śl​cie o tych tro​chę star​szych ko​bie​t ach z Ofi​c e​ra i dżen​tel​me​‐ na, a wszyst​ko bę​dzie ja​sne. Po​n ie​w aż nie umia​łem na​w et prze​li​t e​ro​w ać sło​w a „mał​ż eń​stwo” i zu​peł​n ie nie spie​szy​ło mi się do żo​n y i dzie​ci, uni​ka​łem ich jak za​ra​z y. Po ro​ku w Van​ce Hol​lo​m an by​ło ra​jem. Cóż, Ala​m o​gor​do w No​w ym Mek​sy​ku to nie żad​n a me​t ro​po​lia, ale w od​róż​n ie​n iu od Enid, za​m iast pu​ry​t ań​skich praw i osiem​dzie​się​ciu ko​ścio​łów bap​t y​stów, mia​ło gó​ry San​gre de Cri​sto, do Al​bu​qu​e rque by​ło tyl​ko kil​ka go​dzin jaz​dy, a w Ru​‐ ido​so mie​li cał​kiem do​bre sto​ki nar​ciar​skie. W po​rów​n a​n iu z Okla​ho​m ą by​ło tam wręcz świa​t o​‐ wo. Po za​koń​cze​n iu LIFT wy​sła​li mnie na za​a wan​so​w a​n y kurs prze​t rwa​n ia w Ba​z ie Wojsk Lot​‐ ni​czych Fa​ir​child w sta​n ie Wa​szyng​t on. W lu​t ym! Część szko​le​n ia obej​m o​w a​ła przy​go​t o​w a​n ie do uciecz​ki i wy​co​f a​n ia się. Zrzu​co​n o nas na szczyt gó​ry je​dy​n ie z wy​po​sa​ż e​n iem ra​t ow​n i​‐ czym, któ​re ma pi​lot po ka​t a​pul​t o​w a​n iu się. To ra​czej nie​w ie​le. Da​jąc stu​den​t om na star​cie sto​sow​n ą prze​w a​gę (czy​li ja​kąś go​dzi​n ę), uzbro​je​n i żoł​n ie​rze ru​sza​li za ni​m i w po​ścig. W tam​t ym cza​sie na​szy​m i głów​n y​m i wro​ga​m i by​ły Zwią​z ek Ra​dziec​ki oraz pań​stwa blo​ku wschod​n ie​go, więc ci go​ście uda​w a​li ko​m u​n i​stycz​n ych żoł​da​ków. Mó​w i​li tyl​‐ ko po ru​sku i nie​m iec​ku. Ich mun​du​ry, broń i za​cho​w a​n ie by​ły au​t en​t ycz​n e. Wi​dać wszy​scy stu​‐ dio​w a​li ak​t or​stwo w Ber​li​n ie Wschod​n im. Uzna​łem, że pró​ba uciecz​ki i wy​co​f y​w a​n ia się w głę​bo​kim śnie​gu, bez ra​kiet śnież​n ych, kie​‐ dy ści​ga​ją mnie obłą​ka​n i sa​dy​ści, któ​rzy świet​n ie zna​ją te​ren, po pro​stu nie ma szans po​w o​‐ dze​n ia. Umarł w bu​t ach, jak ma​w ia​li​śmy. Ale mu​sia​łem spró​bo​w ać, nie? Za​w lo​kłem się więc w dół do stru​m ie​n ia, któ​ry pły​n ął zbyt szyb​ko, by za​m ar​z ​n ąć, a na​stęp​n ie za​sto​so​w a​łem for​t el, któ​ry pod​ła​pa​łem z ja​kie​goś kiep​skie​‐ go we​ster​n u – wy​co​f a​łem się po od​ci​skach bu​t ów i sta​n ą​łem przy drze​w ie. Chwy​t a​jąc je z bo​ku jak naj​da​lej od śla​dów, roz​huś​t a​łem się i pod​cią​gną​łem na ga​łę​z iach.

Mo​ż e nie był to naj​lep​szy plan, ale w tam​t ej chwi​li tyl​ko ta​ki przy​szedł mi do gło​w y. Na pew​n o by​ło to lep​sze, niż pę​dzić na śle​po przed sie​bie. No i na​praw​dę mi się uda​ło. To zna​czy nie​z u​peł​n ie, ale zdo​by​łem czas, że​by od​z y​skać re​z on. Pa​t rzy​łem, jak mi​ja​ją mo​je drze​w o i za​t rzy​m u​ją się nad brze​giem stru​m ie​n ia. By​łem z sie​‐ bie cał​kiem za​do​w o​lo​n y, wi​dząc, jak Hans, Fritz i Ju​rij (czy jak tam się zwa​li) przez kil​ka chwil wy​glą​da​li na zdez​o​rien​t o​w a​n ych. Prze​t rzą​snę​li na​w et krza​ki, szu​ka​jąc cia​ła, za​n im je​den z nich nie przyj​rzał się uważ​n ie mo​im śla​dom. Chy​ba sam by się do​m y​ślił, lecz ubie​gły go psy, któ​re wła​śnie przy​gna​ły. Po​z a mną ni​ko​go to nie roz​ba​w i​ło. Zła​pa​li mnie i za​m knę​li z ca​łą resz​t ą stu​den​t ów do po​z o​ro​w a​n e​go obo​z u je​n iec​kie​go. „Po​‐ zo​ro​w a​n e​go”, bo nie mo​gli nas bić do nie​przy​t om​n o​ści, pie​ścić na​szych klej​n o​t ów prą​dem ani ode​brać nam ży​cia. Po kon​t ro​li oso​bi​stej, któ​rej to​w a​rzy​szy​ły krzy​ki i kuk​sań​ce, wpa​ko​w a​li mnie do „ce​li” wiel​ko​ści szaf​ki ścien​n ej. Nie by​ło tam jak usiąść, więc naj​lep​szą rze​czą, ja​ką mo​‐ głem zro​bić, by​ło za​przeć się o jed​n ą ze ścian i opaść w pół​przy​sia​dzie. W tej po​z y​cji da​ło się spać przez ja​kieś sie​dem, osiem se​kund. Nie by​ło przy​jem​n ie, choć oczy​w i​ście bez po​rów​n a​n ia le​piej niż u praw​dzi​w ych ru​sków. Dla mło​de​go ofi​ce​ra, któ​ry po​świę​cił kil​ka lat na uzy​ska​n ie dy​plo​m u na stu​diach, pro​m o​cji, zdo​by​cie skrzy​de​łek pi​lo​t a i przy​dzia​łu na my​śliw​ce, to by​ło jak ku​beł zim​n ej wo​dy pro​sto w twarz. Za​czę​ła we mnie kieł​ko​w ać wiel​ce nie​po​ko​ją​ca myśl, że nie by​łem by​n aj​m niej tak waż​n y, jak mi się wy​da​w a​ło. Gier​ki psy​cho​lo​gicz​n e, któ​re z na​m i pro​w a​dzi​li, nie by​ły za​baw​n e. Pusz​cza​li nam na prze​‐ mian mu​z y​kę i gło​śne dźwię​ki. Raz po raz. I zno​w u. Nie by​ła to lek​ka skła​dan​ka kla​sy​ki po​łą​‐ czo​n ej z ko​ją​cy​m i od​gło​sa​m i plu​ska​ją​cej wo​dy, ale kom​pi​la​cja pierw​sze​go wer​su z pio​sen​ki Be​‐ atle​sów, You Say It’s Your Bir​th​d ay ze śmie​chem wiedź​m y i mo​im oso​bi​stym fa​w o​ry​t em – pła​‐ czem dziec​ka. Raz po raz. I w kół​ko. To mnie znie​chę​ci​ło do dzie​ci na do​bre pięt​n a​ście lat. Nie oby​ło się też bez gie​rek psy​cho​lo​gicz​n ych i in​n ych form znę​ca​n ia się, na​z y​w a​n ych „stre​so​w a​n iem”, jed​n ak po czte​rech la​t ach, któ​re spę​dzi​łem ja​ko ka​det w Kor​pu​sie Tek​sań​skiej Aka​de​m ii Rol​n i​czo-Tech​n icz​n ej, nic z tych rze​czy nie mo​gło mnie ru​szyć. Od​t wa​rza​łem so​bie w gło​w ie Pa​v a​rot​t ie​go, aż stra​ci​li za​in​t e​re​so​w a​n ie. Po​z a epi​z o​dem w obo​z ie je​n iec​kim, resz​t a szko​leń by​ła przy​dat​n a. Uczo​n o nas za​cho​w a​n ia się we wszyst​kich moż​li​w ych nie​bez​piecz​n ych sy​t u​a cjach, tech​n ik wy​co​f y​w a​n ia się, uni​ka​n ia wy​kry​cia, ko​dów oraz wszel​kich in​n ych rze​czy ma​ją​cych zwięk​szyć na​sze szan​se na prze​ż y​cie. Po​m y​śla​łem, że pa​ku​jąc się w ta​ką sy​t u​a cję, już ma się spo​re​go pe​cha, więc słu​cha​łem uważ​n ie. Wszyst​kie te na​uki by​ły w koń​cu efek​t em błę​dów, któ​rych skut​ki oka​z a​ły się fa​t al​n e dla ja​kichś nie​szczę​śni​ków w Wiet​n a​m ie. Pod​czas wie​lu szko​leń woj​sko​w ych wal​czy​li​śmy w woj​n ie, któ​ra mia​ła być tą ostat​n ią al​bo, jak w przy​pad​ku woj​n y z Ro​sją, ta​kiej, któ​ra ni​g​dy nie na​stą​pi​ła. Mi​m o to uzna​łem póź​n iej, że sko​ro prze​szko​li​li mnie do wal​ki z So​w ie​t a​m i, Ara​bo​w ie nie bę​dą sta​n o​w ić więk​sze​go pro​ble​‐ mu. I z tym ra​do​snym na​sta​w ie​n iem prze​n io​słem się do głów​n ej Jed​n ost​ki Szko​le​n io​w ej Uzu​‐ peł​n ień pi​lo​t ów F-16 (RTU, Re​pla​ce​m ent Tra​ining Unit F-16). Dzię​ki Bo​gu, mie​ści​ła się w pięk​‐ nym sło​n ecz​n ym Pho​e nix w Ari​z o​n ie. W Okla​ho​m ie cier​pia​łem na głód kul​t u​ry, a Wa​szyng​t o​‐ no​w i za​w dzię​cza​łem od​m ro​ż e​n ie ją​der, więc Ba​z a Wojsk Lot​n i​czych Lu​ke by​ła pra​w ie ra​jem. Spa​ko​w a​łem wszyst​ko do nie​bie​skie​go stin​graya (nie mia​łem za wie​le), po czym już od​t a​ja​ły

i zno​w u za​du​f a​n y w so​bie zja​w i​łem się przed bra​m ą Lu​ke. Szyb​ko mi prze​szło. W tam​t ym cza​sie F-16 miał rap​t em dzie​w ięć lat; był naj​n ow​szym i naja​t rak​cyj​n iej​szym my​śliw​cem na wy​po​sa​ż e​n iu USA. Swo​ją dro​gą, tyl​ko nie​w ta​jem​n i​cze​n i na​z y​w a​ją go „Fi​gh​t ing Fal​con” (Wa​lecz​n y So​kół). Resz​t a mó​w i o nim „Vi​per” (Żmi​ja)8), bo z przo​du wy​glą​da jak gad i przy​po​m i​n a my​śli​w iec z se​ria​lu Bat​tle​s tar Ga​lac​ti​c a.

8) W pol​skiej ter​mi​no​lo​gii naj​czę​ściej uży​wa się okre​śle​nia „Ja​strząb” dla od​r óż​nie​nia od śmi​głow​ca wie​lo​za​da​nio​we​go PZL W-3 So​k ół (przyp. tłum.).

Vi​per, wpro​w a​dzo​n y do użyt​ku w 1979 ja​ko lek​ki sa​m o​lot do lo​t ów dzien​n ych, szyb​ko udo​‐ wod​n ił, że po​t ra​f i wię​cej, niż się wy​da​w a​ło. Za​w dzię​czał to w du​ż ej mie​rze skom​pu​t e​ry​z o​w a​‐ nej mo​du​ło​w ej kon​struk​cji umoż​li​w ia​ją​cej ła​t wą roz​bu​do​w ę wraz z roz​w o​jem tech​n o​lo​gii i uzbro​je​n ia. Za​bój​czy w wal​ce ma​n ew​ro​w ej, nie​sta​t ecz​n y ae​ro​dy​n a​m icz​n ie F-16 mo​ż e la​t ać je​dy​n ie dzię​ki za​sto​so​w a​n iu kom​pu​t e​rów, któ​re ste​ru​ją je​go lo​t em. Ta za​pro​jek​t o​w a​n a nie​sta​‐ tecz​n ość przy​po​m i​n a roz​po​czę​cie po​je​dyn​ku na pię​ści z nie​m al wy​pro​w a​dzo​n ym pierw​szym cio​sem. Sil​n ik Vi​pe​ra ma ogrom​n y ciąg i w po​łą​cze​n iu z nie​w iel​ki​m i roz​m ia​ra​m i sa​m o​lo​t u, wy​‐ twa​rza si​łę cią​gu prze​w yż​sza​ją​cą si​łę cięż​ko​ści my​śliw​ca. Dzię​ki tej mo​cy F-16 mo​ż e wy​ko​n y​‐ wać lot przy dzie​w ię​cio​krot​n ym prze​cią​ż e​n iu, co ozna​cza, że po​t ra​f i wy​m a​n ew​ro​w ać każ​de za​gro​ż e​n ie pod słoń​cem. Do po​ru​sza​n ia po​w ierzch​n ia​m i ste​ro​w y​m i F-16, za​m iast kla​sycz​n ych li​n ek, uży​w a się sy​gna​łów prze​sy​ła​n ych prze​w o​da​m i elek​t rycz​n ych. Ten elek​t rycz​n y układ ste​‐ ro​w a​n ia lo​t em (fly-by-wi​re) prze​ciw​dzia​ła nie​sta​t ecz​n o​ści i po​m a​ga pi​lo​t o​w i wy​t rzy​m ać fi​z ycz​‐ nie w wa​run​kach dłu​go​t rwa​łe​go dzia​ła​n ia prze​cią​ż e​n ia. Jak wspo​m nia​łem, jest ono dla pi​lo​t a po​t en​cjal​n ie za​bój​cze, bo si​ły wy​w o​ła​n e du​ż ym prze​cią​ż e​n iem po​w o​du​ją od​pływ krwi z mó​z gu, a mo​gą tak​ż e prze​ła​m ać tkan​kę chrzęst​n ą i ro​z e​rwać mię​śnie. Przez na​stęp​n e osiem mie​się​cy uczy​łem się, jak wal​czyć w po​w ie​t rzu z in​n ym sa​m o​lo​t em przy pręd​ko​ści ośmiu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Ból zno​sze​n ia ośmio- czy dzie​w ię​cio​krot​n o​ści przy​cią​ga​n ia ziem​skie​go stał się co​dzien​n o​ścią. Na​uczy​łem się, jak wal​czyć w pa​rze i w dwóch pa​rach. Po​w o​li wdra​ż a​li​śmy się w uży​cie każ​dej bro​n i, któ​rą F-16 mógł prze​n o​sić: bomb bu​rzą​‐ cych, dział​ka, po​ci​sków po​w ie​t rze-zie​m ia oraz po​w ie​t rze-po​w ie​t rze. Każ​dy moż​li​w y przy​pa​dek i sy​t u​a cja awa​ryj​n a, ja​kie mo​gą przy​da​rzyć się w F-16, zo​sta​ły szcze​gó​ło​w o omó​w io​n e, prze​ćwi​czo​n e w wie​lu sy​m u​la​t o​rach i wbi​t e do mo​jej gło​w y na sta​łe. Pod​czas wy​kła​dów i pre​z en​t a​cji, ro​z e​bra​n o na czę​ści pierw​sze wszyst​kie in​sta​la​cje sa​m o​lo​t u, aż w koń​cu wie​dzie​li​śmy, jak dzia​ła każ​dy naj​m niej​szy ele​m ent. My​śli​w iec wart ja​kieś czter​dzie​‐ ści mi​lio​n ów do​la​rów, roz​w i​ja​ją​cy pręd​kość ośmiu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, z ży​w ym czło​w ie​‐ kiem w środ​ku był cen​n ym to​w a​rem. Do​pusz​czo​n o nas do lo​t ów we​dług wska​z ań przy​rzą​dów, przy złej po​go​dzie, w każ​dym miej​scu na świe​cie, zdo​by​li​śmy też umie​jęt​n ość tan​ko​w a​n ia w po​w ie​t rzu. Na​uczy​li nas pod​staw róż​n ych za​gro​ż eń. Po​z na​li​śmy moc​n e i sła​be stro​n y wro​gich my​śliw​‐ ców, ze​sta​w ów prze​ciw​lot​n i​czych i po​ci​sków zie​m ia-po​w ie​t rze. Do​głęb​n ie przy​swo​ili​śmy so​bie wła​sne po​kła​do​w e środ​ki prze​ciw​dzia​ła​n ia i ukła​dy sa​m o​obro​n y, bo kie​dyś za​pew​n e mo​gły​by ura​t o​w ać nam skó​rę. To wszyst​ko wał​ko​w a​li​śmy wciąż od no​w a, co​raz bar​dziej szcze​gó​ło​w o,

za​n im w koń​cu tra​f i​li​śmy do na​szych eskadr bo​jo​w ych. Był to pro​ces sta​le ko​ry​go​w a​n y, ak​t u​a li​‐ zo​w a​n y i po​w ta​rza​n y w trak​cie ca​łej ka​rie​ry pi​lo​t a. W Lu​ke uświa​do​m i​li​śmy so​bie jed​n ą za​sad​n i​czą kwe​stię – że my, pi​lo​ci, je​ste​śmy bro​n ią. Po​‐ wo​dze​n ie lub nie​po​w o​dze​n ie ope​ra​cji my​śliw​skich za​le​ż a​ło od go​ścia za ste​ra​m i. To jed​n a z wie​lu rze​czy, któ​re od​róż​n ia​ją pi​lo​t a my​śliw​ca od in​n ych lot​n i​ków woj​sko​w ych. Sa​m o​lot był ko​n iem, któ​ry do​w o​z ił nas na po​le bi​t wy, lecz sa​m a wal​ka na​le​ż a​ła już do nas. Pod​czas dal​sze​go eta​pu RTU do​sta​w a​li​śmy ko​lej​n e przy​dzia​ły do na​szych ope​ra​cyj​n ych skrzy​deł my​śliw​skich. Ten pro​ces opie​rał się w pew​n ej mie​rze na tym, o co sa​m i pro​si​li​śmy, ale przede wszyst​kim de​cy​do​w a​ło to, gdzie aku​rat by​li​śmy po​t rzeb​n i. Spraw​dzi​li​śmy się i mie​li​śmy swo​je skrzy​deł​ka, więc w prze​ci​w ień​stwie do cza​sów UPT, w pew​n ym stop​n iu uwzględ​n ia​n o na​sze ży​cze​n ia. Na za​koń​cze​n ie szko​le​n ia, jak za​w sze, przy​by​ła mo​ja ro​dzi​n a. Zja​w i​ła się na​‐ wet bab​cia, a gdy za​bra​łem ją, że​by zo​ba​czy​ła sa​m o​lot, za​dzi​w i​ła mnie py​t a​n iem o dłu​gość rur​‐ ki Pi​t o​t a, któ​ra słu​ż y do po​m ia​ru pręd​ko​ści lo​t u. Wie​le lat póź​n iej, po jej po​grze​bie, zna​la​z łem kar​t ecz​kę, po​kry​t ą jej ele​ganc​kim drob​n ym pi​smem, na któ​rej za​pi​sa​ła in​f or​m a​cje o F-16. A by​‐ ła to ko​bie​t a, któ​ra mia​ła pro​blem ze zdo​by​ciem pasz​por​t u, bo uro​dzi​ła się na Te​ry​t o​rium In​‐ diań​skim, za​n im włą​czo​n o je do sta​n u! Roz​po​czą​łem UPT w kla​sie czter​dzie​stu je​den pi​lo​t ów-uczniów. Dwu​dzie​stu dwóch zda​ło, a trzech spo​śród nich wy​t y​po​w a​n o na my​śliw​ce. Mo​ja kla​sa RTU za​czę​ła z trzy​n a​sto​m a pi​lo​t a​‐ mi, a skoń​czy​ła z je​de​n a​sto​m a ab​sol​w en​t a​m i. Mniej wię​cej po​ło​w a z tych go​ści mia​ła żo​n y i prze​w aż​n ie chcia​ła zo​stać w jed​n ej z baz w Sta​n ach. By​ło to przed I woj​n ą nad Za​t o​ką Per​ską i ra​dy​kal​n y​m i zmia​n a​m i, któ​re prze​obra​z i​ły woj​sko; wte​dy jesz​cze nie roz​m iesz​cza​n o lu​dzi na dłu​ż ej w pa​skud​n ych miej​scach. Ży​cie eska​dry by​ło dość prze​w i​dy​w al​n e i obej​m o​w a​ło głów​n ie szko​le​n ie oraz im​pre​z y to​w a​rzy​skie. Ja​ko ka​w a​ler nie mia​łem żad​n ych wię​z i w Sta​n ach, prócz mo​jej naj​bliż​szej ro​dzi​n y. Chcia​łem wy​je​chać za gra​n i​cę i zo​ba​czyć świat. Niem​cy wy​glą​da​ły na faj​n e miej​sce, więc wy​pi​sa​łem so​bie trzy tam​t ej​sze ba​z y, w któ​rych mie​li F-16. W pierw​szych dwóch, Hahn i Ram​ste​in, nie by​ło wa​ka​t ów w mo​im cy​klu przy​dzia​łu, ale po​z o​sta​ła ta trze​cia. W ży​ciu nie sły​sza​łem o Ba​z ie Lot​n i​czej Spang​dah​lem, sie​dzi​bie 52. Skrzy​dła Lot​n ic​t wa Tak​t ycz​n e​go, ale to nic. Naj​w aż​n iej​sze, że by​łem w Niem​czech. Po​n ie​w aż zim​n a woj​n a wciąż trwa​ła w naj​lep​sze, Eu​ro​pa by​ła głów​n ym te​a trem dzia​łań. Mie​li​śmy ba​z y na Da​le​kim Wscho​dzie, ale ta część świa​t a mnie nie in​t e​re​so​w a​ła. Swo​ją dro​gą, bo​jo​w e (czy​li nie szko​le​n io​w e) Woj​ska Lot​n i​cze dzie​li​ły się na kil​ka więk​szych do​w ództw. By​ły to sa​m o​lo​t y stra​t e​gicz​n e – jak bom​bow​ce, trans​por​t ow​ce i tan​kow​ce. Bom​‐ bow​ce mia​ły wle​cieć da​le​ko w głąb wro​gie​go (so​w iec​kie​go) te​ry​t o​rium i zrzu​cić ato​m ów​ki na ro​‐ syj​skie mia​sta. Trans​por​t ow​ce i tan​kow​ce dba​ły​by o to, że​by każ​dy miał wy​po​sa​ż e​n ie i peł​n e zbior​n i​ki pa​li​w a. By​ły też jed​n ost​ki lot​n ic​t wa tak​t ycz​n e​go, czy​li my​śliw​ce, wy​su​n ię​t e sta​n o​w i​‐ ska na​pro​w a​dza​n ia i sa​m o​lo​t y roz​po​z naw​cze. My​śliw​ce, przy​n aj​m niej w Eu​ro​pie, słu​ż y​ły w za​‐ sa​dzie ja​ko pro​gi zwal​n ia​ją​ce. Mie​li nas rzu​cić do wal​ki, że​by​śmy spo​w ol​n i​li ro​syj​skie czoł​gi. Bo wi​dzi​cie, do​m i​n u​ją​cy po​gląd wśród ja​jo​gło​w ych był ta​ki, że wiel​ka ofen​sy​w a pan​cer​n a So​w ie​‐ tów, któ​ra mia​ła prze​t o​czyć się przez Eu​ro​pę do ka​n a​łu La Man​che, przej​dzie przez prze​łęcz ko​ło Ful​dy na gra​n i​cy z NRD. Wą​ski wą​w óz w gó​rach Ha​rzu był​by, jak za​kła​da​n o, głów​n ym punk​t em bi​t wy pan​cer​n ej roz​po​czy​n a​ją​cej III woj​n ę świa​t o​w ą. Wo​kół nie​go roz​lo​ko​w a​ły się za​t em woj​ska USA i NA​TO, a prze​strzeń po​w ietrz​n ą nad nią po​dzie​lo​n o zgrab​n ie na po​la sza​‐

chow​n i​cy, zwa​n e za​strze​ż o​n y​m i stre​f a​m i ope​ra​cyj​n y​m i. Spo​rzą​dzo​n o ma​py ozna​czo​n e wszyst​ki​m i ko​lo​ra​m i tę​czy, wdro​ż o​n o pro​ce​du​ry przy​go​t o​w a​n e sta​ran​n ie przez ofi​ce​rów, któ​‐ rzy mie​li za du​ż o wol​n e​go cza​su, i w cią​gu trzech dzie​się​cio​le​ci wszyst​ko by​ło pięk​n ie zor​ga​n i​‐ zo​w a​n e. Po​z o​sta​w ał jed​n ak je​den pro​blem.

Niemcy, 1990. Każdy pilot-kawaler powinien mieć szybki samochód. To porsche zostało moją ulubioną zabawką, oczywiście tuż po F-16

Na jed​n e​go z na​szych przy​pa​da​ło dzie​się​ciu żoł​n ie​rzy wro​ga, któ​rzy nie za​w a​ha​li​by się przed ob​ró​ce​n iem Eu​ro​py Za​chod​n iej w pust​ko​w ie. Mie​li ato​m ów​ki i uży​li​by ich w mig, gdy​by zim​n a woj​n a prze​szła w otwar​t ą woj​n ę to​t al​n ą. To ozna​cza​ło​by, rzecz ja​sna, że my też mu​sie​‐ li​by​śmy od​po​w ie​dzieć tym sa​m ym. I tak Eu​ro​pa, z jej pięk​n y​m i mia​sta​m i, rze​ka​m i, sztu​ką i do​‐ brym wi​n em, sta​ła​by się na kil​ka po​ko​leń ogrom​n ym spa​lo​n ym par​kin​giem. Przy tej woj​n ie wszyst​kie ubie​głe kon​f lik​t y wy​glą​da​ły​by jak roz​gryw​ki ba​se​bal​lo​w ej Ma​łej Li​gi. Po pro​stu obłęd. Do dziś nie je​stem pe​w ien, jak nam się to wszyst​ko upie​kło. In​n a spra​w a, że w tym cza​sie nie bar​dzo ob​cho​dzi​ły mnie wzglę​dy na​t u​ry geo​po​li​t ycz​n ej. Jak więk​szość mło​dych wo​jow​n i​‐ ków, by​łem dość pro​stym na​rzę​dziem. Mia​łem srebr​n e bel​ki na ra​m ie​n iu, skrzy​deł​ka na pier​si i ge​n ial​n y sa​m o​lot. Nie przej​m o​w a​łem się za bar​dzo ty​m i, z któ​ry​m i mia​łem wal​czyć. A bę​dąc jed​n ym z tych go​ści, któ​rzy wal​czą, trze​ba wie​rzyć, że jest się groź​n iej​szym i bar​dziej za​bój​‐ czym niż ko​leś sie​dzą​cy w ka​bi​n ie wro​gie​go sa​m o​lo​t u. To my by​li​śmy naj​lep​si.

Roy​a l Air For​ce, i mo​ż e ja​kieś ty​py z NA​TO, mo​gli​by się z tym nie zgo​dzić, ale oni ko​rzy​sta​li z na​sze​go sprzę​t u i prze​cho​dzi​li przez na​sze pro​gra​m y szko​le​n io​w e. Mie​li​śmy też po​ko​le​n ie pi​‐ lo​t ów, któ​re w ostat​n ich dwu​dzie​stu la​t ach po​sma​ko​w a​ło wal​ki w Azji Po​łu​dnio​w o-Wschod​n iej. Ci, któ​rzy prze​ż y​li i zo​sta​li w Woj​skach Lot​n i​czych, by​li na ogół pierw​szo​rzęd​n y​m i lot​n i​ka​m i. Prze​ka​z y​w a​li in​n ym tak​t y​ki i tech​n i​ki, dzię​ki któ​rym utrzy​m a​li się przy ży​ciu, a tak​ż e wie​le na​uk, któ​rych próż​n o szu​kać w książ​kach. Na​uczy​li mnie rów​n ież my​śle​n ia. No, my​śle​n ia tak​‐ tycz​n e​go, w każ​dym ra​z ie. Gdy tam do​t ar​łem, 52. Skrzy​dło skła​da​ło się z trzech Eskadr Lot​n ic​t wa Tak​t ycz​n e​go: 480., 81. i 23. To by​ło skrzy​dło lot​n i​cze Dzi​kich Ła​sic, kon​cen​t ru​ją​ce się na tro​pie​n iu i nisz​cze​n iu wro​‐ giej obro​n y prze​ciw​lot​n i​czej, a mnie przy​dzie​lo​n o osta​t ecz​n ie do 23. Eska​dry Lot​n ic​t wa Tak​‐ tycz​n e​go – sław​n ych Fi​gh​t ing Hawks. By​ła to nie​z wy​kła eska​dra, skła​da​ją​ca się z dwóch ro​dza​‐ jów sa​m o​lo​t ów – wie​ko​w ych F-4G, po​z o​sta​ło​ści po woj​n ie wiet​n am​skiej oraz F-16C, któ​re jesz​‐ cze nie wal​czy​ły w Woj​skach Lot​n i​czych USA. Od​kry​łem, że jed​n ym z po​w o​dów, dzię​ki któ​rym mo​głem do​stać się do 52. Skrzy​dła, był fakt, że bar​dzo nie​w ie​lu pi​lo​t ów F-16 chcia​ło tam być. Skrzy​dło mia​ło mie​sza​n ą flo​t ę, bo Woj​ska Lot​n i​cze po​sta​n o​w i​ły za​stą​pić wy​słu​ż o​n e F-4G, tyl​ko że oczy​w i​ście nie po​m y​śla​ły o tym, co mia​ło​by za​jąć ich miej​sce. Mie​li​śmy prze​paść po​ko​le​n io​w ą. A na​w et dwie – mię​dzy pi​lo​t a​m i i mię​dzy sa​m o​lo​t a​m i. Star​si pi​lo​ci to by​li świet​n i go​ście. Zo​sta​li przy F-4, bo za spra​w ą tej dziw​n ej wię​z i lu​dzi i ma​‐ szyn po pro​stu je ko​cha​li. In​n i mie​li kil​ka lat do koń​ca służ​by i nie chcie​li uczyć się no​w ej tech​‐ no​lo​gii ani też na​ra​z ić się na do​dat​ko​w e la​t a, któ​re Woj​ska Lot​n i​cze ka​z a​ły​by im od​słu​ż yć w za​m ian za szko​le​n ie. Zna​la​z łem się więc w no​w ym świe​cie. Praw​dzi​w ym świe​cie. By​li​śmy o dzie​sięć mi​n ut lo​t u od prze​łę​czy ko​ło Ful​dy i chle​ją​cej wó​dę ru​skiej hor​dy; tu​t aj ni​ko​go nie ob​cho​dzi​ły wy​po​le​ro​w a​‐ ne bu​t y ani in​n e ta​kie pier​do​ły, jak w od​dzia​łach na ty​łach. Po​w ie​dzie​li nam, że je​śli kie​dyś roz​‐ pę​t a się pie​kło, prze​cięt​n ie po​z o​sta​n ie nam oko​ło dzie​w ięć​dzie​się​ciu se​kund ży​cia – to moc​n o dzia​ła​ło na wy​obraź​n ię. W Niem​czech ze​t kną​łem się też twa​rzą w twarz z ko​lej​n ą prze​dziw​n ą for​m ą ży​cia, czymś zwa​n ym EWO (elec​t ro​n ic war​f a​re of​f i​cer, ope​ra​t or urzą​dzeń wal​ki ra​dio​e lek​t ro​n icz​n ej). By​łem zdu​m io​n y, że woj​sku uda​ło się zna​leźć go​ścia, któ​ry miał la​t ać na dru​gim fo​t e​lu my​śliw​ca, bez ja​kiej​kol​w iek kon​t ro​li nad wła​snym lo​sem. Oglą​da​łem Top Gun, wi​dzia​łem, jak Go​ose umie​ra i mia​łem ja​kieś mgli​ste po​ję​cie, że pew​n e sa​m o​lo​t y, głów​n ie w Ma​ry​n ar​ce, mia​ły ta​kich lu​dzi. Ale do​t ąd nie spo​t ka​łem żad​n e​go z nich. Jed​n ak w 1988 w woj​sku wciąż by​ły ta​kie jed​n ost​ki. Woj​ska Lot​n i​cze USA mia​ły swo​je F-4G, F-15E i F-111, a Ma​ry​n ar​ka F-14 i EA-6. Ja​ko ego​cen​t rycz​n y pi​lot F-16 ni​g​dy nie zwra​ca​łem na nie uwa​gi. Jak od​kry​łem póź​n iej, ta​ki był cel pro​gra​m u szko​le​n io​w e​go F-16. Przy​szło​ścią był jed​‐ no​m iej​sco​w y sa​m o​lot wie​lo​z a​da​n io​w y. Rzecz ja​sna, przed po​ja​w ie​n iem się F-16 by​ło wie​le jed​n o​m iej​sco​w ych od​rzu​t ow​ców bo​jo​‐ wych. F-86, F-104, F-105, i tak da​lej, jed​n ak przy​szłość, we​dług Pen​t a​go​n u, na​le​ż a​ła do jesz​cze bar​dziej za​a wan​so​w a​n ej tech​n o​lo​gii. Tech​n o​lo​gii, któ​ra tak uspraw​n i ka​bi​n y za​ło​gi i wskaź​n i​ki, że je​den pi​lot bę​dzie mógł ro​bić to, co kie​dyś wy​m a​ga​ło ca​łej za​ło​gi. Ta​ką fi​lo​z o​f ię wbi​ja​n o nam do łba od po​cząt​ku. Jed​n o miej​sce, je​den sil​n ik, dzie​cin​ko.

Pięk​n e mot​t o. Krót​ko mó​w iąc, licz na sie​bie, bo je​śli ty te​go nie zro​bisz, to nikt te​go nie zro​bi za cie​bie. To nam wpa​ja​n o, tym nas kar​m io​n o, to nam do​da​w a​n o do pi​cia, a te​raz sta​ło się już na​w y​kiem. Więc za​rów​n o ja, jak i każ​dy in​n y po​rucz​n ik la​t a​ją​cy na F-16, nie by​li​śmy przy​go​t o​w a​n i w na​‐ szym lot​n i​czym świe​cie na nie-pi​lo​t ów. Co gor​sza, wie​lu EWO od​pa​dło ze szko​leń pi​lo​t ów al​bo w ogó​le się nie za​ła​pa​ło. Zbli​ż a​li się do ak​cji na ty​le, na ile mo​gli, za​sia​da​jąc na tyl​n ym fo​t e​lu. To, że no​si​li te sa​m e kom​bi​n e​z o​n y lot​n i​cze i na​szyw​ki, choć z in​n y​m i skrzy​deł​ka​m i, nie ro​bi​ło im chy​ba więk​szej róż​n i​cy. Wraz z po​ja​w ie​n iem się F-16 zro​z u​m ie​li, że ich dni są po​li​czo​n e, a to na pew​n o nie po​pra​w i​ło ich na​sta​w ie​n ia ani sto​sun​ku do nas – sta​da mło​dych pi​lo​t ów „jed​n o​‐ miej​sco​w ych”, któ​rzy do​pie​ro roz​po​czy​n a​li swo​ją ka​rie​rę. Do​daj​m y, że ile​kroć pi​lot tra​f ia do no​w ej ba​z y, zo​sta​je prze​szko​lo​n y. Nie ma zna​cze​n ia, kim jest ani ja​ki ma sto​pień, i tak cze​ka go ja​kiś ro​dzaj pro​gra​m u szko​le​n io​w e​go. Do​sto​so​w a​n y, rzecz ja​sna, do po​z io​m u do​świad​cze​n ia pi​lo​t a oraz je​go wcze​śniej​szych kwa​li​f i​ka​cji. Mój spraw​‐ dzian, jak u wszyst​kich nie​do​świad​czo​n ych no​w o przy​by​łych, był bar​dzo żmud​n y. Po​m i​m o dwóch po​przed​n ich lat cią​głe​go szko​le​n ia wciąż by​łem Pie​przo​n ym No​w i​cju​szem (PN). Nie by​‐ łem jesz​cze go​t o​w y do wy​ko​n a​n ia mi​sji, by​ło to bo​w iem upraw​n ie​n ie cał​kiem słusz​n ie za​strze​‐ żo​n e dla jed​n o​stek bo​jo​w ych pierw​szej li​n ii. Eska​dra w Niem​czech w ży​ciu nie po​w ie​rzy​ła​by przy​go​t o​w a​n ia swo​ich pi​lo​t ów in​struk​t o​rom pra​ż ą​cym się w ari​z oń​skim sło​n ecz​ku. Zresz​t ą róż​n e ba​z y mia​ły spe​cy​f icz​n e re​jo​n y od​po​w ie​dzial​n o​ści. Nie​któ​re by​ły głów​n ie jed​n ost​ka​m i wy​ko​n u​ją​cy​m i atak na obiek​t y lą​do​w e, in​n e zaj​m o​w a​ły się ude​rze​n ia​m i ato​m o​w y​m i al​bo noc​‐ ny​m i. Pięć​dzie​siąt​ka dwój​ka by​ła ofi​cjal​n ie skrzy​dłem SE​A D (sup​pres​sion of ene​m y air de​f en​se, obez​w ład​n ie​n ie nie​przy​ja​ciel​skiej obro​n y po​w ietrz​n ej), czy​li Dzi​ki​m i Ła​si​ca​m i. Pierw​szy lot w tym pro​gra​m ie szko​le​n io​w ym, jak zresz​t ą w każ​dym miej​sco​w ym, na​z y​w a​‐ no LAO (lo​cal area orien​t a​t ion, za​po​z na​n ie z lo​kal​n ym te​re​n em). Coś jak​by prze​jażdż​ka, że​by się obu​dzić, ro​z ej​rzeć, po​z nać pro​ce​du​ry i lo​kal​n e punk​t y orien​t a​cyj​n e. Od​by​w ał się za​w sze z udzia​łem pi​lo​t a-in​struk​t o​ra (PI) i, jak wszyst​kie lo​t y szko​le​n io​w e, pod​le​gał oce​n ie. Po​n ie​w aż eska​dra by​ła mie​sza​n a, a głów​n ym sa​m o​lo​t em był F-4G, więc do​sta​łem pi​lo​t a-in​struk​t o​ra oraz in​struk​t o​ra EWO. Znów spo​t y​ka​ło mnie coś, cze​go ni​g​dy wcze​śniej nie wi​dzia​łem. Pla​n o​w a​n ie za​da​n ia tak​t ycz​n e​go roz​po​czy​n a się przy​n aj​m niej z jed​n o​dnio​w ym wy​prze​‐ dze​n iem, a bę​dąc ty​po​w ym przy​kła​dem Pie​przo​n e​go No​w i​cju​sza, chcia​łem wy​w rzeć do​bre wra​‐ że​n ie. W cią​gu pa​ru dni po​prze​dza​ją​cych lot ślę​cza​łem nad ma​pa​m i, roz​m a​w ia​łem z in​n y​m i pi​‐ lo​t a​m i i ro​bi​łem wszyst​kie in​n e rze​czy wła​ści​w e PN. W każ​dej eli​t ar​n ej jed​n o​st​ce czy​ha ma​sa pu​ła​pek, w któ​re moż​n a wpaść, a eska​dry my​śliw​skie z pew​n o​ścią nie są wy​jąt​kiem. Każ​de​go no​w e​go trak​t u​je się z oszczęd​n ą życz​li​w o​ścią. Przy​n aj​m niej, do​pó​ki się nie spraw​dzi, co chcia​‐ łem zro​bić jak naj​szyb​ciej. Star​si go​ście, któ​rzy słu​ż y​li już w in​n ych eska​drach, mie​li ła​t wiej niż ktoś ta​ki jak ja. A jed​‐ nak, do​pó​ki wy​n i​ki nie do​rów​n y​w a​ły wy​m o​gom, ni​ko​m u nie od​pusz​cza​n o. I tak być po​w in​n o. W grę wcho​dzi zbyt wie​le ist​n ień oraz nie​m oż​li​w ie dro​gie​go sprzę​t u. Lu​dzie by​li więc dość mi​li, lecz z pew​n ym dy​stan​sem – przez PN moż​n a nie​li​cho bek​n ąć. Po pla​n o​w a​n iu, od​pra​w ie, przej​ściu przez skom​pli​ko​w a​n y ta​n iec przy​go​t o​w a​n ia my​śliw​ca i wy​ko​ło​w a​n iu na dro​gę star​t o​w ą, w koń​cu zna​la​z łem się w po​w ie​t rzu. By​łem prze​szczę​śli​w y i po​sta​n o​w i​łem so​bie, że nie po​peł​n ię żad​n e​go błę​du.

Niem​cy by​ły zie​lo​n e, a wzgó​rza two​rzą​ce do​li​n ę Mo​z e​li, usia​n e czy​sty​m i mia​stecz​ka​m i z czer​w o​n y​m i da​cha​m i, cią​gnę​ły się ki​lo​m e​t ra​m i. Śmi​ga​li​śmy wko​ło, ćwi​czy​li​śmy lot w szy​ku i na ma​łej wy​so​ko​ści, a przy oka​z ji po​z na​w a​łem oko​li​cę. By​łem je​dy​n ie skrzy​dło​w ym, co zna​‐ czy​ło, że nie​m al za​w sze bę​dę la​t ał z pro​w a​dzą​cym. Do mo​ich dość ogra​n i​czo​n ych obo​w iąz​ków na​le​ż a​ło to, że​by nie zgu​bić pro​w a​dzą​ce​go z oczu, nie zde​rzyć się z nim i nie wpa​ko​w ać się w zie​m ię. Jak przy każ​dym za​da​n iu wszyst​ko, co się wy​da​rzy​ło od pierw​sze​go na​w ią​z a​n ia łącz​‐ no​ści do lą​do​w a​n ia, mia​ło być oce​n io​n e, wy​punk​t o​w a​n e i omó​w io​n e. Po dzie​w ięć​dzie​się​ciu mi​n u​t ach wy​lą​do​w a​li​śmy i spo​t ka​li​śmy się znów w tym sa​m ym po​ko​‐ ju na od​pra​w ę po lo​cie. By​łem spo​co​n y, na​bu​z o​w a​n y i cał​kiem z sie​bie za​do​w o​lo​n y. Więk​szość za​da​n ia od​by​ła się przy pręd​ko​ści oko​ło ośmiu​set czter​dzie​stu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, a ja pra​‐ wie ca​ły czas pa​t rzy​łem na Phan​t o​m a i utrzy​m y​w a​łem po​z y​cję. Co praw​da nie mia​łem świa​do​‐ mo​ści, gdzie wła​ści​w ie by​łem, ale ani na chwi​lę nie stra​ci​łem go z oczu ani nie zro​bi​łem żad​n e​‐ go głup​stwa. W bez​li​t o​snym świe​cie pi​lo​t ów my​śliw​ców by​ło to nie​z łe osią​gnię​cie, jak na no​w e​‐ go go​ścia pod​czas pierw​sze​go lo​t u. A przy​n aj​m niej tak mi się wy​da​w a​ło. Kie​dy więc in​struk​t or EWO, a nie pi​lot, na​chy​lił się nad sto​łem i za​czął wy​t y​kać mnie pal​‐ cem, wy​m ie​n ia​jąc błę​dy, któ​rych nie uda​ło mi się unik​n ąć, nie bar​dzo wie​dzia​łem, co po​cząć. Zna​czy, stoi przede mną gość, któ​ry nie po​t ra​f i la​t ać sa​m o​lo​t em, i pra​w i mi ka​z a​n ia o la​t a​n iu? Nie wiem, jak to się za​czę​ło, ale pa​m ię​t am za to bar​dzo do​brze, ja​ki był ko​n iec. Po​w ie​dział: – Two​ja for​m a​cja tak​t ycz​n a by​ła tro​chę za sze​ro​ka… I by​łeś za da​le​ko za na​m i. Mu​sisz się trzy​m ać cał​ko​w i​cie w jed​n ej li​n ii. – Dla​cze​go? – Dla​cze​go? – wy​glą​dał na za​sko​czo​n e​go, a żył​ka na je​go czo​le za​czę​ła pul​so​w ać. – Bo to tam spo​dzie​w am się cie​bie zo​ba​czyć, a je​śli cię tam nie ma, mu​szę cię zna​leźć. To za​bie​ra mój cen​n y czas i mnie wku​rza. – A co za róż​n i​ca, czy w ogó​le mnie wi​dzisz? – Słu​cham? – je​go oczy jak​by się zwę​z i​ły, a usta za​ci​snę​ły. Ką​t em oka do​strze​głem in​struk​‐ to​ra F-4, któ​ry prze​stał pi​sać na ar​ku​szu oce​n y i pod​n iósł wzrok. – Cóż… nie je​steś pi​lo​t em, więc co za róż​n i​ca, czy mnie wi​dzisz, czy nie? – war​gi EWO znik​‐ nę​ły i pa​m ię​t am wy​raź​n ie, że je​go twarz za​pło​n ę​ła głę​bo​ką pur​pu​rą, jak​by wszyst​kie na​czy​n ia krwio​n o​śne wła​śnie wy​bu​chły pod je​go skó​rą. – Zna​czy, nie je​steś cza​sem czymś za​ję​t y tam z ty​łu? Na przy​kład na​krę​ca​n iem ze​gar​ka? Nie po​w ie​dzia​łem te​go, lecz tak wła​śnie po​m y​śla​łem. To by​ło na​praw​dę nie​w in​n e py​t a​n ie, bo na pra​w o do kłót​n i jesz​cze so​bie nie za​słu​ż y​łem. Zwy​czaj​n ie się po​gu​bi​łem. Tym​cza​sem EWO, sta​ra​jąc się ogar​n ąć po​t wor​n ość te​go, co wła​śnie usły​szał, wy​dał z sie​bie ci​chy od​głos, jak​by się czymś za​krztu​sił. Sie​dział kom​plet​n ie onie​m ia​ły, a ja pa​t rzy​łem, jak je​go usta otwie​ra​ją się i za​m y​ka​ją ni​czym u ryb​ki. Wie​lu go​ści od F-4, a wśród nich tak​ż e on, mia​ło pod no​sem tan​det​n e wą​sy, po​z o​sta​łość po la​t ach sie​dem​dzie​sią​‐ tych. Te je​go aż wy​prę​ż y​ły się z gnie​w u i obu​rze​n ia. Z per​spek​t y​w y in​struk​t o​ra by​łem wy​rob​n i​‐ kiem. Pie​przo​n ym No​w i​cju​szem. A on w swo​im świe​cie ro​bił za po​m niej​sze​go boż​ka, któ​ry ła​‐ ska​w ie dzie​lił się swo​ją wie​dzą z ta​ki​m i ze​ra​m i jak ja. Gdy​by był pi​lo​t em, słu​chał​bym bez ko​‐ men​t a​rza. Ale nie był, co w mo​im świe​cie ozna​cza​ło, że nie ma pra​w a mó​w ić mi, jak mam wy​‐

ko​n y​w ać swo​ją ro​bo​t ę. Gdy pi​lot-in​struk​t or F-4 kil​ka ra​z y za​m ru​gał ocza​m i i zdo​łał od​chrząk​n ąć, za​m ie​n i​łem się w słuch, by​ło jed​n ak za póź​n o, że​by ura​t o​w ać sy​t u​a cję. Gdy wy​cią​gnął mnie z po​ko​ju od​praw, przy​się​gam, że wi​dzia​łem po​de​szwy bu​t ów EWO wy​sta​ją​ce z su​f i​t u, bo resz​t a wła​śnie wy​strze​‐ li​ła przez dach. Był to więc kiep​ski po​czą​t ek. Go​ście od F-4 koń​czy​li każ​dą od​pra​w ę lo​t u, do​da​jąc: „Pa​m ię​t aj​cie o uzgod​n ie​n iach z za​ło​gą”, a po​t em pi​lot i EWO roz​m a​w ia​li mię​dzy so​bą. Kil​ka dni po in​cy​den​cie z eks​plo​du​ją​cym EWO bra​łem udział w od​pra​w ie klu​cza. Pro​w a​dzą​cy czwór​kę za​koń​czył tym wła​śnie zda​n iem, a in​n y pi​lot F-16, rów​n ież po​rucz​n ik, z fan​t a​stycz​n ym zmy​słem ko​m icz​n ym i bar​dzo złym wy​czu​ciem cza​su, za​czął mó​w ić do swo​ich pal​ców. No bo to one by​ły je​go za​ło​gą, nie? Go​ściom od F-4 zu​‐ peł​n ie nie by​ło do śmie​chu, ale to na szczę​ście od​w ró​ci​ło uwa​gę ode mnie. Wi​dzi​cie, nie by​łem je​dy​n y. Nie​któ​rzy z EWO to zgorzk​n ia​łe nie​doj​dy, ucze​pio​n e zę​ba​m i wy​m ie​ra​ją​cej pro​f e​sji. Kil​ku z nich ży​ło tyl​ko po to, by gno​ić nas, mło​dych pi​lo​t ów my​śliw​ców, bo sta​le przy​po​m i​n a​li​śmy im o tym, cze​go oni ni​g​dy nie osią​gnę​li. A jed​n ak wie​lu EWO mia​ło praw​dzi​w y ta​lent, któ​ry szyb​‐ ko do​ce​n i​łem. Po​t ra​f i​li słu​chać przez kil​ka se​kund sy​gna​łu dźwię​ko​w e​go z na​sze​go od​bior​n i​ka ukła​du ostrze​ga​ją​ce​go o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą (RWR) i z miej​sca okre​ślić, ja​kie​go ty​pu nie​przy​ja​ciel​ski ra​dar pró​bo​w ał się do nas do​brać. Ci naj​lep​si wie​dzie​li wszyst​ko o ze​sta​‐ wach prze​ciw​lot​n i​czych wro​ga, z któ​ry​m i – jak my​śle​li​śmy – pew​n e​go dnia przyj​dzie nam się zmie​rzyć. Nie​któ​rzy po​t ra​f i​li na​w et roz​po​z nać po​szcze​gól​n e ra​da​ry po ich cha​rak​t e​ry​stycz​n ych sy​gna​łach i z ocho​t ą dzie​li​li się taj​n i​ka​m i swo​jej sztu​ki. Dla ta​kie​go mło​de​go ofi​ce​ra jak ja to by​‐ ło do​praw​dy im​po​n u​ją​ce. Wchła​n ia​łem tę wie​dzę, bo do​pó​ki tech​n o​lo​gia się nie roz​w i​n ę​ła, EWO by​li ser​cem mi​sji Dzi​kich Ła​sic. Pierw​szy SA-2 i je​go ra​dar FAN​SONG zbu​do​w a​n o po to, że​by nisz​czył bom​bow​ce i sa​m o​lo​t y roz​po​z naw​cze. Urzą​dze​n ia za​kłó​ca​ją​ce, środ​ki prze​ciw​dzia​ła​n ia i ukła​dy ostrze​ga​ją​ce o za​gro​‐ że​n iach w pew​n ym stop​n iu wy​rów​n a​ły szan​se na pla​cu za​baw, lecz naj​sku​t ecz​n iej​szą tak​t y​ką prze​ciw​dzia​ła​n ia był lot na nie​w iel​kiej wy​so​ko​ści. Bo wi​dzi​cie, ra​da​ry ma​ją mar​t wą stre​f ę, lu​kę w za​się​gu, zwa​n ą „wcię​ciem”. FAN​SONG na przy​kład nie umiał od​dzie​lić sy​gna​łu od​bi​t e​go od ce​lu od o wie​le więk​sze​go echa ra​dio​lo​ka​cyj​n e​‐ go ge​n e​ro​w a​n e​go przez Zie​m ię. Le​cąc dość ni​sko, moż​n a by​ło ukryć się w „szu​m ie” Zie​m i, a ra​‐ dar w ży​ciu nie zo​ba​czył​by sa​m o​lo​t u – to jak za​kła​da​n ie czar​n ej ko​szul​ki, że​by scho​w ać się w mro​ku. Je​śli ra​dar nie wi​dział ce​lu, nie mógł go na​m ie​rzyć i znisz​czyć. A je​ż e​li już PZR od​pa​lił po​cisk i zdra​dził swo​ją po​z y​cję, moż​n a by​ło zmy​lić ze​staw, zni​ż a​jąc się i le​cąc bar​dzo ni​sko. To nie​prak​t ycz​n e dla więk​szo​ści du​ż ych sa​m o​lo​t ów, za to dla my​śliw​ców wprost ide​a l​n e. Ein​ste​in, nie​śmier​t el​n y oj​ciec tak​t y​ki, słusz​n ie po​w ie​dział, że każ​da ak​cja wy​w o​łu​je re​a k​cję. Po woj​n ie w Wiet​n a​m ie wszy​scy za​czę​li scho​dzić ni​sko, więc by prze​ciw​dzia​łać za​gro​ż e​n iu na ma​łej wy​so​ko​ści, za​rów​n o so​w iec​cy, jak i ame​ry​kań​scy in​ż y​n ie​ro​w ie opra​co​w a​li ze​sta​w y, któ​re w rze​czy​w i​sto​ści nie mia​ły pro​ble​m ów z za​kłó​ce​n ia​m i bier​n y​m i, bo śle​dzi​ły pręd​kość sa​m o​lo​t u. Te po​ci​ski da​ło się też od​pa​lić po na​pro​w a​dze​n iu wzro​ko​w o, przy po​m o​cy ka​m e​ry TV9), gdyż ła​‐ twiej za​uwa​ż yć my​śli​w iec na ma​łej wy​so​ko​ści niż na sze​ściu ty​sią​cach me​t rów.

9) Dla S-75M skon​stru​owa​no optycz​ny ka​nał śle​dze​nia przy po​mo​cy sta​bi​li​zo​wa​nych lu​net, umiesz​czo​nych w ka​bi​nie nad ra​da​r em RSNA-75M (Fan​song F). W ka​bi​nie sie​dzia​ło dwóch ope​r a​t o​r ów – je​den śle​dził cel, dru​gi – od​pa​lo​ny po​cisk. Wy​licz​nik kie​r o​wa​nia ogniem śle​dził po​ci​ski i kie​r o​wał na li​nię ce​lo​wa​nia.

No​w e ra​da​ry za​pro​jek​t o​w a​n o tak, że​by by​ły szyb​sze i do​kład​n iej​sze, bo mu​sia​ły na​m ie​rzać, śle​dzić i wy​sy​łać ko​m en​dę od​pa​le​n ia po​ci​sku w prze​cią​gu se​kund, a nie mi​n ut. By​ły też mo​bil​‐ ne. Wiel​kie sta​cjo​n ar​n e sta​n o​w i​ska PZR-ów, ta​kie jak SA-2, ła​t wo by​ło zo​ba​czyć, a więc tak​ż e omi​n ąć, chy​ba że roz​m iesz​czo​n o je wo​kół ce​lów o du​ż ym zna​cze​n iu, któ​re mu​sie​li​śmy znisz​‐ czyć. So​w ie​ci wie​dzie​li o tym, więc opra​co​w a​li wy​jąt​ko​w o pa​skud​n ą ro​dzi​n ę mo​bil​n ych PZR-ów i znacz​n ie uspraw​n i​li dzia​ła prze​ciw​lot​n i​cze. Ze​sta​w y te wy​peł​n ia​ły lu​ki w po​kry​ciu stref obro​‐ ny pod wzglę​dem od​le​gło​ści i wy​so​ko​ści, roz​m iesz​cza​n o je wo​kół więk​szych sta​n o​w isk stra​t e​‐ gicz​n ych tak, aby ich stre​f y dzia​ła​n ia na​kła​da​ły się. W do​dat​ku moż​n a je by​ło ła​t wo prze​m iesz​‐ czać, słu​ż y​ły więc jed​n ost​kom lą​do​w ym do obro​n y po​w ietrz​n ej. To z ko​lei zna​czy​ło, że by​ła ich ca​ła ma​sa i mo​gły znaj​do​w ać się wszę​dzie. Ze​staw na​stęp​n ej ge​n e​ra​cji, zwa​n y SA-6, wszedł do użyt​ku pod ko​n iec lat sześć​dzie​sią​t ych. Ten mo​bil​n y PZR, mon​t o​w a​n y na pod​w o​z iu gą​sie​n i​co​w ym, uży​w ał ra​da​ru STRA​IGHT FLUSH, a każ​da ba​t e​ria mia​ła w wy​po​sa​ż e​n iu oko​ło dwu​dzie​stu czte​rech po​ci​sków. W NA​TO na​z y​w a​n o go „GA​IN​FUL”, choć dla So​w ie​t ów to był „KUB”, czy​li „sze​ścian”, gdyż każ​da wy​rzut​n ia mie​ści​ła trzy po​ci​ski. Kie​ro​w a​ła nim sta​cja na​pro​w a​dza​n ia, dla​t e​go ko​m en​dy ste​ru​ją​ce w więk​szo​ści przy​pad​ków prze​chwy​ce​n ia po​cho​dzi​ły bez​po​śred​n io ze STRA​IGHT FLUSH10). Jed​n ak pod​czas koń​co​w e​go eta​pu lo​t u po​cisk „wi​dział” sy​gnał od​bi​t y od ce​lu i sam kie​ro​w ał się na nie​go. Na​z y​‐ wa​ło się to SARH (se​m i-ac​t i​v e ra​dar ho​m ing, pół​a k​t yw​n e sa​m o​n a​pro​w a​dza​n ie ra​dio​lo​ka​cyj​n e) i by​ło o wie​le bar​dziej za​bój​cze niż na​pro​w a​dza​n ie przy po​m o​cy ko​m end, gdyż po​z o​sta​w ia​ło znacz​n ie krót​szy czas re​a k​cji.

10) Ro​syj​skie ozna​cze​nie ze​sta​wu SA-6 to 2K12 Kub, a ra​dio​lo​k a​t o​r a wy​k ry​wa​nia ce​lów – 1S11 (przyp. BG).

So​w iec​kie SA-6 sprze​da​n o mię​dzy in​n y​m i do Egip​t u i to one by​ły od​po​w ie​dzial​n e za więk​‐ szość strat sa​m o​lo​t ów F-4 Phan​t om i A-4 Sky​hawk na​le​ż ą​cych do izra​e l​skie​go lot​n ic​t wa pod​czas woj​n y Jom Kip​pur w 1973. Uży​w a​li ich rów​n ież Sy​ryj​czy​cy w do​li​n ie Be​kaa, choć bez więk​sze​go po​w o​dze​n ia. SA-6 ze​strze​lił jed​n e​go ame​ry​kań​skie​go F-16 pod​czas I woj​n y nad Za​t o​ką Per​ską i jed​n e​go w Ko​so​w ie. Ko​lej​n y – SA-8 GEC​KO – wy​glą​dał jak sze​ścio​ko​ło​w y ka​ra​w an, a je​go nad wy​raz szyb​ki ra​‐ dar LAN​D ROLL11) po​t ra​f ił się włą​czyć, zna​leźć cel, prze​ka​z ać in​f or​m a​cję po​ci​sko​w i i po​dać ko​‐ men​dę je​go od​pa​le​n ia w cią​gu za​le​d​w ie kil​ku se​kund. To tak​ż e był ze​staw bli​skie​go za​się​gu, więc i tak nie po​z o​sta​w a​ło za du​ż o cza​su na re​a k​cję. Ba, je​śli ode​bra​ło się sy​gnał SA-8, trze​ba by​ło re​a go​w ać na​t ych​m iast, je​śli chcia​ło się ujść z ży​ciem.

11) Ory​gi​nal​ne ozna​cze​nie PZR to 9K33 Osa, a ze​sta​wu ra​dio​lo​k a​t o​r ów na​mie​r za​nia i śle​dze​nia ce​lu oraz kie​r o​wa​nia ogniem – 1S51M3 (przyp. BG).

Jed​n ym z naj​n ie​bez​piecz​n iej​szych ze​sta​w ów był RO​LAND, któ​ry usłuż​n a Fran​cja sprze​da​‐ wa​ła każ​de​m u, kto ofe​ro​w ał ka​sę. Od śmier​ci Na​po​le​ona Fran​cu​z i by​li kiep​ski​m i wo​jow​n i​ka​m i, ale sprzęt pro​du​ko​w a​li do​bry. Ze​sta​w y prze​n o​śne, zwa​n e PPZR (prze​n o​śne prze​ciw​lot​n i​cze ze​‐ sta​w y ra​kie​t o​w e) by​ły cią​gle udo​sko​n a​la​n e i pro​du​ko​w a​n e w du​ż ych ilo​ściach. Sta​n o​w i​ły szcze​‐ gól​n e nie​bez​pie​czeń​stwo dla my​śliw​ców na ma​łej wy​so​ko​ści, bo na​pro​w a​dza​ły się w pa​śmie pod​czer​w ie​n i, śle​dzi​ły źró​dła cie​pła i nie da​w a​ły żad​n e​go ostrze​ż e​n ia – chy​ba że pi​lot przy​pad​‐ kiem do​strzegł, jak ktoś z nich strze​la. Je​śli tak, moż​n a by​ło zmy​lić po​cisk se​rią flar. To jed​n ak pra​w ie nie​m oż​li​w e, że​by go za​uwa​ż yć, po​z a tym za​w sze był wię​cej niż je​den. PZR-y z po​ci​ska​‐ mi na​pro​w a​dza​n y​m i w pa​śmie pod​czer​w ie​n i by​ły pro​ste i ta​n ie, ide​a l​n e dla państw Trze​cie​go Świa​t a. Ame​ry​kań​skie woj​sko od daw​n a by​ło za​ko​cha​n e w PZR-ach na​pro​w a​dza​n ych ra​dio​lo​ka​cyj​‐ nie. By​ły cel​n iej​sze, mia​ły więk​szy za​sięg i trud​n iej je by​ło po​ko​n ać. Po​peł​n i​li​śmy jed​n ak błąd, za​kła​da​jąc, że ca​ła resz​t a też zdo​by​ła za​a wan​so​w a​n ą tech​n o​lo​gię. Ame​ry​kań​skie my​śliw​ce nie zo​sta​ły wy​po​sa​ż o​n e w żad​n e urzą​dze​n ie ostrze​gaw​cze w pa​śmie pod​czer​w ie​n i. Je​dy​n e ostrze​‐ że​n ie – o ile w ogó​le ja​kieś – nad​cho​dzi​ło wte​dy, gdy te cho​ler​stwa śmi​gnę​ły ko​ło osło​n y ka​bi​n y al​bo gdy sil​n ik wy​le​ciał w po​w ie​t rze. Ucze​n ie się moc​n ych i sła​bych stron wro​ga oraz je​go wy​po​sa​ż e​n ia zaj​m o​w a​ło no​w e​m u pi​lo​‐ to​w i wie​le cza​su. Mu​siał też stu​dio​w ać miej​sco​w e pro​ce​du​ry, utrzy​m ać zdol​n ość do wy​ko​n y​w a​‐ nia lo​t ów we​dług wska​z ań przy​rzą​dów i do​sko​n a​lić swo​je umie​jęt​n o​ści bo​jo​w e. No i wciąż by​ły te​sty. Eg​z a​m i​n y pi​sem​n e, lo​t y spraw​dza​ją​ce, spraw​dzia​n y wy​ryw​ko​w e i for​m al​n e pro​gra​m y szko​le​n io​w e zwa​n e awan​sa​m i. Nie​ustan​n e i po​chła​n ia​ją​ce do resz​t y. A ja uwiel​bia​łem każ​dy z nich. Po pierw​szych dwóch la​t ach wy​m a​ga​n ych do te​go, że​by w ogó​le tra​f ić do eska​dry my​śliw​‐ ców, pi​lot był rap​t em skrzy​dło​w ym. Aby uzna​n o go za go​t o​w e​go do wy​ko​n a​n ia mi​sji, prze​cho​‐ dził na​stęp​n ie przez trzy, czte​ry mie​sią​ce w róż​n ych mi​sjach prób​n ych, za któ​re od​po​w ia​da​ła je​go eska​dra. Wciąż był skrzy​dło​w ym, więc za​w sze star​t o​w ał z pro​w a​dzą​cym. Pro​w a​dzą​cy „par” i „klu​czy” to pi​lo​ci po​t ra​f ią​cy do​w o​dzić za​sad​n i​czą sek​cją bo​jo​w ą dwóch sa​‐ mo​lo​t ów lub ta​cy, któ​rzy mo​gą do​w o​dzić dwie​m a pa​ra​m i. Pa​ra, zwa​n a też ele​m en​t em, to pod​‐ sta​w o​w a for​m a​cja bo​jo​w a. W za​leż​n o​ści od za​da​n ia łą​czy się je w „czwór​ki” (klu​cze), „szóst​ki”, a na​w et w więk​sze for​m a​cje. Prze​cho​dze​n ie na róż​n e po​z io​m y lot​n ic​t wa my​śliw​skie​go na​z y​w a się „awan​so​w a​n iem”. Każ​dy skrzy​dło​w y aspi​ru​je do ro​li pro​w a​dzą​ce​go, a ten pierw​szy wiel​ki awans za​le​ż y wy​łącz​n ie od wy​n i​ków i in​dy​w i​du​a l​n ych pre​dys​po​z y​cji. Na sza​li jest ludz​kie ży​cie, w po​w ie​t rzu i na zie​m i. Przy każ​dym star​cie za​gro​ż o​n e są też dzie​siąt​ki mi​lio​n ów do​lców, więc nie wcho​dzi się w to ot tak, z bie​gu. Po ro​ku lub dwóch by​cia skrzy​dło​w ym mło​dy pi​lot zo​sta​je przed​sta​w io​n y do awan​‐ su na co​t y​go​dnio​w ym spo​t ka​n iu pi​lo​t ów-in​struk​t o​rów eska​dry, któ​rzy oma​w ia​ją sto​pień je​go przy​go​t o​w a​n ia do mi​sji. Oce​n ie pod​da​je się lo​t y spraw​dza​ją​ce, wy​n i​ki te​stów, wcze​śniej​sze osią​gnię​cia w kwe​stii go​t o​w o​ści do mi​sji, ogól​n ą po​sta​w ę i – przede wszyst​kim – doj​rza​łość. Za​‐

zna​czam, mó​w i​m y tu o doj​rza​ło​ści za​w o​do​w ej i de​cy​z yj​n o​ści w za​kre​sie la​t a​n ia. Gdy​by oce​n ia​‐ no nas we​dług doj​rza​ło​ści w Klu​bie Ofi​cer​skim, wszy​scy by​li​by​śmy wciąż skrzy​dło​w y​m i. Ten pierw​szy awans jest waż​n y, bo przez po​przed​n ie trzy, czte​ry la​t a trze​ba by​ło iść za przy​kła​dem in​n ych, uczyć się i ogól​n ie sta​rać się prze​ż yć. Choć w jed​n o​m iej​sco​w ym my​śliw​cu jest spo​ro sa​m o​dziel​n o​ści, za​w sze znaj​dzie się w szy​ku bar​dziej do​świad​czo​n y pi​lot, któ​ry bę​‐ dzie pla​n o​w ał, kie​ro​w ał, po​dej​m o​w ał więk​szość de​cy​z ji, a za​t em – do​w o​dził. Ta zmia​n a men​‐ tal​n o​ści to pierw​szy waż​n y krok. Sam pro​gram jest pro​sty. Jak wszyst​kie awan​se i szko​le​n ia, jest do​brze zor​ga​n i​z o​w a​n y. Syl​la​bus okre​śla mi​n i​m al​n e wy​m a​ga​n ia dla każ​de​go aspek​t u każ​de​go lo​t u szko​le​n io​w e​go oraz po​z iom bie​gło​ści wy​m a​ga​n y do za​li​cze​n ia. Wszyst​ko pod​le​ga oce​n ie. Jed​n ą z naj​w aż​n iej​szych prze​szkód na dro​dze przy​szłe​go pro​w a​dzą​ce​go jest opa​n o​w a​n ie sztu​ki kie​ro​w a​n ia od​pra​w ą. Nie po​w in​n a ona trwać dłu​ż ej niż pół​t o​rej go​dzi​n y. Wy​da​je się, że to du​ż o cza​su, lecz wca​le tak nie jest. Po​z a wy​jąt​ko​w y​m i sy​t u​a cja​m i, pi​lo​ci bio​rą​cy udział w mi​‐ sji po​m a​ga​ją za​pla​n o​w ać ją wspól​n ie dzień wcze​śniej. Sa​le od​praw w cza​sie po​ko​ju znaj​du​ją się w po​m iesz​cze​n iu na​le​ż ą​cym do eska​dry my​śliw​skiej zwa​n ym skarb​cem. Za wiel​ki​m i me​t a​lo​‐ wy​m i drzwia​m i, fak​t ycz​n ie przy​po​m i​n a​ją​cy​m i skar​biec, znaj​du​ją się wszyst​kie za​strze​ż o​n e in​‐ for​m a​cje nie​z będ​n e do roz​m a​itych za​dań eska​dry. Wstęp ma​ją tyl​ko pi​lo​ci i typ​ki z wy​w ia​du. Po​ko​je wiel​ko​ści pięt​n a​stu me​t rów kwa​dra​t o​w ych są urzą​dzo​n e tak, by po​m ie​ścić od​pra​w ę klu​‐ cza. Pi​lo​ci sie​dzą wo​kół sto​łu na środ​ku, a pro​w a​dzą​cy wsta​je i mó​w i. Są tam też bia​łe ta​bli​ce do ry​so​w a​n ia szcze​gó​łów i sce​n a​riu​szy tak​t ycz​n ych. Na prze​su​w a​n ych pa​n e​lach za​z wy​czaj wid​‐ nie​ją rze​czy ty​po​w e dla każ​dej mi​sji: za​sa​dy uży​cia uzbro​je​n ia, in​f or​m a​cje o lot​n i​skach za​pa​so​‐ wych, ope​ra​cjach lą​do​w ych itp. Pro​w a​dzą​cy od​po​w ia​da za or​ga​n i​z a​cję i spraw​n y prze​bieg od​pra​w y. Za​czy​n a od zgry​w a​n ia cza​su, czy​li syn​chro​n i​z a​cji ze​gar​ków, po​t em oma​w ia ra​m ów​kę – pla​n o​w a​n ą ko​lej​n ość dzia​łań. To tak zwa​n a ma​cierz, obej​m u​ją​ca wszyst​kie po​z a​t ak​t ycz​n e aspek​t y star​t u od​rzu​t ow​ców, lo​t u do ba​z y i z po​w ro​t em oraz lą​do​w a​n ia, ro​dza​je star​t ów (z uży​ciem do​pa​la​cza czy bez), po​w rót do for​m a​cji, tra​sy, łącz​n ość i spo​dzie​w a​n e pro​ce​du​ry po​w ro​t u do ba​z y. Te czę​ści róż​n ią się znacz​n ie w za​leż​n o​ści od po​z io​m u do​świad​cze​n ia pi​lo​t ów, wy​m o​gów szko​le​n io​w ych i po​go​dy. Waż​n ą czę​ścią każ​de​go eta​pu od​pra​w y są pla​n y awa​ryj​n e. Jak klucz ma ope​ro​w ać ja​ko „trój​ka”, je​śli ja​kiś sa​m o​lot odłą​czy się od for​m a​cji? Kto po​kie​ru​je for​m a​cją, je​śli pro​w a​dzą​cy nie mo​ż e te​go zro​bić? Tan​ko​w a​n ie w po​w ie​t rzu, pro​ce​du​ry lo​t ów noc​n ych i ma​sa in​n ych „a co, je​śli?”. Kom​bi​n a​cje są nie​skoń​czo​n e. Szyb​ko i krót​ko oma​w ia się też sy​t u​a cje awa​ryj​n e, bo rów​n ie pręd​ko trze​ba so​bie z ni​m i po​ra​dzić przy pręd​ko​ści po​n ad sied​m iu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Za​w sze przy​go​t o​w y​w a​n a jest pro​ce​du​ra awa​ryj​n a na da​n y dzień, na jej pod​sta​w ie oma​w ia się przy​czy​n y, ozna​ki i roz​w ią​z a​n ia. Ta część od​pra​w y trwa ja​kieś dwa​dzie​ścia mi​n ut. Resz​t ę cza​su zaj​m u​je tak zwa​n e mię​so, czy​li sa​m a mi​sja. Przyj​m ij​m y, że Dzi​ka Ła​si​ca ma za za​da​n ie zna​leźć i znisz​czyć ba​t e​rię SA-6 bro​n ią​cą ce​lu, któ​ry ma być znisz​czo​n y przez sa​m o​lot sztur​m o​w y. Pierw​szym ele​m en​t em „mię​sa” jest przed​sta​w ie​n ie „sze​ro​kiej per​spek​t y​w y”, w tym skła​du ze​spo​łu ude​rze​n io​w e​go, je​‐ go tra​sy do re​jo​n u ce​lu, sy​gna​łów wy​w o​ław​czych, czę​sto​t li​w o​ści ra​dio​w ych i zgra​n ia cza​so​w e​go. Ana​li​z u​je się też naj​n ow​sze da​n e wy​w ia​dow​cze – po​ło​ż e​n ie głów​n e​go ce​lu, roz​m iesz​cze​n ie PZR-ów i ar​t y​le​rii prze​ciw​lot​n i​czej oraz ocze​ki​w a​n ą re​a k​cję te​go, ko​go za​m ie​rza się wy​słać na

tam​t en świat. Krót​ko oma​w ia się spo​sób „wej​ścia” w re​jon ce​lu (wraz z ro​dza​ja​m i for​m a​cji tak​‐ tycz​n ych), spo​so​by re​a k​cji na nie​przy​ja​ciel​skie my​śliw​ce i PZR-y oraz łącz​n ość. Do​bry pro​w a​‐ dzą​cy do​łą​cza do te​go do​dat​ko​w e in​f or​m a​cje, ta​kie jak uży​cie środ​ków prze​ciw​dzia​ła​n ia i tak​t y​‐ kę, a tak​ż e ra​t ow​n ic​t wo bo​jo​w e w przy​pad​ku ze​strze​le​n ia sa​m o​lo​t u. Ro​dzaj ata​ku oma​w ia​n y jest w każ​dym naj​drob​n iej​szym szcze​gó​le. W koń​cu to o nie​go tu cho​dzi. Ana​li​z u​je się uzbro​je​n ie ze wszyst​ki​m i je​go na​sta​w a​m i i od​m ia​n a​m i, waż​n ym punk​‐ tem dys​ku​sji są rów​n ież sy​t u​a cje lo​so​w e oraz to, jak z nich wy​brnąć, le​cąc z pręd​ko​ścią dzie​w ię​‐ ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę pod ostrza​łem nie​przy​ja​cie​la. Rzecz ja​sna nie spo​sób za​jąć się wszyst​kim, co złe​go mo​ż e się zda​rzyć, cho​dzi głów​n ie o to, że​by mieć pla​n y, któ​re moż​n a zmo​‐ dy​f i​ko​w ać, że​by by​ły sku​t ecz​n e, gdy zro​bi się bryn​dza. Za​łóż​m y, że pod​czas na​sze​go ata​ku na​‐ mie​rza nas PZR al​bo po​ja​w ia się MiG. Jak so​bie z tym po​ra​dzić? I jak po​t em po​n o​w ić atak na cel? Co, je​śli po​go​da nad re​jo​n em ce​lu jest nie​do​sta​t ecz​n ie do​bra, że​by prze​pro​w a​dzić po​n ow​n y atak? I znów, ma​sa zmien​n ych. Gdy zim​n a woj​n a do​bie​ga​ła koń​ca, opusz​cza​li​śmy na​sze ba​z y ma​cie​rzy​ste je​dy​n ie na szko​‐ le​n ia. Ni​g​dy nie by​ły bar​dzo dłu​gie i za​z wy​czaj w faj​n ych miej​scach. W Eu​ro​pie mie​li​śmy Sar​dy​‐ nię, gdzie od​by​w a​li​śmy szko​le​n ia w mi​sjach po​w ie​t rze-po​w ie​t rze, a do An​glii i Hisz​pa​n ii wy​sy​‐ ła​li nas na szko​le​n ia w mi​sjach po​w ie​t rze-zie​m ia. W świe​cie lot​n i​ków wy​m a​ga​n ia, zwa​n e „wa​‐ lu​t ą”, ni​g​dy się nie koń​czą. Trze​ba by​ło zrzu​cić ty​le a ty​le bomb, od​pa​lić ty​le a ty​le po​ci​sków, wy​lą​do​w ać ty​le a ty​le ra​z y w no​cy, ty​le a ty​le w mie​sią​cu ina​czej zo​sta​w a​ło się „ban​kru​t em”. Że​by utrzy​m ać sta​t us za​kwa​li​f i​ko​w a​n e​go do wy​ko​n y​w a​n ia mi​sji, mu​sie​li​śmy zrzu​cać wy​m a​ga​‐ ną licz​bę bomb z róż​n ą cel​n o​ścią. Gdy po​go​da w Niem​czech by​ła kiep​ska (ja​kieś sześć mie​się​cy w ro​ku), wy​jeż​dża​li​śmy gdzie in​dziej. Mo​ja pierw​sza po​dróż do hisz​pań​skiej ba​z y lot​n i​czej w Sa​ra​gos​sie po​z wa​la​ła uczest​n i​czyć w ma​łej prze​pro​w adz​ce eska​dry i la​t ać z ko​le​ga​m i w słoń​cu przez trzy​dzie​ści dni, co by​ło do​brą wpraw​ką. O wie​le lep​szą niż nie​m iec​ka zi​m a. Sa​ra​gos​sa – al​bo Sab, jak ją na​z y​w a​li​śmy – po​‐ wsta​ła kil​ka ty​się​cy lat te​m u ja​ko rzym​ska osa​da dla we​t e​ra​n ów le​gio​n ów. Go​ci, Ara​bo​w ie, in​‐ kwi​z y​cja i Na​po​le​on – oni wszy​scy nę​ka​li to miej​sce na dłu​go przed na​szym przy​by​ciem. Pięk​‐ ne mia​sto, w któ​rym ar​chi​t ek​t u​ra Mau​rów wciąż rzą​dzi nie​po​dziel​n ie, a ja​sne kwia​t y ła​go​dzą beż śre​dnio​w iecz​n ych for​t y​f i​ka​cji. Za​z wy​czaj la​t a​li​śmy raz dzien​n ie; pięk​n y lot na ma​łej wy​so​ko​ści wzdłuż hisz​pań​skie​go wy​‐ brze​ż a al​bo przez gó​ry do po​li​go​n u bom​bo​w e​go w Bar​de​n as. Skrzy​dło​w i sta​w a​li się lep​szy​m i skrzy​dło​w y​m i, pro​w a​dzą​cy lep​szy​m i pro​w a​dzą​cy​m i, a szko​le​n ie awan​su​ją​ce prze​cho​dzi​li ci, któ​rzy na nie za​słu​ż y​li. Wie​czo​ry spę​dza​li​śmy w Klu​bie Ofi​cer​skim, pi​jąc miej​sco​w ą słod​ką san​‐ grię, śpie​w a​jąc pio​sen​ki i sma​ż ąc mię​so na wiel​kich otwar​t ych gril​lach. Za​pa​chy wi​cio​krze​w u, dy​m u z wę​gla drzew​n e​go i świe​ż ych owo​ców na sta​łe wry​ły mi się w pa​m ięć. Hisz​pa​n ia. By​ło sza​ło​w o… Co kil​ka no​cy, gdy roz​kład lo​t ów po​z wa​lał, bra​li​śmy tak​sów​ki do cen​t rum, że​by coś zjeść i po​z wie​dzać. Przy pierw​szej wi​z y​cie w Sab jed​n ym z ry​t u​a łów ini​cja​cyj​n ych dla nie​oby​t e​go ame​ry​kań​skie​go pi​lo​t a by​ła le​gen​dar​n a Tra​sa Zie​lo​n ej Fa​so​li. Wy​glą​da​ło to tak. No​w e​m u przy​‐ dzie​la​n o „in​struk​t o​ra”, że​by opro​w a​dził go po wą​skich ciem​n ych ulicz​kach za wiel​ką ka​t e​drą w cen​t rum Sa​ra​gos​sy. Te alej​ki, na​z y​w a​n e El Tu​bo – „kisz​ką”, by​ły ob​sta​w io​n e wóz​ka​m i ulicz​‐ nych sprze​daw​ców i skle​pi​ka​m i z prze​ką​ska​m i. Pi​szę „prze​ką​ski” tyl​ko dla​t e​go, że fak​t ycz​n ie

moż​n ato coś zjeść. Na tym wła​śnie po​le​ga​ła gra. No​w y mu​siał zjeść wszyst​ko, co in​struk​t or mu ka​z ał. Mię​dzy prze​ką​ska​m i mu​siał pić ze skó​rza​n e​go bu​kła​ka miej​sco​w e czer​w o​n e wi​n o, zwa​n e Tin​t o. Resz​t a eska​dry szła za nim, że​by mu w tym po​m óc. Cho​dzi​ło o to, że​by prze​ż yć tę de​gu​sta​cję wy​kwint​n ej kuch​n i oraz Tin​t o bez po​rzy​ga​n ia się. Z te​go, co wiem, ni​ko​m u się nie uda​ło. Na koń​cu Kisz​ki był ma​ły ka​m ien​n y pla​cyk, na któ​rym cze​ka​li do​w ód​ca eska​dry i wy​ż si ofi​ce​ro​w ie. Po​n ie​w aż wi​dzie​li to pa​rę ra​z y w po​przed​n ich la​‐ tach, zwy​kle wo​le​li so​bie po​pić w spo​ko​ju, pod​czas gdy my dba​li​śmy o do​bry wi​z e​ru​n ek Ame​ry​ki wśród miej​sco​w ych. No, nie​ko​n iecz​n ie, ale do​praw​dy uwiel​bia​li na​sze pie​n ią​dze. Przez więk​szość tra​sy szło mi nie​ź le. Zna​czy, do mo​m en​t u gdy my​śla​łem, że do​brnę do koń​ca. Uży​w a​łem Tin​t o do spłu​ki​w a​n ia sma​ku kan​dy​z o​w a​n e​go mię​sa wę​ż a, pra​ż o​n ej sza​rań​‐ czy oraz po​ło​w y tu​z i​n a in​n ych hisz​pań​skich przy​sma​ków, któ​re wpy​cha​n o mi do ust. Jed​n ak bli​sko koń​ca mój prze​w od​n ik po​n ow​n ie na​peł​n ił bu​kłak i wrę​czył mi coś na pa​t y​ku. – Mu​sisz te​go spró​bo​w ać. Z tłu​m u by​ło sły​chać chi​cho​t y. – Jag​g​do​ona​z y​w ysz? – czkną​łem w od​po​w ie​dzi. – Coś jak​by hisz​pań​ska… corn​dog12). Ta​a a… wła​śnie.

12) Pa​r ów​k a sma​żo​na w cie​ście z mą​k i ku​k u​r y​dzia​nej (przyp. tłum.).

I znów chi​chot. Cóż, by​ło ciem​n o, a ja dość szyb​ko po​ją​łem, że​by nie przy​glą​dać się te​m u, co ja​dłem. Zresz​‐ tą, to był ostat​n i przy​sta​n ek, a ja my​śla​łem, że mi się uda. Czu​jąc się jak nie​z ły choj​rak, łyk​n ą​‐ łem tro​chę Tin​t o, że​by znie​czu​lić mój je​dy​n y oca​la​ły ku​bek sma​ko​w y, za​m kną​łem oczy i wzią​‐ łem gryz cze​goś chrup​kie​go. Pa​m ię​t am, że przez chwi​lę czu​łem się z sie​bie cał​kiem dum​n y. Co​kol​w iek ja​dłem, nie by​ło ta​kie złe, i mia​łem to już z gło​w y. Dwaj in​n i po​rucz​n i​cy by​li już na czwo​ra​kach, po​dzi​w ia​jąc z bli​ska ty​siąc​let​n i rynsz​t ok. Wszy​scy po​z o​sta​li chi​chra​li się, gdyż sa​m i by​li kie​dyś na mo​im miej​scu. – Ij​jagg? – za​gad​n ął ktoś. Po​t ak​n ą​łem, te​raz już ja​ko znaw​ca wszyst​kich hisz​pań​skich prze​ką​sek, po czym od​par​łem z nie​z a​chwia​n ą pew​n o​ścią: – Do​bre. Mo​gę jesz​cze? Ko​lej​n e chi​cho​t y. Wła​śnie wte​dy po​czu​łem, że mam coś mię​dzy zę​ba​m i i prze​sta​łem na chwi​lę żuć, że​by to wy​jąć. Znów bek​n ą​łem, a po​t em nie​opatrz​n ie pod​n io​słem to coś, że​by obej​rzeć w męt​n ym świe​t le. Przez dłuż​szą nie​m i​łą chwi​lę ga​pi​łem się na to coś, pod​czas gdy mój upo​jo​n y Tin​t o mózg prze​t wa​rzał da​n e. – Co tam masz? – za​py​t ał ktoś nie​w in​n ie.

To by​ła sto​pa. Tak wła​ści​w ie, to by​ła za​krzy​w io​n a pta​sia ła​pa, w kom​ple​cie z ma​lut​ki​m i pa​z ur​ka​m i. Wnet alej​ka za​w i​ro​w a​ła, a gwiaz​dy się roz​m y​ły. Po​czu​łem okrop​n y pa​lą​cy na​pływ ca​łe​go te​go Tin​t o i kan​dy​z o​w a​n e​go ko​li​bra, któ​re​go wła​śnie zja​dłem, wy​t ry​sku​ją​cych z mo​je​go no​sa, bu​z i i uszu. Do​łą​czy​łem do po​z o​sta​łych po​rucz​n i​ków na zie​m i, a resz​t a ryk​n ę​ła z za​do​w o​le​n ia. Z El Tu​bo nikt nie wy​gra. W każ​dym ra​z ie, ten kon​kret​n y ry​t u​a ł koń​czy się ce​re​m o​n ią zna​n ą po pro​stu ja​ko „Mia​n o​‐ wa​n ie”. To tu​t aj pi​lo​t om my​śliw​ców przy​z na​je się te ba​je​ranc​kie ksyw​ki, czy też sy​gna​ły wy​‐ wo​ław​cze. No, bo kto nie chce być „Ma​v e​ric​kiem” al​bo „Ice​m a​n em” al​bo „Tho​rem”, nie? Pro​ste. Rze​czy​w i​stość wy​glą​da trosz​kę ina​czej. Rzecz ja​sna jest tro​chę mę​skich wo​jow​n i​czych sy​‐ gna​łów wy​w o​ław​czych. Zna​łem „Sla​sha”, „Ma​gi​ka”, „Cru​she​ra”, „Bru​ise​ra” i „Stor​n a”. Na​w et „Ghost”, „Spo​ok” czy „Zing” nie są ta​kie złe. Zwy​kle sy​gna​ły wy​w o​ław​cze na​da​je się za ja​kiś god​n y uwa​gi wy​czyn pi​lo​t a – nie​ko​n iecz​n ie w po​z y​t yw​n ym zna​cze​n iu. A cza​sem za to, że go​‐ ściu jest po pro​stu dup​kiem – „Ja​ry”, „Bar​n ey” al​bo „Mo​ses” to naj​lep​sze te​go przy​kła​dy. „Li​de​ra” da​je się zwy​kle za lą​do​w a​n ie ze scho​w a​n ym pod​w o​z iem; „Scrat​cha” za po​dra​pa​n ie brzu​cha, czy​li dol​n ej po​w ierzch​n i ka​dłu​ba sa​m o​lo​t u w lo​cie na ma​łej wy​so​ko​ści al​bo wy​pusz​cze​‐ nie ha​m ul​ców ae​ro​dy​n a​m icz​n ych na dro​dze star​t o​w ej; „Bo​ome​ra” za nie​umyśl​n e prze​kro​cze​‐ nie ba​rie​ry dźwię​ku i po​t łu​cze​n ie każ​de​go okna w pro​m ie​n iu dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów; „To​t o” za przy​pad​ko​w e wy​łą​cze​n ie sil​n i​ka (otwórz prze​pust​n i​cę, za​m knij prze​pust​n i​cę – ku​m a​cie?). Zna​‐ łem na​w et jed​n e​go „Bub​ble​sa”, któ​ry ka​t a​pul​t o​w ał się nad Atlan​t y​kiem. Do​z wo​lo​n e jest wszyst​ko, łącz​n ie z ce​cha​m i oso​bi​sty​m i i wy​glą​dem fi​z ycz​n ym. Ma​m y więc go​ści o ksy​w ach „Opie” i „Wo​okie”, a na​w et jed​n e​go „Don​ga” (skrót od „Don​key Dong”, „Ośla Pa​ła”). Za​ło​ż ę się, że je​go mat​ka by​ła​by dum​n a. Obo​w ią​z u​je przy tym kil​ka za​sad. Po pierw​sze – je​śli na​praw​dę nie lu​bi się swo​je​go sy​gna​łu wy​w o​ław​cze​go, to za​pew​n e też jest się na nie​go ska​z a​n ym do koń​ca ży​cia. I tak jest naj​czę​‐ ściej. Po dru​gie – je​śli uda​ło mu się za​cho​w ać ten sam sy​gnał wy​w o​ław​czy pod​czas lo​t ów w trzech róż​n ych „te​a trach” (na przy​kład w Eu​ro​pie, na Bli​skim Wscho​dzie itd.), mo​ż e go so​bie za​t rzy​m ać. Po trze​cie i naj​w aż​n iej​sze – kto wszedł z ja​kimś sy​gna​łem wy​w o​ław​czym do wal​ki, już ni​g​dy nie mo​ż e go zmie​n ić, jest je​go po grób. Mnie na​z wa​li „Two Dogs”, „Dwa Psy” – to luź​n e od​n ie​sie​n ie do dow​ci​pu z bro​dą o tym, jak In​dia​n ie na​z y​w a​ją swo​je dzie​ci („Cze​m u py​t asz, Dwa Psy Je​bią​ce Się w No​cy?”). Bo wi​dzi​cie, opa​lam się na ciem​n o​czer​w o​n y brąz i mam ha​czy​ko​w a​t y nos, więc tej par​n ej hisz​pań​skiej no​‐ cy, w za​m ro​cze​n iu Tin​t o, mia​ło to ja​kiś sens. Ej, jak nic moż​n a tra​f ić go​rzej. Na przy​kład na „Ho​m e​ra”, „Kra​ke​n a” al​bo „Mo​t o” („Ma​ster of the Obvio​us”, „Mistrz Oczy​w i​sto​ści”). W każ​dym ra​z ie, przy​lgnę​ło. Praw​dę mó​w iąc, po wszyst​kich atrak​cjach tej no​cy, nie obe​szło​by mnie, gdy​by na​z wa​li mnie „Cin​dy”, je​śli przy​spie​szy​ło​by to choć tro​chę mo​je do​t ar​cie do kwa​t er ofi​cer​skich i ki​bla. Przy​n aj​m niej raz pod​czas wy​jaz​du od​by​w ał się ma​so​w y exo​dus na Co​sta Bra​v a – hisz​pań​‐ ską ri​w ie​rę. Ame​ry​ka​n ie w sza​ło​w ych dłu​gich szor​t ach i Eu​ro​pej​czy​cy w przy​cia​snych slip​kach spo​t y​ka​li się na pla​ż ach dla nu​dy​stów, sma​ż y​li się w słoń​cu i oglą​da​li dziew​czy​n y. Chciał​bym po​w ie​dzieć, że pla​ż e by​ły peł​n e mło​dych la​sek w ty​pie mo​de​lek „Play​boya”, ale tak nie​ste​t y nie

by​ło. Nic tak nie bu​rzy ob​ra​z u jak roz​la​z ła, pół​n a​ga, pod​sta​rza​ła nie​m iec​ka ku​ra do​m o​w a. Cóż, nie ma ide​a łów. Obo​w iąz​ko​w o spę​dza​li​śmy też co naj​m niej dwa dni na po​li​go​n ie w Bar​de​n as na pół​n o​cy Hisz​pa​n ii. Kwa​li​f i​ko​w a​n y pi​lot my​śliw​ca mu​siał peł​n ić ro​lę RCO (ran​ge con​t rol of​f i​cer, ofi​cer kon​t ro​li po​li​go​n u), a je​go obo​w iąz​ki spa​da​ły na po​rucz​n i​ków i młod​szych ka​pi​t a​n ów. RCO był tam wła​dzą ze​z wa​la​ją​cą sa​m o​lo​t om na zrzut bomb i ostrze​li​w a​n ie ce​lu z dział​ka w lo​cie na ma​łej wy​so​ko​ści. Był też na miej​scu, że​by za​jąć się ewen​t u​a l​n y​m i sy​t u​a cja​m i awa​ryj​n y​m i do​t y​‐ czą​cy​m i sa​m o​lo​t ów i ofi​cjal​n ie zli​czać bom​by zrzu​co​n e przez każ​de​go z pi​lo​t ów. Po​w aż​n a spra​‐ wa, bo kwa​li​f i​ka​cja do mi​sji by​ła mo​t o​rem eska​dry my​śliw​skiej. Ona i whi​skey Je​re​m iah We​e d. Woj​ska Lot​n i​cze przy​dzie​li​ły na sta​łe do po​li​go​n u od​dział spe​cjal​n y, któ​ry miał dbać o stan ce​lów, obiek​t ów i sprzę​t u zli​cza​ją​ce​go. Wszy​scy wy​glą​da​li na La​t y​n o​sów i cie​szy​li się, że są w miej​scu, gdzie mo​gą mó​w ić w swo​im oj​czy​stym ję​z y​ku. Star​szy sier​ż ant miał na imię Vic. Ni​‐ g​dy nie po​z na​łem je​go na​z wi​ska, bo za​w sze po​w ta​rzał: „Mów mi po pro​stu Vic”. Vic wo​z ił nas tam i z po​w ro​t em, za​bie​rał na obiad i na wy​ciecz​ki po oko​li​cy. Po​m ógł też wy​ciąć je​den z bar​‐ dziej po​strze​lo​n ych nu​m e​rów w mo​jej krót​kiej ka​rie​rze. Bieg z by​ka​m i w Pam​pe​lu​n ie. Pięć​set lat te​m u kup​cy z Na​w ar​ry sprze​da​w a​li swo​je by​dło na tar​gu w Pam​pe​lu​n ie. Spę​dza​li je przez wą​skie ulicz​ki do za​gród i cze​ka​li na kup​ców. Że​by zro​bić to szyb​ciej, ga​n ia​li zwie​rzę​t a bie​giem przez uli​ce. W koń​cu ja​cyś mło​dzi dur​n o​w a​ci ma​cho, nie​w ąt​pli​w ie po​krze​pie​n i Tin​t o, po​sta​n o​w i​li spraw​dzić, czy uda im się prze​ści​gnąć by​ki. Z cza​sem prze​ro​dzi​ło się to w ry​t u​a ł ini​‐ cja​cyj​n y i tra​dy​cję. Pod​czas świę​t a San​f er​m i​n es od​by​w a​ła się ca​ło​t y​go​dnio​w a uro​czy​stość, a by​‐ ki pę​dzo​n o co ra​n o. Każ​dy po​w ód do im​pre​z y jest do​bry, praw​da? For​m al​n ie rzecz bio​rąc, mie​li​śmy za​kaz uczest​n i​cze​n ia w tej za​ba​w ie, bo co ro​ku kil​ka​set osób do​z na​w a​ło ob​ra​ż eń, a kil​ka na​w et gi​n ę​ło. Nie ma jed​n ak lep​sze​go spo​so​bu, że​by spro​w o​‐ ko​w ać pi​lo​t a my​śliw​ca, niż po​w ie​dzieć mu, że coś jest za​bro​n io​n e. Pa​m ię​t am fa​jer​w er​ki, ty​sią​‐ ce czer​w o​n ych ban​da​n ek i flag po​w ie​w a​ją​cych wszę​dzie. Nie​któ​rzy z miej​sco​w ych by​li bo​so i mie​li na so​bie wor​ko​w a​t e ubra​n ia wie​śnia​ków, cał​kiem bia​łe – jak nic po to, że​by krew by​ła le​piej wi​docz​n a. Przy​po​m i​n am so​bie też, jak gna​łem z tłu​m em (sa​m i męż​czyź​n i, wszy​scy na ty​le mło​dzi, że​by aż tak nie mieć ro​z u​m u) przez wą​skie nie​rów​n e uli​ce. Nie jest źle, po​m y​śla​‐ łem, kie​dy coś wy​chy​n ę​ło obok mo​jej gło​w y na wy​so​ko​ści oczu, a ja zo​rien​t o​w a​łem się, że to róg. Pod​bie​głem zyg​z a​kiem do naj​bliż​sze​go mu​ru i wspią​łem się nie​m al na sa​m ą gó​rę. Po dru​‐ giej stro​n ie po​ja​w i​ło się kil​ka rąk, któ​re po​m o​gły mi wgra​m o​lić się pro​sto w pięk​n e i wy​jąt​ko​w o cier​n i​ste gło​gi. Po co ry​z y​ko​w ać swo​imi ocza​m i i ja​ja​m i, nie wspo​m i​n a​jąc o ka​rie​rze i ży​ciu, że​by spier​n i​‐ czać przed roz​ju​szo​n y​m i by​ka​m i? Bo by​ła oka​z ja, rzecz ja​sna. Po​z a tym na stu​diach czy​t a​łem Słoń​c e też wscho​d zi, a sko​ro Er​n est He​m in​gway to zro​bił, to i ja mu​sia​łem. Ty​le na te​m at po​z y​‐ tyw​n e​go wpły​w u li​t e​ra​t u​ry na wyż​szych uczel​n iach. Krót​ko mó​w iąc – żyć, nie umie​rać. Szyb​kie od​rzu​t ow​ce, po​dró​ż e po Eu​ro​pie i nie​ustan​n e wy​z wa​n ie, że​by prze​ż yć. In​n e zmie​n ia​ją​ce ży​cie wy​da​rze​n ia, ta​kie jak mał​ż eń​stwo, dzie​ci i woj​n a, na​le​ż a​ły do przy​szło​ści. Ro​bo​t y by​ło co nie​m ia​ra, ale mia​łem szczę​ście, bo tra​f i​łem na pierw​szo​rzęd​n ych in​struk​t o​rów i mło​de​go do​w ód​cę eska​dry, któ​ry zwró​cił na mnie uwa​gę. Awan​so​w a​łem na do​w ód​cę klu​cza w ran​dze po​rucz​n i​ka, a je​sie​n ią 1990 zo​sta​łem wy​z na​czo​n y do roz​po​czę​cia szko​le​n ia na pi​lo​t a-in​struk​t o​ra.

To wszyst​ko zmie​n i​ło się dość szyb​ko, gdy Sad​dam Hu​sajn, o któ​rym w ży​ciu nie sły​sza​łem, na​je​chał na Ku​w ejt. Wła​śnie pró​bo​w a​łem na​m ie​rzyć Irak na ma​pie, kie​dy od​w o​ła​n o urlo​py i wstrzy​m a​n o wszyst​kie awan​se. Tych kil​ku z nas, któ​rzy mó​w i​li po fran​cu​sku, wy​sła​n o do Fran​cji, że​by po​ga​da​li z pi​lo​t a​m i, któ​rzy szko​li​li Ira​kij​czy​ków. Wró​ci​li​śmy, pach​n ąc se​rem, ale z po​czu​ciem ulgi. Ara​bo​w ie ucze​n i przez Fran​cu​z ów? Śmiech na sa​li. Ana​li​z y tak​t ycz​n e przy​szły z Ba​z y Wojsk Lot​n i​czych Nel​lis, z ja​kiejś dziu​ry w Wir​gi​n ii do​‐ tar​ły przy​go​t o​w a​n e przez CIA stu​dia kra​ju, a my wszy​scy wzię​li​śmy się do pra​cy, bo przy​szłość szyb​ko sta​w a​ła się te​raź​n iej​szo​ścią. Dzi​kie Ła​si​ce wra​ca​ły na woj​n ę.

3

Słoń

19 stycznia 1991 Mosul, północny Irak

– TORCH… da​w aj FEN​CE. Mo​je dło​n ie za​czę​ły ska​kać po ka​bi​n ie, wy​ko​n u​jąc po​le​ce​n ie. FEN​CE (fi​re-con​t rol sys​‐ tem/ECM/na​v i​ga​t ion/com​m u​n i​ca​t ion/emit​t ers, sys​t em kie​ro​w a​n ia ogniem, ukła​dy za​kłó​ca​ją​‐ ce, na​w i​ga​cja, łącz​n ość, na​daj​n i​ki) to kon​t ro​la uzbro​je​n ia i wy​po​sa​ż e​n ia przed wal​ką. Rzu​ci​łem okiem na usta​w ie​n ia flar i ilość di​po​li, pod​gło​śni​łem od​bior​n ik ukła​du ostrze​ga​ją​ce​go przed opro​m ie​n io​w a​n iem fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą (RWR), moc​n iej za​cią​gną​łem pa​sy bez​pie​czeń​stwa i przej​rza​łem ca​łe za​ła​do​w a​n e uzbro​je​n ie. Ga​piąc się na wiel​ki głów​n y prze​łącz​n ik uzbro​je​n ia (ma​ster-arm switch), po​ło​ż y​łem na nim kciuk. Roz​glą​da​jąc się wo​kół, że​by upew​n ić się, że wszyst​ko jest na swo​im miej​scu, de​li​kat​n ie prze​sta​w i​łem go w po​z y​cję UZBRO​J O​N Y – roz​m a​‐ ite prze​łącz​n i​ki za​świe​ci​ły się na czer​w o​n o. Śmier​t el​n ie ba​łem się dać pla​m ę, więc sta​ran​n ie uni​ka​łem przy​ci​sku zrzu​t u, któ​ry zwol​n ił​by mo​je bom​by i na wszel​ki wy​pa​dek trzy​m a​łem pa​lec z da​la od spu​stu. Z lek​kim wes​t chnie​n iem spoj​rza​łem na wiel​kie​go F-4G le​cą​ce​go po mo​jej le​w ej, trzy ki​lo​‐ me​t ry ode mnie. Ja​kieś dwa ki​lo​m e​t ry pod nim wi​dzia​łem ko​lej​n ą pa​rę Phan​t om/F-16. By​li​śmy roz​pro​sze​n i w tak zwa​n ej for​m a​cji ela​stycz​n ej czwór​ki (flu​id fo​ur). Ten ide​a l​n y szyk bo​jo​w y za​‐ pew​n iał każ​de​m u z sa​m o​lo​t ów spo​ro prze​strze​n i na ma​n ew​ry i spra​w iał, że wro​go​w i bar​dzo trud​n o by​ło do​strzec nas wszyst​kich. Był pięk​n y bez​chmur​n y po​ra​n ek przy​kry​t y bla​do​n ie​bie​‐ skim nie​bem z wi​docz​n o​ścią na wie​le ki​lo​m e​t rów. Za na​m i, nad przy​pró​szo​n y​m i śnie​giem gó​‐ ra​m i wschod​n iej Tur​cji, wiel​kie tan​kow​ce KC-135 ro​bi​ły do​stoj​n y zwrot przez le​w e skrzy​dło. Zo​‐ sta​li​śmy sa​m i. Przed na​m i roz​cią​ga​ły się po​strzę​pio​n e tur​n ie łań​cu​cha gór​skie​go Za​gros, a tuż za nim, za prze​łę​czą Za​kho, le​ż ał Irak – pań​stwo, któ​re do sierp​n ia ze​szłe​go ro​ku więk​szo​ści z nas nie ob​‐ cho​dzi​ło, i któ​re​m u w ogó​le nie po​świę​ca​li​śmy uwa​gi. W su​m ie nie ru​sza​ło mnie i to, że Sad​dam Hu​sajn, po​peł​n ia​jąc ka​t a​stro​f al​n y błąd w oce​n ie sy​t u​a cji, na​je​chał Ku​w ejt i za​gro​z ił po​lom naf​‐

to​w ym Gha​w ar w Ara​bii Sau​dyj​skiej. Sze​dłem na woj​n ę, z igno​ran​cją żół​t o​dzio​ba i wi​dzia​łem w niej je​dy​n ie wspa​n ia​łą przy​go​dę. I to by​ło eks​cy​t u​ją​ce. Po czte​rech la​t ach stu​diów i bli​sko trzech za​a wan​so​w a​n e​go szko​le​n ia lot​n i​cze​go zna​la​z łem się w koń​cu na pierw​szej li​n ii. Wła​śnie tu​t aj – na przo​dzie pierw​sze​go ze​spo​łu ude​rze​n io​w e​go wla​t u​ją​ce​go do Ira​ku z pół​n oc​n e​go fron​t u, do​kład​n ie we wła​ści​w ym miej​scu i cza​sie. I z wła​ści​w ym sa​m o​lo​t em. Po​m i​m o ca​łej zu​chwa​ło​ści, mój od​dech i tęt​n o zgra​ły się ze so​bą, gdy gó​ry prze​śli​z nę​ły się pod mo​imi skrzy​dła​m i, a przede mną roz​po​star​ła się wiel​‐ ka rów​n i​n a pół​n oc​n e​go Ira​ku. Kie​dy eskor​t u​ją​ce F-15 wznio​sły się po​w y​ż ej dzie​w ię​ciu ty​się​cy me​t rów i od​bi​ły na po​łu​dnie, że​by roz​pra​w ić się z ewen​t u​a l​n y​m i MiG-ami, w gó​rze po​ja​w i​ły się smu​gi kon​den​sa​cyj​n e. – CHA​IN​SAW, tu RA​Z OR 1. Py​t am… ob​raz. RA​Z OR 1 był do​w ód​cą mi​sji. Py​t ał krą​ż ą​ce​go w gó​rze AWACS-a o to, ja​ki jest ob​raz (czy​li sy​‐ tu​a cja) w Ira​ku na po​łu​dnie od nas. Pod​czas szko​le​n ia sły​sza​łem ta​kie ko​m u​n i​ka​t y bez prze​rwy. Brzmia​ły zna​jo​m o i po​krze​pia​ją​co. To, co wy​da​rzy​ło się po​t em, już nie. – RA​Z OR… ob​raz… trzy gru​py, ba​z a je​den-pięć-ze​ro na czter​dzie​ści-pięć, anio​ły śred​n ia wy​‐ so​kość… kie​ru​n ek pół​n oc. Ban​dy​ci. Każ​dy ob​szar tak​t ycz​n y miał ja​kiś punkt od​n ie​sie​n ia na zie​m i, zwa​n y ba​z ą. Mógł być istot​‐ ny to​po​gra​f icz​n ie, jak szczyt gó​ry al​bo stra​t e​gicz​n ie – jak lot​n i​sko. W każ​dym ra​z ie cho​dzi​ło o to, że​by wszyst​kie sa​m o​lo​t y mo​gły po​dać swój na​m iar we​dług bu​so​li oraz od​le​głość do „ba​z y”, co da​w a​ło każ​de​m u słu​cha​ją​ce​m u nie​z łe po​ję​cie o ich po​z y​cji. Dzi​siaj punk​t em od​n ie​sie​n ia by​ło mia​sto Mo​sul. Oczy​w i​ście ci źli te​go nie wie​dzie​li. Za​z wy​czaj ko​rzy​sta​li​śmy ze spe​cjal​n ych ra​dio​sta​cji o na​‐ zwie HA​VE QU​ICK, któ​rych sy​gnał był dla nie​przy​ja​cie​la nie​do​stęp​n y. Czę​sto​t li​w o​ści HA​VE QU​ICK zmie​n ia​ły się co​dzien​n ie i to w ko​do​w a​n ej se​kwen​cji nie​m oż​li​w ej do zła​m a​n ia. Każ​dy, kto słu​chał, usły​szał​by tyl​ko uryw​ki słów, o ile co​kol​w iek. Za​m ar​łem na chwi​lę, gdy mój mózg prze​t wa​rzał in​f or​m a​cję: na po​łu​dnio​w y wschód od Mo​su​lu, le​cia​ły na pół​n oc trzy od​ręb​n e gru​py nie​z na​n ych my​śliw​ców nie​przy​ja​cie​la, zwa​n ych Ban​dy​t a​m i. W na​szą stro​n ę! Kie​ru​ją​cy mi​sją do​w ód​ca eska​dry F-16 z Ba​z y Lot​n i​czej Tor​re​jon od​po​w ie​dział spo​koj​n ie. Usły​sza​łem po​t wier​dze​n ie pro​w a​dzą​ce​go F-15 Eagle, a smu​gi kon​den​sa​cyj​n e wy​dłu​ż y​ły się, gdy tam​ci włą​czy​li do​pa​la​cze i po​m knę​li na po​łu​dnie wal​czyć z MiG-ami. – Szczę​ścia​rze… – mruk​n ą​łem. By​li​śmy jed​n ak pew​n i, że za kil​ka mi​n ut, gdy tyl​ko wej​dzie​‐ my w za​sięg po​ci​sków zie​m ia-po​w ie​t rze wo​kół Mo​su​lu, sa​m i bę​dzie​m y mie​li wy​star​cza​ją​co du​‐ żo wal​ki. Wszyst​ko uci​chło na ja​kieś trzy​dzie​ści se​kund. Pi​lo​ci F-15 uzgad​n ia​li mię​dzy so​bą, któ​ry za​bi​‐ je któ​rą gru​pę Ira​kij​czy​ków, a ca​ła resz​t a słu​cha​ła. Na​gle ka​n a​ły oży​ły, bo sa​m o​lo​t y ude​rze​n io​‐ we przedar​ły się do stref dzia​łań PZR-ów. – CO​N AN 1… ozna​czo​n y po​łu​dnie – pro​w a​dzą​cy F-15 za​ko​m u​n i​ko​w ał, że na​m ie​rzył go nie​‐ przy​ja​ciel​ski my​śli​w iec. – RA​Z OR 3… Bło​t o… SA-2… po​łu​dnio​w y za​chód! – je​den z F-16 z przo​du zna​lazł się na ce​lu SA-2 gdzieś na po​łu​dnie od sie​bie. – TRON… Mu​z y​ka włą​czo​n a! – gdzieś ja​kiś EF-111 uru​cho​m ił swo​je urzą​dze​n ia za​kłó​ca​ją​ce.

– CO​N AN 4! Po​cisk w po​w ie​t rzu… Mo​sul. Nie wie​dzia​łem, czy ma na my​śli PZR, czy doj​rzał smu​gę kon​den​sa​cyj​n ą nad​la​t u​ją​ce​go nie​‐ przy​ja​ciel​skie​go po​ci​sku po​w ie​t rze-po​w ie​t rze. – Ra​kie​t a star​t u​je… po​cisk w po​w ie​t rzu z… Mo​su​lu… Ja… – kto​kol​w iek to był, za​uwa​ż ył po​cisk z ba​t e​rii SA-2 wo​kół Mo​su​lu. – TORCH 1… Ma​gnum SA-2! To my! Od​krę​ca​jąc gło​w ę, zo​ba​czy​łem ogień wy​strze​li​w u​ją​cy spod skrzy​dła mo​je​go pro​w a​‐ dzą​ce​go. Wiel​ki po​cisk HARM za​n ur​ko​w ał przez se​kun​dę, po​t em wy​rów​n ał lot i przy​spie​szył. Pa​t rzy​łem za​f a​scy​n o​w a​n y, jak gwał​t ow​n ie skrę​cił, cią​gnąc za so​bą gę​sty, bia​ły dym. Ni​g​dy nie wi​dzia​łem te​go na wła​sne oczy. Gdy uda​ło mi się wyj​rzeć przed sie​bie, zdzi​w i​łem się na wi​dok czte​rech dłu​gich sza​rych smug uno​szą​cych się z zie​m i ni​czym bez​cie​le​sne pal​ce. PZR-y! Czte​ry, z te​go co na​li​czy​łem. Na mo​ich oczach za​czę​ły skrę​cać po łu​ku w na​szą stro​n ę. Zer​‐ k​n ą​łem na wy​świe​t lacz ostrze​gaw​czy i zo​ba​czy​łem kil​ka wiel​kich sym​bo​li „tró​jek” 13)na​cho​dzą​‐ cych na sie​bie na środ​ku wskaź​n i​ka. Ostry zim​n y grot prze​le​ciał mi z brzu​cha do pier​si. Pró​bo​‐ wa​łem prze​łknąć śli​n ę, ale nie mo​głem. Wła​śnie po raz pierw​szy mi​gnął mi przed ocza​m i Słoń.

13)Ame​r y​k ań​skie urzą​dze​nia ostrze​gaw​cze po​k a​zu​ją typ PZR, opro​mie​nio​wu​ją​ce​go sa​mo​lot, ana​lo​gicz​nie do je​go ozna​cze​nia. Tak więc „3” ozna​cza na​mie​r ze​nie przez SA-3, czy​li PZR S-125 Ne​wa (przyp. BG).

Wi​dzieć Sło​n ia, bę​dą​ce​go sym​bo​lem wal​ki od cza​su, gdy Han​n i​bal prze​kro​czył Al​py, to jak spoj​rzeć śmier​ci w twarz. Pierw​szy prze​błysk my​śli, że je​stem jed​n ak śmier​t el​n i​kiem. Nie do​t ar​ło to do mnie, aż do te​go mo​m en​t u. Na​gle wszyst​ko sta​ło się cał​ko​w i​cie re​a l​n e. Da​le​kie smu​gi na bla​dym nie​bie za​le​d​w ie kil​ka chwil te​m u by​ły sa​m o​lo​t a​m i z ludź​m i w środ​ku. Te wstę​gi dy​m u wzno​szą​ce się ku mnie by​ły praw​dzi​w y​m i po​ci​ska​m i z-p, gło​w i​ca​m i odłam​ko​‐ wy​m i, któ​re le​cia​ły z trzy​krot​n o​ścią pręd​ko​ści dźwię​ku, kie​ru​jąc się pro​sto w mój ty​łek… Czu​łem, że pie​cze mnie skó​ra. Czas zwol​n ił, a mo​je zmy​sły się wy​ostrzy​ły. Za​uwa​ż y​łem, że ka​bi​n a śmier​dzi jak mo​kry pies – na​sze fo​t e​le obi​t e by​ły owczą skó​rą, a mój prze​siąkł wil​go​cią i sple​śniał. Wiel​ki sil​n ik wi​bro​w ał pod pod​ło​gą tak moc​n o, że czu​łem je​go dud​n ie​n ie w pię​t ach. Po wskaź​n i​ku prze​z ier​n ym peł​z ła mu​cha. Wła​śnie wi​dzia​łem Sło​n ia. Żad​n e szko​le​n ie nie mo​ż e przy​go​t o​w ać czło​w ie​ka na tę chwi​lę, gdy po raz pierw​szy uświa​da​m ia so​bie, że in​n i go​ście usil​‐ nie pró​bu​ją go za​bić. Przy odro​bi​n ie szczę​ścia, mo​ż e uda się nie stru​chleć i przy​t om​n ie za​re​a go​‐ wać. Mnie się uda​ło. – TORCH 2… SA-3… po​łu​dnie… Gdy po​ci​ski wy​star​t o​w a​ły, po zie​m i prze​t o​czy​ły się ob​ło​ki brą​z o​w e​go py​łu z bia​ły​m i pa​sma​‐ mi. Mój pro​w a​dzą​cy, wiel​ki mru​kli​w y pi​lot zwa​n y „Or​ką”, „klik​n ął” mi​kro​f o​n em i od​szedł w bok, że​by mieć za​gro​ż e​n ie po​z a le​w ym skrzy​dłem. To po​w in​n o spra​w ić kło​pot ra​da​rom śle​‐ dzą​cym po​ci​ski, ale wciąż zbli​ż a​ły się ko​lej​n e. Za F-4 roz​kwi​t ły di​po​le, a ja sta​ra​łem się zna​leźć po omac​ku mój prze​łącz​n ik ukła​dów sa​m o​obro​n y. Wiel​ki Phan​t om ob​ró​cił się na grzbiet i za​‐

nur​ko​w ał w stro​n ę Ira​ku, a za nim ja. To, że strze​la​ją do mnie, gdy je​stem w lo​cie ple​co​w ym sześć ty​się​cy me​t rów nad wro​gim te​ry​t o​rium, by​ło ko​lej​n ym no​w ym do​świad​cze​n iem. Kie​dy zie​m ia wi​ro​w a​ła po​de mną, Phan​t om wy​rwał się w gó​rę, a ja w ślad za nim zro​bi​łem mo​im F16 szyb​ką becz​kę. Pa​t rząc na po​łu​dnie, za​uwa​ż y​łem, że po​z o​sta​ła tyl​ko jed​n a smu​ga kon​den​sa​cyj​n a. RWR wciąż był za​w a​lo​n y sym​bo​la​m i „tró​jek”, a w heł​m ie pisz​cza​ło ostrze​ż e​n ie dźwię​ko​w e. „Or​ka” wy​pro​w a​dził nas jed​n ak pro​sto w gó​rę w kla​sycz​n ym ma​n ew​rze ostat​n iej szan​sy. Gdy wznie​‐ śli​śmy się po​n ad ho​ry​z ont, ce​lu​jąc w słoń​ce, z koń​có​w ek je​go skrzy​deł spły​n ę​ły bia​łe stru​gi pa​ry. Nie​m al rów​n o​cze​śnie zro​bi​li​śmy za​kręt w kie​run​ku, z któ​re​go mu​sia​ły nad​le​cieć po​ci​ski. Z Phan​t o​m a wy​sy​pa​ły się ko​lej​n e di​po​le, a my we​szli​śmy w świe​cę i wy​ko​n y​w a​li​śmy becz​ki, do​pó​ki znów nie zna​leź​li​śmy się na grzbie​t ach. „Or​ka” prze​szedł przez ho​ry​z ont w po​ło​ż e​n iu na ple​cach, a po​t em nie​m ra​w o wy​rów​n ał. Zna​la​z łem się mię​dzy Phan​t o​m em i PZR-ami, więc bły​ska​w icz​n ie zro​bi​łem becz​kę nad je​go ogo​n em, koń​cząc ja​kieś pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra za nim. Mia​łem spo​co​n ą twarz i od​dy​cha​łem cięż​ko, lecz wy​da​ło mi się, że ma​n ew​ry i di​po​le po​dzia​ła​ły. Wy​strze​lo​n o w nas co naj​m niej trzy po​ci​ski z-p i prze​ż y​li​śmy. A to by​ły trzy PZR-y, któ​rych nie tra​f i​ły sztur​m ow​ce. – TWO DOGS… Fan​ga SA-2, kie​ru​n ek dwa-ze​ro-pięć… Mój oso​bi​sty sy​gnał wy​w o​ław​czy bez tru​du prze​bił się przez wrza​w ę, za​m ęt i mgłę wal​ki – to wła​śnie dla​t e​go ich uży​w a​li​śmy. Fan​ga to był HARM od​pa​lo​n y w da​n ym kie​run​ku ja​ko szyb​‐ ka od​po​w iedź. Je​go za​da​n iem by​ło zmu​sić ra​dar PZR-ów, że​by za​prze​stał dzia​ła​n ia, a gdy​by ten da​lej nada​w ał, miał po pro​stu prze​bić mu gar​dło. Mo​je dło​n ie po​ru​szy​ły się nie​m al bez​w ied​n ie – wpro​w a​dzi​łem F-16 na kurs dwu​stu pię​ciu stop​n i i spoj​rza​łem na HUD. Na wskaź​n i​ku prze​z ier​n ym wzno​sił się wiel​ki spi​cza​sty krzy​ż yk sym​bo​li​z u​ją​cy nos HARM-a. Prze​n io​słem wzrok na dół HUD-a i po raz ko​lej​n y spraw​dzi​łem, czy mo​ja broń jest uzbro​jo​n a. Prze​ły​ka​jąc śli​n ę, moc​n o na​ci​sną​łem czer​w o​n y prze​łącz​n ik od​pa​‐ le​n ia i przy​t rzy​m a​łem go. Przez dłu​gie pół se​kun​dy nic się nie dzia​ło. Gdy jed​n ak spoj​rza​łem na le​w e skrzy​dło, od​rzu​t o​w iec za​t rząsł się gwał​t ow​n ie i HARM zszedł z pro​w ad​n i​cy. – Pier​do​lo​n y… – a jed​n ak się uda​ło. – TORCH 2, Ma​gnum SA-2! Z miej​sca po​de​rwa​łem się i od​da​li​łem z miej​sca od​pa​le​n ia. Ro​bi​li​śmy to na ma​łej wy​so​ko​ści, bo HARM zo​sta​w iał nie​li​chą smu​gę, a nie​przy​ja​ciel cał​kiem do​brze po​t ra​f ił ro​bić nam to, co my je​m u. To zna​czy, zna​leźć sa​m o​lot po smu​dze dy​m u i strą​cić go z nie​ba. Po chwi​li ra​dio osza​la​ło. F-15 nada​w a​ły o za​ła​t wio​n ych MiG-ach, ko​lej​n e po​ci​ski z-p od​ry​w a​ły się od zie​m i, a kil​ka sztur​m ow​ców przed na​m i zrzu​ci​ło bom​by, re​a gu​jąc na za​gro​ż e​n ie znaj​du​‐ ją​ce się w po​w ie​t rzu za ni​m i. Za ni​m i?! Mo​ja gło​w a ob​ra​ca​ła się, jak​bym był za​baw​ką. Sta​ra​łem się spo​koj​n ie prze​szu​kać nie​bo sek​‐ to​ra​m i, jak mnie uczo​n o, tym​cza​sem mo​je oczy po pro​stu ska​ka​ły – to w jed​n ą, to w dru​gą stro​n ę. Je​śli MiG-i by​ły za czo​ło​w ą gru​pą na​szych sa​m o​lo​t ów, to by​ły… tu​t aj. Na​gle do​t ar​ło do mnie, co się sta​ło. Któ​ryś z pi​lo​t ów Eagle zo​ba​czył na​sze wy​strze​lo​n e HARM-y i po​m y​ślał, że to po​ci​ski po​w ie​t rze-po​w ie​t rze! Za​chi​cho​t a​łem, ale nie​t rud​n o by​ło zro​‐ zu​m ieć, jak do​szło do po​m ył​ki. Prze​cież ni​g​dy nie od​pa​la​li​śmy ich w cza​sie po​ko​ju – to mu​sia​ło

wy​glą​dać po​dej​rza​n ie. Prze​sta​łem wpa​t ry​w ać się w ra​dar po​w ie​t rze-po​w ie​t rze. – RA​Z OR 1… wla​t uj od pół​n o​cy… RA​Z OR 3, leć łu​kiem na po​łu​dnio​w y wschód do wlo​t u. Spo​koj​n y głos do​w ód​cy mi​sji do​t arł bar​dzo wy​raź​n ie – praw​dzi​w y za​w o​do​w iec. Je​go klucz po​t wier​dził, a ja pa​t rzy​łem przed sie​bie, że​by zo​ba​czyć, jak ca​łe sta​do F-16 ob​ra​ca się na ple​cy i nur​ku​je ku zie​m i. Ta​ki atak na ce​le na​z iem​n e, któ​ry wła​śnie prze​pro​w a​dza​li, był cał​kiem pro​sty. Mie​li po​da​n ą tra​sę do re​jo​n u ce​lu i od​dziel​n e wy​so​ko​ści, zwy​kle w blo​kach z se​pa​ra​cją co ty​siąc dwie​ście me​‐ trów. To za​pew​n ia​ło bez​piecz​n ą od​le​głość od in​n ych for​m a​cji ata​ku​ją​cych ten sam cel. W teo​rii. Punkt po​cząt​ko​w y (PP) sta​n o​w ił pew​n e​go ro​dza​ju drzwi. Urzą​dze​n ia by​ły po​n ow​n ie spraw​dzo​‐ ne, środ​ki prze​ciw​dzia​ła​n ia włą​czo​n e, a ra​da​ry mo​gły prze​szu​ki​w ać nie​bo, wy​pa​t ru​jąc wro​gich my​śliw​ców. Po mi​n ię​ciu PP, pi​lot po​w i​n ien le​cieć okre​ślo​n ym kur​sem i w okre​ślo​n ej od​le​gło​ści od swo​je​go punk​t u dzia​ła​n ia al​bo wle​ce​n ia. W tym miej​scu po​w i​n ien się zna​leźć sa​m o​lot, zgod​‐ nie ze wszyst​ki​m i pa​ra​m e​t ra​m i uży​cia uzbro​je​n ia, ja​kie by​ły ko​n iecz​n e do je​go zrzu​t u i de​t o​‐ na​cji. To wszyst​ko by​ło za​pla​n o​w a​n e z wy​prze​dze​n iem i sto​sun​ko​w o prze​w i​dy​w al​n e. Ude​rze​n ia Dzi​kich Ła​sic to rzecz trud​n iej​sza, bo nie​ła​t wo prze​w i​dzieć, jak za​cho​w a​ją się sta​n o​w i​ska obro​n y prze​ciw​lot​n i​czej, a mo​bil​n e PZR-y są – no wła​śnie – mo​bil​n e. Nie moż​n a za​pla​n o​w ać do​kład​n e​go ude​rze​n ia, ma​jąc ru​cho​m e ce​le. Po​t rze​bo​w a​li​śmy więc cze​goś, co mo​‐ gło​by spraw​dzać się „w lo​cie” prze​ciw​ko więk​szo​ści za​gro​ż eń. – TORCH 3… obro​n a przed SA-3 z po​łu​dnia! To był ten dru​gi F-4G z na​sze​go klu​cza. Nie wi​dzia​łem go, ale za to spo​strze​głem ko​lej​n e dwa star​t u​ją​ce po​ci​ski z-p. Te​raz znaj​do​w a​li​śmy się już znacz​n ie bli​ż ej i wy​raź​n ie wi​dzie​li​śmy Mo​sul. W świe​t le wcze​sne​go po​ran​ka Eu​f rat wy​da​w ał się nie​m al tur​ku​so​w y, a ja pa​t rzy​łem na au​t a ja​dą​ce przez czte​ry mo​sty. Cen​t rum mia​sta by​ło zie​lo​n e i mia​ło wiel​ki park. Sza​re przed​‐ mie​ścia roz​cią​ga​ły się we wszyst​kich kie​run​kach, po​z a po​łu​dnio​w ym za​cho​dem. Po tej stro​n ie, na za​chod​n im brze​gu rze​ki le​ż a​ło lot​n i​sko. Ja​sno​brą​z o​w y pas be​t o​n u rów​n o​le​gły do Eu​f ra​t u. Ol​brzy​m i kom​pleks woj​sko​w y chro​n io​n y przez MiG-i, ar​t y​le​rię prze​ciw​lot​n i​czą i PZR-y. To był nasz cel. Gdy​by uda​ło się znisz​czyć dziś han​ga​ry i dro​gę star​t o​w ą, znik​n ę​ło​by za​gro​ż e​n ie ze stro​n y Mo​su​lu, kie​dy bę​dzie​m y wal​czyć na po​łu​dniu, le​cąc w stro​n ę Bag​da​du. Za​da​n iem Ła​sic by​ło obez​w ład​n ie​n ie lub znisz​cze​n ie sta​n o​w isk PZR-ów, że​by sztur​m ow​ce mo​gły zrzu​cić bom​‐ by na lot​n i​sko. „Or​ka” nie od​po​w ie​dział, wi​dzia​łem jed​n ak, jak pod​ry​w a swój F-4 i wy​ko​n u​je prze​w rót przez skrzy​dło, mie​rząc w lot​n i​sko i PZR-y. Je​go HARM zszedł z pro​w ad​n i​cy i za​n ur​ko​w ał pro​‐ sto w ser​pen​t y​n y dy​m u. Aby od​pa​lić po​cisk, zna​lazł się na to​rze mo​je​go lo​t u, więc po​de​rwa​łem sa​m o​lot do gó​ry i zro​bi​łem nad nim becz​kę na dru​gą stro​n ę. Gdzie​kol​w iek spoj​rzeć – sa​m o​lo​t y. Da​le​ko po​de mną, ni​czym wi​ru​ją​ce sza​re ko​m a​ry, sztur​m o​w e F-16 pod​ry​w a​ły się znad ce​lu z bliź​n ia​czy​m i smu​ga​m i kon​den​sa​cyj​n y​m i z koń​có​w ek skrzy​deł. Wzno​sząc się pio​n o​w o, wy​chy​li​łem się i spoj​‐ rza​łem w dół na ba​z ę. W mia​rę eks​plo​z ji dzie​sią​t ek to​n o​w ych bomb Mark 84 wy​ra​sta​ły ol​brzy​‐ mie stoż​ki py​łu i dy​m u, zu​peł​n ie prze​sła​n ia​jąc lot​n i​sko. Wtem mo​ją uwa​gę zwró​ci​ły ja​kieś bły​ski i wzdry​gną​łem się. Przede mną, na tle bla​do​n ie​‐ bie​skie​go nie​ba, wy​ra​sta​ły nie​z li​czo​n e sza​ro​czar​n e pęcz​n ie​ją​ce plam​ki. Ogień ar​t y​le​rii prze​‐

ciw​lot​n i​czej. Pe​lot​ki. Wy​m a​ca​łem prze​łącz​n ik mi​kro​f o​n u. – Pe​lot​ki, na dzie​sią​t ej… tro​chę wy​so​ko – uda​ło mi się to prze​ka​z ać i ca​łe szczę​ście, że pro​‐ wa​dzą​cy roz​po​z nał mój głos. Ta​ki ko​m u​n i​kat ni​ko​go za bar​dzo nie urzą​dzał, bo za​po​m nia​łem po​dać po​z y​cję i mój sy​gnał wy​w o​ław​czy. F-4 wzniósł się, a ja za nim. Zmie​n ia​jąc wy​so​kość, zdez​o​rien​t u​je​m y strzel​ców. Przy​n aj​‐ mniej przy na​stęp​n ej sal​w ie. – LA​SER 3 po​n a​w ia atak… trzy​dzie​ści se​kund – usły​sza​łem, gdy w koń​cu przy​po​m nia​łem so​‐ bie, że​by spraw​dzić pa​li​w o. Je​den ze sztur​m ow​ców nie zrzu​cił bomb i ata​ko​w ał raz jesz​cze. – TORCH po​t wier​dza – od​po​w ie​dział na​t ych​m iast „Or​ka”. – Bę​dzie​m y osła​n iać ze wscho​du. Zer​k​n ą​łem w gó​rę i zdzi​w i​ła mnie licz​ba smug kon​den​sa​cyj​n ych prze​ci​n a​ją​cych nie​bo – cien​kich, któ​re mu​sia​ły wziąć się z my​śliw​ców, i o wie​le grub​szych, ozna​cza​ją​cych po​ci​ski. – LA​SER 3 pod​cho​dzi! – TWO DOGS… Fan​ga SA-3… Mo​sul – wark​n ął „Or​ka”. Tym ra​z em za​w ró​ci​łem o wie​le bar​dziej świa​do​m ie, wy​ce​lo​w a​łem do​kład​n iej i od​pa​li​łem po​z o​sta​łe​go HARM-a. Wy​rwa​łem w gó​rę i za​krę​ci​łem w stro​n ę F-4. Za​sko​czy​ło mnie, że ten wciąż kie​ro​w ał się na Mo​sul, bę​dąc je​de​n a​ście ki​lo​m e​t rów da​lej. – TORCH… Ma​gnum… Ma​gnum… Skrzy​w i​łem się pod ma​ską. Co on wy​pra​w iał, do cho​le​ry? Żad​n e​m u z nas nie zo​sta​ło już nic z uzbro​je​n ia, a on na​dal ce​lo​w ał w ba​t e​rie PZR-ów. – Ma​gnum… Ma​gnum SA-3… Mo​sul. Wte​dy jed​n ak przy​swo​iłem so​bie ko​lej​n ą lek​cję wal​ki. Ira​kij​czy​cy nie mie​li po​ję​cia, że wy​‐ przty​ka​li​śmy się z po​ci​sków, a my wie​dzie​li​śmy, że słu​cha​li na​szych trans​m i​sji w ete​rze. Mo​ż e je​go lip​n e ko​m u​n i​ka​t y skło​n ią ja​kiś PZR do wy​łą​cze​n ia ra​da​ru. „Or​ka” osła​n iał ostat​n ią pa​rę sztur​m ow​ców, któ​ra po​n a​w ia​ła atak na lot​n i​sko. Jak na praw​dzi​w ą Ła​si​cę przy​sta​ło, pro​w o​ko​‐ wał tam​t ych, że​by szu​ka​li i wa​li​li w nas za​m iast w sztur​m ow​ce. Le​cia​łem nie​co wy​ż ej i z ty​łu, że​by mieć go na wi​do​ku i ob​ser​w o​w ać zie​m ię. Ty​siąc pięć​set me​t rów po​de mną, za​uwa​ż y​łem smu​gę kon​den​sa​cyj​n ą z koń​ców​ki skrzy​dła F-16, kie​dy ten wy​pro​w a​dzał znad ce​lu. – LA​SER po​z a ce​lem… wyj​ście od pół​n o​cy. – TORCH ma cię na wi​do​ku. Wyjdź na ze​ro-trzy-ze​ro. Ob​ser​w o​w a​łem „Or​kę”. Po​de​rwał Phan​t o​m a i wy​ko​n ał nad lot​n i​skiem sze​ro​ką becz​kę. Kil​‐ ka ma​łych po​m a​rań​czo​w ych ku​lek śmi​gnę​ło obok i wy​bu​chło zu​peł​n ie jak pra​ż ą​ca się ku​ku​ry​‐ dza. Ale po ostat​n ich dzie​się​ciu mi​n u​t ach, wy​da​w a​ło się, że nie ma się czym przej​m o​w ać. Gdy zmie​rza​li​śmy na pół​n oc w po​w ol​n ym wzno​sze​n iu, uświa​do​m i​łem so​bie, że by​li​śmy praw​do​po​dob​n ie ostat​n i​m i my​śliw​ca​m i le​cą​cy​m i do gra​n i​cy. Ła​si​ce mia​ły jesz​cze jed​n o mot​t o: „Pierw​si wla​t u​ją, ostat​n i wy​la​t u​ją”. I wła​śnie to ro​bi​li​śmy. Od​w ró​ci​łem się, pa​t rząc jak nad lot​‐ ni​skiem roz​pły​w a​ją się chmu​ry. Drob​n e sza​re smu​gi kon​den​sa​cyj​n e po​ci​sków z-p wciąż wi​sia​ły w po​w ie​t rzu. Na wspól​n ej czę​sto​t li​w o​ści bo​jo​w ej usły​sza​łem wy​so​ko nad na​m i dwój​kę F-15, przy​kla​ski​w a​‐ li sa​m ym so​bie, że sprząt​n ę​li ja​kieś irac​kie my​śliw​ce, a ja ża​ło​w a​łem, że to nie mi da​n e by​ło ze​strze​lić MiG-i. Wznie​śli​śmy się pio​n o​w o po​w y​ż ej sze​ściu ty​się​cy me​t rów i wzię​li​śmy kurs na pół​n oc, w stro​n ę Tur​cji. Fan​t a​stycz​n y wi​dok. Mgła prze​rze​dzi​ła się i na tle błę​kit​n e​go nie​ba wi​‐ dać by​ło ciem​n o​z ie​lo​n e szczy​t y ster​czą​ce wzdłuż gra​n i​cy. Na za​cho​dzie – jak okiem się​gnąć –

roz​cią​ga​ła się rów​n i​n a Sy​rii. Po swo​jej pra​w ej, za łań​cu​chem Za​gros, wi​dzia​łem nie​bie​sko-zie​lo​‐ ną pla​m ę Ira​n u. Hen, da​le​ko na pół​n oc, ma​ja​czył nie​bo​t ycz​n y szczyt gó​ry Ara​rat, a da​lej za nim Zwią​z ek Ra​dziec​ki. By​łem w eu​f o​rii. Opu​ści​łem ma​skę, wy​t ar​łem twarz i po​ż a​ło​w a​łem, że nie za​bra​łem bu​t el​ki wo​dy. I żar​cia. Ju​t ro, po​w ie​dzia​łem so​bie, i za​pi​sa​łem to na mo​jej kar​cie z in​f or​m a​cja​m i, któ​rą szyb​ko za​peł​n i​ły dzi​siej​sze do​świad​cze​n ia. NI​G​D Y NIE LA​TAJ PO PRO​STEJ. LO​SO​WO ZMIE​‐ NIAJ WY​SO​KOŚĆ. JE​Ż E​LI MO​Ż ESZ, ATA​KUJ OD SŁOŃ​CA. W tym wzglę​dzie od I woj​n y świa​t o​w ej nic się nie zmie​n i​ło. Ni​by wszyst​kie​go mnie na​‐ uczo​n o, ale nic tak nie utrwa​la ra​t u​ją​cych ży​cie wzo​rów za​cho​w a​n ia jak wal​ka. Wtem mię​dzy F-4 i mną śmi​gnął cien​ki po​dłuż​n y obiekt. Przez se​kun​dę by​łem zbyt za​sko​‐ czo​n y, że​by za​re​a go​w ać. „Or​ka” jed​n ak z miej​sca wy​ko​n ał ma​n ewr uni​ku na za​chód, a ja zo​ba​‐ czy​łem sznur błysz​czą​cych flar wy​la​t u​ją​cych spod ogo​n a. – Kur​w a… – za​krę​ca​jąc w prze​ciw​n ym kie​run​ku, rów​n ież od​pa​li​łem kciu​kiem tro​chę flar. Ro​biąc becz​kę przez le​w e skrzy​dło, spoj​rza​łem w dół i zo​rien​t o​w a​łem się, co się sta​ło. Ira​kij​czy​‐ cy wtasz​czy​li na szczy​t y trzy​t y​sięcz​n i​ków ja​kieś PPZR-y (prze​n o​śne wy​rzut​n ie po​ci​sków) i strze​la​li w na​sze smu​gi kon​den​sa​cyj​n e. „Or​ka” też się w tym po​ła​pał, bo za​n ur​ko​w ał i zszedł po​n i​ż ej war​stwy po​w ie​t rza, w któ​rej skra​pla​ła się pa​ra wod​n a. A po​t em mi​n ę​li​śmy te szczy​t y i by​li​śmy już w Tur​cji. Ko​lej​n a lek​cja: NI​G​D Y, PRZE​N IG​D Y NIE LA​TAJ W WAR​STWIE, W KTÓ​REJ PO​WSTA​J Ą SMU​GI KON​D EN​SA​‐ CYJ​N E, CHY​BA ŻE CHCESZ, ŻE​BY CIĘ ZO​BA​CZY​LI. NI​G​D Y TEŻ NIE OD​PRĘ​Ż AJ SIĘ NA TE​‐ RY​TO​RIUM NIE​PRZY​J A​CIE​LA. Wy​pusz​cza​jąc po​w ie​t rze, po​krę​ci​łem gło​w ą. Zmie​rza​li​śmy do ko​ry​t a​rza tan​ko​w a​n ia nad je​‐ zio​rem Van. Co za po​ra​n ek. Ale wró​ci​li​śmy do Tur​cji, ca​li i… – CO​N AN 1… na​głe za​gro​ż e​n ie… Zja​w a… z przo​du 15… ni​sko. CO​N AN to by​ła for​m a​cja F-15 nad na​m i. Ki dia​beł? – Pa​ra TORCH… na​w ias… na​w ias! – wark​n ął „Or​ka” i na​t ych​m iast wy​ko​n ał ostry za​kręt na za​chód. Od​ru​cho​w o od​bi​łem od nie​go na wschód i by​li​śmy te​raz usta​w ie​n i w kla​sycz​n y ma​n ewr „no​ż yc”, któ​ry miał zmu​sić nie​przy​ja​ciel​ski my​śli​w iec do wy​bra​n ia ce​lu. To wy​sta​w ia​ło go na cel od​rzu​t ow​ca, któ​re​go nie za​a ta​ko​w ał – a wte​dy gi​n ął. – CO​N AN… tu CHA​IN​SAW… po​w tórz – kon​t ro​ler z AWACS-a brzmiał scep​t ycz​n ie. Ale prze​cież by​li​śmy w Tur​cji. Ja​kim cu​dem ja​kiś MiG prze​śli​z nął się na na​sze ty​ły? Tan​kow​‐ ce – uświa​do​m i​łem so​bie – szar​piąc się z ma​ską i pró​bu​jąc się ogar​n ąć. MiG mu​si ata​ko​w ać tan​‐ kow​ce! Nie by​ło cza​su na prze​szu​ki​w a​n ie z po​m ia​rem od​le​gło​ści, więc le​w ym kciu​kiem wci​sną​‐ łem i bły​ska​w icz​n ie wy​świe​t li​łem tryb prze​szu​ki​w a​n ia prze​strze​n i po​w ietrz​n ej w po​szu​ki​w a​‐ niu ce​lów ma​n ew​ru​ją​cych. To był tryb szyb​kie​go dzia​ła​n ia, uży​w a​n y po to, by skie​ro​w ać ra​dar na za​gro​ż e​n ia od​le​głe o mniej niż szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów, któ​re on au​t o​m a​t ycz​n ie na​m ie​rzy to, co wy​kry​je. Zer​k​n ą​łem w gó​rę, zo​ba​czy​łem sa​m o​lo​t y Eagle i ich smu​gi kon​den​sa​cyj​n e, więc spoj​rza​łem tam, gdzie mu​sia​ło czy​hać za​gro​ż e​n ie. Prze​su​w a​jąc krzy​ż yk ce​low​n i​czy w le​w o i w dół na HUD-zie, pu​ści​łem i cze​ka​łem, pod​czas gdy dwa F-15 roz​po​czę​ły swój atak. Na​z wa​ły to coś „Zja​‐ wą”, a nie „Ban​dy​t ą”, co zna​czy​ło, że nie mo​gły jed​n o​z nacz​n ie roz​po​z nać w nim wro​ga. Za​‐

rów​n o F-16, jak i F-15, mo​gą prze​pro​w a​dzać iden​t y​f i​ka​cję za po​m o​cą roz​m a​itych urzą​dzeń elek​t ro​n icz​n ych, ale te​raz nie by​ło na to cza​su. Mu​siał więc po​z o​stać „nie​z i​den​t y​f i​ko​w a​n y”, do​‐ pó​ki nie po​dej​m ie wro​gich dzia​łań. Ta​kich jak strze​la​n ie do ko​goś z nas. – NA​MIERZ… NA​MIERZ… Ku mo​je​m u zdzi​w ie​n iu ra​dar na​w ią​z ał kon​t akt. Pa​t rzy​łem ocza​m i wiel​ki​m i jak spodki na ciem​n ą plam​kę le​cą​cą mię​dzy na​m i, z pręd​ko​ścią po​n ad dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. By​ła oko​ło trzy​n a​stu ki​lo​m e​t rów od nas i szar​ż o​w a​ła od do​łu. Włą​czy​łem głów​n y prze​łącz​n ik uzbro​je​n ia i na​chy​li​łem się, mi​m o cią​gną​cej uprzę​ż y, że​by spoj​rzeć po​n ad no​sem F-16. Kwa​drat TD (tar​get de​si​gna​t or, sym​bol śle​dze​n ia ce​lów po prze​‐ chwy​ce​n iu), prze​su​w ał się nad szczy​t a​m i gór, pod​czas gdy nie​z na​n y sa​m o​lot grzał w na​szą stro​n ę. – CO​N AN 1 ma kon​t akt wzro​ko​w y… Zja​w a… ni​sko na dzie​sią​t ej! – CO​N AN… CHA​IN​SAW… po​w tórz. AWACS jak zwy​kle od​w a​lał ka​w ał do​brej ro​bo​t y. Ką​t em oka do​strze​głem błysk słoń​ca na czymś lśnią​cym i zo​ba​czy​łem dwa Eagle’e nad​cią​ga​ją​ce łu​kiem od pół​n o​cy, ja​kieś sześć i pół ty​‐ sią​ca me​t rów przede mną. Mię​dzy F-4 a mną by​ło ja​kieś osiem ty​się​cy me​t rów, ale te​raz za​‐ czę​li​śmy za​krę​cać ku so​bie, że​by wziąć nie​z i​den​t y​f i​ko​w a​n y sa​m o​lot w klesz​cze w trzech wy​‐ mia​rach. Ide​a l​n e prze​chwy​ce​n ie. Miał prze​chla​pa​n e, kim​kol​w iek był. Po​z o​sta​ła tyl​ko kwe​stia, kto go pierw​szy do​pad​n ie. Uśmiech​n ą​łem się sze​ro​ko i od​bez​pie​czy​łem AIM-9 Si​de​w in​der, umoż​li​w ia​jąc sa​m o​n a​pro​‐ wa​dza​ją​cej się na pod​czer​w ień gło​w i​cy po​ci​sku wy​śle​dze​n ie ce​lu, na któ​ry się za​sa​dza​łem. Jed​‐ nak tyl​ko na mnie wark​n ął, nie mo​gąc od​róż​n ić od​rzu​t ow​ca od zie​m i, więc mu​sia​łem pod​le​cieć bli​ż ej. Przy tych pręd​ko​ściach to nie był pro​blem, po​n ie​w aż ły​ka​li​śmy trzy​n a​ście ki​lo​m e​t rów do za​się​gu ostrza​łu w ja​kieś pięt​n a​ście se​kund. Tam! Wi​dzia​łem sa​m o​lot w kwa​dra​cie TD. Był ma​lut​ki, a je​go dy​sze zo​sta​w ia​ły smu​gę dy​‐ mu. Z wy​jąt​kiem Phan​t o​m a ża​den ame​ry​kań​ski sa​m o​lot nie dy​m ił. A Phan​t om to nie był. Pró​‐ bo​w a​łem na​m ie​rzyć go Si​de​w in​de​rem, ale bez skut​ku. Kur​w a. Je​śli Eagle strą​ci MiG-a przede mną, ni​g​dy so​bie te​go nie wy​ba​czę i pew​n ie wy​dam ca​ły hajs na te​ra​pię. Gdy się roz​dzie​li​li​śmy, zni​ż y​łem się, że​by nie da​w ać te​m u dup​ko​w i oka​z ji na czy​sty ła​t wy strzał. Szy​bu​jąc w dół, uda​ło mi się zmniej​szyć ciąg, a to z ko​lei schło​dzi​ło mój sil​n ik, więc każ​dy wy​strze​lo​n y we mnie po​cisk na​pro​w a​dza​n y na pod​czer​w ień miał​by kło​pot, że​by tra​f ić. Nie wy​pu​ści​łem żad​n ych flar, bo je​śli jesz​cze mnie nie zo​ba​czył, fla​ry jak nic zdra​dzi​ły​by mo​ją po​‐ zy​cję. To by​ło jed​n ak ry​z y​ko, bo gdy​by strze​lił, miał​bym rap​t em se​kun​dę al​bo dwie, że​by od​pa​‐ lić fla​ry. Nie lu​bi​łem my​śleć de​f en​syw​n ie. Chrza​n ić to. Prze​su​w a​jąc prze​pust​n i​cę do po​ło​ż e​n ia cią​gu bo​jo​w e​go, wy​ko​n a​łem zwrot w stro​n ę nad​la​t u​ją​ce​go od​rzu​t ow​ca. Był ja​kieś sześć ty​się​cy me​t rów przede mną i dość wy​so​ko, od​blo​ko​w a​łem więc Si​de​w in​de​ra, a wy​raź​n y spo​koj​n y głos oznaj​m ił, że w koń​cu po​do​ba mu się to, co wi​dzi. Przy do​brym okre​śle​‐ niu pa​ra​m e​t rów ce​lu i kon​t ak​cie wzro​ko​w ym ze Zja​w ą pra​w ie nic wię​cej nie by​ło po​t rzeb​n e. Mru​ż ąc oczy z po​w o​du słoń​ca i prze​cią​ż e​n ia, wciąż nie po​t ra​f i​łem okre​ślić, co to jest. Wi​dzia​łem

tyl​ko, że by​ło po​m a​lo​w a​n e na brąz. Mruk​n ą​łem i prze​su​n ą​łem kciuk tuż nad przy​cisk spu​stu. To wła​ści​w ie prze​są​dza​ło spra​w ę. Nie mie​li​śmy żad​n ych brą​z o​w ych sa​m o​lo​t ów. Cze​ka​łem przez chwi​lę, li​cząc do dwóch. Chcia​łem zo​ba​czyć smu​gę dy​m u wy​pusz​czo​n ą z je​‐ go od​rzu​t ow​ca. Li​czy​łem, że któ​ryś Eagle go roz​po​z na. – CO​N AN 1… iden​t y​f i​ka​cja: wła​sny! Po​w ta​rzam… iden​t y​f i​ka​cja: wła​sny – głos pi​lo​t a Eagle’a zdra​dzał roz​cza​ro​w a​n ie. Co, do cho​le​ry… Mój kciuk od​su​n ął się od spu​stu jak opa​rzo​n y. Da​lej jed​n ak kie​ro​w a​łem się na ten dru​gi sa​‐ mo​lot, ostroż​n ie omi​ja​jąc dwa F-15, któ​re się za nim usa​do​w i​ły. Gdy mi​gnę​ły obok mnie, le​d​w ie ty​siąc pięć​set me​t rów da​lej, za​uwa​ż y​łem brą​z o​w y wa​lec z nie​w ia​ry​god​n ie krót​ki​m i skrzy​dła​m i. MiG-21! – krzyk​n ął mój mózg. – To pie​przo​n y MiG-21 – wrza​sną​łem przez ma​skę, a mój kciuk opu​ścił się znów nad spust. W szo​ku po​m y​śla​łem naj​pierw, że Eagle’e da​ły pla​m ę w ca​łej roz​cią​gło​ści. Irac​kie Woj​ska Lot​n i​‐ cze mia​ły sa​m o​lo​t y MiG-21, a prze​cież moż​n a się by​ło ich spo​dzie​w ać tu​t aj, kry​ją​cych się w gó​‐ rach bli​sko ma​cie​rzy​stej ba​z y. Wte​dy do​pie​ro zo​ba​czy​łem na ogo​n ie czer​w o​n ą fla​gę z bia​łym pół​księ​ż y​cem i gwiaz​dą, a mój kciuk znów od​su​n ął się szyb​ko od spu​stu. Nie​w ia​ry​god​n e. Nie​w ia​ry-kur​w a-god​n e. Türk Ha​va Ku​vve​tle​ri. Tu​rec​kie Woj​ska Lot​n i​cze. Znów za​pa​li​ła mi się lamp​ka i przy​po​m nia​‐ łem so​bie, co to za od​rzu​t o​w iec. To był F-104 Star​f i​gh​t er pro​duk​cji ame​ry​kań​skiej – wi​dzia​łem je​den ta​ki w mu​z eum. Kie​dy to coś śmi​gnę​ło obok, po​krę​ci​łem gło​w ą i bar​dzo ostroż​n ie prze​‐ sta​w i​łem głów​n y prze​łącz​n ik uzbro​je​n ia na ZA​BEZ​PIE​CZO​N Y. Co za de​bil krę​cił się ko​ło gra​‐ ni​cy aku​rat dzi​siaj, przy set​ce uzbro​jo​n ych pi​lo​t ów my​śliw​ców? Wzru​szy​łem ra​m io​n a​m i i wzią​‐ łem głę​bo​ki od​dech. Tu​rec​ki de​bil, ot, co. Gdy le​cie​li​śmy da​lej na pół​n oc, F-15 zo​sta​ły przy F-104 i dzie​li​ły się po​dob​n ą opi​n ią z wciąż zdez​o​rien​t o​w a​n ym AWACS-em.

Tankowanie w powietrzu

Tan​ko​w a​n ie pod​czas lo​t u za​w sze da​w a​ło sa​t ys​f ak​cję. Za każ​dym ra​z em by​ło ina​czej, a mi​‐ mo to każ​dy przy​pa​dek wy​m a​gał ab​so​lut​n ej pre​cy​z ji. W cza​sie po​ko​ju, w nor​m al​n ej prze​strze​n i po​w ietrz​n ej, tan​ko​w a​n ie w po​w ie​t rzu by​ło żmud​n e i bar​dzo ści​śle ure​gu​lo​w a​n e. Lecz tan​ko​‐ wa​n ie bo​jo​w e wy​glą​da​ło o wie​le pro​ściej. Każ​dy ko​ry​t arz miał sek​cję trzech tan​kow​ców KC-10 al​bo KC-135 le​cą​cych w swo​im śla​dzie ae​ro​dy​n a​m icz​n ym. By​ły od​da​lo​n e od sie​bie o czte​ry ty​sią​‐ ce me​t rów i usta​w io​n e na róż​n ych wy​so​ko​ściach, więc po​m y​sło​w o na​z y​w a​li​śmy je od​po​w ied​n io wy​so​kim, śred​n im i ni​skim. Ni​ski tan​ko​w iec za​z wy​czaj pro​w a​dził sek​cję. By​ło tak z kil​ku po​w o​‐ dów. Po​z o​sta​łe tan​kow​ce, któ​re nie mia​ły ra​da​rów po​kła​do​w ych, pra​cu​ją​cych w try​bie śle​dze​n ia ce​lów po​w ietrz​n ych, mo​gły le​cieć za nim dniem i no​cą dzię​ki ob​ser​w a​cji wzro​ko​w ej, ale tyl​ko przy do​brej po​go​dzie. Aby za​po​biec ich ko​li​z ji przy złej po​go​dzie, roz​m iesz​cza​n o je na róż​n ych wy​so​ko​ściach. Ni​ski tan​ko​w iec na przo​dzie miał tę za​le​t ę, że sil​n y stru​m ień ga​z ów wy​lo​t o​w ych z je​go sil​n i​ków nie od​dzia​ły​w ał na sa​m o​lo​t y za nim. Lot pod​czas tur​bu​len​cji, kie​dy jest się przy​‐ gwoż​dżo​n ym do sztyw​n e​go prze​w o​du pa​li​w o​w e​go, w od​le​gło​ści za​le​d​w ie sze​ściu me​t rów od sa​m o​lo​t u peł​n e​go naf​t y lot​n i​czej, to żad​n a za​ba​w a.

Tankowanie w powietrzu odbywa się przy użyciu sztywnego przewodu paliwowego

Trze​ba by​ło zna​leźć tan​ko​w iec na ra​da​rze i po​ro​z u​m ieć się z nim, a na​stęp​n ie prze​chwy​cić go w trzech wy​m ia​rach, gdzie​kol​w iek by się znaj​do​w ał, uwa​ż a​jąc jed​n o​cze​śnie na resz​t ę tan​‐ kow​ców i dzie​siąt​ki in​n ych my​śliw​ców. Nie ma zna​cze​n ia, ile ra​z y już się to ro​bi​ło – po​w ol​n e usta​w ie​n ie się za wiel​kim sa​m o​lo​t em i wi​dok opa​da​ją​ce​go sztyw​n e​go prze​w o​du pa​li​w o​w e​go za​w sze wzbu​dza​ły dresz​czyk emo​cji. Chy​ba że by​ła noc al​bo zła po​go​da i wła​śnie koń​czy​ło się pa​li​w o, wte​dy to był kosz​m ar, z któ​re​go czło​w iek bu​dzi się zla​n y po​t em. Ale nie te​go po​ran​ka. Był ja​sny po​god​n y dzień nad eg​z o​t ycz​n ym za​kąt​kiem świa​t a, któ​ry wy​da​w ał się tym pięk​n iej​szy, że prze​ż y​łem wła​śnie mo​ją pierw​szą mi​sję bo​jo​w ą. Po za​t an​ko​‐ wa​n iu wy​ko​n a​li​śmy ślizg na skrzy​dło i ze​szli​śmy ni​sko w stro​n ę po​łu​dnio​w e​go za​cho​du. Na​sza ma​cie​rzy​sta ba​z a le​ż a​ła ja​kieś trzy​sta ki​lo​m e​t rów da​lej, przy za​t o​ce İsken​de​run. Pół go​dzi​n y póź​n iej by​li​śmy nad Ba​z ą Lot​n i​czą İn​cir​lik. Nor​m al​n ie obo​w ią​z y​w a​ły ogól​n ie przy​ję​t e pro​ce​du​ry do​t y​czą​ce star​t u z ba​z y i lą​do​w a​n ia w niej, jak choć​by sche​m a​t y ru​chu lot​n i​‐ cze​go i po​dej​ścia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów przy złej po​go​dzie. By​ły też pro​ce​du​ry „mi​n i​m al​‐ ne​go ry​z y​ka” opra​co​w a​n e tak, że​by moż​li​w ie jak naj​w ię​cej sa​m o​lo​t ów mo​gło wy​star​t o​w ać al​bo

wy​lą​do​w ać bez na​ra​ż a​n ia się na ogień z zie​m i. Pa​t rząc wstecz, głu​pio by​ło przej​m o​w ać się PPZR-ami czy ogniem bro​n i ma​ło​ka​li​bro​w ej. To był jed​n ak pierw​szy dzień woj​n y i nikt nie wie​dział, cze​go się spo​dzie​w ać. Do​pó​ki nie zwy​cię​ż ył zdro​w y roz​są​dek, mo​gli​śmy ro​bić, co nam się żyw​n ie po​do​ba. Faj​n ie by​ło prze​le​cieć nad pa​sem star​t o​w ym z pręd​ko​ścią dzie​w ię​ciu​set ki​lo​‐ me​t rów na go​dzi​n ę al​bo zro​bić „ko​m in”. „Ko​m in” to w skró​cie dłu​gi lot śli​z go​w y z sil​n i​kiem pra​cu​ją​cym na bie​gu ja​ło​w ym z wy​so​ko​‐ ści sze​ściu ty​się​cy me​t rów, aż do roz​po​czę​cia pro​ce​du​ry lą​do​w a​n ia. Wi​dzia​ło się wszyst​ko pod so​bą, a sil​n ik po​z o​sta​w ał chłod​n y, co ogra​n i​cza​ło za​gro​ż e​n ie ze stro​n y po​ci​sków na​pro​w a​dza​‐ nych na pod​czer​w ień. Po​z a tym, jak mó​w i​łem, to do​bra za​ba​w a. „Or​ka” i ja by​li​śmy nie​m al ostat​n i w ko​lej​ce do lą​do​w a​n ia. Za na​m i szy​ko​w a​ły się dwa F-15, któ​re wy​le​cia​ły z Ira​ku w tym sa​m ym cza​sie, a dwa KC-135 krą​ż y​ły na wy​so​ko​ści sied​m iu ty​się​cy me​t rów, cze​ka​jąc, aż wy​lą​du​‐ ją wszyst​kie my​śliw​ce. – TORCH 1… Wy​so​ki „ko​m in”. Nadał wia​do​m ość i roz​po​czął ostry za​kręt z opa​da​n iem. Po​w i​n ie​n em po​cze​kać, aż nada „śred​n i ko​m in”, a po​t em sa​m e​m u roz​po​cząć zni​ż a​n ie. Znów opusz​cza​jąc ma​skę, po​lu​z o​w a​łem uprząż, otar​łem twarz i na​w et tro​chę się od​prę​ż y​łem. Bo cze​m u nie? Co jesz​cze mo​gło się stać? W nor​m al​n ych oko​licz​n o​ściach ta​kie my​śle​n ie jest nie​bez​piecz​n e. W tych kon​kret​n ych by​ło wręcz bez​czel​n e. I głu​pie. Pod​czas gdy ob​ser​w o​w a​łem sa​m o​lo​t y, któ​re opa​da​ły po spi​ra​li i mi​ja​ły próg dro​gi star​t o​w ej, z pół​n oc​n ej stro​n y ba​z y pod​n iósł się zu​peł​n ie nie​w ia​ry​god​n y pió​ro​pusz bia​łe​go dy​m u. I znów opa​dła mi szczę​ka. Do​słow​n ie. PZR. Ożeż… Za​sta​n a​w ia​łem się, co po​w ie​dzieć, szu​ka​jąc prze​łącz​n i​ka mi​kro​f o​n u. PZR! Ubiegł mnie nie​z wy​kle go​rącz​ko​w y głos. – Po… Po​cisk… Po​cisk od​pa​lo​n y! Od​pa​lo​n y w… EXXON 21! EXXON był jed​n ym z krą​ż ą​cych nad na​m i tan​kow​ców, a pi​lot brzmiał tak, jak​by ro​bi​li mu le​w a​t y​w ę. Nie​sa​m o​w i​cie szyb​ki po​cisk wy​buchł na​gle po​środ​ku ko​lej​ki my​śliw​ców. Przez dłu​gą, dłu​gą chwi​lę pa​n o​w a​ła głu​cha ci​sza, a po​t em czę​sto​t li​w ość wie​ż y eks​plo​do​w a​ła. – Wie​ż a… – Wie​ż a LIK… TAR​Z AN 3… z ba​z y od​pa​lo​n o po​cisk. – Co to, do kur​w y… – Na pół​n oc od ba​z y… wy​buchł na wy​so​ko​ści… – Oko​ło dwóch ty​się​cy me​t rów. – Dwa… je​steś ca​ły… Póź​n iej do​w ie​dzie​li​śmy się, że ba​t e​ria po​ci​sków Pa​t riot bro​n ią​ca ba​z y by​ła na​sta​w io​n a na tryb au​t o. To ozna​cza​ło, że je​śli wy​kry​je za​kłó​ca​n ie, ma na​m ie​rzyć je​go źró​dło i od​pa​lić po​cisk. Nikt nie prze​w i​dział, jak set​ka sa​m o​lo​t ów – każ​dy z za​sob​n i​ka​m i za​kłó​ca​ją​cy​m i, ra​dio​sta​cja​m i i wy​po​sa​ż e​n iem elek​t ro​n icz​n ym – wpły​n ie na Pa​t rio​t a. A ten za​re​je​stro​w ał wszyst​ko i zin​t er​‐ pre​t o​w ał ja​ko nie​przy​ja​z ne, po czym na​m ie​rzył naj​w ięk​szy obiekt i od​pa​lił po​cisk. Bied​n y pi​lot tan​kow​ca pew​n ie zro​bił w spodnie. Czy ktoś mógł​by go wi​n ić?

W koń​cu wszy​scy się uspo​ko​ili, po​w ró​ci​ła nor​m al​n a trans​m i​sja. Wy​lą​do​w a​łem gład​ko i zna​‐ la​z łem „Or​kę”, cze​ka​ją​ce​go na mnie na koń​cu dro​gi star​t o​w ej. Wła​śnie go „roz​bra​ja​n o”, czy​li dez​a k​t y​w o​w a​n o ła​dun​ki wy​bu​cho​w e, któ​re zrzu​ca​ły na​sze bom​by, od​pa​la​ły po​ci​ski i środ​ki prze​ciw​dzia​ła​n ia oraz za​bez​pie​cza​n o je, że​by nie wy​bu​chły na zie​m i. Spoj​rza​łem na nie​go, sto​‐ ją​ce​go le​d​w ie dzie​sięć me​t rów ode mnie, i po​sła​łem mu kil​ka trium​f al​n ych ge​stów za​ci​śnię​t ą pię​ścią. Ski​n ął gło​w ą, ale po​t em zo​ba​czy​łem, że się uśmiech​n ął. EWO oparł się ra​m io​n a​m i o osło​n ę ka​bi​n y i od​chy​lił gło​w ę do ty​łu, jak​by spał. Ką​t em oka do​strze​głem, jak osło​n a je​go heł​‐ mu od​w ra​ca się w mo​im kie​run​ku – po​ka​z ał mi wy​cią​gnię​t y kciuk. Go​dzi​n ę póź​n iej, gdy już się ogar​n ę​li​śmy, uda​li​śmy się do po​ko​ju ob​słu​gi tech​n icz​n ej, że​by wy​ja​śnić wszel​kie pro​ble​m y z sa​m o​lo​t a​m i, prze​szli​śmy też przez po​m iesz​cze​n ie, gdzie za​ję​t o się na​szym wy​po​sa​ż e​n iem – zrzu​ci​li​śmy kom​bi​n e​z o​n y, wy​ko​n a​li​śmy pa​pier​ko​w ą ro​bo​t ę i wró​‐ ci​li​śmy do eska​dry. To był dłu​gi, ni​ski bu​dy​n ek po​sta​w io​n y za cza​sów zim​n ej woj​n y, ale pach​‐ niał, jak​by go nie uży​w a​n o od cza​sów kry​z y​su ku​bań​skie​go. Był wzmoc​n io​n y czy też „utwar​‐ dzo​n y” mu​ra​m i gru​by​m i na dwa me​t ry, że​by wy​t rzy​m ać atak ją​dro​w y, któ​ry ni​g​dy nie na​stą​‐ pił. Pi​lo​ci wra​ca​ją​cy z mi​sji od​da​w a​li swo​je mel​dun​ki przy dy​ż ur​ce, a po​t em wę​dro​w a​li do „skarb​ca” wy​w ia​du na jesz​cze jed​n ą od​pra​w ę. W od​izo​lo​w a​n ym po​ko​ju bez okien sta​ła ca​ła ma​‐ sa kom​pu​t e​rów – to tam prze​cho​w y​w a​n o wszyst​kie po​uf​n e da​n e zwią​z a​n e z na​szy​m i sa​m o​lo​‐ ta​m i, uzbro​je​n iem i mi​sją. Na ścia​n ach wi​sia​ły ma​py z naj​n ow​szy​m i i naj​w aż​n iej​szy​m i ak​t u​a li​‐ za​cja​m i do​t y​czą​cy​m i MiG-ów i PZR-ów. Prze​ka​z y​w a​li​śmy in​f or​m a​cje o na​szych kon​t ak​t ach z nie​przy​ja​cie​lem, a po​t em oma​w ia​li​śmy re​jon ce​lu. W koń​cu, po tym wszyst​kim, znaj​do​w a​li​śmy pu​stą sa​lę od​praw, w któ​rej szcze​gó​ło​w o oma​‐ wia​li​śmy lot. Dys​ku​t o​w a​li​śmy na te​m at każ​de​go eta​pu mi​sji, roz​t rzą​sa​li​śmy do​bre i złe stro​n y, i je​śli oko​licz​n o​ści sprzy​ja​ły, do​cho​dzi​li​śmy do wspól​n e​go wnio​sku, jak ją uspraw​n ić. Prze​glą​da​li​‐ śmy ta​śmy wi​deo i ba​da​li​śmy każ​dą broń, któ​rą zrzu​ci​li​śmy, wy​strze​li​li​śmy lub od​pa​li​li​śmy. Z te​go i wszel​kich ra​por​t ów wy​w ia​du wy​cią​ga​li​śmy wstęp​n ą oce​n ę strat i znisz​czeń bo​jo​w ych. Ta wę​dro​w a​ła po​t em do ko​m ór​ki pla​n o​w a​n ia mi​sji i by​ła po​m oc​n a przy opra​co​w y​w a​n iu ko​lej​‐ ne​go ude​rze​n ia. Prze​cho​dzi​łem już ten pro​ces w cią​gu mo​jej ka​rie​ry tak​t ycz​n ej, więc to nie by​ło nic no​w e​go. Tym ra​z em jed​n ak sku​pi​li​śmy się nie​m al wy​łącz​n ie na dzia​ła​n iach bo​jo​w ych i sku​t ecz​n o​ści na​‐ sze​go uzbro​je​n ia. Aspek​t y nie​t ak​t ycz​n e ogra​n i​cza​ły się do za​pew​n ie​n ia spraw​n iej​sze​go prze​lo​‐ tu set​ki sa​m o​lo​t ów na te​ry​t o​rium nie​przy​ja​cie​la i z po​w ro​t em. I że​by Tu​rec​kie Woj​ska Lot​n i​cze nie ćwi​czy​ły na nas prze​chwy​t y​w a​n ia, a ba​t e​ria Pa​t rio​t ów wię​cej do nas nie strze​la​ła. Ta​kie tam dro​bia​z gi. Trzy go​dzi​n y po wy​lą​do​w a​n iu roz​pra​w i​li​śmy się z dzi​siej​szą mi​sją na ca​cy i mo​gli​śmy pla​‐ no​w ać ju​t rzej​szą. Po​dob​n y ze​spół ude​rze​n io​w y miał za​a ta​ko​w ać mia​sto Kir​kuk, do​brze bro​n io​‐ ny przez SA-2 i SA-3, a tak​ż e SA-6 i ma​sę pe​lo​t ek. Dziś sa​m o​lo​t y F-15 za​ła​t wi​ły kil​ka​n a​ście irac​‐ kich my​śliw​ców bez strat wła​snych, lecz ju​t ro spo​dzie​w a​ły się bar​dziej za​cię​t ej wal​ki.

Pociski rakietowe ziemia-ziemia zestrzelone przez amerykańskie rakiety Patriot. Operacja Pustynna burza, Irak 1991

Wszyst​kie dzi​siej​sze wy​n i​ki pod​su​m o​w a​n o i ze​sta​w io​n o z ni​m i te, któ​rych ocze​ki​w a​n o ju​‐ tro. To wszyst​ko zrzu​co​n o na grup​kę pi​lo​t ów my​śliw​ców przy​dzie​lo​n ych do Po​łą​czo​n e​go Szta​bu Skrzy​dła. Na ogół by​li to ma​jo​rzy i pod​puł​kow​n i​cy – sfru​stro​w a​n i do resz​t y, bo pla​n o​w a​li woj​‐ nę, ale w niej nie wal​czy​li. Tak czy owak, zbie​ra​li wszyst​kie in​f or​m a​cje oraz wszel​kie wy​t ycz​n e ze stro​n y kwa​t e​ry głów​n ej ko​a li​cji, Pen​t a​go​n u, Bia​łe​go Do​m u oraz Bo​ga Woj​n y i wresz​cie spo​‐ rzą​dza​li PLAN. Pu​bli​ko​w a​li go w for​m ie gru​be​go do​ku​m en​t u zwa​n e​go ATO (air-ta​sking or​der, roz​kaz bo​jo​w y dla lot​n ic​t wa) czy też frag, okre​śla​ją​ce​go ce​le, ce​le za​pa​so​w e, uzbro​je​n ie i roz​‐ kład cza​so​w y. TOT (Ti​m e Over Tar​get, czas osią​gnię​cia ce​lu) to by​ła pre​cy​z yj​n ie wy​z na​czo​n a go​dzi​n a, w któ​rej trze​ba by​ło się zmie​ścić z mar​gi​n e​sem trzy​dzie​stu se​kund. Przy set​ce sa​m o​lo​t ów zrzu​‐ ca​ją​cych wszel​kie​go ro​dza​ju bom​by to by​ło ko​n iecz​n e, by zmi​n i​m a​li​z o​w ać za​m ęt i za​po​biec wza​jem​n e​m u ra​ż e​n iu. Czas prze​kro​cza​n ia gra​n i​cy, tan​ko​w a​n ia w po​w ie​t rzu i star​t u był ob​li​‐ cza​n y wstecz od TOT. Wy​z na​czo​n y do​w ód​ca – za​w sze wyż​szy ran​gą pi​lot szta​bo​w y, a w mia​rę moż​li​w o​ści tak​ż e ofi​cer-spe​cja​li​sta uzbro​je​n ia – od​po​w ia​dał za za​pla​n o​w a​n ie tak​t y​ki swo​jej mi​‐ sji. W ja​ki spo​sób eskor​t a roz​pra​w i się z MiG-ami? Któ​re PZR-y są dla Ła​sic prio​ry​t e​t o​w e? Na​‐ stęp​n ie dzie​lo​n o ob​szar ce​lu mię​dzy czte​ro​sa​m o​lo​t o​w e klu​cze sztur​m ow​ców, a do​w ód​ca de​cy​‐ do​w ał, kto za​a ta​ku​je ja​ki cel i w któ​rym mo​m en​cie. Brał pod uwa​gę nie​z li​czo​n e oko​licz​n o​ści – złą po​go​dę, ude​rze​n ia na ce​le za​pa​so​w e, po​n ow​n e do​łą​cza​n ie do for​m a​cji i ma​sę in​n ych. Kie​dy plan brał w łeb, czy​li w ja​kimś stop​n iu za​w sze, wszyst​kie opcje tak​t ycz​n e mu​sia​ły być pro​ste i ła​t we do wy​ko​n a​n ia.

W od​n ie​sie​n iu do ko​lej​n o​ści star​t ów, do​w ód​ca mi​sji usta​lał cza​sy ko​ło​w a​n ia i plan ru​chu na​‐ ziem​n e​go. Po​t em okre​ślał go​dzi​n ę od​pra​w y ogól​n ej, na któ​rej zbie​ra​li się żoł​n ie​rze zwią​z a​n i z mi​sją, że​by przy​swo​ić so​bie naj​n ow​sze da​n e wy​w ia​dow​cze i omó​w ić kwe​stie wspól​n e, czy​li mię​dzy in​n y​m i czę​sto​t li​w o​ści ra​dio​w e, szy​ki i punk​t y prze​kro​cze​n ia gra​n i​cy oraz plan ope​ra​cji ra​t ow​n ic​t wa bo​jo​w e​go na wy​pa​dek ze​strze​le​n ia. Gdy do​w ód​ca mi​sji ogło​sił czas od​pra​w y ogól​n ej, każ​da eska​dra opra​co​w y​w a​ła wła​sny roz​‐ kład lo​t ów, de​cy​du​jąc, kto bę​dzie la​t ał na ja​kiej po​z y​cji i kie​dy od​bę​dą się po​szcze​gól​n e od​pra​w y za​łóg. Dłu​gi żmud​n y pro​ces, ale wszy​scy ro​bi​li​śmy to już wcze​śniej, więc prze​biegł za​ska​ku​ją​co gład​ko. Kie​dy pod​e ks​cy​t o​w a​n ie i ad​re​n a​li​n a opa​dły, zo​rien​t o​w a​łem się, że wzrok mi się za​szklił z gło​du, a gar​dło mia​łem jak pa​pier ścier​n y, by​łem jed​n ak za​do​w o​lo​n y, że wy​sze​dłem z tej mi​‐ sji ca​ło. Czu​łem mro​w ie​n ie i mia​łem wy​ostrzo​n e zmy​sły – to cha​rak​t e​ry​stycz​n e do​z na​n ie po prze​ż y​ciu szcze​gól​n ie nie​bez​piecz​n e​go zda​rze​n ia, kie​dy od​kry​w a się, że wszyst​kie czę​ści cia​ła są na swo​im miej​scu. Mia​łem ocho​t ę na szkoc​ką. W od​róż​n ie​n iu od na​szych bra​ci, pi​lo​t ów my​śliw​ców la​t a​ją​cych z baz w Ara​bii Sau​dyj​skiej, my mie​li​śmy Klub Ofi​cer​ski i – co naj​w aż​n iej​sze – bar. Gdy we czwór​kę we​szli​śmy wol​n ym kro​kiem do ho​lu głów​n e​go, mie​li​śmy wra​ż e​n ie, że wró​ci​li​śmy do Sta​n ów. Był wy​peł​n io​n y po brze​gi ko​le​sia​m i, któ​rzy pi​li, ży​w o ge​sty​ku​lu​jąc. Że​by pi​lot my​śliw​ca nie uży​w ał rąk w cza​sie mó​w ie​n ia, trze​ba by wsa​dzić mu w nie coś do pi​cia al​bo dziew​czy​n ę. Wzdłuż prze​ciw​le​głej ścia​n y stał dłu​gi wy​po​le​ro​w a​n y na błysk ma​ho​n io​w y bar z lu​stra​m i i szkla​n y​m i pół​ka​m i peł​n y​m i al​ko​ho​lu. Więk​szość pi​lo​t ów no​si​ła na swo​ich zie​lo​n ych kom​bi​n e​‐ zo​n ach lot​n i​czych ka​m i​z el​ki ra​t un​ko​w e przy​stro​jo​n e roz​m a​itą bro​n ią. Opie​ra​li się o kon​t u​a r al​bo przy​sia​da​li na stoł​kach ba​ro​w ych, pró​bu​jąc zwró​cić uwa​gę znę​ka​n e​go bar​m a​n a. Wen​t y​la​‐ to​ry pod su​f i​t em roz​w ie​w a​ły dym cy​gar, a świa​t ła by​ły przy​ćmio​n e. Wszyst​kie ba​ry dla pi​lo​t ów my​śliw​ców wy​glą​da​ły w za​sa​dzie tak sa​m o. Pach​n ia​ły prze​po​co​n y​m i kom​bi​n e​z o​n a​m i lot​n i​czy​‐ mi, zwie​t rza​łym pi​w em, słod​ką bran​dy i przy​pa​lo​n ym po​pcor​n em. Gdzieś gra​ła sza​f a gra​ją​ca, z któ​rej le​cia​ło Fat-bot​to​med Girls, a w ro​gu ja​kaś eska​dra śpie​w a​ła urze​ka​ją​cy hymn Sam​my Small. By​łem w do​m u. Ża​den z pi​lo​t ów my​śliw​ców nie miał nor​m al​n ych na​szy​w ek eska​dry, bo nie la​t a​li​śmy z ni​‐ mi do bo​ju. Więk​szość no​si​ła na pier​si lub na le​w ym ra​m ie​n iu na​szyw​ki z wy​ha​f to​w a​n y​m i skrzy​deł​ka​m i i sy​gna​łem wy​w o​ław​czym. Każ​da eska​dra mia​ła swój ko​lor, a wi​dzia​łem tu co naj​m niej sześć róż​n ych. Eska​dry F-16 z Tor​re​jón i Spang​dah​lem; F-15 z Bit​bur​ga i So​e ster​ber​gu; F-111 z Up​per Hey​f ord. By​li tam rów​n ież ofi​ce​ro​w ie z za​łóg AWACS-ów oraz, o dzi​w o, dwóch bar​dzo wsta​w io​n ych pi​lo​t ów KC-135. Oka​z a​ło się, że to oni la​t a​li tan​kow​cem, na któ​rym Pa​t riot ćwi​czył so​bie strze​la​n ie do ce​lów – li​z nę​li co nie​co z na​szych do​świad​czeń. Ja​ko pi​lo​ci my​śliw​‐ ców nie oka​z y​w a​li​śmy im więk​sze​go współ​czu​cia, ale i tak po​sta​w i​li​śmy im ko​lej​kę. W koń​cu nam pła​ci​li za to, że ktoś do nas strze​la – im nie. – Cześć, „Two Dogs” – za​w o​łał ktoś, a ja spoj​rza​łem na roz​ko​ły​sa​n ą zie​lo​n ą fa​lę przy ba​rze. – Tu​t aj! „Or​ka”, „Sha​dow”… rusz​cie tu swo​je du​py! „Or​ka” szturch​n ął mnie w ra​m ię i po​m a​chał w stro​n ę tłu​m u. Kie​dy dym się roz​w iał, zo​ba​‐ czy​łem więk​szość na​szych, łącz​n ie z do​w ód​cą, oku​pu​ją​cych dru​gi ko​n iec ba​ru. Pod​puł​kow​n ik Da​‐

ve Mo​ody, zwa​n y „Mo​oMa​n em”, przy​je​chał do​pie​ro dziś ra​n o. Po​pro​w a​dził na​sze ugru​po​w a​n ie z Nie​m iec, ale je​go sa​m o​lot ze​psuł się nad Mo​rzem Śród​z iem​n ym; przez ostat​n ie dwa dni go na​pra​w iał, więc nie zdą​ż ył po​pro​w a​dzić na​szej pierw​szej mi​sji bo​jo​w ej. Do​t arł jed​n ak na ko​‐ niec dro​gi star​t o​w ej, że​by zo​ba​czyć nasz start te​go ran​ka. Uda​ło mu się też „po​ż y​czyć” ame​ry​‐ kań​ską fla​gę z ja​kiejś opusz​czo​n ej pod​sta​w ów​ki i stał przy dro​dze ko​ło​w a​n ia, sa​lu​t u​jąc wszyst​‐ kim na​szym. Te​go nie da się za​po​m nieć. „Mo​oMan” był jed​n ym z mo​ich bo​ha​t e​rów.

„Waleczne Sokoły” gotowe do startu w czasie I wojny w Zatoce

– Dogs, ty ma​ły gnoj​ku – puk​n ął mnie w pierś i wci​snął mi w rę​kę szklan​kę. – Jak ci dziś po​‐ szło? Tra​f i​łeś coś? – Ja… – Nie tra​f ił​by wła​sne​go tył​ka obie​m a rę​ka​m i – ktoś uprzej​m ie do​rzu​cił. – Zgu​bił się w po​w ie​t rzu – za​w o​łał ktoś in​n y. – Ja… – Jak mu​cha w smo​le. – Nie by​ło cię tam, że​byś trzy​m ał mu siur​ka, więc jak mógł w coś tra​f ić? – Ja… – No da​lej, chłop​cze… wy​duś to z sie​bie! Na mo​im ra​m ie​n iu spo​czę​ła wiel​ka owło​sio​n a ła​pa, od​w ró​ci​łem się i zo​ba​czy​łem sto​ją​ce​go obok mnie „Or​kę”. – Zo​staw​cie go w spo​ko​ju… do​brze się spi​sał. Spry​skał kil​ka PZR-ów ko​ło Mo​su​lu i ani ra​z u nie stra​cił mnie z oczu. Wy​po​w iedź tę przy​w i​t a​ły gwiz​dy i bu​cze​n ie, lecz „Or​ka” tyl​ko się uśmiech​n ął. – I nie ze​srał się w maj​t y, gdy Pa​t riot pró​bo​w ał go za​bić. Wła​ści​w ie – pu​ścił mi oczko – chło​‐ pak się uzbro​ił, że​by spró​bo​w ać ma​n ew​ro​w ać i ostrze​lać to cho​ler​stwo! To tro​chę na​cią​ga​n ie fak​t ów, lecz w koń​cu wy​z na​w a​li​śmy „za​sa​dę dzie​się​ciu pro​cent” (je​dy​‐

nie ta​ka część każ​dej opo​w ie​ści mu​si być praw​dą) – rze​czy​w i​ście nie na​ro​bi​łem w por​t ​ki jak tych dwóch pi​lo​t ów tan​kow​ca. Roz​le​gły się ko​lej​n e gwiz​dy, ale wszy​scy śmia​li się i wi​w a​t o​w a​li. Czy​jeś ra​m io​n a chwy​ci​ły mo​je rę​ce i za​cią​gnę​ły mnie do ba​ru. „Mo​oMan” po​słał mi sze​ro​ki uśmiech i uniósł szklan​kę. – Za Sło​n ia! – stuk​n ę​li​śmy się szkłem. Wy​pi​łem i na​t ych​m iast się za​krztu​si​łem, a on za​chi​cho​t ał. – Co… to… jest? – wy​sa​pa​łem, a oczy za​czę​ły mi łza​w ić. – Sznaps jabł​ko​w y… z odro​bi​n ą Je​re​m iah We​e d dla sma​ku. Ap​fel​korn to gę​sty słod​ki tru​n ek uwiel​bia​n y przez ame​ry​kań​skie eska​dry my​śliw​ców w Niem​czech. Je​re​m iah We​e d to z ko​lei ulu​bio​n y na​pój pi​lo​t ów my​śliw​ców wszę​dzie, po​dob​n ie jak Jack Da​n iel’s i Dram​bu​ie. Po​je​dyn​czo da​ło się je znieść, zmie​sza​n e by​ły nie​m al za​bój​cze. Wszę​dzie wo​kół du​ż o się dzia​ło, a ja sie​dzia​łem i ob​ser​w o​w a​łem, cie​sząc się, że je​stem jed​‐ nym z nich. Być czę​ścią eli​t ar​n ej gru​py to coś, czym moż​n a szczy​cić się przez resz​t ę ży​cia. Z po​cząt​ku cho​dzi wy​łącz​n ie o ego i o to, że​by „dać ra​dę”. Czło​w iek uczy się ro​z u​m u w ten czy in​n y spo​sób, w mia​rę jak in​n i re​z y​gnu​ją, od​pa​da​ją al​bo gi​n ą. Ko​n iec koń​ców, ten kto da ra​dę, zo​sta​je z naj​w ięk​szą na​gro​dą: ci​chym sza​cun​kiem in​n ych pi​lo​t ów i wie​dzą, że nie mu​si już ni​‐ cze​go i ni​ko​m u udo​w ad​n iać, chy​ba że so​bie sa​m e​m u. Wzią​łem ko​lej​n y łyk te​go pa​skudz​t wa i po​m y​śla​łem, ja​kie mam szczę​ście, że tu je​stem. Ba​z y w Sta​n ach by​ły peł​n e pi​lo​t ów my​śliw​‐ ców, któ​rzy dziś w no​cy wró​ci​li do swo​ich żon i ża​ło​w a​li, że nie są na​m i. By​łem dum​n y. Wie​rzy​łem, że za​gro​ż o​n e by​ły ame​ry​kań​skie in​t e​re​sy, a nas spro​w a​dzo​n o po to, że​by​śmy roz​w ią​z a​li pro​blem. Irak miał czwar​t e naj​licz​n iej​sze woj​sko na świe​cie, set​ki my​śliw​ców, ty​sią​ce PZR-ów, a my wła​śnie wy​w a​ż y​li​śmy z ko​pa fron​t o​w e drzwi. Ni mniej, ni wię​cej po​gro​z i​li swo​ją owło​sio​n ą pię​ścią Sta​n om Zjed​n o​czo​n ym, a w za​sa​dzie po​ka​z a​li naj​po​‐ tęż​n iej​sze​m u pań​stwu na świe​cie wiel​ki środ​ko​w y pa​lec. Dzi​siaj go od​rą​ba​li​śmy, a ju​t ro po​le​ci​‐ my i urżnie​m y im jaj​ca. By​łem tu, że​by to zro​bić. Da​lej po mo​jej pra​w ej, za ja​ki​m iś sto​ła​m i, wiel​ka gru​pa gra​ła w cru​d a, po​łą​cze​n ie bi​lar​du i rug​by roz​gry​w a​n e na sto​le bi​lar​do​w ym. Przy dal​szej ścia​n ie po le​w ej sta​ła sce​n a, choć nie by​ło żad​n e​go ze​spo​łu. Sza​f a gra​ją​ca w ko​lo​rach tę​czy pusz​cza​ła mu​z y​kę, a ja​kiś tu​z in kom​bi​n e​z o​‐ nów lot​n i​czych po​dry​gi​w ał przy Vi​va Las Ve​g as. Przy​glą​da​jąc się uważ​n iej, za​uwa​ż y​łem kil​ku ofi​ce​rów z AWACS-a, oto​czo​n ych wia​n usz​kiem męż​czyzn. Ofi​ce​ro​w ie ci by​li płci żeń​skiej! Choć dziew​czy​n y nie by​ły ład​n e, a kom​bi​n e​z o​n y lot​n i​cze na pew​n o nie do​da​w a​ły wdzię​ku, nie mia​‐ ły tu​t aj żad​n ej kon​ku​ren​cji i po​t ra​f i​ły do​brze się ba​w ić. Fa​ce​t ów z AWACS-a ni​g​dzie nie by​ło wi​dać. Cie​ka​w e cze​m u? Mru​ż ąc oczy, spoj​rza​łem w stro​n ę cie​n i i zo​ba​czy​łem sto​lik, przy któ​rym sie​dzia​ło czte​rech śnia​dych i bar​dzo po​w aż​n ych pi​lo​t ów z wy​pie​lę​gno​w a​n y​m i wło​sa​m i, czy​sty​m i kom​bi​n e​z o​n a​m i i wszyst​ki​m i na​szyw​ka​m i. Za​m iast wni​kać w za​sa​dy cru​d a, przy​glą​da​li się tań​czą​cym ko​bie​‐ tom. Tur​cy. My​śla​łem, że pi​ją wo​dę, do​pó​ki je​den z nich nie po​lał z nie​ozna​ko​w a​n ej bu​t el​ki na​stęp​n ej ko​lej​ki cze​goś prze​z ro​czy​ste​go. – Co to? – krzyk​n ą​łem do ucha „Mo​oMa​n a” i wska​z a​łem na Tur​ków. – Po​ka​ż ę ci. Ra​ki! – za​w o​łał do bar​m a​n a, a ten wró​cił z dwo​m a kie​lon​ka​m i i bu​t el​ką te​go

prze​z ro​czy​ste​go pły​n u. Znów pu​ścił do mnie oko i wzniósł zwy​cza​jo​w y nie​m iec​ki to​a st: – Pro​s it! Łzy znów na​pły​n ę​ły mi do oczu, a po​kój się za​ko​ły​sał. Ra​ki. Tu​rec​ki bim​ber. Sma​ko​w ał jak wy​plu​t y ty​t oń zmie​sza​n y z lu​kre​cją. Ostroż​n ie ki​w a​łem tok​sycz​n ym kie​lon​kiem, po​w strzy​m u​‐ jąc się, że​by nie pu​ścić pa​w ia. „Mo​oMan” za​śmiał się i od​szedł, tym​cza​sem ja od​n a​la​z łem mo​ich kum​pli ka​pi​t a​n ów. Opar​li​śmy się o bar, że​by obej​rzeć grę w cru​d a. To w za​sa​dzie bar​dzo pro​sta gra, w któ​rej uży​w a się tyl​ko dwóch bil – ko​lo​ro​w e​go „obiek​t u” i bia​łe​go „strzel​ca”. Gra​ją dwie dru​ż y​n y nie​m al nie​ogra​n i​czo​n ej li​czeb​n o​ści, a cel jest ta​ki, że​by wy​koń​czyć prze​ciw​n i​ka, strą​ca​jąc „obiekt” do któ​rejś łu​z y. Oczy​w i​ście, dru​ga dru​ż y​n a się przed tym bro​n i. Każ​dy strze​la po ko​lei, a je​śli strą​ci się bi​lę, to ten, któ​ry strze​lał przed​t em, tra​ci ży​‐ cie. Gdy stra​ci trzy, od​pa​da. Tak na​praw​dę są tyl​ko dwie za​sa​dy. Nie moż​n a rzu​cać w sę​dzie​go (w ogó​le) i trze​ba strze​lać z koń​ca sto​łu. Po​z a tym re​gu​ły róż​n ią się w za​leż​n o​ści od te​go, kto gra, kto pa​t rzy (ko​bie​t y) i jak du​ż o wszy​scy wy​pi​li. Dzi​siaj w me​n u by​ło peł​n o te​sto​ste​ro​n u, ad​re​n a​li​n y i al​ko​ho​lu. Po ca​łym dniu mi​sji bo​jo​‐ wych i w obec​n o​ści ko​biet to by​ła sza​lo​n a roz​gryw​ka. Do​z wo​lo​n e by​ło uży​cie każ​dej si​ły (po​z a osta​t ecz​n ą), by​le tyl​ko blo​ko​w ać strza​ły, nie do​pusz​czać ry​w a​li do sto​łu i w każ​dy moż​li​w y spo​‐ sób prze​szka​dzać prze​ciw​n i​ko​w i. Nie​któ​rzy gra​cze ku​le​li, a kil​ku wy​klu​czy​ły roz​cię​t e twa​rze i zła​m a​n e no​sy. Klu​by Ofi​cer​skie są otwar​t e dla wszyst​kich ofi​ce​rów, jed​n ak w ba​z ach my​śliw​ców do środ​ka wcho​dzą tyl​ko nie​licz​n i nie​świa​do​m i fa​ce​ci, któ​rzy nie są pi​lo​t a​m i my​śliw​ców. Mo​ż e ich tam spo​t kać coś złe​go. Przy​uwa​ż y​łem aku​rat dwóch ta​kich, opie​ra​ją​cych się ple​ca​m i o ścia​n ę i oglą​‐ da​ją​cych grę. Wy​raź​n ie nie po​chwa​la​li ha​ła​su, pi​cia i ogól​n e​go roz​w y​drze​n ia. Obaj no​si​li „po​‐ lów​ki”, jak ład​n ie na​z y​w a​li​śmy mun​du​ry po​lo​w e, i by​li nad wy​raz czy​ści. Mie​li wy​po​le​ro​w a​n e bu​t y i trzy​m a​li na ra​m io​n ach tor​by z ma​ska​m i prze​ciw​ga​z o​w y​m i. Ma​ski prze​ciw​ga​z o​w e – zu​‐ peł​n y ab​surd, a więc oczy​w i​ście by​ły obo​w iąz​ko​w ym wy​po​sa​ż e​n iem. A my oczy​w i​ście mie​li​śmy je gdzieś. Nie mia​łem po​ję​cia, kim są ci go​ście i dla​cze​go po​m y​śle​li, że przyj​ście tu to do​bry po​‐ mysł. Na​gle te​le​w i​z o​ry za​czę​ły bły​skać czer​w ie​n ią. – Co, do k…. – ko​leś obok mnie wy​cią​gnął rę​kę, wska​z u​jąc ekra​n y. Wtem przez ścia​n y prze​‐ bił się Głos Ol​brzy​m a, czy​li sys​t em na​gła​śnia​ją​cy ba​z y: – NAD​LA​TU​J E… NAD​LA​TU​J E… ALARM CZER​WO​N Y… ALARM CZER​WO​N Y. To ozna​cza​ło, że coś zo​sta​ło w ba​z ie ze​strze​lo​n e i wszy​scy mie​li na​t ych​m iast po​szu​kać osło​‐ ny. Gra​ją​cy w cru​d a uśmia​li się i da​lej gra​li, a pi​ją​cy na​w et nie ode​rwa​li wzro​ku od ba​ru. Per​so​‐ nel cy​w il​n y za​n ur​ko​w ał pod sto​ły, a spo​śród tych w kom​bi​n e​z o​n ach lot​n i​czych znik​n ę​ły tyl​ko za​ło​gi AWACS-ów. Nor​m al​ka. Pi​lo​ci my​śliw​ców sko​rzy​sta​li z oka​z ji, że​by po​dejść do ba​ru, a gdy tu​rec​ki bar​m an od​m ó​w ił wyj​ścia spod au​t o​m a​t u do lo​du, wszy​scy ob​słu​ż y​li się sa​m i. Za​uwa​ż y​łem, że tam​ci dwaj szta​bow​cy, na​z y​w a​n i też „sprze​daw​ca​m i bu​t ów”, wleź​li ra​z em pod stół, trzy​m a​jąc się środ​ko​w ej no​gi. Je​den z nich otwo​rzył tor​bę i wyj​m o​w ał wła​śnie ma​skę prze​ciw​ga​z o​w ą. – Cze​m u, do cho​le​ry, wy​da​je im się, że cen​t y​m etr sklej​ki osło​n i ich przed czym​kol​w iek? – szturch​n ą​łem w ra​m ię jed​n e​go z pi​lo​t ów Phan​t o​m ów, któ​ry stał obok mnie.

– Kij wie – wzru​szył ra​m io​n a​m i i wy​chy​lił du​ż y łyk szkoc​kiej. – Wo​lę już umrzeć, pi​jąc. – Chodź​cie – za​pro​po​n o​w ał Cu​jo, dru​gi pi​lot Phan​t o​m a, i ski​n ął prze​krzy​w io​n ą gło​w ą na sto​li​ki. – Usiądź​m y. Przy​su​n ę​li​śmy krze​sła i usie​dli​śmy przy sto​li​ku, któ​re​go szta​bow​cy uży​w a​li w cha​rak​t e​rze schro​n u bom​bo​w e​go. Pod sto​łem by​ło tro​chę wier​ce​n ia i stłu​m io​n ych prze​kleństw – na​sze bu​t y naj​w y​raź​n iej na​ru​szy​ły ich prze​strzeń oso​bi​stą. Te​le​w i​z o​ry mi​go​t a​ły ja​kieś dzie​sięć mi​n ut. W tym cza​sie pi​li​śmy i gra​li​śmy w cru​d a, a mię​‐ cza​ki kry​ły się pod sto​ła​m i. Gdy roz​brzmiał sy​gnał o od​w o​ła​n iu alar​m u, wy​peł​z li stam​t ąd i pod​‐ nie​śli się na no​gi. – Hej… faj​n ie, że do​łą​czy​li​ście – Cu​jo nie był zbyt sub​t el​n y. – Mie​li​śmy tu nie​z łą ak​cję. Czknął gło​śno i po​w lókł się do ba​ru, zo​sta​w ia​jąc mnie sa​m e​go. – Pew​n ie my​śli​cie, że je​ste​ście za​baw​n i – po​w ie​dział je​den ze szta​bow​ców. My​śla​łem, że mó​w i do swo​je​go kum​pla, więc da​lej ob​ser​w o​w a​łem grę. Oka​z a​ło się, że mó​w ił do mnie. Nie spodo​ba​ło mu się, że go ola​łem, bo ob​szedł mnie i sta​n ął, za​sła​n ia​jąc mi gra​ją​cych. – Sły​sza​łeś mnie? Pod​n io​słem na nie​go wzrok. Był po trzy​dzie​st​ce, miał oczy jak pa​cior​ki i ten trosz​kę pulch​‐ ny, do​brze od​ż y​w io​n y wy​gląd więk​szo​ści ofi​ce​rów szta​bo​w ych. Za du​ż o je​dze​n ia i ka​w y, a za ma​ło stre​su. No​sił też li​ście dę​bo​w e ma​jo​ra. Bez skrzy​de​łek. No ja​sne. – Sta​ra​łem się nie sły​szeć – od​po​w ie​dzia​łem. – Za​sła​n iasz mi – Cu​jo już wró​cił i gło​śno za​‐ chi​cho​t ał. Ma​jor zła​pał się tłu​sty​m i ma​ły​m i rącz​ka​m i pod sze​ro​kie bo​ki. – Wsta​w aj. – Pier​dol się. Skó​ra wo​kół je​go oczu nie​co się zmarsz​czy​ła. – Je​stem ma​jor Carl​son i nie wol​n o ci tak do mnie mó​w ić… ka​pi​t a​n ie, po​rucz​n i​ku czy kim tam je​steś. Na​sze szar​ż e i na​szyw​ki przy​cze​pia​li​śmy na rze​py, a na czas lo​t ów bo​jo​w ych od​pi​n a​li​śmy je. Za​po​m nia​łem je przy​piąć z po​w ro​t em. – Mo​ż e ja też je​stem ma​jo​rem. Po​m y​śla​łeś o tym? Prych​n ął i od​parł: – Aku​rat. Mu​siał​byś naj​pierw uro​snąć. – Two​ja żo​n a mó​w i co in​n e​go. Za​czer​w ie​n ił się i za​czął puch​n ąć. Nor​m al​n ie w ży​ciu nie ode​z wał​bym się tak do ma​jo​ra, ale ten gość nie miał skrzy​de​łek, więc dla mnie się nie li​czył. Po​z a tym był dup​kiem. W do​dat​ku głu​pim dup​kiem, bo nie chciał od​pu​ścić. – Cze​m u no​sisz broń, bę​dąc w ba​rze? I skoń​czo​n ym dur​n iem. No bo co za pa​jac mó​w i coś ta​kie​go w pierw​szy dzień woj​n y? Gdy​bym jak on miał przez ca​ły dzień ga​pić się w kom​pu​t er, za​m knął​bym się w po​ko​ju i pła​kał, mie​rząc swo​ją fu​ja​rę. – Pier​dol się. Po​czu​łem ruch za so​bą, a po​t em zo​ba​czy​łem, że stoi tam kil​ku mo​ich kum​pli. Naj​w y​raź​n iej wy​w ą​cha​li dra​kę po​przez przy​pa​lo​n y po​pcorn i opa​ry Dram​bu​ie. – Po​dasz mi swo​je na​z wi​sko, sto​pień i jed​n ost​kę. I od​dasz mi broń – ten go​ściu był praw​dzi​‐

wym dzie​łem sztu​ki. – Cze​m u? Aresz​t u​jesz mnie? – Na​z wi​sko – wark​n ął. – Zgu​bi​łem je dzi​siaj gdzieś nad Ira​kiem, kie​dy ty żar​łeś pącz​ki. Ca​ła twarz mu na​brzmia​ła. Jak​by ktoś wła​śnie wsa​dził mu coś w od​byt. – Ty aro​ganc​ki skur​w ie​lu. Je​stem ma​jo​rem… nie mo​ż esz tak do mnie mó​w ić! – No cóż – no​w y głos nie​przy​jem​n ie prze​cią​gał sa​m o​gło​ski. – Mo​ż e on nie mo​ż e, ale ja tak. Pi​lot, któ​ry się ode​z wał, no​sił ksy​w ę „Lips” i za​w sze przy​po​m i​n ał mi Da​v i​da Lee Ro​t ha. Ten sam krzy​w y nos i in​t en​syw​n e spoj​rze​n ie. Był pierw​szo​rzęd​n ym pi​lo​t em oraz ab​so​lut​n ie wspa​‐ nia​łym czło​w ie​kiem, któ​ry nie uzna​w ał żad​n ych au​t o​ry​t e​t ów. Sta​jąc przy mnie, spoj​rzał na te​‐ go „sprze​daw​cę bu​t ów” jak na ka​ra​lu​cha. – Ja też je​stem ma​jo​rem. Więc po​w iem to za nas obu. Pie​e er​dol się. Że​by umi​lić mu wyj​ście i upew​n ić się, że się nie po​gnie​w a, chło​pa​ki z mo​jej eska​dry z miej​‐ sca za​czę​li śpie​w ać Pio​s en​kę Dzi​kich Ła​s ic – urze​ka​ją​cy sub​t el​n y hymn. – Je​s te​ś my par​s zy​wy​mi łaj​za​mi… ho​ło​tą te​g o świa​ta. Twarz szta​bow​ca na​gle zbla​dła, gdy uświa​do​m ił so​bie, że był oto​czo​n y wiel​ki​m i uzbro​jo​n y​‐ mi fa​ce​t a​m i, któ​rzy za du​ż o wy​pi​li. – Wy​p ierd​ka​mi stwo​rze​nia… pier​d o​lo​ny​mi skur​wie​la​mi i cu​d zo​łoż​ni​ka​mi… – Każ​d y bur​d el nas zna… pa​li​my, pi​je​my i je​b ie​my… Je​go ko​le​ga też to zro​z u​m iał, bo za​czął cią​gnąć Carl​so​n a za ra​m ię. Ma​jor cof​n ął się o krok i wska​z ał mnie pal​cem. – Jesz​cze tu wró​cę. – Je​s te​ś my Dzi​ki​mi Ła​s i​c a​mi… więc… PIER​DOL… SIĘ! Wszy​scy się śmia​li, gdy gniew​n ie czła​pał do wyj​ścia. Ja​kieś pół go​dzi​n y póź​n iej mia​łem dość i pró​bo​w a​łem ze​brać się do wyj​ścia, gdy wtem drzwi otwo​rzy​ły się z hu​kiem. Przez nie wszedł wy​so​ki szczu​pły męż​czy​z na ko​ło pięć​dzie​siąt​ki i za​‐ trzy​m ał się tuż za pro​giem. Miał krót​ko przy​cię​t e sta​lo​w o-si​w e wło​sy, wy​raź​n ie za​ry​so​w a​n e ko​ści po​licz​ko​w e i wy​bla​kły kom​bi​n e​z on lot​n i​czy. Na ra​m io​n ach no​sił zaś orzeł​ki peł​n e​go puł​‐ kow​n i​ka. Za​sta​n a​w ia​łem się wła​śnie, czy jest jed​n ym z do​w ód​ców skrzy​dła – bo oni wszy​scy są peł​‐ ny​m i puł​kow​n i​ka​m i – kie​dy zza je​go ra​m ion wyj​rza​ła pulch​n a twarz ma​jo​ra Carl​so​n a. – Oho! – Cu​jo i „Lips” też go za​uwa​ż y​li. Wska​z u​jąc mnie, ma​jor opo​w ia​dał na mi​gi o tym, ja​kim to je​stem pierw​szo​rzęd​n ym fiu​‐ tem. Puł​kow​n ik spoj​rzał w mo​im kie​run​ku i ski​n ął gło​w ą. Praw​dzi​w e​go twar​dzie​la za​w sze moż​n a po​z nać po oczach – ten miał ostre pew​n e spoj​rze​n ie. Gdy pod​cho​dził, pod​n io​słem się, bo tak się ro​bi w obec​n o​ści puł​kow​n i​ka. Zmie​rzył mnie wzro​kiem, a po​t em spoj​rzał mi pro​sto w twarz. – A ty kto? Od​chrząk​n ą​łem. – Na​z y​w a​ją mnie „Two Dogs”. – Sir. – Na​z y​w a​ją mnie „Two Dogs”, sir.

Za​chi​cho​t ał oschle bez śla​du hu​m o​ru. Jak​by wy​plu​w ał kła​czek. – Sto​pień. – Ka​pi​t an, sir. – Od kie​dy? Od wczo​raj? – Nie, sir. Od przed​w czo​raj – to by​ła naj​szczer​sza praw​da, lecz on naj​w y​raź​n iej po​m y​ślał, że zgry​w am mą​dra​lę. Moi kum​ple gło​śno za​chi​cho​t a​li, ale puł​kow​n i​ka to wca​le nie roz​ba​w i​ło. Na​chy​lił się do mnie i po​w ie​dział bar​dzo, bar​dzo ci​cho: – Złącz sto​py, gdy do mnie mó​w isz – brzmia​ło groź​n iej niż wy​krzy​cza​n y roz​kaz, a ja ja​koś tak od​ru​cho​w o ścią​gną​łem pię​t y ra​z em. Puł​kow​n ik ro​z ej​rzał się po swo​jej wi​dow​n i. Za​uwa​ż y​łem, że no​sił na pier​si gwiaz​dę i wie​‐ niec pi​lo​t a do​w ód​cy, miał też na le​w ym ra​m ie​n iu od​z na​kę Wojsk Lot​n i​czych USA w Eu​ro​pie i, co naj​w aż​n iej​sze, sza​ro-czar​n ą na​szyw​kę Szko​ły Bo​jo​w ej My​śliw​ców. Prze​łkną​łem śli​n ę i po raz pierw​szy po​czu​łem się nie​swo​jo. Kim​kol​w iek ten go​ściu był, nie był nie​ro​bem ze szta​bu na ty​łach. Spo​glą​da​jąc na mnie jak kot, któ​ry ma wła​śnie schru​pać ka​n ar​ka, za​py​t ał spo​koj​n ie: – Czy nikt ni​g​dy nie na​uczył cię, że ka​pi​t a​n o​w ie nie mo​gą mó​w ić ma​jo​rom, że​by spa​da​li na drze​w o? – Nie to po​w ie​dzia​łem, sir. Uniósł brew i prze​chy​lił gło​w ę. – Nie? – Po​w ie​dzia​łem mu, że​by się pier​do​lił. – Sir. – Po​w ie​dzia​łem mu, że​by się pier​do​lił, sir. – Ja też, puł​kow​n i​ku – usłuż​n ie wtrą​cił „Lips”, a star​szy ko​leś spoj​rzał na nie​go. – Ma​jo​rze, do​w iesz się, gdy ze​chcę po​z nać two​je zda​n ie, bo kop​n ę cię w jaj​ca. – Trud​n o bę​dzie nie tra​f ić, sir. Oczy puł​kow​n i​ka sta​ły się jesz​cze zim​n iej​sze, więc „Lips” czym prę​dzej wto​pił się w tłum. Po​m y​śla​łem, że jed​n ak mo​gę mieć pro​ble​m y. Tak czy owak po​czu​łem elek​t ry​z u​ją​cy dresz​czyk gnie​w u. – I cze​m u mu to po​w ie​dzia​łeś? Bo jest ci​pą i krył się pod sto​łem. Bo sie​dział tu​t aj w swo​im za​pra​so​w a​n ym w kant mun​du​‐ rze ty​siąc pięć​set ki​lo​m e​t rów za li​n ią fron​t u, pod​czas gdy do mnie dzi​siaj strze​la​li. Bo ma ten prze​m ą​drza​ły uśmie​szek na tłu​stej twa​rzy, a ja chęt​n ie wy​rwał​bym mu gar​dło. To by​ły do​bre od​po​w ie​dzi, ale po​w ie​dzia​łem: – Chciał ode​brać mi broń, sir. – Do​praw​dy? Naj​w y​raź​n iej to by​ła dla nie​go no​w ość i po​słał ma​jo​ro​w i szyb​kie spoj​rze​n ie, któ​re nie by​ło przy​jem​n e. Spoj​rzał na tań​czą​cych i tych, co gra​li w cru​d a, jak​by wi​dział to już wcze​śniej ty​siąc ra​z y. Tak wła​ści​w ie chy​ba słu​chał mu​z y​ki. Znów le​cia​ło Vi​va Las Ve​g as. – Cóż, tak się skła​da, że miał ra​cję. W ba​rze nie ma miej​sca na broń. Na​w et pod​czas woj​n y – nikt ani drgnął, a on po​pa​t rzył na mnie i wy​cią​gnął rę​kę. Za​pew​n e miał ra​cję. Ale jesz​cze nie urzą​dzi​li​śmy zbro​jow​n i, więc nie by​ło gdzie trzy​m ać

bro​n i. Zresz​t ą wszy​scy peł​n i​li​śmy te​raz dwu​dzie​stocz​t e​ro​go​dzin​n ą służ​bę i mu​sie​li​śmy być sta​‐ le pod bro​n ią. – Nie mo​gę te​go zro​bić, sir. Lek​ko od​chy​la​jąc gło​w ę do ty​łu, puł​kow​n ik spoj​rzał na mnie jak na ro​ba​ka. Po kil​ku dłu​gich se​kun​dach mach​n ął kciu​kiem w stro​n ę drzwi. – Za mną, ka​pi​t a​n ie. Co mo​głem zro​bić? Mu​sia​łem po​słu​chać. Ma​jor znów uśmiech​n ął się z wyż​szo​ścią, a mnie za​świerz​bi​ły rę​ce. Na​praw​dę bar​dzo, ale to bar​dzo chcia​łem wbić te​m u „sprze​daw​cy bu​t ów” zę​‐ by do gar​dła. My​śla​łem, że puł​kow​n ik jest nie​z wy​kle spo​koj​n y, do​pó​ki nie do​t ar​li​śmy do fron​t o​w ych drzwi, któ​re otwo​rzył po​t ęż​n ym kop​n ia​kiem. Mój dru​gi błąd w ob​li​cze​n iach te​go wie​czo​ru. Ten fa​cet był na​praw​dę wkur​w io​n y. – Wy​chodź! Prze​łkną​łem śli​n ę i wy​sze​dłem na ze​w nątrz. – Zo​stań – wark​n ął na ma​jo​ra, któ​ry z miej​sca upu​ścił swój uśmie​szek na ka​f el​ki. Na​bra​łem zim​n e​go noc​n e​go po​w ie​t rza i roz​pro​sto​w a​łem ra​m io​n a, od​w ra​ca​jąc się w stro​n ę puł​kow​n i​ka, na​dzia​łem się na pa​lec. Od ra​z u po​dzia​ła​ło – tam​t en gdzieś po dro​dze stra​cił opu​‐ szek. Mo​ż e, na przy​kład, ktoś mu go od​strze​lił. – Po​słu​chaj mnie, ty ma​ły za​srań​cu – wark​n ął. Cof​n ą​łem się o krok, lecz pa​lec po​szedł w ślad za mną. – La​t a​łem w stu dwu​dzie​stu sied​m iu mi​sjach bo​jo​w ych nad Wiet​n a​m em Pół​n oc​‐ nym. Za​bi​ja​łem żółt​ków, ra​t o​w a​łem ży​cie i prze​ż y​łem wię​cej gów​n a, niż ta​ki za​smar​ka​n y no​‐ wi​cjusz jak ty mo​ż e zro​z u​m ieć na tym eta​pie swo​jej, tak zwa​n ej, ka​rie​ry. Two​ja jed​n a mi​sja bo​jo​w a nie ro​bi na mnie wra​ż e​n ia… ani… kur​w a… tro​chę – pa​lec, te​raz ja​kiś trzy​m e​t ro​w y, dźgał po​w ie​t rze w rytm słów, a ja sta​ra​łem się już nie co​f ać. – Ja​sne? – nie cze​kał na od​po​w iedź, tyl​ko znów pchnął pa​lec w kie​run​ku mo​je​go no​sa. – Dwa ra​z y mnie ze​strze​li​li, raz ura​t o​w a​li, a Sło​n ia wy​ru​cha​łem jak dziw​kę. A te​raz – przy​się​‐ gam, że je​go oczy zwę​z i​ły się – daj mi… swo​ją… pier​do​lo​n ą… broń. Przez nie​sa​m o​w i​cie dłu​gą chwi​lę mie​rzy​li​śmy się wzro​kiem. Mój lek​ki rausz daw​n o już wy​‐ pa​ro​w ał, mia​łem więc peł​n ą świa​do​m ość, że stoi przede mną bar​dzo wzbu​rzo​n y star​szy ofi​cer. Ale mi​m o wszyst​ko by​łem męż​czy​z ną, a on nie miał ra​cji – przy​n aj​m niej z mo​je​go punk​t u wi​‐ dze​n ia. Zresz​t ą, jak miał​bym od​z y​skać broń na po​ran​n ą mi​sję? – Nie mo​gę te​go zro​bić, sir. Wy​glą​dał na szcze​rze wzbu​rzo​n e​go, więc – za​n im mnie za​strze​li – do​da​łem z moż​li​w ie naj​w ięk​szym sza​cun​kiem: – Za dzie​sięć go​dzin mam ko​lej​n ą mi​sję i bę​dę po​t rze​bo​w ał tej bro​n i, puł​kow​n i​ku. Znów na mnie spoj​rzał, a gdy na​po​t ka​łem je​go wzrok, za​uwa​ż y​łem, że z je​go oczu ulot​n i​ła się odro​bi​n a gnie​w u. W koń​cu wy​dął po​licz​ki i wy​pu​ścił po​w ie​t rze. Pa​t rząc w dół na bu​t y, po​krę​‐ cił gło​w ą i spoj​rzał przez uli​cę na świa​t ła „star​t u”. Noc​n a mi​sja wła​śnie się za​czy​n a​ła, a po​n ad drze​w a​m i nio​sło się cha​rak​t e​ry​stycz​n e wy​cie sil​n i​ków od​rzu​t o​w ych. Przez se​kun​dę sta​n ę​ła mi przed ocza​m i młod​sza wer​sja te​go sa​m e​go fa​ce​t a. Zu​peł​n ie ta​‐ kie​go jak ja, ty​le że la​t a​ją​ce​go w mi​sjach bo​jo​w ych nad dżun​gla​m i Wiet​n a​m u Pół​n oc​n e​go. W przy​pły​w ie rzad​kie​go olśnie​n ia po​m y​śla​łem o tym, jak trud​n o jest mu sie​dzieć i tyl​ko ob​ser​‐

wo​w ać, gdy ro​bił to wszyst​ko na​praw​dę. Mo​ż e dla​t e​go był ta​ki wku​rzo​n y. Mu​siał być sfru​stro​‐ wa​n y bez resz​t y. Puł​kow​n ik pod​n iósł na mnie wzrok. – Ka​pi​t a​n ie, je​steś nie​w ąt​pli​w ie naj​z u​chwal​szym fiu​t em w Klu​bie Ofi​cer​skim peł​n ym zu​‐ chwa​łych fiu​t ów – przez kil​ka se​kund pa​t rzył po​n ad drze​w a​m i, wcią​gnął za​pach naf​t y lot​n i​czej, a po​t em znów spoj​rzał na mnie i wes​t chnął. – Po​w iem ci, jak bę​dzie. Na dzi​siaj so​bie od​pu​ścisz. Za​t rzy​m asz broń, wró​cisz do tej two​jej par​szy​w ej chat​ki i tro​chę się prze​śpisz. Za​m ru​ga​łem. Jed​n ak mnie nie za​bi​je. – I nie po​ka​z uj mi się wię​cej z bro​n ią w ba​rze. Upie​kło mi się. Choć by​łem bez​m ó​z gim ma​cho-pi​lo​t em my​śliw​ca, na​w et ja to do​ce​n i​łem. Sam z sie​bie złą​czy​łem pię​t y, wy​pro​sto​w a​łem się jak stru​n a i za​sa​lu​t o​w a​łem jak ka​det. – Ta​a jest. Po​słał mi spo​koj​n e prze​szy​w a​ją​ce spoj​rze​n ie, a po​t em po​w o​li od​w za​jem​n ił sa​lut. Kie​dy już miał się od​w ró​cić, zro​bił coś, cze​go się nie spo​dzie​w a​łem i cze​go ni​g​dy nie za​po​m nę. Po​w o​li wy​‐ cią​gnął rę​kę. Ostroż​n ie ją chwy​ci​łem, a on – ski​n ąw​szy gło​w ą – raz po​t rzą​snął i pu​ścił. – I tak je​steś wrzo​dem na du​pie. Spier​da​laj stąd, za​n im dźgnę cię w oko. Mo​ja cha​t a by​ła drew​n ia​n ą bu​dą trzy na trzy me​t ry, z da​chem z bla​chy fa​li​stej i kil​ko​m a pa​ra​‐ mi dzi​kich ko​t ów ko​pu​lu​ją​cych bez prze​rwy na ma​lut​kim pod​da​szu. Od​gło​sy by​ły cie​ka​w e, a za​‐ pach od​ra​ż a​ją​cy. Ta cha​t a, i in​n e jej po​dob​n e, po​w in​n a mie​ścić za​z wy​czaj dwóch żoł​n ie​rzy pra​‐ cu​ją​cych przy sa​m o​lo​t ach. Ale w tych oko​licz​n o​ściach w każ​dej by​ło po ośmiu ofi​ce​rów. To spek​‐ ta​ku​lar​n e osią​gnię​cie geo​m e​t rii prze​strzen​n ej by​ło moż​li​w e tyl​ko dla​t e​go, że spa​li​śmy na zmia​n ę – dzie​li​łem pry​czę z in​n ym pi​lo​t em, któ​ry la​t ał na mi​sjach noc​n ych. Na​w ia​sem mó​‐ wiąc, był to Włoch, któ​ry za​w sze zo​sta​w iał na ko​cu spo​rą war​stwę czar​n ych kła​ków. Przy​kle​ja​ły mi się do twa​rzy, przez co zwy​kle wy​glą​da​łem jak par​cha​t y wil​ko​łak. Tak czy owak, do​skwie​ra​ły nam po​w aż​n e bra​ki kwa​t e​run​ko​w e, więc te na​praw​dę po​rząd​n e kwa​t e​ry mu​sia​ły przy​paść – jak​ż e​by ina​czej – pi​lo​t om trans​por​t ow​ców, przy​la​t u​ją​cym raz w mie​sią​cu z do​sta​w ą pa​pie​ru to​a ​le​t o​w e​go. Ci ze szta​bu też po​t rze​bo​w a​li od​po​czyn​ku, że​by nie mu​sie​li opróż​n iać dzban​ków do ka​w y. Mie​li​śmy jed​n ak woj​n ę i wszy​scy by​li zbyt zmę​cze​n i, że​‐ by się tym przej​m o​w ać. Kła​dąc się tej no​cy na pry​czy, wbi​łem wzrok w su​f it i my​śla​łem o wszyst​kim, co wy​da​rzy​ło się w cią​gu te​go dłu​gie​go i nie​bez​piecz​n e​go dnia. Cie​szy​łem się, że prze​ż y​łem. Sły​sza​łem, że wie​lu nie mia​ło ty​le szczę​ścia. Ni​g​dy nie wąt​pi​łem w sie​bie ani w swo​je umie​jęt​n o​ści – na szczę​ście mo​ja mło​dzień​cza pew​n ość sie​bie zna​la​z ła dziś po​t wier​dze​n ie. Mi​m o wszyst​ko mia​‐ łem na ty​le ole​ju w gło​w ie, że​by wie​dzieć, że sa​m a wia​ra w sie​bie mnie nie ura​t u​je. Gdzieś in​‐ dziej w Ira​ku stra​ci​li​śmy sa​m o​lo​t y i do​brych pi​lo​t ów, wie​dzia​łem, że i nas ju​t ro cze​ka trud​n iej​‐ sza prze​pra​w a, bo nie​przy​ja​ciel jest już czuj​n y i go​t o​w y. Za​w sze by​łem dum​n y – to idzie w pa​rze z fa​chem. Lecz aku​rat tej no​cy ser​ce ści​snę​ło mi się w pier​si. Prze​sze​dłem pró​bę. Wal​czy​łem i prze​ż y​łem. Wi​dzia​łem Sło​n ia. Wię​cej – uśmiech​n ą​łem się, za​pa​da​jąc w sen – za​sa​dzi​łem mu ko​pa pro​‐ sto w jaj​ca.

4

Lataj jak Egipcjanin

Trzy​dzie​ści mi​n ut po wscho​dzie słoń​ca wcią​gną​łem pod​w o​z ie my​śliw​ca i F-16 zna​lazł się w po​‐ wie​t rzu nad Egip​t em. By​ła 06:01:45 w śro​dę, w stycz​n iu 1992. Prze​n o​si​łem szyb​ko wzrok mię​dzy świa​t em ze​w nętrz​n ym, a zie​lo​n ym cy​f ro​w ym wska​z a​‐ niem pręd​ko​ści lo​t u na HUD-zie. Wrak bom​bow​ca z so​w iec​kich cza​sów, ogro​dze​n ie i ma​ła roz​‐ pa​da​ją​ca się pi​ra​m i​da mi​gnę​ły obok, gdy brud​n y pas star​t o​w y roz​w i​jał się pod przy​spie​sza​ją​cym od​rzu​t ow​cem. Dla mnie – pi​lo​t a my​śliw​ca – to by​ła jed​n a z tych pięk​n ych chwil. Śmi​ga​n ie z hu​kiem przez ka​w ał be​t o​n u w spo​koj​n ym zim​n ym po​w ie​t rzu wcze​sne​go po​ran​ka. Me​t al wo​kół mnie tęt​n ił mo​cą czter​dzie​stu ty​się​cy gniew​n ych szar​ż u​ją​cych ko​n i, a ja przy​pię​t y do zna​n ej na wy​lot ka​bi​‐ ny wy​peł​n io​n ej cie​płym świa​t łem wskaź​n i​ków, utrzy​m y​w a​łem sa​m o​lot rów​n o sześć me​t rów nad zie​m ią. Dro​ga star​t o​w a li​czy​ła pra​w ie czte​ry ki​lo​m e​t ry, z włą​czo​n ym do​pa​la​n iem po​ko​n a​‐ łem ją w dwa​dzie​ścia se​kund. Gdy zie​lo​n a cy​f er​ka do​bi​ła do dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​‐ nę, zer​k​n ą​łem raz jesz​cze na przy​rzą​dy sil​n i​ko​w e, spoj​rza​łem przed sie​bie i do​kład​n ie o 06:02:03 gład​ko ścią​gną​łem drą​ż ek. My​śli​w iec po​de​rwał się w gó​rę, ły​ka​jąc roz​rze​dzo​n e po​w ie​t rze, mie​sza​jąc je z naf​t ą lot​n i​czą i wy​rzu​ca​jąc tę wy​bu​cho​w ą mie​szan​kę za so​bą. Egipt po​de mną znik​n ął – po kil​ku se​kun​dach wi​dzia​łem już tyl​ko da​le​ki ho​ry​z ont. Wy​ko​n a​łem ła​god​n y wy​w rót, usta​li​łem kąt wzno​sze​n ia na sześć​dzie​siąt stop​n i i wzle​cia​łem w cud​n y po​ra​n ek. Że​by skom​pen​so​w ać po​t ęż​n e si​ły od prze​cią​ż e​n ia, dzia​ła​ją​ce na pi​lo​t a pod​czas wal​ki ma​n ew​ro​w ej, fo​t el wy​rzu​ca​n y w F-16 jest od​‐ chy​lo​n y do ty​łu – wzno​sząc się pod ta​kim ką​t em, sie​dzia​łem więc pro​sto​pa​dle do zie​m i. Od​po​‐ wietrz​n ik in​sta​la​cji kli​m a​t y​z a​cji mię​dzy mo​imi no​ga​m i za​rzę​z ił i wy​pluł z sie​bie smu​gę mgli​‐ ste​go śmier​dzą​ce​go po​w ie​t rza zmie​sza​n e​go z py​łem egip​skie​go po​ran​ka, naf​t ą lot​n i​czą oraz lek​ki​m i nut​ka​m i spa​lo​n e​go ole​ju i skwier​czą​cej w słoń​cu pla​sti​ko​w ej owiew​ki. Zmarsz​czy​łem czo​ło. Wy​so​ka tem​pe​ra​t u​ra ole​ju sil​n i​ko​w e​go nie jest nor​m al​n ym zja​w i​‐ skiem, lecz ten sa​m o​lot do​pie​ro co wró​cił z prze​glą​du, w trak​cie któ​re​go wy​m ie​n io​n o sil​n ik. W egip​skim F-16 wszyst​ko jed​n ak by​ło moż​li​w e. Wła​śnie dla​t e​go pi​lo​t o​w a​łem go dzi​siej​sze​go ran​ka pod​czas lo​t u prób​n e​go. Jest to kom​bi​n a​cja okre​ślo​n ych ma​n ew​rów, zwa​n ych pro​f i​lem lo​‐ tu, ma​ją​cych na ce​lu do​kład​n ie i bru​t al​n ie „uka​rać” sa​m o​lot, za​n im po​w ró​ci do nor​m al​n e​go la​‐ ta​n ia z pi​lo​t a​m i eska​dry li​n io​w ej. Egip​cja​n ie sta​ran​n ie uni​ka​li ry​z y​ka zwią​z a​n e​go z lo​t a​m i

prób​n y​m i, więc spa​da​ło to na Ame​ry​ka​n ów. Mnie to nie prze​szka​dza​ło – za​w sze to do​dat​ko​w y czas la​t a​n ia bez od​praw przed i po lo​cie. Kil​ka se​kund po wej​ściu w pio​n o​w e wzno​sze​n ie, prze​‐ kro​czy​łem wy​so​kość ty​sią​ca pię​ciu​set me​t rów, uśmie​cha​jąc się pod ma​ską tle​n o​w ą i prze​ciw​sło​‐ necz​n ą osło​n ą heł​m u. Wszyst​ko dzia​ła​ło bez za​rzu​t u. Krót​ko. By​ła 06:02:11. – OSTRZE​Ż E​N IE-OSTRZE​Ż E​N IE… OSTRZE​Ż E​N IE-OSTRZE​Ż E​N IE… Kur​w a. Zer​k​n ą​łem na przy​rzą​dy sil​n i​ko​w e, po​t em na rząd bar​dzo złych świa​t e​łek, awa​ryj​n ych lam​pek ostrze​gaw​czych, znaj​du​ją​cych się tuż pod osło​n ą prze​ciw​od​bla​sko​w ą na wy​so​ko​ści oczu, mo​ż e ja​kieś sześć​dzie​siąt cen​t y​m e​t rów przede mną. Kur​w a. ENG FI​RE, po​ż ar sil​n i​ka… HYD OIL, ni​skie ci​śnie​n ie pły​n u hy​drau​licz​n e​go… Wszyst​kie waż​‐ ne wskaź​n i​ki za​świe​ci​ły się na​gle na czer​w o​n o. Od​rzu​t o​w iec zdy​chał. Ot, tak. W nie​ca​łą se​kun​‐ dę.

Autoportret wykonany w czasie misji przeciwko wyrzutniom rakiet ziemiapowietrze

06:02:16. Re​a gu​jąc na​t ych​m iast, szarp​n ą​łem prze​pust​n i​cę do ty​łu, usta​w ia​jąc BIEG JA​ŁO​WY i kon​t y​‐ nu​owa​łem wzno​sze​n ie aż do gra​n ic moż​li​w o​ści. Po​z ba​w io​n y po​t ęż​n e​go cią​gu sil​n i​ka, sa​m o​lot gwał​t ow​n ie zwol​n ił do ośmiu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Gdy​by przy​glą​dać się z po​bli​skiej chmu​ry, tor lo​t u F-16 wy​glą​dał​by jak za​rys jaj​ka. Przy sied​m iu​set ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę od​rzu​‐ to​w iec osią​gnął wierz​cho​łek jaj​ka i wdzięcz​n ie za​krę​cił po łu​ku, opa​da​jąc w stro​n ę ho​ry​z on​t u. Le​cąc na grzbie​cie, od​da​łem lek​ko drą​ż ek, po​w o​du​jąc „ujem​n e” prze​cią​ż e​n ie i po​czu​łem, jak mój ty​łek od​ry​w a się od fo​t e​la. Dzię​ki te​m u przez kil​ka chwil utrzy​m y​w a​łem mniej wię​cej tę sa​m ą wy​so​kość, wi​sząc w pa​sach do gó​ry no​ga​m i i kom​bi​n u​jąc, co zro​bić. Od sa​m e​go po​cząt​ku pi​lo​t ów uczy się, jak roz​po​z na​w ać i roz​w ią​z y​w ać pod​czas lo​t u skom​pli​‐ ko​w a​n e i po​t en​cjal​n ie śmier​t el​n ie groź​n e sy​t u​a cje awa​ryj​n e. Umie​jęt​n ość dia​gno​z y, oce​n y

i wy​bo​ru wła​ści​w e​go dzia​ła​n ia na​praw​cze​go to pod​sta​w a. To tak​ż e ko​lej​n y ta​lent, któ​ry wy​róż​‐ nia pi​lo​t a jed​n o​m iej​sco​w e​go my​śliw​ca spo​śród resz​t y. My nie ma​m y za​ło​gi, któ​ra od​czy​t u​je li​‐ sty kon​t ro​l​n e lub po​m a​ga w oce​n ie sy​t u​a cji. Zro​bić to wszyst​ko w skom​pli​ko​w a​n ym, ob​ła​do​w a​n ym uzbro​je​n iem F-16, któ​ry le​ci z pręd​‐ ko​ścią po​ci​sku ka​ra​bi​n o​w e​go, to du​ż e wy​z wa​n ie. Są dwa ro​dza​je sy​t u​a cji awa​ryj​n ych – ta​kie, któ​re pi​lo​t a nie za​bi​ją, oraz ta​kie, któ​re i ow​szem. A to by​ła z pew​n o​ścią ta dru​ga, nie mia​łem cza​su na nic po​z a dzia​ła​n iem. Po​m o​gła mi roz​le​gła su​cha dro​ga star​t o​w a po​de mną. Eu​ro​pej​skie i ame​ry​kań​skie, z któ​rych ko​rzy​sta​łem, by​ły o wie​le krót​sze i czę​sto mo​kre lub ob​lo​dzo​n e. Tę na​t o​m iast ru​scy zbu​do​w a​li dla bom​bow​ców i by​ła ogrom​n a. Do te​go, w od​róż​n ie​n iu od ame​ry​kań​skich dróg star​t o​w ych, któ​rych kie​ru​n ek był zgod​n y z do​m i​n u​ją​cym wia​t rem, ta wy​da​w a​ła się ce​lo​w o zbu​do​w a​n a tak, że​by bocz​n y wiatr utrud​n iał lą​do​w a​n ie. Żad​n a z tych rze​czy nie mia​ła jed​n ak zna​cze​n ia. Sil​n ik nie dzia​łał, zmie​rza​łem więc tyl​ko i wy​łącz​n ie w dół. Rzu​ca​jąc okiem na wskaź​n i​ki, za​uwa​ż y​łem, że tem​pe​ra​t u​ra sil​n i​ka, zwa​n a FTIT (Fan Tur​bi​n e In​let Tem​pe​ra​t u​re, tem​pe​ra​t u​ra przed tur​bi​n ą) sko​czy​ła w czer​w o​n y za​kres. Nie​do​brze. Hy​drau​li​ka i elek​t ry​ka by​ły jed​n ak w po​rząd​ku, co ozna​cza​ło, że ukła​dy ste​ro​w a​n ia lo​t em dzia​ła​ły i wciąż mo​głem fi​z ycz​n ie ste​ro​w ać od​rzu​t ow​cem. 06:02:22. Po​czu​łem pło​n ą​cy olej. W sa​m o​lo​cie z po​n ad trze​m a ty​sią​ca​m i li​t rów naf​t y lot​n i​czej i pod​‐ wie​szo​n y​m i po​ci​ska​m i to bar​dzo zła wia​do​m ość. Wskaź​n ik ci​śnie​n ia ole​ju, w my​śliw​cu war​t ym czter​dzie​ści mi​lio​n ów do​lców, był wiel​ko​ści mo​n e​t y, mu​sia​łem więc zmru​ż yć oczy, że​by go doj​‐ rzeć. Ci​śnie​n ie by​ło ni​skie. Nie ze​ro​w e, ale znacz​n ie po​n i​ż ej nor​m al​n e​go. Je​śli rze​czy​w i​ście wy​buchł po​ż ar, mu​sia​łem wy​łą​czyć sil​n ik al​bo się ka​t a​pul​t o​w ać. Ani jed​n a, ani dru​ga moż​li​w ość do mnie nie prze​m a​w ia​ła. Mo​głem też po​cią​gnąć prze​pust​n i​cę z po​w ro​t em w BIEG JA​ŁO​WY, po​szy​bo​w ać w kie​run​ku dro​gi star​t o​w ej i mieć na​dzie​ję, że sa​m o​lot nie wy​buch​n ie. Ob​ra​ca​jąc się, że​by spoj​rzeć za ogon, za​uwa​ż y​łem, że pło​n ą​cy sil​n ik nie dy​m i – cho​ciaż ty​le do​bre​go. Kie​dy wi​sia​łem tak gło​w ą w dół, a na twarz opa​dał mi kurz z pod​ło​gi ka​bi​n y – ja​kieś ty​siąc sześć​set me​t rów nad ba​z ą lot​‐ ni​czą w środ​ku Egip​t u – prze​m knę​ła mi myśl, że nie jest tak źle. Skrzy​dło nie od​pa​dło, nie do​‐ sta​łem po​ci​sku pro​sto w dy​szę sil​n i​ka nad te​ry​t o​rium nie​przy​ja​cie​la, praw​da? Taa. Nie pa​t rząc w dół, się​gną​łem do le​w ej kon​so​li przy ko​la​n ie, unio​słem osło​n ę ochron​n ą prze​‐ łącz​n i​ka i włą​czy​łem EPU (emer​gen​cy po​w er unit, awa​ryj​n e urzą​dze​n ie za​si​la​ją​ce). Zza mo​je​go fo​t e​la od ra​z u za​w i​bro​w a​ło mia​ro​w e „WRRRRR” – na szczę​ście dzia​ła​ło. W przy​pad​ku awa​rii lub wy​łą​cze​n ia sil​n i​ka przez pi​lo​t a, EPU za​pew​n ia​ło istot​n e za​si​la​n ie in​sta​la​cji hy​drau​licz​n ych, ukła​dów ste​ro​w a​n ia lo​t em i ra​dio​sta​cji. Był jesz​cze JFS (Jet Fu​e l Star​t er, za​płon​n ik pa​li​w a od​‐ rzu​t o​w e​go) – ma​ły sil​n ik tur​bi​n o​w y, któ​re​go wał prze​bie​gał przez prze​kład​n ię i łą​czył się z sil​‐ ni​kiem sa​m o​lo​t u. Po wtry​śnię​ciu mie​szan​ki sprę​ż o​n e​go po​w ie​t rza i nie​z mier​n ie tru​ją​cej cie​czy o na​z wie hy​dra​z y​n a, tur​bi​n a sil​n i​ka sa​m o​lo​t u roz​krę​ca​ła się, ini​cju​jąc se​kwen​cję za​pło​n u. Umoż​li​w ia​ło to uru​cho​m ie​n ie sil​n i​ka bez po​t rze​by sto​so​w a​n ia sta​rych nie​po​ręcz​n ych wóz​ków roz​ru​cho​w ych, któ​re wi​dać obok star​szych ty​pów od​rzu​t ow​ców. 06:02:26.

Do​kład​n ie w tym mo​m en​cie spod fo​t e​la wy​rzu​ca​n e​go roz​szedł się gwał​t ow​n y wstrząs, prze​cho​dząc przez sie​dzi​sko, do mo​je​go krę​go​słu​pa. Po​w ró​ci​łem do po​ło​ż e​n ia po​z io​m e​go, za​‐ mru​ga​łem, gdy kurz opa​dał z po​w ro​t em na pod​ło​gę. Prze​chy​la​jąc się na le​w e skrzy​dło, bo pi​lo​ci my​śliw​ców wo​lą pa​t rzeć w le​w o, spoj​rza​łem w dół na lot​n i​sko. By​łem za wy​so​ko i za bli​sko. Lek​ko opusz​cza​jąc nos, za​krę​ci​łem pod ką​t em w pra​w o, tak więc mo​głem pa​t rzeć na dro​gę star​t o​w ą z le​w ej. Zer​ka​jąc z uko​sa spod przy​m ru​ż o​n ych po​w iek ośle​pio​n ych po​ran​n ym słoń​‐ cem, spoj​rza​łem na przy​rzą​dy sil​n i​ko​w e. EPU za​pew​n ia​ło mi​n i​m al​n e ci​śnie​n ie hy​drau​licz​n e i dość ener​gii elek​t rycz​n ej, że​by ukła​dy ste​ro​w a​n ia lo​t em dzia​ła​ły. Po​z a tym wszyst​ko wy​glą​‐ da​ło źle. Na wy​so​ko​ści ty​sią​ca pię​ciu​set me​t rów nad dro​gą star​t o​w ą, o 06:02:30, włą​czy​łem mi​kro​f on. – Wie​ż a Ba​n i Su​w ajf… Wie​ż a Ba​n i… MA​KO 4,1… Znaj​do​w a​łem się te​raz mniej wię​cej pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra na po​łu​dnio​w y za​chód od lot​n i​ska, w sze​ro​kim płyt​kim za​krę​cie z opa​da​n iem. Le​cia​łem zu​peł​n ie na wy​czu​cie. Od​le​głość i wy​so​‐ kość… od​le​głość i wy​so​kość. Wie​dzia​łem, gdzie mu​szę się zna​leźć, a mo​je rę​ce sta​ra​ły się mnie tam za​brać. Lą​do​w a​n ie z ze​rwa​n iem pło​m ie​n ia w sil​n i​ku by​ło so​lid​n ą czę​ścią szko​le​n ia nie​bo​‐ jo​w e​go na F-16. Ćwi​czy​li​śmy tę tech​n i​kę wie​lo​krot​n ie, w dzień i w no​cy, przy każ​dej po​go​dzie i w róż​n ych po​ło​ż e​n iach w prze​strze​n i. Lecz pod​czas szko​le​n ia gdzieś z ty​łu gło​w y ko​ła​t a​ła się myśl, że je​śli to​t al​n ie spar​t o​lę spra​w ę, mój sil​n ik wciąż dzia​ła i nie roz​bi​ję się ani się nie ka​t a​‐ pul​t u​ję. Nie tym ra​z em. Choć sil​n ik wciąż dzia​łał, śmier​dzia​ło co​raz bar​dziej. Wie​dzia​łem, że nie dam ra​dy za​w ró​cić i spró​bo​w ać jesz​cze raz. Sta​ra​łem się nie my​śleć o nie​udol​n ych me​cha​n i​kach z Egip​skich Wojsk Lot​n i​czych. Pod sto​pa​m i mia​łem ty​sią​ce wi​ru​ją​cych ło​pa​t ek tur​bin, mi​lio​n y pro​ce​sów mi​kro​spa​la​n ia i ki​lo​m e​t ry rur, prze​w o​dów i prze​w o​dów elek​t rycz​n ych. A wszyst​kie na​pra​w ia​li Ara​bo​w ie, któ​rzy na ogół nie umie​li czy​t ać we wła​snym ję​z y​ku, a co do​pie​ro wer​t o​‐ wać gru​be na pięt​n a​ście cen​t y​m e​t rów in​struk​cje na​pi​sa​n e tech​n icz​n ym an​giel​skim. Ko​lej​n y po​w ód, dla któ​re​go nie chcia​łem pró​bo​w ać uży​w a​n ia fo​t e​la wy​rzu​ca​n e​go. – Co ja tu ro​bię, do cho​le​ry… – wy​m am​ro​t a​łem, wy​ko​n u​jąc becz​kę i wy​rów​n u​jąc lot. Utrzy​‐ my​w a​łem oko​ło czte​ry​stu sześć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i opa​da​łem ze sta​łą pręd​ko​‐ ścią. Od​rzu​t ow​ce nie szy​bu​ją za do​brze. Wskaź​n ik po​ka​z y​w ał ze​ro​w e ci​śnie​n ie ole​ju, a ka​bi​n a śmier​dzia​ła jak fryt​kow​n i​ca. Ale jak do​t ąd nie by​ło wi​dać żad​n e​go dy​m u. O 06:02:34 opu​ści​łem dźwi​gnię wy​pusz​cza​n ia pod​w o​z ia i z pew​n ym opóź​n ie​n iem po​czu​łem dwa „stuk​n ię​cia”. Przy​glą​da​jąc się lamp​kom sy​gna​li​z u​ją​cym po​ło​ż e​n ie pod​w o​z ia sa​m o​lo​t u, za​‐ uwa​ż y​łem tyl​ko dwie. Nie wy​pu​ści​łem pod​w o​z ia przed​n ie​go. Za​je​bi​ście. Ale przy​n aj​m niej wie​‐ ża po​sta​n o​w i​ła się obu​dzić: – Mah​h​ko… Mah​h​ko… tu​t ej wie​sza Ba​n i… wzy​w ah​łeś? – Egip​cja​n in brzmiał sen​n ie. Prze​łkną​łem i ode​t chną​łem głę​bo​ko. – MA​KO 4,1… Iden​t y​f i​ka​t or ba​z y… Sy​t u​a cja awa​ryj​n a – od​par​łem spo​koj​n ie. No bo na​w et w Egip​cie trze​ba trzy​m ać fa​son. By​łem te​raz ja​kieś trzy ki​lo​m e​t ry na po​łu​dnio​w y za​chód od dro​gi star​t o​w ej, na wy​so​ko​ści dzie​w ię​ciu​set me​t rów, i wciąż bez przed​n ie​go pod​w o​z ia. „Pom​po​w a​łem” dźwi​gnią kil​ka ra​z y, że​by je wy​pu​ścić, jed​n ak lamp​ka wciąż się nie świe​ci​ła. Mó​w i się „trud​n o”. Opusz​cza​jąc nos sa​‐ mo​lo​t u, że​by utrzy​m ać przy​spie​sze​n ie, za​cie​śni​łem za​kręt i wy​sze​dłem z nie​go w po​bli​ż u dro​gi

star​t o​w ej, przy​pra​w ia​jąc kon​t ro​le​ra z wie​ż y o atak pa​n i​ki. – Mah​h​ko… CO? – krzyk​n ął. Ara​bo​w ie ogól​n ie nie sły​n ą z umie​jęt​n o​ści za​cho​w a​n ia spo​ko​ju, opa​n o​w a​n ia i kon​t ro​li nad so​bą. – Po​w tiiiż… mahsz… mish’kil​lah? – w pa​n i​ce prze​rzu​cił się na arab​ski, choć nie mam po​ję​cia, czym się tak go​rącz​ko​w ał. To ja mia​łem nie​z ły pasz​t et, jak to mó​w ią. Że​by mu po​m óc, od​po​‐ wie​dzia​łem po arab​sku: – Aiwa ha​b i​b i… MA​KO je​no​ob harb… in​te​en ki​lo – a że​byś wie​dział… MA​KO na po​łu​dnio​w ym za​cho​dzie, trzy ki​lo​m e​t ry. Gdy ope​ra​t or wy​rzu​cał z sie​bie po​t ok ma​szy​n o​w e​go arab​skie​go i an​giel​skie​go, po pro​stu zmniej​szy​łem gło​śność. I tak nie mógł mi po​m óc, a ja mia​łem in​n e pro​ble​m y. Lą​do​w a​n ie na dwóch ko​łach mnie nie za​bi​je, chy​ba że oka​ż ę się zu​peł​n ym głą​bem, a ma​jąc przed so​bą pa​rę ki​lo​m e​t rów be​t o​n u, nie by​łem bez szans. Sku​pi​łem się wy​łącz​n ie na tym, gdzie chcę przy​z ie​‐ mić, czy​li na tak zwa​n ym punk​cie ce​lo​w a​n ia, i na pręd​ko​ści lo​t u. Je​śli bę​dę le​ciał zbyt wol​n o, spóź​n ię się i zgi​n ę, a je​ż e​li za szyb​ko – skoń​czy mi się dro​ga star​t o​w a i roz​bi​ję się w pia​chu. W tej sy​t u​a cji mo​głem zwol​n ić al​bo się roz​pę​dzić, wy​ko​rzy​stu​jąc tyl​ko wy​so​kość, a bez sil​n i​ka wy​ż ej już bym się nie wzniósł. „Iden​t y​f i​ka​t or ba​z y” to usta​lo​n a po​z y​cja w stan​dar​do​w ym sche​m a​cie lą​do​w a​n ia F-16 z ze​‐ rwa​n ym pło​m ie​n iem w sil​n i​ku. Ozna​cza​ła, że by​łem w od​le​gło​ści od pół​t o​ra do czte​rech i pół ki​lo​m e​t ra, na wy​so​ko​ści mniej wię​cej sze​ściu​set me​t rów i że​by wy​lą​do​w ać, usta​w ia​łem się rów​‐ no​le​gle z osią dro​gi star​t o​w ej. Mia​łem przy​z wo​itą po​z y​cję. Od​po​w ied​n ią od​le​głość i pręd​kość lo​‐ tu, że​by to zro​bić, no i wy​star​cza​ją​co dłu​gą dro​gę star​t o​w ą, że​by się za​t rzy​m ać. Ode​t chną​łem, i po raz dru​gi po​czu​łem, że mam spo​re szan​se, że​by to prze​ż yć. Wte​dy zo​ba​czy​łem dym. Z prze​w o​dów kli​m a​t y​z a​cji wy​le​cia​ły sza​re smuż​ki. Mo​je źre​n i​ce prze​ska​ki​w a​ły w tę i z po​‐ wro​t em mię​dzy zie​m ią a dy​m em. W tej chwi​li sku​pie​n ie nie na tym, co trze​ba, rów​n a​ło się śmier​ci. Zresz​t ą… nie​raz pa​ra wod​n a z in​sta​la​cji kli​m a​t y​z a​cji wy​glą​da​ła jak dym. Ty​le tyl​ko, że pa​ra wod​n a się nie pa​li, a to coś śmier​dzia​ło okrop​n ie. Re​a gu​jąc bły​ska​w icz​n ie, po​cią​gną​łem prze​pust​n i​cę za ogra​n icz​n ik w po​ło​ż e​n ie OD​CIĘ​CIE i od ra​z u usły​sza​łem, jak sil​n ik za​m ie​ra. W ka​bi​n ie za​pa​dła zło​w iesz​cza ci​sza, nie li​cząc iry​t u​ją​‐ ce​go mo​n o​t on​n e​go ję​ku Zrzę​dli​w ej Zu​z y i od​gło​su po​w ie​t rza opły​w a​ją​ce​go owiew​kę. – OSTRZE​Ż E​N IE-OSTRZE​Ż E​N IE… OSTRZE​Ż E​N IE-OSTRZE​Ż E​N IE… Tak, tak… wiem. By​ła 06:02:40. Oko​ło dwóch i pół ki​lo​m e​t ra od pro​gu dro​gi star​t o​w ej zsze​dłem po​n i​ż ej ty​sią​ca trzy​stu me​‐ trów, zwal​n ia​jąc do czte​ry​stu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Mia​łem su​cho w gar​dle, a rę​ce wil​got​n e od po​t u, gdy spoj​rza​łem przez HUD. Da​le​ko, gdzieś na środ​ku lot​n i​ska, doj​rza​łem po​ran​n e słoń​ce bły​ska​ją​ce na szy​bach okien wie​ż y kon​t ro​li lo​t ów. Po dro​dze ko​ło​w a​n ia pę​dzi​ło kil​ka po​‐ jaz​dów z mi​ga​ją​cy​m i świa​t ła​m i, wzbi​ja​jąc bliź​n ia​cze brą​z o​w e chmu​ry py​łu. To mnie za​sko​czy​ło. Nie wie​dzia​łem, że mie​li tu ja​kąś lot​n i​sko​w ą straż po​ż ar​n ą. Usta​w ia​jąc ma​ły zie​lo​n y znacz​n ik to​ru lo​t u FPM (fli​ght path mar​ker) w jed​n ej li​n ii z bia​ły​m i li​n ia​m i ho​ry​z on​t u, za​uwa​ż y​łem, że dym znikł. To do​brze. Nie​ste​t y mo​je przed​n ie pod​w o​z ie wciąż by​ło wcią​gnię​t e, co mnie zmar​t wi​ło. Ścią​ga​jąc lek​ko drą​ż ek na sie​bie, po​z wo​li​łem od​rzu​‐

tow​co​w i wznieść się tro​chę i osią​gnąć trzy​sta pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Cza​sem pod​‐ wo​z ie przed​n ie nie wy​pusz​cza​ło się z po​w o​du zbyt du​ż ej pręd​ko​ści lo​t u. Nic to jed​n ak nie da​ło, a gdy ste​ry sta​ły się nie​czu​łe, z po​w ro​t em opu​ści​łem nos, że​by na​brać nie​co pręd​ko​ści. Wciąż utrzy​m u​jąc ma​ły FPM przy​szpi​lo​n y do dro​gi star​t o​w ej – prze​szy​bo​w a​łem po​n ad jej pro​giem. Gdy zie​m ia za​czę​ła się zbli​ż ać, wy​ko​n a​łem de​li​kat​n e pod​n ie​sie​n ie no​sa sa​m o​lo​t u, zwa​n e „wy​rów​n a​n iem przed przy​z ie​m ie​n iem” i utrzy​m y​w a​łem sa​m o​lot po​n ad be​t o​n em. Wte​dy usły​sza​łem ko​lej​n e stuk​n ię​cie – przed​n ie pod​w o​z ie w koń​cu się wy​su​n ę​ło. Nie od​ry​w a​jąc wzro​ku od dro​gi star​t o​w ej, wpa​t ry​w a​łem się w ostat​n ie kil​ka me​t rów przy gwał​t ow​n ie ma​le​ją​‐ cej pręd​ko​ści. De​li​kat​n ie prze​chy​la​jąc się z ko​ła na ko​ło, my​śli​w iec wy​lą​do​w ał z ty​po​w ym dla F16 chy​bo​t em. Trzy​m a​łem nos sa​m o​lo​t u po​n ad zie​m ią, pod​czas gdy dro​ga star​t o​w a prze​m y​ka​ła obok. Przy pra​w ie dwu​stu ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę opu​ści​łem nos i skrzy​w i​łem się, gdy ko​ło do​‐ tknę​ło zie​m i. Na więk​szo​ści dróg star​t o​w ych trud​n o by​ło​by się za​t rzy​m ać bez sil​n i​ka wspo​m a​‐ ga​ją​ce​go in​sta​la​cję ha​m ul​co​w ą, lecz ta by​ła tak dłu​ga, że nie mia​łem obaw. Przez kil​ka se​kund po​z wo​li​łem F-16 swo​bod​n ie wy​t ra​cać pręd​kość, a po​t em płyn​n ie na​ci​sną​łem ha​m ul​ce, że​by cał​‐ ko​w i​cie za​t rzy​m ać sa​m o​lot. O 06:03:07 my​śli​w iec wy​ha​m o​w ał dwie​ście me​t rów od koń​ca dro​gi star​t o​w ej. Sie​dzia​łem w nim przez kil​ka chwil, wpa​t ru​jąc się przed sie​bie. Mo​je no​gi wciąż moc​n o wci​ska​ły pe​da​ły ste​‐ ru kie​run​ku, a rę​ce na​dal moc​n o trzy​m a​ły drą​ż ek i prze​pust​n i​cę. Od cza​su gdy zwol​n i​łem ha​‐ mul​ce do star​t u, mi​n ę​ła mi​n u​t a i trzy​dzie​ści se​kund. Pięć​dzie​siąt sześć se​kund, od​kąd sil​n ik po​‐ sta​n o​w ił się po​psuć. Się​ga​jąc przed sie​bie, włą​czy​łem ha​m u​lec po​sto​jo​w y, a po​t em od​pią​łem le​w ą stro​n ę ma​ski tle​n o​w ej. Kła​dąc gło​w ę na opar​ciu fo​t e​la, spoj​rza​łem w gó​rę przez owiew​kę na błę​kit​n e nie​bo i pięk​n y świt, któ​ry o ma​ły włos nie był mo​im ostat​n im. Tro​chę da​lej, z le​w ej, po​jaz​dy ra​t un​ko​‐ we ko​le​ba​ły się w mo​im kie​run​ku. Po​w o​li wy​pu​ści​łem po​w ie​t rze. Wy​łą​cza​jąc awa​ryj​n e za​si​la​n ie, unio​słem osło​n ę ka​bi​n y, zdją​łem hełm z gło​w y i po​ło​ż y​łem go na HUD-zie, a wte​dy ude​rzy​ła mnie fa​la cie​płe​go egip​skie​go po​w ie​t rza. Ży​z na zie​m ia, pył i lek​ki za​pach pa​lą​cych się śmie​ci. Uśmiech​n ą​łem się pół​gęb​kiem, wy​cie​ra​jąc twarz. Dziw​n iej już być nie mo​ż e. I znów po​w i​n ie​n em był wie​dzieć, że to głu​pie my​śle​n ie. Wyj​rza​łem po​z a ra​m ę wia​t ro​chro​n u – po pra​w ej stro​n ie zo​ba​czy​łem sta​ru​t eń​kie​go wie​śnia​ka, sto​ją​ce​go nie​ca​łe trzy​dzie​ści me​t rów od sa​m o​lo​t u. Gdy​by to by​ło w ame​ry​kań​skiej ba​z ie lot​n i​czej, w ży​ciu by się tu nie do​stał. A na​‐ wet je​śli – le​ż ał​by te​raz mar​t wy. Tym​cza​sem stał so​bie w pia​chu, obok dro​gi star​t o​w ej, naj​w y​‐ raź​n iej prze​szedł przez dziu​ry w ogro​dze​n iu. Miał twarz ni​czym ro​dzy​n ek i ciem​n e głę​bo​ko osa​dzo​n e oczy. No​sił wy​t ar​t e san​da​ły i brud​n ą bia​łą ga​la​b i​ję, ko​szu​lę do ko​stek. Obok nie​go stał osioł, na​w et bar​dziej wy​chu​dzo​n y niż on sam. Obaj pa​t rzy​li na mnie. Po​m y​śla​łem póź​n iej, że ta sce​n a to był Egipt w pi​guł​ce. Bu​do​w ać dro​gi star​t o​w e dłu​go​ści kil​‐ ku ki​lo​m e​t rów to po​t ra​f ią, ale że​by po​w strzy​m ać sta​rych chło​pów przed wcho​dze​n iem na nie, to ich prze​ra​sta. Stać ich na my​śliw​ce od​rzu​t o​w e za czter​dzie​ści mi​lio​n ów do​lców, ale nie po​t ra​‐ fią dbać o ich spraw​n ość. Jed​n ak wte​dy do​słow​n ie od​ję​ło mi mo​w ę. Wy​lą​do​w a​łem wła​śnie F-16 z nie​dzia​ła​ją​cym sil​n i​kiem, ura​t o​w a​łem i je​go, i sie​bie, a tu pro​szę – ga​pię się na pysk osła.

Sie​dzia​łem so​bie, pot pa​ro​w ał, a sy​re​n y alar​m o​w e wy​ły co​raz gło​śniej. Tym​cza​sem wie​‐ śniak, jak gdy​by ni​g​dy nic, po​czła​pał przed mo​im od​rzu​t ow​cem, pro​w a​dząc wy​li​n ia​łe zwie​rzę. Gdy mnie mi​ja​li, osioł uniósł ogon i ze​srał się na dro​gę star​t o​w ą. Sta​rzec obej​rzał się na mnie i bar​dzo wy​m ow​n ie po​krę​cił gło​w ą. Osioł chy​ba też. Ka​rie​ra ofi​ce​ra lot​n ic​t wa tak​t ycz​n e​go to wiecz​n a tu​łacz​ka. Woj​sko​w a lo​gi​ka za​kła​da, że zmu​sza​n ie ko​goś, że​by co dwa, trzy la​t a zbie​rał ma​n at​ki i za​czy​n ał od po​cząt​ku gdzie in​dziej, jest świet​n ym po​m y​słem. To rze​czy​w i​ście da​je du​ż e do​świad​cze​n ie w dia​m e​t ral​n ie róż​n ych śro​do​w i​skach, i ta​ki chy​ba jest cel. Przy oka​z ji czło​w iek na​bie​ra też nie​z łej wpra​w y w prze​pro​‐ wadz​kach i sprze​da​ż y do​m ów. Mo​ja ka​rie​ra ope​ra​cyj​n a wią​z a​ła się z za​gra​n i​cą i te​go chcia​łem się trzy​m ać. Nie mia​łem żad​n ych zo​bo​w ią​z ań – cze​m u więc nie zo​ba​czyć świa​t a? W Niem​czech by​ło su​per, lecz nad​szedł czas, że​by odejść. Ame​ry​kań​skie Woj​ska Lot​n i​cze uzna​ły więc, że mło​dy pi​lot-in​struk​t or z do​‐ świad​cze​n iem bo​jo​w ym w jed​n o​st​ce li​n io​w ej do​sko​n a​le nada się na… pi​lo​t a szkol​n ych od​rzu​‐ tow​ców w Tek​sa​sie. Mia​łem od​m ien​n e zda​n ie. I to bar​dzo. Roz​pacz​li​w ie szu​ka​jąc al​t er​n a​t y​w y, od​kry​łem tro​chę sza​lo​n ych i eg​z o​t ycz​n ych kie​run​ków wy​m ia​n y za​gra​n icz​n ej do​stęp​n ych dla pi​lo​t ów my​śliw​skich. W ra​m ach tych pro​gra​m ów wy​sy​ła​‐ no ame​ry​kań​skich in​struk​t o​rów do po​m o​cy sprzy​m ie​rzo​n ym woj​skom lot​n i​czym, któ​re za​ku​pi​‐ ły F-16. Mia​łem ko​le​gów, któ​rzy po​le​cie​li do Gre​cji, Por​t u​ga​lii i Tur​cji. Je​den cho​ler​n y szczę​ściarz wy​lą​do​w ał na wy​spie Ba​li z In​do​n e​z yj​ski​m i Woj​ska​m i Lot​n i​czy​m i i dziew​czy​n a​m i w spód​n icz​‐ kach z tra​w y. Że​by utrzeć mi no​sa, przy​sy​łał stam​t ąd pocz​t ów​ki. Ja tra​f i​łem do Egip​t u. Tak czy owak, by​łem za​chwy​co​n y. Kra​ina fa​ra​onów i Do​li​n a Kró​lów. Uczy​łem się o tym wszyst​kim na za​ję​ciach z ar​chi​t ek​t u​ry, a te​raz mia​łem szan​sę zo​ba​czyć to na wła​sne oczy. Pi​‐ ra​m i​dy i nur​ko​w a​n ie. I co naj​w aż​n iej​sze, nie mu​sia​łem szko​lić pi​lo​t ów-uczniów w akro​ba​cji dla ja​kichś służ​bi​stów z za​t war​dze​n iem z do​w ódz​t wa szko​le​n ia w Tek​sa​sie. W 1992 nie by​ło ta​kich nie​po​ko​jów, z ja​ki​m i Egipt bo​ry​ka się dzi​siaj. Ho​sni Mu​ba​rak rzą​dził nie​po​dziel​n ie, a woj​sko pa​n o​w a​ło nad wszyst​kim. Ja​kieś pół mi​lio​n a żoł​n ie​rzy by​ło w czyn​n ej służ​bie, a dru​gie ty​le po​z o​sta​w a​ło w re​z er​w ie. Egip​skie Woj​ska Lot​n i​cze by​ły czwar​t ym naj​‐ więk​szym od​bior​cą F-16 na świe​cie. Ofi​ce​ro​w ie, szcze​gól​n ie pi​lo​ci my​śliw​ców, ży​li tam jak kró​‐ lo​w ie. Sta​n y Zjed​n o​czo​n e co ro​ku prze​ka​z y​w a​ły Egip​t o​w i po​n ad mi​liard do​la​rów po​m o​cy, przez co ame​ry​kań​scy ofi​ce​ro​w ie by​li tam po​dwój​n ie mi​le wi​dzia​n i. Egip​skie wła​dze ze szcze​gól​n ą uwa​gą ob​ser​w o​w a​ły woj​n ę nad Za​t o​ką Per​ską. Dłu​go dys​ku​‐ to​w a​ły o tym, któ​re su​per​m o​car​stwo ma lep​sze uzbro​je​n ie, szko​le​n ie i ka​drę. Woj​sko irac​kie w du​ż ej czę​ści by​ło szko​lo​n e i wy​po​sa​ż a​n e przez So​w ie​t ów, a mi​m o to Ame​ry​ka​n ie roz​bi​li je w nie​ca​łe dzie​w ięć​dzie​siąt dni. Si​ły zbroj​n e Sad​da​m a bu​dzi​ły po​w szech​n y strach na Bli​skim Wscho​dzie, przy​n aj​m niej u Ara​bów. Ja​ko na​si sprzy​m ie​rzeń​cy Egip​cja​n ie by​li prze​szczę​śli​w i, że mło​dzi we​t e​ra​n i walk (ta​cy jak ja) bę​dą szko​lić ich pi​lo​t ów. To by​ła część pro​gra​m u PE​A CE VEC​TOR (PV), w ra​m ach któ​re​go „wy​po​ż y​cza​n o” so​jusz​n i​‐ czym rzą​dom za​gra​n icz​n ym ka​drę lot​n ic​t wa tak​t ycz​n e​go, by ta słu​ż y​ła im po​m o​cą tech​n icz​n ą

i szko​le​n io​w ą. Sta​n y Zjed​n o​czo​n e by​ły i są naj​w ięk​szym świa​t o​w ym eks​por​t e​rem bro​n i – to biz​n es wart pra​w ie dwa​dzie​ścia mi​liar​dów do​la​rów rocz​n ie. By​łem więc w za​sa​dzie na​jem​n i​‐ kiem na usłu​gach rzą​du. Po kil​ku szko​le​n iach an​t y​t er​ro​ry​stycz​n ych i kur​sie ję​z y​ko​w ym, przy​dzie​lo​n o mnie do Biu​ra Współ​pra​cy Woj​sko​w ej w Egip​cie. Am​ba​sa​da USA opła​ca​ła nam pięk​n e miesz​ka​n ie w Mah​di – luk​su​so​w ej dziel​n i​cy Ka​iru. Wy​strój był stan​dar​do​w y, czy​li mar​m ur i zie​m i​ste bar​w y, ale miesz​‐ ka​n ie by​ło bar​dzo ład​n e i do​stęp​n e za​w sze, gdy mie​li​śmy ocho​t ę wy​brać się do mia​sta. W ra​m ach PE​A CE VEC​TOR III wy​sła​n o mnie do Ba​n i Su​w ajf w oa​z ie Fa​jum, by​łej ba​z y MiG-ów i bom​bow​ców, po​ło​ż o​n ej ja​kieś sto ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie od Ka​iru. W sta​ro​ż yt​n ym Egip​cie miej​sce to zwa​n o Cro​co​di​lo​po​lis, lecz nie​ste​t y za​n im ja tam do​t ar​łem, wszyst​kie kro​ko​‐ dy​le już daw​n o znik​n ę​ły. Pod​od​dzia​ły PV roz​m iesz​czo​n o tak​ż e w Ka​irze, Alek​san​drii i Jiy​a n​klis (nad Ka​n a​łem Su​e skim). W ich skład wcho​dzi​li zwy​kle dwaj pi​lo​ci, ofi​cer tech​n icz​n y i kil​ku star​‐ szych sier​ż an​t ów – spe​cja​li​stów w swo​ich dzie​dzi​n ach. W każ​dym z tych miejsc sta​cjo​n o​w a​ło egip​skie skrzy​dło my​śliw​skie, obej​m u​ją​ce co naj​m niej dwie kom​plet​n e eska​dry. Wcie​lo​n o nas do miej​sco​w ych jed​n o​stek Egip​skich Wojsk Lot​n i​czych, któ​rym po​m a​ga​li​śmy we wszyst​kich aspek​t ach szko​le​n ia woj​sko​w e​go. Ba​n i Su​w ajf z po​cząt​ku mnie prze​ra​z i​ło, ale tyl​ko dla​t e​go, że przy​z wy​cza​iłem się do Nie​‐ miec. Po​z a god​n ym uwa​gi epi​z o​dem pod​czas woj​n y nad Za​t o​ką Per​ską, nie da​n e mi by​ło jesz​‐ cze zo​ba​czyć tych gów​n ia​n ych stron Bli​skie​go Wscho​du. Pa​t rząc z per​spek​t y​w y cza​su, to by​ło wspa​n ia​łe miej​sce. Ge​n e​ral Dy​n a​m ics zbu​do​w a​ło na te​re​n ie ba​z y lot​n i​czej obóz dla ame​ry​kań​‐ skiej ka​dry tech​n icz​n ej. Przy​po​m i​n ał ma​łą wio​skę – sta​ło tam oko​ło stu dom​ków, eu​f e​m i​stycz​‐ nie na​z y​w a​n ych wil​la​m i. W rze​czy​w i​sto​ści by​ły to par​t e​ro​w e chat​ki w sty​lu lat sześć​dzie​sią​t ych. Po​z a tym mie​li​śmy tam ta​kie atrak​cje, jak bo​iska do ba​se​bal​lu i siat​ków​ki, kor​t y te​n i​so​w e, oka​‐ za​ły ba​sen, a tak​ż e, rzecz ja​sna, bar z wan​n ą do go​rą​cych ką​pie​li. Po​dob​n ie jak Ame​ry​ka w cza​sach McCar​t hy’ego, któ​ra ba​ła się Związ​ku Ra​dziec​kie​go, Egipt cier​piał na po​w aż​n ą na​ro​do​w ą pa​ra​n o​ję zwią​z a​n ą z Izra​e lem. Ozna​cza​ło to, że każ​de skrzy​dło my​śliw​skie ope​ro​w a​ło we​dług in​n e​go sze​ścio​dnio​w e​go pla​n u lo​t ów, ma​ją​ce​go unie​m oż​li​w ić Izra​e l​czy​kom atak z za​sko​cze​n ia. Teo​re​t ycz​n ie. Izra​e l​skie lot​n ic​t wo zu​peł​n ie nic so​bie nie ro​‐ bi​ło z egip​skie​go sta​n u go​t o​w o​ści. Ba, pe​w ien izra​e l​ski pi​lot we​t e​ran, któ​re​go spo​t ka​łem, po​‐ wie​dział mi, że za​n im za​a ta​ko​w a​li Ba​n i Su​w ajf w 1973, prze​le​cie​li nad pa​sem star​t o​w ym w szy​ku „czte​rech pal​ców”, że​by dać Egip​cja​n om szan​sę na ukry​cie się w schro​n ach prze​ciw​‐ bom​bo​w ych. Tak czy owak, Egipt dys​po​n o​w ał czyn​n ie la​t a​ją​cy​m i my​śliw​ca​m i sie​dem dni w ty​‐ go​dniu, przez ca​ły rok (fakt, że za​rów​n o Egipt, jak i Izra​e l by​ły ame​ry​kań​ski​m i so​jusz​n i​ka​m i, naj​w y​raź​n iej ni​ko​m u w pro​gra​m ie PV nie prze​szka​dzał). Pierw​sze​go dnia egip​scy pi​lo​ci by​li przy​w o​ż e​n i z do​m ów w Ka​irze czy Alek​san​drii na po​kła​‐ dach C-130. Czte​ry na​stęp​n e dni zaj​m o​w a​ło szko​le​n ie. To ozna​cza​ło prze​w aż​n ie czte​ry pla​n o​‐ we lo​t y – zwa​n e „li​n ia​m i” – póź​n ym ran​kiem i ko​lej​n e czte​ry póź​n ym po​po​łu​dniem. W su​m ie osiem „li​n ii” w czte​ry dni. Dla po​rów​n a​n ia, ty​po​w a ame​ry​kań​ska eska​dra my​śliw​ska po​w in​n a wy​la​t y​w ać od dzie​się​ciu do dwu​n a​stu „li​n ii” ran​kiem, a po​t em od ośmiu do dzie​się​ciu po po​łu​‐ dniu lub w no​cy. O ile ame​ry​kań​scy pi​lo​ci skru​pu​lat​n ie pla​n u​ją każ​dą mi​sję i po​t em szcze​gó​ło​‐ wo ją oma​w ia​ją (cza​sem trwa to na​w et sześć go​dzin), o ty​le egip​skie od​pra​w y by​ły bar​dziej w sty​lu zen. Nie mie​li za​t em szcze​gól​n ie na​pię​t e​go roz​kła​du za​jęć, a szó​ste​go dnia C-130 za​‐

bie​rał ich z po​w ro​t em do do​m u na czte​ro​dnio​w y week​e nd. Po​t em dzie​się​cio​dnio​w y cykl się po​‐ wta​rzał. Li​cząc pod​od​dział woj​sko​w y i cy​w il​n ych wy​ko​n aw​ców, w obo​z ie zbu​do​w a​n ym dla stu pięć​‐ dzie​się​ciu osób miesz​ka​ło ich mo​ż e ze trzy​dzie​ści. Nie by​ło żad​n ych dzie​ci i tyl​ko dwie żo​n y. Gra​li​śmy spo​ro w siat​kę, pły​w a​li​śmy i pich​ci​li​śmy czę​sto na wol​n ym po​w ie​t rzu. Nie​m al co dzień, póź​n ym po​po​łu​dniem, sia​da​li​śmy na da​chach i oglą​da​li​śmy za​cho​dzą​ce słoń​ce. Za​cho​dy by​ły tu na​praw​dę wi​do​w i​sko​w e. Żół​t e, po​m a​rań​czo​w e i zło​t e pa​sma wy​glą​da​ły ni​czym ostrza mie​czy wbi​t e w ho​ry​z ont. Sta​w a​ły się co​raz cień​sze, aż do chwi​li, gdy na sa​m ym koń​cu po​m a​‐ rań​czo​w y ogień gi​n ął na​gle w ciem​n o​ści. Ostat​n ie roz​pacz​li​w e pro​m y​ki strze​la​ły w gó​rę, roz​‐ pry​sku​jąc się na ró​ż o​w ych brzu​chach chmur, do​pó​ki i one nie zga​sły. Ry​t u​a ł ten umi​la​li​śmy so​‐ bie pi​ciem kok​t aj​lu z brzo​skwi​n io​w ej wód​ki z so​kiem po​m a​rań​czo​w ym, zwa​n e​go fuz​zy na​vel, do wtó​ru bar​dzo gło​śnej mu​z y​ki kla​sycz​n ej. Egip​cja​n ie pra​cu​ją​cy w obo​z ie mie​li nas za wa​ria​t ów. Zbie​ra​li się w grup​ki i po​ka​z y​w a​li nas pal​ca​m i, krę​cąc przy tym gło​w a​m i i mó​w iąc coś po ci​chu. Ja uwa​ż a​łem, że by​ło eks​t ra. Tak czy owak, ja​kieś sześć mie​się​cy po przy​jeź​dzie, pew​n e​go wcze​sne​go po​po​łu​dnia drze​‐ ma​łem so​bie aku​rat przy ba​se​n ie, gdy mo​ja ra​dio​sta​cja oso​bi​sta za​czę​ła skrze​czeć bar​dzo go​‐ rącz​ko​w ym, ko​śla​w ym an​giel​skim: – Ka​pi​t an Dan! Ka​pi​t an Dan… wie​le sa​m o​lot le​ci! „Wie​le sa​m o​lot”? Otwo​rzy​łem jed​n o oko i spoj​rza​łem spod zmru​ż o​n ej po​w ie​ki na ra​dio, za​sta​n a​w ia​jąc się, czy od​po​w ie​dzieć. Był dru​gi dzień ty​po​w e​go czte​ro​dnio​w e​go week​e n​du i nie dzia​ło się zu​peł​n ie nic. Nor​m al​n ie po​je​cha​li​by​śmy nad Mo​rze Czer​w o​n e, że​by po​n ur​ko​w ać, al​bo wy​bra​li​by​śmy się na pół​n oc, do Ka​iru, gdzie za​t rzy​m a​li​by​śmy się w apar​t a​m en​cie am​ba​sa​dy ame​ry​kań​skiej i zje​‐ dli coś przy​z wo​ite​go. Dru​gi pi​lot był jed​n ak na urlo​pie w Gre​cji, a ofi​cer tech​n icz​n y wró​cił do Sta​n ów, więc po pro​stu się re​lak​so​w a​łem, pra​cu​jąc nad na​praw​dę bo​ską opa​le​n i​z ną. Po​sta​n o​w i​łem zi​gno​ro​w ać to wo​ła​n ie, gdy na​gle usły​sza​łem cha​rak​t e​ry​stycz​n y głu​chy po​‐ mruk w od​da​li. Je​dy​n y w swo​im ro​dza​ju ryk, któ​ry wy​da​ją tyl​ko po​t ęż​n e sil​n i​ki my​śliw​ców. Otwo​rzy​łem oczy i spoj​rza​łem pro​sto w gó​rę. Dro​ga star​t o​w a znaj​do​w a​ła się ja​kieś pół​t o​ra ki​‐ lo​m e​t ra od miej​sca, w któ​rym le​ż a​łem. Kie​dy ha​łas wzmógł się na ty​le, że​by za​głu​szyć spa​n i​ko​‐ wa​n e​go kon​t ro​le​ra ru​chu lot​n i​cze​go, zo​ba​czy​łem je. Czte​ry F-16 w szy​ku „czte​rech pal​ców”, bez​błęd​n ie utrzy​m u​ją​ce po​z y​cję – ja​kiś metr je​den od dru​gie​go. Prze​le​cia​ły nad dro​gą star​t o​w ą i za​n ur​ko​w a​ły w kla​sycz​n ym za​krę​cie „na ży​let​kę”. Tyl​ko my​śliw​ce tak ro​bią, bo osią​ga​ją ja​kieś sze​ścio​krot​n e prze​cią​ż e​n ie i koń​czą wyj​ście z za​‐ krę​t u w kie​run​ku prze​ciw​n ym do te​go, z któ​re​go nad​le​cia​ły. Pro​w a​dzą​cy usta​w ił się z tra​w er​‐ sem na pro​gu dro​gi star​t o​w ej, pod​cho​dząc do lą​do​w a​n ia i zo​ba​czy​łem, że wy​pusz​cza pod​w o​z ie. Resz​t a zro​bi​ła to sa​m o, je​den po dru​gim, pod​czas gdy tam​t en przy​z ie​m ił i po​ko​ło​w ał wzdłuż osi dro​gi star​t o​w ej. Egip​cja​n ie tak nie la​t a​li. – Ka​pi​t an Dan! Wie​le sa​m o​lot… ty przyjść… pro​szę… – bie​dak nie​m al się po​pła​kał. Jak​by mie​li go oso​bi​ście ob​w i​n ić za tych nie​spo​dzie​w a​n ych go​ści. I pew​n ie go ob​w i​n i​li, zwa​ż yw​szy na woj​sko​w ą men​t al​n ość Egip​cjan. – Spo​ko, ha​b i​b i – od​par​łem. – Już idę. Wes​t chną​łem, rzu​ca​jąc spoj​rze​n ie w stro​n ę chłod​n e​go ba​se​n u. Gdy bie​głem truch​t em do

wil​li, dwa ko​lej​n e klu​cze prze​le​cia​ły na​de mną z ry​kiem i za​n ur​ko​w a​ły. Za​kła​da​jąc w po​śpie​chu kom​bi​n e​z on lot​n i​czy i bu​t y, zdą​ż y​łem jesz​cze wy​cią​gnąć z lo​dów​ki dwa sze​ścio​pa​ki pi​w a. Te​raz już się roz​ocho​ci​łem. Wie​le kra​jów la​t a​ło na F-16, a ci no​w i nie by​li z Egip​t u. Te​raz, po za​koń​‐ cze​n iu woj​n y nad Za​t o​ką Per​ską, gdy za​gro​ż e​n ie mi​n ę​ło, wie​lu na​szych sprzy​m ie​rzeń​ców z NA​TO wy​sy​ła​ło kon​t yn​gen​t y swo​ich my​śliw​ców do stre​f y „woj​n y”. Ci go​ście, po​m y​śla​łem, by​li praw​do​po​dob​n ie Ho​len​dra​m i al​bo Bel​ga​m i w dro​dze do Ara​bii Sau​dyj​skiej. Kim​kol​w iek by​li, za​w sze to ja​kaś od​m ia​n a – a od​m ia​n a każ​de​m u się przy​da. Śmi​gną​łem obok osłu​pia​łych straż​n i​ków przy bra​m ie i po​pę​dzi​łem bocz​n ą dro​gą w kie​run​ku wjaz​du do egip​skiej czę​ści ba​z y. Mi​n ą​łem kil​ku in​n ych straż​n i​ków w spodniach kha​ki i zno​szo​‐ nych te​n i​sów​kach. Roz​po​z na​jąc mnie i mój wóz, po​m a​cha​li i otwo​rzy​li mi bra​m ę, czy​li pod​n ie​‐ śli szla​ban zro​bio​n y z drew​n ia​n ej bel​ki po​ło​ż o​n ej na po​gię​t ych becz​kach po ole​ju i od​su​n ę​li się, że​bym mógł prze​je​chać. Przez otwar​t e okno wpa​da​ło cie​płe po​w ie​t rze zmie​sza​n e z mu​cha​m i i py​łem, a ja grza​łem na​przód. Ostat​n i sa​m o​lot zbli​ż ał się wła​śnie do po​dej​ścia koń​co​w e​go, miał wy​pusz​czo​n e pod​‐ wo​z ie i włą​czo​n e świa​t ła lą​do​w a​n ia. Z lek​kim dresz​czy​kiem zo​rien​t o​w a​łem się, że to ame​ry​‐ kań​skie F-16. Wszyst​kie my​śliw​ce ma​ją ozna​cze​n ia iden​t y​f i​ka​cyj​n e – ja​sne dla pi​lo​t ów, a dla la​ików wy​glą​da​ją​ce jak sta​ro​ż yt​n y he​t yc​ki. By​łem jesz​cze zbyt da​le​ko, że​by je od​czy​t ać, lecz ich umiej​sco​w ie​n ie na sta​t ecz​n i​ku pio​n o​w ym wska​z y​w a​ło, że to ame​ry​kań​skie my​śliw​ce. Pod​e ks​cy​t o​w a​n y, wci​sną​łem gaz do de​chy i przy​spie​szy​łem. Z ja​kie​goś nie​z ro​z u​m ia​łe​go po​‐ wo​du kra​w ęż​n ik na po​bo​czu był po​m a​lo​w a​n y na​prze​m ien​n ie co pół me​t ra raz na bia​ło, raz na czar​n o, przez co jaz​da po kil​ku drin​kach by​ła sur​re​a li​stycz​n ym prze​ż y​ciem. Czę​sto za​sta​n a​w ia​‐ łem się, ilu po​bo​ro​w ych i ile cza​su by​ło trze​ba, że​by po​kryć ty​m i pa​sa​m i ki​lo​m e​t ry be​t o​n u. Do​jeż​dża​jąc do głów​n e​go skrzy​ż o​w a​n ia w kształ​cie li​t e​ry „L”, skrę​ci​łem w pra​w o, w stro​n ę dro​gi star​t o​w ej. Sta​ło tam kil​ka du​ż ych sal sy​pial​n ych, w któ​rych no​co​w a​li za​t rzy​m u​ją​cy się tu pi​lo​ci. Te​raz by​ły pu​ste, za ni​m i zaś znaj​do​w a​ły się bu​dy dla żoł​n ie​rzy i po​bo​ro​w ych. Re​kru​t om nie po​z wa​la​n o opusz​czać ba​z y na week​e n​dy, więc ko​ło pięć​dzie​się​ciu z nich tło​czy​ło się te​raz przy dro​dze, pa​t rząc tę​pym wzro​kiem w kie​run​ku nie​spo​dzie​w a​n ych go​ści. Prze​m kną​łem obok kom​plek​su kwa​t e​ry głów​n ej, roz​po​z na​w al​n ej dzię​ki pal​m om dak​t y​lo​‐ wym po​sa​dzo​n ym na dzie​dziń​cu i od​n a​w ia​n ej co mie​siąc brą​z o​w o-ró​ż o​w ej ele​w a​cji. Wy​obraź​‐ cie so​bie rzy​gi roz​bry​z ga​n e na pu​sta​kach, a wszyst​ko bę​dzie ja​sne. Dro​ga pro​w a​dzi​ła pro​sto na „start”. Do za​chod​n ich kom​plek​sów woj​sko​w ych, a zwłasz​cza ame​ry​kań​skich baz lot​n i​czych, trud​n iej się do​stać niż do maj​t ek za​kon​n i​cy. Że​by przejść tyl​ko do głów​n ej ba​z y, po​t rze​ba ka​w ał​ka pla​sti​ku za​w ie​ra​ją​ce​go chip kom​pu​t e​ro​w y z hi​sto​rią two​je​go ży​cia, świa​dec​t wem zdro​w ia i cer​t y​f i​ka​t em bez​pie​czeń​stwa. Do​stęp do „star​t u” wy​m a​ga przej​‐ ścia przez wie​le bra​m ek, ka​m er ob​ser​w a​cyj​n ych oraz kon​t ak​t u z ko​lej​n y​m i go​ść​m i z bro​n ią i do​dat​ko​w ej iden​t y​f i​ka​cji. Bez wła​ści​w e​go do​ku​m en​t u koń​czy się z twa​rzą przy zie​m i i pi​sto​le​‐ tem w uchu. Tu jed​n ak po pro​stu je​cha​łem da​lej. Dro​ga star​t o​w a i dro​gi ko​ło​w a​n ia roz​po​star​ły się przede mną ni​czym par​king w Wal​ly World. Al​bo stan Okla​ho​m a. Bom​bow​ce Tu-16 so​w iec​kiej pro​duk​cji, któ​re nie​gdyś w tym miej​scu sta​cjo​n o​w a​ły, po​t rze​bo​w a​ły du​ż ej po​w ierzch​n i. Zwa​n e w ko​dzie NA​TO „Bad​ger” (Bor​suk) by​ły wy​so​kie na dwa pię​t ra, a roz​pię​t ość ich skrzy​deł wy​n o​si​ła trzy​dzie​ści czte​ry me​t ry. Po​t rze​bo​‐

wa​ły pół hek​t a​ra, że​by za​krę​cić pod​czas ko​ło​w a​n ia. Wła​ści​w ie był tu je​den wrak. Ze​pchnię​t y z dro​gi ko​ło​w a​n ia le​ż ał, rdze​w ie​jąc na słoń​cu. A obok nie​go my​śli​w iec MiG-21, któ​re​m u bra​ko​‐ wa​ło skrzy​dła. Tuż za ty​m i współ​cze​sny​m i ku​pa​m i zło​m u znaj​do​w a​ło się ogro​dze​n ie, za któ​‐ rym wzno​si​ła się ma​ła, lecz cał​ko​w i​cie au​t en​t ycz​n a pi​ra​m i​da Al-La​hun. Zbu​do​w a​n a pra​w ie czte​ry ty​sią​ce lat te​m u, by​ła w odro​bi​n ę lep​szym sta​n ie niż te dwa ro​syj​skie od​rzu​t ow​ce. Gdy skrę​ci​łem na dro​gę ko​ło​w a​n ia, zo​ba​czy​łem my​śliw​ce. Dwa​n a​ście F-16, je​den przy dru​‐ gim, tuż przy pół​n oc​n ym koń​cu dro​gi star​t o​w ej. By​ły pięk​n e – po​kry​t e świe​ż ym ciem​n o​sza​rym ka​m u​f la​ż em z ja​śniej​szą, zie​lo​n o-sza​rą pla​m ą wo​kół ka​bi​n y. Cha​rak​t e​ry​stycz​n a zło​t a owiew​ka lśni​ła w słoń​cu, a na ich ogo​n ach bły​ska​ły cu​dow​n e bia​łe świa​t ła stro​bo​sko​po​w e. Na koń​ców​kach skrzy​deł znaj​do​w a​ły się na​pro​w a​dza​n e na pod​czer​w ień po​ci​ski ra​kie​t o​w e po​w ie​t rze-po​w ie​t rze Si​de​w in​der, a pod skrzy​dła​m i wi​dać by​ło bia​łe gło​w i​ce za​bój​czych po​ci​sków da​le​kie​go za​się​gu AM​RA​A M. Każ​dy my​śli​w iec miał pod​w ie​szo​n e dwa zbior​n i​ki pod​skrzy​dło​w e o po​jem​n o​ści ty​‐ sią​ca czte​ry​stu li​t rów, a pod ka​dłu​bem pro​sto​kąt​n y za​sob​n ik wal​ki elek​t ro​n icz​n ej. By​ły czy​ste, mia​ły no​w e czar​n e opo​n y, a od​sło​n ię​t e me​t a​lo​w e czę​ści lśni​ły jak wy​po​le​ro​w a​n e. To ty​po​w e dla ame​ry​kań​skich my​śliw​ców od​rzu​t o​w ych, ale od pół ro​ku nie wi​dzia​łem żad​n e​go, a Egip​skie Woj​ska Lot​n i​cze nie mar​n o​w a​ły cza​su na ta​kie rze​czy. Gdy się zbli​ż y​łem, za​uwa​ż y​łem na każ​dym ogo​n ie wiel​ki błysz​czą​cy sym​bol „HL” i roz​po​‐ zna​łem 388. Skrzy​dło My​śliw​skie z ba​z y Wojsk Lot​n i​czych Hill w Utah. Ni​g​dy tam nie sta​cjo​n o​‐ wa​łem, lecz śro​do​w i​sko my​śliw​skie by​ło nie​du​ż e, więc mo​głem znać nie​któ​rych z tych pi​lo​t ów. Zresz​t ą co za róż​n i​ca? By​li Ame​ry​ka​n a​m i i wła​śnie zo​sta​li mo​imi naj​lep​szy​m i przy​ja​ciół​m i – cho​ciaż jesz​cze o tym nie wie​dzie​li. Pod​je​cha​łem mo​im pi​ka​pem 4x4 i za​ha​m o​w a​łem dzie​sięć me​t rów przed ni​m i. Gdy wy​sia​da​‐ łem, dwa​n a​ście głów w heł​m ach z czar​n y​m i osło​n a​m i od​w ró​ci​ło się w mo​ją stro​n ę. Pod​sze​dłem do sa​m o​lo​t u pro​w a​dzą​ce​go i sta​n ą​łem tuż przed śmier​t el​n ym za​się​giem wlo​t u sil​n i​ka. Miał ty​‐ le cią​gu, że​by prze​pchnąć do​ro​słe​go przez ty​sią​ce wi​ru​ją​cych ło​pa​t ek tur​bi​n y i zro​bić z nie​go siecz​kę. Swo​ją dro​gą, to się cza​sem zda​rza​ło. Pa​t rząc w gó​rę, za​uwa​ż y​łem, jak pro​w a​dzą​cy uno​si ma​skę tle​n o​w ą do twa​rzy. Wie​dzia​łem, że wszy​scy ga​da​ją o mnie. „Co to za ko​leś? Ma​m y go już za​strze​lić? Gdzie my, do kur​w y, je​ste​‐ śmy? Za​strzel​m y go, no już”. Więc po​m a​cha​łem. Nikt ani drgnął. Wy​so​ki świst prze​szył mo​je za​t ycz​ki do uszu. Nie chcia​łem tam zo​sta​w ać dłu​ż ej niż to ko​‐ niecz​n e, wy​ko​n a​łem więc gest, jak​bym pod​rzy​n ał so​bie gar​dło. To mię​dzy​n a​ro​do​w y znak mó​‐ wią​cy: „wy​łącz sil​n ik”. Tam​t en po​w o​li po​krę​cił gło​w ą, a po​t em znów się na​ra​dza​li. Nie mo​głem ich wi​n ić. By​li w koń​cu w ob​cej ba​z ie lot​n i​czej po​środ​ku kra​ju, w któ​rym za​pew​n e ża​den z nich wcze​śniej nie go​ścił. Mo​gli znów wy​star​t o​w ać, gdy​by ze​chcie​li, i o tym nie​w ąt​pli​w ie roz​m a​w ia​li. Przy​szła mi wte​dy do gło​w y pew​n a myśl. Po​t ruch​t a​łem z po​w ro​t em do mo​je​go wo​z u, a dwa​n a​ście głów czuj​n ie od​w ró​ci​ło się za mną. Gdy szpe​ra​łem na dnie, nie​m al czu​łem, jak za​ci​ska​ją pal​ce na spu​stach. Od​w ró​ci​łem się jed​n ak, po​sła​łem im uro​czy uśmiech i trium​f al​n ie pod​n io​słem w gó​rę oba sze​ścio​pa​ki. Nie wi​dzia​łem twa​rzy za osło​n a​m i, lecz jak nic przy​ku​łem ich uwa​gę. Za​kła​da​jąc,

że przy​le​cie​li ze Sta​n ów, ślę​cze​li w tych ka​bi​n ach co naj​m niej dzie​sięć go​dzin, a zim​n e pi​w o by​ło jak po​w iew ra​ju. Po nie​ca​łych trzy​dzie​stu se​kun​dach usły​sza​łem za​m ie​ra​ją​cy jęk jed​n e​go sil​n i​ka od​rzu​t o​w e​go, po​t em ko​lej​n e​go i na​stęp​n e​go. Owiew​ki, jak je​den mąż, otwar​ły się ospa​‐ le, gdy sil​n i​ki my​śliw​ców ga​sły. Al​ko jak zwy​kle gó​rą. Wrzu​ci​łem jed​n o z piw do kie​sze​n i na ko​st​ce kom​bi​n e​z o​n u lot​n i​cze​go, wy​cią​gną​łem z wo​‐ zu dra​bin​kę i pod​sze​dłem z po​w ro​t em do sa​m o​lo​t u pro​w a​dzą​ce​go. Ostroż​n ie za​cze​pia​jąc ją na le​w ej bur​cie, osa​dzi​łem pian​ko​w e pod​par​cia tuż przed dział​kiem i po​w o​li wspią​łem się do ka​bi​‐ ny. Omi​ja​jąc ra​m ę owiew​ki, na​chy​li​łem się i zaj​rza​łem do środ​ka. Więk​szą część ka​bi​n y zaj​m o​‐ wał fo​t el wy​rzu​ca​n y. Po obu stro​n ach pi​lo​t a znaj​do​w a​ły się kon​so​le sze​ro​kie na trzy​dzie​ści cen​‐ ty​m e​t rów i nie by​ło na​w et mi​li​m e​t ra wol​n ej prze​strze​n i. Więk​szość prze​łącz​n i​ków i po​krę​t eł pi​lot usta​w iał jed​n o​ra​z o​w o przed star​t em, a po​t em już ich nie ru​szał. Ste​ro​w a​n ie ra​dio​sta​cją, za​sob​n i​ka​m i za​kłó​ca​ją​cy​m i i środ​ka​m i wal​ki elek​t ro​n icz​n ej – wszyst​ko tu by​ło. Po pra​w ej stro​‐ nie mie​ści​ły się ukła​dy ste​ro​w a​n ia oświe​t le​n iem ka​bi​n y, re​gu​la​cji in​sta​la​cji śro​do​w i​sko​w ej (kli​‐ ma​t y​z a​cji i ogrze​w a​n ia) oraz ta​bli​ca za​si​la​n ia czuj​n i​ków roz​m a​itych za​sob​n i​ków prze​n o​szo​‐ nych przez F-16. By​ło też przy​łą​cze DTC (Da​t a Trans​f er Car​t rid​ge, ka​se​t y prze​n o​sze​n ia da​‐ nych), po​jem​n i​ka wiel​ko​ści ka​se​t y VHS, któ​ry spe​cjal​n y kom​pu​t er mógł za​pro​gra​m o​w ać przed lo​t em. Moż​n a by​ło za​pi​sać w nim ty​sią​ce punk​t ów na​w i​ga​cyj​n ych, in​f or​m a​cji o za​gro​ż e​n iach, uzbro​je​n iu oraz wie​le in​n ych przy​dat​n ych rze​czy, a po​t em wpro​w a​dzić do urzą​dzeń my​śliw​ca za po​m o​cą jed​n e​go przy​ci​sku. W cza​sie dłu​gich mi​sji bo​jo​w ych lub lo​t ów trans​oce​a nicz​n ych kon​so​le by​ły za​śmie​co​n e map​‐ ni​ka​m i, je​dze​n iem i wo​dą. Ka​bi​n a te​go ko​le​sia nie by​ła wy​jąt​kiem. Za​sta​n a​w ia​li​ście się kie​dyś, jak pi​lot my​śliw​ski, no​szą​cy ubiór prze​ciw​prze​cią​ż e​n io​w y, uprząż, kom​bi​n e​z on ochron​n y oraz ka​m i​z el​kę ra​t un​ko​w ą, za​ła​t wia się, gdy jest przy​pię​t y do fo​t e​la w ma​lut​kiej ka​bi​n ie? Wo​recz​ki na mocz. Ma​łe moc​n e fo​lie, czę​ścio​w o wy​peł​n io​n e chłon​n ą sub​stan​cją. Mia​ły za​‐ my​ka​n ą „szyj​kę” i wy​star​cza​ły na jed​n ą „prze​rwę na to​a ​le​t ę”. Tę płyn​n ą. Opis me​cha​n i​z mu dru​gie​go pro​ce​su wy​da​la​n ia w ka​bi​n ie F-16 za​jął​by ca​ły roz​dział. W każ​dym ra​z ie ten gość miał tu też kil​ka zu​ż y​t ych wo​recz​ków na mocz we​pchnię​t ych za wrę​gę wzmoc​n io​n ą. Co do sa​m e​go pi​lo​t a, to od​chy​lał się ode mnie jak naj​da​lej. Za​uwa​ż y​łem, że był od​pię​t y od fo​t e​la wy​rzu​ca​n e​go, a prze​w ód od ubio​ru prze​ciw​prze​cią​ż e​n io​w e​go miał odłą​czo​n y. Ale nie mógł wy​siąść, bo ja mu w tym prze​szka​dza​łem. – Cześć, ko​leś! – uśmiech​n ą​łem się i klep​n ą​łem ra​m ę owiew​ki. – Do​brze cię wi​dzieć! Wy​glą​dał ty​po​w o. Ja​kieś trzy​dzie​ści lat, bar​dzo spraw​n y, z prze​po​co​n y​m i czar​n y​m i wło​sa​m i przy​strzy​ż o​n y​m i krót​ko po bo​kach. No​sił przy​du​ż e oku​la​ry lot​n i​cze, któ​re za​cho​dzi​ły mu za uszy. Le​w a rę​ka spo​czy​w a​ła na kon​so​li tuż pod HUD-em, dzię​ki cze​m u mógł się od​w ró​cić i na mnie spoj​rzeć. Wte​dy za​uwa​ż y​łem, że pra​w ą dło​n ią się​gał do ka​m i​z el​ki po czar​n y 9-mi​li​m e​t ro​‐ wy pi​sto​let. Za​m ru​ga​łem ocza​m i. Po​dejrz​li​w ość to jed​n o, ale ostra broń to co in​n e​go. Spró​bo​‐ wa​łem ina​czej. – Mo​ż e piw​ka? Wy​cią​ga​jąc po​kry​t ą kro​pel​ka​m i wo​dy pusz​kę z kie​sze​n i, ostroż​n ie po​sta​w i​łem ją na szczy​cie dra​bin​ki, a tam​t en po​w o​li zdjął rę​kę z pi​sto​le​t u. Pa​t rzy​li​śmy na sie​bie dłu​gą chwi​lę, po czym

za​py​t ał: – Gdzie je​ste​śmy? A wła​ści​w ie wrza​snął, jak to Ame​ry​ka​n ie, gdy wy​da​je im się, że gło​śne mó​w ie​n ie prze​z wy​‐ cię​ż a ba​rie​ry ję​z y​ko​w e. Od​chy​li​łem się, tro​chę za​sko​czo​n y: – Że c…? – GDZIE… JE​STE​ŚMY? Skrzy​w i​łem się lek​ko, ale przy​n aj​m niej mó​w ił. Otwo​rzy​łem pi​w o i po​da​łem mu je. – Luz, czło​w ie​ku… Je​ste​ście w Ba​n i Su​w ajf. Przy​jął pi​w o i ski​n ął gło​w ą, za​do​w o​lo​n y, że je​go po​dej​rze​n ie się po​t wier​dzi​ło. Wziął du​ż y łyk, otarł usta dło​n ią w rę​ka​w i​cy i po​w ie​dział coś, cze​go ni​g​dy nie za​po​m nę: – DO​BRZE… MÓ​WISZ… PO… AN​GIEL​SKU! – znów krzyk​n ął. – Cco… – BAR​D ZO DO​BRZE MÓ​WISZ PO AN​GIEL​SKU! Szczę​ka mi opa​dła, po raz dru​gi w cią​gu go​dzi​n y. Rap​t em, gdy pa​t rzył na mnie, zo​ba​czy​łem swo​je od​bi​cie w je​go wiel​kich oku​la​rach prze​ciw​sło​n ecz​n ych. Och. I na​gle wszyst​ko sta​ło się ja​sne. Wziął mnie za Egip​cja​n i​n a. Wi​dząc sie​bie je​go ocza​m i, uzna​łem, że to zro​z u​m ia​ła po​m ył​ka. No​si​łem egip​ski mun​dur z egip​ski​m i skrzy​deł​ka​m i pi​lo​t a i egip​ski​m i na​szyw​ka​m i. Mia​łem też bar​dzo kiep​skie wą​sy i opa​le​n i​z nę i wy​glą​da​łem ni​czym ka​w ał za​ro​śnię​t e​go ma​ho​n iu. Wy​obraź​cie so​bie Pan​cho Vil​lę 14) w kom​bi​n e​z o​n ie lot​n i​czym, a zro​z u​m ie​cie.

14) Przy​wód​ca chłop​skie​go po​wsta​nia w pół​noc​nym Mek​sy​k u, pod​czas re​wo​lu​cji 1910– 1917 (przyp. tłum.).

– Weź, prze​stań… je​stem Ame​ry​ka​n i​n em. – MASZ… BAR​D ZO… DO​BRY… AK​CENT! W każ​dym ra​z ie, wy​ja​śni​li​śmy spra​w ę. Gdy już zo​rien​t o​w a​li się, że nie je​stem ter​ro​ry​stą, któ​ry mó​w i ame​ry​kań​skim an​giel​skim ze Wschod​n ie​go Wy​brze​ż a, wszyst​ko by​ło w po​rząd​ku. Przy​le​cie​li tu w dro​dze do ba​z y lot​n i​czej Al-Za​hran w Ara​bii Sau​dyj​skiej, na stu​dwu​dzie​sto​dnio​w ą mi​sję w ra​m ach ope​ra​cji So​uthern Watch, Po​łu​dnio​w a straż. By​ło to moż​li​w e dzię​ki szta​f e​cie tan​kow​ców, któ​re star​t o​w a​ły ze Sta​‐ nów. Po​t em my​śliw​ce „prze​ka​z y​w a​n o” nad pół​n oc​n ym Atlan​t y​kiem tan​kow​com z baz w Eu​ro​‐ pie. Cza​sem za​t rzy​m y​w a​ły się na noc w Niem​czech al​bo w Hisz​pa​n ii, ale czę​sto le​cia​ły pro​sto do Ara​bii Sau​dyj​skiej czy Ku​w ej​t u bez mię​dzy​lą​do​w a​n ia. Czter​n a​ście go​dzin w ka​bi​n ie wiel​ko​‐ ści biur​ka – mo​ż e​cie mi wie​rzyć, że to żad​n a fraj​da. Tak czy owak, my​śliw​ce spo​t y​ka​ły się nad wschod​n im Mo​rzem Śród​z iem​n ym z ame​ry​kań​ski​m i tan​kow​ca​m i sta​cjo​n u​ją​cy​m i tym​cza​so​w o w Ara​bii Sau​dyj​skiej, zwa​n ej Kró​le​stwem, że​by za​opa​t rzyć się w pa​li​w o na resz​t ę dro​gi. Naj​w y​raź​n iej wiel​ka bu​rza pia​sko​w a, ham​s in, uzie​m i​ła te ostat​n ie tan​kow​ce. Nie mo​gąc do​‐ le​cieć do Al-Za​hran ani wró​cić do Eu​ro​py, za​w ró​ci​li do Ba​n i Su​w ajf. Do​daj​m y, że wszyst​kie ta​‐ kie prze​ba​z o​w a​n ia pla​n o​w a​n o z wy​prze​dze​n iem w naj​drob​n iej​szym szcze​gó​le. Każ​dy od​ci​n ek

tra​sy, ilo​ści pa​li​w a, ba​z y za​pa​so​w e i czę​sto​t li​w o​ści ra​dio​w e są do​kład​n ie opra​co​w a​n e, więc gdy zda​rza się coś ta​kie​go, wszy​scy wie​dzą, co ro​bić. Ci go​ście się nie zgu​bi​li – w F-16 na​szpi​ko​w a​‐ nym elek​t ro​n icz​n ą ma​gią nie gu​bi się nikt – do​kład​n ie wie​dzie​li, w ja​kim punk​cie geo​gra​f icz​‐ nym się znaj​du​ją, nie wie​dzie​li na​t o​m iast, gdzie są, je​śli ro​z u​m ie​cie, o co mi cho​dzi. Po pro​stu oko​li​ca zbi​ła ich z tro​pu. W ame​ry​kań​skich ba​z ach lot​n i​czych nie zo​ba​czy​cie wy​pa​lo​n ych wra​‐ ków sa​m o​lo​t ów, dziu​ra​w ych dróg star​t o​w ych ani osłów. Ścią​gną​łem wy​jąt​ko​w o ner​w o​w e​go egip​skie​go ofi​ce​ra tech​n icz​n e​go i eki​pę je​go po​m a​gie​‐ rów, że​by przy​go​t o​w a​li od​rzu​t ow​ce do po​sto​ju. Od​by​w a​ło się to pod bacz​n ym nad​z o​rem wciąż nie​uf​n ych Ame​ry​ka​n ów. Egip​cja​n ie by​li w szo​ku, gdy każ​dy pi​lot wy​cią​gnął z wiel​kie​go za​sob​‐ ni​ka pod​w ie​szo​n e​go pod jed​n ym ze skrzy​deł wszyst​kie rze​czy po​t rzeb​n e do sa​m o​lo​t u. Pod​‐ staw​ki pod ko​ła, osło​n y wlo​t u sil​n i​ka i owiew​ki ka​bi​n y, ze​sta​w y do spraw​dza​n ia pró​bek ole​ju itp. Ara​bo​w ie jesz​cze bar​dziej się zdzi​w i​li, gdy na​si zro​bi​li to wszyst​ko sa​m i. Egip​scy pi​lo​ci w za​‐ sa​dzie wy​łą​cza​li sil​n i​ki swo​ich sa​m o​lo​t ów, wy​ska​ki​w a​li i szli wy​pić her​bat​kę. Moi no​w i przy​ja​cie​le otrzą​snę​li się tro​chę z szo​ku, gdy za​pro​w a​dzi​łem ich do Oa​z y (jak na​‐ zy​w a​li​śmy obóz Ge​n e​ral Dy​n a​m ics) i kil​ku wil​li. A kie​dy zo​ba​czy​li ba​sen i bar, wręcz się roz​pro​‐ mie​n i​li. Tak się cie​szy​łem, ma​jąc znów kum​pli, że – przy​z na​ję – przez kil​ka dni nie zaj​m o​w a​‐ łem się spe​cjal​n ie ich pro​ble​m a​m i lo​gi​stycz​n y​m i. Nie zro​z um​cie mnie źle, w Ba​n i Su​w ajf nie by​ło źle, a po​z o​sta​li dwaj ofi​ce​ro​w ie to by​li faj​n i go​ście, ale bra​ko​w a​ło mi to​w a​rzy​stwa mo​ich bra​ci. Mieć ko​ło sie​bie ko​goś, kto prze​t rwał tę sa​m ą se​lek​cję, la​t a szko​leń i cią​głą ha​rów​kę, to rzecz bez​cen​n a. Nie​z a​leż​n ie od oso​bi​stych sym​pa​t ii i an​t y​pa​t ii, ma się po pro​stu pew​n ość, że bę​dziesz mógł po​w ie​rzyć ko​m uś ta​kie​m u wła​sne ży​cie. A on da się za​bić za cie​bie. W nor​m al​‐ nym ży​ciu, ja​kie to​czy się po​z a eska​drą, nie spo​sób te​go z ni​czym po​rów​n ać. To fa​n a​t ycz​n ie lo​‐ jal​n a ro​dzi​n a. Czuj​n a, by​stra i uzbro​jo​n a. Za​t rzy​m a​łem tych go​ści przez kil​ka dni, pod​czas któ​rych usta​la​li​śmy plan lo​t u i za​ła​t wia​li​‐ śmy ofi​cjal​n e po​z wo​le​n ia na opusz​cze​n ie jed​n e​go arab​skie​go kra​ju i wstęp do dru​gie​go. Nor​‐ mal​n ie trwa​ło​by to ja​kieś dwa​dzie​ścia czte​ry go​dzi​n y, lecz uda​ło mi się prze​cią​gnąć to do trzech dni. Mu​sia​łem być do​kład​n y, nie? Im też wca​le się nie spie​szy​ło, bo nikt – na​praw​dę n i k t – nie lu​bi Ara​bii Sau​dyj​skiej. Na​z wa​łem to Wiel​kim Po​rwa​n iem.

Mój myśliwiec w czasie służby w ramach wymiany w składzie 242. Pułku Myśliwców Egispkich Wojsk Lotniczych, 1992

Vi​per od​szedł w le​w o nad ozna​cze​n iem dro​gi star​t o​w ej i wzbił się ostro w gó​rę przy sze​ścio​‐ krot​n ym prze​cią​ż e​n iu. Stę​ka​jąc z po​w o​du prze​cią​ż e​n ia, przy​m kną​łem oczy i zła​pa​łem za „wie​‐ szak na ręcz​n i​ki” bie​gną​cy wzdłuż owiew​ki z ty​łu dwu​m iej​sco​w e​go F-16D. Każ​da eska​dra mia​ła na sta​n ie kil​ka ta​kich od​rzu​t ow​ców, wy​ko​rzy​sty​w a​n ych do róż​n e​go ro​dza​ju „dwu​oso​bo​w ych” szko​leń. To zna​czy za​dań al​bo wy​da​rzeń, któ​re mu​sia​ły od​by​w ać się z udzia​łem pi​lo​t a-in​struk​t o​ra znaj​du​ją​ce​go się fi​z ycz​n ie w tym sa​m ym sa​m o​lo​cie. Ame​ry​ka​n ie uni​ka​li ich jak ognia, lecz Egip​cja​n ie ko​rzy​sta​li z nich czę​sto – po​z o​sta​łość po so​w iec​kim mo​de​lu szko​leń. To mnie za​w sze wrzu​ca​li na tyl​n y fo​t el – że​bym otarł się o śmierć, le​cąc z pi​lo​t em, któ​ry roz​pacz​li​w ie po​t rze​bo​w ał wska​z ó​w ek. Nie​n a​w i​dzi​łem te​go cho​ler​stwa. – DUM… DUM… DUM… Co, do ch… zro​bi​łem wiel​kie oczy, gdy pod​w o​z ie wy​su​n ę​ło się z głu​chym stu​kiem, a Egip​cja​‐ nin skon​t ro​w ał prze​chy​le​n ie i usta​w ił skrzy​dła po​z io​m o. Onie​m ia​łem na chwi​lę, a sa​m o​lot zwol​n ił, gdy ko​leś z przo​du przy​go​t o​w y​w ał się do za​krę​t u przed po​dej​ściem koń​co​w ym. – Ha​m ad… cz…cze​m u wy​pu​ści​łeś pod​w o​z ie? – Tak, sir? – Cze​m u pod​w o​z ie jest wy​pusz​czo​n e?

– Po lą​do​w a​n ie, sir. Prze​t ar​łem twarz i na​bra​łem po​w ie​t rza. Ni​g​dy nie wy​ko​n u​je się za​krę​t u z sze​ścio​krot​‐ nym prze​cią​ż e​n iem i wy​pusz​czo​n ym pod​w o​z iem – to pro​sta dro​ga do te​go, że​by prze​w o​dy hy​‐ drau​licz​n e i osło​n y pod​w o​z ia ode​rwa​ły się od sa​m o​lo​t u. Z te​go po​w o​du obo​w ią​z y​w a​ło ści​słe ogra​n i​cze​n ie pręd​ko​ści lo​t u do pię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Tym​cza​sem Ha​m ad par​t a​czył ten ostat​n i za​kręt, przy​pra​w ia​jąc nas obu o pal​pi​t a​cje ser​ca. – Odejdź na dru​gi krąg – na​ka​z a​łem, a on po​słusz​n ie scho​w ał pod​w o​z ie, do​dał mo​cy i od​‐ szedł. Za​m iast trzy​m ać się sche​m a​t u krę​gu, wró​ci​li​śmy dłu​gą dro​gą do koń​co​w e​go po​dej​ścia na osiem​n a​stym ki​lo​m e​t rze, mo​gli​śmy więc tro​chę po​ga​dać. Oka​z a​ło się, że Ha​m ad la​t ał na sa​‐ mo​lo​t ach MiG-21, i za​w sze wy​pusz​cza​li pod​w o​z ie w trak​cie za​krę​t u. No i spo​ko, bo MiG-21 nie mógł osią​gnąć sze​ścio​krot​n e​go prze​cią​ż e​n ia, a tan​det​n a ru​ska in​sta​la​cja hy​drau​licz​n a i tak po​‐ trze​bo​w a​ła ja​kiejś mi​n u​t y, że​by wy​pu​ścić pod​w o​z ie. Mie​szan​ką fran​cu​skie​go, arab​skie​go i an​‐ giel​skie​go usta​li​li​śmy, że dzi​siaj je​ste​śmy w F-16, i że zro​bi​m y to po mo​je​m u. Za​kli​n ał się, że ro​z u​m ie. Na wszel​ki wy​pa​dek wy​krę​ci​łem się z ty​łu na ty​le, że​by wsa​dzić but pod dźwi​gnię pod​w o​‐ zia. Nie by​ło mo​w y, że​by ta cho​le​ra się ru​szy​ła. Gdy prze​cią​ż e​n ie za​dzia​ła​ło pod​czas za​krę​t u, a ko​la​n a po​de​szły mi pod bro​dę, po​czu​łem dźwi​gnię ude​rza​ją​cą o mój but. – He, he, he – zdo​ła​łem wy​du​sić z sie​bie, by​łem zwi​n ię​t y jak pre​cel, ale czu​łem się z sie​bie cał​kiem dum​n y. Wte​dy to usły​sza​łem. – DUM… DUM… DUM… Skur​w y​syn. Gdy znów za​krę​ca​li​śmy, za​uwa​ż y​łem, że wy​pu​ścił pod​w o​z ie za po​m o​cą dźwi​gni awa​ryj​n e​go wy​pusz​cza​n ia. To by​ła in​sta​la​cja awa​ryj​n a, któ​rej uży​w a​ło się tyl​ko i wy​łącz​n ie wte​dy, gdy nie moż​n a by​ło wy​pu​ścić pod​w o​z ia w ża​den in​n y spo​sób. Zro​bie​n ie te​go te​raz mo​‐ gło spra​w ić ca​łą ma​sę pro​ble​m ów. I fak​t ycz​n ie, gdy ja prze​ją​łem ste​ry, aby wy​lą​do​w ać, głów​n a in​sta​la​cja hy​drau​licz​n a do​z na​ła uszko​dze​n ia. Ję​z yk za​w sze sta​n o​w ił pro​blem. Kie​dy in​dziej, w in​n ym dwu​m iej​sco​w ym F-16D, pró​bo​w a​‐ łem na​uczyć la​t ać pew​n e​go dzie​cia​ka. Egip​cja​n ie prze​pro​w a​dza​li wszyst​kie swo​je szko​le​n ia RTU w eska​drach li​n io​w ych, cze​go my nie ro​bi​li​śmy ni​g​dy. Ko​lej​n y ro​syj​ski po​m ysł, któ​ry się nie spraw​dzał, ale i tak upar​cie przy nim ob​sta​w a​li. Ten pi​lot miał na imię Mo​shen i też prze​siadł się z MiG-a-21 – za każ​dym ra​z em, kie​dy pod​‐ cho​dzi​li​śmy do lą​do​w a​n ia, ro​bił wszyst​ko, że​by za​bić nas obu. Jest ta​ka po​z y​cja w sche​m a​cie lą​‐ do​w a​n ia, któ​ra na​z y​w a się „grzę​da”. Osią​gasz ją, gdy znaj​du​jesz się pro​sto​pa​dle wzglę​dem pro​‐ gu dro​gi star​t o​w ej (po trze​cim za​krę​cie) w od​le​gło​ści ja​kie​goś ki​lo​m e​t ra i za​czy​n asz za​kręt przed po​dej​ściem koń​co​w ym. W przy​pad​ku my​śliw​ca ozna​cza to opusz​cze​n ie no​sa sa​m o​lo​t u i wy​ko​n a​n ie za​krę​t u z opa​da​n iem, tak aby za​koń​czyć go na po​cząt​ku po​dej​ścia koń​co​w e​go, ja​‐ kieś dwa ki​lo​m e​t ry od dro​gi star​t o​w ej. Za każ​dym ra​z em jest ina​czej, a pi​lot zwy​czaj​n ie pra​cu​‐ je drąż​kiem, prze​pust​n i​cą i ocza​m i, że​by to zro​bić. To kwe​stia zen. Ten dzie​ciak te​go nie umiał. Nur​ko​w ał, kie​ru​jąc się na ko​n iec dro​gi star​t o​w ej, nie zwa​ż a​jąc na pręd​kość, od​le​głość czy śmierć. Na​sza roz​m o​w a wy​glą​da​ła tak: – Mo​shen… pod​n ieś nos.

– Sir? – Pod​n ieś nos… Wi​dzisz, jak ci go​ście na zie​m i pry​ska​ją? To nie​do​brze. – Sir? – Przej​m u​ję ste​ry. Przej​m o​w a​łem je i za​w ra​ca​łem, po czym od​by​w a​li​śmy tę na​szą roz​m o​w ę w trzech ję​z y​‐ kach. Za​kli​n ał się, że zro​z u​m iał, więc od​da​w a​łem mu ste​ry. – Pod​n ieś nos. – Sir? – Pod​n ieś nos… Scho​dzi​m y zbyt stro​m o i zgi​n ie​m y jak nic. – Sir? – Spójrz na pier​do​lo​n ą zie​m ię, Mo​shen! – wy​buch​n ą​łem po arab​sku. – Nie wi​dzieć zie​m i, sir! – Co? – Nie wi​dzieć zie​m i. Mój nos w gó​ra! Zgłu​pia​łem. Wy​glą​da​jąc zza fo​t e​la wy​rzu​ca​n e​go, zo​ba​czy​łem, jak sie​dzi z gło​w ą od​chy​lo​n ą do ty​łu i pa​t rzy w nie​bo przez gór​n ą część owiew​ki. Znów nas ura​t o​w a​łem i wresz​cie od​kry​‐ łem, że ile​kroć mó​w i​łem mu, że​by pod​n iósł nos, do​kład​n ie to ro​bił. Ty​le, że nie ro​z u​m iał, że cho​dzi​ło mi o nos sa​m o​lo​t u… a nie je​go wła​sny. Zda​rza​ły się ta​kie dni, że nie war​t o by​ło wsta​w ać z łóż​ka. Ży​cie w Egip​cie i po​dró​ż e po re​gio​n ie da​ły mi po​ję​cie o tym, jak nie​któ​rzy Ara​bo​w ie my​ślą i dzia​ła​ją. Po​ku​t u​ją​ce uogól​n ie​n ia o Egip​cja​n ach by​ły tak sa​m o nie​do​kład​n e jak te do​t y​czą​ce nas, Ame​ry​ka​n ów. W 1992 cięż​ko by​ło zna​leźć w ame​ry​kań​skim woj​sku ko​goś, kto wie​dział du​‐ żo o Ara​bach. Ow​szem, wy​gra​li​śmy woj​n ę nad Za​t o​ką Per​ską, lecz po tym, jak po​świę​ci​li​śmy na​sze ka​rie​ry przy​go​t o​w a​n iom do III woj​n y świa​t o​w ej, wie​lu lu​dzi w ar​m ii (łącz​n ie ze mną) usia​dło po​t em wy​god​n ie i za​py​t a​ło: „Po co, do cho​le​ry, by​ło to wszyst​ko?”. Irak nie za​gra​ż ał bez​po​śred​n io USA. Wal​czy​łem z pa​ro​m a Ara​ba​m i, szko​li​łem kil​ku, do​ro​bi​łem się wśród nich przy​ja​ciół i co naj​‐ mniej jed​n e​go oso​bi​ste​go wro​ga. Jest du​ż o rze​czy, któ​re moż​n a po​dzi​w iać w Ara​bach i ich kul​‐ tu​rze. Na przy​kład moi egip​scy przy​ja​cie​le cią​gle oglą​da​li ame​ry​kań​ską te​le​w i​z ję, że​by po​pra​‐ wić swój an​giel​ski (mar​n e szan​se) i na​uczyć się cze​goś o nas. Pew​n e​go dnia je​den z nich spy​t ał mnie o pro​gram o do​m ach spo​koj​n ej sta​ro​ści, któ​ry obej​rzał. Sko​m en​t o​w ał to tak: „Ja​kie to smut​n e, że sta​rzy lu​dzie nie ma​ją ro​dzi​n y, któ​ra opie​ko​w a​ła​by się ni​m i”. Po​w ie​dzia​łem mu, że wie​lu ma ro​dzi​n y, lecz miesz​ka​jąc w ho​spi​cjach, ma​ją za​pew​n io​n ą wła​ści​w ą opie​kę. To był dla nie​go szok. Po pro​stu nie mie​ści​ło mu się w gło​w ie, że ro​dzi​n y nie opie​ku​ją się swo​imi bli​ski​m i. Z dru​giej stro​n y wi​dzia​łem też plu​t on egip​skich czoł​gów (M-1 Abrams pro​duk​cji ame​ry​kań​‐ skiej) zrów​n u​ją​cy z zie​m ią wio​skę, któ​ra rze​ko​m o ukry​w a​ła re​be​lian​t ów. Przy​je​cha​li, sta​n ę​li, da​li miesz​kań​com pół go​dzi​n y na opusz​cze​n ie wio​ski i wy​pa​li​li tro​chę fa​jek. Po trzy​dzie​stu mi​‐ nu​t ach zwy​czaj​n ie roz​n ie​śli w pył do​m y z su​ro​w ych ce​gieł. Ży​cie w ich świe​cie, la​t a​n ie z ni​m i i ro​z u​m ie​n ie ich, da​w a​ło ogrom​n ą prze​w a​gę. W mo​jej póź​n iej​szej ka​rie​rze oka​z a​ło się to jed​n ak pro​ble​m a​t ycz​n e. W ar​m ii, zwłasz​cza wśród ge​n e​ra​‐ łów i obie​cu​ją​cych pod​puł​kow​n i​ków, by​ło wie​lu go​ści, któ​rzy tę​sk​n i​li za woj​n ą nad Za​t o​ką Per​‐ ską. Sie​dzie​li w szta​bach al​bo na któ​rymś z kur​sów za​w o​do​w ej edu​ka​cji woj​sko​w ej (praw​dzi​w y

oksy​m o​ron), i z ni​kim nie wal​czy​li. Mo​ż e po​z a Związ​kiem So​w iec​kim, z któ​rym sta​le to​czy​li woj​n ę w swo​ich gło​w ach. Wol​n o przy​sto​so​w y​w a​li się do no​w ych re​a liów. Ale ofi​cer, któ​ry znał cy​t a​t y z Sun Tzu i wie​dział, co to są cy​kle OODA (ob​se​rve/orient/de​ci​de/act, ob​ser​w a​cja/orien​‐ ta​cja/de​cy​z ja/ak​cja), był nie do prze​ce​n ie​n ia, praw​da? Ja​sne. W ta​ki wła​śnie spo​sób do​w ód​cą eska​dry my​śliw​skiej zo​stał go​ściu, któ​ry pi​sał prze​m ó​w ie​n ia ge​n e​ra​ło​w i, a pi​lot trans​por​t o​w y C-130 skoń​czył ja​ko zwierzch​n ik ca​łe​go ame​ry​kań​skie​go lot​‐ nic​t wa. Ko​lej​n ym pro​ble​m em by​ła po pro​stu dok​t ry​n a woj​sko​w a, któ​ra oko​pa​ła się na swo​ich po​z y​‐ cjach. Ca​łe de​ka​dy po​świę​co​n o na ro​bie​n ie i pro​m o​w a​n ie ka​rier opar​t ych na za​gro​ż e​n iu ze stro​n y Związ​ku So​w iec​kie​go i je​go ma​rio​n e​t ek. Nikt nie uwa​ż ał Ira​kij​czy​ków czy Afgań​czy​ków za nie​bez​piecz​n ych, bo ni​ko​go nie ob​cho​dzi​li. Fun​da​m en​t a​li​ści w ro​dza​ju Al-Ka​idy i ta​li​bów nie zwra​ca​li jesz​cze ni​czy​jej uwa​gi. Nie za​gra​ż a​li po​t ęż​n ym si​łom zbroj​n ym, więc by​li igno​ro​w a​n i – choć nie​słusz​n ie. Jak gło​si arab​skie przy​sło​w ie: „Mu​cha w ustach czło​w ie​ka go nie za​bi​je, lecz spra​w i, że zwy​m io​t u​je”. Do​strze​ga​łem głę​bo​ko za​ko​rze​n io​n ą nie​n a​w iść do Ame​ry​ki na​w et u na​szych egip​skich so​jusz​n i​ków, a sko​ro nie​któ​rzy z nich tak my​śle​li, to moż​n a by​ło spo​dzie​‐ wać się rów​n ież kło​po​t ów ze stro​n y Ira​ku, Ira​n u i in​n ych państw arab​skich. Kil​ka mie​się​cy po Wiel​kim Po​rwa​n iu, ku mo​jej bez​brzeż​n ej ra​do​ści otrzy​m a​łem roz​kaz po​‐ wro​t u do Sta​n ów. Spę​dzi​łem za gra​n i​cą po​n ad czte​ry la​t a. Eg​z o​t ycz​n e ży​cie emi​gran​t a jest wspa​n ia​łe, mia​łem jed​n ak chrap​kę na po​dwój​n e​go ham​bur​ge​ra. Chcia​łem słu​chać, co lu​dzie mó​‐ wią, i nie tłu​m a​czyć te​go w my​ślach. Chcia​łem oglą​dać ogłu​pia​ją​cą ame​ry​kań​ską te​le​w i​z ję i cho​‐ dzić w so​bo​t ę ra​n o do Ho​m e De​pot, że​by ku​po​w ać kwia​t y, któ​rych ni​g​dy nie po​sa​dzę. Chcia​łem wcho​dzić do su​per​m ar​ke​t ów o trze​ciej nad ra​n em, bo są otwar​t e. Bo mo​gę. Chcia​łem wró​cić do do​m u.

5

Posiadacz Łaty

Każ​da eska​dra my​śliw​ska, jak wszyst​kie eli​t ar​n e gru​py, ma wła​sną oso​bo​w ość. To sa​m o za​ję​cie, te sa​m e od​rzu​t ow​ce, ten sam typ lu​dzi; a mi​m o to każ​da jest wy​jąt​ko​w a. Nie​któ​re z na​szych jed​n o​stek li​n io​w ych, na przy​kład 27. i 94. Eska​dra My​śliw​ska, ma​ją dłu​gie ro​do​w o​dy się​ga​ją​ce I woj​n y świa​t o​w ej i po​cząt​ków walk lot​n i​czych. Wie​le in​n ych po​w o​ła​n o w okre​sie in​t en​syw​n e​go roz​w o​ju lot​n ic​t wa woj​sko​w e​go pod​czas II woj​n y świa​t o​w ej. W 1941 USA mia​ło rap​t em sto no​‐ wo​cze​snych my​śliw​ców. Do po​ło​w y 1944 Kor​pus Lot​n i​czy Wojsk Lą​do​w ych (po​przed​n ik współ​‐ cze​snych Wojsk Lot​n i​czych) dys​po​n o​w ał ośmio​m a ty​sią​ca​m i sa​m o​lo​t ów bo​jo​w ych. Struk​t u​ra wy​glą​da na​stę​pu​ją​co. Współ​cze​sne Woj​ska Lot​n i​cze obej​m u​ją dzie​w ięć głów​n ych do​w ództw (ma​jor com​m and, MAJ​COM), po​gru​po​w a​n ych we​dług lo​ka​li​z a​cji i za​dań. Trzy z nich to do​w ódz​t wa my​śliw​skie, po​z o​sta​łe od​po​w ia​da​ją za bom​bow​ce, trans​por​t ow​ce, szko​le​n ie i lo​‐ gi​sty​kę. Do​w ódz​t wo Ko​smicz​n e (Spa​ce Com​m and) po​m i​jam – przy​kro mi. Na​w ia​sem mó​w iąc, ta stud​n ia bez dna, w któ​rej wciąż to​pi się pie​n ią​dze, do​sta​ła z bu​dże​t u Wojsk Lot​n i​czych na 2012 wię​cej niż do​w ódz​t wa Prze​w a​gi Po​w ietrz​n ej (Air Su​pe​rio​ri​t y) oraz Ope​ra​cji Spe​cjal​n ych (Spe​cial Ope​ra​t ions) ra​z em wzię​t e. Do​w ódz​t wo Lot​n ic​t wa Bo​jo​w e​go (Air Com​bat Com​m and, ACC) od​po​w ia​da za my​śliw​ce sta​cjo​n u​ją​ce w Sta​n ach Zjed​n o​czo​n ych, ale tyl​ko na kon​t y​n en​cie; Woj​ska Lot​n i​cze Pa​cy​f i​ku (Pa​ci​f ic Air For​ces, PA​CAF) – za jed​n ost​ki w Azji i na wo​dach Oce​a nu Spo​koj​n e​go; a Woj​ska Lot​n i​cze USA w Eu​ro​pie (U.S. Air For​ces in Eu​ro​pe, USA​FE) za te w Eu​ro​‐ pie i Afry​ce. Pi​lo​ci mo​gą prze​cho​dzić z jed​n e​go do dru​gie​go. I ro​bią tak, bo to pięk​n y spo​sób, że​‐ by zwie​dzić świat, na​uczyć się ję​z y​ków i żyć peł​n ią ży​cia. MAJ​COM-y dzie​lą się na nu​m e​ro​w a​n e ar​m ie lot​n i​cze (num​be​red air for​ce, NAF) od​po​w ie​‐ dzial​n e za ja​kiś re​jon geo​gra​f icz​n y. Na przy​kład 9. Ar​m ia Lot​n i​cza skła​da się z pię​ciu skrzy​deł my​śliw​skich sta​cjo​n u​ją​cych w Wir​gi​n ii, obu Ka​ro​li​n ach, Geo​r​gii i na Flo​ry​dzie. Skrzy​dło, do​w o​‐ dzo​n e przez peł​n e​go puł​kow​n i​ka z du​ż ym sta​ż em al​bo ge​n e​ra​ła bry​ga​dy, jest jak ma​łe mia​sto. Są tam osie​dla miesz​ka​n io​w e dla żo​n a​t ych i ka​w a​le​rów (ja​kość lo​ka​lu za​le​ż y od stop​n ia), po​ste​‐ run​ki po​li​cji i stra​ż y po​ż ar​n ej, sklep spo​ż yw​czy, woj​sko​w y Wal​l​m art zwa​n y ba​z o​w ym punk​t em wy​m ia​n y, a tak​ż e cen​t ra fit​n ess, ba​se​n y, ko​ściół i, oczy​w i​ście, klu​by dla ofi​ce​rów i żoł​n ie​rzy. Każ​de skrzy​dło my​śliw​skie skła​da się z kil​ku „grup” o nu​m e​rze ta​kim sa​m ym, jak nu​m er skrzy​dła. Na przy​kład 20. Skrzy​dło My​śliw​skie (SM) z ba​z y lot​n i​czej Shaw obej​m u​je gru​pę ob​słu​‐ gi tech​n icz​n ej, gru​pę me​dycz​n ą i kil​ka in​n ych or​ga​n i​z a​cji po​m oc​n i​czych ta​kich jak żan​dar​m e​ria

czy ka​dry. 20. Gru​pa Ope​ra​cyj​n a skła​da się z eskadr my​śliw​skich – 55., 77., 78. i 79. Każ​dy czyn​n y pi​lot my​śliw​ski w ba​z ie jest przy​dzie​lo​n y do eska​dry. No​w o przy​dzie​lo​n y pi​lot, czy to prze​n ie​‐ sio​n y, czy praw​dzi​w y żół​t o​dziób pro​sto ze szko​le​n ia, oczy​w i​ście zy​sku​je z miej​sca przy​do​m ek Pie​przo​n y No​w i​cjusz (PN) – chy​ba że jest pod​puł​kow​n i​kiem al​bo wy​ż ej. PN-ów przy​dzie​la się do „klu​cza”, czy​li jed​n ost​ki ad​m i​n i​stra​cyj​n ej w ra​m ach eska​dry, któ​ra obej​m u​je z re​gu​ły pię​ciu pi​lo​‐ tów, do​w ód​cę klu​cza oraz je​go za​stęp​cę. Dwaj ostat​n i są ka​pi​t a​n a​m i z du​ż ym sta​ż em; do​w ód​ca klu​cza po​w i​n ien być tak​ż e pi​lo​t em-in​struk​t o​rem (PI), jed​n ak czę​sto jest tyl​ko do​w ód​cą sek​cji. On opie​ku​je się swo​imi ludź​m i. Do​w ód​ca klu​cza wie, ja​kich awan​sów i szko​leń po​t rze​bu​ją, i od​po​w ied​n io do​bie​ra im ty​go​dnio​w y roz​kład lo​t ów. Ana​li​z u​je kar​t y ocen każ​de​go pod​opiecz​‐ ne​go i po​m a​ga pro​w a​dzić nie​z wy​kle waż​n y dzien​n ik, bę​dą​cy za​pi​sem for​m al​n ych kur​sów szko​le​n io​w ych, któ​re pi​lo​ci ukoń​czy​li, a tak​ż e zdo​by​t ych przez nich awan​sów. Oprócz przy​dzia​łu do klu​cza, pi​lo​ci mu​szą wy​peł​n iać jesz​cze je​den obo​w ią​z ek. Zo​sta​ją skie​‐ ro​w a​n i do któ​re​goś z ob​sza​rów funk​cjo​n al​n ych eska​dry, zwa​n ych Wy​dzia​ła​m i i tra​f ia​ją pod do​‐ wódz​t wo ich Sze​f ów – ka​pi​t a​n ów z du​ż ym sta​ż em. Wy​dzia​ły no​szą na​z wy: Pla​n o​w a​n ia, Szko​‐ le​n ia, Mo​bil​n o​ści, Urzą​dzeń Ra​t un​ko​w ych, Stan​da​ry​z a​cji i Oce​n y, Wy​w ia​du oraz Uzbro​je​n ia i Tak​t y​ki. To dzię​ki nim eska​dra dzia​ła jak w ze​gar​ku. Wy​dział Szko​le​n ia od​po​w ia​da, jak sa​m a na​z wa wska​z u​je, za na​ukę. Szef (Wódz) i je​go pod​‐ wład​n i śle​dzą na bie​ż ą​co roz​m a​ite wy​m a​ga​n ia i wa​lu​t y każ​de​go pi​lo​t a. Wa​lu​t y obej​m u​ją nie tyl​ko spra​w y tak​t ycz​n e, ta​kie jak zdo​by​t e kwa​li​f i​ka​cje w uży​ciu uzbro​je​n ia, lecz rów​n ież mul​‐ tum in​n ych utra​pień – licz​bę star​t ów i lą​do​w ań na mie​siąc, licz​bę lą​do​w ań w no​cy, po​dejść we​‐ dług wska​z ań przy​rzą​dów, wy​m a​ga​n ych od​praw itp. To li​sta nie​m al bez koń​ca. Pla​n o​w a​n ie jest fun​da​m en​t em ope​ra​cji lot​n i​czej. Co sześć mie​się​cy od​po​w ie​dzial​n y za nie wy​dział ukła​da plan dłu​go​f a​lo​w y, po​ka​z u​ją​cy w za​ry​sie zna​n e ugru​po​w a​n ia i ćwi​cze​n ia, a na​‐ stęp​n ie opra​co​w u​je „ka​len​darz lo​t ów”, czy​li blo​ki cza​su do​stęp​n e dla ca​łe​go skrzy​dła. Każ​dy pi​‐ lot mu​si za​cho​w ać wa​lu​t ę uzbro​je​n ia, a więc zrzu​cić ty​le a ty​le bomb, strze​lać z dział​ka na ma​‐ łej wy​so​ko​ści i od​pa​lić okre​ślo​n ą licz​bę po​ci​sków z za​ło​ż o​n ą cel​n o​ścią. Dość po​w ie​dzieć, że pla​‐ no​w a​n ie to nie​z będ​n y kosz​m ar i do​sko​n a​łe miej​sce, że​by wy​słać tam no​w i​cju​sza. Mo​bil​n ość od​po​w ia​da za ca​łe wy​po​sa​ż e​n ie, pa​pier​ko​w ą ro​bo​t ę i spe​cjal​n e wy​m a​ga​n ia nie​‐ zbęd​n e do te​go, że​by eska​dra zło​ż o​n a z trzy​stu lu​dzi i dwóch tu​z i​n ów sa​m o​lo​t ów mo​gła nie​‐ zwłocz​n ie wejść do ak​cji. Wy​dział Urzą​dzeń Ra​t un​ko​w ych, w asy​ście spe​cjal​n ie wy​szko​lo​n ych żoł​n ie​rzy, dba o stan heł​m ów, ubio​rów prze​ciw​prze​cią​ż e​n io​w ych, uprzę​ż y i wy​po​sa​ż e​n ia ra​‐ tun​ko​w e​go, a tak​ż e nad​z o​ru​je okre​so​w e szko​le​n ia wzna​w ia​ją​ce z pierw​szej po​m o​cy, prze​t rwa​‐ nia w wo​dzie i na lą​dzie oraz z kwa​li​f i​ka​cji do uży​cia bro​n i oso​bi​stej. Wy​dział Stan​da​ry​z a​cji i Oce​n y przy​po​m i​n a la​t a​ją​cą po​li​cję. Dba o prze​strze​ga​n ie wszyst​‐ kie​go, co wią​ż e się z woj​skiem i obo​w ią​z u​ją​cy​m i w nim prze​pi​sa​m i lot​n ic​t wa cy​w il​n e​go. Każ​dy pi​lot, oprócz wy​m a​ga​n e​go szko​le​n ia, wa​lut i awan​sów, mu​si od​być co ro​ku przy​n aj​m niej dwa lo​t y spraw​dza​ją​ce. Jak wy​ja​śni​łem wcze​śniej, lo​t y spraw​dza​ją​ce to wszech​stron​n e eg​z a​m i​n y ust​n e, pi​sem​n e i prak​t ycz​n e. Zwy​kli pi​lo​ci mu​szą przejść te​sty we​ry​f i​ku​ją​ce ich umie​jęt​n o​ści wy​ko​n y​w a​n ia lo​t ów we​dług wska​z ań przy​rzą​dów i kwa​li​f i​ka​cje do la​t a​n ia sa​m o​lo​t em my​śliw​‐ skim. Wią​ż e się to z se​sją w sy​m u​la​t o​rze lo​t u, pod​czas któ​rej na​le​ż y prze​a na​li​z o​w ać wszel​kie kry​t ycz​n e sy​t u​a cje awa​ryj​n e, roz​w ią​z ać je i do​pro​w a​dzić do lo​gicz​n ej, za​do​w a​la​ją​cej kon​klu​z ji. Ko​lej​n y dzień upły​w a na eg​z a​m i​n ach pi​sem​n ych obej​m u​ją​cych in​sta​la​cje sa​m o​lo​t u, prze​pi​sy

lot​n i​cze i co​rocz​n y teo​re​t ycz​n y kurs wzna​w ia​ją​cy z wy​ko​n y​w a​n ia lo​t ów we​dług wska​z ań przy​‐ rzą​dów. Spraw​dzian prak​t ycz​n y, czy​li rze​czy​w i​sty lot, od​by​w a się na​stęp​n e​go dnia. Pi​lot-eg​z a​m i​n a​t or, zwa​n y SE​FE (stan​da​ri​z a​t ion and eva​lu​a tion fli​ght exa​m i​n er, lot​n i​czy eg​z a​m i​n a​t or ds. stan​da​ry​z a​cji i oce​n y), oce​n ia każ​dy aspekt za​da​n ia. Spraw​dzia​n y kwa​li​f i​ka​cji do lo​t ów we​dług wska​z ań przy​rzą​dów sku​pia​ją się na za​cho​w a​n iu tej umie​jęt​n o​ści oraz na za​‐ awan​so​w a​n ym pi​lo​t a​ż u, w tym akro​ba​cjach i kil​ku sce​n a​riu​szach wal​ki ma​n ew​ro​w ej. Wy​ko​n u​je się kil​ka po​dejść do lą​do​w a​n ia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów, po któ​rych na​stę​pu​ją po​dej​ścia do lą​do​w a​n ia z sy​m u​lo​w a​n ym ze​rwa​n iem pło​m ie​n ia – z oczy​w i​stych wzglę​dów, umie​jęt​n ość wy​‐ lą​do​w a​n ia z nie​dzia​ła​ją​cym sil​n i​kiem jest pi​lo​t o​w i jed​n o​m iej​sco​w e​go my​śliw​ca nie​z będ​n a. Po po​w ro​cie na zie​m ię, eg​z a​m i​n a​t or od​py​t u​je pi​lo​t a ze wszyst​kie​go, co uwa​ż a za nie​odzow​n e. Spraw​dzia​n y kwa​li​f i​ka​cji do mi​sji prze​bie​ga​ją we​dług te​go sa​m e​go sche​m a​t u, lecz na​cisk po​‐ ło​ż o​n y jest na umie​jęt​n ość pro​w a​dze​n ia wal​ki. Rze​czy​w i​sty lot bę​dzie wy​ko​n y​w a​n y we​dług sce​n a​riu​sza przy​go​t o​w a​n e​go przez SE​FE, obej​m u​ją​ce​go spe​cy​f icz​n e mi​sje, któ​re eska​dra bę​‐ dzie wy​ko​n y​w a​ła w bo​ju. Eska​dry ude​rze​n io​w e mo​gą sku​piać się na zrzu​ca​n iu bomb kie​ro​w a​‐ nych la​se​ro​w o, eska​dra Dzi​kich Ła​sic po​w in​n a zaś skon​cen​t ro​w ać się na uży​ciu po​ci​sków Ma​v e​‐ rick al​bo na ata​kach na sta​n o​w i​ska PZR-ów przy po​m o​cy bomb ka​se​t o​w ych. Ust​n a od​pra​w a po mi​sji jest tak sa​m o dro​bia​z go​w a i rów​n ie nie​przy​jem​n a, lecz ab​so​lut​n ie ko​n iecz​n a. To wszyst​‐ ko trak​t u​je się bar​dzo, ale to bar​dzo po​w aż​n ie. Eg​z a​m i​n o​w a​n e​go spraw​dza się aż do po​z io​m u kwa​li​f i​ka​cji, któ​ry osią​gnął, a on sam mu​si za​de​m on​stro​w ać swo​ją bie​głość we wszyst​kich umie​jęt​n o​ściach, któ​re po​sia​da. Każ​dy pi​lot, bez wzglę​du na sto​pień czy kwa​li​f i​ka​cje, pod​le​ga też nie​z a​po​w ie​dzia​n ym lo​t om spraw​dza​ją​cym. Pi​lot-eg​z a​m i​n a​t or zja​w ia się pew​n e​go ran​ka w eska​drze i wy​bie​ra za​pla​n o​w a​n y lot, któ​ry sta​je się tym sa​m ym lo​t em spraw​dza​ją​cym. Cho​‐ dzi o to, że​by prze​ko​n ać się, jak zde​t er​m i​n o​w a​n y i za​bój​czy mo​ż e być pi​lot, gdy nie ma cza​su na przy​go​t o​w a​n ie. W koń​cu tak wła​śnie wy​glą​da praw​dzi​w a wal​ka. Eg​z a​m i​n a​t o​rzy są za​z wy​czaj ofi​ce​ra​m i star​szy​m i i obo​w iąz​ko​w o pi​lo​t a​m i-in​struk​t o​ra​m i. Naj​lep​si z naj​lep​szych SE​FE to ofi​ce​ro​w ie-spe​cja​li​ści uzbro​je​n ia, któ​rzy pra​co​w a​li w szta​bach i uczy​li się w szko​łach a do jed​n o​stek lot​n i​czych wró​ci​li w stop​n iu ma​jo​ra. Że​by oce​n iać in​n ych z wła​sne​go sa​m o​lo​t u i wie​dzieć, co dzie​je się w dru​giej ka​bi​n ie, po​t rze​ba du​ż e​go do​świad​cze​n ia – osza​co​w a​n ie kry​t ycz​n ych, zmien​n ych sy​t u​a cji, w któ​rych staw​ką jest ludz​kie ży​cie i dzie​siąt​ki mi​lio​n ów do​la​rów, nie wszyst​kim przy​cho​dzi ła​t wo. W eska​drze my​śliw​skiej do​w ód​ca i kie​row​‐ nik ope​ra​cji (di​rec​t or of ope​ra​t ions, DO) za​w sze po​w in​n i być SE​FE. To kwe​stia wia​ry​god​n o​ści, któ​ra w eska​drach my​śliw​skich jest nie​z będ​n a. Prze​w aż​n ie ofi​cer-spe​cja​li​sta uzbro​je​n ia rów​‐ nież jest pi​lo​t em-eg​z a​m i​n a​t o​rem, po​dob​n ie jak co naj​m niej je​den z za​stęp​ców kie​row​n i​ka ope​ra​cji (as​si​stant di​rec​t or of ope​ra​t ions, ADO). ADO są ma​jo​ra​m i lub bar​dzo mło​dy​m i pod​puł​kow​n i​ka​m i. Za​z wy​czaj wra​ca​ją do la​t a​n ia po od​by​ciu obo​w iąz​ko​w ej służ​by w szta​bie, al​bo po ukoń​cze​n iu jed​n e​go ze szcze​gól​n ie bez​u​ż y​‐ tecz​n ych kur​sów edu​ka​cji woj​sko​w ej. Po przej​ściu peł​n e​go kur​su wzno​w ie​n ia na​w y​ków są sta​‐ wia​n i na cze​le wy​dzia​łów funk​cjo​n al​n ych do​w o​dzo​n ych przez ka​pi​t a​n ów. Ja​ko ofi​ce​ro​w ie star​‐ si są ko​lej​n ym po​z io​m em nad​z o​ru i pod​le​ga​ją bez​po​śred​n io kie​row​n i​ko​w i ope​ra​cji (DO). Sam kie​row​n ik ope​ra​cji jest za​stęp​cą głów​n o​do​w o​dzą​ce​go eska​dry. Zaj​m u​je się wszyst​ki​m i aspek​t a​m i ope​ra​cyj​n y​m i i szko​le​n io​w y​m i, o któ​rych wspo​m nia​łem wy​ż ej. Do​w ód​ca eska​dry na​da​je ton i wy​z na​cza prio​ry​t e​t y, a DO dba o ich wdro​ż e​n ie. Ofi​cer ten, za​w sze bę​dą​cy PI

i SE​FE, rzą​dzi nie​po​dziel​n ie pod​czas ope​ra​cji lot​n i​czych. Jest pod​puł​kow​n i​kiem, któ​ry słu​ż ył w szta​bie skrzy​dła lub ja​ko ADO, więc o do​w o​dze​n iu eska​drą po​w i​n ien wie​dzieć wszyst​ko. Je​śli nie przej​dzie w stan spo​czyn​ku al​bo nie na​w a​li, naj​pew​n iej bę​dzie do​w o​dził wła​sną eska​drą. Do​w ód​ca eska​dry two​rzy lub roz​bi​ja eki​pę. Ży​cie z wła​ści​w ym do​w ód​cą jest wspa​n ia​łe, ze złym – wręcz ża​ło​sne. Mia​łem i ta​kich, i ta​kich. Gdy zja​w i​łem się w Niem​czech, mo​ja eska​dra zwi​ja​ła się wła​śnie na dwu​t y​go​dnio​w y wy​jazd na nar​t y. Do​w ód​ca w ra​m ach do​rocz​n ej tra​dy​cji za​bie​rał wszyst​kich w Al​py na wiel​ką zi​m o​w ą im​pre​z ę. I tym spo​so​bem, mie​siąc po za​koń​cze​‐ niu szko​le​n ia na F-16 w Pho​e nix w Ari​z o​n ie, sie​dzia​łem na za​spie na szczy​cie au​striac​kiej gó​ry, po​pi​jąc ap​fel​korn. Sur​re​a li​stycz​n e prze​ż y​cie. Zwy​kle też, pod​czas zbio​ru wi​n o​gron, wy​po​ż y​cza​li​śmy ło​dzie i urzą​dza​li​śmy so​bie rej​sy w gó​rę i w dół Mo​z e​li, po​łą​czo​n e z de​gu​sta​cją win. Zda​rza​ły się rów​n ież week​e n​do​w e lo​t y „prze​ła​jo​w e”. To by​ła oka​z ja do szko​le​n ia z la​t a​n ia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów i po​z na​w a​n ia za​gra​n icz​n ych baz lot​n i​czych, ale też świet​n a za​ba​w a. Bra​li​śmy kil​ka my​śliw​ców, że​by śmi​‐ gnąć nad fran​cu​skim Klu​bem Ofi​cer​skim, po​le​cieć do Ko​pen​ha​gi i zo​ba​czyć Ma​łą Sy​ren​kę al​bo do An​glii – na week​e nd w Lon​dy​n ie. In​n a świet​n a eska​dra mia​ła co​t y​go​dnio​w ą ce​re​m o​n ię i na​gro​dę zwa​n ą „KNM”. Co zna​czy​‐ ło „ku​ku na mu​n iu”, a przy​z na​w a​n o ją – po dłu​gim, cięż​kim i, rzecz ja​sna, trzeź​w ym na​m y​śle – bie​da​ko​w i, któ​ry w da​n ym ty​go​dniu zro​bił coś naj​głup​sze​go. To nie mu​sia​ło ko​n iecz​n ie mieć związ​ku z la​t a​n iem, je​śli pi​lot był na ty​le głu​pi, że​by przy świad​kach zro​bić coś dur​n e​go w in​n ej dzie​dzi​n ie. Na przy​kład pe​w ien smar​ka​t y po​rucz​n ik za​ry​w ał do nie​co star​szej, ale nie​z wy​kle pięk​n ej ko​bie​t y w Klu​bie Ofi​cer​skim, lecz od​krył nie​ste​t y, że to żo​n a je​go no​w e​go do​w ód​cy. Do​w ód​cy, któ​ry przy​glą​dał się tym ża​ło​snym za​lo​t om kil​ka stoł​ków ba​ro​w ych da​lej. Dla niej to by​ło za​‐ baw​n e, lecz puł​kow​n i​ko​w i nie by​ło do śmie​chu. Po​rucz​n i​ko​w i tym bar​dziej. Pod​czas gdy do​w ód​ca jest oso​bo​w o​ścią eska​dry, „skar​biec” sta​n o​w i je​go ser​ce. „Skar​biec” to za​bez​pie​czo​n a stre​f a eska​dry do​stęp​n a tyl​ko dla upo​w aż​n io​n ych – wcho​dzi się do niej je​dy​n ie przez po​dwój​n e sta​lo​w e drzwi z ko​do​w a​n ym zam​kiem. W środ​ku znaj​du​ją się sa​le od​praw, bi​blio​t e​ka, po​m iesz​cze​n ia pla​n o​w a​n ia mi​sji, po​ko​je z ma​pa​m i oraz kom​pu​t e​ry. „Skar​biec” to cen​t rum ope​ra​cji tak​t ycz​n ych i te​ry​t o​rium ofi​ce​ra-spe​cja​li​sty uzbro​je​n ia w eska​‐ drze. Zna​n y też ja​ko Po​sia​dacz Ła​t y al​bo Tar​cza Strzel​n i​cza, jest on eks​per​t em eska​dry w za​kre​‐ sie ope​ra​cji bo​jo​w ych, oraz szko​le​n ia nie​z będ​n e​go do prze​ż y​cia i wy​gry​w a​n ia wo​jen. Ja​ko ab​‐ sol​w ent eli​t ar​n e​go Kur​su In​struk​t o​rów Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go (fi​gh​t er we​a pons in​struc​t or co​‐ ur​se, FWIC) pro​w a​dzo​n e​go w ba​z ie lot​n i​czej Nel​lis na pu​sty​n i w Ne​v a​dzie, prze​szedł przez naj​gor​szy i naj​t rud​n iej​szy tak​t ycz​n y kurs wal​ki po​w ietrz​n ej na świe​cie. Wśród pi​lo​t ów my​śliw​‐ skich jest od​po​w ied​n i​kiem Sił Spe​cjal​n ych czy SE​A L – ab​so​lut​n ie naj​lep​szym z naj​lep​szych w lot​n ic​t wie tak​t ycz​n ym. Ła​t wo go po​z nać po sza​ro-czar​n ej na​szyw​ce (przy​z na​n ej po ukoń​‐ cze​n iu Szko​ły Bo​jo​w ej Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go) no​szo​n ej na le​w ym ra​m ie​n iu. Ofi​cer to wzo​‐ rzec, we​dług któ​re​go oce​n ia się resz​t ę pi​lo​t ów w eska​drze. To on szko​li in​struk​t o​rów. To on pro​w a​dzi eska​drę na woj​n ę. Dro​ga do Szko​ły Bo​jo​w ej Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go wy​glą​da na​stę​pu​ją​co.

Ofi​ce​ro​w ie-spe​cja​li​ści uzbro​je​n ia sta​le oce​n ia​ją pi​lo​t ów-in​struk​t o​rów w swo​ich eska​drach. Po​sia​da​cze Łat wy​bie​ra​ją i szko​lą na in​struk​t o​rów do​świad​czo​n ych pro​w a​dzą​cych klu​cza, zna​ją więc po​t en​cjal​n ych kan​dy​da​t ów na kil​ka lat w przód. Każ​dy z tych go​ści ma już fe​n o​m e​n al​n e kom​pe​t en​cje ja​ko pi​lot i in​struk​t or, więc to, czy je​go kan​dy​da​t u​ra przej​dzie da​lej, czy nie, za​le​‐ ży od re​ko​m en​da​cji kil​ku czyn​n ych Po​sia​da​czy Łat w skrzy​dle. Nie wy​star​czy być tyl​ko wy​jąt​ko​‐ wo zdol​n ym pi​lo​t em. Gość mu​si rów​n ie do​brze umieć uczyć i do​w o​dzić, a to nie za​w sze idzie w pa​rze. Ce​lem Ame​ry​kań​skich Wojsk Lot​n i​czych jest wy​szko​le​n ie wą​skie​go gro​n a praw​dzi​w ych in​‐ dy​w i​du​a l​n o​ści do po​z io​m u prze​w yż​sza​ją​ce​go ca​łą resz​t ę, aby po​t em ta garst​ka szko​li​ła po​z o​sta​‐ łych. Dla​t e​go zdol​n o​ści in​struk​t or​skie są tak klu​czo​w e. Jak po​w ie​dział je​den z in​struk​t o​rów Kur​su Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go: „Być naj​lep​szym pi​lo​t em w Woj​skach Lot​n i​czych nie zna​czy nic, je​śli nie po​t ra​f i się prze​ka​z ać te​go in​n ym”. Dwa ra​z y do ro​ku każ​de skrzy​dło wy​bie​ra spo​śród swo​ich naj​lep​szych pi​lo​t ów dwóch – głów​‐ ne​go i re​z er​w o​w e​go – i od​da​je ich kan​dy​da​t u​ry pod roz​w a​gę ko​m i​sji kwa​li​f i​ka​cyj​n ej Szko​ły Bo​‐ jo​w ej Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go. I tak, z gro​n a se​t ek pi​lo​t ów-in​struk​t o​rów my​śliw​ców w Woj​‐ skach Lot​n i​czych USA w kur​sie uczest​n i​czy oko​ło trzy​dzie​stu. Z na​sze​go świat​ka F-16 tra​f ia do Nel​lis je​dy​n ie trzech, czte​rech pi​lo​t ów z baz na te​re​n ie Sta​n ów, je​den z Nie​m iec i dwóch z baz na Da​le​kim Wscho​dzie. Za​n im wy​brań​cy opusz​czą swo​je skrzy​dło i wy​ja​dą do Nel​lis, prze​cho​dzą przez coś, co na​z y​‐ wa się „roz​grzew​ką”. Po​le​ga ona na tym, że Po​sia​da​cze Łat na zmia​n ę tłu​ką ich na kwa​śne jabł​ko – co​dzien​n ie przez dwa ty​go​dnie trze​ba wal​czyć z ni​m i w po​w ie​t rzu, do​sko​n a​ląc swo​je umie​jęt​n o​ści. Pa​m ię​t aj​cie, że ta​ki ktoś już jest pi​lo​t em-in​struk​t o​rem oraz pierw​szym wy​brań​‐ cem ze swo​jej ba​z y. Kurs w Szko​le Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go trwa sześć mie​się​cy – a nie​m al wszyst​kie je​go szcze​‐ gó​ły są taj​n e. Co cie​ka​w e, dzi​siaj wszy​scy pi​lo​ci my​śliw​scy Ame​ry​kań​skich Wojsk Lot​n i​czych ma​ją ze​z wo​le​n ie do​stę​pu do in​f or​m a​cji ści​śle taj​n ych/spe​cjal​n e​go zna​cze​n ia. Kurs ma tę sa​m ą struk​t u​rę, ja​ką pi​lot po​z nał już w ra​m ach każ​de​go in​n e​go pro​gra​m u szko​le​n io​w e​go, któ​ry ukoń​czył. Róż​n i​ca po​le​ga na in​t en​syw​n o​ści – ten jest jak na ste​ry​dach. Oprócz zdo​by​cia wy​jąt​‐ ko​w o za​bój​czych umie​jęt​n o​ści pro​w a​dze​n ia wal​ki, pi​lot mu​si na​praw​dę, na​praw​dę na​uczyć się, jak szko​lić in​n ych. Kie​dy je​dziesz do ba​z y lot​n i​czej Nel​lis (ulo​ko​w a​n ej pod Las Ve​gas w Ne​v a​dzie) i spę​dzasz pierw​szy ty​dzień w kla​sie, in​struk​t o​rzy Szko​ły Bo​jo​w ej Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go każ​de​go dnia wal​czą ze so​bą dwu​krot​n ie. Za​n im ucznio​w ie się z ni​m i zmie​rzą, ma​ją już za so​bą dwa ty​go​‐ dnie bez la​t a​n ia, pod​czas gdy oni w tym cza​sie ostrzy​li pa​z u​ry i ob​li​z y​w a​li kły. Nie że​by to mia​‐ ło ja​kieś zna​cze​n ie. Oni są kla​są sa​m ą w so​bie i żad​n a „roz​grzew​ka” na świe​cie nie ura​t u​je ucznia przed ro​z e​rwa​n iem na strzę​py, któ​re nie​chyb​n ie go cze​ka. To nie​z będ​n e otrzeź​w ie​n ie: kto nie prze​ż y​je sro​m ot​n e​go po​gro​m u, gdzieś z ty​łu gło​w y za​w sze ma prze​świad​cze​n ie, że dla świa​t a my​śliw​ców jest da​rem od Bo​ga. Szyb​ko mu to prze​cho​dzi. Pierw​szy etap kur​su to pod​sta​w o​w e ma​n ew​ry my​śliw​skie (ba​sic fi​gh​t er ma​n eu​v ers, BFM). Pod​sta​w o​w e to one nie są, i na pew​n o zbyt skom​pli​ko​w a​n e, że​by wy​t łu​m a​czyć wszyst​kie szcze​gó​ły, spró​bu​ję jed​n ak opi​sać je w ogól​n ym za​ry​sie. BFM to po​w ietrz​n a wal​ka wręcz przy

pręd​ko​ści po​n ad sied​m iu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Ma na​uczyć pi​lo​t a, jak na​praw​dę la​t a się sa​m o​lo​t em i wal​czy z in​n y​m i. Nic tak nie ujaw​n ia fi​z ycz​n ych ogra​n i​czeń czło​w ie​ka i sa​m o​lo​t u, jak szyb​kie, bru​t al​n e BFM, pod​czas któ​re​go od śmier​ci dzie​lą cię do​słow​n ie se​kun​dy. Zda​rza​ją się tu cho​ciaż​by ko​li​z je w po​w ie​t rzu, sy​t u​a cje utra​t y ste​row​n o​ści i za​m ro​cze​n ia z po​w o​du prze​‐ cią​ż eń. Pod​czas dłu​go​t rwa​łe​go wie​lo​w y​m ia​ro​w e​go ma​n ew​ro​w a​n ia przy sied​m io-, a na​w et dzie​w ię​cio​krot​n ej si​le gra​w i​t a​cji, krew od​pły​w a ci z gło​w y. To za​bi​ja. Są czte​ry ro​dza​je BFM. Ofen​syw​n e, w któ​rych za​czy​n a się, bę​dąc za prze​ciw​n i​kiem. On re​‐ agu​je, więc trze​ba go za​bić, za​n im uda mu się za​m ie​n ić po​z y​cje i zro​bić to szyb​ciej. De​f en​syw​‐ ne, gdy jest się zwie​rzy​n ą łow​n ą, a wróg jest z ty​łu. Trze​ba obro​n ić się przed je​go pierw​szy​m i strza​ła​m i, a po​t em utrzy​m ać się przy ży​ciu na ty​le dłu​go, że​by po​z ba​w ić go prze​w a​gi i oczy​w i​‐ ście wy​koń​czyć. W neu​t ral​n ych BFM wal​ka za​czy​n a się, gdy oba sa​m o​lo​t y mi​n ą się, le​cąc z prze​ciw​n ych kie​run​ków przy pręd​ko​ści oko​ło ty​sią​ca ośmiu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Po​t em, dzię​ki róż​n ym roz​w ią​z a​n iom, obaj pi​lo​ci wzno​szą się z pręd​ko​ścią dwu​stu czter​dzie​stu me​t rów na se​kun​dę i pró​bu​ją osią​gnąć po​z y​cję, któ​ra po​z wa​la na uży​cie uzbro​je​n ia. W tym przy​pad​ku wszyst​ko spro​w a​dza się do do​świad​cze​n ia i do te​go, kto zdo​ła szyb​ciej wy​m a​n ew​ro​w ać dru​gie​‐ go. O od​m ien​n ym BFM mó​w i się wte​dy, gdy któ​raś z po​w yż​szych walk to​czy się prze​ciw​ko in​‐ ne​m u ty​po​w i sa​m o​lo​t u. To naj​bar​dziej re​a li​stycz​n e szko​le​n ie w wal​ce po​w ietrz​n ej, zwłasz​cza je​śli od​by​w a się z po​z y​cji neu​t ral​n ej. W praw​dzi​w ym świe​cie rzad​ko ma się świa​do​m ość, kim są ci wszy​scy źli go​ście, jest też o wie​le bar​dziej praw​do​po​dob​n e, że spo​t ka się któ​re​goś od czo​ła, niż że za​krad​n ie się do nie​go od ty​łu. BFM to tyl​ko po​czą​t ek. Na​stęp​n a jest ma​n ew​ro​w a wal​ka po​w ietrz​n a (air com​bat ma​n eu​v e​ring, ACM), czy​li BFM do kwa​dra​t u. Tu​t aj rów​n ież ma​m y wer​sję ofen​syw​n ą, de​f en​syw​n ą, neu​t ral​n ą i od​m ien​n ą, róż​n i​ca po​le​ga na tym, że wal​czy się ja​ko pa​ra prze​ciw​ko po​je​dyn​cze​m u my​śliw​co​w i nie​przy​ja​‐ cie​la. Klu​czo​w ą kwe​stią jest łącz​n ość ze skrzy​dło​w ym – ra​z em mu​si​cie zlo​ka​li​z o​w ać za​gro​ż e​‐ nie, zi​den​t y​f i​ko​w ać je, za​re​a go​w ać, a w koń​cu znisz​czyć. Przy​po​m i​n am: to wszyst​ko ro​bi się, śmi​ga​jąc z pręd​ko​ścią po​ci​sku ka​ra​bi​n o​w e​go. Tak​t y​ka wal​ki po​w ietrz​n ej (air com​bat tac​t ics, ACT) to wal​ka pa​ry prze​ciw​ko nie​z na​n ej licz​‐ bie prze​ciw​n i​ków – bo w praw​dzi​w ej wal​ce ni​g​dy na​praw​dę nie wia​do​m o, z ilo​m a zły​m i go​ść​m i ma się do czy​n ie​n ia. To przed​smak praw​dzi​w e​go wo​jen​n e​go za​m ę​t u i spraw​dzian z te​go, czy pi​lot po​t ra​f i my​śleć, wal​czyć i zwy​cię​ż ać, ma​jąc prze​ciw so​bie do​w ol​n ą licz​bę i typ sa​m o​lo​t ów. Tak​t y​ka wal​ki po​w ietrz​n ej dzie​li się na dwie głów​n e ka​t e​go​rie. Wal​ka w za​się​gu wzro​ku (wi​t hin vi​su​a l ran​ge, WVR), czy​li wi​dząc prze​ciw​n i​ka na wła​sne oczy, wy​m a​ga za​z wy​czaj uży​‐ cia bro​n i bli​skie​go za​się​gu, ta​kiej jak po​ci​ski sa​m o​n a​pro​w a​dza​ją​ce się na pod​czer​w ień Si​de​w in​‐ der lub 20-mi​li​m e​t ro​w e dział​ko. Wal​ka po​z a za​się​giem wzro​ku (bey​ond vi​su​a l ran​ge, BVR) ma wy​ko​rzy​stać ame​ry​kań​ską prze​w a​gę tech​n icz​n ą, umoż​li​w ia​ją​cą uży​cie po​ci​sków da​le​kie​go za​‐ się​gu (AIM-120 AM​RA​A M). Za​w sze le​piej za​bić go​ścia, za​n im zbli​ż y się na ty​le, że​by strze​lić. Wy​obraź​cie so​bie ko​le​sia, któ​ry pod​cho​dzi z no​ż em, a wy ma​cie na​ła​do​w a​n ą broń w rę​ce. Wy​‐ cią​gnie​cie wła​sny nóż czy po pro​stu strze​li​cie mu w łeb? Naj​lep​szą część szko​le​n ia z tak​t y​ki sta​n o​w i​ła wal​ka z od​m ien​n y​m i ty​pa​m i sa​m o​lo​t ów. Prze​w aż​n ie po​t y​ka​li​śmy się z ame​ry​kań​ski​m i F-15 al​bo F/A-18 – w obu przy​pad​kach by​ły to bar​‐

dzo cięż​kie prze​pra​w y. Mie​li tam rów​n ież tro​chę zgrzy​t a​ją​cych F-14 Tom​cat z US Na​v y (no wie​‐ cie, Ma​v e​rick i Go​ose z Top Gu​na), lecz one nada​w a​ły się ra​czej do po​lo​w ań na tro​f ea niż do wal​ki. Nie ża​łu​jąc środ​ków, Ame​ry​kań​skie Woj​ska Lot​n i​cze (Uni​t ed Sta​t es Air For​ce, USAF) spro​w a​dza​ły też sa​m o​lo​t y z za​gra​n i​cy. Wraz z pi​lo​t a​m i, gdy to by​ło moż​li​w e. Fran​cu​skie Mi​ra​‐ ge’e, izra​e l​skie Kfir-y, nie​m iec​kie Tor​n a​do – mie​li​śmy je wszyst​kie w me​n u. Ci cu​dzo​z iem​cy za​w sze do​brze się ba​w i​li. Le​cie​li przez ca​ły świat do Mia​sta Grze​chu, że​by pro​w a​dzić wal​kę po​w ietrz​n ą w słoń​cu. Pew​n ej no​cy, w cen​t rum Ve​gas wi​dzia​łem, jak wy​rzu​ca​‐ ją z ka​sy​n a ca​łą bry​t yj​ską eska​drę i aresz​t u​ją ich co do jed​n e​go. Bry​t o​le nie wie​dzie​li, o co cho​‐ dzi, prze​cież to tra​dy​cja Kró​lew​skich Wojsk Lot​n i​czych: schlać się, śpie​w ać pio​sen​ki i dać „pło​‐ mien​n y kon​cert” – czy​li spa​lić pia​n i​n o. Na ich nie​szczę​ście to wła​śnie pia​n i​n o sta​ło w ho​lu bar​‐ dzo du​ż e​go i zna​n e​go ka​sy​n a w cen​t rum. Gdy​by​śmy to my się tak ba​w i​li, wpa​ko​w a​n o by nas na dłu​ż ej do pa​ki, a ci ko​le​sie do​sta​li w na​gro​dę na​głó​w ek w „Da​ily Mir​ror” i wi​t a​n o ich w An​glii jak bo​ha​t e​rów. I świet​n ie. Chce​cie pi​lo​t ów my​śliw​ców czy prze​ro​śnię​t ych skau​t ów? Szko​le​n ie tak​t ycz​n e by​ło waż​n e rów​n ież dla​t e​go, że sta​n o​w i​ło mniej wię​cej pół​m e​t ek pro​‐ gra​m u, a ja w koń​cu po​czu​łem, że mo​ż e mi się udać. Chy​ba. Brać pod uwa​gę ob​la​n ie for​m al​n e​‐ go kur​su? To był praw​dzi​w y szok dla ko​goś, kto do tej po​ry był asem we wszyst​kim. Wstrzą​sa​ją​‐ ce i prze​ra​ż a​ją​ce, jed​n ak strach to bar​dzo przy​dat​n y mo​t y​w a​t or. W cza​sie trwa​n ia pro​gra​m u co​dzien​n ie cho​dzi​li​śmy na za​ję​cia teo​re​t ycz​n e. Po​n ad trzy​sta go​dzin na​uki, obej​m u​ją​cej wszyst​kie in​sta​la​cje sa​m o​lo​t u na po​z io​m ie in​ż y​n ier​skim. Wszyst​kie ty​py uzbro​je​n ia, któ​re mo​gli​śmy użyć, roz​kła​da​li​śmy na czę​ści pierw​sze i skła​da​li​śmy z po​w ro​‐ tem. Do​głęb​n ie ana​li​z o​w a​li​śmy tak​t y​kę, prze​ciw​dzia​ła​n ie i każ​de za​gro​ż e​n ie pod słoń​cem, z któ​rym mo​gli​by​śmy się zmie​rzyć. Mu​sie​li​śmy też prze​stu​dio​w ać ma​t e​ria​ły źró​dło​w e, na​pi​sać pra​cę na po​z io​m ie po​dy​plo​m o​w ym i za​pre​z en​t o​w ać ją przed pa​n e​lem in​struk​t o​rów Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go. To wszyst​ko prze​pla​t a​ło się z nie​ustan​n ym la​t a​n iem oraz od​pra​w a​m i przed i po mi​sji. Zda​rza​ło się, że pod ko​n iec dnia by​łem tak wy​czer​pa​n y, że za​sy​pia​łem na sto​ją​co pod prysz​n i​cem. Ko​cha​łem to. Kil​ka ostat​n ich lo​t ów pod​czas eta​pu walk po​w ietrz​n ych zwa​n o „czte​ry na czte​ry” – czy​li jed​n a czwór​ka wal​czy​ła prze​ciw ja​kiejś in​n ej. Na​sza czwór​ka po​je​cha​ła na Flo​ry​dę, la​t a​li​śmy prze​ciw F-15 z 33. Skrzy​dła My​śliw​skie​go (z ba​z y Eglin) al​bo z 325. Skrzy​dła My​śliw​skie​go (z ba​z y Tyn​dall). Wal​ka po​w ietrz​n a we wszyst​kich jej od​m ia​n ach to coś, w czym spe​cja​li​z u​ją się Or​ły (F15 Eagle). To wszyst​ko, czym się zaj​m u​ją. A wy​ko​n y​w a​n ie tyl​ko jed​n e​go ro​dza​ju mi​sji to luk​sus, któ​ry po​z wa​la stać się w tym na​praw​dę do​brym. My wszy​scy by​li​śmy jed​n ak in​struk​t o​ra​m i F-16 i ucznia​m i Kur​su In​struk​t o​rów. Przez trzy mie​sią​ce od​z y​ska​li​śmy tro​chę pew​n o​ści sie​bie – by​li​śmy go​t o​w i za​koń​czyć szko​le​n ie tak​t ycz​n e i przejść do na​stęp​n e​go eta​pu. No i by​li​śmy prze​cież na Flo​ry​dzie! Wszy​scy, nie wy​łą​cza​jąc in​‐ struk​t o​rów, cie​szy​li się na myśl o odro​bi​n ie re​lak​su przed roz​po​czę​ciem naj​bar​dziej skom​pli​ko​‐ wa​n ych eta​pów szko​le​n ia. Ze​strze​li​w a​n ie Or​łów na pla​ż y to by​ła fraj​da. Po raz pierw​szy od trzech mie​się​cy uśmiech nie scho​dził mi z twa​rzy. Po za​koń​cze​n iu eta​pu walk po​w ietrz​n ych kurs wszedł na wyż​sze ob​ro​t y. Dla pi​lo​t ów Vi​pe​‐ rów wal​ka po​w ietrz​n a by​ła czymś, co mo​ż e przy​t ra​f ić się po dro​dze, za​n im bę​dą mo​gli znisz​‐ czyć to czy owo na zie​m i. Nikt ni​g​dy nie wy​grał woj​n y tyl​ko i wy​łącz​n ie dzię​ki prze​w a​dze w po​w ie​t rzu. Nie zro​z um​cie mnie źle – trze​ba za​w ład​n ąć po​w ie​t rzem, że​by wy​grać na zie​m i,

ale zwy​cię​stwo rzad​ko osią​ga się tyl​ko dzię​ki sa​m o​lo​t om. Świad​czy o tym każ​da woj​n a, w któ​‐ rej uczest​n i​czy​ły Sta​n y Zjed​n o​czo​n e od 1917. Zrzu​ca​n ie bomb w ra​m ach wspar​cia dzia​łań na​z iem​n ych, zwy​kle na​z y​w a​n e „ata​kiem na ce​le po​w ierzch​n io​w e”, to pod​sta​w o​w e za​da​n ie F-16. Do​cho​dzą do te​go ude​rze​n ia z ma​łej i śred​‐ niej wy​so​ko​ści za po​m o​cą róż​n ych bomb, ostrzał na ma​łej wy​so​ko​ści z 20-mi​li​m e​t ro​w e​go dział​‐ ka, od​pa​la​n ie uzbro​je​n ia kie​ro​w a​n e​go, jak po​ci​ski Ma​v e​rick, bom​by na​pro​w a​dza​n e la​se​ro​w o i bom​by ka​se​t o​w e… Dłu​go moż​n a by wy​m ie​n iać. Ja​ko Po​sia​dacz Ła​t y mu​sisz być w tym naj​lep​szym. Trze​ba umieć ob​ser​w o​w ać z wła​sne​go sa​m o​lo​t u, jak in​n i pi​lo​ci wy​ko​n u​ją te ude​rze​n ia, i bły​ska​w icz​n ie oce​n iać ich sku​t ecz​n ość. Al​bo za​po​biec ofia​rom śmier​t el​n ym. Kil​ka ton ma​t e​ria​łów wy​bu​cho​w ych o du​ż ej si​le ra​ż e​n ia, zrzu​‐ co​n ych w złym miej​scu mo​ż e cię za​bić. Al​bo wy​sa​dzić w po​w ie​t rze nie tych lu​dzi, co trze​ba. Chy​bie​n ie ozna​cza rów​n ież, że ktoś in​n y bę​dzie mu​siał prze​drzeć się tam i za​ry​z y​ko​w ać swo​je ży​cie, że​by na​pra​w ić to, co schrza​n i​łeś. Mo​ż e rów​n ież skoń​czyć się tym, że jed​n ost​ki lą​do​w e zo​sta​n ą roz​bi​t e i ni​g​dy nie wró​cą do do​m u. I dla​t e​go ucznio​w ie trak​t u​ją to rów​n ie po​w aż​n ie jak in​struk​t o​rzy. Od pod​sta​w o​w e​go ata​ku na ce​le po​w ierzch​n io​w e prze​cho​dzi się do tak​t y​ki te​goż ata​ku (sur​‐ fa​ce at​t ack tac​t ics, SAT). Uczeń otrzy​m u​je „ce​le”, czy​li po​ż ą​da​n e re​z ul​t a​t y oraz kil​ka in​n ych szcze​gó​łów, ta​kich jak czas osią​gnię​cia ce​lu i zna​n e za​gro​ż e​n ia. Po​t em opra​co​w u​je, pla​n u​je, prze​pro​w a​dza od​pra​w ę i pro​w a​dzi atak prze​ciw wszyst​kim moż​li​w ym za​gro​ż e​n iom. Ga​m a za​gro​ż eń w Nel​lis cie​szy się złą sła​w ą z po​w o​du swo​jej za​bój​czo​ści, na szczę​ście w sen​sie szko​le​n io​w ym. Każ​de​go ro​ku po​n ad pięć​set sa​m o​lo​t ów z ca​łe​go świa​t a wy​ko​n u​je dwa​dzie​ścia ty​się​cy lo​t ów bo​jo​w ych prze​ciw​ko tym za​gro​ż e​n iom. Co kil​ka lat prze​cho​dzą przez to, na zmia​n ę, wszyst​kie jed​n ost​ki lot​n ic​t wa tak​t ycz​n e​go USA, łącz​n ie z eska​dra​m i my​śliw​ski​‐ mi Ame​ry​kań​skich Wojsk Lot​n i​czych z baz w Eu​ro​pie i na Da​le​kim Wscho​dzie. Bra​ły w tym tak​ż e udział wszyst​kie woj​ska lot​n i​cze NA​TO – o ile by​ło je na to stać – a cza​sem wi​dzia​ło się Izra​e l​czy​ków i nie​któ​re z przy​ja​z nych państw arab​skich, ta​kich jak Egipt czy Ma​ro​ko. Na​w et Fran​cu​z i cza​sem się po​ja​w ia​li, o ile nie zgu​bi​li się po dro​dze. Po SAT przy​cho​dzi etap wy​ko​n a​n ia za​da​n ia (mis​sion em​ploy​m ent, ME). Każ​dy aspekt kur​su jest dzie​lo​n y na czte​ry od​dziel​n e mi​sje. Uczeń do​sta​je pro​ble​m y tak​t ycz​n e do​t y​czą​ce ce​lów, za​gro​ż eń i prze​dzia​łów cza​so​w ych. Roz​w ią​z a​n ie na​le​ż y do nie​go. Wi​dzia​łem do​sko​n a​łe pla​n y, któ​re zo​sta​ły sła​bo wy​ko​n a​n e, i złe pla​n y wy​ko​n a​n e zna​ko​m i​cie mi​m o trud​n o​ści. Po pro​stu ni​‐ g​dy nie wia​do​m o, jak to się po​t o​czy, a zdol​n ość ad​a p​t a​cji ucznia jest klu​czem do przej​ścia te​go eta​pu – ina​czej prze​gry​w a. Uczest​n ik kur​su, któ​re​m u przy odro​bi​n ie szczę​ścia zo​sta​ło do ukoń​cze​n ia za​le​d​w ie kil​ka lo​‐ tów, jest te​raz do​w ód​cą mi​sji. To on, zna​jąc cel i za​gro​ż e​n ia, mu​si zde​cy​do​w ać, w ja​ki spo​sób za​pla​n o​w ać i sko​or​dy​n o​w ać atak. To on wy​bie​ra uzbro​je​n ie, tra​sy, tak​t y​kę, a tak​ż e opra​co​w u​je plan ata​ków. On tak​ż e prze​pro​w a​dza ogól​n ą od​pra​w ę przed i po mi​sji. Każ​dy sa​m o​lot la​t a​ją​cy nad po​li​go​n em w Nel​lis prze​n o​si za​sob​n ik z oprzy​rzą​do​w a​n iem do re​je​stro​w a​n ia pa​ra​m e​t rów ma​n ew​ro​w ej wal​ki po​w ietrz​n ej (air com​bat ma​n eu​v e​ring in​stru​‐ men​t a​t ion, AC​MI). Wszyst​kie pa​ra​m e​t ry lo​t u, a na​w et wi​dok z HUD-a pi​lo​t a są prze​sy​ła​n e na zie​m ię i re​je​stro​w a​n e przez urzą​dze​n ia przy​dat​n e do od​pra​w y po mi​sji. Sys​t em od​pra​w y po mi​sjach wy​ko​n y​w a​n ych w ra​m ach Red Flag15) (red flag mis​sion de​brie​f ing sys​t em, RFMDS) sys​‐

tem od​pra​w y po mi​sjach wy​ko​n y​w a​n ych w ra​m ach Red Flag, to ser​ce wszyst​kich szko​leń tak​‐ tycz​n ych w Nel​lis. Dzię​ki za​sob​n i​kom AC​MI, każ​dą mi​sję i każ​dy lot moż​n a roz​ło​ż yć na czyn​‐ ni​ki pierw​sze. To ogrom​n a ko​rzyść, móc sie​dzieć spo​koj​n ie z kub​kiem ka​w y i w peł​n i od​t wo​rzyć mi​sję, prze​a na​li​z o​w ać wszyst​kie ma​n ew​ry, tak​t y​ki i każ​de uzbro​je​n ie, któ​re się zrzu​ci​ło lub od​‐ pa​li​ło. W ten spo​sób uczy​m y się, do​sko​n a​li​m y umie​jęt​n o​ści i oce​n ia​m y – to ko​lej​n y po​w ód prze​‐ wa​gi Ame​ry​ka​n ów w po​w ie​t rzu.

15) Red Flag to ćwi​cze​nia USAF od​by​wa​ją​ce się od 1975 na po​li​go​nie w Nel​lis w Ne​va​dzie lub Eiel​son na Ala​sce, z uży​ciem uzbro​je​nia, w mak​sy​mal​nym stop​niu od​wzo​r o​wu​ją​ce wa​r un​k i rze​czy​wi​stej prze​strze​ni bi​t ew​nej. Lot​ni​cy bio​r ą​cy udział w Red Flag ma​ją za prze​ciw​ni​k ów jed​nost​k i „agre​so​r ów”, sto​su​ją​ce tak​t y​k ę po​t en​cjal​ne​go prze​ciw​ni​k a (przyp. BG).

Dla uczest​n i​ka Kur​su In​struk​t o​rów Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go etap wy​ko​n a​n ia za​da​n ia to ini​‐ cja​cja. Zna​łem wpraw​dzie tyl​ko dwóch pi​lo​t ów, któ​rzy od​pa​dli w ostat​n iej czę​ści kur​su, mi​m o to każ​dy, kto go ukoń​czył, re​a go​w ał nie​do​w ie​rza​n iem. W mo​im przy​pad​ku też tak by​ło. By​łem zu​peł​n ie odrę​t wia​ły i mia​łem no​gi jak z wa​t y, ale przede wszyst​kim czu​łem głę​bo​ką ulgę. Prze​‐ sze​dłem wszyst​kie for​m al​n e kur​sy i szko​le​n ia, ja​kie mo​ż e przejść pi​lot my​śliw​ca, wal​czy​łem też w woj​n ie nad Za​t o​ką Per​ską – Szko​ła Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go by​ła z te​go wszyst​kie​go zde​‐ cy​do​w a​n ie naj​t rud​n iej​sza. Po ostat​n im lo​cie po​je​cha​łem z po​w ro​t em do kwa​t er go​ścin​n ych dla ofi​ce​rów i usia​dłem na ze​w nątrz na Ła​w ie Pła​czu. Nor​m al​n ie sia​da​ją na tym czymś ci, któ​rzy schrza​n i​li (ob​la​li) lot. Wy​ci​n a​ją swój sy​gnał wy​w o​ław​czy i nu​m er mi​sji na ła​w ie i cze​ka​ją, aż kum​ple po​da​dzą na po​‐ cie​sze​n ie kie​li​szek szkoc​kiej. Za​pew​n e się do​m y​śla​cie, że by​ły tam set​ki nazw i dat, bo każ​dy za​w a​la ja​kiś lot. Sie​dzia​łem chwi​lę, że​by nie​co ochło​n ąć, po​w o​li do​cie​ra​ło do mnie, że już pra​‐ wie by​łem Po​sia​da​czem Ła​t y. Zo​sta​ła tyl​ko ini​cja​cja w wą​skim gro​n ie, któ​ra mia​ła się od​być pod​czas No​cy Ła​t y. Po niej ab​sol​w en​ci otrzy​m y​w a​li sza​ro-czar​n e na​szyw​ki, któ​re mo​gli no​sić z du​m ą przez resz​t ę swo​jej ka​rie​ry. Po​t em moż​n a już by​ło czym prę​dzej wra​cać do swo​jej eska​‐ dry my​śliw​skiej, że​by po​dzie​lić się z po​z o​sta​ły​m i no​w in​ka​m i o naj​n ow​szych tech​n i​kach i tak​t y​‐ kach. Od wie​lu mie​się​cy mia​łem świa​do​m ość, że mo​je do​świad​cze​n ia bo​jo​w e z woj​n y nad Za​t o​ką Per​ską mia​ły się ni​jak do tak​t yk na​ucza​n ych w Nel​lis. Ale pa​m ię​t aj​cie, że in​struk​t o​rzy wal​czą z eli​t ą in​n ych ame​ry​kań​skich pi​lo​t ów – ich tak​t y​ka mu​si więc być do​sto​so​w a​n a do za​gro​ż e​n ia znacz​n ie więk​sze​go niż to, ja​kim są kiep​sko wy​szko​le​n i pi​lo​ci ro​syj​scy, chiń​scy czy bli​skow​‐ schod​n i. Zresz​t ą, kto zdo​ła po​ko​n ać „za​gro​ż e​n ie” z Nel​lis, po​ra​dzi so​bie ze wszyst​kim na świe​‐ cie. Przy oka​z ji za​uwa​ż y​łem za​sta​n a​w ia​ją​ce zja​w i​sko: czę​sto błęd​n ie za​w y​ż a​m y sto​pień za​gro​‐ że​n ia, bo od​n o​si​m y się do na​szych stan​dar​dów. Prze​ce​n ia​m y go i przyj​m u​je​m y błęd​n ą tak​t y​kę. Po​przy​sią​głem so​bie, że nie bę​dę tak ro​bił. Chcia​łem po​łą​czyć wszyst​kie mo​je uprzed​n ie do​‐ świad​cze​n ia z ma​gią, któ​rej wła​śnie się na​uczy​łem – ide​a l​n y ma​riaż lek​cji w praw​dzi​w ym świe​cie z naj​bar​dziej za​bój​czym szko​le​n iem my​śliw​skim. Czas po​ka​z ał, że to pięk​n a myśl. Szko​ła Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go jest wspa​n ia​łym prze​ż y​ciem, ale wy​cho​dząc z niej, nie jest

się już tym sa​m ym czło​w ie​kiem. Każ​dy, kto prze​t rwał i stał się czę​ścią eli​t ar​n ej gru​py, zna to uczu​cie. Nie​z a​leż​n ie od te​go, ja​ki bez​z a​ło​go​w y ko​smicz​n y szajs przy​kle​ja​ją te​raz do głów​n ej bra​m y w Nel​lis, dla mnie i ta​kich jak ja, to miej​sce za​w sze bę​dzie „Do​m em Pi​lo​t ów My​śliw​‐ skich”. Nie wąt​pię, że to wku​rzy po​praw​n ych po​li​t ycz​n ie „nie​lo​t ów”, ale do​praw​dy, ko​go to ob​‐ cho​dzi?

6

Przerwa

Bę​dąc jed​n ym z nie​licz​n ych pi​lo​t ów Vi​pe​ra, któ​rzy za​czy​n a​li ja​ko Dzi​kie Ła​si​ce, szcze​gól​n ie pa​‐ li​łem się, że​by wy​ko​rzy​stać to, cze​go na​uczy​łem się w Szko​le Lot​n ic​t wa My​śliw​skie​go i pod​czas ope​ra​cji Pu​styn​n a bu​rza. Wpro​w a​dzo​n o wła​śnie do użyt​ku sa​m o​lot F-16CJ na​z wa​n y Ce​e Jay​e m. Był to wiel​ki tech​n o​lo​gicz​n y skok na​przód – nie​by​w a​le uni​w er​sal​n y, z nie​z wy​kłą zdol​n o​ścią przy​sto​so​w a​n ia, po pro​stu uro​dzo​n a Ła​si​ca. Dzię​ki struk​t u​rze z ma​t e​ria​łów kom​po​z y​t o​w ych trud​n o go by​ło do​strzec na ra​da​rze, a go​łym okiem by​ło to pra​w ie nie​m oż​li​w e. Sil​n i​ki nie dy​‐ mi​ły i był naj​z wrot​n iej​szym my​śliw​cem na świe​cie. Co ozna​cza​ło, że był tak sa​m o za​bój​czy dla wro​gich my​śliw​ców jak dla PZR-ów, a w od​róż​n ie​n iu od F-4G nie wy​m a​gał eskor​t y. Je​go je​dy​‐ nym man​ka​m en​t em, wy​n i​ka​ją​cym ze sto​sun​ko​w o nie​w iel​kich roz​m ia​rów, by​ła mniej​sza ma​sa prze​n o​szo​n e​go uzbro​je​n ia. Że​by to wy​rów​n ać, Ce​e Jay prze​n o​sił uzbro​je​n ie kie​ro​w a​n e, ta​kie jak bom​by na​pro​w a​dza​n e la​se​ro​w o i po​ci​ski po​w ie​t rze-zie​m ia, a prze​m a​w iał za tym ta​ki ar​gu​‐ ment, że je​śli pi​lot jest w sta​n ie tra​f ić bom​bą o metr od ce​lu, nie mu​si prze​w o​z ić ich wie​le. W tych la​t ach tem​po roz​m iesz​cza​n ia jed​n o​stek w Azji Po​łu​dnio​w o-Za​chod​n iej przy​bra​ło na si​le. Po​śpiech Geo​r​ge’a Bu​sha w dą​ż e​n iu do zwy​cię​stwa w 1991 uwi​kłał nas w ko​lej​n ą woj​n ę, ale każ​dy, kto miał tro​chę ole​ju w gło​w ie, wie​dział, że to by​ło nie​unik​n io​n e. Irak był w za​sa​dzie pod​da​n y kwa​ran​t an​n ie mię​dzy woj​n a​m i. Zna​czy​ło to, że oni pa​n o​w a​li na zie​m i, a my w po​‐ wie​t rzu, więc w za​sa​dzie kon​t ro​lo​w a​li​śmy więk​szość kra​ju. Stre​f y za​ka​z u lo​t ów usta​n o​w io​n o po​w y​ż ej trzy​dzie​ste​go czwar​t e​go rów​n o​leż​n i​ka na pół​n oc, czy​li do Tur​cji i od trzy​dzie​ste​go dru​gie​go rów​n o​leż​n i​ka na po​łu​dnie – do gra​n i​cy z Ku​w ej​t em i Ara​bią Sau​dyj​ską. Pa​t ro​lo​w a​ły je eska​dry my​śliw​skie, któ​re nie​prze​rwa​n ie i na​prze​m ien​n ie ope​ro​w a​ły w re​jo​n ie te​a tru dzia​łań przez po​n ad dzie​sięć lat. Nie tyl​ko my​śliw​ce, ale też tan​kow​ce, trans​por​t ow​ce, AWACS-y i resz​t a po​t rzeb​n a do ich wspar​cia. To by​ło ogrom​n e ob​cią​ż e​n ie na​szych środ​ków, nie​z wy​kle kosz​t ow​n e, i ogól​n ie upier​dli​w e. Z po​w o​du do​dat​ko​w ych go​dzin do wy​la​t a​n ia trwa​łość użyt​ko​w a stat​ków po​w ietrz​n ych skró​ci​ła się o co naj​m niej pięć​dzie​siąt pro​cent, a my tra​ci​li​śmy wie​le przerw świą​t ecz​n ych, uro​dzin dzie​ci i rocz​n ic mał​ż eń​skich. Licz​ba roz​w o​dów po​szy​bo​w a​ła w gó​rę, a w związ​ku z tym, że szta​bow​cy i de​cy​den​ci sta​ra​li się upar​cie stwo​rzyć ja​kieś za​gro​ż e​n ie za​m iast Związ​ku So​w iec​‐ kie​go, kształt Ame​ry​kań​skich Wojsk Lot​n i​czych zmie​n ił się nie​od​w ra​cal​n ie. Więk​szość państw oraz ich woj​sko po​t rze​bu​ją przy​n aj​m niej jed​n e​go wro​ga, by na​oli​w ić prze​m ysł i zdo​pin​go​w ać

lu​dzi. USAF i woj​ska lą​do​w e szcze​gól​n ie po​t rze​bo​w a​ły irac​kiej groź​by, by uspra​w ie​dli​w ić swo​je bu​‐ dże​t y. Ma​ry​n ar​ka ma lot​n i​skow​ce, więc do​t rze wła​ści​w ie wszę​dzie, ale nie mo​ż e wiecz​n ie po​‐ zo​sta​w ać na mo​rzu. Gru​pa lot​n i​skow​co​w a wy​m a​ga też znacz​n ych uzu​peł​n ień za​opa​t rze​n ia, by za​cho​w ać sku​t ecz​n ość. Je​śli cho​dzi o woj​ska lą​do​w e, cóż, wy​star​czy jed​n o spoj​rze​n ie na wy​su​‐ nię​t ą ba​z ę ope​ra​cyj​n ą (for​w ard ope​ra​t ing ba​se, FOB). Jej ce​lem nie jest wiecz​n e trwa​n ie, i to wi​dać. Je​dy​n ie Ame​ry​kań​skie Woj​ska Lot​n i​cze ma​ją glo​bal​n e moż​li​w o​ści lo​gi​stycz​n e, że​by pro​w a​‐ dzić dłu​go​f a​lo​w e zma​so​w a​n e ope​ra​cje. Stref za​ka​z u lo​t ów (SZL) na po​łu​dniu moż​n a pil​n o​w ać w ogra​n i​czo​n ym za​kre​sie za po​m o​cą lot​n i​skow​ców w Za​t o​ce Per​skiej al​bo my​śliw​ców z baz na wy​brze​ż u. Jed​n ak wszyst​kie dzia​ła​n ia lot​n i​cze ma​ry​n ar​ki z baz na wy​brze​ż u – z wy​jąt​kiem Bah​raj​n u – pro​w a​dzo​n o z lot​n isk USAF w Ara​bii Sau​dyj​skiej lub Ku​w ej​cie. A ope​ra​cje w SZL na pół​n o​cy moż​n a by​ło pro​w a​dzić je​dy​n ie z ba​z y lot​n i​czej İn​cir​lik w Tur​cji. Wte​dy mie​li​śmy już jed​n ak w re​gio​n ie kil​ka przy​czół​ków – wiel​kich baz zbu​do​w a​n ych z ca​łą in​ż y​n ie​ryj​n ą i lo​gi​stycz​n ą bie​gło​ścią ar​m ii USA. To na​praw​dę im​po​n u​ją​cy po​kaz ame​ry​kań​skiej po​t ę​gi, wi​dzieć pu​sty​n ię w cią​gu kil​ku ty​go​dni prze​kształ​co​n ą w od​izo​lo​w a​n e ob​w a​ro​w a​n e mia​sta. USAF za​w sze wy​cho​dzi​ły z za​ło​ż e​n ia, że je​śli dba się o wła​snych lu​dzi, oni za​dba​ją o to, że​‐ by zro​bić, co trze​ba. Do te​go ame​ry​kań​skie ba​z y lot​n i​cze za​z wy​czaj po​z o​sta​ją roz​m iesz​czo​n e z da​la od ma​cie​rzy​stych baz, więc ba​z y lot​n i​cze obec​n ie są tym, czym ba​z y mor​skie by​ły w prze​szło​ści: tram​po​li​n ą na ca​ły świat i waż​n ym ogni​w em de​m on​stra​cji si​ły. Więc bu​du​je się je tak, że​by prze​t rwa​ły dłu​go, przy​n aj​m niej w mi​n i​m al​n ym stop​n iu li​cząc się z ty​m i, któ​rzy bę​dą w nich słu​ż yć. Tak czy owak ba​z y po​w sta​ją na po​t rze​by ope​ra​cji lot​n i​czych. Dro​gi star​t o​‐ we, skła​dy amu​n i​cji, obiek​t y ope​ra​cyj​n e i ob​słu​go​w e mu​szą być naj​lep​sze na świe​cie – no bo ja​‐ ki jest sens sta​w iać ba​z ę lot​n i​czą, je​śli sa​m o​lo​t y nie mo​gą wy​ko​n y​w ać mi​sji? Obiek​t y miesz​kal​n e, re​la​t yw​n ie rzecz bio​rąc, też są cał​kiem do​bre. Wi​dzia​łem ma​łe blo​ki, pre​f a​bry​ko​w a​n e miesz​ka​n ia i kwa​t e​ry w kon​t e​n e​rach. USAF rzad​ko ko​rzy​sta​ją z na​m io​t ów, a je​śli jed​n ak mu​szą, za​w sze trwa to jak naj​kró​cej. Waż​n ą czę​ścią każ​dej ba​z y lot​n i​czej jest stre​f a mo​ra​le, zdro​w ia i re​kre​a cji. Tam miesz​czą się kuch​n ie i sto​łów​ki, cen​t ra fit​n ess, bo​iska do siat​ków​ki, a na​w et ba​sen – sło​w o ho​n o​ru. W za​leż​n o​ści od in​t en​syw​n o​ści ope​ra​cji i cza​su funk​‐ cjo​n o​w a​n ia ba​z y, by​w a tam też ja​kiś pa​saż ga​stro​n o​m icz​n y. Wi​dzia​łem chiń​skie, tu​rec​kie i in​‐ dyj​skie re​stau​ra​cje, do te​go za​z wy​czaj knaj​pę z ham​bur​ge​ra​m i i oczy​w i​ście piz​z e​rię. Ale żad​n e​go al​ko​ho​lu. Roz​kaz Ogól​n y Nu​m er Je​den z ope​ra​cji Pu​styn​n a tar​cza brzmi: Ope​ra​cja Pu​styn​n a tar​cza sy​t u​uje si​ły zbroj​n e Sta​n ów Zjed​n o​czo​n ych w pań​stwach ob​sza​ru od​‐ po​w ie​dzial​n o​ści USCENT​COM16), w któ​rych pra​w o is​lam​skie i arab​skie zwy​cza​je na​kła​da​ją za​‐ kaz lub ogra​n i​cze​n ie na okre​ślo​n e czyn​n o​ści, któ​re w spo​łe​czeń​stwach za​chod​n ich są do​pusz​‐ czal​n e. Ob​w a​ro​w a​n ia na​ło​ż o​n e na te czyn​n o​ści są nie​z będ​n e dla utrzy​m a​n ia do​brych sto​sun​‐ ków z pań​stwa​m i-go​spo​da​rza​m i i pro​w a​dze​n ia po​łą​czo​n ych dzia​łań sił Sta​n ów Zjed​n o​czo​n ych oraz państw so​jusz​n i​czych.

16) Uni​t ed Sta​t es Cen​t ral Com​mand – Do​wódz​t wo Cen​t ral​ne (sił zbroj​nych) Sta​nów Zjed​no​czo​nych, od​po​wia​da​ją​ce za dzia​ła​nia na ob​sza​r ze Bli​skie​go Wscho​du, Afry​k i Środ​k o​wej i Azji Środ​k o​wej (przyp. BG).

Że​by by​ło ja​sne – nie by​li​śmy na wa​ka​cjach w cha​rak​t e​rze go​ści w ob​cym pań​stwie, więc to twier​dze​n ie o „pań​stwach-go​spo​da​rzach” by​ło bzdu​rą. Nie by​li​śmy tam po to, że​by wspie​rać de​‐ mo​kra​cję, ra​t o​w ać ży​cie lub zy​skać so​bie przy​ja​ciół. Po​m i​ja​jąc ro​pę, eko​n o​m ię i po​li​t y​kę, by​li​‐ śmy na Bli​skim Wscho​dzie dla​t e​go, że Ara​bia Sau​dyj​ska i Ku​w ejt nie mo​gły bro​n ić się sa​m e. Oba​w ia​ły się za​gro​ż e​n ia ze stro​n y Ira​ku na ty​le, że​by bła​gać o po​m oc, a my, z wie​lu po​w o​dów, udzie​li​li​śmy jej. Na​praw​dę my​śli​cie, że któ​re​kol​w iek za​pro​t e​sto​w a​ło​by prze​ciw​ko za​cho​w a​n iu żoł​n ie​rzy, któ​rzy ra​t o​w a​li ich bo​gac​t wo i styl ży​cia? Ja też nie. Więk​szość zna​n ych mi sau​dyj​skich ofi​ce​rów pi​ło wię​cej niż my, a w Ka​irze peł​n o by​ło Ku​‐ wejt​czy​ków, któ​rzy w cza​sie woj​n y zaj​m o​w a​li się im​pre​z o​w a​n iem, pod​czas gdy Ame​ry​ka​n ie bro​n i​li ich kra​ju. Bry​t yj​czy​cy i Fran​cu​z i mie​li du​ż e si​ły w re​gio​n ie, a nie na​kła​da​li po​dob​n ych ogra​n i​czeń na swo​ich lu​dzi. Ba, Bry​t o​le uwiel​bia​li im​pre​z o​w ać przy ga​la​ret​kach Jell-O. Ro​bi​li je w fo​rem​kach do lo​du, mie​sza​jąc pro​szek z wód​ką lub gi​n em i odro​bi​n ą wrząt​ku, a gdy za​sty​gły, wcią​ga​li w ca​ło​ści. W cza​sie dwu​n a​stu ro​t a​cji w Azji Po​łu​dnio​w o-Za​chod​n iej ani ra​z u nie sły​sza​‐ łem o żad​n ym in​cy​den​cie po al​ko​ho​lu. Na​w ia​sem mó​w iąc, Ame​ry​ka​n ie za​t rud​n ie​n i przez przed​się​bior​stwa naf​t o​w e, ta​kie jak Aram​co, pi​li na po​t ę​gę. Ame​ry​kań​scy ofi​cje​le wy​sła​n i do Ara​bii Sau​dyj​skiej tak sa​m o. Dla mnie pi​cie nie jest waż​n e, i na pew​n o nie mia​łem pro​ble​m ów, że​by się bez nie​go obejść. W przy​pad​‐ ku woj​ska to nie jest ta​ki zły po​m ysł, że​by trzy​m ać go​rza​łę z da​la od sła​bo wy​szko​lo​n ych dzie​‐ cia​ków z bro​n ią. Jed​n ak mi​m o wszyst​ko ten za​pał na​sze​go rzą​du, że​by przy​po​do​bać się lu​‐ dziom, któ​rzy ko​rzy​sta​li z na​szej po​m o​cy, dzia​łał nam na ner​w y. No bo sko​ro masz naj​w ięk​szy kij i ma​chasz nim przed twa​rza​m i wszyst​kich, to cze​m u miał​byś się bać go użyć? Po​li​t y​ka ustępstw nie​m al za​w sze ma da​le​ko idą​ce kon​se​kwen​cje dla bez​pie​czeń​stwa, i tym ra​z em by​ło po​dob​n ie, o czym mie​li​śmy się prze​ko​n ać. Po​m i​ja​jąc to, że by​li​śmy z da​la od do​m ów i zna​n ej nam cy​w i​li​z a​cji, ży​cie w miej​scach, do któ​rych nas wy​sy​ła​n o, nie by​ło cięż​kie. Miesz​ka​li​śmy w przy​z wo​itych wa​run​kach i mie​li​śmy mnó​stwo cza​su, nie tyl​ko na ćwi​cze​n ia. Nie​któ​rzy go​ście cho​dzi​li na za​ję​cia, że​by uzy​skać ma​‐ gi​ster​kę wy​m a​ga​n ą przez Ame​ry​kań​skie Woj​ska Lot​n i​cze do awan​su po​w y​ż ej stop​n ia ka​pi​t a​‐ na. In​n i od​da​w a​li się swo​im pa​sjom. Zna​łem jed​n e​go ta​kie​go, któ​ry two​rzył wi​t ra​ż e z ka​w ał​‐ ków roz​bi​t e​go szkła zna​le​z io​n e​go w obo​z ie, a dru​gi ćwi​czył z my​ślą o za​w o​dach tria​t h​lo​n o​‐ wych. Nie​któ​rzy uga​n ia​li się za spód​n icz​ka​m i, in​n i bu​do​w a​li za​baw​ki dla swo​ich dzie​cia​ków. Co kto lu​bi. Więk​szość baj​t ów mo​je​go mó​z gu zaj​m o​w a​ła tak​t y​ka. Wszy​scy wie​dzie​li, że trze​ba bę​dzie w koń​cu roz​pra​w ić się z Ira​kiem. Ar​se​n ał USAF zo​stał, że tak po​w iem, uprząt​n ię​t y, a nie​m al ca​łe star​sze uzbro​je​n ie i sa​m o​lo​t y prze​n ie​sio​n o do re​z er​w y. To, co po​z o​sta​ło, zop​t y​m a​li​z o​w a​‐ no, a licz​bę pi​lo​t ów bo​jo​w ych ogra​n i​czo​n o. Wy​rów​n y​w a​ły to oczy​w i​ście in​n o​w a​cje tech​n o​lo​‐ gicz​n e, ale to my mu​sie​li​śmy zro​bić z nich mak​sy​m al​n y uży​t ek.

Irak był sto​sun​ko​w o ła​t wym te​a trem wal​ki, a te​ren, przy​n aj​m niej z po​w ie​t rza, był cał​kiem ła​god​n y. Gó​ry le​ż a​ły je​dy​n ie na da​le​kiej pół​n o​cy i wscho​dzie. Da​le​ki za​chód, w po​bli​ż u gra​n ic z Jor​da​n ią i Sy​rią, był la​bi​ryn​t em wi​ją​cych się wa​di17) i po​szar​pa​n ych ni​skich wzgórz. Więk​szość po​pu​la​cji sku​pia​ła się w Me​z o​po​t a​m ii, na ob​sza​rze mię​dzy rze​ka​m i Ty​grys i Eu​f rat.

17) Dłu​gie i krę​t e pu​styn​ne do​li​ny o stro​mych zbo​czach, po​zo​sta​ło​ści po wy​schnię​t ych rze​k ach; w cza​sie gwał​t ow​nych desz​czy wa​di wy​peł​nia​ją się wo​dą (przyp. tłum.).

Z de​f en​syw​n e​go punk​t u wi​dze​n ia obro​n a wiel​kich waż​n ych cen​t rów za​m iast ca​łe​go kra​ju ma sens. Tak wła​śnie ro​bi​li Ira​kij​czy​cy. Mia​sta Kir​kuk i Mo​sul na pół​n o​cy, Bag​dad w cen​t rum, Na​si​rij​ja i Ba​sra na po​łu​dniu by​ły sil​n ie bro​n io​n e, wo​kół mniej​szych miast i obiek​t ów woj​sko​‐ wych roz​m iesz​czo​n o pier​ście​n ie obron​n e, a mo​bil​n e PZR-y mo​gły być wszę​dzie. Ira​kij​czy​cy mie​li po​n ad osiem ty​się​cy mo​bil​n ych PZR-ów, nie li​cząc ty​się​cy prze​n o​śnych wy​rzut​n i ręcz​‐ nych, któ​re no​sić mógł każ​dy żoł​n ierz. To wszyst​ko uzu​peł​n ia​ło i czę​ścio​w o po​kry​w a​ło się z czte​ry​sto​m a więk​szy​m i SA-2, SA-3 i SA-6. Ar​t y​le​rię prze​ciw​lot​n i​czą sza​co​w a​li​śmy na dzie​‐ siąt​ki ty​się​cy. Więk​sze si​ły sku​pio​n o wo​kół waż​n iej​szych miast dla obro​n y lot​n isk, sta​cji ko​le​jo​w ych, wę​‐ złów ko​m u​n i​ka​cyj​n ych i in​n ych klu​czo​w ych ele​m en​t ów in​f ra​struk​t u​ry. In​f or​m a​cje o śle​dzo​‐ nych ce​lach z ra​da​rów ob​ser​w a​cji okręż​n ej, ra​da​rów służ​by ru​chu lot​n i​cze​go i ra​da​rów wy​kry​‐ wa​n ia da​le​kie​go za​się​gu sca​la​n o w zin​t e​gro​w a​n ym sys​t e​m ie obro​n y po​w ietrz​n ej (in​t e​gra​t ed air de​f en​se sys​t em, IADS), zwa​n ym KA​RI18). W teo​rii łą​czył on wszyst​kie przy​cho​dzą​ce in​f or​‐ ma​cje z ra​da​rów, któ​re śle​dzi​ły ta​kich jak ja, da​jąc ca​ło​ścio​w y „ob​raz” sy​t u​a cji w po​w ie​t rzu. Na tej pod​sta​w ie irac​ki do​w ód​ca obro​n y po​w ietrz​n ej roz​dzie​lał prze​chwy​ce​n ia i przy​dzia​ły ce​lów mię​dzy od​po​w ied​n ie PZR-y i jed​n ost​ki my​śliw​skie.

18) Jest to ana​nim sło​wa IRAK (przpy. BG).

By​ło z tym kil​ka pro​ble​m ów. Po pierw​sze, KA​RI opra​co​w a​li Fran​cu​z i, któ​rzy na wi​n ie zna​ją się jak ma​ło kto, ale są zwy​kle bez​n a​dziej​n y​m i wo​jow​n i​ka​m i. Za​py​t aj​cie Niem​ców, Wiet​n am​‐ czy​ków al​bo Al​gier​czy​ków. Po dru​gie, irac​kie urzą​dze​n ia nie za do​brze ra​dzi​ły so​bie z za​kłó​ca​‐ niem, a Ame​ry​ka​n ie to mi​strzo​w ie w wal​ce elek​t ro​n icz​n ej. „Za​ciem​n ia​li​śmy” ca​łe sek​t o​ry do te​go stop​n ia, że Ira​kij​czy​cy nie mo​gli zo​ba​czyć, co nad​cią​ga. Wie​le z na​szych pierw​szych ce​lów to by​ły ra​da​ry wy​kry​w a​n ia da​le​kie​go za​się​gu, któ​re mo​gły​by nas wy​kryć już przy prze​kra​cza​‐ niu sau​dyj​skiej gra​n i​cy. Nisz​czy​li​śmy też te​le​f o​n icz​n e sta​cje prze​kaź​n i​ko​w e, an​t e​n y sie​ci ko​‐ mór​ko​w ych i wszel​kie in​n e ro​dza​je wy​po​sa​ż e​n ia do łącz​n o​ści. To pod​sta​w o​w a za​sa​da w każ​dej wal​ce: wy​bij im oczy i wy​rwij ję​z yk, że​by nie wi​dzie​li, nie mo​gli za​re​a go​w ać ani we​z wać po​m o​‐ cy. Ro​sja​n ie, któ​rzy szko​li​li więk​szość Ira​kij​czy​ków, na po​lu wal​ki my​ślą i dzia​ła​ją w spo​sób bar​‐

dzo scen​t ra​li​z o​w a​n y, i to wła​śnie wpo​ili swo​im uczniom. Od​cię​cie jed​n o​stek od do​w ód​ców wy​‐ mu​sza​ło więc nie​z a​leż​n e my​śle​n ie, czy​li coś, z czym więk​szość Ira​kij​czy​ków nie ra​dzi​ła so​bie zbyt do​brze. Bi​t wy i bez te​go są dość cha​otycz​n e, a nie ma​jąc roz​ka​z ów z gó​ry, wie​le irac​kich jed​n o​stek po​cząt​ko​w o po pro​stu nie re​a go​w a​ło. By​ła też kwe​stia gę​sto​ści ce​lów. Pod​czas woj​n y irac​ko-irań​skiej KA​RI spra​w o​w ał się nie​ź le prze​ciw​ko ze​spo​łom ude​rze​n io​w ym zło​ż o​n ym z dzie​się​ciu czy dwu​dzie​stu sa​m o​lo​t ów. My mie​‐ li​śmy ich po​n ad trzy​sta – ata​ko​w a​ły co​dzien​n ie, a KA​RI zwy​czaj​n ie nie da​w ał so​bie ra​dy z ta​ką licz​bą. Do​rzuć​cie do te​go prze​rwa​n ą łącz​n ość i za​kłó​ca​n ie, przez któ​re Ira​kij​czy​cy ści​ga​li fał​szy​‐ we ce​le – ni​ko​go chy​ba nie dzi​w i, cze​m u uzy​ska​li​śmy prze​w a​gę w po​w ie​t rzu w dwa dni. Gdy ich MiG-i i Mi​ra​ge’e w koń​cu jed​n ak wy​star​t o​w a​ły na chwa​leb​n ą wal​kę z nie​w ier​n y​m i na​jeźdź​ca​m i (czy​li z na​m i!), ża​den z nich nie po​w ró​cił. Pew​n e​go dnia po​m a​ga​łem ści​gać aż do Ira​n u klucz my​śliw​ców Mi​ra​ge, któ​re od​w aż​n ie sal​w o​w a​ły się uciecz​ką. In​n e​go ran​ka wi​dzia​‐ łem, jak dwa sa​m o​lo​t y MiG-23 roz​bi​ja​ją się o zie​m ię, pró​bu​jąc opę​dzić się od hor​dy ame​ry​kań​‐ skich od​rzu​t ow​ców zmie​rza​ją​cych w ich kie​run​ku. Jak wi​dać, po​z a tech​n icz​n y​m i man​ka​m en​t a​‐ mi, Ira​kij​czy​cy mie​li też po​w aż​n y pro​blem z mo​ra​le. W 1991 we​szli​śmy w to tro​chę z bie​gu, lecz do 2003 zdą​ż y​li​śmy się już przy​go​t o​w ać. Nad​‐ zwy​czaj​n a zdol​n ość przy​sto​so​w aw​cza to jed​n a z naj​bar​dziej cha​rak​t e​ry​stycz​n ych cech ame​ry​‐ kań​skie​go woj​ska. Do​brze też dzia​ła​m y w ma​łych nie​z a​leż​n ych jed​n ost​kach, któ​re nie wy​m a​‐ ga​ją zbyt​n ie​go nad​z o​ru. Ba, nad​z ór to coś, co prze​w aż​n ie nas draż​n i. Mie​li​śmy du​ż o cza​su mię​dzy woj​n a​m i, co da​ło nam ten luk​sus, że​by na​praw​dę roz​pra​co​w ać za​gro​ż e​n ie i do​brze je prze​a na​li​z o​w ać. Pa​m ię​t aj​cie, ce​lem ope​ra​cji Pu​styn​n a bu​rza by​ło oca​le​‐ nie ku​w ejc​kiej i sau​dyj​skiej ro​py, a nie in​w a​z ja na Irak. Wie​dzie​li​śmy jed​n ak, że ko​lej​n a woj​n a bę​dzie in​n a. Na​stęp​n ym ra​z em bę​dzie​m y mu​sie​li wejść do Bag​da​du. Nikt nie prze​pa​dał za ro​t a​cja​m i, któ​re na​stę​po​w a​ły w Ara​bii Sau​dyj​skiej i Ku​w ej​cie dwa ra​‐ zy do ro​ku, ale sta​ra​li​śmy się wy​ko​rzy​stać ten czas jak naj​le​piej. To by​ło jed​n ak zna​ko​m i​t e do​‐ świad​cze​n ie prak​t ycz​n e – mie​li​śmy nie​po​w ta​rzal​n ą szan​sę za​po​z nać się z te​re​n em i po​go​dą oraz po​głę​bić wie​dzę o za​gro​ż e​n iu, z któ​rym prę​dzej czy póź​n iej przyj​dzie nam się zmie​rzyć. Praw​dę mó​w iąc, nie​n a​w i​dzi​li​śmy te​go jak cho​le​ra. Ła​si​ce z 20. Skrzy​dła My​śliw​skie​go ope​ro​w a​ły z Al-Za​hran w Ara​bii Sau​dyj​skiej. Ba​z a ta, usy​t u​owa​n a nad Za​t o​ką Per​ską na po​łu​dnie od Ira​ku, by​ła po​z o​sta​ło​ścią po Pu​styn​n ej bu​rzy. AlZa​hran nie by​ło ta​kie złe. Po pierw​sze znaj​do​w a​ło się rap​t em sto pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów od gra​n i​cy z Ira​kiem, w re​gio​n ie tak roz​le​głym, że czas re​a k​cji był znacz​n ie krót​szy, a wraz z nim na​sze mi​sje. Po dru​gie w od​róż​n ie​n iu od resz​t y kró​le​stwa, mia​sto Al-Za​hran mia​ło pew​n e udo​‐ god​n ie​n ia: zbu​do​w a​n e za pe​t ro​do​la​ry śród​m ie​ście szczy​ci​ło się do​bry​m i re​stau​ra​cja​m i, a na​w et cen​t rum han​dlo​w ym. Z ra​cji po​ło​ż e​n ia nie​da​le​ko pól naf​t o​w ych, miej​sco​w i przy​w y​kli też do wi​do​ku lu​dzi z Za​cho​du i by​li sto​sun​ko​w o to​le​ran​cyj​n i. I w koń​cu (co naj​w aż​n iej​sze), by​ła tam gro​bla łą​czą​ca Ara​bię Sau​dyj​ską z Bah​raj​n em. Zbu​‐ do​w a​n o ją dla Sau​dyj​czy​ków, któ​rzy po​t rze​bo​w a​li prze​rwy od po​t ę​pia​n ia bez​boż​n ych Ame​ry​‐ ka​n ów i Eu​ro​pej​czy​ków. Zrzu​ca​jąc po dro​dze sza​t y i chu​s​t y, pę​dzi​li wą​ską au​t o​stra​dą, że​by czym prę​dzej do​stać się do ba​rów i ko​biet na wy​spie – naj​w y​raź​n iej Al​lah tra​cił ich z oczu, kie​dy opusz​cza​li Ara​bię Sau​dyj​ską. Nam to wi​sia​ło. Jeź​dzi​li​śmy tam jeść, ku​po​w ać, a cza​sem spę​dza​li​‐ śmy noc w pięk​n ym ośrod​ku przy pla​ż y. Ze​ro skor​pio​n ów, sol​f ug (zwa​n ych „pa​ją​ka​m i wiel​błą​‐

dzi​m i”) ani woj​sko​w e​go żar​cia. Bah​rajn le​ż ał za​le​d​w ie kil​ka ki​lo​m e​t rów od brze​gu, lecz w po​‐ rów​n a​n iu z Pół​w y​spem Arab​skim to był na​praw​dę in​n y świat. Sau​dyj​ski rząd, tę​sk​n iąc naj​w y​raź​n iej za swo​ją pu​styn​n ą prze​szło​ścią, wy​bu​do​w ał w 1979 pod Al-Za​hran kom​pleks dla Be​du​inów. Miał słu​ż yć star​szym, scho​ro​w a​n ym oraz tym, któ​rzy wy​bie​ra​li się na co​rocz​n y hadżdż i cze​ka​li na trans​port do Mek​ki. Po​sta​w io​n o po​n ad pięć​dzie​siąt no​w o​cze​snych bu​dyn​ków miesz​kal​n ych, z czte​re​m a lo​ka​la​m i na każ​dym z ośmiu pię​t er. Każ​dy miał prze​stron​n y sa​lon z kuch​n ią z jed​n ej stro​n y i prze​szklo​n ą ścia​n ą wy​cho​dzą​cą na wą​ski bal​kon z dru​giej. Z te​go cen​t ral​n e​go po​m iesz​cze​n ia był do​stęp do czte​rech sy​pial​n i, a każ​da z nich mia​ła wan​n ę i bi​det. Wszyst​ko, cze​go po​t rze​bo​w a​ła no​w o​cze​sna be​du​iń​ska ro​dzi​n a. Ty​le że Be​du​ini nie miesz​ka​ją w bu​dyn​kach. Nie lo​ku​ją też swo​ich cho​rych i sta​rych współ​‐ ple​m ień​ców w szpi​t a​lach i nie la​t a​ją na hadżdż. W związ​ku z tym ogrom​n y kom​pleks stał pu​sty przez je​de​n a​ście lat, do​pó​ki nie trze​ba by​ło za​kwa​t e​ro​w ać ame​ry​kań​skich, bry​t yj​skich i fran​cu​‐ skich pi​lo​t ów, któ​rzy w 1990 przy​by​li na ra​t u​n ek po​lom naf​t o​w ym Gha​w ar. O, par​don – na ra​‐ tu​n ek mi​łu​ją​cym po​kój i po​stę​po​w ym Sau​dyj​czy​kom, któ​rym za​gra​ż ał ich wstręt​n y są​siad z pół​‐ no​cy. Woj​n a się skoń​czy​ła, lecz nie​w ier​n i po​z o​sta​li. Obec​n ość nie​m u​z uł​m ań​skich żoł​n ie​rzy w świę​t ym ko​cim żwir​ku Ara​bii Sau​dyj​skiej za​czę​t o po​czy​t y​w ać za ob​ra​z ę w kró​le​stwie i ca​łym is​lam​skim świe​cie. Nie by​ło pro​ble​m u, gdy wal​czy​li​śmy i na​w et gi​n ę​li​śmy za nich i ich ro​pę, lecz te​raz, gdy za​gro​ż e​n ie mi​n ę​ło, chcie​li się nas po​z być. Cho​ciaż Sad​dam był krwio​ż er​czym rzeź​n i​‐ kiem i lu​do​bój​cą, był prze​cież tak​ż e mu​z uł​m a​n i​n em, a więc kimś lep​szym od zde​ge​n e​ro​w a​n ych ko​cha​ją​cych be​kon żoł​n ie​rzy, któ​rzy wła​śnie ura​t o​w a​li im tył​ki. Tym​cza​so​w ym roz​w ią​z a​n iem by​ło za​kwa​t e​ro​w a​n ie nas w ja​kimś sto​sun​ko​w o ustron​n ym miej​scu. Wy​bra​n o Al-Za​hran, a 4404. Skrzy​dło Bo​jo​w e (Tym​cza​so​w e) osie​dli​ło się na sta​łe w be​‐ du​iń​skim kom​plek​sie pod mia​stem. Na​z y​w a​n o go Wie​ż a​m i Al-Kho​bar. Wszyst​ko się zmie​n i​ło pew​n ej wil​got​n ej i dusz​n ej czerw​co​w ej no​cy, kie​dy ni​kłe smęt​n e echa wie​czor​n ej mo​dli​t wy nio​sły się przez nasz kom​pleks. Świa​t ła na​gle za​m i​go​t a​ły i przez uła​m ek se​kun​dy czu​łem w uszach nad​ci​śnie​n ie. Za​n im mój mózg zdą​ż ył prze​t ra​w ić, co się sta​‐ ło, bu​dy​n ek się za​t rząsł, a ja wy​lą​do​w a​łem na pod​ło​dze w są​sied​n im po​ko​ju. Prze​szklo​n a ścia​n a znik​n ę​ła. Do​pie​ro po kil​ku se​kun​dach zo​rien​t o​w a​łem się, że sie​dzę na więk​szo​ści z te​go, co z nie​go zo​sta​ło. Odłam​ki szkła po​w bi​ja​ły mi się w skó​rę w róż​n ych miej​scach, mia​łem ich też peł​n o we wło​sach. Dzię​ki Bo​gu, oczy by​ły w po​rząd​ku. Le​ż a​łem przy ścia​n ie, z roz​rzu​co​n y​m i no​ga​m i i lep​ki​m i od krwi ple​ca​m i – po​m y​śla​łem, że war​t o ro​z e​z nać się, czy wszyst​kie czę​ści cia​ła są na swo​im miej​scu. Naj​pierw ją​dra. Dzię​ki raz jesz​cze. Po​t em sto​py, no​gi, rę​ce itd… Kie​dy to ro​bi​łem, w drzwiach po​ja​w ił się mój współ​lo​ka​t or (w apar​t a​m en​cie z czte​re​m a sy​pial​n ia​m i każ​dy ofi​cer do​sta​w ał wła​sny po​kój). Wy​buch wy​rzu​cił go z łóż​ka i te​raz stał pół​przy​t om​n y, dra​piąc się i ły​piąc na mnie jed​n ym okiem. – Hej… to chy​ba by​ła bom​ba. No, nie ga​daj, Sher​loc​ku. Tak wła​ści​w ie to by​ła ogrom​n a bom​ba. Je​de​n a​ście ton tro​t y​lu wpa​ko​w a​n o do cy​ster​n y na ście​ki, któ​ra pod​je​cha​ła do ogro​dze​n ia

przy pół​n oc​n o-wschod​n im ro​gu kom​plek​su. Żan​darm za​uwa​ż ył na​w et, jak cię​ż a​rów​ka i au​t o prze​z na​czo​n e do uciecz​ki zbli​ż y​ły się do ogro​dze​n ia. Dwaj miej​sco​w i Sau​dyj​czy​cy wy​sko​czy​li z cy​ster​n y, wsie​dli do au​t a i od​je​cha​li. Roz​po​z na​jąc za​gro​ż e​n ie, żan​darm pró​bo​w ał ewa​ku​ować bu​dy​n ek 131, ten naj​bli​ż ej cy​ster​n y – ale by​ło za póź​n o. Wszy​scy ame​ry​kań​scy pi​lo​ci skoń​czy​li wła​śnie grać w ho​ke​ja na rol​kach – na​szą noc​n ą za​‐ ba​w ę spod zna​ku pęk​n ię​t ych cza​szek. Po​w o​li po​w lo​kłem się po scho​dach na gó​rę i gdy bom​ba wy​bu​chła, wła​śnie bo​ha​t er​sko pi​łem mle​ko w kuch​n i na naj​w yż​szym pię​t rze bu​dyn​ku 133. Kil​ka mi​n ut póź​n iej, le​ż ąc w ka​łu​ż y krwi, przy​po​m nia​łem so​bie o wy​bu​chu w Ka​irze pięć lat wcze​‐ śniej. Wy​da​w ał się po​dob​n y, ty​le że o wie​le mniej​szy, a ja by​łem wte​dy tro​chę da​lej niż pięć​‐ dzie​siąt me​t rów, któ​re dzie​li​ły mnie od dzi​siej​szej eks​plo​z ji. Spoj​rza​łem na sto​py i do​pie​ro wte​‐ dy zo​rien​t o​w a​łem się, że wciąż mam na nich rol​ki. Mój są​siad też to za​uwa​ż ył i obaj wy​buch​‐ nę​li​śmy śmie​chem. Śmie​chem nie​ule​czal​n ych sza​leń​ców. Gdy sy​re​n y za​czę​ły wyć i usły​sza​łem krzy​ki, zrzu​ci​łem rol​ki i szyb​ko obe​szli​śmy dzie​w ią​t e pię​t ro. Wy​ko​pa​li​śmy pa​ru lu​dzi na ze​w nątrz i po​czła​pa​li​śmy w stro​n ę scho​dów. Ka​w a​łek szkła wbił mi się twarz, więc nie wi​dzia​łem naj​le​piej, ale w koń​cu ze​szli​śmy na dół i zna​leź​li​śmy się na ze​w nątrz, gdzie pa​n o​w ał praw​dzi​w y cha​os. Wszyst​kie świa​t ła kom​plek​su by​ły zga​szo​n e, lecz te z po​bli​skie​go sau​dyj​skie​go osie​dla świe​ci​ły ja​sno. Pył wi​siał w po​w ie​t rzu, gę​sty i nie​m al za​krze​pły. Bu​dyn​ki pa​li​ły się, lu​dzie bie​ga​li i by​ło du​ż o krzy​ku. Za​sad​n i​czą część USAF sta​n o​w ią jed​n ost​ki po​m oc​n i​cze. Są nie​z będ​n e, ale nie​prze​szko​lo​n e do wal​ki, więc więk​szość z ich żoł​n ie​rzy nie wie​dzia​ła, co ro​bić. Do te​go nikt, oprócz pi​lo​t ów i żan​dar​m ów, nie miał bro​n i. Na szczę​ście żan​dar​m e​ria za​re​a go​w a​ła szyb​ko, służ​ba me​dycz​n a rów​n ież. Gdy wy​szli​śmy za róg, uzbro​je​n i żan​dar​m i zbie​ra​li się już wo​kół wy​rwa​n ej dziu​ry w ogro​dze​n iu. Na uli​cy trwa​‐ ła wstęp​n a se​lek​cja ran​n ych. Po​z o​sta​li bie​gli do chwie​ją​ce​go się bu​dyn​ku, że​by zo​ba​czyć, czy mo​gą po​m óc przy wy​cią​ga​n iu ciał al​bo za​t rosz​czyć się o ran​n ych. Na szczę​ście żan​dar​m i w koń​cu zda​li so​bie spra​w ę z za​gro​ż e​n ia i ka​z a​li się wszyst​kim od​su​n ąć. Tej no​cy zgi​n ę​ło dzie​w ięt​n a​stu Ame​ry​ka​n ów. Dzie​siąt​ki in​n ych od​n io​sło ra​n y. „Wy​ja​śni​m y tę spra​w ę” – za​de​kla​ro​w ał pre​z y​dent Clin​t on. „Ci, któ​rzy to zro​bi​li, nie mo​gą po​z o​stać bez​kar​n i”. Taa, ja​sne. Cóż, nie​ste​t y nie wy​szło, a do​w ód​ca 4404. Skrzy​dła ge​n e​rał bry​ga​dy Ter​ry Schwa​lier do​stał na​w et dru​gą gwiazd​kę. Nie od ra​z u, rzecz ja​sna, bo prze​cież ktoś mu​siał za to bek​n ąć, więc cał​‐ kiem słusz​n ie, uwa​ż am, wi​n a spa​dła na Schwa​lie​ra – w koń​cu to on był od​po​w ie​dzial​n y za bez​‐ pie​czeń​stwo i ochro​n ę Skrzy​dła. Cho​ciaż był do​pie​ro 1996, czy​li na dłu​go przed 11 wrze​śnia, któ​ry przy​n iósł sła​w ę bin La​de​‐ no​w i i Al-Ka​idzie, po​ja​w ia​ły się już wy​raź​n e sy​gna​ły, że sy​t u​a cja się po​gar​sza i że ame​ry​kań​scy żoł​n ie​rze w Ara​bii Sau​dyj​skiej są za​gro​ż e​n i. Rok wcze​śniej w li​sto​pa​dzie, przed biu​rem dy​rek​‐ to​ra pro​gra​m u Sau​dyj​skiej Gwar​dii Na​ro​do​w ej w Ri​ja​dzie wy​buchł sa​m o​chód-pu​łap​ka. Zgi​n ę​ło pię​ciu Ame​ry​ka​n ów, a ko​lej​n e trzy​dzie​ści osób zo​sta​ło ran​n ych. Przez ca​łą zi​m ę i wcze​sną wio​‐ snę 1996 do​cho​dzi​ło do wy​bu​chów bom​bo​w ych i ak​t ów prze​m o​cy tak​ż e w Bah​raj​n ie. Opu​bli​ko​‐ wa​n y w stycz​n iu 1996 Ra​port Biu​ra Do​cho​dzeń Spe​cjal​n ych USAF (Air For​ce Of​f i​ce of Spe​cial

In​v e​sti​ga​t ion, AFO​SI) wy​raź​n ie wska​z y​w ał na za​gro​ż e​n ia ze stro​n y sa​m o​cho​dów-pu​ła​pek na ca​łym pe​ry​m e​t rze 19) ogro​dze​n ia w Al-Kho​bar.

19) Po​le wi​dze​nia żoł​nie​r zy od punk​t u ob​ser​wa​cji do naj​da​lej wy​su​nię​t e​go punk​t u na ho​ry​zon​cie.

Po​m i​m o tych ostrze​ż eń w czerw​cu 1996 Al-Kho​bar wciąż by​ło od​sło​n ię​t e i po​dat​n e na ata​ki. Na pół​n oc​n ym skra​ju (gdzie wy​bu​chła bom​ba) znaj​do​w ał się otwar​t y par​king dla miej​sco​w ych. Schwa​lier do​szedł do wnio​sku, że za​gro​ż e​n ie ze stro​n y sa​m o​cho​du-pu​łap​ki wy​m a​ga wzmo​ż o​‐ nej ochro​n y, więc po​je​dyn​cza bra​m a do Wież Al-Kho​bar przy​po​m i​n a​ła w koń​cu Li​n ię Ma​gi​n o​t a. Bun​kry, dru​t y, uzbro​je​n i straż​n i​cy itd. – wszyst​ko to bar​dzo im​po​n u​ją​ce, ale co z ki​lo​m e​t ra​m i nie​strze​ż o​n e​go ogro​dze​n ia wo​kół resz​t y kom​plek​su? Na​w et naj​bar​dziej tę​py sau​dyj​ski ter​ro​ry​‐ sta miał na ty​le roz​sąd​ku, że​by nie ata​ko​w ać naj​m oc​n iej​szej czę​ści za​sie​ków. W Al-Kho​bar wpro​w a​dzo​n o w koń​cu trzy​dzie​ści sześć z trzy​dzie​stu dzie​w ię​ciu za​le​ceń AFO​‐ SI, lecz to by​ła musz​t ar​da po obie​dzie. Co z te​go, że mie​li​śmy sys​t em na​gła​śnia​ją​cy „Wiel​ki Głos”, któ​ry mógł być wy​ko​rzy​sta​n y do ostrze​ż e​n ia przed ata​kiem, sko​ro ci, któ​rzy znaj​do​w a​li się w e w n ą t r z bu​dyn​ków nie by​li w sta​n ie go zro​z u​m ieć. W do​dat​ku, na​w et je​śli straż​n i​cy na da​chu zdo​ła​li​by za​uwa​ż yć spraw​ców (25 czerw​ca wi​dzia​n o za​t rzy​m u​ją​cą się cy​ster​n ę i nikt nie za​re​a go​w ał), nie mie​li żad​n e​go szyb​kie​go spo​so​bu na wsz​czę​cie alar​m u. Nie by​ło żad​n ej sy​‐ re​n y, któ​rą mo​gli​by uru​cho​m ić, bo do​w ódz​t wo skrzy​dła uzna​ło, że to wzbu​rzy​ło​by miej​sco​w ych Sau​dyj​czy​ków. Każ​dą in​f or​m a​cję o za​gro​ż e​n iu czy po​dej​rza​n ym za​cho​w a​n iu trze​ba by​ło zgło​sić do Cen​t ral​n e​go Nad​z o​ru Bez​pie​czeń​stwa, skąd prze​ka​z y​w a​n o ją do Cen​t rum Ope​ra​cyj​n e​go Skrzy​dła i w koń​cu do do​w ód​cy skrzy​dła – do​pie​ro na tym eta​pie za​pa​da​ła ja​ka​kol​w iek de​cy​z ja. Krót​ką mó​w iąc, ten „sys​t em” był do ni​cze​go. Po​w iedz​m y otwar​cie, na​sze bez​pie​czeń​stwo by​ło za​gro​ż o​n e, a praw​do​po​do​bień​stwo współ​‐ pra​cy z Sau​dyj​czy​ka​m i ra​czej nie​w iel​kie, nie za​uwa​ż y​łem jed​n ak, że​by Schwa​lier pró​bo​w ał na​‐ ci​skać w tej spra​w ie na ko​go​kol​w iek – czy to na nich, czy na ame​ry​kań​ską ad​m i​n i​stra​cję. Naj​‐ więk​szym błę​dem Schwa​lie​ra był brak bez​kom​pro​m i​so​w ej po​sta​w y wo​bec na​szych tak zwa​n ych go​spo​da​rzy. Za​rów​n o woj​sko​w e, jak i cy​w il​n e kie​row​n ic​t wo zda​w a​ło się bar​dziej dbać o to, że​‐ by nie ob​ra​z ić Sau​dyj​czy​ków, niż o to, że​by chro​n ić na​szych lu​dzi. Osta​t ecz​n ie wi​n ę za atak przy​pi​sa​n o wspie​ra​n e​m u przez Iran He​z bol​lah al-Hi​dżaz (Par​t ii Bo​ga). Sąd Okrę​go​w y Wschod​n iej Wir​gi​n ii po​sta​w ił w stan oskar​ż e​n ia trzy​n a​stu oby​w a​t e​li sau​‐ dyj​skich i jed​n e​go Li​bań​czy​ka, nie​ste​t y do dziś nie wy​m ie​rzo​n o im ka​ry. Wciąż są na li​ście naj​‐ bar​dziej po​szu​ki​w a​n ych przez FBI ter​ro​ry​stów. Schwa​lie​ra w koń​cu oczysz​czo​n o z za​rzu​t ów, a w je​go czy​n ach nie do​szu​ka​n o się zna​m ion prze​stęp​stwa, mo​je zda​n ie o nim po​z o​sta​je jed​n ak bez zmian. Je​den z pod​sta​w o​w ych obo​‐ wiąz​ków do​w ód​cy to do​ło​ż e​n ie wszel​kich sta​rań, że​by ochro​n ić wła​snych lu​dzi. Cza​sem jest to za​da​n ie bar​dzo trud​n e, zwłasz​cza w wal​ce, lecz do​bry przy​w ód​ca zro​bił​by w ta​kich oko​licz​n o​‐ ściach, co w je​go mo​cy. Nie za​uwa​ż y​łem, że​by Schwa​lier ro​bił ja​kieś za​m ie​sza​n ie wo​kół na​sze​‐ go bez​pie​czeń​stwa, a efek​t em by​ło dzie​w ięt​n a​stu mar​t wych Ame​ry​ka​n ów i set​ki ta​kich jak ja, któ​rym po​z o​sta​ła w ser​cach ra​n a. Pa​m ię​t aj​cie, nie mó​w i​m y tu o fir​m ie, któ​ra pro​du​ku​je chi​py

kom​pu​t e​ro​w e czy sprze​da​je fast fo​ody, ale o od​dzia​łach fron​t o​w ych sta​cjo​n u​ją​cych na ob​cej zie​‐ mi. Je​śli zro​bisz za ma​ło, nie ucier​pi ka​pi​t ał kor​po​ra​cji, tyl​ko zgi​n ą lu​dzie. Z szer​szej per​spek​t y​w y atak bom​bo​w y na Al-Kho​bar po​ka​z ał, jak za​t rwa​ż a​ją​co nie​przy​go​‐ to​w a​n a by​ła woj​sko​w a wier​chusz​ka. Przy​z wy​cza​je​n i do re​a liów z cza​sów zim​n ej woj​n y, da​li się za​sko​czyć no​w ym, w któ​rych gru​py eks​t re​m i​stów mo​gą sta​n o​w ić rów​n ie wiel​kie za​gro​ż e​n ie jak żoł​n ie​rze opła​ca​n i przez pań​stwa. Ten no​w y stan rze​czy do​pro​w a​dził z cza​sem do zmia​n y wszyst​kie​go – po​cząw​szy od szko​le​n ia, przez ro​dza​je uzbro​je​n ia i tak​t y​kę. W sierp​n iu 1996, mie​siąc po ata​ku, Osa​m a bin La​den ogło​sił fa​t wę, na​w o​łu​jąc do „Wy​po​w ie​dze​n ia woj​n y ame​ry​‐ kań​skim oku​pan​t om na zie​m i dwóch miejsc świę​t ych”. Cho​dzi​ło o na​szą obec​n ość w Ara​bii Sau​‐ dyj​skiej – to na jej te​re​n ie znaj​du​ją się Mek​ka i Me​dy​n a, świę​t e miej​sca mu​z uł​m a​n ów. Choć „wy​po​w ie​dze​n ie woj​n y” przez bin La​de​n a nie wzbu​dzi​ło w krę​gach pu​blicz​n ych i wy​w ia​dow​‐ czych na​le​ż y​t e​go za​in​t e​re​so​w a​n ia, ci, któ​rzy by​li w Al-Kho​bar 25 czerw​ca 1996 i na wła​snej skó​rze prze​ko​n a​li się o bez​w zględ​n ej bru​t al​n o​ści ter​ro​ry​z mu, wie​dzie​li, że przy​szłość wła​śnie sta​ła się o wie​le ciem​n iej​sza. La​t a dzie​w ięć​dzie​sią​t e wy​n io​sły nie​ste​t y na szczy​t y dzie​siąt​ki ka​rie​ro​w i​czów, któ​rzy ob​sa​‐ dza​li więk​szość stoł​ków, tra​f ia​li do wła​ści​w ych szta​bów i zna​li wszyst​kie gru​be ry​by. Pro​blem w tym, że nie umie​li wal​czyć. Nasz wła​sny do​w ód​ca eska​dry, któ​ry męż​n ie uciekł spod ogro​‐ dze​n ia w Al-Kho​bar, ni​g​dy nie peł​n ił do​w ódz​t wa w żad​n ej eska​drze li​n io​w ej, za​n im nie przy​‐ dzie​lo​n o go do nas. To da​ło się od​czuć. Są ta​cy, co la​t a​ją my​śliw​ca​m i, i są pi​lo​ci my​śliw​scy. Ten gość zde​cy​do​w a​n ie nie na​le​ż ał do tej dru​giej gru​py. Nie​któ​rzy z tych lu​dzi po​lo​w a​li na or​de​ry – al​bo z próż​n o​ści, al​bo dla awan​su. Oso​bi​ście uwa​ż am, że więk​szość od​z na​czeń to ab​surd. Na​w et te bar​dziej pre​sti​ż o​w e przy​z na​je się z by​le po​w o​du. Zna​łem pew​n e​go ma​jo​ra (te​raz, w co trud​n o uwie​rzyć, ge​n e​ra​ła dy​w i​z ji), któ​ry w cza​‐ sie trwa​n ia Pu​styn​n ej bu​rzy przy​go​t o​w y​w ał dla ge​n e​ra​łów od​pra​w y w Po​w er​Po​in​cie i do​stał za to Brą​z o​w ą Gwiaz​dę. Mó​w ił po​t em, że do​stał ją pod​czas ope​ra​cji, co tyl​ko czę​ścio​w o by​ło praw​‐ dą. Kie​dy ktoś za​da​w ał mu py​t a​n ie, w któ​rej był eska​drze i ile mi​sji bo​jo​w ych wy​la​t ał, ma​jo​ro​w i za​w sze uda​w a​ło się zmie​n ić te​m at. Woj​ska Lot​n i​cze po​z wa​la​ją za​pi​sy​w ać czas lo​t ów bo​jo​w ych, je​śli prze​by​w a się fi​z ycz​n ie w wy​z na​czo​n ej stre​f ie dzia​łań – na​w et kie​dy nie to​czą się żad​n e wal​ki. W ten spo​sób nie​któ​rzy lu​dzie po​kro​ju Schwa​lie​ra za​pi​su​ją so​bie go​dzi​n y lo​t ów bo​jo​w ych, w ogó​le nie wsia​da​jąc do sa​m o​lo​t u. I to rów​n ież jest, mo​im zda​n iem, nie​uczci​w e. Nie cho​dzi mi o to, że​by cze​piać się lu​dzi ta​kich jak on, chcę ra​czej po​ka​z ać sła​bo​ści sys​t e​m u, któ​ry ich stwo​rzył. Lo​jal​n ość to świet​n a rzecz i je​den z fun​da​m en​t ów każ​dej woj​sko​w ej pro​f e​sji – po​w in​n a jed​n ak iść w pa​rze z od​po​w ie​dzial​n o​ścią. Zna​łem ofi​ce​rów, któ​rych zdy​m i​sjo​n o​w a​‐ no dla​t e​go, że ich pod​w ład​n i mie​li ro​m an​se, pro​ble​m y z al​ko​ho​lem al​bo dzie​siąt​ka​m i in​n ych spraw, na któ​re do​w ód​cy zu​peł​n ie nie mie​li wpły​w u. To strasz​n a hi​po​kry​z ja i nie​kon​se​kwen​cja, oczy​ścić po​t em do​w ód​cę z za​rzu​t ów o stra​t y w lu​dziach, któ​rych moż​n a by​ło prze​cież unik​n ąć. W każ​dym ra​z ie w mia​rę, jak la​t a dzie​w ięć​dzie​sią​t e po​w o​li mi​ja​ły, mie​li​śmy na to co​raz wię​cej przy​kła​dów. Wy​da​w a​ło się, że wal​czy​li​śmy w Ko​so​w ie i w ope​ra​cji Al​lied For​ce tyl​ko po to, że​by od​cią​gnąć uwa​gę na​ro​du od wiecz​n ie roz​pię​t e​go roz​por​ka Bil​la Clin​t o​n a. I od nar​cy​‐ stycz​n e​go ma​rze​n ia ge​n e​ra​ła We​sleya Clar​ke’a, że​by hi​sto​ria uzna​ła go za współ​cze​sne​go Eisen​ho​w e​ra. Tak czy owak i jed​n o, i dru​gie nie wy​szło za do​brze. Clark na​ka​z ał swo​im pod​w ład​n ym za​a ta​ko​w ać ro​syj​skich żoł​n ie​rzy na lot​n i​sku w Prisz​t i​n ie.

Na szczę​ście naj​w yż​szy ran​gą ofi​cer bry​t yj​ski, ge​n e​rał sir Mi​ke Jack​son, od​m ó​w ił mu bez ogró​‐ dek. Od​po​w ie​dział wręcz: „Nie za​m ie​rzam za​czy​n ać dla pa​n a III woj​n y świa​t o​w ej”. Z po​n ad stu dwu​dzie​stu serb​skich czoł​gów, któ​re rze​ko​m o znisz​czy​li​śmy, uda​ło nam się zwe​ry​f i​ko​w ać kil​ka​n a​ście. Zna​leź​li​śmy za to mnó​stwo znisz​czo​n ych atrap – czoł​gi ze sklej​ki z ma​ły​m i pie​cy​‐ ka​m i naf​t o​w y​m i, któ​re zo​sta​w ia​ły ślad ter​m icz​n y, al​bo sta​re gru​cho​t y z cza​sów II woj​n y świa​‐ to​w ej. Ju​go​sło​w ia​n ie po pro​stu roz​pa​la​li ogień pod ich ka​dłu​ba​m i, że​by roz​grzać me​t al i że​by​‐ śmy zo​ba​czy​li je w na​szych urzą​dze​n iach ter​m o​w i​z yj​n ych. Po woj​n ie ze​spół oce​n y strat bo​jo​w ych do​stał roz​kaz po​w ro​t u na miej​sce i „od​n a​le​z ie​n ia wła​ści​w ej licz​by znisz​czo​n ych czoł​gów”. Do​w o​dzą​cy ze​spo​łem ma​jor Ame​ry​kań​skich Wojsk Lot​‐ ni​czych wró​cił z dwu​n a​sto​m a po​t wier​dzo​n y​m i znisz​cze​n ia​m i i nie miał naj​m niej​sze​go za​m ia​‐ ru za​w y​ż ać tej licz​by, że​by po​m óc Clar​ke’owi wejść do po​li​t y​ki. Nie po​m o​gło to ma​jo​ro​w i w dal​‐ szej ka​rie​rze, więc prze​n iósł się do Gwar​dii Na​ro​do​w ej. Ta​cy go​ście ma​ją u mnie szkoc​ką na wej​ściu. W mia​rę upły​w u cza​su pi​lo​ci z cza​sów Wiet​n a​m u prze​cho​dzi​li w stan spo​czyn​ku, a więk​szość z nas, czy​li tych, któ​rzy wal​czy​li w I woj​n ie nad Za​t o​ką Per​ską, po​w o​li wspi​n a​ła się po stop​‐ niach hie​rar​chii. Zo​sta​w a​li​śmy pro​w a​dzą​cy​m i klu​cza, pi​lo​t a​m i-in​struk​t o​ra​m i i do​w ód​ca​m i, a na​w et ofi​ce​ra​m i-spe​cja​li​sta​m i uzbro​je​n ia i tak​t y​ki. Spę​dza​li​śmy la​t a mię​dzy woj​n a​m i nad Ira​kiem, wy​szu​ku​jąc ogra​n i​cze​n ia sys​t e​m u i opra​co​w u​jąc tak​t y​ki. Nie bra​ko​w a​ło zdol​n ych go​ści, któ​rzy nie usta​w a​li w wy​sił​kach, by uspraw​n ić na​sze wy​po​sa​ż e​n ie i uzbro​je​n ie. Na szczę​ście układ ce​low​n i​czy HARM (HARM tar​ge​t ing sys​t em, HTS), uży​w a​n y przez F16CJ, prze​kształ​cił się w coś, co mia​ło co​raz mniej wspól​n e​go z od​pa​la​n iem po​ci​sków prze​ciw​ra​‐ dio​lo​ka​cyj​n ych po wiel​kim łu​ku, a co​raz wię​cej z pre​cy​z yj​n ym wy​bo​rem ce​lów. HTS był po​cząt​‐ ko​w o dość nie​cel​n y, bo HARM nie wy​m a​gał bar​dzo do​kład​n ych na​staw od​pa​le​n ia. Po​cisk miał w teo​rii „wi​dzieć” sy​gnał ra​da​ru, zwa​n y „wiąz​ką”, i po​dą​ż yć jej śla​dem do miej​sca tra​f ie​n ia. To tak, jak​by stać w ciem​n ym po​ko​ju z pi​sto​le​t em i strze​lać w pul​su​ją​cą wiąz​kę świa​t ła la​t ar​ki – strze​la​n ie do wiąz​ki nie ozna​cza, że ma się więk​szą szan​sę na tra​f ie​n ie sa​m ej la​t ar​ki, moż​n a ją jed​n ak od​stra​szyć i zmu​sić do wy​łą​cze​n ia. To da​je chwi​lo​w y efekt, ale la​t ar​ka wciąż jest spraw​n a i mo​ż e cię do​rwać kie​dy in​dziej. Tak więc od​pa​le​n ie po​ci​sku po wiel​kim łu​ku na wiąz​kę ra​da​ru i na​z y​w a​n ie te​go „ła​si​co​w a​‐ niem” to bar​dzo, ale to bar​dzo ry​z y​kow​n y po​m ysł. Za​gro​ż e​n ia rzad​ko po​kry​w a​ją się z tym, cze​go się po nich spo​dzie​w a​m y, więc ta wcze​sna wer​sja HARM-a – zda​n iem wie​lu – by​ła nad wy​raz tan​det​n ym po​ci​skiem. Je​śli za​gro​ż e​n ie nie emi​t o​w a​ło sy​gna​łu, nie miał się on na co na​‐ pro​w a​dzać i „wa​rio​w ał”. To spraw​dza​ło się w la​t ach sześć​dzie​sią​t ych i sie​dem​dzie​sią​t ych, gdy PZR-y mu​sia​ły wy​sy​łać sy​gna​ły, że​by od​pa​lić po​ci​ski, lecz do 1990 wy​ko​rzy​sty​w a​ły już urzą​dze​‐ nia optycz​n e, ter​m o​w i​z yj​n e oraz in​n e ukła​dy na​pro​w a​dza​n ia. Mar​ke​t in​gow​cy z Te​xas In​stru​m ents naj​w y​raź​n iej świet​n ie zna​li się na rze​czy, bo my​śla​‐ łem, jak wie​lu in​n ych, że po​cisk jest w za​sa​dzie mar​n o​t raw​stwem bel​ki uzbro​je​n io​w ej. Od​pa​li​‐ łem ich w wa​run​kach bo​jo​w ych po​n ad trzy​dzie​ści i nie mam po​ję​cia, czy tra​f i​ły w co​kol​w iek po​‐ za zie​m ią i mo​ż e jesz​cze ja​kimś bied​n ym Ira​kij​czy​kiem na​w i​ja​ją​cym przez ko​m ór​kę w nie​w ła​‐ ści​w ym cza​sie. Po​cząt​ko​w o więc HTS za​pro​jek​t o​w a​n o je​dy​n ie z do​kład​n o​ścią wy​star​cza​ją​cą dla HARM-a, a efek​t em koń​co​w ym by​ło na​m ie​rza​n ie ce​lów, któ​re nie by​ło wy​star​cza​ją​co do​bre dla uzbro​je​n ia kie​ro​w a​n e​go.

Jed​n ak pra​ce trwa​ły. Bar​dzo uzdol​n io​n y in​ż y​n ier o na​z wi​sku Gregg po​m ógł mi spo​rzą​dzić wstęp​n y pro​jekt cze​‐ goś, co osta​t ecz​n ie mia​ło stać się HTS R7. Za​le​ż a​ło nam, że​by umoż​li​w ić o wie​le szyb​szy wy​bór ce​lu z do​kład​n o​ścią wy​star​cza​ją​cą do uży​cia bro​n i kie​ro​w a​n ych. Wła​ści​w ie to roz​ry​so​w a​li​śmy so​bie wszyst​ko na ser​w et​ce w miej​scu o na​z wie AJ’s na pla​ż y w Pa​n a​m a Ci​t y. Po​w aż​n ie! Wśród nas by​li i ta​cy, któ​rzy go​rą​co wie​rzy​li w obez​w ład​n ia​n ie za​gro​ż e​n ia po​przez znisz​‐ cze​n ie go. No bo je​śli to coś le​ż y w mi​lio​n ach ka​w ał​ków na zie​m i, to jest obez​w ład​n io​n e, praw​‐ da? Wte​dy nie wró​ci, że​by uprzy​krzać ży​cie na​stęp​n e​go dnia, ty​go​dnia al​bo w ko​lej​n ej woj​n ie. Jest mar​t we. Część z nas wi​dzia​ła to pod​czas wal​ki i za​uwa​ż y​ła, że my​śle​n ie o sa​m ym obez​‐ wład​n ia​n iu ra​da​rów jest błęd​n e. To mia​ło zmie​n ić się po nie​m al de​ka​dzie, na ra​z ie HTS był kro​kiem w do​brym kie​run​ku, a urzą​dze​n ie mia​ło przejść ra​dy​kal​n y pro​ces ulep​szeń. Zresz​t ą i tak nie mie​li​śmy nic lep​sze​go. Kon​cep​cja Ce​e Jay cie​szy​ła się po​w o​dze​n iem wśród pi​lo​t ów. Wy​ro​sło te​raz ca​łe po​ko​le​n ie ta​‐ kich, któ​rzy od po​cząt​ku la​t a​li na F-16 i czu​li się za pan brat z tech​n o​lo​gią czwar​t ej ge​n e​ra​cji oraz z tym, że wszyst​kim zaj​m o​w a​li się sa​m i. Ob​słu​gi​w a​n ie czuj​n i​ków by​ło, i jest, zna​czą​cą czę​ścią szko​le​n ia mło​de​go pi​lo​t a F-16. Umie​jęt​n ość nad​z o​ro​w a​n ia i in​t er​pre​t o​w a​n ia wska​z ań ra​da​rów, za​sob​n i​ków ce​low​n i​czych, uzbro​je​n ia i wszyst​kich urzą​dzeń po​kła​do​w ych pod​czas lo​t u z pręd​ko​ścią Ma2 nie tra​f ia się każ​de​m u. Ro​bić to w no​cy, dwie​ście me​t rów nad zie​m ią, gdy in​‐ ni lu​dzie pró​bu​ją cię za​bić, to coś nie​z wy​kłe​go. Za​bra​łem kie​dyś WSO (ope​ra​t o​ra uzbro​je​n ia) z F-15E na lot za​po​z naw​czy w dwu​m iej​sco​w ym F-16. Wró​cił zdu​m io​n y (i zdez​o​rien​t o​w a​n y) tym, że umia​łem ro​bić sam to, do cze​go je​m u po​t rzeb​n a by​ła ca​ła za​ło​ga w Stri​ke Eagle. Pi​lo​ci my​‐ śliw​ców zwy​kle sta​ją na wy​so​ko​ści za​da​n ia, czy cho​dzi o za​im​po​n o​w a​n ie dziew​czy​n om w Klu​‐ bie Ofi​cer​skim, czy mi​strzow​skie opa​n o​w a​n ie za​bój​czej tech​n o​lo​gii. Co to dla nas! En​t u​z jazm Ame​ry​ki wo​bec woj​n y opa​dał w la​t ach dzie​w ięć​dzie​sią​t ych. Świat przej​rzał za​‐ wie​ru​chę w Ko​so​w ie na wy​lot, a opi​n ia pu​blicz​n a, szcze​rze mó​w iąc, nie by​ła prze​ko​n a​n a, że Hu​sajn sta​n o​w ił ta​kie za​gro​ż e​n ie. Bu​dże​t y ogra​n i​cza​n o, a w od​da​li ma​ja​czy​ły cię​cia, tym​cza​‐ sem 11 wrze​śnia 2001 ru​n ę​ły bliź​n ia​cze wie​ż e WTC. Mo​ja eska​dra wró​ci​ła w ra​m ach ro​t a​cji z Azji Po​łu​dnio​w o-Za​chod​n iej dwa ty​go​dnie wcze​‐ śniej, a ten strasz​n y wtor​ko​w y po​ra​n ek był na​szym dru​gim dniem po po​w ro​cie do nor​m al​n ej służ​by w kra​ju. Cze​ka​ły na nas gó​ry pa​pie​rów do nad​go​n ie​n ia i mnó​stwo na​w y​ków lot​n i​czych do wzno​w ie​n ia. 11 wrze​śnia mia​łem mi​sję wcze​snym ran​kiem i aku​rat wy​lą​do​w a​łem, kie​dy wszy​scy za​czę​li ga​dać je​den przez dru​gie​go o ude​rze​n iu pierw​sze​go sa​m o​lo​t u. By​ła 08:46 i wy​‐ raź​n ie pa​m ię​t am, że za​sta​n a​w ia​łem się, ja​kim cu​dem ja​kiś zie​lo​n y pi​lot mógł zna​leźć się nad No​w ym Jor​kiem i być na ty​le głu​pi, że​by wbić się w wie​ż ę WTC. To był Bo​e ing 767, któ​ry miał nie​szczę​ście być lo​t em nu​m er 11 li​n ii Ame​ri​can Air​li​n es (AA). Wszy​scy my​śle​li, że to był wy​pa​‐ dek. Krót​ko po dzie​w ią​t ej, gdy sta​li​śmy, ga​piąc się na ol​brzy​m i ekran po​ka​z u​ją​cy ob​raz lo​t u 175 Uni​t ed Air​li​n es (UA) ude​rza​ją​ce​go w Po​łu​dnio​w ą Wie​ż ę, sta​ło się ja​sne, że to n i e b y ł wy​pa​‐ dek. Woj​sko wpro​w a​dzi​ło w ży​cie swo​ją stan​dar​do​w ą pro​ce​du​rę za​m knię​cia wszyst​kich baz i od​w o​ła​n ia z urlo​pów wszyst​kich żoł​n ie​rzy, któ​rzy by​li nie da​lej niż o dzień dro​gi od jed​n o​stek. Do​w ód​ców i ofi​ce​rów-spe​cja​li​stów uzbro​je​n ia we​z wa​n o na bły​ska​w icz​n ie zor​ga​n i​z o​w a​n ą na​‐

ra​dę, że​by otrzy​m a​li naj​n ow​sze in​f or​m a​cje o sy​t u​a cji i opra​co​w a​li plan re​a k​cji. Tym​cza​sem pre​z y​dent Bush, ma​n i​f e​stu​jąc god​n ą po​dzi​w u i nie​spo​dzie​w a​n ą od​w a​gę, da​lej czy​t ał „The Pet Go​a t” ja​kimś uczniom z pod​sta​w ów​ki. Do 09:45 prze​strzeń po​w ietrz​n a nad Sta​n a​m i by​ła za​m knię​t a. To zda​rzy​ło się pierw​szy raz w hi​sto​rii i by​ło do​praw​dy nie​w ia​ry​god​n e. Nor​m al​n ie nad USA w każ​dej chwi​li od​by​w a się ja​kieś trzy​dzie​ści ty​się​cy pla​n o​w ych rej​sów. Nie li​cząc prze​w o​z u ła​‐ dun​ków, ope​ra​cji woj​sko​w ych czy lo​t ów po​z a roz​kła​dem. Jed​n ak do 12:15 wszyst​kie sa​m o​lo​t y uzie​m io​n o, za​w ró​co​n o lub prze​kie​ro​w a​n o. Wszyst​kie, to zna​czy po​z a my​śliw​ca​m i, tan​kow​ca​m i i AWACS-ami. Przed po​łu​dniem by​łem w po​w ie​t rzu, pro​w a​dząc czwór​kę F-16 nad mię​dzy​n a​ro​do​w ym por​t em lot​n i​czym Harts​f ield w Atlan​cie. Nie by​ło żad​n ych za​sad do​t y​czą​cych uży​cia sił, nikt nie miał po​ję​cia o tym, co na​‐ praw​dę się sta​ło, nikt też nie wie​dział, cze​go się spo​dzie​w ać. Czy to by​ła for​pocz​t a ja​kie​goś zma​so​w a​n e​go ata​ku na Sta​n y? Przy​gryw​ka do więk​sze​go, po​t wor​n iej​sze​go ude​rze​n ia z uży​‐ ciem bro​n i che​m icz​n ej i bio​lo​gicz​n ej? A mo​ż e dy​w er​sja od​w ra​ca​ją​ca uwa​gę od cze​goś in​n e​go? Nikt nie wie​dział. Tych kil​ku z nas, na ty​le sta​rych, że​by mieć za so​bą służ​bę w pa​rze dy​ż ur​n ej pod​czas zim​n ej woj​n y, do​sta​ło roz​kaz opra​co​w a​n ia po​dob​n e​go pro​gra​m u, że​by upo​rać się z no​w ym za​gro​ż e​‐ niem. Czym​kol​w iek się „ono” oka​ż e. W ży​ciu nie my​śla​łem, że bę​dę wy​ko​n y​w ał lot​n i​cze pa​t ro​‐ le bo​jo​w e nad wła​snym kra​jem. Nie​bo nad Ame​ry​ką jest zwy​kle peł​n e sa​m o​lo​t ów, smug kon​‐ den​sa​cyj​n ych i roz​m ów ra​dio​w ych, lecz te​raz by​ło zu​peł​n ie pu​ste. Wręcz prze​raź​li​w ie pu​ste. Czę​sto​t li​w o​ści ra​dio​w e po​cząt​ko​w o tęt​n i​ły ży​ciem, w po​w ie​t rzu znaj​do​w a​ło się mniej wię​‐ cej pięć ty​się​cy sa​m o​lo​t ów, któ​rych za​ło​gi nie by​ły za​chwy​co​n e, że ka​ż e się im lą​do​w ać. Jed​n ak gdy w ca​łym kra​ju wy​star​t o​w a​ły F-16 i F-15, pi​lo​ci sa​m o​lo​t ów rej​so​w ych spu​ści​li z to​n u. Jed​n e​m u pi​lo​t o​w i li​n ii Del​t a, któ​ry tro​chę spóź​n iał się z od​po​w ie​dzią do kon​t ro​li ru​chu lot​n i​cze​go, za​f un​‐ do​w a​łem wi​dok mo​jej for​m a​cji F-16 tuż przed no​sem sa​m o​lo​t u. Oka​z a​ło się, że miał po pro​stu stan​dar​do​w e pro​ble​m y z ra​dio​sta​cją, ale i tak od​pro​w a​dzi​li​śmy go aż do po​dej​ścia koń​co​w e​go. Ni​g​dy nie za​po​m nę wi​do​ku set​ki przy​kle​jo​n ych do okien twa​rzy, któ​re wpa​t ry​w a​ły się we mnie, a ja w nie. Pa​t rząc wstecz, my​ślę, że upo​ra​n o się z tym naj​le​piej, jak by​ło moż​n a. Nie by​ło prze​cież jesz​cze żad​n ych pro​ce​dur ani za​sad, do​cho​dzi​ły do te​go ner​w y kon​t ro​le​rów ru​chu lot​n i​cze​go. Na​praw​dę mie​li​śmy szczę​ście, że ni​ko​go nie ze​strze​lo​n o. Za​w sze za​dzi​w ia mnie, ja​ką żą​dzą krwi zda​ją się pa​łać „nie​lo​t y”. Je​den kon​t ro​ler po​w ie​dział mi, że da mi „zgo​dę na otwar​cie ognia…” – wy​star​czy​ło, że po​pro​szę. Cóż, o tym nie by​ło mo​w y, chy​ba że zo​ba​czył​bym, jak sa​‐ mo​lot rej​so​w y prze​chy​la się na skrzy​dło i nur​ku​je w stro​n ę cen​t rum mia​sta. A na​w et wte​dy, gdy​by​śmy go ze​strze​li​li, gdzie spa​dły​by czę​ści wra​ku? 20. Skrzy​dło My​śliw​skie za​re​a go​w a​ło im​‐ po​n u​ją​co, wy​sy​ła​jąc je​dy​n ie klu​cze pro​w a​dzo​n e przez pi​lo​t ów z ol​brzy​m im do​świad​cze​n iem bo​jo​w ym. To po​z wo​li​ło unik​n ąć błę​dów. Gdy wy​lą​do​w a​łem i wró​ci​łem do eska​dry, cze​ka​ły na mnie wia​do​m o​ści od mo​ich sióstr i, oczy​w i​ście, od mat​ki. Przy​z wy​cza​iła się już tro​chę do mo​je​go sty​lu ży​cia i nie mar​t wi​ła się o mnie, przy​n am​n iej nie otwar​cie, po​w ie​dzia​ła jed​n ak, że mój oj​ciec jest ca​ły i zdrów. Że co?! Oka​z a​ło się, o czym nie mia​łem po​ję​cia, że gdy lot 77 AA ude​rzył w bu​dy​n ek Pen​t a​go​n u,

mój oj​ciec szedł wła​śnie na spo​t ka​n ie z za​stęp​cą se​kre​t a​rza wojsk lą​do​w ych. Był (i jest) wy​bit​‐ nym spe​cja​li​stą w spra​w ach obron​n o​ści, więc po​pro​szo​n o go o kon​sul​t a​cje. Pró​bu​jąc zdez​o​rien​t o​w ać wszyst​kich, bu​dy​n ek po​dzie​lo​n o na kon​cen​t rycz​n e pier​ście​n ie, od A do E, z Pier​ście​n iem E na ze​w nątrz. Oj​ciec w mo​m en​cie ude​rze​n ia był w Pier​ście​n iu A. Opo​‐ wia​dał mi póź​n iej: Sze​d łem ko​ry​ta​rzem do biu​ra se​kre​ta​rza, gdy po​c zu​łem po​tęż​ne, wi​b ru​ją​c e ude​rze​nie. Nie prze​ją​łem się tym, bo więk​s zość Pen​ta​g o​nu od stro​ny pół​noc​ne​g o za​c ho​d u prze​c ho​d zi​ła re​no​wa​c ję i co​d zien​nie zrzu​c a​‐ no tam cięż​kie ła​d un​ki. Gdy jed​nak do​tar​łem do biu​ra, se​kre​tarz chwy​c ił mnie za ra​mię i po​wie​d ział: „Chodź ze mną, mło​d y czło​wie​ku… zo​s ta​li​ś my wła​ś nie za​a ta​ko​wa​ni. Pro​s zę spoj​rzeć na swój gar​ni​tur”. No i fak​tycz​nie, ca​ły by​łem w gru​b ym sza​rym py​le. Gdy wy​s zli​ś my na ze​wnątrz, z pół​noc​no-za​c hod​niej stro​ny uno​s ił się ogrom​ny słup dy​mu. Jak się oka​zu​‐ je, ter​ro​ry​ś ci zo​b a​c zy​li praw​d o​p o​d ob​nie lą​d o​wi​s ko dla śmi​g łow​c ów i po​my​ś le​li, że jest bli​s ko biu​ra se​kre​ta​‐ rza obro​ny… Na szczę​ś cie ich wy​wiad był rów​nie sła​b y jak ich la​ta​nie, bo biu​ro se​kre​ta​rza jest od stro​ny rze​ki… a w miej​s cu ude​rze​nia by​ło prak​tycz​nie pu​s to. Mi​m o to te​go ran​ka w Pen​t a​go​n ie zgi​n ę​ło sto osiem​dzie​siąt dzie​w ięć osób, więk​szość uwię​‐ zio​n a w piw​n i​cy. Nie mia​łem zwy​cza​ju mar​t wić się o mo​ją ro​dzi​n ę – to by​ło ich za​da​n ie, że​by mar​t wić się o mnie. Oj​ciec prze​stał la​t ać na my​śliw​cach, gdy by​łem dziec​kiem, więc ni​g​dy tak na​praw​dę nie mu​sia​łem się o nie​go bać. Kie​dy do​w ie​dzia​łem się, że szcząt​ki Lo​t u 77 wbi​ły się aż po Pier​ścień B, nie​ca​łe trzy​dzie​ści me​t rów od mo​je​go oj​ca, by​łem na​praw​dę w k u r z o n y. No bo że​by prze​ż yć wszyst​ko, z czym miał do czy​n ie​n ia, a po​t em nie​m al zgi​n ąć przez upro​w a​dzo​n y sa​m o​lot pa​sa​ż er​ski we wła​snym kra​ju? To był dzień, w któ​rym to​w a​rzy​szy​ło mi po​czu​cie bez​rad​n o​ści. Żoł​n ie​rze z jed​n o​stek li​n io​‐ wych są przy​z wy​cza​je​n i do ży​cia w za​gro​ż e​n iu. To na​sza pra​ca. Ame​ry​ka po​w in​n a być jed​n ak mi​łym, sto​sun​ko​w o bez​piecz​n ym miej​scem, w któ​rym lu​dzie mo​gą żyć w spo​ko​ju. Na​gle prze​‐ sta​ła nim być, a ja czu​łem się tro​chę tak, jak​by​śmy za​w ie​dli wszyst​kich, do​pusz​cza​jąc do tych ata​ków. Nie​do​rzecz​n a myśl, lecz z dru​giej stro​n y to był na​praw​dę bar​dzo dziw​n y dzień. Kil​ka go​dzin póź​n iej, chwi​lę po pół​n o​cy 12 wrze​śnia, klak​son w bu​dyn​ku ocze​ki​w a​n ia w go​‐ to​w o​ści w ba​z ie lot​n i​czej Shaw w Ka​ro​li​n ie Po​łu​dnio​w ej wy​rzu​cił mnie z pry​czy. Osiem mi​n ut póź​n iej grza​łem przez pas star​t o​w y w desz​czu, pró​bu​jąc się do​bu​dzić. Gdy wznio​słem się w zu​‐ peł​n ie ciem​n e noc​n e nie​bo i scho​w a​łem pod​w o​z ie sa​m o​lo​t u, ra​dio za​skrze​cza​ło na czę​sto​t li​w o​‐ ści awa​ryj​n ej. – Wszyst​kie sa​m o​lo​t y w za​się​gu tej trans​m i​sji, wszyst​kie sa​m o​lo​t y w za​się​gu tej trans​m i​‐ sji… tu wie​ż a kon​t ro​li ru​chu Char​lot​t e… Ogła​szam stre​f ę wol​n e​go ognia w pro​m ie​n iu trzy​dzie​‐ stu ki​lo​m e​t rów od Char​lot​t e. Za​m ru​ga​łem. Że jak? – Po​w ta​rzam… wie​ż a kon​t ro​li ru​chu Char​lot​t e ogła​sza stre​f ę wol​n e​go ognia w pro​m ie​n iu trzy​dzie​stu ki​lo​m e​t rów od Char​lot​t e. Co, do kur​w y?! To mnie cał​kiem obu​dzi​ło. – Char​lot​t e… tu FANG 69… pa​ra Fox-16 wy​le​cia​ła z Shaw. Co się dzie​je? – Dzię​ki Bo​gu! FANG… tu Char​lot​t e! – wy​da​w ał się zdy​sza​n y – … ma​m y… nie​z i​den​t y​f i​ko​w a​‐ ne wro​gie stat​ki po​w ietrz​n e… mo​ż e ter​ro​ry​ści… Ogła​szam stre​f ę wol​n e​go ognia w pro​m ie​n iu

trzy​dzie​stu ki​lo​m e​t rów od lot​n i​ska Char​lot​t e! Prze​łkną​łem śli​n ę, znów za​m ru​ga​łem, wzią​łem głę​bo​ki od​dech i prze​łą​czy​łem mi​kro​f on. – Nie są​dzę. Mój ra​dar prze​szu​ki​w ał prze​strzeń po​w ietrz​n ą od zie​m i do wy​so​ko​ści mo​ż e dzie​w ię​ciu ty​‐ się​cy me​t rów. I nie wi​dzia​łem ni​cze​go. – Wszyst​kie sa​m o​lo​t y na tej czę​sto​t li​w o​ści, zi​gno​ro​w ać ostat​n ią trans​m i​sję Char​lot​t e. FANG 69 przej​m u​je lo​kal​n e do​w o​dze​n ie nad ob​sza​rem Char​lot​t e… wszyst​kie sa​m o​lo​t y na tej czę​sto​t li​w o​ści, zgło​sić się. Nikt nie od​po​w ie​dział. Wiel​ka mi nie​spo​dzian​ka. Po​t em przez we​w nętrz​n e ra​dio Vic​t or po​w ie​dzia​łem do mo​je​go skrzy​dło​w e​go: – FANG 2… NIE uzbra​jaj po​ci​sków. – FANG… tu Char​lot​t e… po​dej​rza​n e śmi​głow​ce ope​ru​ją na na​szym ob​sza​rze! Śmi​głow​ce? Więc te​raz Al-Ka​ida ma śmi​głow​ce? Nie wy​da​je mi się. – Cze​m u są po​dej​rza​n e? – Wy​rów​n a​łem lot na wy​so​ko​ści sze​ściu ty​się​cy me​t rów, zmniej​‐ szy​łem ciąg, że​by utrzy​m ać pręd​kość sied​m iu​set pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, i spoj​‐ rza​łem na ra​dar. Kil​ka dni te​m u był​by pe​łen kon​t ak​t ów, lecz dziś w no​cy świe​cił pust​ka​m i. – FANG… eee… oni nie ope​ru​ją z włą​czo​n y​m i świa​t ła​m i… i nie od​po​w ia​da​ją na na​sze we​‐ zwa​n ia… i mie​li​śmy zgło​sze​n ia o lu​dziach… eee… ska​czą​cych na zie​m ię. Wy​da​w a​ło mi się, że wiem, do cze​go to zmie​rza, mu​sia​łem prze​rwać ten obłęd. Szyb​ko. – Char​lot​t e, a ra​czy​łeś za​dzwo​n ić do Fort Bragg? Dłu​ga wy​m ow​n a ci​sza nie po​z o​sta​w ia​ła wąt​pli​w o​ści, więc zmie​n i​łem czę​sto​t li​w ość i wy​w o​‐ ła​łem sta​n o​w i​sko do​w o​dze​n ia ba​z y lot​n i​czej Shaw: – Shaw, tu FANG 69… proś​ba. – Mów. – Za​dzwoń​cie na sta​cjo​n ar​n ej do Fort Bragg. Do​w iedz​cie się, ja​kie dzia​ła​n ia lot​n i​cze tam dzi​siaj pro​w a​dzą i nie daj​cie so​bie wci​snąć żad​n ej bzdu​ry o taj​n ych ope​ra​cjach. Po​w iedz im, że ma​ją nad so​bą uzbro​jo​n e my​śliw​ce, i je​śli chcą za​cho​w ać swo​je śmi​głow​ce w jed​n ym ka​w ał​ku, ma​ją po​dać swo​je po​z y​cje i sy​gna​ły wy​w o​ław​cze. W Fort Bragg, tuż na wschód od Char​lot​t e, sta​cjo​n o​w a​ły przy​pad​kiem 82. Dy​w i​z ja Po​‐ wietrz​n o​de​san​t o​w a i Do​w ódz​t wo Ope​ra​cji Spe​cjal​n ych USA. To by​li lu​dzie, któ​rym pła​co​n o za to, że​by pod​czas pro​w a​dze​n ia po​dej​rza​n ie wy​glą​da​ją​cych ope​ra​cji po​ru​sza​li się po ci​chu, bez świa​t eł i bez łącz​n o​ści. Po​dej​rza​n e to one mo​gły się wy​da​w ać nie​w ta​jem​n i​czo​n ym, a ten go​‐ ściu naj​w y​raź​n iej ta​ki był. Mo​je po​dej​rze​n ia oka​z a​ły się traf​n e, co do​w o​dzi​ło po raz ko​lej​n y, że sa​m i je​ste​śmy swo​im naj​gor​szym wro​giem. Kil​ka dni póź​n iej kon​t ro​ler po​dej​ścia z por​t u lot​n i​cze​go Harts​f ield w Atlan​cie za​py​t ał, czy prze​le​ciał​bym ni​sko nad cen​t rum Atlan​t y, że​by do​dać lu​dziom otu​chy. Po​kaz si​ły, że​by utwier​‐ dzić lu​dzi, że wszyst​ko by​ło w po​rząd​ku? Zdzi​w i​łem się. Cen​t rum Atlan​t y? Ale zro​bi​li​śmy to, trzy​sta me​t rów nad dra​pa​cza​m i chmur, z wy​pusz​czo​n y​m i ha​m ul​ca​m i ae​ro​dy​n a​m icz​n y​m i, że​by móc włą​czyć do​pa​la​cze i na​ro​bić wię​cej ha​ła​su. Po​pro​sił, że​by​śmy za​w ró​ci​li i to po​w tó​rzy​li, a póź​n iej po​w ie​dział mi, że lu​dzie na uli​cy uśmie​cha​li się i mie​li łzy w oczach. Ten ty​dzień wpły​n ął na mnie w nie​spo​dzie​w a​n y spo​sób. My by​li​śmy przy​z wy​cza​je​n i do ry​‐ zy​ka i przy​go​t o​w a​n i do wal​ki men​t al​n ie i fi​z ycz​n ie, ale prze​cięt​n y Ame​ry​ka​n in nie – wi​dzia​‐

łem szcze​ry strach na twa​rzach mo​ich są​sia​dów. Dla wszyst​kich na​iw​n ych, ale do​bro​t li​w ych, ego​cen​t rycz​n ych, ale peł​n ych do​brych chę​ci ro​da​ków to był cios. Po​ry​w a​cze sa​m o​lo​t ów to tchó​‐ rze. Mo​im zda​n iem wszy​scy praw​dzi​w i ter​ro​ry​ści to tchó​rze. Bu​dzą strach, ter​ro​ry​z u​jąc sła​bych i bez​bron​n ych, bo nie ma​ją szans w otwar​t ej wal​ce z uzbro​jo​n y​m i męż​czy​z na​m i. Każ​dy pi​lot my​śliw​ski, któ​re​go zna​łem, był z te​go po​w o​du wście​kły i ru​szył​by na woj​n ę, gdy​by tyl​ko nada​‐ rzy​ła się oka​z ja. Prze​szło nam. To ewi​dent​n ie nie my za​w i​n i​li​śmy, a wspa​n ia​ła ame​ry​kań​ska od​por​n ość na ka​t a​stro​f ę dość szyb​ko za​czę​ła da​w ać o so​bie znać. Świa​do​m ość te​go, że nie wszy​scy nas ko​cha​‐ li i po​dzi​w ia​li, do​t ar​ła do na​szej na​ro​do​w ej świa​do​m o​ści, Ame​ry​ka zda​w a​ła się jed​n ak ko​lek​‐ tyw​n ie ma​chać na to rę​ką. Do​bra, nie ko​cha​cie nas, i ma​m y to gdzieś. Ale obu​dzi​li​ście śpią​ce​go ol​brzy​m a i te​raz po​ż a​łu​je​cie. Gdzie​kol​w iek spoj​rzeć, za​czę​ły po​w ie​w ać ame​ry​kań​skie fla​gi, skle​py da​w a​ły woj​sko​w ym upu​sty, a ogól​n o​kra​jo​w y ruch „po​par​cia dla woj​ska” na​brał roz​m a​chu. Więk​szość Ame​ry​ka​n ów na​dal nie ro​z u​m ia​ła ar​m ii czy te​go, co się dzia​ło na świe​cie, ale sta​ra​li się uczyć i oka​z y​w ać swo​ją wdzięcz​n ość. Na​w et ci, któ​rzy nie wie​rzy​li w woj​n ę, kon​t e​sto​w a​li rząd, ale żoł​n ie​rzy sza​n o​w a​li. Upio​ry Wiet​n a​m u w koń​cu zło​ż o​n o do gro​bu. Są​dzę, że uświa​do​m i​li​śmy so​bie, że nie wal​‐ czy​m y z ide​olo​gią, jak w przy​pad​ku na​z i​stow​skich Nie​m iec czy so​w iec​kie​go ko​m u​n i​z mu. Nie, tym ra​z em mie​rzy​li​śmy się z fa​n a​t y​z mem re​li​gij​n ym, de​f i​n i​t yw​n ie i za​sad​n i​czo prze​ciw​n ym wszyst​kie​m u, co so​bą re​pre​z en​t o​w a​li​śmy czy ce​n i​li​śmy. Fa​n a​t y​cy, nie​z a​leż​n ie od po​glą​dów, są nie​bez​piecz​n i, a nie moż​n a dojść do kom​pro​m i​su z ludź​m i, któ​rzy za​bi​ja​ją bez​bron​n ych cy​w i​‐ lów. Po raz pierw​szy, od​kąd pa​m ię​t am, Ame​ry​ka zjed​n o​czy​ła się prze​ciw​ko wspól​n e​m u wro​go​‐ wi i z de​t er​m i​n a​cją od​da​ła się obo​w iąz​ko​w i ochro​n y na​ro​du. Spra​w a ta, do​bra czy zła, po​słu​ż y​ła ja​ko ca​s us bel​li, po​w ód do woj​n y i do roz​pra​w ie​n ia się z Sad​da​m em raz na za​w sze. W Wa​len​t yn​ki 2002, prze​szło mie​siąc przed in​w a​z ją, by​li​śmy go​t o​w i – 77. Eska​dra My​śliw​‐ ska wy​la​t y​w a​ła z ry​kiem z na​szej ba​z y w Ka​ro​li​n ie Po​łu​dnio​w ej, kie​ru​jąc się do Prin​ce Sul​t an w Ara​bii Sau​dyj​skiej. Po dro​dze za​t rzy​m a​li​śmy się na noc w ba​z ie lot​n i​czej Mó​ron w Hisz​pa​n ii. Na miej​scu ode​sła​li nas do ho​t e​lu w cen​t rum Se​w il​li, że​by​śmy prze​spa​li się cho​ciaż kil​ka go​dzin. Ofi​cer od pu​blic re​la​t ions, nad​gor​li​w y ma​ły chu​jek, któ​ry za​pew​n e ni​g​dy nie opu​ścił ba​z y, ka​z ał nam zo​stać w ho​t e​lu – dla na​sze​go wła​sne​go bez​pie​czeń​stwa. W trzy​dzie​stu jak je​den mąż spoj​rze​li​śmy na nie​go i par​sk​n ę​li​śmy śmie​chem. Że​by po​w ie​dzieć coś tak głu​pie​go eska​drze my​śliw​skiej, któ​ra wła​śnie le​cia​ła na woj​n ę. Póź​n ym po​po​łu​dniem te​go dnia wa​łę​sa​łem się po naj​bar​dziej urze​ka​ją​cym z hisz​pań​skich miast, szu​ka​jąc ka​t e​dry Naj​święt​szej Ma​rii Pan​n y. Prze​cha​dza​jąc się po ogro​dach pa​ła​cu Al​ka​‐ zar, za​uwa​ż y​łem, że mia​sto wy​glą​da​ło na nie​sa​m o​w i​cie ci​che i sto​sun​ko​w o pu​ste. My​śla​łem, że mam szczę​ście, ale kie​dy wy​sze​dłem na Cal​le Vi​da, usły​sza​łem dźwięk bęb​n ów i tu​pot ty​się​cy nóg. Le​d​w ie pół ki​lo​m e​t ra da​lej znaj​do​w ał się uni​w er​sy​t et w Se​w il​li, oczy​w i​ste ogni​sko an​t y​w o​‐ jen​n ych pro​t e​stów. Przy​sze​dłem tu jed​n ak, że​by zo​ba​czyć ko​ściół i je​go słyn​n ą dzwon​n i​cę. Nie mia​łem za​m ia​ru prze​cho​dzić przez uni​w e​rek – to prze​cież jak przejść w mun​du​rze przez Uni​‐ wer​sy​t et Ka​li​f or​n ij​ski w Ber​kley w 1968. Za​n ur​ko​w a​łem więc w alej​kę obok Al​ka​z a​ru i sta​n ą​‐ łem twa​rzą w twarz z ma​sze​ru​ją​cym tłu​m em. Jak to de​m on​stran​ci, wy​glą​da​li mło​do. Więk​‐

szość z nich ma​cha​ła fla​ga​m i. Czer​w o​n y​m i co do jed​n ej. I trans​pa​ren​t a​m i. Set​ka​m i trans​pa​‐ ren​t ów przed​sta​w ia​ją​cych ka​ry​ka​t u​ry Geo​r​ge’a Bu​sha i To​n y’ego Bla​ira, prze​kre​ślo​n e sym​bo​le NA​TO, ame​ry​kań​skie i bry​t yj​skie fla​gi oraz jed​n e​go nad wy​raz brzyd​kie​go Wu​ja Sa​m a ze sto​pą na ku​li ziem​skiej. Skan​do​w a​li też: – No a la Gu​er​ra! No a la Gu​er​ra! „Nie dla woj​n y”… a tu pro​szę, ja. Prąd lu​dzi mnie po​rwał, ni​czym sil​n y nurt ja​kie​goś pły​w a​ka, i zwy​czaj​n ie prze​t a​cza​łem się z ca​łą resz​t ą przez mrocz​n e sta​re uli​ce. Po kil​ku za​krę​t ach wy​pły​n ę​li​śmy na ja​sne słoń​ce, a tłum za​czął roz​cho​dzić się po pla​cu. Mru​ż ąc oczy, prze​su​n ą​łem się w bok, że​by oprzeć ple​cy o ścia​n ę, i zdu​m io​n y pod​n io​słem wzrok na wie​ż ę bar​w y pia​skow​ca obok mnie. La Gi​ral​da – mi​‐ na​ret, któ​ry prze​t rwał znisz​cze​n ie se​w il​skie​go me​cze​t u i był te​raz ka​t o​lic​ką dzwon​n i​cą. Roz​‐ glą​da​jąc się wo​kół sie​bie, wie​dzia​łem do​kład​n ie, gdzie je​stem – Pla​z a del Triun​f o na​prze​ciw ka​‐ te​dry. Plac szyb​ko się wy​peł​n ił, za​uwa​ż y​łem też eki​py te​le​w i​z yj​n e i wiel​kie ka​m e​ry nad tłu​‐ mem. To był​by do​pie​ro wspa​n ia​ły na​głó​w ek, po​m y​śla​łem. AME​RY​KAŃ​SKI PI​LOT MY​ŚLIW​SKI DO​ŁĄ​CZA DO AN​TY​WO​J EN​N E​GO WIE​CU W HISZ​PA​‐ NII. Wte​dy zo​ba​czy​łem ją. Mło​dą dziew​czy​n ę, mo​ż e dwu​dzie​sto​let​n ią, z dłu​gi​m i ciem​n y​m i wło​sa​m i roz​w ia​n y​m i na wie​t rze. Wsko​czy​ła na je​den z be​t o​n o​w ych fi​la​rów wzdłuż chod​n i​ka i trzy​m a​ła ol​brzy​m ią czer​‐ wo​n ą fla​gę. Słoń​ce by​ło za nią, a fla​ga by​ła uszy​t a z cien​kie​go ma​t e​ria​łu, bo prze​świ​t y​w a​ła. Mia​ła na so​bie przy​du​ż ą bia​łą blu​z ę, luź​n ą czar​n ą spód​n i​cę i by​ła bo​so. Gdy tak pa​t rzy​łem, za​‐ czę​ła ma​chać po​w o​li fla​gą to w jed​n ą, to w dru​gą stro​n ę. Wszy​scy lu​dzie u pod​n ó​ż a jej fi​la​ru za​‐ czę​li skan​do​w ać, a ona się uśmiech​n ę​ła. To by​ła na​praw​dę sce​n a jak z fo​t o​gra​f ii. Pa​t rzy​łem chwi​lę, a po​t em od​w ró​ci​łem się, że​by się wy​m knąć – wprost przed ka​m e​rę BBC fil​m u​ją​cą dziew​czy​n ę. Bez na​m y​słu unio​słem pięść i krzyk​n ą​łem: „No a la Gu​er​ra!”, po czym wto​pi​łem się w tłum. Wró​ci​łem do ho​t e​lu i ni​g​dy ni​ko​m u o tym nie po​w ie​dzia​łem. Gdy na​z a​jutrz wy​star​t o​w a​li​‐ śmy do po​n u​rej kul​t u​ral​n ej próż​n i Ara​bii Sau​dyj​skiej, pa​ra​doks był oczy​w i​sty. Ja, któ​ry nie​dłu​go po​pro​w a​dzę dzie​siąt​ki sa​m o​lo​t ów w wal​ce, wzią​łem udział w jed​n ym z naj​w ięk​szych wie​ców an​t y​w o​jen​n ych w Eu​ro​pie. Na szczę​ście, to ni​g​dy się nie wy​da​ło, ba, zo​ba​czy​łem w koń​cu ka​t e​‐ drę, mo​je ostat​n ie mgnie​n ie pięk​n a na kil​ka mie​się​cy. I faj​n ie. Sta​n ą​łem przed na​szą przy​cze​pą do​w o​dze​n ia w ba​z ie lot​n i​czej Prin​ce Sul​t an i głę​bo​ko wcią​gną​łem po​w ie​t rze. Cięż​kie sau​dyj​skie po​w ie​t rze by​ło do​słow​n ie nie​ru​cho​m e, lecz wy​raź​n ie czu​łem za​pach pu​sty​n i – pył, dym i bar​dzo lek​ką nut​kę desz​czu. Zmierzch w Ara​bii za​w sze trwał krót​ko; ostra, pa​lą​ca tar​cza słoń​ca po​ciem​n ia​ła do ko​lo​ru po​m a​rań​czy, po​t em do krwi​stej czer​w ie​n i i scho​w a​ła się za ho​ry​z on​t em. Woj​n a przy​by​ła. Wra​ca​jąc my​śla​m i do Pu​styn​n ej bu​rzy, nie przy​po​m i​n a​łem so​bie, że​bym w ogó​le czuł strach. Sta​łem wte​dy i słu​cha​jąc ścież​ki dźwię​ko​w ej z Upio​ra w ope​rze cze​ka​łem na sy​gnał. Gdy nad​szedł, po​czu​łem ulgę. Dzień póź​n iej, wspi​n a​jąc się po dra​bin​ce do mo​je​go F-16 przed pierw​‐

szą mi​sją bo​jo​w ą, ba​łem się tyl​ko te​go, że na​w a​lę. Że za​w io​dę tych, któ​rzy na mnie li​czy​li. La​‐ ta bez​li​t o​sne​go in​t en​syw​n e​go szko​le​n ia od​sia​ły sła​bych i da​ły nam wszyst​kim ci​chą pew​n ość praw​dzi​w ych za​w o​dow​ców. Wie​dzia​łem, że so​bie po​ra​dzę – ale prze​cież tak na​praw​dę ni​g​dy nie wia​do​m o. W 1991 w ogó​le nie przy​szło mi do gło​w y, że mo​gę zgi​n ąć. My​śla​łem wte​dy, że je​stem nie​‐ śmier​t el​n y, więc co mo​gło się stać? Cóż, z upły​w em lat by​łem te​go co​raz mniej pe​w ien. Wie​lu bar​dzo zdol​n ych, uta​len​t o​w a​‐ nych go​ści ni​g​dy nie wra​ca​ło. Ty​sią​ce ra​z y od śmier​ci dzie​li​ły mnie do​słow​n ie ułam​ki se​kund. Nie​z li​czo​n ą licz​bę ra​z y by​łem jej na​praw​dębli​ski, przez co na​bra​łem po​ko​ry, a mo​ja wia​ra we wła​sną nie​z nisz​czal​n ość osła​bła. Mo​ż e mo​je nie​w y​t łu​m a​czal​n e prze​t rwa​n ie to znak Bo​skie​go po​czu​cia hu​m o​ru. Al​bo jesz​cze nie nad​szedł mój czas. Al​bo jed​n o i dru​gie. Kie​dy pa​t rzy​łem na bled​n ą​cy zmierzch w 2002, by​łem już za​har​t o​w a​n y przez mnó​stwo z tru​dem na​by​t ych do​świad​czeń. Te​raz w ocze​ki​w a​n iu na wal​kę to​w a​rzy​szy​ły mi nie​z a​po​‐ mnia​n e nu​t y Vi​d e Cor Meum (Uj​rzyj ser​ce mo​je) za​m iast Upio​ra, a mo​je my​śli by​ły co​kol​w iek in​‐ ne od tych w 1991. Tym ra​z em by​łem od​po​w ie​dzial​n y za wie​le ist​n ień, a wszel​kie błę​dy, któ​re mógł​bym po​peł​n ić, mia​ły​by skut​ki się​ga​ją​ce o wie​le da​lej niż mo​ja jed​n o​m iej​sco​w a ka​bi​n a. To mnie nie ru​sza​ło – na tym eta​pie mo​jej ka​rie​ry by​łem już przy​z wy​cza​jo​n y do od​po​w ie​dzial​n o​‐ ści. Mi​m o to świa​do​m ość, że mia​łem czy​jeś ży​cie w swo​ich rę​kach, dzia​ła​ła otrzeź​w ia​ją​co. Do te​go mój kraj zo​stał za​a ta​ko​w a​n y. Do​brze wie​dzia​łem, że 11 wrze​śnia nie był praw​dzi​‐ wym po​w o​dem, dla któ​re​go się tu zna​leź​li​śmy, cze​ka​jąc, że​by prze​drzeć się przez irac​ką gra​n i​‐ cę, lecz dla mnie to i tak był czas za​pła​t y. Mia​łem na​dzie​ję, że ta woj​n a bę​dzie lek​cją po​glą​do​‐ wą dla wszyst​kich, któ​rzy uwa​ż a​li, że te​go wrze​śnio​w e​go po​ran​ka Ame​ry​ka do​sta​ła za swo​je. Nie​z a​leż​n ie od po​li​t ycz​n ych zmian, do któ​rych do​szło w wy​n i​ku tej wal​ki, po​ka​ż e​m y świa​t u raz jesz​cze, że na​sza po​li​t ycz​n a nie​m oc nie osła​bia na​szej woj​sko​w ej po​t ę​gi. Moż​n a nas lu​bić al​bo nie. Nie​n a​w i​dzić al​bo ko​chać – bez róż​n i​cy. Jed​n ak, je​śli wróg ude​rza w Sta​n y Zjed​n o​czo​n e, pła​ci za to krwią, a ja – po​dob​n ie jak każ​dy wal​czą​cy żoł​n ierz zwró​co​n y te​go wie​czo​ra na pół​‐ noc – by​łem tu, że​by ode​brać dług. Prze​rwa skoń​czo​n a.

7

Szok i przerażenie

19 marca 2003 05:30 czasu miejscowego, na południe od Bagdadu

– STO​IC 67, po​cisk z-p w po​w ie​t rzu… po​cisk z-p w po​w ie​t rzu w kie​run​ku po​łu​dnio​w o-za​chod​n im nad Bag​da​dem! Od​sze​dłem ostro w pra​w o i lek​ko ścią​gną​łem drą​ż ek. Po​cisk zie​m ia-po​w ie​t rze był roz​ż a​rzo​‐ ną krop​ką od​ry​w a​ją​cą się od świa​t eł mia​sta, szyb​ko na​bie​ra​ją​cą pręd​ko​ści i wy​so​ko​ści. Nie by​‐ łem pe​w ien, czy na​m ie​rzył się na mnie, bo na mo​im wskaź​n i​ku ukła​du ostrze​ga​ją​ce​go przed za​gro​ż e​n ia​m i pły​n ę​ło mo​rze li​t e​rek. To ra​czej żad​n a nie​spo​dzian​ka: znaj​do​w a​łem się tuż na po​łu​dnie od Bag​da​du, a Ira​kij​czy​cy by​li wku​rze​n i na mak​sa. Sta​n o​w i​li​śmy „grot włócz​n i” – czo​‐ łów​kę in​w a​z ji na Irak. – BIP… BIP… BIP… Od​bior​n ik ostrze​ga​ją​cy o opro​m ie​n io​w a​n iu obu​dził się, a ja zer​k​n ą​łem na ma​ły wskaź​n ik. Po​kry​w a​ły go za​cho​dzą​ce na sie​bie sy​gna​ły z SA-3, SA-2, pe​lo​t ek i wła​snych ra​da​rów po​kła​do​‐ wych w na​szych my​śliw​cach. W za​sa​dzie ca​łe spek​t rum sy​gna​łów elek​t ro​n icz​n ych tęt​n i​ło peł​n ią ży​cia. By​ło też mnó​stwo sym​bo​li NIE​Z NA​N Y, co zna​czy​ło, że mój układ nie po​t ra​f i zde​cy​do​‐ wać, czy od​bie​ra​n y sy​gnał na​le​ż y do wro​ga, czy so​jusz​n i​ka. Zwa​ż yw​szy, że emi​t o​w a​n o je z pół​n o​cy, za​kła​da​łem, że wszyst​kie są wro​gie, bo mię​dzy mną a Bag​da​dem nie by​ło żad​n ych na​szych sa​m o​lo​t ów.

Zdjęcie zrobiono, gdy kierowałem „czwórką” w czasie nalotu na Irak w 2003. Pod skrzydłami widać puste belki po wykorzystanym uzbrojeniu. Zdjęcie zrobił mój kolega z tankowca

Świet​n ie. Z miej​sca za​krę​ci​łem F-16 na wschód i wy​pu​ści​łem na wszel​ki wy​pa​dek pu​łap​kę – ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y. Smu​ga ga​z ów wy​lo​t o​w ych po​ci​sku po​z o​sta​ła wi​docz​n a; le​ciał cał​kiem pła​ską tra​jek​‐ to​rią, bar​dzo szyb​ko. Wzno​sząc się pio​n o​w o, pchną​łem prze​pust​n i​cę w po​ło​ż e​n ie cią​gu bo​jo​w e​‐ go i wle​pi​łem wzrok w po​cisk z-p. Na​gle, ką​t em pra​w e​go oka za​uwa​ż y​łem dwa ko​lej​n e bez​cie​‐ le​sne pło​m ie​n ie prze​ci​n a​ją​ce ciem​n y ho​ry​z ont. – STO​IC 1 wi​dzi dwa SA-3… w kie​run​ku za​chod​n im z Bag​da​du. Gdy​by to by​ły SA-2, wznio​sły​by się o wie​le wy​ż ej – jak wa​ha​dło​w iec pod​czas star​t u – a po​‐ tem znik​n ę​ły​by. Po wy​pa​le​n iu się sil​n i​ka mar​szo​w e​go po​cisk nur​ko​w ał z mniej wię​cej dwu​dzie​‐ stu czte​rech ty​się​cy me​t rów, zu​peł​n ie nie​w i​docz​n y – do chwi​li, gdy roz​w a​lał cel na ka​w ał​ki. Strasz​n e cho​ler​stwo. SA-3 ła​t wiej by​ło za​uwa​ż yć, ale by​ły też szyb​sze i trud​n iej​sze do zgu​bie​‐ nia. – STO​IC 1, mnó​stwo od​pa​lo​n ych po​ci​sków z-p, Bag​dad… uwa​ż aj MO​XIE! Gdzieś za mną w ciem​n o​ści za​cho​du usły​sza​łem, jak in​n y pro​w a​dzą​cy klu​cza „po​kli​kał” swo​‐ im mi​kro​f o​n em. W od​róż​n ie​n iu od ope​ra​cji w cza​sach po​ko​ju, tu la​t a​li​śmy nie​m al wy​łącz​n ie

w ci​szy ra​dio​w ej. Czy​li bez zwy​cza​jo​w ych „po​ga​w ę​dek” przez ra​dio​sta​cję. Po czę​ści cho​dzi​ło o pro​f e​sjo​n a​lizm, ale przede wszyst​kim o sku​t ecz​n ość. Przy trzy​stu sa​m o​lo​t ach ko​rzy​sta​ją​cych z tych sa​m ych czę​sto​t li​w o​ści trze​ba by​ło ogra​n i​czać roz​m o​w y do nie​z będ​n e​go mi​n i​m um, czy​li do wal​ki i in​f or​m a​cji o od​pa​lo​n ych po​ci​skach, lo​ka​li​z a​cji ce​lów al​bo, broń Bo​ż e, o ope​ra​cjach po​‐ szu​ki​w aw​czo-ra​t ow​n i​czych. Wszyst​kie no​w o​cze​sne my​śliw​ce mia​ły dru​gą, a cza​sem i trze​cią ra​dio​sta​cję – słu​ż y​ły do łącz​n o​ści we​w nętrz​n ej sa​m o​lo​t ów klu​cza. Nie że​by by​ło jej du​ż o. Wszyst​kie eska​dry my​śliw​skie mia​ły „stan​dar​dy”. Krót​ką, przy odro​bi​n ie szczę​ścia, li​stę pro​z a​icz​n ych spraw, któ​re za​ła​t wia​li​‐ śmy w ten sam spo​sób. „Gra​cze” (Gam​blers, na​z wa 77. eska​dry my​śliw​skiej USAF) ma​ją to w ma​łym pal​cu. Zmi​n i​m a​li​z o​w a​li​śmy wszel​kie nie​istot​n e rze​czy do te​go stop​n ia, że od​z y​w a​li​‐ śmy się je​dy​n ie w wy​jąt​ko​w ych sy​t u​a cjach. Wszyst​kim rzą​dzi​ła prze​cież Księ​ga Za​sad dla Du​‐ żych Chłop​ców. Pierw​szy po​cisk z-p prze​stał le​cieć na za​chód. Za​w isł w po​w ie​t rzu mię​dzy mia​stem i gwiaz​‐ da​m i, a ja zła​pa​łem się na tym, że przez chwi​lę wstrzy​m a​łem od​dech. PZR od​pa​lił ko​lej​n y. Ale w ko​go ce​lo​w ał? Pło​m ie​n ie by​ły ogrom​n e. Znaj​do​w a​łem się pięt​n a​ście ki​lo​m e​t rów da​lej, lecz wy​raź​n ie wi​dzia​łem dłu​gie ogni​ste ogo​n y roz​grza​n e do bia​ło​ści i roz​m y​t e na koń​cu, z ciem​‐ niej​szą i nie​m al czer​w o​n ą smu​gą w miej​scu sty​ku z po​ci​ska​m i. Te po​z o​sta​w a​ły nie​w i​docz​n e, ale wia​do​m o by​ło, gdzie są, bo tam ury​w a​ły się pło​m ie​n ie. Nic nie po​ru​sza​ło się szyb​ciej na nie​‐ bie niż po​cisk zie​m ia-po​w ie​t rze. Na​w et po wy​pa​le​n iu się sil​n i​ków wspo​m a​ga​ją​cych, bez​cie​le​sne czer​w o​n e pło​m ie​n ie mknę​ły przez nie​bo w po​szu​ki​w a​n iu ce​lów. Trze​ba się by​ło mar​t wić do​pie​ro wte​dy, gdy wi​dać by​ło roz​‐ ża​rzo​n y pą​czek – czer​w o​n o​po​m a​rań​czo​w y pier​ścień ognia z czar​n ą dziu​rą po​środ​ku. To był po​‐ cisk z-p, któ​ry mie​rzył pro​sto w cie​bie. – Kur​w a… – wy​m am​ro​t a​łem i uru​cho​m i​łem kciu​kiem za​sob​n ik wal​ki elek​t ro​n icz​n ej. Po​chy​‐ la​jąc sa​m o​lot na nos, „przy​ku​łem” wzrok do po​ci​sku SA-3, któ​ry na​gle za​w ró​cił i skie​ro​w ał się na mnie. – Uwa​ż aj STO​IC 2… po​cisk z-p na dzie​sią​t ej… wy​so​ko… cze​kaj… Wci​sną​łem kciu​kiem prze​łącz​n ik łą​cza in​f or​m a​cyj​n e​go, usły​sza​łem „dra​pa​n ie” w heł​m ie i za​uwa​ż y​łem, że mój skrzy​dło​w y jest ja​kieś trzy ki​lo​m e​t ry za mną po pra​w ej. Krę​cąc się na fo​‐ te​lu, spoj​rza​łem przez ogon za sie​bie, ale nic nie do​strze​głem. Trud​n o. W od​róż​n ie​n iu od wcze​‐ śniej​szej sztyw​n ej tak​t y​ki z in​t en​syw​n ą łącz​n o​ścią, te​raz przy​ję​li​śmy o wie​le prost​szy spo​sób my​śle​n ia. Po​m o​gła w tym no​w o​cze​sna tech​n o​lo​gia – za​m iast py​t ać, gdzie jest mój skrzy​dło​w y, mo​głem wy​słać za​py​t a​n ie o po​z y​cję przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e. Nie cier​pia​łem nie​e la​stycz​n ych for​m a​cji, gdy sa​m o​lo​t y znaj​du​ją się w jed​n ej li​n ii, któ​rych nas uczo​n o. Nie spraw​dza​ły się w wal​ce, a la​t a​jąc w usta​w ie​n iu w pro​stej li​n ii, zwy​czaj​n ie pro​si​li​śmy się o po​cisk w ty​łek. W wal​ce ko​rzy​sta​łem nie​m al wy​łącz​n ie z szy​ku „luź​n ej pa​ry”. Usta​w ia ona skrzy​dło​w e​go na trzy​ki​lo​m e​t ro​w ym „sznur​ku”, po​z wa​la​jąc mu na do​w ol​n e ma​n ew​ro​w a​n ie – pod wa​run​kiem że mo​ż e wy​peł​n ić resz​t ę swo​ich obo​w iąz​ków i nie stra​ci z oczu pro​w a​dzą​ce​go. Resz​t a za​dań to mię​dzy in​n y​m i ob​słu​gi​w a​n ie ra​da​ru po​kła​do​w e​go dzia​ła​ją​ce​go w try​bie wy​kry​w a​n ia i śle​dze​n ia ce​lów po​w ietrz​n ych, wzro​ko​w e po​szu​ki​w a​n ie MiG-ów i po​ci​sków z-p oraz nad​z o​ro​w a​n ie dzia​‐ ła​n ia wy​po​sa​ż e​n ia sa​m o​lo​t u. Skrzy​dło​w y od​z y​w ał się tyl​ko wte​dy, gdy miał do za​m el​do​w a​n ia coś w kwe​stii tak​t y​ki. Ja by​łem pro​w a​dzą​cym, więc po pro​stu le​cia​łem, gdzie by​ło trze​ba, i nie

mu​sia​łem spe​cjal​n ie my​śleć o wła​snej po​z y​cji. W przy​pad​ku, gdy​by​śmy mu​sie​li za​re​a go​w ać tak​‐ tycz​n ie na za​gro​ż e​n ie, by​li​śmy ład​n ie roz​pro​sze​n i. To się spraw​dza​ło. Kie​dy roz​ż a​rzo​n y ogon po​ci​sku ra​kie​t o​w e​go wy​pa​lił się, na​t ych​m iast jesz​cze bar​dziej po​chy​‐ li​łem sa​m o​lot na nos i za​czą​łem od​li​czać z ocza​m i wle​pio​n y​m i w HUD. Re​a k​cje na za​gro​ż e​n ia noc​n e, gdy no​si się oku​la​ro​w e wzmac​n ia​cze ob​ra​z u (NVG), nie są na ogół ty​m i sa​m y​m i ma​‐ new​ra​m i akro​ba​cji przy wy​so​kim prze​cią​ż e​n iu, któ​re wy​ko​n u​je się za dnia. To dla​t e​go, że ist​‐ nie​je bar​dzo re​a l​n e praw​do​po​do​bień​stwo, że bez nor​m al​n ych punk​t ów od​n ie​sie​n ia pod​czas lo​‐ tu, stra​ci się orien​t a​cję. Pięt​n a​ście ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie od Bag​da​du, w ciem​n o​ści, z sze​ścio​‐ ma po​ci​ska​m i z-p w po​w ie​t rzu, to nie miej​sce na utra​t ę pa​n o​w a​n ia nad my​śliw​cem. Sześć… sie​dem… Od​cho​dząc ostro w pra​w o, od​pa​li​łem kil​ka di​po​li. – STO​IC 1 i 2, kurs ze​ro-osiem-ze​ro… obro​n a przed SA-3… Od​po​w iedź od dru​giej pa​ry by​ła na​t ych​m ia​sto​w a: – MO​XIE 1… Ma​gnum, SA-3, Bag​dad. – STO​IC 2 jest śle​py na pię​ciu ty​sią​cach me​t rów! Dzie​sięć… je​de​n a​ście… – STO​IC 2 le​ci na po​łu​dnie i zo​sta​je po​w y​ż ej pię​ciu ty​się​cy. Dwa​n a​ście… Prze​chy​lo​n y te​raz na le​w e skrzy​dło za​krę​ci​łem z po​w ro​t em w stro​n ę mia​sta, wy​ko​n u​jąc becz​kę z pię​cio​krot​n ym prze​cią​ż e​n iem. Od​pa​li​łem też kil​ka ko​lej​n ych di​po​li. Usta​w ia​jąc skrzy​‐ dła po​z io​m o, skie​ro​w a​łem się pro​sto na mia​sto i zsze​dłem po​n i​ż ej czte​ry​stu pięć​dzie​się​ciu me​‐ trów. W przy​ga​szo​n ej zie​lo​n ej po​świa​cie ka​bi​n y prze​sko​czy​łem wzro​kiem do głów​n e​go prze​‐ łącz​n i​ka uzbro​je​n ia, a po​t em na HUD. Na sa​m ym środ​ku był wiel​ki krzyż, przy je​go po​m o​cy skie​ro​w a​łem sa​m o​lot i HARM na ten błysz​czą​cy punkt na zie​m i, skąd od​pa​lo​n o po​cisk z-p. Przy​m y​ka​jąc le​w e oko, na​ci​sną​łem przy​cisk od​pa​le​n ia, a sa​m o​lot za​t rząsł się, gdy czte​ry​stu​ki​lo​‐ gra​m o​w y po​cisk zszedł z bel​ki. Na​t ych​m iast prze​chy​li​łem sa​m o​lot na skrzy​dło i od​sze​dłem na po​łu​dnie, opa​da​jąc w za​krę​cie z sze​ścio​krot​n ym prze​cią​ż e​n iem. – STO​IC 1… Ma​gnum, SA-3, Bag​dad.

Widok na Bagdad w czasie operacji Szok i przerażenie

By​ła tam ta​ka roz​pier​du​cha, że po​da​n ie do​kład​n ej po​z y​cji by​ło​by stra​t ą cza​su. Mie​li​śmy roz​‐ ka​z y, że​by po​z o​stać w od​le​gło​ści pięt​n a​stu ki​lo​m e​t rów od mia​sta, więc przy​ją​łem kurs mniej wię​cej na za​chód, że​by zwięk​szyć od​le​głość mię​dzy na​szym klu​czem a za​gro​ż e​n ia​m i. Gdy​by pierw​szy po​cisk z-p mógł się na​pro​w a​dzić, już by mnie tra​f ił. – STO​IC 2 ma łącz​n ość wzro​ko​w ą – jak mógł mnie nie wi​dzieć po od​pa​le​n iu te​go HARM-a? – For​m a​cja… na​m ie​rzaj – co ozna​cza​ło, że ma użyć ra​da​ru do wy​kry​w a​n ia ce​lów po​w ietrz​‐ nych, że​by trzy​m ać się przy mnie. Wąt​pi​łem, że​by dzi​siaj tra​f i​ły się MiG-i, lecz gdy​by ja​kiś Ira​‐ kij​czyk miał na​pad od​w a​gi, na nie​bie by​ło peł​n o F-16 i F-15. Mój klucz był po​dzie​lo​n y na pa​ry, każ​da ope​ro​w a​ła nie​z a​leż​n ie. Gdy​by wy​kre​ślić li​n ię pół​n oc–po​łu​dnie przez Bag​dad, mój nu​m er trze​ci i je​go skrzy​dło​w y od​po​w ia​dał​by za wszyst​ko na za​chód od li​n ii, a ja – za wszyst​ko na wscho​dzie. MO​XIE za​czy​n ał też dzia​łać z blo​ku na więk​szej wy​so​ko​ści, sied​m iu i pół ty​sią​ca do ośmiu ty​się​cy ośmiu​set me​t rów, pod​czas gdy ja by​łem na ja​kiś pię​ciu ty​sią​cach. Gdy ro​bił się baj​‐ zel, wszyst​ko to moż​n a by​ło na ogół wy​rzu​cić do ko​sza, ale od cze​goś trze​ba by​ło za​cząć. Dwa​dzie​ścia ki​lo​m e​t rów od ce​lu za​w ró​ci​li​śmy i za​czę​li​śmy za​t a​czać łuk na pół​n oc​n y za​chód, wo​kół mia​sta. Wte​dy, ni​czym ty​sią​ce ża​ró​w ek roz​pa​la​ją​cych się w ciem​n ym po​ko​ju, bag​dadz​ka

obro​n a prze​ciw​lot​n i​cza zbu​dzi​ła się gwał​t ow​n ie do ży​cia. Gniew​n e stru​m ie​n ie smu​ga​czy wy​‐ try​snę​ły na ciem​n e nie​bo. Pod​n o​sząc się ze​w sząd, wy​rów​n y​w a​ły lot na tle gwiazd, a po​t em opa​da​ły po łu​ku i zni​ka​ły. Dzia​ła prze​ciw​lot​n i​cze więk​sze​go ka​li​bru, 100-mi​li​m e​t ro​w e i po​n ad, strze​la​ły pro​sto w gó​rę w po​m a​rań​czo​w ych i czer​w o​n ych kłę​bach, któ​re za​raz wy​bu​cha​ły. Żół​‐ cie​n ie, zie​le​n ie, a na​w et kil​ka czer​w o​n ych smu​ga​czy bu​cha​ły z dzie​się​ciu ty​się​cy dział, po​kry​‐ wa​jąc mia​sto pul​su​ją​cą wie​lo​barw​n ą sie​cią. Gdy wy​łą​czy​ły się sie​ci ener​ge​t ycz​n e, ca​łe mia​sto, dziel​n i​ca za dziel​n i​cą, po​cząw​szy od przed​m ieść po​grą​ż y​ło się w mro​ku. Po nie​bie fa​lo​w a​ły świa​t ła re​f lek​t o​rów-szpe​ra​czy, do​da​jąc biel do po​ka​z u w Tech​n i​ko​lo​rze – ni​czym w ja​kimś fil​m ie o II woj​n ie świa​t o​w ej. Po od​pa​la​n ych po​ci​skach z-p mo​głem po​z nać, gdzie są obrze​ż a mia​sta. W mia​rę jak star​t o​w a​ły, ko​lej​n e po​t ęż​‐ ne bia​łe pło​m ie​n ie roz​świe​t la​ły na krót​ko dro​gi i bu​dyn​ki. – Ja pier​do​lę – szep​n ą​łem. Wszę​dzie wo​kół mia​sta za​czę​ły wy​kwi​t ać żół​t e roz​bły​ski. Ame​ry​kań​skie bom​by. Pa​skud​n e eks​plo​z je w ko​lo​rze musz​t ar​dy prze​cho​dzi​ły z miej​sca w czer​w ień, a po​t em ble​dły – al​bo wy​bu​‐ cha​ły więk​szym grzy​bem, je​śli tra​f i​ło w coś ła​t wo​pal​n e​go. Włą​cza​jąc ra​dio​sta​cję Vic​t or, po​w ie​dzia​łem: – Te​raz wie​m y, cze​m u mu​sie​li​śmy trzy​m ać się pięt​n a​ście ki​lo​m e​t rów od mia​sta. – STO​IC 1… tu 2. Co to jest, do cho​le​ry? – w je​go gło​sie po​brzmie​w a​ła eks​cy​t a​cja, a ja uśmiech​n ą​łem się. Wi​dzia​łem to już wcze​śniej. – Ude​rze​n ia po​ci​sków sa​m o​ste​ru​ją​cych To​m a​hawk. Skoń​czy​ło się po kil​ku mi​n u​t ach. W wie​lu miej​scach pło​n ął ja​sno ogień, in​n e punk​t y tra​f ie​‐ nia po​ci​sków przy​po​m i​n a​ły bla​do​czer​w o​n e prysz​cze na czar​n ej twa​rzy, któ​re z wol​n a do​ga​sa​‐ ły. Wte​dy pe​lot​ki i PZR-y znów się ode​z wa​ły. – STO​IC 1… tal​ly, od​pa​le​n ie po​ci​sku… po​łu​dnio​w o-wschod​n i Bag​dad – do​da​łem. – MO​XIE, tal​ly. Przed mo​imi ocza​m i ogni​sta smu​ga spęcz​n ia​ła, a ja zo​rien​t o​w a​łem się, że po​cisk za​krę​ca w na​szą stro​n ę. – MO​XIE 1, tal​ly 1… nie, 2… atak z za​cho​du. Spoj​rza​łem i za​uwa​ż y​łem co naj​m niej dwa ko​lej​n e po​ci​ski z-p star​t u​ją​ce z cen​t rum mia​sta. – STO​IC 1… SA-3 ata​ku​je z po​łu​dnia. Zwięk​szy​łem ciąg do bo​jo​w e​go i skie​ro​w a​łem się pro​sto na sta​n o​w i​sko wy​rzut​n i. Wa​ha​jąc się przez uła​m ek se​kun​dy, za​uwa​ż y​łem, że mo​ja ka​m e​ra dzia​ła, zer​k​n ą​łem znów na prze​łącz​‐ nik, i spraw​dzi​łem wy​bra​n ą broń. Tym ra​z em przy​m kną​łem pra​w e oko i na​ci​sną​łem spust. Ja​skra​w y roz​błysk roz​świe​t lił ka​bi​n ę i zo​sta​w ił pod mo​ją po​w ie​ką po​m a​rań​czo​w ą smu​gę. Sa​m o​lot za​t rząsł się lek​ko, gdy po​cisk przy​spie​szył, a ja prze​z wy​cię​ż y​łem chęć, że​by spoj​rzeć. Gdy po​cisk prze​ciw​ra​dio​lo​ka​cyj​n y le​ciał lo​t em wzno​szą​cym, zer​k​n ą​łem w dół na Bag​dad i od​‐ sze​dłem ostro w pra​w o. Naj​bliż​sze sta​n o​w i​sko obro​n y prze​ciw​lot​n i​czej zmie​n i​ło na​sta​w ę ce​lu i za​czę​ło strze​lać mniej wię​cej w mo​ją stro​n ę. Mie​rzy​li w roz​błysk – wła​śnie dla​t e​go zmie​n ia​ło się po​z y​cję sa​m o​‐ lo​t u za​raz po od​pa​le​n iu po​ci​sku. Ko​lej​n y po​w ód, dla któ​re​go nie war​t o wo​z ić HARM-a. Dziś jed​‐ nak nie mie​li​śmy ni​cze​go in​n e​go. – MO​XIE 1… obro​n a… eee… za​chód. SA-3 – do​dał.

MO​XIE 1 ni​g​dy nie brał udzia​łu w wal​ce, ale był do​świad​czo​n ym do​w ód​cą klu​cza F-16. Tak na​praw​dę, po​z o​sta​li pi​lo​ci te​go klu​cza też nie mie​li za wie​le do​świad​cze​n ia bo​jo​w e​go. Tych z nas, któ​rzy wal​czy​li pod​czas Pu​styn​n ej bu​rzy al​bo w Ko​so​w ie, zo​sta​ło bar​dzo nie​w ie​lu, ale po​‐ ło​w a na​szych pi​lo​t ów by​ła wcze​śniej w Ira​ku, mię​dzy jed​n ą woj​n ą a dru​gą. Każ​dy czte​ro​sa​m o​‐ lo​t o​w y klucz był pro​w a​dzo​n y przez do​świad​czo​n e​go w bo​ju we​t e​ra​n a. – STO​IC 1… Ma​gnum SA-3… Bag​dad po​łu​dnie. Po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos i na​bra​łem pręd​ko​ści. Kie​ru​jąc się te​raz na pół​n oc​n y wschód, za​‐ ta​cza​łem po​w ol​n y łuk wo​kół mia​sta. Po​m a​gał mi za​chod​n i wiatr o pręd​ko​ści stu osiem​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, któ​ry sta​rał się ode​pchnąć mnie da​lej od Bag​da​du. Nad no​sem sa​m o​lo​‐ tu bły​ska​ły z zie​m i świa​t eł​ka ma​lut​kich mia​ste​czek, wie​dzia​łem więc, że zbli​ż am się do Ty​gry​‐ su. – MO​XIE 1… ak​t u​a li​z u​ję trzy-ze​ro-ze​ro… – MO​XIE 2 jest śle​py… Wi​dzia​łem to w my​ślach. MO​XIE wciąż się bro​n ił i prze​la​t y​w ał kur​sem trzy​stu stop​n i na pół​n oc​n y za​chód. Skrzy​dło​w y wła​śnie stra​cił go z oczu, czy​li był „śle​py”. W no​cy, zwłasz​cza pod ostrza​łem, ta​kie sy​t u​a cje nie na​le​ż a​ły do rzad​ko​ści. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em i po​w ie​dzia​łem, krę​cąc się na fo​t e​lu: – STO​IC 2… Fan​ga SA-3, na​m iar dwa-dzie​w ięć-ze​ro… Na zie​lon​ka​w o​bia​łym ob​ra​z ie w mo​ich oku​la​ro​w ych wzmac​n ia​czach ob​ra​z u wi​dzia​łem, jak sza​ry kształt prze​szy​bo​w ał nad mo​im ogo​n em i skie​ro​w ał się na pół​n oc​n y za​chód. Pa​t rząc znów przed sie​bie, szyb​ko przy​ją​łem ten sam kurs – le​cie​li​śmy rów​n o​le​gle ja​kieś czte​ry ty​sią​ce me​t rów od sie​bie. Ką​t em oka za​uwa​ż y​łem błysk. Mój skrzy​dło​w y od​pa​lił ko​lej​n e​go HARM-a, ce​lu​jąc w sta​n o​w i​sko, któ​re strze​la​ło do MO​XIE​GO. – STO​IC 2… Ma​gnum SA-3! – Od​la​t uj na po​łu​dnie – roz​ka​z a​łem na​t ych​m iast i pa​t rzy​łem, jak za​w ra​ca. Za​koń​czy​li​śmy ma​n ewr w ko​lum​n ie, ja za nim. Kie​dy od​da​li​li​śmy się od mia​sta, prze​le​cia​łem nad je​go ogo​‐ nem, wy​sła​łem sy​gnał przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e i ru​szy​łem z po​w ro​t em na za​chód. – STO​IC 2… wra​ca z pra​w ej… je​den na pra​w o, na dru​giej… czte​ry ty​sią​ce me​t rów, ni​sko. Kil​ka se​kund póź​n iej usły​sza​łem „dra​pa​n ie” z je​go ra​da​ru i zo​ba​czy​łem zna​jo​m ą syl​w et​kę Vi​pe​ra wzno​szą​cą się za mną. Nie oba​w ia​łem się za bar​dzo, że moi lu​dzie – ma​jąc ra​da​ry, łą​cza in​f or​m a​cyj​n e i oku​la​ro​w e wzmac​n ia​cze ob​ra​z u – mo​gą się zgu​bić. Kie​dy obej​rza​łem się za sie​‐ bie, mię​dzy Bag​da​dem a za​chod​n im mro​kiem, czy​li tam, gdzie był MO​XIE, nie wi​dać by​ło żad​‐ nych po​ci​sków. Nie li​czy​łem na to, że HARM-y fak​t ycz​n ie w coś tra​f i​ły, ale mo​gły zmu​sić ope​‐ ra​t o​rów ra​dio​lo​ka​t o​rów na​pro​w a​dza​n ia PZR-ów do ich włą​cze​n ia. – STO​IC i MO​XIE, wy​co​f aj​cie się do Alex. „Alex” to usta​lo​n y pod​czas od​pra​w y punkt zbor​n y znaj​du​ją​cy się po​z a za​się​giem bag​dadz​‐ kiej obro​n y po​w ietrz​n ej. Za​w sze usta​la​łem ta​ki punkt na wy​pa​dek, gdy​by​śmy po​t rze​bo​w a​li bez​piecz​n e​go miej​sca, że​by się ze​brać. Uży​w a​li​śmy go, że​by wy​co​f ać się w ra​z ie sy​t u​a cji awa​‐ ryj​n ej sa​m o​lo​t u lub uszko​dze​n ia ra​dio​sta​cji. Uno​sząc się wy​god​n ie mię​dzy nie​przy​ja​z ną zie​m ią po​n i​ż ej i gwiaz​da​m i na​de mną, spoj​rza​łem przez owiew​kę na nie​bo. Gwiaz​dy świe​ci​ły ja​sno, ni​czym mi​lio​n y mo​krych dia​m en​t ów na czar​n ej na​rzu​cie. Nie​z li​czo​n e mi​ria​dy. 19 mar​ca 2003 o 05:35 roz​po​czę​li​śmy II woj​n ę nad Za​t o​ką Per​ską.

STO​IC 67 i MO​XIE 71 by​ły czte​re​m a F-16CJ, któ​rym po​cząt​ko​w o wy​z na​czo​n o za​da​n ie sta​‐ cjo​n o​w a​n ia w stre​f ie ra​ż e​n ia 87 Al​f a Sier​ra na po​łu​dnie od Bag​da​du. Sta​rą de​m ar​ka​cję zwa​n ą Li​n ią, któ​rą wy​z na​czał trzy​dzie​sty dru​gi rów​n o​leż​n ik, wła​śnie uchy​lo​n o. Mo​gli​śmy więc la​t ać do sa​m ych drzwi fron​t o​w ych Sad​da​m a. Po​m ysł był ta​ki, że​by skie​ro​w ać ca​łą irac​ką obro​n ę po​‐ wietrz​n ą, w tym wszel​kie MiG-i, na nas, bo my wie​dzie​li​śmy coś, cze​go Ira​kij​czy​cy do​pie​ro się do​m y​śli​li. Woj​n a ofi​cjal​n ie za​czy​n a​ła się dzi​siaj. Wię​cej, wła​śnie się za​czę​ła. Ope​ra​cja Irac​ka wol​n ość (Ira​qi Fre​e dom). Zda​łem so​bie spra​w ę, że tro​chę cięż​ko od​dy​cham i aż za​chi​cho​t a​łem.

Irak 2003. Nasza eskadra jako pierwsza wtargnęła na terytorium wroga w czasie operacji Iracka wolność

La​t a​n ie no​cą to naj​lep​szy czas dla Ła​si​cy. Naj​w ięk​sza ko​rzyść po​le​ga na tym, że wi​dać, czym w cie​bie strze​la​ją. Noc​n a po​ra unie​m oż​li​w ia też tym złym go​ściom od​pa​le​n ie cze​go​kol​‐ wiek kie​ro​w a​n e​go optycz​n ie. Rzecz ja​sna, re​a k​cje obron​n e są bar​dzo utrud​n io​n e, bo bra​ku​je do​stęp​n ych za dnia wska​z ó​w ek wzro​ko​w ych. Pi​lot mo​ż e la​t ać w zie​lo​n ym świe​cie oku​la​ro​w ych wzmac​n ia​czy ob​ra​z u, lecz ten ob​raz czę​sto roz​m y​w a się przez zbyt du​ż ą ilość świa​t ła. Pło​n ą​cy olej, księ​ż yc i każ​dy wy​buch mo​gą za​kłó​cić ob​raz w NVG na kil​ka cen​n ych se​kund. W no​cy nie ma też tak na​praw​dę za​gro​ż eń lot​n i​czych. Przy​n aj​m niej tak by​ło w Ira​ku. MiGom uda​w a​ło się ode​rwać od zie​m i za dnia, a gdy la​t a​ły w no​cy, by​ły cał​ko​w i​cie za​leż​n e od na​‐ ziem​n ych sta​cji ra​dio​lo​ka​cyj​n ych, któ​re bra​li​śmy na cel i dzie​siąt​ko​w a​li​śmy. Noc by​ła też lep​sza do wy​ko​n y​w a​n ia uni​ków i wy​co​f a​n ia się. Je​śli trze​ba się by​ło ka​t a​pul​t o​w ać, przy​n aj​m niej nie spa​da​ło się na oczach każ​de​go uzbro​jo​n e​go wie​śnia​ka w pro​m ie​n iu sie​dem​dzie​się​ciu ki​lo​m e​‐ trów. Dzi​siaj, gdy by​li​śmy trzy​sta ki​lo​m e​t rów w głę​bi wro​gie​go te​ry​t o​rium i pró​bo​w a​li​śmy ścią​‐

gnąć uwa​gę PZR-ów, to by​ło re​a l​n e zmar​t wie​n ie. Dwa​dzie​ścia lat wcze​śniej by​łem na tym sa​m ym nie​bie i strze​la​li do mnie ci sa​m i lu​dzie. Eko​n o​m ia, geo​po​li​t y​ka, obro​n a na​ro​do​w a, ze​m sta… Moż​n a so​bie wy​brać do​w ol​n ą licz​bę po​w o​‐ dów, dla któ​rych znów roz​ka​z a​n o mi prze​kro​czyć trzy​dzie​sty dru​gi rów​n o​leż​n ik, że​by za​bi​jać Ira​kij​czy​ków. Praw​dzi​w y po​w ód był ta​ki, że obie stro​n y chcia​ły woj​n y. Sad​dam Hu​sajn, nę​ka​n y w kra​ju przez bun​t ow​n i​czych Kur​dów i co​raz bar​dziej po​z ba​w io​‐ nych złu​dzeń ofi​ce​rów woj​sko​w ych, zde​cy​do​w ał się na uświę​co​n ą tra​dy​cją stra​t e​gię roz​w ią​z a​‐ nia pro​ble​m ów we​w nętrz​n ych po​przez ze​w nętrz​n e za​gro​ż e​n ie. Po​m y​ślał, że je​śli uda mu się spro​w o​ko​w ać Sta​n y Zjed​n o​czo​n e do dzia​ła​n ia, in​n e kra​je is​lam​skie pod​po​rząd​ku​ją się i bę​dą wal​czyć, że​by nas stąd wy​ku​rzyć. Prze​w i​dy​w al​n e i na​iw​n e po​dej​ście. Ale z dru​giej stro​n y Sad​‐ dam był w za​sa​dzie ulicz​n ym ban​dzio​rem, któ​ry zdo​był wła​dzę dzię​ki zwie​rzę​ce​m u spry​t o​w i i czy​stej bez​w zględ​n o​ści. Jak więk​szość dyk​t a​t o​rów nie miał po​ję​cia o świe​cie, znał tyl​ko wła​‐ sne po​let​ko i myl​n ie uwa​ż ał kra​jo​w ą do​m i​n a​cję za glo​bal​n e zna​cze​n ie. Za​w sze by​łem zda​n ia, że I woj​n a nad Za​t o​ką Per​ską mu​sia​ła być dla Sad​da​m a wstrzą​sem. W la​t ach osiem​dzie​sią​t ych był so​jusz​n i​kiem USA. Ad​m i​n i​stra​cja Re​a ga​n a usu​n ę​ła na​w et Irak z li​sty Państw Spon​so​ru​ją​cych Ter​ro​ryzm w 1982, dzię​ki cze​m u mo​gli​śmy prze​ka​z y​w ać do Bag​‐ da​du tech​n o​lo​gie po​dwój​n e​go za​sto​so​w a​n ia. „Po​dwój​n e za​sto​so​w a​n ie” ozna​cza, że mo​gą być one, i za​z wy​czaj są, sto​so​w a​n e do ce​lów po​ko​jo​w ych lub woj​sko​w ych. Na przy​kład ten sam re​‐ ak​t or nu​kle​a r​n y, któ​ry wy​t wa​rza ener​gię, przy oka​z ji wy​t wa​rza też plu​t on ja​ko pro​dukt ubocz​‐ ny. Plu​t on jest roz​sz​cze​pial​n y i moż​n a go po​t em wy​ko​rzy​stać do pro​duk​cji bro​n i nu​kle​a r​n ej. Po​dwój​n e za​sto​so​w a​n ie. Sad​dam otrzy​m ał też od Ame​ry​ki fun​du​sze na rol​n ic​t wo, uzbro​je​n ie i wy​w iad, któ​re wspo​‐ mo​gły je​go woj​n ę z Ira​n em. W za​sa​dzie po​z a Bli​skim Wscho​dem igno​ro​w a​n o je​go bru​t al​n e doj​ście do wła​dzy – do cza​su upad​ku irań​skie​go sza​cha. Sta​n y Zjed​n o​czo​n e po​t rze​bo​w a​ły no​w e​‐ go po​plecz​n i​ka, któ​ry sta​n o​w ił​by prze​ciw​w a​gę dla za​opa​t ry​w a​n ych przez So​w ie​t ów państw arab​skich, a Sad​dam chciał nim być. W 1980 zo​stał na​w et ho​n o​ro​w ym oby​w a​t e​lem De​t ro​it – nie​ź le jak na zbi​ra bez oj​ca z plu​ga​w e​go za​piasz​czo​n e​go mia​stecz​ka w Ira​ku. Wcze​snym ran​kiem te​go dnia CIA da​ła nam sy​gnał, że Sad​dam Hu​sajn i je​go dwaj sy​n o​w ie spę​dza​li noc w chro​n io​n ym kom​plek​sie w dziel​n i​cy Do​ra w po​łu​dnio​w o-za​chod​n im Bag​da​dzie. Far​m y po​ło​ż o​n e by​ły ja​kieś pięt​n a​ście ki​lo​m e​t rów na wschód od mię​dzy​n a​ro​do​w e​go por​t u lot​‐ ni​cze​go, bli​sko rze​ki – w miej​scu, gdzie Ty​grys ostro za​krę​cał, two​rząc pę​t lę. Szcze​gó​ło​w y plan woj​n y, któ​ry wszy​scy stu​dio​w a​li​śmy (OPLAN 1003V), zo​stał więc w ca​ło​ści od​rzu​co​n y na ko​rzyść „go​rą​cej” in​f or​m a​cji wy​w ia​du. Uza​sad​n ie​n iem by​ło to, że je​śli wy​bi​je​m y ca​łe do​w ódz​t wo, żad​‐ nej woj​n y nie bę​dzie. Te​raz nie by​ło już cza​su na to ca​łe teo​re​t y​z o​w a​n ie. Mój klucz do​stał po​z wo​le​n ie na prze​‐ kro​cze​n ie Li​n ii (trzy​dzie​ste​go dru​gie​go rów​n o​leż​n i​ka) od po​łu​dnia, więc za​czę​li​śmy szar​pać obrze​ż a bag​dadz​kiej obro​n y po​w ietrz​n ej. Uzbro​je​n i w HARM-y, przy​pusz​cza​li​śmy pa​ra​m i ata​ki na ze​w nętrz​n y pier​ścień ba​t e​rii PZR-ów. Gdy tyl​ko nas na​m ie​rzy​li, roz​dzie​la​li​śmy się i le​cie​li​‐ śmy pro​sto​pa​dle do li​n ii ce​lo​w a​n ia ze​sta​w ów SA-2 i SA-3. Czę​sto za​krę​ca​jąc, utrud​n ia​li​śmy ich ra​dio​lo​ka​t o​rom na​m ie​rze​n ie nas, mu​sia​ły więc być włą​czo​n e dłu​ż ej. A to z ko​lei zwięk​sza​ło szan​sę na​szych urzą​dzeń na na​m ie​rze​n ie ich oraz wy​bór ce​lu i okre​śle​n ie spo​so​bu je​go znisz​‐ cze​n ia. To skra​ca​ło też znacz​n ie za​sięg ognia PZR-ów, bo nie zmniej​sza​li​śmy od​le​gło​ści, le​cąc

pro​sto w stro​n ę sta​n o​w i​ska. Gdy czte​ry go​dzi​n y wcze​śniej star​t o​w a​li​śmy, nikt nie znał har​m o​n o​gra​m u ude​rze​n ia na far​m y w Do​ra, bo nie wy​da​n o jesz​cze osta​t ecz​n e​go ze​z wo​le​n ia. Cze​ka​li​śmy więc bez​czyn​n ie w głę​bi Ira​ku, trzy​sta pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów od gra​n i​cy, uzu​peł​n ia​jąc co go​dzi​n ę pa​li​w o, do​pó​‐ ki Wa​szyng​t on i Pen​t a​gon nie pod​ję​ły de​cy​z ji – co na​stą​pi​ło o 19:12 cza​su wschod​n io​a me​ry​kań​‐ skie​go. Kil​ka mi​n ut póź​n iej klucz F-117 z ba​z y Al-Ude​id w Ka​t a​rze prze​kro​czył gra​n i​cę z Ira​‐ kiem, cze​ka​jąc na po​z wo​le​n ie zrzu​ce​n ia czte​rech ton bomb na gło​w ę Sad​da​m a. Kon​t akt CIA w Bag​da​dzie prze​ka​z ał in​f or​m a​cję, że irac​ki dyk​t a​t or jest w swo​im bun​krze i o 5:31 cza​su bag​‐ dadz​kie​go po​łu​dnio​w e przed​m ie​ścia za​t rzę​sły się, a kom​pleks w Do​ra na​gle prze​stał ist​n ieć. Nie​w y​kry​t e przez ni​ko​go my​śliw​ce ste​a lth (trud​n o wy​kry​w al​n e) wró​ci​ły na po​łu​dnie, zo​sta​w ia​‐ jąc za so​bą złych i oszo​ło​m io​n ych Ira​kij​czy​ków strze​la​ją​cych w nie​bo. I w Ła​si​ce. Ka​n a​po​w i ge​n e​ra​ło​w ie, stra​t e​dzy i eks​per​ci z think-tan​ków, któ​rzy ana​li​z u​ją wszyst​ko do znu​dze​n ia, wzię​li ope​ra​cję na far​m ach w Do​ra pod lu​pę ze wszyst​kich stron. Zwo​len​n i​cy twier​‐ dzi​li, że „po​z ba​w ie​n ie gło​w y” irac​kie​go do​w ódz​t wa do​pro​w a​dzi​ło​by do wiel​kie​go za​m ie​sza​n ia i praw​do​po​dob​n ie za​po​bie​gło​by woj​n ie. Mo​im zda​n iem to praw​da tyl​ko w po​ło​w ie. By​ło​by wiel​kie za​m ie​sza​n ie, lecz są​dzę, że Ira​kij​czy​cy wal​czy​li​by i tak. Wal​ka z za​w o​do​w y​m i żoł​n ie​‐ rza​m i u wła​dzy i bez udzia​łu Sad​da​m a mo​gła​by być na​w et o wie​le bar​dziej za​cię​t a. Ale wy​n ik i tak był​by ten sam. Kry​t y​cy mó​w i​li, że atak za​prze​pa​ścił ele​m ent za​sko​cze​n ia, co z ko​lei utrud​n i​ło pierw​szy etap in​w a​z ji. I znów praw​da le​ż y po​środ​ku. My​ślę, że czte​ry​sta pięć​dzie​siąt ty​się​cy na​szych żoł​n ie​rzy i kil​ka​set sa​m o​lo​t ów bo​jo​w ych pod​po​w ie​dzia​ły irac​kie​m u na​czel​n e​m u do​w ódz​t wu, że nad​cho​dzi​m y. Nie wie​dzie​li tyl​ko, kie​dy do​kład​n ie, co w su​m ie by​ło nie​istot​n e. By​ło mi zu​peł​‐ nie obo​jęt​n e, czy Ira​kij​czy​cy zna​ją do​kład​n ą mi​n u​t ę na​sze​go wstęp​n e​go ude​rze​n ia, bo nie mo​‐ gli zro​bić nic, że​by mu za​po​biec. I fak​t ycz​n ie po ata​ku na far​m y w Do​ra bry​t yj​skie i ame​ry​kań​skie woj​ska lą​do​w e wkro​czy​ły od po​łu​dnia do Ira​ku i za​ję​ły po​la naf​t o​w e w Ru​m a​ilii. Roz​dzie​la​jąc się po​t em, Ame​ry​ka​n ie skie​ro​w a​li się na pół​n oc​n y za​chód ku Na​si​rij​ji, a Bry​t yj​czy​cy ru​szy​li na pół​n oc​n y wschód do Ba​‐ sry. Te​go dnia do Ira​ku prze​n ik​n ę​ło po​n ad trzy​dzie​ści ame​ry​kań​skich ze​spo​łów wojsk spe​cjal​‐ nych oraz ich bry​t yj​skie i au​stra​lij​skie od​po​w ied​n i​ki20).

20) W ak​cjach tych wzię​li tak​że udział Po​la​cy – ope​r a​t o​r zy GROM-u (Gru​py Re​a go​wa​nia Ope​r a​cyj​no-Ma​new​r o​we​go) (przyp. BG).

Nie​w y​klu​czo​n e też, że ude​rze​n ie spo​w o​do​w a​ło wy​star​cza​ją​ce za​m ie​sza​n ie, że​by po​krzy​ż o​‐ wać wszel​kie pla​n y przy​go​t o​w a​n e przez Sad​da​m a i je​go ge​n e​ra​łów. Pla​n y te z pew​n o​ścią za​‐ kła​da​ły wy​strze​le​n ie Scu​dów 21) w stro​n ę Izra​e la. Gdy​by do te​go do​szło, a Izra​e l​czy​cy prze​pro​‐ wa​dzi​li​by atak od​w e​t o​w y, kto wie, ja​ki roz​pę​t ał​by się cha​os. Szcze​rze mó​w iąc, nie wy​da​je mi się, że​by Sy​ria i Egipt za​a ta​ko​w a​ły Izra​e l. A przy​n aj​m niej nie wte​dy, gdy my wszy​scy by​li​śmy roz​lo​ko​w a​n i na Bli​skim Wscho​dzie. Sad​dam bar​dzo na to li​czył, ale jak wie​le je​go pro​gnoz, to by​ła na​dzie​ja głu​pie​go. Ude​rze​n ia lot​n i​cze po ata​ku na Do​rę wy​t rą​ci​ły Ira​kij​czy​ków z rów​n o​‐

wa​gi i już na wstę​pie ze​pchnę​ły ich do obro​n y.

21) Ozna​cze​nie NA​TO ba​li​stycz​ne​go po​ci​sku ra​k ie​t o​we​go zie​mia-zie​mia R-17 El​brus (przyp. BG).

Ni​g​dy nie za​szko​dzi urzą​dzić tak wro​ga na po​cząt​ku wal​ki. – BIP… BIP… BIP… Spoj​rza​łem w dół i uj​rza​łem „trój​kę” mi​ga​ją​cą na mo​im wskaź​n i​ku ra​da​ru. By​ło ich jed​n ak oko​ło sze​ściu i na ty​le da​le​ko ode mnie, że się tym nie prze​ją​łem. Na​gle mrok w cen​t rum Bag​da​du roz​dar​ła se​ria wy​bu​chów. Mo​ż e to B-52 al​bo ko​lej​n e po​ci​ski To​m a​hawk z okrę​t ów US Na​v y w Za​t o​ce Per​skiej – nie mia​łem po​ję​cia, lecz ogień prze​ciw​lot​n i​‐ czy za​czął wręcz trą​cić sur​re​a li​z mem. Dzie​siąt​ki ty​się​cy po​ci​sków z pe​lo​t ek strze​la​ły gniew​n ie w gó​rę. Te wiel​ko​ka​li​bro​w e do​la​t y​‐ wa​ły na wy​so​kość, na ja​kiej le​cia​łem i wy​bu​cha​ły. Pra​ż y​li jed​n ak też i z dzia​łek mniej​sze​go ka​li​‐ bru – szyb​ko​strzel​n e ser​pen​t y​n y żół​ci i po​m a​rań​czy, któ​re za​krzy​w ia​ły się ni​sko nad zie​m ią i eks​plo​do​w a​ły. Więk​szość z nich strze​la​ło na wi​w at, ze zło​ści. Ju​t ro Ra​dio Bag​dad jak nic po​da, że ze​strze​lo​n o set​ki ame​ry​kań​skich sa​m o​lo​t ów bo​jo​w ych. Jed​n a wiel​ka buj​da, rzecz ja​sna, lecz wzmac​n ia​ła du​cha na​ro​du. „Kli​ka​jąc” mi​kro​f o​n em, za​krę​ci​łem w pra​w o i usta​w i​łem skrzy​dła po​z io​m o. By​li​śmy te​raz do​kład​n ie czter​dzie​ści ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie od mia​sta, kie​ro​w a​li​śmy się na wschód. Świa​t ła re​f lek​t o​rów-szpe​ra​czy za​t a​cza​ły krę​gi w gó​rze, da​rem​n ie pró​bu​jąc zła​pać my​śli​w iec al​bo B-52. Prze​bie​ga​jąc ocza​m i po ka​bi​n ie, za​uwa​ż y​łem, że zu​ż y​łem jed​n ą trze​cią di​po​li, a zbior​n i​ki skrzy​dło​w e są pu​ste. Mia​łem na​dal ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y, a wskaź​n ik ukła​du ostrze​ga​ją​ce​go o opro​m ie​n io​w a​n iu ra​dio​lo​ka​cyj​n ym wy​glą​dał jak plan​sza do scrab​ble’a. Na​bra​łem głę​bo​ko po​‐ wie​t rza i ode​t chną​łem. Mo​gło być znacz​n ie go​rzej. Mo​gło… – BIP… BIP… BIP… Wbi​łem wzrok we wskaź​n ik. SA-3. Bli​sko! Re​a gu​jąc bły​ska​w icz​n ie, zro​bi​łem pół​becz​kę, od​w ra​ca​jąc się na grzbiet, i za​n ur​ko​w a​łem pro​sto w dół, od​pa​la​jąc di​po​le. – STO​IC 1… obro​n a przed SA-3… bli​sko! Oprócz miejsc, któ​re pło​n ę​ły, w Ira​ku pa​n o​w a​ła ciem​n ość. A tu ja – na ple​cach, w no​cy, nad wro​gim te​ry​t o​rium. Nos Vi​pe​ra mie​rzył pro​sto w dół, wi​sia​łem w fo​t e​lu skie​ro​w a​n y twa​rzą do ja​sno oświe​t lo​n ej irań​skiej gra​n i​cy. – STO​IC 1… ro​z ej​ście! Po​cisk z-p pod to​bą… ro​z ej​ście! Prze​sta​w ia​jąc prze​pust​n i​cę w po​ło​ż e​n ie BIEG JA​ŁO​WY, na​par​łem pra​w ym nad​garst​kiem na drą​ż ek, a my​śli​w iec wy​ko​n ał pół becz​ki. Ob​ra​ca​jąc się o sto osiem​dzie​siąt stop​n i w ja​kieś dwie se​kun​dy, ostro szarp​n ą​łem drą​ż ek do sie​bie, ude​rza​jąc przy​cisk od​pa​la​n ia di​po​li grzbie​t em le​w ej rę​ki. Za​czą​łem od​li​czać. – No da​w aj… – mruk​n ą​łem, gdy sa​m o​lot wal​czył z gra​w i​t a​cją, że​by wznieść się po​n ad ho​ry​‐ zont. Pcha​jąc prze​pust​n i​cę do przo​du, da​lej wzno​si​łem się, wy​pa​t ru​jąc po​ci​sku z-p. Gdy nos F-16 prze​szedł przez ho​ry​z ont, pchną​łem prze​pust​n i​cę, włą​cza​jąc do​pa​la​n ie.

– STO​IC 2… Ma… Ma​gnum SA-3! Bied​n y dzie​ciak brzmiał tak, jak​by go du​si​li, ale uda​ło mu się od​pa​lić HARM. Za​uwa​ż y​łem nie​do​rzecz​n ie ja​sny roz​błysk, a przez uła​m ek se​kun​dy mi​gnął mi spi​cza​sty nos F-16, po​t em ciem​n ość po​chło​n ę​ła go zno​w u. Dwa… Mo​ja gło​w a ob​ra​ca​ła się jak na pa​t y​ku. Nie wi​dząc od​pa​le​n ia, nie wie​dzia​łem, w któ​rą stro​‐ nę po​le​cia​ło to cho​ler​stwo, a co za tym idzie, nie mia​łem też po​ję​cia, skąd nad​la​t u​je. – STO​IC 2… masz po​z y​cję po​ci​sku? Czte​ry… – Nie… zgu​bi​łem go… Dwój​ka jest śle​pa! Świet​n ie. Wzno​sząc się pod ką​t em sześć​dzie​się​ciu stop​n i, znów mie​rzy​łem w gwiaz​dy. Pcha​jąc prze​‐ pust​n i​cę z po​w ro​t em na BIEG JA​ŁO​WY, od​w ró​ci​łem się znów na grzbiet i wpa​t rzy​łem w nie​bo. Nic. Wy​pusz​cza​jąc wię​cej di​po​li, zer​k​n ą​łem na HUD. Pra​w ie sześć ty​się​cy me​t rów i po​n ad sie​‐ dem​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. – STO​IC 2… wyjdź na po​łu​dnie po​w y​ż ej sze​ściu ty​się​cy me​t rów. – MO​XIE na po​łu​dnio​w ym kur​sie… Bin​go. Znów wy​ko​n u​jąc za​w rót, skie​ro​w a​łem my​śli​w iec łu​kiem na po​łu​dnie i wy​rów​n a​łem na pię​‐ ciu ty​sią​cach me​t rów, cięż​ko dy​sząc. RWR li​t o​ści​w ie się za​m knął, a ja opu​ści​łem ma​skę, że​by zim​n e po​w ie​t rze ude​rzy​ło mnie w twarz. Zer​ka​jąc na wskaź​n ik wie​lo​f unk​cyj​n y (MFD, mul​t i​‐ func​t ion di​splay), po​sta​n o​w i​łem nie pro​w a​dzić ze​spo​łu przez ba​z y MiG-ów wzdłuż Eu​f ra​t u. Nie z po​w o​du Irac​kich Wojsk Lot​n i​czych, lecz dla​t e​go, że wszyst​kie ba​z y lot​n i​cze ota​cza pier​ścień PZR-ów. MO​XIE i STO​IC wy​szły więc na po​łu​dnio​w y za​chód i skie​ro​w a​ły się naj​krót​szą dro​gą do sau​dyj​skiej gra​n i​cy. Mo​ż e, po​m y​śla​łem, je​śli uzu​peł​n i​m y pa​li​w o, bę​dzie​m y mo​gli wró​cić i za​‐ po​lo​w ać na MiG-i. Ocie​ra​jąc twarz, opa​dłem na fo​t el i spoj​rza​łem na szyb​ko sza​rze​ją​ce nie​bo – nad​cią​gał świt. Im wię​cej o tym my​śla​łem, tym bar​dziej wie​rzy​łem, że ten ostat​n i po​cisk z-p był fał​szy​w ym alar​m em. Pro​sząc skrzy​dło​w e​go o oce​n ę strat i znisz​czeń bo​jo​w ych, „po​kli​ka​łem” mi​kro​f o​n em: – STO​IC i MO​XIE... spuść​cie psa z łań​cu​cha. Czy​li od​pal​cie wszyst​kie ho​lo​w a​n e ce​le po​z or​n e. Jed​n ak pa​t rząc na wła​sny HUD, za​uwa​ż y​łem, że mo​je​go ho​lo​w a​n e​go ce​lu po​z or​n e​go już nie by​ło, i wzią​łem głę​bo​ki od​dech. Ten ostat​n i SA-3 jed​n ak był praw​dzi​w y. Po wy​lą​do​w a​n iu w ba​z ie lot​n i​czej Prin​ce Sul​t an, z miej​sca za​czę​li​śmy pla​n o​w ać ciąg dal​szy kam​pa​n ii Szok i prze​ra​ż e​n ie (Shock and Awe). To ele​ganc​kie okre​śle​n ie, wbrew po​w szech​n e​m u prze​ko​n a​n iu, nie zo​sta​ło wy​m y​ślo​n e w 2003. Tak na​praw​dę w 1996 na​z wa​n o w ten spo​sób dok​t ry​n ę woj​sko​w ą opar​t ą na uży​ciu „miaż​dżą​cej sku​t ecz​n ej si​ły”, „do​m i​n a​cji pod wzglę​dem świa​do​m o​ści sy​t u​a cyj​n ej na po​lu wal​ki”, „prze​w a​ż a​ją​cych ma​n ew​rów” i „spek​t a​ku​lar​n ych po​ka​‐ zów si​ły”, by „spa​ra​li​ż o​w ać” per​cep​cję po​la wal​ki przez prze​ciw​n i​ka i po​z ba​w ić go wo​li wal​ki. Okej. Każ​da bi​t wa al​bo wy​m ia​n a ognia, w któ​rej bra​łem udział, tak wy​glą​da​ła, lecz ktoś mu​siał te​raz nadać jej ja​kąś na​z wę. Są​dzę, że to prze​m a​w ia​ło do sa​m o​świa​do​m o​ści ame​ry​kań​skich

przy​w ód​ców woj​sko​w ych i po​li​t ycz​n ych. Słusz​n ie uwa​ż a​li nasz po​t en​cjał woj​sko​w y za miaż​dżą​‐ cy, w osta​t ecz​n ym roz​ra​chun​ku nie​po​w strzy​m a​n y (pod wa​run​kiem wła​ści​w e​go wy​ko​rzy​sta​n ia) i wręcz prze​ra​ż a​ją​cy. To, co sko​pa​li – i w czym, jak się zda​w a​ło, za​w sze się my​li​li – to re​a k​cje wro​ga na na​szą po​t ę​gę. Ame​ry​kań​scy przy​w ód​cy za​kła​da​ją, że ten, z kim wal​czy​m y, po pro​stu unie​sie spód​n i​cę i weź​m ie no​gi za pas. To jed​n ak nie za​w sze tak wy​glą​da. Są spo​re szan​se, że gdy za​a ta​ku​je​m y czyjś na​ród, za​po​m ni on o wszyst​kim, po​z a obro​n ą swo​je​go kra​ju i swo​jej ro​‐ dzi​n y. Chy​ba że jest Fran​cu​z em, rzecz ja​sna. Wte​dy się pod​da i bę​dzie żarł ser. Do​bry ser, mu​‐ szę przy​z nać. Gdy​by do​szło do in​w a​z ji na Sta​n y Zjed​n o​czo​n e, nie są​dzę, że​by Ame​ry​ka​n ów ob​cho​dzi​ło, na ko​go ich są​siad gło​so​w ał w ostat​n ich wy​bo​rach – wal​czy​li​by ra​m ię w ra​m ię. Re​a k​cje na ata​ki z 11 wrze​śnia 2001 by​ły te​go do​sko​n a​łym przy​kła​dem. Ocze​ki​w a​n ie, że ten dru​gi ska​pi​t u​lu​je, to ry​z y​kow​n y spo​sób roz​po​czy​n a​n ia wal​ki. W każ​dym ra​z ie woj​n a na​bie​ra​ła roz​pę​du. Na​z a​jutrz, gdy ame​ry​kań​scy ma​ri​n es, Bry​t yj​czy​‐ cy i Po​la​cy ude​rzy​li na port w Umm Kasr, in​w a​z ja lą​do​w a roz​po​czę​ła się na do​bre. 3. Dy​w i​z ja Pie​cho​t y i 1. Kor​pus Eks​pe​dy​cyj​n y Pie​cho​t y Mor​skiej mia​ły wkro​czyć do po​łu​dnio​w e​go Ira​ku, kie​‐ ru​jąc się na pół​n oc. In​t en​syw​n ą kam​pa​n ię lot​n i​czą wzno​w io​n o 21 mar​ca. Szok i prze​ra​ż e​n ie. Dziw​n ym zrzą​dze​n iem lo​su to szok i trwo​ga z 11 wrze​śnia po​słu​ż y​ły za po​z or​n e uza​sad​n ie​n ie tej woj​n y. My na​z wa​li​śmy na​sze dzia​ła​n ia prze​ciw​dzia​ła​n iem ter​ro​ry​z mo​w i, tym​cza​sem ościen​n e kra​je arab​skie na​z y​w a​ją je te​raz ak​t em ter​ro​ry​z mu. To tyl​ko świad​czy o tym, że ten, kto wy​gry​w a na po​lu bi​t wy, pi​sze slo​ga​n y, nie​z a​leż​n ie od te​go, kto osta​t ecz​n ie zwy​cię​ż y.

Eskadra Myśliwska „Gracze” w bazie lotniczej Prince Sultan, Arabia Saudyjska, 2003. Następnego dnia wracaliśmy do domu! W lewym rogu nasza naszywka z napisem: Same Asy, żadnych Jokerów. Jedna z najlepszych eskadr Wojsk Lotniczych USA

Ope​ra​cja Szok i prze​ra​ż e​n ie za​czę​ła się na do​bre, a ja by​łem za​do​w o​lo​n y. Im szyb​ciej się za​cznie, tym szyb​ciej wy​gra​m y i wszy​scy wró​ci​m y do do​m u. Wy​cho​dząc z na​szej przy​cze​py ope​ra​cyj​n ej, przy​sta​n ą​łem w po​ran​n ym słoń​cu. Mój prze​po​co​n y kom​bi​n e​z on lot​n i​czy już daw​‐ no wy​sechł i te​raz cuch​n ą​łem stę​chli​z ną. Ziew​n ą​łem i po​t ar​łem czub​ka​m i pal​ców kil​ku​dnio​w y za​rost pod bro​dą. Drzwi za​t rza​snę​ły się za mną i wy​szedł przez nie do​w ód​ca eska​dry „Gra​czy”, mój do​bry zna​jo​m y „Storm’n” Nor​m an. – Śnia​da​n ie? – za​py​t a​łem. – Ra​czej nie. Już dziś bra​ły mnie mdło​ści. Za​chi​cho​t a​łem. Ła​si​ce znów by​ły na woj​n ie.

8

Burza piaskowa

Na po​łu​dnie od Na​si​rij​ji zsze​dłem mo​im F-16 po​n i​ż ej sze​ściu ty​się​cy me​t rów, za​n ur​ko​w a​łem i z ulgą cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę. Ste​ro​w a​n ie lo​t em by​ło już usta​w io​n e na ko​ry​t arz tan​ko​w a​n ia „Pies”, a gdy pręd​kość lo​t u ma​la​ła, wy​bra​łem tryb mak​sy​m al​n ej dłu​go​t rwa​ło​ści, któ​ry za​pew​n iał mi ide​a l​n ą wy​so​kość i pręd​kość lo​t u, po​z wa​la​ją​cą do​t rzeć do wy​bra​n e​go punk​t u przy zu​ż y​ciu mi​n i​m al​n ej ilo​ści pa​li​w a. Czę​sto z nie​go ko​rzy​sta​li​śmy, bo F-16 pa​lił jak smok. Cof​n ą​łem prze​‐ pust​n i​cę da​lej, aż pręd​kość lo​t u zrów​n a​ła się na HUD-zie z ma​łym znacz​n i​kiem w kształ​cie li​‐ te​ry „V”. Czte​ry​sta ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Żół​w ie tem​po. Prze​bie​głem ocza​m i po ka​bi​n ie i szyb​ko prze​sta​w i​łem głów​n y prze​łącz​n ik uzbro​je​n ia w po​ło​ż e​n ie ZA​BEZ​PIE​CZO​N Y i wy​łą​czy​łem też fla​ry. Nie że​by to mia​ło ja​kieś zna​cze​n ie, bo już daw​n o je wszyst​kie zu​ż y​łem. Był 24 mar​ca, a ja wła​śnie wy​rwa​łem się z dmą​ce​go pia​sko​w e​go szaj​su wo​kół Na​si​rij​ji. Nie wie​dzia​łem, czy ma​ri​n es są bez​piecz​n i, ale roz​strze​la​łem irac​ki kon​w ój i za​t rzy​m a​łem ich po​sił​ki. Otar​łem twarz, wzią​łem głę​bo​ki od​dech i zi​gno​ro​w a​łem mi​ga​ją​cy sym​bol PA​LI​WO na HUD-zie. Zo​sta​ło pięć​set ki​lo​gra​m ów pa​li​w a. W nor​m al​n ych oko​licz​n o​ściach po​w in​n o się mieć ta​ką ilość, wy​łą​cza​jąc sil​n ik po wy​lą​do​w a​n iu. Ale mnie da​le​ko by​ło do lą​do​w a​n ia. Na​w et bez PZR-ów, pe​lo​t ek i MiG-ów la​t a​n ie jest nie​bez​piecz​n e. A zwłasz​cza w złej po​go​dzie w od​rzu​t o​‐ wym my​śliw​cu spa​la​ją​cym pa​li​w o w za​t rwa​ż a​ją​cym tem​pie. Pod​czas „nor​m al​n ych” ope​ra​cji, przy ja​kiejś set​ce sa​m o​lo​t ów, któ​re pró​bu​ją wy​star​t o​w ać al​bo wy​lą​do​w ać na tym sa​m ym ka​‐ wał​ku be​t o​n u, sy​t u​a cja mo​ż e bar​dzo szyb​ko wy​m knąć się spod kon​t ro​li. Jed​n ak la​t a szko​leń i do​świad​czeń znów wzię​ły gó​rę, więc bły​ska​w icz​n ie za​czą​łem prze​glą​dać punk​t y na​w i​ga​cyj​n e i spraw​dzać od​le​gło​ści. Włą​czy​łem mi​kro​f on i po​w ie​dzia​łem: – LU​GER… Tu RO​MAN 75. Ci​sza. Spró​bo​w a​łem z in​n ą ra​dio​sta​cją. – RO​MAN 2… RO​MAN 1 na Vic​t or. Ci​sza. Wy​sła​łem wia​do​m ość przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e, ale je​śli zmie​n ił czę​sto​t li​w o​ści ra​dio​w e, ni​‐ g​dy jej nie od​bie​rze.

Prze​szu​ku​jąc prze​strzeń ra​da​rem w pro​m ie​n iu stu ki​lo​m e​t rów, spoj​rza​łem na wskaź​n ik. Na gó​rze uno​si​ły się bia​łe kwa​dra​ci​ki, lecz nie by​łem w sta​n ie roz​po​z nać, czy to tan​kow​ce. Zer​ka​‐ jąc na ta​be​lę na ko​la​n ie, wy​bra​łem ka​n ał łącz​n o​ści TA​CAN (tac​t i​cal air na​v i​ga​t ion, tak​t ycz​n a na​w i​ga​cja lot​n i​cza) dla tan​kow​ca, któ​ry po​w i​n ien znaj​do​w ać się w ko​ry​t a​rzu „Pies” Po​łu​dnie. Ci​sza. To na​praw​dę nie był mój dzień. Prze​ko​py​w a​n ie się przez tor​bę po​m ie​sza​n ych ma​t e​ria​łów za​da​n io​w ych nie mia​ło sen​su. Ca​ła ma​sa stron z czę​sto​t li​w o​ścia​m i ra​dio​w y​m i, a na​w et ko​pia „Praw Kon​f lik​t u Zbroj​n e​go” na wy​pa​dek, gdy​by za​chcia​ło mi się lek​kiej lek​t u​ry. „No, bez jaj, kur​w a”. – Je​śli z te​go wyj​dę, przy​się​gam, że nikt in​n y nie bę​dzie się mu​siał ba​brać w tym gów​n ie… – mru​cząc ze wstrę​t em, we​pchną​łem wszyst​kie pa​pie​ry z po​w ro​t em do tor​by na hełm. Mo​ż e uży​ję ich na pod​pał​kę, jak już się ka​t a​pul​t u​ję. Słoń​ce znik​n ę​ło w na​praw​dę pa​skud​n ej ścia​n ie pia​sku wy​ra​sta​ją​cej na ho​ry​z on​cie. Po​m a​‐ rań​czo​w a po​świa​t a spło​w ia​ła szyb​ko do po​m ro​ki, a wkrót​ce zro​bi​ło się ciem​n o. Do​łą​cze​n ie do tan​kow​ca, w no​cy, w bu​rzy pia​sko​w ej, bez pa​li​w a, to wy​star​cza​ją​cy po​w ód, że​by każ​de​m u pu​‐ ści​ły zwie​ra​cze. – Pie​przyć to. Wy​ko​n u​jąc po​w ol​n y za​kręt, skie​ro​w a​łem F-16 do Ku​w ej​t u. By​ły tam dwie du​ż e ba​z y lot​n i​‐ cze, a w do​dat​ku Mię​dzy​n a​ro​do​w y Port Lot​n i​czy Ku​w ejt. Znaj​dę so​bie ka​w a​łek be​t o​n u. I wła​‐ śnie wte​dy, a jak​ż e, ode​z wa​ło się mo​je ra​dio: – RO​MAN 1, tu 2 na Vic​t or! – Mów. – 1… 2 ma ba​z ę na ze​ro-sześć-ze​ro na dwa-sie​dem​dzie​siąt, anio​ły 22… tan​ko​w iec go​t o​w y do po​da​n ia pa​li​w a. Bły​ska​w icz​n ie za​w ra​ca​jąc, ob​ra​łem kurs na po​łu​dnio​w y za​chód i usta​w i​łem kur​so​ry ra​da​ru na po​z y​cję, któ​rą mi po​dał. Tam! Ja​kieś osiem​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów od no​sa mo​je​go F-16. Na​m ie​‐ rzy​łem naj​sil​n iej​szy sy​gnał i zo​sta​łem na​gro​dzo​n y sym​bo​lem sa​m o​lo​t u na wy​so​ko​ści pra​w ie sied​m iu ty​się​cy me​t rów, kie​ru​ją​ce​go się wprost na mnie z pręd​ko​ścią pię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. – RO​MAN 1 ma kon​t akt ra​da​ro​w y. Je​stem przed two​im no​sem, osiem​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów, anio​ły 20. – 2 ma kon​t akt. Tan​ko​w iec to TEN​D ON 31 na Car​m i​n e 33. – Po pro​stu po​daj mi czę​sto​t li​w ość. Czę​sto​t li​w o​ści ra​dio​w e za​w sze ozna​cza​n o róż​n y​m i ko​lo​ra​m i i trze​ba by​ło mieć spis co​‐ dzien​n ych czę​sto​t li​w o​ści łącz​n o​ści, że​by wy​brać pra​w i​dło​w ą. Nie chcia​ło mi się znów prze​ko​py​‐ wać tor​by i, tak szcze​rze, to mia​łem gdzieś, czy Ira​kij​czy​cy sły​szą, że tan​ku​ję w po​w ie​t rzu. – Po​t wier​dzam… 310,6 – wy​da​w ał się tro​chę zmie​sza​n y. Chło​pak jed​n ak do​brze się spi​sał, na​kła​n ia​jąc ja​koś tan​ko​w iec, że​by po​le​ciał na pół​n oc w mo​ją stro​n ę. Tan​kow​ce – cze​m u trud​n o się dzi​w ić – oczy​w i​ście nie​chęt​n ie za​pusz​cza​ły się na Te​ry​t o​rium In​diań​skie. Prze​łą​cza​jąc czę​‐ sto​t li​w o​ści, spoj​rza​łem przez HUD na od​le​gły kon​t akt. Nie wi​dzia​łem tan​kow​ca, lecz ra​dar go wi​dział. Wy​star​cza​ją​co bli​sko – mo​gło się udać. – TEN​D ON 31… Tu RO​MAN 75.

– Gło​śno i wy​raź​n ie, RO​MAN… ma​m y kurs na pół​n o​cy wschód na 22… Ba​z a… Wy​łą​czy​łem go. – RO​MAN ma kon​t akt ra​da​ro​w y i wzro​ko​w y. – Po​t wier​dzam – mia​łem wra​ż e​n ie, że mu ulży​ło. – Za​czy​n am za​kręt w pra​w o z po​w ro​t em do gra​n i​cy. – Nie – zer​k​n ą​łem na ra​dar i wy​li​czy​łem geo​m e​t rię w gło​w ie. – Po​w ta​rzam, nie. Za​kręć dzie​sięć stop​n i na pra​w o i kon​t y​n u​uj. Nie mam pa​li​w a, że​by ma​n ew​ro​w ać ani cię go​n ić. Tak na​praw​dę to bę​dę miał szczę​ście, je​śli do​łą​czę i za​t an​ku​ję, za​n im sil​n ik mi zga​śnie – po​m y​śla​łem, ale za​cho​w a​łem tę myśl dla sie​bie. – TEN​D ON po​t wier​dza. Po​dej​dzie​m y do cie​bie – po​w ie​dział pi​lot tan​kow​ca, za​słu​gu​jąc na do​z gon​n e uzna​n ie. – Za​w sze chcie​li​śmy zo​ba​czyć Irak – do​dał. Na​praw​dę trze​ba mieć ja​ja, że​by prze​le​cieć w nie​uzbro​jo​n ym, ma​ło zwrot​n ym zbior​n i​ku pa​li​‐ wa na te​ry​t o​rium, któ​re by​ło zde​cy​do​w a​n ie wro​gie – a w do​dat​ku peł​n e po​t en​cjal​n ych MiG-ów i wręcz pew​n ych PZR-ów. Wstrzy​m a​łem więc od​dech, le​cia​łem gład​ko i za​kli​n a​łem tych kil​ka ostat​n ich ki​lo​gra​m ów naf​t y, że​by zo​sta​ły w mo​ich nie​m al pu​stych zbior​n i​kach. W od​le​gło​ści ja​kichś trzy​dzie​stu ki​lo​‐ me​t rów spoj​rza​łem przez HUD i wy​chwy​ci​łem za​rys opa​słe​go tan​kow​ca wy​ła​n ia​ją​cy się z roz​‐ my​t e​go po​m a​rań​czo​w e​go tła. Na​praw​dę pięk​n y wi​dok; ode​t chną​łem z ulgą. Że​by prze​pro​w a​dzić tan​ko​w a​n ie w po​w ie​t rzu, trze​ba zna​leźć się ja​kieś osiem​set me​t rów za tan​kow​cem i tro​chę po​n i​ż ej nie​go. Gdy sztyw​n y prze​w ód pa​li​w o​w y tan​kow​ca wy​su​w a się, trze​ba zbli​ż yć się do po​z y​cji przed​kon​t ak​t o​w ej – ja​kieś sześć me​t rów od koń​ca prze​w o​du. Po uzy​ska​n iu ze​z wo​le​n ia na „kon​t akt”, pod​la​t u​je się bar​dzo, bar​dzo po​w o​li do przo​du, aż ope​ra​t or prze​w o​du („bo​omer”) bę​dzie mógł umie​ścić je​go koń​ców​kę w złą​czu w ka​dłu​bie sa​m o​lo​t u22). W cza​sie po​ko​ju ope​ra​t or i pi​lot tan​ku​ją​cy pa​li​w o wciąż ga​da​ją, lecz pod​czas wal​ki nie roz​m a​‐ wia​ją w ogó​le.

22) Tech​ni​k a tan​k o​wa​nia za po​mo​cą prze​wo​du ela​stycz​ne​go jest nie​co in​na i po​le​ga na po​łą​cze​niu son​dy (sta​łej lub wy​su​wa​nej z ka​dłu​ba stat​k u po​wietrz​ne​go) z tzw. ko​szy​kiem, ja​k im za​k oń​czo​ny jest ela​stycz​ny prze​wód pa​li​wo​wy wy​su​wa​ny z tan​k ow​ca (przyp. BG).

Gdy my​śli​w iec jest już „pod​łą​czo​n y”, po​dwój​n y rząd świa​t eł na dol​n ej po​w ierzch​n i ka​dłu​ba tan​kow​ca po​ka​z u​je je​go po​z y​cję w pio​n ie oraz w po​z io​m ie wzglę​dem prze​w o​du i po pro​stu „le​ci we​dług świa​t eł”, że​by utrzy​m ać się na po​z y​cji. Wy​obraź​cie so​bie, że przy​kle​ili​ście się ję​z y​kiem do za​m ar​z ​n ię​t ej ru​ry i je​ste​ście wle​cze​n i za sa​m o​cho​dem ja​dą​cym pięć​set ki​lo​m e​t rów na go​‐ dzi​n ę, a zro​z u​m ie​cie. W no​cy za​ba​w a jest jesz​cze lep​sza. W każ​dym ra​z ie te​raz nie by​ło wie​le cza​su. Nie mia​łem też pa​li​w a, że​by sko​ry​go​w ać ja​kie​‐ kol​w iek błę​dy ma​n ew​ro​w a​n ia, i dla​t e​go po​w ie​dzia​łem pi​lo​t o​w i tan​kow​ca, że​by le​ciał pro​sto przed sie​bie. W od​le​gło​ści ja​kichś dwu​n a​stu ki​lo​m e​t rów skie​ro​w a​łem się pro​sto na nie​go i cof​‐ ną​łem prze​pust​n i​cę do po​ło​ż e​n ia cią​gu bo​jo​w e​go. Bę​dąc pięć ty​się​cy me​t rów od nie​go, le​cia​łem do​kład​n ie za je​go le​w ym skrzy​dłem i mo​głem na​ka​z ać mo​je​m u skrzy​dło​w e​m u, aby usta​w ił się sy​m e​t rycz​n ie po pra​w ej stro​n ie wiel​kie​go KC-135. Nie pa​t rząc w dół, ostroż​n ie prze​su​n ą​łem rę​ką po le​w ej kon​so​li i na​ci​sną​łem wiel​ki kwa​dra​‐ to​w y prze​łącz​n ik otwie​ra​ją​cy osło​n ę gar​dzie​li wle​w u pa​li​w a znaj​du​ją​cą się za mo​ją ka​bi​n ą. W od​le​gło​ści ty​sią​ca sze​ściu​set me​t rów le​cia​łem o pra​w ie dwie​ście ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę szyb​‐ ciej niż tan​ko​w iec i wciąż kie​ro​w a​łem się na nie​go. Za​cie​śni​łem za​kręt, pręd​kość lo​t u zma​la​ła i usta​w i​łem F-16 tuż za nim. Wów​czas prze​w ód opadł w dół i wy​su​n ął się cał​ko​w i​cie. Ko​lej​n y pięk​n y ob​ra​z ek. Wy​ko​n u​jąc śli​z gi przez ostat​n ie pięt​n a​ście me​t rów, pa​rę ra​z y wy​pu​ści​łem i scho​w a​łem ha​‐ mul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e, aż osią​gną​łem mi​n i​m al​n ą pręd​kość po​z wa​la​ją​cą le​cieć do przo​du. Mia​‐ łem te​raz prze​w ód na wy​so​ko​ści oczu, ja​kieś trzy me​t ry ode mnie. Wy​ko​rzy​stu​jąc go ja​ko punkt od​n ie​sie​n ia, po​le​cia​łem wprost na nie​go. Gdy wy​da​w a​ło się, że za​raz roz​t rza​ska owiew​‐ kę i prze​bi​je mi twarz na wy​lot, ope​ra​t or szarp​n ął go w bok i zo​ba​czy​łem, jak ko​n iec prze​w o​du zni​ka za mo​imi ple​ca​m i. De​li​kat​n ie ope​ru​jąc prze​pust​n i​cą, zrów​n a​łem pręd​kość z tan​kow​cem i za​t rzy​m a​łem się na po​z y​cji. Przez kil​ka dłu​gich chwil nic się nie dzia​ło. Je​śli nie mógł mi po​dać pa​li​w a, al​bo to u mnie po​‐ ja​w ił się ja​kiś pro​blem z tan​ko​w a​n iem, mia​łem prze​sra​n e. Mógł​bym mó​w ić o szczę​ściu, gdy​by uda​ło mi się do​le​cieć do gra​n i​cy i ka​t a​pul​t o​w ać się nad przy​ja​z nym te​ry​t o​rium. Wte​dy jed​n ak po​czu​łem de​li​kat​n e ude​rze​n ie prze​w o​du o mój sa​m o​lot i pa​t rząc w gó​rę na ten cu​dow​n y sze​ro​ki ka​dłub, za​uwa​ż y​łem za​pa​la​ją​ce się świa​t ła kie​run​ko​w e. Choć ro​bi​łem to już set​ki ra​z y, ni​g​dy nie by​ło mi tak do​brze. – Dzień do​bry, sir! Wi​t a​m y w TEN​D ON 31. Oło​w io​w a czy bez​oło​w io​w a? Co je​den, to we​so​łek. Zo​rien​t o​w a​łem się, że wstrzy​m u​ję od​dech, więc z chi​cho​t em zmie​sza​‐ nym z ulgą wy​pu​ści​łem po​w ie​t rze i zmu​si​łem głos, że​by brzmiał spo​koj​n ie. Pła​ci​li mi za spo​kój i, co​kol​w iek się dzia​ło, trze​ba by​ło trzy​m ać fa​son. – Pre​m ium, pro​szę. I spraw​dze​n ie ole​ju. Za​śmiał się. – Po​w i​n ien pan już po​bie​rać pa​li​w o, sir. Wy​glą​da na to, że miał pan nie​z łe po​po​łu​dnie. Na ra​z ie po pro​stu le​cia​łem, nie chcia​łem od​ry​w ać wzro​ku, że​by zo​ba​czyć, czy po​z iom pa​li​‐ wa wzra​sta. Po kil​ku chwi​lach po​ru​sza​łem pal​ca​m i u rąk i stóp, że​by zwol​n ić śmier​t el​n y uścisk,

w któ​rym trzy​m a​łem prze​pust​n i​cę i drą​ż ek. Po ko​lej​n ych pa​ru mi​n u​t ach za​ry​z y​ko​w a​łem szyb​ki rzut oka i za​uwa​ż y​łem, że ilość pa​li​w a zwięk​szy​ła się do ty​sią​ca czte​ry​stu ki​lo​gra​m ów. Wy​star​‐ czy, że​by do​le​cieć do Ku​w ej​t u. Prze​łkną​łem i znów ode​t chną​łem. – Mo​ż e​m y cyk​n ąć kil​ka fo​t ek, sir? – Nie zdą​ż y​łem dzi​siaj na de​pi​la​cję oko​lic bi​ki​n i. Wi​dzi​cie, ja też je​stem za​baw​n y. – Nikt z nas w ży​ciu nie wi​dział śla​dów po strze​la​n iu z dział​ka. Wte​dy coś bły​snę​ło z kro​plo​w ej owiew​ki pod ogo​n em tan​kow​ca, gdzie znaj​do​w ał się ope​ra​‐ tor prze​w o​du. Po​krę​ci​łem mo​im zu​peł​n ie spłasz​czo​n ym tył​kiem i wzru​szy​łem pa​rą bar​dzo zmę​czo​n ych ra​m ion ści​śnię​t ych w uprzę​ż y. Za kil​ka mi​n ut bę​dę miał peł​n e zbior​n i​ki i wró​ci​m y do do​m u. Po​m y​śla​łem o ma​ri​n es w Na​si​rij​ji – cie​ka​w e, czy uszli ca​ło? Prze​sła​łem AWACS-owi ostat​n ie ko​or​dy​n a​t y ob​sza​ru ce​lu i mo​ż e klucz noc​n ych my​śliw​ców prze​cze​sze ten re​jon. Gdy tan​ko​w iec za​krę​cił na za​chód, ostat​n ie pro​m ie​n ie słoń​ca zni​ka​ły, a pa​skud​n a po​m ro​ka wy​da​w a​ła się o wie​le bliż​sza niż wcze​śniej. Nie​bo na​de mną by​ło już czar​n e, ale po​n ie​w aż wciąż jesz​cze znaj​do​w a​li​śmy się w Ira​ku, nie włą​cza​li​śmy świa​t eł. Mój sa​m o​lot znów był przy​‐ jem​n ie cięż​ki dzię​ki pa​li​w u, a gdy od​bi​li​śmy od sie​bie, ope​ra​t or po​w ie​dział: – Do peł​n a, sir – za​gwiz​dał ci​cho. – Sześć ty​się​cy sześć​set li​t rów. Za​pi​sa​łem i prze​li​czy​łem w gło​w ie. Po​n ad czte​ry i pół ty​sią​ca ki​lo​gra​m ów pa​li​w a. Wci​ska​jąc wy​łącz​n ik ra​dio​sta​cji, wy​ko​n a​łem po​w ol​n y ślizg na ogon i opa​dłem, od​da​la​jąc się jed​n o​cze​śnie od prze​w o​du. Ma​cha​jąc ope​ra​t o​ro​w i, za​m kną​łem osło​n ę wle​w u pa​li​w a, zwięk​szy​‐ łem tro​chę ciąg i usta​w i​łem się w luź​n ym szy​ku za le​w ym skrzy​dłem tan​kow​ca. Zo​sta​n ie​m y z nim do chwi​li, gdy prze​kro​czy gra​n i​cę, a po​t em skrę​ci​m y na po​łu​dnie do ba​z y lot​n i​czej Prin​ce Sul​t an nie​da​le​ko Ri​ja​du. Mia​łem ocho​t ę wy​pić litr wo​dy i zjeść su​t y cie​pły po​si​łek. Co za dzień. – RO​MAN 75… tu TEN​D ON – in​n y głos. Pew​n ie pi​lot tan​kow​ca. Przy​pią​łem ma​skę tle​n o​w ą z po​w ro​t em do heł​m u. – Da​w aj. – Uhm… AWACS mi​n ął wła​śnie ten KKMC23) i al-Ba​t in, a w Ra​f ha jest ze​ro-ze​ro z po​w o​du wie​ją​ce​go py​łu.

23) King Kha​lid Mi​li​t a​r y Ci​t y (Mia​stecz​k o Woj​sko​we Kró​la Cha​li​da) – ośro​dek woj​sko​wy w Ara​bii Sau​dyj​skiej, sześć​dzie​siąt ki​lo​me​t rów na po​łu​dnie od Ha​far-al-Ba​t in (przyp. BG).

Ze​ro-ze​ro. W slan​gu zna​czy to „ze​ro​w y pu​łap, ze​ro​w a wi​docz​n ość”. In​n y​m i sło​w y: zu​peł​n e gów​n o. Nie ma jak wy​lą​do​w ać. Wszyst​ko to by​ły ba​z y na pół​n o​cy Ara​bii Sau​dyj​skiej, wzdłuż gra​n i​cy z Ira​kiem. Zer​ka​jąc przed sie​bie, wi​dzia​łem je​dy​n ie nad​cią​ga​ją​cy dy​w an py​łu. Nie by​‐ łem za​sko​czo​n y. Ca​łe dwa mi​lio​n y ki​lo​m e​t rów kwa​dra​t o​w ych Ara​bii Sau​dyj​skiej (ja​kaś jed​n a trze​cia po​w ierzch​n i kon​t y​n en​t al​n ych Sta​n ów Zjed​n o​czo​n ych) mo​gły znik​n ąć pod wie​ją​cym pia​skiem w prze​cią​gu kil​ku go​dzin. By​ło go​rzej niż kie​dy​kol​w iek; wy​obraź​cie so​bie fa​lu​ją​ce brą​‐ zo​w e mo​rze roz​cią​ga​ją​ce się jak okiem się​gnąć. Spro​w a​dzo​n a przez te​go po​t wo​ra po​m ro​ka się​‐ ga​ła tak wy​so​ko, że za​sła​n ia​ła gwiaz​dy. Przy​po​m i​n a​ło to pa​t rze​n ie przez brą​z o​w e ma​t o​w e

szkło. – TEN​D ON… mo​ż esz spraw​dzić po​go​dę w Prin​ce Sul​t an i Ri​ja​dzie? – Już mam. Ri​jad ma wi​docz​n ość czte​ry​sta me​t rów, wie​ją​cy pył. W Prin​ce Sul​t an jest na​dal ty​siąc sześć​set me​t rów. – Uj​dzie, TEN​D ON. O tej po​rze ma​m y RTB. Je​śli do​w iesz się cze​goś no​w e​go, prze​ka​ż esz to na Vic​t or 130,225? – Wil​co. – A, TEN​D ON… dzię​ki, że do mnie przy​le​cia​łeś. – Sły​sze​li​śmy, co wy​pra​w ia​li​ście tam w do​le… jak mo​gli​śmy od​m ó​w ić? Za​śmia​łem się su​cho. – Mo​gli​ście od​m ó​w ić… więc jesz​cze raz dzię​ki. – Le​d​w ie wi​dzia​łem syl​w et​kę pi​lo​t a tan​kow​ca w ka​bi​n ie, ale za​uwa​ż y​łem, że mi po​m a​chał. – Cięż​ko by​ło​by za​snąć w no​cy, gdy​bym tak zro​bił. Po​w o​dze​n ia, RO​MAN. De​li​kat​n ie wznio​słem się po​n ad tan​ko​w iec, a mój skrzy​dło​w y zro​bił to sa​m o z dru​giej stro​‐ ny. By​li​śmy nad punk​t em zwa​n ym Urzę​dem Cel​n ym, na gra​n i​cy sau​dyj​sko-irac​ko-ku​w ejc​kiej. Roz​po​czy​n a​jąc de​li​kat​n y za​kręt w le​w o, au​t o​m a​t ycz​n ie prze​łą​czy​łem się na czę​sto​t li​w ość ko​‐ or​dy​n a​cyj​n ą AWACS-a. To stan​dar​do​w a pro​ce​du​ra nad Urzę​dem Cel​n ym, a wie​dzia​łem, że mój skrzy​dło​w y też tam bę​dzie. – RO​MAN 75, tu LU​GER. Mów. – RO​MAN jest w 2 Fox-16, pięć​set na​boi 20-mi​li​m e​t ro​w ych wy​strze​lo​n ych, od​m el​do​w u​ję się, RTB. – Uhm… RO​MAN… po​t wierdź, że ro​bisz RTB do Pe​e Sab? – Kod ICAO ba​z y lot​n i​czej Prin​ce Sul​t an to PSAB – ro​z u​m ie​cie? – Po​t wier​dzam. – Naj​n ow​sza ob​ser​w a​cja z Pe​e Sab to trzy ty​sią​ce me​t rów, nie​bo prze​sło​n ię​t e. Wiatr trzyze​ro-ze​ro przy trzy​dzie​stu w po​ry​w ach do pięć​dzie​się​ciu. Pięk​n ie. Znów to po​w iem – co za gów​n ia​n y dzień. Bu​rza prze​su​w a​ła się z za​cho​du na wschód w stro​n ę baz nad Za​t o​ką Per​ską i w Ku​w ej​cie, więc nie by​ło za wie​le cza​su. – Przyj​m u​ję, LU​GER. Co jest obec​n ie otwar​t e? Miał dla mnie ko​lej​n e do​bre wie​ści. – Szejk Isa ma osiem​set me​t rów, wie​ją​cy pył, a Al-Za​hran ma ty​siąc sześć​set, ale ma​le​je. Ba​z a Szejk Isa le​ż a​ła w Bah​raj​n ie, a Al-Za​hran na wy​brze​ż u. Świet​n ie. Więc je​dy​n e dość czy​ste nie​bo by​ło tam, gdzie wła​śnie się znaj​do​w a​łem, i szyb​ko ma​t o​w ia​ło. Gdy wyj​rza​łem na ze​w nątrz, i tak nie wy​glą​da​ło na ta​kie czy​ste. Zwy​kle by​ło wi​dać świa​t ła Ku​w ej​t u i du​ż ych miast na sau​dyj​skim wy​brze​ż u, lecz te​raz nic. Nie mo​głem do​strzec pło​n ą​cych szy​bów na​w et przez oku​la​ro​w e wzmac​n ia​cze ob​ra​z u. Po​czu​łem lek​kie ukłu​cie nie​po​ko​ju w żo​łąd​ku. Włą​czy​łem ra​dio​sta​cję Vic​t or. – RO​MAN 2… po​daj pa​li​w o. – 7 i 1. Zbior​n i​ki pu​ste – ja mia​łem pra​w ie czte​ry ty​sią​ce pięć​set ki​lo​gra​m ów, więc pa​li​w o nie by​ło pro​ble​m em. – Tak czy owak, idź za pa​li​w em. – LU​GER… skon​t ak​t uj się z TEN​D ON 31 i sprawdź, czy mo​ż e​m y le​cieć z nim do Al-Ude​id.

To by​ła wiel​ka ba​z a pa​li​w o​w o-lo​gi​stycz​n a w Ka​t a​rze na po​łu​dnio​w ym krań​cu pół​w y​spu. Wpro​w a​dzi​łem punkt na​w i​ga​cyj​n y i za​w ró​ci​łem, kie​ru​jąc się na po​łu​dnio​w y wschód. – RO​MAN… tu LU​GER. TEN​D ON 31 nie ma już do​stęp​n e​go pa​li​w a. Spoj​rza​łem na in​f or​m a​cję na​w i​ga​cyj​n ą: pięć​set sie​dem​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów. Z ca​łym tym pa​li​w em to nie bę​dzie pro​blem. Lecz to nie był jesz​cze ko​n iec do​brych wie​ści. – Uhm… RO​MAN, uwzględ​n ij, że Al-Ude​id zgła​sza te​raz osiem​set me​t rów i wie​ją​cy pył. TEN​D ON zmie​n ia kie​ru​n ek do Die​go. Die​go? Za​m ru​ga​łem. To by​ła ma​lut​ka wy​sep​ka Die​go Gar​cia na Oce​a nie In​dyj​skim. O tak, co​raz le​piej. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em, że​by obu​dzić mo​je​go skrzy​dło​w e​go, i roz​po​czą​łem po​‐ wol​n y za​kręt w le​w o z po​w ro​t em na pół​n oc. Był tyl​ko je​den wy​bór, sko​ro Iran nie wcho​dził w ra​chu​bę. – LU​GER… po​daj mi ak​t u​a l​n ą po​go​dę w Ku​w ej​cie. Się​gną​łem po In​t e​li​gent​n y Pa​kiet (Smart Pack) i zna​la​z łem wła​ści​w ą stro​n ę. Uno​sząc NVG, włą​czy​łem bia​łe świa​t ła pod osło​n ą prze​ciw​od​bla​sko​w ą i, mru​ż ąc oczy, spoj​rza​łem na wy​kaz lot​n isk za​pa​so​w ych. Po​ka​z y​w ał wszyst​kie lot​n i​ska od​po​w ied​n ie do lą​do​w a​n ia w sy​t u​a cji awa​‐ ryj​n ej, ich róż​n e czę​sto​t li​w o​ści oraz in​n e pod​sta​w o​w e in​f or​m a​cje. Ta wku​rza​ją​ca sy​t u​a cja wła​‐ śnie sta​ła się awa​ryj​n a, bo ca​ły Bli​ski Wschód gi​n ął w py​le. Na pierw​szym miej​scu wy​brał​bym Al-Dża​ber. Sta​cjo​n o​w a​ły tam A-10 War​t hog i F-16. Mie​li też nie​z łe żar​cie. Stuk​n ą​łem w wy​kaz, po​t em się​gną​łem do kie​sze​n i na jed​n ej z no​ga​w ek kom​bi​n e​z o​n u i wy​ją​łem książ​kę z ma​pa​m i po​dej​ścia, czy​li ze​sta​w ie​n ie wszyst​kich lot​n isk w da​n ym re​gio​n ie oraz po​dejść we​dług wska​z ań przy​rzą​dów do​stęp​n ych na każ​dym z nich. To pre​cy​z yj​n e pro​ce​‐ du​ry, wy​ko​rzy​stu​ją​ce wy​spe​cja​li​z o​w a​n e urzą​dze​n ia na zie​m i i w sa​m o​lo​cie – pi​lot le​ci we​dług wska​z ań przy​rzą​dów, prze​bi​ja​jąc się przez złą po​go​dę w kie​run​ku zie​m i do po​z y​cji okre​ślo​n ej wcze​śniej w po​z io​m ie i w pio​n ie. Al​bo wi​dzi dro​gę star​t o​w ą, al​bo jej nie wi​dzi i wy​ko​n u​je nie​‐ uda​n e po​dej​ście do lą​do​w a​n ia. Pi​lo​ci woj​sko​w i mie​li kwa​li​f i​ka​cje do wy​ko​n y​w a​n ia lą​do​w a​n ia przy wi​docz​n o​ści ośmiu​set me​t rów i pod​sta​w ie chmur wy​n o​szą​cej sześć​dzie​siąt me​t rów; to nie​‐ du​ż o, gdy lą​du​jesz przy trzy​stu ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę. – RO​MAN… Al-Dża​ber zgła​sza wi​docz​n ość czte​ry​sta me​t rów, okre​so​w o ze​ro-ze​ro. Kla​w o. Za​n im zdą​ż y​łem za​py​t ać, do​dał usłuż​n ie: – Mię​dzy​n a​ro​do​w y Port Lot​n i​czy Ku​w ejt jest za​m knię​t y. Po​daj za​m ia​ry. Po​daj za​m ia​ry? To mo​ż e Lon​dyn al​bo Ma​dryt? – RO​MAN 75 kie​ru​je się do Ali al-Sa​lem. – Naj​w y​raź​n iej je​dy​n e​go miej​sca do lą​do​w a​n ia na przy​ja​z nym te​ry​t o​rium po tej stro​n ie pla​n e​t y. – Zgo​da… Po​go​da w Sa​lem to ty​siąc dwie​ście me​t rów, wie​ją​cy pył, wiatr dwa-czte​ry-ze​ro przy trzy​dzie​stu pię​ciu w po​ry​w ach do pięć​dzie​się​ciu pię​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. – RO​MAN zro​z u​m ia​łem wszyst​ko – zmie​n i​łem punk​t y na​w i​ga​cyj​n e i usta​w i​łem nas tro​chę na pra​w o. Ali le​ż a​ło ja​kieś dwie​ście ki​lo​m e​t rów od mo​jej obec​n ej po​z y​cji, więc po​w o​li prze​su​n ą​‐ łem do ty​łu prze​pust​n i​cę, że​by zwol​n ić, a rów​n o​cze​śnie ana​li​z o​w a​łem po​dej​ście do lą​do​w a​n ia. Po​dej​ście? Ja​kie po​dej​ście? Jesz​cze raz prze​kart​ko​w a​łem książ​kę. Nic. Spraw​dzi​łem po​n ow​‐ nie czte​ro​li​t e​ro​w y iden​t y​f i​ka​t or lot​n i​ska. Nic.

Nie by​ło więc żad​n e​go opu​bli​ko​w a​n e​go po​dej​ścia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów na je​dy​n ym lot​n i​sku na tej pół​ku​li, na któ​rym mo​głem wy​lą​do​w ać. Gdy​by po​go​da by​ła lep​sza, dniem czy no​cą, mo​gli​by​śmy zwy​czaj​n ie do​le​cieć tam i wy​lą​do​w ać, uży​w a​jąc oczu za​m iast przy​rzą​dów. Ale po​go​da by​ła do ba​n i. Szczę​ście mi jed​n ak do​pi​sy​w a​ło. Na​w et przy lep​szej po​go​dzie nie mo​gli​śmy skie​ro​w ać się gdzie in​dziej, bo to ozna​cza​ło​by Iran. W każ​dym ra​z ie to gów​n o i tak zmie​rza​ło w tę stro​n ę. Ty​siąc dwie​ście me​t rów. Wy​cho​‐ dzi​ło mi, że ma​m y ja​kąś go​dzi​n ę, za​n im Ali prze​sta​n ie się nada​w ać. – RO​MAN 2, ustaw się za mną w od​le​gło​ści trzech ki​lo​m e​t rów i tak po​z o​stań. Roz​po​czy​n a​‐ my zni​ż a​n ie. Spi​sa​łem czę​sto​t li​w ość Ali z wy​ka​z u lot​n isk za​pa​so​w ych i prze​su​n ą​łem szyb​ko pal​ca​m i po prze​łącz​n i​kach. Po​n ie​w aż mój skrzy​dło​w y i ja mie​li​śmy dość pa​li​w a, by​ła tyl​ko jed​n a moż​li​‐ wość. Do​pro​w a​dzę nas do koń​ca dro​gi star​t o​w ej za po​m o​cą na​w i​ga​cji GPS i usta​lę punkt ZNACZ​N I​KA – do​kład​n ą sze​ro​kość i dłu​gość geo​gra​f icz​n ą te​go czy in​n e​go ka​w ał​ka zie​m i, któ​ry wy​bio​rę. Sprzę​gnę go wte​dy z po​kła​do​w ym sys​t e​m em lą​do​w a​n ia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów, a on wy​z na​czy pod​po​w ie​dzi ste​ro​w a​n ia w pio​n ie i w po​z io​m ie na ten wła​śnie punkt. Ale z tym rów​n ież by​ły pro​ble​m y. Do​kład​n ość sys​t e​m ów mię​dzy sa​m o​lo​t a​m i tro​chę się róż​‐ ni​ła, więc gdy prze​ka​ż ę współ​rzęd​n e punk​t u mo​je​m u skrzy​dło​w e​m u, w nie​w iel​kim stop​n iu bę​‐ dzie róż​n ił się od mo​je​go. Zwy​kle to by​ło do przy​ję​cia, lecz zwy​kle nie by​li​śmy ja​kieś dwie​ście me​t rów nad zie​m ią w no​cy, w bu​rzy pia​sko​w ej, pró​bu​jąc wy​lą​do​w ać przy uży​ciu ta​kich in​f or​‐ ma​cji. W cza​sie praw​dzi​w ych po​dejść do lą​do​w a​n ia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów ko​rzy​sta się z pre​cy​z yj​n ie do​stro​jo​n ych, na​z iem​n ych sys​t e​m ów i grun​t ow​n ie spraw​dzo​n ych pro​ce​dur. Ale po​z a ka​t a​pul​t o​w a​n iem się, nie mie​li​śmy wy​bo​ru. – RO​MAN 2 utrzy​m u​je szyk. Na wskaź​n i​ku ukła​du ostrze​ga​ją​ce​go przed opro​m ie​n io​w a​n iem ra​dio​lo​ka​cyj​n ym zo​ba​czy​‐ łem im​puls ozna​cza​ją​cy F-16 – mój skrzy​dło​w y zo​stał o kil​ka ki​lo​m e​t rów z ty​łu i na​m ie​rzył mnie przy po​m o​cy swo​je​go ra​da​ru. To naj​bez​piecz​n iej​szy i naj​do​kład​n iej​szy spo​sób, że​by po​‐ pro​w a​dzić skrzy​dło​w e​go do zie​m i przez po​go​dę. Ra​dar po​da mu mój kurs, wy​so​kość, pręd​kość lo​t u i wie​le in​n ych rze​czy. On ma tyl​ko do​pa​so​w ać pręd​kość do mo​jej, wi​dzieć mnie na ra​da​rze i za​cho​w ać po​da​w a​n e prze​z e mnie od​le​gło​ści przez ca​łą dro​gę w dół. Buł​ka z ma​słem, jak to się mó​w i. – Uhm... RO​MAN 75, tu LU​GER. Nie mo​głem się do​cze​kać, że​by to usły​szeć. – Mów. – RO​MAN... ma​m y my​śliw​ce cze​ka​ją​ce w ko​lej​ce w ko​ry​t a​rzach tan​ko​w a​n ia, któ​re też mu​‐ szą się skie​ro​w ać na lot​n i​sko za​pa​so​w e... My​śla​łem, że je​ste​śmy ostat​n im klu​czem, któ​ry wy​la​t u​je z Ira​ku, lecz naj​w y​raź​n iej nie. – RO​MAN po​t wier​dza... ile? – Uhm... czte​ry „pa​ry”. – Kur​w a – mruk​n ą​łem raz jesz​cze. Ko​lej​n e osiem my​śliw​ców, któ​re mu​sia​ły wy​lą​do​w ać, a ja wła​śnie zo​sta​łem wy​bra​n y. – RO​MAN, by​łeś dziś ra​n o do​w ód​cą mi​sji Al​f a, więc je​steś naj​star​szym ran​gą pi​lo​t em w po​‐

wie​t rzu. Cu​dow​n ie. Cóż, w koń​cu to wła​śnie w ta​kiej chwi​li mia​ło się przy​dać ca​łe to do​świad​cze​n ie. Wzią​łem głę​bo​ki od​dech i spoj​rza​łem na wskaź​n ik świa​do​m o​ści sy​t u​a cyj​n ej (si​t u​a tio​n al awa​re​‐ ness di​splay), orien​t u​jąc się w po​z y​cji każ​de​go sa​m o​lo​t u wzglę​dem sie​bie. – RO​MAN przyj​m u​je. Prze​każ wszyst​kim za​błą​ka​n ym, że​by skon​t ak​t o​w a​li się ze mną na Vic​t or 130,225. – RO​MAN, to nie​ko​do​w a​n a czę​sto​t li​w ość. Cza​sem na​praw​dę nie​n a​w i​dzi​łem AWACS-a. Ten gość na​praw​dę mar​t wił się, że ja​kiś Ira​kij​czyk mo​ż e usły​szeć, jak roz​m a​w ia​m y o skie​ro​‐ wa​n iu do Ku​w ej​t u. – Po pro​stu im prze​każ – ja​koś uda​ło mi się na nie​go nie wark​n ąć. Zwal​n ia​jąc do czte​ry​stu pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, wy​re​gu​lo​w a​łem oświe​t le​n ie we​w nętrz​n e w ka​bi​n ie, że​bym mógł użyć oku​la​ro​w ych wzmac​n ia​czy ob​ra​z u. Usta​w i​łem też świa​t ła ze​w nętrz​n e, przy​sto​so​w a​n e do oku​la​rów, na peł​n ą ja​sność. Mógł je zo​ba​czyć tyl​ko ktoś pa​t rzą​cy przez in​n e wzmac​n ia​cze – w każ​dym ra​z ie o Ira​kij​czy​ków po dru​giej stro​n ie gra​n i​cy nie mu​sia​łem się już mar​t wić. By​łem ja​kieś sześć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów od Urzę​du Cel​n e​go, gdy zgło​sił się pierw​szy klucz: – RO​MAN 75, tu HE​IST 36. – RO​MAN cię wi​dzi... po​daj li​czeb​n ość, naj​m niej​szą ilość pa​li​w a i po​z y​cję od Urzę​du Cel​n e​‐ go. – HE​IST to „dwój​ka”. 6,7 na Twitch po​łu​dnie. Za​n o​t o​w a​łem. – Zro​z u​m ia​łem. Cze​kaj HE​IST. Wszyst​kie in​n e klu​cze na tym Vic​t or, zgło​sić się do RO​MAN i po​dać ilość pa​li​w a. Oka​z a​ło się, że by​ły tam też DER​BY, MON​TY i WAR​D OD – pa​ry F-16 do​w o​dzo​n e przez młod​szych stop​n iem pro​w a​dzą​cych. Wszyst​kie wcho​dzi​ły w skład po​po​łu​dnio​w e​go ze​spo​łu ude​‐ rze​n io​w e​go, któ​ry roz​dzie​lił się z po​w o​du po​go​dy. Za​n im do​t ar​łem do Urzę​du Cel​n e​go, zdą​ż y​‐ łem zo​rien​t o​w ać się w sy​t u​a cji. MON​TY miał naj​m niej pa​li​w a, po nim HE​IST, WAR​D OG i DER​‐ BY. Za​n o​t o​w a​łem to wszyst​ko z po​dzia​łem na klu​cze na mo​jej ta​blicz​ce na ko​la​n ie, ilość pa​li​w a i po​z y​cję. Klucz z ma​łą ilo​ścią pa​li​w a znaj​do​w ał się naj​n i​ż ej w ko​lej​ce i wy​lą​du​je od ra​z u po mo​‐ jej pa​rze. Pla​n o​w a​łem po​z o​sta​w ić mo​je​go skrzy​dło​w e​go na po​dej​ściu koń​co​w ym i ma​łej wy​so​‐ ko​ści, a po​t em wró​cić po ewen​t u​a l​n ych ma​ru​de​rów. – Pa​ra MON​TY, je​ste​ście te​raz RO​MAN 3 i 4... HE​IST jest 5 i 6. WAR​D OG, je​ste​ście te​raz 7 i 8, a DER​BY 9 i 10. Po​t wier​dzić. Wszy​scy zgło​si​li się swo​imi no​w y​m i sy​gna​ła​m i wy​w o​ław​czy​m i. To uła​t wia​ło za​cho​w a​n ie po​‐ rząd​ku i wy​z na​cza​ło jed​n e​go pro​w a​dzą​ce​go klu​cza – mnie. – Pa​ra RO​MAN 3, kon​t y​n u​uj lot do Urzę​du Cel​n e​go i cze​kaj na wy​so​ko​ści sze​ściu ty​się​cy me​t rów. RO​MAN 5, utrzy​m uj sześć ty​się​cy sie​dem​set. RO​MAN 7, sie​dem ty​się​cy, a RO​MAN 9, sie​dem ty​się​cy trzy​sta. Wszyst​kie RO​MAN, opuść​cie obec​n e po​z y​cje na wy​z na​czo​n ych wy​so​ko​‐ ściach, stan​dar​do​w y hol​ding ze wscho​du na za​chód przy pręd​ko​ści czte​ry​stu sześć​dzie​się​ciu ki​lo​‐ me​t rów na go​dzi​n ę. Wszy​scy po​t wier​dzi​li. Lot z wia​t rem upro​ści spra​w ę, a wszyst​kie pa​ry mia​ły te​raz in​n e wy​‐

so​ko​ści, dzię​ki cze​m u nie wcho​dzi​ły so​bie w pa​ra​dę. Usta​w i​łem je też w ko​lej​ce od do​łu, naj​n i​ż ej pa​rę z naj​m niej​szą ilo​ścią pa​li​w a, w ko​lej​n o​ści, w któ​rej bę​dą zni​ż ać się do ba​z y. Tym sa​m ym bę​dą po pro​stu od​dzie​la​ły się od for​m a​cji ni​czym war​stwy ce​bu​li, nie prze​la​t u​jąc przez po​z io​m y in​n ych par. – RO​MAN 2, masz ze​z wo​le​n ie, że​by cze​kać na sze​ściu ty​sią​cach stu... 1 zni​ż a się, że​by okre​‐ ślić punkt znacz​n i​ka dla na​sze​go po​dej​ścia. Wszyst​kie RO​MAN, cze​kać. Naj​bar​dziej pa​lą​cym pro​ble​m em by​ło zni​ż e​n ie się przez to gów​n o i do​kład​n e okre​śle​n ie znacz​n i​ka tak, że​by sa​m e​m u nie zgi​n ąć. Zmniej​szy​łem ciąg, wy​pu​ści​łem ha​m ul​ce i wy​ko​n a​łem ślizg w ciem​n o​brą​z o​w ą za​w ie​ru​chę po​de mną. Utrzy​m u​jąc pręd​kość czte​ry​stu sześć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, przy​ciem​n i​łem świa​t ła i roz​po​czą​łem de​li​kat​n y za​kręt w pra​w o. Ma​jąc usta​w io​n y na HUD-zie punkt na​w i​ga​cyj​n y Ali al-Sa​lem, za​m ie​rza​łem kie​ro​w ać się na dro​gę star​t o​w ą w od​le​gło​ści szes​n a​stu ki​lo​m e​t rów i prze​le​cieć nad nią, okre​śla​jąc znacz​n ik. Sa​m o​lot za​czął się trząść, gdy zsze​dłem po​n i​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów, pod​czas gdy wiatr przy po​w ierzch​n i zie​m i wzmógł się i zmie​n ił kie​ru​n ek. Zer​ka​jąc na wy​świe​t la​cze, ma​n i​pu​lo​w a​‐ łem drąż​kiem, prze​pust​n i​cą i ha​m ul​ca​m i, że​by roz​po​cząć szes​n a​sto​ki​lo​m e​t ro​w e po​dej​ście koń​‐ co​w e na wy​so​ko​ści dzie​w ię​ciu​set me​t rów. W trak​cie po​dej​ścia do lą​do​w a​n ia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów, wy​so​kość sa​m o​lo​t u zmie​n ia się schod​ko​w o, za​leż​n ie od wy​so​ko​ści te​re​n u i prze​‐ szkód, ta​kich jak wie​ż e. Ist​n ie​je tak​ż e mi​n i​m al​n a bez​piecz​n a wy​so​kość bez​w zględ​n a (mi​n i​‐ mum sa​f e al​t i​t u​de, MSA), któ​ra po​z wa​la unik​n ąć wszel​kich za​gro​ż eń w pro​m ie​n iu czter​dzie​stu ki​lo​m e​t rów od lot​n i​ska. Po​n ie​w aż w Ali nie by​ło ta​kie​go po​dej​ścia, przy​ją​łem MSA jak dla Mię​‐ dzy​n a​ro​do​w e​go Por​t u Lot​n i​cze​go Ku​w ejt, wy​n o​szą​cą dzie​w ięć​set me​t rów. I trzy​m a​łem kciu​ki, że​by się uda​ło. Prze​łą​czy​łem ra​dio​sta​cję UHF na wie​ż ę Ali i pod​krę​ci​łem ogrze​w a​n ie w ka​bi​n ie. Zwal​n ia​jąc do trzy​stu sie​dem​dzię​sie​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, opu​ści​łem dźwi​gnię pod​w o​z ia. – Wie​ż a Ali, RO​MAN 75. Żad​n ej od​po​w ie​dzi. No ja​sne. Czu​jąc upra​gnio​n e głu​che ude​rze​n ia, zo​ba​czy​łem trzy zie​lo​n e lamp​ki sy​gna​li​z u​ją​ce, że pod​‐ wo​z ie zo​sta​ło wy​pusz​czo​n e i za​blo​ko​w a​n e. – Pierw​sze do​bre wie​ści dzi​siaj – jak wszy​scy pi​lo​ci jed​n o​m iej​sco​w ych sa​m o​lo​t ów, du​ż o mó​‐ wi​łem do sie​bie. – Wie​ż a Ali, RO​MAN 75. Nie​w aż​n e, czy od​po​w ie, bo i tak przy​la​t y​w a​li​śmy. Ale faj​n ie by​ło​by z kimś po​ga​dać i mo​ż e upew​n ić się, że pas star​t o​w y nie był dziu​ra​w y ani pe​łen Ira​kij​czy​ków. W od​le​gło​ści ośmiu ki​lo​m e​t rów wy​rów​n a​łem na trzy​stu me​t rach i spraw​dzi​łem pa​li​w o. 6,4, a mo​je zbior​n i​ki w skrzy​dłach by​ły pu​ste. Dzię​ki Bo​gu za te​go pi​lo​t a tan​kow​ca, po​m y​śla​łem. – Tu wie​ż a Ali... po​daj sy​gnał wy​w o​ław​czy. Głos. Wspa​n ia​ły, bez​barw​n y, bez​n a​m ięt​n y, ame​ry​kań​ski głos. Przy​m kną​łem na chwi​lę oczy i od​par​łem: – Ali... tu RO​MAN 75, sześć i pół ki​lo​m e​t ra, pod​w o​z ie wy​pusz​czo​n e, ni​skie po​dej​ście... dro​ga star​t o​w a trzy-ze​ro pra​w a. – RO​MAN... pra​w a dro​ga jest za​m knię​t a z po​w o​du dziur. Trzy-ze​ro le​w a jest otwar​t a, ale bez świa​t eł na dro​dze. Uwa​ż aj, obec​n a wi​docz​n ość to osiem​set me​t rów i wie​ją​cy pył. Pro​ble​m y tyl​ko się pię​t rzy​ły. Zwol​n i​łem do le​d​w ie trzy​stu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i po​w ie​‐ dzia​łem:

– Wie​ż a, ma​cie świa​t ła po​dej​ścia na le​w ej? – Tak... ale żad​n ych świa​t eł kra​w ę​dzio​w ych i tyl​ko kil​ka w osi dro​gi. – Świa​t ła kra​w ę​dzio​w e znaj​du​ją się po oby​dwu stro​n ach dro​gi star​t o​w ej, a te na osi sy​m e​t rii by​ły uży​t ecz​n ą wska​z ów​‐ ką dla du​ż ych sa​m o​lo​t ów, uła​t wia​ją​cą im po​z o​sta​n ie na środ​ku be​t o​n u. – Po​ra​dzi​m y so​bie. – RO​MAN po​t wier​dza po​go​dę. Świa​t ła na peł​n ą ja​sność na trzy-ze​ro le​w a, pro​szę, i po​daj wiatr. – Wiatr w Ali ma dwa-osiem-ze​ro stop​n i, dwa​dzie​ścia w po​ry​w ach do trzy​dzie​stu. Prze​bie​głem ocza​m i po ka​bi​n ie po raz ostat​n i, po​t em wy​w o​ła​łem sym​bol ZNACZ​N I​KA, gdy mi​n ą​łem trzy ki​lo​m e​t ry. Włą​czy​łem świa​t ła lą​do​w a​n ia, ale przed ocza​m i wi​ro​w ał mi brą​z o​w y wie​ją​cy szajs, więc szyb​ko je wy​łą​czy​łem. Spoj​rza​łem przez NVG na męt​n e pust​ko​w ie przed no​sem. Wy​glą​da​ło jak ja​sno​brą​z o​w a śnie​ż y​ca. Tam! Z pra​w ej zo​ba​czy​łem bia​ła​w ą łu​n ę świa​t eł na zie​m i. Od​chy​la​jąc gło​w ę, że​by wyj​rzeć za NVG, za​uwa​ż y​łem bla​do​ż ół​t ą pla​m ę ba​z y lot​n i​czej. Wy​chy​la​jąc nie​co ster kie​run​ku, kra​bo​‐ wa​łem w le​w o, że​by utrzy​m ać się w osi i pa​t rzy​łem tam, gdzie mu​sia​ła być dro​ga star​t o​w a. – RO​MAN... po​daj, czy wi​dzisz dro​gę. Masz po​z wo​le​n ie na wy​bór. Co ozna​cza​ło, że mo​głem wy​lą​do​w ać al​bo wy​ko​n ać ni​skie po​dej​ście. – 75 po​t wier​dza... mam jesz​cze dzie​w ięć my​śliw​ców do spro​w a​dze​n ia, więc to bę​dzie ni​skie po​dej​ście. Za​kła​da​jąc, że znaj​dę dro​gę star​t o​w ą. – Wie​ż a po​t wier​dza i cze​ka. Po​w o​dze​n ia – do​dał. I to by​ło​by na ty​le. Bły​ska​ją​ce świa​t ła wy​n u​rzy​ły się po ko​lei, pul​su​jąc w mro​ku w od​le​gło​ści pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra. Bły​ska​w icz​n ie prze​su​n ą​łem ma​lut​ki sym​bol rom​bu na HUD-zie na punkt, w któ​rym świa​t ła się koń​czy​ły. W od​le​gło​ści ośmiu​set me​t rów do​strze​głem przez NVG próg dro​gi star​t o​w ej i ze dwa świa​t ła na osi dro​gi. Mo​ż e być. Prze​su​n ą​łem romb o ja​kieś trzy​sta me​t rów wzdłuż pa​sa i pchną​‐ łem pra​w ym kciu​kiem do przo​du. Kom​pu​t er F-16 wy​ko​n ał swo​je sztucz​ki i po chwi​li po​ja​w ił się ma​ły blok zie​lo​n ych cyfr, po​da​jąc mi sze​ro​kość i dłu​gość geo​gra​f icz​n ą oraz wy​so​kość rom​bu nad po​z io​m em mo​rza. Zwięk​sza​jąc ciąg, lek​ko unio​słem nos sa​m o​lo​t u i scho​w a​łem ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e. Gdy my​śli​w iec przy​spie​szył, opu​ści​łem dźwi​gnię pod​w o​z ia i włą​czy​łem mi​kro​f on. – RO​MAN 75 ru​sza. Ali, zo​sta​n ę na tej czę​sto​t li​w o​ści i po​w ia​dom pro​szę swo​je TOC (Cen​‐ trum Ope​ra​cji Tak​t ycz​n ych), że dzie​sięć my​śliw​ców pod​cho​dzi do lą​do​w a​n ia. – Ali po​t wier​dza wszyst​ko. Wil​co. Wil​co ozna​cza​ło, że to zro​bi. Za​w sze do​brze jest mieć do czy​n ie​n ia z za​w o​dow​ca​m i. Na wy​‐ so​ko​ści pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra, uru​cho​m i​łem ra​dar i włą​czy​łem ra​dio VHF. – Wszyst​kie RO​MAN, cze​kaj​cie na po​t wier​dze​n ie. W nor​m al​n ych oko​licz​n o​ściach punkt ZNACZ​N I​KA da​ło​by się prze​słać przez łą​cze in​f or​m a​‐ cyj​n e, lecz w tej sy​t u​a cji po pro​stu od​czy​t a​łem współ​rzęd​n e pod​czas wzno​sze​n ia, a oni wszy​scy po​t wier​dzi​li. Na​m ie​rza​jąc mo​je​go skrzy​dło​w e​go, za​krę​ci​łem w stro​n ę Urzę​du Cel​n e​go od stro​n y irac​kiej gra​n i​cy i mia​łem na​dzie​ję, że ba​t e​rie po​ci​sków Pa​t riot wie​dzia​ły, że je​stem swój. Prze​bi​łem się do czy​ste​go nie​ba na wy​so​ko​ści nie​m al sze​ściu ty​się​cy me​t rów i, mru​ż ąc oczy, spoj​rza​łem przez

oku​la​ro​w e wzmac​n ia​cze ob​ra​z u na zie​lo​n o-bia​ły kon​t ur dru​gie​go sa​m o​lo​t u. Prze​szu​ku​jąc nie​bo na le​w o i pra​w o, za​uwa​ż y​łem kil​ka in​n ych krą​ż ą​cych w po​w ie​t rzu w róż​n ych miej​scach. – Wszyst​kie RO​MAN, cho​in​ka... cho​in​ka. „Cho​in​ka” ozna​cza​ła, że​by włą​czyć świa​t ła – po chwi​li za​uwa​ż y​łem mi​go​t a​n ie i błysk świa​‐ teł ze​w nętrz​n ych F-16 świe​cą​cych na tle ciem​n e​go noc​n e​go nie​ba. Po​w i​n ie​n em był po​m y​śleć o tym wcze​śniej, lecz tu​t aj la​t a​n ie bez świa​t eł to po pro​stu na​w yk. – Wszyst​kie RO​MAN... prze​le​ci​m y w szy​ku klu​czy przez Urząd Cel​n y. Dwie mi​n u​t y mię​dzy klu​cza​m i i trzy ty​sią​ce me​t rów mię​dzy sa​m o​lo​t a​m i. Kurs wyj​ścia to ze​ro-osiem-ze​ro przy czte​‐ ry​stu pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę. Utrzy​m uj​cie to do po​z y​cji roz​po​czę​cia po​dej​ścia koń​co​w e​go w od​le​gło​ści szes​n a​stu ki​lo​m e​t rów i na wy​so​ko​ści dzie​w ię​ciu​set me​t rów dla dro​gi star​t o​w ej trzy-ze​ro le​w a. Zro​bi​łem pau​z ę i po​z wo​li​łem im to za​n o​t o​w ać. – W od​le​gło​ści szes​n a​stu ki​lo​m e​t rów zwol​n ij​cie do trzy​stu z wy​pusz​czo​n ym pod​w o​z iem i prze​chwyć​cie ścież​kę po​dej​ścia dla przy​lo​t u. I już. Stwo​rzy​łem po​dej​ście do lą​do​w a​n ia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów. Trze​ba by​ło wy​z na​‐ czyć kil​ka punk​t ów klu​czo​w ych, że​by wszy​scy zro​bi​li to w ten sam spo​sób i nie zde​rzy​li się z sa​‐ mo​lo​t em przed ni​m i. Ra​da​ry zdol​n e do śle​dze​n ia ce​lów po​w ietrz​n ych ni​by to uła​t wia​ły, lecz i tak wi​dy​w a​łem, jak to par​t a​czo​n o. A tym spo​so​bem wszy​scy opusz​czą Urząd Cel​n y z iden​‐ tycz​n ą pręd​ko​ścią i skie​ru​ją się do te​go sa​m e​go miej​sca. W ko​lej​n ym punk​cie, zwa​n ym po​z y​cją roz​po​czę​cia po​dej​ścia koń​co​w e​go, wszy​scy zwol​n ią do usta​lo​n ej pręd​ko​ści i wy​pusz​czą pod​w o​‐ zie. Po​t em po​le​cą kur​sem po​dej​ścia do le​w ej dro​gi star​t o​w ej, aż pod​po​w iedź ste​ro​w a​n ia w pio​‐ nie, zwa​n a ścież​ką po​dej​ścia, na​ka​ż e zni​ż a​n ie. – Zwol​n ij​cie do pręd​ko​ści po​dej​ścia koń​co​w e​go w od​le​gło​ści pię​ciu ty​się​cy me​t rów i zgło​ście Wie​ż y Ali cał​ko​w i​t e za​t rzy​m a​n ie po lą​do​w a​n iu. Wszyst​kie RO​MAN, po​t wier​dzić. I tak zro​bi​ły. Wszyst​kie dzie​w ięć, bez py​t a​n ia. Do​brze by​ło la​t ać z pi​lo​t a​m i my​śliw​ców. – Wie​ż a Ali po​t wier​dza wszyst​ko – ach, łeb​ski kon​t ro​ler. Zer​k​n ą​łem na mój HUD, a ten po​ka​z ał mi osiem​n a​ście ki​lo​m e​t rów do Urzę​du Cel​n e​go. – Wie​ż a Ali, RO​MAN 75, for​m a​cja dzie​się​ciu, roz​pocz​n ie​m y po​dej​ście za trzy mi​n u​t y. Po​‐ trze​bu​je​m y wo​z u pro​w a​dzą​ce​go (fol​low me) i po​t wierdź, że ogło​szo​n o tym​cza​so​w y alarm. – RO​MAN... po​t wier​dzam wszyst​ko. Mi​n ą​łem Urząd Cel​n y, kie​ru​jąc się na wschód z pręd​ko​ścią pra​w ie pię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. „Trze​po​cząc” ha​m ul​ca​m i ae​ro​dy​n a​m icz​n y​m i, po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos o dzie​sięć stop​n i i po​w ie​dzia​łem: – Klucz RO​MAN 1, wcho​dzi. 2,3. „Wcho​dzi” ozna​cza​ło, że wy​la​t y​w a​łem z usta​lo​n e​go punk​t u, a sa​m o​lot z naj​m niej​szą ilo​ścią pa​li​w a w mo​jej pa​rze miał za​le​d​w ie dwa ty​sią​ce trzy​sta ki​lo​gra​m ów. Gdzieś za mną i na​de mną ko​lej​n a pa​ra po​w in​n a usta​w iać się na po​z y​cji, że​by „wejść” za dwie mi​n u​t y. – Wszyst​kie RO​MAN... spraw​dzić usta​w ie​n ie kur​su trzy-ze​ro-ze​ro... wy​so​kość dwa-dzie​‐ więć-dzie​w ięć-je​den. Trzy​sta stop​n i to kurs po​dej​ścia koń​co​w e​go do dro​gi star​t o​w ej, a dwie​ście dzie​w ięć​dzie​siąt dzie​w ięć i je​den to ostat​n ie usta​w ie​n ie wy​so​ko​ścio​m ie​rza. Wszyst​ko zro​bio​n e, oprócz la​t a​n ia, więc za​m kną​łem się i le​cia​łem. Opa​da​jąc znów w gę​sty pył, po​krę​ci​łem gło​w ą i zdu​si​łem ziew​‐

nię​cie. Po​m i​m o cie​pła bi​ją​ce​go w twarz, wciąż by​ło mi zim​n o i bo​la​ła mnie gło​w a. Póź​n iej, po​‐ wie​dzia​łem so​bie. Bę​dę mógł zie​w ać, jak wy​lą​du​ję. – Pa​ra RO​MAN 3 wcho​dzi. Spoj​rza​łem na czas i by​ły do​kład​n ie dwie mi​n u​t y po mo​im sy​gna​le. Nie zna​łem żad​n e​go z tych pi​lo​t ów, lecz wszy​scy mó​w i​li​śmy tym sa​m ym ję​z y​kiem i mie​li​śmy te sa​m e pod​sta​w o​w e umie​jęt​n o​ści. W prze​ciw​n ym ra​z ie to by​ło​by nie​m oż​li​w e. Za​n im ko​lej​n a pa​ra się zgło​si​ła, by​łem ja​kieś dwa​dzie​ścia ki​lo​m e​t rów od Ali i za​czy​n a​łem za​kręt przed po​dej​ściem koń​co​w ym. W od​le​gło​ści szes​n a​stu ki​lo​m e​t rów gwał​t ow​n ie zmniej​‐ szy​łem ciąg, wy​su​n ą​łem ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e i wy​pu​ści​łem pod​w o​z ie. My​śli​w iec zwol​n ił na​gle, więc scho​w a​łem ha​m ul​ce i zwięk​szy​łem ciąg, że​by utrzy​m ać trzy​sta trzy​dzie​ści ki​lo​m e​‐ trów na go​dzi​n ę. – RO​MAN 1, szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów, pod​w o​z ie wy​pusz​czo​n e dla dwój​ki. Wie​dzia​łem, że dzie​w ięć in​n ych par oczu zer​ka na wskaź​n i​ki, mie​rząc po​z y​cje i czas. Wie​ż a od​po​w ie​dzia​ła: – Po​t wier​dzam, RO​MAN, kon​t y​n u​uj. Wiatr ma dwa-osiem-ze​ro przy pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​‐ trach na go​dzi​n ę. – Nie po​w ie​dział nic o wi​docz​n o​ści, a ja nie za​py​t a​łem. Bo po co? Sku​pi​łem się na utrzy​m a​n iu kur​su po​dej​ścia do lą​do​w a​n ia w sa​m iut​kim środ​ku przy trzy​stu trzy​dzie​stu ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę. Gdy​bym to sko​pał, efekt akor​de​ono​w y roz​szedł​by się fa​lą wstecz i wszyst​kich udu​pił. W od​le​gło​ści ja​kichś trzy​n a​stu ki​lo​m e​t rów ma​ła po​z io​m a kre​ska na wskaź​n i​ku ILS (in​stru​m ent lan​ding sys​t em, sys​t em lą​do​w a​n ia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów) za​t rze​po​t a​ła i za​czę​ła po​w o​li opa​dać. To by​ła ścież​ka po​dej​ścia, ste​ro​w a​n e opa​da​n ie, któ​re mu​‐ sia​łem utrzy​m ać do dro​gi star​t o​w ej. Dru​ga kre​ska, ta pio​n o​w a, po​m a​ga​ła mi le​cieć w osi dro​gi star​t o​w ej. Po​rów​n a​łem HUD z więk​szym sta​ro​świec​kim przy​rzą​dem ana​lo​go​w ym na kon​so​li – na oby​dwu wid​n ia​ły te sa​m e wska​z a​n ia. Po​ru​sza​łem pal​ca​m i, by je roz​luź​n ić i po​krę​ci​łem się tro​chę w fo​t e​lu. W od​le​gło​ści pię​ciu ty​się​cy me​t rów nie wi​dzia​łem nic po​z a wi​ru​ją​cym py​łem. Po​w o​li zmniej​‐ sza​jąc ciąg, zwol​n i​łem do trzy​stu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i po​z wo​li​łem oczom prze​ska​ki​w ać mię​dzy wska​z a​n ia​m i ILS a wy​so​ko​ścio​m ie​rzem ra​da​ro​w ym. – Ali, RO​MAN 1 jest o pięć ty​się​cy me​t rów, pod​w o​z ie wy​pusz​czo​n e, ni​skie po​dej​ście. Wszyst​kie in​n e RO​MAN wy​ko​n a​ją cał​ko​w i​t e za​t rzy​m a​n ie po lą​do​w a​n iu. – Wie​ż a po​t wier​dza... po​t wierdź, że bę​dziesz za​w ra​cał – a mo​głem po​le​cieć gdzie in​dziej? – Po​t wier​dzam... RO​MAN 1 wy​lą​du​je ja​ko ostat​n i. W ten spo​sób, je​śli skrzy​dło​w y wy​ko​n a nie​uda​n e po​dej​ście do lą​do​w a​n ia al​bo bę​dzie miał pro​blem z po​dej​ściem przy​rzą​do​w ym, wciąż bę​dę w po​w ie​t rzu, że​by spro​w a​dzić go w dół w szy​ku za so​bą. Gdy by​łem w od​le​gło​ści po​n ad trzech ki​lo​m e​t rów i na wy​so​ko​ści dwu​stu me​‐ trów, na HUD-zie wciąż nic nie by​ło wi​dać. Nie​ca​łe dwa​dzie​ścia mi​n ut wcze​śniej mo​głem do​‐ strzec stąd ba​z ę, ale nie te​raz. Tro​chę za​schło mi w gar​dle. Nie mie​li​śmy tu za du​ż e​go wy​bo​ru. Tam! Wy​da​w a​ło mi się, że zo​ba​czy​łem ni​kły błysk przed no​sem sa​m o​lo​t u i po​chy​li​łem się w uprzę​ż y. Zno​w u! I jesz​cze raz. Zer​k​n ą​łem na wskaź​n ik ILS i za​uwa​ż y​łem, że kre​ska prze​su​‐ nę​ła się tro​chę na le​w o, lecz by​ła wy​star​cza​ją​co bli​sko. Zwal​cza​jąc chęć, że​by za​n ur​ko​w ać w stro​n ę pa​sa, le​cia​łem da​lej wzdłuż ścież​ki po​dej​ścia, aż świa​t ła po​de mną znik​n ę​ły i zo​ba​czy​‐ łem próg dro​gi star​t o​w ej.

Pcha​jąc prze​pust​n i​cę do przo​du, po​de​rwa​łem sa​m o​lot i scho​w a​łem ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​‐ ne. Wy​rów​n u​jąc na wy​so​ko​ści trzy​dzie​stu me​t rów nad be​t o​n em, po​z o​sta​w i​łem pod​w o​z ie wy​‐ pusz​czo​n e i włą​czy​łem mi​kro​f on. – RO​MAN 1 wi​dzi dro​gę star​t o​w ą w od​le​gło​ści pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra i z wy​so​ko​ści stu me​t rów. RO​MAN 1 wy​ko​n ał nie​uda​n e po​dej​ście do lą​do​w a​n ia. Wszyst​kie RO​MAN, cze​kać nad EOR. – 3 po​t wier​dza. – 5 po​t wier​dza. – 7 po​t wier​dza. – 9 po​t wier​dza. Gdy prze​m y​ka​łem nad pro​giem dro​gi star​t o​w ej, za​uwa​ż y​łem bia​ły wóz z bły​ska​ją​cy​m i żół​‐ ty​m i świa​t ła​m i. Prze​sta​w ia​jąc dźwi​gnię pod​w o​z ia, do​da​łem cią​gu i za​czą​łem się wzno​sić. Kie​dy zie​m ia znik​n ę​ła po​de mną, za​krę​ci​łem na pół​n oc​n y wschód w gę​stą czar​n ą ścia​n ę py​łu. Tur​bu​‐ len​cja wzmo​gła się do te​go stop​n ia, że trzę​sła mo​im sa​m o​lo​t em, a ja zer​k​n ą​łem na pa​li​w o. Po​‐ nad dwa ty​sią​ce ki​lo​gra​m ów. Wciąż spo​ro. Nu​m er trzy zgło​sił wła​śnie wy​pusz​cze​n ie pod​w o​z ia, więc nu​m er czte​ry był za nim na po​‐ dej​ściu koń​co​w ym. Usły​sza​łem te​raz, że nu​m er sie​dem za​m el​do​w ał „wej​ście”, więc nu​m er pięć i sześć by​ły gdzieś po​m ię​dzy. Za​krę​ca​jąc w le​w o, le​cia​łem te​raz pro​sto​pa​dle do dro​gi star​t o​w ej z kur​sem na po​łu​dnio​w y wschód. Na ty​siącu pię​ciu​set me​t rach pchną​łem znów prze​pust​n i​cę do ty​łu, że​by utrzy​m ać czte​ry​sta sześć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, i spoj​rza​łem na wskaź​n ik ra​da​ru. Przy mo​im le​w ym skrzy​dle mia​łem dwa sa​m o​lo​t y, kie​ru​ją​ce się na pół​n o​cy za​chód – to mu​sia​ły być nu​m e​ry pięć i sześć na koń​co​w ym po​dej​ściu. A za​t em pa​ra, któ​ra znaj​do​w a​ła się pro​sto​pa​dle do mnie o szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów przed no​sem mo​je​go sa​m o​lo​t u, to sie​dem i osiem kie​ru​ją​ce się do po​dej​ścia koń​co​w e​go. – RO​MAN 9... wcho​dzi. Za​krę​ca​jąc w pra​w o o ja​kieś trzy​dzie​ści stop​n i, nada​łem im​puls ra​da​ru, że​by wy​chwy​cić dwa ostat​n ie my​śliw​ce, ale nie mo​głem ich zna​leźć. Za du​ż a róż​n i​ca wy​so​ko​ści al​bo zły kąt, al​bo cho​chli​ki. Nie​w aż​n e. Po pro​stu wznio​słem się, zo​sta​jąc na ty​siącu pię​ciu​set me​t rach, i przez ja​‐ kąś mi​n u​t ę le​cia​łem da​lej w stro​n ę Urzę​du Cel​n e​go. To po​w in​n o za​pew​n ić wy​star​cza​ją​cy od​‐ stęp mię​dzy mną a nu​m e​rem dzie​sięć i, a jak​ż e, tak wła​śnie się sta​ło. Był po​n ad dwa​dzie​ścia pięć ki​lo​m e​t rów przede mną, gdy za​w ró​ci​łem na wschód. Usły​sza​łem jak wie​ż a da​je po​z wo​le​n ie in​n ym na lą​do​w a​n ie, jed​n e​m u za dru​gim i nikt nie zgło​sił nie​uda​n e​go po​dej​ścia. Uda się – po​m y​śla​łem, gdy opusz​cza​łem nos sa​m o​lo​t u i zni​ż y​łem się znów na dzie​w ięć​set me​t rów. Opusz​cza​jąc ma​skę tle​n o​w ą, po​t ar​łem szcze​ci​n ę na po​licz​‐ kach i bo​lą​cy grzbiet no​sa. Ka​bi​n a by​ła przy​jem​n ie cie​pła i w koń​cu prze​sta​łem się trząść, więc lek​ko przy​krę​ci​łem ogrze​w a​n ie. Ki​w a​jąc gło​w ą w tę i we w tę, prze​m o​głem ko​lej​n e ziew​n ię​cie. Bo​ż e, ja​ki by​łem zmę​czo​n y. Ile​kroć mru​ga​łem ocza​m i, mia​łem wra​ż e​n ie, jak​bym po​cie​rał o sie​bie dwa ka​w ał​ki pa​pie​ru ścier​n e​go. Z od​le​gło​ści osiem​n a​stu ki​lo​m e​t rów za​czą​łem spo​koj​n y za​kręt przed po​dej​ściem koń​co​‐ wym, a nu​m er trzy do​stał ze​z wo​le​n ie na lą​do​w a​n ie. Opu​ści​łem dźwi​gnię pod​w o​z ia i po​n ow​n ie wy​świe​t li​łem wska​z a​n ia ILS. Jed​n ak gdy pa​t rzy​łem na dwie zie​lo​n e lamp​ki pod​w o​z ia za​m iast trzech, kon​t ro​ler z wie​ż y po​w ie​dział: – RO​MAN 1... obec​n a wi​docz​n ość to te​raz czte​ry​sta me​t rów. Określ za​m ia​ry.

Mru​gną​łem, wciąż wpa​t ru​jąc się w lamp​ki pod​w o​z ia sy​gna​li​z u​ją​ce nie​bez​pie​czeń​stwo. Za​‐ mia​ry? Hm, po​m yśl​m y, mo​ż e ta​kie, że​by ka​t a​pul​t o​w ać się nad Bah​raj​n em, za​m el​do​w ać się w pię​cio​gwiazd​ko​w ym ho​t e​lu i prze​pić ca​łą noc w ka​sy​n ie? – No, bez jaj, kur​w a... – mruk​n ą​łem zno​w u. To przy​po​m i​n a​ło sce​n a​riusz sy​t u​a cji awa​ryj​n ej w sy​m u​la​t o​rze, któ​ry dia​bli wzię​li. – Po​t wierdź, że wszyst​kie in​n e RO​MAN są na lot​n i​sku. – Po​t wier​dzam. Określ za​m ia​ry. Zno​w u to sło​w o. Na​praw​dę go nie​n a​w i​dzi​łem. – RO​MAN jest o dzie​sięć ki​lo​m e​t rów, pod​w o​z ie wy​pusz​czo​n e, za​m iar kom​plet​n e​go za​t rzy​‐ ma​n ia, trzy-ze​ro le​w a. Wy​pu​ści​łem ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e i po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos, że​by prze​chwy​cić ścież​‐ kę po​dej​ścia. Zwy​kle w ra​z ie pro​ble​m ów z pod​w o​z iem, po pro​stu krą​ż y​ło się w wol​n ej prze​‐ strze​n i po​w ietrz​n ej, spraw​dza​jąc punkt po punk​cie li​stę kon​t ro​l​n ą czyn​n o​ści. Lecz przy po​gar​‐ sza​ją​cej się wi​docz​n o​ści wy​n o​szą​cej czte​ry​sta me​t rów, i bez al​t er​n a​t y​w y lą​do​w a​n ia, nie by​ło na to miej​sca. Wci​sną​łem ma​łą okrą​głą zie​lo​n ą lamp​kę pod​w o​z ia, że​by spraw​dzić ob​w ód elek​‐ trycz​n y. Mo​ż e ża​rów​ka po pro​stu się prze​pa​li​ła. Na​dzie​ja mat​ką głu​pich. Osiem ki​lo​m e​t rów. Nie​ca​łe sie​dem​set me​t rów i trzy​sta ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Cza​sem pró​ba scho​w a​n ia i po​n ow​n e​go wy​pusz​cze​n ia pod​w o​z ia roz​w ią​z u​je po​m niej​sze pro​ble​m y, więc prze​sta​w i​łem dźwi​gnię do gó​ry i za​pa​li​ła się czer​w o​n a lamp​ka „po​ło​ż e​n ia przej​ścio​w e​go”. Dwie zie​lo​n e zga​sły. Wal​cząc ze wzno​sze​n iem sa​m o​lo​t u i wia​t rem bocz​n ym o pręd​ko​ści pięć​dzie​się​‐ ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, le​cąc we​dług wska​z ań ILS, zno​w u zwięk​szy​łem ciąg i opu​ści​łem dźwi​gnię. My​śli​w iec od​chy​lił się nie​co, gdy pod​w o​z ie zo​sta​ło wy​pusz​czo​n e, i tym ra​z em jed​n ak usły​sza​łem trzy stuk​n ię​cia. Lecz i tak za​pa​li​ły się tyl​ko dwie lamp​ki pod​w o​z ia. Pie​przyć to. – RO​MAN... Wie​ż a Ali zgła​sza po​dmu​chy do sie​dem​dzie​się​ciu pię​ciu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Cu​dow​n ie. Tak czy owak, trze​ba trzy​m ać fa​son, co​kol​w iek się wy​da​rzy. – RO​MAN 1 po​t wier​dza – od​po​w ie​dzia​łem spo​koj​n ie. – Na pro​stej do lą​do​w a​n ia, pod​w o​z ie wy​pusz​czo​n e, cał​ko​w i​t e za​t rzy​m a​n ie po lą​do​w a​n iu – tak my​ślę. – Ze​z wa​lam na lą​do​w a​n ie. Le​cia​łem, kra​bu​jąc nie​m al pod ką​t em trzy​dzie​stu stop​n i do wia​t ru, a sa​m o​lot pod​ska​ki​w ał w tur​bu​lent​n ym po​w ie​t rzu jak po​pcorn pod​czas pra​ż e​n ia. Przede mną znów nie by​ło ni​cze​go po​z a wie​ją​cym pia​skiem i mro​kiem. W od​le​gło​ści pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra znaj​do​w a​łem się w osi po​‐ dej​ścia na wy​so​ko​ści dzie​w ięć​dzie​się​ciu me​t rów. Dla nor​m al​n e​go po​dej​ścia ILS mi​n i​m al​n a wy​‐ so​kość bez​w zględ​n a wy​n o​si sześć​dzie​siąt me​t rów, więc zni​ż a​łem się da​lej i wy​rów​n a​łem na trzy​dzie​stu me​t rach. Igno​ru​jąc pro​blem z pod​w o​z iem, pie​ką​ce oczy i spo​co​n e rę​ce, sku​pi​łem wszyst​kie dro​bi​n y świa​do​m o​ści na zie​m i przede mną. Ry​z y​ku​jąc szyb​kie spoj​rze​n ia na le​w o i pra​w o, nie wi​dzia​łem nic po​z a kłę​bią​cy​m i się sza​ry​m i chmu​ra​m i py​łu. Wskaź​n ik od​le​gło​ści na HUD-zie po​ka​z ał jed​n ą dzie​sią​t ą, mu​sia​łem być więc tuż nad pro​‐ giem. – Kur​w a – pchną​łem prze​pust​n i​cę do przo​du, że​by odejść na dru​gi krąg. Nie li​czy​łem już za bar​dzo na wy​ko​n a​n ie ko​lej​n e​go po​dej​ścia we​dług wska​z ań przy​rzą​dów i zna​le​z ie​n ie dro​gi

star​t o​w ej, a je​śli nie wi​dzia​łem, nie mo​głem wy​lą​do​w ać. Świa​t ło! Zni​ka​ją​ce wła​śnie pod koń​ców​ką mo​je​go le​w e​go skrzy​dła. Tam! Na​m a​lo​w a​n e na bia​ło ozna​ko​w a​n ie dro​gi star​t o​w ej i ogrom​n e „30L”. Wiatr zniósł mnie tro​chę na pra​w o, lecz wi​dzia​łem to. Zmniej​sza​jąc ciąg, wy​pu​ści​łem ha​m ul​ce i po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos. Opa​da​jąc przez pył, wciąż wle​pia​łem oczy w bla​dą wstę​gę be​t o​n u. Gdy się pod​‐ nio​sła, ścią​gną​łem drą​ż ek na sie​bie i prze​chy​li​łem w le​w o, na ile się da​ło, że​by od​cią​ż yć „nie​‐ bez​piecz​n e” le​w e pod​w o​z ie. Gdy zo​sta​ły ja​kieś trzy me​t ry, mia​łem wra​ż e​n ie, że dro​ga star​t o​‐ wa zwy​czaj​n ie się​gnę​ła po mnie i zła​pa​ła, jak​by chcia​ła po​w ie​dzieć: „Dość... wy​lą​duj już, do cho​‐ le​ry”. My​śli​w iec przy​z ie​m ił, a ja się skrzy​w i​łem. Na szczę​ście nic się nie roz​pa​dło, a ja nie ska​po​t o​w a​łem na dro​dze star​t o​w ej w chmu​rze iskier i pło​m ie​n i. Z prze​pust​n i​cą na BIE​GU JA​ŁO​WYM na​t ych​m iast po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos, kciu​kiem wy​pu​ści​łem cał​ko​w i​cie ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e i sku​pi​łem się na tym, że​by utrzy​‐ mać się na środ​ku be​t o​n u. Na szczę​ście ta dro​ga star​t o​w a mia​ła pra​w ie trzy ki​lo​m e​t ry dłu​go​ści. Gdy zwol​n i​łem do pręd​ko​ści ko​ło​w a​n ia, uświa​do​m i​łem so​bie, że mi się uda​ło. – RO​MAN 1... ko​łuj do koń​ca. Za​kręć w le​w o, że​by do​łą​czyć do swo​jej eska​dry. Wóz pro​w a​‐ dzą​cy za​bie​rze cię na pły​t ę po​sto​jo​w ą. Prze​łkną​łem i wzią​łem głę​bo​ki od​dech. Wte​dy je zo​ba​czy​łem. Rząd bły​ska​ją​cych świa​t eł stro​bo​sko​po​w ych i te czer​w o​n e, i zie​lo​n e na koń​ców​kach skrzy​deł in​n ych F-16. By​ły pięk​n e. – RO​MAN 1 po​t wier​dza. Dzię​ki za po​m oc. – Wie​ż a Ali... nie ma za co. I wi​t aj na do​le. Spły​n ę​ło na mnie po​czu​cie ulgi. Po​w o​li zbli​ż a​jąc się do za​krę​t u, scho​w a​łem ha​m ul​ce, spraw​‐ dzi​łem, czy świa​t ła są włą​czo​n e i pod​n io​słem dźwi​gnię uru​cho​m ie​n ia fo​t e​la wy​rzu​ca​n e​go w po​‐ zy​cję ZA​BEZ​PIE​CZO​N Y. Ostroż​n ie za​krę​ca​jąc, bły​sną​łem świa​t ła​m i lą​do​w a​n ia w stro​n ę wo​z u pro​w a​dzą​ce​go, a on ru​szył. Wi​docz​n ość by​ła te​raz bez​n a​dziej​n a, a my do​słow​n ie wle​kli​śmy się przez dro​gę ko​ło​w a​n ia po​śród chru​stu i śmie​ci nie​sio​n ych z wia​t rem. Wy​obraź​cie so​bie jaz​dę przez ciem​n ą myj​n ię, gdy opry​sku​je was lep​ka brą​z o​w a pia​n a, a syf ude​rza w przed​n ią szy​bę. Tak to mniej wię​cej wy​glą​da​ło. Ko​ło​w a​li​śmy przez la​bi​rynt zruj​n o​w a​n ych han​ga​rów, a po kil​ku na​stęp​n ych zwro​t ach i za​‐ krę​t ach do​t ar​li​śmy w koń​cu do wą​skie​go pa​sa be​t o​n u, nie​co na wschód od dru​giej dro​gi star​t o​‐ wej. Ostroż​n ie ma​n ew​ru​jąc przez pył, zo​ba​czy​łem pół tu​z i​n a ma​łych świe​cą​cych pa​łe​czek i zdo​‐ by​łem się na uśmiech. To by​li sze​f o​w ie ob​słu​gi na​z iem​n ej cze​ka​ją​cy, że​by „zła​pać” sa​m o​lot i wszyst​ko wy​łą​czyć. Ktoś tu miał łeb na kar​ku. Po​dą​ż a​jąc za pierw​szą pa​rą pa​łe​czek, za​t rzy​m a​‐ łem się na sy​gnał sze​f a ob​słu​gi na​z iem​n ej, za​cią​gną​łem ha​m u​lec po​sto​jo​w y i spoj​rza​łem za sie​‐ bie na resz​t ę mo​ich zgub. Gdy ostat​n i za​t rzy​m ał się, włą​czy​łem mi​kro​f on. – Wszyst​kie RO​MAN... spraw​dzić, czy ma​cie za​bez​pie​czo​n e prze​łącz​n i​ki, wy​cią​gnąć ka​se​t y i za​bez​pie​czyć wszyst​kie taj​n e da​n e – zer​ka​jąc na rząd brud​n o​sza​rych my​śliw​ców, do​da​łem: – Wszy​scy je​ste​śmy zmę​cze​n i, więc nie schrzań​m y cze​goś pro​ste​go. Na​sze ta​śmy i ma​t e​ria​ły do​t y​czą​ce pla​n o​w a​n ia mi​sji by​ły taj​n e, więc spraw​dza​li​śmy się na​‐ wza​jem po każ​dym lo​cie, że​by ni​cze​go nie skno​cić. W sy​t u​a cji ta​kiej jak ta – w nie​z na​n ej ba​z ie, na ko​n iec bar​dzo dłu​gie​go dnia – trze​ba by​ło za​cho​w ać szcze​gól​n ą czuj​n ość.

Ro​z ej​rzaw​szy się jesz​cze raz wo​kół sie​bie, po​w o​li pchną​łem prze​pust​n i​cę w po​ło​ż e​n ie OD​‐ CIĘ​CIE i po​czu​łem, jak sil​n ik wdzięcz​n ie zmniej​sza ob​ro​t y. Od​pi​n a​jąc uprząż, po​słu​cha​łem wła​snej ra​dy i we​pchną​łem wszyst​ko, co taj​n e, do tor​by na hełm. Wy​łą​czy​łem na​stęp​n ie aku​‐ mu​la​t or po​kła​do​w y i wszyst​ko spo​w i​ły ciem​n o​ści. Gdy pstryk​n ą​łem prze​łącz​n ik, że​by otwo​rzyć owiew​kę, aż się wzdry​gną​łem – fa​la zim​n e​go po​w ie​t rza ude​rzy​ła mnie w twarz. Szef ob​słu​gi przy​m o​co​w ał dra​bin​kę, a ja ostroż​n ie od​kle​iłem ty​łek od fo​t e​la po raz pierw​szy od po​n ad dzie​‐ się​ciu go​dzin. Krzy​w iąc się z lek​ka, roz​pro​sto​w a​łem no​gi, wy​sko​czy​łem i chwi​lę sie​dzia​łem na szczy​cie dra​bin​ki, na​bie​ra​jąc chłod​n e​go po​w ie​t rza i pa​t rząc na ma​ły tłum po​n i​ż ej. Zna​łem pi​lo​t ów, któ​rym po​w i​n ę​ła się no​ga, gdy scho​dzi​li po dłu​gim lo​cie, i zwa​la​li się jak dłu​dzy na be​t on. Nie chcia​łem tra​cić punk​t ów za styl, więc zsze​dłem bar​dzo po​w o​li. Ku mo​je​m u zdzi​w ie​n iu jed​n ym z cze​ka​ją​cych na mnie go​ści był puł​kow​n ik w kom​bi​n e​z o​n ie lot​n i​czym. – Wi​t aj​cie w Ali! – uśmiech​n ął się sze​ro​ko i za​w o​łał do mnie, prze​krzy​ku​jąc wiatr. – Ka​w ał do​brej ro​bo​t y, że się tu dzi​siaj do​sta​li​ście. Po​w o​li wy​cią​gną​łem bo​lą​cą szy​ję i pró​bo​w a​łem od​po​w ie​dzieć mu ta​kim sa​m ym uśmie​chem. – Dzię​ku​ję, sir... Nie mie​li​śmy in​n e​go wyj​ścia. – Co? Nie by​li​śmy pierw​si na wa​szej li​ście? – za​śmiał się. – Tyl​ko wy na niej by​li​ście. Pył, swo​ją dro​gą, był po​t wor​n y – jak​by ktoś sy​pał kar​t o​n y żół​t e​go cia​sta w prosz​ku na wiel​‐ kie wen​t y​la​t o​ry usta​w io​n e na wprost na​szych twa​rzy. Puł​kow​n ik klep​n ął mnie w ra​m ię i wska​z ał w stro​n ę mro​ku. – Wiem. Tam ma​m y ko​lej​n e czte​ry F-16 – zmie​rzył mnie wzro​kiem i do​dał: – Gdy bę​dzie​cie go​t o​w i, za​bio​rę was do żar​cia. To nie​z u​peł​n ie lnia​n e ob​ru​sy i krysz​t a​ły Wa​t er​f or​da, ale jest cie​‐ płe! – To wy​star​czy, sir... Szyb​ko się uwi​n ie​m y. Miej​sco​w i go​ście z ob​słu​gi na​z iem​n ej już usta​w i​li pod​staw​ki pod ko​ła​m i i za​ję​li się po​bie​ra​‐ niem pró​bek ole​ju i in​n y​m i spra​w a​m i ty​po​w y​m i po za​koń​cze​n iu lo​t u. Do​w ie​dzia​łem się póź​‐ niej, że wszy​scy by​li me​cha​n i​ka​m i z ba​z y lot​n i​czej Al-Dża​ber na po​łu​dniu. Naj​w y​raź​n iej tam​‐ tej​sze Vi​pe​ry ko​rzy​sta​ły z Ali ja​ko wy​su​n ię​t ej ba​z y tan​ko​w a​n ia i lot​n i​ska za​pa​so​w e​go, więc trzy​m a​ły tu nie​któ​rych ze swo​ich sze​f ów ob​słu​gi. Źle dla tych bie​da​ków, ale do​brze dla nas. Tasz​cząc tor​by na hełm, uprzę​ż e i broń, na​sza dzie​siąt​ka sztyw​n o wpa​ko​w a​ła się na kil​ka pi​ka​pów i po​je​cha​ła pro​sto na obiad. Puł​kow​n ik oso​bi​ście pro​w a​dził je​den z wo​z ów i do​w iózł nas do „żar​ło​daj​n i”. Sta​łem tam w drzwiach i mru​ga​łem, pa​t rząc pod świa​t ło. Po​czu​łem ryż, kur​cza​ka i przy​pa​lo​‐ ny chleb – ale pach​n ia​ło bo​sko. Pulch​n y sier​ż ant od​po​w ie​dzial​n y za kuch​n ię po​spie​szył do nas, uśmiech​n ął się sze​ro​ko do puł​kow​n i​ka i grzecz​n ie ski​n ął nam gło​w ą. – Wszyst​ko go​t o​w e, sir. Go​rą​ce po​sił​ki, zim​n e po​sił​ki i bar szyb​kiej ob​słu​gi. – Czę​stuj​cie się – puł​kow​n ik mach​n ął ra​m ie​n iem. – Dla mnie tyl​ko ka​w a. Je​śli chce​cie tu zrzu​cić swo​je kla​m o​t y, po​pil​n u​ję ich, a wy so​bie zjedz​cie. Po​t em do​w ie​dzia​łem się, że gdy usły​szał, że nad​la​t u​je​m y, roz​ka​z ał zo​sta​w ić „żar​ło​daj​n ię” otwar​t ą – spe​cjal​n ie dla nas. Wyj​ście nam na spo​t ka​n ie i wo​ż e​n ie nas też by​ło czymś wy​jąt​ko​‐ wym, więk​szość do​w ód​ców grup ope​ra​cyj​n ych ta​kich rze​czy nie ro​bi​ła. Nie​z ły był z nie​go gość. Wstyd przy​z nać, nie pa​m ię​t am, jak się na​z y​w ał, lecz ni​g​dy nie za​po​m nia​łem przy​kła​du do​w o​‐

dze​n ia, ja​ki nam dał. Póź​n iej w no​cy, za​w i​n ię​t y w ka​ri​m a​t ę w ro​gu na​m io​t u, zmu​si​łem się do snu po​m i​m o drga​‐ wek z zim​n a, ja​kie​go ni​g​dy wcze​śniej nie czu​łem. Za​ło​ż y​łem na sie​bie wszyst​ko, co mia​łem, łącz​n ie z ubio​rem prze​ciw​prze​cią​ż e​n io​w ym, heł​m em i uprzę​ż ą, że​by spró​bo​w ać się ogrzać. Ran​kiem puł​kow​n ik zja​w ił się zno​w u z dwo​m a du​ż y​m i wor​ka​m i fo​lio​w y​m i. Za wła​sne pie​n ią​‐ dze ku​pił nam ma​szyn​ki do go​le​n ia, my​dło i ręcz​n i​ki. Bu​rza pia​sko​w a już pra​w ie się „wy​dmu​‐ cha​ła”, lecz wciąż sza​la​ły bu​rze z pio​ru​n a​m i, a po​w ie​t rze by​ło gę​ste od wi​szą​cych osa​dów py​łu. W każ​dym ra​z ie woj​n a wciąż się to​czy​ła. Ma​ri​n es wal​czy​li wzdłuż Ka​n a​łu Sad​da​m a, pró​bu​‐ jąc prze​bić się przez Na​si​rij​ję i na dru​gi brzeg Eu​f ra​t u. Gdy​by to zro​bi​li, mo​gli​by po​su​n ąć się au​‐ to​stra​dą nu​m er osiem do Al-Ku​t u i wziąć Bag​dad w klesz​cze od wscho​du. 3. Dy​w i​z ja Pie​cho​t y, któ​ra omi​n ę​ła Na​si​rij​ję, zo​sta​ła za​t rzy​m a​n a pod Sa​m a​w ą, ja​kieś sto ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie od Bag​da​du. Po uciecz​ce z Bag​da​du Sad​dam Hu​sajn ogło​sił 25 mar​ca „dniem po​świę​ce​n ia”, a Ira​kij​‐ czy​cy wzię​li to so​bie do ser​ca. Wal​ki by​ły za​cię​t e, a licz​ba ofiar ro​sła. Bar​dziej zło​w iesz​cze by​ło jed​n ak od​kry​cie przez wy​w iad ko​a li​cji, że z cen​t rum Bag​da​du wy​jeż​dża​ły du​ż e kon​w o​je wo​z ów amu​n i​cyj​n ych wraz z po​jaz​da​m i do usu​w a​n ia ska​ż eń che​m icz​n ych. Plan Ira​kij​czy​ków za​kła​dał wy​ko​rzy​sta​n ie złej po​go​dy do przy​pusz​cze​n ia zma​so​w a​n e​go kontr​a ta​ku. My​śle​li, że je​śli uda im się spo​w ol​n ić nasz po​chód, to spo​łe​czeń​stwo irac​kie chwy​ci za broń, że​by ode​przeć na​jeźdź​‐ ców. Do​brze kom​bi​n o​w a​li. Nie​ste​t y nie wzię​li pod uwa​gę za​w zię​t o​ści ame​ry​kań​skich jed​n o​stek lą​do​w ych ani za​ja​dłych ata​ków na​szych my​śliw​ców – po​m i​m o po​go​dy. Na​stęp​n e​go dnia czter​n a​ście my​śliw​ców F-16 na zie​m i Ali al-Sa​lem do​sta​ło fra​gi z roz​ka​z em za​a ta​ko​w a​n ia róż​n ych ce​lów w trój​ką​cie Na​si​rij​ja– An–Nad​ż af–Al–Kut za po​m o​cą wszel​kie​go uzbro​je​n ia, ja​kie nam po​z o​sta​ło. Po​go​da wciąż by​ła okrop​n a. Je​den z mo​ich do​brych przy​ja​ciół wpadł w bu​rzę z pio​ru​n a​m i tuż na po​łu​dnie od Bag​da​du. Zstę​pu​ją​ce prą​dy po​w ie​t rza by​ły tak sil​n e, że je​go F-16 spa​dał z dzie​w ię​ciu ty​się​cy me​t rów, za​n im uda​ło mu się od​z y​skać pa​n o​w a​n ie nad sa​m o​lo​t em i wy​pro​‐ wa​dzić z nur​ko​w a​n ia na wy​so​ko​ści dwu​stu pięć​dzie​się​ciu me​t rów. Gdy po​po​łu​dniu 25 mar​ca wró​ci​li​śmy w koń​cu do Prin​ce Sul​t an, cze​ka​ła na mnie ko​lej​n a nie​m i​ła nie​spo​dzian​ka. Trud​n o uwie​rzyć, ale mnie uzie​m i​li. Wszyst​kie jed​n ost​ki my​śliw​skie w Pe​e Sab, łącz​n ie z 77. Eska​drą My​śliw​ską, wcho​dzi​ły w skład 363. Eks​pe​dy​cyj​n ej Gru​py Ope​ra​cyj​n ej w 363. Eks​pe​dy​cyj​n ym Skrzy​dle Lot​n i​czym. Mo​‐ im zda​n iem, któ​re po​dzie​la​ło wie​lu in​n ych, star​si ran​gą do​w ód​cy nie na​le​ż e​li do naj​lep​szych z naj​lep​szych. Je​den z nich cza​t o​w ał przed „żar​ło​daj​n ia​m i”, pil​n u​jąc, że​by lu​dzie nie rzu​ca​li skó​rek od po​m a​rań​czy na „je​go pu​sty​n ię”, in​n y krę​cił się po par​kin​gach, dba​jąc, że​by ko​le​sie uży​w a​li re​f lek​t o​rów, gdy co​f a​li au​t a. Gru​pą ope​ra​cyj​n ą (ope​ra​t ions gro​up, OG) do​w o​dził nie​‐ przy​jem​n y pe​dan​t ycz​n y puł​kow​n ik, któ​ry był re​lik​t em cza​su po​ko​ju, świa​t a bez stref za​ka​z u lo​t ów. Na za​stęp​ców wziął dwie na​w i​ga​t or​ki tan​kow​ców – da​le​ko te​m u do ide​a l​n ej struk​t u​ry do​w o​dze​n ia dla skrzy​dła w cza​sie woj​n y. We​dług ich za​rzą​dzeń, na​sze naj​w aż​n iej​sze prio​ry​t e​t y na czas woj​n y obej​m o​w a​ły od​po​‐ wied​n ią uty​li​z a​cję wo​recz​ków na mocz (był do te​go slajd w Po​w er​Po​in​cie) i wła​ści​w e no​sze​n ie pu​styn​n e​go ka​pe​lu​sza woj​sko​w e​go – to też by​ło na slaj​dzie. Dzień po mo​jej mi​sji w Na​si​rij​ji (ra​t u​n ek dla ma​ri​n es) do​w ód​ca OG prze​czy​t ał ra​port z mi​sji i to mu​siał być dla nie​go cios w prze​ro​śnię​t e ge​n i​t a​lia. Obu​rzy​ło go nie​po​m ier​n ie, że je​den

z „kow​bo​jów”, pi​lo​t ów Vi​pe​rów – czy​li mo​ja skrom​n a oso​ba – śmiał zejść po​n i​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów pod​czas wy​ko​n y​w a​n ia mi​sji bo​jo​w ej. Po​n ie​w aż je​go wie​dza na te​m at bez​po​śred​n ie​go wspar​cia lot​n i​cze​go ogra​n i​cza​ła się do wy​kła​du, któ​ry usły​szał raz w Col​le​ge’u Lot​n ic​t wa Woj​‐ sko​w e​go (Air War Col​le​ge), spe​cjal​n ie mnie to nie za​sko​czy​ło.

Zdjęcie zrobiono mi w Kuwejcie tuż przed rozpoczęciem misji w Nasirijji, podczas której próbowałem uratować otoczonych marines

I tak po ura​t o​w a​n iu tych ma​ri​n es, ścią​gnię​ciu ośmiu zbłą​ka​n ych my​śliw​ców i spro​w a​dze​n iu ich bez​piecz​n ie na zie​m ię w tej kosz​m ar​n ej bu​rzy pia​sko​w ej ten gość pró​bu​je mnie uzie​m ić. Od​ję​ło mi mo​w ę. Ca​ła resz​t a by​ła w szo​ku, a mój do​w ód​ca eska​dry do​stał wręcz apo​plek​sji. Ni​g​‐ dy nie wi​dzia​łem go tak wście​kłe​go, na​w et gdy pew​n ej no​cy w Ve​gas da​li​śmy mu wa​s a​b i, mó​‐ wiąc, że to gu​a ca​mo​le. Wy​bacz, „Storm’n”. Ja​kimś spo​so​bem, wła​ści​w ie ni​g​dy nie po​ją​łem jak, puł​kow​n ik Bill Rew, pseu​do​n im „Kan​ga”, do​w ie​dział się o tym te​go sa​m e​go wie​czo​ra. Tak się aku​rat skła​da​ło, że puł​kow​n ik Rew był do​‐

wód​cą 20. Skrzy​dła My​śliw​skie​go, na​szej jed​n ost​ki ma​cie​rzy​stej z Ka​ro​li​n y Po​łu​dnio​w ej i słu​ż ył wte​dy ja​ko do​w ód​ca Cen​t rum Po​łą​czo​n ych Ope​ra​cji Lot​n i​czych (com​bi​n ed air ope​ra​t ions cen​‐ ter). Był (i jest) pierw​szo​rzęd​n ym pi​lo​t em my​śliw​skim i Po​sia​da​czem Ła​t y. W za​sa​dzie do​w o​dził lot​n i​czy​m i ope​ra​cja​m i bo​jo​w y​m i ca​łe​go Do​w ódz​t wa Kom​po​n en​t u Lot​n i​cze​go Sił Ko​a li​cyj​n ych (co​a li​t ion for​ces air com​po​n ent com​m and, CFACC). Do​w ód​cą ca​łe​go kom​po​n en​t u był ge​n e​rał o po​stu​rze by​ka, T. Mi​cha​e l Mo​se​ley – rów​n ież pi​‐ lot my​śliw​ca i Po​sia​dacz Ła​t y. Te​go aku​rat dnia był mak​sy​m al​n ie wku​rzo​n y, bo je​go od​po​w ied​‐ nik w pie​cho​cie mor​skiej pu​blicz​n ie kry​t y​ko​w ał USAF. Ge​n e​rał ma​ri​n es był zda​n ia, że pi​lo​ci Mo​‐ se​leya nie​od​po​w ied​n io pro​w a​dzą bli​skie wspar​cie lot​n i​cze dla je​go od​dzia​łów lą​do​w ych, bo lot​‐ nic​t wo nie chce, że​by scho​dzi​li w po​bli​ż e PZR-ów i pe​lo​t ek. Mo​se​ley po pro​stu go​t o​w ał się ze wście​kło​ści, gdy po​ja​w ił się „Kan​ga” Rew z opo​w ie​ścią. Opo​w ie​ścią o przy​n aj​m niej jed​n ym pi​lo​cie Wojsk Lot​n i​czych, któ​ry w bez​n a​dziej​n ych wa​run​kach i przy wiel​kim ry​z y​ku zro​bił, co by​ło trze​ba, że​by ura​t o​w ać ma​ri​n es. Mo​se​ley był naj​w y​raź​n iej wnie​bo​w zię​t y i chciał spo​t kać te​go go​ścia. Cóż, po​w ie​dział „Kan​ga”, pi​lot ma te​raz mnó​stwo cza​su, sko​ro 363. Eks​pe​dy​cyj​n e Skrzy​dło My​śliw​skie uzie​m i​ło go za ura​t o​w a​n ie tych ma​ri​n es. – Że jak? – tak na​praw​dę, usły​sza​łem to w tej wer​sji: „Co tam się wy​pra​w ia, do kur​w y nę​‐ dzy? Spro​w adź mi tu tych ma​t o​łów, raz, dwa!”. Czy coś w tym ro​dza​ju. Ko​n iec koń​ców mo​je uzie​m ie​n ie trwa​ło ja​kieś dzie​sięć go​dzin, w su​m ie spo​ko, bo i tak spa​‐ łem. Za​n im wy​sze​dłem na ze​w nątrz, że​by po​le​cieć w ko​lej​n ej mi​sji bo​jo​w ej, w Pe​e Sab mod​n e sta​ło się okre​śle​n ie „zro​bić OG” za​m iast „zro​bić ku​pę”. Wszy​scy tak mó​w i​li. Pi​lo​ci my​śliw​ców ni​‐ ko​m u nie po​pusz​czą, gdy wo​kół la​t a​ją po​ci​ski. Nie zo​ba​czy​łem już do​w ód​cy OG. Zo​stał w Pe​e Sab, ale za​m knął się w swo​im ga​bi​n e​cie z kom​pu​t e​rem i eks​pre​sem do ka​w y. To mu​si być tro​chę upo​ka​rza​ją​ce, do​stać pierw​szo​rzęd​n y opier​dol od czte​ro​gwiazd​ko​w e​go ge​n e​ra​ła. Otrzy​m ał też na​stę​pu​ją​cy ofi​cjal​n y ma​il in​f or​m u​ją​‐ cy go w dość pro​stych sło​w ach (że​by zro​z u​m iał), jak waż​n ą mi​sję wy​ko​n ał RO​MAN 75. Od: MCGEE, MI​CHA​E L B. PPŁK Wy​sła​n o: 25.03.2003 00:32 Te​m at: Ro​m an 75 Sir, Chciał​bym prze​ka​z ać Pa​n u pew​n ą in​f or​m a​cję do​t y​czą​cą klu​cza Ro​m an 75, któ​ry dnia 24 mar​ca wy​ko​n ał dla MEF24) do​praw​dy nie​sa​m o​w i​t ą ro​bo​t ę. Je​go dzia​ła​n ie za​t rzy​m a​ło po​sił​ki nie​przy​ja​cie​la, któ​re by​ły bli​skie okrą​ż e​n ia ma​ri​n es od​cię​t ych od głów​n ej jed​n ost​ki.

24) Ma​r i​ne Expe​di​t io​na​r y For​ce (Kor​pus Eks​pe​dy​cyj​ny Pie​cho​t y Mor​skiej) (przyp. BG).

24 mar​ca 2003 oko​ło go​dzi​n y 13:45 UTC War​hawk (V Kor​pus ASOC) otrzy​m ał proś​bę o pil​n e CSA od Chie​f ta​in (MEF). Jed​n ost​ka od​dzie​li​ła się od 3. Ba​t a​lio​n u 2. Puł​ku Ma​ri​n es na pół​n oc od Na​si​rij​ji, a po​sił​ki irac​kie zbli​ż a​ły się do jej po​z y​cji od pół​n o​cy wzdłuż au​t o​stra​dy nu​m er sie​dem, w po​bli​ż u 38R​PV17525557. Klucz F-15E zo​stał wy​sła​n y do zwią​z a​n ia wal​ką za​gro​ż e​n ia ze stro​n y

nie​przy​ja​cie​la. F-15E nie zdo​ła​ły zna​leźć i za​a ta​ko​w ać ce​lu z po​w o​du bar​dzo złej po​go​dy w ob​‐ sza​rze ce​lu. MEF wy​sła​ły na​stęp​n ie klucz A-10, któ​ry rów​n ież nie zdo​łał zna​leźć ani za​a ta​ko​‐ wać ce​lu z po​w o​du po​gar​sza​ją​cych się wa​run​ków at​m os​f e​rycz​n ych. Pu​łap sza​co​w a​n o na dwa i pół ty​sią​ca me​t rów, a wi​docz​n ość spa​dła do kil​ku ki​lo​m e​t rów. Po​n ie​w aż by​ła to sy​t u​a cja awa​‐ ryj​n a, jak prze​ka​z ał Cyc​lops (kon​t ro​ler), wy​sła​li​śmy Ro​m an 75, klucz F-16CJ. Klucz F-16CJ zdo​łał zna​leźć i znisz​czyć cel. Z po​w o​du złej po​go​dy Ro​m an 75 mu​siał prze​pro​w a​dzić ostrzał z ma​łej wy​so​ko​ści, któ​ry w tym cza​sie był je​dy​n ym spo​so​bem znisz​cze​n ia ce​lu. Po wie​lu pró​bach w tych bar​dzo trud​n ych wa​run​kach wo​jen​n ych dwa in​n e klu​cze nie zdo​ła​ły zna​leźć ani za​a ta​ko​w ać ce​lu. Ela​stycz​n ość, umie​jęt​n o​ści tak​t ycz​n e oraz spo​kój w sy​t u​a cji ogrom​n e​go na​pię​cia za​de​m on​stro​w a​n e przez klucz Ro​m an 75 wy​kra​cza​ły da​le​ce po​z a stan​dar​‐ dy służ​by. Pro​f e​sjo​n al​n e dzia​ła​n ie pro​w a​dzą​ce​go klu​cza w bar​dzo nie​sprzy​ja​ją​cych wa​run​kach po​go​do​w ych i w bez​po​śred​n iej stycz​n o​ści z jed​n ost​ka​m i lą​do​w y​m i nie​przy​ja​cie​la ura​t o​w a​ło 3. Ba​t a​lion przed wzmoc​n io​n y​m i si​ła​m i nie​przy​ja​cie​la. Ppłk Mi​ke McGee V Kor​pus EASOC Air​boss Z-ca D-cy ds. Po​łą​czo​n ej In​t e​gra​cji 4 EASOG Gość nie miał na​w et jaj, że​by przyjść i zo​ba​czyć, jak na​sza eska​dra wy​la​t u​je do do​m u po za​‐ koń​cze​n iu woj​n y. Na szczę​ście lu​dzie te​go po​kro​ju by​li rzad​ko​ścią i zu​peł​n ym prze​ci​w ień​stwem ofi​ce​rów, ta​kich jak „Kan​ga”, „Storm’n” i do​w ód​ca OG w Ali al-Sa​lem. Ja​ko praw​dzi​w i pro​f e​sjo​‐ na​li​ści, sku​pia​li się na mi​sjach bo​jo​w ych i wy​ko​rzy​sta​n iu swo​ich po​z y​cji do te​go, że​by fak​t ycz​n ie po​m óc wal​czą​cym. Chciał​bym bar​dzo zo​ba​czyć raz jesz​cze te​go puł​kow​n i​ka z Ku​w ej​t u, że​by uści​snąć mu dłoń i po​sta​w ić drin​ka. Woj​n a jed​n ak nie prze​sta​ła się to​czyć z po​w o​du po​go​dy. Ira​kij​czy​cy dłu​go nie mo​gli po​jąć tej sy​t u​a cji i sło​n o ich to kosz​t o​w a​ło. Li​czy​li na wy​ko​rzy​sta​n ie ku​rza​w y, że​by ukryć swo​je ru​chy i za​jąć po​z y​cje do sko​or​dy​n o​w a​n e​go kontr​a ta​ku. Do​bra myśl, w koń​cu uda​ło się to Niem​com w 1944, lecz nie moż​n a by​ło po​w strzy​m ać woj​ska, któ​re prze​n i​ka​ło przez złą po​go​dę i mia​ło sa​‐ te​li​t y śle​dzą​ce ich ru​chy. Tak zwa​n e eli​t ar​n e jed​n ost​ki irac​kie wy​m a​sze​ro​w a​ły w koń​cu od​w aż​n ie ze swo​ich umoc​‐ nio​n ych po​z y​cji, ma​cha​jąc fla​ga​m i – do​sta​ły ło​m ot, aż mi​ło. Są​dzę, że wi​dok aro​ganc​kiej, ma​sze​ru​ją​cej de​f i​la​do​w ym kro​kiem Gwar​dii Re​pu​bli​kań​skiej wy​co​f u​ją​cej się z pod​ku​lo​n ym ogo​n em do Bag​da​du prze​ko​n ał in​n e jed​n ost​ki, a przede wszyst​‐ kim cy​w i​lów, że pa​n o​w a​n ie Sad​da​m a nad Ira​kiem słab​n ie. A tym sa​m ym nie doj​dzie do ma​so​‐ we​go po​w sta​n ia, w któ​rym lud ze​pchnie znie​n a​w i​dzo​n ych na​jeźdź​ców (to my) do mo​rza. Jed​‐ nak, gdy zbli​ż a​li​śmy się do sto​li​cy, woj​sko zo​sta​ło i oko​pa​ło się na swo​ich po​z y​cjach, że​by wal​‐ czyć z si​ła​m i ko​a li​cyj​n y​m i. A zbli​ż a​li​śmy się. V Kor​pus Wojsk Lą​do​w ych nad​cią​gał z po​łu​dnia na pół​n oc, a ma​ri​n es, cho​‐ ler​n ie źli za Na​si​rij​ję, ata​ko​w a​li wście​kle na pół​n oc​n y za​chód od Al-Kut. PZR-y i pe​lot​ki wo​kół Bag​da​du by​ły już roz​grza​n e i cze​ka​ły na śmi​głow​ce ude​rze​n io​w e oraz sa​m o​lo​t y bez​po​śred​n ie​go wspar​cia lot​n i​cze​go, któ​re mia​ły wspo​m a​gać atak na ich sto​li​cę. Nie

mu​sia​ły cze​kać dłu​go – Dzi​kie Ła​si​ce by​ły już w dro​dze, że​by je do​rwać.

9

Ciemna dolina

26 marca 2003

Skrzy​dło​w y ode​rwał się od sztyw​n e​go prze​w o​du pa​li​w o​w e​go i wy​ko​n ał ślizg na ogon, od​su​w a​‐ jąc się od wiel​kie​go KC-10. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em, po czym na​t ych​m iast po​de​rwa​łem sa​m o​‐ lot w gó​rę i w bok na pół​n oc. Zo​ba​czy​łem błysk skrzy​deł WIC​KED 24, gdy wy​la​t y​w ał ra​z em ze mną z ko​ry​t a​rza tan​ko​w a​n ia Twitch. Uważ​n ie ob​ser​w u​jąc, prze​la​t y​w a​li​śmy przez in​n e ko​ry​t a​‐ rze tan​ko​w a​n ia, wy​pa​t ru​jąc stąd więk​szych od​rzu​t ow​ców oto​czo​n ych przez mniej​sze. Włą​czy​‐ łem na chwi​lę „do​pał​kę” i wznio​słem się po​w y​ż ej sied​m iu ty​się​cy me​t rów. Zmie​rza​li​śmy na pół​n oc przez irac​ką gra​n i​cę. Tan​kow​ce za​z wy​czaj po​da​w a​ły pa​li​w o mak​sy​m al​n ie na wy​so​ko​ści sied​m iu ty​się​cy me​t rów, a sa​m o​lo​t y roz​po​z naw​cze – ta​kie jak AWACS czy JSTARS – znaj​do​w a​ły się prze​w aż​n ie po​w y​ż ej dzie​w ię​ciu ty​się​cy me​t rów. Na wy​so​ko​ści ośmiu ty​się​cy by​ło więc w za​sa​dzie pu​sto. Ni​g​dy nie mo​głem się na​dzi​w ić, że na tak du​ż ym nie​bie sa​m o​lo​t y przy​cią​ga​ły się na​w za​jem. Rzecz ja​sna, tu w gó​rze, tak na​praw​dę krę​ci​ły się tyl​ko F-16 i F-15. F/A-18 z ma​ry​n ar​ki by​ły o wie​le da​lej na wscho​dzie, a A-10 nie mo​gły wznieść się tak wy​so​ko. Mi​m o to, do​pó​ki nie zna​leź​li​śmy się da​le​‐ ko na pół​n oc od gra​n i​cy, mie​li​śmy oczy sze​ro​ko otwar​t e. Trzy​dzie​ści ki​lo​m e​t rów da​lej zro​bi​li​śmy FEN​CE. FEN​CE był pier​w ot​n ie pa​m ię​cio​w ym skró​‐ tem te​go, co na​le​ż a​ło wy​ko​n ać przed wal​ką: F (fla​res, fla​ry), E (elec​t ro​n ic co​un​t er​m e​a su​res, urzą​dze​n ia wal​ki elek​t ro​n icz​n ej), N (na​v i​ga​t ion aids, po​m o​ce na​w i​ga​cyj​n e – wy​łą​czo​n e), C (ca​‐ me​ra, ka​m e​ra – włą​czo​n a), E (emer​gen​cy be​a con, awa​ryj​n a ra​dio​la​t ar​n ia – wy​łą​czo​n a). Z upły​w em cza​su roz​sze​rzy​li​śmy tę li​stę. Za​cią​ga​li​śmy pa​sy fo​t e​la, wy​łą​cza​li​śmy oświe​t le​‐ nie ze​w nętrz​n e, na​sta​w ia​li​śmy uzbro​je​n ie itd. Pod​n o​si​łem też tro​chę fo​t el, że​by zza ra​m y owiew​ki le​piej wi​dzieć wszel​kie po​ci​ski z-p i pod​krę​ca​łem gło​śność sys​t e​m u ostrze​ga​n ia przed za​gro​ż e​n ia​m i na ty​le, na ile mo​głem wy​t rzy​m ać. Zwy​kle zdej​m o​w a​łem też rę​ka​w i​ce, że​by le​‐ piej ma​n i​pu​lo​w ać prze​łącz​n i​ka​m i, i nie​m al za​w sze la​t a​łem z pod​n ie​sio​n ą osło​n ą heł​m u. Każ​dy pi​lot ma swój wła​sny sys​t em, lecz to nie ma zna​cze​n ia, by​le zro​bił to wszyst​ko, za​n im wle​ci za głę​bo​ko na Te​ry​t o​rium In​diań​skie.

– Chy​ba so​bie ja​ja ro​bi​cie, kur​w a – mruk​n ą​łem i spoj​rza​łem na ten pier​dol​n ik po​de mną. Mo​ja pa​ra Ce​e Jay krą​ż y​ła wo​kół stre​f y ra​ż e​n ia 88 Al​f a Sier​ra, tuż na po​łu​dnie od Bag​da​du. A wła​ści​w ie te​go, co zo​sta​ło po przej​ściu Mat​ki Wszyst​kich Burz Pia​sko​w ych. Mo​ż e i wiatr ze​‐ lżał, lecz wi​docz​n ość wciąż by​ła bez​n a​dziej​n a, a Irak to​n ął zu​peł​n ie w pa​skud​n ej mie​sza​n i​n ie męt​n e​go brą​z o​w e​go py​łu i wi​szą​cych ni​sko sza​rych chmur. – WIC​KED 23, tu RAM​ROD – krą​ż ą​cy nad na​m i AWACS był dziś nie​z wy​kle ci​chy, co sta​n o​‐ wi​ło mi​łą od​m ia​n ę. Nie​ste​t y nie by​łem dość da​le​ko na pół​n oc, że​by uda​w ać, że go nie sły​szę. – Da​w aj. – JE​RE​MIAH roz​ka​z u​je... po​w ta​rzam... JE​RE​MIAH roz​ka​z u​je roz​po​z na​n ie przed wal​ką ob​‐ sza​ru wo​kół Pół​n oc 3303,5... Za​chód 4411,3... jak zro​z u​m ia​łeś? Gdzie jak gdzie, ale w tym miej​scu nie po​w i​n ie​n em mieć żad​n ych nie​w y​t łu​m a​czal​n ych pro​‐ ble​m ów z ra​diem. JE​RE​MIAH był dzien​n ym sy​gna​łem wy​w o​ław​czym ge​n e​ra​ła do​w o​dzą​ce​go wszyst​ki​m i si​ła​m i po​w ietrz​n y​m i ko​a li​cji. Sie​dział po​n ad ty​siąc ki​lo​m e​t rów stąd, w kli​m a​t y​z o​‐ wa​n ym, wy​ło​ż o​n ym dy​w a​n a​m i cen​t rum ope​ra​cji tak​t ycz​n ych i za​pew​n e za​ja​dał pącz​ka. Sta​‐ no​w i​sko to przy​pa​da​ło po ko​lei wyż​szym ran​gą ofi​ce​rom, któ​rzy mo​gli roz​siąść się wy​god​n ie i ob​ser​w o​w ać woj​n ę na wiel​kich ekra​n ach. Od cza​su Pu​styn​n ej bu​rzy na​sza tech​n o​lo​gia do​w o​dze​n ia i kie​ro​w a​n ia roz​w i​n ę​ła się – mó​‐ wię to iro​n icz​n ie – do te​go stop​n ia, że wszyst​kie na​sze sa​m o​lo​t y moż​n a by​ło śle​dzić elek​t ro​‐ nicz​n ie. Na​stęp​n ie rzu​ca​n o to na ekran ki​n o​w y w TOC. Przy​po​m i​n a​ło to am​f i​t e​a tr, z rzę​da​m i sie​dzeń usta​w io​n ych schod​ko​w o do​ko​ła po​m iesz​cze​n ia. Tu czy tam we​t knię​t o sta​cje kom​pu​t e​‐ ro​w e, ob​słu​gi​w a​n e przez ma​jo​rów i pod​puł​kow​n i​ków, któ​rych głów​n ą ro​lą by​ło tam być i od​dy​‐ chać. W swo​ich bok​sach mie​li ma​łe pa​pie​ro​w e przy​w iesz​ki, na któ​rych wid​n ia​ły dziw​n e kom​bi​‐ na​cje li​t er – FLTOP​SMA​IN, MPC​FI​D O czy AAR​D ET​CO – zu​peł​n a chińsz​czy​z na dla wszyst​kich po​z a ni​m i. W każ​dym ra​z ie na sa​m ej gó​rze, w prze​szklo​n ym po​ko​iku przy​po​m i​n a​ją​cym ka​pi​‐ tań​ski mo​stek, sie​dział ge​n e​rał. Jed​n ak gdy JE​RE​MIAH mó​w ił, my mu​sie​li​śmy słu​chać – al​bo uda​w ać, że ma​m y pro​ble​m y z ra​dio​sta​cją. Za​n o​t o​w a​łem współ​rzęd​n e na ta​blicz​ce na ko​la​n ie i nie​roz​w aż​n ie od​po​w ie​dzia​‐ łem: – Po​t wier​dzam, RAM​ROD. Określ obiek​t y za​in​t e​re​so​w a​n ia – co ozna​cza​ło: cze​go chcesz, że​bym szu​kał? – WIC​KED! Moż​li​w e po​jaz​dy opan​ce​rzo​n e i żoł​n ie​rze na wy​lo​cie z mia​sta od po​łu​dnia wzdłuż au​t o​stra​dy nu​m er je​den. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em, wyj​rza​łem na ze​w nątrz i wes​t chną​łem. To by​ło nor​m al​n e po​le​‐ ce​n ie w nor​m al​n ych oko​licz​n o​ściach. Mnie jed​n ak nie bar​dzo uśmie​chał się prze​lot przez ca​ły ten szajs – nie wspo​m i​n a​jąc o wciąż nie​po​ko​n a​n ych PZR-ach i pe​lot​kach w Bag​da​dzie – tyl​ko po to, że​by zna​leźć zbłą​ka​n y irac​ki pa​t rol. Tym bar​dziej że na​sze od​dzia​ły lą​do​w e wciąż prze​bi​‐ ja​ły się na pół​n oc i by​ły obec​n ie ja​kieś osiem​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie od sto​li​cy. Więc zno​w u, po​m i​m o roz​po​z na​n ia z ko​smo​su, sa​t e​li​t ów i stat​ków po​w ietrz​n ych, ta​kich jak JSTARS, wszyst​ko spro​w a​dza​ło się do ludz​kich oczu wy​kry​w a​ją​cych cel. Mo​ich oczu, tak wła​ści​w ie. Tak czy owak, je​śli Ira​kij​czy​cy za​m ie​rza​li się ru​szyć, to te​raz – wła​śnie dla​t e​go, że po​go​da by​ła okrop​n a. Ich wła​sne lot​n ic​t wo nie la​t a​ło przy złej po​go​dzie i ni​g​dy chy​ba nie zro​z u​m ie​li, że my to ro​bi​li​śmy.

Bez pa​t rze​n ia wie​dzia​łem, że mój skrzy​dło​w y le​ci ja​kieś ty​siąc pięć​set me​t rów za mną, więc włą​czy​łem au​t o​pi​lo​t a, cof​n ą​łem dźwi​gnię prze​pust​n i​cy, że​by utrzy​m ać pięć​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, i roz​ło​ż y​łem ma​pę. To ar​cha​izm w lot​n ic​t wie XXI wie​ku, no​sić ma​pę, lecz ja za​‐ wsze mia​łem ją przy so​bie, wła​śnie z my​ślą o chwi​lach ta​kich jak ta. Współ​rzęd​n e wy​kre​ślo​n e przez AWACS-a od​sy​ła​ły do miej​sca wzdłuż au​t o​stra​dy nu​m er osiem, rap​t em pięt​n a​ście ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie od Bag​da​du, tuż na pół​n oc od mia​stecz​ka Iskan​da​ri​ja. Na ma​pach tak​t ycz​n ych jest wie​le uży​t ecz​n ych in​f or​m a​cji, a ja stuk​n ą​łem pal​cem w wiel​kie je​z io​ro na po​łu​dnio​w y za​chód od Bag​da​du. Mlecz​n e Je​z io​ro, jak je na​z y​w a​li​śmy. Cel te​go roz​po​z na​n ia nie był mo​im je​dy​n ym zmar​t wie​n iem. Nie wie​dzia​łem też, co znaj​do​w a​ło się fak​t ycz​n ie po​de mną, i na​w et nie pró​bo​w a​łem się te​go do​m y​ślić. Je​śli nad​le​ciał​bym ze wscho​du nad je​z io​rem, te dwa pro​ble​m y roz​w ią​z a​ły​by się. A przy​n aj​m niej chwi​lo​w o, że​bym zdą​ż ył zro​bić swo​je i uciec, czy​li wyjść nad zie​m ię na wschod​n im brze​gu je​z io​ra. Moż​li​w ość, że nad​pro​gra​m o​w y irac​ki pa​t rol na​m ie​rzy, wy​śle​dzi i ostrze​la cel mkną​cy dzie​w ięć​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę sta​n o​w i​ła ry​z y​ko, któ​re by​łem w sta​n ie pod​jąć. Wsu​n ą​łem ma​pę pod ta​blicz​kę na ko​la​n ie, a mo​je rę​ce i oczy prze​bie​gły po ka​bi​n ie. Di​po​le i fla​ry by​ły go​t o​w e do od​pa​le​n ia, fo​t el pod​n ie​sio​n y, gło​śność sys​t e​m u ostrze​ga​n ia zwięk​szo​n a. Sa​m o​lot był go​t o​w y do wal​ki. – WIC​KED 2... 1 na Vic​t or. – Mów. Mo​im skrzy​dło​w ym był dzi​siaj po​rucz​n ik Ian To​ogo​od. Se​rio. Prze​z y​w a​li​śmy go „Not​so”. Ła​‐ pie​cie? Not​so To​ogo​od25). Tak na​praw​dę był do​bry. Ty​po​w y bez​m ó​z gi, choć nie​ustra​szo​n y po​‐ rucz​n ik (ja​kim i ja by​łem).

25) Gra słów: „too go​od” ozna​cza „za do​bry”, a „not so too go​od” – „nie ta​k i zno​wu za do​bry” (przyp. tłum.).

Sły​szał ca​łą roz​m o​w ę, wy​ja​śni​łem mu więc, co za​m ie​rzam zro​bić, a to wią​z a​ło się z zo​sta​‐ wie​n iem go na du​ż ej wy​so​ko​ści. Nie był spe​cjal​n ie szczę​śli​w y, że zo​sta​je, ale nie by​ło po​w o​du, że​by na​ra​ż ać i je​go ży​cie. Do te​go pro​w a​dzą​cy pa​ry jest ni mniej, ni wię​cej do​w ód​cą – więc skrzy​dło​w y ro​bi to, co mu się ka​ż e. Zwłasz​cza je​śli pro​w a​dzą​cy jest też ofi​ce​rem-spe​cja​li​stą uzbro​je​n ia. „Klik​n ą​łem” więc mi​kro​f o​n em i śli​z giem zni​ż y​łem się pod nie​go, kie​ru​jąc się na za​‐ chód. Zmniej​sza​jąc ciąg, po​szy​bo​w a​łem w dół przez gę​stą brą​z o​w ą smu​gę i spoj​rza​łem spod przy​m ru​ż o​n ych po​w iek na zie​m ię. Ze​ro – żad​n ych dziur ani prze​świ​t ów w chmu​rach. Wy​rów​n u​jąc lot na ja​kichś czte​rech ty​sią​cach me​t rów, zo​sta​w i​łem ty​siąc pięć​set me​t rów mię​dzy mną i chmu​ra​m i na wy​pa​dek ja​kie​goś po​ci​sku z-p. Zer​ka​jąc na HUD, le​cia​łem da​lej na za​chód, aż zna​la​z łem się nie​ca​łe pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów – mniej niż czte​ry mi​n u​t y – od punk​‐ tu na au​t o​stra​dzie. Głę​bo​ko wcią​ga​jąc po​w ie​t rze, zwięk​szy​łem ciąg, unio​słem osło​n ę heł​m u i roz​po​czą​łem ko​‐ lej​n y za​kręt z opa​da​n iem na wschód. Po​chy​la​jąc sa​m o​lot na nos, usta​w i​łem kul​kę za​krę​t o​m ie​‐ rza w neu​t rum i stop​n io​w o opa​dłem w pył. Gdy ho​ry​z ont znik​n ął, spraw​dzi​łem raz jesz​cze wy​‐ so​ko​ścio​m ierz ra​da​ro​w y i da​lej się zni​ż a​łem. We​dług ma​py po​w i​n ie​n em być nad za​chod​n im

skra​jem je​z io​ra, a po​de mną nie po​w in​n o być ni​cze​go wro​gie​go po​z a wo​dą. Scho​dząc po​n i​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów, prze​sta​w i​łem głów​n y prze​łącz​n ik uzbro​je​n ia w po​‐ ło​ż e​n ie UZBRO​J O​N Y. Mia​łem stan​dar​do​w y ła​du​n ek dwóch po​ci​sków po​w ie​t rze-po​w ie​t rze AM​‐ RA​A M i dwóch Si​de​w in​de​rów. Za​w sze prze​w o​z i​li​śmy peł​n y za​pas na​boi do dział​ka 20-mi​li​m e​‐ tro​w e​go, a ja wio​z łem do te​go kil​ka bomb ka​se​t o​w ych CBU-103. Na wy​so​ko​ści ty​sią​ca pię​ciu​set me​t rów by​łem ja​kieś trzy​dzie​ści ki​lo​m e​t rów od dro​gi. Nie​bo wo​kół mnie zmie​n i​ło bar​w ę na cze​ko​la​do​w o​brą​z o​w ą. Od​chy​la​jąc gło​w ę do ty​łu, po​chwy​ci​łem dziw​n y blask bla​dych pro​m ie​n i sło​n ecz​n ych prze​z ie​ra​ją​cych przez pył – przy​po​m i​n a​ło to le​ż e​‐ nie na dnie ba​se​n u peł​n e​go bło​t a i pa​t rze​n ie w gó​rę. Na trzy​stu me​t rach sa​m o​lo​t em za​czę​ło szar​pać i gwał​t ow​n ie prze​chy​lać na skrzy​dła. Za​klą​łem i za​cie​śni​łem uchwyt na drąż​ku. Wy​pa​‐ da​jąc z chmur na ja​kichś dwu​stu czter​dzie​stu me​t rach, spoj​rza​łem w dół na gniew​n e wo​dy je​‐ zio​ra. Bia​łe grzy​w a​cze mą​ci​ły brą​z o​w ą ta​f lę. To mnie za​sko​czy​ło. Ozna​cza​ło bo​w iem sil​n y wiatr i zmien​n ą po​go​dę. Po​czu​łem nie​po​kój. Nie da​ło się prze​w i​dzieć, co by​ło pod chmu​ra​m i, ale na pew​n o nie spo​‐ dzie​w a​łem się gwał​t ow​n ej po​go​dy. By​ło też ciem​n o, gdy na​gle na mo​ich oczach bły​ska​w i​ca prze​cię​ła mrok w gó​rze i na pra​w o przede mną. Po​t em zno​w u, na le​w o. Naj​w y​raź​n iej pył wciąż skry​w ał na​der pa​skud​n ą bu​rzę. Z tru​dem prze​ły​ka​jąc śli​n ę, od​bi​łem, że​by od​da​lić się od pio​ru​n ów i pchną​łem prze​pust​n i​cę w po​ło​ż e​n ie peł​n e​go cią​gu bo​jo​w e​go. Po​strzę​pio​n a war​stwa chmur na​pie​ra​ła z gó​ry i nie mia​łem in​n e​go wy​bo​ru, jak kon​t y​n u​ować zni​ż a​n ie. Al​bo prze​rwać mi​sję. Na​praw​dę nie mia​łem wy​bo​ru. Prze​le​cia​łem nad Eu​f ra​t em na wy​so​ko​ści sześć​dzie​się​ciu me​t rów z pręd​ko​ścią pra​w ie ty​sią​‐ ca ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. By​łem ja​kieś trzy​n a​ście ki​lo​m e​t rów przed au​t o​stra​dą. Mo​ż e to by​ło prze​czu​cie al​bo wia​ra we wła​sne in​stynk​t y, lecz gdy wo​da zmie​n i​ła się w twar​dą brą​z o​w ą zie​‐ mię, wy​pu​ści​łem jed​n e​go z mo​ich Ma​łych Ko​leż​ków. Ma​ły Ko​leż​ka, for​m al​n ie zwa​n y AN/ALE-50, był po​z or​n ym ce​lem ho​lo​w a​n ym, któ​ry miał zwa​bić wro​gie po​ci​ski i ra​da​ry śle​dzą​ce do sie​bie, nie do sa​m o​lo​t u. Po​n ie​w aż wy​pusz​cza​ło się go za sa​m o​lo​t em, wszyst​ko, co na​m ie​rzy​ło się na je​go sy​gnał, kie​ro​w a​ło się na nie​go, a nie na my​śli​w iec. Przy odro​bi​n ie szczę​ścia. Po​szar​pa​n e, po​strzę​pio​n e chmu​ry zwi​sa​ły ze wszyst​kich stron, a ja nie wi​dzia​łem nic po​z a zie​m ią po​n i​ż ej. Był śro​dek po​po​łu​dnia, a mi​m o to nie​bo wy​glą​da​ło jak zło​w iesz​cza mie​szan​ka zie​le​n i i czer​n i na tle brą​z u. Bar​dzo dziw​n e. Na​w et przy pręd​ko​ści po​n ad dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​‐ trów na go​dzi​n ę od​rzu​t o​w iec rzu​cał się i po​chy​lał w ka​pry​śnym burz​li​w ym po​w ie​t rzu. Mi​m o wszyst​ko to by​ła jed​n a z trud​n iej​szych sy​t u​a cji. Lot na ma​łej wy​so​ko​ści, w gów​n ia​n ej po​go​dzie, nie​ca​łe trzy​dzie​ści ki​lo​m e​t rów od Bag​da​du nie był kasz​ką z mlecz​kiem. Nie by​ły nią też MiG-i, PZR-y i pe​lot​ki. Wsu​n ą​łem więc ty​łek głę​biej w fo​t el i sku​pi​łem się na tym, że​by my​‐ śli​w iec le​ciał pro​sto. Au​t o​stra​da! Po​ja​w ia​ją​ca się pod wzbu​rzo​n ą za​sło​n ą chmur ciem​n o​sza​ra kre​ska as​f al​t o​w ej po​w ierzch​n i roz​cią​ga​ła się na pół​n oc i po​łu​dnie. Zie​m ia by​ła tu zie​leń​sza, a kra​jo​braz usia​n y set​ką nędz​n ych cha​t ek i brą​z o​w ych kwa​dra​t o​w ych do​m ów. Na​chy​la​jąc się, zmru​ż y​łem oczy i wyj​rza​łem przez owiew​kę, lecz nie mo​głem doj​rzeć żad​n ych po​jaz​dów ani ni​cze​go, co przy​po​m i​n a​ło​by kon​w ój.

Wiatr rzu​cał sa​m o​lo​t em na bo​ki, a ja kop​n ą​łem pe​dał ste​ru kie​run​ku, że​by utrzy​m ać go pro​‐ sto. Przez ko​n iusz​ki pal​ców czu​łem ogrom​n ą moc sil​n i​ka, zma​ga​ją​ce​go się z po​go​dą. Pra​w ą rę​‐ kę mia​łem śli​ską od po​t u i ża​ło​w a​łem, że nie za​ło​ż y​łem z po​w ro​t em rę​ka​w i​czek. Au​t o​stra​da nu​m er osiem roz​cią​ga​ła się o ja​kieś ty​siąc pięć​set me​t rów przed no​sem sa​m o​lo​t u, a ja prze​chy​‐ li​łem się na skrzy​dło i spoj​rza​łem na pół​n oc. Na dro​dze nic na​w et nie drgnę​ło. Stra​t a cza​su, po​‐ my​śla​łem. Cóż... Wtem nie​bo zmie​n i​ło bar​w ę. Chmu​ry sta​ły się czar​n e jak wę​giel, a ze​w sząd wy​strze​li​ły ko​‐ lo​ry. Szkar​łat​n e czer​w ie​n ie, po​m a​rań​cze i żół​cie​n ie. Smu​ga​cze z każ​dej stro​n y, prze​la​t u​ją​ce ze świ​stem obok ka​bi​n y i pró​bu​ją​ce mnie się​gnąć. To ko​n iec, do​t ar​ło do mo​je​go zszo​ko​w a​n e​go umy​słu. Je​stem mar​t wy! Wy​łącz​n ie dzię​ki od​ru​chom i za​ko​rze​n io​n ym na​w y​kom uda​ło mi się zro​bić szyb​ki unik. Za​‐ krę​ca​łem w le​w o i pra​w o z du​ż ym prze​cią​ż e​n iem. Wy​ry​w a​łem w gó​rę i opa​da​łem w dół. Od​pa​‐ la​łem di​po​le i fla​ry. Nie od​w a​ż y​łem się użyć do​pa​la​cza, bo tych kil​ku Ira​kij​czy​ków, któ​rzy jesz​‐ cze mnie nie usły​sze​li ani nie zo​ba​czy​li, do​strze​gło​by mnie wte​dy na pew​n o. My​śli​w iec szarp​n ął w bok, a ja ude​rzy​łem gło​w ą w owiew​kę. Ogrom​n e, czer​w o​n o-po​m a​‐ rań​czo​w e grzy​by ro​z e​rwa​ły sza​re desz​czo​w e war​stwy i roz​świe​t li​ły mrok pod chmu​ra​m i. Jak​‐ bym był w tor​bie peł​n ej fa​jer​w er​ków, któ​re na​gle wy​bu​chły. Nie wiem, jak wy​glą​da pie​kło, lecz wte​dy wy​da​w a​ło mi się, że mniej wię​cej tak. – BIP, BIP, BIP, BIP... – od​bior​n ik sys​t e​m u ostrze​ga​n ia do​stał świ​ra. Mru​ga​jąc szyb​ko, na ma​łym, prze​peł​n io​n ym ekra​n ie za​uwa​ż y​łem w prze​lo​cie „szóst​ki” i „ósem​ki” oraz pe​lot​ki. Roz​bły​ski z ty​się​cy dział roz​świe​t li​ły zie​m ię ni​czym pe​t ar​dy. Sza​re smuż​ki dy​m u wy​strze​li​ły w gó​rę ze wszyst​kich stron. Mat​ko Bo​ska! Re​a gu​jąc bły​ska​w icz​n ie, za​n ur​ko​w a​łem, szarp​n ą​łem dźwi​gnię prze​pust​n i​cy do przo​du i od​‐ pa​li​łem ko​lej​n e di​po​le. Za​strzyk ad​re​n a​li​n y wy​strze​lił z żo​łąd​ka i przez ser​ce ude​rzył pro​sto do gło​w y. Co to by​ło? Ręcz​n e wy​rzut​n ie po​ci​sków z-p czy coś więk​sze​go? Nie wi​dzia​łem, choć w su​m ie nie mia​ło to zna​cze​n ia. Zie​m ia by​ła co​raz bli​ż ej, więc za​w ró​ci​łem i za​czą​łem się wzno​sić, kie​dy sa​m o​lot zni​ż ył się na trzy​dzie​ści me​t rów nad au​t o​stra​dą. Ma​szy​n a zwal​n ia​ła, spo​glą​da​jąc znów w pra​w o, od​ru​‐ cho​w o pchną​łem prze​pust​n i​cę i włą​czy​łem cał​ko​w i​t e do​pa​la​n ie. Te​raz wszy​scy na pew​n o mnie zo​ba​czy​li. Bez róż​n i​cy – i tak już mnie wi​dzie​li. Tak na​praw​dę róż​n i​ca po​le​ga na tym, w ja​kim sta​n ie są ci, któ​rzy do cie​bie strze​la​ją. Ina​czej jest, gdy są prze​stra​sze​n i lub gdy się bro​n ią, a ina​czej, kie​dy są wście​kli. To był bar​dzo wście​kły ogień z zie​m i. Ci lu​dzie, nie​sa​m o​w i​cie sfru​stro​w a​n i tym, że przez pięć dni nie po​z wo​lo​n o im wal​czyć i sie​dzie​li bez​czy​n ie, wresz​cie mie​li cel – mnie. Ira​kij​czy​cy po​de mną prze​m iesz​cza​li się z za​m ia​rem przy​pusz​cze​n ia za​ska​ku​ją​ce​go kontr​‐ ata​ku na na​sze jed​n ost​ki lą​do​w e. By​li mak​sy​m al​n ie wku​rze​n i, że zo​sta​li za​uwa​ż e​n i przez ten sa​m ot​n y ame​ry​kań​ski my​śli​w iec. I bar​dzo chcie​li go znisz​czyć. Czu​łem się, jak​by ktoś ob​le​pił mnie mio​dem i wrzu​cił do gniaz​da szer​sze​n i. Zie​lo​n e smu​ga​cze świ​sta​ły ko​ło ka​bi​n y; gdzie​kol​w iek spoj​rzeć, chmu​ry zmie​n ia​ły ko​lor z czer​w o​n e​go na po​m a​rań​czo​w y al​bo ró​ż o​w y, a pio​ru​n y mie​sza​ły się z wy​bu​cha​m i. Po​t em czas jak​by przy​spie​szył i zo​ba​czy​łem po​jaz​dy. Pa​t rol... gówno, nie pa​t rol. By​ły tam set​ki sza​ra​w ych

po​jaz​dów na ca​łej dłu​go​ści dro​gi. Co naj​m niej bry​ga​da al​bo i wię​cej. Nie wi​dzia​łem ich, bo by​li do​kład​n ie te​go sa​m e​go ko​lo​ru, co au​t o​stra​da i nie ru​sza​li się. W chwi​li cał​ko​w i​t ej ja​sno​ści zo​ba​‐ czy​łem, że za​ko​ły​sa​ło się kil​ka be​czek na ben​z y​n ę, do​strze​głem też lu​dzi w trans​por​t e​rach opan​ce​rzo​n ych. Strze​la​li w mo​ją stro​n ę z ka​ra​bi​n ów ma​szy​n o​w ych. Spo​śród tłu​m u żoł​n ie​rzy pod​n io​sły się zyg​z a​kiem i strze​li​ły we mnie sza​re smu​gi dy​m u. Ręcz​n e wy​rzut​n ie po​ci​sków z-p! Za​bój​cze skur​w y​syń​stwo z gło​w i​ca​m i sa​m o​n a​pro​w a​dza​ją​cy​m i się na pod​czer​w ień, bar​dzo, bar​dzo szyb​kie. Ma​jąc nie​ca​łe dwie se​kun​dy na re​a k​cję, wy​ko​n a​‐ łem pół becz​ki i nie​m al na grzbie​cie za​n ur​ko​w a​łem do zie​m i. – Kur​w a je​go mać! Le​w ym kciu​kiem, naj​szyb​ciej jak mo​głem, dźgną​łem prze​łącz​n ik od​pa​le​n ia środ​ków wal​ki elek​t ro​n icz​n ej. Spo​w o​do​w a​ło to se​kwen​cyj​n e od​pa​le​n ie di​po​li i flar za​pro​jek​t o​w a​n ych do obro​‐ ny przed po​ci​ska​m i na​pro​w a​dza​n y​m i ra​da​ro​w o i na pod​czer​w ień. To jed​n ak w ogó​le nie dzia​‐ ła​ło na pe​lot​ki. Ani na pięt​n a​ście ty​się​cy Ab​du​lów i Mu​ham​m a​dów pru​ją​cych w nie​bo z ka​ła​‐ chów (AK-47). Usta​w ia​jąc skrzy​dła po​z io​m o wzglę​dem zie​m i na nie​ca​łych trzy​dzie​stu me​t rach, wy​rwa​łem świe​cą w gó​rę. Zma​ga​jąc się z prze​cią​ż e​n iem, wy​si​li​łem się, że​by ob​ró​cić gło​w ę w stro​n ę po​ci​‐ sków z-p i wy​pu​ści​łem kil​ka ko​lej​n ych flar i di​po​li. Sa​m o​lot wciąż le​ciał z pręd​ko​ścią sied​m iu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Po​n ow​n ie wy​ko​n a​łem za​w rót w stro​n ę dro​gi. Wy​t ę​ż a​jąc wzrok, sta​ra​‐ łem się wy​pa​t rzyć w tym py​le po​ci​ski. Rap​t em ho​ry​z ont znik​n ął! Przez chwi​lę czu​łem bez​gra​n icz​n e prze​ra​ż e​n ie, zna​n e tyl​ko pi​lo​t o​w i, któ​re​m u zni​ka​ją na​‐ gle je​go wzro​ko​w e punk​t y orien​t a​cyj​n e. Przez trwa​ją​cy ca​łe wie​ki uła​m ek se​kun​dy nie wie​‐ dzia​łem, gdzie jest gó​ra, gdzie dół, a gdzie bo​ki. To nie​do​brze, gdy jest się w chmu​rze ku​rza​w y, kil​ka​set me​t rów nad ty​sią​ca​m i wście​kłych wro​gich żoł​n ie​rzy. Wyjdź z tej pie​przo​n ej chmu​ry, krzy​czał mój mózg. Je​dy​n ym wyj​ściem by​ło prze​cią​gnię​cie i ślizg na ogon w stro​n ę zie​m i – wy​łą​cza​jąc do​pa​lacz, szarp​n ą​łem dźwi​gnią prze​pust​n i​cy i tak wła​śnie zro​bi​łem. Pro​blem w tym, że na tej wy​so​ko​ści, bez wi​docz​n o​ści ho​ry​z on​t u, ja​kieś trzy se​kun​dy dzie​li​ły mnie od sta​n ia się trwa​łym ele​m en​t em irac​kie​go kra​jo​bra​z u. Na​gle pył się prze​rze​dził, a ja mia​łem zie​m ię przed twa​rzą. Gdy wy​pa​dłem z chmur, zło​w i​‐ łem wzro​kiem szczot​kę ry​ż o​w ą, opo​n y, a na​w et sta​re pod​w o​z ie sa​m o​cho​du. Ja​sna cho​le​ra! Szyb​ko cią​gnąc drą​ż ek do sie​bie, po​czu​łem, jak F-16 prze​pa​da w kie​run​ku zie​m i. Pcha​jąc prze​pust​n i​cę, aby włą​czyć do​pa​la​n ie, za​uwa​ż y​łem dro​gę nie​ca​łe sto me​t rów od mo​je​go le​w e​go skrzy​dła. Kie​ro​w a​łem się mniej wię​cej na pół​n oc​n y wschód, z da​la od te​go baj​z lu. Wi​dzie​li mnie. Wszyst​ko, co mo​gło strze​lać, raz jesz​cze ob​ró​ci​ło się w mo​im kie​run​ku i wy​pa​li​ło. Zie​lo​n e smu​ga​cze prze​cię​ły łu​kiem ciem​n e po​w ie​t rze ni​czym trzask bi​cza. Po​m a​rań​czo​w e klek​sy z cięż​szej bro​n i prze​ciw​lot​n i​czej za​w i​sa​ły obok, a ogień z zie​m i bły​skał ze​w sząd. Na szczę​ście F-16 za​re​a go​w ał, a gdy wznio​słem się po​n ad ho​ry​z ont, wy​w ro​t em od​da​la​jąc się od za​gro​ż e​n ia, wci​sną​łem prze​łącz​n ik zrzu​t u uzbro​je​n ia i po​czu​łem, jak bom​by ka​se​t o​w e od​ry​w a​ją się od sa​‐ mo​lo​t u. Bły​ska​w icz​n ie za​krę​ca​jąc ostro w pra​w o, omi​n ą​łem chmu​ry, i skie​ro​w a​łem się na wschód,

i za​n ur​ko​w a​łem z po​w ro​t em ku względ​n ie bez​piecz​n ej zie​m i. Scho​dząc po​n i​ż ej trzy​dzie​stu me​t rów, za​krę​ci​łem w le​w o, wy​łą​czy​łem do​pa​la​n ie i od​le​cia​łem na pół​n oc​n y wschód. Gdy spoj​‐ rza​łem za sie​bie, au​t o​stra​da nu​m er osiem wciąż mie​n i​ła się ni​czym Ti​m es Squ​a re. Ba, ty​le po​‐ jaz​dów do mnie strze​la​ło, że ko​lum​n a wy​glą​da​ła, jak​by pło​n ę​ła. Ko​lej​n e smu​gi po​ci​sków z-p wy​ro​sły pod chmu​ra​m i, a ja za​krę​ci​łem z po​w ro​t em w pra​w o, włą​cza​jąc do​pa​la​n ie. Po​w tó​rzy​‐ łem to trzy mo​ż e czte​ry ra​z y, do​pó​ki dro​ga nie znik​n ę​ła. Prze​sta​w ia​jąc prze​pust​n i​cę w po​ło​ż e​n ie cią​gu bo​jo​w e​go, prze​łkną​łem gu​lę w gar​dle i zo​‐ rien​t o​w a​łem się, że przez ca​ły ten czas na​ci​ska​łem przy​cisk od​pa​la​n ia środ​ków wal​ki elek​t ro​‐ nicz​n ej. Wy​rzut​n i​ki by​ły rzecz ja​sna pu​ste, a zer​ka​jąc na HUD, za​uwa​ż y​łem, że wszyst​kie mo​‐ je po​z or​n e ce​le ho​lo​w a​n e zo​sta​ły zu​ż y​t e. Dzię​ki ci, Ray​t he​on 26).

26) Ame​r y​k ań​ski kon​cern zbro​je​nio​wy pro​du​k u​ją​cy m.in. lot​ni​cze środ​k i wal​k i elek​t ro​nicz​nej (przyp. tłum.).

Zo​ba​czy​łem też, że au​t o​stra​da nu​m er je​den jest ja​kieś kil​ka​n a​ście ki​lo​m e​t rów za mną i szyb​ko się od​da​la. Wy​rów​n u​jąc na wy​so​ko​ści trzy​dzie​stu me​t rów, spoj​rza​łem przez HUD. Po mo​jej pra​w ej le​ż a​ła gdzieś w mro​ku Sha​ikh Ma​z har – ba​z a lot​n i​cza MiG-ów, lecz one w ży​ciu nie la​t a​ły w ta​kim gów​n ie. Mia​ła jed​n ak PZR-y i pe​lot​ki, więc za​krę​ci​łem po łu​ku, że​by ją omi​‐ nąć. Tam. Pro​sto przede mną lśnił zie​lo​n y zyg​z ak Ty​gry​su. Wzdłuż brze​gu wy​ra​sta​ły ma​łe brą​z o​w e wio​ski, a na wo​dzie do​strze​głem łód​ki. Lu​dzie pły​n ą​cy w nich wi​dzie​li mnie i sły​sze​li. Wsta​w a​li, wy​m a​chi​w a​li pię​ścia​m i i chwy​t a​li się za kro​cza, więc z odro​bi​n ą bra​w u​ry po​m a​cha​łem skrzy​dła​‐ mi, śmi​ga​jąc obok. – Po​w i​n ie​n em zo​sta​w ić so​bie bom​by ka​se​t o​w e – mruk​n ą​łem, prze​chy​li​łem się na skrzy​dło i po​ka​z a​łem im środ​ko​w y pa​lec. Gdy Ty​grys już znik​n ął, za​czą​łem spo​koj​n ie wzno​sić się przez pył i zwró​ci​łem się na po​łu​‐ dnie, w stro​n ę prze​ciw​n ą do Bag​da​du. Kie​dy uru​cho​m i​łem łą​cze in​f or​m a​cyj​n e, usły​sza​łem ci​che cy​ka​n ie świersz​cza – urzą​dze​n ie zna​la​z ło mo​je​go skrzy​dło​w e​go i wy​świe​t li​ło je​go po​z y​cję na MFD. Zni​ż a​jąc się po​n i​ż ej sze​ściu​set me​t rów, zer​k​n ą​łem na wskaź​n ik i zo​ba​czy​łem, że WIC​‐ KED 2 był wła​ści​w ie ja​kieś czter​dzie​ści ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie ode mnie. Za​krę​ca​jąc na po​łu​dnio​w y wschód, że​by omi​n ąć Sha​ikh Ma​z har sze​ro​kim łu​kiem, wy​sze​‐ dłem na czy​ste nie​bo na dwa i pół ty​sią​ca me​t rów i spoj​rza​łem w słoń​ce. Wzią​łem głę​bo​ki wdech, od​pią​łem ma​skę tle​n o​w ą i opar​łem gło​w ę o fo​t el wy​rzu​ca​n y. Czu​łem to sa​m o, co kil​ka dni wcze​śniej w Na​si​rij​ji, gdy wy​do​sta​łem się bez​piecz​n ie nad za​w ie​ru​chę. Pięk​n e uczu​cie. Wzno​sząc się, przez kil​ka se​kund po pro​stu ga​pi​łem się w bla​do​n ie​bie​skie nie​bo. Lecz na​w et przy rap​t em sied​m iu​set ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę, nie ma za du​ż o cza​su na roz​‐ my​śla​n ia. Wy​sła​łem im​puls ra​da​rem i na​m ie​rzy​łem swo​je​go skrzy​dło​w e​go. – WIC​KED 2, 1 jest na ba​z ie je​den-ze​ro na pięć​dzie​siąt-sześć... mi​ja trzy ty​sią​ce me​t rów i wzno​si się do sze​ściu ty​się​cy.

Po kil​ku se​kun​dach zo​ba​czy​łem zna​n y im​puls ra​da​ro​w y F-16 na ukła​dzie ostrze​ga​ją​cym o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą (RWR). – 2 ma kon​t akt. – Ze​z wa​lam na do​łą​cze​n ie... w for​m a​cji. 1 ma 5,1. Zbior​n i​ki pu​ste. – 2 ma 8,7... do​łą​czam. Zo​sta​ło mi więc oko​ło dwu​stu ki​lo​gra​m ów pa​li​w a, a zbior​n i​ki pod skrzy​dła​m i zo​sta​ły do cna opróż​n io​n e. Spoj​rza​łem na cy​f ro​w y ze​gar na HUD-zie. Od mo​m en​t u, gdy mi​n ą​łem li​n ię brze​‐ go​w ą je​z io​ra, upły​n ę​ło nie​ca​łe sześć mi​n ut i zu​ż y​łem po​n ad trzy ty​sią​ce ki​lo​gra​m ów pa​li​w a. Plus czte​ry po​z or​n e ce​le ho​lo​w a​n e oraz sto dwa​dzie​ścia ła​dun​ków di​po​li i flar. I jesz​cze dwie bom​by ka​se​t o​w e. Cie​ka​w i​ło mnie, czy w coś tra​f i​łem. Wzdy​cha​jąc, ścią​gną​łem rę​ka​w i​ce i otar​‐ łem twarz. Wszyst​ko jed​n o. Waż​n e, że oni mnie nie tra​f i​li. – RAM​ROD, RAM​ROD... tu WIC​KED 23. – Po​m y​śla​łem, że rów​n ie do​brze mo​gę prze​ka​z ać im do​bre wie​ści. – WIC​KED... cze​kaj na ak​t u​a li​z a​cję. Za​uwa​ż y​łem ja​kiś błysk. Spoj​rza​łem w pra​w o i nie​co do gó​ry – to mój skrzy​dło​w y za​n ur​ko​‐ wał z po​łu​dnia, prze​le​ciał na​de mną i za​jął po​z y​cję za mo​im le​w ym skrzy​dłem. Ma​cha​jąc skrzy​‐ dła​m i, że​by pod​pro​w a​dzić go bli​ż ej, wpi​sa​łem punkt na​w i​ga​cyj​n y dla naj​bliż​sze​go ko​ry​t a​rza tan​ko​w a​n ia. Spoj​rza​łem na dru​gi my​śli​w iec i gło​w ę pi​lo​t a w heł​m ie. Miał opusz​czo​n ą osło​n ę i pod​w i​n ię​t e rę​ka​w y. Uśmiech​n ą​łem się sze​ro​ko. Po pro​stu swój gość. Da​jąc mu szyb​ki znak kciu​kiem i pal​‐ cem wska​z u​ją​cym, zo​ba​czy​łem, jak ki​w a gło​w ą, a po​t em roz​po​czę​li​śmy oce​n ę strat i uszko​dzeń bo​jo​w ych. – WIC​KED... tu RAM​ROD... po​jaz​dy i jed​n ost​ki opan​ce​rzo​n e w prze​ka​z a​n ych współ​rzęd​‐ nych to moż​li​w e od​dzia​ły GRP... po​w ta​rzam... od​dzia​ły GRP. GRP. Czoł​gi i pie​cho​t a zme​cha​n i​z o​w a​n a Gwar​dii Re​pu​bli​kań​skiej. Faj​n ie by​ło​by to wie​dzieć wcze​śniej. Eli​t ar​n e jed​n ost​ki Sad​da​m a. Eli​t ar​n e w po​rów​n a​n iu z in​n y​m i Ira​kij​czy​ka​m i – al​bo Irań​czy​ka​m i czy Fran​cu​z a​m i – lecz na pew​n o nie z na​m i. I tak wszy​scy zgi​n ą, ty​le że le​piej ubra​n i. Gwar​dia Re​pu​bli​kań​ska mia​ła jed​n ak wła​sne od​dzia​ły obro​n y po​w ietrz​n ej, o czym prze​ko​n a​łem się z bli​ska i na wła​snej skó​rze. Krę​cąc gło​w ą, wi​dzia​łem, jak „Not​so” prze​śli​z gu​je się za mną i po​ja​w ia z dru​giej stro​n y, oglą​da​jąc mój sa​m o​lot, czy nie wi​dać dziur, nie​szczel​n o​ści i bra​ku​ją​cych czę​ści. – WIC​KED... za​cho​w aj naj​w yż​szą ostroż​n ość. O, dzię​ki! Za​sta​n a​w ia​łem się, co je​go zda​n iem ro​bi​łem przez ostat​n ie dzie​sięć mi​n ut. – WIC​KED... jak mnie sły​szysz? Wzią​łem ko​lej​n y głę​bo​ki od​dech. Gdy​bym te​raz od​po​w ie​dział, rzu​cił​bym ja​kąś nie​pro​f e​sjo​‐ nal​n ą, uszczy​pli​w ą i zu​peł​n ie za​słu​ż o​n ą uwa​gę. Po​cze​ka​łem więc, aż „Not​so” skoń​czy swo​ją oce​n ę strat oraz uszko​dzeń i da mi znak kciu​kiem. Ko​piąc pe​dał ste​ru kie​run​ku, pa​t rzy​łem, jak od​cho​dzi, po​ka​z u​jąc mi przez chwil​kę pod​w ie​szo​n e pod skrzy​dła​m i po​ci​ski i bom​by. Włą​cza​jąc mi​kro​f on, uda​ło mi się ode​z wać znu​ż o​n ym to​n em: – RAM​ROD... WIC​KED 23... roz​po​z na​n ie bo​jem za​koń​czo​n e. Jed​n ost​ki GRP po​t wier​dzo​‐ ne... po​jaz​dy pan​cer​n e, pie​cho​t a zme​cha​n i​z o​w a​n a i obro​n a po​w ietrz​n a. – WIC​KED... mo​ż esz osza​co​w ać li​czeb​n ość?

Wi​dzia​łem to w wy​obraź​n i. Dro​ga. Set​ki po​jaz​dów, któ​re zje​cha​ły z dro​gi i sta​ły na po​bo​czu, jak okiem się​gnąć. Wy​strza​ły z bro​n i. – RAM​ROD... w si​le dy​w i​z ji. Kil​ka​set po​jaz​dów... kie​ru​ją​ce się na po​łu​dnie au​t o​stra​dą osiem. – WIC​KED... mo​ż esz okre​ślić typ po​jaz​dów? – Ta​kie strze​la​ją​ce. – Po​w tórz. Tak to szło przez kil​ka mi​n ut, pod​czas gdy wra​ca​li​śmy do tan​kow​ca, że​by uzu​peł​n ić pa​li​w o. Wy​raź​n ie chcie​li wię​cej in​f or​m a​cji, ale w cią​gu tych kil​ku se​kund, któ​re mia​łem, że​by do​ko​n ać oce​n y i prze​ż yć, nie za​uwa​ż y​łem nic wię​cej. Wte​dy po​w ie​dział: – Uhm, WIC​KED... chcie​li​by​śmy, że​byś wy​ko​n ał dru​gi prze​lot nad ce​lem. Dru​gi prze​lot jest za​w sze ry​z y​kow​n y, bo to, co zo​sta​ło za​a ta​ko​w a​n e, jest te​raz w peł​n i świa​do​m e, czuj​n e i po​draż​n io​n e. Ale ro​bi​m y to, je​śli mu​si​m y. W sy​t u​a cjach kry​t ycz​n ych, ta​kich jak bez​po​śred​n ie wspar​cie lot​n i​cze czy ak​cja po​szu​ki​w aw​czo-ra​t ow​n i​cza, nikt by się nie wa​hał, lecz to nie by​ła jed​n a z tych sy​t u​a cji. Po​z a tym nie mia​łem już żad​n ych di​po​li, flar ani ce​lów po​‐ zor​n ych. A nie za​m ie​rza​łem po​sy​łać tam „Not​so”. Chło​pak miał przed so​bą dłu​gie ży​cie i to nie by​ło​by fa​ir wo​bec wszyst​kich ko​biet, któ​re jesz​cze go nie po​z na​ły. – RAM​ROD... czy JE​RE​MIAH to roz​ka​z ał? Na​stą​pi​ła zbyt dłu​ga pau​z a. W koń​cu ode​z wał się zno​w u: – Uhm... nie WIC​KED. To proś​ba RAM​ROD. Chy​ba so​bie ja​ja ro​bi​cie, kur​w a. Nie mia​łem za​m ia​ru wra​cać tam w dół, że​by te przy​głu​py mo​gły wy​peł​n ić kil​ka pu​stych miejsc w ja​kimś for​m u​la​rzu. Wi​dzia​łem wszyst​ko, co by​ło do zo​ba​cze​n ia, i po​w ie​dzia​łem mu to. I do​da​łem, że le​ci​m y, że​by po​brać pa​li​w o z tan​kow​ca, a po​t em wra​ca​m y do do​m u. Jak się oka​z a​ło, ci Ira​kij​czy​cy na dro​dze nie prze​m iesz​cza​li się tak po pro​stu, i na pew​n o nie by​li zwy​kłym pa​t ro​lem. W rze​czy​w i​sto​ści by​ły to po​jaz​dy opan​ce​rzo​n e i od​dzia​ły pie​cho​t y zme​‐ cha​n i​z o​w a​n ej z dy​w i​z ji Gwar​dii Re​pu​bli​kań​skiej „Me​dy​n a” i „Na​bu​cho​do​n o​z or”. Po​su​w a​ły się na po​łu​dnie, że​by wy​ko​n ać kontr​a tak na ame​ry​kań​skie na​t ar​cie przez tzw. lu​kę kar​bal​ską (Kar​ba​la Gap – te​ren po​m ię​dzy Kar​ba​lą i je​z io​rem Ra​z a​z ah). Irac​kie Na​czel​n e Do​w ódz​t wo do​‐ szło do wnio​sku, że ame​ry​kań​ska ofen​sy​w a zo​sta​ła za​t rzy​m a​n a. Fak​t ycz​n ie, nie​ustan​n ie nę​‐ ka​n a 3. Dy​w i​z ja Pie​cho​t y zwol​n i​ła ja​kieś osiem​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnie od Bag​da​du. Na pół​n oc od Na​si​rij​ji ma​ri​n es to​czy​li cięż​kie wal​ki i bar​dzo wol​n o po​su​w a​li się w gó​rę Ty​gry​su. Pod osło​n ą bu​rzy pia​sko​w ej Sad​dam roz​ka​z ał Gwar​dii opu​ścić po​z y​cje w Bag​da​dzie i skie​ro​‐ wać się na pół​n oc, że​by włą​czyć się do wal​ki. Wte​dy o tym nie wie​dzia​łem, ale od po​łu​dnio​w e​go wscho​du opu​ści​ła sto​li​cę ko​lej​n a bry​ga​da GRP, że​by za​a ta​ko​w ać ma​ri​n es. Lot​n ic​t wo USA do​słow​n ie wy​bi​ło irac​kim od​dzia​łom fron​t o​w ym wal​kę z gło​w y, lecz ge​n e​ra​‐ ło​w ie Sad​da​m a są​dzi​li, że zła po​go​da spa​ra​li​ż u​je ame​ry​kań​skie wspar​cie lot​n i​cze. Ira​kij​czy​cy uwa​ż a​li, że bez nie​go po​ra​dzą so​bie w kon​f ron​t a​cji z ame​ry​kań​ski​m i Woj​ska​m i Lą​do​w y​m i i ma​ri​n es. Ewi​dent​n ie za​po​m nie​li o I woj​n ie nad Za​t o​ką Per​ską. Wy​le​cia​ło im też z gło​w y, że ame​ry​kań​skie sa​m o​lo​t y my​śliw​skie ata​ko​w a​ły przy każ​dej po​go​dzie. Nie​chęt​n ie, bo nie​chęt​n ie, ale na pew​n o nas to nie po​w strzy​m y​w a​ło. A za​t em ten plan – jak zresz​t ą wie​le pla​n ów bi​t ew​‐ nych – był śmia​ły, ale bez​den​n ie głu​pi. Ja​kieś osiem​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów za ko​ry​t a​rzem tan​ko​w a​n ia prze​le​cie​li​śmy przez gra​n i​cę

do Ara​bii Sau​dyj​skiej. Za​czą​łem się tro​chę od​prę​ż ać i men​t al​n ie zwal​n iać ob​ro​t y. Pi​lot my​śliw​‐ ski przy​z wy​cza​ja się do my​śle​n ia z pręd​ko​ścią pra​w ie dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i, jak każ​dy, kto z ta​kim ży​je, mo​ż e za​świad​czyć, że to jest na​praw​dę iry​t u​ją​ce. Lecz to jest ry​z y​‐ ko za​w o​do​w e. Mój mózg za​czął wra​cać do względ​n ie nor​m al​n ej pręd​ko​ści, a ja czu​łem, że mię​‐ śnie ple​ców tro​chę się roz​luź​n ia​ją. Zdej​m u​jąc hełm, prze​cze​sa​łem pal​ca​m i spo​co​n e wło​sy i po​la​łem gło​w ę wo​dą. Dra​piąc się w czu​bek gło​w y i po​cią​ga​jąc dłu​gi łyk cie​płej wo​dy z po​sma​kiem pla​sti​ku, za​uwa​ż y​łem coś dziw​‐ ne​go. Mój kciuk i pa​lec wska​z u​ją​cy lek​ko drża​ły. Bar​dzo lek​ko, lecz jed​n ak. Pod​czas mo​jej ka​rie​ry otar​łem się o śmierć wię​cej ra​z y, niż po​t ra​f ię zli​czyć. Od 1991 z prze​‐ rwa​m i wi​dy​w a​łem Sło​n ia bez mru​gnię​cia okiem. Ga​pi​łem się na rę​kę jesz​cze kil​ka se​kund, par​‐ sk​n ą​łem raz i na​cią​gną​łem rę​ka​w i​cę. Wie​dzia​łem jed​n ak, że dziś by​łem bliż​szy śmier​ci niż kie​dy​kol​w iek wcze​śniej. Ni​cze​go nie za​a ta​ko​w a​łem, nie zro​bi​łem też ni​cze​go he​ro​icz​n e​go. O tej mi​sji ni​g​dy nie bę​dzie się pi​sać, sam też ni​g​dy o niej nie wspo​m i​n a​łem. Ale po pro​stu wie​dzia​łem. Wie​dzia​łem, że zna​la​z łem miej​sce, w któ​re nie za​pusz​cza się na​w et Słoń.

10

W potrzasku

6 kwietnia 2003 11:40 cza​s u miej​s co​we​go, na pół​noc od Bag​d a​d u

– Szlag. Oczy mnie pie​kły, bo pod osło​n ę heł​m u do​sta​ły się dro​bin​ki py​łu. Zro​bi​łem pół​becz​kę i od​‐ wró​ci​łem się na grzbiet, po czym ener​gicz​n ie od​da​łem drą​ż ek i po​de​rwa​łem F-16 pio​n o​w o. „Kli​‐ ka​jąc” mi​kro​f o​n em, spoj​rza​łem po​n ad koń​ców​kę skrzy​dła. – ELI 3 i 4… obro​n a przed pe​lot​ka​m i ko​ło Bag​da​du. Tam, gdzie przed chwi​lą by​li​śmy, na​gle po​ja​w i​ły się sza​re smu​gi, zwięk​szy​łem więc ciąg, wznio​słem się o ja​kieś ty​siąc me​t rów i od​sze​dłem od cen​t rum mia​sta. No​w o ochrzczo​n y port lot​n i​czy imie​n ia Geo​r​ge’a Bu​sha (przed​t em imie​n ia Sad​da​m a) mi​gnął na le​w o za mną, gdy wle​cie​li​śmy nad za​chod​n ie przed​m ie​ścia znisz​czo​n e​go Bag​da​du. Ro​biąc wy​w rót i tym ra​z em mru​ga​jąc szyb​ko, że​by uchro​n ić oczy przed py​łem, spoj​rza​łem znów w dół na mia​sto. Sto​li​ca Sad​da​m a by​ła tro​chę po​kie​re​szo​w a​n a; zie​lo​n y Ty​grys prze​z ie​rał spod brą​z o​w ych smug wi​szą​‐ cych nad śród​m ie​ściem. Set​ki wstęg dy​m u, ni​czym czar​n e prze​cin​ki, wy​ro​sły nad bu​dyn​ka​m i i uli​ca​m i. Smu​ga​cze za​kre​śla​ły łu​ki, a spo​ra​dycz​n e eks​plo​z je wy​dmu​chi​w a​ły w po​w ie​t rze jesz​cze wię​cej gru​z u. Naj​w y​raź​n iej Ira​kij​czy​cy mie​li tam w do​le jesz​cze tro​chę za​pa​łu do wal​ki, jak​by zu​peł​n ie nie przej​m o​w a​li się wkro​cze​n iem na​szych Wojsk Lą​do​w ych i ma​ri​n es. Dzi​siaj dzia​ła​li​śmy jak gang mo​t o​cy​klo​w y. Na do​brą spra​w ę krę​ci​li​śmy się po róż​n ych stre​‐ fach ra​ż e​n ia i szu​ka​li​śmy wal​ki. Za​gro​ż e​n ie by​ło nie​z na​n e, wy​bór bro​n i na​le​ż ał do nas – je​dy​‐ nym ce​lem by​ło znisz​cze​n ie wszyst​kie​go, co Ira​kij​czy​kom zo​sta​ło. Te​go dnia mie​li​śmy dwie „czwór​ki” F-16CJ – ELI 31 i LA​PEL 77. Ja pro​w a​dzi​łem dru​gą pa​rę ELI. Po​dzie​li​li​śmy się ob​sza​rem wo​kół Bag​da​du. ELI 1 – Scott Man​n ing, czy​li „Zing” – był gdzieś na po​łu​dnio​w y wschód od mia​sta, ło​jąc irac​kich obroń​ców wzdłuż Ty​gry​su i omi​ja​jąc F/A-18. Przez ostat​n ie kil​ka dni „Szer​sze​n ie” pa​n o​szy​ły się wszę​dzie, pod​czas gdy 1. Dy​w i​z ja Ma​ri​n es prze​bi​ja​ła się od wscho​du do sto​li​cy.

3. Dy​w i​z ja Pie​cho​t y za​a ta​ko​w a​ła i za​ję​ła bag​dadz​ki port lot​n i​czy 4 kwiet​n ia, w cza​sie jed​n ej z naj​cięż​szych walk tej woj​n y. 6 kwiet​n ia ar​m ia roz​po​czę​ła ope​ra​cję Thun​der Run, prze​m iesz​‐ cza​jąc się z przed​m ieść w stro​n ę lot​n i​ska, i ta część mia​sta by​ła w za​sa​dzie bez​piecz​n a. Cen​‐ trum Bag​da​du – wprost prze​ciw​n ie, pa​n o​w ał w nim ist​n y cha​os. Ko​lum​n y prze​ra​ż o​n ych cy​w i​‐ lów pró​bo​w a​ły uciec z mia​sta na pół​n oc lub za​chód, pod​czas gdy woj​sko po​rzu​ca​ło po​z y​cje obron​n e w śród​m ie​ściu, by prze​ciw​sta​w ić się ame​ry​kań​skiej ofen​sy​w ie. Irac​kie od​dzia​ły pan​cer​n e prze​su​w a​ły się przez pół​n oc​n e przed​m ie​ścia, a wszę​dzie wy​bu​‐ cha​ły za​cię​t e wal​ki ulicz​n e. Czoł​gi i bez te​go trud​n o od​róż​n ić, bez za​sob​n i​ków ce​low​n i​czych, któ​re bar​dzo chcie​li​śmy mieć w na​szych Ce​e Jay​a ch, pi​lot nie miał prak​t ycz​n ie szans, że​by roz​‐ po​z nać, kto swój, a kto wróg. Po​sta​n o​w i​li​śmy więc zo​sta​w ić nisz​cze​n ie czoł​gów w śród​m ie​ściu dla A-10 i F/A-18, a sa​m i za​ję​li​śmy się po​lo​w a​n iem na wszel​kie PZR-y, zwłasz​cza po​z o​sta​łe Ro​‐ lan​dy i SA-8, któ​re mo​gły​by roz​w a​lić śmi​głow​ce i War​t ho​gi. Za​t a​cza​jąc łuk wo​kół mia​sta od za​cho​du, zni​ż y​łem się na ja​kieś trzy ty​sią​ce me​t rów, że​by po​‐ zo​stać znacz​n ie po​n i​ż ej ro​sną​cej po​kry​w y chmur. Mia​sto by​ło pa​le​t ą sza​ro​ści – sza​rej zie​m i, ciem​n o​sza​re​go be​t o​n u i spi​ż o​w o​sza​rych dróg, przez chmu​ry prze​bi​ja​ły zaś sno​py świa​t ła, ła​go​‐ dząc su​ro​w e tło i pstrząc je ja​sno​sza​ry​m i pla​m a​m i. Z nie​z li​czo​n ych czer​w o​n ych pło​m ie​n i uno​si​‐ ły się wstę​gi czar​n e​go dy​m u, a cza​sem w nie​bo strze​la​ły po​m a​rań​czo​w o​ż ół​t e smu​ga​cze, wy​bu​‐ cha​jąc pod chmu​ra​m i. Znów zro​bi​łem becz​kę i ostro prze​chy​li​łem sa​m o​lot na pra​w e skrzy​dło. Mój skrzy​dło​w y po​‐ słusz​n ie prze​szedł na ze​w nątrz po mo​jej le​w ej – kon​t y​n u​owa​li​śmy lot wo​kół mia​sta. To usta​‐ wi​ło mnie mię​dzy nim a wszel​ki​m i za​gro​ż e​n ia​m i, ale po​z wa​la​ło mu le​cieć za mną w szy​ku i ob​ser​w o​w ać Bag​dad. Usły​sza​łem sze​lest łą​cza in​f or​m a​cyj​n e​go w słu​chaw​kach i zer​k​n ą​łem na MFD. Wy​słał mi in​f or​m a​cję o ra​da​rze Flap Whe​e l i SA-3. Flap Whe​e l to sys​t em kie​ro​w a​n ia ogniem, a to ozna​cza​ło pe​lot​ki na​pro​w a​dza​n e przez sta​cję ra​dio​lo​ka​cyj​n ą – o wie​le bar​dziej nie​bez​piecz​n e niż uzbro​je​n ie na​pro​w a​dza​n e wzro​ko​w o. Od​sze​dłem po łu​ku od te​go miej​sca i spoj​rza​łem znów na SA-3. Był ja​kieś dwa​dzie​ścia ki​lo​m e​t rów na pół​n oc od nas, tuż ko​ło au​t o​‐ stra​dy nu​m er je​den. Jesz​cze da​lej na pół​n oc, przy dro​dze, znaj​do​w a​ła się du​ż a ba​z a MiG-ów zwa​n a Ba​lad, a tam z pew​n o​ścią by​ły PZR-y, chro​n ią​ce ją przed ta​ki​m i jak ja. Uśmiech​n ą​łem się sze​ro​ko. Ta​kie​go wa​ła! Za​t a​cza​jąc łuk ja​kieś trzy​n a​ście ki​lo​m e​t rów od cen​t rum, prze​cię​li​śmy au​t o​stra​dę nu​m er je​‐ den na pół​n oc​n ych przed​m ie​ściach Bag​da​du, kie​ru​jąc się na za​chód z pręd​ko​ścią ośmiu​set ki​lo​‐ me​t rów na go​dzi​n ę. Me​t o​dycz​n ie prze​szu​ki​w a​łem zie​m ię przed so​bą po obu stro​n ach. Układ ostrze​ga​ją​cy o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą (RWR) mia​łem pod​krę​co​n y na peł​n ą gło​‐ śność, za​sob​n ik wal​ki elek​t ro​n icz​n ej był usta​w io​n y na au​t o, obaj wy​pu​ści​li​śmy też przy​n ę​t y (po​z or​n e ce​le ho​lo​w a​n e). Do te​go ho​len​dro​w a​łem w spo​sób nie​sko​or​dy​n o​w a​n y i zmie​n ia​łem wy​so​kość co pięć, sześć se​kund. Dzi​kie Ła​si​ce by​ły w peł​n ej go​t o​w o​ści. Prze​la​t u​jąc nad au​t o​stra​dą nu​m er dwa, spoj​rza​łem do ty​łu przez le​w e ra​m ię, że​by spraw​‐ dzić, co ze skrzy​dło​w ym. Był do​kład​n ie tam, gdzie być po​w i​n ien. Ode​t chną​łem. Wszyst​ko by​ło w po​rząd​ku i… – BIP… BIP… BIP… BIP! Wle​pi​łem wzrok z po​w ro​t em w RWR, za​ra​z em in​stynk​t ow​n ie od​cho​dząc od mru​ga​ją​cej na

wskaź​n i​ku „trój​ki”. Le​w ą pię​ścią od​pa​li​łem di​po​le, pra​w ą włą​czy​łem mi​kro​f on i po​de​rwa​łem my​śli​w iec pio​n o​w o, kie​ru​jąc się do​kład​n ie na pół​n oc. – ELI 3, bro​n i się przed SA-3, pół​n oc, ba​z a 8… Od​py​cha​jąc drą​ż ek od sie​bie, wy​f ru​n ą​łem z fo​t e​la i znów wal​n ą​łem w przy​cisk od​pa​la​n ia di​po​li, a głos wrzesz​czał: – ELI 4… po​cisk! Uhm… ELI 4, po​cisk w po​w ie​t rzu! Gdzie?! Od​w ró​ci​łem gło​w ę w pra​w o i nie zmniej​sza​jąc cią​gu, od​sze​dłem w bok, że​by nie stra​cić mia​sta z oczu. Nic. Otwie​ra​jąc usta, że​by go za​py​t ać, ką​t em oka do​strze​głem błysk. Tam! Nie​m al wprost przed mo​im no​sem, na dwu​n a​stej. Na jed​n o​rod​n ym sza​rym tle trud​n o by​ło za​uwa​ż yć kłę​bią​cy się dym, za to pło​n ą​cy ogon po​ci​sku był cał​kiem wy​raź​n y. – ELI 3… tal​ly od​pa​lo​n y po​cisk, SA-3, na pra​w o na dru​giej, bli​sko. Roz​po​czą​łem za​kręt usta​lo​n y z sze​ścio​krot​n ym prze​cią​ż e​n iem, od​da​la​jąc się od dy​m u, że​by po​cisk zna​lazł się za mo​im pra​w ym skrzy​dłem. Wzno​sząc się po​n ad li​n ię da​chów Bag​da​du, na ho​ry​z on​cie, zo​ba​czy​łem dłu​gą smu​gę wi​docz​n ą na tle chmur. Ale gdzie po​dział się pierw​szy po​‐ cisk? – ELI 2… po​z y​cja pierw​sze​go po​ci​sku z-p? – 2… uhm… z-p, zgu​bi​łem. Nie wi​dział go. Skoń​czy​łem becz​kę i znów zro​bi​łem wy​w rót, a RWR da​lej pisz​czał mi do ucha. Ni​g​dy nie ma tyl​ko jed​n e​go za​gro​ż e​n ia, więc na​dal po​spiesz​n ie prze​szu​ki​w a​łem zie​m ię. Prze​la​t y​w a​li​śmy nad dziel​n i​ca​m i i ka​n a​ła​m i, któ​re two​rzy​ły pa​ję​czy​n ę w pół​n oc​n ej czę​ści Bag​da​du. Nad cen​‐ trum moż​n a by​ło za​uwa​ż yć sal​w y pe​lo​t ek, a da​lej na po​łu​dniu zo​ba​czy​łem cha​rak​t e​ry​stycz​n e słu​py in​n ych od​pa​lo​n ych po​ci​sków z-p. Ten, któ​ry wi​dzia​łem na po​cząt​ku, znik​n ął w war​stwie chmur, ale je​go sta​cja ra​dio​lo​ka​cyj​n a Low Blow wciąż mnie na​m ie​rza​ła. Za​krę​ca​jąc ostro, skie​ro​w a​łem się wprost na ka​w a​łek zie​m i, na któ​rym mu​sia​ło być sta​n o​‐ wi​sko PZR-ów. Znów opu​ści​łem nos i włą​cza​jąc funk​cję ozna​cze​n ia ce​lu, po​chy​li​łem sa​m o​lot jesz​cze bar​dziej i na​kie​ro​w a​łem ma​ły romb mniej wię​cej na ten ob​szar. Na szczę​ście wia​t ru pra​w ie nie by​ło, więc smu​ga dy​m u wciąż uno​si​ła się w po​w ie​t rzu nad czymś, co wy​glą​da​ło jak zło​m o​w i​sko. Współ​rzęd​n e wy​sko​czy​ły na HUD-zie, a ja od​sze​dłem gwał​t ow​n ie na le​w o. Wy​‐ sta​w ie​n ie dol​n ej czę​ści ka​dłu​ba w stro​n ę za​gro​ż e​n ia, któ​re mo​ż e cię ze​strze​lić, to nie naj​lep​szy po​m ysł, więc skoń​czy​łem becz​kę, a spraw​dziw​szy, czy nic złe​go do mnie nie le​ci, zro​bi​łem ko​‐ lej​n ą i od​sze​dłem w bok. Kie​ru​jąc się te​raz na pół​n oc, z ba​t e​rią PZR-ów wprost za mną, na szó​stej, zo​ba​czy​łem, jak mój skrzy​dło​w y prze​le​ciał na​de mną, usta​w ia​jąc się w for​m a​cji „luź​n ej pa​ry”. Gdy usta​w iał się w szy​ku, z koń​có​w ek je​go skrzy​deł ze​szły smu​gi. – ELI 4… cze​kaj na da​n e. Po​sła​łem mu da​n e ze współ​rzęd​n y​m i PZR-a. Kie​ro​w a​li​śmy się pro​sto na pół​n oc, wzdłuż Ty​‐ gry​su – „kli​ka​jąc” mi​kro​f o​n em, po​pro​w a​dzi​łem nas za​krę​t em na pra​w o, w kie​run​ku pół​n oc​n e​‐ go wscho​du. Dzię​ki te​m u omi​n ie​m y z da​le​ka au​t o​stra​dy nu​m er je​den i dwa, peł​n e wy​co​f u​ją​‐ cych się irac​kich od​dzia​łów woj​sko​w ych. Do te​go ob​le​ci​m y od po​łu​dnia Ba​ku​bę – spo​re, wciąż

nie​z do​by​t e mia​sto na pół​n oc od Bag​da​du. Te​ren był tu lep​szy, zie​m ia pła​ska i mo​kra, no i mniej dróg, co ozna​cza​ło mniej​sze za​gro​ż e​n ie ze stro​n y PZR-ów i pe​lo​t ek. Mie​li​śmy też o wie​le wię​cej miej​sca na ma​n ew​ry. Te​go ran​ka to​w a​rzy​szył nam dru​gi klucz czte​rech sa​m o​lo​t ów, LA​PEL 77, więc prze​łą​czy​łem się na ich czę​sto​t li​w ość Vic​t or. – LA​PEL 1, tu ELI 3. – Mów. – Klucz ELI 3 ata​ku​je SA-3, ba​z a ze​ro-dwa-ze​ro na dzie​w ięć. Po​z y​cja? – LA​PEL 1 i 2 są na po​łu​dnio​w y wschód od ba​z y na sied​m iu ty​sią​cach me​t rów, kie​ru​jąc się do tan​kow​ca. Klucz LA​PEL 3 koń​czy tan​ko​w ać w DOG Po​łu​dnie. Prze​sła​łem mu współ​rzęd​n e PZR-a. – LA​PEL 1, roz​każ LA​PEL 3 wle​cieć od po​łu​dnia i zo​stać na za​chód od rze​ki, do​pó​ki te​go nie za​ła​t wi​m y. – Wil​co. Mo​ja pa​ra za​t a​cza​ła pra​w ie dwu​dzie​sto​ki​lo​m e​t ro​w y łuk na wschód od Bag​da​du. Kie​ro​w a​li​‐ śmy się te​raz na pół​n oc na dwóch i pół ty​sią​ca me​t rów, znaj​du​jąc się do​kład​n ie pro​sto​pa​dle do sta​n o​w i​ska PZR-ów. To by​ła do​bra po​z y​cja. Ope​ro​w a​n ie w ten spo​sób na obrze​ż ach mia​sta czy​‐ ni​ło z nas ła​ko​m y ką​sek nie​m al na wy​cią​gnię​cie rę​ki. Oni bę​dą więc pa​t rzeć i cze​kać. Je​śli sta​‐ cja ra​dio​lo​ka​cyj​n a nie wy​t rzy​m a lub spró​bu​je nas na​m ie​rzyć, wte​dy na​sze wła​sne urzą​dze​n ia bę​dą mo​gły ją z po​w o​dze​n iem do​kład​n ie zlo​ka​li​z o​w ać. Klucz LA​PEL też znaj​dzie się w tym re​jo​n ie, więc je​śli mnie za​a ta​ku​ją i bę​dę ro​bił uni​ki, on znaj​dzie PZR-a i po​czę​stu​je go bom​bą. Al​bo zro​bi​m y na od​w rót, je​śli na​m ie​rzą je​go. Naj​w ięk​‐ szym pro​ble​m em Ła​sic by​ły nie​z na​n e za​gro​ż e​n ia, a tu mie​li​śmy te​go naj​lep​szy przy​kład. Na​‐ praw​dę nie wie​dzie​li​śmy, co jest tam w do​le. To mógł być ja​kiś jesz​cze bar​dziej za​bój​czy PZR, gniaz​do pe​lo​t ek, al​bo ca​ła ba​t e​ria. Oka​z a​ło się, że wszyst​ko na​raz. – ELI 3 ma 2,9. Pra​w ie trzy ty​sią​ce ki​lo​gra​m ów pa​li​w a i brak od​po​w ie​dzi mo​je​go skrzy​dło​w e​go ozna​cza​ły, że sam miał dwie​ście ki​lo​gra​m ów mniej lub wię​cej. Do​t kną​łem po​krę​t ła gło​śno​ści RWR oraz pa​n e​lu urzą​dzeń wal​ki elek​t ro​n icz​n ej i tro​chę ścią​gną​łem uprząż. Wy​glą​da​jąc na ze​w nątrz, zo​‐ ba​czy​łem dwa tę​po​n o​se wal​ce pod skrzy​dła​m i mo​je​go sa​m o​lo​t u i włą​czy​łem wskaź​n ik uzbro​je​‐ nia. Dzi​siaj, oprócz nor​m al​n e​go ze​sta​w u – dział​ka i po​ci​sków po​w ie​t rze-po​w ie​t rze mia​łem dwie CBU-103 – bom​by ka​se​t o​w e. Świet​n e uzbro​je​n ie dla Ła​si​cy, bo moż​n a użyć go prze​ciw​ko ce​lom po​w ierzch​n io​w ym i ła​t wo je zrzu​cić pod ostrza​łem. To jak uży​w a​n ie śru​t ów​ki za​m iast snaj​per​ki. Każ​da bom​ba za​w ie​ra​ła ja​kieś dwie​ście pod​po​ci​sków wiel​ko​ści pił​ki do so​f t​bal​lu. Licz​ba ła​‐ dun​ków zrzu​co​n ych na trzy​stu me​t rach kwa​dra​t o​w ych na​z y​w a się gę​sto​ścią po​kry​cia i za​le​ż y głów​n ie od te​go, jak wy​so​ko nad zie​m ią zo​sta​n ą roz​rzu​co​n e pod​po​ci​ski. Ste​ro​w a​ło się tym z ka​bi​n y i do​sto​so​w y​w a​ło do ce​lu. Że​by znisz​czyć czoł​gi, po​t rzeb​n a by​ła więk​sza gę​stość po​kry​‐ cia niż dla ce​lu nie​opan​ce​rzo​n e​go, ta​kie​go jak sta​n o​w i​sko PZR-ów. Za​w ra​ca​jąc na pra​w o, wy​szli​śmy po dwu​dzie​sto​ki​lo​m e​t ro​w ym łu​ku z po​w ro​t em na po​łu​‐ dnie. „Trój​ka” świe​ci​ła lek​ko na RWR, mniej wię​cej na go​dzi​n ie dru​giej. Po​m a​rań​czo​w e smu​ga​‐

cze wy​strze​li​ły kil​ka ki​lo​m e​t rów od no​sa i tro​chę na pra​w o. Ce​lo​w a​li w na​szym kie​run​ku, jed​‐ nak za da​le​ko, by mo​gli nam za​gro​z ić. Przy​po​m nia​łem so​bie, że w tym re​jo​n ie znaj​du​je się ma​łe lot​n i​sko za​pa​so​w e, więc od​sze​dłem tro​chę w bok. Gdy ko​lej​n y stru​m ień smu​ga​czy prze​‐ szedł da​le​ko za mo​im ogo​n em, włą​czy​łem mi​kro​f on: – ELI 4… Fan​ga SA-3, kie​ru​n ek dwa-dwa-ze​ro. Dru​gi F-16 za​w ró​cił, z koń​có​w ek je​go skrzy​deł ze​szły smu​gi, po czym za​krę​cił ostro za mo​im ogo​n em, że​by skie​ro​w ać się na Bag​dad. Od​sze​dłem na pra​w o na ty​le da​le​ko, że​by nie stra​cić go z oczu i spoj​rza​łem na ob​szar ce​lu. Rze​ka Di​ja​la wy​pły​w a​ła z mia​sta, wi​jąc się ni​czym zie​lo​‐ ny wąż. Na wschód od niej – tam, gdzie my by​li​śmy, zie​m ia w ko​lo​rze kha​ki by​ła zu​peł​n ie pu​‐ sta. Za rze​ką, w kie​run​ku PZR-ów, zmie​n ia​ła się w na​kra​pia​n ą na​rzu​t ę brą​z o​w ych pól, sza​rych dróg i roz​sia​n ych wio​sek. – ELI 4, Fan​ga SA-3… ba​z a ze​ro-dwa-dwa na dzie​w ięć. Gdy od​pa​lił HARM, pod je​go skrzy​dłem wy​rósł wiel​ki kłąb bia​łe​go dy​m u. Obaj ode​szli​śmy na po​łu​dnie, z da​la od to​ru lo​t u po​ci​sku, po czym on wy​rów​n ał lot i po​m knął w stro​n ę Bag​da​du. Ko​lej​n e pe​lot​ki wy​strze​li​ły z re​jo​n u cen​t rum i po​łu​dnio​w ych przed​m ieść. Mu​sie​li ce​lo​w ać w „Szer​sze​n ie” pie​cho​t y mor​skiej, ata​ku​ją​ce au​t o​stra​dę Al-Kut i mo​sty na Ty​gry​sie. Tym le​piej, bo od​w ró​cą uwa​gę jed​n o​stek Irac​kiej Obro​n y Po​w ietrz​n ej. Cel, któ​ry ozna​czy​łem, znaj​do​w ał się te​raz ja​kieś dwa​dzie​ścia ki​lo​m e​t rów na wprost od mo​je​go pra​w e​go skrzy​dła. „Kli​ka​jąc” mi​kro​f o​n em, od​w ró​ci​łem się nie​m al na grzbiet i wy​rwa​‐ łem w gó​rę, że​by na HUD-zie usta​w ić kurs. Wznio​słem się pio​n o​w o, cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę i utrzy​m u​jąc osiem​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, szyb​ko prze​szu​ka​łem zie​m ię. Po mo​jej le​w ej, na dzie​sią​t ej, śród​m iej​skie pe​lot​ki znów otwo​rzy​ły ogień, a Ty​grys, w tym dziw​n ym świe​t le, miał ko​lor flu​ore​scen​cyj​n ej zie​le​n i. Wzdłuż slum​sów Me​di​n y, na pół​n oc​n ym skra​ju mia​sta biegł wiel​ki ka​n ał – zdzi​w i​łem się, że ca​ła je​go część jest ja​sno​czer​w o​n a. Że​la​z o w wo​dzie al​bo ście​ki, tak czy owak dziw​n ie to wy​glą​da​ło. – ELI 3, ata​ku​ję. Pra​w ym kciu​kiem włą​czy​łem wskaź​n ik SMS i po raz ostat​n i spraw​dzi​łem na​sta​w y CBU. CBU-103 to ogrom​n y po​stęp w po​rów​n a​n iu ze sta​ry​m i bom​ba​m i ka​se​t o​w y​m i. Bio​rą po​praw​kę na wiatr, a ten w Ira​ku jest na​praw​dę istot​n ą zmien​n ą. Do te​go sta​t ecz​n i​ki na ogo​n ie ma​ją zmien​n y kąt na​t ar​cia, co po​z wa​la na ste​ro​w a​n ie pręd​ko​ścią ob​ro​t o​w ą bom​by, a gdy osią​gnie ona za​pro​gra​m o​w a​n ą war​t ość, kor​pus bom​by roz​pa​da się, uwal​n ia​jąc pod​po​ci​ski. Po​t wier​dzi​łem wszyst​kie na​sta​w y, zmniej​szy​łem ciąg, że​by utrzy​m ać osiem​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, i da​lej po​w o​li opa​da​łem, aż do wy​so​ko​ści trzech ty​się​cy me​t rów. Z po​łu​dnia i ze wscho​du wciąż uno​sił się czar​n y dym, a wskaź​n ik ra​dio​lo​ka​t o​ra był usia​n y kon​t ak​t a​m i. Mo​je spoj​rze​n ie przy​ku​w a​ły spo​ra​dycz​n e bły​ski wzdłuż rze​ki, wy​glą​da​ło na to, że wal​ki w cen​t rum wciąż by​ły bar​dzo za​cię​t e. Da​lej, na za​cho​dzie, wi​dzia​łem sza​re wstę​gi z ko​‐ lej​n ych PZR-ów, ale nie do​strze​głem, że​by od​pa​la​ły no​w e po​ci​ski. RWR był za​peł​n io​n y i bez​u​‐ ży​t ecz​n y, więc w tej chwi​li mo​głem po​le​gać tyl​ko na wła​snym wzro​ku. Czę​sto​t li​w ość ude​rze​‐ nio​w a ro​iła się od roz​m ów bli​skie​go wspar​cia lot​n i​cze​go, więc wy​łą​czy​łem ra​dio​sta​cję UHF. W od​le​gło​ści je​de​n a​stu ki​lo​m e​t rów od ce​lu mia​łem do​sko​n a​łą po​z y​cję. Sil​n ik sa​m o​lo​t u pra​‐ co​w ał ide​a l​n ie, le​cia​łem pro​sto na cel i wszyst​ko dzia​ła​ło. Ozna​cze​n ia HUD-a dla te​go kon​kret​‐ ne​go uzbro​je​n ia na​z y​w a​ły się „zszyw​ka​m i”, bo tak wła​śnie wy​glą​da​ły. Gó​ra i dół sym​bo​li​z o​w a​‐

ły mak​sy​m al​n e oraz mi​n i​m al​n e za​się​gi zrzu​t u CBU, za​leż​n e od mo​jej wy​so​ko​ści, pręd​ko​ści i wia​t ru. Mniej​sza zszyw​ka przed​sta​w ia​ła opty​m al​n ą stre​f ę, i to w niej – o ile sy​t u​a cja po​z wa​‐ la​ła – za​z wy​czaj sta​ra​li​śmy się zrzu​cić bom​bę. Pa​t rzy​łem, jak ma​ły da​szek ze​śli​z gu​je się po zszyw​ce i zer​k​n ą​łem przez HUD. Kwa​drat TD znie​ru​cho​m iał tam, gdzie go zo​sta​w i​łem, ale na​‐ dal by​łem zbyt da​le​ko na pre​cy​z yj​n ą re​gu​la​cję. – ELI 3… odejdź w pra​w o. Już! Gar​dło mia​łem ści​śnię​t e, lecz rę​ce po​ru​szy​ły się bły​ska​w icz​n ie. In​stynkt i na​w y​ki znów wzię​ły gó​rę, pchną​łem więc prze​pust​n i​cę do przo​du, za​krę​ci​łem z wy​w ro​t em na pra​w o, od​pa​li​‐ łem di​po​le i od​sze​dłem w bok, z po​w ro​t em na pół​n oc. By​łem nie​da​le​ko ja​kie​goś gów​n ia​n e​go mia​stecz​ka przy au​t o​stra​dzie nu​m er pięć z ide​a l​n ym czte​ro​kie​run​ko​w ym skrzy​ż o​w a​n iem dróg ka​n a​ło​w ych. Koń​cząc becz​kę tuż nad dro​gą, od​da​łem drą​ż ek. Po​czu​łem, jak ude​rzam heł​m em w owiew​kę i za​m ru​ga​łem, bo pył z ka​bi​n y zno​w u wle​ciał mi do oczu. – Po​cisk w po​w ie​t rzu! Po​cisk… uhm… pół​n oc, ba​z a dzie​sięć. Wy​krę​ci​łem się w fo​t e​lu i spoj​rza​łem do ty​łu przez le​w e ra​m ię, cią​gnąc za so​bą sa​m o​lot. Tam! Za​uwa​ż y​łem smu​gę dy​m u prze​ci​n a​ją​cą ho​ry​z ont. Dwie, tak wła​ści​w ie. – ELI 3, tal​ly dwa po​ci​ski. Le​w o na ósmej… wzno​szą się w kie​run​ku wschod​n im i za​krę​ca​ją na pół​n oc. To dla​t e​go ich nie wi​dzia​łem. Nad​le​cia​ły ze skra​ju mia​sta, tuż za głów​n ym ka​n a​łem, a tam wszyst​ko by​ło sza​re. – ELI 4 jest śle​py. Nie spusz​cza​łem PZR-ów z oczu. Skrzy​dło​w y so​bie po​ra​dzi. Trud​n o po​w ie​dzieć, któ​re​go z nas wzię​li na cel, po​n ie​w aż RWR wciąż był za​peł​n io​n y. Le​cąc na wy​czu​cie, zmniej​szy​łem tro​‐ chę ciąg i unio​słem nos sa​m o​lo​t u. Wciąż pa​t rząc za sie​bie, przez ogon, skon​t ro​w a​łem na le​w o i na wszel​ki wy​pa​dek kciu​kiem wy​pu​ści​łem przy​n ę​t ę. Wy​sła​łem też in​f or​m a​cję przez łą​cze. – 4… zo​stań po​w y​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów, aż bę​dziesz miał wi​dok. 1 po​n a​w ia atak z pół​‐ no​cy. Prze​chy​la​jąc się ostro na skrzy​dło, za​krę​ci​łem nad zie​m ią ni​czy​ją mię​dzy au​t o​stra​da​m i i zno​w u usta​w i​łem nos sa​m o​lo​t u w kie​run​ku Bag​da​du. Z ce​lem wi​docz​n ym na HUD-zie, za​‐ nur​ko​w a​łem i po​n ow​n ie wy​świe​t li​łem sym​bo​lo​gię CBU. Na mo​ich oczach ko​lej​n a wiel​ka chmu​ra ja​sne​go dy​m u wy​ro​sła na tle zie​lo​n o-sza​re​go Ira​ku. Ob​ra​ca​jąc romb w le​w o, usta​w i​łem go tuż nad dy​m em i pchną​łem, że​by wy​z na​czyć no​w y punkt na​w i​ga​cyj​n y. – ELI 4 ma kon​t akt wzro​ko​w y. „Klik​n ą​łem” w od​po​w ie​dzi i zer​k​n ą​łem przez HUD. Za​raz na pół​n oc od ka​n a​łu za​uwa​ż y​łem kil​ka pod​n ie​sio​n ych ta​ra​sów, któ​re wy​ro​sły na pła​skim te​re​n ie ni​czym ja​sno​brą​z o​w e ku​rzaj​ki. Nie ma​jąc lep​sze​go ro​z e​z na​n ia, mu​sia​łem pod​le​cieć o wie​le bli​ż ej. – Gdzie jest ten pie​przo​n y za​sob​n ik ce​low​n i​czy, kie​dy go po​t rze​bu​ję? W du​pie Pen​t a​go​n u. Na​gle z te​go miej​sca wy​strze​li​ło kil​ka pło​n ą​cych stru​m ie​n i. Wzdry​gną​łem się. Po​ci​ski cięż​‐ szych pe​lo​t ek przy​po​m i​n a​ły pił​ki te​n i​so​w e, któ​re wzno​si​ły się szyb​ko, za​w i​sa​ły w po​w ie​t rzu, a po​t em opa​da​ły ku zie​m i. Zda​w a​ły się wy​m ie​rzo​n e pro​sto w mo​je czo​ło – przez dłu​gą chwi​lę par​łem przed sie​bie, wprost na ogień z zie​m i. Scho​dząc po​n i​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów, by​łem

w za​się​gu wszyst​kie​go, co znaj​do​w a​ło się tam w do​le, chy​ba tyl​ko po​z a dziec​kiem z pro​cą. Ona za​pew​n e bę​dzie na​stęp​n a – na​chy​la​jąc się, po​dą​ż y​łem wzro​kiem ku zie​m i za ostat​n ią wi​szą​cą smu​gą dy​m u i… tam! Na​prze​ciw środ​ko​w e​go ziem​n e​go ta​ra​su znaj​do​w a​ły się czte​ry umoc​n ie​n ia w kształ​cie pod​ko​w y. W miej​scu, skąd wy​cho​dzi​ła smu​ga, wi​dzia​łem wy​raź​n ie po​‐ ma​lo​w a​n e na ja​sno spi​cza​ste czub​ki po​ci​sków. Pe​lot​ka za​czę​ła pra​ż yć ze szczy​t u środ​ko​w e​go ta​ra​su, lecz zi​gno​ro​w a​łem ją i sku​pi​łem się na jak naj​do​kład​n iej​szym sko​ry​go​w a​n iu na​sta​w y ce​lu. Gdy roz​grza​n e do bia​ło​ści ku​le świ​snę​ły mi obok no​sa, usta​w i​łem okrąg śle​dze​n ia ce​lu na środ​ku umoc​n ie​n ia, lek​ko po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos i na​ci​sną​łem spust. Zrzu​ci​łem jed​n ą CBU i bły​ska​w icz​n ie po​de​rwa​łem się w gó​rę, usta​w ia​jąc prze​pust​n i​cę w po​‐ ło​ż e​n iu cią​gu bo​jo​w e​go. Od​pro​w a​dza​li mnie ogniem prze​ciw​lot​n i​czym, mu​sia​łem więc zmie​n ić po​z y​cję. Gdy ho​ry​z ont znik​n ął mi z oczu, ob​ró​ci​łem sa​m o​lot na grzbiet i skie​ro​w a​łem się w stro​n ę pól upraw​n ych, na pół​n oc od mia​sta. Co​f a​jąc prze​pust​n i​cę, opa​dłem po​n i​ż ej pół​t o​ra ty​sią​ca me​t rów, przy pręd​ko​ści dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Za​krę​ci​łem gwał​t ow​n ie w pra​w o, a po​t em zro​bi​łem becz​kę. Znów ro​‐ biąc wy​w rót, za​krę​ci​łem na le​w o – w sa​m ą po​rę, że​by zo​ba​czyć nad so​bą bia​łe wy​bu​chy. Ścią​‐ gną​łem moc​n o drą​ż ek i od​pa​li​łem tro​chę di​po​li, po czym zwięk​szy​łem ciąg i wzbi​łem się pio​n o​‐ wo o ja​kieś ty​siąc me​t rów. Za​m ia​t a​jąc ogo​n em w ten spo​sób, przy odro​bi​n ie szczę​ścia unik​n ę te​go, cze​go nie mo​głem zo​ba​czyć, a czym wła​śnie we mnie strze​la​li. Oglą​da​jąc się przez ra​m ię, zo​ba​czy​łem ol​brzy​m ią brą​z o​w ą chmu​rę pod​n o​szą​cą się ze środ​ka sta​n o​w i​ska. Bom​ba ka​se​t o​w a tra​f i​ła! – ELI 4… wi​dzisz ja​kieś wtór​n e? „Wtór​n e” to wi​docz​n e ozna​ki te​go, że w coś tra​f i​łeś. Jed​n ak i bez nich mo​ja CBU po​w in​n a nie​ź le urzą​dzić to sta​n o​w i​sko PZR-ów. Bli​skie eks​plo​z je mo​gą strą​cić wy​rzut​n ie z pod​staw i po​‐ dziu​ra​w ić jak si​t o obiek​t y, któ​re nie pło​n ą, ta​kie jak sta​cje ra​dio​lo​ka​cyj​n e i lu​dzie. – 4… nie. Cóż, ja też nie wi​dzia​łem. Nie wi​dzia​łem jed​n ak żad​n ych ko​lej​n ych od​pa​lo​n ych po​ci​sków, mo​ż e więc Ira​kij​czy​cy by​li zbyt oszo​ło​m ie​n i. Al​bo z dzwo​n ie​n iem w uszach cho​w a​li się do schro​n ów. A mo​ż e nie? Nie​w aż​‐ ne. Mnie mar​t wi​ło, że tam w do​le by​ło sta​n o​w i​sko peł​n e PZR-ów, o któ​rym nikt nie miał po​ję​‐ cia. Ba​t e​ria wy​rzut​n i, zdol​n ych strą​cić na​sze śmi​głow​ce sztur​m o​w e, któ​re le​cia​ły do Bag​da​du ze wspar​ciem dla jed​n o​stek ar​m ii i pie​cho​t y mor​skiej. Na wy​so​ko​ści trzech ty​się​cy me​t rów, szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów od no​w e​go ce​lu mi​n ą​łem au​t o​‐ stra​dę nu​m er dwa i zmniej​szy​łem ciąg, że​by utrzy​m ać osiem​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. ELI 4 wró​cił i wi​siał cał​kiem bli​sko mo​je​go le​w e​go skrzy​dła. Uśmiech​n ą​łem się. Każ​dy mło​dy skrzy​dło​‐ wy czuł się zwy​kle za​n ie​po​ko​jo​n y, gdy mu​siał odłą​czyć się od pro​w a​dzą​ce​go – szcze​gól​n ie gdy do nie​go strze​la​li nad wro​gim te​ry​t o​rium. Tym​cza​sem je​m u uda​ło się do​łą​czyć, a przy tym nie za​głu​szyć ra​dio​sta​cji, nie wpaść na mnie ani nie dać się ze​strze​lić. – ELI 3 ma 2,8. – ELI 4… 3,3. Ski​n ą​łem gło​w ą. Ma​n ew​ro​w a​łem o wie​le wię​cej od nie​go, mia​łem więc mniej pa​li​w a. Roz​‐ po​czy​n a​jąc sze​ro​ki za​kręt w pra​w o, spoj​rza​łem w tył na Bag​dad i prze​łą​czy​łem się na czę​sto​t li​‐ wość AWACS-a:

– LU​GER… tu ELI 33. Ty​grys był sza​ro​z ie​lo​n ą wstąż​ką na tle ciem​n o​z ie​lo​n ych pól po obu stro​n ach brze​gu. Tuż na za​chód od mia​sta le​ż a​ło spo​re przed​m ie​ście – Al-Ta​ji. Ja​ko waż​n y skład ko​le​jo​w y sto​li​cy, miej​sce to przy​pusz​czal​n ie by​ło gniaz​dem PZR-ów, w tym kil​ku SA-6, omi​ja​li​śmy je za​t em sze​ro​kim łu​‐ kiem. Pró​bo​w a​łem do​strzec szy​n y, ale nie mo​głem. Na​w ia​sem mó​w iąc, sta​cję ko​le​jo​w ą w AlTa​ji zbom​bar​do​w a​łem w 1991, że​by za​t rzy​m ać Gwar​dię Re​pu​bli​kań​ską. Ja​ki ten świat ma​ły. LU​GER nie od​z y​w ał się, więc przej​rza​łem kar​t ę łącz​n o​ści i zna​la​z łem czę​sto​t li​w ość HY​PERa. Irak był po​dzie​lo​n y na część pół​n oc​n ą, środ​ko​w ą i po​łu​dnio​w ą – we​dług sze​ro​ko​ści geo​gra​‐ ficz​n ej. HY​PER był AWACS-em nad​z o​ru​ją​cym ope​ra​cje na pół​n oc od trzy​dzie​ste​go pią​t e​go rów​‐ no​leż​n i​ka. Li​czy​łem, że z nim bę​dę miał wię​cej szczę​ścia. Nie mia​łem. – ELI 3… LA​PEL 1. – Mów. – Uhm… LA​PEL 1 ma za​cię​cie osło​n y wle​w u pa​li​w a i mu​szę wró​cić do ba​z y. Chciał​bym, że​by LA​PEL 2 do was do​łą​czył. – A gdzie LA​PEL 3? – Odłą​czy​li się od tan​kow​ca dzie​sięć emów, mi​n ut te​m u… praw​do​po​dob​n ie na kur​sie wej​‐ ścio​w ym i bli​sko. – LA​PEL 3 ma ba​z ę dwa-pięć-ze​ro na osiem​n a​ście. Tuż na za​chód od lot​n i​ska – do​dał. Spoj​rza​łem po​n ad koń​ców​ką skrzy​dła na Irak. Ba​ku​ba by​ła da​lej na pół​n oc​n y wschód ode mnie, a to ma​łe lot​n i​sko za​pa​so​w e tuż przed mo​im no​sem. Miej​sce do​bre jak każ​de. – Klucz ELI 3 i LA​PEL prze​łącz​cie się na Co​balt 8 – to by​ła czę​sto​t li​w ość LA​PEL, lecz sko​ro ich pro​w a​dzą​cy wra​cał do ba​z y, nie bę​dzie jej po​t rze​bo​w ał. Te​raz mo​gli​śmy wspól​n ie roz​m a​w iać i prze​sy​łać so​bie da​n e. – LA​PEL 2, je​steś te​raz ELI 5. – 5 po​t wier​dza. 10,6. Do​brze – miał du​ż o pa​li​w a. ELI 5 Da​v e Bro​deur, był mło​dym, kal​ku​lu​ją​cym na chłod​n o ka​pi​‐ ta​n em, zna​n ym ską​d​inąd ja​ko „Klep​t o”. Usta​w i​łem romb na Ba​ku​bę, ozna​czy​łem i wy​sła​łem resz​cie da​n e przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e. Kil​ka za​krę​t ów rze​ki Di​ja​la mia​ło roz​le​głe sys​t e​m y iry​‐ ga​cyj​n e, przez co wy​glą​da​ły jak wiel​kie zie​lo​n e ją​dra. To był ide​a l​n y punkt zbor​n y dla ban​dy go​ści, któ​rzy mie​li wię​cej jaj niż ro​z u​m u. – LA​PEL 3, masz ze​z wo​le​n ie na dzia​ła​n ie po​w y​ż ej czte​rech ty​się​cy ELI 5, zo​stań na trzech i pół ty​sią​ca me​t rów i uwa​ż aj na Al-Ta​ji. Wszy​scy po​t wier​dzi​li. Mia​łem jed​n ą bom​bę CBU-103 plus pe​łen za​pas na​boi 20-mi​li​m e​t ro​‐ wych do dział​ka. Nu​m e​ro​w i czte​ry zo​stał HARM i dział​ko, a ELI 4 dys​po​n o​w ał dwie​m a bom​ba​‐ mi CBU oraz dział​kiem. Zer​ka​jąc na ze​sta​w ie​n ie for​m a​cji, zo​ba​czy​łem, że LA​PEL 3 ma dwie bom​by CBU, a je​go skrzy​dło​w y – HARM-y. Na​szki​co​w a​łem orien​t a​cyj​n y plan te​re​n u i do​sze​dłem do wnio​sku, że z ra​cji pół​n oc​n ych wia​t rów po​w in​n i​śmy ude​rzyć naj​pierw na po​łu​dnio​w e umoc​n ie​n ia – że​by dym i kurz nie prze​‐ sło​n i​ły resz​t y kom​plek​su. – ELI 3, tu LU​GER. No pew​n ie. – LU​GER, ELI 3… prze​łącz się na Zinc 14 i cze​kaj na da​n e.

Zinc 14 to po​m oc​n i​cza czę​sto​t li​w ość ude​rze​n io​w a. Tym spo​so​bem mo​głem prze​ka​z ać mu in​f or​m a​cję bez za​śmie​ca​n ia ra​dio​sta​cji po​z o​sta​łym pięć​dzie​się​ciu sa​m o​lo​t om, od​bie​ra​ją​cym na je​go ka​n a​le. Spoj​rza​łem na mo​je ba​z gro​ły i dia​gram. – Pół​n oc trzy-trzy… dwa-pięć… czte​ry-je​den. Wschód czte​ry-czte​ry… dwa-sie​dem… dwadzie​w ięć. Pa​t rząc na po​łu​dnie, w stro​n ę Bag​da​du, zo​ba​czy​łem ko​lej​n e po​ci​ski od​pa​lo​n e w stro​n ę po​łu​‐ dnio​w e​go wscho​du i za​sta​n a​w ia​łem się, czy nie po​m óc ELI 1. Ale „Zing” był du​ż ym chłop​cem i wie​dział, co ro​bi, a ja w ży​ciu nie zszedł​bym tam i nie włą​czył się wy​star​cza​ją​co szyb​ko. Wszyst​kie te sy​t u​a cje mia​ły spe​cy​f icz​n ą „dy​n a​m i​kę”, trud​n o by​ło wpa​so​w ać się w klu​cze, któ​re już by​ły na po​z y​cji i prze​pro​w a​dza​ły ata​ki. – LU​GER… to kom​pleks SA-3… za​ob​ser​w o​w a​n o co naj​m niej trzy ba​t e​rie. Pe​lot​ki 57-mi​li​m e​‐ tro​w e – przy​po​m nia​łem so​bie ostat​n ią ku​pę gów​n a świsz​czą​ce​go obok ka​bi​n y i do​da​łem: – Praw​do​po​dob​n ie też Zoo​ce. „Zoo​ce” w slan​gu ozna​cza ZSU-23-4. Bar​dzo ma​łe, bar​dzo mo​bil​n e po​czwór​n ie sprzę​ż o​n e dział​ko prze​ciw​lot​n i​cze o du​ż ej szyb​ko​strzel​n o​ści, przed któ​rym pra​w ie nie​m oż​li​w e by​ło się obro​n ić. Do​praw​dy nie​przy​jem​n e cac​ko. – LU​GER po​t wier​dza wszyst​ko. Określ za​m ia​ry. Zno​w u to sło​w o. – LU​GER, trzy​m aj wszyst​kich na​szych z da​la od pół​n oc​n ej po​ło​w y stre​f y ra​ż e​n ia 88 Al​f a Sier​ra. ELI i LA​PEL pod​cho​dzą do ce​lu od pół​n o​cy i wscho​du. Po​w ia​do​m ię. Zro​bi​łem już trze​cie okrą​ż e​n ie i zo​ba​czy​łem pe​lot​ki przy ma​łej brą​z o​w ej pla​m ie lot​n i​ska na po​łu​dniu. – LA​PEL 3 jest na po​z y​cji. Spoj​rza​łem w gó​rę, lecz nie zo​ba​czy​łem ni​cze​go. Gór​n a pod​sta​w a chmur wy​da​w a​ła się jed​‐ nak le​ż eć tro​chę ni​ż ej, i by​ły one o wie​le gęst​sze. Tym bar​dziej na​le​ż a​ło znisz​czyć to sta​n o​w i​‐ sko dzi​siaj, że​by pod osło​n ą złej po​go​dy nie pró​bo​w a​li go prze​n ieść. – LA​PEL… gdy po​w iem „ata​ku​ję”, za​t o​czysz łuk na po​łu​dnio​w y wschód od ce​lu. Za​w róć i za​‐ ata​kuj, gdy po​w iem „strzel​ba” al​bo „bro​n ię”. Na ja​ki​kol​w iek sy​gnał obron​n y LA​PEL 4 od​pa​la HARM. To był atak ty​pu Łow​ca-Za​bój​ca, któ​ry oso​bi​ście opra​co​w a​łem i przez wszyst​kie te la​t a udo​‐ sko​n a​li​łem. Jed​n a pa​ra ata​ku​je wzdłuż jed​n ej osi, pod​czas gdy dru​ga za​t a​cza łuk od prze​ciw​n ej stro​n y ce​lu. To zmu​sza PZR-y do re​a k​cji na oby​dwa za​gro​ż e​n ia i za​z wy​czaj skut​ku​je otwar​ciem ognia. Je​śli klucz ata​ku​ją​cy zo​sta​n ie ostrze​la​n y, to po pro​stu prze​ry​w a mi​sję, roz​cho​dzi się na bo​ki i za​czy​n a za​t a​czać łuk. Wte​dy dru​ga pa​ra bły​ska​w icz​n ie za​w ra​ca i ata​ku​je. Dla od​w ró​ce​n ia uwa​gi zo​sta​ją od​pa​lo​n e HARM-y aż w koń​cu ko​m uś uda​je zbli​ż yć się na ty​le, że​by wy​koń​czyć PZR-a. Je​śli wszyst​ko pój​dzie do​brze – a to zda​rza się rzad​ko – gdy pierw​sza pa​ra od​pa​li uzbro​‐ je​n ie, dru​ga roz​po​czy​n a atak. „Strzel​bą” na​z y​w a​m y od​pa​le​n ie po​ci​sku Ma​v e​rick, ale ja ni​g​dy nie lu​bi​łem zbęd​n ych słów. W ide​a l​n ym świe​cie uży​li​by​śmy trzech par, zwa​n ych „sze​ścio​pa​‐ kiem”, że​by osa​czyć i znisz​czyć sta​n o​w i​sko. Wszy​scy na​si ko​le​sie zna​li ten atak, lecz le​piej by​ło po​w tó​rzyć głów​n e za​sa​dy. Na​w ia​sem mó​w iąc, atak i znisz​cze​n ie sta​n o​w i​ska PZR-ów są co naj​m niej tak nie​bez​piecz​‐ ne, jak znisz​cze​n ie wro​gie​go my​śliw​ca. W dzi​siej​szych cza​sach to chy​ba na​w et trud​n iej​sze, bo

współ​cze​sne po​ci​ski ra​kie​t o​w e są bar​dziej za​bój​cze niż zdol​n o​ści któ​re​go​kol​w iek z wro​gich pi​lo​‐ tów, z któ​ry​m i mo​ż e​m y się mie​rzyć. Pod​czas woj​n y w Wiet​n a​m ie PZR-y i pe​lot​ki ze​strze​li​ły po​n ad ty​siąc sto sa​m o​lo​t ów, a MiG-i strą​ci​ły sie​dem​dzie​siąt sie​dem. Pod​czas ope​ra​cji Pu​styn​n a bu​rza i w Ko​so​w ie ame​ry​kań​skie si​ły zbroj​n e stra​ci​ły tyl​ko je​den sa​m o​lot w wal​ce po​w ietrz​n ej, lecz osiem​n a​ście pa​dło łu​pem za​gro​ż eń na​z iem​n ych. Mi​m o to wciąż nie by​ło cze​goś ta​kie​go jak „as” mi​sji po​w ie​t rze-zie​m ia. Cie​ka​w e cze​m u? – Po​t wier​dzam wszyst​ko – od​po​w ie​dział LA​PEL 3. – Ja​ki cel? Spoj​rza​łem na dia​gram. – Je​śli prze​rwę, weź mój cel. Je​śli nie, prze​ślę ci DMPI. DMPI, czy​li wy​z na​czo​n y punkt ude​rze​n ia uzbro​je​n ia (de​si​gna​t ed mu​n i​t ions po​int of im​‐ pact) – do​w ód na to, że woj​sko za​w sze bę​dzie uży​w ać czte​rech słów, gdy wy​star​czy​ło​by jed​n o. DMPI to po pro​stu „cel”. – LA​PEL po​t wier​dza… go​t o​w y… – brzmiał en​t u​z ja​stycz​n ie. – ELI 5, zo​stań tu​t aj. Za​bie​rze​m y cię do na​stęp​n e​go ata​ku. – 5 po​t wier​dza. – ELI 3… ata​ku​ję SA-3, ba​z a ze​ro-dwa-dwa na osiem. Spraw​dzić prze​łącz​n i​ki. Pa​t rząc w le​w o, zro​bi​łem za​kręt z pię​cio​krot​n ym prze​cią​ż e​n iem i usta​w i​łem się na wprost sta​n o​w i​ska PZR-ów. Zgod​n ie z przy​z wy​cza​je​n iem, prze​su​n ą​łem pal​ca​m i i wzro​kiem po wskaź​‐ ni​ku środ​ków prze​ciw​dzia​ła​n ia elek​t ro​n icz​n e​go i uzbro​je​n ia. Le​cąc pro​sto​pa​dle do Ty​gry​su, kie​ro​w a​li​śmy się na po​łu​dnio​w y wschód, pro​sto na Bag​dad. Mój skrzy​dło​w y był po wschod​n iej stro​n ie, ja​kieś trzy ki​lo​m e​t ry da​lej i nie​co w gó​rze. Po​kry​w a chmur opa​dła, lecz wciąż utrzy​m y​w a​ła się po​w y​ż ej sze​ściu ty​się​cy me​t rów i jesz​cze nie spra​‐ wia​ła nam pro​ble​m ów. Nad mia​stem wi​sia​ły też ciem​n o​sza​re smu​gi z pe​lo​t ek du​ż e​go ka​li​bru. Po​ja​w i​ły się ko​lej​n e, pę​ka​jąc ni​czym czer​w o​n o​po​m a​rań​czo​w e grzy​by. Ira​kij​czy​cy bro​n i​li się przed ame​ry​kań​ski​m i sa​m o​lo​t a​m i. Gdy mi​n ę​li​śmy ma​łe lot​n i​sko, w na​szą stro​n ę try​snę​ło kil​ka stru​m ie​n i bia​łe​go ognia prze​‐ ciw​lot​n i​cze​go. Nie wi​dzia​łem ni​cze​go na pa​sach star​t o​w ych ani dro​gach ko​ło​w a​n ia, a pe​lot​ki wy​glą​da​ły na ma​ło​ka​li​bro​w e, czy​li ta​kie, któ​re nie mo​gły nas tra​f ić, chy​ba że zro​bi​li​by​śmy coś głu​pie​go. Trzy​n a​ście ki​lo​m e​t rów od ce​lu po​chy​li​łem sa​m o​lot lek​ko na nos i pa​t rzy​łem, jak po​le TD za​‐ trzy​m u​je się na kom​plek​sie PZR-ów. Tuż obok, na po​łu​dnie od ka​n a​łu, le​ż a​ły dwie roz​le​głe dziel​n i​ce od​dzie​lo​n e trój​kąt​n ym pa​sem zie​m i, któ​ry przy​po​m i​n ał wy​sy​pi​sko śmie​ci. Sta​n o​w i​‐ sko PZR-ów znaj​do​w a​ło się nie​co na pół​n oc od ka​n a​łu i wy​sy​pi​ska. Chcia​łem ude​rzyć w po​łu​‐ dnio​w ą część kom​plek​su, gdzie wi​dzia​łem in​n e umoc​n ie​n ia. Wiatr za mną wy​w ie​je dym w stro​n ę Bag​da​du i zo​sta​w i ob​szar ce​lu wi​docz​n y dla in​n ych. Wtem zo​ba​czy​łem zna​jo​m ą fa​li​‐ stą chmu​rę po od​pa​le​n iu po​ci​sku; na szczę​ście dla mnie, pod​n io​sła się z po​łu​dnio​w e​go ro​gu ob​‐ sza​ru. – ELI 3, po​cisk w po​w ie​t rzu, ba​z a ze​ro-dwa-dwa na sie​dem. Mój skrzy​dło​w y za​re​a go​w ał na​t ych​m iast: – ELI 4, ata​ku​je… SA-3! – Nie! – spoj​rza​łem na nie​go. – Nie. LA​PEL 4… Fan​ga SA-3, ob​szar ce​lu. Ostat​n ią rze​czą, któ​rej ży​czył​bym so​bie zo​ba​czyć osiem ki​lo​m e​t rów od ce​lu, by​ła ogrom​n a

ku​la dy​m u HARM-a ujaw​n ia​ją​ca na​szą po​z y​cję. Rów​n ie do​brze mo​gli​by​śmy za​w ie​sić w gó​rze neon: „Ze​strzel mnie”. – LA​PEL 4, Ma​gnum SA-3! Mo​je dło​n ie spo​czy​w a​ły lek​ko na drąż​ku i prze​pust​n i​cy – go​t o​w e, że​by odejść w bok i spie​‐ przać stam​t ąd w cho​le​rę, gdy​by po​cisk z-p za​krę​cał w mo​ją stro​n ę. Ale nie. Po​cisk skie​ro​w ał się na za​chód, wzno​sząc się ła​god​n ie i zo​sta​w ia​jąc na ho​ry​z on​cie zyg​z a​ko​w a​t ą sza​rą smu​gę. Zo​‐ sta​w ił mi do​sko​n a​łą wska​z ów​kę wi​z u​a l​n ą – znów po​dą​ż y​łem wzro​kiem za dy​m em do miej​sca od​pa​le​n ia. Umoc​n ie​n ia by​ły tro​chę da​lej na za​chód, niż pa​m ię​t a​łem. Znaj​do​w ał się tam po​kry​‐ ty glo​n a​m i rów iry​ga​cyj​n y, któ​ry wy​glą​dał jak pa​skud​n y zie​lo​n y pa​lec wska​z u​ją​cy wprost na sku​pi​sko PZR-ów. Zmniej​sza​jąc ciąg, opa​dłem po​n i​ż ej dwóch ty​się​cy me​t rów. Ką​t em le​w e​go oka do​strze​głem dziw​n ą ja​sno​czer​w o​n ą część ka​n a​łu, pod​czas gdy na pra​w o, w stro​n ę Al-Ta​ji roz​błysł ogień pe​‐ lo​t ek. Po​chy​la​jąc się w fo​t e​lu, przez chwi​lę wi​sia​łem w po​w ie​t rzu i przy​glą​da​łem się ob​sza​ro​w i ce​lu. By​ły tam czte​ry du​ż e umoc​n ie​n ia i kil​ka mniej​szych. To, z któ​re​go wy​le​ciał dym, znaj​do​‐ wa​ło się obok dro​gi, i wi​dzia​łem tam wy​sta​ją​ce z zie​m i zna​jo​m e po​ci​ski w kształ​cie ołów​ków. Na in​n ych umoc​n ie​n iach też do​strze​głem po​ci​ski, lecz Ira​kij​czy​cy by​li wiel​ki​m i mi​ło​śni​ka​m i atrap. Te by​ły jed​n ak praw​dzi​w e. Gdy okrąg śle​dze​n ia ce​lu do​t knął brze​gu sta​n o​w i​ska, mój kciuk opadł na spust. Przez pół se​‐ kun​dy nie ro​bi​łem nic, do​pó​ki bom​ba nie spa​dła pod skrzy​dła. Wy​ry​w a​jąc pio​n o​w o po​n ad ho​ry​‐ zont, bły​ska​w icz​n ie wy​ko​n a​łem becz​kę w pra​w o i pchną​łem prze​pust​n i​cę w po​ło​ż e​n ie cią​gu bo​jo​w e​go. – ELI 3, Strzel​ba SA-3! Gdy skoń​czy​łem ma​n ewr, kie​ru​jąc się na za​chód, że​by usta​w ić się pro​sto​pa​dle do ka​n a​łu, każ​de uzbro​je​n ie w kom​plek​sie otwo​rzy​ło ogień. Ob​ra​ca​jąc sa​m o​lot na grzbiet, za​n ur​ko​w a​łem ku zie​m i i skie​ro​w a​łem się na pół​n oc, pod​czas gdy smu​ga​cze prze​cię​ły nie​bo. – ELI 4… pe​lot​ki osła​n ia​ją cel… nie leć nad nim! – od​dy​cha​łem cięż​ko i spo​glą​da​łem za ra​‐ mię, szu​ka​jąc je​go oraz in​n ych po​ci​sków. – Leć na pół​n oc, że​by do​łą​czyć. – 4 po​t wier​dza… – LA​PEL 3, ata​ku​je SA-3. – ELI 4… uhm, wtór​n e do… na po​łu​dnio​w ym krań​cu! Wy​ry​w a​jąc w gó​rę, wzią​łem pa​rę od​de​chów i znów za​m io​t łem ogo​n em. Nic. Spier​n i​cza​łem po​n ow​n ie na pół​n oc na dzie​w ię​ciu​set me​t rach, nie​da​le​ko wschod​n iej stro​n y au​t o​stra​dy nu​m er dwa. Wzno​sząc się bły​ska​w icz​n ie, że​by wyjść po​z a za​sięg bro​n i strze​lec​kiej, zro​bi​łem wy​w rót na ty​siącu pię​ciu​set me​t rach i spoj​rza​łem w tył. Po​łu​dnio​w e umoc​n ie​n ia prze​sło​n ił pył i dym. Zbyt du​ż e znisz​cze​n ia jak na jed​n ą bom​bę CBU, mu​sia​łem więc tra​f ić w coś in​n e​go – pa​li​w o, a mo​ż e w kil​ka za​pa​so​w ych po​ci​sków. Za​stu​ka​łem pię​ścią w osło​n ę ka​bi​n y i uśmiech​n ą​łem się sze​ro​ko. – LA​PEL 3… uderz w śro​dek kom​plek​su. Naj​w ięk​szy ta​ras po​środ​ku pu​stej prze​strze​n i… ma czte​ry umoc​n ie​n ia z wy​rzut​n ia​m i po pół​n oc​n ej stro​n ie i co naj​m niej trzy ra​da​ry na szczy​cie. Zniszcz ra​da​ry. – 3 po​t wier​dza… głów​n y ta​ras i ra​da​ry na szczy​cie.

– Po​t wier​dzam. Zrzuć oby​dwie bom​by. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em, po czym zmniej​szy​łem ciąg, że​by za​osz​czę​dzić tro​chę pa​li​w a. Z tak​t ycz​n e​go punk​t u wi​dze​n ia po​w i​n ie​n em za​a ta​ko​w ać naj​pierw sta​cje ra​dio​lo​ka​cyj​n e i ośle​‐ pić sta​n o​w i​sko PZR-ów, lecz uzna​łem, że je​dy​n a bom​ba CBU, ja​ka mi zo​sta​ła, nie po​kry​je wy​‐ star​cza​ją​co du​ż e​go te​re​n u, że​by to się uda​ło. Na​t o​m iast je​go dwie bom​by zrzu​co​n e jed​n o​cze​‐ śnie ude​rzą w od​le​gło​ści ja​kichś stu pięć​dzie​się​ciu me​t rów od sie​bie, po​szat​ku​ją zu​peł​n ie szczyt ta​ra​su i wy​ślą kil​ku ko​lej​n ych irac​kich ar​t y​le​rzy​stów do ra​ju. – LA​PEL 3… pe​lot​ki z ce​lu. Bro​n ię się na pół​n o​cy. Wy​sła​łem sy​gnał z ra​da​ru na oko​ło trzy​dzie​ści ki​lo​m e​t rów, a po chwi​li, na wy​so​ko​ści czte​‐ rech i pół ty​sią​ca me​t rów, pra​w ie dwa​dzie​ścia ki​lo​m e​t rów przede mną, zo​ba​czy​łem po​je​dyn​czy bia​ły kwa​drat. Na​m ie​rza​jąc go, przy​słu​chi​w a​łem się ata​ko​w i LA​PEL. – LA​PEL 3 pod​cho​dzi do po​n o​w ie​n ia ata​ku… 4, kon​t y​n u​uj łuk na pół​n oc na trzech ty​sią​cach me​t rów. Ski​n ą​łem gło​w ą. Mą​dre po​su​n ię​cie. Zo​sta​w ił swo​je​go skrzy​dło​w e​go w gó​rze, gdzie wszy​scy mo​gli go zo​ba​czyć, a te​raz za​w ró​ci i za​a ta​ku​je z ma​łej wy​so​ko​ści. Za​ło​ż e​n ie by​ło ta​kie, że Ira​‐ kij​czy​cy po​m y​ślą, że oba my​śliw​ce są ra​z em i za​t a​cza​ją łuk tuż po​z a za​się​giem. Przy​da​ła​by się ja​kaś dy​w er​sja, włą​czy​łem więc mi​kro​f on: – ELI 4… Fan​ga SA-3, ob​szar ce​lu. Jesz​cze nie do​łą​czy​li​śmy do sie​bie, ale ci na zie​m i wy​raź​n ie zo​ba​czą od​pa​lo​n e​go HARMa i al​bo schro​n ią się, al​bo po​szu​ka​ją sa​m o​lo​t u obok dy​m u. Tak czy owak, LA​PEL 3 miał du​ż e szan​se, że​by pod​le​cieć nie​z au​w a​ż o​n y. – ELI 4, Ma​gnum SA-3… ba​z a ze​ro-dwa-je​den na osiem. Od​chy​la​jąc gło​w ę, zlu​stro​w a​łem nie​bo tam, gdzie my​śla​łem, że po​w i​n ien być, i zo​sta​łem na​gro​dzo​n y gru​bą li​n ią dy​m u mkną​cą na po​łu​dnio​w y wschód w stro​n ę Bag​da​du. – ELI 4… kon​t y​n u​uj do punk​t u zbor​n e​go i zo​stań na trzech ty​sią​cach sied​m iu​set me​t rach. ELI 5… 1 jest w kon​t ak​cie ra​da​ro​w ym przed to​bą, czter​n a​ście ki​lo​m e​t rów na dwóch i pół ty​sią​ca me​t rów. – 5 jest w kon​t ak​cie ra​da​ro​w ym… wzro​ko​w ym. – For​m a​cja bo​jo​w a. ELI 1 ma 5,8. Prze​la​t u​jąc nad punk​t em zbor​n ym, roz​po​czą​łem sze​ro​ki za​kręt w le​w o i za​uwa​ż y​łem błysk słoń​ca na me​t a​lu. Pod​n o​sząc wzrok, zo​ba​czy​łem, jak „Klep​t o” wla​t u​je na​de mnie, a po​t em od​‐ wra​ca się z po​ło​ż e​n ia ple​co​w e​go i usta​w ia w luź​n ej for​m a​cji klu​cza. – LA​PEL 3… Strzel​ba, Strzel​ba. Na wscho​dzie. LA​PEL 4, wy​leć na wschód od rze​ki na osiem ty​się​cy lub wy​ż ej. – ELI 33, tu LU​GER. – Cze​kaj! – do​sko​n a​łe wy​czu​cie cza​su, jak zwy​kle. Usły​sza​łem sze​lest łą​cza in​f or​m a​cyj​n e​go i spoj​rza​łem na MFD. Oby​dwa LA​PEL-e znaj​do​‐ wa​ły się na po​łu​dnie i wschód od ce​lu. ELI 5 i ja le​cie​li​śmy ra​z em na pół​n oc​n y za​chód od kom​‐ plek​su PZR-ów, a ELI 4 znaj​do​w ał się do​kład​n ie w punk​cie zbor​n ym. Ty​grys znik​n ął pod skrzy​‐ dła​m i, a da​lej na za​chód le​d​w ie do​strze​głem bla​do​z ie​lo​n ą pla​m ę je​z io​ra Tar​t ar. Wła​ści​w ie Bu​‐ hay​rat at Thar​t har, lecz Tar​t ar ła​t wiej by​ło wy​m ó​w ić. Pół go​dzi​n y te​m u wi​dzia​łem je wy​raź​n ie, te​raz nik​n ę​ło we mgle, co wska​z y​w a​ło, że nie​ba​w em bę​dzie​m y mie​li pro​blem z po​go​dą.

– ELI 33, tu LU​GER. Po​krę​ci​łem gło​w ą i po​w o​li zmie​n i​łem kie​ru​n ek za​krę​t u w le​w o. – Mów. – ELI… uhm… TO​GA 76 wra​ca do ba​z y wcze​śniej z po​w o​du pro​ble​m ów me​cha​n icz​n ych, więc nie ma​m y ni​ko​go do​stęp​n e​go dla wa​sze​go ostat​n ie​go tan​ko​w a​n ia. Su​ge​ru​ję, że​by​ście kie​ro​w a​li się te​raz na po​łu​dnie, że​by zła​pać TO​GA 24, za​n im od​le​cą. – Cze​m u TO​GA 24 od​la​t u​je? – Uhm… ELI, od​la​t u​ją, bo koń​czy się wy​z na​czo​n y we fra​gu czas na po​z y​cji. Wzią​łem głę​bo​ki od​dech i prze​łkną​łem roz​m a​ite uwa​gi, któ​re pcha​ły mi się na usta. – LU​GER… prze​każ TO​GA 24, niech zo​sta​n ą na po​z y​cji, że​by za​stą​pić TO​GA 76 przy tan​ko​‐ wa​n iu. Za​py​t aj też TI​TUS 33, czy mo​gą zo​stać odro​bi​n ę dłu​ż ej. ELI 33, klucz trzech, opu​ści ob​szar ce​lu za dzie​sięć mi​n ut. – ELI, spró​bu​je​m y to za​ła​t wić. Oni ma​ją już nie​w ie​le cza​su w za​pa​sie. – A ja je​stem w tej chwi​li bar​dzo za​ję​t y – od​po​w ie​dzia​łem zdaw​ko​w o. Ci go​ście sie​dzie​li na bez​piecz​n ej wy​so​ko​ści nad Ara​bią Sau​dyj​ską, ni​by cze​m u to ja mu​sia​łem my​śleć o pla​n ie? – Po​‐ wiedz TO​GA, że mo​ż e się prze​n ieść do DOG Po​łu​dnie, je​śli go to po​cie​szy, a my za​bie​rze​m y go po dro​dze do ba​z y. Ści​szy​łem ra​dio, że​by nie sły​szeć je​go roz​w le​kłej od​po​w ie​dzi. Na Vic​t or „klik​n ą​łem” mi​kro​‐ fo​n em, a po​t em po​w ie​dzia​łem: – ELI 3, ata​ku​ję. Po czym wy​sła​łem da​n e, że​by wszy​scy ro​z u​m ie​li sy​t u​a cję. My​śli​w iec po​m knął na​przód – prze​pust​n i​ca ude​rzy​ła w ogra​n icz​n ik cią​gu bo​jo​w e​go. Jesz​cze raz prze​bie​głem wzro​kiem i pal​ca​m i po ka​bi​n ie. Spoj​rza​łem też ze zdzi​w ie​n iem na HUD i za​‐ uwa​ż y​łem, że mój ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y zo​stał zu​ż y​t y. Wy​pusz​cza​jąc ko​lej​n y, spraw​dzi​łem di​‐ po​le i fla​ry – zo​sta​ło mi ich mniej wię​cej po po​ło​w ie. Wy​star​czy. – ELI 5, two​je ce​le to umoc​n ie​n ia w pół​n oc​n ej czę​ści kom​plek​su – już wi​dzia​łem to w wy​‐ obraź​n i, ale ten dzie​ciak nie był do​t ąd nad tym ob​sza​rem. – Mu​sisz po​le​cieć na pół​n oc od two​‐ jej stre​f y TD, ja​kiś ki​lo​m etr w stro​n ę pół​n oc​n o-za​chod​n ie​go ro​gu. Są tam czte​ry umoc​n ie​n ia zgru​po​w a​n e ra​z em. – ELI 5 po​t wier​dza. Ta​ką mia​łem na​dzie​ję. Od​cho​dząc lek​ko w le​w o, okrą​ż a​li​śmy Al-Ta​ji od pół​n o​cy. Go​rą​co li​‐ czy​łem na to, że nie ma tam ja​kie​goś SA-6. W tym cza​sie, i przy tej ilo​ści pa​li​w a, ja​kie nam po​‐ zo​sta​ły, nie mo​gli​śmy za​a ta​ko​w ać ina​czej. Ostat​n im ra​z em ata​ko​w a​łem z pół​n o​cy, a Ła​si​ce ni​‐ g​dy nie nad​la​t u​ją dwa ra​z y z tej sa​m ej stro​n y, o ile tyl​ko moż​n a te​go unik​n ąć. Szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów od ce​lu mi​n ę​li​śmy Ty​grys, kie​ru​jąc się na po​łu​dnio​w y wschód w stro​‐ nę au​t o​stra​dy nu​m er dwa oraz Bag​da​du. Zmniej​szy​łem ciąg i, nur​ku​jąc, umie​ści​łem cel na HUD-zie – w tej sa​m ej chwi​li po​ja​w i​ło się ostrze​ż e​n ie PA​LI​WO. Wy​łą​czy​łem je i szyb​ko wpi​sa​‐ łem mniej​szą licz​bę. Nie​ca​łe dzie​sięć ki​lo​m e​t rów od ce​lu, gdy scho​dzi​li​śmy po​n i​ż ej dwóch i pół ty​sią​ca me​t rów, pierw​sze strzę​pia​ste ko​smy​ki wi​szą​cych ni​sko chmur gęst​n ia​ły i wie​dzia​łem, że koń​czy nam się czas. Wi​dzia​łem też kurz wi​szą​cy nad środ​kiem sta​n o​w i​ska PZR-ów – LA​PEL zro​bił swo​ją ro​bo​‐ tę.

– ELI 5, daj tal​ly na kom​pleks. – 5... ja… wil​co. Już po​ra. – 5, masz pro​w a​dzą​ce​go po le​w ej… ELI 3 krą​ż y i osła​n ia. Ła​t wiej znaj​dzie cel i spad​n ie na nie​go, nie mu​sząc le​cieć za mną w szy​ku. Zresz​t ą, po​z a dział​kiem, nie mia​łem już czym strze​lać. „Klik​n ął” mi​kro​f o​n em i wzniósł się gład​ko, by mnie wy​m i​n ąć, ja zaś zro​bi​łem becz​kę w le​w o, że​by mieć lep​szy wi​dok na sta​n o​w i​sko PZR-ów i Bag​‐ dad. Je​śli coś złe​go ode​rwie się od zie​m i, to stam​t ąd. Osiem ki​lo​m e​t rów od ce​lu dru​gi F-16 po​chy​lił się na nos i za​n ur​ko​w ał ku zie​m i. Ja​sne stru​‐ mie​n ie ognia prze​ciw​lot​n i​cze​go wzle​cia​ły łu​kiem nad cen​t rum Bag​da​du, lecz „Klep​t o” ani drgnął. Do​pó​ki po​cisk z-p nie wy​strze​lił z zie​m i tuż przed na​m i. – ELI 5… odejdź na le​w o z di​po​la​m i! PZR na dwu​n a​stej, ni​sko, bli​sko! Przed ocza​m i mi​gnę​ła mi szyb​ko dol​n a część ka​dłu​ba Vi​pe​ra, za​n im od​szedł w za​krę​cie na za​chód i po​m knął w stro​n ę Ty​gry​su, a za nim po​ja​w i​ły się ma​lut​kie sza​re kłę​by di​po​li. Za​krę​ci​‐ łem ostro w le​w o i skie​ro​w a​łem się na wschód, ma​jąc przed ocza​m i au​t o​stra​dę nu​m er pięć i sym​bo​le po​ci​sków po​kry​w a​ją​ce wskaź​n ik RWR. – LA​PEL 4… Ma​gnum SA-3, pół​n oc, ba​z a 8. To był nasz ostat​n i HARM, ale po​ra by​ła rów​n ie do​bra jak każ​da in​n a. Prze​chy​la​jąc się na skrzy​dło, zer​k​n ą​łem do ty​łu na sta​n o​w i​sko PZR-ów i przyj​rza​łem się smu​dze dy​m u po​ci​sku. Kie​ro​w ał się wprost na za​chód – nie wi​dzia​łem żad​n ej krzy​w ej wska​z u​ją​cej, że za​w ró​cił. Tak czy owak, ni​g​dy nic nie wia​do​m o. – ELI 5, wyjdź na pół​n oc… sprawdź cel po​z or​n y. – 5 na kur​sie pół​n oc​n ym. Wy​pro​w a​dzam psa. Zuch chło​pak. Zmniej​szy​łem ciąg i wy​rów​n a​łem na oko​ło dwóch ty​sią​cach me​t rów. Zer​ka​jąc na HUD, po​li​czy​łem w gło​w ie. Bro​n i​li​śmy się i prze​rwa​li​śmy za​da​n ie ja​kieś osiem ki​lo​m e​t rów od ce​lu, a kil​ka se​kund póź​n iej LA​PEL 4 od​pa​lił HARM. Za​kła​da​jąc, że był w od​le​gło​ści szes​n a​stu ki​lo​m e​t rów w chwi​li od​pa​le​n ia, HARM do​t rze do ogól​n e​go ob​sza​ru kom​plek​su PZR-ów w ja​kieś trzy​dzie​ści se​kund. We​dług ze​ga​ra po​w i​n ien ude​rzyć w cel ja​koś te​raz, a my by​li​śmy – przyj​‐ rza​łem się od​le​gło​ści od ce​lu – oko​ło trzy​n a​stu ki​lo​m e​t rów od nie​go. Mniej niż mi​n u​t a, że​by za​a ta​ko​w ać sta​n o​w i​sko. Wy​star​cza​ją​co da​le​ko. – ELI 5… za​w róć te​raz i po​n ów atak. ELI 3 zo​sta​n ie po​w y​ż ej ty​sią​ca ośmiu​set me​t rów. – Uhm… ELI 5 zgu​bił cel. Zgu​bił. Nie wi​dział go. LA​PEL 3 już zrzu​cił swo​je bom​by, a ja nie mia​łem pa​li​w a, że​by cze​kać na ko​lej​n y klucz my​śliw​ców. – Po​t wier​dzam. Od​le​głość? – 5 jest czter​n a​ście ki​lo​m e​t rów na pół​n oc. Roz​po​czy​n a​jąc bły​ska​w icz​n y ostry za​kręt w le​w o, umie​ści​łem cel wprost na prze​dłu​ż e​n iu mo​je​go le​w e​go skrzy​dła w od​le​gło​ści je​de​n a​stu ki​lo​m e​t rów. – 5, za​w róć te​raz i ustaw osiem ki​lo​m e​t rów. Gdy „klik​n ął” mi​kro​f o​n em, stęk​n ą​łem pod wpły​w em prze​cią​ż e​n ia, ale kon​t y​n u​owa​łem za​‐ kręt, aż sta​n o​w i​sko PZR-ów zna​la​z ło się na wprost mnie. – ELI 3, ata​ku​je ze wscho​du po​n i​ż ej trzech ty​się​cy. Że​byś mógł usta​w ić osiem ki​lo​m e​t rów,

ozna​czę cel dział​kiem. – 5, po​t wier​dza. Bę​dę roz​glą​dać się za dy​m em. Za ku​rzem, wła​ści​w ie, ale po co dzie​lić włos na czwo​ro? Wzią​łem głę​bo​ki od​dech, po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos i po​n ow​n ie zwięk​szy​łem ciąg. Z za​le​d​w ie dwo​m a ty​sią​ca​m i ki​lo​gra​m ów pa​li​w a to był zde​cy​do​w a​n ie ostat​n i prze​lot, a je​śli dziś nie znisz​czy​m y ce​lu, praw​do​po​dob​n ie nikt te​go nie zro​bi. Zni​ż a​jąc się szyb​ko, od​pa​li​łem pa​rę ła​dun​ków di​po​li i wy​ko​n a​łem becz​kę, kie​ru​jąc się na po​łu​dnio​w y za​chód nad rze​ką Di​ja​la. – LA​PEL 3… Ma​gnum SA-3, na pół​n oc​n y za​chód od Bag​da​du. Uśmiech​n ą​łem się pod ma​ską tle​n o​w ą, przy​spie​sza​jąc do dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​‐ dzi​n ę. Niech Bóg bło​go​sła​w i te​go chło​pa​ka. Nie miał żad​n ych HARM-ów do od​pa​le​n ia, po​w ie​‐ dział to z my​ślą o Ira​kij​czy​kach pod​słu​chu​ją​cych na na​szych czę​sto​t li​w o​ściach. Mo​ż e po​m o​gło, mo​ż e nie, ja jed​n ak po​czu​łem się le​piej. Wy​świe​t la​jąc sym​bo​lo​gię dział​ka, zo​ba​czy​łem, jak kół​ko z krop​ką w środ​ku za​ko​ły​sa​ło się przez se​kun​dę, a po​t em wyj​rza​łem na ze​w nątrz. Ko​lej​n e wa​lą​ce się mia​sto, któ​re cier​pia​ło pod rzą​da​m i Sad​da​m a, mi​gnę​ło pod mo​imi skrzy​dła​m i, gdy mkną​łem z hu​kiem na po​łu​dnie. Kil​ka spóź​n io​n ych salw pe​lo​t ek wy​strze​li​ło z da​chów, lecz za póź​n o. Le​cia​łem z pręd​ko​ścią pra​w ie trzy​stu me​t rów na se​kun​dę i wąt​pi​łem, że​by tra​f i​ło mnie co​kol​w iek bez na​pro​w a​dza​n ia ra​dio​‐ lo​ka​cyj​n e​go. Li​czy​łem też na za​sko​cze​n ie i na to, że by​łem o wie​le ni​ż ej, niż ar​t y​le​rzy​ści przy​‐ wy​kli pa​t rzeć. Mi​ja​jąc au​t o​stra​dę, bły​ska​w icz​n ie za​krę​ci​łem my​śliw​cem o ja​kieś dwa​dzie​ścia stop​n i w le​‐ wo, wznio​słem się pio​n o​w o i za​czą​łem od​li​czać. Dwa. – Po​cisk z-p od​pa​lo​n y… po​cisk z-p w po​w ie​t rzu nad Bag​da​dem. Dwa z nich kie​ru​ją się na wschód! Nie mia​łem po​ję​cia, kto to nadał, lecz fak​t ycz​n ie nad ho​ry​z on​t em w cen​t rum po​ja​w ia​ły się smu​gi po​ci​sków, wzno​szą​ce się w stro​n ę po​łu​dnio​w e​go wscho​du. Mia​łem na​dzie​ję, że ELI 5 nie prze​rwał mi​sji. – ELI 3, osiem ki​lo​m e​t rów – zuch chło​pak. – LA​PEL 3… Ma​gnum SA-3, pół​n oc​n o-za​chod​n i Bag​dad – ko​lej​n a zmył​ka. Trzy. Prze​sta​w ia​jąc prze​pust​n i​cę z po​w ro​t em na ciąg bo​jo​w y, wy​rwa​łem w gó​rę. Ho​ry​z ont roz​‐ sze​rzył się gwał​t ow​n ie. Gdy nos F-16 zna​lazł się ja​kieś pięt​n a​ście stop​n i po​n ad ho​ry​z on​t em, zro​bi​łem ła​god​n ą pół​becz​kę w pra​w o, a po​t em ślizg na skrzy​dło, aż kur​so​ry ste​ru​ją​ce na HUDzie usta​w i​ły się po​z io​m o. Gdy wy​rów​n a​łem lot, jed​n ym spoj​rze​n iem ogar​n ą​łem wszyst​ko. By​‐ łem pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra od kom​plek​su PZR-ów, le​cąc z pręd​ko​ścią ośmiu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​‐ nę i na wy​so​ko​ści ty​sią​ca me​t rów roz​po​czą​łem zni​ż a​n ie. Je​śli cel był środ​kiem tar​czy ze​ga​ra, ja by​łem na go​dzi​n ie trze​ciej, skie​ro​w a​n y do we​‐ wnątrz, a ELI 5 na dwu​n a​stej, kie​ru​jąc się na szó​stą. Wi​dać by​ło te​raz, jak na dło​n i, wiel​ki zie​‐ lo​n y ka​n ał. Po wcze​śniej​szych ata​kach nie po​z o​stał już ża​den dym, lecz szyb​ko od​n a​la​z łem środ​ko​w e ta​ra​sy. Nie​ca​łe osiem​set me​t rów i po​n ad dzie​w ięć​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Za szyb​ko. Zmniej​‐ szy​łem ciąg, a na​stęp​n ie wy​pu​ści​łem i scho​w a​łem ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e, że​by zwol​n ić.

Tam! Wy​stęp w ogro​dze​n iu przy​po​m i​n a​ją​cy ząb re​ki​n a, a odro​bi​n ę da​lej na za​chód, pół​n oc​‐ ny róg kom​plek​su – zer​ka​jąc przez HUD, po​n ow​n ie wy​świe​t li​łem sym​bo​le dział​ka i usta​w i​łem wskaź​n ik ce​lu tuż za ogro​dze​n iem. Czte​ry​sta sześć​dzie​siąt me​t rów i ja​kieś pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra od ce​lu przy ośmiu​set ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę. Je​śli mo​ja ko​or​dy​n a​cja cza​so​w a by​ła do​bra, ELI 5 po​w i​n ien być ja​kieś sześć ki​lo​m e​‐ trów od ce​lu. Prze​le​cia​łem na wy​so​ko​ści trzy​stu me​t rów nad ze​w nętrz​n ym ogro​dze​n iem i zo​‐ ba​czy​łem ma​lut​kie po​sta​ci prze​m y​ka​ją​ce po ta​ra​sach. W pół​n oc​n ym sku​pi​sku by​ły trzy umoc​‐ nie​n ia, a w dwóch z nich by​li lu​dzie i sprzęt. Gdy kop​n ą​łem pe​dał ste​ru kie​run​ku, F-16 wy​ko​n ał ślizg na skrzy​dło i usta​w ił się na środ​ko​w ym z trzech umoc​n ień. – Cze​kaj, 5 – bę​dzie bli​sko. – ELI 5, sześć i pół ki​lo​m e​t ra… Kwa​drat TD jest na pół​n oc​n ym ro​gu. Ze​śli​z gną​łem się po​n i​ż ej stu pięć​dzie​się​ciu me​t rów i po​z wo​li​łem, że​by zie​lo​n y okrąg śle​dze​‐ nia ce​lu za​t rzy​m ał się na pod​sta​w ie umoc​n ie​n ia. Spi​cza​ste po​ci​ski by​ły wy​raź​n ie wi​docz​n e, a lu​dzie bie​ga​li w tę i we w tę. Na​gle, ką​t em le​w e​go oka do​strze​głem bły​ski – wie​dzia​łem, że prze​ga​pi​li​śmy nie​któ​re z gniazd pe​lo​t ek wo​kół kom​plek​su. Lecz by​ło już za póź​n o, że​by się przej​m o​w ać, więc trzy​m a​jąc nie​ru​cho​m o okrąg śle​dze​n ia ce​lu, na​ci​sną​łem spust. „BUR​RPP”. My​śli​w iec za​t rząsł się, gdy dział​ko wy​plu​ło na​bo​je w stro​n ę umoc​n ie​n ia. Pu​ści​łem na pół se​‐ kun​dy, że​by po​z wo​lić sym​bo​lom usta​bi​li​z o​w ać się, po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos, wy​m ie​rzy​łem raz jesz​cze w wy​rzut​n ię po​ci​sków i znów na​ci​sną​łem spust. „BURR​RPPP”. Kie​dy prze​sta​łem strze​lać, ob​raz za​m arł w mo​jej gło​w ie na ja​kieś pół se​kun​dy. Pierw​sza sal​‐ wa stu na​boi tra​f i​ła za krót​ko i wy​gry​z ła otwór w ta​ra​sie. Lu​dzie rzu​ca​li się na bo​ki, gdy dru​ga sal​w a po​ora​ła zie​m ię we​w nątrz umoc​n ie​n ia, któ​re mie​ści​ło wy​rzut​n ię po​ci​sków. Wszy​scy wo​‐ kół niej znik​n ę​li w chmu​rze py​łu. Od​cho​dząc gwał​t ow​n ie od umoc​n ie​n ia, znów po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos w ma​n ew​rze „dzi​‐ kie​go mor​świ​n a”. Wal​n ą​łem przez to gło​w ą w owiew​kę, lecz za​ra​z em unik​n ą​łem wszel​kich odłam​ków i ze​psu​łem cel wszyst​kim, któ​rzy by​li na ty​le głu​pi, że​by pod​n ieść gło​w ę. Jed​n ak tam w do​le mu​siał być przy​n aj​m niej je​den ar​t y​le​rzy​sta z ja​ja​m i, bo ja​sne krop​ki prze​m knę​ły po łu​ku, tuż obok mo​jej owiew​ki. Prze​chy​lo​n y na skrzy​dło, le​cąc znów w stro​n ę kom​plek​su PZR-ów, zo​ba​czy​łem też pół tu​z i​n a brud​n o​bia​łych roz​pry​sków z pe​lo​t ek 57-mi​li​m e​‐ tro​w ych. Od​pa​la​jąc tro​chę di​po​li, zro​bi​łem becz​kę, wró​ci​łem do nor​m al​n e​go po​ło​ż e​n ia, bru​t al​‐ nie po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos i ucie​kłem na za​chód, ni​czym mał​pa przed po​ż a​rem w dżun​gli. – ELI 5 ma kon​t akt wzro​ko​w y na twój dym! Ja​sno​po​m a​rań​czo​w y ogień roz​świe​t lił na​gle zie​m ię za mną, a ja za​krę​ci​łem, że​by to zo​ba​‐ czyć. Ob​ra​ca​jąc się w fo​t e​lu, unio​słem osło​n ę heł​m u i do​strze​głem, że czar​n a chmu​ra spo​w i​ja umoc​n ie​n ie, któ​re wła​śnie ostrze​la​łem. Pło​n ą​ce odłam​ki me​t a​lu buch​n ę​ły we wszyst​kie stro​n y, a za ni​m i po​cisk z-p, któ​ry wy​strze​lił w gó​rę. Wła​śnie włą​czy​łem mi​kro​f on, że​by to zgło​sić, gdy ten spadł i za​n ur​ko​w ał w kie​run​ku przed​m ieść Bag​da​du, tuż po dru​giej stro​n ie ka​n a​łu. Za​ło​ż ę się, że mój skrzy​dło​w y wi​dzi te​raz to cho​ler​stwo, po​m y​śla​łem. Za​krę​ca​jąc Vi​pe​rem na pół​n oc, po​w ie​dzia​łem: – Zrzuć na umoc​n ie​n ie tuż na pół​n oc od wy​bu​chu.

– ELI 5, Strzel​ba SA-3… Wy​sła​łem da​n e przez łą​cze, za​krę​ci​łem ostro na pół​n oc i prze​łą​czy​łem mój ra​dar w tryb prze​szu​ki​w a​n ia. Oglą​da​jąc się znów na kom​pleks PZR-ów, zo​ba​czy​łem ko​lej​n e pe​lot​ki strze​la​‐ ją​ce z cen​t ral​n e​go ob​sza​ru, lecz to by​ło ra​czej wy​ła​do​w y​w a​n ie zło​ści, a nie na​m ie​rza​n ie ce​lu. Mój ra​dar nie zna​lazł ni​cze​go, za to RWR roz​błysł im​pul​sem z F-16 za mną. – ELI 5 jest w szy​ku, kon​t akt wzro​ko​w y. – Do​łącz do for​m a​cji. ELI 4, wyjdź na po​łu​dnie po​w y​ż ej trzech ty​się​cy i masz ze​z wo​le​n ie na po​z o​sta​n ie w od​le​gło​ści pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra. LA​PEL 3, ob​szar ce​lu jest twój. Zo​stań na wschód od Ty​gry​su przez pięć mi​n ut, do​pó​ki nie od​le​ci​m y. – LA​PEL po​t wier​dza… nie​z łe​go ba​ła​ga​n u tam na​ro​bi​li​ście! Za​chi​cho​t a​łem. – Reszt​ki są two​je. Uwa​ż aj na co naj​m niej dwa ak​t yw​n e gniaz​da pe​lo​t ek. „Klik​n ął” mi​kro​f o​n em, ja zaś do​t ar​łem nad Ty​grys i skie​ro​w a​łem się na po​łu​dnio​w y wschód mię​dzy rze​ką i Al-Ta​ji. Scho​dząc po​n i​ż ej pię​ciu ty​się​cy me​t rów, zwol​n i​łem do sze​ściu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i usta​‐ wi​łem dłu​gą brą​z o​w ą wstę​gę au​t o​stra​dy nu​m er je​den na mo​im ogo​n ie. Pięk​n y sza​ry F-16 po​ja​‐ wił się ja​kieś pół​t o​ra ty​sią​ca me​t rów od mo​je​go le​w e​go skrzy​dła, a ELI 4 po​słusz​n ie le​ciał w ta​‐ kiej sa​m ej od​le​gło​ści za mną i nie​co wy​ż ej. Po​m a​cha​łem skrzy​dła​m i, że​by ścią​gnąć ich obu bli​ż ej i od​pią​łem prze​po​co​n ą ma​skę tle​n o​w ą. Ocie​ra​jąc twarz, wy​świe​t li​łem punkt na​w i​ga​cyj​n y dla ko​ry​t a​rza tan​ko​w a​n ia DOG Po​łu​dnie i spoj​rza​łem w dół na Bag​dad. Pod​czas gdy oby​dwaj skrzy​dło​w i usta​w ia​li się w szy​ku, zer​k​n ą​łem od nie​chce​n ia i za​uwa​ż y​‐ łem, że mój dru​gi ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y znik​n ął gdzieś nad sta​n o​w i​skiem PZR-ów, a wy​rzut​n i​‐ ki di​po​li by​ły nie​m al pu​ste. Po osza​co​w a​n iu znisz​czeń, strat bo​jo​w ych oraz spraw​dze​n iu ilo​ści pa​li​w a, roz​luź​n i​li​śmy szyk i po​le​cie​li​śmy na po​łu​dnie za​t an​ko​w ać. Po​go​da się po​gar​sza​ła, więc cie​szy​łem się, że na dzi​siaj skoń​czy​li​śmy. We​dług mo​ich ra​chun​ków zu​ż y​li​śmy sześć bomb ka​se​‐ to​w ych CBU, co naj​m niej pięć​set na​boi do dział​ka 20-mi​li​m e​t ro​w e​go i czte​ry HARM-y, je​śli moż​n a je li​czyć. Od​m el​do​w u​jąc się, prze​ka​z a​łem to wszyst​ko LU​GER-owi, a on od​po​w ie​dział: – Prze​kaz od JE​RE​MIAH… Ku​rew​sko do​bra ro​bo​t a, ELI i LA​PEL. Cóż, po​m y​śla​łem, to ci do​pie​ro wi​sien​ka na tor​cie. Ale to by​ło mi​łe, więc po​dzię​ko​w a​łem. Tym JE​RE​MIAH mu​siał być dzi​siaj „Kan​ga” Rew. Tyl​ko je​m u chcia​ło się z na​m i roz​m a​w iać. – A przy oka​z ji, ELI… nad ca​łym Ira​kiem ogło​szo​n o wła​śnie pa​n o​w a​n ie w po​w ie​t rzu. Póź​n iej do​w ie​dzia​łem się rów​n ież, że ten kom​pleks SA-3 był w isto​cie kwa​t e​rą głów​n ą na szcze​blu bry​ga​dy i mie​ścił co naj​m niej czte​ry ba​t e​rie wy​rzut​n i wraz z dwu​dzie​sto​m a dzia​ła​m i prze​ciw​lot​n i​czy​m i wspar​cia. ELI i LA​PEL znisz​czy​ły wszyst​kie czte​ry ba​t e​rie, a do te​go sta​cje ra​dio​lo​ka​cyj​n e wcze​sne​go ostrze​ga​n ia i ob​ser​w a​cji prze​strze​n i po​w ietrz​n ej. Nasz atak wy​łą​‐ czył to miej​sce z gry, a więc kie​dy wal​ki o Bag​dad ule​gną na​si​le​n iu, nie za​gro​z i już ono żad​n ym ame​ry​kań​skim sa​m o​lo​t om ani śmi​głow​com bez​po​śred​n ie​go wspar​cia lot​n i​cze​go ope​ru​ją​cym wo​kół mia​sta. Ob​la​t u​jąc re​jon Abu Ghra​ib na za​chód od cen​t rum, wi​dzia​łem dwie pro​sto​pa​dłe dro​gi star​t o​‐ we mię​dzy​n a​ro​do​w e​go por​t u lot​n i​cze​go, nie​gdyś imie​n ia Sad​da​m a. Z ob​sza​rów na wschód od nie​go i z cen​t rum wciąż jesz​cze uno​sił się dym. Na​gle coś mnie tknę​ło i od​w ró​ci​łem kar​t ę łącz​‐

no​ści, wpi​su​jąc czę​sto​t li​w ość: – Wie​ż a Bag​dad… Wie​ż a Bag​dad, ELI 33. Mę​ski głos z ak​cen​t em z po​łu​dnio​w ych Sta​n ów od​po​w ie​dział od ra​z u: – ELI… tu Bag​dad. Mów. – Dzień do​bry, Bag​dad… klucz Vi​pe​rów prze​le​ci nad wa​m i w dro​dze do do​m u. Chcia​łem tyl​‐ ko do​w ie​dzieć się, czy już wy​gra​li​śmy woj​n ę. – Cóż, ga​da​cie ze mną, a ja sie​dzę w ich wie​ż y, wpie​przam lo​dy i wy​cie​ram so​bie ty​łek ich dy​w a​n i​ka​m i mo​dli​t ew​n y​m i. Chy​ba więc wy​gry​w a​m y – po​w ie​dział, prze​cią​ga​jąc sa​m o​gło​ski. Pa​n o​w a​n ie w po​w ie​t rzu, a jak​ż e.

11

ELI 33

7 kwietnia 2003 10:46 czasu miejscowego, Bagdad, Irak

– Pier​do​lo​n y – mruk​n ą​łem spod śli​skiej ma​ski tle​n o​w ej. Pot ście​kał mi z czo​ła, przez brew, wprost do le​w e​go oka. Wte​dy zo​ba​czy​łem to coś. Przed po​strzę​pio​n ą chmu​rą brud​n o​bia​łe​go dy​m u z zie​m i po​de​rwał się po​cisk z-p. Miał sześć me​t rów dłu​go​ści, wa​ż ył pół to​n y i przy​spie​szał do pra​w ie czte​rech ty​się​cy ki​lo​m e​t rów na go​dzi​‐ nę z pręd​ko​ścią prze​kra​cza​ją​cą osiem​set me​t rów na se​kun​dę. I na​m ie​rzył się na mnie. Nie by​ło za wie​le cza​su. „BIP… BIP… BIP…” – od​bior​n ik ukła​du ostrze​ga​ją​ce​go o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą (RWR), za​w ył w mo​im heł​m ie, sy​gna​li​z u​jąc, że wro​gie sta​cje ra​dio​lo​ka​cyj​n e na​m ie​rzy​ły mój sa​‐ mo​lot. „BIP… BIP… BIP…” Po​t rze​bo​w a​łem chwi​li, że​by upew​n ić się, że to coś rze​czy​w i​ście mnie śle​dzi. Po​chy​li​łem F-16 na nos, ode​rwa​łem ty​łek od fo​t e​la i za​m ru​ga​łem szyb​ko, bo kurz z ka​bi​n y uniósł się i wle​ciał mi do oczu. Dłu​gi bia​ły pió​ro​pusz za po​ci​skiem spłasz​czył się, gdy ten wy​rów​n ał lot trzy​sta me​t rów nad bag​dadz​ki​m i da​cha​m i. Nie na mnie, my​śla​łem przez chwi​lę. Na​m ie​rzył się na coś in​n e​go. Nie na mnie. Wtem jed​n ak smu​ga dy​m u skró​ci​ła się, a po​cisk wy​rwał w gó​rę, gdy wro​gi ra​dar prze​ka​z ał mu ko​rek​t ę kur​su i za​w ró​cił, by znisz​czyć swój cel, któ​rym jed​n ak by​łem ja. Kur​w a… Ob​ra​ca​jąc Vi​pe​ra na grzbiet, wy​pu​ści​łem je​den z ho​lo​w a​n ych ce​lów po​z or​n ych. To ma​leń​‐ stwo znaj​dzie się na stu me​t rach za mną na ho​lu, ge​n e​ru​jąc pięk​n y moc​n y sy​gnał, któ​ry po​ci​ski bę​dą mo​gły na​m ie​rzać za​m iast mo​je​go sa​m o​lo​t u. W każ​dym ra​z ie, ta​ką mia​łem na​dzie​ję, bo po​cisk z-p na​bie​rał pręd​ko​ści, za​krę​ca​jąc po łu​ku w mo​im kie​run​ku. Spoj​rza​łem w dół na cen​‐ trum Bag​da​du, z tru​dem prze​ły​ka​jąc śli​n ę, od​li​czy​łem dwa cięż​kie dud​n ią​ce ude​rze​n ia mo​je​go ser​ca, a po​t em na​ci​sną​łem przy​cisk na wrę​dze nad prze​pust​n i​cą. Gdy ła​dun​ki di​po​li od​bi​ja​ją​cych

pro​m ie​n io​w a​n ie ra​dio​lo​ka​cyj​n e wy​strze​li​ły za mo​im ogo​n em, za​n ur​ko​w a​łem pro​sto ku mia​stu. Bły​ska​w icz​n ie wy​pro​w a​dza​jąc sa​m o​lot z nur​ko​w a​n ia, ob​ró​ci​łem się na grzbiet, że​by mieć po​‐ cisk na wi​do​ku i cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę. Spa​dłem z nie​ba, roz​po​czy​n a​jąc dzi​ki kor​ko​ciąg – przede mną sza​leń​czo wi​ro​w ał ho​ry​z ont. W dół! W dół ku sza​rej zie​m i. W dół ku bu​dyn​kom i ciem​n o​z ie​lo​n e​m u Ty​gry​so​w i. W dół przez lu​kę w chmu​rach ku dzia​łom Bag​da​du. Lu​kę w chmu​rach nie bez po​w o​du na​z y​w a​li​śmy „fra​jer​ską dziu​rą”. To nie​rów​n e roz​dar​cie w gę​stej po​kry​w ie chmur za​z wy​czaj po​z wa​la​ło zejść po​n i​ż ej po​go​dy i wzro​ko​w o od​n a​leźć cel. Cza​sem by​ła to du​ż a lu​ka, a cza​sem nie. Za​w sze jed​n ak mo​gła ozna​czać nie​bez​pie​czeń​stwo, a ta nie by​ła wy​jąt​kiem. Pro​blem z lu​ką w chmu​rach był ta​ki, że wszyst​ko na zie​m i, co mo​gło strze​lać, na ogół mie​‐ rzy​ło przez nią. Cze​ka​ło. Cze​ka​ło na ja​kie​goś pi​lo​t a my​śliw​ca z więk​szy​m i ja​ja​m i niż ro​z u​‐ mem, że​by spró​bo​w ał prze​śli​z nąć się przez nią. Cze​ka​ło na fra​je​ra. Cza​sem jed​n ak ina​czej się nie da​ło. Je​śli ze​strze​li​li ko​goś z na​szych, scho​dzi​li​śmy przez dziu​rę i ro​bi​li​śmy wszyst​ko, co w na​szej mo​cy, że​by ura​t o​w ać mu skó​rę. Nie​raz trze​ba by​ło prze​le​cieć przez nią po unik​n ię​ciu ognia PZR-ów. Al​bo wy​peł​n ia​ło się za​da​n ie spe​cjal​n e, na przy​kład alar​m o​w e bez​po​śred​n ie wspar​cie lot​n i​cze, i po pro​stu nie by​ło in​n e​go wy​bo​ru. Jak dzi​siaj. Nie by​ło wy​bo​ru. ELI 33, dwa F-16 z 77. Eska​dry My​śliw​skiej otrzy​m a​ły wła​śnie kry​t ycz​n e za​da​n ie nad Bag​da​dem. Gdy​bym trzy​m ał się wy​so​ko i le​ciał wol​n o, a syl​w et​ka mo​je​go sa​m o​lo​‐ tu ry​so​w a​ła​by się na tle chmur, za​koń​czy​ło​by się to pa​skud​n ą eks​plo​z ją, a mo​je szcząt​ki spa​dły​‐ by do Ty​gry​su. Gdy cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę do po​ło​ż e​n ia BIEG JA​ŁO​WY, prze​sko​czy​łem wzro​kiem na HUD. Le​‐ cia​łem te​raz z pręd​ko​ścią ośmiu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i wciąż przy​spie​sza​łem. Wy​pusz​cza​‐ jąc ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e, że​by zwol​n ić, unio​słem osło​n ę heł​m u i spoj​rza​łem na po​cisk. Z-p sko​ry​go​w ał tor lo​t u i za​czy​n ał za​krę​cać na pół​n oc, wprost na mnie. Kie​dy dym się prze​rze​dził, mo​głem na​w et doj​rzeć dłu​gi spi​cza​sty ka​dłub po​ci​sku na tle sza​rych bu​dyn​ków i po​strzę​pio​n ych chmur. Wte​dy od​pa​lił dru​gi PZR. – ELI 1, tal​ly na dru​gi z-p, pra​w o na pierw​szej… na za​chód od rze​ki… Je​den się bro​n i! Ra​dio za​stu​ka​ło w słu​chaw​kach trzy​krot​n ie, co ozna​cza​ło, że mój skrzy​dło​w y usły​szał ko​m u​‐ ni​kat, zro​z u​m iał, że wi​dzia​łem ko​lej​n e​go od​pa​lo​n e​go z-p, i sam szu​kał po​ci​sku. ELI 2 to był Scott Man​n ing – po​dob​n ie jak ja był do​świad​czo​n ym pod​puł​kow​n i​kiem i pi​lo​t em-in​struk​t o​rem. Przy​pad​kiem le​ciał dziś na po​z y​cji skrzy​dło​w e​go. Do​brze by​ło mieć przy so​bie ko​goś, ko​go nie mu​sia​łem niań​czyć. Nad da​cha​m i prze​m y​kał pió​ro​pusz dy​m u z dru​gie​go PZR-a. Dłu​gie ko​lo​ro​w e pal​ce ar​t y​le​rii prze​ciw​lot​n i​czej wy​ry​w a​ły się w gó​rę jak szpo​n y. Nie​któ​re wy​raź​n ie coś śle​dzi​ły, a in​n e je​dy​‐ nie wy​strze​li​ły na po​kaz. Ira​kij​czy​cy czu​li się le​piej, kie​dy mie​li mnó​stwo amu​n i​cji i strze​la​li na wszyst​kie stro​n y. Za​krę​ca​jąc i wy​ko​n u​jąc żmij​kę, le​cia​łem na po​łu​dnie wzdłuż Ty​gry​su, pró​bu​‐

jąc uciec na wschód, z da​la od cen​t rum. Pierw​szy po​cisk z-p znik​n ął. Po roz​po​czę​ciu nie​m al w zwol​n io​n ym tem​pie, szyb​ko przy​spie​‐ szy​łem, prze​kra​cza​jąc ba​rie​rę dźwię​ku i na​bie​ra​jąc wy​so​ko​ści. RWR, któ​ry po​ka​z y​w ał elek​t ro​‐ nicz​n y ob​raz wszyst​kich sta​cji ra​dio​lo​ka​cyj​n ych oraz po​ci​sków na​m ie​rza​ją​cych mój sa​m o​lot, był cał​ko​w i​cie za​peł​n io​n y. By​ło tak wie​le „dżi​z u”, czy​li emi​sji ra​da​ro​w ych w po​w ie​t rzu, że wskaź​‐ nik przy​po​m i​n ał plan​szę do scrab​ble’a. We​dług ostat​n ich wy​li​czeń w sa​m ym Bag​da​dzie zo​sta​ło jesz​cze po​n ad pięć​dzie​siąt sta​n o​w isk PZR-ów. Po mo​jej pra​w ej wy​bu​chły no​w e bły​ski, a ja za​m ru​ga​łem, gdy stru​m ień ogni​stych kul po​le​‐ ciał po łu​ku w mo​im kie​run​ku. Po​t em ko​lej​n y. I jesz​cze je​den. Osza​la​łe stru​m ie​n ie świe​cą​cych ko​ra​li​ków, któ​re wzdłuż i wszerz prze​ci​n a​ły nie​bo z każ​dej stro​n y mo​je​go sa​m o​lo​t u. Ar​t y​le​ria prze​ciw​lot​n i​cza. Pe​lot​ki. Tam w do​le by​ło dzie​sięć ty​się​cy dział. – ELI 1… pe​lot​ki… bro​n ię się na wscho​dzie. Za​krę​ca​jąc gwał​t ow​n ie, kop​n ą​łem pe​dał ste​ru kie​run​ku i zer​k​n ą​łem na pra​w o. Gdy my​śli​‐ wiec ciął po​w ie​t rze, od​sap​n ą​łem, pa​t rząc na przed​m ie​ścia i wie​le świe​cą​cych roz​grza​n ych do bia​ło​ści ku​lek wy​strze​li​w u​ją​cych z da​chów. Zbyt wie​le. – ELI 2… wla​t uj z za​cho​du… nie leć za mną. – Nie mo​gę – na​de​szła zwię​z ła od​po​w iedź. Kur​w a. Zno​w u. Już wdał się w wal​kę. Wszy​scy w Bag​da​dzie by​li po​sta​w ie​n i na no​gi i pa​t rzy​li w gó​rę na dwa ame​ry​kań​skie my​‐ śliw​ce na ty​le sza​lo​n e, że​by zejść ni​sko nad ich sto​li​cę i po​ka​z y​w ać wiel​kie​go fuc​ka wszyst​kim PZR-om i dzia​łom prze​ciw​lot​n i​czym na zie​m i. Chy​ba na​praw​dę ich wku​rzy​łem. W dół… dół… dół… My​śli​w iec trząsł się z po​w o​du pręd​ko​ści i cię​ż a​ru bomb ka​se​t o​w ych pod skrzy​dła​m i. Już… dzie​w ięć​set sześć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę... Świet​n y spo​sób na spę​dze​‐ nie uro​dzin. Dzi​siaj koń​czy​łem trzy​dzie​ści dzie​w ięć lat i na​praw​dę wo​lał​bym być na pla​ż y z dzban​kiem mar​ga​ri​t y.

Moja ulubiona broń – bomba kasetowa, którą zadedykowałem żonie Beth i mojej córce

Znów wy​pusz​cza​jąc i cho​w a​jąc ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e, za​krę​ci​łem z po​w ro​t em w le​w o, kie​ru​jąc się na wschód, że​by od​da​lić się tro​chę od ognia prze​ciw​lot​n i​cze​go – wście​kłych wę​ż y roz​py​la​ją​cych stru​m ie​n ie świe​cą​cych kro​pe​lek i strze​la​ją​cych do mnie z wy​prze​dze​n iem, ni​‐ czym do kacz​ki w lo​cie. Wy​rwa​łem w gó​rę i po​czu​łem, jak F-16 ska​cze. Wzno​sząc się przez dłu​‐ gą chwi​lę, znów zmu​si​łem sa​m o​lot do po​chy​le​n ia na nos. Ar​t y​le​rzy​ści pró​bo​w a​li na​dą​ż yć, ale oni wo​le​li le​cą​ce pro​sto i rów​n o bom​bow​ce – nie ma​n ew​ru​ją​ce sza​re ce​le, ta​kie jak ja. Ce​le?… pie​przyć to. To ja je​stem dra​pież​cą. Ob​ró​ci​łem gwał​t ow​n ie gło​w ę na po​łu​dnie i wschód. Skur​w y​sy​n y, przy​rze​kłem so​bie. Je​śli do​sta​n ę ja​kieś do​dat​ko​w e bom​by, wró​cę po was. PZR… gdzie by​ło to cho​ler​stwo… I tak rzad​ko do​strze​ga​ło się choć​by je​den, a nie​m al ni​g​dy nie wi​dzia​ło się dru​gie​go czy trze​‐ cie​go. Świa​do​m ość sy​t u​a cyj​n a, czy​li ulot​n e wy​czu​cie te​go, co dzie​je się wo​kół cie​bie, ła​t wo się prze​cią​ż a​ła. W kry​t ycz​n ych mo​m en​t ach wal​ki czas mo​ż e jed​n ak na​praw​dę zwol​n ić. To, w po​łą​‐ cze​n iu ze szko​le​n iem i do​świad​cze​n iem, da​w a​ło ja​kieś szan​se na prze​ż y​cie. Na​dal pa​t rzy​łem w dół na mia​sto, jak​by ktoś za​w ie​sił mnie na ho​ry​z on​cie twa​rzą w dół.

Moc​n o ścią​ga​jąc drą​ż ek i znów wy​pusz​cza​jąc i cho​w a​jąc ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e, zsze​dłem po​n i​ż ej dwóch i pół ty​sią​ca me​t rów, ze stru​ga​m i pa​ry wod​n ej scho​dzą​cy​m i z koń​có​w ek skrzy​‐ deł. Szyb​ko za​m ie​n ia​jąc kie​ru​n ek lo​t u w le​w o i w pra​w o, z na​t ę​ż e​n iem wy​pa​t ry​w a​łem za​gro​‐ żeń. Pierw​szy po​cisk z-p znik​n ął. Przy tej od​le​gło​ści mia​łem nie​ca​łe dwie se​kun​dy, za​n im mnie tra​f i. Za​czą​łem li​czyć. Dwa… Dru​gi po​cisk też się po​ja​w ił, po​dą​ż a​jąc za pierw​szym ta​kim sa​m ym łu​ko​w a​t ym to​rem lo​t u. Mój od​dech przy​spie​szył, a ja prze​chy​li​łem lek​ko Vi​pe​ra na pra​w e skrzy​dło, w stro​n ę po​ci​sków, i gwał​t ow​n ie wy​rwa​łem w gó​rę. Sze​ścio​krot​n e prze​cią​ż e​n ie, ja​kieś pół to​n y, wbi​ło mnie z po​‐ wro​t em w fo​t el. Igno​ru​jąc spły​w a​ją​cy po twa​rzy pot, wy​rwa​łem w gó​rę, włą​czy​łem do​pa​lacz i wznio​słem się pro​sto w nie​bo. Choć nie do​strze​ga​łem po​ci​sków, wie​dzia​łem, ja​ki to mia​ło sku​t ek. Ile​kroć mój sa​m o​lot zmie​n iał po​ło​ż e​n ie, na​z iem​n a sta​cja ra​dio​lo​ka​cyj​n a na​pro​w a​dza​n ia ra​kiet mu​sia​ła to wy​kryć, prze​li​czyć i prze​słać te da​n e do po​ci​sku z-p. Mi​kro​czi​py in​t er​pre​t o​w a​ły mo​ją po​z y​cję i po​ru​sza​ły sta​t ecz​n i​ki, a po​cisk zmie​n iał kurs, że​by za mną na​dą​ż yć. Wszyst​ko to w ułam​ku se​‐ kun​dy. Każ​dy ruch kosz​t o​w ał jed​n ak po​cisk do​dat​ko​w y czas, od​le​głość i ener​gię. Każ​dy ruch mógł też ura​t o​w ać mi ży​cie. Czte​ry… Stę​ka​jąc pod na​po​rem pręd​ko​ści dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę i ol​brzy​m iej si​ły gra​‐ wi​t a​cji spo​w o​do​w a​n ej cią​giem sil​n i​ka od​rzu​t o​w e​go, po​z wo​li​łem sa​m o​lo​t o​w i wznieść się po​n ad li​n ię ho​ry​z on​t u, a po​t em znów wy​ko​n a​łem becz​kę. Tym ra​z em w kie​run​ku prze​ciw​n ym – mój ty​łek był te​raz skie​ro​w a​n y mniej wię​cej w oko​li​ce po​ci​sku. Wzno​sząc się jesz​cze przez chwi​lę, po​chy​li​łem my​śli​w iec na nos – czy​li wy​ko​n a​łem gór​kę, a na​stęp​n ie cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę, wy​‐ łą​cza​jąc do​pa​lacz. Tym ra​z em uno​si​łem się nie​w aż​ko, na​pie​ra​jąc na uprząż fo​t e​la. Od​w ró​co​n y ty​łem do po​ci​sku, wi​sia​łem w prze​strze​n i, ma​jąc na​dzie​ję, że mo​je ma​n ew​ry zmy​li​ły ra​dio​lo​ka​‐ cyj​n ą sta​cję na​pro​w a​dza​n ia na ty​le, na ile przy​spa​rza​ły mi bó​lu. Sześć… Dru​gi po​cisk też znik​n ął. Sil​n ik wy​pa​lił się i to cho​ler​stwo wy​strze​li​ło gdzieś w gó​rę, a te​raz opa​da​ło ku mnie jak zło​w ro​ga włócz​n ia. Gniaz​da pe​lo​t ek wo​kół rze​ki rów​n ież otwo​rzy​ły ogień, gdyż by​łem znacz​n ie po​n i​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów i w ich za​się​gu. Ira​kij​czy​cy sto​so​w a​li roz​‐ sąd​n ą tak​t y​kę. Wy​strze​lić po​cisk z-p i zmu​sić my​śli​w iec do obro​n y, aż znaj​dzie się na ty​le ni​‐ sko, że​by go ostrze​lać z dzia​łek. I to dzia​ła​ło. Osiem… Pra​w ie… pra​w ie… Te​raz! Od​cho​dząc znów ostro w pra​w o, roz​po​czą​łem ogrom​n y głę​bo​ki ob​rót w kształ​cie becz​ki, wo​kół osi po​dłuż​n ej sa​m o​lo​t u. By​ła to becz​ka ba​rył​ko​w a​t a – sze​ro​ka, szyb​ka i sku​t ecz​n a. Cho​‐ dzi​ło o to, że​by dać po​ci​sko​w i zbyt wie​le sko​ko​w ych zmien​n ych, by mógł je opa​n o​w ać w tym krót​kim cza​sie, któ​ry mu zo​stał. Je​śli uda​ło mi się zmu​sić PZR-a do spu​dło​w a​n ia, wy​gra​łem, bo on nie po​t ra​f i ma​n ew​ro​w ać i za​w ró​cić jak my​śli​w iec. Wy​ry​w a​jąc w gó​rę, ła​god​n ie ob​ró​ci​łem F-16 na grzbiet, jed​n ak za​m iast za​koń​czyć becz​kę,

po​z wo​li​łem, aby sa​m o​lot na​dal opa​dał w kie​run​ku ho​ry​z on​t u, w stro​n ę za​dy​m io​n ej zie​m i. Chwi​lę po​t em le​cia​łem na grzbie​cie rów​n o​le​gle do zie​m i. Nie był to ma​n ewr z du​ż ym prze​cią​‐ że​n iem, nie był też spe​cjal​n ie gwał​t ow​n y. Cho​dzi​ło o to, że​by mi​n ąć ho​ry​z ont w po​ło​ż e​n iu od​‐ wró​co​n ym, zmniej​szyć ciąg, zwol​n ić, a po​t em skoń​czyć becz​kę w punk​cie roz​po​czę​cia. To by​ło ele​ganc​kie i sku​t ecz​n e, i nie​ź le mie​sza​ło szy​ki ra​dio​lo​ka​cyj​n ym ukła​dom na​pro​w a​dza​n ia star​‐ sze​go ty​pu. Zbyt wie​le uko​śno​kąt​n ych po​pra​w ek i po​cisk po​w i​n ien wy​t ra​cić pręd​kość. To by​ło sku​t ecz​n e prze​ciw SA-2 i SA-3, nie​ste​t y nie dzia​ła​ło w ogó​le prze​ciw now​szym SA-6 i SA-8. I za​z wy​czaj moż​n a by​ło zro​bić to bez​kar​n ie tyl​ko raz. Póź​n iej dru​gi PZR al​bo in​n y ro​dzaj po​ci​sku i pe​lot​ka mo​gły do​paść swój cel. I wła​śnie tak się sta​ło. Mia​sto po​w o​li ob​ró​ci​ło się do pio​n u, gdy prze​sze​dłem przez dol​n y od​ci​n ek becz​ki. Roz​po​czy​‐ na​jąc ła​god​n e wzno​sze​n ie, sa​m o​lot po​chy​lił się na ogon, a mnie po​w o​li, ale moc​n o wbi​ło w fo​‐ tel. Co czte​ry, pięć se​kund na​ci​ska​łem przy​cisk od​pa​la​n ia di​po​li; ob​ra​ca​łem wciąż gło​w ę, wy​pa​‐ tru​jąc in​n ych za​gro​ż eń. Pe​lot​ka na ra​z ie znik​n ę​ła za mną i wie​dzia​łem, że pierw​szy z-p mu​siał spu​dło​w ać. Mi​n ę​ło za du​ż o cza​su. Zer​ka​jąc szyb​ko na HUD, zo​ba​czy​łem, że cel był za mną – ja​‐ kieś dzie​sięć ki​lo​m e​t rów da​lej na pół​n oc​n y wschód. Przy po​n ad ty​siącu ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę wznio​słem się po​n ad ho​ry​z ont i ob​ró​ci​łem sa​‐ mo​lot na grzbiet, by po​w ró​cić w kie​run​ku ce​lu. Gdy to ro​bi​łem, przed ocza​m i do​strze​głem ja​kiś ruch. In​stynk​t ow​n ie wy​rwa​łem w gó​rę, wy​ko​n a​łem becz​kę i wal​n ą​łem w przy​cisk od​pa​la​n ia di​po​li. To oca​li​ło mi ży​cie. Za​bój​czy kształt ko​lej​n e​go po​ci​sku prze​m knął za mną w dro​dze do chmur. Wzno​sił się… to nie mógł być je​den z SA-3. „X” na do​le mo​je​go HUD-a po​w ie​dział mi, że ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y na​dal dzia​łał i nada​w ał sy​gna​ły. A więc to mu​siał być po​cisk z-p na​pro​w a​dza​n y na pod​czer​‐ wień, a nie ra​dio​lo​ka​cyj​n ie. Cho​le​ra… Wcze​śniej był ta​ki je​den, a te​raz są dwa. Wciąż wzno​sząc się pio​n o​w o, od​w ró​ci​‐ łem się bo​kiem w fo​t e​lu i pró​bo​w a​łem spoj​rzeć za sie​bie w dół. Ale pa​t rzy​łem o se​kun​dę za dłu​‐ go i stra​ci​łem ob​raz – nie​bie​ski zmie​n ił się w sza​ry, a ho​ry​z ont zu​peł​n ie znik​n ął, gdy wpa​dłem w po​kry​w ę chmur. – ELI 2… bro​n i się, pe​lot​ki! Świet​n ie… Te​raz ni​jak nie mo​głem mu po​m óc – był zda​n y tyl​ko na sie​bie. Na​gle sa​m o​lot pod​sko​czył dzi​ko pod mo​imi rę​ka​m i, a żo​łą​dek pod​szedł mi do gar​dła. Tra​f i​li mnie! F-16 le​ciał jed​n ak da​lej, a ja prze​n io​słem oczy na ta​bli​cę lam​pek ostrze​gaw​czych. Nic. Co, do kur​w y… Prze​ska​ki​w a​łem wzro​kiem po ka​bi​n ie po​m ię​dzy ta​bli​ca​m i wskaź​n i​ków ostrze​gaw​czych a przy​rzą​da​m i sil​n i​ko​w y​m i. Mu​sia​łem prze​le​cieć przez po​w ie​t rze wzbu​rzo​n e przez po​cisk. Ob​ra​ca​łem gło​w ę to w jed​n ą, to w dru​gą stro​n ę, pró​bu​jąc od​n a​leźć ho​ry​z ont. Gó​ra by​ła do​łem, a dół bo​kiem. Do du​py. – UWA​GA… UWA​GA – Zrzę​dli​w a Zu​z a za​brzę​cza​ła w heł​m ie, gdy my​śli​w iec za​t rząsł się i za​‐ czął wy​t ra​cać pręd​kość. Trzy ty​sią​ce me​t rów nad Bag​da​dem, bez pręd​ko​ści, spa​da​jąc z nie​ba. Nie​do​brze.

Pa​t rząc na wskaź​n ik po​ło​ż e​n ia prze​strzen​n e​go na przed​n iej kon​so​li, za​po​m nia​łem na chwi​lę o świe​cie ze​w nętrz​n ym i wy​le​cia​łem z chmur przy po​m o​cy wiel​kie​go okrą​głe​go przy​rzą​‐ du. Gdy skrzy​dła zna​la​z ły się po​n i​ż ej li​n ii ho​ry​z on​t u, my​śli​w iec na​brał pręd​ko​ści, a mój od​dech nie​co zwol​n ił. Wzno​si​łem się znów na ty​siąc sześć​set me​t rów, kie​ru​jąc się na pół​n oc i przy​spie​sza​jąc po​‐ wy​ż ej sze​ściu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Wciąż mia​łem jesz​cze cel do tra​f ie​n ia. – ELI 1 jest szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów od ce​lów, w kie​run​ku pół​n oc​n ym na ty​siącu sze​ściu​set me​t rach… 3,1. Szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów. Rap​t em pół​t o​rej mi​n u​t y. Trzy ty​sią​ce ki​lo​gra​m ów pa​li​w a i ty​siąc sześć​set me​t rów nad sza​rą za​dy​m io​n ą zie​m ią. Na​dal dość wy​so​ko, by unik​n ąć Ira​kij​czy​ków z ka​ła​sza​m i, za to w za​się​gu wszyst​kich pe​lo​t ek i PZR-ów w Bag​da​dzie. Ze​ro wy​bo​ru. Wzno​‐ sząc się, stra​cił​bym czas i pręd​kość, a to nie by​ła do​bra kom​bi​n a​cja nad sil​n ie bro​n io​n ym mia​‐ stem. – 2 ma 2,8… 21 po​łu​dnie… uhm… kie​ru​n ek wschod​n i. Dwa​dzie​ścia je​den ki​lo​m e​t rów na po​łu​dnio​w y wschód… mu​siał bro​n ić się tam, by nie zbli​ż yć się do śród​m ie​ścia. Nie​ca​łe trzy ty​sią​ce ki​lo​gra​m ów pa​li​w a. To da​w a​ło nam tro​chę po​n ad dzie​‐ więć​set ki​lo​gra​m ów do wy​ko​rzy​sta​n ia, za​n im bę​dzie BIN​GO (brak pa​li​w a), któ​re zmu​si nas do po​w ro​t u do tan​kow​ca. Wy​obra​z i​łem so​bie to w gło​w ie, pa​t rząc w dół. Wi​dok oka Bo​ga, jak to na​z y​w a​li​śmy. Je​śli cel był środ​kiem tar​czy ze​ga​ra, to ja by​łem na go​dzi​n ie szó​stej, a mój skrzy​dło​w y na czwar​t ej. Za​‐ wró​cę na pół​n oc w stro​n ę dwu​n a​stej i za​a ta​ku​ję. Nu​m er dwa za​t o​czy ko​ło w kie​run​ku trze​ciej, a po​t em za​krę​ci i sam ude​rzy. Czas, któ​ry za​bie​rze mu zro​bie​n ie te​go, po​z wo​li mu unik​n ąć odłam​ków mo​ich bomb i wszyst​kie​go, co tra​f ię, a co bę​dzie spa​da​ło z po​w ro​t em w dół po wy​bu​‐ chu; to nie​z wy​kle waż​n e, że​by nie prze​la​t y​w ać przez to gów​n o, bo sil​n i​ki nie lu​bi​ły kon​t ak​t ów z ka​w ał​ka​m i me​t a​li, któ​re prze​cho​dzi​ły przez ich wnę​t rze. – ELI 2… za​t ocz łuk na wschód, szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów, i zgłoś się ze wscho​du. Miej​m y na​dzie​ję, że się uda. Przy odro​bi​n ie szczę​ścia Ira​kij​czy​cy bę​dą pa​t rzy​li w stro​n ę, z któ​rej nad​le​cę ja, a mój skrzy​dło​w y ude​rzy na nich z bo​ku. Jak już wspo​m i​n a​łem, o ile to moż​li​w e, ni​g​dy nie ata​ku​je się we dwój​kę z te​go sa​m e​go kie​run​ku. „Klik​n ął” mi​kro​f o​n em, a po​t em po​w ie​dział: – Sprawdź, czy ka​m e​ry są włą​czo​n e… Przejdź na zie​lo​n y. Spraw​dzi​łem prze​łącz​n i​ki i upew​n i​łem się, że ka​m e​ra na​gry​w a, a głów​n y prze​łącz​n ik uzbro​je​n ia jest włą​czo​n y, czy​li „zie​lo​n y”. To by​ła ko​lej​n a za​le​t a la​t a​n ia z bar​dzo do​świad​czo​‐ nym pi​lo​t em. On też my​ślał „na zaś”. „Zing” był do​brym go​ściem. By​ło znacz​n ie ła​t wiej, gdy nie mu​sia​łem pil​n o​w ać kil​ku mło​dych nie​opie​rzo​n ych skrzy​dło​w ych

Ja z „Zingiem”, czyli Scottem Manningiem, sygnał wywoławczy ELI 33, 7 kwietnia 2003, Bagdad

. Usły​sza​łem w słu​chaw​kach cy​ka​n ie po​dob​n e do świersz​cza i spoj​rza​łem w dół na pra​w y wskaź​n ik po​n ad ko​la​n a​m i. Wskaź​n i​ki wie​lo​f unk​cyj​n e, MFD, wspa​n ia​le wspo​m a​ga​ły świa​do​‐ mość sy​t u​a cyj​n ą. Jak na​z wa wska​z u​je, moż​n a je by​ło na​sta​w ić tak, że​by po​ka​z y​w a​ły nie​m al wszyst​ko, co zwią​z a​n e z sa​m o​lo​t em, uzbro​je​n iem al​bo ob​sza​rem, nad któ​rym to​czy​ła się wal​‐ ka. Na pra​w ym wskaź​n i​ku mia​łem ekran pre​z en​t u​ją​cy roz​po​z na​n e pier​ście​n ie za​się​gu PZRów, kil​ka tras sa​m o​lo​t ów sztur​m o​w ych i mój obec​n y cel. Le​w y wskaź​n ik po​ka​z y​w ał ob​ra​z y z ra​da​ru po​kła​do​w e​go. Do kom​ple​t u z cy​ka​n iem po​ja​w ił się ma​lut​ki sym​bol – to mój skrzy​dło​w y wy​słał mi przez

łą​cze swo​ją po​z y​cję. Omi​n ął nie​ozna​czo​n y pas PZR-ów i pe​lo​t ek, któ​ry od​kry​łem, i za​krę​cał pod ką​t em, że​by za​a ta​ko​w ać od wscho​du. Spoj​rza​łem w dół i zo​ba​czy​łem pół​n oc​n o-wschod​n ie przed​m ie​ścia Bag​da​du nik​n ą​ce pod le​‐ wym skrzy​dłem. Już po​ra. – 1 wla​t u​je od po​łu​dnia. Wy​ko​n u​jąc becz​ki na wzno​sze​n iu, za​w ró​ci​łem my​śli​w iec na pół​n oc i pchną​łem prze​pust​n i​cę na pe​łen ciąg bez do​pa​la​n ia. F-16 bły​ska​w icz​n ie wy​rwał do przo​du, a ja spraw​dzi​łem HUD. Nie​ca​łe pięt​n a​ście ki​lo​m e​t rów. Ata​ko​w a​n ie ce​lu w no​w o​cze​snym my​śliw​cu przy​po​m i​n a tro​chę grę na kil​ku in​stru​m en​t ach jed​n o​cze​śnie. Le​w ą rę​ką prze​su​w a​łem prze​pust​n i​cę, zmie​n ia​łem czę​sto​t li​w o​ści ra​dio​w e i ob​słu​‐ gi​w a​łem każ​dą z set​ki funk​cji przed​n ie​go gór​n e​go pul​pi​t u ste​ro​w a​n ia. Pal​ce zaś ob​słu​gi​w a​ły ra​‐ dar, wy​pusz​cza​ły i cho​w a​ły ha​m ul​ce ae​ro​dy​n a​m icz​n e i za​rzą​dza​ły środ​ka​m i wal​ki elek​t ro​n icz​‐ nej. Pra​w ą rę​ką pi​lo​t o​w a​łem sa​m o​lot. F-16 miał drą​ż ek bocz​n y za​m on​t o​w a​n y po pra​w ej stro​n ie ka​bi​n y, a nie – jak w star​szych ty​pach my​śliw​ców – wy​cho​dzą​cy z pod​ło​gi. Pal​ce pra​w ej rę​ki tań​czy​ły na drąż​ku po prze​łącz​n i​kach za​rzą​dza​n ia wskaź​n i​ka​m i oraz ce​la​m i. Pra​w ą rę​ką zrzu​‐ ca​łem też bom​by, od​pa​la​łem po​ci​ski i strze​la​łem z dział​ka. Wła​ści​w ie nie mu​sia​łem od​ry​w ać rąk od ste​row​n ic, że​by coś zro​bić. To by​ła bar​dzo do​brze za​pro​jek​t o​w a​n a ka​bi​n a. Mu​sia​ła być, że​by je​den pi​lot mógł po​ra​dzić so​bie z pię​cio​m a czy sze​ścio​m a ro​dza​ja​m i uzbro​je​n ia, la​t a​n iem, na​‐ wi​go​w a​n iem i wal​ką. Trzy​n a​ście ki​lo​m e​t rów. Zer​k​n ą​łem na wskaź​n i​ki pa​li​w a i zo​ba​czy​łem, że zga​dza​ją się ze so​bą. Za​do​w o​lo​n y, unio​‐ słem znów osło​n ę heł​m u i przyj​rza​łem się jed​n o​li​cie zie​lo​n ej li​n ii bie​gną​cej na mo​im HUD-zie z gó​ry na dół. Zwa​n o ją „ob​li​cza​n ym w spo​sób cią​gły punk​t em zrzu​t u uzbro​je​n ia”, w skró​cie CCRP (con​t i​n u​ously com​pu​t ed re​le​a se po​int), za​pew​n ia​ła ste​ro​w a​n ie do punk​t u zrzu​t u, któ​ry ob​li​czo​n o dla wy​bra​n ej bro​n i i wy​bra​n e​go ce​lu. Je​de​n a​ście i pół ki​lo​m e​t ra. Jesz​cze raz prze​bie​głem wzro​kiem po ka​bi​n ie. Głów​n y prze​łącz​n ik uzbro​je​n ia był włą​czo​‐ ny. Za​sob​n ik wal​ki elek​t ro​n icz​n ej nada​w ał, za​kłó​ca​jąc wszel​kie za​gro​ż e​n ia, któ​re wy​kry​w ał. Ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y był wy​pusz​czo​n y i rów​n ież, teo​re​t ycz​n ie, dzia​łał. Wska​z a​n ie wy​so​ko​ści za​t rzy​m a​ło się nie​ru​cho​m o na ty​siącu pię​ciu​set me​t rach – cof​n ą​łem lek​ko prze​pust​n i​cę, że​by utrzy​m ać pręd​kość dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Na​chy​la​jąc się, spoj​rza​łem po​z a HUD na ob​szar ce​lu. Lot​n i​sko Khan Ba​n i Sad. Tyl​n e drzwi Sad​da​m a Hu​saj​n a. Tam! Lot​n i​sko le​ż a​ło na ogo​ło​co​n ym skraw​ku ja​sno​brą​z o​w ej zie​m i, lek​ko na za​chód od zie​‐ lo​n ych brze​gów rze​ki Di​ja​la. Nie dys​po​n o​w a​łem zdję​cia​m i ani sche​m a​t a​m i ob​sza​ru ce​lu, jak pod​czas za​pla​n o​w a​n ej mi​sji. Przed kwa​dran​sem prze​ka​z a​li nam tyl​ko współ​rzęd​n e i ogól​n i​ko​‐ we in​f or​m a​cje o lą​do​w i​sku dla śmi​głow​ców na pół​n oc​n ym krań​cu lot​n i​ska. Wcze​śniej te​go dnia ude​rze​n ie bom​bow​ców B-1 zrów​n a​ło z zie​m ią kwar​t ał miej​ski w bag​dadz​kiej dziel​n i​cy Al-Man​‐ sur, pró​bu​jąc za​bić Sad​da​m a. Nie by​ło go tam, a wie​dząc, że woj​n a jest prze​gra​n a, sta​rał się te​‐ raz uciec z mia​sta śmi​głow​ca​m i. To mu się ra​czej nie uda, je​śli mam tu coś do po​w ie​dze​n ia.

Prze​szu​ku​jąc wzro​kiem dro​gę star​t o​w ą, za​uwa​ż y​łem dro​gę ko​ło​w a​n ia i wiel​ką be​t o​n o​w ą płasz​czy​z nę po​sto​jo​w ą. Je​śli by​ła tam wie​ż a kon​t ro​li ru​chu lot​n i​cze​go, to nie mo​głem jej na​‐ mie​rzyć. Je​śli by​ły tam śmi​głow​ce, to też jesz​cze ich nie wi​dzia​łem. Nie​ca​łe dzie​sięć ki​lo​m e​t rów. Od​chy​li​łem się i po​n ow​n ie usta​w i​łem kur​so​ry ste​ro​w a​n ia. Je​śli nie zo​ba​czę śmi​głow​ców na wła​sne oczy, bę​dę mu​siał zrzu​cić mo​je bom​by ka​se​t o​w e, uży​w a​jąc po​da​n ych współ​rzęd​n ych. Na​chy​li​łem się jesz​cze raz, z fru​stra​cji wa​ląc w kon​so​lę. Zrzut przy uży​ciu współ​rzęd​n ych mógł​‐ by coś dać w przy​pad​ku mo​stu al​bo bu​dyn​ku, lecz szan​sa tra​f ie​n ia kil​ku ma​łych śmi​głow​ców by​‐ ła… – Niech mnie dia​bli. Strzęp​ki pa​ry wod​n ej wi​ro​w a​ły wko​ło ni​czym sta​ro​m od​n e zra​sza​cze. Ło​pa​t y wir​n i​ka no​‐ śne​go, mą​cą​ce cięż​kie wil​got​n e po​w ie​t rze. Oto i one. Czte​ry śmi​głow​ce, ja​kieś sto me​t rów od sie​bie. Bły​ska​w icz​n ie wci​sną​łem na drąż​ku przy​cisk, któ​ry zmie​n iał na​sta​w ę ognia. CCIP, czy​li ob​‐ li​cza​n y w spo​sób cią​gły punkt zrzu​t u uzbro​je​n ia za​le​ż ał od mo​ich oczu, nie od współ​rzęd​n ych. Bom​by zrzu​cę, uży​w a​jąc okrę​gu śle​dze​n ia ce​lu, huś​t a​ją​ce​go się te​raz na mo​im HUD-zie ni​czym wa​ha​dło. Osiem i pół ki​lo​m e​t ra. Po​chy​la​jąc się tro​chę, do​t kną​łem lek​ko drąż​ka, że​by umie​ścić okrąg śle​dze​n ia ce​lu pod dwo​‐ ma pierw​szy​m i śmi​głow​ca​m i i cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę o jed​n ą za​pad​kę. Mój pra​w y kciuk za​w isł nad spu​stem na drąż​ku. Gdy ma​łe kó​łecz​ko z krop​ką w środ​ku do​‐ tknę​ło no​sa pierw​sze​go śmi​głow​ca, z przy​z wy​cza​je​n ia wstrzy​m a​łem od​dech. Na​ci​sną​łem gład​‐ ko i moc​n o, przy​t rzy​m u​jąc kciuk w miej​scu. F-16 za​ko​ły​sał się, kie​dy oby​dwie bom​by ka​se​t o​w e CBU-103 zo​sta​ły zrzu​co​n e. Pcha​jąc prze​pust​n i​cę cał​ko​w i​cie do przo​du, prze​chy​li​łem się moc​n o na le​w e skrzy​dło, a po​‐ tem na pra​w e. Za​m ia​t a​łem ogo​n em – że tak po​w iem – że​by zła​pać wszel​kie po​ci​ski z pe​lo​t ek al​bo PZR-ów, któ​re mo​gły na mnie le​cieć. Wzię​li​śmy ich jed​n ak z za​sko​cze​n ia. Po la​n iu, któ​re do​stał Bag​dad, ko​or​dy​n a​cja mię​dzy irac​‐ ki​m i sta​n o​w i​ska​m i obro​n y po​w ietrz​n ej by​ła co​raz rzad​sza. A za​t em Ira​kij​czy​cy, któ​rzy strze​la​li do nas wcze​śniej, nie prze​ka​z a​li żad​n ych in​f or​m a​cji tym skur​w y​sy​n om tu​t aj. Prze​sta​w ia​jąc ra​‐ dar w tryb MA​N EW​RO​WEJ WAL​KI PO​WIETRZ​N EJ, któ​ry au​t o​m a​t ycz​n ie na​m ie​rzy wszyst​ko, co zo​ba​czę, wy​sze​dłem na le​w o w stro​n ę za​cho​du i spoj​rza​łem w tył na lot​n i​sko. I wte​dy jed​‐ no​cze​śnie wy​da​rzy​ło się kil​ka rze​czy. Śmi​głow​ce na za​chod​n im krań​cu be​t o​n o​w ej płasz​czy​z ny po pro​stu wy​pa​ro​w a​ły, kie​dy zde​‐ to​n o​w a​ły mo​je bom​by ka​se​t o​w e – każ​da mie​ści​ła dwie​ście pod​po​ci​sków bu​rzą​cych o du​ż ej si​le ra​ż e​n ia sko​m a​so​w a​n ych w kul​kach wiel​ko​ści pił​ki do so​f t​bal​lu. Je​den śmi​gło​w iec po​z o​stał nie​ste​t y nie​t knię​t y, za to wszyst​kie pe​lot​ki w Khan Ba​n i Sad obu​dzi​ły się i za​czę​ły strze​lać. – ELI 1 wy​la​t u​je… za​chód. Zing od​po​w ie​dział bły​ska​w icz​n ie: – ELI 2 wla​t u​je od wscho​du. Spo​glą​da​jąc za sie​bie, wi​dzia​łem, że dym uno​si się z wia​t rem na po​łu​dnie. No i do​brze. Mój

skrzy​dło​w y bę​dzie miał zna​ko​m i​t y wi​dok na po​z o​sta​ły śmi​gło​w iec.

Mapa znanych nam rozmieszczeń stanowisk PZR-ów wokół Bagdadu. Prawdopodobnie było ich dwa razy więcej. Naszym zadaniem było zniszczyć je wszystkie

– Prę​dzej, 2… ostat​n i śmi​gło​w iec mo​ż e się stąd urwać. Zro​bił​bym to jak nic, gdy​by kil​ku z mo​ich ko​le​gów wła​śnie znik​n ę​ło z mo​ich oczu. – ELI 2… trzy​dzie​ści se​kund. Mu​siał kła​m ać z tym szes​n a​sto​ki​lo​m e​t ro​w ym łu​kiem, ale te​raz to nie mia​ło zna​cze​n ia. – ELI 2… twój cel jest na za​chód od dy​m u… na za​chód od dy​m u… obok dro​gi star​t o​w ej. Je​den Ho​pli​t e z ob​ra​ca​ją​cym się wir​n i​kiem no​śnym – Ho​pli​t e to śmi​gło​w iec Mi-2 pro​duk​cji ra​dziec​‐ kiej. – ELI 2, tal​ly na dym… szu​kam. – Aha, 2… za​t o​czę łuk na za​chód od dro​gi star​t o​w ej i zaj​m ę pe​lot​ki. Nie wy​la​t uj na za​chód. Mi​kro​f on „klik​n ął” w od​po​w ie​dzi. Wy​rwa​łem F-16 w gó​rę pod ką​t em sześć​dzie​się​ciu stop​n i i prze​chy​li​łem się na skrzy​dło, że​by mieć lot​n i​sko na wi​do​ku. I tak, z po​chy​le​n iem na ogon, le​‐ cia​łem z wy​śli​z giem nad pół​n oc​n y​m i przed​m ie​ścia​m i. Pe​lot​ki wciąż strze​la​ły, ale chy​ba mia​ły pro​blem z do​strze​ż e​n iem mo​je​go sza​re​go sa​m o​lo​t u na tle sza​rych chmur. Chcia​łem jed​n ak, że​‐ by zo​ba​czy​li mnie, a nie mo​je​go skrzy​dło​w e​go, mu​sia​łem więc im w tym po​m óc. Od​pa​li​łem fla​rę. Po​t em ko​lej​n ą. Zer​ka​jąc na HUD, po​z wo​li​łem, że​by pręd​kość po​w o​li zma​la​ła do sied​m iu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, wy​ko​n a​łem ze​ślizg i za​n ur​ko​w a​łem ku zie​m i. Ob​ra​ca​jąc się na grzbiet, spoj​rza​łem na

za​chód, na za​kręt rze​ki, któ​ry przy​po​m i​n ał wiel​kie ucho, aż w koń​cu zo​ba​czy​łem mo​je ja​sno​po​‐ ma​rań​czo​w e fla​ry opa​da​ją​ce po​w o​li ku zie​m i. Na ma​pie by​ło tam ozna​czo​n e sta​n o​w i​sko SA-6, więc mia​łem oczy do​oko​ła gło​w y. Nic jed​n ak do mnie nie strze​la​ło. Przy​spie​sza​jąc te​raz ku zie​m i, cof​n ą​łem tro​chę prze​pust​‐ ni​cę i wy​chy​li​łem się na le​w o, że​by zo​ba​czyć lot​n i​sko. Mo​je fla​ry zde​cy​do​w a​n ie zwró​ci​ły uwa​gę i ca​ły ostrzał za​krę​cał po łu​ku na za​chód, czy​li w mo​im kie​run​ku. Więk​szość by​ła na​m ie​rza​n a wzro​ko​w o, ale za​uwa​ż y​łem na wskaź​n i​ku sys​t e​m u ostrze​ga​n ia przed za​gro​ż e​n ia​m i kil​ka sym​‐ bo​li ra​da​rów pe​lo​t ek. Mo​głem z tym żyć. Tyl​ko żad​n ych SA-6 – przez nie mógł​bym zgi​n ąć. To by​ła ry​z y​kow​n a gra. Sta​ra​łem się, że​by strze​la​ło do mnie wszyst​ko, o czym wie​dzia​łem, że tam jest, choć wca​le nie mia​łem pew​n o​ści, co jesz​cze mo​gło mnie na​m ie​rzać – al​bo cze​ka​ło w go​t o​w o​ści, aż zbli​ż ę się wy​star​cza​ją​co, że​by mnie od​strze​lić. Ta​ka by​ła isto​t a po​lo​w a​n ia na PZR-y – za​da​n ie Dzi​kiej Ła​si​cy. Do​praw​dy, „no, bez jaj, kur​w a”. Pręd​kość po​w o​do​w a​ła drga​n ia sa​m o​lo​t u. Czy​sta moc. Nie od​ry​w a​jąc oczu od zie​m i, po​łą​czy​‐ łem becz​kę ze wzno​sze​n iem po​n ad ho​ry​z ont. Zma​ga​jąc się z prze​cią​ż e​n iem, któ​re wci​snę​ło mnie w fo​t el, spoj​rza​łem na lot​n i​sko. Je​śli ostat​n i śmi​gło​w iec wy​star​t u​je, za​n im „Zing” go do​‐ rwie, to znisz​czę go po​ci​skiem Si​de​w in​der. Wąt​pi​łem, że​by wśród cię​ż a​ró​w ek i czoł​gów po​ru​‐ sza​ją​cych się tam w do​le mój ra​dar po​kła​do​w y zdo​łał wy​chwy​cić coś tak wol​n e​go, mu​sia​łem więc mieć je na oku. Mia​łem wła​śnie wy​słać „Zin​go​w i” przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e proś​bę o po​z y​cję, gdy śro​dek pół​n oc​n ej dro​gi ko​ło​w a​n ia wy​le​ciał w po​w ie​t rze. Wy​glą​da​ło to tak, jak​by ktoś ce​lo​w ał z ol​brzy​‐ miej śru​t ów​ki kil​ka​dzie​siąt cen​t y​m e​t rów od zie​m i i wła​śnie na​ci​snął spust. Po​z o​sta​ły Ho​pli​t e znik​n ął. Na​w et nie za​uwa​ż y​łem ELI 2, po​dob​n ie jak Ira​kij​czy​cy, mo​ż e więc za​ję​ły ich mo​je wy​głu​py z wy​pusz​cza​n iem flar. Jak​kol​w iek by​ło, śmi​głow​ce zo​sta​ły znisz​‐ czo​n e. Mo​ż e Sad​dam też kip​n ął, po​m y​śla​łem. Ale wąt​pi​łem w to. Za du​ż o szczę​ścia jak na je​den dzień. – ELI 2 wy​la​t u​je na pół​n oc. – Do​bra ro​bo​t a, 2. Za​t ocz łuk na pół​n oc​n y wschód po​w y​ż ej ty​sią​ca ośmiu​set me​t rów… ELI 1 wla​t u​je od po​łu​dnio​w e​go wscho​du. „Klik​n ął” w od​po​w ie​dzi. Pchną​łem prze​pust​n i​cę do przo​du, po​chy​li​łem my​śli​w iec na nos i za​n ur​ko​w a​łem na wy​so​kość ty​sią​ca pię​ciu​set me​t rów, pod​czas gdy on wzno​sił się na ty​siąc osiem​set. Dzię​ki te​m u by​li​śmy da​le​ko od sie​bie i przy​pra​w i​li​śmy Ira​kij​czy​ków o ból gło​w y. Po​le​cia​łem okrę​giem w stro​n ę Ty​gry​su, mia​łem te​raz lot​n i​sko z ty​łu, a przed so​bą pra​w ie ca​ły Bag​dad. Zro​bi​łem to, że​by zy​skać tro​chę miej​sca na ko​lej​n y, ostat​n i prze​lot nad lot​n i​skiem – no i że​by nie być od​w ró​co​n ym dol​n ą czę​ścią ka​dłu​ba do SA-6. Sku​pia​jąc się na za​krę​cie rze​ki, za​uwa​ż y​łem mnó​stwo bu​dyn​ków woj​sko​w ych, pro​ste li​n ie i umoc​n ie​n ia, lecz nic nie przy​po​m i​n a​ło sta​n o​w i​ska PZR-ów. Mo​głem za​ry​z y​ko​w ać. Te​raz, osiem ki​lo​m e​t rów na za​chód od lot​n i​ska, po​n ow​n ie za​a ta​ko​w a​łem. Tym ra​z em żad​n ej zga​dy​w an​ki. Do​kład​n ie wie​dzia​łem, gdzie wy​ce​lo​w ać. Obok znisz​czo​‐ ne​go pa​sa star​t o​w e​go stał je​den han​gar zdat​n y do użyt​ku, więc uzna​łem, że je​śli by​ły do​dat​ko​‐ we śmi​głow​ce, to wła​śnie tam. Jesz​cze je​den prze​lot z uży​ciem dział​ka i za​bie​rze​m y się stąd w cho​le​rę. Na​gle z sza​re​go nie​ba spadł deszcz ja​sno​po​m a​rań​czo​w ych ku​le​czek. Przy​le​cia​ły z gó​ry, nie

z do​łu. Fla​ry… Uśmiech​n ą​łem się pod ma​ską tle​n o​w ą. „Zing” ro​bił dla mnie to, co ja zro​bi​łem dla nie​go – ścią​gał na sie​bie uwa​gę. Zuch chło​pak. Nie​ca​łe sie​dem ki​lo​m e​t rów. Wi​dzia​łem wy​raź​n ie po​bo​jo​w i​sko, któ​re zo​sta​w i​li​śmy na lot​n i​sku. Ognie ja​rzy​ły się pod gę​‐ stym czar​n ym dy​m em, któ​ry uno​sił się z pło​n ą​cych ma​szyn. Tro​chę wy​ż ej czerń prze​cho​dzi​ła w ja​śniej​szą sza​rość i roz​pły​w a​ła się na bo​ki ni​czym zmarszcz​ka roz​cho​dzą​ca się po ta​f li wo​dy. Wiel​ka po​dłuż​n a smu​ga zba​cza​ła po​w o​li na po​łu​dnie. Oto jed​n ak dro​ga star​t o​w a. Od​sze​dłem nie​co w le​w o, le​cia​łem tak przez kil​ka se​kund, a po​‐ tem wró​ci​łem na pra​w o. Dym prze​rze​dził się te​raz nad han​ga​rem, a ja pchną​łem prze​pust​n i​cę do przo​du. Prze​łą​cza​jąc się na sym​bo​lo​gię DZIAŁ​KA, po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos i sku​pi​łem się na ce​lo​w a​n iu. Po swo​jej le​w ej wi​dzia​łem bły​ski z pe​lo​t ek, któ​re mu​sia​ły po​cho​dzić z Ba​ku​by, in​‐ ne​go lot​n i​ska po​ło​ż o​n e​go ja​kieś szes​n a​ście ki​lo​m e​t rów na pół​n oc ode mnie. Kil​ka po​z o​sta​łych dział w Khan Ba​n i Sad rów​n ież otwo​rzy​ło ogień, głów​n ie w stro​n ę „Zin​ga”, wie​dzia​łem jed​‐ nak, że jest wy​star​cza​ją​co da​le​ko na wschód, że​by ich unik​n ąć. Ja​kieś pięć i pół ki​lo​m e​t ra od ce​lu za​uwa​ż y​łem, że mój ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y dzia​ła, cof​n ą​‐ łem więc lek​ko prze​pust​n i​cę i wy​środ​ko​w a​łem kur​so​ry ste​ro​w a​n ia. Prze​n io​słem krzyż ce​low​n i​‐ czy na gó​rze HUD-a, na śro​dek dro​gi star​t o​w ej, a okrąg śle​dze​n ia ce​lu na dro​gę na po​łu​dnie od lot​n i​ska. Po​chy​la​jąc sa​m o​lot na nos, za​pa​m ię​t a​łem usta​w ie​n ia i po​le​cia​łem pro​sto na han​gar. Gdy się zni​ż a​łem, okrąg śle​dze​n ia ce​lu nie​uchron​n ie prze​su​n ął się w kie​run​ku dłu​gie​go ni​skie​go pro​sto​ką​t a han​ga​ru. Ty​siąc me​t rów. Już pra​w ie na miej​scu… na​ci​sną​łem lek​ko na drą​ż ek, że​by do​pre​cy​z o​w ać ste​ro​w a​n ie, a okrąg śle​dze​n ia ce​lu prze​szedł przez rząd drzew ro​sną​cych bez​ład​n ie tuż za han​ga​rem. Osiem​set me​t rów. Okrąg śle​dze​n ia ce​lu pod​n o​sił się… pra​w ie… sie​dem​set trzy​dzie​ści. Okrąg prze​śli​z nął się przez drze​w a, do​t knął pod​sta​w y drzwi han​ga​ru, a ja na​ci​sną​łem spust. „BU​URR​RPPP”. Dział​ko wy​strze​li​ło, a sa​m o​lot za​t rząsł się gwał​t ow​n ie. 20-mi​li​m e​t ro​w e na​bo​je zo​sta​ły wy​‐ plu​t e z wnę​ki za mo​im le​w ym ra​m ie​n iem i po​pły​n ę​ły w stro​n ę han​ga​ru. Zwol​n i​łem spust i za​‐ czą​łem wzno​sić się, od​cho​dząc na pra​w o – by​le z da​la od lot​n i​ska. „BIP… BIP… BIP…”. Bły​ska​w icz​n ie skie​ro​w a​łem wzrok w kie​run​ku wskaź​n i​ka sys​t e​m u ostrze​ga​n ia o opro​m ie​‐ nio​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą. „Szóst​ka”. Do​kład​n ie za mną i bar​dzo, bar​dzo bli​sko! Mat​ko Bo​ska… Sa​m o​lot wzniósł się po​n ad ho​ry​z ont. Ob​ró​ci​łem prze​pust​n i​cę do we​w nątrz i pchną​łem ją do przo​du. Po​n ad szes​n a​ście ty​się​cy ki​lo​gra​m ów cią​gu za​sko​czy​ło z do​pa​la​czem i my​śli​w iec wy​‐ strze​lił do przo​du. Ude​rza​jąc le​w ą dło​n ią w przy​cisk od​pa​la​n ia di​po​li, za​n ur​ko​w a​łem na le​w o i w dół. Ob​ra​ca​jąc się bo​kiem, spoj​rza​łem za sie​bie na po​cisk z-p. „BIP… BIP… BIP…”, RWR go​rącz​ko​w o pró​bo​w ał mi po​w ie​dzieć, że po​cisk był na ty​le bli​sko,

że je​go ukła​dy prze​ję​ły na​pro​w a​dza​n ie. Na​pro​w a​dza​n ie w koń​co​w ej fa​z ie lo​t u. Mia​łem na​dzie​ję, że nie. Z sze​ro​ko otwar​t y​m i ocza​m i i su​cho​ścią w ustach ob​ró​ci​łem się z po​w ro​t em na pra​w o i po​‐ pro​w a​dzi​łem sa​m o​lot w tę stro​n ę. W dół! W dół! Ob​ra​ca​jąc prze​pust​n i​cę z po​ło​ż e​n ia do​pa​la​n ia, od​pa​li​łem wię​cej di​po​li. – ELI 1… bro​n ię się przed SA-6… w kie​run​ku wschod​n im nad lot​n i​skiem! Je​go od​po​w iedź by​ła bły​ska​w icz​n a: – ELI 2… zgu​ba z-p. Śle​py na ty​siącu ośmiu​set me​t rach… A więc stra​cił mnie z oczu i nie wi​dział po​ci​sku z-p. Kie​ro​w a​łem się te​raz na po​łu​dnie tuż od koń​ca Khan Ba​n i Sad. Wy​rów​n u​jąc na ty​siącu me​t rów, po​chy​li​łem sa​m o​lot na ogon, znów włą​‐ czy​łem do​pa​lacz i wy​strze​li​łem świe​cą w gó​rę. – ELI 2… wejdź po​w y​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów i skie​ruj się na je​den-pięć-ze​ro… ELI 1 mi​ja ty​siąc pięć​set. Pa​t rząc na pra​w o, na za​chód, zmu​si​łem oczy, że​by za​m iast ska​kać w tę i we w tę, po​dzie​li​ły nie​bo na czte​ry czę​ści. Za skrzy​dłem… wy​so​ko… ni​sko… Spraw​dzić HUD… Mię​dzy skrzy​dłem a ogo​n em… wy​so​ko… ni​sko. Spraw​dzić HUD. Ty​siąc sie​dem​set me​t rów i sie​dem​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę… prze​chy​‐ le​n ie i wy​rwa​n ie. Le​cąc na grzbie​cie, spoj​rza​łem tam, gdzie mu​siał być po​cisk z-p. Za mną i wy​‐ so​ko. Nie do​strze​głem ni​cze​go. – OSTRZE​Ż E​N IE… OSTRZE​Ż E​N IE… Po​w ró​ci​łem do lo​t u po​z io​m e​go i zer​k​n ą​łem na wskaź​n ik. PA​LI​WO… PA​LI​WO… – mru​gał do mnie. Szar​piąc moc​n o drą​ż ek pra​w ą rę​ką, skie​ro​w a​łem F-16 z po​w ro​t em na le​w o. Na pół​n oc​n y wschód, z da​la od lot​n i​ska i z da​la od Bag​da​du. Je​śli on kie​ro​w ał się kur​sem sto pięć​dzie​siąt stop​n i na po​łu​dnio​w y wschód, to jest o sześć, sie​dem ki​lo​m e​t rów od mo​je​go pra​w e​go skrzy​dła. Wy​sy​ła​jąc przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e proś​bę o po​z y​cję, cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę, że​by utrzy​‐ mać pręd​kość i kon​t y​n u​owa​łem za​kręt w le​w o, na po​łu​dnie. Za​n im Khan Ba​n i Sad cał​kiem znik​n ę​ło, zo​ba​czy​łem ognie z mo​je​go ostat​n ie​go prze​lo​t u. Nie wi​dzia​łem han​ga​ru, to zna​czy​‐ ło, że bu​dy​n ek pło​n ął, a wraz z nim wszyst​ko, co by​ło w je​go wnę​t rzu. Nie zo​ba​czy​łem też w ogó​le te​go po​ci​sku z-p. Mo​ż e tak na​praw​dę ni​g​dy nie zo​stał od​pa​lo​‐ ny. A mo​ż e za​re​a go​w a​łem do​sta​t ecz​n ie szyb​ko, by po​słać go w próż​n ię. Gdy le​cia​łem spi​ra​lą, wkrę​ca​jąc się w gó​rę przez prze​świt w chmu​rach, da​le​ko na wschód od Bag​da​du, przy​szła od​po​‐ wiedź przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e. „Zing” rów​n ież był ca​ły i zdro​w y, le​cąc ja​kieś pięć ki​lo​m e​t rów na za​chód za mną. Gdy prze​bi​łem się przez chmu​ry, słoń​ce ude​rzy​ło mnie w twarz, a ja mru​ga​łem przez dłu​gą szczę​śli​w ą chwi​lę, za​n im nie opu​ści​łem przy​ciem​n ia​n ej osło​n y heł​m u. Wciąż bę​dąc kil​ka​set ki​‐ lo​m e​t rów w głę​bi wro​gie​go te​ry​t o​rium, nie za​m ie​rza​łem się od​prę​ż ać. Czu​łem jed​n ak zna​jo​m y przy​pływ wdzięcz​n o​ści, któ​ry za​w sze po​ja​w iał się po in​t en​syw​n ej mi​sji bo​jo​w ej. Póź​n iej, le​ż ąc na pry​czy w ciem​n o​ści, po​m y​ślę o tym, co mo​gło się stać. Lecz tu i te​raz, gdy sło​n y pot wy​sy​chał na mo​jej twa​rzy, a wil​goć pod uprzę​ż ą nie pa​rzy​ła już skó​ry, by​łem wdzięcz​n y za to, że ży​ję i od​dy​cham.

De​li​kat​n ie prze​chy​la​jąc sa​m o​lot na le​w e skrzy​dło, za​uwa​ż y​łem, że mo​je wy​rzut​n i​ki di​po​li by​ły PU​STE, a ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y zo​stał zu​ż y​t y. Cie​ka​w e, kie​dy to się sta​ło? Więc jed​n ak zp... To by​ło prze​ra​ż a​ją​ce – po​sta​n o​w i​łem nie za​przą​t ać so​bie tym gło​w y. Mój od​dech wra​cał do nor​m y. Do​strze​głem błysk słoń​ca na me​t a​lu i zo​ba​czy​łem dru​gie​go F16 prze​bi​ja​ją​ce​go się przez chmu​ry. Na mo​im wskaź​n i​ku ukła​du ostrze​ga​n ia o opro​m ie​n io​w a​‐ niu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą po​ja​w ił się przy​ja​z ny sym​bol – wie​dzia​łem, że „Zing” mnie na​m ie​rzył. Po​z o​sta​jąc z da​la od Bag​da​du, wzno​si​li​śmy się da​lej, aby le​cieć tro​chę po​n ad chmu​ra​m i. Chmu​ry za​sła​n ia​ły PZR-y i pe​lot​ki. A ja mia​łem ich dość jak na jed​n e uro​dzi​n y.

12

Koniec partii

Wy​glą​da​ło jak ży​ra​f a. Mru​gną​łem. Mru​gną​łem jesz​cze raz i unio​słem osło​n ę heł​m u. Prze​chy​lo​n y na skrzy​dło, krą​ż y​łem z pręd​‐ ko​ścią sied​m iu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę tuż nad da​cha​m i Bag​da​du. Pa​t rzy​łem wła​śnie na coś, co sa​dzi​ło su​sy dro​gą po​de mną. Ży​ra​f a. Po​w aż​n ie. Był po​ra​n ek 8 kwiet​n ia, a ja wła​śnie prze​cią​łem Ty​grys w po​łu​dnio​w ym Bag​da​dzie i kie​ro​‐ wa​łem się na pół​n oc do dys​t ryk​t u Al-Quds, że​by znisz​czyć czoł​gi. Wo​kół farm w Do​ra i sta​rej ba​z y lot​n i​czej Bag​dad-Mu​t hen​n a rze​ka two​rzy​ła ogrom​n ą pę​t lę w kształ​cie kciu​ka. Tuż nad nią znaj​do​w a​ło się bag​dadz​kie zoo, to z nie​go naj​w y​raź​n iej zwie​rzę ucie​kło. Stę​ka​jąc pod na​po​rem prze​cią​ż e​n ia, po​ło​ż y​łem my​śli​w iec w ostry po​z io​m y za​kręt o sto osiem​dzie​siąt stop​n i, kie​ru​jąc się na za​chód. Po​de mną znaj​do​w ał się ogrom​n y pół​ko​li​sty kom​‐ pleks – owoc me​ga​lo​m a​n ii Sad​da​m a. Na dru​gim koń​cu le​ż ał sze​ro​ki bul​w ar z łu​ka​m i na obu krań​cach. Zmniej​szy​łem prze​cią​ż e​n ie i wte​dy uświa​do​m i​łem so​bie, że łu​ki by​ły tak na​praw​dę ogrom​n y​m i rę​ka​m i, z któ​rych każ​da trzy​m a​ła miecz. Łu​ki Zwy​cię​stwa Sad​da​m a. Co za iro​n ia. Uśmie​cha​jąc się cierp​ko, zmie​n i​łem kie​ru​n ek i za​krę​ci​łem, wy​cho​dząc na pół​‐ noc​n y wschód, w stro​n ę Ty​gry​su. Łu​ki Zwy​cię​stwa – cóż, Hu​sajn nie za​z na go za wie​le, sko​ro nie​w ier​n i, ta​cy jak ja, krą​ż y​li mu nad gło​w ą, a dzi​kie zwie​rzę​t a bie​ga​ły swo​bod​n ie po uli​cach. Tuż przede mną ospa​ła, zie​lo​n a jak wo​do​ro​sty rze​ka wdzie​ra​ła się w Bag​dad. By​ło tam pół tu​z i​n a mo​stów, któ​re chcia​łem wy​ba​dać, gdyż wro​gie od​dzia​ły wy​ko​rzy​sty​w a​ły pół​n oc​n e przed​m ie​ścia w cha​rak​t e​rze schro​n ie​n ia. Gdy​by pró​bo​w a​ły prze​su​n ąć się na po​łu​dnie, że​by wal​‐ czyć, mu​sia​ły​by przejść przez te mo​sty. Dwa z nich, Si​n ak i Jum​hu​rij​ja, znaj​do​w a​ły się w sa​‐ mym środ​ku dzia​łań. Te​go ran​ka trzy pa​ry „Gra​czy” krą​ż y​ły wo​kół w po​szu​ki​w a​n iu kło​po​t ów. Każ​dy z nas do​stał in​n e stre​f y ra​ż e​n ia i la​t ał w kół​ko, pró​bu​jąc ścią​gnąć na sie​bie ogień. Gdy zna​leź​li​śmy ko​goś na ty​le głu​pie​go, że​by strze​lał, ozna​cza​li​śmy po​z y​cję i ob​m y​śla​li​śmy naj​lep​szy spo​sób ata​ku. Za​le​‐ żał on od po​la bi​t wy, od ilo​ści uzbro​je​n ia, któ​re nam po​z o​sta​ło, no i oczy​w i​ście od te​re​n u. Czyn​n i​ki śro​do​w i​sko​w e by​ły waż​n ą czę​ścią ata​ku Ła​si​cy. Prze​lot nad wo​dą, by unik​n ąć za​gro​‐

żeń z zie​m i czy wy​ko​rzy​sta​n ie po​ło​ż e​n ia słoń​ca, że​by za​kłó​cić dzia​ła​n ie nie​przy​ja​ciel​skich optycz​n ych środ​ków śle​dze​n ia – nie​któ​re tak​t y​ki nie zmie​n i​ły się od cza​su I woj​n y świa​t o​w ej. Jed​n ak wy​peł​n ia​n ie za​dań Ła​si​cy w te​re​n ie miej​skim by​ło cięż​kie: za du​ż o kry​jó​w ek dla PZR-ów czy pe​lo​t ek plus nie​po​ko​ją​co wy​so​kie ry​z y​ko ra​ż e​n ia wła​snych od​dzia​łów. Od​kąd ma​ri​‐ nes i ar​m ia wkro​czy​li do Bag​da​du, od wie​lu dni trwa​ły za​cię​t e wal​ki ulicz​n e. Na do​m iar złe​go strze​la​li do nas cza​sem na​si pie​cho​cia​rze, nie po​t ra​f iąc od​róż​n ić irac​kie​go sa​m o​lo​t u od ame​ry​‐ kań​skie​go. Wła​ści​w ie to by​li​śmy te​raz nad Bag​da​dem dla​t e​go, że rap​t em dzie​sięć mi​n ut wcze​śniej mo​‐ ja pa​ra od​po​w ie​dzia​ła na alar​m o​w e we​z wa​n ie bez​po​śred​n ie​go wspar​cia lot​n i​cze​go. FA​CING 43, sa​m o​lot A-10 War​t hog, zo​stał tra​f io​n y z PPZR-a. Miał kiep​ski wy​bór mię​dzy lą​do​w a​n iem w do​‐ pie​ro co wy​z wo​lo​n ym mię​dzy​n a​ro​do​w ym por​cie lot​n i​czym i pró​bą do​w le​cze​n ia się do wy​su​n ię​‐ te​go lot​n i​ska po​lo​w e​go, na przy​kład w Tal​lil. Nic dziw​n e​go, że wy​brał Tal​lil, sa​m o​lot nie dał jed​n ak ra​dy i bie​dak ka​t a​pul​t o​w ał się nad Bag​da​dem. Na je​go szczę​ście ja​cyś sa​pe​rzy z 3. Dy​w i​‐ zji Pie​cho​t y za​uwa​ż y​li, jak opa​da, i wy​sła​li od​dział, że​by go ura​t o​w ał. Pi​lot – ma​jor Jim Ewald – cał​kiem słusz​n ie za​kła​dał, że wszyst​ko wo​kół ma złe za​m ia​ry, do​‐ pó​ki pie​cho​cia​rze nie za​w o​ła​li: „Hej, ko​leś… wyjdź. Je​ste​śmy Ame​ry​ka​n a​m i”. Za​n im tam do​t ar​li​śmy, by​ło po spra​w ie, i to dla​t e​go mo​głem te​raz śle​dzić ży​ra​f y. – LA​PEL… tu CHIE​FTA​IN. – Mów – CHE​FTA​IN do​w o​dził dzia​ła​n ia​m i my​śliw​ców z ra​m ie​n ia ma​ry​n ar​ki i ma​ri​n es. Teo​re​t ycz​n ie. – Uhm… ma​m y ARO​MA 31, dwa Hor​n e​t y, wla​t u​ją​ce do wa​sze​go sek​t o​ra na anio​ły 10 i SNO​‐ OP 23 wla​t u​ją​cy na dwóch ty​sią​cach me​t rów. – LA​PEL po​t wier​dza. Bę​dzie​m y się trzy​m ać na za​chód od rze​ki. – Po​t wier​dza. KAR​MA pró​bu​je się z wa​m i po​łą​czyć na Stri​ke Pri​m e. – Zro​z u​m ia​łem. Dzię​ki. KAR​MA był dziś AWACS-em, a nie mógł się ze mną skon​t ak​t o​w ać, bo le​cia​łem za ni​sko. To mi pa​so​w a​ło. Wes​t chną​łem i wznio​słem się nad ba​z ę Mu​t hen​n a w środ​ko​w ym Bag​da​dzie. Na pew​n o chciał za​py​t ać o mój roz​m iar bu​t a i in​n e waż​n e szcze​gó​ły. Oka​z a​ło się, że nie. KAR​MA roz​ka​z ał nam udać się ja​kieś pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na pół​n oc do za​kła​du po​dej​rze​w a​n e​go o pro​du​ko​w a​n ie bro​n i che​m icz​n ej. Zna​leź​li​śmy ca​ły kom​pleks bro​‐ nio​n y przez czoł​gi i trans​por​t e​ry opan​ce​rzo​n e. Po​z o​sta​łe klu​cze „Gra​czy” do​łą​czy​ły do nas i urzą​dzi​li​śmy so​bie praw​dzi​w ą strzel​n i​cę. Za po​m o​cą mo​ich CBU znisz​czy​łem dwa czoł​gi, ostrze​la​łem też z dział​ka cię​ż a​rów​kę, któ​ra pró​bo​w a​ła uciec w kie​run​ku au​t o​stra​dy. Nie zdo​ła​‐ ła. ELI 21 i TO​XIC 25 na zmia​n ę bom​bar​do​w a​ły i ostrze​li​w a​ły. Wspól​n ie w sze​ściu za​ła​t wi​li​śmy sie​dem czoł​gów i czte​ry cię​ż a​rów​ki. „Storm’no​w i” Nor​m a​n o​w i, czy​li ELI 21, wy​buchł też 20-mi​‐ li​m e​t ro​w y po​cisk w lu​f ie je​go wła​sne​go dział​ka. Dwa dni póź​n iej, 10 kwiet​n ia, wró​ci​li​śmy na pół​n oc, szu​ka​jąc sa​m o​bież​n ych PZR-ów. Sześć Ce​‐ eJay’ów, po​dzie​lo​n ych na pa​ry, za​czę​ło dzień na pół​n oc od Bag​da​du, po​lu​jąc na RO​LAND-y. Ten PZR był po​cząt​ko​w o wspól​n ym pro​jek​t em Fran​cji i Nie​m iec, ale bio​rąc pod uwa​gę hi​sto​rię mi​ło​ści i współ​pra​cy mię​dzy ty​m i dwo​m a kra​ja​m i, ła​t wo so​bie wy​obra​z ić, co z te​go wy​szło.

Osta​t ecz​n ie wszedł jed​n ak do użyt​ku, a Sad​dam ku​pił we wcze​snych la​t ach osiem​dzie​sią​‐ tych oko​ło set​ki RO​LAND-ów w wer​sji II. To PZR bli​skie​go za​się​gu, przy​sto​so​w a​n y do dzia​łań w każ​dej po​go​dzie, z wła​sną im​pul​so​w o-dop​ple​row​ską sta​cją ra​dio​lo​ka​cyj​n ą i optycz​n ym ukła​‐ dem śle​dze​n ia ce​lu. Bar​dzo szyb​ki, mon​t o​w a​n y na cię​ż a​rów​kach, po​jaz​dach te​re​n o​w ych lub pod​w o​z iach czoł​gów, RO​LAND był eks​t re​m al​n ie trud​n y do zo​ba​cze​n ia czy na​m ie​rze​n ia elek​‐ tro​n icz​n e​go. Ira​kij​czy​cy kry​li się za bu​dyn​ka​m i lub pod wia​duk​t a​m i, że​by unik​n ąć wy​kry​cia. Do​sta​w a​li in​f or​m a​cję o ce​lu – z wła​sne​go sys​t e​m u, od ob​ser​w a​t o​rów lub sta​cji ra​dio​lo​ka​cyj​n ych kon​t ro​li ru​chu lot​n i​cze​go – a wte​dy wy​chy​la​li się, na​m ie​rza​li i od​pa​la​li po​ci​ski, po czym ucie​ka​li z po​w ro​t em do kry​jów​ki, ni​czym kra​by pu​stel​n i​ki. Irac​kie RO​LAND-y znisz​czy​ły kil​ka irań​skich sa​m o​lo​t ów, pa​rę bry​t yj​skich my​śliw​ców Tor​n a​do i przy​n aj​m niej jed​n e​go ame​ry​kań​skie​go A-10. Pa​ra Za​bój​ców (z ze​spo​łu Łow​ców-Za​bój​ców) krą​ż y​ła nad ob​sza​rem na oko​ło pię​ciu ty​sią​cach me​t rów. Mie​li za za​da​n ie słu​chać Łow​ców, roz​po​z nać „ob​raz” sy​t u​a cji i być w go​t o​w o​ści do ata​‐ ku. Po​t em Łow​cy prze​la​t y​w a​li na zmia​n ę ni​sko nad do​m nie​m a​n ą lo​ka​li​z a​cją, by ścią​gnąć na sie​bie ogień. Na​z y​w a​li​śmy to „kle​pa​n iem by​ka”. Je​śli RO​LAND al​bo in​n y cel da się spro​w o​ko​‐ wać do otwar​cia ognia, to Łow​cy bę​dą uni​kać po​ci​sków, a Za​bój​cy wy​t ro​pią PZR i za​n ur​ku​ją do ata​ku. Ten ma​n ewr wy​cho​dził naj​le​piej z sze​ścio​m a sa​m o​lo​t a​m i, zwa​n y​m i „sze​ścio​pa​kiem”, z do​‐ dat​ko​w ą pa​rą w ro​li ob​ser​w a​t o​rów. Ci ostat​n i la​t a​li mię​dzy Łow​ca​m i a Za​bój​ca​m i i ob​ser​w o​w a​li zie​m ię – w cza​sie po​lo​w a​n ia na SA-6, SA-8 al​bo RO​LAND-y to by​ło ab​so​lut​n ie klu​czo​w e. W ra​‐ zie po​t rze​by ob​ser​w a​t o​rzy peł​n i​li też funk​cję Łow​ców lub Za​bój​ców. Dzię​ki ro​t a​cji par la​t a​ją​‐ cych na zmia​n ę w stro​n ę tan​kow​ców i z po​w ro​t em, „sze​ścio​pak” da​w ał nam też du​ż ą ela​stycz​‐ ność i wy​dłu​ż ał czas prze​by​w a​n ia nad ce​lem. Ko​m u​n i​ka​cja mię​dzy na​m i ogra​n i​cza​ła się do pro​stych sy​gna​łów „ata​ku​ję, bro​n ię, strze​‐ lam”, któ​rych uży​w a​li​śmy w wal​ce z SA-3 6 kwiet​n ia. Nie​m al za​w sze pro​w a​dzi​ło się ją na bez​‐ piecz​n ej czę​sto​t li​w o​ści przy uży​ciu pro​ste​go ję​z y​ka. Ła​si​ce rzad​ko mo​gą so​bie po​z wo​lić na luk​‐ sus za​w i​łych kryp​t o​n i​m ów – opóź​n ie​n ie wy​n i​ka​ją​ce z uży​w a​n ia bez​piecz​n ych ko​dów mo​ż e być fa​t al​n e w skut​kach. Więc po pro​stu mó​w i​li​śmy. I za​z wy​czaj dzia​ła​ło. Ale nie dzi​siaj. – FA​BLE 33… tu ELI 63 na two​im Vic​t or – te​go ran​ka „Storm’n” pro​w a​dził pierw​szy „sze​ścio​‐ pak”, a ja za​ło​ż y​łem, że chce zło​ż yć mel​du​n ek sy​t u​a cyj​n y. Sko​ro po​łu​dnie Ira​ku by​ło mniej lub bar​dziej opa​n o​w a​n e, ko​ry​t a​rze tan​ko​w a​n ia po​w ietrz​‐ ne​go prze​n ie​sio​n o na pół​n oc. Wy​sze​dłem wła​śnie z jed​n e​go z nich i kie​ro​w a​łem się na pół​n oc w stro​n ę gru​py stref ra​ż e​n ia Al​f a Sier​ra na pół​n oc od Bag​da​du. – Mów. – „Two Dogs”… zna​leź​li​śmy sa​m o​lo​t y w Ba​la​dzie i za​ła​t wi​li​śmy co naj​m niej dzie​w ięć. Wy​la​‐ tu​je​m y te​raz znad ce​lu, i my​ślę, że le​piej, że​byś tu przy​le​ciał i zo​ba​czył, czy coś nam nie umknę​ło. Niech to szlag – zmarsz​czy​łem brwi i po​krę​ci​łem gło​w ą ze wstrę​t em. By​łem pe​w ien, że „Storm’n” nie prze​ga​pił ni​cze​go. Wzdy​cha​jąc, od​po​w ie​dzia​łem: – Przy​ją​łem… pięt​n a​ście emów, mi​n ut. Dzie​w ięć sa​m o​lo​t ów. Ostat​n i​m i cza​sy co​raz trud​n iej by​ło o ce​le. Spoj​rza​łem na do​brze zna​‐ ne sza​ro-czar​n e chmu​ry, sta​le ostat​n io wi​szą​ce nad Bag​da​dem. Hu​sajn i je​go psy​cho​pa​t ycz​n i

sy​n o​w ie ucie​kli z mia​sta i nikt nie miał po​ję​cia, gdzie się ukry​w a​ją. Wszy​scy jed​n ak sta​w ia​li na je​go ro​dzin​n e mia​sto Ti​krit, więc trze​ba by​ło usu​n ąć za​gro​ż e​n ia, że​by pie​cho​cia​rze po​su​n ę​li się da​lej na pół​n oc. W re​z ul​t a​cie Ła​si​ce gra​so​w a​ły po stre​f ach ra​ż e​n ia gru​py osiem​dzie​siąt dzie​w ięć wzdłuż au​t o​stra​dy nu​m er je​den. Ba​lad by​ło naj​w ięk​szą ba​z ą MiG-ów w Ira​ku, i le​ż a​ło mię​dzy au​t o​stra​dą a Ty​gry​sem, ja​kieś pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na pół​n oc od sto​li​cy. Za​w i​t a​li​śmy tam 2 kwiet​n ia i roz​w a​li​łem sie​dem sa​m o​lo​t ów, któ​re irac​kie lot​n ic​t wo zo​sta​w i​ło bez​czyn​n ie. Naj​w y​‐ raź​n iej „Storm’n” i chło​pa​ki zna​leź​li ko​lej​n e. Osiem​n a​ście mi​n ut po wyj​ściu z ko​ry​t a​rza tan​ko​w a​n ia włą​czy​łem mi​kro​f on: – FA​BLE 2… Ba​lad jest na pra​w o na dru​giej, ni​sko, dzie​w ięt​n a​ście ki​lo​m e​t rów – po​t em wy​‐ sła​łem mu da​n e przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e. Mo​im skrzy​dło​w ym był dzi​siaj mło​dy ka​pi​t an, któ​re​go spro​w a​dzo​n o do pra​cy w ze​spo​le pla​‐ no​w a​n ia mi​sji. Na​z y​w a​li​śmy go „Chuc​ky” – na cześć ty​t u​ło​w ej la​lecz​ki z hor​ro​rów – bo miał ru​‐ de wło​sy i zwy​kle wstę​po​w ał w nie​go dia​beł po kil​ku głęb​szych. Był do​brym pi​lo​t em i wiel​kim wspar​ciem. Jak wspo​m i​n a​łem wcze​śniej, dla go​ści, któ​rzy przy​w y​kli do uczest​n ic​t wa w wal​ce, a nie jej oglą​da​n ia pla​n o​w a​n ie mi​sji by​ło czymś na​praw​dę do ba​n i. Ale trze​ba to by​ło zro​bić do​‐ brze, bra​ło się za​t em do te​go pierw​szo​rzęd​n ych go​ści z in​n ych eskadr. Wszy​scy zgła​sza​li się na ochot​n i​ka, bo ina​czej zo​sta​w a​li na ty​łach – a tym spo​so​bem przy​n aj​m niej znaj​do​w a​li się bli​sko wal​ki. Do​w ód​ca 77. Eska​dry My​śliw​skiej, „Storm’n”, po​z wa​lał tym go​ściom la​t ać. Po czę​ści dla​t e​‐ go, że był do​brym czło​w ie​kiem, bo wie​dział, ja​ką to ma war​t ość dla na​gro​dzo​n e​go pi​lo​t a, ale rów​n ież dla​t e​go, że pla​n o​w a​n ie mi​sji po​pra​w ia​ło się dia​m e​t ral​n ie, gdy pla​n i​ści na​by​w a​li tro​chę do​świad​cze​n ia. – FA​BLE 2… kon​t akt – zo​ba​czył dro​gę star​t o​w ą i wy​da​w ał się nie​co pod​e ks​cy​t o​w a​n y. Je​śli „Storm’n” i je​go „sze​ścio​pak” grzmo​ci​li w lot​n i​sko przez ja​kieś dwa​dzie​ścia mi​n ut z ha​‐ kiem, po​dej​rze​w a​łem, że nie​w ie​le zo​sta​ło. Ba​lad by​ło wi​dać jak na dło​n i. Znaj​do​w a​ły się tam dwie du​ż e dro​gi star​t o​w e, scho​dzą​ce się w li​t e​rę „V” z czub​kiem zwró​co​n ym na po​łu​dnio​w y wschód. Czer​pa​li​śmy szcze​gól​n ą przy​jem​n ość z ma​sa​kro​w a​n ia te​go miej​sca, bo by​ło nam so​lą w oku w cza​sie mię​dzy woj​n a​m i. Na​chy​li​łem się, spoj​rza​łem na tę nie​gdyś dum​n ą ba​z ę my​‐ śliw​ców, i uśmiech​n ą​łem się sze​ro​ko. Już nie ta​ka dum​n a. Cien​kie słu​py czar​n e​go dy​m u uno​si​ły się wszę​dzie na środ​ko​w ej czę​ści dro​gi star​t o​w ej. Przy​po​m i​n a​ły fi​la​ry bez da​chu, któ​ry mo​gły​by pod​pie​rać. Ja​kieś trzy​n a​ście ki​lo​m e​t rów od ce​lu „klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em i po​w o​li za​krę​ci​łem na pół​n oc stan​dar​do​w ym łu​kiem Ła​si​cy. Ba​lad le​‐ ża​ło tuż na za​chód od Ty​gry​su, a dłu​gie sza​re dro​gi star​t o​w e wy​raź​n ie od​ci​n a​ły się od te​re​n u za​le​w o​w e​go. Kil​ku z nas la​t a​ło z lor​n et​ka​m i, więc włą​czy​łem au​t o​pi​lo​t a i spoj​rza​łem na ba​z ę. Głów​n a część znaj​do​w a​ła się mię​dzy wschod​n ią dro​gą star​t o​w ą i rze​ką. By​ło tam mnó​stwo bu​dyn​ków, sieć dróg i do​m y. Wzru​szy​łem ra​m io​n a​m i. Nic, w co war​t o wty​kać nos. Trzy​m a​jąc lor​n et​kę jed​n ą rę​ką, się​gną​łem w dół i na​sta​w i​łem au​t o​pi​lo​t a, że​by kon​t y​n u​ował za​kręt. Wy​‐ raź​n ie wi​dzia​łem wy​pa​lo​n e ka​dłu​by z na​szej ostat​n iej wy​pra​w y. Uśmiech​n ą​łem się. Irac​cy ar​‐ ty​le​rzy​ści obro​n y prze​ciw​lot​n i​czej by​li wku​rze​n i jak cho​le​ra. Za​w sze cie​ka​w i​ło mnie, jak czu​li się ich pi​lo​ci my​śliw​ców, gdy wy​glą​da​li ze swo​ich schro​n ów, że​by po​pa​t rzyć na „Gra​czy” krą​ż ą​‐ cych nad ni​m i i tłu​ką​cych ich ba​z ę aż mi​ło. Za​pew​n e tak sa​m o jak do​w ód​ca 363. Gru​py Ope​ra​cyj​‐ nej, gdy na​sze po​w ra​ca​ją​ce sa​m o​lo​t y prze​la​t y​w a​ły z hu​kiem nad je​go gło​w ą i roz​le​w a​ły mu ka​‐

wę. Po pro​stu bez​sil​n i. Wte​dy na lot​n i​sku by​ło ty​le pe​lo​t ek, że wy​glą​da​ło to jak ma​ła bu​rza z pio​ru​n a​m i. Ale, co by​‐ ło dziw​n e, nie mie​li żad​n ych PZR-ów. Dzi​siaj też nie, po​t wier​dzi​łem to, zer​ka​jąc na RWR. Jesz​cze. Nie, wszyst​ko, co mia​ło ja​kąś war​t ość, wy​da​w a​ło się po​rząd​n ie znisz​czo​n e. Sa​m o​lo​t y pło​n ę​ły ja​sno, a cie​płe żół​t e pło​m ie​n ie z ciem​n o​czer​w o​n y​m i ob​w ód​ka​m i ustę​po​w a​ły miej​sca ob​ło​kom czar​n e​go dy​m u. Na​gle za​uwa​ż y​łem fa​lu​ją​ce bły​ski i opu​ści​łem lor​n et​kę. Zna​lazł nas ogień prze​ciw​lot​n i​czy z co naj​m niej trzech sta​n o​w isk. Są​dząc po szyb​kim mi​go​t a​n iu, zga​dy​w a​łem, że by​ły to dzia​ła 57-mi​li​m e​t ro​w e, a kil​ka se​kund póź​n iej zo​ba​czy​łem wy​bu​chy. – FA​BLE 33, pe​lot​ki, Ba​lad – po​w ie​dzia​łem spo​koj​n ie. By​li​śmy ja​kieś pięć ki​lo​m e​t rów od ba​‐ zy, więc nie mar​t wi​łem się. Jed​n ak tam gdzie są pe​lot​ki, za​z wy​czaj są PZR-y. – FA… FA​BLE 2 po​t wier​dza. Wi​dzę wy​bu​chy! – znów uśmiech​n ą​łem się z po​w o​du je​go eks​cy​‐ ta​cji. Do​brze go ro​z u​m ia​łem, by​ła to je​go pierw​sza mi​sja bo​jo​w a. Mi​ja​li​śmy pół​n oc​n y ko​n iec obu pa​sów star​t o​w ych, pa​t rząc w dół lej​ka na czub​ku „V”. – 2, uwa​ż aj na PZR-y. Kon​t y​n u​uje​m y lot po łu​ku na wschód. – FA​BLE 2 po​t wier​dza – wy​da​w ał się z lek​ka scep​t ycz​n y. Mó​w i​li​śmy to wszyst​ko na nie​ko​‐ do​w a​n ej czę​sto​t li​w o​ści, bo tak by​ło ła​t wiej, ale mo​ż e ja​kiś ofi​cer wy​w ia​du tam w do​le to zro​z u​‐ mie i spra​w i, że go​ście z ar​t y​le​rii i PZR-ów bę​dą do nas strze​lać. Je​śli nic in​n e​go się nie tra​f i, za​a ta​ku​ję gniaz​da pe​lo​t ek, choć wo​lał​bym ustrze​lić ja​kąś grub​szą zwie​rzy​n ę. Na przy​kład PZRy al​bo ko​lej​n e sa​m o​lo​t y. Gdy prze​cię​li​śmy rze​kę, kie​ru​jąc się na po​łu​dnio​w y wschód, wi​docz​n ość tro​chę się po​pra​w i​ła. Przez czę​ścio​w e za​chmu​rze​n ie prze​z ie​ra​ły wą​skie sno​py świa​t ła ni​czym się​ga​ją​ce zie​m i pal​ce. Nie by​ło ide​a l​n ie, choć z dru​giej stro​n y – kie​dy by​ło? Do​t kną​łem po​krę​t ła gło​śno​ści ukła​du ostrze​ga​ją​ce​go o opro​m ie​n io​w a​n iu fa​lą ra​dio​lo​ka​cyj​n ą, RWR, że​by upew​n ić się, że jest zwięk​‐ szo​n a, i roz​glą​da​łem się za po​ci​ska​m i. Wiel​kie je​z io​ra na za​chód od Bag​da​du wy​glą​da​ły na ho​ry​z on​cie jak zie​lo​n e smu​gi. Sa​m o mia​sto le​ż a​ło na po​łu​dnie ode mnie – ciem​n e i po​ko​n a​n e, ci​che po raz pierw​szy od roz​po​czę​cia woj​n y. Wczo​raj Bag​dad ogło​szo​n o mia​stem otwar​t ym, a re​ż im Hu​saj​n a for​m al​n ie prze​stał ist​‐ nieć. Ma​ri​n es prze​szli do hi​sto​rii, oba​la​jąc dwu​n a​sto​m e​t ro​w y po​m nik na pla​cu Fir​dos po​sta​w io​‐ ny na sześć​dzie​sią​t e pią​t e uro​dzi​n y Sad​da​m a. Wszyst​kie​go naj​lep​sze​go, skur​w ie​lu. Wciąż wi​‐ dzia​łem bły​ski i ogień smu​ga​czy, gdy prze​la​t y​w a​li​śmy nad sto​li​cą, lecz żad​n ych pe​lo​t ek ani PZR-ów. Wes​t chną​łem. To ozna​cza​ło, że je​śli chcie​li​śmy coś upo​lo​w ać, mu​sie​li​śmy udać się da​lej na pół​n oc. Gdy pa​t rzy​łem na po​łu​dnio​w y wschód, przy​szedł mi do gło​w y pe​w ien po​m ysł. Roz​ło​ż y​łem du​ż ą ma​pę tak​t ycz​n ą, zer​ka​jąc na nią, wy​cią​gną​łem naj​n ow​szą ma​pę lo​ka​li​z a​cji PZR-ów i po​‐ rów​n a​łem jed​n ą z dru​gą. W Ba​ku​bie by​ło lot​n i​sko, ja​kieś dzie​sięć ki​lo​m e​t rów na le​w o na mo​jej dzie​sią​t ej i, o ile wie​dzia​łem, nikt go jesz​cze nie za​a ta​ko​w ał. – FA​BLE 2, zleć na za​chód. – „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em i za​krę​ci​łem po​w o​li na wschód, zo​‐ sta​w ia​jąc Ba​lad za so​bą. Na mo​jej ma​pie był też za​z na​czo​n y ol​brzy​m i, nie​ja​sno na​z wa​n y „kom​pleks woj​sko​w y” po​ło​ż o​n y tuż za mia​stem. – 2… spójrz na pra​w o na dru​gą – wy​sze​dłem z za​krę​t u na wschód. – Wi​dzisz mia​sto? – Po​t wier​dzam.

– Zgłoś kon​t akt na bru​ko​w a​n ą dro​gę bie​gną​cą ze wscho​du na za​chód na pół​n oc od mia​sta. – Kon​t akt. – Ce​lem jest lot​n i​sko, na pół​n oc od tej dro​gi i na za​chód od te​go wiel​kie​go za​ko​la rze​ki. – FA​BLE 2 ma wi​dok… uhm, ma kon​t akt – no, po​pra​w ił się, niech bę​dzie. Wy​świe​t la​jąc sym​bo​lo​gię uzbro​je​n ia po​w ie​t rze-zie​m ia, spraw​dzi​łem na​sta​w y CBU i przyj​‐ rza​łem się lot​n i​sku. Za​krę​ca​jąc na pół​n oc​n y wschód, usta​w i​łem mia​sto Ba​ku​ba o pięć ki​lo​m e​‐ trów od mo​je​go le​w e​go skrzy​dła. Bia​ły kłę​bia​sty ob​łok z pe​lot​ki wy​kwitł bły​ska​w icz​n ie, więc od​‐ sze​dłem nie​co na wschód. Zmniej​sza​jąc ciąg, że​by utrzy​m ać osiem​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, ze​szli​śmy po​n i​ż ej trzech ty​się​cy me​t rów, pro​sto​pa​dle do lot​n i​ska na pół​n oc​n y za​chód. Przy​po​m nia​łem so​bie opo​‐ wia​da​n ie o pi​lo​cie F-86 Sa​bre z cza​sów woj​n y w Ko​rei, któ​ry ni mniej, ni wię​cej wy​ko​n ał ni​skie po​dej​ście do lą​do​w a​n ia na wro​gim lot​n i​sku. Tam​ci by​li tak zszo​ko​w a​n i i ura​ż e​n i tą bez​czel​n o​‐ ścią, że przez kil​ka chwil za​po​m nie​li o tym, że​by strze​lać. Gdy w koń​cu otwo​rzy​li ogień, ar​t y​le​‐ rzy​ści nie mo​gli ob​n i​ż yć luf pe​lo​t ek na ty​le ni​sko, że​by za​bić sza​lo​n e​go Ame​ry​ka​n i​n a. Uśmiech​n ą​łem się sze​ro​ko pod ma​ską. Sta​re do​bre cza​sy, jak nic. Wy​rów​n u​jąc lot na ja​kichś dwóch ty​sią​cach me​t rów, spoj​rza​łem przez owiew​kę na lot​n i​sko i za​czą​łem od​li​czać w gło​w ie. Dwa. Nic, tyl​ko ty​po​w a ku​pa bu​dyn​ków stło​czo​n ych wo​kół cen​t ral​n ych han​ga​rów i… Tam! Bły​ska​w icz​n ie ob​ra​ca​jąc romb na śro​dek płasz​czy​z ny po​sto​jo​w ej, usta​w i​łem znacz​n ik. Trzy. Zwa​li​łem się na le​w e skrzy​dło, a po​t em wy​ko​n a​łem becz​kę. FA​BLE 2 po​słusz​n ie prze​le​ciał po​n ad mo​im ogo​n em, a ja pchną​łem prze​pust​n i​cę w po​ło​ż e​n ie cią​gu bo​jo​w e​go. Gdy stra​ci​łem z oczu ho​ry​z ont, wznio​słem się jesz​cze o sto pięć​dzie​siąt me​t rów, że​by obro​n ić się przed wszel​‐ ki​m i pe​lot​ka​m i, któ​re mo​gły szy​ko​w ać się do strza​łu. Zro​bi​łem to wszyst​ko pod​świa​do​m ie, bo wciąż by​łem „przy​ku​t y” do be​t o​n o​w ej płasz​czy​z ny po​sto​jo​w ej mię​dzy wiel​ki​m i han​ga​ra​m i. Mi​n ę​li​śmy dro​gę star​t o​w ą, kie​ru​jąc się na za​chód na po​n ad dwu​stu me​t rach i przy ośmiu​set ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę. Pro​sto przed no​sem mie​li​śmy au​t o​stra​dę nu​m er dwa. Wy​sła​łem po​z y​‐ cję znacz​n i​ka przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e, a gdy od​le​głość osią​gnę​ła sześć ki​lo​m e​t rów, włą​czy​łem mi​kro​f on: – FA​BLE 2… pod​czas ata​ku weź​m iesz sa​m o​lo​t y i han​ga​ry po po​łu​dnio​w ej stro​n ie płasz​czy​‐ zny po​sto​jo​w ej, a 1 weź​m ie pół​n oc. Zrzut uzbro​je​n ia na mój sy​gnał. – 2 po​t wier​dza – „klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em, od​w ró​ci​łem sa​m o​lot na grzbiet i za​w ró​ci​łem w stro​n ę ce​lu. Wró​ci​łem do nor​m al​n e​go po​ło​ż e​n ia na dwóch ty​sią​cach me​t rów, wy​środ​ko​w a​‐ łem kur​so​ry ste​ro​w a​n ia i cof​n ą​łem nie​co prze​pust​n i​cę, że​by utrzy​m ać pręd​kość. Nu​m er dwa zro​bił becz​kę na​de mną i zna​lazł się ja​kieś pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra po mo​jej pra​w ej. – Pe​lot​ki, pra​w o, na dru​giej, wy​so​ko – zgło​si​łem wy​bu​chy dział​ka 57-mi​li​m e​t ro​w e​go tuż za mia​stem Ba​ku​ba. To tam mu​siał mie​ścić się ten kom​pleks woj​sko​w y. Za​pa​m ię​t am to z my​ślą o ko​lej​n ych mi​sjach. Mi​kro​f on „klik​n ął”, lecz Chuc​ky na​dal le​ciał w for​m a​cji. Ja​kieś sześć ki​lo​m e​t rów od ce​lu wy​raź​n ie wi​dzia​łem płasz​czy​z nę po​sto​jo​w ą na za​chód od dro​gi star​t o​w ej z dwo​m a wiel​ki​m i han​ga​ra​m i po obu stro​n ach. Wy​t ę​ż a​jąc wzrok, spoj​rza​łem na sa​m o​lot, któ​ry tam stał. Ja​kiś trans​por​t o​w iec lub sa​m o​lot szkol​n y, po​m a​lo​w a​n y na bia​ło. Prych​‐

ną​łem. Wo​lał​bym ostrze​lać my​śliw​ce. Jed​n ak by​ła to je​dy​n a do​stęp​n a zwie​rzy​n a, więc wy​środ​ko​w a​łem kur​so​ry ste​ro​w a​n ia i pa​‐ trzy​łem, jak pod​po​w iedź punk​t u zrzu​t u uzbro​je​n ia zsu​w a się po wiel​kiej pio​n o​w ej li​n ii na mo​‐ im HUD-zie. Po​pra​w i​łem na​sta​w ę ce​lo​w a​n ia, umiesz​cza​jąc ma​lut​ką krop​kę w do​le sa​m o​lo​t u, na wskaź​n i​ku od​le​gło​ści za​uwa​ż y​łem czte​ry ki​lo​m e​t ry. Gdy pod​po​w iedź za​czę​ła mi​gać, po​ka​z u​‐ jąc, że cel jest w za​się​gu, pchną​łem prze​pust​n i​cę do przo​du, na​ci​sną​łem spust i włą​czy​łem mi​‐ kro​f on: – FA​BLE 1… Strzel​ba. Le​cąc lo​t em usta​lo​n ym, po​czu​łem przez chwi​lę, jak spa​da​ją bom​by ka​se​t o​w e. Zer​ka​jąc na skrzy​dło​w e​go, zo​ba​czy​łem po​je​dyn​czą CBU spa​da​ją​cą spod je​go le​w e​go skrzy​dła. Wy​ry​w a​jąc pro​sto w gó​rę nad ho​ry​z ont, zro​bi​łem becz​kę w le​w o, w stro​n ę pół​n o​cy i po​w ró​ci​łem do po​ło​ż e​‐ nia nor​m al​n e​go. Za​krę​ci​łem w le​w o, a FA​BLE 2 prze​le​ciał po​n ad mo​im ogo​n em. Wy​ko​n u​jąc wy​w rót, od​pa​li​łem ła​du​n ek di​po​li, za​krę​ci​łem ostro w pra​w o i spoj​rza​łem w tył na lot​n i​sko. Przez se​kun​dę wszyst​ko by​ło spo​koj​n e. Ty​po​w e lot​n i​sko z bla​sza​n y​m i da​cha​m i lśnią​cy​m i w sła​bym słoń​cu i gro​m a​da brą​z o​w ych bu​dyn​ków na tle ja​sno​brą​z o​w ej zie​m i Ira​ku. Wte​dy jed​‐ nak zo​ba​czy​łem, jak zie​m ia strze​la w gó​rę brud​n y​m i słu​pa​m i żwi​ru i ka​w ał​ka​m i me​t a​lu. To wy​buchł sa​m o​lot al​bo coś ła​t wo​pal​n e​go. Czer​w o​n e pło​m ie​n ie prze​bi​ły się przez pył i nie​m al od ra​z u zmie​n i​ły się w czar​n y dym. – Su​per – po​w ie​dział głos. Mo​je​go skrzy​dło​w e​go roz​pie​ra​ła ener​gia i du​m a. To by​ła mo​ja pięt​n a​sta mi​sja bo​jo​w a w tej woj​n ie i by​łem już zbyt zbla​z o​w a​n y, że​by się eks​cy​t o​w ać. Jed​n ak za​w o​do​w o in​t e​re​so​w a​ła mnie de​struk​cja – na zie​m i obok dro​gi star​t o​w ej, ja​kieś sto me​t rów na wschód od mo​je​go, za​uwa​ż y​łem mniej​szy wy​buch. Na​ci​snął spust za póź​n o i nie tra​f ił w han​ga​‐ ry. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em i po​pro​w a​dzi​łem nas w kie​run​ku pół​n oc​n ym. – 2, na dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rach za​w róć i po​n ów atak. 1 zo​sta​n ie wy​so​ko, za​t o​czy łuk na wschód i bę​dzie cię miał na oku. Tak zro​bił. Dru​gi F-16 prze​le​ciał rów​n o​le​gle do dro​gi star​t o​w ej, a ja zo​sta​łem nad rze​ką Di​‐ ja​la i wy​pa​t ry​w a​łem pe​lo​t ek al​bo PZR-ów. Nie by​ło żad​n ych, zna​la​z łem za to trzy umoc​n ie​n ia z sa​m o​lo​t a​m i. Gdy nu​m er dwa wy​le​ciał z re​jo​n u ce​lu, od​szedł na za​chód i za​czął się wzno​sić, a ja da​lej za​t a​cza​łem łuk wo​kół po​łu​dnio​w e​go koń​ca dro​gi star​t o​w ej i pa​t rzy​łem, jak je​go CBU ude​rza w śro​dek ognia. Po​łą​czy​li​śmy się na po​łu​dniu. Mój skrzy​dło​w y zo​stał wy​so​ko, osła​n ia​jąc mnie, pod​czas gdy ja zsze​dłem ni​ż ej i wy​strze​la​łem amu​n i​cję do dział​ka pod​czas czte​rech ni​‐ skich prze​lo​t ów. Dwa sa​m o​lo​t y wy​bu​chły i pło​n ę​ły w swo​ich umoc​n ie​n iach. Prze​le​cia​łem dwa ra​z y nad trze​cim, lecz nie zdo​ła​łem go wy​sa​dzić. Al​bo to by​ła atra​pa, al​bo miał pu​ste zbior​n i​ki pa​li​w a, al​bo chy​bi​łem. Dwu​krot​n ie. Szcze​rze mó​w iąc, wo​la​łem opcję pierw​szą lub dru​gą. Jed​‐ nak ni​cze​go nie moż​n a wy​klu​czyć. Uzna​jąc, że tu już po​z a​m ia​t a​n e, dwa i ja po​le​cie​li​śmy do tan​kow​ca i wró​ci​li​śmy do ba​z y. Chuc​ky miał do​brą mi​sję. Ra​z em upo​lo​w a​li​śmy co naj​m niej trzy sa​m o​lo​t y, han​gar i za​pew​n e jed​n e​go czy dwa bul​do​ż e​ry. To by​ła ła​t wi​z na. Pa​m ię​t am, że po​m y​śla​łem wte​dy, że woj​n a jest już nie​m al skoń​czo​n a. Błąd. 13 kwiet​n ia przy​w i​t ał nas po​god​n y, pięk​n y po​ra​n ek. Żad​n ych chmur, lek​ki wiatr i chy​ba ze

trzy​sta ki​lo​m e​t rów wi​docz​n o​ści. Ja​ko AGNEW 21 pro​w a​dzi​łem ostat​n ią pa​rę w po​ran​n ej mi​sji Łow​ca-Za​bój​ca. Po​cząt​ko​w o przy​dzie​lo​n o nas do no​w ej Au​t o​stra​dy Śmier​ci mię​dzy Bag​da​dem i Ti​kri​t em, głę​bo​ko w pro​w in​cji Sa​lah Ad-Din. Po upad​ku re​ż i​m u Hu​saj​n a roz​pra​w ia​li​śmy się te​raz z od​dzia​ła​m i woj​sko​w y​m i za​go​rza​łych zwo​len​n i​ków Sad​da​m a i zbun​t o​w a​n y​m i fe​da​ina​m i, ta​ką miej​ską par​t y​z ant​ką. W kra​ju, któ​ry wy​m a​gał obo​w iąz​ko​w ej służ​by woj​sko​w ej i pro​w a​dził (z dość mar​n ym skut​kiem) ośmio​let​n ią woj​n ę z Ira​n em, mnó​stwo Ira​kij​czy​ków po​t ra​f i​ło po​słu​gi​w ać się bro​n ią. Co wię​cej, gdy na​sze jed​n ost​ki lą​do​w e zbli​ż a​ły się do Bag​da​du, wy​da​n o im po​n ad sto ty​się​cy sztuk bro​n i au​t o​m a​‐ tycz​n ej, a do te​go gra​n a​t y i PPZR-y. Śla​dy te​go za​gro​ż e​n ia by​ły wszę​dzie. Za mo​im pra​w ym skrzy​dłem, wzdłuż au​t o​stra​dy nu​‐ mer je​den, dzie​siąt​ki dy​m ią​cych pal​ców wzno​si​ły się osiem​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów w jed​n ą i w dru​‐ gą stro​n ę. Roz​bi​t e i za​jeż​dżo​n e po​jaz​dy, ni​czym mar​t we śli​m a​ki, le​ż a​ły po obu stro​n ach dro​gi, pod​czas gdy te spraw​n e wle​kły się po​w o​li na pół​n oc. Prze​su​w a​jąc wzdłuż te​go tęt​n ią​ce​go kor​ka gło​w i​cę sa​m o​n a​pro​w a​dza​ją​cą mo​je​go po​ci​sku Ma​v e​rick, szu​ka​łem cię​ż a​ró​w ek woj​sko​w ych i czoł​gów. Nie​ste​t y wi​dzia​łem je​dy​n ie pi​ka​py, au​t a, wo​z y i ro​w e​ry. Wte​dy ode​z wał się AWACS: – AGNEW 21, tu KAR​MA. – Mów. – AGNEW… cze​kaj na siat​ki. Prze​ka​z ał współ​rzęd​n e i spoj​rza​łem na ma​pę. Po​ka​z y​w a​ły na stre​f ę ra​ż e​n ia 91 Al​f a Ro​m eo, na za​chód od Ti​kri​t u i po​n ad sto pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów na pół​n oc od mo​jej obec​n ej po​z y​cji. Pod​czas tej woj​n y – w prze​ci​w ień​stwie do ope​ra​cji Pu​styn​n a bu​rza w 1991 – na pół​n oc od Bag​‐ da​du by​ło spo​koj​n ie. Bo​jów​ki, par​t y​z an​ci i fe​da​ini zwy​kle za​szy​w a​li się z po​w ro​t em w swo​ich wio​skach, a reszt​ki re​gu​lar​n ych od​dzia​łów ucie​ka​ły na pół​n oc do Ti​kri​t u, Mo​su​lu i Kir​ku​ku. Prze​‐ wi​du​jąc to – al​bo, co bar​dziej praw​do​po​dob​n e, za​bez​pie​cza​jąc po​la naf​t o​w e Mo​su​lu – do pół​n oc​‐ ne​go Ira​ku zrzu​co​n o ty​siąc spa​do​chro​n ia​rzy ze 173. Bry​ga​dy Po​w ietrz​n o​de​san​t o​w ej. Mi​m o to w tej woj​n ie nie by​ło „pół​n oc​n e​go” fron​t u i wszyst​ko po​w y​ż ej trzy​dzie​ste​go czwar​t e​go rów​n o​‐ leż​n i​ka by​ło na ogół pla​cem za​baw Wojsk Spe​cjal​n ych. – AGNEW… po​daj ETA i czas gry. Od​czy​t a​łem na HUD-zie stan pa​li​w a i pla​n o​w a​n y czas przy​by​cia (ETA, es​t i​m a​t ed ti​m e of ar​ri​v al), i szyb​ko prze​li​czy​łem to w gło​w ie. – Dwa​n a​ście mi​n ut i dwa​dzie​ścia emów cza​su gry. Je​śli naj​pierw za​ha​czę o tan​ko​w iec, bę​dę na miej​scu za czter​dzie​ści pięć mi​n ut z czter​dzie​sto​m a pię​cio​m a mi​n u​t a​m i cza​su gry. – KAR​MA po​t wier​dza. Masz po​z wo​le​n ie, że​by skie​ro​w ać się do ko​ry​t a​rza DOG na dwasześć-ze​ro i skon​t ak​t o​w ać się z TO​GA 40. Daj znak KAR​MA, gdy za​koń​czysz tan​ko​w a​n ie. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em i od​sze​dłem w le​w o z po​w ro​t em na po​łu​dnie. Czę​sto zmie​n ia​n o pod​czas lo​t u na​sze za​pla​n o​w a​n e mi​sje, by roz​w ią​z ać wy​n i​kłe pro​ble​m y, a ostat​n i​m i cza​sy to sta​ło się wręcz nor​m ą. Dla Ła​si​cy to nie był kło​pot, bo i tak czę​sto nie mie​li​śmy ści​śle okre​ślo​‐ nych za​dań – to zna​czy po​z a nisz​cze​n iem PZR-ów, oczy​w i​ście. Po​przed​n ie​go dnia ktoś pró​bo​‐ wał nas też na​m ó​w ić, że​by​śmy eskor​t o​w a​li bez​z a​ło​go​w y sta​t ek po​w ietrz​n y (UAV, unman​n ed aerial ve​hic​le). Gdy skoń​czy​łem się śmiać, od​m ó​w i​łem i za​ją​łem się waż​n iej​szy​m i spra​w a​m i. UAV-y sta​ły się ostat​n io mod​n e wśród ofi​ce​rów-oku​lar​n i​ków, któ​rzy prze​sia​dy​w a​li przed ekra​‐ na​m i kom​pu​t e​rów w umoc​n io​n ych cen​t rach ope​ra​cyj​n ych. Tym​cza​sem w każ​dym oto​cze​n iu

z PZR-ami, MiG-ami i ar​t y​le​rią prze​ciw​lot​n i​czą – in​n y​m i sło​w y na woj​n ie – te ma​leń​stwa, zwa​n e Pre​da​t o​ra​m i, czy​li dra​pież​n i​ka​m i (co też by​ło za​baw​n e), by​ły wy​jąt​ko​w o bez​u​ż y​t ecz​n e. Czter​dzie​ści mi​n ut póź​n iej mój skrzy​dło​w y i ja ode​rwa​li​śmy się od tan​kow​ca i po​n ow​n ie skie​ro​w a​li​śmy się na pół​n oc. Za​krę​ca​jąc na wschód od Mlecz​n e​go Je​z io​ra, prze​le​cie​li​śmy wprost nad lot​n i​skiem w Hab​ba​n ij​ji, oko​ło pięć​dzie​się​ciu ki​lo​m e​t rów na za​chód od Bag​da​du. Na tym ob​sza​rze wciąż po​w in​n o być pięć czyn​n ych sta​n o​w isk SA-3, któ​re od wie​lu dni sta​ra​li​śmy się spro​w o​ko​w ać. Chy​ba ich za​ło​gi dzia​ła​ły już wte​dy w try​bie sa​m o​z a​cho​w aw​czym al​bo je opu​ści​ły. Po​m y​śl​cie: je​śli nikt, ko​go zna​cie ani nikt w wa​szym łań​cu​chu do​w o​dze​n ia nie od​z y​w ał​by się i/lub znik​n ął, mie​li​by​ście mo​t y​w a​cję do wal​ki? Nic się nie po​ka​z a​ło, więc le​cie​li​śmy da​lej na pół​n oc, wzdłuż wschod​n ie​go brze​gu je​z io​ra Tar​t ar. KAR​MA prze​ka​z ał nas in​n e​m u kon​t ro​le​ro​w i i do​sta​li​śmy punkt hol​din​gu oraz wy​so​kość w ko​lej​ce na za​chód od Ti​kri​t u. Sa​m o mia​sto przy​po​m i​n a​ło wzbu​rzo​n y ul. My​śliw​ce by​ły wszę​‐ dzie, krą​ż y​ły, nur​ko​w a​ły, ata​ko​w a​ły. F-16 opa​da​ły ni​czym mkną​ce strzał​ki i śmi​ga​ły nad wy​‐ nisz​czo​n ym mia​stem. Cha​rak​t e​ry​stycz​n e A-10 w kształ​cie krzy​ż a krą​ż y​ły w jed​n ą i w dru​gą stro​n ę ze swo​imi za​bój​czy​m i dział​ka​m i, wy​plu​w a​jąc po​ci​ski wiel​ko​ści mo​je​go przed​ra​m ie​n ia. Co kil​ka mi​n ut, gdy no​w y cel zo​sta​w ał znisz​czo​n y, wy​ra​sta​ły nad nim grzy​bia​ste chmu​ry. – MU​SKET 65… z-p w po​w ie​t rzu! Z-p w… nad Ti​kri​t em! – MU​SKET 2 bro​n i się. Ock​n ą​łem się i spoj​rza​łem na mia​sto. By​li​śmy oko​ło szes​n a​stu ki​lo​m e​t rów na za​chód na wy​so​ko​ści sze​ściu ty​się​cy me​t rów, a słoń​ce na szczę​ście wi​sia​ło nie​m al pro​sto​pa​dle nad na​m i. – STAB 74… dru​gi po​cisk w po​w ie​t rzu w kie​run​ku za​chod​n im. Uwa​ż aj, MU​SKET! „Guź​ce” roz​pro​szy​ły się, gdy po​cisk prze​le​ciał przez śro​dek ich krę​gu. Trze​cia smu​ga dy​m u po​de​rwa​ła się i skie​ro​w a​ła na wschód, co zna​czy​ło, że tam w do​le znaj​do​w a​ły się co naj​m niej dwie czyn​n e wy​rzut​n ie. Po​dej​rze​w a​łem, że przy​n aj​m niej jed​n a irac​ka ob​słu​ga PZR-ów mia​ła nas dość. Mo​ż e ko​bie​t y pa​t rzy​ły. Bę​dzie ich to kosz​t o​w ać ży​cie. – KAR​MA, KAR​MA… AGNEW 21, tal​ly na sta​n o​w i​sko PZR-ów. – AGNEW… mo​ż esz za​a ta​ko​w ać? Czy mo​gę? A ni​by po co tu je​stem? Ob​ró​ci​łem romb mo​je​go ZNACZ​N I​KA na punkt zrzu​t u uzbro​je​n ia i ozna​czy​łem po​z y​cję. – Po​t wier​dzam. Usuń wszyst​kich na​szych na dwa​dzie​ścia pięć ki​lo​m e​t rów i po​w y​ż ej pię​ciu ty​się​cy me​t rów. AGNEW scho​dzi nad je​z io​rem. – AGNEW 1… tu MU​SKET 1. – Mów. – Tam są lek​kie pe​lot​ki oprócz SA-3. To był wła​ści​w ie SA-2, ale sta​rał się po​m óc. – Po​z y​cja? – AGNEW, zgłoś kon​t akt na staw na za​chód od mia​sta. – Kon​t akt. – Przejdź jed​n ą dłu​gość sta​w u wprost na za​chód w stro​n ę mia​sta. – Da​lej. – Skrzy​ż o​w a​n ie dro​gi bru​ko​w ej pół​n oc–po​łu​dnie z dro​gą wschód– –za​chód z za​krę​t em. Lu​‐ dzie i cię​ż a​rów​ki.

– Kon​t akt. Dzię​ki – do​da​łem. Gdy KAR​MA usu​n ął wszyst​kich z dro​gi, ze​szli​śmy ła​god​n ie na trzy ty​sią​ce me​t rów i skie​ro​‐ wa​li​śmy się na po​łu​dnie nad je​z io​rem Tar​t ar. Przez ra​dio Vic​t or po​w ie​dzia​łem: – 2… FEN​CE, przejdź na zie​lo​n y, sprawdź za​si​la​n ie po​ci​sków z-p. Spoj​rza​łem na dwa Ma​v e​ric​ki pod mo​imi skrzy​dła​m i. To by​ły po​ci​ski mo​de​lu H, no​w o do​‐ star​czo​n e i do​sko​n a​le na​da​ją​ce się do te​go ro​dza​ju za​dań. Dłu​gie na dwa i pół me​t ra, z gło​w i​cą sta​n o​w ią​cą oko​ło po​ło​w ę z ich trzy​stu​ki​lo​w ej ma​sy. Ta od​m ia​n a by​ła kie​ro​w a​n a opto​e lek​t ro​‐ nicz​n ie (po​m y​śl​cie o ka​m e​rach te​le​w i​z yj​n ych) i przy​sto​so​w a​n a spe​cjal​n ie do użyt​ku na pu​sty​n i. Ob​raz z gło​w i​cy był tak do​bry, że uży​w a​li​śmy go ja​ko za​sob​n i​ka ce​low​n i​cze​go. Choć kie​dy woj​‐ na się za​czę​ła, wciąż by​ły na eta​pie prób, „Kan​ga” Rew po​ru​szył nie​bo i zie​m ię, że​by ścią​gnąć ich tro​chę tu​t aj. Spraw​dzi​łem pa​li​w o i spoj​rza​łem na mo​je​go skrzy​dło​w e​go. – AGNEW 1 ma 4,1. – AGNEW 2 ma 4,3. Za​si​la​n ie włą​czo​n e. Za​uwa​ż y​łem sza​ry kłąb pod je​go le​w ym skrzy​dłem, gdy od​pa​dła ko​pu​la​sta osło​n a Ma​v e​ric​‐ ka. By​ła to cien​ka, de​li​kat​n a po​w ło​ka, któ​ra chro​n i​ła gło​w i​cę sa​m o​n a​pro​w a​dza​ją​cą i na ogół po​‐ zo​sta​w a​ła tam, do​pó​ki po​cisk nie był go​t o​w y do od​pa​le​n ia. Pro​m ie​n ie słoń​ca za​bły​snę​ły na me​‐ ta​lu, a ja spoj​rza​łem w gó​rę. Czte​ry F-16 prze​szły kil​ka ty​się​cy me​t rów na​de mną, a pro​w a​dzą​‐ cy za​ko​ły​sał skrzy​dła​m i. Od​w za​jem​n ia​jąc to po​w i​t a​n ie, jesz​cze bar​dziej po​chy​li​łem sa​m o​lot na nos, cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę i po​szy​bo​w a​li​śmy w dół nad spi​ż o​w o​sza​rą wo​dą je​z io​ra. Wy​rów​n u​jąc lot na ty​siącu pię​ciu​set me​t rach, utrzy​m a​łem sie​dem​set czter​dzie​ści ki​lo​m e​‐ trów na go​dzi​n ę i spoj​rza​łem przez le​w e skrzy​dło. Ty​grys wił się na po​łu​dnie ni​czym brud​n o​‐ zie​lo​n a wstę​ga, a po​t em nik​n ął na przed​m ie​ściach Bag​da​du. „Klik​n ą​łem” mi​kro​f o​n em, za​w ró​‐ ci​łem i skie​ro​w a​łem F-16 się na rze​kę. – MU​SKET 1… tu AGNEW. Ja​cyś na​si tam w do​le? – Uhm… nie, AGNEW. Żad​n ych na​szych. Za​w sze ufam pi​lo​t om A-10. Ma​ją naj​n ow​sze in​f or​m a​cje z po​la wal​ki, i ma​ją ich naj​w ię​cej. – Po​t wier​dzam. Wla​t u​je​m y z po​łu​dnia. Dwie mi​n u​t y. Wy​ko​n a​łem za​kręt usta​lo​n y nad rze​ką i spoj​rza​łem w dół na mia​sto na wschod​n im brze​gu. – 2… wi​dzisz ogro​dzo​n y te​ren na pół​n oc​n ym skra​ju mia​sta za le​w ym skrzy​dłem? – AGNEW 2… uhm… kon​t akt. – To nasz punkt do​łą​cze​n ia. Pa​rzy​ste i nie​pa​rzy​ste po​n i​ż ej pię​ciu ty​się​cy me​t rów. – 2 po​t wier​dza. „Pa​rzy​ste i nie​pa​rzy​ste” ozna​cza​ły, że za​w sze znaj​dzie się na pa​rzy​stej wy​so​ko​ści, na przy​‐ kład dwóch al​bo czte​rech ty​sią​cach me​t rów. Przez gło​w i​cę sa​m o​n a​pro​w a​dza​ją​cą Ma​v e​ric​ka wy​‐ raź​n ie wi​dać by​ło ol​brzy​m i bu​dy​n ek w kształ​cie spi​ral​n e​go zwo​ju, a za nim ki​lo​m e​t ry ru​in cią​‐ gną​cych się do rze​ki. Gdy znik​n ął pod koń​ców​ką mo​je​go skrzy​dła, uświa​do​m i​łem so​bie, że to miej​sce to sta​ro​ż yt​n a Sa​m ar​ra, a ten du​ż y bu​dy​n ek to Wiel​ki Me​czet. Na​chy​la​jąc się, spoj​rza​łem przez HUD na ma​lut​ki romb, któ​ry wy​z na​czał mój punkt. Wy​‐ star​cza​ją​co bli​sko, że​by od te​go za​cząć, po​m y​śla​łem, więc wy​sła​łem współ​rzęd​n e przez łą​cze in​f or​m a​cyj​n e. – AGNEW 2, prze​chwy​ci​łem – mój skrzy​dło​w y od​po​w ie​dział bły​ska​w icz​n ie, co zna​czy​ło, że

ode​brał trans​m i​sję. Le​ciał ja​kieś trzy ki​lo​m e​t ry od mo​je​go pra​w e​go skrzy​dła i tro​chę wy​ż ej. „Ju​‐ ice”, jak go na​z y​w a​li​śmy, był jed​n ym z tych milcz​ków, któ​rzy w cza​sie po​ko​ju ni​g​dy ni​czym się nie wy​róż​n ia​li. Do​bry dzie​ciak, po pro​stu ci​chy. W wal​ce jed​n ak prze​m ie​n iał się w bez​w zględ​‐ ne​go za​bój​cę – udo​w ad​n ia​jąc po raz ko​lej​n y, że ni​g​dy na​praw​dę nie wia​do​m o, co w czło​w ie​ku sie​dzi, do​pó​ki nie zo​ba​czy Sło​n ia. – AGNEW 1, zgłoś kon​t akt na staw w za​ko​lu rze​ki. By​li​śmy wprost nad Ty​gry​sem, kie​ru​jąc się na pół​n oc z Ti​kri​t em przed no​sem. Słu​py dy​m u z au​t o​stra​dy nu​m er je​den wciąż uno​si​ły się po na​szej pra​w ej, a na za​chod​n im ho​ry​z on​cie skrzy​ło się je​z io​ro Tar​t ar. – Kon​t akt. – Przejdź jed​n ą dłu​gość sta​w u na za​chód wzdłuż ja​snej dro​gi do skrzy​ż o​w a​n ia dro​gi bru​ko​‐ wej pół​n oc–po​łu​dnie. – Czy ta ja​śniej​sza dro​ga ma za​kręt? – Po​t wier​dzam. – Kon​t akt na obie. – Jed​n o ze sta​n o​w isk wy​rzut​n i jest na tym skrzy​ż o​w a​n iu. Mój cel. Ty zo​sta​n iesz po​w y​ż ej pół​t o​ra ty​sią​ca me​t rów i za​t o​czysz łuk ze wscho​du na pół​n oc. Uwa​ż aj na dru​gie sta​n o​w i​sko wy​‐ rzut​n i wzdłuż sta​w u i na pe​lot​ki. – AGNEW 2 po​t wier​dza. Po​z wo​li​łem, że​by sa​m o​lot po​chy​lił się na nos o kil​ka stop​n i i sku​pi​łem się na ob​ra​z ie z Ma​‐ ve​ric​ka na mo​im pra​w ym MFD. Je​dy​n a wiel​ka wa​da uży​w a​n ia te​go po​ci​sku po​le​ga​ła na tym, że trze​ba by​ło po​chy​lać gło​w ę, a ja roz​glą​da​łem się, pa​t rzy​łem w gó​rę i na bo​ki, po​t em znów spusz​cza​łem wzrok w dół. – 1 wy​pro​w a​dza psa – wy​pu​ści​łem ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y, pod​gło​śni​łem RWR i spoj​rza​łem w dół na skrzy​ż o​w a​n ie. – AGNEW 2, to sa​m o. „Ju​ice” od​szedł na mo​ją pra​w ą, gdy opa​da​łem da​lej ku mia​stu. Ob​raz z Ma​v e​ric​ka był nie​sa​‐ mo​w i​cie wy​raź​n y. Po​krę​ci​łem gło​w ą. Co ja bym dał za coś ta​kie​go kil​ka ty​go​dni wcze​śniej. Od sta​w u od​cho​dził na za​chód wą​w óz o dziw​n ym kształ​cie. Ni​czym tań​czą​ca świ​n ia z dłu​gim ryj​‐ kiem. Le​cąc wzdłuż krę​t ej dro​gi, prze​su​n ą​łem gło​w i​cę sa​m o​n a​pro​w a​dza​ją​cą po​ci​sku na skrzy​‐ żo​w a​n ie. I pro​szę, jest! – Sta​n o​w i​sko SA-2 sto me​t rów na wschód od skrzy​ż o​w a​n ia po po​łu​dnio​w ej stro​n ie dro​gi. – AGNEW 21, KAR​MA… po​w tórz. Igno​ru​jąc AWACS-a, znów spoj​rza​łem na ze​w nątrz. „Ju​ice” też pa​t rzył. Prze​ż y​łem zbyt wie​le, że​by dać się udu​pić PZR-owi, któ​re​go nie wi​dzia​łem. Na po​łu​dnie od mia​sta, wzdłuż za​‐ chod​n iej stro​n y rze​ki, biegł dłu​gi brud​n y pas be​t o​n u. Lot​n i​sko Ti​krit Po​łu​dnie by​ło nie​gdyś jed​‐ nym z lot​n isk woj​sko​w ych Sad​da​m a i coś mi świ​t a​ło, że miał tu kil​ka pa​ła​ców. Ja​kieś sie​dem ki​lo​m e​t rów od ce​lu wy​raź​n ie wi​dzia​łem dwie wy​rzut​n ie z po​ci​ska​m i pod​n ie​‐ sio​n y​m i i go​t o​w y​m i do od​pa​le​n ia. Nie by​ło żad​n ych umoc​n ień, je​dy​n ie ja​kieś ko​sza​ry na otwar​t ym po​lu czte​ry​sta me​t rów na po​łu​dnie. Wy​glą​da​ło na to, że po pro​stu za​par​ko​w a​li przy dro​dze i roz​sta​w i​li sprzęt. Kil​ka po​jaz​dów trans​por​t o​w ych, zwa​n ych trans​por​t o​w o-za​ła​dow​czy​‐ mi, za​t rzy​m a​ło się przy dro​dze, nie wi​dzia​łem jed​n ak sta​cji ra​dio​lo​ka​cyj​n ej FAN​SONG. Bez

róż​n i​cy. Je​śli znisz​czy​m y po​ci​ski, ra​dar bę​dzie bez​u​ż y​t ecz​n y. – AGNEW… tu KAR​MA. Sta​t us. Du​reń. Gdy bę​dę miał coś do po​w ie​dze​n ia, to po​w iem. – KAR​MA, tu MU​SKET. AGNEW nad​la​t u​je do ata​ku, więc cze​kaj! Za​chi​cho​t a​łem. Pi​lo​ci „Guź​ców” to swoi go​ście. „Klik​n ą​łem” mu mi​kro​f o​n em. Pięć ki​lo​m e​‐ trów do ce​lu prze​by​łem po​n i​ż ej sze​ściu​set me​t rów i nie​co cof​n ą​łem prze​pust​n i​cę, że​by utrzy​‐ mać osiem​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę. Wpro​w a​dza​jąc drob​n e po​praw​ki drąż​kiem, na​kie​ro​w a​‐ łem sa​m o​lot i po​cisk. Gdy spi​cza​sty krzyż za​t rzy​m ał się na środ​ko​w ej wy​rzut​n i, ozna​czy​łem cel pra​w ym kciu​kiem i zwol​n i​łem prze​łącz​n ik. Ma​v e​rick na​m ie​rzył cel, a ja prze​n io​słem kciuk na spust. Wo​kół po​ci​sków sie​dzie​li lu​dzie. Pa​li​li pa​pie​ro​sy, a kil​ku przy​kuc​n ę​ło, opie​ra​jąc się o wy​‐ rzut​n ię. Uśmiech​n ą​łem się zło​śli​w ie. Nie mie​li po​ję​cia, że tyl​ko trzy​dzie​ści se​kund dzie​li ich od ra​ju. „BIP… BIP… BIP!”. Bły​ska​w icz​n ie zwró​ci​łem oczy na RWR i mi​ga​ją​ce sym​bo​le „2”. Po pra​w ej, bli​sko! Tam… cha​‐ rak​t e​ry​stycz​n a ol​brzy​m ia fa​li​sta bia​ła chmu​ra od​pa​lo​n e​go SA-2. W kie​run​ku po​łu​dnio​w ym, wzno​szą​ca się po​w o​li pro​sto​pa​dle do mo​je​go to​ru lo​t u. „Sfo​t o​gra​f o​w a​łem” w pa​m ię​ci orien​t a​cję po​ci​sku i prze​n io​słem szyb​ko wzrok z po​w ro​t em na ob​raz z Ma​v e​ric​ka. SA-2 był wciąż na​m ie​‐ rzo​n y, a irac​cy strzel​cy wła​śnie się pod​n o​si​li. – AGNEW 1… masz od​pa​lo​n y po​cisk w swo​jej oko​li​cy… tuż na za​chód od sta​w u! – przy​n aj​‐ mniej mój skrzy​dło​w y pa​t rzył. Trzy​m a​łem sa​m o​lot nie​ru​cho​m o, ob​ser​w o​w a​łem po​cisk z-p ką​‐ tem le​w e​go oka i na​ci​sną​łem spust. Gdy Ma​v e​rick zszedł z bel​ki i za​n ur​ko​w ał, na​t ych​m iast po​‐ czu​łem moc​n e kop​n ię​cie. Szyb​ko usta​w i​łem ciąg bo​jo​w y, wy​rwa​łem ostro w le​w o, w stro​n ę le​‐ cą​ce​go SA-2 i na​ci​sną​łem przy​cisk od​pa​la​n ia di​po​li. – AGNEW 1… Strzel​ba SA-2, Ti​krit. Wy​ry​w a​jąc na​przód, unio​słem się z fo​t e​la i ob​ser​w o​w a​łem z-p. Mój wła​sny po​cisk był zda​n y na sie​bie, praw​dzi​w e uzbro​je​n ie ty​pu „od​pal i za​po​m nij”. Na szczę​ście SA-2 dzia​łał sto​sun​ko​w o wol​n o i nie był szcze​gól​n ie zwrot​n y. W przy​pad​ku SA-6 al​bo RO​LAND-a nie mógł​bym się za​‐ wa​hać. – AGNEW… tu KAR​MA, po​w tórz. Od​pa​li​łem kil​ka ko​lej​n ych ła​dun​ków di​po​li, usta​w i​łem sa​m o​lot pio​n o​w o do​kład​n ie nad Ty​‐ gry​sem i spoj​rza​łem za sie​bie na ob​szar ce​lu. – AGNEW 1, bro​n i się… na pół​n oc​n y wschód nad za​ko​lem rze​ki. 2, po​z y​cja? – 2 jest pro​sto na pół​n oc, osiem ki​lo​m e​t rów… tal​ly na PZR na two​im po​łu​dniu. – Oznacz punkt od​pa​le​n ia. – Zro​bio​n e. Zuch chło​pak. Zro​bi​łem becz​kę i po​le​cia​łem prze​chy​lo​n y na skrzy​dło w gó​rę rze​ki, wy​pa​t ru​‐ jąc pe​lo​t ek. Wtem przy skrzy​ż o​w a​n iu uka​z ał się nie​sa​m o​w i​cie ja​sny błysk. Wy​dy​m a​jąc się w gó​rę i na bo​ki, czar​n a grzy​bia​sta chmu​ra z brud​n o​brą​z o​w y​m i brze​ga​m i zu​peł​n ie przy​kry​ła oko​li​cę. Gdy włą​cza​łem mi​kro​f on, że​by się ode​z wać, ze wszyst​kich stron ob​ło​ku wy​strze​li​ły pło​‐ ną​ce po​m a​rań​czo​w e ka​w ał​ki, a po​t em buch​n ął przez śro​dek gę​sty bia​ły słup – to od​pa​lił sa​m o​‐ czyn​n ie je​den z po​ci​sków ocze​ku​ją​cych na wy​rzut​n i. Wzno​sił się spi​ral​n ie przez pół se​kun​dy,

a po​t em wbił się w ko​sza​ry na po​łu​dnie od sta​n o​w i​ska. – Faj​n ie – ode​z wał się ktoś przez ra​dio. – Do​bre tra​f ie​n ie, AGNEW. Uśmiech​n ą​łem się, lecz nie od​ry​w a​łem wzro​ku od ob​sza​ru ce​lu. I słusz​n ie, bo ze sta​n o​w i​ska wy​strze​lił ko​lej​n y z-p, któ​re​go nie za​uwa​ż y​łem za pierw​szym ra​z em. Kie​ro​w ał się na wschód, mniej wię​cej w mo​ją stro​n ę, a więc mie​li tam w do​le dzia​ła​ją​cą sta​cję ra​dio​lo​ka​cyj​n ą. Włą​cza​jąc do​pa​lacz, od​pa​li​łem ko​lej​n e di​po​le i za​krę​ci​łem w stro​n ę sta​n o​w i​ska PZR-ów. – AGNEW 1… ata​ku​ję SA-2, Ti​krit. Szyb​ko ro​z ej​rza​łem się po ka​bi​n ie. Ho​lo​w a​n y cel po​z or​n y wciąż był nie​t knię​t y, mój za​sob​‐ nik wal​ki elek​t ro​n icz​n ej emi​t o​w ał sy​gnał za​kłó​ca​ją​cy, a dru​gi Ma​v e​rick był go​t o​w y. Uży​w a​jąc HUD-a wy​świe​t li​łem krzyż CE​LOW​N I​KA i zwy​czaj​n ie za​n ur​ko​w a​łem wprost na PZR. Kie​dy Ty​grys znik​n ął po​de mną, spoj​rza​łem na wy​rzut​n ię po dru​giej stro​n ie sta​w u, a gdy zer​k​n ą​łem na ob​raz wi​deo, lu​dzie wy​raź​n ie się roz​bie​ga​li – zro​z u​m ia​łem, że ob​ra​ca​li po​cisk na wy​rzut​n i ręcz​n ie. Mo​ż e sil​n ik się spa​lił al​bo stra​ci​li za​si​la​n ie. Wzru​szy​łem ra​m io​n a​m i, sko​ry​go​w a​łem na​‐ sta​w ę i na​m ie​rzy​łem pod​sta​w ę wy​rzut​n i. Za ja​kieś czter​dzie​ści se​kund to nie bę​dzie mia​ło zna​cze​n ia; gdy po​cisk za​krę​cił w mo​ją stro​n ę, znów na​ci​sną​łem spust. Ma​v e​rick zszedł z pro​w ad​n i​cy pod pra​w ym skrzy​dłem, a ja bły​ska​w icz​n ie wy​rwa​łem w gó​rę i na pra​w o jak​by w pół​becz​ce. Ko​lej​n e di​po​le… i prze​le​cia​łem nad sta​w em na ży​let​kę, prze​chy​‐ lo​n y na le​w e skrzy​dło. Przez dłu​gą se​kun​dę wi​dzia​łem ca​ły ob​raz i uświa​do​m i​łem so​bie, cze​m u wcze​śniej nie za​uwa​ż y​li​śmy te​go zło​m u. Ca​ły był ukry​t y w wą​w o​z ie. Wy​rzut​n ie, sa​m o​cho​dy trans​por​t o​w o-za​ła​dow​cze, cię​ż a​rów​ki i po​ci​ski. Cho​w a​li się tam do cza​su, gdy by​li go​t o​w i do da​‐ nia ognia – wte​dy wy​chy​la​li się, od​pa​la​li po​cisk i z po​w ro​t em ukry​w a​li się w ro​w ie. To dla​t e​go nie wi​dzia​łem żad​n ych umoc​n ień. Nie by​ły po​t rzeb​n e, i rze​czy​w i​ście – Ira​kij​czy​cy do​szli do wnio​sku, że zdra​dza​ły​by ich po​z y​cję. – AGNEW 1… Strzel​ba SA-2. Śmi​ga​jąc nad wy​sep​ką na Ty​gry​sie na trzy​stu me​t rach i z pręd​ko​ścią po​n ad dzie​w ię​ciu​set ki​lo​m e​t rów na go​dzi​n ę, skie​ro​w a​łem się na za​chód przez mia​sto. Gdy prze​m kną​łem z ry​kiem nad obrze​ż a​m i Ti​kri​t u i wy​rwa​łem w gó​rę z odej​ściem w le​w o, mój po​cisk tra​f ił w cel. Na​stą​pi​ło kil​ka wy​bu​chów i po​ja​w i​ło się mnó​stwo ognia ze smu​ga​czy. Mu​sia​łem tra​f ić też w skład amu​n i​‐ cji, po​m y​śla​łem, i zmniej​szy​łem ciąg. Wy​rów​n u​jąc lot na ty​siącu ośmiu​set me​t rów przy ośmiu​‐ set ki​lo​m e​t rach na go​dzi​n ę, spraw​dzi​łem pa​li​w o i przy​rzą​dy, po czym wy​sła​łem da​n e przez łą​‐ cze in​f or​m a​cyj​n e. – AGNEW 2… proś​ba. – Mów. – 2 chciał​by za​a ta​ko​w ać z pół​n o​cy. Tal​ly na po​jazd trans​por​t o​w o-za​ła​dow​czy na wschod​n im skra​ju wą​w o​z u. Spoj​rza​łem na MFD. Był ja​kieś dzie​sięć ki​lo​m e​t rów na pół​n oc​n y za​chód od ce​lu. – Po​daj pa​li​w o. – 3,7. – AGNEW 2… masz po​z wo​le​n ie na zrzut uzbro​je​n ia. „Klik​n ął” mi​kro​f o​n em, a ja wzią​łem głę​bo​ki od​dech. Dwa do​bre tra​f ie​n ia dwo​m a sku​t ecz​‐ ny​m i Ma​v e​ric​ka​m i mo​de​lu H. „Kan​ga” do​sta​n ie or​ga​z mu. Ja​kieś dzie​sięć ki​lo​m e​t rów na za​chód

od mia​sta wi​dzia​łem tu​z in brą​z o​w a​w ych be​li zbo​ż a, więc jesz​cze bar​dziej zwol​n i​łem i za​czą​‐ łem spo​koj​n ie krą​ż yć. Tam w do​le mo​gły znaj​do​w ać się in​n e sta​n o​w i​ska, a do​dat​ko​w o chcia​łem przyj​rzeć się ata​ko​w i „Ju​ice’a”. Kie​ru​jąc ra​dar w pra​w o, zo​sta​łem na​gro​dzo​n y na​m ia​rem. Oto i on. F-16 był nad Ty​gry​sem, kie​ru​jąc się na po​łu​dnie, więc roz​po​czą​łem ła​god​n y za​kręt, że​by mieć go na oku. Choć był oko​ło trzy​n a​stu ki​lo​m e​t rów ode mnie, wy​raź​n ie wi​dzia​łem, jak od​pa​la Ma​v e​ric​ka spod skrzy​dła. Przed ocza​m i mi​gnę​ła mi je​go dol​n a część ka​dłu​ba – „Ju​ice” wy​rwał w gó​rę i od​szedł na wschód przez rze​kę. – AGNEW 2… Strzel​ba… Ti​krit. Krą​ż ąc, za​uwa​ż y​łem, jak je​go po​cisk ude​rza. Nie by​ło wiel​kiej eks​plo​z ji, choć ilość dy​m u i ognia wska​z y​w a​ła, że tra​f ił jed​n ą z du​ż ych cię​ż a​ró​w ek trans​por​t o​w ych. Naj​w y​raź​n iej on też to zo​ba​czył, bo nie​m al od ra​z u po​w ie​dział: – AGNEW 2, proś​ba o po​z wo​le​n ie na po​n o​w ie​n ie ata​ku i ostrzał z dział​ka. – Cze​go? – 2 ma wi​dok… uhm… tal​ly na ja​kieś po​ci​ski na cię​ż a​rów​ce. W pół​n oc​n ym ro​gu przy dro​dze. Chy​ba pró​bu​ją się wy​co​f ać. – Ze​z wa​lam. – AGNEW 2 wla​t u​je z pół​n oc​n e​go wscho​du. Nie by​ło cza​su, że​by od​le​ciał i tra​f ił to swo​im ostat​n im Ma​v e​ric​kiem. Chło​pak miał do​bry wzrok. To po​w in​n o być in​t e​re​su​ją​ce. Nad ob​sza​rem ce​lu uno​si​ło się te​raz spo​ro dy​m u po na​‐ szych po​przed​n ich ata​kach, więc w ogó​le nie za​uwa​ż y​łem, jak wla​t u​je. Ku swo​je​m u prze​ra​ż e​n iu do​strze​głem dłu​gą pło​n ą​cą smu​gę ognia, roz​m a​z u​ją​cą się na zie​m i w miej​scu, któ​re ata​ko​w ał mój skrzy​dło​w y. Nie… nie. To nie​m oż​li​w e. Prze​ły​ka​jąc śli​n ę, włą​czy​łem mi​kro​f on i pa​t rzy​łem, jak pło​m ie​n ie się roz​prze​strze​n ia​ją. Co​‐ kol​w iek znaj​do​w a​ło się przede mną, by​ło spi​cza​ste i po​ru​sza​ło się bar​dzo, bar​dzo szyb​ko. – AGNEW 2… sta​t us? Ci​sza. Kur​w a. Za​w ró​ci​łem Vi​pe​ra tuż na wschód od dro​gi i spoj​rza​łem przez dym. Ude​rzył w zie​‐ mię. Spar​t o​lił prze​lot i ude​rzył w zie​m ię. Wy​t ę​ż y​łem wzok, szu​ka​jąc nad dy​m em spa​do​chro​n u. Mo​ż e ka​t a​pul​t o​w ał się tuż przed ude​rze​n iem. Mo​ż e… – AGNEW 2 wy​la​t u​je na za​chód. Wi​dzia​łeś to? Ode​t chną​łem i na chwi​lę moc​n o za​ci​sną​łem po​w ie​ki. Za​w ra​ca​jąc się na po​łu​dnie, od​po​w ie​‐ dzia​łem: – Do​bry strzał. Krę​cąc gło​w ą, zmu​si​łem się do nie​w y​raź​n e​go uśmie​chu. Po​t em mu o tym po​w iem. Krą​ż y​li​‐ śmy tam jesz​cze dzie​sięć mi​n ut, pod​czas gdy ja pro​w a​dzi​łem ostrzał, zu​ż y​w a​jąc do koń​ca amu​‐ ni​cję do dział​ka. Znisz​czy​łem ko​lej​n ą cię​ż a​rów​kę, któ​ra pró​bo​w a​ła uciec, i tra​f i​łem sta​cję ra​dio​‐ lo​ka​cyj​n ą FAN​SONG. – MU​SKET, STAB… klucz AGNEW le​ci do tan​kow​ca. Sta​n o​w i​sko SA-2 na po​łu​dniu mia​sta jest znisz​czo​n e. Po​m yśl​n ych ło​w ów. – AGNEW, tu MU​SKET 1… świet​n a ro​bo​t a, chło​pa​ki. I dzię​ki! Wzno​sząc się nad pło​n ą​cym mia​stem, skie​ro​w a​li​śmy się na po​łu​dnie. Po​w y​ż ej sze​ściu ty​się​‐

cy me​t rów, spoj​rza​łem w tył na ciem​n e pal​ce dy​m u, któ​re uno​si​ły się, wi​jąc się i nik​n ąc, z brą​‐ zo​w ej pu​sty​n i da​le​ko w do​le. Le​cąc w ide​a l​n ym szy​ku za mo​im le​w ym skrzy​dłem, mój skrzy​‐ dło​w y wy​da​w ał się nie​ru​cho​m y na tle czy​ste​go nie​bie​skie​go nie​ba. Za​ko​ły​sa​łem skrzy​dła​m i, da​łem mu znak, by za​cie​śnił for​m a​cję i pa​t rzy​łem, jak prze​la​t u​je z jed​n ej stro​n y na dru​gą, spraw​dza​jąc, czy w mo​im sa​m o​lo​cie nie ma uszko​dzeń. Zdją​łem prze​po​co​n ą ma​skę tle​n o​w ą, po​cią​gną​łem dłu​gi łyk cie​płej, sma​ku​ją​cej pla​sti​kiem wo​dy, i wpa​t rzy​łem się w Bag​dad na do​le. 13 kwiet​n ia 2003 od​by​łem ostat​n ią mi​sję bo​jo​w ą tej woj​n y. Wła​ści​w ie ostat​n ią mi​sję bo​jo​w ą w ro​li ofi​ce​ra sił zbroj​n ych i pi​lo​t a my​śliw​ca. Bag​dad upadł 9 kwiet​n ia i choć wte​dy te​go nie wie​‐ dzia​łem, wszyst​kie więk​sze ope​ra​cje woj​sko​w e za​koń​czy​ły się na​z a​jutrz, 14 kwiet​n ia. W tej woj​n ie prze​pro​w a​dzo​n o 20 228 lo​t ów bo​jo​w ych i zu​ż y​t o 19 000 po​ci​sków kie​ro​w a​n ych, do te​go 9200 bomb kla​sycz​n ych i CBU. Po​ka​z u​jąc ol​brzy​m i środ​ko​w y pa​lec tym, któ​rzy uwa​ż a​li ostrzał z dział​ka w lo​cie na ma​łej wy​so​ko​ści za prze​ż y​t ek (ko​smicz​n e ma​t o​ły i mi​ło​śni​cy UAVów), zu​ż y​li​śmy 328 498 na​boi 20- i 30-mi​li​m e​t ro​w ych. Lo​t y nad Ira​kiem po​chło​n ę​ły zdu​m ie​w a​‐ ją​ce 278 003 to​n y naf​t y lot​n i​czej. Nie​ste​t y część z te​go uży​t o do zrzu​ce​n ia 31 800 000 głu​pich ulo​t ek pro​pa​gan​do​w ych z po​n ad osiem​dzie​się​cio​m a róż​n y​m i ko​m u​n i​ka​t a​m i. Tak du​ż o, w isto​‐ cie, że moż​n a by z nich zro​bić pa​pie​ro​w ą au​t o​stra​dę z Tek​sa​su na Ala​skę. Pa​m ię​t am ulot​kę z I woj​n y w Za​t o​ce, któ​ra gło​si​ła „POD​D AJ​CIE SIĘ I ZGIŃ​CIE” za​m iast „POD​D AJ​CIE SIĘ AL​BO ZGIŃ​CIE”. Ku​t as od woj​n y psy​cho​lo​gicz​n ej chciał, że​by​śmy po​le​cie​li z po​w ro​t em do Bag​da​du, że​by zrzu​cić po​pra​w io​n ą wer​sję! Ko​m uś przy​szło do gło​w y, że jest w tym więk​sza war​t ość niż, na przy​kład, w do​star​cze​n iu Ła​si​com Ma​v e​ric​ków mo​de​lu H. Za​sta​n a​w ia​ją​ce, nie po​w iem. Pod​czas woj​n y w Ira​ku od​pa​lo​n o po​n ad 1600 po​ci​sków z-p. Ze​strze​lo​n o tyl​ko je​den sa​m o​lot my​śliw​ski i pięć śmi​głow​ców. Dwa​n a​ście lat wcze​śniej, pod​czas ope​ra​cji lot​n i​czych w ra​m ach Pu​styn​n ej bu​rzy stra​ci​li​śmy trzy​dzie​ści dzie​w ięć sa​m o​lo​t ów i pięć śmi​głow​ców. Na ten suk​ces zło​ż y​ły się lep​sze sa​m o​lo​t y, szko​le​n ie oraz środ​ki wal​ki elek​t ro​n icz​n ej, choć ja uwa​ż am, że by​ły też in​n e po​w o​dy. Po​m i​ja​jąc dez​orien​t a​cję i tak​t y​kę Ira​kij​czy​ków, Pu​styn​n a bu​rza zwy​kle sku​pia​ła się na za​‐ kłó​ca​n iu i obez​w ład​n ia​n iu. Jed​n o i dru​gie jest po​t rzeb​n e, lecz z na​t u​ry de​f en​syw​n e. Do cza​su woj​n y w Ira​ku zmie​n i​ło się ofen​syw​n e my​śle​n ie nie​któ​rych eskadr Dzi​kich Ła​sic, dą​ż ą​cych do znisz​cze​n ia prze​ciw​n i​ka. Od sa​m e​go po​cząt​ku po​lo​w a​li​śmy na kry​t ycz​n e wę​z ły do​w o​dze​n ia i kie​ro​w a​n ia, sta​cje ra​dio​lo​ka​cyj​n e i sta​n o​w i​ska PZR-ów z cięż​kim uzbro​je​n iem. HARM-ów uży​w a​n o do te​go, że​by zmu​sić Ira​kij​czy​ków do ukry​cia się na tro​chę, my za​gro​ż e​n ia nisz​czy​li​śmy, a nie obez​w ład​n ia​li​śmy – bom​ba​m i kie​ro​w a​n y​m i i ka​se​t o​w y​m i. Po​z wa​la​li nam na to ofi​ce​ro​w ie na sta​n o​w i​skach do​w ód​czych, któ​rzy nie dyk​t o​w a​li nam, ja​kich tak​t yk i uzbro​‐ je​n ia ma​m y uży​w ać. Chcie​li tyl​ko wy​n i​ków, a to, jak je osią​ga​li​śmy, by​ło na​szą spra​w ą. Sa​m a 77. Eska​dra My​śliw​ska – za po​m o​cą bomb, CBU, Ma​v e​ric​ków i dzia​łek – znisz​czy​ła waż​n e ogni​w a obro​n y prze​ciw​lot​n i​czej i po​n ad pięć​dzie​siąt PZR-ów. W tym SA-2, SA-3, SA-6 i RO​LAND-y. Za​ła​t wi​li​śmy też dwa​dzie​ścia osiem sta​cji ra​dio​lo​ka​cyj​n ych, trzy​dzie​ści sie​dem gniazd pe​lo​t ek i osiem wy​rzut​n i po​ci​sków po​w ierzch​n ia-po​w ierzch​n ia. Rzecz ja​sna, to nie wszyst​ko. Na zie​m i znisz​czo​n o czter​dzie​ści sześć sa​m o​lo​t ów i śmi​głow​ców wraz z sześć​dzie​się​‐ cio​m a pię​cio​m a czoł​ga​m i, cię​ż a​rów​ka​m i i trans​por​t e​ra​m i opan​ce​rzo​n y​m i. A za​t em, gdy​by​śmy pod​da​li się de​f en​syw​n e​m u spo​so​bo​w i my​śle​n ia po​pie​ra​n e​m u przez nie​któ​rych i je​dy​n ie obez​‐

wład​n ia​li​by​śmy za po​m o​cą HARM-ów, ile na​szych sa​m o​lo​t ów zo​sta​ło​by strą​co​n ych? Co zdu​‐ mie​w a​ją​ce, by​ło kil​ka jed​n o​stek Ce​e Jay, któ​re nie przy​ję​ły kon​cep​cji nisz​cze​n ia obro​n y po​‐ wietrz​n ej nie​przy​ja​cie​la. Na ogół spę​dzi​ły one woj​n ę pięć​dzie​siąt ki​lo​m e​t rów od dzia​łań, na dzie​się​ciu ty​sią​cach me​t rów, i każ​de​go dnia po​w ra​ca​ły do ba​z y z po​ci​ska​m i HARM. Nie, dzię​ku​ję. Mie​siąc póź​n iej „Gra​cze” opu​ści​li ba​z ę Prin​ce Sul​t an, by już ni​g​dy tam nie po​w ró​cić. W dro​dze do do​m u za​t rzy​m a​li​śmy się na noc w ba​z ie lot​n i​czej La​jes na Azo​rach – por​t u​gal​skich wy​spach po​ło​ż o​n ych ty​siąc pięć​set ki​lo​m e​t rów od Pół​w y​spu Ibe​ryj​skie​go. Ko​le​sie ze służb za​bez​pie​cze​n ia Wojsk Lot​n i​czych i ich ro​dzi​n y urzą​dzi​li nam praw​dzi​w ie ame​ry​kań​ską ucztę – ham​bur​ge​ry, hot do​gi i mar​ga​ri​t y. To był raj. Je​dli​śmy i pi​li​śmy, cie​sząc się, że ży​je​m y, szczę​śli​w i, że na​z a​jutrz po​le​ci​m y pro​sto do do​m u. Prze​ż y​łem ko​lej​n ą woj​n ę. Wie​dzia​łem, że w póź​n iej​szych la​t ach na​sze ścież​ki cza​sem znów się prze​t ną, a ci z nas, któ​rzy po​z na​li Sło​n ia, bę​dą mo​gli o tym po​ga​dać. Wo​jen​n a przy​jaźń nie ma so​bie rów​n ych i na​praw​dę trud​n o zna​leźć spo​sób, że​by to wy​ja​śnić. Na ra​z ie wie​dzia​łem, że wszyst​ko jest do​‐ brze, więc gdy nad fa​li​sty​m i zie​lo​n y​m i wzgó​rza​m i po​ja​w ił się szkwał z desz​czem, po​ło​ż y​łem się na zim​n ej tra​w ie, po​z wa​la​jąc, że​by kro​ple ob​m y​w a​ły mi twarz, i uśmiech​n ą​łem się. Ko​n iec par​t ii.

Epilog Sie​dem mie​się​cy po po​w ro​cie „Gra​czy” do do​m u Sad​dam zo​stał wy​w le​czo​n y z brud​n e​go za​ka​‐ mu​f lo​w a​n e​go oko​pu na far​m ie pod Ti​kri​t em. Pół​t o​ra ki​lo​m e​t ra od PZR-a, któ​ry znisz​czy​li​śmy 13 kwiet​n ia – kie​dy do​t ar​ły do mnie te wie​ści, za​sta​n a​w ia​łem się czy był tam wte​dy i wi​dział ca​łą ak​cję? Je​go dwaj okrut​n i sy​n o​w ie i wnuk zo​sta​li za​bi​ci w lip​cu tam​t e​go ro​ku, a Sad​dam do​‐ łą​czył do nich 30 grud​n ia 2006 – gdy po​w ie​szo​n o go za wą​t łą szy​ję, oczy wy​szły mu na wierzch, zro​bił pod sie​bie i umarł. Zwy​cię​stwo w tej woj​n ie zo​sta​ło prze​są​dzo​n e. Gdy zo​sta​w ia się woj​sku ame​ry​kań​skie​m u swo​bo​dę i po​z wa​la się mu wal​czyć, zwy​cię​ż a​m y. Jed​n ak mu​sia​ło upły​n ąć jesz​cze osiem lat, za​‐ nim ostat​n i ame​ry​kań​ski żoł​n ierz wró​cił do do​m u. Nie by​ło już wię​cej MiG-ów ani PZR-ów, z któ​ry​m i moż​n a by wal​czyć, żad​n ych czoł​gów ani sta​ran​n ie za​pla​n o​w a​n ych bi​t ew, a jed​n ak wciąż trwa​ła woj​n a. I to wy​jąt​ko​w o pa​skud​n a. Ame​ry​kań​skie si​ły zbroj​n e – za​plą​t a​n e mię​dzy nie​z de​cy​do​w a​n ym do​w ódz​t wem cza​su po​ko​ju i nie​ja​sny​m i zmien​n y​m i ce​la​m i po​li​t ycz​n y​m i – przy​sto​so​w a​ły się, prze​t rwa​ły i wy​szły z Ira​ku z po​w ie​w a​ją​cy​m i sztan​da​ra​m i pod ko​n iec 2011. Je​śli cho​dzi o Ła​si​ce, bi​t wa trwa da​lej. Pod​czas gdy lot​n ic​t wo kur​czy się z po​w o​du cięć bu​dże​‐ to​w ych, a ol​brzy​m ie kosz​t y pro​gra​m ów F-22 i F-35 po​t rze​bu​ją uza​sad​n ie​n ia, wciąż po​ja​w ia​ją się na​ci​ski, że​by łą​czyć mi​sje. Że ni​by „je​den sa​m o​lot do wszyst​kie​go”. Nie zro​z um​cie mnie źle – choć uwa​ż am, że sa​m o​lo​t y wy​ko​n u​ją​ce tyl​ko jed​n o za​da​n ie to ab​sur​dal​n a stra​t a pie​n ię​dzy, rów​n ie ab​sur​dal​n y wy​da​je mi się po​m ysł, że strze​la​n ie do współ​rzęd​n ych na ma​pie po​ci​ska​m i kie​ro​w a​n y​m i to ro​bo​t a dla Ła​si​cy. Po dzie​się​cio​le​ciach spę​dzo​n ych na nie​bie nad Afga​n i​sta​n em i Ira​kiem do​cho​dzi się obec​n ie do błęd​n ych wnio​sków, a ro​m ans z bro​n ią stand-off, ra​ż ą​cą nie​przy​ja​cie​la spo​z a za​się​gu je​go obro​n y po​w ietrz​n ej i UAV-ami jest do​sko​n a​łym te​go przy​kła​dem. Jak zwy​kle ci, któ​rzy są za sta​rzy lub ni​g​dy nie by​li wy​star​cza​ją​co do​brzy, by wal​czyć, opo​w ia​da​ją się za za​stą​pie​n iem sa​‐ mo​lo​t ów za​ło​go​w ych. To ci sa​m i go​ście, któ​rzy mó​w i​li, że nie po​w in​n i​śmy pro​w a​dzić ostrza​łu z ni​skiej wy​so​ko​ści ani zrzu​cać bomb na sta​n o​w i​ska PZR-ów. Pi​lo​ci bo​jo​w i wie​dzą jed​n ak, że do​pó​ki jed​n ost​ki lą​do​w e wal​czą, po​t rze​ba im bli​skie​go wspar​cia lot​n i​cze​go i Ła​sic. Za​py​t aj​cie do​w ol​n e​go pie​cho​cia​rza. Wiem też, że UAV-y w ich obec​n ej po​sta​ci w ży​ciu nie prze​t rwa​ją w ja​kim​kol​w iek nie​bez​‐ piecz​n ym oto​cze​n iu z MiG-ami, PZR-ami i pe​lot​ka​m i. Gdy ge​n e​ra​ło​w ie za​czę​li na​le​gać, że​by​‐ śmy eskor​t o​w a​li ten szajs, zna​leź​li​śmy się na skra​ju ot​chła​n i. Sko​czy​li​śmy w nią, gdy lot​n ic​t wo mia​n o​w a​ło sze​f em szta​bu ofi​ce​ra, któ​ry nie brał udzia​łu w wal​ce. Nie tak daw​n o te​m u „pi​lot” Pre​da​t o​ra pró​bo​w ał ubie​gać się o Me​dal Lot​n i​czy – bez po​w o​‐ dze​n ia, lecz wie​lu świet​n ym pi​lo​t om my​śliw​ców na sa​m ą myśl zbie​ra​ło się na wy​m io​t y. Co jesz​cze? Pur​pu​ro​w e Ser​ce za ze​spół cie​śni nad​garst​ka? Tak czy owak nie je​stem prze​ciw​n y żad​n e​m u roz​w ią​z a​n iu, któ​re nisz​czy PZR-y. Nie​ru​cho​‐ me sta​n o​w i​ska są sto​sun​ko​w o ła​t we. Ostrzał z okrę​t ów, po​ci​ski sa​m o​ste​ru​ją​ce, a na​w et od​dzia​‐

ły jed​n o​stek spe​cjal​n ych ze zdal​n ie de​t o​n o​w a​n y​m i ła​dun​ka​m i da​ją moż​li​w ość znisz​cze​n ia ta​‐ kich PZR-ów. Ro​bo​t a Dzi​kich Ła​sic, to nie​pla​n o​w a​n a wy​spe​cja​li​z o​w a​n a mi​sja wy​ko​n y​w a​n a prze​ciw​ko mo​bil​n ym PZR-om, któ​rych sta​n o​w i​ska są nie​z na​n e. Czę​sto in​stynk​t ow​n a, koń​czy się bar​dzo szyb​ko. Zbyt szyb​ko, by moż​n a ją by​ło ko​or​dy​n o​w ać za po​śred​n ic​t wem sie​cio​cen​‐ trycz​n e​go, ko​smicz​n e​go, za​w i​łe​go świa​t a wir​t u​a l​n e​go, lan​so​w a​n e​go przez urzę​da​sów zza biu​‐ rek. To nie dzia​ła, bo do te​go cza​su za​gro​ż e​n ie już ko​goś za​bi​je i prze​m ie​ści się gdzie in​dziej. Za​w sze bę​dzie ist​n ia​ła po​t rze​ba, że​by mieć agre​syw​n ą za​bój​czą Dzi​ką Ła​si​cę na pierw​szej li​n ii wal​ki. Rzecz w tym, że wy​gra​li​śmy z Ira​kiem, bo by​li​śmy przy​go​t o​w a​n i do wal​ki z su​per​m o​car​‐ stwem. Mam go​rą​cą na​dzie​ję, że w przy​szło​ści nie bę​dzie​m y szko​li​li się do wal​ki z mniej​szym za​gro​ż e​n iem i nie da​m y się po​ko​n ać do​brze uzbro​jo​n ym Chi​n om czy Ro​sji. Po na​szym mię​dzy​lą​do​w a​n iu na Azo​rach wró​ci​li​śmy do ba​z y lot​n i​czej Shaw póź​n ym po​po​łu​‐ dniem i mi​m o zmę​cze​n ia lo​t em po​łą​czy​li​śmy się w „czwór​ki”, że​by prze​le​cieć nad nią w cia​‐ snym szy​ku. Pa​m ię​t am, że gdy pod​cho​dzi​łem do lą​do​w a​n ia, spo​glą​da​łem w dół na zie​lo​n e po​la Ka​ro​li​n y Po​łu​dnio​w ej i na tłum cze​ka​ją​cy na nas na pły​cie lot​n i​ska. Wie​dzia​łem, że to mo​ja ostat​n ia woj​n a i by​łem za​do​w o​lo​n y. Do​brze by​ło wró​cić do do​m u. Dom to naj​lep​sza rzecz dla czło​w ie​ka na woj​n ie. To wię​cej niż ci​cha przy​stań – to sym​bol, miej​sce, w któ​rym dzie​ją się do​‐ bre rze​czy, gdzie nie bu​dzisz się z kosz​m a​ru zla​n y po​t em ani nie sta​czasz się do ro​w u, bo po​ci​‐ ski z moź​dzie​rzy spa​da​ją ci na gło​w ę. Dom to bez​pie​czeń​stwo. Wie​le ty​go​dni póź​n iej, gdy zwi​n ię​t o fla​gi i wrę​czo​n o od​z na​cze​n ia, sta​ra​li​śmy się na​w ią​z ać po​n ow​n y kon​t akt na ty​le, na ile mo​gli​śmy. Rzecz ja​sna, na​sze do​świad​cze​n ia włą​czo​n o do od​‐ pra​w y, wy​li​czo​n o wszyst​kie pa​ra​m e​t ry i wy​gło​szo​n o wy​kła​dy, lecz nic tak na​praw​dę się nie zmie​n i​ło. Pi​lo​ci za​ję​li się in​n y​m i za​da​n ia​m i. Kil​ku zo​sta​ło ge​n e​ra​ła​m i, nie​któ​rzy prze​szli do li​‐ nii lot​n i​czych, Gwar​dii Na​ro​do​w ej, a in​n i, jak ja, w stan spo​czyn​ku. Za​w sze chcia​łem spró​bo​w ać wy​spiar​skie​go ży​cia, więc prze​n io​słem się na Ka​ra​iby i ku​pi​łem du​ż ą ża​glów​kę. Kil​ku lu​dzi, o któ​rych my​śla​łem, że ni​g​dy się nie ustat​ku​ją, mia​ło te​raz żo​n y i dzie​ci. In​n i, któ​rzy mie​li ide​‐ al​n e ro​dzi​n y i wy​da​w a​ło się, że ni​g​dy się nie ro​z ej​dą – wła​śnie to ro​bi​li. Co naj​m niej dwóch już nie ży​je – zgi​n ę​li w in​n ej woj​n ie na in​n ym kon​t y​n en​cie. Nie​z a​leż​n ie od te​go, jak moi bra​cia skoń​czy​li, utrwa​li​li się w mo​jej pa​m ię​ci ta​cy, ja​ki​m i ich wi​dzia​łem po raz ostat​n i. La​t em po woj​n ie pod​czas pa​ra​dy w Świę​t o Nie​pod​le​gło​ści spo​t ka​łem ko​bie​t ę w śred​n im wie​ku. Jej syn, mło​dy ma​ri​n e, zgi​n ął w Na​si​rij​ji 24 mar​ca 2003. Wi​dzia​łem, że usil​n ie sta​ra​ła się od​n a​leźć ja​kieś zna​cze​n ie w sztucz​n ych ogniach, or​kie​strze i tych wszyst​kich mun​du​rach. Roz​‐ ma​w ia​li​śmy ci​cho przez kil​ka mi​n ut, gdy mi​ja​ła nas pa​ra​da. Opo​w ie​dzia​łem jej o tym dniu tak, jak go pa​m ię​t a​łem. Chy​ba by​ła wdzięcz​n a, że roz​m a​w ia z kimś, kto był nie​da​le​ko, gdy zgi​n ął jej syn. Nie lu​bię ba​n a​łów i nie po​t ra​f ię przy​pi​sać zna​cze​n ia tej stra​cie, lecz po​w ie​dzia​łem jej, że Ira​kij​czy​cy prze​gra​li tę bi​t wę i że od​pła​ci​łem im krwią za jej sy​n a. Nie wiem, czy do​brze zro​‐ bi​łem, lecz od​cho​dząc, uśmiech​n ę​ła się przez łzy. Nad​szedł czas na tę opo​w ieść. Żad​n ych wiel​kich za​m y​słów ani fi​lo​z o​f icz​n ych bzdur – je​dy​n ie szcze​re spoj​rze​n ie na ży​cie i woj​n ę z per​spek​t y​w y ka​bi​n y jed​n o​m iej​sco​w e​go my​śliw​ca. Współ​‐ cze​sne woj​sko chce nas prze​ko​n ać, że każ​dy jest wo​jow​n i​kiem. Że każ​dy bi​je się z wro​giem, ry​‐ zy​ku​je i nisz​czy za​gro​ż e​n ia. Ale tak nie jest. Sa​m o lot​n ic​t wo po​sła​ło oko​ło sześć​dzie​się​ciu pię​ciu

ty​się​cy lu​dzi na II woj​n ę nad Za​t o​ką, wśród nich by​ło tyl​ko czte​ry​stu pięć​dzie​się​ciu la​t a​ją​cych czyn​n ie pi​lo​t ów my​śliw​skich. Sto​su​n ek 144:1 na ko​rzyść per​so​n e​lu wspar​cia. Więk​szość lu​dzi w woj​sku peł​n i waż​n e ro​le, a pi​lo​ci my​śliw​ców nie za​szli​by bez nich da​le​ko, ale prze​w a​ż a​ją​ca więk​szość to ka​dra nie​li​n io​w a. Tak jest, po pro​stu. Woj​ska Lot​n i​cze szcze​gól​n ie mu​szą o tym pa​m ię​t ać i przy​pi​n ać ety​kiet​ki „wo​jow​n ik” tam, gdzie na​le​ż y. Dzia​ła​n ia my​śliw​ców, a zwłasz​cza mi​sje Łow​ca-Za​bój​ca, to nie zbiór wy​z wań lo​gi​stycz​n ych, ale bru​t al​n a sa​m ot​n a wal​ka to​czą​ca się z pręd​ko​ścią se​t ek me​t rów na se​kun​dę z rap​t em ułam​‐ ka​m i se​kund na to, by za​re​a go​w ać lub zgi​n ąć. Choć la​t a​ją tam z to​bą in​n e sa​m o​lo​t y, w osta​‐ tecz​n ym roz​ra​chun​ku je​steś sam. Żad​n ych opan​ce​rzo​n ych wo​z ów bo​jo​w ych ani plu​t o​n ów kum​‐ pli z cięż​ką bro​n ią, któ​rzy się o cie​bie za​t rosz​czą. Więk​szość z mo​ich stu pięć​dzie​się​ciu je​den mi​‐ sji bo​jo​w ych od​by​w a​łem tak da​le​ko nad te​ry​t o​rium nie​przy​ja​cie​la, że gdy​by mnie ze​strze​li​li, nie miał​bym na​dziei na ra​t u​n ek. Wal​ka nie jest osta​t ecz​n ym spraw​dzia​n em, lecz tyl​ko jed​n ym z nich. Lu​dzi od za​ra​n ia dzie​‐ jów pod​da​w a​n o ta​kim pró​bom i wie​lu im nie spro​sta​ło. Nie moż​n a się na to przy​go​t o​w ać. Moż​‐ na wy​szko​lić ko​goś do wal​ki, do ob​słu​gi bro​n i i skom​pli​ko​w a​n e​go sprzę​t u. Moż​n a na​uczyć ko​‐ goś, jak prze​t rwać, jak oprzeć się prze​słu​cha​n iu, i jak za​bi​jać. Ale do​pó​ki czło​w iek się tam nie znaj​dzie, nie wie nic. I ko​n iec koń​ców al​bo ma to coś, al​bo nie. Je​śli nie po​do​ła, to są​dzę, że dźwi​ga strasz​n e brze​m ię do koń​ca swych dni. Na szczę​ście, ja nie mu​szę. Ja przy​czy​n i​łem się do zmia​n y. Wi​dzia​łem Vi​pe​ra w wer​sji Łow​ca-Za​bój​ca już daw​n o te​m u, w 1992. Wie​dzia​łem, że to do​bry po​m ysł i wie​dzia​łem, cze​go jesz​cze po​t rze​ba. Na prze​kór scep​‐ ty​kom wszyst​ko, cze​go do​m a​ga​li​śmy się, przy​n io​sło w koń​cu efek​t y. Gdy oglą​dam dziś w new​‐ sach sa​m o​lo​t y F-16CJ, gdy wi​dzę za​sob​n i​ki i uzbro​je​n ie pod​w ie​szo​n e pod ich skrzy​dła​m i, uśmie​‐ cham się. Do​ło​ż y​łem do te​go swo​ją ce​gieł​kę i nikt nie mo​ż e mi te​go ode​brać. Ko​cha​łem być pi​lo​t em my​śliw​ca, lecz prę​dzej czy póź​n iej trze​ba po​w ie​dzieć „dość”. Fi​z ycz​‐ nie, w każ​dym ra​z ie. Od​pła​ci​łem lot​n ic​t wu za umie​jęt​n o​ści, któ​rych mnie na​uczo​n o, i za szan​‐ se, któ​re mi da​n o. Od​pła​ci​łem tym, któ​rzy we mnie wie​rzy​li. Chcia​łem odejść tak, jak prze​ż y​‐ łem mo​ją ka​rie​rę – na wła​snych wa​run​kach. I tak zro​bi​łem. Gdy​by lot​n ic​t wo skła​da​ło się z go​‐ ści, ta​kich jak „Mo​oMan”, „Kan​ga” czy „Storm’n”, mo​ż e bym zo​stał. A mo​ż e nie. Nikt nie wra​ca z woj​n y bez kon​se​kwen​cji. Wspo​m nie​n ia moż​n a po​dzie​lić, od​su​n ąć je w ciem​n e miej​sce i rzad​ko, je​śli w ogó​le, do nich wra​cać. Nie​któ​rzy lu​dzie ra​dzą so​bie z tym le​‐ piej niż in​n i. Ja ni​g​dy nie za​bi​łem cy​w i​la ani dziec​ka. Ci, któ​rych po​z ba​w i​łem ży​cia, pró​bo​w a​li mnie za​bić, i mie​li oka​z ję, że​by zro​bić ze mną to sa​m o. Przy​n aj​m niej wal​czy​li​śmy ze so​bą jak męż​czyź​n i i pró​bo​w a​li​śmy swo​ich sił. Oni chy​bi​li, ja nie. Jak wie​lu żoł​n ie​rzy li​n io​w ych swo​bod​n ie czu​łem się w wal​ce. Nie że​by to by​ło mi​łe, ale da​‐ wa​ło się znieść. W pe​w ien spo​sób mia​ło to sens i wie​dzia​łem, co ro​bię. Wal​ka jest pro​sta – ży​‐ jesz al​bo umie​rasz. To ży​cie co​dzien​n e jest skom​pli​ko​w a​n e – al​bo prze​kra​czasz swój Ru​bi​kon, że​by przejść pew​n e​go dnia na dru​gą stro​n ę, al​bo nie. Po dwu​dzie​stu la​t ach lo​t ów tak​t ycz​n ych i kil​ku woj​n ach nie moż​n a nie mieć dum​n ych wspo​‐ mnień – nie moż​n a też nie ża​ło​w ać te​go czy owe​go. Osta​t ecz​n ie jed​n ak każ​dy czło​w iek mu​si sam zde​cy​do​w ać, co za​cho​w ać, a o czym za​po​m nieć. Je​śli o mnie cho​dzi, to za​w sze bę​dę w sta​‐ nie spoj​rzeć na sie​bie w lu​strze, bo wiem, że kie​dy by​ło trze​ba, la​t a​łem ho​n o​ro​w o z dziel​n y​m i

ludź​m i. Latałem z Dzikimi Łasicami.

Podziękowania Nikt nie pi​sze ksią​ż ek sa​m ot​n ie, a ta z pew​n o​ścią nie jest wy​jąt​kiem. Mu​szę po​dzię​ko​w ać zwłasz​cza tym, któ​rzy we mnie wie​rzy​li, uczy​li mnie i cze​ka​li, aż odro​bi​n ę doj​rze​ję, że​by stać się ofi​ce​rem i pi​lo​t em z tej książ​ki. Sa​m a opo​w ieść nie by​ła​by moż​li​w a, gdy​by nie lu​dzie, ci wy​m ie​n ie​n i z na​z wi​ska i ci bez​i​‐ mien​n i, któ​rzy by​li jej czę​ścią na prze​strze​n i lat; moi bra​cia – pi​lo​ci my​śliw​ców, któ​rzy po​sia​da​‐ ją nie​z wy​kłe umie​jęt​n o​ści la​t a​n ia, od​w a​gę i de​t er​m i​n a​cję, by wy​gry​w ać woj​n y. Nikt z nas nie mógł​by wal​czyć bez od​da​n ia, aniel​skiej cier​pli​w o​ści i pro​f e​sjo​n a​li​z mu lu​dzi wspar​cia i ser​w i​san​‐ tów lot​n i​czych, któ​rzy nam to umoż​li​w i​li. Ma​ją mo​ją do​z gon​n ą wdzięcz​n ość za pa​m ię​t a​n ie o mi​lio​n ach szcze​gó​łów nie​z będ​n ych, by my​śliw​ce zna​la​z ły się w po​w ie​t rzu. Szcze​gól​n e po​‐ dzię​ko​w a​n ia dla rzecz​n i​ka 99. Ba​z y Lot​n i​czej i Jed​n ost​ki Ob​słu​gi Tech​n icz​n ej Vi​pe​rów 57. Skrzy​dła My​śliw​skie​go z ba​z y lot​n i​czej Nel​lis, za ich czas i wy​po​ż y​cze​n ie sa​m o​lo​t u do na​krę​ce​‐ nia ma​t e​ria​łów fil​m o​w ych do elek​t ro​n icz​n e​go wy​da​n ia Vi​p er. Pi​lot F-16. Szcze​re uzna​n ie na​le​ż y się mo​je​m u agen​t o​w i Jef​f o​w i Her​m a​n o​w i oraz wszyst​kim w wy​‐ daw​n ic​t wie Wil​liam Mor​row/Har​per-Col​lins, któ​rzy wspie​ra​li mnie w mo​ich sta​ra​n iach. To praw​dzi​w i pro​f e​sjo​n a​li​ści – uprzej​m ie na​ci​ska​li, cię​li, po​pra​w ia​li i w koń​cu do​pro​w a​dzi​li do wy​‐ da​n ia tej książ​ki. Do​t y​czy to zwłasz​cza mo​je​go re​dak​t o​ra Pe​t e​ra Hub​bar​da, któ​re​m u dzię​ku​ję za licz​n e uwa​gi, nie​słab​n ą​cy en​t u​z jazm i spo​koj​n e wska​z ów​ki przez ca​ły czas pra​cy nad tym przed​się​w zię​ciem.

Słowniczek AAA, Anti-aircraft Artillery – artyleria przeciwlotnicza. ACC, Air Combat Command – Dowództwo Lotnictwa Bojowego. Główne dowództwo wszystkich jednostek myśliwskich stacjonujących w kontynentalnych Stanach Zjednoczonych. ACM, Air Combat Maneuvering – manewrowa walka powietrzna. ACT, Air Combat Tactics – taktyka walki powietrznej. ACT, Air Combat Training – szkolenie w walce powietrznej. Zazwyczaj jest to walka jednej lub dwóch par samolotów z nieznaną liczbą przeciwników. AN/APR-25 – urządzenie ostrzegające o opromieniowaniu falą radiolokacyjną (RHAW, Radar Homing and Warning). ANIOŁY – wysokość lotu w tysiącach stóp. W praktyce używana tylko w odniesieniu do samolotów sojuszniczych. AOR, Area of Responsibility – obszar odpowiedzialności. Obszar geograficzny przydzielony Naczelnemu Dowództwu Sił Zbrojnych. Miejsca takie, jak Irak, Afganistan, itp. ATC, Air Training Command – Dowództwo Lotnictwa Szkolnego. AWACS, Airborne Warning and Control System – lotnicze stanowisko wczesnego ostrzegania i kierowania. BECZKA – figura akrobacji lotniczej, polegająca na obrocie samolotu o 360° względem jego osi podłużnej. Półbeczka to analogiczny obrót o 180°. BFM, Basic Fighter Maneuvers – podstawowe manewry myśliwskie. Walka powietrzna jeden na jednego. BINGO – określona wcześniej ilość paliwa, po osiągnięciu której konieczne jest zakończenie misji. Wpływają na nią pogoda, zagrożenia, dostępność tankowców, itp.

BLOCK 50 – wersja samolotu F-16. Oznaczenie Block określa specyficzne zdolności bojowe samolotu. Wersja Block 50 może być wyposażona m.in. w układ celowniczy HTS i odpowiednią awionikę. BRĄZOWA GWIAZDA, Bronze Star – jest to odznaczenie sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych przyznawane za odwagę w obliczu nieprzyjaciela, bohaterstwo lub przykładną służbę. CAS, Close Air Support – bezpośrednie wsparcie lotnicze. CBU, Cluster Bomb Unit – bomba kasetowa. Bomba zawierająca urządzenie miotające oraz od kilku do kilkuset podpocisków małego kalibru o różnym działaniu (odłamkowych, przeciwpancernych, chemicznych itd.). CEEJAY, F-16CJ – także wersja Block 50. Oznaczenie F-16CJ używane jest wyłącznie do samolotów przystosowanych do wykonywania zadań obezwładnienia nieprzyjacielskiej obrony powietrznej, czyli Dzikich Łasic. CIĄG BOJOWY – maksymalny ciąg silnika bez dopalania. DIPOLE – paski folii metalowej, drutu lub metalizowanego włókna szklanego stosowane do odbijania promieniowania elektromagnetycznego, odpalane zwykle ze statków powietrznych lub wyrzucane przez pociski lub rakiety, używane jako środki przeciwdziałania radiolokacyjnego. DMPI, Designated Munitions Point of Impact – wyznaczony punkt uderzenia (trafienia) uzbrojenia. E-8 JSTARS, Joint Surveillance Target Attack Radar System – samolot wyposażony we wspólny (dla różnych rodzajów sił zbrojnych USA) system radiolokacyjny wykrywania celów i naprowadzania środków uderzeniowych. EAGLE, ORZEŁ – nazwa wszystkich wersji samolotu myśliwskiego McDonnell Douglas (obecnie Boeing) F-15A/B/C/D. EOR, End of Runway – koniec drogi startowej. Obszar bezpośrednio przyległy do drogi startowej, będący miejscem uzbrajania samolotów przed misją i zabezpieczania uzbrojenia po zakończeniu misji. EPU, Emergency Power Unit – awaryjne urządzenie zasilające. ETA, Estimated Time of Arrival – oczekiwany czas przybycia, np. przylotu samolotu do portu

docelowego. EWO, Electronic Warfare Officer – operator urządzeń walki elektronicznej. Specjalista w dziedzinie rozpoznania i analizy źródeł promieniowania. Nie jest pilotem. FAIP, First Assignment Instructor Pilot – pilot-instruktor pierwszego przydziału. FANGA – szybkie odpalenie pocisku HARM, naprowadzonego na cel. FANSONG – stacja radiolokacyjna naprowadzania rakiet PZR SA-2. Radzieckie oznaczenie to RSNA/RSN-75. FAR, Fighter/Attack/Reconnaissance – myśliwiec/szturmowiec/samolot rozpoznawczy. FENCE – pamięciowy skrót czynności, które należy wykonać przed walką: F (flares, flary), E (electronic countermeasures, urządzenia walki elektronicznej), N (navigation aids, pomoce nawigacyjne – wyłączone), C (camera, kamera – włączona), E (emergency beacon, awaryjna radiolatarnia – wyłączona). FLAP WHEEL – radiolokator systemu kierowania ogniem armat kal. 57 mm. Radzieckie oznaczenie to SON-50. FOB, Forward Operating Base – wysunięta baza operacyjna. FORMACJA CZTERECH PALCÓW – bardzo ciasna formacja dwóch par samolotów. Zwykle samoloty lecą w odległości około metra pomiędzy końcówkami skrzydeł. FOX JEDEN/DWA/TRZY – odpalenie pocisku powietrze-powietrze. „Fox Jeden” to pocisk AIM-7 Sparrow, starszego typu, naprowadzany radarowo. „Fox Dwa” to pocisk bliskiego zasięgu AIM-9 Sidewinder, naprowadzany na podczerwień. „Fox Trzy” to nowoczesny pocisk średniego zasięgu (także naprowadzany radarowo) AIM-120 AMRAAM. FPM, Flight Path Marker – znacznik toru lotu. FRAG – odłamki i elementy wylatujące w powietrze po wybuchu. Oznacza także „rozkaz skrócony (fragmentaryczny)”, czyli formę rozkazu operacyjnego dla eskadry. Jest wydawany w razie potrzeby, eliminując konieczność powtarzania informacji zawartych w podstawowym rozkazie operacyjnym, dotyczącym szczegółów zadania, celów i użycia uzbrojenia. FWIC, Fighter Weapons Instructor Course – Kurs Instruktorów Lotnictwa Myśliwskiego.

HARM, AGM-88, High Speed Anti Radiation Missile – dosłownie „pocisk przeciwradiolokacyjny o dużej prędkości”, przeznaczony do niszczenia stacji radiolokacyjnych zestawów przeciwlotniczych. HOG, WIEPRZ lub WARTHOG, GUZIEC – slangowa nazwa samolotu szturmowego Fairchild A10 Thunderbolt II. HOLOWANY CEL POZORNY – makieta, która po wystrzeleniu z samolotu jest holowana za nim za pomocą światłowodu i emituje sygnał radiolokacyjny. Jej zadaniem jest zmylenie nieprzyjacielskich pocisków naprowadzanych radiolokacyjnie poprzez stworzenie pozornego celu, który jest dla nich bardziej „atrakcyjny” niż samolot. HORNET, SZERSZEŃ – oficjalna nazwa samolotu wielozadaniowego McDonnell Douglas (obecnie Boeing) F/A-18A/B/C/D. HOTAS, Hands On Throttle And Stick – dosłownie „ręce na przepustnicy i drążku”. Technologia umożliwiająca używanie uzbrojenia przenoszonego przez samolot i obsługę wskaźników w kabinie samolotu za pomocą wielofunkcyjnych przełączników umieszczonych na drążku sterowym i przepustnicy. HTS, HARM Targeting System – układ celowniczy, umożliwiający naprowadzanie pocisków przeciwradiolokacyjnych HARM. HUD, Heads Up Display – wskaźnik przezierny. Przezroczysty matrycowy wskaźnik umieszczony na przedniej części wiatrochronu, na którym wyświetlane są kompleksowe informacje urządzeń pilotażowo-nawigacyjnych i celowniczych oraz kontrolowania. IADS, Integrated Air Defense System – zintegrowany system obrony powietrznej. IFF, Identification Friend or Foe – układ identyfikacji swój-obcy, nadający i odbierający kodowany sygnał elektroniczny, który może być odczytany tylko przez inny sojuszniczy statek powietrzny. ILS, Instrument Landing System – system lądowania według wskazań przyrządów. JFS, Jet Fuel Starter – zapłonnik paliwa odrzutowego. KLIKNIĘCIE – kilkukrotne włączenie i wyłączenie mikrofonu, oznaczające potwierdzenie. Kod lotniska ICAO – powszechnie używana nazwa czteroliterowego tzw. wskaźnika lokalizacji, stanowiącego element systemu adresowego, używanego przez służby ruchu lotniczego, linie

lotnicze itp. w tzw. stałej sieci łączności lotniczej. Zostały one wprowadzone przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization, ICAO). KONTAKT WZROKOWY – spostrzeżenie sojuszniczego statku powietrznego. KRABOWANIE, TRAWERSOWANIE – jest to ruch statku powietrznego w kierunku nierównoległym do jego osi podłużnej. Zjawisko to spotyka się najczęściej podczas lądowania z bocznym wiatrem. Wówczas, w celu utrzymania się w osi drogi startowej, statek powietrzny porusza się bokiem do wiatru (podobnie jak krab, idący po ziemi) tak, aby wypadkowa prędkości wiatru i prędkości postępowej była równoległa do osi drogi startowej. Przyziemienie z trawersem może powodować znaczne obciążenia płatowca, dlatego też w celu zapobieżenia im, przed samym przyziemieniem, wprowadza się poprawkę kursu, aby oś podłużna statku powietrznego pokryła się z rzeczywistym wektorem jego prędkości względem ziemi. Kwadrat TD (Target Designator) – kwadrat systemu śledzenia celów po przechwyceniu, który jest wyświetlany dookoła dowolnego celu namierzonego przez radiolokator pokładowy F-16. LANDROLL – zestaw radiolokatorów namierzania i śledzenia celu oraz kierowania ogniem, używany przez SA-8, oznaczony w ZSRR jako 1S51M3. LANTIRN, Low Altitude Navigation Targeting InfraRed Night – dosłownie „układ celowniczonawigacyjny działający w podczerwieni do lotów nocnych na małej wysokości”. Starszy, wyspecjalizowany układ używany przez samoloty F-16 Block 40 do wykonywania nocnych misji uderzeniowych na małej wysokości. LAO, local area orientation – zapoznanie z lokalnym terenem. LIFT, Lead-In Fighter Training – szkolenie na samolotach szkolno-bojowych. LOW BLOW – radiolokator PZR SA-3 (S-125). Oznaczenie radzieckie to SNR-12. LUŹNA PARA – para samolotów lecących w odległości trzech lub czterech kilometrów od siebie. Formacja szersza, bardziej elastyczna w działaniu w porównaniu z parą lecącą w ciasnym ugrupowaniu. M (emy) – milimetry, jak w przypadku działka 20-milimetrowego. Może też oznaczać minuty. MAGNUM – ostrzeżenie nadawane w celu poinformowania o odpaleniu pocisku HARM. MAVERICK, AGM-65 – naprowadzany lub samonaprowadzający się pocisk powietrze-ziemia lub powietrze-woda, przeznaczony do niszczenia broni ciężkiej, pojazdów, budynków, umocnień

czy okrętów nawodnych. ME, mission employment – wykonanie (realizacja) zadania. MEDAL LOTNICZY – (Air Medal) przyznawany żołnierzom sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych lub sojuszniczych za chwalebny wyczyn dokonany w trakcie lotu. MFD, Multi Function Display – wskaźnik wielofunkcyjny. MiG – skrót pierwszych liter nazwisk Mikojana i Guriewicza, założycieli radzieckiego biura, konstruującego słynne samoloty myśliwskie. Niekiedy używany na oznaczenie każdego nieprzyjacielskiego myśliwca. MSA, Minimum Safe Altitude – minimalna bezpieczna wysokość bezwzględna. NVG, Night Vision Goggles – okularowe wzmacniacze obrazu, noktowizor. OBRONA – w praktyce oznacza manewr obronny przeciwko PZR-owi lub artylerii przeciwlotniczej. Zwykle specyficzny dla danego rodzaju zagrożenia, jeżeli jest znane, i wykonywany w odpowiednim kierunku. OFICEROWIE MŁODSI – podporucznik, porucznik lub kapitan. OFICEROWIE STARSI – major, podpułkownik i pułkownik. PARA – luźny szyk dwóch samolotów bojowych, w którym boczny (prowadzony) leci w odległości około dwóch kilometrów w linii za prowadzącym. PELOTKA – slangowa nazwa artylerii przeciwlotniczej. PIECHOCIARZ – slangowe określenie żołnierza Wojsk Lądowych. Sojusznicze jednostki lądowe. POSIADACZ ŁATY – absolwent Kursu Instruktorów Lotnictwa Myśliwskiego USAF. Zwany także Tarczą Strzelniczą. PPZR – przenośny przeciwlotniczy zestaw rakietowy. PRZYKUTY – skrótowy komunikat oznaczający „mój wzrok jest skierowany na cel, a kiedy go odwrócę, stracę cel z pola widzenia”.

PURPUROWE SERCE (Purple Heart) – odznaczenie przyznawane żołnierzom, którzy zostali ranni albo zabici w czasie służby wojskowej w siłach zbrojnych USA lub walcząc u ich boku. PZR – przeciwlotniczy zestaw rakietowy. RCO, range control officer – oficer kontroli poligonu. ROE, Rules of Engagement. Zasady użycia sił – wytyczne wydawane przez kompetentne władze wojskowe, określające okoliczności i ograniczenia podjęcia i/lub kontynuowania walki z napotkanymi siłami. ROLAND – francusko-niemiecki samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy bliskiego zasięgu. RTB, Return to Base – powrót do bazy. RTU, Replacement Training Unit – Jednostka Szkoleniowa Uzupełnień. RWR, Radar Warning Receiver – układ ostrzegający o opromieniowaniu falą radiolokacyjną. Pokazuje pilotowi, jakiego typu stacja radiolokacyjna namierza samolot. SA-1 GUILD – radziecki przeciwlotniczy zestaw rakietowy, którego oryginalne oznaczenie to S25 Berkut. Był to pierwszy PZR opracowany w ZSRR, przewidziany do bezpośredniej obrony Moskwy. SA-2 GUIDELINE – radziecki PZR S-75, którego kolejne wersje noszą nazwy Dźwina, Desna i Wołchow. Używany przez Wojsko Polskie do 2001. SA-3 GOA – oryginalnie nazwany S-125 Newa, opracowany w ZSRR w celu uzupełnienia S-25 i S-75, w porównaniu z którymi lepiej zwalczał cele manewrujące na małej wysokości. W Polsce na bazie PZR S-125 M opracowano Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy Newa SC (Samobieżny i Cyfrowy), używany przez Wojska Lotnicze do dnia dzisiejszego. SA-6 GAINFUL – radziecki samobieżny PZR 2K12 Kub, na podwoziu gąsienicowym. Używany obecnie także przez Wojska Obrony Przeciwlotniczej Rzeczypospolitej Polskiej, w wersji 2K12M. SA-8 GECKO – radziecki samobieżny PZR 9K33 Osa, na podwoziu kołowym. W Polsce używany przez jednostki Wojsk Obrony Przeciwlotniczej pod oznaczeniem PRWB (przeciwlotniczy rakietowy wóz bojowy) 9A33BM Osa. SAHR, semi-active radar homing – półaktywne samonaprowadzanie radiolokacyjne.

SEAD, Suppression of Enemy Air Defense – obezwładnienie nieprzyjacielskiej obrony powietrznej. Misje wykonywane przez Dzikie Łasice. SEFE, Standarization and Evaluation Flight Examiner – pilot--egzaminator, lotniczy egzaminator ds. standaryzacji i oceny. SŁOŃ – symbol walki. SMS, Stores Management System – system zarządzania podwieszeniami. Komputer pokładowy, który dokonuje obliczeń balistycznych dla wszystkich rodzajów uzbrojenia i wyświetla symbologię niezbędną do celowania. SMUGACZ – element pocisku którego celem jest wytworzenie ciągnącej się za pociskiem smugi ognia. Zastosowanie pocisków wyposażonych w smugacze umożliwia śledzenie ich toru lotu. Pociski wyposażone w smugacze są stosowane do wstrzeliwania się i wskazywania celów. SPRZEDAWCA BUTÓW – żołnierz jednostki tyłowej, niebiorący bezpośredniego udziału w walce. SPUŚCIĆ PSA – uruchomić (wypuścić) holowany cel pozorny. STATECZNIK – nieruchoma (stała) lub nastawna część usterzenia statku powietrznego. STER – ruchoma część usterzenia statku powietrznego, służąca do wywoływania odpowiednich zmian kąta natarcia (ster wysokości) i obrotu względem osi pionowej (ster kierunku). STRAIGHT FLUSH – stacja radiolokacyjna wykrywania celów PZR SA-6, oznaczona oryginalnie jako 1S11. STREFA RAŻENIA – przestrzeń powietrzna nad terenem o powierzchni około siedemdziesięciu ośmiu kilometrów kwadratowych. Alfanumeryczne identyfikatory stref rażenia umożliwiają koordynację działań poszczególnych samolotów lub formacji. STRZELBA – skrótowy komunikat oznaczający odpalenie pocisku powietrze-ziemia Maverick. ŚLEPY – utrata kontaktu wzrokowego z innym samolotem własnej formacji. TAC, Tactical Air Command – Dowództwo Lotnictwa Taktycznego. TACAN, Tactical Air Navigation system – wojskowy taktyczny system nawigacji. Podaje na wybranych kanałach namiar i odległość samolotu od naziemnej radiolatarni lub innego statku

powietrznego. TALLY – kontakt wzrokowy z nieprzyjacielskim samolotem. Niekiedy używany w przypadku dostrzeżenia jakiegokolwiek samolotu. TARCZA STRZELNICZA – nazwa absolwenta Kursu Instruktorów Lotnictwa Myśliwskiego USAF. Inna nazwa takiego pilota to Posiadacz Łaty. TFS, Tactical Fighter Squadron – Eskadra Lotnictwa Taktycznego. TOC, Tactical Operations Center – Centrum Operacji Taktycznych. TOT, Time Over Target – czas osiągnięcia celu. TTB, tanker/transport/bomber – tankowiec/transportowiec/bombowiec. UAV, unmanned aerial vehicle – bezzałogowy statek powietrzny. Pierwotnie używany do zadań rozpoznawczych, obecnie coraz częściej do zadań uderzeniowych. UNIFORM – radiostacja UHF (pracująca w zakresie fal decymetrowych). UPT, Undergraduate Pilot Training – Podstawowe Szkolenie Pilotów. VICTOR – radiostacja VHF (pracująca w zakresie fal ultrakrótkich, metrowych). VMU, Voice Messaging Unit – układ ostrzegający pilota, w samolotach bojowych najczęściej głosem kobiety, o niebezpieczeństwie podczas lotu. VUL – skrót od „czasu podatności na uszkodzenia” (vulnerability). Jest to czas wyznaczony (w rozkazie skróconym, czyli fragu), przez jaki samolot przebywa w rejonie celu. WILCO, will comply – „zastosuję się”. Wojskowy sposób powiedzenia „zrobię to!”. WSO, Weapons System Officer – operator uzbrojenia, który w starszych typach samolotów, jak F-14 i F-4 obsługiwał radiolokator pokładowy. Nie jest pilotem. WVR, within visual range – walka w zasięgu widzialności. ZASOBNIK WALKI ELEKTRONICZNEJ – podwieszany pod kadłubem lub skrzydłami statku powietrznego zasobnik zawierający anteny odbierające promieniowanie elektroniczne nadawane przez przeciwnika i nadajniki zakłóceń, służące do emitowania sygnałów

elektronicznych na częstotliwościach pracy nieprzyjacielskich stacji radiolokacyjnych. Działanie urządzeń zamontowanych w zasobniku sterowane jest przez komputer pokładowy. ZASZCZYTNY KRZYŻ LOTNICZY, Distinguished Flying Cross – amerykańskie odznaczenie wojskowe przyznawane za bohaterstwo lub niezwykłe osiągnięcie podczas lotu. Może być nadane każdemu żołnierzowi amerykańskich sił zbrojnych. W czasie działań wojennych medal może być także nadany żołnierzom sił sojuszniczych oraz instruktorom i uczniom szkół lotniczych. ZGUBA – utrata kontaktu wzrokowego. Pojęcie powinno być używane wyłącznie w odniesieniu do nieprzyjacielskich statków powietrznych. Często używane zamiast „ślepy”. ŻMIJA, VIPER – slangowa nazwa samolotu wielozadaniowego F-16. ŻMIJKA – manewr polegający na wprowadzaniu samolotu kolejno w przeciwne krótkotrwałe zakręty, przez co tor lotu nie jest linią prostą, a łamaną.

Spis treści:

Karta tytułowa Karta redakcyjna Dedykacja Od autora Prolog - Anioł śmierci 1 - NBJK 2 - Zimna wojna i gorące lata 3 - Słoń 4 - Lataj jak Egipcjanin 5 - Posiadacz Łaty 6 - Przerwa 7 - Szok i przerażenie 8 - Burza piaskowa 9 - Ciemna dolina 10 - W potrzasku 11 - ELI 33

12 - Koniec partii Słowniczek