Droga do wyzwolenia Lawrence Wright

Droga do wyzwolenia Lawrence Wright (2016) Rating: ★★★★☆ Tags: scjentiologia, Literatura faktu

"Droga do wyzwolenia" to przenikliwa analiza świata scjentologii, która powstała na podstawie materiałów archiwalnych oraz ponad dwustu wywiadów przeprowadzonych z obecnymi i byłymi członkami Kościoła. Swą opowieść autor osnuł wokół życiorysów dwóch najświętszych dla scjentologów postaci: autora powieści science fiction L. Rona Hubbarda, w którego niespokojnym umyśle zrodziła się idea nowej religii, idealnie dopasowanej do kryzysu duchowego, jaki dotknął Amerykę po II wojnie światowej, oraz Davida Miscavige’a, ambitnego i bezwzględnego następcy Hubbarda, któremu przypadło w udziale trudne zadanie utrzymania pozycji Kościoła w obliczu ciągłych skandali i problemów prawnych. Wright pokazuje, w jaki sposób Kościół zabiega o pozyskanie w swe szeregi gwiazd, takich jak Tom Cruise czy John Travolta, i jak wykorzystuje ich do realizacji własnych celów. Przedstawia też losy osób, które już w dzieciństwie z entuzjazmem przyjęły idee Hubbarda i zgodziły się mu służyć przez „miliard lat”. Nie stroni również od relacji z pierwszej ręki: pisze o przemocy, wyzysku, bezwzględności i morderczej dyscyplinie. Owoc jego pracy to coś więcej niż zwykły tekst demaskatorski – Wright odkrywa bowiem prawdziwą istotę tej kontrowersyjnej instytucji religijnej, chronionej przez amerykańską konstytucję. Najlepsza Książka Roku według „The Washington Post”, „The Boston Globe”, „New York Magazine”, „Slate”, „Chicago Tribune”, „Huffington Post”, „Newsday”, „Entertainment Weekly”, „People”, „The Week”, „Publishers Weekly”, „Kirkus Reviews”. Wyróżnienie „The New York Times” i czytelników portalu Goodreads.com. Finałowa nominacja do National Book Award i National Book Critics Circle Award.

W Serii Amerykańskiej ukażą się m.in.: Charlie LeDuff Detroit. Sekcja zwłok Ameryki S. C. Gwynne Imperium księżyca w pełni. Wzlot i upadek Komanczów, najpotężniejszego indiańskiego ludu w historii Ameryki Północnej Już w księgarniach: Patti Smith Poniedziałkowe dzieci Jack Kerouac Allen Ginsberg Listy M agdalena Rittenhouse Nowy Jork. Od Mannahatty do Ground Zero Geert M ak Śladami Steinbecka. W poszukiwaniu Ameryki Johnny Cash Cash. Autobiografia Allen Ginsberg Listy Bob Dylan Kroniki. Tom I William S. Burroughs Jack Kerouac A hipopotamy żywcem się ugotowały

L AW R E N C E W R I G H T

DRO GA DO WYZWO LENI A Scjentologia, Hollywood i pułapki wiary Przełożyła Agnieszka Wilga

Wszelkie powielanie lub wykorzystanie niniejszego pliku elektronicznego inne niż autoryzowane pobranie w zakresie własnego użytku stanowi naruszenie praw autorskich i podlega odpowiedzialności cywilnej oraz karnej. Tytuł oryginału angielskiego Going Clear. Scientology, Hollywood, and the Prison of Belief Projekt okładki Agnieszka Pasierska / Pracownia Papierówka Fotografia na okładce © by Chris Ware / Hulton Archive / Getty Images Projekt typograficzny Robert Oleś / d 2 d . p l Copyright © by Lawrence Wright, 2013 All rights reserved Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Czarne, 2015 Copyright © for the Polish translation by Agnieszka Wilga, 2015 Redakcja M ałgorzata Poździk / d 2 d . p l Korekta M agdalena Kędzierska-Zaporowska / d 2 d . p l i Sandra Trela / / d 2 d . p l Skład Zuzanna Szatanik / d 2 d . p l Skład wersji elektronicznej Janusz Oleś / d 2 d . p l ISBN 9 7 8 -8 3 -8 0 4 9 -0 3 1 -4

SP IS T REŚCI Seria Strona tytułowa Strona redakcyjna Dedykacja Wstęp C Z ĘŚĆ I Scjen t o lo gia 1 Nawrócony 2 Źródło 3 Za burtę C Z ĘŚĆ I I H o lly w o o d 4 Fabryka wiary 5 Porzucanie ciała 6 W służbie gwiazd 7 Przyszłość należy do nas 8 Bohemian Rhapsody 9 Prezes i Cruise C Z ĘŚĆ I I I P u łap k i w iar y 10 Dociekania 11 Tommy Epilog Podziękowania oraz uwagi o źródłach Od tłumaczki Bibliografia Przypisy

M oim kolegom z „New Yorkera”

Wstęp Pośród wielu nowych religii, które pojawiły się w dwudziestym wieku i przetrwały do początków trzeciego tysiąclecia, scjentologia zajmuje znaczącą pozycję. Sama organizacja nie podaje oficjalnie, ilu ma członków, jednak na podstawie liczby osób zasilających ją finansowo ocenia się, że na całym świecie wyznaje ją osiem milionów ludzi[1]. Jedna z ostatnich reklam Kościoła informuje, że co roku zyskuje on cztery miliony czterysta tysięcy nowych wiernych[2]. A mimo to były rzecznik organizacji twierdzi, że choć sympatycy są usilnie namawiani do wstąpienia do Międzynarodowego Stowarzyszenia Scjentologów (International Association of Scientologists, w skrócie I A S ), ma ono zaledwie trzydzieści tysięcy członków[3]. Ich największym skupiskiem (pięć tysięcy osób) jest Los Angeles. Według oficjalnych badań przynależności religijnej Amerykanów, prowadzonych w ramach powszechnego spisu ludności, tylko dwadzieścia pięć tysięcy obywateli U SA określa się mianem scjentologów. To mniej niż połowa liczby osób deklarujących się jako rastafarianie. Choć od kilku dekad liczba członków organizacji stale się zmniejsza, a co jakiś czas wychodzą na jaw kolejne skandale, które mogłyby pogrążyć każde inne wyznanie, Kościół scjentologiczny wciąż ma się dobrze – ponad ćwierć wieku po śmierci swojego chimerycznego założyciela. Przetrwanie zawdzięcza po części potężnym zasobom finansowym – według dobrze poinformowanych byłych członków Kościoła jest to około miliarda dolarów w środkach płynnych[4]. Niewiele spośród największych religii świata może się pochwalić tak wielkimi rezerwami finansowymi. Swoje ogromne zasoby organizacja zawdzięcza intensywnej aktywności jej członków, nieustającemu pozyskiwaniu nowych funduszy oraz wpływom z tytułu praw autorskich do tysięcy książek i artykułów opublikowanych przez L. Rona Hubbarda. Kościół Scjentologii przyznaje się również do posiadania na całym świecie nieruchomości o łącznej powierzchni ponad miliona metrów kwadratowych[5]. Centralną część tego imperium stanowi Hollywood, gdzie do organizacji należy dwadzieścia sześć posiadłości, wartych w sumie około czterystu milionów dolarów. Najnowszym nabytkiem Kościoła jest przejęte od stacji K C ET studio telewizyjne mieszczące się przy Sunset Boulevard, gdzie ma powstać scjentologiczne centrum nadawcze[6]. W Clearwater na Florydzie, w duchowym centrum scjentologów, należy do nich sześćdziesiąt osiem działek, w znacznej części zwolnionych od podatku, o wartości stu sześćdziesięciu ośmiu milionów dolarów. Tylko niektóre z tych działek są jeszcze niezabudowane; na pozostałych wznoszą się bloki mieszkalne, hotele, motele, magazyny, szkoły, biurowce oraz bank[7]. Kościół Scjentologii często nabywa charakterystyczne nieruchomości w pobliżu ważnych punktów, takich jak zdominowany przez branżę muzyczną obszar Music Row w Nashville, prestiżowa dzielnica Dupont Circle w Waszyngtonie czy Times Square w Nowym Jorku. Wedle takiego właśnie klucza dobierane są również inne siedziby Kościoła na całym świecie. Mieszczą się one zazwyczaj we wspaniale odrestaurowanych perłach architektury i urządzane są z wielkim przepychem, nawet jeśli liczba członków danego oddziału organizacji jest znikoma. W rękach scjentologów znajduje się dwustuhektarowy teren w południowej Kalifornii, jak również pływający po Karaibach statek rejsowy Freewinds. Kościół Technologii Duchowej, czyli scjentologiczna instytucja zarządzająca znakami handlowymi i prawami autorskimi do wszelkich materiałów publikowanych przez organizację (w tym potężny zbiór dzieł beletrystycznych Hubbarda) utrzymuje tajne bazy położone w odległych zakątkach co najmniej trzech różnych amerykańskich stanów. Są tam przechowywane dzieła założyciela – w pojemnikach z tytanu złożonych w jaskiniach zdolnych przetrzymać atak nuklearny. W jednym z tych miejsc, na pustkowiu nieopodal miejscowości Trementina w stanie Nowy Meksyk, znajduje się lądowisko dla samolotów, a w tamtejszej pustynnej ziemi wyżłobiono dwa ogromne, zazębiające się koła, mające rzekomo stanowić znak dla przybyszy z kosmosu – lub może dla nowego wcielenia Hubbarda, gdy jego duch postanowi wrócić na Ziemię. W Kościele Scjentologii istnieją tak naprawdę trzy szczeble. Największą liczbę członków stanowią zwykli ludzie. Wielu z nich po raz pierwszy zetknęło się z tą religią na stacji metra lub w centrum handlowym, gdzie zapewne wzięli udział w bezpłatnym „badaniu poziomu stresu” lub wypełnili test osobowości zwany „Oxford Capacity Test” (niemający żadnego związku z uniwersytetem oksfordzkim). W takich sytuacjach kandydaci na członków organizacji zwykle dowiadują się, że scjentologia umożliwi im rozwiązanie zdiagnozowanych właśnie problemów, po czym zostają skierowani do pobliskiego kościoła lub placówki misyjnej na kurs, czy też terapię, zwaną przez scjentologów „audytowaniem”. Większość świeżo upieczonych członków Kościoła zatrzymuje się na tym etapie, niektórzy jednak od niego rozpoczynają długą i ogromnie kosztowną wspinaczkę po kolejnych stopniach duchowego wtajemniczenia. Otoczkę tajemniczości scjentologia zawdzięcza przede wszystkim drugiemu szczeblowi wyznawców – tak naprawdę niewielkiej liczbie hollywoodzkich gwiazd i innych celebrytów. W ramach promowania koncepcji, wedle której organizacja ta stanowi wyjątkowy azyl dla filmowych bożyszcz spragnionych duchowego rozwoju, a zarazem swego rodzaju kuźnię gwiazd, Kościół prowadzi tak zwane Celebrity Centres w Hollywood i innych miejscach istotnych dla przemysłu rozrywkowego. W kursie prowadzonym w takiej placówce może wziąć udział każdy członek organizacji – dla wielu szeregowych scjentologów wizja uczestnictwa w zajęciach ramię w ramię ze znanymi aktorami czy muzykami stanowi wielką pokusę. W praktyce jednak prawdziwi celebryci mają osobne wejścia i sale spotkań, więc mało komu udaje się o nich otrzeć – z wyjątkiem szczególnie hojnych ofiarodawców, którym przyznaje się równie wysoki status. Trudno stwierdzić, jak wielu celebrytów tak naprawdę przynależy do Kościoła, nie tylko dlatego że definicja takiej osoby nie jest precyzyjna, ale też ze względu na niechęć niektórych sław do informowania o swoim uczestnictwie w kursach czy odbywanych sesjach audytowania. Zwyczajny scjentolog nie musi rzucać się w oczy. Jego otoczenie może nie mieć pojęcia o jego przynależności religijnej. Osoby opuszczające organizację rzadko robią to z wielkim hukiem – raczej usuwają się w bok, a społeczność Kościoła zamyka dla nich swe kręgi (choć prawdopodobnie do końca życia będą nękani telefonami i listami). Sławni członkowie są jednak bez ustanku namawiani do składania podpisów pod rozmaitymi petycjami, pokazywania się na wszelkich warsztatach i uroczystościach lub pozowania do zdjęć z napisem „Jestem scjentologiem”. Dzięki popularności tych gwiazd wpływy Kościoła wydają się olbrzymie. Celebrytów angażuje się do promowania pewnych koncepcji społecznych organizacji, na przykład do ataków na psychiatrię i branżę farmaceutyczną, lub też do rozpowszechniania kontrowersyjnych teorii Hubbarda na temat edukacji czy leczenia odwykowego. Ich nazwiska zostają trwale skojarzone z hasłami scjentologicznymi, przez co trudno jest im porzucić organizację, nawet jeśli są nią rozczarowani. Żaden z tych dwóch szczebli nie mógłby istnieć bez trzeciego poziomu wtajemniczenia – duchowieństwa, zwanego Sea Organization (w żargonie scjentologicznym Sea Org), w nawiązaniu do prywatnej floty dowodzonej przez Hubbarda w czasie, gdy przez niemal dekadę kierował Kościołem, pływając po morzach i oceanach. Przy różnych okazjach Kościół podaje, że na całym świecie Sea Org liczy sobie pięć, sześć, czy nawet dziesięć tysięcy członków[8]. Byli członkowie scjentologicznego duchowieństwa szacują jednak, że należy do niego od trzech do pięciu tysięcy osób, z których większość rezyduje w Clearwater na Florydzie oraz w Los Angeles[9]. Wielu z nich wstąpiło do Sea Org już w dzieciństwie. Dla dobra organizacji poświęcili swoją edukację, a wskutek służby Kościołowi mocno zubożeli. W ramach symbolicznego gestu mającego podkreślić ich bezgraniczne oddanie szerzeniu idei Hubbarda podpisali kontrakty na miliard lat służby – co w przekonaniu scjentologów (wierzących, że wszechświat istnieje od biliarda lat) stanowi zaledwie mgnienie oka. Kościół Scjentologii kwestionuje świadectwa wielu osób, z którymi rozmawiałem w trakcie pracy nad tą książką – zwłaszcza byłych członków Sea Org, którzy po opuszczeniu organizacji są nazywani „odstępcami” lub „uciekinierami”. Nie ulega wątpliwości, że pewna część tych osób rzeczywiście nie uznaje już nauk Hubbarda; wiele z nich wciąż jednak uważa się za gorliwych scjentologów i twierdzi, że to sam Kościół odstąpił od wzorców propagowanych przez założyciela. Do tej grupy należą między innymi ludzie zajmujący niegdyś czołowe pozycje w hierarchii organizacji. Scjentologia bez wątpienia należy do religii owianych na całym świecie bardzo złą sławą – przyczyniły się do tego zarówno dziwaczna kosmologia, jak i mściwość Kościoła wobec krytyków i odstępców, a także krzywdy wyrządzone całym rodzinom wskutek polityki „zrywania więzi”, czyli przymusowej separacji członków Kościoła od osób stojących na drodze do ich upragnionego duchowego rozwoju. Obowiązująca w U SA konstytucyjna gwarancja swobody wyznania chroni organizację przed postawieniem jej zarzutów za działania, które w innych okolicznościach można by uznać za poważne naruszenie prawa zabraniającego handlu ludźmi i regulującego stosunki pracy. Wiele z tych praktyk jest dobrze znanych opinii publicznej. Wciąż nie brakuje jednak osób na tyle zaintrygowanych scjentologią, żeby wstąpić do grona jej wyznawców – choć nie jest ich tak wiele, jak podaje sama organizacja. Do lóż dla VI P -ów trafiają kolejni celebryci, a młodzi ludzie decydują się poświęcić miliard lat swojego życia służbie instytucji, która zobowiązuje się wyciskać z nich siódme poty za praktycznie zerowe wynagrodzenie. Najwyraźniej religia ta musi mieć jakiś szczególny urok, który przeważa nad dość powszechnym przekonaniem, że jest to sekta wyłudzająca pieniądze. Znaczną część swojej pracy zawodowej poświęciłem badaniu wpływu przekonań religijnych na życie człowieka. W historii ludzkości miały one dla jednostek i całych społeczności dużo większe znaczenie niż polityka, którą zajmuje się tak liczne grono dziennikarzy. Do napisania tej książki skłoniły mnie częste pytania na temat scjentologii: Na czym polega szczególny urok tej religii? Co z niej czerpią jej wyznawcy? Jak to możliwe, że ludzie uważani za osoby racjonalne przyjmują przekonania, które dla innych są całkowicie niepojęte? Dlaczego osoby o znanych nazwiskach chcą być kojarzone z organizacją, która prawdopodobnie może tylko zaszkodzić ich wizerunkowi? Te pytania nie dotyczą wyłącznie scjentologii, ale towarzyszą większości rozmów na jej temat. W niniejszej książce próbuję znaleźć na nie odpowiedzi, z nadzieją, że w toku poszukiwań uda mi się również zgłębić zagadnienie, które można nazwać procesem przyjmowania wiary. Bardzo niewielu scjentologów doświadczyło nawrócenia – nagłego, radykalnego zwrotu w życiu. Znacznie częściej jest to stopniowe otwieranie się na poglądy, które początkowo mogły się wydawać absurdalne i nie do przyjęcia. Towarzyszy mu równie płynne wyzbywanie się własnej woli przez ludzi, którym obiecano wielką moc i władzę. Na tym przykładzie można przeanalizować siłę napędową wszystkich znaczących ruchów społecznych – zarówno tych konstruktywnych, jak i niszczących. Lawrence Wright

Austin, Teksas

C ZĘŚ Ć I Scjentologia

1 Nawrócony London w stanie Ontario to zwykłe miasto przemysłowe leżące w połowie drogi między Toronto i Detroit. Niegdyś słynęło z produkcji piwa i cygar. W hołdzie dla angielskiej stolicy, od której wzięło swoją nazwę, jest tutaj Covent Garden, ulica Picadilly, a nawet rzeka Thames, w której rozwidleniu znajduje się skromne, niezbyt zamożne centrum. Miasto jest położone w kotlinie, przez co słynie z uciążliwej pogody. Lata są wyjątkowo gorące, a zimy srogie i mroźne. Przyjemniej jest wiosną i jesienią, te pory roku są jednak dość ulotne. Najbardziej znanym dzieckiem tego miasta jest muzyk Guy Lombardo – powstało tu nawet upamiętniające go muzeum, które jednak w końcu zamknięto z powodu braku zwiedzających. Krótko mówiąc, nie ma tu najlepszych warunków dla artysty poszukującego tożsamości. W roku 1975 Paul Haggis miał dwadzieścia jeden lat. Zmierzał właśnie do sklepu z płytami w centrum miasta, gdy na rogu ulic Dundas i Waterloo napotkał elokwentnego długowłosego chłopaka o przenikliwym spojrzeniu. W jego zachowaniu wyczuwało się specyficzną mieszankę entuzjazmu i stanowczości. Nazywał się Jim Logan. Wcisnął Paulowi jakąś książkę. – Masz umysł, a to jest instrukcja użytkownika – powiedział, a zaraz potem rzucił jeszcze: – Należą się dwa dolary[10]. Było to dzieło L. Rona Hubbarda zatytułowane Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, wydane w roku 1950. W chwili gdy książka trafiła w ręce Paula Haggisa, na świecie sprzedano już ponad dwa miliony jej egzemplarzy. Paul zajrzał do środka i zobaczył na jednej ze stron pieczątkę z napisem „Kościół Scjentologii”. – Zabierz mnie tam – powiedział. W całej prowincji Ontario mieszkała wówczas zaledwie garstka scjentologów. Tak się jednak złożyło, że Paul Haggis parę miesięcy wcześniej już co nieco usłyszał o tej organizacji – od znajomego, który opisywał ją jako rodzaj sekty. Paul zainteresował się tematem na tyle, że rozważał nawet nakręcenie filmu dokumentalnego o tej organizacji. Kiedy jednak trafił do głównej siedziby scjentologów w swoim mieście, nie skojarzyła mu się ona z jakąkolwiek sektą – zobaczył dwóch młodych facetów siedzących w ciasnym biurze nad tanią sieciówką Woolworth’s. Paul Haggis był ateistą i z wielką ostrożnością podchodził do wszelkich zakusów mających na celu wciągnięcie go w jakikolwiek sformalizowany system wierzeń. W odpowiedzi na wykazywany przez niego sceptycyzm Jim Logan pokazał mu następujący fragment pism Hubbarda: „Prawdą jest to, co jest prawdą dla ciebie. Nikt nie ma prawa narzucać informacji lub zmuszać cię do wierzenia w to czy tamto. Jeśli coś nie jest prawdą dla ciebie, nie jest prawdą. Przemyśl wszystko sam, przyjmij to, co uważasz za prawdziwe, i odrzuć resztę. Nikt nie jest bardziej nieszczęśliwy od człowieka, który usiłuje żyć w chaosie kłamstw”[11]. Słowa te trafiły Paulowi do przekonania. Paul Haggis nie zdawał sobie z tego sprawy, ale przeszedł klasyczną czteroetapową „procedurę upowszechniania”, której osoby rekrutujące uczą się na specjalnych szkoleniach i muszą ściśle przestrzegać. Pierwszym krokiem jest nawiązanie kontaktu, co nastąpiło, gdy Jim Haggis zaczepił Paula na ulicy. Następny krok to przełamanie niechęci, jaką jednostka może odczuwać wobec scjentologii. Kiedy to zostanie już załatwione, przychodzi kolej na „znalezienie ruiny” [12], czyli identyfikację problemu najbardziej doskwierającego rekrutowanej osobie. W przypadku Paula był to akurat dość burzliwy romans. Czwartym krokiem jest przekonanie kandydata, że scjentologia pomoże mu zapanować nad tym problemem. Jak pisze Hubbard, „gdy dana osoba zda sobie sprawę, czym jest jej wewnętrzna ruina, należy jej uświadomić, że scjentologia dysponuje narzędziami, które pozwolą jej zapanować nad tą sytuacją. W ramach tego kroku należy w odpowiednim momencie […] pokierować kandydata tak, aby mógł jak najlepiej zapanować nad tym, nad czym musi zyskać kontrolę”[13]. Wtedy właśnie osoba rekrutowana oficjalnie staje się scjentologiem. Paul na każdym z tych etapów reagował w sposób niemal idealny. Następnie razem ze swoją dziewczyną odbył specjalny kurs, a wkrótce potem każde z nich otrzymało tytuł Hubbard Qualified Scientologist [Wyszkolony Scjentolog Hubbarda], który stanowi jeden z pierwszych poziomów drogi nazywanej przez organizację „mostem ku całkowitej wolności”. Paul Haggis urodził się w 1953 roku. Był najstarszy z trojga rodzeństwa. Jego ojciec Ted prowadził firmę zajmującą się budową dróg – kładzeniem asfaltu i chodników, a także układaniem krawężników oraz płyt do studzienek ściekowych. Przedsiębiorstwo nosiło nazwę Global, jako że obsługiwało zarówno London, jak i Paris, miasteczko odległe o jakieś osiemdziesiąt kilometrów na wschód, również należące do prowincji Ontario. Na początku rodzina zajmowała mały domek w protestanckiej dzielnicy miasta – oni sami należeli jednak do niewielkiego grona katolików, co sporadycznie prowadziło do rozmaitych scysji, w tym do bójki na szkolnym boisku, z której Paul wyszedł ze złamanym nosem. Choć tak naprawdę nie uważał się za osobę religijną, czuł, że należy do mniejszości – jego matka Mary upierała się jednak, żeby co niedziela posyłać syna wraz z dwiema młodszymi siostrami (Kathy i Jo) na mszę. Pewnego dnia matka zobaczyła księdza za kierownicą drogiego samochodu. „Bóg chce, żebym jeździł cadillakiem” – wyjaśnił duchowny. „W takim razie Bóg nie chce, żebyśmy pozostali w księdza Kościele” – odparowała mu Mary. Paul podziwiał zdecydowanie matki, wiedział bowiem, jak wielkie znaczenie ma dla niej religia. Po tym zdarzeniu rodzina Haggisów przestała chodzić na mszę, ale dzieci nadal uczyły się w katolickich szkołach. Firma Teda rozwijała się tak dobrze, że w niedługim czasie mógł sobie pozwolić na zakup znacznie większego domu położonego na siedmiohektarowej działce na wzgórzu za miastem. W stajni stała para koni, w garażu – chrysler kombi, a przed domem – ogromne maszyny budowlane, niczym pasące się dinozaury. Paul sporo czasu spędzał sam. Często zdarzało mu się przejść ponad kilometr do przystanku szkolnego autobusu i po drodze nikogo nie spotkać. Do jego obowiązków należało sprzątanie stajni i wybiegu dla psów (Ted hodował spaniele wystawiane w konkursach terenowych). W domu Paul lubił skupiać na sobie uwagę, sporo też jednak psocił i łobuzował. „Był oczkiem w głowie matki, ale już w wieku pięciu lat dostał porządne lanie” – wspomina Ted. Gdy Paul miał jakieś trzynaście lat, zabrano go na pożegnanie z umierającym dziadkiem, który swego czasu z powodu jakiegoś tajemniczego skandalu musiał uciekać z Anglii, a później pracował jako woźny w kręgielni. Starszy pan chyba dostrzegł u Paula podobne do swoich niebezpieczne skłonności, na łożu śmierci powiedział mu bowiem: „Zmarnowałem życie. Nie zmarnuj swojego”. W szkole średniej Paul zaczął pakować się w kłopoty. Troskliwi rodzice wysłali go do Ridley College, szkoły z internatem mieszczącej się w St. Catharines w prowincji Ontario, niedaleko wodospadu Niagara. Musiał tam wstąpić do oddziału kadetów Kanadyjskich Sił Zbrojnych. Nienawidził maszerowania i wykonywania wszelkich czynności na komendę, szybko więc zaczął opuszczać zajęcia z musztry. Siedział w tym czasie w swoim pokoju i czytał „Ramparts” – radykalne pismo relacjonujące przewroty społeczne dokonujące się wówczas w Stanach Zjednoczonych, gdzie Paul usilnie pragnął się znaleźć. Wciąż był karany za nieprzestrzeganie regulaminu, aż w końcu nauczył się otwierać zamki, dzięki czemu mógł się zakradać do gabinetu prefekta i wymazywać swoje przewinienia z dokumentacji. W tym okresie bujnie rozwinął się jego talent do działań wywrotowych. Po roku rodzice przenieśli go na północ prowincji Ontario, do bardziej nowoczesnej szkoły dla chłopców Muskoka Lakes College. Miała ona tak swobodny regulamin, że Paul właściwie nie miał się przeciw czemu buntować. Wbrew nazwie, była to raczej szkoła średnia przygotowująca do podjęcia studiów wyższych. Uczniów zachęcano, żeby uczyli się tego, na co mają ochotę. Paul znalazł tam mentora w osobie Maxa Allena – nauczyciela plastyki, homoseksualisty o radykalnych poglądach politycznych. Był on producentem popularnej audycji radiowej „As It Happens”, w której przeprowadzano wywiady telefoniczne z różnymi ważnymi postaciami. W roku 1973, gdy w Waszyngtonie trwały przesłuchania komisji senackiej w związku z aferą Watergate, Paul siedział obok Maxa Allena w jego kabinie w radiu C B C i przyglądał się, jak jego mentor redaguje zeznania Johna Deana – człowieka uwikłanego w tę aferę – żeby je puścić w eter. Jakiś czas później Max Allen otworzył w Toronto kino studyjne, w którym organizował projekcje filmów zakazanych przez drakońską cenzurę obowiązującą w prowincji Ontario. Paul zgłosił się na ochotnika do pracy w kasie. Pośród wyświetlanych filmów znajdowały się Diabły Kena Russella oraz Ostatnie tango w Paryżu Bernardo Bertolucciego. Ted Haggis był przekonany, że jego syn pracuje w kinie pokazującym pornosy, twierdzi jednak, że przymykał na to oko. Paul opuścił szkołę po tym, jak został przyłapany na podrabianiu czeku. Przez krótki czas uczęszczał do szkoły plastycznej, chodził też na zajęcia filmowe, ale w końcu porzucił jedno i drugie. Zaczął pracować w pełnym wymiarze godzin w firmie budowlanej ojca, ale jego życiowe perspektywy wyglądały coraz gorzej. W latach siedemdziesiątych London zyskał przydomek „Speed City”, bo jak grzyby po deszczu wyrastały kolejne laboratoria produkujące metamfetaminę na potrzeby rozkwitającego półświatka[14]. Z dostępem do twardych narkotyków nie było większego problemu. Dwóch przyjaciół Paula zmarło wskutek przedawkowania, jemu samemu zaś kilkakrotnie przystawiano pistolet do twarzy. Jak sam przyznaje, „byłem niedobrym dzieciakiem. Nikogo wprawdzie nie zabiłem, nie znaczy to jednak, że nie próbowałem”. Paul pełnił również funkcję inspicjenta w niewielkim teatrze, który jego ojciec założył w opuszczonym kościele, ponieważ jego córki marzyły o karierze aktorskiej. W sobotnie wieczory Paul zdejmował dekoracje do wystawianego akurat spektaklu i instalował nad sceną ekran kinowy. W ten sposób zapoznawał się – wraz z niewielkim gronem miejscowych kinomaniaków – z dziełami Bergmana, Hitchcocka i francuskiej Nowej Fali. Tak mocno podziałało na niego Powiększenie Antonioniego, że w roku 1974 postanowił wzorem bohatera filmu zostać fotografem mody w Anglii. Tę nową przygodę zakończył po niecałym roku, gdy jednak wrócił w rodzinne strony, nie rozstawał się z aparatem marki Leica. Po powrocie do domu zakochał się w niejakiej Diane Gettas, która uczyła się w szkole pielęgniarskiej. Zamieszkali razem w małym mieszkanku pełnym filmoznawczych książek Paula. Uważał się w tym okresie za „samotnika, artystę i obrazoburcę”. Miał zbyt słabe wyniki, żeby iść na studia. Nie widział przed sobą żadnych perspektyw. Był gotów zmienić swoje życie, ale nie wiedział, jak miałby tego dokonać. W takim właśnie stanie ducha wstąpił do Kościoła Scjentologii. Jak każdy scjentolog zaraz po wstąpieniu do organizacji zaczął zgłębiać zakamarki myśli L. Rona Hubbarda. Czytał o jego pełnym przygód życiu: włóczęgach po świecie, niebezpiecznych wyprawach i o tym, jak sam się wyleczył z poważnych obrażeń wojennych z wykorzystaniem technik, które stały się później podstawą dianetyki. Nie był prorokiem jak Mahomet ani Bogiem jak Chrystus. Nie nawiedził go anioł niosący płytki z wyrytym tekstem objawienia, jak w przypadku Josepha Smitha, założyciela ruchu mormonów. Według scjentologów Hubbard odkrył prawdy egzystencjalne składające się na ich doktrynę w toku rozległych badań – co ma przesądzać o „naukowości” całego systemu. Te pozory

racjonalizmu trafiły do przekonania Paulowi, który dawno już porzucił religię, w której został wychowany, ale wciąż jeszcze poszukiwał sposobu na wyrażenie swoich ideałów. Spodobało mu się, że scjentologia nie wymaga wiary w żadnego boga. Niemniej jednak nad całym systemem wiary stale unosiła się sugestywna postać Hubbarda. Choć nie czczono go w sposób dosłowny, to jego wizerunek i nazwisko były w organizacji wszechobecne, przez co zdawał się absolutnym władcą swojego niewielkiego królestwa. W Kościele istniało jak gdyby dwóch różnych Hubbardów – z jednej strony niemal boski autorytet, którego każde słowo traktowane jest niczym świętość, z drugiej zaś dobroduszny wujaszek nagrany na filmach szkoleniowych, sprawiający wrażenie osoby zdystansowanej do siebie i autoironicznej. Paul do pewnego stopnia sam utożsamiał się z tymi cechami, przez co łatwiej mu było zaufać temu człowiekowi, którego uznał za swojego duchowego przewodnika. Czuł się jednak nieco osamotniony, dostrzegając całkowity brak dystansu wobec własnych przekonań u innych scjentologów. Ich niezdolność do śmiania się z samych siebie stała w jaskrawej sprzeczności z charakterem samego Hubbarda, który nie wydawał się zarozumiały lub szczególnie pobożny – przypominał raczej żwawego i dowcipnego bohatera filmu klasy B, który niejedno już w życiu widział i jakoś zdołał rozgryźć, o co w tym wszystkim chodzi. W chwilach wątpliwości co do przyjętej doktryny Paul rozmyślał o obejrzanych w ramach indoktrynacji filmach szkoleniowych z wykładami Hubbarda z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, zapisanych na taśmie szesnastomilimetrowej. Założyciel organizacji wciąż się śmiał pod nosem z jakiegoś nieoczekiwanego spostrzeżenia, które nagle przyszło mu do głowy. A jednocześnie jakby puszczał oko do widzów, sugerując, że nie należy brać go specjalnie poważnie. Wystarczyło, że otworzył usta, a natychmiast wylewał się z nich rwący strumień nowatorskich myśli, z których każda starała się wyprzedzić pozostałe w wyścigu do ludzkiej świadomości. Koncepcje te bywały dość trywialne i chaotyczne, pełno w nich było niejasnych, uczonych odniesień, a całość przepełniało poczucie głębokiego sensu i wyjątkowości. W jednej z charakterystycznych dygresji Hubbard tłumaczy: Pewnego dnia pojawiasz się i mówisz: „Jestem seneszalem”. I oto mamy rycerza o dwudziestocentymetrowych ostrogach, który – bam! – staje przed nami i mówi: „M am otworzyć wrota tego zamku. Usiłuję to zrobić od dłuższego już czasu, a jestem przecież zaufanym sługą”. […] Upiera się, że jest seneszalem, nikt jednak nie chce mu nic zapłacić i tak dalej. […] Zanim został seneszalem, był kimś. Teraz, jako seneszal, stał się nikim – aż w końcu wyszedł na drogę, wyjął miseczkę na jałmużnę i zaczął prosić ludzi o rybę z frytkami, sami wiecie. […] I teraz mówi: „Jestem kimś, jestem żebrakiem” – w końcu to też coś. Potem jednak pojawia się nowojorska policja czy ktoś taki i mówią mu – trochę mi się poplątały epoki, ale mówią do niego tak: „Czy zdaje pan sobie sprawę, że nie może żebrać na drodze publicznej, jeśli nie posiada zezwolenia numer 603-F ?”. […] Facet umiera więc z głodu i pada na ziemię. […] Teraz jest kimś, jest trupem, ale nie umarł, jest tylko trupem. […] Łapiecie, o co tu chodzi? Facet przechodzi cykl, w którym raz jest nikim, a raz kimś, raz nikim, raz kimś, raz nikim, raz kimś, raz nikim, a ta spirala wcale nie zanika. Niektórym ludziom udaje się osiągnąć punkt, w którym są szczęśliwi. Znacie historię o szczęśliwym człowieku, który nie miał koszuli? Nie będę jej opowiadał[15].

Kiedy ta przydługa i dość mętna przypowieść zaczyna całkowicie tracić pozory jakiegokolwiek sensu, Hubbard dochodzi do sedna swojego wywodu i ogłasza, że byt nie jest określony przez czyjeś zajęcie, ani nawet przez ciało zajmowane przez niego w danej chwili. Jedną z głównych tez scjentologii jest przekonanie, że byt jest wieczny – Hubbard nazywa go „thetanem”: „Innymi słowy, ten koleś był kimś, dopóki nie zaczął utożsamiać swojego bytu z konkretnym wcieleniem. […] Żaden z tych bytów nie jest osobą. Każda osoba to thetan”. – Miał niesamowitą pogodę ducha – wspomina Paul Haggis. – Przez pozory powagi przebijało niezwykłe poczucie humoru i głęboka samoświadomość, jakby mówił: „Tak, dobrze wiem, że być może mam nierówno pod sufitem, ale możliwe też, że naprawdę coś odkryłem”. Przesadna gorliwość cechująca tak wielu członków organizacji bierze się z przekonania, że stanowią oni prawdziwą awangardę w walce o ocalenie ludzkości. „Cywilizacja bez chorób psychicznych, bez przestępców i bez wojen, gdzie osobom zdolnym naprawdę się powodzi, ludzie uczciwi mają swoje prawa, a Człowiek może wznieść się na wyżyny swojego istnienia – oto cele scjentologii” – pisze Hubbard[16]. Tak oszałamiająco sformułowane założenia przyciągały do Kościoła młodych idealistów pokroju Paula Haggisa. Aby sprostać tym wzniosłym celom, Hubbard opracował „technologię” mającą umożliwić osiągnięcie duchowego wyzwolenia oraz odkrycie swego nieśmiertelnego ja. Jeden z tekstów wydanych przez Kościół głosi, że „scjentologia działa w stu procentach przypadków, o ile zostanie właściwie zastosowana przez osobę szczerze pragnącą poprawić swoje życie”[17]. Tego rodzaju gwarancja opiera się na przekonaniu, że na drodze wnikliwych badań Hubbardowi udało się osiągnąć doskonałe zrozumienie natury ludzkiej. Nie wolno więc schodzić z wyznaczonej przez niego ścieżki ani kwestionować jego metod. Scjentologia jest precyzyjna i całkowicie pewna. Prowadzi adepta krok po kroku w stronę jasności i mocy, dzięki czemu może on odkryć swoje prawdziwe „ja” – choć, paradoksalnie, będzie ono zapewne przypominać samego Hubbarda. Scjentologia jest bowiem czymś w rodzaju mapy jego umysłu. Chyba żadna inna osoba w historii nie przeprowadziła tak obszernych badań na samym sobie i nie opisała z tak wielką precyzją i wszelkimi szczegółami mechanizmów rządzących własnym umysłem. Metoda wypracowana przez Hubbarda tworzyła mapę prowadzącą do odkrycia jego doskonałego „ja”. Wszelkie zwyczaje Hubbarda, jego wyobraźnia, zamiary i marzenia – innymi słowy, cały jego charakter – stały się zarówno podstawą, jak i celem scjentologii. W głębi duszy Paul niespecjalnie cenił Hubbarda jako pisarza. Nie zdołał na przykład przebrnąć przez jego Dianetykę. Przeczytał jakieś trzydzieści stron, po czym dał sobie spokój. Jednak zdecydowana większość materiałów omawianych na kursach scjentologicznych dawała mu poczucie satysfakcji. W roku 1976 wybrał się do Los Angeles, czyli centrum scjentologicznego świata, gdzie zameldował się w starym hotelu Château Élysée na Franklin Avenue. Nocowali tu niegdyś Clark Gable i Katharine Hepburn, jak również wiele innych gwiazd, kiedy jednak zjawił się tu Haggis, miejsce to (które zmieniło nazwę na Manor Hotel[18]) okazało się nieco zaniedbanym pensjonatem dla członków Kościoła Scjentologii. Dostał tam pokój z kuchnią, mógł więc spokojnie pisać. W Stanach Zjednoczonych było wówczas około trzydziestu tysięcy scjentologów. Większość z nich stanowili biali przedstawiciele miejskiej klasy średniej, przeważnie dwudziestokilkuletni, często zaś – szczególnie w Los Angeles – byli to artyści zajmujący się sztukami wizualnymi lub scenicznymi[19]. Innymi słowy, pod wieloma względami przypominali Paula Haggisa, który z miejsca stał się częścią większej społeczności w mieście, gdzie wiele osób doświadcza skrajnego osamotnienia. Po raz pierwszy w życiu Paul miał poczucie szczególnej więzi i braterstwa z ludźmi, z którymi wiele go łączyło; nazywał ich „ateistami szukającymi czegoś, w co mogliby uwierzyć, wędrowcami szukającymi odpowiedniej dla siebie wspólnoty”. W roku 1977 Paul wrócił do Kanady, gdzie dalej pracował u ojca. Ted dostrzegł, że jego syn boryka się z problemami, i spytał, co zamierza dalej robić ze swoim życiem. Paul odpowiedział, że chciałby zostać pisarzem. „No cóż, są tylko dwa miejsca, gdzie można się tym zająć: Nowy Jork i Los Angeles – odpowiedział mu ojciec. – Wybierz jedno z nich, a ja przez rok będę ci płacił pensję”. Paul wybrał Los Angeles, ponieważ tam biło serce filmowego świata. Niedługo po tej rozmowie z ojcem ożenił się z Diane Gettas, a dwa miesiące później załadowali po dach jego brązowego chevroleta camaro i pojechali do Los Angeles, gdzie razem z bratem Diane Greggiem i jeszcze trójką innych ludzi wynajęli mieszkanie. Paul dostał pracę przy transporcie mebli. W weekendy robił fotografie do ksiąg pamiątkowych, a nocami pisał na używanym stole kreślarskim scenariusze, na które nie miał na razie zamówień. W następnym roku Diane urodziła ich pierwsze dziecko Alissę. W połowie lat siedemdziesiątych, gdy Paul Haggis przybył do Los Angeles, scjentologia uchodziła za coś szalonego i zabawnego – luzacką, modną religię szczególnie odpowiadającą potrzebom wszelkiej maści artystów. W tej dekadzie kontrkultura wciąż miała się znakomicie, a scjentologia wprawdzie stanowiła jej część, ale też się z niej wyodrębniała. Mówiło się: „Próbowałeś już narkotyków? To pora na scjentologię”[20]. I rzeczywiście, wiele osób, które pociągała ta religia, brało wcześniej środki halucynogenne, podchodziło więc z otwartością do koncepcji alternatywnej rzeczywistości. Nowi członkowie Kościoła mieli poczucie nieograniczonych możliwości: spodziewali się osiągnięcia wielkiej mocy mistycznej, doświadczenia eksterioryzacji i odkrycia podstawowych tajemnic wszechświata. Paul zaprzyjaźnił się z innymi scjentologami, którzy również pragnęli zrobić karierę w Hollywood. Jednym z nich był Skip Press, pisarz i muzyk zatrudniony przez Celebrity Centre, które dla członków Kościoła stanowiło najlepszy punkt startowy do zaczepienia się w branży rozrywkowej. Podobnie jak wielu świeżo upieczonych wyznawców Press żywił przekonanie, że dzięki scjentologii posiadł nadludzką moc; wierzył na przykład, że jeśli tylko wprowadzi swój umysł w odpowiedni stan, potrafi zmienić światła uliczne na zielone[21]. Wraz z Paulem utworzyli nieformalną grupę wsparcia dla siebie i innych początkujących pisarzy. Spotykali się w popularnej wśród scjentologów knajpce Two Dollar Bill’s, która znajdowała się naprzeciwko Celebrity Centre, i tam poddawali swoje prace krytycznej analizie i rozprawiali o tym, jak się przebić ze swoją twórczością do świata. Ten nieformalny klub pisarzy w końcu przyciągnął uwagę Yvonne Gillham – charyzmatycznej założycielki Celebrity Centre. Ta ciepła, żywiołowa kobieta (która wcześniej pracowała jako dyrektorka przedszkola) miała wszelkie predyspozycje, by zostać osobą skupiającą wokół siebie artystów i liderów opinii, którzy według koncepcji Hubbarda mieli być twarzą jego Kościoła. Yvonne Gillham organizowała przyjęcia, wieczory poezji, warsztaty i imprezy taneczne, na których często grywał Chick Corea, jak również inni muzycy związani z organizacją. Udało jej się przekonać Paula i jego grupę, żeby przenieśli swoje spotkania do Celebrity Centre, i w ten sposób wciągnęła ich w sieć swoich działań. Po jakimś czasie Paul wraz z jednym z kolegów z klubu pisarzy otrzymali pracę polegającą na pisaniu scenariuszy kreskówek dla studia Ruby-Spears Productions – najpierw była to krótka seria zatytułowana Dingbat and the Creeps, potem zaś popularniejszy Heathcliff. Następnie Paul dostał pracę przy kreskówkach Richie Rich i Scooby-Doo dla studia HannaBarbera. Kupił używaną elektryczną maszynę do pisania firmy I B M , a jego kariera pomału zaczęła się rozkręcać. Pewnego dnia, gdy Paul i Skip Press rozmawiali w Celebrity Centre, podszedł do nich zamożny producent truskawek z Vancouver i przedstawił im swój pomysł, żeby nakręcić film o życiu L. Rona Hubbarda. Zaproponował, że zapłaci piętnaście tysięcy dolarów za napisanie scenariusza. Skip Press odmówił, ale Paul przyjął oferowane pieniądze. Wspomina, że miał nadzieję zainteresować truskawkowego magnata swoim scenariuszem horroru. Nie udało mu się wywiązać z umowy i w końcu oddał zleceniodawcy całą otrzymaną od niego sumę, ale zdaniem Pressa wtedy właśnie Paul złapał wiatr w żagle. „Te pieniądze pozwoliły mu bywać tu i tam, dzięki czemu rozwijał swoje zawodowe możliwości. Zanim się obejrzałem, miał już własnego agenta”. Kontakty zdobyte dzięki scjentologii zaczynały przynosić konkretne plony. Sporo czasu i pieniędzy pochłonęło Paulowi uczestnictwo w kursach dla zaawansowanych oraz poddawanie się audytowaniu – co w scjentologii jest czymś w rodzaju psychoterapii, prowadzonej z użyciem elektropsychometru, zwanego w skrócie e-metrem. Urządzenie to mierzy reakcję elektryczną skóry powstającą podczas udzielania przez daną osobę odpowiedzi na pytania zadawane przez audytora[22]. Hubbard porównywał jego działanie do wykrywacza kłamstw. Ta zaawansowana technologicznie metoda ma umacniać twierdzenie, jakoby scjentologia stanowiła naukową drogę duchowego rozwoju. „Człowiek po raz pierwszy zyskuje dzięki temu wgląd w to, co się dzieje w głowach i sercach innych ludzi”[23] – twierdził Hubbard. Dodawał też, że po każdej godzinie audytowania ludzki iloraz inteligencji wzrasta o jeden punkt. „Naszym najbardziej spektakularnym wyczynem było podniesienie jednemu chłopakowi I Q z 83 do 212” – przechwalał się na łamach „Saturday Evening Post”[24]. Audytowanie ma polegać na lokalizacji i usuwaniu powstałych w umyśle „blokad”, uniemożliwiających swobodny przepływ energii. Ludzkie myśli i fantazje są bowiem według scjentologii czymś materialnym – mają wagę oraz cechy ciała stałego. Potrafią zagnieździć się w umyśle pod postacią fobii i obsesji. Według nauk Hubbarda audytowanie polega na

rozbijaniu „blokad” nagromadzonych w „umyśle reaktywnym”, gdzie kumulują się wszelkie lęki i fobie. Zadaniem e-metru jest ponoć dokonywanie pomiarów tych blokad[25]. Jeśli wskazówka przesunie się na prawo, oznacza to, że opór materii spada; jeśli na lewo – wzrasta. Audytor w sposób usystematyzowany zadaje pytania, mające na celu ustalenie źródeł „duchowego cierpienia” – mogą to być na przykład problemy w pracy lub w związku. Kiedy tylko osoba audytowana (preclear) udziela odpowiedzi, przy której wskazówka skacze, audytor skupia się na danej tematyce aż do momentu, w którym nabierze przekonania, że konsekwencje emocjonalne niepokojącego doświadczenia całkiem się rozpłynęły. Nie bez znaczenia są też określone ruchy wskazówki – na przykład nagłe skoki, dłuższe lub krótsze opadanie i tak dalej. Celem audytora jest takie pokierowanie osobą, żeby uzyskała ona „zrozumienie” danego tematu, co powinno prowadzić do „płynnej” pracy wskazówki. Nie oznacza to bynajmniej bezruchu. Jak wyjaśnia Hubbard, „wskazówka porusza się leniwie, jakby znudzona twoimi odpowiedziami”[26]. Osoba audytowana powinna w tym momencie doświadczać uczucia uwolnienia od napięcia. Koniec końców umysł reaktywny zostaje oczyszczony z obsesji, lęków oraz irracjonalnych pragnień, a człowiek przechodzi ze stanu preclear do stanu clear (czysty)[27]. Paul był pod ogromnym wrażeniem działania e-metru. W obu dłoniach trzymał cylindryczne elektrody (na początku jego przygody ze scjentologią za elektrody służyły puste puszki po zupach Campbell, z których zerwano etykietki), a urządzenie przepuszczało przez jego ciało niedostrzegalny ładunek elektryczny. Miał wrażenie, że aparat potrafi wychwycić różne rodzaje myśli – zarówno te lękowe, jak i radosne, a także wszystko, co próbował zataić. Wydawało się to trochę nie z tej ziemi. Audytor często szukał czegoś, co scjentolodzy nazywają „podobieństwami z przeszłości”. Przykładowo, jeśli Paul akurat pokłócił się z Diane, audytor mówił: „Przypomnij sobie, czy już wcześniej nie przydarzyło ci się coś podobnego”. A każde kolejne wspomnienie przesuwało go dalej i dalej w przeszłość. Celem całej procedury było odkrycie i zneutralizowanie naładowanych emocjonalnie wspomnień, które wpływały destrukcyjnie na zachowanie Paula. W toku tego procesu uczestnicy sesji często wspominali swoje wcześniejsze wcielenia. Choć Paulowi nigdy to się nie przydarzyło, zazdrościł tym, którzy twierdzili, że odkryli w sobie żywe wspomnienia z dawnych epok lub dalekich cywilizacji. „Czy nie byłoby super mieć za sobą wiele wcześniejszych wcieleń? – zastanawiał się Paul. – Czy nie łatwiej byłoby wtedy stawić czoła śmierci?”. Scjentologia to nie tylko kwestia wiary – wciąż powtarzano nowym członkom Kościoła – to raczej proces naukowy, dzięki któremu człowiek może krok po kroku pokonywać własne ograniczenia i zrealizować swój potencjał wielkości. Tylko scjentologia może otworzyć ludziom oczy na radosną prawdę o ich nieśmiertelnej naturze. Tylko scjentologia może ocalić ludzkość od nieuchronnej zguby. Dla nowych członków wszystko to było intrygujące, tajemnicze i pełne głębokiego sensu. Życie w obrębie Kościoła wydawało się nieporównywalnie bardziej fascynujące od życia poza nim. Początkujący scjentolodzy doświadczają czasem stanów mistycznych, charakteryzujących się poczuciem szczególnej błogości lub wręcz stopienia się ze wszechświatem. Wkrótce zaczynają oczekiwać tego rodzaju doznań, a jeśli one nie nadchodzą, wówczas tym bardziej za nimi tęsknią. Wielu scjentologów twierdzi, że doświadczyło „eksterioryzacji”, czyli poczucia, że przebywa się poza własnym ciałem. Jeśli ludzka świadomość potrafi się odłączyć od fizycznego ciała i poruszać się niezależnie od niego, to co nam to mówi o nieśmiertelności? Musimy w takim razie być czymś więcej, czymś innym niż tylko fizycznym wcieleniem – według nauk Hubbarda tak naprawdę jesteśmy „thetanami”, czyli nieśmiertelnymi istotami duchowymi, które mogą mieć nieskończoną liczbę wcieleń. Hubbard twierdził, że mniej więcej połowa osób audytowanych jest w stanie doświadczyć eksterioryzacji; wystarczy, że audytor wyda prostą instrukcję: „Stań metr za swoją głową”[28]. Uwolniony z ograniczeń ciała thetan może podróżować po świecie, okrążać gwiazdy, przechadzać się po Marsie, a nawet tworzyć całkiem nowe światy[29]. Rzeczywistość rozciąga się bowiem znacznie dalej, niż się początkowo zdaje zwykłym ludziom. Ostatecznym celem audytowania jest nie tylko uwolnienie danej osoby od niszczących zjawisk w umyśle, ale też uwolnienie jej od praw rządzących materią, energią, przestrzenią i czasem, które Hubbard obejmował skrótem M EST (matter – energy – space – time)[30]. I tak zresztą są one zaledwie wytworem wyobraźni thetana. Wszechświaty M EST powstały bowiem za sprawą znudzonych thetanów, które je stworzyły, żeby móc w nich figlować i swawolić – w końcu jednak dały się tak dalece pochłonąć rozrywkom, że zapomniały o własnej nieśmiertelnej naturze. Zaczęły się utożsamiać z ciałami, które tylko czasowo zamieszkiwały, i ze wszechświatem, który same przecież stworzyły dla rozrywki. Celem scjentologii jest przypomnienie thetanowi o jego nieśmiertelności i pomoc w wyzbyciu się ograniczeń, które sam sobie narzucił[31]. Paulowi Haggisowi zdarzyło się raz doświadczyć czegoś, co uznał za eksterioryzację. Leżał na kanapie, a potem nagle znalazł się po drugiej stronie pokoju i patrzył na swoje leżące ciało. To doświadczenie przebywania poza ciałem nie było szczególnie spektakularne, potem więc często się zastanawiał, czy aby przypadkiem nie wyobraził sobie tylko całego zdarzenia. Nie miał takiej pewności, jaką posiadali jego koledzy, kiedy opowiadali, że widzieli przedmioty, które mieli za plecami, albo obiekty odległe w czasie i przestrzeni. W roku 1976 w hotelu Manor Paul uzyskał status cleara. Jest to podstawa dla osób pragnących wspiąć się na wyżyny scjentologii. Cała koncepcja pochodzi z Dianetyki, w której Hubbard tłumaczy, że człowiek o tej pozycji „łatwo przystosowuje się do otoczenia, ale również potrafi je zmieniać. […] Reprezentując wysoki poziom moralny i etyczny, ma zarazem ogromną zdolność poszukiwania i doświadczania przyjemności. Wzmagają się pozytywne cechy osobowości: jest twórczy i konstruktywny”[32]. Pośród wielu innych cech, osobę taką charakteryzuje bezbłędna pamięć oraz zdolność przeprowadzania operacji umysłowych z niespotykaną prędkością; jest mniej podatna na choroby oraz wolna od wszelkich nerwic, kompulsji, stłumień oraz dolegliwości psychosomatycznych. Hubbard podsumowuje to następująco: „Dianetyczny stan Cleara ma się do jednostki powszechnie uznanej za normalną jak jednostka normalna do osobnika poważnie chorego psychicznie”[33]. Paul Haggis był clearem numer 5925. Jak sam przyznaje, „nie wywróciło to mojego życia do góry nogami. Nie miałem poczucia: »O rany! Potrafię fruwać!«”. Na każdym poziomie zaawansowania zachęcano go, żeby zapisał swoją „historię sukcesu” i opowiedział w niej, jakie skutki przyniosło przebyte szkolenie. Czytał już wiele podobnych historii napisanych przez innych scjentologów i miał poczucie, że są one mocno przesadzone, tak jakby autorzy mieli na uwadze ocenę, jaką wystawią im „strażnicy bram”, dysponujący mocą dopuszczania uczniów do kolejnych poziomów wtajemniczenia. „Most ku całkowitej wolności” to niekończąca się podróż (nieco mylący w tej scjentologicznej metaforze jest fakt, że idąc po moście, adept przemieszcza się „coraz wyżej”, a nie do przodu, na drugą stronę). Paul szybko przechodził przez kolejne, zaawansowane stopnie wtajemniczenia. Stał się „thetanem operacyjnym” (Operating Thetan, czyli O T )[34]. Termin ten według nauk Hubbarda oznacza kogoś, kto „potrafi panować nad rzeczywistością i funkcjonować bez fizycznego wsparcia i pomocy”. Artykuł wstępny z wydanego w roku 1958 numeru scjentologicznego pisma „Ability” zawiera informację, że „wedle wszelkich dostępnych źródeł ani Budda, ani Jezus Chrystus nie weszli na poziom O T – znajdowali się ledwie odrobinę ponad stanem clear”[35]. W momencie, gdy Paul wstąpił do Kościoła, było w nim siedem poziomów thetanów operacyjnych. Jakiś czas temu do sieci wyciekły wewnętrzne dokumenty organizacji, pośród których znajdują się odręcznie napisane instrukcje Hubbarda dotyczące poziomu pierwszego; zawierają one trzynaście ćwiczeń umysłowych mających pozwolić adeptom dostroić się do wchodzenia w związki z innymi ludźmi. Wskazówki dla poziomu O T I są tak niejednoznaczne, że trudno byłoby stwierdzić, czy komuś faktycznie udało się je wypełnić, czy nie. Przykładowo: „Obserwuj kilka dużych i kilka małych męskich ciał, aż osiągniesz zrozumienie”. Lub: „Usiądź w miejscu, z którego będziesz mógł dyskretnie obserwować jakąś grupę ludzi. Zwracaj uwagę na osoby i obiekty, którymi nie jesteś. Powtarzaj, aż osiągniesz zrozumienie”[36]. Chodzi w tym wszystkim o to, żeby zaznajomić się z własnym środowiskiem z punktu widzenia cleara. Na drugim poziomie, O T I I , scjentolodzy próbują wymazać „implanty” z poprzednich wcieleń, które utrudniają czynienie postępów w obecnym życiu. Dokonuje się tego poprzez ćwiczenia i wizualizacje, które mają na celu dogłębne zbadanie przeciwstawnych sił. „Śmiech pochodzi z tylnej połowy, a spokój z przedniej połowy, równocześnie. Potem zamieniają się miejscami. Odczuwa się wówczas całkowitą rozbieżność przeżyć. Sztuka polega na tym, żeby poczuć oba bieguny jednocześnie. Zwykle zwala to człowieka z nóg”[37]. Wraz z wejściem na każdy z kolejnych poziomów wstępuje się do coraz bardziej elitarnego bractwa duchowego. Paul nie odczuwał szczególnie silnych reakcji na zadawany mu materiał, być może dlatego że nie spodziewał się wyjątkowo głębokich przeżyć. Wszyscy zresztą wiedzieli, że prawdziwe rewelacje pojawiają się dopiero na poziomie O T I I I . Hubbard nazywał ten poziom Ścianą Ognia. „Materiał zawarty w tym obszarze jest szalenie niebezpieczny; został tak starannie ułożony, że każdy, kto odkryje jego prawdziwą istotę, zginie” – tłumaczył Hubbard w roku 1967. – „Tak więc w styczniu i lutym ciężko chorowałem i niemal straciłem obecne ciało, jakoś jednak udało mi się z tego wybrnąć, zdobyć ten materiał i przeżyć. Jestem przekonany, że byłem pierwszą osobą w historii, która przeżyła własną próbę zdobycia tego materiału”[38]. Pod koniec lat siedemdziesiątych tajemnice związane z kolejnymi poziomami O T były dostępne tylko bardzo elitarnemu gronu. Nie było wówczas internetu, a poufne scjentologiczne instrukcje nie ukazywały się drukiem ani nie trafiały na rozprawy sądowe. Scjentolodzy wyczekiwali momentu inicjacji na poziom O T I I I z ogromną ciekawością i podekscytowaniem. Kandydaci do wstąpienia na ten poziom musieli uzyskać specjalne zaproszenie – ostrzegano ich, że przerabiany tam materiał może poważnie zaszkodzić osobie nieprzygotowanej na jego przyjęcie, a nawet ją uśmiercić. Odgórnie narzucona niedostępność tylko potęgowała aurę tajemniczości i poczucie uczestniczenia w niesamowitej przygodzie. Z perspektywy czasu można się przyjrzeć tej istotnej chwili i rozważyć wszystkie za i przeciw, na podstawie których Paul Haggis podjął decyzję o pozostaniu w Kościele. Bynajmniej nie zniechęcał go fakt, że wiele osób wyśmiewało tę religię. Przeciwnie, upajał się poczuciem, że należy do napiętnowanej mniejszości – dzięki temu czuł solidarność z innymi marginalizowanymi grupami. Główną przeszkodą stojącą na drodze wiary był jego wrodzony sceptycyzm; szczycił się swoją przekorą, nigdy więc na przykład nie przyszłoby mu do głowy, żeby wstąpić do Kościoła baptystów czy powrócić do katolicyzmu – po prostu kompletnie go to nie interesowało. Wiara jako taka nie przemawiała do jego intelektu. Natomiast scjentologia wydawała mu się czymś egzotycznym i kuszącym. Wprawdzie trudno mu było pojąć niektóre co dziwaczniejsze koncepcje, ale Paul nie miał wątpliwości, że kilka lat audytowania przyniosło mu bardzo konkretne korzyści i że w wyniku przebytych kursów jego umiejętności komunikacyjne ogromnie się poprawiły. Nie była mu do tego potrzebna „wiara” w scjentologię, religia ta sprawdziła się jednak w dziedzinach, które były dla niego ważne. Proces wtajemniczenia dokonywał się stopniowo, tak więc z czasem łatwiej mu było przyjąć koncepcje, które początkowo zapewne uznałby za szokujące. Kiedy tylko na „moście ku całkowitej wolności” natykał się na coś, co trudno mu było pojąć, wmawiał sobie, że na następnym poziomie wszystko stanie się zrozumiałe. Scjentologia stanowiła część jego środowiska – zapuściła w Hollywood korzenie, podobnie jak on. Jego pierwsze zlecenia na pisanie scenariuszy pojawiły się dzięki scjentologicznym

kontaktom. Mocno zaangażowana w organizację była jego żona, a także jego siostra Kathy. Krąg jego przyjaciół skupiał się wokół Kościoła. Paul zaszedł już na tyle daleko, że podświadomie czuł, jak bardzo zagrożone byłyby wszystkie jego relacje z ludźmi, gdyby postanowił zejść z tej ścieżki. Co więcej, zainwestował w nią sporą część swoich dochodów. Krótko mówiąc, aż się chciało wierzyć. Nie mógł się też doczekać, kiedy pojawią się u niego szczególne umiejętności, o których wciąż rozprawiali inni adepci kroczący po „moście”. Choć Hubbard wyraźnie zaznaczał, że osoby na poziomie O T nie powinny wykorzystywać uzyskanej mocy do „salonowych sztuczek”[39], to pismo „Advance!”, adresowane do zaawansowanych scjentologów, zawierało cały dział zatytułowany Zjawiska O T , w którym członkowie Kościoła relacjonowali swoje doświadczenia związane z jasnowidzeniem lub innymi paranormalnymi umiejętnościami. Można się było z niego dowiedzieć, że osoby te nie musiały czekać na kelnerów, którzy natychmiast sami do nich podchodzili, ani szukać miejsc parkingowych, które w magiczny sposób pojawiały się tam, gdzie były potrzebne. „Zauważyłam, że moja złota rybka poczerwieniała i była cała w guzach – pisze jedna z członkiń Kościoła. – Mój mąż Rick powiedział, że widział już takie objawy u rybek i że nie da się tego wyleczyć”. Następnie autorka listu opisuje, jak wykorzystała swoje nowe umiejętności do tego, by w ową rybkę „wpuścić strumień energii”, „aż nastąpiło wielkie rozerwanie materii. Na tym skończyłam, a gdy tego wieczoru wróciłam do domu, rybka była całkiem uleczona”. Relacja kończy się następującą konkluzją: „To było wielkie zwycięstwo – moje i tej rybki. Nie byłoby ono jednak możliwe, gdyby nie techniki opracowane przez L. Rona Hubbarda”[40]. Nawet jeśli tego rodzaju efekty pojawiały się w sposób przypadkowy i trudny do powtórzenia, osobom, które ich doświadczały, życie nagle wydawało się pełne nowych możliwości. Miały poczucie, że weszły w sferę transcendencji, gdzie umysły potrafią się ze sobą komunikować na znaczną odległość, pragnienia i zamiary mają realny wpływ na obiekty materialne lub powodują, że ludzie nieświadomie spełniają rozkazy przekazane im telepatycznie, i gdzie objawiają się duchy pochodzące z innych epok lub nawet innych światów. „Thetan potrafi wytworzyć znaczny ładunek elektryczny, na tyle duży, żeby móc kogoś dość poważnie porazić, wyłupić mu oczy lub przeciąć go na pół” – pisze Hubbard[41]. Ostrzega przy tym, że dla poziomu O T nawet zwyczajne działania mogą stanowić źródło wielu niespodziewanych dylematów: „Jak odebrać telefon, jeśli jest się O T ? – pyta w jednym z wykładów. – Załóżmy, że zdenerwujesz się na kogoś po drugiej stronie linii. I nagle trach! I to by było na tyle, jeśli chodzi o bakelitowy telefon – albo jako obłok kurzu rozpłynie się w powietrzu, albo zacznie skapywać na podłogę”[42]. Żeby uniknąć niszczenia telefonów tą tajemniczą siłą, O T powinien więc sobie ustawić pewne automatyczne działania, tak aby nie musiał sam sięgać po słuchawkę. „Dzwoni telefon, po czym wyskakuje w powietrze, a O T mówi. Innymi słowy, dzięki mimowolnej intencji, telefon wisi w powietrzu”[43]. Obietnica posiadania takiej mocy musiała być niesamowicie kusząca. Paul Haggis udał się z pustą aktówką w dłoni do budynku Advanced Organization w Los Angeles, gdzie przechowywano materiały dla poziomu O T I I I . Wyznaczony opiekun podał mu szarą kopertę. Paul zamknął ją w aktówce, którą miał przymocowaną do ręki. Następnie wszedł do odpowiednio zabezpieczonego gabinetu i zaryglował za sobą drzwi. W końcu otrzymał szansę, aby sprawdzić największe tajemnice wybranej przez siebie religii. Miały się one wyłonić z kilku stron napisanych odręcznie przez Hubbarda. Po kilku minutach wrócił do opiekuna. – Nie bardzo rozumiem – powiedział. – Potrafisz odczytać słowa? – Potrafię, ale nie rozumiem. – Wróć i przeczytaj to raz jeszcze – zaproponował opiekun. Paul zastosował się do zalecenia. Po chwili wrócił i spytał: – To jakaś metafora? – Nie – odpowiedział opiekun. – Te słowa znaczą to, co znaczą. Wykonaj zadania opisane w tekście. „Może to sprawdzian, czy nie jestem wariatem? – pomyślał Paul. – Jeśli w to uwierzysz, wówczas automatycznie wylatujesz z Kościoła”. Rozważył taką ewentualność. Kiedy jednak ponownie przeczytał tekst, utwierdził się tylko w swoim pierwszym wrażeniu: „To jakieś szaleństwo”.

2 Źródło Pomimo wielu rozbieżności między legendą Hubbarda a jego prawdziwym życiem, niewątpliwie był on fascynującym człowiekiem: odkrywcą, autorem bestsellerów, a także założycielem religii znanej na całym świecie. Wskutek zażartego sporu co do jego biografii, jaki toczy się między scjentologami a ich przeciwnikami, powstały dwa mocne archetypy: najważniejszej osoby w historii ludzkości oraz największego oszusta na świecie. Zresztą sam Hubbard też oscylował między tymi dwiema skrajnościami, bez przerwy przerysowując swoje rzeczywiste osiągnięcia, a tym samym wystawiając się na łatwe ataki swoich krytyków. Żeby jednak uznać go za zwykłego oszusta, trzeba by całkiem pominąć jego dość złożony charakter, dzięki któremu potrafił ludzi oczarować, zarazić własną wizją i wciągnąć w świat swoich wyobrażeń – w końcu przecież nie bez powodu zyskał tysiące wyznawców i miliony czytelników. Trzeba by również pominąć dorobek jego życia, czyli misternie dopracowaną epistemologię, która zdołała wciągnąć w swoje sidła tak wiele osób – w tym również, co najważniejsze, samego Hubbarda. Lafayette Ronald Hubbard urodził się w miejscowości Tilden w stanie Nebraska w 1911 roku. Był uroczym, radosnym dzieciakiem o szarych oczach i z czupryną w kolorze marchewki. Jego ojciec Harry Ross „Hub” Hubbard spotkał swoją przyszłą żonę Ledorę May Waterbury, kiedy odbywał służbę w marynarce. Jego wybranka studiowała w mieście Omaha – zamierzała zostać nauczycielką. Pobrali się w 1909 roku. Gdy dwa lata później narodziło się ich jedyne dziecko (w rodzinnej miejscowości matki Rona, dokąd przyjechała przed porodem), Hub zdążył już zakończyć służbę i podjąć pracę handlowca w Kansas City. Gdy Ron miał dwa lata, rodzina przeprowadziła się do miejscowości Helena, stolicy stanu Montana – miasta założonego w okresie gorączki złota, które słynęło na całym Zachodzie U SA z licznych milionerów i prostytutek. Hub dostał posadę kierownika miejscowego teatru, który – choć nazywał się Family Theatre – mieścił się w budynku zajmowanym również przez dwa burdele[44]. Mały Ron uwielbiał oglądać gościnne występy wodewilowe – w końcu jednak Family Theatre zakończył działalność, ponieważ w mieście otwarto znacznie większy teatr. Dziadkowie Rona od strony matki mieszkali stosunkowo blisko, w innej miejscowości w stanie Montana. Lafayette Waterbury był weterynarzem i uznanym jeźdźcem. Miał bzika na punkcie swojego rudego wnuka[45]. Hubbard przechwalał się później, że już jako trzyipółlatek potrafił jeździć konno[46]. Równie wcześnie miał też nauczyć się czytać, a według materiałów rozpowszechnianych przez Kościół Scjentologii, „wkrótce zaczytywał się klasyką, w tym licznymi dziełami na temat filozofii Zachodu, perłami literatury angielskiej oraz – co istotne – esejami Sigmunda Freuda”[47]. Gdy w roku 1917 Stany Zjednoczone przystąpiły do I wojny światowej, ojciec Hubbarda postanowił ponownie zaciągnąć się do marynarki, a matka otrzymała pracę w jednym z urzędów stanowych. Wraz z sześcioletnim Ronem przeprowadziła się do swoich rodziców, którzy niewiele wcześniej kupili dom w tym samym mieście. Po zakończeniu wojny Hub postanowił dalej służyć w marynarce, tak więc dla całej rodziny nadszedł czas ciągłych podróży związanych z wojskowym trybem życia. Rodzice Rona byli metodystami[48]. Jak później zauważył sam Hubbard, „wielu członków mojej rodziny, w których otoczeniu dorastałem, było żarliwymi chrześcijanami; mój dziadek był zaś żarliwym ateistą”[49]. Ron wybrał własną drogę, znacznie bardziej ekscentryczną. Przez całą młodość fascynowali go szamani i czarownicy. Twierdził, że jeszcze w dzieciństwie zawarł braterstwo krwi z Czarnymi Stopami z Montany, za sprawą starego szamana zwanego Old Tom Madfeathers. Utrzymywał też, że Old Tom ukazywał swoją magiczną moc, wyskakując z pozycji siedzącej na pięć metrów w górę, a następnie przysiadając na czubku swojego tipi. Oto jak Ron podsumowywał te doświadczenia: „Już dawno temu przekonałem się, że człowiek posiada pewne ograniczenia co do tego, w co jest w stanie uwierzyć, a jeśli nie wytrzymują one konfrontacji z rzeczywistością, wówczas jest to dla niego wielkie wyzwanie”[50]. Według Hubbarda bardzo znaczącym momentem jego życia była daleka podróż morska, którą odbył w roku 1923 – ponad dziesięć tysięcy kilometrów ze Seattle przez Kanał Panamski aż do Waszyngtonu, dokąd przeniesiono jego ojca. Jednym ze współpasażerów statku był komandor Joseph C. „Snake” Thompson[51], należący do służb medycznych amerykańskiej marynarki wojennej. Ten neurochirurg, przyrodnik i były szpieg zrobił na młodym Ronie ogromne wrażenie. „Był bardzo niedbały – wspominał później Hubbard. – Zasypiał, czytając książkę, a kiedy się budził, jak gdyby nigdy nic, wstawał i nie zawracał sobie głowy prasowaniem czy zmianą ubrania. No i w wojsku zazwyczaj niespecjalnie go lubili. […] Ale za to osobiście przyjaźnił się z Sigmundem Freudem. […] Gdy spotkał mnie, osobę całkiem bezbronną, nie mając zbyt wiele do roboty na tym wielkim statku podczas długiego rejsu, zaczął mnie urabiać”[52]. Thompson bez wątpienia zabawiał młodego Rona opowieściami o swoich przygodach szpiega na Dalekim Wschodzie. Znał świetnie japoński, wychowywał się bowiem w Japonii, gdzie jego ojciec był misjonarzem. W początkowym okresie służby wojskowej znaczną część czasu spędził, przemierzając Azję oficjalnie w charakterze herpetologa, lecz tak naprawdę pracował dla wywiadu (zbierał kluczowe informacje i kreślił potencjalne linie ataku). „Największe wrażenie zrobił na mnie jego kot imieniem Psychol – wspominał później Hubbard. – Miał zakrzywiony ogon, co samo w sobie wystarczy, żeby przykuć uwagę młodego człowieka. Potrafił też jednak robić różne sztuczki. A Thompson z miejsca zaczął mnie uczyć, jak tresować koty. Było to jednak zajęcie tak czasochłonne, wymagające tyle cierpliwości, że aż do dziś nie zabrałem się do tresury żadnego kota. Nieuchronnie oznaczałoby to czekanie, aż kot coś zrobi, żeby go potem pochwalić. Ale żeby czekać, aż coś zrobi kot imieniem Psychol…”. Jedną z maksym Thompsona było: „Jeśli coś nie jest prawdą dla ciebie, to nie jest to prawdą”. Powiedział młodemu Ronowi, że są to słowa Siddharthy Gotamy, znanego jako Budda. Zrobiły one na chłopcu ogromne wrażenie. „Jeśli jest na świecie ktoś, kto postanowił, że będzie wierzył, w co zechce, a odrzuci to, w co uwierzyć nie może, jestem nim właśnie ja” – pisał. Thompson wracał właśnie z Wiednia, dokąd został wysłany służbowo, żeby pobierać nauki u samego Freuda. „Byłem zwykłym dzieciakiem, a że komandor Thompson nie miał własnego syna, świetnie się dogadywaliśmy – wspomina Hubbard w jednym ze swoich wykładów. – Nie wiem, po co sobie umyślił, żeby wbić mi do głowy nauki Freuda, ale czynił to wytrwale. Chciałem nawet pójść dalej tą drogą, miałem na to wielką ochotę, nie dostałem jednak takiej możliwości. Ojciec […] powiedział: »Synu, zostaniesz inżynierem«”[53]. Thompson przymierzał się właśnie do publikacji swojego przeglądu literatury psychoanalitycznej w piśmie „United States Naval Medical Bulletin”; niewykluczone, że właśnie nad tym pracował podczas podróży do Waszyngtonu. Z pewnością inspirował się wywodami przedstawionymi w tym artykule, kiedy przekazywał Hubbardowi podstawy teorii Freuda. „Człowiek posiada dwa podstawowe instynkty: instynkt przetrwania oraz instynkt przedłużania gatunku – pisał Thompson. – Najważniejszym uczuciem towarzyszącym instynktowi przetrwania jest głód, natomiast jedyną emocją służącą przedłużeniu gatunku jest libido”. Jak dalej tłumaczy, psychoanaliza jest „techniką” odkrywania nieuświadomionych źródeł motywacji, które szkodzą zdrowiu lub szczęściu jednostki. W momencie, gdy pacjent zrozumie motywy swojego neurotycznego zachowania, jego symptomy automatycznie znikną. „To odkrywanie ukrytej motywacji nie polega jedynie na wyjaśnieniu pacjentowi mechanizmów rządzących jego losem. Zrozumienie pochodzi z analizy wolnych skojarzeń, po której następuje racjonalna synteza”[54]. Wiele z tych myśli zostało wbudowanych w koncepcje przedstawione w Dianetyce, dziele stanowiącym podstawę filozofii natury ludzkiej Hubbarda – na tej bazie powstała później scjentologia. W roku 1927 ojca Hubbarda wysłano na wyspę Guam. Pojechała z nim żona, a synem pod ich nieobecność opiekowali się dziadkowie. Jak na niezmordowanego gawędziarza, jakim okazał się później Hubbard, niezmiernie rzadko wspominał o rodzicach – niemal całkowicie wymazał ich ze swojej biografii. Gdy opowiadał o sobie, zdawał się kreślić żywot sieroty, który musiał samotnie kroczyć przez świat, aby znaleźć sobie w nim miejsce. Jak wspominała później jedna z kochanek Rona, opowiadał jej, że jego matka była dziwką i lesbijką oraz że zastał ją kiedyś w łóżku z inną kobietą. „Nigdy nie miałam pewności, w co mu wierzyć” – dodała kochanka[55]. Hubbard dwukrotnie odwiedził rodziców na wyspie Guam. Podczas jednej z podróży zahaczył też o Chiny, gdzie miał rzekomo rozpocząć swoje badania nad duchowością Wschodu, spotkawszy tam czarowników i świętych mędrców. Według opowieści rozpowszechnianych przez Kościół Scjentologii, „stawił czoła morskim tajfunom na pokładzie szkunera, aż w końcu wylądował na wybrzeżu Chin. […] Następnie ruszył w głąb kraju, żeby w końcu zapuścić się do trudno dostępnych buddyjskich klasztorów”[56]. Obserwował tam mnichów medytujących „całymi tygodniami”[57]. Gdziekolwiek się udał – głosi opowieść – nastoletni Ron zadawał sobie podstawowe pytanie: „Dlaczego? Dlaczego ludzkość doświadcza tak wielu nieszczęść i cierpień? Dlaczego człowiek, pomimo całej swojej starożytnej wiedzy i mądrości zebranych w uczonych księgach i świątyniach, nie zdołał rozwiązać tak podstawowych problemów jak wojna, szaleństwo i rozpacz?”[58]. W rzeczywistości w dziennikach Hubbarda z tego okresu nie ma takich filozoficznych problemów. Jego podróż do Chin, zorganizowana przez organizację YM C A [59] trwała zaledwie dziesięć dni. Towarzyszyli mu rodzice, choć w dziennikach nie ma o nich wzmianki. Owszem, spotykał czasem mnichów, o których pisał, że skrzeczą jak ropuchy. Z jego zapisków bije światopogląd młodego imperialisty, który z niezrozumiałych powodów obserwuje egzotyczną, nieznaną sobie kulturę z pozycji autorytetu. „Dla Chińczyka największą przeszkodą na drodze do rozwoju jest jego własna natura” – pisał Hubbard, płynąc z Chin na wyspę Guam. „Z Chinami jest jeden problem: strasznie tam dużo żółtków”[60]. Z dzienników tych wyłania się też portret nastoletniego pisarza, który przymierza się do przyszłej kariery, tworząc zestawienia pomysłów na kolejne fabuły. Przykładowo: „Młody Amerykanin w Indiach organizuje oddziały wojskowe na potrzeby rozmaitych radżów. Dalej następują typowe zwroty akcji”. Albo: „Historia miłosna. Bohater udaje się do Francji. W Marsylii spotyka świetną babkę”. Trochę niepewnie próbuje odnaleźć własny głos: Rex Fraser wjechał na wzgórze, nasunął głębiej kapelusz na głowę, żeby nie zwiał mu go wiatr, i zmrużył oczy, patrząc na położone w dole skupisko niewykończonych domków. – A więc to jest właśnie M ontana City – powiedział do swojego konia.

Jesienią 1930 roku Hubbard rozpoczął studia inżynierskie na Uniwersytecie George’a Washingtona. Nie uczył się najlepiej, miał trudności z zaliczeniem języka niemieckiego

i rachunków, ale za to doskonale sobie radził na zajęciach dodatkowych. Zaczął pisywać do uniwersyteckiej gazetki, a ponadto na łamach powstałego na uczelni pisma literackiego mógł publikować swoje pierwsze opowiadania. Został też przewodniczącym klubu szybowcowego (jego licencja pilota miała numer 385[61], co pokazuje, jak świeża była to wówczas moda). Zdobycie tytułu inżyniera najwyraźniej stanowiło przy tym wszystkim cel drugorzędny, czego wyrazem były trudności z zaliczeniem wielu przedmiotów. We wrześniu 1931 roku Hubbard i jego przyjaciel Philip „Flip” Browning zrobili sobie kilka tygodni wolnego, żeby przemierzać Środkowy Zachód dwupłatowcem Arrow Sport. „Starannie zawinęliśmy wszystkie nasze »bagaże«, wyrzuciliśmy gaśnicę, żeby nie tracić na nią koni mechanicznych, załataliśmy dziurę w górnym skrzydle i ruszyliśmy przecinać niebo nad czterema czy pięcioma stanami, za kompas mając jedynie wiatr”[62] – tak opisywał tę wyprawę Hubbard, który w owym czasie używał już przydomku „Flash” [Błysk]. Zapiski z tej przygody, zatytułowane Tailwind Willies [Wiatr w plecy], były jego pierwszą komercyjną publikacją – ukazały się w piśmie „The Sportsman Pilot” w styczniu 1932 roku. W ten sposób rozpoczęła się bezprecedensowa kariera pisarska Hubbarda – wydał więcej książek niż jakikolwiek inny autor w historii (Księga Rekordów Guinnessa z roku 2006 podaje, że były to 1084 tytuły). Wiosną 1932 roku, podczas gdy w U SA panował wielki kryzys, Hubbard rozpoczął przedsięwzięcie stanowiące poniekąd przedsmak jego późniejszych wyczynów. Na kilku kampusach uniwersyteckich rozwiesił ogłoszenia następującej treści: „Poszukiwani młodzi, niepokorni miłośnicy podróży, gotowi wyruszyć na Karaibską Wyprawę Filmową. Koszt uczestnictwa to dwieście pięćdziesiąt dolarów, płatnych w porcie w Baltimore przed rozpoczęciem wyprawy. Kandydaci muszą być: zdrowi, niezawodni, zaradni, pomysłowi i śmiali. Bywalcom salonów i turystom dziękujemy”[63]. Cele wyprawy były doniosłe i dość liczne – przede wszystkim nakręcenie filmów dokumentalnych dla Fox Movietone oraz Pathé News, a przy tym poznawanie ulubionych kryjówek karaibskich piratów, jak również rytuałów wudu na Haiti. Istniał też dość nieprecyzyjny plan, żeby „zebrać jakieś eksponaty muzealne”[64]. „Niezależnie od wieku nigdy nie jest łatwo rozpoznać w kimś przyszłego mesjasza” – pisał dziennikarz James S. Free, który mając dwadzieścia trzy lata, dołączył do ekspedycji młodszego o dwa lata Hubbarda. W trójkę, wraz z Philem Browningiem (tym od wyprawy lotniczej), mieli się dzielić obowiązkami organizatorów. „Nie mogę powiedzieć, żebym potrafił wówczas przewidzieć, że mój partner w tym przedsięwzięciu miał wystarczające ego oraz dość talentu, żeby jakiś czas później stworzyć własną religię” – pisał Free w notatkach zatytułowanych Spotkanie z przyszłym mesjaszem. Hubbard mieszkał wówczas z rodzicami w Waszyngtonie. Free opisuje wizytę u niego: „Ron przedstawił mnie swojej matce, której długie jasnobrązowe włosy zdawały się ciemne w porównaniu z ognistym blaskiem bijącym z twarzy i czupryny jej syna”. Zapiski te stanowią jeden z bardzo niewielu dokumentów obrazujących relacje między Hubbardem i jego matką: „Na jej temat niewiele więcej utkwiło mi w pamięci, poza tym, że – podobnie jak jej mąż kapitan Henry Ross Hubbard – darzyła syna nieskrywanym uwielbieniem i uważała go za młodego geniusza”. Koledzy omówili stan przygotowań do wyprawy. Okazało się, że Phil Browning, który miał być trzecim organizatorem, w ostatniej chwili się wycofał, zdążył jednak załatwić wypożyczenie sprzętu laboratoryjnego z Uniwersytetu Michigan. Hubbard tymczasem negocjował stawki z zawodowym operatorem filmowym, który miał nakręcić rytuały wudu oraz „tego rodzaju dobrze płatne materiały”. Free wystarał się, żeby do wyprawy dołączyło jeszcze ponad dwudziestu uczestników. Hubbard stwierdził, że to powinno zapewnić wystarczające fundusze, żeby ekspedycja mogła ruszyć. Wyprawa od samego początku była jedną wielką katastrofą. Część dziarskich śmiałków w ostatniej chwili się wycofała, niemniej jednak pięćdziesięciu sześciu niedoświadczonych studentów weszło na pokład dość staroświeckiego czterożaglowego szkunera o nazwie Doris Hamlin. Ich wielka przygoda zaczęła się od tego, że statek trzeba było odholować z portu w Baltimore z powodu braku wiatru. I mało brakowało, by na tym wyprawa się skończyła, bo choć holownik ze wszystkich sił pruł ku otwartemu morzu, to statek wciąż był przycumowany do nabrzeża[65]. Kiedy wreszcie udało się wypłynąć na wody Atlantyku, żaglowiec albo kołysał się bez ruchu na gładkiej tafli morza, albo podskakiwał na wzburzonych falach. Groty porwały się podczas szkwału, gdy ekspedycja zmierzała ku wyspie Saint Thomas. Uczestników dręczyła choroba morska. W każdym porcie wyprawę opuszczało kilku zniechęconych członków załogi. Jedyny film, jaki nakręcono, przedstawiał średnio ciekawą walkę kogutów na Martynice. Szybko stało się jasne, że ekspedycji skończyły się fundusze[66]. Nie było już mięsa ani owoców, a wkrótce uczestnicy musieli sami kupować sobie żywność w portach. Hubbardowi zabrakło pieniędzy na opłacenie zawodowych członków załogi: kapitana, pierwszego oficera i kucharza – zaproponował więc uczestnikom kupno udziałów w ekspedycji, a u części z nich się zadłużył. W ten sposób zebrał jakieś siedemset lub osiemset dolarów, które pozwoliły mu opuścić Bermudy – zaraz potem jednak statek utknął na cztery dni na Morzu Sargassowym[67]. Pewnego wieczoru po dość skromnej kolacji George Blakeslee, który pełnił funkcję fotografa wyprawy, uznał, że ma dość. Jak zapisał w dzienniku, „zawiązałem pętlę na linie, a wszyscy zrozumieli, o co mi chodzi. Zrobiliśmy więc kukłę Hubbarda i zawiesiliśmy ją na wancie. Na głowie zawiązaliśmy jej czerwoną szmatkę z napisem »Nasz rudowłosy ___!«”[68]. Po tym incydencie Hubbard wolał nie opuszczać swojej kajuty. Wściekły kapitan zatelegrafował do właścicieli żaglowca, żeby przesłali mu fundusze na drogę powrotną, po czym zawrócił szkuner do Baltimore, a po zakończeniu ekspedycji określił ją jako „najgorszy i najbardziej nieprzyjemny rejs w życiu”[69]. Gdy „pechowy statek” (jak go określiła lokalna prasa) zawinął do rodzimego portu, Hubbarda nie było już na pokładzie. Ostatni raz widziano go w Puerto Rico, gdzie się cichaczem oddalił, taszcząc swoje dwie walizki. W pewnym sensie Hubbard podczas tej wyprawy (którą podsumował jako „wspaniałą przygodę”[70]) odkrył swój potencjał. To właśnie wtedy po raz pierwszy ujawniło się jego uwielbienie dla sztuki filmowej (mimo że właściwie nie nakręcono żadnego filmu). Choć wielu uczestników zrezygnowało, wykazał godną pozazdroszczenia zdolność przekonania innych do wsparcia go w przedsięwzięciu, które od początku miało dość chwiejne podstawy. A przecież całe swoje przyszłe życie miał spędzić na pozyskiwaniu ludzi – zwłaszcza młodych – do romantycznych, nieprzemyślanych projektów, w tym wypraw morskich, podczas których nie dosięgały go macki organów sprawiedliwości. To wtedy właśnie zaczął budować swój wizerunek charyzmatycznego przywódcy. Skala jego przyszłego przedsięwzięcia jeszcze się nie rysowała, nawet dla niego samego, jednak najwyraźniej podczas Karaibskiej Wyprawy Filmowej ujrzał w sobie odkrywcę, żeglarza, filmowca oraz przywódcę – choć wtedy w każdej z tych dziedzin poniósł sromotną klęskę. Miał nieuleczalną skłonność do ignorowania oczywistych sygnałów porażki oraz do wyciągania ze swoich doświadczeń wniosków, które innym ludziom wydawałyby się mało racjonalne, albo wręcz dziwaczne. Z czasem nabrał zwyczaju – być może nieświadomie – wypełniania mitologią luki powstałej między rzeczywistością a własną jej interpretacją. Na tym właśnie opierał się jego rzekomy „geniusz” – przez wielu zwany szaleństwem. W wieku dwudziestu dwóch lat Hubbard ożenił się z Margaret Louise Grubb, starszą od niego o cztery lata miłośniczką latania, którą nazywał Polly. Niedługo wcześniej Amelia Earhart jako pierwsza w historii kobieta odbyła samotny lot przez Atlantyk, co stanowiło ogromną inspirację dla wielu śmiałych dziewcząt. Polly nigdy wprawdzie nie zdobyła licencji pilota, ale trudno się dziwić, że ujęła ją zawadiacka natura Rona i jego opowieści o przygodach w dalekich krajach. Zamieszkali w małym miasteczku w stanie Maryland, w pobliżu rodzinnej farmy Polly. Ron próbował zdobyć pozycję zawodową, pisując do czasopism, dotąd jednak (koniec roku 1933) zaledwie kilka jego artykułów opublikowano. Wkrótce okazało się, że Polly jest w ciąży, tak więc Ron musiał szybko znaleźć jakiś sposób na utrzymanie rodziny. Amerykańskie określenie „pulp fiction” (oznaczające beletrystykę raczej niskich lotów) wzięło się od kiepskiej jakości papieru („pulp”), na którym drukowano tanie pisemka o jaskrawych okładkach, cieszące się ogromną popularnością w Ameryce za czasów wielkiego kryzysu (przykładowe tytuły tych pism to: „Dziwne opowieści”, „Czarna maska”, „Galeon”, „Magiczny dywan”). Honoraria pisujących tam autorów były bardzo mizerne – standardową stawką był cent za słowo. Żeby zadrukować swoje sto dwadzieścia osiem stron, każde z tych pisemek potrzebowało sześćdziesięciu pięciu tysięcy słów[71]. A jako że przykładowo w roku 1934 w kioskach z gazetami piętrzyło się w sumie sto pięćdziesiąt różnych tygodników, dwutygodników i miesięczników, na zapełnienie ich potrzeba było stu dziewięćdziesięciu pięciu milionów słów rocznie. Wielu znanych pisarzy zaczynało swoje kariery właśnie od dostarczania pożywki dla tej wygłodniałej bestii (należeli do nich Dashiell Hammett, H. P. Lovecraft, Erle Stanley Gardner, Raymond Chandler, Ray Bradbury czy Edgar Rice Burroughs). „Papkowata literatura” wyhodowała gatunki, które nie były może zupełnie nowe, ale nigdy dotąd nie ukazywały się tak jawnie i w takiej ilości. Doświadczenia życiowe Hubbarda wydawały się idealnie odpowiadać potrzebom takich opowieści. Jego pierwsze tego typu opowiadanie, zatytułowane Zielony bóg i opublikowane w piśmie „Thrilling Adventures” [Fascynujące przygody] w roku 1934, przedstawia losy oficera marynarki służącego w wywiadzie (być może wzorowanego na postaci Snake’a Thompsona): wpada on w ręce Chińczyków, którzy go torturują i w końcu grzebią żywcem. Opublikowany w piśmie „Cowboys Stories” [Historie kowbojskie] utwór Może dlatego… to pierwsze z czterdziestu siedmiu opowiadań Hubbarda osadzonych na Dzikim Zachodzie, w których zapewne korzystał ze wspomnień z dzieciństwa spędzonego w Montanie. Wkrótce zaczął pisać również o łodziach podwodnych oraz o zombie, a także umieszczać akcję w Rosji czy Maroku. Tak naprawdę liczyła się tylko dobra fabuła, a niesamowita inwencja Hubbarda potrafiła nadać opowieściom barw. Żeby odnieść sukces w tym gatunku, trzeba pisać szybko i z fantazją, a to akurat przychodziło mu bez trudu. Według szacunków Kościoła Scjentologii w latach 1934–1936 produkował około stu tysięcy słów miesięcznie[72]. Pisał (na maszynie) tak szybko, że ze względu na oszczędność czasu zaczął używać papieru pakowego w rolkach[73]. Po ukończeniu opowiadania za pomocą linijki odrywał zapisaną część, po czym wysyłał ją do wydawcy. Ponieważ pisma chciały mieć w każdym numerze tylko po jednym tekście danego autora, Hubbard tworzył pod różnymi pseudonimami – występował między innymi jako Mr Spectator, kapitan Humbert Reynolds, Rene Lafayette czy Winchester Remington Colt. Przez lata zebrało się ze dwadzieścia różnych pseudonimów. Mówił, że podczas pisania opowiadań obrazy po prostu „przelatywały mu przez głowę”, starał się więc jak najszybciej zapisać wszystko, co widział oczyma wyobraźni. Był to dla niego prawdziwy wysiłek fizyczny – w toku pracy twórczej bardzo się pocił[74]. Wyznawał filozofię: „brudnopis, czystopis, do widzenia”[75]. 7 maja 1934 roku w Encintas w Kalifornii, dokąd Ron i Polly udali się na urlop, przyszedł na świat ich syn L. Ron Hubbard Junior (którego nazywali Nibs). Dziecko było wcześniakiem i ważyło niewiele ponad kilogram. Ron przerobił szufladę na inkubator, ogrzewany żarówką, Polly zaś karmiła synka zakraplaczem[76]. Dwa lata później w Nowym Jorku Polly urodziła córeczkę Katherine May Hubbard (nazywaną Kay). W 1936 roku rodzina przeniosła się do Bremerton w stanie Waszyngton – w pobliżu mieszkali wówczas rodzice Rona oraz jego dziadkowie ze strony matki. Wszyscy ciepło przyjęli Polly i dzieci. Ronowi powodziło się na tyle dobrze, że mógł kupić niewielką farmę w pobliskim Port Orchard – duży dom i pięć mniejszych domków, trzysta metrów nabrzeża oraz

widok na wulkan Mount Rainier. W liście do swojego najlepszego przyjaciela Russela Haysa (również twórcy taniej beletrystyki, zamieszkałego w Kansas) Hubbard opisywał swoją nową posiadłość jako „najpiękniejsze miejsce, jakie w życiu widział”[77]. Niemniej jednak znaczną część czasu wciąż spędzał w Nowym Jorku, gdzie pielęgnował zawodowe kontakty z dala od żony i dzieci – czasem nie widywał ich przez wiele tygodni. Hubbard marzył o Hollywood, co z czasem zaczęło przypominać długą, choć nieodwzajemnioną miłość. Pomimo wielu starań z fabryki snów otrzymywał tylko „mgliste propozycje”[78] krótkoterminowych kontraktów. „Daję sobie spokój z Hollywood – skarżył się Haysowi. – Mam za mało wdzięku”[79]. W końcu jednak wiosną roku 1937 studio Columbia Pictures nabyło prawa do jednego z opowiadań – na jego podstawie miał powstać serial pod tytułem Tajemnica wyspy skarbów[80]. Hubbard szybko przeniósł się do Hollywood, gdzie miał nadzieję wreszcie zrobić karierę w branży filmowej. (Później twierdził, że pracował tam wówczas przy kilku filmach, w tym przy zaliczanym już do klasyki Dyliżansie z Johnem Wayne’em oraz Niezwyciężonym Billu z Garym Cooperem[81] – jego nazwisko nie pojawiło się jednak w żadnej produkcji poza Tajemnicą wyspy skarbów). W połowie lata był już z powrotem na swojej farmie, a poniesioną klęskę kładł na karb długich godzin pracy, zbyt dużego napięcia oraz „durnych żydowskich producentów”[82]. Hubbard ponownie rzucił się w wir pisania taniej beletrystyki, choć teraz tej jego działalności towarzyszyła już lekka nuta cynizmu. „Nigdy nie twórz postaci, której nie znajdziesz w piśmie, w którym ma się ukazać opowiadanie – radził Haysowi. – Nigdy nie opisuj kogoś nietypowego”. Twierdził, że w tego rodzaju twórczości realizm nie jest żadnym atutem i narzekał, że nigdy nie udało mu się sprzedać opowiadania, które „byłoby w jakikolwiek sposób związane z osobistymi doświadczeniami. […] Rzeczywistość najwyraźniej nie jest w cenie”[83]. 1 stycznia 1938 roku Hubbard doznał objawienia, które miało zmienić całe jego życie – a koniec końców również życie wielu innych ludzi. Podczas zabiegu dentystycznego otrzymał znieczulenie wziewne. „Pod wpływem tego środka musiało dojść u mnie do zatrzymania akcji serca – wspominał. – Czułem się, jakbym spadał na łeb na szyję w szkarłatny wir, i miałem świadomość, że umieram i że ten proces nie należy do przyjemności”[84]. Hubbard uważał, że w tej krótkiej, fantasmagorycznej chwili przez przypadek objawiły mu się tajemnice istnienia. Forrest Ackerman, jego późniejszy agent literacki, relacjonuje słowa Hubbarda, wedle których miał on jako duch unieść się nad fotel dentystyczny, spojrzeć na pozostawione ciało i pomyśleć: „To dokąd teraz?”. Następnie duch pozbawiony ciała zauważył w oddali ogromną, bogato zdobioną bramę, przez którą po chwili przepłynął. Po drugiej stronie odkrył intelektualny szwedzki stół, na którym znajdowało się wszystko, co kiedykolwiek frapowało ludzki umysł – no wiesz: jak to się wszystko zaczęło, dokąd pójdziemy dalej, czy istnieją wcześniejsze wcielenia – a jego duch chłonął te wszystkie ezoteryczne informacje jak gąbka. Po czym nagle usłyszał jakby świst powietrza, a potem głos: „Nie, jeszcze nie! Nie jest jeszcze gotów!”. A następnie poczuł, jakby przyczepiona do niego długa pępowina ciągnęła go z powrotem. Opadł na swoje ciało, otworzył oczy i powiedział do asystentki dentysty: „Przez chwilę nie żyłem, prawda?”. Asystentka była wyraźnie zaskoczona, a dentysta rzucił jej gniewne spojrzenie, jakby miał jej za złe, że zdradziła pacjentowi, co zaszło[85].

Sam Hubbard twierdził, że pamięta głosy, które wołały „Nie pozwólcie, żeby się zorientował!”, gdy wracał do świata żywych. Kiedy ponownie znalazł się w swoim ciele, wciąż jeszcze „pozostawał w kontakcie z czymś nieznanym”. Poczucie, że przez krótką chwilę miał dostęp do boskiej tajemnicy, nie opuszczało go przez jeszcze kilka dni, nie potrafił jednak przywołać całego doświadczenia. „A potem nagle, pewnego ranka, zaraz po obudzeniu, wszystko to do mnie wróciło”[86]. Owładnięty swego rodzaju gorączką, błyskawicznie napisał niewielką książeczkę, którą zatytułował Excalibur. „Dawno, dawno temu, jak podaje autor Baśni z tysiąca i jednej nocy, żył bardzo mądry starzec” – tak rozpoczyna się tekst, lub raczej opublikowane przez Kościół Scjentologii niewielkie fragmenty dzieła, którym organizacja rzekomo dysponuje. Kolejne fragmenty mówią o tym, że mądry staruszek napisał długą i wielce uczoną księgę, martwił się jednak, że napisał zbyt wiele. Poświęcił więc kolejne dziesięć lat życia na skrócenie swojego dzieła, aż stopniało do jednej dziesiątej pierwotnej objętości. Wciąż jednak nie był zadowolony, aż w końcu ograniczył wszystko do jednego wersu, „który zawierał całą ważną dla człowieka wiedzę”, po czym ukrył ten święty wers w niszy w ścianie swojego domu. Wciąż jednak zastanawiał się, czy nie dałoby się jeszcze bardziej wydestylować ludzkiej wiedzy… Załóżmy, że całą mądrość tego świata można by ograniczyć do jednego zaledwie wersu; i załóżmy, że ten wers ma zostać dziś napisany i przekazany tobie. Dzięki niemu będziesz mógł zrozumieć podstawę całego życia i wszelkich starań. […] Istnieje taki wers, wydobyty z gąszczu informacji i udostępniony w postaci kompaktowej, żeby wyjaśniać tego rodzaju rzeczy. Wers ten stanowi filozofię filozofii, a dzięki temu sprowadza temat dociekań do pierwotnego poziomu prostej i bezpretensjonalnej prawdy. Wszelkim życiem kieruje jedno jedyne wskazanie: P R Z ET RWA Ć [87].

Hubbard wysyłał nowojorskim wydawcom pełne entuzjazmu telegramy: zapraszał ich, żeby spotkali się z nim na Penn Station, gdzie sprzeda im manuskrypt dzieła, które zmieni świat. Jak pisał do Polly: „Mam wielką nadzieję, że uda mi się wyryć moje nazwisko na kartach historii tak mocno, że przybierze ono postać legendy, nawet jeśli wszystkie moje książki ulegną zniszczeniu”[88]. Excalibur nigdy jednak nie został wydany, a niektórzy powątpiewają, czy w ogóle powstał. Historie opowiadane później przez samego autora tylko potęgują wrażenie, że jest to dzieło raczej mityczne, a nie faktycznie istniejące. Hubbard twierdził na przykład, że gdy Rosjanie dowiedzieli się, co zawiera książka, zaproponowali mu pieniądze oraz pomieszczenia laboratoryjne, gdzie mógłby dokończyć pracę – a kiedy im odmówił, wykradli kopię manuskryptu z jego pokoju hotelowego w Miami. Tłumaczył też swojemu agentowi, że w końcu postanowił nie publikować tej książki, ponieważ na pierwszych sześciu osobach, które ją przeczytały, zawarta w niej prawda zrobiła tak wstrząsające wrażenie, że doznały pomieszania zmysłów[89]. Opowiadał też, że kiedy ostatni raz zaniósł swoje dzieło do wydawnictwa, recenzent po przeczytaniu manuskryptu przyniósł go do gabinetu naczelnego, położył na biurku, a następnie wyskoczył z okna wieżowca, w którym znajdowało się biuro[90]. Chcąc nie chcąc Hubbard wrócił do pisania taniej beletrystyki. Po pięciu latach natężonej produkcji czuł się jednak wyczerpany i zgorzkniały. Jak sam przyznawał, jego twórczość była „bezwartościowa”. „Nauczyłem się swojego rzemiosła i wypracowałem odpowiednie techniki – pisał do Haysa. – Jednak z powodu lęku wydawców przed realizmem, jak również wskutek ograniczeń wynikających z mojego własnego buntu nie odważyłem się nigdy rozpalić pełnego płomienia; jak dotąd, wciąż wypuszczam tylko smużkę dymu” [91]. Jeszcze w tym samym roku otrzymał propozycję pisania do pisma zatytułowanego „Astounding Science-Fiction” [Zdumiewająca fantastyka naukowa]. Jego redaktorem naczelnym był wówczas dwudziestosiedmioletni John W. Campbell Junior, pod którego wodzą wkrótce miał nastać – nie tylko zdaniem Hubbarda – złoty wiek gatunku science fiction. Jednym z wielu znakomitych młodych pisarzy, którzy znaleźli się w kręgu wpływów Campbella, był Isaac Asimov. W następujący sposób opisywał on wydawcę: „wysoki, potężny mężczyzna o jasnych włosach, haczykowatym nosie, szerokiej twarzy i wąskich wargach, z nieodłączną fifką w zębach”[92]. Campbell był nieznoszącym sprzeciwu piewcą poglądów skrajnej prawicy oraz miłośnikiem wszelkich ekscentrycznych rodzajów pseudonauki – zwłaszcza dotyczących zjawisk paranormalnych. Miał zwyczaj wygłaszać niekończące się monologi, w których często wyrażał mało popularne poglądy (jak na przykład poparcie dla niewolnictwa), po czym zaciekle bronił swoich tez tak długo, aż wymęczeni rozmówcy wycofywali się z pola boju. „Mocno ekscentryczna postać o potężnej sile rażenia”[93] – tak scharakteryzował go brytyjski pisarz Kingsley Amis. Campbell był jednak także skrupulatnym i rzutkim redaktorem, otaczającym swoją pieczą niedoświadczonych pisarzy, jak na przykład Robert A. Heinlein (którego pierwsze teksty ukazywały się właśnie w piśmie Campbella), i czyniącym z nich prawdziwe literackie ikony. Campbell uważał, że fantastyka naukowa to znacznie więcej niż tylko tania rozrywka – dla niego gatunek ten zdradzał cechy prorocze. Jego głębokie przekonanie o szczególnym znaczeniu tego rodzaju literatury nadawało jej swoisty mistyczny urok, do jakiego inne popularne gatunki nie mogły nawet pretendować. W wielu miejscowościach w całym kraju powstawały lokalne gazetki i kluby science fiction, zasilane w większości przez nastoletnich chłopców, których pociągała romantyczna wizja nauki. Niektórzy z nich po latach zostali zresztą liczącymi się naukowcami, choć motorem ich badań były niejednokrotnie koncepcje powstałe w umysłach pisarzy takich jak Heinlein, Asimov czy Hubbard[94]. „Fantastyka naukowa, zwłaszcza w okresie złotego wieku gatunku, miała pewną misję – pisze Hubbard. – A mianowicie, by człowiek sięgnął wreszcie gwiazd”[95]. Siebie samego uważał za osobę doskonale przygotowaną do tego rodzaju twórczości: „Sam miałem za sobą pewne doświadczenie w pracy naukowej; prowadziłem pionierskie badania związane z rakietami i ciekłymi gazami”[96]. Dopiero na polu fantastyki naukowej Hubbard odkrył w sobie wielki talent pisarski. Gatunek ten otworzył przed nim znacznie większe możliwości niż pisanie historii przygodowych i kowbojskich – stanowił też dużo większe wyzwanie intelektualne. Zadaniem pisarza science fiction jest odkrywanie alternatywnych światów i poruszanie istotnych kwestii dotyczących przeznaczenia oraz sensu życia. Chodzi o to, żeby stwarzać taką rzeczywistość, która dla czytelnika będzie czymś zupełnie nowym, ale zarazem wiarygodnym. Zaczyna się od jakiejś hipotezy, a potem rozbudowuje jej konsekwencje logiczne, dodaje szczegóły i zdarzenia, żeby nadać wyimaginowanej strukturze konkretną formę. Pod tym względem science fiction przypomina nieco teologię. Niektóre z najpilniej strzeżonych tajemnic scjentologii pod różnymi postaciami pojawiały się już wcześniej w opowiadaniach Hubbarda. Bez wątpienia umysł swobodnie błądzący po wyimaginowanych światach może być skłonny podejrzewać, że pod powierzchnią zwykłej codzienności kryje się więcej, niż się z pozoru wydaje. Szerokie ramy fantastyki naukowej musiały mieć wpływ na skalę rozważań Hubbarda na temat ludzkiej kondycji. Nie brakowało mu odwagi ani fantazji. Potrafił bez trudu stworzyć skomplikowaną, ale przekonującą rzeczywistość. Czym innym jest jednak wykreować wiarygodny świat, a czym innym – samemu weń uwierzyć. Na tym polega różnica między sztuką i religią. Hubbard prowadził teraz dwa równoległe życia: jedno na farmie w Port Orchard, w otoczeniu rodziców, Polly i dzieci, a drugie w Nowym Jorku, gdzie wynajął mieszkanie na Upper West Side. W mieście zyskał uznanie, na którym tak bardzo mu zależało. Wraz z kolegami ze Stowarzyszenia Amerykańskich Pisarzy często jadał obiady w hotelu Knickerbocker, gdzie opowiadali sobie historie oraz gawędzili z redaktorami. Został też członkiem prestiżowego Klubu Odkrywców, co dodawało nieco wiarygodności chętnie serwowanym przez Hubbarda opowieściom o jego przygodach. „Jako niespełna trzydziestolatek Hubbard był człowiekiem wysokim i dobrze zbudowanym, o rudych włosach, jasnej cerze i długim nosie nadającym jego twarzy wygląd nowego wcielenia Fauna – wspominał później inny pisarz science fiction L. Sprague de Camp. – W swoim nowojorskim mieszkaniu urządził odgrodzony kotarami kącik wielkości budki telefonicznej oświetlony niebieską żarówką, gdzie mógł pracować w szybkim tempie, niczym nierozpraszany”[97]. Ponieważ od żony dzieliła go odległość niemal całego kontynentu, miał liczne okazje zabiegać o względy innych kobiet – co czynił tak otwarcie, że wprawiał tym w zdumienie swoich kolegów pisarzy. Winą za swoje rozbuchanie obarczał Polly. „Z powodu jej fizycznej oziębłości oraz pretensjonalnej sztuczności miałem się już niemal za eunucha – zapisał kilka lat

później w niepublikowanych wspomnieniach (Kościół Scjentologii kwestionuje ich autentyczność). – Kiedy się przekonałem, że mam powodzenie u kobiet, wdawałem się w liczne romanse. Jednak ponieważ nie potrafiłem zaspokoić Polly, zawsze zwracałem przesadną uwagę na odczucia każdej z chwilowych partnerek, przez co sam czerpałem z tych zbliżeń niewiele przyjemności. Miałem objawy nerwicy lękowej, która osłabiała moją naturalną moc”[98]. Jedna z tych „chwilowych partnerek” miała na imię Helen. „Kochałem ją, a ona mnie – zapisał Hubbard. – Sprawa trwałaby znacznie dłużej, gdyby nie dowiedziała się o niej Polly”[99]. Podczas pobytu męża w Port Orchard Polly znalazła zostawione przez niego w skrzynce pocztowej dwa listy do dwóch różnych kobiet. Zabrała je, przeczytała i w ramach zemsty zamieniła koperty, po czym włożyła je z powrotem do skrzynki[100]. Przez jakiś czas po tym zdarzeniu Ron i Polly nie odzywali się do siebie. Wygląda jednak na to, że do roku 1940 zdążyli się pogodzić, popłynęli bowiem razem na Alaskę dziewięciometrowym keczem Magician (czyli „magik”; mówili na niego jednak zdrobniale Maggie). Na kilka miesięcy planowanej nieobecności opiekę nad dziećmi powierzyli rodzinie. Hubbard nadał rejsowi nazwę Ekspedycja Radiowo-Eksperymentalna na Alaskę, dzięki czemu mógł dumnie wywiesić flagę Klubu Odkrywców. Oficjalnym celem wyprawy miało być wykorzystanie nowej technologii radiowej do stworzenia nowych wskazówek nawigacyjnych dla wybrzeża Alaski; kiedy jednak w mieście Ketchikan popsuł się silnik żaglowca, w wywiadzie dla miejscowej gazety Hubbard stwierdził: „nasz cel jest dwojaki: po pierwsze, wygrać zakład, a po drugie, zebrać materiały do powieści o połowie łososia na Alasce”[101]. Jak opowiadał, jego znajomi gotowi byli się założyć, że Magician jest za mały na taką wyprawę, postanowił więc im udowodnić, że się mylą. Podczas kilkutygodniowego przymusowego postoju w Ketchikan związanego z oczekiwaniem na nowy wał korbowy Hubbard zabawiał słuchaczy miejscowego radia opowieściami o swoich przygodach, jak na przykład wytropienie niemieckiego szpiega, którego wysłano na Alaskę po to, aby w razie wybuchu wojny odciął łącza komunikacyjne, lub też złapanie na lasso niedźwiedzia brunatnego, który następnie wgramolił się do łodzi rybackiej naszego bohatera[102]. Gdy w końcu dostarczono wał korbowy, Ron i Polly ruszyli w drogę powrotną. Do domu zawitali na kilka dni przed Bożym Narodzeniem roku 1940, niemal sześć miesięcy po rozpoczęciu wyprawy – podczas której niewiele osiągnęli. Jak jednak oficjalnie głosi Kościół, „przez cały ten czas Ron L. Hubbard poszukiwał odpowiedzi na zagadnienia nurtujące ludzkość”[103]. Kluczowym punktem konkurencyjnych opowieści o życiorysie Hubbarda jest spór co do jego zasług dla amerykańskiej marynarki wojennej podczas I I wojny światowej oraz obrażeń, jakie miał wówczas odnieść. Z pewnością marzyła mu się kariera wojskowa, nie zdał jednak egzaminów wstępnych do Akademii Marynarki Wojennej, a do tego został zdyskwalifikowany ze względu na słaby wzrok[104]. Gdy w 1930 roku zapisywał się do rezerwy Korpusu Piechoty Morskiej, całkiem niepotrzebnie skłamał, podając swoją datę urodzenia (dodał sobie dwa lata), co mogło mieć wpływ na jego wcześniejszy (w stosunku do rówieśników) awans do stopnia pierwszego sierżanta. Według adnotacji w oficjalnym rejestrze pozostawał „nieaktywny, z wyjątkiem czynnej służby w okresie szkoleń”. Po roku wystąpił jednak o zwolnienie ze służby, motywując to następująco: „Nie mam dość czasu, żeby móc należycie angażować się w działania pułku”[105]. Jednak kilka miesięcy przed atakiem na Pearl Harbour Hubbard podjął kolejne usilne starania o przyjęcie do marynarki. Zdobył parę rekomendacji; pośród polecających go osób znalazł się kongresman Warren G. Magnuson, który w liście do prezydenta Roosevelta określał „kapitana Hubbarda” jako „znanego pisarza” i „uznanego podróżnika”, który „posiada uprawnienia do pływania na większej liczbie jednostek morskich niż jakikolwiek inny obywatel U SA ”. Ponadto, „jest czołową postacią w środowisku organizacji literackich, co daje mu wielki potencjał polityczny w skali ogólnokrajowej”. Na koniec kongresman zauważa: „Co ciekawe, nie lubi on rozgłosu wokół własnej osoby”[106]. Pod innym listem polecającym (napisanym zresztą przez samego Hubbarda) podpisał się senator Robert M. Ford z Waszyngtonu: „Pragnę przedstawić jednego z najzdolniejszych ludzi, jakich kiedykolwiek poznałem: kapitana L. Rona Hubbarda”[107]. W kwietniu 1941 Hubbard z powodu słabego wzroku po raz kolejny odpadł z rekrutacji po badaniu lekarskim. Kiedy jednak niemieckie okręty podwodne zaczęły atakować amerykańskie statki na północnym Atlantyku, a nawet na wodach przybrzeżnych U SA , prezydent Roosevelt ogłosił stan wyjątkowy, w związku z czym niedoskonałości natury fizycznej zeszły na dalszy plan. W lipcu 1941 roku Hubbard został przydzielony do rezerwy marynarki wojennej (w stopniu porucznika). Sam Hubbard twierdzi, że natychmiast wysłano go w bój. Miał znaleźć się na pokładzie niszczyciela U SS Edsall, który został zatopiony u północnego wybrzeża Jawy. Cała załoga rzekomo zginęła, jedynie Hubbardowi udało się dostać na brzeg i zaszyć w dżungli. Tam właśnie miał przebywać 7 grudnia 1941 roku, gdy Japończycy przeprowadzili atak na Pearl Harbor. (W rzeczywistości U SS Edsall został zatopiony dopiero w marcu 1942 roku). Hubbard opowiadał, że gdy ukrywał się w tych okolicach, japoński patrol ostrzelał go z karabinów maszynowych, udało mu się jednak przeżyć, a potem uciec na tratwie do Australii[108]. W innym miejscu wspomina natomiast, że po wypowiedzeniu przez U SA wojny Japonii został wysłany na Filipiny, a następnie, wiosną 1942 roku, odesłany do domu prywatnym samolotem sekretarza Marynarki Wojennej jako „pierwszy ranny wracający do Ameryki z Dalekiego Wschodu”[109]. Archiwa marynarki wojennej zawierają jednak informację, że w czasie wybuchu wojny Hubbard odbywał szkolenie w zakresie wywiadu. Rzeczywiście miał zostać skierowany na Filipiny, ale gdy się okazało, że na Oceanie Spokojnym dominację zdobywają Japończycy, jego statek zmienił kurs i popłynął do Australii. Na antypodach oczekiwał na transport do Manili, ale podpadł amerykańskiemu attaché morskiemu. „Przez skłonność do przypisywania sobie uprawnień, których nie posiadał, jak również próby wykonywania obowiązków, do których nie miał kwalifikacji, sprawiał bardzo dużo kłopotów – skarżył się attaché. – Ten oficer nie nadaje się do tego, aby mu przyznać niezależne stanowisko. Jest niezwykle gadatliwy i wciąż udaje ważną figurę”[110]. Hubbard został odesłany do Nowego Jorku, żeby przydzielono mu tam inne zadania. Hubbard znów znalazł się w Nowym Jorku, gdzie pracował w biurze cenzury telegraficznej. Usilnie zabiegał o stanowisko na pokładzie statku, aż w końcu otrzymał możliwość dowodzenia trawlerem U SS YP -422 przystosowywanym właśnie do celów militarnych i przeznaczonym do patrolowania wybrzeża[111]. Według Kościoła, gdy tylko wszedł do bostońskiej stoczni marynarki wojennej, stanął twarzą w twarz z niemal setką żołnierzy świeżo zwolnionych z wojskowego więzienia w Portsmouth, New Hampshire. Już na pierwszy rzut oka wydali mu się zgrają morderców: »mundury mieli wysmolone, a hamaki – czarne od brudu«. Po bliższym zapoznaniu z załogą, przekonał się, że każdy z nich wstąpił na pokład wyłącznie po to, żeby uniknąć dalszej odsiadki”[112]. Hubbard miał ponoć w sześć tygodni tak świetnie wyszkolić tę ekipę skazańców, że „wsławili się zrzuceniem około siedemdziesięciu ładunków głębinowych, a przy tym nie ponieśli żadnych strat w ludziach”[113]. Archiwa marynarki wojennej poświadczają jednak, że zanim jeszcze statek został zwodowany, Hubbarda zwolniono z funkcji dowódcy, ponieważ zdaniem komendanta stoczni nie miał „odpowiedniego usposobienia, żeby samodzielnie dowodzić jednostką”[114]. Nie istnieją żadne dokumenty mówiące o tym, że w ogóle kiedykolwiek brał udział w walkach na Atlantyku. Następnie został wysłany do ośrodka szkoleniowego w Miami, gdzie miał się przygotować do służby na ścigaczach okrętów podwodnych. Zjawił się tam w ciemnych okularach, prawdopodobnie ze względu na zapalenie spojówek, które nękało go przez całą wojnę i później – jednak w rozmowie z innym młodym żołnierzem Thomasem Moultonem wyjaśnił, że podczas służby na niszczycielu pływającym po Pacyfiku stał za blisko karabinu wielkokalibrowego, przez co błyski wystrzałów zniszczyły mu wzrok[115]. Wśród nowych kolegów z ośrodka szkoleniowego wkrótce uchodził więc za wielki autorytet – a fakt, że wydawał się dość powściągliwy w opowiadaniu o swoich wojennych przygodach, tylko podbijał jego pozycję starego wygi. W trakcie pobytu w Miami Hubbard zaraził się rzeżączką od kobiety imieniem Ginger. „Była osobą dość rozwiązłą – notował w swoim tajemnym kajecie. – Przeraziły mnie możliwe konsekwencje: że o wszystkim dowie się żona, wojsko, moi przyjaciele. […] W rezultacie zacząłem się faszerować taką ilością sulfonamidu, że bałem się, czy nie uszkodzę nim sobie mózgu”[116]. Choroby przenoszone drogą płciową stanowiły w czasie wojny częstą przypadłość wśród wojskowych, których stale zresztą ostrzegano przed niebezpieczeństwem związanym z przygodnymi miłostkami. Choć w życiu erotycznym Amerykanie pozwalali sobie na nieco większą swobodę, niż to przedstawiała ówczesna kultura popularna, rozwody wciąż były jeszcze bardzo piętnowane. Mimo to młody Hubbard stale dryfował w stronę lekkomyślnych romansów i pogoni za spódniczkami, przez co rozpadały się kolejne jego małżeństwa, a dzieci oddalały się od ojca (miał ich w sumie siedmioro, z trzema żonami). W sekretnym dzienniku wyznaje, że okresowo cierpiał na impotencję, którą ponoć leczył testosteronem. Pisał też o swoich niepokojach związanych z masturbacją, którą w tamtych czasach uważano za przejaw słabości moralnej, mogący prowadzić do wielu poważnych dolegliwości, jak pogorszenie wzroku, impotencja, lub nawet szaleństwo. Hubbard w końcu objął dowództwo nad ścigaczem U SS P C-815[117]. Poprosił Thomasa Moultona, żeby został jego zastępcą. Statek budowano w Portland w Oregonie, a kiedy w kwietniu 1943 roku został ukończony, miejscowa gazeta opisała to zdarzenie, a przy nazwisku Hubbarda pojawił się tytuł „komandor podporucznik” (podczas gdy w rzeczywistości Hubbard wciąż jeszcze był zwykłym porucznikiem marynarki) oraz „weteran w ściganiu okrętów podwodnych podczas bitew na Pacyfiku i Atlantyku”. Zachowało się zdjęcie, na którym Hubbard i Moulton stoją przed niewielkim statkiem, nadającym się właściwie tylko do patrolowania okolic portu. Hubbard ma podniesiony kołnierz marynarskiej kurtki, na nosie okulary, a w ręku trzyma fajkę. Na jego twarzy maluje się wyraz determinacji. „Te maleństwa to prawdziwe bestie – mówił o swoim statku. – Potrafiłyby spuścić cięgi każdej jednostce, jaką pływał Nelson czy Farragut[118]. Walczą tak, że aż iskry lecą; są jedyną odpowiedzią na zagrożenie ze strony okrętów podwodnych. Chcę z całą mocą zaznaczyć, że przyszłość Ameryki zależy od takich właśnie eskortowców”[119]. Warto się chwilę zatrzymać przy tym przesadzonym stwierdzeniu. Język, którym posługuje się tu Hubbard, jest jakby żywcem wyjęty z wypowiedzi bohaterów jego sensacyjnej beletrystyki. Sam autor najwyraźniej marzył o tym, by naprawdę stać się taką postacią, co niestety wciąż utrudniały mu powtarzające się konflikty z przełożonymi. Każdy ze szczegółów tej wypowiedzi (korzystne dla samego siebie porównanie z największymi w historii bohaterami bitew morskich, pretendowanie do roli osoby trzymającej w ręku losy narodu) świadczy o jego ogromnej tęsknocie za odegraniem roli wielkiego bohatera – lub przynajmniej o wewnętrznej potrzebie, by za takiego uchodzić. Wkrótce miał zyskać okazję do zrealizowania tych marzeń. Ścigacz P C -815 był wyposażony w sonar oraz miotacze ładunków głębinowych. Działanie sonaru polega na wysyłaniu fal dźwiękowych, które przechodząc przez wodę, nie dają

żadnego oddźwięku, ale napotkawszy przeszkodę (w postaci wrogiego okrętu podwodnego – lub też ławicy ryb, złomu, a nawet stada krewetek), wytwarzają echo. Umiejętność odczytywania tego typu sygnałów jest dość złożoną sztuką. Hubbard przeszedł wprawdzie odpowiednie szkolenie w ośrodku w Miami, ale jego wyniki należały do najsłabszych w grupie[120]. 18 maja wyruszył z Astorii w Oregonie na próbny rejs do San Diego, skąd miał odebrać radar uzupełniający wyposażenie statku. O godzinie 3.30 nad ranem, zaledwie pięć godzin po opuszczeniu portu, niecałe dwadzieścia kilometrów od cypla Cape Lookout, na uczęszczanym szlaku żeglugowym, sonar wyłapał echo odbite od nieznanego obiektu. Hubbard i Moulton natychmiast włożyli słuchawki, by ustalić, co to może być. Szczególną uwagę zwracali na charakterystyczny dźwięk śruby napędowej. Sygnały dochodzące od nieznanego obiektu wskazywały, że nie jest to statek amerykański. „Z obiektu dochodziły dźwięki charakterystyczne dla okrętów podwodnych, a zachowanie obiektu również wskazywało, że jest to jednostka podwodna – zeznawał później Moulton. – Przystąpiliśmy więc do ataku”[121]. „Cel oddalał się od nas, przesuwając się w lewo – pisał Hubbard w raporcie na temat tej operacji. – Świecił księżyc, morze było spokojne”. Łatwo zauważyć, jak w toku narracji ujawnia się natura zawodowego pisarza: „Załoga statku, choć zaspana i bardzo sceptyczna, zajęła stanowiska szybko i bezbłędnie. Nikt, włącznie z dowódcą, nie mógł do końca uwierzyć, że tu, na szlaku żeglugowym, może się ukrywać okręt podwodny”[122]. Myśl, że w okolicy mogły się znajdować wrogie jednostki morskie, wcale nie była szalona. Zalewie rok wcześniej japoński okręt podwodny ostrzelał pole naftowe w pobliżu Santa Barbara. Inny japoński krążownik, uprzykrzony I -25, zbombardował Fort Stevensa przy ujściu Kolumbii, czyli całkiem niedaleko od miejsca, gdzie się właśnie znajdował Hubbard wraz z załogą. A we wrześniu 1942 roku na pokładzie tego samego I -25 przewieziono ku wybrzeżom Oregonu wodnosamolot w częściach, który następnie złożono i wykorzystano do zrzucenia bomb na las w pobliżu Mount Emily. Niedługo po pierwszym sygnale odebranym przez sonar, „gdy nad gładką taflą morza wschodził świt”, coś się wynurzyło na powierzchnię wody. Hubbard wydał rozkaz, żeby otworzyć ogień. Okazało się, że to kłoda. Mijały kolejne godziny. Przekonany, że ma do czynienia z okrętem podwodnym, Hubbard wydał rozkaz zrzucenia ładunków głębinowych na tę jednostkę widmo. „Na powierzchnię wypłynęły ogromne bąble powietrza, a sonarzysta wyłapał dźwięki wybuchających zbiorników paliwa – pisał Hubbard. – Wszyscy zajęli stanowiska przy karabinach i w skupieniu czekali, zakładaliśmy bowiem, że zaatakowana jednostka będzie próbowała się wynurzyć”. Ku zdumieniu załogi nagle wykryto w pobliżu drugi okręt podwodny, kilkaset metrów dalej. Hubbard zatelegrafował po posiłki i dodatkową amunicję. Wkrótce zjawiły się inne statki marynarki wojennej, nie były jednak skłonne zrzucać ładunków na obiekt, którego nie potrafiły zlokalizować. Hubbarda to rozwścieczyło; twierdził później, że to przez „brak doświadczenia i woli walki” jednostki te nie poszły za jego przykładem. Sam natomiast nie zaprzestawał ataków przez cały dzień, aż do następnego ranka. O siódmej rano, jak możemy się dowiedzieć z jego raportu, „zaraz na lewo od dziobu na powierzchnię wody wypłynęła plama pomarańczowej, gęstej ropy. […] Następnie wszyscy […] zobaczyli peryskop, przesuwający się z prawa na lewo”. Karabiny poszły w ruch. „Peryskop zniknął, gdy spadł na niego grad dwudziestomilimetrowych kul”[123]. Po sześćdziesięciu ośmiu godzinach boju ścigacz otrzymał nakaz powrotu do portu. Według relacji Hubbarda i Moultona zatopili oni co najmniej jeden wrogi okręt podwodny, a może nawet dwa. Jednak oficjalne dochodzenie w tej sprawie zakończyło się konkluzją: „W okolicy nie przebywała żadna jednostka podwodna”[124]. Echo wyłapane przez sonar prawdopodobnie zostało wytworzone przez znajdujące się w pobliżu dość dobrze znane złoża magnetyczne. Jedynym „dowodem” rzekomego istnienia okrętu podwodnego miał być „pęcherz powietrza”, który mógł powstać w wyniku turbulencji wywołanych przez potężne wybuchy. W ujawnionych po wojnie japońskich archiwach nie ma żadnej wzmianki o tym, by wówczas w okolicach wybrzeża Oregonu przebywały jakiekolwiek okręty podwodne[125][126]. Statek ruszył w dalszą drogę do San Diego. W czerwcu brał udział w ćwiczeniach u wybrzeży meksykańskiej Kalifornii Dolnej. Po ich zakończeniu Hubbard wystąpił o przydzielenie mu większej ilości broni artyleryjskiej i ręcznej, po czym ostrzelał skalistą wyspę koralową Coronado Sur, najwyraźniej nie zdając sobie sprawy, że należy ona do Meksyku. Otrzymał naganę za otwarcie ognia w stronę terytorium sojusznika i odebrano mu dowództwo nad ścigaczem. Uważał, że potraktowano go niesprawiedliwie, ale odczuwał też żal, że postawił swoją załogę w niekomfortowej sytuacji. „Przez to wszystko – w połączeniu z brakiem uznania faktu, że zatopiłem dwa japońskie okręty, kłamstwami mojej załogi przed komisją śledczą, obraźliwymi insynuacjami naczelnego dowództwa – wylądowałem w końcu w szpitalu z wrzodami” – zapisał w swoim sekretnym dzienniku[127]. Kolejne trzy miesiące spędził w szpitalu wojskowym w San Diego[128]. W liście do rodziny wyjaśniał, że został ranny, gdy na pokład jego statku trafił niewypał, a on złapał go i wyrzucił za burtę, pocisk jednak wybuchł w powietrzu. W październiku otrzymał nowe stanowisko, tym razem jako nawigator na statku towarowym U SS Algol. Amerykańska marynarka wojenna oraz piechota morska rozpoczęły już kampanię „żabich skoków” i zajmowały kolejne wyspy na Pacyfiku w ramach przygotowań do planowanej operacji Downfall, czyli inwazji na Japonię. Przewidywano ogromne straty w ludziach po stronie aliantów. Dla kogoś, kto pragnął zostać bohaterem, szykowała się wielka okazja. Hubbard jednak wystąpił o szkolenie w zakresie administracji wojskowej w Morskiej Szkole Wojskowej zorganizowanej na Uniwersytecie Princeton. W swoim zgłoszeniu napisał: „Niegdyś płynnie mówiący w następujących językach: japońskim, hiszpańskim, czamorro, tagalskim oraz pidżyn pekińskim i szanghajskim”. Dodał też: „Doświadczenie w zarządzaniu miejscową ludnością ze wszystkich klas społecznych w różnych częściach świata”[129]. Pomimo wciąż toczonych krwawych walk na horyzoncie widać już było koniec wojny oraz całkiem prawdopodobną okupację Japonii. Dla poligloty, za jakiego pragnął uchodzić Hubbard, z pewnością znalazłoby się miejsce w przyszłej administracji państwowej. Po przyjeździe do Princeton we wrześniu 1944 roku Hubbard dołączył do grupy pisarzy science fiction, z których jego przyjaciel Robert Heinlein stworzył nieformalny wojskowy zespół doradczy. Marynarka wojenna poszukiwała sposobów przeciwdziałania najnowszej fali ataków japońskich kamikadze na alianckie statki, która świadczyła o skrajnej już desperacji japońskich strategów. Hubbard całe tygodnie spędzał w mieszkaniu przyjaciela w Filadelfii, gdzie wraz z innymi kolegami po piórze (między innymi ze swoim dawnym redaktorem naczelnym Johnem Campbellem) rozgrywali najróżniejsze scenariusze dla marynarki wojennej. (Niektóre z ich pomysłów zostały przetestowane w boju, żaden jednak nie okazał się szczególnie przydatny[130]). Heinlein bardzo się troszczył o swojego starego kumpla, o którym miał dość wysokie mniemanie: „Ron wiele przeżył na wojnie – cztery razy uciekał z tonącego statku, wielokrotnie był ranny”[131]. Romans Hubbarda z żoną Heinleina nie wpłynął chyba na głęboki szacunek, jakim darzył go gościnny przyjaciel[132]. „On mnie niemal zmuszał, bym spał z jego żoną” – dziwił się później Hubbard[133]. Do grupy pisarzy science fiction należała też pewna urocza młoda dama – Vida Jameson (jej ojciec Malcolm należał do zgromadzonego przez Campbella zespołu twórców pisma „Astounding Science-Fiction”). Jeden z członków tego towarzystwa opisywał ją w następujący sposób: „cicha, nieśmiała szara myszka o wielkich i smutnych czarnych oczach, która każdego potrafiła wysłuchać”[134]. Miała dwadzieścia osiem lat, ale jej opowiadania kupował już prestiżowy tygodnik „Saturday Evening Post”, co stanowiło większe osiągnięcie literackie niż pisanie taniej beletrystyki do popularnych gazetek. Hubbard poprosił ją o rękę. Wiedziała, że jest żonaty, i odmówiła, niemniej jednak była nim zauroczona, a ich związek trwał jeszcze długo po wojnie. Hubbard ukończył naukę w Morskiej Szkole Wojskowej w styczniu 1945 roku, a następnie skierowano go do Monterey w Kalifornii, aby dołączył do zespołu spraw obywatelskich, który miał się udać na tereny zajęte przez amerykańskie wojsko w planowanym ataku na Japonię. Wiosną tego roku rozpoczęła się bitwa o położoną na południu wyspę Okinawa – spośród wszystkich walk stoczonych podczas wojny na Pacyfiku właśnie ta pochłonęła najwięcej ofiar. Ataki kamikadze przybrały na sile, a przez trzy miesiące zginęło sześćdziesiąt tysięcy amerykańskich żołnierzy. Japończycy bronili się do ostatniej kropli krwi. Niewiele operacji militarnych w historii może się równać ze skalą i brutalnością tych walk. Hubbard po raz kolejny stanął nad zdradliwą przepaścią: miał przed sobą perspektywę bohaterskich czynów – lub upokarzającej bezczynności. Mógł też zginąć, choć jego śmierć przeszłaby niezauważenie, przesłonięta dziesiątkami tysięcy innych ofiar. W miesiąc po amerykańskiej inwazji na wyspę Okinawa Hubbard zgłosił się do szpitala wojskowego Oak Knoll w Oakland w Kalifornii, skarżąc się na bóle żołądka. To kluczowy moment w opowieści o dianetyce i scjentologii. „Pod koniec I I wojny światowej, oślepiony wskutek uszkodzenia nerwów wzrokowych i kulejący wskutek obrażeń biodra i kręgosłupa, nie miałem przed sobą żadnej przyszłości” – pisał Hubbard o tym okresie swojego życia. – „Rodzina i przyjaciele porzucili mnie, uznając za beznadziejny przypadek, nieuleczalnego kalekę”. Następnie twierdzi, że sam się wyleczył z tych poważnych obrażeń, stosując metody, które miały stać się podstawą dianetyki i scjentologii. „Nie miałem przy sobie nikogo, kto by mi pomógł; całą potrzebną wiedzę musiałem zdobyć sam – wspomina. – A nie jest łatwo zdobywać wiedzę, kiedy się nie widzi”[135]. Lekarze ze szpitala w Oak Knoll do końca nie mieli pewności, co właściwie mu dolega – oprócz tego, że miał nawroty wrzodów[136]. W papierach dokumentujących jego liczne badania i prześwietlenia nie ma żadnej wzmianki o bliznach czy ranach, wojskowe archiwa nie wspominają również, żeby odniósł jakiekolwiek obrażenia podczas wojny[137]. Według relacji Hubbarda w szpitalu poddano go także badaniom psychiatrycznym. Zaniepokoił się, gdy zobaczył, że lekarz sporządził dwustronicową notatkę. „Patrzyłem na to, no i wiecie, zadawałem sobie pytanie: »Czy ja jednak oszalałem?«”. W końcu ukradkiem zerknął na zapiski doktora. „Dotarłem do końca, gdzie było napisane: »Krótko mówiąc, pacjent nie przejawia żadnych skłonności neurotycznych ani psychotycznych«”[138]. (W dokumentacji medycznej Hubbarda nie zachował się jednak żaden ślad po jakimkolwiek badaniu psychiatrycznym). Polly z dwojgiem dzieci do końca wojny czekała na Rona w ich posiadłości w Port Orchard – jego radosny powrót do domu nigdy jednak nie nastąpił. „Żona zostawiła mnie, gdy leczyłem się w szpitalu z wrzodów – pisał Hubbard. – Jej odejście było okropnym ciosem, ponieważ byłem chory i nie miałem żadnych perspektyw”[139]. Wkrótce po wyjściu ze szpitala Hubbard pojechał starym packardem z przyczepą kampingową do południowej Kalifornii, gdzie wielu ambitnych przedstawicieli jego wykorzenionej generacji szukało swojego przeznaczenia[140]. Wojna przyniosła spory zamęt i przerwała naturalne procesy rozwoju społecznego, a tradycyjne wyznania nie potrafiły wyjść naprzeciw tak trudnej sytuacji – nastąpił więc wysyp nowych, egzotycznych religii, zarówno w Ameryce, jak i w wielu innych krajach. W południowej Kalifornii pełno było przybyszów z daleka, którzy nie czuli się przywiązani do dawnych systemów wiary i byli gotowi eksperymentować z nowymi sposobami myślenia. W okolicy roiło się od teozofów, różokrzyżowców,

zaratusztrian i wedantystów. Wszelkiej maści mistycy, guru, swamini, przedstawiciele najróżniejszych religii wciągali akolitów w krąg swoich wierzeń. Najbardziej utalentowanym członkiem tej galerii okultystów był John Whiteside Parsons (znany jako Jack Parsons) – naukowiec pracujący w instytucji, która wkrótce stała się słynna jako Laboratorium Napędu Odrzutowego w Kalifornijskim Instytucie Technologii. (Parsons, którego nazwiskiem ochrzczono jeden z kraterów Księżyca, prowadził pionierskie badania nad stałym paliwem rakietowym). Ten ciemnowłosy, dobrze zbudowany przystojniak (nazywany później „Jamesem Deanem świata okultyzmu”[141]) był wielkim miłośnikiem fantastyki naukowej oraz zdeklarowanym zwolennikiem wolnej miłości. Mieszkał w miejscowości Pasadena, gdzie zajmował trzypiętrową rezydencję[142] z garażem na dwanaście samochodów[143], mieszczącą się pod numerem 1003 przy South Orange Grove Avenue (czyli spokojnej, obsadzonej palmami alei znanej jako „ulica milionerów”). Jego willa należała wcześniej do Arthura H. Flemminga, potentata drzewnego i znanego filantropa, który w swojej owalnej jadalni gościł takie znakomitości jak prezydent Theodore Roosevelt, przyrodnik John Muir czy Albert Einstein[144]. Przy tej samej ulicy mieszkał też William Wrigley, który zbił fortunę na sprzedaży gumy do żucia, oraz magnat browarniczy Adolphus Busch – wdowa po nim była sąsiadką Parsonsa. Zapewne zbulwersował ją fakt, że Parsons podzielił historyczną rezydencję oraz znajdującą się na jego tyłach powozownię na dziewiętnaście pokoi przeznaczonych na wynajem. Interesowali go artyści, anarchiści i muzycy – ogólnie mówiąc, cyganeria. W ogłoszeniu postawiono jasny warunek, że najemcy nie mogą wierzyć w Boga[145]. Do plejady postaci, które przewinęły się przez „Plebanię”[146], należeli pewna starzejąca się aktorka z epoki kina niemego, śpiewaczka operowa, kilku astrologów, były więzień oraz jeden z głównych inżynierów pracujących nad konstrukcją bomby atomowej[147]. Po domu biegały dzieci zrodzone z najrozmaitszych związków. Parsons urządzał przyjęcia, na których – jak odnotował jeden z gości – można było zobaczyć „kobiety w prześwitujących szatach tańczące wokół pojemnika z ogniem, w otoczeniu trumien, na których ustawiono świece”[148]. Parsons uczynił ze swojej posiadłości siedzibę Loży Agapé należącej do Ordo Templi Orientis (czyli „Zakonu Świątyni Wschodu”, w skrócie O.T.O.), tajnej organizacji religijno-zakonnej skupionej na czarach i magii seksualnej, która bazowała na pismach Aleistera Crowleya, niepoprawnego brytyjskiego okultysty i prowokatora, którego gniewne oblicze przedstawiał portret wiszący nad schodami rezydencji Parsonsa[149]. Pomimo dziwacznych upodobań i roztaczania specyficznej atmosfery Parsons traktował swoje zaangażowanie w O.T.O. bardzo poważnie. W ramach propagowania nauk zakonu przedstawiał dość radykalne zalecenia etyczne (które będą brzmiały znajomo, gdy kilka lat później powstanie scjentologia). „Rozpad domu i rodziny, zamęt w sprawach dotyczących ludzkiego zachowania i moralności, niemożność zaspokojenia ludzkiej potrzeby miłości, wolności i wyrażania siebie, jak również nieuchronność całkowitej zagłady zachodniej cywilizacji – wszystko to wskazuje na potrzebę przedefiniowania i przebudowy systemu wartości poszczególnych jednostek i całego społeczeństwa – pisał w swoim krótkim manifeście. – Filozofowie i przedstawiciele nauk społecznych, którzy poświęcili niemało czasu na zgłębianie tych problemów, wskazują, że istnieje tylko jedno źródło siły zdolnej zapewnić ich rozwiązanie i doprowadzić do koniecznych zmian; tą siłą jest nowa religia”[150]. Dwudziestojednoletnia Sara Elizabeth „Betty” Northrup, zadziorna kochanka Parsonsa, była młodszą siostrą jego żony (która uciekła z innym mężczyzną)[151]. Sara była wysoką, dorodną blondynką o żywiołowym temperamencie – często wspominała, że dziewictwo straciła w wieku dziesięciu lat[152]. „Jedyne, co ją w życiu interesuje, to dobra zabawa”[153] – zauważył jeden z mieszkańców posiadłości. Była też bystra, inteligentna i radosna, dzięki czemu wszyscy ją uwielbiali. Związała się z Parsonsem (starszym od niej o dekadę), gdy miała piętnaście lat[154]. Jej rodzice jakoś tolerowali ten związek, a jej pobłażliwy ojciec zainwestował nawet trochę pieniędzy w „Plebanię”, kiedy Sara była jeszcze nastolatką. Pewnego wieczoru w rezydencji zjawił się Robert Heinlein. Przyprowadził on swojego przyjaciela L. Rona Hubbarda, który miał na nosie ciemne okulary, a w ręku trzymał laskę o srebrnej rączce. „Był nie tylko pisarzem, ale też kapitanem statku zatopionego na Pacyfiku; spędził kilka tygodni na tratwie, miał uszkodzony kręgosłup i wzrok zniszczony od palącego słońca – wspominała później Sara. – Wierzyłam w każde jego słowo”[155]. Kilka miesięcy później Hubbard wprowadził się do domu Parsonsa. Z miejsca zrobił potężne wrażenie na pozostałych mieszkańcach rezydencji. Jednym z nich był Alva Rogers, który tak go opisywał: „Natychmiast skupiał na sobie uwagę, dzięki swojej błyskotliwości i niewyczerpanej puli wszelkiego rodzaju anegdot. Niestety, ponieważ uchodził za mistrza zmyślonych opowieści (zarówno tych drukowanych, jak i przekazywanych ustnie), jego słuchacze pozostawali do pewnego stopnia sceptyczni. Tak czy inaczej, potrafił opowiadać cholernie dobre historie”[156]. Podobnie jak Rogers, nowy mieszkaniec też był rudzielcem – Alvę zainteresowało więc twierdzenie Hubbarda, że osoby rudowłose są jedynym żyjącym śladem po Neandertalczykach. Hubbard zaprosił do nowego domu swoją ulubienicę z Nowego Jorku Vidę Jameson, która rzekomo miała tam prowadzić księgowość. O sile jego uroku osobistego może świadczyć fakt, że Vida przejechała cały kontynent, żeby dołączyć do pisarza. Wkrótce po przybyciu przekonała się jednak, że miejsce u jego boku zostało już zajęte. Pozostali lokatorzy przyglądali się ze zdumieniem, jak Hubbard próbuje zawrócić w głowie wszystkim po kolei mieszkankom posesji, aż w końcu skoncentrował się na zdobyciu „najpiękniejszej, najinteligentniejszej, najsłodszej, najcudowniejszej dziewczyny – jak zazdrośnie opisywał Sarę Northrup inny jej wielbiciel. – I proszę, żył sobie na koszt Parsonsa i jeszcze na jego oczach uwodził mu kochankę. Czasem, kiedy obaj siedzieli przy stole, w powietrzu unosiła się niemal namacalna wrogość”[157]. Rywalizacja o względy Sary bez wątpienia wprowadziła spore ożywienie w relację między Parsonsem i Hubbardem, która wkrótce zaczęła przybierać postać silnej rywalizacji. Często rozpoczynali dzień od porannej walki na szpady w salonie. Parsons zmagał się z własną zazdrością, która kłóciła się z jego filozofią wolnej miłości. Potrafił zrozumieć pociąg swojej młodej kochanki do nowego lokatora, którego sam tak opisywał w liście do Crowleya w roku 1946: „rudowłosy dżentelmen o zielonych oczach, szczery i inteligentny. […] Wprowadził się do mnie jakieś dwa miesiące temu”[158]. W dalszej części listu przyznaje: „stosunki między mną a Betty wprawdzie pozostają serdeczne, ale wyraźnie przeniosła ona swoje potrzeby seksualne na Rona”. Wspomina też o swoim podziwie dla nadnaturalnych zdolności Hubbarda: „choć nie odbył żadnego formalnego szkolenia w zakresie magii, ma niezwykłe doświadczenie i zrozumienie tej dziedziny. Z tego, co opowiadał o swoim życiu, wnioskuję, że pozostaje w kontakcie z jakąś wyższą formą inteligencji, być może swoim aniołem stróżem, którego opisuje jako piękną rudowłosą skrzydlatą kobietę. Nazywa ją Cesarzową i twierdzi, że prowadzi go ona przez życie i wielokrotnie go ocaliła”. To, jaki wpływ na koncepcję scjentologii wywarło zaangażowanie Hubbarda w O.T.O., od dawna jest tematem zażartych sporów[159]. W życiorysie Hubbarda niewiele jest śladów zainteresowania jakąkolwiek inną zorganizowaną religią czy filozofią duchową. W trakcie pobytu w „Plebanii” został wciągnięty w mroczną i mocno kontrowersyjną doktrynę opartą na pismach i działaniach Aleistera Crowleya – który sam siebie nazywał „Wielką Bestią” i uchodził za najbardziej znienawidzonego człowieka swojej epoki. Kościół Scjentologii kategorycznie odrzuca wszelkie sugestie na temat powiązań między koncepcjami Crowleya a kiełkującą filozofią Hubbarda – niemniej jednak te dwie postaci mają wiele wspólnego. Podobnie jak w przypadku Hubbarda dla Crowleya życie oznaczało nieustające poszukiwania natury fizycznej, duchowej i seksualnej. Był śmiałym, a nawet brawurowym alpinistą, a do jego życiowych wyczynów należało kilka nieudanych prób wejścia na najpotężniejsze szczyty świata. Oprócz książek na temat magii i mistyki pisał też liczne powieści i sztuki teatralne. Jako osoba krzykliwa i dość zadufana w sobie został wyrzucony z okultystycznego stowarzyszenia o nazwie Hermetyczny Zakon Złotego Brzasku po tym, jak pokłócił się z należącymi do niego wybitnymi postaciami – takimi jak William Butler Yeats, któremu Crowley przypisywał zawiść o jego własny talent poetycki[160]. Podobno podczas I wojny światowej był brytyjskim szpiegiem w U SA [161], jakkolwiek stale publikował teksty krytyczne wobec Wielkiej Brytanii. Swoje duchowe poszukiwania wspomagał opiatami i substancjami halucynogennymi. Podczas podróży do Kairu w 1904 roku miał spotkać swojego „Świętego Anioła Stróża” – niematerialną istotę imieniem Aiwass, która przedstawiła się jako posłaniec egipskiego boga Horusa. Crowley relacjonował, że w ciągu trzech dni istota ta podyktowała mu pełną kosmologię zatytułowaną Księga Prawa. Jednym z jej naczelnych przykazań było: „Czyń Swoją Wolę, Niechaj Będzie Całym Prawem”[162]. Porzucony przez ojca najstarszy syn Hubbarda Nibs (formalnie L. Ron Hubbard Junior, choć później zmienił imię i nazwisko na Ronald DeWolf) twierdził, że jego ojciec przeczytał tę księgę, mając szesnaście lat, i od tamtej pory już do końca życia interesował się czarną magią[163]. „Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że scjentologia to tak naprawdę wprowadzenie do czarnej magii, tyle że rozciągnięte na dłuższy czas – mówił. – Ukrytym sednem scjentologii jest właśnie czarna magia i prawdopodobnie jest ona jedynym elementem tej religii, który naprawdę działa”[164]. Uderzające podobieństwo między filozofią Hubbarda i Crowleya można znaleźć w twierdzeniu tego ostatniego, że „rozwój duchowy nie zależy od przestrzegania jakichkolwiek zasad religijnych czy moralnych – to czysta nauka, jak każda inna”[165]. Crowley uważał, że stopniowe przejście przez serię rytuałów i nauk duchowych może dać adeptom nadzieję na przekroczenie „Otchłani”, którą definiował jako „przepaść pomiędzy jednostką a kosmiczną świadomością”[166]. Podobnej metafory używał Hubbard, mówiąc o „moście ku całkowitej wolności”. Choć Hubbard ledwie przelotnie wspomina o Crowleyu w jednym z wykładów, nazywając go swoim dobrym przyjacielem[167], tak naprawdę nigdy się nie spotkali. Crowley zmarł w roku 1947. Miał siedemdziesiąt dwa lata. „Wtedy właśnie tata postanowił wziąć na siebie rolę Bestii – opowiadał później Nibs. – Od tego momentu rozpoczęła się jego praca nad dianetyką i scjentologią. Postawił sobie za cel, żeby zostać najpotężniejszą istotą we wszechświecie”[168]. Jack Parsons eksperymentował z rytuałami Crowleya, którym nadawał własny ekscentryczny rys. Jego wariant czarnej magii skupiał się na oddawaniu czci kobiecej cielesności, co najwyraźniej odpowiadało zainteresowaniom Hubbarda. Parsons zapisał w swoim dzienniku, że Hubbard miał wizję „pięknej dzikuski jadącej nago na wielkiej bestii przypominającej kota”[169]. Wizja ta stała się podstawą jednego z najśmielszych eksperymentów mistycznych Parsonsa. Mianował Hubbarda swoim „skrybą” na potrzeby ceremonii o nazwie „Babalon w działaniu”, opartej na koncepcji Crowleya, wedle której naczelnym celem każdego czarnoksiężnika powinno być stworzenie „Księżycowego Dziecka” – istoty mającej zostać Antychrystem, co opisywała jedna z książek Crowleya. Każdej nocy Parsons i Hubbard przywoływali moce ze świata duchów, aby zesłały im „Szkarłatną Kobietę”, czyli odpowiednią rytualną partnerkę dla Parsonsa. Zadaniem Hubbarda w ramach ceremonii, najprawdopodobniej wspomaganej narkotykami i środkami halucynogennymi, było nawiązanie łączności z boginią Babalon, podczas gdy Parsons przeprowadzał „inwokację różdżką posyłającą materię na talizman”[170] – co oznaczało po prostu masturbację nad kawałkiem pergaminu.

Zwykle robił to dwukrotnie w ciągu jednej nocy. Według zapisków Parsonsa któregoś razu coś siłą wytrąciło Hubbardowi z ręki świecę: „Zauważyliśmy w kuchni brunatnożółty, dwumetrowy słup światła. Chwyciłem za magiczny miecz i światło zniknęło. Prawa ręka Rona aż do rana pozostała sparaliżowana”. Innym razem zapisał, że Hubbard zobaczył projekcję astralną jednego z wrogów Parsonsa, który objawił mu się ubrany w czarną szatę: „Ron natychmiast przeszedł do ataku i za pomocą czterech noży do rzucania przygwoździł zjawę do drzwi”[171]. Duchy najwyraźniej dały za wygraną. Pewnego dnia w „Plebanii” zjawiła się piękna młoda kobieta – Marjorie Cameron. Jak później relacjonował Parsons, najpierw na zewnątrz uderzył piorun, a potem rozległo się pukanie do drzwi. Na progu stała śliczna dziewczyna, która przeżyła wypadek samochodowy. „Nie wiem, gdzie jestem ani skąd przybyłam” – powiedziała[172]. (Sama Cameron podaje inną wersję tej historii: zaintrygowana opowieściami o nagich kobietach skaczących przez ogniska w ogrodzie posesji, namówiła koleżankę mieszkającą w „Plebanii”, żeby ją tam zaprosiła[173]). „Mam swojego żywiołaka! – ekscytował się Parsons w liście do Crowleya kilka dni później. – Zgodnie z wymogami jest rudowłosa i ma skośne zielone oczy. […] Jest artystką, stanowczą i zdeterminowaną, ma silne męskie cechy i jest fanatycznie niezależna”[174]. Świątynia tonęła w blasku świec i zapachu kadzideł, w tle brzmiały dźwięki Wyspy umarłych Rachmaninowa. Hubbard, ubrany w białą szatę z kapturem, z lampą w ręku, recytował: „Ukaż się Naszej Pani; oddaj Jej swe narządy, oddaj Jej swe serce, oddaj Jej swój umysł, oddaj Jej swą duszę, a Ona cię pochłonie, aż staniesz się żywym płomieniem, zanim Ona się wcieli”. Na co Parsons i Cameron odpowiadali: „Niech będzie chwała Szkarłatnej Kobiecie, Babalon, Matce Obrzydliwości siedzącej na Bestii”[175]. Później, podczas gdy Hubbard mówił dalej, Parsons i Cameron ceremonialnie dopełniali rytuału na ołtarzu. Ta sama procedura powtarzała się przez trzy noce z rzędu. Parsons pisał później do Crowleya, że „instrukcje przyszły bezpośrednio przez Rona, który ma dar jasnowidzenia. […] Moim zadaniem jest przez dziewięć miesięcy pełnić funkcję opiekuna i przewodnika, później zaś nasze dzieło pójdzie w świat”[176]. Crowley nie był zachwycony. „Wygląda na to, że Parsons czy Hubbard, czy ktoś tam jeszcze próbuje stworzyć Księżycowe Dziecko – skarżył się w liście do współwyznawcy. – Do szału mnie doprowadza myśl o głupocie tych durni”[177]. Cameron rzeczywiście zaszła w ciążę, ale za zgodą Parsonsa poddała się aborcji, nie jest więc do końca jasne, jaki był właściwie zamierzony cel ceremonii. (Jakiś czas później Parsons i Cameron się pobrali, po czym dokonali kolejnej aborcji[178]). Mimo to Parsons twierdził, że odprawiane rytuały zakończyły się powodzeniem. „Babalon się wcieliła i żyje dziś na Ziemi, oczekując na właściwy czas, by się objawić – napisał po zakończeniu ceremonii. – A tego dnia moja praca zostanie ukończona, ja sam zaś zostanę zmieciony jednym Tchnieniem ojca”[179]. Zanim jednak miała nastąpić ta apokalipsa, Hubbard i Parsons postanowili założyć wspólny interes. Plan był następujący: Hubbard kupuje na Florydzie jachty, przepływa nimi przez Kanał Panamski do Kalifornii, a następnie sprzedają je z dużym zyskiem. Jack Parsons i Sara Northrup sprzedali „Plebanię” i przekazali Hubbardowi fundusze – od samego Parsonsa otrzymał on ponad dwadzieścia tysięcy dolarów, po czym wraz z Sarą natychmiast udał się do Miami[180]. Przebywając na Florydzie, Hubbard złożył wniosek do Urzędu do Spraw Weteranów o podwyższenie jego stopnia inwalidztwa. Wcześniej przyznano mu zasiłek w wysokości jedenastu dolarów i pięćdziesięciu centów miesięcznie w związku z chorobą wrzodową. „Nie toleruję zwykłej diety, przez co musiałem zarzucić swoją dotychczasową aktywność w roli kapitana i odkrywcy. Jest to też poważne ograniczenie w mojej pracy pisarza”. Twierdził także, że w czasie służby wojskowej jego wzrok ucierpiał wskutek „długotrwałego wystawienia na ostre światło słoneczne tropików”, co doprowadziło do chronicznego zapalenia spojówek. Skarżył się również, że kuleje z powodu choroby kości, co wedle jego mniemania musiało być wynikiem nagłej zmiany klimatu po przeniesieniu go na Wschodnie Wybrzeże U SA . „W związku z licznymi dolegliwościami wynikłymi ze służby wojskowej moje możliwości zarobkowe spadły do zera” – podsumował swój wywód[181]. Tymczasem Sara Northrup wysłała w to samo miejsce odręcznie zapisaną notatkę: „Znam Lafayette’a Ronalda Hubbarda od wielu lat i nie widzę żadnych szans na to, żeby dzięki poprawie stanu zdrowia mógł powrócić do dawnych standardów życia. Jego kondycja stale się pogarsza, do czego przyczyniają się również problemy natury finansowej”[182]. Parsons zaczął podejrzewać, że Hubbard i Sara mają własny pomysł na wydanie jego pieniędzy, i przyleciał do Miami, żeby się z nimi rozmówić. Kiedy się dowiedział, że właśnie odpłynęli, przeprowadził „Rytuał Wygnania”[183], w którym przywoływał Barsabela, magiczną postać związaną z planetą Mars. Według relacji Parsonsa doprowadziło to do wielkiej nawałnicy, która rozdarła żagle statku dowodzonego przez Hubbarda i zmusiła go, żeby zawrócił do portu. Sara natomiast wspomina, że zmierzali z Ronem do Kalifornii, gdy na Kanale Panamskim złapał ich huragan. Statek uległ tak poważnemu zniszczeniu, że dalsza podróż nie była już możliwa[184]. Parsons wyrobił sobie zdecydowaną opinię na temat pary wspólników, nie zdecydował się jednak wnieść przeciw nim oskarżeń, być może dlatego, że jego związek erotyczny z Sarą rozpoczął się w chwili, gdy była jeszcze nieletnia – teraz zaś groziła, że może wykorzystać ten fakt przeciw niemu[185]. Przyjaciele Hubbarda bardzo się niepokoili – zarówno jego wejściem w spółkę z Parsonsem, jak i romansem z Sarą. „Trzymaj się od niego z daleka” – ostrzegał jednego z przyjaciół Hubbarda Robert Heinlein[186]. Jego żona Virginia uważała Rona za „smutny przypadek powojennego załamania”, a Sarę za „najnowsze wcielenie Krwiożerczej Tygrysicy”[187]. Sara wielokrotnie odrzucała błagalne prośby Rona, żeby za niego wyszła, aż w końcu zagroził, że się zabije, jeśli mu nie ustąpi. Wciąż jeszcze widziała w nim złamanego bohatera wojennego, który dzięki jej pomocy mógł stanąć na nogi. W końcu oświadczyła: „Dobrze, wyjdę za ciebie, jeśli ma cię to ocalić”[188]. 10 sierpnia 1946 zerwali z łóżka miejscowego pastora w Chestertown w stanie Maryland. Role świadków odegrały żona i gosposia duchownego. Wiadomość odbiła się szerokim echem wśród kolegów Hubbarda ze świata science fiction. „Podejrzewam, że musiał być już bardzo zmęczony faktem, że Polly nie chce mu dać rozwodu, żeby mógł się ożenić z sześcioma innymi panienkami, które aż piszczały na jego widok” – pisał L. Sprague de Camp w liście do Heinleinów. (Polly de facto dowiedziała się o tym małżeństwie dopiero rok później, gdy przeczytała o nim w gazecie[189]). „A tak w ogóle, to ile partnerek przysługuje facetowi w jednym życiu? – oburzał się de Camp. – Może w następnym wcieleniu powinien zostać królikiem?” [190]. Kościół Scjentologii przyznaje, że Hubbard był związany z Parsonsem oraz O.T.O., opisuje jednak tę część jego życia jako tajną misję zleconą przez wywiad wojskowy. Według tej oficjalnej wersji amerykańskie władze niepokoił fakt, że czołowi naukowcy (w tym przedstawiciele laboratorium Los Alamos, gdzie pracowano nad konstrukcją bomby atomowej) mają w zwyczaju podczas swoich wizyt w Kalifornii zatrzymywać się u Parsonsa. Misja Hubbarda miała polegać na przeniknięciu do tego środowiska i rozsadzeniu go od środka. „L. Ron Hubbard wywiązał się z zadania – utrzymuje Kościół. – Opracował inwestycję biznesową mającą na celu zablokowanie środków, z których Parsons finansował działania swojej grupy – przez co nie mógł już przeznaczyć ich na cele okultystyczne”. Oficjalne stanowisko scjentologów jest takie: Hubbard „położył kres uprawianiu czarnej magii w Ameryce”[191]. Gdyby nawet – jak twierdzą scjentolodzy – Hubbard był agentem rządowym, dostępne źródła wskazują, że okres ten należał do najgorszych w jego powojennym życiu. We wrześniu 1946 roku Urząd do Spraw Weteranów poddał go badaniom lekarskim, po których zachowała się adnotacja: „Niezatrudniony od czasu zakończenia służby. Żyje z oszczędności”[192] (ostatecznie zwiększono mu stopień inwalidztwa do czterdziestu procent). Sara zauważyła, że dręczą go koszmary nocne. Zimą zamieszkali w budynku latarni nad zamarzniętym jeziorem w górach Poconos, w pobliżu miejscowości Stroudsburg w Pensylwanii. Sarę ogarniał tam coraz większy niepokój: byli odcięci od świata, a Ron wziął ze sobą pistolet kalibru 0,45 cala, z którego czasem strzelał na oślep. Którejś nocy, gdy Sara leżała już w łóżku, a Ron jeszcze pisał na maszynie, nagle uderzył ją tym pistoletem w twarz. Tłumaczył później, że uśmiechała się przez sen, więc z pewnością myślała o jakimś innym mężczyźnie. „Wstałam i ruszyłam przed siebie po zamarzniętym jeziorze w środku nocy. Byłam przerażona” – wspominała Sara w roku 1997, w podyktowanej na krótko przed śmiercią relacji ze swojego życia[193]. Wskutek szoku i upokorzenia nie wiedziała, jak na to zajście zareagować. Ron zaczął ją bić już na Florydzie, wkrótce po śmierci jej ojca. Żałoba Sary najwyraźniej prowokowała jej partnera. Tłumaczyła to sobie w ten sposób, że w takim stanie nie spełnia oczekiwań Rona. Nikt nigdy wcześniej jej nie uderzył. W tej chwili rozumiała, jak niebezpieczny może być ich związek, jednak widziała też, jak bardzo Ron jej potrzebuje. Od dawna cierpiał na niemoc twórczą, Sara wymyślała więc dla niego kolejne fabuły, a czasem nawet pisała za niego opowiadania[194]. Ron martwił się, że już nigdy nie będzie potrafił nic napisać. Często groził samobójstwem. Sara dopuszczała do siebie nawet myśli o rozwodzie (w tamtych czasach rozwodnicy byli mocno piętnowani), a przy tym nadal uważała, że może ocalić Rona. „Wciąż sobie powtarzałam, że nie zachowywałby się w ten sposób, gdyby naprawdę nie cierpiał”[195]. Tak więc wytrwale do niego wracała. Ron wziął pożyczkę i kupił przyczepę kempingową, z którą pojechali aż do Port Orchard, gdzie mieszkali rodzice Rona i jego pierwsza żona (formalnie wciąż byli małżeństwem) z dziećmi. Sara nie miała pojęcia, dlaczego ludzie traktują ją dość dziwnie, aż w końcu syn Hubbarda Nibs powiedział jej, że jego rodzice wciąż jeszcze się nie rozwiedli[196]. Sara znów uciekła. Ron znalazł ją w porcie, gdzie oczekiwała na prom, który miał ją zabrać do Kalifornii. Pośród buczenia silników statku Ron pospiesznie wyjaśniał swoją skomplikowaną sytuację. Zapewniał Sarę, że sprawa rozwodowa jest już w toku. Twierdził, że pytał o wszystko prawnika, który z całą mocą zapewnił go, że jego ślub z Sarą jest ważny. W końcu prom odpłynął bez niej. Wkrótce potem Ron i Sara ruszyli do Hollywood. Udało im się dojechać do miejscowości Ojai w Kalifornii, gdzie Rona aresztowano za niepłacenie rat za przyczepę kempingową stanowiącą ich tymczasowy dom[197]. W październiku 1947 roku Hubbard skierował do Urzędu do Spraw Weteranów dramatyczną (i wiele mówiącą) prośbę: Jestem całkowicie niezdolny do odzyskania choćby śladu swoich dawnych umiejętności. Ostatni lekarz, jakiego odwiedziłem, powiedział, że w moim przypadku wielce pomocne byłoby badanie – a może też terapia – przeprowadzone przez psychiatrę lub choćby psychoanalityka. […] Duma nie pozwalała mi dotąd poddać się tego rodzaju badaniom, żywiłem wciąż nadzieję, że czas uleczy mój umysł, co do którego miałem wszelkie powody sądzić, że poważnie ucierpiał. […] Niestety mnie samego nie stać na tego rodzaju leczenie. Czy mogliby Państwo w tej sytuacji jakoś mi pomóc?[198]

Ta prośba nie na wiele się zdała. W archiwach Urzędu do Spraw Weteranów nie zachowały się żadne ślady jakiejkolwiek oceny psychologicznej Hubbarda. Niemniej jednak przez całe życie kwestia jego zdrowia psychicznego budziła wiele wątpliwości. Brytyjski biograf Russell Miller dotarł do jednej z dawnych kochanek Hubbarda (w biografii występuje jako Barbara Kaye, choć w rzeczywistości nosiła nazwisko Klowden), która opisywała go jako „osobowość maniakalno-depresyjną z tendencją do paranoi”[199]. Ta sama kobieta (która

zresztą później została psychologiem), wspominała też: „Mówił, że chce założyć jakąś religię, jak Mojżesz czy Jezus”[200]. Z kolei Jim Dincalci, który pracował później w Kościele Scjentologii jako asystent medyczny Hubbarda, wymieniał następujące jego cechy: „Osobowość paranoidalna. Urojenia na temat własnej wielkości. Patologiczna skłonność do kłamstw”[201]. Doktor Stephen Wiseman, profesor na Wydziale Psychiatrii Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej (a zarazem znaczący krytyk scjentologii), stawiał tezę, że możliwą diagnozą osobowości Hubbarda byłby „narcyzm złośliwy”, który jego zdaniem charakteryzuje „jednostkę wyjątkowo niepewną siebie, która chroni się za fasadą agresywnej manii wielkości, odrzuca wszelkie potrzeby innych ludzi, przejawia tendencje aspołeczne, a ponadto doświadcza silnych i wysoce szkodliwych uczuć złości, wściekłości czy agresji, ze skłonnością do paranoi i używania przemocy”[202]. Jeśli nawet Hubbard faktycznie był paranoikiem, nie ulega wątpliwości, że naprawdę był ścigany i prześladowany – najpierw przez kredytodawców, a potem również przez śledczych i członków ław przysięgłych. Być może – jak twierdzi wielu jego krytyków – cierpiał na urojenia na temat własnej wielkości, jednak bez wątpienia zostawił po sobie niezaprzeczalny ślad: opublikował wiele bestsellerów oraz założył religię, która przetrwała kolejne dekady po jego śmierci. Być może mania wielkości jest po prostu cechą człowieka, który potrafi tak wiele osiągnąć? Fascynujący wgląd w stan umysłu Hubbarda w tym okresie życia można uzyskać dzięki dokumentowi, który nazywam jego sekretnym dziennikiem. Kościół Scjentologii utrzymuje, że jest nieautentyczny. Został przedstawiony w sądzie przez Geralda Armstronga, byłego archiwistę organizacji, który w roku 1984 został przez nią pozwany. Armstrong odczytał na rozprawie kilka fragmentów, które zostały zaprotokołowane (pomimo silnego sprzeciwu prawników Kościoła); pozostałe fragmenty wyciekły później do internetu. Scjentolodzy utrzymują obecnie, że Hubbard nie jest autorem tego tekstu, choć gdy wprowadzano go do sądowego rejestru, prawnicy Kościoła nie protestowali, zaznaczyli jedynie, że treści w nim zawarte stanowią materiał bardzo intymny, „stanowiący swego rodzaju autoterapię”[203], a przez to nieodzwierciedlający należycie faktycznego stanu umysłu, w jakim znajdował się wówczas L. Ron Hubbard. Ten kontrowersyjny dokument znany jest pod tytułami Afirmacje lub Wyznania, trudno jednak wyraźnie określić jego charakter. Znaczna część trzydziestostronicowego tekstu stanowi bardzo intymną autobiografię traktującą o najbardziej bolesnych doświadczeniach z życia Hubbarda. Wiele spośród zawartych tam odniesień do osób i zdarzeń znajduje potwierdzenie w innych dokumentach. Wszystko wskazuje zresztą na to, że Hubbard korzystał z tego dziennika, testując na sobie techniki, z których później ułożył dianetykę – analizuje wspomnienia, które stanowią przeszkody dla rozwoju jego ducha i umysłu, jak również sam sobie zleca odpowiednie afirmacje czy też zaklęcia, które mają zrównoważyć wpływ tych wydarzeń na jego psychikę. Stwierdzenia tam zawarte można z pewnością uznać za najbardziej intymne informacje na temat ich autora, jakie kiedykolwiek ujawnił. Cały tekst składa się z trzech części, z których każda wydaje się mieć nieco inny cel. Część pierwsza nosi tytuł Kurs I . To ją właśnie nazywam sekretnym dziennikiem, jako że zawiera refleksje na temat najbardziej kłopotliwych czy też niepokojących zdarzeń z życia Hubbarda. „Celem niniejszego eksperymentu jest odzyskanie mojej własnej ambicji, siły woli, chęci przetrwania, talentu i pewności siebie – oświadcza Hubbard bez ogródek na samym początku. – Zawsze bardzo się przejmowałem tym, co ludzie o mnie pomyślą, i bałem się, że uznają mnie za nudziarza. Wprowadziło to w moją pracę niepokój i niepotrzebny pośpiech. Muszę nabrać przekonania, że potrafię pisać sprawnie i dobrze”. Jak wspomina dalej, krytycy jego twórczości to głupcy. „Muszę nabrać przekonania, że jako pisarz osiągnąłem sukces, a wówczas bez trudu odzyskam popularność, która zresztą wcale nie była mała”. Przyznaje natomiast: „w trakcie służby wojskowej nie okryłem się specjalną chwałą”. Wyznaje też, że jest mu wstyd z powodu częstych romansów. Chce jednak za wszelką cenę utrzymać związek z Sarą, którą opisuje jako kobietę „młodą, piękną i ponętną”. Niestety dokuczają mu okresy impotencji. „Nieustannie jej pragnę. Ale jestem od niej o trzynaście lat starszy. Ona ma bardzo silne libido, moje jest zaś tak niskie, że nawet widok jej nagiego ciała niespecjalnie mnie pobudza”. Autor wydaje się mocno zaabsorbowany sprawami seksu. Martwi się swoim „fatalnym nawykiem masturbacji”, chorobami wenerycznymi oraz impotencją, którą wcześniej leczył, zażywając testosteron. „Poprzez wyeliminowanie obaw przed hipnozą, wyleczenie się z reumatyzmu oraz odstawienie hormonów mam nadzieję odzyskać swoje dawne libido. Po prostu muszę!”. Ma też nadzieję za pomocą autohipnozy przekonać samego siebie co do treści przepisanych samemu sobie mantr, takich jak na przykład: Potrafię pisać. Wciąż mam błyskotliwy umysł. Że masturbacja to nie grzech ani przestępstwo. Że nie muszę już mieć wrzodów. Że to szczęście, że straciłem Polly i moich rodziców, jako że nigdy nie życzyli mi dobrze. Że wierzę w bogów i sprawy duchowe. Że moja praktyka magiczna ma potężną moc i przynosi efekty. Że liczby 7, 25 i 16 nie są dla mnie pechowe ani złowrogie. Że nie jest przykrością na mnie patrzeć. Że nie jestem podatny na przeziębienia. Że Sara zawsze jest dla mnie piękna. Że te słowa i zalecenia są niczym ogień, który przeniknie każdy zakamarek mojego jestestwa i uczyni mnie już na zawsze szczęśliwym, zdrowym i pewnym siebie!

Druga część dokumentu, zatytułowana Kurs I I , zawiera zdania znane jako „afirmacje”, choć Hubbard nazywał je „zaklęciami”. Niedługo wcześniej nabył dyktafon, niewykluczone więc, że nagrał sobie tę część i odtwarzał ją w ramach autohipnozy. Sekwencję rozpoczyna stwierdzenie „Śpisz”. Podczas tej lekcji, jak tłumaczy sobie samemu Hubbard, ma się on nauczyć kilku ważnych rzeczy: Nie masz potrzeby opowiadać o swoim życiu w marynarce wojennej. Nie lubisz o tym opowiadać. Nigdy nie ilustrujesz swoich wywodów zmyślonymi historyjkami. Nie musisz kłamać, żeby zabawiać innych humorem i elokwencją. Lubisz, gdy twoi bliscy przyjaciele cię akceptują i kochają takiego, jaki jesteś. Chęć bycia kochanym nie musi oznaczać psychozy. Potrafisz pięknie śpiewać. Nic nie może stanąć między tobą a twoją Strażniczką. Nikt jej nie może od ciebie odsunąć, jest bowiem zbyt potężna. Nie ma nad tobą władzy, lecz cię prowadzi. Nigdy nie zapomnisz tych zaklęć, są one bowiem święte, a odtąd staną się integralną częścią twojej natury. Rzeczy materialne należą do ciebie – o ile ich zapragniesz. Ludzie są twoimi niewolnikami. Nigdy nie jesteś senny ani zmęczony. Tylko twoja Strażniczka może z tobą rozmawiać, gdy śpisz, nie może jednak wprowadzić cię w stan hipnozy. Tylko ty sam potrafisz się zahipnotyzować. Pragnienia innych ludzi nie mają na ciebie hipnotycznego wpływu. Nikt i nic nie sprzeciwia się twojemu pisaniu. […] Potrafisz prowadzić szalone życie towarzyskie i wciąż pisać miesięcznie sto tysięcy słów lub więcej. […] Twoja twórczość literacka ma na ludzi głęboki wpływ hipnotyczny. Zarobisz fortunę na pisaniu. Twoja teoria psychologii jest zaawansowana, prawdziwa i cudowna. Ludzie są nią zachwyceni. Potrafisz przewidzieć ich emocje, ponieważ jesteś ich władcą. Dożyjesz dwustu lat. Zawsze będziesz wyglądać młodo. Nie masz wątpliwości co do istnienia Boga. Nie jesteś tchórzem. Twój wzrok jest coraz lepszy. Popsuł się, ponieważ wykorzystywałeś go jako wymówkę, żeby uniknąć akademii wojskowej. Nie masz powodu, żeby utrzymywać słaby wzrok. Swoje problemy żołądkowe wykorzystywałeś do tego, żeby uniknąć kary w marynarce wojennej. Jesteś już jednak wolny od układów wojskowych. Twoje niesprawne biodro to tylko poza. M asz zupełnie zdrowe biodro. Nigdy cię ono nie boli. Nie boli cię również ramię. Problemy ze stopą również stanowiły alibi. Ta kontuzja nie jest ci już do niczego potrzebna. Testosteron łączy się bez trudu z twoimi własnymi hormonami. […] Nie obawiasz się, co jakaś kobieta pomyśli o twoich dokonaniach w łóżku. Wiesz, że jesteś mistrzem. Wiesz, że każda kobieta będzie tobą zachwycona. Potrafisz osiągać wielokrotne orgazmy i nie odczuwać zmęczenia. […] Wiele kobiet nie potrafi czerpać przyjemności z seksu, więc jeśli któraś powie lub zrobi coś nieprzyjemnego, nie będzie to miało żadnego wpływu na przeżywaną przez ciebie przyjemność. Nie obawiasz się, że mogą zajść w ciążę. Co z tego? Nic cię to nie obchodzi. Wlewasz w nie nasienie, a resztę pozostawiasz losowi. M ożesz opowiadać najróżniejsze historie, jakie tylko przyjdą ci do głowy. […] Wiesz jednak, które z nich były zmyślone. […] M asz za sobą tyle różnych doświadczeń, że starczy ci na opowieści do końca życia. Trzymaj się tego, co naprawdę przeżyłeś. Zaleje cię morze pieniędzy. Nie ma nic złego w użalaniu się nad sobą i zarozumiałości. Twoja matka była w błędzie. M asturbacja nie jest szkodliwa dla zdrowia fizycznego ani psychicznego. Twoi rodzice się mylili. Każdy się masturbuje. Najwspanialszą rzeczą w twoim życiu jest świadomość istnienia twojej Strażniczki i miłość do niej. M a ona miedziane włosy, długie warkocze, twarz piękną niczym Wenus, ubrana jest w białą szatę z pasem z jadeitowych kwadratów i złote pantofelki. Potrafisz z nią rozmawiać i wyraźnie słyszysz jej głos ponad wszystkimi innymi. Potrafisz pisać automatycznie, kiedy tylko chcesz. Nie dbasz o to, co przelewasz na papier, kiedy dyktuje ci twoja Strażniczka.

Rudowłosa Strażniczka ukazująca się Hubbardowi z taką wyrazistością jest dla niego kimś w rodzaju doskonałej matki, a zarazem muzy i źródła niezwykłej umiejętności szybkiego pisania. Hubbard ją kocha, ale też sam siebie zapewnia, że Strażniczka nie ma nad nim władzy. To raczej on panuje nad sytuacją. Postać ta powstała najprawdopodobniej pod wpływem nauk Aleistera Crowleya. Jack Parsons relacjonował, że Hubbard nazywa swoją Strażniczkę „Cesarzową”[204]. Uderzający jest jego lęk przed hipnozą. Doskonale przecież radził sobie jako hipnotyzer na scenie, czego dowiódł na spotkaniu wielbicieli fantastyki naukowej w Los Angeles, gdzie udało mu się wprowadzić w trans niemal całą publiczność, a także wmówić jednemu z uczestników, że na jego dłoni znajduje się para miniaturowych kangurków[205]. Próbował też kiedyś zahipnotyzować matkę Sary (dochodzącą do siebie po udarze mózgu) i przekonać ją, żeby zapisała mu swój majątek[206]. Później natomiast oskarżał Sarę, że wprowadza go w stan hipnozy, gdy on śpi.

Jeśli spojrzeć na te afirmacje pod kątem problemów, jakim miały zaradzić, wyłania się z nich obraz człowieka, który wstydzi się skłonności do fabrykowania opowieści o własnym życiu, którym kierują sprzeczne potrzeby seksualne i który martwi się własną śmiertelnością. Do kobiet ma stosunek drapieżny, ale zarazem obawia się z ich strony upokorzeń. Trzecia i ostatnia część tekstu nosi tytuł Księga. Zawiera listę osobistych celów i prawionych samemu sobie komplementów, stanowi jednak również portret istoty nadludzkiej, którą autor pragnie być. Rzeczywiście wspomina też o jakiejś książce (nazywa ją Jedno przykazanie), co wydaje się odniesieniem do jego wcześniejszego dzieła Excalibur. „Ona na zawsze wyzwoliła cię od lęków przed światem materialnym i dała ci poważną władzę nad ludźmi” – pisze. Jesteś promienny niczym słońce. Potrafisz czytać nuty. Jesteś wspaniałym pisarzem, którym zaczytują się miliony. Zdolność do osiągania stanu transu na zawołanie. Brak konieczności trzymania się reguł taniej beletrystyki. Świetnie sobie radziłeś w marynarce wojennej. Nikt tam cię teraz nie próbuje „dorwać”. M asz zdolności paranormalne. Nie masturbujesz się. Nie wiesz, co to złość. Twoja cierpliwość jest nieskończona. Węże nie są dla ciebie zagrożeniem. Pod twoim łóżkiem nie ma węży. Wierzysz w Boga bezwarunkowo. Nie masz cienia wątpliwości co do Wszechmocnego. Całkowicie wierzysz swojej Strażniczce.

Sędzia w sprawie Armstronga, na której dokument ten stanowił materiał dowodowy, przedstawił własną amatorską diagnozę osobowości Hubbarda, wydając miażdżący wyrok na niekorzyść Kościoła: Organizacja ma charakter wyraźnie schizofreniczny i paranoiczny, a to specyficzne połączenie wydaje się odbiciem osobowości jej założyciela L. Rona Hubbarda. Z materiału dowodowego wyłania się obraz mężczyzny, którego można nazwać patologicznym kłamcą, konfabulującym na temat swojej biografii, pochodzenia i osiągnięć. Z przedstawionych sądowi pism i dokumentów wyraźnie biją jego egoizm, chciwość, zachłanność, żądza władzy, mściwość i agresja wobec osób, które uważa on za nielojalne lub wrogo nastawione. Jednocześnie wydaje się, że jest osobą charyzmatyczną i mającą wybitne zdolności motywowania i inspirowania swoich zwolenników, organizowania ich działalności, jak również sterowania i manipulowania nimi. […] Nie ulega wątpliwości, że jest to osobowość bardzo złożona, a wysoki stopień komplikacji wewnętrznej znajduje odbicie w jego alter ego, czyli Kościele Scjentologii[207].

W 1948 roku, dziesięć lat po pierwszych próbach zdobycia pozycji jako scenarzysta filmowy, Hubbard powrócił do Hollywood i rozpoczął działalność jako niezależny guru. „Udałem się prosto do centrum Hollywood, wynająłem tam gabinet i zatrudniłem asystentkę, owinąłem sobie głowę ręcznikiem i tak oto zostałem swaminem” – wspominał później[208]. „Siedziałem w swoim penthousie na Sunset Boulevard i pisałem opowiadania dla wydawców w Nowym Jorku, a potem szedłem do swojego gabinetu i kazałem sekretarce mówić, że jestem na konferencji, a sam nadrabiałem zaległości w spaniu”[209] – opowiadał przy innej okazji. Zupełnie inny obraz swojej egzystencji odmalował w liście do Urzędu do Spraw Weteranów, który żądał od niego zwrotu omyłkowej nadpłaty. „Nie mogę sobie nawet wyobrazić, z czego miałbym zapłacić te pięćdziesiąt jeden dolarów, jako że jestem już praktycznie bez grosza: muszę teraz przeżyć prawie miesiąc za jedyne dwadzieścia osiem i pół dolara” – pisze. – „Na moje koszty składa się dwadzieścia siedem dolarów miesięcznej opłaty za wynajem przyczepy oraz osiemdziesiąt dolarów miesięcznie na życie dla mnie i dla mojej żony, co obejmuje również koszt benzyny, papierosów i wszelkich nieprzewidzianych wydatków. Jestem już ogromnie zadłużony, a jak dotąd nie udało mi się znaleźć pracy”. Na koniec, zamiast zwrócić urzędowi nadpłatę, śmiało prosi o pożyczkę[210]. Podczas pobytu w Hollywood Hubbard doskonalił technikę, nad którą zaczął pracować jeszcze w szpitalu, a która później stała się podstawą dianetyki. W liście do Haysa chwalił się: „Zabawiam się ostatnio, robiąc z Freuda głupka. Zawsze wiedziałem, że był stuknięty, ale brakowało mi solidnych argumentów”. Następnie dodaje, że prowadzi badania nad kompleksem niższości: „W moim gabinecie w Hollywood ludzie co wieczór wiją się jak na mękach, a potem wychodzą dwa razy wyżsi od Supermana”. Po raz pierwszy przedstawia też wtedy pomysł na książkę, której nadaje roboczy tytuł Wstęp do psychologii pourazowej [211]. Sądzi, że jej napisanie zajmie mu około sześciu tygodni. „Muszę zrewolucjonizować tę dziedzinę, bo o ile wiem, nikt z zajmujących się nią specjalistów nie odróżnia szczegółów własnej anatomii od kreciej nory”[212]. Hubbard intensywnie poszukiwał nowej życiowej ścieżki. Zapisał się na kurs do szkoły aktorskiej Geller Theater Workshop (część kosztów pokrył Urząd do Spraw Weteranów), wciąż jednak odczuwał niedosyt. W jego wyobraźni kiełkował plan działań na znacznie większą skalę. „Skrywałem się za straszliwą tajemnicą. Próbowałem mianowicie zrozumieć, jak właściwie działa ludzki umysł” – relacjonuje później. – „Nie mogłem o tym opowiedzieć nawet swoim przyjaciołom; nie zdołaliby tego zrozumieć. Mówili: »Proszę, oto Hubbard. Czyż jego życie nie jest absolutnie wspaniałe? Obraca się w towarzystwie aktorek filmowych, a do tego opanował sztukę hipnozy, nie ma więc problemu z redaktorami. Do tego ma mieszkania i tak dalej«”[213]. Okres ten stanowił swoiste stadium larwalne w zdumiewającej przemianie Hubbarda: gdy jego Dianetyka została w końcu wydana, z przygnębionej, odrzuconej, twórczo wypalonej postaci, jaką maluje w Afirmacjach, niemal z dnia na dzień przeistoczył się w uznanego myśliciela oraz lidera międzynarodowego ruchu. Do swojego przyjaciela Roberta Heinleina pisał o niej następująco: „Wkrótce, mam nadzieję, otrzymasz ode mnie książkę powstałą z popiołów dawnego Excaliburu, która szczegółowo opisuje pełną matematykę ludzkiego umysłu, zawiera rozwiązania problemów wszystkich wieków, a także sześć przepisów na afrodyzjaki i inne cuda na kiju”. Dalej pisze trochę o wracaniu do formy po doświadczeniach wojennych, a potem czyni następującą uwagę: „Największą trudność stanowi dla mnie obecnie powrót do zdrowia psychicznego. Wydaje mi się, że czynię tutaj postępy. Oczywiście zawsze pozostaje jeszcze niebezpieczeństwo, że będę zbyt zdrowy, żeby cokolwiek pisać”[214]. Usilnie stara się o stypendium Guggenheima na napisanie swojej książki psychologicznej[215]. Tymczasem jego sytuacja finansowa staje się już tak trudna, że błaga Heinleina o pożyczenie mu pięćdziesięciu dolarów[216]. „Rany, nigdy w życiu nie drukowałem w tylu miejscach, ale co z tego mam? – skarżył się przyjacielowi. – Nie stać by mnie było nawet na kostium dla Gypsy Rose Lee[217]”[218]. Hubbard pisał te listy z miasta Savannah w stanie Georgia, pod koniec 1948 roku i wiosną 1949. Twierdził, że pracuje jako wolontariusz w klinice psychiatrycznej w St. Joseph’s Medical Center, gdzie zajmował się „zdobywaniem opisów przypadków chorobowych na potrzeby Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego”. Ten okres jego życia tonie w mrokach dziejów, ale to właśnie wtedy zaczął szkicować główne zasady, które miały później stanowić podstawę jego rozumienia ludzkiego umysłu. Twierdził, że ma fenomenalne efekty przy każdej niemal dolegliwości, którą bierze na warsztat. „Tydzień temu przedstawiłem swój pierwszy lek na astmę – pisał do Heinleina. – Jutro muszę skończyć przypadek artretyzmu i tak to się kręci” [219]. Nie jest jasne, czy sam też był pacjentem szpitala. W liście do Heinleina pisał: „Nie mam już problemów z biodrem, żołądkiem i bokami tułowia”, a następnie dodawał: „pomału prostuję wszystko, co utrudniało produkcję mojej maszynie do zarabiania pieniędzy”[220]. Jego korespondencja zawiera nieustające spekulacje na temat książki, którą zamierzał niebawem ukończyć. „Nie ma tam nic przeciwko religii, po prostu ona traci rację bytu – chwali się Heinleinowi. – To czysta nauka, chłopie, nauk a!”. Czyni też dość niejasne aluzje do badań, które przeprowadzał na dzieciach. „Przygotowana przeze mnie mikstura doskonale działa na dzieci – odnotowuje. – Pracowałem nad przerażonym chłopaczkiem, który uchodził za głupka i zupełnie nie radził sobie w szkole. Dla pewności zajmowałem się nim przez trzydzieści pięć godzin. Od tego czasu minął miesiąc. Dziś po południu chłopiec znów się u mnie zjawił: ma same piątki i nagle zaczął czytać Szekspira”. Hubbard zauważa również poprawę własnej kondycji, zarówno jeśli chodzi o sprawy zawodowe, jak i odzyskane moce seksualne: „Całkowicie wystarczają mi cztery godziny snu na dobę. Najciekawsze jednak jest to, że udaje mi się szczytować nawet do ośmiu razy. W ciągu jednego wieczoru, ma się rozumieć”[221]. Heinlein pragnął poznać więcej szczegółów. W odpowiedzi Hubbard przedstawił mu zarys koncepcji, której później nadał nazwę „Skala Tonów”. Przedstawia ona gamę ludzkich stanów emocjonalnych, w skali od jednego do czterech. Na samym dole znajduje się „apatia”, a nieco wyżej – „gniew”. Tymi niższymi tonami ma kierować nieświadoma część umysłu, którą Hubbard określił jako „umysł reaktywny”. Trzeci poziom, na razie nienazwany, reprezentuje stan normalny dla większości ludzi, natomiast czwarty – szczęście połączone z pracowitością. Celem eksperymentalnych technik Hubbarda było wydźwignięcie jednostki z niższych poziomów i wyniesienie jej na najwyższy, czwarty poziom. Autor objaśniał Heinleinowi, że metoda polega na oczyszczeniu jednostki z bolesnych doświadczeń i skojarzeń nagromadzonych przez całe życie. Kiedy się tego dokona, „następują zadziwiające efekty”. Migreny, bóle menstruacyjne, astma, artretyzm, astygmatyzm i wrzody po prostu znikają. Następuje też ogromny wzrost ludzkiego potencjału. Umysł reaktywny zostaje wyeliminowany, a zamiast niego kontrolę przejmuje umysł racjonalny. Pod koniec kwietnia 1949 roku Hubbard wysłał Heinleinowi wiadomość z informacją, że na bliżej nieokreślony czas przeprowadza się do Waszyngtonu. Ani słowem nie wspomniał przy tym o Sarze. Trzy tygodnie później, mając trzydzieści osiem lat, Hubbard złożył w waszyngtońskim urzędzie stanu cywilnego wniosek o zezwolenie na zawarcie małżeństwa z dwudziestosześcioletnią Ann Jensen. Wniosek został następnego dnia wycofany przez samą narzeczoną – która być może dowiedziała się, że Hubbard wciąż był mężem swojej drugiej żony, a już wcześniej dopuścił się bigamii. W każdym razie postać Ann Jensen nie pojawiła się już więcej w historii życia Hubbarda. Wraz z Sarą przeprowadzili się do miejscowości Elizabeth w stanie New Jersey. Mieszkał tam John Campbell, redaktor naczelny pisma „Astounding Science-Fiction”, gdzie jeszcze przed wojną publikował Hubbard. Były naczelny teraz często go odwiedzał i wkrótce został jego pierwszym i najważniejszym wyznawcą. „Jasna cholera, ten facet naprawdę ma jakąś moc, i to nie byle jaką!” – emocjonował się w liście do Heinleina[222]. Campbell poddał się pełnej kuracji Hubbarda, która obejmowała seanse w stanie „głębokiej hipnozy”[223]. Wejście w ten stan pozwoliło mu ponoć odzyskać traumatyczne wspomnienia porodowe. „Urodziłem się z pępowiną owiniętą wokół szyi, która mnie dusiła” – relacjonował Heinleinowi. Przypomniał sobie również, że lekarz odbierający poród wrzeszczał na jego matkę, mówiąc z niemieckim akcentem: „Niech pani przestanie stawiać opór, pani go zabije! Proszę się rozluźnić!”. Później lekarz nałożył nowo narodzonemu dziecku na oczy jakiś gryzący lek i powiedział: „Niedługo o tym wszystkim zapomnisz”. Campbell opisywał polecenia lekarza jako „potężnie oddziałujące na podświadomość komendy o dalekosiężnym działaniu”, które w dużej mierze warunkowały jego zachowanie w przyszłości. „Dzieciaki z sąsiedztwa dokuczały mi bez litości. Mogły sobie na to pozwolić, bo nie potrafiłem walczyć o swoje” – żalił się Heinleinowi. Wyjaśniał też, że matka często próbowała go pocieszyć, mówiąc, że jego bolesne doświadczenia z dzieciństwa wkrótce odejdą w niepamięć – w efekcie czego utracił wspomnienia o wielu istotnych chwilach swojego życia. „Technika Rona polega na przywróceniu człowiekowi tych starych wspomnień,

a następnie całkowitym ich wymazaniu” – tłumaczył. Pisał też, że choć teraz nie pamięta już samego porodu, to pamięta, jak odzyskał o nim wspomnienia, i relacjonował je Hubbardowi, który następnie usunął z jego pamięci to bolesne zdarzenie oraz wszelkie skojarzenia z nim związane. Dzięki temu Campbell miał teraz wiedzę o tym, co mu się przydarzyło, ale nie miał już wspomnień, które mogłyby wywierać na niego zły wpływ[224]. Oczywiście trudno wskazać granicę, za którą kończy się prawdziwe wspomnienie, a zaczyna takie, które zostało w czyjejś głowie zasiane. Jak dalej przekonywał Campbell, metoda Hubbarda miała stanowić najpotężniejszy lek, jaki kiedykolwiek odkryto, a zarazem również – w razie gdyby stosowano ją w nieodpowiedni sposób – najniebezpieczniejszą broń, jaką można sobie wyobrazić. „Posiadając wiedzę, którą właśnie zdobyłem, mógłbym w ciągu godziny zmienić każdego zwykłego człowieka w szalonego mordercę”. Zmysł redaktorski pozwolił jednak Campbellowi dostrzec tu również potencjał komercyjny. „To najwspanialsza opowieść na świecie: bomba atomowa to przy niej nic wielkiego”. Pod listem umieścił post scriptum, w którym napisał, że przy okazji w ciągu dwudziestu pięciu dni stracił dziewięć kilo, co również sygnalizowało wielkie możliwości komercyjne. Campbell nie posiadał się z radości, wiedząc, że Hubbard dopiero zabiera się do pisania książki. „W głowie Rona Hubbarda znajduje się klucz do zdrowia psychicznego całej ludzkości, lecz na razie nie powstał jeszcze na ten temat żaden miarodajny tekst” – pisał[225]. W grudniu Ron i Sara przeprowadzili się do Bayhead w stanie New Jersey i zamieszkali przy samej plaży, w domu o ośmiu sypialniach, który Hubbard nazywał „starą budą”[226]. W marcu 1950 roku wysłał Heinleinom ręcznie wykonany minikatalog wydawnictwa o nazwie Hubbard House, z prezentacją „kolekcji wiosennej”. Już jest! Nowa publikacja Hubbard House Całkowicie nowy materiał Żadne wznowienie! Współautorzy dzieła: Ron i Sara Hubbard Data publikacji: 8 marca 1950, 11.50 rano Waga: 4140 g; długość: 53 cm Alexis Valerie Wszyscy recenzenci napisali entuzjastyczne recenzje![227] Alexis była nieodrodną córeczką tatusia, który uważał ją za nadzwyczaj rozwiniętą. „Ron przez cały dzień, codziennie, działa z prędkością światła – pisała Sara Heinleinom. – A potem, w środku nocy, idzie opowiedzieć o wszystkim Alexis”[228]. Ron obiecał Heinleinowi, że wyśle mu szpalty Dianetyki, gdy tylko będzie gotowa. Donosił, że obejmujące sto osiemdziesiąt tysięcy słów dzieło zostało „rozpoczęte 12 stycznia, ukończone 10 lutego, ukaże się do 25 kwietnia”[229]. Spytany później, jak mu się udało tak szybko wykonać całą pracę, Hubbard odpowiedział, że podyktowała mu ją jego duchowa strażniczka, Cesarzowa[230]. Podobnie jak na wielu innych znaczących pisarzy złotej ery science fiction (w tym Heinlein i A. E. van Vogt) silny wpływ na Hubbarda wywarły pisma Alfreda Korzybskiego, amerykańskiego filozofa polskiego pochodzenia, który stworzył teorię semantyki ogólnej. Gdy Hubbardowie mieszkali w New Jersey, Sara zagłębiła się w lekturę jego dzieł i przeczytała kilka fragmentów na głos Ronowi, który natychmiast podchwycił koncepcje Korzybskiego, widząc w nich podstawę całego systemu psychologicznego, a może nawet zupełnie nowej religii[231]. Korzybski wskazywał, że słowa nie są tożsame z opisywanymi przez siebie rzeczami, podobnie jak mapa nie jest tożsama z obrazowanym przez siebie terenem. Język kształtuje myślenie i tworzy pewne nawyki umysłowe, które mogą szkodzić zdrowiu psychicznemu poprzez podtrzymywanie pewnych złudzeń. Korzybski twierdził, że zaburzenia emocjonalne, problemy z nauką oraz wiele chorób psychosomatycznych (takich jak problemy kardiologiczne i dermatologiczne, zaburzenia seksualne, migreny, alkoholizm, artretyzm, a nawet próchnica zębów) można wyleczyć za pomocą treningu semantycznego, w dużej mierze przypominającego metody stosowane przez Hubbarda, który często cytował pisma Korzybskiego, choć otwarcie przyznawał, że nie udało mu się przebrnąć przez jego dzieła. „Któregoś razu Bob Heinlein rozsiadł się wygodnie i przez całe dziesięć minut opowiadał mi o koncepcjach Korzybskiego, które wydały mi się bardzo rozsądne – relacjonował później. – Mam więc jako takie pojęcie o jego pismach”[232]. Na podstawie tej wiedzy z drugiej ręki Hubbard doszedł do przekonania, że należy stworzyć specjalne słownictwo, które pozwoliłoby mu w nowy sposób zdefiniować wcześniejsze pojęcia (przykładowo, zamiast o „duszy” mówić o „thetanie”) oraz wymyślać całkiem nowe słowa, takie jak „turbulować” (czyli dezorientować) czy „hatting” (szkolenie), jak również używać słów i wyrażeń w całkiem nowy sposób, na przykład nadać przymiotnikom lub czasownikom funkcję rzeczowników – i vice versa („an overt” oznacza zatem „czyn jawny”, „a static” to „statyka”, „alter-isness” to „zmienialność”), a do tego każdy tekst tak naszpikować akronimami, jakby to były tajne wiadomości Pentagonu. Powstał w ten sposób semantyczny labirynt, w którym wielbiciele twórczości Hubbarda mogli w nieskończoność błądzić pośród zapętlonych znaczeń. John Campbell jako wierny przyjaciel i akolita dostał od Hubbarda szansę opublikowania obszernego fragmentu książki, która miała się wkrótce ukazać. Dianetyka została zatem po raz pierwszy przedstawiona światu na łamach „Astounding Science Fiction”. „Ten artykuł to nie żaden żart, mistyfikacja czy coś w tym rodzaju. Jest to jasne i bezpośrednie wprowadzenie do całkowicie nowej teorii naukowej” – pouczał Campbell czytelników, którzy mogli być nieco zdziwieni, widząc pracę naukową w piśmie dla miłośników popularnej fantastyki[233]. Do innego z autorów, nieco zdumionego powstałym zamieszaniem, naczelny pisał tak: „Wiem na pewno, że dianetyka to jedno z największych odkryć w dziejach ludzkości – a może w ogóle największe odkrycie w całej zapisanej i niezapisanej historii”[234]. Innego młodego pisarza zapewniał, że Hubbard za swoje odkrycia otrzyma Pokojową Nagrodę Nobla[235]. Sama książka, zatytułowana Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, ukazała się w maju. Zważywszy na dotychczasowe osiągnięcia pisarskie Hubbarda, jej treść była dla wszystkich sporym zaskoczeniem. W zamyśle autora miała ona być ukoronowaniem „pięćdziesięciu tysięcy lat ludzkich przemyśleń, przypuszczeń i obserwacji, bez których stworzenie i usystematyzowanie dianetyki nie byłoby możliwe”[236]. W Kościele Scjentologii Dianetyka znana jest jako Księga Pierwsza. Według oficjalnych informacji organizacji „przy osiemnastu milionach sprzedanych egzemplarzy jest to bez wątpienia najchętniej czytane i najbardziej znaczące dzieło na temat ludzkiego umysłu, jakie kiedykolwiek opublikowano”[237]. Scjentolodzy mają własny kalendarz, który rozpoczyna się od roku 1950, w którym ukazała się Dianetyka. Według teorii Hubbarda umysł składa się z dwóch części. W centrum świadomości znajduje się umysł analityczny, czyli świadomy. To tu zbierane są wszystkie doświadczenia. Z jego banków danych nic nigdy nie znika. Każdy zapach, dźwięk czy schemat związany z wcześniejszymi doświadczeniami jest stale obecny i może być ponownie w całości odtworzony. To ta część umysłu, która potrafi obserwować, myśleć i rozwiązywać problemy. Jest racjonalna i świadoma samej siebie. Po drugiej stronie znajduje się umysł reaktywny. Jest to jedyne źródło koszmarów, braku poczucia bezpieczeństwa i bezpodstawnych lęków. Ta część umysłu nie jest zdolna do myślenia. Jest tylko składowiskiem bolesnych, wyniszczających emocji, które są zapisywane nawet podczas snu, jak również w stanach nieprzytomności czy w życiu płodowym. „Zapisane” to nie to samo co „zapamiętane” – nie są to bowiem konstrukty umysłowe; stanowią raczej fizyczną część naszej struktury komórkowej, zdolną do reprodukcji w nowo powstałych i wciąż powstających komórkach. „Komórki dysponują rozumem, którego obecnie nie sposób wyjaśnić” – twierdzi Hubbard[238]. Pod wpływem odpowiedniego bodźca dany zapis (Hubbard używa terminu „engram”) może się uaktywnić, spowodować wyłączenie świadomego umysłu i przejąć kontrolę nad zachowaniem jednostki. Hubbard porównuje działanie engramu do sugestii przekazywanych w stanie hipnozy. Opisuje człowieka, któremu w stanie transu powiedziano, że będzie musiał zdjąć marynarkę za każdym razem, gdy hipnotyzer dotknie swojego krawata. „W pewnym momencie hipnotyzer dotyka swego krawata. Pacjent zdejmie marynarkę, tłumacząc się być może, iż jest mu za ciepło” – pisze Hubbard[239]. Procedurę można wielokrotnie powtarzać. „Po pewnym czasie człowiek zaczyna się orientować, że coś jest nie w porządku w jego zachowaniu, głównie na podstawie reakcji innych osób. Nie wie jednak, o co chodzi. Nie wie nawet, że dotknięcie krawata jest sygnałem do zdjęcia przez niego marynarki”[240]. Komenda zapisana w stanie hipnozy w nieświadomej części umysłu będzie dalej określać zachowanie tej osoby, nawet gdy ta się zorientuje, że działa w sposób irracjonalny, a może nawet szkodliwy. W taki sam sposób, zdaniem Hubbarda, engramy wywierają negatywny wpływ na nasze codzienne działania, podważają pewność siebie i naruszają racjonalne podstawy naszych zachowań. Jednostka, angażując się w działania, na które nigdy świadomie by się nie zgodziła, czuje się całkowicie bezradna. Jest „manipulowana przez swój engram jak marionetka”[241]. Choć nie istniały żadne pisemne świadectwa potwierdzające rzekome setki przypadków pacjentów wyleczonych dzięki metodom Hubbarda (które poprzedziło „wiele lat ścisłych badań i starannych testów”[242]), przytaczał on ciekawe przykłady hipotetycznych zachowań. Oto pobita, kopana kobieta „pada i »traci przytomność«”. Wówczas słyszy, że jest nic niewartą oszustką, która ciągle zmienia zdanie. W tym czasie przewraca się krzesło, w kuchni z kranu płynie woda, a ulicą przejeżdża samochód. Wszystkie te sygnały zostają zapisane w engramie. Kobieta nie jest tego świadoma, ale od tej pory ilekroć usłyszy odgłos płynącej wody lub przejeżdżający samochód, jej engram nieznacznie się uaktywnia. Kobieta odczuwa dyskomfort, jeśli usłyszy te dwa odgłosy jednocześnie. Jeśli zdarzy się tak, że przy okazji przewróci się też krzesło, kobieta przeżywa wstrząs. Zaczyna czuć się taką osobą, jaką opisywały zarzuty kierowane do niej, gdy była nieprzytomna – zmienną, nic niewartą oszustką[243]. „Nie jest to teoria”[244] – wielokrotnie powtarza Hubbard. Dianetyka jest „nauką ścisłą”[245], która stanowi „ewolucyjny krok w rozwoju Człowieka”[246]. Hubbard twierdzi, że wpływ engramów na zachowanie jednostki można wyeliminować poprzez powtarzanie na głos szczegółów pierwotnego zdarzenia, aż utraci ono swój emocjonalny ładunek[247]. „Dianetyka usuwa cały ból pochodzący z dotychczasowego życia – pisze. – Gdy ból ten zostaje usunięty z banku engramów i ponownie zapisany jako wspomnienie oraz doświadczenie w banku pamięci, wszystkie aberracje i choroby psychosomatyczne znikają”[248]. Celem dianetyki jest więc pozbawienie engramów ich bolesnych, niszczących właściwości oraz całkowite wyeliminowanie umysłu reaktywnego, dzięki czemu osoba staje się „oczyszczona” (clear). Pomimo dość dziwacznego i obcesowego stylu oraz nagromadzenia pretensjonalnych przypisów, które w żaden sposób nie dokumentowały śmiałych tez książki, Dianetyka szybko

zrobiła furorę i przez dwadzieścia osiem tygodni nie schodziła z listy bestsellerów „New York Timesa”, przygotowując tym samym grunt pod nową kategorię poradników psychologicznych, które na fali tego sukcesu wkrótce zalały amerykański rynek. W Stanach i za granicą jak grzyby po deszczu zaczęły wyrastać grupy miłośników dianetyki pragnących wprowadzić w życie zalecenia terapeutyczne proponowane przez Hubbarda. Adept potrzebował jedynie pomocnika – zwanego audytorem – który miał go wspierać w procesie odnajdywania ukrytych engramów i przywracania ich do sfery świadomości, gdzie mogły zostać uwolnione i gdzie stawały się całkiem nieszkodliwe. „Odnajdziesz wiele przyczyn tego, że »nie możesz wyzdrowieć«” – ostrzega Hubbard, zapewnia też jednak, że „dianetyka nie jest doniosłym przedsięwzięciem. Mimo wszystkich cierpień i kłopotów, z którymi ma się do czynienia, kończy się zawsze śmiechem – tak absurdalne i opacznie interpretowane okazują się przyczyny naszych zmartwień”[249]. Książka ukazała się w chwili, gdy w społeczeństwie wciąż jeszcze rezonował wstrząs, jakim była wojna. Pod zewnętrzną warstwą euforii zwycięstwa kryła się wielka zbiorowa trauma. Niekwestionowane dotąd przekonania religijne zostały podważone przez stworzenie potężnych bomb, które uczyniły z ludzkiej cywilizacji (a może nawet w ogóle życia na Ziemi) zakładnika w zimnowojennym wyścigu zbrojeń. Uczucia straty, żalu i rozpaczy ukrywały się za zasłoną powszechnie obowiązującego stoicyzmu, lecz liczba osób leczonych w szpitalach psychiatrycznych pomału zaczynała przewyższać liczbę pacjentów wszystkich innych placówek medycznych[250]. Większość Amerykanów patrzyła raczej podejrzliwie na psychoanalizę, którą postrzegano jako czasochłonną i przeraźliwie drogą modę sprowadzoną z Europy (a przy tym propagowaną głównie przez Żydów). Hubbard natomiast obiecywał, że wystarczy „mniej niż dwadzieścia godzin pracy”, żeby osiągnąć stan, który przewyższa „każdy inny stan wypracowany przez kilka lat psychoanalizy”[251]. W dziedzinie psychiatrii rozpoczął się tymczasem okres bezpardonowych eksperymentów, wśród których powszechną praktykę stanowiły zabiegi lobotomii oraz terapii z użyciem elektrowstrząsów. Perspektywa wizyty u psychiatry budziła więc zrozumiałe przerażenie (które mogło też wpłynąć na decyzję Hubbarda, żeby jednak nie poddawać się leczeniu psychiatrycznemu). Pojawienie się poradnika kuszącego obietnicą rozwikłania tajników ludzkiego umysłu oraz osiągnięcia gwarantowanych rezultatów – do tego za darmo! – musiała się spotkać z ciepłym przyjęciem szerokiego grona czytelników. „To był spektakularny, wprost miażdżący sukces” – zachwycał się Hubbard[252]. Środowisko naukowe, oszołomione popularnością książki, zareagowało otwartą wrogością i szyderstwem. Dla specjalistów w dziedzinie psychologii Dianetyka stanowiła zaledwie coś w rodzaju ciekawostki etnograficznej. „Od chwili wynalezienia druku nie ukazało się jeszcze dzieło, w którym na każdej stronie znajdowałoby się równie dużo obietnic, opartych na równie wątłych podstawach – pisał w recenzji książki na łamach pisma „Scientific American” fizyk noblista Isidor Isaac Rabi. – Dotychczasowe zawrotne wyniki sprzedaży tej książki stanowią niepokojący dowód ogromnej frustracji, zawiedzionych ambicji, nadziei, obaw i zmartwień ogromnej liczby osób szukających w niej ukojenia”[253]. Erich Fromm, jeden z czołowych myślicieli związanych z teorią psychoanalizy, krytykował Dianetykę za to, że „wyraża ona ducha stojącego w całkowitej sprzeczności z naukami Freuda”, natomiast metodę proponowaną przez Hubbarda uznał za „pozbawioną szacunku i jakiegokolwiek zrozumienia dla złożoności natury ludzkiej”. Z drwiną cytuje fragment książki mówiący o tym, że „w nauce ścisłej, jaką jest dianetyka, wystarczy nacisnąć odpowiedni guzik, aby osiągnąć efekty”[254]. Nie ulega jednak wątpliwości, że właśnie takim prostym formułom książka zawdzięczała swoją szaloną popularność. Jedną z najbardziej chyba bolesnych recenzji Dianetyki napisał jednak najwybitniejszy spadkobierca intelektualny Korzybskiego S. I. Hayakawa (który później został też senatorem reprezentującym Kalifornię). Oprócz tego, że całkowicie odrzucił tezy przedstawione w książce, ostro krytykował też wszelką twórczość pisarzy science fiction, uznając ten gatunek za jedno wielkie oszustwo: „Cała sztuka polega na tym, żeby – ze względów literackich – ukryć przed czytelnikiem granice między faktami udowodnionymi naukowo, hipotezami wciąż badanymi przez naukę, domysłami snutymi przez naukowców oraz fantazyjnymi ekstrapolacjami wykraczającymi daleko poza wszelkie dotychczasowe przypuszczenia”. Ostrzegał też, że jeśli dany autor pisze „zbyt dużo, zbyt szybko i zbyt gładko”, powstaje ryzyko, że uwierzy we własne wymysły: „Wydaje mi się nieuchronne, że jeśli ktoś przeleje na papier siedem milionów słów, poruszając się w obrębie fantastyki i science fiction, w końcu nastąpi u niego internalizacja pewnych założeń, na których opiera się jego słowotok”. Co do Dianetyki, Hayakawa uznał, że nie jest to ani pozycja naukowa, ani literatura science fiction, lecz coś jeszcze innego, a mianowicie „fikcyjna nauka” („fictional science”)[255]. Nie wszyscy ludzie nauki odrzucili podejście Hubbarda. Wspierał go w tamtym okresie na przykład doktor Joseph Winter, który był szwagrem Campbella, ale też lekarzem (jak również autorem opowiadań publikowanych w piśmie „Astounding Science-Fiction”). Wskutek fascynacji holistycznym postrzeganiem nauk medycznych wybrał się do New Jersey, aby naocznie przekonać się, jak wygląda metoda Hubbarda. „Gdy słuchałem, jak Hubbard »prowadzi« któregoś ze swoich pacjentów, lub też gdy sam byłem »prowadzony«, doświadczałem niezrozumiałych boleści w rozmaitych częściach ciała. Czasem zaś czułem się potwornie zmęczony i senny – relacjonował potem. – W nocy miałem koszmary, w których mnie duszono i odcinano mi genitalia. Nabrałem przekonania, że dianetyka jako metoda potrafi przynieść wymierne efekty”[256]. Metoda Hubbarda obejmowała wprowadzenie pacjenta w stan „reverie”[257], co osiągało się poprzez wypowiedzenie słów: „Kiedy będę liczył od jednego do siedmiu, twoje oczy się zamkną”. Drżenie rzęs spowodowane bezwiednym ruchem powiek sygnalizowało, że pacjent wszedł w stan „reverie”. „To nie jest hipnoza”[258] – podkreślał Hubbard. Choć osoba pogrążona w stanie dianetycznej „reverie” może przypominać człowieka w transie, zdaniem Hubbarda dzieje się z nią w istocie coś dokładnie przeciwnego: „celem terapii jest obudzenie pacjenta z każdego momentu jego życia, w którym okoliczności uczyniły go »nieprzytomnym«. Dianetyka budzi ludzi”[259]. Sara obserwowała wpływ Rona na pacjentów. „Trzymał ich za ręce i próbował im wmówić te ich niby wspomnienia – relacjonowała. – Był całkowicie skupiony na tych osobach, a oni to uwielbiali. Cieszyło ich, że ktoś poświęca im aż tyle uwagi”[260]. Doktor Winter wypróbował techniki propagowane przez Hubbarda na swoim sześcioletnim synku, którego przerażała ciemność, ponieważ obawiał się uduszenia przez duchy. Winter poprosił syna, żeby sobie przypomniał, kiedy po raz pierwszy widział ducha. „Jest ubrany w długi biały fartuch, na głowie ma małą białą czapeczkę, a usta mu zakrywa kawałek białego materiału” – powiedział chłopiec, który pamiętał również, jak ten duch się nazywał. Okazało się, że tak samo jak położnik odbierający jego poród. Winter poprosił wówczas synka, aby wielokrotnie przyglądał się obrazowi „ducha” w swojej głowie, aż chłopiec zaczął się uspokajać. „Gdy po dziesięciu czy dwunastu powtórkach miałem wrażenie, że syn całkowicie się odprężył, powiedziałem mu, żeby otworzył oczy – relacjonuje Winter. – Od tamtej krótkiej sesji minął już ponad rok, a przez cały ten czas syn ani razu nie odczuwał lęku przed ciemnością”[261]. Możliwość przywrócenia człowiekowi jego najwcześniejszych wspomnień (nawet tych z okresu prenatalnego) stanowi centralną koncepcję teorii Hubbarda. Każdy engram zakorzeniony w umyśle reaktywnym poprzedzony jest jakimś zdarzeniem; celem terapii dianetycznej jest wytropienie tej pierwotnej traumy (nazywanej „podstawą podstaw”), na bazie której powstał dany engram. Freud również twierdził, że urazy z dzieciństwa w późniejszym wieku ujawniają się poprzez ataki histerii lub nerwicy. Przykładowo, w słynnym przypadku „człowieka od wilków” twórca psychoanalizy dopatrzył się źródeł problemów swojego pacjenta w traumie, którą miał on przeżyć jako półtoraroczne dziecko na widok swoich kopulujących rodziców. „Wszystko sprowadza się do ponownego odtwarzania obrazów”[262] – uważał wówczas Freud. Przyznawał wprawdzie, że tego rodzaju wspomnienia z dzieciństwa bywają często w oczywisty sposób zmyślone, z punktu widzenia psychoanalizy nie podważało to jednak ich przydatności, ponieważ związane z takimi konfabulacjami emocje i skojarzenia pozwalały na wgląd w podświadomość pacjenta. Fałszywe wspomnienia z dzieciństwa często bywały równie mocno ugruntowane jak te prawdziwe, lecz od tych ostatnich różniły się tym, że u wszystkich pacjentów były niemal zawsze takie same – a zatem musiało nimi rządzić jakieś uniwersalne prawo. Koncepcję tę podchwycił uczeń i kontynuator prac Freuda Carl Gustav Jung, który na tej podstawie opracował swoją teorię nieświadomości zbiorowej. Sam Freud natomiast doszedł w końcu do przekonania, że to, co w umyśle współcześnie żyjącego pacjenta jest fałszywym wspomnieniem, w którymś momencie naszej prehistorii mogło stanowić element rzeczywistości. „Wydaje mi się całkiem możliwe, że dzisiejsze opowieści naszych pacjentów noszące znamiona fantazji – uwodzenie dzieci, rozpalanie pożądania wskutek obserwacji kopulujących rodziców, zagrożenie kastracją – w pradawnych czasach stanowiły prawdziwe zdarzenia z życia ludzkiej rodziny; być może więc te dziecięce fantazje wypełniają luki w prawdzie jednostkowej za pomocą elementów prawdy prehistorycznej”[263]. Freuda wciąż jednak niepokoił fakt, że tak wiele z tych rzekomych wspomnień uformowało się w podejrzanie wczesnym dzieciństwie. „Skrajnym przykładem tego rodzaju jest fantazja o obserwowaniu spółkowania rodziców wtedy, kiedy było się jeszcze w łonie matki” – odnotował cierpko uczony[264]. Absurdalność tej sytuacji stanowiła jeden z powodów, dla których w końcu porzucił całą swoją teorię uwiedzenia. Dla Hubbarda natomiast wspominane przez pacjentów urazy z wczesnego dzieciństwa lub nawet życia płodowego stanowiły po prostu rzeczywistość. Żywił przekonanie, że płód nie tylko rejestruje wszelkie szczegóły związane z kopulacją rodziców w okresie ciąży, ale również każde słowo, które wówczas padnie. Tego rodzaju zapisy mogą zostać uaktywnione później, w dorosłym życiu, pod wpływem podobnych słów, w efekcie czego człowiek ponownie przeżywa niepokój odczuwany niegdyś przez płód – na przykład podczas brutalnego stosunku seksualnego. Mogło to prowadzić do „aberracji” – co dla Hubbarda oznaczało wszelkie psychozy, nerwice, kompulsje i wszelkie inne odstępstwa od racjonalnych zachowań. Jego zdaniem engramy układają się w łańcuchy podobnych zdarzeń. Jako przykład podaje siedemnaście engramów prenatalnych odnalezionych u jednego mężczyzny, który „uchodził za »normalnego« przez trzydzieści sześć lat życia”. Były to między innymi: ŁA Ń C U C H ST O SU N K U P ŁC I O WEG O , O J C I EC . Pierwsze zdarzenie, zygota. 56 kolejnych zdarzeń. Dwie odmiany: ojciec pijany i ojciec trzeźwy. ŁA Ń C U C H ST O SU N K U P ŁC I O WEG O , K O C H A N EK . Pierwsze zdarzenie, zarodek. 18 kolejnych zdarzeń. Wszystkie bolesne z powodu entuzjazmu kochanka. ŁA Ń C U C H R ĘK O C Z YN Ó W. Pierwsze zdarzenie, zarodek. 38 kolejnych zdarzeń. 3 upadki, głośne krzyki, bez bicia. P R Ó B Y A B O R C J I , M EC H A N I C Z N E. Pierwsze zdarzenie, zarodek. 21 kolejnych zdarzeń. P R Ó B Y A B O R C J I , P ŁYN I RYG A C YJ N Y. Pierwsze zdarzenie, płód. 2 zdarzenia. W jednym przypadku pasta, w drugim – lizol o bardzo silnym działaniu. ŁA Ń C U C H M A ST U R B A C J I . Pierwsze zdarzenie, zarodek. 80 kolejnych zdarzeń. M atka onanizowała się palcami, wstrząsając dzieckiem i raniąc je orgazmami.

I tak dalej, aż do ostatniej pozycji na liście: N A R O D Z I N Y. Poród instrumentalny. 29 godzin[265].

Wyzierający z tego fragmentu – jak i z wielu innych tekstów – stosunek Hubbarda do kobiet jest nie tylko pogardliwy, lecz zdradza coś w rodzaju autentycznego przerażenia. Nieco dalej autor czyni taką oto zadziwiającą uwagę: „Próby aborcji są najważniejszą przyczyną aberracji; jest to fakt naukowy. Dziecko, wobec którego dopuszczono się próby aborcji, skazane jest na życie z mo rd ercami przez całe swe bezsilne dzieciństwo i młodość; reaktywnie wie, że są to mordercy!”[266]. Zdaniem Hubbarda dokonanie aborcji jest niezwykle trudne, przez co tak często nie udaje się jej przeprowadzić. „U osób zaberrowanych nie są rzadkie dwudziesto-, a nawet trzydziestokrotne próby aborcji, a za każdym razem ciało lub

mózg dziecka mogą być przebite na wylot”[267] – pisze. – „Ameryka wydaje teraz miliardy dolarów rocznie na utrzymanie instytucji dla chorych umysłowo i zakładów penitencjarnych, głównie dlatego, że kiedyś zablokowane seksualnie matki usiłowały odbierać życie swym dzieciom, które były dla nich przekleństwem, zamiast być Bożym błogosławieństwem”[268]. Jakiś czas później, mocno zniechęcony do ojca najstarszy syn pośród wielu zarzutów wysuwał też i ten, że ojciec dwukrotnie próbował przeprowadzić aborcję u Polly. „Jednej z tych prób byłem świadkiem w wieku sześciu czy siedmiu lat” – relacjonował L. Ron Hubbard Junior[269]. Wspominał, że widział ojca stojącego nad leżącą matką z wieszakiem w dłoni. Druga próba aborcji dotyczyła jego samego, najstarszego syna: „Urodziłem się po sześciu i pół miesiącach ciąży i ważyłem niecały kilogram. To znaczy wcale się nie urodziłem – raczej wypadłem na świat w wyniku przeprowadzonej przez nich nieudanej próby aborcji”[270]. W swoim tajnym dzienniku Hubbard ojciec pisał, że Polly potwornie bała się porodu, „niemniej jednak, pomimo stosowania wszelkich zabezpieczeń, w ciągu pięciu lat siedmiokrotnie zaszła w ciążę, z czego wynikło pięć aborcji oraz dwoje dzieci”[271]. Natomiast wedle relacji Sary, gdy była w ciąży z Alexis, Hubbard – który właśnie pisał Dianetykę – kilkakrotnie kopał ją w brzuch, żeby wywołać poronienie[272]. Jakiś czas później Hubbard wyznał jednej ze swoich kochanek, że on sam również przyszedł na świat w wyniku nieudanej aborcji[273]. W czasie pisania Dianetyki Hubbard kontaktował się zarówno z Amerykańskim Towarzystwem Psychiatrycznym, jak i z Amerykańskim Towarzystwem Psychologicznym, przedstawiając im siebie jako człowieka z branży, który dokonał wielkich odkryć w tych dziedzinach nauki. Wyjaśniał, że pacjentów wprowadzonych w stan transu można tak poprowadzić, aby przypomnieli sobie własne narodziny. Podawał też, że w szesnastu z dwudziestu rzekomo zbadanych przez niego przypadków choroby psychosomatyczne okazały się spowodowane urazami z okresu prenatalnego lub związanymi z porodem. Na przedstawionej przez niego liście wyleczonych chorób znajdowały się między innymi „migreny, wrzody, astma, zapalenie zatok, artretyzm”[274]. W podobnym liście wysłanym do Amerykańskiego Towarzystwa Gerontologicznego twierdził też, że w szesnastu z dwudziestu przypadków odnotowano również wymierne odmłodnienie[275]. Wstępny tytuł planowanej przez niego publikacji naukowej brzmiał: „Odkrycia oraz badania prowadzące do usunięcia urazów z wczesnego dzieciństwa, w tym przeżytych prób aborcji, szoku porodowego, jak również wypadków i chorób dziecięcych, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu tych zdarzeń na umysły osób dorosłych oraz omówieniem wypracowanych technik stosowanych w takich sytuacjach”. Gdy naukowcy zaczęli sprawdzać niektóre z twierdzeń Hubbarda i przekonali się, że jego techniki nie dają żadnej wymiernej poprawy, Hubbard zarzucił im niezrozumienie wypracowanego przez niego systemu[276]. Odrzucenie koncepcji Hubbarda przez specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego (jeszcze przed publikacją Dianetyki) samo w sobie było czymś w rodzaju urazu z okresu prenatalnego. Od tej pory, ilekroć środowiska medialne lub rządowe atakowały dianetykę lub scjentologię, Hubbard widział w tym rękę psychiatrów. Wiele lat później pisał gorzko: „Działania psychiatrów oraz pracujących dla nich grup są jak żywcem wyjęte z poradnika terrorysty. Regularna mafia wygląda przy nich jak zjazd nauczycieli szkółek niedzielnych”[277]. Pod koniec życia doszedł zaś do wniosku, że gdyby psychiatrzy „mieli władzę umożliwiającą im torturowanie i zabijanie kogo popadnie, tak właśnie by robili. […] Trzeba dostrzec ich prawdziwą naturę psychotycznych przestępców – i w związku z tym odpowiednio z nimi postępować”[278]. Psychiatria, zdaniem Hubbarda, stanowi „jedyny powód upadku naszego wszechświata”[279]. Hubbard założył w kilku większych miastach centra szkoleniowe, w których organizował kursy dla przyszłych audytorów, co – razem z wpływami ze sprzedaży książki oraz honorariami za wykłady – zaczęło przynosić ogromne zyski. Jak wspominała później Sara, nie mogła się nadziwić, że nagle „pieniądze zaczęły płynąć wartkim strumieniem”. Hubbard nosił teraz w kieszeniach grube pliki banknotów. „Pamiętam, jak kiedyś przechodziliśmy obok salonu samochodowego i podziwialiśmy stojące tam ogromne, luksusowe lincolny – relacjonowała Sara. – Ron nagle wszedł do salonu i kupił mi taki samochód, płacąc gotówką!”[280]. Dianetyką najbardziej interesowali się stosunkowo młodzi pracownicy biurowi wychowani w rodzinach protestanckich i zaczytujący się literaturą science fiction[281]. Dla niektórych z nich motywacją była nadzieja na zatrudnienie w tej prężnej nowej dziedzinie. Nie brakowało też prawdziwych poszukiwaczy prawdy, niejednokrotnie weteranów wielu innych ruchów i grup religijnych stanowiących odpowiedź na zawirowania właściwe tamtej epoce. Wreszcie byli też ci, do których dotarła legenda o bohaterskim oficerze marynarki wojennej, który w wyniku działań wojennych stracił wzrok i został kaleką, lecz zdołał sam się wyleczyć właśnie za pomocą dianetyki. Podobnie jak Hubbard, oni też szukali leku na swoje bolączki. Zawiodło ich społeczeństwo i świat nauki. Mieli nadzieję, że dzięki dianetyce wreszcie odżyją, doznają oświecenia, odzyskają utraconą energię i pełnię zdrowia[282]. Jednym z paradoksów związanych z publikacją Dianetyki był fakt, że choć Hubbard bez przerwy mówił o wielkiej mocy charakteryzującej clearów, jak dotąd nie przedstawił ani jednej osoby, której adept jego techniki mógłby się przyjrzeć, żeby ocenić efekty. Wedle opisów Hubbarda pośród wielu innych zdolności osoba taka „może bez trudu przywołać wszystko, co mu się w życiu przydarzyło lub czego się kiedykolwiek uczył. Procesy myślowe, na przykład kalkulacje szachowe, na które zwykły człowiek potrzebuje pół godziny, zajmują mu od dziesięciu do piętnastu sekund”[283]. Tego rodzaju twierdzenia nasuwały przypuszczenie, że musi już istnieć jakaś znacząca liczba osób, które przeszły cały proces dianetycznego oczyszczania i już posiadały te fantastyczne zdolności – czytelnicy książki nieuchronnie zaczynali więc się zastanawiać, gdzie też ci wszyscy ludzie mogą się ukrywać. W sierpniu 1950 roku w potężnym Shrine Auditorium w Los Angeles Hubbard przedstawił szerokiej publiczności „pierwszego na świecie cleara”[284]. Na scenę zaproszono zdenerwowaną studentkę fizyki. Hubbard poinformował widownię, że jest to niejaka Sonya Bianca, która dzięki dianetyce uzyskała „pełny i doskonały dostęp do wszystkich zdarzeń ze swojego życia”. Widzowie zaczęli zasypywać ją gradem pytań – takich jak na przykład co jadła na śniadanie przed ośmioma laty, co znajdowało się na stronie sto dwudziestej drugiej książki Hubbarda, czy wreszcie prośbami o podanie podstawowych wzorów z fizyki, którą przecież studiowała. Dziewczyna nie potrafiła jednak odpowiedzieć nawet na pytanie o kolor krawata Hubbarda, zadane, gdy twórca dianetyki był odwrócony do niej tyłem. Cały występ okazał się spektakularną porażką. Minęło szesnaście lat, zanim Hubbard znów zdobył się na publiczne przedstawienie kolejnego cleara. Helen O’Brien (jedna z wiernych wyznawczyń dianetyki, która wspięła się na sam szczyt organizacji Hubbarda w U SA , później jednak opuściła ją rozczarowana) doszła w końcu do wniosku, że cała koncepcja „oczyszczania” najprawdopodobniej stanowiła po prostu tanią sztuczkę mającą dodać dramatyzmu teorii przedstawionej w książce. „Fakty są takie, że nigdy nie istniały osoby, które posiadałyby te wszystkie opisywane przez niego umiejętności. Zdarzały się jedynie losowe przypadki ustąpienia pewnych dolegliwości psychosomatycznych”[285]. Tymczasem małżeństwo Rona z Sarą chyliło się ku spektakularnemu upadkowi. Po nieudanej akcji z Sonyą Biancą mieszkali w hotelu Chateau Marmont w Hollywood. Hubbard regularnie bił żonę. „Czasem w wyniku kłótni, a czasem zupełnie bez powodu, nagle wzbierała w nim agresja – wspominała potem Sara. – Nabrzmiewały mu żyły na czole”, po czym „ni stąd, ni zowąd” następował cios. Za którymś razem uderzenie było tak mocne, że Sarze pękła błona bębenkowa w uchu. A mimo to żona wciąż trwała przy mężu, niczym zakładniczka jego potrzeb. „Miałam poczucie, że on zrobił tyle dla kraju, a ja nie potrafię mu nawet zapewnić spokoju ducha. Byłam głęboko przekonana, że jest człowiekiem honoru, który poświęcił własne szczęście dla ojczyzny. […] Nigdy nie przyszło mi do głowy, że to po prostu kłamca”[286]. Ron w końcu wyjaśnił żonie przyczynę swoich rozterek – mianowicie wcale nie chciał być żonaty. „Nie chcę być amerykańskim mężulkiem. Mam przecież tyle pieniędzy, że kiedy tylko zechcę, mogę sobie kupić przyjaciół” – tłumaczył[287]. Ponieważ jednak rozwód nie byłby korzystny dla jego reputacji, znalazł inne rozwiązanie: jeśli Sara naprawdę go kocha, powinna się zabić. Sara zabrała małą Alexi, jak nazywała córeczkę, i przeprowadziła się do siedziby Dianetics Research Foundation w Los Angeles, urządzonej w dawnej rezydencji gubernatora w pobliżu kampusu Uniwersytetu Południowej Kalifornii. Wkrótce potem nawiązała romans z mężczyzną, który nazywał się Miles Hollister. Hubbard również miał w tym czasie kochankę Barbarę Klowden, którą uparcie przekonywał, że Sara i Miles mają tajny plan, żeby go zamknąć w szpitalu dla umysłowo chorych[288]. Sara rzeczywiście odbyła konsultację u psychiatry, któremu opisała zachowanie męża i powtórzyła jego słowa, że wolałby ją zabić niż pozwolić jej odejść. Lekarz stwierdził, że Hubbard prawdopodobnie faktycznie kwalifikuje się do leczenia szpitalnego i ostrzegł Sarę, że jej życie może być zagrożone. Mimo to spotkała się z mężem i przekazała mu słowa doktora. Zadeklarowała, że jeśli Ron zdecyduje się na leczenie, ona z nim zostanie – w przeciwnym zaś razie odejdzie. W odpowiedzi Ron zagroził, że wówczas zabije ich córeczkę. „Nie chciał, żebym ją wychowywała, ponieważ uważał, że jestem w zmowie z lekarzami – wspomina Sara w nagraniach, które zdecydowała się zarejestrować już na łożu śmierci. – W jego przekonaniu skumałam się z psychiatrami, czyli wcielonymi diabłami”[289]. 24 lutego 1951 roku Sara poszła wieczorem do kina, a dziecko zostawiła pod opieką Johna Sanborna – młodego mężczyzny, który pracował w tym czasie w fundacji. Alexis zdążyła już zyskać sporą sławę albo co najmniej budziła zaciekawienie, jej ojciec rozgłaszał bowiem, że jest ona pierwszym na świecie „dianetycznym dzieckiem”[290], chronionym od urodzenia przed rodzicielskimi kłótniami czy jakimikolwiek innymi wstrząsami, które mogłyby zaowocować utworzeniem engramów. W rezultacie, jak z dumą informował jej ojciec, Alexis w wieku trzech miesięcy zaczęła mówić, a w wieku czterech – raczkować, nie miała też żadnych fobii. Około dziesiątej wieczorem leżąca w łóżeczku dziewczynka zaczęła płakać, opiekun wziął ją więc na ręce, żeby ją uspokoić. Nagle dziecko wyszeptało ochrypłym głosem: „Nie śpij”[291]. Sanborna ogromnie to zaskoczyło. Nie sądził, że niemowlęta potrafią w ten sposób przemówić. „Przeszedł mnie dziwny dreszcz – opowiadał później. – Aż dostałem gęsiej skórki, takie to było uczucie”. O jedenastej wieczór ktoś zapukał do drzwi. Stanął w nich jeden z bliskich współpracowników Hubbarda ubrany w płaszcz. Jedną rękę trzymał w kieszeni, a Sanborn był przekonany, że ukrywa tam pistolet. Mężczyzna powiedział, że po dziewczynkę przyjechał jej ojciec. Wówczas do mieszkania wszedł sam Hubbard, również ubrany w płaszcz i z ręką w prawej kieszeni. Mężczyźni zabrali dziecko i zniknęli. Jeszcze tej samej nocy Hubbard powrócił z dwoma innymi mężczyznami, żeby zabrać ze sobą Sarę. „Mamy Alexis. Jeśli z nami nie pojedziesz, już nigdy nie zobaczysz jej żywej” – powiedział do żony[292]. Związali jej ręce, wyciągnęli ją z łóżka i zaprowadzili do lincolna czekającego przed domem. Według relacji Sary Hubbard trzymał ją mocno za gardło, żeby nie mogła krzyczeć. Jego asystent Richard DeMille (którego ojcem był sławny hollywoodzki reżyser i producent Cecil B. DeMille) jechał bez celu przed siebie, a Hubbard siedział z tyłu z Sarą (ubraną w samą koszulę nocną). Sara ostrzegła męża, że za porwanie grozi kara śmierci. Gdy dojechali do San Bernardino, Hubbard kazał kierowcy zatrzymać się przy miejscowym szpitalu, gdzie chciał powierzyć Sarę opiece psychiatry, był jednak środek nocy i żaden lekarz nie chciał z nim rozmawiać. W końcu małżonkom udało się wynegocjować warunki rozejmu. Hubbard ujawnił, gdzie ukrył Alexis (wynajął w Los Angeles opiekunkę, która miała nad nią czuwać), Sara zaś podpisała oświadczenie, że z własnej woli wzięła tej nocy udział w przejażdżce samochodowej z mężem. Następnie Hubbard i DeMille udali się na lotnisko w mieście Yuma w Arizonie, skąd polecieli do Phoenix, Sara zaś pojechała – tym samym lincolnem, wciąż jeszcze w koszuli nocnej – z powrotem do Los Angeles, żeby odebrać

córeczkę. Kiedy jednak dotarła do centrum opieki, powiedziano jej, że dziecko właśnie zostało stamtąd zabrane przez parę młodych ludzi[293]. Hubbard poleciał następnie wraz z DeMille’em do Chicago, gdzie dobrowolnie poddał się badaniu psychologicznemu, żeby położyć kres oskarżeniom, wedle których miał cierpieć na schizofrenię paranoidalną. Wykonano kilka testów diagnostycznych (obejmujących między innymi test plam atramentowych Rorschacha), a na koniec wystawiono zaświadczenie, że jest osobą bardzo kreatywną, która martwi się swoją sytuacją rodzinną oraz jest przygnębiona problemami związanymi z pracą. Hubbarda ta diagnoza bardzo ucieszyła; często potem nadmieniał, że zawodowy psycholog wystawił mu czyste świadectwo zdrowia[294]. Sara wspominała natomiast, że zaraz potem zadzwonił do niej i powiedział, że zabił ich córeczkę: „Mówił, że pociął ją na kawałeczki i wrzucił je do rzeki, a potem widział, jak maleńkie rączki i nóżki płynęły z nurtem wody, a to wszystko moja wina, to ja do tego doprowadziłam, bo go opuściłam”[295]. Hubbard udał się następnie z DeMille’em do miasta Elizabeth w stanie New Jersey, gdzie mieściła się centrala fundacji. Tymczasem wynajęta przez niego para młodych ludzi, która zabrała Alexis z centrum opieki, przewiozła ją samochodem przez cały kontynent, żeby dostarczyć dziecko ojcu. Była połowa marca, a w New Jersey padał śnieg, Hubbard postanowił więc przenieść się na Florydę, gdzie miał zamiar napisać nową książkę. Zabrał ze sobą córeczkę i DeMille’a. Przez kilka dni spędzonych w mieście Tampa na Florydzie wciąż nie mógł sobie znaleźć miejsca, aż w końcu oznajmił, że wszyscy troje polecą na Kubę. „Był przekonany, że dopóki ma dziecko w swojej pieczy, panuje nad sytuacją” – opowiadał potem DeMille jednemu z biografów Hubbarda[296]. Tymczasem Sara przez sześć tygodni poszukiwała Alexis w południowej Kalifornii. Próbowała włączyć w poszukiwania miejscową policję, szeryfów i F B I , władze jednak uznały porwanie dziecka za „spór w rodzinie”. W końcu złożyła wniosek o wydanie nakazu sądowego zwrócenia jej Alexis, co wywołało sensację w prasie. Poruszenie było jeszcze większe, gdy 23 kwietnia 1951 roku skierowała do sądu w Los Angeles pozew o rozwód, w którym ujawniała, że w momencie zawarcia ich małżeństwa Hubbard był już żonaty. Oskarżała też męża o poddawanie jej „systematycznym torturom”[297] obejmującym pozbawianie snu, bicie, duszenie oraz „bolesne eksperymenty naukowe”. Informowała też, że konsultowała się z przedstawicielami branży medycznej, którzy ocenili jej męża jako „beznadziejny przypadek szaleństwa i obłędu”. Niedługo potem Sara niespodziewanie otrzymała krzepiący list od Polly: Jeśli w jakikolwiek sposób mogłabym pomóc, uczynię to z przyjemnością. M usisz odzyskać pieczę nad Alexis. Ron nie jest normalny. M iałam nadzieję, że przy Tobie jakoś oprzytomnieje. Twoje zarzuty pewnie dla przeciętnej osoby brzmią nieprawdopodobnie, ale sama przez to przeszłam: bicie, straszenie śmiercią, cały ten sadyzm, o który go oskarżasz – doświadczałam tego przez dwanaście lat. […] Uwierz mi, że bardzo pragnę Ci pomóc odzyskać Alexis [298].

Tymczasem w Hawanie Hubbard zatrudnił kilka kobiet do opieki nad dzieckiem, które trzymano w łóżeczku zabezpieczonym od góry siatką z drutu. Jak później wspominał DeMille, miał poczucie, że Alexis jest trzymana jak małpka w klatce[299]. Kubą w owym czasie rządziła mafia, która uczyniła z wyspy hedonistyczny raj. Hubbard jednak niespecjalnie korzystał z życia nocnego: wypożyczył starą maszynę do pisania z hiszpańską klawiaturą, zamykał się z nią w pokoju hotelowym i pisał. Według relacji DeMille’a pisał całą noc, mając pod ręką butelkę rumu, którą do rana zawsze opróżniał[300]. Książka, nad którą wówczas pracował, otrzymała tytuł Science of Survival [Nauka przetrwania]. Wprowadzał w niej czytelników w tajniki „Skali Tonów”, która zdążyła już nieco się przeobrazić od czasu, gdy dwa lata wcześniej Hubbard wstępnie ją zarysował w liście do Heinleina. Skala ta przedstawia klasyfikację stanów emocjonalnych, począwszy od zera, czyli „śmierci ciała”. Niższe tony charakteryzuje psychoza, w której gniew i nienawiść otwierają pole dla wszelkiego rodzaju zboczeń, konfabulacji, tchórzostwa, wycofania i apatii. „Ludzie znajdujący się poniżej poziomu 2.0 niezależnie od deklarowanych intencji stanowią zagrożenie dla samych siebie lub otoczenia. Jeśli rządzi nimi gniew, wówczas niosą śmierć i zniszczenie otaczającym ich ludziom, rzeczom i organizacjom, jeśli natomiast pogrążeni są w apatii, stanowią śmiertelne zagrożenie dla samych siebie – pisał Hubbard. – Każdemu, kto znajduje się poniżej poziomu 2.0, grozi popełnienie samobójstwa”[301]. Osoby takie mają cuchnące ciała i oddechy. Poziom 2.5 stanowi granicę między osobą normalną a neurotyczną. Na tym etapie charakterystyczne są: nuda, ogólnikowość, obojętność oraz prowadzenie bezcelowych konwersacji. Na poziomie 3.0 jednostka wkracza w etap, który Hubbard opisuje jako „wysoce normalny” – człowiek jest wówczas odporny na choroby, tolerancyjny i racjonalny, ale też nieszczery, beztroski i niegodny zaufania. Osoba posiadająca status „clear” otrzymuje w tej skali pozycję 4.0. Człowiek na tym poziomie jest niemal całkowicie wolny od ryzyka wypadków oraz odporny na działanie bakterii. Tryska radością i entuzjazmem, jest zdolny, ciekawy świata, twórczy, odważny, odpowiedzialny, przestrzega zasad etycznych i nie poddaje się hipnozie. Co więcej, poziom ten oznacza zaledwie jedną dziesiątą potencjału przewidzianego dla ludzkości przez Hubbarda – jego skala sięga bowiem stopnia 40.0 („pogoda ducha”), choć możliwości, jakie można uzyskać na tych wyższych poziomach wciąż pozostają w dużej mierze nierozpoznane. Zważywszy na okoliczności towarzyszące powstawaniu dzieła (w trakcie pisania książki Hubbard – oprócz tego, że ukrywał się na Kubie wraz z porwaną córeczką – miał wytoczony proces o niepłacenie alimentów na dwoje dzieci z pierwszego małżeństwa, których od lat nie widział), warto zwrócić uwagę na te porcje tekstu, w których autor opisuje formy zachowań seksualnych oraz stosunek do dzieci. „Zachowania seksualne stanowią doskonały wskaźnik pozwalający uplasować precleara na Skali Tonów” – pisał[302]. Najwyższe poziomy miała charakteryzować monogamia, stałość oraz zrelaksowane podejście do spraw seksu, a przy tym silne zainteresowanie dziećmi – choć potrzeba prokreacji jest nieco złagodzona przez sublimację seksualnego pożądania w czystą myśl twórczą. Na poziomie 3.0 zainteresowanie seksem jest nieco słabsze, ale potrzeba prokreacji pozostaje silna. Zaczyna ona słabnąć na poziomie 2.5, „a jedyną przyczyną jest ogólny spadek zainteresowania czymkolwiek”. Dzieci są wówczas tolerowane, ale zainteresowanie ich sprawami jest nikłe. Na poziomie 2.0 seks budzi odrazę, a myśl o posiadaniu potomstwa wywołuje silny niepokój. Na poziomie 1.5 do typowych zachowań należy gwałt i znęcanie się nad dziećmi. Następnie Hubbard dochodzi do poziomu, któremu wydaje się poświęcać znacznie więcej uwagi, a mianowicie 1.1. „Mamy tutaj nierządnice, zboczeńców, niewierne żony, wolną miłość, bez trudu zawierane małżeństwa, szybkie rozwody i ogólną katastrofę życia seksualnego – grzmi Hubbard. –Społeczeństwo, które stacza się do tego poziomu, nie ma przyszłości”[303]. Na tym poziomie kobieta ciężarna będzie próbowała dokonać aborcji. Jeśli jednak dziecko się urodzi, „pojawia się ogólne zaniedbanie i bezmyślność w stosunku do dziecka, jak również brak jakiejkolwiek troski o jego przyszłość czy wysiłku, aby mu ją stworzyć”[304]. Życie rodzinne charakteryzuje całkowita beztroska (czyli na przykład pełna swoboda seksualna), w drobny mak rozbijająca poczucie bezpieczeństwa, na którym dziecko miałoby budować swoją przyszłość. Na tym poziomie dziecko traktowane jest całkowicie przedmiotowo, niczym zabawka. Po ukończeniu książki Hubbard napisał do niej następującą dedykację: Dla Alexis Valerie Hubbard, z nadzieją, że świat jej przyszłości będzie mógł być wolny[305]. Koniec końców przesłał też wreszcie Sarze wiadomość, w której ujawnił miejsce swojego pobytu – twierdził, że leży w kubańskim szpitalu wojskowym, z którego właśnie ma zostać przeniesiony z powrotem do Stanów „jako uznany naukowiec, chroniony przed jakimikolwiek interwencjami”. Pisał też: „Prawdopodobnie spędzę długi czas w szpitalu. Alexis jest pod doskonałą opieką, widuję ją codziennie. Tylko dla niej żyję. Pomimo wszystkiego, co zrobiłaś, zdołałem zachować trzeźwość umysłu, lecz fizycznie bardzo to się na mnie odbiło. Całą prawą stronę ciała mam sparaliżowaną. […] Mam nadzieję, że nie zawiedzie mnie serce. […] Dianetyka przetrwa dziesięć tysięcy lat, ponieważ trafiła już pod pieczę wojska i marynarki wojennej”. Na koniec ostrzega żonę, że choć w razie jego śmierci Alexis odziedziczy fortunę, to jeśli Sarze przypadnie opieka nad dzieckiem, nie dostanie ono ani centa[306]. Hubbard faktycznie wrócił do Stanów, po czym zaszył się w mieście Wichita w stanie Kansas, gdzie zapewnił mu schronienie niejaki Don Purcell, zamożny miłośnik dianetyki. Przebywał tam też stary przyjaciel Rona Russell Hays, który pracował jako konsultant w firmie produkującej samoloty Cessna. Hubbard przyjechał cadillakiem, który był „tak cholernie długi, że nie dawało się go nigdzie zaparkować, a do tego jeszcze z dwiema konkubinami” – nie mógł się nadziwić Hayes[307]. Gdy Sara dowiedziała się, gdzie przebywa jej mąż, złożyła kolejny wniosek do sądu – tym razem o zajęcie jego majątku. Ron z kolei wysłał do Departamentu Sprawiedliwości list, w którym kreślił obraz czyhających na niego zagrożeń. Zaczął od przedstawienia się: „Jestem naukowcem pracującym w dziedzinie zjawisk atomowych i molekularnych”. Następnie wyjaśniał, że w rezultacie prywatnego dochodzenia ustalił, że Sara jest powiązana z komunistami, których agenci przeniknęli do struktur jego fundacji. „Aż do tej wiosny nie zdawałem sobie sprawy, że moja żona jest jedną z nich” – pisał. Wymienił przy tym z nazwiska kilka osób z kręgu ludzi rozczarowanych co do jego teorii (był pośród nich Gregory Hemingway, syn wielkiego pisarza). „Kiedy, kiedy wreszcie zajmą się nimi organa ścigania?” – dopytywał rozpaczliwie (warto pamiętać, że jego list został wysłany w szczytowym okresie makkartyzmu i czerwonej paniki)[308]. Sara tymczasem przybyła do Wichity, by odzyskać Alexis i doprowadzić do finału sprawę rozwodową. Ron beztrosko oświadczył, że powinni się wybrać razem na wycieczkę. „Powiedział mi, że znajduję się pod wpływem jakiejś komunistycznej komórki – wspominała. – I że agenci z tej komórki dyktują mi, co mam robić, przez co znajduję się już w stanie całkowitego obłędu. Odparłam mu na to: »Tak, masz rację. Jedyne, co mogę zrobić, to jakoś to przepracować i robić, co mi każą«”. Ron stwierdził wówczas, że komuniści ją zahipnotyzowali. Sara nie kwestionowała jego słów, podkreślała jednak, że musi uzyskać rozwód, dopiero wtedy bowiem będzie mogła się uwolnić od wpływu agentów. „Wiesz, ja jestem osobą publiczną, a ty jesteś nikim – mówił ponoć Ron. – Jeśli więc musisz mieć ten rozwód, to ja cię pozwę za porzucenie rodziny. Wówczas nie będę aż tak źle wyglądał w oczach opinii publicznej”[309]. Sara zgodziła się na wszystko, byle tylko w zamian dostać z powrotem Alexis. Hubbard był przekonany, że w chwili uzyskania rozwodu pryśnie urok rzucony przez komunistów na Sarę, która wówczas wróci do męża. Gdy wychodzili z sali rozpraw, Sara powiedziała, że musi teraz dostać córeczkę. Ron zabrał ją w miejsce, gdzie opiekowano się Alexis. Sara wówczas dodała, że musi zrobić jeszcze jedną, ostatnią rzecz: udać się na lotnisko – dopiero wówczas zły urok pryśnie, a ona znów będzie wolna. Miała już wykupiony bilet. Kilka dni później Ron zawiózł Sarę i Alexis na lotnisko. „W połowie drogi nagle powiedział, że jednak mnie nie zawiezie” – wspominała później Sara. „Chcesz wsiąść w ten samolot

i uciec, tak?” – dopytywał Ron. „Cóż, muszę się stosować do ich rozkazów – odpowiedziała Sara. – Podejdę tylko do samolotu”. Ron zaparkował samochód. „Nie mogę się pogodzić z myślą, że znajdziesz się pod wpływem psychiatrów i że być może nigdy już żadnej z was nie zobaczę – powiedział. – Nie puszczę cię”. „Wysiadłam z samochodu, który stał na skraju płyty lotniska – wspominała Sara. – Zostawiłam w środku wszystkie ubranka Alexis (oraz bucik, który spadł jej z nóżki), swoją walizkę. Złapałam tylko torebkę i dziecko i pobiegłam przez pasy startowe w stronę terminalu, aż w końcu wsiadłam do samolotu. Był 19 czerwca – najszczęśliwszy dzień w moim życiu”. W ciągu jednego roku Hubbard przeszedł od życia w ubóstwie i zapomnieniu do wielkiego bogactwa i międzynarodowej sławy, a następnie do spektakularnego upadku. Stworzona przez niego fundacja mająca na celu szkolenie audytorów popadła w długi i wkrótce ogłosiła upadłość[310]. Opuściły go osoby jeszcze niedawno wspierające wszystkie jego działania – w tym John Campbell i doktor Winter. Dianetyka okazała się przelotną modą, która przetoczyła się po kraju i zawróciła w głowach dziesiątkom lub może nawet setkom tysięcy ludzi, ale zaraz potem zgasła, chyba jeszcze szybciej niż szał hula-hoop. Hubbard znów wynajął przyczepę kempingową, tym razem udał się z nią jednak do miasta Lawrence w stanie Kansas, gdzie mieszkał teraz Russell Hays. Przyjaciel zaproponował, żeby Hubbard zaparkował swoją przyczepę na należącej do Haysa pustej działce w pobliżu jego domu. „To mu się niespecjalnie spodobało – wspominał potem. – Nie chciałem jednak z nim mieszkać, bo działał mi na nerwy”[311]. Hubbard sporo pił, a oprócz tego miał ze sobą rozmaite narkotyki, nalegał też, aby Hays załatwił mu marihuanę. Hays wysłał mu potem trochę ususzonych chwastów w liście podpisanym „I. M. Reefer”[312]. Hays poradził zniechęconemu do działania Hubbardowi, żeby wykorzystał swoją rozbudowaną bazę adresową – wielu spośród jego dawnych wielbicieli wciąż wierzyło w niego i jego metodę. Niektórzy z jej pomocą dokonali znaczących przełomów emocjonalnych w swoim życiu, inni doświadczyli stanów (jak na przykład opuszczenie ciała), które jednoznacznie potwierdziły w ich oczach prawdziwość twierdzeń Hubbarda. To właśnie dzięki tym ludziom Hubbard miał szansę tchnąć nowe życie w przygasłą organizację, odbudować jej finanse i własną reputację, zszarganą przez skandale w jego życiu osobistym. Oprócz de facto niesłabnącej pewności siebie Hubbarda pojawiło się jeszcze kilka nowych okoliczności, dzięki którym udało mu się pozbierać i kontynuować całe przedsięwzięcie. Jeden z wielbicieli jego teorii opracował nowe urządzenie o nazwie e-metr, które zaprezentował szerokiej publiczności w marcu 1952 roku. Aparat miał zastąpić dianetyczną „reverie” pomiarami robiącymi wrażenie znacznie bardziej „naukowych” i już nieprzypominających hipnotycznego transu. „On wszystko widzi, wszystko wie – zapewniał Hubbard. – Nigdy się nie myli”[313]. Oprócz nowej technologii miał też nową żonę, którą poślubił również w marcu 1952 roku – nazywała się Mary Sue Whipp i była drobną Teksanką, młodszą od niego o dwadzieścia lat. W chwili ślubu była już w ciąży z pierwszym z ich czworga przyszłych dzieci. Hubbard miał też już nową nazwę dla swojego ruchu, który od tej pory zaczął być znany jako scjentologia.

3 Za burtę Zważywszy na jego biografię, łatwo byłoby uznać Hubbarda za wielkiego oszusta – nie wyjaśniałoby to jednak jego ogromnego zaangażowania we własny projekt. Całą resztę życia poświęcił na rozwijanie teorii, którą stworzył, oraz budowanie misternego systemu biurokracji, mającego zarazem chronić i rozprzestrzeniać jego wizjonerskie pojmowanie ludzkiej natury[314]. Życie Hubbarda ograniczyło się do tej jednej misji. Każdy nowy tunel, jaki udawało mu się wydrążyć we własnej świadomości, prowadził go głębiej w krainę wyobrażeń. Swoją duchową podróż nazwał scjentologią – wkrótce stała się ona totalistycznym wszechświatem, w którym każdy ruch jej twórcy musiał zostać precyzyjnie zaznaczony i opisany. Logiczne konsekwencje własnych założeń kazały mu dojść do wniosków, którym początkowo był dość niechętny. Skoro uznawał wspomnienia z okresu prenatalnego, pojawiło się następujące pytanie: a co, jeśli okres ten nie stanowi ostatecznej granicy pamięci? Kiedy jeden czy drugi adept jego techniki zaczął mówić o swoich „snach spermalnych”[315], Hubbard musiał pogodzić się z myślą, że engramy prenatalne mogły się zapisać „nawet jeszcze zaraz przed poczęciem”[316]. Następnie jednak ludzie zaczęli przywoływać swoje wspomnienia z poprzednich wcieleń – początkowo nie uznawał takiej możliwości, ponieważ groziła ona rozpadem jego organizacji. „Temat minionych śmierci i minionych wcieleń powoduje tak wielkie spięcia, że już w lipcu ubiegłego roku (1950) zarząd fundacji rozpatrywał uchwałę zabraniającą podejmowania tego tematu” – przyznawał[317]. Mimo to kwestia pozostawała intrygująca. A jeśli faktycznie mamy za sobą wcześniejsze wcielenia? Czy nie mogłyby wówczas pojawić się wspomnienia, które przeniknęłyby jakoś przez warstwę czasu do teraźniejszości? Czy to nie stanowiłoby dowodu, że jesteśmy nieśmiertelni i tylko czasowo zajmujemy obecne ciała? Osoba poddająca się dianetycznej terapii nie tyle „przypomina sobie” zdarzenia z przeszłości, ile raczej do nich „wraca”. „Gdy człowiek trafia do innej epoki, uzmysławia sobie, jak wiele rzeczy odczuwa zupełnie inaczej niż dotąd, aż trudno to opisać – wspomina Helen O’Brien jedna z bliskich współpracowniczek Hubbarda. – Jeśli akurat przebywa się w pomieszczeniu, kolory mogą zyskać całkiem nieznane odcienie, wydobyte przez oświetlenie gazowe. Oddycha się innym powietrzem, jako że cząsteczki kurzu pochodzą z rzeczy niewystępujących we współczesnym świecie. Nawet ludzkie ciała zdają się promieniować innego rodzaju ciepłem, ponieważ okryte są tkaninami z innej epoki. We wspomnieniach jako takich nie ma tych wszystkich szczegółów. Kiedy jednak człowiek wraca do przeszłości, okazuje się ona doskonale zakonserwowana”[318]. Niektóre z tych „powrotów” bywały szokujące i bardzo bolesne. Gdy po raz pierwszy podczas audytowania O’Brien weszła w jedno ze swoich dawnych wcieleń, zorientowała się, że jest młodą Irlandką żyjącą na początku X I X wieku. Szła wiejską dróżką, słyszała śpiew ptaków, czuła powiew ciepłego wiejskiego powietrza na policzkach i dotyk szorstkiego materiału sukni o szerokiej spódnicy. Kiedy jednak minęła węgieł swojego domu, zobaczyła, jak na jej podwórku brytyjski żołnierz przebija bagnetem jej czternastoletniego syna. „Dosłownie zadrżałam z bólu i rozpaczy” – pisze O’Brien. Kiedy żołnierz rzucił ją na ziemię i próbował zgwałcić, napluła mu w twarz. On wówczas roztrzaskał jej głowę kamieniem brukowym. Audytor prowadzący sesję kobiety kazał jej przeżywać tę scenę raz za razem, aż na koniec potrafiła znieść cały ten krwawy obraz bez śladu emocji. „Gdy doszłam do końca sesji, zdawało mi się, że każda komórka mojego ciała jest cudownie odprężona – pisze O’Brien. – Gdy schodziłam po schodach, […] światło elektryczne mnie oślepiało. Czyste linie współczesnych wnętrz i mebli wydały mi się niezmiernie eleganckie i jakby obce, wprost nie do opisania. Dopiero co wróciłam z całkiem innej epoki. Po raz pierwszy w tym życiu czułam, że nie dotyczą mnie prawa czasu i przestrzeni. Od tamtej pory jestem zupełnie innym człowiekiem”[319]. Gdy Hubbard w końcu zaakceptował możliwość doświadczania przeszłych wcieleń, zaczął opisywać człowieka jako istotę dzielącą się na trzy części. Pierwszą z nich jest duch lub dusza, którą Hubbard nazywa thetanem. Thetan zazwyczaj znajduje się w ciele lub w jego pobliżu, może też jednak całkowicie się od niego oddzielić. Na przykład przy doświadczeniu eksterioryzacji to właśnie thetan wędruje poza ciało lub patrzy na nie z drugiego krańca pomieszczenia. Umysł, którego głównym zadaniem jest magazynowanie obrazów, stanowi swego rodzaju system komunikacji i kontroli, umożliwiający thetanowi funkcjonowanie w środowisku. Ciało zaś jest zaledwie strukturą fizyczną, osadzającą człowieka w danym miejscu i czasie. Każdy, kto staje na drodze rozwoju duchowego thetana, określany jest mianem „osoby antyspołecznej” (Suppressive Person, czyli SP ). To jedna z podstawowych koncepcji scjentologii. Hubbard używa tego terminu na określenie socjopaty. Jednostka antyspołeczna instynktownie sprzeciwia się konstruktywnym zmianom, a ludzie usiłujący pomagać innym doprowadzają ją do szału. Według szacunków Hubbarda osoby antyspołeczne to około dwudziestu procent ludzkiej populacji, jednak tylko dwa i pół procent stanowi prawdziwe zagrożenie[320]. „Osobowość antyspołeczna zawsze będzie próbowała zniszczyć lub oszkalować wszelkie próby pomocy innym, a ze szczególną zaciętością zwalczać będzie wszelkie działania mające na celu zwiększenie ludzkiej mocy i inteligencji” – pisał[321]. „Artysta jest szczególnie atrakcyjny dla osób antyspołecznych, które widzą w jego sztuce coś, co należy zniszczyć”[322]. Oczywiście człowiek pozostający w bliskich relacjach z „osobą antyspołeczną” naraża się na wielkie ryzyko, może bowiem znajdować się pod jej destrukcyjnym wpływem. Hubbard nazywa takich ludzi „potencjalnym źródłem kłopotów” (Potential Trouble Source, czyli P T S ). Jeśli więc na przykład rodzic wyraża sprzeciw wobec pomysłu dziecka, które chce wstąpić w szeregi scjentologów, najprawdopodobniej będzie uznany za „jednostkę antyspołeczną”. Dopóki zaś dziecko utrzymuje kontakty z takim rodzicem, ryzykuje, że zostanie zaklasyfikowane jako „potencjalne źródło kłopotów”. Nie dostanie zgody na uczestnictwo w kursach i sesjach audytowania. Koniec końców dziecko będzie musiało dokonać wyboru: albo opuści Kościół – który mu oferuje ścieżkę wiodącą do sukcesów w pracy, poprawy w życiu osobistym oraz zbawienia – albo zerwie więzy z rodzicem, który stoi na przeszkodzie jego szczęściu i spełnieniu marzeń. Hubbarda wiele nauczyło trudne doświadczenie z dianetyką. Choć sam miał naturę autokraty, jego teoria dawała wielkie możliwości każdemu, kto się z nią zetknął. Ruch osób zainspirowanych jego książką rozrósł się tak szybko, że ojciec metody nie miał tak naprawdę szans, aby utrzymać wszystko w ryzach i pozostawać ostatecznym autorytetem, gwarantującym trwałość i stabilność stworzonego przez siebie nurtu. Próbował wprawdzie narzucić jakiś porządek, organizując profesjonalne kursy dla audytorów, tak naprawdę jednak pozbawił się możliwości sprawowania kontroli nad całym ruchem już na początku – w chwili, gdy umożliwił swoim czytelnikom samodzielną praktykę opartą na technikach opisanych w książce, skutkiem czego co bardziej przedsiębiorczy wielbiciele jego teorii natychmiast wyrwali mu ją z rąk. Co prawda rozpowszechniali jego teorię w coraz szerszych kręgach ludzi, zarazem ją jednak rozmywali. Gdy fala zainteresowania dianetyką zaczęła opadać, Hubbard nie potrafił już wskrzesić impetu, który wywołał tę falę zaraz po publikacji książki. Do gry wkroczyli też imitatorzy oraz twórcy konkurencyjnych teorii, z których niektórzy próbowali strącić samego Hubbarda z piedestału[323]. Wiedział już więc, że nie może popełnić tych samych błędów przy scjentologii. Postanowił tym razem zachować pełną kontrolę nad tworzonym przez siebie ruchem. Jego zalecenia miały być prawem. Był już nie tylko założycielem, lecz „Źródłem” – to do niego miało zawsze należeć ostatnie słowo, a każda jego wypowiedź miała mieć status objawienia. Proces przekształcania dianetyki w scjentologię napędzany był też jednak innym mechanizmem, nadającym kierunek chaotycznej wyobraźni Hubbarda. Do tej pory w jego życiu i teoriach religia nie odkrywała większej roli (choć podobno przy różnych okazjach wygłaszał następującą dość cyniczną uwagę: „Chciałbym założyć religię. To tam są prawdziwe pieniądze”[324]). Jeśli spojrzeć przez pryzmat korzyści finansowych, jednym z problemów dianetyki był brak długoterminowych inwestycji ze strony jej zwolenników. Proces terapeutyczny – przynajmniej w teorii – powinien zmierzać do zakończenia: pacjent zostaje „wyleczony” lub stwierdza, że ta metoda na niego nie działa. W obu przypadkach strumień dochodów zostaje przerwany. Przywódcy religijni nie muszą się kłopotać takimi problemami. Nie tylko cieszą się korzystnymi rozwiązaniami podatkowymi, ale też oferują towar, na który zawsze jest wielki popyt: zbawienie. Hubbard skonstruował doktrynę scjentologiczną w bardzo pomysłowy sposób: składa się na nią cała seria owianych tajemnicą stopni wtajemniczenia, z których każdy obiecuje wyznawcom wzrost ich potencjału i duchowej mocy. „Aby mieć pewność, że adept nie zejdzie ze scjentologicznej ścieżki, trzeba go regularnie karmić tajemnicą” – powiedział kiedyś Hubbard do jednej ze swoich współpracowniczek[325]. Niewykluczone, że jego decyzja obrania nowego kierunku wynikała nie tyle z inspiracji duchowych, ile raczej z korzystnych rozwiązań prawnych i podatkowych przysługujących organizacjom religijnym. Rozpaczliwie potrzebował pieniędzy. Wciąż zamykano kolejne oddziały jego fundacji. W którymś momencie Hubbard stracił nawet prawa do korzystania z nazwy „dianetyka”. Stworzony przez niego ruch wyraźnie zmierzał ku katastrofie. W liście napisanym do Helen O’Brien w roku 1953 Hubbard wyraźnie waży potencjalne korzyści z założenia nowej organizacji: M oglibyśmy ją nazwać Centrum Duchowego Przewodnictwa. Poustawiać eleganckie biurka i posadzić przy nich naszych chłopaków ubranych w eleganckie błękity, a na ścianach powiesić ich dyplomy. Tym samym moglibyśmy: 1. sprawić, że psychoterapia odejdzie do historii; 2. zarobić tyle pieniędzy, żebym mógł rozszerzyć zakres swojej działalności; 3. zapewnić nowemu stowarzyszeniu [H A S, czyli Hubbard Association of Scientologists] płynność finansową. To są wszystko kwestie praktycznych interesów. Czekam na Twoją reakcję w kwestii religijnej[326].

Zdaniem krytyków scjentologii jest to jeden z kilku przykładów wypowiedzi, w których Hubbard wyraźnie ujawnia swój wykalkulowany sposób myślenia, a zarazem dowód, że założony przez niego „Kościół” to nic innego jak przykrywka dla biznesu mającego generować wielkie zyski. Hubbard czyni jednak dalej następującą obserwację: „Psychoterapia skupia się na przeszłości i funkcjach mózgu, podczas gdy nas bardziej interesuje zanurzenie człowieka w teraźniejszość – więc to chyba raczej religia, a nie nauka o umyśle”. Pod koniec 1953 roku Hubbard zarejestrował kościoły o trzech różnych nazwach: Kościół Amerykańskiej Nauki, Kościół Inżynierii Duchowej oraz Kościół Scjentologii[327]. Ze starcia tych konkurencyjnych nazw obronną ręką wyszedł w końcu ten ostatni, czyli Kościół Scjentologii. Został on zarejestrowany w Kalifornii 18 lutego 1954 roku, a zaraz później powstał kolejny, w stolicy kraju Waszyngtonie[328]. Drogi psychoterapii i religii często się krzyżują. Obie dziedziny łączy wspólny cel – jest nim kształcenie na nowo postrzegania świata przez jednostkę i nakłanianie jej, aby się zdystansowała wobec wcześniej zajmowanej pozycji – lub wręcz się jej wyrzekła[329]. Hubbard twierdził, że istnieje „wiele, wiele powodów”, dla których warto uznawać scjentologię za religię[330]. Choć, jak przyznawał w jednym z wywiadów: „Jednym może to się wydawać zwykłym oportunizmem, a drugim – sposobem na chronienie organizacji przed kłopotami

natury prawnej”. Pośród wielu czynników, które mogły sprzyjać przekształceniu teorii w religię, jest też i taki, któremu warto poświęcić więcej uwagi w świetle częstych zarzutów, wedle których Hubbard był człowiekiem chorym psychicznie. Religia jako taka zawsze jest w jakimś stopniu irracjonalna (co w niczym nie umniejsza doniosłej roli, jaką może odegrać dla ludzkiego ducha). W wielu kulturach osoby, które na Zachodzie uważano by za szaleńców, mają rangę uzdrowicieli lub szamanów. Antropologowie nazywają czasem schizofrenię „chorobą szamanów”, jako że jednym z koniecznych elementów tradycyjnej podróży szamana jest choroba, której nie można wyleczyć inaczej, jak tylko poprzez zabiegi duchowe. Pochodzące z tego doświadczenia moc i wiedza mogą potem służyć szamanowi, którego zadaniem jest uzdrawianie całej społeczności. W ten właśnie sposób Hubbard przedstawia własną historię: zapomnianemu przez wszystkich oślepionemu kalece leżącemu w szpitalu wojskowym udaje się w końcu siebie samego wyleczyć za pomocą technik, z których później tworzy dianetykę, a następnie pokornie składa ją w darze ludzkości, która dzięki niemu też może zostać uleczona. „Celem dianetyki jest przywrócenie światu zdrowia psychicznego; stworzenie świata bez szaleńców, przestępców i wojny – wieści Hubbard. – Trzeba być szalonym, żeby się temu przeciwstawiać”[331]. Tak dla szamana, jak i dla schizofrenika granice między rzeczywistością a iluzją są nieostre – ludzka świadomość z łatwością prześlizguje się z jednej z tych sfer w drugą. Bogata wyobraźnia Hubbarda z pewnością zapewniała mu łatwy dostęp do wyimaginowanych światów, czego jasnym dowodem są jego opowiadania science fiction. Czym innym jest jednak zarzucenie sieci w głąb nieświadomej części psychiki i wyłowienie stamtąd opowieści, które sprzedają się jak świeże bułeczki, a czym innym cierpienie na schizofrenię, co rzadko kiedy pozwala na tak płodną twórczość w świecie rzeczywistym. Niektóre fragmenty pism Hubbarda przypominają jednak fantazje osobowości mocno schizofrenicznej. Przykładowo w 1952 roku pojawił się u niego motyw „wszczepionych bytów”, które potrafią sparaliżować pewne partie ludzkiej anatomii lub blokować informacje wymagające audytowania. Owe „byty” umiejscowione są w ciele, zawsze w tych samych miejscach. Jeden z nich, nazywany „szefem ekipy”, zajmuje na przykład przestrzeń od prawej strony żuchwy aż do ramienia. „To są właśnie »tajemnicze głosy« rozbrzmiewające w głowach niektórych preclearów – twierdzi Hubbard. – Poddanie tych stref audytowaniu pozwala uwolnić się od paraliżu, artretyzmu, uczucia ściśniętego żołądka i wielu innych chorób i aberracji. Za pomocą e-metru można te strefy namierzyć i zmusić do tego, aby przyznały się do swoich występków. Prawdopodobnie są one komorami umysłu, które zostały od niego odcięte i zaczęły się zachowywać jak odrębne byty”[332]. Według Hubbarda istnieją dwie oddzielne linie genetyczne, które w historii ewolucji po raz pierwszy skrzyżowały się w organizmach mięczaków, a od tamtej pory walczą o dominację – nawet w obrębie ludzkiego ciała. „Można je znaleźć u małży, u których te dwie skonfliktowane siły próbują przejąć wyłączną kontrolę nad obiema połówkami organizmu” – pisze Hubbard. Na wyższych stadiach ewolucji owa pierwotna rywalizacja objawia się na przykład poprzez prawo- i leworęczność. „Omawianie tego rodzaju zjawisk z osobami niewprowadzonymi w tajniki scjentologii może u nich wywołać sporą dezorientację – ostrzega autor. – Jeśli się komuś opisze funkcjonowanie »małży«, może to go wprowadzić w stan tak silnego pobudzenia, że skończy się to silnym bólem żuchwy. Znam przypadek człowieka, który po wysłuchaniu historii o śmierci małży nie mógł ruszyć szczęką przez trzy dni”[333]. Trzecia żona Hubbarda była osobą rozsądną i opanowaną; stanowiła dla niego wymarzoną partnerkę. Była tak drobna i zwiewna, że łatwo było przeoczyć ją w tłumie, lecz pod teksaskim akcentem i wpojonymi na Południu manierami kryła się silna i zdecydowana osobowość. W przeciwieństwie do Polly i Sary Mary Sue całym sercem wspierała koncepcje Hubbarda i była ich entuzjastyczną orędowniczką. Jeden z bliskich współpracowników Hubbarda opisywał ją potem następująco: „pragmatyczna, zimna, sprytna, wyrachowana, skuteczna i bezwzględnie mu oddana”[334]. Wyróżniała się przenikliwym spojrzeniem błękitnych oczu, wydatnym spiczastym nosem oraz asymetrycznym uśmiechem odsłaniającym nieco krzywe przednie zęby[335]. Wraz ze stale powiększającą się rodziną, Ron i Mary Sue rozpoczęli długie poszukiwania nowego domu – dla siebie i dla międzynarodowej centrali Kościoła. W 1955 roku przenieśli się do Waszyngtonu, zabawili tam jednak tylko kilka miesięcy, później zaś przeprowadzili się do Londynu. Niecałe dwa lata później byli już z powrotem w Waszyngtonie, gdzie zamieszkali w wytwornej kamienicy o elewacji z piaskowca w prestiżowej dzielnicy Dupont Circle (po drugiej stronie ulicy mieściła się siedziba Akademii Scjentologii). Hubbardowi znów zaczęło się powodzić, dzięki coraz wyższym wpływom ze sprzedaży e-metrów, szkoleń oraz tantiem za sześćdziesiąt wydanych książek[336]. Choć w 1956 roku wynagrodzenie wypłacane mu przez Kościół wynosiło zaledwie pięćset dolarów miesięcznie, w następnym roku przywódca organizacji pobierał już procent od jej dochodów, dzięki czemu jego zarobki gwałtownie skoczyły w górę. Podczas pobytu w Waszyngtonie Hubbard miał ustalone godziny przyjmowania gości – od czwartej do szóstej każdego popołudnia. Konsekwentnie ostrzegał też pielgrzymów zmierzających w jego progi, żeby nie brali go za jakiegoś boga czy guru: „dajcie sobie spokój z całym tym uwielbieniem”[337]. Nie potrafił jednak do końca oprzeć się pokusie wyolbrzymiania własnych dokonań. W 1957 roku, podając się za fizyka nuklearnego, opublikował książkę pod tytułem All About Radiation [Wszystko na temat promieniowania], w której przedstawiał recepturę na środek nazwany przez niego „Dianazene” – była to mieszanka niacyny oraz innych witamin, która według jego twierdzeń potrafiła wyleczyć raka i poparzenia słoneczne. „Powinno się ją przyjmować codziennie, z mlekiem i czekoladą” – radził[338]. Ronowi i Mary Sue w ciągu sześciu lat urodziło się czworo dzieci. W 1952 roku na świat przyszła Diana – najstarsza z rodzeństwa, o wyraźnie dominującej osobowości. Miała rude włosy jak jej ojciec i twarz usianą piegami. Dwa lata później narodził się Quentin, który jako jedyny z całej czwórki nie był rudzielcem: drobny blondynek z wyglądu bardzo przypominał matkę, która zawsze go faworyzowała. O rok młodsza Suzette była dzieckiem tryskającym radością, choć nieco zepchniętym w cień przez starszą siostrę. W 1958 roku do rodzeństwa dołączył najmłodszy brat Arthur. Zebrana w komplecie rodzina Hubbardów wyglądała niezwykle barwnie – mieli rumiane twarze i płomienne włosy. Choć dziećmi zajmowała się niania, dużo czasu spędzały też bez żadnego nadzoru[339]. Szkoła nie należała w tej rodzinie do priorytetów – dopiero gdy Diana zaczęła się domagać, żeby ktoś nauczył ją zapisywać jej imię, dzieci rozpoczęły jakąkolwiek edukację. Mary Sue jako matka była dość chłodna – prawie nigdy nie przytulała dzieci, nawet ich nie dotykała. W początkowych latach sporo im jednak czytała (ze swoim nosowym teksaskim akcentem): Mary Poppins, Kubusia Puchatka i opowiadania Kiplinga. W miarę jak przybywało jej obowiązków związanych z prowadzeniem organizacji, coraz bardziej oddalała się od spraw rodzinnych – natomiast Ron ściskał dzieciaki i podrzucał je w powietrze. Dom aż się trząsł w posadach od jego tubalnego śmiechu. Nauczył dzieci grać na pianinie proste utwory i pokazywał im karciane sztuczki zręcznymi dłońmi o starannie wypielęgnowanych paznokciach. Puszczał im płyty i tańczył z nimi do utworów Beethovena, Ravela czy Edvarda Griega (szczególnie lubił jego żywą i dramatyczną suitę Peer Gynt). Lubił śpiewać, zwłaszcza szanty, takie jak Hiszpańskie dziewczyny, a także piosenki dziecięce. Miał fanatyczny stosunek do witamin i pilnował, żeby dzieci codziennie łykały odpowiednią porcję. Potem wszyscy oddawali się dzikim rykom, żeby sprawdzić, kto ma najsilniejsze płuca. W Waszyngtonie Hubbard jakoś nie mógł sobie znaleźć miejsca, więc w 1959 roku przeniósł się z całą rodziną z powrotem do Anglii. Zamieszkali w hrabstwie Sussex, w luksusowej posiadłości o nazwie Saint Hill Manor, którą kupili od maharadży Dźajpuru. Hubbard zatrudnił cały sztab służby, między innymi kamerdynera, gosposię, nianię, guwernantkę, szofera oraz pracowników mających dbać o dom i jego otoczenie[340]. Zaintrygowanym brytyjskim dziennikarzom „doktor” Hubbard przedstawiał się jako naukowiec przeprowadzający eksperymenty ogrodnicze, a na dowód swoich zainteresowań pozwolił na publikację fotografii, na której wpatruje się w skupieniu na pomidor podłączony do e-metru. Nagłówek w czasopiśmie „Garden News” głosił Rośliny martwią się i odczuwają ból[341]. Ogromna posiadłość stanowiła wspaniałą przestrzeń zabaw dla dzieci. Był to właściwie dwuskrzydłowy pałac z piękną balustradą na dachu, gdzieniegdzie porośnięty winoroślą, a wedle opowieści zamieszkany też przez duchy. Dzieci miały do swojej dyspozycji ponad dwadzieścia hektarów łagodnie pofałdowanego terenu, na którym znajdowały się różane ogrody, stawy ze złotymi rybkami oraz jezioro. W samej rezydencji można było znaleźć imponujące schody, jak również windy, a nawet tajemne pokoje, w których urwisy mogły chować się przed nianią. Dzieci buszowały też po garderobie mamy. Mary Sue niespecjalnie lubiła się stroić, Ron ściągał jednak z Londynu krawców taszczących całe bele przepięknych tkanin, a z najlepszych londyńskich domów towarowych sprowadzał całe stojaki obwieszone ubiorami w rozmiarze Mary Sue. Jej garderoba pękała w szwach od iskrzących się kreacji wieczorowych i połyskliwych sukienek. Z natury schludna i elegancka Mary Sue wyglądała w tych wszystkich strojach znakomicie, lecz tak naprawdę nosiła je tylko po to, żeby ucieszyć męża. Zlokalizowany na drugim piętrze gabinet Hubbarda stanowił dla niego azyl, w którym chętnie się zaszywał: ściany pomalowane były na szafirowo, przed kominkiem leżała skóra niedźwiedzia, a w przyległej do pokoju łazience unosił się zapach jego ulubionego hiszpańskiego mydła z olejkiem sandałowym. Hubbard codziennie znikał tam na długie godziny, które spędzał w towarzystwie e-metru. Tłumaczył, że jest zajęty „badaniem linii brzegowej i szukaniem podmytych klifów”[342] – co oznaczało, że próbuje szczegółowo opisać meandry umysłu reaktywnego i odnaleźć w nim ścieżki pośród licznych pułapek. Szkoła nadal pozostawała sprawą drugorzędną[343]. Dzieci czasem do niej chodziły (jeździły wówczas na lekcje taksówką), a czasem nie. Zatrudniano też dla nich guwernantki, ale to Diana nauczyła Suzette czytać – chciała jej oszczędzić wstydu, którego sama doznała, gdy z ogromnymi brakami w edukacji dołączyła do grona szkolnych rówieśników. Jako dziewięciolatka Suzette czytała już książki dla dorosłych. Postanowiła też pójść w ślady ojca i zostać pisarką. Quentina zafascynowało lotnictwo, często namawiał więc nianię lub szofera, żeby zamiast na lekcje zabrali go na lotnisko Gatwick, gdzie patrzył, jak startują i lądują samoloty. Uwielbiał stać przy pasie startowym i słyszeć nad swoją głową łomot potężnych maszyn. Wkrótce potrafił już po samym dźwięku rozpoznać typ samolotu. W szkole inni uczniowie często wypytywali starsze dzieci Hubbarda o ich ojca i prowadzone przez niego prace. Dopiero wówczas rodzeństwo zdało sobie sprawę, że tak naprawdę nie potrafi zbyt dobrze odpowiedzieć na te pytania. Pewnego dnia Diana, Quentin i Suzette wparowali do ojcowskiego gabinetu z pytaniem: „Co to jest »scjentologia«?”[344]. Tata zorganizował im wówczas wstępny kurs dianetyki. Doktryna scjentologii wciąż jeszcze była w powijakach, ale stopniowo przybierała konkretny kształt w bogatej wyobraźni Hubbarda. Jego życie i cały zainicjowany przez niego ruch przechodziły w tym okresie ogromne zmiany. Płomienny odzew wielkiej liczby osób na jego teorie z pewnością nadawał ciężaru i treści pomysłom, które same w sobie mogły się zdawać tylko wykwitem fantazji. Obecnie Hubbard starał się nie tylko stworzyć nową religię, ale też na nowo stworzyć samego siebie jako przywódcę religijnego. Musiał teraz zostać

człowiekiem legendą, bo tego oczekiwali od niego wyznawcy. Siłą rzeczy stał się niewolnikiem tych oczekiwań. Jego wielbiciele żyli w stanie nieustannego wyczekiwania – wymieniali się opowieściami o cudach, których doświadczyli lub o których słyszeli, zastanawiali się, co jeszcze może się zdarzyć. Wobec przeżywanych przez nich chwil magii i transcendencji rozsądek chował się w cień. Ken Urquhart, który pracował u Hubbarda jako kamerdyner, a potem osobisty asystent – zwany „komunikatorem” – wspomina, jak przeprowadzał pewną „drobną angielską staruszkę” przez jedno z ćwiczeń wprowadzających w tajniki scjentologii. Przyglądał jej się uważnie: „Patrzyłem na jej zdrową skórę, oczy, brwi. Zauważyłem, że pod skórą na czole znajduje się jej kość czołowa, wiedziałem, że dalej jest mózg. Gdy o tym pomyślałem, jej czoło całkiem się rozpłynęło – patrzyłem prosto na jej mózg. Początkowo ogarnęło mnie zdumienie, a zaraz potem – przerażenie. Przecież wystawiałem jej mózg na chłód i ryzyko ataku zarazków! W jednej chwili jej czoło wróciło na miejsce”[345]. Skoro scjentologia dawała swoim wyznawcom tak szczególne zdolności, to Hubbard jako przywódca ruchu powinien w największym stopniu je wykorzystywać. Jego słabe strony były powszechnie znane: między innymi zaczynały mu czasem drżeć dłonie i mocno niedosłyszał (wciąż pokrzykiwał „Co? Co?”). Z pewnością wyczuwał domysły różnych osób ze swojego otoczenia. Któregoś dnia, gdy Urquhart przygotowywał mu kąpiel, Hubbard powiedział mu: „Twoich znajomych pewnie ciekawi, po co zatrudniam kogoś do podnoszenia rolet w mojej sypialni, skoro mógłbym się sam tym zająć”. Chodziło mu o to, że według jego teorii powinien być w stanie – dzięki mocy swojego umysłu – samą siłą woli zmusić rolety do tego, by się podniosły. „No cóż, mnóstwo ludzi chciałoby, żebym uniósł się w niebo gdzieś nad Nowym Jorkiem, tylko po to, żeby rzucić świat na kolana. Ale gdybym to zrobił, wiele osób poczułoby się przytłoczonych – a ja nie jestem tutaj po to, żeby kogoś przytłaczać”[346]. Urquhartowi przemknęło wprawdzie przez głowę, że nie miałby nic przeciwko temu, żeby się poczuć przytłoczonym, gdyby tylko mógł zobaczyć tego rodzaju pokaz mocy, nie był jednak do końca przekonany, czy jego pracodawca rzeczywiście potrafiłby coś takiego zrobić. W pewnym więc sensie współodpowiedzialność za stworzenie legendy Hubbarda ponoszą jego wielbiciele, którzy nigdy nie zdobyli się na odwagę, żeby podać w wątpliwość którąkolwiek z jego tez. Za wszelką cenę starali się natomiast chronić jego wizerunek proroka, odkrywcy i przyjaciela ludzkości. Były też jednak chwile, w których Hubbarda odbierano jako osobę zdolną przekraczać ograniczenia czasu i przestrzeni. Opowiadano sobie, że potrafi przesuwać chmury na niebie lub swoimi krokami wzniecać burze pyłowe[347]. Urquhart wspomina, że kiedyś odpłynął gdzieś myślami, podczas gdy Hubbard mówił coś do niego, siedząc w fotelu oddalonym na odległość ponad metra. Nagle kamerdyner poczuł, jak ktoś go kłuje palcem między żebrami. „Natychmiast odzyskałem koncentrację – opowiada. – On jednak cały czas mówił, uśmiechał się, a oczy mu błyszczały. Nie zmienił pozycji rąk ani nie podnosił się z fotela”[348]. Tego rodzaju niewytłumaczalne doświadczenia zdawały się coś oznaczać, choć do końca nie było jasne co. Sąsiedzi Hubbarda wkrótce mieli okazję dowiedzieć się nieco więcej o nowym właścicielu posesji. Gwałtowny rozrost organizacji połączony z coraz śmielszymi twierdzeniami Hubbarda na temat korzyści zdrowotnych, jakich można oczekiwać, jeśli się podąży scjentologiczną ścieżką, wywołały nieufność różnych organów kontroli w kilku krajach. Pierwszy cios nadszedł ze strony amerykańskiej agencji federalnej U S Marshals, która z ramienia Agencji Żywności i Leków w 1963 roku przeprowadziła nalot na waszyngtońską siedzibę Kościoła i zarekwirowała ponad sto e-metrów. Zdaniem urzędników federalnych z oznaczeń na e-metrach wynikało, że można za pomocą tych aparatów skutecznie zdiagnozować i wyleczyć „wszelkie zaburzenia i choroby psychiczne oraz nerwowe”, jak również „nękające ludzkość dolegliwości psychosomatyczne, jak artretyzm, rak, wrzody żołądka oparzenia powstałe w wyniku wybuchu bomby atomowej, polio, przeziębienia etc”[349][350]. W 1967 roku amerykański urząd podatkowy przeprowadził kontrolę, w wyniku której Kościół pozbawiono zwolnienia podatkowego[351]. W tym samym czasie rządowa komisja dochodzeniowa w Australii przedstawiła obszerny raport, z pełną mocą potępiający działania organizacji Hubbarda. Rozpoczynał się on od słów: „Pewne elementy scjentologii są tak niedorzeczne, że można by się pokusić o uznanie tej doktryny za całkiem niepoważną, a jej wyznawców za nieszkodliwych maniaków. Taka postawa oznaczałaby jednak całkowite niezrozumienie wniosków wyciągniętych przez Komisję”. Dalej zaś następował tekst specjalnie wyróżniony, dla zwiększenia efektu: „Scjentologia jest szkodliwa, jej techniki są szkodliwe, a ich praktykowanie stanowi poważne zagrożenie dla społeczności – zarówno z punktu widzenia medycyny, jak i moralności oraz stosunków społecznych. Scjentolodzy niestety żyją w świecie urojeń, a wielu z nich cierpi na choroby psychiczne”. Raport przyznawał, że niektórym wyznawcom tej religii zdarza się odnosić „przejściowe korzyści”, zaznaczał też jednak, że organizacja wykorzystuje te korzyści, aby u swoich sympatyków wywołać „uległość graniczącą niemal ze zniewoleniem umysłu”[352]. Jeśli chodzi o samego Hubbarda, figuruje on w raporcie jako „człowiek o nieposkromionej energii”, który „stale przeprowadza eksperymenty i snuje przypuszczenia, jak również stale myli jedno z drugim”[353]. „Pośród jego twierdzeń warto wymienić te, wedle których […] przebywał w pasie Van Allena, był na planecie Wenus, gdzie wizytował stację implantów, odwiedził też Niebo. Zaleca nawet specjalną mieszankę białkową dla niemowląt niekarmionych piersią (połączenie gotowanego jęczmienia z syropem kukurydzianym), twierdząc, że »podpatrzył ją w czasach cesarstwa rzymskiego«”[354]. W dalszej części raport odnotowuje, że choć Hubbard przejawia „bezduszną wrogość” wobec psychiatrów i osób zajmujących się zdrowiem psychicznym, sam jest „upośledzony psychicznie”, ma objawy „manii prześladowczej” oraz „imponujący zespół symptomów, które w kręgach psychiatrycznych uchodzą za mocne wskazania do postawienia diagnozy schizofrenii paranoidalnej połączonej z manią wielkości, co stanowi mieszankę często spotykaną u dyktatorów”[355]. Raport ten doprowadził do zakazu praktykowania scjentologii w dwóch australijskich stanach[356] oraz zaowocował przeprowadzeniem podobnych analiz w Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii i R PA . Hubbard żywił przekonanie, że to amerykańska Agencja Żywności i Leków w porozumieniu z F B I i C I A dostarcza rządom innych krajów oszczerczych informacji na temat jego Kościoła[357]. W lutym 1966 roku, pośród całego tego zamieszania Hubbard przedstawił w końcu kolejnego „pierwszego cleara”[358]. Tym razem był to trzydziestokilkuletni John McMaster, elegancki blondyn z R PA , dyrektor Hubbard Guidance Center działającego w siedzibie Kościoła w Saint Hill Manor. Był to człowiek skromny, elokwentny, o wielkim uroku osobistym i ciętym poczuciu humoru. Porzucił studia medyczne, aby zostać audytorem. Z miejsca okazało się, że jako reprezentant scjentologii wypada lepiej od samego Hubbarda. Często gościł w programach telewizyjnych i prowadził liczne wykłady – prezentował zawsze scjentologię jako przyjemną i całkowicie bezpieczną ścieżkę samorealizacji. Droga ku osiągnięciu statusu „clear” nagle stała się modna. McMaster zaczął występować w stroju duchownego, odpowiadającym pełnionej przez niego funkcji nieoficjalnego ambasadora organizacji przy O N Z [359]. W którymś momencie Hubbard mianował go pierwszym „papieżem” scjentologii[360]. Zważywszy na fakt, że Hubbard otwarcie odrzucał w swych książkach homoseksualizm, jego najbliżsi współpracownicy nie mogli się nadziwić, że na reprezentanta swojego Kościoła wybrał ewidentnego geja, którego sposób bycia – jak wspominał jeden z asystentów medycznych Hubbarda – „był bardzo wyrazisty”[361]. Można jednak podejrzewać, że faktyczny stosunek Hubbarda do homoseksualizmu był dużo bardziej skomplikowany niż teorie, jakie na ten temat głosił. Przekonany, że brytyjskie, amerykańskie i sowieckie władze zamierzają przechwycić informacje o tajnikach scjentologii, żeby je wykorzystać do swoich niecnych celów, Hubbard rozpoczął poszukiwania bezpiecznej przystani – najlepiej jakiegoś państwa, którym mógłby rządzić. Anglia poczyniła kroki mające na celu „ograniczenie wzrostu” scjentologii, co jej przywódca wziął sobie do serca[362]. Niespecjalnie też odpowiadała mu wilgoć panująca na Wyspach. „Już trzeci raz przeszedłem w Anglii zapalenie płuc, więc za radą mojego lekarza zamierzam na jakiś czas przenieść się w jakieś miejsce o cieplejszym klimacie, aby tam wrócić do zdrowia” – wyjaśniał w liście z własnej inicjatywy wysłanym do C I A [363]. Zrezygnował z funkcji dyrektora Kościoła Scjentologii i sprzedał swoje udziały w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Scjentologów (I A S ), choć nadal sprawował kontrolę nad działaniami organizacji, za pomocą niezliczonych teleksów[364]. Udał się do Rodezji – afrykańskiej republiki, która niedawno ogłosiła niepodległość od Wielkiej Brytanii (później zmieniła nazwę na Zimbabwe). Nieuznawany przez inne kraje i poddawany międzynarodowym sankcjom gospodarczym, odcięty od świata rząd tego kraju stanowił reprezentację niewielkiej grupy białych kolonistów sprawujących władzę nad zbuntowaną czarną większością. Z punktu widzenia Hubbarda był to kraj idealnie nadający się do przejęcia. Czuł pokrewieństwo dusz z pierwszym kolonizatorem tych ziem, przebojowym i ekstrawaganckim Cecilem Johnem Rhodesem, który też był rudzielcem, a także miłośnikiem awanturniczych przygód. Hubbard podejrzewał, że mógł nim być w poprzednim wcieleniu, choć nie jest jasne, czy wiedział, że Rhodes był homoseksualistą[365]. Hubbard wyobrażał sobie, że mieszkańcy Rodezji powitają go z otwartymi ramionami[366], że czarna ludność potraktuje go jak brata, a koniec końców uzna za swojego przywódcę, dzięki czemu będzie mógł wydawać paszporty i emitować własną walutę[367]. Jak się jednak okazało, ówczesny premier Ian Smith próbował właśnie za wszelką cenę wynegocjować z ruchem czarnoskórych nacjonalistów ugodę, która pozwoliłaby białej mniejszości zachować władzę[368]. Hubbard usłużnie przedstawił więc rządowi swój projekt konstytucji, który jego zdaniem powinien pozwolić elitom osiągnąć swój cel – tyle że nikt nie chciał potraktować jego propozycji poważnie. Podczas gdy Hubbard rozprawiał o swoich wielkich planach rozwoju kraju, rząd zaczął nabierać coraz większych podejrzeń co do jego motywacji i posiadanych środków. Koniec końców nie odnowiono mu wizy. „Mówił mi że Ian Smith zostanie zastrzelony, ponieważ jest jednostką antyspołeczną – opowiadał John McMaster. – Prawdziwym powodem, dla którego Rodezja pozbyła się Hubbarda, był fakt, że zaczął wystawiać czeki bez pokrycia”[369]. Hubbard wrócił do Anglii z nowym planem. Skoro sprzysięgły się przeciwko niemu światowe rządy, zamierzał znaleźć takie miejsce, w którym nie mogłyby go dosięgnąć. W kręgach scjentologicznych zaczęto szeptać o przygotowywanym przez ich przywódcę tajemnym „projekcie morskim”. On sam zaczął natomiast kompletować niewielką flotę statków oceanicznych, po czym znów zniknął. Tym razem udał się do Tangeru, marokańskiego miasta położonego przy samej Cieśninie Gibraltarskiej, szczególnie lubianego przez artystów i wszelkiej maści oryginałów. Rozpoczął tam badania nad „Ścianą Ognia”, czyli trzecim poziomem thetana operacyjnego (O T I I I ). Mary Sue została z dziećmi w Anglii. Mąż pisał do niej codziennie, skarżąc się na rozpraszające go podczas pracy szczekanie psa oraz rozmaite dolegliwości: bóle kręgosłupa oraz powikłania płucne po przewlekłym przeziębieniu. Przyznawał też, że podczas prowadzenia badań pije „dużo rumu” oraz bierze tabletki – „różowe i szare”[370]. Podpisywał te listy „Your Sugie”[371]. W Tangerze przebywał tylko przez miesiąc, potem przeniósł się do Las Palmas na Wyspach Kanaryjskich. Gdy przybyła do niego jedna z członkiń organizacji, zastała go pogrążonego w głębokiej depresji i faszerującego się ogromną ilością najróżniejszych pigułek[372]. „Chcę umrzeć” – miał wówczas oświadczyć[373]. Zaniepokojona takimi wieściami Mary Sue wkrótce przyleciała, żeby się nim zaopiekować. W nagraniu z września 1967 roku Hubbard wyjaśnia powody swojej nieobecności oraz informuje o dokonaniu istotnych odkryć na temat poziomu O T I I I . „Ostatnie dociekania dość poważnie odbiły się na moim biednym ciele – tłumaczy. – „Dorobiłem się kontuzji kręgosłupa, roztrzaskanego kolana, a teraz jeszcze złamanej ręki, a wszystko to z powodu ogromnie

wyczerpującego charakteru tych właśnie moich przygód. Ktoś mógłby się zastanawiać dlaczego, skoro jestem w tak doskonałej formie, miałbym niszczyć swoje ciało? No cóż, w tym właśnie sęk: jest mi bardzo trudno zejść do niskiego, cielesnego poziomu mocy”[374]. Opowiada również, że polecił Mary Sue dowiedzieć się, kto stoi za atakami na scjentologię i wynikającym z nich wrogim nastawieniem rządów wielu krajów wobec organizacji. Mary Sue zatrudniła ponoć „kilku profesjonalnych agentów wywiadu”, którzy wykryli spisek. Jak ujawnia Hubbard, „naszych wrogów jest na tej planecie mniej niż tuzin. Są oni właścicielami całych sieci medialnych i sprawują pełną kontrolę nad gazetami. Co ciekawsze, stoją też na czele wszystkich organizacji zdrowia psychicznego na świecie”. Celem tej grupy miało być „wykorzystanie metod stosowanych w psychiatrii, czyli elektrowstrząsów i lobotomii przedczołowej, do usunięcia ze swojej politycznej drogi wszelkich oponentów”. Po raz pierwszy mówił też wtedy o swojej Sea Organization (w skrócie Sea Org), czyli elitarnej grupie jego najbardziej zaangażowanych uczniów, mającej stanowić trzon całej religii – scjentologiczne duchowieństwo. Hana Strachan (później Hana Eltringham Whitfield) była jedną z pierwszych młodych osób zwerbowanych do Sea Org. Jej matka, osoba niepoczytalna i skłonna do manipulacji, fascynowała się doktrynami Heleny Bławatskiej – dziewiętnastowiecznej spirytystki, założycielki Towarzystwa Teozoficznego. W wieku około piętnastu lat Hana dowiedziała się, że w jednym ze swoich proroctw Bławatska mówiła o nowej rasie ludzkiej, mającej się pojawić na kontynentach amerykańskich w latach pięćdziesiątych – odniosła wówczas wrażenie, że ruchowi temu ma przewodzić rudowłosy mężczyzna[375]. Hana uciekła od swoich traumatycznych przeżyć związanych z życiem rodzinnym i została pielęgniarką w Johannesburgu w R PA . Od studenta medycyny otrzymała kopię Dianetyki, która od razu wydała jej się bardzo mądra. Udała się do miejscowej organizacji scjentologicznej i oświadczyła, że chciałaby się dowiedzieć czegoś więcej. Powiedziano jej, że jeszcze tego samego wieczoru rozpoczyna się specjalny kurs. W siedzibie organizacji Hana zauważyła wiszącą w korytarzu fotografię przedstawiającą Hubbarda stojącego przed swoją rezydencją Saint Hill. Gdy zobaczyła jego rude włosy, zaniemówiła – uznała bowiem, że musi to być właśnie ten człowiek, o którym mówiła Bławatska. „To dla mnie przypieczętowało sprawę” – wspominała później. Przeniosła się do Saint Hill, a niedługo potem została clearem numer sześćdziesiąt. Przez trzy tygodnie znajdowała się w stanie euforii, jakby odcięta od swojego ciała i całego dotychczasowego środowiska. „Tacy właśnie byliśmy przed milionami lat” – myślała. Nabrała przekonania, że Hubbard jest zbawcą, który powrócił na ziemię i zamierza doprowadzić ludzkość do stanu oświecenia[376]. Smukła i dostojna Hana należała do grupy pierwszych trzydziestu pięciu osób zwerbowanych do Sea Org. Podpisany przez nią kontrakt głosił, że misją organizacji jest „wprowadzenie zasad ET YK I na Z I EM I i w całym WSZ EC H ŚWI EC I E ”. W ramach kontraktu musiała się zgodzić na „podporządkowanie zasadom dyscypliny, obyczajom oraz warunkom przewidzianym dla tej grupy”. Na końcu dokumentu widniały słowa: „N I N I EJ SZ YM WI Ą Ż Ę SI Ę Z SEA O R G A N I Z AT I O N N A N A ST ĘP N Y M I LI A R D LAT ”[377]. Hana poślubiła innego członka Sea Org Amerykanina Guya Eltringhama – zostali jednak rozdzieleni, gdy Hubbard nakazał jej udać się do Las Palmas, gdzie remontował właśnie trawler o nazwie Avon River. Pokład i ściany ładowni pokrywała nagromadzona przez dekady gruba warstwa rybiego tłuszczu, który trzeba było zeskrobać. Podczas pierwszych miesięcy, gdy statek znajdował się jeszcze w suchym doku, Hubbard dość często zostawał na kolacji ze swoją załogą, a po posiłku siedział jeszcze na pokładzie i zabawiał towarzystwo opowieściami. Nie miał już objawów depresji, zdawał się całkowicie nad sobą panować, był zrelaksowany, pewny siebie, a nawet jowialny. Członkowie załogi pijali przeważnie hiszpańskie wina, on jednak preferował rum z colą – a dokładnie z jedną ósmą coli na siedem ósmych rumu. Przez cały wieczór popijał takie drinki, jeden za drugim. W ciemnym porcie niebo zdawało się być na wyciągnięcie ręki. Hubbard wskazał kiedyś w górę i powiedział: „Oto, skąd przybyli najeźdźcy Piątej Inwazji. To sprawcy wszelkiego zła, to przez nich tu jesteśmy”. Twierdził, że widzi ich statek kosmiczny przecinający niebo na tle gwiazd, i pozdrawiał ich gestem dłoni, żeby dać im znać, że ich obecność została na Ziemi zarejestrowana[378]. Podczas sesji ze swoim audytorem Hana wyjawiła historię rzekomego proroctwa Heleny Bławatskiej mówiącego o rudowłosym mężczyźnie. Niedługo potem Hubbard wszedł na pokład i zmierzył ją bacznym spojrzeniem. Od tej chwili była jego ulubienicą. Mianował ją też pierwszą kobietą kapitanem w Sea Org. Zrobiono jej wówczas fotografię: młoda i elegancka, blond włosy związane w kucyk, ubrana w oficjalny strój Sea Org, czyli białą koszulę, ciemny krawat i sznur naramienny. Hana w zawrotnym tempie pięła się po szczeblach organizacji, choć często się zastanawiała, do jakiego stopnia zawdzięcza to wyjawieniu swojego przekonania o rudowłosym zbawcy. Hubbard przyjeżdżał samochodem ze swojej rezydencji w Las Palmas, by nadzorować prace nad statkiem. Ładownie na dolnym poziomie przekształcono w biura i kajuty, zainstalowano nowy sprzęt (między innymi radar oraz żyrokompas), wymieniono śrubę okrętową i dokonano gruntownego remontu systemu hydraulicznego. Większość prac wykonywali niedoświadczeni członkowie Sea Org, choć do spawania i piaskowania wynajęto hiszpańskich robotników. Kiedy tylko Hubbard zauważył jakiekolwiek niedopatrzenie, natychmiast zmieniał się z uwielbianego przez załogę dobrotliwego, jowialnego wujaszka we wściekłego, nieprzejednanego tyrana. Hanę, odpowiedzialną za całość prac, napawał lękiem widok nadjeżdżającego „komodora” (jak kazał się nazywać Hubbard), ponieważ czuła się winna, jeśli cokolwiek poszło nie tak. Pewnego dnia, gdy hiszpańscy robotnicy akurat pokrywali kadłub statku warstwą farby przeciwrdzewnej, zauważyła, że plażą idzie Hubbard ze starszym bosmanem i pierwszym oficerem. Palili papierosy, pogrążeni w wesołej rozmowie. Nagle Hubbard się zatrzymał. Zmrużył oczy, czemuś się przyglądając, i zaczął wrzeszczeć: „Wałki! Wałki!”. Nie rozumiejąc, o co chodzi, Hana wychyliła się za burtę, żeby się przyjrzeć malowanemu kadłubowi statku, i nagle zobaczyła, co przykuło uwagę Hubbarda: z warstwy farby sterczały maleńkie niteczki z tanich wałków malarskich, których używali robotnicy. Jak tłumaczyła potem, „z czasem te niteczki uległyby rozkładowi i pozostałyby po nich szczeliny, przez które morska woda przenikałaby pod powłokę antykorozyjną, niszcząc jej integralność. To dlatego właśnie Hubbard tak się wściekał, zmierzając w stronę statku. Zadziwił mnie jednak fakt, że dostrzegł to z odległości kilkunastu metrów. Nieco później sama odeszłam kawałek od statku, żeby sprawdzić, czy dostrzegłabym te maleńkie włoski sterczące z warstwy farby. Okazało się jednak, że z takiej odległości nigdy bym ich nie zauważyła. Spotęgowało to tylko mój podziw dla tajemniczych zdolności Hubbarda”[379]. Tak naprawdę Hubbard miał bardzo słaby wzrok. Przed wojną nie przyjęto go do Akademii Marynarki Wojennej ani do rezerwy właśnie z powodu wzroku, a przez całą wojnę nosił okulary. W 1951 roku, gdy przechodził badania, których celem było określenie stopnia inwalidztwa, stwierdzono u niego minus trzy dioptrie w każdym oku (korygowane do zera przez noszenie okularów), czyli mniej więcej tyle samo, ile przed wojną. Do jego dokumentacji wpisano wówczas notkę: „Oczy szybko się męczą, pacjent nosi różnego typu okulary, ale twierdzi, że widzi równie dobrze bez nich”[380]. Czy to w ogóle możliwe? Owszem, wady wzroku mogą się z wiekiem zmieniać, ale Hubbard miał też astygmatyzm (co oznacza, że gałka oczna ma kształt bardziej owalny niż okrągły), jest więc mocno wątpliwe, by jego wada mogła samoistnie się zmniejszyć – w każdym razie na pewno nie byłaby to zmiana szczególnie znacząca. A jednak wedle relacji wielu spośród jego współpracowników miał on doskonały wzrok. Gdyby nie nosił okularów, byłby poważnie niedowidzący – być może to miał na myśli, gdy twierdził, że po wojnie wyleczył się ze ślepoty. Nie da się jednak ukryć, że wyniki badań wzroku nie potwierdzały jego deklaracji. Hubbard pisał w Dianetyce, że wzrok cleara stopniowo się poprawia, aż osiąga poziom optymalny[381]. W innym miejscu przyznaje jednak, że w latach powojennych jego wzrok był tak słaby, że ledwo widział maszynę, na której pisał. Nosił okulary i wczesne modele soczewek kontaktowych. Jak sam twierdzi, wskutek stosowania technik dianetycznych jego wzrok zaczął się polepszać. Wiele osób zauważyło, że Hubbard często mruży oczy[382], co przy astygmatyzmie pomaga nadać gałkom ocznym bardziej okrągły kształt, a przez to może prowadzić do chwilowej poprawy widzenia. Wedle jego teorii „astygmatyzm, czyli zniekształcenie obrazu, wynika jedynie z pragnienia nadania mu innej formy”. Jako przykład podaje zdarzenie, kiedy próbował zapoznać się z raportem Amerykańskiego Towarzystwa Medycznego, ale za nic nie mógł rozczytać druku. Zastanawiał się nawet, czy nie użyć szkła powiększającego. Nagle jednak zdał sobie sprawę, że nie może odczytać tekstu, ponieważ nie ma ochoty na przyjęcie przedstawionych tam treści. „Rzuciłem raport w kąt, wziąłem do ręki powieść – i bez problemu mogłem odczytać wydrukowane w niej słowa” [383]. Czasami strofował członków swojej załogi za to, że korzystają z okularów – które jego zdaniem były jak przyznanie się do czynów overt, czyli wykroczeń przeciw zasadom panującym w grupie. Pewnego wieczoru, podczas gdy jego flota płynęła po Morzu Karaibskim, spojrzał na podającą mu właśnie kolację Tracy Ekstrand – młodą kobietę, której okulary zsuwały się po nosie wskutek panującego w tropikach upału. „Wyrządzasz sobie estetyczną krzywdę” – oświadczył. Dziewczyna poczuła się tak zawstydzona, że jeszcze tego samego wieczoru przestała nosić okulary. Choć udawało jej się bez nich przechodzić z jednego pomieszczenia do drugiego i serwować posiłki, to jej obraz świata był dość zamazany. Kilka tygodni później, gdy Hubbard udawał się już na nocny spoczynek, znów na nią spojrzał. Uniósł w dłoni paczkę papierosów, w odległości trzydziestu centymetrów od jej twarzy, i spytał, czy potrafi odczytać ich nazwę, zapisaną wielkimi, grubymi literami („K O O L ”). Tracy Ekstrand – onieśmielona zainteresowaniem okazanym jej przez samego „komodora” – wymamrotała nazwę papierosów. „Nastąpiła poprawa!” – ogłosił triumfalnie Hubbard, po czym udał się na spoczynek. Dziewczyna była wstrząśnięta. „Przez kilka minut stałam jeszcze pod jego drzwiami jak oniemiała, nie wiedząc, jak na to zareagować – wspominała później. – Tym razem nie ulegało żadnej wątpliwości, że się mylił. Wyobrażał sobie poprawę, świadczącą o skuteczności działania scjentologii, a nic podobnego nie miało miejsca”[384]. Pozostałe zmysły Hubbarda też były wyjątkowo wrażliwe[385]. Zamieszkiwane przez niego pomieszczenia każdego dnia musiały być odkurzane, tak żeby mogły bez problemu przejść test białej rękawiczki. Był fanatykiem czystości, zarazem jednak bardzo wrażliwym na detergenty, przez co jego ubrania musiały być płukane czasem aż piętnaście razy – a nawet wówczas potrafił narzekać, że wyczuwa zapach środka chemicznego. Jego szef kuchni musiał zmienić garnki ze stali nierdzewnej na żaroodporne naczynia ceramiczne, Hubbard skarżył się bowiem, że drażni go w potrawach posmak metalu. Historie tego rodzaju krążyły wśród akolitów, stanowiąc kolejny dowód nadludzkiej wrażliwości Hubbarda. Według relacji niektórych członków Sea Org w czasie pobytu w Las Palmas Hubbard zakochał się w kolejnej kobiecie. Była nią Yvonne Gillham (późniejsza założycielka Celebrity Centre w Hollywood), zajmująca się na statku sprawami public relations[386]. Miała promienny uśmiech, duże orzechowe oczy i krótką fryzurkę, w której nieco przypominała Julie Andrews – odtwórczynię głównej roli w musicalu Dźwięki muzyki. Pragmatyczną naturę łączyła z wysoką kulturą osobistą, którą wyniosła z dzieciństwa spędzonego wśród elity towarzyskiej w Queensland w Australii. Trudno się dziwić, że Hubbard zażyczył sobie, aby mu towarzyszyła na morzu. Yvonne Gillham miała w Saint Hill troje małych dzieci, a do Sea Org wstąpiła dopiero po zapewnieniach Hubbarda, że będą mogły z nią pozostać – okazało się jednak, że rola obiektu pożądania stała się dla niej więzieniem, z którego ze względu na lojalność wobec mistrza nie potrafiła uciec.

Jesienią 1967 roku pięćdziesięciosześcioletni Hubbard wyruszył w morze ze swoją młodą załogą. Ich rejs nie miał konkretnego celu, po prostu płynęli to tu, to tam. Hubbard był już dość korpulentnym mężczyzną o rumianej twarzy, obwisłych policzkach i zaczesanych do tyłu włosach, które straciły ognistą niegdyś barwę i stały się jasnorude. Jego oczy, przez jednych opisywane jako niebieskie, a przez drugich jako zielone, tak naprawdę były szare jak morska toń, co nadawało mu specyficznie beznamiętny wygląd. Jego twarz przecinały dwie silne linie: głęboka bruzda między brwiami, mająca kontynuację w zagłębieniu pod nosem oraz dołku przecinającym brodę, oraz wydatne usta, stanowiące najbardziej wyrazistą cechę jego urody. Jak przystało na „komodora floty”, którym się mianował, na pokładzie statku nosił różnego rodzaju mundury marynarskie ozdobione wieloma sznurami oraz czapkę z wizerunkiem skrzyżowanych kotwic. Na jego flotę składały się trzy statki[387]. Oprócz Avon River był jeszcze kecz o nazwie Enchanter oraz statek flagowy o wadze trzech tysięcy dwustu ton – płaskodenny prom do przewożenia bydła, który pierwotnie nazywał się Royal Scotsman, został jednak przemianowany na Royal Scotman z powodu błędu urzędnika wpisującego nazwę do rejestru. Komin statku zdobiły inicjały „LR H [388]”[389]. Hubbard większość czasu spędzał w klimatyzowanej kajucie kapitańskiej na pokładzie spacerowym statku Royal Scotman, której panoramiczne okna pozwalały na podziwianie morskich widoków. Podczas rejsu rzadko pił alkohol, ewentualnie czasem pociągał coś na rozgrzewkę, gdy przemarzł nocą na mostku kapitańskim. W jego otoczeniu nie widziano żadnych leków. Dni spędzał w dużej mierze samotnie, audytując się oraz spisując zasady obowiązujące w organizacji. Swój gabinet na górnym pokładzie nazywał „Research Room”[390]. Prowadziły do niego dwuskrzydłowe drzwi z gładko polerowanego drewna z mosiężnymi klamkami. Podłogę wyłożono jaskrawoczerwonym linoleum i przykryto orientalnymi dywanami. Stało tam potężne mahoniowe biurko, a nad kominkiem wisiało wielkie lustro[391]. Przechodzący po górnym pokładzie członkowie załogi widzieli, jak we właściwym sobie zawrotnym tempie pisze na papierze kancelaryjnym – zielonym piórem spisywał zasady, a czerwonym kwestie techniczne, czyli zbiór najróżniejszych materiałów do kursów oraz opis procedur, obejmujący między innymi scjentologiczną „technologię duchową”. Zwykle nerwowo poruszał nogą, podczas gdy ręką niestrudzenie zapisywał całe strony nienagannym, równym i czytelnym pismem[392]. Pozostałe teksty pisał na maszynie. „Wydaje mi się, że uprawiał pisanie automatyczne – opowiadał Jim Dincalci, jeden z jego asystentów medycznych. – Kolejne strony tylko furkotały. Gdy wychodził z transu, mrugał oczami, jakby się budził, i charakterystycznie cmokał ustami”[393]. Między ósmą a dziesiątą wieczór „komodor” jadł z żoną kolację w swoim gabinecie. Po trzeciej w nocy Dincalci zwykle robił mu masaż, po czym Hubbard szedł spać. Cała załoga musiała wówczas zachowywać absolutną ciszę, dopóki się nie obudził (czasem dopiero przed dwunastą w południe), a później trwać w milczeniu, podczas gdy mistrz audytował się za pomocą e-metru[394]. Zdaniem Hubbarda aparat ten wyłapywał wszystko, co się ukrywało pod powierzchnią świadomości – jakimś sposobem wiedział, co dana osoba myśli, nim ona sama mogła zdać sobie z tego sprawę. Było to fascynujące w swojej osobliwości. Wszystko, co rejestrował aparat, uważano za istotne. Cała sztuka polegała na tym, żeby odgadnąć, co pokazuje wskazówka. Czasem reakcja była tak gwałtowna, że igła latała jak szalona, niczym rozpędzona wycieraczka samochodowa – słychać było, jak się obija o krańce skali. Hubbard nazywał to zjawisko „rock slam”[395]. Każdy, u kogo zaobserwowano tego rodzaju reakcję, uznawany był za osobę psychotyczną, która z pewnością dopuściła się „przestępstw” przeciwko scjentologii. Jeśli osoba ta należała do Sea Org, musiała zostać natychmiast ukarana – ustalenie przewinienia zostawiano na później[396]. Choć początkowo Hubbard odrzucał koncepcję wcześniejszych wcieleń, w końcu jednak z pełnym zaangażowaniem zaczął zgłębiać ten temat. Mottem Sea Org było hasło „Wracamy”[397]. Hubbard zaczął sobie przypominać wiele własnych wcześniejszych istnień, których prawdziwość potwierdzały wskazania e-metru. Opowiadał między innymi, że żył w czasach Machiavellego, i wciąż nie mógł przejść do porządku dziennego nad faktem, że autor Księcia ukradł mu maksymę „Cel uświęca środki”[398]. Twierdził też, że był marszałkiem Joanny d’Arc[399], a także jedną z żon Timura Chromego[400]. Wspominał nawet jazdę samochodem wyścigowym w obcej cywilizacji Marcab istniejącej przed milionami lat[401]. Nabrał też przekonania, że we wcześniejszych ziemskich wcieleniach pochował w różnych miejscach skarby – zorganizował więc ekspedycję mającą odnaleźć te prastare kryjówki. Nadał jej nazwę Misja w Głąb Czasu. Spośród członków Sea Org wybrał niewielką drużynę, którą umieścił na czterystutonowym statku Avon River. Ponieważ nie chciał, by ktokolwiek dowiedział się o misji, kazał zbudować dwie długie tratwy, którymi można było pod osłoną nocy dobić do brzegu, a następnie wciągnąć je na plażę w pobliżu miejsca, gdzie w jego przekonaniu powinien znajdować się skarb. Gdy Hana Eltringham zobaczyła, że nie ma jej na liście członków załogi, napisała do Hubbarda gorącą prośbę, aby włączył ją w szeregi ekspedycji. Zapewniała zarazem, że może pełnić dowolną funkcję. Ku jej zdumieniu Hubbard mianował ją pierwszym oficerem. Pewnej ciemnej, pochmurnej nocy w roku 1968 Avon River zarzucił kotwicę przy zachodnim wybrzeżu Sycylii, w zatoce Castellammare, w pobliżu stromego wzniesienia, na którego szczycie stała stara wieża obserwacyjna. Hubbard wręczył uczestnikom misji mapę prowadzącą do skarbów, którą sporządził na podstawie swoich wspomnień z poprzednich wcieleń. Załoga ruszyła na jednej z tratw ku skalistemu wybrzeżu, wyposażona w liny, łopaty i wykrywacze metalu. Chichocząc i wpadając na siebie nawzajem, wdrapali się na trzymetrowe urwisko. Było tak ciemno, że widoczność nie sięgała nawet pół metra. Każdy z uczestników trzymał dłoń na ramieniu kolegi i w ten sposób szukali drogi pomiędzy kępami kaktusów rosnących pośród skał. W pewnej chwili przywódca wyprawy natknął się na krowę, która zaczęła ryczeć. Następnie rozległo się szczekanie psa, a w pobliskim domu zapaliło się światło. Wszyscy zamarli bez ruchu i czekali, aż odgłosy zwierząt ucichną. W końcu chmury rozeszły się na tyle, że zaczął przeświecać przez nie księżyc. Uczestnicy misji znaleźli trochę starych cegieł, które ich zdaniem mogły stanowić pozostałość zamku stojącego niegdyś u stóp wieży. Wykrywacze metalu jednak nie reagowały. Hubbard postanowił następnej nocy dołączyć do ekipy, która wróciła w to samo miejsce. „Tak! Tak! To tu!” – emocjonował się, gdy tam dotarli. Niemożność odnalezienia skarbu tłumaczył tym, że był on ukryty w tej części ruin zamku, która najwyraźniej runęła w morze. Ekspedycja skierowała się następnie do Sardynii, gdzie według opowieści Hubbarda trafił jako kartagiński marynarz i przeżył romans z kapłanką w świątyni. Swoim oczarowanym słuchaczom opisywał ten epizod jako „schadzki w świetle księżyca”[402]. „Mieliśmy w Kartaginie mnóstwo pięknych dziewcząt, ale żadna nie mogła się z nią równać” – pisał później[403]. Następnie Avon River zacumował w Kalabrii, na samym koniuszku Półwyspu Apenińskiego, gdzie wedle słów Hubbarda zakopał on złoto w czasach, gdy pełnił funkcję poborcy podatkowego w cesarstwie rzymskim. Niczego jednak nie udało się znaleźć[404]. W pobliżu Tunisu, gdzie członkowie ekspedycji mieli nadzieję odnaleźć skarb pośród ruin zatopionego starożytnego miasta, Joe van Staden pełniący funkcję kapitana statku podpadł czymś Hubbardowi i został przez niego zwolniony. Hana Eltringham siedziała przy swoim biurku na międzypokładzie, gdy Hubbard wezwał ją do swojego gabinetu i oświadczył, że mianuje ją kapitanem statku, którą to funkcję ma sprawować od następnego ranka. Eltringham wróciła do swojego biurka i oparła głowę na dłoniach. Miała dwadzieścia sześć lat. Cała jej wiedza na temat żeglugi pochodziła od Hubbarda (choć musiała przyznać, że był dobrym nauczycielem, który całą dwunastoosobową załogę wyselekcjonowaną spośród członków Sea Org przeszkolił w zakresie alfabetu semaforowego, nawigacji z użyciem sekstantu oraz podstawowych praw obowiązujących na morzu). Nie miała jednak pojęcia na temat działania maszynowni, urządzeń elektronicznych na mostku kapitańskim czy wprowadzania statku do portu. Pół godziny później Hubbard wychylił się ze swojego gabinetu i skinął na nią, żeby do niego podeszła. W dłoniach trzymał e-metr. Stojąc w drzwiach, na oczach wszystkich dookoła podał jej elektrody. Następnie zmrużył oczy i kazał jej przypomnieć sobie ostatni raz, kiedy była kapitanem. Eltringham zamknęła oczy i zaczęła uruchamiać ciąg wolnych skojarzeń, a Hubbard obserwował wskazówkę e-metru. – Co to? – spytał, gdy wskazówka nagle opadła. – To było kiedyś na jakimś statku, który właśnie tonął – odpowiedziała Eltringham. – Dobrze, cofnij się jeszcze trochę w czasie. Hubbard odczekał chwilę, po czym, gdy wskazówka ponownie opadła, spytał: – Co to? – Duże zamieszanie. Jestem w kabinie pełnej ludzi. Dzieje się coś gwałtownego. Hubbard poprosił ją, aby opowiedziała mu więcej o tej sytuacji. Eltringham zaczęła wówczas dostrzegać coraz więcej szczegółów tego zdarzenia. – Znajdowaliśmy się w jakimś statku kosmicznym – mówiła. – Atakowano nas i… O Boże! Widzę w dole planetę! Ona stoi w ogniu! Coś do nas strzela i… O Boże! Nasz statek wybuchł! Hubbard poprosił ją, żeby jeszcze kilka razy opowiedziała tę historię w celu oczyszczenia jej z emocji. Wówczas spytał Eltringham, jak się czuje. – W porządku – odpowiedziała. Hubbard znów zmrużył oczy. – Masz na ten temat jakieś jeszcze przemyślenia? – spytał. Zdała sobie sprawę, że jego celem jest uzyskanie płynnego ruchu wskazówki, nie potrafiła jednak tego osiągnąć. – No dobrze, to jeszcze jedno pytanie: czy jesteś lojalnym oficerem? – Nie wiem, co pan przez to rozumie – odpowiedziała. – Jestem lojalna wobec pana, a poza tym jestem oficerem. – Dobrze, na dziś wystarczy – oświadczył Hubbard. Hana Eltringham weszła z powrotem na pokład i próbowała poukładać sobie w głowie wszystko, co powiedział jej Hubbard. Nagle ją olśniło. On nie mówił o teraźniejszości, tylko o czasach przywołanych w jej wizji. Musiało wtedy dojść do katastrofy. Prawdopodobnie zaatakowano jej planetę, a ona sama – w tamtym wcieleniu – próbowała ją ocalić. Kilka minut później Hubbard wyszedł na pokład i stanął obok niej. Odwróciła się w jego stronę i powiedziała: – Tak, miał pan rację. Byłam lojalnym oficerem. I nadal nim jestem. Twarz Hubbarda promieniała[405]. Gdy Avon River przepływał wzdłuż wschodniego wybrzeża Korsyki, Hubbard zebrał załogę i odczytał jej opis swojego najnowszego odkrycia. Kawałek dalej, na północnym krańcu wyspy, miała się jego zdaniem znajdować podziemna stacja kosmiczna. Podał nawet jej dokładne współrzędne geograficzne. Prowadziło do niej sekretne przejście, które można było

otworzyć jedynie przez przyłożenie dłoni do czytnika – ale tylko dłoń jednej konkretnej osoby mogła tego dokonać (tu Hubbard uśmiechnął się znacząco, nie określił jednak, czyja miałaby to być dłoń). Wówczas kamienna ściana miała się rozsunąć i odsłonić ogromną pieczarę, w której znajdował się statek baza oraz setki mniejszych pojazdów – zatankowanych i gotowych do drogi. Stacja kosmiczna pozostała jednak nieodkryta. Nadeszła wiadomość, że Royal Scotman ma kłopoty z zarządem portu w Walencji, z którego Hubbard zamierzał uczynić swoją stałą bazę. Rozwścieczony, porzucił planowaną ekspedycję i nakazał załodze natychmiast ruszać do Walencji, by dotrzeć tam, zanim Royal Scotman zostanie siłą usunięty z hiszpańskiego portu. Wszyscy byli mocno rozczarowani, że ominie ich odkrycie podziemnej stacji kosmicznej. „Jeśli będzie czas, to jeszcze tam wrócimy” – obiecał Hubbard[406]. Po osiągnięciu porozumienia z kapitanem portu w Walencji, Hubbard urządził przyjęcie, na którym miał zdać raport z dokonań Misji w Głąb Czasu. Zachowywał się głośno i nienaturalnie – Hana Eltringham nazywała ten jego sposób bycia „odgrywaniem kompletnego głupka”. W takich chwilach odczuwała głębokie zażenowanie i chowała się w tłumie gdzieś z tyłu. Miała dla swojego mistrza autentyczny, głęboki szacunek, kiedy jednak dumny jak paw kroczył przed gronem swoich uczniów, wyglądał dość komicznie, jak parodia samego siebie. Język ciała miał całkiem nieodpowiedni do sytuacji i dość dziwaczny, przewracał oczami i wymachiwał rękami zupełnie bez sensu w różne strony. Czasem zaczynał mówić z akcentem typowo brytyjskim, a czasem ze szkockim. Zdaniem Hany te jego popisy były niedorzeczne, ale też mocno niepokojące. Jeśli człowiek, którego miała za zbawcę, był „czubkiem”, to jak należało traktować jego nauki? Co powinna myśleć o sobie, skoro tak go wielbiła, choć jednocześnie wywoływał w niej tajone uczucie wstydu? Nie widziała, by ktokolwiek inny borykał się z tego rodzaju sprzecznościami w postrzeganiu jego osoby. Czuła, że jest w tym całkiem odosobniona. Hubbard zabawiał towarzystwo opowieścią o swoim wcieleniu kartagińskiego marynarza i romansie z kapłanką w świątyni w Sardynii: „Dziewczyna powiedziała tylko: »Hej, a kogo ja tu widzę?«. Pozostałe chłopaki nie miały żadnych szans. Jeśli ma się odpowiednią liczbę okrętów wojennych i zarabia kupę szmalu, dziewczyny zwykle tak reagują”[407]. Mówił też, że niedawno sobie przypomniał tajne przejście prowadzące do świątyni: „Wysłaliśmy tam specjalną misję, która miała zbadać teren, nanieść go na mapę i spróbować odnaleźć stare tajemne wejście do świątyni”. Gdyby je odnaleziono, dowodziłoby to prawdziwości jego wspomnień z minionych wcieleń (Hubbard nazywał to „pamięcią pełnotorową”). – A teraz – ogłosił nagle – chciałbym tu wezwać Hanę Eltringham, która wam opowie, czy nasza misja przyniosła pozytywne rezultaty. Przerażona dziewczyna stanęła przed grupą swoich kolegów z Sea Org i potwierdziła tezy Hubbarda. – Owszem, znaleźliśmy tunel – powiedziała, mając na myśli znaleziony podczas misji rów, częściowo wyłożony płytkami. Jak można przeczytać w relacji Hubbarda z całej ekspedycji, „Przekonaliśmy się więc, że wskazówki były jak najbardziej słuszne i precyzyjne”[408]. Cała załoga niecierpliwie wyczekiwała zapowiadanego przez Hubbarda ujawnienia materiałów na temat O T I I I – kiedy więc w marcu 1968 roku na pokładzie cumującego w Walencji statku Royal Scotman wreszcie zostały one udostępnione ściśle wyselekcjonowanej grupie członków Sea Org, wszystkich ogarnęła radosna ekscytacja. Barwne opowieści o badaniach prowadzonych przez Hubbarda w Tangerze i Las Palmas wywoływały wrażenie, że upowszechnienie tej wiedzy doprowadzi do zbawienia ludzkości. W awangardzie tego ruchu mieli być właśnie oni, członkowie Sea Org, jako pierwsi dopuszczeni do tajemnicy, którą Hubbard obiecywał ujawnić. W wykładzie przeprowadzonym na pokładzie statku Hubbard wyjaśnił, że podczas badań nad O T I I I odkrył dwa „incydenty” (słowo to oznaczało dla niego wszczepione w ludzką świadomość „implanty”), które nie pozwalały thetanom cieszyć się wolnością. Incydent Pierwszy był czymś w rodzaju rajskiego upadku, który miał miejsce cztery biliardy lat temu (według Hubbarda wtedy właśnie powstał wszechświat). Przed nastąpieniem tego incydentu thetany cieszyły się czystym, boskim bytem. Nagle rozległ się wielki trzask i świat zalało jaskrawe światło. Pojawił się rydwan, a za nim dmący w trąbę cherubin. Zaraz potem zapadła ciemność. Incydent Pierwszy oznaczał chwilę, w której thetany zostały oddzielone od swojego pierwotnego stanu niezmienności i stworzyły fizyczny wszechświat, na który składa się materia (matter), energia (energy), przestrzeń (space) i czas (time) – w skrócie M EST . W trakcie tego procesu thetany straciły świadomość własnej nieśmiertelności. Incydent Drugi stanowi kluczowy moment w całej sadze O T I I I . Miał on miejsce siedemdziesiąt pięć milionów lat temu w Konfederacji Galaktycznej, składającej się z siedemdziesięciu sześciu planet i dwudziestu sześciu gwiazd. „Świat, w którym żyjemy, stanowi replikę cywilizacji tamtego okresu – twierdził Hubbard. – W tamtym akurat czasie i miejscu ludzie chodzili ubrani w stroje niezwykle podobne do tych, które w tej chwili mamy na sobie. […] Jeździli samochodami wyglądającymi dokładnie tak jak nasze, mieli takie same pociągi i statki, przypominające mniej więcej to, co znamy z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych”[409]. Konfederacją rządził tyran o imieniu Xenu, „jednostka antyspołeczna niemająca sobie równych”, jak opowiadał uczniom Hubbard. Wybrali go tak zwani Lojalni Oficerowie, którzy tworzyli coś w rodzaju gwardii pretoriańskiej, lecz w pewnym momencie zdali sobie sprawę, że ich przywódca jest człowiekiem nikczemnym, i postanowili odsunąć go od władzy. Xenu miał jednak inne plany: jak twierdził Hubbard, „wykorzystał ostatnie chwile swojego urzędowania, żeby porządnie namieszać”. Wraz z kilkoma innymi spiskowcami stojącymi po stronie zła (głównie psychiatrami) przekazał wszystkim mieszkańcom planety fałszywe informacje, żeby ich przyciągnąć w miejsca, gdzie mieli zostać unicestwieni przez jego żołnierzy. „Jednym z wykorzystywanych przez nich mechanizmów było wzywanie ludzi w sprawie rzekomego dochodzenia podatkowego – opowiadał Hubbard. – Tak więc ludzie wchodzili do wskazanych pomieszczeń, gdzie rozpoczynała się masakra”. Najchętniej używaną metodą pozbywania się thetanów było wstrzykiwanie im w płuca zamrożonego alkoholu z glikolem, co powodowało całkowity paraliż. Zamrożone ciała pakowano do skrzyń, które ładowano na statki kosmiczne przypominające odrzutowce Douglas D C -8. „Nie było żadnej różnicy, poza tym, że D C -8 ma śmigła, a ten kosmiczny statek ich nie miał”. Tym sposobem miliardy thetanów zostały przetransportowane na planetę Teegeeack, obecnie zwaną Ziemią, gdzie wrzucano je do wulkanów, a następnie wysadzano przy użyciu bomb wodorowych. Thetany są jednak nieśmiertelne. Uwolnione ze swoich fizycznych wcieleń unosiły się w powietrzu, niesione przez potężne wiatry wywołane eksplozjami. Następnie zostały schwytane w „elektroniczną wstęgę” i przez trzydzieści sześć dni trzymane przed „kolosalnym trójwymiarowym ekranem”, na którym wyświetlano im obrazy zwane implantami R 6. „Wśród tych obrazów znalazł się Bóg, diabeł, anioły, dzieła z gatunku science fiction, teatry, helikoptery, ciągły wir, wirująca tancerka, pociągi i rozmaite scenki bardzo przypominające współczesną Anglię. Co tylko wam przyjdzie do głowy, możecie mieć pewność, że było w tym implancie”. Zawierał on też wszystkie religie świata oraz studio filmowe wraz ze scenarzystami[410]. Xenu nie cieszył się zwycięstwem zbyt długo. W różnych miejscach galaktyki przetrwały niedobitki Lojalnych Oficerów. Doszło do wojny domowej, a w ciągu roku Lojalni Oficerowie schwytali Xenu i zamknęli go w klatce zabezpieczonej siatką pod napięciem, ukrytej we wnętrzu góry. „Raczej nie ma szans kiedykolwiek się stamtąd wydostać” – twierdził Hubbard[411]. Ponieważ thetany zostały wyrzucone na Teegeeack jak na śmietnik, zyskała ona miano Więziennej Planety, zwanej też „planetą złej sławy”. Choć Konfederacja Galaktyczna ją opuściła, to w ciągu kolejnych tysiącleci raz na jakiś czas pojawiali się na niej różnej maści najeźdźcy[412]. Pozostały na niej jednak unoszące się swobodnie thetany. Są to dusze ludzi, którzy nie żyją od siedemdziesięciu pięciu milionów lat. Wchodzą w ciała ludzi żyjących, ponieważ same nie mają już wolnej woli. W ciele jednej osoby mogą się gnieździć miliony takich dusz. Dla scjentologów na poziomie O T I I I audytowanie będzie się odtąd skupiało na pozbyciu się „thetanów cielesnych” (body thetans, czyli B T s), które stoją na przeszkodzie rozwojowi duchowemu. Nie chodziło zresztą tylko o zbawienie jednostki. Wedle słów Hubbarda Więzienną Planetę wielokrotnie cywilizowano, jednak za każdym razem kończyło się to tak samo: całkowitą zagładą. Niezależnie od stopnia zaawansowania ludzkiej kultury, uwięzionym thetanom zaszczepiono implant pchający ich do unicestwienia, zanim mogliby uciec przed swoim przeznaczeniem i wejść na wyższy poziom egzystencji. Celem scjentologii miało być więc „oczyszczenie planety” i wybawienie ludzkości od wiecznego cyklu autodestrukcji. Hubbard nigdy do końca nie wyjaśnił, w jaki sposób uzyskał tę sensacyjną wiedzę. „Nie będziemy w to wchodzić” – oświadczył załodze, zdradzając jedynie, że tylko dzięki ogromnemu szczęściu udało mu się uciec przed kataklizmem, który się dokonał przed milionami lat. „Jesteście wybrańcami – powiedział. – To właśnie wy jesteście Lojalnymi Oficerami. Umówiliśmy się dawno temu, że kiedyś znów zbierzemy się razem. Tym razem nikt nas nie powstrzyma”[413]. Hana Eltringham i ponad dwudziestu innych członków Sea Org mieli zaszczyt jako pierwsi zapoznać się z materiałami na temat O T I I I . Wchodzili do gabinetu pojedynczo, żeby je przeczytać. Gdy Hana doszła do fragmentu na temat Lojalnych Oficerów, natychmiast zrozumiała, że to właśnie o nich mówił wcześniej Hubbard – instynktownie wówczas wyczuła, że musiała być jedną z nich. Zarazem jednak cała relacja wydawała jej się dość dziwaczna – niewiarygodna i całkowicie nie do pojęcia Miała teraz za zadanie zabrać te materiały wraz z e-metrem do swojej kajuty i sama się audytować, żeby odnaleźć w sobie thetany cielesne i się ich pozbyć (Hubbard zapewniał swoich uczniów, że gdy tylko zostaną one namierzone i wyeksponowane, natychmiast uciekną). Rozpoczynała każdy dzień od sesji audytowania, nie mogła jednak zlokalizować w sobie żadnych thetanów. Pod koniec tygodnia zwróciła swoją teczkę i poprosiła o pomoc. Została poddana audytowaniu sprawdzającemu, nic to jednak nie dało. Zaczęła się martwić, że jest osobą nienadającą się do audytowania (Hubbard nazywał takie osoby „psimi przypadkami” lub „istotami zdegradowanymi”) – kimś, kto popełnił tyle „przestępstw”, że już nijak nie da mu się pomóc. Winą za swoje niepowodzenia obarczała samą siebie. Choć syn i prawowity spadkobierca Hubbarda Quentin miał dopiero czternaście lat, był jedną z pierwszych osób wprowadzonych w tajniki wiedzy na temat O T I I I . Wszyscy na statku wiedzieli, co się dzieje, niektórzy kręcili się w pobliżu kajuty, w której znajdowały się materiały, żeby zobaczyć, jaki wyraz twarzy będą mieć ci, którzy zapoznali się już z ich zawartością. Gdy Quentin wyszedł na pokład, był blady, a po chwili gwałtownie zwymiotował[414]. Już nigdy potem nie był tak pogodnym dzieckiem jak wcześniej. Aby mieć pewność, że jego polecenia będą należycie wypełniane, Hubbard stworzył Organizację Posłańców Komodora (Commodore’s Messengers Organization, w skrócie C M O ). Początkowo w zespole „posłańców” znajdowały się cztery nastolatki: dwie córki Yvonne Gillham (trzynastoletnia Terri i jedenastoletnia Janis), dwunastoletnia Annie Tidman oraz – przez krótki czas – Suzette, trzynastoletnia córka Hubbarda. Wkrótce dołączyło do nich jeszcze kilka nastoletnich dziewcząt, a Suzette została przeniesiona do pracy na pokładzie. Dwie dziewczynki zawsze dyżurowały przy drzwiach gabinetu Hubbarda: gotowe w każdej chwili zanieść jego ręczne notki do powielacza lub osobiście przekazać jego polecenia odpowiednim osobom. Nauczył je, żeby powtarzały jego komunikaty co do słowa i z taką samą intonacją. Mogła to być informacja dla kapitana, że już czas wypłynąć w morze, albo przekazanie któremuś z członków załogi, że jest „pieprzonym dupkiem”, jeśli czymś akurat podpadł mistrzowi[415]. Hubbard pozwolił im, żeby nosiły „mundurki” własnego pomysłu, kiedy więc przebywali w ciepłym klimacie, ubierały się w króciutkie białe szorty, bluzeczki bez pleców i buty na koturnach. Gdy komodor przemieszczał się po statku, szła za nim co

najmniej jedna z dziewcząt – niosła mu kapelusz i popielniczkę, przypalała papierosy i szybko przysuwała krzesło, jeśli postanawiał gdzieś usiąść. Pośród członków załogi te nieletnie służebniczki Hubbarda wywoływały lęk. Musieli je tytułować „sir”, nawet jeśli mieli do czynienia z dwunastoletnią dziewczynką. (Zwyczaj ten jest nadal praktykowany w Sea Org. Wszystkie osoby stojące wyżej w hierarchii należy tytułować „sir”, niezależnie od płci). „Ich małe rączki i drobne usteczka posiadały boską moc” – wspomina Eltringham[416]. Relacje między „posłańcami” a Hubbardem były dość intymne, choć nie przybierały form otwarcie seksualnych[417]. Dziewczęta na koniec dnia przygotowywały mu kąpiel, a potem dyżurowały przed jego gabinetem, czekając, aż się obudzi i wezwie je okrzykiem: „Posłaniec!”. Wówczas pomagały mu wstać z łóżka, przypalały papierosa, szykowały prysznic i przybory toaletowe, pomagały się ubrać. Niektóre z tych dzieci były na statku z rodzicami, inne bez, dla wszystkich jednak Hubbard był głównym opiekunem – a zarazem to właśnie one nim się opiekowały. Gdy dorastały na tyle, żeby zacząć się malować, to właśnie Hubbard pokazywał im, jak się to robi[418]. Pomagał im też odpowiednio czesać włosy. W czasie pobytu na statku Hubbard pracował nad regulaminem etycznym scjentologii. Zaczął od koncepcji, wedle której człowiek jest w swej istocie dobry. Według teorii Hubbarda nawet przestępca zostawia jakieś tropy prowadzące do odkrycia jego zbrodni, w gruncie rzeczy pragnie bowiem, żeby ktoś powstrzymał jego nieetyczne zachowanie. Podobnie każda osoba, która przez przypadek zrobiła sobie krzywdę lub zachorowała, tak naprawdę „wymierza sobie etyczną sprawiedliwość”, by ograniczyć szkody, jakie wyrządza innym lub środowisku[419]. Są to jego zdaniem dowody na podstawową ludzką tęsknotę za wartościowym, przyzwoitym życiem. Dobre i złe uczynki można ocenić tylko wówczas, gdy się zrozumie opisane przez Hubbarda „Osiem Dynamik”. Pierwszą Dynamikę stanowi jednostka i jej chęć przetrwania. Druga Dynamika obejmuje seksualność, czyli zarówno sam akt płciowy, jak i całość życia rodzinnego. Trzecia Dynamika to grupa – może nią być szkoła, klasa, organizacja, miasto czy naród. Czwarta Dynamika to ludzkość. Piąta Dynamika to chęć przetrwania cechująca wszelkie żywe istoty, w tym warzywa i trawę, „wszystko, co jest bezpośrednio i ściśle umotywowane życiem”[420]. Szósta Dynamika to materia, energia, przestrzeń i czas, składające się na rzeczywistość, w której żyjemy. Siódma Dynamika to duchowość, którą należy posiąść, zanim się przejdzie do Ósmej Dynamiki, nazywanej Nieskończonością lub Bogiem[421]. Hasłem powtarzanym jak mantra przez scjentologów, ilekroć powstaje kwestia oceny etycznej czyjegoś zachowania, jest „jak największe dobro dla jak największej liczby dynamik”[422] – formuła pozwalająca usprawiedliwić całkiem sporo rozmaitych wykroczeń. Każda jednostka czy grupa przechodzi przez etapy, które Hubbard nazywa „kondycjami etycznymi” – prowadzą one albo ku przetrwaniu, albo ku upadkowi. Najwyższym stanem jest „Władza”, a najniższym – „Zamęt”. Sposobem określenia, która kondycja charakteryzuje jednostkę w danym momencie, jest „statystyka”, którą należy zebrać w każdy czwartek o godzinie czternastej. Jeśli przedmiotem analizy jest na przykład określona siedziba Kościoła, istotnymi danymi statystycznymi mogą być wskaźniki przychodu, jaki został przez nią wygenerowany. Organizacja, która z każdym tygodniem przynosi coraz mniej pieniędzy, znajduje się w kondycji „Nie-istnienia”, który przedstawiony jest na wykresie jako gwałtownie opadająca linia. Linia pozioma lub lekko schodząca w dół wskazuje na „Stan wyjątkowy”. Jeśli idzie nieco w górę, jest to kondycja „Normalna”, a jeśli wznosi się gwałtownie, pojawia się stan „Obfitości”. Od tej pory każda scjentologiczna organizacja i każdy jej członek będzie oceniany na podstawie bezwzględnych cotygodniowych „statystyk”. Hubbard w następujący sposób ostrzegał swoich podopiecznych: „Musicie porządnie ugruntować swoją pozycję etyczną. W przeciwnym razie rozbijecie się na pierwszym zakręcie”[423]. Lata spędzone na morzu stanowiły krytyczny okres dla rozwoju scjentologii. Choć Hubbard dopiero dopracowywał szczegóły doktryny, wszystkie jego działania i każda decyzja zyskiwały natychmiast uświęcone miejsce w tradycji scjentologicznej jako coś godnego naśladowania – choćby jego sposób palenia, który wciąż stanowi część kultury organizacji na wyższych szczeblach[424], jak również jego charakterystyczna dla lat pięćdziesiątych maniera wysławiania się, niefrasobliwa mizoginia, niechęć do perfum i dezodorantów zapachowych, jak również miłość do samochodów, motocykli i roleksów. Bardziej znaczącą spuścizną jego sposobu bycia jest lekceważący stosunek do podwładnych oraz paranoiczne postrzeganie organów rządowych. To przesądziło o postrzeganiu Kościoła Scjentologii jako organizacji szczególnie skrytej, a czasem też wrogiej wobec otoczenia, dopatrującej się wszędzie czyhających na nią wrogów. Ponieważ Hubbard taką właśnie miał wizję świata, jego zachowanie skłaniało wiele osób do podejrzeń, że scjentologia jest czymś bardzo niebezpiecznym. W rezultacie kolejne porty zaczęły odmawiać przyjmowania floty Sea Org. Zaczęło się od Gibraltaru, gdzie w 1967 roku odmówiono statkom pomocy podczas szalejącego w cieśninie sztormu[425]. W czerwcu 1968 roku Anglia odmówiła powiązanym ze scjentologią obcokrajowcom prawa wjazdu w celu odbycia szkoleń oraz ogłosiła Hubbarda „niepożądanym obcokrajowcem”[426]. Nagromadzoną wskutek tych zdarzeń frustrację komodor wyładowywał na swojej załodze. Ogłoszono, że Yvonne Gillham znalazła się w „kondycji Nie-istnienia”, a jej funkcja została zredukowana do „bagiennej”, zdefiniowanej przez Hubbarda jako „jednostka czyszcząca”. Jej dłonie poczerwieniały i pokryły się odciskami. „Była jak Kopciuszek – wspominała jedna z jej przyjaciółek. – Zawsze coś szorowała”[427]. Podczas gdy statki cumowały w Walencji, nadciągnął sztorm. Hubbard znajdował się akurat na pokładzie Avon River, gdy zauważył, że Royal Scotman zerwał się z przytrzymującej go liny. „Komodor” zaczął krzyczeć, żeby ktoś podniósł kotwicę i uruchomił silniki, zanim jednak załoga zdążyła zareagować, statek z hukiem uderzył w nabrzeże. Szkody nie były duże (uszkodzona została tylko śruba napędowa), ale Hubbard ogłosił, że zarówno załoga, jak i sam statek znaleźli się w „kondycji Ryzyka”, która na jego skali etycznej znajdowała się poniżej „kondycji Nie-istnienia”. Sam pozostał na pokładzie Avon River i wściekły ruszył nim do Marsylii, gdzie przebywał do czasu, aż uznał, że może dać nieszczęsnemu statkowi drugą szansę. Kapitanem została Mary Sue, która zarządziła nowe przeszkolenie załogi oraz pełne wypucowanie statku. Przez kilka miesięcy nikomu na pokładzie nie wolno było się kąpać ani zmieniać ubrania. Na znak obniżonego statusu wszyscy członkowie załogi nosili na lewym ramieniu brudne szare szmaty. Nawet Vixie – należąca do Mary Sue hałaśliwa suczka rasy corgi – miała wokół obroży owiniętą szmatkę. Komin statku również owinięto pierścieniem z szarego brezentu. A po pokładzie przechadzał się „oficer etyki”, dzierżący w dłoni buławę. Pomimo brudu i nędzy na statku Mary Sue sprawowała dowództwo w sposób spokojny i opanowany, czym zdobyła sobie szacunek i wierność wielu członków załogi. Pod nieobecność Hubbarda zapanowała tam znacznie lżejsza atmosfera. Mary Sue urządzała w swojej kajucie imprezy z udziałem Candy Swanson (dziecięcej guwernantki) oraz dwóch mężczyzn, którzy wpadli im w oko. Tańczyli wówczas do muzyki Jimiego Hendriksa[428]. Kiedy jednak na statku znów pojawił się Hubbard, zabawa się skończyła. W 1968 roku, podczas krótkiego postoju statku w Algierze, do Sea Org wstąpił utalentowany językowo młody mężczyzna Belkacem Ferradj. Ogromne wrażenie zrobił na nim sam Hubbard – noszący się jak admirał, otoczony przez swoich „posłańców” i mówiący z silnym amerykańskim akcentem. Ferradjowi zdawało się, że z wielkiej głowy przywódcy bije złota łuna. Mary Sue, z jej długimi, kręconymi włosami i przenikliwym spojrzeniem, uznał za „olśniewającą” i zarazem „najbardziej skrytą osobę na świecie”[429]. Gdy w lipcu statek wypłynął w morze, Ferradj znajdował się już na pokładzie, podpisał bowiem umowę na miliard lat służby dla Sea Org. Algierczyk bardzo się zbliżył do Diany, szesnastoletniej córki Hubbarda, która wyrosła na atrakcyjną młodą kobietę o falujących rudych włosach i jasnej cerze usianej piegami. Grywała na fortepianie w rodzinnej jadalni na statku. Niektórzy postrzegali ją jako osobę władczą, wyniosłą księżniczkę, lecz Ferradj, starszy od niej o cztery lata, całkiem stracił dla niej głowę. Gdy Hubbard dowiedział się o ich związku, wezwał chłopaka na pokład rufowy. Ferradj opowiadał później, że ojciec jego wybranki powitał go ciosem w szczękę. „Poleciałem na gródź statku i osunąłem się na pokład” – wspominał. – „Nie wiem, czy to dlatego, że jestem Arabem, czy z jakiegoś innego powodu. Upokorzony, opuściłem statek”[430]. Gdy podczas strasznego sztormu w Tunezji Otto Roos, pochodzący z Holandii członek zarządu Sea Org, nie zdołał zamocować stalowej liny na słupku nabrzeża, Hubbard nakazał, aby go zrzucono do morza z mostku kapitańskiego – czyli z wysokości około czterech pięter. Tego dnia wieczorem zaniepokojona Hana Eltringham przesłała Hubbardowi raport, w którym wyjaśniała, że sztorm był tak potężny, że Roos po prostu nie mógł utrzymać pozycji, gdy próbował zabezpieczyć statek. Raport został jej zwrócony z dopiskiem „Nigdy nie kwestionować słów LR H ”[431]. Roos przeżył swoją karę, lecz stanowiła ona dość ponury precedens. Od tej chwili wyrzucanie za burtę było już metodą regularnie stosowaną na statku, choć zwykle dokonywano tego z położonego niżej pokładu rufowego[432]. Niemal każdego ranka podczas porannej zbiórki załogi odczytywano listę osób, które mają za karę zostać rzucone w odmęty, nawet jeśli morze było akurat wzburzone[433]. Następnie ludzi tych wyławiano i wciągano z powrotem na pokład przez prowadzące do ładowni stare wejście dla bydła. Zwyczaj ten przyczynił się do decyzji greckich władz, żeby wydalić ekipę scjentologów z Korfu, co nastąpiło w maju 1969 roku. Mimo to nadal uprawiano ten proceder, a kary nie szczędzono żadnemu spośród członków Sea Org – z wyjątkiem rodziny Hubbarda. Johna McMastera, znanego jako drugi „pierwszy clear”, wyrzucono za burtę sześciokrotnie[434]. Za ostatnim razem złamał sobie obojczyk. Niedługo potem odszedł z Kościoła[435]. Podczas wymierzania tych kar Hana Eltringham musiała stać na pokładzie obok Hubbarda i jego najbliższych współpracowników. Jeśli jakiś członek załogi nie wydawał się wystarczająco wystraszony perspektywą rzucenia go w odmęty, Hubbard kazał mu związać ręce i nogi. Hanie Eltringham utkwiła w pamięci Julia Lewis Salmen, sześćdziesięcioletnia Amerykanka z długim stażem w zarządzie organizacji, która wyleciała za burtę skrępowana sznurem i z zawiązanymi oczami. „Przeraźliwie krzyczała, gdy ją zrzucano – opowiadała Eltringham. – Gdy wpadła do wody i jej krzyk ucichł, Hubbard kazał jednemu z marynarzy pokładowych wskoczyć za nią i ją wyciągnąć. Gdyby nie to, myślę, że by się utopiła”[436]. Nieco odmienny rodzaj kary wymierzono innemu spośród starszych członków załogi. Charlie Reisdorf wraz dwoma innymi nieszczęśnikami z Sea Org zostali zmuszeni do wyścigu polegającego na popychaniu nosem orzeszka ziemnego po szorstkich deskach pokładu. Jak wspominał potem jeden ze starszych audytorów, „wszyscy mieli obdarte do żywego, zakrwawione nosy, a na pokładzie zostawiali za sobą smużki krwi”. Całej załodze nakazano przyglądać się temu spektaklowi. „Reisdorf był pewnie pod sześćdziesiątkę. Jego dwie córki były »posłańcami«; miały wtedy jedenaście czy dwanaście lat. Stała tam też jego żona. Trudno powiedzieć, co budziło większe współczucie patrzących: ten starszy człowiek z zakrwawionym nosem czy jego szlochająca żona i płaczące córki, którym kazano się temu przyglądać. Hubbard stał obok, wydawał komendy i wrzeszczał: »Szybciej! Szybciej!«”[437]. Hubbard coraz częściej obracał swój gniew przeciwko dzieciom, których obecność na statku z każdym dniem bardziej dawała mu się we znaki. Uważał, że najlepiej je wychowywać z dala od rodziców, którzy przejawiają względem nich „kontr-intencje”. W rezultacie sam stawał się ich jedynym opiekunem – surowym, a zarazem mocno je zaniedbującym. Dzieci, które dopuściły się jakichś drobnych przewinień (takich jak niestosowny śmiech lub mylenie scjentologicznych terminów), musiały wchodzić na bocianie gniazdo znajdujące się w górze

na maszcie, na wysokości około czterech pięter, i tam spędzać noc, albo siedzieć w ładowni i skrobać zardzewiałe sprzęty[438]. Niesforny czteroletni Derek Greene, czarnoskóry adoptowany chłopiec, wziął kiedyś do ręki roleksa należącego do bogatej członkini Sea Org i upuścił go za burtę. Hubbard kazał go zamknąć w komorze łańcuchowej – pomieszczeniu, w którym przechowuje się łańcuch kotwiczny. Było tam ciemno, mokro i zimno. Istniało też niebezpieczeństwo poważnego okaleczenia dziecka, gdyby kotwica przez przypadek została opuszczona lub się wyślizgnęła. Dostawał jedzenie, ale nie miał nawet koca i nie wolno mu było wyjść do ubikacji. Siedział tam przez dwa dni i dwie noce. Załoga słyszała, jak płacze. Jego matka błagała Hubbarda, żeby wypuścił chłopca, lecz mistrz przypomniał jej tylko scjentologiczny aksjomat, wedle którego dziecko to tak naprawdę dorosły w małym ciele, więc w pełni odpowiada za swoje zachowanie[439]. Inne dzieci zamykano w komorze łańcuchowej za rozmaite przewinienia – takie jak pogryzienie teleksu – nawet na trzy tygodnie[440]. Hubbard orzekał, że są one „osobami antyspołecznymi”[441]. Pewna mała głuchoniema dziewczynka spędziła w tym pomieszczeniu tydzień, ponieważ Hubbard podejrzewał, że może ją to uleczyć z głuchoty[442]. Hubbard wyjaśnił Hanie Eltringham, że celem tych kar jest podniesienie poziomu „zdolności do konfrontowania”, która jest potrzebna do tego, żeby móc stawić czoła złu obecnemu we wszechświecie. Do jej załogi na statku Avon River należał Terry Dickinson, dowcipny australijski elektryk, który niestety w którymś momencie zapomniał zamówić jakąś część potrzebną do naprawy radiotelefonu zapewniającego połączenie z lądem. Hubbard wysłał Hanie Eltringham odręczną notatkę, w której nakazywał jej dopilnować, by Dickinson nie zmrużył oka, dopóki potrzebna część nie zostanie dostarczona i właściwie zainstalowana. Gdyby zdarzyło mu się zasnąć, miał zostać wydalony. Hana z ciężkim sercem zastosowała się do otrzymanych instrukcji, wiedziała jednak, że nieszczęśnik sam nie sprosta temu wyzwaniu, więc przez pięć dni i nocy sama również nie kładła się spać i dotrzymywała mu towarzystwa, poiła go kawą, ciągała w tę i z powrotem po plaży i pocieszała, gdy płakał i skarżył się, że już dłużej nie wytrzyma. Była przekonana, że w ten sposób pomaga mężczyźnie ocalić duszę, a zarazem pracuje na własne zbawienie, on jednak wkrótce po tym zdarzeniu opuścił organizację jako „człowiek złamany”. Hubbard przesłał później Hanie notatkę z wyjaśnieniem, że Dickinson „nie miał w sobie wystarczającej zdolności konfrontowania, by się uporać z takim wyzwaniem”[443]. „Można sobie później zadawać pytanie: »Dlaczego nic nie zrobiłaś? Dlaczego nie zaprotestowałaś?« – wspominała Eltringham w wywiadzie. – Ale widzi pan, ja naprawdę w to wszystko wierzyłam. Byłam przekonana, że Hubbard wie, co robi. Niestety wierzyłam, że on wie, co trzeba uczynić, żeby pomóc wszystkim ludziom na świecie, i że nawet jeśli ja sama tego nie rozumiem, to moim obowiązkiem jest stosować się do jego wskazówek i go wspierać. Nikt z nas nie protestował. Nikt z nas nie kiwnął nawet palcem”[444]. W dzienniku pokładowym pod datą 8 grudnia 1968 roku Hubbard wspomina o organizacji o nazwie SM ER SH – wziętej prosto z powieści o Jamesie Bondzie. Hubbard opisuje ją jako „tajną władzę […] dążącą do dominacji nad światem!”. Najpotężniejszą siłą stojącą za tą ponurą instytucją miała być jego zdaniem psychiatria. „Niedawno udało się wykazać, że jeszcze nigdy nie widziano żadnego »szaleńca«, który by nie przeszedł przez ich ręce – pisze Hubbard. – Pojawia się więc pytanie, czy szaleństwo w ogóle istnieje. To znaczy takie, którego by oni sami nie stworzyli”[445]. Oznajmił jednak, że agenci SM ER SH -a popełnili jeden kardynalny błąd: zaatakowali scjentologię. Poprzysiągł więc zemstę. Od jakiegoś czasu zabiegał o względy młodej Amerykanki z Florydy (występującej tutaj pod pseudonimem Catherine „Kit” Harrington), którą próbował namówić do wstąpienia do Sea Org. Pochodziła ze znanej rodziny z Południa i miała za sobą studia w Europie. Mówiła po francusku, niemiecku i hiszpańsku. W kontaktach z ludźmi była niezwykle ujmująca, a ponadto miała rude włosy, za co u Hubbarda zawsze dostawało się dodatkowe punkty. W końcu w roku 1969 zgodziła się dołączyć do załogi statku Royal Scotman, który właśnie wydalano z Korfu. Wkrótce została przydzielona do „Elitarnej Jednostki Misyjnej”, Hubbard obmyślił bowiem dla swojej ulubienicy zadanie specjalne. Statek obrał kurs na włoskie miasto Cagliari, położone na wybrzeżu Sardynii. Po drodze Hubbard osobiście objaśniał Kit swój plan przejęcia kontroli nad Światową Federacją Zdrowia Psychicznego (World Federation of Mental Health, w skrócie WF M H ), mającą główną siedzibę w Genewie. Hubbard dowiedział się, że organizacja wciąż jeszcze nie złożyła formalnego wniosku o rejestrację w Szwajcarii. Jego wielki plan polegał więc na tym, żeby założyć biuro w stołecznym Bernie, prezentując się jako grupa amerykańskich delegatów WF M H , mających za zadanie przeprowadzenie wewnętrznej reformy organizacji. Chodziło o to, żeby na tyle długo utrzymać pozycję w Szwajcarii, aż w końcu uda się dokonać formalnej rejestracji jako WF M H , następnie zaś, podszywając się pod jej zarząd, przedłożyć O N Z plan przymusowej eutanazji wszystkich „bezużytecznych i niereformowalnych” elementów społecznych[446]. Hubbard spodziewał się, że musiałoby to wywołać powszechne oburzenie, które zwróciłoby cały świat przeciwko organizacji. Byłby to potężny cios wymierzony w jego największego wroga, czyli SM ER SH . Przez całą drogę do Sardynii Hubbard wpajał Kit wiedzę na temat historii WF M H , dotychczasowych prezesów organizacji oraz wspieranych przez nią metod, takich jak terapia elektrowstrząsowa. Kit nie trzeba było długo przekonywać co do zagrożeń związanych z tą praktyką, jako że w latach czterdziestych jej matka została bez swojej zgody poddana elektrowstrząsom w ramach leczenia depresji poporodowej i od tamtej pory cierpiała na zaniki pamięci oraz lęki związane ze zmianami i utratą kontroli. Gdy Royal Scotman dobił do portu w Cagliari, Kit była już doskonale przeszkolona. Wraz z inną członkinią Sea Org (która będzie tu występować pod pseudonimem Marjorie Johnson), aktorką teatralną z Cincinnati, udała się do Berna. Założyły tam biuro, umeblowały je, a na ścianach powiesiły fałszywe certyfikaty. Wydrukowały sobie wizytówki i papier listowy. Następnie zaś złożyły wniosek o rejestrację szwajcarskiego oddziału WF M H . Niedługo potem otrzymały wezwanie ze szwajcarskiego Federalnego Urzędu do Spraw Zdrowia Publicznego, który chciał się dowiedzieć, jakie dokładnie mają zamiary. Obie kobiety zostały zaproszone do samego dyrektora instytucji, któremu miały wytłumaczyć motywy swoich działań. Kit i Marjorie miały po dwadzieścia parę lat. Ubrały się nieefektownie i upudrowały włosy, żeby wyglądać na starsze. Gdy dotarły na miejsce, wskazano im salę konferencyjną, w której siedziało z dziesięć osób, w tym dyrektor, stenografistka i kilku prawników. Marjorie drżały ręce, Kit jednak bez mrugnięcia okiem przedstawiła ich plan przejęcia kontroli nad WF M H . Tłumaczyła, że ta organizacja już od dawna przedstawia fałszywy obraz samej siebie. Przykładowo, czy pan dyrektor wie, że WF M H wciąż nawet nie zarejestrowało działalności na terenie Szwajcarii? Pan dyrektor nie wiedział. Nie spodobały mu się też niektóre z zasad, które – jak twierdziły jego rozmówczynie – promowała organizacja (na przykład przychylność wobec eutanazji). Pod koniec spotkania dyrektor wyglądał na całkiem przekonanego. „Podoba mi się, jak wy, Amerykanie, potraficie działać!” – oświadczył z entuzjazmem[447]. Kobiety wyszły ze spotkania w stanie euforii. Zdały z niego raport Hubbardowi przez teleks, otrzymały jednak odpowiedź, która ogromnie je zaskoczyła. Przywódca kazał im wracać na statek, argumentując, że jest to konieczne „przez wzgląd na wasze bezpieczeństwo”[448]. Gdy tylko wróciły do Cagliari, Hubbard kazał wciągnąć kotwice i obrać kurs przez Cieśninę Gibraltarską na otwarte morze. Zmienił nawet nazwy statków, żeby zatrzeć ślady jakichkolwiek związków ze scjentologią. Enchanter otrzymał teraz nazwę Diana, Avon River stał się Atheną, a Royal Scotman był odtąd znany jako Apollo. Wszystkie statki miały panamskie dokumenty, sugerujące, że należą one do firmy Operation and Transport Corporation[449]. Apollo bywał opisywany jako „duma panamskiej floty”, „pływająca szkoła filozofii”[450] oraz „najrozsądniejsze miejsce na Ziemi”[451]. Hubbard był przekonany, że szwajcarskie władze zastawiły na niego pułapkę: chciały aresztować Kit i Marjorie, po czym zmusić je do złożenia zeznań ujawniających cały jego plan. Przez kilka miesięcy nie miał odwagi przybić do jakiegokolwiek lądu. Statek pływał bez celu po Atlantyku, a jego załoga musiała się żywić zgromadzonymi wcześniej zapasami – wkrótce racje zostały zmniejszone o połowę. W pobliżu Madery złapał ich potężny tropikalny sztorm, który groził zalaniem statku. Ogromne fale sięgały komina i roztrzaskały grube na pięć centymetrów szyby jadalni. Woda wdarła się do maszynowni, gdzie oficer dyżurny przechodził tak ostry atak choroby morskiej, że na szyi zawiesił sobie wiadro. Przerażone dziewczęta próbujące jako „posłańcy” dostarczać wiadomości na mostek kapitański, szły po gwałtownie podskakującym pokładzie, kurczowo trzymając się barierek. Dziób statku czasem pikował prosto w wodę. Sztorm trwał dziesięć dni i zaniósł statek ponad tysiąc kilometrów na północ, aż na Azory. Szukając bezpiecznej przystani, Hubbard skierował swoją uwagę w stronę Maroka. Pomyślał, że być może w kraju arabskim scjentologiczna flota (która w europejskich portach była już osławiona) byłaby bezpieczniejsza i mniej rzucałaby się w oczy. W październiku 1969 roku zarzucił kotwicę w Safi, dość niedaleko od Marrakeszu. Zestresowana i wygłodniała załoga wreszcie mogła uzupełnić zapasy. Tymczasem Hubbard zaczął się przyglądać Maroku pod kątem potencjalnej przyszłej bazy scjentologów. Wysłał Kit Harrington i (także rudowłosego) Richarda Wrigleya na misję zwiadowczą do Rabatu, stolicy kraju. Jedynym poleceniem, jakie otrzymali, było: „Zabezpieczcie Maroko”[452]. Wrigley i Harrington zamieszkali w hotelu La Tour Hassan, gdzie zwykle zatrzymywali się dyplomaci. Wrigley zaprzyjaźnił się z jednym z nich, Afrykaninem, który namówił go do wyjazdu na Wybrzeże Kości Słoniowej – tak więc Kit musiała już dalej „zabezpieczać Maroko” sama. Założyła biuro o nazwie American Institute of Human Engineering and Development [Amerykański Instytut Rozwoju oraz Inżynierii Ludzkiej], w ramach którego sprzedała marokańskiemu rządowi projekt rozwoju upraw hydroponicznych – który wprawdzie trafił do szuflady, ale stanowił doskonałą przykrywkę dla jej działalności. Dzięki swojej ogładzie towarzyskiej szybko zaczęła bywać w kręgach związanych z pałacem królewskim – a przede wszystkim zaprzyjaźniła się z wysokimi rangą wojskowymi, w tym pewnym przystojnym oficerem wywiadu pułkownikiem Allamem. Tak się złożyło, że pułkownik Allam obchodził urodziny tego samego dnia co Kit – 17 maja. Z tego względu nieoczekiwanie została zaproszona na przyjęcie w pałacu gubernatora w Marrakeszu. Podczas imprezy nagle nastąpiło wielkie poruszenie związane z przyjazdem generała Mohammeda Oufkira, butnego ministra spraw wewnętrznych. Generał dał się mocno we znaki Marokańczykom, od dawna zresztą sterroryzowanym przez tyrańskie rządy króla Hassana I I . Kit już na pierwszy rzut oka wydał się on postacią dość mroczną – wysoki, o zapadniętych policzkach i oczach skrytych za ciemnymi okularami, z krwią wielu swoich rodaków na rękach. Marokańscy przyjaciele otwarcie ją ostrzegali, żeby trzymała się z dala od wojskowych, Hubbard jednak nalegał, żeby właśnie do nich się zbliżała. Sam zamieszkał wraz z żoną w wynajętej willi w Tangerze. Mary Sue była zachwycona, nie cierpiała bowiem ograniczeń życia na statku[453]. Dość abstrakcyjna z początku perspektywa przejęcia kontroli nad Marokiem zaczęła im się wydawać realna. Przez znaczną część następnego roku Kit mieszkała w Rabacie i co parę miesięcy zdawała raport ze swoich postępów na pokładzie statku Apollo. W lipcu 1971 roku pułkownik Allam zaprosił ją i jeszcze dwie scjentolożki na pokaz ćwiczeń wojskowych urządzony z okazji czterdziestych drugich urodzin króla. Impreza odbywała się na terenach wokół pałacu królewskiego w As-Suchajrat i oferowała publiczności fantazyjny widok obejmujący Berberów na wielbłądach, piechotę tworzącą rozmaite formacje oraz czołgistów wykonujących przeróżne manewry. Widzowie siedzieli w namiotach i pogryzali coraz to nowe przekąski, a ładne Amerykanki opędzały się od zalotów wysoko postawionych wojskowych. Dla zabicia czasu grały z generałami w pokera. Wszystko szło całkiem gładko, aż nagle, podczas pokazów lotniczych, z chmury wyłoniły się dwa myśliwce, które następnie odłączyły się od reszty

formacji i przeleciały nisko nad spanikowanym tłumem. Ich działa mierzyły w namiot króla, znajdujący się zaraz obok miejsca, w którym siedziały amerykańskie scjentolożki. W tym samym czasie tysiąc kadetów przypuściło atak na pałac. Podczas tej próby dokonania zamachu stanu zginęło sto osób[454]. Król ocalił życie tylko dlatego, że się schował w toalecie. Zdenerwowane Amerykanki zostały szybko odwiezione do hotelu, gdzie prędko włączyły telewizję, żeby sprawdzić, co się właściwie stało. Zobaczyły, jak generałów, z którymi przed chwilą siedziały, ustawiono pod ścianą i rozstrzelano. Próba zamachu stanu szybko została odparta. Król Hassan uciekł do Francji i zostawił kraj pod opieką generała Oufkira, który otrzymał również stanowisko ministra obrony. Król (przekonany, że C I A chce za wszelką cenę odsunąć go od władzy) nie ufał nikomu innemu. Całe to zamieszanie wyglądało dość groźnie, Hubbard uznał jednak, że może je wykorzystać do własnych celów. Wpadł na pomysł stworzenia elitarnej gwardii mającej chronić króla[455]. Polecił Kit przeszkolić generała Oufkira w zakresie obsługi e-metrów, które miały służyć jako wykrywacze kłamstw i w ten sposób przyczynić się do ustalenia, którzy spośród oficjeli należą do buntowniczej konspiracji, oraz powstrzymania ich dalszej działalności wywrotowej. Kit odmówiła – jej marokańscy znajomi przekonali ją, że sprawa jest zbyt niebezpieczna nie tylko dla niej, ale też dla wszystkich dookoła. Hubbard nakazał jej więc wrócić na statek i zająć się obsługą barku z kanapkami. Do Maroka wysłał natomiast inną ekipę, która szybko zaczęła wykrywać spiskowców[456]. Wiele osób zostało straconych, w tym pułkownik Allam, którego wyprowadzono na pustynię i tam zastrzelono. W 1972 roku król Hassan I I wracał z Francji pasażerskim odrzutowcem ochranianym przez dywizjon marokańskich myśliwców. Jednak gdy tylko opuścili francuski obszar powietrzny, jeden z nich zaczął strzelać do królewskiego samolotu. Król (który również posiadał licencję pilota), natychmiast zrozumiał, co się dzieje. Popędził do kokpitu i przejął stery, krzyknął przez radio: „Wstrzymać ogień! Tyran nie żyje!”, a następnie odleciał do Maroka[457]. Wieczorem już było wiadomo, kto stał za zamachem – był to generał Oufkir. Wkrótce ogłoszono, że popełnił samobójstwo, choć jego ciało przeszyło kilka kul[458]. Wstrząśnięty tymi wydarzeniami król zaczął baczniej przyglądać się scjentologom[459]. Od dawna podejrzewał, że są powiązani z C I A , o czym krążyły pogłoski w całym basenie Morza Śródziemnego. Mówiło się też, że załoga statku Apollo jest zamieszana w handel narkotykami i prostytucję lub że uczestniczy w przemyśle pornograficznym. W grudniu 1972 roku scjentolodzy zostali wydaleni z Maroka, pozostawiając za sobą spore zamieszanie i gąszcz wzajemnych oskarżeń[460]. Pod koniec lat sześćdziesiątych Paulette Cooper odbywała letni kurs religioznawstwa na Uniwersytecie Harvarda. Zainteresowała się wówczas scjentologią, wokół której robiło się coraz głośniej. „Rozmawiałam raz z przyjacielem, który mi powiedział, że został scjentologiem i odkrył, że jest Jezusem Chrystusem” – wspomina[461]. Postanowiła potajemnie przeniknąć do organizacji, żeby sprawdzić, jak ona działa. „Nie podobało mi się to, co tam zobaczyłam” – opowiada. Spotkani przez nią scjentolodzy wydawali się pogrążeni w transie. Gdy przyjrzała się niektórym z tez głoszonych przez Kościół, wiele z nich uznała za fałszywe lub nie do udowodnienia. „Straciłam rodziców w Auschwitz” – tłumaczy, uzasadniając tym swoją motywację do pisania o scjentologii w czasie, gdy bardzo mało się na ten temat mówiło, a wszelka krytyka spotykała się z prześladowaniami na drodze prawnej i osobistej. Swój pierwszy artykuł opublikowała w roku 1970 w brytyjskim piśmie „Queen”. „Grożono mi śmiercią” – wspomina. Kościół składał przeciw niej liczne pozwy, ona jednak nie chciała zamilknąć. „Pomyślałam, że gdyby w latach trzydziestych ludzie bardziej otwarcie wyrażali swoje myśli, być może moi rodzice by żyli” – tłumaczy ta smukła kobieta o łagodnym głosie. Rok później wydała mocno krytyczną wobec nauk Hubbarda książkę pod tytułem The Scandal of Scientology [Skandal scjentologii], w której ujawniła między innymi, że Hubbard przedstawia ludziom fałszywy obraz swoich kwalifikacji oraz że osoby występujące z Kościoła są prześladowane i doprowadzane do ruiny finansowej, jeśli próbują mówić głośno o tym, co ich spotkało. Wkrótce po publikacji książki jej autorkę odwiedziła Alexis – córka Rona Hubbarda i Sary Northrup – która studiowała wówczas na Smith College w stanie Massachusetts. Paulette Cooper prosiła wcześniej, aby Alexis przyniosła ze sobą dokument potwierdzający jej tożsamość, kiedy jednak otworzyła drzwi, niemal odjęło jej mowę. Stała przed nią wierna kopia Hubbarda w postaci piegowatej dwudziestojednoletniej kobiety. Alexis chciała się dowiedzieć, czy jest ślubnym dzieckiem (w jej środowisku pochodzenie z nieprawego łoża stanowiło powód do wstydu). Cooper pokazała jej kopię aktu małżeństwa Rona i Sary. Nieco wcześniej, po świętach Bożego Narodzenia spędzonych u matki na Hawajach, Alexis wróciła na uczelnię i dowiedziała się, że od czterech dni czeka na nią jakiś mężczyzna. Przedstawił się jako agent F B I i oświadczył, że musi jej odczytać kilkustronicowy list, wedle wszelkich przesłanek napisany przez Hubbarda. Alexis dowiedziała się z niego, że jest nieślubnym dzieckiem: „Pod koniec 1948 roku Twoja matka pracowała u mnie jako sekretarka w mieście Savannah”[462] – pisze autor listu, a następnie stwierdza, że musiał zwolnić Sarę Northrup z pracy, ponieważ była „ulicznicą”[463] oraz nazistowskim szpiegiem. „W lipcu 1949 roku przebywałem w mieście Elizabeth w stanie New Jersey, gdzie pisałem scenariusz filmowy. Wówczas zjawiła się u mnie, w ciąży i bez środków do życia”[464]. Autor listu twierdzi, że kierowany odruchem serca przygarnął ją do swojego domu, żeby jej pomóc „przejść przez ten trudny okres”. Co bardzo dziwne, list był podpisany: „Twój przyjaciel J. Edgar Hoover[465]”[466]. Po publikacji książki życie Paulette Cooper stało się koszmarem. Była śledzona, założono jej podsłuch w telefonie, wytoczono dziewiętnaście procesów. Jej nazwisko i numer telefonu wypisywano na ścianach męskich toalet. Pewnego dnia kuzynka opiekująca się jej nowojorskim mieszkaniem pod nieobecność właścicielki otworzyła drzwi kurierowi dostarczającemu kwiaty, który wyciągnął z bukietu pistolet, przyłożył go do jej skroni i pociągnął za spust. Broń nie wystrzeliła, próbował więc ją udusić. Nieszczęsna kobieta zaczęła krzyczeć, a napastnik wówczas uciekł. Po tym zdarzeniu Paulette Cooper przeprowadziła się do budynku pilnowanego przez portiera, wkrótce jednak jej trzystu sąsiadów otrzymało listy zawierające ostrzeżenia, że jest ona cierpiącą na choroby weneryczne prostytutką, która często molestuje dzieci. W pralni samoobsługowej jakaś kobieta podająca się za Paulette Cooper zaczęła rzucać groźby pod adresem sekretarza stanu Henry’ego Kissingera oraz ówczesnego prezydenta Geralda Forda, o czym skrzętnie poinformował F B I przebywający akurat w pobliżu członek Kościoła. Dwóch członków Guardian’s Office[467] włamało się do gabinetu psychiatry, do którego chodziła Paulette Cooper, i wykradło stamtąd jej kartę pacjenta, której kopia została następnie wysłana do jej rodziców adopcyjnych. Oskarżono ją również o wysyłanie Kościołowi gróźb zamachów bombowych. Gdy podczas procesu prokurator przedstawił sądowi list z pogróżkami noszący jej odciski palców, zemdlała. (Później przypomniała sobie, że podpisywała jakąś petycję, która mogła mieć pod spodem podłożoną czystą kartkę papieru). W maju 1973 roku okręgowy prokurator federalny oskarżył ją o wysyłanie gróźb karalnych oraz zaprzeczanie temu przed wielką radą przysięgłych. Jeśli wierzyć pogłoskom, wedle których Hubbard stworzył nową religię tylko po to, żeby się wzbogacić, trzeba by uznać, że dość szybko osiągnął cel. Po odejściu z Kościoła jeden z jego bliskich współpracowników relacjonował, że Hubbard opowiadał mu o swojej „nienasyconej żądzy władzy i pieniędzy”[468]. Twórca scjentologii szkolił też w tym zakresie członków swojego Kościoła. W 1972 roku rozesłał wśród nich okólnik z następującymi zaleceniami: „Z A R A B I A J C I E P I EN I Ą D Z E. WI ĘC EJ P I EN I ĘD Z Y. N A K ŁA N I A J C I E I N N YC H D O P R A C Y, Ż EB Y Z A R O B I Ć WI ĘC EJ P I EN I ĘD Z Y”[469]. Po to, żeby pieniądze mogły być bezproblemowo przepompowywane na prywatne konta Hubbarda, stworzono kilka organizacji przykrywek, takich jak zarejestrowana w Liberii Religious Research Foundation [Fundacja Badań Religijnych]. W połowie lat siedemdziesiątych ta jedna organizacja miała na szwajcarskim koncie ponad trzysta milionów dolarów[470]. W pewnym momencie Hubbard przestraszył się perspektywy zmian w szwajcarskim prawie podatkowym, polecił więc swojej asystentce medycznej Kimie Douglas przenieść fundusze do Liechtensteinu. Opisywała później leżące w bankowym skarbcu wielkie sterty banknotów (w większości studolarówek): dwa stosy mierzące ponad metr wysokości i niecały metr szerokości – jeden na nazwisko Hubbarda, a drugi należący do Kościoła. „Ten należący do Kościoła był nieco większy, ale jego własny też był całkiem spory” – opowiadała[471]. L. Ron Hubbard Junior wspominał, że w szafie ojca stały pudełka po butach pełne pieniędzy. Po latach zeznawał w sądzie, że jego ojciec lubił mieć zawsze pod ręką „masę pieniędzy”, po to, żeby „w razie jakichkolwiek problemów móc po prostu czmychnąć przez okno”[472]. „Wydaje mi się, że dla Hubbarda zarabianie pieniędzy było celem nadrzędnym – mówiła Hana Eltringham. – I nie zależało mu specjalnie na tym, żeby samemu się tymi pieniędzmi cieszyć. Oczywiście, jakoś tam z nich korzystał, miał swoje samochody i motory, książki, dobre jedzenie i tego typu rzeczy, a potem jeszcze wille, posiadłości ziemskie i tak dalej, ale pieniądze potrzebne mu były przede wszystkim do zdobywania władzy”[473]. Pomimo stosunkowo szybko zdobytej fortuny Hubbard znaczną część czasu spędzał samotnie w swojej kajucie, gdzie za pomocą e-metru sam się audytował oraz doskonalił wymyślone przez siebie techniki pracy duchowej. Być może cierpiał na urojenia i manię wielkości, ale nieskończony strumień dokumentów z zaleceniami i metodami szkoleń wychodzący spod jego palców dzień po dniu, godzina po godzinie, poświadcza jego obsesyjną chęć stworzenia ścieżki, która prowadziłaby całą ludzkość krok po kroku prosto do zbawienia. Gdyby uznać to wszystko za zwykłe oszustwo, po co miałby tracić na nie tyle czasu? Hubbard i Mary Sue spali w oddzielnych kajutach. Zdaniem obsługującego ich personelu oraz kilku innych osób jeszcze zanim przenieśli się na pokład statku, Hubbard stracił erotyczne zainteresowanie żoną[474]. Yvonne Gillham zdołała wyprosić dla siebie stanowisko na innym statku, gdzie nie dosięgały jej żądza Hubbarda i gniew jego żony. Sam „komodor” zresztą przeważnie zostawiał żeńskich członków załogi w spokoju. Wyjątkiem była pewna wysoka i smukła kobieta pochodząca z Oregonu. Podeszła kiedyś do Hany Eltringham z promiennym uśmiechem na twarzy i wyznała, że ma romans z przywódcą. Wkrótce potem Hubbard zdegradował ją do pozycji marynarza pokładowego i wyznaczył Hanę Eltringham na jej audytorkę. Przez cały czas trwania sesji kobieta płakała. Eltringham skrzętnie przekazywała zapiski na jej temat Hubbardowi. „Słyszałam potem jego rechot” – wspomina[475]. Na niższych pokładach atmosfera była znacznie bardziej rozluźniona. Wśród młodych i energicznych członków Sea Org na porządku dziennym były miłosne przygody, a ograniczeń małżeństwa nie traktowano w pełni poważnie. Hubbard najwyraźniej przymykał na to oko, lecz w Mary Sue narastało oburzenie. Gdy dowiedziała się, że jeden z członków załogi, który miał dziewiętnaście czy dwadzieścia lat, spał na statku z piętnastoletnią dziewczyną, wzięła ze swojej kajuty sztylet, a następnie przyłożyła mu go do gardła i oznajmiła, że ma w ciągu dwóch godzin opuścić statek, bo w przeciwnym razie tego pożałuje[476]. W sylwestra 1971 roku miała miejsce wielka, mocno zakrapiana orgia. Jak wspominała później jedna z osób biorących w niej udział, „około setki członków Sea Org uprawiało seks wszędzie na statku – od pokładów łodziowych na samej górze, aż po skryte w dole ładownie”[477]. Mary Sue uznała wówczas, że miarka się przebrała. Ponieważ na statku przebywały też jej dwie atrakcyjne nastoletnie córki, rozpoczęła ostrą walkę z seksem pozamałżeńskim. Hubbard oznajmił, że ponieważ rok 1972 jest rokiem przestępnym, każda kobieta na statku ma prawo oświadczyć się dowolnemu mężczyźnie, co spowodowało nagły wysyp nowych związków małżeńskich[478]. Wprawdzie początkowo na pokładzie nie mogły przebywać niemowlęta, tak wiele kobiet zaczęło jednak zachodzić w ciążę, że wolał już pozwolić ich dzieciom zostać na statku, niż odsyłać rodziców gdzieś indziej. Wkrótce dzieci zrobiło się tak dużo, że Hubbard w końcu zarządził, że nikomu nie wolno bez jego zezwolenia zajść w ciążę. Według opowieści kilku członków Sea Org kobieta, która nie zastosowała się do tego zarządzenia, była przenoszona ze statku do jakiejś innej scjentologicznej placówki lub pakowano ją

w samolot i wysyłano do Nowego Jorku, gdzie miała przeprowadzić aborcję[479][480]. Podczas gdy Apollo znajdował się w suchym doku w Portugalii, załogę doszły słuchy, że francuskie władze zamierzają oskarżyć Kościół Scjentologii o oszustwa finansowe, wskazując przy tym na Hubbarda jako osobę stojącą za nimi (w końcu skazano go zaocznie na cztery lata więzienia[481]). Już następnego dnia Hubbard poleciał do Nowego Jorku. Niewielu członków załogi wiedziało, dokąd się udał. Poleciał z nim jego asystent medyczny Jim Dincalci oraz były członek Zielonych Beretów[482] Paul Preston, który pełnił funkcję ochroniarza. Zamieszkali razem w dzielnicy Queens w Nowym Jorku[483]. Okres ten stanowił dość dziwny przerywnik w życiu Hubbarda. Nagle uwolniony od codziennej odpowiedzialności za sprawy na statku, szkolenie asystentów i nadzór nad całym scjentologicznym przedsięwzięciem, Hubbard nagle miał mnóstwo wolnego czasu. Spędzał go na oglądaniu telewizji i czytaniu powieści. Dincalciemu przypadła funkcja kucharza, co oznaczało, że na stole często pojawiały się paluszki rybne i makaron – przynajmniej dopóki nie nauczył się, jak poszerzyć swój kulinarny repertuar. Za przewodnik służyła mu napisana przez Adelle Davis popularna książka o zdrowej kuchni Let’s Get Well [Żyjmy zdrowo]. Hubbard zaczął tracić na wadze i nabierać coraz więcej energii. Chodził na spacery po okolicy, ale zawsze w dość zabawnym przebraniu – nosił perukę, kapelusz i okulary zerówki. Sądził, że nie rzuca się w oczy, ale Dincalci słyszał, jak okoliczne dzieciaki podśmiewają się z jego niezdarnego wyglądu[484]. Dincalci zdążył już dawno dojść do wniosku, że Hubbard nie jest thetanem operacyjnym. Miał nadwagę i zachowywał się dziwnie, poza tym nie wykazywał żadnych nadludzkich zdolności, które miały wchodzić w zakres standardowych kompetencji O T . Na domiar złego był niemile widziany w wielu krajach. Dlaczego nie potrafił jakoś tego wszystkiego uporządkować? Przecież chyba powinien panować nad swoim otoczeniem? Jak to możliwe, że wciąż jest prześladowany i całkowicie bezsilny? Jak może ukrywać się w Queens, nosić perukę i oglądać telewizję, podczas gdy planeta czeka na zbawienie? Dawniej opowiadał, jak przyjemnie jest siedzieć sobie na chmurze, teraz jednak skarżył się Dincalciemu, że wiele krajów uważa go za „P T S ” (Potential Trouble Source, czyli potencjalne źródło kłopotów), jako że kraje te są dysfunkcyjne i antyspołeczne. Dincalci pomyślał sobie wówczas, że to wiele wyjaśnia, ale tak naprawdę niczego mu to nie wyjaśniło[485]. Podczas tych kilku miesięcy spędzonych w ukryciu Hubbard zaczął opracowywać nowy sposób na zniszczenie organizacji SM ER SH , której mroczne siły w jego przekonaniu udaremniły scjentologiczny plan przejęcia kontroli nad Światową Federacją Zdrowia Psychicznego. Pewnego dnia zaskoczył Dincalciego pytaniem o imiona siedmiu krasnoludków z Królewny Śnieżki Disneya. Dincalci skwapliwie udał się do biblioteki, żeby to sprawdzić. Dopiero po dłuższym czasie miał się dowiedzieć, co skrywała enigmatyczna nazwa „Snow White”, zaczerpnięta ze znanej kreskówki. Hubbard uruchomił tak brawurową i niebezpieczną operację, że w razie niepowodzenia mogła ona doprowadzić do całkowitego upadku scjentologii. 20 kwietnia 1973 roku Hubbard wydał tajne zarządzenie o nazwie „Snow White Program” [Program Królewna Śnieżka], w którym omawiał objawiającą się od roku 1967 niebezpieczną tendencję, w ramach której coraz mniej państw wpuszcza na swoje terytorium przedstawicieli Kościoła Scjentologii. Winą za to obarczał amerykańskie i brytyjskie władze, które jego zdaniem rozpowszechniały fałszywe zarzuty wobec członków organizacji. Proponował zasypać niechętne jego Kościołowi kraje lawiną pozwów sądowych, których celem miało być wymazanie z archiwów wszystkich oszczerstw obciążających organizację, dzięki czemu Hubbard i cała załoga statku Apollo zyskaliby „pełną swobodę odwiedzania wszystkich zachodnich portów i krajów bez poczucia zagrożenia”[486]. Pod nieobecność męża Mary Sue sprawowała coraz większą kontrolę nad działaniami Kościoła. Hubbard już wcześniej mianował ją szefową Guardian’s Office (G O ), czyli specjalnej jednostki mającej w ramach Kościoła szerokie uprawnienia do ochrony scjentologicznych interesów. Pośród swoich licznych funkcji G O pełniło funkcję agencji wywiadu zbierającej informacje na temat krytyków i agencji rządowych na całym świecie, występowało z pozwami sądowymi w celu zastraszenia przeciwników, jak również prowadziło nieprzejednaną wojnę ze specjalistami w dziedzinie zdrowia psychicznego. To właśnie Guardian’s Office otrzymało zadanie przeprowadzenia operacji Snow White. Pod kierunkiem Mary Sue członkowie organizacji przenikali do instytucji państwowych na całym świecie i szukali tam informacji potępiających ich Kościół[487]. W ciągu kolejnych kilku lat aż pięć tysięcy scjentologów potajemnie przeniknęło do stu trzydziestu sześciu agencji rządowych na świecie. Poszczególne projekty nosiły nazwy utworzone od imion siedmiu krasnoludków. Tak więc „Projekt Gburek” obejmował Niemcy, gdzie założono oddział Guardian’s Office, którego pracownicy mieli przeniknąć do Interpolu, niemieckiej policji oraz urzędów imigracyjnych. Istniał też plan oskarżenia niemieckich krytyków Kościoła o udział w ludobójstwie. Zadaniem „Projektu Śpioszek” było oczyszczenie dokumentów w Austrii, „Projekt Wesołek” skupiał się na Danii, „Nieśmiałek” działał w Belgii, a „Gapcio” – we Włoszech. Istniały oprócz tego odrębne projekty: „Lustro”, „Jabłko”, „Odbicie” i tak dalej, nazwy wszystkich zaczerpnięto z kreskówki. Zarówno projekt „Wiedźma”, jak i „Matka Chrzestna” za cel miały Wielką Brytanię, źródło problemów imigracyjnych scjentologów. Projekt „Łowca” koncentrował się na Stanach Zjednoczonych, gdzie scjentologom udało się przeniknąć do struktur urzędu podatkowego, Departamentów Sprawiedliwości, Skarbu i Pracy, Federalnej Komisji Handlu oraz Rządowej Agencji do Walki z Narkotykami, jak również do wielu ambasad i konsulatów, a także prywatnych firm i organizacji pozarządowych, takich jak Amerykańskie Towarzystwo Medyczne, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne czy Better Business Bureau oraz gazet krytycznych wobec scjentologii, takich jak „St. Petersburg Times”, „Clearwater Sun” czy „Washington Post”. W akcji noszącej wyraźne znamiona przygotowań do szantażu z urzędu podatkowego w Los Angeles wykradziono tajne dokumenty dotyczące celebrytów i znanych polityków, w tym kalifornijskiego gubernatora Jerry’ego Browna, burmistrza Los Angeles Toma Bradleya oraz Franka Sinatry. Nie było w historii U SA organizacji, której wewnętrzne akcje szpiegowskie mogłyby się równać z operacją Snow White. We wrześniu 1973 roku Hubbard otrzymał informację, że nie grozi mu już ekstradycja do Francji. Wrócił więc do Lizbony, gdzie Apollo wciąż stał w suchym doku[488]. Pobyt w Portugalii urozmaicał sobie wycieczkami z aparatem fotograficznym, w towarzystwie swoich „posłańców” pełniących funkcję tragarzy. W grudniu Apollo podniósł kotwicę i popłynął na Wyspy Kanaryjskie, gdzie panował przyjemniejszy klimat. Gdy dotarli na Teneryfę, Hubbard postanowił pewnego dnia wybrać się na przejażdżkę swoim harleyem po krętych górskich drogach. W sporej odległości od portu, pośród bujnej przyrody i wulkanicznych formacji skalnych, wjechał w rozlaną ropę lub błoto, przez co motor wpadł w poślizg i się rozbił. W wyniku wypadku Hubbard złamał rękę i kilka żeber. Jakoś udało mu się doprowadzić motor do używalności i dotrzeć na nim z powrotem na statek. Niektórzy spośród członków Sea Org podają moment tego wypadku jako punkt przełomowy, w którym scjentologia zmieniła bieg i zaczęła dryfować w kierunku znacznie mroczniejszym niż wcześniej. Hubbard odczuwał potworny ból, ale obawiał się lekarzy i odmawiał pójścia do szpitala. Dincalci oraz obecna na statku druga asystentka medyczna Kima Douglas (w rzeczywistości żadne z nich nie miało uprawnień medycznych) próbowali przyjść mu z pomocą. Unieruchomili złamaną rękę i owinęli bandażem połamane żebra, po czym posadzili go w fotelu obitym aksamitem, które to miejsce Hubbard przez następne sześć tygodni rzadko opuszczał – spędzał w nim dzień i noc[489]. Cała załoga słyszała jego wrzaski i przekleństwa, jak również trzaski talerzy i innych przedmiotów, którymi rzucał o ścianę zdrową ręką. Odczuwał zbyt wielki dyskomfort, żeby zasnąć na dłużej niż dwie godziny, więc jego jękom i wyzwiskom nie było końca. W końcu asystenci medyczni przekonali go, żeby wpuścił na pokład lekarza z prymitywnym aparatem rentgenowskim, dzięki któremu udało się potwierdzić miejsca złamań. Lekarz przepisał mu środki przeciwbólowe, gdy jednak Dincalci pierwszy raz mu je podał, Hubbard wpadł w panikę i stwierdził, że osłabiły mu one tętno. „Próbujecie mnie zabić!” – krzyczał. Dincalci, który traktował go jak ojca zarówno pod względem duchowym, jak i emocjonalnym, był zdruzgotany. Co gorsza, Hubbard zarządził, że zostanie on „wypuszczony na plażę” – czyli wysadzony ze statku na odległej wyspie Madera (gdzie następnie spędził cały rok)[490]. Pozostali członkowie Sea Org musieli się zmierzyć z rażącą sprzecznością między legendą Hubbarda a zrzędliwym nieszczęśnikiem wyjącym w swojej kajucie. „Jeśli faktycznie jest tym, za kogo się podaje, dlaczego ma tak niewielką zdolność przetrwania? – zastanawiała się Hana Eltringham. – Miał wypadek motocyklowy, po którym nie może dojść do siebie, a przy tym wcale nie stosuje żadnych scjentologicznych technik samoleczenia”[491]. Hana Eltringham zdążyła już awansować do funkcji „wicekomodora”, czyli osiągnęła najwyższą po samym Hubbardzie pozycję w Sea Org. Przez kilka lat pracowała na lądzie, w Los Angeles, gdzie kierowała kilkoma Advanced Orgs (czyli scjentologicznymi ośrodkami zajmującymi się doprowadzaniem ludzi na poziom thetanów operacyjnych) oraz założyła biuro łącznikowe odpowiedzialne za zaopatrzenie scjentologicznej floty. W tym okresie zaczęła cierpieć na potworne migreny. Zdarzały się dni, kiedy ból był tak silny, że w ogóle nie mogła pracować. Nie mogła się też położyć, ponieważ nacisk poduszki na głowę wydawał jej się nie do zniesienia. Pogłos kroków na korytarzu przed jej pokojem powodował, że rozsadzało jej czaszkę. Sądziła, że gdyby tylko odnalazła „thetany cielesne”, które z pewnością się w niej kryją, mogłaby choć trochę ulżyć sobie w cierpieniu. Codziennie, godzina po godzinie, audytowała się za pomocą e-metru, szukając jakiegokolwiek poruszenia lub znaku rozpoznania. Jej analizy nadzorował sam Hubbard, co tym bardziej zwiększało jej niepokój. Pomimo wysokiej rangi również bała się, że może zostać „wypuszczona na plażę” lub w inny sposób ukarana. Co gorsza, według reguł ustalonych przez Hubbarda, to ona sama wywoływała swój ból. Czemu więc wciąż to sobie robiła? Aż nagle któregoś dnia podczas sesji coś poczuła – swego rodzaju „drgnięcie”. Nie wiedziała, czy to thetan cielesny, ale uznała, że musiało to nim być. Zalało ją potężne uczucie ulgi. Wkrótce potem odnalazła jeszcze więcej thetanów – na koniec były ich całe setki albo i tysiące. Czasem, gdy udało się jej pozbyć któregoś z nich, ogarniało ją uczucie lekkości lub wręcz unoszenia się w powietrzu. Zdarzały jej się też doświadczenia przebywania poza ciałem. Bóle głowy jednak nie ustąpiły. Pojawiło się natomiast coś zupełnie nowego: kłótliwe głosy w jej głowie. Początkowo były jeszcze słabe, ale stopniowo stawały się coraz głośniejsze i coraz bardziej natarczywe. Eltringham obawiała się, czy to aby nie pierwszy sygnał szaleństwa. Gdy wróciła na statek Apollo, zszokowały ją piekielne zmiany, które na nim zaszły. W styczniu 1974 roku Hubbard wydał rozporządzenie Flag Order 3434RB , w którym ustanowił specjalny program o nazwie „Siły Projektu Rehabilitacyjnego” (Rehabilitation Project Force, w skrócie R P F ). Jego celem miała być rehabilitacja tych spośród członków Sea Org, którzy mieli słabe statystyki lub których podejrzewano o nieprzychylne myśli na temat Hubbarda lub jego technik. Ponieważ program ten dawał drugą szansę osobom, które w przeciwnym razie zostałyby zwolnione, Hubbard uważał, że stanowi on element jego oświeconych metod zarządzania ludźmi, którego jedynym celem jest „odkupienie win”[492]. Gdy więc Hana Eltringham znalazła się na pokładzie, zastała kilkudziesięciu członków załogi zakwaterowanych w znajdującej się pod pokładem starej ładowni dla bydła oświetlonej pojedynczą żarówką. Jej mieszkańcy spali na poplamionych materacach na podłodze i ubierali się w czarne robocze kombinezony. Nie wolno im było rozmawiać z nikim spoza ich grupy. Jedli rękami z wiadra pełnego resztek ze stołu, wpychając sobie jedzenie do ust, jakby umierali z głodu[493].

Pomimo ciągłej niepewności i ostrych kar wielu spośród członków Sea Org wspomina okres spędzony na pokładzie statku Apollo jako czas niezrównanej przygody, przepełniony poczuciem misji oraz naznaczony szczególnym braterstwem, którego mogli już nigdy więcej nie doświadczyć. Choć Hubbard bywał dość przerażający i mało racjonalny, a do tego jeszcze komicznie napuszony, wciąż podążały za nim rzesze wiernych wielbicieli. Osoby znające go nieco bliżej widziały w nim wielkodusznego i troskliwego przywódcę, który dzięki potężnej osobowości potrafił utrzymać w ryzach nie tylko statek, ale i całą stworzoną przez siebie flotę, organizację i religię. Karen de la Carriere, pochodząca z Wielkiej Brytanii młoda audytorka, wspominała, że widziała kiedyś, jak Hubbard nawrzeszczał w swoim gabinecie na jednego członków załogi. Gdy skulonemu ze strachu nieszczęśnikowi w końcu pozwolił odejść, obrócił się na krześle i z rozbawieniem puścił oko do Karen. „Zrozumiałam wtedy, że on całkowicie nad sobą panuje – opowiadała. – To wszystko było wyreżyserowane, tak aby osiągnąć pożądany efekt”[494]. Wiele ze scjentologicznych technik Hubbarda zostało opracowanych na pokładzie statku Apollo. W którymś momencie De la Carriere nie mogła sobie poradzić z audytowaniem pewnego zamożnego scjentologa, który przez wiele lat zażywał narkotyki – zawsze bowiem zasypiał w trakcie sesji. Hubbard wysnuł teorię, wedle której zażywane przez lata LSD musiał wciąż tkwić w ciele mężczyzny, i zasugerował, że być może udało by się pozbyć z organizmu resztek narkotyku, gdyby je wypocił, szorując pokład. Po sześciu tygodniach mężczyzna zmienił się nie do poznania. Według De la Carriere to właśnie był początek scjentologicznego programu leczenia narkomanii, któremu później nadano nazwę Purification Rundown. Pewien dość rosły członek załogi Bruce Welch zaczął nagle przejawiać niepokojące symptomy, które jego koledzy ocenili jako objawy załamania nerwowego lub atak psychozy (w żargonie scjentologicznym nazywa się to „potencjalne źródło kłopotów, typ I I I ”)[495]. Wpadła mu w oko jedna z młodych kobiet przebywających na statku, a gdy się dowiedział, że jest zaręczona, oszalał. Według relacji Karen de la Carriere złapał leżący w spiżarni nóż rzeźnicki i groził, że zabije nim Hubbarda i innych członków załogi. Nie istniały wówczas określone procedury bezpieczeństwa na wypadek takich zajść, a nikt z personelu nie był przygotowany do radzenia sobie z taką sytuacją. Potrzeba było aż czterech mężczyzn, żeby w końcu obezwładnić oszalałego człowieka i siłą wcisnąć go do kajuty w służącej za magazyn nadbudówce na pokładzie dziobowym, z dala od reszty załogi. Przez dłuższy czas dochodziły stamtąd jego ryki. W kajucie znajdowały się metalowe sprzęty: łóżko z materacem i szafka. Jakimś cudem udało mu się gołymi rękami połamać je na kawałeczki, które następnie wyrzucił przez okno. Na pokładzie pojawił się niejaki Mike Rinder – młody Australijczyk, który nieco później miał zostać głównym rzecznikiem Kościoła. Przydzielono mu zadanie pilnowania kajuty Welcha, siedział więc na skrzyni w korytarzu i słuchał, jak zamknięty mężczyzna wrzeszczy: „Dajcie mi tu komodora! Chcę tu zaraz mieć komodora!”. Co jakiś czas szarpał też za drzwi (zamknięte na klucz i mocnymi linami przywiązane do grodzi). Mike Rinder wspominał też, że Welch kilkakrotnie pobił innych członków załogi, gdy prowadzili go do łazienki lub podawali mu posiłki[496]. Hubbard dostrzegł natomiast w tym szaleństwie okazję, żeby w sposób doświadczalny zbadać problem ostrych załamań nerwowych. Na całym pokładzie dziobowym obowiązywała całkowita cisza, tak aby do Welcha nie dochodziły żadne pobudzające bodźce. Trzy razy dziennie Hubbard posyłał mu notkę, w której pytał o jego samopoczucie. Według relacji Karen de la Carriere Welch odpowiadał zwykle coś w rodzaju: „Jesteś diabłem wcielonym. Z przyjemnością zatopię w tobie ostrze noża”. Hubbard odpowiadał wówczas, że rozumie, a zaraz potem kierował do Welcha pytanie: „A tak przy okazji, czy jest może jakieś szczególne danie, które kucharz mógłby dla ciebie przyrządzić?”. Dzięki tej metodzie wściekłość mężczyzny stopniowo zaczęła słabnąć. W pewnym momencie pozwolił, aby codziennie przychodził do niego audytor. Po dwóch tygodniach otworzono drzwi do jego kajuty i wyszedł z niej pogodny, ponoć całkowicie wyleczony człowiek[497]. „Odkryłem technikę, która prawdopodobnie nie ustępuje rangą innym najważniejszym odkryciom X X wieku – chwalił się Hubbard w jednym ze swoich biuletynów. – Nazwałem ją Introspection Rundown”. Wyjaśniał następnie, że ataki psychozy od dawna stanowiły trudny problem dla psychiatrii, która próbowała je okiełznać z pomocą leków, lobotomii i terapii elektrowstrząsowej. Hubbard natomiast twierdził – na podstawie analizy przypadku Welcha – że kluczem do rozwikłania problemu jest poznanie przyczyny, dla której dana osoba jeszcze przed atakiem dokonała „introspekcji”. „O Z N A C Z A T O , Ż E Z N I K ŁA O STAT N I A P R Z YC Z YN A U Z A SA D N I A J Ą C A I ST N I EN I E P SYC H I AT R I I – oznajmił Hubbard. – Kwestia ataków psychozy, ostatniego z »nierozwiązywalnych« problemów ludzkiej psychiki, potrafiących trzymać człowieka w potrzasku, została rozwikłana. […] Oto macie w rękach narzędzie, które może w pełni wyeliminować terapię psychiatryczną”[498]. Zalecanym przez Hubbarda sposobem leczenia psychozy było odizolowanie pacjenta od otoczenia i „nałożenie kagańców” wszystkim obsługującym go osobom – co oznaczało, że mają się w ogóle nie odzywać. W tym momencie wkracza audytor, którego zadaniem jest odkryć ostatni poważny konflikt, który stał się zapłonem do ataku, a następnie pomóc pacjentowi pozbyć się emocji związanych z tym zdarzeniem. W ten sposób audytor zaczyna prostować umysłowe pętle, które doprowadziły pacjenta do obecnego stanu zmagania się z „tajemnicą błędnie określonej pomyłki”. Pacjentowi należy podawać witaminy, zwłaszcza te z grupy B, oraz wapno i magnez, żeby mógł odzyskać dobre samopoczucie fizyczne. Należy z pomocą e-metru szukać w jego życiu chwil niosących dysonans – czy na przykład był kiedyś oskarżony o zrobienie czegoś, czego nie zrobił, czy może niesłusznie nazwano go „potencjalnym źródłem kłopotów” albo zakwestionowano jego tożsamość. Hubbard twierdził, że są to wszystko proste kroki, lecz „osiągnięte w ten sposób rezultaty są zadziwiające niczym czysta magia”. Celem jest takie potraktowanie osoby całkowicie zamkniętej w sobie i uwięzionej w niekończących się cyklach autokrytyki, żeby mogła się ona od samej siebie wreszcie uwolnić. Pacjent powinien na nowo spojrzeć na świat i zobaczyć, że jest on „całkiem realny i całkiem jasny”. „Stosuj się do zaleceń, a na pewno wygrasz” – obiecywał Hubbard. „T O D O N A S N A LEŻ Y P LA N ETA ”. Załoga statku Apollo czuła dla swojego przywódcy wielki podziw. Na własne oczy widzieli transformację, jaką przeszedł Welch. „Gdzieś na otwartym morzu uczyniono z szaleńca osobę całkowicie normalną – mówi Karen de la Carriere. – Aby osiągnąć coś takiego, trzeba jednak być w pewnej mierze wielkim człowiekiem”[499]. Raz w tygodniu na pokładzie rufowym odbywały się wieczory filmowe, podczas których wyświetlano ściągane z lądu stosunkowo nowe produkcje. Przygotowywano popcorn, ustawiano ekran, a gdy wszyscy już zajęli miejsca, wówczas z pokładu spacerowego schodził Hubbard wystrojony w mundur komodora, w towarzystwie żony i dzieci. W ramach budowania pozytywnego wizerunku organizacji Hubbard organizował w różnych portach pośrednich darmowe koncerty, na których grał złożony z przypadkowych ochotników z Sea Org zespół o nazwie The Apollo Stars. Hubbard miał zamiar „zrewolucjonizować świat muzyki”[500] i sam komponował piosenki, które grał jego zespół. Założył również grupę tańca nowoczesnego, do której pragnął dołączyć Quentin, ojciec jednak surowo mu tego zabronił, twierdząc, że ma co do niego inne plany[501]. W 1974 roku Hubbard podjął decyzję, że dwoje jego najstarszych dzieci, dwudziestodwuletnia Diana i dwudziestoletni Quentin, mają przejąć najważniejsze funkcje związane z odpowiedzialnością za zarządzanie organizacją i stosowanie scjentologicznych technik. Diana zareagowała entuzjastycznie – odkąd skończyła szesnaście lat, nosiła tytuł komandora porucznika i często pojawiała się u boku ojca. Wszyscy jednak wiedzieli, że wielką pasją Quentina jest latanie[502]. Jego kajutę wypełniały modele samolotów zwisające z sufitu na kawałkach nici dentystycznej oraz książki dotyczące lotnictwa. Często go widywano, jak z rozpostartymi ramionami pędził slalomem po pokładzie, wydając z siebie dźwięki naśladujące pracę silnika – był wówczas całkowicie pochłonięty zabawą w samolot. Jim Dincalci, asystent medyczny, który wciąż przebywał na Maderze, gdzie go „wypuszczono na plażę”, dowiedział się, że statek Hubbarda zmierza w kierunku wyspy[503]. Dincalci zdążył już się zaprzyjaźnić z wieloma miejscowymi, od których dowiedział się ze zdumieniem, że wedle powszechnego mniemania Apollo jest statkiem szpiegowskim pracującym dla [504] CIA . Zaczął wysyłać teleksy, w których ostrzegał załogę, że lepiej będzie, jeśli ominą Maderę, Hubbard jednak nie wziął ich sobie do serca. Wkrótce po tym, jak Apollo zawitał do portu, zebrał się przy nim tłum, który zaczął obrzucać statek kamieniami. Hubbard polecił załodze użyć do walki z tłumem węży strażackich, co jeszcze bardziej rozwścieczyło agresorów. Wyładowane wcześniej na przystań motocykle należące do członków załogi oraz dwa samochody Hubbarda zostały zepchnięte do wody, a następnie poluzowano cumy, tak że statek zaczął się oddalać od nabrzeża. Przebywającej akurat w mieście Mary Sue oraz jeszcze kilku członkom załogi odcięto powrót na statek, na który w końcu trafili tylko dzięki interwencji miejscowych władz. Quentin wrócił na statek w bardzo kiepskiej formie. Okazało się, że przedawkował jakieś tabletki, próbując popełnić samobójstwo. W miejscowym szpitalu zrobiono mu płukanie żołądka, po czym – bladego i osłabionego – przewieziono go z powrotem na statek, gdzie został odizolowany od reszty załogi w swojej kajucie, przed którą dzień i noc pełniono straż. W ten sposób został drugą osobą, na której przeprowadzono program Introspection Rundown. Tylko Suzette mogła go odwiedzać. Wyglądał ponoć jak połamana lalka. Miał dwadzieścia lat, był powszechnie lubianym wolnym duchem, ale pod wieloma względami wciąż wydawał się łagodnym, rozmarzonym chłopcem. Choć odziedziczył po matce drobną budowę ciała, delikatną cerę i kolor włosów, w innych aspektach bardzo mocno przypominał ojca. Jego rysy twarzy były niemal z nim identyczne: oczy w kształcie migdałów pod nisko osadzonymi, rudawymi brwiami, wydatne usta i głęboki dołek w brodzie. Choć Quentin był jednym z najwyżej ocenianych audytorów w Sea Org, jego ojciec nie krył rozczarowania jego wynikami. „Musisz nad sobą popracować – warczał na syna w obecności innych audytorów. – To bez znaczenia, że masz na nazwisko Hubbard”[505]. Quentin słuchał tych słów z uśmiechem na ustach i zdawał się nimi nie przejmować, choć wszystkim innym było go żal. Później jednak wyznał w prywatnej rozmowie swoje prawdziwe uczucia: „Tata już mnie nie kocha”[506]. Koniec końców został przez ojca skierowany do obozu rehabilitacyjnego (R P F ). Jego „parą” w programie była Monica Pignotti, dwudziestojednoletnia początkująca audytorka. Bardzo się zbliżyli do siebie, wzajemnie się audytując. Quentin dzielił się z nią masłem orzechowym wykradzionym z rodzinnej spiżarni. Wymyślali różne skecze i nagrywali je na magnetofon. Ich związek nigdy nie przybrał postaci intymnej. Quentin opowiadał Monice, że raz zaangażował się w związek natury seksualnej z kobietą, kiedy jednak dowiedział się o tym jego ojciec, została ona odesłana ze statku. Wiedział, że ludzie go uważają za homoseksualistę. Jak jednak tłumaczył Monice, brało się to stąd, że zdarzało mu się stosować tego rodzaju wymówkę wobec przebywających na statku kobiet, które się za nim uganiały tylko dlatego, że był synem swojego ojca[507]. Hubbard obrał nowy kurs, tym razem na zachód, ku Ameryce. Statek miał dopłynąć do portu w Charleston w Karolinie Południowej. Załoga była zachwycona perspektywą

powrotu do Stanów. Tym bardziej przybiła ich więc wiadomość otrzymana z Guardian’s Office, gdy statek już przybijał do portu, w której ostrzegano Mary Sue, że w doku czekają na nich agenci z urzędu celnego, imigracyjnego, straży przybrzeżnej, agencji do walki z narkotykami oraz U S Marshals[508], a do tego jeszcze stu osiemdziesięciu kontrolerów z urzędu skarbowego zamierzających skonfiskować statek[509]. Agenci federalni mieli też dla Hubbarda wezwanie do sądu na Hawajach, gdzie miała się odbyć rozprawa w kwestiach podatkowych[510]. Pewien scjentolog czekający na statek na lądzie, zdał sobie sprawę z tego, co się dzieje, gdy nie wpuszczono go do doków. Wysłał więc do operatora radiowego pizzę z ukrytą wiadomością, która miała zostać przekazana na statek[511]. Choć byli już tylko kilka kilometrów od portu, Hubbard nagle ogłosił przez radio zmianę kursu – na północ, do Halifaksu w Nowej Szkocji – a wkrótce potem statek wykonał ostry zwrot i popłynął na południe, w stronę Bahamów[512]. W 1975 roku, gdy Apollo zaczął krążyć po Karaibach, Hubbard miał sześćdziesiąt cztery lata i ważył prawie sto dwadzieścia kilo[513]. Wciąż bardzo dbał o wygląd, ale na palcach i zębach miał już ciemne plamki od ciągłego palenia[514]. Uciekał przed rozprawami sądowymi i żył w ciągłym strachu, że zostanie nakryty, wiek również odcisnął na nim swoje piętno – widać było, że nie jest już w najlepszej formie. Na wyspie Curaçao doznał lekkiego udaru mózgu i spędził kilka tygodni w miejscowym szpitalu[515]. Pomału stawało się jasne, że życie na morzu jest zbyt niebezpieczne dla osoby tak słabego zdrowia. Członkowie załogi próbowali się jakoś pogodzić z wyraźnym spadkiem formy swojego przywódcy, tłumacząc sobie, że jego organizm jest wyniszczony wskutek prowadzonych przez niego intensywnych badań oraz stawianych wciąż przed nim przeszkód. „Przecież on dla nas ryzykuje życie” – powtarzali sobie nawzajem[516]. Pogłoski na temat statku C I A zdążyły już się rozprzestrzenić na całe Karaiby, skutkiem czego scjentolodzy, dokądkolwiek by się udali, byli niemile widziani lub przynajmniej traktowani wielce podejrzliwie. Wydalono ich z Barbadosu, Curaçao i Jamajki[517]. Co gorsza, w wyniku kryzysu naftowego ceny ropy dramatycznie poszły w górę, przez co życie na morzu stało się zbyt drogie. Nadszedł czas, żeby się przenieść na ląd. Z pokładu statku Hubbard oddelegował kilka grup mających za zadanie znaleźć na lądzie odpowiednią bazę dla organizacji, czyli jakieś miasto, które scjentolodzy mogliby przejąć. Jedna z tych grup dotarła na Florydę, do zamieszkanej głównie przez emerytów miejscowości Clearwater (scjentologom nazwa ta, oznaczająca „czystą wodę”, bardzo przypadła do gustu), żeby obejrzeć usytuowany w samym centrum zaniedbany hotel o nazwie Fort Harrison, który zapisał się w historii muzyki rozrywkowej jako miejsce, gdzie w roku 1965 Mick Jagger odpoczywał przy basenie i napisał słowa piosenki Satisfaction. Hubbard zakupił tę nieruchomość, jak również budynek banku znajdujący się po drugiej stronie ulicy, jako nabywcę podając nieistniejącą organizację o nazwie United Churches of Florida [Zjednoczone Kościoły Florydy] – uznał bowiem, że w ten sposób uśpi czujność statecznych członków miejscowej konserwatywnej społeczności. Gdy Gabriel Cazares, ówczesny burmistrz Clearwater, zaczął publicznie dociekać, dlaczego nagle świeżo zakupione budynki objęto wyjątkowo szczelną ochroną, pracownicy Guardian’s Office próbowali go wrobić w sfingowany wypadek, w którym miał rzekomo zbiec z miejsca zdarzenia, a potem podłożyli fałszywy akt małżeństwa w meksykańskim mieście Tijuana, co miało prowadzić do wniosku, że burmistrz dopuścił się bigamii[518]. Dopiero po kilku miesiącach zdumieni mieszkańcy Clearwater zorientowali się, że ich miasto zostało bazą Kościoła Scjentologii, nazywaną przez jego członków „Flag Land Base” [Flagowa Baza Lądowa] albo po prostu „Flag”[519]. Hubbard zamieszkał w pobliżu, w niepozornym apartamentowcu, i starał się nie zwracać na siebie uwagi, lecz w styczniu 1976 roku jego krawiec zdradził reporterowi miejscowej gazety „St. Petersburg Times”, że w mieście przebywa przywódca scjentologii[520]. Gdy tylko Hubbard się o tym dowiedział, natychmiast złapał dwadzieścia pięć tysięcy dolarów w gotówce i zawiadomił swoją asystentkę medyczną Kimę Douglas i jej męża Michaela, że ruszają jego cadillakiem do Orlando. Następnego dnia oznajmił, że tak naprawdę zmierzają do jego starej kryjówki w Queens. Cadillac zbyt rzucał się w oczy, więc Michael został wysłany na zakupy, z których wrócił z niepozornym pięciodrzwiowym chevroletem. Podróż do Nowego Jorku zajęła trzy dni, podczas których Hubbard siedział na tylnym siedzeniu, bez przerwy palił, a za każdym razem, gdy zobaczył samochód policyjny, krzyczał: „Są tu! Ścigają nas!”. Gdy w końcu dojechali na miejsce, Kima uznała, że Queens wygląda zbyt ponuro, zawrócili więc do Waszyngtonu[521]. Tymczasem pracownicy Guardian’s Office ruszyli do południowej Kalifornii, żeby tam poszukać nieruchomości położonych bardziej na odludziu, gdzie Hubbard mógłby działać w sposób dyskretniejszy. Wkrótce Hubbard, Mary Sue i jej dwa teriery tybetańskie, Yama i Tashi, przenieśli się do swojej nowej siedziby, na którą składały się trzy duże posiadłości w miejscowości La Quinta – miasteczku położonym na pustyni, na południe od Palm Springs. Hubbard zapuścił kozią bródkę i włosy, które opadały mu teraz aż na ramiona. Jak wspominał jeden z członków Sea Org, „wyglądał jak Dziki Bill Hickok[522]”[523]. Zawsze miał w pogotowiu plymoutha z podrasowanym silnikiem oraz pół miliona dolarów w gotówce, żeby móc w każdej chwili szybko się stamtąd zmyć[524]. Po wyjeździe ojca Quentin – pozbawiony jego stałej kontroli – zyskał dużo swobody i pewności siebie. Zaprzyjaźnił się z Grace Alpe, starszą scjentolożką z Nowej Zelandii, która przyjechała do Clearwater w terminalnym stadium raka. „Miała siwe włosy i haczykowaty nos, wyglądała jak wiedźma z jakiegoś nawiedzonego domu” – opowiadała Karen de la Carriere, pełniąca funkcję audytora starszej pani[525]. Podczas audytowania Grace Alpe tylko kołysała się w przód i w tył, powtarzając: „Ja umrę! Umieram!”. Wszyscy trzymali się od niej z daleka – poza Quentinem, który przejął nad nią pieczę. Udostępnił jej nawet swój pokój i pozwolił spać w swoim łóżku, a sam kładł się na podłodze. Później jednak popełnił fatalny błąd. Dennis Erlich, główny „oficer upomnień” w bazie, opiekujący się audytorami na poziomie zaawansowanym, zwrócił uwagę na ewidentną rozbieżność między entuzjastycznymi raportami Quentina i widocznym gołym okiem brakiem postępów u Grace Alpe. Wezwał więc Quentina na spotkanie, które później dość szczegółowo opisał. „Quentin, przez przyjaciół nazywany »Q«, miał wtedy dwadzieścia dwa lata, ale wyglądał na piętnaście, a zachowywał się jak pięciolatek”. Podczas ich rozmowy Quentin bez przerwy przecinał dłonią powietrze, wydając przy tym dźwięki naśladujące silnik samolotu. Spokojnym głosem powiedział Erlichowi, że podał w raporcie fałszywe wyniki. „Myślę, że wiele technik mojego ojca po prostu nie działa – wyjaśnił. – Więc kiedy tylko czuję taką potrzebę, to fałszuję wyniki w raportach. Osobiście uważam, że ojciec jest świrem”[526]. Quentin – który był nie tylko synem założyciela organizacji, ale też jednym z najbardziej zaawansowanych audytorów – dopuścił się czynu niewybaczalnego. Elrich nie miał wyboru; musiał go poinformować, że wszystkie jego scjentologiczne uprawnienia zostaną mu odebrane i będzie musiał rozpocząć całą drogę od samego początku, co oznaczało lata pracy. Quentin jednak zupełnie się tym nie przejął. Przebieg dalszych wydarzeń jest pełny sprzeczności i niewyjaśnionych zagadek. Wieczorem Tracy Ekstrand, która obsługiwała pokój Quentina, zostawiła ciasteczko na jego nocnej szafce. Dzień później wciąż tam jeszcze leżało, a łóżko było nienaruszone. Elrich oczekiwał, że Quentin zgłosi się do niego po wytyczne dotyczące nowego programu szkoleń, ten jednak nie zjawił się ani tego dnia, ani następnego. Zaczęły krążyć plotki, że Quentin „zwiał” – czyli uciekł z organizacji[527]. Znaleziono pozostawiony przez niego chaotyczny liścik, zawierający mnóstwo odniesień do U F O oraz informację, że Quentin zamierza się udać do Strefy 51 – położonej w stanie Nevada, na północ od Las Vegas, tajnej bazy lotniczej, w której budowano samoloty zwiadowcze dla C I A [528]. Rozpowszechniona w kulturze popularnej była też pogłoska, jakoby było to miejsce przechowywania statku kosmicznego przybyłego na Ziemię z innej planety. Quentin niewiele wcześniej nauczył się prowadzić samochód (ćwiczył manewry w garażu zamieszkiwanego przez Hubbardów apartamentowca i kiedyś przypadkiem tak mocno wjechał w ścianę, że cały budynek się zatrząsł)[529]. Nie był więc najlepiej przygotowany do samotnej podróży na drugi koniec U SA . Od dawna prosił o zwolnienie z uczestnictwa w programie Kościoła, żeby się zapisać na lekcje latania, jego ojciec był jednak przekonany, że Quentin jest zdecydowanie zbyt niedojrzały, by dostać w swoje ręce stery samolotu[530]. Zrozpaczona Mary Sue rozesłała po kraju trzystu pracowników Guardian’s Office, którzy mieli odnaleźć jej syna[531]. Minęło kilka tygodni, podczas których scjentolodzy sprawdzali wszystkie hotele i szkoły lotnicze w różnych stanach. Puszczono też w obieg informację, jakoby Quentin dostał w prezencie od rodziców możliwość uczestnictwa w kursie latania, teraz zaś ruszył do Kalifornii, żeby spełnić swoje odwieczne marzenie. W rzeczywistości faktycznie ruszył do Nevady. Był to jeden z nielicznych epizodów w jego życiu, kiedy mógł cieszyć się pełną samodzielnością i swobodą. W drodze na zachód zatrzymał się w St. Louis, gdzie odbył wycieczkę dla VI P -ów po ogromnej wytwórni lotniczej McDonnell Douglas. Oczarowała go ekspozycja samolotów i obiektów z programów kosmicznych Mercury i Gemini, załapał się nawet na lot jednym z prywatnych odrzutowców przedsiębiorstwa. „Był przeszczęśliwy – opowiada Cindy Mallien, która jadła z nim tego dnia obiad. – Cały aż promieniał”[532]. Zaledwie kilka dni później w samochodzie zaparkowanym przy Sunset Road naprzeciw końcowego odcinka pasa startowego lotniska McCarran w Las Vegas znaleziono młodego drobnego blondyna z rudawym wąsikiem. Był nagi i pogrążony w śpiączce. Miał metr pięćdziesiąt pięć wzrostu i ważył zaledwie czterdzieści pięć kilo. Nie miał żadnych znaków szczególnych na ciele, nie znaleziono też żadnych dokumentów (brakowało nawet tablic rejestracyjnych pojazdu), policja miała więc spory problem z jego identyfikacją. Gdy go znaleziono, silnik białego pontiaca wciąż jeszcze pracował, okna były zamknięte, a z rury wydechowej do okienka wentylacyjnego od strony pasażera prowadziła rura od odkurzacza. Dwa tygodnie później, 12 listopada 1976 roku mężczyzna zmarł, nie odzyskawszy przytomności. Policji z Las Vegas w końcu udało się powiązać samochód z osobą Quentina – dzięki pochodzącej z Florydy nalepce na szybie oraz numerze identyfikacyjnym pojazdu[533]. Agentka Guardian’s Office weszła do gabinetu Hubbarda podczas śniadania i podała mu kartę zgonu Quentina. „Ten gówniarz znów mi to zrobił!” – wrzasnął rozwścieczony ojciec[534]. Rzucił dokument Kimie Douglas i kazał jej go odczytać. Jako przyczynę zgonu podano zaczadzenie. Odnotowano również, że w odbycie zmarłego stwierdzono obecność spermy[535]. Gdy Hubbard przekazał wiadomość Mary Sue, przez dziesięć minut krzyczała jak opętana. Nie mogła dojść do siebie jeszcze przez wiele miesięcy, podczas których chowała rozpacz za ciemnymi okularami. Wszyscy wiedzieli, że Quentin był jej ulubieńcem. Rzecznik Kościoła Scjentologii ogłosił, że Quentin zmarł, przebywając na wakacjach[536]. Tymczasem Mary Sue zleciła trzy rewizje sekcji zwłok. Wynikiem ostatniej z nich było stwierdzenie, że przyczyna zgonu pozostaje nieznana. Mary Sue puściła tymczasem w obieg informację, że jej syn zmarł na zapalenie mózgu[537]. Hubbard natomiast nabrał przekonania, że to w ramach działań skierowanych przeciwko niemu samemu zamordowano jego syna[538].

C Z Ę Ś Ć II Hollywood

4 Fabryka wiary Los Angeles słynie z hołdowania narcyzmowi i cielesności, ale od zawsze było również kolebką wielu nowych wyznań. W 1906 roku jednooki pastor William Seymour stworzył nowy ruch religijny w budynku przy Azusa Street, używanym dotąd jako stajnia. Przez kolejne trzy lata trwało tak zwane „przebudzenie”, podczas którego przybywały tam setki tysięcy pielgrzymów zwabionych nową formą wiary. Choć pogardliwie nazywano ich „Holy Rollers” [tarzającymi się świętymi] i krytykowano za mieszane nabożeństwa dla białych i czarnych wyznawców, wkrótce rozpoczęty przez Seymoura ruch zielonoświątkowy rozprzestrzenił się na cały świat i wciąż stanowi potężną siłę jako znaczący odłam chrześcijaństwa. W 1912 roku tuż poniżej miejsca, gdzie obecnie stoi znak „Hollywood”, założono teozoficzną „kolonię” o nazwie Krotona (jej członkowie uważali, że wzgórza są w tym miejscu „nasączone magnetycznie”[539]). Inna organizacja, o nazwie Moc Obecności „J A M J EST ” również rozpoczęła działalność w Los Angeles, skąd rozprzestrzeniła się na całą Amerykę (w 1938 roku miała około miliona wyznawców)[540]. Jej założycielami byli Guy i Edna Ballardowie, którzy twierdzili, że potrafią się porozumiewać z „wniebowstąpionymi mistrzami”. Guy napisał cieszącą się wielką popularnością książkę zatytułowaną Unveiled Mysteries [Odsłonięte tajemnice], w której opowiada o swoich podróżach przez stratosferę, wizytach w wielkich miastach starożytności oraz wydobywaniu z ukrycia dawno pogrzebanych skarbów – co nasuwa skojarzenia z opowieściami, które kilka dekad później snuł Hubbard. Do miasta zajeżdżali też tacy pisarze jak William Butler Yeats, D. H. Lawrence, Christopher Isherwood czy Aldous Huxley – każdego z nich pociągała sława Los Angeles jako centrum skupiającego wszelkie duchowe nowości. Jedną z najsłynniejszych osób w historii amerykańskich ruchów religijnych była Aimee Semple McPherson. W 1923 roku nieopodal Echo Parku wybudowała Świątynię Anioła Pańskiego, w której próbowała połączyć tradycje zielonoświątkowców z hollywoodzkim umiłowaniem teatralności. Swoje kazania wygłaszała ze specjalnie przygotowanych „planów” stworzonych na scenie zaprojektowanej przez samego Charliego Chaplina, który mógł zarazem być jednym z hollywoodzkich kochanków Siostry Aimee[541] (do związku z nią przyznawał się inny znany aktor Milton Berle[542]). Lubiła się ubierać w mundur admiralski, a jej uczniowie nosili stroje marynarskie[543] (wyprzedzając o kilka dekad przyszłe zamiłowania Hubbarda i członków Sea Org). Nastoletni Anthony Quinn grał w jej Kościele na saksofonie i tłumaczył kazania, które wygłaszała w dzielnicach meksykańskich. Gdy już został gwiazdorem, porównywał ją do największych aktorek, z którymi miał okazję pracować, w tym Ingrid Bergman i Katharine Hepburn: „Żadnej z nich nie udało się powtórzyć tego pierwszego porażenia, jakie wywołała we mnie Aimee Semple McPherson”[544]. Kiedy więc w lutym 1954 roku kilku oddanych uczniów Hubbarda oficjalnie założyło w Los Angeles Kościół Scjentologii, wpisali się w kalejdoskop dotychczasowych religijnych gwiazdorów i gwiazdorskich religii. Przyciągnięcie sławnych ludzi – lub chociaż ludzi marzących o sławie – stanowiło część wielkiego planu Hubbarda. Twórca scjentologii uznał, że najlepszym sposobem promowania jej jako drogi prowadzącej do oświecenia będzie zabieganie o względy celebrytów, których definiował w następujący sposób: „każdy człowiek posiadający w swojej branży znaczącą, opiniotwórczą pozycję – lub osoby z jego bezpośredniego otoczenia: współpracownicy, rodzina, przyjaciele; ze szczególnym uwzględnieniem artystów, sportowców oraz ludzi związanych z polityką i zarządzaniem”[545]. Nic dziwnego, że osobistym asystentem Hubbarda został Richard de Mille, syn legendarnego producenta i reżysera filmowego Cecila B. DeMille’a, założyciela studia Paramount Pictures i w pewnym sensie współtwórcy sukcesu Hollywood. W 1955 roku, kiedy Kościół Scjentologii już oficjalnie funkcjonował, w powiązanym z nim piśmie „Ability” wydrukowano odezwę do czytelników, żeby starali się pozyskać dla organizacji jak najwięcej celebrytów. Zamieszczono też od razu długą listę pożądanych osób, takich jak Marlene Dietrich, Walt Disney, Jackie Gleason, John Ford, Bob Hope czy Howard Hughes. „Jeśli masz na oku którąś z tych osób, jak najszybciej o tym do nas napisz, a wówczas nikt inny nie będzie jej niepokoił – obiecywała odezwa. – Jeśli sprowadzisz do nas taką osobę, otrzymasz w nagrodę pamiątkową tabliczkę”[546]. W początkowym okresie działalności Kościoła udało mu się przyciągnąć pisarza Williama Burroughsa i aktora Stephena Boyda. Scjentologia okazała się w tym aspekcie doskonale pasować do realiów czasu i miejsca, jako że Ameryka – a za nią cały świat – coraz bardziej skłaniała się wówczas do kultu celebrytów, w którym Hollywood odgrywało rolę głównego sanktuarium skupiającego wszystkie istotne bożyszcza. Tam właśnie pod koniec lat sześćdziesiątych powstało pierwsze scjentologiczne Celebrity Centre (które obecnie posiada satelity w Paryżu, Wiedniu, Düsseldorfie, Monachium, Florencji, Londynie, Nowym Jorku, Las Vegas i Nashville). Jak pisał Hubbard, naczelnym celem ich powstania było „rozprzestrzenianie sławy tych osób i wspomaganie ich kariery z pomocą scjentologii”. Dodawał również: „Wiem, że dzięki osiągnięciu tego Nadrzędnego Celu nasze ośrodki przejmą panowanie nad całym światem sztuki aktorskiej”[547]. Hubbarda szczególnie interesowały gwiazdy, których sława nieco już bladła, lecz które wciąż otaczał blask wystarczający do tego, aby można było przywrócić im dawną świetność i uczynić z nich scjentologiczne ikony. Pierwowzorem tego modelu była Gloria Swanson, jedna z największych gwiazd kina niemego, a zarazem uosobienie splendoru charakteryzującego minioną już epokę. Choć po wprowadzeniu filmów udźwiękowionych nigdy nie odzyskała dawnej międzynarodowej sławy, nadal występowała w produkcjach telewizyjnych, a od czasu do czasu również w filmowych (najbardziej zapadła widzom w pamięć jako główna bohaterka Bulwaru Zachodzącego Słońca – nakręconego w 1950 roku filmu zaliczanego do klasyki kina). Kontakt z nią z zapałem utrzymywała Peggy Conway – artystka estradowa z R PA , która została jednym z najbardziej zaawansowanych audytorów Hubbarda. W licznych listach do aktorki zwracała się do niej „Moja Cudowna Glorio”, choć swoje największe zachwyty rezerwowała dla samego Hubbarda, który był też jej audytorem. „Mistrz zaserwował mi to, co miał najlepszego – pisała w liście do Glorii Swanson w roku 1956. – W ogóle się nie kładł, rozmawialiśmy przez całą dobę, dzień po dniu, noc po nocy, znalazłam się sześć tysięcy lat świetlnych nad gwiazdą Arktur. Nasz Wielki Rudy Ojciec to prawdziwy geniusz!”[548]. Przez Hollywood płynął nieprzerwany strumień młodych aktorów, pisarzy i reżyserów, których łączyło wspólne marzenie i którzy próbowali się przebić ze swoimi talentami czy urodą na rynku pełnym innych pięknych, zdolnych i chronicznie bezrobotnych młodych ludzi. Wielu z nich miało dość słabe wykształcenie – często rzucali szkołę, stawiając na szybkie zdobycie sławy – byli jednak bystrzy, utalentowani i desperacko ambitni. Scjentologia obiecywała nowym adeptom wstęp do ekskluzywnej społeczności celebrytów, twierdząc, że zna metodę umożliwiającą szybką karierę. Równie zachęcająco działały szeptane plotki, wedle których na górnych szczeblach przemysłu rozrywkowego istniała cała sieć scjentologów gotowych wyciągnąć pomocną dłoń do osób podzielających ich światopogląd. Choć nie było zbyt wielu dowodów na poparcie tej tezy, nie była też ona całkiem zmyślona. Rzeczywiście, w świecie hollywoodzkich studiów filmowych scjentologia stanowiła wciąż niewielką, ale stale rozrastającą się subkulturę. Kirstie Alley, zanim została aktorką, ukończyła szkołę w rodzinnym mieście Wichita w stanie Kansas i rozpoczęła studia na uniwersytecie stanu Kansas, których jednak nie dokończyła. Przez kilka lat zmagała się z uzależnieniem od kokainy, twierdzi jednak, że z nałogu wyleczyła ją jedna sesja audytowania. „Gdyby nie scjentologia, już dawno bym nie żyła” – deklaruje[549]. Dla wielu ludzi poszukujących swojej drogi świadectwa tak znanych osób stanowiły zachętę do pójścia w ich ślady. Przed budynkami scjentologicznych kościołów i misji umieszczano plakaty, na których pod twarzami gwiazd filmu i telewizji widniały napisy: „J EST EM SC J EN T O LO G I EM . P R Z YJ D Ź D O N A S I D O WI ED Z SI Ę D LA C Z EG O ”[550]. W hollywoodzkim piśmie „Variety” ukazywały się ogłoszenia, w których Kościół Scjentologii proponował początkującym aktorom pomoc w „zyskaniu większej pewności siebie”[551] oraz „odniesieniu sukcesu w branży”[552]. Scjentolodzy stali przed budynkiem agencji Central Casting (gdzie przychodzili aktorzy, żeby otrzymać choćby rolę statystów) i rozdawali ulotki na temat warsztatów mających umożliwić uczestnikom znalezienie agenta lub dostanie się do Screen Actors Guild[553]. Program kursów organizowanych w Celebrity Centre obejmował przede wszystkim doskonalenie umiejętności komunikacyjnych oraz naukę odpowiedniej autoprezentacji – czyli to, co najcenniejsze w branży rozrywkowej. Proponowane ćwiczenia oraz metody pewnie musiały się wydawać znajome każdemu, kto kiedykolwiek przygotowywał się do występów na scenie w ramach kółka teatralnego. Wielu aktorów, u których brak pewności siebie łączył się z potężnym zmysłem rywalizacji, szukało czegokolwiek, co pozwoliłoby im zyskać przewagę nad innymi – i to właśnie obiecywała im scjentologia. (Zresztą już sam fakt, że w ogóle ktokolwiek mógł się nimi zainteresować, musiał ich mile zaskakiwać). W tym samym czasie co Paul Haggis przez struktury scjentologii przetoczyli się aktorzy tacy jak Tom Berenger, Christopher Reeve czy Anne Francis, jak również muzycy: Lou Rawls, Leonard Cohen, Sonny Bono, Gordon Lightfoot. Nikt z nich nie zagrzał w Kościele miejsca. Jerry Seinfeld do tej pory twierdzi, że swoje umiejętności komediowe po części zawdzięcza odbytemu niegdyś scjentologicznemu kursowi komunikacji[554]. Elvis Presley kupił trochę książek oraz zamówił kilka usług, z których zresztą nigdy nie skorzystał[555]. Rock Hudson odwiedził wprawdzie Celebrity Centre, ale wypadł stamtąd jak burza, gdy prowadzący go audytor miał czelność powiedzieć mu, że nie może wyjść przed końcem sesji, choć gwiazdorowi skończył się czas opłacony w parkometrze[556]. Hubbard wciąż nie mógł znaleźć odpowiedniej postaci, która natchnęłaby tłumy. W lipcu 1977 roku funkcjonariusze F B I – które otrzymało cynk na temat operacji Snow White – przeprowadzili o świcie naloty na biura Kościoła Scjentologii w Los Angeles i Waszyngtonie. Zarekwirowano niemal pięćdziesiąt tysięcy różnych dokumentów[557]. Jeden z nich, zatytułowany Operation Freakout [Operacja Obłęd], dotyczył taktyki obranej wobec Paulette Cooper, autorki opublikowanej sześć lat wcześniej demaskatorskiej książki The Scandal of Scientology[558]. Gdy oskarżono ją o krzywoprzysięstwo i grożenie scjentologom zamachami bombowymi, Cooper pogrążyła się w głębokiej depresji. Przestała jeść, przez co w pewnym momencie jej waga spadła poniżej czterdziestu kilo. Miewała myśli samobójcze. W końcu udało jej się namówić pewnego lekarza, żeby przesłuchał ją z użyciem pentotalu sodu, określanego jako „serum prawdy”. Wyniki tego testu zrobiły ogromne wrażenie na władzach, a prokurator wycofał skierowane przeciwko niej oskarżenie. Nie zmieniło to jednak faktu, że Paulette Cooper wciąż miała zniszczoną reputację, była schorowana i bez grosza przy duszy. Dzień po nalotach na biura Kościoła Scjentologii Paulette Cooper siedziała w samolocie wracającym z Afryki, dokąd wysłało ją pismo podróżnicze. Czytając „International Herald Tribune”, trafiła na informację o akcji F B I i o odkryciu dokumentów na temat Operacji Obłęd, której celem było zamknięcie prześladowanej pisarki „w szpitalu psychiatrycznym lub więzieniu”. Jedne z drzwi otwartych przez agentów federalnych podczas nalotów w Los Angeles prowadziły do ciemnej piwnicy stojącego przy Fountain Avenue dawnego budynku szpitala

Cedars of Lebanon, niewiele wcześniej przemianowanego na siedzibę jednego z oddziałów scjentologicznej Advanced Org[559]. Piwnice nie były oświetlone, potężnie uzbrojeni agenci schodzili więc po schodach, oświetlając je latarkami. Na dole znaleźli kompleks ciasnych boksów – w każdym z nich przebywało sześć osób. Wszyscy byli ubrani w czarne kombinezony, a ramiona mieli przewiązane brudnymi szmatami na znak obniżonego statusu. W sumie w ciemnościach piwnicy gnieździło się jakieś sto dwadzieścia osób[560] skierowanych do pracy w obozie rehabilitacyjnym (R P F ), który zdążył się już rozrosnąć, jako że Kościół potrzebował taniej siły roboczej do remontowania świeżo nabytych nieruchomości w Hollywood. Agenci F B I nie wiedzieli, co właściwie sądzić o swoim odkryciu. Po chwili na miejsce przybył reprezentant Guardian’s Office, który zaczął wrzeszczeć na agentów, że przekroczyli uprawnienia przyznane im w nakazie rewizji. Nie widząc ze strony członków Sea Org specjalnego zagrożenia, agenci wzruszyli ramionami i wrócili na górę. Warto mieć świadomość, że nikt spośród przebywających w piwnicy członków Sea Org nie potraktował nalotu F B I jako okazji do ucieczki. Gdyby agentom federalnym chciało się ich przesłuchać, prawdopodobnie nikt z mieszkańców obozu rehabilitacyjnego nie powiedziałby, że znalazł się tam wbrew swojej woli. Niemal wszyscy uważali, że znaleźli się tam przez pomyłkę lub że zasłużyli na karę, a przewidziany dla nich program pracy i nauki przyniesie im duchowe korzyści. Nawet ci, których fizycznie zmuszono do uczestnictwa w programie, nie byli skłonni z niego odejść. Pomimo istnienia federalnych zakazów handlu ludźmi i bezprawnego pozbawiania ich wolności, F B I nigdy więcej nie wtargnęło do pomieszczeń zajmowanych przez uczestników programu R P F . Pośród osób odbywających w tym obozie karę znajdował się Jesse Prince – jeden z nielicznych czarnoskórych członków Sea Org. Do wstąpienia w szeregi organizacji zachęciła go obecność w niej pięknych dziewcząt oraz obietnica uzyskania nadludzkich mocy. Jak wspomina, mówiono mu, że nauczy się lewitować, podróżować w czasie, panować nad cudzymi myślami i mieć pełną władzę nad materią wszechświata. Wstąpił do Sea Org w 1976 roku, mniej więcej w tym samym czasie gdy Kościół Scjentologii zakupił budynek dawnego szpitala Cedars of Lebanon, który stanowił kolejną ważną nieruchomość nabytą przez organizację w Hollywood – obok Château Élysée czy starego hotelu Wilcox, przeznaczonego na noclegownię dla członków Sea Org. Budynek szpitala był w strasznym stanie – zostawiono w nim część aparatury medycznej oraz słoiki z fragmentami ciał w formalinie; w podziemnej kostnicy leżało nawet jeszcze jakieś ciało. Załoga Sea Org pracowała w pocie czoła, żeby przeobrazić dawny szpital w przestrzeń mieszkalno-biurową. Którejś nocy Prince’a obudzono po godzinie snu i kazano mu zgłosić się do jego przełożonego, który zwymyślał go za nieprzykładanie się do pracy. Dla Prince’a tego było już za wiele. „Chrzanić to, wynoszę się stąd” – rzucił tylko, na co usłyszał, że nigdzie się stamtąd nie ruszy. Według relacji Prince’a jego przełożony „tylko pstryknął palcami, a natychmiast zjawiło się sześciu jego pomocników, którzy zabrali mnie do zamkniętego pomieszczenia. Zostałem dosłownie uwięziony”. Był marzec 1977 roku. Wraz z dwustu innymi osobami Prince został odesłany do obozu rehabilitacyjnego, gdzie miał wykonywać ciężką fizyczną pracę i studiować nauki Hubbarda na temat „technik duchowych” – jak się okazało, przez osiemnaście miesięcy. „Powiedziano mi, że jedynym sposobem wydostania się stamtąd jest nauczenie się całej techniki i zdobycie umiejętności jej stosowania”[561]. Doświadczenia takie jak to, które stało się udziałem Prince’a, każą zadać sobie pytanie, czy wraz z pozostałymi uczestnikami programu R P F stał się on ofiarą prania mózgu. Tego rodzaju oskarżenie dość często jest wysuwane pod adresem scjentologii, choć w naukach społecznych wciąż toczą się zażarte spory co do tego, czy zjawisko „prania mózgu” w ogóle istnieje. W latach pięćdziesiątych, gdy Hubbard opracowywał swoją doktrynę, coraz bardziej – wręcz do granic histerii – niepokojono się możliwością sterowania ludzkim umysłem. Młody amerykański psychiatra Robert Jay Lifton zaczął wówczas prowadzić badania nad sytuacją osób, które przeszły reedukację w więzieniach i na uniwersytetach komunistycznych Chin pod rządami Mao Zedonga. System „obozów reedukacyjnych” stanowił jedną z najbardziej spektakularnych prób manipulowania ludzkim umysłem, jakie kiedykolwiek podjęto. W 1949 roku wielu Amerykanów i Europejczyków, którzy zostali uwięzieni podczas maoistycznej rewolucji, opuściło obozy i zaczęło głosić przekonanie o wyższości komunizmu nad kapitalizmem. Później, w czasie wojny koreańskiej, zdarzało się, że pojmani przez chińskie oddziały żołnierze sił O N Z przechodzili na stronę wroga. Pośród nich było kilku Amerykanów, którzy przed kamerami z wyraźnym przekonaniem potępiali kapitalizm i imperializm, co stanowiło dla ich rodaków niepojętą zdradę wspólnych idei. Próbując jakoś wyjaśnić ten fenomen, amerykański dziennikarz i agent C I A Edward Hunter ukuł termin „pranie mózgu”. W 1959 roku wielką popularność w U SA zdobyła powieść Richarda Condona The Manchurian Candidate [Mandżurski kandydat], na której podstawie trzy lata później nakręcono film – fabuła osnuta była wokół koncepcji prania mózgu jako formuły zdolnej całkowicie odebrać jednostce wolną wolę za pomocą represyjnych środków perswazji[562]. Pierwsze badania Liftona stały się podłożem wielu innych prac zgłębiających ten temat. Według Liftona na proces „reformy myśli” składają się dwa podstawowe czynniki: spowiedź, podczas której człowiek wyrzeka się swoich „złych uczynków” z przeszłości, oraz reedukacja, co w warunkach chińskich oznaczało przyjęcie przez jednostkę nowej, komunistycznej tożsamości. Jak podsumowuje ten proces sam Lifton, „u podłoża ideologicznego totalizmu znajduje się odwieczne ludzkie poszukiwanie wszechmocnego przewodnika (nadnaturalnej siły, partii politycznej, koncepcji filozoficznych, wielkiego lidera lub precyzyjnej nauki) – który zapewniłby wreszcie pełną solidarność między wszystkimi ludźmi i pozbawił ich lęku przed śmiercią i nicością”[563]. Aby dać odpór częstym zarzutom, wedle których pewne formy prania mózgu są stosowane przez psychiatrię, wojsko czy katolickie szkoły, Lifton opracował zestaw kryteriów pozwalających określić środowisko totalistyczne i wykazać, czym się ono różni od bardziej otwartych metod wpływania na ludzkie zachowanie. Wdrożenie totalistycznego paradygmatu rozpoczyna się od odcięcia jednostki od świata zewnętrznego, dzięki czemu można bez przeszkód manipulować jej postrzeganiem rzeczywistości. Celem na tym etapie jest wywołanie przewidywalnych wzorów zachowania, które będą się wydawać spontaniczne i samoistne, przez co zwiększy się wrażenie wszechwiedzy posiadanej przez grupę panującą. Osobami zaangażowanymi w proces manipulacji kieruje poczucie wyższego celu, które pozwala im – a nawet nakazuje – odstawić na bok uczucie zwykłej ludzkiej przyzwoitości, które mogłoby stać na przeszkodzie w realizacji ich wielkiej misji. Natomiast osoby manipulowane mogą zaakceptować cele i środki przyjęte przez grupę (co miało miejsce w przypadku Prince’a) lub po prostu utracić wolę oporu. W jednym i drugim przypadku jednostce odbiera się szansę na jakiekolwiek indywidualne działanie czy autoekspresję. Jako że klimat moralny jest w całości narzucony przez grupę, wymuszone na jednostce wyznanie „grzechów” stanowi swoiste ślubowanie wierności ideom przyświecającym danemu ruchowi. Powtarzająca się natura tych spowiedzi nieuchronnie czyni z nich swego rodzaju spektakle. Gdy wyczerpie się już zasób swoich prawdziwych grzechów, zawsze można stworzyć nowe, żeby zaspokoić nieustające żądania przedstawicieli grupy. W scjentologii zawsze można też w razie czego sięgnąć do poprzednich wcieleń, stanowiących niewyczerpane źródło potencjalnych przewinień. Lifton zauważa również, że w systemach totalnych spowiedź wykorzystywana jest do tego, żeby znaleźć słabe punkty jednostki i móc je potem wykorzystywać – a nie po to, żeby zaoferować jej pocieszenie czy wybaczenie, jak to się dzieje w wypadku terapii czy religii. Paradoksalnie, rezultat takich działań może być przeciwieństwem pełnej jawności: mnożą się tajemnice, a wszelkie wątpliwości co do natury danego ruchu spychane są do podświadomości. Dogmatyka przyjęta przez daną grupę przedstawiona jest jako niepodważalna od strony naukowej i prawdziwsza od wszystkich dotychczasowych doświadczeń ludzkości. Opór wobec niej jest więc nie tylko wysoce niemoralny, ale też nielogiczny i nienaukowy. Aby wzmocnić tego typu podejście do narzucanej ideologii, język zostaje poddany ograniczeniom, które Lifton nazywa „frazesami eliminującymi myślenie”[564]. Jak pisze naukowiec, „nawet najbardziej dogłębne i złożone ludzkie problemy są sprowadzane do krótkich, wysoce uproszczonych zwrotów o autorytatywnym brzmieniu – łatwych do zapamiętania i powtarzania. Frazesy te stanowią odtąd zarówno punkt startowy, jak i podsumowanie każdej analizy ideologicznej”. Przykładowo, chińscy komuniści odrzucali poszukiwania indywidualnej ekspresji oraz drążenie alternatywnych koncepcji, nazywając takie działania przejawem „mentalności burżuazyjnej”. W scjentologii podobną rolę odgrywają takie pojęcia jak „jednostka antyspołeczna” czy „potencjalne źródło kłopotów” – używanie ich stanowi swoistą deklarację przynależności do grupy oraz uniemożliwia podjęcie dyskusji. Chińscy komuniści dzielili społeczeństwo na „ludzi” (chłopów i przedstawicieli niższej klasy średniej) oraz „reakcjonistów” lub „pachołków imperializmu” (osoby dysponujące majątkiem i kapitałem), którzy tak naprawdę traktowani byli jak nie-ludzie. Hubbard używał podobnego rozróżnienia na scjentologów i nie-scjentologów, których nazywał „wogs”, wykorzystując pochodzące z okresu brytyjskiego imperializmu pogardliwe określenie osób o ciemnej karnacji, zwłaszcza zaś mieszkańców południowej Azji. (Hubbard włączył tę obelgę do swojego słownika, twierdząc, że stanowi ona skrót frazy „worthy Oriental gentleman” [wartościowy orientalny dżentelmen]. Jak sam tłumaczył, słowo to opisuje „zwykłe, pospolite, przeciętne i nieznaczące humanoidy”, czyli jednostki duchowo nieobecne[565]). Osobom przynależącym do grupy wyznacza się zadanie dążenia do jakiegoś nieosiągalnego ideału – na przykład doskonałego ustroju komunistycznego albo oczyszczenia całej planety za pomocą scjentologii. Jeśli preclearowi zdarzy się wygłosić słowa krytyki wobec organizacji lub wyrazić chęć opuszczenia Kościoła, reakcją audytora jest wyszukiwanie jego „przestępstw” wobec grupy. W żargonie scjentologicznym przewinienia te nazywane są czynami overt [jawnymi] lub withhold [zatajonymi]. Czyn overt to działanie sprzeczne z kodeksem moralnym obowiązującym w grupie, natomiast czyn withhold to wykroczenie, do którego winowajca nie chce się przyznać. Jak tłumaczy Hubbard, jedynym powodem, dla którego ktoś mógłby chcieć opuścić szeregi scjentologów, jest fakt popełnienia przestępstwa wobec grupy. Paradoksalnie, dzieje się tak dlatego, że natura ludzka jest w gruncie rzeczy dobra: osoba destrukcyjna separuje się więc od innych, aby chronić grupę przed własnym szkodliwym zachowaniem. Aby chronić takiego precleara przed autodestrukcyjnymi myślami, stosuje się sprawdzian bezpieczeństwa („security check”, w skrócie „sec-check”), podczas którego wykorzystuje się e-metr do poszukiwania niepożądanych myśli lub działań. Dla skrajnych przypadków Hubbard opracował tak zwaną „Johannesburską Listę Konfesyjną” (Johannesburg Confessional List)[566], zawierającą między innymi następujące pytania: Czy kiedykolwiek zdarzyło ci się coś ukraść? Czy kiedykolwiek zdarzyło ci się kogoś szantażować? Czy kiedykolwiek zdarzyło ci się przyłożyć rękę do aborcji?

W kolejnych pytaniach sprawdza się, czy danej osobie zdarzało się handlować narkotykami, popełnić cudzołóstwo, praktykować homoseksualizm, uprawiać seks z członkami rodziny lub przedstawicielami innych ras. Na koniec padają jeszcze pytania podsumowujące: Czy kiedykolwiek zdarzały ci się nieżyczliwe myśli na temat L. Rona Hubbarda? Czy zdenerwowała cię ta Lista Konfesyjna?

Odpowiednio przeprowadzony sprawdzian bezpieczeństwa ma nakłonić osobę wątpiącą do tego, aby za przyczynę swojego braku zaufania do scjentologii uznała własne przewinienia[567]. Analizując sytuację komunistycznych Chin, Lifton zwraca uwagę, że z połączenia siłą narzuconej logiki oraz języka opartego na frazesach powstaje coś w rodzaju

melodramatu, w którym schematyczne myślenie oraz okaleczony język stanowią substytut prawdziwych emocji i dogłębnego zrozumienia złożoności natury ludzkiej. Znalazłszy się w zasięgu działania potężnej logiki grupowej, jednostka odpływa coraz dalej od gruntu powszechnego zrozumienia. Według Liftona tego rodzaju czynniki powodują, że grupa zyskuje pełnię władzy nad przynależnymi do niej jednostkami, których życie i śmierć są od niej całkowicie zależne. Pomimo pełnej kontroli sprawowanej przez komunistów nad środowiskiem, w którym przebywały badane przez Liftona jednostki, spośród czterdziestu z przestudiowanych przez niego przypadków tylko trzy osoby okazały się „wyraźnie nawrócone” na nową ideologię[568]. Fakt ten był wykorzystywany przez krytyków koncepcji „prania mózgu”, choć sam Lifton jeszcze po wielu latach wspominał, jak wielkie wrażenie zrobiły na nim stopień zniewolenia ludzkich umysłów oraz „prawda rozmyta tak mocno, że niemal przestaje istnieć”[569]. C I A , zaniepokojona domniemanym sukcesem chińskiej indoktrynacji, rozpoczęła własne badania nad sterowaniem umysłem – w ramach programu o nazwie M K U ltra. W połowie lat pięćdziesiątych zaczęło finansować pracę doktora Ewena Camerona, Amerykanina szkockiego pochodzenia, kierującego szpitalem psychiatrycznym o nazwie Allan Memorial Institute przy Uniwersytecie McGill w Montrealu. Cameron był wówczas jednym z najbardziej uznanych psychiatrów na świecie. Po wojnie brał udział jako biegły w procesach norymberskich, podczas których sądzono nazistowskie zbrodnie (w tym potworne eksperymenty na ludziach), później zaś pełnił funkcję prezesa Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Kanadyjskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i wreszcie – gdy jego pracą zainteresowała się C I A – Światowego Towarzystwa Psychiatrycznego. Cameron pokładał wielkie nadzieje w możliwości leczenia chorób psychicznych poprzez eliminację bolesnych wspomnień i kształtowanie osobowości na nowo za pomocą pozytywnych sugestii. Cele amerykańskiego wywiadu były oczywiście nieco inne – oficjalnie podawano, że chodzi o odkrycie skutecznych metod sterowania ludzkim umysłem, aby zapewnić amerykańskim żołnierzom odpowiednie szkolenie, mające ich uodpornić na tego typu zabiegi. Dokumentacja programu M K U ltra została ostatecznie zniszczona (oficjalnie mówi się o tym, że nie przyniósł on spodziewanych rezultatów)[570], niewykluczone jednak, że prawdziwą intencją przyświecającą agentom C I A było zdobycie naukowych sposobów wydobywania informacji od źródeł nieskłonnych do współpracy. (Dokumenty, które wyciekły z bazy Marynarki Wojennej w Zatoce Guantánamo po zamachach z 11 września, pokazały, że amerykańscy śledczy przesłuchujący osoby podejrzane o związki z Al-Kaidą stosowali techniki zaczerpnięte od chińskich komunistów[571]). Metody, których używał Cameron, by wymazywać wspomnienia pacjentów, można bez wątpienia zaklasyfikować jako tortury. W ramach „usuwania wzorów” osobowości stosowano elektrowstrząsy (aż do trzystu sześćdziesięciu dawek miesięcznie), co miało spowodować zwiększoną podatność na sugestie. Oprócz tego używano silnych środków pobudzających, uspokajających i halucynogennych, które miały jeszcze bardziej zwiększyć dezorientację pacjentów. Według Naomi Klein, która opisała te eksperymenty w książce Doktryna szoku, gdy Cameron dochodził do przekonania, że udało mu się doprowadzić umysł pacjenta do pożądanego stanu „czystej kartki”, umieszczał daną osobę w izolatce i puszczał jej nagrania niosące pozytywne wzmocnienie, jak na przykład: „Jesteś dobrą matką i żoną, a ludziom bardzo odpowiada twoje towarzystwo”. Niektórych wprowadzano w stan śpiączki insulinowej, żeby nie stawiali oporu – wówczas puszczano im takie przekazy przez całą dobę. Udokumentowano przypadek, w którym aplikowany pacjentowi tekst powtarzany był stale przez ponad sto dni[572]. Postać Camerona stanowi doskonały archetyp zła dokonywanego przez naukę w imię zdrowia psychicznego. Według wielu scjentologów jego dawna działalność całkowicie usprawiedliwia kampanię Kościoła przeciwko psychiatrii. Dość frapujące jest przy tym porównanie przeprowadzanych przez niego eksperymentów z propagowaną przez Hubbarda mityczną wizją Xenu oraz implantów R 6, w której pozbawione ciała thetany musiały przez trzydzieści sześć dni siedzieć przed ekranami filmowymi i poddawać się programowaniu dokonywanemu przez psychiatrów. Choć jest mało prawdopodobne, by w czasie trwania programu M K U ltra Hubbard posiadał jakąkolwiek wiedzę na jego temat, z pewnością fascynowała go fala niepokoju związanego z doniesieniami o możliwości sterowania umysłem. W 1955 roku opublikował broszurkę, zapewne własnego autorstwa, zatytułowaną Brain-Washing. A Synthesis of the Russian Textbook on Psychopolitics [Pranie mózgu. Synteza rosyjskiego podręcznika psychopolityki][573]. Dla części byłych scjentologów tekst ten stanowi swego rodzaju kodeks określający zasady działania wielkiego planu Hubbarda[574]. Istnieje bowiem niesamowita korelacja między technikami opisywanymi w broszurze a częścią praktyk scjentologicznych, zwłaszcza tych stosowanych w „obozach rehabilitacyjnych”. Broszurę otwiera tekst wygłoszony rzekomo przez Ławrientija Berię, szefa N K WD okresu stalinowskiego, do „amerykańskich studentów uczących się na Uniwersytecie Lenina”. Tematem wykładu jest „psychopolityka”, zdefiniowana jako „sztuka zdobywania i utrzymywania dominacji nad myślami i przynależnością grupową jednostek, biur i mas, jak również zdobywanie władzy nad wrogimi krajami poprzez »leczenie zaburzeń umysłowych«”[575]. Tekst określa dokładnie, jak spowodować, aby cele jednostki pokrywały się z celami grupy[576]. Pierwszym zadaniem jest podważenie zdolności człowieka do działania i do ufania samemu sobie. W następnej kolejności niszczy się jego przywiązanie do rodziny – w tym celu należy rozbić wzajemne zależności ekonomiczne w jej obrębie, umniejszyć wartość małżeństwa, a wychowanie dzieci powierzyć państwu lub tejże właśnie grupie. Zaufanie wobec przyjaciół i uczucia żywione wobec nich zostają podważone poprzez anonimowe donosy do władz, rzekomo pochodzące od ludzi z najbliższego otoczenia danej osoby. Koniec końców, rozbite mają zostać wszystkie inne więzy emocjonalne odczuwane dotąd przez człowieka – pozostaje tylko Grupa lub Państwo. „Zadanie psychopolityka to ciężka praca nad wytworzeniem jak największego chaosu w dziedzinie »uzdrawiania umysłu« – twierdzi rzekomo Beria we wstępie. – Musicie ciężko pracować, dopóki nie zdobędziemy władzy nad ciałami i umysłami wszystkich ważniejszych osób waszego narodu”[577]. Gdyby przyjąć punkt widzenia badaczy żywiących przekonanie, że koncepcja prania mózgu to mit lub oszustwo mające na celu szkalowanie nowych ruchów religijnych, w tym scjentologii[578], trzeba by uznać, że Jesse Prince jeszcze przed przejściem przez obóz rehabilitacyjny całkowicie zaakceptował obowiązującą w organizacji doktrynę – lub co najmniej był tego bliski. Choć sam twierdzi, że w Kościele pociągały go głównie atrakcyjne dziewczęta, miał świadomość zasad obowiązujących w Sea Org, zanim tam wstąpił. Być może – podobnie jak trzy ofiary chińskiej reedukacji, które Lifton uznał za „wyraźnie nawrócone” – miał szczególne predyspozycje do funkcjonowania w systemie totalitarnym, jakąś psychologiczną potrzebę podporządkowania się innym lub wchodzenia w spolaryzowany układ dzielący ludzi na zbawionych i potępionych. Jak głosi teoria, tego rodzaju osobowość może się rozwinąć u osób wychowywanych w sposób pozbawiony zasad lub skrajnie autorytarny. Mają one wewnętrznie sprzeczny obraz samych siebie jako jednostek wyjątkowo dobrych, a zarazem wyjątkowo złych. Najsilniej może się to przejawiać w okresie dojrzewania, gdy ludzka tożsamość jest jeszcze dość niestabilna. W świetle tej teorii Prince nie musiał być ofiarą prania mózgu – raczej sam czynnie poszukiwał totalitarnej organizacji, która odpowiadałaby na potrzeby jego silnie spolaryzowanej osobowości. Hipotezę taką można by poprzeć pewnymi zdarzeniami z wcześniejszych etapów jego życia. Choć swoje dzieciństwo określał jako „burzliwe” (jego matka zmarła, gdy miał dziesięć lat), Prince utrzymywał bliskie i ciepłe stosunki z ojcem i trójką młodszego rodzeństwa. Po śmierci matki zaczął jednak doświadczać stanów całkowitego paraliżu ciała, któremu towarzyszyło wrażenie spadania, będącego „niczym skok w głąb Wielkiego Kanionu”. Doznawał wtedy uczucia skrajnego przerażenia, bez żadnej nadziei. A potem nagle, jak gdyby otwierał się nad nim spadochron, zatrzymywał się w locie i widział swoje ciało śpiące w łóżku. Doświadczenia te były tak intensywne, że nie kwestionował ich realności, postanowił jednak nikomu o nich nie mówić, ponieważ „kiedy o czymś takim wspomnisz, lądujesz w wariatkowie”. Obecnie Prince postrzega te epizody paraliżu ciała w kategoriach silnych ataków paniki, lecz to właśnie za ich przyczyną dał wiarę zapewnieniom, że scjentologia pozwala człowiekowi uzyskać nadludzką moc[579]. Zwolennicy koncepcji prania mózgu uważają natomiast, że człowiek poddany intensywnym technikom manipulacyjnym może pozwolić, żeby nim zawładnęły, i przyjąć całkiem nową perspektywę, zupełnie niezależną od wcześniejszych doświadczeń czy dawnych cech charakteru – podobnie jak uzależnienie od silnego narkotyku może mieć na człowieka tak silny wpływ, że całkiem stabilna wcześniej osobowość zmienia się nie do poznania. Jeśli pozbawić człowieka jego poprzednich przekonań, zapragnie przyjąć nowe. W wyniku niekończących się sesji spowiedzi oraz bezustannych i nieprzewidywalnych wahań między wyrozumiałością a atakiem, serdecznością a miażdżącą krytyką, jednostka odrywa się od wcześniejszej tożsamości i przeobraża w cenionego, zaufanego członka grupy. A żeby jakieś zbłąkane owieczki przypadkiem nie oddaliły się od stada, tworzy się dodatkowe „koszty wyjścia”, takie jak kary pieniężne, groźby fizyczne oraz ryzyko utraty grona przyjaciół – przez co perspektywa odejścia wydaje się bardziej bolesna niż pozostanie w grupie[580]. Niezależnie, czy uznamy, że Prince został poddany praniu mózgu (jak sam uważa), czy też szedł drogą duchowego oświecenia (jak przedstawia to Kościół), w ciągu półtora roku, które spędził w obozie rehabilitacyjnym, jego myślenie z pewnością się zmieniło. Żeby opuścić program R P F , trzeba osiągnąć „zrozumienie”, że jest się „jednostką antyspołeczną” – dopiero wówczas człowiek może zacząć się rozprawiać z „przestępstwami”, których się dopuścił i za których przyczyną w ogóle trafił do programu rehabilitacyjnego. Sam Prince wspominał później, że podczas wielu godzin poświęconych audytowaniu „człowiek otrzymuje skrawki informacji, które wydają się ciekawe, strzępki różnych wnikliwych spostrzeżeń. A ponieważ audytowaniu jest się poddawanym stale, człowiek osiąga stan, w którym jest bardzo podatny na sugestie […], tak jakby wciąż delikatnie popychano go do punktu, w którym pomyśli, że skoro już tam dotarł, to może niech tak zostanie, przynajmniej się dowie, o co w tym wszystkim chodzi. Może jednak nie jest tak źle?”[581]. Jedną z osób uczestniczących wraz z Prince’em w programie R P F była Spanky Taylor, dawna znajoma Paula Haggisa z początkowego okresu jego zaangażowania w scjentologię. Spanky zaprzyjaźniła się z Paulem i Diane wkrótce po ich przybyciu do Los Angeles. Nazywała go zdrobniale „Paulie” i pomagała mu wprowadzić na rynek kilka pierwszych scenariuszy w czasie, gdy wciąż jeszcze próbował się uwolnić od kreskówek. Od samego początku dostrzegała jego talent (sama natomiast mogła się pochwalić umiejętnością pomagania innym w odpowiednim wykorzystywaniu ich talentów). Tak naprawdę miała na imię Sylvia, a „Spanky” było jej szkolnym przezwiskiem, które tak do niej przylgnęło, że nigdy nie zdołała się go pozbyć. Urodziła się w San José, w rodzinie robotników meksykańskiego pochodzenia. W wieku czternastu lat została fanką miejscowego zespołu People!, grającego popularne szlagiery. Należało do niego kilku scjentologów. Zaczęła pomagać muzykom przy promocji koncertów, wkrótce zaś z jej pomocy korzystało kilka innych znanych kalifornijskich zespołów, takich jak Creedence Clearwater Revival czy Big Brother and the Holding Company. Scjentologia była jednym z wielu elementów fermentu kulturalno-politycznego tej ery. Flirtowali z nią nawet członkowie kultowej grupy Grateful Dead, pociągała ich bowiem wizja doświadczeń mistycznych bez użycia środków halucynogennych[582]. Spanky została wprowadzona do Kościoła przez Alberta Ribisiego, klawiszowca zespołu People!, a mając piętnaście lat, zaczęła pracować w oddziale misyjnym w miejscowości Santa Clara. Była radosną dziewczyną o ciepłych brązowych oczach, która do każdego zwracała się „skarbie”. Z racji jej doświadczenia przy promocji skierowano ją do pracy w tętniącym

życiem Celebrity Centre, gdzie bez przerwy organizowano jakieś atrakcje – warsztaty farbowania tkanin, lekcje fechtunku czy odczyty poezji. Spanky była w siódmym niebie. Przez jej miejsce pracy wciąż przewijali się sławni ludzie, co jeszcze bardziej wzmagało poczucie, że dzieją się tam rzeczy ważne i ekscytujące. Jak można było przewidzieć, Spanky szybko wpadła w oko Yvonne Gillham, która stworzyła to miejsce w 1969 roku, po tym jak Hubbard pozwolił jej wyjechać do Kalifornii (a tym samym zniknąć z pola rażenia swoich zalotów). Z czasem Gillham zaczęła postrzegać młodziutką Spanky jako niemal przedłużenie samej siebie – dziewczyna miała bowiem tę samą naturalną swobodę w kontaktach z ludźmi. Choć była jeszcze nastolatką, powierzono jej funkcję opiekunki kilku najważniejszych postaci związanych z Kościołem. Pierwsze miejsce wśród tego grona celebrytów szybko zajął niejaki John Travolta. Kręcił właśnie w Meksyku swój pierwszy film Diabelski deszcz – pośledni horror, w którym główne role grali Ernest Borgnine i William Shatner. Na planie zaprzyjaźnił się z Joan Prather, obiecującą młodą aktorką i tancerką, która należała do nielicznego grona członków obsady mniej więcej w jego wieku. „Od początku mocno się mnie uczepił – wspominała później. – Był bardzo nieszczęśliwy i kiepsko sobie radził”. Prather zaczęła mu opowiadać, jak bardzo pomogła jej scjentologia. Aktorom często każe się wczuwać w emocje, które mogą mieć niszczycielską siłę. „Dianetyka dała mi narzędzie, dzięki któremu mogłam uzyskać dostęp do najczystszych emocji, a przy tym nie zwariować” – tłumaczyła[583]. „Brzmiało to naprawdę ciekawie, wspomniałem więc o kilku własnych problemach i spytałem, czy na nie też można coś zaradzić – opowiadał po latach Travolta. – Odparła, że jak najbardziej. A ja na to: »Daj spokój, naprawdę można coś N A T O poradzić?«. Po prostu nie bardzo mogłem w to uwierzyć”. Prather dała mu egzemplarz Dianetyki. Dzięki tej lekturze Travolta uporał się z atakami depresji i bezsennością. „Czasem ludzie mówią mi rzeczy całkiem niewiarygodne, które jeszcze rok temu wywoływałyby we mnie myśli samobójcze” – opowiadał[584]. Przy innej okazji tłumaczył: „Zanim przeczytałem Dianetykę, jeśli ktoś mówił do mnie lub o mnie coś negatywnego, od razu czułem się załamany. A to nie jest atrakcyjna cecha u mężczyzny. Ludzie czasem mówili: »Ten chłopak jest zbyt wrażliwy«. Ale często miałem wokół siebie jednostki antyspołeczne, które specjalnie doprowadzały mnie do załamania. Byłem jakby chodzącym polem minowym”[585]. Prather zastosowała na nim również kilka podstawowych technik scjentologicznych. „Wyszedłem poza ciało – wspominał Travolta. – Jakby moje ciało żyło swoim odrębnym życiem, a ja znalazłem się na zewnątrz i mogłem sobie wokół niego krążyć. Mocno się wtedy przestraszyłem, a ona powiedziała: »O rany, opuściłeś ciało!«”[586]. Po powrocie do Los Angeles Travolta, wraz ze stu pięćdziesięcioma innymi uczniami, rozpoczął w Celebrity Centre kurs o nazwie Hubbard Qualified Scientologist Course [kurs na Wyszkolonego Scjentologa Hubbarda]. Zwierzył się jednej z instruktorek, Sandy Kent, że właśnie się wybiera na przesłuchanie do serialu zatytułowanego Welcome Back, Kotter. Później, po apelu, instruktorka poprosiła wszystkich, żeby skierowali ręce w stronę A B C Studios i telepatycznie przekazali w tamtym kierunku polecenie o treści: „Chcemy, żeby John Travolta dostał ten angaż”[587]. Na następnym spotkaniu aktor ujawnił, że otrzymał rolę Vinniego Barbarino – która wkrótce miała uczynić go sławnym. „Moja kariera natychmiast się rozkręciła – chwalił się celebryta w jednej z publikacji wydanych przez Kościół. – Mogę powiedzieć, że scjentologia naprawdę wyniosła mnie na szczyt”[588]. Yvonne Gillham uwielbiała Travoltę i wciąż mu powtarzała, że zostanie wielką gwiazdą. A na dowód swojego uznania podarowała mu Spanky. Choć aktor marzył o wielkiej sławie, nieco go onieśmieliła cała związana z nią wrzawa. Spanky zajmowała się dbaniem o relacje między nim a jego fanami. Chodziła na nagrania do telewizji, towarzyszyła mu w wielu wystąpieniach publicznych i namówiła studio Paramount Pictures, aby z okazji jego urodzin wykupiło spory blok sesji audytowania. Była osobą pośredniczącą między nim a Kościołem Scjentologii – w żargonie organizacji osobę taką nazywa się „terminalem” (zdefiniowanym jako „osoba […], która może otrzymać, przekazać lub wysłać komunikację”[589]). Stała się również łączniczką między obiecującym młodym gwiazdorem a innymi scjentologami w branży filmowej, takimi jak Paul Haggis, który poprosił Spanky, aby przekazała jego scenariusz odcinka do serialu Welcome Back, Kotter Travolcie (odcinek ten nie został nigdy zrealizowany). Gwiazdor entuzjastycznie rozgłaszał, że to dzięki scjentologii jego kariera nabrała tempa, a on sam był w stanie na spokojnie zmierzyć się z własną kiełkującą sławą. „Człowiekowi stale towarzyszy lęk, który podszeptuje: »To świetnie, że odniosłeś sukces. Ale czy będzie on trwał wiecznie?« – wyznał Travolta w jednym z wywiadów. – Jeśli człowiek szybko wejdzie na szczyt, nie wie, co z nim dalej będzie. […] Dzięki scjentologii łatwiej zachować w tym wszystkim zdrowy rozsądek”[590]. Wprowadzał w szeregi scjentologów także innych aktorów, takich jak Forest Whitaker, Tom Berenger czy Patrick Swayze, jak również wielkiego rosyjskiego tancerza Michaiła Barysznikowa (choć jedyną osobą, która de facto pozostała w Kościele, była zaprzyjaźniona z Travoltą Priscilla Presley)[591]. Dzięki Spanky Taylor wszyscy widzieli wyraźnie, jak bardzo aktor angażuje się w scjentologię, z drugiej zaś strony w imieniu Kościoła pilnowała, żeby nie zaprzepaścił swojego talentu i nie zaszkodził karierze jakimś nierozsądnym gwiazdorskim ruchem. Gdy w 1977 roku F B I dokonało nalotu na Kościół Scjentologii, Spanky była akurat w szóstym miesiącu ciąży i mieszkała ze swoim mężem Normanem w zapuszczonym hotelu Wilcox. Norman pracował jako kierownik w dziale prawnym organizacji. Wczesnym rankiem 8 lipca, gdy rozpoczęła się akcja F B I , zdenerwowany zadzwonił do żony i poprosił ją, żeby natychmiast udała się do biura Yvonne Gillham i zabrała stamtąd naładowany pistolet, który Yvonne otrzymała w prezencie i trzymała w biurku. Zanim Spanky Taylor dotarła na miejsce, wszędzie roiło się od agentów F B I – w dwóch budynkach zajmowanych przez organizację (Advanced Org i Château Élysée) było ich ponad stu pięćdziesięciu. Był to największy nalot F B I w historii, który na dodatek trwał całą dobę[592]. Agenci mieli ze sobą tarany i młoty dwuręczne do niszczenia zamków i rozbijania ścian[593]. Oprócz dwustu tysięcy zdobytych przez nich dokumentów (wiele z nich zostało wcześniej wykradzionych z urzędów państwowych przez pracowników Guardian’s Office), znaleźli też sprzęt służący do włamań oraz zakładania podsłuchów. Spanky Taylor wywiązała się z zadania: przedostała się do biura Yvonne i dyskretnie schowała pistolet do torebki. Wolała nie myśleć o tym, jak wielkim szaleństwem jest przemycanie broni na oczach tylu przedstawicieli prawa. Przed bramą budynku kłębił się tłum reporterów pragnących dostać się do środka. Na dodatek przyjechał właśnie autobus z uczniami szkoły średniej z prestiżowej dzielnicy Pacific Palisades, którzy w ramach lekcji religii mieli odbyć wycieczkę po siedzibie Kościoła Scjentologii – o czym z przerażeniem przypomniała sobie teraz Spanky Taylor (która zresztą sama tę atrakcję zorganizowała). Zaskoczone nastolatki patrzyły na nią szeroko otwartymi oczami, podczas gdy tłumaczyła nauczycielce, że nie jest to najlepszy czas na wizytę (której nie udało się już przełożyć na inny termin). W strukturach Kościoła naloty tłumaczono tym, że pewną grupkę scjentologów oskarżono o kradzież papieru do ksero, który wykorzystali do zrobienia kopii dokumentów na temat organizacji znalezionych w urzędach państwowych – innymi słowy, był to kolejny przykład bezwzględności rządowych zbirów gotowych łamać konstytucję, żeby tylko zniszczyć wolność religijną w U SA . Kiedy jednak rok później postawiono akt oskarżenia, wyszła na jaw ogromna skala operacji Snow White. W sprawie wytoczonej Kościołowi oskarżono jedenastu wysoko postawionych scjentologów, w tym Mary Sue Hubbard. Jej mężowi nie postawiono zarzutów, choć uznano go za współtwórcę przedsięwzięcia (którego zresztą był pomysłodawcą). W grudniu w kinie Grauman’s Chinese Theatre w Hollywood odbyła się premiera filmu Gorączka sobotniej nocy. Travolta przez pięć miesięcy przygotowywał się do roli – codziennie przebiegał trzy kilometry, a co wieczór trzy godziny tańczył. Wiedział, że ten film jest dla niego ogromną szansą, stworzył więc w nim niezwykłą, elektryzującą postać. Kiedy jednak szedł po czerwonym dywanie w oślepiającym blasku fleszy, wyglądał na mocno otumanionego. „Gdy wysiadłem z limuzyny przed kinem, byłem jak oniemiały – opowiadał w wywiadzie zaraz po premierze. – Nie potrafiłem ogarnąć tego wszystkiego. Dzisiejszy wieczór był dla mnie niczym fantazja, jak jakiś sen”[594]. Miał dwadzieścia trzy lata i stał się międzynarodową gwiazdą. Był też najbardziej znanym scjentologiem na świecie, zaraz po samym Hubbardzie. Jak można więc twierdzić, że scjentologia nie pomogła mu spełnić marzeń? Yvonne Gillham zaczęła chorować. Skarżyła się na bóle głowy i traciła na wadze. Bardzo chciała pojechać do bazy w Clearwater, gdzie mogłaby wziąć udział w zaawansowanych sesjach audytowania, wierzyła bowiem, że dzięki nim odzyskałaby zdrowie; powiedziano jej jednak, że nie ma na to pieniędzy. Wysłano ją za to na misję objazdową do Meksyku, wraz z poślubionym pięć lat wcześniej mężem Heberem Jentzschem – aktorem i muzykiem, który jakiś czas później został prezydentem Kościoła (była to w dużej mierze funkcja reprezentacyjna). W dzień swoich pięćdziesiątych urodzin, 20 października 1977 roku, wciąż jeszcze przebywając w Meksyku, Yvonne doznała udaru mózgu. Mąż odesłał ją z powrotem do Los Angeles, sam zaś kontynuował meksykańską misję. Nieco później jej córka Janis (należąca niegdyś do pierwszego zespołu „posłańców” Hubbarda) otrzymała od niej w prezencie piękną walizkę. W środku znajdował się chaotyczny, pozbawiony sensu list. Janis zaczęła dopytywać, co się dzieje z jej matką, nikt jej jednak nie chciał nic powiedzieć. Jej siostra Terri udała się do noclegowni dla członków Sea Org i znalazła matkę leżącą w łóżku bez żadnej opieki. Yvonne zabrano wreszcie do szpitala, gdzie okazało się, że ma guza mózgu – to on był przyczyną udaru. Lekarze powiedzieli, że gdyby trafiła do szpitala wcześniej, można go było usunąć. Spanky Taylor desperacko próbowała załatwić chorej możliwość odbycia sesji audytowania, była bowiem przekonana, że tego jej właśnie potrzeba. Udała się więc do działu finansów i poprosiła o fundusze konieczne do tego, żeby Yvonne mogła wyjechać do bazy w Clearwater. „Jak tak bardzo chce tam jechać, to może przecież, do cholery, wsiąść w autobus” – usłyszała w odpowiedzi od pracującej tam kobiety[595]. „Chcesz ją zamordować?!” – zaczęła krzyczeć Taylor. Za taką impertynencję skazano ją na obóz rehabilitacyjny. Jej maleńka córeczka Vanessa została jej odebrana i umieszczona w scjentologicznym żłobku o nazwie Child Care Org. Mieścił się on w ciemnym i wilgotnym mieszkanku, którego całą przestrzeń zajmowały dziecięce łóżeczka. Gnieździło się tam około trzydzieściorga maluchów, a na każdy tuzin przypadała jedna opiekunka. Niezmiernie rzadko zdarzało się, żeby dzieci zabierano na zewnątrz[596]. Gdy Taylor dowiedziała się, że została skierowana do obozu, zawołała: „Nie możecie mi tego zrobić, nie teraz!”. Chodziło jej o Travoltę, który dzień wcześniej do niej dzwonił i mówił, że niedługo wraca z Francji (gdzie właśnie promował Gorączkę sobotniej nocy na festiwalu filmów amerykańskich w Deauville). Pomimo osiągniętego sukcesu aktor wydawał się przygnębiony i wycofany. Jeszcze w czasie trwania zdjęć do filmu jego ukochana Diana Hyland zmarła w jego ramionach. Była od niego o dwie dekady starsza (grała jego matkę w telewizyjnej produkcji zatytułowanej The Boy in the Plastic Bubble) i już przed ich spotkaniem przeszła zabieg podwójnej mastektomii. Nawrót raka brutalnie przerwał ich związek. Spanky Taylor pomagała Travolcie przejść przez okres żałoby. Teraz rak zaatakował jego matkę – najważniejszą osobę w życiu aktora. Travolta prosił, żeby Spanky odebrała go z lotniska. Obiecała mu to słowami: „Nawet stado dzikich koni by mnie nie powstrzymało. Będę!”[597]. Przedstawiciele Kościoła powiedzieli jej teraz, że ktoś inny pojedzie po gwiazdora na lotnisko. Wiedziała, że Travolta będzie zaskoczony i zawiedziony. Przyzwyczaił się, że może na niej polegać – zapewniała mu nie tylko darmową pomoc organizacyjną, ale też wsparcie emocjonalne. Jeśli się nie zjawi, aktor natychmiast zacznie podejrzewać, że stało się coś

strasznego, i będzie się o nią martwił. Przerażała ją myśl, że mogłaby być przyczyną jego niepokoju. Obóz rehabilitacyjny przeniósł się z piwnicy na najwyższe piętro dwuskrzydłowego budynku dawnego szpitala Cedars of Lebanon. W zaadaptowanych salach gnieździło się niemal dwieście osób, które spały na trzypoziomowych pryczach[598]. Ponieważ wszystkie pomieszczenia były już przepełnione, Spanky Taylor zakwaterowano na wilgotnym materacu na dachu budynku. Było tam zimno. Słyszała odgłosy ulicy dochodzące z pobliskiego Sunset Boulevard. Miała też widok na Hollywood Hills i ciągnące się po horyzont światła tętniącego życiem miasta, które nigdy nie śpi. Tak wielu młodych ludzi zostało wciągniętych w matnię hollywoodzkiego splendoru, którego sami nigdy nie mieli doświadczyć. A ona tkwiła teraz w samym sercu tego świata – odcięta od niego, uwięziona, upokorzona, niezauważalna plamka na dachu wielkiego budynku. Kto dałby wiarę, że w miejscu tak tętniącym życiem można być tak bardzo samotnym i zagubionym? Jakby tego było mało, znów była w ciąży, co było wynikiem krótkiej wizyty jej męża po kilku tygodniach jej pobytu w obozie. Program R P F nie przewidywał opieki nad ciężarnymi ani jakiegokolwiek łagodzenia wymogów ciężkiej pracy fizycznej, którą musiała wykonywać razem z pozostałymi uczestnikami. Były nawet takie dwa tygodnie, podczas których wszyscy musieli pracować w trzydziestogodzinnych blokach z trzema godzinami na odpoczynek. Podobnie jak pozostali Spanky żywiła się breją podawaną w wiadrach – składały się na nią resztki jedzenia lub ryż z fasolą. Po sześciu miesiącach takiej diety wciąż nie było po niej widać, że jest w ciąży – przeciwnie, ciągle traciła na wadze. Bała się, że straci również dziecko. Pewnego dnia odwiedziło ją dwoje wysłanników Kościoła, którzy mieli do niej dość osobliwą prośbę. Otóż zastanawiali się, jak nagrodzić uczestników programu R P F za przeprowadzenie prac renowacyjnych siedziby Advanced Org, które miały się już ku końcowi. „Chcielibyśmy, żebyś zorganizowała dla nich prywatny pokaz Gorączki sobotniej nocy” – usłyszała Spanky[599]. Choć film stanowił sensację na skalę światową, oczywiście nikt z uczestników programu R P F nie miał dotąd okazji go zobaczyć. Kontakt z Travoltą był jednak obecnie utrudniony. Aktor był teraz jedną z największych gwiazd kina, a pismo „Playboy” nazwało go „najnowszym amerykańskim symbolem seksu”[600]. Zwierzchników Kościoła Scjentologii martwiło natomiast, że aktor oddala się od organizacji. Pokaz filmu ukazałby dobitnie jego zaangażowanie w religię w chwili, gdy można było mieć co do tego wątpliwości. Jako przedstawicielka Kościoła wyznaczona wcześniej do kontaktów z Travoltą, Spanky Taylor wydawała się idealną osobą do zorganizowania takiego pokazu. – Po pierwsze, nie wolno mi korzystać z telefonu – odpowiedziała. – A po drugie, nie mam prawa opuszczać tego budynku. Może przy okazji zorganizować wam jeszcze reaktywację Beatlesów? – Wydało nam się po prostu, że mogłabyś się tym zająć – powtórzyli jej goście. Spanky musiała wymyślić, jak wydobyć od Travolty kopię filmu, żeby nie musieć mu tłumaczyć, dlaczego nie odebrała go z lotniska, a potem bez słowa zniknęła z jego życia. Kilka dni później wysłannicy Kościoła załatwili jej pozwolenie, żeby mogła skorzystać z automatu telefonicznego znajdującego się na jednym z niższych pięter. Zadzwoniła do Kate Edwards, która pełniła wówczas funkcję dyrektora kreatywnego Travolty. – Spanky! Gdzie jesteś? – zawołała Edwards. Cały zespół produkcyjny Travolty gorączkowo poszukiwał zaginionej dziewczyny. – Skarbie, nie bardzo mogę rozmawiać – odpowiedziała Taylor. Wyjaśniła tylko, że przebywa w siedzibie organizacji w Los Angeles. – Zostałam wybrana do specjalnego programu, który ma mi pomóc – tłumaczyła mgliście. Zaraz też oznajmiła, że dzwoni z pilną prośbą o wypożyczenie kopii filmu. Okazało się to problematyczne. Film pokazywano na całym świecie, wszystkie kopie krążyły więc po kinach. Dostępna była tylko osobista kopia Travolty. Kate Edwards tłumaczyła jednak, że musi najpierw poprosić go o zgodę. – Johnny powiedział, że gdybyś kiedykolwiek zadzwoniła i była w potrzebie, to mam ci pomóc – uspokajała ją Edwards. – Nie możesz mu mówić o tej rozmowie! – przestraszyła się Spanky. – Będę musiała mu powiedzieć – odparła Edwards. – Będę musiała go poprosić, żeby ją wypożyczył. Gdy Spanky Taylor znów dostała pozwolenie na rozmowę, Kate Edwards powiedziała jej, że Travolta zgodził się wypożyczyć kopię, ale pod jednym warunkiem: że będzie mógł zobaczyć się ze Spanky. Wysłannicy Kościoła musieli w tej kwestii skonsultować się ze swoimi przełożonymi, którzy uznali, że jeśli Spanky załatwi kopię filmu, może spotkać się z Travoltą na kolacji w niedzielę, następnego dnia po pokazie[601]. Travolta odpowiedział na tę propozycję wysłaniem Spanky kwiatów, które dostarczono jej do obozu. Pokaz filmu odbył się w sobotę wieczorem w części budynku nazywanej Lebanon Hall. Wszyscy byli podekscytowani, zwłaszcza, że po seansie zaplanowano tańce. W całych Stanach trwało teraz dyskotekowe szaleństwo, zainspirowane wspaniałą sceną taneczną w wykonaniu Travolty. Spanky Taylor nie było jednak dane bawić się z innymi. Gdy tylko film dobiegł końca i pojawiły się napisy końcowe, kilku wysoko postawionych scjentologów (między innymi Heber Jentzsch, mąż Yvonne Gillham) zaprowadziło ją do pomieszczenia biurowego, gdzie nakazano jej zadzwonić do Travolty i odwołać kolację zaplanowaną na następny wieczór. – Nie mogę tego zrobić! – zaprotestowała Spanky. – Poczyniono wielkie wysiłki, aby go odzyskać, nie możemy więc pozwolić, żebyś to wszystko zepsuła – oświadczył Jentzsch. – Zadzwoń do niego natychmiast. – Ale jest już po północy! – próbowała oponować Spanky. Kiedy Travolta usłyszał jej wyjaśnienia, mocno się rozgniewał. – Przecież to stanowiło część naszej umowy! – przypomniał jej. – Tak, wiem, przepraszam. – Jak możesz tak postępować? – dopytywał Travolta podniesionym głosem, co nigdy przedtem mu się przy niej nie zdarzyło. – Jak mogłaś zostawić swoje dziecko? Zmarła mi matka, a ty się nie zjawiłaś! Spanky zaczęła zanosić się płaczem tak mocno, że nie była w stanie już nic powiedzieć. Później wspominała, że Travolta zadawał jej pytania, na które nie potrafiła odpowiedzieć, pytania, których nie miała odwagi sama sobie zadać. Zdawał się wiedzieć, przez co ona przechodzi. – Jeśli nikogo nie zabiłaś, a nie sądzę, żeby tak było, to nie ma żadnego powodu, żebyś tkwiła tam, gdzie teraz jesteś – przekonywał ją. Nigdy wcześniej nie powiedział jej nic nieprzyjemnego, teraz więc jego szczerość była dla niej druzgocząca. – Robię to po to, żeby być lepszym człowiekiem! – szlochała Spanky. – Żebym mogła jeszcze lepiej ci pomagać. Tymczasem Jenztsch zaczął ją dźgać palcem i na migi pokazywać, że ma odwiesić słuchawkę. Szybko więc się pożegnała i odłożyła słuchawkę na widełki. Następnie zaprowadzono ją z powrotem do obozu. Przez całą noc rozpaczliwie płakała, kiedy jednak wzeszło słońce, nagle poczuła dziwną jasność myśli. „Nie ma mowy, spieprzam stąd i koniec! – postanowiła. – Nie wiem jak, ale jakoś się wydostanę”. Nie bardzo miała jednak pomysł, jak właściwie przeprowadzić ucieczkę. Przydzielono ją do programu w marcu, a był już wrzesień. Nie miała czasu czegokolwiek zaplanować, ponieważ bez przerwy pracowała. Nie wiedziała, do kogo się zwrócić o pomoc. Nie rozważała nawet telefonu do rodziców, obawiała się bowiem, że jeśli komukolwiek wyjawi, co się z nią dzieje, przyniesie wstyd scjentologii. Zresztą nie wolno jej było rozmawiać z nikim spoza programu, nawet z innymi członkami Sea Org. Poza tym zdawała sobie sprawę, że nawet gdyby udało się jej uciec, tak naprawdę bardzo mało wiedziała o sprawach tego świata. Odkąd jako czternastolatka wstąpiła w szeregi scjentologów, nie przeczytała żadnej książki, która nie byłaby napisana przez L. Rona Hubbarda. Udało jej się jakoś wymknąć, żeby odwiedzić dziesięciomiesięczną córeczkę przebywającą w Child Care Org po drugiej stronie ulicy. Z przerażeniem odkryła, że Vanessa choruje na koklusz – wysoce zaraźliwą chorobę, która może prowadzić do śmierci. Dziecko miało powieki sklejone ropą i mokrą pieluchę – zresztą całe łóżeczko było zasikane. Po ciele niemowlęcia chodziły muszki owocówki. Przerażona matka aż się wzdrygnęła – zdała sobie sprawę, że może stracić zarówno nienarodzone jeszcze dziecko, jak i córeczkę. W końcu udało jej się opracować plan działania. Wyjaśniła strażnikom, że musi zadzwonić do lekarza, po czym zadzwoniła do biura Travolty i poprosiła Kate Edwards o spotkanie nazajutrz o konkretnej godzinie przed siedzibą Child Care Org. Rozłączyła się, zanim jej rozmówczyni miała szansę odpowiedzieć. Następnego dnia pozwolono jej na krótką wizytę w żłobku. Spanky schowała do torebki zapasową pieluchę. Miała przy sobie cztery dziesięciocentówki stanowiące cały jej majątek oraz szczoteczkę do zębów. Na szczęście Kate Edwards przyjechała punktualnie. Spanky Taylor wyjaśniła pilnującemu ją scjentologowi, że to jej bratowa, która ma zabrać Vanessę do lekarza. – Masz na to pozwolenie? – spytał mężczyzna. – Ależ oczywiście! – odpowiedziała bez wahania, po czym otworzyła drzwi i podała dziecko zdumionej „bratowej”. Zaczęła jej głośno tłumaczyć, żeby zadzwoniła, jak tylko lekarz zbada dziecko, następnie zaś dodała szeptem – Kate, jak tylko zamknę za sobą drzwi, odjedź tak szybko, jak możesz. Kate Edwards pokiwała głową. Spanky Taylor szybko wskoczyła do samochodu, który natychmiast odjechał. – Spanky, nie! – krzyczał jej opiekun. W tym miejscu kończył się plan ucieczki. Spanky wciąż miała na sobie czarny męski kombinezon roboczy z podwiniętymi rękawami i nogawkami. Kate Edwards wzięła od swojej matki trochę ciuchów, które w miarę pasowały na wychudzoną dziewczynę, i kupiła zapas pieluch dla Vanessy, następnie zaś zameldowała je obie w hotelu Tropicana przy Santa Monica Boulevard[602]. Spanky w końcu zadzwoniła do Guardian’s Office, żeby porozmawiać z mężem. Odebrał jednak ktoś inny. – Spanky! – zawołał, słysząc jej głos. – Wszędzie cię szukają! Gdzie jesteś?

– Chcę rozmawiać z Normanem – odpowiedziała. – Musisz wrócić! Zapowiedziała, że zadzwoni ponownie o jedenastej wieczorem. Tym razem odebrał jej mąż. – Czy oni są z tobą? – spytała go od razu. – Tak. Rozłączyła się. Zadzwoniła ponownie po godzinie czy dwóch. Norman potwierdził, że jest sam. Powiedziała mu, że opuściła Kościół i nie ma zamiaru wracać, a dziecko jest bezpieczne pod jej opieką. Norman nalegał na spotkanie, w końcu więc wyjawiła mu miejsce swojego pobytu. Zdawała sobie sprawę, że to prawdopodobnie koniec jej małżeństwa, czuła jednak, że przynajmniej tyle jest mu winna. Norman przyjechał do hotelu i przez kilka godzin ze sobą rozmawiali. Nazajutrz o dziewiątej rano usłyszała pukanie do drzwi. Okazało się, że przyjechało do niej trzech wysoko postawionych scjentologów z zamiarem ściągnięcia jej z powrotem do obozu rehabilitacyjnego. Spanky Taylor wciąż jeszcze wierzyła w prawdziwość scjentologii jako religii. Martwiła się, że ucieczka może stać na przeszkodzie jej zbawieniu. Silniejszy był jednak lęk o życie córeczki i nienarodzonego jeszcze dziecka. Na początku z pełnym przekonaniem oświadczyła, że nie ma zamiaru wracać. – Jak tylko tkniecie mnie albo moje dziecko, podam was do sądu! – krzyczała. Zapewnili ją jednak, że chcą tylko porozmawiać. Tłumaczyli, że bardzo by nie chcieli, żeby ją uznano za jednostkę antyspołeczną. Zostałaby wówczas odcięta od wszystkich innych scjentologów – a poza nimi prawie nikogo nie znała. Przypomnieli jej również, że istnieje jeszcze „właściwy” sposób wycofania się z organizacji. W końcu zgodziła się wrócić do bazy, żeby wypełnić odpowiednie dokumenty pozwalające jej na polubowne opuszczenie Sea Org, umożliwiające dalsze pozostawanie scjentologiem. W ramach tego „właściwego” sposobu musiała podpisać „wyznanie winy”, w którym wyszczególniono wszystkie „przestępstwa”, jakich się dopuściła względem organizacji. Rzuciła okiem na przedłożony jej dokument. Niektóre z wyszczególnionych tam czynów pochodziły z jej rejestru z okresu preclear, powstałego na bazie poufnych informacji, które wyjawiła swoim audytorom w przekonaniu, że są bezpieczne. Wiedziała jednak, jak to działa. Opowiadała później, że sama została kiedyś poproszona o przejrzenie rejestrów innych członków organizacji i zaznaczenie w nich wszelkich „złych intencji wobec scjentologii”. Na pierwszy plan wysuwano zawsze wybryki natury seksualnej oraz działania łamiące prawo. Przekazywano je następnie do Guardian’s Office, które mogło je w dowolnej chwili wykorzystać do pogrążenia każdego, kto występował przeciw Kościołowi. Jak zresztą miała się jeszcze przekonać, jeśli prawdziwe „przestępstwa” nie były wystarczająco groźne, zawsze można było po prostu spreparować odpowiednią dokumentację czyjegoś skandalicznego zachowania. Podpisała swoje „wyznanie winy” bez wgłębiania się w zawarte w nim treści. Następnie przedstawiono jej rachunek. Koncepcja „rachunku darmozjada” polega na tym, że osoby należące do Sea Org nie muszą pokrywać kosztów audytowania i kursów, które odbywają w ramach „mostu ku całkowitej wolności”. Tak naprawdę jednak zwykle nie mają nawet czasu, żeby skorzystać z tego rodzaju oferty. Jako że Spanky Taylor należała do Sea Org przez siedem lat, rachunek za usługi, do których była w tym czasie uprawniona, opiewał na ponad sto tysięcy dolarów. Przed końcem procedury człowiek prowadzący jej sprawę został na chwilę wywołany z pomieszczenia. Spanky Taylor wzięła swoje „wyznanie” z jego biurka i schowała do torebki. Kiedy w końcu wyszła z budynku na ulicę, podarła je na strzępy[603]. Gdy Hubbard dowiedział się, że Yvonne Gillham jest umierająca, wysłał jej teleks z pytaniem, czy chce zachować swoje obecne ciało, czy woli przejść od razu do następnego cyklu. Uznała, że będzie szybciej, jeśli się pożegna z obecnym wcieleniem, mimo wszystko chciała jednak poddać się audytowaniu. Hubbard zgodził się na jej podróż do Clearwater, w celu „zakończenia cyklu pracy” – co oznaczało, że ma przed śmiercią wprowadzić swojego następcę w tajniki prowadzenia Celebrity Centre. Przebywająca wówczas w bazie w Clearwater Hana Eltringham przeżyła szok na widok swojej przyjaciółki. Yvonne cierpiała na zawroty głowy, często traciła równowagę, miała też problemy z koncentracją i często gubiła wątek. Odmawiała przyjmowania leków przeciwbólowych, jako że kolidowałoby to z audytowaniem. Z płaczem obwiniała się o straszne „przestępstwo” w postaci umierania (a przez to opuszczenia Hubbarda). Rozpaczliwie pragnęła zobaczyć się z dziećmi, żeby się z nimi pożegnać, nie dopuszczano ich jednak do niej[604]. Hubbard wyznaczył Catherine Harrington, jedną z najbliższych przyjaciółek Yvonne, na osobę, z którą umierająca miała omówić profile celebrytów znajdujących się pod jej opieką: kto jest niezawodnym mówcą, kto łatwo pozyskuje inne gwiazdy i tym podobne. Yvonne opowiadała jej o różnych osobach – byli wśród nich między innymi telewizyjni aktorzy, meksykańska gwiazda pop, producent Don Simpson, Karen Black, Chick Corea i Paul Haggis. Najbardziej obawiała się jednak o los Travolty. „Pomóż mu, proszę. Jest wyjątkowo wrażliwy” – tłumaczyła. Radziła też przyjaciółce, żeby podchodziła do celebrytów tak samo jak do Hubbarda: z delikatnością i otwartym umysłem[605]. Yvonne Gillham zmarła w styczniu 1978 roku. W marcu tego samego roku Spanky Taylor urodziła synka, któremu dała na imię Travis. Choć udało jej się urodzić go w terminie, dziecko ważyło niewiele ponad kilogram. (Zarówno jej syn, jak i córka wciąż żyją i cieszą się dobrym zdrowiem). Dla wielu byłych członków Sea Org moment odejścia z Kościoła naznaczony był poczuciem zagubienia, paniki, żalu i wewnętrznego rozdarcia. Wielu z nich pozostawało w jakimś stopniu związanych ze scjentologią, czasem – jak Spanky Taylor – przez wiele lat, a czasem do końca życia. Historia Spanky Taylor znalazła swój finał w rok po jej odejściu z Sea Org. Wybrała się do Houston, żeby się spotkać z Travoltą, który w owym czasie kręcił właśnie zdjęcia do filmu Miejski kowboj. Spanky przyjechała do niego z własnej inicjatywy, żeby go „odzyskać” dla Kościoła. Słyszała, że miał ostatnio trudny okres w życiu, i martwiła się, że to jej doświadczenia zniechęciły go do szukania pomocy wśród scjentologów. Nie można też było wykluczyć, że gdyby udało jej się przywrócić Travoltę na łono organizacji, wówczas jej własna pozycja w Kościele też by się poprawiła. Podobnie jak większość celebrytów Travolta nie był dopuszczany do informacji na temat wewnętrznego funkcjonowania organizacji. Sensacyjne doniesienia raz na jakiś czas pojawiające się w prasie (dotyczące biografii Hubbarda i jego nagłych zniknięć, jak również zatrudniania przez Kościół prywatnych śledczych oraz wykorzystywania sądów do prześladowania swoich krytyków) rzadko kiedy przebijały się do świadomości scjentologicznych VI P -ów. Wielu z nich nawet nie chciało słyszeć o jakichkolwiek problemach wewnętrznych organizacji. Łatwo było uznać tego rodzaju pogłoski za wynik prześladowań religijnych lub sensacyjne kaczki dziennikarskie. „Każda historia ma dwie strony, a ja nie znam ich obu – odpowiedział aktor beztrosko na pytanie o operację Snow White. – Nie jestem w to zaangażowany”[606]. Zresztą komuś takiemu jak Travolta, którego powszechnie kojarzono z Kościołem sjcentologicznym, trudno byłoby tak po prostu odejść. Poproszono go, żeby publicznie określił swoje stanowisko, a on to zrobił – a potem już stale potwierdzał. Gwiazdor zajmował w Houston prywatną willę. Spotkał się ze Spanky Taylor wieczorem, po kolacji. Siedzieli nad talerzykiem przyniesionych przez nią ciasteczek czekoladowych i rozmawiali. Spanky wyjaśniła aktorowi, że odeszła z Sea Org i opiekuje się teraz swoimi dziećmi. Następnie szybko zmieniła temat i spytała Travoltę, co u niego słychać – a on zdał jej relację ze swoich problemów. Relacje byłych scjentologów dotyczące trudnych wówczas stosunków między Travoltą a Kościołem bywają ze sobą sprzeczne. Osoby stojące na wyższych szczeblach hierarchii poważnie się obawiały, że najcenniejszy członek organizacji może zostać uznany za homoseksualistę, a jednocześnie gotowe były w każdej chwili użyć tego argumentu przeciwko niemu. Bill Franks, były dyrektor wykonawczy Kościoła, mówił w wywiadzie dla pisma „Time” o obawach Travolty, że w razie jego odejścia scjentolodzy wyjawią światu jego orientację seksualną[607]. Natomiast Jesse Prince twierdził, że Travolta odgrażał się, że poślubi swojego przyjaciela (choć prawo nie dopuszczało wówczas małżeństw jednopłciowych)[608]. Zdaniem Franksa Kościół trzymał Travoltę w potrzasku. W pewnym momencie Travolta prosił go o potwierdzenie, że jego osobiste wyznania nie zostaną wykorzystane przeciw niemu. „Materiały z moich sesji są objęte ochroną, prawda?” – pytał[609]. W rzeczywistości przedstawiciele Kościoła zajmujący się wywiadem otrzymali już instrukcje, że mają zbierać materiały, które można by wykorzystać przeciw gwiazdorowi, gdyby w którymś momencie chciał się wycofać (nazywano to paktem „Martwy agent”)[610]. Podczas rozmowy ze Spanky Taylor w Houston Travolta powiedział jednak, że nie uważa, żeby trzeba go było przywracać na łono Kościoła – zrobił sobie jedynie przerwę. Spanky udało się jednak go przekonać, żeby wykupił kosztowny pakiet sesji audytowania, które miały mu pomóc wrócić na „most ku całkowitej wolności” (aktor zatrzymał się na scjentologicznej ścieżce po ukończeniu poziomu O T I I I )[611]. Po tej rozmowie Taylor otrzymała od Hubbarda list z gratulacjami. Mistrz pytał ją również, czy czegoś jej potrzeba. Nie poprosiła o nic dla siebie samej, ale błagała Hubbarda, żeby zgodził się przeprowadzić dla Travolty „Folder Error Summary” [Podsumowanie Błędów Teczki], czyli osobiście sprawdził zapisy wszystkich sesji audytowania odbytych w ciągu kilku lat przez Travoltę i upewnił się, czy nie ma w nich błędów. Był to wielki zaszczyt dla każdego scjentologa. Jedna z dziewcząt należących do „posłańców” Hubbarda zapewniła ją, że mistrz zgodził się to zrobić. Niedługo potem jednak Travolta przestał się odzywać do Spanky. Zadzwoniła do niej Priscilla Presley, żeby spytać, co się dzieje. Opowiadała, że przypadkiem wpadła gdzieś na Travoltę, a on jej powiedział, że powinni się umówić na dłuższe spotkanie. – To może zadzwonię do Spanky – rzuciła. – Nie, nie załatwiaj tego przez Spanky – uciął sprawę Travolta. Gdy Spanky to usłyszała, zdała sobie sprawę, że Kościół musiał ją uznać za „jednostkę antyspołeczną”. Nikt się nie pofatygował, żeby jej o tym powiedzieć, jednak od tej chwili żadnemu scjentologowi nie wolno było z nią rozmawiać[612]. Nie próbowała już się kontaktować z Paulem Haggisem, obawiała się bowiem, że znajomość z nią mogłaby zaszkodzić jego relacji z Kościołem. Haggis natomiast nie miał pojęcia, co się z nią dzieje. Zastanawiał się tylko, dlaczego tak nagle zniknęła. Jednak inni obecni w jego życiu scjentolodzy również pojawiali się nagle i znikali. Członkowie Sea Org, nawet jego przyjaciele tacy jak Spanky, mogli w każdej chwili zostać bez wyjaśnienia przeniesieni do pracy w inne miejsce, skierowani do Clearwater na zaawansowane kursy lub wysłani do tajnej

bazy Sea Org, gdzie już w ogóle nie mieli kontaktu ze światem. Łatwo więc było sobie wytłumaczyć czyjąś nieobecność. Haggis nie dociekał. Bez oporu przyjmował kościelną narrację, wedle której scjentologia padała ofiarą wyrachowanych polityków, nadgorliwych urzędników, prymitywnych policjantów i nietolerancyjnych, głupich dziennikarzy, którym zależało jedynie na sensacyjnych nagłówkach. Publicznie broniąc scjentologii, brał na siebie ciężar ludzkich kpin i pogardy, które spadały na jego Kościół. Tym samym we własnym przekonaniu stawał po stronie prześladowanych mniejszości całego świata, sam bowiem do takiej mniejszości należał. Gdyby wiedział, że jego przyjaciółkę uznano za „jednostkę antyspołeczną”, musiałby dokonać trudnego wyboru. Zresztą wkrótce i tak został do tego zmuszony. W 1983 roku Howard Meyers, z którym wspólnie pracowali nad scenariuszami do serialu telewizyjnego Diff ’rent Strokes, też scjentolog, postanowił dołączyć do odłamu Kościoła założonego przez Davida Mayo, który wcześniej należał do najwyższych władz organizacji. Haggis powiedział wówczas koledze, że już nie może z nim pracować. A ponieważ to Meyers był głównym scenarzystą, Haggis zrezygnował z pracy i zaczął szukać innej.

5 Porzucanie ciała Hubbard nigdy nie stracił zainteresowania kręceniem filmów. Pisał niezliczone scenariusze scjentologicznych filmików szkoleniowych, wciąż jednak uważał, że ma szansę podbić Hollywood[613]. Szczególnie wielkie nadzieje wiązał z opartym na jednej z jego powieści scenariuszem zatytułowanym Revolt in the Stars [Bunt pośród gwiazd], nad którym pracował w 1979 roku wraz z Miltonem Katselasem, legendarnym nauczycielem aktorstwa[614], z nadzieją stworzenia filmu pełnometrażowego, który powtórzy niedawny wielki sukces Gwiezdnych wojen[615]. Przed założeniem słynnej szkoły teatralnej Beverly Hills Playhouse Katselas najpierw pracował jako asystent reżyserów teatralnych i filmowych, a potem rozpoczął samodzielną pracę (w 1972 roku wyreżyserował film Motyle są wolne, w którym główne role zagrali Goldie Hawn i Edward Albert, a w jednej z ról drugoplanowych wystąpiła Eileen Heckhart i zdobyła za nią Oscara). Stanowił ważne ogniwo łączące scjentologów z tak ważną dla nich hollywoodzką fabryką sławy. Na liście jego protegowanych znajdowali się Al Pacino, Goldie Hawn, George C. Scott, Alec Baldwin, Ted Danson, Michelle Pfeiffer, Gene Hackman, George Clooney – oraz wiele innych bardzo dziś znanych nazwisk. Dla wielu młodych aktorów jego sobotni kurs mistrzowski mógł być przepustką do sławy. Katselas osiągnął poziom O T V , a pozyskując dla Kościoła aktorskich celebrytów, stanowił jedno z podstawowych źródeł przychodu – za co zresztą otrzymywał prowizję w wysokości dziesięciu procent sumy wpłacanej przez nowych członków. W pewnym momencie spytał, czy mógłby wstąpić do Sea Org, Hubbard polecił mu jednak, by pozostał przy swoich dotychczasowych zadaniach, jako że są niezmiernie istotne. Gdy obaj panowie ukończyli pracę nad scenariuszem, Hubbard powierzył go Catherine Harrington, która należała do jego najlepszych „posłańców” (po marokańskich perypetiach wyznaczył ją na swoją osobistą asystentkę do spraw public relations). Jej zadaniem było znaleźć w Hollywood kogoś zainteresowanego kupnem. Jako że pochodziła z dość majętnej rodziny, umiała rozmawiać o pieniądzach. Pokazywała scenariusz w różnych miejscach, aż w końcu znalazła nabywcę gotowego zapłacić dziesięć milionów dolarów – co wedle jej rozeznania stanowiło najwyższą kwotę, jaką kiedykolwiek zaoferowano za scenariusz. Jednak Guardian’s Office nabrało podejrzeń i sprawdziło, kim są nabywcy – okazało się, że to mormoni. Hubbard stwierdził po namyśle, że jeśli jego scenariusz chcą kupić mormoni, to niechybnie tylko po to, żeby go odłożyć na półkę. Catherine Harrington została skierowana do obozu rehabilitacyjnego, a ponieważ wyraziła z tego powodu oburzenie, umieszczono ją w „obozie obozu” – samą w kotłowni znajdującej się pod garażem bazy w Clearwater[616]. Film na podstawie tego scenariusza nigdy nie został zrealizowany. Miejsce pobytu Hubbarda stanowiło głęboką tajemnicę. Pytającym o to scjentologom mówiono, że jest „po drugiej stronie tęczy”[617]. Tymczasem w stodole znajdującej się na terenie posiadłości Hubbarda w La Quinta powstało w pełni wyposażone studio filmowe o nazwie Cine Org. Z typową dla siebie butą Hubbard zakładał, że ma wszelkie zdolności, aby na bazie własnych scenariuszy produkować i reżyserować filmy – denerwowała go tylko niedoświadczona ekipa. Wielokrotnie powtarzał ujęcia, aż wszyscy mieli dość, lecz efekt końcowy rzadko go zadowalał. Krążył po planie, wykrzykując komendy przez megafon, czasem prosto w twarz przerażonych członków zespołu[618]. Robił się coraz bardziej gderliwy i rozkojarzony. Kiedy kładł się spać, pośród tamaryndowców rosnących wokół jego domku ukrywali się strażnicy. Pewnego ranka oskarżył „posłańca” pełniącego wartę pod jego drzwiami o opuszczenie stanowiska. „Ktoś wszedł do środka i podmienił mój lewy but na but o pół numeru mniejszy – grzmiał. – I nawet go podobnie podniszczył, żebym się nie zorientował. Komuś zależy, żebym uznał, że oszalałem”[619]. By nieco rozluźnić atmosferę, kilku członków ekipy wymyśliło skecz, a jego nagranie wideo podarowało Hubbardowi. Poczuł się urażony; był przekonany, że się z niego nabijają. „Krzyczał do ekranu telewizora – relacjonował później jeden z jego współpracowników. – Kazał swoim »posłańcom« zdobyć nazwiska wszystkich osób zaangażowanych w ten psikus”[620]. Jednym ze sprawców okazał się zadziorny młody kamerzysta David Miscavige[621]. Miał zaledwie siedemnaście lat, ale zdążył już zajść wysoko w strukturach Kościoła. Wczesne dzieciństwo spędził w New Jersey na przedmieściach Filadelfii zwanych Willingboro. Było to zwyczajne osiedle identycznych domków z prefabrykatów, jedno z wielu budowanych w U SA po I I wojnie światowej. Wraz ze starszym bratem Ronniem grał w futbol w lidze dziecięcej (jego drużyna nazywała się Pennypacker Park Patriots). W karierze sportowca przeszkodził mu jednak niski wzrost oraz poważne ataki astmy, przez które często lądował w szpitalu[622]. Jego ojciec Ron (zajmował się w życiu rozmaitymi rzeczami: sprzedażą przyborów kuchennych, porcelany, ubezpieczeń i kosmetyków) był pierwszą osobą w rodzinie zainteresowaną naukami Hubbarda. Rozczarowany nieskutecznym leczeniem astmy syna, zabrał go do doradcy zajmującego się dianetyką. „Doświadczyłem cudu – opowiadał później David. – W jego wyniku postanowiłem poświęcić resztę życia religii”[623]. Prawda jest jednak taka, że astma nadal go męczyła, a dramat życia całej rodziny rozgrywał się wokół tej choroby. Wkrótce zarówno Ron, jak i jego żona Loretta – oraz czworo ich dzieci – odbywali sesje audytowania w scjentologicznym ośrodku misyjnym w Cherry Hill w stanie New Jersey. Najstarszy z rodzeństwa był Ronnie Junior, a najmłodsza – Laurie. Pomiędzy nimi były jeszcze bliźniaki David i Denise. W roku 1972 cała rodzina przeprowadziła się do Anglii, żeby odbyć zaawansowane kursy w światowej bazie Kościoła w Saint Hill. Dwunastoletni David został jednym z najmłodszych audytorów w historii scjentologii; nazywano go „cudownym dzieckiem”[624]. W czerwcu następnego roku Ron i Loretta wraz z pozostałymi dziećmi musieli na kilka tygodni wrócić do Stanów. Szukali kogoś, kto zająłby się Davidem pod ich nieobecność. W Saint Hill szkolił się także inny Amerykanin, który nazywał się Ervin Scott. Jego żona również cierpiała na astmę. Jak sam wspomina, zgodził się, żeby chłopiec u niego zamieszkał. Na pierwszym spotkaniu Davidowi towarzyszyli rodzice i siostra bliźniaczka. Scottowi cała rodzina od razu przypadła do gustu. Ojca zapamiętał jako „cudownego, promiennego człowieka”, matkę jako kobietę „bardzo piękną i wielce sympatyczną”, a córkę jako „słodką istotkę”[625]. David siedział na skraju kanapy z założonymi rękami i ponurą miną. Jego rodzice chcieli się upewnić, że Scott będzie wiedział, co robić w razie ostrego ataku astmy. Oto jak sam wspomina tę rozmowę: „Powiedzieli: »Musimy cię ostrzec. Davidowi zdarzają się bardzo nietypowe napady«”. Następie wyjaśnili, że podczas ataku astmy David robi się niesłychanie agresywny. „Najpierw jego ojciec zaznaczył, że jeśli nastąpi taki atak, absolutnie nie wolno dotykać chłopca. Potem dołączyła do niego matka, błagając, żebym go nie dotykał. Spytałem, co się dzieje, gdy się go dotknie. Odpowiedzieli: »David dostaje wówczas szału i potrafi mocno pobić każdego, kto go dotknie«. Zawtórowała im jego siostra: »O, tak. On strasznie mocno bije«”. Każdy po kolei zaznaczał, że Davidowi zdarzało się go pobić podczas ataku. Scott zerknął wówczas na Davida, który ponoć skinął głową, potwierdzając słowa członków swojej rodziny. Robił wrażenie zadowolonego z siebie, „jak gdyby odczuwał arogancką dumę z tego, że dawał im popalić”. Było to dość frapujące. Scott nigdy wcześniej nie słyszał, by ktoś z powodu astmy stawał się agresywny. Wiedział z własnego doświadczenia, że podczas ataku człowiek jest raczej sparaliżowany strachem. Powiedział jednak, że będzie pamiętał o tym ostrzeżeniu. Następnego ranka David się do niego wprowadził. Scott zabrał go na zakupy, a potem do pubu, gdzie kupił chłopcu colę, a sam również wypił coś bezalkoholowego. Podczas pogawędki z innymi audytorami David zaczął się trochę ożywiać. Ich towarzystwo sprawiało mu wyraźną przyjemność, Scott wyczuwał jednak, że w zachowaniu chłopca jest „coś sztucznego”. Wrócili do domu i oglądali telewizję, a koło dziesiątej się położyli. David dostał łóżko przy uchylonym oknie, żeby mógł w nocy oddychać świeżym powietrzem. Chłopak natychmiast zasnął. Scott, przyzwyczajony do świszczącego oddechu astmatyków, również szybko zapadł w sen. Wspomina, że około pierwszej w nocy usłyszał krzyk. Wyskoczył z łóżka i zapalił światło. David siedział w łóżku, podparty na jednej ręce. Twarz miał siną, a białka oczu wywrócone. Scott nigdy w życiu nie widział czegoś takiego. Już miał dotknąć chłopca, wycofał się jednak i wykonał scjentologiczną „asystę”. Powiedział: „Już dobrze, David, wróć do teraźniejszości”, po czym to powtórzył. David zamrugał i nagle się obudził. Wciąż był jeszcze zdezorientowany, Scott przeprowadził więc kolejną asystę, „lokalizacyjną”. Powiedział: „Spójrz na tę ścianę. Spójrz na to łóżko”. David pomału zaczął koncentrować wzrok. W końcu spytał mężczyznę: – Uderzyłem cię? – Nie – brzmiała odpowiedź. – Uff… David wciąż jeszcze był półprzytomny i szybko ponownie zapadł w sen, Scott jednak długo nie mógł się uspokoić. Przez kolejną godzinę patrzył na śpiącego chłopca, po czym wreszcie sam znów zasnął. Rano David nie pamiętał nocnego incydentu. Zaczął się szykować pod prysznic. Gdy zdjął górę od piżamy, Scotta zamurowało. W życiu nie widział tak umięśnionego trzynastolatka. „Ten dzieciak jest zbudowany jak Arnold Schwarzenegger! – pomyślał. – Co prawda jeszcze bardzo młody i niedużego wzrostu, ale jednak Schwarzenegger”. Podczas gdy David brał prysznic, jego opiekun przyjrzał się lekom stojącym koło łóżka chłopca. Pamięta, że były tam dwie buteleczki i dwa inhalatory, z których jeden był zwykłym środkiem przepisywanym bez recepty. W skład wszystkich pozostałych leków wchodziły sterydy. Scott, który wychował się na farmie, wiedział, że używa się ich do leczenia niektórych chorób u zwierząt, ale też do budowania masy mięśniowej u bydła. Zastanawiał się, czy to możliwe, by zażywanie leków w podobny sposób wpłynęło na budowę chłopca. (W rzeczywistości leki na astmę zawierają tak zwane kortykosteroidy, które nie mają takiego samego działania jak sterydy anaboliczne zażywane przez atletów i ciężarowców. Kortykosteroidy mogą jednak hamować wzrost, niewykluczone więc, że wskutek ich zażywania David był niewysoki). Scott postanowił napisać raport o tym, co widział, i skierować go do „oficera etyki”: „Oto przypadek scjentologa, który bierze leki i miewa okropne napady astmy, nad którymi można i należy zapanować za pomocą audytowania”. Poprosił też o wgląd w jego „teczkę precleara”, zawierającą dokumentację jego poprzednich sesji audytowania. Powiedziano mu jednak, że David takiej nie posiada. Scott nigdy wcześniej nie

słyszał o żadnym scjentologu, który by nie miał takiej teczki. Scott pomagał podopiecznemu w zadaniach domowych i ćwiczeniach wymaganych na kursie. Momentami chłopak wydawał mu się niezwykle bystry, choć w działaniu przypominał trochę robota. Natomiast pewnych rzeczy zdawał się w ogóle nie pojmować. Na przykład jeśli chodzi o podstawowe ćwiczenie z e-metrem, polegające na tym, że po prostu dotyka się urządzenia, a potem je puszcza, Scott zauważył, że Davidowi trzęsie się ręka. – Uspokój się, David, to tylko ćwiczenie! – powiedział. David rzeczywiście się uspokoił, mogli więc pracować dalej, Scott jednak czuł się tym wszystkim zaniepokojony. Chłopak uchodził za wykwalifikowanego audytora, tymczasem zdawał się w ogóle nieprzeszkolony. Według relacji Scotta David przyznał mu się, że nie tylko nigdy nie przeprowadził żadnej sesji audytowania, ale też sam jej nigdy nie odbył. – Audytowanie jest dla mięczaków – oświadczył i dodał, że on sam został clearem jeszcze w poprzednim życiu. Scott napisał o tym kolejny raport. Opiekun kursu wykazywał dziwne zniecierpliwienie wobec faktu, że Scott poświęca tyle czasu na pomaganie Davidowi w ćwiczeniach. Dało się zaobserwować jeszcze jedną szczególną rzecz: za Davidem wciąż chodził fotograf. Później Scott się dowiedział, że scjentologiczne czasopismo przygotowuje artykuł na temat najmłodszego audytora, który ma właśnie ukończyć staż w Sea Org. Okazało się, że przez swoją pomoc Scott opóźnia postępy Davida, co nie było mile widziane. Mężczyzna wspomina, że któregoś poniedziałku David audytował pewnego precleara. Gdy wrócił do domu, zdawał się wzburzony, Scott spytał go więc, co się dzieje. – Pieprzone baby! – krzyknął na to David. – W Sea Org nie powinno być żadnych kobiet! Scott dowiedział się potem, że stażem Davida w Saint Hill kierował zespół trzech pań. Stosunek Davida do kobiet mocno zaniepokoił jego opiekuna, który o tym też napisał raport. Nikt z Biura Etyki nie odpowiadał jednak na jego pisma. Kilka dni później sytuacja się zmieniła. Wezwano go do Biura Etyki, gdzie usłyszał, że zdaniem Davida jego opiekun go „turbuluje” (czyli denerwuje) oraz stwarza problemy poprzez wciąż sporządzane raporty. – Ten dzieciak to jednostka antyspołeczna, więc lepiej nad nim zapanujcie – ostrzegł Scott urzędników Kościoła, po czym otworzył drzwi, żeby wyjść z gabinetu. Przed drzwiami stał David. Po jego wyrazie twarzy Scott zorientował się, że chłopak słyszał, jak nazywa go „jednostką antyspołeczną”. – Był mocno przestraszony – relacjonuje Scott. Jeszcze tego samego dnia przeniesiono chłopca do innego pokoju, a wkrótce potem jego rodzice wrócili ze Stanów. Jednak od tamtej chwili David za wszelką cenę unikał kontaktu ze Scottem, nawet gdy obok niego przechodził. Jakiś czas potem, w sierpniu, Scott siedział na trawniku naprzeciw głównego budynku Saint Hill i pomieszczeń przeznaczonych do audytowania. Rozmawiał ze swoją koleżanką, norweską pielęgniarką. Nagle usłyszeli głośny jęk młodej kobiety. Scott podniósł wzrok i zobaczył Davida: chłopak miał purpurową twarz i nabrzmiałe żyły na czole. Pod pachą trzymał teczkę precleara. Za nim stała płacząca dziewczyna, która z widocznym bólem trzymała się za bok. Scott pamięta, że jego koleżanka zawołała wówczas: „On uderzył swojego precleara!”[626]. Karen de la Carriere, która również odbywała wówczas staż w Saint Hill, została poproszona, żeby wraz z pozostałymi uczestnikami programu udała się do sali zebrań. „Powiedziano nam, że David Miscavige uderzył swojego precleara – wspominała. – Został usunięty ze stażu, my natomiast mieliśmy na ten temat nie plotkować, tylko jak najszybciej zapomnieć o sprawie”[627]. Przygoda Davida ze scjentologią wcale się jednak nie skończyła. Mając piętnaście lat, został clearem w obecnym wcieleniu. W roku 1976, w swoje szesnaste urodziny, „nie mogąc patrzeć na stale spadający poziom moralności w szkołach, zobrazowany przez fakt, że ich uczniowie coraz częściej zażywają narkotyki”[628], porzucił szkołę średnią i formalnie wstąpił do Sea Org[629]. Zaczął pracować w Clearwater, a niecały rok później przeniesiono go do grupy „posłańców komodora” w Kalifornii, gdzie swoją energią i zaangażowaniem znów skupił na sobie uwagę wysoko postawionych scjentologów. W wieku siedemnastu lat zdobył pozycję głównego operatora w zespole filmowym Hubbarda. Po niefortunnym skeczu, który tak bardzo rozzłościł Hubbarda, David wkupił się w jego łaski, odnawiając jeden z jego domów i eliminując z niego elementy z włókna szklanego, na które mistrz był rzekomo uczulony[630]. David Miscavige wypełnił w planach Hubbarda lukę, którą pozostawił po sobie Quentin – choć od tego ostatniego różnił się pasją i oddaniem sprawie, których syn Hubbarda nigdy nie przejawiał. David był niestrudzony, nieustępliwy i w pełni wierny doktrynie. Nie zważając na jego młody wiek, Hubbard awansował go na stanowisko szefa działań [Action Chief] – osoby odpowiedzialnej za to, by wszelkie zalecenia Hubbarda były dokładnie i bezlitośnie wprowadzane w życie. Jeździł po całym świecie z misjami mającymi na celu przeprowadzanie operacji, do których miejscowe organizacje scjentologiczne nie były zdolne – lub których nie byłyby w stanie przeprowadzić tak, żeby sprostać oczekiwaniom Hubbarda[631]. W roku 1980 Hubbard ukończył pracę nad liczącym tysiąc stron dziełem Bitwa o Ziemię (Mitt Romney uznał je za swoją ulubioną powieść[632]). Miał nadzieję, że na bazie tej książki uda mu się stworzyć przebój kinowy, w związku z czym Bill Franks, pełniący w Kościele funkcję dyrektora wykonawczego, zaproponował Travolcie wyprodukowanie filmu i zagranie w nim głównej roli. Aktorowi bardzo przypadł do gustu ten pomysł. Wówczas do Franksa nagle zadzwonił Miscavige ze słowami: „Daj mi tego Travoltę. Chcę go poznać!”. Miscavige zaczął umawiać się z gwiazdorem na kolacje przy winie. „Nagle tu wparował i przejął kontrolę nad Travoltą – wspomina Franks, po czym dodaje, że podczas rozmowy w cztery oczy Miscavige powiedział mu: – Ten koleś to ciota. Ujawnimy to, gdy będzie trzeba”[633]. Uciekając przed trzema wezwaniami do sądu wystosowanymi przez wielkie ławy przysięgłych oraz czterdziestoma ośmioma pozwami, w których wymieniano nazwisko założyciela scjentologii, Hubbard usunął się z widoku publicznego w walentynki 1980 roku[634]. Wyjechał z domu białą furgonetką marki Dodge, która miała w oknach aksamitne zasłonki, a w środku – kozetkę do spania. Przystosowaniem samochodu do potrzeb Hubbarda zajął się John Brousseau, członek Sea Org opiekujący się wszystkimi pojazdami należącymi do przywódcy[635]. Skomplikowany plan ucieczki obejmował przesiadkę z tejże furgonetki do pomarańczowego forda. W międzyczasie Brousseau kupił Hubbardowi kolejną furgonetkę Dodge, taką samą jak poprzednia. Następnie zaś pociął pierwszą furgonetkę na kawałki, które wywiózł na wysypisko śmieci. Ford również został pocięty i wyrzucony. Hubbard zatrzymał się na pewien czas w Newport Beach w Kalifornii, w dwupokojowym mieszkanku z aneksem kuchennym. Mieszkanie obok zajęli Annie i Pat Broekerowie, jego dwoje najbliższych współpracowników. Pat – przystojny były rockandrollowy gitarzysta – z entuzjazmem przyjął rolę tajnego agenta. Ukradkiem załatwiał dla Hubbarda rozmaite sprawy i dokładał wszelkich starań, żeby miejsce ich pobytu pozostało tajemnicą. Jego żona Annie, nieśmiała blondynka, która należała do pierwszego zespołu „posłańców komodora”, była w pełni oddaną naukom Hubbarda. Ich mistrz wkrótce uznał, że Newport Beach nie jest już bezpieczną lokalizacją, cała trójka ruszyła więc w drogę. Pat usiadł za kierownicą pick-upa marki Chevrolet ciągnącego za sobą dwunastometrową przyczepę Kountry Aire, w dużej mierze wypełnioną garderobą Hubbarda, Annie zaś jechała luksusowym kamperem, za który John Brousseau zapłacił sto dwadzieścia tysięcy dolarów w gotówce (używając przy transakcji fałszywego nazwiska). Kamper holował jeszcze pick-upa marki Nissan, który Brousseau przerobił na kuchnię. Przez niemal cały rok ta osobliwa karawana przemierzała górzyste pustkowia, zatrzymując się w miejscach napotkanych po drodze. W którymś momencie Hubbard kupił niewielkie ranczo, na którego terenie znajdowała się żyła złota, ale tak naprawdę nie osiadł nigdzie na dobre aż do roku 1983, kiedy zamieszkał na farmie w kalifornijskiej miejscowości Creston – zamieszkanej przez dwieście siedemdziesiąt osób i położonej w pobliżu miasta San Luis Obispo. Jedna z okolicznych działek należała do gwiazdy country Kenny’ego Rogersa. Hubbard zapuścił brodę i zaczął się przedstawiać jako Jack Farnsworth[636]. Twórca scjentologii był przyzwyczajony do otrzymywania regularnych przekazów pieniężnych, kiedy jednak zaczął się ukrywać, struktura jego Kościoła uległa reorganizacji, przez co trudniej było przeprowadzać tego rodzaju nieformalne operacje finansowe. Miscavige wydał dyspozycję, żeby co tydzień przekazywać Hubbardowi milion dolarów, teraz jednak trzeba było stworzyć do tego celu odpowiednie podłoże formalne. Jednym z nowych rozwiązań był plan zamawiania u niego scenariuszy filmowych opartych na niezliczonych pomysłach mistrza. Tym sposobem można było mu płacić za przygotowanie „treatmentu” – jakieś sto tysięcy dolarów za jeden pomysł[637]. Przygotowano pięćdziesiąt takich opisów[638]. Jedną z osób poproszonych o udział w tym projekcie był Paul Haggis, któremu Hubbard wysłał wiadomość z prośbą o napisanie scenariusza pod tytułem Wpływanie na planetę. Miał on ukazać pełen zakres wysiłków Hubbarda mających na celu udoskonalenie ludzkiej cywilizacji. W pracy nad scenariuszem Haggisowi pomagał inny scjentolog Steve Johnstone. „Przedstawiona nam koncepcja tego filmu była dość okropna” – przyznał potem Haggis[639]. Po otrzymaniu pierwszej wersji scenariusza Hubbard przysłał twórcom swoje komentarze, film jednak w końcu nie powstał. Dwudziestotrzyletni Miscavige umacniał tymczasem swoją pozycję niezastąpionego łącznika z przywódcą. Nosił tajemniczy tytuł szefa działu „operacji projektów specjalnych”, a jego jedynym zwierzchnikiem był starszy od niego o dekadę Pat Broeker. Jako jedyne osoby dopuszczone do kontaktu z Hubbardem starannie dobierali informacje przeznaczone dla uszu przywódcy. W czasie, gdy praktycznie panowali nad organizacją, usunęli ze stanowisk niektórych wyżej postawionych starszych scjentologów, którzy mogliby stanowić dla nich konkurencję w przyszłym zarządzaniu Kościołem, i wymienili ich na osoby znacznie młodsze. Miscavige i Broeker komunikowali się za pomocą pagerów, używając specjalnego kodu. Czasem w środku nocy John Brousseau, kierowca Miscavige’a, musiał go zabierać do jednej z kilku wybranych wcześniej budek telefonicznych między Los Angeles a pobliskim hrabstwem Riverside, gdzie Miscavige czekał na telefon z informacją o wyznaczonym miejscu spotkania. Zwykle był to jakiś parking. Obaj kierowcy musieli czekać, czasem wiele godzin, aż Miscavige i Broeker zakończą rozmowę. Gale Irwin, która już jako szesnastolatka znalazła się na pokładzie statku Apollo, a obecnie piastowała stanowisko szefowej Organizacji Posłańców Komodora [Commodore’s Messengers Org], zaczęła się zastanawiać, co się dzieje. Wiadomości wysyłane przez Hubbarda stawały się coraz bardziej paranoiczne, a jedynymi ludźmi zapewniającymi łączność z przywódcą było tych dwóch ambitnych młodych mężczyzn. Pozbyli się już niemal wszystkich osób należących do ekipy „posłańców” jeszcze na statku. Kontaktu z przywódcą nie miał też David Mayo, osobisty audytor Hubbarda. On również zaczął nabierać podejrzeń wobec Miscavige’a i polecił mu przejście sprawdzianu bezpieczeństwa, Miscavige odmówił jednak

zastosowania się do tego zalecenia, mimo że pochodziło od osoby teoretycznie stojącej wyżej w hierarchii organizacji[640]. Gale Irwin twierdzi, że kiedy próbowała porozmawiać o tym wszystkim z Davidem, ten rzucił się na nią i powalił ją na ziemię (Kościół zaprzecza wszelkim doniesieniom na temat fizycznych ataków Miscavige’a). Irwin zadzwoniła do Johna Brousseau, bardzo wzburzona. Powiedziała mu, że Miscavige zachowuje się, jakby cierpiał na stany psychotyczne. Powiedziała też, że musi natychmiast skontaktować się z Broekerem i umówić z nim na spotkanie. Gdy Brousseau zasugerował, że chciałby najpierw porozmawiać z samym Miscavige’em, zaczęła krzyczeć, że przecież on oszalał i trzeba go powstrzymać. Żądała, by Brousseau natychmiast zorganizował jej spotkanie z Broekerem. Zawiózł ją do budki telefonicznej przed restauracją Denny’s w San Bernardino, z której korzystano tylko w sytuacjach wyjątkowych. Gdy czekali na telefon od kierowcy Broekera, na parking wjechała pędem czarna furgonetka marki Dodge, która gwałtownie zahamowała między samochodem Brousseau a automatem telefonicznym. Wysiadło z niej kilku mężczyzn, wśród nich sam David Miscavige. Gale Irwin wspomina, że Miscavige próbował rozwalić telefon za pomocą łyżki do opon, ale nie szło mu za dobrze. W końcu udało mu się zerwać wiszącą na kablu słuchawkę. Potem kazał Gale wsiąść do samochodu, a ona potulnie mu uległa[641]. Chwila ta stanowiła zwieńczenie swoistego zamachu stanu – od tej pory Miscavige i Broeker mieli pełnię władzy nad organizacją, co wykorzystywali bez skrupułów. Hubbard był odcięty od świata i zamknięty w klatce swojej paranoi i otaczającej go złej sławy. Nikt nie potrafił stwierdzić, czy nakazy pochodzące „z drugiej strony tęczy” faktycznie wydawał Hubbard, czy raczej jego asystenci, nie miało to już jednak większego znaczenia. Gale Irwin była skończona. Rok później (1984) Miscavige ogłosił ją „jednostką antyspołeczną”[642]. Los ten spotkał zresztą niemal cały pierwotny skład Organizacji Posłańców Komodora, czyli krąg osób, którym Hubbard najbardziej ufał. David Mayo został wysłany do obozu rehabilitacyjnego. Kazano mu przez dwanaście godzin dziennie biegać wokół słupa na rozpalonej pustyni, aż zaczęły mu wypadać zęby[643]. Miscavige’owi pozostała jeszcze jedna przeszkoda do pokonania. W 1979 roku w wyniku nalotu F B I Mary Sue wraz z dziesięcioma innymi wysoko postawionymi scjentologami została oskarżona o udział w spisku i skazana na pięć lat więzienia – pomimo wyraźnych przesłanek wskazujących na jej problemy zdrowotne. Cierpiała na przewlekłe zapalenie trzustki – dolegliwość bolesną i powodującą problemy trawienne[644]. „Była bardzo słaba i wychudzona, zdawała się też nie mieć pojęcia, czym właściwie zawiniła – opowiadał potem scjentolog, który wprowadzał ją tylnymi drzwiami do gmachu sądu w Waszyngtonie. – Mówiła tylko: »Nie chcę, żeby mnie fotografowali«. To było dla niej ważniejsze niż fakt, że miała spędzić pięć lat w więzieniu”[645]. Na czas postępowania apelacyjnego umieszczono ją w wygodnie urządzonym domu w Los Angeles, z dala od Hubbarda. Mary Sue stanowiła źródło rozterek zarówno dla Kościoła, jak i dla swojego męża – obawiał się, że może ona zostać postawiona w stan oskarżenia przez wielką ławę przysięgłych w Nowym Jorku, która badała sprawę prześladowań Paulette Cooper (autorki książki The Scandal of Scientology) przez jego organizację. Gdyby Mary Sue poczuła się na tyle wyobcowana, żeby obciążyć zarzutami swojego męża, byłby to koszmarny cios dla scjentologii[646]. Hubbard często dyktował więc listy, w których instruował żonę, jak ma zeznawać – listy te odczytywano jej, a następnie niszczono. „Posłańcy komodora” spędzili kilka tygodni, przeglądając wszelkie dokumenty związane z operacją Snow White oraz korespondencję na jej temat, jak również wszelkie inne dowody popełnienia przestępstwa, których nie przechwyciło F B I , i upewniając się, że żadne z tych źródeł nie zawiera nazwiska Hubbarda[647]. Wielu scjentologów wciąż zachowywało lojalność wobec Mary Sue, którą darzyli wielką sympatią i uważali za męczennicę. Poza tym nie miała ona zamiaru rozwodzić się z Hubbardem ani zrezygnować ze stanowiska szefowej Guardian’s Office. Stworzona przez nią rozbudowana siatka wywiadowcza wciąż potajemnie działała, za zamkniętymi drzwiami. Organizacja Posłańców Komodora i Guardian’s Office działały równolegle i stanowiły poniekąd konkurujące ze sobą organy reprezentujące parę założycieli Kościoła. Stale tocząca się między nimi walka o dominację stanowiła sformalizowany odpowiednik sprzeczki małżeńskiej. Gdy David Miscavige uzyskał kontrolę nad Organizacją Posłańców Komodora, uznał, że Guardian’s Office musi zostać wyrwane spod panowania Mary Sue – nie chciał jednak nadmiernie jej zdenerwować, by nie zaczęła się mścić. Wiosną 1981 roku delegacja „posłańców komodora” (a w niej między innymi sam Miscavige oraz Bill Franks) udała się na spotkanie z Mary Sue w sali konferencyjnej hotelu Westin Bonaventure w Los Angeles[648]. Każdy z członków delegacji miał ukryty w ubraniu mikrofon. Plan Miscavige’a był brawurowy: zamierzał on przejąć kontrolę nad Guardian’s Office i podporządkować je Organizacji Posłańców Komodora, liczącej wówczas około pięćdziesięciu osób[649]. Dla Mary Sue pracowało wówczas kilka tysięcy osób[650]. Traktowała ich dobrze i przyzwoicie wynagradzała, pozwalała im też mieszkać we własnych domach[651]. Większość jej lojalnych podwładnych uważała, że czyni się z niej kozła ofiarnego. Miscavige zamierzał się ich wszystkich pozbyć. Mary Sue przyjęła delegację chłodno. Postępowanie apelacyjne w jej sprawie wciąż było w toku, nie ulegało jednak wątpliwości, że koniec końców będzie musiała zapłacić za działania uruchomione przez swojego męża. Wiedziała, że wciąż ma ogromny wpływ na scjentologiczną organizację, ale też zdawała sobie sprawę, że dla wielu jej członków stanowi zagrożenie. Zażądała spotkania z Hubbardem, Miscavige jednak odmówił. Tak skutecznie strzegł mistrza przed niepożądanymi wizytami, że nawet żona nie mogła z nim porozmawiać. Zresztą już od ponad roku małżonkowie nie zamienili ze sobą słowa[652]. Mary Sue obrzuciła Miscavige’a wyzwiskami i groziła, że rzuci w niego ciężką popielniczką[653]. Żeby jednak naprawdę wzmocnić swoją pozycję w tych negocjacjach, musiałaby przekreślić wszystko, co do tej pory budowała wraz z mężczyzną, którego wciąż uważała za zbawcę. Musiała ją boleć konieczność prowadzenia pertraktacji z Miscavige’em, który miał wówczas dwadzieścia jeden lat – tyle samo, ile miała ona, gdy wychodziła za Hubbarda. W rozmowach prywatnych nazywała go „Napoleonkiem”[654]. W zamian za jej rezygnację z funkcji szefowej Guardian’s Office Organizacja Posłańców Komodora proponowała jej dom i rekompensatę finansową. Mary Sue sporo wówczas wydawała na prawników, a nie miała żadnego dodatkowego źródła utrzymania. Pod pretekstem omawiania spraw, które mogą wyniknąć z jej rezygnacji, Miscavige poruszył w rozmowie wiele różnych tematów, wspomniał nawet o paru morderstwach rzekomo popełnionych przez pracownika londyńskiego oddziału Guardian’s Office[655]. Celem tych rozmów było nagranie, jak Mary Sue przyznaje się do kolejnych przestępstw, czym można by później uraczyć przedstawicieli władz. Jak twierdzi Bill Franks, odbywało się to wszystko za zgodą jej męża: „Hubbard chciał, żeby mu zeszła z drogi. Chciał wycelować w nią wszystkie możliwe działa, by nie musiał się na starość martwić, że wyląduje w więzieniu”[656]. Apelacja zakończyła się niepomyślnie dla Mary Sue i w styczniu 1983 roku zaczęła ona odbywać wyrok w więzieniu w Lexington w stanie Kentucky. Mąż nigdy jej tam nie odwiedził i nie odpowiadał na jej listy. „Wydaje mi się, że on ich nie dostaje” – tłumaczyła później[657]. Po roku wypuszczono ją na wolność. Już nigdy nie zobaczyła się z mężem. Wiele osób, które wstąpiły do Kościoła za panowania Hubbarda, twierdziło później, że działania Miscavige’a były sprzeczne z wolą twórcy scjentologii. Istnieją jednak dowody potwierdzające, że Miscavige wcielał w życie bezpośrednie nakazy mistrza. Jesse Prince wspomina, że gdy Hubbard był na kogoś zły, kazał Miscavige’owi uderzyć taką osobę lub ją opluć, a potem zdać mu z tego relację. Larry Brennan, który należał do Komitetu Nadzorczego zajmującego się sprawami prawnymi, był świadkiem, jak niewielkie uchybienia urastały do rangi poważnych przestępstw wymagających zastosowania najsurowszych kar. Nie było miejsca na błędy – istniały wyłącznie przestępstwa. Każde działanie uważano za zamierzone. W ramach tej logiki jakakolwiek obrona nie była możliwa. Po zniknięciu Hubbarda Larry Brennan musiał raz w tygodniu pokonywać jakieś sto pięćdziesiąt kilometrów, udając się na południowy wschód od Los Angeles, do miasteczka Hemet, gdzie pisał tajne raporty, które stamtąd trafiały do nieuchwytnego przywódcy. W pobliżu (na terenie dawnego ośrodka wypoczynkowego o nazwie Gilman Hot Springs) znajdowała się tajna baza Kościoła Scjentologii, a właściwie dwie bazy: Gold Base oraz Int Base. Nazwa pierwszej wywodzi się od Golden Era Productions – założonego przez Hubbarda świetnie wyposażonego studia filmowego i nagraniowego, gdzie miały powstawać filmy i scjentologiczne materiały szkoleniowe. Druga baza to międzynarodowa centrala Kościoła. Teren przecinała szosa, a na północ od niej, na tle wypalonych słońcem wzgórz, stała rezydencja o nazwie Bonnie View, gdzie Hubbard pragnął w przyszłości zamieszkać. Na terenie posiadłości znajdowało się też biuro Miscavige’a. Niewielu scjentologów – a tym bardziej osób spoza Kościoła – wiedziało o istnieniu tego miejsca. Lokalną społeczność poinformowano, że upadły ośrodek przy California Highway 79 w roku 1978 został zakupiony przez organizację o nazwie Scottish Highland Quietude Club [Klub Spokoju Szkockich Gór][658]. Przebywający w bazie członkowie Sea Org zwykle nie mieli pojęcia, gdzie się właściwie znajdują, jako że przewożono ich tam z poprzedniej bazy w La Quinta nocą, specjalnie ustaloną okrężną drogą. Gold Base uważano za jedyne bezpieczne miejsce, do którego Larry Brennan mógł kierować swoje raporty. Twierdzi, że pod koniec 1982 roku był świadkiem, jak David Miscavige stosuje przemoc wobec trzech osób spośród scjentologicznej kadry kierowniczej, które popełniły jakieś niewielkie błędy. Trzech winowajców stało w rzędzie naprzeciw swojego przełożonego. Jak opowiada Brennan, Miscavige wymierzył pierwszemu cios w szczękę, drugiego siarczyście spoliczkował, a trzeciego dusił tak mocno, że Brennan obawiał się, że mężczyzna zaraz straci przytomność. Nie było żadnych wyjaśnień. Działo się to w czasie, gdy Hubbard wściekał się ze względu na swoją sytuacją prawną, uniemożliwiającą mu wykonanie jakiegokolwiek ruchu, martwił się również stanem finansów Kościoła. Brennan, który miał dostęp do całej korespondencji kierowanej przez Hubbarda do Komitetu Nadzorczego, wiedział, że twórca scjentologii oczekuje konkretnych działań. Jego zdaniem Hubbard „chciał dostać czyjąś głowę zatkniętą na pal”[659]. Jak twierdzi Brennan, trzej pobici mężczyźni zostali później uwięzieni na terenie bazy[660]. Powierzono im podrzędne prace, a członkowie Sea Org opluwali ich, ilekroć ich mijali. Jakiś czas później jeden z nich podszedł do Brennana ze łzami w oczach, pełen lęku co do swojej przyszłości. „Zwracając się do mnie, wykazał się wielką odwagą, ponieważ mieli zakaz odzywania się do ludzi jako pierwsi – wspomina Brennan. – Miałem w ręku polecenie Hubbarda, mówiące, że powinienem go opluć, nie potrafiłem jednak tego zrobić”. W grudniu 1982 roku David Miscavige poślubił Michele „Shelly” Barnett, cichą, drobną dwudziestojednoletnią blondynkę. Należała do zespołu posłańców komodora jeszcze na statku Apollo. Była nieco młodsza od reszty dziewcząt (dołączyła do nich jako dwunastolatka) i zwykle pozostawała w ich cieniu. „Słodka, niewinna istotka rzucona w środek wielkiego chaosu” – tak wspominał ją inny członek załogi[661]. Clarisse, starsza siostra Shelly, wyszła za mąż za Johna Brousseau, który pewnego dnia zaproponował, by wybrali się we czwórkę na ryby. Miscavige nigdy dotąd nie próbował takiej formy relaksu. Pojechali nad polodowcowe jezioro Hemet, położone w górach powyżej Gold Base. Był piękny wiosenny dzień, wokół rosły polne kwiaty i śpiewały ptaki, tafla wody połyskiwała od słońca, wiał lekki wietrzyk. Uczestnicy wycieczki, ubrani w szorty lub dżinsy, wypakowali kanapki i napoje przygotowane na piknik. John Brousseau zatknął na haczyk ikrę łososia, po czym pokazał pozostałym uczestnikom wycieczki, jak zarzucać wędkę. Powiedział im, że haczyk ma opaść na dno, a wówczas

pozostaje tylko spokojnie siedzieć i czekać – być może jakiś pstrąg zainteresuje się przynętą. Pamięta, że jakieś pięć minut później spojrzał na szwagra. Miscavige miał nabrzmiałe żyły i aż się trząsł. – Ty chyba nie mówisz poważnie – wycedził. – Po to tu przyjechaliśmy? Żeby tak, kurwa, siedzieć i czekać? Brousseau odpowiedział, że o to mniej więcej chodzi w wędkarstwie. – To nie do zniesienia! – stwierdził ponoć Miscavige. – Już wolałbym wskoczyć do wody i rękami łapać te pieprzone ryby! Albo im, kurwa, ręcznie wciskać haczyki w gardła! Na tym zakończyła się wyprawa na ryby[662]. Po tym, jak Quentin popełnił samobójstwo, a Mary Sue poszła do więzienia, pozostała część rodziny Hubbarda znalazła się w rozsypce. Największym wsparciem dla Hubbarda była zawsze jego najstarsza córka Diana. Wraz z mężem Jonathanem Horwichem i córeczką Roanne mieszkała w bazie w Clearwater w luksusowym apartamencie w budynku dawnego hotelu Fort Harrison. W okresie, gdy jej ojciec stawał się coraz bardziej niedostępny, postanowiła spróbować szczęścia jako piosenkarka i autorka tekstów. W 1979 roku wydała płytę z lekkim jazzem, zatytułowaną Life Times. Wystąpili na niej znani scjentolodzy ze świata muzyki, między innymi Chick Corea i Stanley Clarke. Na fotografii, która znalazła się na okładce albumu, Diana jest ubrana w czarną sukienkę. Jej blade ramiona są lekko uniesione, ręce założone, usta rozchylone, a długie rude włosy rozwiane. Album nie zyskał szczególnej popularności, Diana postanowiła jednak rozstać się z mężem, wystąpić z Sea Org i poślubić Johna Ryana – producenta płyty, który był niezrzeszonym scjentologiem. Przeprowadziła się do Los Angeles, gdzie miała zamiar całkowicie poświęcić się karierze muzycznej. Jonathan Horwich zgodził się na rozwód, nie chciał jednak rozstawać się z dwuletnią wówczas Roanne. Hubbard całym sercem wspierał pomysł, żeby dziewczynką opiekował się tata, Mary Sue była jednak temu przeciwna, chciała bowiem mieć wnuczkę blisko siebie. Zaczęła intensywnie namawiać Dianę, żeby walczyła o prawo do opieki nad dzieckiem. Hubbard wysyłał różne osoby z misją przekonania Diany do jego punktu widzenia, ale ona obstawała przy swoim stanowisku. W końcu zadanie przekonania jej otrzymał Jesse Prince. Jak sam wspomina, „była to misja typu »sukces albo śmierć«”. Gdyby nie udało mu się namówić Diany do przekazania wyłącznej opieki nad dzieckiem byłemu mężowi, Jesse Prince trafiłby z powrotem do obozu rehabilitacyjnego. Z niewiadomych przyczyn Diana bez oporu podpisała przedłożone jej przez Prince’a papiery. Hubbard był zachwycony. Z radości podarował Prince’owi skórzaną kurtkę, złoty łańcuch, trochę gotówki i karabin M 14[663]. Suzette, młodsza siostra Diany, czuła się coraz bardziej przybita. Śmierć Quentina była dla niej poważnym ciosem, lecz przez fakt, że nie nastąpił po niej pogrzeb, a imię jej brata zostało praktycznie wymazane z rodzinnej historii, stała się rozgoryczona i nieufna. Tęskniła za ciepłem życia rodzinnego, które zapamiętała z dzieciństwa spędzonego w Saint Hill, gdy matka czytała jej książki, a ojciec śmiał się i podrzucał ją wysoko w powietrze. Te dni należały już do odległej przeszłości. Nie potrafiła przeciwdziałać potężnym siłom dezintegrującym jej rodzinę. Pragnęła już tylko porzucić to wszystko i założyć własny dom. Nie było to jednak łatwe. Próbowała kiedyś uciec z innym członkiem Sea Org, którego poznała kilka lat wcześniej w Waszyngtonie. „Zakochaliśmy się w sobie, chcieliśmy się pobrać i spędzić razem resztę życia” – wspominał jej wybranek Arnaldo Lerma, który udał się za nią do Clearwater, gdzie zrobili sobie badania krwi i złożyli stosowne dokumenty w urzędzie stanu cywilnego. Potem jednak Suzette wyjawiła powzięty plan podczas sesji audytowania. „Wygadała się, a mnie aresztowano, czy raczej zatrzymano – opowiadał Lerma. – Pamiętam, że trzymano mnie w pokoju wyposażonym w krzesło i żarówkę. Drzwi pilnowało dwóch mężczyzn. Poddawano mnie wielogodzinnym przesłuchaniom. Nie bili mnie i nie znęcali się nade mną fizycznie. Pamiętam jednak warunki, jakie mi postawiono: »Dostaniesz gwarancję bezpiecznego opuszczenia Florydy bez uszczerbku na zdrowiu, jeśli powiesz Suzette Hubbard, że małżeństwo nie zostanie zawarte«”. Lerma zastosował się do otrzymanych wskazań i opuścił Kościół[664]. Nieco później, gdy Hubbard dowiedział się, że Suzette interesuje się jakimś innym mężczyzną, zapłacił mu, żeby ją zostawił w spokoju. Była więc izolowana od potencjalnych zalotników i rozpaczliwie samotna. W 1980 roku, w wieku dwudziestu pięciu lat w końcu udało jej się wyjść za mąż, za Michaela Titmusa, też scjentologa – choć i jemu Hubbard nie ufał. Titmus został w końcu wysłany do obozu rehabilitacyjnego i oskarżony o szpiegostwo. Suzette otrzymała instrukcje, że ma się z nim rozwieść, co też uczyniła. Niedługo potem została przeniesiona do Gold Base, gdzie przydzielono ją do działu gospodarstwa domowego, czyli do sprzątania i prania – między innymi dla Davida Miscavige’a. W 1985 roku, gdy Hubbard przebywał w ukryciu, jego Kościół stanął w obliczu dwóch najtrudniejszych spraw sądowych w swojej historii. Najpierw niejaki Lawrence Wollersheim, były członek Sea Org, skierował do sądu w Los Angeles pozew o dwadzieścia pięć milionów dolarów zadośćuczynienia za cierpienia doznane w wyniku „prania mózgu” oraz przemocy psychicznej. Twierdził, że zmuszono go do zerwania kontaktów z rodziną i zamykano na osiemnaście godzin dziennie w luku statku stojącego w porcie Long Beach w Kalifornii, pozbawiano snu i karmiono tylko raz dziennie. Ponadto, po osiągnięciu poziomu O T I I I jego „podstawowe poczucie tożsamości” legło w gruzach. „Na poziomie O T I I I człowiek dowiaduje się, że tak naprawdę składa się z tysięcy pojedynczych bytów, które walczą między sobą o panowanie nad jego ciałem. Są to kosmici, którzy trafili na Ziemię w wyniku wojen gwiezdnych, a teraz powodują raka, szaleństwo lub impotencję – tłumaczył. – Na poziomie O T I I I doznawałem stanów psychotycznych. Zatraciłem poczucie, kim jestem”[665]. Na poparcie tych zarzutów adwokat Wollersheima przedłożył dowody w postaci najbardziej poufnych materiałów Kościoła, zawierających między innymi tajemnice poziomu O T I I I . Do tej pory pozostawały one całkiem niedostępne dla osób niewtajemniczonych. Upublicznienie skarbnicy scjentologicznych tajemnic stanowiło nie tylko naruszenie świętości ezoterycznej doktryny – z punktu widzenia Kościoła otwarty dostęp do tych materiałów stanowił naruszenie praw autorskich oraz potencjalną katastrofę biznesową. Osoby wędrujące po „moście ku całkowitej wolności” wiedziałyby od samego początku, co je dalej czeka. Cała otoczka tajemnicy miała się rozwiać. Pozew został złożony w 1980 roku, lecz scjentologiczni prawnicy ze wszystkich sił starali się opóźnić sprawę, składając liczne wnioski. Ruszyła też potajemna kampania mająca na celu zdyskredytowanie lub zaszantażowanie Charlesa O’Reilly’ego, adwokata Wollersheima[666]. W jego domu zainstalowano podsłuch, a w jego kancelarii zatrudnił się scjentologiczny szpieg. Próbowano również przyłapać adwokata lub jego ochroniarzy na jakimś kompromitującym uczynku z udziałem kobiet. Kościół nękał również sędziego Ronalda Swearingera, który sprawę prowadził. „Śledzono mnie – relacjonował potem sędzia. – Przebito opony mojego samochodu, a mojego owczarka collie utopiono w moim basenie”[667]. Vicki Aznaran, która w owym czasie pełniła w Kościele funkcję kierowniczą, zeznała później, że sędziego próbowano też skompromitować w ten sposób, że jego syn – o którym chodziły słuchy, że jest gejem – miał zostać „przyłapany” in flagranti z podesłanym mu nieletnim[668]. Gdy sprawa w końcu trafiła na wokandę, sala sądowa wypełniła się scjentologami na poziomie O T VI I . „Byli przekonani, że na tym poziomie można przesuwać góry” – opowiadała potem Tory Christman, była członkini Sea Org. Choć sama osiągnęła wówczas dopiero poziom O T I I I , udało jej się uprosić władze Kościoła, żeby jej też pozwolono wejść na salę. Wszyscy zebrani tam scjentolodzy skierowali swoje myśli w stronę sędziego i ławy przysięgłych, z nadzieją, że zdołają telepatycznie wpłynąć na ich decyzje. W piątek po południu sędzia ogłosił, że materiały dotyczące poziomu O T I I I zostaną udostępnione w poniedziałek o dziewiątej rano wszystkim zainteresowanym, w kolejności zgłoszeń. Nadciągała zatem katastrofa, której Kościół od dawna się obawiał. Gdy w poniedziałek rano otwarto gmach sądu, stała przed nim kolejka tysiąca pięciuset scjentologów, którzy po chwili wypełnili trzy korytarze budynku oraz zasypali sekretariat prośbami o skserowanie dokumentów, by tylko nikt inny nie miał szansy uzyskać dostępu do tajnych materiałów[669]. Zamieszanie trwało, dopóki w południe sędzia nie wydał nakazu zaniechania działań aż do czasu rozprawy, wyznaczonej na kilka dni później. Pomimo tych wszystkich starań, dziennikarzom „Los Angeles Times” udało się zdobyć kopię materiałów na temat poziomu O T I I I i opublikować ich streszczenie. „Podstawową przyczyną wszystkich problemów ludzkości są wydarzenia sprzed siedemdziesięciu pięciu milionów lat” – te słowa otwierały obszerny artykuł, w którym wyważonym językiem przybliżano czytelnikom tajemną scjentologiczną kosmologię[670]. Planeta Ziemia, znana wcześniej pod nazwą Teegeeack, należała do konfederacji planet pod panowaniem despotycznego władcy imieniem Xenu. Choć całą historię zarysowano dość pobieżnie, większość tajemnic, które tak zdumiały Paula Haggisa, nagle stała się powszechnie dostępna. Rozprawa zakończyła się przyznaniem Wollersheimowi trzydziestu milionów dolarów zadośćuczynienia[671]. Jednak od konsekwencji finansowych znacznie bardziej dotkliwe okazały się drwiny, jakimi na całym świecie zaczęto reagować na hasło „scjentologia”, oraz upublicznienie tajnych informacji o doktrynie. Po tym ciosie Kościół nigdy już całkowicie się nie podniósł. Drugą sprawę wytoczyła Kościołowi Julie Christofferson Titchbourne, która wystąpiła z Kościoła, wcześniej jednak wydała na sesje audytowania wszystkie swoje oszczędności przeznaczone na studia[672]. Twierdziła teraz, że została wprowadzona w błąd przez fałszywe twierdzenia przedstawicieli Kościoła, wedle których scjentologia miała korzystnie wpłynąć na jej inteligencję, kreatywność, umiejętności komunikacyjne, a nawet poprawić jej wzrok. Po raz pierwszy oficjalnie zakwestionowano też znaczną część biografii Hubbarda. Christofferson Titchbourne opowiadała, że przedstawiano go jej jako fizyka jądrowego oraz inżyniera lądowego. Zebrane dowody wykazały natomiast, że wprawdzie uczęszczał na Uniwersytet Jerzego Waszyngtona, ale nie ukończył studiów. Jeśli zaś chodzi o jego twierdzenia, że sam się wyleczył z ran odniesionych podczas I I wojny światowej, okazało się, że w ogóle nie był ranny. Na jaw wyszło też wiele innych kłopotliwych faktów. Według danych Kościoła Hubbard otrzymywał wynagrodzenie niższe niż przeciętny pracownik organizacji (które w owym czasie stanowiło około piętnastu dolarów tygodniowo), jednak świadkowie wyznaczeni przez powódkę zeznali, że w ciągu jednego półrocznego okresu w roku 1982 na osobiste konto Hubbarda Kościół przelał trzydzieści cztery miliony dolarów za pośrednictwem korporacji zarejestrowanej w Liberii[673]. Jeden z byłych scjentologów opisał sesje szkoleniowe, podczas których uczestników napastowano tak długo, przywołując delikatne dla nich sprawy i drażniąc się z nimi, aż osiągano efekt całkowitego znieczulenia, czyli braku reakcji. Powódka przywoływała dwie takie sesje „szczucia byka”: podczas jednej z nich ośmioletni synek urzędnika kościelnego wielokrotnie wkładał ręce za dekolt sukienki jednej z uczestniczek, a podczas drugiej instruktorka rozpięła rozporek jednego z uczestników i głaskała go po genitaliach[674]. Ławę przysięgłych najbardziej chyba poruszyły zeznania mówiące o tym, że członkowie Guardian’s Office wertowali dokumentację z sesji audytowania członków Kościoła w poszukiwaniu faktów, którymi można by szantażować osoby pragnące odejść z organizacji. Christofferson Titchbourne żądała od Kościoła trzydziestu tysięcy dolarów zadośćuczynienia. Ława przysięgłych przyznała jej jednak trzydzieści dziewięć milionów[675]. W owym czasie wypłata takiej sumy mogłaby doprowadzić Kościół Scjentologii do bankructwa. Wieczorem po ogłoszeniu wyroku Miscavige wraz z innymi wysoko postawionymi przedstawicielami Kościoła Scjentologii odbył ponure spotkanie w mieszkaniu w Portland, w Oregonie. Jeden z jego uczestników zarzekał się, że Christofferson Titchbourne nigdy nie odbierze zasądzonej kwoty, ponieważ on ją zabije. – Nawet jak mnie posadzą na krzesło elektryczne, co z tego? – perorował. – To tylko jedno życie.

Po tej deklaracji nastąpiła długa chwila ciszy, którą przerwał Miscavige. – Nie – rzucił krótko. – Oto co zrobimy. I przedstawił pozostałym wymyślony na poczekaniu plan „Bitwy o Portland”[676]. Rozegrała się ona w maju i czerwcu 1985 roku, gdy do Portland ściągnęło dwanaście tysięcy scjentologów z całego świata, żeby protestować przeciwko wyrokowi[677]. Dzień po dniu maszerowali wokół budynku sądu hrabstwa Multnomah, krzycząc: „Wolność religijna teraz!” i nosząc transparenty z napisami Z WYC I ĘŻ YM Y! Prosto z Japonii przyleciał Chick Corea, żeby zagrać koncert dla protestujących, zjawili się też inni muzycy związani z Kościołem, tacy jak Al Jarreau, Stanley Clarke czy Edgar Winter. Stevie Wonder zadzwonił i przez telefon zaśpiewał „I Just Called to Say I Love You”, co tłumy powitały owacją[678]. Najbardziej zauważalne było jednak pojawienie się w Portland Travolty. Był to decydujący moment, jeśli chodzi o jego relacje z Kościołem, który poczynił ogromne wysiłki, żeby go przekonać do zaangażowania się w sprawę. Dwa lata wcześniej Travolta udzielił wywiadu dla pisma „Rolling Stone”, w którym przyznawał, że choć scjentologia wciąż jest mu bliska, to od półtora roku nie poddawał się audytowaniu. Gdy go spytano, czy Kościół wykorzystuje go do autopromocji, odpowiedział: „Jeśli chodzi o to, do czego właściwie jestem im potrzebny, trochę chowałem głowę w piasek, bo tak naprawdę nie sprawdziłem dokładnie wszystkich działań organizacji. Jakaś część mnie mówi, że jeśli ktoś gdzieś jakoś na tym skorzysta, to może wszystko jest w porządku. Ale jest też ta druga strona, która wyraża nadzieję, że w swoim postępowaniu będą się oni kierować dyskrecją i dobrym smakiem. Chciałbym umieć lepiej obronić scjentologię przed zarzutami, ale w pewnym sensie nie sądzę nawet, by ona zasługiwała na taką obronę”[679]. Przyleciał jednak do Portland w środku nocy na dwugodzinną wizytę, nieogolony i całkiem wyczerpany. – Raz na jakiś czas człowiek musi stanąć w obronie swoich przekonań i dlatego dziś tu jestem – ogłosił. – Sam otrzymałem pomoc, ale również udzielam pomocy. Nie chcę tego stracić. Trudno chyba o prostsze wyjaśnienie[680]. „Bitwa o Portland” okazała się jednym z największych zwycięstw w historii scjentologii, zwieńczonym ogłoszeniem unieważnienia postępowania sądowego. Sędzia orzekł, że argumenty wysuwane przez prawników reprezentujących Christofferson Titchbourne (między innymi takie, że Hubbard był socjopatą czy że scjentologia to nie religia, tylko organizacja terrorystyczna) były nacechowane ideologicznie[681]. Od tamtej pory uczestników owych protestów na zawsze połączyło ekstatyczne poczucie braterstwa. (Półtora roku później Kościół Scjentologii i Christofferson Titchbourne osiągnęli polubowne porozumienie, w ramach którego poszkodowana otrzymała kwotę nieznanej wysokości). Pogarszanie się stanu zdrowia Hubbarda od lat stanowiło tajemnicę znaną tylko najwyżej postawionym członkom Kościoła. Widywała go zaledwie garstka najwierniejszych uczniów. Twórca scjentologii nie przygotował żadnych jednoznacznych wskazówek dotyczących wyboru swojego następcy, temat ten nie był zresztą w ogóle otwarcie poruszany. Wśród scjentologów panowało niewyrażane wprost przekonanie, że osoby na poziomie O T nie słabną fizycznie ani nie tracą zdolności umysłowych. Starość i choroba stanowiły kłopotliwe zaprzeczenie podstawowych doktryn Kościoła. Hubbard rzadko poruszał temat śmierci, zapewniając swoich uczniów, że ma ona niewielkie znaczenie. „Jeśli masz samochód, który zostawiasz na ulicy, a potem wychodzisz z domu, spodziewając się, że on nadal tam stoi, i przekonujesz się, że znikł, został ukradziony i tak dalej, na pewno się zdenerwujesz – tłumaczył w roku 1957 przy okazji śmierci jednego z członków Kościoła. – Cóż, tak mniej więcej myśli zwykle thetan, gdy się przekona, że jego ciało nie żyje”[682]. Następnie thetan musi się zgłosić do miejsca „pomiędzy wcieleniami” (dla większości z tych bytów jest to planeta Mars), gdzie otrzymuje „implant zapomnienia”. „To bardzo interesujący implant – wyjaśniał w późniejszej publikacji. – Preclear zostaje posadzony przed kołem, na którym umieszczone są rozmaite obrazy. Gdy koło się kręci, obrazy zaczynają się oddalać. […] Chodzi w tym wszystkim o to, aby thetan miał wrażenie, że nie posiada żadnych wcześniejszych doświadczeń” [683]. Wówczas wysyła się go z powrotem na Ziemię, gdzie ma sobie wybrać ciało rodzącego się niemowlęcia. „Gdy dziecko bierze pierwszy oddech, zwykle wchodzi w nie thetan”[684]. Czasami, gdy brakuje rodzących się ciał, thetan może podążać za ciężarną kobietą, czekając na chwilę porodu, żeby wtedy wskoczyć na upatrzone miejsce. Jednakże gdy ciało umiera, ważne jest, żeby thetan jak najszybciej został uwolniony – w czym pomaga kremacja i rozsypanie prochów nad wodą, tak aby nic nie trzymało się razem[685]. „W temacie śmierci panuje wielki zamęt – tłumaczył w jednym z wykładów. – To właściwie dość śmieszne, że ludzie tyle płacą za różne rzeczy, kupują tyle kwiatów i tak dalej, i tym wszystkim otacza się martwe ciała, podczas gdy thetana już dawno w nim nie ma. To bardzo zabawne”[686]. Występował przy tym jako ekspert w sprawach śmierci, twierdząc, że sam był dwa czy trzy razy uznany za martwego, a jednak wracał do życia[687]. 16 stycznia 1986 roku, przebywając na farmie w Creston, Hubbard doznał poważnego udaru. Zdał sobie sprawę, że to jego ostatnie dni. Wezwał do siebie Raya Mithoffa, jednego z najbardziej zaufanych „posłańców”, by mu pomógł uporządkować sprawy i udzielił „przedśmiertnej asysty”[688]. Nie prosił o sprowadzenie żadnego z członków swojej rodziny; co więcej, jednym z ostatnich podjętych przez niego działań było podpisanie testamentu zmniejszającego wysokość ich spadków – jedynym wyjątkiem była tutaj Mary Sue, która otrzymała milion dolarów, być może w ramach umowy zakazującej jej składania zeznań obciążających męża[689] (już wcześniej zdążył wydziedziczyć swoją córkę Alexis, niewygodny owoc bigamicznego małżeństwa z Sarą Northrup). Hubbard chodził w koszuli nocnej w tę i we w tę, powtarzając: „Załatwmy to wreszcie! Boli mnie głowa!”. Drżącą ręką podpisał testament[690]. Hubbard wydał też rozporządzenie Flag Order 3879. The Sea Org & the Future [Przyszłość Sea Org], w którym awansował sam siebie do stopnia admirała, ustępując tym samym z rangi komodora. Ustanowił też nową rangę – „lojalnego oficera”, zaczerpniętą od niezłomnych przedstawicieli Konfederacji Galaktycznej, którzy uwięzili tyrana Xenu. Jedynie Pat i Annie Broekerowie dostąpili zaszczytu otrzymania tytułu „lojalnych oficerów”. Była to piękna para jego najbardziej zaufanych doradców – najwyraźniej to właśnie im zdawał się przekazywać berło. „Będę wam torować drogę i odbywać misje rozpoznawcze w nowych portach – obiecywał swoim uczniom. – Za jakiś czas się spotkamy”[691]. W piątek wieczorem, 24 stycznia 1986 roku Hubbard zmarł w swoim luksusowym kamperze, który przez ostatnie trzy lata był jego domem. W ostatnich chwilach towarzyszyli mu Ray Mithoff, Pat Broeker oraz Eugene Denk, osobisty lekarz Hubbarda, jak również garstka uczniów i pracowników. Jego ciało naznaczone było typowymi objawami podeszłego wieku, którym towarzyszyły konsekwencje otyłości i wieloletniego nałogu palenia. Lekarz zrobił mu zastrzyk z hydroksyzyny, silnego środka uspokajającego przepisywanego zwykle pacjentom cierpiącym na zaburzenia lękowe[692]. Wielka moc, jaką swoim wyznawcom miała dawać scjentologia, nie objawiła się u niego na łożu śmierci ani trochę bardziej niż za jego życia. Jeszcze tej samej nocy do restauracji w Paso Robles przyjechała grupka wysoko postawionych przedstawicieli Kościoła oraz prywatnych detektywów[693]. Powitał ich Pat Broeker, który następnie pokierował ich na farmę w Creston. Jej położenie było tak ściśle tajne, że żadna z osób kierujących Kościołem, włącznie z Davidem Miscavige’em, nigdy tam nie była[694]. Dojechali na miejsce o czwartej nad ranem. Kwestie formalne związane z pochówkiem wziął na siebie Earle Cooley, prawnik organizacji. O siódmej trzydzieści rano, jakieś dwanaście godzin po śmierci Hubbarda, o zgonie poinformowano dom pogrzebowy w San Luis Obispo. Cooley zażądał natychmiastowej kremacji, kiedy jednak właściciel domu pogrzebowego zobaczył nazwisko widniejące na akcie zgonu, wezwał koronera. Gdy ten dowiedział się, że Hubbard na dzień przed śmiercią podpisał nową wersję testamentu, zażądał przeprowadzenia autopsji – Earle Cooley przedstawił jednak podpisane przez Hubbarda oświadczenie, wedle którego autopsja stanowiłaby naruszenie jego przekonań religijnych. Prawnik zgodził się natomiast, żeby koroner pobrał próbkę krwi i odciski palców, żeby sprawdzić, czy faktycznie było to ciało Hubbarda. Jako że twórca scjentologii od niemal sześciu lat nie pokazywał się publicznie, jeszcze wiele dotyczących go spraw wymagało wyjaśnienia. Kolejnym problemem, który należało szybko rozwiązać, była kwestia wytłumaczenia śmierci Hubbarda rzeszy scjentologów. Broeker i Miscavige obmyślili teorię, wedle której przywódca wcale nie umarł, lecz z pełną świadomością „porzucił ciało”, żeby się przenieść na wyższy poziom egzystencji[695]. Miscavige powiedział jednemu ze swoich kolegów, że nie chce widzieć „żadnych durnych żalów”[696]. Rano na miejsce przyjechał Sinar Parman, dawny kucharz Hubbarda, żeby pomóc przy sprawach organizacyjnych i przygotowywaniu jedzenia. Zastał Annie Broeker siedzącą na podłodze razem z Shelly, żoną Miscavige’a. Widać było wyraźnie, że Annie przed chwilą płakała. W drugim pokoju siedzieli natomiast Miscavige i Broeker, którzy „żartowali sobie, rozentuzjazmowani. Nigdy wcześniej nie byli tak szczęśliwi”. W niedzielę prochy Hubbarda zostały rozsypane nad Pacyfikiem. Następnego dnia w sali Hollywood Palladium zebrało się ponad dwa tysiące scjentologów, żeby wysłuchać specjalnego oświadczenia[697]. Aż do tej pory pilnowano, żeby wiadomości się nie rozprzestrzeniały. Na scenę wyszedł dwudziestopięcioletni wówczas Miscavige – niski i szczupły szatyn o wyrazistych rysach twarzy. Miał na sobie dwurzędowy mundur Sea Org oraz czarny krawat i złoty sznur na prawym ramieniu. Dla większości zebranych było to pierwsze spotkanie z człowiekiem, który miał zdominować ich religię na kilka dekad po śmierci jej założyciela. Poinformował zebranych scjentologów, że podczas niemal sześciu lat przebywania w ukryciu Hubbard prowadził badania nad nowymi, wyższymi poziomami O T . „A teraz przeniósł się właśnie na następny poziom – tłumaczył. – Jest to coś, czego nikt z nas nawet nie potrafi sobie wyobrazić. Ten poziom właściwie osiąga się w stanie uzewnętrznionym, czyli całkowicie zewnętrznym względem ciała”. Na widowni ktoś zagwizdał z podziwem. „Na tym poziomie ciało jest jedynie przeszkodą, ciężarem przeszkadzającym osiągnąć dalsze korzyści jako O T ”. Wśród publiczności zapanowało poruszenie, wskazujące na to, że ludzie zaczęli sobie zdawać sprawę, co za chwilę usłyszą. „Tak zatem… – tu Miscavige zawiesił głos i poprawił mikrofon. – Tak zatem o godzinie 20.00, w piątek 24 stycznia roku 36 [czyli trzydzieści sześć lat od publikacji Dianetyki], L. Ron Hubbard porzucił ciało, z którego korzystał przez siedemdziesiąt cztery lata, dziesięć miesięcy i jedenaście dni swojego życia”. Następnie zwrócił się w stronę wielkiego zdjęcia przedstawiającego „komodora” na tle morskich fal i zaczął bić brawo. „Hip, hip, hura!” – zawołał, a po chwili zawtórowała mu publiczność: „Hip, hip, hura!”[698]. Do ośrodków scjentologicznych na całym świecie rozesłano misjonarzy, którzy mieli sprawować pieczę nad sposobem ogłoszenia śmierci Hubbarda[699]. Później wszyscy przybyli do Los Angeles i spotkali się w Hollywood, w willi zamieszkiwanej wcześniej przez artystę estradowego znanego pod pseudonimem Liberace, niedaleko głównej siedziby Kościoła. Większość kadry kierowniczej organizacji była przekonana, że przywództwo zostało przekazane Patowi i Annie Broekerom, którzy nosili tytuł „lojalnych oficerów”, co stanowiło najwyższą z możliwych rang. Zdawało się, że trudno o bardziej jednoznaczną wskazówkę co do wyboru następcy. W swoich ostatnich pismach Hubbard nawet nie wspominał o Miscavige’u.

W spotkaniu uczestniczył Jesse Prince, który właśnie wrócił z Włoch, gdzie przekazywał tamtejszym scjentologom najnowsze wieści. Po dłuższym czasie spędzonym w obozie rehabilitacyjnym, gdzie poddawano go intensywnej indoktrynacji, został w końcu zaufanym członkiem wąskiego grona najważniejszych osób w Sea Org. Przyjaźnił się z Miscavige’em, potrafił więc zauważyć jego zdenerwowanie, gdy ten mu się zwierzył, że trzeba będzie coś zrobić z Patem Broekerem. Podczas uroczystości upamiętniającej Hubbarda Broeker powiedział scjentologom zebranym w Hollywood Palladium, że w ostatnim czasie założyciel ich organizacji dokonał w swoich badaniach przełomowych odkryć. W owym czasie najwyższym poziomem możliwym do osiągnięcia na „moście ku całkowitej wolności” był O T VI I (poziom O T VI I I wprowadzono dopiero dwa lata później). Broeker zaskoczył wszystkich, mówiąc, że przed porzuceniem ciała Hubbard wszedł na poziomy O T I X i O T X . Broeker pokazał nawet ręcznie zapisaną kartkę, która wedle jego słów pochodziła już z poziomu O T X . Widniał na niej bardzo długi ciąg cyfr, które jego zdaniem stanowiły datę. Sięgała ona tak daleko w przeszłość, że nie był w stanie jej odczytać, powiedział tylko, że zawiera ona „dwanaście rzędów i piętnaście kolumn” znaków – czyli razem około stu osiemdziesięciu cyfr. „Chciałem wam pokazać, jak ogromną wagę, jak wielką rangę ma jego praca” – wyjaśnił publiczności, wśród której przeszedł szmer podziwu[700]. Ta drobna zapowiedź materiałów na temat poziomu O T X umocniła pozycję Broekera jako nowego przywódcy Kościoła. Tylko on jeden wiedział, jak wygląda dalsza droga. Po śmierci charyzmatycznego przywódcy każda nowa religia staje w obliczu wielkiego kryzysu. Po ukrzyżowaniu Jezusa Chrystusa apostoł Paweł zachował przy życiu chrześcijaństwo dzięki swojej działalności misyjnej. Po zamordowaniu Josepha Smitha Ruch świętych w dniach ostatnich został ocalony przez Brighama Younga, który przeprowadził mormonów przez Wielkie Równiny aż do Utah. Na świecie wciąż pojawiają się wielcy duchowi wizjonerzy, ale prawdziwy test historii muszą przejść ich następcy, których losy na zawsze pozostają w cieniu założycieli. Miscavige miał świadomość swoich predyspozycji i ograniczeń. Nie pretendował do miana proroka, nie miał też szczególnych zdolności w zakresie budowania wizerunku. „Ludzie myślą, że chcę zostać przywódcą – zwierzał się Johnowi Brousseau, swojemu szwagrowi. – Ale to wcale nie na tym polega moja praca. Ja jestem batem”[701]. Inni możliwi następcy dawno jednak zostali zniszczeni albo sami uciekli z organizacji, jedynymi jego rywalami pozostawali więc Broekerowie – z których żadne nie mogło się z nim mierzyć. Miscavige ze złością powiedział Prince’owi, że podczas przemowy w Palladium Pat zrobił z siebie głupka. Price’a to zaskoczyło. Aż do wieczoru w willi Liberacego był przekonany, że Miscavige’a nie interesuje przewodzenie Kościołowi – teraz jednak zrozumiał, że czuje się on zmuszony usunąć z tej pozycji Broekerów, w obawie że zniszczą oni scjentologię. Jeśli wcześniej miał jakieś obiekcje co do przejmowania władzy, teraz się ich pozbył. Przez poprzednich sześć lat Pata Broekera i Davida Miscavige’a łączył potężny sojusz. Broeker stał po jednej stronie, strzegąc dostępu do Hubbarda, Miscavige zaś po drugiej, pełniąc funkcję łącznika z Kościołem. Broeker celowo pozostawał w cieniu – wymyślał skomplikowane systemy skrzynek kontaktowych, gdzie trafiały wiadomości kierowane do ukrywającego się Hubbarda i wysyłane przez niego na zewnątrz, czasem pojawiał się w przebraniu, a opuszczając teren farmy, brał ze sobą pistolet maszynowy Uzi[702]. Najwyraźniej uważał się za przebiegłego tajnego agenta. Konsekwencją całej tej tajności był jednak fakt, że nawet osoby siedzące głęboko w strukturach Kościoła niewiele o nim wiedziały. Miscavige zdążył już też sporo się nauczyć, jeśli chodzi o knucie intryg. Pomimo młodego wieku miał już za sobą wieloletnie doświadczenie prowadzenia misji dla Hubbarda, w których wykazywał bezwzględną skuteczność. Żeby jednak naprawdę wyeliminować naturalnych następców Hubbarda, potrzebował do pomocy kogoś, kto podobnie jak on byłby w pełni zaangażowany i całkowicie pozbawiony skrupułów. Mark Rathbun wychował się w rodzinie mającej piękne tradycje i poważne problemy[703]. Jego ojciec ukończył amerykańską Szkołę Marynarki Wojennej, a matka artystka była córką Haddona Sundbloma, ilustratora, który stworzył najbardziej trwałe obrazy w historii amerykańskiego marketingu: czarnoskórą Ciotkę Jemimę z opakowań mieszanki do naleśników, dobrodusznego kwakra z opakowań płatków śniadaniowych oraz słynną postać świętego mikołaja stojącego przy choince z butelką coli w ręku. Rathbunowie mieszkali w hrabstwie Marin, w artystycznej enklawie położonej nieco na północ od San Francisco. Gdy Mark był małym dzieckiem, jego matka przeszła całą serię załamań nerwowych. Pięć czy sześć razy poddano ją standardowej wówczas procedurze leczniczej w postaci elektrowstrząsów. We wrześniu 1962 roku, gdy Mark miał pięć lat, z Zatoki San Francisco wyłowiono ciało jego matki, której samochód stał zaparkowany przy moście Golden Gate. Mark wyrósł na niespokojnego młodego mężczyznę. Zaczął studiować twórcze pisanie, porzucił jednak studia na rzecz zdobywania doświadczeń w prawdziwym świecie. W 1976 roku mieszkał w obozie zagranicznych robotników, z nadzieją, że wkrótce uda mu się powtórzyć sukces literacki Jacka Londona. Nagle jednak dowiedział się, że jego brat Bruce pogrążył się w stanie katatonii i został umieszczony w szpitalu stanowym w Oregonie. Mark pojechał autostopem do Portland, żeby sprawdzić, czy Bruce otrzymuje należytą opiekę. Taszczył ze sobą plecak pełen książek o buddyzmie i dzieł Jiddu Krishnamurtiego. Choć z perspektywy czasu łatwo zauważyć, że dziewiętnastoletni Mark miał wszelkie predyspozycje, żeby zostać wyznawcą scjentologii (z powodu trudnego dzieciństwa i poszukiwań filozoficznych), dla niego samego wcale wówczas nie było to jasne. Jego ówczesny przewodnik duchowy Krishnamurti nauczał, że nie należy szukać wybawicieli, i twierdził, że obowiązkiem każdej jednostki jest odkrycie przyczyn własnych ograniczeń, by mogła ona osiągnąć całkowitą wolność duchową i psychologiczną – co w jakimś stopniu znajdowało oddźwięk w koncepcji Hubbarda mówiącej o „czyszczeniu planety”. Od czasu przykrych doświadczeń będących udziałem matki Marka psychiatria nieco się zmieniła, a mianowicie poszła dalej w stronę leczenia farmakologicznego. Leki jednak najwyraźniej nie pomagały na stan psychiczny Bruce’a. Według Marka szpital był dla jego brata zaledwie przechowalnią, gdzie trzymano go pod kontrolą dzięki chemicznemu kaftanowi bezpieczeństwa. Rathbun znalazł pracę przy przygotowywaniu szybkich posiłków w barze Dave’s Deli i od tej pory w drodze na przystanek autobusowy w centrum miasta codziennie mijał misję scjentologów mieszczącą się przy Salmon Street. Chętnie żartował ze stojącymi przed nią misjonarzami, których wkrótce znał już z imienia. Któregoś dnia powiedział jednemu z nich: „Mam dziesięć minut. Zrób, co tylko potrafisz, żeby mnie przekonać”. Scjentolog zaczął zachwalać kurs komunikacji Hubbarda, który w owym czasie kosztował pięćdziesiąt dolarów. Rathbunowi od razu spodobał się ten pomysł. „Problem jest tylko taki, że mam dwadzieścia pięć dolarów i nic więcej”. Misjonarz pozwolił mu wziąć udział w kursie i dorzucił jeszcze gratis egzemplarz Dianetyki. Podczas tego pierwszego kursu Rathbun doświadczył eksterioryzacji. Nie miał żadnych wątpliwości, że to się dzieje naprawdę. Cała pochłaniana przez niego wcześniej filozofia Wschodu zdawała się prowadzić właśnie do tej chwili. Ostatecznie zdał sobie sprawę, że jest bytem odrębnym od swojego ciała. Czy nie tego właśnie nauczał Budda – żeby oddzielić ducha od ciała i zakończyć powtarzający się cykl życia i śmierci? Dla Rathbuna była to całkowita transformacja, która spowodowała, że z entuzjazmem szedł dalej, nie oglądając się za siebie. Inny misjonarz przekonał go, że mógłby skuteczniej sobie radzić z problemami brata, gdyby przeszedł więcej kursów – a mógłby sobie na to pozwolić, gdyby wstąpił do Sea Org. W styczniu 1978 roku Rathbun podpisał więc kontrakt na miliard lat[704]. Kilka miesięcy później wysłano go do pracy w Los Angeles. Pewnego wieczoru poproszono go, żeby towarzyszył Diane Colletto, dwudziestopięcioletniej redaktorce scjentologicznego pisma „Auditor”, w drodze od budynku redakcji do hollywoodzkiego kompleksu scjentologów, w którym oboje mieszkali. Był późny wieczór 19 sierpnia 1978 roku. Diane była drobną, nieśmiałą intelektualistką w okularach o grubych szkłach. Bardzo przykładała się do swojej pracy i często opuszczała biuro jako ostatnia. Tego akurat wieczoru była bardzo przestraszona. Jej męża Johna Colletto, który był wysoce wykwalifikowanym audytorem, niedawno ogłoszono „jednostką antyspołeczną” po tym, jak pokłócił się ze zwierzchnikami Kościoła co do polityki organizacji. Jakiś czas później udał się do kapłanki organizacji, która wyraźnie dostrzegła u niego objawy załamania. Colletto bez przerwy płakał i łapał się za głowę w geście rozpaczy. Został wówczas siłą osadzony w obozie rehabilitacyjnym. Spędził tam kilka tygodni, w końcu jednak zdołał stamtąd uciec. Diane otrzymała instrukcje, że ma zerwać z nim kontakt. Jak opowiadała kapłance, mąż jej groził i oświadczył, że skoro on nie może korzystać ze scjentologii, to ona też nie będzie[705]. Rathbun – który był rosłym mężczyzną (podczas studiów grał w drużynie koszykarskiej) – nic o tym wszystkim nie wiedział, gdy wraz z Diane wracał do kompleksu mieszkalnego jej fiatem. Diane nie była zbyt rozmowna. Jechała na północ po Rampart Boulevard, gdzie mieściły się biura wydawnictwa, skręciła w lewo w Sunset Boulevard, a potem jeszcze raz w lewo w Santa Monica Boulevard. Choć była połowa sierpnia, znad oceanu dochodziła chłodna bryza, a nocne powietrze zdawało się wyjątkowo zimne jak na tę porę roku. Gdy tylko skręcili z North Edgemont Street w Fountain Avenue i dojeżdżali już do kompleksu scjentologów, oślepiła ich para reflektorów, a po chwili zostali staranowani, tak że samochód Diany został przyciśnięty do krawężnika. Rathbun był w szoku, zdołał jednak jakoś się wydostać z samochodu przez drzwi od strony pasażera. Kolizja miała miejsca przed niewielkim domkiem ogrodzonym drewnianym płotem. Rathbun zobaczył, jak kierowca samochodu, który w nich wjechał, wysiada i biegnie w stronę Diane, która wciąż siedziała na fotelu kierowcy. Rathbun ruszył ku niej, wymijając maskę samochodu, ale zanim dobiegł na miejsce, usłyszał strzał i odgłos tłukącego się szkła. Po raz pierwszy w życiu był świadkiem użycia broni palnej. Jesse Prince, który w owym czasie przebywał w obozie rehabilitacyjnym na siódmym piętrze kompleksu, usłyszał dźwięk wystrzału i popędził do okna. Ludzie wokół niego krzyczeli „John Colletto!”. Wszyscy od razu wiedzieli, co się dzieje[706]. Rathbun złapał mężczyznę za ramiona i zaczęli się szarpać na ulicy. Zdołał chwycić go ramieniem za szyję, ale Colletto uderzył Rathbuna rewolwerem w głowę, tak że on z miejsca stracił przytomność. Obaj runęli na jezdnię. Gdy Rathbun się ocknął, zobaczył, że Diane czołga się na czworakach po chodniku, a mężczyzna biegnie w jej stronę. Rathbun wspomina, że natychmiast wstał i rzucił się na napastnika. Przewrócili się na drewniany płot, który się załamał pod ich ciężarem, a potem dalej mocowali się na trawniku. Padło jeszcze kilka strzałów. Według relacji Rathbuna w pewnym momencie miał on do karku przyciśniętą lufę, a Colletto pociągnął za spust. Broń nie wystrzeliła, ale Rathbun znów doznał eksterioryzacji i przez chwilę oglądał całą scenę z wysokości około czterech metrów. Colletto wyrwał się i dogonił żonę. Przyłożył jej rewolwer do ucha. Rathbun twierdzi, że widział, co się dzieje, i wykonał „kopnięcie w locie”, lecz niestety w tym tragicznym momencie broń wystrzeliła. Kopnięcie zwaliło napastnika na ziemię, a rewolwer poleciał dalej na chodnik. Rathbun szybko go złapał, wymierzył w agresora i pociągnął za spust, okazało się jednak, że magazynek jest już pusty. Colletto wsiadł do swojego samochodu i odjechał z piskiem opon.

Rathbun wrócił do leżącej na ulicy Diane. Z jej ust płynął strumień bulgoczącej krwi. Pomyślał, że dziewczyna się nią dusi, zdjął więc koszulę i podłożył jej pod głowę. Umarła w jego ramionach, gdy słychać już było policyjne syreny[707]. Trzy dni później znaleziono rozkładające się zwłoki Johna Colletto. Mężczyzna podciął sobie żyły i wykrwawił się na poboczu autostrady Ventura[708]. Z powodu tego zdarzenia Rathbun zebrał liczne pochwały za hart ducha, czyli w żargonie scjentologicznym „wysoki poziom zdolności konfrontowania”. Wkrótce potem wysłano go do La Quinty, zimowej siedziby Hubbarda, który właśnie budował tam swoje studio filmowe. Miscavige mianował Rathbuna szefem działu zwanego All Clear [wszystko czyste], którego zadaniem było uporanie się z dziesiątkami pozwów sądowych skierowanych przeciw Hubbardowi (który był zresztą obiektem zainteresowania wielkich ław przysięgłych w mieście Tampa na Florydzie, w Nowym Jorku i Waszyngtonie). Twórca scjentologii pragnął całkowicie poświęcić się produkcji filmowej, bał się jednak pokazywać publicznie – chciał najpierw uzyskać pewność, że nie zostanie siłą zawieziony do sądu (pewności tej zresztą nie uzyskał aż do śmierci). Podobnie jak wielu innych członków Sea Org przebywających w tajnej bazie, Rathbun ze względów bezpieczeństwa przyjął swego rodzaju pseudonim – co prawda nie bardzo wyszukany, oddzielający go jednak od jego wcześniejszej tożsamości, a zarazem utrudniający ustalenie jego miejsca pobytu. Rathbun zachował nazwisko, ale zmienił imię „Mark” na „Marty”. Jako nowy przywódca Kościoła Pat Broeker szybko zaczął narzucać organizacji własne wizje. Kazał sobie uszyć specjalny mundur z naramiennikami ze szczerego złota, a także flagę z napisem „lojalny oficer”, która miała być podnoszona na znak, że Broeker przebywa w domu[709]. Zapowiedział też, że podczas organizowanego w Clearwater Dnia Sea Org zamierza ogłosić nowy „wykaz stopni”. Na podstawie własnych domysłów wprowadzał zmiany do tekstów Hubbarda (przez wyznawców uważanych za święte), tłumacząc to faktem, że cały czas pozostaje w łączności telepatycznej z ich twórcą[710]. Jednak do przemowy, którą miał wygłosić podczas Dnia Sea Org, nigdy nie doszło, ponieważ przekazano mu, że zdaniem władz Kościoła jego publiczne wystąpienie spowodowałoby nalot funkcjonariuszy państwowych. Wcale nie musiało tak być, ale nie można też było wykluczyć takiego scenariusza. Od kilku lat przywódcy scjentologii, w tym Hubbard, Miscavige i Broeker, skupiali na sobie uwagę urzędu skarbowego, który prowadził śledztwo w sprawie organizacji[711]. Prawnicy Kościoła przekonali więc Broekera, że dopóki śledztwo jest w toku, lepiej będzie, jeśli skryje się on na innej zakupionej przez Hubbarda farmie, położonej w pobliżu Creston. Broekerowi odpowiadało takie rozwiązanie. Być może czuł się lepiej wśród rasowych koni, które z lubością kupował za pieniądze Kościoła, niż w towarzystwie jego wysokich urzędników. Po śmierci Hubbarda dalej nabywał wspaniałe konie rozpłodowe, twierdząc, że w ten sposób wypełnia wizję swojego mistrza. Najwyraźniej sądził, że jest w stanie przewodzić Kościołowi, pozostając na uboczu. Oprócz statusu zaufanego towarzysza Hubbarda Broeker nie miał wielu atutów. Jego sposób bycia charakteryzowało niefortunne połączenie gadatliwości z brakiem elokwencji. Wielu z jego przyjaciół zajmujących ważne stanowiska w Kościele albo zostało z niego wyrzuconych, albo uciekło. Nawet jednak ludzie, którzy go nie lubili, zwykle darzyli sympatią Annie. Pod wieloma względami ta nieśmiała, lecz pełna uroku kobieta stanowiła przeciwieństwo swojego męża. Tam gdzie on zachowywał się niezdarnie i impulsywnie, ona zawsze działała w sposób wyważony. Miała delikatną urodę, przez co czasem porównywano ją do aktorki Jessiki Lange. Annie urodziła się w rodzinie scjentologów i należała do pierwotnego składu Organizacji Posłańców Komodora (większości jej koleżanek z tamtych czasów Kościół już zdążył się pozbyć). W 1982 roku Hubbard mianował ją inspektorem generalnym Centrum Technologii Religijnej (Religious Technology Center, czyli RT C ), co stanowiło najwyższe możliwe stanowisko w kościelnej hierarchii. Jej zadaniem była ochrona świętych scjentologicznych technologii duchowych. Nie miała specjalnych predyspozycji do tej pracy, zarówno jeśli chodzi o charakter, jak i kwalifikacje, ponieważ nie była nawet audytorem i przez wiele lat mieszkała na odciętej od świata farmie, opiekując się Hubbardem, z dala od decyzji administracyjnych podejmowanych przez kościelną hierarchię. W marcu 1987 kontrolę nad RT C przejął David Miscavige, który z miejsca uczynił się prezesem zarządu. Natychmiast obniżył rangę inspektora generalnego, dzieląc jego zadania pomiędzy trzy różne podmioty. Jego nowy asystent i poplecznik Marty Rothbun został mianowany „inspektorem generalnym do spraw etyki”. Pat i Annie wciąż jednak pozostawali na pozycjach nie do ruszenia, z powodu ostatniego rozporządzenia Hubbarda. Co więcej, najwyraźniej tylko Pat wiedział, gdzie są ukryte dokumenty na temat nowych poziomów O T (teraz już twierdził, że dochodzą one aż do O T X V ). Stanowiły one jego zabezpieczenie. Dla scjentologów pragnących za wszelką cenę posiąść wiedzę na temat odkryć Hubbarda na ostatnich etapach „mostu ku całkowitej wolności” – jak też dla samej organizacji czerpiącej zyski z tej ich drogi – nie istniało na świecie nic cenniejszego. Na polecenie Miscavige’a Rathbun zatrudnił zespół prywatnych detektywów, którzy mieli śledzić każdy ruch Broekera i jak najgłębiej przeniknąć zakamarki jego życia prywatnego. Należał do nich były policjant, który nawiązał z Broekerem znajomość na targach broni, a potem zaczął chadzać do jego ulubionej knajpy i zagadywał go przy każdym spotkaniu[712]. Tak się zaprzyjaźnili, że z okazji świąt Bożego Narodzenia Broeker otrzymał od niego telefon bezprzewodowy. Jako że tego typu aparaty emitują słaby sygnał radiowy, ekipa pracująca dla Rathbuna mogła odtąd nagrywać rozmowy Broekera. Detektywi śledzili każdy jego krok, wciąż jednak nie mieli pojęcia, gdzie się kryją tajemne dokumenty. Fakt, że Broeker jest w posiadaniu kluczowych materiałów, nie dawał Miscavige’owi spokoju. Kilka miesięcy później udał się on na farmę z Rathbunem i kilkoma prawnikami organizacji, żeby przekonać Broekerów do przekazania wszelkich poufnych materiałów Kościołowi, który zapewni im należyte bezpieczeństwo. Podczas trwania rozmów farmę otoczyła najęta przez Rathbuna grupa rosłych mężczyzn, którzy skrywali się w krzakach. Miscavige, Rathbun i ich prawnicy próbowali tymczasem przekonać Broekera, że Kościół Scjentologii nie otrzyma ulgi podatkowej, jeśli nie będzie w stanie przedstawić swoich najważniejszych dokumentów. Grozili mu też postępowaniem karnym, jako że Rathbun odkrył wcześniej, że Broeker nie rozliczył miliona ośmiuset tysięcy dolarów z funduszy pozostawionych przez Hubbarda. Broeker zaczął się łamać. Pozwolił Rathbunowi wywieźć z domu wszystkie szafki z dokumentami. Gdyby się nie zgodził, Rathbun był gotów dać sygnał swoim zakapiorom, żeby dokonali nalotu na dom i zabrali z niego wszystkie materiały. Uporządkowanie wywiezionych stamtąd dokumentów zajęło kilka miesięcy, okazało się jednak, że nie zawierają one żadnych cennych informacji – z całą pewnością zaś nie było tam nic na temat nowych poziomów O T . W listopadzie 1987 roku organizacja otrzymała od urzędu skarbowego informację, że dochodzenie zostało zakończone. W jego wyniku nikomu nie postawiono zarzutów – co znacznie ograniczało możliwości dalszego wywierania nacisku na Broekera. Kilka miesięcy później Miscavige uznał, że trzeba przeprowadzić ostateczną operację mającą na celu uzyskanie niedostępnych dokumentów na temat nowych poziomów O T . Tym razem nie było już żadnych sprytnych wybiegów ani subtelnej argumentacji. Rathbun zabrał ze sobą obstawę w postaci uzbrojonych detektywów oraz funkcjonariuszy policji Los Angeles w cywilu, a do tego jeszcze kilku innych urzędników organizacji. Jeden z nich znalazł w kuchni pod zlewem schowek, a w nim pięćdziesiąt tysięcy dolarów. Miscavige skupił całą uwagę na Annie. Zamknął się z nią w pokoju, a przed drzwiami postawił jednego z detektywów, żeby nie dopuścić jej męża do uczestniczenia w przesłuchaniu. W końcu Annie przyznała, że Pat wynajmuje schowek w pobliskim Paso Robles, i wskazała, gdzie się znajduje do niego klucz. Detektywi znaleźli jeszcze trochę dokumentów, ale nie było to nic interesującego. Koniec końców Rathbun doszedł do wniosku, że żadne dalsze poziomy po prostu nie istnieją. Broeker blefował, mówiąc o O T I X , X , X I , X I I , X I I I , X I V i X V – a Kościół Scjentologii musiał teraz jakoś sobie z tym poradzić, jako że istnienie tych poziomów zostało dawno podane do wiadomości publicznej[713]. W kwietniu 1988 roku David Miscavige oficjalnie odwołał wytyczne Hubbarda zawarte w rozporządzeniu Flag Order 3879 i nadające Broekerom tytuł „lojalnych oficerów”. Ogłosił, że dokument ten został sfabrykowany przez Pata Broekera – choć nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie swoich słów. Tym sposobem Broeker stracił wszelkie podstawy do przejęcia schedy po Hubbardzie. Wyjechał z kraju, a jego tropem ruszyło dwóch detektywów, Paul Marrick i Greg Arnold, którzy zeznali później, że śledzili go przez kolejne dwadzieścia cztery lata, również podczas jego zagranicznych podróży. Twierdzili, że ich pracę opłacano z funduszy Kościoła, a kierował nią osobiście David Miscavige[714]. O samym Broekerze Marrick powiedział, że „jego życie płynie zwyczajnie i spokojnie, jest uwielbiany przez wszystkich dookoła. I tyle całej historii z naszego punktu widzenia”[715]. W dniu, w którym Miscavige unieważnił ostatnie wytyczne Hubbarda, Annie trafiła do obozu rehabilitacyjnego w południowej Kalifornii, z dala od cywilizacji, przy Rezerwacie Indiańskim Soboba. Scjentolodzy nazywali go Szczęśliwą Doliną[716], jako że wcześniej miejsce to należało do sióstr zakonnych, które przy bramie wjazdowej pozostawiły napis „D O LI N A ŚP I EWA J Ą C EG O SER C A ”[717]. Bramy pilnował teraz uzbrojony strażnik[718], mający do dyspozycji tresowane psy zdolne wytropić każdego, kto próbowałby się stamtąd wymknąć[719]. David Miscavige przejął pełnię władzy nad Kościołem.

6 W służbie gwiazd W roku 1986, tym samym, w którym umarł L. Ron Hubbard, Paul Haggis pojawił się na okładce scjentologicznego pisma „Celebrity” – oznaczało to wejście do panteonu członków elity Kościoła. Na zdjęciu siedzi w okularach na krześle reżyserskim z kubkiem kawy w dłoni. Jest gładko ogolony i ma na sobie marynarkę w jodełkę z poszetką w kieszonce na piersi oraz lniane spodnie zaprasowane w kant – wygląda jak bufoniasty hollywoodzki producent, który wydaje mnóstwo szmalu na ciuchy. Artykuł mówi o jego rosnącej pozycji w Hollywood: udało mu się wyrwać z getta twórców kreskówek dzięki sprzedaniu scenariusza do serialu Statek miłości, następnie zaś piął się po kolejnych szczeblach kariery telewizyjnej – pisał scenariusze do filmów i programów dla dzieci, ostatecznie zaś odnalazł się w sitcomach. Pracował przy takich serialach jak Diff ’rent Strokes, Who’s the Boss? czy One Day at a Time. Obecnie pełnił obowiązki producenta wykonawczego tasiemca The Facts of Life, który bił rekordy popularności w sobotnim paśmie wieczornym. Jak pisano w artykule, „Paul Haggis to jeden z niewielu hollywoodzkich scenarzystów, którzy mogą się pochwalić sukcesami we wszystkich gatunkach – w komedii, sensacji, dramacie, animacji”[720]. Sam Haggis opowiadał w wywiadzie o swojej przygodzie ze scjentologią: „Najbardziej spodobało mi się w tej technice to, że pomaga ona panować nad życiem i problemami, zamiast pozwolić, aby to one nad nami panowały. Świetne jest też motto: »Scjentologia czyni zdolnych zdolniejszymi«”. Twierdził też, że dzięki Kościołowi poprawiły się jego relacje z Diane: „Zamiast się kłócić (a zanim się zapoznaliśmy z filozofią scjentologii, często nam się to zdarzało), teraz dużo częściej rozmawiamy, wysłuchujemy siebie nawzajem i korzystamy z technik scjentologicznych do rozwiązywania problemów”[721]. Haggis mówił też, że niedawno odbył program Purification Rundown, mający na celu oczyszczenie organizmu z toksyn tworzących „barierę biochemiczną dla zdrowia duchowego”. Polega on na tym, że mniej więcej przez trzy tygodnie uczestnicy codziennie przechodzą długotrwały trening, na który składa się kilka (czasem aż osiem!) godzin spędzonych w saunie, przetykanych ćwiczeniami fizycznymi i przyjmowaniem ogromnych ilości witamin, ze szczególnym uwzględnieniem niacyny. Ta witamina, zażywana w dużych ilościach, może uszkodzić wątrobę, powoduje też zaczerwienienie skóry i uczucie mrowienia – wedle wyjaśnień Kościoła świadczy to o procesie oczyszczania organizmu z pozostałości leków i innych toksycznych środków. Choć wielu lekarzy ostro krytykuje ten program, twierdząc, że jest on jednym wielkim oszustwem, Hubbard uważał, że powinien dostać za niego Nagrodę Nobla[722]. Haggis przyznał w wywiadzie, że wcześniej był sceptyczny wobec tego programu: „Wtedy troska o własne zdrowie oznaczała dla mnie palenie papierosów o niskiej zawartości substancji smolistych” – żartował. – Ten program oczyszczania okazał się jednak C U D O WN Y . Naprawdę poczułem się bardziej uważny, świadomy i odprężony. Jeśli chciałem coś zrobić, nie biegałem już w tę i we w tę jak głupi. I nie waliłem głową w ścianę, gdy coś poszło nie tak”. Wspominał też o narkotykach, które brał za młodu. „Pozbycie się tych wszystkich nagromadzonych toksyn, leków i innych substancji naprawdę przyniosło efekty – opowiadał. – Po zakończeniu kuracji napiłem się coli light i nagle poczułem w ustach jej prawdziwy smak, z uwzględnieniem wszystkich chemicznych dodatków!”. Mówił też, że wielokrotnie polecał ten program innym ludziom, w tym własnej matce, gdy była ciężko chora. Twierdził również, że przekonał do udziału w programie młodą scenarzystkę ze swojego zespołu, która była uzależniona od rozmaitych leków. „Sama mogła zobaczyć, że scjentologia działa, bo widziała jej efekty na moim przykładzie – tłumaczył. – Dało mi to ogromną satysfakcję”. Purification Rundown stanowi jeden z podstawowych elementów scjentologicznego programu leczenia odwykowego dla osób uzależnionych od środków odurzających[723]. Program ten nosi nazwę Narconon i prowadzony jest w niemal dwustu stałych ośrodkach na całym świecie. Sławni scjentolodzy otwarcie go promują, powtarzając twierdzenia Kościoła, wedle których jest on „najbardziej skutecznym programem odwykowym, jaki kiedykolwiek wymyślono”[724]. Kirstie Alley, która przez wiele lat pełniła honory rzeczniczki programu, przedstawia samą siebie jako „serce i duszę projektu”, ponieważ dzięki niemu zwalczyła swoje uzależnienie od kokainy[725]. W rok po zamachach z 11 września Tom Cruise zorganizował podobny program dla ponad tysiąca nowojorskich ratowników, po części sfinansowany z miejskiego budżetu. Wielu jego uczestników opisywało potem odniesione korzyści – twierdzili między innymi, że w saunie z porów ich ciała wydobywało się coś w rodzaju czarnej pasty. W ramach podziękowania dzielnica Manhattan ogłosiła, że 13 marca 2004 roku (czyli w dzień urodzin twórcy scjentologii) odbędzie się „Hubbard Detoxification Day” [Dzień Detoksykacji imienia Hubbarda][726]. Aktorka Kelly Preston promowała program Narconon na swoich rodzinnych Hawajach. „Za punkt startowy obieraliśmy szkoły, dzięki czemu dotarliśmy do ponad dziesięciu tysięcy dzieci” – opowiadała[727]. W styczniu 2009 roku w wyniku napadu padaczkowego zmarł szesnastoletni syn Kelly Preston i Johna Travolty. Chłopiec cierpiał na autyzm i często miewał podobne napady. Rodzice zaprzestali podawania mu przeciwpadaczkowego leku Depakine, uważając, że nie przynosi on efektów. (Kościół Scjentologii twierdzi, że nie jest przeciwny stosowaniu tego typu leków, jeśli zostały przepisane przez lekarza[728]; sam Hubbard jednak wypowiadał się krytycznie na temat przyjmowania leków przeciwpadaczkowych[729]). Kelly Preston przyznała wcześniej w programie telewizyjnym, że Jett cierpi na zespół Kawasakiego – rzadką chorobę, spowodowaną jej zdaniem przez kontakt z pestycydami i chemią domową. – Poddawała pani syna kuracji, którą chyba omawia to dzieło L. Rona Hubbarda – powiedział prowadzący program Montel Williams, unosząc w górę książkę Clear Body, Clear Mind [Czyste ciało, czysty umysł], zawierającą informacje na temat zasad przeprowadzania Purification Rundown. – Oczywiście – odpowiedziała Preston[730]. Następnie zaczęła opowiadać o własnych niesamowitych przeżyciach związanych z kuracją. Jej ciało zaczęło wyrzucać z siebie nowokainę nagromadzoną podczas dawnych zabiegów dentystycznych. „Na półtorej godziny całkowicie zdrętwiała mi cała jama ustna” – relacjonowała. Jej ciało oczyściło się też z pozostałości innych leków, jak również ze skutków intensywnego promieniowania słonecznego. „Jako siedmiolatka miałam kostium kąpielowy, to prawdziwa historia. A więc miałam kostium, który wydawał mi się strasznie fajny: miał kółka wycięte po bokach i jedno na brzuchu – opowiadała. – No i kiedyś poparzyło mnie w nim słońce. A dwadzieścia lat później ślady tego poparzenia znów pojawiły się na mojej skórze, dokładnie w tych samych miejscach”. Preston przyniosła ze sobą do studia po egzemplarzu książki Hubbarda dla każdej z osób na widowni[731]. Pomimo entuzjazmu przejawianego w wywiadzie Haggisa coraz bardziej nurtowały sprzeczności, na jakie natykał się w Kościele. Scjentologia zaczęła mu się jawić jako połączenie dwóch nurtów: systematycznego podejścia do kwestii samopoznania, co uważał za rzecz użyteczną i pozwalającą wiele zrozumieć, oraz religii, której po prostu nie mógł pojąć. Lubił, a nawet podziwiał swojego audytora, a wyjawianie mu swoich sekretów uważał za bardzo przydatne, robił więc postępy na „moście ku całkowitej wolności” – pomimo potężnego szoku, jakiego doznał po wejściu na poziom O T I I I . Widział na tej ścieżce wielu inteligentnych ludzi, zawsze też sądził, że odpowiedzi na nurtujące go pytania znajdzie na następnym poziomie. Nigdy się tak jednak nie działo. Jego zdaniem na poziomie O T I I I wszystko sprowadzało się do jakiejś „duchowości międzygalaktycznej”. Ale zapłacił już za pełen pakiet szkoleń, czemu więc nie miałby kontynuować, żeby się dowiedzieć, co będzie dalej? „Może jest tam jeszcze coś, o czym nie mam pojęcia” – spekulował. Gdy dotarł do poziomu O T VI I , który w owym czasie był najwyższy, wciąż czuł się zagubiony i niezaspokojony. Na szczycie piramidy O T thetanom obiecywano zdolność panowania nad „myślą, życiem, formą, materią, energią, przestrzenią i czasem, zarówno od strony subiektywnej, jak i obiektywnej”. Ostatnie ćwiczenie (według dokumentów ujawnionych przez WikiLeaks; Haggis nie chciał rozmawiać na ten temat) zawiera następującą instrukcję: „Wyjdź do parku, na stację kolejową lub inne miejsce, gdzie jest dużo ludzi. Ćwicz przekazywanie jednostkom swoich intencji, aż będziesz umiał bez trudu i skutecznie przekazywać intencje bytom lub ciałom”[732]. Nawet gdyby człowiek potrafił to osiągnąć, skąd miałby wiedzieć, że mu się udało? Jeśli przekazywał komuś myśl „podrap się po głowie”, a dana osoba to uczyniła, czy stało się tak, bo nastąpił przekaz mentalny, czy po prostu zadziałał przypadek? Trudno ocenić powodzenie tego rodzaju zabiegów. Haggis sądził, że jego niemożność zrozumienia tych koncepcji oraz stosowania umiejętności, które powinien posiadać, wynikają z jakiejś jego własnej ułomności – Hubbarda uważał bowiem za niezrównanego geniusza intelektu. W końcu zwierzył się doradczyni w Celebrity Centre, że chyba nie jest najlepszym scjentologiem, ponieważ nie może się przemóc, żeby we wszystko uwierzyć. Wyznał, że czuje się jak oszust, i rozważa opuszczenie Kościoła. Kobieta odpowiedziała: „Są różne rodzaje scjentologów” – sugerując, że jest to taka sama różnorodność jak w przypadku żydów czy chrześcijan, z których jedni wierzą mocniej, a inni słabiej. Jak relacjonuje Haggis, wynikało z tego, że może wierzyć, w co zechce, „wybierać, co mu się podoba”. Jego kariera układała się znakomicie. W 1987 roku zgłosili się do niego Ed Zwick i Marshall Herskovitz z propozycją napisania scenariusza do nowego serialu telewizyjnego zatytułowanego Thirtysomething. Szukali scenarzystów o wyrazistym stylu. „Świetnie, że robicie program o prawdziwych emocjach – powiedział im Haggis. – Ale ja nie znoszę pisać o emocjach. Nie lubię też mówić o własnych”. Najwyraźniej jednak szukał wówczas twórczego wyzwania. Gdy przedstawił im pierwszą propozycję scenariusza, Zwick i Herskovitz powiedzieli: „To naprawdę dobre, ale skąd to się wzięło? Gdzie to w tobie siedzi?”. Haggis nie miał pojęcia, o czym mówią. „Skąd to się bierze tu, w tobie?” – drążyli dalej[733]. Myśl, że jego własne doświadczenie może dla kogoś coś znaczyć, była dla niego objawieniem. Zwick i Herskovitz wyczuli, że Haggis nie odnajduje się w ich projekcie. Otrzymał zresztą bardzo dobrze płatną propozycję stworzenia własnego serialu, zostawił więc Thirtysomething po zakończeniu pierwszego sezonu. Zdążył jednak zdobyć za swój wkład dwie nagrody Emmy – za scenariusz i produkcję – a doświadczenie pracy przy tym serialu zmieniło go jako scenarzystę. Wskutek współpracy ze Zwickiem i Herskovitzem zaczął się interesować reżyserią. Spróbować sił w tej dziedzinie mógł dzięki propozycji, którą w końcu otrzymał od Kościoła – miał nakręcić krótką reklamę dianetyki. Postanowił odejść od typowego obrazu scjentologii jako triumfalnego marszu ludzkości ku oświeceniu i zamiast tego sfilmował grupę ludzi opowiadających o tym, w jaki sposób dianetyka pomogła im wprowadzić praktyczne zmiany w życiu. Całość utrzymana była w naturalnej, swobodnej stylistyce. Filmik nie przypadł jednak do gustu wysoko postawionym scjentologom, którzy uznali, że przestawieni w nim ludzie wyglądają jak uczestnicy koła anonimowych alkoholików. A potem, ni stąd, ni zowąd Haggis otrzymał swoją wielką szansę. Wyświadczył przysługę znajomemu pragnącemu stworzyć nowy serial z Chuckiem Norrisem, którego kariera

bohatera filmów akcji zaczynała już nieco przygasać. Haggis napisał więc scenariusz odcinka pilotażowego Strażnika Teksasu, który rozrósł się do ośmiu sezonów i był emitowany w ponad stu krajach. Haggis był odtąd wymieniany jako współtwórca telewizyjnego hitu. „To najbardziej udane dokonanie w całym moim życiu – twierdzi. – Dwa tygodnie roboty. Zresztą nawet nie skorzystali z mojego scenariusza”. W miarę jak rosły jego osiągnięcia i zasobność, Haggis stawał się dla Kościoła coraz cenniejszym członkiem. Jeszcze jako producent wykonawczy serialu The Facts of Life zgodził się poprowadzić warsztaty na temat pisania scenariuszy dla telewizji, dzięki czemu ściągnął do Celebrity Centre sporą liczbę początkujących scenarzystów[734]. W 1988 roku Paul i Diane zostali zaproszeni na wyścig Indianapolis 500, w którym brał udział samochód z napisem „Dianetyka”, sponsorowany przez Kościół. Na imprezę promocyjną zorganizowaną przez scjentologów ściągnęli przedstawiciele dużych sieci księgarskich, których mogła zachęcić obecność gwiazd – w tym Kirstie Alley i Johna Travolty – jak również fakt, że książki Hubbarda zawsze się świetnie sprzedawały. Sieć B. Dalton zamówiła sześćdziesiąt pięć tysięcy egzemplarzy Dianetyki, a Waldenbooks – sto tysięcy[735]. Choć minęło trzydzieści osiem lat od pierwszego wydania książki, szybko wróciła na listę bestsellerów „New York Timesa” w kategorii „poradniki”. Na miejscu był też David Miscavige. Była to jedna z niewielu okazji, podczas których Haggis miał z nim osobiście do czynienia. Bill Dendiu, organizator spotkania, wspomina, że przywódca Kościoła nie był specjalnie zadowolony z faktu, że zaproszono też Haggisa. Dendiu bronił swojej decyzji argumentem, że ma on obecnie status prawdziwego celebryty. „Zasłynął już całą serią telewizyjnych hitów, a moim zdaniem jest też bardzo oddanym członkiem Kościoła” – tłumaczył przywódcy. Haggisowie spotkali się też z Miscavige’em i innymi wysoko postawionymi członkami Kościoła na uroczystej kolacji. „Paul nikomu nie pozwala traktować się z góry – wspomina Dendiu. – Ponieważ nie tylko nie miał zamiaru podlizywać się Miscavige’owi, ale wręcz kilka razy podczas kolacji ostro mu się odciął, jeszcze mocniej mi się potem oberwało. Bo trzeba wiedzieć, że David Miscavige nie znosi, gdy ktokolwiek mu się przeciwstawia”[736]. Samochód sponsorowany przez Kościół rozbił się podczas pierwszego okrążenia. Paul i Diane polecieli do domu prywatnym samolotem Travolty, który zresztą siedział za sterami[737]. Suzette Hubbard „zwiała” z Gold Base w lutym 1988 roku. Pięć lat wcześniej poznała mężczyznę, który nazywał się Guy White. Był kierownikiem w dziale marketingu Sea Org. Spotkali się podczas programu biegania prowadzonego w ramach obozu rehabilitacyjnego w parku Griffitha w Los Angeles (program polegał na tym, że jakieś pięćdziesiąt osób przez cały dzień – aż do późnego wieczora – biegało w kółko, od czasu do czasu posilając się chlebem z miodem)[738]. Suzette została ostrzeżona przez jednego z audytorów, że Guy jest homoseksualistą. Tak naprawdę jednak on sam wówczas nie był pewien własnej tożsamości seksualnej. Gdy wstępował do Sea Org, musiał wypełnić kwestionariusz zawierający pytania typu: „Czy kiedykolwiek angażowałeś się w prostytucję, homoseksualizm, nielegalne lub perwersyjne zachowania seksualne? Jeśli tak, dla każdej z takich sytuacji podaj z kim, kiedy i co dokładnie się wydarzyło”. W rzeczywistości Guy White nigdy nie był w relacji homoseksualnej, zresztą od dziesięciu lat z nikim nie współżył[739]. Co więcej, w doktrynie scjentologii przyjmowano wówczas, że homoseksualizm stanowi fałszywą tożsamość (Hubbard nazywał to „walencją”), a tego rodzaju skłonności znikają na poziomie O T I I I . Suzette i Guy pobrali się w marcu 1986 roku, w trzy miesiące po śmierci Hubbarda. Dziewięć miesięcy i jeden dzień później narodził się ich synek Tyson. Posiadanie dziecka w Gold Base było wówczas czymś osobliwym. Podczas gdy Suzette była w ciąży, ogłoszono, że członkom Sea Org zabrania się posiadania dzieci[740]. Jedynym dzieckiem mieszkającym w bazie była wówczas Roanne, córka Diany Hubbard. Pozostali członkowie Sea Org tęsknie patrzyli na nią i Tysona. „Ludzie widzieli w nich to, czego sami nie będą mogli doświadczyć” – opowiadał Guy White[741]. Jako że Tyson urodził się krótko po śmierci Hubbarda, a do tego miał ogniście rude włosy, pojawiły się spekulacje, że może on być kolejnym wcieleniem twórcy scjentologii. „Jest czy nie jest?” – zastanawiali się wszyscy dookoła[742]. W każdym scjentologicznym kościele i oddziale misyjnym urządza się gabinet oczekujący na powrót Hubbarda. Na każdym z biurek leży pióro i żółty notatnik. W każdym ośrodku przygotowano dla niego również osobną łazienkę, gdzie w kubeczku czeka szczoteczka do zębów, a przy prysznicu – wszędzie takie same – skórzane klapki. Pierwotnie przeznaczony dla niego skromny domek w Gold Base został zrównany z ziemią, a na jego miejscu wzniesiono rezydencję wartą dziesięć milionów dolarów. Do jej obsługi zatrudniony jest cały zespół ludzi, którzy regularnie piorą ubrania Hubbarda i dbają o to, żeby w chwili powrotu dom mógł przejść test białej rękawiczki. Jego samochody stoją w garażu, zatankowane, z kluczykami w stacyjkach[743]. Na stoliku nocnym przy jego łóżku leży powieść Louisa L’Amoura, z zatkniętą w środku zakładką. Stół w jadalni nakryty jest dla jednej osoby[744]. Szukanie nowego wcielenia Hubbarda przypomina poszukiwania nowego dalajlamy w tybetańskim buddyzmie. W przypadku założyciela scjentologii nie ma jednak zbyt wielu przesłanek pomagających określić jego tożsamość. Wedle własnej przepowiedni miał nie uaktywniać się „przez najbliższe dwadzieścia – dwadzieścia pięć lat”[745]. W niektórych wariantach opowieści jedną z jego cech rozpoznawczych mają być rude włosy – dlatego narodziny Tysona wzbudziły tak wielkie emocje. Suzette była przerażona, że Tyson zostanie jej odebrany. Już i tak miała dla niego bardzo mało czasu. W Sea Org obowiązywał wcześniej regulamin (napisany zresztą przez jej ojca) zezwalający na godzinę dziennie „czasu dla rodziny” – przepis ten jednak został już odwołany. A Suzette znów zaszła w ciążę. Przez wiele dni przemycała w koszu na pranie zabawki i ubranka, które chowała w bagażniku swojej niewielkiej mazdy – a pewnego wieczoru zostawiła Guyowi liścik pożegnalny, złapała Tysona i ruszyła samochodem do San Diego. Kilka dni później wprowadziła się do swojej matki. Mary Sue mieszkała wówczas w Los Angeles, w dzielnicy Los Feliz, w domu, który otrzymała od Kościoła po wyjściu z więzienia. W wyniku stresu związanego z całym zamieszaniem Suzette poroniła. Po ucieczce Suzette Guy został wysłany do „Szczęśliwej Doliny”. Jak wspomina, powiedziano mu, że ma się rozwieść z żoną. W obozie przebywali też Jonathan Horwich (ojciec Roanne) oraz Arthur Hubbard – najmłodsze dziecko Rona i Mary Sue. Którejś nocy, gdy Horwich miał stać na straży, Arthur „zwiał” i już nigdy nie wrócił[746]. W październiku 1988 roku Guy również postanowił uciec. Co wieczór wychodził na spacer wzdłuż ogrodzenia, a za każdym razem szedł odrobinę dalej. Zawsze brał ze sobą jakiś smakołyk dla owczarków niemieckich, które strzegły terenu obozu. Którejś nocy przeskoczył przez ogrodzenie, psy jednak zaczęły szczekać i go zdradziły. Musiał zboczyć z drogi, gdy zobaczył światła ścigającej go ekipy. Przez kilka godzin przedzierał się przez chaszcze, aż w końcu w podartym ubraniu, zakrwawiony, dotarł do miasta Hemet i zaczął się dobijać do zamkniętej kręgielni. Osobie, która ostrożnie wyjrzała za drzwi, wyjaśnił łamanym hiszpańskim, że jest ofiarą wypadku samochodowego. Koniec końców Guy odnalazł Suzette i znów zamieszkali razem. (Urodziło im się jeszcze dwoje dzieci, zanim wyjawił żonie, że jest gejem. Rozwiedli się w roku 1998). Podobnie jak Paul Haggis, Tom Cruise również wychował się w katolickiej rodzinie, ale w przeciwieństwie do Paula dość mocno utożsamiał się ze sprawami religii. Jego rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania, część dzieciństwa spędził więc w Kanadzie, gdzie zdobył sobie opinię krnąbrnego, niepokornego chłopca o sporej charyzmie i wielkim uroku osobistym. Nauka nie szła mu najlepiej z powodu dysleksji – później opowiadał, że kończył szkołę „praktycznie jako analfabeta”[747]. Doskonale jednak sobie radził na zajęciach teatralnych i sportowych. Podobnie jak w przypadku Haggisa, jego rodzina również aktywnie angażowała się w teatr, założyła nawet własną trupę aktorską w Ottawie[748]. Niestety ich szczęście zakłócał terroryzujący otoczenie ojciec, tak więc pewnego ranka, gdy Tom miał dwanaście lat, jego matka spakowała swoje trzy córki i syna, po czym uciekli z powrotem do Ameryki. „Czuliśmy się jak uchodźcy” – wspominał po latach Cruise[749]. Poszukiwania duchowe oraz pobożne skłonności już wtedy stanowiły jego wyraźne cechy. Przez rok uczęszczał do seminarium w Cincinnati, pragnął bowiem zostać księdzem[750]. Osobowość Cruise’a zdradzała też jednak drugi, mocno ambicjonalny aspekt – uparte dążenie do gwiazdorstwa. Jako osiemnastolatek wyjechał do Hollywood, gdzie udało mu się zadebiutować w filmie Niekończąca się miłość, w którym główną rolę grała Brooke Shields. Miał wrodzony talent aktorski, a przy tym był uparty i wybredny, dzięki czemu szybko zdobywał role, którymi trwale zapisał się w pamięci widzów. Jego potrzeba rozwijania swej duchowości nigdy nie znikła, lecz życie w Hollywood niespecjalnie podpowiadało, jak pogodzić tę potrzebę z karierą. Okazało się jednak, że istnieje Kościół jakby specjalnie stworzony do połączenia obu tych dziedzin. Pierwszą żoną Cruise’a była aktorka Mimi Rogers, która w 1986 roku wprowadziła go w kręgi scjentologii[751]. Właśnie zakończył pracę przy filmie Top Gun, dzięki któremu został najpopularniejszą na świecie gwiazdą kina. Nie miał wielkiej ochoty publicznie deklarować przynależności do organizacji po szerokiej fali potępienia, jaka ją spotkała po nalotach F B I związanych z operacją Snow White oraz ujawnieniu ezoterycznych tajemnic doktryny. Po świecie zaczęły jednak krążyć pogłoski o jego zaangażowaniu w działania Kościoła. Przez kilka pierwszych lat udawało mu się utrzymywać swoją przynależność w tajemnicy (nawet przed władzami organizacji). Jako Thomas Mapother I V (takie nazwisko miał w dokumentach) odbywał sesje audytowania w niewielkiej misji scjentologicznej o nazwie Enhancement Center [Centrum Poprawy] w Sherman Oaks, którą założyła jego żona ze swoim byłym mężem[752]. Audytowaniu poddawali się tam również Kirstie Alley, która była przyjaciółką i dawną współlokatorką Mimi Rogers, oraz Sonny Bono – wokalista, a później także kongresmen[753]. Ich również ściągnęła do Kościoła żona Cruise’a. On sam natomiast twierdził później, że dzięki scjentologicznym metodom nauki poradził sobie z dysleksją[754]. Wraz z sukcesem, jakim było dla Kościoła dodanie sławnego aktora do listy swoich wyznawców, pojawiły się też jednak problemy. Największym z nich była sama Mimi Rogers. Jej rodzice fascynowali się dianetyką od samego początku jej istnienia. W 1957 roku, gdy Mimi miała roczek, przeprowadzili się do Waszyngtonu, żeby tam pracować dla Hubbarda, a jej ojciec Philip Spickler przez krótki czas należał do Sea Org. Jednak pod koniec lat siedemdziesiątych rodzice Mimi zniechęcili się do scjentologicznej organizacji i zostali „wiewiórkami” – jak nazywa się tych, którzy praktykują scjentologię bez przewodnictwa Kościoła[755]. Zdobycie Toma Cruise’a stanowiło dla scjentologii wielką pokusę, która jednak mogła doprowadzić do katastrofy, gdyby się okazało, że stanie się on chodzącą reklamą takich właśnie „wiewiórek”. Gdy Miscavige dowiedział się, że Cruise zainteresował się scjentologią, zorganizował gwiazdorowi samotny pobyt w niedostępnej zwykłym śmiertelnikom Gold Base, w pobliżu miasta Hemet. Było to w sierpniu 1989 roku. Przydzielił swoich najlepszych ludzi do audytowania młodego celebryty i opiekowania się nim podczas tego pierwszego weekendowego pobytu w bazie[756]. Cruise przyjechał na miejsce w czapce baseballowej na głowie i w ciemnych okularach – starał się nie zwracać na siebie uwagi, choć i tak wszyscy w bazie wiedzieli o jego przybyciu[757]. Trwały właśnie przygotowania do planowanych na jesień zdjęć do filmu Szybki jak błyskawica. Cruise całkiem niedawno zobaczył w filmie Martwa cisza dwudziestojednoletnią

Nicole Kidman. Aktorka tak go zauroczyła, że postanowił obsadzić ją w roli, do której była zdecydowanie za młoda: doktor neurochirurgii przywracającej życie mężczyźnie granemu przez Cruise’a, który podczas wyścigu samochodowego ulega poważnemu wypadkowi. Między dwojgiem aktorów natychmiast zaiskrzyło, co szybko stało się tematem licznych spekulacji na łamach tabloidów. Wedle relacji Rathbuna, Cruise’a i Miscavige’a łączył teraz wspólny cel, którym było pozbycie się Mimi. Żona aktora zażyczyła sobie mediacji dotyczącej ich związku, przeprowadzonej pod okiem Kościoła – co oznacza między innymi, że każdy z partnerów zostaje podłączony do e-metru i musi wyznać przed drugą osobą swoje „przestępstwa”. Mediacja się odbyła, ale szanse Mimi Rogers na utrzymanie małżeństwa były raczej mizerne, jako że Cruise był już bardzo zainteresowany nowym związkiem, a Miscavige najwyraźniej nie był jej sprzymierzeńcem. Marty Rathbun udał się do jej domu wraz z kościelnym prawnikiem, żeby dostarczyć jej dokumenty rozwodowe. „Powiedziałem jej, że to dla Toma najlepsze rozwiązanie, jako że w ten sposób będzie mógł zrobić jeszcze wiele dobrego dla scjentologii – wspomina Rathbun. – W tym momencie Mimi Rogers była już praktycznie bez szans”[758]. Jakiś czas później Rogers opowiadała, że ich małżeństwo od dawna przechodziło trudności. Tom poważnie rozważał wstąpienie do zakonu, co zdecydowanie kolidowałoby z utrzymaniem małżeństwa. „Uważał, że musi zachować celibat, żeby utrzymać czystość swojego instrumentu – mówiła w wywiadzie dla »Playboya«. – Stało się więc jasne, że musimy się rozstać”[759]. Przez dwa lata Annie Broeker udało się zapracować na wypuszczenie ze „Szczęśliwej Doliny”[760]. Skierowano ją do Gold Base, gdzie znajdowała się główna siedziba Organizacji Posłańców Komodora, studia Golden Era Productions (produkującego scjentologiczne filmy oraz materiały szkoleniowe, jak również e-metry) oraz Centrum Technologii Religijnej, czuwające nad przestrzeganiem zasad w praktykowaniu scjentologii. David Miscavige, jako prezes tej ostatniej instytucji, kierował działaniami Kościoła. Znaczną część czasu spędzał właśnie w Gold Base; mieszkał tam i pracował również Marty Rathbun, podobnie jak wielu innych wysoko postawionych scjentologów. Baza rozciągała się na terenie dwustu hektarów, a jej położenie wciąż było objęte tak ścisłą tajemnicą, że niewielu scjentologów w ogóle wiedziało o jej istnieniu. Rathbun podejrzewał, że Miscavige chce mieć Annie na oku, na wypadek gdyby Pat Broeker nagle zechciał wrócić do życia. Osobą sprawującą pieczę nad budową systemu bezpieczeństwa Gold Base był Andre Tabayoyon, były żołnierz piechoty morskiej, który później przyznał, że z kościelnych funduszy kupowano karabiny, strzelby i pistolety[761]. Twierdził też, że wokół bazy rozłożono materiały wybuchowe, które miały być wykorzystane w razie nalotu funkcjonariuszy sił porządkowych. Teren zabezpieczony jest ponadto ogrodzeniem najeżonym siedmiocentymetrowymi kolcami, patrolują go uzbrojeni strażnicy i monitorują kamery, detektory ruchu i czujniki podczerwieni, a na szczycie wzgórza znajduje się gniazdo snajpera[762]. Bazę zamieszkuje około ośmiuset członków Sea Org, którym Kościół zapewnia warunki „podobne do tych, które oferowane są w zakonach lub seminariach, choć dające znacznie więcej wygód”[763]. Annie wróciła do swojego panieńskiego nazwiska Tidman. Choć żyła pod ścisłym nadzorem, zakochała się w innym członku Sea Org Jimie Loganie – tym samym, który wciągnął do scjentologii Paula Haggisa, zaczepiając go na rogu ulicy jeszcze w Ontario[764]. Annie poznała Logana w „Szczęśliwej Dolinie”, gdzie oboje uczestniczyli w programie rehabilitacyjnym. W 1990 roku wzięli ślub i przenieśli się do noclegowni Sea Org w pobliżu Gold Base. Jim Logan nie był już długowłosym hippisem jak za młodu, lecz raczej łysiejącym mężczyzną w średnim wieku z czarnym wąsikiem. Zachował natomiast przenikliwe i rozbawione spojrzenie, wciąż był też skory do śmiechu. Ze swoją żywiołową, nieokiełznaną naturą nie zawsze wpisywał się w ścisłą dyscyplinę obowiązującą w życiu, na które się zdecydował. Latem 1992 roku otrzymał „rozkaz zaprzestania turbulacji”[765], co w scjentologicznym żargonie oznaczało, że ma przestać rozrabiać. W październiku natomiast przyszło po niego ośmiu mężczyzn, którzy odstawili go do „aresztu”, dokąd kierowano kłopotliwych członków personelu. Poinformowano go przy tym, że został ogłoszony „jednostką antyspołeczną”, w związku z czym zostanie wyrzucony z Sea Org. Annie już wcześniej wyznała, że „skończyła” z Sea Org i zamierza odejść, kiedy tylko Jim będzie na to gotów. On wówczas nie chciał jeszcze opuszczać organizacji; miał wciąż nadzieję, że jakoś się zrehabilituje w oczach kościelnych władz. Annie i tak złożyła jednak podanie o zezwolenie jej na opuszczenie Sea Org drogą formalną. Gdyby wszystko poszło teraz dobrze, za kilka miesięcy mogli się po cichu spotkać w Nowej Szkocji, a potem postarać się o dzieci i zapomnieć o przeszłości. „Nie mogą mnie zmusić, żebym się z tobą rozwiodła” – obiecywała Jimowi żona[766]. Jednak 8 października 1992 roku, który był ostatnim dniem Logana w Sea Org, przedstawiciele Kościoła oznajmili mu, że Annie otrzymała polecenie, żeby zerwać z nim kontakty. Przekazano mu dokumenty rozwodowe oraz rachunek opiewający na trzysta pięćdziesiąt tysięcy dolarów, po czym wysadzono go na przystanku autobusowym, dając w rękę bilet do miasta Bangor w stanie Maine. Od tego czasu Jimowi i Annie udało się odbyć kilka potajemnych rozmów telefonicznych. Annie wykradała się późną nocą, żeby do niego zadzwonić, albo on sam prosił swoją matkę, żeby zadzwoniła do niej do bazy. Gdy Annie stwierdziła, że nie może już dłużej czekać, żeby go zobaczyć, Jim kupił jej otwarty bilet lotniczy do Bangoru z lotniska najbliżej bazy, położonego w kalifornijskiej miejscowości Ontario. Bilet mogła odebrać w dowolnym momencie, gdy tylko będzie gotowa. Kilka tygodni później Annie zadzwoniła do Jima i powiedziała, że jest w drodze. W Kalifornii była piąta rano. Annie wsiadła w samolot, który leciał najpierw do Denver, a potem do Bostonu, gdzie miała się przesiąść na lot do Bangoru. Jim ruszył z Nowej Szkocji w dziewięciogodzinną drogę na lotnisko. Rathbun dowiedział się o ucieczce Annie z bazy jakieś pół godziny po jej zniknięciu. Ogarnęła go panika. Nikt lepiej od niej nie znał największych sekretów organizacji dotyczących potajemnych przelewów na konto Hubbarda, zagranicznych kont bankowych, niszczenia dokumentów obciążających Kościół. Mogła z łatwością zniweczyć starania Kościoła o status organizacji zwolnionej z opodatkowania. Znała też dokładnie wszelkie szczegóły dotyczące ostatnich dni Hubbarda. Mogła nawet ponownie zejść się z Patem Broekerem, a razem stanowiliby poważne zagrożenie dla Miscavige’a. W oczach Rathbuna Annie była czymś w rodzaju „maszyny zagłady”, która poważnie zagrażała organizacji[767]. Jak twierdzi Gary Morehead, rosły dowódca ochrony Gold Base, natychmiast wprowadzono „procedurę tropienia uciekinierów”, która została wypracowana pod jego okiem i stanowiła modelowy przykład efektywności Sea Org. Co roku przynajmniej setka osób podejmowała próbę ucieczki z Gold Base, lecz bardzo niewielu z nich udawało się całkiem zniknąć. Kierowany przez Moore’a zespół ochrony prowadził kartotekę wszystkich członków organizacji, zawierającą numery ich kont bankowych i kart kredytowych, sieć rodzinnych kontaktów, a nawet informacje o szczególnych zainteresowaniach i upodobaniach. Przykładowo, gdy w 1992 roku z bazy uciekł wysoki rangą urzędnik, Morehead wykorzystał informację o tym, że mężczyzna był fanem baseballu, i złapał go tydzień później na parkingu przed stadionem drużyny San Francisco Giants. Pracę ekipy Moreheada ułatwiało położenie bazy, która była dość mocno odizolowana od świata – znajdowała się w wąskiej dolinie pośrodku pustyni, ponad dziesięć kilometrów od miasteczka Hemet. Prowadziła do niej wąska szosa, którą łatwo było patrolować. Po obu stronach bazy wznosiły się pasma górskie o skalistych zboczach porośniętych kaktusami, wśród których kryły się liczne grzechotniki. Wielu spośród członków Sea Org nie miało ani odpowiednich środków, ani umiejętności, żeby się przedrzeć do cywilizacji. Zwłaszcza ci, którzy – tak jak Annie – wychowali się w środowisku scjentologów, przejawiali wielką nieufność wobec świata zewnętrznego i jego wymiaru sprawiedliwości, mieli też przesadne wyobrażenie o zasięgu i mocy Kościoła. Jeśli nawet ktoś posiadał telefon komórkowy, używał go w charakterze krótkofalówki do połączeń na terenie bazy; rozmowy telefoniczne były kontrolowane, a telefony konfiskowano, jeśli wykryto, że były wykorzystywane do połączeń ze światem na zewnątrz[768]. Mało kto w Sea Org posiadał własny samochód lub choćby prawo jazdy, uciekinierzy mogli więc co najwyżej próbować dotrzeć do przystanku autobusowego, zanim ich nieobecność w bazie zostanie odkryta. Jednak jeśli nawet komuś udało się wsiąść w autobus, zwykle już na następnym przystanku czekał na niego członek brygady Moreheada. W tych zaś wyjątkowych przypadkach, gdy danej osobie udało się ubiec pościg, pracownicy ochrony zaczynali obserwować domy członków rodziny uciekiniera oraz jego przyjaciół, korzystając przy tym z urządzeń pozwalających podsłuchiwać rozmowy prowadzone przez telefony bezprzewodowe i komórkowe, jak również sprawdzając tablice rejestracyjne wszystkich osób pojawiających się pod danym adresem. Gdy wskutek tych wszystkich działań w końcu łowcom udawało się namierzyć ofiarę, najpierw próbowano ją przekonać, żeby dobrowolnie wróciła do bazy. W razie niepowodzenia używano siły[769] [770]. Większością uciekinierów targały sprzeczne emocje. Z jednej strony często czuli się przestraszeni, upokorzeni i zdenerwowani. Ze wszystkich sił pragnęli rozpocząć nowe życie z dala od organizacji. Niektórzy, tak jak Annie, chcieli mieć dzieci, co członkom Sea Org było zabronione. Z drugiej jednak strony żywili przekonanie, że w grę wchodzi kwestia ich zbawienia. Nawet jeśli młodzieńczy entuzjazm, z którym podpisywali kontrakt na miliard lat, nieco już osłabł, zwykle wciąż przejawiali resztki wiary w ideały, do której chętnie odwoływali się pracownicy ochrony. Morehead angażował zwykle do tego rodzaju konfrontacji kogoś, kto dla uciekiniera odgrywał rolę „lidera opinii” – mógł to być jego opiekun z organizacji lub należący do Kościoła członek rodziny, na przykład żona lub matka. Bardzo często namierzeni uciekinierzy nawet nie podejmowali dyskusji – po prostu się poddawali, wiedząc, że prawdopodobnie zostaną od razu zabrani do obozu rehabilitacyjnego, gdzie spędzą długie miesiące lub lata, usiłując zapracować na odbudowanie swojej pozycji w organizacji. Uciekający z bazy członkowie Sea Org mogliby w dowolnym momencie zadzwonić na policję i w ten sposób zapewnić sobie bezpieczeństwo – jednak praktycznie nigdy się to nie zdarzało. Biuro szeryfa hrabstwa Riverside, pod którego pieczą znajduje się teren Gold Base, nie odnotowało ze strony członków Sea Org żadnych zgłoszeń dotyczących nadużyć ani oskarżeń o bezprawne pozbawienie wolności[771]. Choć zamieszkujący bazę scjentolodzy przebywali w silnie strzeżonym kompleksie ukrytym na pustyni, starannie ogrodzonym i wyposażonym w zaawansowane technologicznie czujniki, przeważająca część z nich tak naprawdę nie była tam przetrzymywana wbrew własnej woli – a nawet przeciwnie, to właśnie silna wola pozwalała im wytrwać w tym miejscu. Jednak według relacji Moreheada nikt spośród osób, które stamtąd uciekły, nie wrócił do bazy z własnej inicjatywy[772]. Gdy Morehead dowiedział się, że Annie „zwiała”, jego ekipa zaczęła przeczesywać jej rzeczy osobiste oraz obdzwaniać okoliczne hotele i motele w poszukiwaniu tropów wskazujących, w jakim kierunku uciekinierka może zmierzać. Najłatwiej było ustalić jej plan podróży w ten sposób, że ktoś dzwonił do linii lotniczych, podając się za Annie, po czym próbował zarezerwować lot na jej nazwisko. Słyszał wówczas coś w rodzaju: „Och, ale pani już ma rezerwację na jedenastą dziesięć do Bostonu”. Jeśli ten sposób akurat nie zadziałał, wówczas ktoś inny dzwonił do linii lotniczych, podając się za chorego krewnego, i prosił o pomoc w znalezieniu zaginionego „syna”, „żony” czy innego członka rodziny. Jeśli przedstawiciel przewoźnika odmawiał udzielenia tego typu informacji, dzwoniący prosił o połączenie z jego przełożonym – i robił to tak długo, dopóki nie uzyskał żądanych informacji. Doszło kiedyś do tego, że osobą, która w końcu wyjawiła te cenne informacje, był wiceprezes linii lotniczych, przekonany, że ma do czynienia z nagłym przypadkiem zagrożenia zdrowia członka rodziny. Morehead zatrudniał też byłych agentów F B I i C I A jako detektywów[773]. Gdy tylko uciekinier popełniał błąd, używając karty kredytowej, brygada

Moreheada niemal natychmiast dowiadywała się, gdzie dokonano transakcji[774]. Morehead przyznaje, że zawsze go zaskakiwała łatwość, z jaką można zdobyć tego rodzaju rzekomo poufne informacje. Jego ludzie szybko się zorientowali, że Annie znajduje się w samolocie lecącym do Bostonu. Kilka minut później Marty Rathbun ruszył samochodem na lotnisko, pędząc sto sześćdziesiąt kilometrów na godzinę. Nie zdążył się nawet przebrać – miał na sobie koszulkę z krótkimi rękawami, spodnie od dresu i tenisówki. Sekretarka zarezerwowała mu bezpośredni lot do Bostonu, dzięki czemu miał dotrzeć na miejsce zaledwie w dwadzieścia minut po Annie – oraz dwadzieścia minut przed jej wylotem do Bangoru. Gdy o dziesiątej wieczór wylądował w Bostonie, znalazł się w środku śnieżnej zimy. Nie było już prawie żadnych lotów. Pędził niemal pustymi korytarzami lotniska Logan, prosto do bramki dla pasażerów udających się do Bangoru. Zbiegł po zabudowanych schodach w dół, a potem wypadł na mroźne powietrze przez drzwi wychodzące prosto na płytę lotniska. Pasażerowie byli jeszcze na schodkach prowadzących do samolotu – Annie stała jakieś dwa metry od niego. „Annie!” – krzyknął na cały głos. Odwróciła się. Gdy zobaczyła, kto ją woła, skuliła ramiona i ruszyła w jego stronę. Rathbun zadzwonił do Miscavige’a i powiedział mu, że wynajmie w Bostonie dwa pokoje w hotelu, a rano przywiezie Annie z powrotem do bazy – Miscavige uznał to jednak za zbyt ryzykowne. Powiedział Rathbunowi, że ustalił już z Johnem Travoltą, że za kilka godzin jego prywatny odrzutowiec zabierze ich z Bostonu. Rozwód Annie z Jimem Loganem odbył się 26 sierpnia 1993 roku. Nigdy więcej się nie zobaczyli[775]. (Annie zmarła na raka płuc w roku 2011. Miała pięćdziesiąt pięć lat). Sposób działania Miscavige’a wskazywał na jego instynktowne zrozumienie, jak można wykorzystać właściwe celebrytom oczekiwanie szczególnych przywilejów. Najwyraźniej zdawał sobie sprawę, że nie wystarczy uwalniać ich od kłopotliwych sytuacji w życiu osobistym (takich jak na przykład niedający się łatwo spławić małżonek), ale trzeba również schlebiać ich wiecznie nienasyconemu gwiazdorskiemu ego (stale drżącemu, że dotychczasowy sukces może ulecieć), jednocześnie zaspokajać ich potrzebę prywatności i sprzeczne z nią pragnienie rozgłosu, zapewniać im poczucie, że nie dotyczą ich przyziemne sprawy trapiące zwykłych śmiertelników, jak również podtrzymywać w nich przekonanie, że otaczający ich świat materialny – który stanowi dla nich odbicie ich własnej wartości – musi składać się z rzeczy dopracowanych do perfekcji. Sam Miscavige miał zresztą równie wysokie oczekiwania. Tom Cruise i Nicole Kidman przebywali dzięki niemu w otoczeniu przepełnionym pełną aprobatą i głębokim szacunkiem, w bajkowym świecie pozbawionym skaz i brzydkich zapachów. W Gold Base przygotowano dla nich specjalny domek, a obok niego stworzono różany ogród dostępny tylko dla gwiazdorskiej pary[776]. Gdy celebryci zapragnęli pograć w tenisa, nie szczędzono funduszy na remont starego kortu[777]. Gdy zaś do uszu Miscavige’a doszło, że Tom i Nicole marzą o tym, żeby razem biegać po łące, nakazał członkom Sea Org obsiać kwiatami kawałek pustyni – a gdy uzyskany efekt nie sprostał jego oczekiwaniom, teren został zaorany i obsiany trawą[778]. Miscavige przydzielił celebrytom osobistego kucharza (był nim Sinar Parman, który wcześniej gotował dla Hubbarda). Kazał też wybudować luksusową siłownię, głównie na użytek Cruise’a i siebie samego. Gdy powstała wskutek powodzi lawina błotna zniszczyła romantyczny domek pary aktorów, Miscavige pociągnął do odpowiedzialności wszystkich mieszkańców bazy, którym kazał pracować po szesnaście godzin dziennie, dopóki całość nie została przywrócona do pierwotnego, nieskazitelnego stanu[779]. W lipcu 1990 roku informacja o zaangażowaniu Cruise’a w scjentologię trafiła do szerokiej publiczności za pośrednictwem artykułu w tabloidzie „Star”. (Sam Cruise przyznał się do przynależności do Kościoła dopiero dwa lata później, w wywiadzie przeprowadzonym przez Barbarę Walters). Ujawnienie tej informacji – najprawdopodobniej przez kogoś z Kościoła – stanowiło dla Miscavige’a zarówno powód do wstydu, jak i źródło ulgi, jako że w oczach społeczeństwa nazwisko słynnego aktora wreszcie zostało nieodwracalnie powiązane ze scjentologią. Tom Cruise był dla organizacji niezrównanym łącznikiem z celebrycką kulturą Hollywood, Miscavige stawał więc na głowie, żeby mu dogodzić. Sinar Parman otrzymał na przykład polecenie, żeby na Święto Dziękczynienia w 1990 roku przygotować posiłek dla całej rodziny aktora[780]. Miscavige doradził nawet Cruise’owi przeprowadzenie inwestycji u braci Feshbach – Kurta, Josepha i Matthew – znanych kalifornijskich maklerów z Palo Alto. Wszyscy trzej byli zawołanymi scjentologami, którzy zbili fortunę, specjalizując się w krótkiej sprzedaży na giełdzie. Jak twierdzi Rathbun, gdy inwestycje Cruise’a zaczęły przynosić straty, bracia Feshbach byli na tyle uprzejmi, że z własnych środków uzupełnili brakujące fundusze na koncie aktora[781]. Niemal od samego początku Cruise i Miscavige żywili silne przekonanie, że mają ze sobą bardzo wiele wspólnego. Obaj byli niewysocy, ale mocnej budowy – Sinar Parman zaklasyfikował ich jako „ludzi Wschodniego Wybrzeża”. Łączyła ich miłość do motocykli, samochodów i sportów wyczynowych. Miscavige’a fascynował splendor otaczający gwiazdora, który wprowadził go do towarzystwa osób niezwiązanych ze scjentologią, a więc do świata, o którym przywódca scjentologii miał nikłe pojęcie, jako że niemal całe swoje życie spędził w zamkniętym środowisku Sea Org. Ogromnie się cieszył, mogąc odwiedzić Cruise’a na planie Szybkiego jak błyskawica; aktor wprowadził go też w tajniki skoków spadochronowych[782]. Z kolei Tom Cruise dał się zauroczyć przywódczej naturze Miscavige’a. To na nim wzorował swoją rolę zdeterminowanego w poszukiwaniu prawdy porucznika w filmie Ludzie honoru – czym sam Miscavige chętnie się przechwalał[783]. Na krótko przed Bożym Narodzeniem 1990 roku Sinar Parman otrzymał informację, że para celebrytów zamierza wziąć ślub, w związku z czym jemu i głównemu cukiernikowi Sea Org – jak również ich żonom – przypada zadanie obsługi gastronomicznej wesela[784]. Zapewniono go, że za podjęty trud zostaną wynagrodzeni finansowo. Przykazano im też zakupić ubrania odpowiednie dla chłodniejszego klimatu. Parman udał się na zakupy, które znacznie obciążyły jego kartę kredytową. Nabył też prezent ślubny dla młodej pary. Następnie prywatny odrzutowiec aktora zabrał ich do Telluride w stanie Kolorado, gdzie odbyła się uroczystość zaślubin. Przez trzy dni zajmowali się przygotowywaniem poczęstunku dla gości. Ceremonię odprawił Ray Mithoff, który był audytorem Cruise’a, Miscavige natomiast odegrał rolę drużby. Jakiś czas później Parman otrzymał informację, że Miscavige zmienił zdanie w kwestii odpłatności za obsługę i poniesione koszty. Obciążenie karty kredytowej, które wynosiło kilkaset dolarów, kucharz celebrytów musiał spłacić ze swojej pensji pracownika Sea Org, która wynosiła pięćdziesiąt dolarów tygodniowo. Tom i Nicole początkowo sprawiali wrażenie idealnie dobranej pary wzorcowych scjentologów. Oboje byli inteligentni, elokwentni i niesamowicie atrakcyjni fizycznie. Przebywając w Gold Base, Tom osiągnął poziom O T I I I . Spędzał potem mnóstwo czasu na audytowaniu samego siebie, żeby się uwolnić od thetanów cielesnych. Nicole nie podzielała entuzjazmu męża dla scjentologii (zresztą do wszystkiego podchodziła z większym dystansem niż on), ale dała mu się wciągnąć w ten świat. W okamgnieniu została clearem, a po roku weszła na poziom O T I I . Potem jednak z niewiadomych przyczyn się zatrzymała[785]. W scjentologii panuje zasada, że jeśli się zacznie wchodzić na kolejne stopnie O T , powinno się dojść co najmniej do poziomu O T I I I . Miscavige podejrzewał, że Nicole znajduje się pod wpływem jakiejś „jednostki antyspołecznej” – konkretnie zaś miał na myśli jej ojca Antony’ego Kidmana, który był psychologiem klinicznym i wydał w Australii kilka popularnych poradników. W ścisłym gronie wysoko postawionych scjentologów od początku uważano ją za „potencjalne źródło kłopotów”. Pewnego dnia Marty Rathbun wezwał do siebie Marca Headleya, szesnastoletniego członka Sea Org przebywającego akurat w Gold Base. Zaskoczony chłopak dowiedział się, że został wybrany do specjalnej sesji audytowania. Miał nikomu o niej nie wspominać, włącznie ze swoimi kolegami i rodziną. Okazało się, że audytorem będzie nie kto inny jak sam Tom Cruise. Headley udał się do wskazanej mu dużej sali konferencyjnej. Od razu zauważył tam Nicole Kidman, która również poddawała się audytowaniu, oraz Kirstie Alley, której obecność na sali uznał potem za nic innego jak „celebryckie wsparcie”, jako że przez cały czas tylko coś czytała. – Cześć, jestem Tom – powiedział ponoć Cruise, energicznie ściskając dłoń chłopaka[786][787]. Aktor podał Headleyowi metalowe elektrody podłączone do e-metru i spytał, czy odpowiada mu temperatura panująca w pomieszczeniu. Następnie kazał chłopakowi zrobić głęboki wdech, a potem wydech. Był to sprawdzian metabolizmu, który miał wykazać, czy preclear jest gotowy do sesji. Jak się jednak okazało, wskazówka e-metru nie opadła wystarczająco nisko. Headley był tak przejęty spotkaniem z gwiazdorem, że nie mógł się skoncentrować. – Jesteś wyspany? – spytał Cruise. – Tak. – Najedzony? – Tak. – Brałeś dziś witaminy? Headley odpowiedział, że w ogóle nie bierze witamin. – I to może być przyczyna twoich problemów – powiedział Cruise, po czym poszedł do spiżarni pełnej przekąsek przeznaczonych dla celebrytów. Headley zdążył przywyknąć do raczej marnego wyżywienia oferowanego członkom Sea Org, był więc bardzo zaskoczony, widząc ogrom smakowitych kąsków przeznaczonych dla gwiazd. Podczas gdy Cruise przeszukiwał szafki, chłopak pałaszował ciastko z serem. Aktor odszukał trochę witamin, po czym spytał: – Bierzesz dużo pyłku pszczelego? Chłopak nie miał pojęcia, o czym mowa. – Nigdy nie brałeś pyłku? – spytał Cruise z przejęciem. – Och, to na pewno załatwi sprawę! Aktor zaprowadził chłopaka do swojego motoru Yamaha, po czym obaj pojechali na stołówkę bazy. Była akurat pora kolacji, na miejscu kłębił się więc tłum kolegów Headleya, którzy gapili się na niego w osłupieniu. Ku swojemu zaskoczeniu Headley dowiedział się, że w stołówce można kupić pyłek pszczeli – choć twierdzi, że Cruise za niego nie płacił. Zaopatrzeni w cudowny specyfik wrócili do sali konferencyjnej. Tym razem chłopakowi udało się zaliczyć sprawdzian metabolizmu (w głębi duszy był przekonany, że bardziej pomogło mu ciastko niż pyłek pszczeli). Marc Headley twierdzi, że Cruise przeprowadził go przez opracowaną przez Hubbarda serię ćwiczeń o nazwie „Upper Indoctrination Training Routines”. Zadaniem Cruise’a było wypowiadanie poleceń takich jak: „Popatrz na ścianę. Dziękuję. Podejdź do ściany. Dziękuję. Dotknij ściany. Dziękuję”. Wedle opisu Hubbarda celem tych ćwiczeń jest „ustanowienie kontroli nad preclearem i wzmożenie jego poczucia posiadania”[788]. Następnie aktor prosił chłopaka, żeby utrzymał jakiś obiekt – na przykład biurko – w bezruchu albo kazał mu

przybrać bardziej stałą postać. Inne ćwiczenie polegało na tym, aby nakazać popielniczce ustawić się w pionie – wówczas preclear powinien wstać, podnieść popielniczkę, podziękować jej, a potem kazać jej spocząć. Z każdym powtórzeniem polecenia precleara stają się coraz głośniejsze, tak że wkrótce zaczyna on z całych sił wrzeszczeć na popielniczkę. Celem tego ćwiczenia jest uzmysłowienie sobie, że ludzkie intencje nie muszą być związane ze słowami i niosącą je falą dźwiękową. Tego rodzaju zadania ciągnęły się godzinami, podczas których Headley w sposób automatyczny reagował na polecenia Cruise’a. „Człowiek się szybko przekonuje, że jeśli nie zrobi tego, o co go proszą, będą powtarzać polecenie pięć milionów razy” – wspominał potem. W pewnym momencie zasnął, ale nadal wykonywał polecenia jak automat. Te wielogodzinne sesje odbywały się codziennie przez kilka tygodni, dopóki Tom i Nicole nie wrócili do Hollywood. Gdy Nicole wprowadziła się do rezydencji Toma w dzielnicy Pacific Palisades, znajdowali się pod stałą obserwacją Kościoła. Żona Miscavige’a Shelly przeprowadzała rozmowy ze scjentologami starającymi się o pracę w domu celebrytów[789]. Jak twierdzą byli członkowie kadry kierowniczej organizacji, zadaniem personelu obsługującego rezydencję Cruise’ów było informowanie Kościoła o wszystkim, co zaobserwowano na miejscu. Miscavige oferował aktorskiej parze wiele cennych usług świadczonych przez członków Sea Org, którzy na przykład zainstalowali w ich domu wysokiej klasy system audiowizualny[790]. Kucharz Sinar Parman twierdzi, że pomagał przy projektowaniu ich kuchni[791]. Między gwiazdami a Kościołem powstała bardzo przyjemna relacja symbiozy, w ramach której wysoko postawieni scjentolodzy za darmo pomagali celebrytom w takich zadaniach jak remont domu, zatrudnianie personelu czy używanie zaawansowanych technologicznie urządzeń[792]. Paul Haggis zawsze był pracoholikiem, a gdy jego kariera nabrała rozmachu, zaczął spędzać jeszcze mniej czasu z rodziną. Wracał do domu późną nocą albo wręcz nad ranem. Jego trzy córki niemal w ogóle go nie znały. Ogólnie rzecz biorąc, bardziej interesowały go wielkie sprawy niż zwykli ludzie. Jeździł małym ekologicznym samochodem – był to żółty mini cooper z nalepką „WO J N A T O N I E O D P O WI ED Ź ” . Jego dom stał się przystanią dla hollywoodzkiej lewicy walczącej o sprawiedliwość społeczną. Pewnego razu, gdy Haggis urządzał przyjęcie połączone ze zbiórką pieniędzy dla Tybetu, zjawił się u niego Dalajlama. Po ogrodzie przechadzali się celebryci oraz buddyjscy mnisi recytujący modlitwy. Córkom Haggisa wydawało się to przezabawne. Gdy Dalajlamie przedstawiła się Barbra Streisand, ten spytał, czym ona się zajmuje. „Trochę tańczę, trochę śpiewam” – odpowiedziała[793]. W małżeństwie Paula i Diane już od lat źle się działo, w 1983 roku rozpoczęła się natomiast bolesna sprawa rozwodowa, która nabrała wielkiego rozmachu – całe postępowanie trwało dziewięć lat. Dziewczynki zamieszkały z matką i odwiedzały ojca co drugi weekend. Podczas tego okresu separacji z żoną Haggis leciał kiedyś do Nowego Jorku razem z szefową castingu, która również należała do Kościoła. Przydarzył im się pocałunek. Paul później przyznał się do tego zdarzenia na sesji audytowania, w związku z czym został odesłany do Biura Etyki, gdzie wyznaczono mu drobną karę. Bywał już wcześniej tam wzywany, zwykle za opuszczanie zajęć, ostatnio miał jednak poczucie, że im większą zdobywał sławę, tym mniej groziła mu nagana za uczynki, które w przypadku pozostałych członków Kościoła uchodziłyby za złamanie praw etyki. Za każdym razem, gdy umysł Haggisa nie mógł się uporać z jakąś nielogiczną lub zbyt wydumaną informacją, przypominano mu, że jest to wyłącznie jego wina. Ponieważ przystąpił do scjentologii w wieku dorosłym, doświadczenie z życia poza Kościołem wciąż wpływało na jego sądy. Jeśli natknął się w doktrynie na coś, co wydawało mu się niedorzeczne, starał się po prostu o tym nie myśleć – nie chciał poświęcać czasu i pieniędzy na „naprawy” zalecane przez opiekunów. Choć on sam nigdy nie zatracił pierwotnego sceptycyzmu, inaczej sprawa się miała z jego córkami, które od urodzenia żyły w środowisku scjentologicznym i od samego początku uczyły się reguł w nim obowiązujących. Nie znały prawie nikogo, kto by nie należał do Kościoła[794]. Dziewczynki stanowiły niemal idealne klony swoich rodziców. Najstarsza Alissa i najmłodsza Katy przypominały Paula – blondynki o jasnej skórze i ostrych rysach twarzy, kształtnych noskach i wyraźnie zaznaczonych kościach policzkowych. Lauren natomiast wrodziła się w Diane – odziedziczyła po matce pół-Greczynce oliwkowy odcień skóry i ciemne śródziemnomorskie oczy. Wszystkie trzy były z natury bystre, dociekliwe i radosne, lecz ciągnący się w nieskończoność skomplikowany rozwód rodziców stanowił dla nich poważną traumę, która wykańczała je emocjonalnie i kładła się ponurym cieniem na ich życiu. Chodziły do prywatnej szkoły o nazwie Delphi Academy, w której wykorzystywano opracowaną przez Hubbarda „technologię nauki”. W dużej mierze przenosi ona odpowiedzialność za proces nauczania z nauczyciela na ucznia[795]. Zgodnie z prawidłami scjentologicznej pedagogiki istnieją trzy bariery opóźniające postęp ucznia. Pierwszą z nich jest „brak masy”. Zasada ta opiera się na obserwacjach poczynionych przez Alfreda Korzybskiego, który stwierdził, że słowo i nazwany przez nie obiekt nie są ze sobą tożsame. Jeśli więc dziecko uczy się na przykład o traktorach, najlepiej byłoby postawić przed nim prawdziwy traktor. Uczniowie czują się zdezorientowani, jeśli przekazywane im słowa nie posiadają odpowiedników w postaci rzeczywistych obiektów. „Dziecko odczuwa wówczas fizjologiczne ściśnięcie – pisał Hubbard. – Czuje, jakby coś je dosłownie przygniatało. Czuje się przeciążone, rozkojarzone, całkiem jakby martwe, znudzone, rozdrażnione”. Pomocne mogą być tu zdjęcia obiektów lub filmy, jako że stanowią one „coś w rodzaju obietnicy istnienia masy” – nie są one jednak wystarczającym substytutem badanego traktora. W rezultacie uczeń cierpi na zawroty głowy i migreny, ma rozstrojony żołądek i podrażnione spojówki, a do tego „w końcu nabierze poczucia, że ma ściśniętą twarz”. To wszystko może doprowadzić do choroby, a nawet samobójstwa dziecka. W swojej technice nauki Hubbard proponuje rozwiązać ten problem, pozwalając uczniom na wykorzystanie gliny lub ciastoliny do tworzenia replik omawianych obiektów. Drugą barierę opisuje hasło „zbyt stroma pochyłość”, którego Hubbard używa do przedstawienia trudności, jakie napotyka uczeń, kiedy ma wykonać skok, na który nie jest jeszcze przygotowany. „Następuje wówczas poczucie zagubienia lub oszołomienia” – tłumaczy Hubbard. Jako rozwiązanie proponuje powrót do miejsca, w którym dziecko wciąż jeszcze w pełni rozumie badany przedmiot, a następnie podzielenie dalszego materiału na mniejsze, łatwiejsze do przyswojenia partie[796]. Trzecią i najważniejszą barierę stanowi „niezdefiniowane słowo” – sytuacja, w której uczeń stara się przyswoić sobie jakąś porcję wiedzy pomimo nieznajomości definicji słów, które się na nią składają. „J EŻ ELI U C Z EŃ P O R Z U C A N A U K Ę LU B C Z U J E SI Ę Z D EZ O R I EN T O WA N Y I N I EZ D O LN Y D O P R Z YSWO J EN I A SO B I E WI ED Z Y, D Z I EJ E SI Ę TA K WYŁĄ C Z N I E D LAT EG O , Ż E W T O K U N A U K I O M I J A Ł SŁO WA , K T Ó RYC H Z N A C Z EN I A N I E R O Z U M I A Ł” – podkreśla Hubbard w jednym ze swoich „biuletynów technicznych” piętnujących powszechne błędy. – „SŁO WA M O G Ą M I EĆ R Ó Ż N E Z N A C Z EN I A , C Z A SEM WI ĘC EJ N I Ż J ED N O ” [797]. Źle zrozumiane słowo „wywołuje w człowieku poczucie szczególnej pustki, wypranej ze znaczeń – pisze. – Jest to poczucie nieobecności, na bazie którego rodzi się coś w rodzaju histerii”. Żeby rozwiązać ten problem, należy mieć zawsze pod ręką duży słownik, najlepiej bogato ilustrowany. Wszystkie scjentologiczne teksty opatrzone są glosariuszami zawierającymi wyjaśnienia specjalistycznych terminów doktryny. Według Hubbarda zwrócenie uwagi na potrzebę rozumienia znaczenia słów to „wielkie, fantastyczne odkrycie w dziedzinie edukacji, którego nie wolno zaniedbać”[798]. Ostatnie dwa z przytoczonych tu prawideł stanowią podstawę wprowadzania ludzi w tajniki scjentologii. Jako że Kościół twierdzi, że każde słowo wypowiedziane lub napisane przez Hubbarda jest bezdyskusyjnie prawdziwe, jeśli ktoś czegoś nie rozumie lub nie może przyjąć, jest to jego wina. Jedynym rozwiązaniem jest cofnięcie się do wcześniejszych partii materiału i zmierzenie się z trudnym tematem w sposób bardziej przemyślany. Koniec końców przychodzi zrozumienie – a potem można iść dalej. Lauren uwielbiała swoich nauczycieli, ale w metodzie Hubbarda niemal cały ciężar odpowiedzialności za skuteczność nauki spoczywał na uczniu. Czuła się przytłoczona burzliwym rozwodem rodziców, który nie pozwalał jej się skupić na edukacji. Miała wrażenie, że nikt na nią nie zwraca uwagi – ani w domu, ani w szkole. Do jedenastego roku życia nie umiała czytać ani pisać – nawet własne imię było dla niej za trudne. Dzieciom należącym do drugiego pokolenia scjentologów poznanie języka i kultury Kościoła przychodzi zwykle dużo łatwiej niż ich rodzicom. Czasem jednak czują się one zagubione, gdy mają do czynienia ze społeczeństwem, które nie rozumie scjentologicznych zwyczajów. Alissa po raz pierwszy zauważyła, że zachowuje się w sposób odmienny od innych ludzi, gdy wykonała publicznie ćwiczenie o nazwie „asysta poprzez kontakt”. Scjentologia naucza, że jeśli wielokrotnie przyłożyć zranioną część ciała do miejsca, które było źródłem urazu, zachowując przy tym milczenie i pełną koncentrację, wówczas ból się zmniejsza, a poczucie dyskomfortu stopniowo niknie. Przykładowo, jeśli scjentolog widzi osobę, która przytrzasnęła sobie rękę drzwiami, powinien – wedle prawideł doktryny – skłonić ją, „żeby wróciła tam i dotknęła zranioną ręką dokładnie tego samego punktu, tych samych drzwi, powtarzając te same ruchy, które wykonywała w momencie wypadku”[799]. Scjentologia zaleca też rozmaite inne „asysty”, które mają przywrócić świadomość ludziom nieprzytomnym, likwidować czyraki, ograniczać bóle uszu i kręgosłupa, jak również pomagać osobom pijanym odzyskać stan trzeźwości. Kiedy więc Alissa uderzyła się lub zraniła, nie płakała, tylko w ciszy i skupieniu wielokrotnie powtarzała niefortunny ruch, do momentu, aż poczucie dyskomfortu znikało. Zauważyła, że osoby spoza Kościoła nie mają pojęcia, co ona robi. Bardzo też się zdziwiła, gdy pewnego razu poszła na obiad do koleżanki, której rodzina przed posiłkiem odmówiła modlitwę. Dopiero po chwili zrozumiała, co właściwie się dzieje. W jej odczuciu rola Boga w scjentologii jest raczej znikoma. „To znaczy jest na Niego miejsce, ale takie raczej puste” – tłumaczy. Kiedy więc jej znajomi zaczynali się modlić, ona sama spuszczała tylko głowę i czekała, aż skończą odprawiać swoje rytuały. Rozwód odcisnął też piętno na Paulu – choć on sam, jak to miał w zwyczaju, potrafił twórczo wykorzystać to bolesne doświadczenie do swojej pracy. Stworzył serial telewizyjny zatytułowany Sprawy rodzinne, do pewnego stopnia oparty na jego własnej sprawie rozwodowej. Praca zawsze stanowiła dla niego sens życia i była lepszym ukojeniem niż rodzina. Z każdym rokiem coraz lepiej mu się powodziło, ale przepaść między nim a jego córkami wciąż się pogłębiała. Był im bliższy jako scenarzysta niż ojciec, często też się zastanawiały, jak to możliwe, że choć wobec nich jest taki chłodny, to jego scenariusze są pełne emocji. Paul czuł się winny, że nie spędza czasu z dziećmi, zabierał je więc na plan, gdzie przydzielał im różne drobne zadania. Alissa zdążyła już spróbować swoich sił w niemal wszystkich zawodach związanych z branżą filmową – od garderobianej do asystentki produkcji. Jako piętnastolatka została przyjęta do związku zawodowego Directors Guild of Canada. 4 lipca 1991 roku Haggis udał się na przyjęcie z okazji Dnia Niepodległości do domu zaprzyjaźnionych scjentologów. Jego uwagę zwróciła Deborah Rennard, wychowana w scjentologicznym środowisku olśniewająca aktorka, która jako młodziutka dziewczyna uczęszczała do Beverly Hills Playhouse, gdzie znalazła się pod pieczą Miltona Katselasa – legendarnego nauczyciela aktorstwa, który niegdyś współpracował z Hubbardem – i została jego kochanką. Katselas miał wielką charyzmę, ale ze względu na dwadzieścia siedem lat różnicy wieku ich związek przypominał wyczerpującą jazdę kolejką górską. Wytrzymali ze sobą sześć lat. Deborah spotkała Paula Haggisa świeżo po zerwaniu z Katselasem. Jako aktorka odnosiła sukcesy, grając rolę wiernej, choć nieprzystępnej sekretarki J. R. Ewinga – jednego z głównych bohaterów telewizyjnego tasiemca Dallas. Paul jeszcze się zmagał z przedłużającym się postępowaniem rozwodowym. Gdy zaczął się spotykać z Deborą, przyznał, że przechodzi duchowy kryzys. Powiedział jej, że choć

z pełną wiarą pędził „mostem ku całkowitej wolności”, na jego szczycie nie otrzymał tego, czego oczekiwał. „Wydaje mi się, że nie jestem istotą duchową. Jestem po prostu tym, co widać” – tłumaczył. Deborah poradziła mu, żeby odbył więcej sesji audytowania. Sama doświadczała właśnie wielkiego przełomu, dzięki któremu odkrywała swoje poprzednie wcielenia. Przez jej umysł przepływały różne obrazy, a ona myślała: „To nie tu! Nie jestem w swoim ciele; jestem gdzieś indziej”. Jeśli akurat znalazła się w sytuacji, którą w Kościele nazywano „działaniem przeciw przetrwaniu” (jak sama tłumaczy, „na przykład wtedy, gdy zdarzało mi się Paula uderzyć albo czymś w niego rzucić”), szukała wówczas „wcześniejszych podobieństw” w poprzednich wcieleniach – i nagle widziała samą siebie choćby w dziewiętnastowiecznej Anglii: „Przez chwilę migały mi obrazy tego, co wtedy robiłam. Na przykład biłam męża”. Gdy przyglądała się tym podobieństwom między swoim obecnym życiem a dawnymi wcieleniami, nagromadzony ładunek emocjonalny się rozwiewał. „Nie sądzisz, że tylko to sobie wymyśliłaś?” – pytał Paul. Początkowo myślała, że może jej partner ma rację. Potem jednak zaczęła się zastanawiać, czy ma to jakiekolwiek znaczenie. Czuła ewidentną poprawę, jaka więc różnica, czy brała się ona ze wspomnień, czy z fantazji? Jako aktorka przechodziła podobny proces, pracując nad poszczególnymi scenami – nie wiadomo skąd przychodziły do niej najróżniejsze uczucia, które jednak zdawały jej się całkiem prawdziwe. Pomagały jej wejść w rolę. A jeśli dana technika działa, po co się spierać o szczegóły? Deborah pilnowała, żeby Paul stawiał się na dorocznej gali i wspierał scjentologiczne organizacje charytatywne. Summa summarum Haggis wydał około stu tysięcy dolarów na kursy i drugie tyle na rozmaite scjentologiczne inicjatywy. Kwoty te nie obejmują pieniędzy przekazanych Kościołowi przez Diane w czasie, gdy byli małżeństwem. Haggis wpłacił ponadto dwieście pięćdziesiąt tysięcy dolarów na konto Międzynarodowego Stowarzyszenia Scjentologów (I A S ), które miało na celu ochronę i promocję Kościoła. Oprócz tego Deborah wydała jakieś sto pięćdziesiąt tysięcy dolarów na własne kursy. Razem urządzili w domu przyjęcie, na którym zebrali dwieście tysięcy dolarów na budowę nowego gmachu scjentologii w Nashville, a potem dorzucili jeszcze sto tysięcy z własnych funduszy. Prośbom o kolejne datki nie było końca (scjentolodzy nazywają ten proceder „regging”, jako że dzwonieniem w sprawie wpłat zajmuje się biuro sprzedaży i rekrutacji, czyli Registrar’s Office, w skrócie „Reg”). Paul przekazywał organizacji kolejne kwoty tylko po to, żeby przestali do niego wydzwaniać.

7 Przyszłość należy do nas Mając wreszcie pełną kontrolę nad działaniami organizacji, David Miscavige postanowił zająć się odbudową pozytywnego wizerunku scjentologii. Lata osiemdziesiąte stanowiły dla Kościoła okres katastrofalny, na który złożyły się zniknięcie, a potem śmierć Hubbarda, głośne procesy sądowe i nagły wysyp krytycznych opinii w mediach. Do przeprowadzenia ogólnokrajowej kampanii promocyjnej Miscavige zatrudnił firmę Hill & Knowlton – najstarszą i największą agencję public relations na świecie[800]. Jej prezesem był słynący z przebiegłości Robert Keith Gray, który miał już na koncie rehabilitowanie skompromitowanych dyktatorów, handlarzy bronią oraz rządów państw notorycznie łamiących prawa człowieka[801]. Reprezentując interesy rządu Kuwejtu, jego agencja przyczyniła się do przekonania amerykańskiej opinii publicznej do poparcia interwencji zbrojnej podczas wojny w Zatoce Perskiej. Osiągnięto ten cel między innymi w ten sposób, że w październiku 1990 roku przed komisją praw człowieka działającą przy Izbie Reprezentantów w Kongresie Stanów Zjednoczonych wystąpiła piętnastoletnia „pielęgniarka Nayira”, która przedstawiła się jako zwykła Kuwejtka pracująca społecznie w szpitalu. Ze łzami w oczach opowiadała kongresmanom, jak na oddział wcześniaków wtargnęli iraccy żołnierze. „Wyjęli dzieci z inkubatorów, zabrali sprzęt, a dzieci zostawili na zimnej podłodze, skazując je na śmierć” – mówiła[802]. Jej relacji później nie potwierdzono, a dziewczyna okazała się córką ambasadora Kuwejtu, która nigdy nie pracowała w szpitalu. Przeprowadzona wówczas kampania propagandowa była najdroższą i najbardziej wyrafinowaną tego typu operacją, jaką kiedykolwiek zamówiło w Stanach Zjednoczonych obce państwo[803]. Robert Keith Gray pracował również przy kampanii prezydenckiej Ronalda Reagana i chyba zaimponował scjentologom swoją umiejętnością przeistoczenia „bezmyślnego aktora” w „teflonowego prezydenta”, wkrótce bowiem jego agencja zaczęła prowadzić kampanię na rzecz Kościoła[804]. Składały się na nią specjalnie preparowane przekazy medialne, które często wyglądały bardziej jak reportaże niż reklamy. Kościół zaangażował się we wspieranie głośnych akcji charytatywnych, takich jak zainicjowane przez Teda Turnera Igrzyska Dobrej Woli – tym samym stając w jednym szeregu z dużymi, rozpoznawalnymi sponsorami takimi jak Sony czy PepsiCo[805]. W tygodnikach opinii ukazywały się całostronicowe teksty reklamowe zachwalające filozofię scjentologiczną, a w telewizji kablowej wyświetlano reklamy książek Hubbarda i seminariów poświęconych dianetyce[806]. Jednak niedługo potem, w maju 1991 roku, nastąpiła jedna z największych katastrof wizerunkowych w historii Kościoła. Jako temat numeru na okładkę magazynu „Time” trafił bezlitosny artykuł zatytułowany Scientology. The Thriving Cult of Greed and Power [Scjentologia. Prężny kult chciwości i władzy], którego autorem był dziennikarz śledczy Richard Behar. Ujawnił on, że Kościół Technologii Duchowej, stanowiący zaledwie jedną spośród wielu instytucji należących do ruchu scjentologów, w samym tylko 1987 roku odnotował wpływy w wysokości pół miliarda dolarów, a do tego miał setki milionów dolarów poukrywanych na tajnych kontach w bankach w Liechtensteinie, Szwajcarii i na Cyprze. Behar nie zostawił też suchej nitki na wielu osobistościach związanych z Kościołem. Samego Hubbarda przedstawił jako „po części bajarza, a po części oszusta”, a braci Feshbachów opisał jako „postrach giełd”, twierdząc, że rozsiewali oni fałszywe informacje na temat różnych spółek, żeby obniżyć wartość ich akcji. Autor cytuje również byłego prezesa zarządu organizacji, który twierdzi, że jedynym powodem, dla którego John Travolta wciąż nie odszedł z Kościoła, jest jego obawa, że gdyby to zrobił, upubliczniono by szczegóły jego życia seksualnego. W artykule zawarte jest również twierdzenie, że David Miscavige często żartował sobie z „ponoć dość rozwiązłych upodobań seksualnych” aktora. Gdy gwiazdora poproszono o skomentowanie tych rewelacji, jego prawnik oświadczył, że tego rodzaju pytania są „co najmniej dziwne”. „Dwa tygodnie później Travolta ogłosił, że zamierza się ożenić z aktorką Kelly Preston, również praktykującą scjentologię” – podsumowuje ten wątek Behar[807]. „Osoby otwarcie krytykujące Kościół – dziennikarze, lekarze, prawnicy, a nawet sędziowie – często są zasypywani pozwami sądowymi, śledzeni przez prywatnych detektywów, wrabiani w rzekome przestępstwa; zdarzają się pobicia i grożenie śmiercią” – donosił autor artykułu. Twierdził też, że choć urząd podatkowy oraz F B I zebrały sporo dowodów mających służyć oskarżeniu organizacji o wymuszanie haraczy, to Departament Sprawiedliwości nie jest skłonny wesprzeć finansowo przeprowadzenia sprawy przeciwko Kościołowi. Cytował również następujące słowa Cynthii Kisser, szefowej organizacji o nazwie Cult Awareness Network z Chicago: „Scjentologia jest prawdopodobnie najbardziej bezwzględną i najbardziej dochodową sektą w historii U SA , stosującą klasyczne metody zastraszania i wytaczającą liczne procesy swoim przeciwnikom”[808]. Po publikacji artykułu David Miscavige został zaproszony przez telewizję A B C do udziału w prestiżowym programie publicystycznym Nightline, gdzie miał wystąpić w obronie wizerunku Kościoła. Nigdy wcześniej nie musiał odpowiadać na pytania dziennikarzy. Przez kilka miesięcy, czasem po cztery godziny dziennie, przygotowywał się do występu, w czym pomagali mu Marty Rathbun i Mike Rinder. Wymagał od nich, żeby zadawali mu pytania, a potem skarżył się, że wcale nie brzmią tak jak prowadzący program Ted Koppel, słynący wprawdzie z dobrych manier, ale też ciętych uwag. W związku z tym Miscavige sam zadawał sobie pytania – tonem, który uważał za charakterystyczny dla Koppela, a następnie udzielał sobie na nie hipotetycznej odpowiedzi[809]. Długo nie mógł się zdecydować, jaki strój będzie odpowiedni na tę okazję (jego asystenci obawiali się, że nigdy nie dokona wyboru) – aż wreszcie stanęło na granatowym garniturze i fioletowym krawacie oraz poszetce wystającej z kieszonki na piersi. W końcu, w walentynki 1992 roku, Miscavige udał się do Nowego Jorku, skąd program miał być nadawany na żywo. Rozmowę w studiu poprzedził piętnastominutowy reportaż Forresta Sawyera na temat twierdzeń scjentologów oraz kontrowersji wokół ich organizacji. „Według oficjalnych źródeł Kościoła posiada on ośrodki w ponad siedemdziesięciu krajach świata, a wciąż powstają nowe” – donosił Sawyer. W reportażu wystąpił prezes Międzynarodowego Kościoła Scjentologii Heber Jentzsch, który oświadczył, że organizacja zrzesza osiem milionów ludzi. Materiał zawierał też wywiady z byłymi scjentologami, którzy opowiadali o tym, jak Kościół wyłudzał od nich tysiące dolarów i niszczył im rodziny. Richard Behar, autor pamiętnego artykułu opublikowanego przez „Time”, wspominał, jak wynajęci przez organizację prywatni detektywi uzyskali dostęp do wykazu jego rozmów telefonicznych. Vicki Aznaran, która wcześniej zajmowała wysokie stanowisko w Kościele, a obecnie się z nim procesowała, opowiadała, że David Miscavige nakazywał członkom organizacji brutalnie atakować osoby uważane za wichrzycieli: „Trzeba im się włamywać do domów, czasem trzeba ich pobić lub okraść, przebijać opony, tłuc szyby w samochodach, co tylko się da”. Prowadzący program Ted Koppel poprosił Miscavige’a o ustosunkowanie się do materiału Sawyera. – Każdy z tych krytyków należy do siejącej nienawiść religijną grupy o nazwie Cult Awareness Network lub jej siostrzanej organizacji American Family Foundation – oświadczył Miscavige spokojnie. – Ich ataki niczym się nie różnią od nagonki Ku Klux Klanu na czarnoskórych. – Ale zdaje pan sobie sprawę, że nie jest łatwo namówić kogokolwiek do wypowiedzi krytycznej wobec scjentologii, bo ludzie, szczerze mówiąc, po prostu się boją? – spytał Koppel. – Och, nie, nie, nie… – Mówię panu, ludzie się boją – nie ustępował prowadzący. – Nie mogę pozwolić, żeby mącono widzom w głowach – powiedział Miscavige. – Fakty są takie, że to ja i mój Kościół jesteśmy ofiarami prześladowań. Wówczas Koppel przeszedł do pytania, które nie powinno sprawić trudności komuś, kto tyle czasu poświęcił na przygotowanie się do tej rozmowy: – Czy mógłby mnie pan przekonać, dlaczego miałbym chcieć zostać scjentologiem? – Ponieważ obchodzi pana własny los i życie jako takie – odparł z przekonaniem Miscavige. Jako przykład podał kwestię umiejętności komunikacyjnych. – Chodzi o to, że scjentologia dokonała ogromnego przełomu, pozwalając ludziom na skuteczną komunikację z otaczającym ich światem. Istnieje konkretny przepis na komunikację, który da się zrozumieć. Można to wyćwiczyć. – Jak dotąd nie miałem w życiu specjalnych problemów z komunikacją – zauważył z przekąsem Koppel. – Z której sfery życia nie jest pan do końca zadowolony? Którą chciałby pan wzmocnić? – dopytywał Miscavige, stosując klasyczną scjentologiczną technikę szukania u rozmówcy jego „ruiny”, czyli czegoś, co blokuje mu dostęp do pełni szczęścia. – Nie mam do swojego życia żadnych zastrzeżeń – odparł Koppel. Miscavige zmienił więc taktykę. – To spójrzmy na to w ten sposób. Oto jak działa scjentologia. Jeśli przyjrzymy się dzisiejszemu światu, zauważymy, że są na nim osoby zdrowe, którym się powodzi, takie jak pan. Można powiedzieć, że są to osoby normalne. Nie są szaleńcami czy wariatami. Jeżeli patrzą na ścianę, to nie mówią, że to słoń – tłumaczył. – A poniżej tego poziomu widzimy innych ludzi: szaleńców, przestępców. Większość społeczeństwa postrzega ich, jak sądzę, w ten sposób: „Z tym typem osób coś jest nie tak, bo nie osiągają normalnego poziomu osobowości”. My zatem w scjentologii próbujemy wziąć osobę z tego wyższego poziomu i przenieść ją jeszcze wyżej, gdzie będzie miała większe możliwości. – A co z tymi nieszczęśnikami tam w dole? – Z pewnością ich nie lekceważymy. Ale chodzi mi o to, że celem scjentologii jest czynić zdolnych zdolniejszymi. – Innymi słowy, jesteście zainteresowani ludźmi posiadającymi pieniądze. Miscavige zaprotestował, twierdząc, że wszelkie trafiające do Kościoła fundusze przeznaczane są na szczytne cele: – Jesteśmy największą na świecie grupą mającą na celu przemianę społeczną – oświadczył, a zaraz potem dodał, że jeśli ktoś odpowiednio długo będzie scjentologiem, wówczas z pewnością stanie się zamożny. Później raz jeszcze odniósł się do reportażu Sawyera: – Skarżyła się tam na nas dziewczyna, która nazywa się Vicki Aznaran. Nawiasem mówiąc, została ona wyrzucona z organizacji, ponieważ próbowała ściągnąć do Kościoła przestępców, o czym jakoś nie wspomniała.

– Mówi pan „dziewczyna”, a rozmawiamy chyba o dorosłej kobiecie, prawda? – Oczywiście, przepraszam, dorosła kobieta – powiedział Miscavige. – Która złamała zasady i obyczaje panujące w naszej grupie. – Albo wysuwa pan pod czyimś adresem konkretne oskarżenia, albo… Jak sugeruje wiele artykułów na temat scjentologii, jeśli macie przed sobą krytyków, to ich niszczycie. – Łatwo to panu powiedzieć. – Po prostu ich oczerniacie. – Łatwo tak to ocenić, ale to ona w tym programie oczernia mnie. Jeśli chodzi o Richarda Behara, reportera pisma „Time”, Miscavige zauważył: – Człowieka tego dwa razy przyłapano na nawoływaniu do porywania scjentologów, co jest sprzeczne z prawem. Przewidziana na program godzina dobiegła już końca, ale Miscavige właśnie wysunął kolejny niepoparty dowodami zarzut. Koppel postanowił wydłużyć program „o kilka minut”, trwał on jednak jeszcze pół godziny, i to bez przerw na reklamę. Prowadzący poprosił Miscavige’a o wyjaśnienie, co ma na myśli, mówiąc tak o Beharze. – Zadzwoniło do niego kilka osób, a on im mówił, że mają oni porywać scjentologów – oznajmił Miscavige. – Hm, jak pan dobrze wie, porwanie stanowi przestępstwo federalne – zauważył Koppel. – Dlaczego więc nie wniósł pan przeciwko niemu oskarżenia? – Bo im się nie udało – odparł Miscavige. – Przecież nie o to tu chodzi. – Istnieje coś takiego jak usiłowanie gwałtu, zabójstwa czy porwania. To również przestępstwa. – Naprawdę nie o to tutaj chodzi. Ja mówię, co następuje: ten człowiek przedstawia się nam jako obiektywny reporter. Ale oto mamy nagrania wykonane trzy lata przed publikacją jego artykułu, w których oświadcza on, że w jego odczuciu scjentologów powinno się porywać, by przeszli na inną wiarę[810]. Spójrzmy na ten artykuł i nie mydlmy sobie oczu. To nie jest obiektywne dziennikarstwo. Tekst powstał na życzenie firmy farmaceutycznej Eli Lilly, którą niepokoił spowodowany przez naszą działalność spadek sprzedaży ich zabójczego leku o nazwie Prozac. – Z pewnością ma pan na to dowody – wtrącił Koppel. – Ma pan jakieś oświadczenia w tej sprawie? – Mam jeszcze wiele innych rzeczy… – Ale ma pan te oświadczenia? – Od nich? Oczywiście, że nie! Myśli pan, że by się przyznali? – odparł Miscavige. – Zadzwoniliśmy do nich, ale usłyszeliśmy tylko: „Nie potwierdzamy i nie zaprzeczamy”. Reportaż Sawyera zawierał krótkie nagranie, na którym Hubbard mówi swoim uczniom: „Przebywałem w pasie Van Allena. To fakt. Nie wiem, dlaczego miejsce to budzi takie obawy, bo jest tam po prostu gorąco. Zdziwilibyście się, jak wysokie temperatury panują w kosmosie”[811]. Koppel skomentował ten fragment w następujący sposób: – Kiedy słyszę, jak ktoś mówi o swojej wizycie w pasie radiacyjnym Van Allena albo o statkach kosmicznych niewiele się różniących od odrzutowców Douglas D C -8, to muszę panu powiedzieć, że jeśli chodzi o wiarygodność takiego człowieka, w mojej głowie pojawia się sporo pytań. Miscavige odparł na to, że wypowiedź Hubbarda została wyrwana z kontekstu. – To może byłby pan tak miły i zechciał poświęcić minutę na przybliżenie nam tego kontekstu, tak żeby to nie brzmiało niedorzecznie – zaproponował Koppel. – Dobrze – powiedział Miscavige. – To ja w takim razie poproszę, żeby pan teraz wziął przykładowo kilka doktryn Kościoła katolickiego i wyjaśnił mi, jak mam rozumieć, że Dziewica Maryja była dziewicą, co jest niemożliwe z naukowego punktu widzenia, chyba że mówimy o czymś… – tu zawiesił głos, po czym zaczął raz jeszcze. – Dobrze, będę mówił równie cynicznie jak pan. Jeśli mówimy o sztucznym zapłodnieniu, jak mogło do niego dojść? Jeśli mówimy o pójściu do nieba, no chyba że dysponujemy jakimś promem kosmicznym, może poleci tam statek Apollo i wtedy… Ja nie próbuję tutaj… – wyraźnie zaczął się plątać i nie czuł się komfortowo. – Wychował się pan w rodzinie katolickiej, prawda? – spytał Koppel. – Tak. – Wie pan więc bardzo dobrze, że są to kwestie wiary. Miscavige nie chciał jednak skorzystać z oferowanej przez prowadzącego możliwości zasłonięcia się kwestiami wiary, jako że scjentologię promuje się jako całkowicie racjonalne podejście do zrozumienia ludzkich doświadczeń, prowadzące do panowania nad własnym życiem. – Nie, nie, nie – zaprotestował. – Wszelkie informacje o pasie Van Allena czy innych tego typu sprawach w żadnych stopniu nie składają się na współczesną scjentologię. – O co mu w takim razie chodziło, kiedy o nich mówił? – Szczerze mówiąc, na tym nagraniu mówi on o pochodzeniu wszechświata, a jestem przekonany, że w każdej, dosłownie każdej religii może pan znaleźć coś na ten temat i tak samo sobie z tego kpić. Uważam, że to obraźliwe. – Ja nie kpię, tylko zadaję panu pytanie – odparł Koppel. – A pan odbija piłeczkę i pyta mnie o katolicyzm. Odpowiadam więc na to, że rozmawiamy tutaj o kwestiach wiary. – Ale tu w ogóle nie chodzi o kwestie wiary – upierał się Miscavige – ponieważ scjentologia mówi nam o nas samych, o tym, co robimy. Mówi pan o czymś, co nie stanowi elementu współczesnej scjentologii ani obszaru jej badań, przytacza pan fragment jakiegoś nagrania, nawet nie wiem skąd, i zadaje mi pan pytania na ten temat, każe podać kontekst, a ja tego nie potrafię zrobić. Miscavige powiedział potem Koppelowi, że nigdy wcześniej nie słyszał tego nagrania Hubbarda (zaczerpnięto je z wykładu z 1963 roku, w którym twórca scjentologii mówił o okresach między wcieleniami, kiedy thetany przenosi się na Wenus, gdzie usuwa się im wspomnienia). Po programie David Miscavige wrócił do poczekalni, gdzie siedzieli Mike Rinder, Marty Rathbun i Norman Starkey (inny wysoko postawiony urzędnik Kościoła). – Jak wypadłem? – spytał przywódca. – Rany, naprawdę go pan zmasakrował! – zapewnił go jeden z nich. – To był całkowity nokaut – dodał drugi. – Naprawdę? – spytał Miscavige z powątpiewaniem. – Chryste, siedziałem tam i nie wiem… Ten gość mnie totalnie wkurzał. Ted Koppel zdobył za ten program nagrodę Emmy. Miscavige tę zasługę przypisywał sobie, mówiąc: „Załatwiłem Tedowi Emmy”[812]. Zamówił sobie nawet replikę statuetki i kazał ją umieścić w „sali oficerskiej” w Gold Base. Nigdy już jednak nie wystąpił w telewizji. Artykuł w piśmie „Time” stanowił punkt zwrotny w historii Kościoła. Zawarte w nim kompromitujące informacje mogły skutecznie zniechęcić celebrytów związanych z organizacją, co podważało jej dotychczasową strategię, polegającą na przedstawianiu scjentologii jako duchowego azylu dla elity świata show-biznesu. Jedną z największych atrakcji mających przyciągać nowych członków było propagowanie wśród nich przekonania, że zostaną wówczas wciągnięci w sieć kontaktów filmowych, zwłaszcza w Hollywood, dzięki czemu wzrośnie ich pozycja w tej wysoce konkurencyjnej branży. Po publikacji artykułu Behara etykietka scjentologa stała się kłopotliwym ciężarem. Jedną z gwiazd, które zdawały się wycofywać ze scjentologii, był Tom Cruise[813]. Przestał robić postępy na „moście ku całkowitej wolności”, a poza tym adoptował wraz z Nicole dwoje dzieci – Isabellę i Connora – i coraz więcej czasu spędzał w Sydney, rodzinnym mieście żony, która chciała być bliżej rodziny. Na stanowisko swojej rzeczniczki prasowej przyjął znakomitą Pat Kingsley, która sprawowała odtąd ścisłą kontrolę nad treścią wywiadów udzielanych przez gwiazdora. Choć powszechnie wiedziano o jego związkach ze scjentologią, machina medialna nie dostawała z jego strony nowych porcji wiadomości na ten temat. Zdawało się, że aktor próbuje jak najbardziej zdystansować się od religii. Kościół rozpoczął przygotowania do kontrataku. W 1996 roku organizacja Cult Awareness Network zbankrutowała, przytłoczona przeszło pięćdziesięcioma pozwami ze strony Kościoła. Jej nazwę i majątek kupił na aukcji pewien scjentolog. Wkrótce zreformowana Cult Awareness Network zaczęła rozsyłać broszury wychwalające scjentologię za jej wysiłek mający na celu „wzrost szczęścia na Ziemi i poprawę warunków życia jednostki i jej otoczenia”[814]. Kościół rozpoczął również wartą trzy miliony dolarów kampanię przeciw pismu „Time”: przez dwanaście tygodni umieszczano w gazecie „U SA Today” całostronicowe komunikaty, wedle których „Time” rzekomo „wspierał” Adolfa Hitlera (jako że w 1938 roku przyznał mu tytuł Człowieka Roku z powodu jego dominującej pozycji w europejskiej polityce)[815]. Jedno z wydań gazety zawierało też obszerny dodatek zatytułowany „Historia, której »Time« nie opowie – od kogo tak naprawdę zależą jego treści i dlaczego”. Przedstawiał on tezę Kościoła, wedle której o treściach publikowanych przez „Time” decyduje branża farmaceutyczna, a konkretnie firma Eli Lilly and Company, producent Prozacu. Według scjentologów w wyniku zażywania tego leku niektóre osoby skłonne są popełniać masowe zbrodnie lub samobójstwa. Artykuł opublikowany przez „Time” jest zatem zdaniem Kościoła zemstą farmaceutycznego potentata[816]. Zażartą walką w sądach kierował Marty Rathbun, który zarazem nadzorował działania grupy prywatnych detektywów badających życie prywatne Behara. Kościół, który wedle doniesień dysponował „budżetem procesowym” w wysokości dwudziestu milionów dolarów rocznie oraz zespołem ponad stu prawników prowadzących już rozpoczęte sprawy, pozwał o zniesławienie korporację Time Warner (będącą właścicielem pisma) oraz samego Behara, żądając czterystu szesnastu milionów dolarów odszkodowania[817]. Ponieważ w świetle amerykańskiego prawa Kościół Scjentologii jest „osobą publiczną”, jego prawnicy musieli nie tylko udowodnić, że zarzuty postawione w artykule są bezpodstawne, ale też wykazać, że Behar działał „w złej wierze” – czyli z premedytacją opublikował treści, co do których wiedział, że są nieprawdziwe, lub że specjalnie pominął pewne fakty, ponieważ chciał zaszkodzić Kościołowi. Choć nie istniały żadne przekonujące dowody na to, że opublikowane twierdzenia były nieprawdziwe lub że autor tekstu był stronniczy, sprawa trafiła aż do Sądu Najwyższego, który podtrzymał pierwotne orzeczenie sądu okręgowego odrzucające roszczenia Kościoła. Niemniej jednak suma kosztów obrony „Time’a” w toku postępowania przerosła wszelkie dotychczasowe koszty procesowe, jakie poniosło to czasopismo[818]. Swoją strategię Rathbun dostosowywał do zaleceń Hubbarda, który twierdził, że celem składania pozwów jest „nie tyle wygrywanie, co raczej nękanie i zniechęcanie”[819]. Hubbard pisał też: „Jeśli jakakolwiek osoba lub organizacja zaatakuje twój słaby punkt, musisz zawsze wysunąć przeciw niej odpowiednie groźby – realne lub sfingowane – które spowodują, że

będzie błagać o polubowne zakończenie sprawy. […] Nigdy się nie broń. Zawsze atakuj”[820]. Gdzie indziej zaś dodawał: „N I G D Y nie pozwalaj na żadne dociekania w kwestiach scjentologicznych. Zgadzaj się wyłącznie na dociekania co do samych atakujących”. Radził swoim wyznawcom: „Zacznij przekazywać mediom drastyczne szczegóły, ociekające krwią, seksem i zbrodnią dowody przeciw atakującym […]. Postaraj się, żeby nie było im lekko, od początku do końca. […] Jak dotąd nigdy się jeszcze nie zdarzyło, żeby atakujący nie cuchnął zbrodnią. Wystarczy jej poszukać, a zaraz na jaw wychodzi jakieś morderstwo”[821]. Te właśnie maksymy służyły Rathbunowi jako wskazówki. Artykuł opublikowany przez pismo „Time” zniweczył starania Miscavige’a o uwolnienie się od negatywnych skojarzeń, jakie u wielu ludzi wywoływała scjentologia. Równolegle jednak toczyła się jeszcze większa bitwa, w której stawką było dalsze istnienie Kościoła – walka z urzędem podatkowym o odzyskanie utraconego w 1967 roku statusu organizacji o charakterze stricte religijnym, a przez to zwolnionej od opodatkowania. Wedle stanowiska amerykańskich władz Kościół Scjentologii stanowił tak naprawdę przedsięwzięcie o charakterze biznesowym, posiadające „całkowicie niezrozumiałe procedury finansowe” oraz „wynikającą z pism założyciela wrogość wobec systemu podatkowego”[822]. Amerykański urząd podatkowy orzekł, że działalność Kościoła w dużej mierze miała na celu przynoszenie korzyści jego założycielowi – co po śmierci Hubbarda do pewnego stopnia stało się udziałem Miscavige’a. Zwolnienie z opodatkowania nie tylko stanowiłoby sygnał oficjalnej aprobaty państwa dla Kościoła Scjentologii jako organizacji stricte religijnej – a nie bezwzględnego, zorientowanego na zyski przedsiębiorstwa, ale też zapewniłoby mu szeroką ochronę przed pozwami cywilnymi oraz śledztwami wciąż uporczywie prowadzonymi przez służby federalne. Z kolei decyzja odmawiająca organizacji prawa do zwolnienia z opodatkowania mogła zniszczyć całe przedsięwzięcie, jako że w 1973 roku Hubbard postanowił, że Kościół nie będzie płacił zaległych podatków. Dwadzieścia lat później zaległości organizacji wynosiły miliard dolarów, podczas gdy w jej rezerwach finansowych było zaledwie sto dwadzieścia pięć milionów[823]. W pewnym więc sensie sam założyciel popchnął swój Kościół pod topór kata. Wojna Kościoła z urzędem podatkowym trwała już od ponad dwóch dekad, a obie jej strony prowadziły kampanię zastraszania, wspieraną działaniami wywiadowczymi. Miscavige oskarżał dział śledczy urzędu podatkowego o inwigilację przywódców organizacji, zakładanie podsłuchów oraz bezprawne sprawdzanie korespondencji Kościoła[824]. Następnie zaś scjentolodzy podbili stawkę, składając przeciwko urzędowi dwieście pozwów sądowych ze strony organizacji oraz ponad dwa tysiące trzysta sygnowanych przez poszczególnych wyznawców ze wszystkich okręgów U SA , co przeciążyło państwowych prawników, wymagało ze strony sądów ogromnych nakładów finansowych i wywołało niesłychane zamieszanie w urzędzie podatkowym[825]. Miscavige chwalił się, że powstała sytuacja całkowicie wyczerpała budżet przeznaczony na obsługę prawną urzędu: „Nie mieli już nawet funduszy, żeby wziąć udział w dorocznej konferencji Amerykańskiej Izby Adwokackiej – na której mieli wygłaszać referaty!”[826]. Kościół zamieszczał w prasie ogłoszenia piętnujące urząd podatkowy, wykorzystując w nich wizerunki wielbionych w Ameryce gwiazd (nijak niezwiązanych ze scjentologią), takich jak John Wayne czy Willie Nelson, które były szczegółowo kontrolowane przez urząd podatkowy. Na jednym z nich widniała podobizna kultowej aktorki komediowej Lucille Ball, z podpisem: „Cała Ameryka kochała Lucy[827] – z wyjątkiem urzędu podatkowego”[828]. Osobom gotowym ujawnić nadużycia popełniane przez urząd oferowano nagrodę w wysokości dziesięciu tysięcy dolarów[829]. W życie prywatne urzędników podatkowych zaglądali detektywi – do tego stopnia, że czasem wchodzili na seminaria organizowane przez urząd, podając się za jego pracowników, żeby się dowiedzieć, kto z nich nadużywa alkoholu lub ma romans na boku. Na podstawie wyników tych prywatnych śledztw preparowano wiadomości podawane przez założone przez Kościół „biuro prasowe” oraz publikowane w scjentologicznym czasopiśmie „Freedom”, które rozdawano za darmo na schodach siedziby głównej urzędu w Waszyngtonie[830]. Obie strony sporu pałały do siebie zażartą nienawiścią. Mogło się wydawać dziwne, że stosunkowo niewielka organizacja może się mierzyć z instytucją państwową, lecz kampania prześladowań urzędników zaczynała przynosić efekty. Niektórzy z nich odbierali anonimowe telefony w środku nocy albo nagle stwierdzali zaginięcie domowych zwierząt[831]. Nawet jeśli zdarzenia te nie stanowiły części scjentologicznej kampanii, wzmagały paranoję odczuwaną przez znaczną liczbę urzędników. Wielkim wyzwaniem stojącym zarówno przed Kościołem Scjentologii, jak i urzędem podatkowym było znalezienie odpowiedzi na pytanie, czym właściwie jest religia w oczach państwa amerykańskiego. Po stronie Kościoła znajdowało się grono naukowców, którzy stanęli w obronie tak zwanych „nowych ruchów religijnych”, takich jak Hare Kryszna, Kościół Zjednoczeniowy i oczywiście Kościół Scjentologii. Termin ten miał zastąpić używane dotąd słowo „sekta”, gdyż naukowcy ci stwierdzili, że nie istnieje żaden niezawodny sposób odróżnienia sekty od religii. Uznali, że nowe ruchy religijne są prześladowane i wyśmiewane po prostu dlatego, że są nowe i wydają się ludziom egzotyczne. Tego rodzaju eksperci często bywają opłacani przez poszczególne ugrupowania religijne, żeby zeznawali na ich korzyść w sądzie. Choć wiele osób intuicyjnie wyczuwa, czym jest „sekta” czy „pranie mózgu”, nie jest łatwo podtrzymać tego rodzaju przekonania na sali sądowej, jako że powołani biegli dokonują daleko idących porównań z historią głównych religii świata, których obyczaje i rytuały dawno już zyskały powszechną akceptację i uzyskały trwałe miejsce w kulturze. Kościół Scjentologii postanowił pozyskać tego rodzaju ekspertów, gdy w wyniku nalotów F B I przeprowadzonych w 1977 roku i ujawnienia danych na temat operacji Snow White zapanował w nim głęboki kryzys. Przeprowadzono specjalną kampanię mającą na celu stworzenie religijnej otoczki dla działalności Kościoła[832]. To wówczas powstał „krzyż scjentologów”. Duchowni Kościoła zaczęli nosić koloratki. Badaczy religii darzono zaś szczególną uwagą – organizowano dla nich specjalne wycieczki i pozwalano na przeprowadzanie wywiadów z odpowiednio przeszkolonymi scjentologami. Frank K. Flinn, absolwent Harvard Divinity School [Harwardzkiej Szkoły Teologicznej] oraz były franciszkanin, wielokrotnie opowiadał się po stronie scjentologii; najbardziej dobitnie dał temu wyraz w 1984 roku, gdy organizacja wraz z Mary Sue Hubbard wytoczyła sprawę Geraldowi Armstrongowi, byłemu działaczowi Kościoła. Flinn definiował religię jako system wierzeń natury duchowej powiązany z określonymi wymogami zachowania – zarówno nakazami, jak i zakazami – jak również z rytuałami oraz ceremoniami, jak inicjacja, sakramenty, modlitwy, udzielanie ślubów i odprawianie pogrzebów. Wszystko to czyni z wyznawców określoną wspólnotę, która pragnie żyć w zgodzie z tym, co uważa za prawdziwy sens życia. Według Flinna scjentologia spełnia wszystkie te przesłanki, nawet jeśli czyni to w sposób odmienny od tradycyjnych wyznań. Flinn tłumaczył, że – podobnie jak katolicyzm – scjentologia jest religią opartą na hierarchii. Porównywał L. Rona Hubbarda do założycieli katolickich zakonów, takich jak święty Franciszek z Asyżu, wzywający swoich braci do przestrzegania reguły ubóstwa. Uznał też, że dysproporcje między statusem materialnym poszczególnych członków Kościoła też nie są niczym niezwykłym – za przykład podał hierarchię Kościoła katolickiego, w której biskupi często mają do swojej dyspozycji pałace, limuzyny, służbę i gosposie, a personel papieski obejmuje tysiące osób – w tym Gwardię Szwajcarską, której zadaniem jest ochrona papieża, jak również zgromadzenie sióstr obsługujących apartamenty papieskie. Kościół katolicki prowadzi również coś w rodzaju obozów rehabilitacyjnych dla błądzących księży pragnących nad sobą popracować. Flinn postrzegał scjentologiczne obozy jako miejsca, gdzie ludzie udają się całkowicie dobrowolnie, i wydały mu się one dość łagodne w porównaniu z tym, czego doświadczył w zakonie franciszkańskim. Z własnej woli poddawał się w piątki religijnej praktyce biczowania – smagał się pod nogach i plecach, starając się naśladować cierpienie Jezusa Chrystusa przed ukrzyżowaniem. Spędzał też kilka godzin dziennie na pracy fizycznej. Jako członek zakonu żebrzącego nie posiadał niczego na własność – nawet jego habit nie należał do niego. W jego praktyce duchowej kluczową rolę odgrywały niskie zarobki i przepojona pokorą praca. W scjentologii istnieje miejsce dla Istoty Najwyższej – w Ośmiu Dynamikach Hubbarda znajduje się ona na samej górze – lecz koncepcja Boga nie odgrywa tak znaczącej roli jak w wielu innych wyznaniach. Chociaż istnieją też przecież religie, w których nie czci się bóstw, lecz raczej różnego rodzaju obiekty – kamienie, symbole czy mandale. Scjentolodzy wprawdzie się nie modlą, ale nie praktykują tego również buddyści. Kluczowa dla chrześcijaństwa koncepcja zbawienia nie różni się aż tak bardzo od twierdzeń Hubbarda, wedle których podstawowym prawem wszechświata jest chęć przetrwania. Flinn porównywał też scjentologiczne rozróżnienie na preclearów i clearów do buddyjskich pojęć uwikłania i oświecenia – jak również do chrześcijańskiej doktryny grzechu i łaski uświęcającej. Scjentologiczne twierdzenie, że jesteśmy „thetanami”, oznacza, że posiadamy nieśmiertelne dusze – z czym przecież nie mógłby się nie zgodzić żaden chrześcijanin. Jedną z najciekawszych – a zarazem najbardziej kontrowersyjnych – kwestii poruszanych przez Flinna było tworzenie hagiografii, opartych na przekonaniu, że charyzmatyczni założyciele religii posiadali niezwykłe moce, jak zdolność jasnowidzenia, dokonywanie cudów czy wizje Boga i aniołów. Flinn wskazywał na narodziny Jezusa Chrystusa z dziewicy, zdobytą przez Buddę umiejętność przeniesienia swojej duszy do niebios, czy też mannę z nieba zesłaną Izraelitom prowadzonym przez Mojżesza. Twierdził, że funkcją tego rodzaju legend jest umacnianie wiary danej wspólnoty. Rażące rozbieżności w biografii Hubbarda należy więc postrzegać w świetle faktu, że wszystkie religie mają skłonność do przypisywania swoim założycielom nadludzkich zdolności. Flinn został poproszony o zabranie głosu przed sądem w sprawie wytycznych spisanych przez Hubbarda w roku 1965 i zatytułowanych Fair Game Law [prawo zwierzyny łownej]. Dotyczyły one zasad postępowania z „jednostkami antyspołecznymi”. Do kategorii tej należały zarówno osoby spoza Kościoła przejawiające wrogość wobec scjentologii, jak również apostaci i uciekinierzy – oraz ich małżonkowie, członkowie rodzin i najbliżsi przyjaciele. „Prawdziwa jednostka antyspołeczna – lub grupa takich osób – nie ma żadnych praw” – pisał Hubbard, po czym dodawał, że tego rodzaju wrogów można „oszukiwać, okłamywać lub zniszczyć”. W roku 1968 wydał jednak inne rozporządzenie, w którym dość niejasno stwierdził: „Należy zaprzestać praktyki przypisywania ludzi do kategorii Fair Game. Hasło »Fair Game« nie może się pojawić w żadnych zarządzeniach dotyczących etyki. Nie wpływa ono dobrze na naszą reputację. [Nowe zarządzenie] nie anuluje wcześniejszych wytycznych dotyczących postępowania z jednostkami antyspołecznymi”[833]. Rzekome wycofanie polityki Fair Game miało miejsce jeszcze przed operacją Snow White, nękaniem Paulette Cooper i innych dziennikarzy, prześladowaniami osób, które odeszły z Kościoła, oraz wieloma innymi działaniami podejmowanymi przez członków organizacji, zdradzającymi wielkie podobieństwo do wytycznych zawartych w pierwotnym piśmie, nawet jeśli bezpośrednio się do niego nie odwoływały. „Niemal wszystkie ruchy religijne w początkowych fazach bywają surowe” – przypomniał Flinn w sądzie. Tłumaczył też, że zwykle z czasem coraz bardziej łagodnieją. Jeśli zaś chodzi o odcinanie się od pozostałych członków społeczeństwa, oświadczył, że jest ono „w swojej funkcji podobne do innych form religijnego wykluczenia”, jak unikanie kontaktu z niewiernymi praktykowane przez mennonitów i amiszów. Na przykład w Księdze Kapłańskiej, stanowiącej część Tory i Starego Testamentu, znajduje się nakaz kamienowania bałwochwalców i osób, które odstąpiły od wiary. Choć zwyczaj ten zanikł, obecnie ortodoksyjni żydzi odprawiają sziwę dla tych członków swoich społeczności, którzy porzucili wiarę – traktując ich tak, jakby umarli. „Tego rodzaju zjawiska nie są więc charakterystyczne tylko dla scjentologii”. Z zeznań Flinna wynikało, że scjentologia jest nową religią, która na

nowo definiuje stare normy religijne – a jeśli dopuszcza się przy tym jakichś nadużyć, jest to coś w rodzaju „błędów młodości”, które zresztą bledną w zestawieniu z praktykami znanymi z początków głównych światowych religii (do których wedle wszelkiego prawdopodobieństwa mogli należeć też sami sędziowie i członkowie ławy przysięgłych). W latach sześćdziesiątych Flinn przeprowadził serię wywiadów ze scjentologami przebywającymi w obozie rehabilitacyjnym w Los Angeles. Zajmowane przez nich pomieszczenia nie wyglądały gorzej niż jego klasztorna cela, gdzie za łóżko służyła mu deska przykryta słomą. Spytał uczestników programu, czy mogą z niego w każdej chwili zrezygnować. Odpowiedzieli mu, że tak, ale że pragną zostać i odbyć pokutę. Flinn przyznaje, że w czasie, który spędził w zakonie, odgrywał rolę błazna i czuł się nieco wyobcowany, „jak samotny Irlandczyk pośród samych Niemców”[834]. Gdy zachował się niewłaściwie, za karę wysyłano go do przekopywania pól pod uprawę ziemniaków. Kiedy jednak postanowił opuścić zakon, nie został uwięziony ani nie wystawiono mu rachunku za wyświadczone usługi, uzyskał natomiast zwolnienie ze złożonych wcześniej ślubów. Nigdy nie odczuwał potrzeby, żeby stamtąd uciec. Po prostu zdjął habit, włożył zwykłe ubranie i opuścił klasztor. Nigdy nie został za to ukarany, nie nałożono na niego żadnych specjalnych opłat ani nie kazano mu zerwać z nikim kontaktów. Co więcej, jego przewodnik duchowy dał mu pięćset dolarów na nowy start. W rzeczywistości urząd podatkowy nie był w stanie udowodnić przed sądem, że scjentologia – czy jakiekolwiek inne wyznanie – nie jest religią. Ponadto jego naczelnik Fred T. Goldberg Junior musiał z jednej strony uwzględniać fakt, że część podlegających mu urzędników pragnie zniszczyć Kościół, a z drugiej dbać o to, żeby czarna dziura, którą generowały procesy ze scjentologami, nie wessała wszystkich jego zasobów finansowych i kadrowych. W październiku 1991 roku David Miscavige i Marty Rathbun jedli obiad w eleganckiej indyjskiej restauracji The Bombay Club, mieszczącej się w pobliżu Białego Domu. Miscavige miał już dość patowej sytuacji, podejrzewał bowiem, że może się ona ciągnąć w nieskończoność, skutkując jedynie ogromnymi rachunkami wystawianymi przez prawników Kościoła. Jednym z nich był Gerald Feffer, który zresztą również uczestniczył w tym spotkaniu. Miscavige nagle zwrócił się do niego i oświadczył: – Marty i ja załatwimy to wszystko bez ciebie. Jedziemy spotkać się z Fredem. Feffer roześmiał się na myśl, że Miscavige zamierza odbyć prywatną rozmowę z naczelnikiem. – Nie żartuję – oznajmił Miscavige. – Marty, jedziemy[835]?! Po obiedzie wsiedli w taksówkę i pojechali do centrali urzędu podatkowego przy Constitution Avenue 1111. Pilnującemu wejścia pracownikowi ochrony powiedzieli, że chcą się zobaczyć z naczelnikiem. – Są panowie umówieni? – Nie, ale jeśli zadzwoni pan do niego i poinformuje go, że jesteśmy z Kościoła Scjentologii, na pewno chętnie nas przyjmie[836]. Po kilku minutach do recepcji zeszło kilku asystentów naczelnika. Miscavige powiedział im, że chce zawrzeć rozejm. Tłumaczył, że ma świadomość, jak wiele złych emocji nagromadziło się przez ostatnie dekady po obu stronach, i dlatego uznał, że konieczna jest interwencja z najwyższego szczebla. Godzinę później, gdy czekali na odpowiedź w swoim pokoju hotelowym, zadzwonił telefon. Przekazano im, że naczelnik spotka się z nimi w następnym tygodniu. Pierwsze spotkanie z Fredem T. Goldbergiem Juniorem odbyło się w ponurej sali konferencyjnej przy ogromnym stole. Po jednej stronie siedzieli David Miscavige, Marty Rathbun i Heber Jentzsch, a naprzeciwko nich – kilku urzędników państwowych najwyższego szczebla, w tym naczelnik. Obie strony przejawiały znaczny poziom nieufności względem siebie – po stronie urzędu podatkowego spotęgowanej faktem, że przedstawicielom Kościoła zdarzało się wykradać dokumenty z tego budynku i potajemnie nagrywać przebieg spotkań, które się tu odbywały[837]. Obie strony miały też jednak silną motywację, żeby położyć kres wzajemnej wrogości. Miscavige i Rathbun zaprezentowali swoje starannie przygotowane stanowisko. Miscavige przedstawił długą listę przykładów świadczących według niego o tym, że urząd wybiórczo podchodzi do różnych podmiotów, z których właśnie scjentologię traktuje niesprawiedliwie. „Czy mówię nieprawdę?” – zwracał się teatralnie do Rathbuna[838]. Ten z kolei przygotował całą teczkę dokumentów związanych ze złożonymi przez Kościół pozwami (w liczbie dwóch tysięcy trzystu) o naruszenie ustawy o swobodzie dostępu do informacji, jak również niezliczonych dokumentów państwowych z archiwów przeczesanych przez członków Kościoła. Pośród wielu zebranych przez scjentologów notatek z posiedzeń wewnętrznych urzędu znajdował się dokument, który nazwali „Ostateczne rozwiązanie”. Był to pochodzący z 1974 roku protokół zebrania kilku najważniejszych urzędników podatkowych, podczas którego starano się tak zdefiniować pojęcie „religii”, żeby wykluczyć z niego scjentologię, ale nie żadne inne wyznanie[839]. Miscavige dał jasno do zrozumienia, że liczne pozwy złożone przeciw urzędowi zostałyby natychmiast wycofane, gdyby Kościół dopiął swego, czyli otrzymał bezwzględne zwolnienie podatkowe obejmujące wszystkie obszary jego działalności. Gdy Miscavige zakończył swoją przemowę, Goldberg zarządził przerwę, skinął jednak na Rathbuna, aby został w sali. Gdy reszta uczestników opuściła pomieszczenie, naczelnik spytał, czy w przypadku zawarcia ugody organizacja położy również kres atakom personalnym publikowanym w piśmie „Freedom”. – Jak najbardziej – odparł Rathbun. Zadanie sprawowania kontroli nad czasochłonnym procesem sprawdzania finansów i praktyk Kościoła Goldberg powierzył swojemu zastępcy – Johnowi Burke’owi, który nie był wcześniej zaangażowany w konflikt z Kościołem. Sprawa toczyła się dwa lata. W tym czasie Rathbun i Miscavige niemal co tydzień jeździli do Waszyngtonu, taszcząc ze sobą pudła pełne dokumentów z odpowiedziami na zapytania urzędu. W Los Angeles i Nowym Jorku pracowało dwustu scjentologów, zebranych celem sprawdzenia wszystkich ksiąg rachunkowych prowadzonych według poplątanych zasad panujących w organizacji[840]. Szanse na sukces nie były duże – sądy często przychylały się do twierdzeń urzędu podatkowego, wskazującego, że Kościół Scjentologii jest w istocie przedsięwzięciem komercyjnym. Miscavige i Rathbun mieli pełną świadomość, że przyszłość scjentologii – o ile można na nią w ogóle liczyć – zależy od wyników kontroli prowadzonej przez urząd. Jeśli wyniknie z niej niekorzystne dla nich orzeczenie, wówczas konieczność spłacenia należności z lat ubiegłych będzie oznaczać upadek organizacji. Jeśli zaś uda im się obronić status Kościoła jako organizacji religijnej, będzie ich odtąd chronić pierwsza poprawka do konstytucji, zapewniająca swobodę wyznania, dzięki czemu cały Kościół i wszystkie jego praktyki będą chronione przez amerykańskie prawo. Cieniem na całą debatę położył się incydent, przez który opinię publiczną na nowo zaniepokoiły zagrożenia ze strony ruchów totalistycznych. W lutym 1993 roku pracownicy Biura do spraw Alkoholu, Tytoniu i Broni Palnej próbowali wyegzekwować wyrok orzekający nakaz przeszukania posiadłości kilka kilometrów na wschód od miasta Waco w Teksasie. Zajmowała ją komuna religijna o nazwie Gałąź Dawidowa, której członkowie wierzyli w rychłą apokalipsę. Przewodził im David Koresh, który gromadził na farmie broń, praktykował poligamię, odbywał akty seksualne z nieletnimi oraz podobno dopuszczał się przemocy wobec dzieci – choć tych ostatnich zarzutów nigdy nie udowodniono. Po strzelaninie, w której zginęło czterech agentów rządowych oraz sześciu członków sekty, F B I rozpoczęło oblężenie, które trwało niemal dwa miesiące i zakończyło się katastrofalnym w skutkach pożarem relacjonowanym przez media na całym świecie. Wszystkie zabudowania farmy spłonęły, a w ogniu zginęło siedemdziesięcioro pięcioro członków sekty, w tym dwadzieścioro pięcioro dzieci. Wydarzenia te wywołały ogromne poruszenie, a na wzbierającą falę krytyki narażone były przy okazji wszystkie inne nowe ruchy religijne. Porażka strony rządowej, która nie zapanowała nad sytuacją i nie zapobiegła dramatycznemu finałowi, również spotkała się z oburzeniem na całym świecie. Na jaw wyszły zarówno niebezpieczeństwa kryjące się za alternatywnymi formami wiary, jak i ograniczone możliwości sił porządkowych, niepotrafiących docenić powagi sytuacji i poradzić sobie z grupą fanatyków. 8 października 1993 roku w hali widowiskowej w Los Angeles zebrało się ponad tysiąc scjentologów. Wszyscy wiwatowali na stojąco, gdy David Miscavige ogłosił: „Wojna skończona!”. Urząd podatkowy zawarł ugodę z Kościołem. Choć jej warunki miały być tajne, wkrótce zostały ujawnione przez „Wall Street Journal”. Kościół Scjentologii zgodził się zapłacić dwanaście i pół miliona dolarów za doprowadzenie do końca bieżących sporów, nie musiał już jednak płacić miliarda dolarów zaległych podatków i kar[841]. Zobowiązał się również zaprzestać składania pozwów przeciw urzędowi. W zamian za to urząd podatkowy zaniechał dalszego badania poczynań Kościoła. „Nie możecie sobie nawet wyobrazić, jak doniosłe są konsekwencje tych decyzji” – oświadczył Miscavige zebranej publiczności. Uniósł w górę grubą teczkę zaświadczeń o zwolnieniu od podatku, wydanych dla każdego ze stu pięćdziesięciu podmiotów Kościoła w U SA . Wyjaśnił, że organizacja odniosła pełne zwycięstwo nad urzędem. Kościół Scjentologii otrzymał przywileje, które wcale nie były powszechnie przyznawane innym religiom w Ameryce – niektóre z nich były zaś zupełnie wyjątkowe. Przykładowo, ulga podatkowa objęła szkoły stosujące metody edukacyjne opracowane przez Hubbarda, jak również dwa prowadzone przez scjentologów wydawnictwa zajmujące się publikacją wyłącznie tekstów Hubbarda (w tym jego twórczości beletrystycznej). Członkowie Kościoła mogli odtąd odliczać od podatku osiemdziesiąt procent kosztów poniesionych na cele audytowania. Kościół otrzymał nawet możliwość rozszerzenia ulgi na wszelkie instytucje, jakie powstaną wokół niego w przyszłości. „Nie będą musiały się o nic ubiegać w urzędzie” – cieszył się Miscavige. Od tej pory organizacja sama mogła decydować, które obszary jego działalności będą zwolnione z opodatkowania. – Jeśli zaś chodzi o bitwy i wojny wciąż jeszcze prowadzone za granicą – ciągnął Miscavige – tu też mamy dobre wiadomości. Wyjaśnił, że do tej pory władze innych krajów tłumaczyły swoje decyzje w ten sposób: „Jesteście amerykańską religią. Skoro nie uznaje was amerykański urząd podatkowy, dlaczego my mielibyśmy was uznawać?”. W ramach ugody, jak tłumaczył Miscavige, urząd zgodził się wysłać do wszystkich krajów na świecie broszurę zawierającą wyjaśnienie, czym jest scjentologia. – Jest ona obszerna i bardzo dokładna – mówił Miscavige. – Skąd to wiem? Sami ją napisaliśmy! Nastrój, który zapanował w hali, Miscavige podsumował jednym zdaniem: – Przyszłość należy do nas! W miesiąc po historycznym zwycięstwie Kościoła nad urzędem podatkowym Marty Rathbun „zwiał”. Przez dwa lata bliskich kontaktów z Miscavige’em, z którym ramię w ramię prowadził negocjacje z urzędem podatkowym, zaczął postrzegać przywódcę Kościoła w nieco innym świetle niż wcześniej. Szczególnie wyczerpujące okazało się ostatnie sześć miesięcy przed zamknięciem sprawy. W tym okresie Rathbun spał po cztery godziny i – choć wcześniej był człowiekiem wysportowanym – ledwo się trzymał na nogach. „Robię to tylko dla L. Rona Hubbarda” – powtarzał sobie co wieczór, gdy wspólnie z Miscavige’em jadł kolację w Waszyngtonie, a potem zupełnie wyczerpany wracał do pokoju w hotelu Four

Seasons w dzielnicy Georgetown. „Nie będę przez resztę życia pachołkiem tego gościa”[842]. Stresujące zadanie bez wątpienia miało też wpływ na samego Miscavige’a. Przed wystąpieniem w hali widowiskowej, gdzie miał ogłosić zwycięstwo nad urzędem podatkowym, chciał przeprowadzić próbę, ale kierownik sceny Stefan Castle wciąż nie mógł rozpracować skomplikowanego systemu projektorów laserowych i efektów pirotechnicznych. Jak opowiada sam Castle, Miscavige wparował na scenę i zaczął grozić, że go udusi[843]. Co prawda nie zrobił mu żadnej krzywdy, ale był to niepokojący sygnał. Amy Scobee, która pełniła wówczas funkcję dyrektora Celebrity Centre, również zauważyła, że zaraz po wydaniu decyzji przez urząd podatkowy osobowość Miscavige’a radykalnie się zmieniła – stał się agresywny i wrogi wobec otoczenia. Wchodząc na bankiet w Celebrity Centre, który się odbywał zaraz po jego przemowie, chamsko ją odepchnął. Scobee wspomina, że powiedział do niej: „Chodzi ci tylko o to, żeby się mnie pozbyć”[844]. Samopoczucia Rathbuna nie poprawiał fakt, że Miscavige podczas swojej przemowy niemal o nim nie wspominał. Zaraz potem reporterzy z gazet „New York Times” i „Los Angeles Times” zaczęli wydzwaniać do Rathbuna z pytaniami o wysokość pensji Miscavige’a, którą ujawniono w dokumentach przedstawionych przez urząd podatkowy. Wraz z żoną osiągał on dochody przekraczające sto tysięcy dolarów rocznie – co nie było sumą szczególnie wysoką w porównaniu do zarobków innych przywódców religijnych na świecie, lecz mocno kontrastowało z pensją w wysokości trzydziestu dolarów tygodniowo, jaką otrzymywała większość pracowników Sea Org. Miscavige był oburzony dziennikarską zuchwałością, Rathbun miał zaś wrażenie, że to na nim przywódca wyładowuje swoją złość. Wszystko to działo się w czasie, gdy Rathbun wciąż przekładał odwiedziny u swojego ojca, który umierał na raka. Redakcja gazety „St. Petersburg Times” opublikowała wezwanie do Kongresu, żeby zbadał sprawę decyzji zwalniającej Kościół od płacenia podatków. Rathbun został wysłany na Florydę z zadaniem przekonania gazety do stanowiska scjentologów, grono redakcyjne pozostało jednak głuche na jego argumenty. Miscavige był wściekły, że Rathbunowi nie udało się zapanować nad sytuacją. Pewnego wieczoru Shelly Miscavige wezwała wszystkich pracowników biura Rathbuna i na oczach podwładnych zerwała mu z munduru belki kapitańskie. Następnego dnia wyjął z sejfu cztery złote krugerrandy, wsiadł na motocykl i pojechał do Yumy w Arizonie. Zadzwonił z baru do Los Angeles do ojca, w słuchawce usłyszał jednak głos jednego z urzędników Kościoła. Okazało się, że czeka tam na niego także jego żona Anne, która zaczęła go błagać, żeby wrócił. Rathbuna dopadły wyrzuty sumienia, targały nim sprzeczne uczucia. Jakoś dotarł do San Antonio w Teksasie, choć po drodze coraz więcej pił. Pozostawał przy tym w stałym kontakcie z przywódcami Kościoła. W końcu zgodził się zadzwonić do Miscavige’a, który przeprosił go za sposób, w jaki go traktował: – Wiesz przecież, że byłem pod ogromną presją. Proszę, spotkajmy się – powiedział. Dodał, że może za kilka godzin być w San Antonio. – Nie, chcę jeszcze zwiedzić muzeum Alamo – oświadczył Rathbun. Umówili się, że dwa dni później zjedzą razem kolację w hotelu Marriott w Nowym Orleanie[845]. Gdy nadszedł ten wieczór, Miscavige ukazał swoje utemperowane, łagodne oblicze, którego Rathbun nigdy wcześniej nie widział. Jak wspomina, Miscavige obiecał mu, że „przestanie zachowywać się jak szaleniec”[846]. Pochwalił też Rathbuna za jego wkład w wynegocjowanie z urzędem podatkowym decyzji korzystnej dla Kościoła. – Dzięki tym zasługom jesteś teraz Kha-Khanem – oświadczył[847]. Tytuł ten pojawił się w jednym z rozporządzeń Hubbarda, gdy pisał on o pewnym wysoce skutecznym pracowniku[848]. Przyjmowano, że noszącej go osobie wybaczone zostaną złe uczynki popełnione w następnych wcieleniach. Yvonne Gillham została nim pośmiertnie uhonorowana przez Hubbarda. Rathbun zdawał sobie sprawę, że Miscavige nim manipuluje, niemniej jednak poczuł się wyróżniony. Miscavige zaproponował mu także nagrodę w postaci rejsu scjentologicznym statkiem Freewinds, którym miał przez dwa lata pływać po Karaibach i nie robić nic oprócz studiowania scjentologicznych tekstów i szkoleń audytorskich. Rathbun wreszcie miał okazję wejść na poziom O T I I I . Takiej propozycji nie potrafił się oprzeć. Był to dla niego wspaniały czas. Jednak gdy tylko w końcu opuścił pokład statku, Miscavige wezwał go do swojego gabinetu i oświadczył: „Już wiem, kto w moim otoczeniu jest osobą antyspołeczną. Przez dwa lata twojej nieobecności po raz pierwszy w życiu nie doświadczałem turbulacji”[849]. Rathbun został zdegradowany i wysłany do Clearwater, gdzie miał od nowa przejść cykl szkoleń. Nie trwało to jednak długo. Tabloidy zaczęły się rozpisywać na temat sensacji w życiu osobistym celebrytów związanych z Kościołem (Lisa Marie Presley właśnie się rozwodziła z Michaelem Jacksonem, a Kirstie Alley z Parkerem Stevensonem), Miscavige poprosił więc Rathbuna, żeby jakoś zapanował nad powstałym szaleństwem medialnym. Niedługo później, 5 grudnia 1995, scjentolożka Lisa McPherson przeszła załamanie nerwowe, a potem zmarła[850]. Zaczęło się od tego, że wycofując samochód, wjechała w jacht holowany po ulicy w centrum Clearwater, w pobliżu siedziby Kościoła. Gdy na miejsce wypadku przybyli ratownicy medyczni, zrzuciła z siebie ubranie i zaczęła nago iść ulicą. Powiedziała, że potrzebuje pomocy, w związku z czym zabrano ją do pobliskiego szpitala. Wkrótce potem zawitała tam delegacja scjentologów, którzy – nie zważając na zalecenia lekarzy – przekonali ją, żeby poprosiła o wypis. Po wyjściu ze szpitala McPherson spędziła siedemnaście dni pod nadzorem, w pokoju 174 w hotelu Fort Harrison. Dla scjentologów jej załamanie nerwowe stanowiło bardzo trudną sytuację. Zaledwie trzy miesiące wcześniej ogłoszono, że Lisa McPherson została clearem – po dziesięciu latach odbywania różnych kursów i sesji audytowania oraz wpłacania pokaźnych datków na rzecz Kościoła. Sama McPherson twierdziła, że cały proces przypominał „przeciąganie susła przez wąż ogrodowy”, nie miała jednak wątpliwości, że było warto. „Jest we mnie teraz tyle życia, po prostu zalewa mnie radość! To niesamowite!” – pisała[851]. Clearów uważa się za odpornych na wszelkie zaburzenia nerwowe. Mieszkańcy bazy zauważyli, że Lisa McPherson jeszcze przed załamaniem zachowywała się dość dziwnie. Marty Rathbun, który akurat przebywał wówczas w hotelu Fort Harrison, wspomina, że był świadkiem, jak po ogłoszeniu jej nowego statusu z obłędem w oczach wykrzykiwała na korytarzu z radości: „Aaaaa! Hurraaa!”[852]. Jak mogła zostać clearem, skoro zachowywała się tak irracjonalnie? Kto podjął decyzję o przyznaniu jej tego statusu? Zdaniem Rathbuna i kilku innych byłych urzędników Kościoła, którzy byli wtedy na miejscu, prowadził ją David Miscavige i to on ogłosił ją clearem [853]. Latem 1995 roku przyjechał do bazy w Clearwater, żeby nadzorować prowadzone tam sesje audytowania. Gdy doszło do załamania nerwowego Lisy McPherson, to on decydował o dalszym z nią postępowaniu[854]. Gdy Lisa McPherson wchodziła do pokoju 174, była śliczną i zgrabną młodą kobietą. Poddano ją programowi Introspection Rundown, czyli tym samym procedurom, które dwie dekady wcześniej Hubbard opracował na statku Apollo jako sposób opanowania stanów psychotycznych. Terapia obejmowała zamknięcie w całkowitym odosobnieniu i podawanie pacjentowi wody, posiłków i preparatów witaminowych. Wszelka komunikacja mogła odbywać się wyłącznie na piśmie. Lisa McPherson jednak wcale się w tych warunkach nie uspokoiła – przestała natomiast jeść. Krzyczała, drapała osoby ją obsługujące, bełkotała, robiła pod siebie i uderzała głową w ścianę. Pracownicy Kościoła przywiązywali ją pasami do łóżka i próbowali karmić za pomocą kuchennej pipety. 5 grudnia Lisa McPherson zapadła w śpiączkę. Wieczorem opiekujący się nią scjentolodzy postanowili zawieźć ją do szpitala. Minęli pobliski Morton Plant Hospital, gdzie chora trafiła już wcześniej, a potem jechali dalej przez czterdzieści pięć minut, mijając po drodze cztery inne szpitale, aż dojechali do Columbia New Port Richey Hospital, gdzie pracował lekarz praktykujący scjentologię[855]. Gdy w końcu trafili na ostry dyżur, powierzyli lekarzom kobietę skrajnie wychudzoną, której ciało pokrywały zadrapania, siniaki i rany. Okazało się, że jest martwa. Po drodze do szpitala doszło u niej do zatoru płucnego. W oczach światowych mediów Lisa McPherson została zamordowana przez scjentologów. Była jedną z dziewięciu należących do Kościoła osób, które zmarły w tajemniczych okolicznościach w bazie w Clearwater[856]. Jeszcze tej samej nocy Rathbunowi przekazano wiadomość, że ma czekać na telefon od władz Kościoła przy automacie telefonicznym w pobliskim hotelu Holiday Inn. – Może wreszcie ogarnąłbyś jakoś to wszystko? – warknął na niego Miscavige, gdy Rathbun odebrał telefon. – Wszędzie węszy policja. Zrób coś[857]! Rahbun miał się przekonać, że przedstawiciele Kościoła w Clearwater zdążyli już dwukrotnie złożyć pod przysięgą fałszywe zeznania na policji – twierdzili bowiem, że Lisa McPherson nie była poddawana programowi Introspection Rundown. Zgodnie z oficjalnym stanowiskiem Kościoła – które miał teraz reprezentować również sam Rathbun – utrzymywano, że jedynym celem pobytu Lisy McPherson w hotelu Fort Harrison były „wypoczynek i relaks”, a w czasie, który tam spędziła, nie działo się nic szczególnego. Rathbun szybko zabrał się do sprawdzania notatek prowadzonych przez jej opiekunów. Przez cały czas odosobnienia doglądało jej na zmianę aż dwadzieścia osób – niektóre z nich wychodziły z jej pokoju podrapane i posiniaczone w wyniku prób poskromienia oszalałej kobiety. Nie było mowy o pełnej izolacji i całkowitej ciszy zalecanych przy programie Introspection Rundown. Pośród licznych wpisów Rathbun zauważył między innymi notkę mówiącą o tym, że sytuacja wymyka się spod kontroli, a podopieczną powinien obejrzeć lekarz. W obecności kościelnego prawnika podał jednemu ze scjentologicznych urzędników kilka stron z najbardziej kontrowersyjnymi zapiskami i powiedział: „Zgub je”[858]. Przez kolejnych pięć lat sprawa Lisy McPherson nie dawała scjentologom spokoju – wciąż trwało policyjne śledztwo, przed budynkami Kościoła odbywały się pikiety protestacyjne, rodzina zmarłej składała pozwy, a prasa nadawała wszystkiemu niepożądany rozgłos. Na jaw wychodziły kolejne kompromitujące fakty, jak ten, że McPherson przez ostatnich pięć lat życia wpłaciła na rzecz organizacji sto siedemdziesiąt sześć tysięcy siedemset dolarów, ale gdy umierała, miała ich na koncie tylko jedenaście[859]. Zadanie panowania nad powstałą sytuacją otrzymali Marty Rathbun i Mike Rinder, jednak pieczę nad wszystkim sprawował David Miscavige. Napięcie między nimi stało się niemal nie do zniesienia. Mike’owi Rinderowi jako rzecznikowi Kościoła przypadło szczególnie niewdzięczne zadanie obrony Kościoła przed opinią publiczną. Był elokwentnym mężczyzną, który sprawiał wrażenie, że nic nie jest w stanie wyprowadzić go z równowagi; potrafił też udobruchać wrogo nastawionych dziennikarzy. Wstąpił do Kościoła jako pięciolatek, gdy mieszkał w Australii Południowej, gdzie praktykowanie scjentologii było zakazane. Wraz z Hubbardem przemierzał oceany na pokładzie statku Apollo. Niewiele osób mogło się pochwalić głębszą od niego wiedzą na temat scjentologii, był też człowiekiem najmocniej kojarzonym z tą religią. Nawet on jednak nie potrafił wyciszyć skandalu, jaki narastał wokół Kościoła w związku ze sprawą Lisy McPherson. Może właśnie dlatego że Rinder od dziecka służył Kościołowi, Miscavige widział w nim rywala – choć frustracja przywódcy wywołana nieustającą złą prasą również mogła stać za tym, że właśnie na rzecznika prasowego kierował swoją furię. Tak czy inaczej, w okolicy świąt Bożego Narodzenia 1997 roku (czyli po pierwszym roku protestów związanych ze śmiercią Lisy McPherson), gdy Marthy Rathbun ponownie przebywał w Gold Base, zadzwoniła do niego Shelly Miscavige i przekazała mu, że jej mąż życzy sobie, żeby Marty

natychmiast się u niego stawił. Rathbun pobiegł zboczem w stronę domku Miscavige’ów, gdzie przed siatkowymi drzwiami czekała już Shelly. Po chwili zza węgła domu wyłonił się zziajany Mike Rinder, którego również wezwano. Jak wspominają obaj mężczyźni, drzwi nagle otworzyły się z hukiem, wyszedł zza nich David Miscavige ubrany we frotowy szlafrok i uderzył Rindera najpierw w twarz, a potem w brzuch, po czym złapał go za szyję i pchnął go na drzewo. Rinder upadł w porastający ziemię bluszcz, a Miscavige wymierzył mu jeszcze kilka kopniaków[860]. Rathbun stał oniemiały, nie wiedząc, dlaczego wezwano go, by przyglądał się temu wybuchowi agresji. Później doszedł do wniosku, że był tam po to, żeby opowiedzieć się po stronie Miscavige’a, gdyby Rinder zaczął się bronić. Rathbun widocznie miał być „milczącym sprzymierzeńcem”[861]. Sposób, w jaki Rathbun rozegrał obronę Kościoła w sprawie Lisy McPherson, należy do jego największych osiągnięć w służbie scjentologii. Lekarzem sądowym w tej sprawie była Joan Wood, która ostro się przeciwstawiała forsowanej przez scjentologów tezie, że choroba i śmierć Lisy McPherson nastąpiły nagle. Wszystko wskazywało na to, że jej zdrowie pogarszało się stopniowo przez dłuższy czas. W programie telewizyjnym Inside Edition Joan Wood oświadczyła, że zmarła nie otrzymywała płynów co najmniej przez pięć dni. „To najpoważniejszy przypadek odwodnienia, z jakim kiedykolwiek się w życiu zetknęłam” – mówiła[862]. Wydała orzeczenie, według którego przyczyna zgonu pozostawała nieznana, w związku z czym władze Florydy wszczęły postępowanie karne przeciw Kościołowi. Gdyby organizację uznano za winną tak ciężkiego przestępstwa, mogło to doprowadzić do wycofania zwolnienia od podatku, co pewnie byłoby początkiem jej końca[863]. Miscavige wraz ze swoim zespołem użył w tej batalii dwóch największych dział, jakimi dysponował Kościół: pieniędzy i celebrytów. Scjentolodzy przygotowywali mocną linię obrony, w czym wspomagali ich wynajęci do tego celu najlepsi lekarze i biegli sądowi w U SA . Kwestionowali opinię Joan Wood, która twierdziła, że przyczyną śmierci mógł być zakrzep spowodowany odwodnieniem. Jeden z miejscowych prawników zaangażowanych przez Kościół zorganizował serię prywatnych spotkań Davida Miscavige’a z Jeffreyem Goodisem, który był pełnomocnikiem Joan Wood. Miscavige wraz z Rathbunem prezentowali mu zebrane przez Kościół materiały i starali się go przekonać, że jego klientce grożą konsekwencje prawne z powodu wydania przez nią takiego a nie innego orzeczenia w sprawie Lisy McPherson. Joan Wood miała reputację niewzruszonego świadka i trudnego przeciwnika dla adwokatów strony oskarżonej[864] – gdyby sprawa trafiła do sądu, jej zeznania miałyby kluczowe znaczenie. Rathbun wspomina, że Miscavige wielokrotnie ostrzegał Goodisa, że Kościół może całkowicie zniszczyć reputację jego klientki i wytoczyć jej niezliczone procesy („jak stąd do epoki kamienia łupanego”)[865]. Na cztery miesiące przed datą, na którą wyznaczono początek procesu w sprawie Lisy McPherson, Joan Wood zmieniła treść swojego orzeczenia, wpisując do niego informację, że przyczyną śmierci kobiety był „wypadek”[866]. Postępowanie karne zostało wstrzymane, wycofano oskarżenia obciążające Kościół, a Joan Wood uniknęła procesu. Wkrótce potem przeszła na emeryturę i wycofała się z życia publicznego. W wywiadzie dla „St. Petersburg Times” mówiła, że cierpi na bezsenność i ataki paniki[867]. (Zmarła w wyniku udaru w 2011 roku). Wciąż toczyła się jednak sprawa cywilna wytoczona Kościołowi przez rodzinę Lisy McPherson, a media dalej przedstawiały scjentologię w niekorzystnym świetle. Tom De Vocht, pełniący funkcję dyrektora bazy w Clearwater, opowiada, że zorganizował spotkanie z Mary Repper, wpływową konsultantką polityczną, która prowadziła w okolicy kampanie dla wielu urzędników na poziomie lokalnym i stanowym, w tym dla prawnika reprezentującego władze stanu, który odpowiadał za wszczęcie postępowania karnego przeciw Kościołowi. Mary Repper uchodziła wprawdzie za osobę krytycznie nastawioną do scjentologii, zgodziła się jednak zjeść obiad w hotelu Fort Harrison z Rinderem, Rathbunem i Miscavige’em. Okazało się, że jest wielbicielką Michelle Stafford, scjentolożki i gwiazdy serialu Żar młodości. Konsultantkę zaproszono więc na galę do Celebrity Centre w Los Angeles, na której miała okazję spotkać swoją ulubioną aktorkę[868]. Po powrocie Mary Repper zaczęła urządzać w swoim domu obiady i kolacje dla miejscowych oficjeli, na których można było spotkać innych celebrytów należących do Kościoła[869]. Przy różnych okazjach wpadał do niej Tom Cruise, który chętnie kosztował ciasta kokosowego, z którego słynęła, a przy okazji ucinał sobie pogawędki z przedstawicielami lokalnych władz (między innymi z burmistrzem Tampy) oraz wpływowymi prawnikami i sędziami[870]. Pokazywał fragmenty filmów ze swoim udziałem i opowiadał, jak scjentologia odmieniła jego życie. Znana z telewizji Fox News prezenterka Greta van Susteren zapraszała na rejsy o zachodzie słońca na swoim jachcie. Mary Repper zaprosiła na brunch poznaną wcześniej Michelle Stafford – wśród pozostałych uczestników tego wydarzenia przeważały fanki serialu Żar młodości (w tym na przykład sekretarki miejscowych sędziów)[871]. Kościół Scjentologii urządzał tymczasem wykwintne gale w sali balowej hotelu Fort Harrison. Występowały na nich takie gwiazdy jak Edgar Winter, Chick Corea czy Isaac Hayes, a wśród uczestników można było spotkać szeryfa hrabstwa Pinellas, burmistrzów miast Clearwater i Tampa, jak również prawników i sędziów, których Kościół uznał za przywódców lokalnych społeczności. Marty Rathbun wspomina, że gdy David Miscavige dowiedział się, że Jeffrey Goodis i jego żona są wielbicielami Johna Travolty, zaproszono ich na jedną ze scjentologicznych gal, Travoltę zaś poproszono, żeby podziękował im za okazaną pomoc (podobno gwiazdor miał usłyszeć: „Ten koleś będzie stał za nami murem”[872]). Kościół pompował potężne fundusze w miejscowe organizacje dobroczynne. Jak opowiadają Rathbun i Rinder, celem tych wszystkich działań była całkowita przemiana nastawienia opinii publicznej, co miało wpłynąć na sposób, w jaki postrzegali Kościół sędziowie[873]. Rathbun twierdzi, że równolegle prowadzono też kampanię mającą zdyskredytować rodzinę Lisy McPherson jako naciągaczy, którzy zamierzali zbić majątek na śmierci córki. W 2012 roku, zeznając pod przysięgą, Marty Rathbun oszacował, że cała kampania mająca na celu wycofanie oskarżeń wobec Kościoła kosztowała organizację od dwudziestu do trzydziestu milionów dolarów[874]. (Sprawa cywilna wytoczona scjentologom przez rodzinę zmarłej zakończyła się ugodą obejmującą nieznaną kwotę odszkodowania). Scjentologia znajdowała się pod ostrzałem również w innych częściach świata. Szczególny niepokój budziła w Niemczech – kraju wyjątkowo wyczulonym na niebezpieczeństwa związane z ruchami ekstremistycznymi. W 1992 roku hamburski parlament powołał specjalną komisję mającą przyjrzeć się „grupom destrukcyjnym” – kategoria ta obejmowała Kościół Szatana, Kościół Zjednoczeniowy oraz grupy propagujące „medytację transcendentalną”, ale najbardziej podejrzliwie spoglądano właśnie na Kościół Scjentologii[875]. Scjentologom zabroniono pełnienia funkcji państwowych; nie mogli też być członkami Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, czyli największej partii w Niemczech, ponieważ nie uważano ich za chrześcijan. Młodzieżówki tej partii nawoływały do bojkotowania filmów Mission: Impossible z Tomem Cruise’em oraz Fenomen z Johnem Travoltą[876]. Władze Stuttgartu odwołały koncert Chicka Corei, gdy rozeszła się wiadomość, że jest on scjentologiem[877]. Siedemdziesiąt procent niemieckiego społeczeństwa opowiedziało się za całkowitym zakazaniem działalności tej organizacji[878]. W latach dziewięćdziesiątych w wielu krajach rosło zainteresowanie ruchami apokaliptycznymi. W miarę jak zbliżał się koniec tysiąclecia, tematyka science fiction oraz zainteresowanie zjawiskami typu U F O stawały się coraz intensywniejsze, a czasem zbierały nawet krwawe żniwo. W październiku 1994 roku szwajcarska policja sprawdzająca zgliszcza wiejskiego domu odkryła ukryte pod ziemią pomieszczenie, w którym leżało osiemnaście ciał w ceremonialnej odzieży, ułożonych promieniście niczym szprychy w kole. W innych miejscach na farmie znaleziono kolejne ciała. Ofiary miały na głowach worki foliowe, niektóre osoby zostały zastrzelone, na części ciał stwierdzono ślady pobicia. Następnego dnia w innej szwajcarskiej wiosce spłonęły trzy domki w górach. Pośród zgliszczy śledczy znaleźli ponad dwadzieścia ciał. Ofiary zmarły w wyniku zatrucia. Część z nich została zwabiona na miejsce zbrodni i zamordowana, większość jednak stanowili członkowie ruchu, którego przywódcą był Joseph Di Mambro – francuski jubiler, który stworzył sektę o nazwie Zakon Świątyni Słońca. Jego prawą ręką był Luc Journet, charyzmatyczny belgijski lekarz, który nauczał, że po śmierci członkowie zakonu zostaną zabrani przez statek kosmiczny i ponownie się spotkają w gwiazdozbiorze Syriusza. Podobnie jak L. Ron Hubbard Luc Journet znajdował się pod wpływem nauk Aleistera Crowleya i jego Ordo Templi Orientis[879]. Rok po tych makabrycznych odkryciach znaleziono spalone zwłoki szesnastu innych członków „zakonu” we francuskim mieście Grenoble, a w roku 1997 jeszcze pięcioro wyznawców spaliło się w Quebecu[880]. Liczba wszystkich ofiar sięgnęła siedemdziesięciu czterech. W przeciwieństwie do ludzi zaangażowanych w ruch Gałęzi Dawidowej czy innej amerykańskiej sekty o nazwie Świątynia Ludu, którzy w przeważającej części wywodzili się z niższych warstw społeczeństwa, członkami Zakonu Świątyni Słońca były osoby zamożne i wykształcone, o poważanej pozycji społecznej, posiadające rodziny i stałą pracę – a mimo to bez reszty oddali się fantasmagorycznej mistyce w stylu science fiction, co uczyniło z nich morderców, samobójców lub bezbronne ofiary. W marcu 1995 roku członkowie japońskiej sekty o nazwie Aum Shinrikyo [Najwyższa Prawda] dokonali zamachu w pięciu wagonach tokijskiego metra, rozpylając w nich śmiercionośny sarin[881]. W wyniku zatrucia zginęło dwanaścioro pasażerów – ofiar byłoby więcej, gdyby użyto gazu lepszej jakości. Później odkryto, że zamach stanowił zaledwie jedną z co najmniej czternastu planowanych przez grupę akcji terrorystycznych, których celem było uruchomienie reakcji łańcuchowej mającej doprowadzić do niosącej apokalipsę wojny światowej. Przywódcą grupy był Shōkō Asahara, niewidomy instruktor jogi, który w swoich naukach łączył podstawy buddyzmu z koncepcjami przedstawionymi przez Isaaca Asimova w cyklu powieściowym Fundacja, opisującym tajną grupę naukowców przygotowujących się do przejęcia władzy nad światem[882]. Do sekty Asahary rzeczywiście należało sporo naukowców i inżynierów z najlepszych japońskich uniwersytetów, zafascynowanych roztaczaną przed nimi wizją. Na terenie byłego Związku Sowieckiego kupowali broń i wyposażenie wojskowe, starali się też pozyskać do swoich celów głowice nuklearne. Tego ostatniego nie zdołali osiągnąć, kupili natomiast w Australii Zachodniej fermę owczarską położoną na bogatych złożach uranu. Produkowali broń chemiczną i biologiczną z użyciem wąglika, wirusa Ebola, cyjanku czy gazu VX . Niektóre z tych środków wykorzystywali we wcześniejszych atakach, nie zdołali jednak spowodować większej masakry, która doprowadziłaby do spełnienia ich nadziei na wojnę domową i nuklearny armagedon. Niemniej jednak sekta ta uwidoczniła cienką granicę między kultem religijnym a terroryzmem, co wkrótce miało się stać dużo bardziej oczywiste, gdy świat skonfrontował się z działaniami Al-Kaidy. Rzecznik Kościoła Scjentologii w Nowej Zelandii oświadczył natomiast, że zbrodnie dokonywane przez sektę Aum Shinrikyo wynikają z faktu, że w Japonii praktykuje się psychiatrię[883]. W marcu 1997 roku, gdy emocje związane z toczącą się w Niemczech debatą sięgały już zenitu, w prywatnej posiadłości w San Diego trzydziestu dziewięciu członków grupy Wrota Niebios popełniło samobójstwo. Podobno tak wybrali datę swojej śmierci, żeby zdążyć na statek kosmiczny, który według ich przekonań miał przybyć w okolice Ziemi w ślad za kometą Hale-Boppa. Przywódcą grupy był Marshall Applewhite, były kierownik chóru, który twierdził, że jest nowym wcieleniem Jezusa Chrystusa i otrzymuje wskazówki od istot pozaziemskich, które komunikują się z nim za pośrednictwem serialu Star Trek [884]. Kościół Scjentologii słynie wprawdzie z prześladowania swoich krytyków i odstępców od wiary, ale nigdy nie propagował zamachów ani samobójstw – niemniej jednak nagromadzenie tego typu sensacyjnych doniesień spotęgowało niepokój społeczny w Niemczech, wzmagając lęk i nieufność wobec nowych ruchów religijnych. Zadawano sobie

pytanie, czy propagowanie scjentologii również może prowadzić do eskalacji przemocy. Niektóre spośród informacji dotyczących rozmaitych groźnych sekt przypominały pewne elementy scjentologii – wśród nich najbardziej oczywiste były wierzenia w magiczne moce oraz motywy zaczerpnięte z literatury science fiction. Często przewijała się koncepcja powtórnych wcieleń. Podobnie jak sekta Aum Shinrikyo scjentologia nawiązywała do buddyjskiej koncepcji oświecenia i hinduistycznej wiary w karmę i reinkarnację. Jeśli chodzi o strukturę organizacji, Aum Shinrikyo również przypominała Kościół Scjentologii, obejmowała bowiem zarówno zwykłych członków, jak i przypominającą Sea Org odizolowaną od świata warstwę „duchowieństwa”, realizującego wytyczne, o których pozostali członkowie nie mieli pojęcia lub wiedzieli bardzo mało. Gdy doszło do zamachów w tokijskim metrze, szacowano, że do Aum Shinrikyo należy około dziesięciu tysięcy osób w Japonii, kolejne trzydzieści tysięcy w Rosji, istnieją też małe grupki porozrzucane po całym świecie[885], sekta dysponuje zaś zasobami w wysokości miliarda dolarów[886]. Liczby te są porównywalne z szacunkami dotyczącymi obecnej sytuacji scjentologii. Wymienione tutaj grupy różnią się od Kościoła Scjentologii tym, że skupiają się na wizji apokalipsy i nakłaniają wyznawców do wypatrywania końca świata. Tego rodzaju motywy nigdy nie występowały w scjentologii. Nie da się jednak ukryć, że totalistyczne systemy religijne mają siłę przyciągania, którą trudno precyzyjnie zdefiniować. Tego rodzaju grupy mogą powstać w dowolnym miejscu na świecie i rozprzestrzeniać się niczym epidemia – trudno przewidzieć, które z nich mogą przynieść śmiertelne żniwo i dlaczego. Zarówno niemieckie władze, jak i sami scjentolodzy postrzegali spór przez pryzmat nazistowskiej historii Niemiec. Ursula Caberta, przewodnicząca hamburskiej grupy roboczej przeciwstawiającej się scjentologii, w następujący sposób porównywała Introduction to Scientology Ethics [Wprowadzenie do etyki scjentologicznej] Hubbarda z Mein Kampf Hitlera: „Hitler uważał, że nad światem będą panować Aryjczycy, czyli nadludzie. Filozofia L. Rona Hubbarda głosi to samo”[887]. W odpowiedzi na tego rodzaju zarzuty w styczniu 1997 roku grupa hollywoodzkich celebrytów, agentów, prawników i producentów filmowych umieściła w gazecie „International Herald Tribune” całostronicowy list otwarty do kanclerza Helmuta Kohla. „Hitler wpisał nietolerancję religijną w oficjalną politykę rządu – grzmieli Amerykanie. – W latach trzydziestych ofiarami byli Żydzi. Dziś są nimi scjentolodzy”. W liście porównywano bojkot filmów z Cruise’em i Travoltą oraz koncertów Corei z nazistowskimi akcjami palenia książek. List został napisany i opłacony przez Bertrama Fieldsa, najpotężniejszego wówczas w Hollywood prawnika, do którego klientów należeli Cruise i Travolta. Żaden z trzydziestu czterech sygnatariuszy listy nie należał do Kościoła Scjentologii, wielu z nich było natomiast Żydami. Większość stanowiły osoby – takie jak Oliver Stone, Dustin Hoffman czy Goldie Hawn – które wcześniej pracowały z bojkotowanymi w Niemczech gwiazdorami lub były klientami Fieldsa[888]. Telewizyjny program Entertainment Tonight wysłał do Niemiec aktorkę Anne Archer (znaną scjentolożkę) z „misją wywiadowczą”[889]. Po powrocie zeznawała przed amerykańskim Kongresem, podobnie jak inni celebryci należący do Kościoła (John Travolta, Chick Corea czy Isaac Hayes), że w Niemczech narusza się prawo do swobody wyznania. Travolta opowiadał w Kongresie, że „w całych Niemczech od osób prywatnych i firm rutynowo żąda się podpisania deklaracji, którą nazywa się tam »filtrem sekt«, w której muszą przysiąc, że nie są scjentologami. Jeśli ktoś tego nie podpisze, nie zostanie zatrudniony, przyjęty do związków zawodowych, nie będzie mógł wstąpić do różnych grup zainteresowań, założyć konta w banku, ani nawet dołączyć do klubu sportowego – wyłącznie z powodu wyznawanej religii”[890]. W kwietniu Travolta spotkał się w Filadelfii z prezydentem Billem Clintonem na konferencji poświęconej pracy społecznej. Dla prezydenta była to trudna chwila, jako że aktor wcielał się w jego rolę w filmie Barwy kampanii. „Powiedział, że chce mi pomóc w związku z sytuacją w Niemczech – opowiadał później gwiazdor. – Przed wieloma laty mieszkał ze współlokatorem, który wyznawał scjentologię. Bardzo lubił tego człowieka i szanował jego poglądy. Powiedział mi, że w jego odczuciu jesteśmy w Niemczech traktowani niesprawiedliwie, on zaś chce to naprawić”[891]. Bill Clinton zorganizował następnie spotkanie Travolty i Cruise’a z Sandym Bergerem – doradcą do spraw bezpieczeństwa narodowego, któremu przydzielono dodatkowe zadanie: miał zostać „rzecznikiem do spraw scjentologii” ówczesnej administracji[892]. Żaden z tych zabiegów nie miał wpływu ani na sposób, w jaki Travolta zagrał prezydenta w filmie, (jako że zdjęcia zostały nakręcone już wcześniej), ani na przyjętą w Niemczech politykę względem scjentologii (której odtąd nie uznawano za religię, a jej członkom nie pozwalano na wstępowanie do partii politycznych). Amerykański Departament Stanu zaczął jednak w imieniu scjentologów naciskać na niemiecki rząd. Niemieccy decydenci nie mogli się nadziwić, że ich koledzy w U SA albo nie wiedzą, albo wręcz nie chcą wiedzieć o scjentologicznych „obozach rehabilitacyjnych” (nazywanych przez Niemców „koloniami karnymi”), jak również o doniesieniach na temat praktyki odcinania ludzi od kontaktów ze światem zewnętrznym, przymusowych spowiedziach i morderczej pracy fizycznej, która w oczach Niemców była tożsama z praniem mózgu[893]. Wśród członków niemieckiego gabinetu panowało przekonanie, że prawdziwym celem Kościoła jest infiltracja niemieckiego rządu i stworzenie scjentologicznego superpaństwa. „To nie jest Kościół ani organizacja religijna – tłumaczył w wywiadzie dla pisma „Maclean’s” minister pracy Norbert Blum. – Scjentologia to maszyna, której celem jest manipulacja ludzkim zachowaniem”[894].

8 Bohemian Rhapsody Paul Haggis i Deborah Rennard pobrali się w 1997 roku, niedługo po tym, jak ostatecznie zamknęła się sprawa rozwodowa Paula i Diane. Paul wciąż jeszcze ubiegał się o wspólne z byłą żoną sprawowanie opieki nad trzema córkami. Diane bez jego wiedzy zabrała Lauren i Katy z Delphi Academy – ponoć chciała je zapisać do szkoły publicznej. Sąd nakazał Paulowi i Diane przejście badań psychiatrycznych, o których Kościół Scjentologii ma jak najgorszą opinię. W grudniu 1998 roku zapadł wyrok przyznający Paulowi wyłączne prawo opieki nad córkami. Jak wynika z dokumentów sądowych, na decyzji sądu zaważyło odkrycie, że dzieci nie są zapisane do żadnej szkoły. Dla dziewczynek był to szok. Na dotychczasowe zażarte spory między rodzicami patrzyły oczami matki. Nikt ich nie przygotował na ewentualność, że mogą jej zostać odebrane – aż do tej pory wydawało im się, że razem z matką stanowią jedną drużynę walczącą z całym światem. Uznały, że wyrok jest stronniczy i niesprawiedliwy, a stoi za nim zapewne fakt, że ich ojciec ma więcej pieniędzy. Alissa poprzysięgła sobie nawet, że nigdy więcej się do niego nie odezwie. Haggisa również decyzja sądu całkiem zaskoczyła. Nagle okazało się, że oprócz rocznego synka Jamesa, którego miał z nowego związku z Deborą, pod jego opieką są dwie nastoletnie córki (Alissa miała już wówczas dwadzieścia jeden lat i mieszkała oddzielnie). Dziewczynki czuły się wyrwane z naturalnego środowiska i pozbawione emocjonalnego wsparcia matki. Nie miały zresztą nic przeciwko samej Deborze – przeciwnie, doceniały fakt, że potrafiła się za nimi ująć oraz stanowiła przeciwwagę dla ich ojca. Niemniej jednak nikomu nie było łatwo przystosować się do wszystkich tych życiowych zmian. Paul umieścił dziewczynki w szkole prywatnej, wytrzymały tam jednak tylko sześć miesięcy. Nie czuły się do końca komfortowo, rozmawiając z ludźmi spoza scjentologicznego środowiska, poza tym nie były zaznajomione z częścią podstawowych edukacyjnych konwencji, takich jak na przykład rozwiązywanie testów wielokrotnego wyboru. Prosiły ojca, żeby je przeniósł do Delphian School – instytucji z internatem umieszczonej na szczycie wzgórza na pustkowiu w okolicach miasteczka Sheridan w Oregonie, przez scjentologów zwanej „szkołą matką”[895]. Alissa, która trafiła tam jako czternastolatka, miała względem pobytu w tej placówce mieszane uczucia. Do internatu zabrała ze sobą egzemplarz Autobiografii Malcolma X, zbiór osiemnastowiecznej poezji, płytę z nagraniami słynnych przemówień Abrahama Lincolna i Martina Luthera Kinga oraz talię kart do tarota. Choć w szkole bardzo jej się podobało, czuła, że nie pasuje do reszty uczniów. Jej koleżanki chętnie rozmawiały o chłopakach i muzyce pop, Alissę zaś bardziej interesowała filozofia i religia. Delphian School doskonale natomiast odpowiadała potrzebom Lauren, której zaoferowano mnóstwo dodatkowych zajęć mających wyrównać jej edukacyjne zaległości. Przy okazji jednak natknęła się na pewne ograniczenia obowiązujące w scjentologicznym świecie. W trakcie trwania nauki w Delphian School Lauren postanowiła napisać pracę o nietolerancji religijnej. Szczególnie intrygował ją fakt, że w jej odczuciu scjentologia stanowiła obiekt ciągłych ataków, ona zaś nie mogła zrozumieć dlaczego. Zaczęła szukać w internecie informacji o tym, co mówią przeciwnicy Kościoła – wówczas jednak gorliwa koleżanka doniosła na nią do Biura Etyki. Lauren dowiedziała się wówczas, że scjentolodzy nie powinni zapoznawać się z opowieściami stawiającymi ich religię w złym świetle. Powinna przecież starać się zbawić ludzkość, czemu więc marnuje czas na czytanie kłamstw? W wyniku odcięcia od świata i cenzury nałożonej na jej edukację, gdy Lauren w wieku dwudziestu lat w końcu ukończyła szkołę średnią, nie zdarzyło jej się jeszcze słyszeć, żeby ktokolwiek mówił cokolwiek złego na temat scjentologii. Nie kwestionowała też otrzymanego zakazu prowadzenia badań na temat odbioru jej religii w społeczeństwie. Pomyślała sobie: „Chyba nie powinnam robić takich rzeczy. No to będę się od nich trzymać z dala”[896]. Podobnie jak jej ojciec nauczyła się, że czasem człowiekowi jest łatwiej, gdy czegoś nie dostrzega. Alissa miała natomiast inny problem. W szkole średniej w ogóle nie umawiała się z chłopakami, gdy zaś poszła na studia, zaczęło jej świtać, że chyba jest lesbijką. Nie była do końca pewna, co to właściwie oznacza. Miała dwóch wujków gejów, ale przez długi czas nie miała pojęcia, co właściwie oznacza termin „lesbijka”. W końcu jednak jej siostra Katy – pięć lat młodsza, ale lepiej obeznana ze światem internetu – wyjawiła rodzicom, że jest orientacji homoseksualnej. Paul powiedział córce, że nie ma mowy, żeby miał ją z jakiegokolwiek powodu mniej kochać. Alissie dzięki temu łatwiej było wyrazić to, co zaczęła w sobie odkrywać. Postanowienie, że już nigdy nie odezwie się do ojca, zaczęło nieco słabnąć. Wszystkie trzy siostry wyrosły w środowisku scjentologów, wśród których słyszało się uwagi określające homoseksualizm jako „aberrację” osłabiającą szanse gatunku na przetrwanie, a osoby homoseksualne postrzegano jako zboczeńców. Tego rodzaju opinie kształtowały się pod wpływem pism Hubbarda. Alissa wkrótce jednak zdała sobie sprawę, że nie tylko scjentolodzy, ale całe społeczeństwo jest uprzedzone wobec osób homoseksualnych. W wieku dwudziestu paru lat w końcu zebrała się na odwagę i wyznała ojcu, że jest lesbijką. – A, tak, wiedziałem o tym od dawna – powiedział. Dodał, że już dużo wcześniej zaczął się zastanawiać, dlaczego córka nie umawia się z chłopakami. – Jak to „wiedziałeś”?! – wybuchła Alissa. – Ja sama nie wiedziałam! Skąd niby wiedziałeś? Dlaczego mi nie powiedziałeś? Mogłeś dać mi jakiś sygnał, byłoby mi łatwiej! Uznała, że to właśnie cały jej ojciec. Doprowadzał ją tym do szału – wszystko akceptował, ale niczym się też nie przejmował, jakby było mu całkiem wszystko jedno[897]. Żeby podkreślić świeżo zdefiniowaną tożsamość, Alissa zrobiła sobie tatuaż. Po jej lewej ręce wił się napis zaczerpnięty z pierwszej linijki jej ulubionego wiersza Katullusa: „Vivamus, mea Lesbia, atque amemus” [Żyjmy, ma Lesbio, i kochajmy][898]. Od czasu krytycznego artykułu opublikowanego przez „Time” Kościół ze wszystkich sił starał się odzyskać wsparcie Toma Cruise’a, którego sława – podobnie jak popularność jego żony Nicole Kidman – stale rosła. Cruise jako pierwszy w historii aktor zagrał główne role w pięciu kolejnych filmach, z których każdy zarobił w U SA ponad sto milionów dolarów (pośród nich znalazły się takie produkcje jak Jerry Maguire czy pierwsza część Mission: Impossible). Kidman również rzucała świat na kolana rolami w filmach Batman Forever czy Za wszelką cenę. Wydawało się, że dla obojga przygoda ze scjentologią należy już do przeszłości. W 1996 roku Marty Rathbun pojechał do Los Angeles, żeby przeaudytować Toma Cruise’a, niewiele jednak z tego wynikło. Rathbun twierdzi, że David Miscavige obwiniał o wszystko Nicole. Uważał, że wyszła za Toma dla pieniędzy i tylko udaje zainteresowanie scjentologią. Zdaniem Rathbuna Miscavige miał nadzieję, że jeśli przedstawi Nicole jako „osobę antyspołeczną”, pozwoli mu to oderwać od niej Cruise’a[899]. Gwiazdor dopiero po dwóch latach zgodził się na kolejną sesję audytowania. Tym razem obowiązywała ścisła dyskrecja. W obawie, żeby nie wypłoszyć wciąż niezdecydowanego aktora, Rathbun tak zorganizował mu sesje, żeby nawet najwyżej postawieni scjentolodzy o nich nie wiedzieli. W październiku 1998 roku Cruise przez pięć dni parkował samochód na prywatnym parkingu na tyłach historycznego Guaranty Building przy Hollywood Boulevard (nad budynkiem umieszczono ogromny napis SC J EN T O LO G I A , który góruje nad tą legendarną dzielnicą Los Angeles). Dawniej mieli tu swoje biura Charlie Chaplin i Rudolph Valentino. Obecnie budynek stanowi sanktuarium poświęcone życiu i twórczości L. Rona Hubbarda. Każdego, komu zdarzy się tu zawędrować, wita potężne popiersie ojca scjentologii. Chodnik ciągnący się wzdłuż budynku stanowi część Hollywoodzkiej Alei Sławy. Zdobią go gwiazdy upamiętniające dawne bożyszcza, jak Otto Kruger, Tony Martin, Ann Rutherford, Richard Carlson, Jetta Goudal czy Paul Winchell – postacie niegdyś wielbione przez tłumy, dziś w dużej mierze zapomniane. Cruise wchodził do budynku tylnym wejściem, prowadzącym do podziemnego korytarza. Na jego końcu była winda, którą można było wjechać na „sekretne” jedenaste piętro, gdzie mieściły się gabinety Miscavige’a i Rathbuna. Właśnie odbywały się baseballowe mecze finałowe World Series – New York Yankees walczyli o zwycięstwo z San Diego Padres – Cruise miał więc na głowie czapeczkę nowojorskiej drużyny. „Nie był w najlepszej formie, ani psychicznie, ani duchowo – wspomina Rathbun. – Przechodził ogromne turbulacje w życiu osobistym”[900]. Po tych kilku sesjach audytowania aktor znów przestał się pokazywać w Kościele. Wraz z żoną przebywali w Anglii, na planie zdjęciowym Oczu szeroko zamkniętych Stanleya Kubricka. Zresztą Rathbun i Miscavige i tak mieli wtedy ręce pełne roboty, jako że musieli sobie radzić z pozwami sądowymi i medialnym zainteresowaniem w związku ze sprawą Lisy McPherson. Według relacji Rathbuna Tom Cruise zadzwonił do niego dopiero w styczniu 2001 roku, z prośbą o pomoc. Powiedział, że między nim a Nicole Kidman wszystko skończone. Aktor nigdy publicznie nie wyjaśnił przyczyny rozwodu, a sama Kidman była wyraźnie zaskoczona jego decyzją. Nieco później wyjawiła mediom, że w dwa miesiące po tym, jak jej mąż się wyprowadził z domu, poroniła. Poprosiła lekarzy o zachowanie próbek D N A płodu, żeby mogła udowodnić, że to Cruise był ojcem dziecka[901]. Prosiła go, żeby zgłosili się na terapię małżeńską w Kościele Scjentologii. Cruise jednak odmówił oraz publicznie oświadczył: „Nicole doskonale wie, dlaczego się rozwodzimy”[902]. Był to decydujący moment, jeśli chodzi o związki aktora ze scjentologią. W ciągu kolejnych dwóch lat zaliczył ponad dwieście godzin audytowania u Rathbuna. Od lipca do listopada 2001 roku często przebywali razem w Celebrity Centre, gdzie oprócz sesji audytowania Cruise uczestniczył też w kursie na temat „potencjalnych źródeł kłopotów” i „osób antyspołecznych”. Rathbun przydzielił gwiazdorowi drugiego aktora do pary; był nim Jason Beghe. Mieli razem wykonywać pewne ćwiczenia – Beghe miał na przykład pomyśleć o dowolnej dacie, a zadaniem Cruise’a było ją odgadnąć za pomocą e-metru. Gwiazdor uważał to zadanie za bardzo frustrujące[903]. Asystentem Rathbuna został akurat młody członek Sea Org Tommy Davis. Miał on przynosić kanapki i dbać o dzieci Cruise’a, w tym upewniać się, czy otrzymują należytą scjentologiczną edukację. Pomimo młodego wieku zdążył już zdobyć szczególną pozycję w Kościele. Należał do drugiego pokolenia scjentologów, a zarazem do hollywoodzkiej elity. Jego matką była Anne Archer – utalentowana aktorka znana z wielu filmów, takich jak Czas patriotów czy Fatalne zauroczenie (za tę rolę była nominowana do Oscara). W wieku dwudziestu kilku lat uczęszczała na zajęcia Miltona Katselasa w Beverly Hills Playhouse i od tamtej pory mocno angażowała się w scjentologię. Z dumą występowała publicznie w imieniu Kościoła, który reprezentowała na niezliczonych imprezach. Jej syn Tommy był swego rodzaju symbolem aspiracji Kościoła, pragnącego zdobyć silną pozycję wśród hollywoodzkich gwiazd – właściwie był żywym dowodem, że to się udało. Z Tomem Cruise’em poznał się już jako osiemnastolatek[904], było więc naturalne, że wkrótce stał się

łącznikiem między organizacją a gwiazdorem (w tej roli podlegał bezpośrednio Shelly Miscavige[905]). Jego relacje z Cruise’em przypominały dawną zażyłość między Spanky Taylor a Johnem Travoltą. W ramach zadań wyznaczonych przez Rathbuna Davis siedział na przykład wraz z Cruisem na parkingu przed marketem budowlanym Home Depot i towarzyszył gwiazdorowi w ćwiczeniach „Skali Tonów” – polegały one na tym, żeby odgadywać stany emocjonalne osób wychodzących ze sklepu[906]. Następnie Cruise wyjechał w trasę promocyjną filmu Vanilla Sky. Ale już od lutego do kwietnia 2002 roku znów cały swój czas poświęcał na samodoskonalenie pod kierunkiem Rathbuna, tym razem w Gold Base. W tym samym czasie przygotowywał się do roli w filmie Eda Zwicka Ostatni samuraj, w przerwach między sesjami z Rathbunem wychodził więc na dwór ćwiczyć szermierkę. Jakiś czas wcześniej aktor związał się z hiszpańską aktorką Penélope Cruz, która jesienią 2001 roku również rozpoczęła sesje audytowania u Rathbuna. W tym samym okresie Rathbun sprawował pieczę nad Nicole Kidman jako jej „oficer etyki” – choć aktorka właśnie przechodziła ciężką sprawę rozwodową z Cruise’em. Jedną ze spornych kwestii było umieszczenie dzieci w szkołach stosujących metodę Hubbarda, czemu Kidman była przeciwna[907]. Tę bitwę również jednak przegrała. Choć opieka nad dziećmi przypadła obojgu byłym małżonkom, mała Isabella i jej brat Connor wkrótce zdecydowali, że chcą mieszkać wyłącznie z ojcem. Zdaniem Rathbuna stało się tak dlatego, że pracownicy Kościoła – a zwłaszcza Tommy Davis – starali się po cichu zwrócić dzieci przeciwko matce. „Tommy tak długo im powtarzał, że ich mama jest socjopatką, aż w końcu w to uwierzyły – opowiada Rathbun. – Dzieci codziennie odbywały z nim specjalne sesje. Byłem tam i widziałem to na własne oczy”[908]. Według relacji kilku byłych członków Sea Org sesje audytowania, które Tom Cruise odbywał pod okiem Rathbuna, były nagrywane[909]. Były urzędnik Kościoła Tom De Vocht twierdzi, że chętnie oglądał je Miscavige, który potem przy wieczornej whisky zabawiał przyjaciół opowieściami o wyznaniach gwiazdora, ze szczególnym uwzględnieniem jego życia erotycznego[910]. Rathbun był przeciwny ciągłym zabiegom o względy Cruise’a. Jego zdaniem nie było potrzeby aż tak się starać, skoro aktor wrócił na „most ku całkowitej wolności”. W pewnym momencie Rathbun powiedział do Miscavige’a: „Wydaje mi się, że tego gościa mam już z głowy”. Miscavige odpowiedział na to: „Będziemy mieć go z głowy, jak do mnie zadzwoni”[911]. Przywódcę denerwował fakt, że gwiazdor, odkąd znów zaczął korzystać z oferty Kościoła, ani razu się do niego nie zwrócił. Rathbun wielokrotnie prosił Cruise’a, żeby ten zadzwonił do „prezesa”, jak wewnątrz organizacji nazywany jest Miscavige. W pewnym momencie aktor poprosił nawet o jego numer, ale potem i tak się nie odezwał. To ociąganie się nie rokowało dobrze. Jeśli jednak Cruise początkowo traktował Miscavige’a z rezerwą, w końcu się jej pozbył, a przywódca Kościoła ponownie znalazł się w kręgu najbliższych przyjaciół aktora. Uczestniczył w wieczorkach filmowych organizowanych w domu gwiazdora, poleciał z nim do Arizony odrzutowcem należącym do studia Warner Bros na pokaz próbny Ostatniego samuraja. Zbliżyli się do siebie bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Jakiś czas później Cruise wypowiadał się o Miscavige’u w następujących słowach: „Nigdy nie spotkałem nikogo, kto byłby bardziej kompetentny, inteligentny i pełen współczucia – jeśli nie liczyć moich doświadczeń z L. Ronem Hubbardem. A spotykałem się z naprawdę największymi przywódcami. Miałem okazję poznać ich wszystkich”[912]. Powrót Cruise’a do pełnego zaangażowania w scjentologię trwale odmienił związki Kościoła ze środowiskiem hollywoodzkich celebrytów. Gwiazdor przekazywał na cele organizacji miliony dolarów – w samym roku 2004 były to trzy miliony[913]. Nie był figurantem, lecz prawdziwym aktywistą, wywierającym wpływ na swoich fanów na całym świecie. Dzięki jego pozycji Kościół uzyskał możliwości wcześniej nieosiągalne. Aktor traktował każdą światową trasę promującą jego filmy jako okazję, żeby wywierać nacisk na zagranicznych przywódców oraz amerykańskich ambasadorów w różnych krajach i nakłaniać ich do popierania scjentologii. W tych misjach dyplomatycznych zwykle towarzyszył mu Tommy Davis. Cruise wielokrotnie rozmawiał też z prezydentem Clintonem, za którego pośrednictwem chciał przekonać Tony’ego Blaira, premiera Wielkiej Brytanii, do poparcia pomysłu uznania Kościoła Scjentologii za organizację dobroczynną, dzięki czemu byłby on zwolniony od opodatkowania. Rathbun był świadkiem rozmowy telefonicznej, w której Bill Clinton radził Cruise’owi, że lepiej będzie, jeśli zamiast z premierem skontaktuje się z jego żoną Cherie, ponieważ jako prawniczka „zrozumie wszystkie zawiłości” sprawy[914]. Jakiś czas później aktor udał się do Londynu, gdzie spotkał się z osobami reprezentującymi kancelarię premiera – choć niewiele z tego spotkania wynikło[915]. W roku 2003 spotkał się z Richardem Armitage’em (zastępcą sekretarza stanu U SA ) oraz Lewisem Libbym (szefem gabinetu wiceprezydenta Dicka Cheneya), którym przedstawił punkt widzenia Kościoła na kwestię nieprzychylnego traktowania organizacji w Niemczech[916]. Tom Cruise miał dostęp do niemal wszystkich osobistości na świecie. Również w 2003 roku Tom Cruise wraz z Tommym Davisem kontaktowali się z Rodem Paige’em (który podczas pierwszej kadencji George’a W. Busha pełnił funkcję sekretarza edukacji U SA ) i starali się go przekonać do poparcia metod edukacyjnych propagowanych przez Hubbarda. Zrobili na Paige’u spore wrażenie. Przez kilka miesięcy Cruise utrzymywał kontakt z jego biurem, z nadzieją, że scjentologiczne techniki zostaną wprowadzone do prezydenckiego programu o nazwie No Child Left Behind [Żadne dziecko nie zostanie zapomniane]. Pewnego dnia Cruise leciał do Hemetu swoim małym dwupłatowcem Pitts Special pomalowanym w czerwono-białe pasy i przeznaczonym do akrobacji lotniczych. Towarzyszył mu jego asystent Michael Doven, również scjentolog. Na lotnisku czekali na nich Miscavige i Rathbun, którzy następnie zawieźli ich do Gold Base. Rathbun siedział z tyłu i słyszał, jak Cruise chwali się „prezesowi” swoimi rozmowami z sekretarzem do spraw edukacji. – Może i Bush jest idiotą – zauważył Miscavige – ale nie miałbym nic przeciwko temu, żeby był naszym Konstantynem Wielkim. Cruise pokiwał głową. – Jeśli pieprzony Arnold może być gubernatorem, to ja mogę zostać prezydentem – powiedział[917]. – Ależ oczywiście, Tom – odparł Miscavige[918]. W 2001 roku Paul Haggis został zwolniony z pracy przy serialu Sprawy rodzinne, który sam stworzył. Jego ścieżka zawodowa, która przez dłuższy czas zdawała się prowadzić go prosto na szczyty sławy i sukcesu, nagle się załamała. Zaczął pracować w domu. W ciągu tygodnia rozpoczął pisanie scenariusza filmu Za wszelką cenę, opartego na cyklu opowiadań F. X. Toole’a. Haggis pracował nad tym tekstem przez rok, czerpiąc też z własnych bolesnych doświadczeń. Mocno się identyfikował z postacią Frankiego Dunna – rozgoryczonego podstarzałego trenera bokserskiego. Podobnie jak Haggis, Frankie nie ma dobrego kontaktu ze swoją córką – wysyłane do niej listy wciąż do niego wracają. Zwraca się ku religii, codziennie chodzi na mszę i szuka przebaczenia, w które tak naprawdę nie wierzy. W jego ponurą codzienność wkracza jednak inna młoda kobieta. Jest nią Maggie Fitzgerald, ambitna bokserka pochodząca ze środowiska amerykańskiej białej biedoty. Tęskniący za utraconą córką trener coraz mocniej angażuje się w opiekę nad nieustraszoną młodą zawodniczką, która wyraźnie wierzy w niego bardziej niż on sam. Niestety Maggie podczas jednej z walk łamie kręgosłup, co kończy się jej paraliżem. W punkcie kulminacyjnym filmu leżąca w szpitalu dziewczyna błaga trenera, żeby pomógł jej umrzeć. Haggis doświadczył w życiu podobnej sytuacji, gdy jego najlepszy przyjaciel w wyniku zakażenia gronkowcem znalazł się w stanie śmierci mózgowej. „Taka śmierć wcale nie jest łagodna – wspominał. – Nawet gdy był już pogrążony w śpiączce, wciąż jeszcze jęczał i wierzgał, przez dwanaście godzin”[919]. Haggis marzył o wyreżyserowaniu tego filmu. Studia filmowe wprawdzie doceniały kunszt scenariusza, ale żadne nie chciało zrealizować tak mrocznej historii. Haggis zaczął zaciągać długi, żeby utrzymać się przy życiu. Odrzucił natomiast propozycję pracy przy kolejnym serialu, zdał sobie bowiem sprawę, że od lat nie ma serca do pracy w telewizji. Wciąż prześladowała go myśl o porzuconym niegdyś telewizyjnym projekcie, powstałym na bazie dość nieprzyjemnego zdarzenia sprzed dekady. Paul i Diane wracali właśnie do domu z premiery Milczenia owiec. Paul był w smokingu, jechali kabrioletem Porsche. Zatrzymali się przy wypożyczalni wideo przy Wilshire Boulevard, żeby zabrać do domu pewien mało znany holenderski film. Gdy wrócili do samochodu, nagle podbiegło do nich dwóch młodych czarnoskórych mężczyzn uzbrojonych w pistolety. Napastnicy kazali im wysiąść z samochodu i pójść w stronę ciemnego parkingu. Wydawało się to bardzo kiepskim pomysłem, Haggis udał więc, że nie dosłyszał polecenia, i ruszył prosto ulicą, prowadząc przed sobą żonę. – Stać! – krzyknął ktoś za ich plecami. Zamarli. Następnie usłyszeli zbliżające się do nich kroki. Jeden ze złodziei wyrwał z ręki Diane kasetę wideo. Chwilę potem ich porsche z piskiem opon odjechało. Nigdy więcej go nie zobaczyli. Dziesięć lat po tym zdarzeniu Paul Haggis obudził się w środku nocy i zaczął na nowo analizować ten przerażający incydent. Często o nim rozmyślał. Wszystko trwało niespełna minutę, jednak mocno komplikowało jego ogólne nastawienie do życia. Skąd się te chłopaki wzięły? Mieszkali w tym samym mieście co on, dzieliła ich jednak ogromna przepaść rasy i pozycji społecznej. Potrafił sobie wyobrazić, kim jest w ich oczach ktoś taki jak on – bogatym białym kolesiem, który dostał od życia znacznie więcej, niż mu się należy. W pewnym sensie stał po ich stronie. Cała historia mogła się jednak skończyć znacznie gorzej – kiedy ludzie trzymają w rękach pistolety, nie sposób przewidzieć, jak wielkie niebezpieczeństwo zagraża napadniętym. Już sama myśl o czarnym scenariuszu zdarzeń była dla niego wstrząsająca. Intrygował go natomiast moment końcowy, w którym porwano im kasetę wypożyczoną chwilę wcześniej. Pamiętał, że udało mu się nawet wówczas błysnąć przed policją: „Pewnie w końcu śledztwo wykaże, że ci panowie często zachodzili tu po ten film, stale jednak był wypożyczony”[920]. Teraz, w środku nocy, zaczął się zastanawiać, co konkretnie mogli do siebie mówić ci chłopcy, gdy na pełnym gazie wyjeżdżali z parkingu koło wypożyczalni jego perłowym kabrioletem. Czy potrafiłby się w nich wczuć? Wstał z łóżka i zaczął pisać. Późnym rankiem miał już pokaźny zarys scenariusza. Zamysł był taki, żeby pokazać wielość różnorakich interakcji międzyludzkich: jeśli inny kierowca na nas natrąbi i pokaże nam środkowy palec, wpłynie to na nasz nastrój i spowoduje, że przy najbliższej okazji będziemy chcieli się na kimś wyładować; lecz jeśli ktoś nas wpuści przed swój samochód w korku, robi nam się lekko na duszy. Życie w Ameryce jawiło się Haggisowi jako ciąg nieprzewidywalnych zderzeń kultur – imigranci rozbijają się o system oparty na kodach, których nie potrafią zrozumieć, przedstawiciele odmiennych ras odnoszą się do siebie wrogo i nieufnie, ludzie przynależący do różnych warstw społecznych patrzą na siebie z kompletnym brakiem zrozumienia, lękiem i nienawiścią. Próbował sprzedać ten projekt różnym producentom telewizyjnym, żaden jednak nie podchwycił pomysłu. Zarówno jego sytuacja finansowa, jak i pozycja artystyczna w tej chwili nie wyglądały najciekawiej. Deborah zachęcała go, żeby na bazie tego zarysu napisał scenariusz filmowy. „Dostaniesz za to Oscara” – mówiła[921].

Haggis skontaktował się ze swoim kolegą Robertem Moresco, który dawniej pisał scenariusze do jego serialu Okrutne ulice. Powiedział mu: „Nie sądzę, żeby ktokolwiek zechciał to wyprodukować, ale to świetna historia”. Zaczęli pracować w gabinecie Haggisa, zaraz obok domowej pralni. Napisanie pierwszej wersji scenariusza zajęło im dwa tygodnie. Haggis nadał filmowi tytuł Crash[922]. Angielski tytuł odnosi się do stłuczki, która zapoczątkowuje cały łańcuch zdarzeń i ujawnia wiele sprzeczności ukrytych zarówno w poszczególnych postaciach, jak i w mieście, które zamieszkują. W ciągu oszałamiających kilku sekund zaraz po wypadku policjant na służbie nagle zdaje sobie sprawę, czego mu brakuje w życiu. Film zaczyna się od jego słów: „Wszyscy potrzebujemy dotyku. […] W Los Angeles nikt nikogo nie dotyka. Zawsze oddziela nas metal i szkło. Tak bardzo brakuje nam tego dotyku, że zderzamy się ze sobą, żeby cokolwiek poczuć”[923]. Haggis uparcie odwraca role bohaterów i złoczyńców – tak jak w przypadku białego gliniarza rasisty, który w jednej scenie molestuje elegancką czarną kobietę z wyższych sfer, a w następnej ratuje jej życie. Haggis miał poczucie, że zgłębiając tak skomplikowane zakamarki natury ludzkiej, próbuje uporządkować plątaninę jasnych i ciemnych pasm własnej osobowości. Przez kolejne półtora roku walczył o to, żeby jakikolwiek producent zdecydował się na realizację filmu. Jedną z przeszkód był fakt, że miał to być jego debiut reżyserski. Ponadto scenariusz zakładał dobranie całego zespołu aktorów, z których żadnemu nie przypadałaby rola szczególnej gwiazdy – co w Hollywood nigdy nie jest mile widziane. W końcu projektem zainteresował się producent Bob Yari, który zgodził się zainwestować w film dziesięć milionów dolarów, pod warunkiem że Haggis zapewni gwiazdorską obsadę. Pierwszą chętną osobą okazał się Don Cheadle, który zgodził się zaangażować w film zarówno jako aktor, jak i producent. Jego nazwisko od razu zwiększyło wiarygodność przedsięwzięcia. Później dołączyli Matt Dillon i Tony Danza. Heath Ledger i John Cusack zgodzili się pracować za najniższą stawkę, tak samo jak wszyscy pozostali. A mimo to wciąż jeszcze nie można było ruszyć z projektem. W końcu powiedziano Haggisowi, że wkrótce będzie mógł rozpocząć jego realizację. Wówczas wysłał scenariusz Johnowi Travolcie i Kelly Preston, których uznał za doskonałych aktorów do ról prokuratora i jego żony. – To świetnie, bo właśnie teraz szczególnie nam ich potrzeba – powiedziała mu następnego dnia Cathy Schulman, jedna z producentek[924]. Okazało się, że z udziału w projekcie właśnie wycofał się Heath Ledger, a zaraz po nim John Cusack. Żeby film mógł zostać sfinansowany, potrzebne były kolejne gwiazdorskie nazwiska. Haggis natychmiast wysłał do Kelly Preston wiadomość z informacją, że wycofuje swoją ofertę. Miał swoją dumę i nie chciał wykorzystywać w ten sposób przyjaciół – a zwłaszcza innych scjentologów. Kelly Preston poczuła się urażona, jako że nie wyjaśnił jej swojej decyzji. Haggis musiał pozyskać jeszcze dwa znane nazwiska, żeby prace nad filmem mogły ruszyć. Lada chwila Don Cheadle też mógł się wycofać, jako że wkrótce miały się rozpocząć zdjęcia do filmu Hotel Rwanda, w którym grał główną rolę. Bob Yari w końcu powiedział Haggisowi, żeby zaniechał dalszych przygotowań do produkcji. W następny poniedziałek, gdy Cathy Schulman przyszła do biura produkcyjnego, zastała tam Haggisa. Siedział sam. – Co tu robisz? – spytała. – Przygotowuję się do zdjęć. Bob Yari zgodził się na prowadzenie prac w jego biurze przez kolejny tydzień, a potem jeszcze jeden – jako że co poniedziałek Schulman zastawała tam Haggisa przy pracy nad filmem, który obecnie nie miał żadnych źródeł finansowania. Stopniowo do prac zaczęły się włączać inne osoby, bez wynagrodzenia. – Jeśli uda ci się namówić Sandrę Bullock, dostaniesz zielone światło – powiedziała Schulman. Sandra Bullock zgodziła się zagrać rolę żony prokuratora – oschłej rasistki z wyższych sfer. Było to coś zupełnie odmiennego od ról dziarskich chłopczyc, które grała do tej pory. W filmie Haggisa to właśnie jej kradną samochód, grożąc bronią. Producenci nalegali jednak na jeszcze jedno znane nazwisko: Brendana Frasera. Haggis uważał, że jest on zdecydowanie za młody do tej roli – podobnego zresztą zdania był sam Fraser – ale mimo to aktor się zgodził. W końcu film dostał od producentów zielone światło, na cztery tygodnie przed planowanym rozpoczęciem zdjęć. Tyle że wcześniejszy budżet dziesięciu milionów dolarów stopniał do sześciu i pół. Haggis postawił wszystko na jedną kartę. Trzykrotnie zastawił swój dom, który wykorzystał też jako plan zdjęciowy, żeby zaoszczędzić na wynajmie przestrzeni. Wyrzucił sporo scen plenerowych, a do filmowania scen we wnętrzach wynajął plan telewizyjnego serialu Detektyw Monk. Jadł byle co i bez przerwy palił. Sporo schudł. Zrobiłby wszystko, żeby tylko zyskać więcej czasu. Po zakończeniu zdjęć kręconych w Chinatown, dogoniła go Cathy Schulman, żeby spytać o harmonogram prac na następny dzień zdjęciowy. – Coś mi się zdaje, że ty się trzymasz za serce – powiedziała. Haggis przyznał, że czuje ucisk w klatce piersiowej. – Czy to ostry ból? – spytała Schulman i kazała mu iść się zbadać. Nie chciał jednak jej słuchać. Pojechał do domu. Następnego ranka obudził go potworny ból. Zadzwonił do swojego lekarza, który mu powiedział, że to pewnie z powodu stresu, zgodził się jednak na szybką wizytę, żeby go uspokoić. Paulowi brakowało już tchu, do gabinetu zawiozła go więc Deborah. Doktor przeprowadził kilka rutynowych badań i potwierdził, że najprawdopodobniej przyczyną bólu jest stres i zmęczenie mięśni. – Ale na wszelki wypadek zrobimy jeszcze EK G – oznajmił. Po sprawdzeniu wyniku lekarz wrócił do gabinetu z twarzą białą jak kreda. – Proszę nie wstawać! – powiedział opanowanym głosem profesjonalisty. – Właśnie miał pan zawał. Wieczorem w szpitalu stwierdzono niewydolność serca. Natychmiast przeprowadzono operację. W tętnicach doprowadzających krew do serca umieszczono mu trzy stenty. Całą procedurę mógł oglądać na monitorze. Patrząc, jak naprawiane jest jego słabe serce, czuł się, jakby przebywał poza własnym ciałem. Kręcony właśnie film nagle przestał mu się wydawać aż taki ważny. Jednak gdy tylko operacja się zakończyła, wcześniejsze priorytety odzyskały moc. Przyjechała do niego Cathy Schulman i przekazała mu kolejne złe wieści. – Rozmawiałam z twoim lekarzem – zaczął. – Przez najbliższe cztery czy pięć miesięcy nie pozwoli ci wrócić do pracy. Będę musiała zatrudnić innego reżysera. – W porządku – odparł Haggis, dodając, że sam omówi to z lekarzem. Usłyszał od niego to samo. – Paul, nie chodzi tylko o ten zawał – powiedział kardiolog. – Przeszedłeś operację. Praca na planie to zbyt duże obciążenie dla serca. – Jasne, rozumiem – odparł Haggis. – Zadam panu tylko jedno pytanie: jak bardzo obciąży moje serce stres spowodowany siedzeniem w domu, podczas gdy ktoś inny będzie reżyserował mój własny, kurwa, film?! Na półtora tygodnia wstrzymano produkcję, a potem Haggis wrócił na plan. Towarzyszyła mu pielęgniarka, która co kwadrans mierzyła mu puls i ciśnienie. Sandra Bullock przynosiła mu zieloną herbatę i pilnowała, żeby nie pił kawy. Gdy tylko próbował wstać, kazała mu siadać. Miała w sobie coś z nieustępliwej matki. Haggis skończył film, siedząc na swoim krześle z kubkiem herbaty w dłoniach. Tymczasem Clint Eastwood został poproszony o przeczytanie scenariusza filmu Za wszelką cenę, w którym miałby zagrać rolę Frankiego Dunna, trenera boksu. Aktorowi scenariusz bardzo się spodobał, powiedział jednak, że przyjmie rolę tylko wtedy, jeśli będzie mógł również wyreżyserować film. Haggisowi ciężko było zrezygnować z pozycji reżysera, ale zdawał sobie sprawę, że film nabierze znacznie większego rozmachu, jeśli swoim nazwiskiem będzie go firmował Clint Eastwood. W roli Maggie Fitzgerald obsadzono Hilary Swank, co przyniosło jej Oscara. (Kolejne statuetki przypadły Morganowi Freemanowi za rolę drugoplanową oraz Eastwoodowi za reżyserię – sam film również uhonorowano Nagrodą Akademii. Haggis dostał nominację za scenariusz – ale na to wszystko trzeba było jeszcze trochę poczekać). Podczas montowania Miasta gniewu Haggis zaczął pisać kolejny scenariusz dla Eastwooda, zatytułowany Sztandar chwały[925]. Jednym z producentów został Steven Spielberg, który pewnego dnia zadzwonił do Haggisa, by omówić z nim pomysł na kolejny scenariusz. Umówili się na planie filmu Wojna światów, w którym grał Tom Cruise. Paul Haggis już wcześniej parę razy spotkał się z gwiazdorem – raz na balu połączonym ze zbiórką pieniędzy, a drugi raz w Celebrity Centre. Jako najpopularniejszy i najbardziej poszukiwany odtwórca głównych ról w Hollywood Cruise cieszył się przywilejami, o jakich większość pozostałych gwiazd nie mogła nawet marzyć. Na jego prośbę na planie Wojny światów Tommy Davis (który nie zajmował się już niczym innym, jak tylko wspieraniem działań Cruise’a związanych ze scjentologią) ustawił namiot, w którym członkom ekipy filmowej rozdawano publikacje Kościoła oraz proponowano scjentologiczne „asysty”. Wiele osób w Hollywood mocno się tym zaniepokoiło, Spielberg zaś był powszechnie krytykowany za to, że pozwala na tego typu działania. – To naprawdę niezwykłe – powiedział Spielberg, idąc z Haggisem w stronę swojej przyczepy. – Wciąż spotykam różnych scjentologów i robią na mnie wrażenie najmilszych ludzi pod słońcem. – Tak, bo cięższe przypadki trzymamy pod kluczem – odparł Haggis[926]. Kilka dni później Tommy Davis zadzwonił do Haggisa do domu i poinformował go, że ma się niezwłocznie stawić na spotkanie z przedstawicielem wyższych władz Kościoła. Haggis nie miał pojęcia, o co chodzi. Sądził, że pewnie będą go znów namawiać na kolejne sesje audytowania albo nowe kursy, jak to już wielokrotnie bywało. W Celebrity Centre czekał na niego Davis, który zaprowadził go do gabinetu Grega Wilhere’a – przystojnego mężczyzny (niegdyś należał do uniwersyteckiej drużyny futbolowej) mającego w Kościele wysoką rangę i pełniącego funkcję osobistego audytora Cruise’a (gwiazdor, któremu Wilhere towarzyszył na planie filmu Szybki jak błyskawica, nadał jednej z postaci w filmie jego nazwisko[927]). Wilhere był wściekły, twierdził bowiem, że Tom Cruise okropnie się zdenerwował, słysząc, że Haggis zniweczył lata pracy aktora nad zwerbowaniem Spielberga do Kościoła.

– Ale to był żart – zaprotestował Haggis. Tłumaczył, że nie ma pojęcia, w jaki sposób tego rodzaju wypowiedź mogłaby wystawić na szwank wysiłki Cruise’a mające na celu przyciągnięcie najpotężniejszego człowieka w Hollywood w stronę scjentologii. Wilhere wyjaśnił, że Spielberg ma obecnie kłopoty z jednym z siedmiorga swoich dzieci, w związku z czym Cruise intensywnie pracuje nad tym, „aby go pokierować we właściwą stronę”. A teraz wszystko zostało zaprzepaszczone, ponieważ Spielberg nabrał przekonania, że istnieją na świecie „ciężkie przypadki” scjentologów, których „trzyma się pod kluczem”. Haggis miał wrażenie, że został wciągnięty w jakąś farsę. Cała sprawa zdawała mu się krańcowo niedorzeczna, ale wyglądało na to, że nikt nie podziela jego stanowiska. Szaleństwem byłoby jednak zrażać do siebie Cruise’a i Spielberga. Zaproponował, że wyjaśni Spielbergowi, że jego słowa były żartem, że nie istnieją żadne „ciężkie przypadki” scjentologów, a gdyby nawet istniały, to nie trzymano by ich „pod kluczem” – choć nie chciało mu się wierzyć, że Spielberg mógłby wziąć jego słowa na serio[928]. Dla Wilhere’a to jednak było za mało. Twierdził, że Cruise wpadł w furię, w związku z czym Haggis musi napisać do niego list z przeprosinami – i to natychmiast! Haggis posłusznie napisał kilka zdań na podanej mu kartce papieru, lecz Wilhere nadal nie był usatysfakcjonowany. Haggis napisał więc przeprosiny raz jeszcze, w bardziej skruszonym tonie. Wilhere zadeklarował, że przekaże je aktorowi. Haggis nie otrzymał od Cruise’a żadnej odpowiedzi[929]. Spotkanie z Wilhere’em uświadomiło Haggisowi, jak znaczącą rolę odgrywa w scjentologii Tom Cruise. Słyszał już wcześniej, że aktora często proszono o zwerbowanie do Kościoła innych znanych osób – takich jak James Packer (najbogatszy człowiek w Australii), David Beckham (słynny brytyjski piłkarz) i jego żona Victoria (była członkini zespołu Spice Girls) czy zaprzyjaźnieni z Cruise’em Will i Jada Pinkett Smithowie, którzy jakiś czas później założyli szkołę stosującą techniki edukacyjne Hubbarda[930]. Nie było jednak na świecie nikogo równie wartościowego dla Kościoła jak Steven Spielberg. Gdyby starania Cruise’a się powiodły, byłby to przełomowy moment w historii organizacji. Chętnie rozpowszechniane opowieści o wielkich wpływach scjentologii w branży rozrywkowej zyskałyby wreszcie rzeczywiste potwierdzenie. Trudno przewidzieć, ile nowych osób ściągnęłaby do Kościoła obecność w nim Spielberga. Nie sposób też wyobrazić sobie, jak ogromne pieniądze trafiłyby do kościelnej kasy, gdyby nagle rozmaici medialni baroni, agenci i aspirujące gwiazdy filmowe zaczęły dołączać do religii w celu zaskarbienia sobie względów sławnego reżysera. Podjęta przez Kościół rozgrywka zdradzała nieprawdopodobną ambicję jego przywódców. Haggis zaś jednym niewinnym żarcikiem wpakował się w sam środek starannie prowadzonej operacji. Cruise skupił się tymczasem na innych scjentologach związanych z branżą rozrywkową. Po serii skandali kompromitujących Kościół wielu z nich ucichło lub w ogóle nie przyznawało się do swoich związków z organizacją. Cruise zwołał spotkanie scjentologicznych celebrytów, na którym wzywał ich, aby chętniej opowiadali publicznie o swojej religii[931]. Popularny muzyk Beck, od dzieciństwa związany z Kościołem, zaczął mówić otwarcie o swojej wierze. A Erika Christensen, wschodząca młoda gwiazda, również pochodząca ze scjentologicznej rodziny, nazwała Cruise’a swoim „przewodnikiem duchowym”[932]. Na fali wzmożonej aktywności pewna grupa aktorów związanych ze scjentologią zwróciła się przeciwko szarej eminencji Kościoła – Miltonowi Katselasowi, założycielowi Beverly Hills Playhouse. Nikt bardziej niż on nie przyczynił się do zacieśnienia więzi między organizacją a środowiskiem hollywoodzkich gwiazd[933]. Katselas przez wiele lat przyjaźnił się z Hubbardem i wciąż trzymał na biurku jego fotografię. Mieli ze sobą wiele wspólnego, przede wszystkim jednak łączył ich wpływ, jaki wywierali na osoby odnajdujące w nich swoich mistrzów. Katselas był człowiekiem charyzmatycznym, dowcipnym i pełnym zrozumienia dla ludzkich problemów, ale był też dość zapatrzony w siebie i bardzo wymagający. Potrafił tyranizować uczniów, żeby osiągnąć zamierzony cel, wielu z nich jednak żywiło przekonanie, że to dzięki niemu wznieśli się na taki poziom sztuki aktorskiej, jaki wcześniej wydawał im się nieosiągalny. Gdy Katselas kierował do uczniów swoje uwagi, nie dotyczyły one wyłącznie techniki aktorskiej – na zajęciach wciąż dzielił się z grupą obserwacjami dotyczącymi życia i ludzkich zachowań. Jednym z jego uczniów był Allen Barton – który oprócz tego, że miał spory talent aktorski, grał też muzykę klasyczną na fortepianie. Gdy Katselas usłyszał jego grę, znalazł mu nauczyciela i opłacił lekcje. W końcu Barton przygotował recital, który miał się odbyć w niedzielę wieczorem na scenie teatru. Katselas zjawił się na miejscu o ósmej rano, gdy właśnie dostarczano fortepian. Zauważył, że podłoga jest pełna rys, zza kulis wystają sterty pudeł, a na scenie wznoszą się spiralne schody, które pozostawiono po ostatnim przedstawieniu, prawdopodobnie dlatego że były zbyt duże, żeby je wynieść. Barton wyjaśnił, że ma zamiar zasłonić, co się da, czarną draperią. Katselas zadzwonił do swojego biura i w ciągu godziny do teatru przyjechało jego dziesięciu pracowników. Nakazał Bartonowi opuścić teatr, odpocząć i przygotować się do koncertu. Gdy po południu Barton wrócił na scenę, zniknęły z niej schody i pudła, podłogę wyszlifowano i pomalowano, a wokół pianina ustawiono cztery drzewka. Nawet donice, w których je umieszczono, pomalowano na kolor dopasowany do tła. Efekt był oszałamiający. „Miłego koncertu” – powiedział Katselas, ruszając w kierunku wyjścia. Barton pobiegł za nim, wyraźnie poruszony. „Jak ja się panu odwdzięczę?” – pytał. Wsiadając do samochodu, Katselas rzucił tylko: „Musisz się nauczyć od siebie samego równie dużo wymagać”[934]. Tego rodzaju historie składały się na legendę Katselasa. Deklarował się publicznie jako scjentolog i osiągnął poziom O T V , przestał jednak robić postępy na „moście ku całkowitej wolności”, między innymi dlatego że nie chciał jeździć do bazy w Clearwater, gdzie oferowano kursy dla zaawansowanych. Ponadto podpadł też w Biurze Etyki, ponieważ zachowywał się niewłaściwie wobec niektórych kursantek. Na czele grupy występującej przeciwko niemu stała Jenna Elfman, która była jedną z jego najlepszych uczennic, a w roku 1999 zdobyła Złoty Glob za świetnie zagraną rolę w serialu komediowym Dharma i Greg. W czerwcu 2004 roku napisał do niej Allen Barton, który wówczas pracował już u Katselasa jako instruktor; błagał ją, żeby się wycofała. Inicjatywę mającą na celu odebranie Katselasowi pozycji nazywał „scjentologicznym makkartyzmem”, nawiązując tym samym do czarnych list, na które w latach pięćdziesiątych wciągano hollywoodzkie gwiazdy posądzane o komunistyczne sympatie. „Czy jako scjentolodzy jesteśmy teraz grupą sporządzającą czarne listy, odrzucającą więzy przyjaźni i współpracy na podstawie tego, jak szybkie są postępy danej osoby na moście? – pytał[935]. – Jeśli nasza grupa ma stawić czoła miliardom »wrogów« na świecie, co nam to da, jeśli będziemy zrywać między sobą więzy?”. Elfman nigdy nie odpowiedziała na ten list. Po spotkaniu, na którym Tom Cruise motywował pozostałych celebrytów do działania, część uczniów Katselasa zażądała, żeby włączył swój Playhouse w sieć organizacji nadzorowanych przez WI SE , czyli World Institute of Scientology Enterprises [Światowy Instytut Przedsięwzięć Scjentologicznych][936]. Katselas odmówił, choć ceną za to było spektakularne odejście setki jego uczniów[937]. Wiele z tych osób przeniosło się do założonej w 2006 roku szkoły The Acting Center, która po części wykorzystywała scjentologiczne techniki. Katselas zmarł w wyniku niewydolności serca w 2008 roku, a Beverly Hills Playhouse nie jest już związane z Kościołem. Jego wsparcie dla licznego grona początkujących aktorów trwale scementowało związek między scjentologią a środowiskiem hollywoodzkich gwiazd – ostatecznie jednak został poddany ostracyzmowi przez tych samych ludzi, którym pomógł osiągnąć szczyt sławy. Toma Cruise’a uważano obecnie za nieoficjalnego „oficera etyki” w Hollywood. W jego osobie spełniała się wizja Hubbarda, którego wymarzony Kościół miał mieć świątynie postawione na cześć celebrytów, a nie Boga. Żarliwość i zaangażowanie aktora, jak również jego niesamowita ambicja, stanowiły lustrzane odbicie tych samych cech przejawianych przez Davida Miscavige’a. Zupełnie jakby Miscavige potarł cudowną lampę, a zamiast dżinna pojawił się Cruise, potrafiący otworzyć przed Kościołem każde drzwi. Aktor był jedną z niewielu osób, które przywódca Kościoła uważał za równe sobie. Zastanawiał się nawet, czy nie istnieje jakiś sposób, żeby mianować gwiazdora „inspektorem generalnym do spraw etyki” (czyli powierzyć mu funkcję piastowaną dotąd przez Rathbuna)[938]. Jak wspomina pewien były członek Sea Org, „mówił, że Tom Cruise jest jedynym scjentologiem – poza nim samym – do którego ma na tyle zaufania, że mógłby mu powierzyć przywództwo nad organizacją”[939]. Rathbun natomiast zauważył: „Miscavige przekonał Cruise’a, że oni dwaj należą do nielicznego grona »istot prawdziwych« na tej planecie. Tłumaczył mu, że Hubbard liczy na to, że zdołają zjednoczyć się z pozostałymi przedstawicielami tej wąskiej grupy i razem osiągną »Cel Drugi«, czyli przeniosą się do jak dotąd nieokreślonego miejsca w galaktyce, gdzie po śmierci się z nim spotkają”[940]. Haggis również został wciągnięty w misję werbowania kolejnych celebrytów. Powierzył Kościołowi swoje pieniądze i reputację, sam również działał na rzecz scjentologii. O swoich powiązaniach z Kościołem rzadko jednak mówił osobom, z którymi pracował. Nawet najbliższych przyjaciół zaskakiwała informacja o jego przynależności religijnej. „Nie przejawiał tego rodzaju prostych, jednoznacznych, mocno zaangażowanych poglądów, jakie zwykle charakteryzują scjentologów” – wspomina Marshall Herskovitz[941]. Przez wiele lat Herskovitz należał do grona najbliższych przyjaciół Haggisa spoza scjentologicznych kręgów, które spotykało się w niektóre piątki we włoskiej restauracji na Montana Avenue w Santa Monica. Nazywali te nieregularne spotkania „Boys’ Night”, czyli „Wieczór Chłopaków”. Zwykle uczestniczyli w nich między innymi aktor Josh Brolin, reżyser Oliver Stone, producent Stephen Nathan oraz Blase Bonpane – były duchowny, a obecnie aktywista walczący o pokój. Pewnego wieczoru dołączyła do nich atrakcyjna reporterka gazety „New York Times”, która pisała artykuł o ich grupie. Panowie uznali, że dzięki jej obecności wypadli lepiej niż przy innych okazjach. Zadecydowali później, że na każde kolejne spotkanie będą zapraszać jakąś kobietę. Zwykle jest to piękna aktorka. Zaszczyt ten spotkał już Julie Delpy i Charlize Theron. Madeleine Stowe wspomina, że był to najzabawniejszy wieczór, jaki w życiu przeżyła – choć miała na tyle zdrowego rozsądku, żeby zabrać ze sobą męża. Pamięta, że Haggis był wówczas zrelaksowany, rzucał dowcipami, palił i z przyjemnością obserwował przebieg spotkania. Choć Josh Brolin, Stephen Nathan i Oliver Stone należeli do grona najbliższych przyjaciół Haggisa, nigdy nie rozmawiali z nim o scjentologii. Tymczasem każdy z nich miał już na koncie bliższe kontakty z Kościołem, o których nic nie wiedzieli pozostali. Stephen Nathan pod koniec lat sześćdziesiątych został przebadany e-metrem przez brytyjskich scjentologów werbujących nowych wiernych, nie zrobiło to jednak na nim szczególnego wrażenia. Oliver Stone nie miał pojęcia, że Haggis jest scjentologiem, ale i mało kto wiedział, że on sam również spędził miesiąc, zapoznając się ze środowiskiem Kościoła. Był wówczas młodym człowiekiem, właśnie wrócił z wojny w Wietnamie, dręczył go niepokój, a w głowie kłębiły mu się najróżniejsze pytania. Zapisał się na kurs w nowojorskim centrum scjentologii w starym hotelu Martinique. „Czułem się, jakbym znów był studentem i czytał poradniki Dale’a Carnegiego, skupiałem się na tym, żeby odnaleźć siebie”. Pośród innych ścieżek samopoznania scjentologię wyróżniały wspaniałe przyjęcia i piękne dziewczyny. Stone nie znalazł wprawdzie odpowiedzi na nurtujące go pytania, ale przyznaje, że za to „miał branie”. Josh Brolin znał Haggisa od wielu lat. Pracowali razem w telewizji, a Brolin pomagał też Haggisowi w działalności charytatywnej. Na wakacje Brolin i jego żona – aktorka Diane Lane – wraz z Haggisem i Deborą wynajmowali wspólnie dom we Włoszech. Któregoś wieczoru, po wychyleniu kilku kieliszków grappy, Brolin zaczął opowiadać historię swojego przyjaciela, który miał ponoć „infiltrować” scjentologiczne środowisko. Nie bardzo rozumiał, dlaczego Paul i Deborah słuchają jego opowieści z kamiennymi twarzami. Gdy skończył,

Deborah w końcu się odezwała: – Wiesz, jesteśmy scjentologami. – Co takiego? – wykrzyknął Brolin. – A to, kurwa, od kiedy? – Od dawna – powiedziała Deborah. – Przepraszam, nie miałem pojęcia – tłumaczył się Brolin. Po tym zdarzeniu Brolin poszedł kilka razy z Deborą na spotkania informacyjne na temat sprzeciwu scjentologów wobec stosowania leków psychotropowych. Choć nigdy o tym nie wspominał, sam też kiedyś, „w chwili całkowitej desperacji” odwiedził Celebrity Centre, gdzie otrzymał duchowe wsparcie. Szybko doszedł do wniosku, że scjentologia nie jest dla niego. Wciąż się jednak zastanawiał, co sprawia, że religia ta jest tak atrakcyjna dla sław pokroju Cruise’a i Travolty: „Przecież obaj mają głowy na karku, świetnie się odnajdują w biznesie, wygląda na to, że mają wspaniałe rodziny. Czy to dlatego że scjentologia daje im wsparcie?”. Brolin był raz świadkiem, jak Travolta udzielił scjentologicznej „asysty” na przyjęciu w Los Angeles. Zjawił się tam Marlon Brando ze skaleczoną nogą. Okazało się, że rozciął ją, gdy pomagał kierowcy napotkanemu na Pacific Coast Highway wyciągnąć samochód z błota. Bardzo cierpiał, Travolta zaproponował więc, że mu pomoże. Wyjaśnił, że wszedł właśnie na nowy poziom w scjentologii, dzięki czemu ma większą moc. Marlon Brando powiedział: „No cóż, John, skoro masz moc, to jak najbardziej, proszę”. Travolta przyłożył dłonie do jego nogi i obaj zamknęli oczy. Brolin przyglądał się tej scenie z myślą, że wygląda to bardzo niecodziennie, zwłaszcza ze względu na bliski kontakt fizyczny. Po dziesięciu minutach Marlon Brano otworzył oczy i powiedział: „To mi naprawdę pomogło. Zupełnie inaczej się teraz czuję!”[942]. W 2003 roku Cruise dalej pracował z Rathbunem nad osiąganiem wyższych poziomów. Podczas pobytu w Gold Base nie mieszkał już w domku, który wcześniej zajmował z Nicole Kidman, lecz przeniósł się do pensjonatu urządzonego w Bonnie View, czyli rezydencji L. Rona Hubbarda. Którejś niedzieli po późnej kolacji zjedzonej w okazałej jadalni Hubbarda, Cruise poczuł objawy zatrucia pokarmowego. Podejrzewano, że jego przyczyną były podane na przystawkę krokieciki ze smażonymi krewetkami. Kucharkę natychmiast odesłano do „Szczęśliwej Doliny”[943]. Rathbun towarzyszył też Cruise’owi podczas jego pobytu w bazie w Clearwater, gdzie aktor odbywał ćwiczenia przygotowujące do wejścia na poziom O T VI I . Jako że Rathbun otrzymywał od Miscavige’a upoważnienie do prowadzenia wielu najbardziej delikatnych spraw Kościoła, wmówił sobie, że nie jest narażony na właściwe przywódcy wybuchy agresji. We wrześniu wrócił do Gold Base i zdał Miscavige’owi raport na temat postępów Cruise’a. Przywódca spytał, gdzie mają się odbyć półroczne sprawdziany aktora. – W Clearwater – odpowiedział Rathbun. Wszystkie osoby na poziomie O T VI I odbywają sprawdziany właśnie tam. – A kto je będzie przeprowadzał? Rathbun wymienił nazwisko audytora pracującego w Clearwater, o którym miał bardzo wysokie mniemanie. Miscavige zwrócił się do swojej żony ze słowami: – Czy ty potrafisz uwierzyć w to, co nam tutaj wygaduje ta jednostka antyspołeczna? Po czym obwieścił, że w przeciwieństwie do wszystkich pozostałych osób na poziomie O T VI I Cruise będzie odbywał sprawdziany w Gold Base[944]. Gdy gwiazdor, stosując się do wskazań przywódcy, przyjechał do Gold Base na półroczne sprawdziany, przygotowywał się właśnie do roli płatnego mordercy w filmie Zakładnik. Miscavige zabierał go na strzelnicę i pokazywał, jak strzelać z pistoletu o kalibrze 0,45 cala[945]. Tymczasem Rathbun przeprowadzał półroczne sprawdziany aktora. Z powodu nieposłuszeństwa Rathbun musiał przejść specjalny „program skruchy”. Jednym z jego punktów było sporządzenie listy jego wykroczeń przeciw Kościołowi, którą wstępnie przygotował dla niego Miscavige. We wrześniu 2003 roku Rathbun podpisał następujący tekst, utrzymany w tonie emanującym poczuciem winy, jak to często bywa w przypadku scjentologicznych „spowiedzi”: „Oświadczam publicznie wobec władz i pracowników Kościoła, że się opamiętałem i nie popełniam już obecnie czynów overt skierowanych przeciw Kościołowi, zaprzestałem też ataków na scjentologię i działań antyspołecznych”. Dalsza część oświadczenia również pełna jest typowo scjentologicznych zwrotów: „Efektem moich działań jest zdekomponowana struktura organizacji, przepracowani i turbulowani przedstawiciele władz i pracownicy Kościoła”. Oznaczało to, że nie przemyślał należycie swoich intencji, przez co wywołał zamęt w organizacji i wśród pracujących dla niej ludzi. Szczególne przeprosiny kierował do Davida Miscavige’a: „Każda trudniejsza sytuacja wymagała interwencji Prezesa, który musiał łagodzić wywołane przeze mnie konflikty […]. Gdyby policzyć, ile czasu zabrało Prezesowi niwelowanie skutków mojej niezdarności, przez którą powodowałem trudne sytuacje zarówno wewnątrz organizacji, jak i poza nią, zebrałoby się około ośmiu lat”[946]. Szokiem dla Rathbuna był nie tylko fakt, że został ogłoszony „jednostką antyspołeczną”, ale też zakres zmian, które dokonały się w Gold Base przez półtora roku jego pobytu w Clearwater. Odcięto wszelką komunikację ze światem poza bazą. Miscavige zarządził, że grono najwyżej postawionych urzędników ma przebywać w zamknięciu, w siedzibie Komitetu Nadzorczego, która mieściła się w budynku stworzonym z połączenia dwóch dużych baraków. Pod koniec 2003 roku liczba osób trzymanych tam pod kluczem sięgnęła czterdziestu lub pięćdziesięciu[947]. Miejscu temu nadano nazwę The Hole [Dziura]. Oprócz długiego stołu konferencyjnego nie było tam żadnych mebli – krzeseł ani łóżek. Urzędnicy jedli więc w pozycji stojącej, a spali na podłodze wyłożonej wykładziną, po której biegały setki mrówek. Rano wszystkich prowadzono na zbiorowy „prysznic” w postaci polewania szlauchem, następnie zaś zabierano z powrotem do baraku. Przynoszono im tam posiłki, czyli ciepłą breję z odgrzanych resztek dań. Zdarzało się, że gdy na palonej słońcem pustyni temperatury sięgały czterdziestu stopni, Miscavige wyłączał w budynku elektryczność, pozwalając, żeby zamknięci tam ludzie smażyli się w pomieszczeniach pozbawionych klimatyzacji[948]. Urzędnicy mieli pozostać w baraku, dopóki nie zdołają tak poprzestawiać swoich zadań na „Tablicy Sea Org” (czyli tabelce z podziałem zadań dla poszczególnych członków organizacji), żeby zadowolić Miscavige’a – który pozostawał jednak nieusatysfakcjonowany. Zdjęcia pracowników Sea Org bez przerwy zmieniały pozycję w tabeli, co oznaczało, że przydzielano im coraz to nowe funkcje, a żadne stanowisko nie dawało gwarancji stabilności. W obu bazach – Int i Gold – do obsadzenia było około dziewięciuset miejsc pracy, a stos dokumentów zawierających informacje kadrowe i etyczne mierzył jakieś półtora metra[949]. Ten wysoce anarchiczny proces zmian trwał – z mniejszą lub większą intensywnością – przez cztery lata[950]. O całkiem nieprzewidywalnych godzinach, często w środku nocy, Miscavige zjawiał się nagle w baraku. Towarzyszyła mu żona Shelly oraz jego „komunikatorka” Laurisse Stuckenbrock. Obie miały w rękach magnetofony, żeby nagrywać wszystko, co mówił Miscavige. Gdy cała świta zbliżała się do baraku, przebywające w nim osoby słyszały z daleka ich miarowe kroki. Miscavige żądał, żeby odosobnieni urzędnicy odbywali specjalne „seanse” – czyli ciągnące się godzinami spowiedzi, w których mieli wyznawać swoje przewinienia i niedociągnięcia z tego życia i poprzednich wcieleń, jak również wszelkie mroczne uczucia, jakie mogliby żywić wobec przywódcy, określane jako „kontr-intencje”. Jeśli ktoś ociągał się z wyznawaniem swoich win, grupa dręczyła go tak długo, aż gotów był odbyć pełną publiczną spowiedź. Czasem przewinieniami były fantazje seksualne. Zostawały one wówczas zapisane w specjalnym raporcie, który następnie Miscavige odczytywał innym przedstawicielom Kościoła. Wszystkich mieszkańców Gold Base wprost paraliżowała myśl, że mogliby zostać umieszczeni w „Dziurze”[951]. Ludzie starali się ze wszystkich sił kontrolować swoje myśli, trudno było jednak utrzymać cokolwiek w tajemnicy przed innymi pracownikami Sea Org, jeśli wciąż się było poddawanym testom z użyciem e-metru. Nawet zwierzenia przekazywane sobie szeptem przez małżonków często zostawały ujawnione. Gdy Miscavige ciskał gromy na swoich pracowników, jego długie przemowy były nagrywane, a następnie przepisywane, kopiowane i dostarczane osobom przebywającym w baraku, które miały wielokrotnie czytać je sobie nawzajem. Mike Rinder przebywał w „Dziurze” przez dwa lata, choć nadal pełnił funkcję głównego rzecznika Kościoła[952]. Najdziwniejsze było to, że czasem go stamtąd wyciągano i kazano mu poprowadzić konferencję prasową albo włożyć smoking i polecieć na jakąś scjentologiczną galę – następnie zaś wracał do swojego więzienia. Zmuszano go tam, aby ścigał się z innymi urzędnikami po pomieszczeniu na czworakach, z gołymi kolanami, dzień w dzień – przez co powstałe jednego dnia strupy następnego dnia się ścierały, pozostawiając na skórze blizny[953]. Tom De Vocht otrzymał kiedyś od Miscavige’a polecenie, że ma porządnie pobić Rindera, bo „to tylko jednostka antyspołeczna”[954]. De Vocht wyszedł z Rinderem na zewnątrz i mocno go poturbował. Sam jednak również żył w strachu – przed Miscavige’em. Na wszelki wypadek w nocy zawsze miał pod ręką ułamany kawałek kija od miotły. Gdy inny urzędnik Kościoła wypowiedział się na temat eskalacji przemocy, dobrało się do niego dwóch asystentów Miscavige’a – najpierw go pobili, a potem kazali mu wyczyścić podłogę w łazience językiem[955]. Gdy David Miscavige wchodził do baraku, twarze osób tam uwięzionych przybierały charakterystyczny, bezbarwny wyraz. Miscavige mówił na to „Placek”, a żeby zilustrować, co miał na myśli, rysował koło, a w środku dwie kropki przedstawiające oczy i prostą linię obrazującą usta. Kazał sobie robić T-shirty z wizerunkiem „Placka”. Rinder natomiast otrzymał przezwisko „Ojca Wszystkich Placków”. Ludzie nie wiedzieli już, jak na to reagować. Nie chcieli zwracać na siebie uwagi, ale bycie „Plackiem” również nie było miłe[956]. W scjentologii istnieje termin wyjaśniający zjawisko właściwe dla psychologii tłumu: „zaraźliwość aberracji”. Oznacza ono, że w obrębie grupy ludzie potrafią na siebie wpływać i robić przez to rzeczy całkiem szalone. Jak opowiada jeden z byłych urzędników Kościoła, pewnego dnia do baraku wszedł Miscavige i zażądał, żeby Marc Yager (dowódca Organizacji Posłańców Komodora) oraz Guillaume Lesevre (dyrektor wykonawczy Międzynarodowego Kościoła Scjentologii) wyznali, że są kochankami. Groził, że jeśli zebrani w „Dziurze” członkowie Sea Org nie wyciągną z nich tego wyznania, wówczas przyjdzie do nich Tom Cruise i „wszystkich stłucze na kwaśne jabłko”. Mieszkańcy baraku wzięli to sobie do serca. Po wyjściu przywódcy kilka kobiet wyznaczonych na liderów grupy podjudzało co roślejszych kolegów, twierdząc, że „co poniektórym tutaj trzeba podbić oko, zanim Tom Cruise sam będzie musiał to zrobić”. Kilku mężczyzn ich posłuchało i wzięło Lesevre’a i Yagera w obroty. Następnie jedna z kobiet zdała Miscavige’owi raport, twierdząc, że obaj się przyznali, że są kochankami[957]. Gdy Debbie Cook, która wcześniej pełniła funkcję kapitana Flag Service Org w Clearwater i była jedną z najbardziej poważanych przedstawicielek władz organizacji, powiedziała, że to nieprawda, ogłoszono ją zdrajczynią, a następnie zmuszono, żeby przez dwanaście godzin stała w pojemniku na śmieci, podczas gdy pozostali mieszkańcy baraku żądali, żeby ujawniła własne „tendencje homoseksualne”. Kobiety przebywające w pomieszczeniu biły ją po twarzy i polewały jej głowę wodą. Na szyi zawieszono

jej tabliczkę z napisem „LESB A ” [958]. Rathbun uchodził za głównego członka obstawy Prezesa. Jak sam opowiada, podczas spotkań w „Dziurze” lub w innych miejscach w bazie stał z boku i wbijał gniewne spojrzenie w swoich kolegów, podczas gdy padali ofiarą słownych i fizycznych ataków Miscavige’a. Budził respekt postawnym wyglądem, ale cierpiał na rozmaite dolegliwości: miał chory kręgosłup, kamienie żółciowe, zwapnienia w okolicy karku i bolesne żylaki, które jego zdaniem powstały w wyniku wymaganego od niego wielogodzinnego stania na baczność. On również miał skłonność do nagłych wybuchów agresji. „Kiedyś widziałam, jak podczas rozmowy telefonicznej tak się wściekł, że przebił pięścią ekran komputera” – wspomina jego była żona[959]. Miscavige wysyłał go do „Dziury”, żeby obserwował, co się tam dzieje, i zdawał mu raporty. W styczniu 2004 roku, gdy Mike’a Rindera oskarżono o niechęć do wyjawienia przed grupą swoich win, Rathbun zabrał go na zewnątrz, a następnie pobił. Jak sam jednak przyznaje, Miscavige nie był usatysfakcjonowany. Wezwał Rathbuna do swojego ogromnego gabinetu w Centrum Technologii Religijnej – zimnego, przerażającego pomieszczenia o stalowych ścianach i suficie znajdującym się na wysokości ponad pięciu metrów – po czym oskarżył go o to, że pozwolił, aby Rinderowi „uszło na sucho morderstwo”[960]. A potem, jak twierdzi Rathbun, Miscavige ni stąd, ni zowąd złapał go za gardło i uderzył jego głową o stalową ścianę[961]. Rathbunowi na chwilę pociemniało przed oczami. Nic mu się nie stało, ale wiedział już, że stracił swoją pozycję. Kilka dni później Rathbun sam znalazł się w „Dziurze”, gdzie odtąd przebywał wraz z całym zespołem International Management [Międzynarodowego Zarządzania] oraz innymi osobami na kierowniczych stanowiskach. Miscavige poinformował ich, że zostaną tam, dopóki nie doprowadzą do porządku Tablicy Organizacji. Scjentologom wbija się do głowy, że cokolwiek człowiekowi się przydarza, jest przez niego w jakiś sposób zawinione, znaczną więc część dyskusji odbywających się w „Dziurze” stanowiły dociekania, co takiego zrobili jej mieszkańcy, żeby zasłużyć na swój los. Dopuszczenie możliwości, że przywódca Kościoła mógłby się zachowywać irracjonalnie lub wręcz oszaleć, objęte było tak potężnym tabu, że nikomu nawet przez myśl to nie przeszło – tym bardziej zaś nie było chętnych, by taką hipotezę wypowiedzieć na głos. Większość osób przebywających w „Dziurze” odczuwała silną lojalność grupową – względem scjentologii oraz Sea Org – nikt nie chciał więc zawieść towarzyszy. Wielu członków kadry spędziło w Sea Org całe dorosłe życie, a także część dzieciństwa. Wstępując do organizacji, Mike Rinder miał osiemnaście lat, Amy Scobee – szesnaście, a Tom De Vocht – trzynaście. Dawno już porzucili myśl o posiadaniu normalnej rodziny. Seks pozamałżeński był zakazany, przez co wielu członków Sea Org pobierało się, kiedy jeszcze byli nastolatkami. Od 1986 roku obowiązywał ich zakaz posiadania dzieci. Byli członkowie kadry kierowniczej Kościoła twierdzą, że kobiety powszechnie poddawały się aborcji, do której były usilnie zachęcane[962]. Claire Headley poślubiła swojego męża Marca jako siedemnastolatka – zanim skończyła dwadzieścia jeden lat, zmuszono ją do przeprowadzenia dwóch aborcji[963]. Szacuje, że aborcja była udziałem jakichś sześćdziesięciu do osiemdziesięciu procent kobiet w Gold Base. Utrzymuje też, że jest to „stała praktyka”[964]. W obawie, że małżonkowie będą sobie powierzać sekrety organizacji, w 2004 roku Miscavige ustanowił praktykę przymusowych rozwodów – pracownicy Centrum Technologii Religijnej, Organizacji Posłańców Komodora oraz studia Golden Era Productions nie mogli pozostawać w związku małżeńskim z pracownikami innych oddziałów[965]. Wiele spośród osób przebywających w „Dziurze” nie znało bliżej nikogo spoza Kościoła. Odejście z organizacji pociągnęłoby za sobą ogromny koszt emocjonalny i duchowy – nie mówiąc już o finansach – co dla wielu było przerażającą perspektywą. Wiedzieli też, że jeśli spróbują uciec, prawdopodobnie zostaną odnalezieni i ukarani. Tym, którzy próbowali opuścić Sea Org poprzez formalną procedurę „wyjścia”, przedstawiano „rachunek darmozjada”, który zawierał sumę opłat za wszystkie kursy i sesje indywidualne odbywane przez całe lata. Przykładowo, gdy z organizacji odchodzili Claire i Marc Headleyowie, ich rachunek opiewał na kwotę ponad stu pięćdziesięciu tysięcy dolarów – powiedziano im też, że muszą go zapłacić, jeśli chcą jeszcze kiedykolwiek zobaczyć tych członków swojej rodziny, którzy pozostają w strukturach Kościoła[966]. Dla osób, które nie potrafią sobie wyobrazić utraty kontaktu z przyjaciółmi i rodziną, przyjęcie takiej propozycji może oznaczać długie lata spłacania długu. Wielu scjentologów dawno odwróciło się od przyjaciół i członków rodziny pozostających poza Kościołem, w związku z czym perspektywa stanięcia z nimi twarzą w twarz napełniała ich poczuciem wstydu. Jeszcze większe napięcie towarzyszyło myślom o pozostawieniu w Kościele bliskich sobie osób. Na odbiór wszystkich tych sprzecznych emocji wpływała natomiast scjentologiczna teoria, wedle której życie trwa bez końca, a misją Kościoła jest oczyszczenie planety – w kontekście tak wielkiego zadania cierpienie odczuwane w danej chwili przez jednostkę jest ulotne i pozbawione większego znaczenia. Istnieje cel nadrzędny. Wedle prawideł scjentologicznej etyki każdy członek Kościoła pracuje dla „jak największego dobra jak największej liczby dynamik”. Tak zatem wysocy urzędnicy kościelni, którzy całe swoje życie poświęcili dla Sea Org, swoje zagubienie i odczuwaną złość kierowali do wewnątrz – lub w stronę kolegów, równie bezradnych jak oni sami. Jednym z oczywistych obiektów zbiorowej agresji był Mark Rinder. Widziano w nim człowieka aroganckiego, który wywyższa się ponad wszystkich. Mało kto poza Rathbunem rozumiał, na czym właściwie polega praca Rindera – w przeciwieństwie do pozostałych członków organizacji obaj panowie często opuszczali bazę i spotykali się z prawnikami, przedstawicielami rządu i mediami. Podczas pracy bez wątpienia dochodziło między nimi do zatargów. Pewnego dnia, gdy pozostali mieszkańcy baraku zwrócili się przeciwko Rinderowi, Rathbun nagle wybuchnął gniewem. Założył mu blokadę na szyję i zwalił go na ziemię, po czym na nim usiadł, walił jego głową o podłogę i wrzeszczał mu prosto w twarz. Rinder zdołał jakoś wyszeptać: „Marty, ja już nie chcę się w to bawić”[967]. Rathbun nagle zamarł. Usłyszał słowa, które jakby zdjęły z niego urok. Trwało to jednak tylko chwilę. Któregoś dnia o ósmej wieczorem w baraku zjawił się Miscavige. Towarzyszyły mu żona Shelly i jego „komunikatorka” Laurisse, które szły po jego bokach, dzierżąc w dłoniach magnetofony. Przywódca kazał wynieść z pomieszczenia stół konferencyjny, za to przynieść po krześle dla każdego z mieszkańców „Dziury” (przebywało tam wówczas około siedemdziesięciu osób, w tym wielu wysoko postawionych urzędników Kościoła). Miscavige spytał, czy wszyscy wiedzą, co oznacza termin „gorące krzesła”[968]. W scjentologii używa się go na określenie częstej zmiany stanowisk – w ciągu poprzednich pięciu lat wiele osób straciło posady, co spowodowało spore zamieszanie w strukturach zarządzania. Tym razem jednak nie o to znaczenie chodziło. Ktoś w końcu przypomniał sobie, że jest to również nazwa pewnej zabawy. Miscavige kazał tej osobie wyjaśnić reguły tej gry. Polega ona na tym, że ustawia się krzesła w krąg, a gdy uczestnicy chodzą dookoła tego kręgu w rytm muzyki, jedno krzesło zostaje zabrane. Potem muzykę nagle się wyłącza i każdy ma za zadanie dorwać jakieś krzesło. Osoba, która zostanie bez krzesła, odpada z gry. Następnie znów włącza się muzykę. Miscavige wyjaśnił, że tym razem tylko osoba, której uda się zdobyć ostatnie krzesło, będzie mogła zostać w bazie – wszyscy inni zostaną wyrzuceni z Sea Org albo wysłani do mało atrakcyjnych placówek scjentologicznych w dalekich krajach. Osoby, których małżonkowie nie trafili do „Dziury”, będą musiały się rozwieść. Włączono kasetę z przebojami zespołu Queen. Mieszkańcy baraku chodzili wokół krzeseł, a gdy muzyka cichła, zażarcie o nie walczyli. W miarę jak liczba krzeseł się zmniejszała, walka stawała się coraz bardziej brutalna – ludzie popychali się i bili, darli na sobie ubrania, a nawet rozszarpali jedno z krzeseł. Tymczasem nad ich głowami płynęły słodkie dźwięki utworu Bohemian Rhapsody, wraz z towarzyszącymi im frapującymi słowami: Is this the real life? Is this just a fantasy? Caught in a landslide No escape from reality[969].

Z powodu chorego kręgosłupa Rathbun dość szybko odpadł z gry. Następnie zaś eliminowano kolejnych uczestników: Rindera, De Vochta, Marca Headleya. Stali potem odseparowani niskimi ściankami działowymi i patrzyli, jak pozostali uczestnicy rozpaczliwie walczą o prawo do pozostania w „Dziurze”, żeby nie musieć jechać na koniec świata. Nad drzwiami wisiał zegar odmierzający kolejne godziny, podczas których puszczano wciąż tę samą kasetę, a gdy ją nagle zatrzymywano, uczestników ogarniał szał. W miarę jak kolejne osoby wypadały z gry, „Prezes” posyłał do biura podróży Gold Base dyspozycje, żeby wydrukowano dla nich bilety lotnicze do dalekich zakątków Ziemi. Na zewnątrz czekały już wynajęte furgonetki do przewozu mienia, które miały zabrać z bazy ich rzeczy osobiste. „Teraz już czujecie, że to naprawdę »real life«?” – kpił Miscavige. Uczestnicy zostali poinformowani, że o szóstej rano zabiorą ich z bazy specjalne autobusy. Wiele osób płakało. „Jakoś nie widzę, żeby ktokolwiek opłakiwał mój los” – ironizował przywódca. Dla wszystkich zebranych było już jasne, że nie mają żadnego wpływu na dalszy bieg zdarzeń. Gra toczyła się do czwartej nad ranem, kiedy ostatnie krzesło zostało zdobyte przez Lisę Schroer[970]. Nazajutrz o wszystkim zapomniano. Nikt nigdzie nie wyjechał. W kilku różnych oświadczeniach wydawanych przez lata Miscavige wyjaśniał, że jest „przywódcą duchowym religii, a nie Kościoła”[971]. To rozróżnienie staje się istotne w sytuacjach, gdy Kościół zostaje pozwany lub grozi mu pociągnięcie do odpowiedzialności karnej. Miscavige wskazuje wówczas tabelę, w której kompetencje organizacyjne powierzone są innym podmiotom Kościoła, podczas gdy zadaniem prowadzonego przez niego Centrum Technologii Religijnej (RT C ) jest ochrona scjentologicznej doktryny i związanej z nią literatury. Mimo to Miscavige bez żadnych przeszkód wysyłał osoby kierujące tymi jednostkami do „Dziury” lub do obozów rehabilitacyjnych. W okresie gdy tabela podziału obowiązków była wciąż na nowo przeorganizowywana, jedyną stałą posadę w Gold Base piastował on sam jako Prezes RT C – wszystkich pozostałych bez przerwy pozbawiano pełnionych funkcji i przenoszono na inne tymczasowe stanowiska. Tak naprawdę istnieje tylko jedna osoba kierująca Kościołem Scjentologii. W kilka dni po grze w „gorące krzesła” Miscavige poinformował wszystkich mieszkańców „Dziury”, że mają się zgłosić do studia Golden Era Productions, żeby wkładać płyty C D do pudełek. W którymś momencie przeprowadził ostrą rozmowę z De Vochtem, który ze zdenerwowania zaczął się jąkać. Jak sam wspomina, dostał od Miscavige’a pięścią w twarz tak mocno, że aż go zamroczyło. Próbował uchylić się przed następnym ciosem, ale Miscavige złapał go za kark i popchnął na ziemię, po czym zaczął go okładać pięściami i kopać[972]. De Vocht przez wiele lat wiernie mu służył, a nawet uważał go za przyjaciela. Całe swoje życie poświęcił scjentologii, a członkiem Sea Org był od niemal trzydziestu lat. Pamięta, że pomyślał wtedy: „No i proszę, właśnie jestem bity przez przywódcę na oczach kolegów”[973]. Miscavige w końcu zostawił go w spokoju i kontynuował przemowę. De Vocht czuł się tak upokorzony, że nie mógł nawet spojrzeć na swoich towarzyszy. W końcu jednak udało mu się zerknąć w ich stronę. Zobaczył same „Placki”. Stał tam również Rathbun, który w tym momencie podjął decyzję. Podczas gdy prowadzono ich z powrotem do „Dziury”, wymknął się z tłumu, wziął swój motocykl i ukrył się w krzakach. Po jakimś czasie, gdy do bazy wjeżdżał jakiś samochód, ruszył na pełnym gazie przez otwartą bramę ku światu na zewnątrz.

9 Prezes i Cruise Wielka sława w pewien sposób izoluje od świata osoby, które ją zyskały. Tom Cruise został gwiazdą filmową w wieku dwudziestu jeden lat, gdy w ciągu jednego roku zagrał w dwóch wielkich hitach kinowych, jakimi były filmy Wyrzutki i Ryzykowny interes. Jako dwudziestopięciolatek był już największym gwiazdorem w Hollywood, mającym wszelkie szanse stać się jedną z legend kina. W tym samym wieku David Miscavige został de facto przywódcą Kościoła Scjentologii. Obaj przyjęli na swoje barki ogromne zadania w wieku, gdy ich rówieśnicy ledwo zaczynali życie zawodowe. Obu wyróżniały z tłumu młody wiek i wysoka pozycja społeczna. Nic więc dziwnego, że ci dwaj wpływowi, odizolowani od świata mężczyźni dostrzegali w sobie nawzajem swoje lustrzane odbicia. Wielu spośród członków Sea Org, którzy widzieli, jak Tom Cruise przyjeżdżał do Gold Base, zauważyło, że wielką ulgą było dla niego wejście w środowisko, w którym nikt go nie nęka, nikt mu nie robi zdjęć ani nie prosi o autograf. Na terenie bazy stoją też domki przeznaczone dla innych znanych scjentologów, takich jak John Travolta, Kirstie Alley, Edgar Winter czy Priscilla Presley, tak więc można się tam czasem poczuć jak w tajnym ośrodku wypoczynkowym dla gwiazd[974]. Któregoś razu Miscavige kazał całej załodze Gold Base ustawić się w rzędzie przy bramie i salutować wjeżdżającemu na teren bazy Cruise’owi[975]. Aktor musiał czuć się bardzo niezręcznie, skoro więcej tego rodzaju powitań nie praktykowano[976]. Mieszkańcy bazy otrzymali instrukcje, że mają się do aktora w ogóle nie odzywać, chyba że sam o coś spyta[977]. Dzięki takim regulacjom Cruise miał okazję posmakować życia, jakie od kilku dekad prowadził Miscavige – w warunkach odosobnienia i w atmosferze szacunku okazywanego przez wszystkich dookoła mógł się całkowicie skoncentrować na rozwoju duchowym. Z kolei po spotkaniu z Cruise’em styl życia Miscavige’a zaczął przypominać zwyczaje bajecznie bogatych, uprzywilejowanych gwiazd[978]. Zwykle budzi się on około południa i zaczyna dzień od kawy i camela[979]. Pije wyłącznie świeżo zmieloną kawę z sieci Starbucks (najchętniej pochodzącą z Gwatemali lub mieszankę o nazwie Arabian Mocha Java), przygotowaną z użyciem wody destylowanej i podawaną z cukrem trzcinowym oraz śmietanką. Następnie je śniadanie, które stanowi pierwszy z jego pięciu posiłków[980]. Jak twierdzi Sinar Parman, były kucharz Miscavige’a, aż do późnych lat dziewięćdziesiątych jadał on „trzy pełne posiłki oraz wieczorną przekąskę”[981]. Jednak pewnego dnia, podczas lotu z Los Angeles do Clearwater liniami lotniczymi Delta, przywódca przeszedł z sektora pierwszej klasy do miejsc zajmowanych przez Parmana i podróżującego z nim pomocnika, żeby im pokazać zdjęcia zamieszczone w piśmie dla kulturystów. Oświadczył, że ma zamiar „przypakować i mieć na brzuchu »kaloryfer«”[982]. Niedługo potem wymienił swoich osobistych trenerów i zaczął brać odżywki dla kulturystów. Przeszedł też na ścisłą dietę, wedle której każdy posiłek musi się składać z przynajmniej czterdziestu procent białka i zawierać nie więcej niż czterysta kalorii. Wkrótce zaczął przypominać mężczyzn ze zdjęć w piśmie dla kulturystów. W trosce o wygląd przywódcy jego kucharze muszą wprowadzać do komputera dane na temat każdej podawanej mu porcji żywności – włącznie ze śmietanką zawartą w porannej kawie. Miscavige często rozpoczyna dzień od omleta z jednego całego jaja i pięciu białek. Dwie i pół godziny później podają mu lunch. Dla niego i jego żony codziennie przygotowywane są dwa dania do wyboru, czyli razem cztery posiłki. Miscavige najchętniej jada wówczas pizzę, zupę albo kanapkę. We wszystkich miejscach, gdzie w ciągu dnia pracuje, ma pod ręką papierosy, wodę mineralną i batony proteinowe. Główny posiłek dnia składa się z pięciu dań. Tak jak poprzednio, teraz również przygotowywane są dwie opcje do wyboru. Do ulubionych dań przywódcy należą risotto z grzybami, makaron z małżami oraz pasztet strasburski. Codziennie na lokalnych targach kupowane są świeże owoce i warzywa, część sprowadzana jest też z zagranicy. Kilka razy w tygodniu do bazy zajeżdża samochód dostawczy firmy Santa Monica Seafood, który przywozi łososia atlantyckiego lub żywe homary, sprowadzone drogą lotniczą prosto ze Wschodniego Wybrzeża lub z Kanady. Z Nowej Zelandii natomiast przyjeżdża mięso jagniąt karmionych kukurydzą. Gdy na kolacji mają się stawić goście tacy jak Tom Cruise, w kuchni rozpoczyna się istny festiwal pomysłów, a składniki potraw pochodzą z niemal wszystkich kontynentów. W dwie godziny po głównym posiłku podawane są lżejsze wieczorne dania, jak na przykład włoska zupa fasolowa albo zupa z owoców morza. Po północy na stole pojawiają się jeszcze nocne przekąski, takie jak beztłuszczowe sery, szarlotka z kruszonką czy naleśniki z jagodami, często w przybraniu z jadalnych kwiatów. Shelly najchętniej jada wówczas owoce. Pije zwykle tylko mleko migdałowe, świeżo przygotowywane z ekologicznych migdałów. Podkreśla, że wszystkie podawane im potrawy mają być zgodne z dietą właściwą dla grupy krwi jej i jej męża (oboje mają grupę 0). Nad przygotowywaniem posiłków dla tej pary przez cały dzień czuwa dwóch kucharzy, nadzorujących zespół kilku pełnoetatowych pomocników kuchennych. Według Claire Headley, która w latach 2000–2004 nadzorowała finanse Centrum Technologii Religijnej, koszty wyżywienia Davida i Shelly Miscavige’ów oraz ich gości wynosiły od trzech do dwudziestu tysięcy dolarów tygodniowo[983]. Późnym wieczorem przywódca udaje się do swojego pokoju, gdzie popija szkocką whisky Macallan[984], gra z przyjaciółmi w tryktraka, słucha muzyki (uwielbia Michaela Jacksona) na sprzęcie wartym sto pięćdziesiąt tysięcy dolarów lub ogląda filmy w swojej prywatnej sali projekcyjnej (do jego ulubionych filmów należą Człowiek z blizną oraz trylogia Ojciec chrzestny[985]). Zwykle kładzie się spać około trzeciej lub czwartej nad ranem[986]. Miscavige lubi grać w bilard i w gry wideo w swoim salonie[987]. Dysponuje też własnym solarium oraz luksusową siłownią, z której mogą korzystać nieliczni wybrańcy, tacy jak Tom Cruise. Choć przywódca jest niskiego wzrostu, emanuje z niego siła fizyczna. Lubi obcisłe koszulki, eksponujące jego doskonale wyrzeźbione bicepsy. Kolekcjonuje broń palną, a do swojej dyspozycji ma co najmniej sześć motocykli oraz kilka samochodów, w tym opancerzoną furgonetkę G M C Safari, z kuloodpornymi szybami, wyposażoną w telewizję satelitarną, jak również podrasowanego przez firmę Saleen forda mustanga podarowanego mu przez Toma Cruise’a, który jeździ takim samym modelem[988]. Mundury i garnitury Miscavige zamawia u Richarda Lima – słynnego krawca z Los Angeles, do którego klientów należą Tom Cruise, Will Smith i Martin Sheen[989]. Buty przywódcy szyje na miarę londyński szewc John Lobb, u którego zamawiają obuwie również członkowie rodziny królewskiej[990]. Garderoba Miscavige’a zajmuje całe oddzielne pomieszczenie[991]. Za pranie odzieży odpowiedzialnych jest dwóch pełnoetatowych pracowników. Dokładność, z jaką sprzątane są pomieszczenia zajmowane przez Miscavige’ów (gdzie nawet żarówki są raz w miesiącu polerowane), zrobiła tak wielkie wrażenie na Tomie Cruisie, że przywódca scjentologii wysłał do jego wakacyjnej rezydencji w Telluride w stanie Kolorado specjalny zespół pracowników Sea Org z misją przeszkolenia personelu gwiazdora[992]. Aż do 2007 roku Miscavige często podróżował pożyczanym od Cruise’a odrzutowcem Gulfstream[993], później jednak upodobał sobie bardziej przestronny odrzutowiec korporacyjny Boeinga, którego wynajęcie kosztuje od trzydziestu do pięćdziesięciu tysięcy dolarów za lot[994]. W podróże zabiera własnego fryzjera i chiropraktyka[995]. Uwielbia fotografię podwodną, kiedy więc wraca z dorocznego rejsu statkiem Freewinds, zleca specom od fotografii przygotowanie slajdów, by cały zespół Gold Base mógł podziwiać jego zdjęcia[996]. Wszystko to ostro kontrastuje ze stylem życia prowadzonym przez pozostałych członków Sea Org. Jadają oni w kantynie, gdzie dostępne są dania na bazie mięsa i ziemniaków oraz bar sałatkowy – chyba że objęci są akurat długoterminową karą, w ramach której obowiązuje dieta złożona z ryżu i fasoli. Jak twierdzi Marc Headley, który brał udział w cotygodniowym planowaniu budżetu, w 2005 roku średni koszt posiłku dla jednej osoby wynosił około siedemdziesięciu pięciu centów – czyli znacznie mniej niż przeznacza się na porcje więzienne w stanie Kalifornia. W momencie wstąpienia do Sea Org członkowie otrzymują dwie pary spodni, dwie koszule i parę butów, co stanowi przydział garderoby na całe życie – wszystko inne muszą kupować z własnych funduszy[997]. Choć płaca nominalna pracowników organizacji wynosi pięćdziesiąt dolarów tygodniowo, na wiele osób nakładane są kary za rozmaite wykroczenia, często więc zarobki wynoszą zaledwie kilkanaście dolarów[998]. Małżeństwa w Gold Base zajmują wspólnie trzypokojowe mieszkania – dwie pary lokowane są w sypialniach, a trzecia śpi na kanapie w salonie (zresztą i tak mało komu udaje się przespać więcej niż pięć czy sześć godzin na dobę)[999]. Baza posiada wspaniałe warunki do uprawiania sportów – jest tam basen olimpijski, pole golfowe i korty do tenisa, jednak rzadko kiedy są one używane. Niewiele osób ma dostęp do komputera. Każda rozmowa telefoniczna jest podsłuchiwana, sprawdza się też całą korespondencję[1000]. Władze organizacji mają także wgląd do rachunków bankowych jej członków i monitorują ich sytuację finansową[1001]. Dla osób przebywających stale w bazie pewne podstawowe elementy amerykańskiej kultury pozostają całkiem nierozpoznane. Ludzie często nie wiedzą, kto jest prezydentem U SA , nie potrafiliby też odróżnić Partii Republikańskiej od Demokratycznej[1002]. Bynajmniej nie chodzi jednak o to, że ludzie nie mają dostępu do informacji ze świata – owszem, w jadalni jest wielki telewizor, można też słuchać radia i prenumerować gazety i czasopisma. Wiadomości ze świata poza bazą tracą jednak znaczenie, gdy się przez dłuższy czas jest odciętym od społeczeństwa – a wielu członków Sea Org nawet przez dziesięć lat nie opuszczało bazy[1003]. Co roku na 30 kwietnia od wszystkich pracowników Kościoła Scjentologii na całym świecie oczekuje się wkładu w zakup prezentów urodzinowych dla przywódcy. Doszło kiedyś do tego, że propozycje darowizn rozsyłano wśród ludzi, którzy od kilku miesięcy oczekiwali na zaległe wypłaty, nie mieli więc skąd wziąć proponowanych kwot. W końcu otrzymali swoje pensje, by mogli uregulować opłaty za prezenty. Janela Webster, która przez piętnaście lat była bezpośrednią podwładną Miscavige’a, otrzymała wówczas trzysta dwadzieścia pięć dolarów, z czego sto pięćdziesiąt wpłaciła na prezent dla szefa. Wśród prezentów znajdowały się szyte na miarę garnitury, skórzane kurtki, drogie aparaty fotograficzne, sprzęt do nurkowania, włoskie obuwie oraz ręcznie wykonany rower z tytanu. Któregoś roku pracownicy Flag Service Org w Clearwater podarowali przywódcy motocykl Vyrus 985 C 3 4 V, wart siedemdziesiąt tysięcy dolarów[1004]. Pracownicy innego oddziału Kościoła podarowali szefowi B M W [1005]. Miscavige ma sporo psów, w tym pięć beagli. Kazał im uszyć niebieskie kamizelki z czterema belkami na naramiennikach, wskazującymi na rangę kapitana. Członkowie Sea Org mają obowiązek salutować przechodzącym koło nich psom. Czworonogi mają własną mechaniczną bieżnię, na której mogą ćwiczyć bieganie[1006]. Jeden z pracowników Sea Org poświęca cały swój czas na ich karmienie, spacery i treningi; zabiera je też do weterynarza, a jednego z nich, psa imieniem Jelly, wozi na konkursy, gdzie pupil przywódcy zdobywa tytuły mistrzowskie. Inny ulubieniec Miscavige’a Buster (krzyżówka dalmatyńczyka z pitbulem), urządził sobie kiedyś polowanie i zabił dziesięć pawi spacerujących po terenie bazy – po

czym ułożył je wszystkie na trawniku, żeby wszyscy mogli podziwiać jego zdobycze. Zdarzało mu się też atakować członków Sea Org, przez co pewna starsza pani trafiła na ostry dyżur, a winowajcy założono specjalną „teczkę etyki”. Miscavige w końcu kazał przenieść psa do innej bazy, choć żywił przekonanie, że ma on „nosa do przestępstw przeciw etyce”. Członkowie Sea Org żartowali potem z ulgą, że Buster trafił do obozu rehabilitacyjnego dla psów[1007]. David Miscavige już w bardzo młodym wieku przejął kontrolę nad własną rodziną. Jego ojciec Ron Senior wstąpił do Sea Org po tym, jak w 1985 roku oskarżono go o gwałt[1008]. Byli członkowie Kościoła twierdzą, że organizacja przeznaczyła spore fundusze na wyciszenie tego skandalu, David zaś zmusił ojca do wstąpienia w jej szeregi[1009]. Ponieważ jego żona Loretta nie chciała pójść w jego ślady, zostali nakłonieni do rozwodu. Matka nadal praktykowała scjentologię i doszła aż do poziomu O T VI I . Pracowała jako księgowa w kancelarii adwokackiej prowadzonej przez znaną z telewizji prawniczkę Gretę Van Susteren i jej męża Johna Coale (oboje są scjentologami i posiadają rezydencję przy plaży w Clearwater)[1010]. Loretta była otyłą nałogową palaczką cierpiącą na rozedmę płuc, co niespecjalnie pasowało do typowego obrazu „thetana operacyjnego” – miała też jednak skłonność do autoironicznych, czasem niemądrych żartów, więc była bardzo lubiana przez pracowników Kościoła i innych zaawansowanych scjentologów (Rathbun nazywał ją „nadwornym błaznem scjentologicznego klubu rekreacyjnego”[1011]). Dzięki królewskiej pozycji matki przywódcy mogła sobie pozwolić na zabawianie słuchaczy historiami o dzieciństwie jej syna, opowiadanymi z charakterystycznym filadelfijskim akcentem. Przywódca skarżył się, że matka próbuje go zniszczyć. Kazał Rathbunowi przeprowadzić na niej „sprawdzian bezpieczeństwa” z użyciem e-metru. Gdy Loretta zorientowała się, co jest grane, wybuchła śmiechem. Miscavige nakazał swojemu osobistemu trenerowi dopilnować, żeby matka wróciła do formy, a innych członków Kościoła zobowiązał do pilnowania jej diety; nad jej przewlekłymi problemami zdrowotnymi nie udało się jednak zapanować. „Długo chorowała – wspomina jej wnuczka Jenna Miscavige Hill. – Nie podobał jej się kierunek, w którym zmierza Kościół”. Czasem nagle wybuchała płaczem. „Starałam się jej pomóc, jak tylko umiałam – opowiada wnuczka. – Była cudowną babcią”[1012]. Loretta Miscavige zmarła w 2005 roku. Z roku na rok, w miarę jak urzędnicy Kościoła zaczynali naśladować zachowania swojego szefa, w Gold Base (której nie obejmował nadzór stanowej policji) stale wzrastał poziom przemocy. Zarówno Mike Rinder, jak i Tom De Vocht i Marty Rathbun przyznają, że czasem bili pracowników Sea Org. Agresji fizycznej dopuszczały się też niektóre kobiety, którym zdarzało się uderzyć w twarz podwładnych, jeśli nie spełniali ich oczekiwań[1013]. Debbie Cook, która przez jakiś czas zarządzała bazą w Clearwater, twierdzi, że choć Miscavige sam jej nigdy nie uderzył, wydawał takie dyspozycje swojej asystentce, pełniącej funkcję jego „komunikatora”. Kazał jej kiedyś złamać Debbie palec. Asystentka mocno go wygięła, ale palec pozostał nienaruszony[1014]. David Miscavige potrafi być miły i czarujący, szczególnie wobec członków Sea Org wymagających wsparcia emocjonalnego lub medycznego. Ma piękny uśmiech i władczy ton głosu. Byli scjentolodzy, którzy swego czasu ściśle współpracowali z przywódcą, wspominają jednak, że wskutek jego skłonności do przekleństw i nagłych wybuchów nieuzasadnionej agresji nikt z otaczających go ludzi nie czuł się całkiem bezpieczny. Jefferson Hawkins, były kierownik Sea Org, który pracował z Paulem Haggisem nad odrzuconą w końcu kampanią promującą dianetykę, wspomina, że został pięciokrotnie pobity przez przywódcę. Pierwszy raz doszło do tego w 2002 roku. Hawkins przygotował projekt filmiku informacyjnego reklamującego Kościół. Miscavige wezwał go na spotkanie, podczas którego po jednej stronie długiego stołu konferencyjnego siedziało około czterdziestu członków organizacji. Miscavige jak zawsze zajmował pozycję po przeciwnej stronie stołu. Wygłosił wówczas tyradę na temat niedociągnięć przygotowywanego filmu. Gdy Hawkins próbował ustosunkować się do zarzutów, Miscavige z miejsca mu przerwał. „Jedyne, co chcę usłyszeć, to listę twoich przestępstw” – oświadczył[1015]. Oznaczało to, że Hawkins ma się przyznać do skrywanych intencji wymierzonych przeciw Kościołowi. Nagle, bez ostrzeżenia, Miscavige wskoczył na stół i rzucił się na Hawkinsa, a następnie pchnął go na ściankę działową i zaczął go tłuc po twarzy. Obaj – wraz ze ścianką – runęli na ziemię ze splątanymi nogami. „Puszczaj moje nogi!” – wrzasnął Miscavige. W końcu przywódca oswobodził się, wstał i wyszedł z sali. Hawkins zaś leżał na podłodze w szoku – posiniaczony, rozczochrany, upokorzony. Miał przed sobą czterdzieści osób, które nie zrobiły nic, by mu pomóc. „Wstawaj! Wstawaj! – usłyszał tylko. – Nie przypisuj mu złych intencji”. Nawet gdyby Hawkins miał dostęp do telefonu, nie zadzwoniłby na policję. Dla członków Sea Org szukających pomocy poza organizacją przewidziane były kary – albo ogłaszano ich „osobami antyspołecznymi”, albo wysyłano do ciężkich robót na wiele miesięcy lub lat. Dla Hawkinsa znacznie ważniejsza była jednak wówczas kwestia jego duchowej nieśmiertelności. Żywił przekonanie, że dzięki scjentologii zyskał świadomość swojej wiecznej natury, pozwalającą mu przechodzić kolejne wcielenia bez lęku przed śmiercią. Bez tego wsparcia byłby skazany na kolejne cykle umierania, „pośród ciemności i niewiedzy”, jak sam to opisuje, „bez zrozumienia własnej duchowej natury”. Logiczny był więc dla niego wniosek, że Miscavige „ma władzę, od której zależy ludzkie życie wieczne lub śmierć”[1016]. Kościół przedstawił oświadczenie Yael Lustgarten, byłej członkini Sea Org, która twierdzi, że była obecna na owym spotkaniu i że tego rodzaju atak nie miał wtedy miejsca. Według niej Hawkins zrobił podczas swojej prezentacji bardzo złe wrażenie („Śmierdział potem, był nieogolony, mówił bardzo cicho i ledwo było go słychać”), w związku z czym został poinstruowany, że ma się doprowadzić do porządku[1017]. Wersję o ataku potwierdza jednak Amy Scobee, twierdząc, że to do jej boksu wpadli obaj panowie, gdy ścianka działowa się przewróciła. Wspomina też: „gdy było już po wszystkim, zebrałam z podłogi guziki urwane z koszuli Jeffa i drobne, które wypadły z jego kieszeni, i mu je oddałam”[1018]. Tommy Davis zeznał później, że przeprowadził dochodzenie w kwestii doniesień o przemocy fizycznej w bazie. Według niego wszystkich tego rodzaju nadużyć dopuszczali się Mike Rinder, Marty Rathbun i Tom De Vocht – nigdy sam Miscavige[1019]. Tom De Vocht wychował się w niewielkiej miejscowości Fort Meade w środkowej części stanu Floryda. W 1974 roku, gdy miał dziesięć lat, w miasteczku zjawił się jego kuzyn Dicky Thompson, który grał na keyboardzie w zespole Steve Miller Band i przyjechał na harleyu. Tego roku na listach przebojów królował przebój tego zespołu zatytułowany The Joker, Dicky’ego otaczał więc nimb sławy. Jak wspomina Tom De Vocht, „miał takie dziwne spojrzenie. Zaprosił moją siostrę na spotkanie ze Steve’em Millerem i Johnem Travoltą”[1020]. W ciągu roku większość członków rodziny została scjentologami. W lipcu 1977 roku trzynastoletni Tom podpisał kontrakt z Sea Org na miliard lat. De Vocht stał się jednym z sojuszników Miscavige’a i szybko piął się w górę. W roku 1986 mianowano go dowódcą Organizacji Posłańców Komodora w bazie w Clearwater. W 2001 roku zadzwonił do niego Miscavige i zaczął się skarżyć, że ma kłopoty z ukończeniem budowy nowej siedziby Centrum Technologii Religijnej (RT C ) w Gold Base. Projekt o nazwie „Budynek Numer 50” miał już kilkuletnie opóźnienie i znacznie przekroczył planowany budżet. Miscavige poprosił De Vochta, żeby przyjechał na miejsce i przejął nadzór nad budową. Już pierwszego dnia po przybyciu do bazy De Vocht pomyślał: „ten budynek to będzie mój koniec”. Nowa siedziba RT C pochłonęła już czterdzieści siedem milionów dolarów – czyli ponad dziesięć tysięcy dolarów za metr kwadratowy. Korzystając z najlepszych materiałów, takich jak stal walcowana na zimno czy anegre (piękne, ale bardzo twarde afrykańskie drewno o różowawym odcieniu), kilkakrotnie doprowadzono już prace budowlane do końca – tylko po to, aby potem rozbierać jego poszczególne części, które nie spełniały oczekiwań Miscavige’a. Biurko przywódcy, również wykonane ze stali, było tak ciężkie, że De Vocht obawiał się, czy konstrukcja to wytrzyma. Odkrył też, że nie istnieje żaden projekt architektoniczny budynku – tylko rysunki poglądowe, jak ma on wyglądać. Tynk na elewacji zdążył już popękać, jako że całość przechyliła się o jakieś trzy centymetry. Ściany nie były porządnie połączone z podłogami, tak więc nawet najmniejsze trzęsienie ziemi (a Gold Base leży w dość niewielkiej odległości od uskoku San Andreas) mogłoby spowodować zawalenie całej konstrukcji. De Vocht ocenił, że najlepiej by było całkiem ją zburzyć i zacząć budowę od nowa, Miscavige jednak odrzucił tę propozycję. Koszt przebudowy źle skonstruowanego budynku był ogromny. Nadzorowane przez De Vochta prace dobiegały już końca (pochłonąwszy kolejne sześćdziesiąt milionów dolarów), ale Miscavige wciąż miał listę zarzutów. Nie podobało mu się również otoczenie gmachu. Baza leży na pustyni, przywódca oczekiwał jednak, że wokół jego nowej siedziby będzie rósł las. Jak wspomina De Vocht, któregoś ranka Miscavige z żoną sprawdzał sporą piwnicę w dziale prawnym budynku, gdy nagle się zatrzymał i zaczął pocierać głowę ręką, jednocześnie blednąc. „Gdzie myśmy położyli te sztaby złota?” – zwrócił się do żony. Przez jakąś minutę wciąż pocierał ręką głowę i dopytywał o złoto, aż w końcu jakby się ocknął i ruszył dalej, jak gdyby nigdy nic. De Vocht opowiada, że czterdzieści pięć minut później zadzwoniła do niego Shelly Miscavige z pytaniem: „Co my teraz zrobimy? On zaczyna tracić kontakt z rzeczywistością”. Powiedziała też, że jej mąż stał się „typem I I I ”, czyli osobą o skłonnościach psychotycznych z powodu zbyt dużego nagromadzenia „jednostek antyspołecznych” w bazie[1021][1022]. Podczas gdy De Vocht nadzorował prace w „Budynku Numer 50”, został zmuszony do wzięcia udziału w seansie, w którym uczestniczyło też pięciuset innych członków Sea Org pracujących w Gold Base. Ludzi wywoływano z nazwiska i pytano: „Jakich przestępstw wobec Davida Miscavige’a się dopuściłeś?”. Kolejne osoby podchodziły do mikrofonu i wyznawały, że potajemnie blokowały propagowanie scjentologii lub dopuszczały się zakazanych myśli. De Vocht był zniesmaczony tą orgią samokrytyki. Któregoś wieczoru przejął prowadzenie spotkania i zaprowadził na nim jako taki porządek. Jeszcze tej samej nocy Shelly Miscavige poprosiła go, by został dowódcą Organizacji Posłańców Komodora, co de facto oznaczało odpowiedzialność za wszystkie działania w bazie. „Sprawy całkiem się wymknęły spod kontroli” – przyznała, po czym dodała, że jej mąż bardzo na niego liczy i nie ma się już do kogo zwrócić. W 2004 roku Tom De Vocht zakończył prace rekonstrukcyjne nad liczącym ponad cztery tysiące metrów kwadratowych „Budynkiem Numer 50”. Przedsięwzięcie pochłonęło siedemdziesiąt milionów dolarów. „Jesteś najbardziej rozrzutnym scjentologiem w historii – powiedział mu Miscavige. – Powinno się ciebie zastrzelić”[1023]. Choć wedle badań ankietowych i informacji zbieranych w spisach ludności Kościół Scjentologii od lat traci członków, pieniądze wciąż spływają do kas Międzynarodowego Stowarzyszenia Scjentologów (I A S ) w zadziwiających ilościach. Darczyńcom przyznaje się wyższy status w organizacji – jego wysokość zależy od hojności ofiarodawcy. Przykładowo, za wpłatę w wysokości dwudziestu pięciu milionów dolarów przysługuje tytuł „Patrona Maximusa”[1024]. Nancy Cartwright, która udziela głosu Bartowi Simpsonowi, otrzymała tytuł „Patrona Laureata” w zamian za ofiarowanie organizacji w roku 2007 dziesięciu milionów dolarów[1025]. Według byłych urzędników Kościoła zasoby Stowarzyszenia wynoszą obecnie ponad miliard dolarów, trzymanych głównie na kontach zagranicznych[1026]. Już samo uczestnictwo w scjentologicznych kursach bywa bardzo drogie – żeby osiągnąć poziom O T VI I I , trzeba w sumie wpłacić aż czterysta tysięcy dolarów (cena ta nie obejmuje książek i materiałów, jak również najnowszego modelu e-metru, który obecnie można nabyć za cztery tysiące

sześćset pięćdziesiąt dolarów)[1027]. Do tego dochodzi jeszcze koszt sesji audytowania (od pięciu do ośmiu tysięcy dolarów za dwunastogodzinną sesję „intensywną” – cena zależy od miejsca, gdzie się ona odbywa, i poziomu prowadzącego ją audytora)[1028]. Same usługi sprzedawane w bazie w Clearwater dają przychód rzędu stu milionów dolarów rocznie[1029]. Pomimo powtarzających się sytuacji, w których budżet zostawał przekroczony, scjentologia rozpoczęła światową kampanię budowlaną. Bodźcem do jej uruchomienia była decyzja Miscavige’a, by wykorzystać dramatyczne wydarzenia z 11 września jako bodziec do rozesłania wieści o wielkiej ekspansji Kościoła. Sam przywódca oświadczył: „mówiąc wprost, jesteśmy jedynymi ludźmi na Ziemi, którzy mogą zapobiec upadkowi naszej cywilizacji. A żebyśmy mogli lepiej działać, musimy się rozrastać”[1030]. Zdarzało się czasem, że projekty budowlane stawały się dla Kościoła znaczącym źródłem przychodów. Naprzeciwko hotelu Fort Harrison w Clearwater powstał tak zwany Super Power Building, pomyślany jako ośrodek szkoleniowy dla doskonalenia percepcji najbardziej zaawansowanych thetanów. Zbiórka funduszy zaczęła się z wielkim rozmachem od miliona dolarów przekazanego przez braci Feshbach[1031]. Pomimo wieloletnich opóźnień budowy oraz licznych grzywien nakładanych na organizację przez miasto Clearwater, budynek (o powierzchni trzydziestu pięciu tysięcy metrów kwadratowych) okazał się dla Kościoła złotym interesem – do czasu jego ukończenia udało się zebrać co najmniej sto czterdzieści pięć milionów dolarów, czyli o sto dwadzieścia milionów więcej, niż zakładano w początkowym budżecie z 1993 roku[1032]. Kościół wyjaśnia, że pierwotny projekt bardzo się rozrósł, co spowodowało opóźnienia i wygenerowało dodatkowe koszty. Tom De Vocht, który przez wiele lat nadzorował prace, twierdzi, że budynek tak długo pozostawał nieukończony, ponieważ nikt nie wiedział, co właściwie kryje się pod nazwą „Super Power”. Pod przywództwem Miscavige’a Kościół Scjentologii uruchomił dynamiczną kampanię pod hasłem „Ideal Orgs” [Idealne Organizacje], która miała na celu budowę kolejnych ośrodków, dorównujących przepychem dawnej rezydencji Hubbarda Saint Hill Manor[1033]. Wiele z tych budynków (między innymi w Bostonie i New Haven) zostało potem zamkniętych, jako że lokalne społeczności scjentologów nie były w stanie ich utrzymać[1034]. Wiele innych znaczących kościołów i misji organizacji również zamknięto lub sprzedano – los ten spotkał między innymi misję w Santa Monica, powstałą z funduszy zebranych przez Paula i Deborę Haggisów. Żeby sobie wyobrazić, jak wielką presję odczuwają członkowie Sea Org, od których oczekuje się, że pomimo nędznych zarobków będą dokonywać hojnych wpłat na cele Kościoła, warto się przyjrzeć historii Daniela Montalvo[1035]. Jego rodzice wstąpili do Sea Org, gdy miał pięć lat, a rok później on sam podpisał kontrakt na miliard lat. Wspomina, że już jako jedenastolatek zaczął pracować dla organizacji w pełnym wymiarze godzin. Pamięta też, że – podobnie jak w przypadku innych członków Sea Org, w tym dzieci – jego dzień pracy potrafił się rozciągać od ósmej rano do dwudziestej trzeciej trzydzieści. Do jego obowiązków należało między innymi zamiatanie azbestu usuniętego podczas renowacji hotelu Ford Harrison. Jak opowiada, nie zapewniono mu żadnej odzieży ochronnej – nawet maski. Rzadko kiedy widywał się z rodzicami. W 2005 roku, gdy miał czternaście lat, pilnował drzwi, podczas gdy Tom Cruise poddawał się audytowaniu w bazie w Clearwater. Widok dzieci pracujących w ośrodkach Sea Org nie był niczym nadzwyczajnym. Oddzielano je od rodziców; nie chodziły też do szkoły. Według prawa stanowego Florydy czternasto- i piętnastolatki mogą pracować wyłącznie w godzinach pozaszkolnych i nie więcej niż piętnaście godzin tygodniowo[1036]. Daniel twierdzi, że na naukę pozwalano mu tylko raz w tygodniu, w soboty. Gdy skończył piętnaście lat, przydzielono go do pracy przy renowacji budynku scjentologicznego wydawnictwa w Los Angeles – obsługiwał między innymi podnośnik nożycowy i inne ciężkie sprzęty. Zgodnie z prawem stanowym Kalifornii dzieci piętnastoletnie mogą pracować przez trzy godziny dziennie po szkole, z wyjątkiem weekendów – i nie więcej niż osiemnaście godzin tygodniowo. Dopiero po ukończeniu szesnastu lat dopuszczane są do pracy przy napędzanych elektrycznie instrumentach dźwigowych, takich jak właśnie podnośnik nożycowy. Po jakimś czasie Daniel przeszedł do pracy w pobliskim kompleksie scjentologicznym o nazwie American Saint Hill Organization, gdzie przeprowadzano sesje audytowania. Potem zaś, od szóstej wieczorem do trzeciej nad ranem, pracował jako ochotnik w wydawnictwie Bridge Publications. Zarabiał trzydzieści sześć dolarów tygodniowo. Pracując w wydawnictwie, zrobił na tyle dobre wrażenie, że w kolejnym roku powierzono mu tam pełnowymiarowe stanowisko w dziale produkcji. Kościół wypuścił właśnie na rynek nową serię książek i wykładów Hubbarda zatytułowaną The Basics [Podstawy], którą intensywnie promowano wśród scjentologów. Jednym z zadań Daniela było robienie półkolistych wcięć na brzegach elegancko wydanych książek (podobne można znaleźć w obszernych słownikach) – zaznaczano w ten sposób, gdzie zaczyna się glosariusz oraz aneks. Wcięcia te wykonuje się za pomocą specjalnej gilotyny, której ostrza wycinają półkola na krawędziach kartek. Kalifornijskie prawo wyraźnie zabrania używania tej maszyny osobom, które nie ukończyły jeszcze osiemnastu lat[1037]. Daniel zaobserwował, że w dziale produkcji pracuje jeszcze około dwudziestu nieletnich, z których wszyscy chodzili niewyspani i obsługiwali ciężkie maszyny. Któregoś wieczoru gilotyna obcięła Danielowi palec wskazujący. Ochroniarz włożył go do foliowego woreczka napełnionego lodem i zabrał razem z Danielem do szpitala dziecięcego w Hollywood. Daniela poinstruowano, że ma jako przyczynę wizyty podać wypadek, któremu uległ podczas jazdy na deskorolce. Lekarze nie zdołali jednak uratować jego palca. Po tym zdarzeniu Daniel został przeniesiony do działu sprzedaży w tym samym wydawnictwie. Od czasu pierwszego wydania The Basics w 2007 roku sprzedaż ciągle spadała. Całość obejmowała osiemnaście tomów oraz kilka płyt C D z wykładami – pełen pakiet kosztował sześć i pół tysiąca dolarów. W oddziałach Sea Org na całym świecie powstały specjalne jednostki mające na celu sprzedaż tej publikacji. W Los Angeles obowiązywały specjalne godzinowe normy sprzedaży – pracowników, którzy nie zdołali ich zrealizować, spotykały rozmaite kary, jak na przykład oblewanie głowy wodą, przymusowe robienie pompek lub bieganie w górę i w dół po schodach. Każdego piętra pilnowali ochroniarze. Pracownicy działu sprzedaży musieli okazać kwitek dokumentujący wykonanie normy, żeby pozwolono im położyć się spać. Często wykonanie normy w sposób uczciwy okazywało się niemożliwe, sprzedawcy uciekali się więc do zlecania nieautoryzowanych przelewów z cudzych kart kredytowych[1038]. Włamywali się do baz danych zawierających informacje o finansach Kościoła i pobierali z nich numery kart kredytowych niezrzeszonych scjentologów. Jeśli więc ktoś z nich powierzył organizacji na przykład fundusze na poczet przyszłych kursów, przekonywał się, że z jego konta zniknęła pokaźna suma, przekazana na książki, których wcale nie zamawiał. Gdy zżymał się na takie dysponowanie jego środkami i kupowanie niezamówionych materiałów, informowano go, że łamie zasady etyczne Kościoła i blokuje swoje postępy na ścieżce scjentologii. Scjentolodzy deklarujący wpłaty przekraczające ich możliwości finansowe znajdują się czasem w sytuacji bez wyjścia. Przykładowo, pewnemu kasjerowi bankowemu przykazano, żeby – w ramach spłaty swojego zadłużenia wobec Kościoła – nie przeciwstawiał się napastnikom, którzy wynieśli z banku cztery tysiące dolarów[1039]. W 2009 roku przedsiębiorca budowlany Stephen E. Brackett (narzeczony aktorki Nancy Cartwright) wziął pokaźną zaliczkę na poczet remontu restauracji. Firma ubezpieczająca przedsięwzięcie złożyła potem pozew przeciw jego narzeczonej, twierdząc, że wraz z nim przekazała całą zaliczkę Kościołowi[1040]. Podobiznę Bracketta, który osiągnął poziom O T V , wykorzystywano w ogłoszeniu o zbiórce pieniędzy na „Super Power Building”, podając go za jednego z głównych darczyńców. Pod zdjęciem Bracketta widniały jego słowa zachęcające do wpłat, zakończone chwytliwym hasłem: „Ludzkość potrzebuje naszej pomocy”. Jakiś czas później mężczyzna odebrał sobie życie, skacząc z mostu Bixby Creek w regionie Big Sur[1041]. Największą aferą gospodarczą z udziałem członków Kościoła była piramida finansowa Reeda Slatkina (który zresztą – wraz z przyjacielem Paula Haggisa Sky’em Daytonem – był jednym ze współzałożycieli firmy EarthLink, dostarczającej usługi internetowe[1042]). Jego potężne oszustwo dotyczyło ponad pół miliarda dolarów zainwestowanych funduszy. Znaczna część pierwotnych „zysków” trafiła do inwestorów należących do Kościoła Scjentologii (na przykład Daniel i Myrna Jacobs, którzy wpłacili siedemset sześćdziesiąt tysięcy pięćset dolarów, zarobili niemal trzy miliony). Jak twierdzi Marty Rathbun, pośród pierwszych scjentologów korzystających z piramidy była też aktorka Anne Archer oraz prezenterka Fox News Greta Van Susteren[1043]. Późniejsi inwestorzy nie mieli już tyle szczęścia. Reed Slatkin został ostatecznie skazany za defraudację dwustu czterdziestu milionów dolarów – wciąż jeszcze nie ustalono, jak duża część tych pieniędzy została przekazana bezpośrednio Kościołowi, choć sąd ustalił, że około pięćdziesięciu milionów przekazali organizacji pierwsi beneficjenci, którzy osiągnęli gigantyczne zyski. W 2006 roku pewne podmioty związane z Kościołem Scjentologii (między innymi Celebrity Centre) zgodziły się zwrócić z tej kwoty trzy i pół miliona[1044]. W lipcu 2004 roku na pokładzie scjentologicznego statku Freewinds David Miscavige urządził przyjęcie z okazji czterdziestych drugich urodzin Toma Cruise’a. Zespół o nazwie Golden Era Musicians (w którym ojciec Miscavige’a był trębaczem) grał piosenki z filmów z udziałem jubilata, a na ogromnych ekranach specjalnie z tej okazji zawieszonych nad głowami gości wyświetlano fragmenty jego aktorskich kreacji. Cruise sam odtańczył i zaśpiewał piosenkę Old Time Rock and Roll ze słynnej sceny w filmie Ryzykowny interes, który przyniósł mu niekwestionowany status gwiazdy. Statek Freewinds jest czasami wykorzystywany jako miejsce odosobnienia dla tych członków Sea Org, których uważa się za najbardziej skłonnych do ucieczki. Podczas imprezy urodzinowej Cruise’a jedną z osób przebywających na pokładzie była Valeska Paris, dwudziestosześcioletnia Szwajcarka, która wychowała się w rodzinie scjentologów, a w wieku czternastu lat wstąpiła do Sea Org. Trzy lata później jej ojczym, który własną pracą dorobił się milionowej fortuny, popełnił samobójstwo. Zostawił po sobie pamiętnik, w którym obwiniał Kościół o pozbawienie go majątku. Gdy matka dziewczyny otwarcie skrytykowała organizację we francuskiej telewizji, scjentolodzy odizolowali Valeskę w bazie w Clearwater, żeby nie dopuścić do jej spotkania z matką. W następnym roku, gdy miała już osiemnaście lat, oddelegowano ją na pokład Freewinds. Powiedziano jej, że spędzi na statku dwa tygodnie. Trzymano ją tam jednak wbrew jej woli przez dwanaście lat[1045]. Na krótko przed przybyciem Cruise’a wyskoczyła jej opryszczka, przez co Miscavige ogłosił, że znalazła się w „kondycji Zdrady” i zabronił jej uczestnictwa w przyjęciu. Później jednak dostała szansę obsługiwania Cruise’a i jego ówczesnej partnerki Penélope Cruz[1046]. W październiku Miscavige uhonorował zasługi Cruise’a dla scjentologii, przyznając mu nagrodę o nazwie „Freedom Medal of Valor” [Wolnościowy Medal za Waleczność]. Stojąc przed zebranymi na widowni członkami Sea Org, którzy niemal całe swoje życie pracowali na rzecz Kościoła, zarabiając niewiele ponad siedem dolarów dziennie, Miscavige nazwał gwiazdora „najbardziej oddanym scjentologiem, jakiego znam”, po czym zawiesił mu na szyi platynowy medalion wysadzany brylantami. – Chyba wiecie, że robię to wszystko dla was – powiedział Cruise do rozentuzjazmowanej widowni. – I naprawdę bardzo, bardzo mi na was zależy. Następnie odwrócił się w stronę ustawionego na scenie wielkiego portretu Hubbarda i krótko zasalutował, mówiąc „Za LR H !”[1047]. Lana Mitchell, kucharka, którą kilka miesięcy wcześniej oskarżono o podanie Cruise’owi nieświeżych krewetek, opuściła już „Szczęśliwą Dolinę” i oglądała ceremonię w obozie rehabilitacyjnym wraz z dwustoma innymi scjentologami (w tym z niemal pięćdziesięcioma wyższymi urzędnikami Sea Org usuniętymi ze stanowisk przez Miscavige’a). Trzymano ich wszystkich w wielkim błękitnym budynku dawnego szpitala przy L. Ron Hubbard Way w Los Angeles – tam, gdzie wcześniej więziono Spanky Taylor i wiele innych osób. Niektórzy

z nich pracowali dla organizacji od ponad dwudziestu lat i byli niegdyś bezpośrednimi podwładnymi Hubbarda. Teraz zostali całkowicie odcięci od świata zewnętrznego – nie mieli dostępu do telewizji, radia, nie mogli nawet słuchać muzyki. W dawnych salach szpitalnych gnieździło się po czterdzieści osób, które musiały korzystać z jednej wspólnej łazienki. Często zdarzało się, że nie dla wszystkich starczało jedzenia. Niektórzy cierpieli na poważne schorzenia – tak jak Uwe Stuckenbrock, niegdyś szef Międzynarodowego Działu Ochrony, który chorował na stwardnienie rozsiane, a jego stan pogorszył się na tyle, że mężczyzna nie był już w stanie mówić. Jednym z zadań powierzonych Lanie Mitchell w obozie było spawanie – lecz jako że nigdy wcześniej tego nie robiła, poparzyła sobie oczy, bo nie umiała prawidłowo założyć okularów ochronnych. Nie udzielono jej żadnej pomocy lekarskiej[1048]. Dokładano wszelkich starań, żeby ukryć mieszkańców obozu przed światem. W oknach wisiały zasłony, żeby nikt nie zaglądał do środka – ani nie wyglądał na zewnątrz. Gdy ktoś musiał przejść do innej części kompleksu, przemieszczał się tunelami lub po dachu. Nie było dni wolnych, ale za to w Boże Narodzenie zezwalano na telefon do rodziny. Jedyną dostępną rozrywką było oglądanie scjentologicznych uroczystości na ekranie telewizora (w końcu przecież elementy wymyślnej scenerii tych imprez były instalowane przez osoby przebywające w obozach w Los Angeles albo w bazie w Clearwater). Teraz znów zebrano wszystkich w kantynie, by mogli obejrzeć uroczystość wręczenia medalu Cruise’owi. Jednym z osadzonych był Mark McKinstry, który dawniej pełnił funkcję ogólnokrajowego menedżera do spraw sprzedaży w wydawnictwie Bridge Publications. W 2000 roku na ekrany kin weszła filmowa adaptacja książki Hubbarda Bitwa o Ziemię. Fabuła opowiada o najeżdżających naszą planetę kosmitach zwanych Psyklopami, którzy robią z ludzi niewolników – do momentu gdy pojawia się nieustraszony bohater gotów wyzwolić ludzkość spod jarzma obcych. John Travolta, który zagrał w filmie główną rolę, przez lata starał się doprowadzić do realizacji filmu, aż w końcu pokrył sporą część budżetu z własnej kieszeni[1049]. Aktor znajdował się wówczas u szczytu kariery. Jak sam relacjonował, powiedział wówczas swojemu menedżerowi: „Jeśli teraz nie możemy zrobić tego, co chcemy zrobić, to na co nam ta cała moc?”[1050]. Miscavige od samego początku bardzo się angażował w proces realizacji filmu. Choć przebywał w Clearwater, gdzie nadzorował przebieg sprawy związanej ze śmiercią Lisy McPherson, oglądał nakręcone materiały, a jego uwagi zapisywano na maszynie i przesyłano reprezentantce Kościoła, która wszędzie towarzyszyła Travolcie[1051]. Gdy film został ukończony, Miscavige zadzwonił do gwiazdora z gratulacjami i powiedział, że Hubbard byłby z niego dumny, a film z pewnością będzie przebojem kasowym[1052]. Mark McKinstry przez rok pracował przy promocji filmowego wydania książki. Jeździł z Travoltą po całym kraju i dbał o to, żeby dzieło Hubbarda trafiło do księgarni, centrów handlowych i supermarketów. Sprzedano jakieś siedemset pięćdziesiąt tysięcy egzemplarzy. Podobnie jak wiele innych osób, które miały okazję poprzebywać trochę w towarzystwie Johna Travolty, McKinstry ogromnie go polubił. Aktor poświęcał dużo czasu i energii, żeby zapewnić książce powodzenie. Kiedy jednak film wszedł na ekrany, okazał się wielką katastrofą – zarówno artystyczną, jak i komercyjną. Już w dniu premiery specjalne autobusy dowoziły członków Sea Org do Mann’s Chinese Theatre przy Hollywood Boulevard, żeby wypełnili pustą salę – a potem zdarzało się, że ci sami ludzie oglądali trzy seanse dziennie[1053]. Dla wielu z nich był to pierwszy od wielu lat film, jaki w ogóle mieli okazję zobaczyć. Krytyk „New York Timesa” napisał: „Bardzo możliwe, że Bitwa o Ziemię okaże się najgorszym filmem tego stulecia”[1054]. Jak się później okazało, opinię tę podzielało wielu innych recenzentów. Pojawiły się też fałszywe oskarżenia, jakoby film zawierał podprogowe treści promujące scjentologię[1055]. W karierze Travolty rozpoczął się długi okres ciemności. Cruise dzielił się potem z Miscavige’em swoją frustracją, twierdząc, że film fatalnie wpływa na publiczny wizerunek Kościoła[1056]. Prezes odpowiedział, że gdyby on sam miał cokolwiek do powiedzenia, film nigdy by nie powstał[1057]. Mark McKinstry wybrał się na pokaz filmu i z przerażeniem stwierdził, że widzowie buczą z dezaprobatą lub w ogóle wychodzą z kina. Jego zdenerwowanie zauważyła żona, która spytała go, co się stało. – Dlaczego nikt tego filmu nie obejrzał, zanim go puszczono w świat? – zapytał Mark. Żona opowiedziała o jego reakcji urzędnikom Kościoła, przez co został wysłany do obozu rehabilitacyjnego[1058]. Na krótko przed otrzymaniem najwyższego scjentologicznego odznaczenia Tom Cruise zakończył swój związek z Penélope Cruz. Choć sama Shelly Miscavige nadzorowała jej sesje audytowania i pomagała jej podczas programu Purification Rundown[1059], to – podobnie jak wcześniej Nicole Kidman – w oczach przywódcy Kościoła hiszpańska aktorka wciąż była podejrzana[1060]. Jako osoba myśląca niezależnie nadal praktykowała medytację i określała się jako buddystka. Cruise udał się z delegacją scjentologów do Madrytu na otwarcie wspaniałego nowego kościoła, gdzie łamanym hiszpańskim odczytał swoją przemowę zebranym tłumom. Mike Rinder wspomina jednak, że był świadkiem rozmowy odbytej przez gwiazdora jeszcze przed uroczystością z jego siostrą Lee Anne, która pełniła funkcję jego rzeczniczki prasowej. Skarżył się jej, że nikt nie może mu znaleźć nowej partnerki. Wówczas do pokoju wszedł David Miscavige, a Cruise powtórzył swoją skargę w jego obecności[1061]. Miscavige wziął ją sobie do serca. „Masz znaleźć najpiękniejsze kobiety w całym Kościele – usłyszał od niego Tom De Vocht. – Zdobądź ich nazwiska i numery telefonów”[1062]. Następnie przywódca polecił, żeby Greg Wilhere i Tommy Davis przesłuchali wszystkie młode aktorki utożsamiające się ze scjentologią. Jak twierdzi Marc Headley, który oglądał część nagrań z tych przesłuchań, kandydatek było około setki[1063]. Całe przedsięwzięcie osobiście nadzorowała Shelly Miscavige[1064]. Wilhere i Davis natychmiast wzięli się do roboty. Zapraszanym na rozmowę kobietom nie zdradzano celu spotkania, przepytywano je natomiast, co sądzą na temat Cruise’a i jak zaawansowane są na „moście ku całkowitej wolności”. Greg Wilhere, którego akurat w owym czasie przetrzymywano w „Dziurze”, został stamtąd zabrany. Dostał telefon BlackBerry oraz pięć tysięcy dolarów, za które miał sobie kupić ubrania w luksusowym sklepie odzieżowym Saks Fifth Avenue, po czym wysłano go do Nowego Jorku, a następnie do Los Angeles, gdzie miał nagrywać rozmowy z kandydatkami[1065]. Mike Rinder zauważył, że miesiąc później na ceremonię wręczenia medalu Cruise przybył w towarzystwie Yolandy Pecoraro – kruczowłosej aktorki i modelki, która wychowała się w rodzinie scjentologów i ukończyła już kilka kursów, zarówno w Celebrity Centre, jak i na pokładzie Freewinds. Miała jednak zaledwie dziewiętnaście lat, podczas gdy Tom Cruise skończył już czterdzieści dwa. Ekipa scjentologów znalazła więc kolejną kandydatkę. Była nią dwudziestopięcioletnia początkująca aktorka Nazanin Boniadi[1066]. Urodzona w Iranie, lecz wychowana w Londynie, miała doskonałe wykształcenie i urodę, która z pewnością nie mogła pozostawić Cruise’a obojętnym: szczupła i ciemnowłosa, o dużych oczach i olśniewającym uśmiechu. Z myślą o studiach medycznych zrobiła licencjat z biologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine, później jednak postanowiła spróbować szczęścia w aktorstwie. Dla scjentologów bardziej istotny był jednak fakt, że osiągnęła już poziom O T V (jej matka również należała do Kościoła). Na początku listopada 2004 roku Naz otrzymała informację, że wybrano ją do specjalnego programu – kluczowego dla przyszłości scjentologii, ale objętego tak ścisłą tajemnicą, że nie wolno jej nikomu o nim mówić, nawet własnej matce. Aktorkę natychmiast przeniesiono do Celebrity Centre, gdzie przez miesiąc przechodziła sprawdziany bezpieczeństwa i specjalne sesje audytowania. Miała nadzieję, że bierze udział w programie dotyczącym praw człowieka, którymi szczególnie się interesowała, powiedziano jej jednak tylko, że jej zaangażowanie położy kres uprzedzeniom względem scjentologii. W pewnym momencie, w trakcie trwania intensywnego bloku sprawdzianów i sesji audytowania, Greg Wilhere poinformował ją, że aby projekt mógł ruszyć dalej, będzie musiała zerwać ze swoim partnerem, z którym pozostawała w wieloletnim związku. Odmówiła. Nie mogła pojąć, dlaczego jej chłopak miałby stanowić jakąkolwiek przeszkodę, zwłaszcza że sama wprowadziła go do Kościoła. Wilhere jednak upierał się przy swoim. Spytał ją, co mogłoby spowodować, że zerwałaby z narzeczonym. Odpowiedziała w nerwach, że zerwałaby z nim, gdyby się dowiedziała, że ją zdradzał. Jak twierdzą jej przyjaciele, już następnego dnia Wilhere przedstawił jej poufne informacje zawarte w teczce z raportami z sesji audytowania jej partnera. Pokazał jej świadectwa jego zdrad, zakreślone na czerwono. Naz poczuła się oszukana, ale też winna, ponieważ Wilhere od razu obciążył ją odpowiedzialnością za fakt, że nie zorientowała się co do poczynań ukochanego i nie poinformowała o nich Biura Etyki – a przecież sama kilkakrotnie go audytowała. Najwyraźniej przegapiła jego „czyny withhold”. Naz przedstawiła sprawę swojemu chłopakowi, który przyznał się do winy. To był koniec ich związku[1067]. Innym razem poproszono ją, żeby określiła, czym byłaby dla niej „idealna sceneria Drugiej Dynamiki” – innymi słowy, jak miałaby wyglądać idealna randka. Uznała, że ideałem byłoby sushi i jazda na łyżwach. Zastanawiała się jednak, czemu to wszystko ma służyć. Jednym z zadań, jakie jej wyznaczono, była lektura tekstu Hubbarda zatytułowanego The Responsibilities of Leaders [Obowiązki przywódców]. Twórca scjentologii dokonuje w nim dekonstrukcji życiorysu Simóna Bolívara (dziewiętnastowiecznego przywódcy walk o wyzwolenie Ameryki Południowej) oraz Manueli Sáenz (jego szalenie troskliwej kochanki z wyższych sfer). Jak pisze Hubbard, Bolívar „był wielkim dowódcą, który nie miał sobie równych w całej historii. Ciekawostką jest zatem, dlaczego poniósł porażkę i zmarł na obcej ziemi, a dopiero po śmierci został otoczony czcią. Jakie popełnił błędy?”. Dalej Hubbard pisze, że jego partnerka „była inteligentną, piękną i zdolną kobietą – wierną mu, w pełni oddaną i mogącą się z nim równać, zdecydowanie bowiem przewyższała zwykłych śmiertelników. Czemu więc godziła się na życie osoby izolowanej społecznie i szkalowanej, czemu poddała się brutalnemu ostracyzmowi, zmarła w ubóstwie i została na wiele lat wymazana z kart historii? Jakie błędy popełniła?”[1068]. Analiza Hubbarda wskazuje, że Bolívar doskonale sobie radził tylko na jednym polu – prowadząc ludzi do walki – w związku z czym miał skłonność uciekać się do rozwiązań militarnych, nawet jeśli w danej sytuacji lepsze efekty można było osiągnąć drogą dyplomatyczną lub poprzez polityczne rozgrywki. „Zbyt dobrze mu szło w tej jednej dziedzinie – zauważa Hubbard. – A przez to nigdy nie szukał w sobie innych talentów, nawet nie przyszło mu do głowy, że mogą istnieć jakieś inne sposoby załatwiania spraw”. Bolívar nie zdołał wykorzystać swojego ogromnego autorytetu do tego, żeby nagradzać przyjaciół i karać wrogów – w rezultacie przyjaciele go opuszczali, a wrogowie zyskiwali na sile. Spragniony chwały i uwielbienia ze strony ludu, Bolívar gardził metodami opartymi na krwawych intrygach, nawet jeśli mogłyby utrzymać go przy władzy. „Nigdy mu nawet nie zaświtało, że ktoś może być mu wrogi, nigdy też (poza polem bitwy) nie uważał, że kogoś należałoby zabić – chłodno konkluduje Hubbard. – Bolívar zginął z powodu swojego uzależnienia od najbardziej niepewnego narkotyku w historii, jakim jest sława”. Mogła go uratować Manuela Sáenz. Miała te cechy, których jemu brakowało. Ona jednak również popełniała błędy. Pomimo swojej inteligencji nigdy nie zdołała przekonać Bolívara, żeby się z nią ożenił, choć właśnie dzięki takiemu posunięciu uzyskałaby pozycję, której bardzo potrzebowała. „Była mu w pełni oddana, wybitnie inteligentna i całkowicie niezdolna do przeprowadzenia jakichkolwiek działań niosących ostateczne rozwiązania – pisze Hubbard. – Złamała prawo władzy, nie zdając sobie sprawy, że ową władzę posiada”. Jego zdaniem

powinna była zostać szefową tajnej policji Bolívara (tak jak to dla Hubbarda uczyniła Mary Sue). „Nie była na tyle bezwzględna, żeby stanowić przeciwwagę dla jego braku bezwzględności, ani na tyle przezorna, aby przeciwdziałać jego brakowi przezorności – ciągnie dalej autor. – Była aktorką jednego teatru”. Hubbard wyciąga z tragedii Bolívara i Sáenz następujący morał: osoby posiadające władzę muszą z niej korzystać. Osoby, które tak jak Manuela znajdują się blisko władzy, muszą całkowicie się oddać zwiększaniu potęgi swojego partnera. „Prawdziwa moc rozwija się właśnie dzięki tego rodzaju ścisłej zmowie” – pisze Hubbard, po czym dochodzi do wniosku, że gdyby Manuela zechciała w pełni poprzeć Bolívara, trwale zapisałaby się na kartach historii jako prawdziwa bohaterka – zamiast pozostawać postacią „nieznaną nawet w archiwach własnego kraju”. Nazanin Boniadi uznała, że jej zadaniem jest przygotować się do roli przywódczej – bo po co kazano jej czytać historię Bolívara i Sáenz? Jakie jednak wnioski miała wyciągnąć z lektury? Mocno ją zastanawiały stawiane jej wymagania, które nie miały wiele wspólnego z prawami człowieka. Oprócz zaliczania obowiązkowych kursów i sprawdzianów bezpieczeństwa kazano jej też zdjąć aparat z zębów i zapewniono bardzo drogie zabiegi upiększające. Wilhere przekazał jej, że zdaniem osoby nadzorującej ten szczególny projekt rude pasemka w jej włosach nie wyglądają dobrze, w związku z czym do Celebrity Centre przybył znany hollywoodzki stylista, który przywrócił jej włosom naturalny kolor[1069]. Następnie przyszła kolej na zakupy. Wilhere zabrał Naz do luksusowych sklepów przy Rodeo Drive i wydał dwadzieścia tysięcy dolarów na jej nową garderobę. W końcu Naz poleciała z Wilherem pierwszą klasą do Nowego Jorku. Podejrzewała, że tu wreszcie zostaną ujawnione szczegóły jej misji. Pod pozorem rutynowej wizyty zajrzeli do nowojorskiej siedziby organizacji, ale tak się jakoś złożyło, że zaraz wpadli tam na Toma Cruise’a (któremu towarzyszył Tommy Davis). Choć sprawa wyglądała na szczęśliwy splot okoliczności, Naz nieco to wszystko stremowało. Oto miała przed sobą nie tylko największego gwiazdora na świecie, ale też osobę, której dopiero co przyznano najwyższe scjentologiczne odznaczenie. Bąknęła tylko: „Gratuluję panu” (później została za to upomniana, ponieważ rzekomo zabrzmiało to protekcjonalnie). Cruise zachowywał się czarująco. Powiedział, że właśnie zmierzają z Davisem do Empire State Builiding, a potem wybierają się na sushi do słynnej restauracji Nobu. Zapytał, czy zechciałaby do nich dołączyć. Później poszli razem na łyżwy w Centrum Rockefellera – lodowisko zostało specjalnie z tej okazji zamknięte, żeby mieli je na wyłączność. Wszystko zaczynało wyglądać nieco zbyt perfekcyjnie. Tę pierwszą noc Nazanin spędziła z Cruise’em w luksusowym wieżowcu Trump Tower, gdzie dla gwiazdora i jego świty wynajęto całe piętro[1070]. Następnego ranka Tom Cruise zaprosił nową przyjaciółkę na plan filmu Wojna światów, kręconego w miejscowości Athens, dwieście kilometrów od Nowego Jorku. Po zakończeniu zdjęć Nazanin wróciła do Nowego Jorku w towarzystwie Tommy’ego Davisa, który już w limuzynie dał jej do podpisania umowę poufności. Nie towarzyszył im żaden prawnik, Nazanin nie otrzymała też kopii dokumentu, który kazano jej podpisać. Davis poinformował ją, że jej „misja” zostaje na razie zawieszona, ponieważ znacznie ważniejszy jest jej nowy związek z Cruise’em. Ostrzegł ją też, że osobiście ją zniszczy, jeśli zdarzy jej się w jakikolwiek sposób zdenerwować aktora. Naz się nie opierała. Chciała zrobić coś dobrego dla świata, a w jej przekonaniu scjentologia oferowała takie możliwości. Cruise był zaś olśniewający. Dla obojga religia stanowiła sens życia. Najwyraźniej byli sobie pisani, czemu więc miałaby się temu sprzeciwiać? Według dobrze poinformowanych źródeł po kilku tygodniach Nazanin wprowadziła się do domu Cruise’a. Tommy Davis i Jessica Feshbach bez przerwy ją instruowali, jak ma się zachowywać w stosunku do gwiazdora. Któregoś wieczoru poszła z Cruise’em na kolację, w której uczestniczyło kilkoro innych scjentologów – wśród nich Tommy Davis oraz siostrzenica Cruise’a Lauren Haigney, która należała do Sea Org i została skierowana do pracy w Gold Base. Przez całe dzieciństwo była najlepszą przyjaciółką Katy Haggis, z którą chodziła do Delphian School. Podczas kolacji opowiadała o swojej przyjaźni z Katy oraz o tym, że postanowiła ją zakończyć, gdy Katy jej wyznała, że jest lesbijką. Nazanin była zszokowana – nie tyle samą opowieścią, ile faktem, że wszyscy zebrani całkowicie poparli stanowisko dziewczyny[1071]. W grudniu Cruise zabrał Nazanin do swojej wakacyjnej rezydencji w Telluride, gdzie dołączyli do nich David i Shelly Miscavige. Podczas pobytu u Cruise’a Miscavige’owie obejrzeli kopię promocyjną filmu Za wszelką cenę. David Miscavige powiedział później, że ledwo wysiedział do końca. Wypowiadał się też krytycznie o samym Paulu Haggisie, twierdząc, że jest bardzo marnym scjentologiem, który powinien wrócić na „most ku całkowitej wolności” i przestać robić takie okropne, przygnębiające filmy. Cruise się z nim zgodził i dodał, że Haggis „powinien uporządkować swoją etykę”[1072]. Naz cierpiała akurat z powodu silnych bólów menstruacyjnych i najchętniej wymigałaby się od zaplanowanej wcześniej odświętnej kolacji. Wiedziała jednak, że ma obowiązek pełnić honory pani domu, choć czuła się okropnie. Kilkakrotnie zdarzyło się, że Miscavige coś do niej mówił, a ona nie bardzo go rozumiała (przywódca scjentologii mówi bardzo szybko, z mocnym filadelfijskim akcentem), więc parę razy poprosiła go, żeby powtórzył swoje słowa. Następnego dnia zarówno Tommy Davis, jak i Tom Cruise zganili ją za nieokazywanie szacunku przywódcy, a konkretnie za „obrazę jego T R 1”. W scjentologicznym żargonie skrót ten oznacza „Training Routine One”, czyli podstawowe ćwiczenie z zakresu komunikacji z ludźmi. Nazanin postawiła Miscavige’a w niezręcznej sytuacji, sugerując, że nie potrafi on klarownie formułować myśli. Davis oświadczył, że jej zachowanie jest niedopuszczalne. Jeśli coś ją bolało, powinna była zażyć środek przeciwbólowy[1073]. Z typowym dla siebie przejęciem Cruise wyjaśnił jej potem, dlaczego jest to naprawdę poważna sytuacja. „Ty nie rozumiesz, o co chodzi – powiedział, po czym podniósł dłoń nad głowę. – Jest tak: na samej górze jest LH R . – Obniżył nieco dłoń. – Potem jest Prezes. – Na koniec opuścił dłoń do poziomu swoich oczu i dodał: – „A dalej jestem ja”[1074]. Dwa tygodnie później Jessica Feshbach kazała Nazanin spakować swoje rzeczy. Cruise nie miał czasu, żeby się z nią pożegnać. Nazanin zauważyła tylko jego postać, gdy przechodziła obok domowej siłowni, w której właśnie ćwiczył[1075]. Tommy Davis wyjaśnił jej później, że aktor po prostu zmienił zdanie co do ich związku, uznał bowiem, że potrzebny mu jest ktoś, kto ma większą moc. Gotów był jednak wynagrodzić jej tę stratę i zapłacić za pakiet kursów, które pozwolą jej osiągnąć poziom O T VI I . Davis zapewniał ją, że najlepszym sposobem poradzenia sobie z poczuciem żalu będzie dla niej robienie dalszych postępów na „moście ku całkowitej wolności”. W lutym 2005 roku Nazanin pojechała do Clearwater, żeby tam rozpocząć cykl kursów. Początkowo traktowano ją jak gwiazdę, ale później jedna z koleżanek zauważyła, że dziewczyna bardzo się zmieniła i ciągle płacze. Nazanin przyznała jej się wówczas, że ma za sobą bolesne rozstanie z Tomem Cruise’em. Zszokowana koleżanka natychmiast poinformowała o tym wyznaniu Biuro Etyki. Ogłoszono, że Nazanin znalazła się w „kondycji Zdrady”, i nakazano jej zadośćuczynić organizacji za straty, jakie spowodowała, wyjawiając informacje na temat swojego związku z Cruise’em. Musiała kopać rowy i czyścić wspólne toalety szczoteczką do zębów. W czerwcu udało jej się odzyskać przyzwoity status w Kościele, polecono jej jednak trzymać się z dala od Celebrity Centre. Tommy Davis poradził jej, żeby się przeniosła w jakiś odległy zakątek świata i nigdy więcej nikomu nie wspominała o swoim związku z Cruise’em[1076]. Poszukiwania nowej partnerki dla gwiazdora wykroczyły już poza granice Kościoła[1077]. Przez krótki czas aktor spotykał się z kolumbijską aktorką Sofíą Vergarą (którą poznał na przyjęciu przed rozdaniem Oscarów, urządzonym przez Willa i Jadę Pinkett Smithów), związek ten rozpadł się jednak, ponieważ Vergara nie zgodziła się zostać scjentolożką. Kwestia religii pozostawała wciąż kluczowa zarówno dla samego Cruise’a, jak i dla Kościoła. Przez jakiś czas aktor miał na oku Jennifer Garner. Do Celebrity Centre zapraszano też inne aktorki – sądziły, że przychodzą na przesłuchanie do roli w kolejnej części Mission: Impossible. Pośród nich znalazły się Kate Bosworth, Jessica Alba, Lindsay Lohan, Scarlett Johansson oraz Katie Holmes[1078]. Katie była uosobieniem niewinności; miała brązowe oczy o kształcie migdałów i sama o sobie mówiła, że jest „dwudziestosześcioletnią dziewicą”[1079]. Była piątkową uczennicą w katolickiej szkole dla dziewcząt w Toledo w stanie Ohio, podobnie jednak jak Tommy Davis po jednym semestrze rzuciła studia na prestiżowym Uniwersytecie Columbia. Wkrótce potem otrzymała główną rolę w serialu dla młodzieży Jezioro marzeń, a następnie grała mało znaczące role zalotnych panienek w różnych filmach. Scjentolodzy trafili na wywiad, którego udzieliła pismu „Seventeen” w październiku 2004 roku. Mówiła w nim: „Chyba każda młoda dziewczyna marzy o swoim ślubie. Kiedyś myślałam, że wyjdę za Toma Cruise’a”. Była jego wielbicielką od czasu, gdy go zobaczyła w filmie Ryzykowny interes. Miała wówczas cztery lata[1080]. Katie i Tom poznali się w kwietniu 2005 roku. „Zakochałam się, gdy tylko podał mi rękę” – opowiadała potem[1081]. Cruise słynie z wielce romantycznego podejścia do nowych związków; chętnie obdarowuje wybranki kwiatami i biżuterią, wymyśla też niecodzienne randki. Doświadczyła tego również Katie, którą zabrał na nocny lot helikopterem nad Los Angeles, z zapasem sushi na wynos[1082]. Po kilkunastu dniach od pierwszej randki Katie wprowadziła się do jego rezydencji w Beverly Hills, zwolniła swojego menedżera i agenta, i zatrudniła na ich miejsce osoby reprezentujące Cruise’a. Zaczęła też pojawiać się wszędzie w towarzystwie Jessiki Feshbach, którą w wywiadach dla mediów określała mianem swojej „najlepszej przyjaciółki”[1083]. W maju Tom Cruise wystąpił w programie Oprah Winfrey Show. Jeszcze zanim wszedł na scenę, publiczność zebrana na widowni, składająca się niemal z samych kobiet, oczekiwała go z ekscytacją graniczącą z histerią, na jego zachowanie należy więc patrzeć w kontekście tła, jakim była rozentuzjazmowana, piszcząca publiczność – zareagował więc na to przyjęcie jak surfer łapiący potężną falę. Triumfalnie uniósł pięść w powietrze, a potem klęknął na podłodze. – Coś ci się musiało przydarzyć! – zawołała prowadząca. – Zakochałem się – wyznał gwiazdor. – Nigdy nie widzieliśmy, żebyś tak się zachowywał! – Wiem! – Aktor się uśmiechnął, po czym wskoczył tyłem na kanapę. Następnie złapał prowadzącą za ręce i zaczął się z nią siłować. – Odjechałeś! – powtarzała Winfrey. – Całkiem odjechałeś! Przez cały występ Cruise zachowywał się jak wariat[1084]. Wobec tak spektakularnego romansu, w dużej mierze rozgrywającego się w świetle reflektorów, nieco w cieniu pozostawała kampania promocyjna filmu Spielberga Wojna światów, który miał wejść do kin w następnym miesiącu. Kilka tygodni po występie w Oprah Winfrey Show Cruise pojawił się w programie Today, gdzie rozmawiał z Mattem Lauerem, podczas gdy Katie Holmes siedziała poza kadrem. Prowadzący zachowywał się przyjaźnie, a aktor zdawał się zadowolony i zrelaksowany – do momentu, w którym Lauer wspomniał,

że Katie Holmes zgodziła się zostać scjentolożką. – Czy na tym etapie życia mógłbyś być z kimś, kto nie interesuje się scjentologią? – spytał prowadzący. – Wiesz, scjentologia jest czymś, czego nie rozumiesz – odparł Cruise. – Bo można być chrześcijaninem i jednocześnie scjentologiem, bez problemu. – Więc scjentologia nie zastępuje religii? – upewniał się Lauer. – Jest religią, ponieważ zajmuje się sprawami duchowymi. Człowiek jest istotą duchową. Prowadzący nawiązał wówczas do niedawnej krytycznej wypowiedzi Cruise’a na temat aktorki Brooke Shieldes, która opisała w książce, jak środki przeciwdepresyjne pomogły jej się uporać z depresją poporodową. – Nigdy w życiu nie popierałem psychiatrii. Nigdy! – zadeklarował aktor. Był ubrany w czarną koszulkę ukazującą jego muskularne ramiona, miał lekki zarost, a jego grzywka opadała swobodnie na czoło. Imponował swoją tężyzną fizyczną i z trudem tłumił emocje. – Jeśli chodzi o sprawę Brooke Shields – tłumaczył – musisz zrozumieć, że naprawdę dobrze jej życzę. To wspaniała, utalentowana kobieta. Chcę, żeby jej się w życiu powodziło. Wiem natomiast, że psychiatria to pseudonauka. – Ale jeśli ta kobieta mówi – ciągnął prowadzący – że dzięki konkretnemu rozwiązaniu poczuła się lepiej, czy to były środki przeciwdepresyjne, czy wizyta u psychologa albo psychiatry… Czy to nie wystarczy? – Musisz zrozumieć jedno – powiedział Cruise gniewnie. – Oto siedzimy sobie tutaj, a ja mówię, że jestem przeciwny stosowaniu środków farmaceutycznych i takich nadużyć jak aplikowanie ludziom elektrowstrząsów wbrew ich woli albo podawanie silnych leków dzieciakom, które nie wiedzą, jakie będą tego skutki. Czy ty wiesz, czym jest Adderall? Wiesz, co to jest Ritalin? Wiesz, że to narkotyki? Czy ty to rozumiesz? – Jest jednak różnica… – Nie, nie, Matt. – Ale to nie było wbrew jej woli. – Matt, ja cię o coś pytam. – To nie było wbrew jej woli. – Matt, ja cię o coś pytam. – Rozumiem, że istnieją tego rodzaju nadużycia. – Widzisz, mamy problem – uciął sprawę Cruise. – Ty nie znasz historii psychiatrii. A ja znam. Matt Lauer był nieco zaskoczony agresywną postawą aktora, nie dawał jednak za wygraną: – Czy dopuszczasz w ogóle możliwość, że dla niektórych osób tego rodzaju środki mogą być pomocne? Że owszem, zdarzają się nadużycia, może w niektórych obszarach sprawy poszły za daleko. Być może zbyt wielu dzieciakom podaje się Ritalin. Może elektrowstrząsy… – Zbyt wielu dzieciakom podaje się Ritalin? – przerwał mu Cruise, kręcąc głową. – Matt, proszę cię… – Czy nie ma żadnych przykładów na pozytywne działanie takich środków? – Matt, przecież ty nawet… Ależ ty jesteś wygadany. Nawet nie wiesz, czym jest Ritalin – uciął Cruise. Następnie aktor zaczął tłumaczyć, że są inne sposoby, które Brooke Shields mogła wykorzystać, żeby poradzić sobie z depresją bez uciekania się do farmakologii. Wspomniał o zmianie diety i ćwiczeniach fizycznych. – Istnieją inne metody pomocne w walce z takimi problemami, bez używania leków. Nie chcemy chyba znaleźć się w jakimś „nowym wspaniałym świecie”? Jeśli chodzi o Brooke, mogę powiedzieć tyle, że panuje powszechna dezinformacja. Brooke nie zna historii psychiatrii, ona tego nie rozumie. Zresztą tak samo jak ty[1085]. Według scjentologii psychiatria jest odpowiedzialna za wiele nieszczęść, które spotkały ludzkość w toku historii. Wojny, rasizm, czystki etniczne, terroryzm – wszystko to jest efektem dążenia do panowania nad społeczeństwem oraz chęci zysku. Na Sunset Boulevard w Hollywood Kościół urządził muzeum ze stałą ekspozycją zatytułowaną „Psychiatria – przemysł śmierci”, pokazującą prymitywne i dość makabryczne metody stosowane w toku ewolucji psychiatrii: zakłady dla obłąkanych, lobotomie, elektrowstrząsy oraz ogromny wzrost liczby leków przepisywanych na podstawie wątpliwych diagnoz. Według scjentologów historia tej dziedziny to długi marsz psychiatrów pragnących zyskać władzę nad ludzkim zachowaniem i ostatecznie zapanować nad światem. Choć ekspozycja nie zawiera tej informacji, według Hubbarda historia psychiatrii rozpoczęła się „pięć miliardów lat temu”, gdy „w Konfederacji Maw należącej do sześćdziesiątej trzeciej galaktyki” opracowano pewną szczególną technikę: Wystarczy wziąć taflę szkła i umieścić ją przed nosem precleara. To musi być bardzo przejrzyste szkło, bardzo mocno schłodzone, najlepiej do temperatury −100 stopni Celsjusza. Jasne? M ocno schłodzone, tak? Następnie należy ustawić precleara twarzą do tej mocno schłodzonej tafli i nagle pchnąć go prosto w schłodzone szkło… Po jakichś dwudziestu sekundach mózg takiego człowieka jest całkowicie wyprany. No więc jeśli ktoś miałby ochotę zabawić się w Boga, tak jak psychiatrzy z tamtych czasów, oczywiście wystarczy wówczas powiedzieć: „Leć na Ziemię i zostań prezydentem” lub coś w tym stylu, tak? A thetan, któremu właśnie dokładnie wyprano mózg, natychmiast ruszy w drogę i tyle[1086].

Hubbard obwiniał psychiatrów (sprzymierzonych z tyranem Xenu) również o przeprowadzenie ludobójstwa w Konfederacji Galaktycznej siedemdziesiąt pięć milionów lat temu. Wiele elementów opowiadanej przez niego historii wyraźnie przypomina koszmarne praktyki nazistów, którzy wykorzystywali lekarzy (w tym także psychiatrów), żeby pozbywać się jednostek chorych psychicznie, podobnie jak homoseksualistów, Cyganów i Żydów. Można też znaleźć w tych opowieściach ślady sowieckiego terroru, w ramach którego politycznym dysydentom psychiatrzy stawiali odpowiednie diagnozy, pozwalające zamknąć niewygodne osoby w psychuszkach. Hubbard pamiętał czasy, w których te haniebne zdarzenia miały miejsce, bez wątpienia pobudzały więc one jego wyobraźnię. Po śmierci Hubbarda Miscavige postanowił kontynuować rozpoczętą przez niego kampanię. W 1995 roku oświadczył Międzynarodowemu Stowarzyszeniu Scjentologów (I A S ), że celem Kościoła w nowym tysiącleciu będzie „umieszczenie scjentologii w absolutnym centrum społecznego zainteresowania” oraz „całkowita eliminacja psychiatrii we wszystkich jej formach”[1087]. Muzeum psychiatrii prowadzi powołana przez Kościół Scjentologii Obywatelska Komisja Praw Człowieka, która utrzymuje, że nigdy nie udowodniono istnienia jakiejkolwiek choroby psychicznej, a psychiatrów obarcza winą za Holokaust, apartheid i ataki z 11 września[1088]. Jej członkowie są skłonni mocno naginać fakty, żeby tylko obronić swoje tezy. Prezes Komisji Dave Figueroa twierdzi, że Ayman al-Zawahiri, zastępca Osamy bin Ladena, był psychiatrą, który zdołał przejąć panowanie nad „wzorem myślowym” przywódcy Al-Kaidy. „Nie wiemy, jakich leków użył, żeby to osiągnąć – tłumaczy Figueroa – ale wiemy, że w zachowaniu tego człowieka nastąpiła realna zmiana”[1089]. Teza ta podtrzymywana jest w części ekspozycji muzeum poświęconej terroryzmowi. (W rzeczywistości Zawahiti nie jest psychiatrą, lecz chirurgiem)[1090]. Wysiłki Komisji skupiały się przede wszystkim na międzynarodowej kampanii nawołującej do nieużywania leków psychotropowych, a zwłaszcza do niepodawania ich dzieciom. W 2001 roku amerykański Departament Zdrowia wydał raport zawierający informację, że u ponad dwudziestu procent dzieci w wieku od dziewięciu do siedemnastu lat można zdiagnozować zaburzenia psychiczne lub ciężkie uzależnienia, jak również że cztery miliony dzieci w U SA cierpi na poważne choroby psychiczne[1091]. Tworzy to oczywiście potężny rynek leków mających stanowić rozwiązanie tych wszystkich problemów. Jakieś dziesięć procent Amerykanów powyżej szóstego roku życia bierze środki przeciwdepresyjne, a leki przeciwpsychotyczne stanowią kategorię najlepiej się sprzedających farmaceutyków w kraju. Stały się plagą amerykańskich szkół, jako że wskutek bezrefleksyjnie wydawanych recept pojawiło się wśród młodzieży całkiem nowe zjawisko uzależnienia od leków, za co część odpowiedzialności ponosi branża farmaceutyczna do spółki ze światem medycznym[1092]. Paul Haggis od dawna mocno wspierał działania Komisji. Jak sam twierdzi, w dzieciństwie spędzał większość czasu, gapiąc się w okno i bujając w obłokach – co dziś groziłoby mu diagnozą „braku koncentracji uwagi” (Attention Deficit Disorder). „Utożsamiałem się z wszelkiej maści dziwakami i odmieńcami – opowiada. – Ci, którzy dostosowują się do norm społecznych, mają niewielkie szanse na zrobienie w życiu czegoś znaczącego”. Był przekonany, że gdyby rodzice w dzieciństwie podawali mu leki, najprawdopodobniej nigdy nie zostałby scenarzystą. Organizował więc w swoim domu przyjęcia ze zbiórką funduszy na cele Komisji. „Po prostu sądzę, że leki psychotropowe są przepisywane zbyt często, zwłaszcza dzieciom – tłumaczy. – Uważam, że to zbrodnia”[1093]. Scjentolodzy od dłuższego czasu szukali sposobu, żeby zdelegalizować środki zalecane przez psychiatrów. W tym samym okresie, gdy Tom Cruise oburzał się na Brooke Shields za to, że brała leki przeciwdepresyjne, Kirstie Alley i Kelly Preston zeznawały przed ustawodawcami stanu Floryda, którzy w końcu przyjęli projekt ustawy – po części przygotowanej przez scjentologów – obciążającej odpowiedzialnością karną nauczycieli, którzy odważyliby się zasugerować rodzicom, że ich dzieci mogą cierpieć na zaburzenia psychiczne takie jak [1094] ADHD . Projekt został jednak zawetowany przez gubernatora Jeba Busha. To samo uczynił Jon Huntsman, gubernator stanu Utah. Komisja próbowała przepchnąć podobne projekty ustaw także w innych stanach. Podczas zeznań na Florydzie Kirstie Alley unosiła nad głowę zdjęcia dzieci, które popełniły samobójstwo po zażyciu leków psychotropowych. „Żadne z tych dzieci nie miało skłonności psychotycznych, dopóki nie zaczęły przyjmować leków – deklarowała przez łzy, była bowiem tak rozszlochana, że ledwo mogła mówić. – Żadne z tych dzieci nie miało myśli samobójczych, dopóki nie zaczęły przyjmować leków”[1095]. Niektóre z firm farmaceutycznych ukrywają badania wskazujące, że leki psychotropowe zwiększają ryzyko występowania myśli samobójczych lub skłonności do przemocy. Na przykład firma Eli Lilly ukrywała dane[1096] pokazujące, że u pacjentów przyjmujących popularny lek Prozac (jedyny środek przeciwdepresyjny, który uznaje się za bezpieczny dla dzieci) dwanaście razy częściej występują próby samobójcze niż u osób biorących podobne leki[1097]. Środki przeciwdepresyjne uważa się też za czynniki, które miały znaczący wpływ na rozwój wydarzeń podczas kilku różnych szkolnych strzelanin – w tym masakry w Columbine High School, dokonanej w 1999 roku przez dwóch uczniów, którzy zabili dwanaścioro

swoich szkolnych kolegów i nauczyciela. Jeden z morderców brał w owym czasie lek o nazwie Luvox[1098]. Adderall – jeden ze środków, o których wspominał Cruise – to de facto rodzaj amfetaminy. Często przepisuje się go dzieciom cierpiącym na A D H D , czasem jednak powoduje wzrost zachowań agresywnych u dzieci i nastolatków. Ritalin, który jest lekiem najczęściej przepisywanym na A D H D , potrafi uzależnić tak jak kokaina. Według pisma branżowego „The Primary Care Companion to the Journal of Clinical Psychiatry”, osoba zażywająca Ritalin, Adderall czy inne leki przypominające działaniem kokainę „może doświadczać nerwowości, niepokoju, pobudzenia, podejrzliwości, paranoi, halucynacji i urojeń, zaburzeń funkcji poznawczych, majaczeń, skłonności do przemocy, myśli samobójczych i morderczych”[1099]. Jednak osoby biorące środki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne i stabilizatory nastroju tak czy inaczej należą do grupy, w której ryzyko czynów samobójczych i agresywnych względem otoczenia jest dość wysokie. Jednym z niebezpieczeństw związanych z przepisywaniem pacjentom środków przeciwdepresyjnych jest to, że mogą oni dzięki temu zyskać bodziec potrzebny do przekucia w czyn myśli samobójczych, które towarzyszyły im już wcześniej. Nagłe odstawienie tych leków również może skłonić człowieka do podjęcia próby samobójstwa. Kilka odrębnych badań wykazało, że ryzyko samobójstwa jest równie wysokie u osób nieotrzymujących leków przeciwdepresyjnych, jak u osób, które je przyjmują; z czasem jednak u pacjentów przyjmujących leki skłonność ta wygasa[1100]. Obecnie producenci tych środków umieszczają na nich ostrzeżenia dotyczące zwiększonego ryzyka zachowań samobójczych. Pewne badanie jednak wskazało, że od czasu, gdy na amerykański rynek wprowadzono fluoksetynę (czyli Prozac), ogólna liczba samobójstw w U SA zaczęła sukcesywnie spadać. Autorzy tego badania szacują, że w latach 1988–2002 lek ten ocalił życie trzydziestu trzech tysięcy sześciuset osób[1101]. Istnieje wiele przykładów scjentologów, których leki psychotropowe mogłyby powstrzymać przed podjęciem prób samobójczych (skutecznych lub nie) albo przed uciekaniem się do przemocy. 13 marca 2003 roku (w urodziny L. Rona Hubbarda), w miejscowości Buffalo w stanie Nowy Jork dwudziestoośmioletni Jeremy Perkins zadał własnej matce siedemdziesiąt siedem ciosów nożem. Był schizofrenikiem, któremu już wcześniej zdarzały się napady agresji i halucynacje. Odmawiał jednak leczenia psychiatrycznego, ponieważ był scjentologiem[1102]. Hana Eltringham, która pełniła funkcję głównego zastępcy Hubbarda, jest przekonana, że swoje problemy psychiczne zawdzięcza właśnie scjentologii. Po osiągnięciu poziomu O T I I I przez wiele lat miała częste myśli samobójcze. Nieustanne migreny i głosy rozbrzmiewające w jej głowie doprowadzały ją do rozpaczy. Kilkakrotnie chciała wyskoczyć z najwyższego piętra bazy w Clearwater, powstrzymywała ją jednak myśl, że okryłaby hańbą Kościół i nauki Hubbarda[1103]. Dopiero gdy opuściła organizację i zaczęła przyjmować Prozac, bóle głowy ustały, a myśli samobójcze zniknęły[1104]. „Moje życie się wówczas odmieniło” – deklaruje[1105]. Hana Eltringham przyjaźniła się z Mary Florence Barnett (matką Shelly Miscavige), która borykała się z podobnymi problemami – miała ciągłe bóle głowy i dręczyły ją myśli samobójcze. Zwierzyła się Hanie, że chce się zabić, żeby wrogie thetany cielesne nie przejęły kontroli nad jej umysłem. W końcu odeszła z Kościoła i rozpoczęła praktykę w niezależnej grupie scjentologów zwanych „wiewiórkami” – czyli odstępcami od oficjalnej doktryny. (Kościół zaprzecza doniesieniom, wedle których Barnett związała się ze scjentologicznymi dysydentami, jeśli jednak tak było, wówczas pozycja Davida i Shelly Miscavige’ów w Kościele stałaby się mocno zagrożona – gdyby nie zerwali z nią więzów, zyskaliby status „potencjalnych źródeł kłopotów”). 8 września 1985 roku znaleziono jej ciało. Miała trzy rany postrzałowe w klatce piersiowej oraz jedną w skroni, a do tego pocięte nadgarstki. W dłoniach trzymała strzelbę, z której padły strzały. Zostawiła dwa listy pożegnalne. Koroner hrabstwa Los Angeles orzekł, że przyczyną śmierci było samobójstwo[1106]. W 2007 roku nienależący do Kościoła dwudziestoletni Kyle Brennan przyjechał do swojego ojca Thomasa – scjentologa, który mieszkał w Clearwater[1107]. Chłopak zażywał Lexapro, środek przeciwdepresyjny intensywnie promowany przez produkujący go koncern farmaceutyczny Forest Laboratories. Znajdował się również pod opieką psychiatry. Jak wynika z sądowych akt sprawy, jego ojcu kazano „zapanować” nad synem. Audytorką Thomasa była Denise Miscavige Gentile, siostra bliźniaczka Davida Miscavige’a. Rozmawiała przez telefon z matką Kyle’a (która nie była scjentolożką) i namawiała ją, żeby zgłosiła syna do prowadzonego przez Kościół programu odwykowego Narconon. Kobieta odmówiła, wskazując, że udział w programie kosztuje około dwudziestu pięciu tysięcy dolarów, a przecież jej syn nie jest uzależniony od narkotyków[1108]. W pozwie wniesionym przeciwko Kościołowi twierdziła, że jego przedstawiciele kazali Thomasowi Brennanowi zamknąć zapas leków syna w samochodowym bagażniku. Dwa dni później Kyle zastrzelił się z rewolweru kaliber 0,357 cala, znalezionego w sypialni ojca. (Sprawę umorzono ze względu na brak dowodów[1109]). Historia ludzkości zna wiele przypadków nieudanych prób poradzenia sobie z depresją oraz ogromem innych zaburzeń psychicznych. Wciąż jednak nie znaleziono prostej drogi umożliwiającej wyjście z tego typu problemów. Tragedie takie jak samobójstwo Kyle’a Brennana pokazują, jak niebezpieczne bywa dogmatyczne podejście do spraw psychiatrii prezentowane przez Toma Cruise’a i innych znanych scjentologów. Radykalne wypowiedzi Cruise’a w programie Today tak mocno wzburzyły Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (A PA ), że wydało ono oświadczenie, w którym jednoznacznie określa choroby psychiczne jako problem natury medycznej. „Pan Cruise zachowuje się nieodpowiedzialnie, wykorzystując trasę promocyjną swojego filmu do przedstawiania własnych, mocno ideologicznych poglądów, mających zniechęcić osoby chore psychiczne do szukania potrzebnej im pomocy” – alarmował prezes A PA Steven S. Sharfstein[1110]. Tymczasem na dorocznym zjeździe Międzynarodowego Stowarzyszenia Scjentologów (I A S ) Mike Rinder (którego z tej okazji wypuszczono z „Dziury”) stwierdził, że to właśnie dzięki Cruise’owi Agencja Żywności i Leków w kilka dni po jego telewizyjnym wystąpieniu zdecydowała się zmodyfikować informację umieszczoną na ulotkach dołączonych do dwóch rodzajów środków psychotropowych i dodać ostrzeżenia o możliwości wystąpienia myśli samobójczych po zażyciu leków[1111]. „Jeśli ktoś chce się uwolnić od uzależnienia od leków, mogę mu w tym pomóc – deklarował Cruise w kwietniu 2005 roku na łamach niemieckiego pisma „Der Spiegel”. – Osobiście pomogłem setkom ludzi uwolnić się od konieczności zażywania środków odurzających”[1112]. Paul Haggis wysłał pierwszą wersję filmu Miasto gniewu na festiwal filmowy w Toronto, gdzie niezależne filmy mają wielką szansę znaleźć dystrybutora. We wrześniu 2004 roku film został po raz pierwszy pokazany publiczności, która zebrała się na sali projekcyjnej pięknego zabytkowego Elgin Theatre (dawnego teatru rewiowego) w centrum miasta, całkiem niedaleko miejsca, gdzie niegdyś Haggis sprzedawał bilety w kasie niezależnego kina prowadzonego przez jego nauczyciela. Haggis oglądał film z rosnącym przerażeniem. Na ogromnym ekranie wszystkie rażące błędy po prostu biły po oczach. W ponurym nastroju siedział, czekając na napisy końcowe i kombinując, jak z tego filmu cokolwiek ocalić. Kiedy więc na koniec projekcji publiczność urządziła owację na stojąco, nie mógł w to uwierzyć. Prawa do dystrybucji filmu zostały zakupione przez firmę Lionsgate za trzy i pół miliona dolarów; premierę zapowiedziano na wiosnę. W kwietniu 2005 roku film wszedł do kin, bez wielkiego rozgłosu. Nie towarzyszyły temu wydarzeniu kolorowe billboardy ani napisy na autobusach (i tak zresztą zdominowanych kampanią promocyjną filmu Wojna światów, którego premierę zaplanowano na czerwiec). Wśród recenzentów Miasto gniewu budziło silne, choć czasem skrajnie różne emocje. Znany krytyk Roger Ebert dał obrazowi cztery gwiazdki i nazwał go „filmem mocno fascynującym”[1113]. Mniejszy entuzjazm wykazał A. O. Scott, który napisał w „New York Timesie”, że jest to obraz „frustrujący”, „pełen emocji, ale daleki od życia; choć usiłuje przemycać subtelne treści, to ucieka się do prymitywnej manipulacji; choć wyraźnie próbuje wywołać w widzach niepokój i poruszenie, to oferuje dość jednostronną wizję świata”[1114]. Film nie miał prawdziwej premiery, odbył się tylko zwykły pokaz w Academy Theater na Wilshire Boulevard w Beverly Hills, któremu nie towarzyszył żaden wielki bankiet. Po projekcji Paul Haggis poszedł po prostu z rodziną na kolację. Pomimo skromnej dystrybucji i mieszanych odczuć krytyków film zaczął zyskiwać coraz większą popularność wśród widzów, wywołując przy tym ogólnokrajową dyskusję o podziałach rasowych i klasowych. Zyski ze sprzedaży biletów na całym świecie sięgnęły niemal stu milionów dolarów. Nieco wcześniej, w lutym tego samego roku, obraz Za wszelką cenę zdobył Oscara w kategorii Najlepszy film. Haggis pracował właśnie nad dwoma scenariuszami: do Casino Royale (kolejnego filmu z cyklu o Jamesie Bondzie) oraz do reżyserowanego przez Clinta Eastwooda obrazu Sztandary chwały. Czuł, że złapał wiatr w żagle. Tymczasem kariera Toma Cruise’a przebiegała zupełnie innymi torami. Paul Haggis miał okazję spotkać się z gwiazdorem na przyjęciu oscarowym „Vanity Fair”, zorganizowanym w restauracji Morton’s Steakhouse w Beverly Hills. Cruise i Tommy Davis przyjechali na miejsce na motocyklach Ducati, ubrani w czarne kurtki – wpuszczono ich tylnym wejściem. Z Haggisem się przywitali, ale nic więcej. Według sondaży Tom Cruise wciąż był najbardziej wpływowym aktorem w Hollywood[1115], a nawet najpopularniejszym gwiazdorem na świecie[1116], jednocześnie jednak zajmował też ostatnie miejsce na liście celebrytów, z którymi ludzie chcieliby się zaprzyjaźnić. Gdy aktor powrócił do Gold Base, David Miscavige z dumą pokazał mu swojego harleya davidsona V-Rod, który został specjalnie dla niego polakierowany na landrynkową czerwień (po uprzednim zmatowieniu niklowanych elementów). Pracę tę wykonał John Brousseau, szwagier Miscavige’a, słynący z wielkiej pieczołowitości przy wykonywaniu prac ręcznych (kierował między innymi renowacją statku Freewinds, a po ucieczce Rathbuna zamontował kraty w drzwiach „Dziury”). Jak opowiada Brousseau, na widok tego motocykla Cruise’owi rozbłysły oczy. „Rany, może mój też tak polakierujesz?” – spytał[1117]. Brousseau spojrzał pytająco na Miscavige’a, który skinął głową. Cruise sprowadził do bazy dwa motocykle: były to modele Triumph Rocket I I I oraz Honda Rune (ten ostatni został mu podarowany przez Spielberga po zakończeniu zdjęć do filmu Wojna światów; był też specjalnie polakierowany na zlecenie scenografa filmu). John Brousseau rozebrał oba pojazdy na części i najpierw je niklował, a potem lakierował[1118]. Na czerwcowy pokaz przedpremierowy Wojny światów w Grauman’s Chinese Theatre Tom Cruise zajechał już lśniącym na czerwono motocyklem, za plecami mając Katie Holmes. Od tej pory Johna Brousseau regularnie przydzielano do specjalnych projektów na rzecz Cruise’a. Shelly Miscavige oddelegowała go do pracy przy remoncie wynajętej przez aktora rezydencji przy Alpine Drive w Beverly Hills, gdzie wraz z siedmioma innymi członkami Sea Org oraz liczną grupą pracowników Cruise’a z jego firmy Odin Productions miał przez ponad dwa tygodnie malować ściany, naprawiać dach, montować szafki, kłaść wykładziny, wymieniać instalację elektryczną, czyścić korty tenisowe, pielić ogród i sadzić rośliny, naprawiać system nawadniający, a nawet układać ubrania w szafach. W ostatnim tygodniu tych prac Brousseau kierował zespołem co najmniej stu osób, których zadaniem było ostatecznie przygotować dom na przyjazd Cruise’a. John Brousseau oraz Steve Marlow (należący do kadry zarządzającej Sea Org) nadzorowali też prace przy przerabianiu zakupionego przez Cruise’a autobusu na kamper (taki sam, w jakim swego czasu mieszkał Hubbard). Cruise kupił później jeszcze jeden autobus – nazwał go The Silver Screen [Srebrny Ekran]. Brousseau przez trzy miesiące dojeżdżał do miejscowości Coburg w Oregonie, gdzie miała siedzibę firma Marathon Coaches, zajmująca się przerabianiem autobusów na luksusowe kampery. Nadzorował tam prace zmierzające

do tego, żeby z dwunastometrowego autobusu uczynić eleganckie mieszkanie dla gwiazdora. Brousseau szacuje, że koszt samej przeróbki wynosił około półtora miliona dolarów; ta kwota nie obejmuje jednak jego własnej pracy ani wkładu należących do Sea Org pracowników działu produkcji rekwizytów studia Golden Era Productions, którzy sami przygotowywali meble, blaty i inne elementy stolarskie. W 2006 roku Brousseau przygotował też dla gwiazdora limuzynę, wykorzystując do niej karoserię forda excursion, który aktor ponoć nabył z rabatem, jaki przysługiwał przy zakupie pojazdów do scjentologicznej floty. Katie była właśnie w ciąży, pragnęła więc jeździć nowym samochodem, z fotelikiem dla dziecka. David Miscavige, chcąc się przypodobać aktorskiej parze, oddał forda do miejscowego zakładu specjalizującego się w przeróbkach pojazdów, wykonano tam jednak marną fuszerkę. Miscavige zakupił więc kolejnego forda excursion, mającego zastąpić samochód, którym zajął się teraz John Brousseau. Przez sześć miesięcy osobiście pracował nad doprowadzeniem pierwszego forda do pożądanego stanu – całkowicie go rozebrał, zainstalował ręcznie wykonane regulowane siedzenia oraz drewniane elementy wycięte z fantazyjnego obrzęku drzewa eukaliptusowego powalonego przez burzę. Poświęcił tej pracy jakieś dwa tysiące godzin. Za materiały płaciła firma produkcyjna Cruise’a, ale – jak twierdzi sam Brousseau – za swoją pracę on i około dziesięciu innych członków Sea Org nie otrzymywali wynagrodzenia. „Powstało cacko warte pół miliona dolarów, które stworzyłem z pomocą innych scjentologów” – opowiada[1119]. Z tego samego obrzęku eukaliptusa Brousseau wykonał też wieczne pióro, które miało specjalną skrytkę w samochodzie. Gdy Tom Cruise pokazał je Katie, nie mogła wyjść z podziwu. Odwróciła się w stronę Johna Brousseau i spytała: – Sam to zrobiłeś? – Proszę mi nie dziękować – odparł szybko. – Ja jestem tylko narzędziem. Oto ręka, która mnie prowadzi – dodał, wskazując na Davida Miscavige’a[1120]. Cruise, który nie tylko latał myśliwcem w filmie Top Gun, ale też zrobił licencję pilota, posiada własny hangar na lotnisku w Burbank, gdzie przechowuje swoje samoloty. Członkowie Sea Org dokonali gruntownego remontu tego budynku, w którym urządzili luksusowe biuro wyposażone w elementy przygotowane w studiu Golden Era Productions. John Brousseau twierdzi, że meble (barek, stół i krzesła, biurka itp.) wytworzono w obozie rehabilitacyjnym w Los Angeles. On sam wykonał zaś dziesiątki zdjęć dokumentujących jego pracę na rzecz gwiazdora. Żaden członek Sea Org nie poświęcił jednak Cruise’owi tyle czasu co Tommy Davis, którego w Kościele postrzegano jako osobę pełniącą szczególną funkcję agenta i zarazem osobistego asystenta aktora. Choć utrzymuje, że podobne usługi świadczył też innym celebrytom, to praca u boku Cruise’a stanowiła jego główne zajęcie w latach 2000–2004. Sam jednak zapewnia, że „żadnego z pracowników Kościoła w żaden sposób nie przymuszano do świadczenia jakichkolwiek usług na rzecz pana Cruise’a. Pracownicy Sea Org i członkowie Kościoła darzą pana Cruise’a wielkim poważaniem i czują się zaszczyceni, mogąc mu asystować”[1121]. W czerwcu 2006 roku Shelly Miscavige przepadła bez wieści. Całe dotychczasowe życie spędziła, przekazując rozkazy i zbierając informacje na potrzeby potężnych, nieobliczalnych, apodyktycznych przywódców – najpierw Hubbarda, a potem swojego męża. Jako małżeństwo zawsze publicznie okazywali sobie może nie wyrazy czułości, ale na pewno szacunek. W miarę jak David Miscavige zyskiwał coraz mocniejszą pozycję w Kościele, Shelly zaczęła postrzegać jego i siebie za powtórne wcielenia Simóna Bolívara i Manueli Sáenz; na tej podstawie doszła do wniosku, że musi zażarcie chronić swojego życiowego partnera i strzec go przed popełnianiem błędów, na jakie skazani są ludzie jego pokroju[1122]. W oczach niektórych członków Sea Org Shelly była dość oschła i zachowywała się władczo, Rathbun jednak zauważa, że zdarzało jej się protestować, gdy jej mąż w zacietrzewieniu tracił nad sobą panowanie. Nikt inny nie był do tego skłonny. Tej wiosny Shelly wróciła z rejsu na pokładzie Freewinds wcześniej niż David, a następnie pod nieobecność męża postanowiła sama przeorganizować tablicę podziału zadań w Sea Org. Nie było wówczas żadnych stałych miejsc pracy, członkowie kadry zarządzającej wciąż siedzieli w „Dziurze”, w całej organizacji panował bałagan. Wziąwszy sprawy w swoje ręce, Shelly obsadziła kilka znaczących stanowisk. Zaraz po powrocie Davida wyraźnie pogorszył jej się nastrój. Jej szwagier John Brousseau zauważył, że wyglądała na zastraszoną. „Nie było już w niej dawnej zawziętości” – wspomina[1123]. Na krótko przed swoim zniknięciem spytała Mike’a Rindera, czy jej mąż wciąż jeszcze nosi obrączkę. A potem przepadła. Choć zgłoszono zaginięcie osoby, departament policji miasta Los Angeles nie udziela żadnych informacji na temat ewentualnego miejsca jej pobytu. W sierpniu 2007 roku Shelly została przywieziona na pogrzeb swojego ojca. Od tamtej pory nie widziano jej publicznie. Byli członkowie Sea Org twierdzą, że jest przetrzymywana w należącej do Kościoła posiadłości w Running Springs w Kalifornii, w pobliżu jeziora Arrowhead (w jednym z miejsc, gdzie przechowywane są pisma Hubbarda)[1124]. Zimą robi się tam dość zimno. Podobno David Miscavige na Boże Narodzenie wysłał żonie sweter i rękawiczki[1125]. W listopadzie 2006 roku Tom Cruise i Katie Holmes wzięli ślub w piętnastowiecznym zamku, nieopodal Rzymu. Pośród celebrytów uczestniczących w uroczystości znajdowali się Jennifer Lopez i Marc Anthony, Will i Jada Pinkett Smithowie, Jenna Elfman, a nawet Brooke Shields[1126]. David Miscavige po raz kolejny wystąpił w roli drużby aktora.

C ZĘŚ Ć III Pułapki wiary

10 Dociekania W 2008 roku w Kalifornii przeprowadzono referendum dotyczące „Propozycji 8”, czyli wprowadzenia do stanowej konstytucji poprawki zakazującej małżeństw między osobami tej samej płci. W zwalczanie tej inicjatywy mocno zaangażował się Paul Haggis – brał udział w ulicznych demonstracjach i wspierał je finansowo. Działania te spowodowały, że jego relacje z Kościołem scjentologicznym stawały się coraz bardziej napięte. Już od kilku lat niepokoiły go obecne wśród scjentologów uprzedzenia, szczególnie jeśli dotyczyły one jego dwóch córek, które były lesbijkami. Zwłaszcza Katy mówiła o skrępowaniu, jakie odczuwała w związku ze sposobem, w jaki ją traktowano w Celebrity Centre, gdzie odbyła kilka kursów. Postanowiła przenieść się do innej scjentologicznej placówki, gdzie nie będzie się czuła stale oceniana. Pewnego wieczoru Paul i Deborah udali się do domu Johna Travolty i Kelly Preston na kolację połączoną ze zbiórką pieniędzy. Deborah i Kelly należały do komitetu rodzicielskiego zbierającego fundusze na nową szkołę Delphi w Santa Monica. Było tam też kilka innych par – same thetany operacyjne. Jeden z gości nazwał kelnera „pedałem”. Trudno sobie wyobrazić tego typu uprzedzenia w Hollywood, bastionie liberalizmu – a co dopiero w domu Johna Travolty, który od początku kariery borykał się z plotkami na temat swojej orientacji. Pomimo licznych doniesień prasowych oraz składanych przeciw aktorowi pozwów o molestowanie seksualne wielu scjentologów żywiło przekonanie, że aktor nie jest gejem. Należał do nich Paul Haggis, na którym dobre wrażenie zrobiły serdeczne relacje między aktorem a jego żoną i dziećmi. Część scjentologów uważa jednak, że człowiek pozbywa się skłonności homoseksualnych na poziomie O T I I I , ponieważ wówczas jest w stanie za pomocą audytowania usunąć odpowiedzialne za nie thetany cielesne. Być może pozostali goście byli tak mocno przekonani o heteroseksualnej orientacji Travolty, że bez skrępowania wyrażali swoje uprzedzenia. W każdym razie gospodarz ich upomniał, zaznaczając, że tego rodzaju komentarze nie są w jego domu akceptowane. Haggis był pełen podziwu dla aktora, który stanowczo, ale też elegancko poradził sobie z zaistniałą sytuacją. Gdy pozostali goście wyszli, Paul Haggis i John Travolta ucięli sobie pogawędkę na osobności, w niewielkim gabinecie aktora. Rozmawiali o uprzedzeniach, jakie zaobserwowali w Kościele. Haggis wyznał Travolcie, że jego córce Katy dano do zrozumienia, że nie jest mile widziana w Celebrity Centre. Aktor powiedział, że wynika to z błędnej interpretacji pism Hubbarda – jakiś czas później przekazał Haggisowi źródła, na których Katy mogła oprzeć swoją taktykę obronną. W opublikowanej przez Hubbarda w 1950 roku Dianetyce można znaleźć odbicie uprzedzeń obowiązujących w ówczesnym społeczeństwie (w tym w środowisku psychiatrów), które uznawało homoseksualizm za chorobę psychiczną. (Dopiero w 1973 roku orientacja homoseksualna została usunięta z klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego). „Zboczeniec seksualny – pisał Hubbard (do tej grupy zaliczał między innymi homoseksualistów) – jest w gruncie rzeczy w znacznym stopniu chory fizycznie”[1127]. W kolejnym roku, w książce Science of Survival [Nauka o przetrwaniu] opublikował „Skalę Tonów”. Na samym jej dole, na poziomie 1.1, znajduje się „ukrywana wrogość”. Ludzi o takim stanie umysłu cechują rozwiązłość i sadyzm – jak również skłonność do aktów homoseksualnych. Hubbard opisuje ten poziom jako „najbardziej niebezpieczny i nikczemny. […] Oto osoba, która potrafi z uśmiechem zanurzyć ostrze noża w twój kręgosłup”[1128]. Dalej zaś pisze: „To poziom zboczeńców, hipokrytów i zdrajców. To poziom osób o skłonnościach wywrotowych. […] Osoba na poziomie 1.1 należy do najbardziej niebezpiecznych szaleńców w społeczeństwie i może spowodować ogromne szkody. […] Tego rodzaju ludzi powinno się jak najszybciej usuwać ze społeczeństwa i bez wyjątków osadzać w specjalnych placówkach”[1129]. Pisze też, że alternatywą byłoby „całkiem się ich pozbyć – po cichu i bez żalu”. I dalej: „Nagłe, bezceremonialne usunięcie z porządku społecznego wszystkich jednostek zajmujących niższe poziomy na Skali Tonów spowodowałoby niemal natychmiastowy wzrost poziomu kultury i przerwałoby spiralę upadku zagrażającą każdemu społeczeństwu”[1130]. Zdarzało mu się czasem wyrazić bardziej powściągliwe stanowisko, nigdy jednak całkowicie nie porzucił swoich uprzedzeń. W 1952 roku stwierdził, że „homoseksualizm to problem nie większy niż kichnięcie”[1131]. Z kolei w 1965 roku w jednym z listów do podwładnych pisał o pewnym człowieku mającym status „wiewiórki”, że „został wyrzucony za homoseksualizm i kradzieże”. W tym samym liście wspominał też o innym zniechęconym do organizacji scjentologu, że „jako homoseksualista prosi się o aresztowanie”[1132]. Dwa lata później, gdy nastawienie społeczne wobec gejów pomału zaczęło się zmieniać, Hubbard oświadczył: „Nigdy nie miałem zamiaru podejmować prób regulowania życia prywatnego jednostek”[1133]. Ponieważ jednak każde słowo Hubbarda uważane jest w Kościele za święte, jego wcześniejsze poglądy pozostają trwale zapisane w umysłach wielu scjentologów. Jeszcze długo po śmierci przywódcy wśród jego uczniów wciąż panowało przekonanie, że dzięki audytowaniu można „uporządkować” kwestię niewłaściwej orientacji. Na należące do Kościoła osoby homoseksualne często wywierano naciski, żeby w celu zapanowania nad swoją sytuacją wykupiły dodatkowe kursy lub sesje audytowania[1134]. Ambiwalentną postawę scjentologii w kwestii orientacji seksualnej wyraźnie widać na przykładzie Johna Travolty. Kościół przez lata starał się chronić jego reputację. Marty Rathbun twierdzi, że w rezultacie jego interwencji część medialnych doniesień została zdyskredytowana[1135]. Wspólnie z prawnikami gwiazdora dbał o to, by niektóre opowieści nie pojawiały się w prasie. W 2003 roku homoseksualny artysta Michael Pattinson pozwał Kościół, Travoltę oraz dwadzieścia innych osób, zarzucając im wszystkim przedstawianie gwiazdora jako przykładu uleczenia z homoseksualizmu dzięki praktykowaniu scjentologii. Twierdził, że poświęcił Kościołowi dwadzieścia pięć lat swojego życia oraz wydał pół miliona dolarów, żeby zmienić swoją orientację seksualną – bezskutecznie. (Pozew został potem dobrowolnie wycofany w związku z lawiną pozwów skierowanych przeciw powodowi. Zarówno Pattinson, jak i jego adwokat twierdzą, że zostali doprowadzeni do bankructwa)[1136]. Paula Haggisa poruszał los homoseksualistów, ponieważ stanowili mniejszość, a przez to mieli słabszą pozycję. Nie bez znaczenia był też fakt, że do grupy tej należały jego dwie córki. Propagatorzy agitujący za wprowadzeniem „Propozycji 8” opierali swoją kampanię na budowaniu poczucia zagrożenia – straszyli, że homoseksualiści przejmą władzę nad szkolnictwem i będą przekazywać dzieciom swoją orientację. Lauren Haggis na własne uszy słyszała tego rodzaju opowieści. Później jednak ktoś wskazał jej stronę, na której widniała lista instytucji popierających wprowadzenie „Propozycji 8”. Był na niej Kościół Scjentologii z San Diego. „Po prostu zwaliło mnie z nóg – opowiada. – Wysłałam więc do ojca i sióstr emaile z pytaniem: »Ej, co się dzieje?«”[1137]. Haggis zaczął zasypywać Tommy’ego Davisa e-mailami, żądając, żeby Kościół wyraził swoje poparcie dla uchylenia zakazu małżeństw dla osób tej samej płci. 11 listopada 2008 roku, w tydzień po referendum, w którym za wprowadzeniem „Propozycji 8” opowiedziało się pięćdziesiąt dwa procent głosujących, napisał: „Za parę godzin idę na wiec przeciwko wprowadzeniu tej poprawki. Kiedy możemy się spodziewać publicznego oświadczenia Kościoła w tej sprawie?”. Davis w odpowiedzi załączył list przeznaczony dla mediów w San Diego, zawierający informację, że Kościół został „mylnie umieszczony na liście instytucji popierających wprowadzenie poprawki”. „Słowo »mylnie« nie wystarczy – nie dawał za wygraną Haggis. – Wcześniej Kościół mógł sobie pozwolić na luksus niezabierania głosu w tej sprawie, lecz po zajęciu stanowiska, nawet »mylnie«, nie może pozostać na pozycji neutralnej”. Żądał, żeby Kościół otwarcie zadeklarował poparcie dla praw gejów. „Chociaż tyle moglibyście zrobić” – podkreślał. Tommy Davis przestał odpowiadać na maile. Gdy Haggis kolejny raz domagał się reakcji, Davis przyznał, że sprostowanie przeznaczone dla mediów w San Diego nigdy nie zostało wysłane. „Szczerze mówiąc, czułem się mocno skonsternowany, gdy zobaczyłem, że kopie naszej korespondencji załączasz swoim córkom. Myślałem, że to prywatna wymiana informacji między nami” – napisał. Był wyraźnie poirytowany, zapewne dlatego że – jak wyjaśniał Haggisowi – w jego przekonaniu Kościół generalnie unikał zajmowania stanowiska w sprawach politycznych[1138]. Zarzekał się też, że za poparciem dla „Propozycji 8” w San Diego nie stał Kościół, tylko „jeden koleś, który uznał za fajny pomysł umieszczenie Kościoła na takiej liście”. „Gdy się o tym dowiedziałem, dopilnowałem, by ta pozycja została usunięta” – zapewniał. Z punktu widzenia Davisa to powinno zakończyć sprawę. Jakiekolwiek dalsze działania ze strony Kościoła przykuwałyby tylko uwagę opinii publicznej do wcześniejszej pomyłki, którą starano się jak najszybciej zatuszować. „Jak dotąd żaden dziennikarz nie kierował do mnie próśb o określenie stanowiska Kościoła w tej kwestii – tłumaczył Haggisowi. – Gdybym miał wydać w tej sprawie jakieś oświadczenie, spowodowałoby to większą aferę, niż jeśli po prostu zostawimy to, jak jest”. Haggis jednak nie dawał za wygraną. „To nie jest kwestia wizerunkowa, tylko moralna – pisał w lutym 2009 roku. – W takiej sprawie nie da się pozostać neutralnym”. Ostatnia wiadomość, którą Haggis w tej sprawie przesłał Davisowi, była nieco łagodniejsza: „Miałeś rację – przyznał – nie zrobiła się z tego jakaś wielka afera. Mam jednak poczucie, że się skompromitowaliśmy”. Lauren Haggis, która – tak jak jej siostry – otrzymywała kopie tej korespondencji, miała okazję gruntownie przemyśleć swój stosunek do Kościoła. Początkowo odpowiedzi Davisa napawały ją nadzieją, później jednak zdała sobie sprawę, że „oni tylko próbują jak najbardziej zminimalizować straty”. Gdy to zrozumiała, powiedziała sobie: „Kościół jest dla mnie zupełnie skończony”. Doświadczenie to pomogło jej też jednak w zupełnie nowym świetle zobaczyć ojca. „W porównaniu z wrażeniem, jakie na mnie zrobił, gdy się do niego wprowadziłam, to niebo i ziemia – twierdzi. – Nie wiedziałam wtedy, że ojciec mnie kocha”. Jako że Paul Haggis w końcu przestał się skarżyć, Tommy Davis miał poczucie, że sprawa przycichła. Haggis jednak wcale nie odpuścił, tylko rozpoczął dalsze dociekania co do natury Kościoła scjentologicznego. Jego dochodzenie, w znacznej mierze oparte na źródła internetowych, przypominało działania głównego bohatera filmu Dla niej wszystko, nad którym właśnie pracował (grany przez Russella Crowe’a zdesperowany mąż, którego żonę osadzono w więzieniu, szuka w internecie sposobu, żeby ją uwolnić). Wysiłek podjęty przez Haggisa jest o tyle ciekawy, że mało kto pośród znaczących scjentologów zadaje sobie podobny trud i próbuje sprawdzić zarzuty od lat wysuwane pod adresem Kościoła. Tego rodzaju działania nie są mile widziane przez władze organizacji, a członkom mówi się, że wszelkie artykuły krytyczne są źródłem „złych wibracji” (w scjentologicznym żargonie nazywanych „entheta”), które powodują niepotrzebne wzburzenie ducha. W 1996 roku Kościół rozesłał swoim członkom płyty mające im pomóc tworzyć własne strony internetowe automatycznie podpięte pod scjentologiczną stronę domową – oprogramowanie zawierało jednak specjalny filtr blokujący dostęp do stron o treściach potencjalnie szkalujących Kościół lub ujawniających jego tajną doktrynę (pośród kluczowych haseł wychwytywanych przez program były takie jak „Xenu”, „O T I I I ” czy

nazwiska znaczących krytyków scjentologii)[1139]. Choć Paul Haggis nigdy nie korzystał z tego rodzaju filtru, podobne narzędzia cenzorskie siedziały w jego umyśle. Odkąd trzydzieści cztery lata wcześniej wstąpił do Kościoła, za wszelką cenę unikał zadawania zbyt wielu pytań lub czytania materiałów potencjalnie dyskredytujących jego religię. Teraz jednak, poirytowany wymianą e-maili z Davisem, zaczął drążyć temat. W serwisie YouTube znalazł wywiad z Tommym Davisem, wyemitowany w C N N w maju 2008 roku. „Światowe zainteresowanie scjentologią nigdy nie było większe – chwalił się w programie Davis. – W ostatnich pięciu latach nasza religia rozrosła się bardziej niż w poprzednich pięciu dekadach”. Prowadzący program John Roberts spytał go o scjentologiczną praktykę „zrywania więzi”, w ramach której nakazuje się ludziom odciąć od tych przyjaciół lub członków rodzin, którzy wyrażają się krytycznie o organizacji. – Na tym przykładzie doskonale widać, jak internet przekręca i wypacza rzeczywistość – odpowiada Davis. – Nie ma czegoś takiego jak „zrywanie więzi” w takim sensie, jak pan to przedstawia. Trzeba też oczywiście zrozumieć… – No dobrze, to czym w takim razie jest to „zrywanie więzi”? – próbuje wtrącić Roberts. – Scjentologia jest religią nową – ciągnie Davis, zagłuszając słowa gospodarza. – Większość scjentologów na świecie należy do pierwszej generacji wiernych. Tak więc członkowie ich rodzin najprawdopodobniej nie zostaną scjentologami. […] Nie ulega wątpliwości, że każdy scjentolog ma obowiązek szanować przekonania pozostałych członków swojej rodziny. – No dobrze, ale co z tym „zrywaniem więzi”? – dopytuje Roberts. – Rodzinę zaś uważamy za podstawową komórkę każdego społeczeństwa, więc jakiekolwiek doniesienia o „zrywaniu więzi” czy tego rodzaju praktykach nie mają poparcia w faktach. Nie ma u nas takiej praktyki[1140]. Haggis dobrze wiedział, że to kłamstwo. Jego żona Deborah dwukrotnie odcinała się od swoich rodziców. Gdy w wieku dwudziestu kilku lat grała w serialu Dallas, jej matka i ojczym odeszli z Kościoła. Przyjaźnili się z Haną Eltringham, która wspierała ich podczas ślubu, kiedy więc ogarnęły ich wątpliwości w kwestii religii, postanowili się z nią spotkać. Eltringham udzielała wówczas porad ludziom, którzy rozważali odejście od scjentologii lub innych nowych religii. Pomagała scjentologom zmierzyć się ze sprzecznościami charakteryzującymi ich wyznanie – na przykład rozdźwiękiem między twierdzeniami Hubbarda (który rozprawiał o wydarzeniach sprzed bilionów czy trylionów lat) a doniesieniami naukowców (szacujących, że wszechświat ma niecałe czternaście miliardów lat), czy faktem, że jak dotąd wciąż jeszcze nie wykazano, żeby ktokolwiek po osiągnięciu poziomu „thetana operacyjnego” posiadł nagle jakieś szczególne zdolności. Eltringham opowiadała także o nadużyciach, których była świadkiem i które ją samą spotykały. – Hana opowiadała nam, jak się traktuje członków Sea Org – wspomina Mary Benjamin, matka Debory. – Że są przetrzymywani w suterenie w Los Angeles, a do jedzenia dostają ryż i fasolę (chyba że uda im się podnieść swoje statystyki). Że zmusza się ich, by na potwornie rozgrzanej pustyni godzinami chodzili w koło[1141]. Jak wielu innych aktywnych członków Kościoła, państwo Benjaminowie również trzymali pieniądze (konkretnie dwa i pół tysiąca dolarów) na koncie organizacji, by móc z nich opłacić kursy, które zamierzali odbyć w przyszłości. Matka Debory uparła się, że te pieniądze mają jej zostać zwrócone. Deborah zaś wiedziała, że dla Kościoła jest to poważny problem. Przez ponad trzy lata nie odzywała się do rodziców, zakładała bowiem, że z pewnością ogłoszono ich „jednostkami antyspołecznymi”. Kiedy jednak miała wyjść za mąż jej siostra, Deborah napisała do zajmującego się tego typu sprawami przewodniczącego Międzynarodowej Komisji Sprawiedliwości (International Justice Chief), który zezwolił jej na spotkanie z rodzicami, pod warunkiem że nie będą wyrażać się krytycznie na temat scjentologii. Państwo Benjaminowie chętnie przystali na takie warunki. Dziesięć lat później Deborah pojechała do Clearwater, gdzie miała odbyć kilka kursów dla zaawansowanych, a na miejscu dowiedziała się, że uzyskana przez nią dawniej zgoda jest już nieważna. Jeśli więc chce dalej się szkolić, będzie musiała zmierzyć się z błędami rodziców. Kościół zalecił jej udział w kursie na temat „osób antyspołecznych” i „potencjalnych źródeł kłopotów”. Kurs ten przeszło wielu innych scjentologów, w tym Kelly Preston, przyjaciółka Debory. „Byłam potencjalnym źródłem kłopotów, lecz nie zdawałam sobie z tego sprawy” – mówiła potem w wywiadzie dla pisma „Celebrity”. „Powiedziano mi więc, że powinnam wziąć udział w kursie na temat potencjalnych źródeł kłopotów oraz osób antyspołecznych”. Odkryła wówczas, że w jej otoczeniu pełno jest „jednostek antyspołecznych”. „Jeśli jest się artystą i ma się dużo »thety«, wówczas przyciąga się naprawdę sporo takich ludzi – tłumaczyła („theta” to w scjentologicznym żargonie „siła życiowa”). – Koniec końców musiałam uporządkować swoje relacje z wieloma różnymi osobami, a z niektórymi zerwać więzy”[1142]. Ukończenie kursu zajęło Deborze rok, nie zmieniło jednak statusu jej rodziców. Poprosiła więc o pomoc urzędników z Celebrity Centre w Los Angeles. Skierowali ją do jeszcze innego programu, którego ukończenie zajęło jej kolejne dwa lata. Nadal jednak nic się nie zmieniło. Wiedziała, że jeśli nie uda jej się „zapanować nad rodzicami” – czyli przekonać ich, żeby zadośćuczynili Kościołowi za swoje przewinienia – będzie musiała zerwać więzy nie tylko z nimi, ale też ze wszystkimi ludźmi utrzymującymi z nimi kontakt, czyli również ze swoim rodzeństwem. „Nie było wyjścia, jeślibym tego nie zrobiła, musiałabym przestać być scjentologiem” – relacjonuje[1143]. Kolejną trudnością był fakt, że Paul zdecydowanie odmawiał zerwania kontaktów z jej rodzicami. Przedstawiciele Kościoła twierdzili, że rodzice Debory należeli do grupy rozgoryczonych członków organizacji, którzy w 1987 roku złożyli przeciw Kościołowi pozew grupowy (oddalony w następnym roku)[1144]. Oczekiwano od nich, że potępią działania grupy krytykującej scjentologię oraz dokonają „symbolicznej” rekompensaty na rzecz Kościoła – co oznaczało prace społeczne oraz udział w specjalnym programie rehabilitacyjnym o nazwie „A–E”, oferowanym zbłąkanym owieczkom pragnącym wrócić do łask. Obejmuje on spłatę wszelkich długów, udział w dodatkowych kursach oraz złożenie publicznego oświadczenia o popełnionych błędach. Deborah powiedziała rodzicom, że jeśli chcą pozostać z nią w kontakcie, muszą przejść przez kościelne procedury. Rodzice, w obawie, że stracą również kontakt z wnukiem, zgodzili się wziąć udział w pracach społecznych. Przez trzy miesiące dowozili posiłki do domów osób potrzebujących w Los Angeles. Kościołowi jednak to nie wystarczało. Deborah otrzymała informację, że jeśli nie zerwie kontaktu z rodzicami, zostanie uznana za „potencjalne źródło kłopotów” – a taka etykietka odcięłaby ją od pozostałych scjentologów i uniemożliwiłaby udział w dalszych szkoleniach. Wysoki urzędnik Kościoła poradził jej, żeby zerwała więzy z rodzicami i zgodziła się na ogłoszenie ich „jednostkami antyspołecznymi”. – Może wówczas się zreflektują i uznają za stosowne spełnić swoje zobowiązania – powiedział. – W porządku – odparła Deborah. – Ogłoście ich „jednostkami antyspołecznymi”. Może to coś da[1145]. Otrzymała wówczas zgodę na rozpoczęcie kursów dla zaawansowanych w Clearwater. W sierpniu 2006 roku w Celebrity Centre wywieszono oficjalny dokument wydrukowany na żółtym pergaminie. Zawierał on informację o tym, że rodziców Debory uznano za „jednostki antyspołeczne”, jak również wyjaśnienie, że wycofali z konta organizacji pieniądze przeznaczone na przyszłe szkolenia oraz kontaktowali się z „wiewiórkami”, czyli otrzymywali wsparcie od scjentologów nieuznawanych przez organizację. Miesiąc później Mary Benjamin przysłała córce list. Pisała w nim: „Deborah, próbowaliśmy zrobić to, o co prosiłaś. Przez cały lipiec i sierpień uczestniczyliśmy w programie »A–E«”. Dalej wyszczególniała, że zwrócili Kościołowi dwa i pół tysiąca dolarów za kursy, z których nie mieli zamiaru skorzystać. Po tym wszystkim – tłumaczyła dalej – kościelny arbiter kazał im osobiście przekazać bibliotekom trzysta egzemplarzy broszury Hubbarda zatytułowanej Droga do szczęścia i uwiecznić każde z tych wydarzeń na zdjęciach. Rodzice Debory mieli już dość. „Jeśli nie da się tego inaczej załatwić, będziemy musieli pożegnać się z Tobą i z Jamesem, który w ten sposób straci dziadków – pisała matka. – To niedorzeczne”[1146]. W kwietniu 2007 roku Deborah otrzymała od prawnika reprezentującego jej rodziców list z groźbą sprawy sądowej mającej na celu umożliwienie im kontaktu z wnukiem. Deborah musiała wynająć adwokata. W końcu Kościół zgodził się na ustępstwa. Deborah została wezwana do Celebrity Centre, gdzie pokazano jej oświadczenie unieważniające wcześniejszą decyzję (nie pozwolono jej jednak zatrzymać kopii dokumentu). W trakcie poszukiwań w internecie Paul Haggis natrafił na serię artykułów, które ukazywały się w „St. Petersburg Times”[1147] od czerwca 2009 roku, w ramach cyklu zatytułowanego Introspection Rundown. Dziennikarze tej akurat gazety szczególnie interesowali się scjentologią z powodu jej żywej obecności w Clearwater – miejscowości sąsiadującej z St. Petersburg na Florydzie. Choć między nimi a scjentologami często dochodziło do nieporozumień, to właśnie w tej gazecie w 1998 roku ukazał się artykuł oparty na jedynym w historii wywiadzie prasowym, którego udzielił Miscavige – zresztą przywódca Kościoła całkiem nieźle w nim wypadł. (Od tamtej pory w ogóle nie rozmawia z dziennikarzami). To z tego cyklu artykułów Haggis dowiedział się, że kilku wysokich urzędników Kościoła po cichu wystąpiło z organizacji. Jednym z nich okazał się Marty Rathbun, o którym przez kilka lat w scjentologicznych kręgach mówiło się, że zmarł na raka. O nadużyciach na szczycie kościelnej hierarchii, a zwłaszcza tych, za które odpowiadał David Miscavige, mówili też Mike Rinder (były rzecznik prasowy organizacji) oraz Tom De Vocht (który zarządzał nieruchomościami Kościoła w Clearwater). Amy Scobee, kierująca działaniami Celebrity Centre w Los Angeles, podkreślała, że o tych nadużyciach nie wiedział nikt spoza najwyższej hierarchii (nawet inni scjentolodzy, tacy jak Haggis), ponieważ wszyscy potwornie się bali przywódcy – nie tyle jego ataków fizycznych, ile groźby usunięcia z organizacji. „Ci ludzie nie mają pieniędzy, żadnego doświadczenia zawodowego, w ogóle nic – a on może sprawić, że wylądują na ulicy, całkiem skończeni”[1148]. Tommy Davis skontaktował dziennikarzy gazety z dziewięcioma wysokimi urzędnikami Kościoła, którzy zgodnie twierdzili, że tego rodzaju nadużycia nigdy nie miały miejsca. Przykładowo, Dan Sherman (oficjalny biograf Hubbarda i twórca przemówień Miscavige’a) opisał zaobserwowaną przez siebie scenkę, w której przywódca pociesza kontuzjowanego wróbelka. „To była chwila nieopisanej czułości” – mówił Sherman reporterom[1149]. Większość doniesień o nadużyciach dotyczyła terenu Gold Base. Haggis odwiedził to miejsce tylko raz, na początku lat osiemdziesiątych, gdy istnienie bazy wciąż jeszcze było objęte ścisłą tajemnicą. (Przygotowywał wówczas filmik reklamowy na temat scjentologii, który ostatecznie został odrzucony). Na pierwszy rzut oka baza wyglądała jak piękny, spokojny ośrodek wczasowy – Haggisowi jednak nie przypadły do gustu wszechobecne mundury, wzmożone środki bezpieczeństwa i paramilitarna atmosfera panująca w bazie. – Okazało się, że na samym szczycie kościelnej hierarchii ludźmi rzuca się o ścianę jak w filmach o Flipie i Flapie – wspomina Haggis, który podczas swoich dociekań nagle się zawstydził, że nigdy nie zadał sobie pytania o to, co się stało z Rathbunem i Rinderem[1150]. Postanowił zadzwonić do Rathbuna, który mieszkał teraz nad zatoką Galveston w południowym Teksasie. Choć osobiście nigdy się nie spotkali, sporo wiedzieli o sobie nawzajem.

Porzuciwszy rolę jednego z najpotężniejszych ludzi w Kościele Scjentologii, Rathbun ledwo wiązał koniec z końcem, pisząc artykuły do miejscowych gazet i sprzedając piwo na stadionie baseballowym. Uznał, że południowy Teksas jest wystarczająco odległy od Los Angeles i Clearwater, żeby się tam osiedlić. Haggis był w szoku, gdy się dowiedział, że Rathbun musiał uciec z bazy, żeby się wyrwać z organizacji. Zaskoczyła go również informacja, że inni jego znajomi (między innymi Jim Logan, który przed laty zaczepił go na rogu ulic w Ontario i zachęcił do wstąpienia do Kościoła) także uciekli lub ogłoszono ich „jednostkami antyspołecznymi”. Spośród osób należących do kościelnej hierarchii Haggis najlepiej znał Billa Dendiu, który mu z kolei powiedział, że uciekł z Gold Base, przebijając się samochodem (kabrioletem Alfa Romeo, kupionym zresztą właśnie od Haggisa) przez płot. Zostały mu na pamiątkę blizny na czole. – A więc należymy do organizacji, w której ludzie tak po prostu znikają? – zastanawiał się Haggis. Natknął się również na sporo stron krytykujących scjentologię, w tym www. exsciento lo gyk id s. co m. Stworzyła ją Jenna Miscavige Hill, bratanica przywódcy, która w wieku dwunastu lat wstąpiła do Sea Org. W tym momencie zakończyła się jej formalna edukacja. Dotyczyło to wielu innych dzieci i powodowało, że pozostawały one zupełnie nieprzygotowane do życia poza Kościołem. Jenna twierdzi, że w pierwszych latach życia trzymano ją w placówce opiekuńczej dla dzieci pracowników Sea Org, gdzie dorośli mało się nimi interesowali. Dzieci bardzo rzadko widywały swoich rodziców. „Po prostu sami się sobą zajmowaliśmy” – wspomina[1151]. Paul Haggis przez kilka lat współpracował z organizacją dobroczynną mającą na celu zakładanie szkół na Haiti. Teraz, gdy czytał w internecie tego rodzaju opowieści, przypominały mu się dzieci zmuszane do niewolniczej pracy, które widywał na wyspie[1152]. – Dziesięcio- czy dwunastolatki podpisują kontrakty na miliard lat, a ich rodzice się na to godzą! – mówi o dzieciach wstępujących do Sea Org. – Potem te dzieciaki pracują od świtu do nocy… Szorują gary, wykonują ciężką pracę fizyczną. To mnie głęboko poruszyło. Boże, to mnie przeraziło[1153]! Po kontrowersyjnych występach Toma Cruise’a w programach Oprah Winfrey Show i Today Sumner Redstone (prezes grupy medialnej Viacom, będącej właścicielem studia Paramount Pictures) postanowił nie odnawiać kontraktu z gwiazdorem. Jak tłumaczył, aktor „zniechęcał do siebie wszystkie kobiety, przynosił nam wstyd, a na dodatek kosztował nas mnóstwo pieniędzy”[1154]. Wraz z Paulą Wagner, z którą od lat prowadził firmę produkcyjną, Cruise dostał od M G M propozycję wskrzeszenia studia United Artists, które chyliło się ku upadkowi. Niedługo później Paula Wagner skontaktowała się z Paulem Haggisem, któremu zaproponowała bardzo intratną umowę. Napisał dla nich scenariusz filmu dla dzieci, który miał być nakręcony z wielkim rozmachem – jednak okazało się, że studio nie ma wystarczających środków, żeby go wyprodukować. W styczniu 2008 roku, kiedy już się wydawało, że drwiny z Cruise’a nieco przycichły, w internecie ukazał się filmik prezentujący wywiad z gwiazdorem, nakręcony tuż przed ceremonią wręczenia mu scjentologicznego medalu w 2004 roku. W tle leciała ścieżka dźwiękowa z filmu Mission: Impossible, a Tom Cruise, ubrany w czarny golf, mówił językiem zrozumiałym tylko dla scjentologów. „Jako scjentolog patrzysz na kogoś i od razu masz pewność, że możesz mu pomóc – przekonywał. – Tak więc dla mnie to jest naprawdę K SW , nie będę owijał w bawełnę, zresztą nigdy nie owijam, ale to akurat trafiło mnie, o tak: ciach! – tu przeciął dłonią powietrze. – Rany! Był taki czas w moim życiu, kiedy mówiłem sobie, no wiesz, a jak to przeczytałem, to po prostu: bam! To jest to! To dokładnie to!”[1155]. Film został umieszczony w serwisie YouTube, gdzie obejrzały go miliony osób, które nie miały pojęcia, o czym aktor mówi. Jego pełne zapału słowa brzmiały jak majaczenie oszalałego fanatyka – choć dla scjentologów było to jedynie powtórzenie motywów, które słyszeli wielokrotnie. „K SW ” stanowiło odniesienie do tekstu napisanego przez Hubbarda w 1965 roku, zatytułowanego Keeping Scientology Working [Podtrzymywanie działania scjentologii]. Hubbard upomina w nim swoich uczniów, wskazując, że schodzą z wąskiej ścieżki, którą dla nich wytyczył. „Kiedy ktoś do nas przystępuje, należy uważać, że wszedł w nasze szeregi na tak długo, jak długo istnieć będzie wszechświat. Nigdy nie pozwalajcie sobie na »otwarte« podejście do takich osób – pisał. – Skoro weszli na pokład, są tutaj na takich samych zasadach jak my wszyscy: albo zwyciężą, albo zginą w walce”. Tekst kończy się podniosłymi słowami: „Cała przyszłość tej udręczonej planety, przyszłość wszystkich zamieszkujących ją Mężczyzn, Kobiet i Dzieci, jak również los was wszystkich w ciągu następnych bilionów lat zależy od tego, co zrobicie tu i teraz w ramach scjentologii”[1156]. Kościół natychmiast zaczął się domagać usunięcia filmu z internetu, grożąc pozwami o naruszenie praw autorskich. Sprawą zainteresowała się wówczas grupa hakerów, nieoficjalnie zrzeszonych pod nazwą Anonymous. „Byliśmy grupką dzieciaków, których nic specjalnie nie obchodziło” – wspomina Gregg Housh, informatyk z Bostonu zajmujący się naprawą komputerów, pełniący funkcję nieoficjalnego rzecznika grupy[1157]. Wcześniej nie zdarzało im się przeciwko czemukolwiek protestować, uważali jednak internet za swoje terytorium i nie godzili się na to, żeby Kościół decydował, co im wolno oglądać. Tak naprawdę niewiele wiedzieli o scjentologii, im więcej się jednak dowiadywali, tym bardziej byli wzburzeni. „Będziemy was usuwać z internetu i stopniowo prowadzić do tego, aby Kościół Scjentologii w swojej obecnej formie przestał istnieć – grozili Anonymous we własnym pełnym grozy filmiku wrzuconym do sieci. – Jesteśmy anonimowi. Jesteśmy Legionem. Nie przebaczamy. Nie zapominamy. Spodziewajcie się nas”[1158]. Część członków ruchu Anonymous zaczęła przypuszczać ataki typu DoS[1159] na strony internetowe organizacji, w wyniku czego kilka z nich przez dłuższy czas pozostawało niedostępnych. 10 lutego 2008 roku grupa Anonymous zorganizowała protesty przed kościołami i misjami organizacji w stu miastach na całym świecie. Wielu protestujących nosiło charakterystyczne maski, które szybko stały się znakiem rozpoznawczym ruchu – przedstawiały stylizowaną twarz Guya Fawkesa, zaczerpniętą z komiksu i filmu V jak vendetta. W centrum całego zamieszania tkwił Tom Cruise, który znajdował się teraz pod ciągłym obstrzałem. W kilka dni po zamieszczeniu w serwisie YouTube kontrowersyjnego filmu z aktorem ukazała się jego nieautoryzowana biografia napisana przez Andrew Mortona, która bynajmniej nie przedstawiała go w najlepszym świetle. Nastąpił wysyp sensacyjnych nagłówków: „Cruise stracił nad sobą panowanie”, „Szokujące doniesienia na temat córki Cruise’a”, „Niemiecki historyk porównuje wystąpienie Cruise’a do propagandy Goebbelsa”. Podnoszono tematy związane z osobistym życiem aktora, mnożyły się obraźliwe twierdzenia na jego temat. Żądnej sensacji publiczności podawano na tacy kontrowersyjne doniesienia na temat jego wyznania, orientacji seksualnej, relacji z żoną, roztrząsano nawet, czy faktycznie jest ojcem swojej córki. Kilka osób zajmujących wysokie stanowiska w studiu United Artists (w tym Paula Wagner) postanowiło odejść. Haggis siedział akurat w swoim biurze w Santa Monica, gdy zadzwonił do niego Tom Cruise. Nie rozmawiali ze sobą od czasu, gdy Haggis został zmuszony do napisania adresowanych do gwiazdora przeprosin za swój żart wobec Spielberga. Haggis podpisał jednak kontrakt z zarządzanym przez Cruise’a studiem United Artists. Teraz natomiast gwiazdor prosił go o przysługę: chciał zebrać grupę najbardziej znanych hollywoodzkich scjentologów (jak Kirstie Alley, Anne Archer czy właśnie Haggis), którzy mieliby wystąpić w którymś z popularnych programów telewizyjnych (na przykład Oprah Winfrey Show lub Larry King Live) i potępić ataki na Cruise’a, określając je mianem prześladowań na tle religijnym[1160]. Haggis odparł, że to bardzo zły pomysł. Poradził gwiazdorowi, by przestał występować w roli rzecznika Kościoła i zajął się znów tym, co potrafił najlepiej – czyli graniem w filmach. Za to widzowie go uwielbiali, nie oczekiwali od niego odpowiedzi na wszystkie życiowe problemy. Zasugerował też aktorowi, by patrzył na siebie z większym przymrużeniem oka (czego scjentologom zazwyczaj brakuje). Zamiast wciąż skupiać się na ataku, mógłby po prostu powiedzieć: „Tak, wiem, że to brzmi jak kompletne wariactwo, ale na mnie to działa”[1161][1162]. Podczas tej rozmowy Cruise puścił uwagi Haggisa mimo uszu, jednak niedługo potem w jego karierze nastąpił gwałtowny zwrot w stronę komedii: w filmie Bena Stillera Jaja w tropikach zagrał prostackiego producenta (który wielu osobom wtajemniczonym w meandry hollywoodzkich układów przypominał Sumnera Redstone’a). Kolejny raz wystąpił też w programie Matta Lauera Today. Tym razem zachowywał się jednak dużo skromniej i wykazał sporo autorefleksji. „Wyszedłem na osobę arogancką – przyznał, wspominając swój występ w programie trzy lata wcześniej. – Ale ja taki nie jestem. Nie jestem tego typu człowiekiem. […] Jestem tu po to, żeby zapewniać ludziom rozrywkę. To moje zadanie i to chcę w życiu robić”[1163]. Na placu pod oknami studia N B C na Manhattanie zgromadził się tłum fanów, którzy z entuzjazmem machali w stronę gwiazdora i posyłali mu całusy. Latem 2009 roku Paul Haggis przeprowadzał casting do filmu Dla niej wszystko. Jedną z osób zaproszonych na przesłuchanie był Jason Beghe – Haggis chciał mu powierzyć rolę policyjnego detektywa. Najbardziej rozpoznawalną kreacją w dotychczasowej karierze tego aktora o chropawym głosie była postać kochanka bohaterki granej przez Demi Moore w filmie G. I. Jane. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Haggis współpracował z nim przy serialu Sprawy rodzinne. W tym okresie Beghe pełnił czasem funkcję popularyzatora scjentologii. Jak wielu innych aktorów trafił do Kościoła przez Beverly Hills Playhouse. W dawnych materiałach promocyjnych organizacji można znaleźć podpisane jego nazwiskiem słowa mówiące, że Kościół oferuje „kosmiczny lot do duchowej wolności”[1164]. Twierdzi, że David Miscavige nazwał go kiedyś „twarzą scjentologii”. – Chcę tylko, żebyś wiedział, że nie należę już do Kościoła – powiedział teraz Haggisowi. – Co więcej, jestem jednym z jego najbardziej zażartych krytyków. Władze organizacji nie będą zachwycone, jeśli mnie zatrudnisz. – Nikt mi nie będzie mówił, kogo mam obsadzić – odparł Haggis[1165], postanowił jednak obejrzeć dość długi film zamieszczony przez aktora w internecie, w którym nazywa on scjentologię „niszczycielską siłą wyłudzającą od ludzi pieniądze”. Haggisowi wydało się, że Beghe nieco przesadza, spytał jednak, czy mogą się umówić na rozmowę. Spotkali się w uroczo zaniedbanej kafejce Patrick’s Roadhouse, znajdującej się w pobliżu plaży w Santa Monica. Beghe był teraz znacznie spokojniejszy niż na nagraniu, które nazywał „zapisem, w jakim byłem stanie w trzy miesiące po wyjściu z Kościoła”. Widział, że Haggisa coś gryzie. Beghe odszedł wprawdzie z organizacji, ale nadal używał technik scjentologicznych, gdy miał do czynienia z dawnymi lub obecnymi członkami Kościoła. Podczas kilku spotkań, jakie odbył z Haggisem, stosował metodę opartą na „kondycjach etycznych” opracowanych przez Hubbarda. Obejmowały one różne etapy, poczynając od „Zamętu”, który znajdował się na samym dole, poprzez „Zdradę”, „Wroga”, „Wątpliwość”, „Ryzyko”, „Stan wyjątkowy” i tak dalej, aż do „Władzy”, która zajmowała najwyższą pozycję. Dla każdego z tych stanów wytyczone były odpowiednie formuły, które należało zastosować, aby osiągnąć kolejny poziom. Beghe zakładał, że Haggis znajduje się w kondycji „Wątpliwości”, uznał więc, że najodpowiedniejszą metodą działania będzie dostarczenie mu odpowiednich informacji. Opowiedział więc Haggisowi swoją historię. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych zaczęły się jego problemy emocjonalne. Kościół zalecił mu więcej sesji audytowania i kolejne kursy. Patrząc wstecz, Beghe miał jednak poczucie, że nic mu one nie dały. „Płaciłem ciężkie pieniądze za to, żeby namieszali mi w głowie” – mówił teraz. Szacował, że w tym okresie przekazał Kościołowi około sześciuset tysięcy dolarów (a w ciągu trzynastu lat scjentologicznej kariery – prawie milion). Gdy w końcu postanowił wystąpić z organizacji, oznajmił Tommy’emu Davisowi, że Kościół znajduje się względem niego w „kondycji Ryzyka”. Zwykle gdy scjentologom zdarza się zrobić coś nie po myśli organizacji (zwłaszcza jeśli naraża to

jej wizerunek na szwank), muszą jej jakoś zadośćuczynić – najczęściej wpłacając na jej konto pokaźny datek. Teraz jednak, jak twierdził Beghe, sytuacja się odwróciła. Zaproponował, że Kościół mógłby kupić jakąś nieruchomość i wynająć mu ją za minimalną stawkę. „Nie macie żadnych zasad, jeśli chodzi o rekompensowanie strat członków, więc robię to dla waszego dobra, nie tylko dla siebie – wyjaśnił Davisowi i innym reprezentantom Kościoła. – Ponieważ moją zasadą jest, że nie daję się dymać”[1166]. Podczas rozmowy z Haggisem Beghe niechętnie używał wyrażenia „pranie mózgu” („cokolwiek to, kurwa, znaczy”), przyznał jednak, że w jakiś sposób przejęto kontrolę nad jego umysłem. – Masz w głowie te wszystkie myśli, ten sposób patrzenia na świat, który pochodzi od Hubbarda – tłumaczył. – Wydaje ci się, że w ten sposób odkrywasz samego siebie, ale tak naprawdę jest to implant, czyli „ty” jako „scjentolog”. Haggisa mocno zaniepokoiła opowieść aktora o tym, co działo się w jego życiu po opuszczeniu Kościoła. Beghe opowiadał, że żaden z jego dawnych przyjaciół scjentologów nie chciał z nim rozmawiać, jego syna wyrzucono ze szkoły, a on sam był śledzony przez prywatnych detektywów oraz grożono mu pozwami. Być może dlatego, że Haggis nigdy aż tak mocno nie wierzył w scjentologiczną doktrynę jak wielu innych członków Kościoła, nie czuł się oszukany. „Nie odnosiłem wrażenia, że w mojej głowie zaszył się jakiś robal, który po wyciągnięciu okaże się doktryną Hubbarda” – mówił. Czuł jednak, że otrzymał ważne ostrzeżenie. 19 sierpnia 2009 roku Paul Haggis napisał list do Tommy’ego Davisa. Zaczął prosto z mostu: Tommy, jak dobrze wiesz, już od dziesięciu miesięcy piszę do Ciebie z prośbą o wydanie publicznego oświadczenia potępiającego działania Kościoła Scjentologii w San Diego. Jego poparcie dla „Propozycji 8” (której wprowadzenie oznacza odebranie homoseksualnym mieszkańcom Kalifornii praw obywatelskich przyznanych im decyzją naszego stanowego Sądu Najwyższego) stanowi plamę na naszej reputacji – jako Kościoła i należących do niego osób. Publiczne poparcie dla rozwiązań prawnych mających źródło w nienawistnych uprzedzeniach przynosi nam wstyd.

List Haggisa wyraża jego poczucie krzywdy, ale też oburzenie – co jest wynikiem połączenia osobistych doświadczeń z rezultatami przeprowadzonego przez niego śledztwa na temat Kościoła. Wspomina między innymi o tym, jak przyjaciele odwrócili się od jego córki Katy po tym, jak ujawniła, że jest lesbijką. Katy powiedziała też ojcu, że jej przyjaciółka ubiegała się o stanowisko asystentki Jenny i Bodhiego Elfmanów, aktorskiej pary scjentologów. Kandydatów sprawdzała Lauren Haigney, siostrzenica Cruise’a. Katy twierdzi, że napisała ona raport zawierający informację, że dziewczyna zadaje się z lesbijkami. Jak mówi Katy, jej przyjaciółka pracy nie dostała[1167]. Haggis wspomniał też w liście o scenie, której był świadkiem w domu Johna Travolty i Kelly Preston, gdy jeden z gości pozwolił sobie na niewybredne określenie obsługującego ich kelnera. „Istnieje wiele powodów, dla których jestem pełen podziwu dla Johna i Kelly; jednym z nich jest sposób, w jaki zapanowali nad tą sytuacją – pisał. – Obaj wiemy, że w Kościele od dawna powszechne są skrywane uprzedzenia wobec osób homoseksualnych. Zbyt wiele razy przeżyłem szok, słysząc, jak scjentolodzy rzucają pogardliwe uwagi na ich temat, a potem na swoją obronę cytują L. Rona Hubbarda”. Napisał też, że odmawiając potępienia osób popierających wprowadzenie „Propozycji 8”, Kościół wykazał brak odwagi cywilnej. „Tommy, milczenie oznacza zgodę. A we mnie nie ma na to zgody”. Odniósł się też do wywiadu udzielonego przez Davisa dla C N N : „Widziałem, jak zaprzeczasz praktyce »zrywania więzi«. Powiedziałeś wprost, że takie działania nie mają miejsca, że to się nie dzieje – pisał. – Byłem w szoku. Wszyscy dobrze wiemy, że taka praktyka istnieje. Nie musiałem się nigdzie co do tego upewniać. Wystarczyło, że rozejrzałem się po własnym domu”. Przypomniał pokrótce Davisowi historię relacji Debory z jej rodzicami. „Choć mojej żonie sprawiło to ogromny ból, zerwała z nimi wszelkie kontakty. […] Tommy, to nie jest jakaś zamierzchła historia. To się zdarzyło przed rokiem. […] Widząc, jak łatwo przychodzi ci takie kłamstwo, muszę sobie niestety zadać pytanie, w ilu jeszcze sprawach tak samo kłamiesz”. Następnie Haggis opisał swoje doświadczenie lektury cyklu artykułów w „St. Petersburg Times”: Po ich przeczytaniu byłem całkiem oniemiały i przerażony. Bo przecież to nie są zarzuty stawiane przez osoby z zewnątrz, które chcą się do czegoś przyczepić. Te oskarżenia wysuwali najwyżsi urzędnicy międzynarodowego szczebla organizacji, którzy większość swojego życia poświęcili dla Kościoła. M ożesz teraz o nich mówić, co chcesz, ale przecież to byli zagorzali obrońcy naszej organizacji, przecież M ike Rinder przez dwadzieścia lat był jej oficjalnym rzecznikiem! Tommy, jeśli nawet niewielka część tych zarzutów ma oparcie w rzeczywistości, mówimy o poważnych, niewybaczalnych naruszeniach praw człowieka i swobód obywatelskich. […] A kiedy sobie wyobraziłem, jak mnie zapewniasz, że to wszystko kłamstwa, że to jedynie bezpodstawny, podły atak ze strony grupki rozgoryczonych pracowników, niestety zobaczyłem tę samą twarz, która patrzyła prosto w kamerę i zaprzeczała praktyce »zrywania więzi«. Słyszałem ten sam głos, który wyrażał oburzenie w kwestii sygnowanego przez Kościół poparcia dla „Propozycji 8”, który mi obiecywał, że naprawi ten błąd, ale nic nie zrobił. […] Po tym wszystkim czułem się oburzony, ale też całkiem głupi.

Na koniec listu Haggis pisze, że szczególnie go poruszyła reakcja Kościoła na doniesienia cyklu artykułów w „St. Petersburg Times”. Otóż w scjentologicznym czasopiśmie „Freedom” ukazał się długi, opatrzony przypisami zapis rozmów, które miały miejsce przed publikacją cyklu. Brali w nich udział reporterzy z „St. Petersburg Times” (Joe Childs i Thomas C. Tobin), jak również przedstawiciele Kościoła, w tym Tommy Davis i Jessica Feshbach, czyli dwoje międzynarodowych rzeczników organizacji. W zapisie tej rozmowy nie są co prawda podane nazwiska osób krytykujących Kościół, które z niego wystąpiły (być może dlatego, żeby chronić innych scjentologów przed szokiem, jakim byłoby skonfrontowanie się z faktem, że znajome im postaci, jak Marty Rathbun czy Amy Scobee, publicznie piętnują całą organizację oraz jej przywódcę) – Rathbun otrzymuje pseudonim „Gruba ryba”, a Amy Scobee – „Cudzołożnica”. W pewnym momencie Davis mówi reporterom, że została ona wyrzucona z Kościoła, ponieważ odkryto jej romanse. Dziennikarze odpowiadają, że według jej relacji nie miała ona żadnych pozamałżeńskich kontaktów seksualnych. „To kłamstwo” – ucina Davis, a Feshbach, mająca przy sobie cały stos dokumentów, dodaje: „Przyznała się na piśmie do każdego z tych incydentów. […] Było ich chyba pięć”. Gdy Haggis to przeczytał, od razu wiedział, że Kościół musiał zdobyć te informacje z zapisów sesji audytowania[1168]. Całkiem go to wyprowadziło z równowagi. „Każdy ksiądz prędzej by poszedł do więzienia, niż wyjawił tajemnicę spowiedzi, niezależnie od tego, ile to mogłoby kosztować jego samego czy jego Kościół – pisał. – Wykorzystaliście najbardziej intymne wyznania Amy Scobee na temat jej życia seksualnego i przekazaliście je prasie, a następnie wypełniliście nimi strony swojej gazetki! […] To przecież kobieta, która wstąpiła do Sea Org jako szesnastolatka! Zarządzała całą siecią Celebrity Centres i była wiernym członkiem kadry kierowniczej Kościoła przez ponad dwadzieścia lat!”. Dodał, że ma świadomość, że jego samego może spotkać to samo. „No cóż, na szczęście nigdy nikomu nie stawiałem siebie za wzór”. Haggis zakończył list następującymi słowami: Ogromna większość znanych mi scjentologów to dobrzy ludzie, szczerze zainteresowani pomaganiem innym i poprawą warunków życia na naszej planecie. Chcę wierzyć, że gdyby wiedzieli to, co ja teraz wiem, również byliby przerażeni. Wiem jednak, jak łatwo mnie samemu przychodziła niegdyś obrona naszej organizacji i odrzucanie głosów krytyki bez chwili zastanowienia nad stawianymi jej zarzutami. Robiłem to przez trzydzieści pięć lat. […] Wstydzę się tylko, że przez tyle miesięcy zwlekałem z rozpoczęciem działania. Niniejszym rezygnuję z członkostwa w Kościele Scjentologii[1169].

W czasie gdy Haggis prowadził swoje prywatne dochodzenie, scjentologią interesowało się również F B I . W grudniu 2009 roku agentka specjalna Tricia Whitehill z Los Angeles poleciała na Florydę, żeby przesłuchać byłych członków Kościoła w siedzibie F B I w centrum Clearwater (która znajduje się dosłownie naprzeciwko duchowego centrum scjentologów). Jednym z nich był Tom De Vocht. Odniósł wrażenie, że F B I już od dość dawna zbiera materiały w tej sprawie. Whitehill zdradziła mu, że nie mówiła miejscowym agentom, czego dotyczy jej dochodzenie, obawiała się bowiem, że wśród nich znajdują się scjentologiczni informatorzy. Jedną z przesłuchiwanych osób była Amy Scobee – przez bite dwa dni opowiadała o swoich doświadczeniach, ze szczególnym uwzględnieniem nadużyć, których była świadkiem. Tricia Whitehill oraz Valerie Venegas (pełniąca w tej sprawie funkcję oficera prowadzącego) przesłuchiwały też byłych członków Sea Org w Kalifornii. Jednym z nich był Gary Morehead, twórca „procedury tropienia uciekinierów”. Tłumaczył, w jaki sposób kierowany przez niego dział ochrony stosował presję emocjonalną i psychologiczną, żeby skłonić uciekinierów do powrotu. Dodał też, że w razie trudności używano siły fizycznej[1170]. Obie agentki pracowały też w specjalnej grupie roboczej zajmującej się handlem ludźmi. Regulacje prawne tej kwestii skupiają się wprawdzie na zmuszaniu do prostytucji, uwzględniają też jednak problem niewolniczej pracy. Definicja niewolnictwa w prawie federalnym obejmuje między innymi stosowanie przymusu, tortury, głodzenie, więzienie, groźby i znęcanie psychiczne. Kalifornijski kodeks karny wymienia kilka czynników mogących świadczyć o tym, że dana osoba padła ofiarą handlu ludźmi – są pośród nich oznaki urazów psychicznych i skrajnego przemęczenia; obawy związane z mówieniem o swojej sytuacji lub całkowita niemożność rozmowy wynikająca ze stosowanej cenzury lub środków bezpieczeństwa mających zapobiegać komunikacji ze światem zewnętrznym; praca w jednym miejscu, bez swobody przemieszczania się poza nie; spłacanie długu swojemu pracodawcy; brak kontroli nad własnymi dokumentami tożsamości. Wiele z tych czynników pasuje do relacji byłych członków Sea Org, opisujących swoje życie w Gold Base. Jednak gdyby nawet stosowanie tego typu metod zostało Kościołowi udowodnione, wciąż jeszcze byłoby trudno postawić go w stan oskarżenia ze względu na jego status organizacji religijnej. Marc Headley uciekł z Gold Base w 2005 roku – jak sam mówi, stało się to po tym, jak pobił go David Miscavige[1171]. Jego ucieczka była dla Kościoła sprawą szczególnie bolesną, jako że Headley twierdzi, że był pierwszą osobą, którą audytował Tom Cruise. W scjentologii przyjmuje się, że audytorzy ponoszą znaczną odpowiedzialność za postępy swoich podopiecznych. Jak tłumaczy Headley, „jeśli ktoś zostaje poddany audytowaniu, a potem opuszcza organizację, tylko jedną osobę obarcza się winą za to zdarzenie – audytora”[1172]. Wkrótce dołączyła do niego jego żona Claire, której również udało się uciec. W 2009 roku złożyli wspólny pozew przeciwko Kościołowi, w którym twierdzili, że warunki pracy w Gold Base stanowią naruszenie prawa pracy oraz regulacji dotyczących handlu ludźmi. W odpowiedzi na pozew Kościół stwierdził, że Headleyowie byli duchownymi, którzy dobrowolnie zgodzili się przyjąć regułę związaną z ich powołaniem, a przecież praktyki religijne Kościoła scjentologicznego są chronione przez pierwszą poprawkę do konstytucji U SA . Sąd przyjął tę argumentację i oddalił pozew, nakazując jednocześnie Headleyom zwrócenie Kościołowi czterdziestu tysięcy dolarów kosztów procesu. W kwietniu 2010 roku z Gold Base „zwiał” też John Brousseau. On również jako uciekinier stanowił dla Kościoła spore zagrożenie. Był członkiem Sea Org przez ponad trzy dekady; osobiście pracował dla Hubbarda i bardzo dobrze znał Miscavige’a. Najbardziej niepokojący dla Kościoła był jednak fakt, że Brousseau pracował przy wielu specjalnych projektach dla Toma Cruise’a, a niektóre z nich nadzorował. Choć wartość podarunków przygotowywanych przez scjentologów dla gwiazdora pozostawała daleka od milionów dolarów, które aktor przez lata przekazywał Kościołowi, to jednak prowokowały one do pytań o to, jak wiele osobistych korzyści materialnych oferuje wybranym członkom zwolniona od opodatkowania organizacja religijna. Brousseau dobrze wiedział, że Kościół zrobi wszystko, żeby go znaleźć i sprowadzić z powrotem do bazy. Pojechał do Carson City w Nevadzie i kupił w supermarkecie netbooka

z modemem bezprzewodowym, a następnie założył konto e-mailowe w serwisie oferującym wysyłanie szyfrowanych wiadomości. Napisał wówczas do Rathbuna: „Właśnie odszedłem, mam niezłego pietra i nie wiem, gdzie się skryć”[1173]. Rathbun zaproponował mu, żeby przyjechał do południowego Teksasu. Brousseau pojechał tam, trzymając się dróg lokalnych, podejrzewał bowiem, że główne skrzyżowania krajowych autostrad obserwują wynajęci przez Kościół prywatni detektywi. Podróż do Teksasu zajęła mu trzy dni. Jechał czarnym fordem excursion, bardzo podobnym do tego, który kiedyś przerobił na limuzynę dla Cruise’a. John Brousseau i Marty Rathbun spotkali się w restauracji Chili’s na obrzeżach miejscowości Corpus Christi. Postanowili ukryć forda w domu przyjaciela. Następnie Rathbun zawiózł Johna Brousseau do motelu Best Western, gdzie ten zameldował się pod fałszywym nazwiskiem. Pomimo wszystkich środków ostrożności dwa dni później o wpół do szóstej rano, gdy Brousseau wyszedł na taras, żeby zapalić, usłyszał, jak gdzieś obok otwierają się drzwi i usłyszał zbliżające się kroki. Był to Tommy Davis[1174] w towarzystwie trzech innych członków Kościoła. – Hej, John – odezwał się Davis. – Wpakowałeś się w niezłe gówno. Brousseau odwrócił się na pięcie i ruszył w przeciwną stronę. – Ej, a dokąd to? – zawołał za nim Davis. Brousseau odpowiedział, że idzie na kawę. Ekipa scjentologów ruszyła za nim. Stojąca po drugiej stronie ulicy kawiarnia Circle K była jeszcze zamknięta, Brousseau wszedł więc do motelowego lobby. Powiedział do recepcjonistki: – Proszę wezwać policję. Ci ludzie mnie śledzą. Dziewczyna roześmiała się z niedowierzaniem. – My też mamy tu pokój – wyjaśnił Davis. Brousseau oświadczył, że musi iść do łazienki. Kiedy tylko wrócił do pokoju, zaryglował drzwi i zadzwonił do Rathbuna. – Marty, przyjechali po mnie – jęknął. Rathbun zadzwonił na policję, po czym szybko wsiadł w samochód i ruszył w stronę motelu – jednak drogę zablokowały mu cztery samochody prowadzone przez scjentologów. Rathbun twierdzi, że przewodził im Michael Doven, pełniący dawniej funkcję osobistego asystenta Cruise’a. Brousseau czekał w swoim pokoju, dopóki nie przyjechała policja. Ekipa scjentologów musiała obejść się smakiem[1175]. Brousseau spotkał się z Tricią Whitehill i Valerie Venegas z F B I . Miał wrażenie, że agentki rozważają przeprowadzenie nalotu na Gold Base. Twierdzi, że pokazano mu zdjęcia bazy wykonane z drona w bardzo wysokiej rozdzielczości. Podobno powiedziano mu, że F B I zanotowało nawet numer rejestracyjny samolotu Cruise’a, na wypadek gdyby Miscavige próbował wykorzystać go do ucieczki z bazy. Brousseau, jak również inni byli członkowie Kościoła, twierdzą, że zniechęcali F B I do przeprowadzenia tej akcji, uważali bowiem, że taki nalot uczyniłby z Miscavige’a męczennika, a nikt nie złożyłby przeciw niemu zeznań. Mike Rinder powiedział agentkom, że byłaby to strata czasu, ponieważ wszyscy mieszkańcy bazy twierdziliby zgodnie, że ich życie to same „motylki i muszelki”[1176]. Dochodzenie podobno wkrótce zostało zamknięte[1177]. Wysyłając do Tommy’ego Davisa list z informacją o swoim wystąpieniu z Kościoła, Paul Haggis przesłał też kopie tej wiadomości do swoich najbliższych znajomych z kręgów scjentologii – nie był więc zaskoczony, gdy kilka dni później po powrocie z pracy zastał przed swoim domem grupkę około dziesięciu z nich. – Nie mam pojęcia, co was tu sprowadza – zażartował, ale zaraz zaprosił wszystkich na werandę z tyłu domu, żeby mogli porozmawiać. Pośród przybyłych znajdowali się Anne Archer i jej mąż Terry Jastrow (producent pasma sportowego w telewizji A B C i wielokrotny laureat nagród Emmy), Mark Isham (kompozytor od lat współpracujący z Haggisem) z żoną Donną, Sky Dayton (założyciel firm EarthLink oraz Boingo Wireless), jeszcze kilkoro znajomych Haggisa oraz nieznany mu reprezentant Kościoła. Cała grupa wyglądała jak żywa reklama scjentologii – wszyscy byli zamożnymi ludźmi sukcesu, tworzącymi zgodne małżeństwa i emanującymi spokojem ducha. Scjentologów uczy się, żeby wierzyli we własną siłę perswazji oraz pielęgnowali w sobie pozytywne myślenie. Jednak atmosfera panująca tego dnia na werandzie Haggisa była wyraźnie ponura, a całe towarzystwo patrzyło na niego z wyrzutem. – Czy ty masz pojęcie, jak bardzo możesz zaszkodzić wielu wspaniałym scjentologom? – spytał Jastrow. – Przecież to zdrada całej naszej grupy. Haggis odpowiedział, że nie miał zamiaru krytykować samej scjentologii. – Uwielbiam scjentologię! – zadeklarował. Wszyscy wiedzieli o jego wsparciu finansowym dla Kościoła oraz o wielu okazjach, przy których stawał w jego obronie. Przypomniał teraz zebranym, że uczestniczył wraz z nimi w „bitwie o Portland”, w czasie której powierzono mu pisanie przemówień. Anne Archer czuła się szczególnie poszkodowana, jako że Haggis w swoim liście nazwał jej syna kłamcą. Rozumiała, że Haggisa zabolał i rozzłościł sposób, w jaki potraktowano jego córki, uważała jednak, że kwestia ich orientacji nie ma większego znaczenia. Jej zdaniem Kościół wcale nie dyskryminuje homoseksualistów – sama wprowadziła do niego kilkoro znajomych tej orientacji. Całą sprawę najbardziej jednak przeżywał Mark Isham. Miał poczucie, że nie potrafią przemówić Haggisowi do rozsądku. Ze wszystkich zebranych osób on znał go najlepiej. Łączyła ich podobna wrażliwość artystyczna, dzięki której świetnie im się razem pracowało. Za muzykę skomponowaną do stworzonego przez Haggisa serialu telewizyjnego Okrutne ulice Isham dostał w 1997 roku nagrodę Emmy. Był też autorem muzyki do Miasta gniewu i ostatniego filmu Haggisa, W dolinie Elah. Wkrótce miał rozpocząć pracę nad muzyką do filmu Dla niej wszystko. Teraz jednak zarówno jego przyjaźń z Haggisem, jak i ich zawodowa współpraca wisiały na włosku. Isham patrzył na przebieg dyskusji okiem scjentologa. Uważał, że według „Skali Tonów” Haggis znajdował się na poziomie emocjonalnym 1.1 („ukrywana wrogość”). Miał nadzieję, że jeśli sam przyjmie ton zaledwie odrobinę wyższy („gniew”), wówczas zdoła wyrwać przyjaciela z pułapki mentalnej, w której ten najwyraźniej utknął. Podjął więc – jak sam twierdzi – „intelektualną decyzję”, żeby odczuwać gniew. – Paul, jestem naprawdę wkurzony – powiedział. – Są lepsze sposoby załatwiania takich spraw. Jeśli coś ci się nie podoba, mamy przecież procedurę składania skarg. Każdy, kto naprawdę chce zmienić scjentologię – tłumaczył dalej Isham – powinien pozostać w strukturach organizacji, a nie z niej występować. Wszyscy zebrani uważali, że jeśli Haggis chce dokonać zmian w Kościele, powinien to robić, pozostając jego członkiem. Chcieli, żeby wycofał swój list i albo wrócił na łono organizacji, albo odszedł z niej po cichu, bez awantur. Haggis wysłuchał go cierpliwie. Jednym z fundamentów scjentologii jest zasada, że należy wysłuchać i przyjąć do wiadomości różne punkty widzenia. Kiedy jednak jego goście skończyli mówić, ich twarze wciąż były rozpalone i pełne złości. Haggis napomknął, że jako porządni scjentolodzy powinni przynajmniej zapoznać się z materiałem dowodowym. Odesłał ich do artykułów w „St. Petersburg Times”, które tak nim wstrząsnęły, a także do stron internetowych prowadzonych przez byłych członków Kościoła. Wyjaśnił, że wysuwane przez niego zarzuty dotyczą władz Kościoła oraz stworzonej przez nich kultury, a nie samej scjentologii. Wysyłając zebranym kopie swojego listu, miał nadzieję, że będą oni tak samo jak on przerażeni działaniami podejmowanymi w imię scjentologii. Tymczasem przekonał się, że najbardziej zbulwersował ich fakt, że śmiał żądać jakichkolwiek wyjaśnień od najwyższych władz Kościoła. Znajomi Haggisa opuścili jego dom z mieszanymi uczuciami – „wszystko nadal było tak pogmatwane jak wtedy, gdy tam przyszliśmy” – wspomina Anne Archer[1178]. Jedno nie zostało jednak na tym spotkaniu powiedziane – że nikt z zebranych nie odezwie się więcej do Haggisa. Isham przez jakiś czas rozważał, czy nie spełnić jego prośby i nie rzucić okiem na strony internetowe albo artykuły w „St. Petersburg Times”, uznał jednak, że „to by było jak czytanie Mein Kampf po to, żeby się czegoś dowiedzieć o judaizmie”[1179]. Po tej rozmowie na werandzie Haggis odbył jeszcze kilka dłuższych spotkań z Tommym Davisem i innymi reprezentantami Kościoła. Przychodzili do jego biura w Santa Monica (mieściło się w niskim budynku na Broadwayu, całym pokrytym graffiti, niczym siedziba gangu), taszcząc grubachne teczki z dokumentami mającymi zdyskredytować osoby, co do których mieli wiedzę lub podejrzenia, że rozmawiały z Haggisem[1180]. Był sierpień 2009 roku, za kilka dni w Pittsburghu miały się rozpocząć zdjęcia do filmu Dla niej wszystko, wszyscy w biurze chcieli więc, by Haggis poświęcił im choć trochę uwagi. Michael Nozik, który wraz z Haggisem prowadził firmę producencką (nie był scjentologiem), coraz bardziej się denerwował. Haggis dzień w dzień poświęcał całe godziny na spotkania z kościelnymi delegacjami. W końcu zaczął prosić pracowników, by go odprowadzali do samochodu – wiedział, że przed biurem czekają na niego urzędnicy Kościoła, chciał więc wyraźnie dać im do zrozumienia, że jest zajęty (co było zresztą zgodne z prawdą). Potem jednak dawał za wygraną i wpuszczał ich do biura na kolejną przedłużającą się rozmowę. Podczas jednego z tych spotkań Davis pokazał mu tekst Hubbarda zawierający listę działań, po których podjęciu można zostać uznanym za „jednostkę antyspołeczną”. Okazało się, że Haggis dopuścił się aż czterech z nich. – Tommy, masz całkowitą rację, wszystko to robiłem – odparł Haggis. – Jeśli chcecie mnie tak nazywać, proszę bardzo. – Wciąż jeszcze możemy zamknąć tę puszkę Pandory – zapewniał go Davis. Haggis zdawał sobie jednak sprawę, że musiałby wycofać list i zrezygnować z dalszego robienia szumu[1181]. Choć słuchał, co delegaci mają mu do powiedzenia, zdania nie zmienił. Miał wrażenie, że im dłużej z nimi rozmawia, tym bardziej wydają się „wściekli i irracjonalni”. Przykładowo, zarówno Davis, jak i inni reprezentanci Kościoła uparcie twierdzili, że David Miscavige nigdy nie bił swoich pracowników. Co więcej, utrzymywali też, że to ci, co go oskarżają, byli sprawcami przemocy. – Chwila, chwila – przerwał w którymś momencie Haggis. – No dobra, powiedzmy, że to prawda: Miscavige nigdy nikogo nie tknął. Przykro mi, ale gdyby w mojej organizacji jacyś ludzie bili innych, to chyba bym o tym wiedział?! Miałbym to tolerować? A przecież nie jestem jakąś wybitnie szlachetną jednostką. Zauważył też, że nawet gdyby pogłoski o porywczym charakterze Miscavige’a okazały się prawdziwe, stanowiłoby to jedynie dowód, że nawet najwięksi przywódcy nie są bez skazy.

– Spójrzcie na Martina Luthera Kinga – powiedział, odnosząc się do jednego ze swoich idoli. – Jeśli się przyjrzeć jego życiu prywatnemu, okazuje się, że borykał się z rozmaitymi problemami. – Jak śmiesz porównywać Davida Miscavige’a do Martina Luthera Kinga?! – krzyknął jeden z reprezentantów Kościoła. Haggis był skonsternowany. „Oni sądzili, że porównanie Miscavige’a do Martina Luthera Kinga uwłacza przywódcy scjentologii – tłumaczy. – Jeśli starali się mnie w ten sposób przekonać, że w scjentologii nie obowiązuje kult jednostki, to słabo im to wyszło[1182]. Kopie jego listu rezygnacyjnego zostały przesłane różnym scjentologom, ale poza organizacją wciąż mało kto o nim wiedział. W październiku list trafił w końcu do Marty’ego Rathbuna, który pełnił już funkcję nieoficjalnego rzecznika byłych członków Kościoła, przekonanych, że organizacja zbyt się oddaliła od pierwotnych nauk Hubbarda. Rathbun zadzwonił do Haggisa, który akurat był na planie zdjęciowym w Pittsburghu, i spytał, czy może opublikować jego list na swoim blogu. „Jesteś dziennikarzem, nie potrzebujesz więc mojego pozwolenia” – odparł Haggis, choć potem poprosił Rathbuna, żeby jednak wyciął fragmenty listu mówiące o kolacji u Johna Travolty oraz Kelly Preston, jak również wzmianki o tym, że Katy Haggis jest lesbijką[1183]. Haggis nie zaprzątał sobie wówczas głowy rozważaniem, jakie będą konsekwencje tej decyzji. Sądził, że być może jego list zostanie powielony na jeszcze kilku stronach internetowych. W końcu był przecież tylko scenarzystą, a nie gwiazdą filmową. Jednak jeszcze tego samego popołudnia blog Rathbuna odnotował pięćdziesiąt pięć tysięcy wejść. Następnego dnia historię Haggisa opisywały gazety na całym świecie. Wkrótce zadzwonił do niego Tommy Davis. – Paul, do jasnej cholery, co to ma być?! – zagrzmiał głos w słuchawce[1184].

11 Tommy Po raz pierwszy skontaktowałem się z Tommym Davisem w kwietniu 2010 roku. Poprosiłem go o pomoc w przygotowaniu artykułu o Paulu Haggisie, który pisałem dla „New Yorkera”. Nie był skory do rozmowy; twierdził, że od miesiąca udziela dziennikarzom odpowiedzi na tego typu pytania. „Niewiele to zmieniło – mówił. – Ostatnią rzeczą, na jaką mam ochotę, to znów to wszystko wyciągać”[1185]. Uparcie próbował mnie zniechęcić, twierdząc, że jest zbyt zajęty, żeby się spotkać, choć obiecał, że umówi się ze mną, gdy będzie mieć więcej czasu. Przysłał mi potem e-mail, w którym pisał: „Chciałbym, żebyśmy się spotkali na spokojnie, bez pośpiechu. Powinniśmy zaplanować sobie cały dzień na rozmowę, jako że chciałbym Panu wiele rzeczy pokazać”[1186]. W końcu umówiliśmy się na spotkanie w majowy weekend przed Dniem Pamięci Narodowej. Poleciałem do Los Angeles i przez większą część weekendu czekałem na jego telefon. W końcu w niedzielę o trzeciej po południu w moim hotelu pojawił się Tommy Davis w towarzystwie Jessiki Feshbach. Usiedliśmy przy stole na zewnątrz. Tommy Davis odziedziczył po matce oczy o sennie opadających powiekach. Gęste ciemne włosy miał zaczesane do przodu, na czoło opadał mu niesforny kosmyk. Był ubrany w beżowy garnitur i błękitną koszulę rozpiętą pod szyją – w otoczeniu miłośników kalifornijskiego słońca zebranych wokół basenu jego skóra wyglądała uderzająco blado. Szczupła i zadbana Jessica Feshbach nerwowo owijała sobie kosmyk włosów wokół palca. Tommy Davis oświadczył, że nie ma zamiaru „w żaden sposób przyczyniać się do powstania artykułu na temat scjentologii napisanego z punktu widzenia Paula Haggisa”. Przyleciałem do Los Angeles tylko po to, żeby odbyć to spotkanie, wyznaczone w terminie zaproponowanym przez samego Davisa. Wyraziłem na głos hipotezę, że może ktoś mu zabronił ze mną rozmawiać. Odparł, że nie. – Być może wyglądałoby to inaczej, gdyby Paul nie opublikował tego listu w internecie… – wtrąciła Feshbach. – Jest wiele takich „co by było, gdyby…”[1187]. Wspomniała też, że właśnie rozmawiała z Markiem Ishamem, kompozytorem, z którym miałem już okazję się spotkać. – Opowiadał ci o naszej tajnej doktrynie – powiedziała, po czym dodała, że nietaktem z mojej strony było pytanie o takie sprawy. – Tu potrzeba trochę wzajemnego szacunku – rzuciła na koniec[1188]. – Wszystko, co miałem do powiedzenia na temat Paula, już powiedziałem – oświadczył Davis. Zgodził się jednak odpowiedzieć na przesłane mu zapytania dotyczące badanych przeze mnie faktów. Ogród na tyłach domu Anne Archer i Terry’ego Jastrowa w prestiżowej dzielnicy Brentwood w Los Angeles to prawdziwa oaza spokoju, w której rosną drzewa oliwne i latają kolibry. Obok basenu tryska fontanna. Jastrow opowiedział mi o swoim pierwszym spotkaniu z Archer. Miało ono miejsce na zajęciach Katselasa, na które zaprosił go przyjaciel David Ladd (syn hollywoodzkiej legendy Alana Ladda). – Zobaczyłem piękną dziewczynę siedzącą obok Miltona i spytałem: „Kto to?” – wspominał Jastrow[1189]. Anne Archer się uśmiechnęła. Od Pacyfiku wiał chłodny wiatr, otuliła się więc szalem. – Przyjaźniliśmy się przez jakieś półtora roku, zanim poszliśmy na pierwszą randkę – powiedziała[1190]. Pobrali się w 1978 roku. – Nasz związek jest naprawdę udany – zadeklarował Jastrow. – Uważamy, że w stu procentach zawdzięczamy to scjentologii. Oboje mówili o technikach, które im pomagają, takich jak powstrzymywanie się od krytykowania partnera i niewchodzenie mu w słowo. – Scjentologia to nie jest jakieś tam „wyznanie” – tłumaczyła Archer. – To naturalne reguły życia. Mówiła, że L. Ron Hubbard był „inżynierem, a nie uzdrowicielem” i że zdołał usystematyzować ludzkie stany emocjonalne, tak aby móc poprowadzić swoich uczniów na wyższe poziomy istnienia, „by każdy mógł się wspinać po »Skali Tonów« i poczuć prawdziwy entuzjazm i radość życia”. Podczas studiów na Uniwersytecie Houston Jastrow należał do Kościoła episkopalnego, zaczęły go jednak ogarniać wątpliwości. – Kiedyś podczas trwania komunii wyszedłem stamtąd i już nigdy nie wróciłem – opowiadał. – Przez dziesięć lat byłem ateistą. W takim stanie umysłu trafiłem do Beverly Hills Playhouse. Nigdy wcześniej nie słyszał o scjentologii. Archer powiedziała, że kontrowersje towarzyszące od lat Kościołowi jej samej nigdy nie dotyczyły. – Chociaż oczywiście jestem świadoma ich istnienia – dodała. Mówiła też, że pomimo ciągłej krytyki scjentologia stale się rozrasta. – Jest już obecna w stu sześćdziesięciu pięciu krajach! – oświadczyła z dumą. – A scjentologiczne książki Hubbarda przetłumaczono na pięćdziesiąt języków! – wtrącił Jastrow. – To najszybciej rozrastająca się religia na świecie! Scjentolodzy robią tyle dobrego dla tylu ludzi w tak wielu miejscach na świecie, że żadna inna organizacja nie może się z tym równać. Lecz kiedy się przyjrzeć każdej nowej wierze, jaka się pojawiła w historii, łatwo się przekonać, że wszystkie były… – Atakowane! – dokończyła zdanie Archer. – Wystarczy spojrzeć, co się działo z… – Chrześcijanami! – zawtórował jej Jastrow. – Czy choćby mormonami albo scjentystami[1191]. Wyjaśniali też, dlaczego Kościół tak bardzo skupia się na celebrytach. – Hubbard rozumiał, że jeśli chce się pobudzić w danej kulturze umiłowanie pokoju, harmonii i ludzkich cnót, to trzeba okazywać szacunek artystom oraz pomagać im rozkwitać i odnosić sukcesy – tłumaczyła Archer. – A jeśli są to ludzie szczególnie rozpoznawalni, potrzebują takiego miejsca, gdzie będą się czuć swobodnie. To właśnie zapewniają im Celebrity Centres. Obwiniała też prasę o zbyt duże zainteresowanie związanymi z Kościołem celebrytami. – Dziennikarze jakoś nie piszą o pozostałych scjentologach, których są setki tysięcy. – Miliony! – Tak, miliony. Wciąż tylko piszą o czterech osobach! Jastrow powiedział, że osoby krytykujące scjentologię często mają w tym własny interes – na przykład psychiatrzy, psycholodzy, lekarze, farmaceuci i aptekarze, „ci wszyscy ludzie, którym potrzebne jest społeczeństwo pełne osób chorych, bo to dzięki nim zarabiają na życie, gromadzą oszczędności, spłacają kredyty, kupują samochody, opłacają dzieciom edukację i tak dalej”. – Oraz umieszczają w gazetach i w telewizji więcej reklam niż ktokolwiek inny – dodała Archer. – To akurat, kochanie, jest kwestią drugorzędną – uciął ten wątek Jastrow, po czym mówił dalej, powołując się na artykuł opublikowany niedawno w „U SA Today”. – W wyniku konfliktów w Iraku i Afganistanie po raz pierwszy w naszej historii weterani wojenni częściej cierpią na choroby psychiczne niż w wyniku fizycznych obrażeń. Choroby psychiczne stały się więc istną żyłą złota. Dalej tłumaczył, że lekami można jedynie zamaskować cierpienie psychiczne, podczas gdy „scjentologia usuwa przyczynę problemu”. Branża medyczna i farmaceutyczna to „podstawowe źródła finansowania dla mediów”, mogą one zatem „wywierać wpływ na ludzi mówiących prawdę o scjentologii, ponieważ w grę wchodzą ogromne zyski”. Mówił też, że tylko dzięki scjentologii ludzkość może naprawić swój los. – Bo cóż innego miałoby nam dać nadzieję? – spytał retorycznie. – Tu chodzi o uzdrowienie naszej cywilizacji – dodała Archer. – Czy w zasięgu naszego wzroku istnieje inna religia, która mogłaby pomóc ludzkości naprawić swój los? – pytał dalej Jastrow. – To proszę mi powiedzieć, gdzie ona jest. Jeśli nie scjentologia, to co? Anne Archer zaczęła uczestniczyć w zajęciach Katselasa w 1974 roku, gdy jej syn Tommy Davis miał dwa lata. Była niesłychanie piękną córką dwojga znanych aktorów. Jej ojciec John Archer zyskał popularność w latach czterdziestych, gdy grał główną rolę w cyklu radiowych słuchowisk zatytułowanych The Shadow (zaczynających się od słynnych słów: „Któż może wiedzieć, jakie zło czai się w ludzkich sercach? Wie to tylko Cień”]. Zagrał też w ponad pięćdziesięciu filmach. Jego żoną była Marjorie Lord, która w latach pięćdziesiątych wcielała się w rolę żony głównego bohatera popularnego komediowego serialu telewizyjnego Make Room for Daddy. Można było oczekiwać, że dziecko takich rodziców szybko zrobi karierę w Hollywood, kiedy jednak Anne Archer pojawiła się w Beverly Hills Playhouse, miała za sobą pracę w marnym serialu telewizyjnym (zatytułowanym Bob & Carol & Ted & Alice), którego nie cierpiała i który po emisji kilku odcinków został zdjęty z anteny. Miała małe dziecko i rozpadające się małżeństwo, a jej szanse na zrobienie kariery aktorskiej zdawały się coraz mniejsze. Katselas pomógł jej się przeobrazić. Podobnie jak wiele innych osób Anne Archer była urzeczona osobowością żywiołowego, brodatego Greka, który nie dawał ludziom spokoju, droczył się z nimi, wciąż zachęcał do czegoś nowego i wszystkich doprowadzał do szału. Był jedną z najbardziej inspirujących osób, jakie Anne w życiu spotkała. Zastanawiała się, skąd czerpie tę swoją mądrość. Inne osoby z grupy powiedziały jej, że Katselas jest scjentologiem – postanowiła więc sprawdzić, na czym to polega. Zaczęła dwa–trzy razy w tygodniu

chodzić do Celebrity Centre, gdzie brała udział w programie „Naprawa Życia”. Sama wspomina to tak: „Pamiętam, że wychodziłam z budynku i szłam ulicą w stronę swojego samochodu, ale miałam wrażenie, że moje stopy nie dotykają ziemi. Mówiłam sobie: »Boże, jeszcze nigdy w życiu nie czułam się tak szczęśliwa. W końcu znalazłam coś, co naprawdę działa!«”. Oznaczało to wielką zmianę: „życie nagle nie zdawało mi się już tak trudne. Znów miałam w dłoniach ster”[1192]. Gdy Tommy trochę podrósł, matka zabierała go ze sobą na zajęcia u Katselasa. Wałęsał się po teatrze, zachodził do kabiny oświetleniowców i patrzył, jak mama szlifuje swoje umiejętności[1193]. Jak wspomina Terry Jastrow, zadziwiło go, że chłopiec już w wieku pięciu lat zdawał się w pełni nad sobą panować. „Jestem naprawdę niezłym ojcem, ale to on mnie tego nauczył” – mówi. Jako przykład Jastrow podał sytuację, gdy z Midland w Teksasie przylecieli jego rodzice, żeby poznać jego nową rodzinę. Gdy już odwiózł ich z powrotem na lotnisko, mały Tommy powiedział: „Zauważyłem, że twój tata jest dla ciebie dość surowy”. Jastrow przyznał, że w dzieciństwie nie mógł liczyć na pobłażliwość ojca. „Już wcześniej zauważyłem, że dla mnie też jesteś surowy” – mówił dalej Tommy. Jastrow uważa, że była to decydująca chwila dla ich wzajemnych stosunków. „Zrozumiałem, że chcę być dla niego przede wszystkim przyjacielem – powiedział. – To on nadawał ton naszej relacji”[1194]. Archer i Jastrow wkrótce zainteresowali się scjentologią, Tommy jednak początkowo był wychowywany w duchu scjentyzmu, ponieważ jego matka należała do wspólnoty religijnej Christian Science. Jego ojciec William Davis był zaś zamożnym finansistą oraz deweloperem, którego plasowano pośród największych posiadaczy obszarów rolnych w całej Kalifornii[1195]. Był też znany jako organizator zbiórek funduszy dla Ronalda Reagana i George’a H. W. Busha (szacuje się, że osobiście przeznaczył około trzystu pięćdziesięciu tysięcy dolarów na cele Partii Republikańskiej). Choć Tommy wychowywał się w otoczeniu pełnym pieniędzy i błysków fleszy, cechowała go ujmująca skromność. Chciał zrobić dla ludzkości coś dobrego. Scjentologia zdawała się wskazywać do tego drogę. Paul Haggis poznał go w 1989 roku w Celebrity Centre. Tommy, który miał wówczas siedemnaście lat, wydał mu się „uroczym, bystrym chłopakiem”[1196]. Był to akurat w jego życiu moment przełomowy – właśnie się rozstał z dziewczyną, matka zabrała go więc do Celebrity Centre, żeby nim tam pokierowano. Zapisał się na kurs o nazwie „Osobiste wartości i integralność”[1197]. Pojawienie się Tommy’ego wywołało w Kościele spore poruszenie. Karen Hollander, która kierowała wówczas Celebrity Centre, uznała, że Tommy powinien zostać jej osobistym asystentem. Był młody, bardzo bogaty i na tyle przystojny, że sam mógłby zostać gwiazdorem. Wychował się w otoczeniu wielu sław. Idealnie nadawałby się na to stanowisko – ilekroć w Celebrity Centre pojawialiby się znani goście, witałby ich syn Anne Archer. Plan ten jednak zakładał, że trzeba go jakoś nakłonić do wstąpienia do Sea Org. Hollander poleciła młodszym pracownikom, żeby się tym zajęli. „Możesz albo pójść na studia i zdobyć edukację godną »woga«, albo wstąpić do Sea Org i robić rzeczy, które fantastycznie przysłużą się ludzkości, a także tobie samemu” – mówił mu John Peeler, który pełnił wówczas funkcję jednego z asystentów Hollander[1198]. Choć Archer i Jastrow twierdzą, że chcieli, żeby Tommy skończył studia, to wiedzieli o próbach zwerbowania go do Sea Org i się im nie sprzeciwiali. Jesienią 1989 roku Tommy rozpoczął naukę na Uniwersytecie Columbia, wytrzymał tam jednak tylko jeden semestr. Gdy na przerwę świąteczną przyjechał do domu, udał się do biura Karen Hollander, a po wyjściu stamtąd z entuzjazmem oznajmił Peelerowi, że właśnie podpisał kontrakt na miliard lat. Nowa praca Tommy’ego polegała na zajmowaniu się celebrytami przebywającymi w okolicach biura jego szefowej. Często pojawiała się tam Lisa Marie Presley, jak również Kirstie Alley oraz reżyser i scenarzysta Floyd Mutrux. Czasem wpadał John Travolta. Pośród tego towarzystwa zbierała się też grupka młodych aktorów, którzy dorastali w Kościele – między innymi Giovanni Ribisi i jego siostra Marissa, Jenna Elfman i Juliette Lewis. Davis organizował im wspólne wypady do kina[1199]. Był przystojny, miał wielki urok osobisty i ogromne poczucie humoru, w końcu więc zwrócił na niego uwagę David Miscavige. Jak mówi Mike Rinder, „dla Miscavige’a ważne było, że chłopak jest młody, wygląda szykownie i nosi garnitury od Brioniego i Armaniego, a do tego jeździ eleganckim B M W . Taki wizerunek bardzo Miscavige’owi odpowiadał”[1200]. Davis wprowadził się do noclegowni dla członków Sea Org, która mieściła się przy Wilcox Avenue, w dość nieciekawej dzielnicy Hollywood. Dla chłopaka opływającego dotąd w luksusy oznaczało to znaczne obniżenie standardów. Szybko został wprowadzony w niektóre z sekretów organizacji. Około roku 1994 brał udział w wyciszaniu potencjalnego skandalu, gdy urzędnicy Kościoła dowiedzieli się o nagraniu, na którym znany rzecznik organizacji odbywa stosunki seksualne z kilkoma innymi mężczyznami. Amy Scobee twierdzi, że władze Kościoła robiły, co mogły, żeby tylko do opinii publicznej nie trafiła informacja, że jego rzecznik jest gejem. Scobee i Hollander włożyły dokumenty z jego sesji audytowania do aktówki, a następnie zaniosły ją do B M W Tommy’ego i położyły na tylnym siedzeniu. Samochodem tym jeździła akurat w owym czasie Hollander, plan był więc taki, że następnego dnia kobiety zabiorą dokumenty do Gold Base, żeby zapoznali się z nimi wyżsi urzędnicy Kościoła. Jako że B M W było zaparkowane na parkingu o wysokich standardach bezpieczeństwa, sądziły, że aktówce nic nie grozi. Późnym wieczorem zjawił się jednak Tommy Davis, który – widząc swój samochód na parkingu – postanowił wrócić nim do noclegowni. Gdy już zaparkował przy Wilcox Avenue, przypadkiem zauważył leżącą z tyłu aktówkę. Zamknął ją więc w bagażniku i poszedł spać. Następnego dnia Amy Scobee usłyszała w słuchawce jego niepewny głos. Powiedział, że ktoś włamał się do jego samochodu i ukradł aktówkę z bagażnika. „Kiedy poinformowałyśmy go, co w niej było, całkiem spanikował – wspomina Scobee. – Przez tydzień chodził po ulicach i przeszukiwał śmietniki”[1201]. W końcu ktoś się do niego zgłosił w sprawie oferowanej nagrody i zaprowadził go do złodzieja. Okazało się, że był nim bezdomny, który próbował spieniężyć samą aktówkę, a jej zawartością (która wciąż pozostawała na miejscu) w ogóle się nie interesował. Davis dał mu dwadzieścia dolarów[1202]. Najbardziej jednak żałował, że z powodu poszukiwań nie mógł uczestniczyć w ceremonii wręczenia scjentologicznego medalu Johnowi Travolcie[1203]. W pewnym momencie Tommy Davis przechodził kryzys i – jak twierdzi Amy Scobee – rozważał nawet odejście z Sea Org. Później jednak na nowo zaangażował się w sprawy scjentologii, do tego stopnia, że na fali entuzjazmu kazał sobie wytatuować na ramieniu logo Sea Org: wieniec laurowy o dwudziestu sześciu liściach, reprezentujących gwiazdy Konfederacji Galaktycznej. Gdy dowiedział się o tym Miscavige, ostro go skrytykował za nielegalne wykorzystanie loga Sea Org, które jest chronione prawem autorskim[1204]. Tommy Davis zaczął współpracować z Martym Rathbunem w czasie, gdy ten przeprowadzał intensywne sesje audytowania z Tomem Cruise’em. Gdy Rathbun wylądował w „Dziurze”, Davis przestał być dla aktora tylko chłopcem na posyłki. Stał się kimś w rodzaju łącznika między Cruise’em a Kościołem w czasie, gdy związek gwiazdora ze scjentologią nie był jeszcze silny. Davis towarzyszył aktorowi wszędzie, co wzmocniło wizerunek Kościoła jako modnej organizacji opartej na sieci wzajemnych powiązań między osobami z branży filmowej. Choć Cruise jest od niego o dziesięć lat starszy, łączy ich pewne podobieństwo fizyczne (obaj mają pociągłe twarze o silnie zarysowanych żuchwach), uwydatnione przez niemal identycznie wystylizowane, niesforne fryzury. Ich relacje przerodziły się w przyjaźń, w której jednak rzucała się w oczy wyraźna dysproporcja między pozycją wpływowego aktora będącego największym skarbem Kościoła a służebnym statusem Davisa, działającego z ramienia organizacji. Do czasu znajomości z Cruise’em Davis używał imienia „Tom”, później jednak zaczął funkcjonować jako „Tommy” – dla odróżnienia od gwiazdora[1205]. Pod wszystkimi innymi względami coraz bardziej go przypominał – tak samo się ubierał i czesał, przejawiał też podobną gorliwość. W wieku dziewiętnastu lat Davis ożenił się z Nadine van Hootegen, rozmarzoną Belgijką, która również należała do Sea Org. W 1998 roku, w magazynie informacyjnym 20/20 w telewizji A B C , mówiła: „Podjęłam decyzję, by wspomagać cele scjentologii. Właściwie trochę przypomina to działalność Matki Teresy”. Stwierdziła też, że „to świetna zabawa – prowadzić ludzi ku wyzwoleniu”[1206]. Jak twierdzi Mike Rinder, Nadine Davis mocno się zaangażowała w kontakty z najbliższym otoczeniem Cruise’a, ale w pewnym momencie „w jej relacjach z Katie Holmes coś poszło nie tak”, przez co „Nadine nagle przestała istnieć”. Zdaniem Rindera Tommy Davis został wówczas zmuszony do rozwodu[1207][1208]. W 2005 roku, gdy w życiu Toma Cruise’a nadszedł czas zawirowań, Tommy Davis został wysłany do Clearwater, gdzie przydzielono go do programu o nazwie „Siły Projektu Nieruchomości” (Estates Project Force, w skrócie EP F ). Zwykle jest on czymś w rodzaju „obozu dla rekrutów”, do którego wysyła się nowych członków Sea Org. Jednak Donna Shannon (weterynarz, która weszła na poziom O T VI I , zanim podpisała kontrakt na miliard lat) mówi, że ze zdziwieniem się przekonała, że mniej więcej połowę uczestników programu stanowili wieloletni członkowie Sea Org, dla których EP F było częścią postępowania dyscyplinarnego. Jednym z nich był Tommy Davis, który wydał jej się miłym chłopakiem – tym bardziej więc nie mogła zrozumieć, dlaczego on dostaje największy wycisk. „Skarżył się, że do późnej nocy siedział na zewnątrz i szczoteczką do zębów szorował śmietnik, a potem musiał wstać o szóstej, żeby zrobić nam wszystkim pranie”[1209]. Czasem musiał też defilować przed pozostałymi członkami Sea Org, podczas gdy jego „oficer etyki” wrzeszczał: „Ten koleś to nie jest żadna gruba ryba! On was okłamuje!”. Shannon dopiero jakiś czas później dowiedziała się, że Tommy Davis jest synem Anne Archer. (Tak się zresztą złożyło, że jego matka wówczas również przebywała w bazie w Clearwater, gdzie uczestniczyła w kursach dla zaawansowanych. Nastoletniemu członkowi Sea Org Danielowi Montalvo – temu samemu, który pilnował drzwi, gdy Cruise poddawał się audytowaniu – kazano dopilnować, aby się o niczym nie dowiedziała i nie miała szans spotkać się tam z synem[1210]). Donna Shannon pracowała razem z Tommym Davisem przy utrzymaniu terenu wokół budynku. „Moim zadaniem było nadzorowanie jego pracy – opowiada. – Powiedziano mi, że mam go zmuszać do naprawdę ciężkiej roboty”. Davis sprawiał wrażenie, jakby nie miał nic przeciwko temu. Shannon twierdzi, że w pewnym momencie pożyczył od niej sto dolarów, ponieważ brakowało mu pieniędzy na jedzenie. Któregoś dnia jechali razem autobusem w miejsce, gdzie mieli pracować. Shannon spytała Davisa, dlaczego trafił do EP F . – Zostałem zdegradowany – powiedział Davis. – Zawaliłem sprawę na linii Cruise’a. (Oznaczało to, że jakiś nadzorowany przez niego projekt, w który zaangażowany był też Cruise, nie wypalił). – To jakie masz teraz plany? – dociekała Shannon. – Robić swoje i wrócić na dawne stanowisko – odparł Davis. Wedle relacji Shannon po tych słowach „jego oczy nagle jakby zaszły mgłą” i rzucił tylko: – Już chyba za dużo powiedziałem. Kilka miesięcy później oddał jej pieniądze[1211]. Gdy Tommy Davis zakończył udział w programie EP F , przejął stanowisko głównego rzecznika Kościoła, wcześniej zajmowane przez Mike’a Rindera, który trafił do „Dziury”.

Jednym z pierwszych zadań Davisa było zajmowanie się Johnem Sweeneyem – dość natarczywym reporterem B B C , który przygotowywał reportaż o scjentologii i do tej pory współpracował z Rinderem. Davis popełnił błąd, przyznając, że codziennie zdaje raporty Miscavige’owi – co zburzyło iluzję niedostępności przywódcy, niezniżającego się do poziomu codziennych spraw. Miscavige tymczasowo pozwolił Rinderowi opuścić „Dziurę” i kazał mu pomóc Davisowi w kontaktach z B B C , choć zaznaczył, że Rinder ma teraz względem Davisa pełnić funkcję służebną[1212]. John Sweeney natychmiast wyczuł, że Rinder został zdegradowany. Był „wymizerowany, miał zapadnięte oczy, zachowywał się dziwnie oraz nieco przymilnie”. Tommy to „prawdziwa szycha – „lśniące zęby, szykowny garnitur, duży urok osobisty, ale miał też w sobie coś demonicznego”[1213]. Sweeney nie zgodził się przystać na ograniczenia stawiane mu przez Kościół (przede wszystkim zabroniono mu używać w artykule słowa „sekta”) i zaczął samodzielnie przygotowywać materiały na bazie oskarżeń rzucanych przez byłych członków Kościoła. Wówczas zaczęli za nim chodzić prywatni detektywi oraz zjawiła się złożona ze scjentologów ekipa filmowa, która twierdziła, że przygotowuje film o kręceniu dokumentu dla B B C . Obiektywy ich kamer zostały wymierzone w obiektywy kamer Sweeneya. Davis zjawił się bez zapowiedzi w hotelu Sweeneya, a nawet jeździł za nim po kraju i zakłócał jego spotkania ze scjentologicznymi dysydentami. Sweeney był już korespondentem wojennym w Afganistanie, Bośni i Czeczenii, ale nigdy dotąd nie wywierano na nim tak wielkiej presji emocjonalnej i psychicznej. Podczas tych konfrontacji Rinder patrzył zamglonym wzrokiem przed siebie i chodził krok w krok za Davisem, który wciąż sprawdzał wytrzymałość nerwową reportera, nieraz rzucając mu oskarżenia dosłownie prosto w twarz. Gdy Sweeney powiedział, że scjentologia wygląda mu na „sadystyczną sektę”, Davis, w ciemnych okularach na nosie, upewnił się tylko, że kamera jest włączona, po czym powiedział: Proszę mnie przez chwilę posłuchać. Nie ma pan prawa mówić, co jest religią, a co nie. Konstytucja Stanów Zjednoczonych gwarantuje, że w tym kraju każdy ma zapewnioną swobodę wyznania i przekonań. A definicja religii jest bardzo klarowna i nie zdefiniował jej wcale John Sweeney. Sposób, w jaki wciąż odnosi się pan do mojej religii, jest obraźliwy, arogancki i oparty ma uprzedzeniach. Ale pan uparcie to robi, ponieważ chce pan osiągnąć reakcję taką jak teraz. No dobrze, proszę bardzo! W tej chwili, w tym miejscu – jestem wściekły! Naprawdę wściekły! [1214]

Tommy Davis odwrócił się na pięcie i odszedł. Sweeney ruszył za nim, wołając: „Teraz pana kolej, żeby mnie wysłuchać! Jestem obywatelem brytyjskim…” . Kolejna konfrontacja miała miejsce na wystawie „Psychiatria – przemysł śmierci” w Hollywood. Davis kolejny raz zastąpił dziennikarzowi drogę, stając z nim twarzą w twarz. – Oskarża pan członków Kościoła o pranie mózgu! – warknął (było to odniesienie do wywiadu, który Sweeney przeprowadził z innym scjentologiem). – Nie. Pana tam nie było – odpowiedział Sweeney podniesionym głosem. – Pranie mózgu to przestępstwo – ciągnął Davis. – Proszę mnie posłuchać! Pana tam nie było! Na pierwszej części!! Tego wywiadu!!! – krzyczał coraz głośniej Sweeney, nienaturalnie urywanymi frazami. – Pan tego nie słyszał! Ani nie nagrywał!! Tego wywiadu!!! – Czy pan rozumie, że pranie mózgu jest przestępstwem? – powtarzał Davis, nie zważając na wściekłe wrzaski reportera. Tommy Davis przez cały czas zachowywał zimną krew, zaciekle broniąc Kościoła. Jego postawa stanowiła silny kontrast ze wzburzeniem doprowadzonego do skrajności reportera, który później, mocno rozgoryczony, przeprosił widzów B B C za swoje zachowanie. W marcu 2007 roku w Wielkiej Brytanii wchodził na ekrany nowy film Johna Travolty, zatytułowany Gang dzikich wieprzy. Była to komedia o czterech facetach w średnim wieku, którzy postanawiają przemierzyć Amerykę na motocyklach. Mike Rinder i Tommy Davis obawiali się, że na premierze filmu Sweeney będzie chciał się skonfrontować z Travoltą, postanowili więc pojechać razem do Londynu. Gdy jednak nadszedł dzień wyjazdu, Davis nie stawił się w umówionym miejscu. Okazało się, że nie ma go też w pokoju ani w ogóle nigdzie. Rinder pojechał więc do Londynu sam. Od asystentki Miscavige’a dowiedział się, że Davis „zwiał”. John Sweeney natychmiast wyczuł, że coś się stało, i bezustannie wypytywał Rindera, gdzie jest rzecznik Kościoła. W końcu Rinder powiedział, że Davis ma grypę. W ramach promocji filmu John Travolta przyjechał na londyńską premierę motocyklem, którym wjechał na czerwony dywan. W sporej odległości od niego, pośród tłumu fanów zebranych na Leicester Square stał John Sweeney, który krzyczał na całe gardło: „Czy jest pan członkiem groźnej sekty fundującej ludziom pranie mózgu?”. Fani jednak szybko zakrzyczeli reportera[1215]. Nieco później Sweeney spytał Rindera, czy to prawda, że został kiedyś pobity przez Miscavige’a. Twierdził, że rozmawiał ze świadkiem tego zdarzenia. – Kto to jest? – dopytywał Rinder. – Chce pozostać anonimowy, bo twierdzi, że się boi. – Jakież to dla pana typowe – odparł Rinder. – Mówi, że David Miscavige powalił pana na ziemię. – Bzdura, bzdura, bzdura! Co za kompletna bzdura! To nieprawda[1216]! Mike Rinder zagroził, że pozwie dziennikarza do sądu, jeśli zamieści w swoim reportażu tego typu oskarżenia. Gdy więc materiał trafił na antenę B B C , nie było w nim mowy o przemocy fizycznej. Rinder miał poczucie, że uchronił Kościół przed bardzo kłopotliwą sytuacją. David Miscavige bynajmniej nie okazał mu jednak wdzięczności – oświadczył, że materiał Sweeneya w ogóle nie powinien się ukazać. Kazał Rinderowi zgłosić się do obozu rehabilitacyjnego w Anglii. Wówczas Rinder uznał, że ma dość – i „zwiał”. Tommy Davis zadzwonił tymczasem do przedstawicieli Kościoła i dobrowolnie wrócił z Las Vegas, gdzie się wcześniej ukrywał[1217]. Wysłano go do Clearwater, gdzie został poddany sprawdzianowi bezpieczeństwa, które przeprowadzała Jessica Feshbach. Celem takich sprawdzianów jest nakłonienie poddawanych im osób do przyznania się do winy. Wykorzystuje się do tego e-metr. Można podejrzewać, że jest to bardzo skuteczny sposób, żeby zapanować nad ludzkimi myślami. Tommy Davis i Jessica Feshbach wzięli później ślub. Pewnego deszczowego ranka pod koniec września 2010 roku w końcu udało mi się odbyć dłuższą rozmowę z Tommym Davisem. Przygotowywany przeze mnie artykuł o Paulu Haggisie był już niemal gotowy do druku. Spotkanie odbyło się na Manhattanie – oprócz mnie, uczestniczyli w nim: Daniel Zalewski (mój redaktor), David Remnick (redaktor naczelny „New Yorkera”), Jennifer Stahl i Tim Farrington (dwoje głównych weryfikatorów faktów omawianych w artykule), Peter Canby (szef działu weryfikacji faktów „New Yorkera”) oraz Lynn Oberlander (nasza prawniczka). Na spotkanie z nami przyjechała cała delegacja scjentologów, czyli: Tommy Davis, Jessica Feshbach oraz czterech prawników reprezentujących Kościół. Przewodził im Anthony Michael Glassman, który niegdyś pełnił funkcję asystenta okręgowego prokuratora federalnego w Los Angeles, a obecnie prowadził w Beverly Hills niewielką, ale bardzo prestiżową kancelarię prawniczą specjalizującą się w reprezentowaniu gwiazd filmowych. Na swojej stronie internetowej chwali się, że dla jednego ze swoich klientów wygrał sprawę o odszkodowanie ze strony „New York Timesa”, które wyniosło dziesięć milionów dolarów. Dla wszystkich było więc jasne, że gra toczy się o wysoką stawkę. W odpowiedzi na dziewięćset siedemdziesiąt jeden pytań przesłanych przez weryfikatorów scjentolodzy przywieźli ze sobą czterdzieści osiem segregatorów zawierających materiały dowodowe – ustawione w rzędzie zajmowały jakieś dwa metry. Wyglądało to imponująco. Segregatory opatrzone były etykietami takimi jak: „Zniknięcie L. Rona Hubbarda”, „Tom Cruise”, „Gold Base” czy „Zaangażowanie Haggisa w scjentologię”. Tommy Davis podkreślał, że Kościół włożył ogromnie dużo pracy w przygotowanie do tego spotkania. „Szczerze mówiąc, myślę, że skala tego przedsięwzięcia może się równać tylko z prezentacją dla urzędu podatkowego, którą przygotowaliśmy na początku lat dziewięćdziesiątych” – mówił. Usiedliśmy wokół dużego stołu konferencyjnego z jasnego drewna. Za oknami wirowały jaskrawe niczym w kalejdoskopie światła Times Square. Szczególnie utkwiła mi w pamięci rozświetlona reklama sieci Dunkin’ Donuts, która połyskiwała nad ramieniem Davisa, gdy rozpoczynał swoją prezentację. Na początku zaznaczył, że nie zgadza się na jakąkolwiek dyskusję na temat tajnych pism Kościoła. Powiedział, że byłoby to niczym „rzucanie muzułmaninowi w twarz wizerunku proroka Mahometa” lub „zmuszanie żyda do jedzenia wieprzowiny”. Następnie przeszedł do podważania wiarygodności części osób, od których otrzymywałem informacje do artykułu – nazywał ich „rozgoryczonymi odstępcami”. Mówił, że są oni „całkowicie niewiarygodni” oraz że „wymyślają różne historie”. Na poparcie swojej tezy wyciągnął artykuł napisany przez Bryana Wilsona – zmarłego w 2004 roku wybitnego socjologa z Oksfordu, który był czołowym obrońcą nowych ruchów religijnych. W przywołanym przez Davisa artykule Wilson twierdzi, że do zeznań byłych członków należy podchodzić sceptycznie. Uzasadnia to w następujący sposób: Ogólnie rzecz biorąc, odstępcy potrzebują dla siebie usprawiedliwienia. Próbują zrekonstruować własną przeszłość, żeby znaleźć powody swoich wcześniejszych sympatii oraz przypisać winę tym, których dawniej uważali za najbliższe sobie osoby. […] Zazwyczaj łatwo ulegają sugestiom i chętnie uwypuklają lub przejaskrawiają przykre doświadczenia, żeby zaspokoić apetyt tych spośród dziennikarzy, których bardziej interesuje zdobycie sensacyjnego materiału niż obiektywne przedstawianie prawdy.

Ostatni fragment został przez Davisa zakreślony, żebym go przypadkiem nie przeoczył. Żeby pokazać, jak to działa, Tommy Davis wyciągnął przypadek Geralda Armstronga, byłego archiwisty Kościoła, który został oskarżony o fałszerstwo, lecz w 1986 roku w ramach ugody otrzymał od organizacji osiemset tysięcy dolarów. Davis twierdził, że Armstrong sfałszował wiele różnych dokumentów, które następnie rozpowszechniał, by zdyskredytować L. Rona Hubbarda. Oskarżeniom Davisa nie towarzyszyły żadne dowody – puścił jedynie w obieg zdjęcie ukazujące Armstronga, który (jak stwierdził Davis) „siedzi nago”, trzymając na kolanach ogromny globus. „Oto fotografia ilustrująca gazetowy artykuł, w którym postuluje on, żeby ludzkość zrezygnowała z używania pieniędzy – zżymał się Davis. – Ten człowiek nie jest zbyt zdrowy na umyśle”[1218]. Davis pokazywał też zdjęcia przedstawiające, jak twierdził, siniaki na ciele byłej żony Mike’a Rindera, która miała zostać przez niego pobita w 2010 roku na parkingu na Florydzie[1219]. Następnie pokazał policyjne zdjęcie przedstawiające Marty’ego Rathbuna ubranego w strój więzienny. Podobno w lipcu 2010 roku został zatrzymany w Nowym Orleanie, ponieważ przebywał w miejscu publicznym w stanie upojenia. „Zostać aresztowanym za pijaństwo na skrzyżowaniu Bourbon Street i Toulouse Street – parsknął śmiechem Davis. – To tak, jakby zostać aresztowanym za roznoszenie trądu w kolonii dla trędowatych”. Innych uciekinierów (w tym Claire i Marca Headleyów) określił mianem „najbardziej nikczemnych ludzi na świecie”, a Jeffersona Hawkinsa nazwał „notorycznym kłamcą”. Spytałem, jak to możliwe, że tak podli ludzie zdobyli w Kościele tak wysokie pozycje. – Kiedy je zajmowali, wcale tacy nie byli – odparł Davis. Osoby, o których mówiliśmy, nie tylko piastowały w Kościele bardzo odpowiedzialne stanowiska, ale też zaszły bardzo wysoko na scjentologicznej ścieżce rozwoju duchowego.

Stwierdziłem więc, że scjentologia chyba nie najlepiej działa, skoro ludzie o tak wysokich duchowych osiągnięciach okazują się kłamcami, cudzołożnikami, damskimi bokserami, pijakami i malwersantami. – Scjentologia jest religią – odpowiedział płomiennie Davis. – Wspiera ludzkie dążenie do doskonałości, humanizmu, duchowej wolności. Daje ludziom nadzieję, że mogą stać się lepsi. Że mogą wznieść się ponad nasz tchórzliwy, zwierzęcy instynkt. Dalej tłumaczył, że jego religia nie pretenduje do miana doskonałej, ale na pewno nie powinno się jej oceniać na podstawie haniebnego zachowania kilku odstępców. – Ja sam niczego takiego nigdy nie robiłem – mówił. – Nikogo nie skłaniałem do krzywoprzysięstwa, nie niszczyłem dowodów oraz, choć Paul Haggis twierdzi inaczej, nie kłamałem. Następnie opowiadał o tym, jak bardzo zirytowała go rezygnacja Haggisa. – Skoro podstawowe założenia scjentologii tak bardzo go niepokoiły i tak nim wstrząsnęły, to czemu, do jasnej cholery, przez trzydzieści pięć lat pozostawał członkiem Kościoła? Może wolał wcześniej siedzieć cicho, bo scjentologia otworzyła mu drzwi do kariery? – Davis pokręcił głową z niesmakiem. – Uważam, że to największy hipokryta pod słońcem. Mówił też, że uważa, iż zrobił wszystko, co było w jego mocy, jeśli chodzi o podniesioną przez Haggisa kwestię „Propozycji 8”. Dodał, że wobec człowieka, który dopuścił się nadużycia, wpisując Kościół na listę instytucji ją wspierających (nie ujawnił jego nazwiska), przeprowadzono „postępowanie dyscyplinarne”. Spytałem, co to znaczy. – Odbył poważną rozmowę z miejscowym przedstawicielem rganizacji – wyjaśnił Davis. – Załatwili tę sprawę między sobą. Davis uważał, że w artykule zbyt dużo uwagi poświęcam kwestii „jednostek antyspołecznych”. – Czy pan wie, ile osób na świecie zakwalifikowano do tej kategorii? – spytał retorycznie. – Przez te wszystkie lata nie więcej niż parę tysięcy. – Dodał też, że wielu z nich udało się potem odzyskać zajmowaną wcześniej pozycję. – Pan jednak kolejny raz łapie się w pułapkę postrzegania naszej religii przez pryzmat ludzi, którzy z niej odeszli. Hubbard twierdził, że „jednostki antyspołeczne” stanowią zaledwie około dwóch i pół procent ludzkiej populacji, jednak w trakcie pisania o scjentologii – a zwłaszcza o jej początkach – wciąż borykałem się między innymi z takim problemem, że spośród grona osób znajdujących się wcześniej blisko Hubbarda, ogromną większość stanowili ci, którzy albo odeszli z Kościoła, albo zostali ogłoszeni właśnie „jednostkami antyspołecznymi”. Niektórzy z nich, jak Pat Broeker, starali się przez resztę życia trzymać jak najdalej od organizacji. Wielu innych, jak chociażby David Mayo, podpisało umowy poufności. Do tych, którzy pozostawali w strukturach Kościoła, nie miałem dostępu[1220]. Omawialiśmy też zarzuty wysuwane przez wielu byłych członków organizacji, którzy utrzymywali, że David Miscavige dopuszczał się przemocy fizycznej. – Osobami skłonnymi potwierdzić tego rodzaju doniesienia są wyłącznie inni odstępcy – mówił Davis. – To banda obłudnych kłamców. Przedstawił oświadczenia podpisane przez innych scjentologów, w których zdecydowanie zaprzeczali oni tego rodzaju twierdzeniom. Zaznaczył też, że we wszystkich tego typu opowieściach na temat Miscavige’a wybuchy agresji zawsze zdarzają się nagle i bez wyraźnego powodu. – Można by sądzić, że jeśliby nawet do tego rodzaju ataków faktycznie dochodziło, choć to oczywiście nieprawda, powinny chyba mieć jakąś przyczynę – zauważył. Sam również się zastanawiałem nad opisywanymi incydentami. Gdy Rinder i Rathbun należeli jeszcze do Kościoła, twierdzili, że doniesienia o przemocy fizycznej są bezpodstawne. Później jednak, już po swojej ucieczce, Rinder przyznał, że został pobity przez Miscavige’a pięćdziesiąt razy. W 1998 roku Rathbun powiedział dziennikarzom gazety „St. Petersburg Times”, że przez dwadzieścia lat ścisłej współpracy z Miscavige’em nigdy nie widział, by on kogoś uderzył. „To nie leży w jego naturze – tłumaczył. – Ma wystarczająco silną osobowość, żeby nie musieć się uciekać do takich metod”[1221]. Później, na łamach tej samej gazety, przyznał: „To największe kłamstwo, jakie ode mnie usłyszeliście”[1222]. Wyznał też, że w 1997 roku kazał swoim podwładnym zniszczyć dokumenty dotyczące Lisy McPherson, która zmarła w wyniku zatoru, gdy przebywała pod opieką Kościoła. Skoro jednak ci ludzie potrafili tak kłamać, żeby chronić Kościół, być może mogli też kłamać, żeby go zniszczyć? Niemniej jednak o swoich doświadczeniach przemocy fizycznej ze strony Miscavige’a mówiło mi jedenastu byłych członków Kościoła; naliczyłem też dwadzieścia dwie osoby, które opowiadały mnie samemu albo zeznawały przed sądem, że były świadkami jednego lub więcej zdarzeń, podczas których przywódca Kościoła pobił któregoś z wyznawców[1223]. Do osób utrzymujących, że zostały kilkakrotnie pobite przez Miscavige’a, należy Marc Headley, który twierdzi też, że zna trzydzieści innych osób, wobec których przywódca dopuścił się przemocy fizycznej[1224]. Rinder opowiada, że był świadkiem jego ataków na czternastu innych wysokich urzędników Kościoła, a niektóre się powtarzały – tak jak w przypadku dość wiekowego już Hebera Jentzscha, pełniącego reprezentacyjną funkcję prezydenta organizacji, który od 2006 roku przebywał w „Dziurze”[1225]. Jedni byli policzkowani, inni otrzymywali ciosy lub kopniaki, zdarzały się też przyduszania. Lana Mitchell, pracownica biura Miscavige’a, twierdzi, że widziała, jak jej szef podczas spotkania uderzył w brzuch swojego brata Ronniego[1226]. W tym samym biurze pracowała też Mariette Lindstrom, która opowiada, że była świadkiem dwudziestu różnych aktów przemocy. „Człowiek w końcu staje się na to nieczuły” – przyznaje. Mówi, że widziała, jak Miscavige raz po raz zderzał głowami dwóch wysokich urzędników Kościoła – Marca Yagera i Guillaume’a Lesevre’a – aż temu drugiemu zaczęła z ucha lecieć krew[1227]. Tom De Vocht utrzymuje, że przynajmniej sto razy był świadkiem, jak przywódca bije pracowników organizacji. Inni, nawet jeśli nigdy nie widzieli aktów przemocy, mówią, że stale żyli w strachu przed wybuchami gniewu Miscavige’a. Ataki często przychodziły całkiem nieoczekiwanie (John Peeler wspomina, że było to „jak pstryknięcie palcami”). Bruce Hines, który w 1994 roku był starszym audytorem, opowiedział mi, jak to wyglądało w jego przypadku: „Usłyszałem w korytarzu jego głos, głęboki i wyraźny. Krzyczał: »Gdzie jest ten skurwiel?!«. Po chwili wszedł do mojego biura i ryknął: »Tu jest!«. Nie powiedział więcej ani słowa, tylko podszedł do mnie i trzepnął mnie otwartą dłonią. Nie przewróciłem się. Wtedy zostałem odesłany do obozu rehabilitacyjnego. Spędziłem w nim sześć lat”. Davis przyznał, że pracownikom Gold Base rzeczywiście zdarzyło się uczestniczyć w grze w „gorące krzesła” (choć Kościół zaprzecza istnieniu „Dziury”, w której wedle innych doniesień się ona odbywała). Wyjaśnił, że David Miscavige przez jakiś czas przebywał wówczas poza bazą, a kiedy wrócił, zorientował się, że na wielu stanowiskach nastąpiła bez jego zgody rotacja pracowników. Gra miała więc unaocznić jego podwładnym, jak destrukcyjne dla organizacji może być wprowadzanie tak dużych zmian. – I tyle całej historii. Reszta to ubarwienia i szum informacyjny, mający wywołać zamieszanie – oświadczył Davis. – Te opowieści o rozrywaniu krzeseł, o grożeniu uczestnikom, że zostaną wysłani na koniec świata, o kupowaniu biletów lotniczych, przymusowym rozdzielaniu małżonków i tak dalej, to wszystko brednie! Delegacja scjentologów sprzeciwiała się negatywnej wymowie naszych zapytań dotyczących przywódcy Kościoła – obejmujących dociekania, czy rzeczywiście posiada on własne solarium. – Przecież to „New Yorker”, a nie jakiś brukowiec! – żachnął się Davis. Nie chciał ujawnić, ile zarabia Miscavige (Kościół nie ma obowiązku podawania tego rodzaju informacji do wiadomości publicznej), wykpił jednak tezę, że otacza się on luksusem. Zaznaczył, że nie można nawet porównać poziomu życia przywódcy scjentologii z bogactwem, w jakie opływają głowy innych Kościołów. – Nie ma u nas pierścieni ani wyszukanych jedwabnych szat – mówił. – David Miscavige nie dysponuje prywatną rezydencją. Niczego takiego u nas nie ma. Nie ma! Nic, zero, nul. Jeśli zaś chodzi o kosztowne prezenty ofiarowywane przywódcy, Davis stwierdził, że w Sea Org do tradycji należy obdarowywanie się nawzajem prezentami z okazji urodzin – dopuściłem się więc „obrzydliwości”, skupiając się wyłącznie na prezentach, które otrzymuje Miscavige. – A zatem to nieprawda, że dostawał na urodziny motocykle, eleganckie garnitury i skórzane kurtki? – spytałem. – Sam dałem mu kiedyś skórzaną kurtkę – zadeklarował Davis. – A więc to prawda? – dopytywałem. – A motocykl? Eleganckie garnitury? – O tym nie słyszałem – odpowiedział. – Jeśli zaś chodzi o eleganckie garnitury, sam ich trochę posiadam. Zafundował mi je Kościół. W istocie, był akurat ubrany w piękny garnitur szyty na miarę, z prawdziwymi dziurkami na mankietach. Wyjaśnił, że ze względu na przepisy podatkowe garnitury dla członków organizacji uważane są za rodzaj „umundurowania”. Jak mi tłumaczył, gdy członkowie Sea Org wychodzą do ludzi, ubierają się stosownie do okazji. (Taki strój „cywilny” nosi w scjentologii nazwę „Uniform K”). Davis nie wyraził zgody na moją rozmowę z Miscavige’em. Żaden z członków delegacji scjentologów nie był też skłonny opowiedzieć mi o swoich doświadczeniach kontaktów z przywódcą. Spytałem o zaginioną Shelly Miscavige. John Brousseau oraz Claire Headley uważają, że została ona zabrana do miejscowości Running Springs w pobliżu miasta Big Bear w Kalifornii – jednego z kilku miejsc, gdzie w podziemnych bunkrach przechowuje się dzieła Hubbarda. Brousseau podejrzewa, że żona przywódcy „będzie tam przetrzymywana do końca życia, zgodnie z zasadą »co z oczu, to z serca«. Tak jak Mary Sue Hubbard”[1228]. W trakcie spotkania Tommy Davis powiedział, że ma absolutną pewność co do miejsca jej pobytu – nie chciał jednak nam go zdradzić. Davis poruszył też wątek Jacka Parsonsa i jego kręgu miłośników czarnej magii. Twierdził, że Hubbard infiltrował tę grupę. – Został tam wysłany przez Roberta Heinleina, który prowadził wówczas nieoficjalne operacje dla wywiadu marynarki wojennej – powiedział, po czym dodał, że Kościół przez dłuższy czas szukał dodatkowych materiałów pozwalających udokumentować tę tezę. – Zaledwie trzy tygodnie temu ukazała się biografia Heinleina, w której autor przedstawia nowe, nieznane dotąd fakty, niepozostawiające cienia wątpliwości, że nasze przypuszczenia były słuszne. Chodziło o pierwszy tom nieautoryzowanej biografii Heinleina, którą napisał William H. Patterson. Nie ma w niej jednak mowy o tym, że Heinlein wysłał Hubbarda z misją rozbicia kręgu osób skupionych wokół Parsonsa. Napisałem do autora biografii z pytaniem, czy jego badania potwierdzają tezę stawianą przez Kościół. Odpowiedział, że jej pierwotnym źródłem są sami scjentolodzy, którzy zresztą przekazali mu pakiet dokumentów mających ją rzekomo uwiarygodniać. Jednak jego zdaniem zawarte w nich informacje w żaden sposób nie potwierdzają scenariusza przedstawionego przez Kościół. „Nie zdołałem w żaden sposób połączyć znanych faktów z tamtego okresu życia Heinleina z tą opowieścią lub którymkolwiek z dokumentów mających ją poświadczać” – pisał[1229]. (Książka ujawnia natomiast, że Leslyn, druga żona Heinleina, miała romans z Hubbardem. Co ciekawe – zważywszy na krytyczny stosunek Hubbarda do homoseksualizmu – twierdziła ona, że intymne relacje z Hubbardem utrzymywał również jej mąż[1230]).

– Spójrzmy jeszcze na zarzuty Sary Northrup… – mówił dalej Davis, odnosząc się do kobiety, która początkowo była dziewczyną Parsonsa, a potem uciekła z Hubbardem. – Przecież on nigdy się z nią nie ożenił. Wystąpiła o rozwód, bo chciała koniecznie wywołać bezpodstawne wrażenie, że jest jego żoną. Następnie zaczął tłumaczyć, że nawet w okresie, gdy była jeszcze z Parsonsem, otaczała ją zawsze aura podejrzeń. – Od początku wysuwano hipotezę, że przysłali ją tam Rosjanie – mówił Davis. – Nie potrafię wymówić jej prawdziwego nazwiska. Tak naprawdę jest rosyjskie. Był to jeden z zarzutów wysuniętych kiedyś przez samego Hubbarda, który określił swoją żonę mianem „komunistycznego szpiega” o nazwisku „Komkowadamanow”[1231]. – To jeden z powodów, dla których L. Ron Hubbard z pewnością nie był z nią w żadnym związku – ciągnął Davis. – Nie miał z nią dziecka i nigdy się z nią nie ożenił. Za to uratował jej życie i wyciągnął ją z kręgu miłośników czarnej magii. Według Davisa Sara była osobą „bez piątej klepki”. Pośród dokumentów zebranych w segregatorach znajdował się list napisany przez nią 11 lipca 1951 roku, czyli kilka dni przed rozprawą rozwodową. Pisała w nim: Ja, Sara Northrup Hubbard, niniejszym oświadczam, że wszystko, co mówiłam o L. Ronie Hubbardzie w sądach i oświadczeniach publicznych, było mocno przesadzone lub całkowicie fałszywe. Nigdy nie opuściło mnie głębokie przekonanie, że L. Ron Hubbard jest wspaniałym i bardzo utalentowanym człowiekiem.

List zakończyła słowami: „W przyszłości chciałabym wieść spokojne, uporządkowane życie razem ze swoją córeczką, z dala od turbulacji, które zniszczyły moje małżeństwo”. (Sara Northrup rzeczywiście wiodła spokojne, uporządkowane życie aż do roku 1997, kiedy to zmarła na raka piersi. Wyjaśniając, dlaczego w ostatnich miesiącach życia zdecydowała się nagrać swoje wspomnienia, powiedziała: „Nie interesuje mnie zemsta. Interesuje mnie prawda”[1232]). Spotkanie z delegacją scjentologów trwało cały dzień. Przyniesiono nam kanapki. Rozmawiałem z Davisem o tezie przedstawionej mi przez Marty’ego Rathbuna, dotyczącej poziomu O T I I I , na którym ujawniane są informacje o „stworzeniu świata”. Rathbun twierdzi, że w czasie, gdy Hubbard się ukrywał, przygotował specjalną notatkę, w której opisywał szczególny eksperyment, dzięki któremu scjentolodzy wspinający się w górę mogliby przeskoczyć poziom O T I I I . Zdaniem Rathbuna Miscavige kazał później zniszczyć tę notatkę. – Ze wszystkich twierdzeń tutaj zawartych – powiedział Davis, wskazując na segregator zawierający nasze zapytania – to jest bez wątpienia najbardziej, najmocniej, najbrutalniej oszczercze. Wyjaśnił, że podstawę scjentologii stanowią pisma jej twórcy. – Teksty pozostawione przez pana Hubbarda muszą pozostawać w niezmienionej formie i treści – tłumaczył. – Nigdy się ich nie zmienia ani w żaden sposób nie przerabia. Nie istnieje chyba dla naszej religii większa herezja ani bardziej karygodne naruszenie zasad niż modyfikowanie przekazanej nam technologii. Zauważyłem, że przecież niektóre niepochlebne wzmianki na temat homoseksualizmu, które można znaleźć w starszych wydaniach dzieł Hubbarda, zostały po jego śmierci zmienione. Davis przyznał mi rację, nadal jednak utrzymywał, że „obecne wydania muszą być w stu procentach zgodne ze słowami napisanymi przez pana Hubbarda”. Tłumaczył, że weryfikuje się je przez porównanie z oryginalnymi tekstami podyktowanymi przez twórcę scjentologii. – Czyli zmiany we fragmentach dotyczących homoseksualizmu wynikły z błędów w zapisie dyktowanego tekstu? – dociekałem. – Nie. Jak sądzę, te wycięte później fragmenty zostały dodane przez kogoś, kto był uprzedzony – odparł Davis. – Nie był to jednak pan Hubbard. – Ktoś umieścił te fragmenty tekstu w… – Tak podejrzewam – wszedł mi w słowo Davis. – Ale kto mógłby coś takiego zrobić? – Nie mam pojęcia. – Hmm. – To właściwie bez znaczenia – rzucił Davis. – Istotne jest to, że ani pan Hubbard, ani nasz Kościół nie wyrażali nigdy żadnych opinii na temat czyjejkolwiek orientacji seksualnej… – A więc ktoś dodał słowa, które nie były jego autorstwa, do książek rozpowszechnianych pod jego nazwiskiem, a teraz to poprawiono? – dopytywałem, żeby mieć jasność, że wszystko rozumiem. – Tak. Podejrzewam, że tak się musiało stać – powiedział Davis. – A przy okazji, jego syn nie był homoseksualistą. Podczas swojej prezentacji Davis wyświetlił nam z rozmachem nakręcony film przedstawiający wysiłki podejmowane przez scjentologów na całym świecie: programy edukacyjne i kampanie uświadamiające, tłumaczenia dzieł Hubbarda na najróżniejsze języki, doskonale wyposażone studio produkcyjne w Gold Base. – Pytanie, które tak naprawdę należałby zadać, brzmi: kto byłby skłonny produkować takie materiały, jakie my produkujemy, robić to wszystko, co my robimy, stworzyć taką strukturę organizacyjną, jaką mamy? – pytał retorycznie Davis. – Oraz: jakim trzeba być człowiekiem, żeby tak jak L. Ron Hubbard poświęcić całe życie na pracę badawczą i zbieranie w całość tego rodzaju materiałów, zmagać się z tyloma przeszkodami oraz przechodzić to wszystko, co on w życiu przeszedł… Lub choćby to wszystko, przez co przechodzimy my, pojedynczy wyznawcy nowej religii. Pracować siedem dni w tygodniu, trzysta sześćdziesiąt pięć dni w roku, czternaście, piętnaście, czasem osiemnaście godzin dziennie, motywowani wyłącznie zaangażowaniem w naszą wiarę. I po co mielibyśmy to wszystko robić? Dla picu? Żeby innym ludziom mydlić oczy? To niedorzeczne. Nikt nie byłby w stanie tak ciężko pracować, żeby oszukiwać ludzi. Nikt nie zgodziłby się na niedosypianie, tylko po to, żeby kogoś wpuścić w maliny. Doszliśmy do tej części zapytań, które koncentrowały się na doświadczeniach wojennych Hubbarda. Głosem drżącym od emocji Davis powiedział, że gdyby prawdą było, że Hubbard w ogóle nie był ranny, wówczas „jego obrażenia wyleczone dzięki dianetyce nigdy nie zostałyby wyleczone, bo nigdy by ich nie było, a więc dianetyka byłaby oparta na kłamstwie, czyli cała scjentologia byłaby oparta na kłamstwie. Fakty są jednak takie, że pan Hubbard był bohaterem wojennym”. Chyba wszystkich z ekipy „New Yorkera” zdumiała ta śmiała konstrukcja logiczna, która zdawała się nie tylko całkiem uczciwa, ale też oparta na dość łatwych do zweryfikowania faktach. Jako dowód swojego twierdzenia, że Hubbard był ranny, Davis przedstawił zaświadczenie ze szpitala marynarki wojennej w Oakland, wystawione 1 grudnia 1945 roku. Zawiera ono informację, że Hubbard przebywał w owym roku w szpitalu z powodu wrzodów dwunastnicy, został jednak uznany za „zdolnego do służby”. Davis zakreślił następujący fragment: „Bardzo słaby wzrok w następstwie zapalenia spojówek, które pacjent przechodził w roku 1942. Utyka z powodu urazu prawego biodra, odniesionego podczas służby. Zapalenie kości i szpiku. Wszystkie urazy są związane z pełnieniem obowiązków służbowych, nie są wynikiem ich naruszenia”. Davis dodał później, że według Roberta Heinleina Hubbard doznał też „uderzeniowych” obrażeń stóp, co Davis objaśnił jako typowe dla sytuacji, w której statek zostaje storpedowany lub zbombardowany. Pomimo naszych późniejszych próśb o udostępnienie innych dokumentów na ten temat, szpitalne zaświadczenie pozostało jedynym ujawnionym nam przez Davisa dowodem, że założyciel scjentologii nie kłamał w kwestii swoich obrażeń wojennych. Tymczasem z dokumentacji medycznej Hubbarda wynika, że w pięć dni po otrzymaniu powyższego zaświadczenia złożył wniosek o rentę, w którym podawał, że cierpi na zapalenie spojówek, wrzody i malarię, a oprócz tego ma skręcone kolano oraz artretyzm w prawym biodrze i ramieniu[1233]. Jego wzrok pozostawał praktycznie niezmieniony od czasów przedwojennych. Sam Hubbard później zaś twierdził, że był w tym okresie całkiem ślepym kaleką bez szans na wyleczenie. Davis przyznał, że część dokumentacji medycznej Hubbarda nie potwierdza wersji zdarzeń przedstawionej przez założyciela scjentologii. Ujawnił też, że Kościół również jest zaniepokojony sprzecznościami między relacjami Hubbarda a zawartością oficjalnych dokumentów medycznych. Powiedział jednak, że w posiadaniu Kościoła są jeszcze inne pisma, które poświadczają wersję Hubbarda. Spytałem o pochodzenie tych dokumentów. – Są z archiwum wojskowego w St. Louis – odparł Davis. – Mamy też jednak potwierdzenia z wielu innych źródeł, takich jak spotkania z ludźmi, którzy przekazują nam swoje relacje i różne dokumenty. Jak nam tłumaczył Davis, w końcu znalazł się człowiek, który sprawdził całą tę dokumentację i zdołał znaleźć rozwiązanie sporu; był to „pan X”. – Każdy, kto oglądał film J F K , pamięta scenę rozgrywającą się w parku National Mall w Waszyngtonie, gdy bohater grany przez Kevina Costnera spotyka się z człowiekiem nazwanym „pan X”, którego gra Donald Sutherland. Pan X w filmie to zgorzkniały oficer wywiadu, który wyjaśnia bohaterowi filmu, że zabójstwo Kennedy’ego było tak naprawdę zamachem stanu, zorganizowanym przez lobby wojskowo-przemysłowe. W rzeczywistości, jak nam tłumaczył Davis, w filmowej postaci pana X sportretowany został pułkownik Leroy Fletcher Prouty, który pracował w dziale operacji specjalnych w Pentagonie (reżyser filmu Oliver Stone twierdzi, że na filmową postać pana X złożyło się wiele elementów, pośród których rzeczywiście osoba Prouty’ego odegrała niebagatelną rolę). W latach osiemdziesiątych Prouty pracował jako konsultant dla Kościoła scjentologicznego i dość często pisywał do pisma „Freedom”. – W końcu tak nas zmęczyło porównywanie sprzecznych ze sobą dokumentów medycznych dotyczących pana Hubbarda, że zabraliśmy je wszystkie do Fletchera Prouty’ego – opowiadał Davis. Prouty powiedział wówczas reprezentantom Kościoła, że ze względu na „przeszłość wywiadowczą” Hubbarda, jego dokumentację poddano procesowi „odkażania”. Davis wyjaśnił nam, że w slangu wojskowym oznacza to „ingerencję w materiały dotyczące danego oficera wywiadu. W gruncie rzeczy chodzi o to, że umieszcza się w archiwach dwa rozbieżne zestawy dokumentów”[1234]. Słońce już zachodziło, a reklama Dunkin’ Donuts jaśniała jeszcze bardziej jaskrawo. Spotkanie wreszcie dobiegało końca. Tommy Davis wystosował do nas pożegnalną prośbę o zrozumienie. – Jesteśmy nową organizacją, która jest inna niż wszystkie i kieruje się twardymi zasadami – tłumaczył. – Naprawdę wiele przeszliśmy, mamy za sobą wzloty i upadki. Sęk jednak w tym, że nikt nie chce poświęcić dostatecznie dużo czasu, żeby należycie opowiedzieć naszą historię. Davis oparł znaczną część swojej argumentacji na twierdzeniu, że dokumentacja wojskowa potwierdza doniesienia o obrażeniach wojennych Hubbarda. Korzystając z ustawy o swobodzie dostępu do informacji publicznej, nasi weryfikatorzy złożyli już wniosek o udostępnienie tego typu danych w Archiwum Narodowym w St. Louis, gdzie przechowywane są

dokumenty wojskowe. Odpowiedź na takie zapytania rzadko przychodzi w wyznaczonym terminie, a my mieliśmy mało czasu. Redakcyjna asystentka Yvette Siegert poleciała więc do St. Louis, żeby spróbować nieco przyspieszyć przebieg procedury. Tymczasem Tommy Davis przesłał mi kopię dokumentu, który jego zdaniem jasno potwierdza bohaterstwo Hubbarda. Jest zatytułowany „Zakończenie czynnej służby wojskowej w amerykańskiej marynarce wojennej” i opatrzony datą 6 grudnia 1945 roku. Wyszczególnione są w nim medale zdobyte przez Hubbarda, w tym Purpurowe Serce (z liściem palmowym), co miałoby oznaczać, że został ranny podczas akcji bojowych więcej niż jeden raz. Jednak John E. Bircher, rzecznik organizacji zrzeszającej osoby odznaczone tym medalem, napisał mi, że w amerykańskiej marynarce wojennej dla oznaczenia wielokrotnie odniesionych ran używa się srebrnych i złotych gwiazd, a nie liści palmowych[1235]. Tommy Davis załączył też fotografię przedstawiającą medale, które miał ponoć nosić Hubbard, jednak dwa z nich jeszcze nie istniały w momencie, gdy zakończył on czynną służbę wojskową. W 1973 roku w Archiwum Narodowym w St. Louis wybuchł pożar, który zniszczył pewną część dokumentów[1236], lecz Yvette Siegert przywiozła stamtąd ponad dziewięćset stron materiałów dotyczących Hubbarda. Pracownicy archiwum zapewniali ją, że jest to komplet jego dokumentów wojskowych. Żaden z nich nie zawiera ani jednej wzmianki o ranach odniesionych w walce, nie ma też mowy o obrażeniach stóp. Na zdjęciach rentgenowskich prawego ramienia i biodra Hubbarda widać zwapnienia, nie ma jednak żadnych śladów problemów z kośćmi lub stawami w okolicy stóp. Oficjalna dokumentacja zawiera też zaświadczenie o zakończeniu czynnej służby wojskowej, nie jest ono jednak tożsame z dokumentem przesłanym mi przez Davisa. Różnice między tymi dwiema wersjami są znaczące. Zaświadczenie z St. Louis wskazuje, że Hubbard w toku służby otrzymał cztery odznaczenia, żadne z nich nie jest jednak związane ze szczególnymi zasługami czy męstwem. Ponadto dokument przedstawiony przez Kościół wskazuje – niezgodnie z prawdą – że Hubbard ukończył cztery lata studiów i zdobył dyplom inżyniera. Oficjalny dokument zawiera zgodną z prawdą informację o odbyciu tylko dwóch lat studiów i o braku dyplomu. Na oficjalnym zaświadczeniu podpisał się porucznik J. C. Rhodes, którego podpis widnieje również na innych dokumentach związanych z zakończeniem służby Hubbarda. Natomiast dokument przedstawiony przez Kościół sygnowany jest nazwiskiem komandora podporucznika Howarda D. Thompsona. Pośród oficjalnych dokumentów znajduje się też list napisany w roku 2000 przez pewnego badacza, który zwracał się do archiwum o udostępnienie informacji na temat Thompsona. Pracownik archiwum odpowiedział, że sprawdzono listy zarejestrowanych w owym czasie oficerów marynarki wojennej i stwierdzono, że nie ma na nich osoby o takim nazwisku[1237]. Gdy poinformowaliśmy Kościół Scjentologii o tych rozbieżnościach, otrzymaliśmy następującą odpowiedź: „Nasz ekspert od dokumentów wojskowych stwierdził, że jego zdaniem w podpisanym przez Thompsona dokumencie nie ma nic, co by dawało podstawy do kwestionowania jego prawdziwości”. Dokument przedstawiony przez Kościół sprawdziło dwóch doświadczonych archiwistów z St. Louis – Eric Voelz i William Seibert. Uznali, że został on sfałszowany[1238]. Eric Voelz poinformował też „New Yorkera”, że „w U SA nigdy nie dodawano liści palmowych do »Purpurowych Serc«”. Dodał też, że znaki powtórzenia, występujące na dokumencie przedstawionym przez Kościół, zwykle nie pojawiają się w tego typu formularzach. Dość podejrzana wydała mu się też czcionka, ponieważ nie pasowała ani krojem, ani rozmiarem do ówczesnych standardów. Voelz nigdy nie słyszał o „Medalu Piechoty Morskiej”, o którym wspomina się w dokumencie, zakwestionował też adnotację mówiącą o „brytyjskich i holenderskich Medalach Zwycięstwa” – wyjaśnił, że na tego typu zaświadczeniach nie uwzględnia się medali przyznanych za granicą (nawet gdyby uznać, że mógłby je w ogóle otrzymać Amerykanin, co jest mało prawdopodobne)[1239]. Kilka miesięcy po naszym spotkaniu Tommy Davis i Jessica Feshbach przestali reprezentować scjentologię, choć na stronie Kościoła nadal widnieli jako główni rzecznicy organizacji. Wśród byłych członków krąży pogłoska, że Davis początkowo „zwiał”, został jednak odnaleziony i kolejny raz poddany sprawdzianom bezpieczeństwa[1240]. Później zaś jego żona poważnie zachorowała. Oficjalne stanowisko Kościoła głosi, że oboje wzięli urlopy z powodów zdrowotnych. Mieszkają teraz w Teksasie. Gdy ostatni raz rozmawiałem z Davisem, powiedział: „Powinien pan wiedzieć, że moje zaangażowanie w sprawę nic a nic się nie zmieniło”. Rozmowę zakończył zaś stwierdzeniem: „Nie muszę już odpowiadać na pańskie pytania”.

Epilog Jeśli cała scjentologiczna doktryna opiera się na kłamstwie – jak wynikałoby z konstrukcji logicznej przedstawionej przez Tommy’ego Davisa na spotkaniu z przedstawicielami „New Yorkera” – co nam to mówi o ludziach ją wyznających lub (tak jak Tommy Davis i Jessica Feshbach) publicznie jej broniących i promujących zbudowaną na niej organizację i jej praktyki? Oczywiście żadna religia nie może dowieść swojej „prawdziwości”. U podstaw każdego z wielkich systemów wiary leżą mity i cuda, które po poddaniu krytycznej analizie przez dociekliwego badacza lub reportera łatwo można uznać za kłamstwa. Czy Mahomet rzeczywiście pojechał do nieba na rumaku, który zwał się Al-Burak? Czy uczniowie Jezusa Chrystusa rzeczywiście spotkali się ze swoim nauczycielem po tym, jak został ukrzyżowany i pochowany? Czy są to cuda, wizje, czy kłamstwa? Czy religie zdołałyby przetrwać bez takich opowieści? Nie ulega wątpliwości, że system wierzeń może przynosić ludziom pozytywne efekty i zmieniać ich życie na lepsze. Wielu byłych i obecnych scjentologów potwierdza wartość szkoleń oferowanych przez Kościół oraz deklaruje, że zgłębianie zagadnień religijnych dużo im dało. Każdy z nich ma prawo wierzyć w to, co uzna za stosowne. Czym innym jest jednak wolność wyboru, a czym innym wykorzystywanie ochrony zapewnionej przez pierwszą poprawkę do amerykańskiej konstytucji do tego, żeby zafałszowywać własną przeszłość, podrabiać dokumenty i tuszować przypadki łamania praw człowieka. Hubbard napisał kiedyś, że „stara religia” (miał tutaj na myśli chrześcijaństwo) jest oparta na „bardzo bolesnym kłamstwie”, czyli koncepcji Nieba. „Tak, byłem w Niebie – pisał. – Tak samo jak wy. […] Były w nim bramy, anioły i gipsowe figury świętych, jak również sprzęt elektroniczny do wdrukowywania implantów”. Wyjaśnia swoim czytelnikom, że Niebo zostało zbudowane jako stacja implantów czterdzieści trzy miliardy lat temu. „Istniało więc jednak jakieś tam Niebo, i to dlatego znaleźliście się na tej planecie i skazano was na wieczne zniewolenie – dopóki nie nadeszła scjentologia” – pisze. Dalej zaś tłumaczy: Co więc to oznacza dla religijnej natury scjentologii? Tylko ją wzmacnia. Nowe religie zawsze obalają fałszywych bogów wcześniejszych wierzeń, robią coś, aby stworzyć lepszego człowieka. M ożemy poprawić ludzkość. M ożemy wykazać, że starzy bogowie są fałszywi. M ożemy też otworzyć przed sobą wszechświat, jako miejsce powszechnej szczęśliwości, w którym może zamieszkać wolny duch[1241].

Scjentologię można porównać z ruchem świętych w dniach ostatnich, który również miał w U SA status nowej religii, tyle że sto lat wcześniej. Jego przywódcą był Joseph Smith, który twierdził, że w 1827 roku anioł Moroni przekazał mu złote płytki zakopane na wzgórzu w pobliżu jego rodzinnego domu (w miejscowości Manchester w stanie Nowy Jork) oraz dwa „kamienie jasnowidzenia”, które miały mu umożliwić odczytanie tekstu wyrytego na płytkach. Trzy lata później Smith opublikował Księgę Mormona, zapoczątkowując tym samym ruch, który spotkał się z największą falą prześladowań religijnych w historii U SA . Z powodu praktykowanej wówczas przez mormonów poligamii oraz ich wierzeń, które uważano za herezję, byli przeganiani z kolejnych terytoriów ówczesnych Stanów Zjednoczonych. Sam Smith został zamordowany przez wściekły tłum w miejscowości Carthage w stanie Illinois. Jego prześladowani współwyznawcy postanowili uciec z U SA i osiedlili się na terytorium przyszłego stanu Utah, które nazwali swoim „Syjonem”. Mormonów nienawidzono tak bardzo, że w stanie Missouri wprowadzono w pewnym momencie specjalny dekret mówiący o tym, że należy ich „eksterminować lub wypędzać”. A mimo to mormonizm dalej ewoluował, aż w końcu został jednym z najprężniej się rozwijających wyznań X X i X X I wieku. Obecnie wyznawcy tej wiary otwarcie kandydują w amerykańskich wyborach prezydenckich. W wielu częściach świata to właśnie ta religia – choć dawniej ją zwalczano za propagowanie „antyamerykańskich wartości” – jest postrzegana jako najbardziej amerykańska ze wszystkich (tak samo zresztą uważa wielu współczesnych mormonów). Fakt ten można traktować jako miarę sukcesu tego akurat wyznania, ale pokazuje on również zdolność adaptacyjną religii, która potrafi ewoluować i przystosowywać się do warunków panujących w danej kulturze. Niemniej jednak wszystko wskazuje na to, że Joseph Smith był kłamcą. Gdy oskarżono go o poligamię, twierdził, że ma tylko jedną żonę – choć w rzeczywistości uzbierał ich już cały harem. Dość dziwne, ale wiele mówiące zdarzenie miało miejsce w roku 1835, kiedy to Smith zakupił kilka mumii egipskich od wędrownego kupca handlującego tego typu osobliwościami. W środku skrzyń zawierających zmumifikowane ciała znajdowały się postrzępione zwoje papirusu z hieroglifami, które Smith uznał za dzieła dwóch patriarchów ze Starego Testamentu – Abrahama i Józefa. Jakiś czas później Smith ogłosił, że dokonał przekładu jednego z tekstów z owych papirusów, zatytułowanego Księga Abrahama (która zresztą wciąż stanowi część mormońskiej doktryny). Choć do Ameryki w owym czasie nie dotarły jeszcze wieści o możliwości rozszyfrowania egipskiego pisma, to francuski uczony Jean-François Champollion zdążył już tego dokonać – odczytał bowiem hieroglify z odkrytego kilka dekad wcześniej Kamienia z Rosetty. W 1966 roku odkryto, że papirusy, z których korzystał Joseph Smith, znajdują się w zbiorach nowojorskiego Metropolitan Museum of Art. Wkrótce wykazano, że fragmenty „przetłumaczone” przez Smitha są tak naprawdę modlitwami pogrzebowymi, niezawierającymi żadnych odniesień do biblijnego Abrahama czy Józefa. Choć o oszustwie tym wiadomo już od kilkudziesięciu lat, nie zatrzymało to jednak ekspansji mormonizmu ani nie osłabiło żarliwości jego wyznawców[1242]. Jednym z wyznaczników wiary jest akceptacja dla zjawisk niedających się objąć umysłem; prawdą jest jednak również, że uporczywe trzymanie się absurdalnych lub dyskusyjnych tez doktryny spaja wspólnotę religijną i wyznacza granicę między nią a światem zewnętrznym. Proces, w wyniku którego scjentologia przeobrażała się w religię, można porównać z ewolucją scjentyzmu, w którym wychował się Tommy Davis. Założycielką ruchu Christian Science była Mary Baker Eddy, która – podobnie jak Hubbard – przeprowadzała na sobie eksperymenty w ramach samoleczenia[1243]. Ona również twierdziła, że wyleczyła się z trwałego kalectwa, i opisała swoje doświadczenia w książce, zatytułowanej Nauka i zdrowie z kluczem do Pisma Świętego. Dzieło to stało się podstawą doktryny Kościoła Chrystusa Naukowca, założonego przez nią w 1879 roku. Jego wyznawcy znacznie radykalniej od scjentologów sprzeciwiają się stosowaniu standardowych sposobów leczenia – choć podobnie jak scjentolodzy zaznaczają, że ich przekonania mają charakter nie tyle religijny, ile „naukowy”. Przedstawiciele wielu religii, w tym również scjentyści – a także świadkowie Jehowy, a nawet chrześcijanie – doświadczają pogardy i prześladowań. Niektóre grupy wyznaniowe (na przykład szejkerzy czy millenaryści) zniknęły z krajobrazu, jednak innym (w tym choćby mormonom czy zielonoświątkowcom) udało się znaleźć trwałe miejsce w tłocznej przestrzeni amerykańskich ruchów religijnych. Praktyka rozdzielania rodzin oraz odcinania się od odstępców jest spotykana także w innych wyznaniach, nie tylko w scjentologii. W wielu wspólnotach religijnych wyraźne jest też dążenie do izolacji od świata w celu uzyskania duchowego azylu. Zresztą przecież już pierwsze amerykańskie kolonie zostały założone przez bogobojnych purytanów, którzy przebyli ocean, żeby odciąć się od prześladującego ich środowiska. Wciąż pojawiają się nowi duchowi przywódcy, którzy odpowiadają na niezaspokojone potrzeby ludzkiej duszy. Na całym świecie bez przerwy powstają nowe wyznania i ruchy religijne, a wraz ze wzrostem wolności słowa jest ich coraz więcej. Przyglądając się historii L. Rona Hubbarda oraz dziejom stworzonego przez niego ruchu, należy pamiętać o tym historycznym tle, jak również o naturalnej ludzkiej tęsknocie za transcendencją i podporządkowaniem wyższym wartościom. Pod koniec lat siedemdziesiątych X X wieku przez kilka miesięcy mieszkałem w społeczności amiszów i mennonitów w środkowej Pensylwanii (prowadziłem wówczas badania do mojej pierwszej książki[1244]). Obie te grupy wyłoniły się z ruchu anabapstystów, który został w Europie niemal doszczętnie unicestwiony. W latach dwudziestych X VI I I wieku jego przedstawiciele zaczęli szukać schronienia w Ameryce, w nowej kolonii oferującej pełnię swobód religijnych w ramach „świętego eksperymentu” jej założyciela Williama Penna (od którego nazwiska pochodzi nazwa „Pensylwania”). Styl życia amiszów od tamtych czasów praktycznie się nie zmienił – ich osady stanowią swoiste skanseny życia codziennego osiemnastowiecznych społeczności rolniczych. Członkowie wspólnoty żyją w całkowitej izolacji od świata, bez żadnej styczności z kulturą popularną, niczym na wyspach otoczonych oceanem współczesności. Piękno i prostota ich życia naprawdę mnie urzekły. Amisze uważają, że Ziemia jest „Bożym ogrodem”, a ich obowiązkiem jest go pielęgnować. Wytworzone przez nich środowisko przepełnione jest poczuciem spokoju i porządku, gdzie wszystko ma swój cel. Ludzki indywidualizm szlifuje się do tego stopnia, że opinie poszczególnych osób są tak do siebie podobne jak szyte na jedną modłę czepki kobiet czy przycinane w ten sam sposób brody mężczyzn. Jako że uleganie modom i nowinkom technicznym jest zabronione, doświadcza się tam przyjemnego zanurzenia w kulturowej próżni, w której czas się zatrzymał i nic się nie zmienia. Dzięki przymusowemu konformizmowi cichnie harmider różnorodności oraz zanika niepokój wynikający ze swobody wyboru – człowiek ma poczucie obcowania z wiecznością. Ma się też ciągle świadomość, że ten rajski ogród jest otoczony elektrycznym płotem ortodoksji, a każdy, kto odważy się poddawać ją w wątpliwość lub kwestionować jej wytyczne, zostanie wykluczony ze wspólnoty. Niemniej jednak kulturę amiszów cechuje swego rodzaju spokojny majestat – wynikający nie tyle z odrzucenia współczesności, ile raczej z rygorystycznie przestrzeganej zasady nieużywania przemocy oraz z przestrzegania reguł życia społecznego nadających łagodny rys fanatyzmowi wyznawców. Może dzięki temu, w przeciwieństwie do scjentologów, amisze nie spotykają się ze szczególną społeczną dezaprobatą – w istocie traktuje się ich jak zagrożony gatunek ulubionych zwierząt: są uwielbiani przez swoich sąsiadów i cieszą się sympatią ogółu społeczeństwa. A przecież są skrajnie przywiązani do swoich zasad i skłonni zerwać wszelkie relacje z najbliższymi krewnymi z powodów, które osoba z zewnątrz uznałaby za nieistotne elementy doktryny (lub wręcz z powodów tak błahych jak zezwalanie na budowę okapów lub dekorowanie ścian obrazkami). Choć styl życia amiszów uchodzi za bardzo urokliwy, w tego rodzaju odizolowanych wspólnotach religijnych, których członkom nie pozwala się na krytyczne myślenie, czasem przejawia się tendencja do autodestrukcji – zwłaszcza gdy życie takiej społeczności uzależnione jest od kaprysów przywódcy o skłonnościach autorytarnych. Tego rodzaju komuną była Gałąź Dawidowa, założona przez Davida Koresha w pobliżu miejscowości Waco w Teksasie na farmie, którą przywódca trafnie nazwał „Ranczem Apokalipsy”. W 1993 roku poproszono mnie, abym napisał artykuł na temat trwającego wówczas oblężenia farmy przez F B I . Nie zdecydowałem się go napisać, ponieważ na miejscu znajdowało się więcej reporterów niż samych członków sekty; mocno jednak wstrząsnął mną widok grupki dwadzieściorga jeden dzieci wysłanych przez Koresha poza farmę na krótko przez ostatecznym atakiem, który skończył się tragicznym w skutkach pożarem. Te dzieci zostawiły na farmie swoich rodziców i całe swoje dotychczasowe życie. Odebrano im wspólnotę wiary, w której się wychowały, przeprowadzono przez gęsty szpaler agentów F B I i reporterów, umieszczono w rządowych furgonetkach i wywieziono do obcego im świata, w całkiem nieznaną

przyszłość. Pomyślałem wówczas, że z pewnością wiele innych dzieci doświadczyło podobnych traum; zastanawiałem się, jak mogły się potoczyć ich dalsze losy. Na cmentarzu w Oakland w Kalifornii, niedaleko szpitala wojskowego, w którym Hubbard spędził ostatnie miesiące służby wojskowej, znajduje się dziwnie uformowane wzniesienie. Pod niespecjalnie rzucającymi się w oczy płytami nagrobnymi leży tam czterysta spośród ponad dziewięciuset ciał członków sekty Jima Jonesa, którzy zginęli w Gujanie, w osadzie nazwanej Jonestown, w 1978 roku. Na zboczu cmentarnego wzgórza wyryto wielkie wgłębienie, w którym ułożono trumny jedna na drugiej, po czym przysypano wszystko ziemią i zasadzono trawę. W ten sposób w narodowej pamięci Amerykanów zamknęła się kolejna niewytłumaczalna tragedia o podłożu religijnym. Członków Świątyni Ludu, jak Jones nazwał swój ruch, pociągały jego rzekome uzdrowicielskie moce, działalność społeczna i propagowanie egalitaryzmu rasowego. Jego złożoną osobowość bez wątpienia charakteryzowały wielka charyzma i nuta szaleństwa, jak również nienasycona żądza seksualna połączona z lękiem przed odrzuceniem. W poszukiwaniu bezpiecznej przystani dla swojej wspólnoty religijnej Jones wielokrotnie przenosił ją w różne miejsca. W końcu, w maju 1977 roku, całe ugrupowanie zniknęło z U SA , praktycznie z dnia na dzień. Bez żadnego uprzedzenia członkowie sekty nagle porzucili swoje miejsca pracy i członków rodziny nienależących do Świątyni Ludu, i zostali niepostrzeżenie przewiezieni do Gujany w Ameryce Południowej, gdzie Jones wykupił kawałek dżungli i założył osadę, którą ogłosił „socjalistycznym rajem”. To właśnie tam zaczął przygotowywać członków swojej sekty do popełnienia zbiorowego samobójstwa. Dowiedziałem się potem, że nie wszyscy mieszkańcy Jonestown zginęli. Pośród ocalałych znajdowali się trzej młodzi synowie przywódcy: Stephan, Tim i Jim Junior. Przebywali akurat poza osadą, wyjechali bowiem do Georgetown, stolicy Gujany, na mecz siatkówki, w którym grali przeciwko narodowej reprezentacji kraju. Musieli potem iść przez życie z ogromnym ciężarem; przez dłuższy czas nie opowiadali nikomu o tym, co przeżyli. Wykonywanie zawodu dziennikarza wiąże się ze szczególnym przywilejem: otrzymuje się możliwość wysłuchania tego rodzaju wspomnień wraz z całym towarzyszącym im bagażem emocjonalnym. Pewnego wieczoru udałem się na kolację z Timem Jonesem i jego żoną Lorną. Tim był potężnie zbudowanym mężczyzną o muskularnych ramionach, który jednak nie mógł latać samolotem z powodu nękających go ataków paniki. Na spotkanie postanowił zabrać żonę, ponieważ jeszcze nigdy nie zdał jej pełnej relacji z tego, co przeżył. Prosił też, abyśmy się spotkali w miejscu publicznym, miał bowiem nadzieję, że to powstrzyma go od płaczu. To właśnie Tim musiał wrócić do Jonestown, żeby zidentyfikować ciała wszystkich swoich bliskich i znajomych – w tym swoich rodziców i rodzeństwa oraz własnej żony i dziecka. W Jonestown zawalił się cały jego świat. Mężczyzna był przekonany, że gdyby wówczas był na miejscu, mógłby powstrzymać falę samobójstw. Podczas opowiadania swojej historii często unosił głos i walił pięścią w stół. Kelner omijał nasz stolik z daleka, a pozostali goście wpatrywali się w swoje talerze. Nigdy wcześniej tak mocno nie poczułem, jakie zagrożenie tak naprawdę czai się w nowych ruchach religijnych i na jak wielkie szkody narażeni są ludzie do nich wstępujący – nie tyle wskutek słabości charakteru, ile raczej w wyniku pragnienia, żeby zrobić coś dobrego i nadać swojemu życiu głębszy sens. Scjentolodzy chcieliby uchodzić za krzewicieli naukowego podejścia do duchowego oświecenia. Jednak wyznawana przez nich doktryna tak naprawdę nie ma żadnego podłoża naukowego. Łatwiej byłoby ją przyjąć, gdyby ją uznać za koncepcję filozoficzną dotyczącą ludzkiej natury – wówczas nauki Hubbarda można by porównywać z dziełami innych myślicieli zajmujących się moralnością, takich jak Immanuel Kant czy Søren Kierkegaard – choć żaden z wielkich filozofów nie starał się stworzyć systemu o takim rozmachu, do jakiego rozrosły się koncepcje Hubbarda. Jego klasyfikacja ludzkich zachowań jest miejscami bardzo szczegółowa i przemyślana, jednak – wskutek skłonności do mijania się z prawdą oraz tendencji do wplatania absurdalnych tez między całkiem błyskotliwe obserwacje – osobom spoza scjentologicznych kręgów trudno jest z jego nauk cokolwiek zrozumieć. Natomiast badaczy akademickich do podejmowania analiz często zniechęca powszechna opinia o Kościele Scjentologii jako instytucji mściwej i bezwzględnej. Znacznie większym szacunkiem cieszy się dziedzina niejako spokrewniona ze scjentologią, czyli psychoterapia – choć ona również opiera się na bardzo wątłych naukowych podstawach. Spuścizną Zygmunta Freuda są swobodne i nieskrępowane dociekania dotyczące motywów ludzkich zachowań. Freud stworzył też kilka szczególnych koncepcji – takich jak id, ego i superego – które mogłyby nie wytrzymać konfrontacji z naukową metodą badawczą, a jednak bywają pomocne w próbach zrozumienia wewnętrznych procesów zachodzących w ludzkiej osobowości. Teza Hubbarda o istnieniu umysłu reaktywnego i analitycznego również ma na celu umożliwienie tego rodzaju wglądu. Z kolei badania nad archetypami prowadzone przez Karla Gustava Junga na podstawie wiedzy z zakresu psychologii można uznać za przedsmak przyszłego procesu przeobrażania się dianetyki w scjentologię – innymi słowy, to przejście od działań terapeutycznych do rozwoju duchowego. Kwestionowanie statusu scjentologii jako religii nie ma większego sensu – w U SA i tak jedyną liczącą się opinię w tej kwestii wydaje urząd podatkowy. Co więcej, ludzie naprawdę wierzą w scjentologiczną doktrynę i żyją we wspólnotach podzielających tę wiarę – czego więcej potrzeba, żeby przyjąć dany system przekonań za religię? Choć wymyślne historie o władcy Xenu i Konfederacji Galaktycznej mogą skłaniać do drwin i budzić wątpliwości (sam Hubbard określał je terminem „space opera” oznaczającym operę mydlaną przeniesioną w scenerię kosmiczną), to przecież każda religia zawiera elementy dziwaczne i nieprawdopodobne. Wystarczy się przyjrzeć najbardziej oczywistym źródłom inspiracji, z których Hubbard stworzył swoją specyficzną mieszankę wierzeń: buddyzm, hinduizm, magia, semantyka ogólna, szamanizm. W każdym z tych systemów pojawiają się kategorie ezoteryczne, mające wyjaśnić trudne do wyjaśnienia zagadki ludzkiego życia i świadomości. W wielu religiach można znaleźć elementy przypominające tajemne wierzenia i praktyki scjentologów. Na przykład koncepcja usuwania thetanów cielesnych ma wiele wspólnego z wypędzaniem demonów obecnym w tradycji chrześcijańskiej. Podobnie jednak jak w przypadku wielu innych nowych religii, scjentologia boryka się z problemami wynikającymi ze słabości jej twórcy, jak również z braku tradycji, która uświęcałaby religijne praktyki i osadzała je w kulturze. Osoba z zewnątrz, która w pocie czoła próbuje zrozumieć, co takiego oferuje scjentologia swoim wyznawcom, że są oni skłonni przymknąć oko na niedoskonałości i sprzeczności zawarte w jej doktrynie (z których istnieniem wielu scjentologów jest w stanie niechętnie się zgodzić), może zauważyć, że w całym tym systemie brakuje sztuki. Starsze wyznania zdążyły już wytworzyć własne dzieła literackie i muzyczne, wyjątkowe ceremonie oraz ikonografię, która przydaje religijnej doktrynie tajemniczości i powagi. Doświadczenie zmysłowe przebywania w strzelistej katedrze lub wielkim meczecie nie ma może wiele wspólnego z wiarą jako taką, ale przyciąga ludzi do religii i jest dla nich źródłem emocjonalnej satysfakcji. Scjentolodzy wybudowali sporo imponujących gmachów kościelnych, nie są to jednak świątynie sztuki budzące u zwiedzających silne uczucia. Jedynym elementem scjentologicznej estetyki jest zapadający w pamięć język literacki Hubbarda. Połączenie jego kategorycznego, a zarazem swojskiego stylu wypowiedzi z intuicyjnym zrozumieniem natury ludzkiej oczarowało miliony czytelników. Bardziej istotna wydaje się jednak sama natura jego projektu: przedstawienie czytelnikom samodzielnie stworzonego portretu własnej jaźni. Postawienie diagnozy psychiatrycznej dla jego stanu umysłu mogłoby się okazać trudne do przeprowadzenia – po części dlatego że jego własna autoanaliza jest tak złożona, misterna i obszerna, że czytelnikowi pozostaje tylko podziw dla tych cech jego osobowości, dzięki którym mógł cały czas, godzina po godzinie, rok po roku, przelewać to wszystko na papier. Przenikliwość, odwaga, narcyzm, przekora, nieustępliwość, wyobraźnia – oto cechy prawdziwego artysty. To dzięki nim Hubbard tak bardzo utożsamiał się ze środowiskiem twórców, zresztą z wzajemnością. Scjentologia nastawiona jest na przyciąganie celebrytów. Tym samym przyznaje sławie szczególną wartość duchową. Ludzie marzący o zdobyciu popularności – szczególnie w branży rozrywkowej – w naturalny sposób kierują się do Hollywood, tam zaś czeka na nich scjentologia, która przydawała powagi ich ambicjom i obiecywała nowym rekrutom bilet do świata sławy. Przyjęta przez Kościół strategia marketingowa w dużej mierze opiera się na poparciu ze strony gwiazd, które aktywnie promują scjentologię, opowiadając, jak pozytywną rolę odegrała ona w ich życiu. Gdy w 2004 roku David Miscavige przyznał Tomowi Cruise’owi Freedom Medal of Valor, w następujący sposób chwalił jego sukcesy jako rzecznika Kościoła: „W każdej godzinie pięć tysięcy osób z dziewięćdziesięciu różnych krajów słyszy jego słowa na temat scjentologii”. Trudno stwierdzić, skąd się wzięło takie akurat wyliczenie, jednak według Miscavige’a „w każdej minucie każdej godziny ktoś sięga po technologię L. Rona Hubbarda, ponieważ wie, że Tom Cruise jest scjentologiem”. Chyba żaden inny członek Kościoła nie czerpie z przynależności do niego tak wielu korzyści materialnych jak Cruise – co zarazem obciąża go szczególną odpowiedzialnością moralną za poniżenia spotykające członków Sea Org, czasem zresztą bezpośrednio związane z jego obecnością w Kościele. Poza Paulem Haggisem żaden liczący się w Hollywood scjentolog nie wyraził publicznie krytycznego stanowiska wobec ciągle na nowo wypływających doniesień o przemocy fizycznej, przymusowym odosobnieniu czy niewolniczej pracy członków scjentologicznego duchowieństwa (choć wiele znanych osób po cichu opuściło szeregi organizacji). Od czasu wystąpienia z Kościoła Paul Haggis chodzi na terapię, którą uważa za bardzo pomocną. Dzięki niej przekonał się, jak dalece jest skłonny obwiniać o swoje problemy innych ludzi, zwłaszcza tych sobie najbliższych. „Naprawdę żałuję, że nie trafiłem na dobrego terapeutę, gdy miałem dwadzieścia jeden lat” – mówi. Jako scjentolog zawsze odczuwał delikatną presję, żeby zrobić wrażenie na audytorze, a potem napisać sprawozdanie o swoim wielkim sukcesie. Obecnie mówi o sobie w następujący sposób: „Nie oszukuję się już, że jestem lepszym człowiekiem, niż faktycznie jestem”[1245]. W tym samym miesiącu, w którym ujawniona została informacja o wystąpieniu Haggisa z Kościoła, należące do Toma Cruise’a studio United Artists wypowiedziało Haggisowi umowę o współpracy. Spytałem Haggisa, czy było to związane z porzuceniem przez niego scjentologii. Po chwili namysłu odpowiedział: „Nie, nie robi się tak oczywistych ruchów, byłoby to niekorzystne dla wizerunku studia. Po prostu skończyły im się pieniądze, wszyscy więc wiedzieliśmy, że zostaniemy stamtąd wyrzuceni”. W ostatnim czasie Paul Haggis i jego żona Deborah postanowili się rozwieść. Zamieszkali oddzielnie w tej samej dzielnicy Nowego Jorku, żeby mogli dzielić się opieką nad synem. Deborah również wystąpiła z Kościoła. Zgodnie twierdzą, że ich decyzja o rozwodzie nie ma nic wspólnego z porzuceniem scjentologii. 9 listopada 2010 roku w Ziegfeld Theatre na Manhattanie odbyła się premiera filmu Dla niej wszystko. Na czerwonym dywanie ustawiały się kolejne gwiazdy, a tłum fotografów cykał setki zdjęć. Spotkałem tam Jasona Beghe, który powiedział mi, że przyjął pod swój dach Daniela Montalvo – tego samego, który w dzieciństwie stracił palec przy pracy w scjentologicznym wydawnictwie. Miał teraz dziewiętnaście lat i właśnie „zwiał” z Sea Org. „Nigdy nie oglądał telewizji – nie mógł się nadziwić Beghe. – Nie wie nawet, kim jest Robert Redford”. Na premierę przybyła też Nazanin Boniadi, która zagrała w filmie niewielki epizod. Haggis powierzył jej rolę po tym, jak się dowiedział, w jaki sposób została potraktowana przez Kościół po nieudanej próbie zeswatania jej z Tomem Cruise’em. „Jej historia była jedną z wielu, które pomogły mi zrozumieć, że od dłuższego czasu byłem okłamywany oraz że muszę odejść, i to z wielkim hukiem” – mówił później. Po pokazie wszyscy się przenieśli do baru Oak Room w hotelu Plaza. Znalazłem Haggisa w kącie sali – przyjmował właśnie gratulacje od znajomych. Spytałem, czy wreszcie poczuł, że na dobre opuścił scjentologię. – Czuję się znacznie bardziej sobą, ale jest w tym wszystkim jakiś smutek – przyznał. – Jeśli człowiek przez tak długi czas z czymś się identyfikuje, a potem nagle widzi, że nie ma

z tym nic wspólnego, zostaje w nim uczucie pewnej pustki. Nie chodzi nawet o utratę poczucia wspólnoty, bo te osoby, które się ode mnie odwróciły, nigdy tak naprawdę nie były moimi przyjaciółmi. Widzę, jak na mnie patrzą, i rozumiem dlaczego. W scjentologii istnieją określone „kondycje etyczne”, tak więc z poziomu „Normalnej Operatywności” można spaść do poziomu „Wątpliwości”, a następnie schodzi się do pozycji „Wroga”, aż w końcu, niemal na samym dole, jest jeszcze kondycja „Zdrady”. Moje wystąpienie z Kościoła czyni mnie właśnie zdrajcą. Film nie odniósł sukcesu kasowego. Wskutek niefortunnego zbiegu okoliczności jego światowa premiera (która wzbudziła mieszane odczucia krytyków) nałożyła się na premierę pierwszej części filmu Harry Potter i Insygnia Śmierci[1246]. Haggis został zmuszony do zamknięcia swojego biura. Wyglądało na to, że czeka go kolejny ponury przestój w karierze, szybko jednak zabrał się do pisania scenariusza gry komputerowej Call of Duty. Modern Warfare 3, która wkrótce osiągnęła rekordowe wyniki sprzedaży i w szesnaście dni od wejścia na rynek zarobiła miliard dolarów[1247]. Spytałem kiedyś Haggisa, jak wyobraża sobie swoje przyszłe relacje ze scjentologią. – Ci ludzie są bardzo pamiętliwi – odparł. – Podejrzewam, że w ciągu najbliższych dwóch lat będzie można przeczytać o jakimś skandalu z moim udziałem, który z pozoru nie będzie miał nic wspólnego z Kościołem. Zamyślił się na chwilę, po czym dodał: – Przez trzydzieści cztery lata byłem członkiem sekty. Dla wszystkich dookoła to było jasne. Nie wiem dlaczego dla mnie samego nie. Marty Rathbun dzieli scjentologicznych apostatów na trzy obozy. Do pierwszego należą ci, którzy – tak jak Paul Haggis – całkowicie odrzucają nauki Hubbarda. Drugi tworzą osoby, które nadal w pełni je akceptują, uważają jednak, że pod przywództwem Davida Miscavige’a Kościół odszedł zbyt daleko od pierwotnej, autentycznej doktryny. Trzecią kategorię odstępców Rathbun uważa za najtrudniejszą do zdefiniowania. Obejmuje ona ludzi, którzy nie potrafią już w pełni akceptować scjentologicznego systemu przekonań, ale nie są też skłonni odrzucić wszystkiego, co zyskali dzięki doświadczeniu bycia w Kościele. Nauki Hubbarda wciąż są dla nich ważnymi życiowymi drogowskazami. „Nie trzymaliby się ich tak kurczowo, gdyby nie uważali, że przyniosły im one ogromnie dużo dobrego” – tłumaczy Rathbun. Dla porównania przyglądał się też historii innych religii, chętnie więc cytuje stare porzekadło ze szkoły zen: „Gdy mistrz wskazuje na księżyc, wiele osób patrzy tylko na palec i nie widzi księżyca”[1248]. Rathbun od lat udziela wsparcia scjentologom opuszczającym Kościół, przez co jest stale obserwowany i nękany przez jego przedstawicieli. Włamywano się do jego komputerów oraz wykradano wykazy połączeń telefonicznych. Do zamieszkiwanej przez niego maleńkiej miejscowości Ingleside on the Bay (w pobliżu Corpus Christi w Teksasie) wprowadziła się grupa „pogromców wiewiórek”, której zadaniem było najwyraźniej śledzenie jego ruchów oraz uporczywe nękanie, mające na celu wykurzenie go stamtąd. Nosili zamontowane na czapkach kamerki oraz patrolowali okolicę, jeżdżąc wózkiem golfowym, a czasem też pływając po zatoce rowerem wodnym. Trwało to sto dziewięćdziesiąt dziewięć dni. Taktyka scjentologów nie przyniosła jednak oczekiwanych rezultatów, dzięki wsparciu, jakiego udzielali Rathbunowi sąsiedzi. Wielu innych odstępców również nękali wysłannicy Kościoła oraz śledzili prywatni detektywi. W 2011 roku, w upalny lipcowy weekend przed wypadającym w poniedziałek Dniem Niepodległości w domku nad jeziorem we wschodnim Teksasie zebrało się około setki „niezależnych” scjentologów, których zaprosili na to spotkanie Marty Rathbun i Mike Rinder. Co odważniejsi skakali z nabrzeża do wody, jednak ze względu na pogłoski o krążących po jeziorze aligatorach większość ludzi pozostawała na brzegu. Gdy nadciągnęła przelotna, ale potężna burza, wszyscy skryli się pod dachem. Jednym z uczestników zlotu był Stephen Pfauth, znany jako „Serge” – szczupły mężczyzna, w którego oczach widoczne było jakieś udręczenie. Ten weteranem wojny w Wietnamie w 1975 roku wstąpił do Kościoła Scjentologii. – To było jedno z tych nagłych, zupełnie nieoczekiwanych zdarzeń – opowiadał. – Szukałem wtedy czegoś, w czym bym się odnalazł, zwłaszcza od strony duchowej. Wiosną 1975 roku na tylnej okładce jakiegoś czasopisma zobaczył reklamę książki Hubbarda Scjentologia. Podstawy myśli. Wkrótce po jej przeczytaniu poleciał do Waszyngtonu, gdzie odbył trzydniowy kurs zatytułowany „Audytowanie dla naprawy życia”. Zaraz potem rzucił pracę. – Dałem się porwać – wspominał. – Sprzedałem dom i wykupiłem kursy mające mnie przeprowadzić przez „most ku całkowitej wolności”. Wkrótce zaczęła go odwiedzać jedna z przedstawicielek Kościoła. „L. Ron Hubbard potrzebuje twojej pomocy” – powtarzała. W listopadzie 1975 roku Pfauth wstąpił do Sea Org. Niedługo potem został członkiem służby wartowniczej Hubbarda. Wraz z Patem i Annie Broekerami towarzyszył twórcy scjentologii w jego ostatnich latach spędzonych na ranczu w Creston. Na początku 1985 roku Hubbard ciężko zachorował i spędził tydzień w szpitalu. Pfauthowi powiedziano, że powodem hospitalizacji było zapalenie trzustki. – Dopiero później dowiedziałem się o udarze – mówił. Po wyjściu ze szpitala Hubbard spędzał większość czasu w swoim kamperze, z którego wychodził tylko po to, żeby uprać swoje rzeczy. Jeśli Pfauth akurat sprzątał wtedy stajnie, ucinali sobie pogawędkę. Jak z ociąganiem wyznał Pfauth, na sześć tygodni przed śmiercią Hubbard wezwał go do swojego kampera. Siedział tam w ciasnym kąciku śniadaniowym. – Powiedział mi, że porzuca ciało – opowiadał Pfauth. – Wymienił nazwę konkretnej gwiazdy, wokół której będzie krążył. To bowiem pozwala bytom się oczyścić. Mówił, że poniósł porażkę, więc odchodzi. Twierdził, że nie wróci już na Ziemię i nie wie, w jakim miejscu się w końcu znajdzie. – Jaka była pana reakcja? – spytałem. – Zalałem się w trupa – odpowiedział Pfauth. – O piątej rano znalazła mnie Annie. Leżałem w moim starym pick-upie w otoczeniu pustych puszek po piwie. Niezbyt dobrze przyjąłem tę informację. Wspomniałem o legendzie, wedle której Hubbard ma jeszcze powrócić. – To bzdura – odparł. – Postanowił porzucić swoje ciało i odejść. A do tego powiedział mi, że poniósł porażkę. Że cała jego praca i wszystko inne to jedna wielka porażka. Słyszałem wcześniej historię o tym, że w ostatnich miesiącach życia Hubbarda Pfauth zbudował dla niego coś w rodzaju maszyny do elektrowstrząsów. Nie wiedziałem, jak to rozumieć, zważywszy na wielką niechęć przywódcy do terapii elektrowstrząsowej. Pfauth wzniósł oczy w górę, jakby szukał tam boskiej pomocy. Po chwili wyjaśnił, że Hubbard nie mógł się pozbyć pewnego thetana cielesnego. – Chciał, żebym zbudował mu mechanizm, który by pozwolił na zwiększenie napięcia elektrycznego, tak żeby przegonić tego thetana. Thetanów nie da się zabić, ale można je usunąć. A przy okazji uśmiercić ludzkie ciało. – A więc miała to być maszyna do popełnienia samobójstwa? – Mniej więcej. Prośba Hubbarda wprawiła Pfautha w osłupienie, ale uznał, że jest to ciekawe wyzwanie techniczne. – W końcu wymyśliłem, że najlepiej będzie zbudować cewkę Tesli. Cewka Tesli to rodzaj transformatora, który pozwala na wytworzenie bardzo wysokiego napięcia bez zwiększania mocy zasilania. Pfauth użył do swojej konstrukcji dwunastowoltowego akumulatora, a następnie podłączył całość do e-metru. – Można więc było, trzymając w rękach elektrody, pstryknąć przełącznik i uzyskać natychmiastowy efekt – tłumaczył Pfauth. – Nie chciałem go zabić, tylko przestraszyć. – Czy on wypróbował to urządzenie? – Tak, ale całkiem mi je spalił. Annie przyniosła mi je, w środku wszystko było przepalone[1249]. To było zaraz przed Bożym Narodzeniem w 1985 roku. Kilka tygodni później Hubbard zmarł w wyniku udaru, w żaden sposób niezwiązanego z eksperymentem. Jego uczniowie wciąż czekają na powrót swojego przywódcy.

Podziękowania oraz uwagi o źródłach W porównaniu z innymi religiami, o których zdarzało mi się pisać, istniejąca w głównym obiegu literatura na temat scjentologii jest uboga i pełna fałszywych tez. Organizacja nie ujawnia istotnych danych na swój temat – takich jak liczba członków Międzynarodowego Stowarzyszenia Scjentologów (I A S ), która byłaby najlepszym wskaźnikiem faktycznej liczebności Kościoła. Choć obiecano mi, że dostanę rozpiskę z informacją na temat poszczególnych funkcji pełnionych przez kierownictwo organizacji, nigdy jej nie otrzymałem. Zresztą i tak nie miałaby ona przełożenia na rzeczywistość, jako że wielu wysokich urzędników Kościoła od lat przebywa w „Dziurze” z rozkazu jedynego człowieka, który ma tak naprawdę realną władzę. Trzon materiałów dokumentalnych, z których korzystałem, pisząc tę książkę, stanowią liczne – a nawet rekordowe – publikacje L. Rona Hubbarda, który wyrażał swoje poglądy w książkach, artykułach, biuletynach, listach, wykładach i dziennikach. Nie da się zrozumieć tego człowieka i stworzonej przez niego organizacji, zanim nie podda się wnikliwej analizie tych różnorodnych materiałów. Kościół opublikował przydatny wyciąg z pism Hubbarda, zatytułowany What Is Scientology?. Choć organizacja zatrudnia oficjalnego biografa przywódcy, a w przeszłości zlecała już kilka obszernych opracowań na temat twórcy scjentologii, wciąż jednak jeszcze nie powstała autoryzowana wersja jego życiorysu. Pełną biografię Hubbarda napisał kiedyś (na zlecenie Kościoła) Omar Garrison, dopilnowano jednak, aby się nigdy nie ukazała. Kościół wydał kilkanaście publikacji pod wspólną nazwą „L. Ron Hubbard Series” – mają one stanowić coś w rodzaju wysoce selektywnej „encyklopedii” na temat przywódcy. Wiele innych dokumentów (dzienników, listów i zdjęć) przez lata skrzętnie ukrywano, starając się nie dopuścić, żeby trafiły do szerszego obiegu. Wypełnienie licznych luk w biografii Hubbarda jest więc dla niezależnych badaczy zadaniem karkołomnym. Podczas pisania niniejszej książki korzystałem z kilku istotnych zbiorów pism: należą do nich dział rękopisów Biblioteki Kongresu, archiwa Fundacji Nagrody Heinleina i Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz, zasoby Biblioteki Naukowej imienia Kennetha Spencera na Uniwersytecie stanu Kansas oraz Narodowego Centrum Dokumentów Personalnych w St. Louis w stanie Missouri. Znacząca kolekcja materiałów na temat scjentologii znajduje się w posiadaniu Zbiorów Stephena A. Kenta dotyczących Religii Alternatywnych na Uniwersytecie Alberty w Edmonton w Kanadzie (profesor Kent zapewnił tam mojej asystentce Lauren Wolf wspaniałe warunki do pracy). Karen de la Carriere nie tylko okazała się źródłem niezliczonych wspomnień dotyczących historii Kościoła, lecz także udostępniła mi swoje potężne archiwum zdjęć. Chciałbym wszystkim wymienionym tutaj osobom i instytucjom serdecznie podziękować za nieocenioną pomoc i świetną współpracę. Istnieją trzy ważne nieautoryzowane biografie Hubbarda. Wydana w 1987 roku znakomita książka brytyjskiego dziennikarza Russella Millera, zatytułowana Bare-Faced Messiah [Mesjasz o nagiej twarzy] była pierwszą pogłębioną analizą życiorysu twórcy scjentologii. Millera wielokrotnie za nią pozywano, bez skutku. Autor opowiada też, że podczas pracy nad książką był śledzony, założono mu podsłuch w telefonie i próbowano go wrobić w morderstwo, z którym nie miał nic wspólnego[1250]. W tym samym roku ukazała się też książka Benta Corydona L. Ron Hubbard. Messiah or Madman? [L. Ron Hubbard. Mesjasz czy szaleniec?], a trzy lata później Jon Atack wydał A Piece of Blue Sky [Połać błękitnego nieba]. Kościół stara się zdyskredytować obu tych autorów jako byłych scjentologów, którzy ponoć zostali wyrzuceni z organizacji. Warto zauważyć, że od czasu szeroko zakrojonych kampanii przeciw autorom tych książek nikt już nie próbował brać się do pisania szczegółowej biografii Hubbarda. Niewielka liczba opracowań naukowych na temat scjentologii i jej przywódców świadczy o ostrożności, z jaką badacze nauk społecznych podchodzą do tego tematu, jak również o niechęci Kościoła do ujawniania informacji na temat swoich członków, przekonań i wewnętrznych procedur. W 1976 roku Roy Wallis wydał książkę The Road to Total Freedom. A Sociological Analysis of Scientology [Droga do całkowitej wolności. Socjologiczna analiza scjentologii], która była pierwszą poważną pracą naukową na temat Kościoła. Gdy Wallis pracował nad książką, był śledzony, a do jego kolegów z uczelni oraz przełożonych wysyłano podrobione listy, w których sugerowano jego zaangażowanie w związek natury homoseksualnej[1251]. W 1987 roku ukazała się wnikliwa analiza antropolożki Harriet Whitehead, zatytułowana Renunciation and Reformulation. A Study of Conversion in an American Sect [Wyrzeczenie i przeformułowanie. Studium nawrócenia w amerykańskiej sekcie]. Od tamtej pory wkład naukowców w propagowanie wiedzy o scjentologii był dość skromny. Muszę tu jednak wymienić nazwiska badaczy takich jak Hugh Urban z Uniwersytetu stanu Ohio, Davis S. Touretzky z Uniwersytetu Carnegie Mellon oraz Stephen Kent z Uniwersytetu Alberty – każdy z nich miał znaczący wkład w badania na temat scjentologii, pomimo licznych przeszkód i gróźb ze strony Kościoła. Cenne materiały na temat L. Rona Hubbarda oraz historii i kultury stworzonej przez niego organizacji można znaleźć w aktach sądowych. Szczególną wartość mają materiały dotyczące sprawy z 1991 roku, w której Kościół Scjentologii występował przeciwko Geraldowi Armstrongowi. David Miscavige dość niechętnie udziela wywiadów, ale sporo jego zeznań i oświadczeń można znaleźć w aktach sądowych, zwłaszcza tych związanych ze sprawą z 1990 roku, w której Kościół występował przeciwko Bentowi Corydonowi. Wiele istotnych informacji na temat zwyczajów panujących w Kościele zostało ujawnionych dzięki garstce odważnych dziennikarzy. Szlak przetarła Paulette Cooper, która w 1971 roku wydała demaskatorską książkę The Scandal of Scientology [Skandal scjentologii]. W rozdziale Za burtę opisałem pokrótce, w jaki sposób była prześladowana. W 1990 roku Joel Sappell i Robert W. Welkos z „Los Angeles Times” przygotowali wspaniałą serię sześciu artykułów. Richard Leiby zaczął pisać o scjentologii we wczesnych latach osiemdziesiątych – najpierw dla gazety „Clearwater Sun”, a następnie dla „Washington Post”. Richard Behar początkowo zajmował się tym tematem na łamach pisma „Barron’s”, a później, w 1991 roku, zasłynął artykułem w magazynie „Time”, zatytułowanym Scientology. The Thriving Cult of Greed and Power [Scjentologia. Prężny kult chciwości i władzy]. Janet Reitman uzyskała bezprecedensową szansę przyjrzenia się Kościołowi od wewnątrz, co zaowocowało jej artykułem zatytułowanym Inside Scientology [Scjentologia od środka], opublikowanym w 2006 roku w piśmie „Rolling Stone”, a następnie książką pod tym samym tytułem, wydaną w 2011 roku. Niezależny badacz Chris Owen zamieścił w internecie kilka obszernych tekstów na temat scjentologii (ujawnił między innymi znaczną część dostępnych informacji na temat doświadczeń wojennych Hubbarda). Wiele ciekawych wywiadów z osobami związanymi z Kościołem przeprowadził Tom Smith w cyklicznej audycji radiowej „The Edge”, nadawanej przez Hillsborough Community College w mieście Tampa na Florydzie. Joe Childs i Thomas C. Tobin z gazety „Tampa Bay Times” (wcześniej znanej jako „St. Petersburg Times”) opublikowali serię przełomowych artykułów, skupiających się zwłaszcza na nadużyciach na najwyższych szczeblach kościelnej hierarchii. Tony Ortega zaczął pisać o scjentologii w 1995 roku dla „Phoenix New Times”, a następnie dostarczał cennych informacji na ten temat w swoich artykułach dla „Village Voice”, jak również na blogu tego pisma (niedawno zrezygnował z pełnienia w nim funkcji redaktora naczelnego). Część wymienionych tutaj osób była na różne sposoby nękana, sprawdzana, pozywana lub zastraszana. Wiele zawdzięczam ich uporowi oraz umiejętnościom. W ciągu ostatniej dekady skarbnicą wiedzy na temat osobistych doświadczeń członków Kościoła stały się relacje odstępców, które przybierają postać wspomnień i blogów, a razem tworzą potężny akt oskarżenia wobec wewnętrznych procedur obowiązujących w organizacji. Spośród opublikowanych wspomnień powinienem wymienić następujące pozycje: Blown for Good. Behind the Iron Curtain of Scientology [Zwiać na dobre. Za żelazną kurtyną scjentologii] Marca Headleya (2009), My Billion Year Contract [Mój kontrakt na miliard lat] autorstwa Nancy Many (2009), Abuse at the Top [Nadużycia na szczycie] napisane przez Amy Scobee (2010) oraz Counterfeit Dreams [Sfałszowane marzenia] Jeffersona Hawkinsa (2010). Bardzo interesującą relacją z czasów, gdy odbywały się jeszcze rejsy statkiem Apollo, jest książka Kate Bornstein A Queer and Pleasant Danger [Odmienne i przyjemne zagrożenie] (2012). W 1991 roku powstała pierwsza internetowa grupa dyskusyjna poświęcona sprawom związanym z Kościołem: alt. religio n. sciento lo gy. Od tamtej pory pojawiło się mnóstwo innych serwisów skupiających osoby zainteresowane tą tematyką. Najbardziej prężnie działają serwisy: „Operation Clambake” w domenie xenu. net, którą prowadzi Andreas HeldalLund, sciento lo gy- cult. co m Steve’a Halla, lermanet. co m, założony przez Arnaldo Lermę oraz forum dyskusyjne „Ex Scientologist Message Board” [Tablica ogłoszeń byłych scjentologów], stanowiące internetową społeczność byłych członków Kościoła, którą założyła osoba o nicku „Emma”, a obecnie prowadzą ją „Mick Wenlock” oraz „Ethercat”. Materiały zamieszczone na stronie exsciento lo gyk id s. o rg, założonej przez Jennę Miscavige Hill (bratanicę Davida Miscavige’a), mocno wpłynęły na decyzję Paula Haggisa o odejściu z Kościoła. Choć wiele relacji publikuje się w tych serwisach anonimowo, pozwalają one lepiej sobie wyobrazić scjentologiczną subkulturę, do której osoby z zewnątrz nie mają zwykle dostępu. W 2009 roku Marty Rathbun założył bloga zatytułowanego Moving On Up a Little Higher [Przejść dalej, odrobinę wyżej] – wkrótce stał się on ulubionym miejscem spotkań „niezależnych” scjentologów, którzy odrzucili reguły oficjalnego Kościoła. Jest on również źródłem wielu znamiennych relacji osobistych, jak również dokumentów na temat organizacji przekazanych przez osoby mające do nich dostęp. Jako że działalność Marty’ego Rathbuna stanowi jawne wyzwanie dla Davida Miscavige’a jako przywódcy Kościoła, zarówno sam Rathbun, jak i jego żona Monique Carle są nieustannie nękani (między innymi śledzeni przez prywatnych detektywów). Podczas przygotowań do napisania tej książki przeprowadziłem setki wywiadów, z których większość nagrywałem. Choć zwykle oszczędnie korzystam ze źródeł anonimowych, to jednak temat scjentologii stawia przed reporterem spore wyzwanie – wiele osób, z którymi rozmawiałem, obawiało się zemsty ze strony Kościoła, szczególnie zaś procesów sądowych oraz utraty kontaktu z rodziną. Wiele postaci kluczowych dla całej historii podpisało umowy poufności nakazujące im milczenie. Jestem ogromnie wdzięczny wszystkim tym osobom za to, że pomimo świadomości ponoszonego ryzyka zechciały ze mną rozmawiać. Powstaniu tej książki szczególnie przysłużył się Paul Haggis, który wcześniej nie miał zamiaru opowiadać publicznie o swoich doświadczeniach ze scjentologią. Miarą jego odwagi i szczerości jest to, że zdecydował się przede mną otworzyć, choć dobrze wiedział, że z tego powodu mogą go spotkać represje ze strony Kościoła. Książkę tę dedykuję moim kolegom z redakcji „New Yorkera”. Jestem wdzięczny wielu osobom, które pomagały mi w przygotowaniu artykułu na temat Paula Haggisa

(zatytułowanego The Apostate [Apostata] i opublikowanego 14 i 21 grudnia 2011 roku), od czego zaczęło się moje zainteresowanie scjentologią. Rozmawiałem wcześniej z Davidem Remnickiem (redaktorem naczelnym pisma), że chciałbym napisać artykuł o Kościele Scjentologii. David zdawał sobie sprawę, że może to pociągnąć za sobą problemy natury prawnej, żaden z nas jednak nie zdawał sobie sprawy, ile czasu i środków będzie wymagało doprowadzenie tego projektu do końca. Jego wsparcie dla mojego przedsięwzięcia nabrało szczególnego znaczenia w okresie, gdy pismo przechodziło te same trudności finansowe co inne papierowe media. Jestem wdzięczny Danielowi Zalewskiemu, redaktorowi „New Yorkera”, za jego pozytywne myślenie i trzeźwość umysłu, dzięki którym przeprowadził mnie już wcześniej przez wiele artykułów. Gdy zbliżał się już termin oddania materiału do druku, jego ówczesna asystentka Yvette Siegert ochoczo poleciała do St. Louis, żeby przywieźć z tamtejszych archiwów dokumenty na temat służby wojskowej Hubbarda. Moim niezłomnym sojusznikiem była też Lynn Oberlander, prawniczka „New Yorkera”, której nie onieśmieliły wymienione w artykule nazwiska celebrytów ani przysłana do nas ekipa kościelnych prawników. Ann Goldstein, która pełni w redakcji funkcję głównego adiustatora, jak zwykle sumiennie przyłożyła się do swojej pracy. Nick Traverse i Kelly Bare pracowicie umieścili tysiące stron dokumentów na specjalnej platformie internetowej (co w tak staroświeckiej instytucji było zadaniem wysoce eksperymentalnym), byśmy wszyscy mogli jednocześnie mieć wgląd do materiałów. Szczególne podziękowania pragnę złożyć naszemu działowi weryfikacji faktów, którym kieruje Peter Canby. Główną weryfikatorką mojego artykułu była Jennifer Stahl, która spędziła nad nim pełne sześć miesięcy – jej skrupulatność była dla mnie wielkim źródłem inspiracji (zresztą każdy, kto ma z nią do czynienia, darzy ją wielkim szacunkiem). W prace nad weryfikacją faktów zawartych w artykule mocno zaangażował się też Tim Farrington, a na koniec włączyli się niemal wszyscy weryfikatorzy w redakcji, między innymi Nandi Rodrigo, Mike Spies, Katia Bachko, a nawet sam Peter Canby. To wspaniałe uczucie, mieć wsparcie tak wielu profesjonalistów. Choć Kościół Scjentolgii nie był chętny do angażowania się w proces tworzenia tej książki, chcę podziękować jego rzecznikom, z którymi się kontaktowałem – Tommy’emu Davisowi, Jessice Feshbach i Karin Pouw – za ich odpowiedzi na niekończący się strumień zapytań wysyłanych zarówno przeze mnie, jak i przez moich weryfikatorów. Jestem pewien, że nie zgodzą się z wieloma postawionymi przeze mnie tezami, jednak to dzięki ich pomocy (nawet jeśli udzielali jej bardzo niechętnie) udało mi się dopracować pewne szczegóły. Początkowo uzyskałem zgodę Tommy’ego Davisa na przeprowadzenie rozmów z kilkoma czynnymi członkami Kościoła, jednak koniec końców szansy tej nie otrzymałem. Nie udało mi się też porozmawiać z Davidem Miscavige’em ani żadnym innym wysoko postawionym scjentologiem, choć o to prosiłem. (Jak się potem dowiedziałem, wielu z nich przebywa w odosobnieniu, więc i tak nie może z nikim rozmawiać). Reporter ma dostęp tylko do tych osób, które wyrażą chęć rozmowy – jeśli więc efekty mojej pracy spotkają się z zarzutami ze strony Kościoła, warto zauważyć, że ewentualne niedociągnięcia mogą wynikać z ograniczeń nałożonych na mnie przez organizację, która nie zgodziła się na moje kontakty z osobami mogącymi ją przedstawić w bardziej korzystnym świetle. Znany psychiatra Robert Jay Lifton uczynił mi wielki zaszczyt i zgodził się przeczytać początkową wersję książki, dzięki czemu mógł mi przekazać kilka cennych obserwacji, zwłaszcza dotyczących „reformy myśli”. Profesor R. Scott Appleby pomógł mi umieścić scjentologię w kontekście innych światowych religii. Tak jak wielokrotnie wcześniej swoje komentarze do pierwszej wersji książki przekazał mi też mój przyjaciel Stephen Harrigan – takie uczynne osoby są dla pisarzy na wagę złota. W wydawnictwie Alfred A. Knopf nad moim tekstem pochylała się redaktor Ann Close, która przeprowadziła mnie już przez pięć książek – nasza wspaniała współpraca obejmuje już ćwierć wieku! W przypadku tej pozycji zespół redakcyjny pracował w wielkim stresie, czasu na przygotowanie książki do druku było bowiem bardzo mało. Tym większe uznanie należy się wszystkim osobom, które włożyły w ten proces ogromnie dużo pracy. Byli to: Anke Steinecke (konsultacje prawnicze), Katherine Hourigan (redaktor prowadząca), Paul Bogaards (szef działu promocji), Kim Thornton (odpowiedzialna za promocję książki), Kevin Bourke (redaktor techniczny), Claire Bradley Ong (kierownik do spraw produkcji) oraz Cassandra J. Pappas (graficzka). Podziękowania składam również mojemu agentowi Andrew Wylie’owi, na którego mądrych radach zawsze mogłem polegać. Gdy zaczynałem pracę nad książką, zatrudniłem dwoje młodych i zdolnych weryfikatorów: Axela Gerdaua i Lauren Wolf. Oboje interesowali się dłuższymi formami reportażu, uznałem więc, że mogę podzielić się z nimi swoim doświadczeniem w tej dziedzinie. Raz w tygodniu urządzałem im zajęcia, podczas których pracowaliśmy nad tekstem powstającej właśnie książki. Axel i Laurel bez żadnego przygotowania musieli zanurzyć się w dość abstrakcyjny świat scjentologii, bardzo szybko jednak udało im się pokonać trudności związane z hermetycznym językiem i specyficznym sposobem myślenia. Po jakimś czasie Axel postanowił ruszyć ku innym zajęciom, ale Lauren pozostała moją asystentką. Ostateczny kształt książki ogromnie dużo zawdzięcza jej ciekawości i uporowi, jak również naturalnej serdeczności wobec ludzi – jestem pewien, że cechy te przysłużą się jej w dalszym rozwoju zawodowym i doceni je każdy, kto będzie miał szczęście z nią współpracować. Jak zwykle, szczególne podziękowania należą się mojej żonie Robercie, która kolejny raz opanowała wszelkie niepokoje i całym sercem wspierała moją pracę.

Od tłumaczki Praca nad przekładem książki Lawrence’a Wrighta stanowiła spore wyzwanie, między innymi ze względu na trudność w tłumaczeniu wielu scjentologicznych terminów. Założyciel Kościoła Scjentologii L. Ron Hubbard wymyślił mnóstwo pojęć, które wrosły w kulturę organizacji, lecz pozostają całkowicie niezrozumiałe dla osób niewtajemniczonych w arkana doktryny i obyczaje przyjęte przez jej wyznawców. W Polsce jak dotąd nie powstały ośrodki religijne Kościoła, pełna scjentologiczna terminologia nie została więc oficjalnie przełożona na język polski. Jedyną „wewnętrzną” bazą, do której mogłam sięgać, pracując nad przekładem, były polskojęzyczne broszury i książki Kościoła. Publikacje te są jednak dość tajemnicze: nie wymienia się nazwisk tłumaczy ani redaktorów, a wydawane są w Danii. W 2006 roku ukazało się kilkanaście broszur mających popularyzować scjentologię w Polsce, w zakresie języka pozostawiają one jednak sporo do życzenia. Bardziej dopracowana wydaje się seria książek L. Rona Hubbarda wydana w 2009 roku – choć i w nich można znaleźć fragmenty, których treść radykalnie odbiega od oryginału, i to nie tyle w warstwie językowej, ile merytorycznej. Publikacje Kościoła stanowiły główne źródło podstawowych terminów wykorzystywanych w przekładzie. Pochodzą z nich pojęcia takie jak „audytowanie” (w odróżnieniu od powszechnie znanego „audytu”), „most do całkowitej wolności” czy „umysł reaktywny”, poszczególne stopnie „Skali Tonów” i kategorie „kondycji etycznych”. Niektóre terminy nawet w źródłach tłumaczone są na kilka sposobów, w zależności od kontekstu; tak zatem „Suppressive Person (SP)”, może oznaczać „jednostkę”, „osobę” lub „osobowość antyspołeczną”. Wiele terminów pozostaje też w ogóle nietłumaczonych („rundown”, „preclear”) lub przekładanych tylko częściowo („czyn overt”, „stan reverie”). Warto wiedzieć, że L. Ron Hubbard często zmieniał funkcję pewnych słów, na przykład używał czasowników w funkcji rzeczowników i vice versa. Zjawisko to również znajduje odbicie w tłumaczeniach sygnowanych przez Kościół. Przykładowo: „the level of confront” („confront” to w angielskim czasownik, tu w roli rzeczownika) to „poziom konfrontowania”. Cechą charakterystyczną scjentologicznego języka jest też ogromna liczba powszechnie używanych akronimów. Są one czasem tak istotne, że nawet w przypadku terminów tłumaczonych na polski podaje się angielski skrót: mowa jest więc o „thetanach operacyjnych (OT)”, od angielskiego „Operating Thetans, oraz „thetanach cielesnych (BT)”, od angielskiego „Body Thetans”. L. Ron Hubbard nie tylko wymyślał nowe pojęcia i nadawał istniejącym słowom nowe funkcje i znaczenia – lubował się także w tworzeniu neologizmów, w których ledwie pobrzmiewają znaczenia powszechnie znanych słów. Przykładowo rzeczownik „enturbulation” (jak również czasownik „enturbulate”) nawiązuje znaczeniem do angielskiego słowa „turbulence” (oznaczającego turbulencje znane pasażerom samolotów, ale też różnego rodzaju niepokoje czy zawirowania), ale niesie odrębne, scjentologiczne znaczenie (opisuje się nim stan poruszenia, wzburzenia, wytrącenia z równowagi przez szkodliwe czynniki zewnętrzne – zazwyczaj innych ludzi). Starałam się zawrzeć te znaczenia w stworzonych na potrzeby przekładu słowach „turbulacje” i „turbulować”. Charakterystyczne dla scjentologicznego języka jest również nadawanie powszechnie znanym, prostym słowom zupełnie nowych, nierzadko bardzo mocnych znaczeń. Często „niewinnie” brzmiące słowa służą do opisywania poważnych wykroczeń i środków dyscyplinujących. Tak zatem „blow” (angielskie „dmuchać”) znaczy „zwiać”, „dać nogę”, „uciec z organizacji”. „Beach” (angielskie „plaża”) jest z kolei używane w funkcji czasownika opisującego stosowaną niegdyś na scjentologicznych statkach praktykę wysadzania winowajców na najbliższym napotkanym lądzie i pozostawiania ich tam na czas nieokreślony – bez paszportu i pieniędzy. Ponieważ polski jest językiem fleksyjnym, a przez to nie jest tak elastyczny jak angielski, czasem musiałam stosować terminy opisowe (nie da się w prosty sposób zrobić z „plaży” czasownika, z kolei pisanie, że ktoś został „splażony” czy „splażowany” nie brzmi naturalnie – wybierałam więc czasem bezpieczniejsze i bardziej zrozumiałe dla czytelnika sformułowania: „wysadzony na plażę”). Scjentologiczne teksty wydane po polsku nie obejmują niestety bardzo wielu pojęć dotyczących różnych aspektów doktryny, jak również terminów związanych z kulturą funkcjonowania Kościoła. Niektóre pojęcia pojawiają się w przełożonych na polski wspomnieniach byłych członków Kościoła oraz w monografii autorstwa księdza Andrzeja Zwolińskiego, publikacje te nie są jednak ze sobą spójne, a proponowane w nich rozwiązania nie zawsze wydawały mi się satysfakcjonujące. W obszernej książce reporterskiej, jaką jest Droga do wyzwolenia, pojawia się zresztą sporo terminów wcześniej w ogóle nietłumaczonych na język polski, w znacznym stopniu zdana byłam więc na własne wyczucie i inwencję. Zarówno w oficjalnych publikacjach Kościoła, jak i we wspomnieniach byłych scjentologów zwykle na końcu książki zamieszczane są słowniczki objaśniające zawiłą terminologię. Lawrence Wright nie zdecydował się na taki dodatek, w jego książce większość pojęć jest wyjaśniana na bieżąco. Uznałam, że i polskiemu czytelnikowi powinny wystarczyć informacje zawarte w tekście i przypisach, nie tworzyłam więc słowniczka. W odróżnieniu od materiałów Kościoła i tekstów autobiograficznych, gdzie rozmaite pojęcia i terminy występują z pewną częstotliwością w całym tekście, w książce Wrighta większość trudnych terminów pojawia się tylko w określonych fragmentach i tam je objaśniono. Mam nadzieję, że pomimo omawianych tu pokrótce trudności leksykologicznych polski przekład książki Wrighta będzie dla czytelników zrozumiały i przejrzysty – choć omawiana w niej materia z pewnością do przejrzystych nie należy… Agnieszka Wilga

Bibliografia Zbiory rękopisów Kolekcja prywatna Karen de la Carriere (Los Angeles, U SA ) Pisma Jamesa Free (dział rękopisów, Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych) Kolekcja Russella Randolpha Haysa (Biblioteka Naukowa im. Kennetha Spencera, Uniwersytet Stanu Kansas, U SA ) Archiwa Roberta A. i Virginii Heinleinów (Fundacja Nagrody Heinleina oraz Archiwa Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz, U SA ) Zbiory Stephena A. Kenta dotyczące Religii Alternatywnych (Uniwersytet Alberty, Edmonton, Kanada) Pisma Glorii Swanson (Humanistyczne Centrum Badawcze im. Harry’ego Ransoma, Uniwersytet Stanu Teksas, Austin, U SA )

Źródła scjentologiczne Church of Scientology International, Assists for Illnesses and Injuries, Los Angeles: Bridge Publications, 1994; wydanie polskie: Asysty przy chorobach i urazach, Copenhagen: N EW ER A , 2006 —, What Is Scientology?, Los Angeles: Bridge Publications, 1998 Hubbard L. Ron, Advanced Procedures and Axioms, Los Angeles: Bridge Publications, 2007 —, All About Radiation, Los Angeles: Bridge Publications, 1979 —, Clear Mind, Clear Body, Los Angeles: Bridge Publications, 2002 —, The Creation of Human Ability, Los Angeles: Bridge Publications, 2007 —, Dianetics. The Evolution of a Science, Los Angeles: The American Saint Hill Organization, 1950; wydanie polskie: Dianetyka. Ewolucja nauki, Glostrup: New Era Publications International ApS, 2009 —, Dianetics. The Modern Science of Mental Health, New York: Hermitage House, 1950; wydanie polskie: Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, Glostrup: New Era Publications International ApS, 2009 —, Dianetics and Scientology Technical Dictionary, Los Angeles: Bridge Publications, 1975 —, Dianetics 55!, Los Angeles: Bridge Publications, 2007 —, Electropsychometric Auditing Operator ’s Manual, brak informacji o wydawcy, 1952 —, A History of Man, Los Angeles: Bridge Publications, 2007 —, An Introduction to Scientology, taśma z nagraniem wykładu, Los Angeles: L. Ron Hubbard Library, 1966 —, Introduction to Scientology Ethics, Los Angeles: Bridge Publications, 2007; wydanie polskie: Etyka i stany operatywne, Copenhagen: N EW ER A , 2006 —, London Congress on Dissemination and Help and the London Open Evening Lectures. Lectures 1–7, Los Angeles: L. Ron Hubbard Library, 1978 —, Mission into Time, Los Angeles: American Saint Hill Organization, 1968 —, The Organizational Executive Course, Vols. 1–7, Los Angeles: Bridge Publications, 1991 —, The Original L RH Executive Directives, Series 1–3, Los Angeles: Bridge Publications, 1983 —, Philadelphia Doctorate Course Transcripts, Vols. 1–8, Los Angeles: Bridge Publications, 1982 —, The Phoenix Lectures, Los Angeles: Bridge Publications, 1968 —, Science of Survival, Wichita: The Hubbard Dianetic Foundation, 1951 —, Scientology. A History of Man, Los Angeles: Bridge Publications, 2007 —, Scientology. A New Slant on Life, Los Angeles: Bridge Publications, 2007; wydanie polskie: Scjentologia: nowe spojrzenie na życie, Glostrup: New Era Publications International ApS, 2009 —, Scientology. The Fundamentals of Thought, Silver Spring, M D : Hubbard Association of Scientologists International, 1956; wydanie polskie: Scjentologia: podstawy myśli, Glostrup: New Era Publications International ApS, 2009 —, Scientology. 8–8008, Los Angeles: Bridge Publications, 2007 —, A Series of Lectures on the Whole Track Los Angeles: Golden Era Productions, 1984 —, Technical Bulletins of Dianetics and Scientology, Vols. 1–16, Los Angeles: Bridge Publications, 1991 —, The Story of Dianetics and Scientology, Los Angeles: Golden Era Productions, 2002 [audiobook] —, The Way to Happiness. A Common Sense Guide to Better Living, Glendale, C A : The Way to Happiness Foundation International, 2007; wydanie polskie: Droga do szczęścia, Glostrup: New Era Publications International ApS, 2009 L. Ron Hubbard Library, seria „Ron”: Adventurer/Explorer. Daring Deeds and Unknown Realms, 1996 L. Ron Hubbard. A Profile, Los Angeles: Bridge Publications, 2012 Letters and Journals. Early Years of Adventure, 1997 Letters and Journals. Literary Correspondence, 1997 Letters and Journals. The Dianetics Letters, 1997 The Humanitarian. Education, Los Angeles: Bridge Publications, 1996 The Humanitarian. Freedom Fighter. Articles and Essays, 1997 The Humanitarian. Rehabilitating a Drugged Society, 1996 The Humanitarian. The Road to Self-Respect, 1995 The Philosopher. The Rediscovery of the Human Soul, 1996 The Photographer. Writing with Light, 1999

Książki i artykuły Amis Kingsley, New Maps of Hell. A Survey of Science Fiction, New York: Harcourt, Brace, 1960 Anderson Kevin Victor, Report of the Board of Inquiry into Scientology, State of Victoria, Australia, 1965 Andrews Nigel, John Travolta. The Life, London: Bloomsbury, 1999 Asimov Isaac, I. Asimov. A Memoir, New York: Doubleday, 1994 Atack Jon, A Piece of Blue Sky, New York: Carol Publishing Group, 1990 Behar Richard, Scientology. The Thriving Cult of Greed and Power, „Time”, 6.05.1991 —, The Scientologists and Me, „Time”, 6.05.1991 Berle M ilton, Haskel Frankel, Milton Berle. An Autobiography, New York: Delacorte Press, 1974 Bornstein Kate, A Queer and Pleasant Danger. A Memoir, Boston: Beacon Press, 2012 Campbell John Wood, The John W. Campbell Letters, Franklin, T N : A C Projects, 1985 Carter John, Sex and Rockets. The Occult World of Jack Parsons, Venice, C A : Feral House, 1999 Childs Joe, Tobin Thomas, The Truth Rundown, „St. Petersburg Times”, 21.06.2009 Clarke Peter B., Encyclopedia of New Religious Movements, London & New York: Routledge, 2006 Clarkson Wensley, John Travolta. Back in Character, London: Piatkus Books, 1996 Cooper Paulette, The Scandal of Scientology, New York: Tower Publications, 1971 Corydon Bent, L. Ron Hubbard: Messiah or Madman?, Fort Lee, N J : Barricade Books, 1996 Dickerson James, Nicole Kidman, New York: Citadel Press, 2003 Epstein Daniel M ark, Sister Aimee. The Life of Aimee McPherson, Orlando: Harcourt Brace, 1993 Eshbach Lloyd Arthur, Over My Shoulder. Reflections on a Science Fiction Era, Hampton Falls, N H : Donald M . Grant Publishers, 1982 Freud Sigmund, Introductory Lectures on Psycho-Analysis, transl. by J. Strachey, New York: W. W. Norton & Co., 1966; wydanie polskie: Wstęp do psychoanalizy, przeł. S. Kempnerówna i W. Zaniewicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe P WN , 2004 Garrison Omar, Playing Dirty. The Secret War Against Beliefs, Los Angeles: Ralston-Pilot, 1980 Grant Kenneth, John Symonds, The Confessions of Aleister Crowley. An Autohagiography, New York: Arkana, 1989 Gruber Frank, The Pulp Jungle, Los Angeles: Sherbourne Press, 1967 Hawkins Jefferson, Counterfeit Dreams, Portland, O R : Hawkeye Publishing, 2010 Headley M arc, Blown for Good. Behind the Iron Curtain of Scientology, Burbank: Blown for Good, Inc., 2010 Hubbard L. Ron, Battlefield Earth. A Saga of the Year 3000, Hollywood: Galaxy Press, 2002; wydanie polskie: Pole bitewne Ziemia. Saga roku 3000, Warszawa: Amber, 1993 Kansa Spencer, Wormwood Star. The Magickal Life of Marjorie Cameron, Oxford: M andrake of Oxford, 2010 Kaplan David E., A. M arshall, The Cult at the End of the World. The Terrifying Story of the Aum Doomsday Cult, from the Subways of Tokyo to the Nuclear Arsenals of Russia, New York: Crown, 1996 Klein Naomi, The Shock Doctrine. The Rise of Disaster Capitalism, New York: Picador, 2007; wydanie polskie: Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, przeł. Hanna Jankowska i in., Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie M uza, 2008 Lamont Stewart, Religion, Inc.. Church of Scientology, London: Harrap, 1986 Lewis James R., J. A. Petersen, Controversial New Religions, New York: Oxford University Press, 2005 Lifton Robert Jay, Destroying the World to Save It. Aum Shinrikyo, Apocalyptic Violence, and the New Global Terrorism, New York: Henry Holt, 2000 —, Thought Reform and the Psychology of Totalism. A Study of „Brainwashing” in China, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1989 —, Witness to an Extreme Century. A Memoir, New York: Free Press, 2011 M alko George, Scientology. The Now Religion, New York: Delacorte Press, 1970 M cWilliams Carey, Southern California. An Island on the Land, Salt Lake City: Gibbs-Smith Publisher, 1973 M iller Russell, Bare-Faced Messiah, London: Penguin Books, 1987 M orton Andrew, Tom Cruise. An Unauthorized Biography, New York: St. M artin’s Press, 2008 O’Brien Helen, Dianetics in Limbo, Philadelphia: Whitmore Publishing, 1966 Oufkir M alika, M ichele Fitoussi, Stolen Lives. Twenty Years in a Desert Jail, New York: Talk M iramax Books/Hyperion, 2001 Parsons John Whiteside, Freedom Is a Two-Edged Sword, Las Vegas: New Falcon Publications, 2001 Patterson William H., Robert A. Heinlein. In Dialogue with His Century, Vol. 1. Learning Curve 1907–1948, New York: Tor Books, 2010

Pendle George, Strange Angel. The Otherworldly Life of Rocket Scientist John White side Parsons, New York: Harvest Books, 2005 Quinn Anthony, The Original Sin: A Self-Portrait, New York: Bantam, 1974 Rathbun M ark „M arty”, Moving on Up a Little Higher, wydanie pamiątkowe, brak wydawcy, 4.07.2011 —, The Scientology Reformation. What Every Scientologist Should Know, CreateSpace / Amazon.com, 2012 —, What Is Wrong with Scientology?. Healing Through Understanding, CreateSpace / Amazon.com, 2012 Reitman Janet, Inside Scientology. The Story of America’s Most Secretive Religion, New York: Houghton M iffl in Harcourt, 2011 Rojek Chris, Celebrity, London: Reaktion Books, 2001 Rotberg Robert I., The Founder. Cecil Rhodes and the Pursuit of Power, New York: Oxford University Press, 1988 Sappell Joel, Robert W. Welkos, The Courting of Celebrities. Testimonials of the Famous Are Prominent in the Church’s Push for Acceptability, „Los Angeles Times”, 25.06.1990 Scobee Amy, Scientology. Abuse at the Top, Puyallup, WA : Scobee Publishing, 2010 Spence Richard B., Secret Agent 666. Aleister Crowley, British Intelligence, and the Occult, Port Townsend, WA : Feral House, 2008 Trento Susan B., The Power House. Robert Keith Gray and the Selling of Access and Influence in Washington, New York: St. M artin’s Press, 1992 Urban Hugh, The Church of Scientology. A History of a New Religion, Princeton, N J : Princeton University Press, 2011 Vosper Cyril, The Mind Benders, London: Neville Spearman, 1971 Wallis Roy, The Road to Total Freedom. A Sociological Analysis of Scientology, New York: Columbia University Press, 1977 Whitehead Harriet, Renunciation and Reformulation. A Study of Conversion in an American Sect, Ithaca, N Y: Cornell University Press, 1987 Winter Joseph A., A Doctor ’s Report on Dianetics. Theory and Therapy, New York: Julian Press, 1951 Wright Lawrence, The Apostate. Paul Haggis vs. the Church of Scientology, „The New Yorker”, 14.02.2011 Zablocki Benjamin, Thomas Robbins (eds), Misunderstanding Cults. Searching for Objectivity in a Controversial Field, Toronto: University of Toronto Press, 2001 Zaretsky Irving, M ark P. Leone, Religious Movements in Contemporary America, Princeton, N J : Princeton University Press, 1974

Źródła audiowizualne Secret Lives. L. Ron Hubbard (Channel 4, U K ) – poświęcony Hubbardowi odcinek serii filmów dokumentalnych o sławnych ludziach. Po raz pierwszy wyświetlony w brytyjskiej telewizji 19 listopada 1997 roku. Dostępny w internecie. I N N E P O Z YC J E N A T EM AT SC J EN T O LO G I I D O ST ĘP N E W J ĘZ YK U P O LSK I M

Monografia przedmiotu Zwoliński Andrzej, ks., Scjentologia, Kraków: WA M , 2007

Książki autobiograficzne Gardini M aria Pia, Byłam scjentologiem. Rozmowa z Albertem Laggią, tłum. Krystyna Kozak, Radom: Polwen, 2008 Laggia Alberto, Byłem scjentologiem. Prawdziwe historie ludzi, którym udało się opuścić sektę, tłum. M ałgorzata Szapiel, Kraków: eSPe, 2010 M iscavige Hill Jenna, Ofiarowana. Moje życie w sekcie scjentologów, tłum. M agdalena Filipczuk, M ichał Filipczuk, Kraków: Znak, 2013 Potthoff Norbert, W labiryncie scjentologii, tłum. Bronisław M achnik, Katowice: Videograf I I , 2001

Przypisy [1] Wywiad z Tommym Davisem (dawniej głównym rzecznikiem Kościoła), który w następujący sposób wyjaśnił trudności z uzyskaniem dokładnych danych liczbowych: „Nie ma u nas żadnego aktu nawrócenia, czegoś w rodzaju chrztu”. Jak tłumaczy Davis, aby zostać scjentologiem, wystarczy podjąć taką decyzję: „Albo się nim jest, albo się nie jest”. [2] Film reklamowy zatytułowany What Is Scientology?, zamieszczony przez Kościół Scjentologii w serwisie YouTube 2 stycznia 2012 roku h t t p ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = Vcb _ 4 L8 T 8 gg. [3] Wywiad z M ikiem Rinderem, byłym dyrektorem scjentologicznego Biura Spraw Specjalnych oraz głównym rzecznikiem Kościoła w latach 1991–2007. [4] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem (pełniącym niegdyś w Kościele funkcję „inspektora generalnego do spraw etyki”) oraz artykuł Tony’ego Ortegi Scientology in Turmoil. Debbie Cook’s E-mail, Annotated zamieszczony na blogu pisma „Village Voice” 6 stycznia 2012 roku: h t t p ://b lo gs . v illagev o ice. co m/r u n n in s car ed /2 0 1 2 /0 1 /s cien t o lo gy _ in _ 3 . p h p . Jak twierdzi wybitny historyk religii R. Scott Appleby z Uniwersytetu Notre Dame, nawet Kościół rzymskokatolicki nie dysponuje milionem dolarów w gotówce (R. Scott Appleby, wiadomość prywatna). [5] Informacja podana przez M iędzynarodowy Kościół Scjentologii w tekście zatytułowanym Scientology. Unparalleled Growth Since 2004, zamieszczonym na stronie w w w. s cien t o lo gy n ew s . o rg/s t at s . h t ml. [6] Kevin Roderick, Scientology Reveals Plans for Sunset Boulevard Studio, „LA Observed”, 12 lipca 2012. [7] Dane zebrane przez Pinellas County Property Appraiser w roku 2012. [8] International Church of Scientology, What Is Scientology?, s. 324; wywiad z Tommym Davisem; wiadomość prywatna od Karin Pouw. [9] Claire Headley i M ike Rinder, wiadomości prywatne. Wyższą liczbę podaje Rinder, który twierdzi, że około dwóch tysięcy członków Sea Org stacjonuje w bazie w Clearwater, półtora tysiąca w Los Angeles, pięćset osób w Gold Base i Int Base, dwieście w Zjednoczonym Królestwie, trzysta w Danii, sto pięćdziesiąt w Australii, dwieście na statku Freewinds, a pozostała część osób porozrzucana jest po całym świecie, ze szczególnym uwzględnieniem Afryki, Włoch, Kanady i M eksyku. [10] Wywiad z Jimem Loganem. [11] Paul Haggis twierdzi, że fragment ten pochodził z opracowanego przez Hubbarda kursu na „Wykwalifikowanego Scjentologa Hubbarda”. Później tekst ten został włączony do książki Hubbarda The Way to Happiness [wyd. pol. Droga do szczęścia, Glostrup: New Era Publications International ApS, 2009, s. 48]. [12] Peter F. Gillham, Tell It Like It Is. A Course in Scientology Dissemination, Los Angeles: Red Baron Publishing, 1972, s. 37. [13] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Dissemination Drill, 23.10.1965. [14] Wywiad z Hermanem Gooddenem. [15] L. Ron Hubbard, Clearing Congress Lectures, Shoreham Hotel, Waszyngton, 4.07.1958. [16] What Is Scientology?, s. xiii. [17] Tamże, s. 215. [18] Który od tamtej pory został wspaniale odnowiony i przeobraził się w najbardziej prestiżowe scjentologiczne Celebrity Centre. [19] Harriet Whitehead, Reasonably Fantastic. Some Perspectives on Scientology, Science Fiction, and Occultism, w: Zaretsky i Leone, Religious Movements in Contemporary America, s. 549. [20] Wywiad z Jimem Dincalcim. [21] Wywiad ze Skipem Pressem. [22] L. Ron Hubbard, Electropsychometric Auditing Operators Manual, 1952. [23] What Is Scientology?, s. 175. [24] James Phelan, Have You Ever Been a Boo-Hoo?, „Saturday Evening Post”, 21.03.1964, s. 81–85. [25] Odpowiedź Kościoła na nasze zapytanie. [26] L. Ron Hubbard, E Meter Essentials 1961 – Clearing Series, Vol. 1, s. 18. [27] Hubbard niejednokrotnie sprzeciwiał się używaniu terminu „wykrywacz kłamstw” w opisach działania e-metru. „Po pierwsze wcale nie wykrywa on kłamstw, a po drugie policjanci jak dotąd zbyt mało wiedzą o ludzkim umyśle, żeby móc ocenić, czy używany przez nich instrument daje precyzyjne wyniki. Te aparaty powinny się nazywać »wykrywaczami emocji«” (L. Ron Hubbard, Electropsychometric Auditing Operator ’s Manual, 1952). Według Davida S. Touretzky’ego, profesora informatyki na Uniwersytecie Carnegie M ellon (oraz znanego krytyka scjentologii) to, co nazywamy „myślami”, to tak naprawdę „przelotne wzory chemicznej i elektrycznej aktywności mózgu”, które nie mają masy. „Ten aparat to raczej coś w rodzaju rekwizytu czy talizmanu, a nie urządzenie pomiarowe. Odczytywanie ruchu wskazówki przypomina wróżenie [28] L. Ron Hubbard, Philadelphia Doctorate Course Transcripts. [29] Tamże. [30] Whitehead, Renunciation and Reformulation, s. 176. [31] Cyril Vosper, The Mind Benders, s. 31. [32] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 205–206. [33] Tamże, s. viii. [34] What Is Scientology?, s. 167. [35] Ability, tekst niepodpisany i nieopatrzony datą (prawdopodobnie wydanie z roku 1958), No. 81, przedruk słowa wstępnego z pisma „Certainty”, Vol. 5, No. 10. [36] WikiLeaks, Church of Scientology Collected Operating Thetan Documents, 24.03.2008, h t t p ://w ik ileak s . o rg/w ik i/C h u r ch _ o f _ Scien t o lo gy _ co llect ed _ O p er at in g_ T h et an _ d o cu men t s ; poprawione oświadczenie Hany Whitfield w sprawie Kościół Scjentologii przeciwko Stevenowi Fishmanowi i Uwemu Geertzowi, Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Centralnego Okręgu Stanu Kalifornia, 4.04.1994. [37] WikiLeaks, Church of Scientology Collected Operating Thetan Documents, 24.03.2008, h t t p ://w ik ileak s . o rg/w ik i/C h u r ch _ o f _ Scien t o lo gy _ co llect ed _ O p er at in g_ T h et an _ d o cu men t s . [38] L. Ron Hubbard, wykład Ron’s Journal ’67. [39] Wywiad z Jeffersonem Hawkinsem. [40] „Advance!”, No. 33, s. 8. [41] L. Ron Hubbard, Scientology. A History of Man, s. 71–72. [42] L. Ron Hubbard, wykład State of O T , 23.05.1963. [43] L. Ron Hubbard, An O T ’s Basic Problem, na podstawie wykładu z 2 grudnia 1952 roku, cytat z pisma „Advance!”, No. 38, s. 14. [44] Helena As She Was, h t t p ://w w w. h elen ah is t o r y . o rg/f amily _ t h eat r e_ r eev es . h t m. [45] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 8–15. [46] Odręczna notatka Hubbarda, opatrzona datą 10.03.1974. [47] L. Ron Hubbard Library, The Humanitarian. Education (1996), s. 9. [48] Karin Pouw, wiadomość prywatna. [49] L. Ron Hubbard, Case Analysis. Rock Hunting, pytania i odpowiedzi, 4.08.1958. [50] Opowieść o szamanie M adfeathers przekazał publiczności oficjalny biograf Hubbarda Dan Sherman podczas obchodów setnych urodzin twórcy scjentologii, 13 marca 2011 roku (cytat z Hubbarda został wówczas puszczony z nagrania). Rzecznik Czarnych Stóp twierdzi, że zawieranie braterstwa krwi nie należy do tradycji tej grupy. [51] Niektórzy badacze powątpiewają w istnienie Thompsona. Jak pisze Russell M iller, „nie udało się ustalić jego tożsamości na podstawie archiwów amerykańskiej marynarki wojennej ani też odkryć, jakie właściwie miał związki z Freudem” (Bare-Faced Messiah, s. 25). Od czasu publikacji książki M illera pojawiło się jednak kilka nowych odkryć dotyczących Thompsona, które nadają mu nieco bardziej realny charakter. Był między innymi współzałożycielem Towarzystwa Zoologicznego w San Diego, pełnił funkcję wiceprezesa Waszyngtońskiego Towarzystwa Psychoanalizy oraz dyrektora Towarzystwa Kotów Syjamskich. Jego działalność wywiadowcza jest opisana w dość ekscentrycznym pamiętniku Rhody Low Seoane, zatytułowanym Uttermost East and the Longest War (New York: Vantage Press, 1968). Kościół Scjentologii przekazał mi listę pasażerów statku U SS Grant z listopada 1923, na której wymieniony jest „komandor J. C. Thompson”, jak również nazwiska członków rodziny Hubbarda. [52] L. Ron Hubbard, wykład The Story of Dianetics and Scientology, 18.10.1958. [53] L. Ron Hubbard, wykład Dianetics. The Modern Miracle, 6 lutego 1952 roku. [54] J. C. Thompson, Psychoanalytic Literature, „United States Naval M edical Bulletin” 19, No. 3 (wrzesień 1923), s. 281–285. [55] Barbara Kaye, cytowana przez M illera, Bare-Faced Messiah, s. 168–169. [56] L. Ron Hubbard Library, Adventurer/Explorer. Daring Deeds and Unknown Realms (1996), s. 6. [57] What Is Scientology?, s. 31. [58] Tamże, s. 32. [59] Związek Chrześcijańskiej M łodzieży M ęskiej (Young M en’s Christian Association) [przyp. tłum.]. [60] Szczegółowe informacje na temat podróży Hubbarda do Chin można znaleźć w zeznaniach Geralda Armstronga w sprawie Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi (1984), jak również w pisanych ręcznie dziennikach Hubbarda z tego okresu, które podczas rozprawy służyły za materiał dowodowy. Niektóre zdarzenia zostały potwierdzone przez Kościół w ramach odpowiedzi na nasze zapytania. Zredagowany przez Kościół tekst dzienników Hubbarda można znaleźć w: L. Ron Hubbard Library, Letters and Journals. Early Years of Adventure (1997), s. 46–50.

Kościół utrzymuje, że w tym okresie Hubbard odbywał też wiele innych podróży – miał przez czternaście miesięcy przemierzać Azję (bez rodziców), z przystankami między innymi w Indiach i Singapurze, a na koniec wrócić do Chin. W jego dziennikach nie ma żadnych śladów takich podróży, choć w późniejszych wykładach czynił odniesienia do tego rodzaju doświadczeń. Jako dowody mające potwierdzić rozległe podróże Hubbarda Kościół dostarczył nam artykuł prasowy opublikowany w roku 1929 w lokalnej gazecie „Helena Independent” w stanie Montana – jest tam jednak tylko wzmianka o tym, że „zeszłego lata odbył z rodzicami podróż do Azji” po drodze na wyspę Guam. Tommy Davis poinformował mnie, że pozostałe świadectwa azjatyckich podróży Hubbarda uległy zniszczeniu, ponieważ do czasów I I wojny światowej przechowywano je w Hiroszimie. [61] L. Ron Hubbard Library, Adventurer/Explorer. Daring Deeds and Unknown Realms (1996), s. 53. Hubbard wpisał na licencji, że ma dwadzieścia sześć lat, choć w rzeczywistości miał zaledwie dziewiętnaście. [62] L. Ron Hubbard, Tailwind Willies, przedruk w: L. Ron Hubbard Library, Adventurer/Explorer. Daring Deeds and Unknown Realms (1996), s. 44–50. [63] L. Ron Hubbard Library, Adventurer / Explorer. Daring Deeds and Unknown Realms (1996), s. 10. [64] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 52. [65] Seekers of Pirate Haunts Finally Go, „Baltimore M orning Sun”, 25.06.1932. [66] List Jamesa Free do Roberta H. Burgessa, 21 czerwca 1986 roku; James Stillman Free, National Press Club Oral History Committee, nagranie z 25 marca 1992 roku (h t t p ://p r es s . o rg/s it es /d ef au lt /f iles /F r ee_ J ames _ 1 9 9 2 . p d f ). [67] James Stillman Free, National Press Club Oral History Committee, 25.03.1992 (h t t p ://p r es s . o rg/s it es /d ef au lt /f iles /F r ee_ J ames _ 1 9 9 2 . p d f ). [68] Doris Hamlin Daily Record (1932), ze zbiorów Biblioteki Kongresu. [69] Doris Hamlin, Jinx Ship, Reaches Port, „Baltimore Evening Sun”, 7.09.1932. [70] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 56. [71] Fank Gruber, The Pulp Jungle, s. 20–24. [72] What Is Scientology?, s. 581. L. Ron Hubbard Junior (najstarszy syn twórcy scjentologii) twierdzi, że jego ojciec znacznie zawyżał wyniki swojej pracy. „Na początku lat pięćdziesiątych opowiadał wszystkim dookoła, że jego twórczość pisarska obejmuje już siedem milionów słów. W rzeczywistości jednak prawdopodobnie nigdy nie przekroczyła miliona” (zeznania L. Rona Hubbarda Juniora przed komisją miasta Clearwater w sprawie dotyczącej Kościoła Scjentologii, 5 maja 1982 roku). Oczywiście milion słów to też całkiem sporo. [73] Harlan Ellison. Dreams with Sharp Teeth (film na D VD ), reż. Erik Nelson, 1982. [74] Nagranie rozmowy z Russellem Haysem i Barbarą Hays Duke, 30.06.1984. [75] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [76] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 64–65.

[77] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 14.09.1936. [78] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 18.08.1936. [79] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 14.09.1936. [80] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 7.03.1937. [81] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 69. [82] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 21.07.1937. [83] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 4.12.1937, cytowany w: L. Ron Hubbard Library, Letters and Journals. Literary Correspondence (1997), s. 55–58. [84] List L. Rona Hubbarda z 1 stycznia 1938 roku, cytowany w: L. Ron Hubbard Library, The Philosopher. The Rediscovery of the Human Soul (1996), s. 9. [85] Wywiad z Forrestem Ackermanem w filmie Secret Lives. L. Ron Hubbard (Channel 4, U K , 1997); Arthur J. Cox, Deus Ex Machina. A Study of A. E. van Vogt, „Science-Fiction Advertiser”, lipiec 1952. Według relacji Coxa Hubbard opowiadał, że zdarzenie to miało miejsce „podczas operacji, której był poddawany w związku z obrażeniami poniesionymi podczas służby wojskowej”. [86] Church of Scientology International, Port Orchard Washington, January 1, 1938 (2012): h t t p ://w w w. r o n t h ep h ilo s o p h er. o rg/p h ls p h er /p age0 8 . h t m. [87] L. Ron Hubbard Library, The Philosopher. The Rediscovery of the Human Soul (1996), s. 11–12. [88] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 81. [89] Tamże, s. 79. Gerald Armstrong zeznał przed sądem, że według relacji Hubbarda „przeczytało ją początkowo siedem osób, z których dwie wyskoczyły przez okno, a kolejne dwie oszalały”(Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi). [90] Wywiad z Forrestem Ackermanem w filmie Secret Lives. L. Ron Hubbard (Channel 4, U K , 1997). [91] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 20 października 1938 roku (cytowany też – z błędnie podaną datą 31 grudnia 1937 roku – w: L. Ron Hubbard Library, Letters and Journals. Literary Correspondence (1997), s. 59–61). [92] Isaac Asimov, I. Asimov, s. 72. [93] Kingsley Amis, New Maps of Hell, s. 84. [94] Na myśl tę naprowadził mnie Steven Weinberg, który opowiadał mi o założonym w Bronx High School of Science klubie miłośników fantastyki naukowej, do którego należał w latach czterdziestych. Później, w roku 1979, wraz ze swoim szkolnym kolegą Sheldonem Glasgow (który również należał do klubu), Weinberg zdobył Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. [95] L. Ron Hubbard, wstęp do powieści Battlefield Earth, s. xix. [W polskim wydaniu powieści nie zamieszczono wstępu, cytat za wersją oryginalną – przyp. tłum.] [96] Tamże, s. xvi. [97] L. Sprague de Camp, El-Ron of the City of Brass (seria Literary Swordsmen and Sorcerers), „Fantastic”, sierpień 1975. [98] The Admissions of L. Ron Hubbard: h t t p ://w w w. ger r y ar ms t r o n g. o rg/5 0 gr an d /w r it in gs /ar s /ar s - 2 0 0 0 - 0 3 - 11 . h t ml. Kościół podważa autentyczność tego dokumentu – twierdzi, że został sfałszowany. [99] Tamże. [100] Wywiad Russella M illera z Robertem M acDonaldem Fordem, The Bare-Faced Messiah Interviews, 1 września 1986 roku, h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /miller /in t er v iew s /r o b f o r d . h t m. [101] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 89. [102] Tamże, s. 90–91. [103] Church of Scientology International, 1939–1944, Explorer and Master Mariner (2005): w w w. h u b b ar d . o rg/p g0 0 7 . h t ml. [104] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 45–46. [105] Pismo L. Rona Hubbarda do władz amerykańskiego Korpusu Piechoty M orskiej, 18.07.1931 roku. [106] List Warrena G. M agnusona do prezydenta Roosevelta, 8 kwietnia 1941 roku; dokumentacja służby wojskowej L. Rona Hubbarda, Narodowe Centrum Dokumentów Personalnych (St. Louis, U SA ). [107] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 93. [108] Zeznania Thomasa M oultona w sprawie Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi. „Nigdy nie widziałem żadnych jego blizn”, przyznał M oulton. Obszerną listę sprzeczności w relacjach wojennych Hubbarda można znaleźć na stronie internetowej Chrisa Owena zatytułowanej Ron the ‘War Hero’ (lipiec 1999): h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /C o w en /w ar h er o /. [109] L. Ron Hubbard, A Brief Biography of L. Ron Hubbard, broszura wydana z okazji Pierwszego Australijskiego Kongresu M iędzynarodowego Towarzystwa Scjentologów Hubbarda, 7–8.11.1959. [110] L. D. Causey do swojego przełożonego, Dwunasty Okręg M arynarki Wojennej, 14.02.1942. [111] Chris Owen, Ron the ‘War Hero’ (lipiec 1999): h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /C o w en /w ar h er o /y p - 4 2 2 . h t m. Owen zauważa, że statek ten nazywano Mist, ale nazwa ta nie występuje w oficjalnych rejestrach. [112] L. Ron Hubbard Library, The Humanitarian. The Road to Self-Respect (1996), s. 12. [113] Chris Owen, Ron the ‘War Hero’ (lipiec 1999): h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /C o w en /w ar h er o /y p - 4 2 2 . h t m. [114] Depesza nadana przez porucznika F. A. Del M arinala 25.09.1942. [115] Zeznania Thomasa M oultona w sprawie Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi. [116] The Admissions of L. Ron Hubbard, h t t p ://w w w. ger r y ar ms t r o n g. o rg/5 0 gr an d /w r it in gs /ar s /ar s - 2 0 0 0 - 0 3 - 11 . h t ml. [117] Chris Owen, Ron the ‘War Hero’ (lipiec 1999): h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /C o w en /w ar h er o /p c- 8 1 5 . h t m. [118] Charles Preston Nelson (1877–1935), David Glasgow Farragut (1801–1870) – zasłużeni admirałowie amerykańskiej marynarki wojennej [przyp. tłum.]. [119] Ex-Portlander Hunts U-Boats, „Oregon Journal”, 22.04.1943. [120] Chris Owen, Ron the ‘War Hero’ (lipiec 1999): w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /C o w en /w ar h er o /b at t le. h t m. [121] Zeznania Thomasa M oultona w sprawie Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi. [122] L. Ron Hubbard, An Account of the Action Off Cape Lookout, raport nieopatrzony datą. [123] Tamże. [124] Komandor Frank Jack Fletcher do naczelnego komandora, Flota Pacyfiku, 6.06.1943. [125] Według przedstawicieli Kościoła Scjentologii „pod wodą coś było i była to jednostka z całą pewnością wroga. Po zrzuceniu ładunków na wodzie pojawiła się ropa, a pod wodą coś zaczęło opadać na dno. […] To zdarzenie niewątpliwie miało miejsce”. [126] Chris Owen, Ron the ‘War Hero’ (lipiec 1999): h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /C o w en /w ar h er o /b at t le. h t m. [127] The Admissions of L. Ron Hubbard: h t t p ://w w w. ger r y ar ms t r o n g. o rg/5 0 gr an d /w r it in gs /ar s /ar s - 2 0 0 0 - 0 3 - 11 . h t ml. [128] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 107. [129] Pismo L. Rona Hubbarda do M orskiej Szkoły Wojskowej, 9.09.1944. [130] William H. Patterson, Robert A. Heinlein, s. 350. [131] M iller, Bare-Faced Messiah, s. 109. [132] William H. Patterson, Robert A. Heinlein, s. 369–370. [133] The Admissions of L. Ron Hubbard: h t t p ://w w w. ger r y ar ms t r o n g. o rg/5 0 gr an d /w r it in gs /ar s /ar s - 2 0 0 0 - 0 3 - 11 . h t ml. [134] Samme Buck, korespondencja prywatna; Frederik Pohl, The Worlds of L. Ron Hubbard, Part 2: h t t p ://w w w. t h ew ay t h ef u t u r eb lo gs . co m/2 0 0 9 /0 9 /t h e- w o r ld s - o f - l- r o n - h u b b ar d - p ar t - 2 /. [135] L. Ron Hubbard, My Philosophy, w: L. Ron Hubbard Library, The Philosopher. The Rediscovery of the Human Soul, s. 85. [136] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 112. [137] W roku 1950 Hubbard twierdził, że poddawano go leczeniu ze względu na „wrzody, zapalenie spojówek, osłabienie wzroku, zapalenie kaletki maziowej i uszkodzenie stóp” (Albert Q. M aisel, Dianetics. Science or Hoax?, „Look”, 5.12.1950). [138] L. Ron Hubbard, wykład The Story of Dianetics and Scientology, 18.10.1958. [139] The Admissions of L. Ron Hubbard: h t t p ://w w w. ger r y ar ms t r o n g. o rg/5 0 gr an d /w r it in gs /ar s /ar s - 2 0 0 0 - 0 3 - 11 . h t ml. [140] Alva Rogers, cytat z książki Johna Cartera Sex and Rockets, s. 103. [141] Hugh B. Urban, The Occult Roots of Scientology? L. Ron Hubbard, Aleister Crowley, and the Origins of a Controversial New Religion, „Novo Religio: The Journal of Alternative and Emergent Religions”, luty 2012, s. 94. [142] Spencer Kansa, Wormwood Star, s. 28. [143] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [144] List Arthura Fleminga do Johna M uira, 8 lutego 1911 roku; George Pendle, Strange Angel, s. 208. [145] Wywiad Russella M illera z Niesonem Himmelem, The Bare-Faced Messiah Interviews, 14.08.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /miller /in t er v iew s /h immel. h t m. [146] Żartobliwa nazwa oparta na skojarzeniach związanych z nazwiskiem Parsons: „parson” to po angielsku „duchowny” lub „pleban”, a „parsonage” to „plebania” [przyp. tłum.]. [147] John Carter, Sex and Rockets, s. 84–86; George Pendle, Strange Angel, s. 244–245. [148] John Carter, Sex and Rockets, s. 84. [149] George Pendle, Strange Angel, s. 209. [150] John Whiteside Parsons, Freedom Is a Two-Edged Sword, s. 69. [151] George Pendle, Strange Angel, s. 255; Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 116. [152] George Pendle, Strange Angel, s. 203. [153] Tamże. [154] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [155] Tamże. [156] Alva Rogers, cytat z książki Johna Cartera Sex and Rockets, s. 103. [157] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 117. [158] Tamże, s. 118. [159] Kościół Scjentologii zmusił wydawców biografii Aleistera Crowleya The Great Beast. The Life and Magick of Aleister Crowley (napisanej przez Johna Symondsa i pierwotnie wydanej w roku 1952) do usunięcia z książki wszystkich fragmentów sugerujących, że kiedykolwiek istniały jakiekolwiek powiązania między scjentologią a czarną magią (Kościół Scjentologii, Kalifornia przeciwko Johnowi Symondsowi, MacDonald & Co. Limited i Hazell Watson & Viney, Wysoki Sąd Sprawiedliwości, Wydział Ławy Królowej, 1971). Kościół dostarczył mi również kopie swojej korespondencji z londyńską gazetą „Sunday Times” (przeprowadzonej w latach 1969–1970), w wyniku której wydawcy zgodzili się wycofać tego rodzaju twierdzenia i nie wysuwać takich sugestii w przyszłych publikacjach. [160] Kenneth Grant i John Symonds, The Confessions of Aleister Crowley, s. 18. [161] Richard B. Spence, Secret Agent 666. [162] Aleister Crowley, Księga jogi i magii, tłum. Dariusz M isiuna, Warszawa 1993, s. 8; Kenneth Grant i John Symonds, The Confessions of Aleister Crowley, s. 18. [163] Allan Sonnenschein, Inside the Church of Scientology. An Exclusive Interview with L. Ron Hubbard, Jr., „Penthouse”, June 1983. [164] Tamże. Kościół ostro podważa krytyczne uwagi wygłaszane przez syna Hubbarda, zwłaszcza pochodzące ze wspomnianego tutaj wywiadu. W roku 1984 L. Ron Hubbard, Jr. (który nazywa się obecnie Ronald DeWolf) stwierdził: „Wywiad ze mną, zamieszczony w numerze „Penthouse’a” z czerwca 1983 roku, jest rzetelny i wierny faktom, koniec dyskusji” (Transcript of Tape #1 of June 28, 1984 – Ron DeWolf: h t t p ://w w w. ler man et . co m/s cien t o lo gy - an d - o ccu lt /t ap e- b y - L- R o n - H u b b ar d - jr. h t m). W 1987 roku DeWolf podpisał oświadczenie, w którym wycofał się z wcześniejszych krytycznych twierdzeń na temat swojego ojca i wyjaśnił, że nie były one „niczym więcej, jak tylko wytworami bujnej wyobraźni” (oświadczenie Ronalda Edwarda DeWolfa, 20 maja 1987 roku, Carson City, Nevada). Jednak pięć lat później DeWolf zeznał w sądzie, że podpisał to oświadczenie „żeby chronić żonę i dzieci” przed konsekwencjami gróźb ze strony Kościoła (zeznania R. E. DeWolfa przed komisją miasta Clearwater w sprawie dotyczącej Kościoła Scjentologii, 6.05.1982, sesja poranna). [165] Kenneth Grant i John Symonds, The Confessions of Aleister Crowley, s. 582–583. [166] Tamże, s. 929, przypis nr 57. [167] L. Ron Hubbard, Conditions of Space/Time/Energy (Philadelphia Doctorate Course Transcripts, 5.12.1952). [168] Zeznania R. E. DeWolfa przed komisją miasta Clearwater w sprawie dotyczącej Kościoła Scjentologii, 6.05.1982, sesja poranna. [169] Hugh B. Urban, The Occult Roots of Scientology? L. Ron Hubbard, Aleister Crowley, and the Origins of a Controversial New Religion, „Novo Religio: The Journal of Alternative and Emergent Religions”, luty 2012, s. 98. [170] Wywiad z Anthonym Torchią w: John Carter, Sex and Rockets, s. 122–123. [171] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 120–121. [172] Spencer Kansa, Wormwood Star, s. 41. [173] Tamże, s. 28. [174] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 121. [175] Tamże, s. 122–123. [176] Tamże, s. 124. [177] Tamże, s. 124.

[178] John Carter, Sex and Rockets, s. 151. [179] Cytat za: George Pendle, Strange Angel, s. 266. [180] Tamże, s. 267. [181] L. Ron Hubbard, wniosek do Urzędu do Spraw Weteranów, 4.07.1946. [182] List Sary Elizabeth Northrup do Urzędu do Spraw Weteranów, 1.07.1946. [183] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 127. [184] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [185] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 127. [186] List Roberta Heinleina do Johna Arwine’a, 10.05.1946. [187] List Virginii Heinlein do Catherine i Sprague’a de Campów, 7.08.1946. [188] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. Kościół Scjentologii – w ślad za samym Hubbardem – twierdzi, że nigdy nie ożenił się on z Sarą Northup (chociaż w archiwach Kent County Courthouse w Chestertown w stanie M aryland zachował się akt ślubu, na którym widnieją nazwiska „Lafayette Hubbard” oraz „Sara Elizabeth Northrup”, datowany na 10.08.1946 – tę samą datę podała Sara Northup, gdy starała się o rozwód). [189] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 189. [190] List Sprague’a de Camp do Heinleinów, 13.08.1946. [191] Odpowiedź Kościoła Scjentologii na nasze zapytania. W roku 1948 władze U SA odebrały Parsonsowi „poświadczenie bezpieczeństwa”, dające mu dostęp do informacji niejawnych, ponieważ podejrzewano go o wyjawianie tajemnic państwowych obcemu mocarstwu. W 1952 roku, gdy jego żona wyszła do sklepu, Parsons wysadził się w powietrze w swoim garażu, co uznano za nieszczęśliwy wypadek. Anthony Torchia (były członek O.T.O.) twierdzi, że zakon rozpadł się w latach sześćdziesiątych, ale dekadę później ukształtował się na nowo. Co więcej, wcale nie uważa się za propagatora „czarnej magii”. [192] Świadectwo badania medycznego wydane przez Urząd do Spraw Weteranów, 19.09.1946. [193] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [194] Tamże. Wedle relacji Sary Northrup napisała ona między innymi całą serię opowiadań zatytułowaną Ole Doc Methuselah, które ukazywały się w piśmie „Amazing Science Fiction”. [195] Tamże. [196] Tamże. [197] Tamże. [198] List L. Rona Hubbarda do Urzędu do Spraw Weteranów, 15.10.1947. [199] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 175. [200] h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /R u s s ell M iller /in t er v iew s /b ar b k ay e. h t m. [201] Jim Dincalci, wiadomość prywatna. [202] Stephen Wiseman, wiadomość prywatna. [203] Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi. Źródła udostępnione już po procesie Armstronga, takie jak korespondencja Hubbarda z Heinleinem i Haysem, potwierdzają wiele informacji zawartych w tym dokumencie, potwierdzając tym samym jego wiarygodność. [204] Jon Atack w książce A Piece of Blue Sky (s. 100) pisze, że Hubbard prawdopodobnie mógł też nazywać swoją Strażniczkę imieniem Hathor, należącym do egipskiej bogini, zwykle przedstawianej z krowimi rogami. W Afirmacjach Hubbard nazywa też swoją Strażniczkę imieniem Flavia Julia. M oże to być odniesienie do Flavii Julii Titi, córki cesarza rzymskiego Tytusa Flawiusza, lub – co chyba bardziej prawdopodobne – do Flavii Iulii Heleny Augusty, znanej też jako święta Helena oraz matka cesarza Konstantyna I Wielkiego, której przypisuje się odnalezienie relikwii „Krzyża Prawdziwego”. Jim Dincalci przekazał mi, że L. Ron Hubbard Junior uważał Strażniczkę ojca za źródło jego umiejętności automatycznego pisania oraz że jego zdaniem Aiwass (Strażniczka Crowleya) miała się opiekować tą częścią wszechświata. [205] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 140. [206] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [207] Sędzia Paul G. Breckenridge, Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi. [208] L. Ron Hubbard, wykład The Story of Dianetics and Scientology, 18.10.1958. [209] Sue Lindsay, Book Pulls Hubbard into Public, „Rocky M ountain News”, 20.02.1983. [210] List L. Rona Hubbarda do Urzędu do Spraw Weteranów, 27.01.1948 roku. [211] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 15.07.1948. [212] List L. Rona Hubbarda do Russella Haysa, 16.08.1948. [213] L. Ron Hubbard, wykład The Story of Dianetics and Scientology, 18.10.1958. [214] List L. Rona Hubbarda do Roberta Heinleina, 24.11.1948. [215] List L. Rona Hubbarda do Roberta Heinleina, 25.09.1948. [216] List L. Rona Hubbarda do Roberta Heinleina, 17.02.1949. [217] Gypsy Rose Lee (1911–1970) – amerykańska gwiazda burleski, słynąca z popisowego striptizu [przyp. tłum.]. [218] List L. Rona Hubbarda do Roberta Heinleina, 3.03.1949. [219] Tamże. [220] List L. Rona Hubbarda do Roberta Heinleina, 8.03.1949. [221] List L. Rona Hubbarda do Roberta Heinleina, 31.03.1949. [222] List Johna Campbella do Roberta Heinleina, 26.07.1949. [223] Tamże. [224] List Johna Campbella do Roberta Heinleina, 15.09.1949. [225] Tamże. [226] List L. Rona Hubbarda do Roberta Heinleina, 30.12.1949. [227] Z korespondencji L. Rona Hubbarda oraz Roberta i Virginii Heinleinów, brak daty. [228] List Sary Hubbard do Roberta i Virginii Heinleinów, 2.05.1950. [229] List L. Rona Hubbarda do Roberta i Virginii Heinleinów, 28.03.1950. [230] Jon Atack, A Piece of Blue Sky, s. 101. [231] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [232] L. Ron Hubbard, wykład Study of the Particle, 29.10.1953. [233] Cytat za: Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 153. [234] Tamże, s. 152–153. [235] Alfred Bester, Alfred Bester and Frederik Pohl – The Conversation, Part 6 (nagrane w kinie Tyneside, Newcastle upon Tyne, U K , 26.06.1978). [236] What Is Scientology?, s. 106. [237] Tamże [238] L. Ron Hubbard, Dianetyka: współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 87. [239] Tamże, s. 69. [240] Tamże, s. 70. [241] Tamże, s. v. [242] Tamże, s. 1. [243] Tamże, s. 75–81. [244] Tamże, s. 92. [245] Tamże, s. ii. [246] Tamże, s. 488. [247] Za spektakularny przykład użycia dianetyki uchodzi historia Johna Brodiego, wybitnego zawodnika rozgrywającego w drużynie futbolowej San Francisco 49ers. W 1970 roku doznał on kontuzji ręki, co groziło zakończeniem jego kariery sportowej. Pomimo najlepszej opieki medycznej oraz fizjoterapii wciąż miał opuchnięty i obolały łokieć. Sportowiec w końcu zwrócił się do Phila Spicklera, który był scjentologiem i audytorem dianetyki. Poprosił on Brodiego, żeby mu opowiedział o wszelkich wcześniejszych zdarzeniach, które mogą hamować powrót do pełnej sprawności. Okazało się, że w roku 1963 Brodie złamał rękę w poważnym wypadku drogowym. Wspominając wraz ze Spicklerem tamto zdarzenie, przypomniał sobie ponoć, jak jeden z ratowników medycznych powiedział: „No tak, ten biedaczek już sobie nie porzuca piłką”. Brodie był w tym [248] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. vi. [249] Tamże, s. 2. [250] Care of Mental Patients Remains Major Problem, „Associated Press”, 29.04.1949; Janet Reitman, Inside Scientology, s. 26. [251] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. i. [252] L. Ron Hubbard, wykład The Story of Dianetics and Scientology, 10.10.1958. [253] Isidor Isaac Rabi, recenzja książki Hubbarda Dianetics. The Modern Science of Mental Health, „Scientific American”, January 1951, s. 57–58. [254] Erich Fromm, ‘Dianetics’ – For Seekers of Prefabricated Happiness, „The New York Herald Tribune Book Review”, 3.09.1950, s. 7. [255] S. I. Hayakawa, From Science-fiction to Fiction-science, „Etc.” Vol. VI I I , No. 4 (Summer 1951). [256] Joseph A. Winter, A Doctor ’s Report on Dianetics, s. 11. [257] Reverie (ang.) – zaduma, rozmarzenie. W polskim przekładzie Dianetyki Hubbarda termin ten pozostawiony jest w oryginale [przyp. tłum.]. [258] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 242. [259] Tamże, s. 243. [260] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [261] Joseph A. Winter, A Doctor ’s Report on Dianetics, s. 15–16. [262] List Sigmunda Freuda do Wilhelma Fliessa, 2.05.1897. [263] Tamże, s. 461. [264] Sigmund Freud, Wstęp do psychoanalizy, przeł. S. Kempnerówna i W. Zaniewicki, Warszawa 2004, s. 263. Whitehead komentuje ten fragment w następujący sposób: „Jeśli mamy wyciągnąć jakieś ogólne wnioski z doświadczeń Freuda i jego kolegów, jak również z późniejszych eksperymentów z użyciem hipnozy w celu cofania się w czasie, im mocniej analityk popycha pacjenta do sięgania w przeszłość, tym większe ma szanse na skłonienie go do konfabulacji”. Harriet Whitehead, Renunciation and Reformulation, s. 80. [265] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 362–364. [266] Tamże, s. 161. [267] Tamże, s. 192. [268] Tamże, s. 162. [269] Zeznania L. Rona Hubbarda Juniora przed komisją miasta Clearwater w sprawie dotyczącej Kościoła Scjentologii, 5.05.1982. [270] Allan Sonnenschein, Inside the Church of Scientology. An Exclusive Interview with L. Ron Hubbard, Jr., „Penthouse”, czerwiec 1983 (zastrzeżenia Kościoła wobec tez wypowiadanych w wywiadzie zostały omówione we wcześniejszym przypisie). [271] The Admissions of L. Ron Hubbard: h t t p ://w w w. ger r y ar ms t r o n g. o rg/5 0 gr an d /w r it in gs /ar s /ar s - 2 0 0 0 - 0 3 - 11 . h t ml. [272] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [273] Barbara Kaye, cytowana przez M illera, Bare-Faced Messiah, s. 168. [274] List L. Rona Hubbarda do Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, 13.04.1949: h t t p ://w w w. r o n t h ep h ilo s o p h er. o rg/p h ls p h er /p age1 6 . h t m. [275] L. Ron Hubbard Library, Letters and Journals. The Dianetics Letters, s. 14–15. [276] Tamże, s. 74. [277] L. Ron Hubbard, Today’s Terrorists: h t t p ://p s y ch f r au d . f r eed o mmag. o rg/p age4 4 . h t m. [278] L. Ron Hubbard, Introduction to Scientology Ethics, s. 264. [279] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Bulletin. Pain and Sex, 26.08.1982.

[280] Bent Corydon, L. Ron Hubbard, s. 307. [281] Roy Wallis, The Road to Total Freedom, s. 56. [282] Tamże, s. 62–63. [283] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 206. [284] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 165. [285] Helen O’Brien, Dianetics in Limbo, s. xi. [286] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [287] Pozew rozwodowy Sary Northrup Hubbard przeciwko L. Ronowi Hubbardowi (Los Angeles, 23.04.1951). [288] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 176. [289] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [290] W. A. Sprague i Roland Wild, Can We Doctor Our Minds at Home?, „Oakland Tribune”, 29.10.1950. [291] Bent Corydon, L. Ron Hubbard, s. 306. [292] Dianetics Chief’s Conduct Lashed, „Los Angeles Times”, 25.04.1951. [293] Hiding of Baby Charged to Dianetics Author, „Los Angeles Times”, 11.04.1951. [294] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 179. [295] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [296] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 179. [297] Sara Northrup Hubbard przeciwko L. Ronowi Hubbardowi et al., Sąd Okręgowy, Kalifornia, 23.04.1951. [298] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 189. [299] Tamże; nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [300] Wywiad Russella M illera z Richardem de M ille’em, The Bare-Faced Messiah Interviews, 25.07.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /R u s s ell M iller /in t er v iew s /d emille. h t m. [301] L. Ron Hubbard, Science of Survival, s. 28. [302] Tamże, s. 114–115. [303] Tamże, s. 116. [304] Tamże, s. 118. [305] Tamże. Dedykacja nie pojawiła się już w późniejszych wydaniach książki. [306] Dianetics Man Reports He’s in Cuban Hospital, „Los Angeles Times”, 2.05.1951. [307] Nagranie rozmowy z Russellem Haysem i Barbarą Hays Duke, 30.06.1984. [308] List L. Rona Hubbarda do M inisterstwa Sprawiedliwości, 14.05.1951. [309] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [310] Science Group in Bankruptcy, „Wichita Beacon”, 25.02.1952. [311] Nagranie rozmowy z Russellem Haysem i Barbarą Hays Duke, 30.06.1984. [312] Gra słów – odczytanie inicjałów razem z nazwiskiem daje zdanie „I am reefer”, czyli „Jestem skrętem” [przyp. tłum.]. [313] L. Ron Hubbard, Electropsychometric Auditing Operator ’s Manual, s. 57. [314] Za życia Hubbarda to on sam nadzorował struktury organizacyjne Kościoła. Pod jego bezpośrednim zwierzchnictwem znajdowały się stanowiska: Executive Director International (ED I ), któremu podlegały sprawy administracyjne, oraz Senior Case Supervisor International (SC SI ), który pilnował spraw związanych z naukami Kościoła. Oba stanowiska obsadzał sam Hubbard. Na schemacie organizacji na miejscu obok ED I znajdował się Komitet Nadzoru, w którym zasiadali dyrektorzy odpowiedzialni za każdy z międzynarodowych działów organizacji. Za panowania M iscavige’a stanowisko ED I w gruncie rzeczy przestało istnieć (wywiad z Royem Selbym). [315] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 357. [316] L. Ron Hubbard, Dianetics: The Evolution of a Science, s. 93. [Cytat za wersją angielską, jako że w polskim wydaniu książki ten fragment otrzymał radykalnie odmienną treść – przyp. tłum]. [317] L. Ron Hubbard, Science of Survival, s. 61. [318] Helen O’Brien, Dianetics in Limbo, s. 14. [319] Tamże, s. 20. [320] L. Ron Hubbard, Scjentologia: nowe spojrzenie na życie, s. 194. [321] L. Ron Hubbard, Introduction to Scientology Ethics, s. 171. [322] L. Ron Hubbard, Scjentologia. Nowe spojrzenie na życie, s. 197. [323] Por. Roy Wallis, The Road to Total Freedom, s. 80 i nast. [324] Lloyd Arthur Eshbach, Over My Shoulder, s. 125. Hubbard podobno czynił tego rodzaju uwagi w latach 1948–1949. Arnie Lerma, była scjentolożka, która prowadzi stronę krytyczną wobec scjentologii, przygotowała listę dziewięciu świadków, którzy potwierdzili, że słyszeli, jak Hubbard wygłasza podobne twierdzenia: h t t p ://w w w. ler man et . co m/r ef er en ce/h u b b ar d - s t ar t - a- r eligio n . h t m. L. Ron Hubbard Junior mówił o swoim ojcu: „M ówił mi i wielu innym ludziom, że jeśli chce się zarobić milion dolarów, to warto stworzyć nową religię” (Allan Sonnenschein, Inside the Church of Scientology. An Exclusive Interview with L. Ron Hubbard, Jr., „Penthouse”, czerwiec 1983). Sara Northrup wspominała, że Hubbard „wciąż powtarzał »Jeśli chce się zarobić pieniądze, to najlepiej założyć religię, żeby rząd wszystkiego nie zabrał«. Więc wymyślił, że stworzy religię na bazie dianetyki” (nagrania Sary Elizabeth Hollister [wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard], Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions). [325] Poprawione oświadczenie Hany Whitfield w sprawie Kościół Scjentologii przeciwko Stevenowi Fishmanowi i Uwemu Geertzowi, Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Centralnego Okręgu Stanu Kalifornia, 4.04.1994. [326] List L. Rona Hubbarda do Helen O’Brien, „R E C LI N I C , H A S,” 10.04.1953. [327] Roy Wallis, The Road to Total Freedom, s. 128. [328] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 220–221. [329] Harriet Whitehead, antropolożka, która w latach 1969–1971 prowadziła badania terenowe w U SA i Wielkiej Brytanii, pisze o „podstawowym pokrewieństwie” łączącym psychoterapię i religię: „System kosmologiczny otaczający każdą dyscyplinę mającą na celu przedefiniowanie ludzkich przekonań nie potrafi zbyt długo utrzymać charakteru »świeckiego«, czyli skończonego i skupionego na życiu doczesnym. To jedna z przyczyn, dla których […] świeckie doktryny terapeutyczne często nabierają cech religijnych lub mistycznych”. Freud był wprawdzie niereligijnym Żydem, ale rozwinięte przez niego techniki psychoanalizy mogły być zakorzenione w pewnych praktykach mistycznych rodem z kabały (takich jak interpretacja marzeń sennych czy korzystanie z wolnych skojarzeń w celu odkrycia ukrytych motywów działania). Nieco później [330] James Phelan, Have You Ever Been a Boo-Hoo?, „Saturday Evening Post”, 21.03.1964. [331] L. Ron Hubbard, Science of Survival, s. xxxviii. [332] L. Ron Hubbard, Scientology. A History of Man, s. 20. [333] Tamże, s. 40–42. [334] Hal Holmes, wiadomość prywatna. [335] Ken Urquhart, Friendly Recollections of Mary Sue Hubbard, h t t p ://mar y s u eh u b b ar d . co m/k en . s h t ml. [336] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 226–227. [337] Wywiad z Philipem Spicklerem. [338] Hubbard, All About Radiation, s. 113. [339] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [340] Kevin Victor Anderson, Report of the Board of Inquiry into Scientology, s. 42. [341] Cytat za: Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 235. [342] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [343] Tamże. [344] Tamże. [345] Ken Urquhart, My Friend, the Titan, „I Vy”, No. 60, czerwiec 2003. [346] Tamże. [347] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 215–216. [348] Ken Urquhart, My Friend, the Titan, „I Vy”, No. 60, czerwiec 2003. [349] Federalny sąd okręgowy zezwolił w końcu na korzystanie z e-metrów na potrzeby „posług religijnych przeprowadzanych w dobrej wierze”, nakazał jednak, aby każde urządzenie opatrzono następującą informacją: „to urządzenie nie jest uznawane przez medycynę i nauki ścisłe za użyteczne w profilaktyce jakichkolwiek chorób, jak również ich diagnozowaniu i leczeniu. Nie istnieją żadne medyczne ani naukowe dowody na jej zdolność poprawy zdrowia lub funkcjonowania organizmu ludzkiego” (Amended Order of U S District Court for the District of Columbia, No.71–2064, M ar. 1, 1973). [350] George M alko, Scientology, s. 76; M iriam Ottenberg, „The Evening Star”, styczeń 1963. [351] Audyt przeprowadzony przez urząd podatkowy rozpoczął się w roku 1965. W lipcu 1967 roku Kalifornijski Kościół Scjentologii został poinformowany, że nie jest już uznawany za organizację religijną, której przysługuje zwolnienie od opodatkowania. Status ten został podtrzymany w ciągu kolejnych dwudziestu sześciu lat. [352] Report of the Board of Inquiry into Scientology, s. 1. [353] Tamże, s. 42. [354] Tamże, s. 43. [355] Tamże, s. 47. [356] Zakaz ten został uchylony w roku 1973. [357] Kenneth J. Whitman (Prezydent Kalifornijskiego Kościoła Scjentologii oraz jego krajowy rzecznik), nieopatrzone datą „oświadczenie prasowe” (choć z przybitą pieczątką „ściśle tajne”). Dokumenty zdobyte przez Kościół dzięki ustawie o swobodzie dostępu do informacji rzeczywiście wskazują na rozległą współpracę pomiędzy różnymi agencjami śledczymi na całym świecie. [358] Stewart Lamont, Religion, Inc., s. 53. Hana Eltringham twierdzi, że było to w sierpniu 1966 roku, lecz Hubbard i M cM aster byli już wówczas w Rodezji (oświadczenie Hany Eltringham Whitfield, 8.03.1994. [359] Stewart Lamont, Religion, Inc., s. 57. [360] Tamże. Kenneth Urquhart twierdzi natomiast, że Hubbard mianował M cM astera jedynie „kardynałem”. Kenneth Urquhart, wiadomość prywatna. [361] Wywiad z Jimem Dincalcim. [362] Roy Wallis, The Road to Total Freedom, s. 195. [363] Further Information on L. Ron H U BBARD and Laurence L. H AU T Z , meldunek C I A , 22.08.1966. [364] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 80; George M alko, Scientology, s. 82. [365] Robert I. Rotberg, The Founder, s. 408. [366] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [367] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield w filmie Secret Lives: L. Ron Hubbard (Channel 4, U K , 1997). [368] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 258. [369] Stewart Lamont, Religion, Inc., s. 54. [370] Bent Corydon, L. Ron Hubbard, s. 59. Kościół twierdzi, że list ten został sfabrykowany przez jednego z odstępców. [371] „Twój Cukiereczek” [przyp. tłum.]. [372] Wywiad z Danem Koonem. Neville Chamberlin mówił mi, że widział u Hubbarda szafkę z lekami pełną najróżniejszych medykamentów; był też raz świadkiem, jak Hubbard coś sobie wstrzykuje, choć nie było jasne, co to za substancja. „Używał tych leków w sposób graniczący z szamanizmem” – zauważył Chamberlin. [373] Virginia Downsborough, cytat za: Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 266. [374] L. Ron Hubbard, Ron’s Journal ’67 (nagranie wykładu). [375] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. Źródła tego wewnętrznego przekonania nie są jasne, jako że w pismach Bławatskiej nie ma wzmianek o żadnym rudowłosym przywódcy. Whitfield sądzi jednak, że wrażenie to powstało w jej głowie, zanim zetknęła się z postacią Hubbarda. [376] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [377] Według oficjalnych informacji Kościoła „pierwsi członkowie Sea Org podejmowali zobowiązanie na miliard lat, co symbolizowało ich wieczne oddanie scjentologii. Po dziś dzień nadal podpisują je wszyscy członkowie. Jest to symboliczny dokument, który – podobnie jak śluby składane w innych wyznaniach i zakonach – ma na celu zaznaczenie wiecznego oddania jednostki celom i zasadom wyznawanej religii”. [378] Tamże. [379] Tamże.

[380] Urząd do Spraw Weteranów, Wyniki badania medycznego do celów oceny stopnia niepełnosprawności, 27.07.1951. [381] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 16. [382] Wywiad z dr Catherine Kennedy. Hana Eltringham mówiła mi na przykład, że choć nigdy nie widziała Hubbarda w okularach, to często widziała, „jak mruży oczy, kiedy bierze do rąk gazetę […]. To samo robił, kiedy patrzył na swoich rozmówców”. [383] L. Ron Hubbard, Professional Auditor ’s Bulletin No. 111. Eyesight and Glasses, składanka nagrań z cyklu wykładów Hubbarda, zatytułowanego Advanced Clinical Courses, 1.05.1957. [384] Tracy Ekstrand, wiadomość prywatna. [385] Wywiady z: Danem Koonem, Tracy Ekstrand, Haną Eltringham Whitfield oraz Sinarem Parmanem. [386] Wywiady z: Haną Eltringham Whitfield oraz anonimowymi byłymi członkami Sea Org. [387] Karin Pouw twierdzi, że scjentologiczna flota obejmowała dziesięć statków, liczba ta jednak obejmuje również rekreacyjne żaglówki. W Long Beach i Los Angeles stacjonowały też statki Excalibur i Bolivar, ale Hubbard nigdy na żadnym z nich nie był (M ike Rinder, wiadomość prywatna). [388] LR H – powszechnie używany w żargonie scjentologów akronim oznaczający przywódcę: L. Rona Hubbarda [przyp. tłum.]. [389] Jefferson Hawkins, Counterfeit Dreams, s. 60. [390] „Gabinet badań” [przyp. tłum.]. [391] Ken Urquhart, What Was Ron Really Like?, mowa wygłoszona na zjeździe audytorów klasy VI I I , Los Angeles, 14–15.07.2012. [392] Wywiady z Danielem Holemanem oraz anonimowym byłym członkiem Sea Org. [393] Wywiad z Jimem Dincalcim. [394] Wywiady z Tracy Ekstrand, Belem Ferradjem oraz Jimem Dincalcim. [395] „Uderzanie o skały” [przyp. tłum.]. [396] M onica Pignotti, My Nine Lives in Scientology (1989): h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /p ign o t t i/. [397] L. Ron Hubbard, Mission into Time, s. 27. [398] Wywiad z Jimem Dincalcim. W rzeczywistości M achiavelli nie jest autorem tego powszechnie mu przypisywanego zdania. Stanowi ono błędne tłumaczenie kluczowego fragmentu Księcia: „e nelle azioni di tutti gli uomini, e massime de’ principi, dove non e iudizio da reclamare, si guarda al fine” (w polskim przekładzie: „zaś osądzając czyny wszystkich ludzi, a zwłaszcza książąt, którzy ponad prawem stoją – na cel się spogląda”, Niccolò M achiavelli, Książę, przeł. Anna Klimkiewicz, Kraków 2005, s. 77). „Często cytowany fragment: »si guarda al fine« można przetłumaczyć jako »trzeba mieć na uwadze rezultat«, jednak jeśli wziąć pod uwagę całość tekstu, fragment ten tyczy się raczej konsekwencji, jakie ponosi książę w wyniku swoich działań – może być za nie chwalony lub ganiony – a nie ogólnych związków między podejmowanymi środkami, a osiąganymi celami” (Philip Bobbitt, wiadomość prywatna). [399] Joel Sappel i Robert W. Welkos, The Scientology Story, „Los Angeles Times”, 24–26.06.1990. [400] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 362. [401] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 103. [402] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [403] L. Ron Hubbard, Mission into Time, s. 34. [404] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 284. [405] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [406] Tamże. [407] L. Ron Hubbard, Mission into Time, s. 34. [408] Tamże, s. 40. [409] L. Ron Hubbard, wykład Asysty, wygłoszony dla audytorów klasy VI I I , taśma nr 10, 3.10.1968 roku. [410] L. Ron Hubbard, odręczna notatka Incident 2, stanowiąca część materiałów przeznaczonych dla poziomu O T I I I , 28.10.1968 roku. [411] L. Ron Hubbard, wykład Asysty, wygłoszony dla audytorów klasy VI I I , taśma nr 10, 3.10.1968 roku. [412] Cała ta opowieść w dużej mierze opiera się na wspomnianym wcześniej wykładzie Hubbarda Asysty, a nie na materiałach przeznaczonych dla poziomu O T I I I , co do których Kościół Scjentologii twierdzi, że są poufne i strzeżone tajemnicą handlową (mimo że są łatwo dostępne w internecie, a przy tym nie zawierają treści znacząco różnych od tych omawianych przez Hubbarda w wykładach i opisywanych w innych tekstach). [413] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [414] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [415] Wywiad z Geraldem Armstrongiem w filmie Secret Lives. L. Ron Hubbard (Channel 4, U K , 1997). [416] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [417] Oświadczenie Tonji Burden, 25.01.1980. [418] Sue Lindsay, Genius in a Yellow Straw Hat, „Rocky M ountain News”, 16.02.1986. [419] L. Ron Hubbard, Introduction to Scientology Ethics, s. 20. [420] L. Ron Hubbard, Scjentologia. Nowe spojrzenie na życie, s. 84. [421] L. Ron Hubbard, Introduction to Scientology Ethics, s. 13–14. [422] Tamże, s. 101. [423] L. Ron Hubbard, wykład Ethics and Case Supervision, 9.10.1968 roku. [424] „Jeśli chodzi o naszych wiernych, palenie jest ich osobistym wyborem” (Karin Pouw, wiadomość prywatna). [425] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 275. [426] Tamże, s. 289. [427] Wywiad z Catherine Harrington. [428] Wywiad z Candy Swanson. [429] Wywiad z Belkacemem Ferradjem. [430] Tamże. [431] Wykład Hany Eltringham Whitfield na sympozjum w Hamburgu, 26.03.2010. [432] Kościół scjentologiczny oferuje następujące wyjaśnienie: „Jako że w tamtym okresie członkowie załogi uważali praktykę wyrzucania za burtę za część obowiązującej na statku tradycji, w październiku 1968 roku pan Hubbard określił zasady bezpieczeństwa, pomocne w osiąganiu zamierzonych korzyści duchowych przy stosowaniu tej procedury. Jako że była to kara wymierzana przez Kościół, częścią całego obrządku stało się wygłaszanie przez kapelana następujących słów: »M orzu powierzamy twoje błędy i grzechy, z nadzieją, że wyłonisz się z niego jako lepszy thetan«”. [433] „Stopień wzburzenia morza ani wysokość fal nie mają żadnego wpływu na to, czy ktoś zostanie wyrzucony za burtę, czy nie” (Hubbard, Flag Order No. 1499, 21.01.1968 roku). [434] Stewart Lamont, Religion, Inc., s. 53–54. [435] Kościół opisuje postać Johna M cM astera w następujący sposób: „W swoim czasie był »wiewiórką« i próbował osiągnąć zyski z propagowania własnych przeróbek odkryć pana Hubbard. […] Zmarł w roku 1990 jako alkoholik, praktycznie nikt spośród dzisiejszych członków Kościoła nigdy o nim nie słyszał” (Karin Pouw, wiadomość prywatna). [436] Wykład Hany Eltringham Whitfield na sympozjum w Hamburgu, 26.03.2010. [437] Russell M iller, wywiad z Davidem M ayo, The Bare-Faced Messiah Interviews, 28.08.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /b f m/in t er v iew s /may o . h t m. [438] Sharone Stainforth, My Transcript for the Dublin Conference: h t t p ://w w w t h eap o llo s er ies . b lo gs p o t . co m/2 0 1 2 /0 7 /my - t r an s cr ip t - f o r- d u b lin - co n f er en ce. h t ml. [439] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. Przy innej okazji Whitfield opowiadała, że chłopiec spędził w zamknięciu cztery dni i noce (wykład Hany Eltringham Whitfield na sympozjum w Hamburgu, 26.03.2010 roku). [440] Russell M iller, wywiad z Davidem M ayo, The Bare-Faced Messiah Interviews, 28.08.1986 roku: w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /b f m/in t er v iew s /may o . h t m. Tonja Burden z kolei wspomina, że „jednego chłopca przetrzymywano tam przez trzydzieści dni i nocy, chociaż ciągle płakał i błagał, żeby go wypuścić” (oświadczenie Tonji Burden, 25.01.1980). O komorze łańcuchowej wspomina również M onica Pignotti (My Nine Lives in Scientology: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /p ign o t t i/). Sharone Stainforth wspomina, że widziała cztero- czy pięcioletnią dziewczynkę, która górną połową ciała wydostała się z owej komory – pisze, że dziecko było brudne i czerwone na twarzy od płaczu (Sharone Stainforth: h t t p ://w w w. t h eap o llo s er ies . b lo gs p o t . co m/2 0 1 2 /0 7 /my - t r an s cr ip t - f o r- d u b lin - co n f er en ce. h t ml). Według relacji innego byłego członka Sea Org, dziewczynka ta miała na imię Angela. Była to „słodka blondyneczka, którą Hubbard uważał za „jednostkę antyspołeczną”, w związku z czym kazał ją zamknąć w komorze łańcuchowej. Była tak mała, że najwyraźniej zdołała, wspinając się po łańcuchu, jakoś się przecisnąć przez górny otwór na pokład rufowy – bo zobaczyłem ją właśnie w tym otworze. Nie pamiętam, co potem zrobiła, ale z całą pewnością poprzysiągłem sobie wtedy, że nigdy nie pozwolę, żeby mnie coś takiego spotkało. Wydaje mi się, że Lonnie Garrapie (nie jestem pewien pisowni nazwiska), chłopczyk z Kanady, został uwięziony w komorze łańcuchowej za kradzieże i wyrzucanie cudzych rzeczy za burtę – wyrzucił między innymi srebrny flet Kenny’ego Campelmana, biżuterię należącą do Davida Ziffa i inne przedmioty. Na poszukiwania tych rzeczy posyłano nurków, jako że miały one wielką wartość” (anonimowy były członek Sea Org, wiadomość przekazana przez Lauren Wolf). [441] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [442] Bent Corydon, L. Ron Hubbard, s. 29–30; Jon Atack, A Piece of Blue Sky, s. 180. [443] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [444] Jonny Jacobsen, Hana Eltringham Whitfield’s Speech: h t t p ://w w w. in f in it eco mp lacen cy . b lo gs p o t . co m/2 0 1 0 /0 3 /1 7 - t r acin g- it - b ack - t o - s o u r ce_ 2 9 . h t ml. [445] L. Ron Hubbard, Orders of the Day, 8.12.1968. [446] Catherine Harrington, wiadomość prywatna. [447] Wywiad z Catherine Harrington. [448] Tamże. [449] Robert Gillette, Scientology Flagship Shrouded in Mystery, „Los Angeles Times”, 29.08.1978: h t t p ://w w w. xen u t v. co m/b lo g/w p - co n t en t /u p lo ad s /2 0 11 /0 2 /Vid eo - T r an s cr ip t - f o r- A u s t r alia- F in al. p d f . [450] Nieopatrzony datą komunikat prasowy About the Apollo. [451] M onica Pignotti, My Nine Lives in Scientology (1989): h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /p ign o t t i/. [452] Catherine Harrington, wiadomość prywatna. [453] Wywiad z Jimem Dincalcim. [454] Henry Ginger, Hassan I I . Never Sure He’ll Be King at Nightfall, „New York Times”, 20.08.1972. Według M aliki, córki generała Oufkira, zginęło wówczas „ponad dwieście osób” (M alika Oufkir i M ichele Fitoussi, Stolen Lives, s. 81). [455] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [456] Kościół scjentologiczny twierdzi, że jego członkowie nie współpracowali z ludźmi generała Oufkira ani nie używali e-metrów do sprawdzania lojalności przedstawicieli marokańskich władz. [457] Joseph R. Gregory, Hassan I I of Morocco Dies at 70. A Monarch Oriented to the West, „New York Times”, 24.07.1999. [458] M alika Oufkir i M ichele Fitoussi, Stolen Lives, s. 94. [459] Omar Garrison, Playing Dirty, s. 79–80; Robert Gillette, Scientology Flagship Shrouded in Mystery, „Los Angeles Times”, 29.08.1978: h t t p ://w w w. xen u t v. co m/b lo g/w p - co n t en t /u p lo ad s /2 0 11 /0 2 /Vid eo T r an s cr ip t - f o r- A u s t r alia- F in al. p d f . [460] Ali Amar, Hassan I I . Oufkir et l’eglise de scientologie, „Le Journal Hebdomadaire”, 11.12.2006. [461] Wywiad z Paulette Cooper. [462] Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi. [463] List Sary Northrup Hubbard Hollister do Paulette Cooper, marzec 1972. List ten został opublikowany na stronie: h t t p ://w h y w ep r o t es t . n et /co mmu n it y /t h r ead s /lr h s - w if e- 2 - w r o t e- t o - p au let t eco o p er. 4 4 1 7 4 /. Paulette Cooper potwierdziła jego autentyczność. [464] Kalifornijski Kościół Scjentologii kontra Gerald Armstrong. [465] John Edgar Hoover (1895–1972) – dyrektor F B I w latach 1924–1972 [przyp. tłum.]. [466] List Sary Northrup Hubbard Hollister do Paulette Cooper, marzec 1972. [467] Guardian’s Office [Biuro Strażnicze] – jednostka Kościoła Scjentologicznego zajmująca się wywiadem, sprawami prawnymi i dbaniem o wizerunek organizacji [przyp. tłum.]. [468] Wywiad Russella M illera z Davidem M ayo, The Bare-Faced Messiah Interviews, 28.08.1986: h t t p ://w w w. ler man et . co m/b ar w ell/d av id - may o - in t er v iew. t xt . [469] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Income Flows and Pools, Issue I, Finance Series 11, 9.03.1972. [470] Robert Lindsey, Scientology Chief Got Millions, Ex-Aides Say, „New York Times”, 11.07.1984. Janet Reitman zauważa, że w latach siedemdziesiątych Hubbard miał już konta w Szwajcarii, Luksemburgu i Liechtensteinie. Pieniądze przelewano z kont zarejestrowanej w Liberii fundacji-przykrywki na jego konta osobiste. Reitman przytacza też słowa Laurel Sullivan: „To było zwyczajne oszustwo, brutalne zawłaszczanie funduszy, które teoretycznie miały zasilać działalność Kościoła” (Janet Reitman, Inside Scientology, s. 97). [471] Wywiad Russella M illera z Kimą Douglas, The Bare-Faced Messiah Interviews, 27.08.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /R u s s ell M iller /in t er v iew s /k ima. h t m. [472] Zeznania L. Rona Hubbarda Juniora przed komisją miasta Clearwater w sprawie dotyczącej Kościoła Scjentologii, 6.05.1982.

[473] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield w filmie Secret Lives: L. Ron Hubbard (Channel 4, U K , 1997). [474] Wywiady z Tracy Ekstrand, Jimem Dincalcim i Haną Eltringham Whitfield. [475] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [476] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [477] Kate Bornstein, A Queer and Pleasant Danger, s. 93. [478] Wywiad z Kate Bornstein. [479] Dostałem od Kościoła Scjentologii szereg oświadczeń złożonych przez byłe członkinie Sea Org, twierdzące, że nie zmuszano ich do przerywania ciąży. [480] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield oraz anonimowym członkiem Sea Org. [481] Robert Gillette i Robert Rawitch, Scientology. A Long Trail of Controversy, „Los Angeles Times”, 27.08.1978. [482] Zielone Berety – jednostki specjalne amerykańskiej armii [przyp. tłum.]. [483] Jim Dincalci, wiadomość prywatna. [484] Wywiad z Jimem Dincalcim. [485] Tamże. [486] L. Ron Hubbard, Guardian Order „Secret. Snow White Program”, 20.04.1973. [487] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 115; niepodpisany artykuł Mystery of the Vanished Ruler, „Time”, 31.01.1983; Gordon Gregory, Prosecutors. Scientologists Infiltrated Washington Post, „St. Petersburg Times”, 4.12.1979; Sentencing Memorandum, Stany Zjednoczone kontra Mary Sue Hubbard i inni, Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Dystryktu Kolumbii. [488] Wywiady z Jimem Dincalcim i anonimowym byłym członkiem Sea Org. [489] Wywiad Russella M illera z Kimą Douglas, The Bare-Faced Messiah Interviews, 27.08.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /miller /in t er v iew s /k ima. h t m. [490] Wywiad z Jimem Dincalcim. [491] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [492] L. Ron Hubbard, Flag Order 3434RB: The Rehabilitation Project Force, 7.01.1974 (wersja poprawiona 21.08.1976, kolejna poprawka – 30.05.1977). [493] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. Zasady obowiązujące w programie R P F opisał Ken Urquhart, który pełnił wówczas funkcję „osobistego komunikatora” Hubbarda (Ken Urquhart, wiadomość prywatna). [494] Wywiad z Karen de la Carriere. [495] Wywiady z M ikiem Rinderem, M ikiem Goldsteinem, Karen de la Carriere i Danielem Holemanem. [496] Wywiad z M ikiem Rinderem. [497] Wywiad z Karen de la Carriere. [498] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Bulletin. The Technical Breakthrough of 1973! The Introspection Rundown, 23.01.1974. [499] Wywiad z Karen de la Carriere. [500] Wywiady z M ikiem Goldsteinem i Neilem Safartim. [501] Russell M iller, Bare-Faced Messiah, s. 325. [502] Wywiady z Candy Swanson, Haną Eltringham Whitfield i M ikiem Goldsteinem; Hal Holmes, wiadomość prywatna. [503] Wywiad z Jimem Dincalcim. [504] W tym czasie C I A śledziło działania Hubbarda głównie za pośrednictwem doniesień medialnych. W jednym z meldunków znajdujemy następującą notatkę: „Nic nie wskazuje na to, żeby H U B B A R D lub członkowie jego organizacji byli zaangażowani w sprawy związane z wywiadem lub kwestiami bezpieczeństwa. Wygląda raczej na to, że H U B B A R D to sprytny biznesmen, który ze swojej scjentologicznej »religii« uczynił przedsiębiorstwo przynoszące krociowe zyski, wykorzystując łatwowierność tej części społeczeństwa, która jest podatna na tego rodzaju sztuczki” (meldunek C I A , zatytułowany Scientology/L. Ron Hubbard, 18.03.1971). [505] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [506] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [507] M onica Pignotti, My Nine Lives in Scientology: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /p ign o t t i/. [508] U S M arshals – amerykańska agencja federalna zajmująca się egzekwowaniem prawa [przyp. tłum.]. [509] Catherine Harrington, wiadomość prywatna. [510] Hawajski Kościół Scjentologii kontra Stany Zjednoczone. [511] Catherine Harrington, wiadomość prywatna. [512] Omar Garrison, Playing Dirty, s. 83–84. [513] Wywiad Russella M illera z Kimą Douglas, The Bare-Faced Messiah Interviews, 27.08.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /R u s s ell M iller /in t er v iew s /k ima. h t m. [514] Wywiad z M ikiem Rinderem i Jimem Dincalcim. Kościół utrzymuje, że Hubbard nie palił nałogowo i że w ostatnich latach życia całkiem zarzucił palenie (Karin Pouw, korespondencja prywatna). [515] Korespondencja prywatna z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [516] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [517] Omar Garrison, Playing Dirty, s. 86. [518] Tamże, s. 245. Nancy M any, korespondencja prywatna. [519] Charles Stafford, Scientology. An In-Depth Profile of a New Force in Clearwater, „St. Petersburg Times”, 9.01.1980. Niepodpisany artykuł Religion. A Sci-Fi Faith, „Time”, 5.04.1976. Gary Weber, Apology to Mayor Gabe Cazares, Richard Leiby and the Citizens of Clearwater Florida by an ex-Scientology Guardian: h t t p ://w w w. ler man et . co m/gar y w eb er /ap o lo gy . h t m. [520] Tracy Ekstrand, wiadomość prywatna. [521] Wywiad Russella M illera z Kimą Douglas, The Bare-Faced Messiah Interviews, 27.08.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /R u s s ell M iller /in t er v iew s /k ima. h t m. Rzeczniczka Kościoła Karin Pouw twierdzi, że Hubbard wyjechał z Florydy, żeby „prowadzić dalsze badania”. [522] Dziki Bill Hickok (1837–1876) – słynny rewolwerowiec, legenda Dzikiego Zachodu, uważany za bohatera narodowego U SA [przyp. tłum.]. [523] Wywiad z Danem Koonem. [524] Niepodpisany artykuł Mystery of the Vanished Ruler, „Time”, 31.01.1983. [525] Wywiad z Karen de la Carriere. [526] Dennis Erlich, The End of the Quentin: h t t p ://w w w. ler man et . co m/exit /q u en t in co r o n er. h t m; wywiad z Dennisem Erlichem. [527] W scjentologicznym żargonie nagłe, nieuzgodnione z władzami Kościoła odejście z organizacji określa się terminem „blow”, który w potocznym angielskim znaczy „zwiać, prysnąć” [przyp. tłum.]. [528] Wywiady z anonimowymi byłymi członkami Sea Org. [529] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [530] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [531] Wywiady z anonimowymi byłymi członkami Sea Org. [532] Wywiad z Cindy M allien. [533] Sharon Spigelmyer, Scientology Student Death Probe, „Las Vegas Sun”, 25.11.1976. [534] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org oraz z Haną Eltringham. [535] Wywiad Russella M illera z Kimą Douglas, The Bare-Faced Messiah Interviews, 27.08.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /R u s s ell M iller /in t er v iew s /k ima. h t m. [536] Sharon Spigelmyer, Scientology Student Death Probe, „Las Vegas Sun”, 25.11.1976. [537] Jon Atack, A Piece of Blue Sky, s. 214. [538] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [539] Carey M cWilliams, Southern California, s. 254. [540] Tamże, s. 263. [541] D. M . Epstein, Sister Aimee, s. 420. [542] M ilton Berle, Haskel Frankel, Milton Berle, s. 129. [543] Carey M cWilliams, Southern California, s. 260. [544] Anthony Quinn, The Original Sin, s. 127. [545] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter: Celebrity Defined, 6.11.1980. [546] Anonimowa odezwa w piśmie „Ability” (brak daty). Według informacji przedstawionych przez Kościół pismo ukazało się w marcu 1955 roku, a autorem odezwy był prawdopodobnie William Burke Belknap Junior (wczesny adept dianetyki), którego nazwisko widnieje nad artykułem następującym po odezwie. Robert Vaughn Young, który przez pewien czas pełnił funkcję głównego rzecznika Kościoła, lecz w roku 1989 opuścił organizację, napisał, że autorem odezwy był sam Hubbard (R. V. Young, The Cult of Celebrities,. 27.09.1997, h t t p ://w w w. xen u . n et /ar ch iv e/celeb r it ies /). [547] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Celebrity Centre. Major Target, 19.10.1980. [548] List Peggy Conway do Glorii Swanson, 25.09.1956. [549] What Is Scientology?, s. 235. [550] John H. Richardson, Catch a Rising Star, „Premiere”, wrzesień 1993, s. 87. [551] „Variety”, 9.09.1993, s. 7. [552] Tamże, 22.12.1988, s. 22. [553] Wywiad z Tomem M cCaffertym. [554] Wywiad z Jerrym Seinfeldem When It Comes to Comedy, He’s ‘All In’, „Parade”, h t t p ://w w w. p ar ad e. co m/celeb r it y /ar t icles /0 7 1 0 1 7 - jer r y - s ein f eld . h t ml. [555] Wywiad ze Spanky Taylor. [556] Wywiad ze Spanky Taylor; Gary Hart, wiadomość prywatna. Podobno audytor Hudsona natrafił na jakiś jego „czyn wstrzymany” dotyczący homoseksualizmu, a Hudson nie chciał się do niego przyznać i w końcu dał nogę (wywiad ze Skipem Pressem). Hart twierdzi, że w wyniku nieudanej akcji zwerbowania Hudsona Hubbard wyrzucił pechowego audytora z organizacji, a Yvonne Jentzsch nadał status „Zagrożenia”. [557] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 112. [558] Sentencing Memorandum, Stany Zjednoczone przeciwko Jane Kember i Morrisowi Budlongowi, s. 23–25. [559] Wywiad z Jesse’em Prince’em. Zobacz też: Stephen A. Kent, Brainwashing in Scientology’s Rehabilitation Project Force (R P F ), 13.09.2000, h t t p ://w w w. s o lit ar y t r ees . n et /p u b s /s k en t /b r ain . h t m. [560] Wywiad z Jesse’em Prince’em. [561] Tamże. [562] Polski tytuł filmu z 1962 roku to Przeżyliśmy wojnę. W roku 2004 nakręcono jego remake, tym razem wprowadzony na polskie ekrany pod tytułem Kandydat [przyp. tłum.]. [563] R. J. Lifton, Thought Reform and the Psychology of Totalism, s. 436. [564] Tamże, s. 429. [565] L. Ron Hubbard, wykład Scientology Definitions I. O T and Clear Defined, 29.11.1966. [566] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Johannesburg Confessional List, 7.04.1961; wersja poprawiona: 15.11.1987. [567] M onica Pignotti, My Nine Lives in Scientology, h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /p ign o t t i/. [568] Robert Jay Lifton, korespondencja prywatna. [569] Robert Jay Lifton, Witness to an Extreme Century, s. 44. [570] Naomi Klein, Doktryna szoku, s. 51–52. [571] Robert Jay Lifton, Witness to an Extreme Century, s. 380. [572] Naomi Klein, Doktryna szoku, s. 44. [573] Kwestię napisania tej broszurki przez Hubbarda omawia Bent Corydon w książce L. Ron Hubbard, s. 108–109. Sam Hubbard później wyjaśniał: „Napisał ją niejaki Paul Fadkeller, który ją wydał w Berlinie w roku 1947” (Hubbard, Operational Bulletin #8, 13.12.1955). [574] Zobacz: Brian Ambry, Revisiting the Textbook on Psychopolitics, Also Known As the Brainwashing Manual; h t t p ://w w w. f r eew eb s . co m/s ly an d t alled gy /B r ain w as h in g% 2 0 M an u al% 2 0 P ar allels . p d f . [575] Autor nieznany (przypuszczalnie L. Ron Hubbard), Brain-Washing. Synthesis of the Russian Textbook on Psychopolitics, 1955, s. 6. [576] Tamże, s. 25–26. [577] Tamże, s. 3. [578] Zobacz: Dick Anthony, Tactical Ambiguity and Brainwashing Formulations, w: Benjamin Zablocki,Thomas Robbins, Misunderstanding Cults, s. 282. [579] Wywiad z Jesse’em Prince’em.

[580] Zobacz: Benjamin Zablocki, Scientific Theory of Brainwashing, w: Benjamin Zablocki, Thomas Robbins, Misunderstanding Cults, s. 159–214. [581] Wywiad Lawrence’a Wollersheima z Jesse’em Prince’em; h t t p ://w w w. ler man et . co m/p r in ce/. [582] Wywiad z Danielem Holemanem. [583] Wywiad z Joan Prather. [584] Scientology Shines in the New T V Hit, ‘Welcome Back, Kotter.’ John Travolta, „Celebrity”, brak numeru i daty wydania (1975). [585] Cytat za: John H. Richardson, Catch a Rising Star, „Premiere”, wrzesień 1993. [586] Nigel Andrews, John Travolta: The Life, s. 39. [587] Wywiad z Sandy Kent Anderson. [588] What Is Scientology?, s. 233. [589] L. Ron Hubbard, Etyka i stany operatywne, s. 65. [590] Wensley Clarkson, John Travolta. Back in Character, s. 118. [591] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 264. [592] Omar Garrison, Playing Dirty, s. 129. [593] Timothy S. Robinson, Scientology Raid Yielded Alleged Burglary Tools, „Washington Post”, 14.07.1977. [594] Film Disco Fever. ‘Saturday Night Fever ’ Premiere Party (Paramount Television, 1977): h t t p ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = k M C xs mO T m- k . [595] Wywiad ze Spanky Taylor. [596] Sheila Huber, wiadomość prywatna. Huber twierdzi, że później opieką nad niemowlętami i małymi dziećmi zajmowało się sześć wolontariuszek. Pamięta tylko jedną sytuację, w której dzieci zabrano na zewnątrz: „Siedziały w ciasnym kręgu pod drzewem. Były przestraszone – bały się słońca, trawy, wszystkiego”. [597] Wywiad ze Spanky Taylor. [598] Wywiady z Jesse’em Prince’em, Spanky Taylor i Sandy Kent Fuller. [599] Wywiad ze Spanky Taylor. [600] Judson Klinger, Playboy Interview. John Travolta, „Playboy”, grudzień 1978. [601] Prawnik Travolty zaprzecza, jakoby istniała jakakolwiek umowa dotycząca spotkania ze Spanky Taylor w zamian za udostępnienie osobistej kopii Gorączki sobotniej nocy. [602] Wywiad Lauren Wolf z Kate Edwards. [603] Wywiad ze Spanky Taylor. [604] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [605] Wywiad z Catherine Harrington. [606] Judson Klinger, Playboy Interview. John Travolta, „Playboy”, grudzień 1978. [607] Richard Behar, The Thriving Cult of Greed and Power, „Time”, 6.05.1991. [608] Wywiad Lawrence’a Wollersheima z Jesse’em Prince’em: h t t p ://w w w. ler man et . co m/p r in ce/. [609] Wywiad z Williamem „Billem” Franksem. [610] Wywiad z Garym Weberem; Gary Weber, Apology to Mayor Gabe Cazares, Richard Leiby and the Citizens of Clearwater Florida by an ex-Scientology Guardian: h t t p ://w w w. ler man et . co m/gar y w eb er /ap o lo gy . h t m. [611] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [612] Wywiad ze Spanky Taylor. [613] Wywiad Russella M illera z Kimą Douglas, The Bare-Faced Messiah Interviews, 27.08.1986; h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /R u s s ell M iller /in t er v iew s /k ima. h t m. [614] h t t p ://w w w. f o r u m. exs cn . n et /s h o w t h r ead . p h p ?2 3 7 0 6 - M ilt o n - K at s elas - an d - s cien t o lo gy . [615] Wywiady z Allenem Bartonem i Artem Cohanem. [616] Wywiad z Catherine Harrington. [617] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [618] Wywiad Russella M illera z Davidem M ayo, The Bare-Faced Messiah Interviews, 28.08.1986; h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /b f m/in t er v iew s /may o . h t m. [619] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [620] Tamże. [621] Wywiad z Sinarem Parmanem. [622] Jason Nark, From Here to Scientology. Worldwide Leader David Miscavige’s Philly-Area Roots, „Philadelphia Daily News”, 3.01.2012. [623] Oświadczenie Davida M iscavige’a w sprawie Larry Wollersheim przeciwko Kalifornijskiemu Kościołowi Scjentologii. [624] Wywiad z Karen de la Carriere. [625] Wywiad z Ervinem Scottem.

[626] Tamże. [627] Wywiad z Karen de la Carriere. Kościół Scjentologii odmówił nam odpowiedzi na zapytanie w tej sprawie. [628] Zaznania Davida M iscavige’a w sprawie Larry Wollersheim przeciwko Davidovi Miscavige’owi i Kalifornijskiemu Kościołowi Scjentologii, 30.10.1999. [629] Zeznania Davida M iscavige’a w sprawie Bent Corydon przeciwko Kościołowi Scjentologii, 19.07.1990. [630] Wywiad z Sinarem Parmanem. [631] David M iscavige w dość powściągliwy sposób opisywał swoje zadania na tym stanowisku. Oto fragment jego sądowych zeznań: „Czym jest taka misja? No, dobrze. M amy jakąś sytuację, którą sobie zdefiniujemy jako odejście, odejście od założeń idealnych. U podstaw tego wszystkiego mamy jakieś Y. Y definiujemy jako wyjaśnienie, które otwiera drzwi do rozwiązania problemu. Jeśli zaś pociągało się za sznurki w całej tej sytuacji aż do końca, dochodzi się do Y, co oznacza, że problem ten daje się rozwiązać. M isja polega na tym, że bierze się taką sytuację, wiedząc, czym jest leżące u jej podstaw Y, czyli wiedząc też, jakie konkretnie kroki można podjąć w wyniku otwarcia tych drzwi, ponieważ Y zostało określone poprzez ocenę sytuacji. Wówczas można […] działać w obrębie tak zwanych nakazów misji, których zestaw stanowi precyzyjną serię kroków, [632] Jim Rutenberg, Romney Favors Hubbard Novel, „The New York Times”, 30.04.2007. [633] Wywiad z Billem Franksem. M arty Rathbun uważa, że David M iscavige spotkał się z Johnem Travoltą dopiero w latach dziewięćdziesiątych. [634] Sinar Parman, wiadomość prywatna. [635] Wywiad z Johnem Brousseau. [636] Wywiady ze Steve’em „Sarge’em” Pfauthem i Torym Christmanem; Sue Lindsay, Genius in a Yellow Straw Hat, „Rocky M ountain News”, 16.02.1986. [637] Wywiad z Denise Brennan (wcześniej znanej jako Larry Brennan). [638] Odpowiedź Kościoła Scjentologii na zapytania w tej sprawie. [639] Wywiad z Paulem Haggisem. [640] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 136. [641] John Brousseau i Gale Irwin, wiadomość prywatna. Brousseau zapamiętał, że to M arc Yager próbował zniszczyć telefon za pomocą łyżki do opon, Gale Irwin jednak twierdzi: „M am w głowie żywy obraz, jak M iscavige wali w ten aparat”. [642] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 136–137. [643] Wywiad z Bentem Corydonem. [644] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [645] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [646] Wywiad Russella M illera z Davidem M ayo, The Bare-Faced Messiah Interviews, 28.04.1986: h t t p ://w w w. cs . cmu . ed u /~d s t /Lib r ar y /Sh elf /b f m/in t er v iew s /may o . h t m. [647] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. Gerald Armstrong zeznał w sądzie, że członkom zespołu nakazano zniszczyć „wszystko, co w jakikolwiek sposób łączyło nazwisko pana Hubbarda z nieruchomościami w Gilman czy La Quinta; wszystko, co wykazywało jakiekolwiek jego związki z Guardian’s Office; wszystko, co wskazywało, że sprawuje on władzę nad Kościołem lub kontroluje jego finanse; wszystko, co wskazywało, że pan Hubbard wydaje jakiekolwiek pisemne polecenia wpływające na funkcjonowanie organizacji” (Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi, Sąd Okręgowy Stanu Kalifornia dla hrabstwa Los Angeles. [648] Wywiady z Williamem „Billem” Franksem i Johnem Brousseau. [649] Thomas C. Tobin, The Man behind Scientology, „St. Petersburg Times”, 25.10.1998. [650] Oświadczenie Davida M iscavige’a, Międzynarodowy Kościół Scjentologii przeciwko Stevenowi Fishmanowi i Uwemu Geertzowi. Klaus Buchele, który pracował wówczas w Guardian’s Office, szacuje, że miało ono wtedy od sześciuset do siedmiuset pracowników na całym świecie (wywiad z Klausem Buchele’em). [651] Wywiad z Sandrą Holeman Barnes. [652] Zeznania M ary Sue Hubbard, Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi, Sąd Okręgowy Stanu Kalifornia dla Hrabstwa Los Angeles. [653] Peter Small, Crimes Outraged Church Trial Told, „Toronto Star”, 29.05.1992. [654] Wywiad z anonimowym byłym członkiem Sea Org. [655] Wywiad z Williamem „Billem” Franksem. [656] Tamże. [657] Zeznania M ary Sue Hubbard, Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi, Sąd Okręgowy Stanu Kalifornia dla hrabstwa Los Angeles. [658] Terry Colvin, Scientology at Gilman. Hubbard Said at Ex-Resort, „Riverside Press-Enterprise”, 13.04.1980. [659] Wywiad z Denise Brennan (wcześniej znaną jako Larry Brennan). [660] Kościół scjentologiczny kategorycznie zaprzecza wszelkim doniesieniom o używaniu przez M iscavige’a przemocy. [661] Wywiad z Jimem Dincalcim. [662] Wywiad z Johnem Brousseau. [663] Wywiad z Jesse’em Prince’em. [664] David Yonke, Scientology Story Sparks Heated Response, „Toledo Blade”, 2.07.2005. [665] Tony Ortega, Scientology’s Crushing Defeat, „The Village Voice Blogs”, 24.06.2008, h t t p ://w w w. v illagev o ice. co m/2 0 0 8 - 0 6 - 2 4 /n ew s /Scien t o lo gy s - C r u s h in g- D ef eat /f u ll/. [666] Oświadczenie Vicki Aznaran, 29.06.1993. [667] William W. Horne, The Two Faces of Scientology, „American Lawyer”, lipiec/sierpień 1992. [668] Oświadczenie Vicki Aznaran, 29.06.1993. [669] Scientologists Scramble to Keep Secrets, „Los Angeles Times”, 7.11.1985 (za: „San Francisco Chronicle”). [670] Joel Sappell, Robert Welkos, Scientologists Rush to Protect Basic Beliefs Released by Judge, „Los Angeles Times”, 5.11.1985. [671] W 1989 roku sąd apelacyjny zmniejszył wysokość zadośćuczynienia do dwóch i pół miliona dolarów. Kościół wypłacił odszkodowanie dopiero w 2002 roku – razem z odsetkami wyniosło ono osiem milionów sześćset tysięcy dolarów. [672] John M cCoy, S. L. Sanger, Travolta and Other Scientologists Swarm into Portland to Protest, „Seattle Post-Intelligencer”, 21.05.1985. [673] Według Kościoła Scjentologii przychody Hubbarda pochodziły ze sprzedaży jego książek. [674] John Painter, Witness Describes Scientology Drills, „Oregonian”, 25.07.1979. [675] Tony Ortega, Scientology’s Crushing Defeat, „The Village Voice Blogs”, 24.06.2008, h t t p ://w w w. v illagev o ice. co m/2 0 0 8 - 0 6 - 2 4 /n ew s /Scien t o lo gy s - C r u s h in g- D ef eat /f u ll/. [676] Wywiad z Danem Garvinem. [677] Oświadczenie Andrego Tabayoyona, 19.08.1994. [678] h t t p ://w w w. f o r u m. exs cn . n et /s h o w t h r ead . p h p ?1 6 8 7 5 - T h e- B at t le- o f - P o r t lan d . [679] Nancy Collins, Sex and the Single Star, „Rolling Stone”, 18.08.1983. [680] Holly Danks, Film Star Joins in Scientology Verdict Protest, „Oregonian”, 21.05.1985; h t t p ://w w w. f o r u m. exs cn . n et /s h o w t h r ead . p h p ?1 6 8 7 5 - T h e- B at t le- o f - P o r t lan d . [681] Jon Atack, A Piece of Blue Sky, s. 349. [682] L. Ron Hubbard, wykład Death, 30.07.1957. [683] L. Ron Hubbard, Scientology. A History of Man, s. 109–110. [684] L. Ron Hubbard, wykład Death, 30.07.1957. [685] Karen de la Carriere twierdzi, że owe zalecenia stanowiły część tajnych instrukcji Hubbarda. Był również przeciwny autopsji, ponieważ uważał, że podczas tej procedury w ciele może wciąż się znajdować thetan. [686] L. Ron Hubbard, wykład Aberration and the Sixth Dynamic, 13.11.1956. [687] Notatka biograficzna na temat L. Rona Hubbarda w książce Dianetics. The Evolution of a Science; Hubbard, wykład Case Analysis – Rock Hunting, 4.08.1958, sesja pytań i odpowiedzi. [688] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 144. [689] L. Ron Hubbard, Amended Trust Agreement, 23.01.1986. [690] Wywiad ze Steve’em „Sarge’em” Pfauthem. [691] L. Ron Hubbard, Flag Order 3879. The Sea Org & the Future, 19.01.1986. [692] Tommy Davis powiedział dziennikarzom gazety „New Times”, że Hubbard brał ten lek w związku z alergią (Colin Rigley, L. Ron Hubbard’s Last Refuge, „New Times”, 28.05.2009. [693] Robert Vaughn Young, RVY Update by RVY, 2.09.1998, h t t p ://w w w. xen u - d ir ect o r y . n et /acco u n t s /y o u n gr 1 9 9 8 0 9 0 2 . h t ml. [694] Steve „Sarge” Pfauth, wiadomość prywatna. [695] Tamże. [696] Oświadczenie Vicki Aznaran, 7.03.1994. [697] Odpowiedź Kościoła Scjentologii na nasze zapytanie. [698] Film L RH Death Event 02 of 16 D M Tells of L RH ’s Death, h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = b 5 5 G 4 f Z 4 xgE. [699] L. Ron Hubbard, Flag Order 3879, 19.01.1986; Robert Vaughn Young, RVY Update by RVY, 2.09.1998, h t t p ://w w w. xen u - d ir ect o r y . n et /acco u n t s /y o u n gr 1 9 9 8 0 9 0 2 . h t ml. [700] L RH Death Briefing, h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = SJ k q 6 0 C n X o M . [701] Wywiad z Johnem Brousseau. [702] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 150. [703] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [704] Rathbun nie zdołał zastosować tych zaawansowanych technik na swoim bracie. W 1981 roku dwóch chłopców podczas spaceru z psami znalazło ciało Bruce’a Rathbuna przysypane gruzem na pustej działce. Jak dotąd nie udało się ustalić przyczyny śmierci i wyjaśnić, co się właściwie zdarzyło (w w w. ci. gar d en - gr o v e. ca. u s /?q = p o lice/U n s o lv ed /1 9 8 1 /R at h b u n ). [705] Wywiad z Aerial Long. [706] Wywiad Lawrence’a Wollersheima z Jesse’em Prince’em, h t t p ://w w w. ler man et . co m/p r in ce/. [707] Raport policyjny potwierdza wersję Rathbuna: „Podejrzany, wstępnie rozpoznany jako mąż ofiary, oddał jeden strzał przez okno samochodu od strony kierowcy. Następnie zmusił samochód ofiary do zatrzymania się, wysiadł i zaczął się szarpać z mężczyzną jej towarzyszącym. W czasie walki strzelał z ośmiostrzałowego krótkiego rewolweru kaliber 0,22 cala. […] M ężczyzna towarzyszący ofierze zdołał wyrwać rewolwer podejrzanemu, który wówczas zbiegł”. Ustalono, że „towarzyszem ofiary” był M ark Rathbun. Na miejscu zdarzenia znaleziono rewolwer z pustym magazynkiem (M ichael A. Shepherd, County of Los Angeles Case Report, 19.08.1978). [708] Akt zgonu Johna Josepha Colletto. Scjentologiczne pismo „Freedom” błędnie podało, że Colletto się otruł (The Rathbun Family. Madness, Mayhem, and Mysterious Death, „Freedom”, brak daty i nazwiska autora). [709] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [710] Wywiad Lauren Wolf z M arkiem „M artym” Rathbunem. [711] Śledztwo zakończyło się w listopadzie 1987 roku. [712] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; film Joego Childsa, Thomasa C. Tobina i M aurice’a Rivenbarka Spying on Pat Broeker („Tampa Bay Times”, 30.09.2012), h t t p ://w w w. t amp ab ay . co m/n ew s /s cien t o lo gy /t w o - d et ect iv es - d es cr ib e- t h eir- t w o - d ecad e- p u r s u it - o f - an - exiled - s cien t o lo gy /1 2 5 4 1 2 9 . [713] Żaden z tych poziomów nie został jak dotąd ujawniony. [714] Plaintiff’s First Amended Petition, wniosek w sprawie Paul Marrick i Greg Arnold przeciwko Centrum Technologii Religijnej, Międzynarodowemu Kościołowi Scjentologii, Teksańskiemu Kościołowi Scjentologii i Davidowi Miscavige’owi. [715] Film Joego Childsa, Thomasa C. Tobina i M aurice’a Rivenbarka Spying on Pat Broeker („Tampa Bay Times”, 30.09.2012), h t t p ://w w w. t amp ab ay . co m/n ew s /s cien t o lo gy /t w o - d et ect iv es - d es cr ib e- t h eir- t w o d ecad e- p u r s u it - o f - an - exiled - s cien t o lo gy /1 2 5 4 1 2 9 . [716] Robert Vaughn Young, RVY Update by RVY, 2.09.1998, h t t p ://w w w. xen u - d ir ect o r y . n et /acco u n t s /y o u n gr 1 9 9 8 0 9 0 2 . h t ml. [717] Wywiady z Johnem Brousseau i M areką James. [718] Peggy Daroesman, korespondencja prywatna. [719] Wywiad z Guyem White’em. „Szczęśliwą Dolinę” zamknięto w 2000 roku, gdy niemiecka ekipa dokumentalistów ujawniła jej lokalizację (Janet Reitman, Inside Scientology, s. 331). [720] Celebrity Interview. Executive Producer – Paul Haggis, „Celebrity”, brak daty i numeru pisma, s. 7. [721] Tamże. [722] Kalifornijski Kościół Scjentologii przeciwko Geraldowi Armstrongowi, s. 1503. [723] M ateriały ze zjazdu M iędzynarodowego Stowarzyszenia Scjentologów (I A S) z okazji 21-lecia organizacji („Impact” No. 112, 2006). [724] What Is Scientology?, s. 412. [725] Vernon Scott, ‘Narconon Salvaged My Life’ – Kirstie Alley, United Press International, 3.05.1990. [726] New York Rescue Workers Detoxification Project, publikacja Kościoła Scjentologii, brak daty. [727] Celebrity Interview. Kelly Preston, „Celebrity”, No. 376, brak daty, s. 13.

[728] Tommy Davis w programie Today, 8.01.2009. [729] L. Ron Hubbard, wykład Expanded Dianetics Lecture, No. 2, 7.04.1972. [730] Według prawnika reprezentującego Preston i Travoltę „nigdy nie poddawali oni syna kuracji Purification Rundown i z pewnością nie angażowaliby się w żadne działania mogące w jakikolwiek sposób zagrozić zdrowiu, dobremu samopoczuciu czy interesom ich syna”. Jego zdaniem Preston, odpowiadając na pytanie Williamsa, mówiła o samej sobie. [731] Kelly Preston. A Mother ’s Crusade – odcinek programu Montel Williams Show, 12.03.2003. [732] L. Ron Hubbard, Classification Gradation and Awareness Chart of Levels and Certificates, czerwiec 1970. [733] Wywiady z Edem Zwickiem i M arshallem Herskovitzem. [734] Wywiad z Larrym Andersonem. [735] Wywiad z Billem Dendiu. Kościół kwestionuje te wyniki sprzedaży, nie podaje jednak własnych. Do 1990 roku ponad dwadzieścia książek Hubbarda – zarówno powieści, jak i poradników – zyskało status ogólnokrajowych bestsellerów (większość z nich już po jego śmierci w 1986 roku). W pewnym momencie cztery kolejne pozycje na liście bestsellerów „New York Timesa” były zajęte przez książki Hubbarda. Pojawiły się twierdzenia, że Kościół każe swoim członkom kupować liczne egzemplarze dzieł twórcy scjentologii, żeby w ten sposób zwiększyć wyniki sprzedaży. „New York Times” przeprowadził w tej sprawie własne śledztwo, nie udało się jednak znaleźć żadnych przypadków hurtowej sprzedaży książek osobom prywatnym. Tak czy inaczej, księgarze mieli powody do radości. [736] Tommy Davis zaprzecza doniesieniom, wedle których M iscavige i Haggis spotkali się na wyścigu: „Nie znaleźliśmy zresztą nic, co by potwierdzało, że pan Haggis w ogóle kiedykolwiek spotkał się z panem M iscavige’em”. Jednak zarówno Bill Dendiu, jak i sam Paul Haggis dokładnie pamiętają tę rozmowę. Również Jefferson Hawkins w książce Counterfeit Dreams wspomina, że na wyścigu był wówczas M iscavige wraz z innymi wysokimi urzędnikami Kościoła (s. 174). Pomimo moich wielokrotnych próśb, David M iscavige nie zgodził się ze mną porozmawiać. [737] Wywiad z Paulem Haggisem. Prawnik Travolty potwierdza, że jego klient był wówczas na wyścigu. [738] Wywiad z Guyem White’em. [739] Tamże. [740] Jak podaje Kościół Scjentologii, „regulacje Sea Org dotyczące posiadania dzieci zmieniły się w 1986 roku. Zmianę przepisów ogłosił dyrektor wykonawczy Guillaume Lesevre – od tego czasu członkowie Sea Org nie mogą mieć dzieci i jednocześnie pozostawać w organizacji”. [741] Tamże. [742] Tamże. [743] Wywiad z M arkiem Headleyem. [744] Sue Lindsay, Studio’s Ready for Man Who Never Came, Never Will, „Rocky M ountain News”, 16.02.1986; Wywiad z Tomem De Vochtem. [745] David M ayo, An Open Letter to All Scientologists, h t t p ://w w w. f r eez o n e. o rg/r ep o r t s /e_ may o o l. h t m. [746] Wywiad z Guyem White’em. [747] Andrew M orton, Tom Cruise, s. 41. [748] Tamże, s. 9. [749] Tamże, s. 18. [750] Tamże, s. 25. [751] M imi Rogers zaprzecza tym informacjom (dość często podawanym do wiadomości publicznej), potwierdza je natomiast jej ojciec Philip Spickler. [752] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 273. [753] Tamże. [754] Luchina Fisher, Celebrities with Dyslexia Who Made It Big, strona internetowa działu informacyjnego telewizji A B C , 28.09.2012, h t t p ://w w w. ab cn ew s . go . co m/En t er t ain men t /celeb r it ies - d y s lexia- mad eb ig/s t o r y ?id = 1 7 3 3 8 3 7 9 # 2 . [755] Wywiad z Philipem Spicklerem. [756] Andrew M orton, Tom Cruise, s. 138. [757] Wywiad z Sinarem Parmanem. [758] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [759] M ichael Angeli, Screaming Mimi, „Playboy”, marzec 1993. [760] Wywiad z Jimem Loganem; M arc Headley, Blown for Good, s. 98–99; Thomas C. Tobin, Joe Childs, Caught Between Scientology and Her Husband, Annie Tidman Chose the Church, „St. Petersburg Times”, 14.11.2009. [761] Oświadczenie Andrego Tabayoyona, 19.08.1994. [762] Wywiady z Claire Headley, M arkiem „M artym” Rathbunem i Jesse’em Prince’em. [763] Odpowiedź Kościoła Scjentologii na nasze zapytania. [764] Thomas C. Tobin, Joe Childs, Caught Between Scientology and Her Husband, Annie Tidman Chose the Church, „St. Petersburg Times”, 14.11.2009. Prawnik Tidman poinformował dziennikarzy gazety, że nieprawdą jest, jakoby była ona przetrzymywana w bazie wbrew swojej woli. [765] Wywiad z Jimem Loganem. [766] Thomas C. Tobin, Joe Childs, Caught Between Scientology and Her Husband, Annie Tidman Chose the Church, „St. Petersburg Times”, 14.11.2009. [767] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [768] Oświadczenie Roberta V. Levine’a, Marc Headley przeciwko Międzynarodowemu Kościołowi Scjentologii oraz Claire Headley przeciwko Międzynarodowemu Kościołowi Scjentologii i innym, aktualizacja, 21.01.2010. [769] Kościół zaprzecza istnieniu czegoś takiego jak „procedura tropienia uciekinierów”, podpierając się oświadczeniem M oreheada złożonym 31 marca 1997 roku, zawierającym następujące słowa: „Widywałem ludzi opuszczających bazę, każdy bowiem miał do tego prawo. Teraz sam również odchodzę […]. M am świadomość, że istnieją jednostki, które twierdzą, że były przetrzymywane w bazie wbrew swojej woli, wiem jednak z własnego doświadczenia – także jako szefa ochrony – że ich twierdzenia są całkowicie fałszywe”. M orehead później sam podważył wartość tego oświadczenia, twierdząc, że „w tamtym właśnie momencie, czyli w marcu 1997 roku, znajdowałem się w takim stanie, że wszystko bym podpisał”. [770] Wywiad z Garym „Jacksonem” M oreheadem. [771] Sierżant Joe Borja, wiadomość prywatna. [772] Gary „Jackson” M orehead, wiadomość prywatna. [773] Wywiad z Garym „Jacksonem” M oreheadem. [774] Tony Ortega, ‘Tom Cruise Worships David Miscavige Like a God’. A Scientology Insider Gives Frist Full-Length Interview to the Voice, „The Village Voice Blogs, 28.07.2012, h t t p ://b lo gs . v illagev o ice. co m/r u n n in s car ed /2 0 1 2 /0 7 /s cien t o lo gy _ jo h n _ b r o u s s eau _ mar ek a_ james . p h p . [775] Wywiad z Jimem Loganem. [776] Wywiad z Karen Pressley we francuskim filmie dokumentalnym One Day, One Destiny (M agneto Presse, 2009); oświadczenie Andrego Tabayoyona, 19.08.1994. [777] Wywiad z M arkiem Headleyem. [778] Oświadczenie Andrego Tabayoyona, 19.08.1994; wywiady z Amy Scobee i M arkiem Headleyem. [779] Oświadczenie Andrego Tabayoyona, 19.08.1994. [780] Wywiad z Sinarem Parmanem. [781] M ark „M arty” Rathbun, wiadomość prywatna, jak również wpis na blogu Moving on Up a Little Higher (h t t p ://w w w. mar k r at h b u n . w o r d p r es s . co m), 12.04.2010; M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 25; wywiad z Sinarem Parmanem. W roku 1992, w następstwie potężnych strat, bracia Feshbach zamknęli swój fundusz inwestycyjny. [782] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 279. [783] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [784] Sinar Parman, wiadomość prywatna. [785] Wywiad z Bruce’em Hinesem. [786] Prawnik wypowiadający się w imieniu Toma Cruise’a twierdzi, że jego klient nie pamięta, żeby odbył jakiekolwiek spotkanie z M arkiem Headleyem. Natomiast Bruce Hines, który był na miejscu, miał bowiem czuwać nad prawidłowym przebiegiem wszystkich procedur, był świadkiem tego spotkania i twierdzi, że doskonale pamięta sesję audytowania przeprowadzoną przez aktora na chłopaku. [787] M arc Headley, Blown for Good, s. 116–118. [788] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Bulletin. Training and C C H Processes, 11.06.1957 (wznowienie, 12.05.1972). [789] Wywiady z Amy Scobee i Johnem Brousseau; M ike Rinder, korespondencja prywatna; M ark „M arty” Rathbun, korespondencja prywatna z Lauren Wolf; Janet Reitman, Inside Scientology, s. 282. [790] Amy Scobee, Abuse at the Top, s. 70. David Lingerfelter mówił mi, że instalował system telewizji satelitarnej w domu Cruise’a, natomiastdwóch innych członków Sea Org podłączało tam sprzęt audiowizualny. [791] Wywiad z Sinarem Parmanem. [792] Prawnik reprezentujący Toma Cruise’a zauważa tutaj: „O ile wiem, mój klient zawsze płaci za otrzymane usługi”. [793] Wywiad z Alissą Haggis. [794] Wywiad z Lauren Haggis. [795] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Bulletin. Barriers to Study (Word Clearing Series 3), 25.06.1971. [796] Tamże. [797] L. Ron Hubbard, Board Technical Bulletin. How to Use a Dictionary (Word Clearing Series 22R), 4.09.1971 (wznowienia, 15.12.1973, 20.07.1974). [798] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Bulletin. Barriers to Study (Word Clearing Series 3), 25.06.1971. [799] Church of Scientology International, Asysty przy chorobach i urazach, s. 10. [800] Umowa między M iędzynarodowym Kościołem Scjentologii a firmą Hill & Knowlton, zamieszczona (jako część dokumentu M emorandum Opinion and Order [pisemna opinia i zarządzenie]) w aktach sprawy Międzynarodowy Kościół Scjentologii przeciwko Eli Lilly & Co., Hill & Knowlton, Inc.i innym. Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Dystryktu Kolumbii, 18.03.1994. [801] Susan B. Trento, Lord of the Lies. How Hill and Knowlton’s Robert Gray Pulls Washington’s Strings, „Washington M onthly” wrzesień 1992; Susan B. Trento, The Power House. [802] Ted Rowse, Kuwaitgate – Killing of Kuwaiti Babies by Iraqi Soldiers Exaggerated, „Washington M onthly”, wrzesień 1992. [803] Tara Weiss, N PR Insists Funding Doesn’t Influence News, „Hartford Courant”, 15.03.2001. [804] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [805] Richard Behar, Scientology. The Thriving Cult of Greed and Power, „Time”, 6.05.1991. [806] Jefferson Hawkins, Counterfeit Dreams, s. 170. [807] Richard Behar, Scientology. The Thriving Cult of Greed and Power, „Time”, 6.05.1991. [808] Richard Behar, The Scientologists and Me, „Time”, 6.05.1991. [809] Wywiady z M arkiem „M artym” Rathbunem i M ikiem Rinderem. [810] Behar twierdzi, że zadzwonił do niego prywatny detektyw podający się za zrozpaczonego ojca i błagał go o pomoc w sprawie dziecka, które wplątało się w scjentologię. Behar skierował go do Cult Awareness Network. M ówi jednak, że nigdy nikogo nie zachęcał do porywania ludzi. Detektyw nagrał tę rozmowę, a adwokaci reprezentujący Behara wystąpili do sądu o udostępnienie tych nagrań jako dowód w sprawie wytoczonej dziennikarzowi przez Kościół. [811] Program Nightline, 18.11.2006 roku. [812] M ark „M arty” Rathbun, wiadomość prywatna; M arc Headley, wiadomość prywatna. [813] Prawnik Cruise’a zaprzecza, jakoby jego klient kiedykolwiek wycofał się ze swego zaangażowania w scjentologię. [814] Douglas Franz, An Ultra-Aggressive Use of Investigators and the Courts, „New York Times”, 9.03.1997. Jak można było usłyszeć w programie 60 Minutes: „Obecnie, jeśli ktoś tam zadzwoni, bo będzie się chciał dowiedzieć czegoś o sektach, jest wielce prawdopodobne, że będzie rozmawiać ze scjentologiem” (Lesley Stahl, The Cult Awareness Network, „60 M inutes”, 28.12.1997). Garry Scarff, były członek Kościoła, powiedział mi (oraz zeznał w sądzie), że polecono mu, żeby się nauczył, jak przecinać linki hamulcowe, żeby mógł to zrobić w samochodzie Cynthii Kisser; twierdzi też, że w razie gdyby kobieta w tak spowodowanym wypadku nie zginęła, miał udawać samarytanina, a następnie wtargnąć do samochodu i ją udusić. Plan ten nigdy nie został zrealizowany. [815] David M iscavige w programie Nightline, 18.11.2006; Jefferson Hawkins, Counterfeit Dreams, s. 208–209. [816] Rzecznik prasowy pisma „Time” kategorycznie zaprzeczył tym zarzutom. [817] J. P. Kumar, ‘Fair Game’. Leveling the Playing Field in Scientology Litigation, „Review of Litigation”, Summer 1997, vol. 16, s. 747–772. [818] John Huey, wiadomość prywatna. [819] L. Ron Hubbard, The Scientologist, A Manual on the Dissemination of Material, „Ability”, około roku 1955. [820] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Dept of Govt Affairs, 15.08.1960. [821] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Attacks on Scientology, 25.02.1966. [822] Douglas Frantz, The Shadowy Story behind Scientology’s Tax-Exempt Status, „New York Times”, 9.03.1997.

[823] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [824] David M iscavige, Speech to the International Association of Scientologists, 8.10.1993, h t t p ://w w w. xen u . n et /ar ch iv e/o ca/s p eech . h t ml. [825] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 163. [826] David M iscavige, Speech to the International Association of Scientologists, 8.10.1993, h t t p ://w w w. xen u . n et /ar ch iv e/o ca/s p eech . h t ml. [827] Nawiązanie do popularnego telewizyjnego serialu zatytułowanego I Love Lucy [przyp. tłum.]. [828] Tamże. [829] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; Janet Reitman, Inside Scientology, s. 165. [830] Douglas Frantz, The Shadowy Story behind Scientology’s Tax-Exempt Status, „New York Times”, 9.03.1997. [831] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 166. [832] Wywiad z Denise Brennan (wcześniej znaną jako Larry Brennan). [833] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter: Cancellation of Fair Game, 21.10.1968. [834] Wywiad z Frankiem Flinnem. [835] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [836] David M iscavige, Speech to the International Association of Scientologists, 8.10.1993, h t t p ://w w w. xen u . n et /ar ch iv e/o ca/s p eech . h t ml. [837] Omar Garrison, Playing Dirty, s. 101. [838] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [839] David M iscavige, Speech to the International Association of Scientologists, 8.10.1993, h t t p ://w w w. xen u . n et /ar ch iv e/o ca/s p eech . h t ml. [840] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 167–188. [841] Elizabeth M acDonald, Scientologists and I RS Settled for $12.5 Million, „Wall Street Journal”, 30.12.1997. [842] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [843] Wywiad ze Stefanem Castle. „Nic mi nie zrobił – tłumaczył mi Castle. – To była raczej przemoc psychiczna”. Świadkiem zdarzenia był M ark „M arty” Rathbun. [844] Wywiad z Amy Scobee. [845] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [846] h t t p s ://mar k r at h b u n . w o r d p r es s . co m/2 0 0 9 /0 9 /2 1 /t h e- jo e- h o w ar d - p ar ad igm- t ech - o u t s id e- t h e- w all/. [847] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [848] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter: Kha-Khan, 25.05.1982. [849] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [850] Thomas C. Tobin, Joe Childs, Death in Slow Motion. Part 2 of 3 in a special report on the Church of Scientology, „St. Petersburg Times”, 22.06.2009. [851] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 201. [852] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; Thomas C. Tobin, Joe Childs, Death in Slow Motion. Part 2 of 3 in a special report on the Church of Scientology, „St. Petersburg Times”, 22.06.2009. [853] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 227; M arc Headley, Blown for Good, s. 181; Thomas C. Tobin, Joe Childs, Death in Slow Motion. Part 2 of 3 in a special report on the Church of Scientology, „St. Petersburg Times”, 22.06.2009. [854] Jak twierdzi rzecznik Kościoła, „pan M iscavige nie był w żaden sposób zaangażowany w postępy duchowe pani M cPherson na ścieżce scjentologii. [855] Raport z przesłuchania doktora Davida M inkoffa, przeprowadzonego przez sierżanta Rona Sudlera (Florida Offense/Incident Report, 15.04.1996); Thomas C. Tobin, Joe Childs, Death in Slow Motion. Part 2 of 3 in a special report on the Church of Scientology, „St. Petersburg Times”, 22.06.2009. [856] Film dokumentalny Iny Brockmann i Petera Reichelta, Missing in Happy Valley (1999): h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = u y N f Em8 Vo 8 Y. [857] Thomas C. Tobin, Joe Childs, Death in Slow Motion. Part 2 of 3 in a special report on the Church of Scientology, „St. Petersburg Times”, 22.06.2009. [858] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [859] Thomas C. Tobin, Joe Childs, Death in Slow Motion: Part 2 of 3 in a special report on the Church of Scientology, „St. Petersburg Times”, 22.06.2009. [860] Kościół zaprzecza wszelkim doniesieniom, wedle których David M iscavige miałby napastować kogokolwiek z członków Kościoła, i utrzymuje, że są one rozpowszechniane przez „grupę hałaśliwych przeciwników scjentologii”. [861] Wywiady z M arkiem „M artym” Rathbunem i M ikiem Rinderem. [862] Inside Edition, 21.01.1997. [863] Wywiad z M ikiem Rinderem. [864] Andrew M eacham, Lisa McPherson Scientology Case Drove Joan Wood from Medical Examiner to Recluse, „Tampa Bay Times”, 30.07.2011. [865] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem w filmie Knowledge Report. Scientology Corrupts Legal System, h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = n t EX h mjW- p E. Jeffrey Goodis również pamięta, że jego klientce grożono procesami, nie przypomina sobie jednak szczegółów. [866] Jeffrey Goodis twierdzi, że przekazywał tylko swojej klientce informacje otrzymywane od Kościoła, ale decyzje podejmowała już samodzielnie. [867] Andrew M eacham, Lisa McPherson Scientology Case Drove Joan Wood from Medical Examiner to Recluse, „Tampa Bay Times”, 30.07.2011. [868] Wywiad z M ikiem Rinderem. [869] Wywiady z M ikiem Rinderem, M arkiem „M artym” Rathbunem i Tomem De Vochtem; oświadczenie M arka „M arty’ego” Rathbuna w sprawie Kennan G. Dandar i Dandar & Dandar przeciwko Flag Service Organization Kościoła Scjentologii i innym, 9.11.2012. [870] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; artykuł redakcyjny Leftovers Again? Mayor Iorio Not Tom Cruise’s Only Dinner Partner, „St. Petersburg Times”, 27.06.2003. [871] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [872] Tamże. [873] M ark „M arty” Rathbun, David Miscavige the Cheater, h t t p ://mar k r at h b u n . w o r d p r es s . co m/2 0 11 /0 8 /0 3 /d av id - mis cav ige- t h e- ch eat er /. [874] Oświadczenie M arka „M arty’ego” Rathbuna w sprawie Kennan G. Dandar i Dandar & Dandar przeciwko Flag Service Organization Kościoła Scjentologii i innym, 9.11.2012. [875] U S embassy cables. Tom Cruise and scientology have trouble in Hamburg (t h egu ar d ian . co m, 17.12.2010): h t t p ://w w w. t h egu ar d ian . co m/w o r ld /u s - emb as s y - cab les - d o cu men t s /1 3 5 4 5 0 . [876] Zeznania Johna Travolty na posiedzeniu Komisji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zatytułowanym Religious Intolerance in Europe Today, 18.09.1997. [877] Zeznania Chicka Corei, tamże. [878] David Hudson, Scientology’s ‘Holocaust’, „Salon Daily Clicks”, 25.02.1997. [879] Peter B. Clarke, Encyclopedia of New Religious Movements, s. 472–473. [880] Katherine Ramsland, The Order of the Solar Temple, h t t p ://w w w. t r u t v. co m/lib r ar y /cr ime/n o t o r io u s _ mu r d er s /mas s /s o lar _ t emp le/1 . h t ml. [881] Rober Jay Lifton, Destroying the World to Save It, s. 6. [882] David E. Kaplan, Andrew M arshall, The Cult at the End of the World, s. 30–31. [883] Nick Broadhurst, Aum Supreme Truth, (2000): h t t p ://w w w. w eb . ar ch iv e. o rg/w eb /2 0 0 7 0 9 2 8 1 6 1 5 5 6 /h t t p ://w w w. cu lt aw ar en es s n et w o r k . o rg/A U M /p r eamb le. h t ml. [884] George D. Chryssides, ‘Come On Up, and I Will Show Thee’. Heaven’s Gate as a Postmodern Group, w: James R. Lewis, Jesper Aagaard Petersen, Controversial New Religions, s. 361; Robert Jay Lifton, Destroying the World to Save It, s. 320–321. [885] Robert Jay Lifton, Destroying the World to Save It, s. 6. [886] Tamże, s. 37. [887] Russ Baker, Clash of the Titans, „George”, kwiecień 1997. [888] Bertram Fields, odpowiedź na zapytania ze strony Lauren Wolf. [889] David Hudson, Scientology’s ‘Holocaust’, „Salon Daily Clicks”, 25.02.1997. [890] Zeznania Johna Travolty na posiedzeniu Komisji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zatytułowanym Religious Intolerance in Europe Today, 18.09.1997. [891] Josh Young, Bill Clinton’s Grand Seduction, „George”, marzec 1998. [892] Tamże. [893] Stephen A. Kent, Hollywood’s Celebrity-Lobbyists and the Clinton Administration’s American Foreign Policy toward German Scientology, „Journal of Religion and Popular Culture”, Vol. 1, No. 1 (Spring 2002). [894] Jennifer Tanaka, Hollywood versus Germany over Scientology, „M aclean’s”, 20.01.1997. [895] Wywiad z Lauren Haggis. [896] Tamże. [897] Wywiad z Alissą Haggis. [898] Katullus, Poezje, tłum. Anna Świderkówna, Wrocław 2005, s. 8 [przyp. tłum.]. [899] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; Anna Schecter, Tom Cruise’s Former Scientology Auditor Speaks about Cruise/Kidman Divorce, „Rock Center with Brian Williams”, 11.07.2012. Kościół oficjalnie zaprzecza, że Nicole Kidman została ogłoszona „jednostką antyspołeczną”; zobacz też: M aureen Orth, What Katie Didn’t Know. Marriage, Scientology-Style, „Vanity Fair”, październik 2012. [900] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [901] M eryl Gordon, Nicole Kidman Tells It Like It Is, „M arie Claire”, 11.11.2007. [902] James Dickerson, Nicole Kidman, s. 146–147. [903] Wywiad z Jasonem Beghe’em. Prawnik Cruise’a twierdzi natomiast, że jego klient „być może zetknął się przypadkiem z Jasonem Beghe’em w Celebrity Centre, ale nie odbył z nim żadnego spotkania”. [904] Wywiad z Tommym Davisem. [905] Wywiad z Claire Headley. [906] Wywiad z Jasonem Beghe’em. [907] Francuski film dokumentalny One Day, One Destiny (M agneto Presse, 2009). [908] Dana Kennedy, Katie Holmes ‘Biggest Nightmare’ in Scientology History, Say Experts, „Hollywood Reporter”, 4.07.2012. [909] Wywiad z Tomem De Vochtem. M arc Headley powiedział dziennikarce „Vanity Fair”, że kamery nagrywające sesje Cruise’a ukryte były za meblami oraz w lampie: „Nagrania robiono z dwóch różnych punktów: jedna kamera z bliskiej odległości rejestrowała wskazania e-metru, a druga z większej odległości, ponad ramieniem Rathbuna, obejmowała postać Cruise’a trzymającego w dłoniach elektrody”. M aureen Orth, What Katie Didn’t Know, „Vanity Fair”, październik 2012. [910] Kościół zaprzecza doniesieniom, jakoby sesje Cruise’a miały być nagrywane, jak również twierdzeniom, że tego rodzaju nagrania miał oglądać M iscavige, a następnie wykorzystywać pozyskane w ten sposób informacje do wywierania wpływu na ludzi. Twierdzenia De Vochta potwierdza natomiast Noriyuki M atsumaru, który pracował razem z M iscavige’em w Centrum Technologii Religijnej. [911] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [912] Ceremonia wręczenia „Freedom M edal of Valor” M iędzynarodowego Stowarzyszenia Scjentologów (2004). [913] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 290. [914] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; Abdrew M orton, Exclusive: Bill Clinton, Tom Cruise Plotted to Use Tony Blair to Gain Tax Breaks for Scientology, h t t p ://w w w. t h emo r t o n r ep o r t . co m/celeb r it y /n o t ab les /exclu s iv e- b ill- clin t o n - t o m- cr u is e- p lo t t ed - t o - u s e- t o n y - b lair- t o - gain - t ax- b r eak s - f o r- s cien t o lo gy /. [915] Wywiad z M ikiem Rinderem. [916] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 286. [917] Cruise, za pośrednictwem swojego prawnika, zaprzecza doniesieniom, że rozmowa taka miała miejsce. Twierdzi, że nie ma żadnych ambicji politycznych. [918] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [919] Wywiad z Paulem Haggisem. [920] Tamże. [921] Wywiad z Deborą Rennard Haggis. [922] Polski tytuł: Miasto gniewu [przyp. tłum.]. [923] D VD Miasto gniewu, tłum. Piotr Licki (M onolith Films, 2005) [przyp. tłum.]. [924] Wywiad z Paulem Haggisem [925] Scenariusz ten współtworzył z Haggisem William D. Broyles, Jr. [926] Rzecznik prasowy Spielberga twierdzi, że reżyser nie przypomina sobie tego rodzaju rozmowy (wywiad z Paulem Haggisem). [927] M arc Headley, Blown for Good, s. 118.

[928] Wywiad z Tommym Davisem, według którego Haggis „najmocniej przeprosił za to, co się stało”. [929] Prawnik Toma Cruise’a twierdzi, że aktor nie przypomina sobie całego zdarzenia ani sytuacji, w której wściekałby się na Haggisa. [930] Jana Winter, Will Smith Funds Private Scientology School, FoxNews.com, 30.05.2008. [931] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 289. [932] Alicia Diaz Dennis, Surprising Celebrity Scientologist #9: Erika Christensen, 28.08.2008, h t t p ://w w w. z imb io . co m/Er ik a+ C h r is t en s en /ar t icles /3 /Su r p r is in g+ C eleb r it y + Scien t o lo gis t + 9 + Er ik a. [933] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 266. [934] Wywiad z Allenem Bartonem. [935] List Allena Bartona do Jenny Elfman, 1.06.2004. [936] Wywiady z Tomem M cCaffertym i Artem Cohanem. [937] Wywiady z Artem Cohanem i Allenem Bartonem. [938] Andrew M orton, Tom Cruise, s. 337. [939] Jeff Hawkins, cytat za: Janet Reitman, Inside Scientology, s. 290. [940] M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 77. [941] Wywiad z M arshallem Herskovitzem. [942] Wywiad z Joshem Brolinem. Travolta, za pośrednictwem swojego prawnika, przyznał, że tego rodzaju zdarzenie z udziałem M arlona Brando miało miejsce, uznał jednak jego opis za „tabloidowy”. [943] Lana M itchell, korespondencja prywatna. [944] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [945] Tamże. [946] M arty Rathbun, Public Announcement (28.09.2003), „Freedom”, brak daty: h t t p ://w w w. f r eed o mmag. o rg/s p ecial- r ep o r t s /s o u r ces /mar t y - r at h b u n - p u b lic- an n o u n cemen t . h t ml. [947] M ariette Lindstein, wiadomość prywatna. [948] Joe Childs, Thomas C. Tobin, Ex-Clearwater Scientology Officer Debbie Cook Testifies She Was Put in ‘The Hole,’ Abused for Weeks, „Tampa Bay Times”, 10.02.2012. [949] Wywiad Lauren Wolf z M ikiem Rinderem. [950] M ariette Lindstein, wiadomość prywatna. Janet Reitman, Inside Scientology, s. 340. [951] M ariette Lindstein i Tom De Vocht, wiadomość prywatna. [952] Wywiad z M ikiem Rinderem; M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 88. [953] M ark „M arty” Rathbun, wiadomość prywatna. [954] Wywiad z Tomem De Vochtem. [955] Joe Childs i Thomas C. Tobin, Ex-Clearwater Scientology Officer Debbie Cook Testifies She Was Put in ‘The Hole,’ Abused for Weeks, „Tampa Bay Times”, 10.02.2012. [956] Wywiad z Tomem De Vochtem. [957] h t t p s ://mar k r at h b u n . w o r d p r es s . co m/2 0 1 0 /0 2 /0 2 /; M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 81. [958] h t t p s ://mar k r at h b u n . w o r d p r es s . co m/2 0 1 2 /0 1 /0 4 /d eb b ie- co o k - gat h er in g- s t eam- o n - d ay - 4 /; zeznania Debbie Cook w sprawie Flag Service Organization Kościoła Scjentologii przeciwko Debrze J. Baumgarten (znanej też jako Debbie Cook Baumgarten oraz Debbie Cook) i Wayne’owi Baumgartenowi; Joe Childs, Thomas C. Tobin, Ex-Clearwater Scientology Officer Debbie Cook Testifies She Was Put in ‘The Hole,’ Abused for Weeks, „Tampa Bay Times”, 10.02.2012. Gdy jakiś czas później Debbie Cook wobec innych scjentologów skrytykowała organizację za agresywne zbieranie funduszy (choć, jak twierdziła, posiadała ona miliard dolarów rezerw gotówkowych), Kościół pozwał ją o co najmniej trzysta tysięcy dolarów odszkodowania. Podobnie jak wielu innych byłych członków kadry kierowniczej Sea Org Debbie Cook oraz jej mąż Wayne Baumgarten w momencie odejścia z organizacji podpisali z Kościołem umowy o poufności. Każdemu z nich zapłacono po pięćdziesiąt tysięcy dolarów, żeby tylko na zawsze zamilkli. W zamian za tę kwotę zgodzili się zrzec swojego konstytucyjnego prawa do swobody wypowiedzi – zgodzili się zapłacić co najmniej pięćdziesiąt tysięcy dolarów za każdą uwagę wygłoszoną prywatnie oraz sto tysięcy dolarów za każdą krytyczną informację przekazaną przez jakiekolwiek medium. Jeśli tego rodzaju wypowiedź miałaby zostać wydrukowana w gazecie lub czasopiśmie, mają obowiązek zapłacić dwadzieścia dolarów za każdy wydrukowany egzemplarz – co dałoby ponad dwadzieścia milionów dolarów od każdego z nich, gdyby zdecydowali się udzielić wywiadu dla „New Yorkera”. Zrzekli się też wszelkich praw własności co do swoich „teczek precleara” (dokument Agreement and General Release, podpisany przez Debbie Cook i Wayne’a Baumgartena 19 października 2007 roku). Debbie Cook była członkiem Sea Org przez dwadzieścia dziewięć lat. W ciągu siedemnastu lat, które spędziła jako wysoka urzędniczka w bazie w Clearwater nadzorowała działania, które przyniosły ponad 1,7 miliarda zysku (Joe Childs, Thomas C. Tobin, Church of Scientology Sues Longtime Clearwater Leader over New Year ’s Eve Email, „Tampa Bay Times”, 31.01.2012). Cook i Baumgarten zawarli z Kościołem ugodę, w ramach której zgodzili się już nigdy nie wypowiadać się na temat organizacji, po czym przenieśli się na karaibską wyspę Gwadelupę (Joe Childs, Thomas C. Tobin, Ex-Scientology Leader Debbie Cook Moving to Caribbean Island, „Tampa Bay Times”, 20.06.2012). [959] The Rathbun Family. Madness, Mayhem, and Mysterious Death, „Freedom”, brak daty i nazwiska autora. [960] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [961] Jak wcześniej wspomniano, Kościół zaprzecza wszelkim doniesieniom, wedle których M iscavige miał kiedykolwiek używać przemocy. [962] Wywiad z Danem Garvinem. [963] Joe Childs, Thomas C. Tobin, No Kids Allowed, „St. Petersburg Times”, 12.06.2010. [964] Wywiad z Claire Headley. Kościół zaprzecza doniesieniom, wedle których kogokolwiek w Sea Org kiedykolwiek zmuszano do poddania się aborcji. [965] Wywiady z Tomem De Vochtem i Janelą Webster. Hubbard również czasami zmuszał członków Sea Org do rozwodów, jak twierdzi Gerald Armstrong, którego żona Terri w 1979 roku otrzymała od przywódcy warunek, że jeśli chce dalej pełnić funkcję „posłańca komodora”, to musi się rozwieść z mężem (Gerald Armstrong, Complaint Report to the U S Department of Justice). [966] Claire Headley, wiadomość prywatna. [967] Wywiad z M ikiem Rinderem. [968] Wywiady z M arkiem „M artym” Rathbunem, M ikiem Rinderem, M ariette Lindstrom, Tomem De Vochtem, M arkiem Headleyem; Joe Childs, Thomas C. Tobin, Scientology. The Truth Rundown, Part 1, „St. Petersburg Times”, 21.06.2009. [969] Czy to jest prawdziwe życie? / Czy tylko fantazja? / Grunt usuwa się spod nóg / Nie ma ucieczki od rzeczywistości [przyp. tłum.]. [970] Wywiady z M ikiem Rinderem, M arkiem „M artym” Rathbunem, Noriyukim M atsumaru, M ariette Lindstein, M arkiem Headleyem i Tomem De Vochtem. M arc Headley, Blown for Good, s. 225–231; M ark „M arty” Rathbun, wypowiedzi w filmach dokumentalnych z serii The Truth Rundown, h t t p ://w w w. t amp ab ay . co m/s p ecials /2 0 0 9 /r ep o r t s /p r o ject /r at h b u n . s h t ml. [971] Oświadczenie Davida M iscavige’a w sprawie Międzynarodowy Kościół Scjentologii przeciwko Stevenowi Fishmanowi i Uwemu Geertzowi, Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Centralnego Okręgu Stanu Kalifornia, 8.02.1994. [972] Kościół zaprzecza doniesieniom, wedle których M iscavige miał kiedykolwiek używać przemocy wobec jego członków. [973] Wywiad z Tomem De Vochtem. [974] Oświadczenie Andrego Tabayoyona, 19.08.1994. [975] Wywiad z Noriyukim M atsumaru. [976] Prawnik Cruise’a twierdzi, że żadnemu z członków Sea Org nie kazano salutować na widok aktora i że niejednokrotnie ucinał on sobie serdeczne pogawędki z pracownikami bazy. [977] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 290. [978] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 290. [979] Wywiady z Tomem De Vochtem i M arkiem „M artym” Rathbunem. [980] Informacje na temat diety M iscavige’a pochodzą od jego byłych kucharzy: Sinara Parmana i Lany M itchell. [981] Wywiad z Sinarem Parmanem. [982] Tamże. [983] Wywiad z Claire Headley. Kościół kwestionuje te dane, nie podaje jednak własnych wyliczeń. [984] Janet Reitman, Inside Scientology, s. 319. [985] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [986] Wywiad z Tomem De Vochtem; Lana M itchell, Hot and Cold Running Servants, 27.06.2011, h t t p ://w w w. s cien t o lo gy - cu lt . co m/h o w - an d - co ld - r u n n in g- s er v an t s . h t ml; Sinar Parman twierdzi, że podczas pobytu w Clearwater M iscavige zazwyczaj wstaje o dziewiątej rano. [987] Sinar Parman, wiadomość prywatna. [988] Wywiad z M ikiem Rinderem; John Brousseau, korespondencja prywatna. [989] r ich ar d limt ailo r in g. co m. [990] Wywiady z Janelą Webster i M ikiem Rinderem; M ariette Lindstein, korespondencja prywatna. [991] Lana M itchell, Hot and Cold Running Servants, 27.06.2011, h t t p ://w w w. s cien t o lo gy - cu lt . co m/h o w - an d - co ld - r u n n in g- s er v an t s . h t ml [992] Wywiad z Johnem Brousseau. [993] Tamże. [994] Tamże; M arc Headley, wiadomość prywatna; wywiad z Noriyukim M atsumaru. [995] Wywiad Bryana Seymoura z Laną M itchell w australijskim programie telewizyjnym Today Tonight, h t t p s ://. mar k r at h b u n . f iles . w o r d p r es s . co m/2 0 11 /11 /t r an s cr ip t _ o f _ b r y an _ s ey mo u r _ in t er v iew _ w it h _ lan a_ mit ch ell_ 1 7 b 1 u 9 r- 1 7 b 1 u 9 t . p d f . [996] M ike Rinder i M ariette Lindstein, korespondencja prywatna. [997] Dan Koon, korespondencja prywatna. [998] Wywiad z Janelą Webster. [999] M ariette Lindstein, wiadomość prywatna; wywiad Bryana Seymoura z Laną M itchell w australijskim programie telewizyjnym Today Tonight, h t t p s ://. mar k r at h b u n . f iles . w o r d p r es s . co m/2 0 11 /11 /t r an s cr ip t _ o f _ b r y an _ s ey mo u r _ in t er v iew _ w it h _ lan a_ mit ch ell_ 1 7 b 1 u 9 r- 1 7 b 1 u 9 t . p d f . [1000] Wywiady z M ikiem Rinderem i Laną M itchell; John Brousseau, wiadomość prywatna; wywiad Bryana Seymoura z Laną M itchell w australijskim programie telewizyjnym Today Tonight, h t t p s ://mar k r at h b u n . f iles . w o r d p r es s . co m/2 0 11 /11 /t r an s cr ip t _ o f _ b r y an _ s ey mo u r _ in t er v iew _ w it h _ lan a_ mit ch ell_ 1 7 b 1 u 9 r- 1 7 b 1 u 9 t . p d f . [1001] John Brousseau, wiadomość prywatna. [1002] Wywiady z Danielem M ontalvo i Sandy Kent Fuller. [1003] M ariette Lindstein, wiadomość prywatna. [1004] Jak twierdzi Tommy Davis, „z ich punktu widzenia było to minimum, co mogli zrobić, żeby wyrazić swoją wdzięczność”. [1005] Wywiady z Johnem Brousseau i M arkiem Headleyem, M ikiem Rinderem, Janelą Webster i M arkiem „M artym” Rathbunem. [1006] Wywiady z M arkiem Headleyem, Claire Headley i Johnem Brousseau. [1007] Wywiad z M arkiem Headleyem; Claire Headley, korespondencja prywatna. [1008] Jason Nark, From Here to Scientology: Worldwide Leader David Miscavige’s Philly-Area Roots, „South Jersey News”, 3.01.2012. [1009] Wywiad Lawrence’a Wollersheima z Jesse’em Prince’em: h t t p s ://w w w. ler man et . co m/p r in ce/. [1010] M ary Jacoby, High Profile Couple Never Pairs Church and State, „St. Petersburg Times”, 13.12.1998. [1011] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [1012] Wywiad z Jenną M iscavige Hill. [1013] Wywiad z M ariette Lindstein. [1014] M ark „M arty” Rathbun, Licking Bathroom Floors, 24.10.2012, h t t p s ://mar k r at h b u n . w o r d p r es s . co m/2 0 1 2 /1 0 /2 4 /lick in g- b at h r o o m- f lo o r s /; zeznania Debbie Cook w sprawie Flag Service Organization Kościoła Scjentologii przeciwko Debrze J. Baumgarten (znanej też jako Debbie Cook Baumgarten oraz Debbie Cook) i Wayne’owi Baumgartenowi. [1015] Wywiad z Jeffersonem Hawkinsem. [1016] Tamże. Jefferson Hawkins jest obecnie związany z ruchem Anonymous, czyli społecznością „haktywistów”, która walczy między innymi ze scjentologią. Członkowie ruchu często organizują pikiety przed budynkami Kościoła; ich uczestnicy noszą czasem maski Guya Fawkesa. Grupa ta ostro się sprzeciwia wszelkim formom cenzury, a przeciw scjentologom zwróciła się, gdy Kościół, powołując się na swoje prawa autorskie, zaczął usuwać z sieci nagranie, na którym Tom Cruise zachwala scjentologiczne metody działania. Według przedstawicieli Kościoła Anonymous jest grupą „cyberterrorystów”. Dwóch członków grupy przyznało się przed sądem, że w 2008 roku uczestniczyło w ataku na stronę internetową Kościoła. [1017] Oświadczenie Yael Lustgarten. [1018] Wywiad z Amy Scobee, która twierdzi też, że będąc członkiem Kościoła, zdążyła się przyzwyczaić do scjentologicznych metod rozwiązywania konfliktów wewnątrz organizacji. Jako czternastolatka, zaraz po wstąpieniu do Kościoła, dwukrotnie była molestowana seksualnie przez starszego scjentologa. Nie wzywała policji. „Uczy się nas, że »sami załatwiamy własne sprawy«” – tłumaczy. Nie opowiedziała podczas sesji audytowania o tym, co ją spotkało, więc gdy napastujący ją mężczyzna wyznał swoje winy, kazano jej za karę wykonywać ciężkie prace fizyczne. Sprawca natomiast został później „oficerem etyki”.

[1019] Oświadczenie Thomasa Davisa w sprawie Marc Headley przeciwko Międzynarodowemu Kościołowi Scjentologii oraz Claire Headley przeciwko Międzynarodowemu Kościołowi Scjentologii, Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Centralnego Okręgu Stanu Kalifornia, 2.07.2010. [1020] Wywiad z Tomem De Vochtem. [1021] Tommy Davis twierdzi, że „tego rodzaju incydenty to czysta fantazja Toma De Vochta”. [1022] Tamże. [1023] Tamże. [1024] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [1025] David K. Li, The Church of $impsontology, „New York Post”, 31.01.2008. [1026] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; Joe Childs, Thomas C. Tobin, In Letter, Former Scientology Leader Debbie Cook Renews Concerns about Church Fundraising, „Tampa Bay Times”, 7.01.2012. Debbie Cook, była członkini Sea Org, potwierdziła informacje o miliardzie dolarów rezerw w e-mailu rozesłanym do innych scjentologów. Tony Ortega, Scientology in Turmoil. Debbie Cook’s E-mail, Annotated, „The Village Voice Blogs”, 6.01.2012, h t t p ://b lo gs . v illagev o ice. co m/r u n n in s car ed /2 0 1 2 /0 1 /s cien t o lo gy _ in _ 3 . p h p . M arty Rathbun szacuje, że obecnie kwota ta już się podwoiła, osiągając „niemal dwa miliardy dolarów – pieniądze złożono na kontach zagranicznych, poza zasięgiem urzędu podatkowego oraz procesów cywilnych” (M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 50). [1027] Hugh Urban, The Church of Scientology, s. 136. [1028] Wywiad z Bruce’em Hinesem. Według Kościoła „sesje audytowania nie mają »ceny«”, istnieją jedynie „datki o ustalonej wysokości”. Karin Pouw, korespondencja prywatna. [1029] Joe Childs, Thomas C. Tobin, Former Scientology Insiders Describe a World of Closers, Prospects, Crushing Quotas and Coercion, „St. Petersburg Times”, 13.11.2011. [1030] Joe Childs, Thomas C. Tobin, Scientology Amped Up Donation Requests to Save the Earth Starting in 2001, „St. Petersburg Times”, 20.11.2011. [1031] Wywiad z M arkiem „M atem” Peschem. [1032] Joe Childs, Thomas C. Tobin, Giant ‘Super Power ’ Building in Clearwater Takes a Pause, Yet Millions Keep Flowing In, „St. Petersburg Times”, 21.11.2011. [1033] Wywiad z Guyem White’em. [1034] Xenubarb, Scientology: Attack of the Ideal Orgs!, 28.01.2012: h t t p ://w w w. d aily k o s . co m/s t o r y /2 0 1 2 /0 1 /2 8 /1 0 5 9 4 4 6 /- Scien t o lo gy - A t t ack - o f - t h e- I d eal- O rgs . [1035] Wywiad z Danielem M ontalvo. [1036] „Child Labor Laws”, w: State of Florida and the Federal Fair Labor Standards Act. [1037] California Child Labor Laws, State of California, 2000. [1038] Joe Childs, Thomas C. Tobin, Church of Scientology Runs Afoul of Widely Accepted Best Practices for Fundraising, „Tampa Bay Times”, 19.11.2011. [1039] Wywiad z Garrym Scarffem. [1040] Sprawa wytoczona Nancy Cartwright została zakończona polubownie. [1041] American Safety Casualty Insurance Company i National American Insurance Company of California przeciwko Nancy Cartwright i YO N AN C Y, I N C., Sąd Okręgowy Stanu Kalifornia dla hrabstwa Los Angeles, 21.09.2010. [1042] „Notice of lodging of the reporter’s transcript of proceedings of the sentencing hearing” w sprawie United States przeciwko Reedowi E. Slatkinowi, Sąd Upadłościowy Stanów Zjednoczonych, Centralny Okręg Stanu Kalifornia, Oddział Północny, 25.09.2003. [1043] M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 26. [1044] E. Scott Reckard, Scientology Groups to Pay Back $3.5 Million, „Los Angeles Times”, 8.11.2006. [1045] Reportaż w australijskim programie telewizyjnym A B C Lateline, 28.11.2011, h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = G G 8 f t i9 I K w k ; M ark „M arty” Rathbun, Keepin it real on Fathers Day, 20.06.2010, h t t p s ://mar k r at h b u n . w o r d p r es s . co m/2 0 1 0 /0 6 /2 0 /k eep in - it - r eal- o n - f at h er s - d ay /. [1046] Tony Ortega, Scientology’s Cruise Ship as Prison, „The Village Voice Blogs”, 29.11.2011, h t t p ://b lo gs . v illagev o ice. co m/r u n n in s car ed /2 0 11 /11 /v ales k a_ p ar is _ ch r is _ gu id er _ s cien t o lo gy _ f r eew in d s . p h p . [1047] Tom Cruise Wins Scientology’s Freedom Medal of Valor Part 1, h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = d h 2 u S- O m_ B s . [1048] Lana M itchell, wiadomość prywatna. [1049] Wywiad z Rogerem Christianem. [1050] Glenn Whipp, The Battle for ‘Earth’. Travolta’s Scientology Ties Raise Controversy over New Film, „Los Angeles Daily News”, 12.05.2000. [1051] Travolcie stale towarzyszyła Barbara Ruiz – prezes scjentologicznej organizacji Author Services International (wywiad z Rogerem Christianem). [1052] Wywiad z M ikiem Rinderem. [1053] Wywiady ze Spanky Taylor i Noriyukim M atsumaru. [1054] Elvis M itchell, Earth Capitulates in 9 Minutes to Mean Entrepreneurs from Space, „New York Times”, 12.05.2000. [1055] Wywiad z Rogerem Christianem. [1056] Prawnik reprezentujący Cruise’a twierdzi, że „jeśli chodzi o film Bitwa o Ziemię, pan Cruise nigdy nie wyrażał stanowiska innego niż pełen szacunek i wsparcie dla jego twórców”. [1057] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [1058] M ark M cKinstry, wiadomość prywatna. [1059] Wywiad z Claire Headley. [1060] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. Kościół twierdzi, że nigdy nie sprzeciwiał się przekonaniom religijnym aktorki; zobacz też: M aureen Orth, What Katie Didn’t Know. Marriage, Scientology-Style, „Vanity Fair”, październik 2012. [1061] Prawnik Cruise’a twierdzi, że podczas wyjazdu na otwarcie placówki Kościoła w M adrycie aktor nie skarżył się na brak partnerki. [1062] Wywiad z Tomem De Vochtem. [1063] M arc Headley, Blown for Good, s. 279. [1064] Wywiady z Claire Headley i Noriyukim M atsumaru. [1065] Tamże. Według artykułu z „Vanity Fair” Kościół zaprzecza doniesieniom o kupowaniu ubrań oraz o wyjeździe Wilhere’a do Nowego Jorku „w ramach tego rzekomego projektu, który de facto nigdy nie miał miejsca”. [1066] Historię Nazanin Boniadi, której opis można znaleźć w różnych publikacjach, potwierdziło nieoficjalnie czworo różnych byłych scjenetologów. [1067] Kościół oficjalnie utrzymuje, że „w scjentologii osoby duchowne zobowiązane są do przestrzegania regulaminu, znanego jako Kodeks Audytora. Określa on jasne standardy, wedle których wszelka wymiana informacji pomiędzy audytorem a uczestnikiem sesji objęta jest klauzulą całkowitej poufności. Wszelkie informacje pozyskane podczas sesji pozostają ś ciś le t ajn e i chronione zarówno przez audytora, jak i struktury Kościoła”. [1068] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Bulletin. The Responsibilities of Leaders, 12.02.1967 (reedycja poprawiona, 4.09.1979). [1069] M aureen Orth, What Katie Didn’t Know, „Vanity Fair”, październik 2012. [1070] Tamże. [1071] Prawnik Cruise’a twierdzi, że rozmowa ta nigdy nie miała miejsca. Natomiast według Tommy’ego Davisa „Katy straciła przyjaciółkę nie dlatego, że przyznała się do swojej orientacji, ale dlatego że ją w tej kwestii okłamywała”. [1072] M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 85. [1073] M aureen Orth, What Katie Didn’t Know, „Vanity Fair”, październik 2012. Kościół przekazał pismu następujące stanowisko w tej sprawie: „Pan M iscavige nie przypomina sobie, żeby w ciągu całego jego życia w jakikolwiek sposób obraziła go czyjaś partnerka”. [1074] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem; M ark „M arty” Rathbun, The Scientology Reformation, s. 86. Prawnik Cruise’a Bertram Fields twierdzi, że taka rozmowa nigdy nie miała miejsca: „Pan Cruise nigdy czegoś takiego nie powiedział i w ogóle w ten sposób nie myśli. To podłe pomówienie”. [1075] M aureen Orth, What Katie Didn’t Know, „Vanity Fair”, październik 2012. [1076] Informacje na temat znajomości Nazanin Boniadi z Tomem Cruise’em otrzymałem z kilku różnych niezależnych źródeł. Relacje wszystkich osób się pokrywały. Prawnik Cruise’a twierdzi natomiast, że przedstawiciele Kościoła nigdy nie aranżowali jego związków z kobietami oraz że żadna spośród scjentolożek, z którymi aktor się spotykał, nie wprowadziła się nigdy do jego domu. [1077] Andrew M orton, Tom Cruise, s. 261–266. [1078] Andrew M orton, Tom Cruise, s. 270; Roger Friedman, Katie Holmes’ Missing Days, 21.06.2005: h t t p ://w w w. f o xn ew s . co m/s t o r y /0 , 2 9 3 3 , 1 6 0 1 9 2 , 0 0 . h t ml. [1079] Sara Stewart, Katie Loves Her Cruise Control, „New York Post”, 12.06.2005. [1080] Jeannette Walls, No ‘Risky Business’ for Cruise, Holmes, 2.05.2005, h t t p ://w w w. t o d ay . co m/id /7 6 8 2 1 5 0 /n s /t o d ay - en t er t ain men t /t /n o - r is k y - b u s in es s - cr u is e- h o lmes /# . U 5 R 1 5 ih R aT k . [1081] Sarah Bailey, What Katie Did Next, „Harper’s Bazaar”, 1.03.2007. [1082] Wywiad z Noriyukim M atsumaru. [1083] Robert Haskell, Holmes, Sweet Holmes, „W”, sierpień 2005; Roger Friedman, Katie Holmes’ Missing Days, 21.06.2005, h t t p ://w w w. f o xn ew s . co m/s t o r y /0 , 2 9 3 3 , 1 6 0 1 9 2 , 0 0 . h t ml. [1084] The Oprah Winfrey Show, 23.05.2005. [1085] Today, 25.06.2005. [1086] L. Ron Hubbard, wykład Aberration and the Sixth Dynamic, 13.11.1956. [1087] Przemówienie Davida M iscavige’a na zjeździe M iędzynarodowego Towarzystwa Scjentologów w Kopenhadze, 6.10.1995. [1088] Real Disease vs. Mental “Disorder”, h t t p ://w w w. cch r. o rg/q u ick - f act s /r eal- d is eas e- v s - men t al- d is o r d er. h t ml. [1089] Larry Byrnes, The Know Drugs Show (film dołączony do pisma „Freedom”). [1090] Jedno ze zdjęć prezentowanych w muzeum przedstawia Eddina Barakata Yarkasa, znanego jako Abu Dahdah. Podpisany jest jako psychiatra oraz mózg operacji terrorystycznej, w ramach której w roku 2004 podłożono bomby w pociągach w M adrycie. W rzeczywistości Yarkas (zajmujący się handlem używanymi samochodami), choć zbierał fundusze dla Al-Kaidy, to z zamachami w M adrycie prawdopodobnie nie miał wiele wspólnego. Spośród osób wymienionych na liście dwustu osiemnastu rozpoznanych na świecie islamskich bojowników jest tylko jeden, któremu zdarzyło się studiować psychologię – Ali M ohammed, egipski tajny agent, który brał udział w planowaniu zamachów bombowych na ambasady U SA w Kenii i Tanzanii w roku 1998. „Nieobecność w tej grupie psychologów wyraźnie rzuca [1091] Mental Health: A Report of the Surgeon General, h t t p ://w w w. s u rgeo n gen er al. go v /lib r ar y /men t alh ealt h /ch ap t er 3 /s ec1 . h t ml. [1092] M arcia Angell, The Epidemic of Mental Illness. Why?, „New York Review of Books”, 23.06.2011. [1093] Wywiad z Paulem Haggisem. [1094] Alisa Ulferts, Scientologists Push Mental Health Law, „St. Petersburg Times”, 9.04.2005. Katharine M ieszkowski, Scientology’s War on Psychiatry, „Salon”, 1.07.2005, h t t p ://w w w. s alo n . co m/2 0 0 5 /0 7 /0 1 /s ci_ p s y /. [1095] Alisa Ulferts, Panel Waters Down Limits on Student Mental Services, „St. Petersburg Times”, 20.04.2005. [1096] M arilyn Elias, Prozac Linked to Child Suicide Risk, „U SA Today”, 13.09.2004. [1097] Tom Watkins, Papers Indicate Firm Knew Possible Prozac Suicide Risk, 4.01.2005, h t t p ://ed it io n . cn n . co m/2 0 0 5 /H EA LT H /0 1 /0 3 /p r o z ac. d o cu men t s /. [1098] Joel Achenbach, Dale Russakoff, Teen Shooter ’s Life Paints Antisocial Portrait, „Washington Post”, 29.04.1999. [1099] W. Alexander M orton, Gwendolyn G. Stockton, Methylphenidate Abuse and Psychiatric Side Effects, „The Primary Care Companion to the Journal of Clinical Psychiatry”, Vol. 2(5), październik 2000. [1100] Thomas P. Laughren, Memorandum. Overview for December 13 Meeting of Psychopharmacologic Drugs Advisory Committee (PD AC ), Silver Spring, M D : Center for Drug Evaluation and Research, U. S. Food and Drug Administration, 16.11.2006. [1101] M ichael S. M ilane, M arc A. Suchard, M a-Li Wong, Julio Licinio, Modeling of the Temporal Patterns of Fluoxetine Prescriptions and Suicide Rates in the United States, „P LoS M edicine” 3(6), czerwiec 2006, s. 816–824. [1102] Scientology: A Question of Faith, „C B S News”, 7.05.2009. [1103] Oświadczenie Hany Eltringham Whitfield, 8.03.1994. [1104] Wywiad z Haną Eltringham Whitfield. [1105] Prozac Frees Ex-Scientology Leader from Depression, „Psychiatric Times”, Vol. VI I I , No. 6 (czerwiec 1991). [1106] Flo Barnett Coroner ’s Report, h t t p ://w w w. xen u - d ir ect o r y . n et /mir r o r s /h t t p ://w w w. w h y ar et h ey d ead . n et /f lo _ b ar n et t /co r o n er. h t ml. [1107] Plaintiff’s Supplement to Response to Defendants’ Motion for Summary Judgment w sprawie Estate of Kyle Thomas Brennan przeciwko Flag Service Organization Kościoła Scjentologii, Denise Miscavige Gentile, Geraldowi Gentile’owi i Thomasowi Brennanowi, Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Środkowego Okręgu Stanu Floryda, Oddział w Tampie. [1108] Tamże; Tony Ortega, Jamie De Wolf, L. Ron Hubbard’s Great Grandson, Gaining More Notoriety for His Views on Scientology, „The Village Voice Blogs”, 26.07.2012, h t t p ://b lo gs . v illagev o ice. co m/r u n n in s car ed /2 0 1 2 /0 7 /s cien t o lo gy _ jamie_ d ew o lf _ cb s . p h p . [1109] Joe Childs i Thomas C. Tobin, Appeals Court Upholds Dismissal of Wrongful Death Suit Against Church of Scientology, „Tampa Bay Times”, 21.09.2012. [1110] A PA responds to Tom Cruise’a anti-psychiatry remarks, 28.06.2005, h t t p ://w w w. med icaln ew s t o d ay . co m/r eleas es /2 6 7 1 9 . p h p . [1111] Andrew M orton, Tom Cruise, s. 292. [1112] Spiegel Interview with Tom Cruise and Steven Spielberg, „Der Spiegel”, 17/2005. [1113] Roger Ebert, Crash, „Chicago Sun Times”, 5.05.2005.

[1114] A. O. Scott, Bigotry as the Outer Side of Inner Angst, „New York Times”, 6.05.2005. [1115] The Power List, „Premiere”, czerwiec 2006. [1116] Tom Cruise Ranked 1 among the Top 100 Celebrities in 2006, „Forbes”, 1.05.2007. [1117] Wywiad z Johnem Brousseau. [1118] Kościół zaprzecza relacji Johna Brousseau. Prawnik Cruise’a twierdzi, że jego klient nigdy nie oglądał wspomnianego motocykla M iscavige’a. Zapewnia również: „Jesteśmy w posiadaniu zdjęć dokumentujących prace wykonywane przy tym sprzęcie przez lakiernika. Nie był nim pan Brousseau”. Dokumentacja zdjęciowa nie została jednak okazana. John Brousseau przedstawił natomiast zdjęcia ukazujące prace, które – jak sam twierdzi – wykonywał przy obu motocyklach aktora. [1119] Wywiad z Johnem Brousseau. [1120] Tony Ortega, ‘Tom Cruise Worships David Miscavige like a God’. The John Brousseau Story, Part Two, „The Village Voice Blogs”, 29.07. 2012, h t t p ://b lo gs . v illagev o ice. co m/r u n n in s car ed /2 0 1 2 /0 7 /s cien t o lo gy _ jo h n _ b r o u s s eau _ mar ek a_ james . p h p . [1121] Odpowiedź Kościoła Scjentologii na nasze zapytania. [1122] Wywiad z Tomem De Vochtem; M ark „M arty” Rathbun, Moving on Up a Little Higher. Commemorative Edition, s. 106. [1123] Wywiad z Johnem Brousseau. [1124] Tamże; M ark „M arty” Rathbun, wiadomość prywatna. [1125] Wywiad z Noriyukim M atsumaru. [1126] Andrew M orton, Tom Cruise, s. 307–308. [1127] L. Ron Hubbard, Dianetyka. Współczesna nauka o zdrowiu umysłowym, s. 126. [1128] L. Ron Hubbard, The Science of Survival, s. 88. Uwagi Hubbarda na temat homoseksualizmu nie pojawiają się w późniejszych wydaniach książki. [1129] Tamże, s. 89. [1130] Tamże, s. 157. [1131] L. Ron Hubbard, wykład The Resolution of the Second Dynamic, październik 1952. [1132] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Executive Letter. Amprinistics, 27.09.1965. [1133] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Second Dynamic Rules, 11.08.1967. [1134] Wywiad z Guyem White’em. [1135] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [1136] Wywiad z M ichaelem Pattinsonem. [1137] Wywiad z Lauren Haggis. [1138] Cztery lata wcześniej Kościół brał aktywny udział w kampanii przeciwko wprowadzeniu „Propozycji 63” (Mental Health Services Act), mającej na celu podniesienie podatków, żeby poprawić jakość opieki zdrowotnej nad osobami cierpiącymi na choroby psychiczne (regulacja ta została wprowadzona). [1139] Tony Ortega, Sympathy for the Devil, „New Times L.A.”, 27.09.2001. Kościół wyjaśnia to w następujący sposób: „W roku 1996 Kościół uruchomił program mający pomóc jego członkom tworzyć strony internetowe opisujące ich działalność jako scjentologów. Do oprogramowania załączono specjalny filtr chroniący przed niechcianymi wiadomościami, z którego nasi wierni mogli korzystać, żeby ograniczyć liczbę zapytań otrzymywanych z sieci wskutek umieszczenia w internecie osobistych historii o doświadczeniach ze scjentologią. Program ten działał mniej więcej przez rok” (Karin Pouw, wiadomość prywatna). [1140] C N N : Scientology vs. Anonymous: Tommy Davis Responds, h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = o T xf H z 6 k EM k . [1141] Wywiad z M ary Benjamin. [1142] Celebrity Interview: Kelly Preston, „Celebrity”, No. 376, brak daty. [1143] Wywiad z Deborą Rennard Haggis. [1144] M ary Benjamin twierdzi, że ani ona, ani mąż, nie należeli do grupy osób składających ów pozew. [1145] Tamże. [1146] List od „M amy i Boba” do Debory i Paula Haggisów, 14.09.2006. [1147] Obecnie jest to „Tampa Bay Times”. [1148] Joe Childs, Thomas C. Tobin, The Truth Rundown, „St. Petersburg Times”, 21.06.2009. [1149] Joe Childs, Thomas C. Tobin, Scientology’s Response to Church Defectors. ‘Total Lies’, „St. Petersburg Times”, 20.06.2009. [1150] Wywiad z Paulem Haggisem. [1151] Wywiad z Jenną M iscavige Hill. [1152] Kościół twierdzi, że przestrzega „wszelkich praw regulujących pracę nieletnich” i że nie mogą oni zapisać się do organizacji bez zgody rodziców; „rachunki darmozjadów” stanowią natomiast „kwestię kościelną” i nie są egzekwowane drogą prawną. [1153] Wywiad z Paulem Haggisem. [1154] Bryan Burrough, Sleeping with the Fishes, „Vanity Fair”, grudzień 2006. [1155] Tom Cruise Scientology Video – (Original U N C U T ), h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = U F B Z _ u A b xS0 . [1156] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Policy Letter. Keeping Scientology Working, 7.02.1965. [1157] Wywiad z Greggiem Houshem. [1158] Message to Scientology, 21.01.2008: h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = J C b K v 9 y iLiQ &f eat u r e= k p . [1159] Denial of Service [odmowa usługi] – rodzaj ataku komputerowego mającego na celu uniemożliwienie działania systemu poprzez przeciążenie go nadmierną ilością zapytań [przyp. tłum.]. [1160] Haggis zapamiętał, że chodziło o Larry King Live. Były współpracownik Cruise’a twierdzi natomiast, że miał to być Oprah Winfrey Show – propozycja mogła jednak być skierowana do obu tych programów. [1161] Bertram Fields, prawnik Cruise’a, zaprzecza, by tego rodzaju rozmowa miała miejsce: „Pan Cruise nigdy nie prosił pana Haggisa ani nikogo innego o potępienie ataków medialnych kierowanych pod jego adresem – ani w programie typu Larry King Live, ani w żaden inny sposób”. [1162] Paul Haggis, wiadomość prywatna. [1163] Wywiad M atta Lauera z Tomem Cruise’em, „Today”, 15.12.2008. [1164] Wywiad z Jasonem Beghe. [1165] Wywiad z Paulem Haggisem. [1166] Kościół określa jego zagrywkę jako „próbę wyłudzenia”. [1167] Kościół przekazał mi list od owej przyjaciółki Katy Haggis, w którym zaprzecza ona, jakoby miała nie dostać pracy z powodu przyjaźni z Katy. Twierdzi też, że Kościół jest otwarty na wszystkie osoby, niezależnie od ich orientacji seksualnej. Dziewczyna (której rodzice są pracownikami Kościoła) nie odpowiedziała na moje prośby o rozmowę. [1168] Tommy Davis przekazał mi podpisane przez Amy Scobee oświadczenie, w którym przyznaje się ona do romansów. Ona sama powiedziała mi jednak, że zdarzyły jej się tylko dwie drobne wpadki, obie niewykraczające poza pocałunek. Twierdzi, że nie napisała sama tych oświadczeń, tylko je podpisała, z nadzieją, że dzięki temu będzie mogła opuścić Kościół na korzystnych dla siebie warunkach i zachować kontakt z pozostającymi w organizacji członkami rodziny. Kościół natomiast twierdzi, że w żaden sposób nie wykorzystuje poufnych informacji zdobytych podczas audytowania. [1169] E-mail Paula Haggisa do Tommy’ego Davisa, 19.08.2009. [1170] Kościół zaprzecza istnieniu jakiejkolwiek „procedury tropienia uciekinierów”. [1171] Jak twierdzi Tommy Davis, „pan M iscavige nigdy nie stosował przemocy fizycznej wobec M arca Headleya ani kogokolwiek innego”. [1172] Wywiad z M arkiem Headleyem. [1173] Wywiad z Johnem Brousseau. [1174] Tommy Davis zeznał później, że nigdy nie uczestniczył w pościgu za zbiegłym członkiem Sea Org, przyjechał tylko odwiedzić Johna Brousseau, ponieważ byli ze sobą zaprzyjaźnieni (zeznanie Thomasa Davisa w sprawach Marc Headley przeciwko Międzynarodowemu Kościołowi Scjentologii oraz Claire Headley przeciwko Międzynarodowemu Kościołowi Scjentologii, Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych dla Centralnego Okręgu Stanu Kalifornia, 2.07.2010). [1175] Tamże. [1176] Wywiad z M ikiem Rinderem. [1177] Valerie Venegas powiedziała jednemu ze swoich źródeł, że sprawa została zamknięta w wyniku interwencji z wyższego szczebla; później zaś zaczęła obarczać winą mnie, ponieważ dowiedziałem się o tym dochodzeniu i zadzwoniłem do niej, żeby potwierdzić informacje (Tony Ortega, FBI Investigation of Scientology: Already Over before We Even Heard of It, „The Village Voice Blogs”, 19.03.2012, h t t p ://b lo gs . v illagev o ice. co m/r u n n in s car ed /2 0 1 2 /0 3 /s cien t o lo gy _ f b i_ in v es t igat io n _ o v er. p h p ) . [1178] Wywiad z Anne Archer. [1179] Wywiad z M arkiem Ishamem. [1180] Wywiady z M ichaelem Nozikiem i Gianem Sardarem. [1181] Wywiad z Paulem Haggisem. [1182] Tommy Davis twierdzi, że w rozmowach reprezentantów Kościoła z Haggisem nigdy nie pojawiło się żadne odniesienie do postaci M artina Luthera Kinga. [1183] Tamże. [1184] Tamże. [1185] Wywiad z Tommym Davisem. [1186] Tommy Davis, korespondencja prywatna. [1187] Wywiad z Jessicą Feshbach. [1188] Wywiad z Jessicą Feshbach. Podczas naszego spotkania Isham wyraził przekonanie, że scjentologia nie jest „religią opartą na wierze”. Nie wnikając w to, czym właściwie jest religia bez wiary, powiedziałem tylko, że na wyższych poziomach scjentologii istnieje jednak pewna kosmologia, którą trzeba przyjąć na zasadzie wiary. Isham odpowiedział, że nie będzie ze mną omawiał szczegółów dotyczących poziomu O T I I I (wcale go zresztą o to nie prosiłem). „M usisz zrozumieć, że jest to objęte tajemnicą wyłącznie dlatego, że taka wiedza – gdyby dostała się w niepowołane ręce – mogłaby wyrządzać ludziom krzywdę” – tłumaczył, wyraźnie nawiązując do słów Hubbarda, który ostrzegał, że jeśli te informacje trafią do osoby, która nie jest na nie duchowo przygotowana, wówczas może ona umrzeć na zapalenie płuc. [1189] Wywiad z Terrym Jastrowem. [1190] Wywiad z Anne Archer. [1191] Christian Science (Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki) – wyznanie założone przez M ary Baker Eddy w 1879 roku w Stanach Zjednoczonych. W Polsce zarejestrowane zostało pod nazwą Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki, potocznie nazywane jest zaś Kościołem Scjentystów [przyp. tłum]. [1192] Tamże. [1193] Wywiad z Tommym Davisem. [1194] Wywiad z Terrym Jastrowem. [1195] Christopher Wood, The CenterPort Partners, „Denver Business Journal”, 29.11.1991. [1196] Wywiad z Paulem Haggisem. Tommy Davis przy jednej okazji mówił mi, że zna Paula Haggisa zaledwie od 1991 roku, innym razem jednak stwierdził, że poznał go już jako osiemnastolatek. [1197] William Shaw, The Cult of Personalities, „Details”, luty 1996. [1198] Wywiad z Johnem Peelerem. [1199] Wywiad z Tizianem Luglim. [1200] Wywiad z M ikiem Rinderem. [1201] Wywiad z Amy Scobee. [1202] Kościół utrzymuje, że nic takiego nigdy się nie wydarzyło. Sam Davis natomiast przyznaje, że aktówka w pewnym momencie zniknęła, ale twierdzi, że nie było w niej nic związanego z kompromitującymi Kościół nagraniami. [1203] Wywiad z Tommym Davisem. [1204] Wywiad z Amy Scobee. Davis przyznaje, że ma taki tatuaż. [1205] Tamże. [1206] 20/20, 20.12.1998. [1207] Davis utrzymuje, że rozwiódł się z żoną z powodu „różnic charakteru” oraz że „nie miało to nic wspólnego z Kościołem”. [1208] Wywiad z M ikiem Rinderem. [1209] Wywiad z Donną Shannon.

[1210] Wywiad z Danielem M ontalvo. [1211] Davis twierdzi, że nie przypomina sobie spotkania z Donną Shannon, nigdy nie szorował śmietnika ani nie musiał pożyczać pieniędzy. [1212] Wywiad z M ikiem Rinderem. [1213] John Sweeney, wiadomość prywatna. [1214] The Secrets of Scientology, „Panorama” (B B C ), emisja 14.05.2007. [1215] B B C Reporter Sweeney. John Travolta’s Premiere in London, h t t p s ://w w w. y o u t u b e. co m/w at ch ?v = B R f M r v p D z j8 . [1216] M ateriał filmowy nagrany przez telewizję B B C , 31.03.2007. [1217] Tommy Davis twierdzi, że nigdy nie uciekał z Kościoła ani nie przebywał w Las Vegas. Natomiast Noriyuki M atsumaru, który pracował wówczas w dziale finansów w Centrum Technologii Religijnej, powiedział mi, że był osobą odpowiedzialną za dopilnowanie, by Davis po powrocie został odpowiednio ukarany. [1218] Gerry Armstrong powiedział mi, że w rzeczywistości miał na tym zdjęciu szorty treningowe, które jednak zasłonił globus. Jego ugoda z Kościołem zakazywała mu wypowiedzi na temat scjentologii, on jednak zakaz ten całkowicie ignorował, w związku z czym Kościół wygrał dwie założone przeciw niemu sprawy o złamanie warunków ugody, co zaowocowało między innymi zasądzeniem mu w roku 2008 kary o wysokości pół miliona dolarów. Armstrong jej nie zapłacił. Rozdał większość swoich pieniędzy i nadal otwarcie mówi o działaniach Kościoła. [1219] Rinder deklaruje, że nigdy nie używał przemocy wobec żony. Potwierdza to raport przygotowany przez miejscowego szeryfa. [1220] W owym czasie Paul Haggis nie miał jeszcze statusu „jednostki antyspołecznej” – otrzymał go nieco później. [1221] Thomas C. Tobin, The Man Behind Scientology, „St. Petersburg Times”, 25.10.1998. [1222] M ark „M arty” Rathbun, wypowiedzi w filmach dokumentalnych z serii The Truth Rundown, h t t p ://w w w. t amp ab ay . co m/s p ecials /2 0 0 9 /r ep o r t s /p r o ject /r at h b u n . s h t ml. [1223] Oto lista osób, które mi powiedziały, że doznały fizycznej przemocy ze strony Davida M iscavige’a: M ike Rinder, Gale Irwin, M arty Rathbun, Jefferson Hawkins, Tom De Vocht, M ark Fisher, Bruce Hines, Bill Dendiu, Guy White, M arc Headley, Stefan Castle. A oto lista osób, które twierdzą, że były świadkami tego rodzaju nadużyć: M arty Rathbun, Janela Webster, Tom De Vocht, M arc Headley, Eric Knutson, Amy Scobee, Dan Koon, Steve Hall, Claire Headley, M ariette Lindstrom, John Peeler, Andre Tabayoyan, Vicki Aznaran, Jesse Prince, M ark Fisher, Bill Dendiu, M ike Rinder, David Lingerfelter, Denise (Larry) Brennan, Debbie Cook, Lana M itchell. Jeden ze świadków życzył sobie pozostać anonimowy. Zeznania innych osób były też notowane w prasie. [1224] Wywiad Dawn Olsen z M arkiem Headleyem w radiu Glosslip, 25.04.2008: h t t p ://w w w. b lo gt alk r ad io . co m/glo s s lip /2 0 0 8 /0 4 /2 5 /glo s s lip - f r o m- o u r- lip s - t o - y o u r- ear s . [1225] M ike Rinder, wiadomość prywatna. [1226] Wywiady z M arkiem Headleyem i M ikiem Rinderem; wywiad Bryana Seymoura z Laną M itchell w australijskim programie telewizyjnym Today Tonight, h t t p s ://mar k r at h b u n . f iles . w o r d p r es s . co m/2 0 11 /11 /t r an s cr ip t _ o f _ b r y an _ s ey mo u r _ in t er v iew _ w it h _ lan a_ mit ch ell_ 1 7 b 1 u 9 r- 1 7 b 1 u 9 t . p d f . [1227] Wywiad z M ariette Lindstein. [1228] Wywiad z Johnem Brousseau. [1229] William H. Patterson, korespondencja prywatna. [1230] William H. Patterson, Robert A. Heinlein, s. 538 (przypis). [1231] L. Ron Hubbard, tajna instrukcja Intelligence Actions, Covert Intelligence, Data Collection, 2.12.1969. W tym samym dokumencie Hubbard używa też pisowni „Komkosadmanov.” Karin Pouw wyjaśnia to w ten sposób: „W akcie zgonu Sary Northrup Hollister, opatrzonym datą 18 grudnia 1997 roku, jej matka występuje jako Olga M alakhan-Casadominov, urodzona w Rosji. Informację tę podał mąż zmarłej M iles Hollister. To właśnie to nazwisko miał na myśli pan Hubbard. Pisownia jest oczywiście fonetyczna, jako że faktyczne nazwisko zapisywano cyrylicą” (wiadomość prywatna). Sara Northrup Hollister wspominała natomiast, że jej matka pierwotnie nazywała się M alacon Kosadamanov, lecz po przeprowadzce do Szwecji przyjęła nazwisko „Nelson”. Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [1232] Nagrania Sary Elizabeth Hollister (wcześniej znanej jako Sara Northrup Hubbard), Stephen A. Kent Collection on Alternative Religions. [1233] Wyniki badania medycznego, 6.12.1945 (dokumenty medyczne Hubbarda ze zbiorów Urzędu do Spraw Weteranów). [1234] Leroy Fletcher Prouty zmarł w roku 2001. [1235] John E. Bircher, wiadomość prywatna. [1236] Jak podaje strona internetowa Archiwum Narodowego, zniszczone zostały wyłącznie zbiory dotyczące wojsk lądowych i sił powietrznych. [1237] List Charlesa Pellegriniego do dr. Jana Willema Nienhuysa, 9.05.2000. [1238] Porównanie obu wersji zaświadczenia można znaleźć na stronie internetowej „New Yorkera”: h t t p ://w w w. n ew y o r k er. co m/o n lin e/b lo gs / [1239] Wywiad z Erikiem Voelzem, przeprowadzony przez weryfikatorów „New Yorkera”. [1240] Anonimowy były członek Sea Org, korespondencja prywatna. [1241] L. Ron Hubbard, Hubbard Communications Office Bulletin. Routine 3 Heaven, 11.05.A D 13 (1963). [1242] Lawrence Wright, Lives of the Saints, „The New Yorker”, 21.01.2002. [1243] Roy Wallis w książce The Road to Total Freedom porównuje rozwój dianetyki do początków powstania scjentyzmu (s. 98). [1244] City Children, Country Summer [M iejskie dzieci, wiejskie lato], Nowy Jork 1979. [1245] Wywiad z Paulem Haggisem. [1246] Wywiad z Eugenie Grandval. [1247] M att Peckham, Bye-Bye Avatar. Modern Warfare 3 Takes $1 Billion Record, „P C World”, 12.12.2011. [1248] Wywiad z M arkiem „M artym” Rathbunem. [1249] Wywiad ze Stephenem „Sarge’em” Pfauthem. [1250] Russell M iller, See You in Court, „Punch”, 19.02.1988; Russell M iller, The True Story of a False Prophet, „The M ail on Sunday Review”, 30.03.1997. [1251] Stewart Lamont, Religion, Inc., s. 87.