g

Wydawnictwo Literackie

© Copyright by Katarzyna Grochola, 2013 © Copyright for this edition by Wydawnictwo Literackie, 2013 Wydanie pierwsze Opieka redakcyjna serii Anita Kasperek Korekta Henryka Salawa, Dorota Trzcinka, Agnieszka Tkaczyk, Alina Doboszewska Projekt graficzny serii Marek Wajda Opracowanie okładki Marek Pawłowski Ilustracja na okładce Jerzy Kozień/Dla Playboy Edycja Polska Redaktor techniczny Bożena Korbut Książkę wydrukowano na papierze Creamy 80 g vol 2,0 dostarczonym przez Zing Sp. z o.o. Printed in Poland Wydawnictwo Literackie Sp, z o.o., 2013 ul. Długa 1, 31-147 Kraków bezpłatna linia telefoniczna: 800 42 10 40 księgarnia internetowa: www.wydawnictwoliterackie.pl e-mail: [email protected] fax: (+48-12) 430 00 96 tel.: (+48-12) 619 27 70 Skład i łamanie: Scriptorium „TEXTURA” Druk i oprawa: Drukarnia Pozkal ISBN 978-83-08-05171-9 ‒ oprawa broszurowa ISBN 978-83-08-05172-6 ‒ oprawa twarda

Jak podjęłam decyzję o nowym życiu

Muszę się przedstawić. Mam na imię Kasia. Ile mam lat, nie powiem, wagę zdradzę ‒ bo nic na to nie poradzę ‒ sześćdziesiąt pięć kilogramów. To można sprawdzić, oczywiście pod przymusem. Ale niewielkim ‒ uśpić, zważyć bez mojej wiedzy i uważać, żebym nigdy się o tym nie dowiedziała, bo znajdę i zabiję. Może więc mam rzeczywiście nie wagę, tylko nadwagę, które to słowo zawsze mnie drażni. Oprócz nadwagi mam Mamę i Tatę. Oboje po rozwodzie. Za to wspólnym. Mieszkają osobno. Zauważyłam, że w dzisiejszych czasach ludzie się łatwiej rozwodzą i zwodzą, co jest przykre. Nawet jeśli chodzi o pary z długim stażem, co można byłoby powiedzieć o moich Rodzicach, gdyby nie rozwód. Jesteśmy w stałym kontakcie, ponieważ się o mnie martwią. Oprócz nadwagi i Rodziców mam nieodciętą pępowinę, o czym dowiedziałam się z mądrych książek. 5

Psychiczną oczywiście. Moi Rodzice są toksyczni ‒ tak orzekła literatura. Trzydzieści parę lat przeżyłam i wreszcie trafiłam na książkę, która mi to uświadomiła. Nie wiem, co z tym zrobić. Tak mi się przyjemnie żyło! O nadwadze też dowiedziałam się z prasy. A mówi się, że telewizja szkodzi, że czytanie zdrowsze... Oprócz nadwagi, Rodziców, nieodciętej pępowiny dręczą mnie problemy natury uczuciowej. Co spotkam na swojej drodze faceta, to albo w ogóle nie pracuje, albo jest pracoholikiem, albo zdrowo wcina kiełki, patrząc z obrzydzeniem na moje wykwintne befsztyki, albo ma oprócz komórki wszyty esperal. Komórki nie ma wszytej, ale prawie... Do dziś nie opracowałam testu, który pozwoliłby mi sprawdzić, co mnie czeka. Zanim oczywiście wdepnę w uzależnienie od mężczyzny. Co oczywiście kończy się tragicznie, bo moja miłość ma go uleczyć. Na ogół nie ulecza, a ja liżę rany w samotności i wtedy podjadam. Nawet wyszłam za mąż, ale rzeczywistość szybko przywołała mnie do porządku. Mój eks ma się nieźle. Nie tyje. Oprócz nadwagi, Rodziców, nieodciętej pępowiny, problemów natury uczuciowej dysponuję całą gamą innych drobnych przykrości, które rujnują mi 6

życie codzienne w sposób najmniej przewidziany. Na przykład leje mi się z umywalki. Miał przyjść hydraulik, ale najpierw zapomniał on, a potem ja. Co postanawiam zacząć dietę, to nagle się okazuje, że znajomi, którzy nigdy nie robią wystawnych przyjęć, właśnie na takie mnie zapraszają. Nie wiem, skąd się dowiadują, że zamierzam głodować. Niewykluczone, że mają ścisły pozawerbalny kontakt z moją lodówką ‒ kiedy tylko pojawia się tam gar zupy z kapusty (znacie?) na cztery następne dni diety cud, dzwonią i mówią, że właśnie hinduski wieczór albo kolacja z grilla, albo polędwica z zielonym pieprzem, albo... Szczyt złośliwości. Oprócz nadwagi, Rodziców, nieodciętej pępowiny, kłopotów z facetami, kranem i złośliwych przyjaciół mam jeszcze psa. Wabi się Borys i nie ma nadwagi. Całą nadzieję pokładam w zdaniu mojego kolegi, który mówi, że jaki pies, taki właściciel. Choć nie ukrywam, że nie chciałabym mieć futra na piersiach. W lutym byłam jeszcze zakochana. To było cztery kilogramy temu. Zgadnijcie, jak skończyła się moja wielka miłość? No właśnie. 7

Myślę, że mam zupełnie przeciętne problemy, i to mnie ratuje. Wczoraj zadzwoniła Moja Mama i zapytała, kiedy zamierzam wziąć się za siebie, bo chyba dłużej nie można tak egzystować. Przez egzystowanie Mama rozumie życie bez stałej posady, bez stałego męża, bez stałej wagi. Nie mówiąc już o późnym chodzeniu spać. Położyłam się przed jedenastą. W końcu nawet Mama może mieć czasami rację. O wpół do dwunastej zadzwonił Ojciec i zapytał, dlaczego właściwie o tej porze jeszcze nie śpię. Wybita z pierwszego snu, nie mogłam zasnąć. O pierwszej pies zaczął piszczeć. Wypuściłam go do ogródka. Potem zrobiłam sobie herbatę. Potem zapaliłam papierosa. Potem zjadłam przepyszną bułeczkę z pasztetem z gęsich wątróbek. W dalszym ciągu nie mogłam zasnąć. Zapaliłam. Po jedzeniu palę. Zrobiłam drugą herbatę. Potem umyłam zęby. Potem czytałam, mimo że czytanie mi zdecydowanie szkodzi. Potem próbowałam zasnąć. Mowy nie było! O trzeciej trzydzieści się złamałam i wzięłam pół tabletki na sen. O dziewiątej rano zadzwoniła Mama. Byłam nieprzytomna. ‒ To ty o tej porze jeszcze śpisz? Nie wiem, dlaczego się rozwiedli. 8

Miałam napisać o tym, jak wszystko może się zmienić. Że od jutra zacznę nowe życie. Myślałam, że dobry początek to zlikwidowanie nadwagi. Teraz sądzę, że zacznę od wyłączenia telefonu. kwiecień-maj 2000

O tym, jak o mało co nie spadłam z krzesła

Było pogodne jesienne popołudnie. Właściwie prawie spadłam z powodu szukania tematu do następnego felietonu. Ale zanim spadłam, byłam świadkiem, jak moja koleżanka powiedziała do męża (swojego): ‒ Chodźmy do kina. On milczał. Nie reagował. Nie powiedział nic. Udał, że nie słyszy? Byłam w stresie, bo przeczuwałam, że jakaś małżeńska kłótnia tuż-tuż, pożegnałam się i wychodzę. Nie będę się wtrącać w cudze problemy. Ona odprowadza mnie do drzwi. Niby nie mogę się wtrącać, ale ściszając głos, pytam: ‒ Trudno jest faceta wyciągnąć z domu? Niech wie, że ją rozumiem. Koleżanka patrzy na mnie zdziwiona i mówi: ‒ Przecież nie powiedział: nie! To znaczy, że bardzo chętnie pójdzie! No coś ty? 10

No co ja? Postanowiłam poobserwować, jak reagują mężczyźni, w związkach stałych a niezłych, na tak sformułowaną prośbę o kino. Długo czekać nie musiałam. Wpadłam do przyjaciół. Włączony telewizor informował o premierze jakiegoś filmu. Siedzieliśmy przy stole, milutko, i w ucho nam wpadła zapowiedź. Ona spojrzała na niego i powiedziała: ‒ Może się wybierzemy? On wykazał daleko posunięte zainteresowanie kinem, filmem, filmem, o który chodzi w szczególności, początkami kina, braćmi Lumière, techniką, techniką samochodową w szczególności. Zrobił kawę, wyciągnął pisma o motoryzacji i już cały wieczór zastanawiali się z żoną, co zrobić, żeby wymienić fiata na seata. Co sprzedać, co kupić, jak zarobić, jak oszczędzić, gdzie nie pojechać, od kogo pożyczyć. W czym dzielnie sekundowałam. Już przy koniaku. Bo wyjął koniak. Do tej kawy. Idąc do barku, przesunął dłonią po jej włosach i mruknął: ‒ Mięciutkie. Nowy szampon? Głębokie porozumienie dwojga małżonków. Skręcałam się z zazdrości. Z kina nici. Ale sama bym chętnie w tej sytuacji zrezygnowała. 11

Koniak wypiliśmy, do domu wracałam taksówką. Dalej jednak nie wiedziałam, jak reaguje przeciętny mężczyzna na tak sformułowaną propozycję pójścia do kina. Żeby mieć trzeci przykład do kompletu, zapytałam Trzecią, co się dzieje, kiedy ona proponuje kino mężczyźnie. Otóż Trzeci On mówi: ‒ Mogę. Ona się nabzdycza oczywiście, bo móc to każdy może od czasu do czasu, ale to nic nie znaczy. Chciała, żeby on chciał. Ale on tylko może. I Trzecia czuje się skrzywdzona. Bo ona przecież do kina nie musi. Ona chce, i to z nim. Kiedyś zastanawiałam się, dlaczego do każdej kobiety nie jest dołączona instrukcja obsługi, która ułatwiłaby życie mężczyznom. Na przykład coś w rodzaju: „W razie stosowania niezgodnie z przeznaczeniem nie bierze się odpowiedzialności za efekty...” albo: „Gwarancja wygasa automatycznie”. Teraz mi przyszło do głowy, że instrukcja obsługi kobiety nie wystarcza, niestety, aby wszystkim (i im, i nam) żyło się szczęśliwiej. Niestety, to do mężczyzn powinien być dołączony tłumacz, niekoniecznie automatyczny, który by 12

nam tłumaczył, co mężczyzna ma na myśli. Do każdego w dodatku osobny, niepowtarzalny, żadne tam ogólniki ‒ ty z Marsa, ja z Wenus. Który by tłumaczył na przykład prostą odpowiedź w sprawie kina. Na początek: Co to znaczy, jak on milczy? Co to znaczy, jak on mówi? Co to znaczy, że on może? Staram się uchwycić jakieś podobieństwa i różnice między mężczyznami Pierwszej, Drugiej i Trzeciej. Niestety, nic z tego nie wychodzi. Ani śladu wniosków. Wobec tego zaczepiam Mojego Mężczyznę. Pijemy herbatkę, a jakże, bardzo przyjemny wieczór. ‒ Może byśmy poszli do kina? ‒ mówię odważnie. I myślę: będę miała więcej materiału. Oprę się na czymś. Wyciągnę wnioski. Wyjdzie mi jakaś średnia zachowań mężczyzn. Napiszę felieton. ‒ A na co chcesz iść? ‒ spytał. I wtedy o mało co nie spadłam z krzesła. Nie byłam przygotowana do odpowiedzi. grudzień 1998

Mieć coś z żabą

Onegdaj podlewałam ogródek ‒ jesiennie już było, ale deszczu ani widu, ani słychu. Lałam wodę na ulubione marcinki, a tu nagle jak nie wyskoczy spod nich ropucha! ‒ Ojej, ropucha! ‒ krzyknęłam, nie zważając na sąsiadów siedzących nieopodal, Mężczyznę swojego ulubionego i własną ciocię. ‒ To nie ropucha, to lusterko! ‒ odkrzyknął męski głos. I śmiech tubalny oraz również damski poniósł się przez marcinki, trawę, żółknące brzozy. A ja się zagotowałam w milczeniu z tą wodą w ręku. No bo jakże to tak? Przecież ja nie jestem żabką ani ropuchą. Znamy taki obrazek? Dziewczynka pochyla się nad żabką i całuje ją w pyszczysko. Myślisz: scena z bajki albo ilustracja do niej. A tymczasem się mylisz, Droga Czytelniczko. Oto masz przed sobą marzenie. I iluzję. Iluzją oczywiście nie jest młoda dziewczyna nachylająca się wdzięcznie nad 14

Ropuchem (zieloną żabką czy innym zwierzęciem wodnym). Iluzją jest cały dalszy ciąg. Dalszy ciąg całowania żaby ma nam ‒ młodym, wkraczającym w życie kobietom ‒ uświadomić, że oto warto. Warto szukać żab (czy innych straszydeł), bo jeśli będziemy wytrwałe, w końcu z naszej żaby wyskoczy królewicz. Ona (ta iluzja) ma nas przyzwyczaić do tego, że jeśli będziemy cierpliwe, zostaniemy nagrodzone. Ona (ta iluzja) ma nam uprzytomnić, że nasze życie to szukanie królewicza i każde straszydło takim królewiczem może się okazać. Rośniemy. Już wianuszek odstawiony, a my w zapamiętaniu pochylamy się z czcią nad żabą. Nic nie szkodzi, że na razie ta żaba (czytaj: ten przyszły królewicz) ma dla nas mało czasu. Nic nie szkodzi, że wkrótce (a mianowicie po ślubie) będzie miał dla nas jeszcze mniej czasu. Wyssana z krwią matki bajka o całowaniu tak nam weszła w krew, że całujemy i czekamy. Żaba natomiast chwilowo zajęta jest nową zabawką ‒ czytaj: telefonem komórkowym, samochodem, motorem ‒ więc jeszcze nie ma czasu się przemienić. Ale my przecież pod tą zielonkawą skórką widzimy barczyste ramiona, które uchronią nas przed światem. Wyłupiaste oczy zmieniają się 15

w oczy zamglone od pożądania i obietnicy wielkiej miłości. A łapki, te wdzięczne, skaczące daleko łapki, jeszcze nie kojarzą nam się z odskokiem w kierunku innej pani całującej żaby, tylko ze sportami wodnymi. O seksie nie wspomnę. Czasem znudzone oczekiwaniem mniej wytrwałe istoty rodzaju żeńskiego odstawią taką żabę. Jeśli są oczytane, krzykną: „Król jest nagi!” ‒ co w tłumaczeniu na naszą bajkę oznacza: „Przecież to żaba!”. Niestety, ta wiedza opuszcza nas przy następnym strumieniu, gdzie następne pokraczne stworzenie wabi nas swoją brzydotą. Owszem, tamto coś to na pewno była żaba, ale TO? TO na pewno będzie królewicz! Zaczynamy całą zabawę od początku. Co przy tej okazji robimy sobie, dowiadujemy się od razu albo po jakimś czasie. Najczęściej po czasie. Co natomiast robimy Bogu ducha winnej żabie? Otóż jak w bajce zabieramy ją pod aksamitną kołderkę, suchutką i czystą, a przecież ona kocha wodę. Zamykamy ją w mieszkanku, a ona lubi wolność podmokłych łąk. Tak długo wpatrujemy się w jej żabie oczka, aż w końcu biedna żaba nie ma wyjścia. Co stanie przed lustrem, to widzi w łapie berło królewskie, a korona zsuwa się jej na oczy. I wtedy żaba innym okiem na nas spoziera. A może jej się 16

więcej od życia należy? Może królewna jakaś czeka, a nie normalna dziewczyna? Słowem, biednej żabie też się przewraca w głowie i już nie bierze kredytu na nissana, bo żaba Janek ma takiego, ale w pogoni za królestwem widzi się w kabriolecie, koniecznie czerwonym. Już, niestety, nie z nami, ale z królową blond, a może to być nawet Miss Polonia czy jakaś inna, byleby utytułowana. A my utytułowane nie jesteśmy ogólnie, tylko jednostkowo. Tak więc skrzywdziłyśmy siebie, skrzywdziłyśmy żabę, krzywdzimy pośrednio inne dziewczyny, które upewniłyśmy co do prawdziwości naszego królewicza. Jej się nie udało, bo nie dość całowała! ‒ myśli w skrytości ducha nasza następczyni, też wyhodowana na bajce o żabce i królewiczu. Ja mu pokażę, co znaczy prawdziwe uczucie! Ona go nigdy nie rozumiała. Przy mnie zapomni... przy mnie się odnajdzie... ze mną... itd. Żaba rośnie w siłę i żyje dostatniej, a my marniejemy. Nie nabierajmy się na tę bajkę, Drogie Czytelniczki! Pochylmy z zadumą głowę nad całującą żabę maleńką dziewczynką, której wgrywa się, jak na twardy dysk, przyszły scenariusz jej poczynań ze zwierzętami. Ona jest niewinna. Nie rzucajmy się 17

również z nienawiścią na te biedne stworzenia wodno-lądowe. Mają takie samo prawo do życia jak my. Ale nie dajmy sobie zamydlić oczu. Żaba jest żabą i żabą pozostanie. Owszem, przechodzi kilka etapów rozwoju, ale od kijanki do monarchii daleko. Odarte ze złudzeń, musimy spojrzeć prawdzie w oczy i porzucić całowanie zimnokrwistych. Cóż za ulga! Może się okazać, że świat jest pełen przemiłych osobników, z którymi możemy mieć ciekawe przygody. Według zupełnie innego scenariusza, w żadnym przypadku nieprzypominającego tamtej bajki. Patrzmy więc ostro i nie przez różowe okulary. Miejsce żab jest na łąkach. My możemy spotkać mężczyznę bez zielonej zimnej skórki. Bez ukrytego królewicza w środku. Bez wmontowanych w podświadomość berła i tronu. To oczywiście ryzykowne. Czeka nas bolesne zderzenie z rzeczywistością. Jednym słowem ‒ żegnamy się z iluzją. Przestajemy całować żaby. Co teraz? Teraz czyha na nas jeszcze więcej niebezpieczeństw, ale nie żyjemy już w bajce. Zaczynamy żyć prawdziwym życiem. To dopiero dreszczyk emocji! I żadnego rechotu za plecami. Ale może nasza dziewczynka z obrazka całuje żabkę? Po prostu żabkę? Żabkę naturalną? Tak zwaną żabkę 18

bez podtekstów? Całuje żabkę, bo lubi przyrodę? Całuje tak, jakby całowała pieska czy kotka? I bardzo proszę, niech tak zostanie. Albowiem istnieje jeszcze jedna pułapka. Dużo groźniejsza. Bardzo, ale to bardzo przykra. Zdarza się czasem, choć rzadko, że spotykamy na swojej drodze królewicza. Dajmy mu spokój. Pocałowałam kiedyś takiego. I przez kilka lat żyłam z Ropuchem. grudzień 1998

Wszyscy oni są tacy sami

Pewnego dnia myłam głowę w sporej odległości od cywilizacji, co ma zasadnicze znaczenie. Myłam głowę, ponieważ byłam umówiona na randkę z przystojnym mężczyzną. Umówiona byłam na czwartą, więc już za pięć czwarta włożyłam ową głowę pod strumień wody, pochlapałam odżywką, owinęłam ręcznikiem i zaczęłam być z siebie zadowolona, że tak zgrabnie mi to idzie. Mieszkam daleko od cywilizacji, dojechać do mnie nie jest łatwo, więc mężczyzna, z którym byłam umówiona, na pewno tak szybko nie przyjedzie. Kiedy wklepywałam krem, zadzwonił dzwonek. Rzuciłam się najpierw do drzwi, potem do łazienki, potem znów do drzwi, potem upuściłam ręcznik, potem odkręciłam kran, potem do drzwi, woda się lała, potem uchyliłam okno w łazience i zobaczyłam, że to On. Wpadłam w panikę. Jakże to tak ‒ umawiać się na czwartą po południu i być tak nieprzyzwoicie punktualnie? 20

Jestem kobietą po przejściach i z doświadczenia wiem, że jeśli mężczyzna mówi, że będzie o czwartej, to raczej o czwartej rano. Bo korki, bo wypadek, bo szosa rozmiękła i dopiero nad ranem tak stwardniała, że można było jechać. Jednym słowem, nie jest możliwe, żeby się umówić na określoną godzinę i dotrzymać słowa. W czasie paru lat życia nauczyłam się, że w żadnym, ale to w żadnym wypadku nie muszę być przygotowana na takie niespodzianki jak na przykład punktualność. Tymczasem przed moją bramą czekało żywe jej uosobienie w postaci mężczyzny, z którym byłam umówiona na czwartą i który o tej czwartej przyjechał pod mój domek. Tego było za wiele. Krzyknęłam: ‒ Poczekaj! Wsadziłam głowę pod kran. Odżywka rozchlapywała się wokół, zalałam suszarkę, kota i spódnicę. Następnie zaczęłam szukać ręcznika, który rzuciłam gdzieś, ale już nie pamiętałam gdzie. Woda z włosów zalewała mi oczy. Rozchlapując ją po domu, rzuciłam się do szafy i spuściłam sobie wszystkie prześcieradła na głowę. Gdy upychałam prześcieradła, poleciały na mnie ręczniki. Uchyliłam okno w kuchni i krzyknęłam: 21

‒ Już idę! Wtedy spadła doniczka, którą postawiłam tam na zimę. Bo w zimie na pewno nie będę otwierać tego okna. Spadła prosto do zlewu, na moją ulubioną szklankę z cienkiego szkła. Kiedy wyjmowałam ze zlewu resztki szklanki, ręcznik, którym owinęłam głowę, zsunął mi się na oczy. I skaleczyłam się w rękę. Podniosłam ręcznik z oczu, żeby cokolwiek widzieć, i wtedy upaprałam go krwią. Poddałam się. Wiedziałam, co się stanie. On wejdzie i będzie wściekły, że nie jestem gotowa. Wszyscy oni są tacy sami. Zobaczy mnie w tym stanie i będzie wiedział, że ma do czynienia z kretynką. Zobaczy doniczkę i będzie wiedział, że ma do czynienia z kobietą, która wrzuca do zlewu doniczki. Na naczynia. Czyli ma do czynienia z idiotką, która na dodatek zalała suszarkę. Ale do kuchni mogę go nie wpuścić. Do suszarki mogę się nie przyznać. Nie wszystko stracone! Powzięłam decyzję wyjścia naprzeciw wszystkim konsekwencjom. Przekroczyłam stertę prześcieradeł w przedpokoju, wsadziłam skaleczony palec do ust i otworzyłam drzwi. Miałam resztki kremu na twarzy, piekące oczy, żółty ręcznik malowniczo upstrzony czerwonymi plamami spadał mi na twarz. Kolorystycznie byłam dość ciekawym przykładem kobiety 22

udającej się na obiad z mężczyzną. ‒ Skaleczyłaś się? ‒ powiedział i zanim zdążyłam go powstrzymać, wszedł do kuchni i wyjął plastry z szafki. Potem kazał pokazać rękę. Potem nakleił plaster. Potem rozkręcił suszarkę i wysuszył ją nad gazem. Potem powiedział: ‒ Nie szkodzi, przecież knajpy zamykają dopiero w nocy. Wszyscy oni są tacy sami. Każda z nas słyszała to tysiące razy, a może i mówiła. Pocieszając przyjaciółkę, której chłopak umówił się z inną. Pocieszając siebie, kiedy na umówione spotkanie on nie przyszedł. „Wszyscy oni są tacy sami” ‒ to tłumaczy wszelkie niepowodzenia. Znaczy też, że nie warto się wysilać. Albo zabiegać. A już nie daj Boże się starać, ponieważ... jak wyżej. A jednak tego dnia, kiedy już o szóstej siedzieliśmy nad łososiem z rusztu, wiedziałam, że nigdy w życiu nie powiem: „Wszyscy oni są tacy sami”. Albowiem naprzeciwko mnie siedział mężczyzna zupełnie, ale to zupełnie inny. luty 1999

...i krokodyla też

Jechałam onegdaj kolejką WKD. Było duszno. Robiło się coraz tłoczniej. A poza tym nudno. I wtedy weszła zgrabna dziewczyna z maleńkim zgrabnym malcem. Malec nie chciał usiąść, tylko wodząc nosem po szybie, zadawał pytania. A dlaczego trawa? A dlaczego jedzie? A gdzie i po co? W świat? A co to jest świat? Podróże kształcą, więc odłożyłam książkę, z której nie miałabym szans dowiedzieć się tak ważnych rzeczy. A chłopiec kontynuował: A dlaczego prąd? A co to jest? Nadstawiłam uszu, ponieważ do dzisiaj nie wierzę w prąd. Ale zanim jego matka, ta zgrabna dziewczyna, zdążyła mu wyjaśnić istotę prądu oraz powstania wszechświata, malec nagle zaproponował: ‒ Daj loda. Dziewczyna schyliła się do torby i wyjęła jogurt. 24

‒ Mam jogurt ‒ powiedziała ze stoickim spokojem. ‒ Chcę loda ‒ powtórzył z rozpaczą w głosie malec. Jakby się przerzedziło od rozmów w wagonie. Jakaś drobna awantura osłodzi podróż. ‒ Mam dla ciebie pyszny jogurt ‒ oświadczyła matka. ‒ Loda! ‒ krzyknął chłopiec. Nadzieja na zmianę podróży nudnej w podróż bardziej interesującą rosła z minuty na minutę. Głowy dwóch starszych pań zbliżyły się do siebie. Dzieci, kłócące się o to, które ma siedzieć przy oknie ‒ zamilkły. ‒ Może serek? ‒ zapytała matka, a jej głos nie podniósł się ani trochę, ku naszemu rozczarowaniu. ‒ LO-DA! ‒ Lody dostaniesz w Warszawie. Zobacz, ten serek ma taką śmieszną maleńką łyżeczkę... ‒ Serek NIE! Loda! Staraliśmy się udawać, że nic się nie dzieje. Niemniej jednak zapanowała cisza i śledziliśmy wydarzenia w pełnym napięciu. Da w dupę czy nie da? Wszechświat odszedł w niepamięć razem z istotą prądu. 25

‒ Ja chcę loda!!! ‒ zawył malec, a napięcie sięgnęło zenitu. ‒ Posłuchaj, kochanie ‒ powiedziała Owa Zgrabna. ‒ Mam jogurt i serek. Nie mogę ci dać czegoś, czego nie mam. Mogę ci dać tylko to, co mam. Chłopiec otworzył i zamknął buzię. A potem zaordynował: ‒ Na kolanka. Powiało rozczarowaniem. Potem wszechświatem. Dziewczyny kochane, i wtedy mnie olśniło! Bo Owa Zgrabna powiedziała w sposób naturalny głęboką prawdę, o której w pogoni za szczęściem zapomniałyśmy. Z pustego mianowicie to i Salomon nie naleje. Czyli ‒ możesz dostać tylko to, co on ma! On, bo przecież do niego się zwracamy najczęściej. Znaczy do naszej drugiej połowy! Jak miał, to ma. Jak ma, to daje. A jeżeli nigdy nie miał, a my stanowczo egzekwujemy nasze coraz to nowe prawa? Sukienkę małą czarną. Pończoszki do broszki. Rajstopki na stopki. Tomek, daj domek. Urlopik i w tropik. Gwiazdkę na Gwiazdkę. Jednym słowem, jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi, luby! 26

Jeśli po przeczytaniu artykułu w ulubionym piśmie kobieta chce nagle czułości? Ni stąd, ni zowąd! Troskliwości? A nie daj Boże bliskości i intymności? A skąd taki ktoś może wiedzieć, co to znaczy? Tak nagle, bez uprzedzenia? Bez wypowiedzenia tamtej umowy, w której mowy nie było o takich fanaberiach? Basia mówi, że jej mąż śniadanie do łóżka robi. Krysia jest całowana przez swojego nie tylko wieczorową porą. A Krzyś ‒ no nie wiem, czy tu nie przesadzę ‒ Krzyś to nawet rozmawia ze swoją własną żoną! ‒ Bądź miły, kochanie ‒ szepczemy mu do uszka, bo oczy nam się nagle otworzyły. A skąd, na Boga Ojca, on ma wiedzieć, co to znaczy „być miłym”? Miły jest, bo przecież jeszcze głosu nie podniósł, a już pięć minut w domu siedzi. Mężczyzna w nowej sytuacji czuje się osaczony. A to nie jego wina, o nie. Twoja, niestety. Niepopularne to, co powiem, ale prawdziwe. Co to za pomysł, żeby nagle chcieć rozmawiać z mrukiem, milczeć z lwem salonowym, obrażać się, że ogląda się za dziewczynami? A co to, nagle tak mu się porobiło? Nie, tylko wcześniej albo tego nie widziałaś, albo ci nie przeszkadzało. Co ty masz nagle za pomysł, żeby facet dał ci to, czego nie ma? Na całe szczęście istnieją mężczyźni, którzy mają co dawać. Na takich zwracaj 27

uwagę przed, a nie po. Więc czułości oczekuj od czułego. Seksu od takiego, który seks z tobą lubi. Rozmowy ‒ od rozmownego. Przyjaźni od przyjaznego. Szacunku od takiego, który kobiety szanuje. Pieniędzy od bogatego. Itd., itd. Taką to wspaniałą prawdę usłyszałam pewnego dnia w kolejce WKD. Ponieważ wiem, że mężczyźni podczytują prasę kobiecą, demagogicznie powiem, że musisz zadbać o to, by mieć mu co dać. Głupi to oni nie są i znakomicie się orientują, że ta głęboka prawda działa w obie strony. Miej więc dużo, bo twój facet również świadczy o tobie. Zgłosi się taki, co ma wymagania sięgające poza codzienny obiad z deserem. Może, kto wie, zechce nawet miłości i potrafi kochać? Cuda zdarzają się na każdym kroku. A w sprawie krokodyla zostanie ci wyłącznie National Geographic. marzec 1999

Dzikie zwierzątko

Kiedy jechałam ostatnio ulubionym środkiem lokomocji i wyjęłam zeszyt, żeby zanotować nowy pomysł na felieton, moja sympatyczna kolejka zatrzymała się na kolejnym przystanku. W chwili gdy najważniejszy temat już tkwił na końcu mojego długopisu, siadła koło mnie babcia z wnuczkiem. Wnuk był uroczym malcem. Natychmiast przylgnął nosem do okna i wykrzyknął w zachwycie: ‒ Babuniu, peron jedzie! Odłożyłam długopis i spojrzałam w okno. Peron odjeżdżał. Odjechała tablica z napisem „OPACZ”. Odjeżdżały dwie brzozy na peronie i dwie panie z siatkami. Malec był zachwycony i szorował buzią po szybie. ‒ Nie dotykaj tego, to brudne! ‒ powiedziała dostojnie babcia. ‒ Odsuń się. Tu są zarazki. Peron nie jedzie, to pociąg odjeżdża. To tylko złudzenie. Bo 29

wiesz, jak my jedziemy, to tobie się wydaje... ‒ Babuniu! Zobacz, już tu listki pozawieszane! ‒ Chłopiec był inteligentny i się nie dawał. Buzię odsunął od szyby. ‒ Marcinku! ‒ powiedziała z wyrzutem babcia. ‒ Listków nikt nie wiesza. Jest wiosna. Listki po prostu urosły, listki rosną, rozwijają się z maleńkich pączków, a jesienią spadają... ‒ Patrz, patrz! ‒ radośnie szczebiotał Marcinek. ‒ Złoty domek, złoty domek! Rzeczywiście, za oknem, w świeżej trawie, stała sraczkowata budowla. Ilekroć tędy jadę, dziwię się, kto mógł wymyślić taki kolor elewacji. ‒ Kochanie, nie złoty, tylko żółty ‒ sprostowała babcia. ‒ Może nawet lekko wpadający w jasny brąz, nie złoty. Złotego koloru właściwie nie ma. ‒ Babuniu! Zwierzątko! Patrz! Zwierzątko! Prawdziwe dzikie zwierzątko! ‒ Chłopiec miał roziskrzone oczy i brudne paluszki. ‒ Marcinku, przecież mówiłam ci, że to kuropatwa. To nie zwierzę, to ptak. On żyje tuż przy domach, mimo że jest dziki... Za brudną szybą kolejki biegło zwierzątko. Rzeczywiście miało na imię kuropatwa. 30

‒ A kto dmucha na chmurki? Zobacz, jak szybko ruszają się chmurki! Ciekawość chłopca była niezaspokojona. Śledził wszystko na niebie i na ziemi. Chwilowo przeniósł się na niebo. Babcia była cierpliwa i łagodna. ‒ Babcia ci już tyle razy mówiła, nie dotykaj tej szyby. Chmurkami rusza wiatr. Kiedy powstaje różnica ciśnień, masy powietrza... ‒ Babuniu, babuniu ‒ przerwał jej chłopiec i przyznałam mu w duchu rację. ‒ Świeci się, świeci, kościółek świeci! ‒ Marcin ‒ powiedziała z wyrzutem w głosie zniecierpliwiona babcia ‒ to przecież Pałac Kultury, już dojeżdżamy, nie poznajesz? On nie świeci, to słońce odbija się w iglicy... Felieton na najważniejszy temat diabli wzięli. Patrzyłam przez brudną szybę i sama widziałam, że świeci. Nic nie odbija, żadna iglica. Przysięgłabym również, że to kościółek. Dojechaliśmy do Warszawy. Marcinek z babcią wysiedli, ja również. Pomyślałam ze smutkiem, że byłam świadkiem racjonalnego informowania dziecka o tajemnicach wszechświata. I że właściwie babcia Marcinka miała we wszystkim rację. Domek był sraczkowaty, nikt nie wiesza listków na drzewach, chmury to powietrze, a kuropatwa to ptak. I że generalnie jestem przeciwna pewnym infantylizmom, 31

występującym nagminnie w naszej rzeczywistości. Ale tylko generalnie. Bo kiedy po paru godzinach spędzonych w Warszawie wsiadłam do kolejki i spojrzałam na peron ‒ on odjechał. Nie wyjmowałam notatek. Patrzyłam przez taką samą brudnawą szybę, mimo że koło mnie nie było już Marcinka i jego babci. Iglica kościółka kultury i nauki jarzyła się wszystkimi kolorami tęczy w zachodzącym słońcu. Kolejka, pędząc w zachód słońca, minęła złoty domek. Dzikie zwierzątka podrywały się do lotu, śmigały w brzozy, na których ktoś porozwieszał zielone listki. Chmury już ktoś przedmuchał w inne miejsce ‒ niebo było czyste. Pomyślałam sobie, że odrobina świeżości spojrzenia nigdy nikomu nie zaszkodzi. Więc życzę wam z wiosną złotych myśli, dzikich zwierzaczków, przyjeżdżających i odjeżdżających peronów, iskrzenia w blaszanych dachach i chmur, na które bez wątpienia ktoś dmucha ‒ w przeciwnym razie na pewno by się nie poruszały. kwiecień 1999

Pokazać komuś coś

Wiosna nastraja mnie nostalgicznie. Moja Córka właśnie powiedziała, że mi pokaże. Aż podskoczyłam. Nie dlatego żebym nie była przygotowana na podobne oświadczenia, ale przypomniałam sobie zdarzenie sprzed lat. Byłam wtedy dość niesforną nastolatką i pewnego dnia wybiegłam z domu, pełna urazy, krzycząc: ‒ A właśnie, że wam wszystkim pokażę! Do tej pory uchodziłam za dziewczynkę nieśmiałą, trochę zagubioną, za którą wszyscy wszystko załatwiali, bo przecież Kasia nie może, nie potrafi, nie da sobie rady. Taka postawa przynosiła mi same korzyści. Nie musiałam niczego robić, bo albo mi leciało z rąk, albo myliła mi się stówa z dziesiątką, albo też wlewałam nie ten płyn do mycia naczyń. Wymieniać można by w nieskończoność, ku mojej uciesze i lekkiemu zmartwieniu Rodziców. 33

Kiedy więc nareszcie wykrzyczałam, że im pokażę, liczyłam na to, że może w końcu nastąpi w moim życiu jakiś przyjemny przełomik. Ale myliłam się. Wróciłam wieczorem zmarznięta, kaszląca. Jedyne, co tego dnia pokazałam, to to, że można złapać grypę niejako na własne życzenie. Z powodu grypy nie poszłam na bal maturalny swojego chłopaka, byłam wściekła, wyglądałam fatalnie i kaszlałam przez dwa tygodnie. Ku mojemu bezbrzeżnemu zdumieniu coś się zmieniło w moich Rodzicach. Nagle przestali biegać wokół biednej córki (czyli mnie!), ponieważ sama sobie pokazała, co może. Byłam bardzo rozczarowana. Po raz pierwszy w życiu musiałam się obsługiwać sama. I nikt mi nie współczuł. Mało tego, uznali, że skoro chciałam coś pokazać, to właśnie trafia się znakomita okazja i nie będą mi tego utrudniać. Moja Mama wyszła z założenia, że skoro dziecko jest już na tyle dorosłe (mowa o mnie!), że obraża się i wybiega z domu na parę godzin, nie mówiąc, dokąd się udaje, to może sobie samo zrobić pranko. A jeśli parę razy zapomni o czarnej czy czerwonej skarpetce w białym praniu, to jego sprawa (znaczy moja!). Przy szóstej szarawej białej bluzce załapałam już, o co chodzi. Do dziś nie znoszę prać w pralce, wolę to robić ręcznie. Przynajmniej wiadomo, co się pierze. 34

Tata natomiast uznał, że jeśli chcę pojechać tu i ówdzie, to nie ma powodu, żeby on był moim kierowcą, bo jak się okazało, nóżki zdrowe mam całkowicie. Chyba że wracam do domu po dziesiątej wieczorem. Musiałam nagle wyjść z roli dziecka i zacząć być odpowiedzialna za swój los ‒ a w każdym razie za pranie, wychodzenie, a nawet zmycie garów od czasu do czasu, co, nie ukrywam, bardzo miało mi się przydać w przyszłości. Morału specjalnego nie ma. Jak usłyszałam swoją Córkę, to obudziła się we mnie ciekawość, co też ona pokaże. I zaczęłam się zastanawiać, ile razy każda z nas odgrażała się, że coś komuś pokaże, i ile razy przynosiło to zamierzony skutek. Taki jak u mnie. Bo że przynosiło ‒ to pewne. Niekoniecznie tylko zamierzony. Ja bez wątpienia chciałam wzbudzić poczucie winy i wybitny przypływ uczuć, a co za tym idzie, dalej skakać „starym” po głowie. Rodzice w porę się jednak zorientowali, czym to pachnie. Jeśli więc chodzi o pokazywanie, nauczyłam się wtedy, że opłaca się pokazywać samemu sobie, na co nas stać, bez oglądania się na resztę świata. Bo reszta świata może to zrozumieć niezgodnie z naszymi 35

oczekiwaniami. Ciekawa jestem bardzo, co pokaże mi moja Córka ‒ bo w jej głosie nie znalazłam tego zapieczenia, które niegdyś było moim udziałem. Przyszło mi też do głowy (dzisiaj ‒ nie wtedy), że jeśli to „ja ci pokażę” skierujemy w stronę płci przeciwnej i ujawnimy na przykład nasze niezwykłe talenty związane z odtykaniem zlewu lub wbijaniem gwoździ, mężczyzna może poczuć się oszukany. Nie polecałabym zgrabniej wbijać gwoździ, niż to robi nasz ukochany. Niesie to ze sobą ryzyko, że jeśli ów talent ujawnimy, wkrótce to my będziemy siedzieć z wiertarką pod sufitem, a nasz ukochany pójdzie na piwo. Jest również możliwość, że znajdzie sobie wkrótce panią, która w ogóle nie wie, co to jest gwóźdź, i będzie mówić do naszego już byłego ukochanego: ‒ Misiaczku, wypadło mi ze ściany takie metalowe, buuuu. A już nie nasz Misiaczek, prężąc ochoczo pierś, zabierze się do niezwykle męskich robót i pokaże, jaki z niego facet. Wniosek z tego jest dokładnie taki ‒ pokazujmy same sobie, a jeśli przychodzi nam na myśl: ja jej/jemu pokażę, zastanówmy się dwadzieścia pięć razy, czy warto. 36

Bo może skończyć się to tak jak kiedyś ze mną ‒ nie ja komuś pokazałam, tylko inni mi coś pokazali. Koniec zwierzeń. Zawsze mogę to odwołać. I to by było na tyle. Gdyby nie fakt, że w tym momencie bohaterka moich rozważań pojawiła się w pokoju w nowej fryzurze i spytała: ‒ No i jak? Włosy mi chciała pokazać. Po prostu. maj 1999

Co słyszymy, czego słuchamy

W dzień pogodny a słoneczny wpadła do mnie Koleżanka z Warszawy. Wyglądała ślicznie. Od razu jej to powiedziałam. A ona na to: ‒ Daj spokój, jestem wykończona. Zobacz, jakie mam wory pod oczami. Worów nie zauważyłam, ale przecież ona na pewno wie lepiej ode mnie. Wiosna buchała z otwartych okien, więc od razu poszłyśmy na długi spacer. Kiedy wychodziłyśmy, brama skrzypnęła. Wtedy z domku obok wychyliła się sąsiadka i krzyknęła: ‒ Cześć, Kasiulu! A moja Koleżanka z Warszawy wydęła usta i powiedziała: ‒ Mieszkanie na wsi ma swoje złe strony, wszyscy cię śledzą. Jakoś nie wpadło mi do głowy, że jestem śledzona. Raczej był to dowód co najmniej uprzejmości, więc się zdziwiłam. Ale milczałam. 38

Las skwierczał wszystkimi zapachami wiosny, byłam zachwycona. Wysłuchiwałam zwierzeń Koleżanki z Warszawy, bo taki jest los kobiet. Idąc przez las brzozowy, sosnowy, łąki i piasek, mówią ‒ co tu gadać ‒ o chłopach. W miarę spaceru jej mąż okazywał się człowiekiem pozbawionym skrupułów, czci, wiary, pieniędzy, zaradności, a nade wszystko odrobiny zrozumienia. Od czasu do czasu rzucałam światłe zdania w rodzaju: tu na lewo, bo łąka podmokła, lub: teraz na prawo, bo dojdziemy do szosy. Poza tym byłam pełna współczucia. Wróciłyśmy do domu, zjadłyśmy obiad, słońce zachodziło za brzozami. Zaplątana w trawie żaba wskoczyła do wody, kot z olbrzymim rozczarowaniem w oczach próbował zmoczyć łapę i sięgnąć kręgów, które pozostały na powierzchni. Koleżanka, siedząc w ogródku, popatrzyła w dal i powiedziała od niechcenia: ‒ Tak, mimo tych wad, o których mówisz, to miejsce ma jednak swój urok. No i wtedy mnie zatkało. Zatkało ‒ to mało powiedziane. Zamurowało mnie zupełnie i nieodwołalnie na jakiś czas. Potem wykrztusiłam: ‒ Ja coś podobnego mówiłam? I dowiedziałam się, co następuje: 39

1. Ona wie, że mi ciężko mieszkać w miejscu, gdzie wszyscy się znają. I śledzą nawzajem. I wszyscy naokoło wiedzą, kto wchodzi do mojego domu i kto z niego wychodzi. 2. Laski może i ładne, ale sama mówiłam, że podmokłe. Znaczy niezdrowe. Można powiedzieć: malaryczne. 3. Jaki to zresztą las, skoro do szosy niedaleko. 4. Tu musi być mnóstwo komarów, skoro jest woda, bo żaba wskoczyła do wody. I że zgadza się ze mną: nie jest dobrze. Słyszała coś, czego nie powiedziałam. Tu zabrakło mi cierpliwości i stwierdziłam, że słuch ma wybiórczy. A potem pomyślałam ze współczuciem o jej mężu. Dałam temu wyraz. I zapytałam, czy rzeczywiście taki z niego niedorajda i ciamajda. Jakże się oburzyła! Że wcale nie mówiła niczego podobnego. A mówiła, oj, mówiła. Potem wspomniałam o jej worach pod oczami. Powiedziała, że jestem nieuprzejma, i prawie się obraziła. Zapytałam, czy pamięta, że jej powiedziałam, że ślicznie wygląda. Nie pamiętała. Bo nie usłyszała. A jej mąż jest wspaniały, po prostu wspaniały! 40

Czyżbym i ja miała ucho wybiórcze? No, coś tam rzeczywiście szepnęła, że zawsze może na niego liczyć w innych sprawach niż finansowe. Ale czy forsa jest najważniejsza? Rozebrałyśmy naszą rozmowę na strzępy. Z tych oto strzępów wykluł się wniosek wspólny dla nas obu, niestety. A mianowicie dużo przyjemniej jest widzieć złe strony wszystkiego. Jakoś łatwiej zapadają w ucho. Nie wiedzieć czemu. Więc czego słuchamy? Mamy ucho długie, wyczulone na każdą zmianę tonu głosu, a nade wszystko ucho, któremu łatwiej przyswajać rzeczy niemiłe niż miłe. Do dobrego tonu należy wychwycić w rozmowie z kimś rzecz złą, kompromitującą, pominąć komplementy, uprzeć się przy jednym fakcie i na nim budować niechęć do świata. Niegdyś moja Córeczka ucieszyła się niezwykle, jak powiedziałam: ‒ Co na środku kuchni robi ta kupa klocków? Ogłosiła to przy stole świątecznym, zanosząc się perlistym śmiechem: ‒ Myśmy miały w kuchni kupę i mama powiedziała: „Co robi ta kupa na środku kuchni?”. 41

My dorośli czasem jesteśmy jak dzieci. Z kupy odrzucamy kolorowe klocki. I przepiękny las z podmokłą łąką będzie tylko podmokły i malaryczny. Żaba, która wskoczy do wody, nie będzie stworzeniem bożym, tylko śliskim płazem wskakującym do wylęgarni komarów. Można i tak. Tylko po co? Bo dzieci to przynajmniej mają żywiołową radość z wychwytywania tak zwanych wyrazów. Kiedy odprowadzałam koleżankę na stację, znad pól wstawała lekka mgła. Cicho skrzypnęła furtka. Moja Koleżanka z Warszawy pomachała w stronę mojej sąsiadki Uli i krzyknęła: ‒ Do widzenia! A potem oznajmiła: ‒ Ty to masz fajnie, wszyscy tu się znają. A potem powiedziała jeszcze: ‒ Jak tu pięknie. Wyglądała ślicznie. I wracała do swojego dobrego męża. czerwiec 1999

Kiedy wszyscy gdzieś wyjeżdżamy

Zanim będzie o wakacjach, zacznę od mojego ulubionego tematu kotów. Ula zawsze twierdziła, że tylko idioci mają koty w liczbie większej niż dwa. Najpierw pojawił się rudy Franek. Niedługo potem do domu Uli został przyniesiony kot pers, który składał się głównie z kołtuna i strachu. Ula wycięła mu prawie całe futro z trzech nóg i brzucha. Kot pod spodem był różowawy Ogon, łeb i jedna przednia łapa prezentowały się dumnie i bardzo okazale. Początkowo Franek patrzył z wyższością na pałętające się po jego terenie stworzenie, podobne do częściowo ubranego szczura. Po kąpieli okazało się, że reszta futerka koto-szczuro-kaczki jest srebrzystoszara. Mijały kolejne dni. Na różowym bezimiennym ciałku pojawiała się zapowiedź przyszłej sierści, a bezimienny kot już nie reagował na wszystkie żywe 43

istoty krótkim, acz groźnym: prych, prych, prych. Mleko w owym czasie przynosiła pani Stasia, która miała ostatnią na wsi krowę. W dniu, kiedy pers dostał imię, pani Stasia, jak co drugi dzień rano, wołała przed bramą na Ulę: ‒ Mleko, mleko przyniosłam! Ula, z kotem na rękach, wyszła do furtki. Pers błyszczał, owłosiona łapa zwisała z dłoni Uli, puszysty ogon lekko kiwał się w takt jej kroków, a bystre czarne okrągłe oczy patrzyły prosto na nieco zdziwioną panią Stasię. ‒ Ojej, pani Ulu. Ojej, jakiego pięknego ma pani kotka! ‒ krzyknęła pani Stasia i podała Uli przez sztachety butelkę po coli wypełnioną prawdziwym mlekiem, prosto od krowy. Ula odstawiła kota na ziemię i wyciągnęła rękę po colo-mleko. Kot wyprężył różowy grzbiecik i trzema łapkami oraz jedną osierścioną zadreptał koło łydek Uli. ‒ Ojej, pani Ulu, ojej! ‒ jęknęła, zdjęta nagłym obrzydzeniem, pani Stasia. W ten oto prosty sposób kot dostał imię ‒ Ojej. A po Ojeju i Franku przyszła kolej na Ratunku. Tego trzeciego położył na podołku Uli jej mąż i powiedział: 44

‒ Zobacz, on patrzy tak, jakby krzyczał: ratunku! Od tego czasu nie słyszałam, żeby Ula twierdziła, że tylko idioci mają więcej niż dwa koty. Jeden z moich czworonogów nazywa się Zaraz, bo moja Córka, rozmawiając przez telefon, spytała kolegę, jakie imię ma mieć jej nowy przyjaciel, a on krzyknął: ‒ Zaraz, rozmawiam przez telefon, mamo! ‒ To jest to! ‒ zawołała radośnie moja Córka. Te kocie opowieści są mi niezbędne, aby przybliżyć się do właściwego tematu ‒ urlopu. Wszyscy gdzieś wyjeżdżają, zaliczają góry albo morze. W gorszych wypadkach mkną do ciepłych krajów. Ciepłe kraje są bardzo pożyteczne, ale przecież nie wtedy, kiedy nad Polską rozlewa się trzydzieści stopni Celsjusza. Niektórzy są nieszczęśliwi, bo nigdzie nie wyjeżdżają. Urlop to taki czas, kiedy można zwolnić tempo ‒ wszędzie, gdzie się jest. Mój urlop rozpoczął się pewnego powszedniego dnia, we wtorek. Oczywiście już nazajutrz biegłam do redakcji, ale dla urlopu nie miało to znaczenia. Wróciłam do domu. Pomyślałam z zazdrością o ludziach, którzy szykują się do wyjazdu. Ja się nigdzie nie wybierałam. 45

Zmyłam naczynia. Włączyłam komputer. Jeszcze felieton na jutro. Potem poszłam do kuchni. Zrobiłam sobie herbatę. Nasypałam kotom żarcia. Zauważyłam, że ich nie ma. Wobec tego wyszłam do ogrodu. I wtedy usłyszałam cichutkie wołanie: ‒ Ojej! Ratunku! Bo przecież Ula nie może głośno, ze zrozumiałych względów, wołać swoich kotów. Wobec tego ja też krzyknęłam na swojego: ‒ Zaraz! A Ula powiedziała: ‒ Jesteś już, chodź na chwilkę do nas. Ale przecież felieton, psiakrew, inni na wakacjach, a ja muszę pracować, cóż za niesprawiedliwość! ‒ Już lecę. Wieczór był ciepły, pachniała maciejka. Spóźniony bażant zaskrzeczał i z łopotem gdzieś odfrunął. Ula zapaliła lampę naftową i postawiła na stole pod dębem, a obok czajniczek z herbatą. Z ciemności wynurzył się jej mąż Krzyś. Cichusieńko brzdąkał na gitarze, nie zagłuszając tego, co działo się we wszechświecie. A grał tak, że Clapton mógłby mu pozazdrościć, gdyby kiedyś wpadł do nas na wieś. Ojej wyszedł zza jukki. Zaraz wskoczył 46

mi na kolana. Wtedy przyszedł urlop. Pachniały jaśminy. Nad nami wisiał Wielki Wóz. Zasadniczo wisi nad moim domem, ale kiedy jestem u Uli, ona mówi, że nad ich. Przy lampce zbierały się latające nocne zwierzątka. Mąż Uli się podniósł. ‒ Trzeba to uczcić. ‒ Co? ‒ zdziwiłam się. ‒ To. ‒ Gestem objął drzewa i trawę, i nas, i zwierzęta, i noc. Wystarczyło tylko przystanąć. Spojrzeć. Żyć. Pomyślałam z żalem o tych wszystkich, którzy gdzieś teraz wyjeżdżają. lipiec 1999

Przesądy, sowa i brzydkie słowa

Już chciałam zacząć od „dawno, dawno temu”, ale to było bardzo niedawno. Mieszkałam wtedy u Rudej Pani Dolittle. Lekarka weterynarii była moją przyjaciółką i przechowywała nie tylko zwierzęta, ale także ludzi, którzy akurat nie mieli domu. Ja właśnie nie miałam domu (budowałam go mozolnie z góralami), wobec tego również dostałam schronienie. Górale rano powiedzieli, że dłużej nie robią, pieniądze się skończyły, moje sześćdziesiąt metrów stało sobie w polu bez dachu. Kiedy rozklekotanym fiatem wracałam z kolejnym workiem gipsu na budowę, wyszła na drogę sąsiadka i powiedziała, że znalazła sowę ze złamanym skrzydłem. Przełożyłam gips do bagażnika, a sowę wzięłam na przednie siedzenie i szybko zawiozłam do Rudej Pani Dolittle. Jechałam bardzo wolno, bo wydawało mi się, że sowa cierpi. Miała kocie oczy, a dziób opadał jej na 48

piersi. Oczywiście natychmiast dopatrzyłam się w tym znaku ‒ jeśli już mam sowę, własną, którą w dodatku uratuję, to dom także będę miała. Górale nie odejdą, pieniędzy nie będzie potrzeba tak dużo, dach szybko położą, a z resztą to sobie poradzę. I wszystko się uda. W tym stanie ducha jechałam do domu i natychmiast położyłam sowę obok gulaszu, który jadła Ruda Pani Dolittle. Gulasz stygł, kiedy opatrywała sowie skrzydło, a cztery koty siedziały obok i przyglądały się, myśląc, że szykuje im kolację. ‒ Wyzdrowieje? ‒ spytałam cichutko, myśląc o poddaszu mojego domu, na którym będzie mieszkać sowa, która przecież wyzdrowieje. ‒ Ty idiotko! ‒ krzyknęła Ruda Pani Dolittle. Poczułam się urażona. ‒ Jesteś nienormalna! Ty znaki widzisz! To ty się masz leczyć! To jest ptak, a nie znak! Może w zoo znają się na skrzydłach sowich, nie jestem cudotwórcą, a ty jesteś idiotką, jeśli myślisz, że ona ci dom postawi, kretynko! A potem dodała: ‒ Oczywiście, że wyzdrowieje. Umieściłyśmy sowę w łazience, żeby nie stała się obiadem dla kotów. Koty siedziały pod drzwiami i wsłuchiwały się w dochodzące zza nich odgłosy. 49

Sowa miała przymknięte oczy, piła wodę. Ze skrzydłem nie dało się nic zrobić, zwisało smętnie z wiklinowego kosza. Nauczyłam się ją karmić. Jadła kurczaka ze smażalni. Nie wiem, czy ptak powinien jeść ptaki, ale kurczak był miękki i wpychałam sowie wieczorem do dzioba kawałki białego mięsa. Górale powiedzieli, że może jednak dach zrobią. Znowu walczyłam o gwoździe, blachę i inne różności. Wieczorem szybko biegłam do sowy. Pracowałam ciężko. Tak mijały kolejne dni. Sowie się nie poprawiało. Pewnego dnia wróciłam do domu i zastałam koło wanny tylko sowie piórka. Rozpłakałam się. Wiedziałam, że domu nie skończę. I wtedy do łazienki wpadła Ruda Pani Dolittle. Krzyczała: ‒ Ty kretynko, ty idiotko jedna, zawiozłam ją do zoo, nie umiem leczyć połamanych skrzydeł, tu jest telefon, powinnaś mi być wdzięczna, że jechałam półtorej godziny w takim cholernym upale do tego cholernego zoo, ty kretynko od znaków! Tam ją wyleczą! I wcisnęła mi w rękę kartkę z telefonem. Czułam się lekko urażona. Ale przynajmniej sowa była w dobrych rękach. 50

Już dwa miesiące później mogłam się wyprowadzić od Rudej Pani Dolittle do własnego domu. Sowa, jak mówiła Ruda, miała się dobrze. Gipsowałam ściany, cały świat mi pomagał i wcale mnie to nie dziwiło. Wpadłam do Rudej Pani Dolittle na urodziny. Siedziało tam dużo osób, w tym dziecię około sześciu lat, które najpierw pogoniło koty, potem wyrwało mamie szklankę, krzycząc, że chce coli, i zanim zręczna mama zdążyła cokolwiek zrobić, wypiło drinka, następnie pluło tym drinkiem na mamę, siebie oraz suto zastawiony stół, a potem z niewinną miną zapytało: ‒ Czy tu mieszkała ta sowa, która zdechła? Wszyscy zamarli i spojrzeli na mnie. Ja spojrzałam na Rudą Panią Dolittle. Zbladła. Mówili o mojej sowie, która była w zoo! Zbladłam. ‒ Ty kretynko! ‒ krzyknęła Ruda. ‒ Ty idiotko! Co ci miałam powiedzieć, że zeszła? Ona od początku była nie do uratowania, a gdybyś o tym wiedziała, tobyś tego cholernego domu nie miała. Musiałam ją oddać do zoo, bo inaczej nic by ci się nie udało! Ty przesądna kretynko, ty! Goście zamarli, oczekując, co będzie dalej. Pomyślałam wtedy, że są granice, które można przekraczać. W określonym miejscu i czasie. Nie 51

czułam się jak kretynka. Ani nawet jak idiotka. Widziałam pełne łez oczy Rudej Pani Dolittle, której nie udało się uratować sowy. Ale która zrobiła dużo, dużo więcej. I ostatnią rzeczą, którą wtedy czułam, była uraza. sierpień 1999

Miłość odeszła razem z latem

Stało się to, co się musiało stać. Nadszedł koniec lata. Bez powodu, bez specjalnej przyczyny, ba ‒ nawet powiedziałabym, że bez zapowiedzi. Z moich obserwacji wynika, że lato jest magiczną porą ‒ bo w lecie łatwiej o miłość. Mogę też napisać ‒ łatwiej o tak zwaną miłość. A już na pewno upał (nad wodą) albo deszcz (w namiocie) wpływa bardzo pozytywnie na stan naszych uczuć. Bo to człek rozbierze się i ramiona odkryje, torsy również wyłażą spod koszul i koszulek, nogi opalone wabią, no i wreszcie ‒ urlopy, wakacje, śmichy-chichy i w ogóle. Nadto człek odprężony, bez obowiązków, z uśmiechem na twarzy, bawi się świetnie, podatny jest na nowe. Ale lato już powiedziało „bye, bye”. I co teraz? Co mamy ze sobą zrobić? Co po wakacjach robi przeciętna młoda dziewczyna? Ona czeka. Czeka na list, kartkę, telefon. Bo 53

oto lato się skończyło, ale na pewno nie skończyło się świeżo zadzierzgnięte uczucie. Wtedy ‒ nad morzem, na plaży. Albo przy zachodzie słońca. Albo przy wschodzie. Albo wieczorem przy ognisku. Albo na obozie żeglarskim. Albo w knajpie przy deptaku. Albo na koncercie. Albo na spacerze. Albo gdziekolwiek. Wszystko jedno gdzie. Najważniejsze, że w życiu pojawił się on. Jak on pięknie grał na gitarze! Jak on pięknie spojrzał wtedy na mnie! Jak on cudownie mówił! A kiedy pocałował? Toż to się ziemia ruszyła wte i we wte. A jeśli jeszcze coś więcej?! To na pewno była miłość. Za chwilę stacje radiowe będą pęcznieć od komunikatów. Ruda z pociągu Warszawa-Opole szuka chłopaka, który stał z nią na korytarzu i wysiadł, ale nie pamięta gdzie. Anka z Nowej Wsi prosi w eterze o adres jakiegoś blondyna z biwaku w Sopocie, z pola namiotowego numer 15. Krysia śle do radia rozpaczliwą prośbę: „Jurku z Muszyny, czekam!”. Przez następne dwa, trzy miesiące listonosz będzie najbardziej oczekiwanym mężczyzną w naszym kraju. Pisma zaroją się od listów, rozmowy od wspomnień. Październik i listopad wydadzą nam się niezasłużoną karą za chwile uniesień. 54

A potem? No cóż. Wypatrywany listonosz wrzuci nam kolejny rachunek lub reklamówkę. Jurek, blondyn, Kazik albo inny miody człowiek może napisze zdawkową kartkę ‒ pozdrowienia z gór. Albo też nie napisze. Świat będzie szarzeć i szarzeć. Obolałe serca będą nam leczyć przyjaciółki, które może nie wyjeżdżały na wakacje, a może nie spojrzały na sąsiada z przedziału kolejowego, ale najpewniej znają, oj, znają to bicie serca na dźwięk telefonu (to on!) i ten przyspieszony krok i otwieranie (a ręce się trzęsą) skrzynki na listy. Jest? Nie ma? Jeszcze nie ma? A przecież obiecał! Powiedział! Przysiągł! I ta niewzruszona pewność ‒ że coś się stało. Może chory? Może umarł? To by go tłumaczyło. Nic innego nie wchodzi w grę, bo przecież on sam mówił, że nigdy z żadną, że to przeznaczenie, że los, że jestem inna niż wszystkie. I oto pojawia się nadzieja. Może list zaginął? Ach, ta poczta, na pewno zaginął. Może dzwonił, ale nie mógł się dodzwonić? Ach, ta telekomunikacja. A może dzwonił, ale nie było mnie w domu? Więc przez następne trzy dni nigdzie nie wyjdę, bo a nuż zadzwoni... Skąd tak dobrze o tym wiem? Ponieważ to ja ze swoją przyjaciółką szukałam niejakiego Jurka B. To 55

ja złamałam mały palec u nogi, biegnąc do telefonu, kiedy miał zadzwonić mężczyzna mojego życia ‒ a zadzwoniła przyjaciółka. I przecież to da mnie mówił, że mam oczy jak węgle, że jestem inna niż wszystkie i że to na zawsze. To mnie pocałował nad morzem na piasku, a było zimno jak pieron, co pamiętam do dziś. To ja czekałam na listy, bo komórki wtedy były wyłącznie dla świń lub starych rowerów. I to ja pisałam listy do pisma, które już dziś nie istnieje ‒ pomóżcie mi go znaleźć! Dziękować Bogu, nie pomogli. Ale moja uparta koleżanka znalazła ukochanego. Mieszkał w Radomiu, pojechała więc do Radomia. Drzwi otworzyła jej miła pani z dzieckiem na ręku, maluchnym. Żona. Nie dlatego piszę o wakacyjnej miłości, żeby ją deprecjonować. Wprost przeciwnie. Ale odróżnić trzeba wakacyjną od prawdziwej. Zdarza się ON. Ten przeznaczony. Ten, dla którego będziesz najważniejsza. Poznać go bardzo łatwo. To on cię będzie szukał. To on nie pozwoli ci odejść bez adresu, telefonu, komórki, znajomości twoich ulubionych kwiatów, kolorów, książek, filmów, szkoły czy uczelni. To on cię odnajdzie, napisze, mimo że nie lubi pisać, przyjedzie ‒ mimo deszczu, nie zapomni o twoim poprawkowym egzaminie, chorobie cioci, kłopotach na uczelni. 56

Zadzwoni, mimo że rozmowy międzymiastowe są drogie. Jeśli cię nie będzie w domu rano, złapie cię wieczorem. Jeśli nie zastanie cię wieczorem, spróbuje rano. Albo w południe. Na imieniny dostaniesz telegram albo kwiaty przez posłańca. Albo śmieszną kartkę. Albo małą paczuszkę. Będzie pisał listy i będzie tęsknił. Nie pozwoli ci zniknąć. A jeśli już się tak zdarzy, że przewrócisz mu w głowie kompletnie, ale umkniesz mu, niepewna swoich uczuć, a on dopiero po rozstaniu zorientuje się, że warto to coś, co między wami się wydarzyło, pielęgnować ‒ odnajdzie cię na sto procent! Skąd niby o tym wiem? Bo kiedyś ktoś, kogo spotkałam w Jaskini Mylnej w Tatrach, w ciemności zupełnej, bo wszedł tam bez światła ‒ odnalazł mnie. Ale to już zupełnie inna historia. wrzesień 1999

Jak jeden facet wpadł do dziury

Deszcz lał chyba ze dwa dni, a gdy leje, to droga u nas na wsi robi się taka, że nikt nie przejedzie. Siedziałam smętnie przy komputerze, bo zawsze kiedy minie lato, to mi smutno, i zamiast pisać, latałam kursorem po monitorze, bo o czymże tu pisać, gdy pada i pada. Chyba tylko o tym, że pada. Byłam dość mocno zajęta opadem atmosferycznym oraz wysnuwaniem prognoz na najbliższe godziny, więc przegapiłam pierwszy dzwonek do bramy. Na drugi poderwałam się z niedowierzaniem. W błocie stali nieznajomi ludzie ‒ dziewczyna i chłopak, dość młodzi i zupełnie obcy. Wyszłam więc, zarzuciwszy kurtkę na głowę. Już przy furtce byłam przemoknięta na wylot, a w butach miałam dwa litry wody. A obcy wyglądali ‒ pożal się Boże! Tuż przed torami ich mały fiacik utknął w kałuży. Jest tam taka dziura, którą tubylcy w czasie deszczu 58

omijają ostrożnie, ale przyjezdni w nią wpadają. Dziura ma to do siebie, że wyjechać z niej już nie można ‒ oczywiście w czasie deszczu. Dziewczyna i chłopak byli przerażeni, przemoknięci do suchej nitki, ale sprawiali całkiem miłe wrażenie. Nie mieli także telefonu komórkowego, czym natychmiast zaskarbili sobie moją sympatię. Chcieli, żebym zadzwoniła po pomoc drogową. Spojrzałam na dziewczynę ‒ do kolan była kompletnie mokra od deszczu, od kolan w dół umazana w błocie. Jej towarzysz był tylko mokry. Znaczy ‒ to ona próbowała wypychać samochód. Nie znoszę mężczyzn, którzy każą własnym kobietom wypychać samochody z błota. Ale kobiety z takimi mężczyznami u boku budzą głębokie współczucie, więc zaprosiłam ich na herbatę, zanim pomoc drogowa przyjedzie. Przedstawiliśmy się sobie. Weszli. Nastawiłam wodę, oni gdzieś zadzwonili. Przyniosłam herbatę. ‒ Nie słodź tyle ‒ powiedział obcy do towarzyszki. Cofnęła rękę od cukierniczki i oblała się rumieńcem, co odnotowałam jako fakt godny uwagi, bo coraz rzadziej się czerwienimy. Resztki mojej sympatii do młodego człowieka ulotniły się bezpowrotnie. 59

‒ Cukier szkodzi. Pani też tak uważa? ‒ zapytał. Owszem, uważam, słodzę półtorej łyżeczki. Żal mi się zrobiło niepomiernie tej ładnej dziewczyny, która chciała sobie troszkę osłodzić życie. ‒ Bo wie pani ‒ kontynuował wróg cukru ‒ kobiety łatwiej tyją, to niech Agnieszka nie słodzi, bo utyje. Ale mówię jej to już tyle razy, a ona swoje. A tutaj od razu powiedziałem ‒ zakopiemy się. Ale ona się uparła, żeby jechać do ciotki. No i się zakopaliśmy ‒ stwierdził z satysfakcją. ‒ Miałem rację. Spojrzałam na jej mokre nogi, buty zostawili w przedpokoju. ‒ I na pewno ta pomoc drogowa przyjedzie nie wcześniej niż za godzinę ‒ kontynuował młody człowiek. ‒ To miło z pani strony, że możemy się napić herbaty. Mówiłem, że w taką pogodę nie należy się ruszać z domu. Ja mam intuicję. Jak pojechaliśmy do Zakopanego, już w pociągu wiedziałem, że to nie będzie udany wyjazd. Człowiek ma czasami takie przeczucie. No i Agnieszka skręciła sobie nogę od razu pierwszego dnia na Kalatówkach. Stało się! Cały pobyt na nic! Prawda, kochanie? ‒ Zadowolony z siebie, czekał na potwierdzenie. 60

Kochanie tylko przytaknęło głową i spuściło oczy. ‒ Tak to już jest, że życie człowiekowi rzuca kłody pod nogi. Nie jest łatwo. Teraz też pewno będziemy czekać nie wiadomo ile na tę pomoc i takie pieniądze będę musiał dać, że się nie pozbieram. Orzną człowieka na każdym kroku, prawda? Nie czuję się orzynana na każdym kroku, ale pani Agnieszka popatrzyła na mnie takim wzrokiem, że musiałam kiwnąć głową. ‒ I ten deszcz! Pada i pada. Pewnie będzie padało przez cały tydzień ‒ zauważył mężczyzna. ‒ Mam nadzieję, że skończy się tylko na katarze. W zeszłym roku miałem takie zapalenie oskrzeli, że myślałem, że z tego nigdy nie wyjdę. Pani Agnieszka kichnęła. ‒ No, ale my tu zawracamy pani głowę, a to czekanie potrwa długo, jak znam życie. Nawet na pogotowie ludzie czekają i umierają, zanim się doczekają. Przez następne piętnaście minut dowiedziałam się, że koniec świata, przewidziany na lipiec, był prawdopodobnie źle obliczony i że nastąpi tuż-tuż. Deszcz będzie padał przez najbliższe tygodnie, a zima na pewno będzie ciężka i da się nam we znaki. 61

On dostanie zapalenia płuc, a samochód ma na pewno zalany gaźnik. Drogi są niemożliwe, Agnieszka będzie gruba, a on zawsze mówił, że będzie źle, i dzięki temu rozczarowanie nie ma do niego dostępu. Uśmiech nie schodził z jego twarzy. Promieniał wiedzą, świadomością, głęboką znajomością świata, ludzi i praw przyrody. Pani Agnieszka siedziała przy nim wymięta, z przestraszonymi oczyma, potulna i bierna. I kiedy pan Obcy był w trakcie przypominania sobie wszystkich wypadków, gdy ktoś komuś nie udzielił pomocy, nie przyjechał na czas, spóźnił się ‒ przed bramą zabrzmiał klakson. Samochód pomocy drogowej niecierpliwił się na drodze. ‒ Już przyjechali ‒ powiedziałam z ulgą. ‒ Tak szybko?! ‒ na twarzy Obcego po raz pierwszy zobaczyłam rozczarowanie. Pani Agnieszka uśmiechnęła się, a on zamilkł. Wyszli. Stanęłam w oknie. Na zachodzie chmury ustąpiły miejsca słońcu. Od wschodu na niebo powoli wypełzała wyblakła tęcza. Krople wody drżały w trawie, a mokra ziemia odbijała ostatnie promienie. Drogą przejechał najpierw samochód pomocy drogowej, potem mały fiacik. Rozbryzgiwał wodę wysoko. 62

Na pewno będzie miał pecha, kogoś ochłapie lub nie zamknie szyby i ktoś jemu naleje wody do środka. Albo policja wlepi mu mandat za przekraczanie szybkości. Albo złapie gumę, bo przecież życie jest wredne. Przez moment pomyślałam sobie, że właśnie takie wredne życie to dla niego szczęście. Pracowicie planuje złe rzeczy, które się muszą przydarzyć. A nie daj Boże, jeśli obejdzie się bez przewidzianych trudności. Żadnej satysfakcji, żadnej radości, żadnego dreszczyku. Tylko wredne rozczarowanie ‒ takie jak z tą pomocą drogową. Tak szybko przyjechała! Pocieszyłam się myślą, że może przynajmniej zapłaci za jej usługę tak dużo, że poczuje się orżnięty. Niech ma w końcu coś z tego życia! Pomyślałam też, że ludzie mają to, czego chcą. I już mi nie było żal pani Agnieszki. Niech nie słodzi, skoro może utyć! październik 1999

Moja Pierwsza Przyjaciółka i smutek

Listopad nastraja mnie nostalgicznie i nie potrafię nie myśleć wtedy o rzeczach ostatecznych. Ilekroć przydarza mi się listopad ‒ a dzieje się to przynajmniej raz w roku ‒ wracam myślami do swojej Pierwszej Przyjaciółki. Miałyśmy po sześć lat, kiedy zaprzyjaźniłyśmy się na zawsze, na wieczność, do końca życia. Ona była filigranową blondynką, ja rumianą brunetką, ona spokojna, ja żywiołowa, ona cicha, ja głośna itd. Uzupełniałyśmy się całkowicie, tworzyłyśmy w piaskownicy i na huśtawce całość. W szkole natychmiast usiadłyśmy w jednej ławce i nigdy nie zdążyłyśmy się pokłócić. Ale mimo wielu różnic miałyśmy coś wspólnego. A mianowicie młodszych braci. Młodsi bracia dla siedmioletnich dziewczynek bywają osobami trudnymi. Trzeba się nimi opiekować i w domu, i na podwórku. Chcą brać udział w życiu prawie dorosłych panien, a my wkraczałyśmy właśnie 64

w wiek poważny, bo szkolny, i głównie zmykałyśmy przed naszymi młodszymi braćmi gdzie pieprz rośnie. Bez wątpienia mocno przyczynili się do naszej przyjaźni, która kwitłaby zapewne długo, gdybym się nie przeprowadziła. Po Pierwszej Przyjaciółce został mi tylko w pamiętniku wpis: „Klucz rzucony w morze, nikt nas nie rozłączy”... Jakieś kartki na imieniny, pluszowy kotek, a potem cisza. Minęło kilkanaście lat, stałam się dorosła, tuż po maturze wyjechałam w góry. W Dolinie Roztoki, przy długim drewnianym stole, spotkałam swoich szkolnych kolegów z rodzinnego miasta ‒ radość była niepomierna, a ja oczywiście pytałam, co z moją Pierwszą Przyjaciółką. ‒ Ach, doszła do siebie po śmierci Piotrka, młodszego brata... Nic nie wiedziałaś? Miał z dziewięć lat, kiedy wybiegł rano do piekarni i przejechał go samochód... Cała radość ze spotkania uleciała ze mnie jak powietrze z przekłutego balonu. Zamierzchła przeszłość wróciła jak za dotknięciem różdżki, poczułam zapach bułek z rogu ulicy, stęchły smród w starej bramie, gdzie chowałyśmy się przed naszymi braćmi, usłyszałam szepty i śmiechy i po raz pierwszy w tej Dolinie Roztoki zrozumiałam, że coś się nieodwołalnie kończy, a dla mojej Pierwszej Przyjaciółki 65

skończyło się już dawno. Choć nie towarzyszyłam jej w bólu, nie było mnie blisko, poczułam, jakbym straciła kawałek siebie samej. Nie wyobrażam sobie, co by było, gdyby mój brat... A potem pomyślałam, jakie to szczęście, że mój nieznośny brat, mój straszny brat, który miał mnóstwo wad ‒ na przykład uczył się lepiej ode mnie i pięknie malował ‒ jest w domu i za parę dni będę się mogła z nim pokłócić albo nawet trzasnę drzwiami od jego pokoju, a on będzie się wściekał. Że to takie wspaniałe... Prosto z Zakopanego pojechałam do mojego rodzinnego miasta. Poszłam do domu mojej Pierwszej Przyjaciółki. Zapukałam. Otworzyła mi piękna dziewczyna i rzuciłyśmy się sobie w ramiona, jakby nie było tych minionych lat między nami ‒ choć tak naprawdę nie znałyśmy się już. ‒ Chodź, mama się ucieszy, jak cię zobaczy, potem pogadamy. ‒ Zapukała cichutko do pokoju, który był zawsze otwarty. ‒ Mamo, zobacz, kto przyjechał! ‒ powiedziała półgłosem. Wsunęłam się za nią niepewnie. Panował półmrok, ciemne zasłony w oknach, mała lampka na 66

stole, na tapczanie, pod kocem mama, duszny zapach waleriany, ciężkie powietrze niewietrzonego pomieszczenia. Wpółleżąca postać podniosła się. ‒ Kasia? Ty wiesz, że Piotruś nie żyje? Kochane dziecko, mój synek najmilszy, teraz by miał osiemnaście lat, pamiętasz? ‒ Rozpłakała się. Nie wiedziałam, co robić. Za nami stanął tata Przyjaciółki: ‒ Idźcie stąd, dziewczynki, mama musi wypocząć... Wyszłyśmy z domu. Słońce mocno świeciło, ulice w południe były puste, znalazłyśmy maleńką kawiarenkę. Moja Pierwsza Przyjaciółka spojrzała na mnie i powiedziała: ‒ Nie wiem, co robić. Nie potrafię jej pomóc. To już tak trwa tyle lat... Mama przestała pracować, tylko leży i płacze, tata się nią opiekuje, a mama mówi tylko o Piotrku... Spojrzałam wtedy na nią uważniej. Była śliczna. Była dorosła. Ale w oczach miała nie tylko smutek. Miała samotność, której dotychczas nie spostrzegłam. Jej rodzice stracili syna. Ona straciła brata i rodziców. 67

Ilekroć zbliża się listopad, myślę o niej. Myślę o tych, którzy umarli. Ale jeszcze częściej o tych, którzy zostają. Którzy potrzebują ciepła i miłości. Którzy jeśli kogoś stracili ‒ tym bardziej tego pragną. Myślę także o tym, jak trudno jest zauważyć cudzy ból i cudzą rozpacz, jeśli się człowiek zasklepi w swoim bólu i swojej rozpaczy. Myślę o tym, jak łatwo jest nie widzieć cudzych łez. Rzeczy ostateczne się dzieją. Mamy określony czas, którego nie znamy. I dopóki ten czas jest nasz, możemy zauważyć innych. Nie wiem, co się dzieje z moją Pierwszą Przyjaciółką i jej rodziną. Czy jej mama nadal leży w ciemnym pokoju, oddzielona od niej i życia? Moja Pierwsza Przyjaciółka jest dzisiaj dorosłą kobietą. Mam nadzieję, że są koło niej inni ludzie, którzy mogą ją kochać. listopad 1999

Trochę większy poniedziałek

Dzisiaj opowiem, jak pewnego mroźnego dnia, dawno temu, jechałam na sylwestra bardzo daleko. On (przez duże O) zadzwonił i powiedział: ‒ Jeśli chcesz ze mną witać Nowy Rok, to przyjedź. Wtedy takie zaproszenie wydawało mi się szczytem taktu, wyrazem głębokiego uczucia i niezwykłego wprost zaangażowania w nasz związek. Jak na skrzydłach pobiegłam do Rodziców i oświadczyłam, że właśnie za dwa dni wsiadam w pociąg, jadę te czterysta osiemdziesiąt trzy kilometry, bo oto On mnie zaprosił i będzie na mnie czekał na stacji. Ojciec spojrzał na mnie dziwnie i zapytał: ‒ Pojedziesz? ‒ Oczywiście! ‒ krzyknęłam radośnie, a Mama spojrzała ze współczuciem i zapytała uprzejmie, czy zaproszenie trzy dni przed sylwestrem na pewno 69

płynie z jego niezmierzonej potrzeby bycia ze mną, i może on by przyjechał, skoro tak mu zależy, i dlaczego jestem na każde kiwnięcie palcem. To już był szczyt wszystkiego! Kiedy wychodziłam 30 grudnia na pociąg, Rodzice pożegnali mnie serdecznie, Ojciec powiedział, że robię głupstwo, Mama pokiwała smutno głową i powiedziała: ‒ W końcu jesteś dorosła. A ja w pożyczonych od mojej siostry spodniach (żeby wyglądać szczupło ‒ za ciasnych) i w pożyczonych superbutach patrzyłam na nich z pewnym politowaniem, że porywy serca ich nie dotyczą. W pociągu było pusto, razem ze mną w przedziale siedziała pani z wnuczką, której zwierzyłam się ze swojej historii miłosnej ‒ też popatrzyła na mnie ze smutkiem. Staroświecka mentalność, pomyślałam. I nieznajomej opowiadałam jakieś bzdury o równouprawnieniu i że trudno, żeby on przyjechał po mnie te drobne czterysta kilometrów. I że teraz świat jest inny! Wysiadłam więc późnym wieczorem na małej stacyjce przed Krynicą Górską. Było ciemno, wspaniały śnieg, mróz ‒ dwie latarnie i to wszystko. Ukochanego ani śladu. Może złamał nogę na nartach? ‒ 70

pocieszałam się trochę. Może miał wypadek? Czekałam ze dwie godziny, a potem wsiadłam w ten sam pociąg, który wracał do Warszawy. W domu byłam rano. Możecie sobie wyobrazić, jak się czułam. Pokornie czekałam na ulubione słowa Ojca: uprzedzałem cię! Oraz na ulubione słowa Mojej Mamy: a nie mówiłam? Nie doczekałam się. Rodzice powitali mnie tak, jakbym w ogóle poprzedniej nocy nigdzie nie wyjeżdżała. ‒ Jak dobrze, że jesteś, córeczko ‒ powiedziała Moja Matka. Prawie upadłam z wrażenia. I wtedy obiecałam sobie solennie, że ostatni raz tak się głupio potraktowałam. Wszystko to opowiadam, żeby dojść do tego właśnie postanowienia, które przypadkiem zbiegło się z Nowym Rokiem. Ale nie o głupstwach przecież piszę, tylko o zupełnie poważnych rzeczach. Postanowienia i obietnice niezwykle często obierają sobie początek w poniedziałek. Od poniedziałku nie palę. Nie piję. Nie jem. Jestem wegetarianką, weganką, jaroszem. Od poniedziałku zapisuję się na gimnastykę, angielski, do biblioteki. Od poniedziałku będę dbać o cerę, chodzić na spacery. 71

A kiedy zbliża się Nowy Rok? Och, to dopiero zwielokrotnia nasze obietnice! A przynajmniej moje ‒ nie wiem jak z waszymi. A tymczasem Nowy Rok to taki trochę większy poniedziałek i jeśli chodzi o te obietnice, które sobie samym składamy ‒ to ile z nich umiera następnego dnia rano? Albo po paru dniach? I jakie fajne preteksty cisną się na usta! Nie mogłam zapisać się na angielski, bo Ola powiedziała, że zapisze się ze mną, i zrezygnowała! Chciałam przestać palić, ale jak mogę przestać palić, skoro on nie chce rzucić? Gdyby nie on, gdyby nie ona, gdybym miała bliżej sklep ze zdrową żywnością, gdybym miała na kosmetyczkę, gdybym zmieniła pracę, szkołę, mieszkanie! Gdybym miała innego nauczyciela, gdyby szef był ludzki... Albo gdybym miała prawdziwych przyjaciół... Jednym słowem ‒ gdyby świat się trochę zmienił... Ale od poniedziałku, od jutra, od pierwszego, od Nowego Roku ‒ wszystko będzie inaczej. Teraz demagogicznie powiem, że oto Nowy Rok, ostatni rok dwudziestego wieku, puka do drzwi. A jaka data! 1.01.2000! Może zamiast pokrywać ziemię skórą, żeby nie raniła stóp, warto włożyć buty? 72

Nie liczysz chyba na to, że świat się zmieni? Bo on sobie będzie dokładnie taki, jaki ma być. Ale z sobą warto zrobić coś dobrego ‒ niekoniecznie dopiero wtedy, kiedy ktoś nas wystawi do wiatru po dwunastogodzinnej jeździe pociągiem albo papierosy przeżrą nam płuca na wylot. Może z każdym nowym rokiem można powiedzieć „spadaj!” różnym niewygodnym rzeczom? Własnej porywczości, złości, uzależnieniom, agresji, nurzaniu się w smutku? Niedbaniu o siebie? Brakowi chęci do zmiany na lepsze? Jeśli jesteś samotna ‒ postanów, że będziesz miała przyjaciół. Jeśli jesteś złośliwa ‒ powiedz sobie: dość! Przecież nie warto tracić czasu ani na drobne potyczki, ani na wielkie wojny. Zmianę zacznij od siebie, a świat wokół ciebie też się zmieni. A ten chłopak, który na mnie wtedy nie czekał, zadzwonił trzeciego stycznia. I powiedział, że mogłam wziąć taksówkę, wiedziałam, gdzie go szukać! To niewątpliwie umocniło moje twarde postanowienie, że nigdy więcej nie zrobię takiego głupstwa! I nie zrobiłam. Choć zdarzyło mi się zrobić mnóstwo innych. styczeń 2000

Kiedy on odchodzi, czyli odrobina optymizmu

To miał być zupełnie inny tekst. Ale będzie optymistyczny. „Kiedy on odchodzi” nie brzmi wesoło. A jednak... Ale żeby łatwiej było w to uwierzyć, muszę cofnąć się w czasie, do momentu gdy w lutowy wieczór zadzwonił telefon i spłakana Stara Znajoma powiadomiła mnie, że nie wie, co robić, że nie chce jej się żyć, że wszystko na nic, ponieważ on odchodzi. Spędziłam przy telefonie półtorej godziny, bardzo się starając podnieść ją na duchu, ale sama wiem, że w takiej sytuacji świat się kończy i nie chce się żyć. Oraz że wszystko na nic. Ona i on żyli razem przez parę lat dość pogodnie i dość niekonfliktowo. Natomiast nie dość długo i nie dość szczęśliwie. Nie było specjalnych kłótni, awantury zdarzały się sporadycznie, zgodnie ze średnią krajową, i raczej dotyczyły dnia codziennego. Żyli mianowicie tak, że wystarczali sami sobie. 74

Mówili do siebie „Misiaczku” i nie potrzebowali cudzego towarzystwa. Ona ograniczyła przyjaźnie i znajomości ‒ bo miała teraz męża. Przeniosła się do jego pracy ‒ żeby mogli być razem naprawdę. Do mnie, starej znajomej, dzwoniła sporadycznie. Ufarbowała włosy ‒ bo on lubił tylko blondynki. Jednym słowem, nic nie wskazywało na to, że tak wspaniały związek trzaśnie nagle, niespodziewanie. Wiadomość o rozwodzie spadła na nią jak grom z jasnego nieba. Jeszcze w południe wspólny obiad u jego rodziców, jeszcze po obiedzie spacer z psem, jeszcze po spacerze wspólna herbatka, a po herbatce on oświadczył: rozwodzimy się. Krótko i zwięźle. Że ją szanuje i ma dla niej wiele wspaniałych uczuć. Ale już jej nie kocha. Mam czasem wrażenie, że każda kobieta na świecie przynajmniej raz w życiu usłyszała, że mężczyzna bardzo ją szanuje i darzy wspaniałym uczuciem, ale, niestety, już nie kocha. Wtedy rzeczywiście ze światem dzieje się coś dziwnego. Taki świat przewraca się do góry nogami. Drzewa szarzeją. Powietrze robi się nie do zniesienia. Kolory blakną. I nie ma po co żyć. I nie wiadomo, co robić. Tak też było z moją Starą Znajomą, dla której on stał się całym światem. To jest bardzo przyjemny obraz świata, dopóki ten świat, czyli on, darzy nas 75

miłością wyjątkową, i vice versa. Jeśli mężczyzna staje się światem, to najpierw jego ego ‒ rzecz duża i ciężka ‒ będzie mile połechtane, że nie istnieje nic oprócz niego. Ego mile połechtane rośnie w siłę i się rozprzestrzenia. Czasem tak bardzo, że na drugą osobę już nie ma miejsca. Więc moja Stara Znajoma tak długo łechtała wyżej wspomniane, że już na nią nie starczyło miejsca. A przecież ona nawet włosy, nawet pracę, nawet znajomych... I jak on mógł??? Tak więc tego dnia, kiedy zadzwoniła i płakała w słuchawkę, współczułam jej z całego serca. On był wstrętnym gnomem, który wykorzystał ją i porzucił. Egoistą do entej i psychopatą niezdolnym do wyższych uczuć. Łamaczem danego słowa. Zamrażarą: nieczułą i podłą. Rozwiedli się. Moja Stara Znajoma już nie dzwoniła po nocy, nawet byłam trochę urażona, że tak szybko zrezygnowała z mojego wsparcia duchowego, ale trudno. I oto przedwczoraj spotykam Starą Znajomą. Wygląda znakomicie. Już za sam jej wygląd powinnam była się obrazić. Zarzuciła farbowanie się na platynkę (co tak bardzo lubił jej były mąż) i to jej, niestety, posłużyło. Na dodatek wróciła właśnie z sześciotygodniowego kursu językowego w Londynie. 76

Zmieniła pracę. Jakby nie dość tego ‒ na lepiej płatną i zdecydowanie ciekawszą. Doprawdy ‒ wcale nie wyglądała na porzuconą żonę! Tak szybko zapomniała o swojej wielkiej miłości? Oburzenie prawie ścięło mnie z nóg. A ona rzuca mi się na szyję i się cieszy, że mnie widzi, i może byśmy się spotkały, tak się stęskniła i w ogóle, ale teraz już leci. Że do mnie wpadnie. Och, tego już było za wiele. Nie mogłam jej namówić przez trzy lata, żeby się do mnie wybrała (na moją wieś), a teraz to nagle wpadnie? Przyjechała wczoraj. Uśmiechnięta. Łagodna. Bez śladu rozpaczy. Rozkwitła w czasie tego roku jako żona porzucona. Nic nie rozumiałam. No i okazało się, że najlepszą rzeczą, jaka ją w życiu spotkała, było to, że on odszedł. Bo ona nie wiedziała, na jakim świecie żyje. Nie wiedziała, co lubi, czego chce i czego jej brakuje. Była mianowicie ukierunkowana tylko na niego. ‒ To jak on mógł sobie z tym poradzić? ‒ pyta mnie Stara Znajoma. Jak to: poradzić? Czyżby zapomniała, co jej zrobił? Nie, nie zapomniała. Ale teraz już wie, że on po prostu nie dał sobie rady. Jak mógł żyć z kobietą, która przestała być sobą? Która nie wie, co lubi, bo 77

zaczyna lubić to, co on, żeby on lubił ją bardziej. ‒ Ja go rozumiem ‒ mówi ‒ teraz go rozumiem. Ożenił się z towarzyską szatynką, uśmiechniętą i dowcipną, z mnóstwem znajomych i jakimiś zainteresowaniami. A rozwodził się z platynową blondynką, smutną, bez przyjaciół, uczepioną jego pracy, jego zainteresowań, jego życia. Co ja z siebie zrobiłam? Gdyby nie jego nagła decyzja, nigdy już bym chyba nie wiedziała, co to znaczy żyć! No a potem strzeliła z najgrubszego kalibru. ‒ Wiesz ‒ zacytowała z Tańczącego z wilkami ‒ coś mija, żeby zrobić miejsce nowemu. Jakie to szczęście, że on odszedł ‒ bo nigdy nie spotkałabym Tadeusza. A Tadeusz... nie jest dla mnie całym światem. I nareszcie mogę być sobą. Czy to nie wspaniałe? To było wspaniałe. I dlatego postanowiłam o tym napisać. Bo kiedy on odchodzi, to nie znaczy, że świat się kończy. Świat się może dopiero zaczyna. Nie przegapcie! I właśnie dlatego myślę już dzisiaj inaczej: że czasem lepsze jest oświadczenie o rozwodzie niż rozwodzenie się nad oświadczynami. luty 2000

Oni są lepsi?

Miało być znowu o czym innym, ale mimo że drogi u mnie rozmoczone do imentu, bruzdy błota nieprzejezdne, okazało się, że dla chcącego nic trudnego, i pewnie dlatego wpadła do mnie Kobieta Myśląca. Kobieta Myśląca tym się różni od innych moich znajomych, że jest pełna jadu, i to mocno podlanego intelektualizmem. Ona mianowicie dużo czyta, dużo wie, w racjonalizowaniu bije na głowę znanych mi mężczyzn (oraz niektóre kobiety). Herbatka gotowa czekała, w kominku trzaskała brzoza, ale... ale na nieszczęście pojawiły się na horyzoncie moje koty. Kobieta Myśląca się ożywiła, otworzyła okno, wpuściła wszystkie trzy i zapytała, czy kastrowane. Błysk w jej oku świadczył o tym, że temat kastracji nie jest jej obcy i że oto otwierają się przed nami niezmierzone możliwości dyskusji ‒ że tak się wyrażę ‒ jądrowej. 79

Wyjaśniłam intelektualistce, że na trzy moje koty przypadają dwa jąderka ‒ ze względów bezpieczeństwa (trzeci kotek, właściciel owych w przyszłości męskich insygniów, jest jeszcze malusi), kociego bezpieczeństwa oczywiście. Mieszka bowiem u nas na wsi tak zwany Gołębiarz, który przedkłada nade wszystko mordowanie kotów w obronie gołębi. Koty niekastrowane często się wypuszczały w jego okolice, a niektóre już nie wracały. Temat jąder, niestety, stał się punktem wyjścia do długiego monologu o mężczyznach, potrzebie władzy i dominacji, upodleniu kobiet i braku elementarnego dla nas, kobiet, szacunku. ‒ Oni są zawsze lepsi, bo za takich się uważają! Zarabiają więcej! Nic nie muszą! A i tak cały świat spoczywa na kobietach! To one rodzą! A mężczyźni to trutnie! ‒ grzmiała. ‒ Nie możemy dawać się tak traktować! Oni myślą, że wcisną nas w jakiś utarty schemat ‒ nie pozwólmy na to! Niespecjalnie miałam ochotę na niepozwalanie mężczyznom na coś, tym bardziej że w domu byłyśmy tylko my i nie widziałam bezpośredniego niebezpieczeństwa związanego z upychaniem mnie w jakiś nieznany a groźny dla mnie schemat. 80

Kobieta Myśląca była w swoim żywiole. Postanowiłam dać jej się wygadać i nie dać się wpuścić w maliny, ale zaatakowała ze zdwojoną siłą. ‒ Oni myślą, że są lepsi od nas! A nie są! Nie widzisz tego? Nie widziałam. Może dlatego że ostatnio przez moje życie przewijają się dość sympatyczni osobnicy rodzaju męskiego, a może dlatego że już od jakiegoś czasu nie porównuję mężczyzn z kobietami ‒ pogodzona widać z faktem, że jesteśmy inni i nie musimy być absolutnie podobni, a nawet wskazane jest, żeby różnice były. I że właściwie to jestem za tymi różnicami. Kobieta Myśląca była wstrząśnięta. ‒ Gdyby mieli rodzić dzieci... ‒ zaczęła ponownie. O nie! Przypomniałam jej w dużym skrócie, że mężczyźni nie rodzą dzieci, i oznajmiłam, że ja akurat nie jestem za tak kardynalną zmianą w przyrodzie. ‒ Ale kotom wyrżnęłaś jaja! ‒ krzyknęła z triumfem. ‒ I na pewno lepiej się czułaś! Odreagowałaś swoją podświadomą chęć niepodporządkowywania się mężczyznom! I słusznie! Gdyby każda kobieta kastrowała codziennie przynajmniej jednego 81

kota, miałaby świadomość własnej siły, a świat wyglądałby inaczej! A nie że jesteśmy tylko na posługi! Przełykałam ostatnie zdania. Czyżby miała rację? Czyżby moje ukochane koty płaciły za różnice między nami a wstrętnymi mężczyznami, którzy mnie wykorzystują, są gorsi i wpychają mnie w schematy, o których nie mam pojęcia, i że tak naprawdę to ja cierpię, ale o tym nie wiem? Może walka z nimi była koniecznością, tylko o tym zapomniałam? Zawarczał samochód. Już, już byłam o krok od poderwania się, ale spojrzałam na Kobietę Myślącą. Triumfalny uśmiech gościł na jej twarzy. Opadłam. Szczęknęła brama, nie podniosłam się. Nie będą mężczyźni mieli nade mną władzy. Nie muszę biec do drzwi i z zachwytem pytać, jak mu minął dzień. Niech sobie sam otworzy. Niech nie myśli, że jest lepszy! Mężczyzna wszedł. Pies się poderwał i radośnie witał go w przedpokoju. Kot, przytulony do psa, ruszył za nim. Kot, który leżał na moich kolanach, zgrabnie zeskoczył i z podniesionym ogonem udał się dostojnie do kuchni. Malec porzucił długopis i skoczył za dostojnym, po drodze próbując złapać go za ogon. Ja siedziałam. 82

Przez uchylone drzwi widziałam, jak mężczyzna odkłada gazetę i torbę, a zakupy niesie do kuchni. Wita się z psem. Głaszcze koty. Wraca do przedpokoju. Zdejmuje kurtkę. Wchodzi do nas. ‒ O, masz gościa ‒ mówi, po czym wita się z Kobietą Myślącą, a mnie całuje w czoło. ‒ Pozwól na chwilę do kuchni ‒ mówi do mnie. ‒ A nie mówiłam! ‒ Kobieta Myśląca patrzyła na mnie z wyższością. Podniosłam się. Żadnych schematów! Żadnego „a ty mu obiadek daj, kawusi zrób”. ‒ Głodny jesteś? ‒ zapytałam więc grzecznościowo. Mężczyzna zajrzał do garnka, koty również. ‒ O, krupnik! ‒ ucieszył się. Koty też wyglądały ña ucieszone. ‒ Odgrzeję, masz gościa. Tylko zobacz, takie lubisz? ‒ I wyjął z torby krewetki. Takie właśnie, jak lubię. Duże. Soczyste. Zamrożone. Za jakimi przepadam. Które kupił ot, tak sobie, bez okazji, mimo że ich nie jada. Bo krewetki w tym domu lubię tylko ja. Poczułam ciepło w brzuchu. Schemat ‒ niech ją diabli wezmą! I tak się głupio dałam podpuścić! Weszłam do pokoju i przeprosiłam Kobietę Myślącą. Zajęłam się odgrzewaniem krupniku. Postawiłam na stole trzy talerze. Intelektualistka patrzyła na mnie z politowaniem. 83

Kiedy odprowadzałam ją do bramy, powiedziała: ‒ Właśnie w obronie takich kobiet występujemy. A potem już sami siedzieliśmy przy kominku. Zapytałam, czy uważa się za lepszego od nas ‒ kobiet. Popatrzył na mnie zdziwiony. ‒ Ale od których? ‒ zapytał. I wtedy już wiedziałam na pewno, że moje koty nijak się mają do mojej podświadomości. I że świat kobiet jest inny niż świat mężczyzn. I że dopóki się z nimi porównujemy, a nie staramy się zrozumieć tych różnic, to o jad nietrudno. I że szczęśliwie mnie to już nie dotyczy. marzec 2000

Badyle, wiosna i otwarte okno

Szczęśliwie zima się już skończyła i teraz znowu możemy z Ulą przez płot uprawiać życie towarzyskie, które tyle miesięcy mocno szwankowało. To znaczy szwankowało przy płocie, bo w domach to się toczyło jakby nigdy nic. I oto my przy tym płocie wymieniamy ważne poglądy i dzielimy się planami na przyszłość. A tu trzeba dosiać, a tu usunąć, a tu przesadzić... I właśnie kiedy tę jakże ważną wizję ogrodów roztaczałyśmy, przed furtką stanęła nasza Trzecia Sąsiadka, trzymając w rękach badyle suche, a ukorzenione. W prezencie dla Uli je niosła, ani chybi, bo to przed jej furtką stanęła. Nie powiem, zazdrość mną trzepnęła szybko i zdecydowanie, bo co jak co, ale suche badyle, które pięknie za chwilę zakwitną różowymi kwiatami, to ja lubię nade wszystko ‒ ale powstrzymałam to niecne uczucie w porę. 85

Przywitałam się więc serdecznie przez siatkę, wyżej wspomniane uczucie zduszając w zarodku. Zanim nasza Trzecia Sąsiadka zdążyła cokolwiek miłego odpowiedzieć, z domu Uli dobiegł krzyk. ‒ Ty idiotko! ‒ nadleciało. ‒ Sama jesteś idiotka! ‒ odpowiedział przeczysty głos drugiej córki Uli. ‒ Mówiłam ci, nie ruszaj mojej szminki! ‒ Nie ruszałam! ‒ Ruszałaś! Tak samo jak moją bluzkę wzięłaś bez pozwolenia! ‒ Ty chamko! Raz tylko, i to dlatego że ty dostałaś, a ja nie! Odetchnęłyśmy z ulgą. To tylko córki Uli wymieniały poglądy, a wiosna sprzyja u nas na wsi rozprzestrzenianiu się tych poglądów ‒ bo to i okna uchylone, i głos się niesie daleko. Sąsiadka z badylami patrzyła na Ulę. Zrobi coś czy nie zrobi? Ula nie robiła nic. Nie zamierzała się wtrącać. Zwróciła swoją pogodną twarz w kierunku sąsiadki i powiedziała o badylach: ‒ Jakie piękne! Co to? ‒ Nie odzywaj się tak do mnie! ‒ niosło się przez okno. ‒ Oddawaj moją bluzkę, złodziejko! 86

‒ Masz i zamknij się! A szminki nie brałam! Nigdy nic nie dostaję, tylko ty! Nienawidzę cię! Ula delikatnie głaskała badyle. ‒ Ach, jakie dorodne ‒ zachwycała się. ‒ Mamo! ‒ Teraz z okien lała się rozpacz. ‒ Mamo, powiedz jej! Ona mnie bije! ‒ Ty kłamczucho, no to teraz masz! Mamo! To ona mnie bije! Ula położyła spokojnie badyle koło płotu. ‒ Przepraszam, zaraz wracam ‒ powiedziała. I weszła do domu. W domu ucichło. Ula wyszła za chwilę z trzema kubkami herbaty i postawiła je przy płocie na pieńku. Przez siatkę podała mi kubeczek. ‒ Lały się ‒ powiedziała. ‒ No i co? ‒ zainteresowałyśmy się z naszą Trzecią Sąsiadką. Ula ma niezmierzone zdolności zażegnywania konfliktów albo niebrania w nich udziału. Tu widać było ‒ coś zrobiła. Bardzo byłam ciekawa, co się robi w takim przypadku. I po której stronie się staje. Po stronie córki, która jest podejrzewana przez drugą, że coś wzięła, czy po stronie tej drugiej, co nawet jeśli wzięła, to dlatego że nie ma. Ale wzięła bez pozwolenia, jeśli wierzyć tej pierwszej, i tego nie można usprawiedliwić. Ale skoro nie ma, to jest 87

biedniejsza. Ale nawet jeśli czuje się poszkodowana, to przecież nie może używać brzydkich słów. Ale z drugiej strony, jeśli ich używa, to dlatego że ta pierwsza też ich używa... Może Ula skupiła się wobec tego na tym, która pierwsza uderzyła? Ten problem wydał mi się fascynujący. Jak równo traktować obie tak samo kochane córki? Jeśli stanąć ‒ to po czyjej stronie? I dlaczego? Potem pomyślałam z miłością o swojej Córce. Jest pojedyncza ‒ zawsze jestem po jej stronie, choć czasem tego po mnie nie widać. A gdyby były dwie? Tak jak my przy tym płocie. Której bym dała badyle, z których za chwilę wyrosną piękne krzewy? Och, nasza Trzecia Sąsiadka powinna była pomyśleć też o mnie. A Ula po prostu weszła do pokoju, gdzie jej córki brały się za łby i każda z nich krzyczała: mamo! A potem powiedziała: ‒ Proszę w tej chwili przestać bić moje dziecko! I poszła robić herbatę. Badyle nie wydawały mi się już takie ważne. Oto Ula w wiosenny dzień pokazała mi całą mądrość dobrej matki. Spokój. Cierpliwość. Oraz miłość. Nie musiała stawać po którejś stronie. Była po stronie 88

swoich córek. Patrzyłam na nią z podziwem. A Ula sięgnęła po badyle i powiedziała do sąsiadki: ‒ Strasznie ci dziękujemy, jakie one będą piękne! A Isia rzeczywiście nie ma co na siebie włożyć. Pojadę z nią jutro na zakupy. Jak one cudnie będą kwitły! Na co nasza Trzecia Sąsiadka powiedziała: ‒ No właśnie, tak sobie pomyślałam, że jak posadzicie jedne po tej stronie siatki, a drugie po tej, to psy tak nie zniszczą. Możecie sobie wyobrazić, jak się poczułam. Przecież już od dawna nie jestem małą zazdrosną dziewczynką! Nawet momentami myślę, że mam dobry charakter! A tu taka wpadka! Więc z wiosną dzielę się z wami tym nieszczególnym rysem mojego charakteru, który ‒ obiecuję ‒ wykorzenię. A robię to tylko dlatego, że jeśli kiedyś poczujecie się gorsze i zazdrosne o cokolwiek, to może wam również zadźwięczy w uszach zdanie: „Proszę nie bić mojego dziecka!” ‒ kiedy leje się dwoje dzieci tych samych rodziców. Bo ono znaczy ‒ jestem po waszej stronie, nie dam was nikomu skrzywdzić. Nawet jeśli jedna dostaje bluzkę, a druga nie, za chwilę wszystko się odmieni. Nie musi 89

być po równo, zawsze, jednocześnie. Bo dla Uli najważniejszą starszą córką jest starsza córka, a najważniejszą młodszą córką jest młodsza córka. kwiecień 2000

Volkswagen i kłamstwa

Wczoraj długo czekaliśmy na Kolegę z Krakowa. Korzystając z pogodnego wieczoru, rozpaliliśmy ognisko i opowiadaliśmy sobie różne zabawne rzeczy, które nam się w życiu przydarzyły. Zaczęło się od komputera. Tłumaczyliśmy znajomemu, wybitnemu matematykowi, że e-maila porównać się z niczym nie da ‒ wysyłasz list, a na końcu świata za chwilę można go przeczytać. A on na to, że od czasu, kiedy ma tę pocztę, to listy idą do niego pół roku. Dlaczego? To bardzo proste: do swojej skrzynki zagląda raz na sześć miesięcy. Do ogniska dotarł wreszcie długo oczekiwany Kolega z Krakowa. Od razu zaczął tłumaczyć (spóźnił się całe cztery godziny!) ‒ że sympozjum się przedłużyło, że nie miał jak zadzwonić, że kolejka. Ucieszyliśmy się, że w ogóle jest, i wróciliśmy do naszych historii. Jedna okazała się szczególnie ważna. Zdarzyła się naprawdę. 91

Znajomi pojechali kiedyś na przyjęcie starym garbusem, ulubionym volkswagenem. Była ich czwórka, mieli do przejechania jakieś sześć kilometrów. Zanim uzgodnili, kto prowadzi w drugą stronę, już się troszkę napili. Kiedy przyszło do powrotu, okazało się, że pili wszyscy, panowie nieco więcej niż panie, a jedna pani nieco mniej niż druga. Ponieważ mieli się za ludzi dojrzałych i przestrzegających ustalonych norm, uznali, że po alkoholu prowadzić nie będą, a że zostawić samochodu żadną miarą nie chcieli, postanowili go przepchać ‒ bo co to jest sześć kilometrów. Wypchnęli więc garbuska na szosę, samochodzik nieduży, kobiety szły i rozmawiały, a mężczyźni pchali. Kiedy pojawił się pierwszy zakręt, trzeba było mocno skręcić kierownicę, a małe okienko to znakomicie utrudniało. W związku z tym panowie wpadli na pomysł, żeby jednak jedna z pań, ta, która wypiła mniej, wsiadła, ale broń Boże nie prowadziła, tylko kierowała. Kiedy zrobili następny kilometr, pchając samochód z jedną panią w środku, żal im się zrobiło, że druga idzie obok. Co to dla nich, siłaczy, pchanie samochodu z dwiema kobietami, doprawdy! Więc pchali za chwilę obie. Po następnych dziesięciu minutach dostali zadyszki i wtedy nieśmiało 92

zaproponowali, żeby może włączyła pierwszy bieg, oni zaś będą dalej udawać, że pchają, a się nie zmęczą. Potem im ten pierwszy bieg zaczął przeszkadzać, bo jednak samochód się niszczy, i kazali wrzucić dwójkę. Sami zaś wskoczyli na zderzak z tyłu, bo przecież musieli cały czas udawać, w razie czego, że pchają. Po półgodzinie zaczęło kapać z nieba. Wtedy na tym zderzaku zrozumieli, jacy z nich idioci ‒ jeśli samochód jedzie, to oni mogą spokojnie wsiąść do środka i przeczekać deszcz! Byleby tylko jechali odpowiednio wolno! W ten oto sposób po prawie godzinie znaleźli się przed domem. Wtedy do nich dotarło, że wszyscy przyjechali w środku, że owa najmniej pijąca kobieta jednak prowadziła i że mimo radości, że nic się nikomu nie stało, coś jest nie tak. Próbowaliśmy przy tym ogniu ‒ rozbawieni obrazem dwóch dorosłych mężczyzn na zderzaku ‒ zastanowić się, kiedy przekroczyli tę granicę, która jest nieprzekraczalna. I tak oto rozpętała się dyskusja o normach. Czy można ich troszkę nadużyć? Czy jednak nie? Czy jeśli one są takie sztywne, to nie ma żadnych odstępstw? A jeśli trzeba? Bo przecież są takie wypadki, 93

kiedy trzeba. A czy „nie kradnij” odnosi się do wszystkiego, bo przecież jak człowiek głodny ‒ to usprawiedliwiony? A czy „będę ci wierny aż do śmierci” nie powinno mieć warunków, na przykład „jeśli cię będę kochał, jeśli będziesz dla mnie dobry...”? Ognisko dopalało się powoli, a my pogrążeni byliśmy w rozważaniach o życiu. Bo przecież te wszystkie przykazania, zakazy i różne paragrafy, które nas pilnują, chyba nie są po to, żeby nam uprzykrzać życie? Może po prostu słabi jesteśmy. Może czasem nie odróżniamy tej cienkiej linii, która oddziela nas od popełnienia błędu? I wtedy Kolega z Krakowa wygłosił całe przemówienie na temat przykazania „nie kłam”. Że bardzo jest pożyteczne i ułatwia ‒ wbrew temu, co niektórzy myślą ‒ życie. Człowiek się nie plącze jak głupi, nie świeci oczami, ma spokojne sumienie. I dlatego on musi coś powiedzieć. Mianowicie chciałby mnie przeprosić za to, że właśnie nakłamał, bo żadne sympozjum mu się nie przedłużyło, po prostu wyskoczył na kawę ze znajomymi, zagadał się, a teraz już dwie godziny siedzi jak na rozżarzonych węglach. I czuje się nie w porządku. I przeprasza. I jakoś tak się zrobiło przy tym ogniu, że mogliśmy się nareszcie spotkać. Zaczęliśmy rozmawiać, 94

trochę wstydliwie, o różnych rzeczach, które nam się zdarzyły ‒ wtedy kiedy wydawało nam się, że jeszcze niczego nie przekraczamy, że jeszcze można, że te całkowite zakazy są po to, żeby je łamać. To już nie były wesołe historyjki. Ktoś opowiedział, jak mu się małżeństwo rozpadło i jak niewinnie się to zaczęło ‒ ot, miłe spotkania z inną panią, które nie miały żadnego celu, a które stawały się coraz sympatyczniejsze, aż w końcu wydawało mu się, że jeśli nikt nie będzie o nich wiedział, to przecież nikomu nie zaszkodzi. A zaszkodziło. I gdyby nie ta pierwsza randka... Siedzieliśmy przy ognisku prawie do rana. Myślę, że tego wieczoru dowiedzieliśmy się o sobie dużo więcej niż podczas kilku lat znajomości. Również tego, że wszyscy jesteśmy słabi, ale możemy stać się lepsi. I że te niby takie mało ważne normy mogą nam jednak pomóc. Że to wcale nie takie głupie... A matematyk, żegnając się, obiecał, że będzie zaglądał częściej do swojej poczty elektronicznej. Bo po raz pierwszy zdał sobie sprawę, że on też zawodzi innych... maj 2000

Depresja i czerwona chustka

Opowiem historię, która miała swój początek pewnego zimowego wieczoru. Marilyn Monroe mawiała podobno, że wszystko, co dobre, jest albo tuczące, albo niemoralne. Zaprosiłam więc przyjaciół na okropnie niezdrową kolację: ziemniaki z czosnkiem zapiekane z bazylią i żółtym serem. Ci przyjaciele zadzwonili pół godziny przed umówionym spotkaniem, pytając, czy mogą wziąć swoich znajomych, którzy właśnie do nich wpadli. Ano mogą. Dopóki mam wystarczającą liczbę sztućców, każde danie da się podzielić na niezliczoną ilość porcji. Co prawda coraz mniejszych, ale jakie to ma znaczenie. Przyjechali. Na widok nie znanej mi kobiety jęknęłam z zachwytu. Nie dość, że była śliczna, to jeszcze na ramionach miała tak oszałamiająco piękną chustkę, że natychmiast dałam wyraz swoim zachwytom i nad nią, i nad chustką. Ona zaś okazała 96

się znakomitym kompanem, chustka była z Florencji, jej mąż pięknie przygrywał na gitarze, wieczór był czarujący, ziemniaków było za mało. Znajomość rozwijała się i przez całą zimę spotykaliśmy się od czasu do czasu. Aż nadeszło przedwiośnie, a wraz z nim weszło mi coś w szyję. Niemcy mówią, że to czarownica siada na karku. Nie wiem, dlaczego mnie akurat sobie upatrzyła. Szyję miałam obolałą i nie nadawałam się do życia towarzyskiego. Im bardziej mnie bolała szyja, tym bardziej popadałam w marazm. Tym świat był brzydszy. Tym było zimniej. Tym trudniej mi było ruszyć się gdziekolwiek. Szczególnie do lekarza. Lub na jakieś zabiegi. Lub masaże. Nie wspominając o gimnastyce. Zaszyłam się w domu i cierpiałam. A gdy dzwonili przyjaciele, wymawiałam się brakiem czasu. I w ten sposób od zimy zbliżamy się szybkimi krokami do lata, a wraz z latem do urodzin Znajomej z Chustką, od których wykręcić się w żaden sposób nie mogłam, bo równałoby się to zerwaniu stosunków. A przecież moja drobna depresyjka nie posunęła się tak daleko, żebym zrywała stosunki ze światem. I chociaż dusza moja okropnie cierpiała ‒ poszłam. A czarownica z pleców nie chciała zejść i szyją kręcić dalej nie mogłam. Znajoma z Chustką 97

zaproponowała, że po mnie podjadą, że szyja to nie taki znowu wielki powód do smutku. Nie muszę kręcić głową. Przyjęcie było wspaniałe i gdyby nie moja obniżona z powodu bólu odporność na radość, bawiłabym się znakomicie. Choć nie powiem ‒ współczujące pytania o moje zdrowie odrobinę poprawiały mi samopoczucie. Ale nic, NIC nie było w stanie ukoić mojej obolałej duszy, bo rozczulanie się nad sobą świetnie mi robiło. ‒ Mogę coś dla ciebie zrobić? ‒ pytała Znajoma z Chustką. ‒ Mamy znakomitego masażystę. Co cię ucieszy? Nigdy taka nie jesteś ‒ mówiła, siedząc przy mnie. ‒ To od ciebie zależy, jak się będziesz czuła. To zdanie dobrze sobie zapamiętałam, bo sama stosuję je od lat przy każdej nadarzającej się okazji. Szczególnie wobec tak beznadziejnej postawy, jaką właśnie w całej okazałości prezentowałam. Brrr. Nic do mnie nie docierało. Ale kiedy zbierałam się do domu, Znajoma z Chustką powiedziała: ‒ Poczekaj chwilkę, ja z okazji swoich urodzin też mam dla ciebie prezent! Krzyknęła do męża, żeby mnie nie wypuszczał, i zniknęła w zakamarkach dużego domu. Usłyszałam drobny tupot na schodach, a potem krzyk: 98

‒ Gdzie są nożyczki?! Jej mąż odebrał ode mnie solenną obietnicę, że nie zniknę w ciągu najbliższych trzech minut, i pobiegł do kuchni po nożyczki. Stałam w drzwiach ‒ nożyczki to ja mam, ale oczywiście udam, że się cieszę, jak dostanę drugą parę. Taki niekonwencjonalny prezent przecież mnie uraduje. Może będzie chciała odczynić jakieś wariactwa, na przykład odciąć mnie od mojej beznadziejności albo coś w tym stylu? Mąż Znajomej z Chustką szukał nożyczek, ich pies wył, do niego dołączyły okoliczne psy łańcuchowe, pozostali goście pili wódkę, magnetofon ryczał jak szalony, że do tanga trzeba dwojga, a ja stałam samotnie i cierpiałam. I trwało to dłużej niż trzy minuty. Byłam smutna, byłam samotna, byłam cierpiąca. I kiedy już, już chciałam nie dotrzymać słowa i umknąć w noc czarną i głośną, moja znajoma zbiegła po schodach, a w jej ręku powiewała chustka. A właściwie nie chustka, tylko pół chustki. ‒ Masz, to dla ciebie, i tak była za duża, to przecięłam na pół, będziemy się obie cieszyć! ‒ krzyknęła. Zamurowało mnie. Stałam w tych drzwiach jak wryta. Przepiękna duża kwadratowa chustka z 99

Florencji była teraz trójkątem z poszarpanymi lekko brzegami, ale nie straciła swojej niezwykłej urody. Znajoma z Połową Chustki uśmiechała się promiennie i powiedziała: ‒ Tylko trzeba podszyć, no! ‒ I założyła mi chustkę na obolałą szyję. Myślałam, że się rozpłaczę. Wróciłam do domu. Połowa chustki leżała jak ulał. Gdy obudziłam się rano, pierwszą rzeczą, jaką zobaczyłam, była właśnie ta połowa. Pomyślałam sobie, że jestem niemożliwa. Że tylko ode mnie zależy, jak się czuję. Że może ja nie byłabym w stanie przeciąć swojej ulubionej chustki na pół. Że skoro ktoś to zrobił dla mnie, bo pamiętał przez te wszystkie miesiące mój zachwyt, to może świat nie jest taki obrzydliwy i smutny, a moja szyja da się jednak wyleczyć. Zamówiłam więc wizytę u lekarza. I masaże. Itd. Ale przecież wcale nie o szyi jest ta opowiastka. I nie tylko o wspaniałej Znajomej z Połową Chustki. Jest o czymś więcej ‒ o życzliwości i możliwości dzielenia się, tym piękniejszej, im trudniej przychodzi. Zawsze to wiedziałam, ale wtedy to naprawdę poczułam. I wierzcie mi albo nie ‒ ilekroć spojrzę na swoją połowę chustki, a prawie się z nią nie rozstaję, 100

pomalutku, po trosze, uczę się tego, co sama mogę dać. I wiem, że nigdy, przenigdy nie zapomnę o tym zdarzeniu. Bo świat, w którym dzieją się takie rzeczy, nie jest do końca ani smutny, ani szary, ani zły. Nawet jeśli mnie coś uwiera i melancholia próbuje mnie dorwać bez powodu ‒ ta połowa chustki broni mnie przed smutkiem totalnym. czerwiec 2000

Przecież żyje się tylko raz!

Miałam jedną zołzowatą koleżankę. Obiecałam sobie kiedyś co prawda, że nie będę pisać o zołzowatych ludziach, bo i po co przydawać im znaczenia, ale jakoś przyszła mi ta Zołzowata do głowy ‒ pewnie dlatego że jej historia wiąże się z latem. Zołzowata była atrakcyjna. Z wakacji na Santorini dwa lata temu przywiozła sobie żonatego przyjaciela ‒ żona go nie rozumiała, w przeciwieństwie do Zołzowatej. Poglądy Zołzowatej są mało oryginalne: trzeba brać, co dają, korzystać z okazji, głupców nie sieją, każdy ma to, na co sobie zasłużył. Poniekąd wszystko to jest prawdą... No i Zołzowata korzystała z życia jak mogła. Mąż zarabiał ‒ Zołzowata wydawała. Przyjaciel inwestował. Z Zołzowata ścięłam się rok temu w lecie, kiedy przyszła do mnie na urodziny z przyjacielem. Pruderyjna nie jestem, ale męża jej znałam, no i byłam 102

nieco zaskoczona niespodziewaną wizytą. Pewnie bym i przeżyła, gdyby nie to, że mąż do mnie zadzwonił, a ona zaświerkała w telefon, że jest u mnie i że może zostanie na noc. ‒ Pierwsze słyszę ‒ powiedziałam zdziwiona. Zołzo wata syknęła: ‒ Co ty myślisz, że ja do każdego bym miała takie zaufanie jak do ciebie? Nie spodziewałam się, że jesteś taką świnią. Szczerze mówiąc, ja też się nie spodziewałam, ale szlag mnie trafił. Zołzowata stała w kuchni. W ogrodzie przyjaciele pili moje zdrowie, Krzyś grał Summertime, gitara płakała, a ja mimo niespodziewanej odwagi czułam się jak świnia. Zołzowata syczała: ‒ Myślałam, że jesteś moją przyjaciółką. Tu się zdumiałam nieco, bo Zołzowata widziałam, owszem, kilka razy w życiu, ale do przyjaźni to ho, ho, kawał drogi. ‒ Sama mówiłaś ‒ syczała dalej ‒ że należy cieszyć się każdą chwilą, że życie jest krótkie, a teraz wylazło szydło z worka. Owszem, mówiłam ‒ wypierać się nie miałam czego, ale w ustach Zołzowatej moje własne słowa brzmiały jakoś inaczej. 103

‒ Nie zawodzi się przyjaciół ‒ ciągnęła Zołzowata. ‒ Może żartowałaś? Już, już ‒ pełna poczucia winy, że zawodzę przyjaciół ‒ miałam to wszystko obrócić w żart, kiedy do kuchni dotarł jej przyjaciel i klepnął mnie w ramię. ‒ To załatwione, tak? Ładnie tu u ciebie, takie zadupie. Szczęśliwie poczułam się tak, jakby ktoś na mnie wylał kubeł zimnej wody, więc się zaparłam, po czym dał się słyszeć tylko syk Zołzowatej: ‒ Będziesz jeszcze czegoś ode mnie chciała. Doleciał mnie jeszcze szczęk bramy i pomknęli w ciepłą noc. Od tego czasu, aż do przedwczoraj, nie miałam o niej żadnych wiadomości, co ‒ jak się domyślacie ‒ nie spędzało mi snu z powiek. Potem doszły mnie słuchy, że Zołzowatą mąż rzucił z dnia na dzień. I taki drań, że porzucił ją bez środków do życia! Tylko mieszkanie jej zostawił! Zołzowatą musiała iść do pracy ‒ ale co ona zarobi, przecież to jej pierwsza posada. Przyjaciel też ją zwodził jeszcze jakiś czas, a potem wrócił do żony. Też drań! I że jakiego to ona ma pecha w życiu. 104

Jakoś nie mogłam z siebie wykrzesać nawet odrobiny współczucia. Wieść poniosła się po znajomych, że Zołzowata ma następnego przyjaciela. Na imieniny kupił jej punto. Będzie z nią, gdy się rozwiedzie. Zołzowata podobno wygląda pięknie, jeździ na odnowy biologiczne, bo on lubi zadbane kobiety. Jest świetny i bogaty. Pomyślałam sobie, że życie jest niesprawiedliwe. Aż by się prosiło, żeby Zołzowata pocierpiała chwilkę ‒ opowieść o niej miałaby jakiś sens i pointę. A tu niesprawiedliwość i nieuczciwość nagrodzone, samochodem się rozbija, przyszłość kolorowa przed nią. No i przedwczoraj spotkałam ich na przyjęciu, na które wzięli mnie znajomi. Przyjęcie wykwintne, golonki z zielonym sosem, koktajle z krewetek i rozmowy o tym, gdzie kto pojedzie ‒ bo Europa się opatrzyła. Może Bali? Zołzowata w ciuchach prosto z Wiednia, wpatrzona w niego. On spaślak w czerwonej marynarce niedopinającej się na brzuchu. Pił ostro i klepał ją po udzie. ‒ Trzeba korzystać z życia! Nalej, żyje się raz! ‒ usłyszałam jego rubaszny głos. 105

Zołzowata podeszła do mnie i uśmiechnęła się jakoś jadowicie. ‒ Dalej na tym zadupiu siedzisz? Życie marnujesz, a życie jest jedno. Urwaliśmy się z przyjęcia dość wcześnie. Noc była ciepła. Przed domem na tarasie siedzieli sąsiedzi i sączyli wino. Ula krzyknęła: ‒ Chodźcie do nas! U sąsiadów obok uchyliło się na górze okno. ‒ Do nas też kierujecie to zaproszenie? Krzyś rozpalił grilla, wyjęłam z zamrażalnika resztki ryby. Siedliśmy pod gwiazdami. Krótki dzwonek przy furtce i sąsiedzi, w szlafrokach, dołączyli do nas z butelką taniego wina. Zapalona na stole świeczka odbijała się w kieliszkach. Koło pierwszej sąsiad bez przekonania rzucił w przestrzeń: ‒ Chyba pójdziemy, jutro trzeba do roboty. ‒ Zostańcie jeszcze, jest tak pięknie ‒ powiedział Krzyś. ‒ Trzeba umieć korzystać z życia. Korzystaliśmy z życia do trzeciej. A potem poszliśmy spać. Kiedy rano otworzyłam szeroko okno, Ula z Krzysiem jedli śniadanie na tarasie. ‒ Nie ubieraj się, tylko przychodź. ‒ Ula zerwała się z krzesełka. ‒ Wstawię następne jajka. 106

Krzyś pomachał do mnie. ‒ Chodź, kawa czeka! ‒ krzyknął. Co prawda nie piję kawy, ale co mi tam. Przecież żyje się tylko raz. lipiec 2000

Zmieniam życie na wyjeździe

Nie schudłam, nie gimnastykuję się, palę i tak dalej. Zacznę więc z zupełnie innej strony, skoro odmiana życia mi nie wychodzi. Po przeczytaniu kolejnej książki, mimo że książki zdecydowanie mi szkodzą, wiem, od czego zacząć. A mianowicie: od podjęcia decyzji. Decyzję podjęłam, kiedy po raz sześćdziesiąty musiałam odpowiedzieć na pytanie, gdzie wyjeżdżam i dlaczego właściwie nie. Szalę przeważył piąty telefon od Mojej Mamy, która zapytała, czy zamierzam jednak coś ze sobą zrobić. Nie mogę tracić życia na odbieranie telefonów i tłumaczenie, dlaczego nie wyjeżdżam, mimo że jest piękna pogoda, dlaczego nie na Mazury na łódkę, dlaczego nie nad morze z przyjaciółmi. Tylko indolencyjne głupki nie mogą pojąć dlaczego. To proste. Jak ja się pokażę w kostiumie kąpielowym? Na tej łódce? Nad tym morzem? Może 108

mi to ktoś wyjaśnić? Przeczytałam, że należy zacząć od podjęcia decyzji. Podjęłam. Namawiam jeszcze przyjaciółkę i koniec z telefonami! Skromny debecik na koncie i mam na znakomite, szeroko reklamowane wczasy odnowy biologicznej. Willa. Basenu nie ma. Pokoje są, ale dwa kilometry dalej. Za to solarium jest na miejscu. Ale masaż tam. Sala do ćwiczeń tu. Kosmetyczka tam. Te dwa kilometry obok, ale za to pod górę. Wizyta u lekarkidyrektorki, która ma nam doradzić, pomóc, zaopiekować się ‒ jednym słowem, ona ma nam zrobić dobrze ‒ trwa i trwa. Wypisuje zabiegi niezbędne dla mojego zdrowia. Okazuje się, że cera wymaga oksygenu, witaminy H, ostrzykiwania karczochami ‒ choć z tym ewentualnie możemy się wstrzymać. Ale nie radziłaby ‒ bo potem, po latach, panie żałują. Odmawiamy stanowczo kolagenu, ale z ochotą zgadzamy się na algi. Tlenoterapia też jest nam niezbędna. Naczynka w strasznym stanie. Maseczki oxygen lift zrobią z nas zupełnie nowe kobiety. Ale wszystko to bez witaminy H i ostrzykiwania da efekt jedynie doraźny. A przecież nie o to nam chodzi. Masaże ‒ niezbędne. Godzimy się na masaże. Owszem, chciałyśmy sobie pomóc, ale nie wiedziałyśmy, że konieczna jest reanimacja! 109

Już po tygodniu, naprawdę, może się nami zainteresować nawet jakiś mężczyzna, bo to mało takich wypadków było, że klientki zaczynały życie od nowa po odnowie biologicznej? Nie, niemało ‒ pani sypie przykładami jak z rękawa. Zanim zdążyłyśmy zauważyć, że ośrodek jest niewykończony, okazuje się, że szybko, szybko, masażysta już czeka. Kosmetyczka blednie na nasz widok. Kompletnie nie ma miejsca na następne dwie osoby przed południem i tuż przed czterdziestką. My przed czterdziestką, ona nie. Ona przed południem. Próbuje dogadać się z masażystą, ale masażysta nas dzisiaj nie przyjmie, więc tylko algi. Kosmetyczka kładzie algi, będziemy śliczne! Maseczek nie ma ‒ przywiozą w tym tygodniu. Z tego oksygenu. Siermiężna zastępcza folia szeleści, w pokoju kosmetycznym jest czternaście stopni, algi powinny być zielone, u nas prześwitują białe plamy. Czternaście stopni, zimno i wilgotno, bo dom niewykończony, a piec wysiadł, ale ktoś, gdzieś, coś i na pewno, i już wieczorem będzie ciepło. Pani na obrazku na ścianie cała w algach, zielona i uśmiechnięta. Jestem sinozielona. Ale czegóż się nie robi dla urody! Na masaż limfatyczny mamy 110

biec dwa kilometry, i to szybko, bo tylko do szesnastej. Z braku słońca możemy skorzystać z solarium ‒ po uprzednim umówieniu się. Siłownia czynna, ale trener będzie o dwudziestej, bo wyjechał w teren. Gdybyśmy natomiast chciały skorzystać z korekty ust, biustu, permanentnego makijażu ‒ znają tu bardzo dobry ośrodek. Na tlenoterapię od razu po kolacji. Na kolację listek sałaty. Z czymś, co na pewno jest zdrowe, bo nie nadawało się do jedzenia. Wytrzymałyśmy półtora dnia. Potem podjęłyśmy decyzję o zaprzestaniu odnowy. Dojechałyśmy do znajomych nad morze. Ciepluchno, słońce świeci ‒ choć to nie solarium i za darmo ‒ tlen w powietrzu i biega wte i wewte, a nawet ozon. Wykazałam się dużą odwagą. Weszłam w kostium bez uprzedniej korekty biustu, ust oraz permanentnego makijażu. Znajomy znajomych przynosi nam wędzonego węgorza. Pyszny! Morze zimne, ale bohatersko pływamy. A potem leżymy w kostiumach na plaży, nikt na nasz widok nie pluje ‒ mamy czwórkę do brydża, ten od węgorza uroczy ‒ to co ja mam zmieniać, skoro życie jest takie piękne? czerwiec-lipiec 2000

Zawiedziona w miłości

Dziś opowiem o mojej znajomej, która zawsze się zakochuje, gdy gdzieś wyjeżdża. Tego łata wybrała się nad morze ‒ plaża, szum morza i te rzeczy ‒ i jak zwykle wróciła zakochana. Żeby ona się jeszcze zakochała w jakimś przyzwoitym facecie z tego samego miasta! Nie! Wybrankiem jest zawsze ktoś, kto mieszka przynajmniej dwieście kilometrów od niej. Bardzo jej współczuję. Choć ona zakochuje się zawsze szczęśliwie! Oczywiście co roku w innym panu. I zawsze, ale to zawsze ‒ bez względu na to, gdzie jedzie (nawet z wczasów odchudzających przywiozła wielką miłość!) ‒ spotyka tego właściwego mężczyznę. Przystojnego. Sympatycznego. Wolnego. Któremu ona też zawróciła w głowie. Aż dziw ‒ jak pomyślę sobie ‒ ile to już lat odnosi sukcesy na polu niezapomnianych romansów. Niektórych z tych mężczyzn poznałam. Żeby trafił 112

się jej jakiś nieudacznik! Żeby chociaż głupi. Nie. Przyzwoici, mili ludzie, zapatrzeni w nią ‒ no, ale odległość robi swoje i zawsze kończy się tak samo. On przyjeżdża, potem dzwoni, potem przyjeżdża coraz rzadziej, potem dzwonią do siebie już nie codziennie, ale raz w tygodniu. A w okolicach Wielkanocy zaledwie kartka z życzeniami. Zdawkowa. Moja znajoma wcale nie płacze. ‒ No cóż, takie jest życie. Odległość. Nie wytrzymaliśmy próby ‒ mówi. A potem zbliżają się cudowny lipiec oraz sierpień ‒ i ona znowu wyjeżdża. I znowu się zakochuje. I cała zabawa zaczyna się od początku. Tego lata była na urlopie już w czerwcu. Nad ślicznym zimnym polskim morzem. I tam spotkała miłość swojego życia. Jak zwykle. Jak co roku. Wróciła nie dość, że opalona, to na dodatek uskrzydlona. ‒ Tym razem to jest to! ‒ przekonywała mnie w kawiarni pewnego przedburzowego popołudnia. ‒ Z nim będę do końca życia. Nie muszę dodawać, że mężczyzna tym razem mieszka przy granicy niemieckiej. To było przed dwoma tygodniami. Co się zdarzyło w ciągu tych dwóch tygodni? Nie zgadniecie. Otóż mężczyzna jej życia przyjechał do Warszawy natychmiast po powrocie znad morza. Nie wiem, czy zdążył zrobić 113

pranie, czy po prostu zmienił koszulę i wsiadł w pociąg prosto do Warszawy. Zadzwonił, że jest. Ona oszalała ze szczęścia. Choć nie ukrywała zaskoczenia ‒ tym bardziej że praca, że nie zdążyła do fryzjera, że przecież widzieli się dwa dni temu. Cały weekend włóczyli się po Starówce i Łazienkach, zapewniając się o dozgonnym uczuciu. Wyjechał. Dzwonił codziennie przez cztery następne dni. W piątek zaprosił ją do siebie. Wykręciła się z wdziękiem ‒ bo chociaż to wielka i jedyna miłość, to przecież widzieli się niedawno. Znalazła sto osiem powodów, że mama, że praca zlecona, że dom, że pies... Wtedy on powiedział, że przyjeżdża. Wtedy ona lekko spanikowała. Przecież widzieli się cztery dni temu. Przyjechał. Z planem. Że zmieni pracę ‒ rozmawiał z szefem ‒ jest przecież oddział w Warszawie. Że wynajmie swoje mieszkanie. Oznajmił w końcu, że przenosi się niebawem, bo jeśli to wszystko ma być na poważnie, to przecież nie na taką odległość... Należy spróbować być razem. Żyć. Zaryzykować. Sprawdzić. Przecież są dorosłymi ludźmi. Wszystko to powtórzyła mi w poniedziałek, wzburzona. Kładłam to na karb niezwykłej radości ‒ że nareszcie trafił się jej mężczyzna życia, dojrzały i mocno zaangażowany. 114

O moja naiwności! Ona była wzburzona, bo, cytuję: ‒ Sama rozumiesz, musieliśmy się rozstać! A tak się pięknie zaczynało! Głos jej drżał od tłumionego zawodu, a ja w ogóle nie rozumiałam, o co chodzi. ‒ Rozstać? ‒ mówiłam. ‒ Przecież on chciał z tobą być... ‒ No właśnie! Ty nic nie rozumiesz! Jak można planować życie z obcą kobietą? On chce mnie od razu przywiązać, ubezwłasnowolnić, wsadzić w gary, obiadki i ani się obejrzę, jak będę nikim! ‒ krzyczała, rozżalona, na Bogu ducha winnego faceta. ‒ Wygląda na to, że cię kocha i traktuje poważnie ‒ nieśmiało próbowałam wtrącić swoje trzy grosze. ‒ Gdyby mnie kochał, nie zmuszałby mnie do życia z sobą ‒ wymknęło jej się. No i wszystko było jasne. Oczywiście istnieją w przyrodzie takie przypadki, że mężczyzna, który kocha kobietę, powinien się trzymać od niej z daleka. Szczególnie jeśli prezentuje jakiś głęboko psychopatyczny rys charakteru i nie panuje na przykład nad swoją agresją. Wtedy bezpieczniejsza wydaje się miłość z pewnej odległości. Ale ten nie wydawał 115

się agresywny. Wprost przeciwnie. Wykazywał pewne unikalne cechy: dojrzałość, odpowiedzialność, umiejętność podejmowania decyzji i ryzyka. Przestałam się zastanawiać nad mężczyzną ‒ zobaczyłam moją znajomą bez otoczki wielkiego uczucia, które nie może się spełnić z powodu kilometrów. Zobaczyłam dziecinną, choć atrakcyjną kobietę, która zapewne pozostanie sama. Kobietę, która lubi romans i tylko romans, która lubi adorację ‒ i tylko raz na jakiś czas. Kobietę, która udaje, że chce z kimś być. Kobietę, której nie zależy na niczym więcej, a już na pewno nie na trwałym związku, choć dzielnie się oszukuje. Każdego lata przed żniwami zbieram kłosy zbóż. Podobno postawione w rogu pokoju przynoszą obfitość. Myślę zawsze o tej obfitości, „zamawiam” ją sobie na rok następny. W tym roku będę myślała o tym, żeby było prawdziwiej, lepiej, mądrzej. Bo ilość czasami zabija jakość. A zawiedzionej znajomej w ogóle już nie współczuję. Pomyśleć, że mogłabym do końca życia sądzić, że nie ma bidulka szczęścia w miłości! sierpień 2000

Ach, te wspaniałe letnie wakacje

Jak się czujecie po urlopach? Szczęśliwe, wypoczęte? Radosne? Opalone? Niezadowolone? A może w ogóle wolicie wakacje bez urlopu, wyjazdu? No i bardzo dobrze. A dlaczego dobrze, to zaraz opowiem. Spotkałam się z przyjaciółmi, tymi, którzy ‒ jak myślałam ‒ mieli to szczęście i pieniądze, by pozwolić sobie na wyjazdy. Krótsze lub dłuższe, z rodziną (czytaj: obłożeni dziećmi, teściowymi, teściami, kuzynami) lub bez, z mężem lub bez, z przyjaciółką lub bez. Spotkanie skończyło się naturalnie bardzo dokładną analizą ostatniego urlopu. Jedni moi przyjaciele pojechali z rodzinami i przyjaciółmi do Włoch. Razem dziewięć osób, pięcioro dzieci: czterech chłopaków, jedna dziewczyna. Dziewczyna szesnaście, chłopcy kolejno: sześć, dziesięć, dwanaście, czternaście lat. Pojechali w dwa samochody, z namiotami, pozwiedzać. I oczywiście 117

wypocząć. Nie wiem, co prawda, mając tyle lat, ile mam, jak można wypoczywać w towarzystwie pięciorga dzieci różnej płci i w różnym wieku, no ale ja nie pojechałam, co świadczy nie tylko o braku funduszy, ale o mojej wyjątkowej inteligencji, jak się zaraz okaże. Miało być cudownie, bo pogoda zapewniona przez klimat, zabytki zapewnione przez Rzymian, a Morze Śródziemne zapewnione przez lodowce i tak dalej. Planowali to od stycznia. Inni zaś moi znajomi wysłali dzieci na obozy, a sami pojechali w podróż poślubną. Od ślubu minęło, było nie było, jedenaście lat, ale z tego wynika, że nigdy nie jest za późno. Wymarzył im się Egipt, odłożyli, pojechali, zobaczyli. Jeszcze inni razem z przyjaciółmi wykupili na miesiąc cudowny domek na Mazurach. Bo będzie spokój, cisza, niedrogo, grzyby, jezioro, gospodarz ma łódkę ‒ i po co tracić pieniądze gdzieś po świecie. A Olga wybrała się w góry ‒ pochodzić, pomarzyć, przypomnieć sobie dawne dobre czasy, kiedy jako dziewczyna łaziła od schroniska do schroniska i jadła kaszę gryczaną z mlekiem. Ci z Włoch, zapytani: „Jak Włochy?” ‒ powiedzieli, że było cudownie, naprawdę cudownie, fantastycznie. 118

Jeśli ktoś zaczyna zdanie od tego, że jest „cudownie i mogę wierzyć, że absolutnie cudownie”, zawsze wzbiera we mnie jakiś niepokój. I nie bez racji. Więc było cudownie, ale... Zupełnie nie mogli się dogadać z przyjaciółmi. Dziewczyna nie mogła dogadać się ani z chłopakami, ani z bratem. Jej brat nie mógł dogadać się z młodszym i starszym bratem kolegi, a najstarszy chłopak głównie czuł się jak niańka i nie miał towarzystwa, najmłodszy natomiast nie chciał zwiedzać, bo go bolały nogi i trzeba go było nosić na barana, a upał był straszny, dzieci marudziły, że chcą siedzieć nad morzem i pływać, a przecież za te pieniądze to już trzeba było jeździć i oglądać, turystów mnóstwo, miasta duszne, pola namiotowe zapchane... Następny urlop spędzą na Mazurach, wynajmą sobie spokojny mały domek i będą leżeć do góry brzuchem, a dzieci niech robią, co chcą. Na to ci z Mazur poczuli się w obowiązku powiedzieć, że i owszem, na Mazurach było cudownie. Fantastycznie! Poza tym, że koło nich powstał ośrodek wypoczynkowy. Ludzi mnóstwo. Motorówki oraz skutery wodne na jeziorze szalały. Huk, tłum, ceny na pewno wyższe niż we Włoszech. Poza tym przez tydzień lało, kisili się w domku, ciuchy nie schły, wszyscy się nudzili i na drugi raz pojadą do 119

Włoch, gdzie przynajmniej pogoda jest zapewniona. Małżeństwo, które wróciło z Egiptu, dotąd milczało. Ale teraz nie wytrzymało. Otóż Egipt fantastyczny, cudowny ‒ ale ta pogoda! Żar się lał z nieba i przez tydzień chorowali na żołądki. Śmieci wyrzucane na dachy domów śmierdzą. Autokary, które ich zawoziły pod zabytki ‒ zawsze z wojskową eskortą, czujną na wszelkie przejawy terroryzmu. Rzeczywiście, dobrze zobaczyć Dolinę Królów, piramidy, ale potem trzeba natychmiast wracać do kraju, jechać sobie gdzieś na urlop w góry, spokojnie, miło odpocząć po wyprawie do Egiptu. Olga, która była w górach, roześmiała się. Spokojnie? W górach? Tanio? Wypocząć? Chyba nie w Tatrach! Miejsca w schroniskach pozajmowane. Po kaszy gryczanej i wiejskim mleku śladu nie ma. Tłumy na szlakach. Głośno. I wtedy wszyscy spojrzeli na moją Ulę, ciekawi, co robiła i gdzie była. Bo po całym roku spędzonym w domu przecież każdemu należy się wypoczynek. Ula popatrzyła na mnie. Ja na nią. No bo co? O czym tu mówić? Miałyśmy urlop u nas na wsi. Nie ma morza, nie ma puszczy, nie ma gór. I żadnej piramidy w okolicy, słowo daję. Kwitły 120

nam po kolei akacje, kruszyny, peonie, niecierpki, dalie i cała chmara innych roślin. Od czasu do czasu ktoś wpadał z miasta, żeby wypocząć ‒ gotowało się wtedy gar fasolki (kapusty, ziemniaków itd.). Podlewałyśmy ogrody, wysprzątałyśmy strychy, postawiłyśmy przy płocie nowe kratki na badyle różnorakie, co się będą piąć i piąć, i pachnieć w przyszłości. Wieczorami patrzyłyśmy na zachody słońca. Jak lało, też było przyjemnie, bo nie trzeba było podlewać. I oczywiście nie muszę dodawać, że planowałyśmy, że w przyszłym roku to już na pewno się gdzieś ruszymy ‒ kto wie, może za granicę? ‒ Wy to macie dobrze, nie musicie nigdzie wyjeżdżać ‒ westchnęła tęsknie Ania, nasza koleżanka z Warszawy, i wtedy dopiero zwróciliśmy na nią uwagę. Mieszka w bloku, w małym mieszkanku, w którym na pewno jest nie do wytrzymania w lipcu. Ania popatrzyła na nas i cicho powiedziała: ‒ Siedziałam w domu. Wszyscy popatrzyliśmy na nią ze współczuciem. Uśmiechnęła się. ‒ Warszawa była wyludniona. Zobaczyłam wszystkie filmy, których nie miałam czasu wcześniej obejrzeć. Zrobiłam od razu pierwszego dnia 121

generalne porządki. Codziennie leżałam w wannie godzinę w soli lawendowej i czytałam. Przestałam się spieszyć. Robiłam to, na co miałam ochotę. Odpuściłam. Ale na pewno wyjadę gdzieś w przyszłym roku. No i tyle. Nieważne gdzie, nieważne z kim ‒ jedyne ważne pytanie powinno brzmieć: JAK? Jak spędzamy ten czas? wrzesień 2000

Najważniejszy pierwszy krok

Lato minęło przyjemnie. Mogłabym pokusić się jeszcze o parę eufemizmów oddających stan euforii wynikający z głębszej znajomości z Panem od Węgorza, ale najważniejsze jest to, że lato minęło. Lato. Ale nie Pan od Węgorza. W związku z nowym związkiem podjęłam dojrzałą decyzję, by coś ze sobą zrobić. Nie wszystko ‒ tylko małymi kroczkami. Na przykład ‒ ćwiczyć w domu callanetics. Nie zabiera czasu dojazd na takie zajęcia i nie mam cudownego wykrętu w postaci braku odpowiedniego stroju, bo nikt mnie nie widzi. Postanowiłam zacząć od już. Nie od jutra. Wyrzuciłam wszystko z szafy, by znaleźć stare spodnie, które miały tę fantastyczną cechę, że były luźne. Przekopałam się przez sterty spódnic, sweterków, sukienek, ręczników, obrusików, skarpetek i już wieczorem byłam na najlepszej drodze do zrobienia 123

generalnych porządków we wszystkich szafach. Gdy poskładałam wszystkie spódnice, sweterki, sukienki, ręczniki, obrusiki, skarpety i włożyłam je z powrotem do szafy, przypomniałam sobie, że spodnie wyrzuciłam w maju, kiedy postanowiłam nie mieć żadnych starych i za luźnych rzeczy, które kiedyś mi się przydadzą. Wyłożyłam więc na podłogę spódnice, sweterki, obrusiki itd., by odnaleźć szare legginsy, które spakowałam na dnie szafy, bo przecież do następnego lata daleko. Zostawiłam stertę obok szafy, bo już mnie zmęczyły te porządki. Wideo czekało, ale zrobiła się północ. Przygotowałam legginsy i Tshirt na jutro ‒ nie poddając się losowi, który chytrze próbował mnie odciągnąć od gimnastyki. Następnego dnia wstałam rano, ale nie aż tak rano, by mnie zbrzydziło. Nie wszystko naraz, powtarzałam sobie. Nie można od razu wstawać skoro świt, robić wygibasów, rzucać palenia. Najważniejszy pierwszy krok. Włożyłam legginsy. Przy śniadaniu zaczęłam czytać biografię Hemingwaya. Pasjonująca, zwłaszcza gdy za oknem pada. O pierwszej po południu przegoniłam psa do przedpokoju, włączyłam wideo i wtedy zadzwoniła Moja Mama ‒ jeśli nie jestem zajęta, to może bym wpadła, bo zrobiła sto ruskich pierogów. 124

Wyłączyłam wideo, przebrałam się i pojechałam na pierogi. Przepyszne. Wróciłam po południu. Obok szafy leżała sterta. Schowam później. Teraz gimnastyka. Zdjęłam dżinsy i włożyłam legginsiki. I Tshirt. Włączyłam wideo. Ukazał mi się Harrison Ford. Uwielbiam Harrisona Forda! Nie podejrzewałam, że mam ten film! Zrobiłam herbatę i obejrzałam calusieńki. O siódmej zorientowałam się, że jest siódma. Trochę się zdenerwowałam, że świat sprzysiągł się przeciwko człowiekowi, który postanowił zrobić dla siebie coś dobrego. Przewinęłam Harrisona i włożyłam kasetę, na której miał być callanetics. Ale go nie było. Byli Dezerterzy. Włożyłam następną. Wiem, że kasety powinnam mieć opisane, ale nie mam. Mam za to znakomitą okazję, by nareszcie coś uporządkować. Przygotowałam karteczki, nakleiłam na kasety. Ale by je opisać, trzeba było choć kawałeczek obejrzeć. Przy Cienistej dolinie spłakałam się jak norka. Była jedenasta. Kasety z callaneticsem nie znalazłam. Opisane kasety postanowiłam ułożyć porządnie, nie byle jak. Przygotowałam półkę. To znaczy zdjęłam z niej książki i ułożyłam kasety. To też było pożyteczne zajęcie, bo znalazła się powieść Olgi Tokarczuk, której od pół roku nie oddaje mi przyjaciółka, prawie zerwałam kontakty z kłamczuchą. 125

Zrobiło mi się głupio. Jutro do niej zadzwonię. Książki ustawiłam na parapecie, bo i tak będę robić porządki w książkach. Położyłam się o pierwszej. Następnego dnia zadzwoniłam do przyjaciółki. Zaczęłam od Pana od Węgorza, czarnych spodni, Tshirtu, obwodu w talii, szukania kasety itd. Bardzo się ucieszyła, że dzwonię, bo właśnie znalazła moją Tokarczuk. Pożyczyłam jej nie Prawiek, tylko E.E. Więc ja też się ucieszyłam. Potem powiedziała, że na zgodę pożyczy mi kasetę z callaneticsem. Umówiłyśmy się na środę. Jest czwartek. Strasznie boli mnie głowa. Wypiłam już dwa soki pomarańczowe, aspirynę z witaminą C, Alka-selzer czy inne świństwo, trzy herbaty z cytryną i butelkę wody mineralnej. Kaseta czeka, a mnie suszy. Wczoraj zaczęłyśmy od koniaku. Nie pije się koniaku przed winem do kolacji. I przed koniakiem po kolacji. Wzięłam też magnez i wapno. Ani trochę nie jest mi lepiej. Patrzę na książki na parapecie. Muszę je pilnie uprzątnąć, bo okno się nie otwiera. Myślę sobie, że trzeba będzie schować swetry, bo o nich zapomniałam i ciągle leżą koło szafy. Nadto mam do zjedzenia kolację z Panem od Węgorza, którą przełożyłam na jutro z powodu skutków wizyty u przyjaciółki. 126

Ale kaseta by do mnie sama nie przyszła, jestem więc trochę usprawiedliwiona. O rany, jak mi się chce pić. Pojutrze wstanę wcześniej i zacznę ćwiczyć, skoro już, niestety, mam kasetę. Chyba że zadzwoni Moja Mama i powie, żebym przyjechała na żeberka. Moja Mama robi świetne żeberka. sierpień-wrzesień 2000

Bez kłopotów

Czy spotkałyście się kiedyś z osobą, która nie chce robić wam kłopotu? Och, na pewno przyjemnie przebywać z kimś takim. Ustąpi, nie pokłóci się, nie postawi na swoim ‒ sama radość. Otóż nie, nie i jeszcze raz nie. Ktoś, kto przeprasza, że żyje, i nie chce robić kłopotu, daje porządnie w kość. Przekonałam się o tym, kiedy przyjechali do mnie na dwa dni dawno już nie widziani znajomi. Gdy wyjechali, ze zdumieniem spojrzałam w kalendarz. Przysięgłabym, że siedzieli co najmniej dwa tygodnie! Jednak wolę tych, którzy chcą zrobić kłopot. Z nimi żyje się łatwiej! Otóż było tak: zadzwonili, że przyjeżdżają. Zaproponowałam, że wyjdę po nich na dworzec. ‒ Ale mowy nie ma! ‒ krzyknęli w słuchawkę. ‒ Tylko powiedz, jak się do ciebie jedzie, wszystko będzie w porządku, nie rób sobie kłopotu. 128

Ja na to, że żaden kłopot, i tak będę w Warszawie, niech tylko powiedzą, o której przyjadą. Ależ w ogóle nie wchodzi w grę, tym bardziej że nie wiedzą, czy rano, czy wieczorem, są dorośli, trafią, w ogóle mam się nie przejmować. W piątek może, a może w sobotę rano, może pociągiem, może autobusem, a najpewniej samochodem, poradzą sobie. Wytłumaczyłam, jak się do mnie jedzie, i zapytałam, co lubią. Ach, w ogóle nie wchodzi w grę, żebym się nimi przejmowała, najważniejsze, że się zobaczymy, jedzenie nie jest ważne! W piątek poleciałam na zakupy ‒ żeby ich nakarmić godnie i z całą staropolską gościnnością. Zrobiłam roladę z indyka, upiekłam schabik ze śliweczkami, paluszki lizać, sałata lodowa stała w lodówce, bułeczki na śniadanko zapewnione, butelka białego wina się chłodzi, mieszkanie wysprzątane. Czekam! O pierwszej trzydzieści w nocy doszłam do wniosku, że już nie przyjadą, i położyłam się spać. Spałam godzin parę, bo przecież mogą przyjechać rano, więc muszę być na nogach. Na nogach byłam o siódmej, żeby uprzątnąć pokój, co to dla nich przygotowałam, pościelić rozścielone wczoraj na noc łóżka i w ogóle zrobić przyjemnie. Koło jedenastej 129

zjadłam śniadanie i czekałam. Ziemniaczki na trzy osoby, schabik do piekarnika, sos do sałaty ‒ francuski z czosnkiem. O czwartej po południu zaczęło mnie nosić. Może błądzą? Może nie mogą trafić? Może moja ulubiona kolejka WKD nie chodzi, a oni jadą jednak kolejką? Wyszłam na stację ‒ jeździła. O piątej trzydzieści po południu zjadłam schabik z chlebem, bo skręcało mnie z głodu. O siódmej w desperacji pełnej obejrzałam dobranockę i dziennik, żeby coś wiedzieć o wypadkach autobusowych oraz kolejowych. Nic nie było. Zaczęłam się zastanawiać nad zatelefonowaniem do informacji o wypadkach. O dwudziestej pierwszej pościeliłam łóżka, a o dwudziestej drugiej poszłam na chwilę do Uli, żeby się przestać denerwować. Wtedy właśnie przyjechali. Stanęli przed bramą i inteligentnie zatrąbili. Rzuciliśmy się sobie w ramiona, prowadzę ich do pokoju. ‒ Ale chyba zwariowałaś, żeby sobie taki kłopot robić! ‒ krzyczą. Ściągają pościel, wyjmują śpiwory, kładą na łóżku. Odrobinę się tylko opłuczą, podróż straszna, jedzenie podłe. Rzucam się do kuchni, włączam pod ziemniaczkami i schabikiem, zalewam sałatę sosem, oni się pluszcza w łazience, ja nakrywam pięknie stół, wino, świece i te rzeczy. 130

‒ Dlaczego ty sobie tyle kłopotu narobiłaś! ‒ jęczą po wyjściu z łazienki. ‒ Po co? Obiad zjedliśmy w Warszawie, a Artur nie je w ogóle mięsa, z alkoholi pijemy tylko wódkę, mniej szkodzi na wątrobę, i nie przejmuj się w ogóle nami! Mamy w samochodzie pół litra. Wnoszę schabik, ziemniaczki, sałatę, rolada z indyka fantastyczna. ‒ Ależ po co? Przecież mówiliśmy ci, że w ogóle nie jesteśmy głodni. Och, z czosnkiem, to ja nie mogę, siadaj, czemu tak biegasz i biegasz? Herbata czarna? Ojej, my tylko zieloną, ale nie szkodzi, to napijemy się wody. Gorącej. Masz tylko z kranu? Lepsza jest ze studni głębinowej, ale nie szkodzi. A może masz mineralną? Dlaczego nie usiądziesz, nie można z tobą zamienić słowa. Nie, jeśli gazowana, to nie, najlepsza jest muszynianka, chyba mamy trochę w samochodzie, nie rób sobie kłopotu. Ziemniaki z koperkiem parują na stole. ‒ Ty jesz ziemniaki? Bo my głównie kasze. Najlepszy jest ryż długoziarnisty, ciemny. Och, jak się cieszę, że się widzimy! Ja także. Wynoszę schabik i ziemniaczki, rolada z indyka nietknięta. 131

‒ Nie chcemy ci robić kłopotu, ale czy możemy ustawić samochód jednak trochę bliżej domu? Bliżej domu to ja mam róże i tawuły. ‒ Och, Artur będzie uważny, gdyby to miał być kłopot, to w żadnym wypadku... Może przecież stać na podjeździe, choć ja nie mogę spać, jak wiem, że samochód nie jest zabezpieczony, bo nie wykupiliśmy OC czy AC, czy może jeszcze jakichś innych liter. Rano, cichutko, żeby nie zrobić kłopotu, pytają, gdzie jest sklep. Bo z bułek jedzą tylko grahamki, ale przecież nie ma sprawy, jest samochód, to Artur pojedzie. Muszę wstać, otworzyć bramę, Artur rozjeżdża jedną tawułę, staje, wysiada, przeprasza, macham ręką, niech już jedzie, przejeżdża maleńki berberysik, ale trudno. Zamykam się w łazience. Ona puka delikatnie do drzwi. Nie chciałaby przeszkadzać, ale coś się stało. Owijam się ręcznikiem i wchodzę do kuchni. Pokrywa od zamrażalnika zerwana. ‒ Myślałam, że masz lód ‒ mówi, a jej oczy przepraszają. ‒ Bo rano to ja tylko sok, sok z lodem. Wyjeżdżają przed południem, bo nie chcą robić kłopotu, zjedzą coś w drodze i było strasznie miło. Zostaję z roladą, schabem i wczorajszymi ziemniaczkami. I właściwie teraz to ja bym chciała gości 132

kłopotliwych. Takich, co zadzwonią i powiedzą: ‒ Słuchaj, wyjdź po nas na dworzec, nie jemy mięsa, bośmy wegetarianie. Kup grahamki i serek odtłuszczony. Musimy postawić samochód blisko domu. I wtedy ja z radością zrobię miejsce przed domem, pojadę na zakupy, zdrowo się przy nich odżywię kaszką czy innym długoziarnistym, a oni docenią moją gościnność. I wszyscy będziemy zadowoleni. Takie to proste, prawda? październik 2000

Dbam o kręgosłup i psa

Cóż, nie mogę udawać, że jestem systematyczna, skoro systematycznie potrafię tylko myśleć o tym, co należy ze sobą robić. ‒ Ty coś wreszcie musisz ze sobą zrobić! ‒ powiedział Pan od Węgorza, kiedy jęknęłam. A jęknęłam, bo kazał mi spojrzeć na niebo, a ja mam coś z szyją. Nie wiem, dlaczego z wszystkich osób, które znam, tylko ja mam coś z szyją. Może dlatego że spędzam długie godziny przy komputerze, zamiast, jak na przykład mój zamożny kolega, na grze w tenisa. Codziennie. Niezależnie od pory roku. Pocieszam się, że inni mają gorzej. Na przykład moja koleżanka ze znajomej redakcji ‒ naczelny wykasował im wszystkie gry. Ja nie wiem, czy on nie ma nic innego do roboty? Tak czy inaczej okazało się, że mam zwyrodniałe kręgi. Najpierw zwyrodniali mężczyźni, potem zwyrodniałe kręgi. Taka kolej rzeczy w moim życiu. 134

Gdy porządny mężczyzna jest obok mnie, na pewno któryś krąg o sobie przypomni. Dla równowagi. Pan od Węgorza przyniósł mi wczoraj bardzo pouczającą lekturę. Tłustym drukiem stało jak byk: „Kluczem do zdrowia kręgosłupa jest jego pełna ruchomość. Siedzący tryb pracy powoduje, że kręgosłup traci elastyczność...”. A następnie wykaz ćwiczeń. Trudno. Ruch to zdrowie. Postanowiłam ćwiczyć. Jestem umówiona dopiero wieczorem, mam więc dużo czasu. Niczego nie odkładać do jutra. Ubrana w dres położyłam się na podłodze w pozycji wyjściowej. Leżę na prawym boku, głowa na prawej ręce zgiętej w łokciu. Lewa dłoń oparta swobodnie o podłoże na wysokości brzucha. Czemu nie? Nogi zgięte w kolanach. Podnosimy złączone stopami nogi w górę, z jednoczesnym skrętem bioder. Nic łatwiejszego. Bardzo proszę. Podnoszę. Wtedy wpada na mnie mój pies, który myśli, że jak leżę na podłodze, to robię to wyłącznie dla jego przyjemności, w celu zabawy. Szczeka. Warczy. Łapie mnie za złączone stopami nogi. Podbiega i się cofa. Skacze! W życiu nie był bardziej zadowolony! Ściąga smycz z wieszaka i podbiega ze smyczą! Wyrzucam go do przedpokoju. Kładę się na podłodze 135

na prawym boku, głowa leży na prawej ręce zgiętej w łokciu. Pies wyje. Wyje rozpaczliwie i drapie w drzwi. Idę do niego. Rzuca się na mnie, jakby mnie rok nie widział. Przysiada. Staram się przemówić mu do rozumu. Tańczy dokoła i szarpie nogawkę od dresu. Próbuję mu wytłumaczyć, że muszę ćwiczyć i żeby spokojnie się położył. Kładzie się, ja też ‒ na prawym boku, głowa leży na prawej ręce zgiętej w łokciu... Pies wyje. Nie zwracam na niego uwagi. Pies wyje. Podnoszę nogi złączone stopami. Dzwonek do drzwi. Sąsiadka. Że pies wyje. Że jak się ma psa, to należy się nim zająć. Borys stoi w drzwiach, macha ogonem. Przepraszam za Borysa. Może jak się wybiega, to mi da poćwiczyć. Idziemy na spacer. Jest grzeczny jak nigdy dotąd. Spuszczam go ze smyczy. Wtedy na horyzoncie pojawia się Dżamira ‒ urocza suka sąsiadów. Też bez smyczy. Ani się obejrzałam, jak oba psy pognały w kierunku południowo-wschodnim. Pognałam za nimi. Za mną pognała Mania, właścicielka Dżamiry. Sympatyczna pani. Zdążyłyśmy się dobrze poznać, szukając przez dwie i pół godziny psów. Pani Dżamiry gra w tenisa. Umówiłyśmy się w przyszłym tygodniu na korty. 136

Psy wróciły utytłane w błocie po uszy. Borys wbiegł pierwszy i całe błoto wtarł w dywan, na którym zamierzałam się położyć, a zgięty łokieć podłożyć itd. Wsadziłam psa do wanny i wykąpałam. Przez półtorej godziny szorowałam łazienkę. Dobry kwadrans walczyłam z zapaćkanym dywanem za pomocą cudownego płynu do prania dywanów. Zostały plamy. Dywan jest wilgotny, choć instrukcja obsługi płynu zapewnia, że będzie suchy. Po godzinie sprawdzam. Nie jest. Potwornie bolą mnie nogi, w których mam przynajmniej osiem kilometrów, plecy ‒ od szorowania łazienki, kolana ‒ od czyszczenia plam na dywanie. Nie zrezygnuję! Nie tym razem! Ale najpierw muszę odpocząć. Przynoszę miednicę z gorącą wodą, włączam telewizor i wkładam nogi do miednicy. Bosko! Jeszcze chwilka i zaraz zabieram się do gimnastyki kręgosłupa, który nie ćwiczony, grozi kalectwem. Wtedy dzwoni Moja Mama i pyta, co słychać. Następnie pyta, dlaczego kąpię psa w taką pogodę. Czy chcę, żeby się zaziębił? Czy nie mogłam tego zrobić, jak były upały? I czy w końcu zabrałam się za siebie? Wylewam wodę z miednicy i idę do łóżka. Nigdzie nie było napisane, że nie można ćwiczyć w 137

łóżku. Kładę się na prawym boku, prawą rękę zgiętą w łokciu podkładam pod głowę... Budzę się nad ranem. Zimno. Prawą rękę mam wciąż pod głową. Kompletnie zdrętwiałą. W pokoju śmierdzi mokrym psem. Światła zapalone. Na sekretarce cztery wiadomości. Trzy od Pana od Węgorza, że przecież byliśmy umówieni. Bolą mnie szyja, plecy, nogi, ręka i zaczyna mi pękać głowa. Chyba jednak będę grać w tenisa. Od czasu do czasu. Bo systematyczne dbanie o siebie systematycznie mnie wykańcza. październik 2000

Gram w tenisa

Właściwie wszystko układało się nieźle. Poznany nad morzem Pan od Węgorza bywał coraz częściej. Moi toksyczni Rodzice dzwonili do mnie coraz rzadziej. Mój pies Borys nie został ojcem dzieci suki Dżamiry, co dobrze odbiło się na stosunkach z jej właścicielką. Ale w końcu sama sobie zrobiłam krzywdę. Weszłam na wagę. Na opłakiwaniu tej czynności przyłapała mnie Mania. Ta od Dżamiry. To miła dziewczyna, mimo że młodsza ode mnie i lżejsza, co nie jest sprawiedliwe. Mania orzekła, że kapitalnie, że cierpię, bo nareszcie będzie miała partnerkę do tenisa. Ściągnęłam z pawlacza rakietę. Nie ma naciągu, bo pękł. Ma za to wygiętą rączkę, bo leżała na niej walizka. Czyli ‒ nie mam rakiety. Wyciągnęłam z szafy spódnicę do tenisa, ostatni raz używaną trzy lata temu. Za ciasna. Czyli ‒ nie mam spódnicy. Z 139

szafki z butami wygrzebałam adidasy. Nic z tego ‒ wchodziłam w nich do morza i trochę straciły fason. Ruszam do sklepów. Kupuję rakietę. Kupuję spódnicę. Robiąc debet na koncie, kupuję też adidaski i dorzucam skarpetki. Dzwoni Pan od Węgorza. Umawiam się z nim na wieczór. Kiedy będę szczuplejsza. Kort mamy na osiemnastą trzydzieści. Spotkamy się już o szesnastej, przegryziemy coś na mieście. Zarzucam na ramię torbę z nową rakietą, nową spódnicą, adidaskami, skarpetami. Jakaż to przyjemność zaczynać nowe życie! Będziemy grać w tenisa dwa razy w tygodniu! Całą zimę! A potem w lecie! Już niedługo będę szczupłą, atrakcyjną kobietą! Mania zna świetną chińską knajpę, co prawda w przeciwnym kierunku niż korty, ale przecież jest samochód. W knajpie zamawiamy cudownie pyszną wołowinę w sosie słodko-kwaśnym. Jemy, bo przecież zrzucimy to za dwie godziny! Powiększam debecik. Przy herbatce Mania nieopatrznie patrzy na zegarek. Zostawiamy herbatkę i pędzimy do samochodu. Nie możemy wyjechać. Pusty parking zrobił się pełny. Na alejach wpadamy w korek, długi i szeroki jak okiem sięgnąć. Mania skręca w boczną uliczkę ‒ 140

będzie szybciej. Nie jest, bo ulica zamknięta. Mańka próbuje wykręcić i zawrócić, ale to niełatwe. Jakiś facet krzyczy, że trzeba było nie wjeżdżać, przecież jest znak. Owszem, jest, ale upadł i leży twarzą do ziemi. Facet krzyczy, Mańka cofa, wracamy na aleje. To znaczy chcemy wrócić. Korek ruszył, trudno wpasować się w ruch. Ruszamy. Na rondzie stoimy. Podchodzi dziecko i prosi w obcym języku o datek. Za dzieckiem pan, za panem pani. Siedzimy w zamkniętym samochodzie i czekamy. Lepsze dziecko, pan i pani niż złodzieje na sąsiednim rondzie, którzy wybijają szyby, by pobrać torebki z tylnych siedzeń. Skręcamy. Pech. Skończyło się lato, zaczęły się remonty jezdni. To taka klimatyczna prawidłowość, że zimą naprawiamy jezdnie. Stoimy. Ruszamy. Stoimy. Ruszamy. Po następnym rondzie Mańka daje czadu. Mamy sześć minut na przejechanie dwóch kilometrów. Po trzydziestu sekundach zaczyna za nami wyć. Mańka zwalnia i przytula się do krawężnika. Wycie też zwalnia, bo okazuje się, że wyło na nas. Podchodzi policjant. Mańka przekonuje go, że nie mamy czasu. Policjant każe wjechać na chodnik. Wjeżdżamy. Policjant pyta, czy wiemy, że jest ograniczenie do pięćdziesięciu. Oczywiście, że wiemy. Cała Polska wie! 141

Zaczynamy jęczeć. Proponujemy policjantowi, by nas pouczył, zamiast wpisywać punkty. Przecież pouczył ministra, który jechał za szybko, a gdzie nam do szybkości ministra!!! Przekonujemy policjanta dziesięć minut. Policjant daje się przekonać, ale poucza długo, siedemnaście minut. Wreszcie możemy jechać. Bez mandatu. Mańka próbuje włączyć się do ruchu. Nie ma szans, sznur samochodów jedzie i jedzie. Wreszcie ruszamy. Powoli. Przed kortami zakaz parkowania. Tablica: „Wjazd na parking od strony basenów”. Mańka cofa, korek, stoimy, skręcamy, objeżdżamy. Parkujemy. O dziewiętnastej trzydzieści porywamy z bagażnika torby i obiegamy baseny. Uprzejmy pan uprzejmie informuje, że korty, owszem, były zamówione, ale się spóźniłyśmy. Uprzejmie pobiera od nas opłatę za godzinę niewykorzystanego kortu. Wracamy do samochodu. Mańka proponuje, bym do niej weszła, to przynajmniej pogadamy. Gadamy do północy. Naprawdę bardzo miła dziewczyna. Ona też będzie dbać o siebie i bynajmniej nie będzie tego robić dla mężczyzn, o nie. Mańka ma cudowną dietę, dbanie o siebie zaczniemy więc od diety, skoro normalny człowiek w tym mieście nie ma szans dojechać na korty. 142

Po drugiej butelce wina Mania odprowadza mnie z Dżamirą do domu. Gmeram kluczem w zamku, drzwi otwiera Pan od Węgorza. ‒ Jezu, co się z tobą dzieje?! Myślałem, że się coś stało. I jak mu, psia kosteczka, wytłumaczyć, że właśnie wracam z kortów? listopad 2000

Zaczęłam nowe życie

Przecież ja doprawdy wiem, co należy, a czego nie wolno. Warzywka są pożyteczniejsze niż cukiereczki. Woda niegazowana lepsza od gazowanej. Gimnastyka pobudza ciało do działania, a w zdrowym ciele zdrowy duch. Palić nie należy, a z piciem alkoholi ostrożnym być trzeba za wszelką cenę. Życie bez kłótni jest przyjemniejsze od notorycznych awantur itd., itp. Tym razem postanowiłam naprawdę wziąć się za siebie. Po pierwsze, rzecz jasna, te cholerne warzywka. Po drugie, dzień bez stresu. Po trzecie, dbałość o wygląd. Na początek odżywka na głowę z oleju rycynowego z cytryną ‒ bo nie ma to jak stare przepisy. Po czwarte, ograniczenie palenia i ani kropli alkoholu. Wzięłam dzień wolny. Bardzo proszę, mogę sobie siedzieć głodna w domu przy komputerze, z olejem na głowie. Czemu nie? 144

Nowe życie zaczynam od śniadania: gorzka kawa. Dobrze, że niedługo obiad: dwie gotowane marchewki, surówka z tartego selera, dowolna ilość sałaty z łyżeczką oliwy. Bez soli. Fantastycznie. Za to mogę pić dużo wody niegazowanej. Bardzo proszę. Cztery buteleczki oleju rycynowego, cytryna, witamina E. Folia na łeb. Siadam do komputera. Ach, jaka będę śliczna za cztery tygodnie! Zleci przynajmniej osiem kilo, włosy nabiorą blasku. Pić mi się chce. W lodówce ani kropli wody niegazowanej. Zresztą zdziwiłabym się, gdyby tam była, bo jej nie kupowałam. I ani jednej marchewki. To znaczy marchewki są, ale mają pleśniawki. Kupiłam biedactwa kilka tygodni temu. Wyrzucam. Folia zsuwa mi się z głowy. Poprawiam. Jestem głodna. Wypijam pół szklanki wody z kranu. Trujące obrzydlistwo. Telefon! ‒ Dzwonię do ciebie, bo tylko ty możesz mi coś poradzić. To Mania. Wzięta pod włos, odłożyłam szklankę z trującym obrzydlistwem i usiadłam wygodnie w fotelu. Z włosów kapało. Olej miękko spływał mi za uszy. ‒ Słucham cię ‒ powiedziałam, bo kiedy trzeba zbawiać świat, wspierać przyjaciół, to bardzo proszę, chętnie służę. ‒ Muszę się z nim rozstać. Wiesz, co on zrobił? Nie wiedziałam. 145

‒ Wyjechał, a ja jestem chora, strasznie chora ‒ jęczała w słuchawkę Mania. ‒ Co musisz zrobić? ‒ Przez tę cholerną folię na głowie słyszałam co drugie słowo, w dodatku niewyraźnie, bo w brzuchu mi burczało z głodu. ‒ On mnie w ogóle nie rozumie... ‒ W jakiej sprawie on cię w ogóle nie rozumie? ‒ zainteresowałam się przez sympatię. ‒ On nie rozumie mnie w ogóle w żadnej sprawie! ‒ Może wpadniesz? ‒ zaproponowałam nieśmiało w związku z lejącym się po moich plecach olejem rycynowym. ‒ Ja? ‒ zdziwiła się Mania. ‒ Przecież jestem chora. Przyjdź ty. Nie próbowałam nawet wyjaśniać, że zaczęłam nowe życie. Powiedziałam, że będę, bo co miałam powiedzieć. Weszłam pod prysznic i próbowałam zmyć olej rycynowy. Myślę, że to, co odżywił olej, poważnie ucierpiało przez dwieście mililitrów szamponu i cztery kolejne mycia. Wysuszyłam włosy. Wyglądałam jak ostatnie nieszczęście. Byłam głodna. Mój pies Borys patrzył na mnie z lekceważeniem. Poczułam, że ogarnia mnie zimowa depresja. Wszystko przez ten brak słońca! 146

‒ O Boże, ale ty wyglądasz! Coś się stało? ‒ Mania przywitała mnie w drzwiach, rzeczywiście lekko zakatarzona. ‒ Mam pyszne serdelki zapiekane z żółtym serem, zjesz ze mną? Mój żołądek donośnie zawył: „Chcę serdelki!”. ‒ Nie, dziękuję. Jestem na diecie ‒ powiedziałam, wijąc się z rozpaczy. ‒ Przed świętami? Chyba zwariowałaś! Nie mogłaś sobie wymyślić innego terminu? Poza tym miałyśmy to robić razem. Mania wyraźnie miała do mnie pretensje. No, rzeczywiście, miałyśmy razem. Moje mocne postanowienie troszkę zostało nadwerężone. ‒ Napijesz się koniaku? ‒ Piję wodę ‒ wysyczałam przez zaciśnięte zęby. ‒ Ale ty niesympatyczna jesteś. ‒ Mania wyjęła jeden kieliszek. ‒ Może jakbyś umyła głowę, toby ci się polepszyło. Strasznie masz tłuste włosy. Nie wytrzymałam. Diabli nadali olej rycynowy zewnętrznie, marchewki i selery wewnętrznie, koleżankę z koniakiem i z parówkami! Jak można przeżyć dzień bez jedzenia, bez picia i bez stresu!? Przy trzecim koniaczku i po zjedzeniu paróweczek zdecydowanie mi się polepszył charakter. Poza tym ustaliłyśmy z Manią zupełnie nowy program 147

odnowy. Od nowego roku. Bo Mania ma rację, przed świętami i tak się nie opłaca! Wróciłam do domu późno. W świetnym humorze. Ostatecznie najważniejsze, że pocieszyłam Manię i już nie chce nikogo rzucać. Koniak bardzo dobrze robi na przeziębienia. Poza tym nie tuczy. Czy ktoś widział grubego alkoholika? Nigdy. Wysuszone toto na wiór. A poza tym ten cały pomysł z odchudzaniem się przed świętami doprawdy nie był najlepszy. Bo najpierw trzeba oczyścić organizm. I my będziemy go oczyszczać. Oczywiście po świętach. Wesołych świąt! grudzień 2000

Świąteczne prezenty

Od początku października łażę po sklepach w nadziei, że wszystkie prezenty załatwię dużo wcześniej i nie ogarnie mnie szał zakupów tuż przed świętami, ominą mnie kolejki, tłumy, lęk, że czegoś nie dostanę itd. I tak mi jakoś zeszło. Ale nie bez zmęczenia. Im bliżej świąt, tym częściej jestem w mieście, bo jednak jeszcze tyle rzeczy do kupienia. Dzisiaj umówiłam się z sąsiadką Ulą, że pojedziemy kupić choinki, ale pewno nie zdążę, już czwarta, a jeszcze chciałam zajrzeć do nowo otwartego hipermarketu. W supermarkecie umęczyłam się nieziemsko ‒ ta kakofonia kolorów, prezentów, krzyków, muzyki i ludzi! Przypomniałam sobie, że obok mieszka moja dawno nie widziana Koleżanka ze Szkolnych Lat. Pomyślałam, że krótki odpoczynek bardzo dobrze mi zrobi. Więc wstąpiłam. Jej radość była tak szczera, że aż mi się głupio zrobiło, że przez ostatnie pół roku nawet telefonu 149

do niej nie wykonałam. Zaczęłam się tłumaczyć, że tyle roboty, tyle spraw, że przepraszam, że bez zapowiedzi, a ona ucałowała mnie i krzyknęła: ‒ Tak się cieszę, że o mnie nie zapomniałaś! Tu mi się jeszcze głupiej zrobiło, bo prawdę powiedziawszy, to zapomniałam. I gdyby nie ten wściekły hipermarket, który właśnie koło niej postawili, to pewno bym sobie nie przypomniała przez najbliższych parę miesięcy. A ona już niesie herbatę, wysypuje na talerzyk świetne herbatniczki, mnie coraz bardziej głupio, że jej radość taka szczera. Zsuwa na bok jakieś karteczki, którymi zasłany jest stół, jakieś książki, jakieś paczuszki i robi miejsce na tę herbatę. ‒ Chyba ci w czymś przeszkodziłam? ‒ pytam, żeby odwrócić jej uwagę od swojego zmieszania. ‒ Nie, nie, po prostu przygotowuję prezenty. Paczuszki rozumiem, że się pakuje, ale takie mnóstwo karteczek? ‒ Po co ci te karteczki? ‒ pytam. A ona mi oznajmia, co następuje: że w tym roku postanowiła zrobić prezenty niekonwencjonalne. Prezenty też i dla siebie. Nie w sensie materialnym, ale aby rozliczyć się trochę z bliskimi ludźmi. Nie rozumiałam, o co jej chodzi. 150

A ona, trochę zażenowana, wyciąga pierwszą z brzegu kartkę i mówi: ‒ Widzisz? Ta będzie dla Romka. Pożyczyłam od niego dwa lata temu Dziecko na niebie Carrolla i nie oddałam. Najpierw czytałam, potem zapomniałam, potem on zapomniał, potem już mi było głupio. Teraz mu oddam i go przeproszę. A ta ‒ pokazuje mi kartkę wcale nie świąteczną, tylko z pięknym szczeniakiem ‒ będzie dla sąsiadki. Obok mieszka starsza pani, która ma psa, wiesz, taki mały, szczekliwy kundloratlerek. Powiedziałam jej kiedyś, że jak się ma takiego psa, to trzeba pilnować, żeby nie szczekał, bo jeszcze inni ludzie w bloku żyją i nie każdy chce słuchać jazgotu od rana do wieczora. Ale byłam wtedy zmęczona i jej się zrobiło przykro, to włożę jej w Wigilię taką kartkę w drzwi i napiszę, że to mi wcale nie przeszkadza, tym bardziej że on znowu tak często nie szczeka, tylko jak ktoś z windy wychodzi. Pies jest przecież od szczekania, nie? A to dla Pawła, męża mojej koleżanki, zaproszenie na kolację. Na imieniny chciał mnie zabrać do restauracji, to się zezłościłam, że się w ogóle z pieniędzmi nie liczy... A tu... No, a co u mnie?... Parę listów, na które nie miałam czasu odpowiedzieć od ładnych kilku miesięcy. 151

Parę spotkań, które kiedyś odwołałam, bo brak czasu, zdzwonimy się w najbliższym czasie... i nie zadzwoniłam. Parę osób, które czekały, aż zrobię, co obiecałam, ale tego nie zrobiłam. Mama, której miałam wymyć przed świętami okna, ale do której jeszcze nie wpadłam. Ula, której powiedziałam, że dzisiaj pojedziemy po choinki... Wieczorem poszłam do Uli i przeprosiłam, że jednak po te choinki to może jutro... ‒ Kupiłam dwie, zobacz, jakie śliczne, jedna dla ciebie. Pomyślałam, że skoro nie wracasz do szóstej, to pewno zatrzymało cię coś ważnego ‒ powiedziała. No, widać taki dzień mi się zdarzył, żebym czuła się głupio. Co tam, trudno, mówię Uli, że po prostu wpadłam do swojej dawno nie widzianej koleżanki. I opowiadam o karteczkach. ‒ Ale pomysł! ‒ rozjaśnia się Ula. ‒ Właściwie to znakomita okazja, przecież święta Bożego Narodzenia to dni pojednania... I trzeba czekać rok, żeby się powtórzyły. A gdybym teraz zadzwoniła do Basi, bo zapomniałam o jej imieninach, to może by się nie obraziła? I tak sobie pomyślałam, że może jednak ja też zrobię jakiś drobny remanent. Abstrahując od prezentów. Bo prezenty prezentami, ale może jeszcze 152

kogoś należy przeprosić czy zrobić coś równie niewygodnego? Bo przecież każdy z nas może zrobić coś dobrego. Nie tylko kupić prezent. grudzień 2000

Rozwinąć skrzydła

Czy to nie wspaniałe, że przyszło nam żyć na przełomie tysiącleci? Od paru już tygodni dyskutujemy z przyjaciółmi o tej zawiłej kwestii. Czy to przypadek, czy zrządzenie losu? Czy wobec tego to nas do czegoś zobowiązuje, czy nie? Czy świat idzie naprzód, czy się cofa? Czy nasze drobne kroki to jakaś część dużego kroku ludzkości? Czy zamienilibyśmy się z przodkami, czy może z potomkami? Co jest najważniejsze? Nieodmiennie pojawiają się w naszych rozmowach także plany. No bo co innego przecież nie palić od poniedziałku, a co innego postanowić coś od początku roku. A już na pewno zupełnie co innego zobowiązać się do czegoś na początku nowego tysiąclecia. Prawda? No więc siedzieliśmy tak ze znajomymi i nijak nie mogliśmy dojść do ładu z tym, co też powinniśmy sobie postanowić w takim niezwykle ważnym momencie dziejowym. 154

I gdy już zapędziliśmy się w tych dyskusjach w kozi róg i każdy nowy pomysł wydawał się nam niewart takiej daty jak koniec dwudziestego wieku, mój stary Kolega z Krakowa powiedział: ‒ No dobra, ale czego chcieliśmy wcześniej? Pamiętacie, o czym marzyliśmy dziesięć lat temu? Komu się spełniło? Tu padł na nas blady strach. Bo przez ostatnie dziesięć lat dużo nam się wydarzyło. Mojej koleżance to się na przykład spełniło właściwie wszystko. Marzyła, żeby jeździć mercedesem i żeby mąż dużo zarabiał. Jeździ mercedesem ‒ choć starym ‒ mąż zarabia, ale nie wiem, czy jest szczęśliwa, bo mąż oprócz tego, że zarabia, to jeszcze pije, a jak pije, to bije. Ale ponieważ ona nie pracuje i razem z dwójką nieletnich dzieci jest na niego skazana oraz, jak przypuszczam, lubi jednak jeździć mercedesem, to tkwi przy nim jak kołek, ku oburzeniu całego grona przyjaciół. ‒ No widzisz! ‒ powiedział mój Kolega z Krakowa. ‒ Sama widzisz. Sama nic nie widziałam oprócz tego, że w żadnym wypadku bym się z nią nie zamieniła. ‒ No, mówcie! Sprawdziło się wam? ‒ Ja od początku wiedziałam, że mnie nic dobrego nie spotka ‒ powiedziała znajoma Kolegi z 155

Krakowa. ‒ Jako nauczycielka zawsze będę miała przechlapane. ‒ Czyli także ci się sprawdziło ‒ ucieszył się Kolega z Krakowa. ‒ No, widzicie? Nie widzieliśmy w dalszym ciągu. Nic a nic. ‒ Chciałem mieć własną firmę ‒ powiedział Jarek. ‒ I mam. Haruję od rana do nocy, a na urlopie to byłem w dziewięćdziesiątym piątym, o ile dobrze pamiętam. Daj spokój. Co ty nam chcesz udowodnić? Ale Kolega z Krakowa był coraz bardziej uradowany. ‒ No proszę! A ty? Ty czego chciałaś? ‒ Niczego. Mieć dobrego męża i dobrą rodzinę ‒ mówi Ala, która charakteryzuje się tym, że właśnie statystycznie na nią padło to nierzadkie szczęście. ‒ No i? ‒ I mam. Ale... ‒ Nie ma żadnego ale ‒ przerwał jej Kolega z Krakowa. ‒ Jeśli się uczciwie zastanowicie, o czym myśleliście dziesięć lat temu, okaże się, że właśnie to macie. Po prostu te plany były niekompletne, może ty ‒ wskazał palcem na nauczycielkę ‒ powinnaś była myśleć, że właśnie nie będziesz miała przechlapane. A ty ‒ zwrócił się do naszego biznesmena 156

‒ oprócz marzenia o firmie mógłbyś pomyśleć także o urlopie, a twoja koleżanka od mercedesa marzyła jak idiotka o mercedesie i bogatym mężu, zamiast pomyśleć nie tylko o bogatym, ale i dobrym. Widzicie? Mamy, co chcemy mieć, stajemy się tym, czym się stać chcemy. Jeśli przewidujemy, że się nie uda, to nam się nie uda, a jeśli pomyślimy, że wszystko będzie OK, to będzie OK. A ty, Kasiu? No, ja, Kasia, tak, chciałam pisać. Piszę. Chciałam mieć róże przy domu. Mam. Ale nie pomyślałam o tylu rzeczach, które teraz by mi się pilnie przydały. Kolega z Krakowa był wniebowzięty. ‒ Słuchajcie! Niech każdy z początkiem tysiąclecia zrobi własne plany! Ale nie takie bzdurne, że na pewno nic się nie uda. Pomyślmy o czymś wielkim, ważnym, co nie zaszkodzi innym oczywiście ‒ i spotkajmy się za pięć lat. Więc co, umawiamy się? Koniec końców umówiliśmy się na koniec listopada 2005 roku. U mnie. Jak jeden mąż. Teraz pozostaje tylko spisać, czego chcemy, i realizować. Bardzo jestem ciekawa, co będzie za te pięć lat. Rozstaliśmy się późnym wieczorem. Odprowadziłam ich do swojej ulubionej kolejki WKD, ostatniej 157

odjeżdżającej w stronę miasta. Padał lekki deszczośnieg. Zawołałam jeszcze psa i koty, dorzuciłam do kominka i poszłam zmywać niezliczoną ilość szklanek i kieliszków popapranych czerwonym winem. Koty darły się wniebogłosy, bo zapomniałam im kupić żarełko. Rozdzieliłam pomiędzy nie sprawiedliwie dwie parówki, sprzątnęłam po gościach i zajęłam się rozmyślaniem. Zasadniczo wcale nie byłam skłonna wierzyć tak absolutnie i bez zastrzeżeń Koledze z Krakowa. Ale jak przeleciałam życiorysy moich najbliższych, okazało się, że to ich myślenie życzeniowe faktycznie się spełniło. Na przykład moja koleżanka pianistka. Po skończeniu studiów powiedziała: ‒ Tu nie ma dla mnie żadnej przyszłości. I rzeczywiście. Przez rok nie miała pracy, potem pojechała na cudem załatwione stypendium do Stanów i tam została. A mój Ojciec powtarzał przez lata: ‒ Na pewno będę miał zawał. I miał. Czyli to może jednak prawda? Lepiej głupio nie myśleć i głupio nie robić. Może więc niekoniecznie od pierwszego, od początku tysiąclecia, tylko już? 158

Od dzisiaj? Może i ja tak sobie skompletuję plany? I zostanę maksymalistką. Dlaczego chcemy tylko jednego ‒ jak ta moja koleżanka od mercedesa? Co jej szkodziło zapragnąć fantastycznego i dobrego faceta w tymże mercedesie i wspaniałego zawodu? Postanowiłam z nowym tysiącleciem nie ograniczać się w marzeniach, rozwinąć skrzydła. Już wiem, czego chcę. Czy się spełni ‒ dam znać w 2005 roku. styczeń 2001

Ja cię też. No to pa

Już niedługo walentynki ‒ ach, dzwoneczki, liściki, poduszeczki, te ostatnie obowiązkowo w kształcie serca. Przytulania. Pluszaczki. Esemesy. Bez kształtu. Karteczki „Kocham cię, Misiu”. Każdy ma, miał lub będzie miał swojego Misia. A jak teraz nie ma do kogo napisać „Kocham cię, Misiu”, to żal serce ściska. Otóż chcę dzisiaj napisać, że, niestety, uważam, iż od bilecików do miłości droga daleka, że ho, ho. Dla mnie, jako obserwatora, to rzecz jasna. Bo jako uczestnik takiego nowoczesnego tańca „Ja cię kocham ‒ ja cię też”, to nawet czasami daję się nabrać. Ale obserwator we mnie czujny. Bardzo proszę, oto co ostatnio zaobserwowałam we własnym domu. Wpada do mnie Znajoma z Telefonem Komórkowym. Pomyśleć, ile się zmieniło w ciągu ostatnich dwóch lat. Teraz nie mieć komórki bardziej wyróżnia, 160

niż ją mieć. Ale Znajoma z Telefonem nie poszła ot tak sobie do jakiegoś punktu, który reklamuje się, że on ‒ ten punkt sprzedaży telefonów komórkowych ‒ da ci w prezencie telefon, a może nawet i dopłaci do wszystkich rozmów, bo jest taki dobry i tak o ciebie dba. Nie. Ona ten telefon dostała od ukochanego. Zacny prezent bez powodu, a z wielkiej miłości. Troszkę pozazdrościłam. Mój ukochany dużo by dał czasami, żeby mnie nie słyszeć. A ten Misio ‒ bardzo proszę, wprost przeciwnie. Siedziała u mnie czterdzieści pięć minut. No to teraz zgadnijcie, ile razy zadzwonił? Pięć! PIĘĆ! To daje średnio jeden telefon na dziewięć minut. ‒ Ach, jak się cieszę! ‒ krzyknęłam na jej widok, bo się ucieszyłam. ‒ Robię herbatę, pogadamy sobie! Bzzzzz, bzzzzz, bzzzzz... ‒ Misiu? To ja. Ja cię też. Jestem u Kasi, wpadłam na chwilę. Nie. Niedługo. Ja cię też. No to pa. Robię herbatę. Czajnik szumi. Spędzam ze stołu koty, kładę dwie maty słomiane, wsypuję cukier do pustej cukierniczki. ‒ Mów, co słychać, tak dawno cię nie widziałam ‒ dalej się cieszę. Bzzzzz, bzzzzz, bzzzzz... 161

‒ Misiu? No, to ja. Pijemy herbatę. Będę niedługo. Ja też tęsknię. Dobrze. Powiem. No to pa. Pozdrawia cię ‒ mówi do mnie. Dziękuję, nalewam esencji, znajduję jakimś niezrozumiałym trafem niedojedzone orzeszki w miodzie i próbuję porozmawiać ze Znajomą z Telefonem. ‒ Nie, nie jem orzeszków, Miś mówi, że mi przybyło. Bzzzzz, bzzzzz, bzzzzz... ‒ Misiu? Kasia podała orzeszki w miodzie, ale nie będę jadła, nawet nie spróbuję. Ja cię też. Całuję. Pa. Patrzę na nią, nic jej nie przybyło, raczej bym powiedziała, że ubyło ‒ jeśli chodzi o rozsądek. Mnie by facet wykończył, telefonując co trzy minuty. Albo nawet i co dziewięć. ‒ Może wyłącz telefon? ‒ proponuję nieśmiało. ‒ No coś ty, przecież on mi go po to kupił, żeby móc się ze mną w każdej chwili skontaktować. I rzeczywiście. Bzzzzz, bzzzzz, bzzzzz... ‒ Misiu? To ja. A kto, na miłość boską, miałby odbierać? 162

‒ No. Będę niedługo. Kończymy herbatkę. A co u Kasi? Chyba wszystko OK. Ja cię też. Pa. Telefonik śliczny. Malutki. Zamiast smyczy z kolczatką. Już nie zazdroszczę. Odprowadzam Koleżankę z Telefonem Komórkowym do samochodu. Rzuca torbę na tylne siedzenie, macha do mnie, zapala silnik, odwraca się, szuka, potem to szukane przykłada do ucha. Rusza. Odjeżdża. Wczoraj zostałam zaproszona na kolację. Przez przyjaciół, którzy są piętnaście lat po ślubie. Zamówiłam swoje ulubione danie, kelner stoi nad nami, ona paluszkiem jeszcze jeździ po karcie, on zagląda jej przez ramię. ‒ To może najpierw pan? ‒ O nie, ja po żonie ‒ mówi mężczyzna jej życia. Ona wskazuje coś w karcie, on kiwa głową. No, myślę sobie, tu jeszcze lepiej się dzieje. Nawet zjeść biedactwo nie może bez jego pozwolenia. Muszę mieć w oczach coś takiego, co każe mu się natychmiast wytłumaczyć. ‒ Wiesz ‒ wyjaśnia ‒ bo dla mnie jest dużo ważniejsze, co Basia zamówi. ‒ Właśnie widzę ‒ rzucam gorzko, bo świetlany przykład ich wspaniałego związku jakoś mi przygasł. 163

Ona zaś się uśmiecha i mówi: ‒ To od naszego pobytu we Francji. Co tu jest do uśmiechania się, ja pytam! Patrzę niepewnie na swoich znajomych, a oni zaczynają tę swoją opowieść. On: Cały dzień zwiedzaliśmy zamki nad Loarą... Ona: Byliśmy wykończeni i nic nie jedliśmy. On: I postanowiłem zaprosić Basię na wspaniałą kolację. Ona: Trzeba było nawet zamówić stolik. On: I poszliśmy. Ona: Ale kelner kiepsko po angielsku. On: I karta dań tylko po francusku. Ona: A my kiepsko po francusku. On: I Basia zamówiła jakieś les pommes de... Ona: A ty co innego... On: Na szczęście. Ona: Bo wiesz co? Ja nienawidzę tylko jednej jedynej potrawy. To są ziemniaki i sztuka mięsa w sosie chrzanowym. I właśnie to dostałam. Myślałam, że się po prostu rozpłaczę. On: I ja musiałem to zjeść. Od tego czasu większą wagę przykładam do tego, co zamawia moja żona. Zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że nie będzie jej smakowało i ja to będę konsumował. 164

Patrzyłam na nich i zazdrość mnie kąsała jawna i bezprzykładna. Drogie Czytelniczki oraz Czytelnicy mniej liczni! Te poduszeczki, serduszka, dzwoneczki, karteczki, liściki, esemesiki ‒ to są rzeczy miłe, nie przeczę. Ale czy macie takiego kogoś, kto zjadłby bez szemrania każde paskudztwo, które Wam przyjdzie do głowy zamówić w jakiejś bardzo drogiej restauracji?... Tego Wam życzę oraz sobie. Ja Was też. No to pa. luty 2001

Dlaczego ja za ciebie wyszłam?

Wpadłam do swojej koleżanki ‒ jest szczęśliwą młodą mężatką. Stałam pod drzwiami i już, już miałam zapukać, kiedy usłyszałam podniesiony głos. Nadstawiłam ucha, ponieważ rzeczą niezwykle przyjemną, choć rozumiem, że naganną, jest podsłuchiwanie. Moja koleżanka była bardzo niezadowolona, czemu dawała wyraz, rzucając w przestrzeń retoryczne pytania w rodzaju: ‒ No, dlaczego? Dlaczego ja? Kiedy już weszłam, wyraźnie się ucieszyła, że znalazła słuchacza: ‒ Proszę bardzo, popatrz tylko, jak on mnie traktuje. Wyraziłam więc właściwe w takiej sytuacji zainteresowanie, a wtedy ona zaprowadziła mnie do kuchni. Na stole stał zgrabniutki toster. Sterczały zeń żałośnie dwa czarne, płaskie kawały czegoś. 166

Obok leżało masło. Obok kawa. Obok rozchlapane mleko. Obok jego dyżurny organizer. Na skórzanej czarnej oprawie niedojedzona kromka. ‒ Widzisz? ‒ powiedziała ona. ‒ Dlaczego ja? Czy on nie widzi, jak ja od rana do wieczora haruję? Pytanie zawisło w powietrzu. Miałam na końcu języka, że ma wspaniałego męża, co, z całym szacunkiem dla panów, nie jest znowu tak częste w naszych czasach, ale inteligentnie milczałam. ‒ Wystarczyło, że wyjechałam na dwa dni, i popatrz! Ja nie wiem, gdzie ja miałam tę odrobinę rozumu dwa lata temu. Nie, o Boże, to już prawie trzy! Mówiłam ci, jak się poznaliśmy? Ty wiesz, że on do mnie podpłynął na Wigrach, wpław, i zapytał, czy może zostać na kolacji, bo się zgubił, i czy jeszcze daleko do morza?... Ach! ‒ Wyraźnie była rozmarzona, bo ścierka zawisła nad stołem. ‒ Gdybym wtedy wiedziała, że po dwudniowej nieobecności wrócę do domu i zastanę taki chlew, to jak Boga kocham... ‒ mówiła dalej, ścierając blat stołu i wyrzucając grzanki do śmieci. ‒ I tyle razy prosiłam: napraw ten durny opiekacz, napraw, bo w końcu chałupa się spali. A jeśli nie naprawiasz, to przynajmniej nie dotykaj, nie myśl, że sam się naprawił, nie używaj. ‒ Wytrząsała czarne resztki nad kubłem. ‒ Ale mówić to ja sobie mogę, a on swoje. No, popatrz, 167

pewno nawet nie zjadł porządnego śniadania, zapomniał, że nie naprawił, i jeszcze zostawił telefony, no, jak on sobie poradzi?, jak dziecko, zupełnie jak dziecko. I tyle razy proszę, nie zostawiaj na wierzchu masła. Masła, wędlin... bo mięknie, zielenieje, potem wyrzucam, musiał się bardzo spieszyć. ‒ Pociągnęła mnie w stronę pokoju. ‒ Byłam w Białymstoku i wyobraź sobie... nastaw wodę, to ja tu szybciutko ogarnę i sobie zaraz usiądziemy, nie, ja już nie mogę, słowo daję, zazdroszczę samotnym kobietom... Odkurzyła, starła, uprzątnęła, cały czas mówiła, ja cały czas milczałam. No cóż, nie trafiło jej się. No cóż, nieszczęścia chodzą po ludziach. A tak się dobrze zapowiadało ich małżeństwo. Współczucie ogarniało mnie szeroką falą. ‒ Co u ciebie? ‒ zapytała. A potem nagle twarz jej się rozjaśniła: ‒ Poczekaj, pokażę ci, co mu kupiłam! Zobacz, czy nie piękna? W takim Białymstoku taka koszula! Tu, w Warszawie, mogłabym szukać i szukać! Ucieszy się, nie? Tak mu ładnie w niebieskim. Poczekaj, tylko zadzwonię i powiem, że ten notes zostawił, bo się będzie denerwował... 168

Siedziałam nad herbatą i urywki rozmowy telefonicznej dochodziły do moich uszu. ‒ No właśnie, wróciłam i zmartwiłam się, bo zostawiłeś ten czarny notes, no to dobrze, że nie zgubiłeś, dobrze, będę czekać, nie, nie idę, zrobię kurczaka w rozmarynie, fajnie, no to pogadamy, jak wrócisz, ja też cię kocham. Potem siadła wygodnie koło mnie, ogarnęła dumnym spojrzeniem mieszkanie i powiedziała: ‒ Strasznie lubię wracać do domu. Pomyślałam sobie, że mimo wszystko miał szczęście. Bo gdyby był w domu, na moim miejscu, zanim doszłoby do prezentacji koszuli, dowiedziałby się, że ona żałuje tej łódki, małżeństwa, że ma żonę, która zazdrości kobietom samotnym, dowiedziałby się również, że jest facetem częściowym, skoro nawet opiekacza nie potrafi naprawić, że zostawia za sobą smugę zapachów od porzuconych na stole zzieleniałych wędlin, maseł oraz „dlaczego ją to w ogóle spotkało”. Jednym słowem ‒ taki mąż wiedziałby, że wróciła żona hetera, a tak spokojnie było bez niej, i zastanawiałby się, gdzie się podziała ta dowcipna i miła osoba, z którą kiedyś chciało się spędzić życie. 169

O koszuli nie miałby szans się dowiedzieć ‒ najmniejszych, bo przecież takiemu fatalnemu facetowi nie daje się prezentów, a od takiej fatalnej żony przyjmuje się je z niechęcią. Choć dopiero po czasie, ale zorientowałam się, że moja koleżanka się rozpędza i daje upust uczuciom z ważnych powodów. Jest to rodzaj katharsis. Podzieli się ze mną tym wszystkim, lżej się jej zrobi, a konkluzja i tak będzie jasna i czysta ‒ jest szczęśliwą żoną i ma przy sobie wspaniałego mężczyznę. Ale też uświadomiłam sobie w tym momencie, że możemy być trudnymi partnerkami ‒ niekiedy. Mimo dobrych intencji. Możemy nieświadomie niszczyć coś, co jest bardzo cenne. Szczególnie jeśli nie słucha nas przyjaciółka, tylko ON. Przykładajmy więc wagę do tego, co mówimy. Od czego zaczynamy przemowy do bliskich. Lekkie skatowanie na początku nie poprawia stosunków. Wiedz, co mówisz ‒ to świetna dewiza. Mężczyźni przecież nie mają pojęcia, że pytania: „Dlaczego właśnie mnie to spotkało?” albo „Dlaczego za ciebie wyszłam?”, kobieta zadaje właściwie sama sobie. I w trakcie wyliczania wielu powodów, dla których w przeszłości nie powinna była tego robić, znajduje liczne przyjemne powody, dla których to zrobiła i zrobić powinna. Przypomina je sobie, segreguje, 170

utrwala, zachowuje na przyszłość i może dalej żyć szczęśliwie w tymże związku. Ale to wiemy tylko my. Oni nie wiedzą. Zaczynam brać to poważnie pod rozwagę ‒ czego i Wam życzę. marzec 2001

Prima aprilis i samolocik

W pierwszy dzień kwietnia, dzień zabawny i wesoły, pełen rozkosznych żarcików i dowcipasków, zastanawiałam się, co mi wesołego przychodzi do głowy, a tu zamiast wesołego przypomniała mi się moja ulubiona kolejka WKD, środek lokomocji mocno, jak wiadomo, pouczający. Otóż jechałam sobie spokojnie do domu. Naprzeciwko mnie siedzieli tatuś i mamusia z malutkim synkiem. Dziecię ściskało w rączkach samolocik i ufnie opierało główkę na piersi tatusia. Opierało, opierało, aż usnęło. Chłopiec główkę opuścił, zamknął oczy, łapki mu się zrobiły bezwładne, samolocik wysuwał się z nich coraz bardziej i bardziej, wreszcie mama delikatnie samolocik wyjęła i schowała. Chłopczyk miał rzęsy do połowy policzków, tatuś go trzymał w ramionach i wierzcie mi ‒ aż serce miękło. 172

Po jakichś siedmiu stacjach mamusia dotknęła policzka synka i powiedziała: ‒ Hej, wysiadamy. Chłopiec otworzył oczy, ruszył paluszkami, spojrzał na swój podołek i krzyknął przestraszony: ‒ A mój samolocik??? ‒ Ojej ‒ udał zmartwienie tata ‒ pewnie odleciał! O matko! Co się działo w tej kolejce! Wyobraźcie sobie małego chłopczyka, który rozpaczliwie płacze, płacząc, odpycha mamusię, odpychając mamusię, uderza tatusia, mamusi leci z rąk torebka, tatuś próbuje uspokoić malca, a całe to zamieszanie powoduje oczywiście wzrost zainteresowania innych podróżnych, bo my zawsze jesteśmy ciekawi wszelkich afer. Szczególnie jeśli nas nie dotyczą. Chłopiec więc rozpacza. Potoki łez spływają mu po policzkach, zanosi się od płaczu i w ogóle nie słyszy tego, co my słyszymy ‒ czyli jak mama mówi coraz głośniej i coraz bardziej desperacko: ‒ Tata żartował, tata żartował! Tata tylko żartował! I grzebie w przepastnej torbie, rozpaczliwie szukając samolotu. Wysiedli, kolejka ruszyła. Widziałam ich przez okno. Chłopiec przytulał zabaweczkę do piersi i wciąż się trząsł, ojciec trzymał go na rękach i przytulał, a matka głaskała po buzi. 173

Taki przedni żart, a tu jakoś w ogóle chłopczykowi nie było do śmiechu. W związku z pierwszym kwietnia przypomniałam sobie wszystkie te niewybredne żarty, w których brałam udział dawno temu. Jeszcze jako uczennica. A to zawiadomiliśmy dyrektora, że natychmiast ma być w przedszkolu z powodu córki. Ominęła nas matematyka, bo dyrektor się w ogóle nie znał na żartach i popędził do przedszkola, nie sprawdzając wiadomości. A to namówiłam koleżankę, by powiedziała mojej mamie, że miałam wypadek. Schowana za winkiem, wychyliłam się natychmiast ‒ ale do dzisiaj nie zapomniałam wyrazu twarzy mojej Matki. A moja koleżanka rozbawiała niejaką Jolę, która miała chłopaka, opowiadaniem, z kim go właśnie widziała. Co u Joli spowodowało na moment utratę przytomności i gnębienie potem delikwenta: ‒ A co to za blondynka, z którą...? Co wam zresztą będę mówić, sam wstyd. Wszyscy się znakomicie bawiliśmy, oprócz owej Joli, no i jej chłopaka oczywiście. To prawda, że śmiech odróżnia nas od innych zwierząt i w zasadzie poczucie humoru mają wyłącznie ludzie, choć znam takich, którzy go nie mają. Ale kiedy kogoś ranimy, to nie ma w tym nic 174

śmiesznego. Gdyby chłopiec z mojej kolejki miał osiem lat i usłyszał, że mu coś odleciało, pewnie by się uśmiechnął. Gdyby dyrektor był bezdzietny, pewnie by się nawet nie zdenerwował. A o własnej Mamie to już nie wspomnę. Namawiam więc do wyrafinowanych żartów, odpowiednich do miejsca, sytuacji, osoby i naprawdę dowcipnych. Aczkolwiek też można dostać po nosie, tyle że inteligentnie. Tuwim napisał kiedyś trzy zabawne historyjki ‒ o tym, jak wyprowadzić kogoś z równowagi, a żartowniś z niego był wysokiej klasy. Jedna z nich szczególnie przypadła do gustu mnie i mojej koleżance z ławy szkolnej. Treść jej przytaczam w dużym uproszczeniu: jeśli chcemy zabawić się cudzym kosztem, znajdźmy sklep z artykułami żelaznymi, wejdźmy tam w porze, kiedy właściciel je obiad, kolację względnie śniadanie i w tym czasie zastępuje go subiekt. Uśmiechnijmy się mile i zapytajmy o tomy z 1932 roku, wydanie Mortkowicza. Subiekt przypomni nam, że to sklep z przedmiotami żelaznymi, my zaś podkreślimy, że przecież mówimy o wydaniu Mortkowicza, on, że to sklep z żelazem, my ‒ że dwa tomy, i tak dalej. 175

A kiedy subiekt ów będzie już zupełnie wyprowadzony z równowagi, przerwie właścicielowi sklepu obiad, śniadanie względnie kolację, opowie o kliencie i jego dzikich żądaniach, ten wyjdzie z zaplecza i zapyta nas ostro, o co chodzi. My wtedy cichutko powiemy: ‒ Chciałam prosić o śrubkę... Postanowiłyśmy się tak zabawić z koleżanką dobrych parę lat temu. Chodziłyśmy po sklepach 1001 drobiazgów i zgodnie z zaleceniem Tuwima prosiłyśmy o wydanie Mortkowicza z 1932 roku, dwa tomy. Wszyscy traktowali nas jak wariatki. Miałyśmy zabawę znakomitą, aż do momentu kiedy w sklepie na Świętokrzyskiej starszy pan uśmiechnął się i powiedział: ‒ Proszę chwilę zaczekać. Muszę iść do magazynu. Był wczoraj pan Tuwim i powiedział, że panie po to przyjdą. Tak, tak, dzisiaj trudno nie tylko o Tuwima, ale również o jakiś przyjemny sklepik z przedmiotami żelaznymi, ale namawiam was do wszystkiego wesołego, do wszystkiego, co wywoła radosny śmiech, czyli dowcipów zgodnych z waszym oraz rozmówcy poziomem inteligencji, do wykorzystania twórczej inwencji i do dobrej wspólnej zabawy. A jeśli już kogoś dopadniecie, nie krzywdźcie go opowiadaniem, że jego samolocik odleciał, samochodzik ktoś 176

właśnie stuknął na parkingu, a szef się wściekł, że go nie zastał przy biurku. A zwłaszcza przyjaciółkę, jeśli chodzi o fałszywe donosy, kiedy jej mężczyznę widziano i z kim, zostawcie w spokoju. Przestrzegam. Bo co do chłopaka ‒ może się okazać, że nie z blondynką, tylko z szatynką, nie jej chłopak, tylko twój i nie prima aprilis, tylko serio. kwiecień 2001

Olśnienie

Skoro już doszłam do tego świetlanego pomysłu, by nie zwracać uwagi na wygląd zewnętrzny, tylko na wnętrze, siadłam sobie wygodnie, by obejrzeć uroczy film. W telewizorze on kochał ją, ona jego nie, a potem kiedy ona jego, to on jej już nie. Ale potem to i on ją, i ona jego. Był to bardzo pouczający film, który bez wątpienia rozwinął moją osobowość. ‒ Mam nadzieję, że twoje wnętrze nie będzie wyglądać tak jak to. ‒ Pan od Węgorza nie krył niezadowolenia. Zawsze byłam zdania, że mężczyźni nie powinni oglądać filmów, tylko zajmować się czymś pożytecznym. Wbić gwóźdź albo naprawić uszczelkę. No i od słowa do słowa ‒ pokłóciliśmy się. On twierdził, że ja tylko markuję zdrowe życie i w ogóle, i tak naprawdę nic nie robię dla wnętrza. Albo chcę schudnąć, albo ślicznie wyglądać. 178

Oburzyłam się wielce. Nie będzie mi nikt mówił, że o siebie nie dbam! Niewiele myśląc, zadzwoniłam do lekarza chińskiego. Zasadniczo lekarz jest Rosjaninem, ale od medycyny chińskiej, a w ogóle mówi po polsku. Pójdę do niego i zastosuję się do każdej wskazówki! Bardzo proszę! Rosjanin od medycyny chińskiej przepisał mi hinduskie zioła, chińskie perły i dietę jak najbardziej rodzimą. Straszną, restrykcyjną, nie do zniesienia! Kaszka rano, za to z kiełkami i sezamem, sól won, ryż w południe, aloes, żadnej herbaty, kawy, warzywka, i to gotowane, do picia lipa i żeń-szeń z lukrecją. Wróciłam do domu. Powtórzyłam zalecenia Panu od Węgorza, uśmiechnął się pod nosem i powiedział: ‒ To nie dla ciebie. O nie. Nie będzie mi tu żaden facet mówił, co jest dla mnie, a co nie! ‒ Mogę wiedzieć dlaczego? ‒ Bo nie wytrzymasz ani tygodnia ‒ powiedział i zaczął czytać gazetę. Trzasnęłam drzwiami i poszłam do kuchni. Mężczyźni nie powinni oceniać moich możliwości. Przecież ja spokojnie mogę jeść kaszkę i ryż, odstawić 179

herbatę (z cukrem!!!). Kawy i tak nie piję, to mam z głowy. Ja mu pokażę! Spędziłam cały dzień na chodzeniu po sklepach. Przyszłam obładowana jak muł, zmęczona i dużo uboższa ‒ nie podejrzewałam, że maleńka torebeczka zdrowego ryżu kosztuje piętnaście złotych! Pan od Węgorza popatrzył uważnie na moją żywność. ‒ Po co tyle tego kupiłaś? Zmarnuje się. Jutro już przejdziesz na mięseczko. Nie odezwałam się. Nie dam się sprowokować. Udowodnię jemu i całemu światu. Rano ugotowałam kaszę jęczmienną łamaną. Bez soli. Posypałam sezamem i otrębami. Wyglądała okropnie. Wzięłam pierwszą łyżkę do ust... i wszedł do kuchni Pan od Węgorza. ‒ Ha! ‒ powiedział. ‒ Dzień dobry ‒ powiedziałam i rozjaśniłam się w uśmiechu szczęśliwej i zadowolonej z odmiany życia kobiety. ‒ Smaczne? ‒ zapytał zdziwiony. Kaszka rozmnożyła mi się przed oczami, miliony ziarenek zaczęły rosnąć i podchodzić mi do gardła. ‒ Pyszne ‒ powiedziałam i zaczęłam jeść. Nie będzie triumfował! 180

Minęło sześć dni. Jem obrzydliwą kaszkę, nie piję ulubionej herbaty, zawzięłam się. Moje wnętrze zdrowieje z minuty na minutę. Wczoraj przyszła Mańka. Zaparzyłam jej pyszniutką herbatkę, sobie nalałam wrzątku do żeńszenia i lukrecji. Mańka powąchała moją szklankę i wstrząsnęło nią, tak jak za każdym razem wstrząsa mną. ‒ Ty pijesz to obrzydlistwo? ‒ To nie jest złe ‒ skłamałam w żywe oczy. ‒ Poza tym świetnie doenergetyzowuje czy coś takiego. ‒ I to była prawda. ‒ Zwariowałaś czy co? Opowiedziałam jej o chińskim Rosjaninie, o nowym życiu, zdrowiu, o niezwracaniu uwagi na bzdety oraz o Panu od Węgorza, który nie wierzy w to, że mogę wytrzymać przynajmniej trzy tygodnie. Oraz że mu udowodnię. Mańka nagle roześmiała się radośnie. ‒ On ciebie normalnie podpuścił! Że ty się dałaś tak nabrać!? ‒ wykrzyknęła i poszła. A we mnie aż się zagotowało. Tak się dałam podejść! Dałam się podprowadzić jak dziecko! O, nie będzie mną żaden facet manipulował! Kiedy wrócił Pan od Węgorza, właśnie smażyłam (nie wolno!) w głębokim oleju (nie wolno!) udka 181

kurze (nie wolno!) z curry (nie wolno!). ‒ Szybko ci przeszło ‒ stwierdził. I już chciałam powiedzieć, że nie dam się nigdy więcej w życiu podpuścić, kiedy nagle spłynęło na mnie olśnienie. ‒ To dla ciebie ‒ oznajmiłam i nakryłam do stołu. On dostał udko, ja ryż z gotowaną rzodkiewką i burakiem. Bo nagle zdałam sobie sprawę, że przecież nie robię tego ani dla niego, ani dla Mańki. Tylko dla siebie. Trzeba było widzieć jego minę! maj 2001

Jak to jest z tym czasem

Zawsze do tej pory miałam złudne ‒ jak się niedawno okazało ‒ wrażenie, że istnieją tylko trzy czasy, to znaczy: teraźniejszy, przeszły i przyszły (tak mnie zresztą kiedyś uczyli w szkole), i że wszyscy żyjemy w czasie teraźniejszym, a jednak życie pokazało, że wcale, ale to wcale nie miałam racji. No, ale wszystko po kolei. Otóż któregoś dnia, kiedy nagle zauważyłam, że robi się coraz cieplej, świat jest piękny, kwitnie już nawet to i owo, postanowiłam zająć się życiem towarzyskim. Skończyło się oczywiście na babskim spotkaniu, które oznacza przyjemne chwile, kiedy naprawdę można mówić to, co się chce, i nie spoglądać czujnym okiem, jak też jakiś on zareaguje. Wieczór uroczy, w kominku się pali, pijemy sobie ajerkoniaczek i obiecujemy, że na pewno o chłopach nie będziemy mówić, bo jest tyle innych 183

ciekawych rzeczy do omówienia ‒ ale Hania, niestety, musiała się z nami podzielić swoim nieszczęściem. Ona mianowicie została porzucona. Już dość dawno co prawda, bo będzie półtora roku temu, kiedy on oświadczył, że dla jej dobra, w trosce o nią musi być sam. I tyle go widziała. Przepadam za czymś takim i za facetami, którym coś takiego tak spokojnie przechodzi przez gardło. Chętnie bym drania udusiła. Ale nasza koleżanka do dziś nie może przestać tęsknić za tym utraconym szczęściem. Przypomniałyśmy więc Hani, że porzucenie nastąpiło już dość dawno, a nawet żałoba nie powinna trwać dłużej niż rok, oraz że istnieją na tym świecie takie osoby, które w tym czasie były porzucone już ze dwa albo i trzy razy i jakoś żyją. Ale Hania znów zaczęła: że przecież było tak wspaniale, gdy razem byli w górach, że chodzili, że słuchali, że naprawdę, ach. Znów jej więc przypomniałyśmy, że to było naprawdę dawno. Dawniej niż półtora roku temu. Hania na to, że my nic a nic nie rozumiemy, a ona nie potrafi się z tym pogodzić, jej go brakuje i przecież wszystko było tak cudowne. Wtedy zdenerwowała się Aśka, która powiedziała, 184

że ma dosyć słuchania od półtora roku, jaki to on był cudowny, i że trzeba patrzeć w przyszłość, nie w przeszłość, i że jeśli chodzi o nią, to ona będzie mieć takiego faceta, jakiego sobie wymarzyła. Będzie bogaty i przystojny i na pewno pojedzie z nią w końcu na żagle, czego nie zrobił poprzedni. Popatrzyłam na dwie moje koleżanki i ze zdziwieniem ujrzałam je obok siebie ‒ mimo że jedna była w czasie przeszłym, a druga w przyszłym. Już chciałam wyrazić swoje zdziwienie tym faktem, kiedy do drzwi załomotała Renka. Wpadła jak burza i od progu krzyknęła, że przeprasza, że ona tylko na moment, bo musiała być w urzędzie gminy, do którego zresztą nie dojechała, i musi jechać jutro, a na jutro zaplanowała już inne zaległe rzeczy do zrobienia i w związku z tym musi je zrobić dzisiaj, bo pojutrze, kiedy mogłaby je zrobić, to będzie musiała jechać do geodety, zresztą fatalnie się składa, bo w ogóle nie ma czasu na nic, naprawdę na nic, ale chętnie na chwilę usiądzie. Chociaż właściwie to powinna już lecieć. No i co ona biedna poradzi, że wiecznie jest w niedoczasie. Po czym usiadła i haustem wypiła kieliszek ajerkoniaku, który należał do mnie. No i wiecie, tu wymiękłam. Rozumiem, że Hanka jest w przeszłości, 185

a Aśka w przyszłości. Co mi to zresztą szkodzi, skoro mogłyśmy się spotkać w jednym miejscu? Ale być w niedoczasie ‒ to jest dla mnie zupełna nowość. Następnego dnia zaczęłam się lekko rozglądać po świecie, bo rzeczywiście na tej wsi to może ja w ogóle nie widzę, na czym polega życie. I jak tak się rozglądałam, to zauważyłam, że oprócz Renki jest całe mnóstwo ludzi, którzy są PP ‒ Pędzą i Planują. Mają swoje znaki rozpoznawcze. Patrzą na zegarek i mówią: „O mój Boże, już piąta, już poniedziałek, już kwiecień, już grudzień!”. Patrzą na słońce, które właśnie dochodzi do najwyższego miejsca swej wędrówki po niebie, i mówią: „Ależ ten czas leci, niedługo zachód!”. Zaczyna się wiosna ‒ marszczą czoło i kiwają głową ‒ tak, tak, zaraz dni znowu będą się skracać. Łapią się za głowę ‒ powinnam była/powinienem był zrobić, uporządkować, zdążyć, zarobić, kupić, sprzedać... Witają się z tobą serdecznie ‒ ach, jak chętnie bym z tobą posiedział, porozmawiał, posłuchał, ale muszę iść, jechać, pędzić, gnać, jednym słowem: zdzwonimy się! I na pewno się spotkamy, jak uporządkuję, zarobię, kupię, sprzedam!... 186

Pozostaje po nich smuga zapachów i lekko rozedrgane powietrze. To są ludzie, którzy żyją w niedoczasie. Nie mają czasu pojechać na urlop, bo praca. Jak są na urlopie, to nie mają czasu się cieszyć, bo wracają do pracy. Jak wracają do pracy, to żałują, że nie wykorzystali wyjazdu, bo... i tak dalej. Ale kiedyś, pewnego dnia, pewnego roku, w pewnym wieku ‒ kiedy już wszystko dogonią i wszystko będzie po ich myśli, zaległe sprawy, zachody, wschody, kwietnie, grudnie ‒ jednym słowem, gdy zauważą, że życie właśnie trwa, to na pewno zdążą, tylko wtedy gdzie? Z kim? No i właściwie po co? Poszłam do Uli podzielić się z nią tą głęboko filozoficzną refleksją. Ula zgodziła się ze mną w każdym słowie. A poza tym miała butelkę pyszniutkiego domowego wina, poziomkowego. A kiedy spojrzałam na zegarek ‒ zamarłam z przerażenia. Była trzecia siedem. ‒ Jezu, przecież ja dziś miałam skończyć robotę dla redakcji! Jutro mija ostatni termin, przysięgałam, że nie nawalę. Dlaczego mi nie powiedziałaś, że jest tak późno?! Powinnam była napisać felieton, bo mi moja zaprzyjaźniona redaktorka, mimo że zaprzyjaźniona, głowę urwie ‒ jęknęłam z niekłamaną rozpaczą. 187

Ula popatrzyła na mnie z politowaniem. ‒ Och, możesz przecież zawsze szybko spać, jeśli jesteś w niedoczasie... I wiecie co? Dwie godziny snu minęły mi jak z bicza strzelił, a rano byłam trochę niewyspana, ale nie zamierzałam ani przez moment żałować choćby jednej minuty swojego życia. Bo na pewno nie tracę czasu na głupstwa, tylko na rzeczy ważne ‒ takie jak rozmowy do trzeciej w nocy z Ulą. maj 2001

Jeden dzień z życia eleganckiej kobiety

Przyjechała do mnie Koleżanka z Redakcji. Jak ślicznie wyglądała! Spódnica z lejącego się czegoś, co uwielbiam (trzysta złotych w firmowym sklepie). Bluzeczka cymesik. Buty ‒ takie, jakich u mnie w szafie w życiu nie znajdę. Ale wszystko to nic przy tym, co miała na głowie! Na głowie miała fryzurę. Wspaniale przycięte włosy w trzech albo czterech kolorach, delikatnie rzucony balejaż, połyskiwały w słońcu to rudo, to złociście ‒ oczu nie mogłam oderwać. W supersalonie stworzona ta fryzura, komputerowo dobierane błyski i tak dalej. Zachwyciłam się, a ona tylko machnęła ręką. ‒ Dwie godziny odpoczynku i trochę pieniędzy. Wiesz, czasem to przyjemnie zrobić coś dla siebie. Siedzisz sobie, czytasz różne śmieszne rzeczy, inni się tobą zajmują, świat od razu staje się piękniejszy! Gdy tylko Koleżanka z Redakcji wyjechała, spojrzałam w lustro. Jakoś mnie ten widok nie podniósł 189

na duchu... Zawsze żałowałam, że nie mam wystarczająco dużo pieniędzy i że nie mogę sobie iść ot tak, bez okazji, do najlepszego fryzjera, siedzieć tam dwie godziny, a potem wyjąć sto złotych, zapłacić i wyjść. I być elegancką kobietą przez cały następny miesiąc. Podcina mnie koleżanka z ławy szkolnej, która jest co prawda germanistką, ale ma wyjątkowy talent fryzjerski. Ale w domu mnie podcina. Nie w eleganckim salonie, po wyjściu z którego świat jest lepszy i piękniejszy. Poskarżyłam się zaraz Uli. A Ula powiedziała: ‒ A co to za problem? Ostatecznie zarabiasz, coś ci się od życia należy. Rachunki mogą poczekać. Kobieta, która nie jest z siebie zadowolona, gorzej pracuje. Myślałam nad tym pół nocy. A potem podjęłam decyzję. Ostatecznie stówa, za którą mogę sobie zrobić tyle przyjemności, to nie tak dużo. W poniedziałek pojechałam do Komputerowego Salonu. Na wstępie dostałam cukiereczka i kawę. Dwie panie mnie skonsultowały i zaproponowały delikatne podcięcie, z prawej dłużej, z lewej krócej, na karku zostawić, farba ciemny brąz, ale wpadająca w śliwkę, i pasemka jasne, to właśnie sprawi, że będę elegancką kobietą z refleksami. 190

Dwie i pół godziny tam spędziłam. Panie podchodziły, kładły, owijały, odchodziły. Nic nie kapało, pogodne artykuły o innych kobietach ułatwiały czekanie, Melanie Griffith utyła trzydzieści kilogramów, a Celine Dion w ciąży ‒ prasa była nie najświeższa. Po cukiereczkach zrobiło mi się niedobrze. Po drugiej kawie słabo. Męczyłam się bardzo, bo co to za pomysł ‒ tracić czas na fryzjera. Ale uspokajałam się, że właśnie taki sposób wypoczynku jest mi zupełnie nie znany i to tylko kwestia przyzwyczajenia. Przeczytałam absolutnie wszystko, co było na eleganckim stoliczku, z programem na luty zeszłego roku włącznie. Po dwóch godzinach panie wzięły mnie na układanie fryzury. Patrzyłam w lustro i jeszcze nie wierzyłam własnym oczom. Mówiłam do siebie: tylko ci się tak wydaje, wszystko jest w porządku, zaraz włosy będą wysuszone i będziesz wyglądała jak Koleżanka z Redakcji. Włosy zostały wysuszone. Panie skasowały sto dziewięćdziesiąt złotych, pozachwycały się, a ja zapłaciłam i wyszłam. Szkoda gadać. Najkrócej ujmując: wyglądałam jak z koszmaru z lat siedemdziesiątych. Na głowie miałam starą, nierówno nadgryzioną śliwkę, pochlapaną jajecznicą. 191

Wpadłam w dziką rozpacz. Weszłam do najbliższego perfumeryjnego i kupiłam farbę w kolorze ciemny brąz, podobnym do mojego przed podjęciem decyzji o zostaniu elegancką kobietą. Potem poszłam do banku i zrobiłam debet. Potem weszłam do sklepu z ciuchami i za trzysta złotych kupiłam spódnicę, żeby zupełnie się nie rozpaść z powodu depresji spowodowanej tym, co mam na głowie. Potem weszłam do kolejki i zasłoniłam się gazetą. Potem wysiadłam na swojej stacji i zobaczyłam jadącą na rowerze panią od jajek. Ukłoniłam się jej. Minęła mnie wyniośle, nie obdarzając ani jednym uśmiechem. Nie poznała mnie. Kiedy otwierałam bramę, z okna sąsiedniego domku wychyliła się Ula. ‒ Jezus Maria! ‒ krzyknęła. ‒ Już do ciebie idę! Jest gorzej, niż myślałam. Pies mnie poznał. Stanęłam przed lustrem. Nie było żadnych wątpliwości. No cóż, nie nadawałam się do tego, żeby być elegancką kobietą za dwie stówy. Ula przyszła i zachowała się jak prawdziwy przyjaciel. Wzięła sprawy w swoje ręce. Zadzwoniła do Beaty, żeby przyjechała z najlepszymi nożyczkami, 192

tymi, które przywiozła z Niemiec. Poszła do domu i przyniosła maszynkę do golenia swojego męża. Następnie położyła mi farbę ciemny brąz i siedziała ze mną, dopóki nie przyjechała Beata. Beata weszła, spojrzała na mnie i powiedziała: ‒ Mówiłam ci, żebyś się sama nie cięła. Przecież zawsze mogę przyjechać. Po następnej godzinie wyglądałam jak rano, tylko miałam zdecydowanie krótsze włosy. Tu i ówdzie przebłyskiwały jaśniejsze refleksy, ponieważ farba inaczej wzięła jajecznicę. Wyglądałam świetnie. Razem: sto dziewięćdziesiąt plus spódnica za trzysta plus farba plus przyjazd Beaty plus koszty maszynki męża Uli plus kompromitacja przed panią od jajek. Spódnica leżała znakomicie. Tylko nie miałam do niej żadnej przyzwoitej bluzki, która by się komponowała. W środę zapakowałyśmy się z Ulą do kolejki i pojechałyśmy do Warszawy na zakupy ‒ głównie pod pretekstem dobrania bluzki do niezwykłej spódnicy. Zrealizowałam na poczcie ostatni czek, debecik znów się powiększył. No ale co mi tam. Bycie elegancką kobietą musi przecież kosztować. Poszłyśmy więc szybko do sklepu, gdzie parę dni wcześniej kupiłam swoją niezwykłą spódnicę. Na 193

drzwiach wisiała duża tabliczka: „Wiosenna przecena”. ‒ Och ‒ ucieszyła się Ula ‒ nareszcie mamy szczęście. Spódnica, którą kupiłam parę dni temu za trzy stówy, kosztowała teraz siedemdziesiąt pięć złotych. Bluzek do niej nie było. W kolejce spotkałyśmy sąsiadkę, która zapytała, gdzie robiłam balejaż, bo ładny, delikatny. Takie błyski tylko, tu i ówdzie jaśniejsze. Niezwykłe. Ona już dawno myśli, żeby właśnie nie oszczędzać, tylko wybrać się do jakiegoś dobrego salonu i poczuć wielki świat. Odpocząć, poczytać i niech się nią nareszcie inni pozajmują. czerwiec 2001

Damski wieczór na początek lata

Skoro przyszło spodziewane lato, nie można narzekać. Widzę, że i Ula za płotem jest tego zdania, bo chodzi sobie i patrzy, co by tu zdziałać. Ja także mam dużo do zrobienia i nie wiem, od czego zacząć. Zostałyśmy z Ulą na wsi same, bo panowie gdzieś pojechali. A ja na dodatek za późno wstałam i jestem zła. I tak sobie siedzę wśród tej natury, fauna i flora przelewają się za oknami, cieszę się, że lato, staram się nie myśleć, że obiecałam sobie wstawać o świcie. Jest sobota, więc dlaczego tak długo spałam? Pokręciłam się trochę po domu, potem wyszłam do ogródka, ale się zniechęciłam, bo roboty huk, wróciłam więc do domu, a tam bałagan, a przecież chciałam dzisiaj wypocząć, i tak się poszwendałam tu i tam, coraz bardziej niezadowolona. A potem nasmarowałam ciało kremem z filtrami UV i postanowiłam nie zajmować się tym, co mam zrobić, tylko 195

zastanowić się, od czego zacząć. Zastanawiać się mogę przecież na słoneczku, bo mam tę możliwość. I wtedy przychodzi Ula. ‒ Cześć ‒ mówi ‒ mogę na chwilkę? O, widzę, niedobrze jest. Przecież Ula wpada do mnie i nie pyta. Ja do niej wpadam i nie pytam. Czasami stoimy przy płocie, bo żadna z nas nie ma czasu, żeby wpaść, i... gadamy tak z półtorej godziny przez siatkę. Ale żeby pytać? Ani chybi ma jakiś problem. ‒ Możesz. ‒ I wyciągam drugi leżak. Robię herbatę, na upał najlepsza herbata, i siadamy w ogródku. ‒ Ładnie na świecie ‒ zagajam przyjaźnie, bo Ula wciąż milczy. ‒ No właśnie, ja w tej sprawie. ‒ Że ładnie na świecie? ‒ pytam i nie rozumiem. ‒ No właśnie. Ładnie, ładnie, a zobacz tylko, jak my wyglądamy. Patrzę na Ulę, śliczna jak zwykle, siebie szczęśliwie nie muszę oglądać, ale to znaczy, że do mnie pije. ‒ No dobrze, ale o co właściwie chodzi? ‒ Chodzi o to, że my mamy niezmierzone możliwości zadbania o świat i siebie i nic z tym nie robimy 196

‒ mówi Ula. ‒ Może byśmy tak coś zrobiły? ‒ Możemy zrobić ‒ zgadzam się chętnie, bo jestem już w wypracowanym pogodnym nastroju. ‒ Bo zobacz. ‒ Tu Ula wyciągnęła jakieś luksusowe opakowanko. ‒ Zobacz, co wczoraj dostałam. Patrzę i widzę, że to zupełnie cudowna maseczka do twarzy, która po prostu ‒ tak wynika z ulotki ‒ zrobi z nas szesnastki. ‒ O rany ‒ zachwycam się. ‒ No właśnie ‒ szepce Ula ‒ co ja mam z tym zrobić? No jak to co? Jest wyraźnie napisane i sama bym się cieszyła, jakbym takie cudo dostała. Szczególnie że lato przed nami i w ogóle. ‒ Najwyższy czas, żeby coś dla siebie zrobić ‒ mówię zupełnie poważnie. ‒ Ale rodzina wyjechała, a ja mam tyle roboty! ‒ Ula patrzy w niebo i też nie jest szczęśliwa. I wtedy wpadł nam do głowy ten cudowny pomysł. Wszystko idzie lepiej, jeśli się robi razem! Ustaliłyśmy w mig, że dosyć tego marnowania życia, jest przecież tak pięknie na świecie, możemy wspólnie zrobić porządki w ogrodzie, Ula da mi 197

trochę czegoś tam, ode mnie dostanie marcinki i na pewno znajdziemy czas na maseczkę, którą Ula chętnie się ze mną podzieli. Bez sensu więc tak smęcić i włóczyć się wte i wewte ‒ najpierw zrobimy szybciutko porządek u Uli, potem u mnie, potem przesadzimy roślinki, potem ugotujemy sobie coś zdrowego, potem weźmiemy prysznic, spotkamy się, nałożymy maseczkę i zrobimy sobie damski wspaniały wieczór. Rzuciłyśmy się do roboty. Najpierw wyjęłyśmy z ziemi roślinki do przesadzenia. Ula swoje, ja swoje, i odłożyłyśmy do wody. Na pewno się przyjmą, choć mogłyśmy pomyśleć o tym wcześniej. Teraz jeszcze przystrzyżemy trawkę, wyszorujemy tarasiki, przeniesiemy drewno na ognisko w jedno miejsce, wytniemy suche gałązki ‒ przecież to żadna robota. Ach, jaka to przyjemność wspólnie coś postanowić i wspólnie robić! Przed nami wieczór z maseczką, spokojny, miły, nikt nam nie będzie przeszkadzał, położymy się spać wcześnie, a jutro zjemy wspólnie śniadanie o świcie, nie będziemy marnować ani minuty! Już o dziesiątej wieczorem prawie zrobiłyśmy połowę tego, co zamierzałyśmy. W ogrodzie. Domy nieruszone. Ale przecież mamy rano wstać, więc 198

teraz szybciutko ogarniemy wnętrza i spotkamy się za pół godziny na maseczkę. Za pół godziny jestem przy odkurzaniu dużego pokoju, ale Ula krzyczy przy płocie, że za godzinę, bo ona nijak nie zdąży. Ostatecznie jest sobota i obiecałyśmy sobie miły wieczór, więc co to za problem. O jedenastej trzydzieści przychodzi Ula, wykąpana, z maseczką oraz butelką wina. Ja biegnę pod prysznic. W ciągu następnego kwadransa Ula podgrzewa swoją pyszną tartę i otwiera wino, a ja próbuję doszorować się po porządkach. Noc słodka za oknami, okna szeroko otwarte, nareszcie spokój, cisza, a my możemy zająć się sobą. Kiedy zjadłyśmy tartę i wypiłyśmy butelkę wina, przyszedł ten moment, na który czekałyśmy cały dzień: otwarcia cudownej maseczki, która uczyni z nas kobiety młode, piękne, szczupłe i tak dalej. I wtedy właśnie przypomniałyśmy sobie o wykopanych roślinkach, które do jutra na pewno zmarnieją, więc trzeba je natychmiast wsadzić do ziemi. Ula idzie szybko do garażu szukać latarki i się przebrać, ja też idę się przebrać i znów ruszamy do ogródka. Noc ciemna, latarkę Ula znalazła, ale malutką, nic przy niej nie widać. Idę po świecznik, na cztery świece, wiatru nie ma, a roślinki trzeba posadzić. Ula się jeszcze nie zastanowiła gdzie, więc idę po 199

następne wino, bo co tak będziemy się zastanawiać bez wina. Kiedy już wiemy, gdzie wsadzimy roślinki, okazuje się, że nie wiemy, gdzie zostawiłyśmy łopaty. Szukamy łopat. Popijając wino, rzecz jasna. Znajdujemy motykę i sadzimy roślinki, wykopawszy dziury motyką. Potem podlewamy rośliny, żeby nam nie zmarniały. Jesteśmy brudne i zadowolone z siebie. Na wschodzie szarzeje. Jesteśmy nie tylko brudne, ale również głodne. Postanawiamy coś przekąsić przed spaniem. Ach, mówię wam, jaka to frajda zjeść śniadanie o świcie! Kiedy świat się zaczyna i ptaki się budzą, i rosa się skrzy w pierwszych promieniach słońca! Siedziałyśmy z Ulą do siódmej, zachwycając się naturą. W końcu poszłyśmy spać. A potem przyjechał Mój Mężczyzna i spytał, dlaczego marnuję życie, skoro jest tak pięknie! lipiec 2001

Leniuchowanie

Ani słowa o zmianach i nowym życiu. Urlop zmusza niektórych do przyjęcia zupełnie nowych form przetrwania. Wyjeżdżają, pływają, grają w tenisa, łażą po górach. Niech im będzie. Ja mam urlop i nawet jeśli ktoś wtedy coś, to na pewno nie ja. Pracowałam nad sobą cały rok, więc teraz nic nie muszę. Z tego nicniemuszenia wyjechałam do znajomych na wieś. Przepysznie! Po całym roku dbania o siebie nareszcie zasłużony odpoczynek! Żadnych zbędnych książek, żadnego pozytywnego myślenia, żadnych wygłupów. Luz całkowity. To zdumiewające, że świat tam jest zupełnie inny. Z nieba leje się cudowny żar. W powietrzu brzęczy od latających. W sadzie hamak i jeśli tylko uważa się na brzęczące, można leniuchować. Pysznie. Nie czekają na mnie porządki, gotowanie, praca. Mogę leżeć do góry brzuchem i oddawać się słodkiemu dolce far niente. 201

Opalać się nie mogłam, bo przecież się nie obnażę. Pan od Węgorza został w domu (ktoś musi pracować), ale Gospodarz ani chybi mnie śledzi. Przyniósł przed chwilą kompot z wiśni i zapytał, dlaczego opalam się w ubraniu. Ale jak mamy się rozebrać ‒ ja i moja nadwaga? Następnego dnia przyjechała przyjaciółka Gospodarzy ze Szwecji. Z mężem i trójką drobiazgu. Drobiazg natychmiast zniknął z pola widzenia. Rozbiegł się albo po lesie, albo po stodole, albo po polach ‒ nie zdążyłam zanotować, działo się to zbyt szybko. Szwedka uśmiechnęła się bosko, przywitała ze wszystkimi i zniknęła w domu. Po chwili się pojawiła. ROZEBRANA! To znaczy w kostiumie. W rękach miała dwa noże i wiaderko ziemniaków. Podeszła do mnie i zapytała, czy obierzemy. Z przyjemnością! Nie znam nic przyjemniejszego niż obieranie ziemniaków w sadzie. Po godzinie obierania byłam oczarowana Szwedką. Ludzie, co za wdzięk! Co za czar! Co za dowcip! Jaka śliczna! Hamak osamotniał, bo udałyśmy się z koszami i drabiną na jabłonki. Narwałyśmy jabłek. Gospodarze sprzedadzą je na targu i przynajmniej będą mieli z nas jakiś pożytek. Potem ułożyłyśmy drewno, które rąbał Gospodarz. Potem wyszorowałyśmy ganek oraz drewniany stół, bo przecież nie można dopuścić, 202

żeby Gospodyni z powodu gości zaharowała się na śmierć. Wieczorem nadjadły nas komary przy ognisku, nad którym piekliśmy kiełbaski i chleb. W południe następnego dnia zrzuciłam dżinsy i ubrałam się w kostium, bo zostałyśmy we trzy, same kobiety. Drobiazg Szwedki pojechał z panami na targ sprzedawać jabłka. Szwedka opowiadała, jak jest w Szwecji i jaki to mąż jest cudowny, a dzieci wspaniałe, i że się bardzo cieszy, bo my też ekstra. Kiedy żar lał się z nieba, poszłyśmy rwać wiśnie i czereśnie, bo zmarnieją, bo szpaków chmara. Rwałyśmy to przy opowieściach Szwedki, która raz po raz się śmiała, aż w powietrzu dzwoniło. Patrzyłam na Szwedkę i nie mogłam się nadziwić, jak ona to robi, że świat wokół pięknieje. Nic dziwnego, że i ja wyprzystojniałam. Po trzech dniach byłyśmy zaprzyjaźnione na wieki, a ja zaproszona do Szwecji. Czwartego dnia przyjechał Pan od Węgorza, bo się stęsknił. Już po kwadransie oczu nie mógł oderwać od Szwedki, śmiał się razem z nią, jakby się znali od stu lat. Gdyby nie to, że mąż Szwedki był dla niej uroczy, a drobiazg w postaci dziewczynki i dwóch chłopców również ubezpieczał Szwedkę, toby mnie skręciło. 203

Pan od Węgorza przyjechał tylko na weekend i chciał trochę wypocząć, ale rano musieliśmy wstać i zrobić coś z porąbanym drewnem, bo okazało się, że może padać. Pan od Węgorza z Gospodarzem robili coś na kształt wiaty, a my ze Szwedką przerzucałyśmy siano do stodoły, by nie zamokło. Po południu zaczęło kropić, ale wiata była zbudowana, a siano w stodole. Nie czułam rąk, kręgosłupa ani nóg. Zjedliśmy obiadek, po którym wymyłam rozliczne talerze, głębokie, płytkie, kubki, garnki, patelnie, niezliczone sztućce. I wymyłam w kuchni podłogę. O szóstej po południu przyjechał sąsiad Gospodarzy z wiadomością, że mu się krowa cieli, i czy ktoś pomoże. Pojechałam z Gospodarzem, zawsze to coś ciekawego. Krowa ocieliła się o czwartej nad ranem. Co za wspaniałe wydarzenie! Wracaliśmy bladym świtem przez łąki, rosa iskrzyła się na trawie, czułam, że żyję. Po dwóch godzinach snu zostałam brutalnie obudzona. Gospodyni przypomniała, że chciałam iść na kurki. Bo nie ma jak jajecznica na kurkach na śniadanie. Ponieważ Szwedka rozjaśniła uśmiechem cały dom i krzyknęła, że oczywiście, że to największa przyjemność, zwlokłam się i ja. Kurki to małe żółte grzybki, których nie było. Ale Szwedka chciała zobaczyć, co jest za lasem brzozowym. Był sosnowy. Ale chciała też zobaczyć, co 204

jest dalej. I tak dalej, i tak dalej. Wróciłyśmy o drugiej. Mąż Szwedki rozjaśnił się na jej widok jak słoneczko i poczułam niczym nie uzasadnioną zazdrość. Pan od Węgorza też mógłby się rozjaśnić, skoro wróciłam. Po obiedzie postanowiliśmy odpocząć i wyleźliśmy na słoneczko. Szwedka w kostiumie, ja oczywiście w sukience, długiej. Przy okazji wzięliśmy dwie skrzynki zielonego groszku do łuskania, bo przecież nie będziemy siedzieć bezczynnie. ‒ Czemu się tak ubrałaś? ‒ spytał Pan od Węgorza. ‒ Przecież nie będę się rozbierać przy Szwedce. I tak widzę, że oczu nie możesz od niej oderwać ‒ jęknęłam z zazdrością. ‒ Przecież ona jest dwa razy taka jak ty ‒ zdumiał się ‒ i w ogóle nie robi z tego problemu. Spojrzałam na Szwedkę. I zobaczyłam to, czego nie widziałam, pracując ciężko przez ostatni tydzień. Ona była naprawdę gruba! I jaka była śliczna! Co za czar, co za wdzięk! To był bardzo udany urlop. lipiec 2001

Mężczyzna z bardzo ważną śrubką

Dlaczego, pytam, kobieta leżąca na plaży ma myśleć o mężczyznach? Zastanawiam się tak już drugi tydzień i nie znajduję wyczerpującej odpowiedzi. Jednakże redakcja poprosiła mnie, żebym w sposób przyjemny i lekki, czyli obowiązujący na wakacjach, tknęła mężczyzn. Ale ja to znam ‒ tknę ich, a potem się nie pozbieram. Tak ostatnio było z moim dentystą. Poszłam do niego z sercem spokojnym. Uśmiechnął się na mój widok. Serduszko skoczyło trochę, bo znowu nie tak często spotykam mężczyzn, którzy by się uśmiechali na mój widok. Zęby ma piękne ‒ dobrze trafiłam. ‒ Proszę się położyć ‒ mówi aksamitnie. Już w samym tym doniosłym zdaniu, powiedzianym spokojnie i pewnie, czaił się dreszcz. Dreszcz przeszedł z tego zdania na moje plecy, ale się położyłam (fotel był leżący), bo znowu człowiek nie tak 206

często słyszy podobne zdanie od przystojnego mężczyzny, który jeszcze w dodatku ma coś dobrego do zrobienia. Położyłam się więc i czekam. Dentysta odszedł do innej pani na innym fotelu, ale się nie zdziwiłam, bo tak już w życiu mam, że co zaufam jakiemuś mężczyźnie, to dzieje się jak wyżej. Leżę, gapię się na lampkę oraz przyrządy i słyszę w dali głos dentysty: ‒ Może pani zdejmie sweter, bo jest gorąco. Nie do mnie to zdanie, tylko do tamtej. Ha, myślę sobie, nieźle się zaczyna. Potem podchodzi do mnie. Czuję się w obowiązku natychmiast wspomnieć, że pod bluzką nie posiadam niczego i w żadnym wypadku bluzki nie zdejmę. Uśmiecha się, a uśmiech ma boski. ‒ Proszę otworzyć buziaczka ‒ mówi. Nikt nigdy w życiu tak do mnie nie powiedział. Raczej mówiono, żebym się zamknęła, i buziaczek też w takim zdaniu się nie pojawiał. Otworzyłam. Niestety, musiałam przestać mówić, co mi zawsze sprawia pewną trudność. Gmerał i gmerał w moim buziaczku, a potem westchnął: ‒ Szóstka do leczenia kanałowego. 207

No i bardzo proszę. Człowiek, przyszedł tylko tak sobie na kontrolę, żeby zadbać o uzębienie, a mężczyzna oczywiście zniszczył tę iluzję. Ale bardzo proszę, mam do niego pełne zaufanie, oczy mi się robią maślane ‒ kobieta u dentysty jest kobietą obnażoną zupełnie, czyli zdaną na los. ‒ Przecież pani nie skrzywdzę ‒ mówi miękkim głosem mężczyzna. I tu powinna mi się włączyć syrena alarmowa, bo mój ostatni mężczyzna też mówił, że mnie nie skrzywdzi. A komu doprawdy wpada do głowy zaczynanie znajomości od tego zdania? Czy my, kobiety, gdy widzimy cudownego faceta, to zapowiadamy mu od razu, że nie będziemy goliły nóg jego maszynką, nie zobaczy nas w farbie na głowie oraz że do głowy nam nie przyjdzie, żeby gasić papierosy na jego ramieniu? Ten oczywiście również kłamał. Zabolało jak piorun. Wbił igłę w podniebienie moje niewinne, aż zrobiło mi się gorąco i zaczęłam żałować, że nie mam swetra, który mogłabym zdjąć. ‒ Spokojnie, nic nie będzie bolało ‒ aksamit w głosie łagodził moje cierpienie. Może nie będzie kiedyś, w przyszłości, ale teraz bolało jak jasny piorun. 208

Odszedł do tamtej kobiety, ja czekałam, aż nie będzie bolało. Przypomniało mi to zresztą mój związek, w którym parę lat czekałam, żeby przestało boleć, kiedy jak wyżej. Ładna perspektywa! Ale nic to. Rzeczywiście nie minęło wiele czasu, kiedy prawą stronę twarzy mi sparaliżowało. Jako kobieta częściowo sparaliżowana zasłużyłam na jego względy, trzymał mnie w pozycji leżącej czterdzieści minut. Potem uśmiechnął się i powiedział: ‒ Następna wizyta w środę. Dwieście osiemdziesiąt. Dziękuję. Po czym uśmiechnął się na widok następnej pacjentki tym samym uśmiechem, który mnie tak uwiódł. Następna pacjentka miała szczeneczkę do wymiany i na oko czterdzieści lat więcej. Ale wracając do mężczyzn. Nie wszyscy są tacy jak mój dentysta. Są na tym świecie również mężczyźni, którzy mają dobry charakter. Ich dobry charakter objawia się na przykład tym, że bardzo okazyjnie kupują samochód, który ma dwadzieścia lat i jest angielski. Z posiadania takiego samochodu wynikają dla kobiety same dobre rzeczy. Ale od początku. Samochód, o którym piszę ‒ kupiony okazyjnie ‒ ma wady. Taką wadą na przykład są strasznie ważne 209

śrubki od pokrywy zaworów (nie wiem, co to znaczy, ale za to ładnie brzmi!). Otóż te bardzo ważne śrubki są nie do kupienia w naszym pięknym kraju. Co się dzieje z mężczyzną i samochodem? On odkręca tę pokrywę zaworów, delikatnie, jedną śrubkę, drugą śrubkę, trzecią śrubkę, a czwarta się łamie. Wiertło włożone w śrubkę, żeby ją wyjąć, łamie się również. Mężczyzna musi pilnie dorobić śrubkę, ale ponieważ ona jest nie do podrobienia, odnawia wszystkie swoje stosunki z hobbystami ‒ od kolegów ze szkoły podstawowej poczynając, a na kolegach ze studiów kończąc. Trzy razy zmieniał szkołę średnią, więc kolegów ma dużo i z każdym z nich umawia się na piwo w sprawie śrubki. Ale w końcu człowieka, który remontuje okazyjny samochód angielski, nie bardzo stać na piwo, więc dobrze, że śrubka została szybko załatwiona, i teraz trzeba ją tylko przykręcić. Przykręcana śrubka ma specjalną podkładkę i właśnie ta podkładka spada „na wylot”. Bo gdy pokrywa jest odsunięta, to pod silnikiem widać ziemię. Samochód ma niskie zawieszenie, przestawić go nie można, a znaleźć podkładkę w trawie to sztuka. 210

Tu byle kobieta załamałaby się zupełnie, że podkładka pod ważną śrubkę od pokrywy zaworów spadła jej w trawę, wiem to na pewno. Ale ten mężczyzna się nie załamał, widziałam na własne oczy. Wieczór zapadł, a on wyniósł lampę z salonu, z białym kloszem, saperkę z garażu, i zaczął robić delikatny podkop. Już koło jedenastej w upalną noc lipcową krzyknął radośnie: „JEST!”, i z podkładką w ręku wyczołgał się spod okazyjnie kupionego samochodu. Tym mi zaimponował. Jego żona również, kiedy ją zupełnie idiotycznie zapytałam, czy nie jest rozdrażniona faktem, że jej mężczyzna ciągle dłubie przy tym samochodzie. ‒ Ostatecznie lepiej, jeśli mężczyzna dłubie przy samochodzie niż przy innych kobietach ‒ powiedziała i strasznie się ucieszyła, że on tę podkładkę za pomocą wykopu znalazł. Postanowiła również, że trzeba to uczcić. Więc uczciliśmy. Lampa do późnej nocy rozświetlała część ogrodu, podkop pod samochodem i nas, radośnie świętujących podkładkę pod strasznie ważną śrubkę od pokrywy zaworów. I na podstawie tego wydarzenia wiem, że na takiego mężczyznę można liczyć. Wydobędzie nawet spod ziemi coś, na czym mu zależy. I dla żony też 211

dużo rzeczy robi. Na przykład jak jeden z jej kotów zabił srokę i sroka leżała już drugi dzień pod dębem, bo przecież do tego trzeba męskiej ręki, żeby ją pochować, to mężczyzna wziął saperkę i się oddalił. A potem krzyknął: ‒ Kochanie, już zakopałem ci tę zdechłą srokę! Na co jego żona krzyknęła: ‒ Bardzo była zdechła? ‒ Bardzo! ‒ odkrzyknął, co wiąże się z jego wyjątkowo dobrym charakterem, bo niechbym ja swojego byłego próbowała zapytać, czy coś było bardzo zdechłe, to już by mi dał. Takich mężczyzn lubię. A teraz opowiem, wzorem niezrównanego Graya, o różnicach pomiędzy kobietami, jeśli chodzi o mężczyzn. W ogóle nie należy wierzyć w takie rzeczy, że my z Marsa, tfu, oni z Marsa, a my z Wenus. Nie przejmuję się tymi podręcznikowymi bzdurami, od kiedy powiedziałam jednemu panu, że rozumiem jego potrzebę odosobnienia, bo przeczytałam w jednej książce, że on, jako przedstawiciel męski, to do jaskini musi raz na jakiś czas. A potem wróci w lepszym humorze i będę mogła znowu na niego liczyć. Spojrzał na mnie jak na idiotkę i powiedział, że on nie na chwilę, tylko na zawsze, i nie do jaskini, tylko 212

na Ursynów, oraz nie sam, bo z Jolą. To mnie skutecznie odstręczyło od literatury na temat „ja-cibabo-wytłumaczę-co-on-ma-na-myśli”. Nie przeszkadza mi to jednak dzisiaj powiedzieć, co kobieta ma na myśli w różnych sprawach. Otóż mogłaby mi się przydarzyć taka historia, że jeden pan dzwoni do mnie i mówi tak: ‒ Cześć. Opowiadałaś kiedyś o mgle w lesie. Wiesz, wyobraź sobie, że takie wspaniałe mgły widziałem w Szwajcarii, jak wracałem z Madrytu, zahaczyłem zresztą o Lazurowe Wybrzeże, do którego pojechaliśmy prosto z Paryża, wiesz, tam mieszka mój przyjaciel... Pan ten w ogóle nigdy nie miał dla mnie czasu mimo serdecznych deklaracji. Pracował od rana do nocy, nie mógł nigdzie wyjechać, żaden urlop nie wchodził w grę, a tym bardziej daleki. A nawet gdyby mógł, to przecież kosztuje... Lepiej posiedzieć w domu. Biegnę do swojej przyjaciółki i mówię: ‒ Ty wiesz, co on mi zrobił? Powiedział o mgle w lesie, ale tak naprawdę to miało znaczyć: z tobą nie chciałem nigdzie jeździć, ale teraz jeżdżę, wcale nie sam, mam towarzystwo, zwiedziłem całą Europę, ty głupia babo! 213

A moja przyjaciółka patrzy na mnie bezbrzeżnie zdumiona. ‒ Ależ co ty mówisz? Popatrz, on zapamiętał, że z tobą te mgły... Mój Boże ‒ rozrzewnia się ‒ jakże on musi ciebie kochać... Nie może sobie znaleźć miejsca... Jeździ po świecie, żeby zdławić to męczące uczucie braku przynależności... I wszystko mu się z tobą kojarzy... ‒ Ależ! ‒ krzyczę ja. ‒ A pamiętasz, jak do mnie zadzwonił, żeby mi powiedzieć, że był na kolacji u Joli i ona robi tak samo dobre ruskie pierogi jak ja?! ‒ No właśnie... ‒ rozczula się moja przyjaciółka. ‒ Jakie no właśnie?! On mi chciał powiedzieć, że teraz jest mu lepiej! Znowu tak często tych pierogów nie robiłam! A tam ma je bez żadnych kłopotów i zobowiązań! Wykluwa mi oczy! Był na kolacji, a sama wiem, jak takie kolacje się kończą! Ja też z jednej takiej kolacji mam nieletnie dziecko! Ale moja przyjaciółka nie słyszy tego, co do niej mówię. Wzrusza się. Klepie mnie po dłoni. ‒ No widzisz. On cię kocha... Tuła się ten chłopaczyna byle gdzie... Widać, że samotny, zaniedbany... Miejsca sobie nie może znaleźć... Od byle kogo zaproszenie przyjmuje, bo ma w pamięci te twoje pierogi... To przecież najlepszy dowód, że o tobie 214

nie zapomniał, że w każdej sytuacji swojego życia myśli o tobie... Może do niego wrócisz? ‒ ...? I tak jak w każdej bajce ‒ okazuje się, że nawet zamówiony przez redakcję tekst o mężczyznach kończy się na kobietach z dobrym charakterem, do których, niestety, nie należę. Uważajcie na dentystów (uwielbiam swojego), szukajcie takich mężczyzn, którzy dłubią przy samochodach (uwielbiam męża swojej przyjaciółki), i miejcie charakter jak moja przyjaciółka. Do roboty. Nawet jeśli jesteście na urlopie. sierpień 2001

Coś dla kogoś, czyli dla siebie

Opowiem wam, jak zaprosiłam do siebie dawno nie widzianych znajomych. Lato się porobiło i jest czas, żeby się spotkać i pogawędzić przyjaźnie. Czas jakoś inaczej pracuje w lecie, a inaczej w zimie. Znajomi również. Umawiałam się z nimi od dwóch miesięcy. Najpierw ja odwołałam, bo coś niezwykle pilnego, potem oni, bo naprawdę nijak nie mogli zdążyć... Dwa tygodnie później okazało się, że on, niestety, wyjeżdża, więc w przyszłym tygodniu, a w przyszłym tygodniu okazało się, że ja koniecznie muszę do poniedziałku coś napisać, więc oto zeszła sobota stała się terminem ostatecznym i nieodwołalnym. Już na pewno, już musimy, już chcemy, już podejmujemy decyzję, że nie będzie nic ważniejszego. W środę zadzwoniła do mnie Bardzo Ważna Osoba, że w sobotę wieczorem będzie w Warszawie 216

i czy ja mam czas. Powiedziałam, że niezmiernie mi przykro, ale już jestem umówiona od dwóch miesięcy i naprawdę nie mogę odwołać. BWO powiedziała, że wobec tego spotka się ze mną w sobotę skoro świt, jeśli mogę. Mogłam. Znajomi mieli przyjechać po południu. W czwartek znajomi zadzwonili z taką pewną nieśmiałością, że sklep koło mnie jest otwarty w soboty do pierwszej, więc chcieliby połączyć wizytę u mnie z wizytą w sklepie i czy nie mam nic przeciwko, żeby wpadli wcześniej. Przełożyłam spotkanie z BWO natychmiast na wieczór ‒ pomna na to, że jeśli powiem nie, nie spotkamy się znowu przez następne dwa miesiące. BWO zadzwoniła w sobotę, że musi przyspieszyć wyjazd i wieczór nie wchodzi w grę, ale może jednak wcześniej, dziś, za chwilę... Wahałam się do dziesiątej, po czym zadzwoniłam do znajomych, żeby może jednak później. Ale tak radośnie krzyknęli, że właśnie od drzwi ich odwołałam i już jadą, że odwagę mi odebrało i też powiedziałam, że się strasznie cieszę i tylko sprawdzam, czy im nic nie wypadło. ‒ Ależ skąd! ‒ krzyknęli. ‒ Przecież się umówiliśmy! 217

Oddzwoniłam do BWO i przeprosiłam, że w żadnym wypadku, trudno, niestety. BWO oznajmiła, że może będzie w przyszłym miesiącu. Ucieszyłam się. Znajomi przyjechali. Zjedliśmy pyszny obiad, poszliśmy na spacer, wróciliśmy zmachani, otworzyliśmy wino i zapadliśmy się w fotelach. Słońce czerwieniało na zachodzie, zmierzch miał zamiar przypełznąć i naprawdę bardzo się cieszyliśmy z naszego spotkania. I wtedy ona, bawiąc się przepięknym kryształowym kieliszkiem kupionym na dworcu od Rosjan za psie pieniądze, powiedziała: ‒ Cieszę się tym bardziej, że o mały włos, a bylibyśmy się znowu nie spotkali. Tu ja podniosłam swój kryształowy za psie i westchnęłam pogodnie: ‒ Dziękować Bogu, odwołałam nawet spotkanie z BWO, ale się cieszę. ‒ Ojej, coś ty? ‒ powiedziała ona. ‒ Przecież tak na nią czekałaś! ‒ Tak ‒ przyznałam pełna dumy. ‒ Ale mogła tylko dzisiaj rano, czyli musiałabym was przełożyć na popołudnie, i nawet zadzwoniłam, ale... ‒ Och! ‒ krzyknął on. ‒ Tylko nie mów, że dzwoniłaś, żeby przełożyć naszą wizytę! 218

‒ Prawdę powiedziawszy, chciałam sprawdzić, czy nie dałoby się tego zrobić, ale jak usłyszałam, że właśnie wychodzicie, to mi się po prostu zrobiło głupio. ‒ Cha, cha, cha ‒ roześmiała się ona do męża. ‒ A widzisz, mówiłam ci! Tu pomyślałam, że dzieje się pomiędzy nimi coś, co mnie nie dotyczy, ale grubo się myliłam. Przy tym czerwonym kalifornijskim winie dowiedziałam się, że właśnie dzisiaj rano zadzwoniła do nich nagle przyjaciółka z Nepalu, że jest przejazdem w Warszawie. I może się z nimi spotkać przed odlotem do Paryża. I chcieli do mnie zadzwonić, czy mogą przełożyć wizytę na później, kiedy ja zadzwoniłam. A ponieważ tylko chciałam sprawdzić, czy im nic nie wypadło, to nie mogli mnie rozczarować. I tak się ucieszyłam, że właśnie się do mnie wybierają! Więc co mieli zrobić? Zadzwonili do hotelu, że niestety, wskoczyli szybko w samochód i przyjechali, no bo nie mogli mnie zawieść! Tak oto przy owym winie okazało się, że gdybyśmy tylko mogli się porozumieć w porę, nie zważając na przeszłość, spotkalibyśmy się, i owszem, nie tylko z sobą, lecz również ja z BWO, a oni z przyjaciółką z Nepalu. 219

Ale mimo że do spotkań z innymi ważnymi ludźmi tego dnia nie doszło, stało się coś bardzo ważnego. Po pierwsze, ucieszyło nas, że mogliśmy się przyznać do tego, iż asertywni to my nie jesteśmy i że komunikacja międzyludzka między nami szwankuje. Po drugie, obiecaliśmy też sobie solennie, że zawsze już jasno i wprost będziemy mówić nawet o rzeczach trudnych, bo od czego w końcu ma się przyjaciół. A po trzecie, no i chyba najważniejsze, okazało się, że zależy nam w równym stopniu na sobie i wszyscy „poświęciliśmy się” ‒ ale za to jaki dobry to dzień na przekształcanie znajomości miłej i przyjemnej w przyjaźń. I co to za frajda nie udawać, ale szczerze ze sobą pogadać! Tu mi się przypomniała Grodzieńska cudowna, która napisała kiedyś śliczny tekst o spotkaniu dwojga ludzi: Po randce koleżanka pyta koleżankę: ‒ No i co? ‒ Ach ‒ mówi ta po randce ‒ facet wspaniały, ale nie mam zamiaru się z nim spotykać. Zrobiłam żur i tłuste żeberka, wiesz, jak tego nienawidzę, chciałam sprawdzić, jak zareaguje, zażerał się i na dodatek poprosił o dokładkę. Potem puściłam muzykę folklorystyczną, żeby sprawdzić, co lubi. Zachwycał się, a mnie brał dreszcz obrzydzenia, potem 220

pocałował mnie w szyję, a ty wiesz, że jestem uczulona na te głupie gilgotki w okolicach szyi. A szkoda. Przystojny, miły. A ten mężczyzna mówi do kumpla: ‒ Byłem wczoraj u niej. Żuru nie znoszę, ale udawałem, że mi smakuje. Jak zobaczyłem tłuste żeberka, to myślałem, że się przekręcę, ale dzielnie zjadłem i poprosiłem o dokładkę. Potem puściła tę straszną muzykę i kazała mi się całować w szyję... brrrr. A szkoda, taka miła i ładna. Coraz częściej dochodzę do wniosku, że tylko mówienie o tym, czego naprawdę chcemy, jest ze wszech miar godne uznania. Bo jeśli nam się wydaje... myślimy... podejrzewamy... jednym słowem, w trosce o cudze samopoczucie nażłopiemy się tego żuru ‒ możemy nie tylko sobie narobić bigosu. Czego Wam w żadnym wypadku nie życzę. sierpień 2001

Bolesne rozstania

Może i są na tym świecie jakieś mądre i przewidujące osoby. W każdym razie ja do nich, niestety, nie należę. Jeśli z czymś mi się kojarzą takie mądre i przewidujące osoby ‒ to z zębem. Nigdy nie doświadczają bólu ‒ zanim ząb zaatakuje, to one myk i już są u dentysty. Ze mną jest wręcz przeciwnie. Mój ząb najpierw delikatnie przypomniał o sobie, że oto jest. Głupia nie jestem, wiem, że w tym miejscu siedzi od ładnych paru lat, więc go po prostu zlekceważyłam. Mógł się poczuć obrażony, bo zamilkł, jakby go tam w ogóle nigdy nie było. Przyjęłam ten fakt ze sporym zadowoleniem. Odnotowałam w pamięci krótkotrwałej, że kiedyś, w jakiejś tam bliżej niesprecyzowanej przyszłości, trzeba by jednak pójść do dentysty. Ale potem sobie pomyślałam: czy ja już nie mam 222

gdzie chodzić? Ostatecznie jest przecież lato i mnóstwo przyjemniejszych miejsc na tym cudnym świecie. Ząb zamilkł, a mnie przecież życie wzywało. Tak mnie wzywało i wzywało, aż pewnego ranka obudziłam się i poczułam. Przejechałam po nim językiem na powitanie, nie złagodniał. Och ty, pomyślałam. Wypiłam gorącą herbatę ‒ zbuntował się. Aż zazieleniało mi pod powiekami. No dobrze, zwyciężył. Dolałam do herbaty zimnej wody ‒ uspokoił się. Postanowiłam go zaafirmować: ‒ Jesteś moim kochanym ząbkiem. W ogóle mnie nie bolisz. Jesteś zdrowy. Absolutnie! Musiał zrozumieć, bo już z lekka ćmił tylko. W sobotę udałam się na przyjęcie i z zachwytem zjadłam chyba milion kalorii, a może i więcej ‒ a wierzcie mi, w ogóle ich nie było widać ‒ ukrytych bardzo sprytnie w kremówce. Postanowiłam ten mój ząb przechytrzyć i jadłam tylko lewą stroną. Niestety, okazał się sprytniejszy. Wierzgnął na krem i wbił mi raptem szpikulec w szczękę. Pobiegłam do łazienki i długo płukałam usta letnią wodą. Letnią, bo na zimną ząb krzyknął: nie! I dał mi kopniaka prosto w prawą stronę żuchwy. Zaraz po przyjściu do domu wzięłam środki przeciwbólowe. Oraz przysięgłam mu święcie, że w poniedziałek skoro świt idę do dentysty. 223

Ucieszył się, bo przestał wyczyniać cuda. Poniedziałek ów był dwa miesiące temu. Ale czy to moja wina, że ząb mi w ogóle o sobie nie przypomniał? Do czasu jednak. Przedwczoraj wziął ciężki młot i zaczął regularnie uderzać. Tabletki przeciwbólowe na nic się zdały. Posunęłam się nawet do tego, że próbowałam go upić. Poszłam do Uli na koniaczek. Wypiłyśmy pół butelki, bo to jest dobra przyjaciółka, i ząb został zgłuszony. Spałam znakomicie. Rano obudziłam się z potężnym kacem. Niestety, kac był po prostu niczym przy bólu zęba. Pod powiekami błyskało, ząb oszalał. Wziął świder i próbował wkręcić mi się do mózgu. Pojechałam na ostry dyżur do dentysty. Lekarz spojrzał na mnie ze współczuciem. ‒ Ale długo musiała pani czekać. Szkoda, rwiemy. Długo? No, wiecie państwo, przecież już następnego dnia się u niego znalazłam! Od przedwczoraj do dzisiaj to długo? Rozstanie z zębem było bardzo bolesne. Trzeci dzień biorę przeciwbólowe. Rana krwawi. Serce krwawi. Nie lubię rozstań. Ach, jakaż ja byłam nierozsądna! Byłby ze mną, gdybym go nie zaniedbała! 224

W takim to trudnym stanie ducha zastała mnie Anita. Wpadła, bo lato i wie, że nie wyjechałam. ‒ Cześć! Robert wyprowadził się do Bożeny ‒ poinformowała mnie w progu. Mój ból za ząbkiem stępiał wobec faktu wyprowadzenia się jej męża do nie znanej mi pani. ‒ Jezus Maria! ‒ krzyknęłam wstrząśnięta. Co tam moje rozstanie z zębem, kiedy idzie o rozstanie z facetem! Samo życie. ‒ Tak będzie lepiej dla nas obojga ‒ powiedziała zdecydowanie Anita. ‒ Walcz o niego! ‒ wybąkałam ze zdrętwiałą twarzą. ‒ Nie ma o co. ‒ Anita głaskała mego kota, a ten drań mruczał. ‒ Od lat było coraz gorzej i gorzej. Przestaliśmy na siebie zwracać uwagę ‒ chlipnęła. ‒ Nawet nie wiem, w którym momencie zaczęło się między nami psuć. ‒ Nigdy nie jest za późno ‒ powiedziałam z przekonaniem i zupełnie bez sensu. ‒ Jedyne, co teraz możemy zrobić, to w miarę bezboleśnie się rozstać. W zeszłym roku chciał jechać na Kretę, ale straciłabym dobry kontrakt, no i pojechał sam. Uważałam, że co się odwlecze, to nie uciecze. Potem przestałam już mieć w ogóle jakiekolwiek plany w związku z nami. Ta praca w reklamie była 225

tak fascynująca! I prawdę powiedziawszy, byłam zadowolona, że Robert nie zawraca mi głowy, że też gdzieś go nosi, że ma własne życie... Nic nie mów, chciałam się tylko wygadać... Zaparzyłam herbatę. Nie wiedziałam, co powiedzieć. Wzięłam łyk i puste miejsce po zębie przypomniało mi o sobie w sposób gwałtowny i niespodziewany. ‒ Ojej, źle się czujesz? ‒ Anita spojrzała na mnie ze współczuciem. ‒ Wyrwali mi ząb ‒ powiedziałam cichutko, ze strachu, żeby nie zaczęło boleć mocniej. ‒ O, to wiesz, o czym mówię! Nic nie robisz, czekasz do ostatniej chwili. Kiedy jeszcze można coś uratować, to ci się wydaje, że masz czas. A potem tylko rwanie. Jeśli nie wyrwiesz, to jakaś zgorzel albo co... Anita westchnęła, westchnęłam i ja. No cóż, mówiła rozsądnie. Nic nie mogłam na to poradzić. Jest lato. Ząb zębem, ale tym razem ku przestrodze napiszę: nie czekajcie, aż w Wasz związek wda się zgorzel. wrzesień 2001

Żółta sukienka i trzymanie się rzeczywistości

‒ Bo ludzie są wredni ‒ powiedziała do mnie moja koleżanka. Stała przed Pałacem Kultury i Nauki, czyli na targowisku. Wpadłam na nią zupełnie przypadkiem, szukałam tanich spódnic. Lato się skończyło, to może letnie spódnice pojawią się na wyprzedażach. Ale niestety, trwała już sprzedaż jesienna, i to za duże pieniądze, choć lato przecież było tuż-tuż za nami i ślady tego lata wałęsały się wszędzie, na przykład widać je było na mojej koleżance, która dopiero co wróciła z gór. I była przepięknie opalona. ‒ Ludzie są wredni ‒ powtórzyła ponuro i wyciągnęła do mnie torbę. Przez grzeczność zajrzałam do środka. Ani śladu wrednego człowieka ‒ na dnie leżały buty. Nowe, ładne. ‒ Buty! ‒ ucieszyłam się. ‒ A myślałaś, że co? Wyprzedaż! Poszłam oddać i ta suka nie chciała ich przyjąć z powrotem. 227

‒ Niedobre? ‒ Dobre. Ale jaki kolor! Do czego ja je będę nosić? Nie ma co liczyć na życzliwość innych... Takie czasy... ‒ Eee tam ‒ powiedziałam, choć powinnam była empatycznie milczeć. ‒ Ludzie są różni. ‒ Beznadziejni! ‒ ucięła ostro. ‒ Wszyscy są beznadziejni. Wszyscy tylko szukają okazji, żeby komuś dopieprzyć. Są nieżyczliwi. ‒ Są wspaniali! Popatrzyła na mnie tak, że zrozumiałam, iż chyba jednak przesadziłam. Zamilkłam i już po chwili moja teoria, że każdy ma, czego chce, znalazła potwierdzenie. Na Koleżankę z Butami wpadła Pani Spiesząca Się. Krzyknęła: przepraszam!, i pomknęła w stronę tramwaju numer osiem, który stał na przystanku. Koleżanka z Butami aż warknęła: ‒ Oczu nie ma?! I tak nie zdąży. Zobaczysz, zamknie jej drzwi przed nosem. Śledziłam Panią Spieszącą Się z uwagą. W chwili kiedy już dobiegała do przystanku, tramwajowe drzwi się zamknęły i wagon ruszył. Ruszył, po czym znów się zatrzymał, otworzył drzwi i Pani Spiesząca Się wskoczyła do środka. Odetchnęłam z ulgą. ‒ Co z tymi butami? 228

‒ Mają fatalny kolor. Nie zwróciłam uwagi, ale nie mam nic fioletowego. No to już lecę, pa, nic tu nie kupuj, orżną cię. Ale ty przecież żyjesz w świecie iluzji. Lepiej trzymać się rzeczywistości. I poszła. Lato tymczasem dogorywało. Resztki słońca na opalonych ciałach nastrajały mnie nieco nostalgicznie. Postanowiłam podreperować sobie samopoczucie piersiami kurzymi w bazylii ze śmietaną ‒ bardzo niezdrowymi i tuczącymi. Sprzedawczyni popatrzyła na mnie życzliwie. ‒ Pani nie bierze piersi, przedwczorajsze. Cielęcinka za to świeża. Z kilogramem cielęcinki udałam się do redakcji. Zamiast obiecanych dwóch tekstów miałam jeden, i to nie skończony. Tym razem naczelna mnie pogoni, bo równowaga w przyrodzie być musi ‒ skoro sprzedawczyni była życzliwa, to na pewno w redakcji dostanę wycisk. Naczelna rzuciła na mnie okiem i powiedziała: ‒ Och, każdemu coś czasem wypada. Ale na piątek to się już postaraj, proszę. Wlokłam się przez miasto i nie wiedziałam: wredni czy nie wredni? Może ja w jakiejś iluzji żyję, zamiast spojrzeć prawdzie w oczy? Na rondzie stało dwóch facetów. Obok dwa samochody ‒ jeden miał wgnieciony przód, drugi tył. 229

No, nareszcie! Wredni. Na pewno się kłócili. Nie słyszałam, bo byli za daleko. Potem jednak podali sobie ręce, wsiedli do samochodów i pojechali. Też nie wredni... Wsiadłam do tramwaju. Naprzeciwko mnie siedział młody chłopak z komórką w uchu. Na następnym przystanku wsiadła Bardzo Stara Kobieta. Nie wiem, czy widziałam kiedykolwiek kogoś tak starego. Stare wyblakłe oczy, które kiedyś były niebieskie, zmarszczka na zmarszczce, a tu i ówdzie prześwitywała między nimi skóra w brązowe plamy. Chłopak gadał. Wredny. Na pewno uda, że jej nie zauważył, i ja będę musiała wstać. Co nie jest sprawiedliwe, bo jestem kobietą, choć nie tak strasznie starą. Już zaczynałam być wściekła, kiedy chłopak podniósł wzrok i zobaczył idącą w naszą stronę Bardzo Starą Kobietę. Wstał, nie wyjmując komórki z ucha. A więc też niewredny. Bardzo Stara Kobieta usiadła, no i wtedy zobaczyłam Zjawisko. Zjawisko miało długie nogi, było blondynką, może dwudziestoletnią, oraz pokazywało uśmiechniętą, inteligentną twarz, ale o matko! co tam twarz! Zjawisko miało na sobie żółtą sukienkę robioną szydełkiem. W duże dziury. Nie miało stanika. Oburzające! Choć jakbym miała takie piersi, 230

tobym nawet sukienki z dziurami nie nosiła. Przez te dziury prześwitywało cudownie opalone, najzgrabniejsze ciało świata. Tramwaj zamarł, mimo że jechał. Bardzo Stara Kobieta podniosła oczy. Zobaczyłam jej twarz i zmartwiałam. Zacięty wyraz, głębokie zmarszczki koło ust, kąciki ust opuszczone, wzrok, gdyby mógł zabijać, toby tę dziewczynę zabił. Poczułam niechęć Bardzo Starej Kobiety tak wyraźnie, że mróz mi przeszedł po kościach. Dziewczyna w żółtej sukience, nie muszę dodawać, że krótkiej, jechała tylko jeden przystanek. Przecisnęła się szybko do wyjścia i zniknęła w podziemiach pod przystankiem. Bardzo Stara Kobieta spojrzała na mnie i rozchyliła wargi. Teraz zachowam się empatycznie, ona powie coś o chamstwie, o młodzieży, co nikogo nie uszanuje, co nie potrafi, nie umie, nie wie, rozebranej, nagiej młodzieży, wystawianiu się na pokaz i tak dalej, a ja milcząco przytaknę, bo ludzie są wredni. A Bardzo Stara Kobieta rozchyliła wargi, zmarszczki pogłębiły się, wyraz jej twarzy groził morderstwem, zwróciła się do mnie i powiedziała wyblakłym głosem: ‒ Mój Boże! Widziała pani? Jaka piękna młodość... 231

Wtedy zrozumiałam, że to, co wzięłam za grymas oburzenia i niechęci, było po prostu nieudolną próbą uśmiechu odmawiającego posłuszeństwa ciała. W ten oto sposób okazało się, że Koleżanka z Butami miała rację. Żyję w iluzji. Zobaczyłam rzeczy, których nie ma. Wymyśliłam sobie, że Bardzo Stara Kobieta musi być wredna. Na drugi raz będę się trzymać rzeczywistości. Czego wszystkim życzę. październik 2001

Rozwój umysłu a mężczyźni

Jeśli chodzi o wzmożoną pracę nad sobą, podzieliłam się z Mańką doniosłym odkryciem. Mogę w każdej chwili zrobić coś dla siebie, to znaczy stanąć przed lustrem i powtarzać: ‒ To nieprawda! To nieprawda! To nieprawda! Mańka, która właśnie przełykała kawę (wkrótce będzie ją rzucać), zapluła się radośnie i zapytała, czy mam także jakąś światłą radę dla niej. Jako dobra przyjaciółka powiedziałam, że owszem. Nie pozwolę jej żyć złudzeniami. Mogę ją postawić przed lustrem i powtarzać: ‒ To prawda! To prawda! To prawda! ‒ Już nie była taka ucieszona. Ale umyśliłyśmy odczepić się od naszych ciał... Po co podejmować trud doprowadzenia do porządku własnego ciała, ducha, garderoby? By zdążyć przed latem? Lato się skończyło. Mamy z Mańką 233

dużo czasu do następnego urlopu i zajmiemy się teraz rzeczami poważnymi. Wieczory jesiennozimowe trzeba przeznaczyć na rozwój umysłu, który przez te wszystkie okołoletnie zabawy pod tytułem „By lepiej wyglądać” mógł zostać nieco zaniedbany. Gra w scrabbelki, czyli układanie wyrazów, wydała nam się najbardziej odpowiednia. Choć doprawdy ani po umyśle Mańki, ani po moim nie widać żadnego zaniedbania. Jak tylko doszłyśmy do tej miłej konkluzji, wrócił ze spaceru z Borysem Pan od Węgorza, który szczęśliwie też miał pomysł na miły wieczór, rozwijający i jego umysł. Borys został w przedpokoju, bo miał mokre łapy, ale Pan od Węgorza nie został w przedpokoju, tylko przyszedł do nas i wyjął z barku bardzo przyjemny koniak. Nigdzie nie jest powiedziane, że umysłu nie można rozwijać w warunkach miłych, wobec czego zaproponowałam Mańce, by zadzwoniła do męża, bo on też może mieć ochotę na grę w scrabble. Potem szybciutko wpadłyśmy z Mańką do kuchni, obrałyśmy ziemniaczki i cebulę i pokroiłyśmy boczek na pyszną zapiekankę, którą wsadziłyśmy do prodiża. Scrabble zostały rozłożone ‒ literki pobrane, Pan od Węgorza nalał koniaku i zaczął się problem. Według jakich zasad gramy? Czy dopuszczamy wszystkie formy? Czy czasowniki też? A jeżeli tak, to czy 234

wszystkie czasy, czy tylko teraźniejszy? A jeśli wszystkie czasy, to czy wszystkie formy? Tryby? Mąż Mani zauważył, że on, inżynier, tryby odróżnia w maszynie, a nie w czasownikach. Próbowałyśmy mu z Mańką wytłumaczyć, co to są tryby, ale się pogubiłyśmy. Pan od Węgorza sięgnął do słownika i przeczytał wszystko o trybach, po czym zrobił dłuższy wykład, z czego najbardziej nam utkwiło w głowie, że dopuszczamy tryb przypuszczający, więc jeśli ktoś będzie chciał ułożyć słowo „zjedlibyśmy” ‒ to może. To nam przypomniało o zapiekance, która dochodziła. Zjedliśmy zapiekankę i siedliśmy na powrót do scrabbli. To znaczy do ustalania reguł. Dłuższą chwilę zajęła nam dyskusja nad imiesłowami. Czy słowo „zakochawszy” dopuścilibyśmy ewentualnie, skoro końcóweczka jakaś dziwna? Czy imiesłowy bierne, czy czynne? I w ogóle jaka różnica? Przerobiliśmy kurs języka polskiego w ciągu dwóch godzin, po których nasze umysły zrozumiały, że mamy pewne zaległości. Ale byliśmy dumni, bo znowu nie tak często człowiek spędza dwie godziny nad imiesłowami biernymi i czynnymi, po tym jak już mu się udało jakimś fuksem ukończyć podstawówkę. Ale przy przydawkach wymiękliśmy. Zrobiło nam się przykro. 235

Pan od Węgorza zaproponował brydża, a potem otworzył whisky i powiedział, że takie intelektualne wieczory, które ożywiają umysł, powinniśmy wprowadzić w nasze życie na stałe. Odstawiłam swój koniak i patrzyłam na nich przerażona. Panowie po trzecim robrze postanowili wrócić do scrabbli i rzucili pomysł, by wszystkie słowa były dozwolone. Mąż Mani ułożył „wini” i strasznie się ucieszył. Mania powiedziała, że wie, co jej mąż miał na myśli, układając słowo „wini”, i że na pewno ją obwinia. Pan od Węgorza doczepił „winilibyście” i rzekł, że przecież imiesłowy też mogą być. Mąż Mani pokładał się ze śmiechu. Powiedziałam ostro, że to nie imiesłów, tylko tryb przypuszczający od czasownika „winić”, i że albo to jest uelastycznianie umysłu, albo nie gram. Mąż Mani powiedział, że gdyby ona nie winiła go w przeszłości, to nie czułby się obwiniany obecnie, to jest w czasie teraźniejszym. Manię ogarnął smutek. Mąż starał się ją pocieszyć, tłumacząc, że gdyby wyszła za Holendra, byłaby cały czas w depresji. Mania powiedziała, że czas do domu. Pan od Węgorza wziął Borysa i wyszedł z mężem Mani po Dżamirę, by psy przewietrzyć, bo już późno, a trzeba przecież zrobić jakiś dobry uczynek. Potem usłyszałyśmy, jak mąż Mani przekonywał 236

Pana od Węgorza, by od jutra zaczęli częściej robić coś dobrego dla innych. Umówili się, że pójdą do sklepu zoologicznego, kupią dużego węża i wypuszczą go na wolność. W innym dużym sklepie. Usiadłyśmy z Manią w kuchni i nalałyśmy sobie po dużym kieliszku koniaku. Niewiele można robić wspólnie z mężczyznami. październik 2001

Święty Mikołaj i zimne ognie

Usłyszałam od przyjaciółki, że cały problem ze świętami sprowadza się do tego, iż człowiek staje się dorosły. I wtedy już nie ma magii. No jasne, że inaczej czeka się na święta, gdy się ma pięć lat, inaczej gdy piętnaście, a inaczej, gdy człowiek jest już dojrzały. Ogarnęła mnie nostalgia. Może ona ma rację? Ach, jakież to było podniecające wtedy, kiedy świat obserwowało się spod stołu! Wszystko było jasne. Mama w kuchni, zapach piernika i grzybów. Gdy się było grzecznym, to cię brali na targ po choinkę. Chodziło głównie o to, żeby drzewko było wysokie aż do sufitu. Rano w Wigilię Ojciec zaczynał szukać stojaka, bardzo sprytnie schowanego w zeszłym roku. Po wyrzuceniu wszystkich rzeczy z pawlacza, ku rozpaczy Mamy, stojak się zwykle odnajdywał w piwnicy, tak gdzieś koło południa. 238

‒ Tu trzeba przyciąć, tu trzeba zostawić, te gałęzie będą potrzebne do przybrania stołu, nie z tej strony, tylko z tamtej, przecież mówiłam: kupmy mniejszą/większą, bardziej smukłą/bardziej rozłożystą. ‒ Gdzie jest piła, młotek, śrubokręt? ‒ Dlaczego w tym domu nigdy niczego nie można znaleźć/schować/zostawić? Kiedy choinka rozkrzaczyła się na pół pokoju, okazywało się, że nie ma jak zamknąć/otworzyć okna, wyjść na balkon, siąść do stołu... Gdy igiełki zostały już sprzątnięte, można było rozwieszać na choince różne fajne rzeczy. Króliczka z zeszłego roku. Świętego Mikołaja, któremu urwała się broda. Papierowe łańcuchy oraz maleńkie świeczuszki. Koło południa okazywało się, że mimo godzin spędzonych przez Mamę w sklepie nikt nie pomyślał o: soli ‒ bo zawsze była, kawie ‒ bo nigdy nie było, rodzynkach, bo Mama myślała, że Ojciec kupi, a Ojciec, że Mama, ziemniakach ‒ bo to takie prozaiczne. Po południu świat zaczynał się zmieniać. Stół nakrywano białym obrusem, a dzieci musiały być 239

grzeczne i porządnie się wymyć i przebrać. Ojciec wskakiwał w swoje najlepsze ubranie, a Mama zakładała śliczną czarną sukienkę i przypinała broszkę po babci. Zadaniem naszym ‒ to znaczy dzieci ‒ było wypatrywanie Świętego Mikołaja. Siedzieliśmy z buziami przy szybie, wyczekując zaprzęgu reniferów, przekonani, że w tym roku to już na pewno przyłapiemy go na gorącym uczynku, czyli jak układa niespodzianki pod choinką. I kiedy on (tak myślę do dzisiaj) był tuż-tuż, do pokoju wbiegała Mama i krzyczała: ‒ Jest z tamtej strony, widziałam, chodźcie! Biegliśmy do pokoju Rodziców, a Mama wskazywała na pobliski komin i wołała: ‒ Schował się, widzicie, wystaje z prawej strony kawałek czerwonego! Dostawaliśmy wypieków z podniecenia. Mój brat podskakiwał i mówił: ‒ Ja widzę, widzę! A ja byłam zła, że on widzi, a ja nie, więc mówiłam: ‒ Nie, to ja widzę, ty na pewno nie widzisz! Potem Mama stwierdzała: ‒ Och, na pewno poszedł do innych dzieci, szkoda, może w przyszłym roku nam się pokaże, siadajmy, już jest pierwsza gwiazdka. 240

I my byliśmy strasznie rozczarowani, bo co z prezentami? A potem wchodziliśmy do pokoju z choinką ‒ ach, i tam dopiero czary! Balkon był otwarty, śnieg na dywanie, odciśnięte ślady dużych butów na balkonie, a pod drzewkiem paczuszki! Piszczeliśmy z radości, a Mama i Ojciec byli przestraszeni i krzyczeli: ‒ Ach! Ojej! Przecież balkon był zamknięty, jak on się tu dostał?! Po kolacji śpiewaliśmy kolędy, paliły się świeczki na choince, a my rozwijaliśmy prezenty. Pies dostawał wspaniałą kość i chcieliśmy usłyszeć, jak powie „dziękuję” albo zdradzi coś, o czym i tak wszyscy wiedzieliśmy, na przykład, że kiedy nikogo nie ma w domu, to śpi na fotelu. Ale on milczał. Potem dorastaliśmy i ślady na śniegu kojarzyliśmy już z mokrymi butami Ojca, który przecież nigdzie nie wychodził, ale żeby zrobić przyjemność Rodzicom, byliśmy tak samo zdziwieni jak w czasach dzieciństwa. Potem dorośliśmy jeszcze bardziej i wyprowadziliśmy się. Na Wigilię przyjeżdżamy do Rodziców. Nasze dzieci już nie wierzą w Świętego Mikołaja. Przygotowują razem z nami prezenty. Ale w kluczowej chwili odwołujemy Rodziców w jakiejś 241

bardzo ważnej sprawie do kuchni albo łazienki. Jedno z nas biegnie wtedy do pokoju z choinką, otwiera balkon, rozchlapuje wodę na podłodze, jeśli nie ma śniegu, i przysięga, że widziało za kominem kawałek czerwonego sukna. A kiedy błyśnie pierwsza gwiazdka, dzielimy się opłatkiem, Mama kolejny raz wspomina, jak kiedyś, dawno, dawno temu, spędzała wojenne święta ze swoimi rodzicami. Nie mieli co jeść, było zimno, jakieś przechowane na wigilię ziemniaki z odrobiną tłuszczu pachniały jak nic w świecie. I wtedy zdarzył się cud, babcia wyciągnęła malutki woreczek i powiedziała: ‒ Był u mnie Święty Mikołaj. Dał mi trochę pieniędzy. Możemy kupić rodzynek... albo zimne ognie, co chcecie? Rodzynki były luksusem absolutnym. Rodzynki były wspomnieniem pokoju i dobrobytu. A zimne ognie? Podłużne patyczki rzucające wokół srebrne gwiazdki ciepła? Były niczym, nie można ich zjeść ani się przy nich ogrzać. Były zbędne. Wiadomo było, że dziadziuś powie „Rodzynki”, i będzie miał rację, a mojej małej wtedy Mamie i jej rodzeństwu stanęły łzy w oczach, bo tak strasznie chcieli mieć święta! I wtedy dziadziuś oznajmił: 242

‒ Kupimy zimne ognie, niech będzie ładnie... W tym roku, mam nadzieję, siądziemy znowu wszyscy przy choince. Dzieci znów się przekonają, że Świętego Mikołaja nie ma. Razem z bratem wykonamy po raz kolejny karkołomny numer z wyciągnięciem wszystkich z pokoju, w którym stoi choinka. Potem poprosimy Mamę, żeby znowu nam opowiedziała o zimnych ogniach. Będziemy pamiętać, żeby było ładnie... Nie, nie ma racji moja przyjaciółka, że cały problem ze świętami sprowadza się do tego, iż człowiek staje się dorosły. Wierzę, że w tym roku mój pies w końcu coś powie. Albo może przynajmniej koty? Wierzę w Świętego Mikołaja. Zawsze przecież można samemu zostać Świętym Mikołajem dla innych. grudzień 2001

Dla naszych mężczyzn!

Jak tu się nie ucieszyć, że idą święta! Choć ucieszyć się jest trudniej, niż od razu urodzić się z dobrym charakterem, który nie zwraca uwagi na pogodę, króciutkie dni, szarość i lekkie zimno. Ale spróbowałam się cieszyć. I znakomicie mi to idzie. Niedługo pójdziemy z Mańką po prezenty dla naszych mężczyzn. Niestety, nie mamy żadnego pomysłu, co kupić. Ale potem, w ostatniej chwili, będzie dużo gorzej. Tłumy w sklepach i tak dalej. Jak co roku. Mańka mówi, żeby się nie przejmować, bo gdy tylko znajdziemy się w sklepie, to od razu będziemy wiedziały, co kupić. Umówiłyśmy się na sobotę. Najpierw opróżniłam konto, no ale święta są raz w roku, nie będę żałować na przyjemności. Zresztą, jak wiadomo, dawanie jest dużo przyjemniejsze niż branie i Mańka też jest tego zdania, skoro pożyczyła pieniądze specjalnie na tę okazję. 244

Z prezentami jest zasadniczo kłopot. Na przykład ja mam bieżnik, który dostałam trzy lata temu od cioci Aleksandry. Ciocia sama ten bieżnik zrobiła ‒ w kolorze pomarańczowo-fioletowo-brązowym. Jest schowany w pawlaczu. Kiedy ciocia zapowiada, że przyjeżdża, przekopuję pawlacz i kładę na stole ten nieszczęsny bieżnik, choć wygląda okropnie. Ale wiem, że ciocia mi go dała z serca. Mańka ma pieska gipsowego, który wygląda jak żywy, od jakiejś cioteczno-stryjecznej babci, i też raz w roku wyjmuje go spod zlewu i stawia na telewizorze. W każdym domu, jak sądzę, zalegają prezenty, których wyrzucić nie można, bo ktoś włożył w nie mnóstwo serca, ale które trzeba od razu głęboko schować. Istnieją też prezenty przechodnie (na przykład kompletnie nieprzydatne opalizujące wazony, kryształowe popielniczki, do niczego nie pasujące kieliszki), które chętnie w przypływie rozpaczy i braku gotówki przekazujemy dalej. Trzeba jednak uważać, by nie wróciły do właściciela. Obiecałyśmy więc sobie z Mańką, że kupujemy tylko te rzeczy, które również nam sprawiłyby przyjemność. I wszystko to robimy planowo. Już w pierwszym sklepie perfumeryjnym kupiłam dla Mamy świetne perfumy. Mańka zaczęła od działu 245

męskiego, ale nie mogła się zdecydować. Podstawiłam jej swoją pachnącą rękę. Aż krzyknęła: ‒ Boże, to mój zapach! ‒ I pognała czym prędzej kupić sobie takie same. Gorąco ją do tego namawiałam, bo przecież nie codziennie kobieta trafia na swój ukochany zapach. Przy okazji sobie też kupiłam maleńką buteleczkę ulubionych, bo jak znam życie, nikt na to nie wpadnie, a tak będę miała prezent, z którego się ucieszę. Korzystając z okazji, że jesteśmy już w takim sklepie, zaopatrzyłyśmy się w kremy na noc i na dzień, tusz do rzęs (promocja), śliczne cienie do powiek (też nam się coś od życia należy) oraz olejek do kąpieli (specjalna świąteczna okazja). Nie mogłyśmy się zdecydować na prezenty dla panów, ale Mańka powiedziała, że to pierwszy sklep i że nie jest powiedziane, iż muszą dostawać kosmetyki. To takie banalne. Weszłyśmy więc do sklepu z galanterią skórzaną. Firmowy pasek dla mężczyzny to jest to. Przejrzałyśmy dokładnie wszystko, co było w tym sklepie, i wierzcie mi ‒ nie było nic ciekawego oprócz ślicznego damskiego paska, który jakby na Mańkę był szyty, i portfela dla mnie ‒ mój i tak się rozlatuje, wcześniej czy później musiałabym kupić, a przecież nikt nie wpadnie na ten pomysł. 246

Powiedziałam Mańce, by się nie martwiła, bo należy iść do sklepu z przyrządami męskimi, to znaczy wiertarkami i takimi tam różnościami, gdzie ktoś doradzi, co sprawi przyjemność mężczyźnie. W sklepie z narzędziami nie było nic ciekawego, tylko jakieś głupie narzędzia. Wyszłyśmy szybko, żeby nie tracić czasu. Zahaczyłyśmy po drodze o gospodarstwo domowe, bo nigdy nic nie wiadomo. I rzeczywiście, trafiłam na szklanki z grubego szkła, które zawsze chciałam mieć, a Mańka wypatrzyła mikser w promocji. Kupiłyśmy oczywiście, bo taka okazja nie zdarza się codziennie. Potem zrobiłyśmy sobie przerwę na kawę. Przy kawiarence był sklep z ubraniami. Damskimi, ale co szkodzi zajrzeć. Nieczęsto mamy okazję pooglądać sobie ubrania. Nie żebyśmy chciały od razu kupować, tylko po prostu ‒ popatrzeć. Niestety, jak tylko weszłam, zamarłam z wrażenia. Wisiała tam sukienka moich marzeń ‒ głęboki oliwkowy odcień, puchata, do samej ziemi. Jęknęłam. Mańka natychmiast kazała mi przymierzyć. Leżała jak ulał. Nie chciałam jej kupować, nie po to przecież tu przyszłyśmy, ale Mańka wytłumaczyła mi, że taka okazja może się nie powtórzyć. Sama kupiła sobie dwie bluzeczki (okazja), w których jej niezwykle do twarzy. 247

Byłyśmy trochę zmęczone, ale nie zapomniałyśmy, po co tu jesteśmy. Odzież męska ‒ tu na pewno znajdziemy coś, co sprawi przyjemność mężczyznom. Wierzcie mi ‒ nie było nic, co by nam się podobało! Trochę kłamię ‒ Mańka znalazła fantastyczny blezer w kolorze śliwki, ale był na nią za duży, a jej mąż nie lubi śliwek. Wróciłyśmy do domu bez pieniędzy, a ja dodatkowo z jednym czekiem bez pokrycia. Mańka w torbie oprócz paska, bluzek, kremów, tuszu, cieni, perfum i miksera dźwigała dwa komplety pościeli (stara już się rozłazi), dwa obrusy (będą jak znalazł na świąteczny stół) i nową kolczatkę dla Dżamiry. Ja oprócz sukienki (będzie jak znalazł na święta), kremów, perfum, cieni, szklanek i portfela niosłam piękny patchwork i cudownie miękki szalik. Nareszcie kupiłyśmy to, z czego się cieszyłyśmy. Mańka miała rację ‒ należy tylko iść do sklepu, a pomysły same przychodzą do głowy. W przyszłym tygodniu bierzemy pożyczkę i idziemy kupić prezenty dla mężczyzn. Na pewno coś znajdziemy! grudzień 2001

Jak zrobić sobie przyjemność

Mańka namawiała mnie, bym sobie kupiła takie samo urządzenie, jakie ona dostała na Gwiazdkę od męża ‒ do podwodnego masażu. Nie wiem, dlaczego ja mam je kupować, skoro ona dostała, ale Mańka słusznie zauważyła, że trudno, by jej mąż mi kupował. Pan od Węgorza spojrzał na domowe jacuzzi Mańki i jakoś nie pobiegł do sklepu, by zainwestować w naszą wannę. Ale w zeszłym tygodniu dostałam premię za zeszły rok i nie zastanawiając się długo, kupiłam ten aparat. ‒ To niewielkie urządzonko całkowicie zmieni państwa życie, dając niezapomniane chwile relaksu ‒ głos sprzedawcy brzmiał tak, jakby ten nic innego nie robił, tylko się relaksował. „Niewielkie urządzonko” ważyło z dwadzieścia kilogramów. Dotachałam je do domu i wierzcie mi, nie byłam zrelaksowana. Serce waliło mi jak młotem, ręce zdrętwiały, a kolana odmówiły posłuszeństwa. 249

„Nie wyobrażasz sobie, jakie to cudowne. Lejesz wodę do wanny, wchodzisz, a bicze załatwiają ci takie samopoczucie, że...” ‒ słyszałam w uszach słowa Mańki. Zdjęłam płaszcz i postanowiłam prędziutko się zrelaksować. Po moich ostatnich doświadczeniach z młynkiem do kawy, który pozwolił mi na jakiś czas pozbawić nas prądu, za radą Pana od Węgorza czytałam instrukcje dołączone do każdego ze sprzętów, z którymi miałam do czynienia. Gdy w końcu spod stosu różnych przyrządów, mat i rurek wygrzebałam sporych rozmiarów książeczkę, po kilku stronach stwierdziłam, że Faust w przekładzie na norweski byłby łatwiejszy do zrozumienia. „Rurkę C-12...” Rurka C-12? O węglu C-12 słyszałam, ale jak można nazywać w ten sposób Bogu ducha winną rurkę, na dodatek plastikową... „Wsunąć do otworu B-6...” B-6 to zupełnie jak witamina, ale muszę pamiętać, że to wszystko dla ułatwienia. Przy złączce K-2 zamiast myśleć o alpinistach, zaczęłam przypominać sobie swój pierwszy obóz harcerski. Pierwsze zadanie, jakie otrzymał nasz zastęp, polegało na rozbiciu namiotu typu Brda. Z worka wysypał się zestaw rurek różnej długości i grubości, na 250

dodatek opatrzony łańcuszkami, bolcami, śledziami i wszystkim, co tylko złośliwym producentom namiotów zdołało przyjść do głowy. Gdyby nie druh Jacek (jakież on miał oczy!), prawdopodobnie już pierwszej nocy poznalibyśmy sens słów „pod gołym niebem”. O tym, dlaczego namiot nazywa się Brda, przekonałam się dwie noce później. Za Brdę dostałam kiedyś dwóję z geografii, bo nie miałam pojęcia, czy jest dopływem Wisły, Warty czy innej rzeki na „w”. Po deszczowej nocy spędzonej w namiocie wiedziałam, że woda, do której weszłam, wstając z łóżka, nie jest dopływem, tylko przypływem. Na tych rozmyślaniach minęła mi następna godzina. Siedziałam dzielnie w łazience i próbowałam dopasować urządzenie do instrukcji. W końcu udało mi się dobrać większość elementów, ale sześć części nie pasowało zupełnie do niczego. I pewnie by mi to nie przeszkadzało, gdyby nie fakt, że to, co z takim trudem zbudowałam, bardziej przypominało odkurzacz niż cokolwiek służącego do relaksu. I znacznie różniło się od tego, co miała Mańka. Rozłożyłam wszystko z powrotem ‒ tym razem efekt mojej konstruktorskiej pracy kojarzył mi się z maszyną do szycia Łucznik (czy nazywała się tak 251

dlatego, że strzelała igłami?). W końcu, gdy byłam już gotowa do napisania doktoratu z inżynierii przestrzennej, zjawił się Pan od Węgorza. Na mój widok jęknął ‒ coraz częściej jęczy na mój widok, co nie wpływa kojąco na nasz związek. ‒ Trzeba było przeczytać najpierw instrukcję ‒ pouczył mnie. Podniosłam się i powiedziałam obrażona: ‒ No to bardzo proszę, proszę bardzo. Pan od Węgorza zamknął się w łazience. Po godzinie zajrzałam. Na dnie wanny ułożony był plastikowy niby-dywanik, od którego biegła rura, a jej drugi koniec tkwił w skrzynce stojącej obok wanny. Ku mojej radości jemu też zostały trzy elementy, których nijak nie mógł do niczego dopasować. ‒ Zadzwonię po męża Mańki... ‒ powiedziałam i zobaczyłam mord w jego oczach. Popełniłam kardynalny błąd. Nie woła się innego faceta na pomoc przy żadnych urządzeniach, bo wtedy ten pierwszy facet czuje się niedowartościowany i niepotrzebny oraz gorszy. ‒ Żeby się pochwalić, że też takie coś mamy ‒ dodałam szybko. ‒ Może wieczorem ‒ mruknął Pan od Węgorza, uniósł do oczu nieznaną końcówkę i przyjrzał jej się ze zdumieniem. 252

Kiedy poszłam do kuchni, przeklinając Mańkę, relaks i wydane pieniądze, usłyszałam, jak Pan od Węgorza przemyka do telefonu i dzwoni do męża Mańki. Aha! Koło dwudziestej w łazience nie było światła, kontakty były rozkręcone, nie mogliśmy znaleźć latarki, a urządzenie relaksacyjne leżało w przedpokoju. Zadzwoniłam do Mańki, nie bacząc na swój rozpadający się związek. Mąż Mańki powiedział, że zaraz wpadnie, a Mańka powiedziała, żebym ja wpadła do niej, to nie będę mężczyznom przeszkadzać. O dwudziestej trzeciej wróciłam. W całym mieszkaniu nie było światła, panowie siedzieli w kuchni przy świecach i pili piwo, urzącho leżało w pokoju obok Borysa. ‒ Brakuje połączeń. ‒ Mąż Mańki uśmiechnął się do mnie. ‒ Dali ci felerne. Tak to jest, jak kobiety kupują. ‒ Uśmiechnął się, klepnął Pana od Węgorza po plecach i wyszedł. Dodam tylko, że gdyby urządzenie sprzedawała kobieta, na pewno nie byłoby felerne. Wczoraj leżałam w wannie godzinę. Domowe jacuzzi jest absolutnie cudowne! Mańka miała rację! Nic nigdy tak mnie nie zrelaksowało. Trochę martwię się o Pana od Węgorza. Wczoraj, jak wnosił 253

już wymienione w sklepie urządzenie, wypadł mu dysk. Całe szczęście, że mamy aparat do masażu. marzec 2002

Nie cierpię nagród

O Boże, jak ja nie cierpię być doceniona. To mnie tyle kosztuje. Ale od początku... W pracy czułam się wczoraj jak rzadko kiedy. Dostałam nagrodę pieniężną. Ucieszyłam się jak głupia i postanowiłam uczcić to wydarzenie, bo następnego takiego długo nie będzie. Zaświtała mi w głowie niespodzianka. Wytworna kolacja we dwoje, jakiś prezencik. Ostatecznie to moja nagroda, nie powinna zostać zmarnowana na rachunki. Wracałam spokojnie do domu, niosąc sporych rozmiarów siatki. Wpijały mi się boleśnie w ręce, ale pomagała mi myśl o uroczystej kolacji, romantyzm i te rzeczy. Nic nie było w stanie popsuć mi dobrego humoru. Nagroda nie starczyła na wszystko i musiałam troszkę dołożyć z normalnych pieniędzy, ale ostatecznie człowiek nie tak często jest nagradzany. 255

Artykuły były imponujące ‒ polędwiczka wołowa, piersi indyka, warzywka, pyszne białe wino, rajstopy za czterdzieści pięć złotych i mnóstwo drobiazgów, które kobiecie nagrodzonej są bardzo potrzebne. Weszłam do domu, rzuciłam zakupy w przedpokoju i postanowiłam najpierw przebrać się w coś wygodniejszego, a potem przystąpić do działania. W związku z moim postanowieniem, że nie będę nigdy więcej zapominać o zrobieniu lodu, już bez spódnicy, ale przed założeniem ubrania domowego, zajrzałam do zamrażalnika. Ten na początku nie chciał się otworzyć. Po trzecim szarpnięciu wypadła pokrywa szuflady, jedna część, druga, niestety, została na miejscu, i moim oczom ukazał się przerażający widok. Czego jak czego, ale lodu to mi nie brakowało. Do zamrażalnika nie zaglądałam od miesięcy. Tak się jakoś składało, że jadłam tylko świeże rzeczy, a czasem wcale. Pan od Węgorza z kolei interesował się tylko półką, na której przechowywał żelazny zapas swojego ulubionego napoju. Nie był to sok. Patrząc na zamrażalnikowy obraz nędzy i rozpaczy, zdałam sobie sprawę, że jeśli dzisiaj nie rozmrożę lodówki, to jutro rozmrozi się sama. Tym bardziej że połowa pokrywy już nie istniała. Wstręt, który odczuwałam na myśl o tym, co czeka mnie 256

nazajutrz, był większy niż ten, który towarzyszył mi, gdy mój szkolny kolega Maciek specjalnie dla mnie połknął chrabąszcza, żeby udowodnić, że gotów jest zrobić dla mnie wszystko. Z ciężkim sercem chwyciłam za wtyczkę i pociągnęłam. Wtyczka wraz z kontaktem znalazła się na podłodze. Drobne druciki wystające ze ściany pogodnie wiły się po kafelkach. Zrobiło mi się słabo. Za chwilę, kiedy lodówka zacznie obciekać, prąd wejdzie w druciki, spowoduje spięcie, ja wdepnę w wodę i w charakterze trupa na pewno nie przyrządzę kolacji ani dziś, ani na wieki wieków. Nie wierzę w prąd, dopóki biega w ścianie. Na wierzchu ‒ wierzę, że jest. Wyłączyłam korki. Położyłam przed lodówką dwa ręczniki i zastanawiałam się, co zrobić z tak mile rozpoczętym późnym popołudniem. W domu było cicho, przyjemnie i coraz ciemniej. Zapaliłam gaz i wypakowałam wszystko z lodówki. W kuchni zrobiło się ciepło. Pojawiła się nikła szansa na szybkie odmrożenie urządzenia. Następnie zapaliłam wszędzie świeczki. Zrobiło się jasno. Zagotowałam parę garnków wody i po kolei wsadzałam wrzątek do lodówki. Lód odpadał dużymi płatami. Tu i ówdzie pomagałam mu nożem i śrubokrętem. 257

W przypływie rozpaczy otworzyłam wino. Gdy spojrzałam kolejny raz na zegarek, była dwudziesta, za to nie było wina. Rzuciłam się do przedpokoju, wpadłam na jakąś szafkę, uderzyłam się boleśnie i wdepnęłam w coś miękkiego. Wróciłam po świeczkę i... to miękkie to było masło. Rozgryziona siata i kawałki papieru doprowadziły mnie do psa Borysa, który leżał pod tapczanem i udawał, że nie żyje. Mięso i indyk zniknęły w całości. Warzywka zostały lekko obgryzione i porzucone. Moje cudowne rajstopy, rozciągnięte na podłodze i zababrane masłem, wyglądały obrzydliwie. Niezbędne drobiazgi walały się tu i ówdzie. Borys nie reagował na moje wrzaski. Głupi nie jest, muszę przyznać. Pozbierałam warzywka i zabrałam się do szorowania śladów po maśle. Uroczysta niespodzianka, o której powiedziałam Panu od Węgorza, oddalała się z każdą chwilą coraz bardziej. Wpadłam do kuchni. Lodówka była odmrożona, piwo się rozgrzało od palników kuchenki, wina już nie miałam, byłam brudna, spocona i zła jak diabli. Nie poddawaj się, myślałam, zrób szybko sałatkę, otwórz tuńczyka, zanieś piwo do lodówki sąsiada. Otworzyłam tuńczyka, pogasiłam palniki, otworzyłam okno, ściągnęłam upaprane masłem ciuchy. 258

Zdążę, powtarzałam sobie, nalewając wody do wanny. Przypomniałam sobie o piwie. Czego jak czego, ale ciepłego piwa to mi Pan od Węgorza nie daruje. Narzuciłam szlafrok, wzięłam piwo pod pachę i pobiegłam do sąsiada ‒ pana Wojtka. Z pełnym zrozumieniem wziął piwo i obiecał wrzucić do zamrażalnika przynajmniej na pół godziny. No a potem okazało się, że drzwi się zatrzasnęły, a ja nie wzięłam kluczy. Pan Wojtek przyjął mnie z powrotem. Zadzwoniłam do Pana od Węgorza, by szybko przyjechał, i w dalszym ciągu nie wpadałam w panikę. Dopiero kwadrans później przypomniałam sobie o lejącej się do wanny wodzie. Cena za moją nagrodę to: koszt naprawy kontaktu i nowy kontakt, koszt nowej lodówki (bo razem z lodem oderwało się to coś, co mroziło), koszt wymiany szafki w przedpokoju (zagniła), trzy pary butów. Aha, Pan od Węgorza nie był zachwycony, gdy zastał mnie w szlafroku u pana Wojtka. Oto dlaczego nie lubię być nagradzana. kwiecień 2002

Marzenia o Teneryfie

Owszem, chciałam w tym roku mieć normalny urlop ‒ to znaczy taki, że się wyjeżdża na zaplanowane wakacje, najlepiej za granicę, wszyscy (to znaczy Pan od Węgorza i ja) o tym mówimy, załatwiamy formalności, odkładamy pieniądze, potem się cieszymy, termin wyjazdu się zbliża, napięcie rośnie itd. Dłuższy czas zajęło mi przekonywanie Pana od Węgorza, żebyśmy bardziej kierowali uwagę w stronę Teneryfy niż Jeziora Nidzkiego. Zaczęłam dyplomatycznie od pytań, które miały go zapewnić o mojej dobrej woli, ale i o dojrzałości pewnych przemyśleń. Czy był już na Mazurach? Był. A na Teneryfie? Nie był. I nie chce być, dodał po chwili, bo na Mazurach... Nie dałam się w to wciągnąć. Czy ma gwarancję, że będzie pogoda? Bo trzy lata 260

temu w lipcu tak lało, że łodzie się prawie rozpuszczały w wodzie. Nie, takich gwarancji nie ma. ‒ A na Teneryfie mamy taką gwarancję! ‒ I dwa miliony turystów ‒ dodał. A na Mazurach? Pusto? Gromadami latają meszki. Czy pamięta, co to są małe czarne meszki, które zżerają człowieka do cna? Oglądał telewizję w zeszłym roku, jak jeden chłopak sobie zasnął w zbożu, meszki go nadjadły i wylądował w szpitalu? Owszem, oglądał, ale związku nie widzi, bo w zbożu na środku jeziora nie będzie się kładł. Ręce opadają. A czy wie, że nad wodą są komary? Wielkie, krwiożercze, które nie pozwalają odpocząć? I to żaden urlop, kiedy człowiek wszystkie swoje siły wkłada w polowanie wieczorem na jednego bzykacza. Żeby to chociaż nie brzęczało... Komary są nieodłączną częścią urlopu, latającą i bzykającą ‒ i to też jest fantastyczne. Tu przeszłam do sedna sprawy. W ogóle mu na mnie nie zależy. Woli komara niż pogodne wakacje ze mną, zmęczoną po całym roku ciężkiej pracy. Ze mną, która zasługuje na tanie wakacje, okazyjne, skoro tydzień na Teneryfie w promocji kosztuje tylko osiemset złotych. Nigdy z niczego nie potrafi zrezygnować dla mnie. Nawet z tych cholernych 261

meszek, komarów i kiepskiej pogody. Słowem, gotów jest się poświęcić, żebym tylko nie miała żadnej przyjemności z urlopu. Przez dwa tygodnie nie odzywałam się do niego. Tak, życie zderza nas czasami z rzeczywistością w sposób przykry. Po dwóch tygodniach przyszedł z pracy i rzucił mi na stół foldery biur podróży. ‒ Mogłaś od razu powiedzieć, że chcesz na Teneryfę, zamiast mnie przekonywać, że nie lubisz już żeglować. A o czym ja cały czas mówiłam? Siadłam wieczorem z Mańką nad cudownymi obrazkami ze świata. Mój Boże, człowiek żyje na prowincji i w ogóle nie wie, co się na świecie dzieje! Jak tam jest pięknie, jakie niebo lazurowe, a domy białe, a słońce i skały, a knajpeczki... Okazało się co prawda, że promocja, owszem, była, ale w maju i na trzy dni przed wyjazdem. Teraz to nie osiemset, ale tysiąc sześćset złotych, i nie dwa tygodnie, tylko tydzień. Ale w końcu żyje się raz. I kiedy już, już mieliśmy wpłacać zaliczkę, okazało się, że mój paszport stracił ważność czterysta dziewięćdziesiąt sześć dni temu, o czym nie mogłam wiedzieć, bo przecież nie włóczę się po świecie non stop. Pobiegłam po formularz, zrobiłam zdjęcia i 262

kiedy miałam wpisać numer dowodu osobistego, to się okazało, że dowodu osobistego nie mam. Zniknął, ulotnił się jak kamfora, zapadł pod ziemię, diabeł go nakrył ogonem ‒ po prostu nie ma! Jak pech, to pech. Parasolki i rękawiczki same gdzieś uciekają. Ale dowód? Pamiętam doskonale, że jeszcze niedawno był. Ale kiedy? W banku widziałam go po raz ostatni. Pobiegłam tam zapytać, ale nikt mojego dowodu nie widział. „Obiekt chroniony przez Agencję REWOLWER” ‒ głosił napis. Głupiego dowodu nie potrafią upilnować, a co dopiero dużych pieniędzy. Musiałam wyrobić dowód, żeby wyrobić paszport, żeby pojechać na swoje ukochane wakacje, skoro Pan od Węgorza zrozumiał, że Mazury są niczym w porównaniu z Teneryfą. W pokoju, gdzie wydawano dowody osobiste, okazało się, że muszę pójść do całkiem innego pokoju, gdzie należy zgłaszać zagubienie dokumentów. Tam oczywiście poproszono mnie o dowód osobisty, na co ja, że właśnie w tej sprawie i że zgubiłam. Pani spojrzała na mnie tak, jakbym to jej dowód zostawiła w banku, i powiedziała: ‒ A jakiś inny dokument? Najlepiej paszport. Skąd ja jej wezmę paszport, skoro nie mogę go wyrobić bez dowodu? 263

‒ Prawo jazdy? Nie miałam. Ani zgubionego, ani niezgubionego. Nigdy nie miałam żadnego prawa jazdy. ‒ To skąd ja mam wiedzieć, że pani to pani? ‒ zapytała, mierząc mnie wzrokiem od stóp do głów. No jak to skąd ma wiedzieć? A kim ja mam niby być, jeśli nie mną? ‒ Musi pani przynieść zaświadczenie z tego pokoju, gdzie wydają dowody. ‒ Ale ja właśnie stamtąd przyszłam. ‒ Nie szkodzi. Zaświadczenie musi być, wtedy ja wydam pani to zaświadczenie o zagubieniu, które zaniesie pani tam. Wracam do pokoju numer dwanaście i z zaświadczeniem wracam do pani z pokoju numer dziesięć. ‒ Opłata skarbowa piętnaście złotych ‒ rzuciła nieco skrzeczącym głosem. ‒ Ale ja już zapłaciłam tam dwadzieścia ‒ odparłam, wiedząc, że i tak nic nie wskóram. ‒ Bo tamto kosztuje dwadzieścia, a to piętnaście, płatne w kasie na końcu korytarza. Nie musiała mówić, byłam tam przed chwilą. Po kolejnym kwadransie spędzonym w kolejce po raz trzeci zameldowałam się u doskonale mi znanej pani. 264

‒ No. Z tym kwitkiem pójdzie pani do dwunastki. Tam pani powiedzą, co dalej. Ze stoickim spokojem przyjęłam informację, że na dowód będę musiała poczekać miesiąc, „bo teraz są nowe i drukują je gdzieś tam”. Na paszport, jeśli będę miała dowód, poczekam miesiąc, bo są kolejki. I nowe druki, oczywiście. Jestem wściekła. Komu przyszedł do głowy taki głupi pomysł, żeby jechać za granicę? Panu od Węgorza w głowie się przewraca! W lecie do ciepłych krajów? Skoro Mazury są takie piękne, dużo piękniejsze niż Teneryfa czy co tam innego, gdzie są miliony turystów, ruszyć się nie można, słońce praży cały dzień. Oczywiście na Mazurach mogą być meszki czy komary. Ale meszki strasznie nie lubią zapachu wanilii. Czy gdybym sobie kupiła jakieś fajne perfumy o śladowym zapachu wanilii, to by mnie gryzły? Nie. Muszę wytłumaczyć Panu od Węgorza, żeby nie przesadzał. Nie ma to jak żeglowanie po jeziorach... czerwiec 2002

Nie jestem strachliwa

Oczywiście to nieprawda. Jestem tchórzem strasznym, a moja wyobraźnia dotycząca tych wszystkich rzeczy w przyrodzie, które czyhają wyłącznie na mnie, jest nieograniczona. Na przykład samoloty. Samoloty jako przyrządy do latania nie przemawiają do mnie w ogóle. Żelazo jest cięższe niż powietrze i na nic moja skromna wiedza o mocy silników odrzutowych, lotkach, siłach przyciągania itd. Nic nie poradzę, że nie jestem pilotem i boję się, i sądzę, że gdyby Pan Bóg chciał, aby człowiek latał, toby dał mu skrzydła, i tak dalej. Mój dziadziuś co prawda twierdzi, że Pan Bóg dał niejednemu człowiekowi głowę, żeby myślał nad tymi skrzydłami (ciekawe, co chciał przez to powiedzieć), ale ja jestem raczej tradycjonalistką. Nie mam skrzydeł, siedzę w domu. Ostatnio jednak udało mi się polecieć do Kanady. 266

Ponieważ nie mogłam się tam udać jakimś ludzkim środkiem lokomocji, takim jak dyliżans, samochód, pociąg czy rower, wpakowano mnie w samolot z przesiadką we Frankfurcie. Młoda kobieta, z którą zdążyłam się zaprzyjaźnić w czasie dwóch godzin nad ziemią, opowiadała, jakie latanie jest wspaniałe i że to zwycięstwo człowieka nad jego ograniczeniami, i że tylko cieszyć się, cieszyć i cieszyć. Cieszyłam się głównie z zamkniętymi oczami, po tabletce przedwiekowej, jaką mi przepisał jeden lekarz psychiatra, do którego w tym celu poszłam. Lekarzowi psychiatrze długo tłumaczyłam, że jestem osobą normalną i nielękliwą, która co prawda ma wady (ale nie o tych wadach teraz), więc jeśli może, biorąc pod uwagę, że jestem jednak normalna, niech potraktuje mnie poważnie. Nie tak jak moja przyjaciółka Kamila, na którą czekałam ostatnio trzy godziny i nie przyszła, wredna taka (od razu wiedziałam, że nie przyjdzie, i jestem obrażona), ani jak mój pies, który wchodzi mi do łóżka, mimo że zabraniam, oraz... Psychiatra słuchał mojego bełkotu, a potem krótko uciął: 267

‒ Ja też, proszę pani, boję się latać. Jaki przewoźnik? Muszę dawkę leku dostosować do przewoźnika. Bo jeśli LOT, to wystarczy jedna tabletka, jeśli inny ‒ dwie, a jeśli (i tu wymienił nazwę dużego PRZEWOŹNIKA), to tym niech pani nie lata, bo mają stare samoloty. Tabletkę wzięłam jedną i po wylądowaniu we Frankfurcie miałam trzy godziny oczekiwania na lot dłuższy. Siadłam potulnie na krzesełku, a przede mną roztaczał się widok na pasy startowe i zapewne lądowe ‒ samoloty szły w górę i opadały łagodnie na płytę lotniska co minutę. ‒ Strach trzeba oswoić ‒ powiedziała mi świeżo poznana dziewczyna. I kiedy oddaliła się w celu kupienia nam czegoś do picia, ja oswajałam się z samolotami, z których rzeczywiście ani jeden nie spadł. I kiedy już, już miałam przestać się bać, zobaczyłam coś, co obniżyło w stopniu najwyższym moje morale. A mianowicie z tyłu za lądującymi i wznoszącymi się w niebo maszynami zobaczyłam płonący samolot. Moje serce umarło. Chwilę później trzy jednostki straży pożarnej podjechały i zgrabnie próbowały ugasić pożar. Co im się już prawie, prawie udawało, to nagle samolot zaczynał na nowo płonąć, a oni na nowo zaczynali puszczać pianę. Stałam przy oknie jak zamurowana. Wszystkie moje 268

lęki oto się sprawdziły. Wiadomo, że samoloty są niebezpieczne. Właściwie ani przez moment nie byłam zdziwiona, że jeden z nich nagle się zapalił. Dziwne, że tylko jeden. Ludzie nie panikowali ani nie krzyczeli. Stałam przyciśnięta do szyby i zastanawiałam się, jak tu można szybko wsiąść w pociąg i udać się do ojczyzny drogą naziemną, narobić w domu trochę bałaganu i pojechać tramwajem na Nowy Świat. A potem przy tej samej szybie stanęła moja świeżo poznana znajoma i zapytała: ‒ Czy to nie piękne? Wtedy zrozumiałam, że to ćwiczenia, samolot jest sztuczny, choć straż pożarna prawdziwa, piana prawdziwa, ogień prawdziwy. Tylko ja jestem strachliwa. ‒ Widzisz, jak dbają o bezpieczeństwo podróżnych? Grzecznie wsiadłam do samolotu za ocean po następnej tabletce przedwiekowej i butelce niedietetycznej coli. Ta krótka scenka pozwoliła mi zrozumieć, że mój rozigrany umysł wszystko będzie dopasowywał do sytuacji, jaką sobie wymyślam. W związku z tym zmieniam postanowienia dotyczące mojego stanu ducha: nie jestem strachliwa. 269

PS Wczoraj zadzwoniła do mnie Kamila i zapytała, dlaczego wtedy nie przyszłam ‒ czekała bowiem ponad godzinę. Wtedy sobie uświadomiłam, że pomyliłam wtorek ze środą. No cóż, zdarza się. luty 2003

Nie jestem taksówkarzem, czyli strzelić skruchę

Miało być na zupełnie inny temat, ale już tak w życiu jest, że człowiek postanawia jedno, a tu pojawia się drugie, które wypiera pierwsze, i koniec. Otóż u mnie zmiana tematów felietonów na ogół następuje w najmniej spodziewanych miejscach. A to w autobusie, a to na przejściu dla pieszych, a to w luksusowym sklepie. I proszę bardzo ‒ oto ostatnio byłam w mieście K. Tam zaniosło mnie do fryzjera. Fryzjer, człowiek niemłody, zgrabnie operujący nożyczkami, wypytał mnie, kto ostatnio grzebał przy moich włosach, potem zwierzył się ze swojego pożycia małżeńskiego, następnie zapytał mnie, co robię. ‒ Piszę ‒ odpowiedziałam. ‒ No cóż, każdy orze jak może ‒ westchnął i po tym głębokim westchnieniu dodał do lustra: ‒ Zawód jest ważny. Bardzo ważny. 271

Wykazałam odpowiednie do ważności chwili zainteresowanie przez chrząknięcie pełne zrozumienia, a fryzjer dodał natychmiast: ‒ Zawód jest ważny w małżeństwie. Moim zdaniem jedyne zawody ważne w małżeństwie to zawody miłosne, co uparcie powtarzam, ale oczywiście nie o to chodziło fryzjerowi. ‒ A tam. Trzeba wiedzieć, z kim się żenić. ‒ Machnął ręką. Ochoczo pokiwałam głową. ‒ Pani się nie rusza! Pewno się pani ruszała poprzednim razem. ‒ Chwycił moją głowę i przytrzymał. ‒ I to są efekty. Zamarłam. ‒ Chodzi mi o to, że jak człowiek ma dobry zawód, to, wie pani, nie jest źle. Wiedziałam o tym od dawna. ‒ A taki taksówkarz to nie ma lekko. ‒ Nie ma ‒ potaknęłam słownie, nie kiwając głową. Wiedziałam, że taksówkarz ma nielekko ‒ a to z prasy, a to z telewizji ‒ ale postanowiłam więcej słuchać, za to mniej mówić. ‒ Szczególnie, jeśli żonaty. 272

Związku między ryzykownym przecież i ciężkim zawodem taksówkarza żonatego i nieżonatego nie widziałam, ale zgodziłam się. Nożyczki zamarły w powietrzu. ‒ A to pani wie? ‒ zdziwił się. ‒ A pani nie stąd? Aaaa, to pani nic nie wie. Tu opowiedział następującą i wielce pouczającą historię. Otóż jego szwagier jest taksówkarzem. Ma nowego seata, zielonego, i pracuje w korporacji X. I otóż szwagier zadzwonił do żony, że ma ostatni kurs, będzie w domu po jedenastej ‒ i słuch po nim zaginął. Siostra fryzjera o dwunastej w nocy wydzwoniła panie z korporacji X, zawiadamiając, że mąż nie wrócił. Panie przy telefonach natychmiast rozesłały wiadomość, że zaginął kierowca wraz z seatem. Taksówkarze zaczęli śledzić zielone seaty. O wpół do drugiej w nocy koledzy namierzyli zielonego seata przed motelem na skraju miasta. Powiadomili policję i siebie nawzajem, wpadli do motelu i zastali kolegę wraz ze świeżo poznaną panią, która wcale to a wcale nie miała zamiaru napadać na taksówkarza. Żona, a siostra mojego fryzjera, zjawiła się tuż za nimi, pobierając męża wraz z samochodem do domu. 273

‒ I widzi pani, do czego to podobne? ‒ Jest nieźle ‒ powiedziałam, patrząc na swoją fryzurę. ‒ Ja nie o tym ‒ zdenerwował się fryzjer. ‒ Ja o siostrze. I niech pani sobie wyobrazi, że ona jeszcze chce, żeby on strzelił skruchę! Milczałam, bo strzelenie skruchy w tym wypadku wydawało mi się rzeczą ze wszech miar właściwą. ‒ A przecież gdyby miał inny zawód, w życiu by go nie namierzyli. Tak, tak. Takiego mu obciachu narobiła i jeszcze każe się przepraszać... To już chyba ja mam lepiej. Wyszłam od fryzjera i udałam się do pociągu, który zawiózł mnie do Warszawy. Przez całą drogę zastanawiałam się nad niebezpieczeństwem posiadania męża taksówkarza. Niebezpieczeństwem, które nie sprowadza się tylko do wożenia obcych ludzi w nieznane miejsca, do wpuszczania do samochodu ludzi chorych na chorobę alkoholową czy socjopatów, czy złodziei, czy nie daj Boże wreszcie bandytów. Ale niebezpieczeństwem dużo groźniejszym ‒ niebezpieczeństwem rozpadu związku małżeńskiego z powodu jednej małej wpadki. 274

I po wizycie u fryzjera naszły mnie myśli głęboko filozoficzne, jak choćby ta, że gdybym była mężczyzną, to nie chciałabym być taksówkarzem... A gdybym była taksówkarzem, tobym jednak strzeliła skruchę... marzec 2003

Nie jestem nowoczesna

Co do tego nie mam wątpliwości: nie jestem miłośniczką nowoczesnych rzeczy. Człowiek się złości, że na przykład nie może pisać, bo mu komputer wywinął numer i odmówił współpracy bez porozumienia z właścicielem. Przysięgam, dopóki miałam notesik i długopisik, nigdy się z tego powodu nie złościłam. Ale cóż, żyję w świecie ludzi, którzy ułatwiają sobie życie. ‒ Taki telefon komórkowy ułatwiłby ci życie ‒ powiedziała Ula. ‒ Jesteś taka zajęta. Pomyśl o sobie. Pomyślałam o sobie i kupiłam telefon komórkowy. Niech mi Pan Bóg wybaczy tę chwilę zaćmienia umysłu. Pierwsza przykra rzecz związana z telefonem wydarzyła się już po tygodniu. Umówiona w służbowej sprawie w kawiarni, wypiłam trzy herbaty z cytryną, oczekując na pewną 276

panią. Po godzinie uregulowałam rachunek ‒ pani nie przyszła ‒ i pojechałam do domu, lekko zirytowana. W domu wzięłam do ręki telefon komórkowy, który leżał sobie od wczoraj na stole, i odsłuchałam wiadomości: „Przepraszam, będę nie o piętnastej, ale o siedemnastej, proszę o wiadomość”. ‒ No bo telefon komórkowy musisz mieć przy sobie ‒ powiedziała Ula. ‒ Na tym właśnie polega ułatwianie sobie życia! Gdybyś go nie zapomniała, tobyś nie czekała. Moim zdaniem gdybym go nie miała, pani X nie mogłaby odwołać spotkania. No ale niech będzie. Do moich licznych kłopotów związanych z lekkim roztrzepaniem doszła miła świadomość, że jest jeszcze jedna rzecz, o której muszę pamiętać. O telefonie pamiętałam, ale kompletnie wyleciało mi z głowy, że muszę pamiętać o rachunku. Pewnego pięknego dnia telefon umilkł. ‒ Nie wpłaciła pani w terminie pieniędzy, uruchomienie telefonu kosztuje jedyne pięćset złotych i uregulowanie rachunków. Skutki pochopnie podejmowanych decyzji trzeba było usunąć. Pognałam do punktu, w którym, gdy kupowałam telefon, nie było żadnej kolejki i wszyscy się uśmiechali. Tym razem kłębili się ludzie i 277

nikt się nie uśmiechał. Przekonałam jednak jakąś kobietę, że niepłacenie nie wynikło z mojego wrednego charakteru i że naprawdę... ‒ Proszę pani, może pani zrobić zlecenie przelewu, to ułatwi pani życie ‒ pocieszyła mnie. Ucieszyłam się bardzo i udałam do banku, do którego mam czterdzieści kilometrów od miejsca zamieszkania, tak że zajęło mi to następny dzień. ‒ Ciesz się, że tylko jeden ‒ powiedziała pogodnie Ula. Ucieszyłam się. Wypełniłam druki i spokojnie żyłam dalej. Do następnego miesiąca, kiedy to mój telefon znów zamilkł. Zadzwoniłam z telefonu normalnego i dowiedziałam się, że nie zapłaciłam rachunku telefonicznego za telefon nienormalny. ‒ Mam zlecenie stałe! ‒ krzyknęłam zrozpaczona, bo telefon miał mnie już na uwięzi. Wszyscy uparli się, żeby rozmawiać ze mną wszędzie i o każdej porze. ‒ Jeszcze do nas nie doszło. Niech pani wpłaci na nasze konto zaległości, to włączymy. Pojechałam więc do banku (czterdzieści kilometrów). ‒ Rzeczywiście, mogło nie dojść ‒ usłyszałam. ‒ Zmienili jakieś kody i ten kod im się nie zgadzał. 278

Z domu zadzwoniłam do telefonii komórkowej. Tym razem przez trzynaście minut słuchałam nagranego głosu operatora: „Jeśli chcesz poznać nowe możliwości, wciśnij jeden, jeśli chcesz zmienić... jeśli chcesz polecieć, a jeśli nie, to poczekaj na zgłoszenie się operatora...”. Operator odezwał się tekstem, którego nie znoszę: „W czym mogę pomóc?”. Pomóc mogą mi przyjaciele, nie dzwonię po pomoc, tylko po usługę. Poinformowałam pana o kodach, bankach, zleceniach oraz zażądałam, żeby mi natychmiast włączył telefon, na który w celu ułatwienia sobie życia mam stałe zlecenie. ‒ Musi pani wysłać faksem dowód wpłaty ‒ powiedział pan aksamitnym głosem. Pojechałam do banku i wybłagałam wysłanie faksem dowodu, że nie jestem wielbłądem. Minął kolejny miesiąc ‒ mój telefon komórkowy zamilkł, a na widok rachunku za telefon normalny zemdlałam. ‒ Chciałabym zrezygnować z telefonu ‒ powiedziałam, odstawszy trzy godziny w kolejce. ‒ To niemożliwe, podpisała pani umowę na dwa lata ‒ poinformował mnie z uśmiechem satysfakcji miły pan. 279

Wróciłam do domu. Byłam wstrząśnięta. Wieczorem przyszła Ula. Wysłuchała mnie uważnie, a potem filozoficznie powiedziała: ‒ Taki faks ułatwiłby ci życie... kwiecień 2003

Nie jestem kotem

Wiosna pomalutku podpełza, ćwierka tu i ówdzie, i chciałam napisać właśnie o tej wiośnie, na którą wszyscy z niepokojem czekamy, a tymczasem trzeci raz odchodzę od komputera. Mój kot postanowił mnie przetrenować w wypuszczaniu go z domu i wpuszczaniu z powrotem. Więc trzeci raz się podnoszę, tym razem wpuszczam. Patrzy na mnie z lekką pretensją, że nie dość szybko się zerwałam ‒ cóż może być ważniejszego od kota? Szkoda, że nie jestem kotem. Kot jest stworzeniem wolnym i nie odbiera telefonów. Choć to może charakterystyka niewystarczająca. Nie chodzi mi jednak o różnicę w wyglądzie (mój kot ma mniej w talii niż ja), ale o rzeczy zasadnicze, takie jak telefon. Ja telefony odbieram. ‒ Co ja mam zrobić? ‒ pyta Ala, która ma problem. 281

Nie wie, czy się rozwieść, czy nie, ale jeśli się rozwiedzie, to mąż zapowiedział, że wyrzuci ją z mieszkania i niech sobie życie układa na nowo. Jeśli chce. Och, serce mi martwieje, bo jeśli jedynym powodem trzymania się go kurczowo jest strach, to należy zwiewać gdzie pieprz rośnie. Ale żeby zwiewać, to przecież trzeba porozumieć się z prawnikiem, psychologiem, ostatecznie specjalistą od negocjacji, powalczyć asertywnie o swoje. Małżeństwa się co prawda nie da uratować ‒ on ma trzeci romans w ciągu ostatnich czterech miesięcy. Głupi by zrozumiał, że tak żyć się nie da, chyba że się lubi, ale ona cierpi, i tu ją rozumiem, bo ja też bym nie lubiła, gdyby mnie ktoś zdradzał. Cieszę się, że dojrzała do rozstania, i zaczynam działać. Tym bardziej że widzę, jak wpada w jakąś panikę bez sensu, a przecież na przykład mieszkanie jest jej, po dziadkach, i on do niego praw nie ma. Dzwonię do przyjaciółki prawniczki, umawiam nas na spotkanie. Ala jest bez grosza, przyjaciółka konsultuje ją długo w piątek wieczorem, załatwia kolegę, który poprowadzi jej sprawę, a dopiero potem weźmie pieniądze. Namawiam znajomą psycholożkę, żeby dziewczyninę wsparła. Organizuję damski wieczór, kładziemy jej do głowy, że na pewno 282

sobie poradzi. Dwa następne tygodnie spędzam ze słuchawką telefoniczną przy uchu. Wiem wszystko ‒ co on powiedział, kiedy ona mu powiedziała, co zrobił, kiedy ona zrobiła, co zjadł, jak zareagował oraz co przypuszcza Ala, czego Ala się domyśla, jak Ala się czuje, czuła i będzie czuła, czego się boi i dlaczego on jej nie kocha. Przez następne dwa tygodnie odbieram telefony od znajomej psycholożki, że straciła godzinę, bo Ala nie przyszła, od prawniczki, że kolega z kancelarii czekał, ale Ala nie przyszła, od mamy Ali, że tam na pewno coś strasznego się dzieje, a telefon Ali nie odpowiada. Po tygodniu spotykam Alę na mieście. Rozjaśniona, od fryzjera. Na mój widok trochę rzednie jej mina. Łapię ją za rękaw: ‒ Co się z tobą dzieje?! Siadamy przy kawie i wysłuchuję wielce pouczającej opowieści. Że mąż też był u prawnika i w ogóle, ale doszedł do wniosku, że Ala jest kobietą jego życia, i ona to czuje. Więc Ala wycofała sprawę o rozwód, za to będzie zamieniać mieszkanie na większe. Weźmie kredyt. Jak zmienią miejsce, to wszystko wróci do normy. Że zbyt się pospieszyłam z dobrymi radami, bo oni się rozstawać nie zamierzają. 283

Patrzę na jej rozjaśnioną twarz i wiem, że wtrącać się w jej życie żadnego prawa nie mam, ale ten nagły przypływ uczuć po wizycie męża u prawnika budzi mój niepokój. Jeśli Ala w tej chwili zamieni mieszkanie, to zamieni swój majątek na ich wspólny majątek, którym w razie rozwodu będą musieli się podzielić. Napomykam o tym Ali, Ala się jeży: ‒ Skąd ty wiesz, co dla mnie będzie lepiej? Argument jest potężny. Milknę. Ala zamieniła mieszkanie. Mąż wkrótce wniósł pozew o rozwód. Ala ma do mnie pretensje, że jej na to pozwoliłam. Zastanawiacie się, co ma do Ali fakt, że nie jestem kotem? Ano ma. Człowiek się uczy całe życie. Wracam do domu, patrzę na swojego psa i koty i przypominam sobie przypowieść, którą się z wami podzielę. Pies leży sobie na dywanie, patrzy na swojego pana i myśli: Ten potężny człowiek dba o mnie, karmi mnie, wyprowadza mnie na spacer ‒ na pewno jest jakimś bogiem! Kot leży na fotelu, mruży oczy, patrzy na człowieka: Ten potężny człowiek dba o mnie, zmienia mi piasek, głaszcze mnie ‒ na pewno jestem jakimś bogiem. 284

Otóż ja nie jestem kotem, co w pełnej pokorze przyjęłam do wiadomości. maj 2003

Nie jestem depresyjna

Patrzyłam tępo w okno. Za oknem lało, wiało i było straszno. Kiedy przyszła Ula, postawiłam na stole herbatę i jęknęłam: ‒ Zima była stanowczo za długa. ‒ Może będzie też długie lato ‒ powiedziała Ula. ‒ Leje! ‒ przypomniałam jej. ‒ Bardzo dobrze. Ziemia jest sucha. Zamilkłam. Właśnie wróciłam z miasta kolejką. W mieście zmokłam, w kolejce stałam. Jola się rozwodzi, a Aneta była w Kołobrzegu i przeżyła w podróży gehennę. ‒ Jestem zmęczona. Pranie nie schnie ‒ marudziłam. ‒ Fajna pogoda na damskie pogaduszki, nie? ‒ Ula uśmiechnęła się do mnie. ‒ Pada, nareszcie pada, świat się wtedy robi taki przytulny, prawda? 286

Nie, nieprawda. Koty weszły przez okno w sypialni i zostawiły błoto na biurku oraz poduszce. Cały dzień spędziłam w mieście. Nie mogłam odebrać listu poleconego, bo karteczkę z zawiadomieniem o przyjściu listu zostawiłam na stole. I ten rozwód Joli! Ilekroć ktoś się rozwodzi, robi mi się jeszcze smutniej. ‒ Zobacz, co mi zrobiły te koty. ‒ Zaciągnęłam Ulę do sypialni. Ciemne ślady łapek zdobiły nie tylko poduszkę i biurko, ale również półkę z książkami. ‒ Oba wróciły do domu! Nie musisz się martwić! Milczałam. Rzeczywiście, poprzedniej nocy nie wrócił Zaraz i nie mogłam zasnąć. Dzisiaj będę mogła. ‒ Opowiedz, co się stało ‒ zaproponowała Ula. ‒ Widziałam się z Jolą ‒ powiedziałam. ‒ Ojej! ‒ Ula się roześmiała. ‒ To cudownie! Co u niej? ‒ Fatalnie ‒ zebrałam się na odwagę. ‒ Chora? ‒ zmartwiła się Ula. ‒ Nie... Rozwodzą się... ‒ Zapatrzyłam się na ogród. ‒ To chyba dobrze, prawda? 287

Spojrzałam na nią z wyrzutem. Dobrze? ‒ Ten jej mąż... ‒ Ula się zająknęła. ‒ On przecież... ‒ Miał inną ‒ dodałam uprzejmie. ‒ No właśnie! ‒ Entuzjazm na twarzy Uli mnie poraził. ‒ Wiem! Więc chyba dobrze, że się rozstają i ona już nie będzie cierpieć z powodu jego zdrad, prawda? Zatkało mnie. Z tego punktu widzenia oczywiście, że dobrze. Ale czy nie mogliby się kochać do końca życia i żyć szczęśliwie? ‒ A Aneta była w Kołobrzegu... ‒ powiedziałam cicho. ‒ Nie martw się, ty też przecież pojedziesz na urlop. Nie możesz się ucieszyć, że twoja koleżanka odpoczęła? Jaka ta Ula jest! Aneta postanowiła jechać na wczasy odchudzające i pojechała. Ale ona boi się jeździć pociągami, bo kradną. Napadają. Gaz usypiający. I tym podobne. Była sama z jedną panią w wagonie. Konduktor powiedział, żeby się przesiadły bliżej Warsu, bo znaleziono kogoś pociętego w ubikacji pociągu relacji Chorzów-Warszawa. Przed Gdańskiem przyszedł i ostrzegł, żeby uważały, bo zbliżają 288

się do Trójmiasta. Przed Słupskiem przyszedł i powiedział, żeby nie spały, bo mogą się obudzić bez butów. Siedział z nimi do samego Kołobrzegu! Aneta nie wypoczęła, bo cały tydzień się martwiła, jak uda jej się wrócić! ‒ Aneta to ta ładna blondynka? ‒ pyta Ula i się uśmiecha. Za grosz w niej empatii. A świat jest taki straszny. ‒ Owszem ‒ burczę. ‒ No to nic dziwnego, że konduktor próbował... ‒ On je chronił! Mogły przyjść jakieś zbiry! ‒ Uspokój się ‒ powiedziała Ula. ‒ Jakie zbiry? Aneta zawsze podobała się facetom. I pewno spodobała się konduktorowi. Nic dziwnego, że próbował ją podrywać. Teraz przypomniałam sobie szczegóły. Aneta głównie mówiła o tym konduktorze. Wspaniałym. Studiuje zarządzanie. Ma trzydzieści lat. Pracuje, bo inaczej nie opłaciłby studiów. I dała mu numer telefonu, bo taki fajny facet! A ja tu siedzę i się zamartwiam! Spojrzałam na ogród. Pięknie lało. Strumienie spadały na ziemię równo. Niebo było zaciągnięte po horyzont. Powinnam włączyć elektryczny kaloryfer 289

w łazience, bo mi pranie zgnije, jutro nie jadę do Warszawy, a w domu jest przytulnie, kiedy tak leje i leje. Ula się podniosła. ‒ Świetna herbata. Wiesz co? Jedźmy na targ i kupmy hortensje! ‒ Ulę ogarnął entuzjazm. ‒ I sobie wkopiemy po dwóch stronach płotu. Będą pięknie wyglądać. Tylko żeby jutro nie padało. Dziwna ta Ula. ‒ Ostatecznie ziemia potrzebuje deszczu. Szczególnie przed długim latem ‒ uśmiechnęłam się. czerwiec 2003

Nie jestem swatką

I tyle. Właśnie sobie o tym przypomniałam. I natychmiast dodałabym słowo „ale”... Ale zacznę od początku. Zadzwonił telefon. ‒ Kochana, Ewa jest taka samotna, przypomniałam sobie o twoim kuzynie, czy on też jest sam? ‒ Nie ‒ warknęłam dość ostro. ‒ Pięknie, pięknie, i wyszło na jaw, że nie lubisz Ewki... Potem siadłam w fotelu i przypomniałam sobie, jak parę lat temu zadzwonił do mnie ów kuzyn. ‒ Umawialiśmy się już tyle razy ‒ zaskomlało w słuchawce. ‒ I zawsze nie masz czasu. Będę na konferencji w Warszawie i pomyślałem, że moglibyśmy się spotkać. Od lat nie widziany daleki kuzyn był niegdyś mężem mojej koleżanki, również nie widzianej od lat, bo koleżanka w Kanadzie. Kiedy go porzuciła, dzwonił 291

do mnie aż ze Szczecina, żeby się pożalić, a ja byłam pełna współczucia. ‒ Chętnie się z tobą zobaczę. ‒ Byłam nieszczera. ‒ To wspaniale! ‒ wykrzyknął uradowany, a ja poczułam się nie w porządku, bo on się cieszy, a ja taka nieszczera. ‒ Mam konferencję od poniedziałku, ale przyjechałbym w sobotę. Może byś jakieś bilety do teatru załatwiła? No, właściwie załatwiłabym. Bilety kupiłam, oddzwoniłam, że mam, do Powszechnego. ‒ To wspaniale ‒ powiedział. ‒ Będę o trzynastej. Troszkę mi to było nie na rękę, bo od trzynastej do dziewiętnastej jest kupa czasu, ale posłusznie poszłam do sklepu. Kupiłam dwie piersi kurze, butelkę białego wina, ryż oraz cykorię i zabrałam się do sprzątania. W piątek wieczorem telefon: ‒ A jak się do ciebie jedzie? Powiedziałam, jaki autobus i skąd. O trzynastej w sobotę telefon: ‒ Nie mogę trafić, co mam robić? ‒ Weź taksówkę ‒ mówię i podaję dokładny adres. 292

Po czwartej pojawił się w drzwiach z wielką walizą. ‒ Tak się cieszę ‒ powiedział. ‒ Gdzie będę spał? Zdębiałam. Nie byłam na to przygotowana, ale natychmiast zrobiło mi się nieprzyjemnie, że nie byłam. Rzuciłam się do pokoju Córki, która pojechała na wycieczkę szkolną, sprzątnęłam, przebrałam pościel i podałam obiad. ‒ Taksówki nie brałem, bo drogo. No tak, życie jest ciężkie ‒ powiedział. ‒ Karolina... ‒ A ty ciągle sam? Nie ożeniłeś się? ‒ przerwałam mu. ‒ Skąd! ‒ oburzył się. ‒ Wiesz, teraz są ciężkie czasy. Przytaknęłam, bo czasy były nielekkie, choć nie wiem, co to przeszkadzało się żenić. Kuzyn mój, co prawda daleki, ale przystojny, dobrze zarabiający, niegłupi... Zjedliśmy obiad, pogrzebał w walizce, wyjął czekoladki, troszkę wymięte. ‒ Kwiatów nie kupowałem, bo drogie, ale wziąłem z domu coś słodkiego... Żalił mi się na życie i że jest sam, a ja mam pewnie tylu znajomych, i pomyślał, że może bym go z kimś poznała... 293

‒ Przecież mam mieszkanie ‒ powiedział na koniec z dumą. ‒ Ten teatr to daleko? ‒ Nie... ‒ zawahałam się. ‒ Właściwie tak. ‒ Te odległości ‒ westchnął. ‒ Może zamówisz taksówkę? ‒ Jest tramwaj pod sam teatr... ‒ Próbowałam w myśli przeliczyć taksówkę na dni utrzymania siebie i Córki. ‒ No zamów, zamów, na mój koszt. ‒ Był wielkoduszny. Przed teatrem złapał się za kieszeń. ‒ Ojej, nie mam drobnych, zapłać, potem ci oddam. Ja już miałam wyłącznie drobne... Zapłaciłam. ‒ Ten teatr to chyba nie był wart trzydziestu złotych ‒ powiedział po spektaklu, w drodze do szatni. Nie wspomniałam, że bilety kupiłam ja i program kupiłam ja, bo nieustająco nie miał drobnych. Wyjęłam z kieszeni dwa złote i dołożyłam do numerka. W niedzielę wyciągnęłam go na spacer, po drodze weszliśmy do sklepu. ‒ Lubię grejpfruty ‒ oznajmił. Kupiłam jednego za ostatnie pieniądze. Do wieczora słuchałam o Karolinie. Dlaczego to zrobiła, skoro on jej dawał tyle szczęścia. Nawet się nie kłócili, tylko czasem zwracał jej uwagę, bo była bardzo rozrzutna... 294

Kuzyn mój wtedy szczęśliwie przeniósł się do hotelu. Gdyby nie telefon od przyjaciółki, może bym w ogóle nie pamiętała, że nie chcę być swatką. Ale aż tak bardzo nie jestem wroga żadnej kobiecie. Jestem za równouprawnieniem w takim samym stopniu jak za odrobiną elegancji, której mój kuzyn nie posiada. I radzę zwracać uwagę na kwiatki, bilety do teatru i drobne na program. Bo jeśli ktoś jest chronicznie skąpy, to znaczy, że nie umie się dzielić niczym, również rzeczami niematerialnymi. I dlatego Basia nie miała racji. ‒ Ja lubię Ewę i nie poznam jej z moim kuzynem. lipiec 2003

Czas czy zegarek?

Przeczytałam wczoraj list od Polki. Niedługi. I taki ważny. Że budzik, że szósta rano, że ciemno. Że walizka już spakowana, a zaspana taksówka na lotnisko. I że rozgląda się Polka po swojej Warszawie, którą za chwilę opuści, odleci do swojego drugiego domu w Londynie i że... I że wspomina jak zachłysnęła się kiedyś, pierwszy raz, tymi wspaniałymi domami, ulicami, tam, daleko, tą Europą, przy której prowincjonalna ta Warszawka się wydała... I ach - jakie to było wszystko piękne, jakie niezwykłe... A potem, później, dużo później, kiedy padał deszcz i o szóstej rano, tam, w tych niezwykłościach zadzwonił budzik - zatęskniła nagle i niespodziewanie. Zatęskniła za znajomymi i wcale nie światowymi kątami, zatęskniła za domem. I mimo że tam znalazła miłość i pracę, nie chce zatęsknić się na śmierć, musi tu wracać, chociaż raz na jakiś czas, żeby nie zapomnieć, kim jest... 296

No właśnie... I dlatego jak reb Tewje powiem, że z jednej strony może nie należy wyjeżdżać? Ale z drugiej strony - może trzeba? Z jednej strony ‒ ojczyznę się ma jedną, ale z drugiej strony ‒ może mieszkać i żyć można wszędzie? Z jednej strony ‒ korzenie, ale z drugiej strony ‒ przecież jesteśmy obywatelami świata. Z jednej strony ‒ może trzeba tutaj szukać możliwości, ale z drugiej strony ‒ może gdzieś tam w świecie jest łatwiej? Mniej ponuro? Z jednej strony ‒ gazety donoszą, że skurczamy się, coraz więcej ludzi wyjeżdża... Nie my, bo my tu... To kogo ubywa? Ich? Naszych dzieci? Rodziców? Znajomych? Jadą, a potem notują w dzienniku, że wróciliby, ale nie ma jak, nie ma za co... Nocują na ulicach, odwracają głowy od kamery... Albo siedzą w Chicago i dobrze im się wiedzie. Sama spotkałam szczęśliwą panią, która zostawiła tu dwie apteki i dom, bo z dziećmi i mężem pojechała na wycieczkę zobaczyć sekwoje... Zobaczyła i po dwóch tygodniach wiedziała, że nie chce wracać. I bardzo dobrze jej się wiedzie. Tęskni, owszem, ale jeździ do Polski i tak jest w porządku... 297

Więc z jednej strony ‒ tak, ale z drugiej... Dobrze czy niedobrze? Nie, a właśnie, że nie. Wcale nie będzie o tym. Nie wiem, czy to dobrze, czy nie. Nie wiem, czy oni/my wyjeżdżają/wyjeżdżamy do czegoś lub od czegoś. Jeśli tylko dla pieniędzy, to przypomnę starą chińską mądrość: Za pieniądze można mieć zegarek, ale nie czas. Za pieniądze można mieć budynek, ale nie dom. Za pieniądze można mieć seks, ale nie miłość. Za pieniądze można mieć lekarstwa, ale nie zdrowie. Za pieniądze można mieć posadę, ale nie poważanie. Za pieniądze można mieć władzę, ale nie szacunek. Za pieniądze można mieć ubranie, ale nie dobry gust. Jednym słowem, za pieniądze można mieć... ale nie można być. Ale z drugiej strony... Czy można żyć bez środków do życia? Można jeść, mieszkać, dzwonić, podróżować, kupować lekarstwa lub prezenty? 298

A więc, Polko, co cię wzrusza w tym ponurym mieście wczesnym rankiem? Czy to samo, co mnie, ilekroć wracam z dalekiej podróży? Ludzie, prawda? Te przyjaźnie, te osoby, które cię pamiętają, jak byłaś malutka i jak rosłaś, jak się cieszyłaś i o czym marzyłaś. Usłyszałam kiedyś od mądrej osoby, że życie kończy się wtedy, kiedy nie masz do kogo powiedzieć: „Pamiętasz?”. Wydaje mi się, że tęsknoty nas, wyjeżdżających, tych, którzy wyjechali, tych, którzy zostają, tych, którzy czekają, zawsze sprowadzają się do tego samego. A pamiętasz, jak rozbiłaś ten wazon babci... A pamiętasz, jak matematyczka powiedziała: „Tym się różnisz od prostej, że prosta jest nieograniczona”? A pamiętasz Jurka, w którym się kochałaś? A pamiętasz Magdę, ona jest w Szwecji... A pamiętasz... Twoi przyjaciele, twoja rodzina, twoje marzenia, twoja przeszłość są tutaj, nienaruszone, a przecież przemijające. Tam, gdzieś w świecie, na pewno jest lepiej, cieplej, bezpieczniej. Może są większe możliwości, może bardziej cię szanują, może znajdziesz pracę i 299

jeszcze wystarczy ci na życie i na mieszkanie, i na samochód. Może twojej rodzinie tutaj będzie lepiej, bo jej pomożesz. Ale przecież tęsknota będzie zawsze wpisana w twoje życie. Bo każdy wybór eliminuje coś, czego nie wybrałaś. I może cię trzymać do końca życia w okowach takiego „a co by było gdyby”. Niech cię to nie truje. Powodzenia, gdziekolwiek jesteś i cokolwiek robisz. luty 2007

PS od Redakcji

Pewnego poniedziałku zaproponowaliśmy Katarzynie Grocholi wydanie tej książki ‒ była zdziwiona! A przecież to najlepsza Grochola ‒ uśmiecha się do naszych (i swoich) słabości, częstuje ciastem i herbatą, otacza zrozumieniem. Wie, że codzienne życie bywa trudniejsze niż pokonanie niejednego ośmiotysięcznika! Zapomniane historie, kurzące się wśród czasopism za szafą Katarzyny Grocholi, które już, już chciały ulecieć na zawsze, ale na szczęście w ostatniej chwili złapaliśmy je siatką na motyle ‒ są niezwykłej urody, mienią się kolorami, humorem, skłaniają do refleksji.

Spis treści

Jak podjęłam decyzję o nowym życiu O tym, jak o mało co nie spadłam z krzesła Mieć coś z żabą Wszyscy oni są tacy sami ... i krokodyla też Dzikie zwierzątko Pokazać komuś coś Co słyszymy, czego słuchamy Kiedy wszyscy gdzieś wyjeżdżamy Przesądy, sowa i brzydkie słowa Miłość odeszła razem z latem Jak jeden facet wpadł do dziury Moja Pierwsza Przyjaciółka i smutek Trochę większy poniedziałek Kiedy on odchodzi, czyli odrobina optymizmu Oni są lepsi? Badyle, wiosna i otwarte okno Volkswagen i kłamstwa Depresja i czerwona chustka Przecież żyje się tylko raz! Zmieniam życie na wyjeździe 303

5 10 14 20 24 29 33 38 43 48 53 58 64 69 74 79 85 91 96 102 108

Zawiedziona w miłości Ach, te wspaniałe letnie wakacje Najważniejszy pierwszy krok Bez kłopotów Dbam o kręgosłup i psa Gram w tenisa Zaczęłam nowe życie Świąteczne prezenty Rozwinąć skrzydła Ja cię też. No to pa Dlaczego ja za ciebie wyszłam? Prima aprilis i samolocik Olśnienie Jak to jest z tym czasem Jeden dzień z życia eleganckiej kobiety Damski wieczór na początek lata Leniuchowanie Mężczyzna z bardzo ważną śrubką Coś dla kogoś, czyli dla siebie Bolesne rozstania Żółta sukienka i trzymanie się rzeczywistości Rozwój umysłu a mężczyźni Święty Mikołaj i zimne ognie Dla naszych mężczyzn! Jak zrobić sobie przyjemność Nie cierpię nagród Marzenia o Teneryfie Nie jestem strachliwa Nie jestem taksówkarzem, czyli strzelić skruchę 304

112 117 123 128 134 139 144 149 154 160 166 172 178 183 189 195 201 206 216 222 227 233 238 244 249 255 260 266 271

Nie jestem nowoczesna Nie jestem kotem Nie jestem depresyjna Nie jestem swatką Czas czy zegarek?

276 281 286 291 296

PS od Redakcji

301