histologia 1

Egzamin praktyczny z histologii. Lekarski 2010/2011. Part1.

1. Srebrzone komórki zwoju między kręgowego.

Rozpoznanie: Zwój międzykręgowy. ●

Zwój jest otoczony dwiema torebkami (tkanki łącznej właściwej): zewnętrzną i wewnętrzną (zbudowaną z2-3warstw płaskich komórek).

●

Zrąb stanowi tkanka łączna właściwa luźna.

●

Miąższ stanowią komórki zwojowe, poprzedzielane pęczkami włókien nerwowych.

●

●

●

Komórki zwojowe są komórki rzekomojednobiegunowymi, oddają jedna wypustkę do środka zwoju, która rozgałęzia się w kształcie litery T na akson i dendryt. Są to duże komórki, o dużym pęcherzykowatym jądrze,z wyraźnym jąderkiem i cytoplazmą bogatą w organele: dobrze rozwinięty okołojądrowy aparat Golgiego, drobnoziarnisty tigroid. (Uwidocznione dzięki barwieniu). Komórki zwojowe otacza pojedyncza warstwa spłaszczonych komórek satelitarnych, o zwartych jądrach i ubogiej cytoplaźmie, pokryte od zewnątrz utworzoną przez siebie błoną podstawną.

Rozpoznanie: Mitoza w komórkach roślinnych. ●

Komórki o wyraźnych ścianach komórkowych. Są to komórki roślinne.

●

Komórki znajdują się w różnych fazach cyklu komórkowego.

●

Komórki w interfazie, z wyraźnym jądrem, otoczką jądrową, rozproszoną chromatyną.

●

Komórki w fazie mitozy:

●

Komórki w profazie, z rozproszoną otoczką jądrową, skondensowanymi chromosomami.

●

●

●

Komórki w metafazie: chromosomy są ustawione w płaszczyźnie równikowej wzdłuż wrzeciona podziałowego, każdy chromosom składa się z dwóch chromatyd. Komórki w anafazie, widoczne rozdzielenie chromosomów na chromatydy siostrzane, ruch w kierunku biegunów komórki. Komórki w telofazie: następuję despiralizacja chromosomów i odtwarzanie struktur, otoczki jądrowej, jąderka.

Rozpoznanie: tkanka tłuszczowa żółta. ●

●

●

●

Widoczne komórki wielokątne, o zróżnicowanej wielkości, pojedynczą wakuolą tłuszczową, która spycha na obwód cytoplazmę, jądro i organelle komórkowe. (Pas cytoplazmy jest nieco szerszy w okolicy jądra i tam znajduję się większość struktur). Są to adipocyty jednopęcherzykowate. Komórki przylegają do siebie, tworząc zraziki oddzielone od siebie pasmami tkanki łącznej właściwej, z którymi wnikają do tkanki tłuszczowej liczne naczynia i nerwy. Tkanka tłuszczowa jest rodzajem tkanki łącznej, o skąpej istocie międzykomórkowej, co odbiega od schematu innych tkanek łącznych. W rutynowych barwieniach histologicznych tłuszcz ulega wypłukaniu, w tym preparacie zostało zastosowane specjalne barwienie (Sudanem III) co pozwala na uwidocznienie tłuszczu zawartego w komórkach.

Rozpoznanie: Kosmki łożyska. ●

●

●

●

Na preparacie widać kosmki palowe. Zbudowane są z mezenchymatycznego rdzenia, w którym widoczne są naczynia krwionośne z erytrocytami płodu, otoczone dwuwarstwowym nabłonkiem: zewnętrzna warstwą syncycjum (syncycjotrofoblast), wielojądrzastą pozbawioną wyraźnych granic międzykomórkowych. wewnętrzna warstwa komórek cytotrofoblastu, jednojądrzastych o widocznych granicach. W rdzeniu kosmka duże dobrze zabarwione komórki to makrofagi zwane komórkami Hofbauera. Widoczne kosmki końcowe, zbudowane z warstwy synycyjum otaczającego pojedyncze naczynie krwionośne. W przestrzeniach międzykosmkowych widać elementy morfotyczne matki: erytrocyty, neutrofile.

Rozpoznanie. Pępowina. ●

●

●

●

●

Przekrój poprzeczny przez pępowinę. Pokryta jest jednowarstwowym nabłonkiem omoczni, wnętrze wypełnione tkanką mezynchymalną galaretowatą dojrzałą. Zatopione są w niej trzy naczynia, dwie tętnice i jedna żyła. Galareta Whartona zawiera komórki mezenchymalne o zróżnicowanym kształcie. Tętnice i żyła są typu mięśniowego. 3 warstwowe ściany naczyń, błona wewnętrzna, błona środkowa, błona zewnętrzna. Ściana naczyń tętniczych o charakterystycznej budowie – gruba błona wewnętrzna, błona mięśniowa silnie rozwinięta, brak błony sprężystej, zamiast przydanki występują tkanka łączna śluzowa; na preparacie światło jest zapadnięte na skutek skurczu mięśniówki. Żyła zawiera dużo włókien mięśniowych o różnym układzie – podłużnym, okrężnym, skośnym.

Rozpoznanie: Plemniki. ●

Na preparacie (pod największym powiększeniem) widać plemniki o charakterystycznej budowie.

●

Plemnik składa się z główki oraz witki.

●

Główka zawiera skondensowane jądro oraz pokrywający przedni biegun jądra akrosom.

●

Witka składa się z:

●

Szyjki, z centrosomem, stanowiące ciałko podstawne witki.

●

Wstawki, zbudowanej z aksonemy otoczonej „mankietem” mitochondrialnym.

●

Części głównej składającej się z aksonemy otoczonej włóknami białkowymi i osłonką włóknistą.

●

Części końcowej składającej się z aksonemy otoczonej jedynie błoną komórkową.

●

Oprócz plemników o budowie prawidłowej widać także o budowie nieprawidłowej, np. bez główki, z dwoma witkami, bez witki.

7. Nabłonek jednowarstwowy płaski z krezki.

Rozpoznanie: Nabłonek jednowarstwowy płaski z krezki. ●

Preparat oglądany od góry. Widać podłużne płaskie komórki ściśle przylegające do siebie (widoczne wysrebrzone granice komórkowe, brak przestrzeni międzykomórkowych).

●

Jądro owalne wydłużone, położone centralnie, równolegle do błony podstawnej.

●

Brak biegunowego ułożenia cytoplazmy.

●

Jedna warstwa komórek -> nabłonek jednowarstwowy.

●

Nabłonek jednowarstwowy płaski wyściela jamy ciała (nabłonek surowiczy).

8. Tkanka łączna siateczkowata.

Rozpoznanie: Tkanka łączna siateczkowata. ●

●

●

Utworzona przez delikatną sieć włókien retikulinowych, na której rozpięte są komórki gwiaździste (otaczające całkowicie włókna, na kształt mankietu) – komórki zaopatrzone są w liczne wypustki, tworzące tą sieć. W oczkach tkanki okrągłe jądra limfocytów. Dodatkowo występują komórki niezróżnicowane, fibrocyty, komórki dendrytyczne, komórki splatające się, makrofagi.

9. Tkanka łączna włóknista wiotka z krezki.

Rozpoznanie: Tkanka łączna włóknista wiotka. ●

●

●

●

Posiada istotę komórkową zbudowaną z obfitej silnie uwodnionej macierzy, w której rozrzucone są luźno pęczki włókien kolagenowych i sieci włókien sprężystych. Substancja podstawowa ułożona warstwowo pod postacią blaszek, w których spoczywają komórki, włókna i naczynia Zawiera wszystkie rodzaje włókien łącznotkankowych: kolagenowe, sprężyste, retikulinowe. Zawiera również wszystkie typy komórek: fibroblasty, fibrocyty, komórki plazmatyczne, komórki tuczne, tłuszczowe, napływowe,histiocyty – są one trudne do odróżnienia, widoczne jądra tych komórek.

●

●

●

●

●

●

Rozpoznanie: Tkanka łączna włóknista zbita o układzie włókien regularnym. Występująca np. w ścięgnie

Zbudowana z równolegle ułożonych pęczków włókien kolagenowych (kolagen typ I), zatopionych w skąpej istocie podstawowej. Układ pęczków włókien nadaje tkance charakter uporządkowany Między pęczkami włókien leżą nieliczne fibrocyty układające się w szeregi, nazywane szeregami Ranviera. Fibrocyty posiadają skrzydełkowate wypustki, którymi wypełniają wolne przestrzenie pomiędzy włóknami klejodajnymi – wyglądają one jak ciemniejsze linie na powierzchni fibrocytów, rozmieszczone wzdłuż całego szeregu Ranviera w postaci grzebieni. Poszczególne pęczki włókien kolagenowych otoczone są luźniejszą tkanką łączną, całe ścięgno otaczają pęczki włókien kolagenowych o przebiegu okrężnym.

Rozpoznanie: Tkanka chrzęstna szklista. ●

●

●

●

●

Pokryta ochrzęstną z tkanki łącznej zbitej o układzie regularnym, w której znajdują się fibroblasty, a na granicy komórk niezróżnicowane; ponadto w ochrzęstnej występują też naczynia odżywiające chondrocyty i komórki mezenchymalne różnicujące się w chondroblasty. (Ochrzęstna kwasochłonna, istota podstawowa pod ochrzęstną zasadochłonna – im głębiej, tym bardziej zasadochłonna.) Istota międzykomórkowa zbudowana z istoty podstawowej chrząstki barwiącej się zasadochłonnie oraz z włókien kolagenowych typu II ułożonych nieregularnie, biegnących w różnych kierunkach (niewidoczne na preparacie ze względu na inny współczynnik załamania światła); istota międzykomórkowa skupia się wokół komórek, tworząc zasadochłonnie wybarwione obszary – kule chondrytowe. Komórki – chondrocyty i zewnętrzne chondroblasty – występują pojedynczo lub po kika jako grupa izogeniczna (powstała z podziału jednej komórki) – leżą w jamkach ochrzęstnych. Chondrocyty o kształcie owalnym lub kulistym, z 1 lub 2 pęcherzykowatymi jądrami, mniejsze na obwodzie (chrząstka młoda) i większe w środku (chrząstka stara).

Rozpoznanie: Tkanka chrzęstna włóknista. ●

●

●

●

Charakterystyczne „jodełkowate” uporządkowanie włókien kolagenowych – włókna zawsze są dobrze widoczne („nie zamaskowane”), ułożone w regularne pęczki. Ubogokomórkowa – typowa jest dla tej tkanki niewielka liczba małych komórek – pojedynczych chondrocytów, które umieszczone są w jamkach, biegnących zgodnie z przebiegiem włókien. Chondrocyty rozproszone w różowo zabarwionej macierzy; komórki o kształcie kulistym lub owalnym, z 1 lub 2 pęcherzykowatymi jądrami. Praktycznie brak grup izogenicznych.

Rozpoznanie: Tkanka łączna sprężysta. ●

Widoczna gęsta sieć zbudowana z licznych włókien elastycznych i sprężystych , otaczająca bardzo liczne jamki chrzęstne, w których znajdują się grupy izogeniczne chondrocytów.

●

Chondrocyty w jamkach ochrzęstnych i istota międzykomórkowa słabiej rozwinięte.

●

Słabo widoczne chondrocyty, wyraźne jamki.

●

Chondrony najczęściej dwukomórkowe.

●

Sieć włókien sprężystych wybarwionych na niebiesko rezorcyno-fuksyną i na wiśniowo orceiną.

Rozpoznanie: Tkanka kostna zbita. ●

●

●

●

●

●

●

Obecne są blaszki kostne, ułożone koncentrycznie wokół kanałów naczyniowych – osteony – blaszki te, zbudowane z kolagenu typu I wypełniają objętość tkanki, zapewniając jej dużą wytrzymałość. W środku osteonu tzw. kanał osteonu (dawniej kanała Haversa), zawierające przyżyciowo włosowate naczynia krwionośne i nerw. Naczynia krwionośne poszczególnych osteonów łączą się dzięki bocznym odgałęzieniom, które biegną w poprzek kości w kanałach odżywczych (kanałach Volkmanna). Na granicach przylegających do siebie blaszek kostnych znajdują się jamki kostne, zawierające osteocyty. Między osteonami znajdują się blaszki kostne międzysystemowe. Od strony zewnętrznej pokryta blaszkami podstawowymi zewnętrznymi, a od strony jamy szpikowej blaszkami podstawowymi wewnętrznymi. Kość pokryta jest okostną, zbudowaną z 2 warstw – zewnętrznej (tkanki łącznej zbitej, od której odchodzą włókna zakotwiczające Sharpeya) i wewnętrznej (luźniejszej, z naczyniami i komórkami osteogennymi, mogącymi różnicować się w osteoblasty).

Rozpoznanie: Rozmaz krwi. ●

●

●

●

●

●

●

●

●

Komórki morfotyczne zanurzone w bezpostaciowym płynie – osoczu: Erytrocyty – okrągłe lub owalne komórki z centralnym przejaśnieniem, brak jądra, na rozmazie wybarwione na czerwono, najliczniejsze; czasem mogą wykazywać odchylenia w zakresie wielkości (anizocytoza) lub kształtu (pokilocytoza) Leukocyty, w skład których wchodzą granulocyty obojętno-, kwaso- i zasadochłonne oraz limfocyty i monocyty. Neutrocyty – młode o jądrze pałeczkowatym, starsze o jądrze segmentowanym; najliczniej występują 3 lub 4-segmentowe; charakteryzują się obecnością wielu zasadochłonnych ziarnistości w kwasochłonnej cytoplazmie, są najliczniejsze z leukocytów (50-75%). Eozynofile, posiadają jedno, dwupłatowe, „okularowate” jądro, rzadkie (2-4%). Bazofile, z jądrem 2- lub 3-płatowym; obecność licznych zasadochłonnych ziarnistości obejmujących całą komórkę; najrzadsze (0,5-1%). Limfocyty – T i B posiadają 1 jądro, obejmujące całą komórkę i cytoplazmę w postaci zasadochłonnego rąbka w pobliżu jądra. Monocyty – największy element morfotyczny (2x większy od granulocytów), z 1 fasolowatego lub nerkowatego kształtu jądrem, zasadochłonną cytoplazmą z licznymi azurofilnymi lub kwasochłonnymi ziarenkami. Między erytrocytami znaleźć można fragmenty cytoplazmy megakariocytów – płytki krwi, których zadaniem jest zaczopowanie uszkodzonej ściany naczynia i zahamowanie krwawienia w przypadku krwotoku.

Rozpoznanie: Szpik kostny czerwony. ●

●

●

●

●

Dzielimy szpik na przedział naczyniowy i hemopoetyczny – szpik naczyniowy tworzą nieliczne tętnice i liczniejsze żyły, główne szerokie naczynia zatokowe szpiku; szpik hemopoetyczny tworzy zaś tkanka łączna z różnymi formami rozwojowymi elementów morfotycznych krwi. Pasma komórek tkanki łącznej siateczkowatej, zawierające gęsto upakowane, różnorodne formy rozwojowe erytrocytów i granulocytów, pomiędzy którymi spotyka się liczne komórki tłuszczowe. Licznie występujące, możliwe do jednoznacznego zróżnicowania megakariocyty – duże komórki, wielojądrzaste, których kuliste jądra ułożone są w kształcie obręczy lub wieńca – są to komórki macierzyste trombocytów powstających poprzez oderwanie się fragmentów cytoplazmy. Również możliwe do zróżnicowania wśród różnych form erytro- i granulopoetycznych, dzięki okrągłym, ciemno zabarwionym jądrom – normoblasty. Liczne naczynia włosowate szpiku są bardzo szerokie, mają postać zatok, ich śródbłonek zbudowany jest z komórek płaskich, wytwarzających pory.

Rozpoznanie: Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana w przekroju podłużnym. ●

●

●

●

Zbudowana z długich, cylindrycznych, nierozgałęzionych i wielojądrowych komórek – włókien mięśniowych o zróżnicowanej średnicy, barwiących się silnie kwasochłonnie. Jądra leżą w obwodowej części sarkoplazmy, pod sarkolemą, otoczoną błoną podstawną – towarzyszy im tkanka łączna z licznymi naczyniami włosowatymi. Barwienie hematoksyliną żelazistą uwidacznia prążkowanie, które jest wynikiem tego, że miofibryla zbudowana jest z równoległe ułożonych miofilamentów cienkich i grubych układających się w naprzemiennie powtarzające się prążki jasne I (izotropowe) i ciemne A (anizotropowe). Na sarkolemie, pod błoną podstawną znajdują się komórki satelitowe, dzięki którym włókna mają zdolność do regeneracji.

Rozpoznanie: Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana w przekroju poprzecznym. ●

Włókna mięśnia (komórki mięśniowe) widoczne są jako nierówne, wieloboczne pole ze spłaszczonymi bokami, którymi łączą się sąsiadujące ze sobą włókna.

●

Jądra zgrupowane pod powierzchnią sarkolemmy.

●

Brak wstawek.

●

We włóknach widoczne są wyraźne miofibryle – składnik cytoplazmatyczny.

●

Między włóknami znajdują się przegrody łącznotkankowe, które zawierają naczynia krwionośne:

●

Namięsna – otacza cały mięsień.

●

Omięsna – otacza pęczki mięśniowe.

●

Śródmięsna – otacza włókna mięśniowe.

●

Poprzeczne prążkowanie nie jest widoczne – świadczy to o przekroju poprzecznym.

Rozpoznanie: Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca. ●

●

●

●

●

●

●

Istota międzykomórkowa, w skład której wchodzi tkanka łączna właściwa i blaszki podstawne, otaczające miokardiocyty. Duża ilość naczyń krwionośnych w przestrzeni międzykomórkowej. Miokardiocyty ułożone zdecydowanie bardziej chaotycznie, mniej regularnie niż w mięśniu szkieletowym. Komórki mięśnia sercowego są widlasto rozgałęzione, łączą się z sąsiednimi komórkami za pośrednictwem bocznych anastomoz –wstawek, specyficznych dla serca (na preparacie w przekroju podłużnym są to elementy ciemniejsze). Linia połączenia wstawkowego na przekroju jest zygzakowata, gdyż w tym rejonie błony komórkowe tworzą palczaste, zazębiające się wypustki. Obecną są 1-2 jądra, położone centralnie. Widoczne prążkowanie, które jest wynikiem tego, że miofibryla zbudowana jest z równoległe ułożonych miofilamentów cienkich i grubych układających się w naprzemiennie powtarzające się prążki jasne I (izotropowe) i ciemne A (anizotropowe); wewnątrz prążka I wyraźne linie Z; mimo wszystko prążkowanie zdecydowanie mniej widoczne niż w mięśniu szkieletowym.