histologia 2

Egzamin praktyczny z histologii. Lekarski 2010/2011. Part2.

Rozpoznanie: Włókna nerwowe izolowane. ●

Preparat niebarwiony, utrwalony i wyczerniony osmem.

●

Wybarwione na czarno nawinięte błony komórkowe lemocytów – osłonki mielinowe.

●

Wyraźne przewężenia Ranviera (węzły-przerwy w osłonce mielinowej neurytów).

●

●

Możliwe do zauważenia, delikatne wcięcia Schmidta-Lantermanna, biegnące skośnie do osi długiej neurytu – nacięcia te odpowiadają rozluźnieniom w systemie koncentrycznie ułożonych blaszek białkowo-lipidowych, które nie przerywają ciągłości lemocytów (komórek Schwanna). Włókno nerwowe funkcjonuje jako wypustka neurony (aksony).

Rozpoznanie: Izolowane komórki wielobiegunowe. ●

●

●

Komórki o charakterystycznym nieregularnym gwiazdkowatym kształcie z bardzo licznymi długimi wypustkami – cecha wskazująca na to, iż jest to komórka nerwowa wielobiegunowa. W obrębie komórki nerwowej wyróżniamy ciało komórkowe zawierające jądro (którego w tym barwieniu nie widać) i znaczną część cytoplazmy, bardzo długie wypustki cytoplazmatyczne (dendryty i akson) . Miejsce odejścia aksonu od ciała komórkowego to podstawa aksonu.

Rozpoznanie: Zwój nerwowy rdzeniowy. ●

Zwojem nerwowym nazywamy skupisko neuronów poza centralnym układem nerwowym.

●

Otoczony łącznotkankową torebką (odpowiednik onerwia i nanerwia nerwów rdzeniowych).

●

●

●

●

Zrąb zwoju stanowi tkanka łączna wiotka (odpowiednik śródnerwia nerwów rdzeniowych), otaczająca zwojowe komórki nerwowe, będące neuronami rzekomojednobiegunowymi poprzedzielanymi pęczkami włókien nerwowych. Ciała komórkowe neuronów leżą głównie w części obwodowej, pod torebką łącznotkankową; każde z nich oddaje jedną wypustkę ku środkowi zwoju, która następnie rozdziela się na kształt litery T (na akson – włókno dośrodkowe i dendryt – włókno odśrodkowe). Ciało komórki zwojowej ma wyraźne, pęcherzykowate jądro, w cytoplazmie widoczne są zaś liczne zasadochłonne ziarnistości. Ciało komórki zwojowej otoczone pojedynczą warstwą spłaszczonych komórek satelitarnych (amficytów) o gwiaździstym kształcie i przeplatających się wypustkach – komórki te mają zwarte jądra, od zewnątrz otoczone są wytworzoną przez siebie blaszką podstawną.

●

Komórki satelitarne oddzielone są od komórek zwojowych szparą obkurczeniową.

●

W zwoju spotyka się też naczynia włosowate i fibrocyty.

Rozpoznanie: Zwój rdzeniowy współczulny. ●

Otoczone torebką łącznotkankową.

●

Zrąb zwoju stanowi tkanka łączna wiotka, podtrzymująca komórki zwojowe.

●

●

●

Komórki zwojowe mają wyraźne pęcherzykowe jądra i w znacznej ilości ciałka Nissla – są komórkami gwiaździstymi,wielobiegunowymi, mają liczne dendryty i jeden akson; otoczone są komórkami glejowymi, zwane satelitarnymi . Komórki zwojowe w odróżnieniu od komórek w zwoju rdzeniowym nie leżą obwodowo. Oprócz komórek zwojowych w zwoju współczulnym znajdują się też komórki nerwowe pająkowate – mniejsze od zwojowych,niecałkowicie pokryte komórkami satelitarnymi, oddają liczne wypustki, tworzące synapsy z innymi komórkami pająkowatymi i z komórkami zwojowymi.

Rozpoznanie: Pień nerwowy. ●

Pień nerwowy – inaczej nerw obwodowy.

●

Otoczony włóknistym nanerwiem.

●

●

●

●

Składa się z równolegle ułożonych pęczków włókien nerwowych – przestrzeń pomiędzy nimi wypełnia onerwie, utworzone również przez tkankę łączną, zawierającą również liczne naczynia krwionośne. Osłonki mielinowe wybarwione są czterotlenkiem osmu na czarno Wewnątrz pęczka, poszczególne włókna poprzedzielane są siecią włókien kratkowych, która nosi nazwę śródnerwia. Jądra fibrocytów, tworzących śródnerwie są ciemniejszego koloru.

Rozpoznanie: Kora móżdzku. ●

●

●

●

●

Wyraźnie, charakterystycznie pofałdowana struktura; składa się z 3 warstw: drobinowej, zwojowej i ziarnistej. Warstwa drobinowa składa się z komórek gwiaździstych małych (leżą na powierzchownej części kory móżdżku, komórki wielowypustkowe, o charakterystycznych ciemnych jądrach i wyraźnych ciałkach Nissla) i komórek gwiaździstych dużych (koszyczkowych – komórki duże, dające wiele wypustek i leżące w wewnętrznej części warstwy drobinowej). Warstwa zwojowa składa się z dużych komórek nerwowych (komórek zwojowych, Purkinjego, gruszkowatych), pomiędzy którymi leżą liczne astrocyty, oddające wypustki biegnące przez warstwę drobinową ku powierzchni kory móżdżku, gdzie tworzą graniczną błonę glejową. Warstwa ziarnista obecna jest bardzo charakterystyczna na preparatach HE ze względu na duże nagromadzenie się okrągłych, leżących blisko siebie komórek nerwowych – w warstwie tej wyróżniamy komórki ziarniste małe, komórki ziarniste duże (Golgiego) i komórki poziome. Zewnętrznie do kory móżdżku znajduje się opona miękka, wewnątrz zaś istota biała móżdżku.

Rozpoznanie: Pęczek naczyniowy. ●

●

●

●

●

●

●

●

Widzimy tętnice typu mięśniowego, o 3 warstwowej budowie ściany. Błona wewnętrzna składa się ze śródbłonka położonego na błonie podstawnej, oddającego wypustki do miocytów gładkich błony środkowej, tworząc z nimi połączenia neksus. Pod śródbłonkiem- warstwa pośrednia z włókien kolagenowych, nielicznej liczby włókien sprężystych i miocytów. Najgrubsza warstwa błony wew. warstwa sprężysta wewnętrzna, zbudowana z włókien sprężystych o przebiegu okrężnym i podłużnym, które po utrwaleniu obkurczają się, powoduję to pofałdowanie światła naczynia. Błona środkowa zbudowana z wielu warstw miocytów gładkich ułożonych okrężnie. Błona zewnętrzna, oddzielona od środkowej błoną sprężystą zewnętrzną, składa się z tkanki właściwej luźnej mające włókna kolagenowe i niewiele sprężystych, oraz komórki tkanki łącznej. (Zawiera naczynia naczyń i włókna współczulne.) Żyła typu mięśniowego, większe światło naczynia: Błona wewnętrzna słabo wykształcona, blaszka sprężysta wewnętrzna nie powoduje takiego odkształcenia. Błona środkowa zdecydowanie cieńsza niż w tętnicach, o luźniejszym utkaniu, zbudowana z kilku pokładów włókien mięśniowych ułożonych w pęczki, przeplatane włóknami kolagenowymi i sprężystymi Błona zewnętrzna jest najlepiej wykształconą warstwą, złożoną z tkanki łącznej właściwej.

Rozpoznanie: Aorta. ●

●

Aorta zaliczana jest do tętnic typu sprężystego, czyli o dużym kalibrze (powyżej 1 mm). Makroskopowo widać preparat o kształcie koła, koloru czerwonego, z bardzo wyraźnym światłem.

●

Mikroskopowo możemy rozpoznać 3 ściany, od strony zewnętrznej:

●

Łącznotkankowa przydanka (znajdować się mogą w niej naczynia naczyń)

●

●

●

●

Błona środkowa, najgrubsza warstwa ściany, zbudowana z blaszek sprężystych ułożonych równolegle do ściany naczynia i do siebie, zawiera otwory- okienka i dlatego są nazwane błonami okienkowanymi. Między blaszkami znajdują się nieliczne miocyty, fibroblasty i włókna kolagenowe i sprężyste. Błona wewnętrzna, składająca się z wyściełającego śródbłonka, położonego na błonie podstawnej. Charakterystyczne dla aorty, jak i ogólnie wszystkich tętnic typu sprężystego jest zasadniczo brak mięśniówki. Specyficzne barwienie fuksyną ma na celu uwidocznić szczególnie włókna sprężyste.

Rozpoznanie: Węzeł chłonny. ●

●

●

●

●

●

●

Makroskopowo preparat o kształcie fasolowatym. Mikroskopowo węzeł otoczony jest torebką łącznotkankową, od której odchodzą w głąb beleczki. Do węzła dochodzą naczynia limfatyczne doprowadzające (kilka), we wnęce opuszcza węzeł jedno naczynie odprowadzające. Zrąb narządu zbudowany z tkanki łącznej siateczkowatej, w dużej części gęsto zasiedlonej przez limfocyty – obszary nie zasiedlone przez limfocyty tworzą zatoki limfatyczne, czyli drogi przepływu chłonki: zatoki brzeżne> zatoki promieniste> przestrzenie limfatyczne rdzenia. Można wyróżnić korę, część przykorową, rdzeń: Kora, charakterystyczne grudki limfatyczne ułożone w szereg, z jasnym ośrodkiem namnażania i część obwodową. Zanika we wnęce. Między częścią przykorową a korą brak wyraźnych granic. Część przykorowa- utkanie limfatyczne rozproszone. Rdzeń zawiera rozgałęzione sznury tkanki limfatycznej (ze znaczną ilością plazmocytów) otaczająca drobne naczynia krwionośne. Do rdzenia dochodzi wnęka.

Rozpoznanie: Migdałek podniebienny. ●

●

●

●

●

●

Otoczony torebką łącznotkankową (cecha charakterystyczna!) Pokryty nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym (cecha charakterystyczna!), który „wrasta” w głąb narządu i tworzy rozgałęzione krypty. Nabłonek nacieczony silnie limfocytami, zaciera się granica między nabłonkiem a tkanką łączną. Zbudowany z 10-20mieszków oddzielonych od siebie przegrodami łącznotkankowymi. Mieszki zawierają grudki limfatyczne z jasnymi centrami rozmnażania i częścią obwodową. Zrąb z tkanki łącznej siateczkowatej. Występują naczynia limfatyczne otaczające grudki chłonne. Poniżej utkania limfatycznego migdałka znajdować się może pasmo mięśniówki szkieletowej, otaczającej zagłębienie migdałka. Między kryptami mogą się znajdować czopy zbudowane ze złuszczonych komórek nabłonkowych, limfocytów, granulocytów, bakterii.

Rozpoznanie: Śledziona. ●

Narząd otoczony łącznotkankową torebką, zawierająca włókna kolagenowe, sprężyste i dość liczne miocyty. Od torebki odchodzą w głąb narządu liczne beleczki. Pod torebką liczna grudki limfatyczne.

●

Zrąb zbudowany z tkanki właściwej luźnej.

●

Dwa typy utkania w obrębie zrębu: miazga czerwona i miazga biała:

●

●

●

Miazgę czerwoną tworzą naczynia zatokowe śledziony, wysłane sródbłonkiem z nieciąglą błona podstawną, między którymi znajduję się miazga czerwona właściwa z licznymi komórkami limfatycznymi (dużo makrofagów) rozpiętymi na oczkach tkanki właściwej siateczkowatej, pomiędzy nimi znajdujemy wszystkie elementy morfotyczne krwi. Miazga biała skupiona wokół tętnic centralnych otoczonych pochewką limfoidalną (charakterystyczna cecha!). Bocznie do tętnicy centralnej znajdują się związane z nimi grudki chłonne. Strefa brzeżna oddziela miazgę białą i miazgę czerwoną.

Rozpoznanie: Grasica. ●

●

●

●

●

Narząd otoczony torebką łącznotkankową, ma budowę pseudozrazikową- podział narządu przegrodami łącznotkankowymi jest niekompletny dotyczy tylko części zewnętrznej, wspólna część centralna nosi nazwę pnia grasicy. Zrąb zbudowany jest z tkanki nabłonkowej (cecha charakterystyczna!), miąższ tkanka limfatyczna. W każdym zraziku można wyróżnić korę i rdzeń. Kora jest ciemniejsza od rdzenia, zawiera dużo limfocytów (tymocytów) i komórki nabłonkowe zrębu mające liczne wypustki, tworzące barierę krew-grasica. Rdzeń zawiera dużo komórek nabłonkowych zrębu, limfocyty-otaczające naczynia krwionośne, naczynia limfatyczne odprowadzające, ciałka grasicze (zdegenerowane komórki zrębu).

Rozpoznanie: Migdałek gardłowy. ●

●

Narząd limfatyczny, z wyraźnie widocznymi grudkami chłonnymi. Pokryty nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym i częściowo wielowarstwowym płaskim, charakterystycznym dla tej okolicy gardła. (Cecha charakterystyczna!)

●

Brak krypt, łącznotkankowej torebki.

●

Zrąb tkanka łączna siateczkowata.

●

Miąższ grudki limfatyczne, naczynia krwionośne i leżące między nimi liczne komórki limfoidalne.

Rozpoznanie: Przysadka mózgowa. ●

Narząd pokryty torebką łącznotkankową. Składa się z części gruczołowej i nerwowej.

●

Część gruczołowa:

●

●

●

●

●

Płat przedni, zrąb tkanka łączna właściwa luźna zawierająca dużo włókien siateczkowatych, podtrzymujący dużo naczyń krwionośnych typu zatokowego i komórki endokrynowe ułożone grupami. Klasyczny podział dzieli te komórki na komórki chromatofobne i chromatofilne. Część guzowa otacza na kształt kołnierza trzon lejka,dobrze ukrwiona, grupy komórek endokrynowych. Część pośrednia o zwartej strukturze, brak naczyń krwionośnych, występują liczne cysty zbudowane z komórek chomarofobnych. Część nerwowa:stanowi część podwzgórza mózgowego; zbudowana z bezmielinowych aksonów komórek nrwowych i komórek glejowych – pituicytów (odmiana astrocytów); można w niej wyróżnić: Wyrostek lejkowaty – zawiera zakończenia aksonów komórek nerwowych (komórki neurosekrecyjne) z jądra nadwzrokowego i przykomorowego podwzgórza, z ziarnami wydzielniczymi – zakończenia te mają na preparatach wygląd wysp, nazywanych ciałkami Herringa

●

Szypuła – podobnie jak wyrostek lejkowaty, zbudowana z aksonów, zawiera ciałka Herringa.

●

Wyniosłość pośrodkowa.

Rozpoznanie: Nadnercze. ●

●

●

●

●

●

Makroskopowo- charakterystyczny kształt wydłużonego trójkąta (czapki napoleońskiej, trójlistnej koniczyny). Narząd pokryty torebką łącznotkankową. Można wyróżnić 3warstwową korę. Warstwa kłębkowata – składa się z walcowatych lub piramidowych komórek endokrynowych układających się w kłębki. Warstwa pasmowata – komórki endokrynowe układają się tu w długie pasma, leżące prostopadle do powierzchni kory, między nimi znajdują się naczynia włosowate typu zatokowego. Warstwa siatkowata – warstwa najsilniej wybarwiona, komórki tworzą krzyżujące się pasma między nimi (przeplatająca się sieć),występują tutaj też szerokie naczynia krwionośne. Rdzeń, zrąb tworzy tkanka łączna właściwa luźna podtrzymująca naczynia krwionośne oraz komórki endokrynowe, zawierające pęcherzyki wydzielnicze.

Rozpoznanie: Tarczyca. ●

Gruczoł o budowie pęcherzykowej, objęty torebką łącznotkankową .

●

Zrąb narządu stanowi tkanka łączna luźna.

●

Miąższ składa się z pęcherzyków i leżących obwodowo komórek C.

●

Pęcherzyki utworzone przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny zbudowany z tyreocytów (pęcherzyki aktywne)i nabłonek jednowarstwowy płaski (tkanka spoczynkowa) – w szczytowej części nabłonka znajdują się kwasochłonne pęcherzyki wydzielnicze.

●

W pęcherzykach znajduje się żel koloidowy, w którego skład wchodzi tyreoglobulina.

●

W zrębie liczne naczynia włosowate typu zatokowego.

●

Brak dróg wyprowadzających.

Rozpoznanie: Skóra nieowłosiona. ●

●

●

●

●

Składa się z naskórka, skóry właściwej i leżącej pod nią tkanki podskórnej. Naskórek- nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący na błonie podstawnej, wyróżniamy 5 warstw: a)warstwę podstawną, z komórek walcowatych, wśród których znajdują się komórki macierzyste b)warstwę kolczystą, z komórek wielobocznych połączonych licznymi desmosomami, w trakcie przygotowania preparatu ich cytoplazma ulega obkurczeniu, co daje obraz kolców c)warstwę ziarnistą, zachodzi najintensywniejsze różnicowanie komórek, wytwarzanie swoistych białek, ziaren wydzielniczych, d)warstwę jasną*, zrogowaciałe komórki (które zachowały jeszcze desmosomy) e)warstwę zrogowaciałą, złożoną ze ściśle upakowanych całkowicie zrogowaciałych bezjądrowych komórek zwanych łuseczkami rogowymi, Między keratynocytami warstwy podstawnej występują melanocyty (o kształcie gwiaździstym) i komórki dendrytyczne (Langerhansa) Skóra właściwa zbudowana z tkanki łącznej właściwej, składa się z dwóch warstw: brodawkowej (tworzącej wpuklenia do naskórka, zawierająca liczne komórki tkanki łącznej i komórki limfatyczne) i siateczkowatej (z tkanki łącznej właściwej zbitej o utkaniu nieregularnym, zawierającej wiele włókien kolagenowych i sprężystych). Zawiera gruczoły potowe, brak gruczołów łojowych.

Rozpoznanie: Skóra owłosiona. ●

●

●

●

●

●

Składa się z cienkiej warstwy zrogowaciałego naskórka (nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący), skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek tworzy wpuklenia do skóry właściwej i tkanki podskórnej tworząc mieszki włosowe. Obecne są mniej lub bardziej widoczne włosy, składające się z łodygi wystającej ponad naskórek i korzenia umieszczonego w nabłonkowym mieszku włosowym (w kształcie mieszek podobny jest do próbówki). W skórze właściwej przebiegają włókna miocytów gładkich tworzące mięsień przywłośny. Gruczoł łojowy znajdujący się kącie mięśnia przywłośnego (skurcz tego mięśnia powoduje wyciśnięcie wydzieliny) Liczne gruczoły potowe oraz naczynia krwionośne.

Rozpoznanie: Język budowa ogólna. ●

Narząd o budowie mięśniowo-łącznotkankowej.

●

Pokryty na górnej powierzchni błoną śluzową, tworzącą liczne uwypuklenia – tzw. brodawki.

●

●

●

●

●

Widoczne brodawki nitkowate, charakterystycznie spiczasto zakończone i wygięte w stronę gardłową. Pod warstwą błony śluzowej przeciska się warstwa łącznotkankowa. Pod warstwą łącznotkankową znajduje się charakterystyczna mięśniówka szkieletowa języka, na którą składają się 4 mięśnie -mięsień górny podłużny; mięsień poprzeczny, mięsień pionowy i mięsień podłużny dolny – pomiędzy mięśniami również przeciska się tkanka łączna luźna śródmięsnej i omięsnej. Na dolnej powierzchni błona śluzowa gładka, mająca wielowarstwowy nabłonek nierogowaciejący. W tkance łącznej znaleźć można naczynia krwionośne.

Rozpoznanie: Język brodawki liściaste. ●

●

●

Uwypuklenia błony śluzowej pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym (z cienką warstwą rogową). Boczne powierzchnie brodawek obfitują w wypustki, będące kubkami smakowymi. Charakterystyczny kształt brodawek w przekroju poprzecznym – w każdej brodawce pierwotnej znajdują się 3 brodawki wtórne,przybierające kształt trójpłatkowego liścia (stąd nazwa).

●

Poszczególnie brodawki oddzielają rowki.

●

Mogą im towarzyszyć leżące pod nimi gruczoły produkujące wydzielinę surowiczą.