id14869-4. Ochrona konsumenta w Internecie

Ochrona konsumenta w Internecie

Ochrona konsumenta w Internecie

UMOWY ZAWIERANE NA ODLEGŁOŚĆ

Ochrona konsumentów w prawie polskim • Polskie prawo chroni konsumentów w związku z umowami zawieranymi z przedsiębiorcami. • Ochrona dotyczy wszystkiego rodzaju umów: tradycyjnych, zawieranych na odległość (tylko te są przedmiotem zainteresowania wykładu) oraz zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa. • Ochrona wynika przede wszystkim z ustawy z 24.06.2014 o prawach konsumenta.

Podstawowe pojęcia • Przedsiębiorca to podmiot prowadzący działalność gospodarczą (a przedsiębiorstwo to zespół składników materialnych i niematerialnych, z których korzysta on przy prowadzeniu działalności). • Konsument to osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Umowa zawarta na odległość • to umowa zawarta z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość (czyli np. urządzeń końcowych w sieciach telekomunikacyjnych).

Wyłączenia stosowania ustawy o prawach konsumenta • Ustanowione przez ustawę prawa przysługują konsumentom w związku ze zdecydowaną większością umów dotyczących towarów i usług. Ochrona wyłączona jest jednak m.in. w przypadku umów dotyczących: – gier hazardowych, – przewozu osób, – imprez turystycznych, – korzystania z publicznego aparatu telefonicznego.

Obowiązki przedsiębiorcy • Przedsiębiorca zawierający umowę z konsumentem ma obowiązek poinformować go w sposób jasny i zrozumiały o licznych sprawach najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową zawartą na odległość. • W przypadku sprzedaży w Internecie chodzi co do zasady o dostępność określonych informacji na stronie sklepu internetowego.

Obowiązki przedsiębiorcy dotyczące jego danych • Przedsiębiorca ma obowiązek podać: – firmę (nazwę), numer w rejestrze przedsiębiorców, – adres przedsiębiorstwa, e-mail, numery telefonu i faksu (jeżeli posiada), pod którym można szybko i efektywnie skontaktować się z nim, – adres, pod którym można składać reklamacje (jeśli jest inny niż powyższy).

Obowiązki związane z przedmiotem umowy • Przedsiębiorca ma obowiązek podać: – – – –

główne cechy świadczenia (rzeczy, usługi), łączną cenę lub wynagrodzenie wraz z podatkami, opłatę za transport, koszt korzystania ze środka porozumiewania się na odległość w celu zawarcia umowy, jeżeli jest wyższy niż zwykle, – sposób i termin zapłaty, – sposób i termin spełnienia świadczenia przez przedsiębiorcę (wraz z procedurą rozpatrywania reklamacji), – informacje dotyczące prawa odstąpienia od umowy.

Wybrane obowiązki szczegółowe • W stosunku do niektórych dóbr i usług ustawodawca ustanowił szczególne obowiązki przedsiębiorcy. Ma on obowiązek poinformować np. – o funkcjonalności treści cyfrowych oraz technicznych środkach ich ochrony, – o interoperacyjności treści cyfrowych ze sprzętem i oprogramowaniem.

Prawo odstąpienia od umowy • Konsumentowi przysługuje prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni (liczonym od objęcia rzeczy w posiadanie lub od dnia zawarcia umowy, zależnie od jej przedmiotu), bez podawania przyczyny odstąpienia i bez ponoszenia kosztów (z pewnymi wyjątkami). • Termin wydłuża się do 12 miesięcy, jeżeli przedsiębiorca nie poinformował o prawie odstąpienia od umowy.

Oświadczenie o odstąpieniu • Przedsiębiorca ma obowiązek udostępnienia wzoru formularza odstąpienia od umowy. Wzór jest też w załączniku do ustawy. • Jeżeli przedsiębiorca przewidział taką możliwość, oświadczenie może być złożone w Internecie.

Koszt odstąpienia i zwrot opłat • Koszt dostarczenia rzeczy przedsiębiorcy ponosi konsument, chyba że przedsiębiorca zobowiązał się do jego pokrycia, albo nie poinformował o kosztach odstąpienia. • Przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić konsumentowi wszystkie płatności, łącznie z kosztami dostarczenia konsumentowi rzeczy – przy użyciu tego samego sposobu zapłaty, z którego korzystał konsument (np. przelew).

Odpowiedzialność konsumenta • Konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy (chyba że przedsiębiorca nie poinformował o prawie odstąpienia). • Przedsiębiorca nie może więc odmówić przyjęcia rzeczy w otwartym opakowaniu, a nawet używanej.

Prawo odstąpienia nie przysługuje, gdy przedmiotem umowy jest np. • rzecz wykonana na indywidualne zamówienie (nieprefabrykowana), • rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do spożycia, • rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, które otwarto, a której to rzeczy po otwarciu nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, • rzecz ulegająca po dostarczeniu - ze względu na swój charakter - nierozerwalnemu połączeniu z innymi rzeczami,

• nagranie dźwiękowe lub wizualne albo program komputerowy dostarczone w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu, • treść cyfrowa niezapisana na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia.

Odpowiedzialność przedsiębiorcy • Niespełnienie wymogów dotyczących udzielenia informacji lub wydania dokumentu w związku z umowami na odległość jest wykroczeniem (art. 139b KW). • Przeciwko nieuczciwemu przedsiębiorcy można także skierować pozew do sądu cywilnego. • Działania i zaniechania przedsiębiorcy mogą być uznane za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów na podstawie u. o o. k. i k. (za co grozi m.in. kara pieniężna).

Ochrona konsumenta w Internecie

ZAKAZY REKLAMY

Zakazy reklamy • Prawo polskie ustanawia zakazy reklamy określonych produktów i usług, które to zakazy mają mniej lub bardziej powszechny charakter (niektóre dotyczą np. tylko telewizji). • Część zakazów rozciąga się także na reklamę prezentowaną w Internecie.

Produkty, usługi i podmioty, których reklama jest zakazana • • • • • •

Wyroby tytoniowe, alkohol (z pewnymi wyjątkami), gry hazardowe, usługi medyczne, niektóre produkty lecznicze, apteki.

Zakaz reklamy wyrobów tytoniowych • Zakazana jest reklama i promocja wyrobów oraz rekwizytów tytoniowych i ich imitacji oraz symboli związanych z używaniem tytoniu, wszędzie, a więc także w Internecie. • Naruszenie zakazu podlega grzywnie do 200 tysięcy złotych lub karze ograniczenia wolności. • Podstawa prawna: ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

Zakaz reklamy alkoholu • Całkowicie zakazana jest reklama i promocja alkoholu innego niż piwo (z pewnymi wyjątkami dotyczącymi sponsorowania imprez masowych). • Reklama i promocja piwa jest dozwolona, w tym w Internecie, ale z pewnymi ograniczeniami, np. nie może być kierowana do małoletnich; twierdzić, że alkohol ma właściwości lecznicze itp.

Wyjątki dotyczące sponsorowania • Można informować o sponsorowaniu imprez masowych przez producentów i dystrybutorów napojów o zawartości od 8 do 18% alkoholu (powyżej 18% - całkowity zakaz), ale tylko wewnątrz dzienników i czasopism, na zaproszeniach, bilecie, plakacie, produkcie lub tablicy informacyjnej (a z dodatkowymi ograniczeniami – także w radiu i telewizji) – a więc nie w Internecie! • Informowanie o sponsorowaniu w związku ze słabszym niż 8% alkoholem nie podlega ograniczeniom.

Odpowiedzialność za reklamę alkoholu • Reklamowanie alkoholu podlega grzywnie od 10 tysięcy do 500 tysięcy złotych. • Można też orzec przepadek napojów alkoholowych lub orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie hurtowego obrotu napojami alkoholowymi. • Podstawa prawna: ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Zakazy reklamy hazardu • Zakazana jest reklama i promocja (a także informowanie o sponsorowaniu) gier hazardowych, zakładów wzajemnych oraz gier na automatach – wszędzie, a więc i w Internecie. • Dopuszcza się wyłącznie informowanie o sponsorowaniu przez organizującego zakłady wzajemne (wyłącznie poprzez podanie nazwy lub innego oznaczenia sponsora).

Odpowiedzialność za reklamę hazardu • Za naruszenie zakazu grozi mandat do 3360 zł albo nakładana przez sąd grzywna do 16 milionów złotych (to nie błąd!). • Podstawa prawna: ustawa o grach hazardowych, Kodeks karny skarbowy.

Zakaz reklamy usług medycznych • Podmiot wykonujący działalność leczniczą może podawać do informacji publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń. • Treść i forma tych informacji nie może mieć charakteru reklamy (m.in. w Internecie). • Za naruszenie zakazu grozi lekarzowi odpowiedzialność zawodowa. Jest to też wykroczenie. • Podstawa prawna: ustawa o działalności leczniczej.

Zakaz reklamy produktów leczniczych • Zakazane jest kierowanie do publicznej wiadomości (a więc też w Internecie) reklamy produktów leczniczych: – wydawanych wyłącznie na receptę, – zawierających środki odurzające i substancje psychotropowe, – refundowanych.

• Za naruszenie zakazu grozi kara grzywny. • Podstawa prawa: prawo farmaceutyczne.

Zakaz reklamy aptek • Zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności (w ogóle, a więc i w Internecie). • Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy. • Za naruszenie zakazu grozi kara pieniężna do 50 tysięcy złotych. • Podstawa prawna: prawo farmaceutyczne.

Ochrona konsumenta w Internecie

OCHRONA PRZED SPAMEM

Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną • Podstawowe instrumenty ochrony przed spamem określone zostały w ustawie z 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Informacja handlowa - pojęcie • Jest to każda informacja przeznaczona bezpośrednio lub pośrednio do promowania towarów, usług lub wizerunku przedsiębiorcy lub osoby wykonującej zawód (regulowany), z wyłączeniem informacji umożliwiającej porozumiewanie się za pomocą środków komunikacji elektronicznej z określoną osobą oraz informacji o towarach i usługach niesłużącej osiągnięciu efektu handlowego pożądanego przez podmiot, który zleca jej rozpowszechnianie.

Wybrane obowiązki usługodawcy • Usługodawca ma obowiązek m.in. – podać swój adres elektroniczny, – podać swoje oznaczenie (imię, nazwisko, nazwę, siedzibę, adres, zezwolenia).

Niezamówione informacje handlowe • Zakazane jest przesyłanie niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy będącego osobą fizyczną za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej. • Informację uważa się za zamówioną, jeżeli odbiorca wyraził zgodę na jej otrzymywanie, w szczególności udostępnił w tym celu identyfikujący go adres poczty elektronicznej.

Wyrażenie zgody przez odbiorcę • Wyrażenie zgody musi być wyraźne – nie może być domniemane lub dorozumiane. • Publiczne ujawnienie adresu e-mail (np. na stronie internetowej) nie oznacza zgody na przesyłanie informacji handlowych! • Zgoda może być odwołana w każdym czasie. • Ciężar dowodu uzyskania zgody odbiorcy spoczywa na usługodawcy.

Zgoda a umowy zawierane na odległość • Przy zawieraniu umów na odległość, wyrażenie zgody na przesyłanie informacji handlowych musi wynikać z wyraźnego postanowienia umowy. W tym zakresie: – powinien być na nią przewidziany punkt odrębny od punktu na wyrażenie zgody na przetwarzanie danych w związku z wykonaniem umowy, – kratka przy tym punkcie nie powinna być domyślnie zaznaczona.

Zapytanie o przesłanie oferty • Przedsiębiorcy czasem stosują taktykę rozsyłania „zapytań o zgodę na przesłanie oferty”. • Jest to kwestia kontrowersyjna. • Jeżeli w ogóle dopuścić takie zapytania, to nie mogą one mieć elementów reklamy (np. wskazania zalet oferty lub oferenta, linków do stron internetowych, zdjęć).

Odpowiedzialność za spam • Przesyłanie niezamówionych informacji handlowych to wykroczenie, podlegające karze grzywny (do 5000 zł). Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. • Można to też uznać za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu u. o o. k. i k. (za co grozi kara pieniężna). • Stanowi to także czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ustawy z 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, za którego popełnienie grozi odpowiedzialność cywilna.

Art. 172 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego • Do 25.12.2014 art. 172 ust. 1 P.t. zakazywał stosowania automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego, chyba że abonent lub użytkownik końcowy wyraził na to zgodę. • Nie mógł więc do nas dzwonić nieinteraktywny automat (chyba że się na to zgodziliśmy).

Nowe brzmienie art. 172 ust. 1 P.t. • Od 25.12.2014 art. 172 ust. 1 P.t. zakazuje używania wszelkich telekomunikacyjnych urządzeń końcowych dla celów marketingu bezpośredniego. Tak to dokładnie brzmi: • Zakazane jest używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego, chyba że abonent lub użytkownik końcowy uprzednio wyraził na to zgodę.

Problemy ze stosowaniem art. 172 ust. 1 P.t. • Użycie w przepisie koniunkcji („zakazane jest używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących…”). • Brak definicji legalnej marketingu bezpośredniego (zapewne chodzi o składanie propozycji zawarcia konkretnych umów) i niejasna relacja tego pojęcia do „informacji handlowych”. • Skuteczność dawniej udzielonych zgód.

Kara za naruszenie art. 172 ust. 2 P.t. • Za naruszenie wskazanej normy grozi kara pieniężna nakładana przez Prezesa UKE w wysokości do 3% przychodu ukaranego podmiotu.