James Morrow Niewinni w piekle

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) James morrow Niewinni w pielke Umarli drŜą w podziemiu, ocean i jego mieszkańcy. Szeol [kraina zmarłych] dla Niego jest nagi. Abaddon [Zatracenie] jest bez zasłony. Księga Hioba, 26; 5-6 Konserwatysta nie musi obawiać się człowieka, którego rozsądek jest sługą jego namiętności, niech jednak strzeŜe się tego, dla kogo rozsądek stał się namiętnością największą i najbardziej straszliwą. Ci bowiem są niszczycielami pradawnych imperiów, sprawcami rozpadu, bogobójcami. J.B.S. Haldane, "Daedalus" PODZIĘKOWANIA W trakcie mojej długiej podróŜy poprzez teodyceę korzystałem z pomocy dzieł wielu myślicieli. Mam wielki dług wobec "The Problem of Evil" Marylin McCord Adams i Roberta Merrihew Adamsa, "The Problem of God" Petera Adama Angelesa, "Evil and the God of Love" Johna Hicka, "The Problem of Pain" C.S. Lewisa, "Evil and the Concept of God" Edwarda H. Maddena i Petera H. Hare'a, "God and Evil" HJ. McCloskeya, "The Evils of Theodicy" Terrence'a W. Tilleya oraz "The Greater-Good Defence" Melville'a Y. Stewarta. Czterotomowa historia wcielonego zła pióra Jeffreya Burtona Russella - "The Devil", "Satan", "Lucifer" i "Mephistopheles" - nie będąc teodyceą per se, zawiera jednak wiele błyskotliwych rozwaŜań na temat paradoksu cierpienia. Interpretacje Księgi Hioba są równie liczne jak wrzody na ciele jej bohatera. Do trzech najbardziej interesujących zaliczam "The First Dissident" Williama Safire'a, "The Bitterness of Job" Johna T. Wilcoxa oraz "Odpowiedź Hiobowi" Carla Gustava Junga. Wedle mojej wiedzy wszystkie nieszczęścia zarejestrowane przez zespół oskarŜycielski naprawdę miały miejsce. Zainteresowanym dalszym zgłębianiem tego tematu polecam lekturę "The Pessimist Guide to History" Stuarta i Doris Flexnerów. Konstruując przypadek zwłóknienia torbielowatego z rozdziału dwunastego korzystałem z kilku źródeł, między innymi z "Alex: The Life of a Child" Franka Deforda. Pewne szczegóły egzekucji Roberta Franc.ois Damiensa pochodzą z pracy Michela Foucaulta "Nadzorować i karać". Jak w przypadku "Pióra archanioła", tak i przy tej ksiąŜce skorzystałem wielce dzięki intelektualnemu i moralnemu wsparciu mojej agentki, Merrillee Heifetz, dzięki inteligencji mojego wydawcy, Johna Radziewicza, oraz chęci moich przyjaciół i kolegów wyraŜenia opinii na temat poszatkowanego rękopisu i omówienia wielu dręczących mnie obsesji. Wśród osób, którym naleŜą się podziękowania, są: Joe Adamson, Linda Barnes, Craig Brownlie, Lynn Crosson, Shira Deamon, Sean Develin, Daniel Dubner, Margaret Duda, David Edwards, Robert Hatten, Peter Hayes, Michael Kandel, Christa Malone, Glenn Morrow, Jean Morrow, Elisabeth Rosę, Joe Schall, Peter Schneeman, Kathryn Ann Smith, James Stevens-Arce, David Stone oraz Dorothy Yanbinsbergen. CZEŚĆ PIERWSZA Rozdział l Ze wszystkich godnych uwagi obiektów uwolnionych z okowów lodu przez wielkie arktyczne ruchy tektoniczne w roku 1998, jak zachowany w całości statek wikingów i zamroŜone cielsko mamuta włochatego, najbardziej kontrowersyjnym było bez wątpienia trzyipółkilometrowej długości ciało Boga. Dyskusja, która w rezultacie rozgorzała, nie skupiła się jednak, co dziwne, na kwestii toŜsamości Corpus Dei - ciało wyposaŜone było, jak się przekonamy, w niepodwaŜalną genealogię Strona 1

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - lecz na jego statusie metafizycznym. Czy Bóg był martwy, jak chcieli tego nihiliści i "New York Times"? Zaledwie w stanie śpiączki, jak gorąco pragnął tego Watykan i wyznawcy ortodoksyjnego judaizmu? Czy teŜ - wedle powszechnej opinii protestantów - Wszechmogący był duchowo Ŝywy jak zawsze, porzuciwszy jedynie swoją cielesną formę, tak jak poczwarka jętki pozbywa się zbędnego juŜ kokona? Zanim nastąpiły szczególne wydarzenia składające się na moją opowieść, wydawało się, Ŝe zagadka moŜe być nigdy nie rozwiązana. Właściciele Corpus Dei, jeden w drugiego Ŝarliwi baptyści z południa Stanów Zjednoczonych, drŜeli na myśl o bandach naukowców właŜących z buciorami do wnętrza Jego mózgu, zostawiających ślady błota na świątobliwych dendrytach w trakcie prób ustalenia zakresu Jego Ŝycia lub śmierci. Co więcej, jako zwolennicy przynoszącej teologiczny komfort teorii jętki, opiekunowie Boga słusznie się obawiali, Ŝe ekspedycja taka mogłaby odkryć ślady aktywności mózgowej, potwierdzając tym samym o wiele bardziej niepokojącą teorię śpiączki. Co zaś do mnie, całym sercem opowiadałem się za zakazem wycieczek do Jego cerebrum. Jestem diabłem, mam więc jasno określone poglądy na temat tego, jak powinni zachowywać się ludzie. Jednak w odróŜnieniu od baptystów moje poglądy kształtuje bardziej roztropność niŜ poboŜność. Objawem mądrości jest, wydaje mi się, zostawianie rzeczy ich własnemu biegowi. Nie budźmy śpiących bogów. Tabliczka na drzwiach sali sądowej głosiła SĘDZIA POKOJU, chociaŜ ani sprawiedliwość, ani utrzymywanie pokoju nie zaprzątały zawodowo Martina Candle'a, który zajmował się głównie egzekwowaniem nakazu trzymania psów na smyczy, udzielaniem pouczeń pieszym przechodzącym przez ulicę w niewłaściwym miejscu, sądzeniem drobnych złodziejaszków, ściąganiem zaległych mandatów oraz udzielaniem ślubów cywilnych. Martin wykonywał swój zawód w powiecie Abaddon, stan Pensylwania, zagorzale republikańskiej enklawie rozpościerającej się na terenie szerokiej doliny trzydzieści kilometrów na północ od Filadelfii. Powiat Abaddon był spokojny i dostatni, pełen soczyście zielonych parków publicznych, falujących łagodnie pól uprawnych i osiedli-sypialni o nazwach takich jak Lisi Zakątek czy Jelenia Ostoja. Największym atutem miasteczka, w zgodnej opinii wszystkich, był potok Waupelani, połyskujący strumień wijący się delikatnie przez dolinę z północy na południe, łączący kolejne osiedla niczym Ŝyłka z nanizanymi paciorkami róŜańca. Piskorze pluskały się w jego wodach. Pasiaste węŜe uwielbiały wygrzewać się na nasłonecznionych brzegach. Długonogie, podobne do pająków plesice biegały po powierzchni niby Jezus po jeziorze Genezaret. Potok był równieŜ schronieniem dla rzadkiego i pięknego gatunku ryb, Ŝółtołuskiego karpia, i w słoneczne letnie dni dzięki przeciągającym ławicom zwykły strumień zmieniał się w rzekę płynnego złota. Nad Waupelani, przecinającym rodzinne osiedle Martina, Lisi Zakątek, dzisiejszy sędzia w swych dziecinnych latach spędzał długie godziny - jeździł na łyŜwach, łapał cierniki, puszczał okręty wojenne, które zbijał z kawałków drewna znajdowanych w piwnicy. Dopiero kiedy dorósł, przeprowadził się do Glendale, zdobył dyplom college'u w Perkinsville i wygrał swoje pierwsze wybory, dotarło do jego świadomości, Ŝe potok Waupelani był dla niego w dzieciństwie zabawką - najlepszą zabawką, jaką chłopiec mógł sobie wymarzyć, lepszą niŜ domek na drzewie czy zestaw kolejki elektrycznej. Dziwna nazwa powiatu Abaddon sięgała korzeniami pewnego ciepłego letniego popołudnia roku 1692, kiedy to kierownik szkoły i kwakier, niejaki Prester Harkins, ujrzał diabła we własnej osobie. Zły siedział na błotnistych moczarach odbierających wodę strumieniom i potokom doliny. Brał właśnie kąpiel. Harkins dostrzegł jego szczotkę z Ŝelaznym włosiem. ChociaŜ kwakier Harkins cierpiał w rzeczywistości na ostry Strona 2

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) przypadek schizofrenii paranoidalnej, sąsiedzi dali wiarę jego opowieści; wkrótce trzęsawisko i okolice zyskało nazwę jednego z bardziej dźwięcznych epitetów piekła, Abaddon, co jest hebrajskim imieniem zarówno jednego z demonów, jak i bezdennej otchłani, którą zamieszkuje. Jednak wraz z nadejściem dwudziestego wieku mieszkańcy zdąŜyli juŜ zapomnieć znaczenie słowa Abaddon. Według nich była to tylko odpowiednia nazwa dla odpowiedniego przedmiejskiego osiedla, słowo, które przybysze z zewnątrz zawsze wymawiali niewłaściwie, kładąc akcent na pierwszej sylabie. "Rymuje się z Aladynem", autochtoni rutynowo informowali przybyszów. "Kładźcie nacisk na "bad"", dodawali - co było dziwnie augustyńskim mottem dla społeczności, której poczucie grzechu pierworodnego trudno byłoby nazwać wnikliwym. ChociaŜ czasem ten lub ów sąsiad Martina ulegał mrocznemu przygnębieniu, jakie było powszechnym udziałem mniej szczęśliwych Amerykanów, przeciętny abaddończyk nie był świadom faktu, Ŝe mieszka w piekle. Podobnie jak wielu ludzi pozostających w społeczności, w której się wychowali, podczas gdy ich przyjaciele dawno wyjechali na podbój szerokiego świata, Martin walczył z lękiem, iŜ jest i zawsze będzie Ŝyciową ofermą. W takich okolicznościach człowiek zazwyczaj wykształca krańcowy pogląd na swoje powołanie, traktując je albo jako rodzaj pokuty (coś pomiędzy opróŜnianiem basenów w domu starców i wiosłowaniem na galerze), albo wynosząc na wyŜyny poza granice rozsądku. Martin wybrał apoteozę. Zdobywszy zaufanie elektoratu dzięki swej pełnej godności postawie, atletycznej figurze i przystojnej twarzy z ciemnymi oczami i blond włosami, walczył o zachowanie pozycji cięŜką pracą i uczciwością, rozwaŜając kaŜdą sprawę, jakby od jej wyniku zaleŜał los narodu. W końcu nawet demokraci opowiedzieli się za jego kandydaturą. ChociaŜ nie miał Ŝadnych tytułów naukowych - w owych czasach moŜna było zdobyć fotel sędziego pokoju, mając wyłącznie dyplom college'u i praktyczną znajomość miejscowych praw - był nie mniej oddany ideałowi sprawiedliwości niŜ którykolwiek z wykładowców prawa na Harvardzie. Wydawane przezeń wyroki były inspirująco sprawiedliwe, podnoszące na duchu. Sędzia Candle nigdy nie poprzestawał na odebraniu prawa jazdy pijanemu kierowcy; nie, zawsze próbował skierować go na leczenie odwykowe. Kiedy miał do czynienia z młodocianym złodziejaszkiem, nigdy nie wystarczało mu ustalenie wyroku, wyznaczenie grzywny i wygłoszenie umoralniającej reprymendy; zawsze próbował dotrzeć do sedna nieprawości, odwiedzając rodzinę nieletniego przestępcy i zachęcając wszystkich do uczestnictwa w terapii rodzinnej. Nawet śluby dawały Martinowi okazję znajdowania chwały w jego sędziostwie. Kiedy dwoje ludzi postanawia zawrzeć związek małŜeński przed sędzią pokoju, moŜna z duŜą dozą prawdopodobieństwa załoŜyć, Ŝe coś poszło nie tak w ich Ŝyciu, i przy ceremonii Martin funkcjonował bardziej jako kapłan czy terapeuta niŜ jako urzędnik miejski. Mniej więcej w dziesięciu procentach przypadków jedna z osób była nieuleczalnie chora. W dwudziestu pięciu procentach narzeczona była w ciąŜy. W czterdziestu procentach proponowane połączenie - śydówka z chrześcijaninem, protestant z katoliczką, czarne z białym - okazywało się nie do przełknięcia dla jednej z zainteresowanych rodzin. Przy trzech okazjach Martin udzielił ślubu dwóm męŜczyznom; dwukrotnie połączył węzłem małŜeńskim dwie kobiety. ChociaŜ śluby osób tej samej płci gorszyły jego kolegów republikanów, udzielał ich z pełnym spokojem umysłu, wierząc, Ŝe zasada liberalizmu powinna odnosić się w nie mniejszym stopniu do alkowy, co do placu handlowego. Często zainteresowanej pary nie było stać na wynajęcie odpowiednio godnego lokalu na wymienienie małŜeńskiej przysięgi, a ze zrozumiałych względów narzeczem nie chcieli wykorzystywać dostępnych im pomieszczeń: podniszczona przyStrona 3

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) czepa mieszkalna albo salon rodziców to kiepskie miejsce startu dla wkraczających na nową drogę Ŝycia. Dowiadując się o niedoli młodej pary, Martin natychmiast oferował im tylny pokój swojego kawalerskiego mieszkania. Dywan był czysty, umeblowanie nie pozbawione smaku, światło zaś na tyle przyćmione, Ŝe boazeria wyglądała na zrobioną z prawdziwego dębu. W zdenerwowaniu wiele par zapominało o tym czy innym niezbędnym rekwizycie, toteŜ Martin na wszelki wypadek trzymał w saloniku pełen zestaw przyborów. Kiedy państwo młodzi juŜ wpadali w panikę, Martin spokojnie otwierał szafkę ze sklejki i wydobywał tombakowe obrączki, parę pachnących świec, bukiet sztucznych kwiatów, pudełko prezerwatyw czji butelkę popularnego szampana. Udzielał teŜ ślubów organizowanych bardziej pomysłowo. Zawsze zabierał swoje przybory w neseserze, gdy wsiadał do białego dodge'a model Aries i wyruszał, by pieczęcią Wspólnoty Pensylwanii nadać oficjalne imprimatur czcigodnym pragnieniom ciała. Kiedyś dwoje entuzjastów nurkowania powiązał węzłem małŜeńskim na dnie rzeki Schuykill, ubrany, po dobnie jak oni, w piankowy kombinezon i dźwigając na plecach butlę z tlenem. Pobłogosławił teŜ dwoje fanatyków spadochroniarstwa, skacząc wraz z nimi z helikoptera i patrząc na welon panny młodej trzepoczący się za nią w powietrzu ni czym peleryna któregoś z komiksowych superbohaterów. Ni gdy nie zapomniał ceremonii ślubnej pary awangardowych artystów z Perkinsyille, którzy oddawali się energicznej kopulacji na łóŜku wodnym, by rozpocząć akt jako cudzołoŜnicy i zakończyć go jako legalna para. Dzięki swojej pracy Martin, w wieku czterdziestu dziewięciu lat, poznał czarującą i ekscentryczną Corinne Rosewood. Któregoś kwietniowego popołudnia miejski konstabl samochwała, Hugh Steadman, przyprowadził do małej salki sądowej Corinne, aresztowaną pod zarzutem zakłócania spokoju. Według Steadmana przez ostatnie trzy lata Corinne wykorzystywała ogródek na tyłach swojego domku w Chestnut Grove do uprawiania kocimiętki. KaŜdego wieczoru zaraz po zachodzie słońca ściągały tam uzaleŜnione persy, syjamy i zwykłe dachówce. Miauczały wniebogłosy, tarzając się wśród kwiatów. Nie dość Ŝe sąsiedzi Corinne naraŜeni byli na wysłuchiwanie odgłosów tych nocnych bachanaliów, na dodatek koty wprawiały się w stan takiego oszołomienia, Ŝe wracając do domu chwiejnym krokiem o czwartej nad ranem, zapominały, do czego słuŜy kuweta, i załatwiały się wprost na podłogę. I oto stała tam, kobieta o pełnych kształtach, z włosami o barwie miodu, ubrana we flanelową koszulę w kratkę, spłowiałe dŜinsy oraz czerwone kowbojskie buty, kołysząc się w przód i tył na obcasach i niemiłosiernie zgrzytając zębami, podczas gdy konstabl Steadman oskarŜał ją o szerzenie zepsucia pośród miejskich kotów. Twarz miała okrągłą i ozdobioną dołeczkami, a obraz całkowitego piękna psuł tylko nos przypominający pączek kocimiętki. Martin był pod silnym wraŜeniem. Przez całą mowę oskarŜycielską serce waliło mu młotem jak u zakochanego sztubaka. Posągowość Corinne i jej oryginalne rysy twarzy przemawiały do jego poczucia estetyki, jej występek współgrał z jego sympatią dla przejawów bezczelności. Odmalowany słowami oskarŜyciela obraz go oczarował: setka kotów pogrąŜonych w ekstazie, przeŜywających nocne halucynacje, śpiewa do księŜyca, przechadzając się po stworzonym przez Corinne ogrodzie rozkoszy. Na rozprawie dziesięć dni później Corinne nie przyznała się do winy. Martin, rozwaŜywszy dowody, orzekł jej winę i wyznaczył grzywnę w wysokości dwustu pięćdziesięciu dolarów. - Chyba się w tobie zakochałem - powiedział, ściągając okulary i patrząc prosto na oskarŜoną. - Czy wyjdziesz za mnie? Przyjmując, Ŝe sędzia Ŝartuje, Corinne odpowiedziała, Ŝe oczywiście wyjdzie za niego, ale pod warunkiem Ŝe zrezygnuje z grzywny. Strona 4

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Nie zrezygnuję z grzywny, ale obniŜę ją do dwustu dolarów. - Sto pięćdziesiąt? - Dwieście. - W porządku. - Czy ślub w czerwcu by ci odpowiadał? Konstabl Steadman nie dowierzał własnym uszom. Zakaszlał w zdumieniu. - Zwariowałeś? - zapytała Corinne, mimowolnie ściskając w palcach rąbek flagi Pensylwanii stojącej przy stole Martina, naprzeciwko flagi narodowej. - Nawet cię nie znam. - Co w takim razie powiesz na wspólną kolację? Kolację i przedstawienie w teatrze? - To moŜliwe. - Dzisiaj? - Dzisiaj okradam stację benzynową w Glendale. W piątek wieczór będę wolna. - A więc jesteśmy umówieni. W piątek wieczór Martin i Corinne obejrzeli wspólnie nowe przedstawienie "Świadka oskarŜenia" Agaty Christie w filadelfijskim Teatrze Sztuk śywych, a sześć miesięcy później istotnie wzięli ślub, podczas świeckiej ceremonii odprawionej przez Kevina McKendricka, sędziego pokoju powiatu Cheltenham, sąsiadującego z Abaddonem od wschodu. Tworzyli zaiste niezwykłą parę. Martin: wyznawca monoteistycznego protestantyzmu i centrowy republikanin, jedyny syn Siobhan 0'Leary, recepcjonistki w biurze podróŜy, i Waltera Candle'a, barmana abstynenta, który próbował zrównowaŜyć świeckość tego zajęcia, nauczając w prezbiteriańskiej szkółce niedzielnej. Corinne: poganka wolna duchem, była członkini Korpusu Pokoju, potomkini pierwszej w historii kobiety, która z ramienia socjalistów walczyła o fotel gubernatora Marylandu, i nieudanego dramaturga o poglądach marksistowskich, późniejszego zdolnego hurtownika artykułów sportowych. A jednak byli szczęśliwi... nie tylko szczęśliwi, lecz ostentacyjnie szczęśliwi - szczęśliwi w stopniu, który byłby nie do zniesienia dla pary mniej pozbawionej poczucia winy i uczciwej. Cztery miesiące po ślubie wydzierŜawili rozpadający się wiejski dom i przylegającą do niego stodołę przy Flour Mili Road 22 w kolonii Kasztanowy Gaj. Ich posiadłość, zlokalizowana pięć kilometrów na północ od trzęsawiska Abaddon, zajmowała prawie trzy hektary, więcej niŜ potrzeba dla łagodnie pieniącej się kocimiętki. Tej wiosny wspólnie dokonali siewu, co jakiś czas przerywając, by kochać się w jabłkowym sadzie, i w czerwcu rośliny zakwitły, pozwalając miejscowym kotom doznawać rozkoszy, jaka wydawała się przesadna nawet dla tych znanych z hedonizmu pieszczochów. Miłość Corinne do zwierząt wykraczała poza hodowlę kocimiętki. Pani sędzina była wegetarianką, a na zderzakach jej forda rangera widniały naklejki głoszące: "Mięso to morderstwo" oraz "Wolałabym chodzić nago, niŜ nosić futro". Na Ŝycie zarabiała prowadząc w Perkinsville sklepik "Wszystkie stworzenia duŜe i małe", specjalizujący się w karmach dla psów, kotów i - co przynosiło największe dochody - koni, ulubieńców nastoletnich dziewcząt z najbogatszego osiedla powiatu Abaddon, połoŜonej pośród lasów wykwintnej Jeleniej Ostoi. Sama Corinne miała bardzo oryginalny gust, jeśli chodzi o zwierzęta. Pośród stworzeń, z którymi Martin był zmuszony konkurować o uczucia Ŝony, była nie tylko iguana imieniem Sedgewick, lecz równieŜ pająk ptasznik Harry Truman i samica pancernika Shirley - stroniąca od ludzi bestia, która nie robiła nic, tylko jadła, spała i kaŜdego dnia o drugiej po południu przechodziła z jednego kąta piwnicy do drugiego, zostawiając na podłodze kupki nieczystości. Wieczorem w dzień pierwszej rocznicy ich ślubu Corinne spojrzała Martinowi prosto w oczy, podniosła do ust drugi kieliszek popularnego szampana marki Cook's i powiedziała Strona 5

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) cicho: - To były homary. - Homary? - Z "Super Fresh". Przypadek, do którego najwyraźniej nawiązywała, pojawił się na wokandzie Martina we wczesnej fazie ich narzeczeństwa. Wkrótce po jedenastej wieczorem dziewiętnastego września 1996 roku młoda kobieta nazwiskiem Nancy Strossen włamała się do sklepu spoŜywczego "Super Fresh" w Lisim Zakątku i przeniosła wszystkie homary z ich akwarium na wystawie do specjalnego pojemnika. Następnie przejechała przez całe New Jersey, zaparkowała na opustoszałej plaŜy w Cape May i wypuściła homary do wód północnego Atlantyku. Po zapoznaniu się ze szczegółami eskapady panny Strossen Martin skazał ją na dwa dni więzienia, lecz nie obłoŜył Ŝadną grzywną, natomiast zarzucił pracownikom "Super Fresh" traktowanie homarów w sposób nieludzki i stwierdził, Ŝe powinni porzucić praktykę dręczenia skorupiaków. - Homary mnie przekonały - ciągnęła Corinne. - Pozwoliłeś oskarŜonej odejść, pogroziwszy jej tylko palcem, a ja pomyślałam sobie: "Nie szukaj dalej, moja droga". - Kochane homary - powiedział Martin leniwie, kończąc trzeci kieliszek szampana. - Kochane, kochane homary. Osiemnaście miesięcy po ślubie Corinne wpadła na pomysł załoŜenia psiego odpowiednika sławnej Fundacji Spełnionych śyczeń. Zebrała datki za pośrednictwem czasopisma "Psi przyjaciel", wynajęła jednopokojowe biuro w centrum Kingsley i zaangaŜowała swoją tępą, lecz świecie uczciwą kuzynkę Frańny jako główną administratorkę. W pół roku "Psiarnia Radości" stała się powaŜną firmą, podtrzymywaną przy Ŝyciu przez dobrowoine datki i własną pensję Corinne. Dzięki "Psiarni Radości" umierający jamnik z zadymionego Manhattanu mógł wreszcie pouganiać się za królikami w Wisconsin, chory na cukrzycę ogar z Newark dołączał do trzech innych psów poszukujących zaginionego dziecka w górach Great Smokies, a golden retriever cierpiący na białaczkę, urodzony i wychowany w Tahoka, parszywej teksaskiej dziurze, spędzał ostatnie tygodnie Ŝycia nad brzegami Rio Grandę. Gdyby Martin nie szalał na punkcie Corinne, uznałby "Psiarnię Radości" za wyrzucanie pieniędzy w błoto i cała sprawa byłaby powodem głośnych kłótni w rodzaju tych, które charakteryzowały schyłkowe fazy jego poprzednich związków. Miłość jednak dziwnie zmienia ludzkie poczucie proporcji i dlatego teŜ - wbrew pogłoskom - jest bezwzględnie najmniej ulubionym uczuciem diabła. *** To znowu ja. Wasz uniŜony sługa. Wyjaśnijmy coś sobie teraz. Nie stoi przed wami stary kozioł. To nie bies, Belzebub, czort czy jakakolwiek inna łagodna i udomowiona wersja mnie samego. Macie przed sobą diabła. To powaŜna sprawa. To bułgarskie niemowlę wyrzucone w powietrze i złapane na turecki bagnet na oczach jego oszalałej z rozpaczy matki. To komendant ustaszów rozcinający tyłek Serbowi siekierą - Serb błaga go, błaga, Ŝeby strzelił mu w głowę, a ustasz tylko się śmieje. Trzydziestoletnia ofiara czerniaka złośliwego zakładająca sobie na głowę plastikową torebkę i zaciskająca wokół szyi sznurek od latawca swego syna. Rzeka Jangcy występująca z brzegów w roku 1931, zalewająca teren od Nankinu do Hankou, w której odmętach ginie trzy i pół miliona wieśniaków. Wielkie trzęsienie ziemi w Iranie w roku 1990, wprawiające w drŜenie całą północną część kraju, gdzie setka miast zmieniła się w gruzy i Ŝycie straciło pięćdziesiąt tysięcy ludzi. Proszę, zrozumcie, nigdy nie prosiłem o tę pracę. Nie zamierzałem być księciem ciemności, zasadą zła, fundamentem nienawiści. Nigdy nie prosiłem Boga, by sięgnął do najwyŜszej kupy gnoju w piekle, chwycił kawał pierwotnej mazi i ulepił mnie, tak jak później miał ulepić Adama z gliny. ChociaŜ gotów jestem wyznać wszystkie swoje grzechy przed odpowiedStrona 6

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) nio cierpliwym księdzem, winę za los Martina Candle'a - i za cały ból świata - nie ja ponoszę. Tak, to ja wynalazłem trąbę powietrzną; to prawda, moim hobby jest hodowanie zarazków gruźlicy; zgoda, jestem twórcą grawitacji i, co za tym idzie, współsprawcą kaŜdego fatalnego upadku. Ale fakt, Ŝe nasz Stwórca zleca mi złą robotę, nie oznacza, Ŝe mamy przestać zauwaŜać krew na Jego rękach. "Bóg kryje się w szczegółach", napisał architekt Ludwig Mieś van der Rohe... i tak samo jest ze mną. Nazywam się Jonathan Sarkos, mam dwa metry dziesięć wzrostu i waŜę sto trzydzieści kilogramów. Tak jak kameleon, zmieniam twarz w zaleŜności od otoczenia, tyle Ŝe w odwrotny sposób. Na asfalcie jestem biały. Na śniegu czarny. Radzę zapomnieć o wszystkich tradycyjnie znanych akcesoriach: o berle, rozszczepionej brodzie, uczniowskiej czapce. Kopyt pozbyłem się w średniowieczu. Rogów nie noszę od czasów renesansu. Ze wszystkich moich portrecistów dwudziestowieczny malarz nazwiskiem Jerome Witkin najbardziej zbliŜył się do prawdy. Arcydzieło Witkina to olejny obraz na płótnie o wymiarach dwa metry na półtora zatytułowany "Diabeł jako krawiec". Mój ciasny i pogrąŜony w półmroku pokoik z maszyną do szycia marki Elias Howe i regałami pełnymi świeŜo uszytych części garderoby oczekujących na odbiór. Moja masywna postać, łysiejąca czaszka, duŜa, Ŝółwiopodobna głowa. W jednym tylko się pomylił - źle odgadł mój wiek. Poeci tworzą swoje najlepsze dzieła przed ukończeniem czterdziestki, matematycy zazwyczaj wypalają się przed ukończeniem trzydziestego roku Ŝycia, heretycy zaś najczęściej dojrzewają późno. Hitler nie zabrał się do najazdu na Polskę, dopóki nie stuknęła mu pięćdziesiątka. Ceau§escu zakosztował okropieństw, dopiero kiedy ukończył sześćdziesiąt cztery lata. Ja mam wieczne siedemdziesiąt dwa. Moja igła do szycia chlubi się wspaniałą genealogią, została bowiem wykonana z tego samego ćwieka, którym rzymscy Ŝołnierze przebili lewy nadgarstek Jezusa Chrystusa. Błysk porusza się w świetle mojej lampy olejnej, zszywając spodnie, koszule, płaszcze, bluzki i sukienki. Błysk. Błysk. Zapotrzebowanie na moje towary jest wielkie. Autentyczne zło rzadko popełnia się w zupełnej nagości; gwałciciele nie zdejmują majtek. Godzina za godziną siedzę tutaj, wewnątrz gnijącego mózgu Boga, zahipnotyzowany błyskiem mojej igły, co jakiś czas podnosząc wzrok, by spojrzeć na wielką tętnicę czaszkową zwaną rzeką Chiddekel przepływającą obok mojej prywatnej przystani w drodze do szyszynki. Odpoczywam tylko w niedziele. Mundury wojskowe to moja specjalność. Płaszcze i sutanny, oczywiście. Naturalnie flagi. Białe kaptury i odpowiednie prześcieradła. Garnitury. W czasie jednego z okresów hossy, pomiędzy rokiem 1937 i 1945, uszyłem 4 328 713 opasek z Ŝółtą gwiazdą i napisem "Jude". Jestem ojcem kłamstw. Na przestrzeni lat moje dzieci dały mi wiele powodów do dumy. Nie powinienem bawić się w faworyzowanie Ŝadnego z nich, ale szczególnie podoba mi się "Błogosławieni cisi, albowiem oni posiądą ziemię". Podobnie zawsze będę miał w sercu miejsce dla "Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło". A niezwykle wprost mnie cieszą "Czas leczy wszystkie rany" i "Bóg daje, Bóg odbiera". Lecz dość na mój temat. Bez względu na to, jakie mam wady, próŜność do nich nie naleŜy. Przybyliście tu, by dowiedzieć się o okropnych wydarzeniach, jakie spadły na prawowierne miasteczko Abaddon. Na razie więc ugryzę się w język. *** Znając światopogląd Corinne, Martin ze zdziwieniem zareagował, kiedy podczas wizyty na pchlim targu w Kasztanowym Gaju jego Ŝona uparła się, by kupić liniejący dywanik ze skóry czarnej pantery. Kupowała go, jak wyjaśniła, w hołdzie osobie, którą wielbiła w młodości, włoskiej primabalerinie Marii Taglioni. Według Corinne, w księŜycową noc 1835 roku powóz Taglioni został zatrzymany przez rosyjskiego rozbójnika, który naStrona 7

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) kazał jej tańczyć, tylko dla niego, na skórze pantery rozłoŜonej na śniegu. Przez długie lata potem Taglioni umieszczała kawałki lodu w szkatułce z klejnotami i obserwowała, jak lód topi się pośród błyszczących kamieni szlachetnych. W ten sposób przechowywała pamięć o magicznym spotkaniu: rozbójnik, czarna skóra, rozgwieŜdŜone niebo nad ściętym mrozem zagajnikiem. Z początku Martin utrzymywał, Ŝe czterdzieści pięć dolarów to o wiele za wysoka cena za lekko sparszywiały kawałek futra. Jednak pewnej zimnej styczniowej nocy obudził się i stwierdził, Ŝe Corinne nie leŜy obok. Zbiegł na dół, narzucił narciarską kurtkę na piŜamę i pospieszył ku zagonowi kocimiętki. Płatki śniegu opadały ku ziemi, lśniące w świetle księŜyca, miękkie, delikatne, takie jak w dzieciństwie uwielbiał łapać na język. Przypomniał sobie słowa matki, Ŝe Ŝadne dwa płatki śniegu nie są identyczne. Dziesięcioletni Martin odgadywał coś doniosłego w tym fakcie - jakiś wgląd w umysł Boga - lecz nigdy nie zdołał w pełni tego pojąć. Dobiegł jego uszu wyjątkowo piękny głos: jedna z ulubionych artystek Corinne, Loreena McKennit, śpiewała własną aranŜację "Pani z Shalott" Tennysona. .Tutaj bowiem przez falę wiedziona Wpadła na skały przy falochronach. Śpiewając swą pieśń wiedziała, Ŝe kona. Pani z Shalott. I wtedy ją zobaczył: Corinne wykonywała zaimprowizowany numer baletowy na rozłoŜonej skórze pantery, w białym obcisłym kostiumie nadającym jej hoŜej postaci wygląd śnieŜnej rzeźby Praksytelesa. Ten widok go oszołomił. I juŜ kto Ŝyw ku niej bieŜy Ze wszystkich kamiennych nabrzeŜy, By napis z jej burt odczytać świeŜy: Pani z Shalott. Pieśń dalej płynęła z głośników przenośnego magnetofonu, a śnieg topniał na twarzy Martina. Corinne zbliŜyła się tanecznym krokiem i pocałunkami okryła jego policzki i czoło, gorącymi wargami wysyłając kolejne kryształki w niebyt. Wielbicielka zwierząt tańcząca na zwierzęcej skórze - ten paradoks go zafascynował. Natychmiast pomyślał o uwadze poczynionej przez postać z "Braci Karamazow", powieści, którą czytał w klasie maturalnej pana Gianassio: "Gdyby wszystko na ziemi było racjonalne, nic by się nie działo". W ten sposób jedno z najbardziej intensywnych spotkań Martina z kosmicznym dobrem osiągnęło swój szczyt, przy udziale ust Corinne i epigramu Dostojewskiego. Dwa dni później miał pierwsze z serii intensywnych spotkań z kosmicznym złem. Wydarzyło się to podczas pracy. Udzielał ślubu Ginie Fontecchio i Demetriusowi Mitsakosowi, dwojgu abnegatów bez wykształcenia, których ledwie było stać na najtańszą ceremonię w jego salonie. Otoczony przez gości weselnych Martin doznał nagle przemoŜnej potrzeby oddania moczu. Ledwo udało mu się przetrwać do końca ceremonii. Pobiegł do łazienki i zaczai opróŜniać pęcherz, nawet nie podniósł wcześniej deski klozetowej. Nagle poczuł rozrywający ból, jakby kawałek drutu kolczastego przeciskał się przez jego moczowód. Wrzasnął. Ugięły się pod nim kolana. Upadł na podłogę, wpatrując się w plamę z pleśni, rdzy i starej pasty do zębów. Powoli ból ustąpił. Martin odetchnął, dziękując Bogu za ulgę. Nie śmiał kontynuować tego, po co tu przyszedł, choć pęcherz nadal wysyłał bolesne sygnały. Sędzia pokuśtykał ku Ginie i Demetriusowi i uśmiechając się dzielnie, Ŝyczył im wszystkiego najlepszego. Później tego samego popołudnia wszyscy zebrali się ponownie w restauracji szybkiej obsługi "Wendy's" - pierwszy przypadek, kiedy ten konkretny lokal, a moŜe, jak podejrzewał Martin, którakolwiek z restauracji w sieci "Wendy's" gościła przyjęcie weselne. Dla Giny i Demetriusa było to miejStrona 8

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) sce pełne sentymentalnych wspomnień. Poznali się trzy mii siące wcześniej w barze sałatkowym. Gdyby nie uciska jacy pęcherz, Martin byłby się dobrze b wił. Wspaniały w smokingu ze sklepu z uŜywaną odzieŜą, D metrius krąŜył pomiędzy plastikowymi stolikami, zapewniajz swoich gości, Ŝe jedzenie nie będzie ich nic kosztowało. - Jedzcie! - wołał swobodnie. - Giną i ja płacimy za wszys ko. Na miłość boską, weź sobie jeszcze jedno ciasteczko, Si Dokładkę frytek, Trixie? - Prawdopodobnie nigdy dotąd D metrius nie był niczyim dobroczyńcą i taka okazja zapewr juŜ miała się nie powtórzyć. Nacisk stał się nie do zniesienia. Martin wycofał się do t alety i uzbrajając się w męstwo, wysikał pół litra czegoś, co p liło jak kwas siarkowy. Potem pojawiła się dziwnie pachnąi Ŝółtawa wydzielina. Blady i wstrząśnięty, wrócił do sali jadalnej, Ŝyczył nów Ŝeńcom wszystkiego najlepszego i umknął z przyjęcia w sl nie paniki. Dwadzieścia cztery godziny później jego osobisty lekai eteryczny młodzieniec nazwiskiem Harrison Daltrey, podd odbytnicę Martina badaniu przy uŜyciu przyrządu elektronii nego i ogłosił diagnozę: ostre zapalenie gruczołu krokowei Doktor Daltrey wypisał Martinowi receptę na neggram, ani biotyk, po czym wyjaśnił, Ŝe konieczne będą równieŜ okresoi masaŜe prostaty w celu usunięcia wydzieliny cewkowej, i dzia pokoju poczuł się lepiej jeszcze przed połknięciem pier szej pigułki. A potem poczuł się znacznie gorzej. Antybiotyk tylko od: binę zmniejszał uczucie palenia, a Ŝółtawa wydzielina nać wydobywała się na zewnątrz, tak brudząc bieliznę, Ŝe zac; prać slipy oddzielnie, kiedy Corinne nie było w pobliŜu. D< tor Daltrey zmienił kurację z neggramu na furadantin. Bez zultatów. Czwartego maja 1999 roku nadeszła brzemienna w sk kach wiadomość od prostaty. - Coś nowego dzisiaj - powiedział Daltrey, cofając pa. wskazujący w gumowej rękawiczce. -Wyczuwam małe stwa nienie wzdłuŜ bocznej krawędzi lewego pośladka. Chcę upewnić, Ŝe lekarz specjalista równieŜ je wyczuje. Matt Hv mel jest najlepszym urologiem, jakiego mamy. Będziesz w brych rękach. Dobre ręce doktora Hummela równieŜ wyczuły stwardr nie w gruczole krokowym Martina. - Dopóki nie przeprowadzimy dokładnego badania, nie i gę powiedzieć, czy to włókniak, czy nowotwór - rzekł uroi surowy męŜczyzna o okrągłej twarzy, który nigdy nie póz się młodzieńczych piegów. - Gdybym musiał się załoŜyć, postawiłbym ostatni grosz, Ŝe jest niezłośliwy. - Jest pan pewny? Postawiłby pan ostatni grosz? - Ma pan tylko pięćdziesiąt jeden lat - wyjaśnił Hummer, sięgając po telefon. - Umieścimy pana na oddziale dziś po południu, dobrze? Zrobimy badania laboratoryjne, a jutro biopsję interesującego nas miejsca. Kiedy środek znieczulający przestał działać, Martin zdał sobie sprawę, Ŝe z jego moczowodu wystaje cewnik, zwisa ku dołowi niczym proteza penisa zamontowana przez futurologicznego chirurga. Pomieszczenie wypełniały zapachy środków antyseptycznych. Od chłodnego powiewu z klimatyzatora dostał gęsiej skórki. DyŜurna pielęgniarka, pulchna kobieta, która świetnie pasowałaby do opery o Wizygotach, sprawiała wraŜenie spiętej i nieobecnej, jakby obawiała się, Ŝe Martin zechce nawiązać z nią rozmowę. Gdzie, u diabła, podziewał się Hummel? - Zostaje pan u nas na następny dzień - powiedziała pielęgniarka, kierując się w stronę drzwi. - Dlaczego? - To polecenie doktora. - Nienawidzę tego cewnika. Strona 9

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - WyobraŜam sobie. I wyszła, zostawiając go sam na sam ze strachem. Gdy zegar ścienny wskazał trzecią po południu, wreszcie pojawił się Hummel. - Jak się miewamy? - zapytał. - Nie mówił pan nic o cewniku. - Wyjmiemy go, zanim pan pójdzie spać. - Doprowadza mnie do szaleństwa. Wygrał pan zakład? - Jaki zakład? - O pański ostatni grosz. - Wyniki były niejasne. Kazałem zrobić badania ponownie. - Dobrze niejasne czy źle niejasne? - Niejasno niejasne. Ale to moje zmartwienie, w porządku? - Hummel ruszył ku drzwiom. - Jeśli będzie pan grzeczny, panie Candle, pozwolimy panu obejrzeć dziś wieczorem mecz w telewizji. Martin usiadł. Wolałby wybiec za Hummelem na korytarz i zapytać, co oznacza sformułowanie "niejasno niejasne", lecz cewnik sprawił, Ŝe musiał zmienić plany. PołoŜył się, zamknął oczy i zapadł w drzemkę. Dwadzieścia minut później pielęgniarka o wyglądzie kobiety Wizygotów i jej asystent z pięściami jak bochny usunęli cewnik - operacja ta sprawiłaby mu tylko odrobinę więcej bólu, gdyby w miejscu cewnika znajdował się wkręt do drewna. Przenieśli go do normalnego pokoju, w którym nie dość Ŝe był kolorowy telewizor i panowała przyjazna człowiekowi temperatura, to jeszcze znajdował się prywatny aparat telefoniczny. Martin wystukał numer do sklepu "Wszystkie stworzenia duŜe i małe". - Nie wypuszczają mnie dzisiaj - powiedział Corinne. - Co z biopsją? - Nic nie chcą mi powiedzieć. - Za tydzień będziesz to wszystko wspominał jak zły sen. Mówiła ciepłym głosem, łagodnym, uspokajającym. Nic dziwnego, Ŝe kochały się w niej pancerniki. - Udzielisz ślubu parze fanatyków baseballu i nawet nie będziesz pamiętał, Ŝe miałeś drobne kłopoty z prostatą. O dziewiątej następnego ranka Corinne pojawiła się u wezgłowia jego łóŜka. Przyniosła szczęśliwą wiadomość, Ŝe Hummel go wypisuje. Pęcherzem targały spazmy. Moczowód palił wściekle, jak gdyby zalęgła się w nim kolonia czerwonych mrówek. Martin zastanawiał się, czy jego sponiewierany penis będzie jeszcze w stanie wykonywać róŜnorodne funkcje. Z trudem stanął na nogi, wziął zegarek i portfel z nocnej szafki, przebrał się w swoje rzeczy. Gdy mijali stanowisko pielęgniarek, zostali zatrzymani przez kobietę o ziemistej twarzy siedzącą za biurkiem. - Doktor Hummel prosił o kontakt, zanim wyjdziecie. Oto jego numer. Przy automacie z napojami jest telefon na monety. Recepcjonistka Hummela oczekiwała telefonu Martina. - Doktor chce się z panem zobaczyć tutaj o szóstej. Czy to panu odpowiada? - Oczywiście. - Czuł, jak wilgotnieją mu palce. - Czy pańska Ŝona mogłaby równieŜ przybyć? - Tak sądzę. - Zapraszam więc oboje państwa. Recepcjonistka odłoŜyła słuchawkę. - Chce nas widzieć o szóstej - powiedział Martin, wpatrując się w czubki swoich butów. - Oboje. To źle rokuje, nie uwaŜasz? - Niekoniecznie. - Corinne chwyciła go za ramię. - Kiedy miałam siedemnaście lat, chirurg wyciął mi niezłośliwą cystę z piersi. Chciał potem zobaczyć moją matkę, Ŝeby powiedzieć jej dokładnie, co zrobił i dlaczego. Po wizycie u Hummela idziemy na kolację do "Chi-Chi". I tak oto się zdarzyło, Ŝe dwunastego maja 1999 roku o wpół do siódmej wieczorem Martin i Corinne stali w kiepsko oświeStrona 10

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) tlonym gabinecie urologa, wysłuchując werdyktu bardziej surowego, niŜ Martin kiedykolwiek wygłosił w swojej salce sądowej. Hummel podsumował wyniki biopsji, po czym pokazał im wyniki badań z laboratorium. Ostatnia linijka brzmiała: "Diagnoza - gruczolakorak prostaty". Innymi słowy, w wieku pięćdziesięciu jeden lat Martin Candle, bogobojny prezbiterianin i oddany urzędnik państwowy, niewinny miłośnik sprawiedliwości, padł ofiarą raka. Macie szczęście: znowu jestem. W tym krytycznym dla naszego bohatera momencie słusznie byłoby opowiedzieć historię wielkiej relikwii, ku której choroba miała go w końcu przyprowadzić. Na początku, oczywiście, nikt nie wierzył, Ŝe waŜące osiemdziesiąt milionów ton ciało jest rzeczywiście ciałem samego Boga. Candle, na przykład, był zwolennikiem teorii głoszącej, Ŝe jest to oszustwo: posąg z pianki poliuretanowej wyrzeźbiony przez bogatego artystę o przewrotnym poczuciu humoru, być moŜe, albo niezatapialny manekin skonstruowany przez egzystencjalistów Ŝartownisiów. Inni ludzie byli przekonani, Ŝe obiekt wypadł z przelatującego UFO. Jeszcze inni widzieli w nim zaledwie rekwizyt, który zdryfował z planu filmu o tematyce religijno-morskiej, podobnie jak mechaniczny wieloryb z hollywoodzkiej adaptacji "Moby Dicka", który uciekł podczas zdjęć. Potem jednak papieŜ Innocenty XIV - uginając się pod brzemieniem sumienia, które ciąŜyło mu niczym krzyŜ Zbawiciela - postanowił ogłosić prawdę. Trzydziestego grudnia 1998 roku następca Piotrowy stanął wobec kilkudziesięciu mikrofonów radiowych, znacznej liczby kamer telewizyjnych oraz dziennikarzy z całego świata i opowiedział zdumiewającą historię. O tym jak sześć lat wcześniej w Watykanie pojawił się archanioł twierdzący, Ŝe bezwładne ciało Boga unosi się na falach wód Zatoki Gwinejskiej. O tym jak Gabriel i jego towarzysze archaniołowie wydrąŜyli górę lodową zakotwiczoną u wybrzeŜy wyspy Kvitoya. O tym jak kapitan Anthony Van Horne z floty handlowej Stanów Zjednoczonych, działając na mocy rozkazów z Rzymu, poprowadził supertankowiec "Carpco Valparaiso" do miejsca upadku ciała u wybrzeŜy Gabonu, przymocował dwie cumy do świątobliwych uszu i - po wielu wyczerpujących przygodach - zaholował niesamowity ładunek na Ocean Arktyczny, gdzie umieścił go we wnętrzu wielkiej lodowej krypty. ChociaŜ fakt, Ŝe Stwórca prawdopodobnie nie Ŝyje, był przygnębiający dla ludności świata, sytuacja miała teŜ swoją jasną stronę. Dla prasy brukowej Corpus Dei było darem niebios. Koncern General Dynamics został uratowany od bankructwa, kiedy Watykan zlecił mu zbudowanie komory chłodniczej, która miała uratować Boskie ciało, jeśli Pan rzeczywiście nie Ŝył, przed rozkładem. Korporacja Lockheed równieŜ została ocalona, kiedy zgłosiła atrakcyjną ofertę przetargową na urządzenie do podtrzymywania pracy serca i płuc serii 7000, które mogło ustabilizować stan Stwórcy, jeśli w Jego ciele rzeczywiście tliła się jeszcze iskierka Ŝycia. Oraz, oczywiście, były teŜ tysiące dawców krwi grupy 0+, którzy oddawszy krew na rzecz tego bezprecedensowego projektu, doświadczali bogactwa duchowej satysfakcji, z jaką Ŝaden człowiek nie miał dotąd do czynienia. śałoba stała się biznesem z przyszłością. Kartki z kondolencjami płynęły w tę i we w tę pomiędzy pogrąŜonymi w smutku wiernymi (nawet ja wysłałem jedną, do samego siebie) - zjawisko, które nie tylko doprowadziło do czterokrotnego wzrostu wartości firmy pocztówkowej Hallmark Incorporated, lecz równieŜ zmusiło Pocztę Stanów Zjednoczonych do podwojenia liczby doręczycieli. Główne linie lotnicze prześcigały się w oferowaniu zniŜek na bilety dla pielgrzymów pragnących osobiście poŜegnać Zmarłego. Przybywając do portu w Neapolu, gdzie ciało było obecnie zacumowane (po kolejnym holowniczym rejsie niezmordowanego Van Horne'a), Ŝałobnicy nabywali bukiety kwiatów od ulicznych sprzedawców i rzucali je Strona 11

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) do wody, przez łzy patrząc, jak prądy niosą kwiecie ku komorze chłodniczej kryjącej Boskie zwłoki. Po raz pierwszy w historii produkcja orchidei stała się światowym przebojem, pokonując zarówno tytoń, jak i bawełnę, ustępując jedynie opium. Od Nowego Roku aŜ po Wielkanoc zdumiewające rewelacje ogłoszone przez Watykan zajmowały pierwsze strony wszystkich waŜniejszych gazet na zachodniej półkuli. Martwy czy Ŝywy? Trup czy ofiara śpiączki? Ponad tym wszystkim wisiało pytanie dotyczące przyczyn. Przy załoŜeniu, Ŝe obiekt jest rzeczywiście trupem, jakim sposobem i w jakim celu Bóg umarł, i dlaczego właśnie teraz? Czy został zamordowany przez potęgę silniejszą od siebie? Przyjrzał się uwaŜnie ukochanemu gatunkowi i padł pod cięŜarem rozpaczy? Potem jednak, nieodwołalnie, inne wydarzenia przyciągnęły uwagę opinii publicznej - klęska głodu w Mozambiku, niespodziewane sukcesy druŜyny Czerwonych Skarpet z Bostonu - i Corpus Dei zostało relegowane na łamy stron redakcyjnych, okazjonalnie brane równieŜ na warsztat przez twórców politycznych karykatur. Nawet brukowiec "Weekly World News" wyczuł pismo nosem i z końcem roku w miejsce nagłówków takich jak BÓSTWO W STANIE ŚPIĄCZKI POROZUMIEWA SIĘ ZA POMOCĄ MRUGANIA oraz KOSMICI UśYWAJĄ CIAŁA BOGA JAKO LĄDOWISKA zaczęły pojawiać się tytuły w rodzaju ELYIS WIDZIANY W LOURDES i ZWOJE ZNAD MORZA MARTWEGO POMAGAJĄ LECZYĆ ARTRETYZM. Jeśli ludzie w ogóle zaczynali rozmawiać o zwłokach z Neapolu, to tylko by powtórzyć jeden z niesmacznych dowcipów - obraźliwych nawet dla mnie - krąŜących wtedy powszechnie. ("A więc pewnego dnia lekarze badają Go, wsadzając do środka ogromne elektrody, i On zaczyna kasłać. Nagle wykrztusza trupa de Gaulle'a. Jeden lekarz odwraca się do drugiego i mówi: "Nic dziwnego, Ŝe nie mógł oddychać. Miał Ŝabojada w gardle""). W końcu nawet dowcipy ucichły. Tragedia na krótko znowu pojawiła się w świetle reflektorów, kiedy Watykan, pragnąc rozszerzyć program misyjny i poprawić nieco swoją sytuację finansową po serii nie trafionych inwestycji w Europie Wschodniej, zgodził się sprzedać Corpus Dei Amerykańskiej Konfederacji Baptystów - pod warunkiem Ŝe nowi właściciele będą trzymać ciało w komorze chłodniczej i podłączone do aparatu Lockheed 7000. Negocjacje ciągnęły się miesiącami. Pięć firm prawniczych z obu stron oceanu brało w nich udział. W końcu baptyści zapłacili za Boga miliard trzysta milionów dolarów. Dla wielu obserwatorów (nie wyłączając mnie samego) cena wydawała się wygórowana, dopóki nie okazało się, Ŝe nowi właściciele zamierzają uzyskać pełny zwrot zainwestowanych środków - planują załoŜyć tematyczny park rozrywki pod nazwą "Niebiańskie Miasteczko" i uczynić Boga jego główną atrakcją. A jednak nie ciało Boga jako takie przyciągało ludzi tysiącami do "Niebiańskiego Miasteczka". Nie były to teŜ karuzele, ogrody, sklepy czy koncerty, i z pewnością nie było to brudne powietrze Orlando na Florydzie. Był to fakt, iŜ spośród niezliczonych ofiar rozedmy płuc, zwapnienia Ŝył, osób cierpiących na depresję, alkoholików, cukrzyków, chorych na hemofilię oraz pacjentów z nowotworami, którzy odwiedzali "Miasteczko" i oglądali Trupa Trupów, jedna na pięć osób wracała do domu uleczona - tak w kaŜdym razie twierdziły reklamowe broszury. - Najlepszym sposobem działania byłaby natychmiastowa i całkowita prostatektomia - rzekł doktor Hummel. - Obawiam się, Ŝe stałby się pan impotentem, ale to nasza jedyna nadzieja na remisję. Martinowi zabrakło nagle powietrza, doznał uczucia zapadania się w coś zimnego i miazmatycznego, jakby połykało go trzęsawisko Abaddon. Zetknął dłonie w geście modlitwy. ChociaŜ od wielu lat nie uczęszczał do kościoła i traktował Boga jako kogoś w rodzaju prywatnego nauczyciela (w odróŜnieniu Strona 12

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) od zbiorczego modelu zorganizowanej religii), jego wiara pozostawała niewzruszona. Nigdy nie pojął, jak dowolna zdrowa na umyśle osoba mogłaby zaniedbać kultywowanie związku z Bogiem. Kiedy doktor powiedział "prostatektomia", co uratowałoby ateistę przed popadnięciem w szaleństwo? Oczywiście, Martin musiał przyznać, Ŝe wiara była czymś, czego zdobycie przyszło mu łatwo. Przed śmiercią z powodu choroby serca w wieku siedemdziesięciu ośmiu lat jego ojciec był najpopularniejszym nauczycielem szkółki niedzielnej w historii Pierwszego Kościoła Prezbiteriańskiego w Perkinsville. Wyczucie dramatyzmu i zamiłowanie do ckliwości plasowały się pośród głównych zalet Waltera Candle'a jako pedagoga. Kilka razy w ciągu roku Walter zapędzał swoich uczniów na pradawny, pochodzący sprzed czasów rewolucji przemysłowej cmentarz w Hillcrest i kazał im przecierać niszczejące wapienne nagrobki. ("Przed końcem stulecia wszystkie te nazwiska i daty przestaną istnieć, wyŜarte przez wiatr i deszcz. Uratowanie ich jest naszym obowiązkiem. Martwi zasługują przynajmniej na tyle"). W ramach równie pouczającej lekcji przynosił do klasy sztuczną choinkę boŜonarodzeniową ozdobioną miniaturowymi pączkami z czekoladą i chcąc dopomóc uczniom w zrozumieniu, na czym polegało pokuszenie, jakiemu poddana była Ewa w raju, zabraniał jeść łakocie. - Wolałbym poznać jakieś inne rozwiązanie - powiedział Martin do doktora Hummela. - Na pańskim miejscu teŜ bym tego pragnął. Dzięki anulowaniu mandatu za zbyt prędką jazdę, którym Ralph Avelthorpe, syn znanego neurochirurga z Jeleniej Ostoi, został ukarany na terenie powiatu Abaddon, Martinowi udało się załatwić błyskawiczną wizytę u Beniamina Blumenberga, ordynatora wydziału urologii w nowojorskim Ośrodku Walki z Rakiem imienia Sloana-Ketteringa. Pogardzał sobą za wykorzystanie urzędu do celów prywatnych, ale był zdesperowany. Bez względu na to, czy doktor Blumenberg jest młody czy stary, Martin nie miał wątpliwości, Ŝe zaufa mu bez zastrzeŜeń. Starego uznałby za potęŜnego doświadczeniem; młodego - za cudowne dziecko, Bobby'ego Fischera urologii. A doktor Blumenberg okazał się człowiekiem w średnim wieku - miał gdzieś około pięćdziesiątki - i w ogóle był średni, przeciętny; nalana twarz, przerzedzone włosy, okulary w szylkretowej oprawie. Jego jedyną charakterystyczną cechą był głos: szorstki, narzucający się, niczym głos Montgomery Clifta z "Wyroku w Norymberdze". Ten wielki lekarz, urolog nad urologami, zapoznał się z wynikami badań klinicznych, zbadał gruczoł krokowy Martina i powiedział: - Cieszę się, Ŝe nie wyraził pan zgody na prostatektomię. Martin doznał ulgi. - Chce pan powiedzieć, Ŝe nie jest tak źle? - Z badania wynika, Ŝe stwardnienie przy lewym pośladku znajduje się w pobliŜu torebki sterczowej. Po prawdzie uwaŜam, Ŝe wyłoniło się z torebki, Ŝeby objąć pęcherzyk nasienny. Martin głośno przełknął ślinę. - A więc... rozszerza się? Specjalista skinął głową. - Radykalna prostatektomia jest sensowna tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z pojedynczym guzkiem, który chirurg moŜe usunąć w całości. Proszę nie popadać w rozpacz. Wprawdzie operację prostaty wykluczam, ale nie pozostaniemy bezczynni. Proponowałbym syntetyczne estrogeny - wie pan, hormony Ŝeńskie. Menaval, być moŜe, albo feminon. - Estrogeny? - jęknął Martin. Blumenberg skrzywił się współczująco. - Efekty uboczne są przykre. Zanik popędu seksualnego. Ginekomastia. - Gineko...? - Wyrosną panu piersi. Poza tym same hormony nie wystarczą. Będziemy musieli przeprowadzić amputację jąder. Strona 13

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Amputację? - powtórzył Martin z nerwowym śmieszkiem. - Tak, amputację. - Proszę. - ZadrŜał. - Mam dopiero pięćdziesiąt dwa lata. - Na szczęście istnieje inne wyjście, równie obiecujące: chemoterapia. MoŜemy osłonić pańskie jądra i członek. Przy odrobinie szczęścia cały układ rozrodczy pozostanie nienaruszony. Pierwszy krok to limfangiografia, badanie kontrastowe naczyń chłonnych, w celu ustalenia, czy nowotwór przesunął się poza pęcherzyk nasienny. Czy moŜe pan pójść na oddział w czwartek? Limfangiografia: wspaniałe słowo - nie uwaŜacie? - tak długie i melodyjne, z sylabami wznoszącymi się i opadającymi niczym miękkie, łagodnie falujące łąki wśród lasów. Lim-fan-gio-gra-fia. Któregoś dnia wydziergam sobie napis LIMFANGIOGRAFIA na plecach mojego czerwonego aksamitnego smokingu. Czy opowiadałem wam moŜe, jak ostatnio załatwiłem naszego Stwórcę? Wszedłem na spotkanie konsylium i powiedziałem: - Mam dla Ciebie nową chorobę. - Nadawaj. - Autokanibalizm. Ciało zaczyna samo siebie zjadać. - Podoba mi się. - Tak myślałem. Nazwałem to szmajs. - Szmajs? Szmajs? Daj spokój, Sarkos, co to za nazwa dla okropnej choroby? Musisz pomyśleć o czymś bardziej dźwięcznym. W ten sposób moje arcydzieło uzyskało związek z kilkoma najbardziej dźwięcznie brzmiącymi słowami na świecie. Rak. Nowotwór. Tumor. Onkologia. Limfangiografia. Limfangiografia doprowadziła do wykrycia u Martina trzech nienaturalnej wielkości węzłów chłonnych w okolicy prostaty. - Nienaturalnej wielkości? - jęknął. -To znaczy nowotwór złośliwy? - Dowiemy się tego dopiero w trakcie biopsji - odparł Blumenberg. - Ale jeśli miałbym zgadywać... tak, złośliwy. - Czy moŜemy to pokonać, doktorze? Czy teŜ ten rak mnie zabije? - W dzisiejszych czasach, kiedy zabrakło Boga, nie moŜna juŜ być niczego pewnym. - Wcale nie uwaŜam, Ŝe Go zabrakło. - Jest pan zwolennikiem teorii jętki? - A pan nie? Blumenberg wzruszył ramionami. - Staram się nie myśleć o śmierci Boga. Tylko w ten sposób mogę dawać sobie radę z urologią. Ale odpowiem na pana pierwsze pytanie: tak, sądzę, Ŝe moŜemy to pokonać. Dwudziestego piątego maja Martin powrócił do szpitala i dwadzieścia cztery godziny później leŜał na stole operacyjnym. Specjalista zbadał trzy podejrzane węzły chłonne i kaŜdy okazał się pełny komórek rakowych. Blumenberg wyciął te obrzydliwe małe bomby zegarowe, po czym zbadał ich sąsiadów, biorąc pod nóŜ wszystkie zrakowaciałe - czyli większość, jak to było do przewidzenia. Mając Martina nieprzytomnego na stole operacyjnym, Blumenberg postanowił niezwłocznie rozpocząć terapię, więc zaszył z zaraŜonym gruczołem kilkadziesiąt mikrokapsułek radioaktywnego 1-125, kaŜdą nie większą od ziarnka piasku. Kiedy Martin odzyskał świadomość, natychmiast zdał sobie sprawę ze spustoszeń dokonanych przez skalpel Blumenberga. W całym dole brzucha czuł szarpiący, pulsujący ból. Miał wraŜenie, jakby dziecko demona otworzyło mu ciało plaŜową łopatką, sięgnęło do środka i próbowało ulepić zamek z jego wnętrzności. Pielęgniarka ze strzykawką stanęła przy łóŜku, wbiła mu igłę w udo, błysnęła zawodowym uśmiechem i nacisnęła pompkę. Obok siedziała Corinne. - Węzły - wyszeptał chrapliwie. Strona 14

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Tak jak myśleliśmy - powiedziała Corinne. - Udało się? - Blumenberg wyciął je, co do jednego. - Podniosła jego dłoń do ust i pocałowała. - Posłuchaj, kochanie, w pobliŜu prostaty masz równieŜ zaszytych czterdzieści sześć radioaktywnych kapsułek. To lekarstwo, Martin. W ciągu dwóch dni pojawią się efekty uboczne, nudności i poczucie osłabienia, ale tymczasem ziarenka będą cięŜko pracowały, zmniejszając nowotwór, a potem zniknie teŜ samo zapalenie. Martin nie był głupcem. Wiedział, Ŝe człowiek, którego węzły chłonne zostały zaatakowane przez raka, nie moŜe liczyć na więcej niŜ rok Ŝycia. - Czas, Ŝebyśmy pojechali na... wakacje - powiedział do Ŝony, czując juŜ działanie środka znieczulającego. - Czas, Ŝebyśmy pojechali do... pojechali do... pojechali... - Do...? - Do Orlando. ROZDZIAŁ 2 Nic nie cieszy mnie tak bardzo jak zepsucie niespodzianki. Za psem Baskerville'ów stał Stapleton. Pączek róŜy posłuŜył Charliemu Kane'owi jako saneczki. Jim Young spienięŜył w lombardzie zegarek, by kupić Delii zestaw grzebyków, podczas gdy w tym samym czasie Delia sprzedawała swoje włosy, by kupić Jimowi łańcuszek do zegarka. Bóg siłą woli zapadł w śmiertelny trans, poniewaŜ uwaŜał, Ŝe w ten sposób lepiej przysłuŜy się własnemu stworzeniu. Jak ujął to jezuita kosmolog ojciec Tomasz Ockham w swoim bestsellerze "Przypowieści dla ery po Bogu": "Była to strategia mająca na celu zmuszenie nas, byśmy dorośli jako gatunek. UniemoŜliwiając nam traktowanie Go jako coś oczywistego, Bóg zmusza ludzkość do korzystania z własnych rezerw". A więc teraz juŜ wiecie. Tajemnica rozwikłana. Sprawa zamknięta. Na nieszczęście dla swojego wielkiego planu nasz Stwórca zapomniał o wzięciu pod uwagę "Niebiańskiego Miasteczka". Jak zawsze, nie docenił ludzkiej skłonności do samooszukiwania się. Pośród ujemnych stron zapadnięcia na nieuleczalną chorobę w stosunkowo młodym wieku jest równieŜ konieczność zawiadomienia duŜej liczby ludzi. Większość twoich bliskich nadal Ŝyje. Na dzień przed planowanym wyjazdem z Corinne do Orlando Martin zadzwonił do wszystkich, którzy się dla niego liczyli. Zaczął od swojej siostry Jenny Candle, liberalnej demokratki, wiedząc, Ŝe jej talent do zamieniania typowych koszmarów Ŝycia w czarną komedię pozwoli mu odzyskać dobry nastrój. - O mój BoŜe! Tak mi przykro. - Powiedz coś śmiesznego, Jenny. - Śmiesznego? Jak rak prostaty moŜe być śmieszny? - Nie jest tak zabawny jak rak pluć, ale moŜna się pośmiać. - Powiedziałeś juŜ mamie? - Nie zebrałem się jeszcze na odwagę. - Dobrze jej to zrobi. Przez długie lata marnowała swoje umiejętności denerwowania się na drobiazgi. "A jeśli zabraknie mi cukierków na BoŜe Narodzenie?". "A jeśli chłopak, który kosi trawniki, pójdzie na uniwersytet?". Teraz będzie miała w co zatopić zęby. - Rak jest tego wart. - Będziemy z tym walczyć, braciszku - powiedziała z naciskiem Jenny, udając głos Elizabeth Taylor z "Kotki na gorącym blaszanym dachu". - Będziemy z tym walczyć, aŜ piekło da za wygraną. Następnymi osobami, które dowiedziały się o wyroku lekarzy, były dwie eksnarzeczone Martina. Robin McLaughlin, pani stomatolog, z którą mieszkał, kiedy oboje uczęszczali do college^ w Perkinsville, zaczęta histerycznie płakać. Przefiltrowane przez słuchawkę telefonu jej łkania przypominały śmiertelny charkot jednego z klientów "Psiarni Radości". Strona 15

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Z początku Martin ociągał się przed zadzwonieniem do Brittany Robson, która choć twierdziła, Ŝe nim pogardza, jednakowoŜ nieustannie starała się, by ich drogi Ŝyciowe krzyŜowały się na bezsensowne sposoby. ("Marty, czy masz te zdjęcia, na których karmimy kaczki w Fairmont Park?"). Po przemyśleniu sprawy postanowił mimo wszystko się z nią skontaktować: jeśli wiadomości dotrą do Brittanny inną drogą, nie będzie mógł się od niej opędzić. Dowiedziawszy się, Ŝe Martin ma raka, Brittany zareagowała z charakterystycznym dla siebie narcyzmem, upierając się, Ŝe to ona będzie siedzieć przy jego łoŜu śmierci, zakładając oczywiście, Ŝe okaŜe się na tyle rozsądny, by ją wezwać. Potem przyszła kolej na matkę, neurasteniczną miłośniczkę róŜ z Montclair w New Jersey, zachowującą się czasem jak Olga Prozorowa tęskniąca za Moskwą, tyle Ŝe w przypadku Siobhan punktem ogniskowania się marzeń był rodzinny Belfast. Po przyjęciu ciosu, jak było do przewidzenia, rozkleiła się zupełnie. Dopiero kiedy Martin oznajmił, Ŝe zamierza odwiedzić "Niebiańskie Miasteczko", doszła do siebie. - Ojciec na pewno tak by ci poradził - stwierdziła. Na koniec zostawił organizatora swojej kampanii wyborczej: Yaughna Poffleya, agresywnego ekstrawertyka, który w przerwach między pilnowaniem, by urząd sędziego pokoju znajdował się rękach republikanów, zarabiał na Ŝycie prowadzeniem kursu samochodowego dla uczniów gimnazjum w miasteczku Abaddon. Martin i Yaughn po raz pierwszy spotkali się na zebraniu zarządu szkoły. Był piętnasty czerwca 1991 roku i Martin przybył zaprotestować przeciwko proponowanemu usunięciu kursu samochodowego z planu zajęć, posunięciu podyktowanemu względami oszczędnościowymi, o którym przeczytał tego ranka w "StraŜniku Abaddonu". Rozpoznany przez przewodniczącego, wstał i wyjaśnił, Ŝe sumienie nakłoniło go do przybycia. Jako urzędnik magistracki widział na własne oczy, jakie szkody powoduje brak odpowiedniej edukacji kierowców. Opowiedział o połamanych kościach, zmiaŜdŜonych czaszkach, straconych nadziejach. Czy kochający rodzice naprawdę zamierzają wysłać swoje dzieci na otwarte drogi bez odpowiedniego przygotowania? Było to błyskotliwe wystąpienie i gdy słońce zaczęło chylić się ku zachodowi, Yaughn nadal miał posadę, lecz nie dość na tym - w dodatku ukończenie kursu stało się wymogiem przy uzyskaniu dyplomu. Gdy zebranie dobiegło końca, Yaughn podszedł po Martina - był to niski, łysiejący, wylewny męŜczyzna, który lekko seplenił. - Jeśli kiedykolwiek będzie pan potrzebował pomocy - powiedział, ściskając Martinowi dłoń - wystarczy tylko poprosić. W normalnych okolicznościach Martin uznałby propozycję Yaughna za retoryczny komplement, jednak ostatnimi czasy czuł się nieco przytłoczony, szczególnie od kiedy opuściła go Brittany. ChociaŜ jej nieugięta próŜność i przywiązanie do zasady "burzy i naporu" uniemoŜliwiła dalsze utrzymywanie związku w dawnej postaci, Brittany była doskonałą organizatorką kampanii i teraz jej zabrakło. - Skoro pan o tym wspomina, przydałaby mi się pomoc przy najbliŜszych wyborach. Roznoszenie ulotek, marketing bezpośredni... - MoŜe pan na mnie liczyć - rzekł Yaughn. - Kto jest naszym przeciwnikiem? - Jakiś Ŝywiący się kozim serem liberalny prawnik z Oregonu. - Jakim gramy argumentem? Candle człowiek rodzinny? - Nie mam rodziny. Nieszczególnie lubię dzieci. - Uczciwość, to będzie nasze hasło. Uczciwość i doświadczenie. Pomimo przypadkowych okoliczności jego zaangaŜowania, Yaughn Poffley okazał się równie skutecznym szefem kampaStrona 16

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) nii co Brittany, wymyślając godny zapamiętania slogan wyborczy - "Cartwright jest w porządku, ale drugiego takiego jak Candle trzeba by szukać ze świecą" - i umieszczając go na setkach słupów telefonicznych i tablic ogłoszeniowych w całym powiecie Abaddon. Nie zniŜając się do chwytów poniŜej pasa i nie uciekając się do obrzucania przeciwnika błotem, zapewnił Martinowi zwycięstwo przewagą 2418 głosów. Dowiedziawszy się, Ŝe przyjaciel ma raka,Vaughn skierował rozmowę na tematy praktyczne, pytając Martina, czy zamierza startować w najbliŜszych wyborach. Kiedy Martin odparł twierdząco,Vaughn nalegał, by zachował chorobę w tajemnicy. - Nie mówię, Ŝe powinniśmy ich oszukiwać, ale listopad nadejdzie, zanim się obejrzymy. Będziesz zaskoczony tym, jak bojaźliwi wyborcy traktują raka. W ogóle im się nie podoba. Tego wieczoru Martin i Corinne kochali się jak szaleni. ChociaŜ Blumenberg zapewniał, Ŝe zaszyte mikrokapsułki 1-125 nie są szkodliwe, Martin uparł się, by uŜyć prezerwatywy. Bezpieczny radioaktywny seks. Corinne przeŜywała ten stosunek wyjątkowo intensywnie dzięki poczuciu, Ŝe smakuje owoc zakazany: uprowadzała kochanka, wyrywając go z objęć choroby. Dla Martina ta noc równieŜ była bezprecedensowa pod względem intensywności doznań; wydawało się, Ŝe łóŜko przeniosło ich w centrum kataklizmu, w wir niesłychanych wydarzeń - na pole bitwy, w środek płonącego lasu, na oceaniczną plaŜę w czasie tajfunu. Samolot rejsowy towarzystwa USAir na trasie z Filadelfii do Orlando przybył z dziewięciominutowym wyprzedzeniem, dotykając pasa startowego o godzinie osiemnastej pięćdziesiąt sześć. Martin po wejściu do hali przylotów - był to pierwszy raz, kiedy postawił stopę na terenie Florydy - ujrzał dwie gigantyczne tablice reklamowe, jedną z myszką Mickey namawiającą swoich wielbicieli do odwiedzenia "Świata Disneya", drugą z Jezusem Chrystusem wskazującym wiernym drogę do "Niebiańskiego Miasteczka". W chwilę po odebraniu bagaŜu Martin i Corinne znaleźli się w limuzynie sunącej drogą numer 528 w stronę hotelu "Hilton" w Buena Vista. Mijali rzędy kołyszących się palm, których liście poruszały się na wietrze niczym klawisze fortepianu naciskane przez niewidzialnego pianistę. Do dzisiaj niektórzy ludzie argumentują, Ŝe "Niebiańskie Miasteczko" odniosłoby ogromny sukces bez względu na to, gdzie by je umiejscowiono. Pierwotny plan zakładał przeholowanie Boga za pomocą supertankowca z Morza Śródziemnego do Zatoki Meksykańskiej, zakotwiczenie Go na słabo zaludnionym wschodnim wybrzeŜu Zatoki Tampa i wzniesienie tam wspaniałego parku rozrywki. Jednak akcjonariusze świeŜo powstałej spółki pod nazwą Korporacja "Wieczność" nie chcieli o tym słyszeć: zwłoki, upierali się, muszą być przewiezione do Orlando - bez tłumów odwiedzających pobliski "Świat Disneya", Epcot Center, studia filmowe Universal, muzeum morskie oraz siedzibę Tupperware International proponowana atrakcja mogłaby nie przynieść spodziewanych zysków. I tak zaczął się największy projekt inŜynierski od czasów zbudowania Kanału Sueskiego. Wzniesiono trzydzieści osiem specjalnych Ŝurawi, kaŜdy wysokości wieŜowca World Trade Center. Wykonały one swoje zadanie bez zarzutu, przenosząc komorę chłodzącą Lockheed 7000 z wód Zatoki Cocoa na ląd. Następnie komora została umieszczona na ogromnej platformie stworzonej z dziewięćdziesięciu czterech wagonów kolejowych, przewieziona sto kilometrów dalej po torach poczwórnej szerokości ułoŜonych wzdłuŜ drogi numer 528 i ustawiona na północ od Wielkiego Jeziora Piaszczystego. Ten etap wymagał uŜycia połączonej energii siedemdziesięciu dwóch lokomotyw spalinowych, z których pięć eksplodowało po drodze i nadawało się juŜ tylko na złom. ChociaŜ park rozrywki był otwarty do północy, małŜonkowie postanowili zostać w hotelu, Martin bowiem dostał mdłoStrona 17

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ści, a Corinne była ledwie przytomna ze zmęczenia. Następnego ranka wsiedli do specjalnego autobusu, gdzie czekał ich otrzeźwiający spektakl. Okazało się, Ŝe nie tylko Martin przybył do Orlando z rozpaczy. Zaraz za kierowcą siedziała pomarszczona starsza kobieta z wolem wielkości orzecha kokosowego. Obok niej spoczywał młody męŜczyzna z maską tlenową na twarzy. W gruncie rzeczy blisko jedna trzecia pasaŜerów cierpiała na jakieś powaŜne schorzenie, co sprawiało, Ŝe autobus przypominał ambulans ewakuujący poszkodowanych w jakiejś tajemniczej katastrofie. Po półgodzinie ich oczom ukazało się "Niebiańskie Miasteczko", z wieŜyczkami i blankami murów sięgającymi w niebo niby głowice rakietowe gotowe do startu. Z aparatami fotograficznymi dyndającymi u szyi pasaŜerowie skierowali się ku głównej bramie, prostej konstrukcji z dwóch słupów i poziomej belki, pozłacanej, wysadzanej sztucznymi perłami i ozdobionej znakiem firmowym parku: obrazem pałacu o wielu wieŜach z dachem z tęczy usadowionym na wielkim obłoku. W powietrzu unosił się zapach kwiecia pomarańczy. Stadko śnieŜnobiałych zdalnie sterowanych gołębi zataczało kręgi w górze, śpiewając "PodąŜaj za blaskiem" a cappella. Pielgrzymi ustawili się w kolejce po bilety. Po wyłuskaniu pięćdziesięciu pięciu dolarów kaŜdy przybysz otrzymywał pakiet składający się z mapy, laminowanego dwudziestocentymetrowego "Klucza do Królestwa" upowaŜniającego do korzystania z wszystkich głównych atrakcji oraz przewodnika po "Niebiańskim Miasteczku", oprawionego na podobieństwo kołonotatnika. Kilkanaście metrów dalej kręciła się grupa demonstrantów, naleŜących, sądząc po napisach na koszulkach, do Komitetu na rzecz Naukowego Zbadania Corpus Dei, radykalnej grupy stanowiącej odłam Krajowej Fundacji Nauki. śĄDAMY DOSTĘPU DO MÓZGU, głosił jeden z transparentów. NAUKOWA CIEKAWOŚĆ TO DAR OD BOGA, krzyczał wielkimi literami inny. Przeciskając się przez tłum, Martin mimowolnie spojrzał w oczy jednemu z demonstrantów - krępemu brodatemu męŜczyźnie, który dźwigał tablicę z napisem KORPORACJA "WIECZNOŚĆ": WRÓG PRAWDY. - Nie pozwól im okradać cię z pieniędzy - rzekł błagalnym tonem naukowiec, dotykając rękawa kolorowej koszuli Martina. - Jestem chory - odparł Candle, przyspieszając kroku, by dołączyć do pozostałych turystów. - Umieram! - wykrzyknął, przechodząc przez bramę. - Oni na to nie zasługują! Po wejściu na teren "Niebiańskiego Miasteczka" Martin natychmiast zwrócił uwagę na panującą wszędzie agresywną niemal czystość. Gdziekolwiek się obrócił, widział łagodnie pofalowane wzgórza z trawnikami przystrzyŜonymi tak drobiazgowo, jakby zostały przeniesione z prywatnego pola golfowego miliardera Williama Randolpha Hearsta. Tu i ówdzie stały fontanny z białego marmuru, ogromne budowle zdobione rzeźbami cherubinów tryskające płynem, który przypominał świetliste mleko. Ostatni rozdział przewodnika zatytułowany był "Nadzieja dla dotkniętych chorobą". Nadzieja. To słowo zahipnotyzowało Martina. Razem z Corinne przeczytali ustęp trzykrotnie, stojąc w cieniu drzewa oliwkowego. ChociaŜ uzdrawiające energie emanują przede wszystkim z naszej Głównej Atrakcji, cały park posiada moc terapeutyczną i cierpiącemu przybyszowi radzi się zbadać wszystkie Święte Miejsca. W jednym ze słynnych przypadków Oruille Hazełton, taksówkarz z Nowego Orleanu, doświadczył cofnięcia objawów choroby wrzodowej po wygraniu zegara z kukułką w konkursie wbijania gwoździ "Młot Jaela" (Droga Tysiąclecia, naprzeciwko konkursu rzutów "Ukamienowanie świętego Stefana"), chociaŜ proces ten dopełnił się, dopiero kiedy pan Hazelton ujrzał Boską Formę. W drugim takim przypadku pani Wilma Alcott, właścicielka ferStrona 18

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) my kurzej w Kansas, doznała ulgi w schorzeniu wątroby po tym, jak spoŜyła danie z homara w restauracji "Ostatnia Wieczerza" (na Prostej i Wąskiej Drodze, zaraz przy kawiarni "Manna z Nie- . ba"), chociaŜ oczywiście pełne wyleczenie nastąpiło dopiero po kontakcie z Boską Formą. - Wierzysz w te bzdury? - zapytał Martin. - Ta gadanina o konieczności odwiedzenia kaŜdej atrakcji... wierzysz, Ŝe to prawda? - Jako Ŝe przebyliśmy całą długą drogę do Orlando - odpowiedziała Corinne, czyszcząc okulary przeciwsłoneczne rąbkiem muślinowej bluzki - powinniśmy zapewne trzymać się obowiązujących tu reguł. Tak rozpoczął się długi, męczący poranek stania w kolejkach. Czas oczekiwania wynosił dwadzieścia trzy minuty do diabelskiego młynu "Rydwany Ezechiela", trzydzieści jeden do gabinetu luster "Nierządnica z Babilonu", dwadzieścia osiem do kolejki wąskotorowej "Droga krzyŜowa", siedemnaście do zoo z biegającymi wolno młodymi zwierzętami "Rajski ogród". Dopiero ta ostatnia atrakcja dostarczyła małŜonkom jakiejkolwiek przyjemności, Corinne bowiem natychmiast zaprzyjaźniła się z owieczkami i kózkami, a Martin z lubieŜną rozkoszą podziwiał ceramiczny posąg Ewy, której pełne piersi wystawały spod pukli długich jasnych włosów. Co dziwne, nie było w ogóle kolejki przy karuzeli "Czterech jeźdźców Apokalipsy". Kiedy przeszli przez bramę, Corinne wybrała jednego z siedmiu ogierów Głodu, chuderlawą szkapę z obwisłą skórą, Martin zaś rumaka Wojny, z nabijaną ćwiekami zbroją na bokach. Świadomie postanowili nie korzystać ze zwierząt przeznaczonych Śmierci (był to nie koń, lecz jego szkielet wyrzeźbiony w drewnie wiśniowym i pomalowany na biało) i Zarazie (dereszowata klacz cierpiąca na dymienicę, z wyraźnym obrzękiem węzłów pachwinowych). Gdy karuzela rozwinęła maksymalną prędkość, rozległy się dźwięki pieśni "Naprzód, chrześcijańscy Ŝołnierze". Znowu czekanie - pełne pół godziny na wspaniałe przeŜycie kolejki "Z nieba do piekła", która przenosiła pasaŜerów obok niebiańskich chórów zautomatyzowanych aniołów, a potem opuszczała ich w ogniste otchłanie, gdzie wrzeszczący grzesznicy kąpali się w płynnej siarce, a nabici na roŜen Ŝarłocy piekli się na wolnym ogniu. Warto było równieŜ odczekać trzydzieści sześć minut na wejście na "Arkę Noego". Siedziało się tam, patrząc przez prywatny bulaj na tłumy tonących, elektronicznie wygenerowanych grzeszników, podczas gdy deszcz bębnił o dach, a niespokojne wody kołysały przytulną arką. Za piętnaście druga małŜonkowie udali się do restauracyjki "Chleb i Ryby". Martin postanowił spróbować specjalności zakładu, łupacza na zakwasie. Corinne zamówiła sałatkę cesarską. Wkrótce przyniesiono jedzenie. Martinowi potrawy wydały się groteskowe. W obecnych czasach większość rzeczy wyglądała groteskowo. Świadomość nieuleczalnej choroby działała jak teatralny parawan, okrywając mrokiem wszystko, na co spojrzał. Jego wzrok błądził po stoliku, przenosząc się od nienormalnie wyglądającej solniczki do złowrogiego stojaka z serwetkami i do przeraŜającego kawałka rybiego mięsa na talerzu. - Jak twój ojciec czułby się w "Niebiańskim Miasteczku"? - zapytała Corinne. Martin spojrzał na swój źle uformowany kubek z kawą. - Sądzę, Ŝe nienawidziłby go. Pewnie, czasem miewał całkiem proste poczucie humoru, kaŜąc uczniom czyścić nagrobki i tak dalej, ale nigdy nie był wulgarny. To miejsce jest wulgarne. Co my tutaj robimy? Corinne odsunęła okulary słoneczne na czoło. Martina zalała fala romantycznej tęsknoty, tak czysta i intensywna, Ŝe wyobraził sobie, jak pospołu z ziarenkami 1-125 oczyszcza jego prostatę z raka. JakŜe mądry był, opóźniając zawarcie małŜeństwa, dopóki nie pojawiła się właściwa kobieta; jakŜe Strona 19

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) słusznie postąpił, rezygnując ze wspaniałego poczucia humoru Robin i talentu Brittany do chińskiego jedzenia i miłości francuskiej. - Jesteśmy tutaj, Ŝebyś wyzdrowiał. - Niewielkie mam szansę. Ugryzła kawałek marchewki. Przez umysł Martina przebiegły wspomnienia, niczym skrawki krajobrazu widziane z pędzącej karuzeli "Czterech jeźdźców Apokalipsy". Ich dwoje idących ramię w ramię pod estakadą mostu kolejowego w górach Poconos. Czytających sobie nawzajem fragmenty "Kamasutry". Grających nago w szachy. Lecz Lancelot staje i tak gwarzy: Dawnom nie widział piękniejszej twarzy; Niech Bóg swą łaską ją obdarzy, Panią z Shalott. - Masz piękną twarz, Corinne. - Dziękuję. - Boję się. - Kocham cię, Martin. Okropnie i na zawsze. - Jestem śmiertelnie przeraŜony. - Oczywiście. - Nie czuję się szczególnie godzien miłości. Corinne podniosła szklankę z sokiem pomidorowym, upiła łyk. - Sędzio Candle, jest pan moim rycerzem w świetlistej zbroi. Odwiedzając główną arterię "Niebiańskiego Miasteczka" później tego popołudnia, Martin wydał pięć dolarów na konkurs rzutów "Ukamienowanie świętego Stefana". Nie udało mu się trafić w manekin, podczas gdy wszędzie wokół niego dobrze zbudowani wiejscy chłopcy skutecznie ranili świętego, wygrywając pluszowe owieczki i wypchane cherubinki. O wiele lepiej poszło mu przy "Głowie Holofernesa", gdzie pozbawiając model głowy, w ciągu dwudziestu sekund wygrał balonik w kształcie archanioła Michała, a szczególnie popisał się w konkursie strzałów z procy, gdzie pokonał sześciu współzawodników w zawodach polegających na zabiciu Filistyńczyka. W nagrodę otrzymał przenośny magnetofon z kasetą gwarantującą "kojące otoczenie dźwiękowe podczas prywatnej lektury Psalmów". Wycieczki do Głównej Atrakcji wyruszały o kaŜdej pełnej godzinie i Martin wpadł w szał, kiedy dowiedział się, Ŝe jego "Klucz do Królestwa" nie jest w tym przypadku waŜny. Uspokoił się dopiero, kiedy wyraził swoje oburzenie wobec dwóch straŜników, sprzedawcy koszulek oraz wędrownego gitarzysty śpiewającego ewangeliczne chrześcijańskie pieśni w stylu folk. By w pełni przeŜyć doświadczenie "Niebiańskiego Miasteczka", Martin i Corinne musieli jechać ruchomym chodnikiem przez kilometr na południe, a potem stać w kolejce do kiosku z biletami przypominającego kształtem ziggurat. W oddali widniała komora chłodnicza kryjąca ciało Boga, niewyraźna masa na zamglonym horyzoncie, z bokami lśniącymi w popołudniowym słońcu niczym tarcze Salomona ze złotej blachy. Przyjrzawszy się swoim biletom - po trzydzieści pięć dolarów za sztukę - małŜonkowie stwierdzili, Ŝe przydzielono ich do grupy C, która ma wyruszyć punktualnie o szesnastej. Kiedy nadeszła wyznaczona godzina, pojawiła się przewodniczka i odprowadziła dwanaścioro swoich podopiecznych do budki ze szkła i stali mieszczącej wysadzaną rubinami windę; kabina opadała bez końca w głąb florydzkiej ziemi. - W imieniu Amerykańskiej Konfederacji Baptystów będę oprowadzać państwa po Głównej Atrakcji "Niebiańskiego Miasteczka" - zaczęła słodkim, melodyjnym głosem. Była to młoda wysoka blondynka z duŜymi lśniącymi bielą zębami, ubrana w cytrynową bluzkę ze sztucznego jedwabiu i białe spodnie ze sztucznego tworzywa, który to ubiór stanowił oficjalny uniform pracowników "Niebiańskiego Miasteczka". Mam na imię Kimberly i z przyjemnością odpowiem na pańStrona 20

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) stwa pytania, najpierw jednak muszę wyjaśnić pewną podstawową kwestię - ciągnęła z wystudiowanym zapałem. - Przybyliśmy tu dzisiaj, aby doświadczyć głębokiego przeŜycia duchowego, a nie by prowadzić dyskusję. Czy to rozumiemy? Niektórzy z was zapewne słyszeli, Ŝe obiekt, który wkrótce zobaczymy, to pogrąŜone w śpiączce ciało Boga. OtóŜ Amerykańska Konfederacja Baptystów uwaŜa inaczej. Nasza Główna Atrakcja to jedynie porzucona zewnętrzna forma Boga, Jego cielesna powłoka, moŜna by powiedzieć, którą odtrącił, stając się czystym duchem. - Poszerzyła uśmiech o jedną podziałkę. - Ojciec Niebieski Ŝyje, jak Ŝył, przyjaciele, Jego Syn nadal włada światem - wysunęła zaciśniętą pięść przed siebie, jakby przebijała taflę szkła - a Duch Święty wciąŜ w nas mieszka! Gdy zaczęli zjeŜdŜać, Martin zdał sobie sprawę, Ŝe winda została zaprojektowana specjalnie na potrzeby "Niebiańskiego Miasteczka", kabina bowiem była dość szeroka, by pomieścić nie tylko indywidualnych pielgrzymów, lecz takŜe wszelki sprzęt, jaki mogli mieć przy sobie. Troje członków grupy C siedziało na wózkach inwalidzkich: pulchna młoda kobieta, pryszczaty nastolatek i smagły siedemdziesięcioletni męŜczyzna. Dwoje innych pielgrzymów, smukła Chinka i Ŝylasty Murzyn, odbywali podróŜ w dół przykuci do przenośnych urządzeń do dializy, przez cały czas gawędząc ze sobą, prowadząc niezobowiązującą rozmowę dwojga nieuleczalnie chorych. Na dolnej stacji windy rozpoczynał się łukowaty tunel, którego koniec ginął w mroku. WzdłuŜ sufitu ciągnęła się pojedyncza szyna, z niej zwieszał się wagonik nowoczesnego tramwaju o opływowej linii i kształcie cygara. Gdy wszyscy pasaŜerowie wsiedli do środka, Kimberly wyciągnęła megafon ze stojaka za budką maszynisty. Wagonik ruszył naprzód, wjeŜdŜając w tunel upstrzony migoczącymi światełkami, upodabniającymi go do cylindrycznego planetarium. - KaŜda z tych konstelacji jest cytowana w Biblii - oznajmiła Kimberly przez megafon. - Księga Hioba, rozdział 38, wers 31, na przykład. "Czy połączysz gwiazdy Plejad? Rozluźnisz więzy Oriona?". Kilometr dalej tunel przechodził w otwartą salę przypominającą ogromną arktyczną jaskinię. Pasma szronu pokrywały wyłoŜone glazurą ściany. Sople lodu zwisały z sufitu niczym stalaktyty. - Stacja pierwsza: centrum chłodzenia - ogłosiła Kimberly, podczas gdy wagonik wyhamował stopniowo. - Mogłabym poprosić maszynistę, Ŝebyśmy zatrzymali się zupełnie, ale wierzcie mi, wcale byście tego nie chcieli. To pomieszczenie łączy się bezpośrednio z naszą komorą chłodniczą, a temperatura tam wynosi przeciętnie - udała, Ŝe drŜy - brrr, minus dziesięć stopni! Widzicie ten gigantyczny srebrny zbiornik? Zawiera blisko trzy tysiące hektolitrów spręŜonego freonu 114. Po opuszczeniu zbiornika freon przechodzi do tamtego ogromnego zielonego urządzenia przypominającego piłkę do koszykówki, gdzie zostaje rozpręŜony, po czym wciska się do tamtej wielkiej skręconej rurki, gdzie zagotowuje się, bul, bul, bul, pochłaniając w trakcie tego procesu wielkie ilości ciepła i w ten sposób chłodząc naszą Główną Atrakcję do temperatury pingwiniego pocałunku. Tymczasem tamten wielki silnik w rogu zasysa opary freonu i tak je spręŜa, Ŝe zaczynają chcieć się skroplić. To pragnienie oparów freonu spełnia się, gdy tylko dotrą do tamtej następnej wielkiej rurki. Widzicie, jak z góry leje się obficie woda, niby w trakcie potopu? To nasz sposób na przyspieszenie kondensacji. Gdy freon ponownie się skropli, wraca do srebrnego zbiornika, gdzie cały proces rozpoczyna się na nowo. Czy ktoś ma jakieś pytania? Ani jedna osoba w wagoniku, domyślił się Martin, nie zrozumiała wykładu Kimberly. Wszyscy milczeli jak zaklęci. Jaskinia się zwęŜała. Wagonik przyspieszył, pokonując tysiącmetrowy dystans do następnego przystanku: kolejnej podziemnej sali, której centralnym punktem było najbardziej Strona 21

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) zdumiewające urządzenie, jakie Martin kiedykolwiek widział. ObłoŜona stalowymi płytami pompa wielkości odrzutowca przechodziła w labirynt dwumetrowej średnicy rur z pleksiglasu, które z kolei podłączone były do czterech komór napowietrzających o kształcie eskimoskich igloo przykrytych miechami podobnymi do akordeonu, tak gigantycznymi, Ŝe zdolne byłyby zagasić poŜar lasu. KaŜdą rurą płynęła spieniona rzeka, błękitna w drodze do komór, czerwona w drodze powrotnej. Rytmiczny stukot wypełniał powietrze, kołysząc wagonikiem na jego pojedynczej szynie. - Stacja druga: centrum sercowo-naczyniowe - wyjaśniła Kimberly przez megafon, podnosząc głos prawie do krzyku. Jak wszyscy wiecie, nie kaŜdy zgadza się z naszą tezą, Ŝe Jego mózg nie potrzebuje krwi. Tutaj w "Niebiańskim Miasteczku" szanujemy wszystkie punkty widzenia, toteŜ trzymamy Go podłączonego do tego urządzenia na lewo od was: aparatu płuco-serce marki Lockheed 7000. KaŜdego dnia roku ponad trzy i pół miliona litrów krwi grupy 0+ wtłaczanych jest do tamtych komór napowietrzających, kaŜda o pojemności siedemdziesięciu metrów sześciennych. Tam krew jest ogrzewana, natleniana i filtrowana z zanieczyszczeń, zanim zostanie wpompowana do Jego Ŝył. Samo osocze... w tym momencie zawsze coś jakby ściska mnie za gardło... otóŜ samo osocze pochodzi praktycznie z kaŜdego kraju na Ziemi. Protestanci, katolicy, Ŝydzi i muzułmanie - wszyscy poczynili dobrowolne ofiary, nawet ateista nazwiskiem Jules Wembly. Jeśli ktoś z was chciałby do nich dołączyć przed opuszczeniem "Niebiańskiego Miasteczka", wstąpcie po prostu do któregoś z ambulatoriów umiejscowionych dla waszej wygody przy samych wyjściach. Mają państwo jakieś pytania? Wychudzony młody męŜczyzna z czterema mięsakami Kaposiego na czole podniósł dłoń. - Czy mogę opuścić wagonik na chwilę? - zawołał, przekrzykując hałas aparatu. - Chcę dotknąć jednej z rur. - To nie jest dozwolone. - Proszę. - Po prostu nie pozwalamy na to. - Muszę. - W Ŝaden sposób, proszę pana. Pompa pracuje tak głośno, Ŝe moŜna tam całkowicie stracić słuch. - Pozwólcie mi dotknąć Jego krwi, a będę uzdrowiony! Kimberly skrzywiła się i po raz pierwszy Martin spostrzegł, Ŝe jej praca ma teŜ swoje wady. - Nie. Proszę mi wybaczyć. Nie. Wagonik ruszył - opuszczając centrum sercowo-naczyniowe i zagłębiając się z powrotem w tunel. - WjeŜdŜamy do Korytarza Uzdrowionych - oznajmiła Kimberly, podczas gdy za oknami wagoniku, którym podróŜowała grupa C, zaczęły przesuwać się dziesiątki oświetlonych nisz ściennych, a w kaŜdej znajdował się przyrząd typowy raczej dla mieszkania chromego, ślepca czy ułomnego. KaŜdy z tych przyrządów był niegdyś niezbędny jakiemuś gościowi "Niebiańskiego Miasteczka". Posiadamy największy zbiór tego typu na świecie, wyłączając jedynie sanktuarium w Lourdes. Mijali teraz pomoce ambulatoryjne, kolejne rzędy kuł, lasek, wózków inwalidzkich, balkoników na kółkach do podparcia osłabionych nóg. Dalej były aparaty ortopedyczne, napawające lękiem przyrządy ze stali i skóry mające prostować skrzywione kręgosłupy i powykręcane kończyny. Jeszcze dalej leŜały respiratory, aparaty tlenowe i urządzenia do dializy. - Nie ma dnia, by poczta nie przyniosła jednego z takich przedmiotów - opowiadała Kimberly. - Tamten napędzany silnikiem wózek inwalidzki o ergonomicznym kształcie przybył aŜ z Kioto w Japonii. Mają państwo jakieś pytania? Jestem istotą o wielu twarzach, wielu osobowościach, wielu przebraniach. Podczas gdy nasz bohater zwiedzał Korytarz Uzdrowionych, ja przygotowywałem sobie nowe ubranie: czerStrona 22

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wone portki, czerwony płaszcz, czerwona czapa, wszystko oblamowane białym futrem. Tak, przyjaciele, moim alter ego jest nie kto inny jak sam święty Mikołaj. Zbadajcie towarzyszące nam odpowiednio mity, a przekonacie się, Ŝe jesteśmy jednym i tym samym. Według legendy ścięta lodem Północ jest ojczystą ziemią diabła, gdzie lata on w powietrzu ciągnięty przez zaprzęg reniferów. Dostaje się do ludzkich domostw przez komin. Zostawia mu się w podarku jedzenie i napitek. Jego przezwisko Stary Kulas pochodzi od imienia Mikołaja. Nie trzeba dodawać, Ŝe mój podziw dla Korytarza Uzdrowionych był niezmierzony. Pod względem rozmiarów oszustwa prześcigał on przypadek prehistorycznego człowieka z Piltdown, odnalezione pamiętniki Adolfa Hitlera oraz wystąpienie rzekomo zgwałconej przez prezydenta Clarence Thomas przed komisją senacką. Nie ma to oznaczać, Ŝe goście "Niebiańskiego Miasteczka" nigdy nie doznali zbawiennego wpływu Głównej Atrakcji. Wprost przeciwnie. Dzięki efektowi placebo wielu nieszczęsnych pielgrzymów doświadczyło spontanicznego cofnięcia się objawów. I chociaŜ prawdą jest, Ŝe opiekunowie Korytarza Uzdrowionych zdobywali większość swoich eksponatów za pośrednictwem hurtowni zaopatrzenia placówek medycznych, ich celem nie było oszustwo dla samego oszustwa - nie, chcieli po prostu wprzęgnąć oszustwo do uzdrowicielskiego interesu. Nie naleŜy nie doceniać potęgi fałszerstwa, przyjaciele. Nie naleŜy wątpić w moc kłamstwa. Błogosławieni niech będą zakłamani, oni bowiem zdobędą bogactwa, o jakich nawet nie śnili. Na wypadek gdybyście się zastanawiali, nie spędzam całego dnia pracy w moim warsztacie krawieckim. Nawet diabeł potrzebuje przerwy. Z wybiciem południa odkładam igłę i nitkę, chwytam zawiniątko z drugim śniadaniem i idę przejść się w oślepiającym blasku Jego neuronów. Zazwyczaj wystarcza mi zbadanie najbliŜszego sąsiedztwa, okolic ośrodka węchowego, parę kilometrów na wschód od hipokampu; czasem jednak przyzywają mnie tętnice. W czasie gdy Martin i Corinne spoŜywali posiłek w restauracyjce "Chleb i Ryby", na przykład, płynęliśmy z przyjacielem, biskupem Augustynem, moim pordzewiałym starym statkiem pocztowym przez szkarłatny kanał, który odŜywia lewą półkulę mózgową naszego Stwórcy, zajadając kanapki z wołowiną i ciągnąc za rufą linkę z haczykiem. Jestem dozgonnie wdzięczny firmie Lockheed za zbudowanie aparatu płuco-serce. Dzięki temu urządzeniu prądy krwistej rzeki Chiddekel pozostają głębokie, czyste i Ŝyciodajne. W trakcie większości naszych ekspedycji Augustyn i ja chwytamy przynajmniej jeden leukocyt i masę czerwonych ciałek krwi. Moje dni, wiem, są policzone. Wszędzie dokoła krajobraz ulega dezintegracji, pomimo wysiłków Jego opiekunów i Lockheeda 7000. Mury Jeruzalem pękają. Drzewa raju marnieją, Eufrat stał się ściekiem, robaki zaś odziedziczą Jego ciało. Na szczęście Stwórca skonstruował rzeczywistość, mając na uwadze swoje ostateczne odejście. Wypełnił wszechświat samonapędzającymi się cudami. Gdy mnie i Jego juŜ dawno nie będzie, wielkie procesy geofizyczne nadal będą powodowały trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów, zmienne koleje biologii będą rodziły stwardnienie rozsiane i raka, a perwersyjność ludzkiej natury nie pozwoli gwałtom i mordom zniknąć z nagłówków gazet. Jedyną osobą, przed którą trudno mi kłaniać, jestem ja sam i z całą szczerością muszę przyznać, Ŝe stałem się niepotrzebny, na długo zanim stałem się śmiertelny. Och, jakŜe tęsknię za czasami, gdy mój Stwórca nie przebywał w stanie śpiączki i ludzie radzili się mnie tak często, jak teraz odwiedzają psychiatrów. Ojcowie chrzestni mafii oraz inni członkowie wspomagających zawodów; tamten złoty wiek, gdy madame de Montespan, kochanka Ludwika XIV, prosiła mnie o uczynienie królowej bezpłodną, by uwaga króla skupiła się w pełni na niej; tamten miniony czas, gdy zakonnice z Loudon zaangaŜoStrona 23

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wały mnie, bym pomógł im wyzwolić nagromadzoną frustrację seksualną. Nie chcę waszej sympatii, przyjaciele. Nie chcę waszego zrozumienia. Chcę tylko być tak powaŜnie traktowany przez was, jak wasze dzieci traktują świętego Mikołaja. - Stacja trzecia: komora chłodząca - powiedziała Kimberty> gdy wagonik dotarł do końca Korytarza Uzdrowionych. Proszę patrzyć pod nogi. Przewodniczka poprowadziła grupę C przez hali ozdobiony repliką brązowego Dawida dłuta Donatella oraz reprodukcją "Ostatniej wieczerzy" pędzla Leonarda da Vinci, do windy tak obszernej, Ŝe pomieściła wszystkich uczestników wycieczki, łącznie z wózkami inwalidzkimi i całą resztą. - Sześćset trzydzieści pięć metrów stąd na szczyt - powiedziała, wciskając guzik. Drzwi zamknęły się bezszelestnie. Wibrując lekko, kabina ruszyła ku górze. Trzy minuty później się zatrzymała. - Proszę wychodzić. Martin uczynił krok i stanął na przezroczystej pleksiglasowej podłodze. Powiększona kopia marmurowej Pięty Michała Anioła górowała nad pielgrzymami. Za nią ciągnęła się łagodnie zawijająca ścieŜka, wzdłuŜ której ustawiono skrzynki z kwitnącymi Ŝonkilami i hiacyntami. Co dwa metry zatopiona w plastiku neonowa strzałka migała na czerwono, jakby kierując wędrowca do następnego punktu kontrolnego w jego podróŜy do Głównej Atrakcji. - Jak godzi się przy spotkaniu tak intymnym, plan zwiedzania Boskiej Formy kaŜdy ustali dla siebie indywidualnie - powiedziała Kimberly. - Mają państwo około czterdziestu minut na pełny obchód. Po drodze znajduje się siedem kaplic do samotnej modlitwy, trzy poczekalnie oraz kilkanaście okazji do zrobienia pamiątkowych zdjęć. - Spojrzała na swój zegarek z dwunastoma apostołami. - Spodziewam się was z powrotem przy tym posągu nie później niŜ o wpół do szóstej. Corinne podeszła do Martina od tyłu i chwyciła go za dłoń, ściskając mocno. - Lepiej pójdź tą ścieŜką samotnie, mój kochany - powiedziała. - Obecność bezboŜnicy moŜe Go zirytować. - Tak sądzisz? - zapytał, z naboŜną czcią gładząc marmurowe lewe kolano Matki Boskiej. - Lepiej nie ryzykować. Ruszył więc, kierując się ku zachodowi przez lewą brodawkę sutkową Głównej Atrakcji, po czym skręcił w stronę mostka. Nie było tu wiele do oglądania. Przystanąwszy na zmroŜonym plastiku, przebił spojrzeniem kilkadziesiąt metrów lodowatego powietrza i skupił wzrok na Boskiej klatce piersiowej, włochatej wyŜynie ciągnącej się tysiąc metrów w kaŜdym kierunku: wspaniałe widoki, lecz ich wartość terapeutyczna wydawała się Ŝadna. Kontynuował marsz ku północy. Dotarłszy do ust, odkrył ku swemu zdumieniu, Ŝe Bóg, podobnie jak wszyscy pracownicy "Niebiańskiego Miasteczka", jest uśmiechnięty. Pięćdziesięciometrowa ziejąca rozpadlina rozciągała się od ucha do ucha, odsłaniając pomiędzy mięsistymi wargami zęby białe jak mydło marki "Kość słoniowa", kaŜdy wielkości drzwi nowoczesnej lodówki. ŚcieŜka zakręcała na wschód, prowadząc bezpośrednio nad lewe oko. Gruczoł łzowy Boga był wielki jak balon zaporowy. Wpatrując się w błyszczącą źrenicę, Martin nagle doświadczył mrowienia w stopach. Boska emanacja, czy tylko rezultat długiego stania na lodowatym pleksiglasie? - zastanawiał się. Rzeczywista nadprzyrodzona ingerencja, czy tylko złudzenie myślącego Ŝyczeniowe umysłu? - PomóŜ mi, BoŜe - wymamrotał. Mrowienie skradało się coraz wyŜej, wprawiając w drŜenie jego kolana. - Proszę, BoŜe! Tak, BoŜe! Nadal przesuwając się, mrowienie dotarło do lędźwi, Ŝołądka, płuc, mózgu. - Jestem Twój, Panie! Całe jego ciało zadrŜało z radości. Strona 24

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Jestem uzdrowiony! - krzyknął, wbiegając z powrotem na ścieŜkę. Corinne siedziała w pozycji lotosu, plecami do rzeźby Pięty. Usłyszawszy okrzyki Martina, rozprostowała stawy i wstała. Rzucili się sobie w ramiona, obejmując się w wyraźnym czarnym cieniu Madonny. - Jestem uleczony! - Och, Martin! - Uleczony! - Och tak, Martin! Och tak, Martin, tak, tak! - Kocham cię! Pocałowali się: był to ich najbardziej namiętny pocałunek od czasu, gdy jej wargi roztopiły płatki śniegu na jego ustach. Przybywali pozostali turyści, zbierając się wokół posągu Matki Boskiej, obejmując marmurowe szaty, przyciskając twarz do marmurowych stóp. - Jezus uzdrowił mnie! - zawołała Chinka podłączona do dializatora. - Chwalmy Pana! - wykrzyknął jej czarnoskóry towarzysz niedoli. - Zapisuję się na lekcje tańca! - zaśpiewała otyła kobieta. - Jadę do Barcelony! - zaintonował młodzieniec z mięsakami Kaposiego, chociaŜ wrzody nie zniknęły z jego czoła. *** W piątek po powrocie z Orlando Martin pojechał pociągiem na codwutygodniowe badania do nowojorskiego Ośrodka Walki z Rakiem imienia Sloana-Ketteringa. Gdy tylko doktor Beniamin Blumenberg wszedł do gabinetu, Martin zaczął opowiadać o swojej pielgrzymce. - Widział pan zwłoki? - zainteresował się Blumenberg. Jak wyglądają? - To nie są zwłoki, lecz Boska Forma. Stałem nad Jego lewym okiem, bezpośrednio nad nim. - Sądzę, Ŝe moglibyśmy tam pojechać. Dzieciaki były bardzo ciekawe, Ŝona równieŜ. Wpuszczają tam śydów, prawda? - Oczywiście. - I naprawdę wierzy pan, Ŝe dzięki tej podróŜy symptomy choroby ustąpią? - Jestem tego pewny. - Pobiorę panu krew, Ŝebyśmy mogli sprawdzić fosfatazę kwaśną. O czwartej po południu we wtorek doktor Blumenberg zadzwonił do Urzędu Miejskiego Abaddon, wkrótce po tym, jak Martin uzyskał od nastolatka z Glendale, niejakiego Todda Weatherwaxa, zapewnienie, Ŝe jego zespół rockowy, The Elementals, przestanie odbywać próby po godzinie dziesiątej w nocy. Jeśli w ciele człowieka nie ma komórek rakowych, wyjaśnił urolog, poziom fosfatazy kwaśnej wynosi pomiędzy 2,5 i 4,0. U Martina, zawiadamiał z przykrością, wynosił 11,6. Ze wszystkich plag i pasoŜytów, jakie Wszechmogący powołał do Ŝycia przez tysiąclecia, termit budzi we mnie największy podziw. Jak się przekonacie, termity figurują w niniejszej opowieści jako przedmioty filozoficznego dyskursu. W obecnej chwili jednakŜe interesują nas termicie szczęki, nie termicia teleologia. Niewypowiedziana rozpacz targała Corinne Rosewood, gdy wracała do domu z pracy tego wieczoru. Zaraz przed wyjazdem mąŜ zadzwonił do niej z wynikami badania krwi. Łzy ciekły jej po twarzy. Kapało z nosa. Jedenaście przecinek sześć. Nie czuła się tak podle od czasu śmierci jej psa z dzieciństwa, terierki Gwyneth. OstroŜnie wjechała fordem rangerem na most Henry Avenue Bridge, wiekową konstrukcję z dębu i Ŝelaza spinającą brzegi rzeki Algonąuin pięć kilometrów ponad miejscem, gdzie spotyka się ona z ulubionym przez mieszkańców powiatu Abaddon strumieniem Waupelani, by dać początek mulistej Schuylkill. W olbrzymich drewnianych poręczach znajdowało Strona 25

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) się łącznie 27 489 dziur, kaŜda wyborowana przez termita. Jedenaście przecinek sześć, zamyśliła się. Jedenaście przecinek sześć. A przecieŜ byli tak pewni, Ŝe podróŜ do "Niebiańskiego Miasteczka" pomogła mu, tak pewni, tak pewni... Zdenerwowany i ogłupiały seter irlandzki wybiegł przed maskę furgonetki. Corinne zrobiła to, czego moŜna było oczekiwać po załoŜycielce i dyrektorce "Psiarni Radości" - nacisnęła na pedał hamulca i skręciła kierownicę. Fordem zarzuciło, wóz przechylił się gwałtownie na bok, prawym zderzakiem roztrzaskując czaszkę setera. Corinne usłyszała głuche uderzenie metalu o kość. Furgonetka wpadła w poślizg i sunęła siłą bezwładności, z psem rozsmarowanym na zderzaku. Poręcz pękła niczym słomka. Corinne wrzasnęła, spadając gwałtownie, jakby znajdowała się na diabelskim młynie "Rydwany Ezechiela". Furgonetka uderzyła o powierzchnię wody i zaczęła tonąć. Ciemność wypełniła szoferkę, jakby ktoś przykrył kocem słońce. Martwy seter unosił się przed szybą niby duch wstający z grobu. Woda wlewała się przez szpary w drzwiach. Corinne w desperacji namacała w ciemnościach pokrętło szyby i przekręciła je, ale natrafiła na opór. Mechanizm zablokowany był przez szlam. Corinne siedziała w wodzie do kolan. Zacisnęła dłoń wokół klamki drzwi. Pociągnęła. Popchnęła. Szarpnęła. Naparła ramieniem. Drzwi nie ustępowały nawet na centymetr. Woda gładziła ją po brzuchu. Wstrzymując oddech, Corinne rzuciła się ku drzwiom po stronie pasaŜera. Chwyciła pokrętło szyby. Zablokowane. Miała juŜ wodę przy szyi. Szarpnęła za klamkę i spróbowała wywaŜyć drzwi. Nic. Woda rzeki Algonąuin wlewała jej się do nosa, do gardła, do płuc. Wspaniały złocisty karp był ostatnią Ŝywą istotą, jaką Corinne Rosewood widziała - zagubione i opuszczone stworzenie, które pragnąc powrócić do swego stadka, przepłynęło pół kilometra w górę rzeki, oddalając się od domu z kaŜdym szarpnięciem i poruszeniem swego błyszczącego ciała. ROZDZIAŁ 3 Przed zachorowaniem na raka najgorszą rzeczą, jaka kiedykolwiek przydarzyła się Martinowi, była utrata ukochanego rodzinnego domu. Miał czternaście lat, kiedy patrzył, jak dwa buldoŜery potęŜnymi stalowymi łyŜkami burzą ściany i miaŜdŜą fundamenty. W tym czasie dom nie był juŜ własnością rodziny Candle'ów, ojciec Martina bowiem sprzedał go wcześniej Haroldowi Clevingerowi, bogatemu specjaliście od kręgarstwa, i za uzyskaną w ten sposób sumę dwunastu tysięcy dolarów niezwłocznie nabył bardziej konwencjonalne domostwo po przeciwnej stronie ulicy. Pierwszym posunięciem kręgarza było zburzenie domu Candle'a - kupił posiadłość dla samej działki, z potokiem Waupelani i rosnącymi wzdłuŜ brzegu wierzbami płaczącymi - i wzniesienie w jego miejsce chaotycznie zaprojektowanego, parterowego okropieństwa, przywodzącego na myśl kręgosłup, którego Clevingerowi nie udało się wyprostować. Rodzina Candle'ów nie mogła krytykować decyzji kręgarza o wezwaniu buldoŜerów, gdyŜ budowla, o której mowa, została wzniesiona w roku 1935 jako siedziba Ochotniczej StraŜy PoŜarnej powiatu Abaddon i jej skromnej, liczącej dwa wozy, flotylli pojazdów. Kiedy budynek został opuszczony dziesięć lat później, ojciec Martina nabył go za jedyne cztery i pół tysiąca dolarów, by przy uŜyciu gwoździ i płyt gipsowych zmienić kwaterę straŜaków na piętrze w przestrzeń mieszkalną, wydzielając sypialnie, łazienki, jadalnię, kuchnię. Jako nauczyciel szkółki niedzielnej, Walter Candle był zachwycony pomysłem mieszkania w remizie straŜackiej. Widział siebie jako kogoś w rodzaju duchowego straŜaka, niestrudzenie gaszącego płonące Ŝąd2e i gorejące pokusy, rozpalające serca jego uczniów. Martin kochał remizę nie mniej niŜ jego ojciec. Szczególnym uczuciem darzył główną syrenę alarmową, półkulę jej pancerza tkwiącą na szczycie spadzistego dachu niczym hełm Strona 26

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) na głowie Ŝołnierza piechoty. Syrena była zepsuta, nie nadawała się do naprawy, i nikt w rodzinie nie próbował tego zmienić, a jednak Martin fantazjował, Ŝe któregoś dnia jakimś cudem urządzenie oŜyje, wyjąc przenikliwie i tak głośno, Ŝe jego siostra zsika się w majtki. I tak się stało, Ŝe kiedy Martin, z uchem przyciśniętym do słuchawki telefonu, po raz pierwszy usłyszał straszliwe wiadomości z ust konstabla Steadmana - "Panie sędzio, pańska Ŝona zginęła w wypadku samochodowym" - usłyszał równieŜ coś innego: od dawna zepsutą syrenę na dachu jego utraconej remizy, wyjącą z Ŝalu i rozpaczy. Wył, wrzeszczał, jęczał, zawodził. Przeklinał chwilę, w której został poczęty, godzinę, w której poruszył się w łonie, i dzień, w którym przyszedł na świat. śałoba go przemieniła. Stał się potworem, gwałtowną siłą natury miotającą się po domu, tłukącą talerze i zrywającą zasłony. Uczucie tonięcia powróciło, straszliwe doznanie braku powietrza, którego po raz pierwszy doświadczył w gabinecie doktora Hummela, tylko Ŝe zamiast tonąć w abaddońskich moczarach, był uwięziony w bagnie jeszcze zimniejszym i bardziej okrutnym - trzęsawisku rozmiarów wnętrzności Boga. Gdyby nie czujność Yaughna Poffleya, Martin mógłby rzucić się tego tygodnia w wody rzeki Algonąuin, idąc w ślady Corinne. - Trumna, miejsce na cmentarzu, nekrolog w "StraŜniku"... zająłem się wszystkim - poinformował go Yaughn tym samym rzeczowym tonem, jakim zapewniał, Ŝe zdołają pokonać obecnego kandydata demokratów na stanowisko sędziego pokoju. - Na nagrobku będzie napis "Ukochała wszystkie stworzenia duŜe i małe". MoŜe być? Martin, usadowiony przy stole kuchennym, nie odpowiedział. Otworzył solniczkę i wysypał jej zawartość na stół. Wpatrzył się w białe ziarenka - tak bardzo przypominające bezuŜyteczne kapsułki 1-125 wypełniające jego prostatę. Po raz pierwszy zaczął traktować swoją nieuchronną śmierć jako wybawienie, jako najlepszą nadzieję na opuszczenie tego świata pełnego Ŝarłocznych buldoŜerów i podwyŜszonego poziomu fosfatazy kwaśnej, z jego niebezpiecznymi mostami i tonącymi Ŝonami. - Czy wiesz, Ŝe Samuel Johnson nie uczestniczył w pogrzebie swojej Ŝony? - powiedział w końcu. - Nie mógł tego znieść. - Powinieneś przyjść, Martin. Będziesz Ŝałował, jeśli tego nie zrobisz. - Królowa Wiktoria nie wzięła udziału w mszy za księcia Alberta. - Wskazującym palcem nakreślił spiralę w warstwie soli. - Jedyne, co musisz zrobić, to pokazać się na cmentarzu. Wiem, Ŝe Corinne nie była osobą religijną, ale poprosiłem pastora, by powiedział kilka słów nad jej grobem, kilka miłych, luterańskich słów - to w porządku, prawda? - a potem odbędzie się stypa u mnie. Marge zrobi kawę, do tego kanapki i kruche ciasteczka. - Cholerny seter irlandzki - powiedział Martin, zgniatając sól pięścią. - Po prostu pokaŜ się, to wszystko. Cmentarz w Hillcrest, niedziela, godzina dziesiąta. Twoja siostra cię przywiezie. Grób znajduje się niedaleko szopy ogrodników.Tam gdzie trzymają, no wiesz, kosiarki do trawy. Pojutrze. Szopa ogrodników. Po prostu się pojaw. Kiedy zapadł wieczór, Martin wyszedł do ogrodu, usiadł pomiędzy krzewami kocimiętki i czekał. O północy zbiegły się kocury - syjamy, persy i zwykłe dachówce - lecz zamiast tarzać się w liściach i doznawać uniesienia, wpatrywały się w niego źrenicami powiększonymi w ciemnościach, spojrzeniem, które było zarazem pytające i oskarŜycielskie. "Gdzie jest Corinne?" - zdawały się pytać. - Nie Ŝyje - odparł Martin na głos. - Nigdy więcej jej nie zobaczycie. "Kto będzie hodował rośliny?" Strona 27

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Nie wiem. "Czy ty będziesz je hodował?" - Nie wiem. "Musisz". - Pomyślcie o kimś oprócz samych siebie. Pomyślcie o Corinne. "Jesteśmy tylko kotami". Spędzili resztę nocy wspólnie: pogrąŜony w Ŝałobie sędzia oraz trzynaście zalęknionych kotów. Obudziwszy się o świcie, w uniwersyteckiej bluzie wilgotnej od rosy, Martin wstał i stąpając ostroŜnie pomiędzy liśćmi w kształcie serc i śpiącymi kotami, wrócił do domu. W kuchni otworzył pudełko płatków pszennych i wysypał dwie garście do głębokiego talerza. Zajrzał do lodówki. Nie było mleka. Nasypał cztery łyŜeczki śmietanki w proszku na płatki i dodał zimnej wody z kranu. Całość smakowała zdumiewająco obrzydliwie. Później tego samego ranka zjawiła się jego grubokoścista siostra, Jenny, z papierowymi torbami pełnymi zakupów pod obiema pachami. - Zbadałam wczoraj zawartość twojej lodówki - powiedziała, kładąc zakupy na stole. - Nic nie miałeś, więc poszłam do supermarketu. Jak się czujesz? - Boli mnie przy oddawaniu moczu - to chyba znowu prostata. Boli mnie teŜ prawe biodro. Zrobisz coś dla mnie? - Jasne. - Zwierzęta, które naleŜały do Corinne, pancernik, tarantula, jest tam równieŜ iguana... jak sądzisz, mogłabyś znaleźć dla nich nowe domy? - Zamieszczę ogłoszenie w "StraŜniku". - Nie chcę pieniędzy, ale nowi właściciele muszą być ludźmi odpowiedzialnymi. śadnych sadystów. śadnych trzpiotowatych nastolatek. - W porządku. - Dobre domy, Jenny. - Załatwię to. - Wyjęła ćwierć litra chudego mleka, dwa grejpfruty oraz melon. - Przykro mi z powodu twoich boli. Przykro mi z powodu... wszystkiego. - Zrobisz dla mnie coś jeszcze? Muszę dojechać na stację. Mam spotkanie o trzeciej po południu z Blumenbergiem w szpitalu. Jest jakiś nowy lek, który chce wypróbować. - Och, Marty, to wszystko jest takie niesprawiedliwe! - Niesprawiedliwe - powtórzył jak echo. - Czy wiesz, Ŝe mama przyjeŜdŜa na pogrzeb? - Nie moŜe przyjechać. To za daleko. - Przywiozę ją. - Ona nie moŜe jechać tak daleko. - To ja będę prowadziła. Czy ty mnie w ogóle słuchasz? Ciebie teŜ zabiorę. Wpół do dziesiątej, dobrze? - Chcę jechać sam. - Nie rozumiem. - Tak czuję. - Sam? - Sam. Złapał pociąg za piętnaście dwunasta z Perkinsville. Tak jak się obawiał, lek, który doktor Blumenberg chciał na nim wypróbować, wcale nie był nowy. Był to feminon, syntetyczny hormon, który miał zmienić go w kobietę. - Nie będę tego brał - poinformował urologa. - To nasza najlepsza szansa na remisję - rzekł Blumenberg, badając rozogniony gruczoł krokowy Martina. - Nie zaleŜy mi na remisji. - Nonsens. - WciąŜ boli mnie przy oddawaniu moczu. Ponownie zaczęły się wycieki. - Bactrim powinien na to zaradzić. Czuje pan jakieś bóle miednicy? - Nawet intensywne. - Gdzie dokładnie? Strona 28

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Prawe biodro. - Dam panu podtrzymującą dawkę roxanolu: to najbliŜszy krewny morfiny, pozwoli znieść ból. Dzisiaj pobierzemy krew do następnego badania poziomu fosfatazy kwaśnej. Martin wyszedł z budynku Ośrodka Walki z Rakiem w zapadający zmierzch. Krople deszczu spływały mu po policzkach, zaparowując szkła okularów. Ulicami Manhattanu ciągnęły nie kończące się sznury pojazdów, wydzielających czarne spalmy i inne niewidoczne trucizny. Martin wyjął z kieszeni receptę na feminon i pogniótł ją metodycznie. Spojrzał na kulkę papieru w dłoni, przyglądając się, jak nasiąka wodą, po czym wrzucił ją do drucianego pojemnika na śmieci. Jeśli mam umrzeć, powiedział sobie, zrobię to jako osobnik tej płci, do której jestem przyzwyczajony. W ranek pogrzebu Corinne czyste niebo nad powiatem Abaddon zapowiadało dzień bardziej odpowiedni do przycinania róŜ lub grania w kometkę niŜ do chowania własnej Ŝony. "Po prostu się zjaw", powiedział Yaughn. Tak więc, za piętnaście dziesiąta rano, Martin wsiadł do samochodu i, niczym człowiek udający się na własną egzekucję, wyruszył ku cmentarzowi w Hillcrest. Nie był tam od lat - od czasu gdy wraz z tuzinem innych dzieciaków ćwiczył czyszczenie nagrobków pod bacznym okiem ojca, nauczyciela szkółki niedzielnej. Jadąc przez labirynt wąskich dróg, na poły spodziewał się ujrzeć ducha Waltera Candle'a przemykającego pomiędzy nagrobkami, z papierem i węglem w dłoni, ratującego od zapomnienia nazwiska i epitafia. ChociaŜ Yaughn wspomniał, Ŝe szopa ogrodników jest doskonale widoczna, Martin nie mógł jej znaleźć. Trzy razy okrąŜał cmentarz. Bolało go biodro: nic dziwnego, zwaŜywszy, Ŝe według informacji Blumenberga poziom fosfatazy kwaśnej osiągnął juŜ wartość 12,0. Wytrząsnął z opakowania dwudziestomiligramową tabletkę roxanolu i włoŜył sobie do ust. Była kwaśna i smakowała jak kreda. Minutę później zauwaŜył zapuszczony ceglany budynek porośnięty dzikim winem. Rzeczywiście - kilkanaście metrów dalej odbywał się pogrzeb. Dwudziestu paru uczestników ubranych na czarno stało wokół otwartego grobu, u którego wezgłowia znajdował się granitowy nagrobek otoczony liliami i gardeniami. Ból biodra zniknął, zastąpiony przez łagodną morfinową euforię. Martin zaparkował, wysiadł z samochodu i pokuśtykał w stronę zgromadzonych. Trawa wokół grobu była zachwaszczona i nierówno przycięta, zupełnie róŜna od idealnie zadbanych trawników "Niebiańskiego Miasteczka". Nikt go nie powitał. KaŜda twarz wyglądała nieznajomo. Gdzie Corinne poznała tych tajemniczych przyjaciół? Skąd wzięła taką gromadę nieznanych krewnych? Zajrzał do dziury w ziemi. Trumna była połowy normalnej wielkości. Zrazu pomyślał, Ŝe zdechł któryś ze zwierzaków Corinne i jej przyjaciele postanowili rozpocząć ceremonię zasypując go warstwą ziemi, po czym dopiero przybędzie karawan z trumną Ŝony. Albo teŜ zdąŜyli juŜ pochować Corinne pod zwierzęciem i on, idiota, zwyczajnie się spóźnił. Spojrzał na nagrobek. BRANDON APPLEYARD. 1992-1999. TAK BARDZO MI CIEBIE BRAK. KOCHAJĄCA MAMUSIA. - Przepraszam - powiedział, dotykając rękawa krępej kobiety we wzorzystym kostiumie, która wyglądała bardziej na znudzoną niŜ pogrąŜoną w smutku. - Jestem Ŝoną Corinne. To znaczy męŜem. Byłem. Martin Candle. Kobieta bezmyślnie dotknęła kwiatów czubkiem pantofla. - śoną? Co? Wskazał budyneczek z cegły. - Powiedzieli mi, Ŝe... szopa ogrodników. Dzisiaj jest pogrzeb mojej Ŝony. - Tutaj trzymają koparkę. - Koparkę trzymają w szopie ogrodników? - Nie, to jest budynek, w którym trzymają koparkę. Wie Strona 29

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) pan, do kopania grobów. - Nie uŜywają łopat? - Nie, koparki. Mamy dwudziesty wiek. - Kobieta wskazała w kierunku słońca. Na jej ramieniu utworzyły się fałdy tłuszczu. - Szopa ogrodników jest w tamtym kierunku, jakieś trzysta metrów stąd. - Bardzo pani współczuję. Biedny chłopiec... - Rozszczep kręgosłupa. Jestem jego cioteczną babką. Czekamy na matkę. Ojciec opuścił ich juŜ dwa lata temu. Nie mógł znieść widoku chorego dziecka. - Co za brak odpowiedzialności - rzekł Martin automatycznie, zastanawiając się, jak potraktowałby taki występek w swojej sali sądowej. - Nigdy nie poznałam drania. To nie pan przypadkiem, co? - Och, nie. - Wie pan, według mnie Brandonowi lepiej będzie na tamtym świecie. Rozszczep kręgosłupa. Chłopak nie mógł chodzić, dręczyło go wodogłowie, nie mówiąc juŜ o ciągłym bólu. W tamtą stronę. Trzysta metrów. - Dziękuję. Martin odszedł, mijając rzędy błyszczących granitowych płyt. Zdał sobie sprawę, Ŝe w nekropolii, podobnie jak w kaŜdym innym mieście, znajdują się odrębne enklawy. Na prawo od niego rozciągała się dzielnica bogaczy - bez wątpienia republikanów - z nagrobkami przypominającymi prawdziwe domy. Na lewo - osiedle urzędnicze. W przedzie Koreańczycy - nagrobki z niezrozumiałymi hieroglifami. Szczupła kobieta w czarnych luźnych spodniach i szarej marynarce biegła w jego stronę. śałobna woalka odsłoniła owalną, zalaną łzami twarz i oczy zaczerwienione, niezwykle duŜe, niczym oczy królika z komiksu. - Czy to pani jest matką? - zapytał Martin, cięŜko dysząc, oparłszy się o pień topoli. Kobieta przystanęła i zamrugała. - Słucham? - Matka Brandona to pani, prawda? - Mój psychoterapeuta powiedział, Ŝe będzie dobrze, jeśli tutaj przyjdę, ale trafiłam na niewłaściwy pogrzeb - odpowiedziała, kiwając głową. - Kogoś o imieniu Corinne. - To właśnie ja jestem Corinne. A raczej Martin, chciałem powiedzieć. Jej mąŜ. Martin Candle. Czy wie pani, gdzie jest mój pogrzeb, pani Appleyard? - Proszę mnie tak nie nazywać. To nazwisko jego ojca, nie moje. Opóźniony w rozwoju syn z rozszczepem kręgosłupa, pięć operacji ortopedycznych, a ten sukinsyn rozwodzi się ze mną. - Jak powinienem się do pani zwracać? - Jestem Patryc j a Zabór. - Włosy miała gładkie, kruczoczarne i zdumiewająco długie, spływające jej po plecach niczym welon zakonnicy. - Pański pogrzeb odbywa się przy szopie ogrodników, zaraz za grobami Koreańczyków. - Pokazała palcem w czarnej rękawiczce. - Zasłaniają go jodły. - Pani pogrzeb jest dokładnie za moimi plecami. Proszę iść dalej w tym samym kierunku. Na pewno pani trafi. Rozeszli się, kaŜde w swoją stronę. Martin jakoś przetrwał ten ranek. Przetrwał ogłupiające przemówienie pogrzebowe wygłoszone przez kapelana, człowieka o twarzy łasicy, który mówił, jakby usta miał pełne masła orzechowego. Przetrwał błyszczącą trumnę spoczywającą w jej ziemnym szybie; groteskowe kwiaty; bezlitosny kamień, na którym ktoś wypisał UKOCHAŁA WSZYSTKIE STWORZENIA DUśE I MAŁE; nudne posiedzenie u Yaughna w domu, gdzie zasłony kłóciły się z narzutami, a dywany cuchnęły płynem do czyszczenia. Rodzice Corinne prawie się do niego nie odzywali. Długoletni zwolennicy socjalistów i zatwardziali członkowie cyganerii nigdy nie zrozumieli, dlaczego ich córka wyszła za republikanina. Jedyny przyjemny moment całej imprezy nastąpił, kiedy Jenny ogłosiła, Ŝe znalazła idealny dom dla zwierząt Corinne. Merribell Folcroft, ekscentryczna Strona 30

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wdowa z Main Linę, obiecała włączyć je do swojego prywatnego zoo. Następne dwa tygodnie były zamazanym pasmem wściekłych ofiar, uradowanych winowajców i nie trafionych wyroków. Kiedy osobnik oskarŜony o kradzieŜ w sklepie nie przyznał się do winy pomimo przytłaczających dowodów, Martin zamknął sprawę, pozwalając kleptomanowi kraść dalej. W innym podobnym przypadku przedstawiono sędziemu dowody, Ŝe Dustin Grant, nastolatek z Jeleniej Ostoi, torturował drzewa sąsiadów za pomocą piły łańcuchowej swojego ojca - sfilmowano go w trakcie tego czynu kamerą wideo - lecz Martin jedynie udzielił mu napomnienia; Ŝadnej grzywny, Ŝadnego skierowania na terapię rodzinną. Potem przyszła skarga Alfreda Lafferty'ego, mieszkańca Kasztanowego Gaju, którego posiadłość sąsiadowała z polem golfowym. Wszystko wskazywało na to, Ŝe parę tygodni wcześniej niejaka Susan Curtis z Glendale, będąc pod wpływem alkoholu, uderzyła kijem tak niefortunnie, Ŝe piłka, zamiast trafić do szóstego dołka, wpadła na teren posiadłości powoda, zabijając jego ukochanego kota Leopolda. W normalnych okolicznościach Martin nie tylko kazałby pozwanej odkupić kota, lecz takŜe pokryć koszty jego obowiązkowych szczepień. A teraz odrzucił powództwo w całości, zamykając sprawę. Miał Ŝal do świata, Ŝe piłka golfowa Susan Curtis nie trafiła selera irlandzkiego, uniemoŜliwiając mu wybiegnięcie przed maskę furgonetki Corinne. Jeśli Bóg potrafił przeprowadzić Izraelitów przez Morze Czerwone i wprawić w ruch planety, to dlaczego nie mógł skierować jednej marnej piłki golfowej na właściwy tor? Gdy Martin obudził się ostatniego poranka sierpnia, słysząc w uszach brzęczenie budzika, doświadczył rzadkiego momentu całkowitej jasności. Nie pojedzie dzisiaj do pracy. Zrobi sobie wolne, poświęcając się swemu hobby, które określił mianem "miejskiego buszowania", jednej z rozrywek, jakie uprawiał wspólnie z Yaughnem Poffleyem - obok oglądania transmisji z meczów futbolu w poniedziałkowe wieczory i piątkowych partyjek pokera. Obaj uwielbiali jeździć w sobotnie popołudnia po zapuszczonych dzielnicach Filadelfii i zwiedzać dogorywające fabryki. Niczym archeologowie odsłaniający staroŜytną cywilizację układali przeszłe dzieje miasta, czując niezmierną radość, gdy udało im się wydedukować, Ŝe pusty budynek na Cadwaller Street mieścił niegdyś zakłady mięsne, a w Świątyni Wiecznego śycia na rogu Dziewiętnastej i Tioga pracowały swego czasu dziesiątki warsztatów tkackich. Martina poruszała melancholia tych miejsc, subtelna samotność potłuczonych szyb i porwanych pasów transmisyjnych, cichy smutek rdzewiejącego pieca kuchennego wystawionego na podwórko. Powiedział sekretarce, Ŝeby powiadomiła właściwe strony w trzech sprawach wyznaczonych na ten dzień - uprawiającego oszukańcze praktyki reklamowe sklepu Ŝelaznego w South Hills, sporu o czynsz pomiędzy właścicielem z Kingsley i jego zgrzybiałym dzierŜawcą, a takŜe pary narzeczonych róŜnych wyznań (on rzymski katolik, ona buddystka), którzy chcieli zawrzeć związek małŜeński pomimo stanowczego sprzeciwu rodziców - o tym, iŜ jest niedysponowany. Dwadzieścia po pierwszej wsiadł do pociągu na stacji Perkinsville. Porzucony egzemplarz "Informatora Filadelfijskiego" leŜał na siedzeniu. Martin z przyzwyczajenia zaczął czytać kolumny dotyczące wymiaru sprawiedliwości. Kobieta z Prescott w stanie Arizona występowała do sądu o odebranie jej dziecka przybranym rodzicom. Pewien lekarz w Little Falls, stan Minnesota, został oskarŜony o zamordowanie z litości osiemdziesięcioletniego pacjenta cierpiącego na chorobę Alzheimera. Gdy pociąg wtaczał się na stację Wayne Junction, Martin przeczytał, jak to ONZ, chcąc ukrócić praktyki handlu Ŝywym towarem na Dalekim Wschodzie, po długich debatach zmieniła przepisy Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, dając jego dziewięciu sędziom prawo oskarŜania indywidualnych osób i sądzenia "zbrodni przeStrona 31

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ciwko ludzkości". Wysiadł z pociągu i rozpoczął eksplorację. Myszkując wokół opuszczonego browaru Schlitza na Clarissa Street, wypalonej ruiny śmierdzącej pleśnią i gołębim guano, bezwiednie zaczął myśleć o pijanych kierowcach, jacy przewinęli się przez jego salę sądową. Mimo wysiłków nigdy nie zdołał skierować ich na drogę abstynencji. Doszedł do wniosku, Ŝe pokręconą psychikę alkoholika moŜe w gruncie rzeczy zrozumieć tylko inny alkoholik. Czy tak samo ma się rzecz ze smutkiem? Czy trzeba Ŝałobnika, Ŝeby zrozumieć innego Ŝałobnika? Jedno było pewne: nie miał czego szukać w pustym browarze Schlitza. Powinien wstąpić do stowarzyszenia pogrąŜonych w Ŝalu. Dawno nie malowana budka telefoniczna stała na rogu ulic Clarissa i Juniata. Podniósł słuchawkę i ku swemu zaskoczeniu usłyszał sygnał. Kosztem dwudziestu pięciu centów uzyskał numer P. Zabór w Jeleniej Ostoi. Głód atakował go falami, walcząc o pierwszeństwo z bólem w biodrze. Wyciągnął kartę telefoniczną z portfela, wystukał numer i połączył się z matką Brandona Appleyarda. - Słucham? Zaledwie dwie sylaby, ale zdołał rozpoznać jej głos. - Czy to Patryc j a Zabór? - Czego pan chce? - zapytała podejrzliwie. - Spotkaliśmy się dwa tygodnie temu. Na cmentarzu. Martin Candle. - Ach tak... Myślałam o panu. - Doprawdy? - Powinnam była złoŜyć panu kondolencje. - Dlatego właśnie zadzwoniłem. - śeby wysłuchać moich kondolencji? - śeby zaoferować pani własne. Nigdy nie miałem dzieci, ale potrafię sobie wyobrazić... tak czy owak, bardzo pani współczuję. To wszystko. Bardzo pani współczuję. - Rozmawiałam z pańską matką. - Z moją matką? - Na pogrzebie pańskiej Ŝony. Powiedziała mi, Ŝe powinnam brać wapń, Ŝeby nie dostać osteoporozy. - Patrycjo... mogę tak do ciebie mówić? Zastanawiałem się... czy masz ochotę coś zjeść? Niedaleko ciebie jest miła grecka restauracja, "Ateński Zaułek". - Nie chcę dzisiaj wychodzić. - Nie jesteś głodna? - śarty sobie stroisz? śarłam przez cały dzień i nadal jestem głodna jak wilk. Smutek zaostrza apetyt, nie zauwaŜyłeś tego? Ale nie jestem w odpowiednim stanie. Rozumiesz? - Oczywiście. - Jestem wyczerpana. - Jasne. - MoŜe innym razem. - Tak. - Jeśli chciałbyś wpaść, mogłabym zrobić spaghetti. - Nie, za duŜo kłopotu. Przyniosę pizzę. Lubisz pizzę? - Pewnie. Jest ze mną siostra bliźniaczka. TeŜ uwielbia pizzę. Mapleshade Lane sześćdziesiąt pięć, kilometr za budynkiem prywatnego przedszkola "Dziecięca dolina". - Tym z wielkim drewnianym klownem od frontu? - Tak. Moja siostra jest tam kierowniczką. Zaprojektowałam go dla niej. - Jesteś architektem? - Bardzo bym chciała. Grafikiem reklamowym. Projektuję głównie znaczki z obrazkami, w rodzaju tych, jakie dzieciaki kupują w sklepach razem z łakociami. - Historyjki z gum do Ŝucia? - My nazywamy je kartami do zbierania. - Zaprojektowałaś teŜ klowna? - Jeden z klientów Angeli jest rzeźbiarzem. - Czteroletni rzeźbiarz? Strona 32

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Jego ojciec. Tak się napracował. Angela musiała przyjąć prezent. Dzieciakom chyba się podoba. Klown strzegący "Dziecięcej doliny" miał cztery metry wysokości. Górował nad ulicą Mapleshade niczym znak firmowy baru szybkiej obsługi dla anorektyków. Martin włączył kierunkowskaz i skręcił na podjazd przysadzistego domu w stylu wiktoriańskim ze szklarnią z boku i altanką od przodu. Były mąŜ Patrycji był najwyraźniej człowiekiem majętnym. Martin zaparkował, wysiadł i pokuśtykał do drzwi, niosąc dwie pizze, z których sos przeciekał przez karton i moczył mu palce. Angela Zabór, bliźniaczka Patrycji, przypominała siostrę w tym stopniu, w jakim symfonia zagrana na fortepianie przypomina pełne wykonanie orkiestrowe. Tematy są takie same, ale brakuje głębi. Martinowi natychmiast wydała się irytująca; pragnął, Ŝeby sobie poszła. Usadowieni przy drewnianym kontuarze stanowiącym centralny punkt kuchni, pochłonęli we troje pierwszą pizzę. - To twój dom? - zapytał. - Przypadł mi w wyniku podziału majątku. - Patrycja otworzyła pudełko z drugą pizzą, odsłaniając plamę w kształcie płodu na wnętrzu pokrywki. - Dostałam dom, parę dolców i Brandona. Paul dostał to, czego chciał. Wolność. - Był bogaty? - Ubogi duchem - odparła Angela. - Profesor etatowy na uczelni wVillanova - powiedziała Patrycja. - Moja siostra otrzymuje dziewięć tysięcy dolarów rocznie za pracę z dziećmi, kiedy te są najbardziej podatne na wpływy. Paul dostaje siedemdziesiąt tysięcy za pracę z nimi, kiedy nie robi to juŜ większej róŜnicy. Angela uczy je czytania. Paul naucza o pieprzonym Arystotelesie. Kochałeś Ŝonę? - Bardzo. - To dobrze. - Patrycja podniosła do ust trójkącik pizzy, walcząc z ciągnącymi się włóknami Ŝółtego sera. - Brandon nie powinien był umrzeć. - Oczywiście, Ŝe nie - powiedział Martin. - Nie, chcę powiedzieć, Ŝe to był przypadek. Po którymś z rutynowych badań dostał zakaŜenia, przestał reagować na penicylinę i tak dalej. - To okropne. - Nie ma sprawiedliwości na tym świecie - rzekła Angela. Martin zmienił nieco pozycję na swoim stołku barowym i Ŝuł okruszek pizzy, czując, jak ból eksploduje mu w biodrze. - Czasem w mojej małej sali sądowej... nie zawsze, ale czasem, w któryś dobry dzień, jest sprawiedliwość. - Byłam kiedyś w twojej sali sądowej - powiedziała Angela. - Naprawdę? - Dwa lata temu. Otrzymałam wezwanie. Byłam świadkiem, jak jakiś facet przejechał skrzyŜowanie na czerwonym świetle i zatrzymał się z hukiem na dwóch tłustych damulkach pchających ulicą fortepian. Nikomu nic się nie stało. Fortepian został doszczętnie zniszczony. - Pamiętam ten wypadek. - Kazałeś kretynowi, Ŝeby kupił im nowy instrument. Słuszna decyzja. - Angela zsunęła się ze stołka. - Jeśli będziesz mnie potrzebowała, Pat, zawołaj. Idę robić pranie. Gdy Angela wyszła z kuchni, Patrycja oderwała kolejny kawałek pizzy. - Chciałabym wiedzieć... to znaczy... jeśli nie masz mi za złe, Ŝe pytam... - To był wypadek samochodowy. - Martin wydobył opakowanie roxanolu z kieszeni, pocierając palcem miękkie, przypominające bursztyn tworzywo. - Spadła z mostu. Przepraszam, muszę zaŜyć lek. - Antydepresyjny? - Przeciwbólowy - odparł z sardonicznym uśmiechem. Mam coś w rodzaju... jak to się nazywa? Raka prostaty. - O mój BoŜe... - Teraz zapewne jest w narządach miednicy. Prawe biodro Strona 33

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) boli mnie nieustannie. - Rozgryzł tabletkę przednimi zębami i połknął, popijając pepsi-colą. -Ten lek to mój najlepszy przyjaciel. Roxanol. - Brandon przyjmował to przez jakiś czas. Nie jest przeznaczony dla dzieci, ale jako jedyny działał. - Przeszedłem operację węzłów chłonnych, chemoterapię, a teraz chcą, Ŝebym zaŜywał estrogen. W zeszłym miesiącu pojechaliśmy z Corinne do "Niebiańskiego Miasteczka". Patrycja pokiwała głową ze zrozumieniem. - TeŜ tam byliśmy. Ale "Świat Disneya" przyniósł lepszy skutek, jak mi się wydaje. Brandon zaprzyjaźnił się z dwoma facetami przebranymi za Chipa i Dale'a. - Gdy następnym razem zachoruję na raka, pojadę do "Świata Disneya". - Nie mogę uwierzyć, Ŝe siedzimy tutaj tak po prostu, rozmawiając o tych rzeczach... Powinniśmy... - Co? - No wiesz. Wyć. - Wyć - powtórzył. Niczym syrena na dachu remizy, pomyślał. - Czy jesteś człowiekiem religijnym, Martin? Roxanol - Bogu dzięki - zaczął działać. - Mój ojciec za Ŝycia uczył w szkółce niedzielnej. Gdzieś w piwnicy mam jeszcze mnóstwo odznaczeń za wzorową frekwencję. Nosiłem je w klapie. Wyglądałem jak generał brygady. - Niech zgadnę. Luteranin? - Dano mi imię na cześć Marcina Lutra, ale wychowywałem się w tradycji prezbiteriańskiej. - Mój były jest metodystą. - A jakiego ty jesteś wyznania? - Ja? Wiedziałam, Ŝe Bóg jest martwy, jeszcze zanim pojawiło się ciało. - Patrycja zdjęła plasterek pieczarki ze swojego kawałka pizzy i połoŜyła sobie na języku. -To musi być wspaniałe, mieć wiarę. - Cudowne - odrzekł Martin beznamiętnie. Gdy skonsumowali drugą pizzę, Patrycja zaprowadziła go przedpokojem do obszernego pomieszczenia, które określiła mianem swojej pracowni, chociaŜ najwyraźniej było to równieŜ jedno z ulubionych miejsc Brandona. Na stole kreślarskim leŜały ksiąŜki dla dzieci i dziecięce kredki wymieszane z ogryźkarni ołówków, kawałkami węgla, pędzelkami, linijkami oraz szczegółowymi, umiejętnie wykonanymi szkicami przedstawiającymi wyłupiastookich kosmitów dąŜących do podbicia Ziemi. Dodatkowe szkice - ta sama tematyka - wisiały przypięte do ścian. Na regale tłoczyły się rzędy pluszowych dinozaurów, szmacianych pacynek, drewnianych klocków i figurek bohaterów serialu "Saga o Sargasii". - To twoje historyjki z gumy do Ŝucia? - zapytał Martin, wskazując kosmitę wyparowującego laserowym pistoletem pudla. - Znaczki do zbierania, pamiętasz? Właśnie dostałam duŜe zlecenie, "Najeźdźcy zYesty". "Ekscytująca opowieść o zmaganiach Ziemi z Ŝądnymi krwi mieszkańcami najjaśniejszej asteroidy naszego układu", w pięćdziesięciu czterech przyprawiających o Ŝywsze bicie serca scenach. - Zarabiasz w ten sposób na Ŝycie? - Firma Apex Novelty Company płaci mi trzysta dolarów od ukończonego obrazu. Jasne, dzisiaj dzieciaki mają gry wideo, rzeczywistość wirtualną, Internet, ale wracają do staromodnych znaczków. Nic nie daje takiego zadowolenia jak maszerowanie z pełnym zestawem "Najeźdźców z Vesty" albo "Mars atakuje" w kieszeni. Martin wziął do ręki figurkę z serialu o Sargasii, Stanhope'a Człowieka Napędzanego Parą. Ściskając miniaturowego robota w dłoni, zdał sobie sprawę, jak mało wie o dzieciach; wydawały mu się równie niezrozumiałe jak koty. W przeciwległym rogu pokoju znajdowało się maleńkie osiedle autorstwa firmy zabawkowej Fisher-Price - szkoła, stodoła, dom w stylu Strona 34

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) kolonialnym oraz kilka tuzinów pięciocentymetrowych obywateli. Przy stole kreślarskim stał wózek inwalidzki z przeraŜającą Godzillą na siedzeniu. Martin wyobraził sobie Brandona uŜywającego zabawki do terapii, walczącego ze złowrogą zmianą chorobową w kręgosłupie. - Najbardziej lubił dinozaury. - Patryc ja zdjęła z półki pluszowego triceratopsa. OdłoŜyła Godzillę na bok i z triceratopsem w dłoni usiadła w wózku. - Siadywał tutaj, z głową kiwającą się na wszystkie strony, a ja odgrywałam dla niego małe scenki, "Ŝycie w okresie późnej kredy". Triceratops zawsze wpadał w tarapaty. Stegozaur uwielbiał lody. Podobnie jak Brandon. Przynajmniej nic go juŜ nie boli. Były dni, kiedy potrafiłam myśleć tylko o tym. "BoŜe, proszę, niech on przestanie cierpieć". - Bóg juŜ nie funkcjonuje - rzekł Martin, oglądając szkic, który zdawał się komentarzem do jego słów: vestański statek roztapiający laserem most brooklyński w godzinie szczytu. Opuścił scenę - skrzywił się, uświadamiając sobie, co zamierza powiedzieć - swoich zbrodni. Przyciskając triceratopsa do piersi, Patrycja wstała z wózka. - Pobaw się ze mną - poprosiła. - Co? - Pobaw się ze mną. Usiądź na podłodze. Pobaw się ze mną. Tymi zabawkami nikt się nigdy nie bawił. Brandon... nie potrafił. - Ja teŜ nie. - Proszę. Spróbuj. Proszę. Ściągnęli buty, rozłoŜyli się na dywanie i zaczęli się bawić. Z klocków Brandona wznieśli wielobarwną wieŜę tak wysoką, Ŝe sięgała powyŜej blatu stołu kreślarskiego. Bawili się pluszowymi zwierzątkami zmarłego dziecka, Patrycja obsługując niebieskiego słonia, Martin Ŝółtą Ŝyrafę. Troskliwie przebudowali osiedle w kącie, zapełniając kolonialny dom zdrowymi członkami rodziny, stodołę wytrzymałymi zwierzętami i szkołę krzepkimi dziećmi - była to utopia, uznali, świat nie znający raka prostaty czy rozszczepu kręgosłupa. - Tak bardzo go kochałam - powiedziała Patrycja. - Nie dlatego Ŝe był chory, i teŜ nie pomimo to. Po prostu... go kochałam. Strąciła cylinder ze szczytu ich wieŜy. Konstrukcja zachwiała się i rozpadła w widowiskowy sposób, klocek po klocku a potem wreszcie rozległ się krzyk, jaskrawoczerwone wycie wydobywające się z ust Patrycji i przewalające nad miniaturowym osiedlem niczym tornado. Martinowi powilgotniały palce. Serce waliło mu jak młotem. Instynktownie wziął ją w ramiona i przez pięć pełnych minut trwali w milczącym uścisku; objęci i drŜący. Niczym rozbitkowie ze statku, pomyślał Martin. Niczym dwoje marznących rozbitków, unoszących się na lodowej krze, bez steru i Ŝagla. Wierzcie mi, te przerwy w opowieści denerwują mnie tak samo jak was, lecz pomyślałem, Ŝe zaintryguje was fakt, iŜ pojawienie się metafory dotyczącej rozbitków w świadomości naszego bohatera poprzedza jego późniejszą obsesję na punkcie rzeczywistych wraków i wszelkich kataklizmów. Pośród eksponatów, które przyciągną uwagę Martina Candle'a, gdy będzie zwiedzał Muzeum Klęsk śywiołowych i Katastrof Technologicznych Krofta, znajdzie się ster z parowca "Larchmont". MoŜe znacie tę historię. O jedenastej wieczorem jedenastego lutego 1907 roku "Larchmont" został staranowany u wybrzeŜy wyspy Błock przez szkuner "Harry Knowlton". Większość pasaŜerów "Larchmonta" utonęła w swych kabinach. Niewielu, którym udało się uciec jedynie w piŜamach, musiało stawić czoło mroźnym wichrom i wzburzonemu morzu. Wkrótce ich dłonie i stopy zaczęły się pokrywać lodem. By skrócić agonię, jeden z rozbitków poderŜnął sobie gardło. Łącznie tej nocy zginęło trzysta trzydzieści dwie osoby. Jak dla mnie, najśmieszniejszą częścią całej historii jest nazwa armatora statku. Była to kompania "Linia Radości". KaStrona 35

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) pujecie? Linia Radości. Cokolwiek myślicie sobie o naszym Stwórcy, nie moŜecie obwiniać Go o brak poczucia humoru. Martin spędził weekend w łóŜku. Przybity smutkiem, trapiony bólem, przewracał się z boku na bok na materacu, rwąc prześcieradła i owijając pasami bolącą miednicę. Trawnik przed domem, nie przycinany od lipca, zarósł chwastami. Ściany zamraŜarki pokryły się grubą warstwą lodu. Kampania wyborcza była w rozsypce. Sprawa sporu o czynsz w Glendale miała znaleźć się na wokandzie za parę godzin, a on jeszcze nie znał faktów. Jednak zamiast działać, po prostu leŜał, uwięziony we własnej rozpaczy. Dzięki roxanolowi przespał większość niedzielnej nocy, budząc się rankiem z wysuszoną skórą, zapchanymi zatokami oraz zdumiewająco jasną wizją najbliŜszej przyszłości. Zabije się alkoholem. Tak, tego wieczoru będzie włóczył się po Filadelfii od knajpy do knajpy, po czym w pijackim widzie rzuci się w odmęty rzeki Delaware. Całość okaŜe się fascynująca i przyjemna, a on nie ma nic do stracenia poza Ŝyciem. Zadzwonił do sekretarki, kaŜąc jej przełoŜyć sprawy o kolej-' ny dzień, i zajął się napełnianiem Ŝołądka, by w rezultacie planowanej pijatyki nie stracić przytomności przed wykonaniem zadania. W lodówce miał trochę starego makaronu; w spiŜarce znalazł cztery puszki tuńczyka i słoik gotowanej fasoli. Ostatni posiłek skazańca, pomyślał, wrzucając wszystko do garnka. Do południa zdąŜył się nasycić. Chwycił fiolkę z roxanolem i wsiadł do samochodu. Po godzinie siedział juŜ w "Arabskiej Oazie Omara" na rogu Siódmej i Lombard, na przemian połykając tabletki i sącząc wódkę przez słomkę, jakby to była cola. Przez lata lokal był tyle razy malowany gęstą, źle rozrobioną oliwkowozieloną farbą, Ŝe teraz ściany przypominały mapę plastyczną. Dwóch otyłych męŜczyzn siedziało przy barze, oświetlonych blaskiem ekranu telewizyjnego pokazującego mecz futbolu. Powietrze było ciemne i cięŜkie, przepełnione słodkim odorem taniej whisky. ChociaŜ kłopoty trapiące Martina nie zniknęły, to w jakiś cudowny sposób opuściły jego ciało. Nadal miał raka prostaty, Corinne wciąŜ nie Ŝyła, lecz obie katastrofy, zdawało się, zostały wygnane w odległy kąt "Arabskiej Oazy Omara". Unosiły się w gęstym papierosowym dymie, nie mogąc go dostać. Nad barem wisiała plastikowa podobizna hoŜej Dziewczyny z Saint Pauli z zegarem osadzonym w brzuchu. Wskazówki wolniutko przesuwały się w stronę drugiej po południu. Martin zamówił dŜin z tonikiem. Wpół do trzeciej. Kolejny koktajl. Trzecia. Wyszedł z lokalu. Mózg mu wibrował od neurotoksycznych reakcji wywołanych przez połączenie alkoholu ze środkami przeciwbólowymi... U podstawy najbliŜszego parkometru duŜa kałuŜa psich sików schła w słońcu. Łyknął kolejną pastylkę i ruszył Rodman Street, przez cały czas wyobraŜając sobie, Ŝe jest w "Niebiańskim Miasteczku" i stoi na szczycie Głównej Atrakcji. Tym razem zamiast zajrzeć Bogu do prawego oka, napluł w nie. Chwiejnym krokiem wszedł do "Pubu Królewskiego" na Rodman pod sześćset piątym i zamówił specjalność zakładu, "autentyczną angielską rybę z frytkami". Jedzenie było zimne. Popił piwem, a właściwie utopił w nim frytki, wychylając kolejne kufle. Co dziesięć minut chodził do toalety: było to znośne doświadczenie dzięki interakcji roxanolu z alkoholem, usuwającej w cień palący ból wywoływany przez nieustannie rozognioną prostatę. Powrócił z piątej wizyty w toalecie. MęŜczyzna z sąsiedniego stołka obrócił się i zapytał: - Przychodzisz tutaj często? - Tylko kiedy opuszcza mnie Ŝona. Jego rozmówcą był siwy olbrzym ze skórzaną przepaską na prawym oku, rekwizytem, który nadawał ich otoczeniu atmosferę kryjówki piratów. - Rozwód? Strona 36

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Grawitacja. - Słucham? - Grawitacja działająca z premedytacją. Ulubiony sposób działania Boga. - Jeśli wyśmiewasz się z Boga - powiedział jednooki męŜczyzna - chyba będę musiał dać ci w mordę. - Nie wyśmiewam się. - Wystarczy, Ŝe zapadł w śpiączkę, po co jeszcze ludzie stroją sobie z niego Ŝarty? Raz jeszcze Martin postanowił zmienić miejsce swego samobójstwa. Z "Pubu Królewskiego" ruszył w dół South Street w kierunku skrzyŜowania z Front Street, gdzie widniał rytmicznie błyskający napis "Tawerna u Mike'a": neonowa latarnia świecąca nad miejskim morzem, przyzywająca rzucane przez fale łodzie do portu. Nie doszedł jednak nawet do Trzeciej Ulicy. Przed nim zajaśniała błyszcząca witryna reklamująca Teatr Sztuk śywych, gdzie on i Corinne obejrzeli "Świadka oskarŜenia" na pierwszej randce. Kilkudziesięciu bywalców tłoczyło się przed wejściem - mniejsza, bardziej powaŜna grupa niŜ tłumy ściągające na sztuki Agaty Christie. Dzisiaj o 20.00 "Gracze Podstawowi" przedstawiają SĄD NAD BOGIEM Elie Wiesela Padała lekka mŜawka. Bolało go biodro. Spojrzał na zegarek. Za dwadzieścia ósma. Kuśtykając wszedł do foyer, kupił bilet od młodej kobiety w przeszklonej kasie, brunetki o wąskiej twarzy i niezdrowej cerze. Przeszedł korytarzem, przyjął program od ponurego biletera i opadł na wyznaczony fotel, gdzie bezskutecznie próbował przeczytać esej dramaturga. Dopiero za szóstym razem udało mu się przebić przez alkoholową mgłę i zrozumieć wymowę artykułu. "Sąd nad Bogiem" miał być zupełnie niepodobny do dramatów prawniczych, jakie Martin zwykle oglądał. Według dramaturga historia miała swoje źródło w dziwacznym wydarzeniu, którego autor był świadkiem jako więzień Oświęcimia. Według słów Elie Wiesela, "trzech rabinów - ludzi wykształconych i poboŜnych - postanowiło któregoś zimowego wieczoru osądzić Boga". Akcja rozgrywała się w rosyjskiej wiosce Szamgorod w roku 1649, w czasie święta Purim. Skupiając zamglony wzrok na scenie, Martin ujrzał wędrownych śpiewaków przybywających do miejscowej gospody. Zamierzali odegrać świąteczne przedstawienie dla okolicznej ludności. Ku swej rozpaczy minstrele odkrywają, Ŝe w wiosce właśnie miał miejsce pogrom. Tylko dwóch śydów pozostało przy Ŝyciu - właściciel gospody, Berisz, oraz jego przeraŜona, wielokrotnie zgwałcona córka, Hanna. Namówieni przez Berisza aktorzy zgadzają się zamiast Purimschpiel odegrać szyderczy sąd nad Bogiem, karząc Go za to, Ŝe pozwolił na masakrę swoich dzieci. Gdy rozpoczął się antrakt, Martin siedział nieruchomo w fotelu, zwijając program w rurkę i rozwijając go, zwijając i rozwijając. Nagle wstał. Gdzieś w nasączonych alkoholem otchłaniach jego mózgu rodził się wielki i straszliwy plan. Wszedł do hallu, zbliŜył się do barku i podając obsługującej dziewczynie banknot jednodolarowy, pokazał na migi, Ŝe prosi o kubek kawy. Wsadzając otrzymaną resztę do kieszeni, natrafił palcami na swój bilet. Wyciągnął go, pognieciony kawałek czerwonej tektury z pieczątką "lewa strona, rząd F, miejsce 106". Powoli, nieubłaganie, bilet wszedł w inny wymiar, stając się tym samym biletem, wokół którego Iwan Fiodorowicz zbudował swoją słynną kwestię w "Braciach Karamazow", ulubionej powieści Martina z klasy maturalnej. "Chcę oddać bilet. JeŜeli jestem uczciwym człowiekiem, powinienem go oddać jak najprędzej" - oznajmia Iwan, doszedłszy do wniosku, Ŝe nie pragnie juŜ wstępu do wszechświata, w którym niewinne dzieci cierpią, chociaŜ, być moŜe, sprawiedliStrona 37

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wość i harmonia zwycięŜą pod koniec czasu. "To właśnie czynię. Nie, Boga nie przyjmuję, tylko zwracam mu z szacunkiem bilet". Na co poboŜny brat Iwana Alosza odpowiada: "To bunt". Martin nie został na drugi akt. Wypił kawę duszkiem i wybiegł z teatru. Pojechał przez mŜystą ciemność. - Zwrócę Ci bilet - mamrotał raz po raz. - Zwrócę Ci bilet... O północy był w Jeleniej Ostoi i walił do drzwi Patrycji. - Kto tam? - rozległo się pytanie z głębi domu. Podnosząc głowę, zatoczył się chwiejnie naprzód. Patrycja wychyliła się przez okno na piętrze, z oczami błyszczącymi jak u kota. - Patrycjo, wydarzyło się coś zdumiewającego! - Martin? - Zamierzam zwrócić Mu bilet! - Poczekaj chwilę. Minutę później drzwi otworzyły się i Patrycja powitała go z głupkowatym uśmieszkiem. Była owinięta srebrzystym atłasowym szlafrokiem, połyskującym w pomarańczowym świetle lampy na ganku. - O co właściwie chodzi? - zapytała, wpuszczając go do środka. - Posadzimy Go na ławie oskarŜonych! 5 - Niewinni... - Martin, jesteś... - Pijany? Nic dziwnego, tyle wypiłem. - Sama pociągnęłam łyczek czy dwa. - Poprowadziła go do kuchni. - Jeszcze trochę zostało. Wypijemy? - Jasne! Nalała mu Jacka danielsa. Kostki lodu trzeszczały, gdy czysta whisky ściekała na dno szklanki. - ZaŜądam od Niego wyjaśnień, tak jak zrobili to rabini. - O czym ty mówisz? - Nalała whisky do drugiej szklanki. - Od kogo zaŜądasz wyjaśnień? - Od Głównej Atrakcji. Bądź dla mnie miła, Patrycjo. Okłam mnie. Powiedz, Ŝe to świetny pomysł. - Sądzę, Ŝe to świetny pomysł. - Nie, wcale nie. UwaŜasz, Ŝe to okrutny pomysł, i tak samo uwaŜam ja. MoŜe nawet zacznę brać estrogen Blumenberga i kupię sobie jeszcze parę miesięcy Ŝycia. No to stracę płeć, wielkie mi co. Nie chcę rozmawiać o hormonach. Chcę rozmawiać o harmonii. Patryc j a wychyliła whisky. - Pobaw się ze mną. - Co? - No wiesz... pobaw się ze mną. Ze szklankami w dłoniach przeszli chwiejnie do jej pracowni. Kostki lodu dzwoniły cicho o szkło. - Tydzień temu w ogóle nie rozwaŜałbym takiego projektu - opowiadał Martin, dopijając drinka. Wyciągnął program "Sądu nad Bogiem" z kieszeni. - Jednak instytucje sądowe ONZ uzyskały właśnie nowe uprawnienia, czytałem o tym w "Informatorze". - Podsunął jej program przed oczy. - Po raz pierwszy w historii nie instytucja, ale człowiek moŜe być sądzony przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze. - "Sąd nad Bogiem" - przeczytała Patrycja głośno, zsuwając z nóg atłasowe pantofle. - Martin, to niepowaŜne. - OskarŜony chce, Ŝebyśmy tak właśnie myśleli. - Czy nie jesteś prezbiterianinem? W miarę jak whisky rozlewała się w jego ciele, pracownia zaczęła wirować wokół, niby zamontowana na szczycie karuzeli "Niebiańskiego Miasteczka". Martin usadowił się na wózku inwalidzkim, ściągnął buty. - Kocham Boga mojego dzieciństwa, Boga z lekcji szkółki niedzielnej ojca. Ale tam jest inny Bóg i przysięgam, Ŝe Go dostanę. - Naprawdę wierzysz, Ŝe On jest odpowiedzialny za całe nasze cierpienie? - A któŜ inny? - Nie wiem. Diabeł. Strona 38

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Zwykły pełnomocnik. Razem uklękli na podłodze i zaczęli budować nową wieŜę z klocków Brandona. Patryc j a nachyliła się i pocałowała Martina w usta. Wsunęła dłoń w jakąś pacynkę Brandona - bobra albo świstaka, Martin nie był pewny - i przycisnęła zwierzątko nieśmiało do policzka. - Podobało ci się? - Nie przyszedłem tutaj, Ŝeby cię całować, Patrycjo. Moje pobudki były zupełnie inne. - Czystsze? - Tak. - Jakie to nudne. - Sprawiła, Ŝe pacynka podrapała ją po nosie. - MoŜe lepiej pojadę do domu. - Nie, zostajesz na noc. W takim stanie nikt nie powinien wyjeŜdŜać na drogę. - Nie jestem wcale pijany. - Jesteś na tyle pijany, Ŝe nie podobał ci się mój pocałunek. Czyli bardzo pijany. - Gdybym został aresztowany za jazdę po pijanemu, musiałbym sam wyznaczyć sobie karę. - Zaśmiał się gardłowo. Podobał mi się twój pocałunek. - Naprawdę? - Bardzo. - To świetnie. Jeśli naprawdę zamierzasz zmienić płeć, Martinie Candle, to lepiej korzystajmy póki czas. Na rozkaz Patrycji zwierzątko chwyciło pasek jej szlafroka w łapki i pociągnęło, jakby zapuszczało silnik łódki. Poły się rozchyliły. Pod atłasem kryło się kobiece ciało równie podniecające jak ciało ceramicznej Ewy u wejścia do zoo w "Niebiańskim Miasteczku". - Powinienem się zbierać - powiedział Martin. - Czy ona naprawdę poŜałowałaby ci tej chwili? - Tak. Nie. Nie wiem. To ja stanowię problem, nie Corinne. - Pobaw się ze mną. - Słucham? - No wiesz. Pobaw się ze mną. / Biorąc pukiel kruczoczarnych włosów w dłonie, Martin przyciągnął Patrycję ku sobie. Zamknął oczy. - To prawda, co powiedziałaś w piątek. - Co? - Smutek zaostrza apetyt. - Właśnie. Pobaw się ze mną. Jestem na pigułce. - Estrogen? - zapytał, rozpinając pasek. - Estrogen - potwierdziła. - W mojej prostacie są ziarenka, czterdzieści sześć radioaktywnych mikrokapsułek 1-125, lecz doktor Blumenberg twierdzi, Ŝe nie wpływają w Ŝaden sposób na moje nasienie. Ściągnął skarpetki, spodnie i slipy. - UŜyjemy prezerwatywy, jeśli chcesz. - Napromieniuj mnie, sędzio Candle. Kiedy było juŜ po wszystkim, objęła go ramionami i serią manewrów przypominających jednocześnie taniec współczesny i komedię slapstickową poprowadziła korytarzem i połoŜyła na łóŜku w pokoju gościnnym. Gdy wyciągnęła się obok, zarzucając rękę na jego nagą pierś, Martin zdał sobie sprawę, Ŝe nienawidzi siebie, a to uczucie wcale nie jest mu wstrętne. Sprawiała mu perwersyjną satysfakcję myśl, Ŝe pomimo chaosu szalejącego w jego umyśle, pomimo ognia palącego prostatę jego poczucie winy pozostaje nienaruszone. Tylko człowiek wielkiego sumienia miał prawo postawić Główną Atrakcję przed sądem. - Będę Go ścigał wokół Przylądka Dobrej Nadziei - powiedział pijackim szeptem w ciemność, cytując słowa kapitana Ahaba z "Moby Dicka", jego drugiej ulubionej ksiąŜki z klasy maturalnej. - Nadziei? - Nadziei - powtórzył. - I wokół Hornu, i wokół Przylądka Strona 39

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Północnego, i wokół ogni wiecznego otępienia... - Otępienia? Jak to? - Ogni potępienia. I wokół "Arabskiej Oazy Omara". I Szamgorodu. I "Niebiańskiego Miasteczka". I wokół Hagi. Dopóki... dopóki... - Dopóki co? - Dopóki z Niego nie zrezygnuję. ROZDZIAŁ 4 Kiedy Jenny Candle dowiedziała się o niedorzecznym pomyśle brata, uznała, Ŝe postradał rozum, i natychmiast podała mu nazwisko i numer telefonu swego psychoterapeuty. Vaughn Poffley równieŜ stanowczo oponował przeciwko planowi oskarŜenia Wszechmogącego, bojąc się, Ŝe za rozgłos mógłby Martin zapłacić przegraną w nadchodzących wyborach. Matka Martina z pewnością miałaby tylko jedną rzecz do powiedzenia - "Ojciec nie byłby z ciebie dumny" - toteŜ nawet do niej nie zadzwonił. Ku jego rozpaczy osoba, od której spodziewał się jednoznacznego poparcia, w ogóle nie wyraŜała zainteresowania jego projektem. - Jaki miałby być właściwie sens tego wszystkiego? - zapytała Patryc j a, gdy we dwoje siedzieli przy kawie i słodkich rogalikach w kawiarni "Cafe Ole" w Glendale. - Jesteśmy to winni Brandonowi. - Brandon nie Ŝyje. - Jesteśmy to winni Corinne. - Nawet jeśli uzyskasz wyrok skazujący, nawet jeśli odłączą Go od płuco-serca, czy to będzie wymierzenie sprawiedliwości? - Patryc j o, jestem dotknięty do Ŝywego. Dlaczego we mnie nie wierzysz? - Wierzę w ciebie. Nie wierzę natomiast w zemstę. WłoŜył do ust kapsułkę feminonu. Falliczna w kształcie, wydawała się zaprojektowana, by zadręczać chorych: nie dość, Ŝe masz raka prostaty, to twoja Ŝona prędzej zrobi sobie dobrze tym drobiazgiem niŜ twoim bezuŜytecznym fiutem. - Nie chodzi mi o zemstę - powiedział. - Niektórzy ludzie, kiedy tracą kogoś bliskiego, idą na terapię. Inni budują wyrafinowane grobowce. A ty uwaŜasz, Ŝe musisz postawić Boga przed sądem. To wariactwo. - Nie, Patrycjo, to zaległy rachunek. - Łyknął kapsułkę, popijając kawą. Pośród osób najbliŜszych Martinowi tylko jego była narzeczona Robin McLaughlin odniosła się z entuzjazmem do tych planów. Po przeczytaniu "DŜumy" Alberta Camusa w klasie pani Felser w abaddońskim gimnazjum Robin nabrała wyjątkowo niechętnego stosunku do Boga, uczucie to trwało nie zmienione przez lata szkoły, okres związku z Martinem i nieszczęśliwe małŜeństwo z lekarzem proktologiem 2 Lisiego Zakątka, Derrickiem Smedleyem. - Wzywasz starego tyrana przed sąd? - powiedziała Robin, gdy ona i jej nerwowy sześcioletni syn zasiedli z Martinem do śniadania w "McDonaldzie". - Podoba mi się ten pomysł... - Tak myślałem. - ...ale to do ciebie niepodobne. - Zmieniłem się. Rozcięła paznokciem pojemniczek z odtłuszczoną śmietanką i wlała na poły syntetyczny płyn do swojej kawy. - Jestem pewna, Ŝe istnieją precedensy. - Dramat Elie Wiesela. - Martin rozwinął kanapkę z bekonem, jajkiem i serem. - Wcześniejsze. - Jeremiasz skarŜący się na Boską niesprawiedliwość? - Jeszcze wcześniej. Hiob na kupie gnoju. - Hiob? - Księga Hioba. - Robin ugryzła kęs bułki z jajkiem. - To w gruncie rzeczy rodzaj dramatu sądowego. Jak się czujesz? - Jak się czuję? Okropnie. Strona 40

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Nie zasłuŜyłeś na to wszystko. - Zaczęła kroić synowi naleśniki, posługując się białymi plastikowymi sztućcami. - Czy to prawda, Ŝe bierzesz estrogen? - Kto ci to powiedział? - Twoja druga była narzeczona. Dowiedziała się odYaughna, a on od twojej siostry. - Jezu... publikujecie jakiś biuletyn, czy co? - Internet wystarcza. Jesteś świetnym tematem, Marty. - To prawda, przyjmuję estrogen. Jeśli będę robił to dalej, zmienię się w kobietę. - Nie polecałabym tego. - Nie mam wyboru. - Gdybyś mnie kiedykolwiek potrzebował, pamiętaj, jestem tutaj. Tego wieczoru Martin po raz pierwszy od trzydziestu lat przeczytał Księgę Hioba i przekonał się ku swemu zaskoczeniu, Ŝe istotnie jest to coś w rodzaju dramatu sądowego, z tym dziwacznym motywem, iŜ oskarŜony funkcjonuje równieŜ jako sędzia i ława przysięgłych. Równie niepokojący był fakt, iŜ kiedy Bóg postanowił udowodnić swoją rację, kompletnie zignorował główną troskę Hioba - sprawiedliwość, woląc w zamian pokazać mu przytłaczające bogactwo Stworzenia: lwy, wieloryby, rumaki, grad, gwiazdy i, w końcu, nieodgadnione potwory, Behemota i Lewiatana. Skomplikowana rozprawa, rzeczywiście, Martin był zafascynowany. Poruszyła go zarówno siła goryczy Hioba, jak i rozmiar jego bluźnierstwa. "Bóg mnie zaprzedał złoczyńcom, oddał mnie w ręce zbrodniarzy" - Ŝalił się cięŜko doświadczany. I jeszcze: "Gdy nagła powódź zabija, On drwi z cierpień niewinnego". I jeszcze dalej: "Jęcząc, umierają w mieście, ranni wołają "Ratunku!" - a Bóg nie słyszy wołania". Bez względu na to, czy Hiob z Us był rzeczywistą postacią historyczną, czy tylko wytworem poetyckiej wyobraźni, ów "szczery i prosty" pustynny wódz stanowił postać godną naśladowania. Szczegółowo przemyślawszy i zbadawszy sprawę, Martin uznał, Ŝe potrzebuje trzydziestu pięciu tysięcy dolarów na zamieszczenie całostronicowego ogłoszenia w "New York Times Book Review". Miał zamiar wziąć poŜyczkę w banku, kiedy nadeszły pieniądze z polisy na Ŝycie Corinne - siedemdziesiąt tysięcy. Podzielił odszkodowanie na dwie równe części, jedną przeznaczając na "Psiarnię Radości", drugą na doprowadzenie do upadku Boga. LIST OTWARTY DO NIEWINNYCH OFIAR NA CAŁYM ŚWIECIE Drodzy towarzysze niedoli, w piątym wieku przed Chrystusem Hiob, człowiek prosty i uczciwy, pociągnął Stwórcę do odpowiedzialności, Ŝądając wyjaśnienia powodów swoich rozlicznych nieszczęść. Sześćdziesiąt lat temu trzech rabinów uwięzionych w Oświęcimiu oskarŜyło Boga o zbrodnie przeciwko Jego dzieciom. Dzisiaj raz jeszcze nadszedł czas, by ludzkość zadała odwieczne pytanie. Dlaczego od początku świata Bóg pozwalał na cierpienie niewinnych ? ZałoŜyliśmy organizację. Nasza nazwa: Stowarzyszenie Hioba. Nasze twierdzenie: Tworząc świat, w którym śmiercionośne wirusy rozmnaŜają się bez przeszkód, uszkodzone geny działają w najlepsze, trzęsienia ziemi zabijają, susze niszczą, a wojny obracają w perzynę, Główna Atrakcja "Niebiańskiego Miasteczka" postąpiła w sposób, który moŜna wyłącznie nazwać zbrodniczym. Nasze zadanie: postawić tę kwestię na wokandzie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze. Pierwsze zebranie Stowarzyszenia Hioba wyznaczono na sobotę, dwudziestego piątego września 1999 roku o godzinie 20.00 w przedszkolu "Dziecięca dolina" przy Mapleshade Lane 65, Jelenia Ostoja, stan Pensylwania. Wstęp wolny. Zainteresowanych proszę o odesłanie kuponu wydrukowanego poniŜej. Z powaŜaniem Martin Candle sędzia pokoju Strona 41

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) powiat Abaddon, Pensylwania Po wsze czasy zapamięta, jak kupił niedzielne wydanie "New York Timesa" z datą dwudziestego dziewiątego sierpnia 1999 roku, wyciągnął ze środka dodatek "Book Review" i ujrzał swoje cri de coeur wybite czarno na białym agresywną czcionką kroju genewa. Pomimo uwaŜnego przeczytania oryginału, jaki stworzył na swoim komputerze, nie był przygotowany na tę powiększoną wersję. Gdziekolwiek szedł tego ranka - do łazienki, kuchni, ogrodu - brał ze sobą egzemplarz "Book Review", raz po raz czytając swoje ogłoszenie. Łajał siebie za niezauwaŜenie literówki w słowie "Oświęcim" (brzmiało "Oświęcim") w korekcie, którą szef biura reklamy przysłał mu z Nowego Jorku; Ŝałował, Ŝe napisał, iŜ Hiob "pociągnął Stwórcę do odpowiedzialności", zamiast "posadził Go na ławie oskarŜonych"; doszedł do wniosku, Ŝe helvetica wyglądałaby powaŜniej od genewy. Jednak pomimo wszystko Martin czuł niezmierną dumę ze swojego dokonania. Telefon zaczął dzwonić zaraz po lunchu. - Nie mogę wprost uwierzyć, Ŝe to zrobiłeś - powiedział tonem przygany Yaughn. - Ja teŜ nie. - Nie będę stał przy tobie, podczas gdy bez walki oddajesz kampanię jakiejś niezrównowaŜonej obrończyni drzew z Harvardu. -Yaughn miał na myśli Barbarę Meredith, kandydatkę demokratów na stanowisko sędziego pokoju, kobietę o poglądach ekologicznych, które najlepiej chyba moŜna określić mianem krańcowych. - To polityczne samobójstwo. W słowie "Oświęcim" jest literówka. - Wiem. Gdy tylko odłoŜył słuchawkę, zadzwoniła jego matka, równie niezadowolona jak Yaughn. - Czy naprawdę powinieneś na coś takiego wydawać pieniądze? - Stać mnie, mamo. - Twój ojciec nie byłby z ciebie dumny. W słowie "Oświęcim" jest literówka. Boję się, Ŝe będą chcieli cię zgnoić. - Za literówkę? - Takie ogłoszenie... ludzie zaczną wariować. Następna zadzwoniła Patrycja. - CóŜ, w kaŜdym razie na pewno robi wraŜenie. Jesteś zadowolony? - Zadowolony, podekscytowany, wystraszony. - Mój były je widział. Chciał wiedzieć, cytuję, "Skąd, u diabła, wzięło się w tym wszystkim przedszkole "Dziecięca dolina"?". - MoŜe chciałby przekazać darowiznę na moją organizację? - Wątpię. Jest wierzący. - Podobnie jak ja. Czy przyjedziesz na spotkanie? - To twoja walka, Martinie. Nie moja. ZauwaŜyłam literówkę w słowie... - "Oświęcim". Wieczór spędził przygotowując oficjalne pismo, jakie strona wnosząca powództwo musi przedstawić, zanim jej sprawa zostanie rozwaŜona przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości. Liczący trzy strony gęstego druku dokument był w głównej części rozwleczoną powtórką ogłoszenia z "New York Timesa", z dopiskiem zawierającym przykłady nieusprawiedliwionych czynów Głównej Atrakcji - bakteria cholery, wybuch Wezuwiusza - oraz komentarzem wskazującym, Ŝe świeŜo uzyskane przez Trybunał prawo sądzenia indywidualnych osób dotyczy w logiczny sposób zarówno ludzi, jak i bogów. Dwa dni później zaczęły przybywać odpowiedzi. Dzieliły się na trzy wyraźne kategorie - wypełnione kupony zgłoszeniowe, serdeczne wyrazy poparcia oraz protesty ze strony intelektualistów. Większość przyjaznych listów zawierała datki, od pięciodolarowego banknotu z oszczędności przedwcześnie dojrzałej nastolatki z Des Moines, która twierdziła, Ŝe jej idolem jest Fryderyk Nietzsche, po czek bankierski na sumę dwóch tysięcy dolarów od przywódcy sekty satanistycznej w Bangor, stan Strona 42

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Maine ("Nasz Ojciec, który ssie w Niebie, uwaŜa, Ŝe masz pan świetny pomysł"). Typowym przykładem połajanek jajogłowych był list od profesora religioznawstwa z Uniwersytetu Memphis, stan Tennessee. Drogi panie sędzio Candle, "odwieczne pytanie", które pan zadaje, przez stulecia rozwaŜały umysły o wiele subtelniejsze niŜ pański. Czy nigdy nie czytał pan "De dvitate Dei" Świętego Augustyna ? "Summa theologiae"Tomasza z Akwinu?"Contra Celsum" biskupa Orygenesa ? "Moralia " Grzegorza Wielkiego ? "Rozprawy " Grzegorza Nazianzenusa? "Dzieł" Marcina Lutra? Dopóki nie zdobędzie pan jakiego takiego pojęcia o teodycei, niech pan zajmie się mandatami za niewłaściwe parkowanie i zostawi sprawy zła dorosłym. Z powaŜaniem Phillip H. Strand doktor nauk przyrodniczych Przesyłki od akademików działały na Martina niczym kubeł zimnej wody. Nie spodziewał się ich, a Patrycja wcale nie polepszyła sytuacji, kiedy powiedziała: - ZałoŜę się, Ŝe nie czytałeś Ŝadnego z tych myślicieli, prawda? - Dano mi imię na cześć Marcina Lutra - odparł nieśmiało. - Teodycea? Co to jest? - Teodycea to systematyczna próba pogodzenia obecności zła z istnieniem wszechobecnego, wszechmocnego, wszechdobrego Stwórcy. - Skąd wiesz? - Z "Uniwersyteckiego Słownika Webstera". - Tak? CóŜ, do powalenia Boga na kolana będziesz potrzebował czegoś więcej niŜ tylko słownika. Porwałeś się z motyką na słońce, Martin. Zrezygnuj, póki jeszcze czas. "Ci, którzy nie pamiętają przeszłości, są skazani na jej powtarzanie" - mówił George Santayana, jeden z moich ulubionych filozofów. Dodałbym, Ŝe równieŜ ci, którzy przeszłość pamiętają, są skazani na jej powtarzanie, ale to juŜ zupełnie odrębna historia. Chcę tylko udowodnić, Ŝe śmiały projekt Martina Candle'a nie był pierwszym przypadkiem, kiedy dobrzy ludzie powiatu Abaddon ocknęli się nagle, by odkryć pomiędzy sobą buntownika. Cofnijmy się w przeszłość - do jedenastego lutego 1962 roku. Tego dnia szkolny kolega Martina, Randall Selkirk, uczeń dziesiątej klasy, siedzi w sali w abaddońskim gimnazjum, zastanawiając się nad treścią porannej audycji studenckiego radiowęzła, jakiej właśnie wysłuchał. Selkirk jest niezadowolony. Jak zwykle audycja obejmowała Przyrzeczenie Posłuszeństwa, bezsensowny Fakt Dnia ("Mount Everest ma osiem tysięcy osiemset czterdzieści osiem metrów wysokości"), serię głupich ogłoszeń ("Zebranie Klubu Szachowego po lekcjach w sali 217") oraz szkaradne końcowe motto ("Abaddon: pierwsi w alfabecie, pierwsi w osiągnięciach, pierwsi w postawie"), lecz naprawdę niepokoi Selkirka to, Ŝe audycja, jak wszystkie inne przed nią, rozpoczęła się od odczytania przez prowadzącego dziesięciu wersów z Biblii, a następnie gremialnego odmówienia Modlitwy Pańskiej. Selkirk i jego rodzice są członkami Kościoła unitariańskiego w Lisim Zakątku. Są zagorzałymi monoteistami, którzy wierzą, Ŝe Bóg jest jednością, a nie trójcą, i chociaŜ cenią Biblię za jej wartości literackie, wnikliwość moralną i ogólną wymowę, z pewnością nie sądzą, by była ona dziełem natchnionym. Tego popołudnia Selkirk składa wizytę zastępcy dyrektora, panu Trevose'owi, i wyjawia swoje mieszane uczucia dotyczące porannej audycji. Nieporuszony pan Treyose lekkim tonem sugeruje, Ŝeby Selkirk udał się ze swoją sprawą do Sądu NajwyŜszego. Co chłopak postanawia zrobić. Rzecz dokonuje się etapami. Selkirk wygrywa przed trzyosobowym składem sędziowskim w sądzie okręgowym dla Strona 43

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wschodniej Pensylwanii, lecz sąd apelacyjny dla federacji czterech stanów zmienia jego decyzję i w końcu Earl Warren oraz jego koledzy, sędziowie z Sądu NajwyŜszego, zgadzają się rozpatrzyć argumenty przemawiające za i przeciw odmawianiu modlitwy w szkole. Wykładowca nauk politycznych abaddońskiego gimnazjum, William Rorty, stawia Selkirkowi dobry stopień za napisanie szczegółowego zeznania, które jego adwokat, Henry Sawyer, wykorzysta przedstawiając powództwo przed Sądem NajwyŜszym. Rorty Ŝartuje, Ŝe zmienienie biegu amerykańskiej historii jest warte tyle samo co poprawne uczniowskie wypracowanie. Selkirk ponownie wygrywa. Jego zwycięstwo jest jednak dopustem BoŜym, kiedy bowiem pozostali uczniowie dowiadują się, Ŝe pomiędzy nimi jest heretyk, narasta atmosfera prześladowania. Klub Spraw Aktualnych wymalowuje na szafce Selkirka słowa "komunistyczny pedzio". Stowarzyszenie Miłośników Matematyki kradnie mu ekierkę. DruŜyna piłkarska obsikuje jego siostrę. Na koniec Selkirk i jego rodzina przeprowadzają się do Delaware. Kto moŜe ich za to winić? Randall Selkirk nigdy nie był teŜ moim bohaterem. Z powodu jego wścibiania nosa w nie swoje sprawy miliony młodych ludzi nie usłyszą juŜ nigdy wspaniałej mowy, jaką MojŜesz wygłasza do swoich dowódców po zwycięstwie nad Madianitami w trzydziestym pierwszym rozdziale Księgi Liczb: "Zabijcie więc spośród dzieci wszystkich chłopców, a spośród kobiet te, które juŜ obcowały z męŜczyzną". Nigdy nie usłyszą równieŜ podnoszącego na duchu przesłania, jakie Jezus wygłasza w czternastym rozdziale Ewangelii świętego Łukasza: "Jeśli kto przychodzi do mnie, a nie ma w nienawiści swego ojca i matki, Ŝony i dzieci, braci i sióstr, nadto i siebie samego, nie moŜe być moim uczniem". Nigdy nie poznają zdania z dwudziestego siódmego rozdziału Ewangelii świętego Mateusza, które pomogło antysemityzmowi stać się tak nieodłączną cechą zachodniej cywilizacji: "Krew Jego na nas i na dzieci nasze". Jeśli ktoś wie o organizacji stawiającej sobie za cel przywrócenie lektury Biblii w amerykańskich szkołach publicznych, niech poprosi jej przedstawicieli o niezwłoczne skontaktowanie się ze mną. Jestem gotów przekazać szczodrą darowiznę. *** Martin przewidywał, Ŝe pierwszy towarzysz niedoli, jaki pojawi się tego wieczoru, będzie człowiekiem nieznajomym, a męŜczyzna stojący na progu przedszkola "Dziecięca dolina" wyglądał jak stary szkolny kolega. - Randall Selkirk - przedstawił się przybysz. - My się chyba znamy. Martin wziął głęboki oddech i nagle ogarnęła go fala wspomnień: "Okręg szkolny powiatu Abaddon, stan Pensylwania, przeciwko Randallowi Catlinowi Selkirkowi", sprawa przed Sądem NajwyŜszym z roku 1963, która - wbrew Ŝyczeniom praktycznie wszystkich mieszkańców Stanów Zjednoczonych w owym czasie - doprowadziła do usunięcia modlitw konkretnych wyznań i naboŜnej lektury Biblii ze szkół publicznych. Wkrótce po ogłoszeniu wyroku w "Biuletynie Filadelfijskim" ojciec Martina załamał się i rozpłakał. - "Abaddon przeciwko Selkirkowi", zgadza się? - zapytał Martin, podając rękę Randallowi. - Zeszczuplałeś. I to sporo, jeśli dobrze pamiętał. Randall sprawiał wraŜenie tak chudego, Ŝe czarna jedwabna koszula wisiała na nim jak na wieszaku. Jednak jego najbardziej rzucającą się w oczy cechą nie była budowa ciała, lecz sposób zachowania. Martin widział ten typ juŜ wcześniej: agresywny ateista, prawdziwy niewierzący - palce drgające w rytm nerwowej, nihilistycznej energii, szaleńczo mrugające oczy, źrenice reagujące boleśnie na światło w rezultacie wielogodzinnego wpatrywania się w nietzscheańską otchłań. - Co roku biegam w maratonie bostońskim - wyjaśnił RanStrona 44

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) dall. - Dzięki temu utrzymuję się w formie. Opowiedział następnie, Ŝe pracuje jako kamerzysta dla stacji telewizyjnej WGBH, dla której nakręcił ostatnio film "Nieśmiertelne zwoje", odcinek serialu "Nova" na temat przełomowych technologii - aparatu płuco-serce Lockheed 7000 oraz systemu chłodzenia firmy General Dynamics - chroniących Główną Atrakcję przed skutkami rozkładu. Dwa lata wcześniej, wyjaśnił beznamiętnie, jego sześcioletni syn utonął w czasie przypływu na wyspie Martha's Yineyard, podczas gdy opiekunka flirtowała z ratownikiem. - Zakładam, Ŝe to wystarczy, Ŝeby wstąpić do twego stowarzyszenia. - Och, Randall, bardzo ci współczuję. - Jutro wypadają urodziny Larry'ego. Skończyłby osiem lat. Gdy tylko zobaczyłem twoje ogłoszenie, powiedziałem do mojej byłej Ŝony: "Oto jest organizacja dla mnie. Wrogowie Boga powinni trzymać się razem". Martin przestąpił próg i stanął na wycieraczce, wciągając w płuca rześkie powietrze. - Nie jestem wrogiem Boga. - KsięŜyc w pełni wisiał nisko, srebrnym blaskiem oblewając budynek przedszkola niby rtęcią, szkląc betonową powierzchnię parkingu i nadając połysk drewnianemu klownowi. - Na swój sposób nadal Go kocham. Zaczęli przybywać następni hiobianie - w większości mieszkańcy regionu, z tablicami rejestracyjnymi Pensylwanii i sąsiednich stanów, chociaŜ niektórzy przyjechali aŜ z Wirginii, Kentucky, Connecticut i Quebęcu. Kilkunastu nieszczęśników przybyło w wynajętych samochodach i limuzynach firm lotniczych, gdyŜ przylecieli do Filadelfii tego popołudnia z Indiany, Illinois i stanów połoŜonych jeszcze dalej na zachód. - Jezu, Martin, mam nadzieję, Ŝe wiemy, w co się pakujemy - powiedział Randall, kładąc dłoń na ramieniu szkolnego kolegi. - Nasza sprawa nie będzie szczególnie popularna. - Nigdy nie wyobraŜałem sobie, Ŝe będzie inaczej. - W sześćdziesiątym trzecim traktowali mnie jak potwora. Byłem nastoletnim ateistą! Klub Przyszłych Budowniczych obrzucał mnie łajnem. Członkowie druŜyny futbolowej sfotografowali mnie pod prysznicem i pokazali zdjęcie dziewczętom tańczącym na meczach. Wkrótce przed przeprowadzką ktoś przybił laleczkę voodoo przedstawiającą mnie do drzwi naszego garaŜu. Ten powiat był w tamtym roku wart swojej nazwy. Abaddon - piekło. Kochasz Go? - Na swój sposób. - A zarazem jesteś... - Zgadza się. - Nie rozumiem - powiedział Randall, wchodząc do środka. - Gdyby wszystko na świecie było racjonalne - rzekł Martin, cytując Dostojewskiego - nic by się nie działo. KaŜdego przybysza witał osobiście. Wskazawszy mu miejsce na powieszenie płaszcza w sali do leŜakowania numer 2, prowadził następnie gościa do sali zabaw numer 3 i - w zaleŜności od potrzeb - proponował mu składane krzesełko, plaŜowy leŜak albo miejsce na dywanie z podobizną Kubusia Puchatka. - Proszę nalać sobie kawy - mówił, wskazując dwa dzbanki, oznaczone odpowiednio BEZKOFEINOWA oraz NORMALNA. Dwadzieścia po ósmej Stowarzyszenie Hioba zebrało się w komplecie: sześćdziesięcioro siedmioro czytelników "New York Times Book Review", dla których sukces finansowy i inteligencja okazały się niewystarczającą obroną przed nieszczęściem. - Witajcie, nazywani się Martin i jestem niewinną ofiarą, Ta aluzja do Ŝargonu Anonimowych Alkoholików została powitana niespokojnym śmiechem. - Zanim przejdziemy do meritum sprawy, sądzę, Ŝe powinniśmy się bliŜej poznać. Niech kaŜdy się przedstawi, powie, skąd przyjechał, i jeśli zechce wyjaStrona 45

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wić, co go tu sprowadza, to świetnie. W moim wypadku był to rak prostaty połączony z - ścisnęło go w gardle - przedwczesną śmiercią Ŝony. - Przełknął łyk kawy ze styropianowego kubka. - Pragnąłbym dodać, Ŝe rozpocząłem tę kampanię z wielkim wahaniem. Jestem wyznania prezbiteriańskiego. Mój ojciec uczył w szkółce niedzielnej. Czasem mi się wydaje, Ŝe Bóg mieszkał na naszym strychu. Wielu z was, jak podejrzewam, równieŜ odebrało podobnie religijne wychowanie. - Powiódł wzrokiem po sali: wiele osób zgodnie pokiwało głową. - A jednak jesteśmy tutaj, prawda? Bez względu na róŜnorodne powody, kaŜdy z nas postanowił się tu zjawić. W miarę rozwoju spotkania stało się jasne, Ŝe wybór "Dziecięcej doliny" - tego świata stolików do zmieniania pieluszek, drewnianych klocków, kolorowych kredek i pluszowych zwierzątek - był okrutną ironią losu, dzieci bowiem występowały w niemal połowie opowieści hiobian: dzieci opóźnione w rozwoju, okaleczone, chore, martwe. Jednak obecni przyzwyczajeni byli do okrutnych Ŝartów losu. Widzieli wszystko. Uparcie więc - "Dzień dobry, nazywam się Stanley i jestem niewinną ofiarą", "Witajcie, nazywam się Julia i jestem niewinną ofiarą" - dzielili się swoim smutkiem i wykładali kawę na ławę, opowiadając o bitwach ze stwardnieniem rozsianym i przegranych potyczkach z jaskrą, o bezpłodności i schizofrenii, o dzieciach przychodzących na świat bez mózgu i dorosłych opuszczających go bez nadziei. Szczególnie poruszająca była opowieść Esther Clute, dyrektorki szkoły podstawowej z Trenton, której trzyletnia córeczka Heidi zaraziła się pasoŜytniczą glistą z gatunku Ascaris lumbricoides, bawiąc się w piaskownicy. ChociaŜ larwy Ascaris zazwyczaj osadzają się w przewodzie pokarmowym, składając jajeczka, które są bezpiecznie wydalane ze stolcem nosiciela, w przypadku Heidi jeden osobnik podróŜował dalej, niosąc ze sobą masę bakterii kałowych. PasoŜyt osadził się w mózgu, gdzie drobnoustroje spowodowały powstanie ogromnego ropnia i rozległe zwyrodnienie tkanki nerwowej. Po roku Heidi umarła. - Lekarze mówią, Ŝe prawdopodobnie było po wszystkim juŜ w momencie pojawienia się symptomów - wyjaśniła Ester, krzepka kobieta o wyglądzie bramkarki gry druŜynowej tak brutalnej, Ŝe uprawia się ją wyłącznie w okolicach Jakucka. Nadal nie wiem, czy to mnie pociesza. Martin spodziewał się usłyszeć tego wieczoru o nieuleczalnych i morderczych chorobach. ParaliŜ, choroba umysłowa, nałóg, osierocenie: Ŝadnych niespodzianek. Była jednak pewna odmiana bólu, na której spotkanie nie był przygotowany. Im więcej myślał o świadectwach, których wysłuchał - wujek, którego siostrzenicy urwało rękę, poniewaŜ nie zapiął jej pasa w samochodzie; ojciec, który przekonał się, Ŝe groźby samobójcze jego nastoletniego syna nie były jedynie próbą zwrócenia na siebie uwagi; młody człowiek, który tak długo ignorował u siebie objawy rzeŜączki, Ŝe w końcu uczynił bezpłodną swoją przyjaciółkę - tym bardziej pojmował, Ŝe poczucie winy stanowi kategorię cierpienia nie mniej realną niŜ rak. Po dwóch godzinach wypowiedzi, przy których najbardziej utalentowany na świecie autor scenariuszy oper mydlanych poczułby się jak amator, przemówiła ostatnia z przybyłych na zebranie osób: Allison Lowry, dekoratorka wnętrz z Denver, której jedyne dziecko, syn Jason od dziewięciu lat jest przykuty do łóŜka, gdyŜ jako siedmiolatek w wypadku samochodowym doznał urazu mózgu i rdzenia kręgowego. Nie mówi, nie słyszy ani nie widzi. Połykanie sprawia mu wielką trudność. W dniu jego urodzin Allison zawsze piecze ciasto, które szczególnie lubił, czekoladowe. Mieli porcję mikserem i karmi syna łyŜeczką. Wierzy, Ŝe zmysł smaku Jasona nadal działa, chociaŜ nigdy nie miała odwagi zapytać o to lekarzy. Gdy Allison ocierała łzy, w sali zapanowało milczenie. Towarzysze niedoli spoglądali na siebie z oczami płonącymi od słusznego gniewu i wzajemnego zrozumienia. Strona 46

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Mieli akt oskarŜenia. Do diabła, naprawdę mieli akt oskarŜenia. - W gruncie rzeczy mówimy tutaj o czymś w rodzaju pozwu grupowego - wyjaśnił Martin, rozdając wstępny szkic napisanej przez siebie skargi. - Jeśli się zgodzicie, umieszczę wasze nazwiska na ostatniej stronie jako współpowodów. Biorąc pod uwagę mnogie i wielorakie niuanse filozoficzne, jakie z konieczności zawierał pozew hiobiański, zaproponowany akt oskarŜenia wywołał stosunkowo niewielką dyskusję. Randall przekonywał, Ŝe lista uczynków powinna obejmować materiał biblijny - plagi egipskie, Jefta mordujący swoją córkę na Ŝądanie Wszechmogącego, Jahwe posyłający dwa dzikie niedźwiedzie, by rozszarpały dzieci, które szydziły z jego proroka Elizeusza - potem jednak Julia Schroeder, pacjentka ze sztuczną nerką z miasta Hartford, przekonała zebranych, Ŝe takie historie to tylko "argumenty pozorne", nie mające wiele wspólnego z główną kwestią. Peter Henshaw, nosiciel wirusą HIV z Pittsburgha, który zarabiał na Ŝycie jako instruktor ceramiki artystycznej, argumentował, Ŝe powinni skupić się na nieszczęściach, które najłatwiej przypisać Głównej Atrakcji: trzęsienia ziemi, uszkodzenia płodu, choroby zakaźne. Osłabiłoby akt oskarŜenia zamieszczenie w nim przypadków świadczących o ludzkiej niekompetencji (katastrofy lotnicze, poŜary) lub deprawacji (gwałty, wojny, tortury). Argumentacja Petera trzymała się, dopóki Randall nie zauwaŜył, Ŝe ani pierwotny Hiob, ani rabini w Oświęcimiu nie wahali się przed uwzględnieniem takich koszmarów. Bóg, który spał, kiedy wznoszono obóz w Buchenwaldzie, i zajmował się drobnostkami, kiedy płonęła Hiroszima - tego Boga najbardziej pragnęli dopaść. Charles Braithwaite, nowojorski dziennikarz, którego syn nie miał lewej nerki, a prawą nieczynną, podniósł niejasną kwestię metafizycznego statusu OskarŜonego. Jeśli On jest rzeczywiście martwy - kompletnie, w sensie ustania aktywności mózgu - to czy uzyskanie wyroku skazującego będzie w jakikolwiek sposób satysfakcjonujące? (Szybko osiągnięto consensus: tak). I przeciwnie, jeśli jest w jakiś sposób Ŝywy, to czy ośmielą się poprosić sędziów nie tylko o uznanie go za winnego, lecz takŜe o odłączenie aparatury podtrzymującej Ŝycie? - Jeśli chodzi o mnie - powiedziała Esther - opowiadałabym się za... niełatwo mi to mówić... Wychowywałam się w tradycji bapty styczne j, rozumiecie? Jezus był najwaŜniejszą postacią w moim Ŝyciu. - Zamknęła oczy i skrzywiła się. - Opowiadałabym się za odłączeniem Go od wszystkich urządzeń. - Czy twoja córka naprawdę by tego chciała? - zapytał Peter gderliwym tonem. - Nie mam pojęcia. - Odłączenie Go nie przywróci jej Ŝycia. - Nie, ale moŜe przywróci mnie. - Dobrze powiedziane - odezwał się Ira Klein, sprzedawca polis ubezpieczeniowych z Long Island, z oczami niemal wychodzącymi z orbit pod naciskim nieoperowalnego nowotworu. - Ona ma rację, ludzie. Powinniśmy iść na całość. O północy spotkanie straciło impet i przerodziło się w chaotyczną wymianę informacji na temat terapii wielowitaminowych i bioenergoterapeutów, i Martin uznał je za zakończone. Hiobianie postanowili zebrać się ponownie za dziesięć tygodni, by przeanalizować ewentualną odpowiedź na ich pozew od Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Poczucie niewypowiedzianej satysfakcji przepełniło Martina, kojąc wszelkie cierpienie. JakŜe róŜnili się hiobianie od nieszczęśników, których spotkał w "Niebiańskim Miasteczku". Obie grupy ludzi potrzebowały takich samych rekwizytów wózków inwalidzkich, pojemników z tlenem, kroplówek - lecz podczas gdy straceńcy z Orlando byli bierni i zrezygnowani, jego towarzyszy niedoli przepełniała wola walki. Z dumą powiódł wzrokiem po swoich Ŝołnierzach: Esther mieszająca kawę ze śmietanką, Randall układający figi w czekoladzie na tacStrona 47

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ce, Peter otwierający paczkę serwetek, Allison wymykająca się na papierosa, przystojny młodzieniec z Dallas, chory na chroniczne zapalenie nerek, rozmawiający z ładną malarką z San Diego, która oślepła w trzy tygodnie po zdobyciu nagrody Norcrofta. Nowojorski dziennikarz, zjadając kryształki soli z twardego precla, podszedł do Martina i podał mu swoją wizytówkę. Charles Braithwaite Tygodnik "Time" Budynek "Time & Life" Centrum Rockefellera Nowy Jork - Powinienem wyznać prawdę - powiedział Charles Braithwaite, nerwowo przeczesując ostrzyŜone na jeŜa włosy. Sprawiał wraŜenie człowieka ściganego, samotnego wilka, zagubionej duszy nawet według standardów Stowarzyszenia Hioba. Mój syn jest bardzo chory, to prawda, ale nie dlatego tutaj jestem. Zajmuję się CorpusDei juŜ od, policzmy... sześciu lat. Czy mogę zadać ci kilka pytań? Martin obrzucił dziennikarza uwaŜnym spojrzeniem. - Tak, słucham. Braithwaite wyciągnął z plecaka aparat fotograficzny z lampą błyskową. - Chciałbym równieŜ, za twoim pozwoleniem - przyłoŜył aparat do oka - rozreklamować ten znamionujący siłę podbródek i szlachetną brew. Ostatniego dnia września Martin wrzucił zredagowany pozew do grubej koperty, zaadresował ją do sekretarza Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze i pojechał z przesyłką na pocztę w Kasztanowym Gaju. ZłoŜenie skargi przed światem kosztowało Stowarzyszenie Hioba jedenaście dolarów i dziewięćdziesiąt pięć centów. Gdyby nie artykuł i towarzysząca mu fotografia, którą Braithwaite opublikował w tygodniku "Time", Martin przeŜyłby moŜe stosunkowo spokojną jesień. Roxanol pomagał uśmierzyć ból, bactrim zwalczył wreszcie zapalenie prostaty, a efekty uboczne feminonu (puchnąca klatka piersiowa, malejące libido), chociaŜ przykre, nie były niczym niespodziewanym. Artykuł jednak się ukazał - pod tytułem "Człowiek, który chce zabić Boga" - i z końcem tygodnia Martin wiedział, Ŝe jego Ŝycie od tej chwili diametralnie się zmieni. Rankiem nazajutrz po piątym października, kiedy "Time" pojawił się w kioskach, ktoś rzucił cegłą, która roztrzaskała szybę w oknie kuchennym, wpadła do środka i rozbiła ceramiczny dzbanek do herbaty, prezent ślubny dla Corinne i Martina od Yaughna. Cegła owinięta była w papier z przyklejonym zdjęciem Martina z gazety; ponad jego głową, wyrysowana błękitnym długopisowym tuszem, unosiła się groźnie szubieniczna lina. Dwa dni później, kiedy dokuśtykał przez parking przy budynku Urzędu Miejskiego do swojego samochodu, odkrył z przeraŜeniem, Ŝe ktoś przeciął wszystkie cztery opony. Na drzwiach po stronie kierowcy widniał napis czerwoną farbą: ODPIEPRZ SIĘ OD BOGA, SKURWIELU. Martin zostawił samochód i pojechał autobusem do Kasztanowego Gaju, gdzie na schodach wejściowych znalazł kartonową paczkę przewiązaną sznurkiem. Wydawała ohydny smród. Martin otworzył paczkę i zobaczył zdechłego szczura z pustymi oczodołami. ChociaŜ te wydarzenia bez wątpienia zostawiły ślad na jego psychice, parcie środków masowego przekazu było jeszcze bardziej denerwujące. Energii dziennikarzy dorównywała jedynie ich bezczelność; dzwonili do niego o dziwacznych godzinach, zapychali faks błagalnymi prośbami i krąŜyli wokół jego domu niczym psy oblegające sukę w rui. Wszystkie periodyki od "Abaddońskiego StraŜnika" po "Playboya" chciały o nim napisać, a kiedy odrzucał propozycje, nie przejmowały się i tak czy owak zamieszczały odpowiedni artykuł. "Przegląd Psychologiczny" wysunął sugestię, Ŝe jest "człowiekiem z nie rozwiązanym kompleksem Edypa, który pragnie zamordować swojeStrona 48

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) go niebiańskiego Ojca", a "National Review" nazwał go "współczesnym dziełem Frankensteina, chcącym zniszczyć swojego Stwórcę". Organizacja odpowiedzialna za telewizyjny talk-show "Geraldo" zaproponowała mu czterdzieści siedem tysięcy dolarów za wyłączny wywiad. Ludzie Oprah Winfrey podnieśli stawkę do pięćdziesięciu tysięcy. Martin odrzucił obie oferty - uwaŜał, iŜ taka reklama zaszkodziłaby czystości jego sprawy, a w dodatku nie chciał reklamować swojej osoby przekonanym o własnej nieomylności szaleńcom, którzy jeszcze nie słyszeli o "Człowieku, który chce zabić Boga". W miarę jak mijał październik, skracając dni i zasypując Abaddon liśćmi o barwach tak jaskrawych i psychodelicznych, Ŝe dorównywały nawet barwom złotego karpia ze strumienia Waupelani, Martin coraz więcej uwagi poświęcał skrzynce na listy. Zaczął jeździć do domu w porze lunchu, Ŝeby sprawdzić, czy Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości przysłał odpowiedź, lecz jedyna osobista korespondencja, jaka nadeszła tego miesiąca, obejmowała cztery listy z Ŝalami od hiobian, towarzyszy w niedoli, trzy listy z pogróŜkami od organizacji nazywającej się Grupą Uderzeniową "Miecz Jehowy" oraz kartkę z Ŝyczeniami na Halloween od Patrycji. Do patosu tych codziennych podróŜy dokładał się jeszcze fakt, Ŝe skrzynka na listy, miniaturowy drewniany zameczek, wiązała się z wieloma wspomnieniami. Martin podarował ją Ŝonie pod choinkę. Następnej wiosny para sójek uwiła w niej gniazdo. Corinne była wniebowzięta, a Martin przez parę miesięcy cierpliwie ścierał ptasie guano z ich poczty. Kiedy nie dumał nad zawiłościami postępowania Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, zaprzątały go sprawy "Psiarni Radości". W kaŜdy wtorek i czwartek po południu dzwonił do tępej, lecz obowiązkowej kuzynki Corinne, Franny. Wieści zawsze były dobre. Suma z polisy ubezpieczeniowej pozostawała nienaruszona, a datki od prywatnych osób napływały strumieniem. Ostatnimi beneficjentami byli Nanook, łajka syberyjska z nowotworem mózgu, którą "Psiarnia" wysłała do Nome, by mogła jeszcze pobiegać w zaprzęgu, oraz Borys, bernardyn chory na nerki, któremu udało się uratować ofiarę lawiny w Aspen. Całe wydarzenie było inscenizowane, lecz Borys nie mógł o tym oczywiście wiedzieć i umarł jako szczęśliwy pies. W dniu wyborów mieszkańcy Abaddon tłumnie podąŜyli do urn i w głosowaniu, któremu przeciwniczka Martina zdołała nadać charakter referendum na temat jego moralności, wypowiedzieli się, co sądzą o planach procesu. Ostateczny wynik brzmiał 11 784 głosy za Barbarą Meredith i 322 za Martinem. W całej historii powiatu Ŝaden kandydat nie poniósł nigdy bardziej druzgocącej poraŜki. Kiedy Martin zadzwonił do Meredith, by pogratulować zwycięstwa, przeprosiła za wykorzystanie jego wizerunku jako najbardziej znanego bluźniercy Ameryki. - Po prostu nie mogliśmy tego nie zrobić - powiedziała. Nasz przeciwnik publicznie dorysowujący Bogu wąsy... musieliśmy to podchwycić. Patrycja namawiała go, by spojrzał na swoją poraŜkę z bardziej filozoficznego punktu widzenia: jeśli Międzynarodowy Trybunał przyjmie sprawę, będzie miał więcej czasu, by się do niej odpowiednio przygotować. Ale Martina nic to nie obchodziło. Praca sędziego pokoju była jego całym Ŝyciem, jego raison d'etre, a teraz ją stracił. Prześladowała go równieŜ prononaKweia .ści wystarczą mu na następne sześć czy siedem miesięcy, ale co potem? Dwa dni po wyborach doktor Beniamin Blumenberg zrobił Martinowi badanie kości i następnego dnia zadzwonił z wstępnymi wynikami. - Nie wygląda to tak, jak byśmy chcieli. Nowotwór znajduje się w prawym biodrze i w główce prawej kości udowej. - Nie jestem zaskoczony. - Ja teŜ nie. Strona 49

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - A więc, co robimy? - Zwiększamy dawkę feminonu i liczymy na poprawę. Odkładając słuchawkę Martin zdał sobie sprawę, Ŝe zaczął personifikować swoją chorobę. Rak. Złośliwy skorupiak zbliŜył się do jego prostaty, wysuwając do przodu wrzecionowate odnóŜa i wbijając je w węzły chłonne i miednicę. Szczypce były ostre i Ŝłobkowane. Szczęki przypominały rozpalone do białości igły. Ostatniego dnia listopada Martin leŜał wiercąc się niespokojnie na swoim materacu, torturowany przez napastliwego raka, oszołomiony roxanolem i zastanawiał się, co jeszcze moŜe się nie udać. Po przeciwnej stronie pokoju na ekranie telewizora rozgrywała się akcja "Wyroku w Norymberdze": Burt Lancaster, jako nazista obdarzony sumieniem, wbrew wszelkiemu prawdopodobieństwu przyznawał się do winy. Martin wyczuł zapach palącego się drewna i tlącej tapicerki. Zatrzymał obraz: w zbliŜeniu przedstawiciel obrony, Maximillian Schell, zapewniał trybunał, Ŝe Lancaster miał na myśli coś zupełnie innego. Z drŜącym sercem Martin zszedł chwiejnie na dół, kuśtykając minął salon i szarpnął drzwi wejściowe. Jego oszklony ganek płonął - było to rozszalałe czerwone piekło, dym unosił się gęstymi kłębami, płomienie przeskakiwały z zasłon na dywany, z dywanów na poduszki. Ogarnęła go fala gorąca, wymierzając mściwe, palące policzki. Łzy nabiegły mu do oczu. Z głębi płuc wyrwał się konwulsyjny kaszel. - Giń, Judaszu! - rozległ się męski głos zwielokrotniony przez megafon. - Giń, Judaszu! Kilkanaście niewyraźnych postaci stało na trawniku przed domem, potrząsając pięściami. - Judaszu, giń! Martin wycofał się do kuchni. Chwytając drogocenną buteleczkę roxanolu, pospiesznie przełknął dwie tabletki i zataczając się wybiegł przez tylne drzwi. Kaszląc, łkając, dotarł do zagonu kocimiętki i padł na ziemię. 1 - Giń, Judaszu! LeŜał na chłodnej ziemi i powaŜnie się zastanawiał, czy zadzwonić do straŜy poŜarnej. Powinien to zrobić, lecz pozostał tam, gdzie był, przewracając się z boku na bok pomiędzy gnijącymi liśćmi niczym oszołomione narkotykiem dziecko. Nocną ciszę rozdarło wycie syren. Nagle doznał uczucia jasności. Było mu obojętne, czy płomienie pochłoną jego dom. Nie, w gruncie rzeczy nawet tego chciał. Tysiąc bezlitosnych duchów straszyło przy Flour Mili Road 22. Nie było dnia, by nie natknął się na torebeczkę z ziołami Corinne do kąpieli, gumkę do włosów lub zdjęcie jakiegoś biednego klienta "Psiarni Radości". Niech wszystko spłonie. Niech ta rudera odejdzie w niepamięć. Podniósł się z trudem i powłócząc nogami, ruszył w stronę ognia. Płomienie wygnały listopadowy chłód, wyczarowując na jego działce pełnię lata. Kilkudziesięciu mieszkańców Kasztanowego Gaju zebrało się na trawniku przed domem, przytykając chustki do ust i pocąc się w ognistym Ŝarze. Pomiędzy bujnymi chwastami i opadłymi liśćmi wiły się czarne gumowe węŜe. Wszędzie kręcili się straŜacy w Ŝółtych kurtkach i białych plastikowych hełmach, z maskami tlenowymi na twarzach. Przypominali oddychających metanem kosmitów z obrazków Patrycji. Ukryty w ciemnościach Martin dostrzegł umundurowanego policjanta - jednego z podwładnych konstabla Steadmana, jak sobie uświadomił - i zawołał do niego: - Kto tu mieszka? - Ten sędzia pokoju, który właśnie dostał łupnia w wyborach, Martin Candle. - Nie Ŝyje? - Nie mam pojęcia. śywy czy martwy, zanosi się na to, Ŝe straci wszystko. - Candle. Czy to nie ten facet, który chce osądzić Główną Atrakcję? - Niezły sukinsyn, nie ma co. Jeśli znajdziemy jego zwęgloStrona 50

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ne ciało w zgliszczach, nie uronię nad nim nawet jednej łzy. Spędził noc w domu siostry, a następnego ranka wsiadł do osmalonego dodge'a i pojechał na Mapleshade Lane 65. Zastał Patryc j ę siedzącą przy stole kreślarskim i kolorującą gigantyczne gałki oczne złowrogiego Yestanina. Powiedział jej o swoim najnowszym nieszczęściu. - Spalili twój dom? Jezu! Nic ci się nie stało? - Dobre pytanie. Ścisnęła jego nadgarstek powalaną tuszem dłonią. - MoŜesz zatrzymać się u mnie w pokoju gościnnym. - Dzięki, ale... - Boisz się, Ŝe w następnej kolejności podpalą mój dom? - To uzasadniona obawa, nie uwaŜasz? - Uzasadniona obawa - powtórzyła. - Wiesz co? Jestem ostatnio tak przygnębiona, Ŝe uzasadnione obawy spływają po mnie jak woda po kaczce. Pokój gościnny naleŜy do ciebie, przyjacielu. Mi casa es su casa. Skrzywił się i nabrał powietrza. Jego ubranie cuchnęło wieloma zapachami uwolnionymi przez płomienie: farbą, lakierem, pokostem, linoleum, plastikiem, wełną mineralną. - Bez względu na to, ile ode mnie weźmiesz, i tak wypadnie taniej niŜ wynajęcie ochroniarza. - Nie potrzeba Ŝadnej opłaty. - Jesteś bardzo miła, Patrycjo. Przyrzekam ci, Ŝe będę siedział cicho. - Przyjemnie będzie mieć cię w pobliŜu. - Nie jestem szczególnie przyjemną osobą ostatnimi czasy. - Będziemy się doskonale bawili. Przeprowadzka do pokoju gościnnego Patrycji okazała się łatwa. Jedyne rzeczy osobiste Martina, które przetrwały poŜar - trochę narzędzi stolarskich, kilka przyborów kuchennych, kilkanaście odymionych ksiąŜek, elektroniczny budzik oraz przenośny magnetofon wygrany w "Niebiańskim Miasteczku" zmieściły się w czterech kartonowych pudłach. Miał wiele czasu tego popołudnia, by odwiedzić pocztę w Kasztanowym Gaju i powiadomić o zmianie adresu. Z nadejściem okresu boŜonarodzeniowego Martin ponownie dostał fiksacji na punkcie skrzynki pocztowej. Sprawdzał ją niestrudzenie, obsesyjnie, niczym świeŜo upieczona matka drepcząca na salę noworodków, by przekonać się, czy jej dziecko nadal oddycha. W końcu dowiedział się o reakcji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, lecz nie za pośrednictwem poczty, tylko drugiego artykułu Charlesa Braithwaite'a w tygodniku "Time" na temat Stowarzyszenia Hioba. Tekst nosił tytuł "Proces tysiąclecia odroczony", a kluczowe informacje znajdowały się w ostatnich dwóch akapitach. ChociaŜ Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości nie wydal oficjalnego oświadczenia, ograniczenia finansowe uniemoŜliwią zapewne postawienie sprawy Stowarzyszenia Hioba na wokandzie przez najbliŜsze lata. "Koszty takiego procesu wielokrotnie przewyŜszałyby nasz roczny budŜet, oscylując w granicach osiemdziesięciu milionów dolarów" - powiedział zastępca prezesa Trybunału, Giuseppe Sanfilippo. Jak dowiedział się "Time", koszty takie obejmowałyby wynajęcie grupy supertankowcow w celu przetransportowania Corpus Dei, opłacenie adwokatów w celu zbudowania argumentacji obu stron, zapewnienie miejsca pobytu świadkom oraz sprowadzenie sił ONZ w celu spacyfikowania grup pragnących ewentualnie zaburzyć przebieg procesu. Wreszcie list z Hagi dotarł do domu Patrycji, lecz nie zawierał nic, czego Martin by juŜ wcześniej nie wiedział. "ChociaŜ sędziowie nie mają nic przeciwko rozpatrzeniu powództwa grupowego w rodzaju tego, jakie proponuje pańska organizacja pisał sekretarz, Pierre Ferrand - nie widzą sposobu sfinansowania tak skomplikowanego przedsięwzięcia". - Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło - powiedziała Patryc j a. - Z trudem w to wierzę - rzekł Martin, czując, jak rak zaStrona 51

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) głębia kleszcze w jego udzie. - Przestań myśleć o tym procesie. Czas zająć się własnym Ŝyciem. - Nie mam Ŝycia, którym mógłbym się zająć. - AleŜ masz. - "Stałem się bratem szakali i sąsiadem młodych strusiów" - rzekł Martin, cytując Hioba. - "Ma skóra nad piec rozpalona, a kości - nad wiatr piekący. Stąd harfa mi gra Ŝałobnie, a głos piszczałki posmętniał". - Wiesz, co myślę? Gdzieś tam w głębi ducha wierzysz, Ŝe jeśli odegrasz tę zwariowaną biblijną historię, posadzisz Boga na ławie oskarŜonych i cierpliwie wysłuchasz Jego mowy obrończej, to On zwróci ci wszystko, co straciłeś, podobnie jak uczynił to w przypadku Hioba. Nowy dom, nowa posada, nowa Corinne, nowa prostata. CóŜ, Ŝycie wygląda nieco inaczej. - Tutaj nie chodzi o moją prostatę, Patrycjo. - A zatem o co? Spojrzał ukradkiem na jej dekolt. Feminon do tego stopnia władał juŜ jego układem hormonalnym, Ŝe równie dobrze mógłby patrzyć na znak zakazu wjazdu. - "Mój wróg niech stanie się winny, przeciwnik niech będzie występny!". Siedemnastego grudnia Stowarzyszenie Hioba ponownie zebrało się w "Dziecięcej dolinie". Gdy towarzysze niedoli wchodzili do sali zabaw numer 3, Randall podszedł do Martina i wskazał fotografię przypiętą do tablicy ogłoszeń: Patrycja i Angela w identycznych cytrynowozielonych kostiumach kąpielowych stojące przed budynkiem przedszkola. Razem trzymały końcówkę węŜa ogrodowego i radośnie polewały grupę przedszkolaków w krótkich majtkach. - Znasz je? - zapytał Randall. - Ta po lewej to Angela Zabór, kierowniczka tego przedszkola.Ta druga to jej siostra bliźniaczka, Patrycja. - Piękne kobiety. - Mieszkam w pokoju gościnnym u Patrycji. - Twoja dziewczyna? - Przyjaciółka. Jej syn umarł w wyniku komplikacji wywołanych przez rozszczep kręgosłupa. - Rozszczep kręgosłupa? A zatem dlaczego, u diabła, jej tutaj nie ma? - Ona nie wierzy w to, co robimy. Randal skrzywił się z oburzeniem. - Ludzie nie powinni pozwalać innym toczyć bitew za nich, szczególnie jeśli nieprzyjacielem jest sam Bóg. Spotkanie nie trwało długo, kiedy Martin uświadomił sobie pewien dziwaczny fakt: hiobianie byli bardziej zainteresowani jego osobistymi nieszczęściami niŜ odpowiedzią przysłaną przez Międzynarodowy Trybunał. Od czasu ostatniego spotkania Martin stał się osobą publiczną, człowiekiem powszechnie znanym i jego towarzysze w cierpieniu chcieli się dowiedzieć, jak smakuje sława. - ZałoŜę się, Ŝe ostatnio kiepsko ci się wiodło - powiedziała Esther. - Wszystkim nam kiepsko się wiedzie - odparł Martin, rozglądając się po sali. Braithwaite był nieobecny, bez wątpienia bał się tu pokazać. - Ale tak, cóŜ, masz rację. Sporo ostatnio przeszedłem. - Słyszałam, Ŝe spalono ci dom - powiedziała Allison. Było tak, jakby wykręciwszy się od występu w jakimś telewizyjnym programie z udziałem publiczności, musiał dać taki pokaz przed członkami stowarzyszenia. Dopiero po półgodzinie szczegółowego wypytywania hiobianie byli na tyle usatysfakcjonowani, by zająć się bieŜącymi sprawami. - Osiemdziesiąt milionów dolarów - powiedziała Esther, bębniąc palcami po okładce "Time'a". - A więc, co zrobimy? - zapytał Randall. - Urządzimy targ staroci? Strona 52

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Zapiszmy się wszyscy do "Amwaya" - zaproponowała Julia z ponurym uśmiechem. - Hiob nigdy się nie poddał - rzekł Martin. - Siedział na swojej kupie gnoju, pomstując przeciwko niesprawiedliwości, aŜ w końcu pojawiła się trąba powietrzna. - Mam pomysł - odezwała się Allison. - Jesteśmy organizacją lokalną, prawda? Dlaczego więc nie urządzić procesu lokalnego? Moja bratowa jest sędziną sądu okręgowego w Macon, stan Georgia. MoŜe przyjmie naszą sprawę. - Nie chciałbym godzić się na coś tak małego - rzekł Martin. - Wszystko zaleŜy od zainteresowania środków masowego przekazu - zauwaŜył Peter. - Taki lokalny proces mógłby być całkiem zadowalający. - Nie podoba mi się to - powiedział Martin. Z nadejściem północy dyskusja nabrała tempa. W końcu uzgodniono, Ŝe po powrocie do domu Esther sprawdzi, czy jej bratowa byłaby skłonna umieścić sprawę Głównej Atrakcji na wokandzie. Martin popadł w przygnębienie. Proces w Georgii zamiast w Hadze - to jak pluszowy terier w prezencie pod choinkę, gdy prosiło się o Ŝywego dalmatyńczyka. Za pięć dwunasta ogłosił zakończenie zebrania. Bolało go biodro. Przełknął trzy pastylki roxanolu i powiódł wzrokiem wokół siebie. Sześćdziesięcioro pięcioro hiobian kierowało się ku drzwiom, tworząc okrutną procesję wózków inwalidzkich, kuł, kroplówek i masek tlenowych. Z Ŝalem przypomniał sobie słodko-gorzkie zakończenie poprzedniego spotkania. JakŜe wspaniale czuł się wtedy - jak sam Hiob, pełen woli walki. A teraz się czuł jak owdowiały, bezpłodny, bezdomny, naiwny sędzia pokoju, uwięziony w oniemiałym republikańskim osiedlu-sypialni i umierający na raka prostaty. ROZDZIAŁ 5 Rak to moje sztandarowe dzieło, źródło wszystkich moich nagród, ale pogoda zawsze była moim chlebem powszednim. Nie moŜna być wiarygodnym Księciem Ciemności, nie mając talentu do rozniecania huraganów, wywoływania suszy czy rozpętywania burz śnieŜnych. Czternastego grudnia 1999 roku gwałtowna śnieŜyca rozszalała się nad miastem Cambridge, stan Massachusetts, osadą chwalącą się posiadaniem najwyŜszego ilorazu inteligencji na głowę mieszkańca po wschodniej stronie Missisipi. Przez osiemnaście godzin sypał śnieg. Pod naporem białego puchu linie telefoniczne i przewody wysokiego napięcia pękły niczym rdzeń kręgowy Jasona Lowry, czyniąc miasto głuchym, niemym i ślepym. Ulice stały się puszystymi białymi kanałami, gdzie wstęp umoŜliwiały tylko rakiety śnieŜne, specjalne skutery lub narty biegowe. Przedsiębiorczy nastolatkowie dorabiali się fortun na odśnieŜaniu chodników i dostarczaniu sprawunków. Do BoŜego Narodzenia liczba ofiar klęski Ŝywiołowej wyniosła dwadzieścia pięć - między innymi czworo obywateli doświadczyło ataku serca podczas odgarniania śniegu, podstarzały nauczyciel gry na pianinie wykrwawił się na śmierć, gdy dmuchawa do odśnieŜania zmiaŜdŜyła mu stopę, a osiemdziesięciojednoletnia właścicielka sklepu z antykami, której zabrakło insuliny, zapadła w śpiączkę cukrzycową i zmarła. W całym mieście tylko jeden człowiek nie zwracał uwagi na chaos. Był to Gregory Francis Lovett, pracujący na pół etatu profesor literatury średniowiecznej, który rzadko wychodził z domu, czytał korespondencję tylko wtedy, gdy naszła go ochota, nie prenumerował Ŝadnych czasopism, wyjąwszy "Kwartalnik Augustyński", nie miał odbiornika radiowego ani telewizyjnego i od roku 1962 nie dopuszczał w swoim Ŝyciu obecności telefonu. W kwestii wiadomości ze świata zewnętrznego G.F. Lovett polegał całkowicie na jedynej osobie zamieszkującej z nim przy Mount Auburn Street, swoim młodszym bracie Darcym, alkoholiku. Gdyby nastąpił krach na giełdzie, wybuchła wojna albo Jezus Chrystus pojawił się na dziedzińcu Harvardu w towarzystwie chóru aniołów, Lovett nie wiedziałby o tym, doStrona 53

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) póki Darcy nie przekazałby mu informacji. Kiedy stan zagroŜenia został oficjalnie odwołany - rankiem dziewiętnastego grudnia - Lovett przebywał w swojej prywatnej bibliotece i rozkoszował się filiŜanką irlandzkiej herbaty, usadowiwszy się wygodnie w fotelu wyłoŜonym krowią skórą. W kominku płonęły cedrowe polana. Trzy tysiące oprawnych w skórę woluminów stało na półkach z drewna mahoniowego, a ich złote tytuły połyskiwały w blasku ognia. W przeciwległym rogu pomieszczenia zegar szafkowy stał na straŜy, tykając niczym mechaniczne serce Stanhope'a, Człowieka Napędzanego Parą, robota pojawiającego się w jednej z wielu wspaniałych ksiąŜek dla dzieci, jakie Lovett napisał przez lata. Ze wszystkich przesyłek spoczywających na kolanach Lovetta jedyną, która go interesowała, była paczka od Yernice, jego niezbyt zamoŜnej, mającej za sobą trzy małŜeństwa siostry z Maine, której płacił siedem tysięcy dolarów rocznie za przygotowywanie wycinków prasowych teologicznie prowokacyjnej natury. Zbiór z tego tygodnia zawierał kilkanaście artykułów dotyczących organizacji Stowarzyszenie Hioba i profesor Lovett nie czuł takiej fali podniecenia od roku 1971, kiedy to on i zwolenniczka filozofii analitycznej Emily Arboghast skrzyŜowali szpady na zebraniu Harvardzkiego Klubu Sokrateańskiego, za temat swojej dyskusji biorąc prawdopodobieństwo niemoŜliwego. Walka była zacięta, lecz na końcu Bóg i G.F. Lovett zwycięŜyli, Lovett udowodnił bowiem, Ŝe odrzucenie przez Arboghast tego, co nadprzyrodzone, równa się odrzuceniu samego procesu myślowego. - Darcy! - zawołał do brata. - Darcy, wydarzyło się coś zupełnie wspaniałego! Powinienem zaznaczyć, Ŝe przed spontanicznym zapadnięciem w stan śpiączki nasz Stwórca był wielce zadowolony z pana Lovetta, wyposaŜając go w bystry umysł i zdrowe ciało. Pomimo Ŝe wiele mogłoby sprzysiąc się przeciwko niemu - czerwone wino, fajka z lulką z pianki morskiej, siedzący tryb Ŝycia - Lovett miał wkrótce obchodzić siedemdziesiąte piąte urodziny. Niektórzy mówili, Ŝe zdrowie zawdzięcza wysokości konta bankowego, które rosło w zawstydzającym tempie od czasu, gdy wytwórnia Disneya zaadaptowała "Sagę o Sargasii" na potrzeby serialu animowanego. Inaczej niŜ przeciętny profesor Harvardu, Lovett rozumiał umysł dziecka. śartował nawet często, Ŝe nigdy nie dorósł. Pierwszy film powstały na podstawie jego powieści, "Syrena w morskim wirze", przyniósł mu jak dotąd 17 439 860 dolarów w honorariach z wpływów ze sprzedaŜy kaset wideo i zabawek, dziesięć razy więcej niŜ otrzymał za serię wykładów w sieci "Ekumenia" i wszystkie ksiąŜki, w których dowodził boskiego charakteru chrześcijaństwa. Co nie ma oznaczać, Ŝe "Saga o Sargasii" była dziełem brukowym lub obraŜającym inteligencję czytelnika. Dla przewaŜającej części publiczności centralny motyw powieści - rozległa pływająca wyspa wiecznie przemierzająca nieznane morza, kierowana przez lekko szaloną kapitan imieniem Alexis Renardo i napędzana przez pasaty dmące w ogromne liście tubylczego drzewa dori-dori - budził echa równie głębokie jak grecki mit. Jeśli istnieje sprawiedliwość na tym świecie, to kiedy historia współczesnej literatury fantastycznej zostanie napisana, Sargassia otrzyma naleŜne jej miejsce obok Krainy Czarów, krainy Oz czy Śródziemia. - Darcy! Brat Lovetta pojawił się wreszcie, z sumiastym wąsem wilgotnym od portwajnu i kieliszkiem trzymanym pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym. - Posłuchaj tego. - Lovett wziął do ręki drugi artykuł Charlesa Braithwaite'a z "Time'a". - Jest jakiś urzędnik miejski w Pensylwanii, który uwaŜa się za nowego Hioba. Od czasu gdy sześć lat wcześniej brat powiadomił go o tajemniczej przypadłości Wszechmogącego, Lovett rozwaŜał problem Corpus Dei. Uznał, Ŝe chociaŜ Główna Atrakcja "Niebiańskiego Miasteczka" stanowi z pewnością obiekt kłopotliwy, to Strona 54

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) w ostatecznym rozrachunku przyniesie Kościołowi episkopalnemu i reszcie chrześcijaństwa więcej poŜytku niŜ szkody. UmoŜliwiając światu bliski kontakt ze swoim nieskończonym majestatem, Bóg mówił: "Pokazałem wam szczyty górskie i tęcze, sekwoje i wieloryby, a teraz pokazałem wam nawet Moją cielesną formę - a jednak te cuda są niczym w porównaniu z tym, co ujrzycie, wchodząc do Królestwa Niebieskiego". Co naturalnie oznaczało, Ŝe Stowarzyszenie Hioba jest w powaŜnym błędzie, uwaŜając Corpus Dei za przestępcę, którego naleŜy osądzić i skazać. Ciało było ucieleśnieniem bóstwa, które naleŜy czcić, albo nie było niczym w ogóle. - Facet nazywa się Martin Candle, dobrze pamiętam? - zapytał Darcy. Lovett upił nieco herbaty i skinął głową. - To wszystko zbyt idealnie się układa, nie sądzisz? Przez dziesięciolecia pragnąłem wdać się w polemikę tego rodzaju. Darcy pociągnął spory łyk portwajnu, - Czytaj dalej. Sprawa została odroczona. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości nie ma pieniędzy. - Ile potrzebują? - Osiemdziesiąt milionów. Chytry uśmieszek w stylu Alexis Renardo pojawił się na twarzy Lovetta. - Posłuchaj uwaŜnie. Przy najbliŜszej okazji zacznij organizować przelew osiemdziesięciu milionów dolarów z aktywów Sargassia Incorporated na konto Organizacji Narodów Zjednoczonych. - Jeśli mogę coś powiedzieć, kochany braciszku, jest to zdumiewająco lekkomyślna... Dalsze argumenty utonęły w odgłosie radosnych chichotów profesora Lovetta. Darcy dokończył portwajn i westchnął. - Zadzwonię do Crawforda z samego rana w poniedziałek. Lovett zatarł dłonie, jakby namydlał je pod strumieniem wody. - DuŜo czasu minęło, odkąd ostatni raz dobrze się bawiłem, Darcy, a to będzie niezły ubaw. "Ostateczna rozprawa", co? Był to tytuł dziesiątego tomu cyklu o Sargasii. - Po wsze czasy będę wdzięczny temu sędziemu Martinowi Candle. Nawet gdy powalę go na kolana... gdy zetrę jego argumenty na proch... czy to brzmi wyjątkowo nie po chrześcijańsku? - Wyjątkowo. - Nawet gdy zniszczę tego gościa, będę jego dozgonnym dłuŜnikiem. Martin z rozgardiaszu Park Avenue wszedł w ciszę kiczowatego wnętrza wieŜowca Trump Tower. Nie mógł przestać myśleć o wcześniejszym, równie okropnym drapaczu chmur, a mianowicie wieŜy Babel na równinie Szinear. WciąŜ pamiętał lekcję szkółki niedzielnej ojca poświęconą tej opowieści z Biblii. Walter Candle kazał uczniom przepisać ich ulubione psalmy, lecz w ten sposób, by opuszczali co drugie słowo, a następnie polecił odczytać powstałe nonsensy. Bałagan, który w rezultacie nastąpił, z piętnaściorgiem uczniaków recytujących podniesionym głosem, doskonale oddawał zamieszanie, jakie musiało powstać na równinie Szinear, gdy Bóg ukarał ludzkość pomieszaniem języków. Czując kleszcze raka wbijające mu się w miednicę, z tabletką roxanolu w Ŝołądku, Martin pokuśtykał przez ponure atrium, lśniące marmurami i brązem poręczy. Jego duszę przepełniała nadzieja. JuŜ uznał, Ŝe znalazł się na samym dnie, kiedy otrzymał telefon od Gretchen Wilde, osobistej sekretarki Stuarta Torvalda, prezesa Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Obecnie trybunał nie pracował, wyjaśniła Wilde, by sędziowie mogli spędzić święta z rodzinami. Czy Martin mógłby spotkać się z doktorem Torvaldem dwa dni po BoŜym Narodzeniu w celu przedyskutowania waŜnego nowego elementu, jaki pojawił się w interesującej go sprawie? Wszedł na schody ruchome i zaczął wjeŜdŜać na górę, mijając na kolejnych piętrach rzędy sklepów międzynarodowych Strona 55

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) firm: Loewe z Hiszpanii, Jourdain z Francji, Beck z Niemiec, Pineider z Włoch. Jego odbicie przemknęło obok, pochwycone przez wypolerowaną miedzianą płytę - zgarbiona sylwetka i wykrzywiona bólem twarz. Wysiadł na poziomie E i pojechał windą na czterdzieste drugie piętro, czując w uszach ciśnienie narastające z kaŜdą sekundą. Opuściwszy kabinę, zastukał do szklanych drzwi, które otworzyły się, ukazując męŜczyznę tak szczupłego, Ŝe mógłby właśnie zejść z obrazu El Greca. Z wnętrza dobiegały odgłosy muzyki fortepianowej, utworu, w którym Martin rozpoznał ulubiony kawałek Corinne, "Amerykanina w ParyŜu". - Sędzia Torvald? - To ja - odparł prezes Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości głosem, w którym pobrzmiewały arystokratyczne tony. - Sędzia Candle? - Do pańskich usług. - Gdy podali sobie dłonie, Martin pomyślał, Ŝe oto dwa końce sądowego spektrum - przedstawiciel najniŜszego i najwyŜszego trybunału na planecie spotkali się w jednych drzwiach. Torvald wprowadził Martina do wystawnego salonu, którego przeszklona przeciwległa ściana dawała zapierający dech w piersiach widok na centrum Manhattanu. W rogu stała sięgająca sufitu ustrojona choinka, obsypana białym puchem, a pod nią leŜały dokładnie takie prezenty, jakich naleŜałoby spodziewać się w podobnym otoczeniu: sznur pereł, kaszmirowy sweter, para skórzanych butów do konnej jazdy. Z powodów całkiem niejasnych pomiędzy nimi leŜała podniszczona aktówka. - Pozwoli pan, Ŝe mu przedstawię... -Torvald poprowadził Martina w stronę fortepianu koncertowego, przy którym siedział krępy męŜczyzna ze szpakowatymi włosami, wystającym podbródkiem i zarostem tak gęstym, Ŝe wydawał się namalowany na jego twarzy. Trzy fotografie w złotych ramkach stały na fortepianie, kaŜda przedstawiająca inną uśmiechniętą i zadowoloną z Ŝycia młodą kobietę, bez wątpienia córki sędziego Torvalda. - Mój przyjaciel, Irving Saperstein, emerytowany profesor uniwersytetu Princeton i przewodniczący Komitetu na rzecz Naukowego Zbadania Corpus Dei. Irvinga więcej razy omijał Nobel z neurofizjologii niŜ Richarda Burtona Oscar. - Na Boga, Stu, tego porównania jeszcze nie słyszałem! Saperstein zdjął grube palce z klawiatury, wstał, skłonił się lekko i uścisnął dłoń Martinowi. - Spotkaliśmy się juŜ kiedyś - rzekł Martin. - W Orlando dodał, widząc zakłopotanie Sapersteina. - Próbował pan odwieść mnie od wejścia na teren "Niebiańskiego Miasteczka". - Czy mi się udało? - Nie. - Widział pan Główną Atrakcję, lecz pańska choroba nie ustąpiła, czy tak? - Właśnie. - A więc, w zamian mamy sprawę... powiedz mu, Stu. Torvald przeszedł na drugi koniec pokoju, sięgnął pod choinkę i ze stosu prezentów wydobył mały złoty młoteczek. - Prezent gwiazdkowy od mojej Ŝony - wyjaśnił. - W poniedziałek, piątego czerwca, o godzinie dziesiątej rano, uderzę tym kawałkiem czternastokaratowego złota w moją ławę w Pałacu Pokoju, wyznaczając początek Sprawy międzynarodowej numer 227: "Stowarzyszenie Hioba, powód, przeciwko Corpus Dei, oskarŜonemu". Martin nabrał powietrza tak gwałtownie, Ŝe poczuł pyknięcie w uszach. - Myślałem, Ŝe nie macie pieniędzy. - Pojawił się sponsor, "anioł", jak mówią na takich na Broadwayu - odparł Torvald. - Czy nazwisko G.F. Lovett coś panu mówi? - Nic. - Zapewne słyszał pan o filmach, które nakręcono na podstawie jego ksiąŜek. "Syrena w morskim wirze", "Bazyliszek Strona 56

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) z Barbados"... -,Ach tak, cykl o Sargasii. Syn mojej gospodyni zbierał figurki bohaterów. - Serce waliło mu jak oszalałe, oddech miał krótki i płytki. Czy dobrze słyszał? Sprawa międzynarodowa numer 227: "Stowarzyszenie Hioba przeciwko Corpus Dei". Czy to naprawdę miało się wydarzyć? - Smutna historia. Dzieciak umarł. - Powiedziano mi, Ŝe "Saga o Sargasii" to w gruncie rzeczy rodzaj chrześcijańskiej alegorii, ale i tak miło się czyta -rzekł Torvald. - Wolę krainę Oz - wtrącił Saperstein. - Ja teŜ - powiedział Martin. - Będę musiał sprawdzić Lovetta. - Niedługo wszyscy będziemy sprawdzać Lovetta - rzekł Torvald. - Nie "Sagę" jednak, lecz jego apologetykę chrześcijańską. "Bóg dla początkujących"... "Kazania szatana"... "Paradoks cierpienia"... Przez następne pięć minut Torvald opowiadał, jak to nazwał, "charakterystyczną anegdotę" na temat Lovetta, jak to profesor próbował namówić papieŜa Jana XXIII do palenia fajki ("Nasz Pan wielce cenił wszystkie rzeczy ziemskie, jakŜe inaczej wytłumaczyć odniesienia do ziaren gorczycy i drzew figowych?"), lecz Martin słyszał tylko strzępki opowieści. Pojawił się anioł! Z osiemdziesięcioma milionami dolarów! - Jutro zwołuję konferencję prasową w siedzibie ONZ, gdzie poinformuję o dobroczynnym akcie Lovetta - rzekł Torvald. Oznajmię równieŜ, Ŝe Sprawa międzynarodowa numer 227 będzie się mogła rozpocząć, dopiero kiedy grupa wyznaczonych przez sąd naukowców wejdzie do mózgu Boga. - Spojrzał na Martina wzrokiem, który zawstydziłby bazyliszka z Barbadosu. - Pozwoli pan, Ŝe wyłoŜę kawę na ławę. Pan i Lovett moŜecie oczekiwać tego procesu z niecierpliwością, ale ja nie. Nigdy nie marzyłem o nadzorowaniu bandy rozczarowanych okularników z "Time's Book Review" próbujących osądzić Boga Wszechmogącego. Nie mam ochoty stać się następnym Herodem Antypasem. Czy pan mnie rozumie? Nie aprobuję pańskiego pomysłu. Wydaje mi się on krańcowo niebezpieczny. - P.ołoŜył dłoń na ramieniu Sapersteina. - Aprobuję natomiast Komitet na rzecz Naukowego Zbadania Corpus Dei. Kiedy Lovett przedstawił mi swoją ofertę, natychmiast dostrzegłem fascynujące implikacje tego faktu: pojąłem, Ŝe moglibyśmy czasowo oddać ciało we władanie ludzi, którzy zrobiliby z niego o wiele lepszy uŜytek, niŜ kiedykolwiek uda się to Amerykańskiej Konfederacji Baptystów. - Będzie to największa ekspedycja naukowa wszystkich czasów - oznajmił Saperstein, zbliŜając się do choinki. - Poszukiwanie źródeł Nilu rozpisane na skalę kosmiczną. PodróŜ ku ostatecznej terra incognita. - Wielu ludzi uwaŜa, Ŝe Jego mózg jest martwy - zaprotestował Martin. - Oto proponowany układ. - Saperstein bezwiednie zdjął aksamitnego bałwanka z choinki. - Baptyści zawsze twierdzili, Ŝe ich Główna Atrakcja nie jest pogrąŜonym w śpiączce ciałem, lecz jedynie wehikułem, który Bóg porzucił w trakcie stawania się czystym duchem. ChociaŜ Duch Święty okresowo wypełnia ów wehikuł, czym nadaje mu rzekome właściwości lecznicze, to ciało nie jest w Ŝadnym wypadku tym samym co Bóg Wszechmogący. A zatem, kiedy Stu powiedział im, Ŝe ewentualny proces uzaleŜniony jest od tego, czy Corpus Dei jest Ŝywe, baptyści zgodzili się na biopsję neurologiczną w ograniczonym zakresie. Byli przekonani, widzi pan, Ŝe tkanka okaŜe się martwa. - Pozwolili wam wejść do Jego mózgu? - zdumiał się Martin. - Nie musieliśmy posuwać się aŜ do tego. Sondowanie gałki ocznej okazało się wystarczające. W zeszły czwartek przewierciliśmy lewą rogówkę, przebiliśmy się przez ciało szkliste i pobraliśmy komórkę z nerwu wzrokowego. Kiedy ją zbadaliStrona 57

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) śmy, okazało się, Ŝe wcale nie jest martwa. - Irving będzie demonstrował jej właściwości na jutrzejszej konferencji prasowej - rzekł Torvald. - Wydaje się, Ŝe baptyści strzelili sobie samobójczego gola - zauwaŜył Martin. - Widzę teraz, Ŝe mieli nadzieję upiec własną pieczeń przy okazji eksperymentu Irvinga. Chcieli wykorzystać fakt martwoty tkanki do skompromitowania Sprawy międzynarodowej numer 227 jako procesu pokazowego, podyktowanego względami politycznymi, którego nie naleŜy powaŜnie traktować. - Ale on będzie traktowany powaŜnie, zgadza się? - zapytał Martin. - ZaangaŜujecie najlepszych adwokatów, wynajmiecie filozofów ze światowej czołówki, dokonacie ekstradycji OskarŜonego, wyślecie mnie i moich hiobian do Europy. Chcę, by sąd usłyszał, co stało się z moją Ŝoną, jak zagubiony seter irlandzki... - Och, aleŜ opowie nam pan swoją historię, oczywiście. W gruncie rzeczy opowie pan nam o wiele więcej. - Więcej? Torvald podparł się młoteczkiem pod brodą i uśmiechnął się. - Lovett finansuje proces pod trzema warunkami. Pierwszy: osobiście będzie dowodził obroną. - To brzmi rozsądnie. - Drugi warunek: Martin Candle musi złoŜyć zeznania jako jeden z jego świadków. - Jako jeden z jego świadków? - Tak. - Będzie miał wyjątkowo wrogo nastawionego świadka. - Jestem pewien, Ŝe o tym wie. Trzeci warunek: argumentacja na rzecz oskarŜenia musi zostać przygotowana i przedstawiona przez pana. Tylko przez pana, osobiście. Martin poczuł ucisk w klatce piersiowej - feminon, zdał sobie sprawę, próbował powiększyć mu piersi. - Przeze mnie? Całe oskarŜenie? Naprawdę? - Przez pana. Całe oskarŜenie. Naprawdę. - Torvald połoŜył młoteczek na pokrywie fortepianu. - Jeśli pozwoli na to budŜet, będzie pan mógł korzystać z pomocy dowolnych ekspertów z zewnątrz, ale przemówienie początkowe, końcowe, przesłuchania świadków - to wszystko musi pan zrobić sam. Najwyraźniej uraził pan Lovetta do Ŝywego. Facet chce pańskiej głowy. Martin podniósł młoteczek i postukał nim wnętrze swojej spoconej dłoni. Na dobre czy na złe, musiał przyjąć tę niebezpieczną misję. Jego hiobianie na to zasługiwali. 7 - Niewinni... - W porządku - zdecydował. - Bardzo dobrze. Doskonale. OdłoŜył młoteczek na fortepian. - Czy baptyści naprawdę pozwolą wam zbadać Jego mózg? - Po mojej konferencji prasowej w siedzibie ONZ nie będą mieli wyboru, w przeciwnym razie zostaną oskarŜeni o utrudnianie pracy wymiaru sprawiedliwości. - MoŜe powinienem wpaść jutro, Ŝeby zobaczyć, jak działa ten neuron, który wydobyliście. Lepiej Ŝebym wiedział, kto jest moim przeciwnikiem. - Pańskim przeciwnikiem nie jest Bóg, panie Candle. Jest nim G.F. Lovett. - Na pana miejscu brałbym się raczej za Boga - rzekł Saperstein, zawieszając bałwanka z powrotem na gałęzi. Podniósł zniszczoną aktówkę spod choinki i połoŜył ją na fortepianie. Co zaś do zdobytej przez nas komórki nerwowej, moŜe pan wziąć udział w konferencji prasowej, wedle woli - przesunąwszy kciuki, otworzył dwa mosięŜne zaciski - lecz moŜemy zaspokoić pańską ciekawość juŜ teraz. Nieziemskie światło wypełniło pomieszczenie, podnosząc się z wnętrza aktówki migotliwym błękitnym wirem, który dotknął boŜonarodzeniowej choinki i zamienił dyndające zabawki w płonące asteroidy, anielskie włosy w ogniste włókna. - Co się stało? - zapytał Martin. Strona 58

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Za kaŜdym razem kiedy to wyjmuje - rzekłTorvald - dzieje się coś nowego. Zanim jeszcze dygnitarz przestał mówić, samotny neuron wysunął się ruchem ameby z aktówki i przeniósł na pokrywę fortepianu. Martin wydał mimowolny okrzyk zdumienia. Oślepiająca blaskiem, poraŜająca idealną symetrią boska komórka wywoływała skojarzenia z nadwymiarową perłą albo z radioaktywną pizzą. - To oczywiście jedna z miliardów - powiedział Saperstein, gdy neuron, drŜąc niczym powierzchnia stawu po wrzuceniu kamienia, wysunął cienki dendryt w kierunku klawiatury i nacisnął c-mol. - Wyobraźcie sobie, na jakie cuda natrafimy, kiedy dotrzemy do Jego mózgu. Komórka zaczęła grać "Heart and Soul". ChociaŜ zafascynowany, Martin nie był w stanie w pełni docenić znaczenia chwili. Jego myśli uciekły gdzie indziej - ku ogromowi pracy, jaką będzie musiał wykonać, ku czekającej go podróŜy przez teodyceę. Czy naprawdę zdoła pokonać takie autorytety jak święty Augustyn, święty Tomasz z Akwinu, biskup Orygenes i tylu jeszcze martwych chrześcijan, o których doktor Phillip H. Strand wspominał w swoim nieprzyjemnym liście? - Piąty czerwca. Zaledwie za pięć miesięcy - powiedział. - Chciałem poczekać do jesieni, ale Lovett się nie zgodził - odparł Torvald. - Mam nadzieję, Ŝe nie obleciał pana strach. - MoŜe lekki niepokój. - Nauka liczy na pana - rzekł Saperstein. Rak zacisnął szczypce wokół kości udowej. Martin zaczerpnął tchu, przygryzł wargi i powiedział: - Czy wiecie, panowie, dokąd się teraz udaję? Do Ośrodka Walki z Rakiem imienia Sloan-Ketteringa. - Wyciągnął roxanol i połknął dwie tabletki. - Będę Go ścigał wokół Przylądka Dobrej Nadziei, Wysoki Sądzie, i wokół Hornu, i wokół Przylądka Północnego, i wokół ogni zatracenia, dopóki z Niego nie zrezygnuję. - A zatem przyjedzie pan do Hagi? - zapytał Torvald. - Z podniesionym czołem. *** W Ośrodku Walki z Rakiem Blumenberg sprawdził wyniki ostatniego prześwietlenia kości, zaprosił Martina do gabinetu i powiedział: - Feminon działa cuda. - Na razie wyrosły mi cycki. Jest to swego rodzaju cud. MoŜe przyjmą mnie do teatrzyku rewiowego. - Rozprzestrzenianie się nowotworu zostało zatrzymane. Teraz musimy ostatecznie go zlikwidować. - Blumenberg splótł dłonie na karku i odchylił się do tyłu w swoim obrotowym fotelu. - Będziemy kontynuowali kurację hormonalną, ale dodamy odradex-ll, środek nowy, dopiero wprowadzany na rynek, w badaniach klinicznych wykazujący doskonałe rezultaty w leczeniu raka prostaty. Dobra wiadomość polega na tym, Ŝe moŜe pan sam go sobie podawać. Zła - Ŝe lek trzeba wprowadzać doŜylnie, dwa centymetry sześcienne na dzień przez następne trzy miesiące. - Mam kłuć się igłą? - Nic tak średniowiecznego. Zainstalujemy przenośny cewnik na klatce piersiowe j. To drobny zabieg chirurgiczny. Same zastrzyki to moment, proste jak podlewanie kwiatów. Czy moŜemy umieścić pana na oddziale w piątek? - Sądzę, Ŝe tak. - Jak biodro? - Zanim roxanol zacznie działać, okropnie boli. Czy ten odradex ma jakieś efekty uboczne? - Kilka. - Feminon zmienił mnie w kobietę. W co zmieni mnie odradex? Blumenberg pochylił się do przodu, połoŜył łokcie na stole i wsparł podbródek na dłoniach. Strona 59

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - W nic pana nie zmieni - powiedział. - Zapewne będzie pan odczuwał lekkie zawroty głowy, to wszystko. Być moŜe, dojdą kłopoty z koncentracją. - A więc zapomnijmy o tym, doktorze. - Spojrzenie Martina padło na przycisk do papieru Blumenberga, pamiątkę z Wystawy Światowej roku 1964, mosięŜną kulę wielkości piłki do baseballu. - W ciągu najbliŜszych siedmiu miesięcy muszę mieć całkowicie jasny umysł. Tylko w ten sposób mogę wygrać moją sprawę. - Jasny umysł nie pomoŜe panu wygrać. Ale moŜe zdoła to uczynić odradex. - Mówię o sprawie sądowej. - Myślałem, Ŝe jej nie przyjęli. - Znalazł się sponsor. Sęk w tym, Ŝe muszę ją sam poprowadzić. Nie mogę się zdekoncentrować, nawet na chwilę. - Nikt nie moŜe zbuntować się przeciwko Bogu i wygrać. Prometeuszowi się nie udało. Hiobowi teŜ nie. Ahabowi teŜ nie. Niech pan weźmie ten lek, dobrze? Zainstalowanie przenośnego cewnika przebiegło bez większych kłopotów, chociaŜ Martinowi pozostawiło nieprzyjemne wraŜenie naruszenia jego cielesnej integralności, jakby przybysze z kosmosu z rysunków Patrycji wszczepili mu zdradzieckie urządzenie podsłuchowe. Łatwo było zapomnieć o mikrokapsułkach wypełniających jego prostatę, ale przenośny cewnik - przetoka z tworzywa sztucznego ukryta ponad jego prawą piersią, z końcówką wystającą na zewnątrz niczym wentyl w dętce - podraŜniał skórę i wywoływał łaskotanie sutka. Martin nienawidził go, jednak nawet w połowie nie tak bardzo jak agresywnego leku przeciwrakowego, którego podawanie umoŜliwiał. W ciągu godziny po pierwszym zastrzyku odradeksu, który zrobiła mu Patrycja, poczuł, jakby słoń nastąpił mu na głowę. Obraz przed oczami zaczął mu się zamazywać. Dzwoniło mu w uszach. PołoŜył się do łóŜka w pokoju gościnnym i został tam długo. W miarę jak kontynuował przyjmowanie leku, podświadomość zaczęła go dręczyć. Z nadejściem kaŜdego świtu doświadczał przewrotnego koszmaru, jaki znany jest wszystkim chorym na raka. Śnił, Ŝe jest w swojej małej salce sądowej z ludźmi, których kocha - Yaughnem, Jenny, Patrycja, Corinne - i mówi im, Ŝe doktor Blumenberg właśnie ogłosił jego wyleczenie. W rzadkich i cennych chwilach, kiedy był w pełni przytomny, zajmował się zbieraniem dowodów oskarŜenia. Korzystając ze zdobyczy dwudziestego wieku, tej cudownej epoki poczty głosowej, faksu i sieci komputerowych, mógł koordynować pracę swoich hiobian, nie wstając z łóŜka. Pierwsza grupa robocza, pod przewodnictwem Randalla, miała wyszukać pośród społeczności akademickiej socjologów i historyków, którzy byliby gotowi poświadczyć, Ŝe prawdziwie niewinna NajwyŜsza Istota zaplanowałaby losy swoich stworzeń w sposób o wiele bardziej przykładny. Druga grupa robocza, kierowana przez Esther, miała zebrać odpowiednią liczbę gniewnych świadków. - Potrzebuję co najmniej dwudziestu pięciu łamiących serce opowieści - powiedział Martin. - Trzydziestu, jeśli dacie radę. Przez cały styczeń pozostawał pod otępiającym wpływem odradeksu, na przemian zmagając się z "Paradoksem cierpienia" Lovetta i wyłączając się przed ekranem telewizora, dwudziestosiedmiocalowego japońskiego odbiornika ustawionego w nogach łóŜka niczym płyta nagrobna nad cmentarną kwaterą. Oglądał kanał z transmisjami procesów sądowych, kanał z filmami fantastyczno-naukowymi, kanał z komediami - lecz przede wszystkim oglądał spektakl pod tytułem "OblęŜenie "Niebiańskiego Miasteczka"". Zarzewiem konfliktu była decyzja Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, iŜ proces nie moŜe być pustym symbolicznym ćwiczeniem: miało to być pełne postępowanie karStrona 60

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ne; OskarŜonego naleŜało przewieźć na miejsce i osadzić w areszcie zgodnie z przepisami. Niestety, Korporacja "Wieczność" nie miała ochoty bez walki pozbywać się kury znoszącej złote jajka. W dniu kiedy Trybunał powiadomił o swoim zamiarze odholowania Głównej Atrakcji do Holandii, kaŜdy akcjonariusz notował pięciokrotny zysk zainwestowanego wkładu. Po zademonstrowaniu przez Sapersteina w telewizji cudownych właściwości Boskiej komórki nerwowej - co dowodziło, Ŝe wewnątrz świątobliwej czaszki znajduje się istota, którą moŜna sądzić i skazać - znaczna liczba światowych znawców prawa, filozofów uniwersyteckich i liberalnych teologów wypowiedziała się za planowanym procesem, ale nie poruszyło to akcjonariuszy. Przeciętny posiadacz akcji Korporacji "Wieczność" w najmniejszym stopniu nie przejmował się, czy w Jego mózgu znajduje się pięć Ŝywych komórek nerwowych, czy pięć miliardów: Bóg stanowił własność korporacji. Dowiedziawszy się, Ŝe siły pokojowe ONZ zmierzają do Orlando z nakazami deportacji Głównej Atrakcji, akcjonariusze zrzucili garnitury, chwycili za strzelby i obsadzili "Niebiańskie Miasteczko", szykując się do odparcia inwazji. Najlepsze reportaŜe nadawała telewizja CNN. ChociaŜ zapewniała, Ŝe jest bezstronna, jej sympatie sytuowały się wyraźnie po stronie akcjonariuszy: sześciuset dwudziestu fotogenicznych białych ludzi, co do jednego gotowych umrzeć w imię godności Boga i prawa do zysku. Strategia sił pokojowych ONZ okazała się majstersztykiem agresji bez uŜycia przemocy. Kluczem okazał się gaz obezwładniający. Za kaŜdym razem gdy jakiś sektor parku tematycznego przechodził pod kontrolę Korporacji "Wieczność", Ŝołnierze ONZ sięgali po kolejne pojemniki z gazem. Kamery CNN pokazywały nieprzytomnych kapitalistów w diabelskim młynie "Rydwany Ezechiela", na kolejce "Niebo do Piekła", na karuzeli "Czterech jeźdźców Apokalipsy": sceny te przypominały Martinowi zmorzoną snem krainę z disneyowskiej "Śpiącej królewny", filmu, który on i Jenny oglądali zaraz po jego premierze w roku 1959. Tak jak Martin interpretował "Paradoks cierpienia", jego teodycea wynikała z faktu dziedzicznego niepołuszeństwa. Dla G.F. Lovetta opowieść o złamaniu zakazu przez Adama była prawdziwa w jakimś fundamentalnym antropologicznym sensie. ChociaŜ ludzie sprzed wygnania z rajskich ogrodów, którzy niegdyś zamieszkiwali świat, nie rozwinęli technologii, byli jednak zaawansowani duchowo, ciesząc się bezpośrednim związkiem ze Stwórcą. Potem, z racji tej samej świadomości, która pozwalała im doświadczać miłości Boga, owi pierwotni grzesznicy stali się w fatalny sposób zaabsorbowani samymi sobą, odwracając się od tego, co święte, ku własnym sprawom. Jednym słowem, stali się nami: uszkodzonym gatunkiem, chorym z powodu grzechu, paraliŜowanym przez dumę. "Czy moŜe dziwić, Ŝe Bóg pozwala cierpieć tak szkodliwym istotom jak my?" - pytał Lovett retorycznie z rozdziale trzecim. Nie moŜe. Tajemnica polega na tym, Ŝe On zezwala na nasze krzywdy wyłącznie po to, byśmy mogli ponownie stać się warci Jego miłości. Prawdziwa miłość, miłość Boska - w odróŜnieniu od zwykłej dobroci miłego staruszka - jest gorąca jak ŜuŜel i twarda jak stal. Wymaga, by jej przedmiot był cnotliwy, a nie zepsuty, czysty, a nie zdeprawowany. Cierpienia tego świata są niczym nacięcia, jakie wykonuje chirurg, by usunąć złośliwy nowotwór z ciała pacjenta. Budząc się ze znieczulenia, pacjent odczuwa ból. Z początku traktuje go jako coś niepotrzebnego i okrutnego, potem jednak przypomina sobie, Ŝe alternatywa jest o wiele gorsza. Bóg jako kosmiczny chirurg. Martin musiał przyznać, Ŝe nie było to pozbawione sensu. (Rzeczywiście, w czasach kiedy traktował Stwórcę z nieco większą sympatią, wyobraŜał sobie Boga jako kogoś na podobieństwo doktora Lloyda Zimmermana, zawadiackiego kardiologa, który załoŜył jego ojcu trzy by-passy). Bez wątpienia teodycea Lovetta miała słabe punkty, lecz w stanie obecnego oszołomienia Martin nie był zdolny ich zauwaŜyć. Pod wpływem odradeksu chodził chwiejnie, był stale Strona 61

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) śpiący, miał luki w pamięci. Wydawało się, Ŝe w rzeczywistości toczy dwie wojny: jedną przeciwko rakowi, drugą przeciwko zwalczającemu go lekowi. Drugiego stycznia podjął brzemienną w skutki decyzję. - Przestaję brać odradex - poinformował Patrycję. - To cholerstwo niszczy moje komórki nerwowe. - Nie opowiadaj głupstw. Pozwala ci przeŜyć. - PrzeŜyć, ale po co? PrzeŜyć, Ŝebym mógł ponieść kolejną klęskę? śebym mógł umrzeć straszliwą śmiercią? Mam to w swoich węzłach chłonnych, Patrycjo. Mam to w kościach. Nie opowiadaj mi bajek o odradeksie. - Proszę, Martin, nie przerywaj terapii. Kocham cię. - Naprawdę? - Tak. - To nie najlepszy pomysł. - Nie przestawaj brać odradeksu, proszę. - Nie. Przykro mi. Nic z tego. Czterdzieści osiem godzin po przyjęciu ostatniej dawki specyfiku Martin doznał uczucia cudownej czystości umysłu. Jego mózg przypominał torfowe jeziorko na trzęsawisku Abaddon: nagle szlam zniknął i woda była znowu przejrzysta. Dawajcie tutaj tych martwych chrześcijan, pomyślał. Jestem gotów. Luty charakteryzował się rekordowymi opadami śniegu, bezprecedensowymi niŜami i próŜnymi wysiłkami Martina, by zrozumieć teologów cytowanych przez Lovetta w przypisach wysiłki te obejmowały nawet zapisywanie komentarzy i reakcji w pamięci przenośnego komputera, modelu Apple Power Book 630, jednego z pierwszych zakupów, jakich Martin dokonał, korzystając z ponad dwudziestu sześciu milionów dolarów przelanych na konto Stowarzyszenia Hioba przez ekscentrycznego profesora. Gdy nad powiatem Abaddon szalała śnieŜna zadymka, Martin zmagał się z zaznaczonymi fragmentami "Wyznań" świętego Augustyna, starając się ze wszystkich sił pojąć ideę bólu jako pomocy naukowej przesłanej nam przez Boga, byśmy mogli nauczyć się samodyscypliny. "Lecz czy delikwent uczy się samodyscypliny, czy tylko tego, czym jest ból?", wystukiwał Martin na walizkowym komputerze. Przebiegał wzrokiem fragmenty dzieła "Moralia" autorstwa Grzegorza Wielkiego i próbował zrozumieć ideę, Ŝe dusze są jak atleci: by zrealizować tkwiący w nich potencjał, muszą poddać się bolesnemu treningowi. "Jest jednak z pewnością róŜnica pomiędzy treningiem i torturą", pisał Martin. Analizował "Rozprawy" Grzegorza Nazianzenusa, łamiąc sobie głowę nad argumentem tego ojca Kościoła, iŜ klęski Ŝywiołowe są oznaką niezadowolenia niebios. "Dowody na to są nikłe", notował Martin. Zagłębił się w "Księgę dowodów" Juliany z Norwich, przebił przez dwadzieścia cztery z sześćdziesięciu "Kazań" Mistrza Eckharta i zmusił się do przeczytania dwustu stron z liczących łącznie sześćdziesiąt jeden tomów "Dzieł" Marcina Lutra. "Wszyscy trzej myśliciele podają w zasadzie ten sam argument, Ŝe gdyby Ŝycie nie stawiało przed człowiekiem wyzwań, cnota zmarniałaby z braku ćwiczeń", zapisał. Zerknął na ekran telewizora. Stu nie wziętych jeszcze do niewoli akcjonariuszy Korporacji "Wieczność" schroniło się na szczycie komory chłodzącej. Stłoczeni ramię w ramię na pleksiglasowej płycie, w obrazie przypominającym hollywoodzkie sceny obrony Alamo, obrońcy Boga spoglądali w dół, podczas gdy tysiące Ŝołnierzy sił pokojowych ONZ przygotowywało się do rozpoczęcia natarcia ze wszystkich czterech stron. Im bardziej Martin zagłębiał się w Augustyna i jemu podobnych, tym bardziej oczywiste stawało się, Ŝe w ich dziełach obecna jest jeszcze inna teoria zła. Ochrzcił ją mianem hipotezy "Ojca, który zawsze wie lepiej". Zgodnie z nią, niewidoczna dobroć leŜy u źródeł wszelkiego ludzkiego cierpienia - lecz nasze zmysły są zbyt ograniczone, by ją dostrzec. "Dla istoty pozaziemskiej bóle porodowe matki mogą wydawać się pozbawione sensu, lecz ona sama wie, Ŝe ich rezultatem będzie więkStrona 62

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) sze dobro", pisał Martin, parafrazując apologetów. "Dla zapchlonego kociaka kąpiel moŜe wydawać się sadyzmem, chociaŜ ratuje zwierzę przed zapadnięciem na anemię". OblęŜenie "Niebiańskiego Miasteczka" trwało przez piętnaście dni, o dwa więcej niŜ oblęŜenie twierdzy Alamo. Akcjonariusze - zdając sobie sprawę z beznadziejności swego połoŜenia - złoŜyli broń, poddali ciało Boga siłom ONZ i zaczęli udzielać wywiadów we wszystkich moŜliwych środkach przekazu. Byli nowymi bohaterami narodowymi, bardziej popularnymi od załogi statku kosmicznego "Apollo" w latach sześćdziesiątych, bardziej sympatycznymi od zakładników z Iranu z lat siedemdziesiątych. - Gdyby Jezus tego chciał, walczylibyśmy do ostatniego człowieka - powiedzieli w programie Oprah Winfrey. - Trudno nam było powziąć decyzję o chwyceniu za broń wyjaśnili słynnemu dziennikarzowi Geraldo - lecz w Ŝyciu kaŜdego przychodzi czas, kiedy obowiązek wobec Boga przewaŜa wszystko inne. - Bogu dzięki, Ŝe nikogo nie zabili - powiedział Martin do Patrycji. - Wielu ludzi dostanie małpiego rozumu, zanim twój cholerny proces dobiegnie końca, Martinie - nie tylko fanatyczni akcjonariusze, ale wielu ludzi. Jeszcze jest czas, by wszystko odwołać. Ostatniego dnia lutego, na krótko przed północą, Martin w łóŜku zastanawiał się, czy zrezygnowawszy z odradeksu, nie powinien równieŜ przerwać kuracji feminonem. Jego klatka piersiowa była juŜ na tyle pulchna, Ŝe musiał nosić sportowy biustonosz, libido zaś tak sponiewierane, Ŝe nawet najpieprzniejsze filmy erotyczne z wypoŜyczalni w Perkinsville nie mogły go rozpalić. Przepełniony wstydem, obolały zwlókł się z materaca i stanął przed duŜym lustrem w przedpokoju, ubrany jedynie w bokserki. W mdłym świetle czterdziestowatowej Ŝarówki jego przenośny cewnik wyglądał niewinnie jak zwykła brodawka na skórze. - Ładne cycki - mruknął, walcząc ze łzami. Patrycja pojawiła się obok niego, ze szkicownikiem zatkniętym pod pachą. Na otwartej stronie widać było vestański statek kosmiczny przepoławiający pomnik Waszyngtona z taką łatwością, jak nóŜ przecina salami. - Ładne cycki - powtórzyła, z afektem dotykając jego policzka. - To niesprawiedliwe. - Jako nastolatek Martin często ulegał typowej męskiej fantazji, wyobraŜając sobie, Ŝe jego ciało zamienia się w ciało kobiety, by mógł podniecać się swoim widokiem w lustrze. Czasem nawet kształtował swoją klatkę piersiową na podobieństwo obfitego biustu piosenkarki Glorii Mclntyre. Teraz jego marzenie się spełniło. - Najpierw zdrowie, potem Corinne, posada, dom... - Przeczytaj powieść detektywistyczną, Martin, coś, w czym sprawiedliwość zwycięŜa. Pooglądaj telewizję. Coś klasycznego. - ...a teraz moja płeć. - Potrzeba ci filmu z Fredem Astaire. Z Fredem i Ginger. Wrócił do pokoju gościnnego, wyjął buteleczkę feminonu i z wahaniem połknął jedną tabletkę, popijając sokiem pomarańczowym. Kuracja estrogenowa na dłuŜszą metę ma sens, uznał. Całkiem prawdopodobne, Ŝe lek ratował mu Ŝycie, a chociaŜ deformował ciało i odbierał popęd seksualny, ani na jotę nie pomniejszył wypełniającego go gniewu. Podobnie jak wielu republikanów, Martin miał ambiwalentny stosunek do tak zwanego ruchu feministycznego - nie potrafił określić, gdzie kończyła się słuszna krytyka, a zaczynało skamlanie - musiał jednak przyznać, Ŝe sama obecność kobiecych hormonów w ciele nie czyniła człowieka tchórzliwym, chwiejnym czy bezwolnym. Prawdę mówiąc, był jak nigdy dotąd zdecydowany przegonić Główną Atrakcję od Przylądka Dobrej Nadziei po ognie zatracenia. Estrogen nie miał tu nic do gadania. Strona 63

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Przerzucał kanały w poszukiwaniu filmu z Fredem i Ginger, lecz natrafił na program "Lany Ring Live". Irving Saperstein radośnie demonstrował moŜliwości Boskiej komórki nerwowej oczarowanemu gościowi. Martin odłoŜył pilota, zaczął oglądać. Zachęcony przez Sapersteina, neuron obliczył wartość liczby pi do trzydziestego szóstego miejsca po przecinku. Martin ziewnął. Oczy same mu się zamykały. Gdy zasnął, Boska komórka namalowała pierwszorzędną kopię "Słoneczników" van Gogha, udowodniła prawdziwość teorii czterobarwnej mapy oraz napisała sonet miłosny tak piękny i prawdziwy, Ŝe kierownik planu zalał się łzami. Trzy godziny później Martin obudził się z bólu. Nasunąwszy na nos okulary, zerknął na zegarek... Za pięć czwarta rano - złowroga pora, pomyślał. Nie byłby zaskoczony, gdyby się dowiedział, Ŝe wielu ludzi umiera za pięć czwarta rano, gwałtowną śmiercią i samotnie. Połknął tabletkę roxanolu i wlepił wzrok w telewizor. Co dziwne, neuron nadal był na ekranie; zbliŜenie pokazywało jego srebrzystą zewnętrzną powłokę. Martin wycelował pilota w telewizor i nacisnął OFF. Na ekranie nic się nie zmieniło. Chciał przerzucić kanał. Nic z tego. - Nie włączaj innego programu - powiedział wysoki, skrzypliwy, lecz zdecydowanie powaŜny głos o tak czystej i wyraźnej barwie, jakiej nigdy nie zapewniał odbiornik Patrycji. Nie znajdziesz teraz w telewizji nic lepszego ode mnie. Zdumienie Martina było tak głębokie, Ŝe wpatrywał się w ekran jak zaczarowany, nawet gdy kolejny skurcz bólu przeszył jego miednicę. Połknął następny roxanol i nerwowo zwrócił się do komórki. - Mówisz do mnie? - Do ciebie i tylko do ciebie. Przez następne pięć minut posłuŜę się kanałem CNN. To najprostsza metoda nawiązania z tobą bezpośredniego kontaktu, jaką zdołałem wymyślić. - Nie wiedziałem, Ŝe posiadasz takie zdolności. - Jestem częścią Boga, na rany Chrystusa, a nie jakimś paprochem przytarganym przez psa. Posłuchaj, Candle, jeśli nadal upierasz się przy zorganizowaniu tego procesu, to nalegamy, Ŝebyś zrobił to dobrze. - My? - Ja i mój Przodek. - Twój Przodek? - Znany równieŜ jako Corpus Dei. Martin głośno przełknął ślinę. - Byłem pewny, Ŝe twój... hm... Przodek jest zdecydowanie przeciwny Sprawie międzynarodowej numer 227. - On ma umysł duŜo bardziej otwarty, niŜ przypuszczasz. Na swój sposób pragnie, by sprawiedliwości stało się zadość. - Nie rozumiem. Bóg chce, Ŝebym wygrał? - Powiedzmy, Ŝe pragnie, by proces był satysfakcjonujący pod względem estetycznym. Kwestia jest następująca: masz cięŜki orzech do zgryzienia. Jeśli chcesz zwycięŜyć w Hadze, musisz zrobić coś więcej poza zrezygnowaniem z odradeksu, przyjmowaniem feminonu, czytaniem świętego Augustyna, zapamiętywaniem fragmentów "Paradoksu cierpienia" i powoływaniem swoich hiobian na świadków, chociaŜ wszystkie te posunięcia są niezbędne. - Co radzisz? - Mistrzowskie opanowanie wielkich światowych teodycei wymaga udania się do wnętrza głowy mojego Przodka. - Czy to jest sen? - Ani sen, ani złudzenie, ani halucynacja. Daję ci dobrą radę. Zdecydować musisz sam. - Dołączyć do wyprawy Sapersteina? Nie jestem wielkim podróŜnikiem. - Rzeczywiście. Niektórzy ludzie to kanapowi psychologowie. Inni to kanapowi politycy. Ty jesteś kanapową istotą ludzką. Jezu, Candle, mieszkałeś w Abaddon przez całe Ŝycie. W porządku, jasne, miałeś powody: marazm, brak funduszy, znerwicowane przyjaciółki, a w dodatku, oczywiście, twoja mętna Strona 64

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) chęć obrony ojca przed matką, lecz chyba juŜ czas, Ŝebyś poszerzył swoje horyzonty. - Dobre nieba, czy wszystko o mnie wiesz? - Nie. Nie wiem, czy zasługujesz na to, by wygrać. Komórka zaczęła promieniować szkarłatnym blaskiem i nagle zniknęła - pyk! - zastąpiona przez normalną transmisję CNN, reportaŜ na temat nowego leku przeciwko AIDS. Martin wyłączył obraz i opadł na łóŜko. DrŜały mu dłonie. Serce waliło mu gwałtownie, wprawiając cewnik w wibracje. Próbując uspokoić nerwy, zrobił w myślach listę rzeczy, które musi zabrać na wyprawę. Środki przeciwbólowe, oczywiście. Feminon. Kilka sportowych biustonoszy. Zaraz, zaraz, czego moŜna oczekiwać w tej "ostatecznej terra incognita"? Czy jest to kraina mlekiem i miodem płynąca, obfita ponad wszelkie wyobraŜenie? Czy teŜ z powodu śpiączki stała się jałową pustynią? Postanowił, Ŝe weźmie buty pionierki. Herbatę w torebkach. Nitkę do czyszczenia zębów. Chusteczki jednorazowe. I latarkę. - Chyba zaczynam wariować - powiedział do telewizora Patrycji. Kiedy profesor Gregory Francis Lovett przysłał Martinowi list polecony, w którym zapraszał go do Cambridge, stan Massachusetts, na spotkanie przedprocesowe, na jego koszt, pierwszym odruchem Martina było odmówić. Wydawało się lekkomyślnością pozwalać, by pierwsze starcie z Lovettem nastąpiło na terenie wyznaczonym przez profesora. Potem jednak zdał sobie sprawę, Ŝe więcej zyska, niŜ straci, przyjmując zaproszenie. Lepiej ocenić przeciwnika teraz niŜ w chaosie sądowej bitwy. Po wylądowaniu na lotnisku Logan o chłodnym poranku jedenastego marca Martin złapał taksówkę, podał kierowcy adres Lovetta i zapadł w roxanolowy półsen. W południe przechodził juŜ przez Ŝelazną bramę przy Mount Auburn Street 87. Przy drzwiach powitał go niezwykły widok: pulchny, zaczerwieniony męŜczyzna leŜał na wznak na śniegu i machał wyprostowanymi rękami w górę i w dół, jakby pływał stylem grzbietowym. - Szybko pan przybył, panie Candle - rzekł, powoli wstając niby ołowiany Ŝołnierz wychodzący ze swego metalowego odlewu. Otrzepał białe płatki z kurtki. - Przed dniem sądu ostatecznego trenuję, jak być aniołem. - Profesor Lovett, jak przypuszczam? - Martin wyciągnął rękę. Podając sobie dłonie, nawet nie zauwaŜyli, Ŝe mają identyczne wełniane rękawiczki. - Czy bawi się pan tak na śniegu kaŜdej zimy? - Nie robiłem tego od czasów młodości. Bardzo miłe doświadczenie. To znaczy, miłe jest robienie aniołów na śniegu. Młodość zresztą teŜ, skoro juŜ o tym myślę. Czy chciałby pan spróbować teŜ być aniołem? - Dziękuję, ale w tej chwili najbardziej zaleŜy mi na filiŜance gorącej herbaty. Opierając się na wraŜeniu wyniesionym z lektury "Paradoksu cierpienia", Martin wyrobił sobie obraz Lovetta jako człowieka zadufanego, pretensjonalnego i po części mizantropa. Z upływem godzin musiał zrewidować tę opinię. Profesor promieniał samozadowoleniem, był pompatyczny, nie znosił ludzi... a jednocześnie dawał się lubić. Z wyglądu przypominał Alfreda Hitchcocka, lecz podczas gdy styl bycia wielkiego reŜysera był powaŜny i dostojny, Lovett wyrzucał z siebie setki słów, machając przy tym rękami niczym pingwin próbujący latać. - Za dwa miesiące od dzisiaj pan i ja przystąpimy do największej partii szachów w historii - rzekł, podając Martinowi filiŜankę herbaty i kanapkę z tuńczykiem. Chwyciwszy trzcinową laskę, zaprowadził gościa do biblioteki, gdzie, jakby dla podkreślenia jego słów, stała szachownica z figurami z zielonego i białego jadeitu. Lovett podniósł białego króla i podsunął go Martinowi przed oczy, niczym hipnotyzer z wędrownej trupy rzucający czar na wybranego klienta. Strona 65

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Bóg Wszechmogący, władca wszechświata, wszechpotęŜny, wszechobecny, wszechłaskawy... mówiąc krótko, godny uwielbienia. A jednak istnieje ból. Zadaje pan właściwe pytanie, panie Candle, nie ma co do tego wątpliwości. - OdłoŜył figurę na stolik. - Jestem zaledwie początkującym w tej grze. Nadal nie wiem, na czym polega bicie w przelocie. - Kiedy pański przeciwnik przesuwa pionka o dwa pola, moŜe pan go zabrać, jeśli pański pionek bije jedno z owych dwóch pól. - Chciałby pan spróbować? Obiecuję, Ŝe przegram z wdziękiem. - Szachy budzą we mnie nieprzyjemne skojarzenia - odparł Martin, czując, jak marmurowy kominek Lovetta w stylu rokoko przyciąga go ku sobie swoim przyjemnym ciepłem. Przed śmiercią Ŝony graliśmy partyjkę kaŜdej niedzieli. - Proszę przyjąć wyrazy najgłębszego współczucia. - Nago. Prowadziliśmy grę intelektualną i zmysłową jednocześnie. Robił pan to kiedykolwiek? - Nie. To takie... francuskie. - Lovett oparł laskę o stolik, usiadł przy szachownicy i przesunął pionka sprzed zielonego króla o dwa pola. - Zastanawia się pan, dlaczego go wezwałem. - Wyszedł pionkiem sprzed białej królowej. - W czasie mojego przedłuŜającego się pobytu na tej planecie, panie Candle, nauczyłem się ponad wszystko cenić trzy rzeczy: dobre ksiąŜki, zacne czerwone wino i wartościowych przeciwników. Czy pan jest wartościowym przeciwnikiem? - Do piątego czerwca... tak. - Chcę, Ŝeby moja inwestycja sensownie się zwróciła. ZaleŜy mi na dobrej walce, rozumie pan? śadnych nokautów w pierwszej rundzie. Dobra walka. - Nie wierzy pan, Ŝe mam jakieś szansę, prawda? Myśli pan pewnie: "Jeśli pozwolili odejść wolno O.J. Simpsonowi, to z pewnością pozwolą teŜ odejść Bogu". - Kto to jest O.J. Simpson? - Pan Ŝartuje? - Nie, ale rozumiem pański tok rozumowania. Czy będzie pan dzielnie walczył? - Przeczytałem pański "Paradoks cierpienia" juŜ dwukrotnie i zacząłem analizować dzieła teologów, których cytuje pan w przypisach, świętego Augustyna, Lutra, Mistrza Eckharta. - Wspaniale. I pojął pan istotę mojej argumentacji? - Tak mi się wydaje. - JakŜe ona brzmi? - OdłóŜ rózgę, a zepsujesz gatunek. Szeroki uśmiech pojawił się na rumianej twarzy Lovetta. - OdłóŜ rózgę - powtórzył cicho, prawie szeptem. - Zepsujesz gatunek. Wspaniale. Doskonale. I czy uwaŜa pan, Ŝe to rozumowanie jest słuszne? - Nie do końca. - Znalazł pan jakiś wyłom? - Tak. - Świetnie! - Z laską w dłoni Lovett ruszył ku przeciwległej ścianie. Z nonszalancją tancerki kankana podnoszącej brzeg spódnicy odsunął na bok szkarłatną zasłonę, odkrywając czerwony plastikowy guzik. -W oczach świętego Augustyna, oczywiście, jesteśmy juŜ gatunkiem zepsutym. OdłóŜ rózgę, a zepsujesz gatunek jeszcze bardziej. - Gdy popłynął prąd, centralnie umieszczony regał obrócił się niczym bramka przy wejściu do metra, ukazując po przeciwnej stronie szarą szkolną tablicę. - Zazwyczaj na tablicy tej widnieją fragmenty poematów staroangielskich i średniowiecznej poezji. W kaŜdy czwartek moi bardziej obiecujący studenci wpadają na przekąskę i rozmowę. Nazywamy siebie Stowarzyszeniem Piwa i Boewulfa, chociaŜ rzadko pijamy piwo i nie przeanalizowaliśmy jeszcze ani jednej linijki z "Boewulfa". - Niewielkim kawałkiem kredy wyjętym z kieszeni kamizelki napisał wielkimi literami z duŜą ilością zawijasów: DYSCYPLINA. - Tak jak ja rozumiem swoją własną ksiąŜkę, jest ona przede wszystkim Strona 66

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) przypisem do teorii "obrony przez dyscyplinę". Jak pan wie, to rozwiązanie problemu obecności zła ma długą i czcigodną historię. - Zaiste - rzekł Martin, chcąc się wykazać. - Szczególnie ujął mnie nakreślony przez Grzegorza Nazianzenusa obraz duszy jako atlety w trakcie szkolenia, z kaŜdym dniem umacniającej się dzięki dźwiganiu trudów Ŝycia. - Myli pan Grzegorza Nazianzenusa z Grzegorzem Wielkim. - Lovett szelmowsko mrugnął okiem. - Grzegorz Wielki - poprawił się Martin pospiesznie. - Oczywiście. - Spłonął rumieńcem. - O jego właśnie mi chodziło. - O niego. - Słucham? - "O niego właśnie mi chodziło". Tej formy zaimka naleŜało uŜyć. Popełnił pan błąd gramatyczny. A więc jaki to wyłom znalazł pan w teorii o obronie przez dyscyplinę? - Dowie się pan za dwa miesiące. - Martin uznał, Ŝe do tego czasu zdąŜy się nauczyć, który Grzegorz jest który. - Jasne. - Lovett odwrócił się ku tablicy i napisał: UKRYTA HARMONIA. - Dopełnieniem teorii o obronie przez dyscyplinę jest oczywiście słynna hipoteza ukrytej harmonii. - Nazywana równieŜ hipotezą "Ojca, który zawsze wie lepiej" - odparł Martin tak sardonicznym tonem, na jaki tylko potrafił się zdobyć. - "Ojciec, który zawsze wie lepiej" - powtórzył Lovett. Tak. Bardzo sprytnie. LekcewaŜąca parafraza, która sugeruje, Ŝe to ja robię coś złego. Na nieszczęście dla pana, im bardziej człowiek zagłębia się w hipotezę o ukrytej harmonii, tym mniej odrzucająca się ona staje. Mistrz Eckhart celnie ujął sprawę, kiedy powiedział, Ŝe nie mamy prawa stosować naszego ograniczonego słownika wobec Boga. Jestem pewny, Ŝe pamięta pan jego sławne stwierdzenie "Nazywanie Boga dobrym jest jak"... - "...mówienie, Ŝe słońce jest ciemne". - "Czarne". Eckhart uŜył słowa "czarne". Juliana z Norwich proponuje nam równie obrazowe porównanie: postrzegamy rzeczywistość niby przez mleczną kryształową szybę. Lovett przycisnął sobie kredę do warg. Wyglądał teraz, jakby kościotrup połoŜył mu palec na ustach. - Gdybyśmy tylko mogli usunąć ową zasłonę, plagi i tornada ukazałyby się nam jako konieczność. Bez wątpienia ma pan jakąś odpowiedź dla Juliany. - Nie wydaje mi się, by była to szczególnie natchniona autorka. - Nie? - Nie. - CóŜ... Być moŜe, przegrałem tę potyczkę, lecz wygram całą wojnę, pomyślał Martin, przeglądając tomy ustawione po bokach kominka. Wśród pierwszych wydań i oprawnych w skórę reprintów na półkach stało dziesięć plastikowych figurek postaci z hollywoodzkich adaptacji ksiąŜek Lovetta. Kapitan Alexis Renardo trzymała wartę na "Opowieściach kanterberyjskich". Bazyliszek Bazyl strzegł "Sir Gawena i Zielonego Rycerza". Lew Bursztyni Syn pilnował "Mabinogiona". Stanhope Człowiek Napędzany Parą ani na moment nie opuszczał "Opowieści Okrągłego Stołu". - Co jeszcze ma pan na poparcie własnej tezy? - zapytał Martin tonem, który, jak miał nadzieję, brzmiał bardziej wyzywająco niŜ lękliwie. Lovett przytknął kredę do tablicy. Napisał: TEORIA ESCHATOLOGICZNA. ONTOLOGICZNA. LIBERUM ARBITRIUM. Lęk opanował Martina, mniej bolesny niŜ skurcz bólu, lecz niemal tak samo dezorientujący. Jego pojęcie, co to jest "eschatologia", było w najlepszym razie mgliste, nie potrafił sobie wyobrazić, na czym moŜe opierać się hipoteza "ontologiczna", a jedyne znaczenie wyraŜenia "liber arbitrium", jaStrona 67

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) kie przychodziło mu do głowy, brzmiało: "arbitralna ksiąŜka". - Wygląda pan na nieszczęśliwego - rzekł Lovett. Wyciągnąwszy z teczki przenośny komputer, Martin przepisał zawartość tablicy. - Zgłębię wszystkie pięć. - Wspaniale. CóŜ to za urządzenie pan ma? - Komputer przenośny. - Fascynujące. Radzę, by zaczął pan od dobrego tłumaczenia "Opus imperfectum contra Julianum" Augustyna... chyba Ŝe, oczywiście, czyta pan po łacinie. - Trochę - odparł Martin lodowato, zapisując tytuł "Opus imperfectum contra Julianum". - Jutro nabędę tłumaczenie. I jeszcze coś zamierzam, profesorze. Zamierzam odbyć wyprawę do wnętrza czaszki OskarŜonego. Saperstein pozwolił mi wziąć udział w ekspedycji. - A po cóŜ mianowicie pan to robi? - Lovett uśmiechnął się przebiegle. - CzyŜby w mózgu Boga było więcej rzeczy, niŜ śniło się świętemu Augustynowi? - Dziesięć dni temu ten dziwny neuron, który Saperstein zdobył podczas swojej pierwszej sondy, nawiązał ze mną kontakt za pośrednictwem telewizora. MoŜe miałem halucynacje, ale przekaz był jasny i dobitny: powinienem wejść do wnętrza Boskiego umysłu. Nie sądzę, by kiedykolwiek skontaktowała się z panem komórka nerwowa... - Nie mam nawet telewizora. Martina zaczęła swędzieć prawa pierś, podraŜniona przez cewnik. Podrapał się przez sweter. - MoŜe pan udać się tam z nami. Nie chciałbym uzyskać przewagi w niewłaściwy sposób. - AleŜ chciałby pan. Martin roześmiał się szczerze. - Rzeczywiście, ma pan rację. Lovett podszedł do stolika, na którym stały dwa kieliszki do wina i graniastosłupowa karafka wypełniona szkarłatnym płynem. - Przed osiemnastu laty mój brat opublikował ksiąŜkę na temat Ŝycia we Francji za rządów Ludwika XIV. Sprzedano ją w nakładzie kilkudziesięciu tysięcy egzemplarzy. Darcy ma wielki talent. Zdołał opisać Wersal Saint-Simona tak obrazowo, jak zrobiłby to w przypadku kuchni naszej babki. -Wyciągnął zatyczkę. - Lecz proszę posłuchać: mój brat nigdy nie był w Wersalu. Kiedy w przyszłym miesiącu pojedzie ze mną do Hagi jako mój doradca, pierwszy raz postawi stopę w Europie. Nie muszę włóczyć się po Boskim mózgu, panie Candle, Ŝeby dowiedzieć się czegoś o Bogu. Odrobinę wina? - Proszę. Lovett napełnił kieliszki i podał jeden Martinowi. - Wypijmy za... rozsądną teologiczną debatę. - Za rozsądną teologiczną debatę - powtórzył Martin. Kieliszki brzęknęły o siebie. - I niech wygra najlepszy. - Lepszy. - Słucham? Martin przytknął kieliszek do ust, pociągnął łyk ciepłego wina i uśmiechnął się szeroko. - Popełnił pan błąd gramatyczny. Część druga Włóczęga po nieskończonym ROZDZIAŁ 6 Komórka nerwu wzrokowego mojego Stwórcy pojawiła się jednocześnie na okładce "Time'a" i "Newsweeka", skrząc się wspaniale na półkach kioskowych. Tego samego dnia fascynujący hologram - sprytnie nazwany "świętogramem" przez Charlesa Braithwaite'a - począł zdobić mury, tablice ogłoszeniowe i drzwi lodówek w całej Europie i Ameryce Północnej. Nie rozumiałem powszechnej potrzeby oglądania tego konkretnego wizerunku. Dla mieszkańca Corpus Dei napawanie się Strona 68

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) widokiem świątobliwego neuronu byłoby równie absurdalne jak dla pustynnego beduina kontemplowanie w namiocie wiadra z piaskiem. Im dłuŜej ludzie patrzyli na swoje hologramy, tym bardziej byli zmuszeni do zaakceptowania nieprzyjemnej prawdy. Stało się jasne, Ŝe ciało Boga to sam pogrąŜony w śpiączce Stwórca, a nie tylko Jego porzucona cielesna powłoka. Dla wielu mieszkańców zachodniego świata była to konstatacja, jak moŜna sobie wyobrazić, niepokojąca - szczególnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie rzeczywistość nigdy nie cieszyła się nadmiernym szacunkiem. Amerykańska Konfederacja Baptystów raz jeszcze zabrała się za przywracanie przeciętnemu amerykańskiemu protestantowi spokoju umysłu. Czas święty, wyjaśniano, róŜni się od czasu świeckiego. Tak jak Jezus leŜał w trumnie przez trzy dni przed zmartwychwstaniem, tak samo ciało Boga miało pozostać w stanie śpiączki przez ten sam okres, siedemdziesiąt dwie godziny, odliczane jednak nie przez Ŝaden ziemski czasomierz, lecz przez wielki zegar niebiański. Bądźcie cierpliwi, pouczali baptyści swoje trzody. Bóg obudzi się wkrótce. Porzuciwszy teorię jętki na rzecz wyjaśnienia teologicznego bardziej odpowiadającego faktom, baptyści nie mogli przeciwstawić się kolejnym wydarzeniom. Upojeni zwycięstwem odniesionym podczas oblęŜenia "Niebiańskiego Miasteczka", Ŝołnierze sił pokojowych ONZ odłączyli Boską spręŜarkę, parownik i skraplacz, sprzedając cały potęŜny system chłodzący zakładom mięsnym w Chicago za osiem i pół miliona dolarów, a sumę tę przekazali na konto Korporacji "Wieczność". Komory chłodzącej kryjącej samo ciało ONZ postanowiła nie ruszać. ChociaŜ to wielkie pleksiglasowe pudło nie spełniało juŜ swojej pierwotnej funkcji (skoro Główna Atrakcja była w pewnym stopniu Ŝywa), mogło jednak posłuŜyć jako doskonała skrzynia transportowa. Tylko jeden człowiek na świecie Ŝałował zostawienia komory - Hugo Ott, przemądrzały niezaleŜny dziennikarz, który zauwaŜył w "Yillage Voice", Ŝe "Bóg, tak jak Adolf Eichmann przed Nim, stanie przed sądem uwięziony w szklanej klatce". Dzień po ukazaniu się tego artykułu wizytę w domu Otta złoŜyło trzech zamaskowanych bojówkarzy Grupy Uderzeniowej "Miecz Jehowy". Usunąwszy Ottowi prawy kciuk za pomocą noŜa kuchennego, jehowianie poinformowali go, Ŝe wrócą, by odciąć mu lewy, jeśli opublikuje kolejny artykuł porównujący Pana do zbrodniarza wojennego. Aparat płuco-serce Lockheed 7000 pozostał równieŜ na miejscu, dostarczając Ŝywym komórkom ciała Boga niezliczonych hektolitrów czystej, natlenionej krwi, którego Jego nieruchome serce, sflaczałe płuca i skurczone nerki nie były w stanie wyprodukować. W ten sposób rzeka Chiddekel płynęła dalej, mijając mój zakład krawiecki z prędkością czterdziestu kilometrów na godzinę, wijąc się pomiędzy usychającymi lasami i niszczejącymi miastami Jego zachodniej półkuli mózgowej. Deportacja Boga była prostym powtórzeniem w odwrotnej kolejności wszystkich kroków podjętych przy Jego przewiezieniu do Orlando. UŜywając tych samych dźwigów, które podniosły komorę chłodzącą z wód Atlantyku, oddziały sił pokojowych załadowały Boga na rząd wagonów kolejowych i przetransportowały na wschodnie wybrzeŜe Florydy. Dwudziestego trzeciego kwietnia 2000 roku ciało dotarło bezpiecznie do Cocoa Beach, gdzie Ŝołnierze ONZ umieścili przezroczystą komorę na gigantycznej tratwie przycumowanej do trzech supertankowców, "Carpco New Orleans", "Arco Fairbanks" oraz "Exxon Galveston". Aparat płuco-serce stał na własnej tratwie i był holowany przez własny statek, "Chevron Caracas". Rankiem drugiego maja, gdy kończyłem właśnie jedno z moich najbardziej satysfakcjonujących duchowo zamówień - flagę Rządu Ruandy na Wygnaniu, nieustraszonej bandy przywódców plemiennych i wojskowych Hutu, którzy przed ucieczką z kraju nadzorowali rzeź ponad miliona Tutsi Strona 69

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wszystkie cztery supertankowce wyszły w morze pod dowództwem kapitana Anthony'ego Van Horne'a, ciągnąc ciało Boga i jego zewnętrzny układ sercowo-naczyniowy na północ w kierunku Filadelfii. Tak jak niemal kaŜda inna wraŜliwa istota w całym Stworzeniu, oglądałem regularne postępy konwoju w telewizji. Przed ekranem niewielkiego czarno-białego odbiornika marki Zenith towarzyszył mi sąsiad, biskup Augustyn, oraz mój utalentowany uczeń, Herr Schonspiegel - ten sam demon, który, jak się okazuje, zaprojektował prototyp wszystkich supertankowców. Wartość projektu Schonspiegla została wielokrotnie dowiedziona, czy to podczas katastrofy mi "Torrey Canyon", która doprowadziła do tak spektakularnego zanieczyszczenia kanału La Manche, czy w trakcie wypadku m/s "Carpco Yalparaiso", kiedy to zniszczeniu uległa Zatoka Matagorda. Gdyby ONZ nie zapewniła Martinowi opancerzonego samochodu z kierowcą oraz dwóch ochroniarzy, mógłby bez wątpienia zostać zamordowany podczas przejazdu na spotkanie wielkiej flotylli. Gdy jechał ulicami Filadelfii tego ranka, członkowie "Miecza Jehowy" zajęli strategiczne miejsca na chodnikach, bombardując samochód najróŜniejszymi pociskami: odłamkami betonu, kamieniami, butelkami, ołowianymi rurami. W zaciszu limuzyny Martin kartkował wydane przez Penguina w kieszonkowej serii klasyki tłumaczenie "Opus imperfectum contra Julianum" świętego Augustyna i jednocześnie rozwaŜał zachowanie jehowian. Doszedł do wniosku akurat gdy słoik z majonezem rozbił się o okno samochodu - Ŝe do wściekłości doprowadza ich nie Sprawa międzynarodowa numer 227, lecz Boska decyzja o pogrąŜeniu się w katatonii, paraliŜująca bogobojność nie pozwalała jednak fanatykom skierować ich furii bezpośrednio na OskarŜonego. Jakkolwiek nieprzyjemne były to rozwaŜania, jeszcze gorsze było wspomnienie rozmowy z Patryc j ą z poprzedniego wieczoru. - Mówisz, Ŝe mnie kochasz, ale w gruncie rzeczy niewiele dla ciebie znaczę! - krzyczała. - Kocham cię - rzekł, wkładając sportowy biustonosz. - Jesteś moją kochaną przyjaciółką. - Kochasz mnie, ale nigdy nie będziesz mnie kochał, tak jak kochałeś ją. - Proszę, Patrycjo. Proszę. Nie mogę teraz myśleć o tych sprawach. Kości przeŜera mi rak, piersi mam większe od twoich i został mi tylko miesiąc na to, by prześcignąć wiedzą szesnastu róŜnych ojców Kościoła. - Randal Selkirk telefonował wczoraj. Widział moje zdjęcie w "Dziecięcej dolinie". PrzyjeŜdŜa do Filadelfii w przyszłym tygodniu robić jakiś reportaŜ w zoo i chce zabrać mnie na kolację. - Niech Randall teraz nie flirtuje. Ma zajmować się Sprawą międzynarodową numer 227. - Och, rozumiem - powiedziała tonem zarezerwowanym zwykle dla komentarzy na temat byłego męŜa. - NiewaŜne, jeśli mnie zerŜnie, byle tylko przez ten czas czytał świętego Augustyna. - PrzecieŜ ty mnie wcale nie słuchasz. - Zostań w domu, Martin. Zostań. Spojrzał w jej smutne, wilgotne oczy. - "JeŜeli jestem uczciwym człowiekiem, powinienem go oddać jak najprędzej. Nie, Boga nie przyjmuję, tylko zwracam mu z szacunkiem bilet". - Pieprz się, Martin. Mam ciebie dosyć! Gdy dotarli na nabrzeŜe, Martin wrzucił "Opus imperfectum" do kieszeni, chwycił dwie nie stanowiące kompletu walizki i gdy ochroniarze cisnęli w tłum pojemniki z gazem łzawiącym, wszedł na pokład naleŜącego do ONZ zdezelowanego kutra "Haile Selassie". Po kilku minutach kuter parł juŜ na południe w dół rzeki Delaware, nie uniknąwszy jednak kontaktu z motorówkami jehowian, którym udało się wrzucić na Strona 70

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) pokład stosy martwych ryb, co bardzo uprzykrzyło dalszą po-' dróŜ. Ból eksplodował w prawej kości biodrowej i lewej kości łonowej. Martina to nie dziwiło - ostatnie prześwietlenie wykazało obecność nowotworu w obu połowach miednicy. Wyciągnął buteleczkę z roxanolem i połknął trzy tabletki. Cuchnący zgniłym halibutem i makrelą "Haile Selassie" wpłynął do Zatoki Wilmington, gdzie kotwiczyły "Carpco New Orleans" i jego siostrzane jednostki. Helikoptery stacji telewizyjnych krąŜyły bezczelnie w powietrzu, celując teleobiektywami kamer. Martin zdał sobie sprawę, do jakiego stopnia zmieniło się jego Ŝycie. Rok wcześniej zastanawiał się, czy Margo Spencer, nieletniej złodziejce sklepowej, dobrze zrobi spędzenie nocy w areszcie. Dzisiaj musiał stawić czoło faktowi, iŜ z jego powodu cztery supertankowce, gigantyczny aparat płuco-serce oraz pogrąŜone w śpiączce ciało Boga Wszechmogącego wybierały się w bezprecedensową podróŜ do Holandii w Europie. PoŜegnał ochroniarzy i objuczony walizkami przeszedł po trapie na pokład "Carpco New Orleans", gdzie Anthony Van Horne powitał go energicznym uściskiem dłoni. Kapitan był krzepkim, siwowłosym męŜczyzną o złamanym nosie, ubranym w galowy mundur. Prowadząc Martina ku schodni, wyjaśnił, Ŝe następnego dnia rano będą w Bayonne, gdzie uzupełnią zapasy paliwa i jedzenia, a takŜe zaokrętują dwóch naukowców, których Saperstein wybrał na członków swojej wyprawy do świątobliwej czaszki. - Dobrze jest być znowu na morzu - powiedział Van Horne, nabierając w płuca przesyconego solą powietrza. - Dobrze jest mieć zadanie, cel. Mam nadzieję, Ŝe jest pan przygotowany na długą i powolną podróŜ. Mówię z doświadczenia. Holowanie staruszka wymaga czasu. - Był pan kiedyś w Holandii? - Mam w Ŝyłach niderlandzką krew, ale zawinę tam po raz pierwszy. - Cieszy się pan? - Moją ojczyzną jest ocean, panie Candle. Tulipany i wiatraki nic mnie nie obchodzą. Fanatyczni jehowianie traktowali Martina jak najbardziej zdradzieckiego oślizgłego gada, a członkowie Komitetu na rzecz Naukowego Zbadania widzieli w nim bohatera, człowieka, którego wizjonerstwo i upór pozwoliły im uzyskać dostęp do Boga. Van Horne poprowadził Martina do kabiny będącej niemal szczytem przepychu: astronom z Cornell, Dwayne Kitchen, ekstrawagancki przewodniczący Komitetu na rzecz Naukowego Zbadania, postarał się o najbardziej luksusowe pomieszczenie na statku - czteropokojowy apartament z jacuzzi, barkiem, sprzętem audio-wideo oraz lodówką wypełnioną szampanem i kawiorem. - Czytałem o pańskich kłopotach - rzekł Van Horne. - Najpierw choroba, a potem śmierć Ŝony. CięŜka sprawa, zaiste. Na pańskim miejscu teŜ pewnie chciałbym się odegrać. Martin rzucił na koję mniejszą walizkę i otworzył wieko. ZadrŜał. Plastikowa strzykawka i pięćdziesiąt fiolek odradeksu leŜało na jego flanelowej piŜamie, zaraz obok "Wyznań" świętego Augustyna i "Paradoksu cierpienia" Lovetta. Sprawka Patrycji - on na pewno nie pakował tych rzeczy. - Muszę jednak coś panu powiedzieć - ciągnął kapitan. Jestem zagorzałym wielbicielem pańskiego przeciwnika. - Boga? - Lovetta. Jeśli jego ksiąŜki są jakąś wskazówką, to będzie pan miał trudne zadanie. Facet ma wielki talent. Martin przyjrzał się uwodzicielskim fiolkom. Trudny wybór. Jeśli nie wróci do kuracji odradeksem, moŜe umrzeć przed rozpoczęciem procesu, podczas gdy przyjmowanie leku będzie oznaczało utratę jasności umysłu, od której zaleŜało jego ewentualne zwycięstwo. - Czasem się zastanawiam, czy jestem jedyną osobą na świecie, która nie czytała "Syreny w morskim wirze". Strona 71

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Bardzo polecam. Czytamy z synem całą serię o Sargasii, zajmie nam to jakieś pięćset wieczorów. Dzięki Lovettowi mały Stevie uwaŜa, Ŝe dobrze mieć tatę szypra. Zaczął mnie nazywać kapitanem Renardo. Przez godziny podróŜy do Bayonne Martin podjął kolejną próbę rozwikłania "Opus imperfectum contra Julianum", przerywając lekturę tylko po to, by podjadać kawior, łykać tabletki roxanolu i feminonu i chodzić do łazienki. Dzięki encyklopedii podręcznej dowiedział się juŜ, Ŝe liberum arbitńum oznacza "wolną wolę", Ŝe tak zwane eschatologiczne wyjaśnienie cierpienia ma coś wspólnego z niebem i sądem ostatecznym, i Ŝe ontologia to gałąź metafizyki zajmująca się naturą istnienia, pozwalająca filozofom rozróŜnić, na przykład, ducha od ciała. Martin miał nadzieję, Ŝe w świętym Augustynie znajdzie spójne opisy powyŜszych teodycei i będzie mógł przystąpić do opracowywania kontrargumentów. Niestety, im bardziej zagłębiał się w "Opus imperfectum...", tym mniej rozumiał. Właściwe słowa - zło, wola, dusza, ciało - pojawiały się z odpowiednią regularnością, lecz w kontekście, który w najlepszym razie był dla niego mętny. Długo zgłębiał zdanie stanowiące zwornik księgi pierwszej, rozdziału dwudziestego drugiego: "Taki jest pogląd katolicki, pogląd, który moŜe pokazać sprawiedliwego Boga w wielu cierpieniach i w agonii niemowląt". MoŜe po łacinie brzmiało to bardziej sensownie. Rankiem jedenastego maja w wykładanej dębową boazerią mesie supertankowca odbyło się spotkanie przy śniadaniu - rozmowa dotycząca spraw tak skończenie niesamowitych, Ŝe przygodny świadek mógłby uznać ją za sesję terapeutyczną dla ofiar schizofrenii. Na honorowym miejscu siedział sławny neurofizjolog Irving Saperstein; po jego lewej stronie Jocelyn Beauchamp, czarnoskóra profesor matematyki z Yassar, najlepiej znana ze swoich prac nad sztuczną inteligencją, którą opisała na uŜytek Martina jako "próbę stworzenia czującego robota, pełnego wewnętrznych konfliktów i sprzeczności". Na prawo od Sapersteina - o j ciec Tomasz Ockham z uniwersytetu Fordham, kosmolog, który z ramienia Stolicy Apostolskiej asystował przy pierwszym holowaniu Corpus Dei i przygodę tę zamienił następnie w doskonale sprzedające się "Przypowieści dla ery po Bogu". Martin zajmował jedyne pozostałe krzesło, sąsiadujące z bulajem w mosięŜnej ramie, więc mógł obserwować burzliwe, smagane wiatrem wody Atlantyku, nieustannie wzbijające pianę i pył wodny, podczas gdy konwój parł na wschód ku Hadze. Saperstein zaczął od informacji, Ŝe za czterdzieści osiem godzin znajdą się poza zasięgiem helikopterów stacji telewizyjnych. - I bardzo dobrze - wyjaśnił, pociągając łyk kawy z firmowego okrętowego kubka. - Cokolwiek znajdziemy w Jego czaszce, z pewnością będzie to skomplikowane, prawda? Bóg jest zawodowcem. Gdy ponownie wyjdziemy na światło dzienne, nie będziemy mieli ochoty wpaść na wścibskiego reportera z CNN, Ŝądającego błyskawicznej analizy wyników. - Będziemy obcymi w obcym kraju, nieprawdaŜ? - zapytała Beauchamp. Była to rubensowskich kształtów, majestatycznej postawy kobieta z ostrym makijaŜem i pękami ciasno zaplecionych warkoczyków przypominających zwoje drutu. Saperstein chrząknął zgodnie. - Przewodnik po tej konkretnej krainie nie został jeszcze napisany. Rozmówki uŜyteczne w podróŜach do nieskończoności nie istnieją. - WyobraŜasz sobie, Ŝe będziemy w stanie się z Nim porozumieć, czy tak? - zapytał Ockham. - Ta komórka, którą wydobyliśmy z Jego nerwu wzrokowego, mówi nam o wszystkim, co Go zajmuje. Spójrz na Torę, Tomaszu. Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Kapłańska: to wszystko jest Bóg, który mówi. On lubi wykładać prawa. Nie musisz lękać się zapytania Go o wyjaśnienie pewnych od dawna trapiących ludzkość zagadek - wiesz, jaka jest prawidłowa Strona 72

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wartość stałej Hubble'a, dlaczego proton w atomie wodoru jest tysiąc osiemset trzydzieści sześć razy cięŜszy od elektronu? - W oczywisty sposób przypomina się stary Werner Heisenberg, leŜący na łoŜu śmierci i oznajmiający, Ŝe będzie miał dwa pytania do Boga - rzekła Beauchamp. - Jakie pytania? - zapytał Martin. - Dlaczego względność i dlaczego turbulencja? - Beauchamp ugryzła kęs ciastka z cynamonem i uśmiechnęła się. Potem Heisenberg dodał: "Naprawdę sądzę, Ŝe On moŜe znać odpowiedź na to pierwsze pytanie". - Świetnie, doskonale, lecz mimo wszystko chciałbym dokopać się jeszcze głębiej - powiedział Ockham. Był to chudy, kościsty męŜczyzna, wiecznie w ruchu; ciskał spojrzenia na boki, zaplatał palce, zmieniał pozycję, jakby obezwładniony nieustanną świadomością, Ŝe powinien znajdować się gdzie indziej. - Chciałbym dojść do sedna sprawy i zapytać, dlaczego On w ogóle zadał sobie trud stworzenia kosmosu. Zakładam, oczywiście, Ŝe nasze Corpus Dei jest w rzeczywistości NajwyŜszą Istotą, a nie jakimś gnostyckim rzemieślnikiem czy platońskim demiurgiem. - Rzemieślnikiem? - zdziwił się Martin, popijając sok pomarańczowy. - Demiurgiem? - To jeden z najstarszych problemów w teologii - odparł Ockham. - Czy wszechświat został stworzony przez samego Boga, czy teŜ przez jednego z Jego omylnych uczniów? Ludzka próŜność wybiera pierwszą hipotezę, chociaŜ druga wydaje się bardziej sensowna. 123NIEWINNI w PIEKLE Sok pomarańczowy nabrał nagle gorzkiego smaku. No ładnie, pomyślał Martin. Przy moim szczęściu wszyscy wkrótce uznają, Ŝe Corpus Dei to tylko jakiś "demiurg". Boga Ojca pragnął powalić na kolana, a nie jakiegoś podrzędnego wykonawcę. - Nawet jeśli nasz ładunek jest tylko demiurgiem, prawdopodobnie wie duŜo więcej na temat wszechświata niŜ my rzekł Saperstein. - Powinniśmy mieć przygotowane pytania. - A jeśli Bóg nie istnieje? - zapytała Beauchamp. - Jeśli nasz demiurg został stworzony przez innego demiurga, a ten z kolei przez jeszcze innego, a tamten... - Zakładając, Ŝe wszechświat został naprawdę stworzony, a nie w jakiś sposób wynalazł sam siebie, musimy wysunąć postulat nie stworzonego Stwórcy: samowystarczalnej, samowyjaśniającej się, koniecznej Istoty - rzekł Ockham. - A oto prawdziwa zagadka. Po co samowystarczalna Istota miałaby podejmować pozornie bezsensowne działanie polegające na ukształtowaniu materialnego kosmosu? - MoŜe Mu się nudziło - powiedział Martin. - Wtedy nie byłby samowystarczalny, prawda? - Samotność? - Ten sam problem. Samotny Bóg to Bóg zaleŜny. - Ockham postukał łyŜeczką w skorupkę jajka na twardo. - Jedna odpowiedź głosi, Ŝe za Ŝycia NajwyŜsza Istota miała jakby dwa bieguny, była samowystarczalna, pozostając poza czasem i przestrzenią, a zarazem była uwarunkowana, odpowiedzialna za stworzenie wszechświata. Wydaje mi się, Ŝe to pierwsze pytanie, jakie powinienem Mu zadać: "BoŜe, czy byłeś dwubiegunowy?". Martin wyjrzał przez bulą j. Nie do końca wiedział, co sądzić o współpasaŜerach na pokładzie "Carpco New Orleans". Ich ciekawość była w pełni godna podziwu, a jednak naznaczona nutą oportunizmu. Wyobraził sobie trójkę naukowców jako trzy uczone sępy, w okularach na zakrzywionych dziobach, krąŜące cierpliwie wokół przezroczystej komory, przygotowujące się do poŜarcia łupu w postaci Boskiego umysłu. - Spodziewam się, Ŝe zamierza pani zadać Mu jedno czy dwa pytania z dziedziny matematyki - rzekł Saperstein do Beauchamp. - Chodzi mi o to, Ŝe jeśli ktokolwiek jest w stanie dowieść ostatniego twierdzenia Fermata... Strona 73

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - "Równanie x do potęgi n-tej plus y do potęgi n-tej równa się 2 do potęgi n-tej, gdzie n to liczba naturalna większa od 2, nie ma rozwiązań w liczbach naturalnych x, y, z" - zacytował Martin, który miał dość rozsądku, by uczęszczać na wykłady "Matematyki dla romantyków" pani Rosenzweig w abaddońskim gimnazjum. Pamiętał denerwującą notatkę, jaką Fermat poczynił na marginesie ksiąŜki, odnalezionej dopiero po jego śmierci; najwyraźniej wielki matematyk odnalazł elegancki dowód swego twierdzenia, lecz nie miał dość miejsca, by go szczegółowo zapisać. - Chcecie powiedzieć, Ŝe ta sprawa jest nadal nie rozwiązana? - Kilka lat temu mój kolega po fachu Andrew Wiłeś ogłosił, Ŝe znalazł rozwiązanie - powiedziała Beauchamp, wkładając sobie do ust sporą porcję jajecznicy - lecz było tak skomplikowane, Ŝe nikt nie mógł się do niego przekonać. Wszystkim nam chodzi oczywiście o dowód autorstwa Fermata ostatniego twierdzenia Fermata. Na twarzy Sapersteina pojawił się szeroki uśmiech. - Jak dotąd zaczynaliśmy od samego szczytu; podniosłe, abstrakcyjne pytania. Ja jednak wolałbym zacząć od podstaw, od pojedynczej komórki. Ludzkiej zygoty. Natychmiast po pojawieniu się na scenie teatru Ŝycia dzieli się ona na dwie komórki, cztery, osiem, szesnaście i tak dalej. Potem, na określonym etapie, jedna konkretna komórka zaczyna stawać się pniem mózgu płodu. Zdumiewające. Cud. Skąd ta komórka wie, Ŝe ma zapoczątkować rozwój narządu odpowiedzialnego za myślenie, odczuwanie, śnienie? Co powstrzymuje ją przed zamienieniem się w nerkę albo śledzionę? - Neurofizjolog zjadł kęs naleśnika z syropem klonowym. - A teraz zejdźmy jeszcze niŜej, na poziom pierwotniaka Myxotricha pamdoxa, pasoŜyta zamieszkującego w przewodzie pokarmowym termita australijskiego i Ŝywiącego się drobinami przeŜutego drewna. Usłyszawszy słowo "termit", Martin zadrŜał. "śarłoczne termity zaatakowały poręcze na moście Henry Avenue Bridge głosił policyjny raport z miejsca wypadku - zamieniając je w bloki sprasowanego pyłu". - Spójrzmy na Myxotricha w powiększeniu, a ujrzymy, Ŝe porusza się za pomocą krętków pokrywających całe jego ciało. Pytanie: co przytrzymuje przy nim krętki? - Saperstein ugryzł kęs trójkątnej grzanki. - Elektryczność statyczna? - Krętki na powierzchni pierwotniaka? - zapytał Martin. Wewnątrz termita? Czy takimi wielkimi sprawami się państwo zajmują? - Pewnie Ŝe tak - odpowiedziała Beauchamp. - Przez cały czas - dodał Ockham. Saperstein zmarszczył brwi. Westchnął, dopił kawę i zacytował coś, w czym Martin rozpoznał parafrazę słynnej uwagi Kafki na temat religii. - Dla naukowca Ŝadne wyjaśnienie nie jest konieczne... dla nienaukowca Ŝadne wyjaśnienie nie jest moŜliwe. Późnym rankiem promienie słońca oświetlały konwój, wcinając się ukośnie pomiędzy morskie fale niby aŜurowe filary podtrzymujące powietrzne sklepienie niebios. Neuronauci przygotowywali się do wyprawy w głąb czaszki OskarŜonego. Załadowali sprzęt nurkowy, zarzucili na ramiona wodoodporne plecaki i zeszli po drabince do okrętowej motorówki, kierowanej przez zwalistego i flegmatycznego pierwszego oficera. Manewrując pomiędzy zdradliwą pajęczyną lin holowniczych, pierwszy oficer zdołał przewieźć pasaŜerów do tratwy w zaledwie dwadzieścia minut. Do południowej ściany komory chłodzącej przytwierdzona była pięćsetstopniowa Ŝelazna drabinka i w południe neuronauci wspinali się juŜ w górę. Gdyby nie środki przeciwbólowe, Martin nie pokonałby nawet pierwszego szczebla. Krople wodnego pyłu odbijały się od gumowego kombinezonu, natychmiast unoszone przez podmuchy wiatru. Petrele krąŜyły na tle nieba, szybując tam i z powrotem ponad Corpus Dei, a kojąca Strona 74

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) warstwa morfinowej mgły oddzielająca Martina od rzeczywistości dodawała im szczególnego piękna. Gdy dotarł na szczyt i wgramolił się na pleksiglasowe sklepienie, spostrzegł, jak wielkim zmianom uległa komora od czasu jego wizyty w "Niebiańskim Miasteczku". Zniknęła obsadzona kwiatami ścieŜka oraz neonowe drogowskazy. Ogromny właz znajdował się teraz w miejscu, z którego niegdyś obserwował uśmiech Stwórcy. Od krawędzi włazu odchodziły trapy i pomosty, opadając blisko trzysta metrów ku gąbczastej powierzchni prawego gruczołu łzowego Boga. Martin podniósł wzrok, spoglądając na urządzenie Lockheed 7000. Dalej Ocean Atlantycki kołysał się pomiędzy kontynentami niczym ogromne pomarszczone płótno, na którym Bóg zamierzał namalować wielkie dzieło. - Nie lubi pan nas szczególnie, co? - zapytał Saperstein. Neurofizjolog nasunął maskę na twarz, połoŜył dłoń na ramieniu Martina i zmarszczył brwi. -Wydaje się panu, Ŝe zadzieramy nosa. - MoŜna tak to ująć. - Któregoś dnia opowiem panu o mojej Ŝonie. Widział pan kiedyś kobietę umierającą na raka jajników? Martin połknął szóstą tego ranka tabletkę roxanolu. - Nie. - Mam nadzieję, Ŝe nigdy nie będzie pan do tego zmuszony - rzekł Saperstein, zaciskając zęby na przewodzie tlenowym. A zatem, do wnętrza oka. Ku pierwotnemu mrugnięciu, nieskalanemu zmruŜeniu, w głąb wielkiego kulistego organu, poprzez który dziesięć miliardów lat wcześniej Bóg obserwował Wielki Wybuch - pilnując, Ŝeby się udał. Saperstein szedł na czele, z wolframowo-halogenową latarką w dłoni, podąŜając ścieŜką, którą przebił poprzedniej zimy. Maszerując przez kanalik łzowy, podróŜnicy opuścili się do sztucznej zatoki rozciągającej się pomiędzy zewnętrzną powierzchnią rogówki i jej szklistym dnem. Brnęli przez przezroczystą ciecz, weszli do drugiego kanału i przecinając pod kątem ogromną soczewkę (odpowiadającą wielkością soczewce z teleskopu kosmicznego Hawkinga), dotarli na brzeg ciałka szklistego. Tutaj rozpoczęli ostatni etap podróŜy w dół. Od czasu udzielenia ślubu na dnie rzeki Schuylkill Martin czuł się swobodnie w kombinezonie nurkowym. Tym razem jednak było inaczej, opadali powoli przez płyn tak Ŝelatynowaty i gęsty, Ŝe czuł się jak trzmiel uwięziony w butelce z olejem. Niedaleko przed celem poszarpane promienie światła rozbłysnęły w dole: to świątobliwe pręciki i czopki siatkówki mrugały i tryskały jasnością, choć ciało Boga pozostawało w głębokim śnie. Neuronauci wylądowali na progu nerwu wzrokowego otworu o szerokości trzech metrów, czarnego jak muł abaddońskiego trzęsawiska - i wyciągnęli ustniki spomiędzy warg. Znajdowali się w ślepej plamce, wyjaśnił Saperstein, jedynym niewraŜliwym na światło miejscu na całej Boskiej siatkówce. Zostawiwszy za sobą szklistkę, mogli teraz zrzucić kombinezony, składając gumowe ubiory, butle z tlenem, maski, rękawice, płetwy i pasy obciąŜające pod martwym fotoreceptorem. Okoliczne komórki, nadal targane konwulsjami, błyskały chaotycznie niczym semafory kolejowe obsługiwane przez wariatów. Saperstein skierował promień latarki prosto przed siebie i wszedł do ziejącego otworu, Beauchamp zaraz za nim, potem Ockham i wreszcie Martin. Po minucie maszerowali juŜ po wilgotnym, kleistym dnie nerwu wzrokowego, oszołomieni pulsowaniem błyszczącego sklepienia i tęczowo barwnych ścian. Szyb nerwu rozszerzał się, wkrótce osiągnął rozmiary sporego tunelu. Po stu metrach dotarli do mięsistych rozdroŜy skrzyŜowania nerwów wzrokowych. Beauchamp pstryknęła kilkanaście zdjęć wodoodpornym aparatem. Ockham, zmieniając co chwila ostrość, sfilmował panoramę. Mieli teraz alternatywę - lewy nerw optyczny albo prawy którą to kwestię Saperstein rozwiązał rzutem monetą znaleStrona 75

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) zioną w kieszeni kurtki. Orzeł. W lewo. Zostaną na swoim pierwotnym szlaku, kierując się do zachodniej półkuli mózgu Stwórcy. Siedemdziesiąt metrów za skrzyŜowaniem natrafili po raz pierwszy na tkankę mózgową. PotęŜne zbiorowiska neuronów ciągnęły się wzdłuŜ szybu - dendryty połączone w pajęczynowatę sploty, szaleńczo pracujące synapsy, powodujące milion złocistych eksplozji na sekundę. Korytarz nerwu stawał się coraz większy, wznosił się na ponad sto metrów ponad głowami podróŜników, aŜ wreszcie rozszerzył się w sklepienie wielkiej komory podtwardówkowej. Saperstein wyłączył latarkę, gdyŜ błyskające komórki nerwowe dawały dość światła. Martinowi otaczająca go przestrzeń wydawała się zarazem uspokajająca i niepojęta, jakby stąpał przez nawę katedry wyznania tak poruszające pięknego, Ŝe tylko anioły i dzieci miały do niego prawo. DuŜe lśniące obiekty szybowały w powietrzu: drzewo, lew, krzesło, pług, miecz - kształty, które pomimo swej świetlistości zdawały się bardziej realne niŜ ich ziemskie odpowiedniki. Drzewo było kwintesencją drzewowatości. Lew promieniował lwiością. Krzesło jawiło się praźródłem wszystkich krzeseł, pług pierwotnym pługiem, a miecz najwyŜszym synonimem szlachetnej białej broni. - Dobry BoŜe, On jest platonikiem! - wykrzyknął ze zdumieniem Ockham, wycelowujac obiektyw kamery w lwa. Wiedziałem to, po prostu wiedziałem! - Co pan chce przez to powiedzieć? - zapytał Martin. - JeŜeli się nie mylę, znajdujemy się we wszechświecie form idealnych. To jest prywatne laboratorium Boga. Tutaj kształtuje On idee. - Muszę przyznać, Ŝe spodziewałem się czegoś bardziej Ŝydowskiego - rzekł Saperstein. - Nigdy nie przypuszczałem, Ŝe Bóg będzie tak grecki. Jakkolwiek wspaniałe były płynące w powietrzu archetypy i świetlista katedra, ich związek z wielkimi światowymi teodyceami wydawał się odległy. Martin miał trudności z wykrzesaniem odpowiedniej dozy szacunku. CzyŜby postąpił głupio, wierząc samotnemu neuronowi, Ŝe zwycięstwo w Hadze uzaleŜnione jest od jego wyprawy przez terra incognita? Czy postąpiłby lepiej, zostając w domu w Abaddon i czytając od dawna nieŜyjących chrześcijan? Pośrodku katedry podróŜnicy zatrzymali się na posiłek. Otworzyli plecaki, wydobyli zapasy - suszoną wołowinę, świeŜe owoce, faszerowane liście winorośli - i zaczęli zaspokajać głód. Nagle w powietrzu zabrzmiały dźwięki organów, nuty, w których Martin natychmiast rozpoznał "Toccatę i fugę" Bacha. AleŜ oczywiście, pomyślał, kogóŜ innego jeśli nie Jana Sebastiana zatrudniłby Bóg do skomponowania świątobliwego akompaniamentu? Zanim "Carpco New Orleans" wypłynął z Filadelfii, Martin wraz ze współoskarŜycielami obliczył, Ŝe w trakcie całego przejścia przez Atlantyk Corpus Dei znajdować się będzie w zasięgu satelity komunikacyjnego. A więc nie był odcięty od świata. Wydobył swój przenośny komputer razem z modemem i telefonem komórkowym. Połączył urządzenia, zamierzając sprawdzić, czy komputer ONZ w Nowym Jorku odebrał jakąś korespondencję od Randalla lub Esther. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: niedziela, 14 maja, 11.32 czasu wschodniego Martin, czy słyszałeś kiedykolwiek o Wydziale Badania Klęsk śywiołowych na uniwersytecie stanowym Bowling Green, załoŜonym dwa lata temu przez "kataklizmatematyka" Donalda Carbone'a? Jest to człowiek dość szalony, lecz ma w małym palcu całą wiedzę na temat trzęsień ziemi, huraganów, epidemii, katastrof lotniczych i poŜarów wielkich hoteli. Wspaniały materiał. (Czy wiesz, Ŝe 550 000 Amerykanów zmarło w trakcie wielkiej epidemii grypy w latach 1918-19, co oznacza liczbę ofiar ponad dzieStrona 76

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) sięciokrotnie przewyŜszającą nasze straty na polach bitewnych toczącej się jednocześnie wojny światowej?). Problem: Carbone ma zaplanowane letnie wykłady na temat czarnej ospy. Drugi problem: Ŝąda 125 tysięcy dolarów za dziesięć dni uczestnictwa w procesie. Jestem teraz w Filadelfii, filmuję goryle w zoo do odcinka serialu traktującego o zachowaniach pierwotnych. Wczoraj byłem na kolacji z twoją gospodynią. Było miło. Jak zapewne wiesz, ona jest w tobie zakochana. Trzęsienia ziemi, huragany, epidemie, katastrofy lotnicze, poŜary hoteli - wspaniały materiał, pomyślał Martin. Gdyby Hiob mógł zdobyć takie dane, wygrałby sprawę. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: wtorek, 16 maja, 13.38 czasu lokalnego Mózg OskarŜonego przedstawia się bardzo dziwnie. Idee przepływają w powietrzu niczym anioły. Wierz lub nie, On jest platonikiem. Randall, twój specjalista od kataklizmów koniecznie musi zeznawać. Powiedz Carbone'owi, Ŝe nie tylko zapłacimy mu 125 tysięcy, lecz takŜe dołoŜymy 15 tysięcy dla jego zastępcy na letnich wykładach o czarnej ospie. Cieszę się, Ŝe tobie i Patrycji dobrze idzie, ale proszę, nie trwoń energii. Piąty czerwca juŜ za pasem. Czas zacząć wysyłać pozwy. Skontaktuj się z Pierre'em Ferrandem w Hadze i poproś' o przedłoŜoną przez Lovetta listę proponowanych świadków obrony. 9 - Niewinni... Esther równieŜ przesłała wiadomość. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: poniedziałek, 15 maja, 18.15 czasu wschodniego Sprawy postępują powoli, lecz nieustannie. Allison Lowry go towa jest przedstawić zeznanie dotyczące uszkodzeń mózgu jej sy na, lecz nie przyjedzie do Holandii, bo musi opiekować się Jaso nem. Powinniśmy uszanować jej decyzję. Bardziej pocieszając^ wiadomość: znalazłam siedmioro absolutnie wspaniałych ofia raka, sześcioro rodziców, którym zmarły dzieci, oraz Stanleya Pal lomara. Pamiętasz go? To ten sierŜant piechoty morskiej, któr stracił obie nogi w Wietnamie. ZałoŜę się, Ŝe światu pęknie seret kiedy usłyszy jego opowieść. Wieści o fochach Allison zepsuły Martinowi humor. Cz dzieciak nie mógł zostać bez niej przez jeden cholerny V dzień? Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: wtorek, 16 maja, 14.03 czasu lokalnego Esther, Allison koniecznie musi złoŜyć zeznania. Nie było os by, która nie uroniłaby łzy, kiedy opowiadała nam, jak karmi J sona ciastem na urodziny. To prawda, kikuty Stanleya zapewr łyby nam parę przychylnych głosów pośród sędziów przysięgłyc lecz historia Allison jest jeszcze bardziej poruszająca. Powiedz jt Ŝe zaangaŜujemy najlepszy zespół pielęgniarski do opieki nad} sonem na czas jej pobytu w Holandii, a dodatkowo moŜemy w płacić jej honorarium w wysokości do 10 tysięcy dolarów. Czytając pierwszą wersję swojego listu do Esther, Mart doznał nagle uczucia głębokiego zdumienia i poruszenia. C to była za rzeczywistość, w której kalectwo Stanleya Pallon ra stawało się zaletą, a paraliŜ Jasona Lowry asem w rękawi Na oczach Martina Sprawa międzynarodowa numer 227 zm niała świat w nieznany ląd równie obcy i niezbadany jak Boś mózg. ZadrŜał na myśl o tym, jakie niespodzianki czekają w najbliŜszym czasie. - CóŜ, drodzy państwo - rzekł Saperstein, chowając świą bliwy dendryt do hermetycznej foliowej torebki - czas russ w drogę. Im dalej zapuszczali się neuronauci, tym więcej treści'. skiego umysłu napotykali. Pewne archetypy były zdumiewa co konkretne (spinacz do papieru), inne wysoce abstrakcyjne Strona 77

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) (wolność), lecz w kaŜdym wypadku Martin nie miał trudności ze zidentyfikowaniem określonej manifestacji. Koncepcja fotosyntezy przepłynęła obok, utoŜsamiona przez masę nieustannie przekształcającej się ektoplazmy. Za nią pojawił się archetyp ojca. Potem zapylanie. Homeostaza. Podział i złączenie się. Koło i dźwignia. Pi i piwo. Inteligencja samogojących się ran. Rozkosze skutecznego podrapania swędzącego miejsca. Złe pomysły równieŜ się zdarzały - pchły, chciwość, monarchia - lecz pomimo takich wpadek była to bez wątpienia pracownia geniusza. Gdy opuścili katedrę, weszli na zupełnie odmienny teren. Zbiorowiska komórek nerwowych tworzyły teraz krajobraz o wiele bardziej konwencjonalny: zalaną wodą równinę cuchnącą amoniakiem i przykrytą łagodnie migotliwym niebem. Była to kraina błota, przetykana tu i ówdzie paprociami i niewielkimi kałuŜami, ciągnąca się ku horyzontowi niczym nadprzyrodzona plama rozlanej ropy. PodróŜnicy parli naprzód, zatrzymując się tylko po to, by zrobić zdjęcia i zebrać próbki badawcze z cuchnącej ziemi - szlam, liście, wodę święconą. Przebyli niecałe trzy kilometry, kiedy pojawił się zdobiony drewniany balkon, elegancki pomimo zacieków i stonóg. Nie mniej znakomici byli jego mieszkańcy, dwa wysokie na trzy metry, podobne do ostryg dinozaury, usadowione przy rozkładanym stoliku i pogrąŜone, wbrew wszelkim oczekiwaniom, w szlachetnej grze w scrabble. - Jaki gatunek? - zapytał szeptem Ockham, posuwając się ostroŜnie naprzód. - Chyba Gallimimus - odparł Saperstein. - Nie przestraszmy ich. Fala smutku opanowała Martina. Biedny, chory Brandon Appleyard; Brandon i jego ukochane dinozaury. Gallimimus samica podniosła wzrok znad planszy i dała znak przednią lewą kończyną. - ZbliŜcie się, kochani! Oczekiwaliśmy waszego nadejścia! Neuronauci, stąpając w błocie, podeszli do balkonu. - Potraficie mówić - rzekła zdumiona Beauchamp. - Wszystko, co wiecie na temat dinozaurów, to bzdury - powiedział samiec, kiwając tępo zakończoną gadzią głową. Mówił nosowo, lecz pięknym nowojorskim akcentem. - Jesteśmy ciepłokrwiste, szybko biegamy, potrafimy sprawić się w łóŜku i aŜ do przesady uwielbiamy gadać. Wszedłszy po schodkach na balkon, Martin spojrzał na planszę. Wybór słów sugerował ponury stan umysłu dinozaurów. ŚMIERĆ. ROZPACZ. ZARAZA. PRZEKLEŃSTWO. NICOŚĆ. - Gallimimus, zgadza się? - zapytał Saperstein. - Zgadza - odparta samica. Mówiła jeszcze piękniej niŜ jej partner, starannie kształtując kaŜdą sylabę niczym bostoński patrycjusz. - Mówcie do mnie Vivien. - Ja nazywam się Wawrzyniec - rzekł samiec i dołączył słowo NĘDZA do NICOŚCI, zdobywając potrójną premię. - Nie jesteśmy jakimiś tam dinozaurami - powiedziała Vivien. - Jesteśmy Ideą Dinozaurów, archetypami, jeśli wolicie. - Właśnie przyszliśmy z Jego laboratorium - rzekł Ockham, kiwając mądrze głową. - Zdumiewające miejsce. - Kiedyś cała ta półkula była zdumiewająca, chwała tryskała z kaŜdego neuronu - odezwał się Wawrzyniec. - Potem przyszła śpiączka. Jesteś ojciec Ockham, prawda? - Zgadza się. - Czytałam twoją ksiąŜkę - powiedziała Vivien. - Generalnie rzecz biorąc, masz rację: śpiączka była pomysłem Boga, jego sposobem zmuszenia ludzkości do dorośnięcia. Masz dobry styl, tylko następnym razem postaraj się uŜywać mniej przymiotników. - Doceniam waszą szczerość - rzekł Ockham. - A teraz, proszę, odpowiedzcie na jedno pytanie. Czy marnujemy tutaj czas? - To zaleŜy, co chcecie wiedzieć. - Vivien wykorzystała Strona 78

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Ć z NICOŚCI, by zbudować PRZEPAŚĆ. - CóŜ, na przykład... - Ockham odchrząknął. - Jaka jest prawidłowa wartość stałej Hubble'a? - Przepraszam? - powiedziała Vivien. - Dobre pytanie. -Wawrzyniec do A z PRZEPAŚCI dołoŜył litery słowa PADLINA. - Skąd bierze się turbulencja? - Nie mam pojęcia - rzekł Wawrzyniec. - Czy Fermat naprawdę miał prosty dowód swojego ostatniego twierdzenia? - zapytała Beauchamp. - Zupełnie nie wiem, o czym mówisz - odparła Vivien. - W jaki sposób krętki przyczepiają się do Myxotricha paradoxa? - zapytał ostro Saperstein. - Wiecie, co powinniście zrobić? - rzekła Vivien. - Powinniście zobaczyć się z Sarkosem. - Z kim? - Jonatan Sarkos, krawiec. Jest najmądrzejszy w tej półkuli. Idźcie na południe. Po godzinie dotrzecie do rzeki Chiddekel. Skręćcie w lewo, idźcie pięć kilometrów groblą i natraficie na jego warsztat. Nie moŜecie go nie zauwaŜyć. Na zewnątrz jest antena satelitarna. Wygląda jak ogromny chiński wok. - Pięć kilometrów? - zdziwił się Saperstein. - PrzecieŜ to więcej, niŜ liczy całe Corpus Dei. - Zaiste. Ale, jak ujął to Dostojewski, "Gdyby wszystko na świecie było racjonalne...". - "...nic by się nie wydarzyło" - dokończył Martin. - Właśnie - rzekła Vivien. - Czy mogę zrobić wam zdjęcie? - zapytała Beauchamp. - MoŜesz - odparła Vivien, mruŜąc oczy z podwójną powieką. - Proszę się nie krępować - dodał Wawrzyniec, uśmiechając się szeroko. Beauchamp wycelowała obiektyw i nacisnęła spust migawki. - Jest jedno pytanie, na które poTrafimy odpowiedzieć powiedziała Vivien, oblizując górną wargę. - Rzeczywiście - rzekł Saperstein z krzywym uśmiechem. Wahałem się przed zadaniem go. To musi być dla was przykra sprawa. - Owszem, przykra. - Wawrzyniec spojrzał z ukosa na swoją partnerkę. - Wolelibyśmy o tym nie rozmawiać. - Ty wolałbyś o tym nie rozmawiać - powiedziała Vivien kwaśno, wstając z ławki. - Ja uwaŜani, Ŝe powinniśmy mówić o tym przez cały czas. W przeciwnym razie jak zamierzamy dać sobie z tym radę? - Oparła ogon na podłodze balkonu i odwróciła się ku Sapersteinowi. - Zacznijmy od tego, Ŝe najbardziej rozpowszechnione wyjaśnienie nie wytrzymuje krytyki. - Czy mówisz o teorii kosmicznej katastrofy? - zapytał Saperstein. - Tak. Niewątpliwie pewna asteroida zawadziła o Ziemię w okresie górnej kredy, potwierdza to warstwa irydu na całej powierzchni planety. Rzeczywiście, wzbiła ona warstwę pyłu, co doprowadziło do wyginięcia wielkich połaci roślinności z powodu braku światła, lecz w Ŝaden sposób nie wyjaśnia to naszego końca. Gdyby katastrofa była na tyle gwałtowna, by zniszczyć wszystkie stworzenia, zniknęłyby teŜ Ŝaby i Ŝółwie, a przecieŜ nadal biegają po Ziemi. - A więc jaka jest odpowiedź? - Proszę zgadnąć - rzekła Vivien. - CóŜ... jak zapewne wiesz - powiedział z wahaniem Saperstein - jedna teoria głosi, Ŝe nie byłyście dość inteligentne, by przystosować się do zmieniających się warunków. - Nie pieprz głupot - obruszył się Wawrzyniec. - Dinozaury istniały przez ponad sto milionów lat. Wy będziecie mieli szczęście, jeśli przetrwacie pięć. Zgaduj dalej. - Inna szkoła utrzymuje, Ŝe kiepska budowa waszego szkieletu doprowadziła do wybuchu epidemii wypadających kręgów. - Kiepska budowa kręgosłupa? I kto to mówi! Wy, z waszyStrona 79

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) mi czterema tysiącami sposobów na bóle pleców! - Rozwijające się ssaki wyjadały wam jajka? - zaryzykowała Beauchamp. - Bez sensu. - Nastąpiło znaczne ochłodzenie - rzekł Saperstein - i chociaŜ byłyście ciepłokrwiste, nie potrafiłyście utrzymać właściwej temperatury ciała. - AleŜ skąd! - odparła Vivien. - Globalne skaŜenie? - NiemoŜliwe. - Wybuchające wulkany wysyłały do atmosfery trujące gazy... - W Ŝaden sposób. - W porządku - powiedział Saperstein. - Poddaję się. - Naprawdę? - Tak. ; - Zatwardzenie. - Co? - Zatwardzenie. - Słucham? - Mam ci to narysować? Zatwardzenie. Umarłyśmy na blokadę kiszek po zjedzeniu nowo powstałych, niestrawnych form roślinnych. Kiedy my, roślinoŜercy, zniknęliśmy, oczywiście równieŜ mięsoŜercy wyginęli z braku poŜywienia. -Vivien wybrała wszystkie siedem liter ze swojej przegródki, lecz nie ułoŜyła ich na planszy, tylko zamknęła w dłoni i podeszła do Martina. Jej oczy oczarowały go, czarne jak węgiel źrenice osadzone na tle złocistej tęczówki niczym księŜyc zaćmiewający słońce. - Sędzia Candle? - Były sędzia. Przegrałem sromotnie w listopadowych wyborach. - Pański proces nie moŜe zakończyć się szczęśliwie dla oskarŜenia, o czym pan z pewnością wie. - Vivien zaczęła układać litery na dłoni. - Wielka szkoda, Ŝe złoŜyli pana z urzędu. Pańskie werdykty były zawsze proekologiczne. Szczególnie podobała nam się decyzja w sprawie Pronto Prints. - Pronto Prints była to firma fotograficzna z Fox Run, która potajemnie wylała do potoku Waupelani ponad dziesięć tysięcy litrów odpadów chemicznych. Martin nałoŜył na nich wysoką grzywnę i kazał firmie zbudować kompletną oczyszczalnię ścieków. - Naprawdę chce pan to przeprowadzić? - Tak. - A zatem mamy pewną prośbę. Gdy będzie pan pisał akt oskarŜenia, proszę pamiętać o Wawrzyńcu i mnie. O Wawrzyńcu i mnie... i całej reszcie. - Wyginięcie kilku rzędów, prawie całej podgromady, to coś, czego nie naleŜy lekcewaŜyć - rzekł samiec dinozaura. - Bezinteresowne zło. -Vivien umieściła wszystkie siedem liter na planszy. Drugie A ze słowa PADLINA pozwoliło jej utworzyć THANATOS. - Zgadzam się - potaknął Martin, zastanawiając się, jaki sens będzie miało umieszczenie faktu wyginięcia wielkich gadów w akcie oskarŜenia. - Nie moŜesz wykorzystać tego słowa - powiedział Wawrzyniec do partnerki. - AleŜ mogę. - To nazwa własna, grecki bóg. - Jest to równieŜ synonim śmierci. - AleŜ nie! - AleŜ tak! - Gdzie jest słownik? Zaraz się przekonamy! - Chcemy, by nasz głos został usłyszany - zwróciła się Vivien do Martina, wyciągając spod turystycznego stolika "Słownik wyrazów obcych". - Proszę dopuścić nas do głosu - rzekł Wawrzyniec. - Zobaczę, co da się zrobić. Neuronauci odeszli wkrótce po tym, jak dowiedzieli się, Ŝe "thanatos" nie zawsze pisze się od wielkiej litery. Strona 80

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ROZDZIAŁ 7 Kiedy Martin Candle i jego towarzysze zjawili się na moim podwórku, w ubłoconych butach, spoceni, nagle zdałem sobie sprawę, jak bardzo stęskniłem się za stymulującymi kontaktami towarzyskimi. Moi klienci z wyjątkiem biskupa Augustyna to zgraja tępaków, a moi uczniowie mają taki sam poŜytek z umysłu jak kobra z maści na odciski. Belfegor chce rozmawiać wyłącznie o filmach grozy i baseballu. Schonspiegla idea rozmowy przywodzi na myśl złupienie Rzymu. Myśl o spędzeniu popołudnia z istotami dorównującymi mi bystrością umysłu doprowadziła mnie na skraj ekstazy. Otrzeźwieni faktem, iŜ jestem nie tylko krawcem, lecz takŜe Księciem Ciemności, neuronauci przelękli się nieco, lecz za pomocą argumentów odwołujących się zarówno do uczuć, jak i rozsądku udało mi się ich uspokoić. Śpiączka Boga, wyjaśniłem, uczyniła ze mnie metafizycznego inwalidę. Tak samo mogłem ukraść im dusze, jak rzutek w zawodach strzelania kaczek - złoŜyć jajka. Tutaj, nad rzeką Chiddekel, wszyscy jesteśmy zagorzałymi mięsoŜercami. Jeśli coś nie krwawi, nie jemy tego. Mój osobisty kucharz, Funkeldune, stał się ostatnio kimś w rodzaju purysty dietetycznego, odmawiając przyrządzania wszystkiego, czego sam nie upolował i własnoręcznie nie zabił. Na szczęście Ŝadne z moich gości nie było wegetarianinem, a ich oczy zabłysły na widok poŜywnej kolacji przygotowanej dla nas przez Funkelduna, gulaszu sporządzonego z Boskiego archetypu Ernesta Hemingwaya. Wypowiedziałem swoją standardową formułę - "Drogi BoŜe, wiemy, Ŝe masz swoje powody, dla których tysiące dzieci głodują w róŜnych zakątkach globu, i dziękujemy Ci za dostarczenie na nasz stół tych nadmiernie obfitych porcji, amen" - po czym zabraliśmy się do jedzenia. Oczywiście nie poinformowałem gości, co spoŜywają. Wierzyli, Ŝe jedzą mięso dzikiego niedźwiedzia, co w pewnym sensie odpowiadało prawdzie. - Czegoś nie rozumiem. Czy jesteś rzeczywistym diabłem, czy tylko Ideą Diabła? - spytał jezuita-kosmolog, Tomasz Ockham, pochłaniając kawałek udźca wielkiego pisarza. - Idea Diabła jest rzeczywistym diabłem - odparłem stanowczo. - Cielesny diabeł, który kiedyś włóczył się po całej ziemi, jest zaledwie odbiciem mnie samego. - Chciałem dodać: "Tak jak Ernest Hemingway, który niegdyś cieszył się sławą jako ziemski pisarz, jest zaledwie odbiciem Ernesta Hemingwaya, którego teraz spoŜywacie", ale udało mi się trzymać język za zębami. Przez cały czas posiłku goście zarzucali mnie pytaniami w rodzaju tych, jakie zajmują ludzi na łamach telewizji. Prawdę mówiąc, nie lubię telewizji publicznej. Co innego kanał "Playboya" - telewizja łonowa, jak ujmuje to Belfegor. Jaka jest prawidłowa wartość stałej Hubble'a? Dlaczego proton w atomie wodoru jest tysiąc osiemset trzydzieści sześć razy cięŜszy od elektronu? Wyjaśniłem, Ŝe przed nadejściem śpiączki znałem zapewne wszystkie odpowiedzi, lecz teraz ledwie pamiętałem juŜ, jak wygląda haft krzyŜykowy. - Czy znasz jakieś kontrargumenty na teorię liberum arbitrium, czyli wolnej woli, jako rozwiązanie problemu zła? - wyskoczył w pewnym momencie Candle. - Bez wątpienia kiedyś znałem. - A co z rozwiązaniem ontologicznym? - Powinieneś rozmawiać z doktorem teologii, nie z Ojcem Kłamstw. RozróŜnienie jest subtelne, lecz istotne. Nasz bohater zjadł kęs łydki Hemingwaya. - G.F. Lovett kazał mi przeczytać "Opus imperfectum contra Julianum" świętego Augustyna, lecz niewiele mi to pomogło. - To jedna z moich ulubionych lektur, przyznaję, lecz po co zadowalać się ostatnim dziełem Augustyna, kiedy moŜesz poznać samego biskupa? Widzisz ten trzyczęściowy garnitur z brązowej wełny pod ścianą? - Pazurzastym palcem wskazałem częStrona 81

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ści garderoby oczekujące na odbiór: marynarka, kamizelka, spodnie. - Kiedy przyjdzie go odebrać, powiem mu, Ŝe anuluję rachunek... pod warunkiem Ŝe poprowadzi cię w górę rzeki, do źródła jego teodycei. Mam na myśli oczywiście ów rajski punkt, z którego początek biorą Piszon, Gichon, Eufrat i Chiddekel. - PodróŜ do rajskiego ogrodu byłaby najbardziej stymulująca, to pewne - rzekł Ockham, przeŜuwając kęs polędwicy i bez wątpienia dostarczyłaby panu Candle'owi wielu cennych informacji, lecz my przybyliśmy tutaj w celach naukowych. - Jeśli ty nie moŜesz odpowiedzieć na nasze pytania, to kto? - zapytała Beauchamp. - CzyŜbyście nie zamierzali odwiedzić szyszynki? - odpowiedziałem naukowcom. - Nie śmiałbym pozwolić wam na opuszczenie Jego mózgu przed odwiedzeniem szyszynki. Wycelowałem igłą w lewe oko Candle'a. - UwaŜaj na biskupa Augustyna, przyjacielu. Jest niewiarygodnie inteligentny. Jeśli będzie miał okazję, zupełnie cię skołuje. Niektórzy ludzie mają nie wszystkie klepki w głowie. Augustyn ma ich za duŜo. - Szyszynka? - zapytał Ockham. - Szyszynka - potwierdziłem. - Chcesz powiedzieć, Ŝe Kartezjusz... - Przez cały czas miał rację. Dusza kaŜdego człowieka, nawet naszego Stwórcy, jest toŜsama z jego szyszynką. Jeśli istnieją odpowiedzi na twoje pytania, ojcze, to znajdziesz je na pograniczu Jego przedmózgowia. •*** W trakcie swojej kariery Martin kilkakrotnie spotykał ludzi, których był zmuszony zakwalifikować jako do szpiku kości złych. Nigdy nie zapomniał sprawy dziewięcioletniego Jareda Galitzena, który oblał naftą i podpalił osiem kotów w Glendale. Kiedyś Martin badał sprawę rzekomo nielegalnie porzuconych śmieci w Jeleniej Ostoi, lecz przekonał się, Ŝe źródłem smrodu w posiadłości Gladys Wurtz są zwłoki jej uduszonego dziesięciomiesięcznego syna. Teraz ponownie znalazł się w obliczu nieodwracalnego zepsucia. Bez względu na tO, do jakiego stopnia śpiączka Boga pozbawiła krawca jego mocy, był on nadal istotą, która - gdyby słuŜyło to jej celom - przykułaby człowieka kajdankami do łóŜka i wyjęła mu wątrobę, posługując się ręczną piłą. Gdyby nie zapewnienia neuronu, Ŝe najlepsze kontrteodycee znajdują się w Boskiej czaszce, Martin przeprosiłby towarzyszy i natychmiast udał się w drogę powrotną do "Carpco New Orleans". - Niestety, nie mam tu łóŜek - rzekł Jonatan Sarkos, gdy Idea Ciemności zapadła nad jego warsztatem - lecz pośród zalet mojego statku pocztowego jest sześć koi z dmuchanymi materacami napełnionymi ostatnimi tchnieniami zarzynanych owiec. Nigdy nie spaliście na niczym tak miękkim. Martin zamrugał, wzrok przyzwyczajał mu się do słabego blasku lampek olejnych. Na najbliŜszej półce leŜało sześć kurtek motocyklowych z napisem KONSORCJUM SZATANA wyszytym na plecach. Obok nich wisiał wełniany garnitur świętego Augustyna oraz kilkanaście prześcieradeł z symbolem KuKlux-Klanu. Martin przyjrzał się złowrogiemu gospodarzowi: był to łysy i hałaśliwie zachowujący się olbrzym, o oczach czerwonych jak u laboratoryjnego szczura. Ubrany w starannie skrojony smoking, stanowił chodzącą reklamę swoich krawieckich umiejętności. - Zanim odejdziecie, pozwólcie, Ŝe was zabawię. - Sarkos sięgnął za stół roboczy i wydobył urządzenie, w którym Martin, niegdyś członek kółka audiowizualnego w abaddońskim gimnazjum, rozpoznał projektor filmowy Kodaka. - Nie spodziewam się, by ten film was szczególnie rozbawił. - Ustawiwszy projektor na stole, krawiec załoŜył szpulkę z taśmą. W gruncie rzeczy zapewne uznacie go za straszny. Mam na koncie wiele wynalazków, lecz najbardziej dumny jestem z domowego kina. Mógłbyś obsługiwać urządzenie, Candle? Wiem, Ŝe jesteś z nim zaznajomiony. Strona 82

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Spróbuję - rzekł Martin ostroŜnie. - Panie i panowie, Studio Filmowe "Czyściec" przedstawia film "Stało się w ponurą noc", w reŜyserii Jonatana Sarkosa, na podstawie własnego scenariusza, realizacja własna. - Krawiec podszedł do przeciwległej ściany, zdjął z wieszaka jedno z prześcieradeł Ku-Klux-Klanu i przytwierdził je pinezkami do futryny drzwi. - Proszę zaczynać - rzekł do Martina, jednocześnie gasząc światła. Martin przekręcił odpowiednią gałkę. śarówka projektora zabłysła i na ekranie pojawił się obraz, długa, źle oświetlona, kręcona drŜącą kamerą scena przywodząca na myśl niskiej jakości pornografię. Prostytutka, mająca na sobie jedynie zegarek i naszyjnik ze sztucznych diamentów, siedziała po turecku na poplamionym łóŜku w motelu. W kadrze pojawił się klient - bestia o wielu rogach i tysiącach oczu, niby Ŝywcem wyjęta i kart Księgi Objawienia - i szybko skorzystał z jej usług. - Moje poczęcie nastąpiło wbrew wszelkiemu prawdopodobieństwu - komentował Sarkos. - Kobieta, którą widzicie, była bezpłodna, od jakiegoś klienta zaraziła się bowiem rzeŜączką i w wyniku nie leczonej choroby miała całkowicie zatkane jajowody. Nie pamiętała mojego ojca wcale, tyle Ŝe cuchnął jak kot przejechany na autostradzie. Skrobanka była wykluczona. Matka zawsze opowiadała się za zakazem aborcji. Potwór odwrócił się do kamery i zaśmiał hucząco. Jego na wpół wzwiedziony penis przypominał samochodowy amortyzator. - Gdy tylko Bóg zdał sobie sprawę, Ŝe jestem w drodze, postanowił, Ŝe moje narodziny muszą być skromne, by grzech pychy nie zagnieździł się we mnie przedwcześnie. Upatrzył sobie odpowiednią stajenkę, jednak była zajęta... Scena z przeróbki "Ben Hura" z roku 1959 pojawiła się na ekranie: Matka Boska siedząca pomiędzy zbiorowiskiem krów i kóz, wpatrująca się z miłością w nowo narodzonego Syna. - ...tak więc musiał wybrać coś bardziej eleganckiego. Na ekranie pojawiło się ujęcie budynku hotelu "Holiday Inn", z neonem WOLNE MIEJSCA lśniącym w padającym nieustannie deszczu. - W ten sposób Ojciec Kłamstw przyszedł na świat, powity przez Matkę Kurew. Z napęczniałym brzuchem późnej ciąŜy prostytutka leŜała na wielkim łoŜu. W miarę jak operator kamery robił kapryśne zbliŜenia i odjazdy, dziecko przepchnęło się przez szyjkę macicy i kanał rodny, ciągnąc za sobą pępowinę niczym wokalista rockowy kabel mikrofonu. Z demonicznym uśmiechem wdrapało się po tułowiu wyczerpanej matki i zawiązało jej sznur wokół szyi. - Nie widzę powodu, by oglądać dalej - powiedział Ockham. - Matce i mnie pisany był trudny związek - rzekł Sarkos. Dziecko zacisnęło pępowinę. Język prostytutki wyskoczył na zewnątrz niczym kukułka z zegara. Zaraz po śmierci matki noworodek zaczął ssać jej pierś. - Cholera, to obrzydliwe - odezwała się Beauchamp. - Wyłączcie to - rzekł Saperstein. - Świat od samego początku pojął znaczenie mojego nadejścia - powiedział Sarkos. - Pośród gości odwiedzających moją kołyskę było trzech mędrców z Zachodu. Trzej męŜczyźni z charakterystycznymi fryzurami weszli do pokoju hotelowego, z zapakowanymi prezentami w dłoniach, figlarnie poszturchując się i wymierzając sobie radosne kuksańce. Jeden miał na głowie coś przypominającego czarną miotłę; drugi Ŝydowskie afro; trzeci zaś był ostrzyŜony na jeŜa. - Niezbyt chwalebny punkt ich karier - zauwaŜyła Beauchamp. Pojawiło się ujęcie w planie amerykańskim: niemowlę siedziało na brzuchu martwej prostytutki, otwierając jeden z prezentów. Ze środka wyskoczyło siedem pluszowych węŜy na spręŜynach. Strona 83

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Od tego czasu - powiedział krawiec - Ŝyłem wedle maksymy: "StrzeŜ się głupców przynoszących dary". Ostatnie ujęcia pokazywały dziecko wrzucające mędrców do pełnego piranii hotelowego basenu. - Koniec - oznajmił Sarkos. - Bogu dzięki - rzekł Saperstein. Gdy Martin wyłączył projektor, Sarkos potarł zapałkę i przytknął płomień do knota lampy. Warsztat wypełnił się ciepłym blaskiem płonącego tranu. - Minąłeś się z powołaniem - stwierdził Ockham ironicznie. - Powinieneś był zostać reŜyserem filmowym. - Jestem nim. Nie sądzicie chyba, Ŝe "Titanica" nakręcił Cameron. - Sarkos podszedł do projektora, zdjął szpulę z filmem i pomachał nią w stronę Martina. - Logicznie rzecz biorąc, oczywiście, powinienem być gwałtownie przeciwny Sprawie międzynarodowej numer 227. Jeśli zapadnie wyrok skazujący i sędziowie nakaŜą odłączenie urządzeń podtrzymujących Ŝycie, gdzie się wtedy znajdę? - Cisnął szpulką niby dyskiem. - Uniewinnienie przygnębiłoby mnie jeszcze bardziej, toteŜ będę przyklaskiwał twoim staraniom na kaŜdym etapie. Moi uczniowie i ja zamierzamy oglądać całe widowisko. - Sarkos wyciągnął telewizyjnego pilota z kieszeni i wycelował nim w Martina. - Wspaniałe urządzenie. Nie tylko zmienia kanały, reguluje głośność i kontrast, lecz takŜe pozwala mi ocenić kaŜdego potencjalnego Prometeusza i aspirującego Hioba w okolicy. Krawiec przyjrzał się rzędom guzików, przyciskając zimny jak bryła lodu pilot do czoła Martina. - Przeziębię się. - Cicho - rzekł Sarkos. - Zobaczmy... wskaźnik goryczy: 147, dobrze. Współczynnik obłudy: 175 na 96, doskonale. Zapał moralizatorski: 38,8 stopni Celsjusza. Do diaska, Candle, jesteś najsilniejszym zawodnikiem, jakiego mieliśmy. Mógłbyś nawet wygrać. Sprawiedliwość jest przecieŜ ślepa. Powinienem o tym wiedzieć, sam zaszywałem jej powieki... tym. - Błysnął srebrną igłą krawiecką. - Przede wszystkim, bez względu na to, jakie sztuczki będzie stosował Lovett w Hadze, nie pozwól mu zrzucić całej winy na mnie. - Nie pozwolę. - Nikt nie zmuszał naszego Stwórcy, by obarczał świat obecnością Księcia Ciemności. - Sarkos uśmiechnął się szeroko jak rekin. - Moje gwałtowne poczęcie, uporczywa ciąŜa, niegodne narodziny: nic z tego nie było nieuniknione. On sprawił to wszystko z własnej nieprzymuszonej woli. Dzięki roxanolowi Martin spał głęboko tej nocy i kiedy się obudził, kilka minut zajęło mu uświadomienie sobie, Ŝe nie znajduje się w domu w Abaddon, lecz płynie po rzece Chiddekel na pokładzie zardzewiałego, osiemnastometrowego parowca pocztowego o nazwie "Dobre Intencje". Pamięć przywrócił mu wyjątkowy zapach rzeki Chiddekel; z fal unosił się cudowny aromat, mieszanina czerwonych róŜ, landrynek i wędzonego mięsa. Nawet w obecnym stanie zepsucia Boski mózg pachniał lepiej niŜ większość mózgów u szczytu potęgi. Martin zwlókł się z koi, minął śpiących Sapersteina i Beauchamp, po schodni wspiął się na główny pokład. Statek szedł pełną parą, posuwając się niezmordowanie pomiędzy brzegami błotnistej równiny. Silnik sapał i dyszał; dym wydobywał się z podwójnego komina czarnymi kłębami upstrzonymi garściami pomarańczowych iskier. W wilgotnym i lepkim powietrzu kłębiły się masy owadów. Ze sterówki - drewnianej budki o architektonicznej subtelności wiejskiej sławojki - dobiegał męski głos śpiewający nieprzyzwoitą marynarską piosenkę. Martin słyszał urwane fragmenty, jakby pochodziły z płyty tak zniszczonej, Ŝe igła skakała chaotycznie pomiędzy rowkami. RozróŜnił "ośmiornic pieszczoty cne", a potem "gwałt na garbatym wielorybie". Śpiew umilkł. - Dzień dobry, panie Candle. - Obrzydliwa kreatura wystaStrona 84

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wiła pysk przez okienko sterówki. - Jestem Belfegor, wasz nieustraszony szyper, a takŜe ulubiony uczeń Sarkosa. - W oczach Martina demon przypominał istotę, jaka mogłaby się narodzić, gdyby prawa natury pozwalały na łączenie się goryli z guźcami. Oczy miał nabiegłe krwią. W jego nozdrzach moŜna było śmiało zmieścić piłeczki pingpongowe. - Proszę nie wymawiać mi statusu metafizycznego - poprosił, a z jego nosa pociekła pecyna śluzu. Beknął głośno. - Gdybym miał wybór, grałbym zawodowo w baseball. Martin z obrzydzeniem odwrócił się od sterówki i pokuśtykał w stronę dziobu, gwałtownymi ruchami rąk odganiając archetypowe muchy i pierwotne komary latające mu wokół twarzy. Pacnął się otwartą dłonią w czoło, zabijając komara wielkiego jak szerszeń i spryskując brew własną wyssaną przez owada krwią. Na rufie wysoki, mocno zbudowany męŜczyzna około pięćdziesiątki, ubrany w ten sam wełniany garnitur, który Martin widział poprzedniego dnia u Sarkosa, prowadził oŜywioną rozmowę z ojcem Ockhamem. Na szyi zawieszoną miał lornetkę, kołyszącą się przy kaŜdym gwałtowniejszym ruchu. Na jego orlim nosie wspierały się okulary w rogowej oprawie; pomiędzy równymi zębami trzymał zaciśniętą fajkę z korzenia wrzośca. Wyglądał na człowieka dystyngowanego i znamienitego, kogoś w rodzaju emerytowanego profesora elitarnego uniwersytetu lub teŜ rumuńskiego arystokraty-wampira, który zdołał urządzić sobie garsonierę przy internacie dla dziewcząt. - ...postrzegając NajwyŜszą Istotę jako dwubiegunową mówił Ockham. - Rozszczepione bóstwo? - odpowiedział nieznajomy, wyciągając fajkę z przepastnych ust. - Nie, nie, Bóg jest jedyny w Trójcy. - W tym momencie Martin spostrzegł jego zdolność do unoszenia jednej brwi. - Popadasz w manicheizm, ojcze. Znam to. Proszę zawrócić. - Lecz bieguny działają w parze, podobnie jak twoje oczy, kiedy uŜywasz okularów - upierał się Ockham. - W manicheizmie dwie zasady są wzajemnie przeciwstawne. - To pułapka, przyjacielu. Trzymaj się z dala. - Biskup Augustyn? - zapytał Martin, podchodząc. - Idea Augustyna - poprawił go męŜczyzna. Podniósł dwie brwi jednocześnie. - Sędzia Candle? - Były sędzia. Czytałem pańską autobiografię. - Moje "Wyznania"? W całości? - W całości. - Gratulacje. Mam wątpliwy zaszczyt być autorem jednego z trzech arcydzieł zachodniej literatury, które nie więcej niŜ siedemdziesiąt osób przeczytało w całości. Pozostałe pozycje to "Raj odzyskany" i "Zmierzch i upadek cesarstwa rzymskiego". - Augustyn uniósł prawą brew. - Dzisiaj, oczywiście, nie trudziłbym się zapisywaniem tego wszystkiego, prawda? Po prostu wystąpiłbym w telewizji. - Lewa brew zrównała się poziomem z prawą. - A więc, panie Candle, szuka pan wiadomości na temat zła. - Zgadza się. - Sarkos twierdzi, Ŝe nie kaŜe mi płacić za nowe ubranie, jeśli pana oprowadzę. - Augustyn splótł ręce na piersiach, pocierając skórzane naszywki na łokciach marynarki. - Nie muszę chyba mówić, Ŝe do Sprawy międzynarodowej numer 227 odnoszę się z niechęcią. Oświecenie pana nie będzie dla mnie przyjemnością i jestem gotów wycofać się z umowy w tej chwili. - Biskup skrzywił się ponownie. - Mimo wszystko jednak nowy garnitur to nowy garnitur. - Z kieszeni marynarki wyjął poskładany odcinek róŜowego papieru komputerowego z perforowanymi brzegami. - Nasza trasa. Góra Moria, równiny Sodomy, wzgórza Ararat, Kraina Gnoju, Ogród Rajski. - Schował kartkę z powrotem, pyknął z fajki i wydmuchnął kółko dymu w kształcie wstęgi Moebiusa. - Chęć oczyszczenia duszy poprzez spowiedź moŜe być czasem przemoŜna, nie zgodziłby się Strona 85

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) pan? W tej chwili, na przykład, ze wzruszeniem wyznaję, iŜ nasze spotkanie z aktorami wydarzenia na górze Moria - Abrahamem, Izaakiem, barankiem ofiarnym - pobudzi moje cielesne pragnienia. - Ma pan nieczyste skłonności wobec chłopca? - zapytał Ockham. - Wobec barana. - Augustyn zawinął jędrną dolną wargę do środka i ją przygryzł. - BoŜe, jakiŜ obrzydliwy i upadły świat zamieszkujemy! Słowem kluczowym, ojcze, jest lubieŜność. LubieŜność, lubieŜność, i raz jeszcze lubieŜność. W trakcie dalszej rozmowy biskup odsłaniał się coraz bardziej. Opowiedział o ogarniającym go regularnie pragnieniu nawiązania intymnych relacji z róŜnymi cięŜkimi maszynami rolniczymi. Opisał swoją fantazję na temat noszenia jedwabnych koronkowych majtek. Przyznał, Ŝe chciałby kiedyś sędziować w którymś ze słynnych pojedynków na pierdnięcia, na które Idea Marcina Lutra wyzywała często Ideę Szatana. Gdzieś w trakcie tych wyznań Ockham wymknął się niepostrzeŜenie, lecz Martin postanowił wytrwać, pragnąc zaskarbić sobie sympatię biskupa. Sprośność opowieści Augustyna sprawiła, Ŝe Martin przypomniał sobie sprawę Sidneya Kinga, agenta nieruchomości z Glendale, którego trzy przyjaciółki przybyły do magistratu wkrótce po tym, jak dowiedziały się nawzajem o swoim istnieniu. Ich skargi były identyczne. KaŜda była w siódmym tygodniu ciąŜy z Kingiem, co jednoznacznie przeczyło jego zapewnienion, iŜ przeszedł zabieg podwiązania nasieniowodów. Cynthia Ringle zamierzała poddać się aborcji, Karla Schwartz i Joannę Bogenrief postanowiły urodzić dziecko. śadna nie chciała ślubu z oszustem. - Czy jest jakaś szansa na uzyskanie sprawiedliwości w tej sprawie? - zapytała Karla Schwartz. Nazajutrz Martin wezwał Kinga do sądu, oskarŜając go o raŜące naduŜycie swego organu rozrodczego i groŜąc więzieniem. King się zdenerwował. Kując Ŝelazo póki gorące, Martin wydobył od niego obietnicę: dopóki dzieci nie osiągną dwunastu lat, King będzie dobrowolnie słuŜył matkom jako opiekun na weekendy - Ŝadnych wyjątków, Ŝadnych wymówek, wysoka grzywna na wypadek, gdyby się nie wywiązał. Jeśli prezes General Motors zaprosi Kinga na łowienie pstrągów któregoś pięknego sobotniego popołudnia, King musi zabrać ze sobą oboje nieślubnych dzieci. Jeśli hollywoodzka gwiazdka zaproponuje, by spędzili dwa tygodnie na południu Francji, będzie musiała zarezerwować cztery miejsca w samolocie. Siedem miesięcy później dzieci przyszły na świat, dwaj chłopcy, i od początku wszystko szło dobrze, przymusowe ojcostwo obudziło nawet w Kingu uśpioną uczuciowość. W końcu zarówno Karla Schwartz, jak i Joannę Bogenrief znalazły męŜów, a King funkcjonował w Ŝyciu chłopców jako ktoś w rodzaju całorocznego świętego Mikołaja. - Czy chciałeś kiedykolwiek, Ŝeby w odbycie mieszkała ci mysz? - zapytał Augustyn, zbliŜając dłonie do obfitej piersi Martina. - Raczej nie. - LubieŜność, panie Candle, wszystko lubieŜność! Och, ja kimiŜ godnymi pogardy istotami jesteśmy! Nasze ciało jes' upadłe! Nasze dusze są pełne szlamu! Im szybciej nadejdzif dzień sądu ostatecznego, tym lepiej! Moim obowiązkiem jest znosić to wszystko, powiedział sobie Martin w duchu, zaciskając zęby i zamykając oczy. Hiobianie liczą na mnie. Promienie słońca na błotnistej równinie tworzyły miraŜe przypominające opalizujące formy w mentalnym laboratorium OskarŜonego. Martin powrócił do swej koi i odebrał wiadomości zarejstrowane przez pocztę elektroniczną. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: wtorek, 16 maja, 21.45 czasu wschodniego Strona 86

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Mój związek z twoją gospodynią rozwija się wspaniale. Mamy z Patrycją wiele wspólnego - rozwód, osierocenie, ateizm - i wierzę, Ŝe moŜemy pomóc sobie nawzajem, chociaŜ ona nadal wykazuje dziwną niechęć do naszej sprawy. Chce wiedzieć, czy przyjmujesz odradex. Źle wieści. Doktor Carbone podniósł stawkę. śąda teraz 175 tysięcy dolarów. Co więcej, twierdzi, Ŝe jedynym specjalistą w calym Ohio zdolnym poprowadzić letnie wyklady jest jego Ŝona Pearl, a ona chce 32 tysiące plus 5 tysięcy dla asystenta. UwaŜam, Ŝe są to sumy zawyŜone, i powiedziałem im to. Gdy Martin skończył czytać korespondencję od Randalla, burzyła się w nim krew, a serce waliło jak młotem. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: środa, 17 maja, 11.40 czasu lokalnego Na miłość boską, Randall, przestań wykłócać się o honorarium naszego najwaŜniejszego świadka! Daj facetowi i jego Ŝonie, ile Ŝądają. Być moŜe, nie mamy aniołów po naszej stronie, ale mamy budŜet niczym hollywoodzka superprodukcja. Poinformuj Patrycję, Ŝe nie wstrzykuję sobie odradeksu. Nie powinna być zaskoczona. Wiadomość od Esther była bardziej uspokajająca, chociaŜ zaczynała się nieprzyjemnie. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: środa, 17 maja, 10.17 czasu wschodniego Allison Lowry odmawia składania zeznań, nawet za 10 tysięcy, koniec, kropka. Mogła opowiedzieć swoją historią na naszym pierwszym spotkaniu, ale nie zamierza powtarzać jej przed całym światem. Me mogę obiecać Ci Ŝadnych nowych rozszczepień kręgosłupa, sądzę jednak, Ŝe jestem na tropie czegoś równie dobitnego: zwłóknienia torbielowatego. Przeprowadzam rozmowy z trzema parami rodziców w tym tygodniu. (Dwójka z dzieci, o których mowa, umrze w ciągu roku. Trzecie umarło zeszłego stycznia. śycz mi szczęścia). Tymczasem na froncie raka i nieuleczalnych chorób sprawy idą coraz lepiej. Powinieneś posłuchać, jak Frank Latham opisuje koszmary choroby Hodgkina, a Rosalind Krueger opowiada, jak straciła córkę cierpiącą na ostrą białaczkę limfoblastyczną. Przede wszystkim jednak uda mi się chyba przeciągnąć na naszą stronę uciekiniera z Ruandy, Xaviera Mrugamę. Został zaatakowany maczetą, wspaniała ofiara walk plemiennych. Z językiem przyciśniętym do górnej wargi Martin ponownie odczytał cały list od Esther. "Nie mogę obiecać Ci Ŝadnych nowych rozszczepień kręgosłupa...". Znowu powiew tego samego, bezwględnego królestwa Sprawy międzynarodowej numer 227. "Na froncie raka i nieuleczalnych chorób...". Nic dziwnego, Ŝe ludzkość tak rzadko zaciągała Stwórcę przed sąd. Polowanie na Boga nie jest sportem dla amatorów. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: środa, 16 maja, 11.58 czasu lokalnego Niech będzie, zostawimy Allison w spokoju. Jeśli dasz radę wygrzebać skądś rozmownego pacjenta ze zwłóknieniem torbielowatym, powinno to wypełnić lukę. Oczywiście jestem zadowolony, Ŝe tak dobrze idzie nam z naszymi pacjentami rakowymi. Coś mnie jednak niepokoi. Czy rak nie stał się ostatnio odrobinę nudny ? Czy potrafiłabyś znaleźć coś bardziej na czasie? Poszukaj przynajmniej jednej ofiary stwardnienia rozsianego oraz paru przypadków wczesnej choroby Alzheimera. Kiedy wrócił na pokład, Idea Słońca stała w zenicie. Znalazł Augustyna na rufie, usadowionego na rozkładanym leŜaku, z wędką w dłoni. Na powierzchni wody kołysał się plastikowy jajowaty spławik. - Czy kiedykolwiek chciał pan ozdobić sobie twarz, przebijając wargi haczykami? - zapytał biskup. - Nigdy - odparł Martin. - Na wschód od Edenu pokusy nigdy się nie kończą. Strona 87

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Biorą? - Nie... a jeśli weźmie się pod uwagę, jakie monstra zamieszkują te wody, to chyba i lepiej. O tam, na przykład - biskup Augustyn wskazał na północ - mamy bestię tak przeraŜającą, Ŝe Bóg ujarzmił ją dopiero po trzydniowej walce. Behemot z Księgi Hioba. Martin spojrzał ku grobli. Zwierzę przypominające krzyŜówkę hipopotama z plezjozaurem leŜało w mule, poŜerając sitowie i liście lotosu. Jego gigantyczny grzbiet lśnił od warstwy osocza. Ruchliwe oczy osadzone były na szypułkach, podobne do dziecięcych wiatraczków. Martin z jękiem chwycił za reling, Ŝeby nie upaść. Jedną rzeczą było czytać o Behemocie - symbolu pierwotnego chaosu, według większości komentatorów biblijnych - a zupełnie inną znaleźć się w obecności potwora. Martin przypomniał sobie, jak jego ojciec, zawsze poszukujący interesujących tematów na lekcje szkółki niedzielnej, wypoŜyczył celuloidową kopię "Giganta Behemota", fantastyczno-naukowego filmu grozy z końca lat pięćdziesiątych, i poŜyczywszy projektor z plebanii, dokonał wstępnej projekcji w duŜym pokoju remizy. Było to wielkie wydarzenie. Martinowi pozwolono zaprosić Billy'ego Tuckermana. Niestety, "Gigant Behemot" okazał się filmem niezbyt strasznym dla dwunastolatków. Ojciec równieŜ oglądał go ze wzrastającym rozczarowaniem, gdyŜ z wyjątkiem pierwszej kwestii narratora - "I Bóg rzekł: "Oto Behemot, jak ciebie go stworzyłem"" - oraz mowy pogrzebowej wikarego film nie zawierał Ŝadnego materiału biblijnego. - "Oto Behemot, jak ciebie go stworzyłem" - zacytował Martin, pragnąc, by Augustyn zwinął Ŝyłkę, zanim monstrum wyczuje zapach przynęty. - "Gdy rzeka wezbrana, niespieszny" - dodał Augustyn, przyglądając się potworowi z mieszaniną strachu i lubieŜności. - "Spokojny, choć prąd sięga paszczy". Martin spojrzał na oddalającą się bestię, zafascynowany jej nieodgadnionością. Zaiste, w mózgu Boga więcej było rzeczy, niŜ się roiło w Augustynowej - czy jakiejkolwiek innej - filozofii. - "Czy moŜna go złapać za oczy, przez nozdrza przesunąć pętlicę?" - zacytował biskup. - Instynktownie odpowiedziałbym: nie - odrzekł Martin, wybuchając nerwowym śmiechem, gdy potwór zniknął wreszcie w dali. Popołudnie przyniosło straszliwy upał, chmary krwioŜerczych komarów i, co było bardziej zaskakujące, zapach płonącego drewna - doznanie to obudziło w Martinie nie tylko wspomnienie utraty domu w Kasztanowym Gaju, lecz takŜe wcześniejsze, nieudanej próby zdobycia harcerskiej sprawności kucharza. Spazm bólu przeszył mu lewą kość łonową. Połykając dwie tabletki roxanolu, skierował wzrok ku północy. Kilkaset metrów od brzegu kupka chrustu paliła się na skalnym wyniesieniu, dymiąc obficie. Drewno mogło pochodzić z płonącego krzewu religii mojŜeszowej, bo choć ogień wydawał się realny, chrustu nie ubywało. PoŜyczywszy lornetkę od Augustyna, przyłoŜył ją do oczu, wyregulował ostrość i aŜ go zatkało z wraŜenia. Chudy chłopiec, wyglądający na nie więcej niŜ dziesięć lat i ubrany jedynie w białe płócienne spodnie, leŜał na kupie chrustu, związany skórzanymi rzemieniami. Parę metrów dalej zgarbiony, brodaty starzec we flanelowej koszuli w kratę spacerował nerwowo dookoła, przyciskając do piersi obsydianowy nóŜ. Był w rozterce - chciał spełnić obowiązek wobec Boga, a jednocześnie pragnął uwolnić chłopca i zaprowadzić całego i zdrowego do domu. Obie postaci, ojciec i syn, wydawały się uwięzione w pętli czasowej, niczym figurki tańczące w pozytywce. - Zatrzymać statek! - Augustyn popędził ku sterówce, wymachując róŜowym planem podróŜy niby proporcem. - Zatrzymać w tej chwili! Strona 88

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Belfegor spojrzał na Augustyna tak, jak mąŜ mógłby spojrzeć na Ŝonę, gdyby poprosiła go o kupno paczki podpasek, lecz mimo wszystko wypełnił polecenie, gasząc silnik i opuszczając kotwicę. Lepka mgła wiła się po powierzchni rzeki, gdy Martin zszedł za burtę i z przenośnym komputerem nad głową ruszył ku brzegowi, brodząc we krwi. Augustyn i naukowcy szli zaraz za nim. Szkarłatne wody były ciepłe i gęste niczym karmel. Doznanie to Martin z pewnością uznałby za wyjątkowo nieprzyjemne, gdyby nie był nafaszerowany roxanolem. PodróŜnicy dotarli do brzegu i ociekając osoczem, wspięli się na błotniste zbocza Morii. - Chciałbym cię prosić o pomoc - rzekł Martin, zbliŜając się do chłopca na tyle, na ile pozwalał Ŝar ogniska. - Czy znane ci są jakieś rozwiązania paradoksu cierpienia? - Wywołał listę Lovetta na ekranie komputera i podsunął ją chłopcu przed oczy. - Teoria ukrytej harmonii, na przykład? Teoria liberum arbttrium? - Pan jest sędzia Candle, nieprawdaŜ? - zapytała Idea Izaaka. Pot spływał chłopcu z czoła. - Były sędzia. Liberum arbitrium, jak moŜe wiesz, oznacza wolną wolę. - W tej chwili trudno mi pozbierać myśli. Mój ojciec chce mnie zabić. W innej sytuacji z chęcią porozmawiałbym z panem o problemie zła. - Ja równieŜ jestem całkiem skonfundowany - przyznała Idea Abrahama. Starzec patrzył przed siebie zmęczonymi, nabiegłymi krwią oczami. - Proszę, Panie, daj mi siłę... Gdy Ockham wycelował w Abrahama kamerę i nagrał kilkadziesiąt sekund taśmy, patriarcha podniósł nóŜ na wysokość wzroku. Ostrze zalśniło w blasku zachodzącego słońca. - Czy któryś z was ma pojęcie, w jaki sposób krętki przytwierdzają się do Myxotricha paradoxa? - zapytał Saperstein. - Co to są krętki? - zapytał Abraham. Augustyn stanął przed Martinem. Oczy miał ciemne, nieruchome. - Patrzy pan na wyjaśnienie eschatologiczne - rzekł. W obecnej chwili Abraham i Izaak straszliwie cierpią... - Straszliwie - jęknął chłopiec. - Wolałbym nie Ŝyć! - zawodził ojciec. - ...a jednak, w swoim czasie, dziecko zostanie uratowane. - Augustyn uśmiechnął się szeroko do patriarchy. - OkaŜ cierpliwość, starcze. Świat materialny to padół łez, lecz w końcu idzie się do nieba. W odpowiedzi Abraham wycelował czubkiem noŜa w Augustyna, pogardliwie wydął wargi i zaśpiewał: Za rogiem błyszczy tęcza na niebie, Słychać śpiewanie w nas, Więc pijmy, bracia, w potrzebie, I weselmy się póki czas. - CóŜ, jeśli chcesz to tak ująć - rzekł drwiącym tonem Augustyn. - Proszę przeczytać "Contra Celsum" mojego znamienitego poprzednika, biskupa Orygenesa - zwrócił się do Martina - a zda pan sobie sprawę, Ŝe wszystkie nasze ziemskie nieszczęścia są ulotne jak źdźbła trawy. "Orygenes stworzył wyjaśnienie eschatologiczne", zapisał Martin w komputerze. - Co jeszcze powinienem wiedzieć na temat Orygenesa? - Zaczął jako uczeń Platona i gnostyków, potem jednak przeszedł na chrześcijaństwo - powiedział Augustyn. - Po czym sprzedał swoje ksiąŜki, stał się ascetą i sam siebie wykastrował - dodał Ockham. "Obciął sobie jądra", wystukał Martin, drŜąc na wspomnienie doktora Blumenberga proponującego, by walczyli z rakiem za pomocą tego samego zabiegu. Trudno mu było wyobrazić sobie kogoś okaleczającego się w ten sposób jedynie dla duchowego uniesienia. Augustyn wyciągnął palec w stronę pobliskich zarośli, gdzie Strona 89

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) pulchny baran stał nieruchomo w pozie fatalistycznej rezygnacji, z rogami zaplątanymi w gałęzie krzewów. - Widzisz tego barana, Izaaku? Twoje wybawienie jest bliskie. Wkrótce Abraham zauwaŜy zwierzę i dokona zamiany. - Wiem, wiem - mruknął chłopiec sarkastycznie. - To stara historia. - Nie wydajesz się zbyt uradowany - zauwaŜyła Beauchamp. - Uradowany? JakŜe mogę być uradowany? Mój ojciec słyszy głos z niebios nakazujący mu spalić mnie na stosie i oddać uwędzone mięso ku Jego zadowoleniu i uciesze. "ZłóŜ dla Mnie ofiarę, której nie będę mógł odmówić", rzecze Jehowa. Potem, w ostatniej chwili, wycofuje swe Ŝądanie. WyobraŜacie sobie, Ŝe pójdę teraz do domu i zapomnę o wszystkim? Zapach dymu, błysk noŜa, ucisk rzemieni na przegubach... wyobraŜacie sobie, Ŝe to wszystko nie wryło mi się głęboko w pamięć? WyobraŜacie sobie, Ŝe będę mógł odtąd spojrzeć ojcu w oczy, nie myśląc przy tym: "Był gotów to zrobić"? - Lub teŜ, skoro juŜ o tym mowa - rzekł Abraham - czy wyobraŜacie sobie, Ŝe będę mógł odtąd spojrzeć Izaakowi w oczy, nie myśląc: "Byłem gotów to zrobić"? "Toksyczna rodzina", wpisał Martin. - Obaj tracicie z oczu sprawę najwaŜniejszą - rzekł z naciskiem Augustyn, pokazowo marszcząc brwi. - Skrępowanie Izaaka to historia symboliczna. - Twój symbol, mój syn - powiedział Abraham. - Proszę się nie irytować. Jestem Augustyn z Hippo Regius, odkrywca lubieŜności. Pomiędzy moimi nogami kołysze się oś, wokół której obracać się będzie nowy wspaniały świat chrześcijańskiego antyerotyzmu. - Proszę mi wybaczyć - rzekł baran słabym głosem. - Nie chcę się wtrącać, ale jeśli chce pan obalić wyjaśnienie eschatologiczne, sędzio Candle, proszę nie zaczynać od psychologicznego rysunku całej sytuacji. Niech pan zacznie od prostego faktu, iŜ chociaŜ wybawienie tego chłopca moŜe wydawać się pozornie czymś wspaniałym, takie szczęśliwe zakończenia są raczej wyjątkiem, nie regułą. - To zwierzę ma rację - zauwaŜył Abraham. - Nazywajcie mnie Gordon. - Wydostawszy się z gęstwiny, baran podszedł do ołtarza całopalnego. Głosem i zachowaniem przypominał Martinowi osła Kłapouchego. - Proszę rozwaŜyć moje kłopotliwe połoŜenie. Gdy Abraham zacznie podrzynać mi gardło, czy Jahwe zstąpi na dół i zawoła: "Stop, zatrzymajcie się, tylko Ŝartowałem, prima aprilis"? Czy zastępcza ofiara odnajdzie się w następnej kępie zarośli będzie to królik, być moŜe? A jeśli tak, to co ze sprawiedliwością dla królika? Czy Jawhe zadowoli się dla odmiany ropuchą? - Gordon przerył racicą błotnistą ziemię. - Przyznaję, Ŝe trudno jest mi zachować obiektywizm w tej sprawie. Fakt jednak pozostaje faktem, kiedy w realnym świecie ktoś chce skrzywdzić dziecko, niezbyt często następuje Boska interwencja. Augustyn gwałtownym ruchem ściągnął okulary w rogowej oprawie i wycelował nimi w Gordona. - Prawidłowa interpretacja obecnego incydentu nie jest jednoznaczna z oczekiwaniem sprawiedliwości tu i teraz. Ofiara Izaaka pozwala nam pamiętać, Ŝe poprzez pokutną śmierć Jezusa Chrystusa na krzyŜu, Jezusa reprezentowanego w tej opowieści przez ciebie, Gordonie, ludzkość została odkupiona. - Poklepał barana po zadzie. - Gdy nasz Zbawiciel nadejdzie ponownie, martwi wstaną z grobów, grzeszni zostaną ukarani, a cnotliwi nagrodzeni Ŝyciem wiecznym. - Nie mogę zgodzić się z Ŝadną teorią zła, która tak łatwo uodparnia się na empiryczne sprzeczności - rzekł Gordon. Wszystkie teodycee wymagające wiary w Ŝycie pozagrobowe nie są warte funta kłaków. - Baran skierował spojrzenie swych wodnistych oczu na Martina. - Czy pan to rozumie? Jeśli Bóg sprzed śpiączki był rzeczywiście tak kochający i potęŜny, jak Strona 90

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) twierdzą Jego zwolennicy, to nie miał Ŝadnego powodu, absolutnie Ŝadnego, czekać z wykorzenieniem zła na jakiś hipotetyczny dzień sądu ostatecznego. Ojciec nie ma prawa seksualnie molestować dzieci przez całą zimę, tylko dlatego Ŝe wiosną zamierza zabrać je do Disneylandu. "Teoria zadośćuczynienia" - zanotował Martin. - To twoja opinia - rzekł Augustyn z gniewem. - Moja - odparł baran spokojnie. - Innym problemem przy teodyceach posiłkujących się koncepcją Ŝycia wiecznego, zdaje mi się - powiedział Martin jest radosne załoŜenie, Ŝe niebo będzie czymś wspaniałym. A moŜe tamta strona jest równieŜ padołem łez, pełnym bólu i cierpienia oraz, tak, kapłanów obiecujących nam, Ŝe kiedy juŜ się stamtąd wydostaniemy, znajdziemy się w raju. I tak to idzie. Nagroda jutro, zawsze jutro. - To było dobre, panie sędzio - odezwał się baran. - Dziękuję. Abraham znowu zaczął śpiewać. W nadobne twe kończyny Nowotwór zły się wdał, Więc przyjmij łyk morfiny, By zwalczyć śmierci szał. Schował nóŜ do pochwy, podszedł do Izaaka i ściągnął mu rzemienie z rąk i nóg. - Proszę - powiedział, podając skórzane pęta Martinowi. NaleŜą do pana. Poza Boską czaszką przetrwają zaledwie parę miesięcy, ale zdąŜy pan wykorzystać je jako dowody. Proszę powiedzieć sędziom: "Oto dowód numer jeden. Jehowa uznał za stosowne odwołać jednostkowy holocaust Izaaka, lecz jego późniejsze dokonania wołają o pomstę do nieba". Martin przyjął rzemienie, wilgotne od bolesnego potu chłopca, poplamione jego umęczoną krwią. Schodząc z ołtarza, Izaak zwrócił się do swojego zastępcy. - Jesteś naprawdę wspaniałym stworzeniem. - Zeskoczył poza płomienie i pogłaskał Gordona po wełnistym łbie. - Zawsze będę twoim dłuŜnikiem. - Idź do diabła - odparł chrapliwie baran. - Czy nie ma innego sposobu? - zapytał Izaak ojca. - Gdyby decyzja naleŜała do mnie, nie zarzynałbym tego stworzenia. - Jednym gładkim ruchem Abraham przytknął nóŜ do gardła Gordona. - Wierzysz w to, synu? - Tak, ojcze. - Aiiiii! - zawył baran, gdy struga krwi, czerwonej niczym wody rzeki Chiddekel, wytrysnęła z jego niewinnego gardła. ROZDZIAŁ. 8 Następny ranek Martin spędził w wiklinowym fotelu bujanym na rufie, jedną dłonią ściskając skórzane pęta Izaaka, a drugą wstukując dane do komputera. Słomkowy kapelusz, poŜyczony od ojca Ockhama, nasunął głęboko na czoło, bo słońce było oślepiające. W końcu zarejestrował na dysku to, co napisał, uśmiechnął się i otarł pot z czoła. Wreszcie udało mu się połączyć filozoficzny atak barana na ofiarę Izaaka z równie miaŜdŜącą krytyką wysuniętą przez Abrahama i jego syna. Niech Lovett spróbuje osłonić swojego Klienta za pomocą obrony eschatologicznej - och, niech tylko spróbuje! Podnosząc wzrok znad komputera, spojrzał na drugi brzeg. Na tle szkarłatnego nieba wznosiły się ruiny wspaniałego niegdyś miasta. Zwalone wieŜe, wypalone iglice, zwęglone belki, stopione kopuły dachów. Mury były potrzaskane i pełne dziur, podobne do wapiennych nagrobków, które ojciec Martina tak obsesyjnie próbował ratować przed dewastacją. - Teoria dyscypliny - odezwał się biskup Augustyn, który właśnie przyszedł na rufę. - Co mianowicie na jej temat? - Ma ją pan przed sobą. To są przedmieścia Sodomy. - Augustyn wydobył róŜowy plan podróŜy z kieszeni i wskazał wypalone ruiny. - Teoria eschatologiczna moŜe mieć jeden czy dwa słabe punkty, ale teoria dyscypliny trzyma się twardo. Strona 91

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Martin wstał z wiklinowego fotela. Za murami miasta biegł trakt, pas popękanej, sczerniałej ziemi, pełnej szczelin przywodzących na myśl rysy w rozbitym lustrze. Siwobrody męŜczyzna w osmalonym kombinezonie kroczył powoli na zachód, zgięty pod cięŜarem plecaka, rękami obejmując biały człekokształtny przedmiot niewiele mniejszy od niego. Jasnowłosa nastolatka o ponurej twarzy i rudowłosa młoda kobieta, obie w zaawansowanej ciąŜy, ubrane w koszulki z krótkimi rękawami, podąŜały jego śladem. Biały przedmiot był najwyraźniej cięŜki: co mniej więcej dwadzieścia kroków męŜczyzna zatrzymywał się i stawiał go na ziemi, łapiąc oddech. Im dłuŜej Martin przyglądał się przedmiotowi, tym bardziej wydawał mu się on kobiecy z natury, aczkolwiek w absurdalny sposób, niczym kariatyda wspierająca sklepienie kubistycznej pogańskiej świątyni. Martin dobrze znał rozgrywającą się na jego oczach historię, była bowiem tematem najbardziej pamiętnej lekcji szkółki niedzielnej jego ojca. "Nie oglądaj się za siebie i nie zatrzymuj się nigdzie w tej okolicy" - powiedzieli aniołowie Lotowi, gdy wywiedli go poza skazaną na zburzenie Sodomę w Księdze Rodzaju 19,17, lecz Ŝona Lota obejrzała się, by spojrzeć na płonące miasto, i w wersie dwudziestym szóstym zamieniona została w słup soli. - Patrzcie cały czas na mnie - powiedział Walter Candle uczniom, podczas gdy jego szwagier, wujek Martina, Wilmer, wślizgnął się do sali od tyłu, ściskając w dłoni zwinięty w rulon plakat do filmu "Hollywoodzkie ślicznotki z piłą łańcuchową", niesławnego horroru z końca lat osiemdziesiątych. Rozwinąwszy niepokojący plakat przedstawiający piersiastą dziewczynę dzierŜącą spalinową piłę słusznych rozmiarów, Wilmer przytwierdził go przylepcem do drzwi szafy. - Za wami znajduje się coś, czego Bóg nie lubi - ciągnął tymczasem Walter Candle. Coś, czego Bóg nienawidzi. Nakazuję wam to samo, co owe anioły nakazały Lotowi i jego rodzinie. Nie spoglądajcie na ten nienawistny obraz, dzieci. Nie waŜcie się spojrzeć. -1 po chwili, oczywiście, tuzin dzieci oglądało się ukradkiem za siebie; troje spośród nich strasznie się zdenerwowało (częściowo z powodu tego, co zobaczyli, częściowo z powodu własnej słabości). Tommy Williams, Lucy Winthrop i Sammy McPhee wybuchnęli płaczem. Douglas Hill dostał ataku duszności. Do końca tygodnia dziewięcioro oburzonych rodziców zadzwoniło do szkoły ze skargą na Waltera. Martin, Augustyn oraz naukowcy przeprawili się przez rzekę i zbliŜyli na odległość głosu do archetypowego Lota i jego zestalonej Ŝony. - Proszę przyjąć moje kondolencje - rzekł Augustyn, pustą fajką wskazując słup soli w objęciach Lota. - Ja równieŜ straciłem Ŝonę - rzekł Martin przyjaźnie, otwierając wieczko swojego przenośnego komputera. - Moja ukochana Fiona zmarła dwa lata temu - dodał Saperstein. Archetypowy Lot ściągnął z pleców worek i podartym rękawem otarł pot z czoła. - Jakoś daję sobie radę - powiedział dziwnie śpiewnym tonem. - Proszę nie kryć się ze swoim Ŝalem ze względu na naszą obecność - rzekł Augustyn. - AleŜ skąd. - Niech pański lament będzie tak głośny, by dotarł do bram niebios. - Pewnie Ŝe tak. - Sięgając do wnętrza plecaka, Lot wydobył naczynie do robienia koktajli, kieliszek na długiej nóŜce, termos pełen lodu oraz trzy butelki zawierające sok cytrynowy, wodę mineralną i teąuilę. Odmierzył do naczynia płyny, dodał lód i zamieszał. - Z drugiej jednak strony... - Płacz łzami równie gorzkimi jak przemienione tkanki twojej ukochanej. - Augustyn zapalił fajkę. - A więc, z drugiej strony...? Strona 92

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Z drugiej strony pod pewnymi względami jej obecny stan ma nawet pewne zalety. - Lot przycisnął krawędź kieliszka do lewego biodra posągu. - Nie zrozumcie mnie źle. - Nalał zawartość naczynia do okolonego warstwą soli kieliszka, podniósł margaritę do ust i pociągnął łyk. - Nie mówię, Ŝe stała się idealną Ŝoną. A jednak moŜe się teraz pochwalić dozą powściągliwości i uległości, o jakiej trudno było mówić wcześniej. - MoŜe jemu wydaje się, Ŝe to jest zmiana na lepsze... - powiedziała rudowłosa młoda kobieta. - ...ale nie nam - dokończyła jej siostra o włosach koloru siana, dotykając wilgotnego od osocza rękawu Martina. - Sędzia Candle, zgadza się? Sprawa międzynarodowa numer 227? - To ja - potwierdził Martin, połykając tabletkę roxanolu. - Ale z pewnością brakuje ci rozkoszy cielesnych. - Saperstein zwrócił się do ojca dziewcząt. Lot wzruszył ramionami i wskazał krocze solnego posągu. - KaŜdy problem da się jakoś rozwiązać. Martin przyjrzał się uwaŜniej. Teraz dopiero dostrzegł, Ŝe ktoś dokonał pewnych modyfikacji w posągu, borując w pachwinie okazałą dziurę. - Słyszeliście o sodomii? - zapytała jasnowłosa nastolatka. - Nasz ojciec praktykuje podobne zboczenie, gomorię. - Stosunek płciowy z przyprawami kuchennymi - wyjaśniła ruda. Na jej koszulce widniał napis DZIECKO W DRODZE, a pod nim strzałka wskazująca w dół. - Mam na imię Szua. - Ja jestem Maleb - powiedziała jej siostra. Na jej koszulce znajdowało się motto W BUDOWIE. - Czy ktokolwiek z was wie, po co samowystarczalna NajwyŜsza Istota miałaby tworzyć materialny kosmos? - zapytał Ockham. - Albo czy Fermat naprawdę udowodnił swoje ostatnie twierdzenie? - dodała Beauchamp, fotografując biały posąg. - Jakie twierdzenie? - Szua skrzywiła się. - Maleb i ja ledwie zdałyśmy geometrię. Gdy Martin przyglądał się posągowi, uderzyło go koszmarne spostrzeŜenie. A jeśli pod grubą warstwą soli pani Lotowa jest nadal świadoma, pochowana Ŝywcem niczym postać z opowiadania Edgara Allana Poe? Przekonanie go, Ŝe zasłuŜyła na taki los, wymagałoby naprawdę potęŜnej argumentacji. Augustyn połoŜył dłoń na ramieniu Lota. - Być moŜe, nadal zaspokajasz swoje ohydne Ŝądze, ale z punktu widzenia twojej Ŝony spotkało ją nieszczęście. Boska kara jest zawsze surowa i trwała. - Puszczając starca, Augustyn palcami musnął lewy pośladek posągu. - Surowa, trwała, lecz równieŜ sprawiedliwa. Tej kobiecie kazano nie oglądać się, a jednak to zrobiła, i teraz za to płaci. - Pański przyjaciel wygłasza teorię dyscypliny - powiedziała Szua do Martina. - Nie warto słuchać - dodała Maleb. Otworzyła zestaw kosmetyczny i patrząc w lusterko, pomalowała sobie usta fosforyzującą szkarłatną szminką. - Na kaŜdą kobietę zasługującą na karę, jaka spotkała naszą matkę, przypada tysiące innych, które nie robią nic złego, a mimo to są karane. Śmierć przy porodzie, przemoc małŜeńska... - Słyszy się czasami teorię, Ŝe nasze doświadczenia są jak operacje chirurgiczne - rzekł Martin, przypominając sobie metaforę z "Paradoksu cierpienia". -Tak jak lekarz musi rozciąć ciało skalpelem, Ŝeby usunąć złośliwy nowotwór, tak samo Bóg musi rozkroić naszą duszę, Ŝeby umoŜliwić rozwój duchowy. W obu przypadkach pacjent cierpi w wyniku operacji, w ostatecznym rozrachunku jest to jednak konieczne. - Bóg jako chirurg? - zapytała Maleb z gniewnym niedowierzaniem, jakie Martin często obserwował u młodocianych złodziejaszków w momencie ogłaszania wyroku. - Tak się twierdzi. - Cierpienie uszlachetnia - rzekł Augustyn, pociągając z faStrona 93

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) jeczki. - Dyscyplina wykuwa wartościową duszę. - Kim jesteś, u diabła? - zapytała Szua. - Święty Augustyn, biskup Hippo Regius. Szua chwyciła nitkę gumy do Ŝucia spomiędzy zębów, rozciągając ją, dopóki nie pękła. - CóŜ, wasza miłość, jeśli zastanowisz się chwilę nad ilością niepotrzebnego cierpienia w tym świecie... - ...przekonasz się, Ŝe kosmiczny chirurg działa raczej jako wiwisektor - dokończyła Maleb, nakładając róŜ na policzki. - To mi się podoba - rzekł Martin, wpisując do komputera: "Bóg jako kosmiczny wiwisektor". Szua podeszła do posągu, odłamała prawe ucho matki i podała Martinowi. - Proszę zawieźć to do Hagi. Z czasem ulegnie zniszczeniu, ale zdąŜy pan przedstawić je jako dowód. Proszę zapytać sędziów, czy naprawdę uwaŜają, Ŝe ci, którzy doświadczają najgorszych cierpień, najbardziej potrzebują rozwoju duchowego. - Dziękuję ci - rzekł Martin, przyjmując ucho. - Kiedy byłem urzędnikiem miejskim w Abaddon, zawsze starałem się wymierzać karę współmierną do czynu. - Gdybyście obie wiedziały równie duŜo na temat teologii, co o kazirodztwie - powiedział Augustyn, wskazując napis na koszulce Szuy - zrozumiałybyście, Ŝe wasze obiekcje są zupełnie sztuczne. - Sztuczne? - powtórzyła Szua z oburzeniem. - Gdy dotrzemy do źródeł rzeki Chiddekel, wszystko stanie się jasne - odparł Augustyn. Szua zrobiła balon z gumy do Ŝucia. - Udajecie się do Ogrodu Rajskiego? - I dalej - rzekł Ockham. - AŜ do szyszynki - dodała Beauchamp. LubieŜny uśmiech zagościł na moment na twarzy Augustyna. - Czy miłe panienki zechciałyby nam towarzyszyć? Maleb obróciła się ku Lotowi. - Mogłybyśmy, tato? Mogłybyśmy? Och, proszę, powiedz, Ŝe moŜemy jechać. - Pozwól nam, ojcze - jęknęła Szua. - Nigdy nie byłam w raju. Słyszałam, Ŝe jest tam pięknie o tej porze roku. - Zrobimy wszystko, o co poprosisz. - Wybaczymy ci, Ŝe zaprosiłeś męŜczyzn z Sodomy, by nas grupowo zgwałcili. - Pewnie byłeś w złym nastroju - rzekła Maleb. - Moja odpowiedź brzmi: nie - odparł Lot, dopijając margaritę. - Nie? - zdumiała się Szua. - Nie - potwierdził Lot. - Absolutnie się nie zgadzam. - Ale... dlaczego? - zapytała Maleb. - Właśnie, dlaczego? - powtórzyła Szua. - Być moŜe, jestem starym głupcem. Być moŜe, moja Ŝona zamieniła się w słup soli. Być moŜe, córki uŜywają mnie w charakterze banku nasienia. Fakt jednak pozostaje faktem, Ŝe dopóki Bóg nie uzna za stosowne zamienić Idei Patriarchatu na coś innego, relacje podległości w naszej rodzinie pozostaną nie zmienione. Dlaczego zabraniam wam udać się do Ogrodu Rajskiego, Maleb? Dlaczego, Szua? Dlatego Ŝe jestem waszym ojcem, ot co! Sto kilometrów za Sodomą na rzece pojawiły się liczne aluwialne osady, dzielące koryto na sieć kanałów tak wąskich i płytkich, Ŝe Belf egor musiał uŜyć wszystkich swoich umiejętności nawigacyjnych, by parowiec "Dobre Intencje" nie osiadł na mieliźnie. Przez czas tego niebezpiecznego przejścia Martin siedział na rufie, z komputerem na kolanach, z uchem pani Lotowej przed sobą, i notował Ŝarliwe argumenty córek starca przeciwko teorii dyscypliny. Powoli, nieubłaganie nadszedł zmierzch, czerniąc groble i odbierając szkarłatną barwę wodom rzeki. Wstał księŜyc w pełni, jasny i esencjonalny. Strona 94

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - ZałoŜyłabym się, Ŝe to dokładnie taki sam księŜyc - powiedziała Beauchamp do Martina - pod jakim stary brat Abla zebrał pierwsze Ŝniwo świata. Dlaczego patrzy pan na mnie w ten sposób? - Dziwię się, Ŝe matematyk wspomina Biblię - odparł Martin. - Matematyka jest dla mnie czymś ekscytującym, podobnie rzecz ma się z Księgą Liczb - stwierdziła Beauchamp z łagodnym uśmiechem. - Proszę mi powiedzieć, co właściwie ma pan zamiar osiągnąć? - Zaczynając Sprawę międzynarodową numer 227? - Tak. - Nie jest pani po naszej stronie? - Nie bardzo. Jeśli chodzi o kwestię zła, zgadzam się z Einsteinem. "Bóg jest niepojęty, lecz nie złośliwy". - Spróbuję ująć to w kategoriach ilościowych. Za kaŜdym razem gdy odwracamy głowy, podczas gdy OskarŜony spuszcza na ziemię zarazę albo huragan, ogólna ilość nieuczciwości w świecie się powiększa. Beauchamp zmarszczyła brwi i chwyciła za Ŝelazne kółko przymocowane do pokrywy luku rufowego. - Wie pan, panie sędzio, obawiam się, Ŝe musiałabym nazwać to punktem widzenia białego człowieka. Czarni nigdy nie mieli okazji sprzeciwić się boskiemu porządkowi. Nigdy nie dano nam szansy wygłoszenia oskarŜycielskiego przemówienia pod adresem wszechświata. Przez setki lat Jezus był naszym jedynym przyjacielem. - W porządku, świetnie, lecz to nie oznacza, Ŝe wszechświat jest dobry. Pociągnąwszy za kółko, Beauchamp otworzyła pokrywę nad zejściem do koi. - Czy nie wystarczy, Ŝe wszechświat istnieje? - Nie. Nie wystarczy. - A f e, panie sędzio. Tylko tyle mogę powiedzieć. A f e. Trudno panu dogodzić. Gdy czarnoskóra pani matematyk zeszła na dół, Martin sprawdził, czy nadeszła jakaś korespondencja od jego współpracowników. Nie było poczty od Esther, ale Randall nadał szczegółową wiadomość. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: czwartek, 18 maja, 9.35 czasu wschodniego Najpierw złe wiadomości. W odpowiedzi na nasz wniosek Pierre Ferrand z Ŝalem informuje, iŜ Lovett nie zgadza się na ujawnienie jakichkolwiek zeznań jego świadków. Torvald całkowicie popiera tę decyzję. Chyba nie powinniśmy być zaskoczeni. W sprawach takich jak nasza, gdzie kara śmierci jest moŜliwym wynikiem, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości często pozwala obronie grać na zwłokę. Teraz dobre wiadomości. Oficjalnie zaangaŜowaliśmy doktora Donalda Carbone'a, kataklizmatematyka, jako świadka oskarŜenia. Zamierza on zilustrować swoje zeznanie eksponatami z Muzeum Klęsk śywiołowych i Katastrof Technologicznych KrOfta - zdjęcie wirusa ospy, Ŝelazne płuco, kamizelka ratunkowa z "Titanica" i tak dalej. Z początku kustosz muzeum, słuŜbista nazwiskiem Brian Maltby, sprzeciwiał się wysyłaniu tych skarbów za granicę, stał się jednak o wiele bardziej przychylny, gdy zaoferowałem mu 45 tysięcy dolarów za oznaczenie, zapakowanie i wysłanie całego chłamu. Nie byłoby źle, gdybyś okazał mi odrobinę wdzięczności, Martinie, zamiast oskarŜać mnie o "wykłócanie się". Próbuję nawiązać kontakt z drugim ekspertem: doktor Tonią Braverman, historykiem z Brown University, która napisała scenariusz jedenastoodcinkowego serialu na temat wojen, rewolucji i masakr. "Historia spustoszenia" zapewne nigdy nie będzie pokazana na antenie - jest zbyt ponura - ale uwaŜam, Ŝe sędziowie powinni ją obejrzeć, zakładając, Ŝe w akcie oskarŜenia umieszczamy równieŜ upadek ludzkości. Braverman niewątpliwie jest po naszej stronie. Lubi cytować Stendhala: ,Jedynym wytłumaczeStrona 95

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) niem Boga jest to, Ŝe nie istnieje". Ale On istnieje, Martinie, i dlatego ten proces jest koniecznością. Postawa Lovetta doprowadziła Martina do takiego zdenerwowania, Ŝe serce zaczęło walić mu jak młotem, wprawiając w drŜenie przenośny cewnik na jego piersi. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: czwartek, 18 maja, 11.06 czasu lokalnego Lovett nie ma telefonu, nie wspominając juŜ o faksie, wyślij więc staremu oszustowi depeszę. Przypomnij mu, Ŝe najbardziej ze wszystkiego zaleŜało mu w tym procesie na "dobrej walce". Jak moŜemy mu zapewnić "dobrą walkę", jeśli nie wiemy, kogo zamierza powołać na świadka? Przepraszam za uwagę o "wykłócaniu". Bałem się, Ŝe Carbone jakoś się nam wyślizgnie. Doktor Braverman wydaje się doskonałym nabytkiem i bardzo podoba mi się pomysł zaprezentowania "Historii spustoszenia" w czasie procesu. Gratulacje. Oczywiście, Ŝe oskarŜamy Go równieŜ o upadek ludzkości. W Sprawie międzynarodowej numer 227 nie będzie Ŝadnych negocjacji! Gdy Martin przesłał wiadomość do Randalla, stało się coś nieoczekiwanego. Tekst zniknął jak zdmuchnięty, a w jego miejsce pojawiło się... no właśnie, co? Trudno powiedzieć. Coś w rodzaju kulistej ameby, z zewnętrzną powłoką lśniącą lazurowym światłem promieniującym z rozŜarzonego rdzenia. Obraz na ekranie nabrał ostrości. - Witaj, Ziemianinie - rzekła komórka nerwu wzrokowego przez głośnik komputera. - Wielkie nieba... przejąłeś teraz kontrolę nad całą światową siecią? - Tylko na parę sekund. Jak idą sprawy, Candle? Martin wziął głęboki oddech. Nigdy nie przyzwyczai się do tych boskich interwencji, nigdy. - CóŜ, całkiem nieźle. Natrafiłem na potęŜną kontrteodyceę na górze Morii i jeszcze jedną u przedmieść Sodomy... - Wspaniale. - ...a oprócz tego zdobyłem pęta Izaaka i prawe ucho małŜonki Lota. - Dobrze, Ŝe dali ci coś namacalnego. Trybunały lubią dowody rzeczowe. - Nie rozumiem, dlaczego twój Przodek tak mi pomaga. W przemówieniu końcowym będę Ŝądał odłączenia Go od aparatury podtrzymującej Ŝycie. - Zagadkowa z Niego postać, nieprawdaŜ? Jeśli Sarkos jest Ojcem Kłamstw, Jahwe trzeba by nazwać Królem Zagadek. Ufaj instynktowi, sędzio. Świetnie ci idzie. Jak zdrowie? - Nie narzekam. - To do ciebie niepodobne. - W porządku, mogę ponarzekać. Jestem słaby, zdenerwowany, zmęczony... - Hej, słuchajcie no, stary dobry Martin wrócił! - ...ale dzięki feminonowi i roxanolowi nadal trzymam się na nogach. - Do ataku, sędzio! Niech Go pan pociągnie do odpowiedzialności! Neuron zniknął, zostawiając Martina gapiącego się nic nie rozumiejącym wzrokiem w pusty ekran komputera. Witam, miły czytelniku. Nareszcie wróciłem. Mam nadzieję, Ŝe tęskniłeś za mną tak samo jak ja za tobą. JeŜeli się zastanawiasz, mogę zapewnić cię, Ŝe Randall Selkirk miał absolutną rację przewidując, iŜ serial dokumentalny "Historia spustoszenia" okaŜe się doskonałym dowodem oskarŜenia. JuŜ pierwsza scena - śmierć Roberta Franc.ois Damiensa przed schodami katedry Notre Damę w roku 1757 - stanowi doskonały materiał dla kaŜdego, kto pragnąłby argumentować, iŜ Bóg w Ŝadnym wypadku nie mógł mieć wystarczających powodów, by pozwolić na upadek człowieka. Z dumą stwierdzam równieŜ, iŜ to ja na maszynie do szycia marki Elias Howe wykonałem kaptury zakrywające twarze katów monsieur Damiensa Strona 96

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - rzeczywistych katów, oczywiście, nie źle opłacanych aktorów z filmowej inscenizacji. Ulegając pomieszaniu umysłu pod wpływem róŜnych dylematów teologicznych, Damiens próbował zamordować Ludwika XV i za ten czyn został skazany jako królobójca na uczynienie amende honorable na Place de Greve. Tłum gapił się z szeroko otwartymi ustami, gdy kat wszedł na rusztowanie, chwycił parę Ŝelaznych szczypiec wykonanych specjalnie na tę okazję i zaczął systematycznie wyrywać kawałki ciała z piersi, ramion, ud i łydek Damiensa. Drugi kat lał wrzący ołów na powstałe rany, dodając następnie iście diabelską mieszaninę gorącej Ŝywicy i płynnego wosku. - Litości, mój BoŜe! - krzyknął Damiens w stronę lokalnego kapłana, który przybył go wyspowiadać. - Litości, Panie! Kaci przywiązali następnie sznury do rąk i nóg skazańca, zaprzęgli do nich cztery konie i zmusili je do galopu. Na nieszczęście dla Damiensa konie nie były obznajomione z torturą ćwiartowania i nie zdołały skazańca rozerwać. W desperacji kaci wydobyli noŜe i nacięli Damiensowi pachy i pachwiny. Konie pociągnęły z całych sił, wydobywając z gardła nieszczęśnika okrzyk: - BoŜe, miej nade mną litość! W końcu nogi oderwały się od tułowia, ramiona jednak nie puszczały. Ponownie kaci ruszyli do pracy, tnąc mięśnie, aŜ ostrza noŜy zazgrzytały na kości. Konie pociągnęły raz jeszcze i wreszcie oderwała się prawa ręka, a po niej lewa. WciąŜ Ŝywy, Damiens w jakiś sposób zdołał usiąść i ujrzeć, kim się stał kadłubem wyposaŜonym w głowę. WciąŜ jeszcze nie był do końca martwy, kiedy podniesiono go bezceremonialnie, rzucono na stertę drew i podpalono stos. 11 -Niewinni... Mówiąc szczerze, cieszę się, Ŝe era amende honorable dobie gła końca. Jako diabeł w naturalny sposób popieram kań śmierci, uwaŜam jednak, Ŝe proste powieszenie albo krzesłi elektryczne jest wystarczające. Jak dowodzi śmierć Damien są, kaźń jest ideą zbyt łatwo ulegającą wypaczeniu. W tym wy padku niezmiernie mnie oburza fakt, iŜ cztery posłuszne ko nie zostały publicznie upokorzone, podczas gdy kaci mogli wy prowadzić je ze stajni dzień wcześniej i nauczyć ćwiartowania Nie mogę znieść okrucieństwa wobec zwierząt. Idea KsięŜyca tkwiła juŜ wysoko na niebie, gdy dziesiątk: kanałów złączyły się ponownie w jeden główny nurt. Belfegoi wyłączył silnik, rzucił kotwicę i udał się na spoczynek. Dzie sieć minut później rozległo się głośne chrapanie: gardłowy dziwnie mechaniczny odgłos, jakby hollywoodzka ślicznotka z piłą łańcuchową właśnie pracowała. Martin przypomniał sobie, Ŝe jego ojciec równieŜ donośnie chrapał przez sen, co było miłym akcentem cielesności u człowieka wydającego się nie całkiem z tego świata. Martin i Augustyn rozmawiali na dziobie - czy raczej Augustyn mówił, a Martin słuchał. Tyrady biskupa były z pewnością ciekawsze od nastrojowego milczenia Sapersteina, niezrozumiałych dowcipów Beauchamp, skomplikowanych teorii kosmologicznych Ockhama oraz nie kończących się rozwaŜań Belfegora, czy "Krwawa jatka" to lepszy film niŜ "PoŜeracze ciał". Spośród ludzkich wad obok lubieŜności najbardziej denerwowała Augustyna herezja. - Przez trzydzieści lat walczyłem z donatystami w moim biskupstwie. Nakładałem na nich grzywny, pozbawiałem stanowisk, odbierałem prawa publiczne, szykanowałem - i w końcu, dzięki Bogu, zwycięŜyłem. - Starł ich biskup z powierzchni ziemi? - Starłem. Proszę pokazać mi jednego donatystę w całym stanie Pensylwania. - Nie ma ich w ogóle. - OtóŜ to. Zwolenników Pelagiusza musiałem zwalczać równie bezwzględnie, i ponownie Pan dał mi zwycięstwo. ZałoŜę się, Ŝe nie zna pan nawet jednego pelagianisty, zgadza się? Strona 97

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Ma pan rację. - Trudno byłoby równieŜ znaleźć manichejeŜyka. - Nie znam ani jednego. - Mówię panu, szanowny przyjacielu, niekatolickie chrześcijaństwo nie ma przyszłości! - A co z protestantyzmem? - Protestantyzm? Phi! Niewiele lepszy od bałwochwalstwa, z Biblią zamiast złotego cielca. Proszę mi wierzyć, panie Candle, protestantyzm nie przetrwa na dłuŜszą metę. Jest zbyt słaby. Nagle w powietrzu dał się słyszeć nowy odgłos, równie regularny jak chrapanie Belfegora. Martin i Augustyn bez słowa podnieśli się i idąc za źródłem hałasu, zbliŜyli się ukradkiem do rufy. Ubrany w wełnianą czapeczkę, marynarski płaszcz i spodnie-dzwony, zgarbiony, brodaty męŜczyzna pochylał się nad rufowym parapetem, ściskając w dłoniach wielką siekierę. Z kaŜdym uderzeniem był coraz bliŜszy oddzielenia steru statku od pawęŜy. - Co robisz, na miłość boską?! - zawołał Augustyn. Zaskoczony marynarz obrócił się gwałtownie, wykonując siekierą potęŜny zamach. Ostrze o włos minęło lewą pierś Martina. - Wiedziałem, Ŝe nigdy mi się to nie uda! - Pytałem, co robisz! - powtórzył Augustyn. - Powinienem był poprosić was o zgodę, ale co by to dało, gdybym zapytał, czy mogę zabrać wasz ster? - Oczywiście, Ŝe nie moŜe pan zabrać nam steru - warknął Martin. - Potrzebujemy go, Ŝeby dotrzeć do raju. - Co ty wyrabiasz? - zdziwił się Augustyn. - W całej Księdze Rodzaju nie ma szlachetniejszego bohatera nad Noego. Twoje zachowanie mnie zdumiewa. Archetypowy Noe ściągnął wełnianą czapeczkę i wskazał na północny brzeg. W mlecznym blasku księŜyca widać było linę cumowniczą grubą jak wąŜ straŜacki biegnącą od parowca do wielkiej łodzi mieszkalnej stojącej przy omywanym wodami nabrzeŜu. Skorodowana, wysmagana wichrami arka z pewnością najlepsze dni miała juŜ za sobą. Wyglądała na kompletnie opuszczoną - Ŝadne drapieŜniki nie przechadzały się po pokładzie; ptaki nie siedziały w gniazdach na dachu; Ŝyrafy nie wystawiały głów przez świetliki. - Wiecie, czym naprawdę jest arka? - zapytał Noe. -To znaczy, czy naprawdę wiecie? - Arka to statek - rzekł Martin. - Błąd! - odparł Noe. - Błąd! Błąd! Statek posiada ster. Statek ma Ŝagiel. Statkiem moŜna popłynąć, gdzie się tylko chce. A arka to tylko butelka rzucona do morza, unosząca się niczym korek na łasce wiatrów i prądów. W chwili gdy teraz rozmawiamy, Sarkos szyje dla mnie płócienny Ŝagiel. Mam go odebrać jutro. - Spóźniłeś się - rzekł Augustyn. - Nie - zaprotestował Noe. - Wszyscy nie Ŝyją. - Nieprawda. Wracam tam. - Nie Ŝyją, co do jednego. Noe miał wykrzywioną szaleństwem twarz, jaką Martin widział często u pijaków pojawiających się regularnie na korytarzach Urzędu Miejskiego w Abaddon. - Nie potrzebuję wiele, tylko Ŝagla i steru - powiedział marynarz. Jego twarz, porysowana zmarszczkami, spękana, przypominała wysuszoną ziemię wokół Sodomy. - Czy wiecie, jakie to uczucie zatrzasnąć drzwi przed nosem osiemdziesięciu siedmiu milionom ludzi, skazując ich w ten sposób na śmierć? Czy wiecie, jak to jest, siedzieć z własną Ŝoną i synami w przeciekającej kabinie, słysząc krzyki dziesięciu tysięcy zwierząt zalewanych przez powódź? WciąŜ słyszę te krzyki w snach. Prześladuje mnie wyraz oczu tonących. Wracam tam. - Strata czasu - rzekł Augustyn. Strona 98

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Noe ułoŜył sobie siekierę na ramionach niczym jarzmo. - Naprawdę tak sądzisz? - Tak. - Augustyn zapalił fajkę i pociągnął, rozgrzewając do czerwoności kupkę tytoniu. - Proszę spojrzeć, panie Candle: teoria ukrytej harmonii. - Wskazał arkę szerokim gestem. - W oczach obserwatora z zewnątrz, przybysza z Marsa, dajmy na to, potop jest czymś złym. Nasz naiwny kosmita nie zdawałby sobie sprawy, Ŝe kaŜda ofiara tej katastrofy była grzesznikiem nie do naprawy. Gdyby Bóg nie wyniszczył całego pokolenia Noego, świat byłby dzisiaj pełen cudzołoŜników, sybarytów i złoczyńców. - Ojciec zawsze wie lepiej - rzekł Martin sucho. - Tak, moŜna to tak ująć - potwierdził Augustyn. - Proszę przeczytać "Summa theologiae" świętego Tomasza z Akwinu, "Księgę przypowieści" Juliany z Norwich i "Kazania" Mistrza Eckharta, a przekona się pan, Ŝe Bóg w swoim czasie nie tylko tolerował potopy, trzęsienia ziemi, huragany... - Raka prostaty. - ...i inne tak zwane okropieństwa, lecz Ŝe aktywnie je wspierał... chociaŜ, oczywiście, zawsze dla dobra ludzkości. - Gdybyśmy tylko potrafili przejrzeć Boski plan - rzekł Noe z nieskrywanym szyderstwem - nauczylibyśmy się kochać wrzód, zaprzyjaźniać z czyrakiem i zapraszać gruźlicę na popołudniową herbatkę. - CóŜ, nie posuwajmy się za daleko - rzekł Augustyn. - AleŜ posuwajmy się! Jeśli nie zamierzamy potraktować problemu zła powaŜnie, przynajmniej śmiejmy się z niego. - W całej historii zachodniej cywilizacji - zaprotestował biskup - nie było człowieka, który problem zła traktowałby bardziej powaŜnie niŜ Augustyn z Hippo Regius. - Dopóki nie zjawiłem się ja - rzekł Martin. - Proszę sobie nie pochlebiać. Noe przyjrzał się Martinowi. - Sędzia Candle, zgadza się? Sprawa międzynarodowa numer 227? - Do pańskich usług. - Wziął pan na swoje barki ogromne zadanie. - Wiem o tym. - Nie tak ogromne jak wepchnięcie całej biosfery do arki o pojemności trzystu kubików, ale i tak niemałe. - Noe włoŜył z powrotem czapkę, naciągając ją na uszy. - Gdy wylądowaliśmy na Araracie, nasze kłopoty zaczęły się mnoŜyć. BoŜe, takie kłopoty! Niedźwiedzie nie mogły się znieść nawzajem. Musiałem stać się rozjemcą małŜeńskim dla misiów. Słoń okazał się impotentem. Sięgnęliśmy po sztuczne zapłodnienie. Samica kangura kilkakrotnie poroniła. Mam tysiąc historii do opowiedzenia. Nikt nie przeŜył? Naprawdę? - Nikt - odparł Augustyn. - Wracam tam. - Na próŜno, Noe. Na próŜno. Marynarz westchnął przeciągle. Osunął się na pokład. - Proszę - powiedział wreszcie, podając Martinowi siekierę. - Zrobi pan z niej lepszy uŜytek niŜ ja. Zniknie w końcu, ale tymczasem powinien pan zabrać ją do Hagi. Niech pan powie sędziom, Ŝe tym narzędziem ścinałem drzewa na arkę. Niech pan im powie, Ŝe według Noego teoria ukrytej harmonii sprzeciwia się wszystkiemu, co jako ludzie instynktownie odczuwamy. Martin oparł siekierę o burtę i uśmiechnął się przyjaźnie do marynarza. - Kiedy dobry obywatel słyszy, Ŝe jego sąsiada nawiedziło trzęsienie ziemi albo huragan, nie zastanawia się, czy jest w tym jakiś ukryty porządek, lecz zakasuje rękawy i bierze się do roboty. - Oczywiście! - Sprawnie jak na swoje lata Noe poderwał się na nogi i stanął na długiej, napiętej linie cumowniczej. Nauczyłem się czegoś dzięki potopowi: człowiek pieczętujący arkę dla dobra ludzkości to człowiek, który oddał duszę chaStrona 99

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) osowi we władanie. - Powoli, ostroŜnie stawiając kroki, ruszył po linie ku swemu pozbawionemu steru okrętowi. - Teoria ukrytej harmonii to pornografia, biskupie Augustynie, pornografia dla księŜy! - Mylisz się! - krzyknął Augustyn za odchodzącym marynarzem. - Ma pan rację! - krzyknął Martin. - Przeczytaj świętego Tomasza z Akwinu! Świętego Tomasza, Noe, świętego Tomasza! NIEWINNI w PIEKLE Marynarz zeskoczył z cumy na górny pokład arki. - Łoś był homoseksualistą! Lwica okazała się lesbijką! Nie wiecie, przez co musiałem przejść! Po prostu sobie nie wyobraŜacie! Przez dwa senne i męczące dni, w promieniach palącego słońca, w chmarach bezlitośnie kąsających komarów, parowiec kontynuował podróŜ na zachód. Za burtą przesuwał się jałowy, wypalony krajobraz, gdzie jedynymi Ŝywymi istotami były wielkie skorpiony z odwłokami wygiętymi na podobieństwo kosy. Tu i ówdzie widać było równieŜ szkielety - kościotrupy w pozach nasuwających skojarzenia z róŜnymi arcydziełami sztuki renesansowej. - Dolina Suchych Kości - wyjaśnił Augustyn, gdy parowiec minął śmiertelną przeróbkę "Narodzin Wenus" Boticellego oraz odartą z ciała replikę "Szkoły ateńskiej" Rafaela. - Jestem pewna jednego: te chudzielce nie powiedzą nam, czy Fermat naprawdę udowodnił swoje ostatnie twierdzenie rzekła Beauchamp. - Ani w jaki sposób krętki przyczepiają się do pierwotniaka - dodał Saperstein. - Zaczynam myśleć, Ŝe nasza ekspedycja mogła być pomyłką - przyznał Ockham, filmując dziwaczną kopię "Upadku człowieka" Michała Anioła. Trzeciego dnia ich oczom ukazała się grupa szkieletów, które - w ogóle nie zamierzając zachowywać się jak martwe przedsięwzięły wystawić adaptację "Krabów", rewii muzycznej, według Augustyna mającej "być tym dla powaŜnej twórczości T.S. Eliotta, czym "Koty" dla jego lŜejszych utworów". Ubrane w meloniki i fraki, szkielety chwyciły się za ramiona i wykonały Ŝywiołowy taniec, śpiewając "Pieśń miłosną J. Alfreda Prufrocka" do radosnej melodii w stylu Andrew Lloyd Webbera. Powinienem mieć parę ostrych szczypiec, } Spacerować po dnach milczących mórz. Szkielety zaczęły tańczyć walca. Jestem Łazarz, powstały z martwych, Wróciłem, by wam wszystko opowiedzieć... Dla Martina "Kraby" były zarazem świetną rozrywką i nieodgadnioną tajemnicą. Czy Bóg wymyślił ten roztańczony spektakl po prostu po to, Ŝeby sprawić mu ból? Byłemu sędzieWŁÓCZĘGA PO NIESKOŃCZONYM mu nie trzeba było przypominać, Ŝe rak - a moŜe krab z silnymi szczypcami - usadowił się w jego miednicy i udach; nieustający ból stanowił najlepszy dowód jego wzrastającej władzy. MoŜe "Kraby" były przykładem Boskiego poczucia humoru. Jeśli tak, to co było gorsze: śmiać się czy nie? Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: piątek, 19 maja, 10.46 czasu wschodniego Wysiałem Lovettowi depeszę, tak jak radziłeś, i godzinę temu zadzwonił do mnie z automatu w miasteczku uniwersyteckim. Podał mi nazwiska swoich trzech "świadków teologicznych", lecz nie chciał zdradzić Ŝadnych dalszych szczegółów. Cytuję go: "Mam taki sam obowiązek ujawnić wam całą moją strategię, jak Henryk powiadomić Francuzów przed Agincourt o angielskim łuku bojowym ". Najwyraźniej stają przeciwko nam następujące gwiazdy: Bernard Kaplan (rabin z Fitchburga, stan Massachusetts), Eleonor Strona 100

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Swann (profesor teologii z Yale) oraz brat Sebastian Cranach (franciszkanin mieszkający w Olean, stan Nowy Jork). ZaangaŜowałem pół tuzina wygłodniałych doktorantów z Haruardu - wydział filozofii - Ŝeby wygrzebali mi, co się da na temat tej trójki. Rabin i wykładowczyni nie robią na mnie większego wraŜenia, ale boję się mnicha. Nasz plan pokazania "Historii spustoszenia" podczas składania zeznań przez Tonie Braverman moŜe się nie udać. Telewizja PBS, producent serialu, nie chce jego "przedwczesnej premiery" na antenie CNN i Kanału Sądowego, a kiedy wysłałem Torvaldowi wniosek o zasekwestrowanie filmu, odmówił. Mam jednak nadzieję, Ŝe pod wpływem hojnego datku firma PBS zmieni zdanie. Martin podniósł wzrok znad ekranu komputera. śywe szkielety odtwarzały kolejną scenkę, śpiewając wersy, na dźwięk których - trzydzieści cztery lata po tym, jak słuchał ich po raz pierwszy w gimnazjalnej klasie pana Gianassio - nadal przeszywał go dreszcz. Pamiętam chwilę, gdy straciłem rezon, Gdy wieczny piechur chwycił mnie za gardło, wzrokiem mierząc, I mówiąc krótko, bałem się. Starodawny karawan jechał ze stukotem przez Dolinę Suchych Kości, ciągnięty przez czwórkę koni tak chudych, Ŝe kucyki z karuzeli w "Niebiańskim Miasteczku" wyglądały przy nich jak okazy zdrowia. Woźnica zeskoczył z kozła, podszedł do tylnej części karawanu i otworzył drzwiczki. Ze środka wysunęła się podłuŜna drewniana trumna, uderzając o ziemię i ujawniając zawartość: zwłoki człowieka bez rąk i nóg. Nadawca: [email protected] Adresat: seł[email protected] Data: niedziela, 21 maja, 15.19 czasu lokalnego MoŜe Lovett uwaŜa się za następnego Henryka V, lecz ja widzę w nim raczej Falstaffa: zwalistego i zadowolonego z siebie. Czy rabin Kapłan Lovetta to ten sam rabin Kaplan, który napisał słynne dzieło "Idąc przez burzę"? Będzie z niego dobry świadek obrony. Moja ciocia Bridget mówi, Ŝe filozofia Kaplana pomogła jej pozbierać się po śmierci wujka Wilmera. Podarowała mi tę ksiąŜkę, ale nigdy jej nie przeczytałem. Co do sytuacji z telewizją PBS, sądzę, Ŝe powinniśmy zaproponować im datek w wysokości, powiedzmy, 165 tysięcy dolarów. Oni odwdzięczą się, dając nam kubek do kawy reklamujący program "Tydzień w biznesie", koszulkę z "Ułicą Sezamkową" oraz prawa do pokazania "Histońi spustoszenia" w Hadze. Martin z radością odkrył, Ŝe równieŜ Esther przysłała wiadomość. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: piątek, 19 maja, 11.08 czasu wschodniego Powiedziałeś, Ŝe przydałaby nam się jakaś bardziej egzotyczna choroba, i chyba znalazłam coś odpowiedniego: stwardnienie zanikowe boczne, choroba Lou Gehriga. MoŜe pamiętasz z naszych spotkań Christophera Ransoma, który porozumiewa się przy uŜyciu elektronicznego syntezatora mowy. Jego rachunki za leczenie są strasznie wysokie i napomykał, Ŝe chciałby otrzymać znaczące honorarium. Czy 85 tysięcy wydaje ci się sumą odpowiednią? Pracuję równieŜ nad Normą Bedloe, kobietą z niedoczynnością wątroby, która połyka 67 pigułek dziennie. UwaŜam, Ŝe byłaby doskonała jako świadek. Kłopot w tym, Ŝe Norma zamierza popełnić samobójstwo, kiedy tylko podejmie decyzję, jak to zrobić. Czy Randall przekazał ci najnowsze wieści? Komórki nerwu wzrokowego Boga nie ma juŜ pośród nas. Biedaczka zwyczajnie zniknęła w trakcie nagrywania programu w telewizji. Nic z niej nie zostało, ale i tak wyprawiają uroczysty pogrzeb. Śmierć neuronu powitał Martin z nieskrywanym zdenerwowaniem. Za Ŝycia stworzenie nie zaskarbiło sobie specjalnej sympatii ludzi, było zbyt genialne, by nie wywoływało poczucia małości. Po śmierci jednak z pewnością spowoduje powstanie fali współczucia. "Kurczę, ale było ładne. Ach, takie zmyślStrona 101

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ne". I oto nadchodzi Stowarzyszenie Hioba z planem zamordowania pięciu miliardów jego pobratymców. Popularność Sprawy międzynarodowej numer 227, pomyślał Martin, moŜe znowu gwałtownie spaść. - Pański przyjaciel zniknął - powiedział Sapersteinowi. - Mój przyjaciel? - Boski neuron. Odszedł od nas. - Podejrzewam, Ŝe stracił wolę Ŝycia - rzekł Saperstein. - Niczym pszczoła odłączona od ula - dodał Ockham. - Znam to uczucie. - Martin przebiegał palcami po klawiaturze. - Doświadczyłem go, kiedy w listopadzie zeszłego roku Barbara Meredith pokonała mnie róŜnicą jedenastu tysięcy głosów i nagle znalazłem się bez pracy. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: niedziela, 21 maja, 15.43 czasu lokalnego Zapłać Ransomowi Ŝądaną sumę do wysokości 100 tysięcy dolarów. Stwardnienie zanikowe boczne to dokładnie to, czego nam potrzeba. Tak, doskonale pamiętam Normę Bedloe. Po prostu musisz ją przekonać, Ŝeby zeznawała. Chcę uczynić z niej naszego sztandarowego świadka. Wkrótce po tym, jak naukowcy zeszli pod pokład na codzienną drzemkę, rzeka Chiddekel zaczęła się zmieniać. Z głębi wydobywały się potęŜne bąble powietrza, jakby woda przeistoczyła się w jakiś cudowny sposób w szampan. Kłęby pary wiły się nad powierzchnią niby duchy zmarłych węgorzy. - Cholera, ona wrze! - krzyknął Belfegor. - Przeklęta rzeka się gotuje! - Spokojnie - rzekł Augustyn. Sięgając przez okienko sterówki, połoŜył dłoń na ramieniu demona. - Spokojnie... spokojnie... - Rzeka wyparowuje! Osiądziemy na mieliźnie! - Zachowujesz się irracjonalnie - tłumaczył Augustyn Belfegorowi. - MoŜe powinniśmy trochę przyspieszyć - zasugerował Martin, czując, jak pocą mu się dłonie i wali serce. - Dobry pomysł - rzekł Belfegor. - Zły pomysł - powiedział Augustyn. - To by Go rozgniewało. - Jego? - zapytał Martin. - Tak - rzekł Augustyn, wskazując na północ. - Jego. Na wysokości dziobu parowca płynęło gigantyczne, zionące ogniem stworzenie - niesamowita krzyŜówka krokodyla, chińskiego smoka oraz pieca hutniczego - bez trudu dotrzymując kroku statkowi. Płomienie wytryskiwały z jego nozdrzy niczym fajerwerki, kładąc na wodzie jaskrawy czerwony poblask. Oczy obracające się wokół swych osi pulsowały róŜowym światłem. - Lewiatan? - zapytał Martin. - Lewiatan - potwierdził Augustyn. - Drugi wielki potwór Księgi Hioba. "Głębię wód wzburzy jak kocioł, na wrzątek ją zdoła przemienić". - Kadłub nam się stopi! - wrzasnął Belfegor. - Wpadniemy do rzeki, gdzie ugotujemy się jak garść krabów. - Spokojnie - rzekł Augustyn. - Jest ontologicznie niemoŜliwe, by wrząca woda stopiła stalowy kadłub. Czy mamy odpowiedni zapas węgla? - DuŜo węgla, tak! Ten smok ugotuje nas i zje! - Pod wieczór zmęczy się pościgiem. Wierz mi, Belfegorze, prawo entropii obowiązuje wszędzie, równieŜ tutaj. - Nienawidzę tej pracy! Zawsze chciałem grać na pierwszej bazie! Godzina za godziną morski potwór i parowiec szli równym kursem w dół bulgoczącej rzeki Chiddekel. Martin nie potrafił stwierdzić, który wypuszczał więcej dymu tego popołudnia: smok czy parowiec "Dobre Intencje". Wiedział tylko, Ŝe prawo entropii nie zadziała wystarczająco wcześnie, by go zadowolić. Strona 102

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - "Za nim smuga się świeci na wodzie" - zacytował Augustyn - "topiel podobna do siwizny". Wreszcie Belfegor uznał, Ŝe pozbycie się potwora będzie wymagało ni mniej, ni więcej tylko złoŜenia ofiary z człowieka. Do tego celu z radością wyznaczył Martina. - To podstawy chrześcijaństwa, wasza miłość - wyjaśnił. Musimy okupić się diabłowi w zamian za ratunek. - Podstawy chrześcijaństwa - przedrzeźniał go Augustyn. - Świetnie. Tylko Ŝe Lewiatan nie jest Jonatanem Sarkosem, a Martin Candle, zapewniam cię, Jezusem Chrystusem. - Temu nigdy nie zabraknie języka w gębie - mruknął Belfegor. - Na pokładzie tego statku nie będzie więcej mowy o składaniu ofiary z ludzi. O zmierzchu przepowiednia Augustyna wreszcie się sprawdziła: zmęczony potwór został za rufą, oddalił się, w końcu zniknął. Rzeka się uspokoiła. Wody ostygły. Kiedy Belfegor zaoferował Martinowi puszkę piwa, ten przyjął prezent z wdzięcznością. Potem poprosił o następne. Dopiero po wypiciu trzech budweiserów ochłonął trochę, chociaŜ obraz Lewiatana nadal pozostał Ŝywy w jego pamięci, niczym jaskrawy powidok. Wtedy pomyślał o strategii sądowej wykorzystanej przez Boga w Księdze Hioba. Zmień temat. Udawaj, Ŝe kwestią nie jest sprawiedliwość, lecz tajemnica, po czym wyślij najgorsze bestie Stworzenia, Ŝeby przestraszyć oskarŜyciela. - Teraz widzę, jak to działało - powiedział do Augustyna. Widzę, dlaczego Hiob popuścił w spodnie i ukorzył się. Rankiem rzeka Chiddekel znowu się zmieniła. Stała się podobna do otwartego rynsztoka, wydającego odór tak paskudny, Ŝe nieświeŜy oddech Belfegora był przy nim jak najlepsze perfumy. Białe ciałka krwi, zatrute, zaczęły masowo ginąć. W nurtach rzeki pojawiły się tłuste szczury o długich ogonach, wielkie jak bobry. W wodzie gęsto było od rozplenionych wodorostów, tworzących falujący dywan zaraz pod powierzchnią i pokrywających pobliskie groble warstwą zielonego szlamu. - Ból Abrahama porusza mnie do łez - powiedział Augustyn Martinowi. - Los Ŝony Lota jest niewypowiedzianie gorzki. Tragedia Noego to temat na grecki dramat. - Biskup postukał palcem wskazującym w skrawek róŜowego papieru z trasą podróŜy. - Kiedy jednak idzie o cierpienie klasy światowej, jedno imię wybija się ponad pozostałe. Tutaj, w Krainie Gnoju, pozna pan człowieka, który praktycznie wynalazł cierpienie. Tym razem naukowcy odmówili przyłączenia się do wyprawy. Jak ujął to Saperstein: - Hiob zapewne wie tyle samo o krętkach, co krowa o dniach tygodnia. Belfegor umiejętnie przybił do brzegu, umoŜliwiając Martinowi i Augustynowi zejście bezpośrednio na ląd. Biskup ruszył przodem, prowadząc Martina przez równinę pełną wulkanicznych szczelin i upstrzoną dymiącymi hałdami ŜuŜlu. Po czterdziestu minutach pojawił się cel ich marszu: najsłynniejsza kupa gnoju w historii, dziesięciometrowa góra końskiego nawozu, ptasiego guana, krowich placków, bawolich jabłek i skamieniałych ekskrementów, cuchnąca tak przeraźliwie, Ŝe Martin natychmiast zapomniał o bezlitosnej kampanii, jaką rak prowadził przeciwko jego miednicy. - Witam, sędzio Candle, oczekiwałem pana! - dał się słyszeć chrapliwy głos. - Proszę do mnie! Przełykając tabletkę roxanolu, Martin zadarł głowę do góry. Trupio wyglądający męŜczyzna o pustych oczach siedział na zardzewiałej beczce po piwie na szczycie, ubrany w podartą koszulkę i zszargane czerwone kąpielówki. Na jego skórze pełno było wrzodów i czyraków. Drapał się intensywnie wieczkiem od puszki po konserwie. NIEWINNI w PIEKLE - Chyba wie pan, Ŝe jest moim bohaterem! - krzyknął Martin w stronę szczytu. Strona 103

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Ja równieŜ zawsze cię podziwiałem! - wrzasnął Augustyn. - Wiara Hioba potrafi przenosić góry! - Ale nie kupy gnoju! - zawołał archetypowy Hiob, kaszląc tak wściekle, Ŝe całe jego ciało zadrŜało niczym spinaker w sztormie. Martin z komputerem w dłoni zaczął wspinać się po świętym wzgórku. W gnój wtopione były róŜne śmieci, dziesiątki porzuconych urządzeń domowych: pralek, mikserów, opiekaczy. Z kaŜdym krokiem Martin czuł się coraz bardziej uradowany i podniecony. Zaśmiał się donośnie. Wreszcie dotarł do siedziby swojego idola - płonącego serca świętego gniewu! Naukowców mogła zadowolić jedynie szyszynka, lecz Martin nie potrzebował teraz niczego więcej ponad te uświęcone fusy herbaciane, skorupki po jajkach, skórki od bananów, te nadprzyrodzone puszki po coli, zuŜyte pieluszki i główki lalek. Dysząc i sapiąc, dotarł na szczyt. Archetypowy Hiob wstał z beczki, ujął go pod ramię i poprowadził ku błękitnej plastikowej lodówce turystycznej. JasnoŜółta ropa ciekła z wrzodów cierpiętnika, rozmazując się na piersiach i brzuchu. Hiob wyglądał, jakby wytatuowano na nim mapę drogową. - Pamiętam, jak poradził sobie pan ze sprawą Spinellego rzekł Hiob. - Ma pan doskonałe wyczucie ducha prawa. Martina zalało poczucie dumy. - Dziękuję - powiedział, sadowiąc się na lodówce i otwierając wieko komputera. Doskonale pamiętał sprawę Spinellego. Dotyczyła trzydolarowej opłaty, jaką pobierał abaddończyk nazwiskiem Schuyler Phelps za korzystanie z toalety w jego sklepie z materiałami ogrodniczymi w Glendale. Kiedy wiekowa matka Douglasa Spinellego dostała ataku biegunki i w rezultacie polityki Phelpsa pobrudziła sobie ulubioną sukienkę, jej syn postanowił się zemścić. Któregoś sobotniego popołudnia Spinelli wkroczył do sklepu ogrodniczego Phelpsa, uiścił trzydolarową opłatę, wszedł do łazienki i sześć minut później wyłonił się, trzymając papierową torebkę z duŜym i niemile pachnącym ekskrementem. Na oczach wstrząśniętych klientów Phelpsa połoŜył łajno na ladzie i powiedział do młodej kasjerki: "Proszę bardzo, czy mogę teraz odebrać kaucję?". Phelps pozwał Spinellego za utrudnianie normalnej działalności sklepu, a w odpowiedzi Spinelli pozwał Phelpsa za uprawianie gastrycznego szantaŜu. Martin zawiesił pierwszą sprawę, w drugiej zaś wydał wyrok, iŜ nie tylko pan Phelps musi odkupić pani Spinelli jej sukienkę, lecz równieŜ od tego czasu udostępniać swoją toaletę bez Ŝadnych opłat. Ze szczytu góry łajna roztaczał się widok zapierający dech w piersi. Wiodąc wzrokiem po powierzchni Boskiego mózgu, Martin miał wraŜenie, jakby oglądał filmową kronikę z ostatnich czterech dni swojego Ŝycia. Dolina Suchych Kości była na tyle blisko, Ŝe bez trudu moŜna było dostrzec kościotrupy nadal odgrywające scenki z musicalu "Kraby". Dalej znajdowała się zacumowana arka, ruiny Sodomy oraz góra Moria. WzdłuŜ horyzontu rozciągała się lśniąca czarna wstęga błotnistej równiny dinozaurów. - Ta kupa gnoju naleŜy wyłącznie do mnie - oznajmił Hiob z dumą. - Prawo zasiedzenia - wyjaśnił lakonicznie. Namacawszy dłonią, wydobył z łajna telewizyjny pilot. - Przez wiele lat zastanawiałem się nad przeprowadzką, wybrałem sobie nawet ładne mieszkanko, zaraz obok warsztatu Sarkosa, potem jednak załoŜono nam telewizję kablową i postanowiłem zostać. Wycelował pilotem w stary telewizor. - Od trzech lat Boski archetyp telewizji CBS emituje codziennie serial z mojego Ŝycia zatytułowany "Niedola jednego człowieka". Zostańcie przez chwilę, pooglądamy razem. Moja najmłodsza córeczka znajduje się w stanie śpiączki. Najstarsza właśnie dowiedziała się, Ŝe jest chora na AIDS. W porządku, jasne, kiedy historia potoczy się dalej swoim torem, będę miał trzy zupełnie nowe córki i siedmiu synów, identycznych z oryginałami, nawet lepszych, ale to nie ma wiele wspólnego z realizmem, prawda? śycie to Strona 104

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) nie bajka. - Dla tych, którzy pozwalają łasce BoŜej działać przez ich duszę, Ŝycie jest lepsze od bajki! - zawołał Augustyn, wspinając się na północne zbocze pagórka. - TeŜ w to kiedyś wierzyłem. - Hiob włączył telewizor. - Ale juŜ nie wierzę. Na ekranie pojawił się Gregory Peck jako kapitan Ahab w adaptacji "Moby Dicka". "Spójrz w głębinę i zobacz nieustanną rzeź, jaka się tam odbywa" - rzekł Peck stojący na pokładzie "Peąuoda" do Leo Genna jako Starbucka, zachęcając go, by zastanowił się nad kosmiczną tajemnicą morza. "Kto kazał Jego stworzeniom ścigać się i zagryzać wzajemnie? Dokąd udają się mordercy, człowieku? Kto będzie oskarŜał, gdy sam Sędzia znajdzie się przed obliczem sprawiedliwości?". - Twój protegowany nie przybył tutaj, by oglądać telewizję - powiedział Augustyn, który juŜ wdrapał się na szczyt kopca. Usta miał wygięte w sardonicznym uśmiechu. - Zjawił się, by poznać wyjaśnienie ontologiczne. - Wyjaśnienie ontologiczne? - powtórzył Hiob, nagle smutniejąc. Wyłączył telewizor, przygryzł wargę i zamyślił się. - Poczekajcie chwilę. - MoŜemy czekać, ile tylko chcesz. - Augustyn odwrócił się, odsłaniając zęby w szerokim uśmiechu. -Wyjaśnienie ontologiczne głosi, całkiem rozsądnie, Ŝe Bóg jest jedyną Idealną Istotą. Wszystkie inne rzeczywistości, łącznie ze stworzonym wszechświatem, z konieczności zajmują niŜsze plany. - Zatykając sobie nos, biskup wyrwał z łajna kawałek pleśniejącego szwajcarskiego sera. - PoniewaŜ stworzony wszechświat jest ontologicznie czymś pośledniejszym od Boga, musi ipso facto zawierać błędy. Gdyby wszechświat był pozbawiony defektów, byłby Bogiem. Zgodnie z tą teorią - wetknął palec wskazujący w dziurę w serze - rzeczywistość przypomina szwajcarski ser. Z konieczności posiada luki... braki... zakątki nicości. MoŜesz nazwać te dziury "złem", jeśli chcesz, ale Bóg nie miał nic wspólnego z ich stworzeniem, czy teŜ raczej niestworzeniem. Pojawiają się one per accidens, nieuchronnie powiększając czysty, brutalny fakt istnienia. -Wydobył parę porzuconych sportowych butów. - Bóg z pewnością nigdy nie chciał, by jego stworzenia cierpiały, lecz jeśli miał zbudować kosmos pełen róŜnorodności i obfitości, świat butów, statków i kitu do okien trzepnął butami o siebie - niedoskonałości musiały być częścią oferty. "Teoria szwajcarskiego sera, zło jako brak", zapisał Martin w komputerze. - Czy moŜe mi pan pomóc? - zwrócił się do Hioba. Cierpiętnik wieczkiem od puszki po konserwach zdrapał z piersi wyciek ze szczególnie obfitego wrzodu. - Czytał pan moją biografię, panie Candle. "Gdzieś był, gdy zakładałem ziemię?", zapytał mnie Bóg retorycznie. "Czy dotarłeś do źródeł morza? Czy doszedłeś do dna Otchłani? Czy wskazano ci bramy śmierci? Widziałeś drzwi do ciemności?". Wiele lat później zdałem sobie sprawę, Ŝe mówiąc to, nie tylko chciał mnie upokorzyć. Przypominał mi równieŜ, Ŝe świat istnieje. Z powodów znanych tylko Jemu skończony zestaw stosujących się do określonych reguł rzeczywistości zajmuje miejsce i czas. Większość z tych rzeczywistości jest nieszkodliwa, piękna nawet, lecz kilka z nich - burze, grawitacja, ruchy tektoniczne, bakterie, Behemot, Lewiatan - mogą mieć szkodliwe efekty uboczne. Nie oznacza to, Ŝe On zamierzył te szkodliwe efekty ani Ŝe nigdy nie zawieszał wyznaczonych przez siebie praw. Czasem, gdy szkolny autobus zawisał nad skrajem przepaści, stary Bóg sprzed śpiączki potrafił cofnąć go w bezpieczne miejsce. Czasem zmniejszał nowotwór albo odwoływał cyklon. Zawsze jednak kiedy to robił, nieuchronnie pochłaniał kawałek stworzonego kosmosu. Gdyby nadal robił cud za cudem, zróŜnicowany wszechświat zniknąłby zupełnie, zastąpiony przez samotnego Boga, z powrotem w punkcie startu. Strona 105

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - W porządku, w porządku, ale jaka jest odpowiedź na wyjaśnienie ontologiczne? - zapytał Martin niecierpliwie. - Odpowiedź? - Tak. Odpowiedź. Hiob westchnął głośno. Odkaszlnął śluzem zmieszanym z krwią i splunął na ziemię. - Nie znam odpowiedzi - rzekł w końcu. - A ty? - zwrócił się do Augustyna. - Nic takiego nie istnieje. Martin poczuł przeszywający ból w klatce piersiowej. Jakby dziki koń kopnął go nagle w mostek. - Odpowiedź nie istnieje? - wychrypiał, spoglądając wściekle na Augustyna i wstając z plastikowej lodówki. - Nie ma odpowiedzi? Mówi pan, Ŝe płynąłem dwieście mil po cuchnącej rzece, zostałem pokąsany przez sto tysięcy cholernych komarów i wysłuchiwałem pana głupich tyrad przeciwko pelagianom i kto wie jeszcze komu, tylko po to by dowiedzieć się, Ŝe nie ma odpowiedzi?! - Jest pan zaskoczony, nieprawdaŜ? - odparł Augustyn. Jest pan wstrząśnięty. Niesłusznie. Wyjaśnienie ontologiczne kształtowało się przez stulecia, poczynając od klasycznych rozwaŜań Platona na temat nieistnienia zła. - Przekrzywił prawą brew i zaczął schodzić ze wzgórka. - Lepiej wracajmy na statek. Jeśli Belfegor zdoła rozpalić dobrze pod kotłami, jutro o zmierzchu będziemy w raju. Kaszląc gwałtownie, Hiob rozpostarł ramiona, przyciągnął Martina do siebie i uściskał. Pomimo warstwy bawełny Martin czuł ciepło ropy sączącej się z wrzodów. - Zawiodłem pana, prawda? - Niestety, tak - rzekł Martin, wydostając się z uścisku. - Chciałbym powiedzieć, Ŝe zabolało mnie to, co Augustyn właśnie ze mną zrobił - cierpiętnik z powrotem usiadł na beczce po piwie - lecz upokorzenie teologiczne jest niczym w porównaniu z czternastoma czyrakami na tyłku. Niech pan pamięta o tym, kiedy dotrze do Holandii. ROZDZIAŁ 9 Padał deszcz - ulewny, zimny, szary, pogłębiający jeszcze nastrój rozpaczy. Krople spadały nieubłaganie, a na wodzie powstawały koncentryczne kręgi, nadające jej wygląd szwajcarskiego sera. Martin jęknął przeciągle. Musiała być jakaś odpowiedź na wyjaśnienie ontologiczne, po prostu musiała, ale niech go diabli, jeśli ją znał. Najnowsze wieści w poczcie elektronicznej nie poprawiły mu humoru. Esther donosiła, Ŝe Norma Bedloe wciąŜ nie zadecydowała, czy chce zabić się od razu, czy dopiero po procesie. Randall opisywał frustrującą rozmowę, jaką odbył z Jamesem Foleyem, prawnikiem telewizji PBS. Według Foleya jego klient był gotów zgodzić się na zaprezentowanie "Historii spustoszenia" w Hadze za sumę stu sześćdziesięciu pięciu tysięcy dolarów, wszakŜe pod warunkiem Ŝe sieci transmitujące przebieg procesu skierują w tym czasie kamery w inną stronę. PBS obawiało się, Ŝe widzowie będą nagrywali serial na magnetowid w domu, a tym samym zmniejszą się zyski firmy ze sprzedaŜy kaset wideo. Na wieść o tym zastrzeŜeniu zarówno Kanał Sądowy, jak i CNN zareagowały identycznie: chyba Ŝartujecie. Przygotowując odpowiedź, Martin stwierdził, Ŝe bardziej zaleŜy mu na opisaniu swoich niedoli na kupie gnoju niŜ na rozmowie o niepowodzeniach Randalla w negocjacjach z sieciami telewizyjnymi. "Wydarzyło się tu coś groźnego - natrafiłem na praktycznie niemoŜliwą do obalenia teorię zła. Na ile bystrzy są ci geniusze z Harvardu, których zaangaŜowałeś? Powiedz im, Ŝe premia w wysokości 15 tysięcy dolarów czeka na tego, kto znajdzie kontrargument dla "wyjaśnienia ontologicznego"". Dopiero pod koniec Martin nawiązał do kryzysu związanego z "Historią spustoszenia": "Ten nonsens z Ŝądaniem, by Kanał Sądowy i CNN odwróciły kamery w trakcie projekcji, to oczywisty manewr taktyczny. Dowiedz się, ile utopili w tym seriaStrona 106

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) lu, i zaproponuj jego kupno. Nadal mamy ponad osiem i pół miliona dolarów do wydania". O północy deszcz przestał wreszcie padać i rankiem parowiec "Dobre Intencje" wypłynął daleko poza Krainę Gnoju, docierając do celu podróŜy późnym popołudniem, zgodnie z przewidywaniami Augustyna. - Rajski ogród - rzekł biskup do Martina i naukowców, stukając w plan podróŜy ustnikiem fajki. - KaŜdy, kto pragnie rozwikłać zagadkę grzechu, musi w końcu znaleźć się tutaj. Obie strony rzeki porastała bujna roślinność, gęstwina poskręcanych drzew i splątanych lian. W powietrzu wisiał cięŜki zapach butwiejących liści. Jeśli to rajski ogród, z pewnością jest juŜ po upadku, pomyślał Martin. Raj utracony. Gąszcz tworzyły cyprysy i mangrowce z powyginanymi korzeniami na podobieństwo Ŝeber, z gałęziami uginającymi się pod cięŜarem owoców przypominających głowice średniowiecznych maczug. Na południowym brzegu ogromne pająki tkały sieci tak potęŜne, Ŝe zaplątywały się w nie papugi i lemury. Szczególnie drapieŜny okaz mięsoŜernej rośliny władał przeciwległym brzegiem, zgniatając w swych szczękach przelatujące mimo ptaki. - Rozumiem, Ŝe było tu odrobinę spokojniej przed Jego zapadnięciem w śpiączkę - rzekł Martin. - Niekoniecznie - odparł Augustyn. - Nie zaśnięcie Boga, lecz upadek człowieka zamienił raj w dŜunglę. Od czasu gdy Ewa zjadła z drzewa wiadomości dobrego i złego, wszechświatem zawładnęły ciernie i pokrzywy, zęby i pazury, robactwo i zarazy. Rzeka zwęziła się i zaczęła wić, jakby naśladując węŜa kusiciela, który niegdyś zamieszkiwał te strony. Za trzynastym zakolem w przerwie wykarczowanej pośród gąszczu ukazało się niewielkie poletko, jednohektarowy kawałek nędznej ziemi, na której stworzenia najwyraźniej obdarzone inteligencją załoŜyły gospodarstwo, stawiając bambusową chatę z kamiennym kominem i dachem z trzciny. Przed domem znajdował się ogródek warzywny, sprawiający Ŝałosne wraŜenie rosły tu pomidory wielkości kamyków, główki kapusty nie większe od rozkwitłych goździków, fasola szparagowa ze strąkami cienkimi jak drut. Z boku pomiędzy dwoma drzewami ktoś zawiesił hamak z sizalowego sznurka, wyglądający jak porzucony uśmiech. Dwie człekokształtne małpy przeciwnych płci, okryte skórami zwierzęcymi i figowymi liśćmi, bose, podeszły do hamaka. Szły powoli i z wahaniem, jakby dopiero niedawno nabyły umiejętność poruszania się w pozycji wyprostowanej. Miały mocne szczęki, cofnięte czoła i wydatne fałdy brwi. Samiec był zgarbiony i włochaty. Jego towarzyszka, równieŜ porośnięta ob12 - Niewinni... fitym włosiem, miała piersi przypominające worki z piaskiem uŜywane przez baloniarzy, lecz najbardziej rzucał się w oczy jej napęczniały brzuch: była w ciąŜy. - Ahoj! - zawołał Martin. - Ahoj, wy tam! Czy moŜecie mi poświęcić chwilę? Dopiero gdy samica ułoŜyła się na hamaku, Martin zdał sobie sprawę, Ŝe jest świadkiem porodu. Gdy szarpnęła się i wygięła gwałtownie, sapiąc przez zaciśnięte zęby, jej partner "* chwycił ją za owłosioną rękę i z miłością pocałował w dłoń. - Tysiące lat temu to stworzenie uŜyło swej wolnej woli do grzesznego celu, zjadając owoc, którego miało się wystrzegać - wyjaśnił Augustyn, zdejmując okulary i wskazując nimi małpoluda. - W efekcie kaŜda komórka jego ciała przepełniona została wirusem lubieŜności. Jego nasienie stało się nośnikiem zepsucia, przekazując grzech i śmierć z pokolenia na pokolenie. - Teoria wolnej woli? - zapytał Martin. - Niewątpliwie. - Czy ktokolwiek wie, jaki to gatunek? - zapytał Ockham kolegów naukowców, wycelowując kamerę w małpoluda. - MoŜe Homo habilis? Strona 107

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Australopitek? - zaryzykował Martin. - Neandertalczyk? - zaproponował Belfegor. - Spójrzcie, jaki ma lubieŜny wzrok - rzekł Augustyn. - DostrzeŜcie jego wypręŜoną męskość. Z odraŜającą regularnością organ, który wstydliwie chowa pod figowym liściem, twardnieje napełniając się krwią. - Ach... to Homo erectusl - powiedziała Beauchamp, śmiejąc się. - Tak się składa, Ŝe masz rację - rzekł Saperstein. - Ahoj! Ahoj! - zawołał Martin ponownie. - Jestem Martin Candle, Sprawa międzynarodowa numer 227! - Nie widzicie, Ŝe jesteśmy zajęci? - odkrzyknął samiec Homo erectus. - Idźcie precz! - wrzasnęła samica. - Wróćcie jutro! - dodał samiec. - Aaaa! - zawyła samica, pochwycona przez nagły skurcz. Pewne rzeczy nigdy się nie zmieniają. Proces, w efekcie którego samiec Homo erectus zapłodnił partnerkę, przetrwał bez zmian do dnia dzisiejszego. Cofnijmy się myślą do roku 2 000 000 001 przed naszą erą. Był to czas początków. Nasz Stwórca pracował na okrągło. Wbrew powszechnemu przekonaniu, pierwszym stworzeniem, jakie wyszło z Jego laboratorium, nie był pantofelek, ryba czy ryjówka, lecz człowiek. Bóg rzekł: "Niechaj powstanie prototyp Homo sapiens" i powstał prototyp Homo sapiens - istota przypominająca manekin z domu towarowego. Bóg ujrzał, iŜ jego dzieło jest dobre, ujrzał jednak równieŜ, Ŝe prototyp nie ma zdolności mnoŜenia się. Przed upływem tygodnia wynalazł więc zaszyfrowany mechanizm kopiujący, podwójne spirale DNA. Pytanie: jak połączyć ze sobą dwa oddzielne zestawy chromosomów? Jedną z przewag Boga w owych czasach była moŜność namaszczania posłanników, toteŜ zadał powyŜsze pytanie archaniołowi Zafielowi, a ten niezwłocznie porozumiał się z resztą mieszkańców nieba. W ciągu kilku dni Rafael, Michał, Adabiel i Gabriel podali eleganckie rozwiązania, lecz koncepcje Hamiela i Chamuela uznał Zafiel za najściślej odpowiadające Boskiemu zamysłowi. Właśnie gdy Zafiel miał dostarczyć plany, przyniosłem mu własny scenariusz. Promieniejąc z podniecenia i dumy, rozwinąłem rysunek przed oczami archanioła. - Pewnie to kolejny twój kaprys - rzekł Zafiel. - Mam waŜniejszą robotę. - Wysłuchaj mnie. Moje wielkie dokonanie, jak widzisz, polega na ujrzeniu prototypu na nowo jako dwoistości: wersja pierwsza i wersja druga. - Obie wyglądają tak samo. Dotknąłem rysunku zakrzywionym pazurem palca wskazującego. - ZauwaŜ ten szczegół w wersji pierwszej. Oznaczony literą A. - Czy nie wszyscy to mają? - Przyjrzyj się uwaŜniej. - Och! - Istotą działania systemu jest okresowe wchodzenie przez wersję pierwszą w stan, który nazwałem "rozrodczym podnieceniem". Kiedy to się dzieje, organ A nabrzmiewa krwią... - JakŜe barokowo! - ...co umoŜliwia wprowadzenie go do szczeliny B w wersji drugiej. Po dłuŜszym lub krótszym okresie entuzjastycznego dźgania w przód i tył... - Entuzjastycznego czego? - Dźgania. - Nie pojmuję. - Zaufaj mi. Po okresie dźgania kilkadziesiąt gramów kleistej substancji wytryskuje ze specjalnego zbiornika wewnątrz wersji pierwszej. W płynie tym zawartych jest kilkaset milionów przenoszących DNA plemników, które docierając do szczeliny B, zaczynają machać ogonkami, co umoŜliwia im... - ...zdrapanie protoplazmy z wewnętrznych ścianek i uforStrona 108

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) mowanie z niej homunkulusa! - ...dotarcie do krańca szczeliny B, gdzie oczekują komórki rozrodcze wersji drugiej, równieŜ tętniące od DNA. - Tak, świetnie, twój sposób jest lepszy. - Powstała w efekcie zygota rozwija się w ciele wersji drugiej, po sześciu czy siedmiu miesiącach stając się zdolnym do Ŝycia noworodkiem. Po upływie dziewiątego miesiąca, plus minus jeden tydzień, noworodek wydalany jest przez szczelinę B i wzrasta do dorosłości, co zajmuje mu około dwóch dziesięcioleci. A więc... co o tym sądzisz? - Dość skomplikowane. - Ale działa. - Co powoduje "rozrodcze podniecenie" u wersji pierwszej? - To przede wszystkim instynktowna reakcja na niektóre cechy dwójki. Wzgórki C i D, na przykład. - Co jest takiego szczególnego w parze gruszek? - Nic. W tym cała magia. - Dlaczego nie dałeś dwójce czegoś w bardziej oczywisty sposób podniecającego? - Na przykład czego? - Nie wiem. Miękkiego futra. - Chyba nie podoba się ci mój pomysł, co? - Czy mam zakładać, Ŝe zanim jedynka osiągnie stan "rozrodczego podniecenia", musi pragnąć się rozmnaŜać? - Podniecenie pojawia się niezaleŜnie. - Ach tak? - Czasem jedynka będzie nawet podniecona obecnością innej jedynki, i odwrotnie. - Czy zapewnią sobie ulgę w takich okolicznościach? - Po to mamy szczelinę E. - Co to są te wzgórki wyrastające z ramion jedynki? Orzechy? - Bambutle. - Wyglądają jak orzechy. - Normalnie jedynka trzyma je pod ubraniem. Kiedy jednak dwójka ujrzy parę obnaŜonych bambutli, szczelina B... - ...pokrywa się Ŝółtymi grochami i zieloną... - ...staje się wilgotna, umoŜliwiając wprowadzenie organu A bez nadmiernego tarcia. - Orzechy są zdolne to uczynić? - Wszystko jest zaprogramowane. - I naprawdę potrzebne są dwie odmiany prototypu? - W pierwszej wersji było ich pięć. - Wiesz co, Sarkos? Przed moją jutrzejszą wizytą u Niego wsunę twój plan pomiędzy projekty Hamiela i Chamuela. Sądzę, Ŝe On będzie zadowolony. Mam jednak pewną uwagę. - Słucham. - Zrezygnuj z orzechów. Nie są nawet w połowie tak zabawne jak cała reszta. Nie dość, Ŝe człekokształtna samica przeŜyła poród, to w godzinę po odcięciu pępowiny była juŜ na nogach, przyrządzając herbatę jaśminową dla Martina i jego towarzyszy, którzy rozsiedli się na matach rozłoŜonych na podłodze chaty. Nazywała się Ewangelina i jak na swój pierwszy poród zachowywała się wyjątkowo spokojnie, jakby przez całe Ŝycie zajmowała się dawaniem początku rodzajowi ludzkiemu. Clarence, nowo narodzony, leŜał twarzą w dół na materacu wypchanym ptasim puchem, gaworząc do siebie w sposób tak słodki, Ŝe w odczuciu Martina stanowił dowód przeciwko Augustynowej teorii grzechu pierworodnego. - Trudno krytykować kogoś tak uczonego jak ty. - Ewangelina nalała biskupowi herbaty z glinianego dzbanka i usiadła. - Jednak wiele z tego, co mówisz w "Opus imperf ectum contra Julianum", zupełnie się nam nie podoba. - Doprawdy? - odparł Augustyn ostroŜnie. - Kiedy wskazujesz na mojego męŜa jako na pierwotne źródło wszelkich grzechów ludzkości, czuję się w obowiązku staStrona 109

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) nąć w jego obronie. - W moim rozumieniu Jego Eminencja wypowiadał się w przenośni - rzekł Ockham. - Czy nie tak było? - Wiele bym dał - odparł Augustyn, kierując spojrzenie na małpoluda. - Stopień zepsucia jednostki jest kwestią tak samo uwarunkowaną genetycznie jak kolor jej oczu. Kiedy tak beztrosko naduŜyłeś swojej wolnej woli, sprzeciwiając się bezpośredniemu poleceniu Stwórcy, skaziłeś nie tylko swoje nasienie, lecz takŜe nasienie swoich potomków, nasienie potomków swych potomków, nasienie potomków potomków swych potomków i tak dalej. Upadek człowieka dotyczy wszystkich zrodzonych z tego zatrutego nasienia, czyli całej ludzkości, wyjąwszy, oczywiście, Pana naszego i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa. Za kaŜdym razem gdy rodzi się dziecko z rozszczepem kręgosłupa, za kaŜdym razem gdy jakiś szaleniec otwiera ogień z karabinu maszynowego w zatłoczonej restauracji, tragedia ta jest echem owych fatalnych wypadków, jakie się wydarzyły w górę rzeki od miejsca, w którym się dzisiaj znajdujemy. Saperstein prychnął lekcewaŜąco, po czym zwrócił się do Martina ze słowami: - Proszę posłuchać mojej rady: nie warto przejmować się zanadto tą teorią wolnej woli. Najwyraźniej wynika ona z jakiejś niedorobionej lamarckowskiej biologii. Z sercem przepełnionym nową nadzieją Martin otworzył wieczko walizkowego komputera i zapisał: "Teoria wolnej woli = biologia lamarckowska". - Nie wynika ona z Ŝadnej biologii - warknął Augustyn. Wynika z logicznego rozumowania i Księgi Rodzaju. W upadku Adama wszyscyśmy zgrzeszyli. - Inaczej to ujmując, przez Adamowego fiuta zrobiła się poruta - odparł Saperstein pogardliwie. - Przykro mi, Wasza Eminencjo, ale ta teza nie wytrzymuje krytyki ani z punktu widzenia nauki, ani teologii. - Nazywam się Adrian, nie Adam - rzekł małpolud, odwijając dziecku pieluszkę. - Przynajmniej tu moglibyście postarać się o ścisłość. - Pośrodku chłonnego figowego liścia leŜała dziecięca kupka musztardowej barwy. Adrian zawinął liść na podobieństwo naleśnika i wycelował nim w Sapersteina. - Nie odrzucaj tak szybko teorii wolnej woli. Przenosząc dyskusję na płaszczyznę moich gruczołów, biskup oddał sobie niedźwiedzią przysługę. - Tylko według ciebie - mruknął Augustyn. - Teoria liberum arbitrium, poprawnie sformułowana, stanowi jedną z najpotęŜniejszych teodycei, jakie kiedykolwiek powstały - nie ustępował Adrian. Ewangelina odwróciła się ku Martinowi, posyłając mu ciepłe spojrzenie. - Niestety dla pana, teoria ta posiada dwie wersje: słabszą, opartą na dziwacznych lamarckowskich koncepcjach dziedzicznego zepsucia, oraz silną, latami udoskonalaną przez duchowych spadkobierców Augustyna, między innymi Grzegorza Wielkiego i świętego Tomasza z Akwinu. Na pana miejscu nie liczyłabym na to, Ŝe Lovett będzie posiłkował się wersją słabszą. Martin ze smutnym wyrazem twarzy wykasował równanie: "Teoria wolnej woli = biologia lamarckowska". - Chcę poprosić pana o przysługę. - Ewangelina połoŜyła spracowaną dłoń na kolanie Martina. - Chciałabym, Ŝeby uczynił pan ze mnie uczciwą kobietę. - Trudne zadanie - wtrącił kwaśno Augustyn. - Zamknij się! - syknął Adrian. - Nic wielkiego - powiedziała Ewangelina. - Adrian i ja chcemy po prostu sformalizować nasz związek. - Przegrałem wybory - odpowiedział Martin. - Nie jestem juŜ sędzią pokoju.Taka ceremonia nie miałaby mocy prawnej. - Jeśli panu to nie przeszkadza, nam równieŜ nie. - Oczywiście, chętnie wam pomogę. - Wspaniale. Strona 110

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Opowiedzcie mi więcej o teorii wolnej woli. Ewangelina przystawiła niemowlę do piersi. - ChociaŜ imię moje i Adriana często cytuje się w związku z tą teorią, w gruncie rzeczy nie mamy z nią wiele wspólnego. Proszę zapomnieć o rajskim ogrodzie, o drzewie wiadomości dobrego i złego i o rzekomym pogrąŜeniu się przez mojego męŜa w otchłani zepsucia. - Mam juŜ dość roli chłopca do bicia - potwierdził Adrian, kiwając głową. - Mówcie dalej - rzekł Martin ponuro. - Powinien pan zrozumieć, Ŝe teoria liberum arbitrium nie tłumaczy zjawisk naturalnych, takich jak tornada, trzęsienia ziemi, białaczka. - Ewangelina rzuciła Augustynowi sarkastyczne spojrzenie. - Niektórzy ludzie twierdzą, Ŝe nasz grzech odbił się echem w całym stworzeniu. Dopóki nie zjedliśmy jabłka, bakterie chorobowe nie istniały i świat był jednym wielkim oceanem radości. Jednak ogólnie biorąc, jeśli ktoś chce wytłumaczyć choćby istnienie wulkanów, powinien trzymać się podstawowego wyjaśnienia ontologicznego. To potęŜna teodycea. - Tak słyszałem - rzekł Martin ze znuŜeniem. - Czy znacie jakieś argumenty obalające tę teorię? - Ciekawe, Ŝe pan o to pyta - powiedziała Ewangelina. Pracujemy nad tym od jakichś... jak długo to juŜ trwa, Adrianie? - Od czterech milionów lat. - MoŜna by powiedzieć, Ŝe to nasze hobby. Jeśli kiedykolwiek natrafimy na słaby punkt wyjaśnienia ontologicznego, panie Candle, pan dowie się o tym pierwszy. Adrian pocałował syna w czubek głowy. - Za złem naturalnym idzie oczywiście zło egzystencjalne - katastrofy lotnicze, poŜary hoteli, wypadki w kopalniach oraz zło moralne, przede wszystkim wojna, morderstwo, gwałt, tortury, terroryzm oraz niewolnictwo. Do oczyszczenia Boskiego imienia na tych obszarach najlepiej posłuŜy teoria wolnej woli. Zaczyna się ona od pytania: Jaki jest nasz najcenniejszy dar od Stwórcy? Odpowiedź: Nasza wolność. Nawet przed pogrąŜeniem się Boga w śpiączce człowiek mógł być jako tako pewny, Ŝe gdy wybrał juŜ określony tryb postępowania - niewaŜne, prosty czy skomplikowany, chwalebny czy nikczemny Ŝaden Boski emisariusz nie pojawi się, by zawrócić go z obranej drogi. Teraz, gdy Bóg stracił świadomość, moŜemy być tym bardziej pewni naszej niezawisłości. Bez względu na wszystkie trapiące pana problemy, panie Candle, nie jest pan marionetką. Proszę nigdy o tym nie zapominać. - Jest tu jednak pewien haczyk - odezwała się Ewangelina. - Jeśli wolność jest wartością absolutną, bez Ŝadnych dodatkowych zastrzeŜeń, wtedy pozbawiony skrupułów afrykański dyktator musi cieszyć się tym samym zakresem wolnej woli co dobrotliwa opiekunka bezdomnych z nowojorskiej garkuchni. Niezawisłość najbardziej okrutnego zabójcy świata musi dorównywać niezawisłości najszlachetniejszego obrońcy uciśnionych. W takim wszechświecie mogę przytulić Clarence'a do piersi i nakarmić go, ale mogę równieŜ zacisnąć palce wokół jego szyi i odebrać mu Ŝycie. - Doprawdy, ból i cierpienie to cena, jaką płacimy za moŜliwość dokonywania realnych wyborów w Ŝyciu - rzekł Adrian. - Zło, którego doświadczamy, jest więc niejako mniejszym złem. To trudne doświadczenie, ale nie wyobraŜani sobie, jak Bóg mógłby zorganizować świat inaczej. Martin poczuł, jakby Ŝołądek wywracał mu się na drogą stronę. ZadrŜał, targany nudnościami i rozpaczą. - Lecz jeśli Bóg w swoim czasie był wszechpotęŜny i dobry, czy nie był zobowiązany interweniować na rzecz niewinnych? - zapytał Ockham. - Czy nie miał obowiązku zmiękczyć serca komendanta Oświęcimia, ochłodzić Ŝądzy gwałciciela dzieci... - Sam siebie posłuchaj! - przerwała mu Ewangelina. Twierdzisz, Ŝe nasza wolna wola powinna być jednak w jakiś Strona 111

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) sposób ograniczona. Twierdzisz, Ŝe nasze moralne wybory nie powinny być autentycznymi wyborami. Twierdzisz, Ŝe powinniśmy być robotami. To szaleństwo. - Mam pytanie dotyczące waszego dziecka - rzekł Saperstein. - Czy moŜecie wyjaśnić mechanizm, dzięki któremu jedna komórka postanowiła stać się pniem mózgowym małego Clarence'a? j - Słucham? - zdziwiła się Ewangelina. Martin upił łyk herbaty. Nudności, wywołane przez teorię wolnej woli, nie ustępowały, atakowały falami. - Proszę mi wybaczyć - rzekł, zamykając komputer i wstając. - Potrzebuję odrobiny świeŜego powietrza. - To fundamentalna zagadka biologiczna - powiedział Sąperstein. - W jaki sposób niewyspecjalizowana komórka... - Ja tylko noszę ciąŜę, to wszystko - ucięła Ewangelina. Martin minął opuszczony zagon warzywnika i ruszył w kierunku rzeki. Zatrzymał się na grobli, wpatrując się w leniwe nurty Chiddekel. Jęknął. Dopadły go bestie - Behemot ontologii, Lewiatan liberum arbitńum; gniotły mu czaszkę, rozrywały kłami skórę. - Niech przepadnie dzień mego urodzenia i noc, gdy powiedziano: "Poczęty męŜczyzna"! - zawołał, cytując swego idola. Nachylił się nad groblą i zwymiotował śniadanie w leniwy nurt. Później tego ranka Martin spełnił swoją obietnicę, udzielił ślubu Ewangelinie i Adrianowi w prostej, bezwyznaniowej ceremonii, jakich wiele przeprowadził w swej karierze. Saperstein i Beauchamp byli świadkami. Ockham filmował kamerą wideo. UraŜony wygłoszoną przez małpoludy krytyką "Opus imperfectum contra Julianum" biskup Augustyn zbojkotował ich ślub. W którymś momencie Martin wyjrzał przez okno i dostrzegł go spacerującego nerwowo tam i z powrotem wzdłuŜ brzegu rzeki, zmagającego się z jakąś straszliwą, lecz nieokreśloną pokusą. Gdyby ktoś o tak powikłanym umyśle jak Augustyn kiedykolwiek wszedł do mojej małej salki sądowej, zamyślił się Martin, natychmiast skierowałbym go na psychoterapię. W południe pasaŜerowie "Dobrych Intencji" zebrali się na dziobie, gawędząc i popijając koktajle podawane przez szypra. Sposób przyrządzania margarity przez Belfegora niewiele róŜnił się od recepty Lota. Na pokładzie parowca nie było limonek, toteŜ sternik uŜył soku cytrynowego. - Widziałem wczoraj świetny film - rzekł Belfegor, napełniając kieliszek Martina. - "Holywoodzkie ślicznotki z piłą łańcuchową". Pokazywali na Kanale Obrzydliwości. - Zło moralne - rzekł Martin pod nosem. - Zjawisko, którego nie da się uniknąć. Jeśli Ŝąda się autentycznej wolności, trzeba zaakceptować mordercze ślicznotki z całym dobrodziejstwem inwentarza. - Czy ktoś z was widział ten film? - Mój ojciec miał oryginalny plakat. - Martin podłączył modem do komputera. - Był nauczycielem szkółki niedzielnej. - Nie dostrzegam związku - zauwaŜył Belfegor. - Trzeba było tam być. - Skoro juŜ mówimy o liberum arbitrium, widzę, Ŝe jest jeszcze coś, o co powinniśmy Go spytać, kiedy dotrzemy do szyszynki - powiedziała Beauchamp. - Mianowicie, czy Bóg miał jakikolwiek wybór, stwarzając wszechświat? Czy posiadał w tej kwestii jakikolwiek zakres wolnej woli? - To dobre pytanie, Jocelyn - rzekł Saperstein. - Pytanie, muszę przyznać, nie jest moje, tylko Einsteina. - Sądzi pani, Ŝe nie miał wyboru? - Martin uruchomił komputer. -To niepodobne do Boga. - Pomyślcie raz jeszcze. - Ockham dopił margaritę. - Jak zauwaŜył trzysta lat temu Leibnitz, jeśli Bóg jest najlepszym ze wszystkich moŜliwych bóstw, to logiczne, Ŝe wyposaŜył Stworzenie w najlepsze z moŜliwych prawa fizyczne. Doskonała Strona 112

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Istota nigdy nie zbudowałaby niedoskonałego świata. Saperstein postukał palcem w obudowę modemu Martina. - Co sprowadza nas do pańskiego problemu. Być moŜe, świat jest idealny z matematycznego punktu widzenia, ale trudno go uznać za utopię pod jakimkolwiek innym względem. - Jeśli nadarzy się taka moŜliwość - rzekł Martin, uruchamiając program poczty elektronicznej - zamierzam spytać Go o Jego własną osobistą teodyceę. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: czwartek, 25 maja, 14.47 czasu wschodniego Twoje przeczucie się sprawdziło. Okazuje się, ŜePBS wydało jedyne 6 848 500 dolarów na nakręcenie "Historii spustoszenia" i kiedy zaoferowałem im okrągłe 7 milionów, zaczęli energicznie merdać ogonem. Co zaś do ich obaw, Ŝe CNN i Kanał Sądowy pokaŜą przedwcześnie serial na antenie, temat ten nie był podnoszony. We wtorek, zgodnie z twoimi wskazówkami, poszczułem naszych wygłodniałych doktorantów z Harvardu na teorię ontologiczną, ale nie sądzę, byśmy mieli jakiekolwiek wyniki wcześniej niŜ w przyszłym tygodniu. Tymczasem akta "teologicznych świadków" Lovetta puchną z kaŜdą godziną. Tak, Bernard Kaplan powołany przez obronę to ten sam człowiek, który napisał "Idąc przez burzę". Patrycja i ja pokłóciliśmy się wczoraj strasznie i konkluzja jest taka, Ŝe przestaniemy się widywać. Nawet się cieszę. Jej brak wiary w Sprawę międzynarodową numer 227 stawał się trudny do zniesienia. Zakończenie romansu Randalla z Patrycja stało się dla Martina źródłem głębokiego zaniepokojenia. Zastanawiał się, kto doprowadził do zerwania. Myśl o Randallu bezceremonialnie porzucającym Patryc j ę rozgniewała go (biedna kobieta wystarczająco duŜo wycierpiała), lecz alternatywa - Patrycja dająca kosza Randallowi - była równie niepokojąca, jeśli oznaczało to, Ŝe pani Zabór nadal darzy uczuciem Martina. Patrycja zasługiwała na kogoś lepszego niŜ umierający męŜczyzna zakochany w zmarłej Ŝonie. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: czwartek, 25 maja, 15.10 czasu lokalnego Pojawiła się kolejna przeszkoda. Nie dość, Ŝe wyjaśnienie ontologiczne stoi twardo, jego odpowiednik w zakresie prawa moralnego - teoria wolnej woli - wydaje się równie niezwycięŜony. Niezwłocznie zapędź młodych filozofów do roboty. Płacimy 15 tysięcy dolarów kaŜdemu, kto zdoła zarŜnąćLewiatana liberum arbitrium/ Pomijając nasze problemy teologiczne, sądzę, Ŝe jesteśmy w niezłej formie. Esther wynalazła dla nas kilkoro naprawdę zachwycających nieszczęśników. Prędzej czy później cudowne dzieciaki Randalla z Harvardu znajdą jakieś rozwiązanie. Myśl o obaleniu wyjaśnienia ontologicznego i teorii wolnej woli w miejscu zatrudnienia Lovetta, praktycznie pod jego nosem, napełniła Martina niekłamaną radością. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: czwartek, 25 maja, 20.36 czasu wschodniego Same dobre wieści z tej strony. Christopher Ransom, cierpiący na stwardnienie zanikowe boczne, przyjął właśnie naszą pierwotną ofertę w wysokości 85 tysięcy dolarów. Ojciec rodziny chory na zwłóknienie torbielowate równieŜ zgadza się zeznawać. Nazywa się Harry Elder i odmawia przyjęcia jakiegokolwiek wynagrodzenia ("czułbym się jak pijawka"). Co najlepsze, Norma Bedloe zgodziła się przełoŜyć swoje samobójstwo na po procesie. Jej honorarium - "spuścizna", jak to ujęła - wynosi 110 tysięcy. Gdyby wiedziała, jak zrealizować swój zamiar, chyba nie byłaby tak chętna do współpracy. Jednak Ŝaden lekarz nie udzieli jej informacji, których poszukuje. Strona 113

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Odpisując Esther, Martin nucił pod nosem piosenkę z musicalu "Kraby", dopasowując nuty do rytmu palców stukających w klawisze. Nadawca: [email protected] Adresat: [email protected] Data: czwartek, 25 maja, 15.32 czasu lokalnego Randall pewnie cię poinformował, Ŝe zaangaŜował specjalistkę od ludzkiego zepsucia, Tonie Braverman, jak równieŜ autorytet w sprawach naturalnego i egzystencjalnego zła, Donalda Carbone'a. Mając po swojej stronie dwoje takiej klasy ekspertów oraz zebrany przez ciebie wspaniały chór świadków, mamy duŜą szansę na zwycięstwo. O zmierzchu parowiec dotarł do źródeł rzeki, wolno stojącej kolumny krwi strzelającej pięć tysięcy metrów w powietrze, o średnicy jednej trzeciej kilometra. Katarakta karmiła nie tylko Chiddekel, wyjaśnił Augustyn, lecz takŜe trzy inne tętnice czaszkowe: płynący na wschód Eufrat, Gichon okrąŜający krainę Kusz oraz Piszon kierujący swe nurty na południe ku krajowi Chawila. Martin nigdy wcześniej nie oglądał takiego zjawiska, tej spienionej, grzmiącej masy wznoszącej się ku niebu niczym płynna trąba powietrzna. Popijając margaritę, wychylił się za barierkę i spojrzał na zwały mętnego osocza. Ujrzał coś dziwnego. Piąta rzeka wypływała z Edenu - zaledwie strumień, z korytem wypełnionym nie krwią, lecz wodą. Martin rozpoznał ten nurt. Jego odcień mówił wszystko: była to Boska Idea Waupelani, potoku lśniącego od grzbietów słynnych złotych karpi powiatu Abaddon. - Która rzeka dopływa do szyszynki? - zapytał Augustyna. - Eufrat. Gichon równieŜ, a takŜe Piszon i nawet Chiddekel, jeśli chce pan wybrać dłuŜszą drogę. Tutaj, w Boskim mózgu, wszystkie drogi prowadzą do Jego duszy. - A tamta mała rzeczka, o tam? To potok Waupelani - czy on równieŜ zaprowadzi nas do szyszynki? Augustyn skrzywił się i rzekł: - Jakieś trzydzieści kilometrów stąd wpada do Schuylkill, a stamtąd do Gichon. - Chcę, Ŝebyśmy tamtędy popłynęli. - Kiepski pomysł. Mamy zbyt duŜe zanurzenie. Osiądziemy na mieliźnie. - A zatem udam się w podróŜ sam. - Sam? Pieszo? Martin skinął głową. - To zajmie co najmniej trzy dni - rzekł Augustyn. - Będę obozował. - UwaŜam, Ŝe nie powinniśmy się rozdzielać - powiedział Ockham. - Czy nie jest pan zbyt chory, by podróŜować samotnie? zapytała Beauchamp. - Oczywiście, Ŝe jest zbyt chory - rzekł Saperstein. - Proszę, zrozumcie mnie. Nadarza się tutaj dla mnie wyjątkowa szansa. - Martin spojrzał kolejno na naukowców: zaniepokojonego Ockhama, stropioną Beauchamp, niezadowolonego Sapersteina. - Kiedy miałem czternaście lat, dwa buldoŜery rozwaliły dom mojego dzieciństwa. Wcześniej była to remiza straŜacka, lecz ojciec zmienił ją w dom pełen uroku, magiczną krainę śmiesznych małych pokoików i pochylonych podłóg, na których moŜna się było ślizgać. ZałoŜę się, o co chcecie, Ŝe w Boskiej Idei Abaddon moja remiza nadal stoi. Augustyn wydobył z kieszeni róŜowy plan podróŜy i podarł papier na kawałki. - Bez względu na to, czy odwiedzi pan swoje rodzinne miasteczko czy nie, nie będziemy juŜ tego potrzebowali. - Wyrzucił strzępki za balustradę. Krwawe źródło pochwyciło je, wsysając w głębię. - Mam nadzieję, Ŝe dostał pan nauczkę. Teodycea to powaŜna sprawa. Ontologia, wolna wola... trzeba czegoś więcej niŜ świętoszkowatego oburzenia, Ŝeby pokonać dwa tysiące lat subtelnej i odwaŜnej myśli chrześcijańskiej. Lepiej Strona 114

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) będzie, jeśli wycofa się pan teraz, zanim Lovett zgniecie pana na miazgę. - Dziękuję za radę, Eminencjo, lecz Sprawa międzynarodowa numer 227 dojdzie do skutku. MoŜe Hiob - jeśli będzie pan dla niego miły - pozwoli panu obejrzeć transmisję na swoim telewizorze. Ma duŜo większy ekran niŜ odbiornik diabła. Nazajutrz o ósmej rano, powierzywszy komputer, modem, telefon komórkowy i dzieła teologiczne ojcu Ockhamowi, Martin zarzucił na grzbiet plecak i ruszył wzdłuŜ brzegu lśniącego w słońcu potoku. Po piętnastokilometrowym marszu pod błyszczącym sklepieniem dotarł do granic zamoŜnej północnej części miasta. Strumień płynął zakolami poprzez parki i tereny rekreacyjne - pola golfowe, korty tenisowe, działki z basenami i japońskimi ogródkami. Wszędzie dokoła widoczne były oznaki rozpadu wywołanego przez Boską śpiączkę. Zerwane linie wysokiego napięcia zwisały smutno ze słupów. Trawniki przywodziły na myśl zalaną piwem powierzchnię stołu bilardowego w ciemnej miejskiej spelunce. Wspaniałe i dziewicze krajobrazy, będące niegdyś udziałem mieszkańców Abaddon, uległy juŜ zniszczeniu pod miaŜdŜącym naporem snu Pana. Fala bólu eksplodowała w lewym biodrze. Martin wyciągnął buteleczkę roxanolu z kieszeni i przełknął dwie tabletki. Kiedy morfina zaczęła działać, ruszył dalej. W południe dotarł w zapuszczone okolice dawnego gimnazjum miejskiego. Usłyszał miarowy zaśpiew, prymitywną pieśń plemienną. Zatrzymał się, nadstawił uszu. Inkantacja rozpadła się na kilkanaście oddzielnych młodocianych głosów recytujących Psalm 23. ...Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną Przez wszystkie dni mego Ŝycia, I zamieszkam w domu Pańskim Po najdłuŜsze czasy. Martin przeszedł jeszcze pięćdziesiąt metrów wzdłuŜ potoku, a potem zatrzymał się przed starym drewnianym mostem. Jako uczeń chodził tędy dwa razy dziennie przez pięć lat, ale dopiero teraz spostrzegł, jak złowroga była to konstrukcja śmiertelna pułapka, czekająca tylko, by pochwycić Ŝonę jakiegoś niewinnego abaddończyka. Zamknął oczy i ruszył naprzód. Dotarł do szklanych drzwi swojej szkoły, chwycił za klamkę. Drzwi, dawno wyrwane z zawiasów, runęły z trzaskiem na ziemię, wzbijając tuman kurzu. Tak jak w jego ziemskim odpowiedniku, równieŜ w hallu Boskiej Idei Abaddońskiego Gimnazjum znajdował się dwumetrowej średnicy plastikowy globus z wyrytymi zarysami lądów i siatką współrzędnych. Martin podszedł bliŜej. Globus przedstawiał nie Ziemię, lecz jakąś dziewiczą planetę, której prakontynent nie zdąŜył jeszcze rozpaść się na oddzielne części. Wykrzykujcie na cześć Pana, wszystkie ziemie; SłuŜcie Panu z weselem! Wśród okrzyków radości stawajcie przed Nim! Psalm 100 rozbrzmiał głośniej, odbijając się echem po pustych korytarzach. Martin kuśtykając wszedł do auli. Na podłodze zalegał kurz; z obicia krzeseł wystawały spręŜyny niczym pozostałości dziecinnych zabawek; zasłony zwisały w strzępach, jakby padły ofiarą wyjątkowo Ŝarłocznego gatunku mola. Na katedrze archetypowy pan Gianassio kroczył dostojnie tam i z powrotem, nauczając klasę maturalną angielskiego, z otwartym egzemplarzem "Braci Karamazow" w dłoni. - Sam Dostojewski uwaŜał, Ŝe centralnym punktem powieści jest dyskusja Iwana i Aloszy na temat natury Boga - rzekł podniesionym głosem, starając się przekrzyczeć chór chłopięcych głosów. - Podane przez Iwana przykłady zła, wyjęte przez autora ze współczesnych mu gazet, są wstrząsające. Wiejski chłopak rozerwany przez ogary na oczach matki za uderzenie psa dziedzica. Dziecko, które Turcy zabawiają widokiem lśniącego pistoletu, by zaraz potem odstrzelić mu głowę. Pięciolatka, której rodzice, ludzie kulturalni, gniewali się, bo brudziła Strona 115

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) przez sen łóŜko, więc smarowali jej twarz kałem, kazali jeść ten kał i zamykali na całe noce w nie ogrzewanym wychodku, choć dziecko biło się w piersi przez cały czas, prosząc Boga o ratunek. Iwan mówi do swojego brata: "Wyobraź sobie, Ŝe sam budujesz gmach przeznaczenia ludzkiego, aby w rezultacie uszczęśliwić ludzi, dać im wreszcie pokój i ład, ale Ŝe w tym celu naleŜy koniecznie zadręczyć tylko jedną drobną istotkę, choćby to biedne dziecko, które biło się piąstkami w pierś, i na jego nie pomszczonych łzach zbudować ów gmach... powiedz, czy zgodziłbyś się za taką cenę zostać architektem szczęśliwości?". I Alosza odpowiada: "Nie, nie zgodziłbym się". Pan Gianassio zatrzasnął ksiąŜkę, obrócił się na pięcie i opuścił katedrę. Gdy tylko chórzyści zakończyli Psalm 101, zaczęli odmawiać Modlitwę Pańską. Martin wyszedł z auli, pokuśtykał do sali numer 107 i ukradkiem wślizgnął się do środka. W ławkach siedziało dwadzieścioro kilkoro uczniów. Mieli zamknięte oczy, pochylone głowy, złoŜone dłonie. Na półkach stały przyrządy do sekcji i mikroskopy. WzdłuŜ ścian ustawiono przeszklone szafki, mieszczące wypchane okazy: sowę, rysia, bobra, Ŝółwia, grzechotnika. Na środku klasy stał tykowaty męŜczyzna o zapadniętych oczach, z dłońmi tak silnie zaciśniętymi, Ŝe końcówki palców nabiegły krwią. ...ale zbaw nas ode złego. Bo Twoje jest Królestwo, Potęga i chwalą na wieki. Amen. Tykowaty męŜczyzna podniósł głowę i zamrugał. W tym momencie Martin rozpoznał w nim Oscara Simmonsa, jego nauczyciela biologii z jedenastej klasy. Archetypowy pan Simmons bez słowa wyjął z szuflady biurka egzemplarz Nowego Testamentu oprawny w czerwoną skórę, otworzył pośrodku i przerzucił jedną stronę. Martin uśmiechnął się. Wielokrotnie był świadkiem dziwnego zjawiska, gdy człowiek otwierający Biblię na chybił trafił przypadkowo trafiał na poszukiwany fragment. - Tematem dzisiejszego czytania będzie Pierwszy List świętego Pawła do Koryntian... Uczniowie pana Simmonsa, jakby na dany znak, podnieśli wzrok. Śpiączka wywarła na nich wielki wpływ. MłodzieŜ o małych czaszkach, tępym wzroku i szczerbatych uśmiechach nie przypominała potomstwa zdrowych mieszkańców Abaddon, lecz raczej jakiegoś izolowanego klanu z lasu, pozbawionego dopływu świeŜej krwi, co upodabniało ich do klasy wiejskich głupków. - Przepraszam - rzekł Martin, postępując naprzód. Pan Simmons opuścił Biblię, przyciskając ją troskliwie do piersi, i wbił w Martina spojrzenie tak dzikie, Ŝe dorównywało przenikliwemu wzrokowi wypchanej sowy uszatej ze szklanej szafy. - Jeśli nie podoba się panu to, co mam zamiar odczytać, moŜe pan wyjść, drogi panie... pod warunkiem Ŝe pokaŜe pan zwolnienie od rodziców. - Jako mój nauczyciel biologii był pan zdeklarowanym logicznym pozytywistą. Co się stało? Nauczyciel wskazał niebo. - Tam, zgadza się, jestem sceptykiem, ale tutaj zmieniam się w chrześcijańskiego fundamentalistę. Najpopularniejszy z prowadzonych przeze mnie wykładów nosi tytuł "Wstęp do kreacjonizmu naukowego". - Modlitwa i czytanie Biblii zostało zakazane w szkołach publicznych - zaprotestował Martin. - Mój kolega z klasy Randali Selkirk uzyskał orzeczenie Sądu NajwyŜszego uznające takie praktyki za niezgodne z prawem. To, co pan robi, jest nielegalne. - W Boskiej wersji rzeczywistości - odparł pan Simmons Sąd NajwyŜszy orzekł, iŜ w świetle Pierwszej Poprawki do Konstytucji dozwolona jest lektura Biblii dla celów nauki etyki, Strona 116

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) a nie religii. "Pismo Święte jest sprawdzonym źródłem wskazówek moralnych, zasługującym na miejsce w planie zajęć kaŜdego ucznia" - tak skomentował to sędzia Thomas Clark, wypowiadając zdanie większości. - Oscar Simmons płynnym gestem skierował uwagę klasy na intruza. - Panie i panowie, czy wiecie, kto to jest? - Tak, panie profesorze - odparli uczniowie chórem, jakby nadal odmawiali "Ojcze nasz". -To jest Martin Candle. - A cóŜ uczynił pan Candle? - Wytoczył Sprawę międzynarodową numer 227: "Stowarzyszenie Hioba przeciwko Corpus Dei". - I jakie pan Candle wzbudza w was uczucia? - Doprowadza nas do szału! - zakrzyknęli uczniowie, powstając gremialnie. - Do prawdziwego szału? - Do najprawdziwszego! Do szału Yespula maculatal Tylko sekundę zajęło Martinowi zorientowanie się, co zamierza zrobić klasa pana Simmonsa. Sześcioro uczniów utworzyło z ławek barykadę, blokując wyjście, a inni pobiegli ku szafkom i zaczęli się uzbrajać. - I Bóg stworzył Bubo virginianus\ - zawołała dziewczyna z duŜym biustem, ciskając wypchaną sową uszatą. Ptak przeleciał obok twarzy Martina, kalecząc go w policzek szponem. - I Bóg stworzył Castor canadensisl - wrzasnął pucołowaty chłopak z twarzą pokrytą trądzikiem. Zmumifikowany bóbr nadleciał ze świstem i rąbnął Martina w Ŝołądek. - Lynx rufusl - krzyknęła szczupła uczennica z trwałą ondulacją. Ryś wyleciał w powietrze i uderzył Martina w czoło, nabijając sporego guza. - Rana catesbeianal - wrzasnął zezowaty chłopak w koszulce z napisem "Mój Bóg nie umarł - przykro mi z powodu śmierci twojego". Słój ze spreparowaną Ŝabą poszybował ku Martinowi, minął go zaledwie o centymetry i roztrzaskał się o przeciwległą ścianę. Przenikliwy, makabryczny odór formaliny wypełnił pomieszczenie. - Uwaga, panie i panowie! Uwaga! - zawołał profesor Simmons. - Musicie odpowiedzieć na jeszcze jedno pytanie. Czy siniaki i skaleczenia powstrzymają pana Candle'a przed wyjazdem do Hagi? - Nie! - zakrzyknęli uczniowie w odpowiedzi. - Czy powstrzymają go zadrapania i guzy? - Nie! Połączeni jedną myślą i jednym celem uczniowie sięgnęli po zestawy do przeprowadzania sekcji. Zalśniło kilkanaście srebrzystych skalpeli. KaŜde ostrze wyglądało szczególnie okrutnie, jakby niedawno słuŜyło jako narzędzie w operacji chirurgicznej bez znieczulenia. Martin zamarł, sparaliŜowany niedowierzaniem i strachem. Ściskając noŜe w garści, uczniowie ruszyli na niego. Rozejrzał się po sali. Tylko jedna droga ucieczki, tylko jedna. Ściągnął plecak, skoczył do przodu i rzucił się przez okno. Jakimś cudem cała konstrukcja ustąpiła - szkło, rama, poziome szczebliny - roztrzaskując się niczym porcelanowa waza w spotkaniu z młotkiem Stuarta Torvalda. Martin zwinął się w kłębek. Boska grawitacja ciągnęła w dół, obejmując go w posiadanie, tak jak wcześniej zrobiła to z Corinne i jej furgonetką. Kochający i głęboki Waupelani go oczekiwał. Martin z hukiem wpadł do wody i zanurzył się w odmęty. Pośladkami dotknął piaszczystego dna. Wygiął kręgosłup, wypuścił strumień bąbelków i wyłonił się na powierzchnię w momencie, gdy pan Simmons wrzasnął: - Nigdy nie zdołasz pokonać teorii liberum arbitriuml - Nie zgadzam się na wszechświat! - zawołał Martin, płynąc na plecach. - Wolna wola musi być absolutna! - Nie zgadzam się! Rozpostarł ramiona, pokazał figę swojemu byłemu nauczyStrona 117

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) cielowi i pozwolił, by złociste prądy uniosły go w dal. ROZDZIAŁ l O Rak znowu atakował, wypełniając swój złowrogi program. Wbił szczypce w lewe biodro Martina i wepchnął głęboko w kość udową. Martin wrzasnął tak przeraźliwie, Ŝe przepływająca obok ławica karpi rozpierzchła się w dziewięciu róŜnych kierunkach. Niesiony przez nurt Waupelani płynął na zachód, mijając oczyszczalnię ścieków w Glendale, przez pole zeschniętych słoneczników, aŜ dotarł do miasteczka Kingsley. Była to biedna osada wedle miar abaddońskich, taka, w której przeciętna rodzina nie posiadała ani zmywarki do naczyń, ani pralki z suszarką. Po obu stronach potoku mokra bielizna suszyła się na rozciągniętych sznurach. Martin wygramolił się ku brzegowi, brodząc w płytkiej wodzie, po czym wyciągnął buteleczkę z roxanolem i przełknął trzy tabletki. Gdy cudowna morfina rozlała się po układzie nerwowym, przepełniając go błogością, odwrócił się i ruszył pieszo, popatrując w okoliczne podwórka. Zdał sobie sprawę, Ŝe jego zachowanie graniczy z podglądactwem. Obserwowanie podwórek mieszkańców Kingsley nie róŜniło się wiele od zaglądania do ich sypialni albo przeszukiwania szuflad w ich biurkach; przypadkowe przedmioty, które widział - strącone przez wiatr części intymnej garderoby, zardzewiałe grille, popękane plastikowe baseniki dla dzieci - nie były przeznaczone dla jego oczu. Jako były urzędnik magistracki zadrŜał, widząc wiele przykładów "atrakcyjnych zagroŜeń dla Ŝycia" - tak lokalne przepisy określały niebezpieczne, lecz kuszące urządzenia, naraŜające dzieci na wypadki. Chybotliwy domek na drzewie. Huśtawka tak zardzewiała, Ŝe gotowa zawalić się w kaŜdej chwili. Odkryte szambo. Dlaczego ludzie nie mogą zachowywać się bardziej odpowiedzialnie? Ruszył dalej brzegiem strumienia, krok za krokiem oddalając się od granic miasteczka, zostawiając za sobą kolejne kilometry w roxanolowej mgle, aŜ wreszcie dotarł do miejsca, w którym nie chciał być - północno-wschodniej części cmentarza Hillcrest. Nagrobki, kostropate i pordzewiałe, przypominały postawione na sztorc gąbki. Przyspieszył kroku, maszerując Ŝwawo pomiędzy kwaterami, nie chcąc czytać Ŝadnych imion, dat ani epitafiów. Nie zamierzał szukać archetypowego grobu Corinne Rosewood. Ten kamień nosił w swoim sercu. Na szczycie pagórka krępy męŜczyzna o twarzy pokrytej zmarszczkami siedział przed nagrobkiem ozdobionym celtyckim krzyŜem. Ubrany był zarazem ascetycznie i swobodnie: w czarną bluzę, czarne spodnie od dresu i słomkowy kapelusz. Nieświadom obecności Martina, wydobył z brezentowej torby szorstką ściereczkę do szorowania oraz butelkę z przezroczystym płynem. Otworzył butelkę i nasączył ściereczkę. Martin poczuł ostry, przenikliwy odór. Kwas siarkowy, H2SO4, jak nauczył się go nazywać na lekcjach chemii u pana Barzaca. MęŜczyzna przycisnął ściereczkę do powierzchni nagrobka i przetarł kamień kilkakrotnie, wypalając w nim wgłębienie. Słysząc kroki, męŜczyzna podniósł wzrok. Martin zamarł. Coś ścisnęło go w gardle. - Tata? - Nie - odpowiedział archetypowy Walter Candle. - Tak. Jesteś moim ojcem, a ja jestem twoim synem. Gdy Martin spojrzał na zniszczoną inskrypcję, przeszył go lęk, równie bolesny jak rakowy skurcz. MARTIN CANDLE, głosił napis. Dalej widniała data urodzenia, 15 MARCA 1947. Data śmierci zniknęła, wyŜarta przez kwas siarkowy. CZŁOWIEK BEZINTERESOWNY I WIELKIEGO SERCA, zapewniało epitafium. - śaden mój syn nigdy nie postanowiłby zniesławić Boga rzekł Walter Candle. - W tej chwili próbuję tylko odnaleźć starą remizę straŜacką. Czy nadal tam jest? - Tak myślę. Od lat nie byłem w Lisim Zakątku. Zazwyczaj Strona 118

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) przebywam w kościele w Perkinsville, nauczając młodzieŜ na temat Chrystusa. - Brakująca data, rok mojej śmierci... co tam było napisane? - Nie wolno mi tego zdradzić. - Proszę. - Powiem tyle: jeśli wrócisz do przyjmowania odradeksu, opóźnisz trochę nadejście końca. Słońce stało w zenicie, było gorąco. Martin rozpiął kurtkę, sięgnął za pazuchę i podrapał się wokół cewnika na piersi. - Pamiętam czasy, kiedy ratowałeś nagrobki, zamiast je niszczyć. Walter Candle ponownie nasączył ściereczkę kwasem. - Ratuję, co jest warte ocalenia - zaczai ścierać napis CZŁOWIEK BEZINTERESOWNY I WIELKIEGO SERCA i ścieram, co nie jest tego warte. Kryjesz pod koszulą piękną parę cycuszków. - Ginekomastia wywołana kuracją estrogenową. Efekty uboczne wywoływane przez odradex są jeszcze gorsze. Grzmot rozbrzmiał nad cmentarzem. Martin drgnął. Tak cięŜko juŜ został ukarany, takich doznał nieszczęść - przerwana kariera, spalony dom... a teraz Sprawa międzynarodowa numer 227 sprowadziła na niego kolejne przekleństwo - pośmiertną nienawiść ojca. - Wygląda na to, Ŝe psuje się pogoda. - Poszukaj jakiegoś schronienia. - Walter Candle wytarł część napisu, tak Ŝe ostateczna wersja brzmiała: CZŁOWIEK BEZ SERCA. - Nie chcesz chyba, Ŝeby złapała cię burza. - Cieszę się, Ŝe cię widzę, tato. - Martin pochylił się, szczerze pragnąc uściskać ojca, ale ten nagle posztywniał jak Ŝona Lota. - Chciałbym móc powiedzieć to samo. Chciałbym czuć się tak samo szczęśliwy jak ojciec w Ewangelii Łukasza, rozdział piętnasty, kiedy syn marnotrawny wrócił do domu. A ty byłeś marnotrawnym synem, Martinie, trwoniąc siły bezsensownie. - Czasem trzeba wezwać Boga, by się wytłumaczył. Poczytaj o Hiobie. - Hiob był człowiekiem poboŜnym i bogobojnym. - Walter Candle zaczął ścierać literę M w imieniu MARTIN. - Kochał swojego Ojca w niebiesiech. - "Bóg obrał mnie sobie za cel" - rzekł Martin, cytując swojego bohatera, podczas gdy rozległ się drugi grzmot. - "Łucznikami mnie zewsząd otoczył, nerki mi przeszył nieludzko, Ŝółć moją wylał na ziemię". To mówi wróg Boga, tato - człowiek wściekły, nie nauczyciel szkółki niedzielnej. - W porządku, świetnie. - Walter Candle wytarł A, R i T. Potem jednak Hiob rzekł: "Kajam się w prochu i w popiele". - Dopiero po przedstawieniu swojej sprawy przed trybunałem. - Kropla gęstego, mlecznego płynu kapnęła Martinowi na nos. - Co na miłość...? - Płyn rdzeniowo-kręgowy - wyjaśnił Walter Candle, wymazując litery w nazwisku CANDLE. Napis głosił teraz: INNE. - Zaraz rozpęta się burza. - Chciałbym być kimś innym. - Martin wskazał zniszczony nagrobek. Spadła druga kropla, potem następna, rozpryskując mu się na czole. - Ktoś inny nie odczuwa bólu. - Cierpisz? - zapytał Walter Candle z mieszaniną oschłej ciekawości i autentycznej troski. - Właściwie bez przerwy. Walter Candle wytarł napis INNE, po czym namoczył ściereczkę i zamknął butelkę z kwasem. - Przykro mi, synu. Naprawdę mi przykro. - Starł napis CZŁOWIEK BEZ SERCA, zmieniając nagrobek w czystą kamienną płytę. Spadła czwarta kropla, uderzając Martina w policzek o dwa centymetry ponad miejscem, gdzie zranił go szpon wypchanej sowy. - Źródłem najgorszego bólu nie jest nowotwór. Strona 119

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - AleŜ tak. KaŜdego dnia bez wahania zamieniłbyś raka na brak miłości rodzicielskiej. Martin milczał, poraŜony prawdą słów swojego ojca. Spadły kolejne krople, dziesięć, dwadzieścia, pięćdziesiąt, a potem deszcz rozpadał się na dobre, tworząc na ziemi wielkie gęste kałuŜe. Walter Candle schował butelkę z kwasem do torby i powstał. - Powiedz swojej matce, Ŝe za nią tęsknię. - Stał pomiędzy nagrobkami, cały mokry, z torbą w dłoni, i wyglądał jak śmierć pukająca do drzwi. Spojrzał w kierunku zachodu, a potem nagle ruszył ku części cmentarza, gdzie leŜeli Azjaci. - Powiedz swojej siostrze, Ŝe za nią tęsknię! Zajaśniała błyskawica, zygzakiem przecinając sklepienie lewej półkuli mózgowej Boga, niczym wielki szew nałoŜony przez Jonathana Sarkosa. Martin obrócił się twarzą do wiatru. Ruszył, klucząc pomiędzy nagrobkami niczym narciarz podczas slalomu. Druga błyskawica rozdarła niebo, oświetlając inskrypcje. ABNER WHITTINGTON ODDANY PRZYJACIEL I KOCHAJĄCY SYN 1959-1988 - Zamierzam zwrócić Ci bilet! - krzyknął, podnosząc zaciśniętą pięść ku niebu. - Nie zgadzam się! SASHA REYNOLDS 1963-1967 WDZIĘCZNI ZA ROZŚWIETLENIE NASZEGO śYCIA KOCHAJĄCY MAMUSIA I TATUŚ - Hiob nie miał wystarczających dowodów! - Przeszedł obok obrośniętej winem szopy na narzędzia. - Ja mam dowody! BRANDON APPLEYARD 1992-1999 TAK BARDZO MI CIEBIE BRAK KOCHAJĄCA MAMUSIA - Mam cale Muzeum Krofta, BoŜe! Mam jedenaście godzin "Historii spustoszenia"! Tym razem nie uda Ci się uciec! Boska w swym gniewie, wagnerowska w proporcjach, burza nie przestawała szaleć, wypełniając potok Waupelani taką ilością płynu rdzeniowo-kręgowego, Ŝe wystąpił z brzegów, zalewając podwórka abaddończyków i unosząc ich dobytek. Potok stał się czymś na podobieństwo gulaszu, w którym zamiast kawałków mięsa pływały składane stoliki, tapczany, szezlongi, drewniane taczki, wanienki dla ptaków i siatki do badmintona. Przepłynął plastikowy domek dla lalek z wylęknionym rudym kotem przycupniętym na dachu. Potem pojawił się i zniknął wąŜ ogrodowy, niczym potwór morski z dawnych marynarskich opowieści. W poszukiwaniu bezpiecznego miejsca Martin wspiął się na gałąź jawora rosnącego na miedzy rozgraniczającej kolonie Południowe Wzgórza i Lisi Zakątek. Usiadł okrakiem na wilgotnym konarze i przyglądał się wzbierającej fali ludzkiego dobytku. - "Gdy nagła powódź zabija, On drwi z cierpień niewinnego!" - wykrzyknął w deszcz. - "Ziemio, nie zakryj mej krwi, by krzyk ukojenia nie zaznał!". I wtedy nagle burza ucichła, niebiosa zamknęły się, błyskawice przestały trzaskać. Zeskoczył na ziemię. Ruszył ostroŜnie wzdłuŜ zalanego brzegu, zapadając się w błotnistą maź po kostki, łydki, kolana, wreszcie niemal po rozognioną pachwinę. Ujrzał schwytany pomiędzy gałęziami wierzby aluminiowy kajak, kryjący w środku parę popękanych wioseł, podarte kamizelki ratunkowe oraz zepsute zabawki, a między nimi Kapitan Renardo z "Sagi o Sargassii" oraz przedziurawionego nadmuchiwanego węŜa morskiego. W pierwszej chwili chciał zostawić kajak na pastwę losu, lecz potem ujrzał, Ŝe nurt wkrótce go uniesie, i postanowił działać pierwszy. OcaStrona 120

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) lenie czegoś przed zniszczeniem nie było kradzieŜą. Zaraz po załadowaniu się do nowego środka lokomocji zauwaŜył, Ŝe jego rola ogranicza się do sterowania; rozpędzone wody Waupelani niosły go szybciej, niŜ zdołałby to osiągnąć pracą mięśni. Siedząc na rufie, z wiosłem w zastępstwie steru, starał się manewrować moŜliwie najbliŜej środka nurtu, zastanawiając się jednocześnie, czy archetypowy Walter Candle jest człowiekiem, którego zdołałby pokochać. Opanowało go nieodparte poczucie Ŝalu, gdy dotarł do zbiegu Waupelani i Algonąuin, pienistego rozlewiska dającego początek mulistej rzece Schuylkill. Demoniczna Algonąuin, pomyślał, spięta równie złowrogim mostem Henry Avenue. Serce waliło mu jak młotem. Zaczęło mu brakować tchu w piersiach. Ścisnąwszy mocniej wiosło, wbił wzrok w przestrzeń przed sobą. W pobliŜu zbiegu dwóch rzek skręcił i ulegając pokusie, zerknął w bok. Natychmiast tego kaprysu poŜałował. Pięćdziesiąt metrów w górę Algonąuin, niedaleko południowej krawędzi trzęsawiska Abaddon, ford ranger Corinne stał oparty o groblę, do połowy zanurzony w błotnistej wodzie. Martwy seter irlandzki, juŜ zesztywniały, leŜał na masce. Wynoś się stąd, powiedział Martin do siebie. Jazda! Jak najdalej! Obrócił kajak o sto osiemdziesiąt stopni, wycelował dziobem w furgonetkę Ŝony i zaczął wiosłować, starając się pokonać napór wody. Po dziesięciu minutach dotarł do forda. Na drzwiach kierowcy widniało popękane, odłaŜące malowidło przedstawiające rozradowanego spaniela i dookoła napis PSIARNIA RADOŚCI. Martin oparł się łokciami o ramę strzaskanego okna i zerknął do środka. Zwłok Corinne, Bogu dzięki, nie było. Na siedzeniu kierowcy stał szklany słój. Kilkanaście centymetrów dalej rak przewrócony na grzbiet przebierał odnóŜami. Obok niego złoty karp wykonywał śmiertelny taniec, rzucając się i rozpaczliwie poruszając skrzelami. Wewnątrz szklanego słoja pływało maleńkie stworzenie kształtem i rozmiarami przypominające kijankę, lecz posiadające wyraźnie ludzką głowę. Oczy wychodziły mu na wierzch ze strachu. Policzki drŜały z bólu. - To ty jesteś Martin Candle? - zapytało stworzenie, wypuszczając z ust strumień bąbelków. - Słucham? - zapytał zdumiony Martin. - Sędzia Candle, zgadza się? - Zgadza. Były sędzia. - Cześć, tato. - Tato? Tato? - Tato - powtórzyła kijanka, rzęŜąc. - Nie ma w tym nic dziwnego. Twoja Ŝona była w ciąŜy w momencie śmierci. Martin otworzył usta ze zdziwienia. - W ciąŜy? Corinne? Jesteś... moim dzieckiem? - Niestety, to twierdzenie odrobinę przesadzone... o jakieś cztery biliony komórek. - O mój BoŜe! A więc nie donosiłaby ciąŜy? - Nagłówek na pierwszej stronie "Abaddońskiego StraŜnika" brzmiałby: "Tragedia urzędnika miejskiego. śona sędziego poroniła córeczkę". - Córeczkę? Byłabyś dziewczynką? - To sprawka chromosomu Y. Czy to się naprawdę działo? A moŜe był to sen? ChociaŜ kijanka nie Ŝądała dla siebie Ŝadnej obiektywnej rzeczywistości - była tylko halucynacją wewnątrz halucynacji - Martin i tak odczuł instynktowne pragnienie zaopiekowania się nią. - Zawsze uwaŜałem, Ŝe Jolene to ładne imię dla dziewczynki - powiedział marzycielsko. - Corinne teŜ się podobało. - Nie chcę imienia. Chcę mieć głos. - Głos? Co masz na myśli, Jolene? - Stoję przed tobą nie jako twój hipotetyczny potomek, lecz jako przedstawicielka podobnych sobie. Statystyki, jak wiesz, są przeraŜające: na kaŜdych sześcioro, którym się udaStrona 121

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) je, dwoje przychodzi na świat martwych. W całej historii nie było nigdy bardziej skutecznego aborcjonisty niŜ Bóg Wszechmogący. Dopilnuj, by sędziowie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości poznali te fakty. - W porządku, ale rzecz w tym, Jolene... - Nie nazywaj mnie tak. - ...rzecz w tym, Ŝe gdy tylko zacznę oskarŜać Boga o wywoływanie poronień, Lovett najzwyczajniej w świecie odpowie za pomocą teorii sera szwajcarskiego. Powie: "Jeśli chcecie mieć zróŜnicowany, wielobarwny, wielopostaciowy wszechświat, uszkodzone płody stają się metafizyczną koniecznością". - Udało ci się uzyskać sprawiedliwy wyrok dla kobiety, której suknia uległa zniszczeniu. Tak samo jak w przypadku tych kobiet, których kochanek skłamał na temat swojej bezpłodności. - Tak, Jolene, ale to byli ludzie. MoŜe nie słyszałaś, ale w świecie zewnętrznym ontologiczny status embrionów jest nader dyskusyjny. - Oczywiście, Ŝe słyszałam. Nie urodziłam się wczoraj. I przestań z tym "Jolene". - Kijanka kaszlnęła, zatrzęsła się i przemówiła ponownie: - Daj nam głos, sędzio. Jeden dzień w sądzie. Odrobinę sprawiedliwości. - Nie mogę wciągać nie donoszonych płodów do Sprawy międzynarodowej numer 227. To jedna wielka puszka Pandory. Nie mogę. - Spróbuję inaczej. - Kaszel wstrząsnął przezroczystym ciałkiem kijanki. -Wyobraź sobie planetę, gdzie... - Tak? Kijanka nie odpowiedziała. - Jolene? ZadrŜała raz jeszcze, gwałtownie, od nosa po ogonek. Oczy schowały jej się w głąb główki. - Jolene! - wrzasnął Martin, gdy ciało stworzonka opadło na dno słoja. - Jolene! - Cisza. - Powiedz coś! Zanurzył dłoń we wnętrzu słoja i wydobył maleńkie zwłoki. - Jolene? Słyszysz mnie? Patrzył z przeraŜeniem, jak skóra odpada z embriona niczym naparstek zsuwający się z palca Jonathana Sarkosa, odsłaniając układ maleńkich galaretowatych organów. Rozpad trwał dalej, obejmując kolejne tkanki, aŜ w dłoni pozostała Martinowi tylko odrobina wody. Oszołomiony i wyczerpany, opadł z powrotem na siedzenie w kajaku. Zacisnął dłoń na uchwycie wiosła, zapominając o drzazgach, które teraz wbiły mu się w skórę. Odepchnąwszy się od forda, powiosłował dwadzieścia metrów do przodu ku płytkiej zatoczce, gdzie wielkie Ŝaby skakały anemicznie pomiędzy gnijącymi gałęziami. OdłoŜył wiosło, spuścił głowę i gdy łzy pociekły mu z oczu, zaczął rozwaŜać dziwaczny fakt, iŜ w całej Księdze Hioba nieszczęśnik nie musiał ani razu rozpaczać nad utratą dzieci. *** Podczas gdy nasz bohater siedział ogłupiały w znalezionym kajaku, ja pracowałem przy maszynie do szycia, ślęcząc nad kombinezonem dla pracownika firmy Boeing, który pragnie pozostać anonimowy. Jego nazwisko brzmi Desmond Featherstone. Ukoronowanie kariery Desmonda nastąpiło dwunastego sierpnia 1985 roku. Czternaście minut po szóstej po południu boeing 747 w barwach linii Japan Air Lines wystartował zgodnie z planem z tokijskiego lotniska Haneda. Trzynaście minut później tylna przegroda w samolocie pękła - efekt wadliwych napraw wykonanych przez Desmonda i jego kumpli - w wyniku czego ster oderwał się i spadł do wód ZatokiTokijskiej. Poduszki i maski tlenowe fruwały wściekle po wnętrzu maszyny, a stewardesy nakazały pasaŜerom włoŜyć kamizelki ratunkowe i pochylić głowy jak najniŜej. Odpoczywająca w ogonie boeinga stewardesa Yumi Ochiai poczuła trzaski w uszach, gdy w kajucie spadło ciśnienie. OkaStrona 122

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) leczona maszyna gwałtownie traciła wysokość, robiąc hira hira, i kilkanaście sekund później runęła na wzgórza w pobliŜu góry Osutaka, ścinając drzewa i ryjąc brzuchem głęboką bruzdę w ziemi. Hira hira - kto poza Japończykami wymyśliłby słowo dla powolnego, zygzakowatego opadania liścia? Z pierwszym blaskiem poranka pojawili się ratownicy, przeszukujący piekielne pobojowisko zwęglonego metalu, stopionego plastiku, martwych ciał, poodrywanych członków i kałuŜ krwi. Wydawało się niewyobraŜalne, by ktoś mógł przeŜyć katastrofę, a jednak któryś z ratowników zauwaŜył jakiś ruch pomiędzy zgliszczami. Była to Yumi, mocno poturbowana, lecz Ŝywa. Kilka minut później inny ratownik znalazł dwunastoletnią dziewczynkę zawieszoną na drzewie, z obraŜeniami ograniczającymi się do skaleczeń i siniaków. Trzeci ratownik odnalazi matkę z ośmioletnią córeczką, obie z otwartymi złamaniami, lecz Ŝywe. Jedna z najbardziej wzruszających chwil, jakich kiedykolwiek byłem świadkiem, miała miejsce w rok po tym, gdy boeing 747 uderzył o wzgórza, posyłając pięciuset dwudziestu nieodwracalnie zepsutych podróŜnych do piachu, razem z ośmioma zdeprawowanymi płodami i czterema grzesznymi embrionami. Trzydziestego pierwszego lipca 1986 roku archetypowy Desmond Featherstone wszedł do mojego warsztatu i poprosił o uszycie kombinezonu roboczego. Składając zamówienie, raz po raz wysuwał z kieszeni fotografię czworga uratowanych z feralnego lotu, wymachując mi nią przed twarzą. - Wszystkie cztery Ŝyją - mamrotał monotonnie, z twarzą wygiętą w bolesnym uśmiechu. - Wszystkie Ŝyją... Co zadziwiające, od czasu do czasu nadal spotykam ludzi, którzy zaprzeczają, jakoby Bóg chronił niewinnych. *** Przez bite dwie godziny Martin siedział w kajaku, w gęstniejących ciemnościach wybierając sobie drzazgi z dłoni. Wysoko na niebie wisiał srebrzysty sierp księŜyca. Powietrze drŜało od brzęczenia owadów i miłosnego kumkania Ŝab. Martin zdał sobie sprawę, Ŝe popełnił błąd, opuszczając "Dobre Intencje". Nie było powodu wierzyć, Ŝe stara remiza nadal stoi, a szybkie dotarcie do szyszynki oznaczało moŜliwość zadania OskarŜonemu pytania o Jego własną teodyceę. Nagle usłyszał piękny kobiecy głos śpiewający "Panią z Shalott". Martina zalała fala smutku połączonego z bólem wywołanym przez nowotwór. Chwycił wiosło, jęcząc i sapiąc odepchnął się od dna. I juŜ kto Ŝyw ku niej bieŜy Ze wszystkich kamiennych nabrzeŜy, By napis z jej burt odczytać świeŜy Pani z Shalott. Podniósł wzrok. Archetypowa Corinne Rosewood, oświe tlona blaskiem księŜyca, tańczyła na przeciwległym brzegi Algonąuin w rytm pieśni. Dywanik ze skóry pantery leŜał na ziemi pod jej stopami, przyciśnięty cięŜarem przenośnego magnetofonu. Corinne była naga. Płyn rdzeniowo-kręgowy lśnił na jej ciele. Pomimo Boskiej śpiączki wizja Corinne była nie mniej oszałamiająca niŜ jej ziemski odpowiednik. Martin przez pełną minutę siedział bez ruchu, oczarowany widokiem pięknego ciała Ŝony. Lecz Lancelot staje i tak gwarzy: Dawnom nie widział piękniejszej twarzy; Niech Bóg swą łaską ją obdarzy Panią z Shalott. - Martin! - zawołała stłumionym głosem. Trzęsawisko Abaddon rozciągało się za nią, porośnięte kępkami trawy gnącej się w wieczornym wietrze. - Martin, czy to ty? - To ja! - Przez ulotną chwilę przypomniał sobie, co to jest poŜądanie, cały jego słodki ból. -To naprawdę ja! - Och, Martin, Martin! Gdy wyłączała magnetofon, księŜyc oświetlił aureolę suroStrona 123

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wicy otaczającą jej kasztanowe włosy. Martin zaczął energicznie wiosłować, kierując kajak bezpośrednio do martwej Ŝony. - Tęskniłem za tobą! - zawył, łkając niepowstrzymanie. Tak bardzo za tobą tęskniłem! - Kochany! - Nazwalibyśmy ją Jolene, prawda? - Czuł łzy cieknące mu po twarzy. - Kogo nazwalibyśmy Jolene? - Twoją nie narodzoną córeczkę. Właśnie z nią rozmawiałem. - Coś ci się pomyliło, Martinie. Rozmawiasz z duchami. Nie przejmuj się tak. Wyciągnął kajak na brzeg, sapiąc z wyczerpania i tęsknoty. Przez uda przebiegały mu elektryczne impulsy bólu. Podpierając się wiosłem niczym laską, podszedł kuśtykając do Corinne, z której ust padł nagle nieoczekiwany rozkaz: - Trzymaj się z daleka. Równie dobrze mogłaby być Boskim wysłannikiem zakazującym pani Lotowej oglądania się przez ramię. - Trzymaj się z dala - powtórzyła. - Nie dotykaj mnie. Zatrzymał się w pół kroku. - Nie zachowuję się irracjonalnie, wierz mi. Przyjrzał się jej pięknym stopom. Pędy kocimiętki wyrastały z piasku plaŜy, zawijając się wokół krawędzi zwierzęcej skóry- O co w tym wszystkim chodzi? - zapytał. Corinne dostała gęsiej skórki na udach i piersiach. SkrzyŜowała ramiona, potarła mięśnie dłońmi. - Jeśli tutaj, w Boskiej czaszce, pojawi się z zewnętrznego świata ktoś, kogo się kocha, i jeśli ta para połączy się... - Tak? - Jeśli mnie dotkniesz, to... - To co? - ...rozpuszczę się. - Rozpuścisz? - Rozpuszczę się, Martin. Jak cukierek. Mnie by to nie przeszkadzało, ale ty doznałbyś wstrząsu na całe Ŝycie. - To szaleństwo, Corinne. Nie... - Chciał powiedzieć: "Nie wierzę ci", ale nagłe wspomnienie zamknęło mu usta. Bojowa malutka Jolene, rozpuszczająca się na jego dłoni. - Dlaczego On miałby stworzyć takie prawo? - Z powodu braku poczucia bezpieczeństwa, to oczywiste. Chce być kochany za to, kim jest, nie za to, co nam daje. Uśmiechnęła się lekko, wyciągając lepką nitkę zgęstniałego płynu spomiędzy włosów. - Kto opiekuje się moimi zwierzętami? - Jenny znalazła ekscentryczną majętną wdowę, Merribell Folcroft, która włączyła zwierzaki do swojego prywatnego zoo. - Wspaniale. Co z "Psiarnią Radości"? - Kiedy wyjeŜdŜałem do Europy, interes szedł doskonale. - Opowiedz coś ciekawego. - Pamiętam historię o psie przewodniku w Bostonie: labrador o imieniu Montesąuieu. - Montesąuieu... cudownie. - Właścicielka, Stephanie Brandt, straciła wzrok blisko dziesięć lat temu. Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki. W zeszłym roku Montesąuieu zaczął ślepnąć, Stephanie postanowiła więc zdobyć drugiego psa. Nie dla siebie, dla Monty'ego. - Wspaniale. Czy "Psiarnia" pomogła? - Pewnie Ŝe tak. Załatwiła Bonnie, sukę owczarka niemieckiego. Cała trójka stanowi niezły widok. Oto nadchodzi Stephanie, krocząca ulicą w towarzystwie swojego wiernego psa przewodnika, Monty'ego, którego z kolei prowadzi jego wierna przewodniczka, Bonnie. - Piękna historia! - Wiedziałem, Ŝe tak powiesz. - Oparł się całym cięŜarem o wiosło. - Twój zagon kocimiętki zmarniał. Miałem inne zajęcia. Strona 124

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Corinne skinęła głową. - Tak. Sprawa międzynarodowa numer 227. Wszyscy o tym tutaj mówią. - Robię to dla ciebie. - Nie, to nieprawda. - Jesteś jednym z powodów. - Robisz to, poniewaŜ za czasów swojego sędziowania w Abaddon, kiedy wiedziałeś, Ŝe ktoś jest winny, skazywałeś go i zmuszałeś do naprawienia winy. Nawet mnie to nie minęło. - Chciałbym cię wziąć w ramiona. - Ja teŜ tego chcę. - Jesteś piękna. - Ty teŜ. - W przyszłym roku zasadzę nowy zagon, obiecuję. Corinne nachyliła się nad przenośnym magnetofonem, wyjęła kasetę i zaczęła wysnuwać z niej taśmę. - To okropne być tylko myślą - powiedziała w końcu. Odrzuciwszy kasetę, zeszła ze skóry pantery i wycofała się w kierunku bagna. - Do zobaczenia, kochany. Dzięki za opowiedzenie mi o Montesąuieu. - Skierowała się na północ, puszczając się biegiem. - Jestem martwa! - zawołała przez ramię. - Jestem niczym! Kocham cię! - Corinne! Rzucił się za nią, wspierając się na wiośle, rozchlapując błotnistą wodę. Po kilku sekundach Corinne zniknęła w kępie leszczyn. Bolały go uda. Kości miednicy płonęły Ŝywym ogniem. Zatrzymał się i przyjrzał baziom na gałęziach. Uchwyty biczów, pomyślał, przymocowane do pejczów, którymi pewnego dnia anioły wychłoszczą go Ŝywcem. - Corinne! Nowotwór ponownie dał o sobie znać. Ból w pachwinie stał się nie do zniesienia. Martin zemdlał. Padł twarzą w ciepły muł i gdy opuszczała go świadomość, zdał sobie sprawę, Ŝe jego wargi i język poruszają się, zaklinając niebiosa. Modlił się o przebaczenie ojca. Modlił o duszę swojej Ŝony. I modlił się o to, by umrzeć we śnie - spokojnie, bezboleśnie, jak duchowo usatysfakcjonowany klient "Psiarni Radości". l'.* !•'• li '•• - Zbudź się. - Głęboki głos, męski i złowrogi. - Zbudź się! Do roboty, panie Candle. Twoja podróŜ jeszcze się nie skończyła. Martin uszczypnął się w ramię, zauwaŜając z mieszanymi uczuciami, Ŝe jeszcze nie umarł. Czuł wszechobecny odór trzęsawiska Abaddon. Para zmutowanych, olbrzymich robaczków świętojańskich wisiała w powietrzu przed jego twarzą, mrugając jaskrawą czerwienią. Przetarł oczy. Świetliki znieruchomiały, zamieniając się w źrenice Jonathana Sarkosa. - Jak długo spałem? - JuŜ świta - odpowiedział Sarkos, oświetlony szkarłatnymi promieniami wydobywającymi się z jego źrenic. - Twoi towarzysze są juŜ w odległości zaledwie stu kilometrów od szyszynki. - Sto kilometrów - to jakieś pięćdziesiąt mil, zgadza się? - BliŜej sześćdziesięciu. Czy wy, Amerykanie, nie przeszliście jeszcze na system metryczny? - Nie. - Bóg tak. Powinniście pójść w Jego ślady. Wspierając się na wiośle, Martin dźwignął się na nogi. Spojrzał na Sarkosa. Krawiec siedział na koniu, ubrany do jazdy: w ręcznie szyte buty z byczej skóry, błyszczący czarny płaszcz z tworzywa sztucznego, błyszczące ostrogi. Jego wierzchowiec, cały pokryty wrzodami, nieodparcie przypominał szkapy, które ciągnęły karawan w przedstawieniu "Krabów" w Dolinie Suchych Kości. - Nie jest to z pewnością wzór doskonałości w obrębie swojego gatunku, ale i tak ją kocham - rzekł, poklepując klacz po Strona 125

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) kłębie. - Ach, powinieneś był widzieć pierwszy egzemplarz Equus caballus, jaki zjechał z taśmy montaŜowej. CóŜ za bestia! Jeśli wielbłąd jest koniem zaprojektowanym przez komitet, to koń jest wielbłądem zaprojektowanym przez Boga. Wspinaj się i mocno trzymaj. Martin nawet nie drgnął. - No juŜ, pielgrzymie. Wskakuj. Nie ufasz mi? - Nie - odparł Martin, połykając tabletkę przeciwbólową. - Nie ufam. - Nie wiadomo, co moŜesz znaleźć w szyszynce. Odpowiedź na wyjaśnienie ontologiczne... Chwytając za tylny łęk siodła, Martin wgramolił się na kościsty zad rumaka. - Naprzód, Mai de Marę! - zakrzyknął Sarkos, wbijając ostrogi w niewinne końskie ciało. I tak rozpoczęła się podróŜ - wyczerpująca jazda poza obszar trzęsawiska Abaddon, przez trawiastą sawannę, i wreszcie w rozpalone serce archetypowej pustyni. Na wschód widoczny był łańcuch naturalnych wzniesień, wyrzeźbionych przez wiatr na podobieństwo jadeitowych figur szachowych Lovetta. Na zachód rozciągały się piaszczyste wydmy, tocząc swe fałdy niczym fale jakiegoś wielkiego oceanu na nie odkrytej planecie. Trzymając się mocno łęku siodła i połykając kolejne tabletki, Martin zdołał utrzymać się na grzbiecie Mai de Marę od ranka do wieczoru. Wreszcie dotarli do tętniącej Ŝyciem metropolii, z wieŜami straŜniczymi wysadzanymi drogimi kamieniami, z murami zdobionymi marmurowymi wieŜyczkami i złotymi bramami. Martinowi zdawało się, Ŝe blask, w którym skąpane było miasto, nie jest efektem działania jakiegoś publicznego systemu oświetleniowego, lecz naleŜy go przypisać właściwości materiałów uŜytych do jego budowy. Mury otaczała fosa, nad którą przerzucono most zwodzony z polerowanego obsydianu, wypełniona cieczą przypominającą płynny antracyt. - To miasto - zauwaŜył Martin, zsuwając się z końskiego grzbietu. - Miasto - zgodził się Sarkos. - U większości ludzi szyszynka wygląda jak fasolka. Boska przybrała kształt miasta. - Szerokim gestem wskazał całą południową część murów. - Przyjrzyj się archetypowemu Jeruzalem. Wspaniałe nawet dzisiaj, wyobraŜasz więc sobie, jak jasno musiało błyszczeć w minionych wiekach. Z juków przy siodle Sarkos wydobył poŜółkły zwój pergaminu. Rozpostarł go. Stopień skomplikowania mapy zdumiał Martina: był to nie tyle plan miasta, ile raczej szczegółowe, komórka po komórce, przedstawienie istoty o budowie tak zawikłanej, Ŝe nawet Bóg w swoim czasie miałby trudności z połączeniem jej w całość. - Twoim zadaniem jest przedostać się z tej strony Jerozolimy na przeciwną. - Nie idziesz ze mną? - Jestem zbyt zajęty. Mam duŜe zlecenie do wykonania. Archetypowy Joseph Smith wynalazł właśnie nową wersję chrześcijaństwa, jeszcze dziwniejszą od poprzedniej, i potrzebuje duŜej dostawy ubiorów świątynnych. - Sarkos zawrócił konia. - Znajdź rabina Jeszuę! - zawołał jeszcze. - Miejsce jest zaznaczone! Jak się okazało, mapa Sarkosa była o wiele mniej szalona, niŜ Martinowi się z początku wydawało, i pomimo wielu pułapek czyhających w mieście - ślepych zaułków, stromych uliczek z dziesiątkami zakrętów i znaków drogowych po hebrajsku - udało mu się wreszcie dotrzeć do północnej bramy. Archetypowa Jerozolima była czysta, dobrze utrzymana i dziwnie opustoszała, jakby resztki energii OskarŜonego zuŜyło zagwarantowanie stałości jej materialnego kształtu i zbrakło juŜ sił na wyczarowanie mieszkańców. Idąc wykładanymi złotem alejami i uliczkami zdobionymi tysiącami rubinów, Martin nie spotkał ani jednego człowieka, psa, kota czy gołębia. Strona 126

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Miejsce zaznaczone na mapie krzyŜykiem okazało się błotnistym wzgórzem zlokalizowanym ćwierć kilometra za bramą. Według pergaminu nazywało się Golgota, a jego cechą charakterystyczną był zbiór dziesięciu tysięcy ludzkich czaszek osadzonych w jego zboczach niby rodzynki w cieście droŜdŜowym. Gdy Martin wdrapał się na Golgotę od strony południowej, Saperstein, Ockham i Beauchamp wyszli mu na spotkanie od zachodu, z plecakami pełnymi okazów z krainy Corpus Dei. Ockham niósł na ramieniu topór Noego, co nadawało jego mizernej postaci aurę pionierskiej surowości. Pomimo zmęczenia naukowcy nie ukrywali radości. Wszyscy troje mieli miny dobrze wychowanych protestanckich dzieci zbiegających po schodach kościoła w niedzielne przedpołudnie. - Udało nam się! - zawołała Beauchamp. - Dotarliśmy do szyszynki! - Augustyn kazał nam wyszukać wielkiego i wspaniałego nauczyciela - rzekł Saperstein, prowadząc całą czwórkę w górę śliskiego zbocza. - Archetypowego rabina Jeszuę. - Jak było w Abaddon? - zapytał Ockham. - Nieprzyjemnie - odparł Martin. - Deszcz, groby i trupy. Nie znalazłem mojej remizy. Na szczycie Golgoty neuronauci ujrzeli dziwaczny widok. Dobrze zbudowany młodzieniec ubrany w białą aksamitną szatę, z kucykiem, w koronie cierniowej na głowie, leŜał w niewygodnej pozycji na plecach, z uporem próbując się ukrzyŜować. Miał wszystkie potrzebne narzędzia - młotek, gwoździe, drewniany krzyŜ z napisem INRI - lecz pomimo to zadanie było beznadziejne. Za kaŜdym razem gdy udało mu się przybić prawy nadgarstek do drzewa, musiał go uwolnić, Ŝeby przybić lewy. - Najmocniej przepraszam - rzekł Saperstein. - Tak? - odparł młodzieniec dziwnie radosnym głosem. - Proszę wybaczyć, Ŝe przeszkadzam. Czy mam zaszczyt rozmawiać z rabinem Jeszuą? - To ja - potwierdził młody człowiek. Ze smagłą cerą, błyszczącymi turkusowymi oczami i elegancko przyciętą bródką wyglądał jak Jeffrey Hunter w "Królu królów", ulubionym filmie Waltera Candle po "Ben Hurze". - Irving Saperstein, zgadza się? I Tomasz Ockham, Jocelyn Beauchamp oraz Martin Candle. Przybyliście w dobrym momencie. Kiedyś miałem do pomocy centurionów... zbiegały się tu tłumy. Gromady Ŝałobników przy Via Dolorosa, setki trędowatych pod moimi przebitymi stopami, pragnących schwycić na język kroplę świętej krwi. - Rozciągnął się na krzyŜu, łącząc nogi, rozpościerając ramiona. Proszę mi pomóc, Martinie Candle. Po sekundzie wahania Martin chwycił za młotek. Przypominał on kształtem i wagą młotek sędziego Torvalda. - Czy jesteś pewny, Ŝe... - Trzy krótkie uderzenia wystarczą. Prawie nic nie poczuję. Martin przyklęknął, umieszczając zakrwawiony gwóźdź przy nadgarstku Jeszuy. Uniósł młotek. Znieruchomiał. - Popatrzcie! Ten człowiek chce zabić Boga, a nie ma siły wbić jednego małego gwoździka w ciało nikomu nie znanego rabina - rzekł Jeszua. - Proszę bardzo, proszę działać. - Nie mogę. - Dlaczego? - Jesteś niewinny. - Ach, to. No cóŜ, w takim razie proszę przekazać narzędzia profesorowi Sapersteinowi. Ale zapamiętaj moje słowa, Martinie Candle. Nim dobiegnie końca twoje Ŝycie, uzyskasz jeszcze jedną szansę, i wtedy nie zadrŜy ci ręka. - Nigdy nie straciłbym niewinnego człowieka. - Mogę spróbować - rzekł Saperstein, chwytając za młotek. - Moi rodacy i tak będą o to oskarŜani. - To prawda - westchnął Jeszua. - Indng, lepiej tego nie rób - powiedziała Beauchamp. - Nie będziesz mógł spojrzeć sobie w oczy następnego dnia - rzekł Ockham, wyjmując z plecaka kamerę. Strona 127

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Z młotkiem w dłoni Saperstein nachylił się nad rabbim. - Czy w naszym wspólnym interesie nie jest uczynić zadość jego Ŝądaniu? - Tak - powiedział Jeszua. - Zróbcie to! - Uzbrajam się w męstwo. - Zrób to! - BoŜe, przebacz mi! - krzyknął naukowiec, uderzając młotkiem w główkę hufnala. Uderzył ponownie - i jeszcze raz. Gdy Ŝelazo przebiło ciało i krew trysnęła na wszystkie strony, z ust Jeszuy wyrwał się krzyk tak przenikliwy, jak wycie tryka Gordona idącego pod nóŜ Abrahama. - Przykro mi. - Saperstein starł krew ze swojej kurtki. - Jemu jest przykro - powiedziała Beauchamp. - Niesamowity Ŝal - stwierdził Ockham. Krew dalej płynęła, zbierając się wokół gwoździa niczym fala przyboju uderzająca o pylon. - Przebaczam ci - odezwał się z trudem Jeszua, zaciskając zęby i drŜąc z bólu. - Naprawdę. A teraz, proszę... drugi nadgarstek. - Jeśli dobrze rozumiem nauki chrześcijaństwa - rzekł Saperstein, przymierzając drugi gwóźdź - nie jesteś zwyczajnym pomniejszym bóstwem ani teŜ Synem BoŜym. Jesteś Stwórcą we własnej osobie. - Nie trafiłeś. - Czy moŜesz mi powiedzieć, w jaki sposób krętki przytwierdzają się do Myxotricha paradoxa? - Po prostu wbij gwóźdź, dobrze? 14 - Niewinni... - W jaki sposób jedna komórka płodu postanawia zostać mózgiem? - Gwóźdź, profesorze. - Jak chcesz. - Saperstein zamachnął się młotkiem. UkrzyŜowany Jeszua zawył przeraźliwie. Ocierając pot z czoła, Saperstein oddał młotek Beauchamp. - Mam dość - rzekł. - Słodki Jeszuo, czy Fermat naprawdę znalazł dowód swojego sławnego ostatniego twierdzenia? - Beauchamp przyklęknęła u stóp rabina, umieszczając hufnal ponad skrzyŜowanymi kostkami. - Czy teŜ musimy zadowolić się rozwiązaniem przedstawionym przez Andrew Wilesa? - Jocelyn, nie! - krzyknął Ockham. - No juŜ! - nakazał Jeszua. -Wbij ten cholerny gwóźdź! Beauchamp trzykrotnie uderzyła młotkiem, przybijając kostki rabbiego do słupa. Jeszua wrzasnął i szarpnął się gwałtownie. - W jaki sposób mogę pokonać ontologiczne wyjaśnienie oczywistej Boskiej niesprawiedliwości? - zapytał Martin. - Co byś wolał: odpowiedź na pytanie czy lek na trapiącą cię chorobę? - Lek na chorobę. - Człowiek szczery, lubię to. Niestety, nie mogę ci dać ani jednego, ani drugiego. - Myślałem, Ŝe cudami zajmujesz się rutynowo - rzekł Ockham, filmując ukrzyŜowanego Zbawiciela. - Nie sprawiam cudów, lecz uzdrawiam wiarą - odparł Jeszua. - Pierwszym wymogiem uzdrowień jest Ŝarliwa wiara. - Ja wierzę - rzekł Martin. - Bzdura. Nawet ja juŜ nie wierzę. Podnieście mnie, proszę. Cały mój cięŜar musi spocząć na gwoździach. Wkrótce nie będę juŜ mógł wyprostować się na tyle, by oddychać. - Jeśli nie moŜesz pomóc mi z wyjaśnieniem ontologicznym, moŜe znasz kontrargument dla teorii wolnej woli? - Nie jestem teologiem. Podnieście mnie. - Lepiej zróbmy, jak kaŜe. Neuronauci zabrali się do dzieła razem, wspólnym wysiłkiem podnosząc krzyŜ do pozycji pionowej i wbijając go głęboko w błotnistą glebę. Następnie podparli słup, otaczając go Strona 128

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) czaszkami wydobytymi ze zbocza Golgoty. - Chce mi się pić - rzekł ukrzyŜowany. Ockham z manierką wspiął się na czubki palców i podniósł naczynie do ust Jeszuy. - Napij się wina. - Wielkie dzięki. - Chcesz moŜe tabletkę roxanolu? - zapytał Martin. - Proszę. Rabbi otworzył usta, a Martin wydobył białą pastylkę z opakowania i podrzucił do góry. Wylądowała na języku Jeszuy. - Dziękuję. - Sarkos dał nam do zrozumienia, Ŝe tutaj, w Boskiej szyszynce, poznamy odpowiedź na wiele trapiących nas naukowych zagadek - rzekł Ockham. - Sarkos jest kłamcą. Saperstein wrzucił pojedynczą kość szczękową do foliowej torebki. - Powiedział, Ŝe uzyskamy odpowiedzi! - śycie jest pełne rozczarowań. - Oto pytanie, na które moŜesz odpowiedzieć. - Beauchamp wskazała tabliczkę z napisem INRI. - Podobny znak jak nad twoją głową jest na wszystkich obrazach o ukrzyŜowaniu. Zawsze się zastanawiałam, co oznacza. - Coś w rodzaju "Nie spodziewajcie się mnie szybko z powrotem". - Dlaczego proton w atomie wodoru jest tysiąc osiemset trzydzieści sześć razy cięŜszy od elektronu? - zapytał ostrym tonem Saperstein. - W obliczu bliskiej śmierci powinienem wam powiedzieć, jak macie wracać - rzekł Jeszua. - Którym nerwem wzrokowym tu dotarliście, prawym czy lewym? - Prawym - odparł Ockham. - Idźcie pięć kilometrów na południe. Dotrzecie do Bramy Joppy. Będzie lekko uchylona. Przeciśnijcie się na drugą stronę. Znajdziecie się na krańcu lewego nerwu wzrokowego. Idźcie korytarzem i po godzinie ujrzycie skrzyŜowanie nerwów. - Chcesz powiedzieć... Ŝe dostalibyśmy się tutaj natychmiast, gdybyśmy wybrali drogę lewym nerwem? - zapytał Ockham. - Nie. Bez względu na to, który szlak wybierają moi goście, zawsze najpierw trafiają do krainy dinozaurów. Nielogiczne? Pewnie Ŝe tak. Jak ujął to Dostojewski: "Gdyby wszystko na Ziemi było racjonalne..." - W jaki sposób przytwierdzają się krętki? - zawył Saperstein z ogniem w oczach. - Znasz odpowiedź! Powiedz mi! Czy Bóg miał jakiś zakres wolnej woli, kiedy tworzył wszechświat? Proszę! Skończmy z tym! - Za kaŜdym razem gdy umieram, jest trudniej niŜ poprzednio. - Jaka jest prawidłowa wartość stałej Hubble'a? Znasz odpowiedź, Jeszuo! Wiem, Ŝe ją znasz! Hubble, Jeszuo! Hubble! Hubble! - Hubble, Hubble, wieŜa Babel. - Proszę! Muszę się dowiedzieć! Dlaczego istnieje turbulencja? Czy Fermat udowodnił swoje twierdzenie? Gadaj! Ile krętków moŜe tańczyć na główce od szpilki? Czy wodór posiada wolną wolę? Czy to była kura? Jajko? Jeszuo! Nie odchodź! Trzymaj się! - Wesołych świąt - zacharczał rabbi, wydając ostatnie tchnienie. Oczy uciekły mu w głąb czaszki, ciało zwiotczało, a głowa przechyliła się na bok, jak u zepsutej lalki. Zaczęła padać melatoninowa mŜawka. - To koniec - rzekł Ockham cicho. - Pełne dwa tygodnie w mózgu Boga i nic, by to poświadczyć - powiedział Saperstein. - Władze wydziału nie będą ze mnie zadowolone - zauwaŜyła Beauchamp. Strona 129

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Wy troje przynajmniej moŜecie juŜ jechać do domu rzekł Martin. - Ja muszę jeszcze wygrać wojnę. Część trzecia Bóg w doku ROZDZIAŁ 11 Azja dała nam zabójstwa bezposaŜnych panien młodych i system kastowy. Afryka wyniosła głód do rangi dzieła sztuki. Ameryka Północna trzymała się niewolnictwa o wiele dłuŜej, niŜ śmiałem mieć nadzieję; Ameryka Południowa uczyniła wspaniałe rzeczy dla rozwoju dyktatury; Australia pokazała światu, Ŝe jedyny dobry aborygen to martwy aborygen; Antarktyda zaś ma cudowną pogodę. Jednak ze wszystkich kontynentów tworzących powierzchnię Ziemi Europa pozostaje najdroŜsza memu sercu i najbliŜsza mej duszy. Nie mówię tutaj o wyzysku dzieci, wojnach światowych czy reŜimach totalitarnych (chociaŜ Ŝaden z tych wynalazków nie uszedł mej uwadze), lecz o fakcie wyposaŜenia mnie przez europejską wyobraźnię w tak urokliwą, wręcz czarującą osobowość, Ŝe w czasach sprzed śpiączki umoŜliwiała mi ona funkcjonowanie z wyjątkową skutecznością. Koncepcja Złego jest oczywiście kluczową ideą w islamie; staroŜytni Hebrajczycy mieli swego "przeciwnika", swego satana; Egipcjanie obawiali się ciemnego bóstwa imieniem Set; wyznawcy Zoroastra wierzyli w Arymana, synonim zniszczenia (nieustannie zmagającego się z Ormuzdem, źródłem wszelkiego światła i piękna). Lecz tylko w chrześcijańskiej Europie KsiąŜę Ciemności uzyskał osobowość tak barwną i ujmującą, jaką moŜna by znaleźć na kartach powieści dickensowskiej. Stało się więc tak, Ŝe kiedy "Carpco New Orleans", "Arco Fairbanks" oraz "Exxon Galveston" pojawiły się u wybrzeŜy Holandii, oczy miałem pełne łez. Schonspigel, Funkeldune, Belfegor i ja siedzieliśmy wtedy przed ekranem mojego odbiornika telewizyjnego, pogryzając ziemniaczane praŜynki i oglądając przybycie wielkiej flotylli w kanale CNN. Kiedy kamerzysta pokazał ogólny plan portu Scheveningen, wyłączyłem odbiornik i załkałem. Europa, na Boga - Europa! Byłem w domu. Holenderskie światło nigdy nie przestaje mnie wzruszać. Uwielbiam jego substancjonalność, blask. Lucyfer, czyli niosący światło. Jeśli chodzi o światło, Holendrzy są szczególnie utalentowani: Rembrandt, Steen, Hals, Yermeer - i oczywiście dzięki Holendrom przez cały siedemnasty wiek światło Rozumu rozświetlało zachodnią cywilizację z taką intensywnością; to Holendrzy z otwartymi ramionami powitali nie tylko Renę Descartes'a (sławnego w szyszynce), lecz takŜe Johna Locke'a i Barucha Spinozę. Gdzie w końcu byłbym ja, gdyby nie powstanie i upadek Rozumu? Gdzie byłbym, gdyby klerycy, mistycy i poszukiwacze nonsensu nie mogli wskazać na siedemnastowieczną Holandię i powiedzieć: "Spójrzcie, panie i panowie, próbowaliśmy racjonalizmu, próbowaliśmy sceptycyzmu i nikogo to w gruncie rzeczy nie obchodziło". Kapitan Anthony Van Horne natomiast wcale nie patrzył na port Scheveningen z przyjemnością. Przycumowanie Boga zapowiadało się jako jego najtrudniejsze zadanie, najsurowsza pokuta od czasu przeciągnięcia Corpus Dei z Zatoki Gwinejskiej poza krąg polarny. Problemem był nie sam port (chociaŜ jego gwałtowne ruchy pływowe i zdradliwe prądy mogły niewymownie utrudnić całą operację), lecz jednostki tłoczące się w dokach - dziesiątki trawlerów handlowych, prywatnych jachtów i kutrów telewizji Teda Turnera, nie mówiąc juŜ o czternastu kanonierkach stanowiących własność Grupy Uderzeniowej "Miecz Jehowy". O godzinie 16.15 kapitan wszedł na mostek "Carpco New Orleans", załoŜył przeciwsłoneczne okulary i zabrał się do pracy. Zadanie okazało się jeszcze trudniejsze, niŜ przypuszczał. W ciągu pierwszej godziny "Carpco New Orleans" nieomal staranował belgijski trawler; dwadzieścia minut później mało brakowało, a wpadłby na betonowe nabrzeŜe. Potem jednak - sukStrona 130

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ces. Lśniąc w blasku zachodzącego słońca, komora chłodząca konstrukcji General Dynamics i przylegające do niej płuco-serce marki Lockheed 7000 unosiły się na wodzie przycumowane do sześciu róŜnych falochronów plątaniną kabli i lin. O godzinie 18.45 Van Horne zdjął ciemne okulary, podniósł do oczu lornetkę i spojrzał ku brzegowi. Westchnął cięŜko. Normalnie po wykonaniu tak trudnego zestawu manewrów udałby się na odpoczynek do pobliskiej tawerny, lecz tłum dziennikarzy, reporterów telewizyjnych, gapiów zainteresowanych procesem i ideologicznych maniaków tłoczący się na nabrzeŜu wyraźnie świadczył, Ŝe będzie to niemoŜliwe. Spędził noc w kajucie, uwięziony na własnym statku, przysięgając sobie, Ŝe nigdy więcej nie podejmie się przetransportowania ciała Boga gdziekolwiek, bez względu na wysokość zapłaty. Następnego ranka, gdy miał juŜ podnosić kotwicę i rozpoczynać podróŜ powrotną do Ameryki, pojawiły się oddziały lądowe: cztery tysiące spadochroniarzy z sił ONZ, przetransportowanych nocą z Belgii i zrzuconych na pola tulipanowe w okolicy Lejdy. Tak jak Van Horne, równieŜ spadochroniarze znali się na swojej robocie. O zmierzchu nabrzeŜe było oczyszczone z ludzi - nie pozostał nawet jeden dziennikarz ani bojówkarz. Stało się więc tak, Ŝe nasz kapitan dotarł wreszcie do tawerny "King's Arms", udającej angielski pub knajpy przy Gevers Deijnootplein. ChociaŜ zawiść nie jest moją najgorszą wadą, sprawia mi większy ból niŜ wszystkie inne grzechy razem. Gdy Van Horne siedział w lokalu z butelką zamykanego na ceramiczny kapsel grolscha, myśląc o Ŝonie i dzieciach w Nowym Jorku, doświadczyłem ataku zazdrości tak gwałtownego, Ŝe serce zrobiło mi się zielone niczym jadeitowa królowa z zestawu szachowego Lovetta. Regularny odgłos pracy silnika płuco-serca niósł się przez przystań - niepokojący dźwięk, zarazem mechaniczny i organiczny, podsycając tęsknotę kapitana za kominkiem i domem. Moja zazdrość stała się nieznośna. Van Horne pociągnął ostatni łyk. Holenderskie piwo: po prostu nie moŜemy go juŜ dostać. Z powodu śpiączki formuła jego warzenia została zapomniana. Siedzę więc tutaj z puszką Ŝałosnego budweisera w dłoni, skręcając się z zazdrości i marząc o grolschu. Pierwsze spojrzenie Martina na Hagę, podobnie jak ostatnie na Filadelfię, padło z ciasnego wnętrza opancerzonej ONZ-owskiej limuzyny. Wyglądając przez otwór obserwacyjny - wąską poziomą szczelinę, która zamieniała świat w film panoramiczny - patrzył na mijane sklepy, kościoły i kamienice, z oknami ozdobionymi malowanymi okiennicami i doniczkami z kwitnącymi pelargoniami. Wszędzie widać było Ŝołnierzy sił ONZ, wznoszących zapory uliczne, budujących barykady z worków z piaskiem, rozciągających drut kolczasty wzdłuŜ ulic. Gdy dotarli do hotelu "Huize Bellevue", Martin zrozumiał wreszcie, dlaczego Sprawa międzynarodowa numer 227 wymagała tak wielkiego budŜetu. Sami Ŝołnierze kosztowali zapewne Lovetta jakieś pięćdziesiąt tysięcy dolarów dziennie. ChociaŜ dwa miesiące minęły od czasu, gdy Martinowi groŜono śmiercią, nadal podróŜował incognito. Z powodu przyjmowania końskich dawek feminonu nie mógł zapuścić zarostu, poprzestał więc na przyklejeniu sobie wąsików, uzupełniając charakteryzację ciemnymi okularami i kapeluszem z szerokim rondem. Tym razem jego ochroniarze byli Skandynawami: Szwed Olaf i Norweg Gunnar, kaŜdy z automatycznym pistoletem w kaburze pod pachą. Gdy dwaj smukli, muskularni męŜczyźni chwycili jego bagaŜe i poprowadzili go do hotelu, wyczuł, Ŝe przez następne tygodnie ich trójka będzie nierozłączna niczym syjamskie trojaczki. W hallu "Huize Bellevue" panował zgiełk: gromady Ŝołnierzy ONZ, biegający wszędzie posłańcy, urzędnicy ze stosami wydruków komputerowych - wszystko to wydawało się w jakiś sposób powiązane z bliskim juŜ procesem. Martin ruszył przez Strona 131

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) lśniącą marmurową posadzkę, mając Olafa po lewej i Gunnara po prawej ręce. Przy recepcji uświadomił sobie poraŜającą prawdę. Rak powiększył zasięg swego władania, docierając do ramion i kręgosłupa. Tępe uderzenia bólu przebiegły po krzyŜu, jakby Jonathan Sarkos grał na nim jak na bębnie. Martin wytrząsnął na dłoń dwie tabletki roxanolu, przełknął pospiesznie i czekał na ulgę. Trzech elegancko ubranych męŜczyzn zbliŜyło się i przedstawiło jako Albregt Van Randwijk, burmistrz Hagi, Hans De Groot, szef policji, oraz Pierre Ferrand, sekretarz Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. - Witam w imieniu naszego miasta i jego mieszkańców powiedział Van Randwijk. Był okrągły, Ŝwawy i pocieszny, taki holenderski Fiorello La Guardia, odziany w czarny jedwabny garnitur. - Cała przyjemność po mojej stronie - odparł Martin, gdy błogosławiona morfina zaczęła wreszcie działać. - Umieściliśmy pana w apartamencie numer 300 - rzekł Ferrand, drobny, ruchliwy, uśmiechnięty, zupełnie niepodobny do obrazu osoby ponurej i nudnej, jaki Martin zbudował sobie w trakcie ich korespondencji. - Sauna, barek z alkoholem, salon - jeden klucz połoŜył na dłoni Martina, drugi podał Olafowi - plus dwie sypialnie, obie z prysznicem. - Jeśli pańskie papiery są w porządku, moŜe pan iść na górę i wziąć gorącą kąpiel - odezwał się Hans De Groot chropowatym głosem. U pasa zawieszone miał Ŝelazne kółko z potęŜnym pękiem kluczy. Najwyraźniej Ŝadne drzwi w Holandii nie były przed nim zamknięte. - Doskonały pomysł - rzekł Martin, pokazując De Grootowi swój paszport i krzywiąc się na myśl, jak surowo brzmi jego amerykańska wymowa w tym eleganckim mieście Starego Świata. Klucze u pasa De Groota zabrzęczały, gdy ich właściciel przestąpił z nogi na nogę. - Przypuszczam, Ŝe nie przewozi pan w bagaŜu twardych narkotyków... - Policjant w klapę prąŜkowanej marynarki miał wpięty miniaturowy złoty krzyŜyk. Jego stosunek do Sprawy międzynarodowej numer 227 nie róŜnił się zapewne wiele od podejścia członków "Miecza Jehowy". De Groot wolałby aresztować wrogów Boga, niŜ zapraszać ich do wzięcia gorącej kąpieli. - ...Broni palnej ani ludzkich zwłok. - Jedynie sześć zmian bielizny, dwa lniane garnitury oraz "Opus imperfectum" świętego Augustyna - odparł Martin. Nie licząc sznurów Izaaka, prawego ucha pani Lotowej i topora Noego, chciał dodać, ale obawiał się, Ŝe takie wyznanie mogłoby spowodować niemiłą konfrontację z celnikiem. - Jeśli moje biuro moŜe być panu w czymkolwiek pomocne, proszę natychmiast dzwonić - rzekł Randwijk. - Obawiam się, Ŝe z mojej przyczyny powstał niemały chaos w waszym mieście - powiedział Martin przepraszająco. -Tylu Ŝołnierzy... - Całkiem nam to odpowiada. Wszystkie hotele, bary, pensjonaty są pełne. Spodziewamy się, Ŝe do zakończenia Sprawy międzynarodowej numer 227 nasza skromna gospodarka zostanie zasilona sumą sześciu milionów guldenów. Pański proces to najlepsza rzecz, jaka przydarzyła się Hadze od czasu Festiwalu Jazzowego Morza Północnego. Martin wsiadł do windy, wjechał na swoje piętro, chwiejnym krokiem wszedł do salonu i dopiero wtedy zdał sobie sprawę, jak bardzo jest wyczerpany. Gdy ochroniarze udali się do swoich kwater, padł na tapczan i zasnął, nie zdjąwszy fałszywego wąsika ani ciemnych okularów. Obudził się godzinę później. Usunął przebranie i włączył telewizor. Nadawano mecz piłkarski, który za chwilę przerwała reklama piwa Oranjeboom. Przerzucał kolejne kanały, aŜ wreszcie natrafił na scenę przedstawiającą dwóch dziewiętnastowiecznych Rosjan pogrąŜonych w rozmowie: była to powszechnie pogardzana hollywoodzka adaptacja "Braci KaraStrona 132

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) mazow" z napisami po niderlandzku. "Jeśli jestem uczciwym człowiekiem, powinienem go oddać jak najprędzej - powiedział Richard Basehart jako Iwan do Williama Shatnera w roli Aloszy. - Nie, Boga nie przyjmuję, tylko zwracam mu z szacunkiem bilet". "To bunt" - odrzekł Shatner. Gdyby nie to, Ŝe neuron nerwu wzrokowego juŜ nie Ŝył, Martin uznałby, Ŝe to on zaaranŜował pokazanie tego dziwnie pasującego fragmentu. Musiał jednak przypisać to zbiegowi okoliczności. Połknął tabletkę przeciwbólową i zmienił kanał. Na ekranie pojawiła się scena na Ŝywo z konferencji prasowej: Saperstein, Ockham i Beauchamp stali przy pulpicie, przemawiając do gąszczu mikrofonów. Z powodu nałoŜonego tłumaczenia ich głosy były niezrozumiałe, toteŜ Martin nie wiedział, co mówią o swojej niedawnej ekspedycji. Wszyscy troje wydawali się dziwnie radośni, jakby plonem podróŜy było jednak odkrycie wartości stałej Hubble'a albo rozszyfrowanie metody, za pomocą której krętki przytwierdzają się do Myxotricha paradoxa. A moŜe Saperstein i reszta byli szczęśliwi właśnie dlatego, Ŝe nie udało im się tego dowiedzieć. W kaŜdym razie wyprawa dowiodła, Ŝe Bóg nie zamierza na razie pozbawiać nauki jej światowego znaczenia. Wyjrzał za okno. Iglica pobliskiego kościoła protestanckiego pięła się ku niebu, rozcinając na pół pomarańczowe słońce. Spuścił wzrok. Wiklinowy koszyk pełen soczystych owoców leŜał na parapecie. Martin wstał, przeszedł kuśtykając na drugą stronę salonu, sięgnął po dwa owoce granatu i chwycił kartkę eleganckiego ryŜowego papieru z krótką wiadomością. Szanowny panie Candle, korzystając z tej okazji, Ŝyczę panu powodzenia w zbliŜającej się walce. Spodziewam się wielu godzin rozumnej teologicznej dyskusji. Niech zwycięŜy lepszy! Z powaŜaniem, Gregory Francis Lovett PS Co do wymogu numer 2, nadal oczekuję, Ŝe złoŜy pan zeznania jako świadek obrony. Rozległa się seria ostrych, głośnych trzasków. Strzały? Próba zabójstwa naukowców podjęta przez akcjonariusza Korporacji "Wieczność"? Martin zerknął na telewizor. Naukowcy nadal przemawiali. Stukanie powtórzyło się, jeszcze gwałtowniejsze. Pokuśtykał do drzwi i chwycił za klamkę. - Stop! - wrzasnął Olaf, wbiegając do salonu. Zaraz za nim wpadł Gunnar. Martin odsunął się. Gdy Olaf otworzył szarpnięciem drzwi, Gunnar przylgnął do sąsiedniej ściany, gotowy z zaskoczenia obezwładnić napastnika. Patrycja stanęła w drzwiach, z podniszczoną płócienną torbą przerzuconą przez ramię, ubrana w jaskrawe kolory: Ŝółtą bluzkę, błękitne dŜinsy, z czerwoną jedwabną apaszką na szyi. W pognębionych lędźwiach Martina zbudziła się iskierka poŜądania. - Witaj, sąsiedzie. - Sąsiedzie? - powtórzył głupawo. - Mieszkam kawałek dalej korytarzem, apartament 307. Hej, Martin, właśnie przeleciałam Atlantyk. Nie cieszysz się, Ŝe mnie widzisz? - Zna pan tę kobietę? - zapytał Olaf. - Nie tak dobrze, jak mu się wydaje - powiedziała Patrycja. - Co robisz w Holandii? - Martin opadł na sofę. - Przyjechałam tu z powodu światła. Mam nowe zlecenie i chciałam malować pod tym samym niebem, które inspirowało Yermeera. - Kolejne sceny komiksowe dla dzieci? - "Bunt owadów". - Siadając obok niego na sofie, wydobyła z torby szkic kredką: przedstawiał ogromnego konika polnego poŜerającego budynek restauracji Burger Kinga. - Grupa chciwych technokratów wytwarza najbardziej skuteczny śroStrona 133

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) dek owadobójczy i oczywiście coś idzie nie tak, świństwo zatruwa atmosferę i sprawia, Ŝe wszystkie ziemskie owady rosną do niebotycznych rozmiarów. - Nie jest to szczególnie prawdopodobne. - I to właśnie mi się podoba. - Patrycja zamknęła oczy. Rozszczepienie kręgosłupa jest aŜ zbyt prawdopodobne. Gdy Olaf i Gunnar wyszli z salonu, Martin wybrał śliwkę z koszyka z owocami, chwycił swoją większą walizkę i pokuśtykał do głównej sypialni. Ku jego nieopisanej rozpaczy nad serwantką wisiało lustro. ZadrŜał. Bez względu na to, co osiągnie tego lata, i tak nie zdoła uwolnić się od samego siebie - od swoich zapadniętych policzków, przekrwionych oczu, swego kroku inwalidy i biustu seksbomby. - Słyszałem, Ŝe dobrze się bawiliście z Randallem w zeszłym miesiącu - zauwaŜył, gdy Patrycja weszła za nim do pokoju. - Całkiem dobrze - zgodziła się spokojnie. Martinowi zdawało się, Ŝe gdy odkładał walizkę, usłyszał w środku brzęknięcie topora Noego uderzającego o suszarkę do włosów. - Kto zerwał z kim? - Ja z nim. - Naprawdę? Czemu? - Wiesz czemu. - Czy to romantyczne kochać człowieka skazanego na śmierć? Czy o to chodzi? Chodzące trupy wydają ci się interesujące? - No, no, kto mówi o Ŝywych trupach. - Patrycja podeszła do lustra i przycisnęła dłoń do jego powierzchni. Cofnęła rękę, zostawiając niewyraźne odbicie na szkle. - Martin, coś mnie niepokoi. - Odbicie zniknęło. - Randall pokazał mi waszą korespondencję elektroniczną... Martin ugryzł kawałek śliwki i zmarszczył brwi. - I co? - Czy nie widzisz, co ten głupi proces z tobą robi? - Co ze mną robi? - Zmienia cię. - Och, doprawdy? W jaki sposób? - "Esther wynalazła dla nas kilkoro naprawdę zachwycających nieszczęśników" - to dosłowny cytat z twojego listu. "Esther wynalazła dla nas kilkoro naprawdę zachwycających nieszczęśników". - Jestem zmęczony, Patrycjo. - Zachwycający nieszczęśnicy? To chore. - Naprawdę zmęczony. - Co osiąga człowiek, wygrywając Sprawę międzynarodową numer 227 i tracąc swoją nieśmiertelną duszę? - Wierz lub nie, ale poświęciłem tej kwestii wiele rozmyślań. - Zjadł śliwkę do końca, zostawiając nagą pestkę. - Zgadzam się z tobą, Ŝe sprawy przekroczyły pewną granicę, za którą nieszczęśnicy zaczynają wyglądać zachwycająco. Co zaś do wyboru pomiędzy wygraniem sprawy i utratą duszy... cóŜ, po prostu nie ma konkurencji. - Cieszę się, Ŝe tak to widzisz. - Potępienie byłoby niewielką karą za wyrok skazujący. - Martin, jesteś niemoŜliwy. W pomieszczeniu dał się słyszeć mechaniczny odgłos pracy silnika napędzającego płuco-serce Lockheed 7000. Martin podszedł do okna i zamknął je, czując skurcze bólu w prawym ramieniu i lewym udzie. - I jeszcze coś, te ogromne sumy, które rozdawaliście na lewo i prawo. - Postawiła jego walizkę na łóŜku i zwolniła zaciski, które skoczyły do góry, nasuwając skojarzenia z erekcją. - Ludzie nie powinni dostawać tyle pieniędzy za publiczne opowiadanie o swoim bólu. To ma być proces, a nie program telewizyjny. - Świadkowie nieustannie dostają pieniądze. - Gazety nazwą ich najemnikami. Twoi towarzysze stracą wszelki szacunek dla siebie. Strona 134

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Oni są najemnikami. - Przez chwilę zastanawiał się, czy nie rzucić w Patrycję pestką od śliwki, ale zrezygnował. - Czy mogę w jakiś sposób przekonać cię, Ŝebyś zmieniła temat? Dotychczasowy wydaje mi się niesmaczny. - Zgoda, jeśli pozwolisz mi zrobić sobie zastrzyk - odparła, wyciągając fiolkę odradeksu. - Nic z tego. - Jesteś cały obolały. - Po to Bóg wynalazł roxanol. - Boli cię przy kaŜdym ruchu, widzę to na twojej twarzy. MoŜe powinnam kupić ci laskę. - Zrób to. Lovett ma laskę z trzciny. Moglibyśmy się pojedynkować. Patryc j a westchnęła, schowała fiolkę i wyciągnęła plastikową torebkę. - Co to jest? - Prawe ucho pani Lotowej. - Wygląda jak kawałek soli. - CóŜ, w gruncie rzeczy nim jest. Gestem, który nawet jego pognębionemu libido wydał się erotyczny, ściągnęła czerwoną apaszkę i zawiązała ją Martinowi na szyi. - Naprawdę wierzysz, Ŝe jesteś na wojnie? - Tak. - A więc proszę, przyjmij ten podarunek. Rycerz powinien iść na bitwę w barwach swojej damy, prawda? - To zaleŜy. - Od czego? - Od tego, czy dama chce, Ŝeby wygrał. - Nie chcę, Ŝebyś wygrał, i nie chcę, Ŝebyś przegrał. - Trzymając za końce apaszki, przyciągnęła go do siebie. - Chcę tylko mieć cię przy sobie jak najdłuŜej. Uśmiechnął się lekko. - Pamiętasz, kiedy pierwszy raz cię odwiedziłem? -Wsunął palec pod koszulę i podrapał się przy cewniku. - Jak siedzieliśmy na podłodze w twojej pracowni i obejmowaliśmy się bez końca? - Oczywiście, Ŝe pamiętam. Zapanowało pełne napięcia milczenie. Ściągnęli buty, połoŜyli się do łóŜka i okryli kocem. Patrycja wsparła głowę na jego piersi, nosem dotykając wylotu cewnika. Martin objął jej szyję. Łagodny rytm jej oddechu, tak róŜny od gwałtownego stukotu płuco-serca, w połączeniu z narkotycznym działaniem roxanolu, koił jego stargane nerwy. Zaczęła łkać. - Kochana Patrycja - wyszeptał. - Tak prawdopodobne. - Prawdopodobne? - Rozszczepienie kręgosłupa. Cierpiące dziecko. - Tak. Prawdopodobne. To prawda. - Tęsknię za nim. Pogładził jej kruczoczarne włosy. - Zwróć swój bilet, Patryc j o. Ja zwracam mój. - Mój bilet? - Do wszechświata nie pomszczonego cierpienia. - Pociągająca myśl. - Zrób to. Lecz zamiast zwracać bilety, oboje zapadli w głęboki sen. Oglądając po raz pierwszy Pałac Sprawiedliwości tego słonecznego niedzielnego poranka, Martin uznał, Ŝe bardziej nadaje się on do prezentowania oper niŜ teodycei. Kolumny porządku korynckiego wznosiły się na tle rokokowej fasady, wspierając belkowanie zdobione płaskorzeźbą winnych gron. Pomiędzy kaŜdą parą kolumn stał posąg jakiegoś sławnego dyplomaty - Dag Hammarskjóld, Raoul Wallenberg, Benjamin Franklin, Charles Maurice de Tallyrand-Perigord spoglądali na otoczony drzewami plac w dole. - Wszystko miało swój początek w roku 1899 - rzekł Pierre Strona 135

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Ferrand do Martina i jego ochroniarzy - kiedy car Mikołaj n zwołał konferencję w celu powstrzymania gwałtownie nabierającego tempa wyścigu zbrojeń. Panowie siedzieli w Hadze przez dwa tygodnie, przy winie, sprzeciwiali się wojnie i między innymi wymyślili Stały Sąd Rozjemczy, pierwowzór dzisiejszego Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Przez wiele lat nie miał on stałej siedziby, lecz potem pewien bogaty Amerykanin, Andrew Carnegie, przekazał na ten cel duŜe sumy. Stały Sąd Rozjemczy nie przetrwał, ale Pałac Sprawiedliwości tak. Na placu przed budynkiem pełno było ludzi; w tłumie mieszali się rodowici mieszkańcy Hagi, turyści, uliczni sprzedawcy, Ŝołnierze sił ONZ, policjanci Hansa De Groota oraz - najbardziej widoczni - reporterzy telewizyjni i radiowi, ciągnący węŜowe kable pomiędzy słupami, na których powiewały flagi państwowe. Wszędzie biegali technicy, ustawiając kamery, montując talerze anten satelitarnych, wyładowując sprzęt z wozów transmisyjnych. Ukryty za ciemnymi okularami i fałszywym wąsikiem Martin podszedł do najbliŜszego stoiska z pamiątkami i zaczął oglądać towary wystawione na sprzedaŜ. Połowa z przedmiotów nosiła napisy w języku niderlandzkim, niemieckim lub francuskim; reszta w angielskim. Ujrzał proporczyki z napisem PROCES STULECIA, nalepki oznajmiające MÓJ BÓG JEST NIEWINNY I MAM NADZIEJĘ, śE TWÓJ TEś, koszulki z podobiznami Stuarta Torvalda i G.F. Lovetta. Za jedyne osiem guldenów nabył oprawioną w twarde okładki "Historię Sprawy międzynarodowej numer 227". Ku niewypowiedzianej uldze Martina sprzedawca go nie rozpoznał. ChociaŜ proces miał rozpocząć się dopiero za siedemdziesiąt dwie godziny, setki ludzi zebrały się na schodach Pałacu Sprawiedliwości. Martin, Pierre Ferrand i ochroniarze wspinali się ostroŜnie, starając się nie rzucać w oczy pośród tłumu. Większość gapiów trzymała śpiwory i materace, najwyraźniej zamierzając spędzić weekend na miejscu i w ten sposób zwiększyć swoje szansę na uzyskanie miejsca na sali sądowej w poniedziałek rano. Tłum składał się przewaŜnie z młodzieŜy o artystycznym wyglądzie; mogli to być wielbiciele zespołu Guns N'Roses oczekujący na sprzedaŜ biletów. Sądząc po trzymanych transparentach i tablicach, gapie dzielili się na dwa wrogie obozy. Na kaŜde UWOLNIĆ AUTORA WOLNEJ WOLI przypadało jedno NACISNĄĆ GUZIK TERAZ. KaŜdemu HIOBOWE WIEŚCI, STOWARZYSZENIE HIOBA odpowiadało ZABIJ JEDNEGO CZŁOWIEKA I JESTEŚ MORDERCĄ, ZABIJ MILIARD I JESTEŚ BOGIEM. Ferrand przeprowadził gości przez podwójne drzwi z brązu z wyrytym napisem FIAT LUX. Znaleźli się w westybulu, potęŜnej sali zdobionej średniowiecznymi sztukateriami i renesansowymi malowidłami. - Wkrótce po połoŜeniu kamienia węgielnego budowli władcy Europy porzucili na moment planowanie strategii wojennych, by wypełnić tę przestrzeń bezcennymi dobrami kulturowymi - rzekł Ferrand z radosnym sarkazmem. - Z początkiem wielkiej wojny Pałac Sprawiedliwości stał się jednym z najznakomitszych muzeów sztuki na kontynencie. Przemaszerowali przez wyłoŜony marmurem hali, zeszli po kręconych schodach i juŜ byli w głównej sali sądowej. Wykładane dębem pomieszczenie było ogromne, wielopoziomowe, a na jego wyposaŜenie składały się niezliczone ławy, stoły, pulpity, galerie, podesty, kabiny tłumaczy oraz - co najbardziej uderzające - flagi: przynajmniej trzysta, z kaŜdego państwa na Ziemi. Technicy telewizyjni krzątali się wszędzie dokoła, rozstawiając reflektory, sprawdzając mikrofony, wtaczając kamery. Z sufitu zwieszały się Ŝyrandole przypominające kiście kryształowych bananów. Na zachodniej ścianie znajdowało się sześć wysokich od podłogi do sufitu gotyckich okien z witraŜami, przedstawiającymi sławnych sędziów, w tym Francisa Biddle'a z procesu norymberskiego oraz Johna Deweya, przewodStrona 136

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) niczącego komisji, która uniewinniła Trockiego po skazaniu przez trybunał w Moskwie. Pomimo tego splendoru Martin czuł się tutaj jak w domu. Sala Pałacu Sprawiedliwości nie była niczym więcej jak wymyślną wersją jego małej salki sądowej w Abaddon. Zwrócił się ku stołowi sędziowskiemu i pokuśtykał między rzędami siedzeń, przeciągając palcem po lśniącej mahoniowej balustradzie. Czuł się teraz jak dowódca wojskowy - moŜe nawet sam Napoleon omiatający wzrokiem pole, na którym następnego dnia tysiące Ŝołnierzy stoczą bitwę. Gdzie jest strategiczny punkt? Na którym wzgórzu powinien ustawić artylerię? Przy stole obrócił się, spojrzał na Ferranda i wyszczerzył zęby w uśmiechu. - W porządku - powiedział. - MoŜe być. -Na końcu przeszli do skrzydła oskarŜenia, składającego się z dwudziestu gabinetów otaczających kopulastą rotundę niczym szprychy koła. Pośrodku hallu stał chudy jak szkielet Randall Selkirk z neseserem w dłoni, pogrąŜony w rozmowie z amazonką z Trenton, Esther Clute. Martin zdał sobie sprawę, Ŝe w oczach fanatycznych chrześcijan zespół oskarŜycielski stanowi część rozrośniętego i skomplikowanego spisku, a w rzeczywistości troje jego członków ledwie zna się nawzajem. - Twój wąsik jest równie fałszywy jak teoria dyscypliny rzekł Randall, ściskając dłoń Martina. - Spełnia swoje zadanie. Esther poinformowała, Ŝe z wyjątkiem Christophera Ransoma, ofiary stwardnienia zanikowego bocznego, oraz Harry'ego Eldera, cierpiącego na zwłóknienie torbielowate, wszyscy kluczowi świadkowie oskarŜenia są juŜ na miejscu. Pierwszy z dwójki ekspertów - specjalista od kataklizmów, Donald Carbone - miał przybyć w piątek. Odpowiednie akta osobowe znajdowały się w gabinecie Martina, razem z dziesięcioma kopiami samego aktu oskarŜenia. Martin oderwał swój wąsik i podrapał swędzącą skórę. - Masz jakieś wiadomości od naszych prymusów z Harvardu? - zapytał Randalla. - Nic na temat wyjaśnienia ontologicznego lub teorii wolnej woli... - Nie jestem zaskoczony. - ...ale wygrzebali sporo informacji na temat "teologicznego" świadka obrony. Tak jak podejrzewałem, ojciec Sebastian Cranach jest ich asem atutowym. - Selkirk dodał, Ŝe Martin znajdzie na swoim biurku tuzin archiwalnych numerów "Kwartalnika Augustyńskiego" i "Przeglądu Tomistycznego" zawierających artykuły zakonnika. - Nie jest to lektura do poduszki, zapewniam cię. Miejmy nadzieję, Ŝe sędziowie przysięgli będą mieli takie same trudności ze zrozumieniem ojczulka Cranacha jak ja. W swoim gabinecie Martin doświadczył lekkiej klaustrofobii. Pomieszczenie przypominało kabinę jumbo-jeta: małej, nieustawne i zagracone - był tu telefon, komputer, faks, modem, drukarka i kserokopiarka. Przenośny ekspres do kawy stał na nowoczesnym biurku, dzieląc je ze stosami akt osobowych, kopii aktu oskarŜenia, zeznań, transkrypcji rozmów, pism teologicznych i kaset wideo z nagraniami "Historii spustoszenia". Olaf i Gunnar w sąsiednim pokoju oglądali telewizję, a Martin wpadł w jurystyczny szał, przy kolejnych kubkach czarnej kawy przeglądając dokumenty i poprawiając tekst swego przemówienia wstępnego. O czwartej po południu poczuł nagle, Ŝe jest przeraźliwie głodny. Jak dotąd, Bogu dzięki, rak nie zdołał jeszcze zepsuć mu apetytu. Zmierzch zastał go wraz z ochroniarzami w rybnej restauracji "Noordzee" przy Nieuwe Parklaan, gdzie jadł haringsalade i przeglądał pamiątkowy program kupiony na placu. W tekście zamieszczono między innymi dwanaście akwarel przedstawiających głównych uczestników dramatu: Lovetta, Martina, Randalla, Esther, Boga, Sebastiana Cranacha, BernarStrona 137

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) da Kapłana, Eleanor Swann, Donalda Carbone'a, Tonie Braverman i Stuarta Torvalda. Martinowi spodobał się jego portret. Holenderski malarz Van Brunt przedstawił go jako człowieka pełnego pasji, lecz nie szalonego; chorego, lecz nie umierającego. "Historię Sprawy międzynarodowej numer 227" kończył artykuł podpisany przez Morrisa Stackpole'a, profesora filozofii uniwersytetu Binghamton. Według Stackpole'a u źródeł projektu Martina leŜała dziwna odmiana szacunku. "Człowiek, który kłóci się z Bogiem, traktuje Go powaŜnie i tym samym wyraŜa swój szacunek", napisał profesor. "Napominać Boga to oddawać Mu cześć". Uderzająca i niepokojąca myśl, uznał Martin, perwersyjne rozumowanie, za które płaci się filozofom. W drodze powrotnej do Pałacu Sprawiedliwości zatrzymali się, by obejrzeć słynne Miniaturowe Miasteczko Madurodam, kopię holenderskiej wioski w skali 1:25. Martinowi wydało się nieciekawe i Ŝałowałby straconego czasu, gdyby nie skromna brązowa tabliczka w hallu. "Miniaturowe Miasteczko zostało ufundowane przez J.M.L. Maduro jako pamiątka dla jego syna, który wyróŜnił się podczas niemieckiej inwazji w roku 1940 i umarł pięć lat później w Dachau". Zło moralne. Zjawisko, za które, według świętego Augustyna, Boga nie moŜna obarczać odpowiedzialnością. - CóŜ, to się okaŜe - wyszeptał Martin do siebie, podnosząc wyimaginowany kufel piwa Oranjeboom w hołdzie synowi J.M.L. Maduro. -To się dopiero okaŜe. W niedzielę wieczorem, spędziwszy całe popołudnie na wertowaniu katalogu Muzeum Krofta i oglądaniu pierwszych trzech odcinków "Historii spustoszenia", Martin zorganizował - na koszt Lovetta - bankiet powitalny połączony z sesją sztabową w Sali Rembrandta hotelu "Huize Bellevue". Z wyjątkiem tych zbyt chorych, zajętych lub niezdolnych do podróŜowania, udział wzięli wszyscy zarejestrowani członkowie Stowarzyszenia Hioba, korzystając z darmowego bufetu z pieczenia wieprzową, kiełbaskami fricandel oraz innymi wysokokalorycz227NIEWINNI w PIEKLE nymi holenderskimi specjałami. Martin z zadowoleniem rozglądał się po sali, widząc znajome twarze i znajome akcesoria. W jaki sposób "teologiczny świadek" Lovetta miałby pokonać nieme świadectwo Normy Bedloe i jej urządzenia tlenowego, Petera Henshawa z kroplówką czy Julii Schroeder z przenośną maszyną do dializy? Gdy podano deser - ci chorzy, którym lekarze zezwolili na jedzenie słodyczy, mogli wybierać pomiędzy plackiem z jabłkami i stroopwafels z lodami - Martin powstał i trzykrotnie zastukał łyŜeczką w szklankę. Ogólne przemówienie do wojsk: klasyczna scena, pomyślał - Henryk V elektryzujący swoich ludzi w dniu świętego Kryspina, George Patton onieśmielający swoją piechotę na początku biograficznego dramatu hollywoodzkiego. Powiedział swoim hiobianom, ile godzin zaŜartej walki ich czeka. Ostrzegł ich, Ŝe regulamin Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości ma o wiele więcej wspólnego z trybunałami sądzącymi zbrodniarzy wojennych niŜ z amerykańskimi sądami przysięgłych. Zapomnijcie o Perry Masonie. Zapomnijcie o epickiej historii O.J. Simpsona. Zarówno oskarŜenie, jak i obrona będą mogły przesłuchiwać dowolną liczbę świadków. Sprzeciwy są zasadniczo dozwolone, lecz raczej nie będą podtrzymywane. - Na koniec chciałbym podkreślić, Ŝe nikt z was nie musi zeznawać, jeśli czujecie, Ŝe byłoby to wbrew wam. - Nic nie powstrzyma mnie przed zajęciem miejsca na podeście dla świadków - powiedział beznogi Stanley Pallomar, kołysząc się w wózku inwalidzkim. - Zanim zaczniemy omawiać taktykę zeznań, chciałbym odczytać wam moje przemówienie wstępne. - Martin wydobył notatnik z teczki i przekrzywiając nieco głowę, spojrzał na stronę pierwszą. - Miejscami jest odrobinę surowe, ale sądzę, Ŝe spełnia swoje zadanie. Powiecie mi, co o tym sądzicie. GoStrona 138

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) towi? Proszę bardzo. Przełknął tabletkę roxanolu i odchrząknął. - Proszę Wysokiego Trybunału, Sprawa międzynarodowa numer 227: "Stowarzyszenie Hioba przeciwko Corpus Dei" jest wydarzeniem paradoksalnym... - ...paradoksalnym w stopniu krańcowym - rzekł Martin do całego zachodniego świata. Wziął głęboki oddech i oparł się dłońmi o pulpit, by zmniejszyć nacisk na drŜące kolana. Światło telewizyjnych reflektorów raniło mu oczy i wyciskało krople potu na czole. Przyglądając się stołowi sędziowskiemu, zdał sobie sprawę, Ŝe poci się równieŜ pod swoim trzyczęściowym lnianym garniturem ubiorem, który nabył tuŜ przed wyjazdem do Europy, specjalnie wybierając biały kolor nasuwający skojarzenia ze świętością i rozmiar o numer za duŜy w celu ukrycia piersi. Przedstawiciele Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii, Włoch, Meksyku, Argentyny, Izraela, Indii: dziewięciu sędziów - w czerwonych togach, białych kryzach i w perukach, kaŜdy wyposaŜony w słuchawki i osobisty monitor - wpatrywało się w niego twardym, zimnym wzrokiem. - ...Jest wydarzeniem paradoksalnym nie tylko dlatego, Ŝe OskarŜony za Ŝycia był święty. Miał takŜe nienaganną opinię. Bóg, jak nieustannie mówili nam to jego stronnicy, był dobry. Pokojowo nastawiony, zapewniali. Miłosierny, kochający i sprawiedliwy. Skrzywił się, niezadowolony z tego, jak załamał mu się głos przy słowach "nienaganna" i "miłosierny". Upił łyk wody i poprzysiągł wziąć się w garść. - Strona oskarŜenia zamierza wykazać, Ŝe twierdzenie dokładnie odwrotne jest prawdziwe. Poprzez zeznania ekspertów i zwykłych świadków dowiedziemy, Ŝe bez względu na to, jak wielki moŜemy mieć dług wobec OskarŜonego za sam fakt naszego istnienia, Jego zachowania nie moŜna w Ŝaden sposób nazwać inaczej niŜ przestępczym. Chcąc podkreślić swoje ostatnie zdanie, szerokim gestem wskazał portret Francisa Biddle'a, ale udało mu się tylko potrącić mikrofon przy pulpicie i spowodować nagły hałas. Zacisnął zęby i przemawiał dalej: - Dowiedziemy, Ŝe w trakcie tysiącleci, kiedy Bóg przypuszczalnie władał wszechświatem, popełnił on całą masę niewybaczalnych zbrodni. Zamilkł na moment, przysłuchując się głosowi tłumaczki przekładającej jego słowa na francuski, drugi oficjalny język Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. - Co to były za zbrodnie? Wszyscy wiemy, o jakie fakty chodzi. Kompletna lista przewinień OskarŜonego zajęłaby wiele tomów. Przykład pierwszy: w roku 19 p.n.e. na wschodnim wybrzeŜu Morza Śródziemnego miało miejsce trzęsienie ziemi, w wyniku którego śmierć poniosło sto tysięcy ludzi na terenie dzisiejszej Syrii. Przykład drugi: w roku 125 po Chrystusie w północnej Afryce rozszalała się zaraza, zmarło milion ludzi w Numidii i Kartaginie... Martin miał jeszcze na podorędziu trzysta czternaście innych przykładów, nie było jednak pośród nich wyginięcia dinozaurów; chociaŜ darzył sympatią Vivien i Wawrzyńca, obawiał się, Ŝe ich tragedia nie zrobi wraŜenia na sędziach. Przez całą godzinę cytował kolejne grzechy Boga, od czasu do czasu rzucając ukradkowe spojrzenia w stronę stołu oskarŜenia, masywnego dębowego mebla okrytego zielonym płótnem. Esther mrugnęła okiem, dodając mu otuchy. Randall wystawił kciuki do góry. Olaf i Gunnar, z pistoletami skrytymi pod marynarką, uśmiechnęli się jednocześnie. - Filozofowie dzielą ludzkie cierpienie na trzy kategorie. Najpierw mamy zło naturalne. Trzęsienia ziemi, tornada, susze, zarazy, rozszczepienie kręgosłupa. Potem zło moralne - okropności popełniane przez Homo sapiens w imię samoobrony lub konieczności historycznej. Krucjata przeciwko albigensom, hiszpańska inkwizycja, pierwsza wojna światowa, Oświęcim, HirosziStrona 139

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ma, Ruanda. Wreszcie mamy zło egzystencjalne - zdradzieckie połączenie ludzkiej pomysłowości i brutalnej rzeczywistości grawitacji, spalania i gnicia. Dziesiątego sierpnia 1887 roku pociąg wycieczkowy uderzył w płonącą estakadę mostu w Chatsworth, stan fllinois, osiemdziesiąt dwie osoby zostały zmiaŜdŜone. Dziesiątego marca 1906 roku w kopalni węgla w Courrieres we Francji nastąpiła eksplozja, w wyniku której z powodu zasypania, spalenia Ŝywcem lub uduszenia śmierć poniosło ponad tysiąc męŜczyzn i chłopców. W wigilijny wieczór dwudziestego czwartego grudnia 1924 roku dwieście dzieci zasiadło z rodzicami w auli szkoły powszechnej w Babb's Switch, stan Oklahoma, by obejrzeć specjalny pokaz świąteczny. Gdy święty Mikołaj zaczął rozdawać prezenty, potrącił choinkę, na której paliła się prawdziwa świeczka. Trzydzieści sześć osób zginęło w poŜarze. Jego głos nabierał mocy. Jakoś przez to przejdę, powiedział do siebie w duchu. Jestem równie dobry jak Hiob. - Jednak w ostatecznym rozrachunku kategoryzacje filozofów nie mają znaczenia. Istotne jest, czy nasz Stwórca w swoim czasie miał rozsądny powód, dla którego nie przeciwstawił się zaistnieniu takich tragedii. Wsunął rękę do kieszeni i namacał czerwoną apaszkę Patrycji. Wyciągnął ją, otarł spocone czoło i spojrzał w stronę stołu obrony. Lovett, ubrany w brązowy wełniany garnitur, przypominający ubiór Augustyna, popijał gorącą herbatę z ceramicznego kubka. Jego brat i poplecznik, Darcy - mocno zbudowany męŜczyzna o duŜym nosie i obwisłych brwiach - siedział niepocieszony, ściskając w dłoniach srebrną piersiówkę. - Pozwólcie, Ŝe na koniec powiem coś bardziej osobistego. Jako chłopiec uczęszczałem do Pierwszego Kościoła Prezbiteriańskiego w stanie Pensylwania. Przez całą młodość i wczesny wiek męski nie miałem powodu do kłótni z Bogiem. Kochałem mojego Ojca Niebieskiego. Jak zapewne rozumiecie, wszystko, czego podjąłem się od tamtego czasu, jest dla mnie źródłem głębokiego duchowego niezadowolenia. Mucha bzycząc wleciała do sali, odbijając się od barwnego portretu Johna Deweya. Martin skupił wzrok na stenografiście, niechlujnym młodym człowieku z rzymskim nosem, którego palce tańczyły lekko po klawiaturze komputera. - A jednak, jeśli miałbym sformułować zasadę, którą nauczyłem się traktować jak świętą podczas lat spędzonych w urzędzie powiatowym w Abaddon, brzmi ona następująco: kiedy wiesz, Ŝe ktoś jest winny, musisz wymierzyć mu karę z nieugiętą przykładnością. W przeciwnym razie byłoby to szyderstwo z imienia sprawiedliwości. Dziękuję bardzo, Wysoki Sądzie. Na razie skończyłem. - Ogłaszam przerwę obiadową - rzekł Stuart Torvald, stając przed kamerą Kanału Sądowego z ponurą i znudzoną twarzą. - Czy naprawdę musimy oglądać te bzdury? - zapytał Funkeldune, wskazując mój telewizor marki Zenith. Sięgnął do miski, nabrał garść praŜonej kukurydzy i wepchnął ją sobie do ust. - Przeleci nam "Klub 700". Podniosłem wzrok znad maszyny do szycia. Na ekranie reporter telewizji CNN stojący przed salą sądową na gorąco analizował przemówienie Candle'a. Wróciłem do pracy; szyłem właśnie nową flagę dla spalonej szkoły powszechnej w archetypowym Babb's Switch w archetypowym stanie Oklahoma. - Powinieneś wiedzieć, Ŝe to najciekawszy proces od czasów sprawy O.J. Simpsona - powiedziałem do mojego czeladnika. - Och, daj spokój - odparł Funkeldune, pogryzając nie popękane ziarna kukurydzy. Trzask, trzask, trzask. - Tam mieliśmy seks, przemoc, zazdrość, psy, przekupnych policjantów, sympatycznego oskarŜonego. Tutaj widzę tylko trzyczęściowe garnitury i duŜo gadania. Schonspiegel poŜarł czekoladowy batonik jednym kłapnięciem szczęk. - Czy nie moŜemy pooglądać mistrzostw w baseballu? - Mistrzostwa w baseballu odbędą się dopiero za osiem miesięcy. Strona 140

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - A co z "Wyspą Gilligana"? - zapytał Funkeldune. Trzask, trzask, trzask. - Nic. - "Łódź miłości"? - zapytał Belfegor. - Nic z tego. - "Koło fortuny"? - zaryzykował Schonspiegel. Nawet nie zadałem sobie trudu, Ŝeby odpowiedzieć. - Czytaliście artykuł Morrisa Stackpole'a? - zapytał Martin po lunchu, podając Randallowi i Esther swój egzemplarz "Historii Sprawy międzynarodowej numer 227". - Wydał mi się bzdurny - odparł Randall. - Nie wierzysz, Ŝe strofowanie Boga oznacza jednoczesne przyznawanie się do szacunku dla Niego? - Gdybym tak myślał, wsiadłbym do pierwszego samolotu wracającego do Bostonu. - Nie mów, Ŝe ty kupujesz argumentację Stackpole'a - powiedziała Esther. - Muszę się nad tym zastanowić - odrzekł Martin. - A nad czym się tu zastanawiać? - Muszę się zastanowić... - Obrona wygłosi swoje przemówienie wstępne - zaczai Torvald powaŜnym głosem, poprawiając perukę. Wsunąwszy trzcinową laskę pod pachę, Lovett przemaszerował na przód sali. Z kieszeni marynarki wydobył zwinięty w rulon rękopis i rozprostował go na pulpicie mównicy. - Wysoki Sądzie. Zacznę od stwierdzenia, Ŝe obronie nie wystarczy domniemanie niewinności w tym przypadku. Konwencjonalny werdykt "winy nie udowodniono" byłby tutaj nieadekwatny. Zamierzamy dowieść fundamentalnej niewinności naszego Ojca Niebieskiego i, co więcej, Jego całkowitej i wiecznej doskonałości. UkaŜemy Wysokiemu Sądowi Stwórcę, który jest w najwyŜszym stopniu godny tego, by oddawać Mu cześć. Gdyby celem, który sobie stawiamy, było zaledwie uchronienie naszego Klienta przed odłączeniem od urządzeń podtrzymujących Ŝycie i śmiercią, poprosilibyśmy sąd o niezwłoczne przerwanie procesu. Naszą prośbę motywowalibyśmy argumentem, iŜ organy sądownicze, takie jak Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, mają za zadanie sądzić ludzi, a nie bóstwa, i Ŝe jurysdykcja Wysokiego Sądu nie obejmuje spraw nadprzyrodzonych. Nie złoŜymy jednak takiego wniosku. Przeciwnie, cieszymy się niezmiernie, Ŝe Sprawa międzynarodowa numer 227 doszła jednak do skutku. Długo, zbyt długo najlepsze rozwiązania problemu zła znajdowały się w prywatnym posiadaniu kilku klasztornych teologów. JuŜ czas, by szeroka publiczność otrzymała właściwe odpowiedzi. W tej sali widzę kamery, światła, mikrofony i dziennikarzy. "Dobrze!" - mówię sobie. Nasz Klient nie ma nic do ukrycia. Usprawiedliwił się przed Hiobem i juŜ wkrótce usprawiedliwi się przed wami. Lovett zagłębił się następnie w drobiazgową analizę trzech cech, jakie Bogu sprzed śpiączki powszechnie przypisywano: wszechmocy, wszechwiedzy i wszechdobroci. ZauwaŜył, Ŝe przez lata badacze próbowali nałoŜyć logiczne ograniczenia na władzę, wiedzę i szczodrość OskarŜonego. Ci błądzący sofiści lubili na przykład zapewniać, Ŝe Bóg nie potrafi rozwiązać kwadratury koła ani stworzyć kamienia tak cięŜkiego, którego sam nie potrafiłby podnieść. Przekonywali, Ŝe Bóg najwyraźniej nie zdołał przewidzieć upadku człowieka - stąd Jego słuszne oburzenie, kiedy do niego doszło. W przeświadczeniu Lovetta argumenty takie były jedynie gierkami słownymi, niezdolnymi zaszkodzić Wszechmogącemu w najmniejszym choćby stopniu. - Jedno popularne wyjaśnienie paradoksu cierpienia, wyjaśnienie, na które nie będę marnował państwa czasu, jest w gruncie rzeczy kompromisem. Zasadza się ono na twierdzeniu, Ŝe w świetle faktu istnienia zła nie moŜemy przypisać Bogu sprzed śpiączki Jego trzech tradycyjnych atrybutów. Jeśli OskarŜony był wszechwiedzący i wszechdobry, nie mógł być wszechpotęŜny - w przeciwnym razie interweniowałby, by ukrócić nasze cierpienia. Jeśli OskarŜony był wszechmocny Strona 141

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) i wszechdobry, to z pewnością nie wiedział o naszym bólu. Wreszcie, jeśli był wszechpotęŜny i wszechwiedzący, to w najlepszym razie był pozbawiony moralności, a w najgorszym złośliwy. Nie wybierzemy łatwego rozwiązania. Nie poczynimy załoŜenia, iŜ nasz Klient był nieświadom ludzkiej niedoli, nie będziemy teŜ sugerowali, Ŝe nie był w stanie go zakończyć. W obecnej chwili nie odmówiłbym nikomu z was prawa do stwierdzenia: "Ta zagadka jest nierozwiązywalna. Albo Bóg jest winny wszystkich zarzutów, albo nigdy naprawdę nie był Bogiem". Jednak zagadka jest rozwiązywalna, Wysoki Sądzie. Odpowiedź jest zadowalająca, choć subtelna. Wysoki Sąd będzie musiał uwaŜnie wysłuchać świadków obrony - jednym z nich, co z radością donoszę, będzie sam Martin Candle, tak głębokie jest jego pragnienie poznania prawdy o ludzkim cierpieniu. Gdy Sprawa międzynarodowa numer 227 dobiegnie końca, wszyscy będziecie wiedzieli, dlaczego nie istnieje sprzeczność pomiędzy nagą rzeczywistością bólu i cierpienia a hipotezą wszechpotęŜnego, wszechwiedzącego, wszechdobrego, godnego czci Stwórcy. Dziękuję bardzo. - A więc... co o tym sądzicie? - zapytał Martin z lękiem. - Jeśli kiedykolwiek wysadzę w powietrze Ŝłobek dla dzieci - powiedziała Esther ponuro - chcę, Ŝeby bronił mnie Lovett. - Wysadź dziesięć Ŝłobków, a zapewne weźmie twoją sprawę za darmo - rzucił Randall. - Sąd ogłasza przerwę do godziny dziesiątej jutro rano oznajmił przewodniczący Torvald, anemicznie stukając młotkiem w stół. ROZDZIAŁ 12 Jedynymi anglojęzycznymi gazetami sprzedawanymi w kiosku w hallu hotelu "Huize Bellevue" były "International Herald Tribune" i "USA Today". Rankiem nazajutrz po wygłoszeniu swojego przemówienia wstępnego Martin kupił po jednym egzemplarzu kaŜdej, płacąc pięć guldenów od sztuki. Co zaskakujące, relacja "USA Today" z wydarzeń poprzedniego dnia w Pałacu Sprawiedliwości była bardziej szczegółowa niŜ doniesienia "Heralda", lecz opinia na temat wystąpienia Martina o wiele mniej przychylna. Podczas gdy "Tribune" głosił, iŜ "od początku do końca Candle zaprezentował się jako pełen pasji badacz najgłębszych tajemnic Ŝycia", w oczach "USA Today" był on "nie tyle oskarŜycielem, ile skarŜypytą z młodzieńczym kompleksem niŜszości i umysłem ogarniętym obsesją". "Pełen pasji badacz najgłębszych tajemnic Ŝycia". Martinowi podobało się to stwierdzenie, podobało do tego stopnia, Ŝe wyciął odpowiedni ustęp z gazety i schował do portfela, gdzie stał się czymś w rodzaju podpisu pod jego zdjęcie w prawie jazdy. Wkraczając do Pałacu Sprawiedliwości o godzinie za piętnaście dziesiąta rano, wspierając się na mahoniowej lasce, którą Patrycja wręczyła mu poprzedniego wieczoru, czuł się bardziej pewny zwycięstwa niŜ kiedykolwiek od czasu, gdy powziął zamysł o Sprawie międzynarodowej numer 227. Usiadł, oparł laskę o stół, uśmiechnął się do Randalla i serdecznie poklepał Esther po ramieniu. - CóŜ, kochani, oto jesteśmy w komplecie. - Zebrani, by zabić złego czarodzieja - powiedziała Esther. - Oglądałeś Kanał Sądowy wczoraj wieczorem? - zapytał Randall. - Nie. - Martin przyjrzał się główce swojej laski; była wyrzeźbiona na podobieństwo łba krokodyla, chociaŜ w jego wyobraźni przypominała raczej Lewiatana. - Czytałem akta osobowe świadków i archiwalne numery "Kwartalnika augustyńskiego". - Odtworzyli całe twoje przemówienie. - Jak wypadłem? - Niesamowicie. Ten jasny garnitur sprawia, Ŝe lśnisz. Kilkakrotnym uderzeniem młotka Torvald oznajmił rozpoStrona 142

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) częcie posiedzenia i poprosił stronę oskarŜającą o wezwanie pierwszego świadka. Martin chwycił laskę, wstał i pokuśtykał ku pulpitowi. - OskarŜenie wzywa na świadka Normę Bedloe. Drzwi poczekalni dla świadków otworzyły się i pierwsza nieszczęśniczka Martina weszła do środka: zgarbiona, pomarszczona kobieta w błękitnej wzorzystej sukience, z dwiema plastikowymi rurkami wychodzącymi symetrycznie z jej nozdrzy niczym wąsy Salvadora Dali. W prawej dłoni ściskała butlę z tlenem: zielony, obły metalowy pojemnik, który dźwigała niczym więzienną kulę u nogi. Gdy stanęła na miejscu dla świadków, woźny sądowy - młody szczupły męŜczyzna z bladą skórą - włoŜył jej do ręki egzemplarz protestanckiej Biblii niderlandzkiego Kościoła reformowanego i powiedział: - Proszę się przedstawić. Świadek podała swoje personalia, przysięgła mówić tylko prawdę i zachęcona przez Martina zaczęła opowiadać swoją historię. Długoletnia mieszkanka osady Kasztanowe Wzgórze w stanie Arkansas, przyszła na świat jako waŜący półtora kilograma wcześniak z wadliwie funkcjonującą wątrobą. Przez kolejne trzydzieści pięć lat jej ciało bezlitośnie zatruwało samo siebie wszelkimi toksynami. Miała nieczynne lewe płuco, uszkodzoną prawą komorę serca, uraz móŜdŜka, problemy z kręgosłupem. Przeszła trzy zawały serca w ciągu trzech lat. Zawsze było jej zimno. By uśmierzyć ból i nie dopuścić do pogorszenia się jej stanu, codziennie połykała sześćdziesiąt siedem róŜnych pigułek. - Problem w tym, Ŝe połowę z nich zwracam, zanim jeszcze zdąŜą rozpuścić się we krwi. - Norma Bedloe pochyliła się nad mikrofonem. -To jest strach, z którym muszę Ŝyć. - Strach przed zwymiotowaniem lekarstw? - Martin oparł się na łokciach. - Tak. Od kiedy postanowiłam z sobą skończyć, obawiam się, Ŝe mój Ŝołądek odmówi współpracy. - Zamierza pani popełnić samobójstwo? Norma Bedloe skinęła głową. - śaden amerykański lekarz nie chciał mi pomóc. Gdy dowiedziałam się, Ŝe będzie mi przysługiwał darmowy lot do Holandii, zarezerwowałam bilet na wcześniejszą datę. Przed trzema dniami byłam w Amsterdamie u gastrologa i on powiedzi mi, które leki... wie pan... - Zatrzymają akcję serca? - dokończył Martin, ukradkie: połykając roxanol. - Właśnie. Zapłakałam łzami radości. - Z kieszeni sukiei ki wyjęła kolorową widokówkę. - Napisał nazwę leku na o< wrocie tej pocztówki. Po drugiej stronie widnieje reprodukcj obrazu "Oślepienie Salomona" pędzla Rembrandta. Pocałowi łam Salomona juŜ ze sto razy. - Pani odejście przewidziane jest na... - Gdy tylko wrócę do domu. Trzy przyjaciółki obiecał wpaść z wizytą. Coś w rodzaju poŜegnalnego przyjęcia. Powoli - zbyt wolno - zbawienna morfina uspokoiła rozszz lałego raka. - Pani Bedloe, mam jeszcze jedno pytanie. Jak pani uwa za, kto jest odpowiedzialny za pani cierpienie? Lovett zamachał dłonią w niedbałym geście protestu. - Sprzeciw! - zawołał, nawet nie wstając. - Oddalony - rzekł sędzia Torvald oschle. No, mam nadzieję, pomyślał Martin. Norma Bedloe zacisnęła szczęki. - Nie do mnie naleŜy osądzanie Go... ale powiem jedno UwaŜam, Ŝe dał mi najgorszą wątrobę w całym kosmosie. - Obwinia pani OskarŜonego? - Tak, proszę pana. Obwiniam OskarŜonego. Martina ogarnęło uniesienie pomieszane z przeraŜeniem. Wraz z jednoznacznym oskarŜeniem wypowiedzianym przez Normę Bedloe - zapisanym po angielsku przez sądowego steStrona 143

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) nografa i powtórzonym po francusku przez tłumaczkę - została przekroczona pewna granica. Sprawa międzynarodowa numer 227 nie była juŜ prywatną wojną jednego zawiedzionego faceta. Teraz była sprawą całego świata. Dwie minuty później Lovett stanął przed świadkiem, zwracając się do niej tonem zarazem łagodnym i paternalistycznym. - Ma pani trzydzieści pięć lat, zgadza się? - Tak. - I zamierza pani popełnić samobójstwo? - Tak. - To mnie bardzo zasmuca, pani Bedloe. - Nikt nie kaŜe panu uczestniczyć w przyjęciu. - Jak zapewne pani wie, do niedawna półtorakilowe wcześniaki przewaŜnie umierały w ciągu kilku godzin po urodzeniu. Niektórzy ludzie powiedzieliby, Ŝe pani obecność tutaj to cud. - Dziękuję Bogu za małe podarki - powiedziała Norma Bedloe ze starannie wyćwiczonym uśmieszkiem. - Do ataku, dziewczyno! - szepnął Randall pośród swoich towarzyszy. - Wybrałaś dobrze - powiedział Martin do Esther, ściskając jej ramię. - śałuje pani, Ŝe nie umarła przy urodzeniu? - Sama często zadaję sobie to pytanie - odparła Norma Bedloe. - I jak pani na nie odpowiada? - ZaleŜy, z kim rozmawiam. Czasem mówię ludziom to, co chcą usłyszeć. Czasem mówię im prawdę. - A jak brzmi prawda? - zapytał Lovett, uśmiechając się szeroko. - śałuję, Ŝe nie umarłam. Uśmiech Lovetta pozostawał niepokojąco szeroki. - Czy dorastając, kiedykolwiek prosiła pani niebiańskiego Ojca, Ŝeby ją uleczył? - To znaczy... czy się modliłam? Jasne, modliłam się. Pan by tego nie robił? - Jak moŜna błagać Boga, którego uwaŜa się za złego? - Nigdy nie uwaŜałam Go za złego. - A za jakiego? - Trudno powiedzieć. Za kogoś w rodzaju tych szalonych naukowców, których Boris Karloff grał w starych filmach grozy, badaczy próbujących wynaleźć lekarstwo na raka albo eliksir młodości czy coś podobnego. Eksperyment zawsze miał potworne skutki i Karloff wariował. - Postrzega pani Boga jako szalonego naukowca? - Tak właśnie. - Jako Borisa Karloffa? - Jako Borisa Karloffa. - Nie mam więcej pytań. - Chce pan jeszcze zapytać o coś świadka? - zwrócił się Tonrald do Martina. - Nie, Wysoki Sądzie - odparł Martin, radując się w duchu. Jako drugiego świadka tego ranka wezwał Wandę Jo Jenkins, szorstką młodą dziewczynę przypominającą cięŜarną córkę Lota,Szuę. - Ile ma pani lat? - zapytał, gdy Wanda Jo Jenkins złoŜyła przysięgę. - Jutro skończę siedemnaście - odpowiedziała dziewczyna melodyjnym południowym akcentem. - Czy dobrze widzę? Nosi pani obrączkę ślubną? - Tak. - Jest więc pani męŜatką? - Jestem wdową. - Proszę opowiedzieć sądowi o swoim zmarłym męŜu. W nie zaplanowanym, lecz błyskotliwym geście Wanda Jo Jenkins obróciła się bezpośrednio ku dziewięciu sędziom. - MoŜe czytaliście o tym w "People". Billy był jednym z tych trzech chorych na hemofilię braci, którzy zarazili się Strona 144

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) AIDS od zakaŜonej krwi. - Czy nawiązuje pani do tak zwanej afery Ośrodka Krwiodawstwa w Atlancie? - zapytał Martin. - Tak. - Czy w dniu ślubu Billy Jenkins wiedział, Ŝe umiera? - Tak, wiedział. - Ile miała pani wtedy lat? - Piętnaście, a Billy czternaście. Wszyscy na sali jęknęli ze zdumienia. - Gdzie wtedy mieszkaliście? - W Bossier City, stan Luiz Jana, ale musieliśmy wybrać się poza granicę stanu do Carthage. Czternastolatek nie moŜe zawrzeć legalnego związku małŜeńskiego w Luizjanie, ale jest to moŜliwe w Teksasie. - Czy wasi rodzice popierali ten związek? - Dzień przed ślubem ojciec powiedział do mnie: "Wanda Jo, w normalnych okolicznościach sprałbym ci tyłek za taki wyskok, ale w tej sytuacji jestem z ciebie dumny jak Ŝaden inny ojciec w całej Ameryce". - Czy u Billy'ego Jenkinsa były juŜ widoczne jakieś objawy AIDS? - Tak. Był pacjentem szpitala dziecięcego w Shreveport. Musieliśmy wtoczyć jego łóŜko do kościoła. Nie mógł wstać, nawet gdy udzielono nam ślubu. Ta rozmowa nie mogłaby się toczyć lepiej, pomyślał Martin, który sam udzielał podobnych ślubów w trakcie swojej kariery jako sędzia pokoju. - Tamten dzień musiał być dla pani bardzo cięŜki. - To był najszczęśliwszy dzień w moim Ŝyciu. - Czy wyszła pani za Billy'ego z litości? - Nie. Wyszłam za niego, poniewaŜ go kochałam. A takŜe... cóŜ, wiedziałam, Ŝe jeśli się nie pobierzemy, Billy umrze jako chłopiec, a nie jako męŜczyzna. - Czy Billy był męŜczyzną, kiedy umierał? - Tak. - Było to związane ze sporym ryzykiem, nieprawdaŜ? - UŜywaliśmy prezerwatyw. Billy był wspaniałym kochankiem, pełnym entuzjazmu. Pod koniec stało się to zbyt bolesne dla niego ze względu na otwarte rany na całym ciele. Martin umilkł, pozwalając, by hiobowe wrzody Billy'ego wryły się dobrze w pamięć sędziów. - Czy uwaŜa się pani za kobietę religijną, pani Jenkins? - W kaŜdą niedzielę uczęszczam do kościoła metodystycznego w Bossier City. - Czy modli się tam pani? - Przez cały czas. - O co się pani modli? - Modlę się, by Bóg pomógł mi Mu przebaczyć. - Nie mam więcej pytań. Lovett rozpoczął przesłuchanie, prosząc Wandę Jo Jenkins, by opisała zmarłego męŜa. Jak się ubierał? Jakie były jego ulubione programy telewizyjne? Czy miał jakieś hobby? Świadek odpowiedziała, Ŝe Billy ubierał się niedbale, oglądał godzinami hokej w telewizji, uwielbiał puszczać rakiety i fajerwerki. - Raz wysłał mysz w powietrze i sprowadził Ŝywą na dół. Jego matka nie znosiła, kiedy biegał z tymi swoimi rakietami. Bała się, Ŝe zacznie krwawić. - Co jeszcze pani mąŜ robił dla zabawy? - Zawsze gdy myślę o Billym, przypominam go sobie z nosem w ksiąŜce. Zbierał wszystkie tomy pańskiej opowieści o Sargasii. Szczególnie podobał mu się odcinek pod tytułem "Chłopiec, niedźwiedź i szafka na szczotki". - Pani Jenkins, czy czuje pani, Ŝe Billy nadal jest z panią w jakiś sposób? - Ze mną? - Blisko pani. Przy pani. śe nad panią czuwa. - Czasem słyszę jego głos. Miał taki wspaniały chrapliwy Strona 145

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) głos. - Czy sądzi pani, Ŝe mówi do pani z nieba? - Nie, nie sądzę tak. - Czy wierzy pani w istnienie nieba? - Nie bardziej niŜ w istnienie wyspy o nazwie Sargassia. - Kolejny wspaniały wybór - wyszeptał Martin, mrugając radośnie do Esther. - Dziękuję, pani Jenkins - rzekł Lovett. - To wszystko. Po przerwie obiadowej Martin powoływał na świadków kolejnych hiobian. Orin Bromwell, stwardnienie rozsiane. Julia Schroeder, dysfunkcja nerek. Peter Henshaw, AIDS. Następnego dnia wezwał nowy zestaw świadków. Christopher Ransom w wózku inwalidzkim przez cały ranek opowiadał o koszmarze stwardnienia zanikowego bocznego, o nie opuszczającej go świadomości, Ŝe wkrótce stanie się posiadaczem "umysłu człowieka uwięzionego w ciele warzywa". Po południu znana malarka Carolyn Meeshaw opowiedziała o tym, jak "traci wzrok dla rozrywki Wszechmogącego" u szczytu swojej kariery. Potem Esther, przechodząc zza stołu oskarŜenia na miejsce dla świadków, przypomniała, jak "jeden z ulubionych pasoŜytów Boga" spustoszył mózg jej córeczki. Przesłuchując świadków oskarŜenia, Lovett przyjął ten sam beznamiętny ton, jakim posługiwał się w rozmowach z Normą Bedloe i Wandą Jo Jenkins. Był uprzejmy, wręcz troskliwy, i udawało mu się w słuchaczach zaszczepić niejasne przekonanie, Ŝe próby, jakim poddawani byli nieszczęśnicy z obozu Martina, posiadały pewien wewnętrzny sens, którego ci nie byli w stanie do końca pojąć. Resztę tygodnia zajął rak, całe jego diabelskie spektrum, od mózgu po jelita, od nerki po płuca, od piersi po prostatę. - Lovett ma moŜe ontologię po swojej stronie - mamrotał Randall do towarzyszy - ale my mamy onkologię. Szczególnie poruszające było świadectwo Franka Lathama, którego dwudziestojednoletnia siostra umarła na chorobę Hodgkinsa po dziesięciu latach bolesnej chemioterapii. - Dostawała tyle listów i pocztówek, Ŝe listonosz Ŝartobliwie dopominał się o napiwek - mówił Latham łamiącym się głosem. - Wszyscy kochali naszą Elsę. Lecz Martin naprawdę strzelił w dziesiątkę, dopiero powołując na świadka Rosalind Kreuger. Pani Kreuger przez łzy opowiedziała, jak jej najmłodsza córka, Mary Lou, umierała na białaczkę w wieku dziewięciu lat, pomimo przeprowadzonego w ostatniej chwili przeszczepu szpiku kostnego. Najbardziej ze wszystkiego Mary Lou uwielbiała pływać i pod koniec Ŝycia wciąŜ prosiła o własny basen. - Od organizacji charytatywnej, Fundacja Spełnionych śyczeń, dostała prezent, ale nie taki jak myślała - wspominała Rosalind Kreuger. - Był to wielki, okrągły gumowy basen do postawienia w ogrodzie. Mary Lou chciała mieć prawdziwy basen - chciała, Ŝeby wykopali dziurę w ziemi na podwórku i napełnili wodą. Próbowała ukryć rozczarowanie, ale widziałam, co czuje. Weekend Martin przesiedział z Patrycją na kanapie w hotelowym apartamencie, przeglądając akta świadków, co jakiś czas rzucając okiem na zwięzłą relację telewizji CNN z pierwszego tygodnia procesu. W trakcie przesłuchania Christophera Ransoma obraz zmienił się i obdarzona szeroką szczęką dziennikarka w studiu poinformowała, Ŝe w piątek wieczorem - wkrótce przed północą czasu wschodniego - świadek Norma Bedloe popełniła samobójstwo w swoim domu w osadzie Kasztanowe Wzgórze w stanie Arkansas w obecności trzech przyjaciółek. - Jakie to smutne - powiedział Olaf. - Sądzę, Ŝe nie miała innego wyjścia - rzekł Gunnar. - Pozostała wierna swoim zasadom do końca - dodał Martin. - Była dzielną kobietą. - Nie nazwałbyś jej dzielną, gdyby zrobiła to przed złoŜeniem zeznań - burknęła Patrycja, podnosząc wzrok znad szkiStrona 146

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) cu. Rysunek przedstawiał ogromnego Ŝuka miaŜdŜącego szczypcami szkolny autobus. - Ci biedni ludzie są dla ciebie niczym. Traktujesz ich jak pionki w grze. - Patrycjo, to niesprawiedliwe - zaprotestował Martin. - Dosłownie się rozpływałeś, kiedy Mary Lou Kreuger nie dostała odpowiedniego rodzaju basenu kąpielowego. - Po której ty właściwie jesteś stronie? - Po twojej, Martin. Tylko nie wiem, czy ty teŜ. - Nie rozpływałem się. - Rozpływał się pan - potwierdził Olaf. - Rozpływał - rzekł Gunnar. Kiedy proces wznowiono w poniedziałek, Martin przesunął uwagę od chorób ku innym rodzajom zła naturalnego; strategię tę kontynuował równieŜ we wtorek rano. Jedenaścioro świadków opowiedziało, jak ich Ŝycie zmieniło się nieodwołalnie pod wpływem tego, co Martin nazwał "bezmyślną przemocą Matki Ziemi". Calvin Hatch, emerytowany mechanik samochodowy, w trakcie huraganu, jaki nawiedził miasto Xenia w stanie Ohio w roku 1974, lecącą aluminiową felgą dostał prosto w czoło, co dało początek prześladującym go odtąd atakom paraliŜu. Eugene West, autor scenariuszy w Hollywood, w czasie wielkiego trzęsienia ziemi w San Francisco w roku 1994 stracił młodszego brata, któremu znak UWAGA DZIECI przebił pierś. Na Loyetcie ofiary Ŝywiołów nie zrobiły wraŜenia. Zamiast przesłuchać je osobiście, posłał brata w zastępstwie. Proces nabrał ślamazarnego tempa i stał się nieco chaotyczny. W większości przypadków Darcy prosił po prostu świadka o powtórzenie jakiegoś nieistotnego faktu: daty zejścia lawiny, czasu trwania burzy gradowej, prędkości huraganu. Po wtorkowej przerwie obiadowej Esther zajęła miejsce przed ławą sędziowską i do godziny piątej po południu w środę przesłuchała czternaścioro hiobian, którzy albo sami doznali uszczerbku na zdrowiu, albo stracili kogoś bliskiego w wypadku samochodowym, w wyniku niewłaściwego obchodzenia się z bronią, parowania substancji toksycznych, wadliwego funkcjonowania wind, korozji drabinek ewakuacyjnych i dopuszczania do eksploatacji rozpsypujących się karuzel w wesołych miasteczkach. June Weintraub wspominała katusze, jakie przeŜywał na łoŜu śmierci jej nastoletni syn Aron, którego kostium yeti zapalił się od iskier z ogniska na obozie młodzieŜowym w górach Catskills. Marilyn Stonebury opisa16 - Niewinni... ła, jak pierwszego grudnia 1958 roku stała z innymi rodzicami przed siedzibą szkoły parafialnej pod wezwaniem Naszej Pani Anielskiej w Chicago, słuchając wrzasków umierających dzieci, podczas gdy płomienie pochłaniały budynek. Malcolm Beale, męŜczyzna z dłońmi wyrastającymi bezpośrednio z ciała na podobieństwo płetw foki, opowiedział o swoim Ŝyciu jako jednego z ośmiu tysięcy europejskich "dzieci thalidomidu". Przesłuchując świadków oskarŜenia Lovett zdołał okazać współczucie, broniąc jednocześnie swoich teologicznych pozycji. Teza, jaką rozwijał, była prosta niczym twierdzenie Pitagorasa. Zło egzystencjalne zawsze ma u swego źródła ludzkie niedbalstwo, arogancję i głupotę. OskarŜony nie ma z tym nic wspólnego. W czwartek i piątek Esther roztoczyła przed sędziami panoramę rozległej krainy zła moralnego. Dwunastoletnia córka Sheili Rabinowitz została zgwałcona i wypatroszona przez psychopatycznego mordercę w San Diego. Kilkuletni syn Bruce'a Kadreya wyleciał w powietrze w wyniku eksplozji ładunku wybuchowego podłoŜonego pod budynek władz federalnych w Oklahoma City w roku 1995. Ostatniego dnia słuŜby w Wietnamie Stanley Pallomar nastąpił na minę. Stracił obie nogi, palce lewej dłoni i sporo ciała na klatce piersiowej. Bohater wojenny zeznawał z wózka inwalidzkiego, kołysząc się na boki niczym gumowa Godzilla Brandona Appleyarda. EsStrona 147

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ther zachowała swojego najbardziej wymownego świadka na sam koniec: Xavier Mrugamba, okaleczony uciekinier z Ruandy, który cudem przeŜył masakrę w roku 1994 i mieszkał obecnie na przedmieściach Londynu. Kiedy młodzieŜowe bojówki Hutu napadły na jego rodzinny dom niedaleko Kigali, Xavier padł na kolana i błagał, Ŝeby oszczędzili jego najbliŜszym śmierci od ciosów maczet, więc bandyci kazali mu zabrać Ŝonę i dwójkę dzieci na tył domu, związać im ręce i wrzucić wrzeszczących do dołów latrynnych... Musiał to zrobić. Zaraz potem bojówkarze odrąbali Xavierowi ręce i zostawili go na pewną śmierć. Lovett odmówił przesłuchania ofiar zła moralnego i tym razem nie wysłał nawet Darcy'ego na swoje miejsce. Moralne zło jest nieuniknioną konsekwencją ludzkiej wolnej woli, brzmiał jego argument. Nie mieszajcie w to naszego Klienta. Martin rzucił niespokojne spojrzenie w stronę ławy sędziowskiej. śaden z sędziów nie wydawał się szczególnie poruszony rozgrywającymi się przed nim wydarzeniami; wszyscy wyglądali, jakby woleli raczej rozpatrywać jakiś międzynarodowy spór graniczny. Czy ten potok melodramatyzmu raził ich wraŜliwość? Czy brzydziła ich nieczynna wątroba Normy Bedloe, spalony syn June Weintraub, choroba Malcolma Beale'a, kalectwo Xaviera Mrugamby? Czas zmienić strategię, pomyślał Martin. Czas schować cierpiętników i przekazać sprawę w ręce zawodowców. Na fotografii zamieszczonej w katalogu Muzeum Klęsk śywiołowych i Katastrof Naturalnych Krofta doktor Donald Carbone wyglądał jak męŜczyzna wysoki i postawny, teraz jednak Martin ujrzał, Ŝe moŜna by go najwyŜej nazwać krępym. Ponownie wyciągnął katalog i wkrótce odkrył, na czym polegała jego omyłka: zdjęcie zrobiono w samym muzeum, a wyścigowy samochód, przy którym stał Carbone, był wykonaną w skali trzy do pięciu repliką mercedesa-benza, który wypadł z toru w trakcie Grand Prix w roku 1955. Niski wzrost socjolog nadrabiał jednak pewnością siebie. Robił wraŜenie człowieka tak przekonanego o własnej racji, Ŝe u świadka obrony byłoby to nie do zniesienia. Po zaprzysięŜeniu z pewną wyŜszością poinformował trybunał, Ŝe jest dziekanem wydziału badań nad katastrofami na uniwersytecie Bowling Green State w Ohio i wykłada kataklizmikę stosowaną w katedrze Poincare. - Badania nad katastrofami - rzekł Martin, czując, jak ból rozlewa mu się po lewym ramieniu - to stosunkowo młoda dziedzina nauki, nieprawdaŜ? - Bez fałszywej skromności muszę stwierdzić, Ŝe praktycznie sam ją wynalazłem. Martin ukradkiem połknął dwie tabletki roxanolu. - Proszę opowiedzieć sądowi o badaniach nad katastrofami. - Nasza teza jest prosta. - Carbone chwycił mikrofon przytwierdzony do mównicy dla świadków, przyciągnął go ku sobie. - Analizując historię na j gwałtownie j szych wydarzeń światowych za pomocą aparatu naukowego kataklizmiki, badacze dowiadują się, jak ludzka psychika zachowuje się w warunkach stresu, a jednocześnie zyskują unikatowy wgląd w podstawowe wzorce działania natury. - Chodzi o wydarzenia takie, jak... - Zarazy, susze, trzęsienia ziemi, katastrofy lotnicze, wielkie poŜary - recytował melodyjnie Carbone. - Wystarczy przejść się po naszym muzeum... mam na myśli Muzeum Klęsk śywiołowych i Katastrof Technologicznych Krofta, by zrozumieć, o czym mówię. Czując zbawienne działanie środka przeciwbólowego, Martin wskazał przedmioty ułoŜone w pięciu stosach pod najbliŜszą ścianą. Cały weekend zajęło Randallowi i Esther przetransportowanie dowodów do Pałacu Sprawiedliwości i ustawień ich na stole dowodowym. - Doktorze Carbone, czy rozpoznaje pan te przedmioty? Strona 148

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Są to wszystko eksponaty z naszego muzeum. Martin podszedł do stołu i podniósł ogromną odbitkę zdj cia z mikroskopu elektronowego oznaczoną napisem DOWÓ A-l: PASTEURELLA PESTIS. Przedstawiało coś w rodzą; gromady dŜdŜownic rozrzuconych na chodniku po gwałtowny deszczu. - Co to jest? - zapytał Carbone'a. - Bakteria powodująca dymienicę morową, powiększeń tysiąc razy. Zazwyczaj to zdjęcie wisi w nas/ej Sali Epidemi Martin zwrócił się do kamery Kanału Sądowego i podnió; karton, sprawiając, Ŝe pojawił się na ekranach sędziowskie monitorów. Zawsze zaczynaj od asa, pomyślał, odkładając zdj< cię na stół. - Wysoki Sądzie, oskarŜenie przedstawia dowód A-l: Pc steurella pestis. - Czy obrona ma jakieś obiekcje przeciwko dopuszczeni Pasteurella pestis jako dowodu w sprawie? - zapytał Torvald. - Zasadniczo tak, ale chcemy, by pan Candle miał moŜliwi największą swobodę przy prezentowaniu swoich argumentóy - MoŜe pan kontynuować, panie Candle. - Proszę opowiedzieć sądowi o wielkiej zarazie - zwróci się Martin do Carbone'a. - Czarną ospę notowano juŜ przed czternastym wiekiem ale mówiąc o wielkiej zarazie, ludzie mają zazwyczaj na myśl epidemię, która wybuchła w roku 1347 - rzekł Carbone z oŜy wieniem. - Naprawdę brakuje tu słów. Smród gnijących cia: unosił się nad kaŜdym europejskim miastem. Połowa ludność: Florencji wymarła w ciągu sześciu miesięcy. Pięćdziesiąt ty sięcy trupów wrzucono do zbiorowego grobu za granicami Łon dynu. W południowej Francji zabrakło miejsc do grzebania zmarłych, toteŜ awinioński papieŜ, Klemens VI, musiał poświęcić rzekę Ren. - Jedno z malowideł w waszej Sali Epidemii przedstawia chłopów wieszających jednocześnie pięćdziesiąt psów. - Ludzie nabrali błędnego przekonania, Ŝe psy przenoszą zarazę. Zwierzęta te masowo zabijano, co przyniosło odwrotny skutek, gdyŜ psy były głównym przeciwnikiem szczurów, które naprawdę przenosiły bakterię. - Inne malowidło przedstawia grupę biczujących się pokutników. - W roku 1350 papieŜ Klemens zorganizował wielką pielgrzymkę do Rzymu. Sądził, Ŝe Boga ucieszy tak wielki pokaz niezłomnej wiary, ale flagelanci tylko rozprzestrzeniali zarazę. - Cztery lata trwała epidemia, zgadza się? - Wygasła wreszcie w roku 1351, zabiwszy łącznie dwadzieścia pięć milionów męŜczyzn, kobiet i dzieci. - Powiedział pan: dwadzieścia pięć milionów? - Dwadzieścia pięć milionów. Martin spojrzał na zdjęcie i rzekł z sarkazmem: - Nie był to ostatni raz, gdy świat usłyszał o Pasteurella pestis, prawda? - W roku 1664 Londyn był kipiącą Ŝyciem metropolią, którą zamieszkiwało pięćset tysięcy osób. We wrześniu 1665 opustoszał, domy zabito na głucho i oznaczono czerwonym krzyŜem. - Czemu? - Władze miejskie zamykały zaraŜonych mieszkańców w ich własnych domach. W naszym muzeum posiadamy kopię drzwi z takiego domu, z wciąŜ widocznym napisem nad namalowanym krzyŜem: "Panie, zmiłuj się nad nami". Martin podszedł do stołu z eksponatami dowodowymi i chwycił tablicę oznaczoną DOWÓD A-2: TREPONEMA PALLIDUM. Fotografia przedstawiała dziesiątki spiralnych bakterii. - Co tutaj mamy? - zapytał, podnosząc tablicę do kamery. - Krętka bladego, odpowiedzialnego za wywoływanie kiły. - Szczególnie zjadliwa odmiana kiły szalała w Europie pod koniec piętnastego wieku, zgadza się? Strona 149

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Lekarze nigdy wcześniej nie widzieli czegoś takiego. Kazali pacjentom pić krew węŜy, czasem rosół z sępa z dodatkiem sarsaparylli. Pewien lekarz wojskowy był zmuszony amputować zaraŜone genitalia pięciu tysiącom Ŝołnierzy. Resztę dnia i cały następny ranek Martin przedstawiał sądowi kolejne złowrogie mikroby ze zbiorów Muzeum Krofta. Bakteria błonicy. Bakteria cholery. Wirus ospy. Wirus odry, nadal odpowiedzialny za osiemset osiemdziesiąt tysięcy zgonów rocznie. HIV, kaŜdego roku zabierający do grobu pięćset pięćdziesiąt tysięcy ofiar. Plasmodium, pierwotniak malarii, obecnie zbierający roczne Ŝniwo w wysokości miliona trupów. We wtorek po południu Randall przeszedł do opisywania tego, co nazwał "biologiczną bronią masowego raŜenia wysyłaną przez Boga w Jego bezlitosnej wojnie przeciwko ludzkości". Dowodem A-27 był półmetrowy plastikowy model komara Aedes aegypti, nosiciela złowrogiego wirusa Ŝółtej febry. Trzymając model na kolanach niby zwierzątko domowe, doktor Carbone wyjaśnił, Ŝe w latach 1793-98 Ŝółta febra zabiła niemal trzynaście tysięcy Ŝołnierzy brytyjskich na francuskiej wyspie Santo Domingo. Dowodem A-31 był bochenek chleba wypieczony z mąki zaraŜonej sporyszem, roznoszonym przez grzyb Claviceps purpurea. W roku 1722 blisko dwadzieścia tysięcy Rosjan zmarło w męczarniach po zjedzeniu zaraŜonego chleba. Dowód A-34 stanowiła lniana maska noszona przez pracownika portowego w San Francisco podczas wielkiej epidemii grypy w latach 1918-19. Maski na niewiele się przydawały, ale władze miejskie i tak kazały je nosić. Światowa liczba ofiar: dwadzieścia dwa miliony. W środę rano Martin wrócił na mównicę, która była juŜ dla niego meblem uderzająco znajomym; znał kaŜdy słój i kaŜdą nierówność na jej powierzchni. Porzucił maleńki wszechświat bakterii chorobowych i zaczął opisywać gargantuiczną rzeczywistość chaosu na skalę planetarną, prowadząc sędziów do Sali Trzęsień Ziemi i Wybuchów Wulkanów. Dowodem B-l była pęknięta czaszka dziecka, które wraz z dwudziestoma tysiącami innych ofiar zginęło w wielkim trzęsieniu ziemi w Sparcie w roku 464 p.n.e. Dowód B-9 stanowił rozbity dzwon z bizantyjskiego kościoła zniszczonego przez trzęsienie ziemi, które przemieniło w gruzy Antiochię w roku 526 n.e., pociągając za sobą sto pięćdziesiąt tysięcy ofiar. W miarę upływu dnia Martin przyspieszył tempo prezentacji dowodów, zaostrzył argumentację i zmienił retorykę, pokazując na przykładzie eksponatów z Muzeum Krofta, jak OskarŜony "zesłał swój sejsmiczny gniew" na czterdzieści osiem poszczególnych ośrodków cywilizacyjnych pomiędzy rokiem 1456 a 1999. Wielkie trzęsienie ziemi w Lizbonie z roku 1755, które podsyciło oświeceniowy sceptycyzm względem boskiej sprawiedliwości, kosztowało Ŝycie siedemdziesięciu pięciu tysięcy ofiar, w tym setek wiernych zebranych w katedrach z okazji dnia Wszystkich Świętych. Największa katastrofa w dziejach Chile miała miejsce trzydziestego pierwszego maja 1970 roku, kiedy to potęŜny wstrząs targnął okolicami miasta Chimbote. Zginęło sześćdziesiąt tysięcy dorosłych i pięć tysięcy dzieci. Jeden z ocalałych, błagając przed radio o pomoc, donosił: "Nie mamy lekarstw. Nie mamy jedzenia. Przez całą noc kobiety płakały i modliły się. MęŜczyźni przeklinali, podnosząc pięści ku niebu". - Podnosząc pięści ku niebu? - powtórzył Martin. - Tak właśnie zanotowano słowa tego człowieka - odparł Carbone. Wieczór Martin spędził w towarzystwie Patrycji i swoich ochroniarzy, przeglądając eksponaty Muzeum Krofta; pozostali oglądali wiadomości w CNN. - Musisz zmienić temat - rzekła Patrycja, pociągając skrzydła wielkiej waŜki, która wyglądała, jakby miała ochotę na akt seksualny z odrzutowcem. - Trochę przesadzasz. - Bóg przesadza. Ja zajmuję się faktami. Strona 150

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Całe dnie tylko zarazy i trzęsienia ziemi... ludzi zaczyna to nudzić. - Pańska przyjaciółka ma rację - rzekł Olaf. - Gdybyśmy nie znali pana osobiście, pewnie zmienilibyśmy kanał - dodał Gunnar. - Nudzić? - jęknął Martin. - Nudzić? A co z chorobami, których nie wymieniłem? Co z gruźlicą i tyfusem? Co ze śpiączką afrykańską? Czy wiecie, ile osób śpiączka afrykańska zabija kaŜdego roku? Siedemset tysięcy! A koklusz trzysta sześćdziesiąt tysięcy! Wirusowe zapalenie wątroby typu B dwa miliony! - Sędziowie są znudzeni - powiedziała Patrycja. - Widać to na ich twarzach. Dość juŜ tych trzęsień ziemi. - Skończyliśmy z nimi. - To dobrze. - Jutro czas na wulkany. W czwartek rano Randall ponownie podjął zadanie przesłuchiwania Carbone'a. Wskazał dowód B-63, który wyglądał jak gipsowa rzeźba twarzy młodego chłopca. - Co to jest? - Podobizna pięcioletniej ofiary erupc j i Wezuwiusza, katastrofy, która w roku 79 n.e. zmiotła z powierzchni ziemi Pompeje i Herkulanum - odparł Carbone radośnie. - Istnieje dziewięćdziesiąt osiem takich podobizn. W posiadaniu naszego muzeum znajduje się szesnaście. Wielu obywateli Pompei, jak widać, zostało Ŝywcem pogrzebanych pod roztopioną lawą. Gdy lawa twardniała, ich ciała się rozkładały, zostawiając po sobie naturalny odlew. By uzyskać eksponat, taki jak trzyma pan w rękach, archeolodzy musieli jedynie wlać płynny gips do powstałego zagłębienia, pozwolić mu stwardnieć i odłupać spopieloną lawę. - A więc dowód B-63 nie jest w istocie rzeźbą, prawda? - Nie, panie Selkirk, jest to odlew, rodzaj trójwymiarowej fotografii dziecka w agonii. To był pierwszy z dwudziestu pięciu przykładów wybuchów wulkanów, z liczbą ofiar przekraczającą trzy miliony - od eksplozji, która zatrzęsła wyspą Therą w roku 1628 p.n.e., do duszącego gazowego gejzeru, który wystrzelił z jeziora Nios w Kamerunie w roku 1986, uśmiercając dwa tysiące okolicznych mieszkańców. W miarę trwania przesłuchania Martin zaczął przyznawać erupc j om punkty, licząc po punkcie od kaŜdego tysiąca ofiar. Godne szacunku piętnaście dla sycylijskiej Etny w roku 1169; doskonałe pięćdziesiąt trzy dla japońskiego Unsen w roku 1793; Ŝałosne jeden dla Mayon na Filipinach w roku 1814; solidne trzydzieści sześć dla indonezyjskiego Krakatau w roku 1883; rozczarowujące sześć dla Santa Maria w Gwatemali w roku 1902. Szczególnie spektakularna była erupcja wulkanu Laki na Islandii ósmego czerwca 1783 roku, kiedy to bezpośrednio zmarło dziewięć tysięcy osób, a popioły zasłoniły słońce, powodując głód tak tragiczny, Ŝe wynędzniałe konie poŜerały się nawzajem, a ludzie byli zmuszeni jeść konopne liny. Nie mniejsze wraŜenie robił wybuch wulkanu Pele na Martynice ósmego maja 1902 roku, w wyniku którego przez miasto stołeczne Saint-Pierre przetoczyła się gigantyczna kula ognia. Co zdumiewające, wiele z trzydziestu pięciu tysięcy ofiar miało na sobie nie spalone ubranie. Rozgrzany obłok poruszał się na tyle szybko, Ŝe materiał nie zdąŜył się zająć, chociaŜ Martynikanom zagotowała się krew i eksplodowały mózgi. Po przerwie Esther podjęła przesłuchanie, badając zawartość Sali Katastrof Komunikacyjnych. Dowodem C-ll był zniszczony wysokościomierz z wenezuelskiego samolotu DC-9, który nieoczekiwanie stracił pułap szesnastego marca 1969 roku i roztrzaskał się na przedmieściach Maracaibo. Wszyscy pasaŜerowie, osiemdziesięciu czterech, ponieśli śmierć, a pięcioosobowa rodzina zebrana przy stole do obiadu nie zdąŜyła nawet się zorientować, co ich zabiło, kiedy potęŜna maszyna zwaliła się na ich dom. Symbolem C-13 oznaczone były tylne drzwi samolotu transportowego amerykańskich sił powietrznych, który wystartował z Sajgonu czwartego kwietnia 1975 roku, Strona 151

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wioząc na pokładzie dzieci wietnamskie, korzystające z programu ratowania sierot wojennych. Gdy wspomniane drzwi oderwały się nagle, samolot musiał awaryjnie lądować na polu ryŜowym. Pięćdziesięcioro dzieci upchanych w ładowni zginęło natychmiast, sto dwadzieścioro dwoje zmarło w szpitalu od odniesionych ran. Następnego dnia, zarejestrowawszy dwadzieścia cztery katastrofy lotnicze, Esther naświetliła sprawę "przyzwolenia OskarŜonego na niezliczone katastrofy morskie". Dowodem C-31 były kajdany wyłowione z wraku "Sisters", brytyjskiego statku niewolniczego, przewróconego podmuchem wiatru siedemnastego maja 1787 roku, podczas podróŜy z Afryki na Kubę. Czterystu dziewięćdziesięciu siedmiu Murzynów utonęło, przykutych do swoich koi. Dowodem C-45 był kompas z frachtowca "Mont Blanc", który wypływał z Halifaksu szóstego grudnia 1917 roku, z ładownią pełną dynamitu i benzyny, kiedy nagle uderzył w statek handlowy "Imo". Eksplozja wyrzuciła "Imo" na suchy ląd, zrównała z ziemią pięć kilometrów kwadratowych miasta i doprowadziła do śmierci setek dzieci pod gruzami szkół i sierocińców. Martin spędził przerwę obiadową w swoim gabinecie, przeglądając katalog Muzeum Krofta i rozmawiając przez telefon z Patrycją. - Jak nam idzie? - Naprawdę chcesz znać moją opinię? - CóŜ, tak. - Przesadzacie z sierotami. Najpierw trzęsienie ziemi w Chimbote, potem ta katastrofa samolotu w Wietnamie, a teraz eksplozja w porcie Halifaksu. - Zbyt wiele sierot? Nie moŜna mieć zbyt wielu sierot. - Zbyt wiele sierot, Martin. Zmieńcie temat. Po południu Esther omówiła do końca zawartość Sali Katastrof Komunikacyjnych, podając do stenogramu szczegółowy opis dwudziestu sześciu słynnych katastrof kolejowych, drogowych i wypadków w metrze. Dowód C-68 stanowiła skrzynia biegów z mercedesa-benza, który dachował w trakcie wyścigu Grand Prix w Le Mans jedenastego czerwca 1955 roku, przelatując nad wałem ziemnym i lądując na tłumie gapiów. Lecące części rozbitej maszyny poraniły wielu kibiców i pozbawiły głów dwoje dzieci na oczach ich rodziców. Dowodem C-72 była tablica z nazwą stacji Moorgate, końcowego przystanku jednej z linii londyńskiego metra. Dwudziestego ósmego lutego 1975 roku skład sześciu wagonów przyspieszył nagle z niewytłumaczalnych powodów pod koniec tunelu, uderzając czołowo w przeciwległą ścianę. Czterdziestu jeden pasaŜerów poniosło śmierć na miejscu, a pierwszych piętnaście siedzeń zostało zmiaŜdŜonych w półmetrową masę Ŝelaza, wnętrzności i kości. - Do pewnego czasu eksponowaliśmy tę właśnie zmiaŜdŜoną masę - wyjaśnił Carbone - potem jednak musieliśmy z tego zrezygnować. - Było to zbyt przeraŜające? - zapytała Esther. - Zbyt kuszące. Goście nieustannie odrywali małe fragmenty i zabierali na pamiątkę do domu. Piętnaście po piątej, wkrótce po ogłoszeniu przerwy do poniedziałku rano, Torvald zaprosił Martina i Lovetta do swego prywatnego gabinetu na najniŜszym piętrze podziemi Pałacu Sprawiedliwości. - Dokąd pan zmierza, Candle? - zapytał, z trudem powstrzymując wściekłość. Martin rozejrzał się po gabinecie. Na regałach pod ścianami stały rzędami ksiąŜki, tworząc wraŜenie, Ŝe jest to schron przeciwlotniczy dla intelektualistów. - Dokąd zmierzam? Wydaje mi się, Ŝe reprezentuję moich klientów, to znaczy ludzi całego świata, Wysoki Sądzie. - Sprawia pan, Ŝe całemu światu chce się rzygać. Ten Carbone, którego pan wytrzasnął, to chyba jakiś sadysta. Czy zauwaŜył pan, jak on się uśmiecha? Do diabła, Candle, to jest wiStrona 152

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) dowisko rodzinne. Pojmuje pan? Co wieczór, w paśmie najlepszej oglądalności, Kanał Sądowy nadaje transmisje do piętnastu milionów domów na całym świecie. Trzy tysiące wykładowców nauk politycznych kaŜe swoim studentom oglądać proces w ramach pracy domowej. Czy rozumie pan, co mówię? Dość Ŝołnierzy z poobcinanymi ptaszkami! Dość zmiaŜdŜonych sierot! Dość zgilotynowanych dzieci! - Wolałbym, Ŝeby mniej martwił się pan o burŜuazyjne poczucie dobrego smaku, Wysoki Sądzie, a bardziej o sprawiedliwość. - Ten maniak ma opuścić miejsce dla świadków najpóźniej we wtorek po południu. Czy wyraŜam się jasno? - Tylko dlatego Ŝe ekspedycja naukowa pańskiego przyjaciela nie przyniosła Ŝadnych rezultatów, doktorze Torvald, nie musi pan wyŜywać się na mnie. - Wtorek po południu. Czy to zrozumiałe? Wtorek po południu! - WciąŜ mamy jeszcze w zanadrzu poŜary. Mamy susze. Z oczami błyszczącymi od morfiny i desperacji Martin zwrócił się do Lovetta. - Mówił pan, Ŝe zaleŜy mu na dobrej walce. Lovett zamyślił się, rytmicznie stukając laską o podłogę, jakby nadawał wiadomość kodem Morse'a. - Proszę się uspokoić, panie przewodniczący - rzekł w końcu do Torvalda. - Oddajmy diabłu, co mu się naleŜy. - Naprawdę pan uwaŜa, Ŝe powinniśmy to zrobić? - Tak. - Nie rozumiem dlaczego. - Jeśli Trybunał uniewinni mojego Klienta - odparł Lovett - z pewnością pan Candle zwoła konferencję prasową i ogłosi, Ŝe nie dopuściliśmy do przedstawienia waŜnych dowodów. W trakcie tego procesu musimy rozwiązać dylemat dobra i zła raz na zawsze! - Ile czasu potrzeba panu jeszcze na tego Carbone'a? - zapytał Torvald Martina. - Siedem i pół dnia. - Dam panu trzy i pół. - Muszę mieć co najmniej sześć. - W porządku, cztery i pół. Cztery i pół dnia maksymalnie i jeśli tylko jeszcze ktoś straci fiuta, natychmiast odbieram panu głos! W drugim tygodniu zeznań Carbone oprowadził sędziów po Skrzydle PoŜarów i Eksplozji. - W trakcie ostatnich trzech stuleci OskarŜony wielokrotnie doskonalił swe umiejętności podpalacza w domostwach prywatnych i budynkach uŜyteczności publicznej - oznajmił, ilustrując swe twierdzenie dwudziestoma dwoma eksponatami dowodowymi, pośród których był stopiony dzwonek szkolny, zwęglony proporzec cyrkowy, pokryta sadzą chrzcielnica, osmalona księga hotelowa, poczerniała lornetka teatralna oraz nadpalony kask górniczy. - Po południu dziewiątego stycznia 1927 roku setki dzieci zasiadły na widowni kina "Laurier Pałace" w Montrealu, by obejrzeć zestaw krótkometraŜowych filmów komediowych. Wkrótce po nowelce z Halem Roachem, zatytułowanej "Dostańcie ich za młodu", w kabinie projekcyjnej wybuchł poŜar, powstała panika i siedemdziesięcioro ośmioro dzieci zostało zadeptanych na śmierć. - Czy mógłby pan powtórzyć tytuł filmu? - poprosił Martin, podnosząc oczy ku niebu. - "Dostańcie ich za młodu" - odparł Carbone. Szóstego lipca 1944 roku poranne przedstawienie cyrku "Ringling Brothers" w Hartford zostało gwałtownie przerwane, gdyŜ główny namiot zaczął się palić. Zdesperowani rodzice uwięzieni w najwyŜszych rzędach widowni zaczęli rzucać swoje dzieci w tłum uciekających ludzi. Śmierć poniosło tego dnia sto sześćdziesiąt osiem osób, w tym wiele dzieci. Dziewiątego sierpnia 1965 roku w podziemnym silosie kryjącym rakietę balistyczną Titan n niedaleko Searcy, stan Arkansas, wybuchł poŜar. Z pięćdziesięciu trzech cywilnych pracowników dokonująStrona 153

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) cych napraw wewnątrz silosu, pięćdziesięciu jeden spaliło się Ŝywcem. "Gdyby nie Bóg, chybabym się stamtąd nie wydostał", powiedział jeden z dwóch męŜczyzn, którzy zdołali się uratować. W środę Martin powrócił do rozpasanych Ŝywiołów, dokumentując "bezmyślne zamiłowanie OskarŜonego do huraganów, powodzi, burz śnieŜnych i groźnych mgieł"; śledztwo to trwało aŜ do czwartku rano i łącznie objęło sto sześć eksponatów z Pawilonu Burz i Powodzi. Trzydziestego pierwszego maja 1889 roku ulewne deszcze zalały dolinę wokół Johnstown, stan Pensylwania, i o godzinie 15.10 pękła zapora na jeziorze Conemaugh. Miasto zostało zalane dwudziestoma milionami ton wody. Wysoki most kamienny zablokował duŜą część płynącego śmiecia, tworząc kilkunastuhektarową oazę, do której zdąŜały setki uciekinierów. O szóstej po południu na tej cudownej wyspie wybuchł poŜar, który kosztował Ŝycie dwustu osób. Ósmego września 1900 roku w Galveston w Teksasie zanotowano rekordowe opady. Kiedy budynek przyklasztornego sierocińca zaczął chwiać się w posadach pod naporem rozszalałych wód, kaŜda z zakonnic przywiązała sobie ośmioro dzieci do pasa i ruszyła w poszukiwaniu suchego lądu. Odnaleziono ciała sióstr z wciąŜ do nich przytroczonymi dziećmi. Szesnastego sierpnią 1928 roku wichura zaatakowała West Palm Beach na Florydzie. Na bagnistych obszarach wokół jeziora Okeechobee ludzie uciekali przed wezbraną wodą na drzewa. Kiedy dotarli na górne konary, odkryli z przeraŜeniem, Ŝe miejscowe jadowite węŜe równieŜ szukały tam schronienia. Setki ludzi, którym udało się ujść przed powodzią, zginęły następnie od jadu. - Myślałam, Ŝe sprawę sierot wyciszasz - powiedziała Patrycja tego wieczoru, patrząc w ekran telewizora, gdzie nadawano relację z kolejnego dnia procesu. - Tak, warto byłoby wyciszyć temat sierot - dodał Olaf. Martin odłoŜył akta doktor Toni Braverman i spojrzał na Patrycję. - Te sieroty były przywiązane do zakonnic. - Co za róŜnica, u diabła? - zapytała Patrycja. - Jeśli muszę to wyjaśniać... - Torvald zabronił ci mówić o sierotach. - O zmiaŜdŜonych sierotach. - Och, na miłość boską! - Niech pan wyciszy te cholerne sieroty - powiedział Olaf. - Dla własnego dobra - dodał Gunnar. - Jeśli nie podoba się wam, panowie, w Holandii - odparł Martin - moŜecie wrócić do domu. Martin zakończył przesłuchanie doktora Carbone'a, pospiesznie omawiając czterdzieści dwa obiekty z Galerii Suszy i Głodu. Dowodem F-3 był kocioł. W Egipie w latach 1199-1202 opadły wody Nilu i nastał głód tak wielki, Ŝe porywano dzieci z sąsiednich wiosek i w takich kotłach gotowano je na poŜywienie. Dowód F-7 stanowił karłowaty ziemniak, część plonu irlandzkiego z roku 1845. W roku 1846 rośliny poczerniały i uschły ponownie. W całym kraju dał się słyszeć głośny płacz, gdy kobiety stały łkając na gnijących polach, przewidując kolejny rok głodu, zimna i zarazy. Zanim ziemia ponownie dała plony, milion trzydzieści tysięcy osób zdąŜyło umrzeć z głodu, chorób lub zimna. Ostatnim eksponatem z Muzeum Krofta, przedstawionym przez Martina jako dowód, pod numerem C-42, była jedna z płóciennych szmatek, jakimi przewijano apatyczne afrykańskie dzieci z wzdętymi brzuszkami, które tysiącami napływały do etiopskich obozów uchodźczych w latach 1983-88. Głód był następstwem najgorszej suszy w historii Afryki: wysychały całe rzeki i jeziora. Przez te sześć bezdeszczowych lat Ŝycie straciło milion niewinnych ofiar. - Doktorze Carbone, chcę teraz zadać panu najwaŜniejsze pytanie z całego przesłuchania. Strona 154

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Słucham. - Czy moŜe pan podać choćby jeden przykład, kiedy OskarŜony zrobił coś, by pomniejszyć którąś z tragedii upamiętnionych w Muzeum Krofta? - Nie, panie Candle, nie jestem w stanie podać takiego przykładu - odparł świadek stanowczo. - Nawet jednego przypadku boskiej interwencji? - Ani jednego. Martin otarł spocone czoło czerwoną apaszką Patrycji. - W imieniu strony oskarŜającej niech mi będzie wolno podziękować panu, doktorze Carbone, za pańskie szczegółowe i wyczerpujące zeznania. Nie mamy więcej pytań. Przewodniczący Torvald dotknął dłonią swojej peruki, zaciskając palce na najdłuŜszym loku, jakby chwycił krowie wymię. - Profesorze Lovett, proszę, moŜe pan zacząć przesłuchanie świadka. Obrońca z trzcinową laską pod pachą podszedł do mównicy, uśmiechając się szeroko. Jednym płynnym ruchem wydobył złoty zegarek z kieszonki kamizelki, sprawdził godzinę, zamknął wieczko i z powrotem schował czasomierz do kieszonki. - W pierwszym dniu pańskich zeznań, doktorze Carbone, wspomniał pan o pielgrzymce zorganizowanej przez papieŜa Klemensa VI w czasie wielkiej zarazy w czternastym wieku. Czy jest pan przekonany, Ŝe dla Klemensa i jego biskupów mój Klient był winny epidemii? Carbone przestąpił z nogi na nogę, zmieniając niewygodną pozycję. - Winny? Oni nie uŜyliby tego słowa, to pewne. - Nawet w okresie największego nasilenia zarazy ludzie nie winili Boga. Nigdy nie postawili Go przed sądem, prawda? - Zgadza się. - Czy istnieją jakiekolwiek dowody na to, Ŝe papieŜ Klemens kwestionował Boskie prawo do dyscyplinowania grzeszników za pomocą kar i cierpień? - PapieŜe rzadko kwestionują prawo Boga do czegokolwiek. - Dwa tygodnie temu omawiał pan równieŜ tak zwaną wielką zarazę londyńską. Czy mógłby pan łaskawie opisać związek pomiędzy tym wydarzeniem i inną katastrofą, o której pan nie wspomniał, a mianowicie wielkim poŜarem Londynu, który rozpoczął się pierwszego września 1666 roku? - Pyta pan o związek pomiędzy... - Zarazą 1665 roku i poŜarem 1666. - Wielu historyków uwaŜa, Ŝe poŜarowi naleŜy przypisać dzieło zakończenia zarazy. Ogień oczyścił miasto ze szczurów, a więc i pcheł oraz bakterii. - Czy pan wierzy, Ŝe wielki poŜar Londynu zakończył wiel kąlondyńską zarazę? - Tak, wierzę w to. - Jak długo trwał poŜar londyński? - Pięć dni. - Pięć dni? To prawdziwe piekło. Dlaczego oskarŜenie nigdy o tym nie wspomniało? - Nie mam pojęcia. - Ilu mieszkańców miasta zginęło w poŜarze 1666 roku? - Było osiem udokumentowanych przypadków śmierci. - Powiedział pan, osiem? - Zgadza się. - Tylko osiem osób zginęło w czasie pięciodniowego poŜaru miasta? Wygląda to na cud. - Zapewne nie był to cud dla tych ośmiu osób albo setek tysięcy, którzy stracili dach nad głową. - Podwójmy Carbone'owi honorarium - wyszeptał Randall do Martina. - W którymś momencie zeznał pan, Ŝe w latach 1793-98 Ŝółta febra zabiła tysiące brytyjskich Ŝołnierzy na Santo Domingo - rzekł Lovett. - Co właściwie robili ci Ŝołnierze na wyspie? Strona 155

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Utrzymywali pokój. - Utrzymywali pokój... czy to wszystko? Czy w istocie nie próbowali uśmierzyć buntu niewolników? - Niewolnicy podnieśli rebelię, to prawda. - Po której stronie był OskarŜony? Jak pan sądzi? Po stronie niewolników czy Ŝołnierzy brytyjskich? - Sprzeciw! - krzyknął Martin, wstając. - W odpowiedzi świadek musiałby wyrazić własne przypuszczenia. - Oddalam - zarządził Torvald. - Nie mam pojęcia, po której stronie był OskarŜony - rzekł Carbone. - Jestem socjologiem, a nie teologiem. - Czy rozsądek nie nakazuje przypuszczać, Ŝe był po stronie niewolników? - zapytał Lovett. - Gdybym był Bogiem i chciał zakomunikować moją niską ocenę instytucji niewolnictwa, z pewnością wybrałbym bardziej skuteczny środek niŜ Ŝółta febra. - Ale nie jest pan Bogiem. - To prawda. Pan teŜ Nim nie jest. Przez resztę dnia i aŜ do południowej przerwy we wtorek Lovett pytał Carbone'a o jego wcześniejsze zeznania, starając się podnieść trzy powiązane ze sobą tezy: ofiary najgorszych katastrof w historii ludzkości rzadko obwiniały za swój los OskarŜonego; cierpiący często wierzyli, Ŝe są sprawiedliwie karani za swoje grzechy; tragedię moŜna było często postrzegać jako słuŜącą wyŜszemu celowi. Lodowa kula gęstniała Martinowi w Ŝołądku. CzyŜby sędziowie kupowali tę zuchwałą, bezczelną, choć - musiał to przyznać - inteligentną próbę zdyskredytowania dowodów z Muzeum Krofta? Trudno powiedzieć. Twarze mieli całkowicie nieruchome, nie do odczytania niczym umysł pancernika Cór inne. Przez całe popołudnie oskarŜyciele ponownie odpytywali swojego koronnego świadka. Zachęcony przez Randalla, Carbone wygłosił teorię, iŜ brak oskarŜeń Boga w przeszłości nie jest niczym dziwnym. (Jak długo Bóg panował nad światem, Jego ofiary nie miały nic do zyskania, krytykując Go, a wszystko do stracenia). Carbone wyjaśnił następnie, dlaczego cierpiący tradycyjnie postrzegali swoje niedole jak słuszną karę. (Odwrotne wyjaśnienie - działanie złowrogiego Boga - było nie do przyjęcia). I chociaŜ kilka wybranych katastrof mogło rzeczywiście zawierać jakieś ukryte błogosławieństwo, nie była to prawda wobec przytłaczającej większości koszmarów udokumentowanych w Muzeum Krofta. Trzeciego sierpnia 2000 roku, o godzinie za piętnaście piąta, po pełnych dziewięćdziesięciu sześciu godzinach składania zeznań, doktor Donald Carbone, socjolog i kataklizmik, został zwolniony przez sąd. - Ten mały pokurcz własnoręcznie wygrał dla nas całą wojnę - powiedziała Esther, gdy świadek opuszczał salę. - Od tej pory zostały nam juŜ tylko drobiazgi. - Nie jestem tego taki pewny - rzekł Martin. - Kto moŜe dyskutować z wielką epidemią grypy, na miłość boską? - zapytał Randall. - Kto moŜe dyskutować z powodzią w Johnstown? Kto moŜe dyskutować z irlandzkim głodem ziemniaczanym? - Obrońca właśnie to zrobił - odparł Martin ponuro - a nie zaczął jeszcze przedstawiać własnej argumentacji. l Drugi koronny świadek oskarŜenia, doktor Tonią Braverman, była tak wysoka i smukła, jak jej poprzednik niski i krępy, lecz stanowiła jego idealny odpowiednik pod względem zadowolenia z siebie. Owijając dłoń wokół mikrofonu niczym piosenkarka w trakcie wzruszającego utworu, pani historyk wyjaśniła, Ŝe poza "wymyśleniem, załoŜeniem i prowadzeniem" Instytutu Badań nad Ludzkim Zepsuciem na Uniwersytecie Browna była równieŜ "współproducentką, autorką scenariusza i narratorką" serialu telewizyjnego pod tytułem "Historia spustoszenia: trzy tysiące lat wojny, okrucieństwa Strona 156

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) i niesprawiedliwości". Serial, ukończony przed dwoma laty przez uznanego reŜysera Bruce'a Kelvina, którego dziewięciogodzinna kronika wielkiego kryzysu zdobyła cztery nagrody Emmy, miał zostać dopiero nadany przez stację PBS, chociaŜ wersja wideo była juŜ dostępna w sprzedaŜy w całym kraju. Ze stołu dowodowego Martin wydobył zestaw kaset wideo we wspólnym pudełku, zdobionym krwistą czerwienią i złotymi literami. Wyciągnął pierwszą kasetę i pokazał ją świadkowi. Kiepskie zdjęcie Toni Braverman z jej akt osobowych nie oddawało zbyt wiernie rzeczywistości. Bez wątpienia doktor Braverman była niegdyś atrakcyjną kobietą i Martin wyobraził sobie, Ŝe w oczach widowni Sprawy międynarodowej numer 227 ukazuje się ona jako ktoś w rodzaju ładnie starzejącej się autorki telewizyjnego programu na Ŝywo. - Dlaczego "Historia spustoszenia" nigdy nie została wyemitowana? - W tej sprawie toczy się obecnie spór prawny, toteŜ nie mogę zdradzić Ŝadnych szczegółów. Powiem tylko tyle, Ŝe kiedy szefowie PBS dokonywali kolaudacji serialu, byli przeraŜeni. Martin pstryknął palcami, dając znak Randallowi, który wtoczył wózek z magnetowidem i monitorem telewizyjnym. - Badając historyczny wymiar interesującej nas sprawy, chcieliśmy zignorować zło moralne i skupić się na tym, co firmy ubezpieczeniowe nazywają "działaniem siły wyŜszej" powiedział Martin do sędziów, podczas gdy Randall ustawiał monitor przed kamerą Kanału Sądowego. - Potem jednak wspomnieliśmy naszych poprzedników. Hiob, jak państwo pamiętają, doświadczył zła moralnego pod postacią Sabejczyków, którzy wymordowali jego sługi i skradli bydło. RównieŜ rabini, sądzący OskarŜonego w Oświęcimiu, skazywali go za zepsucie, do którego rozkwitu dopuścił w hitlerowskich Niemczech. Wysoki Sądzie, oskarŜenie przedstawia dowód G-l, "Historię spustoszenia", jedenastogodzinny serial telewizyjny według scenariusza Toni Braverman i w reŜyserii Bruce'a Kelvina. - Pan wybaczy, panie Candle - przerwał Torvald. - Czy chce pan powiedzieć, Ŝe oczekuje pan, iŜ przez następne dwa dni będziemy oglądać telewizyjny film dokumentalny o ludzkich zbrodniach? - Tak, Wysoki Sądzie, to właśnie chcę powiedzieć - odparł Martin, wkładając kasetę do magnetowidu. - To jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, a nie Le Grand Guignol. - Jestem tego świadomy, Wysoki Sądzie. - Co obrona sądzi o wprowadzeniu przez oskarŜenie takiego bazującego na sensacji dowodu? - zapytał Torvald Lovetta. - Obrona nie ma nic do ukrycia. Martin wcisnął "play". Odcinek pierwszy, "Ołtarze staroŜytności", rozpoczynał się od ośmiominutowego pilota, i zanim się on skończył, wszyscy wiedzieli, dlaczego PBS nie chciało wyemitować serialu. Łącząc obrazy dawnych rycin i inscenizowanych zdjęć, film pokazywał okrutną śmierć przez poćwiartowanie Roberta Franc.ois Damiensa, która miała miejsce drugiego marca 1757 roku na Place de Greve. Gdy kaci rozcinali Damiensowi pachwinę, Tonią Braverman w roli narratora zapytała: "Dlaczego Homo sapiens jako jedyny torturuje osobniki swojego własnego gatunku?". Było to pierwsze z długiego łańcucha retorycznych pytań, jakie pani historyk miała zadać w dalszej części odcinka. "Dlaczego jesteśmy jedynymi istotami, które toczą ze sobą wojny?", pytała dalej, podczas gdy konie rozrywały Damiensowi nogi. Socjopolityczna naiwność serialu nie niepokoiła Martina. "Historia spustoszenia", ze swoją rzeczowością i encyklopedyczną wiedzą, była dokładnie tym, czego potrzebowała strona oskarŜająca. "Dlaczego nazywamy okrucieństwo "nieludzkim", skoro w istocie stanowi ono jedną z naszych najbardziej charakterystycznych cech?". Pozostałe sto dziesięć minut "Ołtarzy staroŜytności" było Strona 157

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) kroniką okresu od zniszczenia Niniwy w roku 612 p.n.e. do spustoszenia Rzymu przez Wizygotów w roku 410 n.e. Szczególnie mocną wymowę miały zaaranŜowane przez Braverman i Kelvina sceny prześladowań chrześcijan przez Nerona w roku 64. Obwiniając chrześcijan o podpalenie Rzymu, który to czyn zapewne sam popełnił, Neron poddał ich okrutnym publicznym torturom. "Przy aplauzie tysięcznych tłumów wyznawcy Jezusa rozrywani byli przez głodne tygrysy i dzikie psy w miejskich amfiteatrach", komentowała Braverman. "Imperator lubił równieŜ urządzać nocne wyścigi rydwanów w swoich prywatnych ogrodach, oświetlając widowisko w ten sposób, Ŝe smarował chrześcijan smołą i podpalał, tworząc Ŝywe pochodnie". Nie mniej obrazowa była filmowa rekonstrukcja powstania antyrzymskiego w Palestynie, które osiągnęło szczyt w roku 73 n.e., gdy Tytus, następca cesarskiego tronu, z osiemdziesięcioma tysiącami Ŝołnierzy obiegł Jezrozolimę. Po wielu tygodniach walk na zewnętrznych murach Rzymianie odepchnęli obrońców miasta, którzy schronili się w wewnętrznym kompleksie świątynnym. Gdy legioniści zaatakowali centralny plac, broniący opuścili miecze, pewni, Ŝe cud Boski uratuje ich przed śmiercią. Sześć tysięcy śydów zginęło tego dnia w krwawej egzekucji. Po przerwie oskarŜenie odtworzyło drugi odcinek serialu, "Wielka ciemność", obejmujący okres od roku 476 do 1453. Pod koniec dwunastego wieku Ryszard Lwie Serce zdąŜał na czele trzeciej krucjaty do Ziemi Świętej. Kiedy pokonani 17 - Niewinni... obrońcy Akry odmówili zapłacenia trybutu, jeśli trzy tysiące jeńców nie zostanie uwolnionych, chrześcijanie zareagowali bezlitośnie. "Po południu dwudziestego sierpnia 1191 roku pojmani wojownicy zostali wyprowadzeni na otwarte pole na oczach całej zwycięŜonej armii swoich ziomków", opowiadała Braverman. "Ryszard wydał rozkaz i krzyŜowcy zaczęli mieczami i włóczniami systematycznie mordować jeńców". Siedemnaście lat później papieŜ ponownie nawoływał do krucjaty, tym razem przeciwko samym chrześcijanom - albigensom z południa Francji. Najsławniejsze zdanie całej wyprawy przeciwko albigensom padło, kiedy armia najemników prowadzona przez francuskich baronów weszła do Bezieres, miasta zamieszkanego zarówno przez chrześcijan, jak i heretyków. W trakcie rzezi katolicki Ŝołnierz zapytał, jak ma odróŜnić albigensów od prawowiernych katolików. Dowódca mu odpowiedział: "Wszystkich zabijcie. Bóg pozna swoich". Później tego popołudnia Martin zaprezentował sędziom odcinek trzeci, "Inkwizytorzy i okrutnicy", stanowiący pogląd Braverman i Kelvina na czasy odrodzenia, poczynając od rządów Vlada II Tepesa zwanego Draculą, księcia Transylwanii. Pokazano typowy dzień z jego Ŝycia - drugi kwietnia 1459 roku; Draculą wszedł do Braszowa na czele swych wojsk i bez Ŝadnego powodu nakazał wbić wszystkich mieszkańców miasta na pal. W dalszym ciągu swojej kariery obdzierał ofiary ze skóry, rąbał na kawałki i rozczłonkowywał, ale wbijanie na pal pozostało na zawsze jego specjalnością. "W celu powiększenia tortury ksiąŜę nakazał, by ofiarę nabijać pionowo na pal o końcu zaokrąglonym i naoliwionym". W porównaniu z opowieścią o Yladzie Draculi opis hiszpańskiej inkwizycji wydawał się elegancki i pełen umiaru. Cała historia rozpoczęła się w roku 1478, kiedy król Ferdynand uzyskał papieską bullę zezwalającą mu na wynajęcie zawodowych oprawców w celu przeciwstawienia się rzekomym złowrogim działaniom śydów, przechrztów, muzułmanów i heretyków. Zakonnik Tomas de Torąuemada został pierwszym wielkim inkwizytorem. "Jego sposoby uzyskiwania zeznań były mało odkrywcze - biczowanie na koźle, łamanie stawów za pomocą urządzenia zwanego garrucha - lecz okazały się skuteczne". W dalszej części odcinka twórcy filmu opowiedzieli o zarazie czarownic, która nawiedziła Europę w piętnastym i szesnastym wieku. Oficjalnie zjawisko to miało swój początek Strona 158

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) w roku 1484, kiedy papieŜ Innocenty VIII wydał bullę upowaŜniającą Heinricha Kramera i Jacoba Sprengera, dwóch szanowanych teologów i doświadczonych oprawców, do odbycia podróŜy po kontynencie w celu zbadania "choroby herezji" i ukarania tych, którzy jej ulegli. "Łączna liczba kobiet oskarŜonych o czary i spalonych na stosie nie jest znana, ale wielu historyków przyjmuje za prawdopodobną sumę siedmiuset pięćdziesięciu tysięcy". - To juŜ przesada - powiedziała Patrycja tego wieczoru przed telewizorem. - Naprawdę wszystko rozumiemy. Historia świata została zapisana krwią. Nie musisz nam juŜ nic pokazywać. - Niech pan posłucha przyjaciółki - rzekł Olaf. - Zamierzam pokazać sędziom "Historię spustoszenia" aŜ do ostatniego odcinka - odparł Martin, podnosząc wzrok znad akt Harry'ego Eldera. - AŜ do ostatniego odcinka! - Niech zgadnę - powiedziała Patrycja. - Wepchniesz nam do gardeł Trzecią Rzeszę i... co jeszcze? Byłą Jugosławię, zgadza się? - Nie ja wymyśliłem dwudziesty wiek. - Bóg teŜ nie. - To juŜ kwestia dyskusyjna. Przybyłem do Holandii, by ją rozstrzygnąć. Następnego ranka Martin zaprezentował sędziom odcinek czwarty, "W niewoli rozumu", który rejestrował ewolucję niegodziwości od protestanckiej schizmy po koszmary rewolucji francuskiej i krwawą poŜogę wojen napoleońskich. W roku 1524 Niemcy ogarnął chaos, kiedy gnębione chłopstwo, podniecone Ŝarem ducha reformacji, powstało przeciwko ciemięŜącym je panom. Armia cesarska zareagowała z wielką skutecznością, biorąc buntowników w oblęŜenie piętnastego maja 1525 roku. "Chłopi mieli się juŜ poddać, gdy nagle na niebie pojawiła się tęcza, przekonując ich, Ŝe znajdują się pod opieką Boską", opowiadała Braverman. Odmówili poddania się i wojska ksiąŜęce wybiły ich do nogi. Czterdzieści siedem lat później równie straszliwa masakra miała miejsce we Francji, kiedy katolicki król Karol IX zezwolił swoim fanatycznym poddanym na zaatakowanie protestanckich hugenotów, którzy rzekomo spiskowali przeciwko niemu. W noc świętego Bartłomieja, dwudziestego trzeciego sierpnia, rój aliści zamknęli bramy ParyŜa i oznaczyli domy hugenotów farbą. Przez całą noc trwało polowanie na ofiary. Dzieci protestantów, wrzeszczące z przeraŜenia, wrzucane były do Sekwany. Masakra zakończyła się dopiero, kiedy liczba zabitych osiągnęła dziesiątki tysięcy. Odcinek piąty, "Przez postęp ku potępieniu", opowiadał o okrucieństwach, jakie stały się udziałem optymistycznego i przedsiębiorczego wieku dziewiętnastego, w tym rzezi Indian, wojnie secesyjnej oraz krwawym upadku Komuny Paryskiej. W roku 1865 miała miejsce osławiona masakra w Fort Pillow, gdzie trzystu wziętych do niewoli Ŝołnierzy Unii, w większości czarnych, zostało rozstrzelanych przez generała konfederatów, który został później wybrany na przywódcę Ku-Klux-Klanu. Jedenaście lat później krew polała się na Bałkanach, gdy tureccy bojówkarze, Baszi-Bazukowie, zaatakowali rzekomo nieposłuszne miasto Batak, nie przerywając rzezi, choć okazało się, Ŝe większość obrońców stanowią kobiety i dzieci. Turcy rozrąbywali Bułgarom czaszki, odcinali im głowy. Nawet kobiety w ciąŜy nie mogły liczyć na zmiłowanie. Baszi-Bazukowie otwierali im brzuchy bagnetami, zostawiając na pewną śmierć w mokrym od krwi piasku. Po południu sędziowie obejrzeli epizod ostatni, "Groźba zagłady", który był trzygodzinną sagą o okropnościach dwudziestego wieku. Pośród wydarzeń przedstawionych w pierwszych sześćdziesięciu minutach była niemiecka ofensywa na aliancką fortecę Yerdun w roku 1916. Przez dziesięć kolejnych miesięcy obie armie prowadziły bezlitosny wzajemny ostrzał przy uŜyciu broni maszynowej, artylerii i gazów trujących. BraverStrona 159

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) man komentowała na tle sceny przedstawiającej stosy martwych piechurów: "Kiedy zapanował wreszcie spokój, pozycje walczących pozostały właściwie nie zmienione, a ponad milion Ŝołnierzy zginęło albo odniosło rany". Równie przeraŜająca była kronika wydarzeń związanych w rewolucją bolszewicką, w tym śmierci dwudziestu milionów Rosjan z powodu głodu i epidemii grypy w latach 1914-24 oraz stu tysięcy zabitych przez Czerwonych w trakcie wojny domowej. Środkowa część "Groźby zagłady" dotyczyła koszmarów drugiej wojny światowej, w tym holocaustu, który oznaczał śmierć blisko połowy śydów europejskich pomiędzy rokiem 1933 a 1945. W Oświęcimiu naziści wpychali w pewnym momencie sześć tysięcy ludzi dziennie do łaźni, gdzie ich zagazowywali. "Góra trupów rosła pod sam sufit, a ofiary zadeptywały się w panice", opowiadała Braverman. Szóstego sierpnia 1945 roku z amerykańskiego samolotu B-29 "Enola Gay" na miasto Hiroszima w Japonii zrzucona została bomba atomowa "Little Boy". Siedemdziesiąt pięć tysięcy ludzi zginęło natychmiast. Ci, co przeŜyli, błąkali się po ulicach ze skórą czarną od poparzeń. "W ciągu następnych dni tysiące ludzi zapadły na chorobę popromienną, która objawiała się gorączką, wymiotami, krwotokami. Kobiety rodziły kalekie dzieci, a liczba osób chorych na białaczkę gwałtownie wzrosła". Ostatnia godzina filmu opowiadała o barbarzyństwie lat powojennych, od krwawego zmiaŜdŜenia przez Armię Czerwoną powstania w Budapeszcie w roku 1956 po konflikty targające rejonem byłej Jugosławii. Szczególnie poruszające było świadectwo uciekinierki z KambodŜy, Kim Nu, która opowiadała, jak zasiadła wraz z rodziną do obiadu pewnego gorącego letniego dnia roku 1976, gdy nagle seria karabinu maszynowego rozwaliła drzwi, odcinając głowę jej babce. Na oczach Kim komunistyczni Ŝołnierze Poi Pota weszli do chaty, skopali ojca na śmierć, a matce strzelili między oczy. "Takie sytuacje były charakterystyczne dla sposobu, w jaki Poi Pot konsolidował swą władzę po pokonaniu rządu Łon Nola", komentowała doktor Braverman. "Do czasu upadku reŜimu Czerwonych Khmerów trzy miliony ludzi zostało zamordowanych albo zginęło z wycieńczenia w obozach koncentracyjnych". Martin wyłączył telewizor, ukradkiem przełknął tabletkę przeciwbólową i wsparł się o mównicę. - Trzy miliony mieszkańców KambodŜy? - Trzy miliony. - Doktor Brayerman, muszę teraz zadać pani kluczowe pytanie. Wspominając wszystkie okropieństwa, które zarejestrowaliście państwo w filmie, krucjaty i masakry, nabijanie na pal i zagazowywanie, czy potrafi pani wskazać choćby jeden przypadek, gdy OskarŜony interweniował w obronie ofiar? - Wiele było przypadków, gdy ludzie oczekiwali Boskiej pomocy. Złupienie Jerozolimy, niemiecka wojna chłopska... - Ale czy są jakieś dowody na to, Ŝe Bóg rzeczywiście kiedyś interweniował? - Nie znam takich faktów. - śadnych dowodów? - śadnych. - Dziękuję pani, doktor Brayerman. Przejąwszy świadka od Martina Loyett, jak było do przewidzenia, streszczał się. Tematem dyskusji było przecieŜ zło moralne, smutny, lecz nieunikniony produkt uboczny ludzkiej wolnej woli. - Doktor Brayerman, czy naprawdę sądzi pani, Ŝe OskarŜony nigdy nie pojawiał się w historii z intencją ulŜenia swoim stworzeniom w cierpieniu? - Taka jest moja opinia. - Czy czytała pani kiedykolwiek Ewangelię według świętego Mateusza, doktor Brayerman? - Przeglądałam. - Kiedy ostatni raz "przeglądała" pani tę ewangelię? - Trzy lata temu. Mieliśmy nadzieję zamieścić ukrzyŜowaStrona 160

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) nie Chrystusa w pierwszym odcinku serialu, ale nie wiedzieliśmy, jak się do tego zabrać. - Czy przypadkiem w pani pokoju hotelowym znajduje się egzemplarz Biblii? - Nie mam pojęcia. - Czy mogę coś zasugerować? Po powrocie do "Huize Bellevue" dziś wieczorem proszę udać się do recepcji. Będzie tam czekał na panią egzemplarz Pisma Świętego, zostawiony przez mego brata. Proszę go zachować. Niech pani weźmie go do łóŜka. Proszę przeczytać Ewangelię według świętego Mateusza. Na pewno nie poniesie pani Ŝadnej szkody, a moŜe nawet czegoś się pani nauczy. Nie mam więcej pytań. Następnego ranka Martin stanął przed ławą sędziowską, wyprostował się na tyle, na ile pozwalał mu ból miednicy, dyskretnie połknął dwie tabletki roxanolu i z powagą zwrócił się do sędziów. - Wielki pruski teoretyk wojskowości Karl von Clausewitz zauwaŜył kiedyś: "Pojedyncza śmierć to tragedia, śmierć milionów to statystyka". - Odchrząknął i spojrzał prosto na Torvalda. -Von Clausewitz się mylił, Wysoki Sądzie. Milion ofiar to milion tragedii. OskarŜenie wzywa na świadka Harry'ego Eldera. Ostatni nieszczęśnik Martina miał jasną twarz dziecka i Ŝywe usposobienie; sprawiał wraŜenie człowieka wesołego i szczerego, od takiego z przyjemnością kupiłoby się uŜywany samochód. Podszedł do miejsca dla świadków ubrany w niebieski nylonowy garnitur co najmniej o dwa numery za mały, trzymając pluszową małpę ubraną w smoking. - Czym się pan zajmuje zawodowo? - zapytał Martin, gdy Harry Elder złoŜył przysięgę. - Zarządzam sklepem z zabawkami w New Castle, stan Delaware. - Co trzyma pan w ręku? - Ulubioną pluszową zabawkę mojego syna. - Czy jest to goryl? - Orangutan. Nazywa się Ozzie. - Proszę opowiedzieć sądowi o swoim synu. Harry poprawił Ozziemu szarfę przy smokingu. - Od samego początku Duncan był chorowitym dzieckiem, łatwo się przeziębią!, miał kłopoty z uszami, biegunki. Z początku doktor Wendell mówił, Ŝe to normalne, potem podejrzewał astmę, aŜ wreszcie zrobił Duncanowi badanie na mukowiscydozę. Wynik był pozytywny. - Mukowiscydoza powodowana jest przez zmutowany gen, zgadza się? - Tak. - Jak objawia się ta wada genetyczna? - Organizm wytwarza ogromne ilości śluzu, który zamienia płuca dziecka w pole hodowlane dla bakterii. Uszkodzona jest równieŜ trzustka, więc dziecko musi przyjmować enzymy, Ŝeby móc trawić pokarm. Oboje z Ŝoną jesteśmy nosicielami tego genu, ale nic o tym nie wiedzieliśmy do czasu badania Duncana. - Kiedy rodzice są nosicielami, czy potomstwo nieodwołalnie będzie chore na mukowiscydozę? - Nie, nasze pierwsze dziecko, Emily, jest zupełnie zdrowe. - Proszę mówić dalej. - Kilka godzin po otrzymaniu wiadomości od lekarza weszliśmy na palcach do pokoju śpiącego Duncana. "Przepraszamy", powtarzaliśmy raz po raz. Miał tylko dwa latka. "Jak mamy cię przeprosić?"... Harry Elder opowiadał, Ŝe dla niego najgorszym aspektem mukowiscydozy jest to, w jaki sposób rodzice muszą męczyć własne dziecko. By usunąć śluz, dwa razy dziennie kładł Duncana na desce i uderzał go zwiniętą dłonią w plecy, pierś i boki, przez cały czas kaŜąc mu odkasływać. Synek zaczynał krzyczeć w połowie zabiegu. "Przestań, tato, juŜ przestań!". - W końcu Duncan zdał sobie sprawę, Ŝe nie wszystkie dzieStrona 161

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ci na świecie poddawane są takim mękom - rzekł Harry. - Pytał mnie: "Czy przestaniesz mnie bić, kiedy będę duŜy?". - I co pan odpowiedział? Harry pobladł lekko. - Powiedziałem mu, Ŝe nie będzie więcej bicia, gdy... juŜ zupełnie dorośnie. Raz na pół roku Duncan musiał spędzać dziesięć dni w klinice dziecięcej, gdzie podawano mu doŜylnie antybiotyki w celu zwalczenia bakterii atakujących płuca. W opinii Harry'ego jedyną zaletą tych pobytów w szpitalu był fakt, Ŝe ktoś inny musiał bić jego syna. Stan Duncana pozostawał ustabilizowany przez cztery lata. W dniu szóstych urodzin chłopca lewe płuco przestało pracować. - Lekarze musieli wprowadzić Duncanowi rurkę przez klatkę piersiową, Ŝeby nadmuchać oklapnięty organ. Od tego momentu był juŜ bardzo chory, miał zapalenie stawów, płuc, wątroby, słabe serce, lecz dalej był sobą, zawsze gotowy bawić się z siostrą, szczęśliwy na swój sposób. Przy dwunastym pobycie w szpitalu obiecałem mu, Ŝe pojedziemy całą rodziną do Nowego Jorku, kiedy lekarze go wypuszczą. Bardzo chciał zobaczyć musical "Koty". - Czy spełniło się jego marzenie? - zapytał Martin, zastanawiając się, jak Duncan zareagowałby na przedstawienie "Krabów" pokazywane w Boskiej czaszce. - Dwa dni po Święcie Dziękczynienia. Miasto wyglądało wspaniale... wszędzie boŜonarodzeniowe lampki, skrzący się śnieg. Musiałem wnieść go do budynku Teatru Zimowego. Przez całe przedstawienie był przytomny. Gdy wychodziliśmy, powiedział: "Wiesz, co chciałbym na Gwiazdkę? Kotka". Gdy tylko wróciliśmy do New Castle, napisał do świętego Mikołaja. List kończył się słowami: "Obiecuję, Ŝe będę zajmował się moim kotkiem, święty Mikołaju, chociaŜ jestem bardzo chory". Pierwszego grudnia lewe płuco ponownie się zapadło i Duncan musiał wrócić do szpitala. Tydzień później, kiedy miano go juŜ wypisać, prawe płuco odmówiło posłuszeństwa. - Tego juŜ z Janet nie mogliśmy znieść. Oboje zaczęliśmy płakać, jeszcze w szpitalu. I wie pan, co zrobił Duncan? Otarł moje łzy i powiedział: "Nie bądź smutny, tatusiu, juŜ niedługo BoŜe Narodzenie". Gdy Duncan wrócił wreszcie do domu, Harry i jego Ŝona, podejrzewając, Ŝe moŜe nie dotrwać do świąt, odwiedzili miejscowe schronisko dla zwierząt i wybrali czarną kotkę z białą gwiazdką na czole. Prezentowi towarzyszył liścik od świętego Mikołaja wyjaśniający, Ŝe Gwiazdka była samotna na biegunie północnym, toteŜ powinna jak najprędzej znaleźć przyjaciela. - Nigdy nie widziałem Duncana szczęśliwszego. Cierpiał bardzo, ale był szczęśliwy. Razem z Emily i Gwiazdką godzinami baraszkowali na podłodze, przez co Duncan więcej kaszlał, ale w ogóle nie zwracał na to uwagi. Powiedział do Emily: "Wiesz, Gwiazdka pomaga mi zapomnieć o chorobie". Trzy dni przed BoŜym Narodzeniem Duncan dostał strasznych bólów. Doktor Wendell przyjechał i zrobił zastrzyk z morfiny, po którym chłopiec zasnął. Emily chciała wiedzieć, czy braciszek pojedzie do szpitala tego dnia, ale mama powiedziała jej, Ŝe nie, Ŝe Duncan niedługo umrze. Emily otworzyła szeroko oczy. "Czy to naprawdę juŜ koniec?", zapytała. "Tak", odparła mama. Potem we troje - Harry, Janet, Emily - usiedli na dywanie przy łóŜku Duncana i zaczęli cicho rozmawiać, Ŝeby go nie zbudzić, przypominając sobie całe jego Ŝycie. Wkrótce potem Duncan się obudził. - Czy kiedykolwiek widzieli panowie śmierć dziecka? - zapytał Harry Elder, zwracając się do sędziów. - Duncan siadał na łóŜku, ale potem osuwał się bezwładnie między Gwiazdkę a Ozziego, siadał ponownie i znowu padał. - Świadek łkał głośno. Słowa więzły mu w gardle. -1 przez cały czas miał otwarte oczy, patrzył to na mnie, to na Janet, to na Emily, i cała jego Strona 162

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) twarz rozpromieniona była taką niewiarygodną miłością. Usiadł po raz ostatni, objął mnie i spojrzał prosto na swoją siostrę. "Wesołych Świąt, Emily", powiedział. Takie były jego ostatnie słowa. "Wesołych Świąt, Emily". Oczy miał nadal otwarte, ale teraz zaszły juŜ mgłą. Wtedy właśnie śmierć przyszła po mojego synka, Wysoki Sądzie, w mroźny grudniowy ranek, w New Castle, stan Delaware. Miał osiem lat. Pochowaliśmy go na miejscowym cmentarzu. Co niedziela chodzę na jego grób i płaczę, tak jak płaczę teraz. Był najdzielniejszym człowiekiem, jakiego znałem, i jeśli zdołałem wam to uświadomić, cóŜ, warto było jechać przez pół świata. Harry Elder wyciągnął chusteczkę z kieszeni i bez skrępowania wydmuchał nos. Francuska tłumaczka płakała. Po policzkach stenografa ciekły łzy. - Dziękuję panu - rzekł Martin. - Nie mam więcej pytań. Lovett rozpoczął kontrprzesłuchanie, pytając świadka, czy syn kiedykolwiek chciał znać powód swojego cierpienia. - Pamiętam, jak kiedyś zapytał mnie: "Tatusiu, czy Bóg mnie nienawidzi? Myślę, Ŝe Bóg musi mnie bardzo nienawidzić". - Jak pan odpowiedział? - Nie pamiętam. - Naprawdę? Pański syn zadał bardzo waŜne pytanie. Co mu pan powiedział? - Z pewnością odpowiedziałem, Ŝe Bóg go nie nienawidzi. - A moŜe wręcz posunął się pan do stwierdzenia, Ŝe Bóg go kocha? - Być moŜe. - Panie Elder, czy Ŝałuje pan, Ŝe pański syn się w ogóle urodził? - Sprzeciw! - wrzasnął Martin. - Odrzucony - powiedział Torvald. Harry Elder zwinął chustkę i schował ją do kieszeni. - Czy Ŝałuję, Ŝe się urodził? Chyba nikt jeszcze nie zadał mi nigdy tego pytania. - Wbił wzrok w pluszową małpę. - Nie - powiedział w końcu. - Nie. Zawsze będę wdzięczny za to, Ŝe miałem Duncana, nawet jeśli trwało to tylko osiem lat. - "Zawsze będę wdzięczny" - powtórzył Lovett. - Komu jest pan wdzięczny, panie Elder? - Nie jestem wdzięczny nikomu konkretnemu. Jestem... po prostu wdzięczny. - Jak moŜe pan być wdzięczny, jeśli... - Chce pan, Ŝebym powiedział, Ŝe jestem wdzięczny Bogu. Ale to nieprawda. - Panie Elder, chcę zwrócić pańską uwagę na wydanie czasopisma "Paradę" z trzynastego marca 1998, gdzie zamieszczono portret amerykańskiego naukowca Arthura Jablonsky'ego. - Lovett pokazał okładkę magazynu do kamery. - Zespół badawczy doktora Jablonsky'ego wyróŜnił gen siódmego chromosomu odpowiedzialny za powstawanie mukowiscydozy, a nawet znalazł sposób zastąpienia go genem zdrowym. Czy wie pan, co doktor Jablonsky podaje jako główny powód, który motywuje go do pracy? - Nie mam pojęcia. - Jest to, cytuję, "pragnienie, by wykonać Boską pracę". Jak pan to rozumie? - Chyba w ogóle tego nie rozumiem. - Panie Elder, czy kiedykolwiek mówił pan synowi, Ŝe czeka go Ŝycie wieczne w niebie? Harry skrzywił się. - MoŜe i mówiłem coś takiego. - Proszę głośniej, sąd pana nie usłyszał. - Powtarzam, mogłem coś takiego powiedzieć. - Czy Duncan kiedykolwiek pytał pana o niebo? - Większość dzieci zadaje tego rodzaju pytania. - Czy Duncan je zadawał? - Pamiętam, Ŝe chciał wiedzieć, czy skrzydła dostaje się od razu, na samym początku. Strona 163

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Co mu pan odpowiedział? Szkarłatny rumieniec zalał twarz Harry'ego Eldera. - Chce pan wiedzieć, co mu powiedziałem? "Duncanie, dostaniesz skrzydła od razu pierwszego dnia i będziesz naszym aniołem stróŜem, będziesz patrzył na nasz dom z góry przez wielką szklaną podłogę nieba, strzegł mamusi, Emily i mnie, aŜ przyjdziemy do ciebie". Tak odpowiedziałem mojemu słodkiemu, wspaniałemu, umęczonemu dziecku. - I czy wierzył pan w te słowa? - Nie. - Dlaczego okłamał pan syna? - Sprzeciw! - wrzasnął Martin. Harry Elder poczerwieniał, twarz mu nabrzmiała. - Co to za pytanie? - jęknął. Potrącił mikrofon dłonią, przekrzywiając go na bok. - Co to za pytanie, do cholery? - Wycofuję pytanie - rzekł Lovett oschle, po czym odwrócił się nagle i ruszył ku swojemu miejscu przy stole obrony. Dziękuję panu. Dostarczył mi pan wszelkich informacji, jakich potrzebowałem. - OskarŜenie moŜe ponownie przesłuchać świadka - przypomniał Torvald. - Mam tylko jedno pytanie - rzekł Martin, podchodząc do mównicy. - Gdyby tych dziewięciu sędziów uznało OskarŜonego winnym zarzucanych czynów, czy prosiłby ich pan o odłączenie Go od urządzeń podtrzymujących Ŝycie? - O odłączenie Go? - Tak. O całkowite odłączenie. - Nawet nie muszę się nad tym zastanawiać. - Tak? - Błagałbym, Ŝeby to zrobili. - Dziękuję panu. Jest pan wolny. - Proszę wezwać następnego świadka - rzekł Torvald. - Nie mamy więcej świadków, Wysoki Sądzie - odparł Martin. - Czy to znaczy, Ŝe oskarŜenie przedstawiło wszystkie dowody i oddaje sprawę w ręce niezawisłego sądu? - Tak, panie przewodniczący. Pamiętając o samobójczej śmierci Normy Bedloe, cierpieniach Billy'ego Jenkinsa, Ŝniwie Pasteurella pestis, zniszczeniach dokonanych przez Wezuwiusz, bestialstwach YladaTepesa, okrucieństwach Poi Pota oraz grobie Duncana Eldera... oskarŜenie oddaje sprawę w ręce niezawisłego sądu. ROZDZIAŁ 13 Jako ktoś, kto uczestniczył w tysiącu mszy świętych w obrządku metodystycznym i nigdy nie ziewnął, mogę śmiało powiedzieć, Ŝe niełatwo mnie znudzić. Gdyby zespół Candle'a okazał się tylko odrobinę mniej systematyczny w rejestrowaniu wykroczeń naszego Stwórcy, przyjąłbym te statystyki z takim samym entuzjazmem, z jakim kibic piłki noŜnej czyta zestawienie strzelonych goli. W końcu trzęsienia ziemi są dla moich uszu czystą muzyką. Katastrofy samolotów wprawiają mnie w orgazm. Ale trzeba znać umiar. W połowie zeznań Donalda Carbone'a moje znudzenie osiągnęło taki stopień natęŜenia, Ŝe chwyciwszy narzędzia swego rzemiosła - igłę, naparstek, nitkę - zacząłem wyszywać, by czymś zająć czas, kontynuując tę dłubaninę przez kolejne godziny przemówień Toni Braverman i Harry'ego Eldera. Rezultaty, muszę przyznać, były imponujące: seria haftowanych obrazków przedstawiających czternaście wielkich momentów z Pasji Martina Candle'a, coś w rodzaju nowoczesnej Drogi KrzyŜowej. Obrazek drugi, "Złe wieści", przedstawiał naszego bohatera w gabinecie doktora Blumenberga, wysłuchującego tragicznej diagnozy. Obrazek dziewiąty, "Gorzkie Ŝale", pokazywał go klęczącego u stóp grobu Corinne Rosewood, kładącego bukiet fiołków na kamiennej płycie. Tytuł dla haftu dwunastego skradłem z obrazu mojego ulubionego malarza holenderskiego, Rembrandta. Nazwałem go "Nocne czuwanie". Nasz bohater nie mógł zasnąć. LeŜał na hotelowym łóŜku, Strona 164

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wiercąc się i przewracając się z boku na bok niczym wyrzucona na brzeg flądra. Gdy wskazówka zegara zbliŜyła się do godziny trzeciej, wstał i - nie pod przymusem, ale i nie całkowicie z własnej woli - ubrał się, nałoŜył przebranie, chwycił laskę i wyszedł na korytarz. Zjechał windą do hallu. Wyszedł na zewnątrz. Srebrny sierp księŜyca wisiał nad Hagą, płynąc po nocnym niebie niczym obcinek paznokcia z duŜego palca u nogi Boga. Przebiegł zabłąkany pies. Pachniało hiacyntami i geranium. Candle szedł ulicą Raamweg, przyspieszając, gdy dotarł do Haringkade. Pomimo nocnej pory w przystani Scheyeningen pełno było ludzi: straŜnicy, poszukiwacze pamiątek, Ŝołnierze sił ONZ, policjanci De Groota oraz członkowie Grupy Uderzeniowej "Miecz Jehowy". Czterdzieści pięć minut trwało, zanim nasz bohater przepchnął się do krawędzi nabrzeŜa numer 15 i ujrzał unoszącą się na wodzie komorę chłodniczą kryjącą ciało Boga. Trzy doki dalej aparat płuco-serce pracował niezmordowanie, z brzęczeniem i buczeniem nasączając Corpus Dei pełną miłości krwią Jego stworzeń. - A więc, Panie, stało się - mruknął Candle, przyjmując pozę, którą tak umiejętnie oddałem na hafcie "Nocne czuwanie": policzek przyciśnięty do zimnego pleksiglasu, dłoń spoczywająca na wystającym ze ściany nicie. - Pokazałem światu wszystkie Twoje dokonania, aŜ po ostatnią masakrę i wybuch wulkanu. Nasz bohater zerknął na lewo. Pucołowata zakonnica w białym kornecie i czarnym habicie klęczała na tratwie, przesuwając paciorki róŜańca, pogrąŜona w modlitwie. - A teraz muszę Ci coś wyznać. Stackpole myli się w swoim wstępie do "Historii Sprawy międzynarodowej numer 227". W moim przedsięwzięciu nie ma ani krztyny poboŜności, Panie, ani na lekarstwo szacunku. "Napominać Boga to znaczy oddawać Mu cześć". Przykro mi. Nie zgadzam się z tym. "Człowiek, który kłóci się z Bogiem, traktuje Go powaŜnie i tym samym wyraŜa swój szacunek". Nie, Panie. Proszę znaleźć sobie kogoś innego do zagrania tej roli. Obejrzał się na prawo. śałobnik o wyglądzie artysty, z kucykiem, złotym kolczykiem i wyszywaną opaską na głowie, składał ręce nad wątłym płomyczkiem przenośnej maszynki do gotowania, osłaniając ogień. - Czy wyraŜam się jasno, Panie? - Candle podrapał swędzącą skórę przy cewniku na piersi. - To wojna. Moja armia nie bierze jeńców. Nasz bohater stał w milczeniu przed OskarŜonym. Była za pięć czwarta rano. Zafalował woal zakonnicy. Jej łzy zalśniły w świetle księŜyca. Płomyk maszynki gazowej zgasł. śałobnik nie próbował go ponownie zapalić. Candle odwrócił się, uśmiechnął do zakonnicy, puścił oko do Ŝałobnika i zaczął długi, powolny, bolesny marsz z powrotem do hotelu. Nad ranem, ukojony roxanolem, śnił, Ŝe znajduje się wewnątrz Boskiej czaszki. Siedział na podłodze chaty Adriana i Ewangeliny, pytając dwójkę małpoludów o odpowiedź na wyjaśnienie ontologiczne. - To naprawdę bardzo proste - powiedziała Ewangelina, karmiąc niemowlę piersią. Sięgnęła do stanika i wyciągnęła garść kostek do scrabble'a, poŜyczonych, jak wyjaśniła, od jej przyjaciół dinozaurów, Vivien i Wawrzyńca. - Gdy śpiączka osiągnie ostateczne stadium, zaczniemy cierpieć na odwodnienie. Mleko wyschnie w mych piersiach. Nasienie wyschnie w jądrach mego męŜa. - PołoŜyła kostki przed Candle'em. Litery utworzyły napis JAŁOWE MAŁPY. - Staniemy się... - Jałowymi małpami? - zapytał Candle. - Co to ma wspólnego z problemem zła? - CzyŜ to nie oczywiste? - Nie. W tym momencie sen się skończył. Candle budził się etapami, odsiewając złudzenie od prawdy niczym nasz Stwórca oddzielający światło od ciemności na Strona 165

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) początku czasu. Złudzenie: odpowiedź na teorię ontologiczną jest w jakiś sposób zawarta w dziwnym wyraŜeniu JAŁOWE MAŁPY. Prawda: wyraŜenie JAŁOWE MAŁPY jest zaledwie przypadkowym tworem jego umysłu, nie posiadającym znaczenia teologicznego. Ale, być moŜe, było inaczej. MoŜe sen wysnuł się z tego samego mylącego zakątka Boskiej psychiki, który dostarczył mu juŜ tak ciętych odpowiedzi na pozostałe teorie: eschatologiczną, dyscyplinarną i ukrytej harmonii. JAŁOWE MAŁPY... czy to wyraŜenie naprawdę coś oznacza, poza faktem, Ŝe Adriana i Ewangelinę czeka najwyraźniej jałowy i nieciekawy los? O godzinie 10.17 rano - gdy perliste holenderskie światło zaczęło wlewać się do sali sądowej, rozjaśniając witraŜowy portret Francisa Biddle'a - Martin połknął tabletkę przeciwbólową i Lovett rozpoczął przedstawianie dowodów obrony. Pierwszym świadkiem profesora był Bernard Kapłan, rabin z Finchburga, stan Massachusetts, który po stracie jedenastoletniego syna chorego na nowotwór mózgu poczuł palącą potrzebę napisania osobistej teodycei. Ku wielkiemu zaskoczeniu Kapłana "Idąc przez burzę" stało się nie tylko bestsellerem na liście "New York Timesa", lecz równieŜ pocieszeniem dla milionów czytelników, zarówno śydów, jak i gojów. - Proszę opowiedzieć sądowi co nieco o pańskiej filozofii rzekł Lovett, podchodząc do miejsca dla świadków. - Musi pan zrozumieć: jestem rabinem, nie uczonym talmudystą. - Kapłan nerwowo kręcił guzik błękitnej marynarki. Był to uśmiechnięty, rozczochrany gnom, z jasnobrązowymi włosami sterczącymi na wszystkie strony. - Dopóki "Newsweek" nie nazwał mojej ksiąŜki teodyceą, w ogóle nie znałem tego słowa. W oczach Martina skromność rabina wyglądała na autentyczną, jego pokora zdawała się bez skazy. Nie będzie mu przyjemnie niszczyć światopogląd tego miłego człowieka. - Mimo to poruszył pan kilka bardzo waŜnych kwestii w "Idąc przez burzę" - rzekł Lovett. - Chciałem uświadomić moim czytelnikom pewną dziwną, lecz kojącą prawdę. Pewne rzeczy, które z początku wydają się złe, okazują się konieczne, kiedy spojrzymy na nie z odmiennej perspektywy. "Dlaczego padlina tak bardzo śmierdzi?", pyta uczeń mistrza zeń. "Gdybyś był sępem, pachniałaby jak schabowy", pada odpowiedź. - Czy wiedział pan, Ŝe chrześcijanie nazywają ten argument teorią ukrytej harmonii? - Ukryta harmonia? W porządku. Świetnie. Bardzo poruszyło mnie zeznanie pana Eldera w zeszłym tygodniu, o tym jak musiał bić synka pięściami po piersi. Przybysz z Marsa mógłby sądzić, Ŝe pan Elder bije w gniewie swoje dziecko, ale on w rzeczywistości pomagał mu przeŜyć. Martin otworzył neseser i wyjął notatnik z luźnymi kartkami, z okładką zdobioną reprodukcją "Wesołego pijaka" Franza Halsa, który nabył tego ranka w hotelowym kiosku. Na pierwszej stronie napisał: "Sprawdź go. Zapytaj o Oświęcim". - W swojej ksiąŜce podaje pan przykład poŜaru lasu spowodowanego przez uderzenie pioruna. Kiedy widzimy poŜar, instynktownie próbujemy ugasić płomienie - rzekł Kapłan ekologia informuje nas jednak, Ŝe poŜary takie są zgodne z rytmami natury. Oczyszczają las z uschłych drzew, dopuszczając więcej światła słonecznego, co przyspiesza wegetację. - W swojej ksiąŜce wspomina pan równieŜ o termitach. - Właściciele drewnianych domów traktują je jak wrogów, lecz Ziemia byłaby martwą planetą, gdyby miliardy termitów w naszych lasach nie zamieniały drewna w próchnicę. - Facet ma obsesję na punkcie drzew - szepnęła Esther. - TeŜ mi obrona! - prychnął Randall. - Termity zamordowały moją Ŝonę - mruknął Martin, gryzmoląc wściekle w notatniku. W miarę jak sierpniowe słońce przesuwało się po niebie, rabin Kapłan podał jeszcze kilkanaście przykładów pozornego zła, które kryło w sobie dobro. Przez całe to długie przemówieStrona 166

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) nie Martin nie spuszczał oka z sędziów. Byli to osobnicy ponurzy i nerwowi; nieustannie zsuwali peruki, Ŝeby podrapać się po głowie albo otrzeć pot z czoła: zjawisko to napawało go optymizmem. Wszyscy wyglądali na śmiertelnie znudzonych. Jeden z barwniejszych przykładów podanych przez Kapłana dotyczył katastrofy, która wydarzyła się nie tak daleko od Hagi. Pierwszego października 1574 roku fale Morza Północne-E go przełamały zapory i wlały się na zachodnią równinę. Dla Holendrów był to dar niebios, poniewaŜ w tym czasie naród powstał przeciwko ciemięzcom z Madrytu i wielka hiszpańska armia oblegała Lejdę. Potop zmusił najeźdźców do przerwania oblęŜenia i wiele istnień ludzkich zostało uratowanych. - Wróćmy na moment do Jeffreya - rzekł Lovett. - To znaczy, jeśli... - W porządku. - W pewnym momencie w swojej ksiąŜce sugeruje pan, Ŝe nawet śmierć dziecka moŜe być na pewien sposób błogosławieństwem. - Patrzyłem, jak nowotwór zabija Jeffreya. Było to straszne, zupełnie straszne... tyle bólu... mały był taki dzielny... - Kapłanowi załamał się głos. Podniósł dłonie, zakrył sobie twarz i zapłakał. - MoŜe powinniśmy przerwać... - Nie, nie. - Rabin opuścił ręce. Ślady po łzach widoczne były na jego policzkach. - OtóŜ dla innych rodziców w mojej gminie cierpienie Jeffreya było... czymś w rodzaju daru. - Odwrócił wzrok od Loyetta i spojrzał na sędziów. - Dlaczego kochamy dzieci, Wysoki Sądzie? PoniewaŜ są bezbronne. Gdyby było inaczej, gdyby nie groziła nam okropna moŜliwość utracenia dziecka z powodu jakiegoś straszliwego zrządzenia losu, miłość rodzicielska nie miałaby aŜ takiej intensywności. Proszę się nad tym zastanowić. Coś za coś... to przykra, brutalna transakcja, ale jestem gotów w niej uczestniczyć. - Czy chce pan powiedzieć, Ŝe pogodził się pan ze śmiercią Jeffreya? - zapytał Lovett. - Nigdy nie pogodzę się ze śmiercią syna. - Dziękuję panu. Nie mam więcej pytań. Po przerwie obiadowej Toryald przekazał świadka oskarŜeniu. A więc zaczynam moje pierwsze kontrprzesłuchanie, pomyślał Martin, podchodząc do stołu dowodowego krokiem na tyle dziarskim, na ile pozwalał mu ból w biodrze. Wsunął laskę i notatnik pod pachę, chwycił topór Noego i stanął przed Kapłanem. - Czy wie pan, co to jest? - zapytał. - Topór - odparł świadek. - To jest topór Noego. Jego archetyp sprezentował mi to narzędzie, kiedy podróŜowałem po mózgu OskarŜonego. Za miesiąc topór zamieni się w proch, a szkoda, bo pewnie dostałbym za niego pięćdziesiąt milionów funtów od British Museum. Czy jest pan świadom, Ŝe za pomocą teorii ukrytej harmonii próbuje się czasem wytłumaczyć wielki potop opisany w Księdze Rodzaju, rozdziały od szóstego do ósmego? - Nie, ale potrafię sobie wyobrazić... Potop był koniecznym oczyszczeniem - zgadza się? - oczyszczeniem Ziemi z grzeszników i przygotowaniem miejsca dla bardziej cnotliwego pokolenia. - Doskonale. - Martin plasnął bokiem ostrza o wnętrze dłoni. - Łup, łup, łup... i spadają drzewa, z których Noe zbuduje arkę, by uratować boskie stworzenia. Pozwoli pan, Ŝe o coś zapytam: czy historia o potopie odpowiada pańskim wyobraŜeniom na temat tego, jak powinien zachowywać się dobrotliwy Stwórca? - Sprzeciw - rzekł Lovett. - Świadek oznajmił juŜ, Ŝe nie jest uczonym w Piśmie. - Oddalony - rzekł Torvald. - Dziękuję, panie przewodniczący, ale i tak wycofuję to pytanie - rzekł Martin. - Wolę raczej porozmawiać o dziele napisanym przez świadka. - OdłoŜył topór, podszedł do mównicy i otwoStrona 167

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) rzył notatnik. - Dziś rano, panie Kapłan, powiedział pan sądowi, Ŝe poŜary lasów okazują się czasem zbawienne w skutkach. Okulary zsunęły mu się ze spoconego nosa. Poprawił je i zerknął do notatek. -A teraz, odkładając na bok kwestię ostatecznej ekologicznej konieczności, rozwaŜmy zdarzenie częste przy poŜarach lasów: niewinny jelonek zostaje uwięziony przez płomienie. Doznaje okrutnych poparzeń i przez następne trzy dni umiera powolną, bolesną śmiercią. Czy chce pan powiedzieć, Ŝe za pozornie niepotrzebną śmiercią tego jelonka kryje się jakiś wyŜszy cel? - Mówię tylko, Ŝe wyŜszy cel moŜe istnieć. - Jaki wyŜszy cel? - Gdybym wiedział, cierpienie jelonka nie byłoby "pozornie niepotrzebne", prawda? Martina odrzuciła ta odpowiedź, ale zdołał nic po sobie nie pokazać. - Zgadza się... ale zostańmy jeszcze przy tym przez chwilę. Wyobraźmy sobie, na przykład, Ŝe jelonek jest nosicielem nowego gatunku bakterii chorobotwórczych. Gdyby dotarły one do populacji ludzkiej, spowodowałyby zarazę dziesięć razy gorszą od Czarnej Śmierci. - To nie wyjaśniałoby, dlaczego jelonek ma usmaŜyć się Ŝywcem - rzekł Kapłan w zamyśleniu. - MoŜe tylko wysoka temperatura moŜe zabić bakterie. - To mało prawdopodobne. - Zgadzam się z panem. A jakie są pana odczucia wobec hitlerowskich obozów zagłady z czasów drugiej wojny światowej? - Słucham? - Zapytałem: "Jakie są pana odczucia wobec hitlerowskich obozów...". - Jakie są moje odczucia? Obozy zagłady były zapewne największym złem, jakie wydarzyło się w tym stuleciu. 18 - Niewinni... - Dlaczego OskarŜony pozwolił na ich powstanie? - Sprzeciw - rzucił Lovett. - Oddalony - rzekł Torvald. - Jestem gotów rozmawiać o moim synu, panie Candle, ale nie na ten temat. - Oto teoria na pański uŜytek. Wszyscy ludzie, którzy zginęli w tych obozach - śydzi, Cyganie, homoseksualiści... dzieci kaŜdy z nich uczestniczył w spisku, którego celem było wytworzenie i wypuszczenie do atmosfery śmiercionośnego środka chemicznego zdolnego zgładzić Ŝycie na Ziemi. Pozwalając na holocaust, Bóg uniemoŜliwił zagładę stu tysięcy gatunków, w tym naszego. Co pan o tym sądzi? - Sądzę, Ŝe pańska teoria jest obsceniczna. - UwaŜam tak samo. Teoria ukrytej harmonii jest nieodmiennie obsceniczna... "pornografia dla księŜy", jak ujął to archetypowy Noe. Pytanie: przypuśćmy, Ŝe jedna z grobli chroniących to miasto nagle pękłaby pod naporem wody. Czy potrafi pan sobie to wyobrazić? Morze wlewa się na ulice, ofiar są tysiące. Jak zareagowaliby ludzie w tej sali? Czy siedzieliby spokojnie, mówiąc: "MoŜe to tylko powtórka roku 1574, moŜe jest tutaj jakiś wyŜszy cel"? - Wątpię. - Co by zrobili? - Zapewne chwyciliby najbliŜsze worki z piaskiem i próbowali załatać wyłom. - Zgoda. A jednak nakłania nas pan do wyobraŜenia sobie jakiejś tajemnej sprawiedliwości w bólu tego świata. Na co mogę tylko odpowiedzieć: "Jeśli to jest wszechświat ukrytej harmonii, rabbi Kapłan, to dlaczego tak usilnie próbujemy go zmienić?". Według pańskiego rozumowania człowiek, który gasi poŜar, leczy chorobę albo niesie worek piasku przeciwko powodzi, w istocie sprzeciwia się Boskiej woli, czy tak? Kapłan zadrŜał nagle na całym ciele. Martin modlił się, by zdenerwowanie świadka było wyraźnie widoczne na monitorach sędziów. - Mogę tylko powiedzieć, Ŝe w moim zawodzie idea wyŜszeStrona 168

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) go celu jest zdumiewająco pomocna. Jako rabin mam obowiązek pocieszać ludzi. - Nie mam więcej pytań. Wstrzymując się od uśmiechu, Martin wrócił kuśtykając do stołu oskarŜenia. - Świetna robota - powiedziała Esther. - Dałeś mu popalić. - Nie usłyszymy juŜ więcej o teorii ukrytej harmonii - dodał Randall. - Jedna załatwiona, zostały jeszcze cztery - rzekł Martin. Gdy proces wznowiono następnego ranka, Lovett wezwał na świadka Eleanor Swann, wykładowczynię religioznawstwa z uniwersytetu Yale, autorkę między innymi historii gnostycyzmu oraz trzytomowego przekładu z przypisami zwojów znad Morza Martwego. Doktor Swann, szczupła i obdarzona wyrazistymi rysami, niegdyś była ładna, a wiek uczynił ją piękną. Dykcję miała oszczędną i przekonującą. Zdanie po zdaniu, metafora po metaforze, budowała przemyślaną i ujmującą argumentację na rzecz tezy, iŜ przeciwieństwa losu prowadzą do rozwoju duchowego. - Teoria dyscyplinarna - mruknął Randall. - Bułka z masłem - wyszeptał Martin. Otworzył notatnik na pustej stronie, chwycił ołówek i starannie napisał drukowanymi literami: JAŁOWE MAŁPY. CzyŜby naleŜało utworzyć anagram, przestawić kamienie scrabble'a? MAJOWE ŁAŁPY. POŁAM JEWAŁY. MAŁE JAŁWOPY. śaden z wariantów nie wydawał się nawet w odległy sposób związany z teorią ontologiczną. Walcząc z Ŝyciowymi udrękami, opowiadała Eleanor Swann, ludzie często odnajdują w sobie "niewyczerpane pokłady cierpliwości i współczucia". Nawiązując do "Paradoksu cierpienia" pióra samego Lovetta, nazwała Boga sprzed śpiączki "kosmicznym chirurgiem", który niechętnie, lecz odpowiedzialnie obdarza bólem, "jednocześnie naprawiając nasze dusze świętym skalpelem". W trakcie przesłuchania kilkanaście razy cytowała uczone źródła - "Enchiridion" świętego Augustyna, "Rozprawy" Grzegorza Nazianzenusa, "Dzieła" Marcina Lutra - lecz te ozdobniki nie robiły wraŜenia na sędziach, którzy sprawiali wraŜenie tak samo znudzonych jak w przypadku rabina Kapłana. "Podnieś stawkę: wprowadź AIDS", zapisał Martin. O godzinie za trzynaście pierwsza przewodniczący Torvald, ziewając, zarządził przerwę obiadową. - Wszyscy wiemy, Ŝe cierpienie uszlachetnia człowieka - zaczął Lovett po przerwie. - Mimo to sceptyk mógłby zapytać, dlaczego nieszczęście rozkłada się pośród ludzi tak, a nie inaczej. Niedawno słuchaliśmy wypowiedzi człowieka, który stracił obie nogi w Wietnamie. Czemu został tak strasznie okaleczony, podczas gdy tysiące jego kolegów wróciło do domu bez szwanku? Czy porucznik Pallomar szczególnie potrzebował rozwinąć się duchowo? - Kwestia pozornej przypadkowości jest sporym wyzwaniem dla teorii dyscyplinarnej - odparła Eleanor Swann z chłodnym uśmiechem. - Na tyle niepokojącym, Ŝe w wielu przypadkach trzeba wesprzeć to wyjaśnienie argumentem eschatologicznym. - Wedle którego nasz rozwój duchowy... - Trwa po śmierci. Chrześcijańska eschatologia utrzymuje, Ŝe kaŜdy, kto opuści ten świat nie dotknięty nieszczęściem, będzie poddany przeróŜnym dyscyplinującym próbom na tamtym świecie. I odwrotnie, człowiek, który umiera, mając wysoce rozwiniętą duszę, na przykład porucznik Pallomar, otrzyma natychmiast perfekcyjne ciało. - Argument eschatologiczny ma czcigodną historię, nieprawdaŜ? - O tak. Szczególnie przemawia do mnie koncepcja apocatasis autorstwa biskupa Orygenesa, wedle której nawet diabeł moŜe być zbawiony. - Orygenes odciął sobie jądra - poinformował Randalla Martin. Strona 169

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Rak prostaty? - Nie, wiara. - Dziękuję pani, doktor Swann - rzekł Lovett. - Nie mam więcej pytań. Ze swoim ognistym wzrokiem i elokwencją Eleanor Swann przypominała Martinowi najinteligentniejszą osobę, jaka kiedykolwiek pojawiła się w jego sali sądowej, Rhondę Fischer, nauczycielkę aerobiku z Glendale. MąŜ oszukiwał ją przez piętnaście lat. Wkrótce po pół do dziesiątej czwartego czerwca 1992 roku mieszkańcy miasta patrzyli z podziwem, jak dziesięciometrowej długości aluminiowa kratownica podnosi się ku niebu, zwieńczenie dorocznego pokazu ogni sztucznych. Wcześniej tego dnia Rhonda zdołała pomajstrować trochę przy materiałach, toteŜ kiedy pojawił się ognisty napis, głosił on nie NAJLEPSZE śYCZENIA Z OKAZJI SETNYCH URODZIN, GLENDALE, lecz HELEN AMBROSE PIEPRZY SIĘ Z MĘśEM RHONDY FISCHER. Martin był do tego stopnia pod wraŜeniem pomysłowości Rhondy - i tak poruszył go jej ból - Ŝe ukarał ją najniŜszą moŜliwą grzywną, w wysokości sześćdziesięciu pięciu dolarów. Wstał zza stołu oskarŜenia z notatnikiem pod pachą, pewny siebie. Słyszał dzwoniące mu w uszach aksamitne głosy córek Lota rozbijających w proch teorię dyscyplinarną i wściekłe przekleństwa barana Gordona rozprawiającego się z wyjaśnieniem eschatologicznym. - Chciałbym, Ŝebyśmy na moment zstąpili z nieba i porozmawiali o tym padole łez - rzekł do Eleanor Swann, podchodząc do stołu z dowodami. - Proszę bardzo. Chwycił przezroczystą torebkę z prawym uchem pani Lotowej, podszedł do pulpitu dla świadków i zapytał, czy Eleanor Swann uwaŜa zamienienie pani Lotowej w słup soli za dobry przykład działania teorii dyscyplinarnej. - Jest to celna przypowieść. - Swann przyjrzała się uchu z mieszaniną ciekawości i obrzydzenia. - Jak rozumiem, kobiecie tej brakowało kośćca moralnego, w przeciwnym razie nie obejrzałaby się na Sodomę. - Potrzebna jej była nauczka? - Właśnie. - Tutaj więc pojawia się kosmiczny chirurg profesora Lovetta, aplikujący instruktaŜową dawkę cierpienia nieposłusznej kobiecie? - Zgadza się. Martin odebrał ucho od świadka i podszedł do mównicy. - Doktor Swann, czy zna pani powiedzenie "Niech kara będzie odpowiednia wobec zbrodni"? - Tak. - Czy wierzy pani, Ŝe sposób, w jaki ukarano Ŝonę Lota, był współmierny do jej występku? - Sprzeciw - rzekł Lovett. - Oddalam - powiedział Torvald. Eleanor Swann przełknęła ślinę. Martin miał nadzieję, Ŝe sędziowie z uwagą śledzą wszystko na monitorach. - CóŜ, nie - odparła ostroŜnie - ale przypuszczam, Ŝe w oczach Boga kara była sprawiedliwa. - Teorię ukrytej harmonii omawialiśmy wczoraj. Dziś przerabiamy obronę dyscyplinarną. - Martin otworzył notatnik. Czy chce pani wiedzieć, co o sprawie sądzą córki Lota? Pozwoli pani, Ŝe zacytuję: "Jeśli zastanowimy się nad ilością niepotrzebnego cierpienia w tym świecie, przekonamy się, Ŝe kosmiczny chirurg działa raczej jak kosmiczny wiwisektor". Doktor Swann skrzywiła się. - Jestem pewna, Ŝe córki Lota mają wiele zalet, nie odebrały jednak wykształcenia teologicznego. - Czy pani kiedykolwiek zastanawiała się nad ilością niepotrzebnego cierpienia w tym świecie, doktor Swann? - To podstępne pytanie. - Więc proszę udzielić mi podstępnej odpowiedzi. - Sprzeciw! - zawołał Lovett. Strona 170

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Podtrzymuję-rzekłTorvald. - Wycofuję pytanie. - Martin zamknął notatnik. Trochę ją pogoniłem, pomyślał. - Czy prawdziwe jest stwierdzenie, Ŝe teoria dyscyplinarna tkwi korzeniami w starym ideale sprawiedliwej odpłaty? - Sądzę, Ŝe to prawda... tak - odparła Swann ostroŜnie. - Wszyscy myśliciele, których pani cytowała, Augustyn, Nazianzenus, Luter... czyŜ nie argumentowali, Ŝe cierpienie jest zasłuŜoną odpłatą za grzech? - To się zgadza. - Gdyby ci teologowie Ŝyli dzisiaj, zapewne interpretowaliby epidemię AIDS jako Boską karę za grzech homoseksualizmu, nieprawdaŜ? - Nie uwaŜam, by homoseksualizm był grzechem. - Nie o to pytałem. Pytałem, czy Augustyn i spółka uwaŜaliby AIDS za karę Boską? - Sprzeciw - rzekł Lovett. - Odpowiedź wymaga od świadka spekulacji. - Oddalam - powiedział Torvald. - Mogliby interpretować AIDS jako karę Boską, zgadzam się - odparła Eleanor Swann. - Teraz... przypuśćmy, Ŝe Augustyn spostrzegłby, iŜ ludzie chorują czasem na AIDS z powodów innych niŜ kontrowersyjne zachowania seksualne - ciągnął Martin. -W zeszłym miesiącu sąd wysłuchał zeznań wdowy po Billym Jenkinsie. Co powiedziałby Augustyn komuś choremu na hemofilię jak Billy, którego AIDS nie ma nic wspólnego z jego prowadzeniem się? - Nie mam pojęcia. - Proszę uŜyć wyobraźni. Co by powiedział? - Nie jestem tu, by bronić świętego Augustyna. - W porządku. Co Bóg powiedziałby choremu na hemofilię, który zapadł na AIDS? - Tego równieŜ nie wiem. - "Przepraszam"? - Nie mogę wypowiadać się w imieniu Boga. - "Pr2ykro mi, Billy, ale chyba przez pomyłkę trafili cię nasi"? Przez widownię przetoczyła się fala śmiechu. - W przypadkach kiedy ofiara wydaje się niewinna, najlepiej zwrócić się o pomoc do eschatologii - powiedziała Eleanor Swann przez zaciśnięte zęby. - Bóg pozwala na cierpienie na tym świecie, byśmy mogli stać się idealni w następnym. Ból zaatakował jednocześnie w dwóch miejscach: w lewej kości udowej i w prawym ramieniu. Martin wsunął tabletkę roxanolu pomiędzy wargi i ze stołu z dowodami chwycił skórzane pęta Izaaka. Podchodząc do miejsca dla świadków, pomachał pętami przed Swann niby niegrzeczny chłopiec próbujący przestraszyć siostrę garścią dŜdŜownic. - Czy wie pani, co to jest? - Rzemienie? - Tymi rzemieniami Abraham spętał dłonie Izaaka. - Wróciwszy do mównicy, Martin odłoŜył pęta i potarł je dłonią, jakby modelował parę glinianych węŜy. - Niewątpliwie zna pani tę historię. Jest to eschatologiczna klasyka. Jahwe domaga się krwawej ofiary, Abraham spełnia więc jego wolę i buduje ołtarz, kładzie na nim Izaaka i chwyta za nóŜ. W ostatniej chwili Jahwe odwołuje polecenie. Pytanie, doktor Swann: co pani sądzi o Bogu, który narzuca swoim stworzeniom takie doświadczenia? Czy jest On dobry? - Sprzeciw! - zawołał Lovett. - Oddalam - rzekł Toryald. - Według jednej z interpretacji historia o Abrahamie i Izaaku ma nam uświadomić, Ŝe cierpienie jest warunkiem przejściowym - odparła Swann. -W swoim czasie pojawi się zastępczy baranek i sprawiedliwość zwycięŜy. - Wszystko dobre, co się dobrze kończy? - zapytał Martin. - Zgadza się. - Nagroda przyjdzie jutro? Strona 171

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Coś takiego. - śycie jest piekłem, ale potem idzie się do nieba? - MoŜna to tak ująć. Martin owinął sobie dłoń rzemieniem i naciągnął go sztywno. - Pomimo róŜnic w poglądach filozoficznych wszyscy uczestnicy zdarzenia na górze Moria zgadzają się, Ŝe problemu zła nie da się rozwiązać za pomocą chrześcijańskiej koncepcji Ŝycia pozagrobowego. Wedle słów baranka, "Ojciec nie ma prawa seksualnie molestować dzieci przez całą zimę, tylko dlatego Ŝe wiosną zamierza zabrać je do Disneylandu". - Chrześcijaństwo uczy, Ŝe ludzie cierpią, poniewaŜ rodzą się w grzesznym świecie. - Doktor Swann splotła wypielęgnowane palce w skomplikowany węzeł. Jeśli reŜyser Kanału Sądowego zna się na rzeczy, uznał Martin, to właśnie nakazuje kamerzyście zrobić odpowiednie zbliŜenie. - Bóg nie jest przestępcą. Bóg jest naszym wybawieniem. - Czy kiedykolwiek słyszała pani maksymę "Późna sprawiedliwość to próŜna sprawiedliwość"? - KaŜdy słyszał tę maksymę. - Czy pani równieŜ? - Tak. - Czy uwaŜa pani, Ŝe późna sprawiedliwość to próŜna sprawiedliwość? - Wydaje mi się, Ŝe... tak. - Czy moŜe to pani powtórzyć do protokołu? Wierzy pani, Ŝe późna sprawiedliwość... - Sprzeciw - rzucił Lovett. - Pytanie tendencyjne. - Cofam pytanie - rzekł Martin kwaśno. - Nie mam więcej pytań. Dziękuję pani, doktor Swann. Wrócił na swoje miejsce, uśmiechając się tak szeroko, Ŝe mięśnie twarzy zaczęły go boleć. - PoŜarłeś ją na śniadanie - powiedział Randall. - Trzy teorie z głowy, jeszcze dwie - rzekł Martin. Osiemnaście godzin później Lovett stał przed ławą sędziowską, przemawiając gładko i uśmiechając się anielsko, jakby argumentacja obrony była wciąŜ nienaruszona jak tamy powstrzymujące wody Morza Północnego. - Jedną rzeczą jest - z pewnością Wysoki Sąd zgodzi się ze mną - zrozumieć działanie wielkich teodycei w wymiarze abstrakcyjnym, a zupełnie inną zobaczyć, jak dotykają one ludzkiego Ŝycia. śadne rozwiązanie problemu zła nie moŜe złagodzić bólu ofiary samą swoją treścią, lecz jedynie w połączeniu z łaską BoŜą. Obrona wzywa na świadka Amosa Brady'ego. - Kto to taki, u diabła? - wyszeptał Randall, - Nie mam pojęcia, zapewne tajna broń Lovetta - odparł Martin, z bojaźnią otwierając notatnik na czystej stronie. Świadek, zgarbiony, z pokrytą zmarszczkami twarzą, w powyciąganym wełnianym swetrze, wszedł do sali sądowej wesołym, zawadiackim krokiem, za którym u ludzi starszych skrywa się zwykle brak sił. Jego świętość, choć widoczna, była zdecydowanie ziemskiego rodzaju: to istny Franciszek z AsyŜu, który nauczał Pisma nie tylko ptaki na drzewach, lecz takŜe robaki w ziemi. Gdy rozpoczęło się przesłuchanie, sąd dowiedział się, Ŝe Brady jest osiemdziesięcioletnim emerytowanym sprzedawcą okładzin aluminiowych, mieszkającym ze swoją Ŝoną i bratową w Minatare, stan Nebraska. - Czy uwaŜa pan siebie za człowieka religijnego, panie Brady? - W dzieciństwie uczęszczałem do szkółki niedzielnej, bo rodzice mi kazali. Podobała mi się tam muzyka. Jednak Bóg pojawił się w moim Ŝyciu dopiero w chwili przyjścia na świat mojego synka. Na własne oczy widziałem narodziny Louisa. Był rok 1963 i właśnie zaczęto wpuszczać ojców do sali porodowej. - Czy Louis spodobał się panu? - Był fioletowy, w kolorze winogron i zaplątany w pępowinę. Na zawsze wrył mi się w pamięć moment, kiedy połoŜna poStrona 172

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wiedziała do lekarza: "Wygląda na Downa, sądząc po oczach". - "Wygląda na Downa"? Co miała na myśli? - Chciała powiedzieć, Ŝe Louis cierpi na zespół Downa. śe jest mongoloidalnym idiotą, jak nazywano wtedy takie dzieci. - Czy pan i Ŝona odbyliście tego dnia rozmowę z pediatrą? - Tak. Powiedział nam, Ŝe Louis będzie powaŜnie opóźniony w rozwoju i podatny na wszelkie choroby. Nasz syn nigdy nie będzie w stanie sam się ubrać, korzystać z łazienki, nigdy nie będzie rozpoznawał mnie ani Charlotte. Najlepiej będzie, jeśli umieścimy go w stanowym szpitalu psychiatrycznym i uznamy, Ŝe zmarł przy porodzie. - Co odpowiedzieliście państwo lekarzowi? - Powiedzieliśmy mu: "Proszę nam wybaczyć, doktorze, ale chcemy wykąpać małego". Przez następne dziewięćdziesiąt minut Amos Brady wyliczał uciąŜliwości wychowywania dziecka z zespołem Downa. Niepojętni krewni i niesympatyczni poborcy podatkowi. Wiecznie zabrudzona bielizna i ciągłe zapalenia uszu. W wieku dziewięciu lat Louis potrafił juŜ zawiązać sobie sznurowadła, mówić całymi zdaniami i samodzielnie czytać jeden wierszyk. W wieku młodzieńczym stał się specjalistą od znajdowania na polach osieroconych małych królików. Hodował je, aŜ podrosły, i sprzedawał sklepom zoologicznym. Mając lat dwadzieścia, pracował jako sprzątacz w pizzerii w Gering. - To, co pan opisał, zakrawa na cud - powiedział Lovett. - Charlotte i ja mieliśmy kogoś do pomocy. - Kogo? - Sprzeciw! - wrzasnął Martin. - Oddalam - rzekł spokojnie Torvald. - Mieliśmy pomoc dobrego Pana - rzekł Amos. - Czy nie jest pan zły na OskarŜonego za obciąŜenie was dzieckiem z zespołem Downa? - zapytał Lovett. - Louis był błogosławieństwem, nie cięŜarem. - Amos bezwiednie oderwał nitkę z rękawa swetra. - Pewnie, były takie momenty, kiedy chcieliśmy się poddać, lecz ostatecznie staliśmy się lepsi jako ludzie... mniej skłonni do wydawania pochopnych sądów. Wie pan, bardziej wyrozumiali dla błędów innych. Lovett spojrzał świadkowi prosto w oczy. - Czy pański syn Ŝyje, panie Brady? - W dzisiejszych czasach dziecko chore na zespół Downa moŜe liczyć na przeŜycie od trzydziestu pięciu do pięćdziesięciu lat. Louis nie miał aŜ takiego szczęścia. Zmarł w październiku zeszłego roku, w wieku trzydziestu siedmiu lat. - To nie wydaje się sprawiedliwe. Samotna łza spłynęła po policzku Amosa. - Bardzo za nim tęsknimy. - WyobraŜam sobie, Ŝe wiara podtrzymuje was na duchu. - Ostatnim razem, kiedy Charlotte i ja odwiedziliśmy grób... Louis jest pochowany na cmentarzu Cleandew w Scottsbluff... a więc ostatnim razem, kiedy tam byliśmy - przysięgam, Ŝe to prawda - królik wbiegł na trawę przed grobem i zaczął skubać koniczynę. Mały brązowy króliczek, jakie hodował Louis. - Uznał pan to za znak? - Louis za pośrednictwem królika dawał nam znać, Ŝe jest mu dobrze w niebie. - Dziękuję, panie Brady. Przekazuję świadka obronie. Martin wstał sztywno zza stołu i mruknął: - Czuję się, jakbym miał kopnąć szczeniaka. - Albo małego brązowego króliczka - powiedziała Esther. Z wymuszonym półuśmiechem Martin podszedł kuśtykając do mównicy, odstawił laskę, zerknął do notatek. - Witam pana. - Dzień dobry. - Zespół Downa to wada genetyczna, prawda? Pański syn urodził się z trzema dwudziestymi pierwszymi chromosomami, a większość dzieci ma ich tylko dwa. - Zgadza się. Strona 173

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Dlaczego według pana OskarŜony nie zdołał stworzyć ludzkiej komórki rozrodczej w taki sposób, by zawsze dzieliła się normalnie? - Wiedziałem, Ŝe zapyta pan o coś takiego. Chce pan usłyszeć moją odpowiedź? Powiem panu. Nigdy nie było takiego czasu w historii, by dzieci z zespołem Downa nie było pośród nas. Zdarza się to raz na siedemset urodzeń, co oznacza, Ŝe na całym świecie Ŝyje dzisiaj zapewne około dziesięciu milionów dzieci z zespołem Downa. Według mnie coś tak powszechnego nie moŜe dziać się bez powodu. - I jaki jest to powód? - Wierzę, Ŝe Bóg posyła na Ziemię dzieci z zespołem Downa, by nauczyć nas miłości, łagodności i radości. - W porządku, ale skupmy się przez moment na samych dzieciach. Czy jest im dobrze, skoro muszą iść przez Ŝycie, czując się gorsze i niepotrzebne? - Louis był szczęśliwy. Wyglądał trochę dziwnie, oczywiście, ze swoim grubym językiem i pomarszczonymi uszami, ale był najłagodniejszą osobą, jaką znałem. - Przypuśćmy, Ŝe naukowcy któregoś dnia znajdą sposób usunięcia tej wady genetycznej u dziecka jeszcze w łonie matki... czy to byłoby dobre, panie Brady? - Chyba tak. Dobre? Jasne! - A więc mając do wyboru stan obecny i wszechświat bez zespołu Downa opowiadałby się pan za tym ostatnim? - No... tak. - Ale czy nie powiedział pan właśnie, Ŝe potrzebujemy dzieci z zespołem Downa, by uczyły nas miłości, łagodności i radości? - Próbuje pan sprawić, Ŝebym sam sobie zaprzeczył. - Nie, panie Brady. Próbuję zrozumieć, czy naprawienie wady genetycznej powodującej zespół Downa byłoby zrealizowaniem planu Boga, czy teŜ wręcz przeciwnie. Czy moŜe nas pan oświecić w tej kwestii? - Sprzeciw. - Podtrzymuję. - Nie mam więcej pytań. Zespół oskarŜenia spędził przerwę obiadową w gabinecie Martina, gdzie Pierre Ferrand dostarczył im kawę i kanapki z rybą. Kawa była słaba, makrela bez smaku. - Zrobiłeś, co mogłeś - powiedziała Esther, pocieszającym gestem kładąc dłoń na ramieniu Martina. - Jeszcze się po tym podniesiemy - rzekł Randall. - Wiem, Ŝe to moŜliwe. - To my mamy mieć wzbudzające współczucie ofiary - jęknął Martin. - Nie Lovett, tylko my. Po przerwie obrona wezwała na świadka Monę Drakę, miło uśmiechniętą młodą kobietę z dołeczkami w policzkach i chłopięcą fryzurą. Wjechała na salę w wózku inwalidzkim. Martin musiał przyznać, Ŝe strategia obrony jest genialna. Harry Elder, świadek oskarŜenia, był obecny przy śmierci syna - i to samo przeŜył Amos Brady, świadek obrony. Stanley Pallomar, świadek oskarŜenia, był uwięziony w wózku inwalidzkim i ten sam los spotkał Monę Drakę, świadka obrony. - Wet za wet - powiedziała Esther. - Lovett nie ma wstydu - dodał Randall. W trakcie zeznania sąd dowiedział się, Ŝe Mona Drakę w dwa tygodnie po swoich szesnastych urodzinach skoczyła do płytkiej wody niedaleko zatoki Chesapeake i doznała złamania kręgosłupa. Silnym, melodyjnym głosem - pełnym odwagi i zupełnie pozbawionym litości nad sobą - opisywała, jak Bóg nauczył ją akceptować paraliŜ, dzięki czemu mogła zostać artystką. - Przed wypadkiem byłam naprawdę dobra w rysowaniu. Przyjaciele nazywali mnie Mona Lisa Drakę. Miałam więc talent, musiałam tylko wykorzystać części ciała nie objęte paraliŜem. - Pani rysuje ustami... Strona 174

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Ustami, językiem i zębami. - Czy mogłaby pani zaprezentować nam swoje umiejętności? - Oczywiście. - Czy nic nie zostanie nam oszczędzone? - jęknął Randall, podczas gdy ktoś z zespołu obrony wsunął ołówek świadkowi pomiędzy zęby. Lovett wyciągnął z nesesera szkicownik, otworzył go, podszedł do miejsca dla świadków i umieścił czystą stronę przed Mona Drakę. Ołówek zakołysał się niczym cygaro. Dziewczyna spuściła wzrok, przycisnęła grafit do papieru i zaczęła rysować. W minutę powstał komiczny portret Lovetta, karykatura, która nie tylko podkreślała podobieństwo profesora do Alfreda Hitchcocka, lecz takŜe jego zawadiacki charakter. Lovett poinformował sąd, Ŝe Mona Drakę regularnie sprzedaje ilustracje wydawcom kalendarzy i pocztówek. Wydobył teczkę zawierającą kserokopie jej najnowszych prac, pokazując kolejne strony przed kamerą. Martin zorientował się, Ŝe artystka nie czuje lęku przed posądzeniem o miałkość. Doskonale czuła kicz. Niegrzeczny szczeniak rozkopujący klomb; kociak polujący na pasikonika; królik malujący tęcze na wielkanocnej pisance. Jeśli Patrycja oglądała telewizję w swoim pokoju hotelowym, zapewne robiło jej się teraz niedobrze. - Jeszcze jedno pytanie, pani Drakę - rzekł Lovett, wracając do mównicy. - Czy uwaŜa pani, Ŝe została potraktowana niesprawiedliwie przez Ŝycie? - Powiem panu, jaka jest moja osobista filozofia. Wierzę, Ŝe nasze Ŝycie zaczyna się dopiero wtedy, gdy dotrzemy do Wielkiego Niewiadomego. Bóg chciał mi pokazać, Ŝe na tym świecie nie moŜna osiągnąć prawdziwego szczęścia, toteŜ zesłał mi wypadek. Oczywiście rozpacz, jaką później przeŜywałam, nie była niczym przyjemnym, ale pozwoliła mi docenić to, co Biblia mówi o nieśmiertelności. Kiedy wreszcie dostanę się do nieba i nagle będę mogła chodzić... wyobraźcie sobie moją radość. Takiego szczęścia nie zazna Ŝadna kobieta, która nie spędziła Ŝycia na wózku. - Dziękuję bardzo, pani Drakę. Świadek naleŜy do pana, panie Candle. Kontrprzesłuchanie Mony Drakę było zapewne najbardziej draŜniącym doświadczeniem w całym Ŝyciu Martina. Im dalej brnął, tym bardziej czuł się jak psiak obszczekujący słonia. - Czy czuje pani czasem gniew z powodu swojego nieszczęścia? - Gdyby nie mój wypadek, nigdy nie odwaŜyłabym się spróbować swoich sił jako artystka. To bardzo wymagająca branŜa. - Czy czasem w rozpaczy myśli pani, Ŝe OskarŜony jest okrutny? - Wie pan, w co wierzę? Wierzę, Ŝe Jezus ma wielką butelkę, większą niŜ pan i ja moŜemy sobie wyobrazić, i zbiera do niej wszystkie ludzkie łzy. śadna łza, którą ronimy, nie uchodzi uwadze Pana naszego, Jezusa Chrystusa. *** Przez osiem kolejnych dni Lovett trzymał się tej samej niszczącej strategii, przeciw kaŜdemu z hiobian Martina stawiając równie poszkodowanego przez los nieszczęśnika, który jednakowoŜ uwaŜał, Ŝe Bóg jest dobry. - Cholerny fanatyk - warczał Randall. - Gdzie on ich znajduje? - ciskała się Esther. Kontynuując swe badanie zła egzystencjalnego, obrona przedstawiła imponujący zbiór ludzkich wraków - dziesiątki sympatycznych, bogobojnych ofiar wypadków samochodowych, katastrof kolejowych, poŜarów, zatruć, eksplozji i niewłaściwego obchodzenia się z niebezpiecznymi narzędziami. W kaŜdym przypadku świadek wyjaśniał, w jaki sposób cierpienia wzmacniały jego siłę woli, oczyszczały duszę i uczyły miłości. Przechodząc do zagadnienia zła naturalnego, Lovett zaprezentował dziesięcioro pacjentów chorych na raka, z których Strona 175

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) kaŜdy utrzymywał, Ŝe jego cierpienia są niczym w porównaniu z tym, czego Chrystus musiał doświadczyć na krzyŜu. Obrona postawiła teŜ przed sędziami zadowolonego z Ŝycia trzynastolatka cierpiącego na hemofilię... poboŜnego ojca małej dziewczynki chorej na zapalenie opon mózgowych... jedenastoletniego mormona, który z powodu braku odporności musiał Ŝyć wewnątrz szklanej bańki, jakby był złotą rybką... oraz uroczą parę sióstr syjamskich, które jednym głosem powiedziały: "Wspólnie kształtujemy Ŝycie kaŜdej z nas". Zwracając się wreszcie ku złu moralnemu, Lovett sięgnął do wojny w Wietnamie - przedstawił czterech kalekich weteranów, troje osieroconych dzieci oraz sześć pogrąŜonych w smutku wdów, a kaŜdy ze świadków był bardziej anielski od poprzedniego - i wreszcie wezwał ofiarę gwałtu, która wyznała: "PoniewaŜ mam miłość Boga w sercu, jestem w stanie gwałcicielowi wybaczyć". Kontrprzesłuchania, jak było do przewidzenia, do niczego nie doprowadziły. Przesłuchując wdowę po Ŝołnierzu, który zginął w trakcie ofensywy naTet, Martin zmusił ją do przyznania, Ŝe zazdrości tym Wietnamkom, których męŜowie wrócili do domu cali, na co wdowa opowiedziała, jak to Ŝałoba skłoniła ją do nawiązania kontaktu z sierocińcem w Dong Ha i "dzięki ofierze Jacka setki azjatyckich dzieci dzisiaj Ŝyją w o wiele lepszych warunkach". Przypominając zeznanie nastoletniej dziewczynki, której mały braciszek wypadł z okna z dwudziestego pierwszego piętra na dolnym Manhattanie, Martin skłonił ją do nazwania wypadku "niezrozumiałym", potem jednak dziewczynka zaczęła podawać "dowody świadczące o tym, Ŝe Barry Ŝyje szczęśliwie w objęciach Jezusa". W rozmowie z pacjentem chorym na raka jąder, któremu pozostało mniej niŜ trzy miesiące Ŝycia, zdołał uzyskać stwierdzenie, Ŝe boi się on o przyszłość dziesięcioletniej córeczki, potem jednak świadek dodał, Ŝe wkrótce on równieŜ "będzie stał u boku aniołów, z nieba prowadząc Sally przez Ŝycie". Tracimy grunt pod nogami, przyznał niechętnie Martin w duchu, spoglądając na kolejny zestaw anagramów hasła JAŁOWE MAŁPY. ŁOWY PAŁMEJA. WOŁAJ ŁEPYMA. PŁYWA MAŁO JE. Przegrywamy bitwę, pomyślał z goryczą. Przegrywamy całą cholerną wojnę. Tak zdezorientowany był Martin, taki niepokój panował w jego sercu i takie zamieszanie w duszy, Ŝe z początku nie spostrzegł, iŜ obrona ponownie zmieniła strategię. Obecnym świadkiem nie był cierpiący nieszczęśnik, lecz zakonnik: ojciec Sebastian Cranach, korpulentny, łysy franciszkanin, który nosił skórzane sandały i brązową wełnianą opończę, i wykładał historię Kościoła na uniwersytecie Świętego Bonawentury. - Jasna cholera, brakowało tylko braciszka Tucka - wyszeptała Esther. - Dziewięć artykułów w "Kwartalniku Augustyńskim" i dwanaście w "Przeglądzie Tomistycznym" - odrzekł Martin, wpatrując się w przeciwległą ścianę. Deszcz bębnił o szyby, a w uszach Martina dźwięk ten brzmiał złowrogo, niczym granie werbli oznajmiające przybycie armii Vlada Draculi. - Zdaje się, Ŝe przyszły dla nas cięŜkie chwile. - Dasz mu popalić - powiedziała Esther. - Zazdroszczę ci twojej wiary - odparł Martin. Przebijając się przez mgłę rozpaczy, skupił uwagę na zeznaniach Cranacha. Zakonnik wyjaśniał, dlaczego skomplikowany, zróŜnicowany wszechświat musi ipso facto zawierać defekty. - Obrona ontologiczna - mruknął Randall. - Wiedzieliśmy, Ŝe ta chwila nadejdzie - jęknął Martin. Ścigał ich Behemot. Okrutna bestia nadeszła. ŁAPY MOJŁEWA, napisał. MYJ PŁOWE ŁAJA. PAŁA WOJNYŁA. - Tak jak na oszlifowany diament, na wyjaśnienie ontologiczne moŜna patrzyć z wielu stron. - Cranach mówił głosem melodyjnym i donośnym, jakby wygłaszał kazanie w gotyckim kościele. - Zawiera ono, po pierwsze, aspekt epistemologiczStrona 176

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ny: teorię ludzkiego poznania. Jak ujął to Laktancjusz w czwartym wieku: "Dobra nie moŜna zrozumieć w oderwaniu od zła ani zła w oderwaniu od dobra". - Gdyby wszystko było czerwone - dodał Lovett - czerwień byłaby pojęciem pozbawionym znaczenia. - OtóŜ to. W ujęciu epistemologicznym nasza zdolność do przeŜywania szczęścia, przyjemności i zadowolenia zaleŜy całkowicie od naszego uprzedniego doświadczenia smutku, cierpienia i niedoli. Obserwując wyniosłe zachowanie Cranacha, Martin przypomniał sobie równie aroganckiego oskarŜonego w sprawie "Komisja planowania powiatu Abaddon przeciwko Wilcoksowi".Wiosną 1992 roku Herbert Wilcox, ortodonta z Perkinsville, wykopał przy swym domu basen, nie uzyskawszy koniecznego zezwolenia; Martin zarządził, Ŝe Wilcox nie musi likwidować basenu, ma jednak w kaŜde sobotnie i niedzielne popołudnie zapraszać do korzystania z niego wszystkich sąsiadów, oczywiście pod nadzorem ratownika, którego sam będzie opłacać. - Jednak to nie wyjaśnia rozmiarów zła, jakie widzimy wokół siebie na co dzień - rzekł Lovett z udawaną rozpaczą. - Tak. To prawda. - Cranach wsunął dłoń pod habit i podrapał się po brzuchu. - Co doprowadza nas do estetycznego aspektu teorii ontologicznej: pomimo całej jego pozornej brzydoty jest to nadal, według pamiętnych słów Leibniza, "najlepszy ze wszystkich moŜliwych światów". - Ta argumentacja wyszła juŜ dzisiaj chyba z mody. - ZałóŜmy na moment, Ŝe Leibniz, który był w końcu wynalazcą rachunku róŜniczkowego, miał rację. Czy teoria najlepszego ze światów dokądś nas prowadzi? Sądzę, Ŝe tak. Pozwólcie państwo, Ŝe zaprezentuję pewien prosty rekwizyt. - Z wystudiowaną nonszalancją Cranach wydobył z rękawa obwarzanek. Kiedy kupujemy taki bajgel w sklepie, wiemy, Ŝe płacimy za ciastko, nie za dziurkę. Kiedy jednak patrzymy na resztę rzeczywistości, uparcie skupiamy się na negatywach: koniecznym fakcie braku, dziurze w kosmicznym bajglu. - Kosmiczny bajgel... czy ten facet jest powaŜny? - wyszeptał Randall. - Święty Augustyn przeprowadza tę samą tezę na przykładzie sera szwajcarskiego - mruknął w odpowiedzi Martin. - Nasz świat, musimy pamiętać, jest w przewaŜającej części piękny i dobry - mówił Cranach. - "A Bóg widział, Ŝe wszystko, co uczynił, było bardzo dobre". Nasza planeta obfituje we wspaniałe zachody słońca, złociste plaŜe, wysokie góry, dziecięcy śmiech, ekstatycznych kochanków, wierne psy, lojalnych przyjaciół... - Smakowite rodzynki - rzekł Randall. - Najlepsze z moŜliwych bajgli - powiedziała Esther. - ByłbyŜ on więc dziełem kochającego Stwórcy? - zapytał Lovett. - Najwyraźniej. - Cranach wydobył zza pazuchy pudełko zapałek. - Gdyby OskarŜony był winien zarzucanych mu czynów, świat byłby, z ontologicznego punktu widzenia, o wiele gorszy. Byłby światem nie Leibniza, lecz Lovecrafta: wielką dziurą praktycznie bez bajgla. -Wyjął zapałkę i potarł ją o draskę. - RozwaŜmy zjawisko ognia. Przez tysiące lat ta chemiczna reakcja pozwalała nam ogrzewać domostwa, gotować strawę, odstraszać nieprzyjaciół i rozjaśniać mroki nocy. Ogień pojawiał się równieŜ w wersji niszczącej, ale był to wyjątek, nie reguła. - Ten fakt nie byłby szczególną pociechą dla kobiety, której córka zginęła, powiedzmy, w poŜarze w zakładach Triangle Shirtwaist w roku 1911 - rzekł Lovett z udawaną troską. Cranach zdmuchnął zapałkę. Obłoczek dymu uniósł się w powietrze. - Zgoda. Dlatego teŜ teoria ontologiczna ma równieŜ trzeci aspekt, mechanistyczny. W momencie gdy Bóg postanowił stworzyć fizykalny kosmos, zdał sobie sprawę, Ŝe musi on być Strona 177

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) rządzony przez konkretne prawa: spalania, grawitacji, ruchu i tak dalej. Niech te prawa nawet powodują czasem określone trudności, ale we wszechświecie nie moŜe panować anarchia. Weźmy na przykład kość. - Gestem bardziej odpowiednim dla jednego z braci Mara niŜ dla franciszkanina świadek wyciągnął spod habitu ludzką kość udową. Martin poczuł ukłucie zazdrości: w odróŜnieniu od jego kości udowych ta wyglądała na całkowicie wolną od raka. - Nasz szkielet to niesamowity wynalazek - rzekł Cranach. - Jest na tyle solidny, by udźwignąć cięŜar ciała, a jednocześnie na tyle lekki, byśmy mogli się poruszać. - Przyjmując postawę cyrkowego siłacza próbującego zgiąć Ŝelazny pręt, natęŜył się i złamał kość na pół. - Kruchość kości nie oznacza, Ŝe Bóg sprzed śpiączki był niekompetentny albo zły. Oznacza tylko, Ŝe tworząc nasz szkielet, podlegał ograniczeniom zawartym w samej materii. Taką samą analizę moŜna by przeprowadzić w przypadku skorupy Ziemi... - Otworzył celofanową torebkę i wydobył bezę z kremem; zrobił to płynnym ruchem, niczym magik pokazujący sztuczkę karcianą. Gdyby Bóg stworzył ziemię tak twardą, Ŝe wstrząsy tektoniczne i wybuchy wulkanów nigdy by się nie zdarzały - przebił kciukiem skorupę ciastka - wtedy rolnictwo, wydobywanie surowców i budowanie dróg byłyby niemoŜliwe. Tę samą tezę dałoby się zastosować w przypadku wiatru, deszczu i bakterii. KaŜde z tych zjawisk jest zasadniczo dobre, chociaŜ czasem powoduje niepoŜądane efekty uboczne, takie jak tornada, powodzie, susze i zarazy. W kaŜdym przypadku tak zwane zło dzieje się per accidens. OskarŜony nie jest niczemu winny. - Lecz przecieŜ Bóg sprzed śpiączki mógł z pewnością zawiesić prawo naturalne, kiedy ujrzał, Ŝe powoduje ono cierpienie - rzekł Lovett. Cranach odpowiedział na to wyzwanie podobnie, jak Hiob uczynił to w Boskim mózgu: tak, OskarŜony mógł złamać własne prawa, ale w im większym stopniu by to robił, tym bardziej chaotyczny stawałby się wszechświat, aŜ całkowita przypadkowość doprowadziłaby jego mieszkańców do szaleństwa. - Co nie oznacza, Ŝe On nigdy nie interweniował. Mamy podstawy przypuszczać, Ŝe były setki przypadków, kiedy spoglądał w dół, zauwaŜał, Ŝe zbliŜa się głód albo powódź, i nie dopuszczał do ich powstania. - Mogły być tysiące takich przypadków - rzekł Lovett. - Albo miliony - powiedział Cranach. - Albo ani jeden - mruknął Martin pod nosem. - Wszystkie wymienione przez pana dotąd katastrofy są przykładami zła naturalnego. - Lovett był rozpromieniony, jakby podniósł karty po rozdaniu i ujrzał, Ŝe ma na ręku karetę. - A co ze złem moralnym? CzyŜ OskarŜony nie był obowiązany interweniować za kaŜdym razem, gdy molestowane było dziecko albo gdy miała nastąpić masakra? - Nie. - Nie? Oto nadchodzi druga wielka bestia Hioba, pomyślał Martin. Lewiatan teorii liberum arbitrium. Resztę dnia Lovett i Cranach poświęcili na drobiazgowe przedstawianie teorii wolnej woli. Dzięki rozmowie z Adrianem i Ewangeliną Martin znał juŜ jej podstawy: jeśli wolna wola ma być w pełni obowiązującą zasadą, musi naleŜeć do kaŜdego, nie wyłączając tych, którzy uŜyją jej, by oszukiwać, kraść, gwałcić i zabijać. Wyjaśnienia Cranacha były zarazem uczone, jak i pełne niuansów, upstrzone odniesieniami do "De libero arbitrio" świętego Augustyna, "Moraliów" Grzegorza Wielkiego, "De casu diaboli" świętego Anzelma i "Summa theologiae" świętego Tomasza z Akwinu. Gdy wykład dobiegł wreszcie końca, Martin zrozumiał jego Ŝelazną logikę. Mając do wyboru stworzyć roboty zaprogramowane na niewinność albo autonomiczne istoty posiadające zdolność podejmowania rzeczywistych decyzji, Bóg wybrał to drugie rozwiązanie. - Wydaje mi się, Ŝe teoria wolnej woli obejmuje nie tylko zło moralne, lecz równieŜ zło egzystencjalne - rzekł Lovett. Strona 178

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Oczywiście. Dar liberum arbitrium pozwala nam na stworzenie wielu imponujących, choć wyraŜających pychę wynalazków: kolei Ŝelaznej, transatlantyków, gmachów opery. KaŜdy z tych wynalazków zawiera w sobie potencjał katastrofy - pociągi zderzają się, statki toną, gmachy opery trawi poŜar - jesteśmy jednak gotowi zaakceptować takie ryzyko w imię postępu i kreatywności. - Lepiej zbudować samolot, chociaŜ moŜe on ulec sile grawitacji, niŜ na zawsze pozostać na ziemi, spętani miłosną troską Stwórcy o nasze bezpieczeństwo. - Sądzę, Ŝe nie dałoby się tego powiedzieć lepiej. - Dziękuję bardzo za pańskie pouczające zeznania, ojcze Cranach. Nie mam nic do dodania. 19 - Niewinni... *** Kiedy Martin obudził się następnego ranka, rak obudził się razem z nim, zaciskając szczypce wokół jego miednicy i wgryzając się Ŝarłocznie w ramiona. Pacjentom chorym na raka przydarzają się dni dwojakiego rodzaju, przypomniał sobie słowa doktora Blumenberga - kiepskie i straszne. Ten miał być straszny. Martin połknął cztery tabletki roxanolu i zaczął się ubierać, przez cały czas spoglądając na fiolkę z odradeksem stojącą na biurku. Czy ten brunatnoŜółty płyn naprawdę zdolny byłby go uleczyć? Czy naprawdę zdołałby uśmierzyć jego cierpienie? "Weź tę fiolkę, jeden zastrzyk ci nie zaszkodzi", namawiał go ból. - Dopiero kiedy skończę z Cranachem - powiedział Martin na głos. "Zrób to". - Nie. "Weź fiolkę, Martin. Poślij Boga do diabła i Ŝyj". - Nie mogę. Nie. Towarzysze niedoli liczą na mnie. Gdy o wpół do dziesiątej rano Martin szedł przez plac przed budynkiem Pałacu Sprawiedliwości, jego zamiar spędzenia całego dnia na przesłuchiwaniu Cranacha wydawał się czczą fantazją. Ogniste skurcze przebiegały mu po miednicy i kręgosłupie niczym pioruny ciskane przez gniewnego Jehowę Starego Testamentu. KaŜdy krok był torturą. Wyczuwając, co się dzieje, Olaf i Gunnar wzięli go pod pachy, dźwignęli parę centymetrów nad ziemię i tak wnieśli do sali sądowej. Zanim Tonrald zdąŜył otworzyć posiedzenie sądu, Martin poprosił Lovetta o chwilę rozmowy i wraz Randallem podeszli do sędziów; było to tego rodzaju zebranie, jakie kamerzyści Kanału Sądowego wprost uwielbiali - pozwalało im ono wściubiać nos w króliczki Louisa Brady'ego, rysunki Mony Drakę i tym podobne głupstwa. Lovett zgodził się, by Randall przesłuchał Cranacha, dopóki Martin nie poczuje się lepiej. Z nihilistycznym ogniem w oczach Randall podszedł do stołu oskarŜenia i schwycił część śniadania Esther: obwarzanek oblany lukrową polewą. - Niech zgadnę - powiedziała Esther. -To kosmiczny obwarzanek? - Kiedy wezmę się za Cranacha... - Randall odwrócił się i ruszył w stronę miejsca dla świadków - wepchnę mu go głęboko do gardła. Zaczął od lekkiego starcia z teorią ontologiczną. - Powiedzmy, Ŝe to jest wszechświat - rzekł, podnosząc ciastko. - Moje pytanie brzmi - przyłoŜył obwarzanek do oka niczym monokl - czy musi być w nim dziura? Dlaczego Bóg nie stworzył bezbłędnego wszechświata? Cranach poluźnił sobie pas przy habicie. - Nawet istota wszechmocna musi podlegać wymogom logiki. Bóg sprzed śpiączki nie mógłby oczyścić Stworzenia z materii, energii i praw fizycznych, nie niszcząc go jednocześnie. Leibniz, proszę pamiętać, twierdził, Ŝe Ŝyjemy w najlepszym z moŜliwych światów. śąda pan - wbrew logice - by Bóg stworzył najlepszy z niemoŜliwych światów. Bezbłędny kosmos w ogóle nie byłby kosmosem. Byłby samym Bogiem. Strona 179

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Nie odpowiedział pan na moje pytanie. - Randall wcisnął palec wskazujący w dziurkę ciastka. - Dlaczego nie Ŝyjemy w kosmicznym ciastku z kremem, bez dziurki? Świadek w odpowiedzi ponownie zacytował Leibniza, na co Randall raz jeszcze uŜył swojej metafory o ciastku z kremem, i tak przerzucając się argumentami zmarnowali kolejną godzinę. JAŁOWE MAŁPY, napisał Martin i zdesperowany tworzył coraz krótsze wyrazy: PAWEŁ, PYŁEM, MEWY, WOŁY, PAW, JVLAJ... Gdyby miał "r", mógłby utworzyć RAJ... Tak! Nagle opanowała go fala podniecenia, skurcz radości przenikający ciało bardziej przyzwyczajone do odczuwania bólu. Raj... Elizjum... Niebo... tak! - Mam! - wyszeptał. - Co masz? - zainteresowała się Esther. - Odpowiedź na teorię ontologiczną. Na teorię wolnej woli równieŜ. Nie zdoławszy uczynić wyłomu w ontologii, Randall zaczął zmagać się z koncepcją liberum arbitrium. - Jeśli wolność jest darem od Boga i jeśli ten dar nieodwołalnie powoduje okrucieństwa i niesprawiedliwość, dlaczego Bóg nie jest odpowiedzialny za te zjawiska? - Święty Tomasz z Akwinu zajął się tą kwestią juŜ siedemset lat temu - odparł Cranach. - Błyskotliwie łącząc argument wolnej woli z teorią ontologiczną, ojciec Kościoła wyjaśnił, Ŝe przeciętny człowiek prędzej czy później traci kontakt z boską harmonią kosmosu. To odłączenie samo w sobie nie jest złem. To jedynie pewien brak: ontologiczną luka, która czasem skłania człowieka do grzesznych zachowań. Skoro jednak ludzka niegodziwość wynika z braku nieistnienia czegoś - nie moŜe być dziury w niczym - pytanie o sprawstwo staje się bezsensowne i Bogu nie moŜna zarzucić Ŝadnej winy. - Rozumiem - rzekł Randall ponuro. Gdy nadeszła pora obiadu, Martin zdał sobie sprawę, Ŝe nie ma siły wstać, toteŜ poprosił Esther o przyniesienie mu czegoś z najbliŜszego sklepiku. Esther wróciła z haringsalade, sałatką ze śledzi oraz z frytkami umaczanymi w majonezie. Martin zjadł to ze smakiem i po kilku minutach poczuł przypływ sił. Czy stało się to dzięki jedzeniu, środkom przeciwbólowym czy odnalezieniu właściwych argumentów, nie potrafił stwierdzić. Wiedział tylko, Ŝe jest gotów do rozprawy z Cranachem. - Domyślam się, Ŝe wierzy pan w niebo - rzekł Martin, wchodząc na mównicę. - Oczywiście. - To wspaniały świat, jak wszyscy wiemy. Świat idealny. - Owszem. - A zatem coś tu się nie zgadza. CzyŜ pańska teoria ontologiczna nie głosi, Ŝe świat idealny nie moŜe istnieć? Cranach pozostał nieporuszony. - Niebo jest odmienne od naszego świata. - Ale mimo to jest oddzielne od Boga. Zgadza się? - Mniej więcej. - Co zmusza mnie do wysnucia wniosku, Ŝe albo raj jest obarczony błędem, albo teoria óntologiczna to bzdura. Czy raj ma wady, ojcze Sebastianie? Czy wierzeje z macicy perłowej podtrzymywane są przez zardzewiałe zawiasy? Czy w harfie Gabriela zerwana jest struna? - Jeśli niebo zawiera błędy... - A moŜe jest tam gdzieś dziecko: jedno samotne, zgnębione, cierpiące dziecko... pięcioletnie dziecko wspominane przez Iwana Karamazowa, zamknięte w zimnym wychodku, wołające o pomoc. - Jeśli niebo zawiera błędy, to nie są one tym, co normalnie nazywamy błędami. - Dlaczego zatem nasz świat nie moŜe zawierać błędów, których normalnie nie nazywalibyśmy błędami? Dlaczego nie moStrona 180

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Ŝemy mieć jakichś grumpli i walantów zamiast rozszczepu kręgosłupa i Buchenwaldu? - Przeprowadza pan analogię pomiędzy dwoma zupełnie róŜnymi pod względem ontologicznym wymiarami. Martin ponownie poczuł ukłucie szczypców raka w kościach miednicy. Skrzywił się, jęknął i rzekł: - Być moŜe, ale... - Nie ma tu Ŝadnego "być moŜe". Królestwo BoŜe nie ma nic wspólnego z materialnym kosmosem. Martin przetarł oczy apaszką Patrycji, walcząc z bólem i z powodowanym przez ból lękiem. Och, do diabła, jest jednak odpowiedź na moją odpowiedź, pomyślał. - Pomimo to musimy... - Nie istnieje zatem sprzeczność pomiędzy teorią óntologiczna i chrześcijańską obietnicą odkupienia. - Według pana. - Według mnie i według Kościoła katolickiego. - Idźmy dalej - powiedział Martin przez zaciśnięte zęby. Tak zwana teoria liberum arbitrium głosi, Ŝe większość stworzeń obdarzonych wolną wolną musi w końcu popaść w grzech. A jednak pański Kościół katolicki istnieje głównie po to, by świętować wyjątek od tej reguły. Jezus Chrystus posiadał wolną wolę. Zgadza się? - Pośród swych innych zalet. - A zatem logiczne jest - czyŜ nie? - Ŝe teoria ta nie ma sensu. Czy teŜ równieŜ Jezus popadał czasem w grzech? - Jezus był... - Idealny. Dokładnie. Zmywał po sobie, zachowywał ciszę w bibliotekach, nigdy nie spalił czarownicy na stosie. - Oczywiście, Ŝe był idealny - rzekł Cranach. - Był wcieleniem Boga. - Tak, ale był równieŜ człowiekiem. Człowiekiem. Proszę temu zaprzeczyć, a popełni pan herezję docetyzmu. - Przygwoździłem go, pomyślał Martin. Szach mat. - Nie jest pan docetystą, prawda? - Nikt nie jest juŜ docetystą. Co pan chce powiedzieć, panie Candle? śe Bóg powinien był zapełnić wszechświat wyłącznie własnymi uosobieniami? - Planeta Jezusów byłaby moŜe nudna, ale wolę ją od tej, na której działali, powiedzmy, Adolf Hitler i Poi Pot. - Musi pan zrozumieć, Ŝe Chrystusa nie moŜna pojmować w oddzieleniu od Boga Ojca. Chrystus nie był "stworzeniem obdarzonym wolną wolą", jak pan to ujął. W ogóle nie był "stworzeniem". Martin poczuł nacisk szczypców raka na kość ogonową. Jęknął, zazgrzytał zębami i przytrzymał się mównicy, jakby była to poręcz kolejki z nieba do piekła. - A zatem kim był? - Wie pan doskonale, kim był Jezus. Był wcieleniem Boga, panie Candle. Wcieleniem Boga. Martin westchnął, częściowo z bólu, a częściowo z powodu uporu Cranacha; wydając przeciągły, niski, podobny do gwizdu dźwięk, bał się, Ŝe sędziowie zinterpretują go nie jako oznakę fizycznego cierpienia, lecz przyznanie do poraŜki. - Nie mam więcej pytań. Gdy Martin opadł na krzesło - powoli, ostroŜnie, by nie draŜnić raka - Lovett poinformował Torvalda, Ŝe nie widzi potrzeby ponownego przesłuchiwania świadka. Spieprzyłem sprawę, pomyślał Martin. Nie zdołałem pokonać ontologii i wolności, i teraz obie hulają sobie na swobodzie. W wyobraźni ujrzał bestie atakujące jego towarzyszy: Behemota wbijającego Christophera Ransoma w ziemię i miaŜdŜącego głowę Wandy Jo Jenkins potęŜnymi szczękami, Lewiatana odgryzającego Stanleyowi Pallomarowi jedyną rękę i palącego Harry'ego Eldera ognistym oddechem. - Obrona wzywa na świadka Martina Candle'a. Powstał, podpierając się laską. Idąc w stronę miejsca dla świadków, zdał sobie sprawę, Ŝe trawi go gorączka, wydłuŜając Strona 181

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) i zaokrąglając kształty wszystkich przedmiotów, jakby Bóg stworzył świat ze szpachli, a nie z drewna i gliny. Szedł powoli, kaŜdy krok okupując bólem. W trakcie całej swojej kariery prywatnego oprawcy rak nigdy dotąd nie zachowywał się z tak wyrafinowanym okrucieństwem. Martin opadł na fotel dla świadków, drŜąc na całym ciele. Oparł laskę na kolanach i jawnym gestem przełknął cztery tabletki roxanolu. Nadszedł woźny. Martin chwycił Biblię, czując palący ból w kaŜdym ścięgnie i kaŜdej kości. ZłoŜył przysięgę. - Nie najlepiej pan wygląda - rzekł Lovett, a jego głos odbił się od wyłoŜonych drewnem ścian. Martin skinął głową. - Dam sobie radę. - MoŜe powinniśmy odłoŜyć przesłuchanie na później. - Powiedziałem, Ŝe dam sobie radę. Lovett wziął od woźnego egzemplarz Pisma Świętego i podszedł do mównicy. - Czy mogę przyjąć, Ŝe znajoma jest panu Księga Hioba? Martin poruszył szczękami, starając się zgryźć i przełknąć wszystkie okruchy roxanolu, jakie mogły pozostać mu w ustach. - Czytałem ją piętnaście razy. - A zatem z pewnością pamięta pan dramatyczny moment w rozdziale trzydziestym pierwszym, kiedy Hiob Ŝąda posłuchania u Boga. "Przeciwnik niech skargę napisze... Zdam sprawozdanie z mych kroków". Wkrótce potem pojawia się Bóg i Jego pierwsze słowa brzmią: "Gdzieś był, gdy zakładałem ziemię?". Martin pochylił się do przodu i rzekł: - Właściwie pierwsze słowa Boga brzmią: "KtóŜ tu zaciemnić chce zamiar słowami nierozumnymi?". Lovett otworzył Biblię i poślinionym palcem przełoŜył jedną kartkę. - Zaiste... lecz ja chciałbym wiedzieć, jak pan odpowiedziałby na to pytanie. - Które, pierwsze czy drugie? - Gdzie pan był, kiedy Bóg... - Zakładał ziemię? - Tak. - śartuje pan? - Nie. - Nie istniałem, kiedy Bóg... - JakŜe to niefortunny dla nas zbieg okoliczności! Gdyby pan tam był, mógłby Mu powiedzieć, jak urządzić wszystko lepiej... czy teŜ przeceniam pańską opinię o samym sobie? - Sprzeciw! - wrzasnął Randall, zrywając się z miejsca. - Oddalam - rzekł Torvald. - Mógłbym trochę kibicować, zgadza się - odparł Martin, przecierając oczy. Twarz Lovetta była wąska i zniekształcona, jakby odbita w krzywym zwierciadle. - Proszę wyjaśnić sądowi, dlaczego wszechświat ma trzy wymiary przestrzenne, a nie dwa albo cztery - rzekł Lovett. - Co? - Proszę wyjaśnić, dlaczego wszechświat ma akurat trzy wymiary. - Nigdy się nad tym nie zastanawiałem. - Gdybym ja tworzył wszechświat, dałbym mu raczej cztery wymiary przestrzenne. Im więcej, tym lepiej, prawda? - Skoro pan tak mówi... - Dlaczego zadowalać się trzema, skoro moŜna mieć cztery? - Nie rozumiem, do czego pan zmierza. - Naukowcy mówią nam dzisiaj, Ŝe kwarki, najmniejsze cząstki materii, są węzłami w czasoprzestrzeni. Nie moŜna zawiązać węzła w dwóch wymiarach, poniewaŜ nie ma tam "nad" i "pod". W czterech wymiarach moŜna co najwyŜej zaplatać sznurek, ale nie da się zawiązać węzła, który by trzymał. Wychodzi więc na to, Ŝe czterowymiarowy kosmos okazałby się katastrofą. Bóg w swoim czasie dobrze wiedział, co robi. Strona 182

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Nigdy nie kwestionowałem Jego talentów matematycznych, profesorze. Nie zgadzam się tylko z Jego poczuciem moralności. - Czy wie pan, co by się stało, gdyby przyciąganie pomiędzy jądrami atomów było tylko odrobinę większe? - Nie mam pojęcia. - Bóg wiedział. Wiedział, Ŝe gdyby uczynił to przyciąganie tylko o dwa procent silniejszym, protony stałyby się diprotonami, tworząc odmianę wodoru tak niestałą, Ŝe cały nasz wszechświat składałby się wyłącznie z helu. Gdyby przyciąganie było o pięć procent słabsze, deuteron nie mógłby powstać, nie byłoby więc deuteru, a wtedy... - Wolałbym raczej rozmawiać o Deuteronomii, prawie powtórzonym, niŜ o deuterze. Porozmawiajmy o tym, jak Bóg kazał Izraelitom mordować Chetytów, Amorytów i Kananejczyków. - ...a wtedy niemoŜliwa byłaby nuklearna reakcja łańcuchowa, jaka zachodzi na Słońcu. Nie byłoby warunków do Ŝycia na Ziemi. Jednak Ŝycie na Ziemi istnieje, prawda? Proszę mi powiedzieć: gdybym dał panu słój pełen komórek prokariotycznych, jakie znajduje się w prekambryjskich błękitnozielonych algach, to czy potrafiłby pan zmienić je w komórki eukariotyczne, to jest tkankę zwierzęcą, wyposaŜoną w jądro, jąderko, mitochondria, aparat Golgiego? - Oczywiście, Ŝe nie. - Oczywiście, Ŝe nie, i nie potrafiłby tego zrobić równieŜ najinteligentniejszy biolog uniwersytetu amsterdamskiego. Jednak Bóg zdołał tego dokonać, w efekcie przekształcenia prekambryjskich alg zaroiło się na planecie od stawonogów, gąbek, płazów, ryb, gadów, kotów, psów i Ŝyraf. Czy wie pan duŜo na temat Ŝyraf, panie Candle? - Niewiele. - Jak pan sobie zapewne wyobraŜa, Ŝyrafy muszą mieć bardzo wysokie ciśnienie krwi, w przeciwnym razie bowiem nie zdołałyby wpompować krwi do głowy, na wysokość dwóch metrów. Istnieje jednak pewien problem. Pochylając się u wodopoju, Ŝyrafa powinna stracić przytomność od ciśnienia płynu w mózgu. Jak temu zaradzić? - Nie mam pojęcia. - Bóg wiedział, jak to uczynić. Poprzez ewolucję czy bezpośrednią interwencję - tego nie wiemy - wyposaŜył układ krąŜenia Ŝyrafy w mechanizm redukujący ciśnienie, tak zwane rete mirabile. - Z kieszeni marynarki Lovett wyjął gruby kartonowy cylinder z róŜową zakrętką. Podszedł do Martina. - Wie pan, co w tym jest? - zapytał, kładąc cylinder na pulpicie. - Sądząc po napisie, klocki - odparł Martin, z Ŝalem wspominając noc, kiedy z Patryc j ą bawił się klockami Brandona w jej pracowni. - Tak. Dziecięce klocki. Niech pan z tych klocków zbuduje Ŝywą istotę. Nic wyszukanego. Nie Ŝabę, nie węŜa ani innego kręgowca... niech pan zbuduje ślimaka. Czy proszę o zbyt wiele? Czy mógłby pan pokazać sądowi prawdziwego, Ŝywego, poruszającego się ślimaka? - Och, na miłość boską! - Widzi pan, do czego zmierzam, tak? Jeśli OskarŜony wiedział, ile wymiarów musi mieć wszechświat, jeśli wiedział, jaka powinna być wartość przyciągania atomowego i jak zamienić komórki prokaridtyczne w eukariotyczne i jak uratować Ŝyrafę przed zemdleniem, jeśli wiedział to wszystko, to moŜe wiedział równieŜ coś więcej. Czy to moŜliwe? - Ja nie kwestionuję Jego mocy, panie Lovett. Jestem pod jej wielkim wraŜeniem. - Proszę odpowiedzieć na pytanie. Jeśli Bóg wiedział to wszystko, czy jest moŜliwe, Ŝe wiedział równieŜ coś więcej? - Mógł wiedzieć coś więcej. - A moŜe nawet wiedział, dlaczego istnieje zło, choć On nie ma złych zamiarów? - Sprzeciw! - wrzasnął Randall. Strona 183

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Oddalam - rzekł spokojnie przewodniczący Torvald. Martin uzbroił się w męstwo. - Jestem gotów przyznać, Ŝe Bóg jest niewinny, dopóki nie zostanie Mu udowodniona wina. Ale nie przyznam, Ŝe jest niewinny tylko dlatego, Ŝe nie potrafię zrobić ślimaka z dziecięcych klocków. - Czy przypomina pan sobie z zeznania ojca Cranacha słowa, Ŝe bakterie są "fundamentalnie dobrotliwe"? - Pamiętani to stwierdzenie, tak. - Czy jest pan równie dobrze usposobiony do bakterii jak ojciec Cranach? - Sądzę, Ŝe tak. - W "Paradoksie cierpienia" wysuwam sugestię, Ŝe jesteśmy tym dla bóstwa, czym bakterie dla nas. Znaczymy coś na swój własny sposób, jednak w porównaniu z Bogiem nie liczymy się wcale. Proszę powiedzieć, czy bakteria Lactobacillus acidophilus w pańskich wnętrznościach kiedykolwiek oskarŜała pana o złe zarządzanie jej wszechświatem? - Nic o tym nie wiem. - Co by pan sądził o bakterii jelitowej, która pozywa pana do sądu? Czy mógłby pan uwaŜać ją za niespełna rozumu? - Gdybym wiedział, Ŝe mikroby w moim ciele źle się mają, i byłbym w stanie im pomóc, z pewnością podjąłbym interwencję. - Godna podziwu postawa. A moŜe nawet zechciałby pan odrodzić się jako jedna z tych bakterii - zakładając, Ŝe potrafiłby pan to uczynić - by lepiej zrozumieć ich niedolę? - Gdybym potrafił to uczynić... - Świetnie. - Lovett wyciągnął dłoń niczym boy hotelowy proszący o napiwek. - Proszę dać mi rękę. - Słucham? - Niech pan poda mi dłoń, proszę. OstroŜnie, z wahaniem Martin wyciągnął rękę i odwrócił ją wnętrzem do góry, dotykając dłoni Lovetta z łagodnym, lecz stałym naciskiem, jakiego ojciec nauczył go uŜywać przy czyszczeniu nagrobków. - Cierpi pan - stwierdził Lovett. - Tak. - Rak prostaty z przerzutami, jedna z najgorszych postaci tej choroby. Martin skinął głową. - Nie jest najlepiej. - Czy czuje pan coś oprócz bólu? - Czuję dotyk pańskiej dłoni. - Proszę posłuchać, panie Candle. Niech pan zapomni o tym niepokojącym obiekcie przycumowanym w przystani Scheveningen i w zamian skupi się na Wiecznej Istocie, która włada kosmosem takŜe w tej chwili. Czy potrafi pan postrzec Boską łaskę wytryskującą z serca stworzenia, przepływającą przez moje pokrzywione palce i wypełniającą pańskie zbolałe ciało? - Nie. - Martin musiał przyznać, Ŝe odczuwa w dłoni jakieś drŜenie, jakby ściskał szlifierkę albo mechaniczną wiertarkę. -Właściwie nie. - Ból w kroczu zelŜał nieco, a gorączka chyba opadła o co najmniej jeden stopień. - śałuję, ale nic nie mogę na to poradzić. - Nic pan nie czuje? - Nic. -To tylko jakaś zdradziecka odmiana hipnozy, uznał Martin, coś w rodzaju tego, czego doświadczyłem trzynaście miesięcy temu na szczycie komory chłodniczej kryjącej ciało OskarŜonego. - Proszę dać mi spokój. - Bóg pana kocha, panie Candle, i ja równieŜ pana kocham. - Lovett cofnął rękę i odstąpił od pulpitu. - To wszystko. Dziękuję bardzo za pańskie zeznania. Martin chwycił laskę i wstał. Cała sala kołysała się i wirowała niczym karuzela Czterech Jeźdźców Apokalipsy. Słyszał, jak Torvald pyta o dalszych świadków obrony, a Lovett odpowiada, Ŝe nie ma juŜ Ŝadnych. Strona 184

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Czy zatem obrona przedstawiła całą swoją argumentację? Martin zrobił ostroŜnie pierwszy krok do przodu, potem drugi i trzeci. Wydawało mu się, Ŝe przekracza jakiś szczególnie grząski odcinek trzęsawiska Abaddon, stąpając po ścieŜce tak miękkiej, Ŝe jeśli postąpi jeszcze choćby okrok, to zapadnie się w głąb aŜ do piekła, do Abaddonu. - Obrona zdaje się na wyrok sądu. Martin krzyknął z bólu i osłupienia. Upuścił laskę. Przycisnął dłoń do piersi. Nogi ugięły się pod nim, przed oczami zrobiło mu się ciemno. Upadł na podłogę, słysząc głos dudniącymi spiralami docierający aŜ do głębin jego duszy. Bóg mówił wyraźnie: "Niechaj się stanie mrok". ROZDZIAŁ 14 Ryzykując własną opinię przyznam, Ŝe było mi Ŝal Martina Candle'a, gdy ochroniarze wynieśli go nieprzytomnego z sali sądowej i przetransportowali do szpitala Świętego Jakuba. Pomyślcie o cięŜkim losie naszego bohatera. Lovett na oczach całego świata potraktował go właśnie z protekcjonalnością godną cesarza, on sam przegrał walkę, stracił okazję zabicia Behemota i Lewiatana, a jego choroba osiągnęła szczyt nasilenia. Wręcz uroniłem nad jego losem łzę, co nie zdarzyło mi się od roku 1965, kiedy to papieŜ Paweł VI uznał, Ŝe zbrodnia bogobójstwa powinna ulegać przedawnieniu, przez co śydów na całym świecie nie naleŜy juŜ prześladować za zamordowanie w opinii Kościoła katolickiego - Jezusa Chrystusa dwa tysiące lat wcześniej. Dzięki sprawności holenderskiego systemu bezpłatnej opieki zdrowotnej nasz bohater został przyjęty do szpitala bez zbędnych formalności. Jak mawia Funkeldune, "Łatwiej jest zostać przyjętym do przeciętnego holenderskiego szpitala niŜ wpuszczonym do męskiej toalety na przeciętnej amerykańskiej stacji benzynowej". Później tego popołudnia, zgodnie z poleceniem onkologa o nazwisku Van der Meulen, Olaf i Gunnar przenieśli Candle'a do pokoju numer 1190, gdzie pielęgniarki zrobiły mu zastrzyk przeciwbólowy, natarły alkoholem i podłączyły do kroplówki zawierającej roztwór soli i szeroką gamę antybiotyków. Po godzinie pacjent obudził się, odzyskując przytomność na tyle, by w Ŝywe oczy skłamać Van der Meulenowi, Ŝe przyjmuje codziennie dwa centymetry sześcienne odradeksu za pośrednictwem cewnika na piersi. O zachodzie słońca pozwolono na odwiedziny. W nagłym porywie energii Martin przez cały wieczór dyktował treść swojego przemówienia końcowego, które Randall Selkirk sumiennie wklepywał do komputera, a następnie wydrukował, korzystając z uprzejmości szpitalnego sekretariatu. - Czy teraz weźmiesz wreszcie lek? - zapytała Patrycja Zabór, wyciągając strzykawkę i fiolkę odradeksu z torebki. - To koniec, prawda? - rzeki Martin z rezygnacją. - Pozostał juŜ tylko płacz i zgrzytanie zębów. Patrycja nabrała przezroczysty płyn do strzykawki, przysunęła się do Martina, rozchyliła poły jego szpitalnego szlafroka i wsunęła igłę w otwór cewnika. - Nie będę udawała, Ŝe nie jestem na ciebie wściekła. - Nacisnęła tłoczek. - Powinniśmy byli zrobić to wiele tygodni temu. Zanim lek zaczął działać, otępiając jego umysł i plącząc język, Martin zdąŜył przeczytać swoje wystąpienie czterokrotnie. Podobało mu się. - Ostatnia tyrada umierającego Hioba - powiedział Patrycji. Oczywiście nie było szans, by Martin sam odczytał swoją mowę, i z błogosławieństwem Lovetta obowiązek ten przypadł w udziale Randallowi. Piętnaście po dziesiątej rano ten gniewny człowiek w średnim wieku stanął przed ławą sędziowską i zaczął czytać ostatnie słowa Martina z moŜliwym do przewidzenia patosem: w końcu to on w wieku lat siedemnastu przekonał sąd okręgowy stanu Pensylwania do wycofania modlitwy z klas szkolnych. Motyw przewodni wystąpienia był taki, Strona 185

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Ŝe chociaŜ Lovett i jego świadkowie zdołali zapewnić OskarŜonemu "swego rodzaju alibi", dowody rzeczowe przemawiają nieodwołalnie na Jego niekorzyść. - Nasza teza jest prosta: Ŝadna istota nie moŜe stać ponad prawem - czytał Randall Selkirk. -Wydając wyrok skazujący, pomoŜecie uleczyć miliony złamanych, krwawiących, niewinnych serc na całym świecie. Odłączając aparat Lockheed 7000, staniecie po stronie rychłej sprawiedliwości, ludzkiej godności oraz innych szlachetnych ideałów, które przyświecają temu sądowi. - Mój BoŜe, on naprawdę to robi - powiedziałem. - Prosi ich, Ŝeby nacisnęli guzik i odłączyli Go. Funkeldune poŜarł kawałek pizzy i zapytał: - Gdzie są praŜynki ziemniaczane? - Zjadłeś je - odparł Schonspiegel. - Dziękuję, uczeni sędziowie. Świat oczekuje waszej decyzji. Mowa końcowa Lovetta nie zawierała nic, czego bym juŜ wcześniej nie słyszał w trakcie procesu albo podczas mojej długiej i niełatwej kariery. Lovett omówił najpierw kolejno teorie: dyscyplinarną, eschatologiczną i ukrytej harmonii, kaŜdej z nich poświęcając równo dziesięć minut, jednak zwornikiem jego wystąpienia była brutalna logika ontologii i teorii wolnej woli. Do końca dnia profesor streszczał te "czcigodne i nienaruszalne wyjaśnienia". - CzyŜby zabrakło nam Ŝeberek? - zapytał Funkeldune z przestrachem w głosie. - Ostatnie zjedliśmy juŜ tydzień temu - odparł Belfegor. - To naprawdę bardzo proste - mówił Lovett. - Moralne i egzystencjalne zło stanowią wspólnie konieczny koszt ludzkiej wolności, podczas gdy zło naturalne jest ceną, jaką płacimy za posiadanie materialnego świata, w którym moŜemy z tej wolności korzystać. - Wiem, Ŝe mamy jeszcze pastylki czekoladowe - upierał się Funkeldune. - Nic podobnego - odpowiedział Schonspiegel. - Niech mi wolno będzie zakończyć stwierdzeniem, Ŝe ten proces był wydarzeniem jedynym w swoim rodzaju. Nigdy dotąd w annałach ludzkiej zuchwałości, nigdy w historii hucpy nie zdarzyło się nic podobnego. ChociaŜ wszyscy mówiliśmy o Bogu per "OskarŜony", pan Candle przyznał pod przysięgą, Ŝe nasz Stwórca niepodobny jest do Ŝadnej istoty kiedykolwiek postawionej przed sądem. "KtóŜ tu zaciemnić chce zamiar słowami nierozumnymi?", pyta głos z niebios w Księdze Hioba, rozdział trzydziesty ósmy, wers drugi. Proszę o ostroŜność, panowie sędziowie. O rozwagę. Wszystkie gwiazdy na niebie patrzą na was. Wydanie w tej sprawie wyroku skazującego byłoby przyznaniem sobie wiedzy wykraczającej dalece poza zasięg ludzkiego umysłu. Nie wikłajcie Boskich zamiarów nierozumnymi słowami! - Chrupki kukurydziane? - zapytał Funkeldune. - Zjedzone - odparł Belfegor. - I tak oto dotarliśmy do końca. Pojutrze odlecę do domu w Cambridge, stan Massachusetts, gdzie mam prowadzić zajęcia z epiki średniowiecznej i seminarium z literatury celtyckiej. Kilka dni po rozpoczęciu semestru jakiś student bez wątpienia podbiegnie do mnie, podniecony wieścią o waszej decyzji. Wysłucham nowiny, wstrzymując oddech... lecz bez względu na to, czego się dowiem - winny czy niewinny, odłączenie od aparatury podtrzymującej Ŝycie czy utrzymanie stanu obecnego - dwa niepodwaŜalne fakty będą utwierdzać mnie w nadziei: to, Ŝe przemawiałem uczciwie w Hadze, oraz to, Ŝe miłość BoŜa włada całym światem, teraz i na wieki wieków, amen. - Nie mówcie mi, Ŝe nie ma więcej orzeszków - jęknął Funkeldune. - Nie ma więcej orzeszków - odpowiedziałem, wyłączając ostatnie zbliŜenie Gregory Francisa Lovetta, jakie kiedykolwiek miało ukazać się na ekranie telewizora. Strona 186

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) *** ChociaŜ Martin nigdy nie był ojcem, uznał, Ŝe oczekiwanie na werdykt Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Sprawie międzynarodowej numer 227 przypomina oczekiwanie na urodziny dziecka. Kiedy nastąpi rozwiązanie? Czy noworodek będzie zdrowy czy chory, spokojny czy płaczący całe noce? NajbliŜsze obecnemu doświadczeniu były godziny spędzone przy piwie i preclach w pokoju telewizyjnym u Vaughna Poffleya w oczekiwaniu na wyniki wyborów lokalnych. Trzy godziny przed odlotem swojego samolotu z amsterdamskiego lotniska Lovett pojawił się w szpitalu, pachnący wodą po goleniu. Trzymał pod pachą kosz z owocami jeszcze bardziej wystawny od tego, który zostawił w apartamencie w "Huize Bellevue" dwa miesiące wcześniej. Otępiałym zmysłom Martina owoce wydały się jednocześnie surrealistyczne i podniecające, niczym posiłek, jaki Hieronim Bosch mógłby zapakować Czerwonemu Kapturkowi na jej pierwsze dejenuer sur l'herbe. Patrycja wybrała soczyste jabłko z kosza i ugryzła kęs. Martin wziął jasnozieloną gruszkę. - Jedzcie z własnej nieprzymuszonej woli - rzekł Lovett, uśmiechając się łagodnie. - Wolna wola - powtórzył Martin, próbując rozwiać narkotykową mgłę. - Zgadza się. Lovett pochylił się nad szpitalnym łóŜkiem i uścisnął dłoń Martina. Tym razem nie było Ŝadnego elektrycznego prądu, Ŝadnego przeskoku psychicznej energii. - Jak się pan czuje? - Polecam raka kaŜdemu. Warto spróbować dla samych leków. - Boli? - Tak. - Będę się za pana modlił. - Miło mi. - To była nieprawda. - Proszę poczęstować się bananem. Albo dwoma. Pan i pański brat moŜecie zgłodnieć w pociągu do Amsterdamu. - Przepraszam, jeśli potraktowałem pana szorstko podczas przesłuchania. - Wszystko jest uczciwe w miłości i teodycei. Lovett schował banan do kieszeni, jakby to był duŜy długopis. Z drugim w ręku ruszył w stronę drzwi, lecz jeszcze odwrócił się ku Martinowi i uśmiechnął krzywo. - Zaczęto przyjmować zakłady. - Zakłady? - W Londynie płacą dziesięć do jednego, jeśli ktoś zaryzykuje postawienie na wyrok skazujący. - Wygląda na to, Ŝe juŜ pan wygrał. - Wie pan, co powinien pan teraz zrobić, profesorze? - rzekła Patrycja. - Słucham? - Wyjść stąd, zanim rozwalę to jabłko na pańskiej głowie. Lovett wziął nogi za pas. Nadejście fazy uzgadniania decyzji na nowo rozpaliło zainteresowanie procesem tysiąclecia. W całym uprzemysłowionym świecie ludzie praktycznie o niczym innym nie rozmawiali. W ciągu pierwszego tygodnia narad sędziów środki masowego przekazu zachodniej cywilizacji zdołały zaspokoić apetyt słuchaczy i widzów na eschatologiczne plotki - zadanie to dziennikarze spełnili pomimo nieobecności dwójki głównych aktorów. Dzięki zastępowi osobistych słuŜących oraz sumienności straŜy uniwersyteckiej Lovett zdołał ochronić swoją prywatność, w dzień wykładając epikę średniowieczną, a wieczorem popijając czerwone wino na Mount Auburn Street. Martin tymczasem pozostawał unieruchomiony w szpitalu Świętego Jakuba, okresowo wydając oświadczenia dla prasy, z których wynikało, Ŝe jest śmiertelnie chory i niezdolny do udzielenia nawet najkrótszego wywiadu. Randall i Esther dla odmiany byli dostępni dla kaŜdej kamery telewizyjnej i mikrofonu radiowego, jaki pojawił się na Strona 187

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) ich drodze. Za kaŜdym razem gdy Martin zmieniał kanały, napotykał gadające głowy swoich towarzyszy. Ich gorliwość go denerwowała. CzyŜ nie pojmowali kosmicznego znaczenia wojny, którą właśnie stoczyli? Jeśli krucjata Hioba nie była święta, to co było święte? - Bez względu na to, jaki będzie werdykt, uwaŜam, Ŝe zrobiliśmy, co do nas naleŜało - informował Randall reportera Kanału Sądowego. - Jeśli choćby jeden sędzia zgodzi się z nami, odniesiemy moralne zwycięstwo - mówiła Esther do kamery sieci CNN. Z równą niecierpliwością oczekiwali na werdykt sądu członkowie Grupy Uderzeniowej "Miecz Jehowy". Wykorzystując ludzką fascynację fanatyzmem, reporterzy telewizyjni przedstawili tę organizację w złowrogim świetle, ukazując jej Ŝołnierzy jako zelotów z ciemnogrodu, gotowych w kaŜdej chwili przeistoczyć się w bojówkarzy i terrorystów. Im bliŜej Martin przyglądał się jehowitom, w tym większym stopniu zgadzał się z tą oceną - szczególnie od czasu wywiadu z Jasperem Hooke'em, zaklinaczem węŜy z Wirginii Zachodniej. - Jeśli sędziowie uznają, Ŝe Pan jest winny, i będą próbowali Go odłączyć, będziemy musieli zacząć działać - powiedział Hooke reporterowi CNN. - Sugeruje pan, Ŝe moŜe dojść do rozlewu krwi? - Ujmę to tak. - Hooke poklepał kolbę strzelby kalibru 303NIEWINNI w PIEKLE dwanaście. - Gdyby moi ludzie byli na miejscu w Wielki Piątek dwa tysiące lat temu, Rzymianie mieliby się z pyszna. Zarówno kapitan Hans De Groot z policji miejskiej Hagi, jak i generał Jacąues Mazauric dowodzący siłami pokojowymi ONZ zapewniali kaŜdego, Ŝe porządek zostanie utrzymany bez względu na decyzję sądu. Media reagowały sceptycznie: nawet jeśli przystań Scheveningen i jej okolice pozostaną spokojne, przemoc moŜe wybuchnąć w innych punktach globu. - Wielkie nieba, czyŜ oni nigdy nie uzgodnią werdyktu? jęknął Martin, wyłączając telewizor. - Spokojnie - powiedziała Patrycja. - Daj im trochę czasu. śaden z nich nie miał pojęcia o istnieniu czegoś takiego jak ontologia, dopóki ty się nie zjawiłeś. śaden człowiek na świecie poza przewodniczącym Torvaldem, ośmioma sędziami i woźnym nie miał wstępu do pokoju narad, lecz sala sądowa pozostawała otwarta dla środków masowego przekazu. Cierpliwość kilkudziesięciu dziennikarzy czających się przy wejściu wkrótce została nagrodzona. Dwa razy dziennie woźny wyłaniał się z czeluści Pałacu Sprawiedliwości, zabierał jakieś przedmioty ze stołu dowodowego i niósł je na dół do sędziów. "Zmagają się z problemem zła egzystencjalnego", poinformował widzów reporter CNN, kiedy ławnicy poprosili o zwęglony fragment namiotu z poŜaru cyrku Grań Circo Norte-Americano z roku 1961. "RozwaŜają teorię ukrytej harmonii", doszedł do wniosku dziennikarz "Wiadomości wieczornych" stacji NBC, gdy woźny sięgnął po topór Noego. "Łamią sobie głowy nad teorią dyscyplinarną", oznajmił komentator Kanału Sądowego, gdy sędziowie zaŜądali ucha pani Lotowej. PoniewaŜ nie pojawiały się Ŝadne nowe fakty związane ze sprawą, media opisywały przeróŜne gry w totalizatora, jakie rozkwitały na Ŝyznej glebie zainteresowania procesem. Największe takie przedsięwzięcie, Królewskie Polowanie na Fortunę, zorganizowane w Londynie, szybko przyciągnęło ponad szesnaście milionów funtów wkładów, oferując wysokie wygrane przy obstawianiu poszczególnych wyników: jednogłośnego uniewinnienia, niejednogłośnego uniewinnienia, niejednogłośnego skazania, jednogłośnego skazania, jednogłośnego skazania z odłączeniem, jednogłośnego skazania bez odłączenia. Warta sto milionów franków Prix de Paris, dla odmiany, działała na zasadach loterii. Zwycięzcy mieli być wybrani spośród wszystkich posiadaczy losów, którzy prawidłowo odgadną decyzję sądu. Rozpoczął się trzeci tydzień narad. Doktor Van der Meulen Strona 188

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) przyniósł Martinowi zaskakujące wieści. Konsylium lekarskie zadecydowało o jego wypisaniu ze szpitala. Według wyników ostatnich badań u pacjenta nastąpiła ąuasi-remisja. - Quasi-remisja? Co to jest? - Coś takiego jak remisja - odparł Van der Meulen - ale tego tak nie nazywamy, poniewaŜ nie jest to remisja. Jest to ąuasi-remisja. Proszę dalej przyjmować odradex. Przy odrobinie szczęścia ma pan szansę na pełne cofnięcie objawów, kiedy sędziowie ogłoszą werdykt. Nazajutrz Martin opuścił szpital Świętego Jakuba i wprowadził się z powrotem do "Heuize Bellevue" - do mniejszego apartamentu tym razem, jednopokojowego w gruncie rzeczy, jako Ŝe Lovett, co było do przewidzenia, przestał pokrywać wydatki strony oskarŜającej. Zwolnił Olafa i Gunnara, dziękując im za profesjonalną obsługę, jak równieŜ za nieproszone, choć często cenne komentarze na temat jego wystąpień w Pałacu Sprawiedliwości. - Muszę być z panem szczery. Gram w Królewskie Polowanie na Fortunę - wyznał Olaf. - Postawiłem dwieście guldenów na niejednogłośne uniewinnienie. - Ja zaryzykowałem trzysta na jednogłośne uniewinnienie - przyznał Gunnar. - Gdyby mocniej zaatakował pan ojca Sebastiana, moŜe mielibyśmy odmienne zdanie. Efekty uboczne działania odradeksu były tak silne, Ŝe Martin nie mógł juŜ pisać listów, czytać gazet ani prowadzić normalnej rozmowy. Godzinami leŜał w łóŜku, oglądając telewizję i popijając koffie verkeerd. W tym tygodniu doniesienia na temat procesu były skąpe. Większość energii sieci CNN szła na pokazywanie wojny plemiennej w Transvaalu, podczas gdy Kanał Sądowy wolał relacjonować przypadek młodej matki oskarŜonej o zapieczenie główki swojej kilkuletniej córeczki w kruchym cieście i podanie tej potrawy eksmęŜowi. - Zło moralne - zauwaŜył Martin. - Daj spokój - powiedziała Patrycja. Potem, siedemnastego września 2000 roku o godzinę dziesiątej rano Pierre Ferrand zwołał konferencję prasową na stopniach Pałacu Sprawiedliwości i powiedział reporterom dokładnie to, co chcieli usłyszeć. W ciągu dwudziestu czterech godzin trybunał zbierze się ponownie i sędziowie ogłoszą werdykt. - Czy czujesz się na tyle dobrze, by tam pojechać? - zapytała Patrycja. - Czuję się na siłach ponownie wyzwać Boga na pojedynek - odparł Martin, chociaŜ po prawdzie rak znowu go dręczył, wygryzając to, co pozostało jeszcze z jego miednicy. Dopiero wchodząc po raz ostatni do sali sądowej Pałacu Sprawiedliwości, Martin zdał sobie sprawę, jak bardzo będzie za nią tęsknił. Spędził najwaŜniejsze godziny swego Ŝycia po20 - Niewinni... śród tych mahoniowych poręczy i kolorowych witraŜy. Poza nieobecnością braci Lovettów wszystko wyglądało tak samo jak dawniej. Na stole dowodowym nadal piętrzyły się eksponaty z Muzeum Krofta oraz obiekty wyniesione z Boskiej czaszki. Martin skupił wzrok na gipsowym odlewie młodej ofiary Wezuwiusza - rzymski chłopiec i synek Patrycji umarli mniej więcej w tym samym wieku - potem na drzwi z katastrofy samolotu przewoŜącego wietnamskie sieroty. Wreszcie spojrzał na siekierę Noego, z ostrzem błyszczącym niczym gilotyna z opisu rewolucji francuskiej autorstwa Braverman i Kelvina. - Proszę wstać, sąd idzie - powiedział woźny z taką powagą, jakby był aniołem, w dniu sądu ostatecznego wzywającym niewinnych ku sobie. Wszyscy powstali. Sędziowie w czerwonych togach i białych perukach weszli kolejno do środka z minami tak posępnymi i nieruchomymi, jakby byli posągami z Wyspy Wielkanocnej. Torvald trzymał pod pachą plik zadrukowanych kartek. - Proszę zająć miejsca - rzekł woźny. Strona 189

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Wszyscy usiedli. Torvald wydobył okulary w szylkretowej oprawie, nałoŜył je i umieścił plik kartek przed sobą na ławie. Odchrząknął. Skrzywił się. - Zacznę od ujawnienia, Ŝe nie usłyszycie dziś rano Ŝadnego głosu mniejszości. - Mówił prosto do kamery Kanału Sądowego. - Jesteśmy jednomyślni w sprawie winy OskarŜonego lub jej braku. - "Winy lub jej braku", a nie "winy lub niewinności" mruknął Randall. - To dobry znak. - Być moŜe - odparł Martin, połykając roxanol. - Tego lata trybunał wysłuchał argumentów za i przeciw pięciu teoriom wyjaśniającym fakt istnienia zła - odczytał Torvald. - Pomimo zgodności zeznań rabina Bernarda Kapłana i doktor Eleanor Swann, szybko odrzuciliśmy teorie ukrytej harmonii, dyscyplinarną i eschatologiczną jako niewystarczające. - No i dobrze - rzekł pod nosem Randall. - Teorie ontologiczna i wolnej woli natomiast zajęły nam całe sześć dni... - Oho - rzekła Esther. - Cholera - powiedział Randall. - ...a po tym czasie uznaliśmy, Ŝe równieŜ one nie tłumaczą w wystarczający sposób problemu cierpienia. Osoby pragnące dowiedzieć się, jak doszliśmy do powyŜszych wniosków, mogą zapoznać się ze stenogramem naszych deliberacji, który ukaŜe się wkrótce w wydaniu kieszonkowym nakładem Bantam Books w języku angielskim i J'ai Lu po francusku. - Słyszeliście! - zawołał Randall. - Słyszeliście?! - Odrzucają je! - krzyknęła Esther. -Wszystkie co do jednej! Błogość przepełniła zbolałe ciało Martina. Postanowił, Ŝe jeśli sprawy będą toczyły się nadal przeciwko Bogu i Lovettowi, on i Patrycja pojadą wieczorem ekspresowym pociągiem do Amsterdamu i będą świętować w najdroŜszej restauracji, jaką znajdą. - Do jakiej więc konkluzji doszliśmy? - rzekł Torvald. - Po wielu godzinach wyczerpującej dyskusji uznaliśmy, Ŝe Sprawa międzynarodowa numer 227 sprowadza się w istocie do jednego pytania. Gdy OskarŜony wprawił juŜ wszechświat w ruch, czy powinien był zmienić jego działanie, by pomniejszyć cierpienie zamieszkujących go istot? - To wystarczająco jasne postawienie sprawy - rzekł Martin. - Panowie, nie jest źle - powiedziała Esther. - Im więcej myśleliśmy o Boskiej interwencji, tym lepiej zdawaliśmy sobie sprawę, jak skomplikowane jest to przedsięwzięcie. WszechpotęŜna istota, tak jak to ujrzeliśmy, ma przed sobą trzy wyjścia. Pierwsze: nieustająca interwencja w celu wyeliminowania wszelkiego zła. Drugie: sekretna i wybiórcza interwencja w celu uniemoŜliwienia zła nadmiernego. Trzecie: zaniechanie wszelkiej interwencji, nawet w obliczu krańcowego i niepotrzebnego zła. Nie zastanawialiśmy się długo nad pierwszą moŜliwością. Wyobraźcie sobie wszechświat, w którym, dzięki nieustającym manipulacjom Boga, nic nieprzyjemnego nigdy nie moŜe się wydarzyć. W takim systemie jeśli złodziej kradnie milion guldenów z banku, kolejny milion pojawia się natychmiast na ich miejscu. Jeśli szaleniec strzela z karabinu do tłumu gości w restauracji, pociski wyparowują w powietrzu. Jeśli poŜar trawi sierociniec, identyczny budynek pojawia się niezwłocznie na tym samym miejscu, z wszystkimi dziećmi cudownie przywróconymi do Ŝycia. KaŜdy jest w stanie pojąć jałowość takiego świata. KaŜdy potrafi dostrzec jego bezcelowość, nie wspominając juŜ o przepełniającym go absurdzie. Bóg odrzucający wyjście pierwsze, mówiąc krótko, nie jest Bogiem, którego moglibyśmy z czystym sercem skazać. - AleŜ tak - rzekł Randall. - Spokojnie - powiedział Martin. Strona 190

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Co doprowadza nas do opcji drugiej: potajemna i wybiórcza interwencja w celu uniemoŜliwienia zła nadmiernego. Na pierwszy rzut oka wydawało się to atrakcyjne. Powiedzieliśmy sobie: "Gdybyśmy byli Bogiem sprzed śpiączki, tak właśnie byśmy się zachowywali". Potem jednak zauwaŜyliśmy pewien haczyk; otóŜ opcja druga uruchamia reakcję łańcuchową niemoŜliwych do spełnienia oczekiwań. - Ciekawe, co takiego wymyślili - rzekła Esther. - Zło nadmierne nie jest nadmierne samo w sobie, lecz jedynie na tle innego zła. Gdyby OskarŜony sprawił, Ŝe Hitler i Stalin nigdy nie przyszliby na świat, pozostałby jeszcze Góring - nieprawdaŜ? - podobnie jak Mussolini i Franco. A gdyby unicestwił równieŜ tych tyranów, wskazywalibyśmy na Poi Pota - zgadza się? - obok Idi Amina i Slobodana Milośevicia. W tę samą pułapkę wpadną ci, którzy mówią, Ŝe amerykańskie plany zniszczenia Hiroszimy powinny były wywołać Boską interwencję. Gdyby Bóg uratował Japonię przed bombą atomową, spoglądalibyśmy z oburzeniem na bombardowanie Drezna - czyŜ nie? - nie wspominając juŜ o marszu śmierci w Bataan, masakrze w My Lai, trzęsieniu ziemi w Lizbonie czy erupcji Wezuwiusza... aŜ wreszcie wskazywalibyśmy na Niego jako winnego wojen plemiennych i poŜarów lasów, potem przekupstwa polityków, wypadków na drodze, wreszcie doszlibyśmy do brutali ze szkolnego boiska i uŜądleń przez osy. Boska interwencja, doszedł do wniosku sąd, to najbardziej zdradliwa ze wszystkich dróg. - Nie wierzę własnym uszom! - jęknęła Esther. - Ustawili to - zazgrzytał zębami Randall. - Ustawili cały cholerny proces. - Dochodzimy więc do opcji trzeciej: zaniechanie wszelkiej interwencji, nawet w obliczu krańcowego i nieuzasadnionego zła. Czy sąd był w stanie się z tym pogodzić? -Torvald upił łyk wody. - Jednym słowem, tak. Martin wierzył zawsze, Ŝe sala sądowa powinna być świątynią rozsądku i dobrych obyczajów. To przekonanie - i tylko ono - powstrzymało go teraz przed walnięciem pięścią w stół i rąbnięciem szklanką o podłogę. - RozwaŜmy alternatywną moŜliwość: wszechświat pozbawiony nie zasłuŜonego cierpienia. W takim wszechświecie ofiary wypadków nie wywoływałyby naszego współczucia, poniewaŜ wiedzielibyśmy, Ŝe zasłuŜyły na swój los. Klęski głodu nie powodują juŜ masowych akcji humanitarnych, gdyŜ zdajemy sobie sprawę z ich kosmologicznej konieczności. Rak i zespół Downa nie inspirują juŜ nas do badania sekretów natury, rozumiemy bowiem, Ŝe choroby i wszelka patologia jest nieodzowną częścią Boskiego planu. Mówiąc prawdę, tylko wyposaŜając ten schemat w mechanizm przypadkowego zniszczenia OskarŜony zdołałby zapewnić światu istnienie współczucia, litości, odwagi, cierpliwości, samopoświęcenia i pomysłowości. - Nie wspominając juŜ o marszach w wykonaniu orkiestr dętych - prychnął Randall. - Operach mydlanych - dodała Esther. - Telewizyjnych programach Jerry Lewisa. - Hamburgerach. - Firmach ubezpieczeniowych. - UNICEF-ie. Martin siedział wściekły, nie mówiąc ani słowa. - Sprawa międzynarodowa numer 227 dobiegła końca ogłosił przewodniczący Torvald. - OskarŜony jest niewinny. Sprawiedliwości stało się zadość. - Akurat! - rzekł Randall. W sali dał się słyszeć niski, chrapliwy szum podobny do odgłosu fali, wzbierający i opadający, i wzbierający ponownie. Martin zdał sobie sprawę, Ŝe to ryk rozradowanego tłumu przed Pałacem Sprawiedliwości. - Dzisiaj po południu trybunał przekaŜe Corpus Dei z powrotem jego ostatnim właścicielom, Korporacji "Wieczność" Strona 191

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) rzekł Torvald. - WyraŜamy nadzieję, Ŝe ponownie uczynią oni Boską materialną formę Główną Atrakcją "Niebiańskiego Miasteczka", oferując pocieszenie i wsparcie duchowe milionom strapionych pielgrzymów z całego świata. Martin czuł się, jakby ktoś wetknął strzykawkę w cewnik na jego piersiach i zaaplikował dawkę strychniny. Torvald postukał młotkiem z nieoczekiwanym entuzjazmem. - Sąd ogłasza przerwę do trzynastego listopada, kiedy to rozpocznie się proces w Sprawie międzynarodowej numer 228: Republika Liberii przeciwko Flocie Handlowej Stanów Zjednoczonych. - Jak sądzicie, co on sobie myśli? - zapytał Belfegor. Palcem z zakrzywionym pazurem wskazywał ekran telewizora, na którym widniało zbliŜenie bladej i roztrzęsionej twarzy Martina Candle'a. - Myśli, Ŝe wszystko miało potoczyć się inaczej - odpowiedziałem. - Gdy tylko Hiob skończył procesować się z Bogiem, został pięknie wynagrodzony: nowy dom, nowe stada, nowe dzieci, akcje po preferencyjnych cenach. Candle dostaje figę z makiem. Kamera odjechała do tyłu. Nasz bohater wsparty na lasce wstał z miejsca, podszedł do stołu dowodowego i dotknął pieszczotliwym gestem ostrza topora Noego. Przez chwilę sądziłem, Ŝe zamierza popełnić wyjątkowo drastyczny rodzaj samobójstwa, potem jednak się zorientowałem, Ŝe chodzi mu o coś bardziej ambitnego. - Mam dość patrzenia na tego idiotę - rzekł Schonspiegel, gdy Martin, odłoŜywszy laskę, ujął topór za trzonek. - Chciałbym, Ŝeby dali z powrotem tego zaklinacza węŜy z Wirginii Zachodniej. Kamera zrobiła zbliŜenie. Martin spojrzał prosto w obiektyw i posłał światu tajemniczy uśmiech. - Zawsze byłem ciekaw: czy zaklinacze węŜy robią to dla uniesienia religijnego, czy teŜ jest to rodzaj zrytualizowanej masturbacji? - zapytał Funkeldune. - Chodzi im o podnietę, czystą nietzscheańską podnietę odparłem, dotykając dłonią ekranu telewizora. Scena przeniosła się na schody Pałacu Sprawiedliwości. Reporterka CNN pytała piękną młodą amerykańską studentkę, co sądzi o werdykcie sądu. - UwaŜam, Ŝe jest wspaniały - odpowiedziała dziewczyna. - Za kaŜdym razem gdy grzechotnik atakuje i cię nie zabija - powiedziałem Funkeldunemu - stajesz się odrobinę silniejszy. Z toporem w dłoni Martin wyszedł z Pałacu Sprawiedliwości. W ciągu kilku sekund otoczyła go rzesza towarzyszy niedoli: dwudziestu kilku oficjalnych członków Stowarzyszenia Hioba oraz około czterech setek innych nieszczęśników. Jak zawsze, róŜnorodność i bogactwo zewnętrznej formy cierpienia go zafascynowały - wózki inwalidzkie i kule, zbiorniki tlenu i kroplówki. Wszyscy byli niespokojni. Nastrój mrocznego, złowrogiego oczekiwania wisiał w powietrzu, jakby sztorm nadchodził znad Morza Północnego albo miała pęknąć jedna z tam. Krok za krokiem, skurcz bólu za skurczem, Martin zaczął schodzić, a tłum rozstępował się przed nim niczym wody wzburzonego morza pod naporem dzioba "Carpco New Orleans". Nawet reporterzy się odsuwali. Czasem któryś z nieszczęśników wyciągał dłoń i dotykał jego ramienia, jakby tajemnicza uzdrawiająca moc przepełniała ubranie najsłynniejszego dysydenta świata. Stanął na środkowym stopniu i zatrzymał się, przyglądając się okolicznemu spektaklowi poprzez mgłę roxanolu i odradeksu. Zaraz za cierpiętnikami kłębił się na placu inny tłum, rozradowanych bojówkarzy Grupy Uderzeniowej "Miecz Jehowy". Śmiali się, śpiewali, klaskali i wyginali ciała na podobieństwo węŜy. - Hosanna! - wołali, dmąc w plastikowe repliki trąb Jozuego. - Hosanna! Hosanna! Strona 192

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Zrobiłeś wszystko co w twojej mocy! - wykrzyknął Stanley Pallomar z tyłu. - Nieźle im dołoŜyłeś! - wrzasnęła Julia Schroeder. śołnierze sił pokojowych ONZ i policjanci Hansa De Groota stali rzędem na baczność, z karabinami przy ramieniu, oddzielając zwolenników Hioba od fanatycznych jehowitów, niczym potok Waupelani wijący się przez dolinę Abaddon. Wszechobecne ekipy dziennikarskie nadawały tej scenie aurę pewnej sztuczności: przechodzień mógłby pomyśleć, Ŝe trafił na moment kręcenia filmu - kamery, światła, tłum statystów. Martin na poły oczekiwał, Ŝe zaraz usłyszy Cecila B. DeMille'a wołającego: "Akcja!". - To moja wina! - Ponownie zaczął schodzić w dół. - To ja jestem wszystkiemu winny! Dziennikarze, widział to, mieli ochotę rzucić się na niego, zasypać tysiącem pytań. Powstrzymywał ich widok topora. Nagle, pasmo za pasmem, od fioletu przez Ŝółć do czerwieni, z ostrza topora rozkwitł wachlarz opalizującego światła, zawisając łukiem nad placem niczym tęcza, którą Jahwe przypieczętował pierwsze przymierze z człowiekiem. Martin nie potrafił stwierdzić, czy źródłem blasku jest siekiera, czy teŜ jego udręczona ludzka dusza. Wiedział tylko, Ŝe to staroŜytne narzędzie spełni zaraz swoje najwaŜniejsze zadanie. - Zbyt surowo siebie oceniasz! - zawołał Harry Elder. - Hiob byłby z ciebie dumny! - wykrzyknęła Rosalind Kreuger. W końcu Martin stanął na placu. Zwalczając moc choroby, przeciwstawiając się potędze okrutnego raka, podniósł broń wysoko nad głowę. - Czy sprawiedliwości stało się dzisiaj zadość? - wykrzyknął. - Nie! - odpowiedzieli jednym głosem hiobianie. - Czy ten dzień dobiegł końca? - Nie! - A czy sprawiedliwości stanie się dzisiaj zadość? - Tak! - Nieszczęśnicy, uformujcie szereg! Z nieprawdopodobną zgodnością i skutecznością zakrawającą na cud tłum zaczął się przegrupowywać. Szybko, pewnie, jak zawsze w dziejach świata hiobianie stali się armią. W pulsującym blasku ostrza topora Martin stanął na czele siły, którą Aleksander Macedoński byłby zaszczycony dowodzić. Zamiast oddziału rydwanów miał stu pięćdziesięciu pięciu paralityków na wózkach. Zamiast piechoty miał dwustu dwudziestu inwalidów uzbrojonych w balkoniki i kule. - Naprzód marsz! Zarzucił topór na ramię. Dało się słyszeć rytmiczne bębnienie: ratta-ta-tat, ratta-ta-tat, ratta-ta-ratta-ta-ratta-ta-tat: to chorŜy na rozedmę płuc walili długopisami w pojemniki z tlenem. Jego armia toczyła się, kuśtykała i człapała wzdłuŜ Patijinlaan w kierunku Raamweg, przebijając się przez samochody, rowery, skutery, taksówki i tramwaje, a zaraz za nią ciągnęli fanatyczni jehowici, niczym wilki obserwujące stado owiec. Oddziały ONZ z wahaniem dołączyły do tego pochodu. śołnierze sił pokojowych znaleźli się w pułapce. Gdyby zaatakowali natychmiast, ukazaliby się w oczach milionów telewidzów jak rojaliści Karola IX mordujący niewinnych hugenotów w noc świętego Bartłomieja. Gdyby zdecydowali się czekać, straciliby szansę na powstrzymanie przemocy. - "Kto da mi świadectwo? On i prawym zamknie usta!" skandowali hiobianie, gdy Martin poprowadził ich w dół Raamweg. - "Mam słuszność, a winnym mnie uzna!". - Spiralny fioletowy promień wytrysnął z ostrza topora i zniknął w eksplozji iskier. - "Ziemię dał w ręce grzeszników!" - krzyczeli, maszerując obok "Huize Bellevue". - "Sędziom zakrywa oblicza!". O pierwszej ujrzeli cel swojego marszu: Strandweg i przystań w oddali. Batalion zdumionych strzelców sił ONZ trzymał wartę na plaŜy, strzegąc zarówno komory chłodzącej, jak i płuStrona 193

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) co-serca. Mewy fruwały pomiędzy falochronami, skrzecząc przeraźliwie. Nadchodząca fala wydała niski, chrapliwy szept - tak mógłby zabrzmieć obrzydliwy sekret padający z ust Jonathana Sarkosa. Martin zsunął topór z ramienia i chwytając rękojeść obiema dłońmi, wycelował ostrze w stronę wartowników. - Naprzód! Tak się to zaczęło: Organizacja Narodów Zjednoczonych przeciwko ofiarom Boga, widowisko zdolne usatysfakcjonować najbardziej wybredną publiczność. Tarcze zderzyły się z balkonikami. Bagnety skrzyŜowały się z kulami. Wybuchły pojemniki z gazem łzawiącym, rozpościerając trujące opary ponad przystanią. Hałas przybrał na sile; telewidzowie usłyszeli wrzaski i ponure dudnienie policyjnych pałek okładających ontologicznie bezbronne kości. Narody Zjednoczone miały po swojej stronie prawo, lecz hiobianie byli silni własną goryczą. Tworząc rodzaj klina, jaki pomógł Spartanom odrzucić nacisk perski pod Termopilami, naparli wzdłuŜ nabrzeŜa w kierunku aparatu Lockheed 7000, przygniatając Ŝołnierzy sił pokojowych do balustrad. Deski, przegniłe i przeŜarte przez korniki, ustąpiły. śołnierze znaleźli się nagle w wodzie. NabrzeŜe przypominało miejsce katastrofy morskiej prosto z Muzeum Krofta - zatonięcia statku niewolniczego "Sisters", być moŜe, albo okrętu "Larchmont". Błyski oślepiającego światła wystrzeliły z ostrza topora, Martin zaś, nie zwaŜając na trawiący go ból, wystąpił przed swoją armię, przekuśtykał na koniec nabrzeŜa i zeskoczył na gigantyczną platformę. Przez pełną minutę stał, łapiąc oddech, w cieniu układu krwionośnego OskarŜonego. Pompa w stalowej obudowie pracowała na pełnych obrotach, z buczeniem i świstem przepychając krew do czterech komór napowietrzających, poprzez zakamarki Corpus Dei i z powrotem do komór. Miechy, wypuszczając parę, nadymały się i kurczyły niczym jakiś ogromny przedpotopowy pęcherz. Mewy siadały na plątaninie przezroczystych rur, dziobiąc w nie energicznie w nadziei dobrania się do smakowitej zawartości. Kiedy ciało Boga uatrakcyjniało "Niebiańskie Miasteczko", płuco-serce znajdowało się głęboko w ziemi środkowej Florydy; teraz aparat był całkowicie odsłonięty, niczym wnętrzności wypatroszonego wieloryba rozciągnięte na pokładzie "Peąuoda". Tak obnaŜony, pomyślał Martin. Tak bezbronny. "Zapamiętaj moje słowa, Martinie Candle. Zanim dobiegnie końca twoje Ŝycie, uzyskasz jeszcze jedną szansę"... Sapiąc i oddychając cięŜko, nadbiegł kamerzysta CNN: otyły męŜczyzna w białej koszuli matadora i czarnym berecie. Przez ramię przewieszoną miał kamerę. Wskoczywszy na platformę, skierował obiektyw na człowieka, który zamierzał zabić Boga. Wyjąc wniebogłosy, Martin podbiegł do spawu łączącego główną rurę z komorą napowietrzającą. Sinobłękitna rzeka płynęła wewnątrz rury, a białe ciałka krwi odbijały się od pleksiglasu niczym nietoperze od okna. Tutaj naleŜy zaatakować, pomyślał. Wzniósł topór. - "Ziemio, nie zakryj mej krwi"... Rąbnął z całej siły. śelazo ześlizgnęło się po pleksiglasie; złote iskry upstrzyły Martinowi policzek. Zaatakował po raz drugi, z większą pasją. Tworzywo nie ustępowało. - Jeszcze raz! - wrzasnął kamerzysta, obracając pierścień ostrości. Martin ponownie wzniósł topór. Zebrał wszystkie siły, jakie mu pozostały. - "...by krzyk ukojenia nie zaznali". Uderzył. śyła pękła. Krew grupy 0+ wystrzeliła do góry gejzerem, zmieniając kolor z niebieskiego na czerwony pod wpływem rozświetlonego holenderskiego powietrza. Nacierał dalej: teraz było juŜ łatwo - trach, trach, trach! Z kaŜdym uderzeniem leciały na boki setki odłamków sztucznego tworzywa. Uwolnione osocze parowało intensywnie. ZaStrona 194

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) pach przypominał spaloną melasę. Krew lunęła na Martina z siłą tsunami; oblała go od stóp do głów, pod jej naporem musiał odsunąć się o kilka kroków. Płyn był nieubłagany, niepowstrzymany, rozlewał się setkami litrów po platformie, wyciekajać bokami i mocząc oszołomionych Ŝołnierzy wdrapujących się na burty. A Martin nadal rąbał, uderzając raz za Corinne, raz za Brandona, za Normę Bedloe, Billy'ego Jenkinsa, Duncana Eldera, Louisa Brady'ego, Monę Drakę, za odlanego w gipsie chłopca z Pompei - trach, trach, trach! - tworząc powódź tym samym narzędziem, dzięki któremu Noe zdołał ujść przed wielkim potopem. Wody przystani Scheveningen zabarwiły się na czerwono. - Wspaniale! - wrzasnął kamerzysta, strząsając krew z ramion. Gdy krew otoczyła Martina, sięgając mu do ud i rozgrzewając biodra, zauwaŜył coś dziwnego. Krew była Ŝywa... myśląca, świadoma, przypominała ameboidalnego potwora z filmów fantastyczno-naukowych z lat pięćdziesiątych. Wydobywając się samoistnie z wody, spiętrzyła się w falę ogromem dorównującą tej, jaka spustoszyła północne wybrzeŜe Japonii w roku 1896, dowód rzeczowy numer B-72. Kamerzysta obrócił się, robiąc zbliŜenie. Uśmiechnął się radośnie. ZadrŜał z rozkoszy. Masa krwi uderzyła w tamy i przelała się, spływając w dół Strandweg i ulicami leŜącymi dalej - Gevers Deijnootweg, Schokkerweg, Jacob Pronkstraat - porywając ze sobą rowerzystów, ludzi na skuterach i pieszych w scenie przypominającej skutki ataku buntowników na tamy na rzece Jangcy w roku 1642 z czwartego odcinka "Historii spustoszenia", aktu terroru, który doprowadził do zatopienia miasta Kaifeng. - Bardzo widowiskowe! - zawołał kamerzysta, manipulując przy obiektywie. Im dłuŜej Martin przyglądał się powodzi, tym bardziej oczywiste stawało się wyjaśnienie. Przez blisko trzy lata ta krew opływała boskie neurony. Przez niemal tysiąc dni karmiła myśli umierającej Opatrzności. Nic dziwnego, Ŝe wykształciła własną świadomość. Wkrótce całe Scheveningen zaczęło wyglądać zupełnie inaczej. Czerwone ulice, czerwone place, czerwone aleje, czerwone parki. Nagle przeraŜająca prawda objawiła się Martinowi. Krew chciała jego. JuŜ teraz pasmo gęstniejącego osocza wyciekło ze szczeliny w rurze i otoczyło jego pierś niczym macką. Wybuchnął szalonym śmiechem, oblizując spierzchnięte wargi. - Nie! - wrzasnął, gdy śliskie osocze podniosło go do góry. Topór wypadł mu z ręki. - Jezu! - zawył kamerzysta. - Jezu, to piękne! Krew wciągnęła Martina do wnętrza rury, prawie pustego, tylko z małą struŜką na samym dnie. W uszach dzwoniło od buczenia pompy. W nosie kręciło od odoru spalonej melasy. Przez chwilę Martin myślał o osiemnastowiecznych paryŜanach uciekających z Place de la Revolution przed cuchnącym zapachem gilotyny. Gdy krew wciągnęła go do komory napowietrzającej, przycisnął dłonie do jej ścian, lepkich od wysychającego osocza. Próbował przekląć Boga na głos, ale słowa uwięzły mu w gardle, i nagle został porwany przez krew, pozbawiony wolnej woli i świadomości. Kleisty wąŜ wiózł go ku mrocznemu rdzeniowi milczącego serca jego Stwórcy. ROZDZIAŁ 15 W chwilę po tym, jak Candle wybiegł wzburzony z sali sądowej, Schonspiegel chwycił moją maszynę do szycia marki Elias Howe i w komentarzu do idiotycznego i błędnego werdyktu ogłoszonego przez przewodniczącego Torvalda cisnął nią w telewizor. Ekran implodował w deszczu odłamków. Było coś głęboko zadowalającego w zachowaniu Schonspiegla, chociaŜ powstał bałagan i byliśmy odcięci od wydarzeń światowych. Cały dzień minął, zanim wieści o Boskim krwawieniu dotarły do mojego warsztatu. Strona 195

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Doświadczyliśmy symptomów, zanim jeszcze znaliśmy przyczynę. Z początku były subtelne. Kiedy zabrałem się do szycia nowego nylonowego namiotu dla archetypowego Grań Circo Norte-Americano (poprzedni spłonął w poŜarze, jaki wybuchł rankiem siedemnastego grudnia 1961 roku, powodując śmierć trzystu brazylijskich dzieci, dowód rzeczowy D-20), otóŜ gdy wziąłem się do tej roboty, palce tak mi się trzęsły, Ŝe nie mogłem nawlec igły. Kiedy Funkeldune próbował upiec na lunch archetyp inkwizytora Heinricha Kramera - niech kara będzie odpowiednia do przewiny, zawsze to mówię - piec nie chciał się nagrzać. W końcu stało się jasne, Ŝe nastąpiła jakaś straszliwa katastrofa, najgorsza od czasów pojawienia się wielkiej śpiączki. W niedzielę rano Belfegor wybrał się z wędką nad Chiddekel i zaraz powrócił z wieściami, Ŝe rzeka zniknęła. Kilka godzin później Schonspiegel wyprawił się do Jerozolimy, gdzie zamierzał spędzić dzień, jedząc chrupki serowe i przyglądając się ukrzyŜowaniom, lecz gdy spojrzał na Golgotę, cała góra czaszek zniknęła na jego oczach. Wreszcie, z nadejściem zmierzchu, na podwórku przed warsztatem pojawiły się trupy moich sąsiadów, dinozaurów zza błotnistej równiny. Augustyn powiedział nam, co się stało. - Słyszeliście?! - wrzasnął, wbiegając do warsztatu niczym człowiek chroniący się przed zawieją śnieŜną. - On to zrobił! Uspokoiwszy się, biskup wyjaśnił, Ŝe Candle, rozwścieczony wyrokiem sądu, zaatakował płuco-serce siekierą Noego. Uwolniona krew zalała miasto, barwiąc je na ohydny brązowy kolor i powodując straty oceniane na sześćdziesiąt pięć milionów guldenów. - Ocean krwi! - wykrzyknął Augustyn i w tym momencie zauwaŜyłem, Ŝe wypadły mu wszystkie zęby. - Widziałem to w telewizorze i powiedziałem: "Nawet święty Jan nie przepowiadał nigdy takiej apokalipsy!". Stopniowo, z wahaniem, Martin odzyskał świadomość. Otworzył oczy. LeŜał na wznak i był przestraszony. JuŜ wyczuwał zabierającego się do pracy raka, zaciskającego szczypce i poruszającego szczękami. Stopniowo przypomniał sobie etapy dramatycznej podróŜy przez serce. Grzmiące skurcze, pełne siły rozkurczę, ciepła krew niosąca go niczym patyk w rynsztoku. Z jękiem sięgnął do kieszeni spodni. Palce namacały zbawczy plastik. Wyciągnął buteleczkę z lekarstwem. Przekręcając głowę na boki, przyjrzał się ogromnej komorze mózgu OskarŜonego, z neuronami migoczącymi na poszarzałym firmamencie. Słoneczny archetyp stracił swój majestat; bardziej niŜ słońce przypominał czerwoną Ŝarówkę w domu rozpusty. Na prawo od Martina znajdowały się szczątki arki Noego, masa poskręcanych konopnych lin i połamanych desek piętrząca się nad brzegiem rzeki, a na lewo - sam staroŜytny marynarz, a raczej jego pozostałości, archetypowy trup Noego. Martin spróbował wstać. Jego ramiona i krzyŜ eksplodowały bólem. Opadł z powrotem na ziemię, otworzył buteleczkę i połknął pięć tabletek roxanolu. Błoto było miękkie i chłodne. Jak dawno temu zniknęła rzeka, nie potrafiłby określić; wiedział tylko, Ŝe zniknęła na zawsze, powodując krwawy potop, który zatopił przystań. Martin ponownie spróbował się podnieść, ostroŜnie, powolutku, aŜ wreszcie stanął wyprostowany. Zakaszlał. Hans De Groot ścigał go - tego był pewien. Niemal słyszał brzęczenie i stukanie pęku kluczy policjanta. Jego drugi pobyt w Hadze będzie zupełnie niepodobny do pierwszego; Martin wyobraził sobie, jak stoi przed ławą sędziowską, tym razem w roli oskarŜonego, postawiony przed sądem za zbrodnię tysiąclecia. Sąd uznaje ciebie, Martinie Candle, winnym zarzucanych czynów... Za zakrętem jego oczom ukazała się niespodziewana scena, dziwaczna nawet jak na standardy podróŜy wewnątrzmózgowej. Nagi święty Augustyn siedział na trupie Behemota, który z kolei leŜał rozciągnięty na padlinie Lewiatana. Oba powtóry napuchły po śmierci, zamieniając się w zeppeliny zgniStrona 196

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) lizny. Augustyn nie miał oczu. Jego fajka z korzenia wrzośca zwisała pomiędzy nagimi dziąsłami. - "Kto otworzy mu paszczy podwoje?" - mruknął Martin, wspominając Lewiatana słowami starotestamentowego pisarza. - "Z ust mu płomienie buchają, sypią się iskry ogniste". - Candle? - zapytał biskup, nieco niewyraźnie z powodu braku uzębienia. - Martin Candle? - Witam, Wasza Eminencjo. - Zerknął ukradkiem na obnaŜony krok Augustyna. Organ, który inspirował świętego do nowatorskich rozwaŜań na temat poŜądania, był wielki, godny zazdrości kaŜdego męŜczyzny. - Obawiałem się, Ŝe nigdy więcej się nie zobaczymy. - Ja z pewnością nie zobaczę nigdy pana. - Augustyn wskazał swoje puste oczodoły. - Ech, pan i pański diabelski topór... - Nie moŜna przewidzieć, dokąd zaprowadzi człowieka jego wolna wola - odparł Martin oschle. Przeniósł spojrzenie na martwe potwory. Lewiatanowi poderŜnięto gardło. Behemot został wypatroszony, jego wnętrzności leŜały przed nim niczym kupa lin. - Przykro mi z powodu pańskich oczu. Augustyn wyciągnął swoje okulary w rogowej oprawie zza ucha Behemota, gniewnym gestem złamał je i odrzucił odłamki na bok. - Czeka pana fotel za to, co pan zrobił, i wcale nie mam na myśli katedry wykładowcy filozofii średniowiecznej na uniwersytecie Princeton. - Podniósł prawą brew. - Mam dla pana wiadomość... Bez wątpienia pamięta pan tych dwoje przemądrzałych małpoludów, Adriana i Ewangelinę. Przed śmiercią... - Z odwodnienia. Jałowe małpy. - ...kazali panu przekazać, co następuje, cytuję: "Naprawdę sądziliśmy, Ŝe znaleźliśmy odpowiedź na teorię ontologiczną, więc ją panu posłaliśmy. Przykro nam, Ŝe musiała być zaszyfrowana. Tym bardziej nam przykro, Ŝe nie zdała egzaminu. Jest pan człowiekiem sprawiedliwym, Martinie Candle". Koniec cytatu. Martin wyciągnął z kieszeni apaszkę Patrycji i przesłonił nos, by nie czuć dłuŜej odoru gnijącego mięsa. - Co stało się z pańskimi zwierzakami? - Pokłóciły się o kwestię psychiki Boga. Behemot argumentował, Ŝe nasz Stwórca musi myśleć dwubiegunowo, w przeciwnym razie nie miałby motywacji do stworzenia wszechświata. Lewiatan utrzymywał, Ŝe myśląca dwubiegunowo NajwyŜsza Istota byłaby metafizycznie niestabilna, przez co w ogóle nie byłaby najwyŜszą. Potem zaczęły się bić. - Augustyn dotknął zwłok Behemota cybuchem fajki. - Czy kiedykolwiek kusiło pana, Ŝeby possać uszy ogromnego hipopotama? - Nie, w gruncie rzeczy nie. - Znałem takie pragnienia. Czy kiedykolwiek chciał pan ubić łuski węŜa morskiego tłuczkiem, wsadzić je do fajki i zapalić? - Powinien pan odwiedzić psychiatrę. - Leczyłem się. - Z jakim wynikiem? - Miernym. Martin spojrzał tęsknie w górę rzeki, ku horyzontowi. Tam zapewne nie sięgał smród rozkładających się potworów. - Wybaczy pan, Ŝe nie zostanę tu dłuŜej. - Odwrócił się i pokuśtykał ku zachodowi. - Pańskie zwierzaki nieco cuchną. - Do widzenia, Martinie Candle. Szerokiej drogi. Muszę jednak coś wyznać. Tak naprawdę nigdy pana nie lubiłem. O zmierzchu teren stał się znajomy; był to obszar, który Augustyn ochrzcił mianem Krainy Gnoju. Puste puszki po zupie, potłuczone butelki po piwie oraz porzucone opony samochodowe walały się w wyschniętym korycie rzeki. Samotny sęp zataczał kręgi na niebie, gubiąc pióra niczym płatki czarnego śniegu. Zasapany i spocony Martin wdrapał się na groblę. Ruszył na północ. Po godzinie dotarł do miejsca, gdzie parę miesięcy wcześniej stanął twarzą w twarz ze swoim alter ego. U podstawy kupy gnoju, ściśnięta pomiędzy odbiornikiem telewizyjnym i zepsutą suszarką do ubrań, widniała dziwaczna pięta. Strona 197

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Archetypowa Corinne, ubrana w białą koronkową suknię ślubną, siedziała na kolanach Hioba, a on obejmował ją za szyję. Trzy muchy robacznice krąŜyły wokół jej twarzy. Uśmiech zastygł na jej wargach. Była nieruchoma jak Behemot. - Witam - rzekł Martin, przyglądając się domostwu Hioba. Kupa gnoju się zapadła. Rdza niczym trąd splamiła metalowe części niniejszych urządzeń - testerów, mikserów, młynków do kawy. Stos pieluszek był teraz bezkształtną plastikową masą. - Oglądaliśmy całe przedstawienie - rzekł Hiob, spoglądając na telewizor. WciąŜ miał na sobie podartą koszulkę i dziurawe czerwone kąpielówki. - Proces, ogłoszenie werdyktu, krwotok, wszystko. - Wrzody na jego piersi wyschły. Nie zagoiły się, jak uświadomił sobie Martin, lecz cała Boska czaszka ulegała wysuszeniu. - Był pan zręcznym oskarŜycielem. Sam nie zrobiłbym tego lepiej. Wygląda pan okropnie. - Wiem - rzekł Martin, nie wiedząc, czy Hiob ma na myśli jego wyniszczoną twarz, czy zakrwawiony garnitur. - To, co pan zrobił... proszę mi powiedzieć, jakie to było uczucie. Wymierzania sprawiedliwości, być moŜe? - Nie, niezupełnie. - A więc... jakie? - Bardziej przypominało zemstę. - Miałem nadzieję, Ŝe chodziło o sprawiedliwość. - Przykro mi. Nie. Była to zemsta. - Podmuch fekalnego odoru uderzył w nozdrza Martina, obrzydliwe przeciwieństwo aromatu tulipanów, jaki towarzyszył mu podczas pobytu w Holandii. Przykucając obok Hioba, zgonił muchy z czoła swojej Ŝony.- Czy ona...? - Tak. Niech pan zbytnio nie rozpacza. Była tylko archetypem. - Wiem. - Martin czuł napływające do oczu łzy. Jedna z nich kapnęła w dół, łaskocząc go w policzek. - Ale ona wygląda tak przekonująco. Hiob skinął głową. - Bóg zawsze miał oko do szczegółów. - Przeniósł cięŜar zwłok z lewego kolana na prawe. -Wyraziła ostatnie Ŝyczenie. - Niech zgadnę. Mam dopilnować, Ŝeby "Psiarnia" dalej działała. - Zgadza się. - Nie wiem, co zrobię, jeśli datki przestaną napływać. Jestem bezrobotny, a Lovett juŜ mnie nie finansuje. - Coś pan wymyśli. - Lekki wietrzyk powiał nad wzgórkiem Hioba, poruszając włosy trupa. - Czy wie pan, jakie były jej ostatnie słowa? "Powiedz Martinowi, Ŝe jestem z niego dumna". - Mam nadzieję, Ŝe mnie pan nie pociesza. - Nigdy w Ŝyciu nie powiedziałem kłamstwa. Nie, chwila, jest jeden wyjątek: moja najsłynniejsza kwestia, zazwyczaj tłumaczona jako "Odwołuję, co powiedziałem, kajam się w prochu i popiele". Nigdy się nie korzyłem, drogi panie. Czy to w pyle, czy w prochu, krowich plackach, psich kupach ani niczym innym. - Corinne naprawdę powiedziała, Ŝe jest ze mnie dumna? - Tak brzmiały jej ostatnie słowa. A czy wie pan, jakie będą moje ostatnie słowa? - Jakie? - Zamknięcie luki pomiędzy prawem a sprawiedliwością wymagałoby istnienia kodeksu o stu milionach paragrafów rzekł Hiob. - Tak, właśnie - sto milionów praw, niczym mapa tak dokładna, Ŝe dorównałaby powierzchnią terytorium, które miała... Martin nie dokończył zdania. Człowiek, z którym rozmawiał, był martwy, jego proroctwo się sprawdziło. - Hiobie? Hiobie? Cisza. Martin powstał. Nieubłagana entropia ogarnęła okolicę. Kawałek po kawałku, robak za robakiem, wielkie cuchnące wzgórze rozpadło się, aŜ nie pozostało z niego nic z wyjątkiem stosu pestek brzoskwiń, skórek od pomarańczy, skorupek po Strona 198

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) jajkach i fusów kawowych. Odarte z wszelkiego ontologicznego znaczenia ciała Hioba i Corinne poddały się razem, spadając do poziomu zwykłych nadprzyrodzonych fantazji. Ich porzucone ubrania walały się po ziemi niczym wylinka jętki. Słońce zgasło. Wiatr ucichł. Tęsknota za domem targnęła sercem Martina. Chciał być znowu w Abaddon, z Yaughnem oglądać mecz hokejowy, rozprawiać z siostrą o karze śmierci albo po prostu siedzieć pod wierzbą płaczącą nad brzegiem Waupelani, przyglądając się złotym karpiom błyskającym przy dnie niby zatopione monety skarbu piratów. Połknął tabletkę przeciwbólową, połoŜył się na sukni ślubnej swojej Ŝony i zapadł wkrótce w sen pomimo bólu w kościach i wszechobecnego odoru śmieci. Następnego ranka samotny baran pojawił się niedaleko, na przemian rozgrzebując ziemię racicą i wąchając porozrzucane odpadki. Był wielki jak kuc, z wilgotnymi nozdrzami, czarnym pyskiem i dwoma rogami zakręcającymi się spiralnie do wewnątrz niczym linie poprzecznego przekroju muszli. Zaczął połykać pestki brzoskwini. - Gordon? - Witam, panie Candle - rzekł baran ponuro, nie podnosząc wzroku. - Te pestki są obrzydliwe. - Myślałem, Ŝe... - ...nie Ŝyję? Codziennie o trzeciej po południu wspinam się na górę Moria i Abraham podrzyna mi gardło. Świątek czy piątek. Zima, lato, wiosna, jesień, bez względu na pogodę. Powinien był pan odłączyć Go juŜ całe lata temu. - Spojrzał na Martina przekrwionymi oczami. -Wezwano pana, przyjacielu. Proszę usiąść mi na grzbiecie. - Wezwany? Dokąd? - Niech pan wsiada. Pewnie nigdy wcześniej nie jechał pan na baranie. Najgorsze są, jak słyszę, pchły. To tylko archetypy, ale bardzo konkretne. ChociaŜ Martin był przygotowany na cięŜką próbę, jazda na grzbiecie Gordona okazała się o wiele mniej stresująca niŜ ostatnie takie doświadczenie, podróŜ na koniu Jonathana Sarkosa z trzęsawiska Abaddon do Boskiej szyszynki. Krok Gordona był szybki, lecz pewny, a obfita wełna doskonale spełniała rolę siodła. Pchły się nie pojawiły. Wymarły, odgadł Martin. Zabił je krwotok. Po dwóch godzinach dotarli do przedmieść Jerozolimy, z jej połyskującymi wieŜami i opalizującymi murami ciągnącymi się ku horyzontowi niczym skomplikowana chrześcijańska diora21 - Niewinni... ma. Baran zwolnił do cwału, a potem do kłusa. Przed nimi rozciągał się łańcuch skalistych wzgórz, przez grupę utalentowanych i niezmordowanych rzeźbiarzy zamieniony w nekropolię. Martin zeskoczył na ziemię i podszedł do najbliŜszego nagrobka - przypominającej chatę budowli. Ze swymi marmurowymi ścianami i matowymi oknami obramionymi przez płaskorzeźby okiennic była jednocześnie interesująca i makabryczna, przypominała domek zabaw dla zmarłych dzieci. ChociaŜ Martin nigdy tutaj nie był, nagrobek wydawał mu się znajomy, jako Ŝe pojawiał się w wielu filmowych opowieściach o Jezusie, które jego ojciec zebrał na kasetach wideo. Drzwi stanowił granitowy dysk upstrzony otworami wentylacyjnymi. Był wielki jak kamień młyński, lecz jak wszystko w mózgu po krwotoku, juŜ zaczął się rozpadać. Gordon jedynie trącił go nosem i dysk odjechał, wydając cichy szmer. - Ta krypta stanowi własność Józefa z Arymatei - rzekł Martin. - Zgadza się. - Czy rabbi Jeszua jest w środku? Gordon letargicznie potrząsnął łbem. - Krypta jest pusta. - Pusta? Chcesz powiedzieć, Ŝe nastąpiło zmartwychwstanie? - Niech pan nie rozgaduje tego na prawo i lewo. Nie potrzebujemy w tej czaszce nowej religii. I tak mamy juŜ dość kłopoStrona 199

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) tów z judaizmem. Rabbi znajduje się teraz na wzgórzach w okolicach Betanii i próbuje wstąpić do nieba. Spodziewam się go z powrotem o północy. Tymczasem proszę się rozgościć. Jest tu łóŜko, komoda, dobrze zaopatrzona spiŜarnia. Zostałbym z panem, ale za godzinę mam być złoŜony w ofierze. Au revoir. W ocenie Martina wnętrze grobowca Józefowego więcej zawdzięczało kulturze przyczep mieszkalnych niźli Nowemu Testamentowi. W rogu stało podwójne łoŜe z baldachimem ze złotego jedwabiu, przy nim leŜał czerwony aksamitny dywan. Martin zajrzał do lodówki. Skrzydełka kurczaka, dzbanek mroŜonej herbaty, butelki ciemnego guinessa i jasnego piwa Rolling Rock. Komoda, zbudowana z dębowego drewna i wykończona w mosiądzu, była luksusowa niczym królewski tron. Nalał sobie właśnie szklankę mroŜonej herbaty, kiedy łysiejący, korpulentny męŜczyzna odsunął kamień i wszedł do środka. Ubrany w nieskazitelny tweedowy garnitur, z trzcinową laską w dłoni, niezmiernie przypominał G.F. Lovetta, chociaŜ twarz miał bledszą i mówił mniej wyraźnie. - Profesor Lovett? - Raczy pan Ŝartować. Dla Lovetta powaŜnym osiągnięciem jest, jeśli wyjdzie z domu co rano, by nauczać studentów na temat "Romansu o róŜy". Tutaj z pewnością się nie pokaŜe. - Archetyp profesora Lovetta? - Ach... - Gość wyjął z lodówki zimne skrzydełko kurczaka i butelkę guinessa. - W normalnych okolicznościach ukrywałbym się o tej porze w domu przy archetypowej Mount Auburn Street, ucinając sobie drzemkę. - Co sprowadza pana tutaj? - Grawerowane zaproszenie - odparł archetypowy Lovett, machając kawałkiem metalu z wyrytymi czarnymi literami. Niczym dwaj weterani bitwy pod Gettysburgiem wspominający dawne dzieje, goście Jeszuy przez całe popołudnie i wieczór omawiali zakończony niedawno proces. Martin niechętnie pogratulował Lovettowi zwycięstwa. Lovett pochwalił Martina za wytrwałość, ale skarcił za "tandetne dowcipy kosztem godności Eleanor Swann". Obgryzając skrzydełka kurczaka, zgodnie stwierdzili, Ŝe końcowe przemówienie Torvalda nie było mową gettysburską. Jego argumentacja ograniczyła się do powtórzenia teorii ukrytej harmonii przyprawionej szczyptą ontologii, a całość brzmiała tak niezręcznie, Ŝe moŜna było przypuszczać, iŜ Torvald przestał słuchać zeznań świadków po wystąpieniu Bernarda Kapłana. śenująca teodycea sędziego nie wystawiała dobrego świadectwa Ŝadnej ze stron sporu. Pojawienie się gospodarza o północy poprzedził hałas odsuwanego kamienia. Wszedł męŜczyzna, z którego ramion spływała jasna świetlista szata. Był przystojny jak dawniej, jednak z powodu Boskiego krwotoku wyglądał anemicznie i blado. Lovett, zmieszany, poluźnił krawat i schował piwo za łóŜkiem. Martin podszedł pewnym krokiem do Jeszuy, uścisnął mu energicznie dłoń. Otwór na prawym nadgarstku gospodarza był duŜy i miał poszarpane krawędzie, niczym wlot po kuli dum-dum. Wszyscy trzej usiedli na dywanie. - Los uczynił mnie heroldem złych wieści - rzekł Jeszua, bezwiednie szarpiąc swój kucyk. - Chodzi o moją chorobę? - zapytał Martin. Jeszua skinął głową. - Nie pomoŜe juŜ Ŝadna terapia. Feminon, odradex, chemoterapia, wycięcie prostaty, Boska interwencja, nic. - Nic - powtórzył Martin. Drgnął, znowu doświadczając znajomego uczucia zapadania się w bagnisko Abaddon. Nigdy w gruncie rzeczy nie wątpił, Ŝe choroba będzie śmiertelna, ale teraz prawda dotarła do niego z całą mocą. - Miałem nadzieję, Ŝe zostałem wezwany... no, wie pan. - By zostać uzdrowionym? Przykro mi. To niemoŜliwe. - Jeszua zamknął oczy. - Jesteś tutaj, by poznać wyjaśnienie, Martinie. ZasłuŜyłeś na to. - Otworzył oczy i obrócił się ku LovetStrona 200

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) towi. - Tyś równieŜ zasłuŜył na to, by je poznać, chociaŜ tutaj uŜywam słowa "zasłuŜył" w nieco innym sensie. - Chodzi o teorię ontologiczną, prawda? - rzekł Lovett lekkim tonem, wyjmując butelkę z ukrycia. - MoŜe Torvalda ona nie przekonała, ale pana powinna. - Teoria ontologiczną? - powtórzył Jeszua z niedowierzaniem. - Ontologiczną? Czy naprawdę wierzysz, Ŝe twój ziemski odpowiednik Ŝyje w najlepszym z moŜliwych światów? Tam skąd pochodzę, ósmoklasista wstydziłby się odwiedzić planetę Ziemię na wystawie naukowej w lokalnym gimnazjum. - Teoria ontologiczną wykracza poza ujęcie leibnizowskie. Jeśli wszechświat ma być przewidywalny, muszą nim władać określone prawa. - W porządku, ale dlaczego nasz Stwórca ukrywał te prawa? Dlaczego od razu nie powiedział ludzkości, Ŝe szczury roznoszą dŜumę, komary malarię, a połoŜnicy powinni myć ręce? Teoria ontologiczną nadaje się tylko do wyrzucenia. - Nie, myli się pan. Niedoskonałość jest nieodłączną cechą materii. Stwórca nie miał innego wyjścia niŜ... - Zamknij się, Lovett - przerwał mu Jeszua. - Wkurzasz mnie. - Czy przypadkiem nawiązuje pan do teorii wolnej woli? wtrącił się Martin. Jeszua wykrzywił twarz w uśmiechu. - Jeśli wolna wola jest błogosławieństwem, które pojedna nas z faktem Hiroszimy i Oświęcimia, to chciałbym wiedzieć, dlaczego jest jej tak mało. - Za kaŜdym razem, gdy dyskusja przybiera niebezpieczny dla niego obrót, on wyciąga kwestię Hiroszimy i Oświęcimia mruknął Lovett. - Hiroszima i Oświęcim - powtórzył Jeszua z naciskiem, pokazując profesorowi język. - Hiroszima i Oświęcim, wielkie H i wielkie O, H i O, HO, HO, HO! - Co pan ma na myśli, mówiąc, Ŝe jest jej tak mało? - zapytał Martin. - Większość zwierząt nie posiada wolnej woli - odparł Jeszua. - Podobnie jak nędzarze, narkomani, starcy, głupcy i wariaci. Gdybym ja był Bogiem... a w pewnym sensie Nim jestem, jak ojciec Sebastian wyjaśnił w trakcie przesłuchania... nie chodziłbym dookoła, rozgłaszając uroki wolności, dopóki nie uczyniłbym jej powszechnie dostępną. - Sięgnął do lodówki po butelkę jasnego piwa. - Pomijając kwestię dostępności, w teorii wolnej woli jest równieŜ błąd czysto matematyczny. Czy moŜemy uczciwie powiedzieć, Ŝe ludzka wolna wola prowadzi do rozwoju społeczeństwa autonomicznych istot? Kiedy Poi Poi skorzystał ze swojej liberum arbitrium, wsadzając poIowę narodu do więzienia, rzeczywisty zasób wolności we wszechświecie uległ zmniejszeniu. Martin nagle się zaniepokoił. - Chyba nie chce pan wskrzeszać teorii ukrytej harmonii, dyscyplinarnej albo... - Nie lękaj się. - A więc jakie jest rozwiązanie? Jeszua tylko się roześmiał. - Niech Bóg pana pobłogosławi - rzekł Martin. - Taką mam nadzieję - odparł Jeszua, otwierając sobie piwo. Chwycił butelkę i zwrócił swe opalizujące spojrzenie na Lovetta. -Ty wiesz, profesorze. - Nie mam najmniejszego... - AleŜ tak, wiesz. - Nie. - O tak. Lovett zaczął się trząść. Jego twarz przybrała barwę szwajcarskiego sera. Odstawił guinessa na podłogę. - Ojcowie Kościoła doskonale znali najlepszą ze wszystkich moŜliwych teodycei - rzekł Jeszua. - Święty Ignacy znał odpowiedź, podobnie jak biskup Polikarp, Filon z Aleksandrii, Justyn Męczennik oraz święty Anzelm, lecz Ŝaden z nich nie daStrona 201

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) rzył jej specjalną sympatią. Podobnie jak ja, nawiasem mówiąc. - Przy naszym ostatnim spotkaniu upierał się pan, Ŝe nie jest teologiem - rzekł Martin. - Sprawa międzynarodowa numer 227 wzbudziła moje zainteresowanie. - Jeszua pstryknął kapslem do góry niby monetą. Chwycił go, zamknął w dłoni i pociągnął łyk piwa. - Przeczytałem to i owo. - Z pewnością nie... - AleŜ tak. - Dualizm? - Dualizm - potwierdził Jeszua z szerokim uśmiechem. Herezja manichejska, gnostycka dychotomia, bluźnierstwo albigensów, hipoteza Mefistofelesa... nazwa jest nieistotna. Lovett poczerwieniał aŜ po bezwłosy czubek głowy. - Nie mogę zaakceptować dualistycznego Boga. - Doprawdy? My akceptujemy ciebie, tłuściochu! HO, HO, HO! Ledwie padły te słowa, kiedy zaszła zdumiewająca przemiana, bardziej zdumiewająca nawet od potopu, który nawiedził przystań Scheveningen. Coś dziwnego działo się z Jeszua. Jego włosy znikały pukiel po puklu, zostawiając nagą czaszkę. Kark zgrubiał, wargi nabrzmiały, brwi stały się krzaczaste, czoło napuchło, a oczy nabrały jaskrawoczerwonej barwy. W ciągu siedmiu sekund urósł o piętnaście centymetrów. Martin i Lovett otworzyli szeroko usta w zdumieniu. - Nie! - załkał Lovett. - Jezu! - jęknął Martin. - Zaiste - rzekł Jonathan Sarkos, nie mieszczący się w szacie Jeszuy. - Oto ja, Chrystus i antychryst, Bóg i szatan, niebo i Hiroszima, arkadia i Oświęcim. - Uśmiechając się przebiegle, podszedł do Lovetta. - Kapujesz, tłuściochu? Bóg jest podwójnością. Doktor Jehowa i pan Hyde. - WłoŜył zakrętkę od butelki do ust i zaczął ją gryźć. - Pozwólcie, Ŝe opowiem wam na dobranoc bajeczkę o dniu, kiedy zepsuły się komory gazowe w Oświęcimiu. Ale po co mam się trudzić? Znacie przecieŜ treść, tytuł wyjaśnia wszystko. Dziwię się, Ŝe Braverman i Kelvin nie wspomnieli o tym w przereklamowanym serialu. Czy wyobraŜacie sobie, co mogło czuć siedmioletnie Ŝydowskie dziecko czekające w kolejce wraz z setkami innych Ŝydowskich dzieci na wrzucenie Ŝywcem do płonącego pieca? - Przełknąwszy zakrętkę, Sarkos zwrócił się do Martina. - Nie pojmujesz? To jedyne wyjaśnienie. śadna inna teoria nie jest nawet w połowie tak dobra. Oczywiście, Ŝe Bóg posiada mroczną stronę. Nie tylko mroczną, złą. Radykalnie, krańcowo złą. - Dlaczego nie powiedziałeś mi o tym ostatnim razem, kiedy byłem w Jego mózgu? - zapytał ostrym tonem Martin. Gdybym stąd odszedł z twoim oświadczeniem, z argumentacją na rzecz dualizmu... - Moim oświadczeniem? Oświadczeniem diabła? Torvald podarłby je po pierwszym słowie. - Zrezygnowałem ze spotkania Stowarzyszenia Piwa i Beowulfa dziś wieczorem, Ŝeby tu przybyć. - Lovett skrzywił się z niesmakiem. - Muszę jednak przyznać, Ŝe oczekiwałem czegoś bardziej oświecającego. - Trudna sprawa - powiedział Sarkos. - Chciałeś zostać obrońcą Boga, dostałeś tę posadę, poradziłeś sobie świetnie. Ale obrońca Boga był ipso facto moim obrońcą. Teodycea to trudna gra, profesorze. Kiedy Jahwe Ŝył, obowiązkiem ludzkości nie było czcić Go, na miłość boską, lecz świętować Jego kreatywność i zawsze sprzeciwiać się Jego złej woli. A kaŜdy, kto jak ty próbował zaszufladkować wszechdobrotliwego Boga w jednym wszechświecie z Oświęcimiem... taka osoba, profesorze Lovett, taka osoba wykonała dla diabła jego robotę. - Prawdziwy Lovett powinien to słyszeć, nie jego archetyp - jęknął Martin. - To niesprawiedliwe. - Niesprawiedliwe - zgodził się Sarkos, przeistaczając się z powrotem w rabbiego Jeszuę. Zwrócił spojrzenie swoich turkusowych oczu na Martina. - Bardzo niesprawiedliwe. Strona 202

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - MoŜe Wszechmogący ma jakieś słabe punkty, ale w ostatecznym rozrachunku jest naszą jedyną nadzieją - rzekł Lovett. - Bez naszego Ojca w niebiesiech nie wiedzielibyśmy, czym jest miłość. - Znowu błąd - rzekł Jeszua. - Czy kiedykolwiek miałeś psa? Psy są specjalistami od miłości, a przecieŜ nie wiedzą nic o Bogu. - Niesprawiedliwe - mówił Martin - niesprawiedliwe, niesprawiedliwe... - A co ze świadkami, których powołałem? - zapytał Lovett. - Co z moimi chorymi na raka, co z dzielną Moną Drakę, rysującą ustami? Oni wcale nie uwaŜają, Ŝe Bóg posiada mroczną stronę. - Fascynujące - rzekł Jeszua. - Psycholog nazwałby to identyfikacją z napastnikiem. Zjawisko to występuje u maltretowanych dzieci. I u bitych Ŝon. Jednak najbardziej pamiętnym przykładem były obozy koncentracyjne, kiedy niektórzy więźniowie zaczęli naśladować swoich oprawców: salutowanie, krok marszowy, swastyki. Bez względu na stopień okrucieństwa napastnika ofiara reaguje uwielbieniem. W ten sposób moŜe zachować minimum poczucia panowania nad własnym losem. - A więc to, co zrobiłem, było słuszne? - zapytał Martin. - Przypomnij sobie moje słowa, Martinie Candle - rzekł Jeszua. - "Nim dobiegnie końca twoje Ŝycie, uzyskasz jeszcze jedną szansę"... Co nie oznacza, Ŝe jesteś całkiem usprawiedliwiony. W pewnym sensie jesteś równie Ŝałosnym zjawiskiem jak obecny tu Lovett. Gorycz nie moŜe być filozofią, przyjacielu. Gniew nie zastąpi etyki. Przestań liczyć trupy i zawrzyj rozejm z wszechświatem, inaczej na zawsze pozostaniesz na kupie gnoju. - Ale wszechświat jest pełen bezsensownego cierpienia. - Bezsensownego - zgodził się Jeszua. - Sąd wydał juŜ korzystny dla mnie werdykt - rzekł Lovett uszczypliwie. Podszedł do Jeszuy, chwycił Zbawcę za ramiona. - Nie obchodzi mnie opinia twoja i diabła. - Zabierz ode mnie łapy. Profesor odstąpił do tyłu. - MoŜe dałoby się wznowić proces - rzekł Martin. - Sprawa została zakończona... na zawsze - odparł Jeszua. - AleŜ nie. Mógłbym przesłać Ferrandowi nowy pozew. - Jest zakończona, Martinie. Koniec. Kropka. - Skąd pan to wie, rabbi? Skąd? Skąd? Jeszua dopił piwo, przeistoczył się w Sarkosa i ponownie przybrał postać rabbiego. - Wolałbym, Ŝebyś tego nie robił - rzekł Lovett. - Skąd wiesz, Ŝe nad tym panuję? - CzyŜ nie ty jesteś twórcą wolnej woli? - Nie, profesorze. Jestem twórcą znanego wszechświata. Rozchmurz się. My czterej jesteśmy skazani, ale Ŝycie trwa dalej. Na karkach czujemy juŜ oddech Wiecznego StraŜnika, ale wciąŜ rodzą się dzieci. Niebo się wali, ale tort czekoladowy w lodówce smakuje, jakby upiekł go sam Bóg Ojciec... co w pewnym sensie jest prawdą. Martin spał tej nocy na łóŜku, Lovett na dywanie, a gospodarz na podłodze. Z nadejściem świtu Martina ponownie nawiedził sen. Podświadomość przeniosła go do małej salki sądowej w Abaddon. Doktor Blumenberg, stojąc przed ławą sędziowską, przyznał się do przekroczenia dozwolonej prędkości na Welsh Road, powiedział jednak, Ŝe nie powinien płacić grzywny, gdyŜ sędzia Candle zawdzięcza mu odzyskanie zdrowia. Martin nie anulował grzywny, zmniejszył jednak jej wymiar ze stu dolarów do osiemdziesięciu pięciu. Gdy pierwsze promienie słońca przecisnęły się przez otwory wentylacyjne, kładąc na dywanie wzór przypominający ulubioną konstelację Corinne, Małego Psa, Martin się zbudził. Nalał sobie pełną szklankę mroŜonej herbaty. Od stóp do głów przeszedł go bezlitosny dreszcz. Rak chciwie wŜerał się w jego ramiona, uda i pachwinę. PołoŜywszy na języku sześć tabletek roxanolu, pogryzł je Strona 203

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) dokładnie i popił herbatą. Jego współmieszkańców nie było w pobliŜu. Krwotok najwyraźniej zniszczył archetyp Lovetta: elegancki garnitur profesora leŜał zgnieciony pod dywanem. Białej szaty nigdzie nie było widać, co mogło sugerować, Ŝe Sarkos, alias Jeszua, nadal Ŝyje - co dla Martina było myślą zarówno pocieszającą, jak i niepokojącą. - Dualizm - mruknął. - Tak, oczywiście. Odsuwając kamień, doznał przeświadczenia, Ŝe ktoś obserwuje go z przeciwnej strony. Gordon, być moŜe, albo Lot, albo jeden z dinozaurów grających ciągle w scrabble. Nie był przygotowany na spotkanie siebie samego. Oto jednak stał - archetypowy Martin Candle, opierający się o drzwi furgonetki dodge'a i ubrany w biały lniany garnitur uwalany zaschłą krwią. - Martin? - zapytał Martin. Podniósł lewą dłoń, chcąc sprawdzić, czy ma przed sobą odbicie lustrzane. Ręce archetypu ani drgnęły. - Cześć, stary. - Co ty tutaj robisz? - Zostałem wybrany, by zawieźć cię do domu. Wreszcie ujrzysz ponownie remizę z dzieciństwa. - A więc przez cały czas mieliśmy rację, zgadza się? - Ból wstrząsnął Martinem, przenikając do kaŜdej kości. Gorączka wzrosła jeszcze o stopień. - Bóg był winny. Najlepszym wyjaśnieniem jest herezja manichejska, która wyjaśnieniem wcale nie jest, jest... - Nie przejmuj się tak, proszę. - ...jest oskarŜeniem. - Ruszajmy w drogę. De Groot i jego ludzie w tej chwili szturmują Jerozolimę. - Archetyp otworzył tylne drzwi samochodu, wyciągając drŜący palec wskazujący na znak, Ŝe Martin powinien wejść. - Pomógłbym ci, ale jeśli mnie dotkniesz, zniknę. - Słyszałem o tej regule. Ma zastosowanie tylko do ludzi, którzy się kochają. - Zaiste. - Czy to znaczy...? - Tak, Martinie, kocham cię. Nie kaŜdy moŜe powiedzieć to o sobie. OstroŜnie wszedł do samochodu, zgrzytając zębami z bólu tak mocno, Ŝe na poły oczekiwał, iŜ je sobie połamie, aŜ wreszcie poczuł, jak welurowa tapicerka miękko się ugina pod plecami. Gdy archetyp usiadł za kierownicą, Martin zdał sobie sprawę, Ŝe na tylnym siedzeniu jest jeszcze jeden pasaŜer - chudy siedemdziesięciolatek w czarnej bluzie i słomkowym kapeluszu. - Tato? Starzec milczał. - Tato? - zapytał Martin ponownie. - Tato? Powoli, z odgłosem przypominającym skrzypienie zardzewiałych zawiasów, archetyp Waltera Candle'a obrócił się i znieruchomiał. Martin zadrŜał. Od czasu ich ostatniego spotkania twarz ojca uległa tak głębokim zmianom, Ŝe niewiele róŜniła się od czaszki. - Widziałem twój popis w Pałacu Sprawiedliwości - rzekł ojciec. - I co sądzisz? - Doskonale dobrałeś ten biały garnitur. Szkoda, Ŝe poplamiłeś go krwią. - Chciałem wiedzieć, co sądzisz o argumentach, które przedstawiłem. - Sprytne. Nie tak sprytne jak Lovetta, ale sprytne. - Czy... czy zgadzasz się z werdyktem? - CóŜ, tak. - Bóg ma ciemną stronę, ojcze, tak jak kaŜdy. Jego winna połowa była... winna. - Czy pamiętasz mój wykład ze szkółki niedzielnej na temat Jonasza i wieloryba? - Jonasza? Chyba tak. Jasne. - Nagle wróciło wspomnienie: Strona 204

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Martin i pozostali uczniowie z klasy stłoczeni w płóciennym namiocie; ojciec wpompowywał do środka zapach nieświeŜego wątłusza, a z magnetofonu płynął szum fal. - PoŜyczyłeś wojskowy namiot od ojca Billy'ego Tuckermana. - Czy pamiętasz morał płynący z tej lekcji? - Nie jestem pewien. - Miałem nadzieję, Ŝe go zapamiętasz. - Poczekaj chwilę... - "Wieloryb moŜe połknąć człowieka, ale tylko Bóg moŜe połknąć wieloryba". Ty próbowałeś połknąć wieloryba, synu. Stanął ci w gardle. - Stanął mi w gardle - powtórzył Martin zgodnie. - A gdybym miał zrobić to wszystko jeszcze raz, nadal ścigałbym Go do upadłego. - Te słowa sprawiają mi ból. - Przykro mi. - Nie powinieneś był Go zabijać. - Rozumiem twoje uczucia. - Wstydzę się za ciebie. - On tego chciał, tato. - Gorączka ogarnęła Martina. Serce tłukło mu się w piersi jak oszalałe. - Rozszalałe Ŝywioły i Ŝadnego prawdziwego wyjaśnienia... On tego chciał. Czerń zalała umysł Martina niczym atrament wytryskujący z przeraŜonej ośmiornicy. Kiedy wreszcie wróciła mu świadomość, odkrył, Ŝe siedzi na stosie świeŜo skoszonej trawy, wilgotnej od płynu mózgowo-rdzeniowego. Zamrugał - raz, dwa razy, trzy - wdychając oŜywczy zapach. Rozpoznał otoczenie: frontowy trawnik przed starym domem rodziców, budynkiem w cudowny sposób przywróconym do stanu sprzed zburzenia - dawną remizą straŜacką, ceglano-drewnianą konstrukcją składającą się z garaŜu na dwa wozy, tuzina pomieszczeń mieszkalnych i zepsutej syreny. Cztery krzepkie klony władały bocznym podwórkiem, gubiąc nasiona w kształcie wieszaków do ubrań. Jego dodge stał na podjeździe, z drzwiami otwartymi, wyglądając jak wielki haczyk z czterema ostrzami. Ubranie ojca leŜało skłębione na tylnym siedzeniu. Poplamiona krwią marynarka wisiała na kierownicy. - Martin! Martin Candle! Odwrócił się, czując potworny ból w ramionach. Przez trawnik biegła ku niemu Patrycja. Przypomniał sobie chwilę, kiedy ją widział po raz pierwszy: szczupłą, atrakcyjną kobietę w Ŝałobnej sukni, przemierzającą cmentarz Hillcrest w poszukiwaniu właściwego pogrzebu. Dzisiaj była ubrana bardziej swobodnie: w Ŝółty golf, niebieskie dŜinsy i tenisówki. Kilka metrów za nią stał Randall z rękami w kieszeniach, oszołomiony przyrodzoną banalnością archetypowego osiedla Lisi Zakątek. - Patrycjo, czy to ty? - zapytał Martin. - Pewnie Ŝe tak. - Nie twój archetyp? Ani siostra bliźniaczka? - Kochany, to ja. Trudno było się tu dostać. Któregoś dnia opowiem ci całą historię. - Jego mózg to najdziwniejsze ze wszystkich miejsc - rzekł Randall, podchodząc bliŜej. -Właśnie odwiedziłem naszą starą szkołę. Nigdy w to nie uwierzysz, wszyscy odmawiali Ojcze nasz. Tak jakby sprawa "Okręg szkolny Abaddon przeciwko Selkirkowi" nigdy się nie odbyła. - Coś mi się stało - rzekł Martin. - Nie mogę wstać. Przyjaciele uklękli obok, biorąc go pod uda i pachy. Dłonie mieli lepkie od płynu mózgowo-rdzeniowego. Dźwignęli go i zanieśli na tył domu, do ogrodu, hektara podmiejskiej roślinności przenikniętej boskim zapachem ogrodu róŜanego matki. W dzieciństwie ogród ten wydawał się Martinowi najbardziej namacalnym miejscem na świecie - ogród matki z miękkimi płatkami kwiatów i ostrymi cierniami krzewów, z białym Ŝwirem i czarnymi Ŝukami o miniaturowych pazurkach. Chciałby pospacerować tutaj raz jeszcze, ale wiedział, Ŝe to niemoŜliwe. Rak panował nad nim teraz niepodzielnie, nad jego ciałem, krwią i kośćmi. Strona 205

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) PołoŜyli go na brzegu Waupelani, w cieniu wierzby płaczącej. Koryto potoku było nagie, osuszone przez krwotok. I nagle Martin miał znowu dziesięć lat, brodził po wodzie w kaloszach, odwracając kolejne płaskie kamienie. Co jakiś czas trafiała się oczekiwana nagroda: zdziwiony rak, siedzący w obłoku wzbitego szlamu i zastanawiający się, jakaŜ to podobna Bogu istota pozbawiła go właśnie domu. - Dobrze jest być tu z powrotem - westchnął Martin, ponownie pięćdziesięciopięcioletni. - Naprawdę lubię Abaddon - rzekł Randall. - Koledzy z klasy próbowali mnie zabić, ale wydarzyłoby się to wszędzie, w Cheltenham, Lower Merion czy Filadelfii. - W Filadelfii mogłoby im się udać - stwierdził Martin. - Twoja sypialnia jest gotowa - wtrąciła Patrycja. - ŚwieŜa pościel, czyste poduszki, kroplówka z morfiną. Tylko powiedz słowo. Wszędzie dokoła opadały wierzbowe liście, wąskie zielone ostrza wirujące w sierpniowym powietrzu. - Odłączyłem Go - powiedział Martin. - Rozlałem Jego krew po całej Holandii. - Tak, Martinie. Nigdy nie byłeś tak niepopularny - rzekła Patrycja. - Posłuchajcie, przyjaciele, przez cały czas miałem rację. Wiem to od Jeszuy. Jedynym działającym wyjaśnieniem jest herezja manichejska. - Martin zdał sobie sprawę, Ŝe rak kroczy naprzód, gotowy wzgryźć się w jego krzyŜ. - Bóg nie był oczywiście całkiem zły, nawet nie w przewaŜającej części zły. Spójrzcie na róŜe mojej matki, na oceany i gwiazdy. Nikt z nas nie potrafiłby tego stworzyć. Mimo to czy zasługuje On na uwielbienie, pozostaje kwestią otwartą i... aaaaach! Skurcz bólu ustał równie szybko, jak się pojawił. Martin zamknął oczy, wciągnął powietrze i powiedział przyjaciołom to, co bez wątpienia spodziewali się usłyszeć: - Jestem gotów na kroplówkę. Pokój aŜ wibrował od wspomnień - i było w nim bardziej tłoczno, niŜ Martin się spodziewał, tłoczniej nawet niŜ przy łóŜku dwóch pacjentów chorych na AIDS,Trevora Hooda i Richarda Erwina, kiedy udzielał im ślubu w szpitalu w Kasztanowym Gaju. Archetypowa Siobhan Candle stała przy stoliku nocnym, układając czerwone róŜe w kryształowym wazonie. Archetypowa Jenny Candle nachylała się nad łóŜkiem, podając bratu kubek parującej herbaty; było to jednak bezcelowe - człowiek, któremu nie udało się połknąć Boga, nie był juŜ nawet w stanie połknąć łyka herbaty. Archetypowy Yaughn Poffley siedział na drewnianym koniu na biegunach, starannie kaligrafując zielonym flamastrem MARTIN CANDLE NA SĘDZIEGO MIEJSKIEGO na kawałku brystolu. - Czas zacząć planować twój powrót - powiedział. Martin podniósł wzrok. Jego byłe narzeczone kręciły się przy komodzie, wyciągając i chowając znowu w szufladach części jego dziecięcej garderoby. - Co wieczór zbieraliśmy się wszyscy i oglądaliśmy powtórki na Kanale Sądowym - powiedziała archetypowa Robin McLaughlin. - Byłeś wspaniały. - Niesamowity - dodała archetypowa Britanny Rabson. Podniósł głowę i ujrzał, Ŝe podłączony jest do trzech róŜnych kroplówek. Poczuł się jak człowiek porwany przez UFO, którego kosmici wypatroszyli Ŝywcem i rozwiesili jego wnętrzności na metalowych prętach po całym statku. Stopniowo morfina zaczęła działać, rozpływając się po jego Ŝyłach niby gorące masło, zamieniając jego zbolałe kości w zaczarowaną i niepoznaną krainę. Przekręcił głowę w bok, przyglądając się drogocennym eksponatom ze swej młodości. Ogromny pluszowy miś Warren stał w kącie. Plastikowe modele do sklejania messerschmitt, HMS "Bounty", lotniskowiec "Forrestal" - stały na szafce z ksiąŜkami. PoniŜej widniały grzbiety "Hobbita", "Przygód Tomka Sawyera", "Po drugiej stronie lustra" i tuzina reprintów serii "Hardy Boys"; jego umiłowanie sprawiedliStrona 206

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) wości, zdał sobie sprawę, miało źródło w bardzo wczesnej młodości. Podłoga zarzucona była kostkami domina, kamieniami warcabów, pionkami do "Monopoly" i innych gier. W którymś momencie Hans De Groot musiał wejść do pokoju, poniewaŜ nagle dał się słyszeć złowrogi metaliczny dźwięk, dzwonienie kluczy o klucze. Zaraz potem Martin usłyszał powaŜny głos kapitana policji informującego, Ŝe jest aresztowany. Z nie hamowaną radością De Groot wymienił zarzuty. Wyglądało na to, Ŝe połowa mieszkańców Schevenigen Ŝąda od Martina odszkodowania, a był to najmniejszy z jego kłopotów: w rzadkim przypadku współpracy między katolicyzmem i protestantyzmem Państwo Watykańskie i Królestwo Niderlandów zaŜądały postawienia Martina przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości pod zarzutem bogobójstwa. Wstępne przesłuchania zamierzano rozpocząć za dwa tygodnie. De Groot miał na sobie ten sam garnitur w prąŜki, w którym był w dniu przybycia Martina do Holandii. - Czy jest pan... naprawdę De Grootem... czy tylko jego...? - Proszę się nie martwić, Candle, jestem realny jak nadepnięty odcisk. - Policjant brzęknął kluczami. -Według mnie powinniśmy natychmiast wydalić pana z kraju, ale pewne grube ryby, w tym profesor Lovett, przysłały telegramy wstawiające się za panem, więc na razie nie podejmujemy Ŝadnych kroków. Niech pan nacieszy się tym miękkim łoŜem, nim zawiśnie na szubienicy. Mam nadzieję, Ŝe pozwolą mi zadzierzgnąć pętlę. - Nie moŜe pan rozmawiać z moim synem w ten sposób powiedziała Siobhan Candle, odkurzając szmatką pokład lotniskowca "Forrestal". - Nie jestem... winny. - Martin oblał się potem od stóp do głów. Czuł się jak pływak maratoński nasmarowany tłuszczem przed atakiem na kanał La Manche. - Zapytajcie... Jeszuę. Bóg... jest dualistyczny. - Słyszał pan, kapitanie? - rzekła matka Martina. - Dualistyczny, więc dość tego. Okrutna prawda niczym robak wŜarła się w umysł Martina. Jego choroba osiągnęła nowy poziom niegodziwości, przekraczając morfinowe ograniczenia. - Ontologia... nie zdaje... egzaminu - wysapał. - Masz absolutną rację - powiedziała jego siostra. - Kiepska teoria - dodał Randall. - Bez Ŝadnego sensu - dorzucił Yaughn. - Teoria... wolnej woli... równieŜ. - Głupoty - rzekła Britanny. - Przestańcie... mnie pocieszać! - krzyknął Martin. Rak rozrodził się, wysyłając tysiące potomstwa w najdalsze zakątki jego ciała. - Przestańcie! Przestańcie! Przestańcie! Randall otworzył usta. Jego wargi poruszały się, ale słowa zagłuszone zostały przez nieoczekiwany hałas: rytmiczny stukot odbijający się echem po całej remizie. - Konie - jęknął Martin. Patryc j a pochyliła się nad nim. - Konie? - Konie... z... - Skąd? Karuzeli Czterech Jeźdźców Apokalipsy? Nie. -Wałachy. - Wałachy? - Wałachy katów. Ja... królobójca, Patrycjo. Zabiłem... króla... Nie działa. - Co nie działa? Teoria wolnej woli? - Morfina. ŁóŜko zniknęło, pokój zniknął, remiza zniknęła. Oto drugi marca 1757 roku, Place de Greve. LeŜał na wznak na podeście, ubrany jedynie w przepaskę biodrową, z kaŜdą kończyną przywiązaną do innego konia. De Groot kucał obok niego, z zębatym noŜem w dłoni. Nie przestając się uśmiechać, nasunął sobie na głowę czarny płócienny kaptur. - Diabeł uszył to dla mnie - powiedział. Drugi z katów nachylił się i Martin dostrzegł szkarłatny blask jego oczu przeświecający przez otwory w kapturze. Strona 207

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) - Idealny dzień na amende honorable, monsieur Damiens! powiedział Sarkos vel Jeszua. - Słowiki śpiewają w dzwonnicach Notre Damę! - Oprawca podniósł nóŜ, którego zębate ostrze zalśniło w świetle porannego słońca. - Na niebie ani jednej chmurki! - Nie jestem Damiens! - jęknął Martin. - Naprzód! - krzyknął De Groot. - Naprzód! Cztery konie ruszyły, naciągając sznury. Potworny ból przeszył stawy Martina. - Naprzód! Naprzód! - Męczycie niewłaściwego człowieka! - Ojej - rzekł Sarkos vel Jeszua szyderczo. - Ojej, ojej, on się nie rozrywa. Co teraz zrobimy? Kaci jednocześnie zabrali się do pracy. Pracowali metodycznie, z precyzją, wycinając rakowe tkanki z bioder Martina razem z mięśniami, Ŝyłami i kośćmi. Ból był przytłaczający, nieubłagany, ponad wszelkie wyobraŜenie. Martin wrzeszczał jak opętany, - Dualizm! - zawołał. Jego lewa noga zniknęła. -To On jest winny! - Opuściła go prawa noga. - Dualizm! - Powiedz to sędziom - rzekł De Groot, wrzynając się bezlitośnie w lewe ramię więźnia. Martin miał odpowiedzieć, kiedy wielki kawał na wpół przetrawionego kurczaka podniósł mu się z głębin Ŝołądka. Wolna wola, pomyślał, zaciskając szczęki. Zablokowane przez liberum arbitrium, wymiociny utkwiły w krtani. Martin usiadł gwałtownie, pozbawiony powietrza, z ustami zaciśniętymi w samobójczej obronie. Gdy jego lewe ramię odleciało na bok, opadł z powrotem na łóŜko - jak Duncan Elder, pomyślał, biedny mały Duncan, zamordowany przez mukowiscydozę. W nagłym zrywie wszystko z niego wyleciało: obiad, plwocina, jego niewinna krew. Wymioty pachniały niczym Hiobowa kupa gnoju. Plwocina była spieniona niby wody Lewiatana. Krew parowała. I tak oto dwudziestego ósmego sierpnia 2000 roku Martin Candle z powiatu Abaddon, stan Pensylwania - beznogi, jednoręki, nagi, leŜąc na wznak - podniósł swą jedyną rękę ku niebu, rozpostarł palce i z szacunkiem zwrócił bilet. W odróŜnieniu od piszącego te słowa, Candle nigdy nie stanął przed sądem za swe zbrodnie. Po opuszczeniu osiemnastowiecznego ParyŜa przeniósł się w wieczne zapomnienie. Archetypowa Robin McLaughlin pierwsza zauwaŜyła, co się stało. Do wszystkich, którzy czuwali przy umierającym, powiedziała: - On odszedł. Wiem o tym. O mój BoŜe, Martin odszedł. Oficjalny akt zgonu wydany przez koronera z Hagi stwierdzał raka prostaty z przerzutami, ale w rzeczywistości Martin uległ ostremu przypadkowi beznadziejnej sprawy. Co do przyszłości, jaka czeka mnie, Jeszuę, Izaaka, Lota i resztę nas, muszę powiedzieć, Ŝe wygląda nieciekawie. Mamy przed sobą zapewne jakiś tydzień. ChociaŜ trudno mi to przyznać, ludzkość doskonale da sobie radę beze mnie. KaŜdy gatunek, który potrafi samodzielnie wynaleźć dwudzieste stulecie, do niczego nie potrzebuje Księcia Ciemności. W tej chwili wydajemy przyjęcie, imprezę, która ma przyćmić wszystkie inne imprezy, połączenie zapustów, sylwestra i rzymskiej orgii. Jedzcie, pijcie i weselcie się, jutro bowiem czeka nas śmierć. Heavy-metalowy zespół Schonspiegla, "Bułgarskie Koszmary", przygrywa do tańca. Powinniście zobaczyć świętego Augustyna wykonującego break dance. Z zamkniętymi oczami. Jest taki hałas, Ŝe ledwie słyszę własne myśli. Napisanie tych kilku ostatnich akapitów wyczerpie mnie, pozbawi energii, którą w przeciwnym razie mógłbym wykorzystać do wyhaftowania piętnastego obrazka "Amende Honorable". Przynajmniej wiem, jak to się skończy. Patrycja Zabór podda ciało naszego bohatera kremacji w Hadze. Prochy zostaną dostarczone jej w porcelanowej urnie nie większej od jednego z wazonów Siobhan Candle. Patrycja przez całą podróŜ samolotem - z Amsterdamu do Londynu, z Londynu do Filadelfii - będzie trzymać urnę na kolanach. Strona 208

Morrow James - Niewinni w piekle(txt) Po powrocie do Abaddon sprawi, Ŝe szczątki Martina zostaną pochowane na cmentarzu Hillcrest, zaraz obok grobu Corinne Rosewood. Na pogrzebie obecnych będzie tyle samo osób co przy jego łoŜu śmierci w Boskim mózgu - i będą to te same osoby z wyjątkiem Brittany Rabson, chorej na grypę. Przez cały czas ceremonii będzie padać deszcz. Napis na nagrobku będzie głosił: CZŁOWIEK SPRAWIEDLIWY I WIELKIEGO SERCA, chociaŜ według mnie powinien raczej brzmieć: NAMIĘTNY BADACZ NAJGŁĘBSZYCH TAJEMNIC śYCIA. W drodze powrotnej z cmentarza Patrycja odwiedzi grób syna. Przez pełną godzinę będzie klęczeć i łkać przy nagrobku głoszącym TAK BARDZO MI CIEBIE BRAK. KOCHAJĄCA MAMUSIA. Później tego dnia pojedzie do biura firmy kurierskiej w Perkinsville i wyśle kompletny, gotowy do skanowania zestaw ilustracji do "Buntu owadów". Jej redaktor z Apex Novelty Company będzie zachwycony. Da jej premię w wysokości tysiąca dolarów. Następnej niedzieli Patrycja i Randall Selkirk spotkają się przypadkowo na porannym przedstawieniu broadwayowskiej sztuki - nowej adaptacji "J.B." Archibalda MacLeisha i wkrótce potem znowu zaczną się umawiać. Przed końcem roku zawrą związek małŜeński przed obliczem sędziny pokoju powiatu Abaddon, Barbary Meredith. Gdyby Candle zdąŜył ją poznać, myśli Patrycja, chybaby jej nie polubił. Dla Barbary Meredith jej stanowisko to posada jak kaŜda inna. Za kilka minut moja lepsza połowa dojdzie do głosu i dokona niewielkiego cudu. Jednym ruchem ręki Jeszua sprawi, Ŝe pięćset tysięcy dolarów zniknie z rachunku firmy "Sargassia, Incorporated" i pojawi się na koncie przedsięwzięcia równie wartościowego, choć o wiele mniej dochodowego, a mianowicie "Psiarni Radości". Gdzieś tam szczeka radosny pies. Czy słyszycie jego głos? Ja słyszę. To pełna Ŝycia suka owczarek collie, urodzona i wychowana w sercu przemysłowego Pittsburgha. Nazywa się Ekierka i umiera na raka jajników. Po raz pierwszy pozwolono jej wyzyskać dziedzictwo własnych genów. Z błyszczącymi oczami, merdając ogonem, Ekierka pilnuje stada owiec na południowej łące farmy Hostetlera w środkowej Pensylwanii. Nie są to zwykłe owce, zauwaŜcie, lecz duŜe, powaŜne - owce wielkie jak baran Gordon. Ekierka biega tu i tam, zaganiając stado do zagrody... i jest szczęśliwa, bo wszystkie owce robią dokładnie to, czego chce.

Strona 209