Katarzyna Rygiel Milosc i samotnosc

Katarzyna Rygiel

Miłość i samotność

Agata śpi. Oddycha spokojnie, głęboko. Sen delikatnie barwi jej policzki na trudny do nazwania kolor, zupełnie jakby ktoś dolał do mleka naparstek herbaty, a potem dodał kroplę soku malinowego. Jej twarz wyraźnie odcina się od pościeli, której barwa przywodzi na myśl kwitnące wrzosy. Jasne czoło ze zdecydowaną linią czarnej grzywki, pod nią kreski brwi, w ich cieniu miękkie, jedwabiste lśnienie rzęs na policzkach. Leży na wznak, z ręką podłożoną pod głowę. Na szyi, tuż pod białą skórą drga niemal niedostrzegalnie cienki błękitny wężyk, który oznacza życie. Piotr nigdy nie kupiłby takiej pościeli. Gdyby to od niego zależało, wybrałby mniej rzucającą się w oczy, najlepiej gładką albo w jakiś prosty geometryczny wzór. Ale w ich domu to Agata jest kolorystką i dobiera barwy po swojemu. Dzięki niej dom jest domem. Piotr wie o tym z całą pewnością. I nie chodzi tylko o kolor. Siedzi w fotelu i przygląda się śpiącej kobiecie. Liczy jej oddechy, śledzi drobne ruchy odpoczywającego ciała, dotyka wzrokiem wiotkich palców prawej dłoni, która nagle zamyka się jak kwiat, a w chwilę później otwiera i nieruchomieje na kołdrze. Agata przypomina kobiety Wschodu, myśli i wie, że w tym określeniu zawiera się wszystko, powieki miękkie i ciężkie jak u starożytnych posągów z Azji Mniejszej, bizantyjska czerń oczu, niemal granatowe, rozsypane wokół twarzy włosy gejszy. Jest wczesny kwietniowy poranek. Sobota. Przez szczelinę w niedbale zasuniętych zasłonach wpada do pokoju nieśmiały promień i znaczy uśpioną dłoń Agaty swoim ciepłem. Piotr czuje, że mu zazdrości. Podchodzi do łóżka, pochyla się i całuje rozgrzane przez słońce miejsce poniżej serdecznego palca. Kiedy się prostuje, napotyka połyskliwe spojrzenie ciemnych oczu. — Wyjeżdżam — mówi z przepraszającym uśmiechem, bo nie ma siły dłużej dusić w sobie tej informacji. Agata patrzy na niego wzrokiem, który świadczy o tym, że nic nie rozumie. Podnosi się na łokciu. — Jak to? — pyta. Wyjaśnij mi, mówi jej spojrzenie, i Piotr ma ochotę uciec. Powstrzymuje się jednak. Tego się przecież nie robi. To ich dom i ich miłość. Dokąd miałby pójść i po co? Problemy nie znikają przez to, że się ich unika. Dlatego zostaje i czeka, aż ona przestanie na niego patrzeć, bo tylko wtedy będzie miał dość sił, by odpowiedzieć jej na pytanie. — Co to znaczy? — odzywa się znowu Agata. Siada na łóżku po turecku i opiera twarz na dłoniach. Wygląda jak japońska grafika oprawiona we wrzosowe passe-partout. — Wyjeżdżam do pracy, na kilka miesięcy. — Chcesz powiedzieć do jesieni, tak? — upewnia się, a jej oczy ogromnieją nagle i odbija się w nich strach, bo Piotr mówi zupełnie poważnie i Agata rozumie, że podjął już decyzję. Szkoda tylko, że jej nie zapytał o zdanie i informuje ją teraz o wszystkim beznamiętnym głosem, jakby nie obchodziło go wcale, że ona przez ten czas będzie zupełnie sama. — Do pierwszych mrozów — potwierdza Piotr spokojnie. Boi się łez Agaty, które ona czuje już pod powiekami. Walczy z nimi, bezskutecznie, bo po chwili jedna za drugą toczą się po mlecznobiałych policzkach i bezgłośnie rozbijają o kącik pociemniałych od płaczu ust.

— Dlaczego? — Agata rzuca Piotrowi oskarżycielskie spojrzenie, a on zastanawia się, jak ma jej wyjaśnić to, co ona powinna wiedzieć tak samo dobrze jak on, bo w końcu zamierza kiedyś uprawiać ten sam zawód. Uprawiać, to słowo przykuwa na moment jego uwagę, uprawiać, jak rośliny. W gruncie rzeczy w obu przypadkach chodzi o kontakt z ziemią. — Agata — zaczyna łagodnie, najłagodniej jak umie — to trudne, wiem. Ale rozpoczyna się sezon, tego nie muszę ci tłumaczyć. Tak jest przecież co roku. Rusza budowa autostrady. A ja jestem najemnikiem. — To nasz pierwszy wspólny rok — Agata patrzy mu prosto w oczy — a ty chcesz wyjechać? Kiedy wrócisz? W październiku, w listopadzie? Nie możesz mi tego zrobić. Po co mnie tu ściągnąłeś? To twoje mieszkanie, jak wyjedziesz, nie będzie w nim nic mojego. — Ta pościel jest twoja — mówi Piotr bez sensu i natychmiast zaczyna żałować tych słów, bo Agata zachowuje się tak, jakby ją uderzył, zasłania twarz dłońmi i pochyla głowę. Piotr widzi tylko grzywkę, w którą zaplątały się jej palce. Oczy mu wilgotnieją. Przysiada na łóżku i obejmuje smukłe drżące plecy. — Pojadę z tobą — słyszy. Delikatnie głaszcze błyszczące ciemne włosy. — Też jestem archeologiem. — Nie możesz — tłumaczy jej cierpliwie, choć dla niej to oczywiste, bo ma przed sobą sesję letnią, kilka prac zaliczeniowych i wybór seminarium magisterskiego. Dość, by zostać i nie cierpieć na nadmiar czasu. Świat bez Piotra traci kolor, staje się szary jak jesienny świt. — Przyjadę do ciebie na wakacje — mówi Agata i Piotr rozumie, że w jej głowie powstaje już plan na nadchodzące miesiące. Żałuje, że musi go zburzyć, ale nie ma wyboru. — Nie przyjedziesz, kochanie — jego łagodność wydaje się kobiecie nie do zniesienia. Odsuwa się od niego gwałtownie i patrzy szeroko otwartymi, za-puchniętymi oczami. — Dlaczego? — pyta po raz kolejny, bo Piotr się nie odzywa. — Mają dość kobiet. Potrzebują tylko mężczyzn i nie chcą żadnych par. To odciąga od pracy. Źle wpływa na atmosferę w grupie. Agata trawi tę informację długą chwilę. Nie jest to łatwe, bo nie potrafi jej zrozumieć. W czym kobieta jest gorsza od mężczyzny, skoro ma takie samo wykształcenie, kilkumiesięczną praktykę w terenie i jej jedyną słabością jest słabość fizyczna. Ale akurat za to nie może się winić. Piotr widzi w jej oczach niedowierzanie i próbuje tłumaczyć: — Posłuchaj, tam będą trudne warunki mieszkaniowe, niewykluczone, że i tak nie będziemy mogli być razem, będą nas przerzucać z miejsca na miejsce. — Milknie bezradnie, bo Agata rzuca mu spod grzywki kpiące spojrzenie, jakby chciała powiedzieć, że nie musi się wysilać, że ona już go rozszyfrowała. Nie będzie mu przeszkadzać, ani jemu, ani temu, kto zaproponował mu współpracę. — Ty i te twoje zasady. — To nie ja je wymyśliłem — broni się Piotr. — Ale przyjąłeś je jak swoje. Więc na jedno wychodzi. Dokąd jedziesz? — zadaje pytanie spokojnie, ale łzy ciągle płyną po policzkach, jakby bez udziału jej woli. Czuje się podwójnie zdradzona, przez Piotra i przez los, który w przedziwny sposób

zaszydził z jej wyboru. Archeologia nie jest dla wszystkich, przychodzi jej nagle do głowy, skąd miałam o tym wiedzieć kilka lat temu? A jeśli teraz już zawsze tak będzie? Co zrobię, gdy skończę studia? Piotr nie może mi pomóc. Albo nie chce. Na dnie tej myśli rodzi się bunt i niejasna pretensja, której Agata nie chce kierować pod niczyj adres. — Gdzieś pod Gdańsk — mówi Piotr, przyglądając jej się z niepokojem. — Kiedy? — W poniedziałek. — Mężczyzna czuje się winny, że tak długo ukrywał datę wyjazdu. Teraz poczucie winy zamienia się w ulgę. Agata otwiera usta, jakby miała zamiar coś powiedzieć i natychmiast je zamyka. Nie rozumie go. A kiedyś wydawało jej się, że jest inaczej. Kiedyś, to znaczy kiedy? Wczoraj przed zaśnięciem i dzisiaj zaraz po przebudzeniu, zanim jej to powiedział. — Będziesz przyjeżdżał? — Nie wiem — mówi zgodnie z prawdą. Nie chce jej dawać nadziei. — Jesteś egoistą — stwierdza Agata, jakby stawia ła diagnozę. Jednostka chorobowa taka i taka. Zaleca się przyjmowanie leku trzy razy dziennie po posiłku. W tym przypadku jednak nie można przepisać żadnej pigułki. Ten przypadek jest nieuleczalny. — Nie myślisz o mnie — dodaje ze smutkiem. — Boję się, że to wszystko nie ma sensu. Nie powinnam była się tu wprowadzać. Wydawało mi się, że coś razem tworzymy. Teraz widzę, że każde budowało własną wieżę, żeby się w niej zamknąć na cztery spusty. — Agata — Piotr bierze kobietę za rękę i próbuje skłonić do tego, by na niego popatrzyła, ale mu się nie udaje. Chciałby ją objąć, ale tłumi w sobie pokusę. Nie teraz, myśli. — To nieprawda. Spróbuj zrozumieć. Kocham to, co robię — urywa i spogląda na Agatę wyczekująco. Przemawia w myśli do jej pochylonej głowy. Przecież musisz także czuć to każdej wiosny, tłumaczy bezgłośnie, kiedy ziemia rozmarza i jej zapach wypełnia powietrze, na pewno wiesz, o czym mówię, nie potrafię siedzieć z założonymi rękami, ona śni mi się po nocach. Nie mówi tego, boi się śmieszności. Agata powinna wyczytać to w jego milczeniu. Wierzy, że tak właśnie będzie. Dziewczyna prostuje się i patrzy mu w oczy, długo, przenikliwie, i w jej spojrzeniu pojawia się zrozumienie. Zrozumienie i żal. Jestem na straconej pozycji, osądza, muszę się zastanowić, czy wystarczy mi drugie miejsce w jego życiu. — Nie zmienisz zdania — mówi powoli. — Dlaczego nie możemy robić tego razem? — pytanie unosi się w powietrzu, ale Piotr wie, że Agata nie oczekuje odpowiedzi. — Kocham cię — mówi i dopiero teraz mocno przytula ją do siebie, jakby wyjeżdżał już za chwilę, a nie za dwa dni. Jakby odtąd przez te dwa dni chciał ją mieć bez przerwy przy sobie, blisko, jak najbliżej. — Co ze mną będzie? — Zostaniesz tutaj — odpowiada w jej gęste włosy, o nieprawdopodobnym na tej szerokości geograficz-nej kolorze. — Chciałbym, żebyś została — poprawia się szybko. — To przecież nasz dom. Zostań — to słowo brzmi już jak prośba, a nie propozycja, i Agata, która potrzebuje teraz choć jednej pewnej rzeczy, by odzyskać utracone poczucie bezpieczeństwa, chwyta się rozpaczliwie tej namiastki ich dotychczasowego życia. — Dobrze — mówi bardzo cicho — zostanę.

Tęsknota zawsze zaczyna się jeszcze przed rozstaniem, myśli Agata, błądząc po mieszkaniu i szukając sobie ciągle nowych zajęć. Piotr jest w domu, ale jakby go nie było. Układa w głowie plan podróży, zastanawia się, co zabrać, na skrzydłach wyobraźni dociera już do celu i próbuje się odnaleźć w nowej rzeczywistości nadchodzącego poniedziałku. Agata nie ma do niej wstępu. Przygląda się więc ciału Piotra, skoro jeszcze jest obok, i uczy się znosić przyszłą nieobecność. Czuje, jak mijające minuty nieuchronnie zbliżają ją do peronu, na którym zostanie, gdy pociąg Piotra odjedzie na północ. — To nie koniec świata — podsumowuje półgłosem swoje rozważania. Świat jest wciąż ten sam, gdy jedna osoba zmienia miejsce pobytu. Niezmiennie liczy pięć miliardów mieszkańców. — Co mówiłaś? — pyta Piotr, przechodząc przez przedpokój w drodze do szafy, w której trzyma plecak. Chce go odnaleźć. Plecak też należy do innej, obcej rzeczywistości. — Nic — odpowiada Agata, wpatrując się w kuchenne okno niewidzącym wzrokiem. — Nic nie mówiłam. Przecież rok temu doskonale radziłam sobie bez niego, myśli dalej, kiedy go jeszcze nie znałam. Od poniedziałku będzie tak jak wtedy. Nic prostszego. Poukładam sobie świat na nowo. Zajmę się czymś pożytecznym, wypełnię sobie czas. Jakoś to będzie. Dam sobie radę. Mimo to nie jest przekonana. Piotr wchodzi do kuchni i zapala światło. Zmierzch pierzcha nagle i w szybie odbijają się dwie postaci. Agata stoi twarzą do okna i przygląda się chmurnie rysującej się za nią męskiej sylwetce. — Będę dzwonił — obiecuje Piotr. Jego odbicie obejmuje odbicie kobiety i przytula twarz do jej twarzy. — Dzwoń. I pisz do mnie listy. W listach więcej można powiedzieć niż przez telefon. W każdym razie — Agata zawiesza głos i chwilę się zastanawia — ty więcej mi powiesz — precyzuje. — Listy? — dziwi się Piotr. — Takie tradycyjne? Nie umiem pisać listów — broni się bez przekonania. — I skąd ja tam wezmę pocztę? — Znajdziesz, jeśli będziesz chciał. Koperty i znaczki możesz kupić przed wyjazdem, a skrzynki na pewno gdzieś będą. Pisz do mnie — prosi, bo nagle wydaje jej się to bardzo ważne. — Każdy list przeczytam kilka razy, pomyśl, to jak kilka rozmów telefonicznych. W oczach znowu ma łzy. Nie panuje nad głosem, który łamie się i drży. Zdobywa się na bohaterski uśmiech, który nawet w ciemnej szybie wygląda nieprawdziwie. Odwraca się i odchodzi. Odbicie Piotra zostaje z pustymi rękami w źle oświetlonej kuchni. — Mamo, Piotr wyjeżdża do pracy — skarży się Agata do słuchawki. Telefon wisi w przedpokoju. Pod nim na podłodze leży plecak i stoją stare wysłużone buty, które Piotr zawsze zabiera ze sobą w teren. Rozmowa się nie klei. Agata nie wie, czy to przez odległość, czy przez nienawiść do butów i plecaka, które absorbują ją i sprawiają, że nie może zebrać myśli. — To dobrze, córeczko — cieszy się głos po drugiej stronie. Z czego ona się

cieszy, nie rozumie Agata. — Dobrze, że ma pracę — uściśla głos. — Mamo, on wyjeżdża na pół roku i zostawia mnie samą — dlaczego to do ciebie nie dociera, chciałaby powiedzieć, ale nie robi tego. To znaczy, że przez sześć miesięcy będę nieszczęśliwa, chcesz tego? Naprawdę? Czy jest to warte jakichś pieniędzy? — Szybko zleci — pociesza ją matka, jakby część myśli Agaty przedostała się w cudowny sposób przez kabel telefoniczny do oddalonej o dwieście kilometrów od Warszawy miejscowości. — Zobaczysz, kochanie. On musi zadbać o ciebie. Bądź dla niego wyrozumiała. Na pewno też jest mu trudno. Guzik, myśli Agata i czuje ból, intensywny i nie do uśmierzenia. Wcale nie, on jedzie się spełniać w pracy. Ale tego też ci przecież nie powiem. — Może masz rację — mówi zamiast tego. — A widzisz — cieszy się kobieta. — Musisz to zrozumieć. — Tak, mamo — zgadza się Agata. — Ucałuj tatę — dodaje i odkłada słuchawkę. Najwyraźniej coś jest z nią nie tak. Tęsknota nie jest uczuciem godnym pochwały. Tęsknota jest niemodna i nie do zaakceptowania, a ona jest histeryczką. Ludzie rozstają się na długo, bo czasy są trudne albo dlatego że coś gna ich przed siebie do miejsc, które chcą odkrywać. Widocznie należy to znosić cierpliwie. Tylko że ona nie potrafi. Przegrywać co roku i odprowadzać Piotra na dworzec w pierwszy wiosenny dzień. Ona nie kocha tej pracy aż tak bardzo, by móc zrozumieć jego miłość. Dlatego nie może spędzać jednego półrocza w domu, a drugiego gdzieś daleko, z Piotrem czy bez niego, bo na to żadne z nich nie będzie mia ło wpływu. Nie chce bez przerwy zamieniać własnej ciepłej codzienności na życie z plecakiem, w którym musi się zmieścić cały dobytek, stare ciuchy do pracy, jedne lepsze spodnie, ciepły sweter, kurtka od deszczu i buty, na tyle ciężkie, żeby łatwo było nadepnąć szpadel i wbić go w ziemię. Nie potrafi sobie wyobrazić, że tak mogłoby być przez kilka najbliższych lat. Dopóki oboje nie zaczną siwieć i skarżyć się na bóle stawów. Czy to znaczy, że się pomyliła? Zazdrości Piotrowi spokojnej pewności i tego uczucia, które powinna z nim dzielić. Czy on chce robić doktorat? Czy zamierza być najemnikiem przez całe życie? Agata czuje, że jest dla niego ciężarem. Przez nią on traci niezależność. Może powinna poszukać w życiu czegoś innego, czegoś, co wypełni jej letnie miesiące, kiedy jego nie będzie, i pomoże jej wytrwać. W przeciwnym razie będzie musiała odejść. A jeśli on zapyta ją o powód odejścia, będzie mogła powiedzieć tylko, że nie umiała czekać. Sterta rzeczy koło plecaka rośnie z upływem godzin. Piotr chce być dobrze przygotowany. Nie wie, kiedy będzie mógł przyjechać do domu. Za miesiąc, a może za trzy. Musi wziąć pod uwagę upływający czas i zmieniające się pory roku. To już jutro, myśli, jutro zostawię ją samą. Nieruchomieje na chwilę przed półką z podkoszulkami. Chciałby mieć je obie, Agatę i swoją pracę. Dlaczego musi wybierać? Niedziela płynie leniwie. Słońce ociera się o firanki i na palcach przemyka przez pokój. Piotr najbardziej żałuje niedziel. Przed Agatą były nijakie, długie i samotne. To ona zmieniła każdą w święto, pełen niespodzianek festyn, przeznaczony wyłącznie dla

nich dwojga. Od jutra wszystko się zmieni. Niedziele będą tylko w kalendarzu, a on rozpozna je po tym, że budzik nie zadzwoni o zwykłej porze, lecz pozwoli mu spać, choćby do południa. Kiedy człowiek śpi, czas płynie szybciej i coraz bliższy jest powrót do domu. Piotr czuje, że się zagubił. Nie wie już, czy bardziej chce wyjechać, czy zostać. — Chodźmy na spacer — mówi Agata. Staje w progu pokoju i jej głos budzi go z odrętwienia. — Jeszcze zdążysz się spakować. Jest gotowa do wyjścia. Czarna koszula podkreśla naturalną bladość jej cery. W dopasowanych dżinsach wydaje się wyższa i bardzo smukła. Piotr nie może od niej oderwać oczu. Jest krucha i zdecydowana, delikatna i dumna, wiotka i silna jednocześnie. Poradzę sobie bez ciebie, mówi jej spojrzenie, i mężczyznę nagle opadają wątpliwości, czy on poradzi sobie bez niej. Stoją tak przez długą chwilę w zupełnej ciszy, dzieląc się spojrzeniem, w którym zawiera się wszystko, jej zaprawiony smutkiem upór, by wytrwać, i jego pełne miłości zwątpienie. — Dokąd chcesz pójść? — pyta Piotr i podchodzi bliżej. Zapach jej ciała oszałamia go, ale to uczucie szybko mija, gdy zdaje sobie sprawę, że od jutra będzie mu go brakować. — Przed siebie — odpowiada Agata — jak zawsze. Wychodzą z domu i Tamką schodzą ku Wiśle. Piotr obejmuje ją ramieniem i dopasowuje krok do jej kroku. Wiosenny wiatr rozwiewa Agacie włosy. Młodzi mężczyźni, którzy ich mijają, zatrzymują wzrok na jej twarzy. — Nie powinienem wyjeżdżać — mówi Piotr, widząc ich zainteresowanie. — Ale wyjeżdżasz. I nie ma o czym mówić. — Co będziesz robić, kiedy wyjadę? — dopytuje się mężczyzna. Idą już wzdłuż brzegu, po wybetonowanych schodkach, którymi zejść można do samej wody. Przed sobą po lewej stronie mają zielone budynki biblioteki uniwersyteckiej, za nimi spadziste dachy Starego Miasta. Piotr wkłada dłoń Agaty do swojej kieszeni i delikatnie ściska jej szczupłe palce. — Nie wiem — milczy przez chwilę, jakby się zastanawiała. — Będę wstawać rano, jak dotąd. Poczytam przy śniadaniu... już nie będę musiała się powstrzymywać — dodaje, mając w pamięci ich wspólne poranki. Dobry początek dnia, mówił zawsze Piotr, to śniadanie zjedzone w twoim towarzystwie. Nie czytaj podczas posiłku, upominał ją, gdy się wprowadziła, tak robią tylko samotni, którzy nie mają się do kogo odezwać. Wtedy przyznała mu rację. — I co potem? — Piotr chce wiedzieć więcej. Może po to, by móc sobie pod Gdańskiem wyobrazić dzień Agaty. — Pójdę na zajęcia, posiedzę w bibliotece, spotkam się ze znajomymi. Zjem coś na mieście albo ugotuję zupę na cały tydzień. Kupię jakiś ciuch w jednym z twoich ulubionych kolorów, żeby poprawić sobie nastrój. Będzie rudy albo bordowy, albo w kolorze starego złota. W maju po raz pierwszy włożę sandały i tę sukienkę, którą tak lubisz. Będę często chodzić do fryzjera i może nawet zacznę się malować. — Mężczyźni nie dadzą ci spokoju — mówi Piotr bezwiednie, ale kobieta pozostawia jego słowa bez komentarza. — W czerwcu zdam egzaminy i wyjadę na wykopaliska, jak co roku, na miesiąc

lub dwa. Wrzesień spędzę u rodziców, a może nie, zobaczę. A potem będzie już jesień — Agata milknie nagle, bo lubi jesień i niemal czuje jej rześki powiew na policzkach, a oczami wyobraźni widzi październikowe przedpołudnie, pełne słońca i opadających liści. Jest jak tokaj, złote, aromatyczne i naznaczone wspomnieniem nocnego chłodu. Piotr zastanawia się, o czym ona myśli, ale nie przerywa ciszy, bo twarz Agaty po raz pierwszy od wczorajszego poranka rozjaśnia się, dawnym szczęśliwym uśmiechem. Kiedy dziewczyna przytomnieje, uśmiech znika powraca znów świadomość kurczącego się czasu. — A w listopadzie już będziesz, prawda? — pyta, unosząc czujnie twarz ku górze i spoglądając Piotrowi w oczy. Uspokaja się, gdy on poważnie kiwa głową. To potwierdzenie i obietnica. Oboje o tym wiedzą. — Ty mnie nie zapytasz, co ja będę robił? — Przecież wiem. Widziałam cię już w tej roli — mówi Agata. — Będziesz wstawał pierwszy i kładł się ostatni, od rana będziesz krzyczał na pracowników, żeby byli bardziej wydajni, i nie dasz im nawet pięciu minut, żeby zaczęli się nudzić. Codziennie tak samo wymagający i zdyscyplinowany Piotr Kondratowicz. Nadczłowiek — nieoczekiwanie dla niej samej słowa brzmią jak wyrzut. — Mylisz się. To wcale nie jest tak. — A jak? Powiedz mi — zatrzymuje się i patrzy na niego wyczekująco. Wiatr wiejący od Wisły rozdziela ich na chwilę i oboje mrużą oczy, czując na twarzach jego chłodny podmuch. — Ja tylko staram się robić to najlepiej jak potrafię. Wymagam od innych, ale zawsze najwięcej od siebie. — A teraz także ode mnie — dodaje cicho Agata i rusza powoli przed siebie. — Wydawało mi się, że to rozumiesz. — Mnie też się tak wydawało. Ale ja nie składam się tylko z dyscypliny, organizacji pracy i przekonania, że na wszystko w życiu jest czas i miejsce. Dlatego nie chcę zajmować n-tej pozycji na twojej liście priorytetów. — Nie jesteś na n-tej pozycji — przerywa jej Piotr — ale na pierwszej. — Nie jestem pewna. Piotr milczy, bo brakuje mu słów. Agata przysiada na betonowym schodku, więc on robi to samo, spoglądając z niepokojem na jej zamyślony profil. Woda pluszcze miarowo o brzeg, mewy krzyczą prawie ludzkim głosem. — Przepraszam — mówi Piotr bezradnie do siedzącej obok kobiety, a ona, słysząc to, ma wrażenie, że głos dochodzi do niej z bardzo daleka. Warszawski Dworzec Centralny przez cały rok jest tak samo szary i przygnębiający. Agata, patrząc na jego brzydką spłaszczoną bryłę, myśli, że ten brak koloru jest wykroczeniem przeciwko prawom natury i ludzkiej potrzebie otaczania się tym, co piękne. Odczuwa to bardzo osobiście. Odwraca wzrok od ścian wyłożonych popielatymi płytami, na których widać zacieki i smugi brudu. W hali dworca zawsze jest gru-dniowy poranek, wypełniony niezdrowym światłem sączącym się do środka przez bure od kurzu okna. Piotr stoi przed rozkładem jazdy i sprawdza numer peronu, z którego odchodzi pociąg do Gdańska. Lekko pochyla się pod ciężarem plecaka. Agata czeka cierpliwie, aż oderwie się od tablicy.

— Z trzeciego — mówi i bierze ją za rękę. — Mamy jeszcze dziesięć minut. Nie, poprawia go w myślach, nie jeszcze, ale tylko, już tylko dziesięć. Nie odzywa się jednak. Nie widzi sensu. Powoli schodzą na dół, a potem zjeżdżają schodami na właściwy peron. Znajdują kilka wolnych metrów kwadratowych, z dala od grupek oczekujących podróżnych. Żadne z nich nie wie, co powiedzieć, i milczenie napełnia ich niepokojem. — Będę dzwonił — Piotr dotyka kieszeni, w której schował telefon komórkowy — i pisał — dodaje, bo pamięta, że go o to prosiła. — Uważaj na siebie. Gdybyś czegoś potrzebowała, zawsze możesz zadzwonić do moich rodziców. — Po co miałabym to robić? — Agata kręci głową. — Będę spokojniejszy, wiedząc, że nie jesteś całkiem sama. — Piotrze — przerywa mu — ja jestem całkiem sama. Mężczyzna chce zaprzeczyć, świadczy o tym niecierpliwy gest dłoni i grymas w kąciku ust, ale się powstrzymuje. Przytula kobietę do siebie i stoją oboje bez ruchu, aż do chwili, gdy z megafonu rozlega się zapowiedź ich rozstania. Pociąg wtacza się na peron z ciężkim westchnieniem i to jest właśnie ta chwila, o której Agata starała się nie pamiętać przez ostatnie dwa dni. Piotr całuje ją mocno i długo, nie ma ochoty wypuścić jej z objęć i to ona pierwsza daje mu odczuć, że czas dobiega końca. Na peronie poza nimi nie ma już nikogo. Gdy Piotr wsiada, rozlega się gwizd i wagony zaczynają się przesuwać, coraz szybciej i szybciej. Agata stoi z podniesioną dłonią, chociaż Piotr już nie może jej zobaczyć. — Przecież wróci — słyszy za plecami męski głos i kiedy się odwraca, napotyka przyjazne spojrzenie starszego pana w bardzo eleganckim jasnym płaszczu. — Tak — odpowiada zgodnie. Człowiek przygląda jej się z zainteresowaniem. — Taka z pani ładna dziewczyna. Proszę się uśmiechnąć. Jego słowa odnoszą skutek odwrotny do zamierzonego i Agata czuje, że zaraz się rozpłacze. Odwraca się szybko i niemal biegiem rusza w kierunku ruchomych schodów. Łzy wymykają się spod powiek, więc wyciera je wierzchem dłoni, licząc na to, że nikt tego nie zauważy. Wychodzi z dworca wprost na przystanek autobusowy. Na policzkach czuje powiew wiosennego wiatru. Tutaj znowu jest kwiecień. Błękit nad głową przywraca jej utraconą równowagę. Nie patrzeć na ten ponury, brzydki budynek, myśli Agata, uparcie odwracając się do dworca plecami. Przygląda się ludziom stojącym pod wiatą. Uśmiechają się do słońca. Z podziemnego przejścia wyłania się nagle zaniedbana kobieta o bardzo zniszczonej twarzy. Pewnym krokiem podchodzi do skrzyni, która zimą służy do przechowywania piasku. Otwiera ją i wyjmuje ze środka rozpadające się półbuty. Wkłada je, a stare kozaki, które miała na nogach, chowa do środka. Oddala się w kierunku stacji kolejki podmiejskiej dostojnym krokiem osoby, która od życia otrzymała dokładnie tyle, ile się spodziewała. Agata odprowadza postać spojrzeniem, w którym współczucie miesza się z podziwem, że miała odwagę uczynić sztandar z własnego opuszczenia. Samotność jest stanem duszy, który wybieramy spośród innych stanów, uświadamia sobie, gdy kobieta w półbutach niknie jej z oczu. I tylko od nas zależy, czy się jej poddamy. Nie chcę być samotna, decyduje. Nie muszę być samotna. Mogę tęsknić w bardziej cywilizowany

sposób, bez darcia szat i posypywania głowy popio łem. Racjonalnie. Unosi podbródek wyżej i prostuje ramiona. Życie powinno być jak wiatraczek, który dziadek kupował jej w dzieciństwie na jarmarku, gdy spędzała na wsi wakacje. Bajecznie kolorowe i w ciągłym ruchu. Agata patrzy w niebo, którego kolor zaskakuje ją intensywnością. Mężczyzna stojący na peronie długo wpatruje się w szczyt schodów, które uniosły sprzed jego oczu smutną dziewczynę. Kiedy ją zaczepił, skuliła się w sobie i odniósł wrażenie, że chciałaby się stać niewidzialna. Jej zawstydzenie wywołało w nim poczucie winy. Ludzie rzadko płaczą na ulicy, zwykle zaszywają się w kącie, z dala od spojrzeń obcych. Jak to możliwe, że on zawsze dostrzega tych, którym nie udało się tego ukryć? Wczoraj kobieta w metrze musiała zdjąć okulary, przez które i tak niewiele widziała. Przyciskała chusteczkę do zaczerwienionych powiek, jakby chciała wycisnąć z nich całą wilgoć. Jak z owoców. Odgradzała się od rzeczywistości ścianą prostych ciemnoblond włosów, ściętych równo, jak od linijki, do ramion. Ale on i tak zauważył. A dzisiaj z kolei ta dziewczyna. Zupełnie bezbronna pod jego wzrokiem. Mogłaby być jego córką, zaskakuje go nagła myśl. Była między nimi wystarczająca różnica wieku. Tyle że on nie miał dzieci i nigdy ich nie pragnął. To zaczęło się zmieniać dopiero niedawno, gdy osiągnął wiek odpowiedni do roli dziadka. Za późno. Czy ojcowie pocieszają swoje córki, gdy z dziewczynek wyrastają na kobiety, zastanowił się, wciąż mając przed oczami ciemne, wilgotne spojrzenie nieznajomej, na poły lękliwe, na poły oskarżycielskie, czy zrzekają się tego przywileju na rzecz innych mężczyzn? Jak radzą sobie z podobnym stanem? Dlaczego nie pomyślał wcześniej, ile go w życiu może ominąć? Starzeję się i źle to znoszę, tłumaczy sobie mężczyzna nadmierną skłonność do refleksji. By nabrać pewności siebie, przygładza siwe, niezbyt gęste włosy i poprawia kołnierz płaszcza. Dłonie ma mocne, palce krótkie i masywne o starannie utrzymanych paznokciach. Ogląda je przez chwilę w skupieniu, jakby się zastanawiał, czym je zająć, po czym wsuwa do kieszeni. Tkwi bez ruchu na peronie z niewielką walizką, którą od czasu do czasu lekko dotyka kolanem, żeby się upewnić, że jeszcze jest. Zaczyna żałować, że nie dał się porwać ruchomym schodom i nie dogonił dziewczyny, że nie upewnił się, czy przestała płakać. Już nigdy się tego nie dowie. Muszę wsiąść do pociągu, przypomina sobie w porę, gdy wśród nazw miejscowości dobiegających z megafonu pada cel jego służbowej podróży. Pociąg za chwilę ruszy. On jest ostatnim pasażerem. — Wsiada pan? — niecierpliwi się konduktor, ogromny mężczyzna z wąsem, dla którego liczą się wyłącznie rzędy liczb w tabeli przyjazdów i odjazdów oraz ich zgodność, choć trafniej byłoby powiedzieć, niezgodność ze stanem faktycznym. Podróżny w płaszczu sięga po walizkę i pnie się po schodkach do wagonu. Unosi go siła mięśni i fala ironii skierowanej przeciwko całemu światu, a więc także przeciw samemu sobie. Nagle zyskuje niecodzienną zdolność widzenia rzeczy w dużym przybliżeniu. Jest jak zegarmistrz oglądający przez lupę werki starych chronometrów. Z tą różnicą, że on poddaje oględzinom własne życie. Precyzja obrazów, które przesuwają się w jego pamięci, zatrzymuje go w połowie korytarza. Pomijane dotąd detale rosną i nabierają wyrazistości. Gdzieś z oddali dobiega go odgłos zatrzaskiwanych drzwi, o które jeszcze kilka sekund temu opierał się ramieniem. Widok za oknem przesuwa się coraz

szybciej i szybciej. KWIECIEŃ Następnego dnia rano Agatę budzi dźwięk komórki. Głos Piotra jest ciepły i bliski, jakby dzwonił z sąsiedniego pokoju. Słuchając go, zamyka oczy i zapomina, że trzyma telefon w dłoni. Piotr jest obok. Słońce wpadające do pokoju znaczy skórę na jej ramionach drobnymi cętkami światła i Agata wyobraża sobie dotyk męskich dłoni. Otwiera oczy i znowu jest sama. Japońska grafika we wrzosowej ramie rozpada się na elementy, gdy odgarnia z czoła włosy i zakłada je za ucho. Jednak tym razem nie ma komu podziwiać doskonałości rysunku. — U mnie wszystko w porządku — mówi Piotr z północnego krańca Polski i w tym momencie setki kilometrów dzielą go nie tylko od Agaty, ale także od własnych wyobrażeń i wspomnień. Gdyby było inaczej, nigdy by nie wyjechał. — Jak sobie radzisz? — Jakoś. Było mi zimno w nocy. — Wiem. Mnie też. W nocy jeszcze nie ma wiosny — pauza po drugiej stronie rozciąga się niebezpiecznie, więc odzywa się znowu. — Mam dla ciebie niespodziankę. — Co takiego? — pyta Agata bez ciekawości, bo wydaje jej się, że Piotr nie może powiedzieć nic, co mogłoby sprawić, że byłby bliżej niej. — Napisałem do ciebie list. Wczoraj wieczorem — mówi z dumą. — Dzisiaj wyślę. Obiecuję. — Naprawdę? — Naprawdę wyślę. — Naprawdę napisałeś? — Sama zobaczysz. — Dlaczego? — Żeby ci było mniej smutno. I... żeby mnie było mniej smutno. To trochę staroświeckie, ale działa. — Agata słyszy, że Piotr się uśmiecha, to właściwie tylko cień uśmiechu, przyczajony w jednym kąciku ust. Tym, którego zawsze dotykała wskazującym palcem prawej dłoni, kiedy się kochali. — Napisz do mnie — mówi głos w słuchawce. — Muszę już iść. — Tak — odpowiada i widzi, jak wysoka postać mężczyzny rozpływa się w powietrzu. Głos milknie. Zamiast niego Agata słyszy już tylko powtarzający się sygnał. Siedzi bez ruchu, jakby nie wiedziała, co zrobić z bezużytecznym nagle telefonem i w końcu odkłada go na szafkę. Niechętnie podnosi się z łóżka. Nowy dzień straszy ją codziennością. Dotąd wszystko robiło się samo, śniadanie i poranna kawa, bez której nie wychodzili z domu, porządek w sypialni, zaprowadzany przez Piotra szybkimi, precyzyjnymi ruchami mężczyzny przywykłego do samotności i musztry, wspólne mycie zębów, połączone z wymianą spojrzeń w lustrze nad umywalką. Agata czuje, że dzisiaj nie ma kontroli nad powtarzanymi co rano czynnościami. Narzuta wymyka jej się z rąk. Odsłaniając okno, zrywa róg zasłony. Nie ma siły wspinać się do żabek i przypinać go na nowo.

Zacina się nożem przy krojeniu chleba i już wie, że dłużej nie chce się powstrzymywać. Gwałtowny płacz przynosi jej ulgę. Siada na podłodze i dłońmi mocno obejmuje kolana, buja się kilka minut jak osierocone dziecko. Mokre od łez włosy opadają jej na czoło i przywierają do policzków, jakby się chciały przytulić. Odgarnia je niezdarnie i sięga po książkę, powoli się uspokaja. Czytanie przy śniadaniu? Kiedyś to lubi ła. Nie może zrozumieć dlaczego. Myśl rwie się i ginie między zdaniami, które wydają jej się pozbawione sensu, litery ogromnieją, powiększone przez soczewki łez. W mieszkaniu jest bardzo cicho. Kapie woda z kranu. Samotne krople z cichym westchnieniem rozpryskują się na metalowej powierzchni zlewu. Atak rozpaczy w końcu mija. Agata, nie patrząc w lustro, myje zęby i wychodzi z domu. Nie, myśli buntowniczo, stawiając długie kroki, podczas gdy poły wiosennego płaszcza tańczą wokół jej smukłych nóg. Kochanie moje, nie sądziłem, że to będzie takie trudne, zostawić Cię na peronie i odjechać, tak jak robiłem to tyle razy wcześniej. Zwykle nie bolało, bo nie żegnał mnie nikt, za kim zacząłbym tęsknić, tak jak za Tobą, zaraz po opuszczeniu dworca. Na stacji Warszawa Wschodnia chciałem wysiąść i wrócić do domu, który dla mnie stworzyłaś. To było takie proste. Potrzebna była Twoja obecność, żeby chciało się w nim być. Po raz pierwszy dotarło do mnie, że wyjeżdżając, tracę pół roku życia z Tobą, i zrozumiałem, że tego czasu nikt mi nie zwróci. Nie wysiadłem, bo uczucie to było tak nagłe, że nie umiałem sobie z nim poradzić. Sparaliżowało mnie i przez moment sam nie wiedziałem, co mam robić. I wtedy pociąg znowu ruszył. Nigdy nie miałem takich dylematów. Moja praca zawsze była najważniejsza i żadna kobieta nie była w stanie tego zmienić, chociaż wszystkie próbowały. Tobie przyszło to bez trudu. Przywiązałaś mnie do siebie z dnia na dzień. Jeszcze wczoraj nie przyznałbym się do tego, ale wczoraj wydaje mi się teraz bardzo odległe. Jestem mądrzejszy o nasze rozstanie. Chciałem napisać już w pociągu, bo wydawało mi się, że wtedy będę bliżej Ciebie, ale wagon trząsł i nie mogłem zapanować nad ręką. Bałem się, że nie rozszyfrujesz mojego i tak wystarczająco pogmatwanego charakteru pisma. Przecież zawsze mówiłaś, że mógłbym wypisywać recepty. Wtedy na pewno nie wyjeżdżałbym na tak długo. Przepraszam Cię za to. Nie mogę obiecać, że to się kiedyś zmieni, chociaż chciałbym. Dbaj o siebie, moja śliczna. Piotr Agata pochyla się nad kartką papieru, pokrytą supełkami liter, skupia wzrok na imieniu na końcu listu, dotyka go opuszkami palców, jakby dotykała człowieka, którego nie ma. W jej pamięci ożywa wspomnienie październikowego popołudnia. Jesień ma w sobie coś mistycznego, myśli, analizując przywołany obraz, jesienią świat jak feniks płonie, a później przygasa, układa się do snu, by za rok płonąć znowu. Piotr, którego spotyka na uczelni przed tablicą ogłoszeń, patrzy na nią chmurnymi oczami. Chwila upływa w ciszy i Agata zaczyna rozumieć, że chmurność to kolor, nie nastrój, odcień, który zmienia się tak, jak barwa nieba za oknem. Ile czasu tak stoją? Agata nie wie. Niemal słyszy, jak ziarenka piasku przesypują się w niewidzialnej klepsydrze

teraźniejszości. W oczach Piotra rozbłyska słońce. Pochmurno z rozpogodzeniami, przypomina się Agacie poranna prognoza pogody. — Cześć — uśmiecha się do niego, gdy ostatnie ziarenko ląduje w dolnej części klepsydry. Trzeba ją odwrócić, żeby czas mógł płynąć dalej. Ich czas. Sama nie wie, skąd czerpie tę pewność, ale zadaje krótkie pytanie i ziarenka znowu są w ruchu. — Co słychać? — Wszystko w normie — odpowiada Piotr i patrzy na nią uważnie, taksująco, a przy tym z pewnym niedowierzaniem. Na jego twarzy znać jeszcze letnią opaleniznę, którą podkreśla ciemnoniebieska koszula. — Dlaczego tak na mnie patrzysz? — pyta Agata bez cienia kokieterii w głosie, nic ponad zwykłą ciekawość, którą znajomi okazują, gdy spotkają się przypadkiem po kilku tygodniach niewidzenia. — W lecie wyglądałaś inaczej. — Wszyscy wyglądaliśmy. Wiecznie niedomyci — próbuje mu tłumaczyć, chociaż on zna tak samo dobrze jak ona magię i rzeczywistość wykopalisk, sześciotygodniowe koszary, do których przyjeżdża się z własnej woli. — Niczym się od nas nie różniłeś, w starych ciuchach nie pierwszej świeżości. — Nie — przerywa jej. — To nie to. Ty stare ciuchy nosiłaś tam tak, jakby to były suknie z lamy. — Z lamy? — dziwi się Agata. Co on mówi, zastanawia się i po co to mówi. — To rodzaj jedwabiu, nieważne, nie zawracaj sobie tym głowy. To tylko moja wyobraźnia i kolor twojej skóry — wycofuje się niezręcznie Piotr. — Moja matka jest konserwatorem tkanin, to dlatego takie skojarzenie. Masz zajęcia? — pyta i oboje wracają na ziemię, stopy znowu znajdują oparcie, słowa są zrozumiałe i bezpiecznie jednoznaczne. Agata potrząsa głową. Czarna grzywka poddaje się temu ruchowi, a potem miękko nieruchomieje. — Już skończyłam. — To chodź ze mną. — Dokąd? — A czy to ma jakieś znaczenie? — Piotr uśmiecha się do niej chłopięcym, szczerym uśmiechem, którego nigdy u niego nie widziała. Uśmiech działa jak magnes i Agata nie potrafi, a może nie chce, wyzwolić się spod jego wpływu. — No, chodź — słyszy jeszcze i już jest gotowa odbyć tę podróż w nieznane, nawet gdyby miała się ona zakończyć tuż za rogiem albo trwać do końca świata. — Zobacz, jaka piękna jesień. Będzie ci do twarzy w jesieni. Agata uśmiecha się do Piotra i natychmiast uświadamia sobie, że jej uśmiech nie trafi do adresata. Znowu jest tu i teraz. Kwiecień, nie październik. Nie arystokratyczna jesień ze złota i purpury, ale egocentryczna wiosna, której nienawidzi. List nie wygląda już tak nienagannie jak kwadrans temu. Na kartce widnieją cztery podobne do siebie wgłębienia, znak, że musiała mocno trzymać ją w dłoni. Coś muszę ze sobą zrobić, myśli. Cokolwiek. Mam za dużo wolnego czasu. Za dużo czasu na myślenie. Biała suknia opada do ziemi. Połyskliwy materiał porusza się przy każdym ruchu, gdy kobieta robi kilka tanecznych kroków. Jest Agatą i nie jest nią, bo Agata patrzy na nią z pewnego oddalenia, a gdy spogląda w dół, widzi, że ma na sobie taką samą suknię jak tamta. To bardzo dziwne uczucie, być i nie być jednocześnie. Suknia pasuje idealnie,

tkanina, z której ją uszyto, jest przyjemnie chłodna i lekka jak mgiełka. Czy to lama, zastanawia się Agata, ale nie ma nikogo, kto mógłby odpowiedzieć na jej pytanie. Zza przymkniętych drzwi docierają do jej uszu strzępki zdań. Zawieź kwiaty do kościoła, mówi ciepły alt, niech je zawieszą w nawie i przed wejściem. Te kwiaty to śnieżnobiałe róże powiązane jedwabnymi wstążkami w bukiety z matematyczną precyzją, po pięć. Agata w jednej chwili przenosi się na zewnątrz, nie wie jak, bo nie zrobiła żadnego kroku. Widzi teraz wysokiego mężczyznę w ciemnym garniturze, który wkłada wiązanki do samochodu i odjeżdża. Przycięte drzwiami wstążki powiewają na wietrze jak gotyckie filakterie. Czas i przestrzeń nie istnieją, są tylko następujące po sobie obrazy, które przypominają kadry z filmu, utrwalone przez dbającego o szczegóły operatora. Kościół jest już przybrany, Agata zbliża się do szarej fasady bardzo powoli, widocznie ktoś puścił film w zwolnionym tempie. To nieprawda, że z takim trudem odrywa stopy od ziemi, przecież wcale nie czuje zmęczenia. Suknia płynie za nią w powietrzu jak chorągiew, słońce odbija się od jej bieli i oślepia Agatę widza swoim blaskiem. Oczy zachodzą jej łzami, zamyka je i potyka się na nierównym chodniku. Jest już niemal przy drzwiach kościoła, gdy odzyskuje zdolność widzenia. Unosi twarz do góry i ma ochotę krzyczeć. Nie ma już bukietów ze świeżych, starannie ułożonych kwiatów. Zamiast nich wejście zdobią pomarszczone, zeschnięte główki, które tracą płatki przy najlżejszym ruchu powietrza. To już nie ślub, ale pogrzeb, myśli Agata, pogrzeb, który, sądząc po wyglądzie wiązanek, odbył się przed tygodniem. Tylko kto umarł? Stoi w autobusie komunikacji miejskiej i kurczowo trzyma się drążka. Niedoszłych małżonek nikt nie odwozi limuzynami do domu, muszą radzić sobie same. Nienaganna oczywistość ich stroju wystawia je na pośmiewisko. Agata stara się nie widzieć drwiących spojrzeń współpasażerów. Jest jej trochę słabo i ma zawroty głowy. Robi się coraz bledsza, niemal w kolorze sukienki. Biała ręka osuwa się po drążku w dół. Panna młoda nie żyje, słyszy nad sobą głos prezentera telewizyjnego, którego nazwiska nie może sobie przypomnieć. Chce poderwać się z podłogi autobusu, ale nie ma siły, nie słyszy własnego głosu, wydaje jej się, że nie oddycha. To mój pogrzeb, odkrywa nagle, i moja śmierć, zupełnie bezbolesna, myśli zaskoczona i budzi się w pokoju, który wypełnia wiosenny zmierzch. Sen umyka, ale Agata leży bez ruchu, w ciszy, bo chce zasnąć znowu, byle szybciej, mocniej i na dłużej. Nowy dzień będzie lepszy od tego, który dogasa, przekonuje się, zaciskając powieki. Jeszcze jeden dzień, który wypełni mało znaczącymi czynnościami, zanim wykreśli go z kalendarza. Piotrze, musi minąć jeszcze trochę czasu, nim napiszę drogi lub kochany. Zresztą to standardowe formuły, które w nagłówku listu niewiele znaczą. Złość na Ciebie pomaga mi zebrać myśli i wziąć się w garść w tych rzadkich chwilach, gdy przestaję za Tobą tęsknić. To nie jest łatwy list, więc zastanów się, czy chcesz go doczytać do końca. Nie umiałam z Tobą o tym rozmawiać, zanim wyjechałeś, a teraz nie mogę sobie dać rady. Dlatego piszę.

Żebyś wiedział, co we mnie siedzi, i żebyś spróbował zrozumieć. Chociaż jedno z nas powinno zrozumieć. Mnie jak dotąd się nie udało. Może mam za mało danych. Czuję się opuszczona, to chyba dobre słowo dla wyrażenia samotności, którą dla mnie wybrałeś, nie pytając mnie o zdanie. Do dziś nie wiem, skąd przyszło Ci do głowy, że masz do tego prawo. Tłukę się po Twoim pustym mieszkaniu jak ćma, która przypadkiem wpadła pod abażur i została tam, gdy ktoś wyłączył światło. Nie rozumiem, dlaczego mi to zrobiłeś. To znaczy rozumiem, że pojechałeś do pracy, która nadaje sens Twojemu życiu i pozwala przy tym wiązać koniec z końcem, ale nie rozumiem, jak mogłeś mnie tak zostawić, po tych wszystkich zapewnieniach, których zresztą nigdy nie oczekiwałam. To Ty miałeś potrzebę mówienia, to Ty chciałeś tworzyć coś trwałego. Jak Ci się wydaje, w jaki sposób można to zrobić na odległość? Nie chodzi wcale o ten jeden raz. Nie tylko. Sześć miesięcy w końcu minie, wszyscy gdzieś wyjeżdżają, do innego miasta, kraju albo na koniec świata. Odległość to rzecz drugorzędna. Od Twojego wyjazdu bez przerwy myślę o tym, że tak będzie już zawsze, ja w Twoim mieszkaniu, Ty gdzieś beze mnie. Z każdym dniem utwierdzam się w przekonaniu, że tak właśnie będzie wyglądać nasze życie i z każdym dniem bardziej mnie to boli. Boli, rozumiesz? Czy Ty w ogóle jesteś w stanie sobie to wyobrazić, grzebiąc między skorupami, które powinnam darzyć tym samym uczuciem co Ty, ale nie darzę, bo dziwnym trafem one są Ci bliższe? I powiem Ci jeszcze, że nie mam w sobie nic z Penelopy, żeby czekać na Ciebie i usychać z tęsknoty. Bo usycham, powtarzam na wypadek, gdyby to jeszcze do Ciebie nie dotarło. Nie daję sobie rady. Jestem egoistką? Może, ale kim Ty jesteś w takim razie? Po głębszym zastanowieniu przyznaj, że mamy remis i to chyba bez-bramkowy, bo obawiam się, że żadne z nas na razie nic nie wygrało. Wygrałeś coś, Piotrze, wyjeżdżając? Co to była za opowieść o wysiadaniu z pociągu? Dlaczego nie wysiadłeś? Zbyt krótko stał na dworcu? Nie wysiadłeś, bo nie chciałeś. To niewygodna prawda, ale z prawdą tak już jest. Bałeś się, że tutaj nie będziesz szczęśliwy. A czy tam jesteś? Kiedy wrócisz, tego dnia, który dzisiaj wydaje mi się równie odległy jak przyszłe stulecie, wszystko wróci do normy. Pozornie. Mogę Ci wytłumaczyć dlaczego. Ja będę się ciągle bała, że w każdej chwili możesz znowu wyjechać i nie będę umiała Ci tego wybaczyć. A wiesz, że strach zwykle chodzi w parze z nieufnością. Ty będziesz zawsze trochę nieobecny lub nieobecny naprawdę. I będziemy sobie tak żyli, razem, ale obok siebie, podczas gdy miłości będzie wciąż mniej i mniej. Znienawidzę letnie miesiące, bo co roku będę je spędzać sama, a zimowe za to, że po nich nadejdą letnie. Zupełnie jak żona marynarza. Tylko że ja nie jestem żoną, a Ty nie jesteś marynarzem. To daje mi pewną swobodę, nie uważasz? Tobie również. Czy przyszło Ci na myśl, że moglibyśmy wyjechać do pracy razem, czy w przyszłości też zamierzasz wyznawać cudze zasady? Zastanów się nad tym, Kochanie, proszę. Jednak napisałam to słowo. Pewnie z przyzwyczajenia. Ostatnio myślę tak o Tobie coraz rzadziej i bardzo się pilnuję, a przecież kocham Cię tak samo, jeśli nie bardziej, w każdym razie wydaje mi się czasem, że bardziej rozpaczliwie. Każdy dzień jest trudniejszy i dłuższy od poprzedniego, nie tylko

dlatego, że tak wynika z kalendarza. Na pewno wiesz, o co mi chodzi. Najbardziej samotnie jest między dwudziestą a dwudziestą drugą. Nie ma już nic do zrobienia, a jeszcze za wcześnie na pójście spać. Czasem dzwonisz i wtedy udaję, że jestem dzielna. Zimno mi, więc okrywam się kocem i poganiam wzrokiem wskazówki zegara. Gdy śpię, czas płynie szybciej. Kiedyś przespałam całe popołudnie i noc, a następnego dnia obudziłam się o szóstej rano. To był najdłuższy i najsmutniejszy dzień po Twoim wyjeździe. Widocznie potrzebuję Cię do życia. Niestety. Całuję. Tęsknię. Agata Długo zastanawia się, czy wysłać ten list napisany w przypływie odwagi i niekontrolowanej szczerości. Na szczęście cierpliwość papieru jest nieograniczona. Trudno sobie wyobrazić, co by się stało, gdyby było inaczej. Mimo to Agata nie jest pewna, składa list na pół i chowa go do szuflady. Decyduje się dopiero następnego dnia. Przed włożeniem kartki do koperty szybko przebiega tekst wzrokiem i dopisuje jeszcze kilka zdań. Nie bierz tego, co napisałam, zbyt poważnie. To tylko słowa, które czasem przychodzą mi do głowy, w takim a nie innym porządku. Zrobiłeś to, na co miałeś ochotę, a ja nie mam prawa niczego od Ciebie wymagać. I mogę zarzucić Ci tylko jedno: że powiedziałeś mi o swoich planach tak późno. Nie zdążyłam się przygotować. Wiem, dlaczego nie wysiadłeś na dworcu. Nie jestem dość ważna, a Ty jesteś zanadto odpowiedzialny, by wycofać się, nie wypełniwszy obowiązków, które na siebie przyjąłeś. To choroba lub oznaka charakteru, w zależności od punktu widzenia. Czy nikt ci nigdy nie powiedział, że zmiana decyzji jest czymś bardzo ludzkim? W drodze na uczelnię wrzuca list do skrzynki. Oddycha z ulgą, jakby miała za sobą trudne i ważne zadanie. Mimo wszystko ma wyrzuty sumienia, ale i cieszy ją własna odwaga. Wiosna na chwilę uderza jej do głowy, płoszy uwierające myśli i sprawia, że Agatę ogarnia spokój. Słońce łagodnie muska jej czoło i powieki, kiedy mija Teatr Polski i dociera do ulicy Oboźnej. Bocznym wejściem wkracza na teren uniwersytetu i wzdłuż szpaleru ze studenckich nóg, wyciągniętych na ławkach ku światłu i ciepłu, idzie w głąb dziedzińca, nieświadoma odprowadzających ją spojrzeń. Do sali wchodzi lekko zdyszana i kilka minut spóźniona. Wszyscy siedzą już na swoich miejscach. Profesor prowadzący zajęcia przerywa wykład i patrzy na nią długą chwilę, mrużąc oczy z wysiłku. Nieświadoma tego Agata dociera do wolnego krzesła i siadając, rozgląda się wokół siebie. Powoli zaczyna rozumieć, że niechcący znalazła się w centrum uwagi słuchaczy. Nie wie dlaczego. Gdyby Piotr był na sali, pewnie by jej to wyjaśnił, bo jego też zawsze urzekał wdzięk, z jakim się poruszała, i każdy doskonale odmierzony w czasie, a mimo to nieświadomy gest. Jednak tym razem to niemożliwe.

Agata spogląda na profesora ze skruchą. — Przepraszam — mówi, unosząc się lekko z miejsca. Mężczyzna odwzajemnia uśmiech. Znowu sprawia wrażenie nieobecnego, gdy całą uwagę skupia na notatkach rozłożonych na biurku. Jest krótkowidzem, więc pochyla się nad nimi i trwa tak zgięty wpół długą chwilę. Agata wie, że zapiski są w języku francuskim. Sądząc po kolorze papieru, zostały sporządzone ładnych kilkanaście lat temu. Profesor też ma już swoje lata, dobiega siedemdziesiątki, i włosy zupełnie mu posiwiały. Ale to jedyna oznaka wieku, bo poza tym jest wysoki i dobrze zbudowany, lata pracy na świeżym powietrzu konserwują i zapewniają sprawność fizyczną, on jest tego doskonałym przykładem. Piotr też będzie tak kiedyś wyglądał, przechodzi Agacie przez myśl. Łapie się na tym, że odczuwa niejasną pretensję, nie wie, czy do Piotra czy do mężczyzny dzielącego się ze studentami wiedzą, czy może do siebie, że im obu tego zazdrości. — Agata — słyszy z boku szept Pauliny — ale miałaś wejście. Gdzieś ty się tego nauczyła. Wszyscy faceci musieli wstrzymać oddech. — Pst — ucisza ją, bo ta uwaga wydaje jej się nie na miejscu, chociaż poprawia jej nastrój. Nie byłaby kobietą, gdyby było inaczej. Paulina wzrusza ramionami. Jest drobną, bardzo piegowatą blondynką o dziecinnej twarzy i dużych zielonych oczach. W tych oczach odbija się każda jej myśl. Moje przekleństwo, mówi o nich często, niczego nie jestem w stanie ukryć. Agata bardzo ją lubi, właśnie za tę szczerość spojrzenia, a także za optymistyczne podejście do życia. To jeszcze nie przyjaźń, ale zażyłość bardzo do niej zbliżona. Paulina podsuwa jej kartkę, na której pisze pośpiesznie drukowanymi literami: „NIE BĄDŹ TAKA ZASADNICZA. ON I TAK ZAPOMNIAŁ O NASZEJ OBECNOŚCI. PRZECIEŻ WIESZ". To prawda, siwy profesor znany jest ze skłonności do nadmiernego koncentrowania się na temacie. Lubi się także zamyślać i wówczas jeszcze szybciej traci kontakt z rzeczywistością. Jest marzycielem i to marzycielem starej daty. Dwa grzechy w jednym, myśli Agata przekornie, marzyć i nie iść z duchem czasu, ale dobrze wie, że udaje sama przed sobą. Ona też lubi marzyć. Dziwnym trafem jej wzrok potyka się o spojrzenie naukowca i przez kilka sekund przelatuje między nimi nikły uśmiech. Porozumienie dusz i pokoleń, prawie niemożliwe w dwudziestym pierwszym wieku. Dłoń Pauliny znowu sunie po kartce: „PO ZAJĘCIACH IDĘ SIĘ UCZYĆ CHODŹ ZE MNĄ. WIEM, ŻE NIE MASZ NIC LEPSZEGO DO ROBOTY". „DOKĄD?", pyta Agata, która daje się wciągnąć w tę zabawę, starszą chyba niż Komisja Edukacji Narodowej. „DO BUW-u", brzmi odpowiedź. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego mieści się w nowoczesnym gmachu na Powiślu. Agata ma stamtąd trzy kroki do domu, a towarzystwo Pauliny jest jej bardzo na rękę, ma dość samotności w czterech ścianach Piotrowego mieszkania, więc natychmiast odpisuje: „WCHODZĘ W TO" i okrasza słowa uśmiechem. Jakie to dziwne, myśli, dawno tego nie robiłam. Na szczęście pewnych rzeczy się nie zapomina i uśmiech także do nich należy. Dobrze jest mieć cel, jakieś sprawy do załatwienia, człowieka, z którym można zamienić kilka słów. Uczucie osamotnienia kurczy się, jakby przepraszało, że miało dość śmiałości, by się pojawić. Agata wie, że odzyska moc z pierwszymi oznakami zmierzchu.

Ale teraz jest dopiero wczesne popołudnie, a ona ma przed sobą kilka godzin wolności. Gdy zajęcia się kończą, profesor zatrzymuje ją w drzwiach. — Pani Agato — mówi, patrząc na nią poważnie przez przybrudzone szkła okularów — wszystko w porządku? Agata jest zaskoczona troską, którą dostrzega w jego spojrzeniu. — Tak — odpowiada — dlaczego miałoby być inaczej, panie profesorze? — Była pani taka nieobecna, dotąd się to nie zdarzało. — To wiosna — tłumaczy Agata. Usprawiedliwienie stare jak świat brzmi naturalnie i uspokajająco. Prawda, w którą wszyscy zwykli wierzyć bez zastrzeżeń. — Skoro tak, to dobrze — pionowa zmarszczka między siwymi, gęstymi brwiami wygładza się, a w jasnych oczach błyska uśmiech. — Proszę łykać witaminy — mówi jeszcze. — One podobno pomagają w takich sytuacjach. Agata nie odpowiada, bo Paulina ciągnie ją za rękaw. Profesor oddala się korytarzem. Kroczy dostojnie, unosząc białą głowę nad tłumem studentów, wysoki i wyprostowany. — Czego on chciał od ciebie? — Trudno powiedzieć. Chyba się o mnie martwi. — Paulina unosi brwi w bezbrzeżnym zdumieniu. W oczach ma dwa znaki zapytania i Agata, patrząc na nią, musi się uśmiechnąć. — No, nie patrz tak na mnie. — Nigdy bym się tego po nim nie spodziewała. Myślałam, że jego wnikliwość uaktywnia się tylko przy odczytywaniu łacińskich inskrypcji. Piotr się odzywał? — Napisał list. I kilka razy dzwonił. — I co? — Nic — Agata wzrusza ramionami — co ma być. Przecież to w niczym nie zmienia faktu, że go nie ma. — Ale stara się, znaczy, że mu zależy. Dzisiaj faceci nie piszą listów. — Może i nie piszą. Nie widziałaś tego listu, więc nic nie mów. Czasem myślę, że ja mu się zdarzyłam niepotrzebnie. Teraz on nie wie, czego chce. Nie wie też, czy kiedykolwiek będzie wiedział. A ja nie jestem pewna, czy warto czekać, aż on się zdecyduje. Idą kilka minut w milczeniu. Wiatr, który wieje im w twarze, pachnie czymś miłym i dobrze znanym, choć trudnym do nazwania. Paulina zerka na Agatę z niepokojem, odzywa się dopiero wtedy, gdy zaczynają schodzić w dół, w kierunku Wisły, po stromych, wąskich schodach. — Jak zamierzasz dać sobie z tym radę? — Myślisz, że wiem? — odpowiada pytaniem Agata, wpatrzona w asfalt pod nogami. — A wiesz, czego chcesz? — W tej chwili najbardziej być z nim. — Kobieta bluszcz? — wyraża wątpliwość Paulina. — To nie w twoim stylu. — To wcale nie musi oznaczać uzależnienia.

— Ale oznacza. Spójrz na siebie. Po dwóch tygodniach jego nieobecności wyglądasz jak własne widmo. — Nie mogę nic na to poradzić — mówi Agata cicho. — Możesz, możesz. Powinnaś więcej czasu spędzać z ludźmi. — W oczach Pauliny odbija się życzliwość i przekonanie, którego Agata nie podziela. Jednak dobrze mieć ją obok siebie. Niewykluczone, że jej pewność wystarczy do obdzielenia dwóch osób. Biblioteczny szum, złożony z szeptów i szelestu kartek, otula Agatę, przyjmuje i wchłania cichy odgłos jej stóp, kiedy bez wysiłku pokonuje wysokie schody. Już należy do tego miejsca, razem ze wszystkimi drobnymi hałasami, których źródłem jest jej ciało, z oddechem, odgłosem ocierających się o siebie nogawek spodni, brzękiem bransoletki na szczupłym nadgarstku. Tylko tutaj dźwięki, jak nuty nanizane na czarne nici pięciolinii, tworzą ciszę i nie ma w tym żadnego paradoksu. Piotr znajduje list trzy dni później. Na kuchennym stole leży stos korespondencji, który przerzuca niecierpliwie. Wszystkie koperty wydają mu się podobne do siebie, dopóki nie natrafia na tę, zaadresowaną ręką Agaty. Rozrywa brzeg drżącymi palcami. Ruchy nie są tak precyzyjne, jak można by się spodziewać, Piotr jest zmęczony pracą i znużony oczekiwaniem. Prostuje złożone na pół arkusiki papieru, pracowicie pokryte czarnymi drobnymi literami. Ich zwarte szeregi skaczą mu przed oczami, więc opuszcza powieki i delikatnie je uciska, by odzyskać ostrość widzenia. Wzruszenie łapie Piotra za gardło i trzyma tak mocno, że przez kilka sekund boi się odetchnąć. Wreszcie uspokaja się na tyle, by zajrzeć do tekstu. Już rozróżnia litery, a nawet wyrazy, które z wolna układają się w zdania, dziwne, niepokojące, napięte jak struny, do granic wytrzymałości. Wyłania się z nich obraz, który sprawia, że Piotr znowu czuje zamęt. W słowach Agaty jest dużo racji. W niczym to jednak Piotrowi nie pomaga. Poczucie obowiązku to nie jedyna rzecz, która go tu trzyma tak daleko od domu i ciepłej skóry dziewczny, że czasem to miejsce wydaje mu się jedynym z istniejących światów. Imię Agata brzmi jak nazwa innej rzeczywistości, z której postanowił zrezygnować na pewien czas. Teraz tęskni za nią, jak się tęskni za niedzielą, cierpliwie, bo zawsze w końcu nadchodzi. Trzeba tylko czekać wystarczająco długo. On to wie i radzi sobie z tym uczuciem, tak mu się przynajmniej wydaje, każdy dzień go hartuje, uczy samodyscypliny. Ona jest inna. Przywykła do tego, że niedziela jest codziennie. A on jest za nią odpowiedzialny. Pogrążony w myślach wychodzi przed budynek. Wiosenne chmury pędzą po niebie do nieznanej przystani. Popielate i białe o ciemnoniebieskich brzegach uparcie ścigają się ze sobą, a uwięzione przez nie słońce z rzadka złoci ich postrzępione kontury. Co mam jej powiedzieć, zastanawia się Piotr, bezwiednie obserwując podniebną walkę o pierwszeństwo. Nie potrafię wyjaśnić jej tego, czego sam do końca nie rozumiem. Czy wybór musi oznaczać rezygnację? Czy zawsze trzeba wybierać między równie ważnymi sprawami, w które tak samo mocno się wierzy? Nie chcę rezygnować z żadnej z nich, postanawia, mając na myśli ziemię i Agatę, Agatę i ziemię, sam nie wie w jakiej kolejności. Zresztą w tym wypadku

kolejność wydaje się pozbawiona znaczenia. Musimy przetrwać to oboje, ten jeden raz. Później już nie będziemy się rozstawać. Będziemy zawsze wyjeżdżać razem. Koczownicze życie, szepcze głos, podobny do głosu Agaty, jak długo chcemy je wieść? Ile razy można od nowa rozbijać dwuosobowy namiot, jak długo wysłużony tropik wytrzyma ciągłe zmiany miejsca i pogody? Piotr szuka w kieszeni komórki. Wyjmuje ją i wybiera numer. Waha się. Waży obły kształt, który doskonale dopasowuje się do jego dłoni. Gładzi kciukiem przycisk z rysunkiem zielonej słuchawki. Połącz, decyduje w końcu i kciuk posłusznie wykonuje polecenie, jakby do tego właśnie został stworzony. W dalekiej Warszawie dzwonek telefonu odbija się echem w pustym mieszkaniu. Agaty nie ma. Wyszła na chwilę, tylko do sklepu, ale wieczór jest piękny i sprzyja spacerom. Tutejsze chmury są jak bita śmietana, białe z różowym połyskiem, nie pędzą, lecz płyną i to tempo udziela się przechodniom. Agata przysiada na ławce w parku, blisko Wisły, śledzi wzrokiem innych spacerujących, nie wie, że Piotr chce jej powiedzieć coś ważnego. Mija chwila i mężczyzna zaczyna rozumieć, że tego dnia więcej nie zadzwoni. Odczuwa ulgę i żal. Szkoda. Ludzie powinni ze sobą rozmawiać na wszystkie tematy, może wtedy naprawdę byliby sobie bliscy. Kobiety i mężczyźni, rodzice i dzieci, kochankowie, przyjaciele, nieznajomi. Czasem o porozumieniu przesądzić może jedno słowo. Świat z minuty na minutę robi się bardziej popielaty. W dole na ulicy jakiś młody mężczyzna całuje dziewczynę tak, jakby rozstawał się z nią na bardzo długo. Agata przygląda im się z okna sypialni. Jest zdziwiona, gdy chwilę później razem wsiadają do samochodu. Zapalają się pierwsze latarnie. Każda ma aureolę, cud elektryczności właściwy tej porze dnia i roku. Wieczór sączy się cicho, niepostrzeżenie. Agata uczy się do kolokwium zaliczeniowego. Kiedy odrywa się od książki i spogląda na wyświetlacz telefonu, jest już prawie północ. Jedno nieodebrane połączenie. Piotr dzwonił. Teraz już śpi, po całym dniu pracy na pewno jest zmęczony. To nawet dobrze. Telefon jest taki niedoskonały, nie można dotknąć ani zobaczyć. Po rozmowie zawsze pozostaje uczucie niedosytu i wtedy nie sposób zasnąć, gdy w pokoju nad łóżkiem, tam, gdzie zwykle unosiły się dwa oddechy, teraz usłyszeć można tylko jeden. Wbrew temu, co myśli Agata, Piotr nie śpi. Długo przewraca się na polowym łóżku, szukając najwygodniejszej pozycji. Już nie marznie, tak jak na początku pobytu. Noce zrobiły się cieplejsze. List Agaty nie daje mu spokoju. A także i to, że nie oddzwoniła. Do tej pory to się nie zdarzało. Może już nie chce z nim rozmawiać. W pobliskich zaroślach śpiewa słowik, jasne tony przedostają się do pokoju przez otwarte okno. Biorąc pod uwagę zwyczaje słowików, musi być chyba bardzo późno, może za chwilę wstanie słońce. Mężczyzna podnosi się i zapala lampkę. Spod łóżka wyciąga plik kartek i długopis. Opuszcza nagłówek, bo nie przychodzi mu do głowy żadne sformułowanie, które w pełni wyraziłoby to, co czuje. Zaczyna pisać pospiesznie. Jego dłoń, poganiana przez tęsknotę i niepokój, porusza się po papierze, pozostawiając za sobą niebieski, zapętlony ślad.

Widzisz, problem polega na tym, że bardzo się różnimy. Nie my jako Ty i ja, ale jako kobieta i mężczyzna. Mężczyźni są na ogół mniej skomplikowani. Nie zastanawiają się zbyt długo. Nie dzielą włosa na czworo i nie rozważają każdej rzeczy ze wszystkich możliwych punktów widzenia. Nie zostali obdarzeni ani tak dużą intuicją, ani specjalną empatią. I nie planują od razu całego życia, dobrze, gdy planują chociaż pół roku do przodu. To nie znaczy, że jestem niebieskim ptakiem, dla którego liczą się jedynie własne podniebne eskapady. Po prostu nad pewnymi rzeczami się nie zastanawiam lub zastanawiam się, gdy jest już za późno, kiedy tkwię w czymś na tyle głęboko, że nie umiem z tego wybrnąć w sposób, który byłby dla Ciebie do przyjęcia. Możesz to nazwać, jak chcesz. Na przykład brakiem wyobraźni. Żałuję, że najbliższe miesiące spędzę tak daleko od Ciebie, ale cieszę się, że upłyną na pracy, którą lubię. Jest mi bardzo trudno budzić się bez Ciebie, ale to dobrze, że mam się czym zająć zaraz po przebudzeniu. Bez względu na to, jak dużo mam do zrobienia, jesteś moją pierwszą i ostatnią myślą. Wybacz mi, jeśli potrafisz. Wiem, że to niełatwe. Obiecuję, że już nigdy nie zachowam się w ten sposób, że odtąd wszystkie decyzje będziemy podejmować wspólnie. Spróbuj zaufać mi jeszcze raz. Już nie chcę się z Tobą rozstawać, ale widocznie musiałem zrobić to ten jeden raz, by się o tym przekonać. Nie mam w sobie nic z marynarza. Na szczęście. Może teraz w końcu zasnę. Całą noc przewracałem się z boku na bok, myśląc o tym, co napisałaś. Słowik za oknem umilkł właśnie. Brak mi Ciebie. Piotr MAJ W oknie sklepu odbija się zalana słońcem ulica. Rozświetlone blaskiem fasady domów sprawiają wrażenie przeniesionych z kreskówki. Przez szklaną taflę przemykają niewyraźne sylwetki przechodniów, wszystkie na chwilę zwalniają kroku, by przyjrzeć się swemu odbiciu. Mężczyzna, który tym razem ma na sobie lekką beżową marynarkę, a w dłoni tę samą co zwykle walizkę, także zwalnia, a później przystaje przed witryną i natychmiast kompozycja w szybie ulega zmianie. Sylwetki za jego plecami wciąż płyną nieprzerwanym strumieniem, omijają go lub potrącają, podczas gdy on w ogóle nie zwraca na to uwagi. Jego twarz nabiera w szybie niezdrowego, szarego koloru. Mocno podkrążone oczy są pozbawione wyrazu. Ich spojrzenie ożywia się dopiero wtedy, gdy mężczyzna przestaje widzieć siebie, a wewnątrz sklepu dostrzega kobietę w czerwonej sukience. Tę, o której ostatnio tyle my ślał, chociaż nie spodziewał się jej więcej spotkać. Dziewczyna obraca się wokół własnej osi, a barwny materiał unosi się pod wpływem ruchu wirowego i kształtem przypomina rozkwitły mak. Mężczyzna nie ma jednak aż tak plastycznych skojarzeń, po prostu chłonie obraz jak widz skazany na brak fonii, bo na zewnątrz nie wydostaje się żaden dźwięk.

Już to kiedyś widziałem, myśli zafascynowany widokiem, wiele lat temu, kiedy pierwszy raz spotkałem swoją żonę. Tamta sukienka była ciemna, zielona, a może czarna, i miała dłuższe rękawy, ale przymierzająca ją kobieta obracała się na palcach w taki sam sposób jak ta tutaj. Teraz nawet ze sobą nie rozmawiają. Jak to się stało, że tak bardzo się od siebie oddalili? To nie mogła być wyłącznie jego wina. To prawda, że dużo pracował i nie poświęcał jej dość czasu, ale przecież mogła powiedzieć, że czeka, żeby nie zostawał w pracy po godzinach. W domu nigdy niczego nie brakowało, może jedynie w okresie, kiedy sklepowe półki świeciły pustkami. Myślał, że skoro są tylko we dwoje, on może w pełni dysponować swoim czasem, a ona swoim. Tymczasem to był ich wspólny czas, a on się mylił i dzisiaj nie ma nic na swoje usprawiedliwienie, poza dobrymi chęciami, ale tymi, jak wiadomo, wybrukowane jest piekło. Mężczyzna o imieniu Stanisław, choć w tej sytuacji imię zupełnie nie ma znaczenia, bo mógłby nosić wiele innych imion, na próżno próbuje wyzwolić się z mocy wspomnień. Ta dziewczyna ma na niego dziwny wpływ. Wzbudza uczucia, od których, wydawałoby się, dawno się uwolnił. Żal wywołany upływem czasu. Przywiązanie, które zastąpiło miłość. Chęć poprawy. W jej obecności traci spokój. Gdyby sumienie obdarzono ciałem, mogłoby chyba wyglądać tak jak ona. Jego sumienie. Był przekonany, że nie istnieje. Z trudem odrywa się od okna wystawowego i odchodzi, niezauważony, w przekonaniu, że ma do zrobienia coś niezwykle ważnego. Agata przyzwyczaja się do codziennych spotkań z Pauliną i popołudniowych godzin w bibliotece. Całe szczęście, w przeciwnym razie mogłaby oblać egzaminy. W domu nie potrafi się uczyć. Ma kłopoty z koncentracją. Wystarczy, że siądzie w fotelu i otworzy książkę, a myśli zaczynają się jej wymykać, już są wolne, rozkładają skrzydła i trzepoczą nimi tak głośno, że nie sposób zrozumieć żadnego z przeczytanych zdań, nawet gdyby się je czytało na głos. W bibliotece myśli są nieco onieśmielone. Boją się zgubić między regałami. Liczba tomów na półkach przywołuje je do porządku. Beztroska znika, pozostaje kurz i wiedza, którą należy zgłębić. Agata błądzi wśród półek, przechyla głowę jak ptak i odczytuje tytuły na grzbietach, patrzy na sygnatury, wydrukowane na niebieskich lub czerwonych karteczkach. Większości książek, które ją interesują, nie można wypożyczyć. Postanawia spędzić tutaj cały wieczór, żeby przeczytać jak najwięcej. — Jeszcze ta — zwraca się do idącej za nią Pauliny, która już niesie kilka grubych woluminów, i podaje jej kolejny. — Za późno przyszłyśmy — dodaje. — Trzeba było dłużej mierzyć tę sukienkę — burczy Paulina i patrzy na przyjaciółkę z niezadowoleniem. — Ale było warto. — Agata wykonuje taneczne pas i wspina się na palce jak baletnica. Ten dzień jest jak święto, lepszy i bardziej pogodny od innych. Jeśli to zasługa sukienki, tym lepiej. Widocznie rzeczy mogą być substytutami uczuć. Ciemnoczerwona płócienna tkanina leży doskonale, jej kolor uderza w nijaką szarość bibliotecznego

wnętrza. Dekolt nie jest ani za duży, ani za mały, a krótkie rękawy odsłaniają smukłe ramiona. — Przynajmniej tyle. Dobrze, że cię przekona łam, żebyś jej nie zdejmowała. Mam wrażenie, że dzięki niej się uśmiechasz. Może ty masz anemię i ta czerwień dobrze na ciebie wpływa? Ej, co się stało? — Paulina przerywa nagle, gdy Agata kładzie palec na ustach, nakazując jej milczenie. Obie robią jeszcze kilka kroków i teraz już zupełnie wyraźnie słyszą męski głos. Nawet Paulina nie ma wątpliwości. To Piotr. Stoi do nich tyłem i rozmawia z bibliotekarzem na temat jakiejś książki, której nie może znaleźć. Obserwują go przez prześwity między półkami. — Nie miał być pod Gdańskiem? — pyta Paulina przez zęby. Szept jest bardzo cichy, ale Agata słyszy. Sama zadaje sobie to samo pytanie. — Może przyjechał — mówi niepewnie. — I nic ci nie powiedział? Kiedy z nim rozmawiałaś? — Przedwczoraj wieczorem. — I? — Paulina zawiesza głos. Dźwięk brzmi w powietrzu zbyt długo, nieprzyjemnie. Agata zbiera myśli. — Nic. Nie wspominał o przyjeździe, pytał, co u mnie, ja chciałam wiedzieć, co u niego. Padło dużo ciepłych słów — lekko uśmiecha się na to wspomnienie, ale zaraz poważnieje. Sukienka już nie pomaga. Cień Piotra wrócił i stoi tuż za nią, podczas gdy ona prawdziwego Piotra widzi za dwoma rzędami regałów. Coś ją powstrzymuje, a przecież powinna pobiec i rzucić mu się na szyję. Dlaczego stoi? Nad czym się zastanawia? Mężczyzna odwraca się w ich stronę i wtem rozbłyska światło. To reakcja fotokomórki na ruch. Agata czuje szybsze bicie serca, powstrzymuje okrzyk radości. To rzeczywiście Piotr. Najwyraźniej nie może znaleźć tego, czego szuka. Światło odbija się od jego zniecierpliwionych paznokci przebierających wśród książek. Pionowa zmarszczka na czole świadczy o tym, że się zastanawia, podobnie jak zmierzwione włosy, które tak trudno zmusić do posłuszeństwa. Przesuwa po nich dłonią, znanym, bardzo chłopięcym ruchem. Piotruś Pan, który wyrósł na mężczyznę, ale wciąż zdradza skłonności do przygód i fantazji. — Pójdę do niego. — Agata podrywa się, gotowa biec, ale Paulina przytrzymuje ją za rękę i nie puszcza. — O co ci chodzi? — Agata nie chce się z nią szarpać, bo Piotr może ją zauważyć. Zamierza podejść po cichu i zrobić mu niespodziankę. — A może on cię oszukuje? — słyszy. — To niemożliwe. Po co miałby to robić? — oponuje. Piotr to Piotr. Umie być nieprzyjemny, gdy coś go gryzie. Bywa egocentrykiem, ale na pewno nie kłamie. Zawsze śmiał się, że uczciwość ma w genach. Paulina jednak nie ustępuje. — Przekonaj się. — W jaki sposób? — Nie wiem. — Przyjaciółka wzrusza ramionami. — Może zadzwoń?

— Ale ja mam do niego zaufanie — nie poddaje się Agata. Znowu patrzy na Piotra i jej pewność słabnie. Skoro jest tu, gdzie nie powinien, może Paulina ma rację. Poza tym nie zna tej koszuli, którą on ma na sobie. Na pewno nie pakował jej do plecaka, gdy wyjeżdżał. Ma interesujący kolor, jak niebo na obrazach van Gogha, chociaż nie tak intensywny. Piotr zawsze lubił niebieski we wszystkich odmianach. — Dobrze — mówi w końcu Agata. — Daj mi telefon, swój zostawiłam w torebce, w szatni. Jeden sygnał, dwa, trzy, sekundy są długie jak całe lata świetlne. Agata zastanawia się, co powiedzieć, gdy już usłyszy głos mężczyzny, o co zapytać, co zrobić, jeśli okaże się, że ją zawiódł. Czeka na cud, który natychmiast rozwieje jej wątpliwości, przywróci dawną wiarę. — Halo! — rozlega się w słuchawce. Piotr jest zajęty, Agata zna dobrze ten ton, świadczący o zniecierpliwieniu. Właśnie ma się odezwać, zadać pytanie, które jako pierwsze przyszło jej do głowy, gdzie jesteś, w Gdańsku, mógłby odpowiedzieć, albo w Warszawie, tylko tyle, to wystarczy, by kogoś poznać naprawdę, ale podnosi wzrok i się nie odzywa. Nie może. Mężczyzna przed nią, który jest Piotrem, przecież wie to ponad wszelką wątpliwość, wciąż stoi w tym samym miejscu. Nie ma w dłoni telefonu. Jego ręce są w ruchu, dotykają, wyjmują, wsuwają z powrotem, otwierają, kartkują, wykonują mnóstwo innych czynności, które w każdym języku mają swoje nazwy. Ale nie trzymają telefonu. Nie trzymają. Jak to możliwe, że ona słyszy „halo!", powtarzane coraz głośniej, podczas gdy jej mężczyzna nie otwiera ust. Ciche klik i znowu sygnał. Połączenie zostało przerwane. Czy to znaczy, że cuda się zdarzają? Stoi z telefonem w dłoni i usiłuje zrozumieć to, co właśnie się wydarzyło. Piotrnie-Piotr, na którego wciąż pada światło sufitowej lampy, ma jednak oczy Piotra, jasne i tak samo przenikliwe, ma też jego prosty nos i usta, których kształt Agata mogłaby narysować z zamkniętymi oczami. Przecież tyle razy obryso-wywała je palcem. Kim jest ten człowiek, skoro nie jest tym, kim się jej wydaje? Paulina wyrywa ją z zamyślenia. Nie rozumie, dlaczego Agata nagłe zamieniła się w żonę Lota, skoro wokół nic nie płonie, spokój i porządek, jak świat światem, nigdy nie wywoływały u nikogo podobnych reakcji. — Czemu tak stoisz? Widać nie ma przy sobie telefonu. — Ma — odpowiada lakonicznie Agata, ale Paulina ciągle nie rozumie. — Jak to? — pyta. — Przecież nie odebrał? Sama widziałam. — Odebrał. Słyszałam jego głos. To nie jest Piotr — tłumaczy Paulinie, ale przede wszystkim sobie. Jej umysł przeprowadza już własne postępowanie w tej sprawie, ale ciało wciąż reaguje po swojemu. Agata wie, że ma przyspieszony oddech i coś, niczym prąd w żołądku. Gdyby w pobliżu był lekarz i poproszono by go o konsultację, odnotowałby także powiększenie źrenic i podwyższone ciśnienie. Proszę się nie martwić, to nic poważnego, powiedziałby na koniec, to naturalna reakcja organizmu, jeśli się kogoś kocha i zobaczy się tę osobę po długiej rozłące. To jakaś pomyłka, ma ochotę powiedzieć Agata, ale lekarz istnieje tylko w jej wyobraźni, a ona w porę sobie o tym przypomina. — Jeśli nie Piotr, to kto, twoim zdaniem? — szepcze Paulina. — A jakie są możliwości? — Przychodzi mi na myśl tylko jedna. Nie ruszaj się tak gwałtownie, bo zapali się światło. W tym półmroku on nie może nas widzieć.

— Gdyby zobaczył i tak nic by to nie zmieniło. Przecież nas nie zna. — Skoro jest własnym bratem, to zapewne jest tak, jak mówisz. — Piotr nie ma brata, a już na pewno nie brata bliźniaka. Nie ma też siostry. Jest jedynakiem. — Agata mówi powoli, z rozmysłem. Słowa, które wypowiada, brzmią nieprawdopodobnie, gdy się patrzy na twarz mężczyzny w granatowoszarej koszuli, na jego sylwetkę, na nagie przedramiona. — Tak ci powiedział — uznaje Paulina. — Przydałoby się niezależne źródło informacji. A może on jest brzuchomówcą. — Paulina, to nie jest śmieszne. — Wiem. Co teraz? Agata nie wie, co odpowiedzieć. Chciałaby poznać człowieka, którego pomyliła z Piotrem. Sama nie wie dlaczego. Czy po to, by później móc ich sobie przedstawić? Piotrze, to jest twój brat. Jak to możliwe, że nie wiedziałeś o jego istnieniu? Wyobraźnia podsuwa jej obraz dwóch mężczyzn stojących naprzeciw siebie. Do złudzenia podobnych, a widzących się pierwszy raz w życiu. Czy ma prawo każdemu z nich powiedzieć o istnieniu tego drugiego? To chyba dobrze dowiedzieć się, że ma się brata? Piotr zawsze żałował, że jego rodzice nie zdecydowali się na drugie dziecko. Jak było naprawdę? Kogo mogłaby o to zapytać? Nieznajomy o twarzy Piotra poddaje się i porzuca poszukiwania. Zbiera swoje notatki z pobliskiego stolika i zamierza odejść. Agata nie może mu na to pozwolić. Wyjmuje część książek z rąk Pauliny i rusza za nim. — Muszę dowiedzieć się czegoś więcej — rzuca cicho. — Usiądę gdzieś w pobliżu niego, a ty weź jeszcze to, czego nam brakuje, i przyjdź za chwilę. Jakoś nas znajdziesz. Paulina kiwa głową. Nie ma sensu się spierać. Dawno nie widziała u Agaty takiego zdecydowania. Światło w jej oczach mogłoby rozjaśnić największą ciemność. Piotr powinien ją teraz zobaczyć, myśli Paulina, gdy smukła postać w czerwieni oddala się i niknie w popielatym półmroku. Dziewczyna w sukience koloru burgunda sprawia wrażenie rozkojarzonej. Jej ciemne oczy błyszczą, jakby miała gorączkę. Brodę oparła na wąskiej dłoni i przewraca kartki leżącej przed nią książki z nieuwagą osoby, która tylko udaje, że czyta, podczas gdy naprawdę pochłania ją coś zupełnie innego. Szymon zastanawia się, co to może być, i po dłuższym namy śle, na podstawie spojrzeń dziewczyny wnioskuje, że jej zainteresowanie skupia się na nim. Jest zaskoczony. Dziewczyna jest atrakcyjna, ma bardzo oryginalną twarz i włosy niepokojąco czarne, jak skrzydła kruka. Nie widzi powodu, dla którego miałaby skupiać swoją uwagę właśnie na nim, nie ma w nim przecież niczego szczególnego, oczywiście jest nieźle zbudowany i może nawet uchodzić za przystojnego, choć to oczywiście rzecz gustu, nie na tyle jednak, by przyciągać wzrok kobiet o takiej urodzie. Ta siedząca przy sąsiednim stoliku śmiało mogłaby być muzą któregoś z dawnych mistrzów, jak Gioconda, Saskia lub księżna Alba. Szymon ceni piękno, żyje w przekonaniu, że na co dzień nie ma go wystarczająco dużo, by zaspokoić jego potrzeby. Teraz korzysta z okazji, śmiało patrzy dziewczynie w oczy, tak, jakby patrzył na arcydzieło natury, w obiektywnym zachwyceniu. Bez podtekstów,

bez tej całej damsko-męskiej zabawy we flirt, która, mówiąc szczerze, nie jest w jego stylu. Ona wytrzymuje jego spojrzenie, ale w końcu płoszy się i wraca do czytania. Udawanie nie jest jej mocną stroną, zdradza ją drżenie powiek, tam gdzie pod napiętą delikatną skórą powinien być konsekwentny ruch oczu śledzących tekst, od lewej do prawej. Co też ona tak czyta, zastanawia się Szymon, a ponieważ nie może dostrzec tytułu otwartej książki, przenosi wzrok na inne, leżące na brzegu stołu. No tak, odczytuje tytuł na grzbiecie pierwszej od dołu, nic dziwnego, że nie mógł jej odnaleźć, skoro ona zrobiła to pierwsza. Zbieg okoliczności. A może palec losu. Jeśli tak się sprawy mają, będzie musiał z nią porozmawiać, bo właśnie po tę książkę tu przyszedł. Wstaje i robi kilka kroków. Spojrzenie dziewczyny znowu jest przy nim, zwabione szelestem jego stóp. Prowadzi go, gdy podchodzi i nieznacznie się nad nią pochyla, by móc mówić ściszonym głosem. Nie chce przeszkadzać innym, a zależy mu, by ona dobrze słyszała. Jej oczy, widziane z tak bliska, wydają się ciemne i głębokie jak dwie studnie. Szymon ma ochotę pochylić się niżej, w nadziei, że zobaczy w nich swoje odbicie. W porę się powstrzymuje. — Zauważyłem, że masz książkę, której potrzebuję. Mogę przejrzeć? — pytanie sprawia, że jej spojrzenie opada na stół i napięcie znika. Długie palce o nienagannych paznokciach podają mu gruby tom w twardej oprawie. Na serdecznym palcu prawej ręki połyskuje pierścionek z perłą. Ktokolwiek go jej dał, znał się na rzeczy. Drobiazg jest piękny i doskonale pasuje do dłoni, która go nosi. — Bardzo ładny — mówi Szymon esteta i dziewczyna uśmiecha się, co wygląda tak, jakby na jej ustach przysiadł motyl. — Jesteś archeologiem? — pyta z ciekawością i niedowierzaniem. To już byłoby zbyt wiele, gdyby okazało się prawdą. Mężczyznę, który nie może znać jej myśli, dziwi niepokój malujący się na jej twarzy. — Historykiem sztuki — odpowiada i dziewczyna uśmiecha się znowu. Tym razem z ulgą. — Piszę doktorat na temat rzeźby rzymskiej okresu cesarstwa. Dziękuję — waży książkę w dłoniach. Nie wie, co jeszcze mógłby dodać. Tak zastaje ich Paulina. Podchodzi i staje obok mężczyzny, trochę zaskoczona, bo nie spodziewała się, że tych dwoje pozna się tak szybko. — To moja przyjaciółka Paulina — mówi Agata i Paulina podaje mu dłoń. — Szymon. — Agata. Dopiero teraz Paulina orientuje się, że pomogła im zawrzeć znajomość. Być może bez niej nigdy by się to nie stało. Szymon przejrzałby książkę, a później zwrócił ją Agacie i odszedł do swoich spraw. Tymczasem ma pretekst, by przedłużyć rozmowę. Imię wypowiedziane głośno zawsze jest zaproszeniem, równie czytelnym jak numer telefonu czy pocałunek. — Sesja — domyśla się i patrzy to na Paulinę, która wciąż stoi obok, to na siedzącą Agatę. Nie może przecież patrzeć tylko na jedną z nich, choćby nawet chciał, jest za dobrze wychowany. Czuje się tak, jakby Agata przyjmowała ich na audiencji. Z boku musi to wyglądać zabawnie. Na szczęście Paulina siada i kompozycja przy stole ulega zmianie. Szymon z książką w dłoni wraca na swoje miejsce.

Czas sunie w żółwim tempie, jakby zmęczył się długim wiosennym dniem. Agata zaczyna mylić jego znużenie z własnym. Już nie udaje, że czyta. Nieznajomy, który za sprawą Pauliny stał się znajomym, wciąż budzi jej żywe zainteresowanie. Obserwuje go dyskretnie i czasem traci poczucie rzeczywistości. Wydaje jej się wówczas, że to Piotr, tak boleśnie nieobecny, pojawił się przed nią nagle, jak duch, któremu ktoś pozwolił na spacer. Ciało mężczyzny, na którego patrzy, jest doskonale identyczne, jego twarz jest wierną kopią, głos mógłby uchodzić za nagranie głosu tamtego. Im dłużej się przygląda, tym większe czuje rozdwojenie. To przecież nie jest Piotr, ostrzega umysł, rozsądny i ostrożny w ocenie niczym święty Tomasz, Agata nie ma ochoty go słuchać. Ależ to jest Piotr, przekonuje jej ciało, dobrze byłoby się do niego przytulić, tylko na chwilę, tylko po to, by zebrać myśli i poczuć jego zapach. Uwaga, ostrzega umysł, zapachu nie można pomylić. Każdy ma własny, nawet brat bliźniak. I co dalej, zastanawia się Agata, co, jeśli są podobni nie tylko zewnętrznie. Może w gruncie rzeczy są takimi samymi ludźmi. Tak samo kochają, mają te same cechy charakteru, śmieją się z tych samych dowcipów. Piją nawet ten sam gatunek herbaty i obaj lubią niebieski kolor. To akurat prawda. Co za pomysł, gani się w duchu, zrodzony z samotności i tęsknoty pomysł zmęczonej wyobraźni. Ludzie nie mogą być tacy sami. Nie mogą. To wykluczone. Jest tylko jeden Piotr i jeden Szymon. W matematycznym równaniu z dwiema niewiadomymi x i y oznaczają różne wielkości. Dlatego nadano im różne nazwy. Po co by się trudzono, gdyby były tym samym. Uleganie złudzeniom jest równie ludzkie, jak prawo do popełniania błędów i uczenia się na nich. Matematyka nie była nigdy mocną stroną Agaty, teraz jednak podstawowa wiedza z tej dziedziny pomaga jej okiełznać rozbiegane myśli, które spokojnie, bez pośpiechu ustawiają się w szeregu jak na apelu. Piotr wyjechał. Nie ma go. Jego brat siedzi obok. Nigdy się nie widzieli. Od niej zależy, czy kiedykolwiek się zobaczą. — Poznałem dzisiaj dziewczynę — mówi Szymon półgłosem. W kuchni jest przytulnie. Światło małych halogenowych żarówek znaczy jasne kafelki półksiężycami blasku. Anita zastyga z rękami uniesionymi do góry, w jednej trzyma talerz, w drugiej ściereczkę do naczyń. Ruch zatrzymany w kadrze, wyrażający zaskoczenie. Jest blondynką o bardzo kobiecej figurze. Zaokrąglone biodra i pełne piersi nadają jej sylwetce proporcje doskonałej ósemki. Oczy ma ciemnoniebieskie, czoło pokrywa pierwsza złotawa opalenizna. Długie włosy spływają na ramiona i sięgają łokci. Gdyby Agata mogła ją teraz zobaczyć, przekonałaby się, że mężczyźni, których posądzała o bliźniactwo dusz, nie tylko ciał, noszą wprawdzie podobne koszule, ale wybierają zupełnie inne kobiety. Anita nie ma nic ze smukłej strzelistości Agaty. Jedna przez swą bujność wydaje się bliżej ziemi, druga sprawia wrażenie tak lekkiej, jakby w każdej chwili była gotowa wzbić się w powietrze. — Była bardzo ładna, właściwie nawet więcej niż ładna — podejmuje mężczyzna po chwili. Anita wraca do przerwanej czynności. Szymon i tak wszystko jej opowie, skoro już zaczął. Nie musi o nic pytać. — Przyglądała mi się natarczywie, a ja nie wiedziałem dlaczego. Do tej pory nie daje mi to spokoju. — Może wpadłeś jej w oko — Anita uśmiecha się.

Nad czym się tu zastanawiać. Codziennie nad ziemią unosi się kilka miliardów spojrzeń, które kobiety wymieniają z mężczyznami. — To nie to — kręci głową Szymon. — Wyglądała, jakby się biła z myślami. Udzielił mi się jej niepokój, niepewność. I pomyślałem sobie wtedy, że to nieprawda, co ktoś powiedział o kobietach, że są jak sfinksy, bez tajemnic. Ta wyglądała, jakby miała tajemnicę i zastanawiała się, jaki z niej zrobić użytek. — Oprzytomniej — radzi Anita, rozbawiona tą opowieścią. Szymon często daje się ponieść wyobraźni. Życie jest, jego zdaniem, zanadto prozaiczne. Zwykle zaczyna się od przypadkowego spojrzenia, słowa, odczucia, które potrafi rozwinąć w historie nie z tej ziemi. Anita zdaje sobie sprawę, że jest w nich także nieco prawdy. Naparstek, nie więcej. Gdyby Szymon spisywał wszystko, co wymyśla, miałby całkiem spory dorobek. Nie robi tego jednak. Szczęśliwie wyraźnie oddziela świat ułudy od mało atrakcyjnej rzeczywistości. Jest szczery i prawdomówny. Zawsze łatwo wyczuć, kiedy fantazjuje, a kiedy jest poważny. Dlatego można na nim polegać. W zasadzie Anita lubi tę jego skłonność do tworzenia odrębnych światów, do których wcześniej czy później ją wciąga. Jeśli będą mieć dziecko, Szymon nie będzie musiał mu czytać na dobranoc, wystarczy, że zacznie opowiadać. Jego historii na pewno nie da się porównać z żadną baśnią. Tym razem jednak jest inaczej. Szymon nie myli się co do intencji Agaty, którą spotyka w bibliotece następnego dnia, w tym samym miejscu. Siedzi pogrążony w lekturze, gdy ona nadchodzi i wita się szybkim skinieniem głowy. Zajmuje miejsce obok niego. Jedyne wolne. To dziwne, że nikt jej nie ubiegł i do tej pory pozostało puste. Zbliża się sesja, studenci tłoczą się przy komputerach i wpadają na siebie w wąskich przejściach między regałami. Kwitną pierwsze biblioteczne flirty. Ani Agata, ani Szymon nie sprawiają wrażenia zaskoczonych spotkaniem. Pewne wydarzenia można przewidzieć, nim do nich dojdzie. Zapewne to należy właśnie do tej kategorii. Agata ma ze sobą książkę, o której wczoraj rozmawiali. — Pożyczyłaś ją. Znowu nie zdążyłem przed tobą. — Pojutrze mam egzamin. Uczymy się na zmianę z Pauliną. — A później, po egzaminie? — Szymon przewraca strony, ogląda fotografie starożytnych posągów. Z każdej spoglądają na niego martwe oczy rzymskim imperatorów. — Co takiego? — Mogłabyś mi ją pożyczyć? Ja nie mogę korzystać z wypożyczalni. — Nie? — Dopiero przyjechałem do Warszawy. Nie zdążyłem załatwić formalności na uczelni. — Skąd przyjechałeś? — Z Poznania. Wydaje się, że los umyślnie zbliża ich do siebie. Skłania do tego, by się lepiej poznali. Trudno nie wykorzystać nadarzającej się okazji. Agata stara się pamiętać, że Szymon jest obcym człowiekiem, ale jego twarz, jego uśmiech i wyraz oczu potęgują tęsknotę za Piotrem i w jej umyśle rzeczywistość znowu ulega rozdwojeniu. — W czerwcu musiałbyś zwrócić, nim skończy się rok akademicki. Potem wyjeżdżam na wykopaliska.

— W takim razie zwrócę. — Zapisz mi swój numer telefonu, zadzwonię do ciebie. Jeśli zdam. Dziewięć cyfr na marginesie zeszytu z notatkami szczerzy zęby w szyderczym uśmiechu. To zaproszenie, na które będzie musiała odpowiedzieć, jeśli zamierza pomóc temu mężczyźnie. Ludzie codziennie dzielą się życzliwością. Dlaczego ona miałaby się zachować inaczej? Chodzi tylko o książkę, tylko o nią. Jedna drobna przysługa nie powinna wpłynąć na niczyje życie, broni się słabo Agata. Na próżno, bo sama sobie nie wierzy. Wieczorem wyjmuje ze skrzynki list od Piotra. W samą porę, by mnie powstrzymać, mówi do siebie. Przed czym, zastanawia się, ale woli nie formułować odpowiedzi. Piotr pisze do niej z daleka. Widzi jego pochyloną nad kartką głowę. Co jakiś czas przerywa pisanie. Brakuje mu słów. Dobiera je odpowiedzialnie, mając w pamięci gorzkie wyrzuty Agaty. Nie chce jej znowu rozczarować. Moja Penelopo, nazywam Cię tak, wbrew temu, co napisałaś kiedyś w liście do mnie. Nie miej mi tego za złe, bo nie chodzi tylko o to, że ty czekasz na mój powrót, ale także o to, że to imię wyraża moją tęsknotę. Agata przebiega wzrokiem następne linijki. Pogoda na wybrzeżu jest piękna, słoneczna. Jeszcze nie ma upałów. Prace posuwają się szybko, więc Piotr nie ma czasu myśleć o niczym innym. Ze wszystkim stara się zdążyć na czas. Co chwila przerzucają go z jednego odcinka na drugi; zanim zdąży się przyzwyczaić, już musi się pakować. Ostatnio pracują także w soboty, a nawet w niedziele. Te dni są dodatkowo płatne. Piotr chętnie przyjechałby do domu, ale nie jest pewien, czy uda mu się wyrwać na dwa dni. Prawdę mówiąc, boi się też, że będzie mu trudno wrócić. Przyjazd oznacza kolejne rozstanie. Agata rozumie jego rozterkę. Nie chce znowu odprowadzać go na pociąg i stać na burym peronie w oczekiwaniu na gwizdek konduktora. Twarz Piotra, którą widzi przez litery, rozmazuje się, jak akwarela, na którą nieuważna dłoń wylała szklankę wody. Agata już nie umie rozpoznać rysów. Minęły cztery tygodnie, odkąd widzieli się ostatni raz, cztery z dwudziestu czterech. Za krótko, by wypracować w sobie mechanizm obronny. Napiszę do niego, decyduje Agata, może dzięki temu trochę się uspokoję. Sięga po czystą kartkę i pozwala, by myśli, które kłębią się w jej głowie, wydostały się na zewnątrz. Płyną nieprzerwanym strumieniem, jakby ktoś Agatę zaprogramował. Prawie bez udziału jej świadomości. Piszą się same, ręka nie nadąża za słowami. Mój Drogi, nie lekceważ moich słów. Nasze listy są rozmowami, których nigdy nie odbyliśmy i nie odbędziemy ani przez telefon, ani tym bardziej twarzą w twarz. Myślę, że wiesz o tym tak samo dobrze jak ja i dlatego je piszesz, chociaż o wiele łatwiej zadzwonić. Rozłąka,

która dochodzi w nich do głosu, sprawia, że nie jesteśmy już tymi ludźmi, którzy rozstali się miesiąc temu na najbrzydszym dworcu we wszechświecie. Czy przyszło Ci kiedykolwiek do głowy pytanie, co by się stało, gdyby Penelopie spodobał się któryś z zalotników? To, że nie przyjęła starań żadnego z nich, mogło przecież wynikać z ich przeciętności i bylejakości. Żadna kobieta nie zamieni bohatera na kogokolwiek. Ale gdyby pojawił się odpowiedni mężczyzna, silny i interesujący, gdyby, przypuśćmy, miał kilka cech Odysa, tych najbardziej ujmujących, godnych uwagi i podziwu, może nawet byłby do niego odrobinę podobny zewnętrznie, gdyby miał tak samo błękitne oczy i jasne włosy... Czy tak właśnie wyglądał Odys, czy to moje wyobrażenie? Skoro bogini Atena mogła mieć modre oczy, dlaczego on nie? Powinnam zajrzeć do Homera, ale siedzę w domu i nie mam go pod ręką. Zresztą, może on wcale o tym nie wspomina. Załóżmy więc, że Odys i zalotnik byliby jak bracia, dwaj harmonijnie zbudowani, dzielni Grecy, których ciała zaprawione w walce mogłyby wzbudzić zazdrość samego Doryforosa, a nie tylko zburzyć spokój Penelopy, skazanej na wieloletnią samotność. Możesz mi powiedzieć, co by się wtedy stało? Proszę, nie nazywaj mnie Penelopą, bo nią nie jestem, nie mam w sobie jej cierpliwości, chociaż zamierzam być wierna. Nie działaj na moją wyobraźnię. To niebezpieczne. Samotny człowiek jest bardziej podatny na sugestie. Wiedziałeś o tym? Ja ostatnio się o tym przekonuję. Mimo wszystko czekam na Twój powrót. Agata Dziwny jest ten list, ale może Piotr zrozumie, co chciała mu powiedzieć. Niczego w życiu nie można być zanadto pewnym. Nikt nie jest taki, jakim chcemy go widzieć. Nie należy więc robić fałszywych założeń, tylko dlatego, że wzmacniają nasze poczucie bezpieczeństwa. Agata martwi się. Każdy list Piotra, zamiast łagodzić, tylko wzmaga jej bunt przeciw tej pustce, którą po sobie zostawił. To dlatego, że wciąż nie potrafi mu wybaczyć wyjazdu. Gdyby teraz zadzwonił do drzwi, nie byłaby w stanie spokojnie z nim rozmawiać. Może to lepiej, że go nie ma. Nie można być do tego stopnia zależnym od drugiego człowieka. Trzeba się uczyć samodzielności. Egzamin nie jest trudny, a może to Agata jest dobrze przygotowana. Oddycha z ulgą i przygląda się kilkunastu fotografiom, które rozłożył na biurku mężczyzna o przyprószonych siwizną skroniach. Przedstawiają starych znajomych. Te same popiersia, posągi i płaskorzeźby śniły jej się ostatniej nocy. We śnie zdawała egzamin po łacinie, każdą rzeźbę opisywała, jakby opowiadała książkę. Martwy język w jej ustach ożył, choć na jawie nie umiałaby sklecić w nim poprawnie jednego zdania. — No, pani Agato — zachęca mężczyzna, który przygotował dla niej tę zagadkę. Ma tytuł profesora i cieszy się złą, a może i dobrą sławą, jeśli chodzi o kobiety, zależy, kto wystawia mu opinię. — Proszę ułożyć te zabytki chronologicznie. Agata pochyla głowę. Patrzy, przenosi wzrok ze zdjęcia na zdjęcie, czeka, a w jej oczach pojawia się raz za razem błysk rozpoznania. Kobiety na fotografiach należą do świata, którego już nie ma. To matki, żony i córki rzymskich cesarzy, zaklęte w kamień lub brąz, często piękne, czasem okrutne i prawie zawsze mściwe.

Ułożyć chronologicznie, wracają do Agaty słowa egzaminatora. Marmurowe biusty wydają jej się nagle wyzywające w swej doskonałości. Najpierw zimna Liwia, zła żona Oktawiana Augusta, pierwszego imperatora, z puklem włosów nad czołem i nieprzyjemnym grymasem wąskich, zaciśniętych ust. Słynęła z urody i kochała władzę. Po niej Julia Titi, córka cesarza Tytusa, z drobnymi loczkami spiętrzonymi wysoko nad czołem, o tej fryzurze mówi się, że przypomina gniazdo os, i druga kobieta z rodu Fla-wiuszy, Vibia Matidia, siostrzenica cesarza Trajana. Tamta wygląda jak dziecko, ta sprawia wrażenie pełnej majestatu. Następna jest Pompea Plotyna, żona Trajana, z fryzurą gładką, jakby stylista ukrył ją pod cieniutką siateczką, jaką dawniej zwykło się wkładać na noc. Uwagę zwraca krótka grzywka uformowana z identycznych, drobnych, starannie ułożonych kosmyków. Trajan był mądrym cesarzem, jego żona to matrona, nie musiała być ładna, wystarczy, że miała w sobie dość dostojeństwa. Dalej damy z dynastii Antoninów, Faustyna Starsza i Faustyna Młodsza, ciotka i żona Marka Aureliusza. Jedna nosi długi warkocz, upięty w kok na czubku głowy, włosy drugiej przypominają misternie ułożone fale, które spływają na uszy i łączą się w ciężki kok, opadający na kark. Oczy obu kobiet patrzą rozumnie na Agatę, rzeźbiarz sprawił, że przejrzały, zaznaczył dłutem kontur tęczówek, nadał kształt źrenicom. Siódma jest Julia Domna, żona Septymiusza Sewera. Włosy ma bujne, niczym peruki polskich królów z dynastii saskiej. Jej twarz nie budzi zachwytu, przeszkadza zbyt szeroki nos i zbyt wyraźne wgłębienie w górnej wardze. Zarysowane mocno brwi łączą się ze sobą, przypominając o wschodnim pochodzeniu cesarzowej. Po niej są inne, brzydka Julia Mammea z odstającymi uszami — matka Aleksandra Sewera, obdarzona podwójnym podbródkiem Furia Sabina — żona Gordiana III i w końcu żona Galiena — Salonina, młoda kobieta o delikatnej pociągłej twarzy i włosach z przedziałkiem. Agata układa fotografie jak puzzle i dobrze się bawi, nazywając cesarzowe po imieniu. Zna fryzury obowiązujące za panowania poszczególnych dynastii, sposób rzeźbienia włosów, szat i oczu. To wystarczy, by prawidłowo datować rzeźbę. Z biegiem dziesięcioleci twarze portretowanych tracą urok, ich rysy stają się pospolite, żeby nie powiedzieć prymitywne. Nie ma już pięknych kobiet. Helena, matka Konstantyna, zwanego Wielkim, ma podbródek rzymskiego patrycjusza, ciężki i wysunięty do przodu, jej włosy przypominają hełm ściśle przylegający do głowy i są jak rysowane rylcem w kamieniu. Żona cesarza cierpi na wytrzeszcz oczu. Rzeźbiarz przesadnie zaznaczył górną i dolną powiekę. To już ostatnie zdjęcie. Agata milknie. Wolałaby obcować z posągami, nie z fotografiami, których jakość nie zawsze jest zadowalająca. Brak jej trzeciego wymiaru, gładkiego chłodu marmurowych policzków, wyrazistości nosów z brązu, miękkości powiek i warg wydobytych z twardego surowca. Te kobiety często były samotne. Agata zna ich tęsknotę za mężczyznami, udającymi się na podbój świata. — O czym pani myśli? — pyta profesor i wyrywa Agatę z zamyślenia. Jej dłoń zostawia podobiznę cesarzowej Liwii na stole, spojrzenie wędruje ku górze. Nie odpowiada. Zresztą mężczyzna nie oczekuje, że się dziewczyna odezwie. Wpisuje do indeksu „bardzo dobry" i oddaje właścicielce z uśmiechem. — Gratuluję — mówi — sam bym tego lepiej nie ujął. Było mi bardzo miło z panią rozmawiać. W korytarzu przed salą czeka Paulina. Egzamin trwa całe wieki. Agata zdaje jako

ostatnia i gdy w końcu pojawia się w drzwiach, przyjaciółka patrzy na nią z pretensją. — Z czego cię pytał, że tyle to trwało? Chyba cię nie oblał? — Rozmawialiśmy o kobietach — Agata mówi to z delikatną ironią. To oczywiste, że ten temat najbardziej interesuje tego właśnie profesora. Paulina kręci z niedowierzaniem głową, ale nie drąży, nie zadaje pytań, jest szczęśliwa, że obie mają za sobą wątpliwą przyjemność udowadniania swej wiedzy. Teraz można już zacząć zapominać, powoli uwalniać pamięć, przywracać jej świeżość i chłonność. — Czas na kawę — mówi radośnie i ciągnie Agatę za rękaw do studenckiej kawiarenki, którą wypełnia aromat świeżo mielonych ziaren i cichy gwar. Siadają przy niewielkim, okrągłym stoliku, nakrytym żółtą serwetą. Kawa pachnie orzeźwiająco. Maj sączy się przez okno, wpada do filiżanek długą, słoneczną smugą, obejmuje spodki i czepia się dłoni. — Szymon chciał ode mnie pożyczyć książkę — przyznaje się Agata i niepokój, wywołany tą myślą, zmniejsza się, podzielony na pół jednym zdaniem jak cięciem ostrego noża. — Więc mu pożycz. Sama wiesz, że na temat rzeźby rzymskiej nie ma lepszego opracowania. — Tak, ale on... — zaczyna Agata i urywa. Paulina patrzy na nią wyczekująco. — Widzisz, on wygląda jak Piotr... — Jakbym nie wiedziała — parska przyjaciółka, w jej dużych zielonych oczach odbija się światło. — O co ci właściwie chodzi? Agata bierze głęboki oddech. Powie to na głos. To właściwy moment i odpowiednia osoba po drugiej stronie stołu. Powinna zrozumieć. — Tylko o to, że oni mi się mylą — zaczyna nieporadnie. — To znaczy wiem, że jest ich dwóch, ale przez to, że są tacy do siebie podobni, a Piotra nie ma... Trudno to sobie wyobrazić, a jeszcze trudniej się przyzwyczaić. Patrzę na Szymona i wydaje mi się, że to Piotr. Za każdym razem, kiedy go widzę, musi minąć trochę czasu, nim uświadomię sobie, że to nie ten mężczyzna. Moje ciało wciąż ulega złudzeniu. Rozumiesz? Nie chcę mieć pretekstów, by się z nim spotykać. A z drugiej strony przebywać z nim to tak, jak przebywać z Piotrem. To kuszące. Małe oszustwo, dzięki któremu tęsknota przez chwilę wydaje się mniejsza. — Agata, tak nie można. — Paulina gładzi ją po ręce, uspokajająco dotyka chłodnych palców. — Zadzwoń do Piotra. Porozmawiaj z nim. — O czym? — Namów go, niech przyjedzie na weekend. Powiesz mu o wszystkim. Pozbierasz się. — To na nic — Agata kręci głową. — On nie przyjedzie. Napisał, że nie może się wyrwać. A poza tym... ty byś mu powiedziała na moim miejscu? — Wydaje ci się, że masz prawo to zataić? — Wydaje ci się, że mam obowiązek mu powiedzieć? Ja? Nie jestem jego matką. Skoro matka to przed nim zataiła, dlaczego ja? Paulina wierzy w szczerość. Prawda jest jej sposobem na życie. Nigdy dotąd nie była w podobnej sytuacji. Nie musiała ważyć słów jak aptekarz, który na drugiej szali ma czyjeś dobrze rozpoczęte życie. — To porozmawiaj z jego matką. Ja już nie chcę ci udzielać rad. Za duża

odpowiedzialność. Twoje życie, jego i jeszcze tego Szymona. Pożycz mu książkę i trzymaj się od niego z daleka. — Miałaś nie udzielać rad, zwłaszcza trudnych do zrealizowania w życiu. — Zaczynam się martwić — mówi Paulina, bo tylko tyle przychodzi jej do głowy. — Bądź rozsądna. W ciemnych oczach Agaty dostrzega niepewność, która ją wzrusza. Zielone oczy stają się niemal przezroczyste i bardziej błyszczące, podczas gdy czarne matowieją i nikną pod opuszczonymi nagle powiekami. — Poradzę sobie — mówi Agata bardzo cicho. Słowa brzmią jak obietnica, a może zaklęcie. Brak tylko dobrej wróżki. — Zobaczysz. Wszystko będzie dobrze. Po prostu muszę bardzo uważać. Sobota od rana zachłystuje się deszczem. Jest chłodno. Do pokoju przez uchylone okno dostaje się wilgotny oddech kropel, osiada na pościeli i sprawia, że ma się ochotę mocniej naciągnąć ją na głowę. Nie wstawać, decyduje Agata, za wszelką cenę zostać pod kołdrą. Gdyby opuściła swoją kryjówkę i stanęła w oknie, musiałaby się zachwycić zielenią, której nocny i poranny deszcz nadał nowy odcień. Skoro jednak uznaje, że nie ma się do czego spieszyć, widok za oknem także musi poczekać. Tymczasem nie trzeba nic robić, łóżko jest bezpieczną przystanią, azylem, jedynym dostępnym źródłem ciepła. Czy jest coś, co mogłoby jej dzisiaj sprawić przyjemność? Agata nie jest pewna. Zerka na telefon, leżący jak zawsze w zasięgu ręki. Może zadzwonić? Do Szymona? Usłużna pamięć podsuwa cyfry zapisane na marginesie zeszytu. Nie, strofuje ją, później zrobi to, bo mu obiecała. Ale najpierw zadzwoni do Piotra. Drżącą ręką wybiera numer. Jest południe. Nie zdawała sobie sprawy, że już tak późno, Piotr powinien mieć chyba jakąś przerwę. — Cześć, kochanie. Jego ciepły głos wywołuje ściśnięcie w gardle. Wygląda na to, że Agata przeceniła swoje siły i nie będzie w stanie z nim spokojnie rozmawiać. Zbiera się w sobie, szuka pomocy w konwencjonalnych, pozbawionych znaczenia zwrotach. — Co u ciebie? — słowa wydostają się z trudem, dygoczą od tłumionych emocji. Piotr na pewno to słyszy, ale udaje, że go to nie dotyczy. A może rzeczywiście tak jest, jej dzień jest pusty, jego wypełniony obowiązkami. Nic dziwnego, że nieobecność tylko jej daje się we znaki. — Dużo pracy — Piotr potwierdza jej przypuszczenia. Nie pomyliła się. Nie ma o czym mówić. Mimo to próbuje zmniejszyć dzielącą ich odległość. — Myślisz o mnie czasem? — głos napina się jak cięciwa łuku; dobrze, że pytanie nie jest długie i można je zadać na jednym oddechu. — Bez przerwy. — Dobra odpowiedź — Agata wie, że ironia nie służy porozumieniu, ale nie potrafi się opanować. Oddycha głęboko. Jej głos staje się niższy i pewniejszy. Piotr milczy. — Nie jesteś zbyt rozmowna — zauważa w końcu. — To cię nie powinno dziwić. Żyjemy w dwóch różnych światach. To się nazywa brak wspólnego obszaru doświadczeń. — Jest coraz lepiej. Znika napięcie mięśni. Już nie czuje łez czających się pod powiekami.

Nie chce robić Piotrowi wymówek. To nie jej wina, że słowa, które wypowiada, tak właśnie brzmią. Czy to znaczy, że już nie potrafi normalnie rozmawiać z nim przez telefon? — Wspólny obszar doświadczeń? Co się stało z tym, który był? — Piotr powołuje się na przeszłość, to wszystko, czym w tej chwili dysponuje. Jednak minione dni są jak przypadkowe kostki domina, które nie tworzą żadnej całości. Pamięta je, jak się pamięta obrazy, bez szczegółów, tylko pierwszy plan na tle mało istotnego pejzażu. Zaczyna rozumieć, że w dniu wyjazdu czas przestał działać na jego korzyść. Z każdą minutą ubywa mu wspomnień. Blakną w dziennym świetle jak źle utrwalone fotografie. — Przeszłość nie może zastąpić teraźniejszości. — Agacie wydaje się, że to prawda. — Ale jesteś tam jeszcze? — pyta Piotr i w jego głosie słychać lęk. — W moim starym życiu, do którego bardzo chcę wrócić? — Jestem — uspokaja go. — Jeszcze jestem. Przyjedź tu na chwilę. — Jest dużo racji w określeniu „mam gorącą prośbę", choć nie zawsze można go użyć w obawie przed śmiesznością. Ta prośba wymyka się mimo woli. Agata wie, że spotka się z odmową i żałuje, że się nie powstrzymała. — Nic nie mów — dodaje szybko, zanim padnie odpowiedź: Nie mogę. Nie chcę. Nie teraz. Piotr nic nie mówi. — Zadzwonię — obiecuje, gdy cisza trwa już tak długo, że obojgu wydaje się nie do zniesienia. — Pamiętaj, że cię kocham. Mnie też jest ciężko. Agata ma ochotę rzucić telefonem o podłogę. Rozmowy są tak samo dziwne jak listy, myśli, z tą różnicą, że listy łatwiej znieść. Nie zawierają szarpiących nerwy didaskaliów, opisujących ton głosu czy zbyt długie milczenie, które może mieć tysiące znaczeń. Słowa pisane od początku należą do adresata, nie trzeba ich wydzierać rozmówcy wbrew jego woli, nie trzeba drżeć, czekając, aż się odezwie. Słowa wypowiadane są ułomne. Jeszcze jedna rozmowa, przypomina się nagle Agacie. Chce mieć ją już za sobą. Znowu sięga po telefon i dotyka przycisków. Niechętnie, z obawą. Na wyświetlaczu pojawia się numer, który kilka dni temu Szymon zapisał w jej notatniku. Zamyka oczy i słyszy głos Piotra. Teraz może wszystko zacząć od nowa. Czas robi salto, gubi kolejność wydarzeń, wprowadza zamęt wśród postaci dramatu. To nic. Uczucie ulgi jest jak okład z lodu. Żeby się tylko za szybko nie rozpuścił. Szymon lubi dżdżyste sobotnie poranki, nawet te majowe. Za to, że nie musi wstawać, jeśli nie ma na to ochoty, za spokój na wpół śpiących minut, za ciepły oddech Anity tuż przy uchu i złoty połysk jej skóry, gdy leniwie zaczepia biodrem o jego udo. W takich chwilach nie może oprzeć się wrażeniu, że jest ich tylko dwoje na niewielkiej wysepce pościeli wolnej od deszczu. To chyba jest szczęście, myśli, rozczesując palcami jasne włosy leżącej obok kobiety, stan tyle razy definiowany przez filozofów. Zawsze niedoskonale. Tymczasem rozpoznać szczęście nie jest trudno, pod warunkiem że ma się odpowiedni stosunek do ludzi, siebie i świata. Dźwięk telefonu wdziera się w jego myśli i sprawia, że Anita unosi głowę, patrzy na Szymona z wyrzutem, bo zapomniał na noc wyłączyć komórkę. — Już jedenasta. Środek dnia. Ludzie mają prawo dzwonić — usprawiedliwia się przed nią z uśmiechem. — Nie wstawaj jeszcze. Słucham — mówi do intruza, który zdobył się na odwagę

i zakłócił poranną harmonię. — Agata? Cześć — jest zaskoczony, nie przypuszczał, że ona dotrzyma obietnicy, ale się cieszy. Niełatwo dotrzeć do niektórych opracowań, a to, które od niej dostanie, jest jednym z najważniejszych. — Do ciebie? Dobrze. Zajrzę po południu. Może przestanie padać. Podaj mi adres. Nie, nie mam czym zapisać, zapamiętam. Przy Tamce? Nie wiem który, słabo znam miasto, ale jakoś trafię. Dziękuję za telefon. Agata przerywa połączenie, ale jej głos wciąż brzmi mu w uszach, niepokojący, pełen tajonego napięcia, które on usłyszał mimo jej starań. Dlaczego, zastanawia się Szymon. — To była twoja nowa znajoma? — Anita wspiera się na łokciu, włosy pszeniczną kaskadą opadają na nagie ramię i Szymon, patrząc na nią jak na obraz, zapomina o pytaniu. Przypomina Renoira, i może trochę Ingresa, ocenia z wprawą przynależną historykowi sztuki. W nieco innej gamie barwnej, bo w powietrzu jest za mało światła. Ale jest w niej ta sama miękkość rozproszonego perłowego blasku. — Kochanie — upomina go modelka z obrazu, łagodnie, bo jego zapatrzenie jej schlebia — mówię do ciebie. — Szymon przytomnieje. — Tak, to ta dziewczyna, którą poznałem w bibliotece. Bardzo ładna i bardzo dziwna. — Ale także życzliwa. — Nie rozumiem, dlaczego udzielił mi się jej niepokój. Cały czas mam wrażenie, że czegoś nie wiem. — Czego? Szymon wzrusza ramionami. Przygarnia Anitę ramieniem, ale to nie pomaga. — Zaprosiłabyś do domu mężczyznę, którego widziałaś dwa razy w życiu? — pyta nagle, gdy jej się wydaje, że zapomniał o całej sprawie. — To zależy — mruczy w odpowiedzi. — Weź pod uwagę pogodę, widocznie nie chce jej się wychodzić z domu, żeby się z tobą spotkać na neutralnym gruncie. — Ale zaprosiłabyś? Tak czy nie? — Pewnie nie. — No właśnie — odpręża się Szymon. Jest przekonany, że odnalazł przyczynę własnej niepewności. — Pójdziesz tam ze mną? — Chyba nie. Mnie też, tak jak i jej, nie chce się wychodzić z domu. Poradzisz sobie beze mnie. Tylko nie ulegaj nastrojom — poucza go żartobliwie. — Ta dziewczyna chce ci oddać przysługę, nie jest wiedźmą i nie zastawia na ciebie pułapki. — Nie byłbym taki pewien. — Zarozumialec — mówi Anita i uśmiecha się przekornie. — Nie jesteś aż tak przystojny. Popołudnie znaczy twarze przechodniów lekką mgiełką wilgoci, mokre włosy błyszczą i lgną do czoła. Nie warto otwierać parasola, kropelki wody są niewidoczne, a przy tym dość ciepłe. W dotyku przypominają aksamit, miękki, połyskliwy materiał w popielatym kolorze. Szymon pogrążony w myślach nie czuje jednak na skórze czułości deszczu. Jego niepokój się wzmaga. Sprawia, że przyspiesza kroku, niemal biegnie do tramwaju, a później do autobusu, którym ma zamiar dojechać na Powiśle. Towarzyszy mu wspomnienie Anity, jej uległa bujność, którą odbiera jak dar, za każdym razem, gdy

miłość, która jest między nimi, staje się ciałem. To wspomnienie jest teraz sojusznikiem najbardziej godnym zaufania. Przywołuje je uparcie, gdy za mokrą szybą przesuwają się kolejne skrzyżowania. Wysiada u zbiegu Świętokrzyskiej i Nowego Światu. Anita powiedziała, że stąd będzie miał bliżej, niż gdyby się wspinał Tamką pod górę. Idzie więc przed siebie, po lewej stronie mija szpital dziecięcy, ulica biegnie w dół i skręca w prawo, a zaraz potem w lewo. Szymon widzi przed sobą wysoki blok, dokładnie na zakręcie, geometryczny wybryk współczesnej architektury wśród starej zabudowy. Stoi niezdecydowany, iść, nie iść, znowu dopadają go wątpliwości. To irracjonalne, mówi do siebie, skoro jestem już tutaj, wejdę tylko na moment. Szóste piętro, przypomina sobie; jest już w sieni, odnajduje windę. Ta unosi go z trudem, każde skrzypnięcie jest jak westchnienie, jakby chciała się zatrzymać i zaczerpnąć tchu. Agata otwiera drzwi, zanim on naciska na dzwonek. Zupełnie jakby trwała w oczekiwaniu przy judaszu. W progu ich stopy prawie się zderzają. — Jesteś — mówi na powitanie. — Słyszałam windę, pomyślałam, że to ty. Patrzy na niego z natężeniem, tak samo jak w bibliotece, gdy spotkali się po raz pierwszy. Włosy zebrane w dwa warkoczyki odrzuciła na plecy. Nie pasuje do niej ta fryzura. Nie ma w sobie nic z dziewczynki. Jest kobietą świadomą swej urody, Szymon jest pewien, że potrafi dobrze wykorzystać tę wiedzę. Bezwiednie robi krok do tyłu, jakby się chciał uwolnić spod jej uroku. — Wejdź — zaprasza do środka i usuwa się na bok, robiąc mu przejście, a on, wsuwa się do mieszkania, chociaż idąc tu, miał zamiar odebrać książkę, zamienić z nią z grzeczności kilka zwyczajnych zdań i wracać. — Tylko na chwilę — zastrzega od razu i rozgrzesza się jednocześnie. Czarne oczy patrzą mu w twarz przenikliwie, wyczekująco. Czego ona ode mnie chce, zastanawia się Szymon, ale na odwrót jest już za późno. — Rozgość się, herbata czy kawa? — głos Agaty płynie z kuchni, Szymon idzie za nim, wystarczy zrobić kilka kroków, minąć wejście do sypialni, gdzie przez uchylone drzwi widać róg łóżka nakrytego zieloną narzutą, po drugiej stronie korytarza wejście do drugiego pokoju, by znaleźć się w niewielkim pomieszczeniu z widokiem na opadającą ku Wiśle Tamkę. Pełzną nią samochody o grzbietach błyszczących od wilgoci. — Ja też lubię patrzeć przez nie w dół — mówi Agata, nalewając wrzątek do kubków. Szymon nie jest pewien, czy ma na myśli widok pod oknem, czy miasto staczające się łagodnie ku rzece. — Czarna z dwiema łyżeczkami cukru? — Nie, z jedną — poprawia odruchowo, dopiero po chwili uderza go zastanawiająca pewność, pobrzmiewająca w jej pytaniu. Punkt dla ciebie, myśli Agata, widocznie są między wami jakieś różnice. Tymczasem Szymon odrywa wzrok od okna i zaczyna się rozglądać. Czuje się tu bardzo swobodnie, odpowiadają mu kolory ścian, kształty mebli, przestronność kuchennego wnętrza, wyposażonego oszczędnie, z męską rozwagą. Wygląd pokoju, do którego przechodzą, niosąc parujące kubki, utwierdza go w przekonaniu, że wystrój mieszkania, w którym znalazł się przypadkiem, pozostaje w zgodzie z jego upodobaniami. Nie ma w nim tylko zdjęć, które on na pewno postawiłby na półkach albo powiesił na ścianach. Nie wie, że Agata przed jego wizytą ukryła wszystkie w szafie w

sypialni. — To zabawne — mówi w końcu, szukając sobie miejsca na kanapie — mam wrażenie, jakbym sam to mieszkanie urządził. To prawie niemożliwe. Jakie masz kafelki w łazience? — Błękit z wanilią — odpowiada Agata. Mogłaby dodać, że w gruncie rzeczy nie jest to jej łazienka i nie ona decydowała o tonacji glazury, ale nie mówi nic więcej. Szymon patrzy na nią z niedowierzaniem. — Żartujesz, prawda? — Agata nie odzywa się, tylko powoli przecząco kręci głową. — A więc nie żartujesz. Nie sądziłem, że dwie osoby mogą mieć aż tak podobny gust. — Widocznie mogą — potwierdza jego słowa, myśląc o koszuli, którą miał na sobie, gdy się poznali. Podobieństwo dotyczy nie tylko upodobań, rozwija zdanie w myślach, także rysów twarzy, sylwetki, głosu, gestów i charakteru pisma. Nigdy bym nie uwierzyła, że można skopiować czwórkę Piotra, prostym kreskom nadać formę łuków, dokładnie w tych samych miejscach. A ty to zrobiłeś. Chociaż o tym nie wiesz. — Czemu tak na mnie patrzysz? — Przepraszam, zamyśliłam się. Jak sobie radzisz w Warszawie? — pyta Agata. Może to jedyna okazja, by dowiedzieć się czegoś o mężczyźnie, którego obecność daje jej złudne poczucie ukojenia. — Wciąż się gubię. Minie jeszcze dużo czasu, nim to się zmieni. — Szymon przypomina sobie poranną wymianę zdań, szczegółowe instrukcje Agaty związane z topografią tej części miasta. — Całe życie mieszkałem w Poznaniu. — Gdzie mieszkasz? — Na Ochocie, moja narzeczona ma tam mieszkanie. — Narzeczona — powtarza jak echo Agata. Lubicie deklaracje, pewność, że nikt wam nie odbierze tego, co się wam należy. Dotknięte, nie kupione, my śli z goryczą. — Dałeś jej coś takiego? — podnosi do góry prawą dłoń i obraca ku rozmówcy tak, by mógł podziwiać pierścionek na palcu. — Nie tak ładny — przyznaje Szymon, który nie bardzo rozumie jej wzburzenia — już ci to powiedziałem. — Tak, rzeczywiście — mówi Agata. Szymon przygląda się jej ze współczuciem. — On tu mieszka? — pyta. Agata potakuje, czarne warkocze tańczą na ramionach. — Gdzie jest teraz? — Wyjechał. Na długo. — Ale wróci — podsuwa jej Szymon. Agata spogląda na niego chmurnie. Już to kiedyś słyszała. Na dworcu, przypomina sobie, tego dnia, kiedy Piotr wyjechał. Z jej ust powoli znika drwiący grymas. — Zmieniam się — mówi bezradnie. — Być może zastanie zupełnie inną kobietę. Chwila, którą Szymon zamierzał spędzić w mieszkaniu, mogącym należeć do niego, niepostrzeżenie rozciąga się w trzy kwadranse, a później w dwie godziny. Telefon Anity zastaje go na kanapie nad drugim kubkiem kawy. Agata śledzi wzrokiem ruch nadgarstka, gdy spogląda na zegarek. — Przepraszam, zasiedziałem się — mówi do telefonu, ale patrzy na nią, jakby przeprosiny należały się obu kobietom. Agata uśmiecha się lekko, kąciki ust delikatnie się unoszą, a w oczach odbija się

sympatia. Nie ma sprawy, mówi bezgłośnie. Właściwie jesteśmy rodziną, chciałaby mu wyznać, ale to chyba nie najlepszy moment i ona nie jest odpowiednią osobą. Instynktownie wyczuwa, że Szymon jest zdziwiony jej zachowaniem, bezpośredniością, z jaką go traktuje, zaproszeniem, które przyjął, choć na pewno nie rozumie, dlaczego zaprosiła do domu obcego człowieka. Wyjaśnienia muszą poczekać. A skoro on jest obok, ona może bezkarnie na niego patrzeć, porównywać jego twarz z twarzą Piotra, bawić się z własną tęsknotą w ciuciubabkę. Dopóki on nie wyjdzie. Szymon kończy rozmowę. Anita jest rozsądną osobą. Jego przedłużająca się nieobecność zawsze budzi w niej niepokój, który mija, gdy ukochany odbiera telefon. Może jej wszystko wyjaśnić. Teraz też ma zamiar to zrobić. Opowie jej o tym spotkaniu. Agata odnosi się do niego tak, jakby się znali od dawna, sprawia wrażenie bardzo osamotnionej, na pewno można jej pomóc. Czasem wystarczy czyjeś towarzystwo. Czyjeś. Czy moje, zastanawia się Szymon, dlaczego wciąż wydaje mi się, że jej chodzi o mnie. I co to właściwie znaczy? Już wie, że mieszkam z kobietą, jednak patrzy na mnie tak, że Anicie na pewno by się to nie spodobało. A przy tym jest naturalna, nie gra żadnej roli, jej smutek nie jest na pokaz, nie domaga się pocieszenia. W każdym razie ja nie czuję się w obowiązku być pocieszycielem. Te warkocze też zaplotła specjalnie, z rozpuszczonymi włosami wydawała się bardziej kobieca, niebezpieczna. Piękno pozostawione samo sobie, przychodzi mu jeszcze do głowy, nikomu niepotrzebne. Chociaż to nie do końca prawda, przyznaje się do słabości Szymon, bo dobrze móc na nią czasem popatrzeć. — Muszę się zbierać — mówi, podnosząc się od stołu. Agata nie próbuje go zatrzymać. Stara się zapamiętać jego twarz, bo twarzy Piotra nie pamięta. Zamyka oczy i nie potrafi wyobrazić sobie jej rysów. Może dzisiaj się uda. Mężczyzna stoi niezdecydowany w przedpokoju, chciałby powiedzieć coś ważnego, co pomogłoby jej przetrwać wieczór, wie o niej dość, by móc uczestniczyć w jej odosobnieniu. Brakuje mu słów, a gesty przecież nie wchodzą w grę. Agata jest bardzo blisko, czuje jego zapach, inny niż ten, do którego przywykła. Na pewno wydaje mu się śmieszna, tym bardziej, że on nie zna przyczyny jej zagubienia. — Idź już, bo Anita czeka — ratuje się. Kto wie, co mogłaby jeszcze powiedzieć lub zrobić, gdyby przestała nad sobą panować. — Dziękuję za miłe towarzystwo. — Ja dziękuję — odpowiada Szymon machinalnie, tak jak go nauczono, dobre wychowanie niejednego już uratowało z gorszej opresji. — Trzymaj się. I zadzwoń, jeśli będziesz chciała porozmawiać. A ja się odezwę, jak ją przeczytam — wskazuje na cel swojej wizyty, zawinięty w kolorową plastikową torbę. Na zewnątrz ciągle pada. W powietrzu unosi się aromat mokrej ziemi. Stary dom jest duży, piętrowy, porośnięty dzikim winem, które miłosiernie skrywa brunatną szarość chropowatych ścian. Dzięki temu budynek wygląda niemal starożytnie wśród innych willi Starego Żoliborza. Nie jest ładny, ale na pewno wygodny, biorąc pod uwagę jego zewnętrzne rozmiary. I na pewno zbyt rozległy dla dwóch mieszkających w nim osób. Gdy samochód wjeżdża na podjazd, w oknie na parterze pojawia się kobieca twarz. Znika, nim mężczyzna siedzący za kierownicą zdąży ją zauważyć. Pachną bzy rosnące wzdłuż ogrodzenia. Mają pełne ciemnofioletowe kiście. Ich zapach przenika do domu przez uchylone okna.

Stanisław zamyka bramę i z ociąganiem pokonuje trzy schodki prowadzące do drzwi wejściowych. Żona wita go w przedpokoju, wycierając dłonie ściereczką do naczyń. Pocałunek jest oficjalny, trochę z przyzwyczajenia, trochę po to, by odmiennym zachowaniem nie wzbudzać zainteresowania. Zresztą o tym ostatnim trudno byłoby mówić, skoro oboje dawno zamienili pytania na krótkie komunikaty. Jakby przestały ich obchodzić sprawy i przeżycia współmałżonka. Kobieta podnosi na męża jasne oczy. Kiedyś była bardzo ładna, mimo zmarszczek na tle rówieśnic wciąż wygląda młodo. Dba o figurę, nieźle się ubiera. Włosy farbuje na kasztanowo. Regularnie bywa u fryzjera. Robi to dla siebie. Stanisław i tak nie zauważa różnicy. Nie pamięta, kiedy przestała mieć o to do niego pretensje. Wysypia się, odkąd przestała dzielić z mężem sypialnię. Sen to najlepszy kosmetyk, usłyszała kiedyś w telewizji i uwierzyła. Człowiek pozbawiony oparcia potrafi uwierzyć we wszystko, by poprawić sobie samopoczucie. Od tamtej pory żyje w przeświadczeniu, że sen nie jest stratą czasu. Dzięki temu często czuje się rozgrzeszona. Ma na imię Wanda i niedługo skończy pięćdziesiąt trzy lata. Mężczyzna powoli zdejmuje płaszcz i wiesza go w szafie, a gdy się odwraca, napotyka szare i odrobinę rozczarowane spojrzenie żony. Przez chwilę stoją bardzo blisko siebie. Ich dłonie najlepiej wyrażają zaskoczenie nietypową sytuacją. Wanda wciąż ściska kurczowo miękki materiał, Stanisław ręce ma wyciągnięte, jakby ostatnia wykonana przez niego czynność trwała jeszcze w jego umyśle. Opanowuje się pierwszy i by nadać gestowi należne mu eleganckie zakończenie, a może także z innych powodów, które tylko jemu są znane, obejmuje kobietę i przytula ją do siebie. Jest zbyt oszołomiona jego zachowaniem, by stawiać opór. Stać ją jednak na to, by nie odwzajemnić uścisku, który odbiera jako naruszenie własnej, z trudem zaakceptowanej izolacji. — Obiad na stole. Wystygnie ci — komunikuje chłodno i wysuwa się z objęć męża zdecydowanym ruchem. Jakby był jeszcze jednym sprzętem kuchennym, który trzeba ominąć. Chciałaby odejść, ale jego wzrok zatrzymuje ją na miejscu. — Nie szkodzi — mówi Stanisław, któremu kontakt fizyczny przywraca pamięć, a ta sprawia, że czuje się coraz bardziej winny. Jest poruszony biernością żony. Znowu wyciąga dłoń w jej kierunku, a ona świadomie robi kilka kroków do tyłu. Żeby go zranić. I żeby zranić siebie. Choć to nie do końca prawda, bo na pewne rzeczy zdołała się już uodpornić. Brak zainteresowania ze strony męża, niezmienny, mimo niekontrolowanych przejawów czułości, z pewnością do nich należy. Zatem tylko on odczuje jej oschłość. Odczuje ją jako karę. Dotkliwą i zasłużoną. Nie ma prawa jej dotykać. Sam się go wyrzekł. — Wando, co się stało? — pyta Stanisław niespokojnie, choć doskonale wie, że to jej należy się wyjaśnienie. Kiedy przestałaś mnie kochać? Dlaczego wciąż jesteś mi tak bliska? Analizując w myślach te dwa pytania, milknie pod jej spojrzeniem. — Właśnie, co się stało? — powtarza za nim kobieta cichym głosem o przyjemnym, głębokim brzmieniu. Mąż stoi przed nią bez słowa. Chciałby jej wytłumaczyć, ale nie potrafi. Bo co miałby powiedzieć: że ostatnio wzrusza go ludzka słabość, że stał się bardziej wrażliwy na piękno, że zaczął cenić uczucia innych, a także jej uczucia i swoje własne? Lepiej późno niż wcale, powiedziałaby z ironią, a on musiałby przyznać jej rację. Ale zabolałby go ten ton i niedowierzanie malujące się na jej twarzy. A może powinien zacząć od tego, że spotkał kobietę, dzięki której zrozumiał, jak wiele stracił i ile ma jeszcze do stracenia?

Właściwie nawet nie spotkał, a zobaczył. Przypadkiem. I od tamtej pory nie może uwolnić się od myśli, że wszystko da się naprawić. Wszystko, uniosłaby brwi Wanda, zdziwiona jego niezachwianą pewnością, jak sobie to wyobrażasz? A ja? Co ze mną? Poznałam już twoją obojętność, przywykłam do niej. Nie oczekuję, że się zmienisz. Nikt nie zmienia się w tym wieku, dlaczego ty miałbyś być wyjątkiem? — Nic. Nic się nie stało — mówi w końcu Stanisław, bo nie umie się zdobyć na heroizm wyjaśnień. Pod badawczym wzrokiem żony traci całą pewność siebie. Uświadamia sobie nagle, że ma bardzo mało czasu na to, by odzyskać jej zaufanie, szacunek, bo przecież nie miłość, i prawo do zachowania wspomnień. CZERWIEC Kochanie, co takiego stało się ostatnio, że przedstawiłaś mi alternatywne zakończenie Odysei? Twoja historia wcale nie była zabawna, była za to niepokojąca i okrutna. Wydawało mi się, że daleka jesteś od takich literackich skojarzeń. Odkąd dostałem Twój list, myślę o tym „gdyby", które rozwinęłaś w opowieść, czyniąc z nas jej bohaterów. Co mogę Ci odpowiedzieć? Prowadzę tu życie żołnierza, poddanego ciągłej dyscyplinie i niekończącym się manewrom. W tym sensie rzeczywiście mam z Odysem wiele wspólnego. Moje ciało jest równie twarde i zahartowane, jak twoje miękkie i doskonałe. Marzę o tym, by Cię dotknąć. Tęsknię. Obiecuję, że mój powrót nie potrwa dziesięć lat. Nie opowiadaj mi więcej podobnych historii i nie wystawiaj mojej cierpliwości na próbę. Samotny człowiek (żeby dopowiedzieć myśl, którą zaczęłaś) potrzebuje w życiu choć jednej rzeczy, której może być pewien. W moim — Ty jesteś pewnikiem. I nie wmawiaj mi, że o tym nie wiesz. Ja wierzę, że to się nigdy nie zmieni. Żałuję, że musimy przez to przejść z mojej winy. Kocham. Piotr „Co takiego stało się ostatnio", odczytuje Agata powtórnie pierwsze zdanie, jakby poprzednio nie dotarł do niej jego sens. To zależy, o co pytasz, wchodzi w dialog z nieobecnym, którego ręka pozostawiła na papierze dobrze znany wzór pisma. Z rzeczy, które cię interesują, nie wydarzyła się żadna. Penelopa siedzi w domu, tam, gdzie ją pozostawiłeś, nie tka tylko dlatego, że nie umie, szuka sobie innych zajęć, bardziej przystających do współczesności. Z rzeczy, o których nie wiesz, żadnej nie może ci jeszcze wyjawić, musisz więc żyć w nieświadomości, w tym jednym zdany na jej dobrą wolę. — Twoje listy zawsze niweczą mój kruchy spokój, podobnie jak telefony — mówi na głos. To się jej ostatnio coraz częściej zdarza. Gdyby nie Paulina, byłaby zdana wyłącznie na własne towarzystwo. Na ogół mówi do Piotra. To wszystko, co narasta w niej, a czego nie potrafi powiedzieć do słuchawki, znajduje ujście, gdy wchodzi do mieszkania i zamyka drzwi. Upływ czasu nie łagodzi jej żalu, nie umniejsza pretensji. Dni wykreślane z kalendarza wyglądają równie żałobnie, jak te, które ma jeszcze przed sobą. Czerwień niedziel jest drwiną, którą znosi co tydzień ze stoickim uśmiechem osoby dobrze przygotowanej.

Czasem pisze list, który ląduje w koszu, rzadziej taki, który wysyła. Myśli o Szymonie, ale do niego nie dzwoni. Czeka. Sama nie wie na co. Kobieta w progu wydaje się zaskoczona jej widokiem. Marszczy czarną brew, w tym mimowolnym ruchu znajduje wyraz jej ciekawość, niepokój i zniecierpliwienie. — Agata — mówi, wygładzając dłońmi niewidoczne fałdy spódnicy, której wzór zapiera dziewczynie dech w piersiach. — Myślałam, że to mój mąż. Wyszedł na chwilę i przepadł. Wejdź, proszę, u Piotra wszystko w porządku? — Przepraszam, że zjawiam się bez zapowiedzi. Nie miałam tego w planie, po prostu przechodziłam i pomyślałam, że wstąpię. U Piotra chyba wszystko dobrze — słowa płyną wartko, brzmią jak lekcja wyuczona na pamięć. Najważniejszy jest dobry początek, myśli. Po co ja tu właściwie przyszłam? Te dwie kobiety słabo się znają, rozmawiały ze sobą zaledwie kilka razy, zawsze na błahe tematy. Być może teraz się to zmieni. Starsza patrzy na młodszą chłodnymi oczami. Agata nieraz zastanawiała się, do kogo Piotr jest podobny. Już wie, że nie do niej. Niebieskie tęczówki są jak znalezione na plaży okruchy szkła o wygładzonych przez wodę i piasek brzegach, mierzą ją ze spokojem, który ma ochotę zakłócić jednym celnym zdaniem. Konserwator tkanin, przypominają jej się słowa Piotra, to stąd ta niesamowita spódnica i wschodni dywan na ścianie, wyglądający bardzo przekonująco. — Nie pani go urodziła, prawda? — zaczyna, bo pytanie, które prócz spokoju dostrzega w oczach kobiety, jest aż nazbyt czytelne. Jest jej winna wyjaśnienie, skoro przyszła bez uprzedzenia. Obserwuje, jak na twarzy tamtej pojawia się niedowierzanie, a zaraz po nim strach. Niepotrzebnie. Ona chce tylko przekazać komuś wiedzę, która jej ciąży. Upewnić się i zrozumieć. — Jak się dowiedziałaś? — Matka Piotra, a raczej ta, którą on zwykł tak nazywać, siedzi z nogą założoną na nogę, nagle skupiona i czujna. Zaplata dłonie na kolanie i skóra na kostkach napina się, bieleje nienaturalnie, podobnie jak nagle blednie twarz. — Poznałam jego brata bliźniaka. Wiedziała pani, że go ma? Przeczy ruchem głowy w ciszy, która dzwoni w uszach. Agata nie wie, czy jej wierzyć. Jednak po co miałaby kłamać. — Kiedy go adoptowaliśmy, powiedziano nam, że jest jedynakiem — przerywa nagle, jej dłoń nieruchomieje w powietrzu, ten ruch wyraża wahanie i chęć usprawiedliwienia. — Właściwie to nie tak... Skoro wiesz już tyle, nie ma powodów, by ukrywać resztę. Nie mogliśmy zabrać ich obu. Tamta druga para także nie. Cieszyłam się, że obaj będą mieć dom. Byli zbyt mali, by cokolwiek zapamiętać, nawet siebie nawzajem. Zdecydowaliśmy się na adopcję całkowitą, co oznacza, że w akcie urodzenia figurujemy jako jedyni rodzice. Uznaliśmy, że chłopcy nie powinni się kontaktować. Mieszkaliśmy w różnych miastach. Nie było powodów do niepokoju. Z biegiem lat przestaliśmy o tym myśleć. — Kim są jego prawdziwi rodzice? — To jacyś biedni ludzie. Nigdy ich nie widziałam. Sąd odebrał im prawa rodzicielskie, gdy Piotr miał dziesięć miesięcy. Nie mogliśmy mieć własnych dzieci i w tym jednym dopisało nam szczęście, bo postępowanie adopcyjne trwało bardzo krótko. To rzadkość — matka Piotra milknie i patrzy na Agatę z namysłem. — Gdyby nie ty, nikt by się nie dowiedział.

— Chyba, że przypadkiem by się spotkali. — Tylko wtedy. Ale to się przecież nie zdarza w takim mieście jak Warszawa, prawda? — To się zdarza zawsze, zwłaszcza wtedy, gdy tego nie chcemy. Obie wiedzą, że to prawda. Matka Piotra od lat żyje w strachu, że on dowie się od kogoś innego. I boi się powiedzieć mu sama. Agata zna jej rozterkę. Za każdym razem, gdy spotyka się z Szymonem, ma ochotę pokazać mu zdjęcie Piotra. Żeby ją lepiej zrozumiał, żeby czuł się z nią mocniej związany. I żeby mogła być bliżej niego. Starsza kobieta czuje ulgę. Szczerość jest komfortem, na który pozwala sobie tylko wtedy, gdy ma pewność, że nikogo nie dotknie. Teraz też dobiera słowa, z których składa pytanie. — Dlatego się zjawiłaś? Żeby mnie o to zapytać? Agata unosi głowę. Cień pada na dolną powiekę i policzek, gdy przysuwa się i dotyka dłonią wzorzystej spódnicy. — Chciałam, żeby pani wiedziała. Sama nie umiem sobie z tym poradzić. — Powiesz mu? A może już powiedziałaś? — kobieta patrzy z napięciem na młodą dziewczynę, której wizyta postawiła pod znakiem zapytania ostatnie trzydzieści lat jej życia. — Gdybym uznała, że mam prawo mu powiedzieć, nie przyszłabym do pani. Przez chwilę nawet mnie to kusiło — Agata uśmiecha się przepraszająco. — Gdybym mu powiedziała, na pewno rzuciłby wszystko i przyjechał. Ale nie przyszedłby do mnie, tylko tutaj. Domagałby się wyjaśnień. W końcu to pani wychowała go na człowieka, którym jest. Nie miałby dla mnie czasu, oswajałby się z nową historią swojego życia. Tkwiłby tutaj, chcąc poznać szczegóły. A potem, po dwóch czy trzech dniach wróciłby do Gdańska, do pracy. Niewiele bym na tym zyskała. I może przy tej okazji obie straciłybyśmy jego zaufanie. Agata na ogół nie mówi dużo. Ta przemowa wyczerpuje ją, pozbawia tchu. W jej spojrzeniu jest smutek, ale także chęć porozumienia. W jasnych oczach na mgnienie pojawia się cień uśmiechu i zaraz znika pod pomalowanymi szarobrązowym cieniem powiekami. — Mądra z ciebie dziewczyna — w głosie kobiety Agata słyszy uznanie, na które nie zasługuje. — Nie — wyjaśnia cierpliwie — tylko bardzo samotna. I o tę samotność trochę dojrzalsza, niż mogłoby się wydawać. — Zawiódł cię, wyjeżdżając. — Zawiódł — stara się mówić bez emocji. — Nie jestem pewna, czy chcę go jeszcze widzieć. Ale może to minie. — Wytrzymaj. Proszę w jego imieniu. On cię bardzo kocha. — Widocznie to nie wystarczy. Łatwo kochać, gdy się dyktuje warunki. Gdy wszystkie decyzje podejmuje się bez konsultacji. Trudniej, gdy jest się wciąż stawianym przed faktem. Nie sądzi pani, że miłość powinna wyglądać nieco inaczej? Dlaczego nie nauczyła go pani liczyć się z uczuciami innych? — głos staje się cichszy, łamie się tam, gdzie Agata powinna postawić znak zapytania. Nie sposób zmusić go do uległości. Matka Piotra obejmuje ją ramionami, przytula oporną głowę do swojego policzka, osłania własnym ciałem przed okrucieństwem słów, które w równym stopniu ranią je obie. Przytrzymuje rozedrgane kruche ramiona, przywodzące na myśl łuki gotyckich

sklepień. Pozwala, by łzy, które płyną niepowstrzymanie, wsiąkały w miękki materiał bluzki. — Wszystko będzie dobrze — powtarza starą formułę pocieszenia, jakby odmawiała litanię. — Zobaczysz. Zadzwonię do niego, przekonam, żeby przyjechał. Już dawno mieliśmy mu powiedzieć, ale brakowało nam odwagi. Chcę, żebyś przy tym była. Piotr tutaj? Wcześniej niż w listopadzie? Agacie wydaje się to niemożliwe. On zawsze robi to, co uprzednio zapowiedział. Trudno uwierzyć, że mogłoby być inaczej. Na wszelki wypadek jednak nic nie mówi. Może ta kobieta wie o nim więcej niż ona, może ma na syna magiczny wpływ i zna zaklęcie, które go sprowadzi do Warszawy. Niech go użyje, nie będzie jej przeszkadzać. Przywiera mocniej do ciepłego ramienia. Pachnie domem, którego Agata nie ma, odkąd mieszka sama, więc chłonie ten zapach, próbując dociec, z jakich nut się składa. Chce je rozpoznać, zapamiętać i zabrać ze sobą jak dobre wspomnienia. Z każdym dniem Piotrowi coraz trudniej wstawać do pracy. Codzienne czynności, o których śnił w zimie, przestały mu sprawiać przyjemność. Nie czuje się ani wolny, ani niezależny. Bagaż, który przywiózł ze sobą, nie ogranicza się tylko do plecaka pełnego mocno zużytej odzieży i pary starych butów, jest znacznie cięższy i bardziej absorbujący. Nie da się go zostawić w kącie, Piotr wszędzie nosi ze sobą myśl o Agacie, swoją tęsknotę i troskę o wspólną przyszłość. W rozmowach przez telefon odkrywa kobietę, której nie znał. Jej listy nie mają nic wspólnego z rzeczywistością. Gdyby napisała wprost, zżyma się za każdym razem, czytając je na nowo, a nie bawiła się w opowiadanie historii nie z tej ziemi. Przyjąłby każdy wyrzut. Nigdy nie był mocny w czytaniu między wierszami. Nie wie, jak powinien postąpić. Czy jego wyjazd do domu może cokolwiek zmienić albo ułatwić? Dwa dni zamknięte w klatce kalendarza, wypełnione miło ścią i żalem, których nie sposób rozdzielić. Najpierw gwałtowne, a później celebrowane pragnienie, którego nie da się zaspokoić na zapas. Pewny jest tylko jednego, że ją traci, na razie powoli, po kawałku, lecz nieodwołalnie. Może się zdarzyć, że któregoś dnia zadzwoni i powie mu, że to koniec. A on po powrocie zastanie drzwi mieszkania zamknięte na głucho. Nie przesadzajmy, myśli w chwilę później, odzywa się w nim dawny Piotr, ten sprzed Agaty, niepokorny i arogancki, tyle osób wyjeżdża do pracy. Ona musi zrozumieć. Ja nie mogę tak tęsknić. Tęskni jednak i nic go nie cieszy. Praca na świeżym powietrzu, właściwa decyzja, która dowodzi wiedzy i doświadczenia, kierowanie grupą ludzi to już tylko elementy codzienności, z których nie wynika nic poza znużeniem. Trudno się z tym pogodzić. Piotrowi brakuje uczucia spełnienia, które towarzyszyło mu zwykle, gdy zasypiał. Zamyka oczy i widzi Agatę we wrzosowej pościeli. Przedziałek na pochylonej głowie, krucze włosy na mlecznym ramieniu. Niepostrzeżenie zapada w sen. Obraz znika, gdy jego mózg kataloguje wydarzenia, myśli i bodźce ostatniej doby. Pojawia się znowu tuż przed świtem. Rano Piotr nic nie pamięta. Po źle przespanej nocy nie reaguje na budzik. Jego komórka zanosi się dźwiękiem długą chwilę, nim on zdobywa się na to, by podnieść rękę i zdusić melodię w połowie taktu.

Po chwili zaczyna dzwonić znowu. Tym razem to telefon. Agata. Nikt inny nie dzwoniłby o tej porze. Nie ma siły z nią rozmawiać. Szarą smugą cienia dosięga go przygnębienie. Ledwie telefon milknie, zaczyna żałować, że nie odebrał. Oddzwonię, decyduje. W tym momencie dzwonek telefonu rozlega się znowu. — Dlaczego nie odbierasz? — Mama? — zaskakuje go głos po drugiej stronie. — Dlaczego dzwonisz o tej porze, stało się coś? — Nie, synku. Bałam się, że potem nie będziesz miał czasu rozmawiać. Agata powiedziała mi, że o tej porze wstajesz. — Można tak powiedzieć. Ciągle jeszcze leżę — mówi Piotr do słuchawki. — Widziałaś się z Agatą? — Tak — głos zanika na chwilę i Piotr siada na posłaniu, żeby lepiej słyszeć. Niepokoi się. Agata jest skryta. Nie szuka pomocy u innych. Z własnym smutkiem rozprawia się sama. — Była u mnie wczoraj — dobiega go z daleka. — Mamo, powiedz mi, co się stało — żąda Piotr. Już nie siedzi. Chodzi nerwowo po pokoju. — Naprawdę nic. Po prostu przechodziła i zajrzała do nas — wyjaśnienie brzmi uspokajająco. Nie dla Piotra. Agata słabo zna jego rodziców. Nie odwiedziłaby ich, gdyby nie miała szczególnego powodu. Sprzeciwiła się, gdy chciał jej zostawić ich numer telefonu, więc tego nie zrobił. — Zajrzała, mówisz — powtarza za matką. — Ale po co? — O tym właśnie chcę z tobą porozmawiać. Może mógłbyś przyjechać na kilka dni, Agata bardzo źle znosi twoją nieobecność — w jej głosie pobrzmiewa troska. — Trzeba ją zobaczyć, by to w pełni ocenić. Sama się do tego nie przyzna. Wygląda na bardzo smutną. — Tobie się zdaje, że dla mnie to bułka z masłem, tak? Że nic mnie to nie kosztuje? — złości się Piotr. — Nic mi się nie zdaje, po prostu uważam, że możesz dużo stracić. Teraz o tym nie myślisz, a potem będziesz żałował. I będzie to tylko twoja wina. — Co to znaczy moja, mamo? — Piotr bezwiednie zaciska dłoń na telefonie. — Nie licz na to, że zrobię za ciebie rachunek sumienia. Na pewno wiesz, co mam na myśli. Znam cię. Na pewno cię to gryzie. — I dlatego mam wszystko rzucić i jechać przez pół Polski? — Zrobisz, jak będziesz uważał — mówi spokojnie matka. — Jesteś dorosły. Ja cię nie mogę zmusić. Sam wiesz, co jest dla ciebie najważniejsze. — To jest szantaż emocjonalny, mamo — Piotr podnosi głos. — I muszę cię zmartwić. Ciągle nie wiem, jak mam się odnaleźć w tej sytuacji. Pogubiłem się. Zadowolona? Co mam zrobić twoim zdaniem? — Porozmawiaj z nią. Pokaż jej, że jest dla ciebie ważna. — Skąd nagle tyle o niej wiesz? Jakbyście były starymi przyjaciółkami. Widziałaś ją trzy razy, cztery z wczorajszym — mężczyzna nie stara się ukryć ironii. — Nie chcę, żebyście sobie nawzajem zrobili krzywdę. Zastanów się nad tym, co powiedziałam, a jak przyjedziesz do Warszawy, zajrzyj do starych rodziców i przyprowadź Agatę ze sobą. Całuję, kochanie, pa. — Jasne, już zaplanowałaś za mnie — mówi Piotr do sygnału w słuchawce.

Matka zdążyła się rozłączyć, nim on udzielił odpowiedzi. Jest wściekły, jak zawsze, gdy ktoś ingeruje w jego życie. — Dotąd nie obchodziło cię nawet, że ona istnieje — warczy wściekle, patrząc na telefon. Słowa, które usłyszał, tylko potęgują jego niepokój. Agata na pewno jeszcze śpi. Zadzwoni do niej za chwilę. Zniesie jeszcze jedną dziwną rozmowę. Spróbuje dotrzeć do czułości, którą mieli dla siebie, nim wyjechał. Stojąc z telefonem w dłoni, zastanawia się, co go skłoniło do podjęcia takiej decyzji? Jak to się w ogóle stało? Agata przez cały dzień nie odbiera telefonu. Piotr dzwoni do niej kilkanaście razy. Jego niecierpliwość nieodmiennie rozbija się o gładką informację poczty głosowej. Abonent czasowo niedostępny. Kiedy wieczorem zamiast komunikatu słyszy głos Agaty, czuje się jak po długiej, wyczerpującej podróży. — Nareszcie — mówi z ulgą. — Dzwoniłem do ciebie tysiąc pięćset razy. Martwiłem się, że nie odbierasz. — Niepotrzebnie. Cały dzień byłam w bibliotece. Nie miałam przy sobie telefonu. — Co tym razem? — pyta Piotr, nie dlatego, że naprawdę jest ciekawy, lecz by okazać jej swoje zainteresowanie. — Historia starożytnej Grecji i Rzymu. — Współczuję. Kiedy? — Pojutrze. — Będę trzymał kciuki. — To nic nie da. Myślę, że obleję — Agata mówi to zupełnie spokojnie. — Dlaczego? — Bo nic nie umiem, to chyba oczywiste. Już nie mogę się uczyć. Na liście lektur jest zbyt dużo pozycji, a ja nie przeczytałam nawet połowy. Do tego te upały, pojechałabym nad morze, zamiast siedzieć tutaj — Agata zdaje sobie sprawę, że on tam właśnie jest, nad morzem, które w wybetonowanej Warszawie wydaje się wytworem jej rozgrzanej letnim słońcem wyobraźni. — Agata, czy ty możesz być ze mną szczera? — prosi Piotr, poruszony wzmianką o morzu i obrazem, który natychmiast staje mu przed oczami. Agata w kapeluszu z szerokim rondem i białej lnianej koszuli wyraźnie odcina się od błękitu wody i nieba. Ciemny pas mokrego piasku pod stopami jest jak złota szarfa, której ktoś pozwolił się rozwinąć i opaść na ziemię. — Przecież jestem, cały czas. — Chodzi o to, żebyś mi powiedziała, co zrobi łem nie tak. I co mogę zrobić, żeby nie było więcej listów, z których niewiele rozumiem, a które z jakiegoś powodu straszą mnie każdym słowem, i żeby nie było rozmów telefonicznych przypominających bieg z przeszkodami. Ja nie mam siły się tak szarpać. — Ładnie mówisz — podsumowuje Agata — jakbyś się wcześniej przygotowywał. — Przygotowywałem się, cały dzień, gryząc palce z nerwów, że nie chcesz ze mną rozmawiać. — Dzwoniła twoja mama? — domyśla się kobieta. — To przez nią ten telefon. Szukasz usprawiedliwienia czy rozgrzeszenia? A może i jednego, i drugiego? — Agata, proszę cię. Wygarnij mi i miejmy to za sobą. Niech wszystko wróci do

normy. — Myślisz, że tak można? Mała awantura i po sprawie, bo kobieta się musi wygadać? I może jeszcze mam ci się rozpłakać w słuchawkę, żeby było bardziej dramatycznie? — Strasznie jesteś twarda. — Zapewniam cię, że nie. Tylko ty trochę mnie zahartowałeś. Płaczę, gdy tego nie widzisz. Zresztą, jeśli dobrze pamiętam, moje łzy nie robią na tobie żadnego wrażenia. — Nie mów tak, bo to nieprawda. — To ty tak twierdzisz. — Piotr potrafi sobie wyobrazić twarz Agaty, kiedy wymawia te słowa, kreski zwężonych oczu, zacięty grymas ust i dumnie uniesiony podbródek. — Słuchaj, ja nie mogę przyjechać. Rozmawiałem z szefem, nie wypuści mnie teraz. — A kiedy? — w pytaniu czai się drwina. Piotr udaje, że jej nie słyszy. — Nie wiem — mówi. — To nieważne. Ty do mnie przyjedź, jak tylko będziesz mogła. — A jeśli nie chcę? — A nie chcesz? — Nie jestem pewna. Czy to coś zmieni? Czy dzięki temu poczuję się lepiej? Zapomnę, że zajmuję zaszczytne drugie miejsce w twoim życiu? A jeśli przyjadę, to przez te kilka dni zamierzasz mi udowadniać, że się mylę? — Mimo to przyjedź — prosi Piotr. — Weźmiemy samochód i pojedziemy nad morze. Zastanawiałaś się, co by było, gdyby Penelopa odwiedziła Odyseusza pod Troją? — Nierealne. — A jednak. — Przez chwilę byłaby szczęśliwa. Czułość, której Piotr wyglądał rozpaczliwie od początku rozmowy, pojawia się nieoczekiwanie, wywołana słowami Agaty, z cichym szelestem rozkłada skrzydła, podobne do skrzydeł ważki. Blask słońca załamuje się na ich gładkiej, przezroczystej powierzchni i przemienia je w tęczę. — No widzisz — mówi Piotr wzruszony. — Przyjedź. — Ale później będę musiała tu wrócić. — Wiem, ale może później będzie trochę łatwiej. Dasz mi znać, kiedy cię zobaczę? — Jednak doskonale rozumiesz moje listy. — Proszę, nie pisz ich więcej, w każdym razie nie takie — poprawia się Piotr, który nie potrafi wyrzec się przyjemności otwierania kopert zaadresowanych ręką Agaty. — Obiecaj mi. — Zadzwonię do ciebie. — Pamiętaj o morzu — upomina ją jeszcze. — Boisz się, że się rozmyślę? — Boję się, że każesz mi za długo na siebie czekać. Już zacząłem się cieszyć, że przyjedziesz. — Myślałam, że tobie wszystko jedno. — Źle myślałaś. Nie mów już nic więcej. Przyjedź w tej jasnej sukience na

guziki, żebym mógł ją szybko z ciebie zdjąć. — Tak bardzo tego chcesz? — Nie potrafisz sobie wyobrazić. Rozmowa dobiega końca. I Piotr, i Agata czują się po niej znacznie lepiej, jak po zażyciu tabletki przeciwbólowej, gdy mija przepisowe pół godziny i środek zaczyna działać. Jeszcze nie wszystko stracone, myślą oboje, nie wiedząc nawet, że ich myśli, które zwykle podążają odmiennymi torami, tym razem schodzą się w tych samych punktach na mapie ich uczuć i wyobrażeń. Perspektywa spotkania, którego oboje tak bardzo się obawiają i pragną jednocześnie, sprawia, że wszystko, co zrobią, od tej chwili będzie naznaczone oczekiwaniem, nie złością, pretensją i żalem. Zmienia się charakter tęsknoty, która towarzyszy każdej minucie ich podzielonego na pół życia. Krótszy dystans wpływa na sposób widzenia świata. Piotr po raz pierwszy od dnia wyjazdu nie ma po-czucia winy. Siada nad planem z butelką piwa i przygląda się nowemu odcinkowi, który będą rozkopywać od jutra. Zastanawia się, jak założyć wykopy, by prace wykopaliskowe trwały możliwie najkrócej. Cały dzień Piotr był zdenerwowany. Teraz odpręża się, po piwie robi się senny. Twarz Agaty wygląda z kratek papieru milimetrowego. Piotr łapie się na tym, że śpi z otwartymi oczami. Świerszcze hałasują za oknem, które z wolna pokrywa się szarą patyną zmierzchu. Agata ma ochotę na spacer. Powtarza sobie w myśli słowa Piotra, urywki wypowiedzi, które mają dla niej największe znaczenie. Doszukuje się ukrytych znaczeń w krótkich, prostych zdaniach. Uśmiecha się do swojego odbicia w lustrze i z niezmiennym uśmiechem znosi fakt, że nikt go nie odwzajemnia. Wkłada sukienkę, o której wspomniał Piotr, zapina guziki i po chwili jest już gotowa do wyjścia. Jeszcze tylko muśnięcie warg bezbarwną pomadką, jeszcze poszukiwanie okularów przeciwsłonecznych, na które i tak jest za późno. Słońce stoi nisko nad wodą, złota kula gasnącego blasku, podobna do pomarańczy. To wszystko Agata zobaczy za kilkanaście minut, gdy dotrze do betonowych schodków nabrzeża. Tymczasem klucze wypadają jej z dłoni, gdy otwiera drzwi i w progu wpada na Szymona. To niezapowiedziana wizyta. Był w bibliotece, wracając, przypomniał sobie jej samotność, dlatego postanowił sprawdzić, czy jest w domu. Życzliwość, chęć oddania przysługi, a może skłonność serca. Mężczyzna podtrzymuje kobietę, żeby nie upadła. Agata nie rozpoznaje go w porę. Myśli ma zaprzątnięte niedawną rozmową, ciało osłabione wzruszeniem zwodzi ją i wystawia na próbę. — Piotr — wyrywa jej się mimo woli. Imię brzmi między nimi w prześwicie uchylonych drzwi. Za późno, by je zawrócić. Myśl, która wypchnęła je na świat, miała skrzydła u stóp, nie dała się doścignąć i powstrzymać. Szymon patrzy na nią zdezorientowany, ma przed sobą przestraszone ciemne oczy, wpatrujące się w niego z napięciem, którego powodów na razie nie rozumie. — Kto to jest Piotr? — zadaje pytanie, naturalne w tej sytuacji. Nie jest przyzwyczajony do tego, że ktoś zwraca się do niego innym imieniem. Dziwi go cisza. Odpowiedź na pytanie raczej nie wymaga namysłu. Problem polega jednak na tym, czy powinna być wyczerpująca. To nad tym zastanawia się Agata. Kto to jest Piotr? To zależy dla kogo. — Dlaczego milczysz? — Szymon domaga się wyjaśnienia. Skoro tak, ona powinna mu go udzielić.

Z założenia prawda jest dobra, pociesza się Agata, ale wciąż ma wątpliwości. — Piotr to mój chłopak — mówi wreszcie i dodaje, wykorzystując ten sam oddech, jakby skakała do głębokiej wody, a później nurkowała i nurkowała bez końca — i twój brat... bliźniak. Stało się. Już nie musi nic ukrywać. — Nie mam brata — protestuje Szymon, jego reakcja jest natychmiastowa jak odruch obronny — tylko siostrę. W dodatku młodszą o całe pięć lat. — Masz brata — powtarza Agata. Tylko tyle. Nie chce trwonić słów, wie, że w ten sposób niczego mu nie udowodni. — Może wejdziesz? — uchyla drzwi szerzej, gotowa wpuścić go do mieszkania. Szymon przegląda w pamięci wydarzenia ostatnich tygodni: spotkanie z tą dziewczyną, jej dziwne zapatrzenie, radość, gdy zobaczyła go po raz drugi, jej telefon i swoją wizytę. Sceny wskakują na swoje miejsca jak kadry z filmu. Poprzestawiane nie miały żadnego sensu, nabierają go dopiero teraz, ułożone we właściwej kolejności. W jego głowie rozlega się ciche kliknięcie. — Może wejdę — mówi Szymon, wykonawszy w myślach pracę montażysty. Wchodzi za Agatą do środka i od progu zaczyna rozumieć, że to, co powiedziała, jest prawdą. Ma brata bliźniaka. Jest w mieszkaniu, które przypominałoby jego własne, gdyby było jego. Ze ściany sypialni, którą widzi w półotwartych drzwiach, spogląda na niego jego własna twarz przytulona do twarzy czarnookiej dziewczyny. Zdjęcie zrobiono niedawno, może wczesną wiosną, bo drzewa w tle nie mają liści, ale ich gałęzie znaczy już wątła zieleń pąków. Agata uśmiecha się do obiektywu. Piotr, który wygląda jak Szymon, stara się zachować powagę, ale w jego jasnych oczach odbija się rozbawienie. Szymon odwraca się i łapie Agatę za rękę. — Zmieniłem zdanie. Chodźmy się przejść. Na zewnątrz będzie mi się lepiej myśleć. Tu nie mogę — tłumaczy, wskazując fotografię. — Jakbym się przeglądał w lustrze, a to przecież nie ja. — Wycofuje się pospiesznie do przedpokoju. Agata nie oponuje. Rozumie, że to dla Szymona nowa sytuacja. Zyskał brata. Chociaż jeszcze się nie znają, może przypuszczać, że mają ze sobą wiele wspólnego. Utracił jednak poczucie własnej indywidualności. Zdjęcie, na które natrafił wzrokiem, pomogło mu zrozumieć już teraz to, z czego w innych okolicznościach zdałby sobie sprawę dopiero podczas spotkania z Piotrem. Agata nie czuje wyrzutów sumienia, że mu powiedziała. Cicho zamyka drzwi i przekręca klucz w zamku. Winda niesie ich w dół, ku miastu, które pogrąża się w szarości letniego wieczoru. Cień zalegający ziemię jest przyjazny jak dotyk bliskiej osoby. Kryją się w nim oboje, brodzą w intensywniejącej ciemności, tylko czubkami głów zawadzają o jaśniejszą przestrzeń nieba. Oboje milczą. Agata chce, by to Szymon rozpoczął tę rozmowę. Ale on odzywa się dopiero po dobrym kwadransie, gdy są już u celu. Wisła jest mętna i bura. Nie ma już słońca nad wodą, zbyt długo kazali mu na siebie czekać, niepotrzebnie tracili czas w półotwartych drzwiach. — Dlaczego mi powiedziałaś? — głos Szymona płoszy ciszę i mewy, które przysiadły na brzegu. — Pytałeś. — Zawsze odpowiadasz na pytania zgodnie z prawdą? Nawet na takie? — Wcześniej nie musiałam odpowiadać na takie pytania. Nie zdążyłam sobie

wypracować strategii. Wolałbyś nie wiedzieć? — broni się Agata. Wiedza jest bezcenna, zwłaszcza ta o nas samych, ma ochotę powiedzieć, ale wydaje jej się, że on to dobrze rozumie. — Nie wiem, co bym wolał — mówi Szymon. — Nie pozostawiłaś mi wyboru. Jemu też powiedziałaś? — Nie. — Nie? — Chcą mu o tym powiedzieć sami. Jego rodzice. Szymon unosi brwi bardzo wysoko. Zdziwienie? Drwina? Może jedno i drugie. Uśmiecha się nieprzyjemnie, ale Agata natychmiast mu wybacza. Zna ten uśmiech i wie, co się za nim kryje. Towarzyszący mu codziennie lęk przed wystawianiem własnej wrażliwości na widok publiczny. — Rodzice adopcyjni, jak sądzę? Podobnie jak moi? Nie patrz tak na mnie, powiedzieli mi dawno temu. O wszystkim, tylko nie o tym, że mam brata. Nie wiesz przypadkiem dlaczego? — Przypadkiem wiem — Agata unika jego spojrzenia. W ogóle nie patrzy w jego kierunku. Nabrzeże jest zupełnie puste. Niebo odcina się od wody. O ton, może o dwa tony jaśniejsze wspomnienie dnia, który minął. Szymon zaczyna się niecierpliwić. — Więc? — Myślę, że mają poczucie winy, że was rozdzielili, gdy byliście mali. — Dlaczego nas rozdzielili, też wiesz? — Zapytaj rodziców. — Pieprzenie — denerwuje się mężczyzna. Wyprzedza Agatę o kilka kroków, odwraca się i zatrzymuje, czekając, aż ona się do niego zbliży. — Co to w ogóle za historia. Agata milczy. Może zanadto się pośpieszyła, trzeba było nic nie mówić. Jednak teraz łatwiej się jej oddycha. — Jaki on jest? — łagodnieje nagle Szymon. Spogląda jej w twarz z bliska. Jasne tęczówki zasłaniają Agacie horyzont, więc patrzy w nie, jakby wypatrywała przeciwległego brzegu. Wspomnienie mężczyzny ożywa w innym ciele, mówi jego głosem, a właściwie głosem, który należy do nich obu. Który jest który, zastanawia się Agata, mając na myśli ciała, głosy, a może tylko własne wyobrażenia, które mieszają się z rzeczywistością i młodą nocą, depczącą im po piętach. — Agata, nie śpij — to Szymon, który jest Piotrem, i Piotr, który jest Szymonem, przypomina jej o swojej podwójnej obecności. — Powiedz mi, jaki on jest. — Taki jak ty — mówi wyrwana z letargu Agata. — Dokładnie taki sam. — Podobieństwo to jeszcze nie identyczność — protestuje mężczyzna. Ma ochotę chwycić kobietę za ramiona i potrząsnąć. Sprawia wrażenie rozkojarzonej, na wpół przytomnej, zatopionej we własnych my ślach, które Szymon chciałby poznać, bo jest pewien, że mają związek z jego osobą. — Agata, musisz powiedzieć mi więcej. Mam prawo wiedzieć. — Co takiego? — Wszystko. — To za dużo. Tyle wie tylko on sam, a może i to nie. — Jak bardzo go przypominam?

— Czasem, widząc cię, ulegam złudzeniu, że nim jesteś — Agata patrzy z czułością, która nie jest przeznaczona dla Szymona. — Wyglądasz jak on, mówisz jego głosem, nosisz do dżinsów ciemnoniebieskie koszule, włosy przeczesujesz takim samym ruchem, a one i tak są nieposłuszne i nie chcą się układać. Masz taki sam charakter pisma, choć to prawie niemożliwe. I czasem udajesz przed światem kogoś innego, gdy boisz się, że coś lub ktoś może cię zranić. Chwilowa arogancja wzmacnia twój system odpornościowy, i nie chodzi mi w tym wypadku o podatność na choroby ciała. W rzadkich momentach bywasz egocentrykiem, niestety zawsze w sprawach zasadniczych. Trudno ci to wybaczyć. Poza tym jednak jesteś błyskotliwy, pełen zrozumienia, potrafisz okazywać uczucia, gdy masz na to ochotę. Można się przyzwyczaić do twoich wad: przekory, uporu, który jest zawsze nie na miejscu. — Agata przerywa i bierze głębszy oddech, jakby po tym wstępie zamierzała rozpocząć główną część swego wystąpienia. — Opisujesz mnie czy jego? — Szymon zaburza tok jej wypowiedzi. Towarzysząca mu kobieta mruga niepewnie. — Nie wiem — odpowiada po namyśle. — Chyba ciebie. Nie — poprawia się — na pewno jego. — To jednak się różnimy? — pyta na wypadek, gdyby ona jeszcze tego nie spostrzegła. — Myślałem, że jesteśmy identyczni. Długa cisza dzwoni w uszach, domaga się wypełnienia, więc Szymon próbuje zrobić to po swojemu. Nie dorównuje Agacie w sztuce milczenia. — Jak się poznaliście? — pyta. — Na wykopaliskach. Ale wtedy prawie ze sobą nie rozmawialiśmy. To znaczy tak, ale tylko o pracy. O sobie zaczęliśmy mówić znacznie później, już w Warszawie. Była jesień, jeden z tych dni oszałamiających kolorami. Pojechaliśmy do Powsina. To na obrzeżach miasta, za Wilanowem. Agata przypomina sobie tę wyprawę. Autobus jest pełen emerytów, wagarującej młodzieży szkolnej i matek z dziećmi. Słońce grzeje przez szybę. Piotr osłania dziewczynę przed naporem tłumu, jakby chciał ją odgrodzić od całego świata. Tak rodzi się przynależność, myśli Agata, z drobnych ruchów drugiego ciała, z przypadkowych muśnięć dłoni, wspartej o drążek tuż przy jej ramieniu. Czuje spokój i ciepło, gdy Piotr pochyla głowę i pyta, konspiracyjnym szeptem, mimo że słowa są niewinne, pozbawione ukrytych znaczeń: — Czemu milczysz? — Z natury jestem małomówna — odpowiada Agata i uśmiecha się, chociaż nie zdaje sobie z tego sprawy. — Będę musiał się przyzwyczaić. — Naprawdę? — ciepło rozlewa się w jej ciele, pulsuje w skroniach i wywołuje w uszach miły szum, który tłumi wszystkie dźwięki, poza głosem jej i Piotra. Agata chce jeszcze coś powiedzieć, ale nie potrafi znaleźć właściwych słów. Autobus szarpie, kołysze i zrywa na nierównościach. Dłoń mężczyzny, nie ta, która spoczywa na drążku, ale druga, dotąd niewidoczna w masie ciał, odnajduje również niewidoczną dłoń Agaty. — Trzymaj się mnie mocno — mówi cicho Piotr, wprost do jej ucha. — Ten

kierowca gotów nas wszystkich pozabijać. Splecione palce skwapliwie przyjmują to usprawiedliwienie nagłej, bezpośredniej bliskości i już nie zmieniają pozycji do końca podróży. Uwalniają się dopiero wtedy, gdy Agata i Piotr wysiadają na ostatnim przystanku. Rozstają się niechętnie i wystarczyłby najbardziej błahy pretekst, by połączyły się znowu. Las pachnie intensywnie suchymi liśćmi, które szeleszczą pod stopami. Agata rozpina sweter i czuje na szyi lekki oddech wiatru. Obserwuje, jak tłum spacerowiczów rozprasza się powoli, małe grupki ludzi nikną za rudą zasłoną krzewów. Piotr wybiera jedną ze ścieżek i rusza nią przed siebie, ani przez chwilę nie zastanawiając się, dokąd ich ona doprowadzi. Jest szczęśliwy, tylko to ma znaczenie. Wdycha ciepłe, prześwietlone słońcem powietrze, jakby kosztował ulubionego napoju. Bez przerwy ogląda się na Agatę, która idzie kilka kroków za nim, jakby się bał, że bez ostrzeżenia zniknie mu z pola widzenia. Czerń jej włosów mocno kontrastuje z barwnym tłem. Widok zapiera mu dech w piersi, więc przystaje, by podziwiać go jeszcze przez chwilę. A później wyciąga dłoń i przyciąga do siebie smukłą postać, która wcale się nie broni. Kiedy tak stoją na ścieżce złączeni nie tylko dłońmi, ale i ustami, oboje należą już do jesiennego pejzażu. Nie wiedziałaby tego wszystkiego, gdyby Piotr nie opowiedział jej, jak wtedy wyglądała. Całował ją tego dnia jeszcze wiele razy. Nie potrafił się oprzeć. Teraz potrafi. I dlatego go nie ma. — Agata — to znowu Szymon. — Jestem tu. Powiedz coś. — Anita się nie martwi, że nie ma cię w domu? — Wie, że jestem z tobą. Kiedy go poznam? — Ma do ciebie dużo zaufania. — Jestem stały w uczuciach. Nie musi się niczego obawiać. Skoro ty, to może on również, myśli Agata i przypomina sobie dzisiejszą rozmowę. — Nie odpowiedziałaś na moje pytanie. Więc kiedy? — Szymon zawisa wzrokiem na jej wargach, jakby chciał ją przymusić do odpowiedzi wbrew jej woli. — Nie sądzisz chyba, że po tym, co mi powiedziałaś, po prostu sobie pójdę i dam ci spokój. — Nie sądzę — odpowiada kobieta bez entuzjazmu. — Poczekajmy, aż on wróci. Ja nie mogę nic zrobić, obiecałam jego matce. — Szkoda, że nie obiecałaś mojej. — Przepraszam cię. To dlatego, że mnie zaskoczyłeś. Cień Mostu Gdańskiego wchłania ich cienie i okrywa twarz Agaty zasłoną, przez którą widać tylko jaśniejszy zarys policzka. Ciemność, lepka i nieprzyjemna, ma zapach dawno otwartego piwa. Zawracają. Towarzyszy im szum samochodów, docierający nad wodę z pobliskiej Wisłostrady. — Powiem ci coś, po czym może poczujesz się lepiej — odzywa się nagle Szymon. Wydaje się zaskoczony własnymi słowami, ale zdania układają się gładko, jakby zawczasu nauczył się ich na pamięć. — W dzieciństwie śnił mi się chłopiec, który wyglądał jak ja. W snach czasem tak jest, że jesteśmy w nich i nie jesteśmy jednocześnie. Uczestniczymy i obserwujemy. Ale chłopiec nie był mną, jestem pewien, wyraźnie czułem naszą odrębność. Zdarzało się, że

we śnie widziałem nas obu. Rośliśmy razem, aż w końcu przestał się pojawiać, gdy byłem nastolatkiem. Wtedy o nim zapomniałem. A on, jak się okazuje, przez cały czas był w mojej głowie. Teraz przynajmniej wiem, skąd się tam wziął. — Jadę do niego — mówi Agata, żeby coś powiedzieć. Nie wierzy w sny, których źródłem są przeżycia okresu niemowlęcego. To niedorzeczne. — Nie mogę pojechać z tobą, prawda? — Szymon zaskakuje ją pytaniem. — Nie możesz. Jeszcze nie teraz. Daj nam więcej czasu. I sobie także. — Myślisz, że stać nas na taki luksus jak czas, skoro straciliśmy trzydzieści lat? — Szymon patrzy na kobietę z niedowierzaniem. W jego oczach rośnie srebrzyście coraz bliższy Most Świętokrzyski. — Ja już nic nie myślę, Szymon. Pogubiłam się w dniu, w którym cię spotkałam. Proszę o czas, bo chcę mieć Piotra przez dwa dni tylko dla siebie. Potem znowu będę sama. — To jedź — mówi mężczyzna. — Przeżyliśmy osobno tyle lat. Kilka tygodni nie powinno mieć znaczenia. Na tym kończy się rozmowa. W milczeniu, które oboje akceptują, czai się ulga. Na razie nie trzeba podejmować żadnych decyzji ani obdarowywać nikogo nieznaną przeszłością. Spotkanie z bratem odsuwa się w czasie, to nawet lepiej, Szymon chce być dobrze przygotowany, gdy do tego dojdzie. Temperuje własną niecierpliwość, racząc ją zdroworozsądkowymi argumentami, w które sam nie do końca wierzy. Pod blokiem patrzą na siebie niezdecydowani, jakby nie wiedzieli, co powiedzieć. — Dziękuję — mówią jednocześnie, podczas gdy czułość nocy wypełnia przestrzeń między nimi i sprawia, że oboje czują niepokój. Żadne jednak nie potrzebuje wyjaśnień, powody wdzięczności obojgu są dobrze znane. Wydaje się, że teraz wiedzą o sobie więcej niż niektórzy po latach zwyczajnej zażyłości. Łączy ich zrozumienie, szczerość i zaufanie. — Śpij dobrze — odzywa się Szymon i całuje Agatę w blady policzek. — Właściwie prawie jesteśmy rodziną. — Prawie — powtarza za nim bezwiednie. Dziwne słowo. Dodane umiejętnie powoduje, że zdanie nabiera ukrytych znaczeń. Szymon na pewno się nad tym nie zastanowił. — Pamiętaj, że nie jestem moim bratem — słyszy nagle i czuje się tak, jakby przyłapał ją na gorącym uczynku i uznał za stosowne ostrzec. Agata zamierza się odezwać, ale rezygnuje, bo Szymon nie dopuszcza jej do głosu. — Idź już, bo ucieknie mi ostatni autobus i będę musiał czekać na nocny. Tym zdaniem przekonuje ją, że powinna zachować ostrzeżenie dla siebie. Relacja budowana na tęsknocie i miłości do drugiego mężczyzny wydaje się czymś niewłaściwym. Agata udaje, że nie rozumie, co Szymon miał na myśli, choć zdaje sobie sprawę z tego, że go nie oszuka. Jak dotąd nie zrobiła nic, czego mogłaby żałować. Każdy czasem ulega złudzeniu. Każdy, kto pozostawia zmysłom i wyobraźni dość swobody. Dostrzega furtkę, którą przed nią otworzył, i postanawia z niej skorzystać. Warszawska komunikacja to dobry bezpieczny temat. — Edukacja świeżo upieczonego warszawiaka postępuje? — pyta. Może nieco zbyt szybko, by wypadło to naturalnie. — Nie bardzo — przyznaje się Szymon. — Anita nie powiedziała mi, jaki jest

numer tego nocnego. — To idę — Agata ma ochotę dodać coś jeszcze, może ostatni raz przelotnie dotknąć ramienia mężczyzny, ale zamiast tego odwraca się i odchodzi, a on czeka, aż zamkną się za nią przeszklone drzwi. Dopiero później rusza w górę ulicy, z dłońmi w kieszeniach spodni, lekko pogwizdując przez zęby. Tymczasem ona długo otwiera drzwi. Dłonie nie radzą sobie z pękiem kluczy, najpierw nie mogą znaleźć właściwego, potem drżą, gdy stara się wsunąć go w otwór. Może to nocny chłód daje znać o sobie, myśli, choć jeszcze przed chwilą mogłaby przysiąc, że na zewnątrz było jej ciepło. W końcu udaje jej się dopasować wszystkie elementy. Zamek poddaje się i Agata wchodzi do ciemnego przedpokoju. Długo stoi bez ruchu, nim decyduje się zapalić światło. Nie da się walczyć z pustką za pomocą żarówki, ale czasem warto przyjrzeć jej się w lepszym świetle. Uśmiecha się do tej myśli odrobinę ironicznie. Tylko po co? Najdroższy, Pisze przed snem, na jakimś skrawku papieru, który znajduje w zasięgu ręki. Nie chce jej się wychodzić z łóżka na poszukiwania kartki zasługującej wyglądem na to, by tak ją nazywać. to będzie zwykły list, obiecuję. Po dzisiejszej rozmowie z Tobą nie czuję się już tak nieszczęśliwa jak w ostatnich tygodniach. Dotąd brakowało mi celu, a raczej był on tak odległy, że w ogóle nie brałam go pod uwagę. Cel, czyli Twój powrót za dwucyfrową liczbę tygodni, za trzycyfrową liczbę dni. To niemożliwe, myślałam co rano, by taki dzień w końcu nadszedł. Dlaczego kazałeś mi czekać ponad dwa miesiące na dzisiejszy telefon? Przyjadę na ostatni weekend czerwca, czekaj na mnie, to już tylko kilka dni. I nie będę wracać do Warszawy, ale pojadę od razu na Mazury, na wykopaliska, gdzieś w okolice Giżycka. Będę bliżej Ciebie, ale raczej nie uda nam się spotkać. O ile dobrze pamiętam, autobusy w tym rejonie Polski kursują rzadko i trzeba mieć anielską cierpliwość, by się ich doczekać. Miałam się dzisiaj uczyć, ale się nie udało. Twój telefon wprawił mnie w stan euforii, więc to Ty jesteś temu winien. Nie mogłabym wysiedzieć nad książką, nawet nie próbowałam. Muszę Ci coś wyznać: poszłam na spacer, nad Wisłę, z mężczyzną, którego spotkałam po Twoim wyjeździe. Poznasz go, gdy wrócisz do domu. Myślę, że zostaniecie przyjaciółmi i będziecie się dobrze rozumieć. On jest do Ciebie bardzo podobny. To niezwykłe, ale czasem odnoszę wrażenie, że jest Tobą. Uprzedzając Twoje obawy — nie masz powodów do zazdrości. Lubię jego towarzystwo, bo przypomina mi Ciebie. Pomaga mi myśleć o Tobie bez żalu. Poza tym mieszka ze swoją narzeczoną i nie jest mną zainteresowany. Trochę mu o nas opowiedziałam, dla samej przyjemności wspominania Twojego imienia. Nie miej mi tego za złe. To z tęsknoty. Pauliny już nie ma w Warszawie, zdała ten okropny egzamin we wcześniejszym terminie i wyjechała, więc nie mam z kim porozmawiać.

Widzisz, to normalny list, albo prawie normalny, jeśli nie liczyć mojego nowego znajomego, który na pewno Cię zaskoczy. To przyjaciel, prawie rodzina, sam zobaczysz. Idę spać, bo myśl mi się rwie. Przyśnij mi się, proszę. Bardzo Cię kocham. Agata Szymon dociera do domu dobrze po północy. Jego krótki dzwonek wyrywa Anitę z wątłego snu, znużone czekaniem ciało nie chce się obudzić, ale umysł rejestruje dźwięk i zmusza je do reakcji. Biegnie otworzyć. W progu przytula się do Szymona całym ciałem. Mruży oczy odwykłe od światła, wsparta na nim prawie zasypia, gdy on prowadzi ją do łóżka i sadza na nim ostrożnie, jakby była ze szkła. — Kochanie — mówi do niej łagodnie — śpisz? Czy możemy porozmawiać? — Która godzina? — Pierwsza piętnaście. — Wracasz od dziewczyny, po nocy, i chcesz rozmawiać? — rozespany głos nabiera wyrazistości. Zaczyna w nim pobrzmieć nuta zastanowienia. — Zamierzasz mi powiedzieć, że odchodzisz? Teraz, kiedy jestem półprzytomna i nie będę w stanie cię za to zabić? — Anita uśmiecha się kpiąco. Szymon, który cały czas klęczy przy łóżku, poddaje się urokowi tego uśmiechu. Przyprószone opalenizną ciało działa na wyobraźnię, kusi bliskością, której nie sposób się oprzeć. Wystarczy po nie sięgnąć, więc sięga i napotyka otwartą dłoń. Oczy Anity ciemnieją, gdy na jej twarz pada cień jego głowy. Już usta zajęte są sobą. Palce suną po plecach, obrysowują biodra i piersi, z wprawą szukają miejsc stworzonych po to, by ich dotykać. Kształt na ścianie faluje, rozszczepia się na dwoje i znów łączy w jedno w nikłym świetle lampki stojącej na nocnym stoliku. — Szymku — mówi Anita z głową na jego ramieniu, gdy oboje znów zaczynają oddychać normalnie. Chciałaby wiedzieć, co się właściwie stało, jednak cisza uspokaja ją, kołysze do snu. Mija kilka minut, nim Szymon decyduje się odezwać. — Mam brata bliźniaka — mówi, bawiąc się jej długimi włosami. — Agata jest jego dziewczyną. Dzisiaj mi o tym powiedziała. Anita unosi się na łokciu, pełne piersi miękko opadają na jego ramię. — I co teraz będzie? — pyta. — Nie wiem. Poznam go i będziemy żyli jak bracia. Tacy sami, wyobrażasz to sobie? — przygarnia ją do siebie, spogląda na przymknięte powieki. — To za jakiś czas. Teraz nie ma go w Warszawie. Jest archeologiem. Zostawił Agatę na pół roku i wyjechał. — Widocznie obaj lubicie związki na odległość. — Nie mów tak. Przecież udało nam się przetrwać. Jestem z tobą. — Ale czekałam na ciebie cały rok — mówi Anita cicho. — Na szczęście do Poznania to tylko trzy godziny pociągiem. — Przepraszam cię, nie miałem pojęcia, że to może być takie trudne. — Dopiero inna kobieta musiała ci to uświadomić? Szkoda, że nie ja. — Zmądrzałem. Nigdy więcej cię nie zostawię.

— Nigdy więcej tak nie mów, bo nie uwierzę. Szymon znosi wyrzut ze spokojem. Przeszłość nie może mieć wpływu na ich życie. Przyszłość będzie taka, jakiej zapragną. W tej chwili tak myśli, pieszcząc dłońmi ciało leżącej obok kobiety, w której oczach mimo wszystko dostrzega czułość i pożądanie. — Nie mogę tak leżeć obok ciebie, kiedy jesteś naga — mówi do niej bardzo cicho. Głos więźnie w pajęczynie jasnych splotów spływających na ramiona i plecy. — To ponad moje siły. — Chodź — odpowiada Anita. — Jestem tutaj. Tej nocy Szymon długo nie może zasnąć. Trawi w ciszy słowa, które usłyszał od obu kobiet, i wspominając je, odczuwa niepokój. Nie może go uspokoić ani lekki oddech śpiącej obok Anity, ani okrywająca wszystko ciemność, ani świadomość, że tego wieczoru dowiedział się o sobie więcej niż w ciągu ostatnich kilku lat życia. Wyznanie Agaty przyniosło mu ulgę. Zrozumiał, że jej zapatrzenie miało związek z Piotrem, nie z nim. Było przeniesieniem uczuć, których on nigdy by nie odwzajemnił, choć przebywając z Agatą, nie mógł udawać, że nie dostrzega jej uroku. Dlatego teraz Szymon poza ulgą odczuwa jednak cień żalu. W ciemnych oczach Agaty wydawał się sobie bardziej atrakcyjny i godny uwagi. Tymczasem ona, patrząc na niego, widziała Piotra. Trudno ją za to winić. Czy rzeczywiście są tacy sami, jak twierdzi? Czy tak trudno byłoby ich rozpoznać, gdyby stanęli obok siebie? Nawet jeśli fizycznie niemal się nie różnią, może zdradza ich wyraz oczu, a może uśmiech, dotyk lub sposób formułowania myśli? W końcu dowiem się, jak jest naprawdę, myśli Szymon, przytulając do siebie delikatnie leżące obok, uśpione ciało. Mój brat, którego istnienia nigdy bym nie podejrzewał. O którego istnieniu nigdy bym się nie dowiedział. Brat. Słowo, które dotąd nie miało dla niego żadnego znaczenia, nagle staje się bardzo ważne, budzi wiele sprzecznych emocji. Radość i lęk. Niedowierzanie i pewność, że wreszcie się spotkają. Niecierpliwość i obawę, że rzeczywistość zaskoczy ich, gdy już do tego dojdzie. A jeśli są nie tylko tacy sami, ale popełniają także te same błędy? Do Szymona wracają pełne wyrzutu słowa Anity, widocznie obaj lubicie związki na odległość. Nie może wypowiadać się w imieniu Piotra, ale może we własnym. Nie lubi się z nią rozstawać. Gdy przyrzekał, że nigdy więcej tego nie zrobi, mówił szczerze. A ona mu nie uwierzyła. Ten rok, który spędzili z dala od siebie, wymusiło na nich życie. On pracował na uniwersytecie. Prowadził zajęcia ze studentami i mógł się poszczycić pełnym etatem. Mimo to jego pensja nie mogła wystarczyć na dwoje, choć szukał dodatkowo prac zleconych i miał kilka godzin w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, gdzie wykładał historię sztuki. Anita, która ukończyła studia w tym samym roku co on i pracowała w muzeum narodowym, straciła pracę, gdy po urlopie wychowawczym wróciła jedna z koleżanek. Przez kilka miesięcy nie mogła znaleźć zatrudnienia. W akcie desperacji wysłała życiorys do Muzeum Narodowego w Warszawie i wkrótce została zaproszona na rozmowę. Dostała pracę, ku zaskoczeniu ich obojga, spakowała więc walizkę i wróciła do rodzinnego miasta, gdzie zamieszkała na starej Ochocie w mieszkaniu po dziadkach, a Szymon został w Poznaniu na długi rok, dopóki

nie zdecydował, że chce robić doktorat w Zakładzie Tradycji Antyku na Uniwersytecie Warszawskim. Przez ten rok dzielili codzienność na pół, wydając fortunę na telefony i pociągi, bo starali się spotykać jak najczęściej. Tylko dzięki temu trochę o sobie wiedzieli i doświadczyli czegoś więcej ponad własną samotność. Od kilku tygodni znowu byli razem, ale Szymon zdał sobie dzisiaj sprawę, że musi minąć jeszcze wiele dni, nim rozłąka przestanie kłaść się cieniem na ich obecne, odzyskane życie. A przecież oni nie mieli do siebie pretensji, tak mu się do dzisiaj wydawało, bo trudno byłoby się winić za to, co uznali za konieczność. Czy w przypadku Piotra i Agaty było tak samo? Czy Piotrem powodował przymus, czy miał możliwość wyboru? A jeśli zawsze mamy wybór? W gruncie rzeczy chodzi przecież tylko o to, za ile jesteśmy w stanie przeżyć miesiąc. Byle razem. Pod jednym dachem. Tylko jak długo można znosić brak perspektyw i łatanie domowego budżetu zbyt małymi zastrzykami gotówki? Jak długo można siedzieć z założonymi rękami, marząc, że się wychodzi co rano do pracy na ósmą albo dziewiątą, jak inni, normalni ludzie. On nie miał do Anity pretensji, że wyjechała, ale widocznie ona miała, że kazał jej na siebie czekać tak długo. Rozumie ją, ale nie ma wyrzutów sumienia. Oboje zrobili to, co w danym momencie było dla nich najlepsze. Dojrzeli, nauczyli się szanować nawzajem własne pragnienia i cele. Wydaje się, że nic nie stracili, poza czasem spędzonym osobno. To mało, jeśli liczyć miesiące według kalendarza, i dużo, jeśli odmierzać je ludzką miarą. Czy Piotr traci te miesiące z własnej woli? W jaki sposób on je liczy, bo co do Agaty, Szymon nie ma wątpliwości, że każdy dzień w pustym mieszkaniu jest dla niej nie do zniesienia. Dlaczego człowiek widzi, ile go ominęło dopiero na cudzym przykładzie? Dlaczego dopiero wtedy zaczyna się nad tym zastanawiać? Normalny list. Agata chyba inaczej rozumie znaczenie tego słowa. Normalny. Piotr stara się zachować spokój. Dlaczego nie pisze, co jadła na śniadanie, czy kupiła sobie ostatnio nowy ciuch, jakie książki czytała. Dlaczego informuje go o tym, że poświęca czas innemu mężczyźnie, nieważne, podobnemu do niego czy nie. „...przypomina mi Ciebie. Pomaga mi myśleć o Tobie bez żalu", czyta raz jeszcze zdanie, które boli go najbardziej. Odległość między Warszawą a Gdańskiem rozciąga się niebezpiecznie, gdy Piotr zastanawia się nad jego sensem. Żal w jego rozumieniu jest synonimem tęsknoty. Najwyraźniej Agata poradziła sobie z nią po swojemu. Nie powinien być zdziwiony. Doczekał się. Na własne życzenie. Listy Agaty w jego pamięci nakładają się na siebie, zdania zapisane na różnych kartkach, wysyłanych co kilka dni, mieszają się ze sobą i łączą dowolnie, tworząc zupełnie nową historię. Trudno w nią nie uwierzyć. „Czy przyszło Ci kiedykolwiek do głowy pytanie, co by się stało, gdyby Penelopie spodobał się któryś z zalotników?" Przypomina się Piotrowi fragment jednego z listów, ten, który podczas czytania brzmiał jak dzwonek alarmowy. Wtedy go zbagatelizował. Agata przez telefon uśpiła jego czujność, „...gdyby pojawił się odpowiedni mężczyzna, silny i interesujący, gdyby, przypuśćmy, miał kilka cech Odysa, tych najbardziej ujmujących, godnych uwagi i podziwu... Możesz mi powiedzieć, co by się wtedy stało?... Proszę, nie nazywaj mnie Penelopą, bo nią nie jestem, nie mam w

sobie jej cierpliwości... Samotny człowiek jest bardziej podatny na sugestie... Ja ostatnio się o tym przekonuję". Kurwa, myśli Piotr, nietrudno zastąpić jednego Odysa drugim. To właśnie zamierzała mi powiedzieć? W co powinienem wierzyć? W to, że go znalazła, czy w jej przywiązanie? Jak mogę zaprzyjaźnić się z facetem, który mi ją odbiera? Nie powinienem być zazdrosny, a jednak jestem. Nie pisze się w ten sposób o zwykłych znajomych. A może jednak, podpowiada mu rozsądek. Nie znasz jej od wczoraj, więc nie odmawiaj jej swojego zaufania, skoro nie stara się niczego przed tobą ukryć. Szczerość nie oznacza wierności, upiera się jego zraniona męska duma, już nie chodzi o to, co rzeczywiście wydarzyło się w życiu Agaty, lecz o to, że tak szybko znalazła pocieszyciela. „Pomaga mi myśleć o Tobie bez żalu". Czy to znaczy, że jego nieobecność nie ma już dla niej znaczenia, przestała ją zauważać? Zahacza wzrokiem o pierwszy akapit i rozpoga-dza się na moment. „Najdroższy", czyta, napisała tak, a przecież nie musiała, to prawdziwe słowo, Piotr analizuje je, zaczyna się przywiązywać do jego znaczenia. „Po dzisiejszej rozmowie z Tobą nie czuję się już tak nieszczęśliwa... Przyjadę na ostatni weekend czerwca, czekaj na mnie, to już tylko kilka dni". Niemal słyszy niecierpliwość w jej głosie, zupełnie jakby stała obok i mówiła do niego, powtarzała własne słowa, wcześniej rozsypane na papierze. Jeszcze jeden rzut oka na pierwsze zdania listu. „Dlaczego kazałeś mi czekać ponad dwa miesiące na dzisiejszy telefon?" Wyrzut, który sprawia, że z czoła Piotra znika pionowa zmarszczka. Rozmowa, o której wspomina Agata, była najlepszą rzeczą, która przydarzyła im się po jego wyjeździe. Dokładnie wtedy, gdy on nabrał przekonania, że nie potrafią się już porozumieć. Z powodu odległości. Jej pretensji. Jego skłonności do wyjazdów w pojedynkę. Cień mężczyzny na chwilę traci na wyrazistości, ale odzyskuje ją, gdy Piotr znowu poddaje się zwątpieniu. Fałszywy Odyseusz i Penelopa, która nie chce czekać. Jest bezradny wobec własnych podejrzeń i wyznań Agaty, tak bardzo nie w porę. Kochanie, zwraca się do niej w myśli, nie rób mi tego, przyjedź, to wszystko sobie wyjaśnimy. Ale wie, że nie będzie umiał czekać tak długo. Chce wiedzieć teraz, natychmiast, kim jest człowiek, który zajął jego miejsce. Albo zamierza to zrobić. Agata odbiera po pierwszym dzwonku. Odkąd wie, że wkrótce się spotkają, mogłaby rozmawiać z Piotrem bez przerwy. Abonent zawsze dostępny, w dodatku w coraz lepszym nastroju. — Jednak oblałam ten egzamin — mówi na powitanie i jej głos jest czystą radością, która musi dziwić, jeśli wziąć pod uwagę przekazaną informację. — To nic — dodaje, zupełnie niepotrzebnie, bo Piotr słyszy, że w tej chwili nie ma to dla niej większego znaczenia. — Dostałem twój list — zaczyna ostrożnie, a ponieważ nie potrafi ani udawać, ani ukrywać swoich prawdziwych intencji, postanawia zapytać wprost. — Znalazłaś sobie drugiego Odysa? Szczególne zdanie, które w dwudziestym pierwszym wieku brzmi co najmniej niecodziennie. Dopóki pojawiało się w listach, można było uznać je za zabieg literacki, wypowiedziane głośno musi wydawać się nieprawdopodobne.

— Nie — odpowiada Agata. — To kim on jest? — Nie mogę ci powiedzieć przez telefon. — To może wtedy, jak przyjedziesz? — Piotr domaga się wyjaśnienia tak szybko, jak to możliwe. — Też nie, zresztą nie ma o czym mówić. To przyjaciel. Nasz przyjaciel. Poznasz go we właściwym czasie. Piotr nie ma powodów, by jej nie wierzyć. Co za różnica, kiedy mu powie, skoro i tak rozdziela ich kilkaset kilometrów, a ich codzienności bez siebie są równie odrębne, jakby dzieliły ich pokolenia. W tej sytuacji lepiej byłoby, gdyby Agata w ogóle nie poruszała tego tematu, nie pisała „normalnych" listów. Może wtedy byłby spokojniejszy, nie musiałby walczyć z własnym nadwątlonym zaufaniem. — A jeśli nie będę chciał go poznać? — odzywa się w nim jednak wrodzona przekora. — Przekonam cię — słyszy. — Możesz wierzyć lub nie. Odpowiedzialność za słowa, myśli Piotr, co się z nią stało. Gdzie się podziały zwykłe zdania, które znaczą to, co znaczą. — Agata, zrób coś dla mnie. Nie pisz już do mnie listów. Żadnych. Boję się je otwierać. Ja będę do ciebie pisał. O normalnych rzeczach. A ty po prostu przyjedź. I nie rozmawiajmy więcej na temat tego faceta, który, twoim zdaniem, nie jest dość ważny, by o nim mówić, ale wystarczająco ważny, by pisać i w ten sposób wzbudzać moją zazdrość. — Przepraszam cię, nie chciałam. — Być może. Przyjedź. Bo nie wiem, na czym stoję — Przyjadę, pojutrze. W uchylonych drzwiach pojawia się głowa kierownika badań. Piotr, który siedzi bez ruchu z telefonem w dłoni i zastanawia się nad słowami Agaty, nie zauważa go, więc mężczyzna delikatnie puka w futrynę i przerywa jego niewesołe rozważania. Jest raczej niski i przedwcześnie łysieje. W starej flanelowej koszuli i wypłowiałych dżinsach wygląda jak szef ekipy remontowej. — Piotrze — zwraca się do niego, wciąż stojąc w progu — w piątek zawiozę was na nowe stanowisko, wieś nazywa się Rajkowy, to przed Pelplinem. Posiedzicie tam ze dwa tygodnie. Piotr patrzy na niego, jakby nie rozumiał, co tamten do niego mówi. — Obiecałeś mi wolny weekend — przypomina, pewny, że to tylko nieporozumienie. — Chyba pierwszy od miesiąca. — Wybacz, stary. Za dwa tygodnie, jak wrócicie z Rajkowów. — Za dwa tygodnie odpada — tłumaczy mu Piotr, na razie spokojnie, przecież nic się jeszcze nie stało. Plany zawsze można zmienić, to kwestia organizacji pracy. — Dziewczyna do mnie przyjeżdża na weekend. Chcieliśmy jechać nad morze. Obiecałem jej. Poza tym chyba należy mi się jakiś wolny dzień. Mężczyzna decyduje się wejść. Odrywa się od futryny i robi kilka kroków. Ciężko siada naprzeciwko Piotra z dłońmi opartymi na kolanach. Ma bardzo opaloną twarz i chłodne siwe spojrzenie. — Przecież masz, dzisiaj. — Chyba żartujesz. Nadzór nad dokumentacją nazywasz wolnym dniem? Daj

spokój. — Posłuchaj — mówi mężczyzna powoli, starannie dobierając słowa — bardzo mi przykro, ale musisz powiedzieć swojej dziewczynie, żeby nie przyjeżdżała. Wszyscy są zajęci, mogę wysłać tylko ciebie. To średniowieczna osada. — Nieważne, średniowieczna czy inna — Piotr zaczyna się denerwować. — Nie mogę tam jechać. — Chyba nie masz wyboru. Zależy ci na tej pracy? — A jak ci się wydaje? — No to jesteśmy umówieni. — Adam, poczekaj — mówi Piotr, widząc, że mężczyzna zamierza odejść. — To nie tak. Wszystko się trochę bardziej skomplikowało. Nie mogę jej powiedzieć, żeby nie przyjeżdżała, bo nie będzie chciała mnie znać. — To tylko kobieta, ugłaskasz ją, kupisz nową sukienkę, jakoś się dogadacie. — Adam ma na wszystko gotową receptę, na gniew, żal i rozstanie również. — To nie działa w ten sposób — mówi Piotr, bardziej do siebie niż do niego. Na szczęście, dodaje w myśli. Uczuć nie opiera się na wysokości rachunków, nie mierzy się troski pojemnością szafy. — Nieważne, w jaki sposób działa — odpowiada Adam sentencjonalnie. — Grunt, żeby zadziałało tym razem. Załatw to po swojemu. Pojedziemy w piątek rano. Nie jesteś nowicjuszem, nie muszę ci tłumaczyć zasad, które znasz od zawsze. — Nie musisz, do cholery — Piotr odwraca się do Adama plecami. Jest wściekły na niego za jego bezduszną pewność siebie i na siebie za brak pewności. Człowiek powinien umieć powiedzieć nie, gdy czuje, że jest traktowany instrumentalnie. Praca nie jest w życiu najważniejsza. Nie jest? Dziwi się przez moment, bo zdarzyło mu się pomyśleć tak po raz pierwszy. Jest środkiem, nie celem, utwierdza się w przekonaniu. Niestety ta nauka przyda mu się dopiero w przyszłości. W tym wypadku jest już za późno. Kroki Adama cichną na korytarzu. Jak na ironię telefon nagle zaczyna dzwonić, Agata chce go usłyszeć, myśli, że pojutrze się zobaczą, a on nie zdążył sobie przygotować mowy obrończej. — Słucham — mówi nieswoim głosem. Chociaż stara się, by brzmiał naturalnie, to się nie udaje. Agata wyczuwa jego napięcie. Ręka z telefonem zaczyna jej drżeć przy uchu. — Coś się stało? — W skali kosmicznej nic — Piotr próbuje nadać wypowiedzi właściwy ton. — A w niekosmicznej? — Wszystko. Nie spotkamy się w piątek — odpowiada i wstrzymuje oddech. Spodziewa się wybuchu po drugiej stronie, ale Agata zaskakuje go spokojem. Piotr niemal widzi ścianę, która między nimi wyrasta, coraz wyższa i grubsza po każdym jej słowie. — Dlaczego? — Muszę jechać pod Pelplin, na nowy odcinek, na jakieś dwa tygodnie. — Nie możesz się upomnieć o wolny dzień? — To nawet nie pytanie, lecz stwierdzenie, po którym tylko pro forma dodano stosowny znak interpunkcyjny. — Nie mogę — mówi Piotr i zaciska zęby. — I nie możesz powiedzieć, że miałeś inne plany, że chodzi tylko o jeden weekend, który i tak ci się należy?

— Nie mogę — powtarza Piotr. — I nie możesz się ze mną spotkać pod tym Pelplinem, czy gdziekolwiek indziej? Pieprzyć morze i całą resztę, chociaż wieczorem moglibyśmy być razem. — Nie mogę. — Dlaczego? — pyta znowu Agata, cierpliwym, rzeczowym tonem wykwalifikowanego śledczego. — Nie będę miał samochodu, żeby po ciebie wyjechać i żeby cię odwieźć w niedzielę na dworzec. Tam jest jakaś sytuacja podbramkowa, trzeba będzie pracować szybko, a to znaczy, że również długo. W ciągu dnia nie będę miał dla ciebie czasu, a wieczorem zasnę, zanim się zorientuję. Przecież wiesz, że tak to właśnie wygląda. — I nie przekonam cię, że warto spróbować? — Przyjdziesz z Pelplina na piechotę albo z Tczewa? — Ile kilometrów? — Nie mam pojęcia. — Skoro tak stawiasz sprawę, to chyba nie mamy o czym rozmawiać. — Agata, proszę. — O co ci chodzi? Jeszcze nic nie powiedziałam. Zastanawiam się tylko, dlaczego nie chcesz mnie widzieć. Bo tak to trzeba nazwać. — To nie tak — protestuje Piotr. Nie dziwi go roz-goryczenie Agaty, a mimo to czuje się rozczarowany, że nie okazała zrozumienia. — A jednak — słyszy w słuchawce. — Zostań tam, gdzie jesteś, skoro ci tak dobrze samemu. Ja też znajdę sobie jakieś miłe miejsce w życiu. Bez ciebie. I nie dzwoń już do mnie, bo nasze rozmowy do niczego nie prowadzą. — Kiedy mam nie dzwonić? — dopytuje się mężczyzna. Powoli dociera do niego, że ona mu się wymyka, a on zaraz będzie żałował, że zadał to pytanie. — Nigdy nie dzwoń. Nigdy, słyszysz? — głos Agaty nagle staje się wyższy o kilka tonów, a może Piotrowi tak się tylko wydaje. — Nie jestem marionetką, która robi to, co każe facet pociągający za sznurki. Mówisz: przyjedź i pozwalasz mi przez kilka dni unosić się nad ziemią, a później fundujesz mi twarde lądowanie. Nie mogę na tobie polegać, więc nie chcę z tobą być. To proste, prawda? Piotr nie wie, co odpowiedzieć, więc trawi jej słowa w milczeniu. W ciszy po drugiej stronie słyszy przyspieszony oddech. Jakby Agata miała zadyszkę. Dokąd ona biegnie, myśli Piotr bez sensu, już ucieka, byle dalej ode mnie. — A może ty szukasz pretekstu? — odzywa się nagle, poruszony wyobrażeniem jej oddalającej się sylwetki. — O czym ty mówisz? — O tym drugim, którego nazywasz przyjacielem. Normalni ludzie potrafią być ze sobą szczerzy. — Nie próbuj mi wmawiać, że to ja jestem winna. To ciebie nie ma. Ja jestem tu, gdzie mnie zostawiłeś. A jeśli już mowa o szczerości, to ty nie potrafisz powiedzieć mi wprost, że ci przeszkadzam. Piętrzysz przeszkody z taką wprawą, jakbyś się godzinami do tego przygotowywał. Wystarczyłoby powiedzieć: Agata, nie chcę cię widzieć. — Do niczego się nie przygotowywałem. Ta rozmowa wymyka nam się spod kontroli.

— Powiedziałeś „nam"? To jeszcze możemy tak o sobie mówić? — Tak. I powtórzę jeszcze raz. — Piotr coraz mocniej zaciska dłoń na telefonie. — Chcę wiedzieć, co z nami będzie. — Nic, Piotrze. Nie rozumiemy się. Dlatego nie powinniśmy tracić czasu. — Tracisz ze mną czas? — powtarza za Agatą Piotr. — Źle się wyraziłam. Właściwie tracę go bez ciebie. — Nie kochasz mnie już — domyśla się mężczyzna. Agata, słysząc go, czuje się zupełnie bezsilna. — Kocham — mówi miękko i wyciera oczy otwartą dłonią. Na szczęście w głosie nie słychać łez i Piotr nie ma pojęcia, co się z nią dzieje. — Więc o co chodzi? Dziewczyno, wyjaśnij mi, bo nie wiem, o czym mówimy. — Zaczęliśmy od tego, że nie mogę do ciebie przyjechać. O to chodzi. Że żyjemy osobno. Że ja tęsknię, a ty trwasz w uporze, by mnie trzymać na odległość. Że nie liczysz się z moimi uczuciami i potrzebami, że skazujesz mnie na emocjonalne huśtawki, jakbyś był pozbawionym wyobraźni dupkiem. A przecież nie jesteś. Że w każdym twoim słowie słyszę, radź sobie sama. I zapewniam cię, że będę, od dzisiaj. Nie jestem rzeczą, Piotr. I mam gdzieś to, co mi teraz powiesz... Urywany sygnał tuż przy uchu. Rozłączyła się niemal w środku zdania. Zdezorientowany Piotr wybiera numer i czeka. Na próżno. Agata widocznie postanowiła nie odbierać jego telefonów. Nigdy do mnie nie dzwoń, tak powiedziała. Nie należy do osób rzucających słowa na wiatr. Ta myśl sprawia, że Piotr czuje lęk, który kiełkuje, rośnie i rozprzestrzenia się w żołądku. Robi mu się zimno. Telefon wciąż nie odpowiada. Za trzecim razem odzywa się znany komunikat. Abonent czasowo niedostępny. Agata wyłączyła komórkę. Uwolniła się od niego jednym ruchem kciuka. Piotr jednak słyszy co innego. Abonent zawsze niedostępny, brzmi w jego uszach. Zawsze, wyraz oznaczający: w każdej chwili, wciąż, stale, ciągle, niezmiennie, zwykle, a w tym szczególnym przypadku także tyle co nigdy, w żadnym czasie, wcale, w żadnym wypadku, za nic, pod żadnym warunkiem, który on, Piotr, mógłby poddać Agacie pod rozwagę. Godziny toczą się miarowo, w ściśle określonym porządku. Dzień dojrzewa w oczach, zyskuje na urodzie, jak pozłacany lśni w promieniach słońca, które leniwie podąża na zachód. Piotr nie dostrzega kolorów, które nabierają głębi, nie widzi wydłużających się cieni. Skupiony odlicza kwadranse, później każde dziesięć minut przyprawia go o nowy paroksyzm strachu, w końcu pasuje i godzi się na krótkie pięciomi-nutówki, które mijają tylko po to, by on mógł znowu zadzwonić. Odcinki czasu są jak nanizane na sznurek koraliki, a on wciąż dokłada nowe, licząc na to, że w końcu, za którymś razem usłyszy Agatę. Ona jednak rzadko zmienia zdanie, jest osobą o ugruntowanych poglądach i stabilnym systemie wartości, w którym do niedawna miłość i zaufanie zajmowały czo łowe pozycje. A może wciąż zajmują i dlatego Agata nie odbiera, zastanawiając się, dokąd przywiodło ją wyznawanie nieco staromodnych przekonań. Zatem abonent jest wciąż niedostępny i Piotr boi się, że tak będzie zawsze. Nie pomogą całe tuziny sukienek ani innych podarunków, którymi chciałby zrekompensować Agacie pustkę po swoim wyjeździe i każde słowo wypowiedziane bez zastanowienia. Wracają do niego fragmenty dzisiejszej rozmowy. Są jak wyrzuty sumienia, jak drobne

okruchy żalu za każdym dniem, który minął bez Agaty, a mógł minąć w jej towarzystwie, gdyby on tego chciał. Dlaczego nie chcia łem, zadaje sobie pytanie i tym razem nie umie, albo nie chce, na nie odpowiedzieć. Sam nie jest pewien. Po czterech wyczerpujących godzinach, spędzonych pod dyktando wskazówki, pełznącej po cyferblacie, Piotr podejmuje decyzję i bez pukania wkracza do niewielkiego pomieszczenia, które zajmuje Adam. — Twoja metoda nie poskutkowała — mówi bez wstępów, z lekkim odcieniem sarkazmu w głosie. — Teraz muszę ratować, co się da. Pożycz mi samochód. — Nie ma mowy — odpowiada stanowczo Adam i uznawszy to za naturalne zakończenie rozmowy, wraca do przerwanej pracy. Pisze coś zawzięcie, stukając w klawiaturę laptopa, jakby od szybkości przebierających po niej palców zależało co najmniej jego życie. Piotr nie zraża się brakiem uprzejmości. Przywykł. Byłby zdziwiony, gdyby mężczyzna za stołem zachował się inaczej. — Dzisiaj już nie będzie ci potrzebny — argumentuje. — Wrócę jutro rano. — Co, jeśli tego nie zrobię? — pytaniu towarzyszy nieprzyjazne spojrzenie. Palce Adama zatrzymują się w biegu, zawieszone w powietrzu jak palce pianisty, który rozpoczyna koncert. — Zależy ci na tym, żebym w piątek wylądował w Rajkowach? — Piotr decyduje się postawić wszystko na jedną kartę. Przedłużająca się cisza utwierdza go w przekonaniu, że trafił w czułe miejsce. Adam rzeczywiście może liczyć tylko na niego, ma za mało pracowników, którym mógłby powierzyć cały odcinek. — W takim razie lepiej pożycz — dopowiada Piotr, nie za głośno, by uniknąć podejrzenia o nadmierną pewność siebie, która na ogół nie sprzyja porozumieniu. — Kluczyki. — Adam sięga do kieszeni koszuli i rzuca mu je przez całą szerokość pokoju. Nim osiągną cel i znikną w dłoni Piotra, lśnią przez chwilę w smudze światła, która tnie ukośnie podłogę i rozbija się na ścianie za jego plecami. — Widzimy się jutro o ósmej rano. — Dziękuję — mówi młodszy z mężczyzn i już jest za drzwiami. Biegnie do sali i niemal wpada na polowe łóżko, które w nocy jest namiastką domu, a w dzień — kanapą, garderobą, półką na kilka książek i całą masę przydatnych drobiazgów. Wciąga na grzbiet czysty podkoszulek, wkłada lepsze buty. Pod śpiworem odnajduje portfel i dokumenty. Chwyta kurtkę wiszącą na ramie uchylonego okna. Wieczór może być chłodny. Dłonie trzęsą mu się od tłumionej niecierpliwości, gdy ostatni raz wybiera numer i rozłącza się już po pierwszej sylabie. A Głos kobiety gaśnie, jakby zabrakło jej tchu. Piotr wysyła SMS. Przyjeżdżam. Na wszelki wypadek. Ma nadzieję, że Agata w końcu użyje telefonu. Nie wierzy w to jednak ani przez chwilę. Podróż nęci go. Cieszy możliwość odmiany i perspektywa własnej kilkugodzinnej niezależności. Zagubienie w przestrzeni jest rodzajem niebytu. Jeśli nikt nie potrafi powiedzieć, gdzie jesteś, to tak jakbyś nie istniał, powiedziała mu kiedyś pewna kobieta, z którą zamierzał spędzić życie. Nie wytrwał w tym postanowieniu, więc pokazała mu drzwi i poleciła wsiąść do samochodu. Tęsknił za nią bardzo długo, ale niczego się nie nauczył. Za kilka sekund, gdy tylko zatrzaśnie drzwi starej terenowej łady, znowu przestanie istnieć. Piotr archeolog i Piotr podwładny, mężczyzna i partner, oni wszyscy i każdy z osobna. Będzie tylko zmieniający się pejzaż za oknem, widziany oczami człowieka na

krótko pozbawionego adresu. Otwarta walizka wydaje się tak ogromna, że można by w niej zmieścić całe życie i to nie jednej, ale nawet dwóch osób. Rozłożona na łóżku w sypialni, na beżowo-białej, pikowanej narzucie, wygląda szczególnie złowrogo. Jest czarna, tą głęboką, żałobną czernią, charakterystyczną dla wdowich welonów i długich nieprzemakalnych płaszczy, mokrych od deszczu. Nie powinno jej tu być. Stanisław patrzy na nią, stojąc w progu. Na jego twarzy zaskoczenie miesza się z lękiem. Wanda musiała ją wyjąć jeszcze rano, nim wyszła pozałatwiać swoje codzienne sprawy. Co to było tym razem? Kawa ze znajomymi, wizyta u kosmetyczki, zakupy? Próbuje się domyślić, ale bez wielkich nadziei na poznanie jej miejsca pobytu. Wczoraj znowu nie zapytał, jakie ma plany, chociaż przyszło mu do głowy, że mógłby to zrobić. Zapomniał. Zajął się czytaniem gazety, potem położył się na półtorej godziny, a kiedy się obudził, Wanda już spała albo udawała, że śpi. Stanisław przypomina sobie poświatę, która przez szparę pod drzwiami jej pokoju wylewała się na korytarz, kiedy szedł po schodach do swojej sypialni. Może czytała do poduszki, a może podejmowała decyzję o wyjęciu walizki z szafy. Był skłonny przypuszczać, że to drugie. Powinien był zajrzeć do niej na chwilę, choćby po to, by powiedzieć dobranoc. Nie pomyślał. Zasłużył na ten widok i na wszystkie wątpliwości, z którymi będzie musiał sobie radzić do powrotu żony. Zastanawia się, siedząc w salonie, w ulubionym fotelu, w którym tym razem nie może znaleźć sobie miejsca, jak zadać jej pytanie, wyjeżdżasz gdzieś, dokąd się wybierasz, zostawiasz mnie, na długo czy na zawsze, i następne, znacznie ważniejsze i wymagające odwagi, dlaczego. Stanisław nie jest pewien, czy się na nią zdobędzie, tak jak nie jest pewien, czy chce się tego dowiedzieć. Wanda wraca dopiero przed wieczorem. Idzie ulicą, przy której mieszka, stawiając długie, jak na kobietę jej postury, kroki. Nie dlatego, że się spieszy, ale ponieważ lubi chodzić żołnierskim krokiem. Jak batalion reprezentacyjny podczas parady. Bzy już przekwitły, teraz w powietrzu unosi się woń akacji. Zaciąga się nią głęboko, z widoczną przyjemnością. W odróżnieniu od Stanisława nie wydaje się spięta, ale odświeżona wieczorną bryzą i aromatami lata, które gęstnieją wokół niej, w miarę jak pogłębia się, spowijająca ziemię, szafirowa szarość mroku. Wchodzi do domu lekko zdyszana, z zaróżowionymi policzkami. Włosy ma rozwiane, czoło i koniuszki palców chłodne. W progu zderza się z ciszą. Wciąż rozpędzona wbiega na piętro. Przez uchylone drzwi swojej sypialni dostrzega walizkę. Zdążyła zapomnieć, że zostawiła ją na wierzchu. Gdyby znała myśli, które przemknęły przez głowę Stanisława w ostatnich godzinach, prawdopodobnie byłaby mniej beztroska. A może nie miałyby one dla niej żadnego znaczenia. Chwilę później słyszy kroki męża na schodach. Ciężkie, jakby znużone kroki człowieka, przy którym zaczęła się starzeć. — Wybierasz się gdzieś? — pyta, stając za jej plecami, choć przez całe popołudnie obiecywał sobie, że jednak poczeka cierpliwie, aż ona sama mu o wszystkim powie. Zwykle przecież czekał, nie zadawał pytań. Takie rozwiązanie wydawało mu się bardziej naturalne. Tymczasem forma pytania nasuwa mu się sama. Ma wrażenie, że udławi się słowami, jeśli ich nie wypowie. Wypowiada więc i za wszelką cenę stara się

opanować odruch przestępowania z nogi na nogę. Wanda odwraca się do niego i w jednej chwili dostrzega jego wyczekiwanie, niepewność i coś jeszcze, co trudno jej nazwać, bo zdążyła się odzwyczaić od spojrzeń wyrażających przywiązanie. Zdumiewa ją zachowanie męża, uzewnętrznione nagle uzależnienie, o które nie śmiała go podejrzewać. Zaczyna rozumieć, że wcale tego nie planując, zyskała nad nim przewagę. Przez całe popołudnie dojrzewała w nim myśl, że ona chce go opuścić. Jak wielkie musiało być jego poczucie winy i jak wątła samoocena, skoro posunął się do takich przypuszczeń. Czy ona mogłaby wykorzystać jego słabość i zrealizować pomysł, który jej podsunął? Wyjść z domu, który z nim dzieliła przez niemal trzydzieści lat, z tą jedną walizką, nieważne jak pojemną, wszystkiego przecież i tak do niej nie zapakuje. Chciałaby tego? Teraz kiedy w jego oczach i gestach wyczytała więcej, niż on chciałby zdradzić? Może jest jeszcze jakaś szansa, myśli kobieta, jeśli oboje zechcemy zacząć od nowa. — Myślałam, że wyjadę na trochę — odpowiada w końcu, wbrew sobie, bo w gruncie rzeczy ma ochotę powiedzieć, zostaję z tobą. Ale to oznaczałoby natychmiastowe przyjęcie aktu skruchy i powrót do starych przyzwyczajeń. Do mijania się na schodach. Do krótkich, zdawkowych uwag wymienianych podczas posiłków, jeśli już zdarzy się, że usiądą do stołu razem. Nie wolno jej do tego dopuścić. — Po co? — chce wiedzieć Stanisław, któremu serce podjeżdża do gardła i jakby miało tam za mało miejsca, tłucze się wściekle, utrudniając przełykanie. Nic dziwnego, że Wanda raczej domyśla się treści pytania, niż słyszy je naprawdę. — Jest lato. Pojechałabym nad morze, na Hel albo do Łeby, na wakacje. Dawno nigdzie nie byłam. Od dwudziestu lat, dodaje w myśli, od naszego pierwszego i ostatniego wspólnego wyjazdu w góry. Stanisław nigdy nie lubił wyjeżdżać na dłużej. W ostateczności dawał się namówić na weekend u znajomych. Zupełnie jakby się bał, że noc spędzona w cudzym łóżku skróci jego życie o tych kilka godzin. — Pojedziemy razem — mówi teraz do żony i Wanda zyskuje pewność, że myślał o tym samym, co ona. O własnym lęku, uniemożliwiającym korzystanie z czasu, który został im dany, o rozpaczliwym przywiązaniu do czterech ścian, które nie mogło zastąpić innych rodzajów przywiązania. O szarości życia, jakie razem wiedli. — Pojedziemy razem — powtarza Stanisław coraz bardziej przekonany o słuszności tego pomysłu. — Będzie tak jak kiedyś. — Kiedy, chciałaby zapytać Wanda, ale się powstrzymuje, bo mężczyzna mówi dalej: — Zostawimy tutaj to, co było. Wezmę dwa tygodnie urlopu. Po prostu pobędziemy razem. — A jeśli nie będziemy umieli? — wyraża wątpliwość kobieta i Stanisława ogarnia nowa fala lęku. — Nie chcesz spróbować? — pyta przerażony, że ona nie da się nakłonić do wspólnej podróży i wyjedzie sama na wakacje, z których nigdy nie wróci. — Potrzebuję czasu — odpowiada Wanda, z rozmysłem odsuwając moment ostatecznej deklaracji.

Nie wie, skąd czerpie mądrość i siłę, które każą jej przedłużać grę o jeszcze jedno pytanie i jeszcze jedną odpowiedź. — Muszę pomyśleć. Pozwól mi. Jesteś mi to winien. To i jeszcze wiele innych rzeczy, myślą oboje. Zdziwiliby się, gdyby mogli ocenić zbieżność swoich myśli. Są przekonani, że się nie rozumieją, ale zachowali umiejętność patrzenia w jednym kierunku, która przywiodła ich do ołtarza. Dlatego może jeszcze nie wszystko stracone. Jeszcze widać w drzwiach szczelinę, którą można przedostać się na drugą stronę. — Wiem, że wychodząc za mnie, oczekiwałaś czegoś innego. Proszę, nie mów, że jest za późno — odzywa się niepewnie Stanisław. Nie nauczył się mówić o rzeczach ważnych, wielkie słowa peszą go i onie śmielają. Wanda nie jest pewna, czy chce mu pomóc. W tym wieku warto byłoby wiedzieć, jak rozmawiać z własną żoną. — Obiecywałeś mi miłość — podpowiada jednak i przez szczelinę w drzwiach, które ich dzielą, wpada nagle więcej światła. Dość, by dostrzec w nich twarz drugiej osoby. — Kocham cię — słyszy w odpowiedzi szczere, zapomniane przez lata wyznanie, w które bardzo chce wierzyć. Nie zamierza płakać, a mimo to drżą jej usta i ramiona. Przestaje nad sobą panować, gdy mąż obejmuje ją, opiera podbródek o jej czoło i gładzi po głowie trzęsącą się dłonią. Droga niesie go lekko, jakby pojazd, którym się przemieszcza, pozbawiony był ciężaru. Sunie przed siebie, zachłannie łykając kilometry, a rozłożyste drzewa migają w bocznych szybach, tworząc niekończący się tunel, który zbiega się gdzieś przed Piotrem i gdzieś za nim, mniej więcej na dwóch trzecich wysokości wstecznego lusterka. Te dwa niemal identyczne obrazy, jeden widziany przez przednią szybę i jego bliźniak w lusterku, dają Piotrowi złudne poczucie, że pozostaje w centrum mikroświata, który przesuwa się na południe wraz z nim. Słońce świeci w boczną szybę, czasem, gdy samochód skręca na zachód, zagląda Piotrowi w oczy, odbija się od asfaltowej nawierzchni, która oglądana pod światło wydaje się szorstka i porowata. Mężczyzna odnajduje w schowku słoneczne okulary Adama, nakłada je i z ulgą rozgląda się wokół. Droga przed nim przygasa nieco, nabiera mrocznej głębi, podczas gdy blask słońca rozsypuje się na jej brzegach, jak piasek w przetaku amerykańskich poszukiwaczy złota sprzed półtora wieku. Jest pusta. Ciche pola usypiają czujność. Czasem przez otwarte okno dociera do Piotra woń lip i przekwitającego rzepaku. Jedzie szybko, zbyt szybko, jak na ten nierówny kawałek asfaltu pod kołami. Ma niewiele czasu, skoro jutro musi być z powro-tern. Dlatego zapomina o przepisach i lekceważy znaki nakazujące ograniczenie prędkości. W połowie drogi zaczyna odczuwać znużenie. Głupio ryzykuje, wyprzedzając na zakręcie zieloną furgonetkę. W lusterku widzi, jak kierowca puka się palcem w czoło. Oddala się od niego na znaczną odległość, ale gdy twarz tamtego maleje na tyle, że nie da się już rozróżnić rysów, przyznaje mu rację i zwalnia pełen skruchy. Mijane wsie drzemią przy drodze uśpione słońcem, bezpieczne pod opieką rozstawionych na kominach i słupach bocianich straży. Stojące na jednej nodze ptaki są nieruchome jak figurki wystrugane z lipowego drewna przez rzeźbiarza amatora. Powietrze nabiera herbacianej barwy. Wypełnia przestrzeń między ziemią a niebem tak szczelnie, że chciałoby się go dotknąć i posmakować czubkiem języka. Piotr

zatrzymuje się, by zatankować. Niechętnie patrzy na telefon. Już nie dzwoni. Warszawa przybliża się z każdą minutą, z każdym pokonanym kilometrem staje się bardziej realna. Piotr, patrząc na tablice informacyjne, podające odległości, gubi się we własnych uczuciach. Do niepokoju o to, co zastanie, i wzmagającej się tęsknoty za Agatą, do oczekiwania na spotkanie, które zdążył sobie już wyobrazić na tysiące sposobów, niepewny skuteczno ści własnych słów i gestów, dołącza radość, że niedługo będzie w domu. Weźmie porządny prysznic, spakuje kilka czystych ubrań, położy się na wygodnym łóżku, w czystej pościeli i nie będzie czuł na skórze drobnych ziarenek piasku, których nie sposób się pozbyć. Wzrusza go wspomnienie oddechu Agaty, zasypiającej koło niego, z włosami rozsypanymi na szyi i policzku. Niemal go słyszy przez szum silnika. Pnie drzew ciemnieją, gdy korony wydają się jeszcze utkane z ostatnich promieni. Zapatrzony w nie mija Płońsk i wie, że jest już prawie u celu. Miasto wita go cieniem zalegającym między budynkami i intensywnym zapachem rozgrzanego w ciągu dnia asfaltu, nad którym unosi się kożuch spalin. Na Wisłostradzie musi zwolnić, chociaż miałby ochotę przemknąć przez nią z prędkością światła. Gdy parkuje pod blokiem, jego wyobraźnia wyprzedza ciało o dobrych kilkanaście kroków. Już zamyka drzwi samochodu, wbiega do klatki, przytupując ze zniecierpliwienia, czeka na windę, która spływa z góry, a później opieszale podrywa się i unosi na szóste piętro. Dzwoni raz za razem, wkładając w tę czynność całą radość, na jaką go w tej chwili stać, i szczerą chęć cofnięcia wszystkich wypowiedzianych tego dnia zdań. W tym czasie ciało dogania wyobraźnię, zdejmuje jej palec z dzwonka i zastępuje go swoim, prawdziwym palcem wskazującym. Dźwięk rozlega się w mieszkaniu i na korytarzu, a po nim pojawia się cisza, która trwa zdecydowanie zbyt długo, nie przerwana ani szuraniem stóp po drugiej stronie drzwi, ani szczękiem zamka, ani jakimkolwiek innym szelestem, który mógłby świadczyć o czyjejś obecno ści. To nic, uspokaja się Piotr, przecież nie wiedziała o moim przyjeździe. Po prostu wyszła na chwilę. Szuka gorączkowo klucza w przepastnych kieszeniach wiatrówki i otwiera drzwi. Palce nie chcą go słuchać, jakby ktoś odebrał im nagle całą wrodzoną sprawność, więc przez kilka sekund walczy z kluczem, który zaklinował się w metalowym kółku, właśnie teraz, kiedy on zamierza go użyć. Mieszkanie jest puste. Tonie w półmroku wieczoru, uśpione ciszą ostatnich godzin. Piotr wkracza w nią niepewnie, jak intruz, chociaż jest gospodarzem. Podłoga budzi się z lekkim skrzypnięciem, przyjmuje jego stopy, gdy z jednej na drugą przerzuca ciężar, robiąc krok w stronę kuchni. Ogarnia go niewyobrażalny smutek. Jego powrót musi przypominać codzienne powroty Agaty. Dokąd ona poszła? Zastanawia się Piotr, krążąc po mieszkaniu. Lodówka świeci pustkami, jakby nikt nie zaglądał do niej od wieków, w chlebaku leży niewielka piętka chleba. O kolacji nie ma więc co marzyć, chyba że gdzieś jeszcze zdąży zrobić zakupy. Jest prawie wpół do dziewiątej, a Piotrowi nie chce się szukać czynnego sklepu, rezygnuje z wyjścia, licząc na to, że Agata pojawi się lada moment. W łazience wisi jej biała bluzeczka bez rękawów. Piotrowi wydaje się tak mała, jakby miała ją nosić dziewczynka. Dotyka brzegu materiału. Wilgotny. Musiała ją uprać kilka godzin temu. Zagląda do szafki i z przestrachem zauważa

brak szczoteczki do zębów. Stoi jak sparaliżowany, a później rusza na bardziej szczegółowy obchód, żeby sprawdzić, czego jeszcze nie ma. Nie znajduje ulubionych dżinsów, kurtki od deszczu, która zwykle wisiała na wieszaku, plecaka i butów, które Agata zawsze zabierała ze sobą, gdy wyjeżdżała na wykopaliska. Teraz też miała wyjechać, ale jeszcze nie w tym tygodniu. Więc dokąd pojechała? Piotr przysiada w sypialni przy biurku. Bezmyślnie patrzy w okno, za którym zmierzch połyskuje żałobnym fioletem. Odruchowo wysuwa pierwszą szufladę. Na wierzchu obok pierścionka z perłą leży wyłączony telefon, który kupił Agacie na urodziny. Już pozamiatane, myśli Piotr, nie mogąc oderwać wzroku od tych dwóch przedmiotów, które wiązały go z Agatą, czy też Agatę z nim. Wystarczyło zamknąć je w szufladzie, by kontakt został zerwany. Nigdy nie dzwoń. Jaśniej już nie mogła się wyrazić. To na wypadek, gdyby nie posłuchał. Ułatwię ci to, mówi do niego Agata z miejsca, które pozostaje poza jego zasięgiem. Bez telefonu mnie nie znajdziesz, bo tak naprawdę nic o mnie nie wiesz. Dzwonek do drzwi wyrywa Piotra z letargu. To Agata, myśli pełen nadziei i szybkim ruchem zasuwa szufladę ze szczątkami dotychczasowego życia. Nie, ona by przecież nie dzwoniła, tłumaczy sobie po chwili. Jedyny lokator nie ma zwyczaju dzwonić do drzwi mieszkania, które zajmuje. Dzwonek rozbrzmiewa znowu. Dłuższy niż poprzednio, ale nie niecierpliwy. Wiem, że tam jesteś, otwórz, odczytuje Piotr przesłanie gościa, który pewną ręką dotyka przycisku obok futryny. Nie wygląda przez wizjer, jakby nie chciał uprzedzać faktów, przestrzeń zamknięta w okrągłym okienku wielkości tęczówki jest imitacją, staje się realna dopiero wtedy, gdy drzwi są otwarte na oścież. Otwiera je więc, zdecydowanym ruchem człowieka, który czuje się absolutnie bezpieczny, bo przeżył właśnie jedno rozczarowanie, co pozwala mu trwać w przeświadczeniu, że drugie nie dotknie go szybko, i staje oko w oko z własnym odbiciem. W tych drzwiach wiele się zdarzyło, były świadkiem spotkań, podczas których padały słowa zaskakujących wyznań. Teraz na chwilę zmieniają się w lustro. Po dwóch stronach progu stoi dwóch identycznych mężczyzn. Obaj są zaskoczeni, zwykle widzą taki obraz co rano, podczas golenia. Tym razem przeszkadza im jednak świadomość drugiego ciała. Nie można przecież golić cudzej twarzy, nawet jeśli wygląda tak samo jak własna. To potrafią tylko cyrulicy, jeśli jeszcze jacyś chodzą po świecie. Pierwszy odzywa się gość, jemu łatwiej zaakceptować widok bliźniaka, w gruncie rzeczy Agata zdążyła go na to przygotować. — Nie mogłem się do niej dodzwonić. Chciałem tylko powiedzieć, że oddałem za nią tę książkę, którą mi pożyczyła — mówi, jakby Piotr świetnie wiedział, jak zaczęła się jego i Agaty znajomość. W tym czasie umysł Piotra pracuje gorączkowo, starając się wkleić podobiznę nieznajomego w jakąś lukę w rodzinnym drzewie genealogicznym. Ma jednak za mało danych, by sobie z tym poradzić. Nie ma wątpliwości, że to fałszywy Odyseusz, ten, który miał być dla niego zagrożeniem, a okazał się bratem bliźniakiem. Brat to ktoś więcej niż przyjaciel. Widocznie Agata nie chciała zdradzać mu zbyt wiele, dlatego użyła niewłaściwego słowa. Gdyby nie pisała zagadkami, może nie zachowałby się dzisiaj jak

idiota, w każdym razie na pewno nie zadałby jej niektórych pytań. Co ja robię w tym wszystkim, zachodzi w głowę, i skąd on się tu wziął. — Szymon — drugi Odyseusz wyciąga dłoń do Piotra. — Jestem twoim bratem. — Zauważyłem — odpowiada Piotr i milknie, bo nie wie, jak zadać pytanie, które go nurtuje, jak to możliwe, że wcześniej się nie spotkaliśmy. Ma wra żenie, że bierze udział w dawno wymyślonej historii, która właśnie dobiega końca, tylko po to, by za moment mogła rozpocząć się inna. — Jesteś adoptowanym dzieckiem — mówi tymczasem ten drugi — podobnie jak ja, i wierz mi, to najlepsza rzecz, jaka ci się w życiu zdarzyła, poza Agatą. — Wiedziałeś o wszystkim — stwierdza Piotr z ledwie uchwytną pretensją w głosie. — Kilka dni temu Agata powiedziała mi, że mam brata. — Szybko się przyzwyczajasz do informacji, które innym zmieniają życie. — Wszystko trzeba widzieć we właściwej perspektywie — mówi Szymon, jakby chciał się bronić przed tym sarkazmem, który nie jest niczym innym jak tylko próbą zyskania na czasie. Za chwilę Piotr będzie musiał przyjąć do wiadomości swoją nową sytuację rodzinną. — Lepiej mieć brata, niż go nie mieć — dopowiada Szymon. — Jak sądzisz? — A rodzice? Kim oni są? — pyta Piotr. Trudno powiedzieć, których rodziców ma na myśli, biologicznych czy adopcyjnych. Szymon jednak nie ma żadnych wątpliwości. — Jakie to ma znaczenie? Wychowali cię i nazywają synem, to coś więcej niż geny. To chyba autentyczna miłość. Przyzwyczaisz się do tej myśli, jak ja się przyzwyczaiłem. Wciąż stoją w progu, jeszcze wiele ich dzieli, ale coraz więcej łączy. Piotr usuwa się, gdy Szymon postanawia wejść do środka. Czuje się jak podczas spotkania z samym sobą, jakby patrzył na siebie oczami innego człowieka. Pochłonięty obserwacją nagle zaczyna się zastanawiać nad własną odrębnością. Czy mężczyzna podobny do niego jak dwie krople wody może mieć tę samą konstrukcję psychiczną, identyczne cechy charakteru? Jest taki jak ja, rozważa Piotr, ale nie jest mną. Przynajmniej tego mogę być pewny. Idzie do kuchni, a brat podąża za nim. Milczenie przeciąga się nieznośnie. Stukają kubki, szumi woda w czajniku elektrycznym, ale te dźwięki to jeszcze jeden dowód na to, że cisza może mieć wiele warstw i znaczeń. — Mam tylko herbatę — odzywa się w końcu Piotr, przejrzawszy zawartość jednej z szafek. Szymon aprobująco kiwa głową. Widzi, że Piotr nie otrząsnął się jeszcze z pierwszego oszołomienia. — Pogadajmy — proponuje. — O czym? — O nas. Nie jesteś ciekawy minionych trzydziestu lat? — Szczerze mówiąc, boję się o cokolwiek zapytać — przyznaje Piotr, patrząc na niego niepewnie. — Dlaczego? Boisz się, że będę inny, niż się spodziewasz? — Nie, raczej tego, że będziesz taki sam jak ja. — Co w tym złego? — Przywiązałem się do myśli, że jestem niepowtarzalnym egzemplarzem. Nie

lubię serii, nawet tych limitowanych. — Wariat z ciebie — kwituje Szymon wynurzenia Piotra — i faktycznie egocentryk. — Agata tak ci powiedziała? Szymon kiwa głową. Gorący kubek parzy mu palce, więc odstawia go na stół i opiera podbródek na splecionych dłoniach. — Słuchaj — odzywa się po chwili — to, co powiedziałeś, jest idiotyczne. Nikt nie odbiera ci indywidualności. Chociaż kiedy tak siedzimy po dwóch stronach stołu, niemal w tej samej pozycji, musimy wyglądać niesamowicie. Żartuję — dodaje, bo Piotr wstaje gwałtownie i trąca mebel nogą. Herbata kołysze się niebezpiecznie, ale Szymon w porę unosi kubki do góry. — Co ty wyrabiasz, stary? — Nie wiem — Piotr nagle wpada w panikę. Jak ma rozmawiać z tym człowiekiem, który zdaje się wszystko o nim wiedzieć? — Chyba nie lubię niespodzianek. — W takim razie zacznijmy od nowa — Szymon stara się stanąć na wysokości zadania. Unosi się lekko z krzesła, kłania z gracją i nim Piotr zdąży spytać, co to wszystko znaczy, zaczyna mówić, jakby miał przed sobą większe audytorium, a nie jednego mężczyznę, który nie może sobie poradzić z własnym zaskoczeniem. — Nazywam się Szymon Pawłowski, urodziłem się trzydzieści lat temu, 20 listopada. — To akurat wiem — wtrąca Piotr, ale Szymon natychmiast go ucisza. — Nie przerywaj mi. To po to, żebyś się oswoił z sytuacją. Na czym to skończyłem? — Właściwie dopiero zacząłeś. Zamierzasz mi opowiedzieć całe swoje życie, z uwzględnieniem chorób wieku dziecięcego? — Masz coś przeciwko? — A gdybym miał? — To próba nawiązania znajomości, Piotrze, nieporadna i spóźniona o trzydzieści lat, tylko tyle. Żaden z nas nie mógłby dowiedzieć się wszystkiego o drugim podczas pierwszego spotkania. — Szymon patrzy na brata wyczekująco. W świetle lampy jego tęczówki wydają się ciemniejsze i bardziej błyszczące. Zupełnie jakby miał gorączkę. Piotr łapie się na tym, że chciałby stanąć obok niego przed lustrem i porównać twarze, sylwetki, szerokość barków, długość stóp. Może warto posłuchać, co ma do powiedzenia jego sobowtór. Słuchanie jeszcze nikomu nie zaszkodziło, a on ma przecież trochę czasu, zanim znowu wsiądzie do samochodu. — Mów — godzi się, czując, że jego opór słabnie. Akceptuję cię, mógłby dodać, zgadzam się na twoją obecność w mojej kuchni i w moim życiu. Nie robi tego, bo nie lubi popadać w przesadę. Zresztą, Szymon i tak to chyba rozumie. Ma sto procent tych samych genów co Piotr, wydaje się, że nic nie trzeba mu tłumaczyć. — Będę się streszczał — zaczyna zatem, poprawiając się na krześle. — W metryce napisano, że urodziłem się w Poznaniu, ale to nie musi być prawda. Zresztą nie ma to pewnie większego znaczenia, gdzie przyszedłem na świat. W Poznaniu mieszkałem przez całe życie. Z rodzicami i młodszą siostrą. Moja matka jest nauczycielką polskiego, ojciec pracuje w urzędzie miasta. Ola, moja siostra, w ubiegłym roku skończyła pedagogikę specjalną. Jako dziecko nienawidziłem szkoły, z wyjątkiem

lekcji plastyki. Sam nie maluję, ale zawsze podziwiałem wielkich malarzy za to, w jaki sposób widzą przestrzeń i naturę rzeczy. Skończyłem historię sztuki. Prawdopodobnie dlatego, w przeciwieństwie do wielu facetów, nie mam problemów z rozróżnianiem kolorów. Nie śmiej się, mówię poważnie, jedno chyba wynika z drugiego. Wychowałem się na van Goghu i Matissie. Ty wiesz, co oni potrafili wyrabiać na płótnie?! Nie wiesz? — przerywa na moment, bo Piotr ma taką minę, jakby chciał zapytać, o czym ty mówisz, do cholery. Pod jej wpływem Szymon postanawia wrócić do głównego wątku swojej opowieści. — No, dobra. Zostawmy to, o malarstwie mogę długo. Co jeszcze lubię: starożytną rzeźbę, to temat mojego doktoratu, długowłose blondynki, zupełnie inaczej niż ty, i szarlotkę. Poza tym piwo, ale tylko pierwsze, następne już mi tak nie smakują, koniecznie jasne i gorzkie. Co, ty też? Nie przejmuj się, to się zdarza wielu facetom, zwłaszcza przed telewizorem. Czego nie lubię: soku pomidorowego, flanelowych koszul i tłoku. Do Warszawy przeprowadziłem się kilka tygodni temu, moja narzeczona jest warszawianką. Studiowała w Poznaniu, wtedy się poznaliśmy. Chyba wystarczy na początek? Twoja kolej, mistrzu. — W porównaniu z tobą, jestem raczej małomówny. — Punkt dla twojej indywidualności. Jak sobie dajecie radę z Agatą? Rozmawiacie czasem? — Czasem — przyznaje Piotr i uśmiecha się słabo, chociaż wcale nie jest mu do śmiechu. — Podobno urodziłem się w Warszawie i nazywam się Kondratowicz. Moja matka jest konserwatorem tkanin — milknie, bo Szymon cicho gwiżdże, by wyrazić podziw. — Piękne zajęcie. — Może — zgadza się Piotr. — Jak byłem mały i mama nie miała mnie z kim zostawić, zabierała mnie ze sobą do pracy. Bawiłem się w chowanego między starymi ornatami, wyszywanymi złotą nicią. Raz zakradłem się do farbiarni, kiedy nikogo w niej nie było, i rozsypałem koszenile, które stały w słoiczku na stole. — Te robaczki, które barwią tkaniny na czerwono? — nie wierzy Szymon. — Widziałeś je na własne oczy? — Tylko przez moment, bo zaraz potem dostałem w skórę. Wyglądały jak kupka niczego. Mój ojciec jest profesorem, wykłada na politechnice. Nie mam rodzeństwa, to znaczy dotąd nie miałem — poprawia się Piotr. — Przez szkołę jakoś przeszedłem. Zanadto mnie ograniczała. Na studia dostałem się cudem, chociaż rodzice uważali, że to się nigdy nie uda. Na szczęście byłem zdolnym olewaczem i jakoś poszło. Lubię otwartą przestrzeń, pracę na świeżym powietrzu i niezależność. Poza tym piwo i szarlotkę, raczej w tej kolejności. Kolory nazywam po swojemu, więc trudno powiedzieć, czy rozróżniam je zgodnie z przyjętymi zasadami. Pewnie nie. Tym zajmowała się zwykle Agata. — Bajeczna — mówi Szymon z szerokim uśmiechem wspólnika. — Wiem — i co z tego, ma ochotę dodać Piotr, ale w porę gryzie się w język. Przeszłość jest po to, by zostawić ją w spokoju. Przynajmniej na razie. — Chyba cię nie zaskoczę, jeśli powiem, że pomidorów nie lubię pod żadną postacią. Podobnie jak wszelkich ubrań w kratę, więc koszule flanelowe oczywiście odpadają. Trochę jednak jesteśmy podobni, nie uważasz? — Drobiazgi. Daj spokój — wzrusza ramionami Szymon. — Czy przyszło ci

kiedyś do głowy, że istnieję? — zaskakuje Piotra pytaniem. — Chyba żartujesz — odpowiada natychmiast, ale na jego czole pojawia się pionowa zmarszczka. Myśli o czymś intensywnie i Szymon interpretuje to po swojemu. — A więc przyszło — mówi. Piotr pomija jego komentarz milczeniem. Zadane pytanie wyczarowuje w jego pamięci obraz, który stara się zrozumieć i osadzić w czasie. Tak muszą się chyba czuć ludzie poddani testowi wykrywaczem kłamstw. Odpowiadają na te wszystkie pytania, które często się powtarzają, są tylko inaczej formułowane, czytał o tym kiedyś w jakiejś powieści sensacyjnej. Mówią nie, zapytani o to, czy kiedykolwiek coś ukradli, a wówczas w ich głowie nagle ożywa wspomnienie popołudnia w supermarkecie, z którego wynieśli zwykłą łyżeczkę do herbaty i lody, a zapłacili tylko za to drugie. Śmieszne? Być może. Czują lęk, bo odpowiedź, której udzielają szczerze, przestaje być prawdziwa. Serce zaczyna uderzać szybciej, wzrasta tętno, podnosi się ciśnienie. Aparat rejestruje te zmiany i przemienia je w krzywizny wykresu, które przy innych wyglądają jak ośmiotysięczniki. Tak właśnie działa to urządzenie. Tylko nazwę ma nieodpowiednią. Nie wykrywa kłamstw, a wspomnienia, które przestało się pamiętać. Chłopiec, który siedzi przy niskim, dziecinnym stoliku, może mieć pięć lat, nie więcej. Grzywka opada mu na oczy, gdy w skupieniu wyjmuje z pudełka właściwą kredkę, a później rysuje na papierze pomarańczową, niezbyt prostą linię. Kobieta, która się nad nim pochyla ma na imię Ania, a może Agnieszka i jest przedszkolanką. — Kto to jest? — pyta małego Piotra, śledząc wzrokiem ruch dziecinnej, niepewnej dłoni. Ta dłoń zatrzymuje się teraz w pół drogi. — To moja mama i tata, a to ja — odpowiada zapytany i wskazuje po kolei narysowane postaci, z których każda ma włosy w nieprawdopodobnym kolorze. — A ten chłopiec obok ciebie? — To mój brat. — Nie wiedziałam, że masz brata. Ile ma lat? — Tyle samo co ja. — A gdzie on jest, kiedy ty jesteś tutaj? — Nie wiem — mówi chłopiec i patrzy na kobietę bezradnie. — Dawno go nie widziałem. Piotr nie pamięta, co było dalej, cud, że przypomniał sobie choć tyle i to właśnie w tym momencie. Szymon na próżno czeka, że brat powie coś jeszcze. Nie ma więcej obrazów z dzieciństwa ani wspomnień ukrytych przez lata na strychu pamięci. — A więc ty miałeś rysunki, a ja sny. Drobne znaki utraconej przeszłości — odzywa się w końcu, gdy jest pewien, że Piotr umilkł na dobre. — Późno już — dodaje, jakby się budził, i mimowolnie spogląda na zegarek. — Co ty właściwie robisz w Warszawie? I gdzie jest Agata? Piotr zastanawia się przez chwilę, jak to powiedzieć, by nie zabrzmiało jednoznacznie boleśnie. Szybko się poddaje. Między słowami trudno lawirować. Znaczą to, co znaczą, a on nie jest miłośnikiem eufemizmów. Mógłby powiedzieć, wyjechała, postanowiliśmy dać sobie więcej czasu lub

cokolwiek innego, ale zdobywa się na szczerość. — Chyba mnie zostawiła. Powiedziałem jej dzisiaj przez telefon, żeby do mnie nie przyjeżdżała. — Chyba ci rozum odjęło. — Możliwe. Ale rano wydawało mi się, że nie ma innego wyjścia. Nie wiem, gdzie jest. Zostawiła wyłączoną komórkę w szufladzie biurka. — Może wróci. — Zabrała szczoteczkę do zębów i plecak. Moim zdaniem nie wróci. W każdym razie nie dzisiaj. — No to sobie nagrabiłeś — mówi Szymon i patrzy na Piotra ze współczuciem. — Bardzo przeżywa ła rozstanie z tobą. — Tak, zdaje się, że wszyscy o tym dobrze wiedzieli, tylko ja nie okazałem zrozumienia. Za to ty zrobiłeś to za nas dwóch. Nie traciłeś czasu — ton Piotra jest agresywny, oskarżający, ale Szymon nie zamierza się nim przejmować. — Wyluzuj, bracie — uspokaja go, nieświadomie używając słowa, które w tej sytuacji odzyskuje swoje prawdziwe znaczenie. Piotr rozluźnia się, ale wciąż spogląda spode łba. — Co teraz zrobisz? — Będę musiał jej poszukać. Nie wiem tylko jak ani gdzie, ani kiedy. Jutro o ósmej rano powinienem być w pracy, jakieś trzysta pięćdziesiąt kilometrów stąd. Nie mogę się nie stawić, bo nie mam innego źródła dochodów. No i dysponuję tylko pożyczonym samochodem. — Miała jechać na wykopaliska — przypomina sobie Szymon. — Na Mazury, w niedzielę albo w poniedziałek. Jest środa. — Dokąd dokładnie? — Nie zdążyła mi powiedzieć. Gdzieś w okolice Giżycka. — Jakaś przyjaciółka, rodzina? — Skąd mam wiedzieć? — To co ty o niej w ogóle wiesz? O jej życiu tutaj? Wyjechałeś i uznałeś, że to, co się z nią dzieje, ciebie nie dotyczy? — Szymon, nie przeginaj. Nie rozmawiałem z nią normalnie od trzech miesięcy. To nie moja wina, że ciągle miała do mnie pretensje albo pisała niezrozumiałe listy. Jej rodzice mieszkają w małej miejscowo ści za Lublinem, nigdy tam nie byłem. I oczywiście nie znam numeru telefonu — Piotr, nagle zawstydzony, przygląda się własnym dłoniom, gotów na następne słowa krytyki, jak to, tego też nie wiesz, Agata miała rację, nazywając cię egocentrykiem, ona zna cię o wiele lepiej niż ty ją. Zasłużył na nie, obaj to wiedzą, ale może właśnie dlatego słowa pozostają w ich głowach niewypowiedziane. — Dziwisz się? Że miała pretensje? — precyzuje Szymon, bo Piotr nie rozumie jego pytania. — Nie — odpowiada po namyśle. — Nie dziwię. Ale nie myśl, że mnie jest tam łatwo. — Jesteś wśród ludzi. Ona była tu sama. — Jasne — wścieka się Piotr, kostki jego zaciśniętych dłoni bieleją niebezpiecznie. — Dlatego wybrała wolność i teraz ma się dobrze, a ja tu wariuję. Będę tak wariował jutro i pojutrze, i każdego innego dnia, dopóki nie dowiem się, gdzie ona jest. Mogła chociaż zostawić kartkę. Nie patrz tak na mnie, przecież mam rację —

warczy na Szymona, który cieszy się, że stół między nimi nie jest krótszy, bo wówczas mógłby poczuć pięść Piotra na własnej szczęce. Na wszelki wypadek prostuje się na krześle, dzięki czemu odległość dzieląca go od Piotra jeszcze wzrasta, i zadaje pytanie: — Po co, Piotrze? Nie sprawiałeś wrażenia, że interesuje cię miejsce jej pobytu. — Byłbym spokojniejszy. — Aha, więc potrzebowałbyś kartki wyłącznie dla własnej wygody i spokoju sumienia? — Szymon — mówi Piotr ostrzegawczo, rzucając bratu złe spojrzenie — nie jestem potworem, tylko trochę się pogubiłem. — Widzę. Powiedz mi, jeśli mogę o to spytać... — zaczyna ostrożnie Szymon, który bardzo chce się dowiedzieć, dlaczego podejmuje się takie decyzje — ja wyjeżdżam, ty zostajesz — i podświadomie szuka podobieństw między własnym i Piotra życiem. Między samotnością Agaty i zakończoną, ale wciąż świeżą samotnością Anity i swoją. Nie wie, skąd czerpie przekonanie, że brat zawsze robi to, na co ma ochotę i że jego wyjazd nie jest ofiarą, koniecznością ani mniejszym złem. Nie wie, jak zamknąć wszystkie wątpliwości i podejrzenia w jednym pytaniu, by Piotra nie urazić i nie rozgniewać. Rezygnuje. Trzykropek tkwi między nimi jak nie do końca opuszczony most. Szymon mógłby się odbić i przeskoczyć na drugą stronę, ale jeszcze nie ma odwagi. Jeszcze na to za wcześnie. Zbyt krótki rozbieg. Za dużo można stracić. — O co chcesz zapytać? — odzywa się Piotr nieco zniecierpliwiony jego milczeniem. — O nic. To nie jest dobry moment — brat wzrusza ramionami. — Jeszcze będziemy mieli na to czas. Pomyśl o tym, co ci powiedziałem. A ja już idę. — Szymon uśmiecha się pojednawczo. — Musisz się przespać, skoro masz jechać przez pół nocy z powrotem. Podaj mi swój telefon. Zadzwonię rano, jak tylko coś mi przyjdzie do głowy. — Co niby? — Cokolwiek. Jesteś moim bratem. A bracia utrzymują ze sobą kontakt. — Serio? — Piotr wykrzywia twarz w ironicznym grymasie, pod którym skrywa wzruszenie. — Ty my ślisz, że ja będę spał w tym stanie? — Spróbuj. Dla własnego dobra. Nie chcę się martwić, że zaśniesz za kierownicą. — Martwić? Dzisiaj rano nie miałeś pojęcia, że istnieję. — Nie, to ty nie miałeś pojęcia — prostuje Szymon. — Ja zdążyłem się przyzwyczaić do myśli, że jesteś. Szymon cicho zamyka za sobą drzwi wejściowe. W mieszkaniu robi się nagle pusto i obco. Piotr snuje się po pokojach bez celu. Bez przekonania grzebie w szafie, w poszukiwaniu ubrań, które chciał zabrać ze sobą. Dziwny jest ten wieczór, który zdaje się nie mieć końca, tak inny od Piotra wyobrażeń. Ze ściany nad łóżkiem śledzi go wzrok Agaty, pełen rozbawionej czułości. Kiedy ostatni raz uśmiechała się w ten sposób? I kiedy ostatni raz uśmiechała się do niego? Gdzie jest teraz? Dlaczego nie można wymazać porannej rozmowy, jakby nigdy się nie odbyła? W jaki sposób można sobie poradzić z poczuciem winy, że się zostawiło kogoś samemu sobie? I jeszcze ta nieuzasadniona zazdrość o Szymona. Jego wizyta pozwoliła Piotrowi zrozumieć wszystko, co Agata powiedziała lub

napisała do niego w czasie trzech miesięcy rozłąki. — Idiota — mówi głośno do lustra w łazience i wchodzi pod prysznic, który nie sprawia mu aż takiej przyjemności, jakiej oczekiwał, przemierzając rozgrzaną upałem przestrzeń między Gdańskiem a Warszawą. Chłodna woda spływa po opalonych plecach, zmusza włosy do uległości, niewidoczną mgiełką osiada na rzęsach i powiekach. Krople są coraz cięższe, coraz bardziej przesłaniają widok, w końcu pokonane przez grawitację suną w dół po policzkach, a potem giną w strugach wody na szyi i klatce piersiowej. Jest ich więcej i więcej. Piotr nie przeszkadza im płynąć. Nie ma nikogo, przed kim musiałby się wstydzić. LIPIEC Powinnam była zrobić to już dawno, myśli Agata, ze wzrokiem utkwionym w pejzaż, przesuwający się za oknem pociągu. Po prostu wyjechać. Każda podróż jest zapowiedzią życia, które można rozpocząć na nowo, gdzie indziej i z kim innym, bez dawnych rozterek i rozczarowań, bo za nie najczęściej sami ponosimy odpowiedzialność. Perspektywa wydaje się kusząca. Drzwi mieszkania, które zamknęła za sobą na wszystkie zamki kilka dni temu, oddalają się w czasie i przestrzeni. Nie wiąże jej z nimi nic poza garścią wspomnień sprzed kwietnia, wystarczająco odległych, by na dobre wymazać je z pamięci. A może to się nigdy nie zdarzyło, zastanawia się Agata, pierwsza wspólna noc i wszystkie następne, śniadania, bez których dni nie zaczynałyby się jak należy, spędzane w sypialni sobotnie zimowe popołudnia. Czy mogłaby je sama wymyślić? W środę rodzice przyjęli ją z otwartymi ramionami. Powietrze w ogrodzie rozgrzane było słońcem, jeszcze drgało nad koronami drzewek owocowych, chociaż zbliżał się wieczór. Pachniały akacje i mokra ziemia, którą ojciec podlewał wodą z gumowego węża. Mama postawiła przed nią miskę z truskawkami i kubek śmietany. Agata przestaje widzieć pola za oknem, znowu siedzi za kuchennym stołem, nakrytym obrusem w błękitną kratę. Sypie na truskawki, pobielone śmietaną, niezliczone łyżeczki drobnych kryształków cukru. — Nie układa mi się, mamo — mówi do miski pełnej owoców, w której grzebie łyżeczką. Truskawki puszczają sok, barwią biały sos na różowy kolor, który Agacie od zawsze kojarzy się z początkiem lata. — Z czym, córuś? — pyta matka, pochylona nad kuchnią, na której w ogromnym garnku gotuje truskawkową konfiturę. — Z Piotrem. On nie kocha mnie tak bardzo, jak ja jego. — Nie możesz tego wiedzieć — kobieta na chwilę przerywa mieszanie i patrzy na córkę piwnymi oczami, w których zapalają się i gasną złote iskierki. Agata jest podobna do ojca, po nim odziedziczyła bladość skóry, kruczoczarne włosy i brwi, jakby namalowane dwoma pociągnięciami pędzla, takiego do akwareli, z bardzo miękkiego włosia. — Wiem, na pewno. — Zawsze jedno kocha bardziej, bo czasem tej miłości musi wystarczyć na dwoje. — I to jest właśnie taki moment? To czasem, o którym mówisz? A wy? — pyta

Agata. — Które z was kocha bardziej? Ty czy tata? Nie powiesz mi — domyśla się, bo matka milczy. Tylko drewniana łyżka, którą miesza w garnku, miarowo uderza o jego ścianki. — Nie wiesz? Czy nie chcesz powiedzieć? Cisza, która zapada w kuchni, gęstnieje jak truskawkowa konfitura. Agata zaczyna się nią dławić. Koniecznie musi się odezwać. Powiedzieć cokolwiek, by nawiązać zerwany kontakt. — Jak długo to będzie trwało? To dzielenie własnej miłości na pół? To czasem? — co za określenie, myśli, znacząc każde z pytań ledwie uchwytną nutą szyderstwa. Szyderstwa, którego ofiarą jest ona sama. — Może dopóki on nie wróci — słyszy w odpowiedzi. — To za długo, mamo. — Teraz tak myślisz — odpowiada kobieta. — Czas jest pojęciem względnym, przecież wiesz. Gdy się obejrzysz, tych kilka miesięcy bez Piotra wyda ci się jedną chwilą. — Ale najpierw muszą minąć. — Agata marszczy brwi i mówi buntowniczo: — Co chcesz mi powiedzieć? Żebym potulnie czekała? — A czego chcesz? — Spojrzenie matki jest pełne ciepła i zrozumienia. — Chcę, żeby był ze mną. Mam do niego żal, nie mogę mu wybaczyć. To przeszkadza mi go kochać. — Rozmawiałaś z nim? — On nie rozumie. — A ty? — Konfitura w garnku zaczyna się gotować. Bąbelki, które pojawiają się na jej powierzchni, pękają z cichym bulgotem. — Co, ja? — nie rozumie Agata. — Po czyjej ty jesteś stronie? — Po waszej, kochanie. Pytałam, czy ty go rozumiesz. Agata milczy, dziobiąc truskawki czubkiem łyżeczki. — Nie rozumiem — przyznaje w końcu bezradnie. — Nie rozumiem, jak przez pół roku można się obywać bez bliskich, domu i tego wszystkiego, co człowiekowi daje poczucie bezpieczeństwa. Jak on sobie z tym radzi? Dlaczego ja sobie nie radzę bez niego? — Agata ma czerwone wargi, od truskawek i od tłu-mionego płaczu, rzęsy jej wilgotnieją, łyżeczka w palcach zaczyna drżeć, cicho uderza o brzeg miski. Kobieta odstawia garnek z gazu i siada na krześle obok córki. Obejmuje ją ramieniem, przytula jej głowę do piersi i kołysze, jakby dziewczyna miała pięć lat, a nie dwadzieścia cztery, jakby matczyne ramiona mogły być jeszcze lekiem na dorosłe zmartwienie. Zresztą, może i są, bo Agata uspokaja się, próbuje pozbierać w głowie stłoczone bezładnie fragmenty rozmowy. Już nie chce o nich myśleć, odkłada je w jednym z zakamarków pamięci. Wróci do nich za jakiś czas, kiedy nie będą wywoływać aż takich emocji. Kiedy znowu będzie sama i Piotr będzie ją mniej obchodził. Jest cicho. Truskawki pachną dzieciństwem. Ramiona matki pachną truskawkami. Dni spędzone w domu pozwalają jej odzyskać względną równowagę. Bez telefonu czuje się wolna, nie zagraża jej kontakt z głosem, wywołującym kolejny atak tęsknoty. W pełni dysponuje swoim czasem. Nie zastanawia się nad tym, że Piotr może się niepokoić, powiedziała mu przecież wyraźnie, co o nim myśli. O Szymonie w ogóle

nie pamięta. Siedząc pod jabłonią z popołudniową kawą, odpoczywa, chłonie ciepło całą powierzchnią ciała, słucha brzęczenia pszczół, zaglądających w kielichy kwiatów. Przez kilka dni odżywia się truskawkami i sałatą. Rozgrywa z ojcem kilka partii szachów pod kwitnącą lipą, przy dobrze schłodzonym piwie. Podlewa i pieli z przyjemnością, którą czerpie z własnej sprawności i siły. Praca fizyczna utwierdza ją w przekonaniu, że da sobie radę sama; działa na wyobraźnię. Bliski wyjazd napełnia optymizmem. Ziemia jest gorąca, wonna, w dotyku miękka jak aksamit. Roztarta między palcami pozostawia na nich aromat życia, który wnika pod paznokcie, więc Agata nosi go ze sobą jak talizman. Kiedy wyjeżdża, matka ma ochotę dać jej jakąś radę, ale się powstrzymuje, widząc minę córki, pogodne spojrzenie, które jest zapowiedzią uśmiechu. — Uważaj na siebie, kochanie — mówi tylko i to musi wystarczyć za całą matczyną naukę. Swoją troskę chowa głęboko, gdyby się do niej przyznała, mogłaby odebrać Agacie część wiary w siebie. Macha dłonią, gdy dziewczęca postać oddala się od furtki. Ojciec wiezie na rowerze jej wypchany plecak. Pociąg przetacza się z łoskotem przez wsie i miasta. Linia horyzontu faluje delikatnie, słońce odbija się od lśniącej zieleni młodych zbóż. Szymon i Anita siedzą naprzeciw siebie i z nosami przyklejonymi do szyby chłoną zmieniający się krajobraz. W przedziale poza nimi nie ma nikogo. Przez uchylone okno wpada do środka gorący podmuch wiatru, porywa do tańca jasne włosy Anity, po czym wypuszcza je z objęć w pół obrotu i wydostaje się tym samym oknem na wolność. — Szczęśliwy — mówi Szymon, obserwując tę powtarzającą się zabawę. — Kto taki? — Wiatr. Robi to, co chce. — Zupełnie tak jak my — śmieje się Anita, zakładając za ucho kosmyk, łaskoczący ją w czoło. — Nie mogę uwierzyć, że mnie na to namówiłeś. I że się zgodziłam. — Odrobina spontaniczności nikomu jeszcze nie zaszkodziła. I tak mieliśmy jechać na urlop. — Trochę inaczej to sobie wyobrażałam. Luksusowy hotel z basenem, drinki z palemką i cały ten kram. Szymon doskonale wie, że Anita nie mówi poważnie, ale i tak nie może się powstrzymać, by nie pokazać jej połyskującej w oddali błękitnej tafli jeziora. — Narzekasz? Popatrz. Mazury ci się nie podobają? — Uwielbiam je. — Piotr prawie zakazał mi tu przyjeżdżać. Powiedział, że sam ją znajdzie. Ciekawy jestem, jakby to wyglądało w praktyce. Ale postawiłem na swoim. Na szczęście obaj jesteśmy tak samo uparci. Dziękuję ci, że się zgodziłaś. On naprawdę potrzebuje pomocy. — A jeśli jej nie znajdziemy? — Znajdziemy — mówi Szymon z przekonaniem. — Na rowerze dojedziemy wszędzie. Piotr mówił, żeby pytać miejscowych o archeologów, oni zawsze wiedzą, gdzie ich szukać, i żeby jeździć polnymi drogami. — Jeśli nam się uda, to co, zwiążemy Agatę i dostarczymy twojemu bratu na Pomorze? — Damy mu tylko znać, sam do niej przyjedzie.

I najlepiej, żeby nas w ogóle nie widziała. — Co za plan — mówi Anita i na próżno stara się ukryć ironię. — Ty to wymyśliłeś? — W zasadzie tak — przyznaje Szymon. — Nie sądzisz, że on sam powinien się zająć naprawianiem własnych błędów? — Nie bardzo może sobie na to pozwolić. — Biedaczek. — Nie lubisz go, prawda? — Trudno powiedzieć, lubię czy nie lubię — Anita wzrusza ramionami. Poważnieje. — Nie znam go, ale opierając się na twoich opowieściach, przyznaję, że nie budzi mojej sympatii. — Ale dasz mu szansę? — Zgodziłam się na ten szalony wyjazd. Jeszcze masz wątpliwości? — Kochana — Szymon wstaje i całuje jej złote od opalenizny czoło. — Co za szczęście, że mi się trafiłaś. Idę po rowery. Dojeżdżamy do Giżycka. Namioty stoją w luźnym szyku. Między drzewami dostrzec można ich barwne tropiki. Drewniane ogrodzenie dawnego pastwiska nie chroni przed intruzami. Kto by jednak chciał znaleźć obóz archeologów, musiałby dobrze wiedzieć, gdzie szukać. Do najbliższej drogi asfaltowej są dwa kilometry, do sklepu we wsi jest prawie pięć, robią więc zakupy na zmianę, a dwa razy w tygodniu jeżdżą ekspedycyjnym samochodem po większą ilość chleba i wody mineralnej. Warzywa, mleko i jajka kupują u gospodyń. W sklepie nie można ich dostać. Podobnie jak jogurtu i serów. Na dobrą sprawę można się w nim zaopatrzyć jedynie w najbardziej podstawowe produkty: olej, mąkę, makaron, piwo i czekoladowe batony. Chleb trzeba zamawiać wcześniej, młoda ekspedientka zapisuje liczbę bochenków w poplamionym zeszycie w kratkę. Na początku o tym nie wiedzieli i przez trzy dni musieli się obywać bez pieczywa. Nie ma mowy o bieżącej wodzie, na szczęście jezioro jest blisko, wystarczy iść pięć minut przez las. Lipiec jest gorący, a burze, które zdarzają się przed wieczorem po upalnym dniu, przechodzą szybko. Ziemia paruje w ostatnich promieniach słońca, zielenieją okoliczne pola, piaszczysta droga na krótko robi się nieprzejezdna, ale rano jest już zupełnie sucha. Do pracy chodzą pieszo ścieżką, której szerokość równa jest szerokości ludzkich stóp. Spacer zajmuje im kwadrans. Rano jest przyjemny, w rześkim powietrzu brodzi się jak w chłodnym strumieniu, po południu rozciąga się w czasie, kroki nie są już tak sprężyste, stopy z trudem odrywają się od wydeptanego szlaku, nad którym unosi się obłok kurzu. Kopią w miejscu nieosłoniętym od słońca. Już po pierwszym tygodniu są smagli, mimo całych litrów rozprowadzanych na skórze balsamów z wysokimi filtrami UV. Dopiero popołudniowa kąpiel w jeziorze przywraca ich rozprażonym ciałom właściwą temperaturę. Agata trzyma się nieco na uboczu. Zwraca uwagę jej małomówność i barwa skóry, którą skutecznie chroni przed słonecznymi promieniami, tak że po kilku dniach jej

policzki i szyja przyjmują zaledwie bardzo delikatny odcień jasnego beżu. Nosi długie płócienne spodnie i jasną koszulę z rękawami osłaniającymi dłonie niemal do nasady palców. Zrzuca ubranie tylko przed wejściem do wody i ten umiar w wystawianiu się na działanie ultrafioletu sprawia, że na tle innych kobiet wygląda egzotycznie, choć wcale o to nie zabiega. Paulina za to jest złotobrązowa, w opalonej twarzy jaśnieją tylko jej nieprawdopodobnie zielone oczy, które tutaj na tle pól i zarośli wydają się mieć bardziej intensywny kolor. Dni płyną, podobne do siebie tak bardzo, że niemal nie do rozróżnienia, gdy spojrzy się wstecz. Najłatwiej zapamiętać poniedziałki, bo następują po wolnej od pracy niedzieli, ale już środy mogłyby być czwartkami, a piątki, które zawsze zjawiają się zbyt szybko, skoro dopiero był poniedziałek, wtorkami. Łatwiej się żyje, gdy nie trzeba poganiać czasu, myśli Agata, witając każdy dzień jak dar od losu. Odkąd przestała czekać na nadejście jesieni, na listopadową nagość drzew i pierwszy śnieg, budzi się z uśmiechem. Inaczej patrzy na mijające minuty, które tu rządzą się własnymi prawami. Są utkane z kolorów, dźwięków i wrażeń. Są szumem fal, gdy wchodzi do jeziora i szelestem świerszczy o zmierzchu, są różowymi krągłościami obłoków tuż przed wschodem i przed zachodem słońca. Mają smak malin i kolor motylich skrzydeł. Czasem są słowami, które ktoś rzuca w przestrzeń. Wówczas można je na krótko przygarnąć, nim wyśle się w świat własną odpowiedź. Są też listami, których Agata nigdy nie napisze, chociaż bez przerwy układa je w głowie, co rusz inny, bez początku i końca, złożony wyłącznie ze środkowych akapitów. Pisanie nagłówków dawno już uznała za zbyt trudne, z zakończeń rezygnuje od jakiegoś czasu. Z biegiem dni treść listów łagodnieje, mniej jest w nich wyrzutów i złości, więcej wspomnień. Gdyby któryś z nich dotarł pod Gdańsk i gdyby miał wystarczająco wyraźną pieczątkę na znaczku, Piotr mógłby od razu wsiąść do samochodu i stanąć przed Agatą zaledwie kilka godzin po otrzymaniu listu. I dla tych dwojga byłaby to z pewnością najważniejsza minuta tego miesiąca. To się jednak nie zdarzy, trzeba więc chłonąć mijające minuty wszystkimi pięcioma zmysłami, kolekcjonować je z wprawą i znawstwem konesera, nie ograniczać się w postrzeganiu świata. Minuty przypadkowych dotknięć, nie powodujących zmian tętna, minuty o smaku kawy, wypitej z Pauliną po połowie, minuty miękkie jak sweter, który ktoś przynosi Agacie, nim ona zdąży poczuć pierwszy chłód nocy na opuszkach palców. Ten podzielony na minuty sposób rozumienia rzeczywistości niespodziewanie wprowadza ład w jej rozbiegane myśli, uświadamia cyklicz-ność zdarzeń, z której czerpać może poczucie bezpieczeństwa. Agata zmienia się w obserwatora. Widzi, słyszy, dotyka, wącha i smakuje, rejestruje doznania i zachwyca się nimi, bo bezpośrednio jej nie dotyczą. To rodzaj kalectwa, na które godzi się bez namysłu, bo nie chce się przyznać do tego, jak bardzo pochłania ją ukrywanie przed sobą i przed światem własnego uczucia. Przecież nie ma do czego wracać, tłumaczy sobie. Tak jest lepiej. W ten sposób przez kilka tygodni ulega złudzeniu, że odzyskała niezależność. To się przecież każdemu zdarza, przynajmniej raz w życiu. Niedziele zwykle spędza się nad jeziorem. Woda pluszcze usypiająco, słońce uwięzione w koronie drzewa, pod którym siedzi Agata, dzieli się z nią własnym ciepłem. Cień panujący w dole jest gładki i miły w dotyku. Paulina wychodzi z wody i siada nieopodal, w jasnej smudze światła, która przelewa się między rzadszymi w tym miejscu

gałęziami, i otula jej głowę najprawdziwszą aureolą. — Agata, porozmawiaj ze mną — proponuje. Na brzegu poza nimi nie ma nikogo. Śpiewają ptaki. Poranek powoli zmienia się w upalne przedpołudnie. — O czym chcesz rozmawiać? — O tym, o czym ty nie chcesz. — Muszę? — upewnia się Agata znużonym głosem. Przeczuwa, że pytania będą coraz trudniejsze, a ona nie ma ochoty zastanawiać się, jak na nie odpowiedzieć. Wstała wcześnie. Ciepło rozleniwia ją, ciało ogarnia senność, z którą nie może sobie poradzić. — Dlaczego do niego nie zadzwonisz? — Nie mam telefonu. — Nie wygłupiaj się — mówi Paulina z dezaprobatą. — Telefon może ci pożyczyć ktokolwiek, nie mówiąc już o tym, że ja swój mam zawsze pod ręką. — Po co mam dzwonić? Ten etap mam już za sobą. Te ciągłe wykręty, zdania, które nic nie znaczą, chociaż naszpikowano je słowami miłymi dla ucha. Już dość. Nie chcę do tego wracać. — Więc przestań się umartwiać. — Nie umartwiam się — prostuje Agata. — Tylko nie chce mi się angażować w żadne relacje. Dobrze mi tak jak jest. — W tym kokonie? — Możesz to nazywać jakkolwiek. — A jeśli on się o ciebie martwi? — nie ustępuje Paulina, bo zaczyna ją denerwować inercja przyjaciółki. — Kto taki, Piotr? Jemu już nie zależy. Ma swoje sprawy. Nie uwzględnił mnie w życiowych planach — Agata mówi to z rezygnacją. Nie ma sensu walczyć, gdy jest się z góry skazanym na niepowodzenie. Zresztą, nieważne. Samotność to komfort, na jaki dzisiaj stać nielicznych. A ją owszem. Teraz tak. Wprawdzie przychodzi jej nagle do głowy, może to być jedyny powód do dumy, ale na to już nic nie poradzi. — Naprawdę w to wierzysz? — Ty byś nie wierzyła na moim miejscu? — I nie kochasz go już? — Po pierwsze, to już nie ma znaczenia. Po drugie, to wyłącznie moja sprawa. — Jesteś nieszczęśliwa. — To minie. Zawsze mija. — No to sobie bądź. Zostawiam cię w twoim kokonie — mówi Paulina z dezaprobatą, podnosi się i wkłada przez głowę krótką sukienkę bez rękawów. — Niech ci samotność wyjdzie na zdrowie. Będziesz pierwszym przypadkiem samouleczenia. — Paulina, nie miej mi za złe — Agata próbuje ratować sytuację. Rzeczywiście trochę przesadziła i ostatnie zdania zabrzmiały zbyt ostro w sielskim pejzażu. — Nie mam. To twoje życie, więc radź sobie sama. Chyba to lubisz, co? Ja się nie będę więcej wtrącać — dodaje, jeszcze nie wiedząc, że składa obietnicę, której nie dotrzyma. — A że mam inne zdanie? To się zdarza. — Co według ciebie powinnam zrobić?

— Dać mu szansę. I sobie także. Uczucia nie wygasają z dnia na dzień. Jeśli się z kimś rozstajesz, powinnaś mieć pewność, że to najlepsza rzecz, jaką możesz zrobić. A ty nie jesteś wcale pewna i bez przerwy o tym myślisz. I powiem ci jeszcze, że rozstanie nie powinno być ucieczką. — Próbuję się uratować — mówi cicho Agata, gdy Paulina milknie. — Postaraj się zrozumieć. — A ty rozumiesz samą siebie? To dobre pytanie, myśli Agata, patrząc za oddalającą się jasną sukienką w kwiaty. Odpowiedź brzmi nie, albo nie wiem, w zależności od nastroju. Nie potrafi być szczera nawet ze sobą. Udaje twardą, zupełnie niepotrzebnie, bo przecież nikt nie patrzy i nikt jej nie ocenia. Piotr nigdy się nie dowie, jak długo stała nad otwartą szufladą, nim włożyła do niej wyłączony telefon i ten drobiazg, który nosiła na palcu jak amulet, bo jej o nim przypominał, a którego teraz tak bardzo jej brakuje. — Cicho. Wszystko będzie dobrze — mówi do siebie, wciąż siedząc pod drzewem. Mało brakuje, by objęła się ramionami i zaczęła kołysać, tym bardziej że fale zachęcają, dyktują tempo i nie można im nie zazdrościć tego ruchu, przywracającego spokój. Piotr stoi na drodze, którą dziennie przejeżdżają dwa, a może trzy samochody, czasem traktor, częściej rower. Pod stopami ma nierówny asfalt, nie łatany od dziesięcioleci. Zupełnie zdziczały, myśli o nim, jakby myślał o nie przycinanym drzewie, które dawno przestało rodzić owoce, albo o dziecku, pozbawionym opieki i troski. Mniej więcej dwieście metrów przed nim droga lekko skręca w prawo i niknie za kępą zarośli. Jednolicie szara, bez linii, które mogłyby znaczyć jej środek i brzegi. Kiedy tak stoi, zupełnie nieruchomo w południowym słońcu, na pociemniałym od żaru, jakby spoconym asfalcie, przypomina sobie podróż powrotną z Warszawy, którą odbył kilka nocy temu. Nie położył się nawet na godzinę. Pod prysznicem zebrał myśli, upewnił się, że jego ciało zniesie bezsenność bez protestu. Przed wyjściem wypił bardzo mocną herbatę, bo kawy wciąż nie mógł znaleźć. Widocznie Agata zabrała ją ze sobą, a może po prostu zapomniała kupić, kiedy jeszcze czuła się gospodynią w jego domu. Napój był zbyt gorący, a może to jemu zanadto się spieszyło do opuszczenia ścian, w których przestał czuć się jak u siebie. Było mu niewygodnie we własnej skórze, za ciasno, może skurczyła się pod prysznicem, przychodzi mu do głowy niedorzeczne przypuszczenie, tamtej nocy o tym nie pomyślał. Droga jest pusta i ciemna, gdy samochód omiata ją światłami. Piotr co chwila zmienia je na długie i chłoszcze bezlitośnie pnie drzew, wyłaniające się z mroku. Koncentruje się na białych liniach, które nikną pod kołami, gdy zmienia pas lub ścina zakręty, nierozsądnie rozpędzając się do stu dwudziestu kilometrów na godzinę, jakby chciał wyprzedzić nadejście świtu i własne myśli. Jakby liczył na to, że dogoni dzień, który minął. Fantasta, mówi do siebie. W lusterku odbija się gładko ogolona twarz o zmęczonych, smutnych oczach. Jest popielata, tylko wargi wyróżniają się ciemniejszym odcieniem szarości. Ktoś utrwalił świat na czarno-białej kliszy, myśli Piotr, a ja tego nie zauważyłem. Ciekawe, czy jestem białym czy czarnym charakterem. Uśmiecha się drwiąco, ale nawet o tym nie wie, usta zaciskają się w nerwowym grymasie, przypominają teraz cienką, czarną kreskę, tylko ich kąciki podjeżdżają do góry, jakby Piotr się dziwił, co też przychodzi mu do głowy.

Przytłacza go poczucie winy i żal, że nie potrafi lepiej wyrażać myśli, otwarcie mówić o uczuciach, z przekonaniem decydować o tym, na czym najbardziej mu zależy. Gdyby mógł odbyć rozmowę z Agatą jeszcze raz, być może powiedziałby, przyjedź, jakoś to będzie, nie chcę budzić się bez ciebie, rozstanie to najczęściej nasz pomysł na życie, można mu zaradzić, rozdać karty inaczej. Nie jest pewien, czy takich słów by użył, ale przez chwilę wydaje mu się, że miałby dość odwagi, by w ogóle zacząć mówić. Przecież to proste: powiedzieć to, co Agata chciałaby usłyszeć, skoro on wie, co chciałaby usłyszeć. To wyłącznie kwestia woli. Z każdym kilometrem ciemność wydaje się bardziej przyjazna. Noc jest kobietą, myśli Piotr, kobietą podobną do Agaty. Okrywa świat swoimi granatowymi włosami. W jej towarzystwie nie czuje się tak bardzo samotny. Jak zareagowała, gdy zobaczyła Szymona po raz pierwszy? Nie noc, ale Agata, oczywiście, że ją ma na myśli. Piotrowi wydaje się, że mógłby to sobie wyobrazić, skoro ma w pamięci niedawne spotkanie z bratem. Czy ono naprawdę się zdarzyło? Czy to dobrze, że się zdarzyło? Lepiej mieć brata, niż nie mieć, powiedział Szymon. Piotr jeszcze nie zdążył odczuć różnicy. Ale rozmawiał z nim tak, jak już dawno nie rozmawiał z nikim. Bliźniak to ktoś obdarzony tym samym kodem genetycznym. Czy to wystarczy, by się porozumieć? Obiecał, że zadzwoni. Piotr nie wątpi, że tak właśnie będzie. Nie przyznaje się do tego, ale czeka na telefon, już teraz, o trzeciej czy czwartej nad ranem. Droga przed nim różowieje, linie nie są już tak oślepiająco białe. Gdy dojeżdża na miejsce, jedyną osobą, na którą się natyka, jest Adam. Pozostali śpią jeszcze, podczas gdy on siedzi przed wejściem do budynku i raczy się poranną kawą. Jest szósta. Ptaki śpiewają, jakby chciały zagłuszyć się nawzajem. — Byłem pewien, że dzisiaj nie wrócisz — mówi znad kubka i pociąga solidny łyk, który parzy gardło i przyjemnie rozlewa się w żołądku. Piotr niemal czuje smak tej kawy. Jest mu zimno. Poranny chłód i zmęczenie dają o sobie znać. — Ale wróciłem. Zadowolony? — odzywa się zaczepnie, chowając w kieszeniach spodni zziębnięte dłonie. Nerwowo szuka kluczyków do samochodu, które od razu chciałby oddać właścicielowi. Znajduje w końcu. Pochyla się i kładzie na schodku obok Adama. — Uratowałeś to, co miałeś uratować? — pytanie ma być próbą okazania koleżeńskiej życzliwości, ale brzmi zupełnie inaczej. Obaj to słyszą, ale jest już za późno, skoro zostało wypowiedziane, nie można nic zmienić, cofnąć, zastąpić słów innymi, wpłynąć na barwę głosu. Piotr patrzy na siedzącego Adama z góry. Zastanawia się, czy mu odpowiedzieć czy po prostu odejść. — Przyjechałem za późno — mówi po namyśle. Komunikat jest krótki, chłodny i rzeczowy, jakby go nie dotyczył. — Przykro mi. — Adam rzeczywiście sprawia wrażenie przejętego. Patrzy ze współczuciem na Piotra, który przez chwilę wierzy, że jest ono prawdziwe. A później przypomina sobie rozmowę, którą odbyli przed jego wyjazdem, i zaczyna rozumieć, że to gra, bo tutaj on jest wyłącznie pracownikiem, być może lubianym i docenianym, ale pracownikiem, nie kumplem, przyjacielem i partnerem. Może liczyć na względy, dopóki wykonuje swoje obowiązki. — Wcale nie jest ci przykro — odpowiada Piotr z przekonaniem, wpatrzony w ciemny otwór drzwi, który ma przed sobą. — To cię przecież nic a nic nie obchodzi.

Piotr wraca do rzeczywistości. Znowu jest środek dnia. Żar leje się z nieba. Linia horyzontu faluje delikatnie. Wydaje mu się, że w ciszy lipcowego młodego popołudnia jego myśli brzmią jak wystrzały. Rozgląda się wokół, sprawdza, czy nikogo nie ma w pobliżu. Nie ma pewności, czy słowa, które ma w głowie, nie wydostały się przypadkiem na zewnątrz. — Każdemu zdarza się mówić do siebie — usprawiedliwia się głośno. Nie musi się jednak obawiać. Jest zupełnie sam. Nikt go nie słyszy. Porządek jego myśli burzy nagle modulowany dźwięk telefonu komórkowego, który sprawia, że serce skacze mu do gardła i dusi się, nie mogąc nadążyć za własnym, zbyt szybkim rytmem. — Znalazłeś ją? — Jeszcze nie. Przecież dałbym ci znać, gdyby było inaczej. Gdzie ty jesteś, Piotr? — głos Szymona wydaje się bardzo bliski, jakby brat był tuż za rogiem, a nie w sąsiednim województwie. — Gdzie mam być. Ciągle w cholernych Rajkowach. A raczej, gdzieś w ich pobliżu. Utkwiłem tu chyba na dobre — złości się Piotr do telefonu, nie na Szymona, ale na sytuację, w której czuje się zupełnie bezradny. Jego tętno powoli wraca do normy. — Będę tu jeszcze kilka dni. Adam ma po nas przyjechać w przyszłym tygodniu. — Wyrwiesz się na dwa dni? — pyta Szymon. — Spotkamy się? — Jeśli uda mi się pożyczyć samochód. Przeze mnie macie nieudane wakacje. — Żartujesz chyba. Dobrze się bawimy. Postaraj się o dwa dni wolnego. — Postaram się — mówi Piotr. O niczym innym ostatnio nie myśli. Agata na pewno tam jest, nad Niegocinem albo Jagodnem, koło Giżycka, Wilkas czy Bogaczewa. Trzeba ją tylko odszukać. Szymon wozi ze sobą mapy Mazur, na których zaznaczono chyba wszystkie drogi, trochę szersze od zwykłej miedzy. Na pewno przejeżdżając którąś z nich, w końcu gdzieś ją zobaczy. Długo rozmawiali przez telefon tamtego dnia rano, po ich pierwszym i jak dotąd jedynym spotkaniu, ustalali plan poszukiwań, wybierali obszary, które należało sprawdzić w pierwszej kolejności. Rowerem łatwiej pokonywać piaszczyste polne drogi. Samochód sprawdzi się na tych szerszych, utwardzonych. Dlatego Piotr chce tam pojechać. Niecierpliwie czeka na przyjazd Adama, nie może się skupić na pracy. Telefony Szymona uspokajają go na krótko. Sam też dzwoni do niego, przynajmniej raz dziennie. — Musiała się tak zachować, żeby do ciebie dotarło, że nie należało jej zostawiać? — przerywa rozważania Piotra głos brata. Dobre pytanie. Celne. Boli, kiedy człowiek zaczyna się zastanawiać nad odpowiedzią. — Pytasz, czy rzucasz luźną uwagę? — odpowiada wykrętnie Piotr. — Zgadnij. — Nie sądziłem, że do tego dojdzie. Zwykle było łatwiej. — Zwykle? — dziwi się Szymon, który przecież nie zna Piotra zbyt dobrze, właściwie można zaryzykować twierdzenie, że nie zna go wcale. Podejrzewa jedynie, jakim jest człowiekiem, opierając się na założeniu, że łączy ich wiele wspólnego. — Kiedyś, w przeszłości — precyzuje Piotr. — Gdy byłem na studiach i później, gdy zacząłem pracować. One zawsze odchodziły, a ja zawsze sobie z tym radziłem. Chociaż nie zawsze było łatwo — dodaje po namyśle, by oddać sprawiedliwość faktom i uczuciom, za które dziś nie dałby złamanego grosza. Z powodu czasu, który minął, i z powodu Agaty.

— Co się zmieniło? — Chyba ja — mówi Piotr. — Agata mnie udomowiła. Może jeszcze niezupełnie, ale to nieodwracalny proces. — Powinna to usłyszeć. — Powiem jej, jeśli tylko będę miał okazję. — A co z pracą? — Nie wiem, Szymon, naprawdę nie wiem. Może mógłbym robić to, co robię, w bardziej cywilizowany sposób, wyjeżdżać na krócej, zabierać ją ze sobą, postarać się o etat na uczelni albo w Polskiej Akademii Nauk. — Ile znasz takich przykładów? — pyta Szymon z zainteresowaniem. Piotr zastanawia się przez moment. — Ani jednego — przyznaje z wahaniem — ale to nie znaczy, że nie mogłoby się udać. — Mógłbyś bez tego żyć? — Bez kopania? — upewnia się, że dobrze rozumie pytanie brata. — Nie mógłbym. Jeszcze nie. — A bez Agaty? — Tym bardziej nie. — Więc to ona jest dla ciebie ważniejsza? — Zawsze była — mówi Piotr znużony tą przydługą indagacją. Szymon chyba pomylił zawód, powinien zająć się prostowaniem ścieżek, którymi podążają ludzkie myśli. Ze wszystkich pytań, które padły podczas ostatniego kwadransa, to było najłatwiejsze. Dlatego Piotr wolałby sam znaleźć Agatę. Powinien sam ją znaleźć. Może po to, by zobaczyć w jej oczach potwierdzenie własnego lęku, że nic już nie można zrobić. A może, by wszystko jej wyjaśnić i odzyskać utracone zaufanie. Zaskoczyłby ją swoim widokiem, a zaskoczenie zawsze wywołuje szczerą reakcję. Nie ukryłaby przed nim prawdziwych uczuć. Piotrowi przychodzi do głowy, że mogliby się zamienić miejscami i rolami, zmienić Szymona w Piotra, a Piotra w Szymona. On odjechałby na nie swoim rowerze, w towarzystwie nie swojej dziewczyny, a Szymon pokierowałby pracą na stanowisku. Ile minęłoby czasu, nim ktoś by się zorientował? Jak u Marka Twai-na, myśli Piotr, nagle rozbawiony wspomnieniem z dzieciństwa. Królewicz i żebrak, podobni do siebie jak dwie krople wody. W rzeczywistości nie do powtórzenia. Gdyby wychowywali się razem, być może stosowaliby ten wybieg w szkole, by sprawdzić, czy kogokolwiek uda się wywieść w pole, teraz po trzydziestu latach to zbyt trudne. Muszę mu o tym powiedzieć, postanawia Piotr, po to tylko, by się wspólnie pośmiać, teraz, gdy powodów do śmiechu brak, dobrze mieć kogoś, kto zrozumie. Próbuje wyobrazić sobie własne dzieciństwo, to, którego nie miał, być może w innym mieście, w domu ludzi, których nie pamięta i zapewne już nigdy nie spotka. Dzieciństwo z Szymonem, wierną kopią jego samego, towarzyszem zabaw i świadkiem ich wspólnego dorastania. Ulega magii fantastycznych obrazów i po raz pierwszy zaczyna odczuwać żal, z którym nie umie sobie poradzić, bo nie wie, kogo powinien zań winić. Z opóźnieniem dociera do niego, że został pozbawiony ważnej części własnej przeszłości. Z drugiej jednak strony zyskał znacznie więcej. Siebie takiego, jakim jest dzisiaj. Ludzie, których nazywa rodzicami, są nimi naprawdę, wychowali go najlepiej,

jak umieli, pozwolili mu się rozwijać, dokonywać wyborów i iść własną drogą. Nigdy nie chcieli, by realizował ich marzenia. W gruncie rzeczy, gdy się nad tym zastanawiał, zawsze dochodził do tego samego wniosku, że to on był ich największym zrealizowanym marzeniem. Dali mu wszystko, z wyjątkiem brata. Mógł się domyślić, że nie było w tym ich winy, więc nie miał im tego za złe. Pełen nieuświadomionej pretensji do Losu, a może do Boga, że skazał go na zbyt wiele niespodzianek, do ludzi, którzy dali mu życie, by potem oddać innym na wychowanie, za to, że to zrobili, i do swoich przybranych rodziców, że nie powiedzieli mu o tym w porę, Piotr ulega myśli, która nagle przychodzi mu do głowy. Może wyjaśnić wszystko raz na zawsze i połączyć to życie, które wiódł dotychczas, z tym, którego go pozbawiono. Tylko w ten sposób, przekonuje się w duchu, odzyska dzieciństwo, które się nie zdarzyło, bo wyrwali go z niego siłą, jakby było miejscem, a nie stanem umysłu, nie etapem w życiu. Dobrze, że to zrobili, co do tego nie ma wątpliwości. Ale on chciałby wiedzieć więcej. I chciałby im powiedzieć, że już nie muszą nic ukrywać. — Mamo — mówi do kobiety, która go wychowała, a teraz jest zaskoczona telefonem syna. Piotr rzadko dzwoni, za rzadko, przekonuje się o tym teraz, słysząc radość w jej głosie. To dzień wyrównywania szans — który co jakiś czas przypada w udziale każdemu — uznaje i podejmuje decyzję. Teraz. Jakby grał w pokera i po nieskończenie długim blefie mówił: sprawdzam, gotowy przegrać lub wygrać najwyższą stawkę. — Mamo — powtarza, gdy kobieta po drugiej stronie milknie — ja już wiem. Spotkałem mojego brata. Bałem się, że wszystko się zmieni, ale to nieprawda, bo wciąż mogę tak do ciebie mówić. Jest w tym wyznaniu żarliwość, która wzrusza ich oboje. Piotra, bo jej u siebie nie podejrzewał, jego matkę, bo nie słyszała tego tonu, odkąd Piotr przestał być dzieckiem. Teraz nie wie, co odpowiedzieć. Zawsze myślała, że on będzie miał pretensje, jeśli dowie się przypadkiem. Zresztą, gdyby mu powiedzieli, być może też by je miał. Zmienili jego życie. To wystarczający powód, by obarczyć ich winą za to, czego Piotr nigdy nie będzie o sobie wiedział. Za wszystkie pytania, które przyjdą mu do głowy i pozostaną bez odpowiedzi. — Mamo, jesteś tam? — pyta Piotr, zaniepokojony przedłużającym się milczeniem. — Jestem, synku. — Pauza. Ich oddechy dopasowują się do siebie w absolutnej ciszy, mija kilka długich sekund. — Nie mieliśmy dość odwagi — mówi wreszcie kobieta. — Wybacz. Piotrowi wydaje się, że rozumie. Czuje niezwykłą jasność umysłu. Gdyby doświadczył jej w kwietniu, albo któregokolwiek dnia podczas minionych kilku miesięcy, nie mówiąc już o ostatnim tygodniu, być może lepiej potraktowałby Agatę i inaczej by z nią rozmawiał. Być może umiałby ją zatrzymać. A to oznacza, że obszedłby się lepiej także z samym sobą. — Już dobrze — mówi Piotr do telefonu, chociaż nie jest to prawda. Dobra jest rozmowa z matką i szczerość, i skrucha, i wzajemne zrozumienie. Ale nic poza tym. Ani jego samotność, ani praca, która z dnia na dzień zupełnie przestała go obchodzić, ani dojmujące poczucie straty. Dlatego stwierdzenie Piotra nie brzmi zbyt przekonująco. — Wszystko w porządku? — pyta natychmiast matka, przyzwyczajona reagować

na najbardziej nieuchwytną różnicę w tonie jego głosu. — Tak — odpowiada Piotr stanowczo, może nawet zbyt stanowczo, ale to dlatego, że nie jest pewien własnego głosu. — Muszę kończyć, mamo. Obiecaj, że wszystko mi powiecie, gdy się zobaczymy. Gdyby powiedział więcej, oboje by tego żałowali. On wyrzucałby sobie brak opanowania i wstydziłby się niemęskiego zachowania. Kobieta byłaby bezradna wobec jego łez. Po pierwsze, dlatego że od lat nie zdarzyło mu się płakać w jej obecności, po drugie, z powodu dzielącej ich odległości. Gdy syn przerywa połączenie, ona jeszcze długo stoi w oknie z telefonem w dłoni i układa w pamięci słowa i wspomnienia, jakby układała haftowane obrusy, należące do rodziny od pokoleń. Pieczołowicie. Starannie. Każde na swoim miejscu. Piotr skręca z asfaltowej drogi w polną ścieżkę, wydeptaną wśród poszarzałych od upału traw, rozjaśnionych gdzieniegdzie jaskółczym zielem. W jednej ręce wciąż trzyma telefon, który przytula do ucha, drugą uciska powieki, jakby chciał zmusić emocje do posłuszeństwa. Nie udaje mu się, więc szybkim ruchem rozciera wilgoć w palcach i na policzkach. Woda wysycha, pozostawiając na skórze słony ślad. Jaśniejszą bruzdę na pokrytej kurzem, opalonej twarzy. Ma ochotę zniknąć w otaczających go zaroślach, położyć się na pachnącej słońcem ziemi. Prawie ulega temu pragnieniu, porzuca ścieżkę, wchodzi między trawy, przysiada i rozgląda się wokół. Drogi już stąd nie widać, są tylko źdźbła w różnych odcieniach zieleni, które kołyszą się delikatnie, jakby to oddech Piotra je poruszał. Bo przecież nie wiatr. Wiatru nie ma. Przynajmniej on nie czuje najlżejszego powiewu. Nie powinien tak siedzieć, ale siedzi. Później kładzie się na wznak ze słomką w ustach. Ramiona podkłada pod głowę i przymyka oczy. Nie chce mu się wracać do pracy. Nikt go tu nie znajdzie. Gdzieś znika samodyscyplina i uporządkowanie podniesione do rangi sztuki. Nie potrafi się zmusić do najmniejszego wysiłku. Tak jest dobrze. To nic, że na niego czekają. Ten jeden raz mogą poczekać. I ludzie, i obowiązki. Świat oglądany z pozycji horyzontalnej wydaje się bardziej łaskawy. Pachnie sianem i ziołową herbatą. I szamponem, którym Agata myła włosy co rano. Piotrowi niewygodnie z tą myślą, ale nie może się jej pozbyć. Odwraca się z boku na bok, jednak zapach jest wszechobecny i wciąż tak samo intensywny. Poddaje się w końcu, siada gwałtownie i znowu sięga po telefon. Powinien był pomyśleć o tym już dawno. Dlaczego bał się to zrobić? Teraz nie ma to znaczenia, myśli. Człowiek boi się w życiu zbyt wielu rzeczy, a najbardziej boi się okazywać uczucia. Biuro numerów zgłasza się po długiej chwili, wypełnionej co do sekundy mało istotnym komunikatem. Piotr podaje telefonistce nazwisko i nazwę miejscowości, by po chwili usłyszeć numer, który zapisuje długopisem na nodze powyżej kostki, bo nie ma przy sobie żadnej kartki. Niecierpliwie dotyka przycisków, dwa razy myli się i musi zaczynać od początku. Nie wie, jak zacząć tę rozmowę. Nim udaje mu się wymyślić pierwsze pytanie, słyszy kobiecy głos. — Agata — mówi i chociaż wydaje mu się niemożliwe, by to była ona, bardzo chce wierzyć we własne szczęście. — Córki nie ma, w czym mogę pomóc? — Mówi Piotr — przedstawia się oszołomiony.

Dawno nie rozmawiał z matką Agaty przez telefon, zapomniał, że mają tak podobne głosy. — Czy może mi pani powiedzieć, gdzie jest Agata? — Dlaczego dzwoni pan dopiero teraz? — pyta kobieta i nie czekając na jego odpowiedź, dodaje: — Właściwie dobrze, że w ogóle pan dzwoni. Dziwnie zaczyna się ta rozmowa. Piotrowi nie jest łatwo pogodzić się z rolą oskarżonego. Pocą mu się dłonie, i ta ściskająca telefon, i ta zaciśnięta w pięść, w której trzyma długopis. — Czy odpowie pani na moje pytanie? — zdobywa się na odwagę. — Nie wiem, gdzie jest, a muszę się z nią zobaczyć. To ważne. — Dlaczego? — chce wiedzieć kobieta, chociaż nie powinno jej to obchodzić. — Dlaczego tak panu na tym zależy? Czy pan wie? — Chciałbym wierzyć, że wiem — odpowiada Piotr pokrętnie, zupełnie wbrew sobie, nie tak, jakby chciał, ale już jest za późno, bo kobieta udziela mu dokładnie takiej odpowiedzi, na jaką zasłużył. — Skoro pan nie wierzy lub nie wie, pana podróż i starania będą daremne. — Ale ja muszę ją zobaczyć — upiera się Piotr — bez względu na to, co będzie później. — Dobrze, że chociaż tego jest pan pewien. Niech jej pan nie zawiedzie — mówi jeszcze jego rozmówczyni i odkłada słuchawkę. — Ale gdzie ona jest?! Gdzie?! — krzyczy Piotr, ale odpowiada mu tylko sygnał. Telefon dzwoni zapamiętale, a on budzi się z głową ciężką od upału. Włosy ma w nieładzie, na policzkach odciśnięty ślad łodyg. Nim wraca mu przytomność umysłu, połączenie zostaje przerwane. Piotr nie zna tego numeru. Pod wpływem skojarzenia podwija nogawki spodni i ogląda obie kostki. Żadnych cyfr. Śniło mi się, myśli i stara się przypomnieć sobie ich kolejność. Na początku była chyba siódemka, potem trójka, a może dwójka. Nigdy nie potrafił zapamiętać najprostszego numeru. Gdy tak siedzi, pogrążony w rozważaniach, zawieszony między snem a jawą, ale wciąż bliższy temu pierwszemu, telefon zaczyna dzwonić znowu i Piotr ulega nieprzyjemnemu wrażeniu, że za chwilę będzie uczestniczył w kolejnym przesłuchaniu. To niemożliwe, karci się natychmiast za to przypuszczenie, sny nie mają punktów stycznych ze światem rzeczywistym. Są jak zamknięte szkatułki jednorazowego użytku. Odbiera w ostatniej chwili. Tym razem to nie sen. Tym razem to się dzieje naprawdę. Gdyby miała powiedzieć, co ją do tego skłoniło, musiałaby przyznać, że troska i chęć pomocy, a może także ciekawość. Zwykła, ludzka, a może kobieca, jeśli uznać ją za wadę tylko jednej płci, choć zdaniem Pauliny byłoby to zbyt duże uproszczenie. Przyznaje się do niej bardzo niechętnie, nawet przed sobą. Nie chce uchodzić za intrygantkę, ale czasem wydaje jej się, że w pełni zasługuje na to miano. Jak każdy, kto wtrąca się w nie swoje sprawy, przekonany o słuszności własnych racji. Dlatego obawia się nieprzyjemnych słów, które może usłyszeć, jeśli nie od dwóch, to na pewno od jednej osoby. Mimo to jednak jej szczera i otwarta natura zmusza ją do działania. Wierzy, że wszystkie konflikty da się zażegnać, a nieporozumienia wyjaśnić, i jedynym warunkiem, który trzeba przy tym spełnić, jest poświęcenie sobie minimum uwagi. Minimum uwagi, tak myśli, i choć nie umie powiedzieć, co to właściwie znaczy, wie, że wiąże się z dobrą

wolą i potrzebą zachowania wspomnień. Nie tylko dobrych. Także złych, bo to one stwarzają pozory, że raz oswojony problem, zgodnie z filozofią: skoro raz przez to przeszliśmy, przejdziemy i drugi, i trzeci, pozostaje potulny po wsze czasy. Trzeba nauczyć się z nim żyć i wciąż go obłaskawiać, by któregoś dnia nie podniósł głowy i nie pogryzł znowu. Długo się zastanawia. Wyobraża sobie siebie w podobnej sytuacji. Czy przyjęłaby pomoc od kogoś, kto nie zna motywów ani słów, które padły, ani zarzutów prawdziwych czy sfabrykowanych, by usprawiedliwić ich bezwzględność? Kogoś, kto nie ma pojęcia o przemianach uczuć, których tempo mogłoby wystarczyć za jedyny dowód, że w gruncie rzeczy nie zmieniły się one ani odrobinę? Nie dowie się, czy postąpiła słusznie, póki nie spróbuje. Wraca pamięcią do dnia, w którym Agata zobaczyła Szymona po raz pierwszy i za jej namową postanowiła sprawdzić jego tożsamość. Nie mogła wówczas wiedzieć, że ulegając sugestiom, kilka miesięcy później ułatwi Paulinie zadanie. Nie myślała o tym, że każdą czynnością łączy przeszłość, teraźniejszość i przyszłość w jedną całość. Jakby przerzucała coraz więcej mostów pomiędzy różnymi światami i tym samym stwarzała jedną, bez wątpienia spójną rzeczywistość. To wielkie szczęście, że nie rozważamy skutków swoich poczynań, w każdym razie nie tych, które wydają się mało istotne, uznaje Paulina po namyśle, gdyby było inaczej, do czego by nas to doprowadziło? Odnajduje numer Piotra, wpisany przez Agatę tamtego wiosennego dnia. Piotr nie rozpoznaje jej głosu, nic dziwnego, nigdy nie rozmawiali przez telefon, a normalnie, twarzą w twarz, zaledwie raz czy dwa razy. Znajomość Agaty i Pauliny rozwinęła się dopiero po jego wyjeździe. — Paulina — zastanawia się na głos, czy w ogóle wie, o kogo chodzi. Sprawia wrażenie wyrwanego ze snu albo z zamyślenia. Na szczęście szybko przypomina sobie ostatni list Agaty i to sprawia, że budzi się w nim czujność, jakby przewidywał, że ta rozmowa może wiele zmienić. — A, Paulina — dodaje, już zupełnie przytomnie i spięty czeka na to, co ona mu powie. Tymczasem ona wciąż się waha, chociaż zdaje sobie sprawę, że Piotr, zaintrygowany jej telefonem, wcześniej czy później skłoni ją do mówienia. Nie sądziła, że wypowiedzenie kilku prostych zdań sprawi jej tak dużą trudność. Może później Agata nie będzie chciała z nią rozmawiać. Może Piotr rozłączy się po pierwszych, niewłaściwie dobranych słowach. Paulina zna z opowieści jego wybuchową naturę. — Słuchaj — zaczyna nieporadnie, jakby chciała przed nim usprawiedliwić własną śmiałość. Temat, który zamierza poruszyć, jest drażliwy, a ponadto w najmniejszym stopniu jej nie dotyczy. Dość grzechów, by zasłużyć na złe przyjęcie. — Nie jestem pewna, czy powinnam o tym z tobą rozmawiać. — Skoro dzwonisz, to decyzja już chyba zapadła? — odpowiada Piotr, rzeczowo, ale i ostrożnie, bo na próżno próbuje dociec celu rozmowy. Paulina jest zdenerwowana, więc i jemu udziela się jej niepokój. — Mów, dziewczyno, o co chodzi. Coś się stało Agacie? — Nie, oczywiście, że nie — prostuje szybko Paulina, spłoszona tonem jego głosu. — Po prostu myślę, że byłoby dobrze, gdybyś przyjechał. Nic prostszego, myśli Piotr, wracając na stanowisko pracy, powiedz mi tylko, dziewczyno, jak mam się stąd wydostać, by nie trwało to wieki. „Obiecuję nie wracać przez dziesięć lat", przypomina sobie zdanie, które napisał w liście do Agaty. Skąd miał

wiedzieć, że znajdzie się w miejscu, gdzie diabeł mówi dobranoc. Idzie bardzo szybko, prawie biegnie, zastanawiając się gorączkowo nad sytuacją. Nic nie przychodzi mu do głowy, więc złości się na siebie, kopie gniewnie kamień, o który się potyka, i zawadzając koszulą o gałązki tarniny, rozrywa ją, a następnie ciągnie niecierpliwie za brzeg materiału. Jeszcze jeden zakręt, nim wydostanie się na asfaltową drogę, jeszcze dwie kępy zarośli po prawej i sto metrów ścieżką przez pole. Do czego ja się tak spieszę, zadaje sobie pytanie, ale nie zwalnia, informacja uzyskana od Pauliny elektryzuje go, popycha do działania, jakiego, jeszcze nie wie, ale wierzy, że rozwiązanie znajdzie się samo. Widzi już pochylone plecy kolegów, narzędzia złożone porządnie w jednym miejscu, pomarańczową plamę niwela-tora rozstawionego przy wykopie. Kilka metrów dalej stoi samochód. Przez chwilę nie wierzy własnym oczom. Terenowa łada jest jednak prawdziwa. Adam nie zapowiedział swojego przyjazdu, ale zjawił się w samą porę. Piotr zwalnia kroku, uspokaja oddech. Chce wyglądać normalnie, by nie wzbudzać niczyjego zainteresowania. Jeszcze go nie zauważyli. Adam odwrócony tyłem, pochyla się nad jakimś znaleziskiem, jego głowę otacza wianuszek głów innych mężczyzn. Coś znaleźli, myśli Piotr automatycznie, może nawet coś niezwykłego, i dlatego go tu ściągnęli. W gruncie rzeczy jednak nie jest ciekawy, co oglądają z takim zaangażowaniem. Myślami jest już daleko stąd. Bezszelestnie skrada się do samochodu. Tam-ci dyskutują zawzięcie, więc Piotr czuje się zupełnie bezpieczny. Z wahaniem zatrzymuje się przy opuszczonej szybie po stronie kierowcy i zerka do środka. Tak od niechcenia, bez żadnego konkretnego powodu. Przynajmniej takie wrażenie powinna odnieść osoba, która miałaby go dostrzec właśnie w tym momencie. Niepotrzebnie się stara, bo i tak nikt na niego nie zwraca uwagi. Na szczęście, myśli Piotr, byłbym idiotą, gdybym z tego nie skorzystał. Kluczyki tkwią w stacyjce, więc jak najciszej otwiera drzwi samochodu i wsuwa się na fotel kierowcy. Szybkim ruchem nadgarstka uruchamia silnik i rusza, wyrzucając spod kół fontannę piasku. Kątem oka widzi, że Adam rzuca się do przodu, jakby chciał go gonić, jest jednak zbyt daleko. Piotrowi miga przed oczami jego zaskoczona twarz, na której w ułamku sekundy pojawia się błysk rozpoznania. — Niedługo wrócę! — krzyczy do niego przez otwarte okno, niedługo to dobre określenie, nikt nie byłby w stanie powiedzieć, co właściwie oznacza. Piotr uśmiecha się do siebie z satysfakcją. Nie ma żadnej pewności, że tamten go słyszy poprzez ryk silnika i krzyki kolegów. Zresztą wcale o to nie dba. — Jedź ostrożnie — mówi półgłosem do swojego odbicia w lusterku. — Nie wziąłeś prawa jazdy, więc lepiej nie narażaj się mundurowym. Poza tym to kradziony samochód, nawet jeśli zamierzasz go zwrócić. Świat za tylną szybą niknie w obłoku kurzu. Piotr nie może widzieć biegnącej sylwetki i uniesionych rąk Adama, którymi mężczyzna wymachuje, miotając groźby i przekleństwa. — Niedługo, czyli kiedy?! — wrzeszczy za oddalającym się samochodem, bez najmniejszej nadziei na odpowiedź. W końcu zrezygnowany opuszcza ramiona i długo stoi w pyle, mimo że łady już dawno nie widać.

Piotr, który ma wrażenie, że nagle los się do niego uśmiechnął, mknie przed siebie, zachowując jednak dozwoloną prędkość, chociaż przychodzi mu to z ogromnym trudem. W pierwszej miejscowości zatrzymuje się na przystanku autobusowym i dzwoni do Szymona. — Przyjeżdżam — mówi bez zbędnych wstępów. Jego głos wydaje się bratu wyższy niż zwykle, pełen tajonej radości. Gdyby Piotr się nie kontrolował, na pewno zacząłby krzyczeć. — Będę za trzy godziny. Gdzie się spotkamy? W Giżycku na przystani? Nastaw się na to, że wzbudzę powszechne zainteresowanie, bo wyglądam jak oberwaniec. Musiałem porwać samochód i nie zdążyłem się przebrać. — Mam nadzieję, że nie zrobiłeś nic głupiego — mówi Szymon. Wydaje się lekko zaniepokojony rozwojem wydarzeń. W tle Piotr słyszy głos Anity, ale nie może rozpoznać słów. — Chyba nie — próbuje uspokoić i jego, i siebie, bo to pytanie sprawia, że przestaje być pewny, że postąpił słusznie. Ale przecież nie miał innego wyjścia, to był jedyny sposób na wyrwanie się stamtąd, usprawiedliwia się w duchu. Nikt na tym nie straci. Adam wie, że w końcu wrócę, tak jak wtedy, gdy pojechałem do Warszawy. — Pierwszy raz w życiu zachowałem się spontanicznie — dodaje Piotr, by przekonać brata, że nie ma się czym przejmować. — Nie odbieraj mi powodu do chwały, bo zrobiłem coś, na co normalnie nie byłoby mnie stać. — Będziesz miał nieprzyjemności — ocenia trzeźwo Szymon, nie domyślając się, że wkrótce odczuje spontaniczność Piotra na własnej skórze. I że sam również zdecyduje się pójść w jego ślady, lekceważąc wszelkie wątpliwości, tylko po to, by sprawdzić, czy jego plan ma szanse powodzenia. Tymczasem jednak nie zna zamierzeń brata i może cieszyć się ostatnimi godzinami względnego spokoju. Żeby on się tylko zgodził, myśli Piotr i niespokojnie patrzy na zegarek, jakby chciał wzrokiem powstrzymać uciekające minuty. Pomysł, który w pierwszej chwili odrzucił jako niemożliwy do realizacji, w czasie podróży nabiera kształtów i kolorów. Już nie wydaje się tak ryzykowny. Piotr z każdym pokonanym kilometrem nabiera pewności, że nikt by się o niczym nie dowiedział, gdyby obaj dołożyli starań. Gdyby Szymon był dość przekonujący. Gdyby on sam porozumiał się z Agatą w jak najkrótszym czasie. Gdyby wiedział, jak się porozumieć. Co jej zaproponować i jak dotrzymać słowa. Wiele się zmieniło od dnia, w którym wyjechał, wiele, ale nie wszystko. Bo choć on zrozumiał, że rozłąka z Agatą kosztuje go więcej, niż mógłby przypuszczać, wciąż nie wie, jak pogodzić osobiste szczęście ze sposobem zarabiania na życie. Po co więc do niej jedzie? Może niepotrzebnie traci czas? I swój, i jej? Nieważne, uznaje Piotr, płosząc niepewność i odzyskując część wiary w siebie. Nie będzie przygotowywał żadnej mowy, która miałaby ją przekonać. Przekonać, do czego, zadaje sobie natychmiast pytanie. Czego ja od niej chcę? I co mogę jej dać w zamian? Zbyt dużo pytań bez odpowiedzi. On nie umie nawet przewidzieć, jak się zachowa, gdy zobaczy Agatę, wiec jak może snuć rozważania na temat ich wspólnej przyszłości? Czy już zawsze kilka miesięcy w roku będą spędzać oddzielnie? I czy za każdym razem jakiś obcy człowiek będzie mu mówił, kiedy może się z nią spotkać? Piotr nie może sobie darować, że posłuchał wtedy Adama. Teraz pokutuje za grzechy: wpojone w dzieciństwie poczucie obowiązku i odpowiedzialności, od których nie potrafi się

uwolnić. A powinien. Co by się stało, gdyby Agata przyjechała? Zupełnie nic. Ostatni raz zachowałem się tak głupio, obiecuje sobie, zapominając o zabranym bez pozwolenia samochodzie i wyprawy, której z nikim nie uzgodnił. Czy będzie miał do czego wracać? To w tej chwili bez znaczenia. Piotr stara się nie wyciągać wniosków ani oglądać na konsekwencje. Na to będzie czas później, jeśli nie uda się to, co zaplanował. Na przystani pojawia się jako pierwszy. Parkuje samochód w dozwolonym miejscu i idzie ku wodzie długą aleją, oślepiony słonecznymi promieniami, ślizgającymi się po tafli jeziora Niegocin. Zapatrzony przed siebie, nie zwraca uwagi na miny przechodniów, którzy dostrzegają jego zakurzone ubranie, twarz i ręce pokryte smugami brudu, rozerwaną koszulę. Siada na ławce nad samą wodą i czeka niecierpliwie, spoglądając na tarczę zegarka. Trwa w tej pozycji jakiś czas. W końcu, nie mogąc dłużej znieść własnego bezruchu, podrywa się i zaczyna błądzić wzdłuż brzegu, licząc na to, że minuty same dostosują się do tempa jego kroków. Ponieważ jednak nie urodził się jeszcze człowiek, który miałby nad czasem jakąkolwiek władzę, wysiłki Piotra są bezowocne. Anita dostrzega go, gdy pochylony poprawia sznurówki ciężkich butów, a później powoli prostuje zgięte plecy i odwraca się w ich stronę, jakby czuł, że nadchodzą, prowadząc rowery, jak psy, tuż przy nodze. Nie dostrzega ich jeszcze, wybiega wzrokiem daleko w przód, szuka ich bezskutecznie tam, gdzie byli kilka minut temu. Anita chciałaby pociągnąć go za rękaw koszuli, by zwrócić jego uwagę. Nieświadomie przyspiesza kroku i zostawia nieco z tyłu zdziwionego tym zachowaniem Szymona, któremu przychodzi do głowy, że ona musi chyba przeżywać to samo, co Agata, wtedy w bibliotece, w dniu ich pierwszego spotkania. — Piotr! — Szymon decyduje się na cichy okrzyk, i spojrzenie jego brata przytomnieje, już nie ma w nim skupienia i napięcia. W ich miejsce pojawia się ulga. Cierpliwość wystawiona na próbę wychodzi z niej zwycięsko. Czekanie zawsze ma swój początek i koniec. Powitanie nie jest łatwe, ale radzą sobie z nim obaj, każdy po swojemu, Piotr wyciąga dłoń, a Szymon ją ujmuje i stoi tak przez kilka sekund, bo tyle musi minąć, nim zrobi jeszcze krok do przodu i obejmie brata, tak jak w filmach obejmują się mężczyźni, gdy chcą wyrazić przywiązanie i szacunek: prawe dłonie złączone w uścisku, palce lewej dłoni spoczywające na prawym ramieniu, na koniec lekkie klepnięcie w plecy, tuż nad prawą łopatką. Anita z boku przygląda się tej ceremonii, nagle zazdrosna o nowego członka rodziny, którego mogłaby pomylić z Szymonem, gdyby nie znoszone ubranie i twarz naznaczona smugami brudu. Niepokoi ją ta myśl, tak jak niepokoi ją chłodne spojrzenie Piotra, które spoczywa na niej podczas prezentacji, na szczęście krótkiej i wolnej od emocji. W tym spotkaniu Anita pełni rolę osoby towarzyszącej. Odzyskuje spokój, gdy zdaje sobie z tego sprawę. To oni są tutaj najważniejsi, dwaj identyczni mężczyźni, którzy widzą się zaledwie drugi raz w życiu. Zaczęli już oswajać czas, który spędzili z dala od siebie, i nie przestaną, dopóki nie podarują go sobie nawzajem w postaci wspomnień, obrazów z dzieciństwa, strzępków ważnych rozmów i opowieści o przyjaźniach, jakie w przeszłości stały się ich udziałem. Ona może im w tym pomóc,

choć w tej sytuacji pomoc oznacza tyle co bierność. Nie przeszkadzaj im, strofuje się w myślach Anita, nie możesz nic dla nich zrobić. Nikt nie może. Sami muszą przez to przejść. Z łatwością mieszczą się w trójkę na jednej ławce. Anita siada trochę z boku i odwraca twarz do mężczyzn, czekając, aż któryś z nich się odezwie. Milczenie unosi się nad ich głowami, rozbijane na takty przez plusk wody i pokrzykiwanie ptaków. Piotr, który jest prawie tak samo zaskoczony spotkaniem z bratem, jak za pierwszym razem, przypomina sobie w końcu, że powinien je przerwać, bo czas mija, a on nie ma go zbyt wiele. Przed oczami staje mu na chwilę wykrzywiona złością twarz Adama. — Szymon, przyszło mi do głowy, że mógłbyś mnie zastąpić — mówi, spoglądając na brata z nadzieją, jakby to od niego zależało wszystko, co od tej pory wydarzy się w życiu Piotra. — Co to znaczy zastąpić? — Szymon patrzy na niego niepewnie, bo pomysł brata wydaje mu się nierealny, ale nie jest pewien, czy właściwie rozumie jego oczekiwania. — Poprowadzić wykopaliska za mnie, wrócić tam, oddać Adamowi samochód i zostać na kilka dni, jako Piotr Kondratowicz. A ja pojadę do Agaty. Wiem, gdzie ona jest. Muszę z nią przynajmniej porozmawiać. — Zwariowałeś — podsumowuje Szymon jego wynurzenia, ale Piotr nie pozwala mu dodać nic więcej. — Nikt się nie zorientuje, zobaczysz. Czemu kręcisz głową? Nie zgadzasz się? — Ja nie mam pojęcia o pracy archeologa — przypomina Szymon łagodnie. — Jak mogę udawać ciebie? — Dasz sobie radę, musisz tylko sprawiać wrażenie, że rządzisz resztą. Wszyscy i tak dobrze wiedzą, co mają robić. Poza tym zawsze możesz do mnie zadzwonić. Pomogę ci. — Myślałem, że to ja pomagam tobie — mówi Szymon z niemal nieuchwytną ironią. Piotr jej nie słyszy, z każdą chwilą coraz bardziej przywiązany do swojej koncepcji ratowania wszystkiego, co się da, wygasającego uczucia, zaufania, które zawiódł i, mimo wszystko, pozycji zawodowej. Jak dotąd niczego się nie nauczył. Wciąż wydaje mu się, że nie musi z niczego rezygnować. Wystarczy złożyć deklarację, by odwrócić bieg wydarzeń i zapomnieć o przeszłości. Niewielka jest różnica między obietnicą, której się nie spełni, a nową sukienką kupioną dla świętego spokoju, ale Piotr niestety nie pamięta już sugestii Adama sprzed kilku tygodni ani swojego gniewu. Mocno wierzy w to, że uda mu się zdobyć rozgrzeszenie. U Agaty i u Adama, u tego ostatniego za pośrednictwem Szymona. I wszystko znowu będzie jak dawniej. — Chcesz, żebym ja załatwiał twoje sprawy — głos brata przerywa jego rozważania. Piotr patrzy na niego niepewny, czy to zdanie wyraża aprobatę czy sprzeciw. Szymon szybko rozwiewa jego wątpliwości. — Tak nie można — dodaje. — Nie mogę być w dwóch miejscach jednocześnie — tłumaczy się Piotr, czując żal, że brat tego nie rozumie. Ponad jego ramieniem dostrzega twarz Anity. Zupełnie zapomniał o jej obecności. — A ja nie mogę brać na siebie twojej odpowiedzialności. Porwałeś samochód i chcesz, żebym ja się z tego tłumaczył? Mam cię zastąpić w pracy? To się musi źle skończyć. — Szymon, to jedyne rozwiązanie. Nikt nie będzie wiedział, że ty, to ty. Przecież

będziesz mną. Tylko jeden dzień, no, może dwa. Gdybyśmy chodzili razem do szkoły, bez przerwy robilibyśmy takie numery. — Piotr sięga po argument, który im obu powinien przypomnieć bezpieczne dzieciństwo. Kolorowe. Beztroskie. To nic, że przeżyli je osobno. Przez chwilę ma wrażenie, że Szymon da się przekonać. — Jest jeszcze jedna rzecz, o której musisz wiedzieć — mówi jego brat z namysłem. — Ja nie prowadzę samochodu. Piotr wygląda tak, jakby ktoś z niego spuścił powietrze. Łatwiej pogodziłby się z odmową, niezrozumieniem albo brakiem akceptacji. Nie może uwierzyć, że dzisiaj zdarzają się jeszcze trzydziestoletni mężczyźni bez prawa jazdy. Kim oni są? Outsiderami? I skąd się biorą? — Jak to możliwe? — wyrywa mu się pytanie, bo pomijając wszystko inne, wciąż myśli o tym, że skoro są podobni, powinni mieć także te same umiejętno ści. Złudzenia, myśli, ktoś powinien zacząć nad nimi panować. — To chyba nieistotne — odpowiada Szymon. — Przykro mi, stary. W ciszy, która zapada po jego słowach, znowu jest tylko plusk wody, dalekie głosy dzieci biegnących przed siebie i nawoływania dorosłych. Piotr bezmyślnie wpatruje się w horyzont. Szymon patrzy pod nogi. Szuka słów, którymi mógłby złagodzić smak porażki. — To niczyja wina — zaczyna bez przekonania, chociaż sam nie wie, czy ma na myśli własne niedostatki czy plan Piotra, który się nie powiódł. — Ja prowadzę — wchodzi mu w słowo Anita, która dotąd się nie odezwała, czekając, aż bracia powiedzą sobie wszystko, co musi zostać powiedziane. Mnie to nie dotyczy, powtarzała sobie w duchu. Teraz, kiedy oni przestali zauważać jej obecność, uznała za stosowne się wtrącić. — Możemy spróbować. Jak sądzisz, Szymku? — zwraca się do niego, ufnie zaglądając mu w oczy. Zaskoczyła ich. Piotr nigdy by nie podejrzewał, że Anita mogłaby czuć się swobodnie w terenowym samochodzie. Szymon wciąż pamięta to, co mu kiedyś powiedziała, że Piotr powinien sam załatwiać swoje sprawy. Dzisiaj jest skłonny przyznać jej rację, a ona niespodziewanie zmienia zdanie. Teraz oboje, i Anita, i Piotr, patrzą na Szymona, jakby tylko on mógł podjąć ostateczną decyzję. Rozumie, że musi się zgodzić, zbyt wiele od tego zależy. Tak myśli Piotr. Myśli Anity pozostają dla Szymona zagadką. Czy Piotr będzie umiał z nią rozmawiać, zastanawia się, mając w pamięci twarz Agaty, jej smutek i uśmiech, który nigdy nie był przeznaczony dla Szymona, a zawsze dla jego brata. Jestem jej to winien, uznaje w końcu. Niech Piotr się przed nią tłumaczy. Może słowami, wbrew temu, co myślę o ich skuteczności, da się pokonać rozczarowanie. — Jesteś pewna? — zwraca się do Anity, jakby prosił ją o rozwagę. Może zbyt pochopnie zaoferowała swoje usługi? Jest czas, by się wycofać. Ona jednak nie zamierza się nad niczym zastanawiać. Na potwierdzenie kiwa głową, nie pozostawiając mu wyboru. — W takim razie jedźmy — postanawia Szymon i widzi, jak głębokie westchnienie ulgi porusza ramiona Piotra. Chciałabym być gdzie indziej, myśli Agata, zanurzając stopy w chłodnej, poznaczonej cętkami słońca, zielonkawej wodzie. Pomost drga, rozkołysany ciężarem jej

kroków. Jeszcze teraz, gdy siedzi, odczuwa delikatne drżenie drewnianej konstrukcji, jakby tętno, bicie nieistniejącego serca. Może to moje serce, rozważa, i mój rytm zatokowy, przekazany w chwili zetknięcia jasnej skóry pięt z porowatą, poszarzałą powierzchnią desek, ułożonych ciasno, jedna przy drugiej. Gdybym miała zegarek, zmierzyłabym swój puls i puls pomostu, by sprawdzić, czy nie stanowimy jedności. A jeśli byłby taki sam, zostałabym tu na zawsze. Dziwne myśli przychodzą jej do głowy, raz chce zostać, raz wyjechać. Wszystko jedno dokąd, byle dalej od miejsc, które już zna. Uciekać, bez przerwy uciekać. Przed sobą. Przed Piotrem. Przed codzienną tęsknotą, od której nie można się uwolnić, chociaż czasem ulega się złudzeniu, że jest inaczej. Uciekać, by dowiedzieć się, jak jest tam, gdzie nas nie ma, i czy to prawda, że zawsze jest lepiej i bardziej słonecznie, gdy wiatr wieje w plecy, nie w oczy, a optymizm sprzedaje się na litry wszystkim potrzebującym. Piotrze, dopisuje w głowie fragment niekończącego się listu, który nigdy nie zostanie nawet zaadresowany, pomyliliśmy się oboje, przypisując sobie cechy, których nie mamy. Ani ja nie jestem wytrwała, ani Ty skory do poświęceń. Proszę, przyznaj mi rację i zapomnijmy o wszystkim, co się stało. Łudzę się, że moglibyśmy zacząć od nowa, ale czy to możliwe, jeśli pozostaniemy takimi samymi ludźmi? Czego dowiedziałeś się o sobie w czasie minionych miesięcy? Ja tylko tego, że nie umiem wybaczać. Przykro mi ze względu na nas oboje. I ze względu na wspomnienia, które muszą nam teraz wystarczyć. Słońce zachodzi za chmurę i pomost okrywa się płaszczem cienia. Agata traci wątek. Wydaje jej się, że to Piotr wrócił i pochylił się nad nią, zabierając światło i ciepło. Po co przyszedłeś, rozpoczyna niemy dialog, nie otwierając oczu. Chciałeś porozmawiać? Trochę na to za późno. Nie jestem przygotowana na spotkanie i nie wiem, czy kiedykolwiek będę. Ja też nie jestem, odpowiada Piotr z jej wyobrażeń, ale wiem, że im szybciej do niego dojdzie, tym lepiej. Ty zawsze jesteś przygotowany, mówi Agata z przekonaniem i mocniej zaciska powieki. Nie sposób cię zaskoczyć. Nie ma takiej kobiety, która mogłaby z tobą wytrzymać. Żadna nie zniesie tych twoich wiecznych chłodnych kalkulacji. Nie jestem tym, za kogo mnie bierzesz, próbuje wyjaśniać Piotr, nigdy nie chciałem zmienić naszego życia w buchalterię. Ale założyłeś księgę zysków i strat. Agata uśmiecha się szyderczo do swoich myśli. W której kolumnie zapisałeś pozycję: Agata? Wydawało mi się, że mnie rozumiesz. Że jesteśmy dla siebie. To znowu Piotr, tym razem nieco mniej pewny swego, już nie tak spokojny, stara się mówić, nie podnosząc głosu. Sądziłem, że spróbujesz przy mnie wytrwać. Niedobrze, że to powiedział, zdaje sobie z tego sprawę. Agata unosi się gniewem. Czy to znaczy, że każdego dnia Piotr ją sprawdzał? Jej cierpliwość, lojalność i zaufanie? Jej miłość? Na wszelki wypadek zaczyna mówić niemal szeptem, bo boi się, że zaraz zacznie krzyczeć. Niczego mu nie wyrzuca, to na nic, skoro on i tak nie liczy się z jej zdaniem. Ja, pyta, śmiejąc się z siebie, mnie wybrałeś? Żebym wytrwała? Ja nie jestem

dość odporna na rozstania, wiesz o tym. Wspomnienia wcale mi tego nie ułatwiają. Nie mogą zastąpić ciebie. Są tutaj i tutaj, dotyka palcem wskazującym czoła i klatki piersiowej, kilka centymetrów nad mostkiem. Wspomnienia, Piotrze, nie dzielą się pieszczotami. Nie mają głosu. Ani ciała. Są papierowe jak fotografie, tylko dwa wymiary, podczas gdy w życiu to ten trzeci jest najważniejszy. Gdybyś nie pamiętał, nazywamy go głębią. Nie zgadzasz się? Nie, przerywa jej Piotr, bo odbierasz im znaczenie, a one żyją dzięki naszej pamięci. Cóż, to nie jedyna różnica zdań między nami, kwituje Agata, ale Piotr nie zamierza ustąpić. Udowodnię ci, mówi, że wspomnienia bywają rzeczywiste i można je przeżywać wielokrotnie. Czasem można ich nawet dotknąć. To zdolność wyobraźni. Podam ci przykład. Podaj, godzi się Agata, a ja się zastanowię, czy przyznać ci rację. Wieczór jest szaroniebieski od śniegu leżącego na dachach i chodnikach. Duże płatki, bardziej przypominające łabędzie pióra niż gwiazdki, od kilku godzin opadają na ziemię. Agata stoi w ciemnym pokoju z nosem przy szybie. Lubi śnieg. Zwłaszcza taki jak ten. Gęsty, cichy i wszechobecny. Pobłękitniały od nieba, przypomina jej się Norwid, to nic, że kontekst jest zupełnie inny niż w wierszu, gdy przymiotnik pasuje jak ulał do tej wieczornej godziny, do barw za oknem i poświaty w pokoju, nawet do jej nastroju. — Gdzie jesteś?! — woła Piotr z kuchni. — Czemu siedzisz po ciemku? — dodaje, odnajdując ją w półmroku pokoju, wpatrzoną w świat za firanką. — Nie jest ciemno — odpowiada mu, niezbyt głośno. — Wszędzie jest światło, spójrz. Piotr podąża za jej wzrokiem, ale zaraz porzuca widok za oknem, obejmuje spojrzeniem jej twarz i tak już zostaje, bo w oczach Agaty dostrzega więcej blasku niż we wszystkich płatkach śniegu razem wziętych. Nie mógłbym być malarzem, myśli, wstrzymując oddech, i nie mógłbym być poetą. Nie umiałbym znaleźć ani tonacji, ani metafory. Stoją naprzeciw siebie, na tle okna, a światło przenikające z zewnątrz miękko otula ich głowy, które zbliżają się do siebie, podobnie jak dłonie i stopy, i biodra, i ramiona. Usta jeszcze się wahają, ale im dłuższa jest chwila zwłoki, tym większa niecierpliwość ogarnia ciała. — Zaufaj mi — szepcze Piotr. Niepotrzebnie, bo ona mu ufa, bezgranicznie i od dawna. Od tamtego jesiennego spaceru, a może jeszcze dłużej. Uwolnione od spinek włosy Agaty przepływają między jego palcami, chłodne i gładkie jak jedwab. Naga skóra wydaje się srebrna od śniegu i nocy, która zdaje się trwać w nieskończoność. Teraz mi wierzysz, dopytuje się Piotr, który wie, że ten obraz w niej także wywołuje wzruszenie. Musisz pamiętać tamten wieczór. Agata pamięta, aż za dobrze. Gdyby mogła wybierać, wolałaby mieć go wciąż przed sobą. Być może wtedy udałoby się uniknąć pomyłki. Co chciałeś mi udowodnić, pyta Piotra, gdy echo wspomnień cichnie, a przyspieszony rytm jej serca uspokaja się na tyle, że nie trzęsie już całym pomostem. Zaufałam ci i zawiodłam się. To boli. Wspomnienia nie mogą pomóc. Bo to tylko wspomnienia. Daj mi szansę, prosi Piotr, nie zważając na zdecydowany ton jej głosu. Po co? Wymyśliłeś dla nas jakiś nowy sposób bycia we dwoje na odległość? Nie, odpowiada Piotr i robi krok do tyłu. Na czoło

Agaty pada złocisty, słoneczny promień. Nie chcę cię więcej widzieć, mówi do Piotra z mocą, zabierz ze sobą swoje opowieści i zostaw mnie w spokoju. Cień przesuwa się w kierunku drzew i lipcowe słońce znowu rozjaśnia o kilka tonów zmurszałą szarość desek na pomoście. Agata kładzie się na brzuchu i wtula twarz w miękki ręcznik, a głowę nakrywa dłońmi. Leży tak tylko przez chwilę, trawiąc słowa, które podsunęła jej wyobraźnia, później, powodowana nagłą myślą zrywa się, zgarnia ręcznik, wsuwa klapki i szybkim krokiem idzie w kierunku lasu. W ciągu kilku minut jest już przy namiocie. Bez zastanowienia zaczyna wyrzucać z niego na zewnątrz cały swój skromny dobytek. — Co ty robisz? — pyta Paulina, która siedzi przy sąsiednim namiocie i z niepokojem obserwuje te gwałtowne zabiegi. — Wyjeżdżam — Agata nie jest pewna, kiedy to wymyśliła, na pomoście, czy dopiero teraz. — Jak to? — nie rozumie Paulina. — Tak po prostu? Dlaczego? — Nie wiem. Muszę znaleźć dla siebie jakieś inne miejsce. — Nie zaliczysz praktyk — uświadamia jej przyjaciółka, ale racjonalne argumenty zupełnie do Agaty nie przemawiają. — Nie szkodzi — ucina. — I tak robię je nadprogramowo. Muszę zmienić otoczenie. — Nie możesz teraz wyjechać — mówi Paulina, zastanawiając się gorączkowo, co zrobić, by ją zatrzymać bez podawania powodu, ale nic nie przychodzi jej do głowy. — Dlaczego nie? — Agata przerywa na chwilę pakowanie i patrzy na nią badawczo. — Dlaczego nie mogę? — Piotr przyjeżdża — słyszy w odpowiedzi i czuje, że jej żołądek kurczy się boleśnie. — Kiedy? — pyta urywanym głosem, bo brakuje jej tchu. Taki stan nazywa się chyba atakiem paniki. — Nie jestem pewna — Paulina jest przestraszona jej reakcją. — Jak będzie miał czym. To wystarczy, by Agata odzyskała nad sobą panowanie. Zdobywa się nawet na uśmiech i pogardliwie wzrusza ramionami. Na święty nigdy, myśli, jak zawsze. Zna Piotra na tyle dobrze, by wiedzieć, że do takich obietnic nie należy przywiązywać wagi. Być może Szymon by przyjechał, rozważa w duchu, gdyby to z nim była związana, być może on tak, ale Piotr? On nie jest spontaniczny. Nic nie robi pochopnie. — Rozmawiałaś z nim? — zaczyna zaczepnie, a Paulina, pod wpływem tonu, jakim to mówi, zaczyna odczuwać wyrzuty sumienia. — Jak mogłaś? — w pytaniu pobrzmiewa oskarżenie i żal. Teraz to już nie ważne, myśli Agata. Nie oczekuje od Pauliny wyjaśnień. Co mogłaby jej powiedzieć, czego by nie wiedziała? Po prostu muszę jak najszybciej stąd zniknąć, utwierdza się w przekonaniu. — Zwijam się — mówi, odczepiając linki tropiku. — A ty nie będziesz mi mówić, co mogę, a czego nie. — Agata, posłuchaj, ja to zrobiłam w dobrej wierze. — Oczywiście — w głosie Agaty słychać sarkazm. — Jakżeby inaczej. Uczono cię w dzieciństwie, by nie wtykać nosa w cudze sprawy?

— Będziesz tego żałować. — To groźba? Daj spokój — Agata patrzy na nią z politowaniem, które Paulina znosi z najwyższym trudem. — Nie — próbuje spokojnie wyjaśnić — zwyczajnie ci współczuję. Głupio robisz i wcale tego nie widzisz. — Donieś mu o tym. Na co czekasz? — Agata podnosi głos. — Podoba ci się zabawa w szpiega? No, dalej. On na pewno liczy na informacje z pierwszej ręki. Powiem ci tylko, że niepotrzebnie się łudzisz, bo nie przyjedzie. Za dużo przeszkód, za wiele do stracenia, a Piotr jest jednak wygodnym facetem. — Agata — mówi Paulina ostrzegawczo, po czym milknie, bo nie wie, jak odeprzeć zarzuty. Zasłużyła na nie, a przecież nie chciała, by tak to wypadło, oczekiwała happy endu i wdzięczności za troskę. — Co mam mu powiedzieć? — pyta w końcu bezradnie. — Co ci się żywnie podoba. Ty chyba wiesz najlepiej? — mówi Agata twardo. Gdyby nie odbyła z Piotrem wymyślonej rozmowy na pomoście, prawdopodobnie nie byłaby tak pewna swoich słów. Nie wiedzieć czemu, czuje, że ma nad nim przewagę. Nie zastanawia się nad tym jednak, a szkoda, bo może wówczas zamiast przewagi dostrzegłaby zaledwie chęć trwania przy swoim. A to nikomu jeszcze nie wyszło na dobre. — Powiedz mi chociaż, dokąd jedziesz? — nie rezygnuje Paulina. Agata patrzy na nią z niedowierzaniem. Skąd ty się wzięłaś, ma ochotę spytać. I jak to się stało, że nabrałam do ciebie zaufania? — Byle dalej stąd — odpowiada po namyśle. — Chcę sprawdzić, jak jest tam, gdzie mnie nie ma i gdzie nie ma Piotra. To ci powinno wystarczyć. Możesz mu to ode mnie powtórzyć. Piotr odnajduje obóz archeologów, gdy Agatę, która dociera właśnie do głównej drogi, dzieli od niego kilka kilometrów. Dojechałby wcześniej, gdyby nie błądził wśród pól, wprowadzany w błąd wskazówkami uczynnych rolników. Zresztą, trudno rozstrzygnąć, czy to oni się mylili, czy też on, powodowany niecierpliwością, nie potrafił się skupić i zapamiętać zawiłych instrukcji, naszpikowanych zakrętami w prawo i w lewo. Łada jest popielata od pyłu, wzbijanego na gruntowych drogach. Rowery wystające z niedomkniętego bagażnika klekoczą, gdy Piotr wjeżdża w dziury i koleiny. Zbliża się wieczór. Za mężczyznami koszącymi trawę na łąkach bociany chodzą krok w krok. Pachnie rozgrzana ziemia. Tym razem polna, słabo ubita droga, prowadzi Piotra do celu. Przynajmniej tak mu się wydaje, gdy dostrzega kolorowe kopuły namiotów. Zaciska dłonie na kierownicy, pokonując ostatnie metry. Gorączkowo dobiera słowa, których mógłby użyć w pierwszym zdaniu, ale one nie chcą się układać w gładkie i miłe dla ucha sekwencje. — Piotrze — Szymon kładzie mu dłoń na ramieniu — stań tutaj, w cieniu, podejdziemy kawałek. Wysiadają wszyscy troje, a wtedy od jednego z namiotów odrywa się niewysoka, jasnowłosa postać i zmierza w ich stronę szybkim krokiem. To Paulina, domyśla się Piotr. Prawie biegnie, podczas gdy oni nie bardzo wiedzą, czy iść w jej kierunku, czy zatrzymać się i poczekać. — Bardzo się jej spieszy — mówi niespokojnie Piotr. Szymon zwalnia i bierze

Anitę za rękę. — Jest was dwóch — Paulina nie potrafi ukryć zaskoczenia, gdy spotykają się wpół drogi. — Powinna była zostać — dodaje mimo woli. Za sprawą Agaty uwierzyła w niesłowność Piotra i nie zdążyła przygotować dla niego żadnego wyjaśnienia. Nie przyszło jej też do głowy, że powinna go uprzedzić, by po przyjeździe nie doznał zawodu. Teraz patrzy to na niego, to na Szymona zielonymi oczami. — Kto powinien był zostać? — pyta Piotr, chociaż przeczuwa odpowiedź i nie chce, nie może się na nią zgodzić. To nieprawda, że się minęli, ona na pewno gdzieś tu jest. — Agata? —- rozgląda się wokół, spodziewając się, że zaraz ją dostrzeże, ciemne oczy w granatowej oprawie rzęs, mleczny beż szyi, smukłą szczupłość ramion. Niemożliwe, że jej tu nie ma. Nie mogłaby mu tego zrobić. — Spakowała się dwie godziny temu — mówi Paulina i czeka na następne pytanie, nie spuszczając z Piotra wzroku. — Co to znaczy? — Tylko tyle. Spakowała się i odeszła. — Nie powiedziałaś jej, że przyjadę? — zaczyna Piotr oskarżycielsko. Na pewno nie, myśli, idiotka, domorosła intrygantka. To dlatego. Jest niesprawiedliwy, ale przede wszystkim jest bardzo nieszczęśliwym człowiekiem. — Nie uwierzyła mi — odpowiada dziewczyna. — Ona chyba nie zna cię zbyt dobrze - dopowiada na pocieszenie, które w niczym nie może Piotrowi pomóc, skoro Agata odmówiła mu wszystkiego, a na odchodnym zwątpiła także w jego dobrą wolę. Widocznie miała swoje powody, zbyt długo kazał jej na siebie czekać. Powinien był przyjechać od razu tutaj, a nie szukać sojuszników, którzy ułatwiliby mu powrót do pracy. — Dokąd się wybierała? — odzywa się Szymon, bo Piotra przerasta ta rozmowa, tak jak i ten dzień, tak długi, że wydaje się trwać od tygodnia. Co ja robiłem rano, zastanawia się bez sensu, bo przecież nie ma to dla niego żadnego znaczenia, skoro jest wieczór, a on jest już zupełnie gdzie indziej. — Nie powiedziała nic, poza tym, że jedzie tam, gdzie jej nie ma i gdzie nie ma ciebie — to znowu do Piotra, jeszcze jeden kamyk do ogródka, o który on się potyka, zmęczony pogonią i klęską, a także samym sobą. Niczego nie potrafi zrobić dobrze. Źle się z tym czuje. Mijamy się, myśli z rozpaczą, wpatrując się w Paulinę i jej nie dostrzegając, mijamy się w życiu i mijamy się teraz, jakby wszystko sprzysięgło się przeciwko nam. — W którym kierunku poszła? — pyta na wszelki wypadek, może jest jeszcze cień szansy, że ją dogoni. — Do głównej drogi. — To w lewo? — Piotr ma na myśli drogę, którą przyjechali. — Nie, w prawo i dalej prosto przez wieś. Przykro mi. — Paulina tylko tyle może powiedzieć. Straciła dzisiaj przyjaciółkę i była świadkiem rozczarowania Piotra. To dość, by mieć kłopot z wyrażaniem emocji, i dość, by wziąć na siebie część odpowiedzialności, nawet jeśli nie ma się sobie nic do zarzucenia. A ona ma, choć stara się o tym nie myśleć. Patrzy, jak dwóch mężczyzn zawraca, a jeden z nich obejmuje ramieniem plecy blondynki o bujnej, kobiecej figurze. Po chwili samochód rusza we wskazanym przez Paulinę kierunku. Piotr łudzi się, że może Agata stoi jeszcze na drodze i próbuje złapać okazję. O tej

porze dnia tylko w ten sposób może stąd odjechać. Jednak kiedy skręca z bocznej drogi na asfalt, widzi tylko oddalającą się szybko sylwetkę czerwonego samochodu. — Na pewno nie stała nawet pięciu minut — mówi do siebie, zapominając na chwilę, że ma towarzystwo — pierwszy bym ją zabrał, gdybym przejeżdżał tą drogą. — Nie wariuj — uspokaja go Anita. — Co chcesz teraz zrobić? — Odwiozę was do Giżycka, a potem oddam samochód. Po drodze trochę pomyślę. Może coś mi przyjdzie do głowy. — To już koniec poszukiwań? — Na to wygląda. Nie można szukać kogoś, kto nie chce zostać odnaleziony. — Piotr uśmiecha się słabo do twarzy odbijających się we wstecznym lusterku. — Przepraszam, że was w to wciągnąłem. I dziękuję. Wracajcie do domu. — Odsyłasz nas? — pyta Szymon, tak samo jak Piotr rozczarowany rozwojem wydarzeń, chociaż z zupełnie innych powodów. Podobały mu się codzienne wyprawy w nieznane i stały kontakt z bratem. Nie chciałby go znowu stracić. — Po prostu zwracam wam wolność. Nie zajmujcie się już moim życiem — pada odpowiedź. — Ono chyba nie jest tego warte. Czerwony samochód zbliża się z dużą prędkością. Jadą nim tylko dwie osoby, tylne siedzenie jest wolne i Agata wyciąga przed siebie dłoń z wyprostowanym kciukiem, licząc na to, że kierowca się zatrzyma. Pojazd mija ją i dopiero po chwili zaczyna gwałtownie hamować, pozostawiając na poboczu czarny ślad bieżnika. Przez boczną szybę patrzą na nią dwie pary oczu. Mężczyzna wygląda znajomo, ale Agata nie potrafi sobie przypomnieć, gdzie i kiedy go spotkała. Zresztą nie ma pamięci do twarzy, więc może to tylko złudzenie. Kobiety nigdy wcześniej nie widziała. Kierowca przygląda jej się z uwagą, która wynika z czegoś więcej niż tylko z zainteresowania, jakie wzbudzić może przygodna pasażerka, ale Agata, zajęta upychaniem bagaży na tylnym siedzeniu, nie zauważa jego zachowania. Kiedy samochód rusza, rozluźnia się. Milczenie siedzącej z przodu pary wpływa na nią kojąco, nie jest ciekawa, dokąd jadą, to się z pewnością wkrótce wyjaśni, przywiera wzrokiem do pól za oknem, które powoli okrywają się zmierzchem. Mężczyzna nie może dojść do siebie, poruszony nieoczekiwanym spotkaniem. Nie ma w zwyczaju zabierać autostopowiczów, ale dla tej dziewczyny zrobił wyjątek, wcale się nad tym nie zastanawiając. Jest dla niego kimś szczególnym i choć nie umiałby powiedzieć dlaczego, wie, że ma to związek z jego wyobraźnią, jej łzami i walizką jego żony. Zwyczajny zbieg okoliczności, który skłonił go do myślenia i sprawił, że wiele spraw zobaczył w nowym świetle. Zmieniła jego życie, a on nawet nie wie, jak ma na imię. Mógłby jej o tym powiedzieć, ale milczy ze względu na obie kobiety, które wiezie. Jego żona byłaby zaskoczona wyznaniem, nic dziwnego, skoro nie ma pojęcia, że w ich historii dziewczyna odegra ła główną rolę. Dla nieznajomej w dalszym ciągu jest zupełnie obcym człowiekiem. Nie poznała go, tak mu się przynajmniej wydawało. Jest mu przykro, że go nie zapamiętała. Co właściwie dla niego zrobiła? Że płakała tamtego dnia na peronie? Że zobaczył, jak przymierza czerwoną sukienkę? Czy umiałby jej wyjaśnić, co zrobiła dla niego, dla

jego żony i miłości, z której zrezygnował bez żalu wiele lat temu, a ostatnio usiłował wskrzesić? Mimo to jest jej wdzięczny. Za to, że się spotkali, za niemą obecność na tylnym siedzeniu, chociaż ani jedno, ani drugie nie jest jej zasługą. — Dokąd panią zawieźć? — pyta mężczyzna, z największym trudem rezygnując z zaimka „ciebie". Co mogę dla ciebie zrobić, chciałby powiedzieć, ale brak mu śmiałości. Dziewczyna odrywa się od okna i patrzy na niego nieobecnym wzrokiem. — A dokąd pan jedzie? — Do Warszawy — odpowiada Stanisław, na którym jej obojętność wobec celu podróży robi ogrom-ne wrażenie. Nie może wiedzieć, że nigdzie się jej nie spieszy, bo nikt na nią nie czeka. Może z wyjątkiem rodziców, ale dla nich czekanie stało się już chlebem powszednim i z pewnością nie wpływa na jej decyzje. — Trudno — mówi Agata, bo to ostatnie miejsce, w którym chciałaby się znaleźć, z niechęcią myśli o zamianie otwartej przestrzeni na świat z betonowych klocków, ale już za późno na odwrót. W końcu z Warszawy może pojechać dalej, gdzie oczy poniosą. Przez ostatni miesiąc wydała niewiele z odłożonych na wakacje pieniędzy, może sobie teraz pozwolić na odrobinę niezależności. — Niech będzie — decyduje się szybko, żeby mieć to już za sobą. W gruncie rzeczy w Warszawie ciągle ma dom w którym może się schronić na jedną noc, dom pełen wspomnień i przedmiotów okre ślających jej przynależność. Klucze są na dnie plecaka. Kiedyś będzie musiała je zwrócić. — Wraca pani z urlopu? — Stanisław znowu decyduje się przerwać panującą w samochodzie ciszę. Trawi go ciekawość, a ma tylko trzy, może cztery godziny, nim dziewczyna zniknie z jego życia na zawsze. Chciałby więcej o niej wiedzieć. Na przykład to, czy często płacze i co jest powodem łez. Może umiałby pomóc. — To moja sprawa — Agata nie ma ochoty na rozmowę. Co go to może obchodzić, myśli, ale nie ma racji, bo od dawna, wszystko co robi, w przedziwny sposób znajduje świadka w osobie tego człowieka. Tyle, że ona o tym nie wie. — Przepraszam pana — dodaje, bo na chwilę przypomina sobie o dobrym wychowaniu. Jednak mężczyzna nie czuje się dotknięty. — Byliśmy z żoną nad morzem — ciągnie niezrażony. Niektórzy potrzebują więcej czasu, by wciągnąć się w rozmowę. Trudno ich sprowokować. — Wracaliśmy już, kiedy przypomniały nam się Mazury, więc przedłużyliśmy podróż o kilka dni. Pięknie tu, prawda? Jak pani na imię? — pyta nagle z nadzieją, że dziewczyna jednak odpowie. — Agata — słyszy. Zastanawia się, czy się nie przedstawić, ale pasażerka na tylnym siedzeniu znowu popada w zamyślenie. Piotr też ją kiedyś o to zapytał. Chciała jechać na wykopaliska, więc przyszła się zapisać na listę chętnych. Znalazła ją na drzwiach jednego z pokoi, zajmowanych przez pracowników technicznych. To musiał być kwiecień albo maj ubiegłego roku. Drzwi otworzyły się nagle, gdy kończyła wpisywać swoje nazwisko. Piotr wydał jej się wtedy bardzo wysoki, przytrzymał ją za łokieć, żeby nie upadła. To dziwne, ale nic wówczas nie poczuła. Żadnej iskry, żadnego skurczu serca, które uderzało tak miarowo, jakby startowało w konkursie na wzorcowe EKG. Stali tak i patrzyli na siebie dość długo, oboje

odrobinę zaskoczeni swoim widokiem, a on wciąż ją podtrzymywał, chociaż ona odzyskała już równowagę. Nic więcej. Nie potrafiła sobie później przypomnieć, jak wygląda. — Wejdziesz? — zapytał w końcu, robiąc krok do tyłu, ale ona potrząsnęła głową. Spojrzał na wiszącą na drzwiach kartkę. — Agata, prawda? Zatem do zobaczenia — uśmiechnął się do niej, zostawiając ją pod drzwiami z długopisem w dłoni. Kiedy się w nim zakochała? Agata przygryza dolną wargę, tasując w głowie obrazy z ostatniego roku. Gdyby to było możliwe, większość z nich wyrzuciłaby na śmietnik niepamięci. Jak to wspomnienie z pierścionkiem leżącym na wrzosowej poduszce, tuż przy jej głowie. Znalazła go zaraz po przebudzeniu. Perły to łzy, zwiastują nieszczęście, pomyślała wówczas, ale nic nie powiedzia ła, bo co można powiedzieć, gdy pierścionek pasuje na serdeczny palec, a na stole stoi bukiet tulipanów w trudnym do nazwania kolorze? Nigdy nie wierzyła w przesądy i ludowe mądrości, czarnego kota bez lęku puszczała przodem, więc i pierścionek nosiła z dumą. Przyjęła go z miłości, bo z miłości został dany. Nosiła go, dopóki czuła się kochana. Ci ludzie, którzy zabrali ją z drogi, wyglądają tak, jakby obce były im takie problemy. Pobrali się wiele lat temu i wciąż są razem, latem jeżdżą na wczasy do Juraty, a może do Łeby, i sprawiają wrażenie szczęśliwych. Zazdrości im bardziej, niż chciałaby się do tego przyznać. — Państwo od dawna są małżeństwem? — zadaje pytanie, które normalnie uznałaby za zbyt osobiste. Jednak ciemność za oknem i to zawieszenie w przestrzeni, które jest następstwem każdej podróży, sprawiają, że traci wyczucie i zapomina o tym, że przed półgodziną sama niegrzecznie zakończyła próbę nawiązania kontaktu. — Od dwudziestu dziewięciu lat — odpowiada Stanisław. — Od miesiąca — mówi jego żona. Uśmiechają się do siebie jak ludzie, którzy wiele razem przeszli, a teraz bezpiecznie dotarli do ostatniego etapu wspólnej drogi. Wyglądają przy tym jak wspólnicy i może trochę jak współwinni. Zupełnie jakby mieli sobie wiele do wybaczenia. Nie, poprawia się Agata, jakby już sobie wybaczyli. A może nie chodzi o wybaczenie, a o zdolność porozumienia? Nie może wiedzieć, ile czasu minęło, nim ta para znowu zaczęła ze sobą rozmawiać. To dowód, że czas działa jednak na naszą korzyść, choć ten cud zdarza się naprawdę rzadko i tylko wybranym. Nic nie jest takie, jakim się wydaje, myśli Agata, wpatrzona w profile kobiety i mężczyzny, podziwiając ich uśmiech w świetle reflektorów nadjeżdżającego z przeciwka samochodu. Nic nie jest proste ani jednoznaczne, więc nie powinno się wyciągać wniosków z uśmiechów, przeznaczonych dla kogo innego. Nigdy nie wiadomo, kto jest naprawdę godny zazdrości, a kto współczucia. Zresztą, co można wiedzieć o innych, jeśli wciąż nic się nie wie o sobie. Agata ogarnięta ciemnością, która zapada, gdy mijający ich samochód coraz bardziej się oddala, myśląc o tym uśmiechu i odpowiedzi, jaką usłyszała, zaczyna rozumieć, że się pomyliła. Że wybaczyć można zawsze, bez względu na upływ czasu i winę, prawdziwą czy domniemaną. Że podsycana umiejętnie złość i duma nie są najlepszymi doradcami, jeśli chce się cokolwiek uratować. Że wbrew podszeptom

własnej, skłonnej do egoizmu natury, dobrze jest kończyć rozpoczęte rozmowy, nawet te najbardziej bolesne, bo tylko wtedy można być pewnym, że porozumienie jest niemożliwe. Mieszkanie wita ją zapachem kurzu i rozgrzanych upałem, dawno nie wietrzonych pomieszczeń. Podłoga skrzypi przyjaźnie, gdy Agata przestępuje próg i cicho, by nie płoszyć nocy, zamyka za sobą drzwi. Jej ruchy są niespokojne i pełne wahania. Kilka tygodni temu wyrzekła się tego miejsca, tak jak wyrzekła się Piotra i ich wspólnego życia, i choć w myślach wciąż nazywa je domem, ma wrażenie, że wchodząc, dopuszcza się nadużycia. Przepraszam, Piotrze, mówi głośno i rzuca na kuchenny stół plik rachunków, które wyjęła z przepełnionej skrzynki. Za co, zapytałby Piotr, gdyby mógł ją usłyszeć, wciąż masz klucze, które ci dałem, mieszkasz tu, oboje mieszkamy. Naprawdę, dziwi się Agata. Przede wszystkim temu, że on mówi to z takim przekonaniem, jakby nic się nie wydarzyło. Ale także własnej powściągliwej reakcji na jego słowa. Już nie krzyczy, nie oskarża, czeka, aż on się odezwie. Tymczasem Piotr milknie. Może nie chce narazić się na gniew, którego Agata tym razem wcale nie czuje, ani na wymówki, do których przywykł, bo nie szczędziła mu ich od dnia wyjazdu. Boi się, że wszystko, co powie, ona wykorzysta przeciwko niemu. Już dawno przekonał się, że odpowiedzialność za słowa nie jest jej najmocniejszą stroną. Agata próbuje dociec przyczyny jego milczenia. Rozumie je po swojemu. Może Piotr nie ma jej nic do powiedzenia. Na chwilę paraliżuje ją lęk, że już za późno na tę rozmowę. Nigdy nie jest za późno, przypomina sobie myśl sprzed kilku godzin oraz mężczyznę i kobietę, którzy jej to uświadomili. Podejmuje więc jeszcze jedną próbę. Można żyć z kimś dwadzieścia dziewięć lat, odzywa się niepewnie, nie rozstając się nawet na chwilę, i przez ten czas niczym się nie dzielić, nawet własną samotnością. Oddycha z ulgą, słysząc odpowiedź Piotra, my nie jesteśmy aż tak samotni. Nasza samotność jest wspólna. Ma przyczynę, początek i koniec. Nie zrodziła się z nudy, z braku starania ani z niedostatku uczuć. Czy to czyni ją lepszą od tamtej, chce wiedzieć Agata. Lepszą nie, prostuje mężczyzna, ale łatwiejszą do zniesienia. Agata siedzi w kuchni, z łokciami opartymi na stole i niewidzącym wzrokiem wpatruje się w białe koperty. Zastanawia się. Pasuje ze sobą. Próbuje zrozumieć, co czuje. Nie jest to łatwe. Zbyt długo żyła w przekonaniu, że w postawie Penelopy nie ma nic chwalebnego. Teraz zaczyna jej zazdrościć. Nie cierpliwości, w której nigdy jej nie dorówna, ani zupełnie nie leżącej w jej naturze uległości, ale tego, że doczekała się powrotu Odysa. Agata, to znowu Piotr, którego głos słychać teraz z pewnego oddalenia. Wypowiada jej imię bardzo cicho, powiedz mi, czego chcesz? Nie chcę stracić dwudziestu dziewięciu lat, mówi szybko, bo odpowiedź nie wymaga namysłu. Ze mną, dopytuje się mężczyzna, ale Agata zaprzecza. Nie chcę ich stracić bez ciebie. Kiedyś już o tym rozmawialiśmy, przypomina jej Piotr, wtedy też tak powiedziałaś. Dobrze wiesz, że wtedy to znaczy ło zupełnie coś innego. Jesteś pewna? A ty jesteś? Zapada cisza, którą on decyduje się przerwać dopiero po dłuższej chwili. Co dalej, pyta, jakby to Agata była jedynym reżyserem ich przyszłości. W tym spektaklu, który odbywa się w kuchni, on do końca gra rolę, którą mu narzuciła. Słowa, które wypowiada, są jej słowami, wyrażają jej myśli, obawy i wątpliwości.

Jutro wyjadę, pada krótka odpowiedź. Ale wrócisz? Piotr zna scenariusz, który dopuszcza jedynie niewielki margines dowolności. Wszystkie pytania, które zrodziły się w głowie Agaty, muszą zostać zadane. Także to jedno. Ona milczy. Splata i rozplata ręce, uważnie przygląda się paznokciom, potem liniom papilarnym, jakby w ich skomplikowanym wzorze spodziewała się znaleźć odpowiedź, którą przecież dobrze zna. Jednak jako reżyser korzysta z prawa do poprawiania scenariusza bez końca. Potrzebuję czasu, mówi wreszcie. Jesteś mi go winien. SIERPIEŃ Kiedy Piotr wychyla się z okna sypialni, widzi rozprażoną w słońcu szarość ulic i budynków, która każdego dnia niezmiennie go zaskakuje. Asfaltowy zaduch dużego miasta, łagodniejszy o zmierzchu i o poranku, nie ma nic wspólnego z sierpniową rześkością, do której przywykł, spędzając lato z dala od Warszawy. Z trudem znosi wysoką temperaturę rozgrzanych murów, brak powietrza i ograniczony widok z okna, domy i samochody, samochody i domy, z uwięzionymi w nich ludźmi, jak on spragnionymi głębszego oddechu, wiatru i przestrzeni. Stara się wytrwać w postanowieniu. W tym roku już koniec z wyjazdami, powtarza sobie kilka razy dziennie to, co powiedział Adamowi, zwracając mu samochód. — Przepraszam cię — przypomina sobie tamtą krótką rozmowę, przeprowadzoną w środku nocy. — Wycofuję się, z przyczyn osobistych. Mam nadzieję, że zrozumiesz. — Wyciąga do Adama dłoń, w której trzyma kluczyki. Jest wyczerpany. Marzy o tym, by zasnąć i zapomnieć o tym, co go właśnie spotkało. — Weź urlop — słyszy spokojny, rzeczowy głos wodzący na pokuszenie jego słabą wolę — nawet miesiąc, jeśli chcesz, pozałatwiaj swoje sprawy i przyjedź we wrześniu. — Piotr ze znużeniem kręci głową. Już postanowił, nie może być trochę tu, trochę tam. Kiedyś nauczy się godzić dwie rzeczywistości, zmieniać je co chwila jak rękawiczki, z naturalnością nie budzącą niczyich wątpliwości. Na razie to niemożliwe. — W tym roku już nie. Wyjeżdżam jutro rano — mówi zdecydowanie i nim wychodzi z pokoju, dodaje: — Przepraszam, że musiałeś czekać, aż wrócę. Bardzo pokrzyżowałem ci plany? Adam wzrusza ramionami. Nie ma o czym mówić. — Jesteś pewien, że nie będziesz tego żałował? — pyta jeszcze. — Niczego nie jestem pewien — odpowiada Piotr i trochę za głośno zamyka drzwi, które wymykają się jego zmęczonym dłoniom. Następnego dnia wraca do Warszawy. Za oknem wagonu, którym jedzie, przesuwają się dobrze znane obrazy, których w tym roku już nie zobaczy, poranne mgły i koronkowe pajęczyny pokryte rosą, wczesne, purpurowe zachody, pachnące palonymi liśćmi, zaorane pola, z bruzdami dobrze widocznymi w ostrym słońcu. Poradzi sobie bez nich. Zamieni je na bezczynność czekania, rodzaj dobrowolnej niewoli. A co potem, zadaje sobie pytanie, bo nie potrafi wybiec myślą w przyszłość dalej niż do spotkania z Agatą. Ma się poddać i spędzić życie w jakimś zakurzonym biurze?

Czy po siedemnastej, wracając do domu, będzie jeszcze umiał myśleć? To nie dla mnie, myśli Piotr, nie dla nas, poprawia się szybko. Dobrze, że w końcu zaczął używać liczby mnogiej, Agata doceniłaby tę zmianę, gdyby mogła uczestniczyć w jego rozważaniach. Nie ma jej jednak i Piotr sam musi przygotować argumenty, które wzmocnią ich nadwątlone przez czas, ciągle poddawane próbom uczucie. Bo do spotkania musi dojść, wierzy w to tak mocno, jak jeszcze w nic, w całym swoim życiu. Agata zostawiła swoje rzeczy. Przyjdzie po nie, choćby miała wpaść tylko na chwilę. On na nią poczeka. Nieważne jak długo. I od tamtej pory czeka cierpliwie. Dwa razy w tygodniu zagląda do niego Szymon. Zdarza się, że z Anitą, ale przeważnie sam. Podczas tych wizyt obaj wracają do dzieciństwa i przyjaźnią próbują zastąpić wspomnienia. Myślą przy tym o roli przypadku i o Agacie. Gdyby nie ona, nie doszłoby do ich spotkania. Ile czasu musieliby czekać na następną okazję? Dzięki niej czują się sobie coraz bliżsi, a więzy krwi, których istnienia do niedawna nie byli świadomi, są zaledwie wstępem do porozumienia opartego na szacunku i sympatii. Piotr rzadko wychodzi. Zresztą i tak nie ma po co. Czasem do sklepu. Od czasu do czasu kupić coś do czytania. W bibliotece uniwersyteckiej pożycza kilka grubych tomów i tonie w nich, zapominając o milczącym telefonie. Pierścionek i komórkę Agaty trzyma w szufladzie, by nie przyciągały jego wzroku. Wyciągnie je, jak nadejdzie pora. Jeśli nadejdzie. Za każdym razem, kiedy musi wyjść, na stole w kuchni zostawia kartkę tej samej treści: Wyszedłem tylko na chwilę. Jeśli miałem większego pecha, niż świadczyłby o tym bieg wydarzeń, i wybrałaś tę samą chwilę, by zajrzeć, proszę, poczekaj, aż wrócę. Muszę z Tobą porozmawiać i muszę Cię zobaczyć, nie wiem, która z tych potrzeb jest bardziej nagląca. Powinienem Ci też podziękować. Za Szymona. Czekam na Ciebie każdego dnia. Piotr Trudno powiedzieć, dlaczego stół kuchenny wydaje mu się najlepszym miejscem dla tego rodzaju wyznań i skąd czerpie pewność, że Agata znajdzie jego list. Przecież może się zdarzyć, że w ogóle nie wejdzie do kuchni. Niemniej pozostawia wciąż tę samą kartkę, dopisując jedynie w prawym dolnym rogu datę, żeby nie miała wątpliwości, że wiadomość napisał w dniu jej wizyty. Poprzednią zawsze przekreśla i tych skreśleń jest już kilkanaście. Czasem Piotr zastanawia się, czy nie przepisać listu i nie zacząć go datować od nowa, ale zawsze dochodzi do wniosku, że tak jest lepiej. W ten sposób czekanie rozciąga się w czasie, nabiera kształtów i znaczenia, zdaje się trwać wiecznie, bo nie można określić narzuconego Piotrowi dystansu. Tymczasem dzień spotkania jest coraz bliżej. Piotr jeszcze nie wie, że będzie wtedy w domu. Na szczęście. Agata nie zobaczy więc błagalnej kartki, która miałaby ją zatrzymać do jego powrotu, choć może lepiej byłoby, gdyby zobaczyła. Tego jednak nikt nie jest w stanie powiedzieć z całą pewnością. Gdy klucz zazgrzyta w zamku, Piotr w pierwszej chwili go nie usłyszy, zajęty

porządkowaniem starych papierów. Od jakiegoś czasu wyszukuje sobie różne zajęcia, by zająć myśli i ręce. Przejrzał już zawartość szaf, pół dnia strawił na dotykaniu porzuconych przez Agatę sukienek, z którymi poczuł się nagle mocno związany. Czy nie zostały potraktowane tak samo jak on? Z jedną tylko różnicą. On zasłużył na to, co go spotkało. Przy drugim obrocie klucza mężczyzna uniesie głowę i zacznie nasłuchiwać. Rozbudzona nagle nadzieja poderwie go z podłogi, spośród rozrzuconych stert teczek, rachunków i notatek. Znajdzie się w przedpokoju dokładnie w tej samej chwili, w której Agata dotknie klamki i zrobi zdecydowany krok przez próg, nie przewidując, co ją czeka po drugiej stronie. Jej powrót okaże się powrotem do przeszłości. Wyda się Piotrowi wyższa i jeszcze szczuplejsza niż w dniu jego wyjazdu, cztery miesiące temu, chociaż będzie się lekko pochylać pod ciężarem plecaka. Ten plecak ułatwi im nawiązanie kontaktu, Piotr nie pozwoli przecież, by tak stała, uginając się pod nim, ale z wprawą zdejmie go z jej pleców, zastanawiając się przy tym, co oznacza jego waga. Jeśli Agata przychodzi po swoje rzeczy, powinien być pusty, a nie wyładowany do granic możliwości. Pełen domysłów postawi go przy jej nodze i prostując się, zaczepi wzrokiem o nieruchome spojrzenie dziewczyny, w którym nie będzie umiał dostrzec żadnych emocji. Przyjdzie mu nawet do głowy, że ona na pewno ćwiczyła w lustrze to spojrzenie, nim nauczyła się patrzeć w sposób, który jego miał pozbawić złudzeń. Pomyli się jednak, za pustkę uznając smutek i niepewność, może dlatego, że tak dawno się nie widzieli i oduczył się czytać w jej oczach, a może to własny strach przeszkodzi mu we właściwej interpretacji. — Nie wiedziałam, że cię tu zastanę. Ale to dobrze, że jesteś, bo powinnam oddać ci klucze — powie Agata, czepiając się nadziei, że on jej na to nie pozwoli. A przecież mogłaby, wejść do tego mieszkania tylko na chwilę, wręczyć Piotrowi pobrzękujący metalicznie pęk i wyjść. Nie zatrzymywać się. Nie odwracać. Nie zrobi tego i będzie stała bez ruchu z plecakiem przy nodze. Co to może znaczyć, pomyśli Piotr wpatrzony w jej twarz. Co powinienem teraz zrobić? — Nie musisz — odezwie się i głos zadrży mu przy słowie nie, na znak utraconej pewności siebie. — Zostań ze mną. Agata, której ostatnie tygodnie upłynęły na analizowaniu uczuć do stojącego przed nią mężczyzny, postąpi krok w jego kierunku i w przedpokoju nagle zacznie brakować powietrza. Powietrza i przestrzeni, kiedy oboje zdadzą sobie sprawę, że nie będą umieli się wyminąć, nie dotykając się nawzajem, przypadkowo czy z rozmysłem, nawet tego nie będą pewni, chociaż każdy obserwator, gdyby jakiś się znalazł, z absolutną pewnością przyznałby, że fizyczny kontakt w tej sytuacji musiałby być zamierzony. — Co tu robisz? — odezwie się półgłosem Agata, która niespodziewanie przywiedzie Piotrowi na myśl starogreckie figurki z Tanagry. Ruch uchwycony i zaklęty w terakotę. Doskonałość proporcji. — Wróciłem i czekałem na ciebie — powie, patrząc jej w oczy, ciemne, błyszczące i z każdym jego słowem nabierające wyrazu. Dostrzeże w nich wahanie i pełną obawy czułość, którą Agata będzie się bała okazać. On zrobi to za nią i modląc się, by nie zawiódł go instynkt, przygarnie do siebie ciało, które nie będzie stawiać oporu. — Zostaniesz? — zapyta we włosy Agaty i tuż przed tym, jak poczuje delikatne drżenie jej ramion, zrozumie, że płacze, ale tym razem nie będzie się tego wstydził.

W ten sposób z łez ich obojga zrodzi się pewność, że powinni sprawdzić, ile ich jeszcze łączy. Ciepło, którym będą się dzielić przez najbliższe godziny, i łatwość, z jaką ich ciała dopasują się do siebie po długiej rozłące, utwierdzą ich w tym przekonaniu i sprawią, że wzajemne pretensje przestaną mieć znaczenie. Tego dnia Piotr zyska pewność, że już nigdy nie zostawi Agaty samej na tak długo. Jednak nie powie tego głośno, by przedwczesnymi obietnicami nie płoszyć uczuć, które z powrotem uda im się oswoić. Będzie na nią patrzył jak na nieoczekiwanie odzyskany skarb i bez przerwy będzie jej dotykał, by się upewnić, że nie jest wytworem jego wyobraźni. Nie zaproponuje jej włożenia pierścionka, jeszcze nie. Raz czy dwa z niepokojem pomyśli o tym, jak będzie wyglądało ich życie we dwoje, w tych okresach, gdy nie będą mogli być razem, ale zaraz o tym zapomni, zajęty przeżywaniem własnego szczęścia. Przed wieczorem Agata uwolni się z jego ramion i odważy na rozpakowanie plecaka. Wrzuci rzeczy do pralki. Weźmie kąpiel. Później nałoży szlafrok i poczuje, że znowu jest w domu. Do głowy będą jej przychodzić różne myśli, także te o przyszłych rozstaniach, które nawet teraz, w dniu pojednania, wydadzą jej się nieuniknione. Piotr nigdy nie będzie kimś innym. Ona nie może dążyć do tego, by się zmienił wbrew sobie. W każdym razie mądrzejsza o jedno rozstanie, myśląc o przyszłości, nie będzie już odczuwać lęku. Zrozumie, że sobie poradzi. I kiedy jej druga natura, krnąbrna i nieskora do kompromisów, podszepnie jej, że się poddaje, pomyśli, że to nie kapitulacja, ale dojrzalsza forma miłości.