Kennedy Douglas Kobieta z piatej dzielnicy

Douglas Kennedy

Kobieta z piątej dzielnicy Z angielskiego przełożyła Grażyna Smosna

Dla Franka Kelcza

Wszystko, co powiedziała komisarzowi, było prawdą, lecz czasami prawda właśnie jest najmniej prawdziwa. Georges Simenon, La Fuite de Monsieur Monde

1

W tym samym roku, w którym moje życie rozpadło się na kawałki, przeprowadziłem się do Paryża. Przyjechałem do miasta kilka dni po Bożym Narodzeniu. Był mokry, szary poranek – niebo przybrało kolor brudnej kredy, a deszcz formę wszechobecnej mgły. Mój samolot wylądował tuż po wschodzie słońca. Podczas tych wszystkich godzin, gdy szybowałem nad Atlantykiem, ani na chwilę nie zmrużyłem oka, dodając kolejną nieprzespaną noc do swojej kolekcji. Po opuszczeniu samolotu byłem do tego stopnia wytrącony z równowagi – przeżyłem moment kompletnej, szaleńczej dezorientacji – że odebrało mi mowę, kiedy urzędnik podczas kontroli paszportowej zapytał, jak długo planuję zostać we Francji. – Nie jestem pewien – odparłem szybciej, niż pomyślałem. Spojrzał na mnie z uwagą, ponieważ zwróciłem się do niego po francusku. – Nie jest pan pewien? – Zdziwił się. – Dwa tygodnie – powiedziałem pospiesznie. – Ma pan bilet powrotny do Ameryki? Kiwnąłem głową. – Proszę mi go pokazać. Podałem bilet. Przyjrzał mu się dokładnie, zwracając uwagę na datę powrotu: dziesiąty stycznia. – Jak może pan nie być pewien – zapytał – skoro ma pan dowód? – Nie pomyślałem – odparłem zażenowany. – Évidemment – skwitował, stemplując paszport, po czym oddał mi dokumenty bez słowa i skinął głową w stronę kolejnego pasażera w kolejce. Ze mną już skończył. Ruszyłem w stronę stanowiska odbioru bagażu, przeklinając się w duchu za moje wątpliwości związane z pobytem we Francji. A jednak mówiłem prawdę. Nie wiedziałem, jak długo tutaj zostanę, zaś bilet na samolot – kupiony w ofercie last minute na stronie internetowej (oferującej niskie ceny, jeśli opłaciło się

przelot w obie strony w dwutygodniowym odstępie czasu) – miałem zamiar wyrzucić po dziesiątym stycznia. Nie zamierzałem wracać do Stanów Zjednoczonych przez bardzo długi czas. Jak może pan nie być pewien – zapytał – skoro ma pan dowód? Odkąd to dowód daje gwarancję pewności? Odebrałem walizkę i stłumiłem w sobie pokusę pojechania do Paryża taksówką. Mój budżet był zbyt napięty, żeby pozwolić sobie na podobne fanaberie. Skorzystałem więc z pociągu. Podróż w jedną stronę kosztowała siedem euro. Przedział był brudny: na podłodze walały się śmieci, a siedzenia były lepkie i cuchnęły rozlanym ubiegłej nocy piwem. W drodze do miasta mijaliśmy serię ponurych, przemysłowych przedmieść, nad którymi górowały straszące swoją brzydotą wieżowce. Zamknąłem oczy i zapadłem w drzemkę. Obudziłem się dopiero, gdy pociąg zatrzymał się przy Gare du Nord. Korzystając ze wskazówek, przesłanych mi mejlem przez hotel, przeszedłem na inny peron i wsiadłem do metra. Czekała mnie długa podróż do stacji o aromatycznej nazwie Jasmin. Wysiadłem prosto w przejmująco wilgotny poranek. Ciągnąłem swoją walizkę na kółkach długą, wąską ulicą. Deszcz padał coraz mocniej. Szedłem z opuszczoną głową, skręcając najpierw w lewo, w rue La Fontaine, a później w prawo, w rue François Millet. Mój hotel – o nazwie Sélect – znajdował się na samym końcu. Polecił mi go kolega z niewielkiego college’u, gdzie kiedyś uczyłem, jedyny, który w dalszym ciągu się do mnie odzywał. Powiedział, że Sélect jest czysty, skromny i niedrogi, a na dodatek położony w cichej okolicy. Nie uprzedził mnie jednak, że recepcjonista okaże się bufonem. – Dzień dobry – powiedziałem. – Nazywam się Harry Ricks. Mam rezerwację na... – Sept jours[1] – przerwał mi, podnosząc wzrok znad stojącego na biurku komputera. – La chambre ne sera pas prête avant quinze heures. Wypowiedział to zdanie tak szybko, że niewiele z niego zrozumiałem. – Désolé, mais... euh... je n’ai pas compris... – Proszę przyjść o trzeciej, wtedy będzie pan się mógł zameldować – powiedział, nadal po francusku, lecz tym razem przesadnie wolno i głośno, jakbym był głuchy. – Ale to dopiero za kilka godzin. – Meldujemy gości o trzeciej – odrzekł, wskazując tabliczkę wiszącą na ścianie

obok gabloty na klucze. We wszystkich ponumerowanych przegródkach, z wyjątkiem dwóch, tkwiły klucze. – Musi pan mieć chociaż jeden wolny pokój – powiedziałem. Ponownie wskazał na tabliczkę, bez słowa. – Czy chce mi pan powiedzieć, że w tej chwili nie ma ani jednego gotowego pokoju? – Chcę panu powiedzieć, że będzie się pan mógł zameldować o trzeciej. – A ja chcę pana poinformować, że jestem wykończony i byłbym bardzo wdzięczny, gdyby... – To nie ja ustalam zasady. Proszę zostawić bagaż i wrócić o trzeciej. – Proszę, niech pan będzie rozsądny. Wzruszył tylko ramionami, z cieniem uśmiechu błąkającym się wokół ust. I wtedy zadzwonił telefon. Odebrał go i wykorzystał okazję, by odwrócić się do mnie plecami. – Chyba poszukam sobie innego hotelu – powiedziałem. Przerwał rozmowę i rzucił przez ramię: – W takim wypadku straci pan opłatę za dzisiejszą noc. Rezygnację z noclegu należy zgłosić z dwudziestoczterogodzinnym wyprzedzeniem. Na jego twarzy znowu pojawił się złośliwy uśmieszek, który najchętniej starłbym pięścią. – Gdzie mogę zostawić walizkę? – zapytałem. – Tam. – Pokazał ręką drzwi obok recepcji. Przeciągnąłem walizkę we wskazane miejsce. Zdjąłem również przewieszony przez ramię plecak. – W tej torbie znajduje się mój laptop – powiedziałem – więc proszę... – Nic mu nie będzie – odparł recepcjonista. – À quinze heures, monsieur[2]. – Dokąd mam teraz pójść? – zapytałem. – Aucune idée[3] – odparł, a później wrócił do rozmowy telefonicznej. W niedzielny poranek w końcu grudnia, kilka minut po ósmej rano, nie było dokąd pójść. Przemierzałem rue François Millet w obie strony, szukając czynnej kawiarni. Wszystkie były zamknięte, a wiele opatrzono tabliczkami z napisem: Fermeture pour Noël[4]. Okolica była typowo rezydencyjna – stare budynki sąsiadowały z nowszymi, reprezentującymi brzydką architekturę brutalizmu lat siedemdziesiątych. Nawet nowoczesne bloki sprawiały wrażenie kosztownych. Nieliczne

zaparkowane na ulicy samochody sugerowały, że ten zakątek miasta jest zamieszkany przez ludzi zamożnych i o tej porze dnia całkowicie opustoszały. Deszcz przyczaił się, przybierając postać zdradzieckiej mżawki. Nie miałem parasola, pomaszerowałem więc na stację metra Jasmin i kupiłem bilet. Wsiadłem do pierwszego pociągu, jaki przyjechał, nie wiedząc, dokąd mnie zawiezie. To była dopiero moja druga wizyta w Paryżu. Pierwszy raz przyjechałem tu w połowie lat osiemdziesiątych, w wakacje poprzedzające studia doktoranckie. Spędziłem tydzień w tanim hotelu przy bulwarze Saint-Michel, grasując po kinach tej części miasta. W tamtym czasie istniała niewielka kafejka o nazwie Le Reflet, usytuowana naprzeciwko skupiska kin w bocznej uliczce, która nazywała się rue... jak do diabła się nazywała? Nieważne. W każdym razie była tania i o ile dobrze pamiętałem, serwowała śniadania, więc... Przestudiowałem mapę metra wiszącą na ścianie wagonu i przesiadłam się na Michel-Ange Molitor. Dwadzieścia minut później znalazłem się na Cluny-La Sorbonne. Chociaż minęło ponad dwadzieścia lat odkąd po raz ostatni wysiadłem na tej stacji metra, nie zapomniałem drogi do kina. Instynktownie minąłem bulwar Saint-Michel i skręciłem w rue des Écoles. Na widok afisza w kinie Le Champo, reklamującego festiwal filmów Vittoria De Sici oraz Douglasa Sirka, nie mogłem powstrzymać uśmiechu. Kiedy podszedłem do zamkniętych na głucho drzwi, zerknąłem w górę rue Champollion, której nazwa wyleciała mi z głowy, i zobaczyłem dwa kolejne kina tłoczące się przy wąskim wilgotnym chodniku. Pomyślałem: Nie bój nic. Wszystko po staremu. Jednak o dziewiątej rano żadne z nich nie było czynne, podobnie jak Café Le Reflet. Fermeture pour Noël. Wróciłem na bulwar Saint-Michel i ruszyłem w stronę rzeki. Paryż po świętach był naprawdę wymarłym miastem. Jedyne otwarte lokale należały do sieci barów szybkiej obsługi, których wszędzie było pełno. Rozświetlające neony przesłaniały pierwotny styl architektoniczny bulwaru. Chociaż marzyłem o tym, by schronić się przed deszczem, nie mogłem zmusić się do spędzenia swoich pierwszych godzin w Paryżu w McDonaldzie. Szedłem więc tak długo, aż natrafiłem na pierwszą porządną otwartą kawiarnię. Nazywała się Le Départ i była usytuowana na nadbrzeżu Sekwany. Zanim tam trafiłem, zatrzymałem się przy jednym z kiosków i kupiłem „Pariscope”, informator po atrakcjach w mieście, moją biblię kinomana, z którą nie rozstawałem się w roku 1985. Kawiarnia była pusta. Wybrałem stolik przy oknie i zamówiłem czajniczek

herbaty, by obronić się przed ewentualnym przeziębieniem. Następnie otworzyłem „Pariscope” i zacząłem przeglądać repertuary kin, chcąc utworzyć listę filmów do obejrzenia w ciągu najbliższego tygodnia. Kiedy zauważyłem przegląd dzieł Johna Forda w Action Écoles i komedii Ealinga w Le Reflet Medicis, poczułem coś, czego od miesięcy brakowało w moim życiu: przyjemność, drobne, przelotne przypomnienie o tym, jak można się czuć, nie myśląc o... cóż, o wszystkim, co bezustannie zaprzątało mi głowę, odkąd... Nie, nie chcę o tym myśleć. Przynajmniej nie dziś. Wyciągnąłem niewielki notes i wieczne pióro, ślicznego czerwonego parkera z 1925 roku, prezent na czterdzieste urodziny. Otrzymałem je przed dwoma laty od mojej byłej żony, a wtedy jeszcze żony. Zdjąłem skuwkę i zacząłem rozpisywać grafik, zgodnie z którym przez kolejne sześć poranków będę miał czas na ułożenie sobie życia w Paryżu, a resztę dnia spędzę w zaciemnionych salach, wpatrzony w wypuszczone przez projektor cienie. „Dlaczego ludzie tak bardzo kochają kino? – pytałem studentów podczas wstępu do kursu, jaki prowadziłem każdej jesieni. – Czy jest to spowodowane faktem, że – paradoksalnie – kino to miejsce poza życiem, w którym tworzone są jego imitacje? A jeśli tak, może kino jest kryjówką, w której tak naprawdę nie można się ukryć, ponieważ ogląda się świat, od którego próbuje się uciec?”. Jednak nawet jeżeli wiemy, że nie można od czegoś uciec, nadal usiłujemy to zrobić. Właśnie dlatego niektórzy z nas kupują bilet na samolot do Paryża z ledwie czterdziestoośmiogodzinnym wyprzedzeniem, zostawiając za plecami cały bałagan, jakiego narobili. Delektowałem się herbatą w czajniczku przez godzinę, kręcąc głową, kiedy podchodził do mnie kelner z pytaniem, czy nie życzę sobie czegoś jeszcze. Wreszcie nalałem ostatnią filiżankę. Herbata zrobiła się całkiem zimna. Wiedziałem, że mogę spędzić w tej kawiarence resztę ranka, bez popędzania, lecz gdybym sobie na to pozwolił, czułbym się jak dłużnik, zajmując stolik przez tak długi czas... Chociaż w lokalu poza mną był tylko jeden klient. Wyjrzałem przez okno. Deszcz ciągle padał. Spojrzałem na zegarek. Zostało mi pięć godzin do zameldowania się w hotelu. Istniało tylko jedno rozwiązanie. Ponownie otworzyłem „Pariscope” i dowiedziałem się o istnieniu wielkiego multipleksu na Les Halles, który codziennie wyświetlał filmy już od dziewiątej rano. Schowałem notes i pióro. Chwyciłem płaszcz. Położyłem cztery euro na stoliku, wyszedłem z kawiarni i szybkim krokiem udałem się w stronę metra. Od Les Halles dzieliły mnie dwie stacje. Podążyłem za kierunkowskazami do

miejsca o nazwie „Le Forum” – niczym niewyróżniającego się betonowego centrum handlowego, wrośniętego głęboko w paryską ziemię. Kino miało piętnaście ekranów i było dokładnie takie samo, jak każdy amerykański multipleks w centrum handlowym położonym byle gdzie. W repertuarze znajdowały się wszystkie amerykańskie świąteczne hity, więc wybrałem film jakiegoś francuskiego reżysera, którego prac nie znałem. Projekcja miała się rozpocząć za dwadzieścia minut, co oznaczało konieczność przesiedzenia tego czasu ze wzrokiem wlepionym w serię głupich reklam. Później rozpoczął się długi i przegadany film, ale przez większość czasu śledziłem jego fabułę. Akcję osadzono w lekko zaniedbanym, lecz wciąż eleganckim zakątku Paryża. Bohaterem był trzydziestokilkulatek o imieniu Mathieu, uczący filozofii w lycée, ale (i tu niespodzianka) skrycie usiłujący napisać powieść. Pojawiła się też jego eks-żona, Mathilde, niespełniona malarka, żyjąca w cieniu swojego ojca, Gérarda, który kiedyś egzystował jako sławny rzeźbiarz, a teraz mieszkał na kocią łapę ze swoją asystentką, Sandrine. Mathilde nienawidziła Sandrine, ponieważ była od niej o dziesięć lat młodsza. Mathieu nie przepadał za Phillippe’em, kierownikiem zespołu informatycznotechnicznego, z którym sypiała Mathilde. Jej z kolei podobała się hojność Phillippe’a, lecz przeszkadzał jego brak intelektualnej ogłady („Ten człowiek nie czytał żadnego dzieła Montaigne’a...”). Film otworzyła scena, w której Mathieu i Mathilde siedzieli w kuchni, pili kawę, palili papierosy i rozmawiali. Później kamera przeskoczyła do Sandrine pozującej Gérardowi nago, w jego atelier na wsi, przy muzyce Bacha. Zrobili sobie chwilę przerwy. Sandrine ubrała się i wspólnie poszli do jego przestronnej wiejskiej kuchni, gdzie pili kawę, palili papierosy i rozmawiali. W następnej scenie Mathilde spotkała się z Phillippe’em w barze jakiegoś drogiego hotelu. Usiedli przy stoliku, pili szampana, palili papierosy i rozmawiali... Tak to właśnie wyglądało. Rozmowy, rozmowy, jeszcze więcej rozmów. Moje problemy. Jego problemy. Twoje problemy. A tak przy okazji, la vie est inutile[5]. Po mniej więcej godzinie przegrałem walkę, jaką toczyłem ze złym samopoczuciem po długiej podróży samolotem oraz niewyspaniem. Odpłynąłem. Kiedy znowu otworzyłem oczy, Mathilde i Philippe siedzieli w hotelowym barze, pili szampana, palili papierosy i... Zaraz, zaraz, czy tej sceny już wcześniej nie było? Starałem się utrzymać podniesione powieki. Nie udało mi się, a potem... Co do diabła?

Na ekranie znowu pojawiły się napisy początkowe, a Mathieu i Mathilde siedzieli w kuchni, pili kawę, palili papierosy i rozmawiali... Przetarłem oczy. Podniosłem rękę. Usiłowałem skoncentrować się na zegarku, ale wzrok odmawiał mi posłuszeństwa. Wreszcie zobaczyłem elektroniczne cyfry: 4...4...3. Czwarta czterdzieści trzy? O Jezu, spałem, odkąd... W ustach miałem toksyczną suchość. Kiedy przełknąłem ślinę, poczułem smak żółci. Zdrętwiał mi kark, praktycznie nie mogłem nim poruszać. Dotknąłem koszuli: była mokra od potu, podobnie jak moja twarz. Przyłożyłem palce do czoła, które wydzielało intensywne ciepło. Zaparłem się stopami o podłogę i spróbowałem wstać. Nie udało się. Bolał mnie każdy skrawek ciała. Temperatura gwałtownie spadła: tropikalna gorączka zamieniła się w arktyczny chłód. Przy kolejnej próbie uniesienia kolana lekko się pode mną ugięły, ale jakimś cudem udało mi się pobudzić w ciele impuls, który wyprowadził mnie spomiędzy rzędów kinowych foteli i popchnął w stronę drzwi. Kiedy wyszedłem na korytarz, wszystkie kształty wydały mi się lekko zamazane. Pamiętam, jak minąłem kasy, pokonałem labirynt korytarzy, znalazłem windę i wydostałem się na ulicę. Tylko że ja nie chciałem trafić na ulicę, lecz do metra. Dlaczego w takim razie poszedłem w górę, skoro powinienem kierować się w dół? Moje nozdrza wypełnił zapach tłuszczu z restauracji typu fast food. A to ci ciekawostka: fast foody zawojowały także Bliski Wschód. Znalazłem się obok szeregu tanich kafejek. Naprzeciw mnie stał krępy mężczyzna smażący felafele na głębokim tłuszczu, pod gołym niebem. Obok niego, na obracającym się rożnie, tkwił poczerniały, na wpół obrany z mięsa udziec jagnięcy, pocięty nabrzmiałymi żyłami (czy jagnięta mogą się nabawić żylaków?). Niżej leżały kawałki pizzy, które wyglądały jak kolonie bakterii. Na sam ich widok zbierało się na wymioty. Nawdychawszy się oparów baraniny, miałem wrażenie, że zaraz zwrócę. Po chwili tak właśnie się stało: zgiąłem się wpół i zwymiotowałem na własne buty. Usłyszałem krzyki kelnera z pobliskiej kafejki – wyzywał mnie od świń i wrzeszczał, że odstraszam mu klientów. Bez słowa wyjaśnienia odszedłem stamtąd chwiejnym krokiem, skupiając błędny wzrok na plastikowych szybach wentylacyjnych majaczącego w oddali Centrum Pompidou. W połowie drogi poszczęściło mi się – taksówka zatrzymała się przed niewielkim hotelem, który znajdował się na mojej pokonywanej wężykiem trasie. Ktoś z niej wysiadł, a ja

zająłem miejsce. Zanim osunąłem się na siedzenie taksówki, ponownie trawiony gorączką, zdołałem podać kierowcy adres hotelu Sélect. W czasie jazdy kilkakrotnie traciłem przytomność. W jednej chwili znajdowałem się w mrocznej krainie zmarłych, w drugiej wysłuchiwałem narzekań taksówkarza na moje cuchnące wymiocinami buty. Ciemność. Kolejna seria skarg. Ciemność. Korek uliczny – widma żółtych świateł samochodów oglądane przez pryzmat zalanych deszczem szyb. Ciemność. Więcej świateł i więcej skarg – tym razem na kierowców blokujących pas dla taksówek. Tyrada o tym, że nigdy nie zabiera mieszkańców Afryki Północnej, jeśli może tego uniknąć, i że ominie mnie szerokim łukiem, jeśli w przyszłości dostrzeże na ulicy. Ciemność. Otworzyły się drzwi. Ktoś pomógł mi wysiąść z samochodu. Czyjś głos łagodnie szepnął mi do ucha, żebym dał kierowcy dwadzieścia euro. Sięgnąłem do kieszeni i zrobiłem, co mi kazano. W tle słyszałem jakąś rozmowę. Wyprostowałem się, oparłem dłonie o taksówkę dla utrzymania równowagi. Spojrzałem w niebo i poczułem na twarzy krople deszczu. Kolana ugięły się pode mną. Zacząłem opadać na ziemię. Ciemność. Później leżałem w łóżku, a w oczy wbijało mi się światło, które prawie natychmiast zgasło, wraz z cichym pstryknięciem. Kiedy kształty wokół mnie nabrały ostrości, zobaczyłem siedzącego obok na krześle mężczyznę ze stetoskopem na szyi. Za jego plecami zobaczyłem kogoś jeszcze, ale tę postać spowijały cienie. Podwinięto mi rękaw. Poczułem dotyk czegoś wilgotnego na ramieniu, a później ostre ukłucie wbijającej się w ciało igły. Ciemność.

[1] Siedem [2] Do [3] Nie

dni.

zobaczenia o piętnastej, proszę pana. mam pojęcia.

[4] Zamknięte [5] Życie

z powodu Bożego Narodzenia.

nie ma sensu.

2

Znowu coś zaświeciło mi w oczy, jednak tym razem już nie tak ostro. To było poranne słońce, którego pojedynczy promień wylądował na mojej twarzy, sprowadzając mnie z powrotem do... Gdzie ja właściwie jestem? Minęła chwila lub dwie, zanim pokój nabrał kształtów: cztery ściany, sufit, tyle na początek. Ściany pokrywały błękitne tapety. Z sufitu – również błękitnego – zwisała lampa. Spojrzałem w dół. Dywan był tego samego koloru. Dźwignąłem się do pozycji siedzącej. Leżałem w podwójnym łóżku. Pościel – przesiąknięta moim potem – była niebieska. Narzuta na łóżko, przepalona w dwóch miejscach, też. Zagłówek został obity materiałem w tym samym, niemowlęco błękitnym kolorze. To jedna z tych wizji po zażyciu LSD, tak? Kara za mój jeden jedyny eksperyment ze środkami halucynogennymi w 1982... Obok łóżka był stolik, już nie niebieski (no dobrze, jeszcze nie całkiem mi odbiło), na którym znajdowała się butelka wody i opakowania najprzeróżniejszych tabletek. W pobliżu stało niewielkie biurko, a na nim laptop. Mój laptop. Przy biurku zaś wąskie metalowe krzesło z niebieskim siedzeniem (o nie, znowu się zaczyna), na którym powieszono moje niebieskie dżinsy i sweter. W pokoju stała również mała szafa pokryta tą samą imitacją drewna co nocny stolik i biurko. Jej drzwi były otwarte – na wieszakach wisiało kilka par spodni, koszul i jedyna marynarka, którą wrzuciłem do walizki dwa dni temu, kiedy... Czy to naprawdę było dwa dni temu? A właściwie, co wydało mi się o wiele bardziej istotne, jaki dzisiaj był dzień? I kto rozpakował moje rzeczy w tym błękitnym pomieszczeniu? Jeśli istniał kolor, którego nienawidziłem, to właśnie niebieski. A poza tym... Rozległo się pukanie do drzwi. Nie czekając na moją odpowiedź, do pokoju wszedł jakiś mężczyzna z tacą w ręku. Jego twarz wydała mi się znajoma. – Bonjour – przywitał się uprzejmie. – Voici le petit déjeuner[6]. – Dzięki – wymamrotałem po francusku.

– Podobno jest pan chory. – Doprawdy? Mężczyzna odłożył tacę na łóżko. Rozpoznałem w nim recepcjonistę, który w dniu przyjazdu kazał mi się wynosić z tamtego hotelu... Nie, z tego hotelu – Sélect, dokąd kazałeś się odwieźć taksówkarzowi zeszłego wieczoru, po tym jak... Wszystko zaczęło się układać w logiczną całość. – Taką właśnie wiadomość zostawił mi Adnan. – Kim jest Adnan? – zapytałem. – Nocnym recepcjonistą. – Nie pamiętam go. – Ale on zapamiętał pana. – Czy byłem bardzo chory? – Wystarczająco, żeby nie pamiętać. Ale to tylko moje przypuszczenie, ponieważ mnie tutaj nie było. Lekarz, który się panem zajmuje, przyjdzie o piątej. Wtedy dowie się pan wszystkiego, oczywiście jeżeli nadal będzie pan tu mieszkał. Pozwoliłem sobie podjąć pieniądze za jedną dobę z góry, monsieur, podejrzewając, że w pańskim stanie będzie pan chciał zatrzymać pokój, lecz niestety płatność została odrzucona ze względu na niewystarczającą ilość środków na koncie. Nie byłem tym zaskoczony. Wykorzystałem swoją Visę niemal do cna. Meldując się, miałem świadomość, że stać mnie na opłacenie najwyżej dwóch noclegów. Nie spodziewałem się również żadnych wpływów, które pokryłyby od dawna niespłacany debet. Ta informacja sprowadziła mnie na ziemię, do smutnej rzeczywistości, w której wszystko potoczyło się nie tak, jak powinno, a ja znajdowałem się w okropnym hotelu daleko od domu... Jak możesz mówić o domu, skoro już go nie masz, bo odebrano ci go, tak jak wszystko inne? – Niewystarczająca ilość środków? – Udałem zdumienie. – Jak to możliwe? – Jak to możliwe? – powtórzył chłodno. – Tak po prostu. – Wzruszył ramionami. – Nie mam nic więcej do dodania, poza pytaniem, czy ma pan inną kartę kredytową? Pokręciłem głową. – Jak w takim razie zamierza pan zapłacić za pokój? – Czekami podróżnymi. – Rzeczywiście, akceptujemy je – pod warunkiem, że mają pokrycie. Czy są to

czeki American Express? Przytaknąłem. – Doskonale. Zadzwonię do nich. Jeśli potwierdzą prawdziwość czeków, może pan zostać. Jeśli nie... – Może będzie lepiej, jeśli wymelduję się już teraz – powiedziałem. Wiedziałem, że mój budżet nie pozwoli na spędzenie zbyt wielu nocy w tym hotelu. – To pańska decyzja. Należy się wymeldować do godziny jedenastej. Ma pan dwie godziny, żeby zwolnić pokój. Kiedy odwrócił się w stronę drzwi, pochyliłem się do przodu, usiłując sięgnąć po leżącego na tacy croissanta. Natychmiast opadłem z powrotem na zagłówek, całkowicie wyczerpany. Dotknąłem czoła. W dalszym ciągu miałem gorączkę i byłem potwornie osłabiony. Wstanie z łóżka stanowiłoby nie lada wyczyn. Nie mogłem zrobić niczego, poza siedzeniem i zaakceptowaniem faktu, że na nic więcej nie starcza mi sił. – Monsieur... – zacząłem. Recepcjonista natychmiast się odwrócił. – Tak? – Czeki podróżne powinny się znajdować w podręcznym bagażu. Jego usta rozciągnęły się w półuśmiechu. Wziął torbę i podał mi ją, a następnie przypomniał, że nocleg kosztuje sześćdziesiąt euro. Wyciągnąłem zwitek czeków podróżnych. Wyjąłem dwa: jeden na pięćdziesiąt, drugi na dwadzieścia dolarów i podpisałem. – Jeszcze dwadzieścia – powiedział. – Cena w dolarach wynosi dziewięćdziesiąt. – Ale to o wiele więcej, niż przewiduje oficjalny przelicznik – odparłem. Kolejne lekceważące wzruszenie ramion. – To przelicznik obowiązujący w naszym hotelu. Informacja o nim znajduje się na tablicy w recepcji. Jeśli zechce pan pofatygować się na dół... Ledwie siedzę, nie wspominając o schodzeniu po schodach... Wziąłem jeszcze jeden czek podróżny na dwadzieścia dolarów, podpisałem i rzuciłem na łóżko. – Proszę. – Trés bien, monsieur – powiedział. – Spiszę wszystkie potrzebne informacje z pańskiego paszportu, który również znajduje się w recepcji.

Nie przypominam sobie, żebym go wam dawał. Niczego sobie nie przypominam. – I zadzwonię do pana, kiedy tylko American Express potwierdzi, że pańskie czeki podróżne są ważne. – Jestem o tym przekonany. – On verra. – Zobaczymy. Wyszedł. Osunąłem się z powrotem na poduszki, kompletnie wypompowany. Wlepiłem wzrok w sufit, pozwalając się zahipnotyzować błękitnej próżni. Musiałem iść do toalety. Spróbowałem przesunąć się na prawą stronę łóżka i oprzeć stopy na podłodze. Nie miałem w sobie ani energii, ani chęci. Na stoliku nocnym stał wazon z bukietem plastikowych kwiatów: błękitnych gardenii. Podniosłem go, wyciągnąłem kwiaty, wyrzuciłem je na podłogę, ściągnąłem bokserki, wsunąłem penis do naczynia i wysiusiałem się. Ulga była zdumiewająca, podobnie jak myśl: jakie to wszystkie beznadziejne. Zadzwonił telefon. – Czeki zostały zaakceptowane – usłyszałem w słuchawce głos recepcjonisty. – Może pan zostać. Jak to miło z pańskiej strony. – Dzwonił Adnan. Pytał, jak się pan czuje. A co go to obchodzi? – Kazał panu również przekazać, by zażył pan po jednej tabletce każdego lekarstwa leżącego na nocnym stoliku. Zalecenie lekarza. – Co to za tabletki? – Nie jestem lekarzem, który je przepisał, monsieur. Sięgnąłem po pudełka i fiolki, usiłując sobie skojarzyć ich nazwy. Nie rozpoznałem żadnej z nich. Mimo to zrobiłem, co mi kazano: zażyłem po jednej tabletce ze wszystkich sześciu opakowań i popiłem je potężnym łykiem wody. Po kilku chwilach znowu odpłynąłem, pozwalając się pochłonąć bezkresnej, pozbawionej snów próżni, w której nie istnieją wspomnienia ani poczucie czasu: przeszłości czy teraźniejszości, nie wspominając o upływających dniach. Stanowiła ona przedsmak śmierci, która pewnego dnia mnie dopadnie i uchroni przed dzwonkami telefonów. Dryyyń... Znalazłem się z powrotem w błękitnym pokoju. Patrzyłem na wazon wypełniony moczem. Zegarek przy łóżku wskazywał dwadzieścia minut po

piątej. Za zasłoniętymi kotarami czaił się cień ulicznej lampy. Dzień dobiegał końca. Telefon wciąż dzwonił. Podniosłem słuchawkę. – Przyszedł pański lekarz – oznajmił recepcjonista. Lekarz miał okropny łupież i obgryzione paznokcie. Jego garnitur domagał się prasowania. Miał około pięćdziesiątki, przerzedzone włosy, smutny wąsik i zapadnięte oczy, które dla osoby cierpiącej na bezsenność były widocznym sygnałem trapiącej go dolegliwości. Przystawił krzesło do łóżka i zapytał, czy mówię po francusku. Skinąłem głową. Pokazał mi na migi, żebym zdjął koszulkę. Kiedy już to zrobiłem, doleciał mnie zapach własnego ciała. Spanie w przepoconych ubraniach i pościeli przez dwadzieścia cztery godziny sprawiło, że nie była to najprzyjemniejsza woń. Lekarz nie zareagował na mój przykry zapach – być może dlatego, że jego uwagę przykuła zawartość stojącego obok łóżka wazonu. – Nie było potrzeby pobierania próbki moczu – powiedział, badając mi puls. Później osłuchał serce, wsunął mi termometr pod język, owinął mój lewy biceps rękawem do mierzenia ciśnienia krwi, zajrzał do gardła i poświecił latarką w białka oczu. Wreszcie przemówił: – Dopadła pana bezlitosna odmiana grypy, taka która zwykle zabija starsze osoby i stanowi sygnał poważniejszych problemów. – Na przykład jakich? – Czy przechodził pan ostatnio jakiś trudny etap w swoim życiu? Milczałem. – Tak – odparłem w końcu. – Czy jest pan żonaty? – Nie jestem pewien. – Co pan przez to rozumie? – W świetle prawa nadal mam żonę... – Ale zostawił pan ją? – Nie – ona zostawiła mnie. – Czy to wydarzenie miało miejsce niedawno? – Tak, wyrzuciła mnie z domu przed kilkoma tygodniami. – A więc nie chciał pan odejść? – Ani trochę. – Czy w tę sytuację zamieszany był inny mężczyzna? Pokiwałem głową. – Czym się pan zajmuje?

– Uczyłem w college’u. – Uczył pan? – zapytał, zdziwiony użytym przeze mnie czasem przeszłym. – Straciłem pracę. – Równie niedawno? – Tak. – Czy ma pan dzieci? – Piętnastoletnią córkę. Mieszka z matką. – Czy ma pan z nią kontakt? – Chciałbym mieć... – Nie rozmawia z panem? Zawahałem się, lecz w końcu odrzekłem: – Powiedziała, że nigdy więcej się do mnie nie odezwie, ale podejrzewam, że podjudziła ją matka. Lekarz złączył koniuszki palców, zastanawiając się nad wszystkim, co ode mnie usłyszał. Wreszcie zapytał: – Pali pan? – Rzuciłem pięć lat temu. – Spożywa pan dużo alkoholu? – Tak... Ostatnio tak. – Przyjmuje pan narkotyki? – Tylko tabletki nasenne, bez recepty, ale kilka tygodni temu przestały działać, więc... – Chroniczna bezsenność? – Tak. Leciutko skinął głową, dając mi znak, że i on poznał, co znaczy piekło bezustannego braku snu, po czym oznajmił: – Gołym okiem widać, na co pan cierpi: ogólne załamanie. Organizm może znieść tylko ograniczoną dawkę... tristesse[7]. Wcześniej czy później reaguje na taki traumatisme, odmawiając posłuszeństwa lub poddając się atakowi silnego wirusa. Przechodzi pan grypę ciężej niż zwykle, ponieważ ma pan zbyt wiele problemów na głowie. – Czy istnieje na to jakieś lekarstwo? – Mogę wyleczyć tylko dolegliwości fizyczne, a grypa należy do tych wirusów, które lubią same dyktować choremu warunki. Przepisałem kilka comprimés[8] na pańskie bóle, gorączkę, odwodnienie, mdłości i brak snu, ale wirus nie opuści

pańskiego organizmu, dopóki się nim nie znudzi i nie postanowi się z niego wynieść, że się tak wyrażę. – Ile to może potrwać? – Cztery, pięć dni... co najmniej. Zamknąłem oczy. Nie mogłem sobie pozwolić na tak długi pobyt w tym hotelu. – Nawet gdy organizm pokona chorobę, przez kilka dni będzie pan osłabiony. Myślę, że nie ruszy się pan z łóżka przez co najmniej tydzień. – Podniósł się z krzesła. – Wrócę za trzy doby, żeby sprawdzić, czy wraca pan do siebie. Czy naprawdę istnieje sposób, by wrócić do siebie po doświadczeniu najgorszego, co może nam się przydarzyć? – I jeszcze jedna rzecz. Mam osobiste pytanie, na które rzecz jasna nie musi pan odpowiadać. Co sprowadziło pana, samego i tuż po świętach, do Paryża? – Chęć ucieczki. Przez chwilę zastanawiał się nad moimi słowami i wreszcie powiedział: – Podjęcie decyzji o ucieczce zwykle wymaga odwagi. – I tu się pan myli – odparłem. – Wcale jej nie wymaga.

[6] Oto

pańskie śniadanie.

[7] Smutek, [8] Tabletki.

przykrość.

3

Pięć minut po wyjściu lekarza do pokoju wszedł recepcjonista z kawałkiem papieru w ręce. Pokazał mi go z takim przejęciem, jakby to był nakaz sądowy. – La facture du médecin. – Rachunek za wizytę lekarską. – Zajmę się nim później. – Lekarz oczekuje zapłaty teraz. – Przecież wróci tu za trzy dni. Czy nie mógłby zaczekać? – Powinien mu pan zapłacić już wczoraj, ale był pan tak chory, że postanowił zaczekać do dziś. Spojrzałem na rachunek wystawiony na hotelowym papierze i opiewający na zawrotną sumę: dwieście sześćdziesiąt cztery euro. – Chyba pan żartuje – powiedziałem. Wyglądał na niewzruszonego. – To koszt usług lekarskich oraz leków. – Koszt jego usług? Rachunek został sporządzony na waszym papierze. – Wszystkie rachunki na usługi medyczne są wystawiane przez hotel. – A doktor liczy sobie sto euro za wizytę domową? – Kwota zawiera opłatę administracyjną. – Ile ona wynosi? Spojrzał mi prosto w oczy. – Pięćdziesiąt euro za wizytę. – To zdzierstwo. – Wszystkie hotele mają opłaty administracyjne. – Ale nie równie wysokie, co cena usługi. – Taką już mamy politykę. – Policzyliście również dwukrotność ceny za leki? – Tout à fait[9]. Musiałem po nie posłać Adnana do apteki. Zabrało mu to godzinę, a skoro nie zajmował się w tym czasie sprawami hotelu, należało jakoś zrekompensować...

– Nie zajmował się sprawami hotelu? Jestem tutaj gościem i proszę mi nie wmawiać, że płacicie nocnemu recepcjoniście trzydzieści dwa euro za godzinę. Próbował ukryć rozbawienie. Nie udało mu się. – Zarobki naszych pracowników są poufne... Zgniotłem rachunek i rzuciłem go na podłogę. – Nie zapłacę za to. – W takim razie proszę natychmiast opuścić pokój. – Nie może mnie pan do tego zmusić. – Au contraire, mogę sprawić, że za pięć minut znajdzie się pan ulicy. Na dole znajduje się dwóch mężczyzn: notre homme à tout faire[10] oraz kucharz, którzy siłą usuną pana z tego hotelu, jeśli ich o to poproszę. – Wezwę policję. – I to ma mnie przestraszyć? – spytał. – Policjanci staną po stronie hotelu, jeśli powiem im, że wyrzuciliśmy pana za składanie niemoralnych propozycji kucharzowi, a on to potwierdzi, ponieważ jest ignorantem, a na dodatek ortodoksyjnym muzułmaninem, którego przed dwoma miesiącami przyłapałem dans une situation embarrassante[11] z notre homme à tout faire, więc teraz zrobi wszystko, o co go tylko poproszę, ze strachu przed ujawnieniem. – Nie ośmieliłby się pan... – Owszem, ośmieliłbym się. A policja nie tylko aresztuje pana za nieobyczajne zachowanie, lecz również dokładnie zbada okoliczności pańskiego przyjazdu do Paryża i dowie się, dlaczego opuścił pan swój kraj w tak wielkim pośpiechu. – Nic pan o mnie nie wie – powiedziałem. W moim głosie słychać było zdenerwowanie. – Być może, ale nietrudno się domyślić, że nie przyjechał pan do Paryża na wakacje... lecz dlatego, że przed czymś pan ucieka. Lekarz powiedział mi, że się pan do tego przyznał. – Nie popełniłem żadnego przestępstwa. – Tak pan twierdzi. – Bydlę z pana – rzuciłem. – To pańskie zdanie. Zamknąłem oczy. W tej grze to on rozdawał karty, a ja nie mogłem nic na to poradzić. – Proszę mi podać torbę – zażądałem. Wykonał moje polecenie. Wyjąłem zwitek czeków podróżnych.

– Dwieście sześćdziesiąt cztery euro, tak? – zapytałem. – W dolarach to będzie trzysta czterdzieści pięć. Chwyciłem pióro, podpisałem odpowiednią liczbę czeków i rzuciłem je na podłogę. – Proszę – mruknąłem. – Sam je sobie podnieś. – Avec plaisir[12], monsieur. Pozbierał czeki i powiedział: – Wrócę jutro po opłatę za pokój, o ile w dalszym ciągu chce pan w nim zostać. – Wymelduję się, jak tylko będę w stanie wyjść stąd o własnych siłach. – Trés bien, monsieur. A tak przy okazji, dziękuję, że nasikał pan do wazonu. Trés classe. I wyszedł. Opadłem na poduszki, wyczerpany i wściekły. Podobne uczucie towarzyszyło mi przez ostatnich kilka tygodni – dręczyło mnie złowieszcze wrażenie, że lada chwila wybuchnę. Tylko że tłumiony gniew zamienia się w coś jeszcze bardziej szkodliwego: pogardę wobec samego siebie, która z kolei prowadzi do depresji. Lekarz miał rację: przeszedłem załamanie. A co się stanie, kiedy wreszcie grypa da mi spokój? Nadal będę zdruzgotany i bez grosza przy duszy. Sięgnąłem do torby, wyjąłem z niej czeki podróżne i przeliczyłem je. Cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt dolarów. Cały mój majątek. Niczego więcej nie posiadałem. Byłem święcie przekonany, że po tym, jak obsmarowano mnie w prasie, prawnicy Susan nie będą mieli większych problemów z przekonaniem sędziego, aby po rozwodzie moja żona otrzymała wszystko: dom, plany emerytalne, polisy na życie, skromną kolekcję obrazów, które wspólnie kupiliśmy. Nie byliśmy bogaci – nauczyciele akademiccy rzadko kiedy śpią na pieniądzach – a córka na utrzymaniu oraz były mąż z dożywotnim zakazem uczenia będą zapewne dostatecznym powodem dla sądu do przyznania Susan nielicznych dóbr, które kiedyś należały do nas obojga. Na pewno nie zamierzałem z nią walczyć, ponieważ nie zostało we mnie ani krzty woli walki. Zależało mi już tylko na tym, żeby moja córka znowu zaczęła się do mnie odzywać. Cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt dolarów. Kiedy tu leciałem, wciśnięty w wąskie siedzenie, dokonałem szybkich obliczeń na koktajlowej serwetce. Miałem wtedy niewiele ponad pięć tysięcy dolarów, co przy ówczesnym,

legalnym przeliczniku, dawało jakieś cztery tysiące euro. Wyliczyłem, że przy oszczędnym gospodarowaniu pieniędzmi powinny mi wystarczyć na trzy–cztery miesiące życia w Paryżu, pod warunkiem, że zamieszkam w tanim locum. Tylko że w ciągu czterdziestu ośmiu godzin od wylądowania w Paryżu zdążyłem już wydać ponad czterysta dolarów. Wyglądało na to, że w ciągu najbliższych kilku dni nie zdołam się stąd wyprowadzić, będę więc zmuszony płacić zawrotną sumę stu dolarów za noc, dopóki nie odzyskam sił na tyle, by wynieść się z tej nory. Zmęczenie wzięło górę nad wściekłością. Chciałem pójść do łazienki, zdjąć z siebie przesiąkniętą potem koszulkę i bok serki i wejść pod prysznic, ale nie mogłem nawet zwlec się z łóżka. Leżałem więc, bezmyślnie wpatrując się w sufit, dopóki świat ponownie nie pogrążył się w ciemności, a ja – w próżni. Ktoś dwukrotnie zastukał do drzwi. Wyrwany ze snu, widziałem wszystko niewyraźnie, jak przez mgłę. Usłyszałem kolejne łagodne pukanie, skrzypienie uchylanych drzwi oraz cichy głos: – Monsieur...? – Idź stąd – powiedziałem. – Nie chcę mieć z tobą więcej do czynienia. Drzwi otworzyły się nieco szerzej i stanął w nich mężczyzna lekko po czterdziestce, o rdzawym odcieniu skóry i czarnych, krótko ostrzyżonych włosach. Miał na sobie czarny garnitur i białą koszulę. – Monsieur, chciałem tylko sprawdzić, czy niczego panu nie potrzeba. Po francusku mówił płynnie, lecz z silnie wyczuwalnym akcentem. – Przepraszam – odparłem. – Myślałem, że to... – Monsieur Brasseur? – A kim jest monsieur Brasseur? – Recepcjonistą z porannej zmiany. – A więc to bydlę nazywa się Brasseur. Mężczyzna w drzwiach posłał mi słaby uśmiech. – Nikt nie lubi monsieur Brasseura, poza kierownikiem hotelu, ponieważ monsieur Brasseur ma wielki talent do la provocation. – Czy to pan pomógł mi wczoraj wysiąść z taksówki? – Tak, jestem Adnan. – Dziękuję za to – i za całą resztę. – Był pan bardzo chory. – Mimo to nie musiał mnie pan rozbierać, kłaść do łóżka, wzywać lekarza ani rozpakowywać moich rzeczy. Okazał mi pan wiele uprzejmości.

Odwrócił wzrok, zawstydzony. – To moja praca – powiedział. – Jak pan się dziś czuje? – Bardzo słabo. I brudno. Adnan wszedł do pokoju. Kiedy się do mnie zbliżał, dostrzegłem głębokie zmarszczki wokół jego oczu – takie, które zwykle widuje się u ludzi dużo starszych. Miał na sobie ciasny, źle skrojony i bardzo znoszony garnitur, a na wskazującym i środkowym palcu jego prawej dłoni widać było plamy od tytoniu. – Czy da pan radę wstać z łóżka? – Nie bez pomocy. – W takim razie pomogę, ale najpierw przygotuję kąpiel. Długa kąpiel dobrze panu zrobi. Odpowiedziałem mu słabym skinieniem głowy. Adnan wszystkim się zajął. Bez śladu odrazy sięgnął po wazon i poszedł do łazienki. Słyszałem, jak spuszcza wodę w toalecie i odkręca kurki nad wanną. Wrócił do sypialni, zdjął marynarkę i powiesił ją w szafie. Następnie zebrał moje dżinsy, koszulę i skarpetki, które leżały na krześle, i schował je do poszewki na poduszkę. – Ma pan jeszcze jakieś rzeczy do prania? – zapytał. – Tylko to, co mam na sobie. Poszedł do łazienki i zakręcił wodę. Z otwartych drzwi wydobywała się para. Kiedy ponownie zjawił się w sypialni, jego twarz lśniła, a prawa ręka była mokra. – Woda jest ciepła, ale nie za gorąca. Podszedł do łóżka, pomógł mi usiąść, postawił moje stopy na podłodze, a potem przełożył moją lewą rękę przez własną szyję i dźwignął mnie do góry. Nogi miałem sztywne jak kołki, ale Adnan utrzymał mnie w pionie i wolno zaprowadził do łazienki. – Potrzebuje pan pomocy przy rozbieraniu? – zapytał. – Dziękuję, poradzę sobie. Kiedy jednak oderwałem jedną z rąk od umywalki, natychmiast straciłem równowagę i poczułem, jak uginają się pode mną kolana. Adnan postawił mnie do pionu i cicho poprosił, żebym jedną dłonią przytrzymał się zlewu, a drugą podniósł do góry. Ściągnął koszulkę z mojego ramienia i głowy, a później poprosił o zmianę rąk i dokończył zdejmowanie podkoszulka. Szybkim ruchem pociągnął w dół moje bokserki. Wyszedłem z nich i pozwoliłem, żeby Adnan podprowadził mnie dwa kroki do wanny. Woda była gorąca, tak bardzo, że cofnąłem stopę. Adnan zignorował jednak mój protest i delikatnie opuścił mnie do kąpieli.

Początkowy szok wywołany temperaturą wody po chwili zamienił się w dziwne uczucie obolałego spokoju. – Czy potrzebuje pan pomocy? – Spróbuję sobie poradzić sam. Udało mi się namydlić krocze, klatkę piersiową i pachy, ale zabrakło mi energii, żeby sięgnąć do stóp, więc Adnan wziął mydło i zajął się nimi. Sięgnął też po prysznic, zmoczył mi włosy i nałożył na nie szampon. Później wyszukał piankę do golenia i maszynkę pośród przyborów toaletowych, które wcześniej rozpakował, ukląkł przy wannie i zaczął nakładać piankę na moją twarz. – Nie musi pan tego robić – powiedziałem, zawstydzony intymnością tej sytuacji. – Dzięki temu poczuje się pan lepiej. Ogolił mnie z wielką starannością i ostrożnością, a gdy skończył, ponownie sięgnął po prysznic i zmył szampon z moich włosów. Na koniec napełnił umywalkę wodą, zamoczył w niej szmatkę, wyjął i nie wyciskając nadmiaru wody, położył mi ją na twarzy. – A teraz proszę sobie poleżeć około kwadransa – powiedział i wyszedł z łazienki. Otworzyłem oczy i zobaczyłem tylko fakturę materiału. Zamknąłem je z powrotem i starałem się oczyścić umysł z myśli, nie koncentrując się na niczym. Nie udało mi się, ale ciepła kąpiel przyniosła ukojenie, poza tym miło było znowu poczuć się czysto. Od czasu do czasu do moich uszu dobiegały jakieś dźwięki z sypialni. Adnan zostawił mnie samego na dłuższą chwilę. Wreszcie usłyszałem ciche pukanie do drzwi. – Jest pan gotowy, żeby wyjść? – zapytał. Znowu musiał mi pomóc przy wstawaniu. Później owinął mnie w cienki hotelowy ręcznik i wręczył dwie złożone sztuki ubrań. – Znalazłem to w pańskich rzeczach: spodnie od piżamy i koszulka. Pomógł mi się wytrzeć i ubrać, a następnie zaprowadził mnie do łóżka, na którym leżała świeża pościel. Była cudownie chłodna, kiedy się pod nią wślizgnąłem. Adnan poprawił poduszki, żebym mógł siedzieć oparty o zagłówek. Poszedł po zostawioną na biurku tacę i przyniósł mi ją z wielką ostrożnością. Była tam waza z zupą, głęboki talerz i niewielka bagietka. – To bardzo lekki bouillon – powiedział, nalewając na talerz trochę rosołu. – Musi pan jeść.

Podał mi łyżkę. – Potrzebuje pan pomocy? – zapytał. Byłem w stanie zjeść sam, a chudy bouillon pokrzepił mnie. Zdołałem nawet połknąć prawie całą bagietkę – głód najwyraźniej wziął górę nad moim całkowitym zobojętnieniem z rodzaju będę tu leżał i czekał na śmierć. – Jest pan dla mnie zbyt łaskawy – powiedziałem. Odpowiedział mi nieśmiałym skinieniem głowy. – To moja praca – oznajmił i wyszedł, a po kilku minutach wrócił z kolejną tacą, na której tym razem stał czajniczek i filiżanka. – Przygotowałem napar z verveine[13] – powiedział. – Pomoże panu zasnąć. Ale najpierw trzeba zażyć wszystkie leki. Podał mi właściwe tabletki i szklankę wody. Połknąłem je, jedna po drugiej, a później napiłem się ziołowej herbaty. – Czy jutro w nocy również będzie pan na zmianie? – zapytałem. – Zaczynam o piątej – odparł. – To dobra wiadomość. Nikt nie był dla mnie taki miły, odkąd... Zakryłem twarz dłońmi, zawstydzony tym, że w jego obecności zacząłem rozczulać się nad sobą, i usiłowałem stłumić wzbierający we mnie szloch. Powstrzymałem go, zanim dotarł do krtani, i głęboko zaczerpnąłem powietrza, żeby się uspokoić. Kiedy odsunąłem ręce od oczu, zobaczyłem, że Adnan mi się przygląda. – Przepraszam... – wymamrotałem. – Za co? – Zdziwił się. – Nie wiem... Chyba za wszystko. – Jest pan tutaj sam? Kiwnąłem głową. – Samemu jest ciężko – powiedział. – Wiem coś o tym. – A skąd pan pochodzi? – zapytałem. – Z Turcji, z niewielkiej wioski około stu kilometrów od Ankary. – Od ilu lat mieszka pan w Paryżu? – Od czterech. – Podoba się panu tutaj? – Nie. Cisza. – Musi pan odpocząć – stwierdził.

Podszedł do biurka, podniósł pilot od telewizora i skierował go na niewielki, przytwierdzony do ściany odbiornik. – Jeśli będzie panu doskwierała samotność lub nuda, zawsze pozostaje to – powiedział, wsuwając mi urządzenie w dłoń. Spojrzałem na ekran telewizora. Czwórka pięknych ludzi siedziała wokół stołu, śmiała się i rozmawiała. Za nimi usadzono widownię, która wybuchała śmiechem za każdym razem, gdy któryś z gości powiedział coś zabawnego, albo zaczynała głośno klaskać, kiedy prowadzący, mówiąc z prędkością karabinu maszynowego, zachęcał ich do owacji. – Przyjdę później sprawdzić, jak się pan czuje – zapowiedział Adnan. Wyłączyłem telewizor. Nagle zrobiłem się senny. Spojrzałem na pudełka z lekami. Na jednym z nich dostrzegłem znajomą nazwę – zopiklon. Ten sam lek polecił mi lekarz jeszcze w Stanach Zjednoczonych, kiedy bezsenność dawała mi się porządnie we znaki. Lek zadziałał bardzo szybko: kontury przedmiotów zaczęły się rozmazywać, odczuwany przeze mnie niepokój zniknął, fluorescencyjny błysk niebieskiego żyrandola przestał razić oczy, a ja sam zostałem odesłany do... Ranek. A może chwila tuż przed rozpoczęciem dnia. Do pokoju wpadało szare światło brzasku. Kiedy się poruszyłem, dotarło do mnie, że nastąpiła nieznaczna poprawa. Byłem w stanie postawić stopy na podłodze i przejść do łazienki wolnym krokiem staruszka. Wysiusiałem się, przemyłem twarz wodą, wróciłem do błękitnego pokoju i wczołgałem się z powrotem do łóżka. O godzinie dziewiątej pojawił się monsieur Brasseur ze śniadaniem. Zapukał głośno do drzwi, a później wmaszerował do pokoju bez uprzedzenia i postawił tacę na łóżku. Żadnego dzień dobry, żadnego comment allez-vous, monsieur? Zadał mi tylko jedno pytanie: – Zostaje pan jeszcze jedną noc? – Tak. Podał mi torbę. Podpisałem czeki podróżne na kolejne sto dolarów. Zabrał je i wyszedł. Nie widziałem go przez resztę dnia. Udało mi się zjeść czerstwego croissanta i wypić filiżankę kawy z mlekiem. Włączyłem telewizor. Skakałem po kanałach. W hotelu było tylko pięć francuskich programów. Telewizja śniadaniowa w tym kraju była równie banalna i głupia co w Stanach. Teleturnieje polegały na tym, że gospodynie domowe usiłowały poskładać wyrazy z rozrzuconych liter, by wygrać kupon na

darmowe korzystanie z pralni chemicznej przez rok. W reality show przebrzmiali aktorzy pomagali rolnikom w pracy na prawdziwej farmie. Talk show ograniczały się do rozmów celebrytów z innymi celebrytami. Co kilka minut pojawiały się w nich skąpo ubrane dziewczyny, które siadały na kolanach gwiazdom rocka... Wyłączyłem telewizor. Sięgnąłem po „Pariscope” i przestudiowałem repertuar kin, rozmyślając o wszystkich filmach, które mógłbym teraz oglądać. Zasnąłem. Usłyszałem delikatne pukanie do drzwi i cichy głos: monsieur? Czyżby to już Adnan? Spojrzałem na zegarek. Kwadrans po piątej. Jak to możliwe, że dzień minął tak szybko? Wszedł do pokoju z tacą w ręku. – Lepiej się pan dzisiaj czuje, monsieur? – Nieco lepiej, dziękuję. – Na dole mam pańskie uprane rzeczy, a jeśli chciałby pan zjeść coś bardziej pożywnego niż zupa i bagietka... to może mógłbym przynieść omlet? – To bardzo miłe z pana strony. – Doskonale mówi pan po francusku. – Znośnie. – Jest pan zbyt skromny – zauważył. – Nie, raczej precyzyjny. Dużo mi jeszcze brakuje do doskonałości. – Tutaj szybko nadrobi pan braki. Mieszkał pan już kiedyś w Paryżu? – Przed laty przyjechałem na tydzień. – I w tydzień nauczył się pan biegle mówić po francusku? – Nie do końca – odparłem ze śmiechem. – Od pięciu lat uczę się francuskiego w Stanach. – A więc musiał pan planować ten przyjazd. – Myślę, że było to raczej moje marzenie... żyć w Paryżu... – Życie w Paryżu nie ma nic wspólnego z marzeniami – powiedział cicho. A jednak to było moje odwieczne, absurdalne marzenie, które dzieliłem z wieloma swoimi rodakami: być pisarzem w Paryżu, czmychnąć od codziennej belferskiej rutyny i uczenia w nikomu nieznanym college’u. Uciec do niewielkiego, lecz przyjemnie urządzonego mieszkanka nad Sekwaną... leżącego o krok od niezliczonej liczby kin. Rano pracowałbym nad swoją powieścią, o drugiej wymykałbym się na seans Ascenseur pour l’échafaud[14] Louisa Malle, a później odbierałbym Megan z dwujęzycznej szkoły, do której zapisałbym ją

z żoną. Tak, Susan i Megan zawsze odgrywały ważną rolę w moich paryskich fantazjach. Przez długie lata – podczas których wspólnie chodziliśmy na lekcje francuskiego, a nawet poświęcaliśmy godzinę dziennie na rozmowę w tym języku – moja żona podsycała to marzenie. Ale – zawsze musi być jakieś ale – najpierw musieliśmy wyremontować kuchnię w naszym lekko podupadającym domu. Potem dom wymagał założenia nowej instalacji elektrycznej. Później Susan chciała poczekać, aż oboje otrzymamy stały etat wykładowcy w college’u. Kiedy mi go zaproponowano, uznała, że musi zaczekać na „odpowiedni moment” zarówno w kwestii urlopu, jak też zapisania Megan do nowej szkoły, żeby nie zakłócić jej „edukacyjnego i społecznego rozwoju”. Susan zawsze miała obsesję na punkcie „czekania na właściwy moment” przed podjęciem „ostatecznych decyzji”. Sęk w tym, że sprawy nigdy nie układały się całkowicie po jej myśli. Zawsze coś powstrzymywało ją przed skokiem na głęboką wodę. Po pięciu latach powtarzania „może za półtora roku” przestała chodzić na lekcje i skończyła z naszymi wieczornymi rozmowami po francusku. Te dwie decyzje zbiegły się w czasie z momentem, w którym odsunęła się ode mnie. Ja nadal uczęszczałem na zajęcia, powtarzając sobie, że pewnego dnia zamieszkam w Paryżu i zajmę się pisaniem. Wmawiałem sobie, że dystans, jaki powstał między mną a Susan, jest tymczasowy, szczególnie iż moja żona nie zauważyła niczego niepokojącego i zapewniała, że wszystko jest w porządku. Ale nie było, i wkrótce „źle” zamieniło się w „katastrofalnie”, a Paryż nie okazał się snem, lecz... – Przyjazd tutaj był formą ucieczki – przyznałem się Adnanowi. – Od czego? – Od problemów. – Poważnych problemów? – Tak. – Przykro mi – odparł. Wyszedł. Po kwadransie wrócił z omletem i koszyczkiem pieczywa. Kiedy jadłem, powiedział: – Zadzwonię do doktora i potwierdzę jutrzejszą wizytę. – Nie stać mnie na nią, podobnie jak na ten hotel. – Ale nadal jest pan bardzo chory. – Ustaliłem sobie rodzaj budżetu. Ścisłego budżetu. Spodziewałem się odpowiedzi w stylu: Myślałem, że wszyscy Amerykanie są

bogaci, lecz Adnan powiedział tylko: – Zobaczę, co się da zrobić. Chemiczna magia pigułek nasennych zadziałała i pozwoliła mi przespać całą noc. O ósmej pojawił się Brasseur ze śniadaniem na tacy i uwolnił mnie od kolejnego czeku podróżnego o wartości stu dolarów. Po raz drugi udało mi się pójść do łazienki bez niczyjej pomocy, choć z trudem. Dzień upłynął mi na czytaniu i skakaniu po kanałach. Adnan przyszedł punktualnie o piątej. – Przed przyjściem do pracy zadzwoniłem do pańskiego lekarza. Powiedział, że jego wizyta nie jest konieczna, o ile stan pańskiego zdrowia się nie pogorszył... Wreszcie jakaś dobra wiadomość. – Ale też stanowczo stwierdził, że powinien pan zostać w łóżku jeszcze dwa dni, nawet jeśli samopoczucie się polepszy. Powiedział, że w przypadku tej odmiany grypy istnieje wysokie ryzyko nawrotu, więc musi być pan ostrożny – w przeciwnym wypadku można wylądować w szpitalu. A tam tarif będzie o wiele wyższa niż sto dolarów za noc. – Wygląda na to, że nie mam wyboru i muszę tu zostać – powiedziałem. – A później? Dokąd pan pójdzie? – Muszę sobie znaleźć jakiś dach nad głową. – Mieszkanie? – Bardzo tanie mieszkanie. Skinął głową ze zrozumieniem, po czym zapytał: – Jest pan gotowy na kąpiel, monsieur? Powiedziałem mu, że poradzę sobie sam. – A więc czuje się pan lepiej? – Za dwa dni muszę się stąd koniecznie wyprowadzić. Nie słyszał pan o jakimś tanim lokum do wynajęcia? – Moje arrondissement oferuje wiele tanich mieszkań, mimo że ludzie z pieniędzmi powoli zaczynają ją wykupywać. – Gdzie to jest? – Zna pan dziesiątą dzielnicę? Nieopodal Gare de l’Est? Pokręciłem głową. – W dalszym ciągu mieszka tam wielu Turków. – Mieszka pan tam od dawna? – Odkąd przyjechałem do Paryża. – Cały czas w tym samym miejscu?

– Tak. – Tęskni pan za domem? Odwrócił wzrok. – Bez przerwy. – Może pan sobie pozwolić na wyjazdy do rodzinnego kraju? – Nie wolno mi opuszczać Francji. – Dlaczego? – Ponieważ... – Zawiesił głos i przez chwilę studiował moją twarz, sprawdzając, czy może mi zaufać. – Gdybym opuścił Francję, prawdopodobnie miałbym poważne problemy z powrotem. Nie mam potrzebnych papierów. – Jest pan tu nielegalnie? Kiwnięcie głową. – Czy Brasseur o tym wie? – Oczywiście. Właśnie dlatego może mi płacić psie pieniądze. – To znaczy ile? – Sześć euro za godzinę. – A ile godzin pan pracuje? – Od siedemnastej do pierwszej, sześć dni w tygodniu. – Można z tego wyżyć? – Gdybym nie musiał wysyłać pieniędzy żonie... – Jest pan żonaty? Po raz kolejny uchylił się przed moim wzrokiem. – Tak. – Dzieci? – Syn. – Ile lat? – Sześć. – A nie widział go pan od...? – Czterech lat. – To potworne. – Ma pan rację. Brak kontaktu z własnym dzieckiem... Urwał, nie kończąc zdania. – Wiem coś o tym, może mi pan wierzyć – powiedziałem. – Nie mam pojęcia, czy kiedykolwiek będę mógł zobaczyć swoją córkę. – Ile ma lat? Podałem jej wiek.

– Musi tęsknić za ojcem. – Nasza sytuacja jest bardzo trudna... Ani na chwilę nie przestaję myśleć o mojej córce. – Przykro mi. – Mnie również jest przykro z powodu pańskiego syna. Skwitował moje słowa lekkim, niepewnym skinieniem głowy, po czym odwrócił się i wbił wzrok w widok za oknem. – Czy żona i syn nie mogliby pana odwiedzić? – zapytałem. – Nie mamy na to pieniędzy, a nawet gdybym je jakimś cudem zdobył, i tak cofnięto by ich na granicy albo poproszono o adres mieszkania, w którym się zatrzymają. Gdyby się nie zgadzał, zostaliby natychmiast deportowani, a gdyby podali właściwy adres, miałabym na karku policję. – Gliny na pewno mają lepsze rzeczy do roboty niż ściganie jednego nielegalnego imigranta. – W ich oczach wszyscy przyjezdni są potencjalnymi terrorystami – szczególnie jeśli czyjś wygląd wskazuje na pochodzenie z tej części świata. Czy słyszał pan o tutejszym systemie kontroli? Policja ma prawo zatrzymać każdego i zażądać okazania dokumentów. Jeśli ktoś nie ma odpowiednich papierów, natychmiast trafia za kratki, a jeśli ma papiery, lecz brakuje mu karty stałego pobytu – la carte de séjour – to już początek końca. – Chce pan powiedzieć, że jeśli zostanę we Francji po tym, jak moja półroczna wiza straci ważność i na ulicy zatrzyma mnie policja... – Pana nie zatrzymają. Jest pan Amerykaninem, białym... – A czy pana już kiedyś skontrolowano? – Jeszcze nie, ale to dlatego, że trzymam się z dala od niektórych miejsc, na przykład stacji metra Strasbourg Saint-Denis i Châtelet, gdzie często zdarzają się kontrole paszportowe. W zamożniejszych dzielnicach staram się unikać skrzyżowań głównych ulic. Po czterech latach ma się oczy dookoła głowy i pojęcie, jak daleko można się zapuścić. – Jak może pan tak żyć? – Gdy tylko wypowiedziałem te słowa, pożałowałem. Adnan nie wyglądał na urażonego czy oburzonego tak bezpośrednim pytaniem. – Nie mam wyboru. Nie mogę wrócić. – Ponieważ... – Wpadłem w tarapaty – odparł. – Poważne?

– Tak. Bardzo poważne. – Wiem, co pan ma na myśli. – Też nie może pan wrócić do domu? – Z punktu widzenia prawa nikt nie może mi tego zabronić – odparłem. – Z drugiej strony, nie mam już do czego wracać, więc... Po raz kolejny zapadła cisza. Tym razem to on ją przerwał. – Jeśli potrzebuje pan coś wynająć naprawdę szybko, monsieur... – Tak? – Przepraszam – powiedział, nagle onieśmielony. – Nie powinienem się wtrącać w pańskie sprawy. – Słyszał pan o takim miejscu? – Nie jest zbyt przyjemne, ale... – Co pan rozumie przez niezbyt przyjemne? – Zna pan określenie chambre de bonne? – Pokój służącej? – przetłumaczyłem dosłownie. – Dawna służbówka to teraz ciasna kawalerka, o powierzchni góra jedenastu metrów kwadratowych. Na jej wyposażenie składa się łóżko, krzesło, umywalka, niewielka kuchenka elektryczna, prysznic. – I to wszystko w kiepskim stanie? – Nie najlepszym. – Czysta? – Mógłbym panu pomóc ją sprzątnąć. Mieszkanie znajduje się po przeciwnej stronie korytarza od mojej chambre de bonne. – Rozumiem – odparłem. – Jak już powiedziałem, nie chcę się wtrącać w pańskie... – Ile za miesiąc? – Czterysta euro, ale znam zarządcę budynku i może uda mi się go nakłonić do obniżenia czynszu o trzydzieści-czterdzieści euro. – Chciałbym je zobaczyć. Adnan nieśmiało się uśmiechnął. – W porządku. Umówię pana na spotkanie. Następnego ranka, kiedy Brasseur przyniósł mi śniadanie, oznajmiłem, że następnego dnia się wymeldowuję. Odstawiając tacę na łóżko, rzucił od niechcenia: – A więc Adnan zabiera pana do swojego domu?

– Co pan wygaduje? – To, co usłyszałem od kucharza, który mieszka w tym samym budynku i na tym samym piętrze, co Adnan. Ma nowego chłopaka – tego Amerykanina, który tak się rozchorował. – Niech pan sobie myśli, co chce. – To nie moja sprawa. – Ma pan rację, a poza tym nie ma żadnej sprawy. – Proszę się nie tłumaczyć, monsieur. Nie jestem przecież księdzem. Ani pańską żoną. Wtedy właśnie oblałem go sokiem pomarańczowym. Bez chwili zastanowienia chwyciłem szklankę i wylałem na niego całą jej zawartość. Trafiłem dokładnie w twarz. Na chwilę zapadła zdumiewająca cisza – sok ściekał recepcjoniście po policzkach, a kawałki miąższu utknęły mu w brwiach – lecz jego zaskoczenie szybko zamieniło się w furię. – Wynocha stąd – powiedział. – W porządku – odparłem, zeskakując z łóżka. – Dzwonię na policję. – I o co mnie oskarżysz? Chrzest sokiem owocowym? – Może mi pan wierzyć, że wymyślę coś bardziej kompromitującego. – Zrób to, a wtedy powiem im o nielegalnych imigrantach, których tu zatrudniacie, i głodowych stawkach, jakie im płacicie. To go nieco otrzeźwiło. Wyciągnął chusteczkę i zaczął wycierać twarz. – Może po prostu zwolnię Adnana. – Wtedy ja wykonam anonimowy telefon na policję i powiem im, że korzystacie z nielegalnych... – Uważam tę rozmowę za skończoną. Zadzwonię do Adnana, pańskiego petit ami i powiem mu, że może pana odwieźć do swojego mieszkania. – Kawał skurwiela z ciebie. Ostatnie zdanie nie dotarło do jego uszu, ponieważ był już za drzwiami. Kiedy usłyszałem trzaśnięcie, oparłem się o ścianę, zszokowany tą sceną i pokładami złości, jakie wyzwoliła. Ale przecież to on zaczął, prawda? Ubrałem się i zacząłem pakować swoje rzeczy. Na myśl o bezinteresownej pomocy Adnana i o konflikcie z dupkowatym szefem, w jaki go wplątałem, dopadło mnie poczucie winy. Chciałem mu zostawić sto euro w ramach

podziękowania, ale podejrzewałem, że mogą trafić do kieszeni Brasseura. Postanowiłem, że kiedy już znajdę sobie inny hotel, przyjdę tu pewnego wieczoru i wręczę mu pieniądze osobiście. Rozległ się dzwonek telefonu. Odebrałem. To był Brasseur. – Zadzwoniłem do Adnana, do jego drugiej pracy. Będzie tu za pół godziny. Rozłączył się. Oddzwoniłem na recepcję. Odebrał Brasseur. – Proszę powiedzieć Adnanowi, że sam znajdę sobie mieszkanie i... – Za późno – przerwał mi Brasseur. – Jest już w drodze. – To proszę zadzwonić na jego portable. – On nie ma telefonu komórkowego. Ponownie się rozłączył. Pomyślałem sobie: bierz torbę i natychmiast się stąd wynoś. To prawda, że podczas choroby Adnan był bardzo miły i pomocny (odrobinę zbyt pomocny, jeśli miałbym być szczery), ale kto wie, czym tak naprawdę się kierował, proponując mi wynajęcie sąsiedniej chambre de bonne? Pewnie kiedy tylko zwabi mnie do mieszkania, naśle czterech swoich kumpli, którzy zabiorą mi wszystkie czeki podróżne i nieliczne cenne przedmioty, jakie mi zostały (komputer, wieczne pióro, starego rolexa mojego ojca), a później poderżną mi gardło i wrzucą ciało do jakiejś wielkiej poubelle, skąd trafię do spalarni odpadów razem z połową paryskich śmieci. Wiem, że ten scenariusz może brzmieć nieco paranoidalnie, ale dlaczego miałbym uwierzyć w czyste intencje tego faceta? Jeśli minione miesiące czegokolwiek mnie nauczyły, to właśnie tego, że rzadko kto pomaga innym ze zwykłej ludzkiej przyzwoitości. Skończyłem się pakować. Zarzuciłem torbę na ramię i zszedłem na dół. Kiedy zbliżałem się do recepcji, zauważyłem, że Brasseur przebrał się w czystą koszulę, lecz jego krawat był w dalszym ciągu poplamiony sokiem. Na mój widok powiedział: – Postanowiłem zatrzymać te dwadzieścia euro, żeby pokryć koszty pralni chemicznej. Nie odpowiedziałem. Nadal szedłem w stronę drzwi. – Nie zaczeka pan na Adnana? – zapytał. – Proszę mu powiedzieć, że będziemy w kontakcie. – Czyżby sprzeczka kochanków? Ostatnia uwaga wytrąciła mnie z równowagi. Odwróciłem się z uniesioną do góry prawą ręką. Brasseur cofnął się o krok, lecz później, jak każdy prowokator,

do którego dociera, że nie spotka go kara, spojrzał na mnie z pogardą. – Przy odrobinie szczęścia, nigdy więcej cię nie zobaczę – powiedziałem. – Et moi non plus – odparł. I vice versa. Obróciłem się na pięcie i wyszedłem na ulicę, wpadając prosto na Adnana. Trudno mi było ukryć zdziwienie i skrępowanie. – Brasseur nie powiedział panu, że przyjadę? – zdziwił się. – Postanowiłem zaczekać na zewnątrz – skłamałem. – Nie mogłem tam wytrzymać ani minuty dłużej. Później opowiedziałem mu o scenie, jaka miała miejsce w pokoju tuż po tym, jak Brasseur podzielił się ze mną swoimi podejrzeniami. – Wydaje mu się, że wszyscy Turcy to pédés – wyjaśnił, używając slangowego określenia homoseksualistów. – To mnie akurat nie dziwi – powiedziałem, wspominając, że wcześniej Brasseur mówił mi o przyłapaniu homme à tout faire z kucharzem. – Tym kucharzem jest Omar. Znam go, bo mieszkamy w tym samym budynku. To zły człowiek. A później szybko zmienił temat, mówiąc, że Sezer – zarządca jego budynku – spodziewa się nas w ciągu najbliższej godziny. Następnie chwycił za rączkę mojej walizki na kółkach (ignorując moje protesty i tłumaczenia, że poradzę sobie), skręcił w prawo i poprowadził mnie przez rue Ribera. – Brasseur powiedział, że zadzwonił do pańskiej drugiej pracy – zagadnąłem w drodze na stację metra. – Tak, każdego dnia pracuję sześć godzin w firmie importującej ubrania, niedaleko miejsca, gdzie mieszkam. – Sześć godzin pracy w dzień plus osiem na nocnej zmianie w hotelu? To szaleństwo. – I konieczność. Wszystkie pieniądze, jakie zarobię w hotelu, wysyłam do Turcji. Dzienna praca... – O której pan zaczyna? – O siódmej trzydzieści. – Ale przecież z hotelu wychodzi pan o pierwszej. Zanim dotrze pan do domu... – To tylko pół godziny jazdy rowerem. Metro przestaje kursować tuż przed pierwszą. W każdym razie i tak nie potrzebuję dużo snu, więc... Nie dokończył, dając mi do zrozumienia, że nie chce ciągnąć tego tematu. Rue Ribera była lekko nachylona i choć miała tylko jeden pas ruchu, a po obu jej

stronach ciągnęły się budynki, poranne słońce znalazło sposób, by się w nią wcisnąć. Z wiekowego budynku nieopodal wyszedł ojciec – koło czterdziestki, porządnie ubrany – ze swoją nastoletnią córką. W przeciwieństwie do większości dojrzewających dziewcząt, ta nie była pogrążona w nastroju bezgranicznej, niekończącej się rozpaczy. Wręcz przeciwnie, śmiała się z czegoś, co powiedział jej ojciec, a później wygłosiła komentarz, który z kolei wywołał uśmiech na jego twarzy. Gołym okiem było widać, że łączą ich doskonałe relacje. Nie mogłem nic poradzić na ogarniający mnie smutek. Zatrzymałem się w pół kroku. Adnan spojrzał na tę rodzinną scenkę, a później na mnie. – Wszystko w porządku? Pokręciłem głową. Szliśmy dalej aleją Mozarta do stacji Jasmin. Wybraliśmy linię jadącą w kierunku Boulogne. Kiedy przyjechał pociąg, zauważyłem, że Adnan robi szybki przegląd jego pasażerów – upewniając się, że nie ma w nich funkcjonariuszy – zanim decyduje się do niego wsiąść. – Przesiadamy się na Michel-Ange Molitor – powiedział – a później jeszcze raz, na Odéon. Nasza stacja nazywa się Château d’Eau. Od pierwszej przesiadki dzieliły nas raptem dwa przystanki. Wysiedliśmy z pociągu i poszliśmy za znakami w kierunku linii 10, jeżdżącej w kierunku Gare d’Austerlitz. Kiedy schodziliśmy po schodach, uparłem się, że wezmę od Adnana swoją torbę. Zeszliśmy na dół i skręciliśmy w długi korytarz, na którego końcu dostrzegliśmy dwóch flics, sprawdzających dokumenty. Adnan zamarł, lecz po chwili syknął: – Wracamy. Udało nam się uniknąć bliskiego spotkania z policjantami, lecz kiedy wracaliśmy korytarzem, wyrosło przed nami dwóch kolejnych flics. Dzieliło nas nie więcej niż trzydzieści metrów. Tym razem obaj zamarliśmy. Czy nas widzieli? – Idź przodem – szepnął Adnan – a kiedy mnie zatrzymają, nie przestawaj iść. Pojedziesz do Château d’Eau, a później dojdziesz na rue de Paradis 38 – to adres mojego domu. Zapytasz o Sezera... – Jeśli pójdziemy razem – odparłem, również szeptem – pewnie cię nie zatrzymają. – Idź – syknął. – Rue de Paradis 38.

Zwolnił kroku, lecz kiedy spróbowałem zrobić to samo, ponownie syknął: – Allez rue de Paradis! Zacząłem iść w kierunku flics z tym samym dziwnym uczuciem, które ogarniało mnie podczas rzadkich okazji, gdy stawałem oko w oko z policjantem lub celnikiem: nagłym wrażeniem, że jestem winny popełnienia jakiegoś przestępstwa. Kiedy znalazłem się na linii ich wzroku, zauważyłem, że obaj flics przyglądają mi się z kamiennym wyrazem twarzy, podczas gdy ich oczy rejestrują każdy szczegół mojego wyglądu. Gdy znalazłem się w odległości półtora metra od nich, spodziewałem się usłyszeć: Vos papiers, monsieur, ale minęli mnie bez słowa. Wszedłem po schodach na górę, a później się zatrzymałem, w daremnej nadziei, że Adnan zaraz do mnie dołączy. Minęło pięć, wreszcie dziesięć minut. Ani śladu Adnana. Postanowiłem zaryzykować i zejść na dół. Gdyby flics nadal tam byli, mógłbym udać głupiego amerykańskiego turystę, który się zgubił. Kiedy jednak ponownie dotarłem do korytarza, okazał się pusty. Nastąpił moment okropnej konstatacji: Aresztowali go... przez ciebie. Później w mojej głowie pojawiła się kolejna okropna myśl: Co powinienem teraz zrobić? Allez rue de Paradis. Idź do Raju.

[9] Właśnie, [10] Złota [11] W [12] Z

dokładnie.

rączka, człowiek do wszystkiego.

krępującej sytuacji.

przyjemnością.

[13] Werbena. [14] Windą

na szafot.

4

Raj. Zanim jednak do niego dotarłem, musiałem przedostać się przez Afrykę. Kiedy wysiadłem na stacji metra Château d’Eau, znalazłem się w innym Paryżu, gdzie nie było wielkich apartamentowców i jego porządnie ubranych mieszkańców pakujących swoje wymuskane dzieci do samochodów. Château d’Eau lepiło się od brudu. Wszędzie walały się śmieci. Ulice pełne były obskurnych kafejek i sklepów sprzedających tanie syntetyczne peruki w jaskrawych kolorach. Dookoła połyskiwało mnóstwo reklam oferujących tanie połączenia z Côte d’Ivoire[15], Kamerunem, Senegalem, Republiką Środkowej Afryki, Burkina Faso i... Byłem jedynym białym w zasięgu wzroku. Chociaż temperatura oscylowała wokół zera, bulwar tętnił życiem, z wielu kafejek wylewały się odgłosy rozmów, przechodnie pozdrawiali się, jakby mieszkali w tej samej wiosce, a kupcy sprzedawali warzywa i egzotyczne owoce prosto z przyczep. Nikt nie przyglądał mi się z podejrzliwością ani nie rzucał mi znaczących spojrzeń, sugerujących, że zawędrowałem do nieodpowiedniej dzielnicy. Zostałem zignorowany. Nawet starszy czarnoskóry mężczyzna, którego zapytałem o drogę do rue de Paradis, choć zdawał się przeszywać mnie wzrokiem na wylot, wskazał mi jedną z bocznych ulic i powiedział: vous tournez à droite au fond de la rue, nim poszedł dalej. Posłuchałem jego rady i z Afryki przeniosłem się do Indii. Znalazłem się w królestwie restauracji serwujących curry, a także w mekce wypożyczalni kaset wideo z plakatami bollywoodzkich filmów oraz reklam operatorów, które tym razem napisane były w hindi i zachwalały tanie połączenia z Bombajem i Delhi. Dostrzegłem tu również mnóstwo tanich hoteli, smutną alternatywę na kilka nocy, jeśli chambre de bonne nie będzie spełniać nawet najniższych standardów albo ten facet, Sezer, okaże się oszustem, który zastawił na mnie

jakąś pułapkę. Musiałem przejść przez rue du Faubourg Saint-Denis, obskurny bazar z jedzeniem, pękający w szwach od tanich sklepów oraz ludzi z opuszczonymi głowami, chroniących się przed powiewami zimnego wiatru, który hulał po ulicach. Skręciłem najpierw w prawo, a później ostro w lewo i znalazłem się na rue de Paradis, która na pierwszy rzut oka nie wyróżniała się niczym szczególnym. Była długa i wąska, stanowiła miszmasz pozbawionej charakteru dziewiętnastowiecznej architektury z tą współczesną, reprezentowaną przez nieliczne budynki. Sprawiała wrażenie zupełnie wymarłej. Nie dostrzegłem na niej ani śladu życia, tylko kilka dużych sklepów sprzedających porcelanę i sprzęt kuchenny. Później doszedłem do przybytku o nazwie Kahve. Była to przestronna kawiarnia bez wyrazu, z przytwierdzonymi do sufitu świetlówkami, z podłogą przykrytą szarym linoleum oraz istambulską listą przebojów dudniącą z głośników. Zajrzałem do środka. Zobaczyłem mężczyzn pochylonych nad filiżankami z herbatą, pogrążonych w konspiracyjnych rozmowach. Na barze drzemało kilku skacowanych pijaczków, a cały lokal spowijała szara chmura papierosowego dymu. Młody barman o wyglądzie twardziela oderwał wzrok od wyświetlanego w telewizji meczu i posłał mi długie, przenikliwe spojrzenie. Najwyraźniej ciekawiło go, dlaczego zatrzymałem się akurat przed tym miejscem. Wrogość w jego oczach podpowiedziała mi, że powinienem się stamtąd zabrać. Co też uczyniłem. Na rue de Paradis znajdowały się jeszcze dwie kahve, a także kilka tureckich restauracji i barów, których jeszcze nie otwarto, mimo że było już południe. Przyspieszyłem kroku i przestałem tak uważnie przyglądać się mijanym lokalom. Zamiast tego zacząłem spoglądać w górę, na numery domów, i zauważyłem, że z wielu z nich osypał się tynk. Numer 38 okazał się wyjątkowo zapuszczony: fasada budynku była mocno uszkodzona i naznaczona wielkimi żółtymi plamami, przypominającymi osad na zębach nałogowego palacza. Drzwi wejściowe, ogromne i przytłaczające, również wymagały odświeżenia kilkoma warstwami czarnej farby. Rozejrzałem się w poszukiwaniu domofonu, ale dostrzegłem tylko guzik opisany jako Porte. Nacisnąłem go i usłyszałem charakterystyczne kliknięcie. Musiałem naprzeć na drzwi całym ciałem, żeby je otworzyć. Wciągnąłem za sobą walizkę i znalazłem się w wąskim korytarzu, gdzie znajdowało się kilka poobijanych skrzynek na listy, pełnych niedopałków

popielniczek oraz skrzynek na bezpieczniki, z których luźno zwisały kable. Korytarz prowadził do trzech klatek schodowych, oznaczonych literami A, BiC. Dziedziniec okazał się niewielkim ciemnym placem, nad którym majaczyły cztery bloki mieszkań. Ich ściany były tak zniszczone, jak te znajdujące się od strony ulicy, tyle że przystrojone bielizną zwisającą z okien na własnoręcznie zrobionych suszarkach. Wszędzie unosiła się woń tłustych potraw i gnijących warzyw. W odległym końcu podwórza dostrzegłem napis Sezer Confection (Sezer Gotowe-do-założenia), pod którym znajdowała się osobna klatka schodowa. Musiałem nacisnąć dzwonek domofonu, żeby wejść do środka. Nikt nie odebrał, więc zadzwoniłem ponownie. Kiedy w dalszym ciągu nie doczekałem się odpowiedzi, nacisnąłem guzik i przytrzymałem palec przez dobrych piętnaście sekund. Wreszcie usłyszałem kroki na schodach. Drzwi otworzyły się i stanął w nich młody mężczyzna ubrany w wypłowiałą dżinsową kurtkę z kołnierzem wykończonym imitacją futra. Górną wargę porastał mu konopny wąsik, w zębach trzymał papierosa, a jago twarz pałała gniewem. – Czego chce? – zapytał kiepskim francuskim. – Jestem umówiony z panem Sezerem. – Zna cię? – Adnan powiedział, że... – Gdzie jest Adnan? – nie pozwolił mi dokończyć. – Wyjaśnię to panu Sezerowi. – Powiedz mnie. – Wolałbym jednak... – Powiedz mnie – powtórzył uparcie. – Zatrzymało go kilku flic – odparłem. Jego twarz stężała. – Kiedy to się stało? – Niespełna godzinę temu. Nic nie powiedział. Spojrzał mi przez ramię, przeczesując wzrokiem majaczący w oddali korytarz. Czyżby myślał, że to pułapka i przyprowadziłem ze sobą jakieś towarzystwo? – Zaczekaj tu – odezwał się w końcu i zamknął mi drzwi przed nosem. Przez kolejne pięć minut stałem na dziedzińcu, zastanawiając się, czy powinienem postąpić rozsądnie i wziąć nogi za pas, zanim tamten wróci. Jedyne, co mnie trzymało, to myśl, że ze względu na Adnana powinienem wyjaśnić

wszystko niejakiemu Sezerowi i sprawdzić, czy zdoła on pociągnąć za odpowiednie sznurki, żeby... No jasne. Tylko się rozejrzyj. Czy naprawdę myślisz, że tutejszy zarządca kumpluje się z wysoko postawionymi ludźmi, którzy wyciągną dla niego z więzienia nielegalnego imigranta? W porządku. Tak naprawdę jedynym, co mnie tam trzymało, była myśl: Nie mam dokąd pójść... i to, że musiałem tanio wynająć jakiś kąt. W drzwiach ponownie pojawił się Pan Twardziel. Jeszcze raz zerknął mi przez ramię, upewniając się, że teren jest czysty, i wreszcie powiedział: – OK, możesz wejść na górę, do biura. Zaczęliśmy się wspinać po wąskich schodach. Ciągnąłem za sobą walizkę, której kółka uderzały w każdy stopień ze złowrogim łomotem. Obejrzałem wystarczająco wiele amerykańskich filmów gangsterskich z lat pięćdziesiątych, żeby wiedzieć, gdzie się za chwilę znajdę: w brudnym, zasnutym dymem papierosowym gabinecie, w którym za tanim metalowym biurkiem będzie siedział gruby niechluj w zaplamionym podkoszulku, z nasiąkniętym śliną cygarem w kąciku ust i z niedojedzoną kanapką (ze śladami zębów) na stojącym przed nim talerzu. Na ścianach spodziewałem się zobaczyć kalendarze z nagimi dziewczynami, a w tle trzech facetów w tanich prążkowanych garniturach. Jednak gabinet, do którego wszedłem, nie przypominał żadnego z tych, które dotychczas widziałem. Był to zwykły pokój z brudnymi białymi ścianami i zdartym linoleum. Jedyne umeblowanie stanowiły stół i krzesło. Nie dostrzegłem żadnych ozdób, nawet telefonu, jeśli nie liczyć maleńkiej nokii leżącej na stole, za którym siedział mężczyzna. Po zachowaniu tajemniczego mięśniaka spodziewałem się, że jego szef będzie wyglądał bardziej okazale. Tymczasem był to chudy jak szczapa mężczyzna po pięćdziesiątce, w skromnym czarnym garniturze, białej koszuli (zapiętej pod szyję) i w drucianych okularach. Miał skórę o oliwkowym, śródziemnomorskim odcieniu i gładko ogoloną głowę. Przypominał jednego z tych świeckich Irańczyków pełniących funkcję prawej ręki ajatollaha, będącego mózgiem całego teokratycznego systemu i doskonale wiedzącego, gdzie zakopano każdą część ciała niewiernych. Przyglądaliśmy się sobie nawzajem. Przez dłuższą chwilę mężczyzna taksował mnie chłodnym wzrokiem i wreszcie zagadnął po francusku: – A więc to pan jest tym Amerykaninem. – Sezer? – Monsieur Sezer – poprawił mnie.

– Mes excuses, monsieur Sezer. Powiedziałem to uprzejmym, pełnym szacunku tonem. Odpowiedział mi lekkim ukłonem, a później zauważył: – Adnan opuścił dzisiaj miejsce pracy, żeby ratować pańską skórę. – Jestem tego świadomy, ale nie prosiłem go, żeby przyjeżdżał do hotelu. Chodziło o recepcjonistę, strasznego prostaka, który... Monsieur Sezer uniósł dłoń, przerywając mój napędzany wyrzutami sumienia wywód. – Staram się tylko ustalić fakty – powiedział. – Adnan opuścił dzisiaj swoją dzienną pracę i pojechał do hotelu, żeby pana stamtąd zabrać z powodu konfliktu z jednym z pracowników. A przynajmniej tak mi powiedział, zanim wyszedł. Adnan darzył pana wielką sympatią i cieszył się na wasze sąsiedztwo. Czy pan również go polubił? Zapadła cisza. Pytanie zabrzmiało neutralnie i nieszkodliwe, choć było oczywiste, co się za nim kryło. – Podczas pobytu w hotelu poważnie się rozchorowałem, a Adnan był dla mnie bardzo miły. – Co pan rozumie pod pojęciem bardzo miły? – To, że okazał mi wiele uprzejmości, kiedy ledwie mogłem ustać na nogach. – Jakiego rodzaju uprzejmość? – Nie przeleciałem go, jasne? Monsieur Sezer pozwolił wybrzmieć tym gniewnym słowom przez chwilę lub dwie. Później przez jego cienkie usta przemknął cień uśmiechu, który zniknął równie szybko, jak się pojawił. Wreszcie odezwał się, jakby nie dosłyszał mojego komentarza. – A kiedy opuścił pan dziś hotel w towarzystwie Adnana... Opowiedziałem mu całą historię, włącznie z tym, jak Adnan poprosił mnie, żebym poszedł przodem, kiedy natknęliśmy się na dwóch flic. Wysłuchał jej z uwagą, a później zapytał: – Jest pan żonaty? – W separacji. – A z jakiego powodu znalazł się pan w Paryżu? – Jestem wykładowcą i przebywam obecnie na urlopie naukowym, czyli... – Wiem, na czym polega urlop naukowy – przerwał mi. – Władze uczelni chyba nie płacą panu zbyt dużo, skoro chce pan wynająć chambre.

Poczułem, jak czerwień zalewa mi policzki. Czyżbym był aż tak kiepskim kłamcą? – Mój budżet jest chwilowo dość napięty. – Najwyraźniej – odparł. – W tej chwili najbardziej martwię się o Adnana – powiedziałem. Zbył moją uwagę machnięciem ręki. – Adnan jest już skończony. W ciągu góra trzech dni znajdzie się na pokładzie samolotu do Turcji. C’est foutu[16]. – Nie może pan mu jakoś pomóc? – Nie. Znowu zapadła cisza. – Więc jak, chce pan jego chambre? – zapytał. – Jest ładniejsza niż ta, którą zamierzałem panu pokazać. – Ile wynosi czynsz? – Czterysta trzydzieści miesięcznie. Trzydzieści euro więcej, niż się spodziewałem. – Sam nie wiem – odparłem. – To dla mnie trochę za dużo. – Naprawdę znalazł się pan w nieciekawej sytuacji – zauważył Sezer. Nieśmiało przytaknąłem. Odwrócił się do ochroniarza, który mnie tu przyprowadził, i powiedział coś po turecku. Pan Twardziel wzruszył w odpowiedzi ramionami i wymamrotał komentarz, który sprawił, że usta monsieur Sezera rozciągnęły się w ledwie zauważalnym uśmiechu. – Właśnie zapytałem Mahmouda, czy jego zdaniem ucieka pan przed prawem. Powiedział, że sprawia pan wrażenie zbyt zdenerwowanego, by być kryminalistą. Wiem, jednak, że historia o urlopie naukowym jest wyssana z palca, chociaż wcale o to nie dbam. Znowu wymienili między sobą kilka zdań po turecku. – Mahmoud pokaże obie chambre. Gwarantuję, że wybierze pan tę, którą wynajmował Adnan. Mahmoud zwrócił się do mnie słowami: – Zostaw torby. Wrócimy tu. Zostawiłem walizkę na kółkach, ale torbę z laptopem postanowiłem wziąć ze sobą. Mahmoud mruknął coś po turecku do monsieur Sezera, który powiedział: – Mój współpracownik zastanawia się, czy pana zdaniem wszyscy Turcy to złodzieje.

– Nie ufam nikomu – odparłem. Razem z Panem Twardzielem zeszliśmy po schodach w dół i przemierzyliśmy dziedziniec, docierając do drzwi z napisem Escalier B. Mężczyzna wbił kombinację cyfr i liter na panelu. Rozległo się charakterystyczne kliknięcie, po którym pchnął drzwi i poprowadził nas wąskimi, drewnianymi i krętymi schodami na górę. Ściany na klatce schodowej miały kolor gówna i aż prosiły się o wyszorowanie, ale najbardziej uderzył mnie zapach: mdląca kombinacja woni kiepskiej kuchni i niedrożnej kanalizacji. Schody były strasznie sfatygowane i strome. W dalszym ciągu wspinaliśmy się w górę. Wreszcie zatrzymaliśmy się na czwartym piętrze, na którym znajdowało się dwoje metalowych drzwi. Mahmoud wyłowił z kieszeni potężny pęk kluczy i otworzył pierwsze znajdujące się dokładnie naprzeciw nas. Weszliśmy do pokoju, którego wygląd nadał nowe znaczenie słowu nędza. Był maleńki, z pojedynczym łóżkiem i podłogą pokrytą linoleum. Ściany przykrywała zabrudzona tapeta z motywem kwiatowym, odłażąca i pokryta pęcherzami. Jego długość na pewno nie przekraczała trzech metrów. To była cela, idealna dla samobójcy. Pan Twardziel bez słowa zaczekał, aż obejrzę pokój. Kiedy zapytałem, czy mógłbym zobaczyć kawalerkę Adnana, kiwnął głową i zaprowadził mnie piętro wyżej, gdzie również znajdowało się dwoje metalowych drzwi i jedne mniejsze, drewniane. I znowu Pan Twardziel otworzył te pierwsze, tuż przed nami. Chambre Adnana nie była większa od nory piętro niżej, lecz było widać, że w jej urządzenie włożono więcej wysiłku. Na podłodze leżało to samo ponure linoleum, ale przykryte wytartym tureckim dywanem. Kwiecistą tapetę pomalowano farbą w neutralnym odcieniu beżu, choć niezbyt dokładnie – spod taniej emulsji prześwitywał poprzedni wzór. Łóżko też było wąskie, lecz Adnan przykrył je kolorowym kocem. W pokoju stał radiomagnetofon bez logo konkretnej firmy i maleńki telewizor, a także elektryczna płyta do gotowania, był też zlew oraz miniaturowa lodówka – wszystko stare. Zobaczyłem zasłonę prysznicową w kolorze niemowlęcego błękitu. Kiedy ją odsunąłem, moim oczom ukazał się brodzik z odpływem zapchanym włosami oraz gumowy wąż zakończony plastikową główką od prysznica. – Gdzie jest toaleta? – zapytałem. – Na korytarzu. W kącie stał metalowy wieszak na ubrania, na którym wisiała czarna marynarka, trzy koszule i tyle samo par spodni. Jedyną dekoracją w tym

mieszkaniu były trzy fotografie, przedstawiające kolejno: wychudzoną, poważną młodą kobietę w chustce na głowie, portret pary w podeszłym wieku i Adnana trzymającego na kolanie dziecko o kręconych czarnych włosach, na oko dwuletnie. Chociaż Adnan wyglądał na tym zdjęciu śmiertelnie poważnie, jego twarz sprawiała wrażenie młodszej o dwadzieścia lat... A przecież musiało zostać zrobione przed czterema laty, kiedy po raz ostatni widział swojego syna. Oglądanie tych fotografii ponownie wzbudziło we mnie wyrzuty sumienia. Ten ponury, ciasny pokój stanowił dla Adnana jedyne schronienie, w którym od zawsze żył w ukryciu i strachu. Pan Twardziel chyba potrafił czytać w moich myślach, bo powiedział: – Adnan wróci teraz do Turcji i pójdzie siedzieć na długi czas. – Co takiego zrobił, że musiał stamtąd wyjechać? Wzruszył ramionami i spytał tylko: – Bierzesz ten pokój? – Chciałbym porozmawiać z twoim szefem. Kiedy wróciliśmy do gabinetu, monsieur Sezer wciąż siedział za swoim ogołoconym biurkiem, gapiąc się przez okno. Pan Twardziel został przy drzwiach i zapalił papierosa. – Bierze pan pokój Adnana? – zapytał monsieur Sezer. – Za trzysta siedemdziesiąt pięć euro miesięcznie. Pokręcił głową. – Na więcej mnie nie stać. Ponownie pokręcił głową. – Ten drugi pokój to nora – zauważyłem. – Właśnie dlatego pokój Adnana kosztuje więcej. – Nie wygląda dużo lepiej. – Mimo wszystko lepiej. – Trzysta osiemdziesiąt. – Nie. – Nie mogę więcej... – Czterysta – przerwał mi. – A jeśli zapłaci pan za trzy miesiące z góry, nie policzę panu kaucji w wysokości miesięcznego czynszu. Trzy miesiące w takim miejscu? Jakaś cząstka mnie pomyślała: Oto kolejny dowód na to, że sięgnąłeś dna, zaś inna – nie zasługujesz na nic lepszego. Najbardziej racjonalny głos podpowiedział mi: Pokój jest tani, znośny, a ty nie masz wyboru – wynajmij go.

– W porządku, niech będzie czterysta – odparłem. – Kiedy może mi pan zapłacić? – Zaraz pójdę do banku. – Proszę to zrobić. Najbliższy bank znalazłem na bulwarze Strasbourg. Tysiąc dwieście euro kosztowało mnie półtora tysiąca dolców. Mój cały budżet zmalał do kwoty dwóch tysięcy dolców. Kiedy wróciłem do Sezer Confection, mojej walizki nie było już przy biurku. Monsieur Sezer przyglądał mi się przez chwilę w milczeniu. – Walizka została odniesiona do pokoju Adnana – oznajmił w końcu. – Miło mi to słyszeć. – Myśli pan, że zależałoby nam na kilku nędznych ubraniach? – A więc przeszukał pan moją walizkę? Odpowiedział mi wzruszeniem ramion. – Ma pan pieniądze? – zapytał. Podałem mu banknoty, a on skrzętnie je przeliczył. – Dostanę pokwitowanie? – Nie. – Jak w takim razie dowiodę, że zapłaciłem czynsz? – Niech pana o to głowa nie boli. – A jednak się martwię... – Évidemment. Może pan teraz iść do swojego pokoju. Oto klucz – powiedział, wciskając mi go do ręki. – Kod do drzwi to A542. Proszę go sobie zapisać. Czy chce pan, żeby mój współpracownik ponownie wskazał panu drogę? – Nie, dziękuję. – Gdyby pojawił się jakiś problem, wie pan, gdzie mnie szukać, a my wiemy, gdzie znaleźć pana. Opuściłem pokój, zszedłem po schodach, przemierzyłem podwórze, wszedłem do Escallier B., wspiąłem się na czwarte piętro, otworzyłem właściwe drzwi. Chambre de bonne została doszczętnie ogołocona. Poza osobistymi rzeczami Adnana, zabrano także pościel, koce, zasłonę prysznicową, dywan, tani sprzęt elektroniczny. Poczułem, jak moje dłonie zaciskają się w pięści. Chciałem zbiec po schodach, wtargnąć do biura monsieur Sezera i zażądać zwrotu przynajmniej trzystu euro, których potrzebowałem na zakup wszystkich rzeczy i które na powrót uczyniłyby to miejsce znośnym. Wiedziałem jednak, że w odpowiedzi

wzruszy ramionami i powie: Tant pis, gówniana sprawa. W każdym razie wiedziałem, że jeśli tam wrócę i urządzę scenę, zapamiętają mnie jako faceta, który sprawia problemy, a teraz zależało mi na tym, żeby zejść wszystkim z oczu. Zatrzasnąłem za sobą drzwi. Rozpakowanie się zajęło mi mniej niż pięć minut. Usiadłem na brudnym materacu. Czułem powracającą gorączkę. Rozejrzałem się po pokoju i pomyślałem: Witaj w piekle.

[15] Wybrzeże [16] Stracona

Kości Słoniowej.

sprawa.

5

Później tego wieczoru Omar poszedł do toalety. Jak dowiedziałem się o tej intymnej czynności i poznałem tożsamość defekującego dżentelmena? Na pewno nie musiałem korzystać z umiejętności myślenia dedukcyjnego. Moje łóżko stało przy ścianie, za którą znajdował się sracz. Omar był moim sąsiadem – wiedziałem o tym od Adnana i przekonałem się jeszcze dobitniej, gdy po północy zaczął walić w moje drzwi. Nigdy się nie poznaliśmy, choć słyszałem o jego posadzie kucharza w Sélect i tym, że (o ile Brasseur mówił prawdę) przyłapano go in flagranti z hotelowym złotą rączką. Zanim otworzyłem drzwi, zapytałem kto tam. – Votre voisin[17] – odpowiedział łamaną francuszczyzną. Uchyliłem drzwi na kilka centymetrów i zobaczyłem olbrzyma z twarzą ociekającą potem, zionącego toksyczną mieszanką woni stęchłego papierosowego dymu i przetrawionego alkoholu. Omar był ogromny – mierzył dobrze ponad dwa metry i ważył pewnie ze sto pięćdziesiąt kilo. Miał wąsy jak mors, a z jego niemal łysej głowy zwisały cienkie strąki czarnych włosów. Był pijany i odrobinę przerażający. – Jest już trochę późno – powiedziałem. – Chcę telewizor – odparł Omar. – Nie mam telewizora. – Adnan ma. – Adnan już tu nie mieszka. – Wiem, wiem. Twoja wina. – Zabrali telewizor. – Kto zabrał? – Monsieur Sezer. – Nie mógł. Mój telewizor. Adnan pożyczył. – Będziesz musiał porozmawiać z monsieur Sezerem. – Wpuść mnie.

Natychmiast przysunąłem stopę do drzwi. – Telewizora tu nie ma. – Kłamiesz. Zaczął napierać ciałem na drzwi. Zablokowałem je kolanem. – Nie kłamię. – Wpuść mnie. Popchnął drzwi. Nigdy wcześniej nie walczyłem ze stupięćdziesięciokilogramowym mężczyzną. Odsunąłem kolano w samą porę. Omar wtargnął do środka. Przez chwilę sprawiał wrażenie zdezorientowanego – niczym pijak, który nagle nie pamięta, gdzie jest i dlaczego właśnie wpadł na elektryczną płytę do gotowania. Później go olśniło. Rozejrzał się w poszukiwaniu telewizora, a na jego twarzy ponownie pojawił się wyraz dezorientacji. – Nie ten sam pokój – powiedział. – Ten sam. – Wszystko zmieniłeś. Nie miał tak do końca racji, chociaż rzeczywiście od chwili przeprowadzki dokonałem kilku niezbędnych zmian. Zaplamiony materac, który zapadał się w kilku miejscach, zastąpiłem nowym, kupionym w sklepie na Faubourg SaintDenis. Jego właściciel był Kameruńczykiem. Sklep specjalizował się w sprzedaży sprzętów domowych po okazyjnych cenach, więc kiedy właściciel usłyszał, że potrzebuję kilku rzeczy do mojej chambre, natychmiast się mną zajął. Wyszedłem od niego z materacem (tanim, ale porządnie wykonanym), poduszką, kompletem jasnoniebieskiej pościeli niewymagającej prasowania, kołdrą, granatową zasłoną prysznicową, dwoma abażurami, kremową roletą (która miała zastąpić zabraną przez Sezera zasłonę), paroma podstawowymi sprzętami kuchennymi i (to był mój najbardziej udany zakup) z niewielkim sosnowym biurkiem oraz wiklinowym krzesłem. Za to wszystko zapłaciłem trzysta euro. Był to spory uszczerbek w moim stopniałym budżecie, ale właściciel sklepu dorzucił jeszcze puszkę bejcy do drewna i kazał swojemu pomocnikowi zapakować wszystko do poobijanej białej półciężarówki i zawieźć do mojej kawalerki przy rue de Paradis. Po tym jak przywieziono mi nowe sprzęty, resztę popołudnia poświęciłem na ogarnięcie swojego pokoju. Toaleta na korytarzu stanowiła osobną kwestię. Była to stara muszla z popękaną czarną deską sedesową z plastiku, umieszczona w maleńkiej klitce z niepomalowanymi ścianami i zwisającą z sufitu gołą

żarówką. Miska klozetowa była wybrudzona kałem, a deskę przecinały zaschnięte strużki moczu. Przebywanie w tym przybytku dłużej niż minutę bez odruchu wymiotnego było niemożliwe. Uciekłem więc stamtąd i odnalazłem sklep z narzędziami, nieco dalej, przy rue du Faubourg Poissonnière. Po chwili miałem już nową deskę klozetową, szczotkę do mycia toalet i wybielacz przemysłowy super fort. Sprzedawca zapewnił mnie, że ten środek wyżre nie tylko wszystkie stare plamy, ale też dwie warstwy skóry, jeśli dojdzie do kontaktu z nią. Dlatego też uparł się, żebym wydał dodatkowe dwa euro na parę gumowych rękawic. W ciągu pół godziny zainstalowałem nową deskę, a wybielacz o nuklearnej sile odczynił swoją chemiczną magię. Muszla była znowu biała. Później wyszorowałem podłogę, a gdy skończyłem, ponownie wyskoczyłem na rue du Faubourg Poissonnière, tym razem do sklepu ze sprzętem elektronicznym. Musiałem się trochę potargować, lecz w końcu właściciel zgodził się rozstać ze starym modelem boomboxa marki Sony za pięćdziesiąt euro. W sklepie spożywczym kupiłem jeszcze bagietkę, trochę szynki i sera oraz litr taniego wina i wróciłem do domu. Zawiesiłem abażur w swoim pokoju i toalecie. Później, przez resztę wieczoru, wysprzątałem każdy centymetr mojej chambre de bonne, słuchając lokalnej rozgłośni jazzowej na moim nowym sprzęcie. W połowie procesu pozbywania się każdego pyłku z mojego pokoju do głowy wpadła mi pewna myśl: Czy nie zachowujesz się lekko paranoicznie?, ale szybko ją od siebie odepchnąłem i sprzątałem dalej. Przed północą kawalerka lśniła czystością, mój laptop znalazł się na biurku, a ja sporządzałem listę rzeczy, które jeszcze musiałem kupić. Dotknąłem czoła – wciąż miałem gorączkę, ale chyba nieco mniejszą niż przedtem. Wziąłem prysznic: kilka słabych chluśnięć gorącej wody, wytarłem się, wgramoliłem na wąskie łóżko i zapadłem w sen. Spałem do czasu, aż Omar poszedł do toalety, a później zaczął walić w moje drzwi i wtargnął do pokoju. – Wszystko zmieniłeś – powiedział, rozglądając się. – Wiesz, jest trochę późno. – Tu teraz ładnie. – Dziękuję. – Sprzedał mój telewizor, żeby to wszystko kupić? – Jak już ci mówiłem, Omarze, monsieur Sezer ma twój telewizor. – Skąd zna moje imię? – zapytał, świdrując mnie pijacko-paranoicznym

spojrzeniem. – Adnan mi powiedział... – Doniosłeś policji na Adnana... – To nie tak – przerwałem mu, starając się zachować spokój. – Ty chcesz jego pokój, dzwonisz na policję, oni łapią go w métro. A potem ty sprzedajesz mój telewizor. Ostatnie zdanie wykrzyczał, a później jego twarz przybrała wyraz zdumienia, jakby był tylko obserwatorem tej rozmowy, zaskoczonym własnym krzykiem. – Posłuchaj. – Usiłowałem przemówić do niego głosem opanowanej, rozsądnej osoby. – Do dzisiejszego ranka byłem tylko gościem hotelowym. Musiałeś słyszeć o tym, że przez cały ubiegły tydzień chorowałem. Nie miałem pojęcia, gdzie mieszka Adnan, dopóki nie powiedział mi o chambre de bonne na końcu korytarza, gdzie sam wynajmował... – I wtedy ty postanowił mu ją zabrać. – A tak przy okazji, mam na imię Harry – powiedziałem w nadziei, że ten nagły zwrot w rozmowie zbije go z pantałyku, lecz Omar zignorował wyciągniętą przeze mnie dłoń. – Sezer ma telewizor? – zapytał. – Tak powiedział. – Zabiję Sezer. Beknął, i to głośno, a później wyciągnął z kieszeni papierosa i zapalił go. Jęknąłem bezgłośnie – nienawidziłem zapachu dymu, lecz uznałem, że nie jest to odpowiedni moment, by prosić Omara o niepalenie w moim małym pokoiku. Zaciągnął się dymem, którego część wydostała się przez nozdrza. – Ty Amerykanin? – spytał. – Tak. – W takim razie: fuck you. To mówiąc, posłał mi lekko zamroczony uśmieszek i czekał na moją reakcję. Pozostałem niewzruszony. – Adnan jest już trup. Kiedy odeślą go do Turcji, umrze... w więzieniu. Cztery lata temu on zabił człowiek. Mężczyznę, który pieprzył jego żona. Potem dowiedział się, że facet jednak jej nie pieprzył, ale on już trup. Niedobrze. Bardzo niedobrze. Dlatego on przyjechać do Paryża. Adnan zbiegłym mordercą? Nie wydawało mi się to możliwe. Jednak z drugiej strony, całe to otoczenie sprawiało wrażenie niemożliwego, a przecież było

częścią mojej nowej rzeczywistości. Z ust Omara wypadł niedopałek papierosa, prosto na świeżo umytą podłogę. Zgniótł go butem. Później, wydając z siebie kolejne przeciągłe i aromatyczne beknięcie, pospiesznie wyszedł z pokoju i powlókł się korytarzem w kierunku swojego lokum. Natychmiast dały o sobie znać drzemiące we mnie instynkty gospodarza: otworzyłem okno, żeby wywietrzyć mieszkanie z dymu, podniosłem z podłogi niedopałek i wyczyściłem resztki popiołu ręcznikiem kuchennym, a na koniec poszedłem do toalety, gdzie czekała na mnie wielka, niespuszczona kupa Omara. Pociągnąłem za łańcuch i poczułem, jak wzbiera we mnie wściekłość. Zmusiłem się jednak do wysiusiania i powrotu do pokoju, zanim gniew przeobrazi się w coś niebezpiecznego. Kiedy znalazłem się w środku, włączyłem radio, z którego buchnął jazz. Miałem nadzieję, że będzie on przeszkadzał Omarowi, ale nie doczekałem się walenia w ścianę ani krzyków: Przycisz ten syf. Słyszałem tylko przenikliwy saksofon Ornette Colemana, wdzierający się w paryską noc. W końcu dźwięki muzyki przerosły mnie, wyłączyłem więc radio, usiadłem pośród panującego w pokoju półmroku, przypatrując się drobnym udogodnieniom, jakie wprowadziłem... i zacząłem się zastanawiać nad energią, jaką zmarnowałem, usiłując stworzyć dom w miejscu, które nigdy nie mogło stać się niczym więcej, jak tylko posępną celą. I wtedy się rozpłakałem. Przez ostatnich kilka tygodni pochlipywałem od czasu do czasu, ale to było coś innego, czysty żal z powodu tego, co straciłem i czym się stałem. Przez dobrych piętnaście minut nie potrafiłem zatrzymać łez. Leżałem na łóżku i przyciskałem do siebie poduszkę, wylewając gniew i cierpienie, jakie się we mnie nagromadziły. Kiedy wreszcie się uspokoiłem, poczułem wyczerpanie i pustkę, ale nie ukojenie. Ten rodzaj żalu nie znika nawet po porządnym wypłakaniu się, choć bardzo tego żałowałem. Mimo wszystko zmusiłem się do ściągnięcia podkoszulka i szortów oraz spędzenia kilku minut pod plującym prysznicem. Później wytarłem się, zażyłem zopiklon i wreszcie zapadłem w syntetyczny sen. Obudziłem się dopiero po południu, zamroczony i z uczuciem suchości w ustach. Kiedy poszedłem skorzystać z toalety, zobaczyłem deskę opryskaną moczem. Omar oznaczył swoje terytorium w iście psim stylu. Po umyciu zębów nad kuchennym zlewem ubrałem się, wziąłem kilka rachunków za wczorajsze zakupy, zszedłem na dół i zadzwoniłem domofonem do

Sezer Confection. Pan Twardziel otworzył mi drzwi z charakterystyczną dla siebie, niezadowoloną miną. – Chcę porozmawiać z twoim szefem – powiedziałem. Drzwi zamknęły się, a po dwóch minutach ponownie się uchyliły. Mężczyzna zaprosił mnie gestem do środka. Comme d’habitude[18] Sezer siedział za biurkiem, na którym leżał telefon komórkowy. Kiedy wszedłem, ani na moment nie oderwał oczu od widoku za oknem. – Niech pan mówi – odezwał się. – Wymieniłem deskę klozetową i zawiesiłem abażur w toalecie na moim piętrze. – Gratulacje. – Deska, szczotka i abażur kosztowały dziewiętnaście euro. – Spodziewa się pan ich refundacji? – Tak – odparłem, kładąc rachunki na biurku. Spojrzał na nie, pozbierał, a następnie zmiął w kulkę i cisnął na podłogę. – Nie sadzę – odparł. – Deska klozetowa była popękana, z sufitu zwisała goła żarówka... – Żaden z najemców nie narzekał. – Omar, ta świnia, byłby gotów żreć z muszli... – Nie lubi pan swojego sąsiada? – Nie podoba mi się to, że obudził mnie zeszłej nocy, domagając się zwrotu telewizora, który pan zabrał. – Nie zabrałem. – W porządku, w takim razie ten przyjemniaczek go zabrał. Sezer odezwał się po turecku do Pana Twardziela, który wzruszył ramionami w geście zdumienia i syknął coś w odpowiedzi. – Mój kolega twierdzi, że nie tknął palcem żadnego telewizora – powiedział Sezer. – W takim razie kłamie – nie wiedzieć czemu odpowiedziałem po angielsku. Sezer spojrzał na mnie i się uśmiechnął. – W trosce o pańskie bezpieczeństwo, nie przetłumaczę mu tego – odparł perfekcyjną angielszczyzną. – I proszę nie zmuszać mnie do ponownego używania pańskiego języka, Amerykaninie. – Oszust z pana – powiedziałem, trzymając się swojego ojczystego języka. – Tant pis – skwitował Sezer, po czym kontynuował po francusku: – Teraz

Omar jest wściekły, bo powiedziałem mu, że sprzedał pan telewizor, żeby kupić nową deskę klozetową, a on był na tyle głupi, by w to uwierzyć. Taki już z niego ciemniak i prostak. Mam dla pana dobrą radę: niech pan mu kupi nowy telewizor. – Nie ma mowy – odparłem, wracając do francuskiego. – W takim razie proszę się nie dziwić, jeśli tej nocy znowu przyjdzie do domu pijany i spróbuje wyłamać pańskie drzwi. Straszny z niego sauvage[19]. – Zaryzykuję. – Widzę, że ma pan silny charakter, ale nie dość silny, by ubiegłej nocy przestać płakać. Starałem się nie sprawiać wrażenia zawstydzonego. Nie udało mi się. – Nie wiem, o czym pan mówi – powiedziałem. – Owszem, wie pan – odparł Sezer. – Omar wszystko słyszał. Powiedział, że płakał pan przez blisko pół godziny. Zrobiło mu się żal, i to jedyny powód, dla którego ten dureń nie przyszedł do pana dziś rano, by upomnieć się o swój telewizor. Proszę mi jednak wierzyć, że wieczorem znowu będzie wściekły. Omar żyje w ciągłym gniewie. Zupełnie jak pan. Wypowiadając ostatnie zdanie, prześwidrował mnie spojrzeniem. Czułem się tak, jakby świecił mi w oczy rozżarzonym światłem. Zamrugałem i odwróciłem wzrok. – Dlaczego więc płakałeś, Amerykaninie? – zapytał. Nie odpowiedziałem mu. – Z tęsknoty za domem? – zgadnął. Po chwili skinąłem głową. Sezer przeniósł wzrok z mojej twarzy z powrotem za okno i powiedział: – Tutaj wszyscy za nim tęsknimy.

[17] Twój [18] Jak

sąsiad.

zwykle.

[19] Dzikus.

6

La vie parisienne[20]. Czy raczej, mówiąc precyzyjniej: ma vie parisienne. Moje pierwsze tygodnie na rue de Paradis wyglądały mniej więcej tak: Prawie codziennie wstawałem około ósmej. Robiąc kawę, włączałem France Musique (czy też France Bavarde, jak nazywałem tę stację, ponieważ prowadzący wydawali się mniej zainteresowani puszczaniem muzyki, a bardziej – niekończącymi się dyskusjami na jej temat). Następnie zakładałem coś na siebie, wstępowałem do boulangerie[21] na pobliskiej rue des Petites Écuries i kupowałem bagietkę za sześćdziesiąt centów, zanim poszedłem do marketu na rue de Faubourg Saint-Denis, gdzie uważnie oglądałem każde euro przed wydaniem. Sześć plastrów jambon[22], tyle samo ementalera, cztery pomidory, pół tuzina jaj, 200 gramów fasolki szparagowej (szybko nauczyłem się operować tutejszymi jednostkami wagi), 400 gramów jakiegoś taniego gatunku białej ryby, 200 gramów najtańszego steku, który nie wyglądał na całkowicie nieświeży, trzy litry vin rouge, pół litra mleka, trzy litry najtańszej butelkowanej wody mineralnej i miałem dość jedzenia na trzy dni. Całkowity koszt takich zakupów nigdy nie przekraczał trzydziestu euro, co oznaczało, że byłem w stanie wyżywić się za jakieś sześćdziesiąt euro na tydzień. W dni, kiedy zaopatrywałem się w jedzenie, wracałem do mieszkania przed dwunastą trzydzieści. Następnie włączałem laptopa i pozwalałem mu się obudzić do pracy, podczas gdy sam robiłem sobie drugą kawę i powtarzałem, że chodzi raptem o głupie pięćset słów, czyli dwie strony na komputerze. Była to dzienna ilość tekstu, jaką sobie wyznaczyłem przy pisaniu swojej pierwszej powieści. Dwie strony razy sześć dni dawało dwanaście stron na tydzień. Gdyby udało mi się utrzymać to tempo, za rok miałbym gotową powieść. I nie, nie chciałem się zastanawiać nad tym, że mam dość pieniędzy, by skromnie przeżyć najbliższe trzy miesiące, za które opłaciłem czynsz. Postanowiłem

skoncentrować się na wyrobieniu dziennej normy. Pięćset słów... Była to długość jednego spośród wielu mejli, które kiedyś wystukiwałem w niespełna dwadzieścia minut... Pięćset słów – to naprawdę niewiele. Dopóki nie próbowało się zamienić tych pięciuset słów w fabułę, i to codziennie, dzień po dniu. Moja powieść... moja pierwsza powieść... powieść, którą przed dwudziestu laty przyrzekłem sobie napisać. To miał być Augie March[23] naszych czasów: obszerny, zamaszysty, awanturniczy Bildungsroman[24] o trudnym dorastaniu w New Jersey, toczeniu domowych wojen z moimi rodzicami i ponurym konformizmie przedmieść lat sześćdziesiątych. Przez długie miesiące – podczas najgorszego koszmaru, w jaki kiedykolwiek zostałem wplątany – przy życiu trzymała mnie tylko jedna myśl, że kiedy już uda mi się wydostać z piekła, znajdę sobie jakieś ciche miejsce, gdzie będę mógł przelać to wszystko na papier i wreszcie udowodnić światu, że jestem poważnym pisarzem, za którego zawsze się uważałem. „Pokażę tym skurczybykom” – to słowa wypowiadane przez kogoś, kto doświadczył w życiu rozczarowania... lub sięgnął dna. Jako przedstawiciel tej drugiej kategorii wiedziałem, że moje pragnienie jest nie tyle chęcią zaspokojenia pisarskich ambicji, ile raczej chwytaniem się brzytwy przez tonącego. Pięćset słów – to była moja dzienna norma, o której wiedziałem, że mogę ją wypełnić, ponieważ i tak nie miałem nic lepszego do roboty – poza chodzeniem do kina. Większość wolnego czasu poza swoją chambre spędzałem, odwiedzając wszystkie te zaciemnione sale, stworzone po to, by zaspokoić potrzeby osób uzależnionych od dziesiątej muzy tak jak ja. Głównym elementem paryskiej topografii było dla mnie rozmieszczenie kin. W każdy poniedziałek wydawałem sześćdziesiąt euro na carte orange hebdomadaire – tygodniowy bilet, dzięki któremu mogłem jeździć wszystkimi liniami metra i autobusami w obrębie miasta. Karta pozwalała mi przemieszczać się po nim do woli. Wszystkie wojaże poza quartier wiązały się z kinomaniactwem. Kiedy tylko na ekranie mojego komputera pojawiało się pożądane pięćset słów, mogłem opuścić pokój i zacząć swój wypełniony filmami dzień. Najbardziej lubiłem piątą dzielnicę, gdzie na obszarze o powierzchni mili kwadratowej znajdowało się piętnaście kin, w większości specjalizujących się w starociach. W Action Écoles zawsze trwał festiwal filmów jakiegoś reżysera: w jednym tygodniu był to Hitchcock, w innym

Kurosawa, na zmianę z sezonem westernów Anthony’ego Manna. Nieco dalej, w La Reflet Medicis, spędziłem bardzo przyjemne trzy dni, oglądając wszystkie komedie wyprodukowane przez studio filmowe Ealing. Co prawda podczas seansu Whisky Galore zalałem się łzami, lecz świadczyło to raczej o mojej słabej kondycji psychicznej niż o przygnębiającym przekazie tego filmu. Kilka ulic dalej, w kinie Accatone, zawsze pokazywano któryś z przejmujących obrazów Pasoliniego, którego bohaterami byli ludzie przekraczający swoim zachowaniem pewne społecznie ustalone granice. W niespełna trzy minuty byłem w stanie przenieść się z Accatone do Dzielnicy Łacińskiej na pokaz filmów Buñuela. Mogłem przejść się do szóstej dzielnicy, by obejrzeć kilka perełek z gatunku film noir w kinie Action Christine. Co najlepsze, mogłem też wskoczyć w métro, wysiąść na stacji Bercy i zaszyć się w Cinémathèque aż do północy. Każdego dnia spędzałem w kinie co najmniej sześć godzin, lecz przed rozpoczęciem swojego maratonu filmowego zawsze sprawdzałem skrzynkę mejlową. Kawiarenka internetowa znajdowała się na rue des Petites Écuries. Składała się z dwunastu komputerów ustawionych w nielakierowanych drewnianych kabinach, przed którymi stały odstręczające plastikowe pomarańczowe krzesła. Z tyłu znajdował się niewielki bar serwujący kawę i alkohol. Godzina sprawdzania poczty i surfowania po internecie kosztowała półtora euro. Za barem zawsze stał brodaty facet po trzydziestce. Wyglądał na Turka, ale posługiwał się porządnym francuskim. Nasze kontakty ograniczały się do wymiany kilku uprzejmości oraz przekazania pieniędzy za hasło potrzebne do połączenia się z internetem lub za kawę. Za każdym razem, gdy pojawiałem się w kawiarence, mężczyzna trzymał przy uchu telefon komórkowy i wyrzucał z siebie słowa z prędkością karabinu maszynowego. Zawsze zniżał głos do szeptu, kiedy kupowałem hasło i sadowiłem się przed ekranem komputera. Widziałem, jak mnie obserwuje podczas logowania, i zastanawiałem się, czy potrafi ocenić poziom mojego rozczarowania za każdym razem, gdy otwierałem skrzynkę i nie znajdowałem w niej ani jednej wiadomości od mojej córki. Od chwili przyjazdu do Paryża pisałem do Megan dwa razy w tygodniu. W swoich mejlach prosiłem, by spróbowała uwierzyć, że nie chciałem jej skrzywdzić i że nadal jest najważniejszą osobą w moim życiu. Nawet jeśli znienawidziła mnie za to, co się wydarzyło, i tak nigdy nie przestanę jej kochać i mam nadzieję, że w końcu uda nam się odnowić kontakt. Na początku treść

wszystkich wiadomości była podobna. Po trzech tygodniach zmieniłem taktykę i zacząłem pisać o swoim życiu w Paryżu, wynajętym przeze mnie pokoju, zajęciach, na jakich upływały mi dni, o obejrzanych filmach. Zawsze kończyłem w ten sam prosty sposób: Napiszę do Ciebie znowu za kilka dni. Wiedz, że myślę o Tobie bez przerwy i strasznie za Tobą tęsknię. Kochający Tata. Kiedy nie dostałem ani jednej odpowiedzi od Megan, zacząłem się zastanawiać, czy to matka zabrania jej odpisywać na moje listy. Wiedziałem też, że opisując córce szczegóły życia w Paryżu, prawdopodobnie dzielę się nimi również z byłą żoną, ale nie obchodziło mnie, czy dowiedziała się o trudnej sytuacji, w jakiej się znalazłem. Czy mogła mnie skrzywdzić jeszcze bardziej, skoro straciłem już wszystko? I wtedy, na początku szóstego tygodnia spędzonego przeze mnie w Paryżu, otworzyłem skrzynkę mejlową i pośród śmieci, przysłanych jak zwykle przez naciągaczy i hochsztaplerów oferujących na przykład wydłużenie penisa, natknąłem się na wiadomość wysłaną z adresu: [email protected]. Nerwowo kliknąłem w przycisk otwórz, przygotowany na list z gatunku „nie pisz do mnie więcej”, mając w pamięci wybuch całej afery, kiedy odważyłem się zadzwonić, a ona rzekła, że jestem dla niej martwy. Zaskoczony przeczytałem: Drogi Tato, Dzięki za wszystkie mejle, które mi przysłałeś. Paryż musi być super. W szkole nadal ciężko – koledzy z klasy ciągle dokuczają mi z powodu tego, co zrobiłeś. Nie mogę zrozumieć, jak mogłeś to robić z własną studentką. Mama kazała mi obiecać, że jeśli spróbujesz się ze mną skontaktować, to jej o tym powiem, ale wszystkie wiadomości od Ciebie czytam w szkole. Pisz dalej, a postaram się, żeby Mama o niczym się nie dowiedziała. Twoja córka, Megan PS Nadal jestem na Ciebie wściekła... ale za Tobą tęsknię.

Gdy skończyłem czytać, schowałem twarz w dłoni i zapłakałem. Twoja córka – te słowa mówiły wszystko. Po blisko trzech miesiącach strachu, że straciłem Megan na zawsze, przysłała mi wiadomość, na którą tak bardzo czekałem. Nadal jestem na Ciebie wściekła... ale za Tobą tęsknię. Kliknąłem przycisk odpowiedz i napisałem: Droga Megan, Cudownie, że dostałem od Ciebie wiadomość. Masz pełne prawo być na mnie wściekła. Sam jestem na siebie wściekły. Zrobiłem coś głupiego, ale zanim się zorientowałem, że popełniłem straszny błąd, wszystko wymknęło się spod kontroli i nie byłem w stanie powstrzymać lawiny złych wydarzeń. Musisz jednak wiedzieć, że ludzie wykorzystali mój błąd do własnych celów. Nie próbuję znaleźć usprawiedliwienia dla tego, co zrobiłem. Pogodziłem się z konsekwencjami i zawsze będę miał okropne poczucie winy z powodu tego, że Cię skrzywdziłem. Po prostu bardzo się cieszę, że znowu mamy ze sobą kontakt, i obiecuję, że będę do Ciebie pisał codziennie. Jestem pewien, że już niedługo sprawy w szkole się ułożą i będziesz potrafiła o wszystkim zapomnieć. Wiem, że jest Ci trudno ukryć naszą korespondencję przed mamą. Mam nadzieję, że przyjdzie czas, kiedy ja i mama będziemy w stanie utrzymywać ze sobą przyjacielskie stosunki, i jestem pewien, że Tobie też na tym zależy. Pamiętaj, że zawsze jesteś w moim sercu i możesz na mnie liczyć. Tymczasem obiecuję, że będę codziennie do Ciebie pisał. Z miłością, Tata Przeczytałem wiadomość kilka razy, zanim ją wysłałem. Chciałem się upewnić, że nie użalam się w niej nad sobą, nie próbuję się usprawiedliwiać i – przede wszystkim – że jasno wyrażam w niej swoją miłość i tęsknotę. Kiedy wstałem i zacząłem zbierać się do wyjścia, mężczyzna za kontuarem podniósł wzrok znad gazety i odezwał się do mnie: – Złe wiadomości? Jego pytanie zaskoczyło mnie i jednocześnie uzmysłowiło, że musiał mnie obserwować, kiedy czytałem list od Megan.

– Wręcz przeciwnie. – To dlaczego pan płacze? – Bo dostałem dobrą wiadomość. – Mam nadzieję, że jutro dostanie pan następną. Megan nie odezwała się słowem przez kilka kolejnych dni, chociaż każdego popołudnia wysyłałem jej mejla w żartobliwym tonie, opisujący życie w moim quartier. Po trzech dniach otrzymałem następującą odpowiedź: Drogi Tato, Dzięki za tych kilka ostatnich mejli. Byłam na szkolnej wycieczce w Cleveland... n-u-d-a... i wróciłam dopiero wczoraj. W nocy zakradłam się do Twojego gabinetu w naszym domu, znalazłam starą mapę Paryża i sprawdziłam, gdzie mieszkasz. Rue de Paradis – podoba mi się ta nazwa. Musiałam bardzo uważać, bo Mama powiedziała, że nie mam prawa wchodzić do Twojego gabinetu, a Gardner jeszcze nie zdążył go przejąć... Gardner. Gardner Robson. Współtwórca mojej życiowej katastrofy i człowiek, który odebrał mi żonę. Na sam widok jego imienia na ekranie musiałem mocno złapać krawędzie plastikowego krzesła i opanować gniew. Gardner jeszcze nie zdążył go przejąć... Dlaczego miałby nie odbierać mi gabinetu, skoro zabrał wszystko inne? Czytałem dalej: Ciężko mi się mieszka z Gardnerem pod jednym dachem. Wiesz, że w przeszłości należał do sił powietrznych i ciągle powtarza, że lubi, kiedy wszystko jest jak w wojsku. Jeśli zostawię kurtkę na schodach po powrocie ze szkoły albo zapomnę posłać łóżko, już nie jest jak w wojsku. Potrafi być w porządku, jeśli stosuję się do jego zasad, a Mama zachowuje się tak, jakby kochała się w nim po uszy, ale jakoś nie potrafię się przekonać do niego w roli ojczyma. Ciągle myślę o tym, że fajnie byłoby Cię odwiedzić w Paryżu, ale Mama nigdy by się na to nie zgodziła... a poza tym jeszcze nie zdecydowałam, co sądzę na temat tego, co zrobiłeś. Mama powiedziała, że chciałeś zakończyć Wasze

małżeństwo... Co powiedziała? Biorąc pod uwagę fakt, że jej romans z Robsonem zaczął się na długo przed tym, jak skandal z moim udziałem trafił na pierwsze strony gazet, oraz to, że wielokrotnie prosiłem ją o drugą szansę. Jak śmie wykręcać kota ogonem i karmić naszą córkę kłamstwem... kłamstwem, które Megan – w sposób zrozumiały – odczyta jako sygnał, że ją także chciałem porzucić. ...i dlatego zdradziłeś Mamę z tą studentką, a później uciekłeś z kraju, kiedy o całej sprawie zrobiło się głośno. Czy to prawda? Mam nadzieję, że nie. Twoja córka, Megan Uderzyłem pięścią w stół tak mocno, że mężczyzna za kontuarem podniósł wzrok. – Przepraszam – powiedziałem. – Czyżby złe wiadomości? – zapytał. – Tak, bardzo złe. Spojrzałem na monitor, kliknąłem przycisk odpowiedź i napisałem: Najdroższa Megan, Popełniłem w życiu wiele błędów i podjąłem wiele złych decyzji, ale nigdy – powtarzam: nigdy – nie chciałem zakończyć małżeństwa z Twoją Mamą. To była jej decyzja, od której próbowałem ją odwieść. Gdyby mnie posłuchała, nadal mieszkałbym z Tobą i z nią w naszym domu. Zrozum, proszę, że Mama postanowiła się ze mną rozstać, ponieważ zezłościła się za to, co zrobiłem... choć sama nie była tak zupełnie bez winy. Pozwól, że powtórzę po raz kolejny: to, że jestem tak daleko od Ciebie i nie mogę Cię codziennie widywać, jest dla mnie potwornie trudne. Mam tylko nadzieję, że wkrótce będę się mógł z Tobą spotkać. Z miłością, Tata

PS To bardzo ważne, żebyś nie rozmawiała na ten temat ze swoją matką. Jeśli zaczniesz ją pytać o to, czy chciała się ze mną rozwieść, może nabrać podejrzeń i zacznie się zastanawiać, czy nie mamy ze sobą kontaktu. Nie chcę go utracić. Po kliknięciu przycisku wyślij odwróciłem się do faceta za kontuarem i powiedziałem: – Jeszcze raz przepraszam, że waliłem w biurko. – Nie pan pierwszy się tak zachował. Wiele złych wiadomości jest tu odczytywanych każdego dnia. Ale może jutro doczeka się pan dobrych nowin. I miał rację. Kiedy wróciłem nazajutrz, w skrzynce czekała na mnie odpowiedź od Megan. Cześć, Tato Dzięki za to, co napisałeś. Nadal nie mogę się w tym wszystkim połapać. No bo skąd mam wiedzieć, kto tu mówi prawdę? Ale dobrze jest usłyszeć, że nie chciałeś nas zostawić. To dla mnie wiele znaczy. Nie przejmuj się Mamą. Nigdy się nie dowie, że do siebie piszemy. I nie przestawaj wysyłać mejli – naprawdę lubię je dostawać. Z miłością, Megan To, że zakończyła wiadomość słowami „z miłością”, było czymś więcej niż tylko dobrą nowiną. Było to najlepsze, co mnie spotkało, odkąd rozpoczął się ten koszmar. Natychmiast jej odpisałem: Najdroższa Megan, Właściwie to nieważne, które z nas mówi prawdę. Najważniejsze, żebyśmy nie stracili ze sobą kontaktu. Jak już wczoraj pisałem, jestem pewien, że wkrótce się spotkamy. Z miłością, Tata Wysłałem tę wiadomość w piątek, więc nie byłem zaskoczony brakiem

odpowiedzi przez cały weekend. Chociaż Megan miała u siebie komputer, wiedziałem, że pisanie do niej w sobotę lub niedzielę może być niebezpieczne – istniała szansa, że jej matka lub Robson wejdą do pokoju akurat w momencie, gdy będzie otwierała skrzynkę (może i byłem przewrażliwiony, ale nie chciałem zrobić niczego, by przerwać naszą korespondencję, nie wspominając już o przysporzeniu mojej córce kłopotów w domu). Stłumiłem więc w sobie tę pokusę i spędziłem dwa dni tak jak zwykle. Pobudka o ósmej, poranne zakupy i pisanie, obiad, wyjście z domu najpóźniej o pierwszej trzydzieści, kino, powrót do domu przed północą, popicie tabletki nasennej ziołową herbatą, sen... obowiązkowa pobudka o drugiej w nocy, kiedy Omar wytaczał się pijany z mieszkania (robił to co noc, bez wyjątków), szedł do toalety i głośno siusiał. Mimo że jego bezpardonowe załatwianie potrzeb fizjologicznych za każdym razem wyrywało mnie ze snu, dzięki zopiklonowi miałem pewność, że po kilku minutach znowu zasnę. Dlatego też codziennie dziękowałem hotelowemu lekarzowi za to, że przepisał mi aż sto dwadzieścia tabletek tego mocnego leku. Każdego ranka dokonywałem też czarującego odkrycia – bałagan pozostawiony w toalecie przez Omara. Po wielu tygodniach sprzątania po nim w końcu poczułem, że mam dosyć. Wydarzyło się to po ostatniej wiadomości od Megan, kiedy natknąłem się na wielką kałużę moczu na podłodze. Powędrowałem prosto pod drzwi Omara i głośno w nie zastukałem. Otworzył dopiero po minucie, ubrany w zaplamione bokserki i koszulkę AC Milan, która z trudem zakrywała jego potężny bebech. – Co? – zapytał zaspanym głosem. – Muszę z tobą porozmawiać – odparłem. – Ty ze mną? Po co? – Chodzi o stan, w jakim zostawiasz toaletę. – Zostawiam toaletę? – zapytał nieco ostrzej. Postarałem się, żeby mój głos zabrzmiał spokojnie. – Posłuchaj, musimy dzielić toaletę... – Dzielimy toaletę? – zapytał, nagle rozwścieczony. – Używamy tej samej toalety o różnych porach... – Chcesz, żebyśmy robili to jednocześnie? – Proszę tylko, żebyś podnosił deskę, kiedy sikasz, i zawsze spuszczał wodę i używał szczotki do czyszczenia, kiedy... – Pieprz się – powiedział i zatrzasnął drzwi. I tak właśnie skończyła się podjęta przeze mnie próba dyplomatycznego

rozwiązania problemu. Następnego ranka znalazłem mocz Omara wszędzie... nie tylko na desce klozetowej i ścianach toalety, ale też na moich drzwiach. Po raz pierwszy od dnia przeprowadzki pofatygowałem się do biura Sezer Confection. Pan Twardziel wpuścił mnie z niezadowoloną miną. Monsieur odwrócił wzrok, kiedy do niego mówiłem. Innymi słowy, wszystko było po staremu. – Czyżby miał pan jakiś problem? – zapytał Sezer. Wyjaśniłem mu, co się stało. – Może to kot – zasugerował. – Jasne. – Przyleciał na zaczarowanym dywanie i akurat miał pełny pęcherz. To był Omar. – Ma pan na to jakiś dowód? – Kto inny nasikałby mi na drzwi? – Nie jestem Sherlockiem Holmesem. – Musi pan porozmawiać z Omarem – powiedziałem. – Jeśli nie będę miał dowodu, że to jego mocz znalazł się na pańskich drzwiach... – Czy przynajmniej może pan kazać komuś to sprzątnąć? – Nie. – Jako zarządca budynku z pewnością... – Sprzątamy korytarze. Pilnujemy, żeby éboueurs codziennie wywozili śmieci, ale jeśli nasika pan na drzwi... – Ja tego nie zrobiłem. – Tak pan twierdzi, ale – jak już mówiłem – skoro nie ma pan dowodów, muszę założyć... – Mniejsza z tym – powiedziałem i zacząłem iść w stronę drzwi. – I jeszcze jedno – odezwał się Sezer. – Dowiedziałem się czegoś o Adnanie. Zatrzymałem się i odwróciłem. – Czego? – zapytałem. – Tak jak podejrzewałem, w zeszłym miesiącu został aresztowany, kiedy tylko opuścił pokład samolotu w Istambule. Zawieźli go do Ankary na oficjalne odczytanie wyroku – pod jego nieobecność został uznany za winnego stawianych mu zarzutów. Dostał piętnaście lat. Usłyszałem swój własny głos, mówiący: to nie moja wina i natychmiast pożałowałem tego komentarza. Sezer złożył dłonie i zapytał z uśmiechem:

– A kto powiedział, że pańska? Tego dnia sam umyłem drzwi, ściany toalety i po raz kolejny wyszorowałem muszlę klozetową do czysta. W nocy, gdy już Omar się załatwił, nie mogłem ponownie zasnąć. Chociaż starałem się logicznie wytłumaczyć, co się stało – Adnan uciekał od wielu lat i po prostu miał szczęście, że uniknął kontroli aż do tamtego ranka, kiedy po mnie przyjechał. To było nie do wybaczenia. Po raz kolejny zrujnowałem komuś życie. Istnieje tylko jedno lekarstwo na bezsenność: praca. Wpadłem w szał pisania. Przed świtem miałem gotowych pięć stron. Co prawda były to dopiero początki – strona trzydziesta piąta (książki, która zapowiadała się na bardzo grubą) – ale mój bohater, Bill, miał już dziewięć lat i przysłuchiwał się alkoholowym kłótniom swoich rodziców w kuchni ich domu w New Jersey. Właśnie opisywałem tę scenę – i byłem cholernie z siebie dumny – kiedy nagle zauważyłem wodę wyciekającą z niewielkiej szafki pod zlewem. Na zdartym linoleum zdążyła utworzyć się mała kałuża. Wstałem od biurka, podszedłem do szafki i otworzyłem ją. Natychmiast odkryłem przyczynę wycieku: odkleił się kawałek taśmy przyklejonej do jednej z rur. Na dnie szafki znajdowało się kilka poluzowanych płytek, na których leżała stara rolka taśmy izolacyjnej. Podniosłem ją razem z płytką, spod której wyjrzał kawałek plastiku. Pociągnąłem i odkryłem niewielką reklamówkę ukrytą w bezceremonialnie wydrążonej dziurze w podłodze. W środku znajdowały się ciasno zwinięte pliki banknotów. Było ich około dwudziestu, a każdy zabezpieczony gumką. Rozpakowałem pierwszy zwitek, złożony z dwudziestu banknotów o nominale pięć, dziesięć oraz dwadzieścia euro i policzyłem: było ich dokładnie dwieście. Rozwinąłem drugi plik: trzydzieści banknotów o wartości niemal tysiąca euro. Kolejny plik, te same nominały. Kiedy wreszcie rozpakowałem wszystkie zwitki i rozłożyłem pieniądze na linoleum, zorientowałem się, że patrzę na cztery tysiące euro. Niebo na zewnątrz powoli zaczynało się rozwidniać. Ostrożnie zwinąłem wszystkie banknoty i schowałem je z powrotem do reklamówki, a następnie wepchnąłem ją do dziury i przykryłem luźną płytką. Dopiero później oderwałem kawałek taśmy i zakleiłem przeciekającą rurę. Uporawszy się z tym, wstałem, zrobiłem sobie kawę, usiadłem za biurkiem, wlepiłem wzrok w brudne okno i uzmysłowiłem sobie, że oto stanąłem przed poważnym moralnym dylematem. Cztery tysiące euro. Przy moim aktualnym poziomie wydatków, mógłbym za nie spędzić w Paryżu prawie cztery dodatkowe miesiące. Wiedziałem, że

przemilczenie mojego znaleziska nie będzie trudne, szczególnie że Adnan siedział za kratkami w Ankarze. Lecz jeśli nie puszczę pary z ust i dostanę te cztery dodatkowe miesiące – co mnie wtedy czeka? Jeszcze większe poczucie winy. Zapewne pogodziłbym się z tą myślą, ale nie zamierzałem do tego dopuścić. Skończyłem pić kawę, sięgnąłem po notes i napisałem krótki list: Drogi m. Sezer, Chciałbym nawiązać kontakt z żoną Adnana, żeby dowiedzieć się, jak dokładnie wygląda jego sytuacja. Może dysponuje Pan jej adresem domowym lub mejlowym? Amicalement[25] I dopisałem swoje imię. Zszedłem na dół i umieściłem list w skrzynce Sezer Confection. Następnie wróciłem do pokoju, zasłoniłem roletę, nastawiłem budzik, zdjąłem ubranie i w końcu położyłem się do łóżka. Spałem aż do trzynastej. Po przebudzeniu zauważyłem, że ktoś wsunął mi pod drzwi skrawek papieru zapisany drobnym pismem: Żona Adnana nazywa się Mme. Z. Pafnuk. Jej adres mejlowy to: [email protected]. Wie, kim pan jest i co się stało. List nie był podpisany. Monsieur Sezer nie przepuścił żadnej okazji, żeby wbić mi szpilę. Poszedłem do kina. Wracając po zmierzchu do mojego quartier, zatrzymałem się w kawiarence internetowej. W skrzynce czekała na mnie tylko jedna wiadomość. Harry, Szkolna bibliotekarka zauważyła, że Megan spędza przy komputerze podejrzanie dużo czasu. Kiedy zapytała ją, co robi, Megan odpowiedziała, że szuka czegoś w internecie, ale sprawiała wrażenie

zdenerwowanej. Bibliotekarka poinformowała dyrektora, który zadzwonił do mnie w obawie, że nasza córka wplątała się w niestosowną wymianę mejli z kimś poznanym w sieci. Kiedy wróciła do domu, kazałam jej natychmiast powiedzieć prawdę. Odmówiła, więc zażądałam, żeby otworzyła przy mnie swoją skrzynkę. Wtedy odkryłam wszystkie wiadomości od Ciebie, które skwapliwie zachowała. Twoje próby wślizgnięcia się z powrotem do jej życia i odgrywania troskliwego tatusia są po prostu obrzydliwe, a twoje żałosne próby demonizowania mnie zasługują na pogardę. Za swoją tragedię możesz obwiniać wyłącznie jedną osobę – siebie. Wczoraj wieczorem odbyłam z Megan długą rozmowę, podczas której szczegółowo wyjaśniłam jej, dlaczego ta Twoja studentka się zabiła. Większość tej historii już znała, ponieważ koledzy ze szkoły nie przestali jej prześladować. Nie wiedziała jednak, w jak obrzydliwy sposób obszedłeś się z tą biedną dziewczyną. Megan nie chce mieć z tobą już nic wspólnego, więc nie pisz do niej więcej. Zaręczam Ci, że i tak nie odpisze. I jeszcze jedno: jeśli znowu spróbujesz się skontaktować z Megan, podejmę prawne kroki, byś otrzymał zakaz zbliżania się do niej na odległość mniejszą niż mila. Nie kłopocz się odpisywaniem na ten list. Skasuję Twoją odpowiedź, nie czytając jej. Susan Kiedy skończyłem czytać, byłem tak roztrzęsiony, że musiałem przytrzymać się biurka, na którym stał komputer. Nie wiedziała jednak, w jak obrzydliwy sposób obszedłeś się z tą biedną dziewczyną. Kolejne kłamstwo, i to spreparowane przez Robsona w ramach kampanii mającej na celu zdyskredytowanie mnie. Megan nie chce mieć z tobą już nic wspólnego. Przycisnąłem palce do oczu, ze wszystkich sił starając się nie rozpłakać. Kiedy w końcu doszedłem do siebie, oderwałem ręce od twarzy i zobaczyłem, że brodaty młodzieniec za barem uważnie mi się przygląda. Kiedy nasze spojrzenia się skrzyżowały, odwrócił wzrok, zawstydzony tym, że przyłapał mnie w takim stanie. Otarłem oczy i podszedłem do kontuaru. – Napije się pan czegoś? – zapytał. – Poproszę espresso – odparłem.

– Kolejne złe wiadomości? Kiwnąłem głową. – Może wkrótce sprawy przybiorą lepszy obrót. – Nie tym razem. Skończył robić kawę i postawił przede mną filiżankę. Następnie sięgnął po butelkę szkockiej i nalał mi kieliszek. – Niech pan to wypije – powiedział. – Dziękuję. Wlałem whisky do gardła. Poczułem pieczenie i niemal natychmiastowy efekt ukojenia. Po wypiciu następnej kolejki, którą mi nalał, zapytałem: – Czy mówi pan po turecku? – Dlaczego to pana interesuje? – Bo potrzebuję osoby, która napisałaby dla mnie wiadomość w tym języku. – Jaką wiadomość? – Prywatną. – Nie jestem tłumaczem. – To tylko trzy linijki tekstu. Cisza. Widziałem, jak taksuje mnie wzrokiem, zastanawiając się, dlaczego musiałem do kogoś napisać po turecku. – Jak masz na imię? – zapytał. Odpowiedziałem, wyciągając dłoń w jego stronę. – Jestem Kamal – powiedział. – A to tłumaczenie... naprawdę jest takie krótkie? – Tak. Podał mi notes. – Niech ci będzie. Pisz. Podniosłem ogryzek ołówka leżący na notesie i napisałem po francusku zawoalowaną treść wiadomości, którą układałem w głowie, odkąd przebudziłem się dzisiaj po południu: Szanowna Pani Pafnuk, Jestem nowym lokatorem kawalerki, w której kiedyś mieszkał Adnan. Zastanawiałem się, czy nie zostawił w niej czegoś, co chciałaby Pani odzyskać. Proszę go serdecznie ode mnie pozdrowić i przekazać, że jestem bardzo wdzięczny za życzliwość, jaką mi okazał. Często o nim

myślę i jeśli potrzebuje Pani pomocy, chętnie jej udzielę. Z wyrazami szacunku, Poniżej napisałem swój adres mejlowy. Zwróciłem notes facetowi z brodą, który spojrzał na wiadomość i powiedział: – Tu jest pięć linijek, a nie trzy. – Posłał mi ledwie zauważalny uśmiech. – Masz adres? Podałem mu skrawek papieru, który wsunięto mi pod drzwi. – W porządku – rzucił. – Zajmę się tym. Podszedł do komputera, a po kilku minutach skończył pisać i oznajmił: – Wysłane. – Ile jestem ci winien? – Euro za kawę. Whisky była na koszt firmy. – A za tłumaczenie? – Nic. – Jesteś pewien? – Znałem Adnana. Poczułem się nieswojo. – Nie przejmuj się – powiedział cicho. – Wiem, że to nie była twoja wina. Nie zmieniało to faktu, że czułem się winny. Miałem ochotę zaryzykować i wysłać Megan jeszcze jedną wiadomość, ale pomyślałem, że w tej sytuacji natychmiast powiedziałaby o tym matce, a wtedy Susan spełniłaby swoją groźbę i postarała się o zakaz zbliżania do córki. Nie mając pieniędzy na walkę w sądzie, straciłbym szansę na jakikolwiek kontakt z Megan... Lepiej od razu porzuć wszelką nadzieję. Twoja była żona postarała się, żeby Megan znienawidziła cię raz na zawsze. Przez kilka następnych dni czułem się tak, jakby spowijała mnie mgła rozpaczy. Zajmowałem się tym, co zwykle, ale smutek niemal ścinał mnie z nóg, kiedy uświadamiałem sobie, że na zawsze straciłem kontakt ze swoją córką. Codziennie sprawdzałem pocztę, wmawiając sobie, że Megan wcale nie musiała posłuchać matki i mogła zaryzykować próbę odpisania, jednak za każdym razem skrzynka była pusta... Aż w końcu, mniej więcej po tygodniu, znalazłem w niej odpowiedź od pani Pafnuk, napisaną po turecku. Kamal przetłumaczył ją.

Drogi Panie Ricks, Pańska wiadomość bardzo mnie ucieszyła, podobnie jak Adnana, którego wczoraj odwiedziłam. Powiedział, że warunki w więzieniu są straszne i jedyne co może zrobić, to starać się nie zwariować i patrzeć, jak czas przecieka mu przez palce. Przesyła Panu serdeczne pozdrowienia i wyrazy przyjaźni oraz prosi, by rozejrzał się Pan uważnie po pokoju i poszukał schowka, w którym Adnan umieścił coś szczególnego. Zresztą i tak ma wrażenie, że już Pan go znalazł i poznał jego zawartość, ale z wiadomych względów jest Pan ostrożny. Proszę skontaktować się ze mną ponownie drogą mejlową i poinformować mnie, czy znalazł Pan to, co Adnan ma nadzieję, że Pan znalazł. Powtórzę raz jeszcze: mój mąż pragnie Panu serdecznie podziękować i przesłać braterskie pozdrowienia. Z wyrazami szacunku, Mme Z. Pafnuk Kiedy Kamal skończył czytać treść mejla na głos, zacisnął usta i powiedział: – Najwyraźniej wynajęła wioskowego skrybę, żeby to za nią napisał. – Skąd wiesz? – zapytałem. – Adnan powiedział mi, że jego żona jest ledwie piśmienna. Przychodził tu dwa razy w tygodniu, żeby wysłać do niej mejla, i zawsze dyktował mi to, co chciał jej przekazać, bo sam również nie radził sobie najlepiej z czytaniem i pisaniem. – A więc tutaj to ty jesteś lokalnym skrybą? – Jeśli prowadzi się kawiarenkę internetową w quartier takim jak to, często trzeba pisać wiadomości w czyimś imieniu. Ale za rok o tej porze tego interesu już tutaj nie będzie. Za dziewięć miesięcy kończy się nam umowa najmu i jestem pewien, że właściciel budynku dwukrotnie podniesie czynsz, ponieważ nasz quartier się zmienia – z powrotem napływają do niego Francuzi. – Bogaci Francuzi? – zapytałem. – Bien sûr, tak zwani bobos. Wykupują wszystkie lofty w dziesiątej dzielnicy i niebotycznie podnoszą ceny nieruchomości. Możesz być pewien, że za półtora roku w miejscu tej café znajdziesz elegancką restaurację albo sklep z drogimi mydłami, a za dwa lata jedyni Turcy, których tutaj spotkasz, będą kelnerami. – Co wtedy zrobisz? – Jakoś sobie poradzę, comme d’habitude. Chcesz odpowiedzieć na jej

wiadomość? – Tak – odparłem, po czym sięgnąłem po leżący obok komputera notes i napisałem: Droga Pani Pafnuk, Znalazłem to, co zostawił w mieszkaniu Adnan. Jak mam to Pani przesłać? Z wyrazami szacunku Podałem notatkę Kamalowi. – Ile pieniędzy znalazłeś? – zapytał. – Skąd wiesz, że chodzi o pieniądze? – Nie martw się. Nie przyjdę w nocy do twojego pokoju, nie ogłuszę cię młotkiem i ich nie zabiorę. – Miło z twojej strony. – Czy to było dużo pieniędzy? – Tak, sporo. Przyjrzał mi się z uwagą. – Jesteś człowiekiem honoru – powiedział. – Nie – odparłem. – Nie jestem. Dwa dni później otrzymałem odpowiedź od pani Pafnuk. Poprosiła, żebym przesłał tę rzecz przekazem telegraficznym Western Union do oddziału w Ankarze. W niedzielę odwiedzi Adnana i wtedy będzie mogła ją odebrać. Po przetłumaczeniu mejla Kamal powiedział: – Jeden z oddziałów Western Union znajduje się na bulwarze de la Vilette, niedaleko stacji metra Belleville. – Zaraz tam pójdę. – No dalej, powiedz mi, ile pieniędzy znalazłeś. Zawahałem się. – W porządku, nie mów. Po prostu byłem ciekawy. – Cztery kawałki – odparłem. Gwizdnął przez zęby. – Musisz być bardzo bogaty, skoro zdecydowałeś się poinformować żonę Adnana o takiej gotówce... – Gdybym był bogaty – przerwałem mu – nie mieszkałbym w chambre de

bonne na rue de Paradis. – Celna uwaga – odparł Kamal. – W takim razie musisz być głupcem. Uśmiechnąłem się. – I to skończonym – powiedziałem. Wróciłem do pokoju, przykucnąłem obok zlewu, zdjąłem płytkę i wyciągnąłem ze skrytki plastikową reklamówkę, a następnie wypchałem zwitkami pieniędzy wszystkie kieszenie dżinsów i skórzanej kurtki. Czułem się jak diler narkotyków. Było około piątej po południu. Zapadał wieczór, a ja pokonywałem ulice szybkim krokiem, bojąc się, że w każdej chwili może mnie spotkać groteskowa sytuacja, w której pierwszy spotkany w Paryżu rabuś wygra los na loterii, wybierając na swoją ofiarę właśnie mnie. Szczęście dopisywało mi jednak przez całą drogę na bulwar de la Vilette. Pracująca w niewielkim oddziale Western Union urzędniczka – czarnoskóra, o niewzruszonej twarzy i podejrzliwych oczach – nie odezwała się słowem, kiedy wyciągałem z kieszeni kolejne zwitki banknotów. Dopiero kiedy policzyła pieniądze, poinformowała mnie, że koszt przesłania czterech tysięcy euro do Ankary wyniesie sto dziesięć euro i zapytała, czy ma odliczyć tę kwotę od rzeczonych czterech tysięcy. Chciałem, żeby to zrobiła, ale... – Nie – powiedziałem. – Zapłacę osobno. Po załatwieniu sprawy w Western Union wróciłem do kawiarenki Kamala i poprosiłem, żeby przesłał pani Pafnuk numer referencyjny, którego potrzebowała, by odebrać pieniądze. Kiedy skończył, wrócił za bar, sięgnął po butelkę szkockiej whisky Johnnie Walker i powiedział: – Wypijmy za twoją uczciwość i głupotę. Przez następną godzinę opróżniliśmy ją niemal w całości. Minęło bardzo dużo czasu, odkąd przy jednym posiedzeniu wypiłem tak dużo alkoholu – i poczułem się naprawdę dobrze. Kamal opowiedział mi, że urodził się w Istambule, ale przyjechał do Paryża trzy dekady temu, jako pięciolatek. – Moi rodzice byli legalnymi imigrantami, więc władze nie robiły nam najmniejszych problemów, ale zostałem zapisany od razu do francuskiej szkoły w Saint-Denis, i wtedy zaczął się prawdziwy koszmar. Nie mówiłem ani słowa w tym języku. Na szczęście połowa dzieci w tej szkole znajdowała się w podobnej sytuacji. Szybko nauczyłem się francuskiego, bo nie miałem wyboru. A teraz... teraz mam nawet francuski paszport. – Ale czy jesteś Francuzem?

– Tak się postrzegam, ale w ich oczach w dalszym ciągu jestem immigré. Tu zawsze będziesz obcym, jeśli nie urodziłeś się we Francji. Sytuacja tutaj wygląda inaczej niż w Londynie, gdzie każdy jest obcy, nawet Anglicy, więc miasto przypomina wielki kocioł. W Paryżu Francuzi trzymają się z Francuzami, Afrykanie z Afrykanami, a Turcy z Turkami. Tant pis. Przestałem się tym przejmować. Tak tu już jest. Nie ujawnił zbyt wielu informacji na swój temat. Miał żonę, dwójkę małych dzieci, ale wspomniał o nich jakby mimochodem, a kiedy spytałem o ich imiona, natychmiast zmienił temat, wracając do mnie. W ten sposób dowiedział się, czym zajmowałem się w Stanach i o moim niedawno zakończonym małżeństwie. – Kim była ta druga kobieta? – zapytał. – To długa historia. – A gdzie teraz jest? – To kolejna długa historia. – Jesteś bardzo skryty. – Podobnie jak ty. Kamal uśmiechnął się półgębkiem, a później zapytał: – Czym się teraz zajmujesz? – Staram się być pisarzem. – Można na tym zarobić? – Ani trochę. – W takim razie jak wiążesz koniec z końcem? – Z trudem. Za sześć tygodni skończą mi się pieniądze. – A co później? – Nie mam pojęcia. – Szukasz pracy? – Nie mam carte de séjour, a Amerykanom jest tu bardzo trudno uzyskać pozwolenie na pracę. – Mógłbyś popytać na różnych uniwersytetach i w college’ach. Nie mógłbym, bo wtedy zaczęliby wokół mnie węszyć i domagać się referencji od uczelni, na której wykładałem przez ostatnich dziesięć lat. A gdyby dowiedzieli się o tym, co się stało... – To raczej niemożliwe – odparłem. – Rozumiem. – Sięgnął po papierosy. – A więc znalazłeś się w nieciekawym położeniu?

– Można tak powiedzieć. – To może... byłbyś zainteresowany pracą? – Jak już mówiłem, jestem nielegalnym... – Nie szkodzi. – Dlaczego? – Bo praca, którą ci proponuję, też jest nielegalna.

[20] Paryskie

życie.

[21] Piekarnia. [22] Szynka. [23] Bohater

powieści Saula Bellowa, uznanego amerykańskiego pisarza i laureata Nagrody Nobla, zatytułowanej Przypadki Augiego Marcha; sierota bez grosza przy duszy, dorastający w Chicago, w okresie wielkiego kryzysu (przełom lat 20. i 30. XX wieku). [24] Powieść

o formowaniu – gatunek powstały w Niemczech w czasie, w którym autor przedstawia psychologiczne, moralne i społeczne kształtowanie się osobowości głównego bohatera. [25] Z

wyrazami sympatii.

7

Praca okazała się bardzo prosta. – Chodzi o posadę nocnego stróża – wyjaśnił Kamal. – Przychodzisz do biura, siadasz, czytasz, piszesz, możesz sobie nawet przynieść radio lub telewizor, jeśli chcesz. Zjawiasz się o północy, wychodzisz o szóstej rano. To wszystko. – To nie może być wszystko – odparłem. – Musi być coś więcej... – Nic, poza tym, co powiedziałem. – Czym się zajmuje ta firma? – Nie powinno cię to obchodzić. – A więc ten interes jest całkowicie nielegalny? – Jak już mówiłem, nie powinno cię to obchodzić. – Czy chodzi o narkotyki? – Nie. – Broń palną? – Nie. – Handel żywym towarem? – Nie. – Broń masowego rażenia? – Interes, o którym rozmawiamy, to nic więcej jak tylko interes. Ponieważ jednak nie chcę, żebyś zamęczał mnie pytaniami na ten temat, będzie prościej, jeśli nie będziesz o nim nic wiedział. – A jeśli wpadnie policja? – Nic takiego się nie przydarzy. Policja nie ma pojęcia o jego istnieniu. – Dlaczego więc potrzebujecie – czy raczej oni potrzebują – nocnego stróża? – Potrzebują i już. Posłuchaj, przyjacielu, jeśli masz wątpliwości, nie musisz przyjmować mojej oferty – chociaż zarobiłbyś trzysta euro za sześcionocny tydzień pracy. – Płacą pięćdziesiąt euro za noc? – Twoje zdolności matematyczne są imponujące. Wychodzi trochę więcej niż

osiem euro za godzinę, a nie ma tam nic do roboty, poza siedzeniem za biurkiem, podnoszeniem słuchawki domofonu podczas tych rzadkich okazji, gdy ktoś zjawi się przed wejściem, i wpuszczeniem tej osoby do środka. To wszystko. Naturalnie to nie mogło być wszystko. Wiedziałem, że w tej propozycji jest coś bardzo nieczystego. Byłem przekonany, że jeśli ją przyjmę, mogę wpakować się w sytuację niebezpieczną lub taką, przez którą w przyszłości trafię za kratki. Ale owładnęła mną ponura, lecz jednocześnie kojąca myśl: to i tak nie ma znaczenia. Kiedy tracimy wszystko, co kiedyś było dla nas ważne, jaki jest sens zamartwiania się tym, że wpadamy w jeszcze większe gówno? To i tak nie ma znaczenia. Cóż za wyzwalająca myśl! Nic nie ma znaczenia, więc wszystko można zaryzykować. Szczególnie kiedy potrzebuje się pieniędzy. – Wolałbym sześćdziesiąt pięć euro za noc – oznajmiłem. Na twarzy Kamala pojawił się półuśmiech. Przejrzał mnie. – Nie wątpię – odparł. – Naprawdę nie mogę przyjąć tej pracy za mniej. – Przyjmiesz ją, niezależnie od wszystkiego – powiedział. – Nie bądź taki pewny. – Przyjmiesz ją, bo jesteś zdesperowany. Nie powiedział tego triumfująco, ani z wrogością, po prostu stwierdził fakt. Nie odezwałem się słowem. Kamal napełnił moją szklankę. Whisky gładko spłynęła po gardle uprzednio znieczulonym połową butelki Johnniego Walkera. – Nie przejmuj się tak. – Zapalił papierosa. – Nie zdawałem sobie sprawy, że się przejmuję. – Cały czas to robisz. Idź do domu, odeśpij whisky i wróć jutro o osiemnastej. Będę miał dla ciebie wieści. Wróciłem wieczorem, tak jak mi polecił. Kiedy wszedłem, Kamal rozmawiał przez telefon, ale zaprosił mnie gestem do komputera. W skrzynce czekała na mnie jedna wiadomość, przysłana przez żonę Adnana. Kamal przetłumaczył mi ją, kiedy skończył rozmawiać. Drogi Panie Ricks, Pieniądze dotarły dziś rano. Byłam zaskoczona wysokością kwoty. Raz jeszcze przesyłam Panu stokrotne podziękowania za to, że mi je pan przesłał. Ocalił nam Pan życie, i to dosłownie. Niech Bóg błogosławi Pana i tych, którzy są Panu bliscy.

Nikt nie jest mi bliski. – Zrobiłeś dobrą rzecz – powiedział Kamal – a dobre uczynki są zawsze wynagradzane. – Nie zawsze. – Straszny z ciebie cynik, ale w tym przypadku akurat tak. Dostaniesz swoje sześćdziesiąt pięć euro za noc, chociaż szef był z początku niechętny. – Kim jest szef? – To również nie powinno cię obchodzić. – W porządku – rzuciłem. – Kiedy zaczynam? – Dziś w nocy, jeśli ci to pasuje. – Jasne. – Bądź tu o wpół do dwunastej. Zaprowadzę cię na miejsce. – Czy to daleko stąd? – Nie. – W jaki sposób otrzymam zapłatę? – Każdego dnia po godzinie trzynastej będzie tu na ciebie czekała koperta. Pracę kończysz o szóstej, więc będziesz mógł odebrać pieniądze, kiedy się wyśpisz. A tak przy okazji, szef powiedział, że musisz pracować tylko sześć nocy w tygodniu, ale gdyby zależało ci na siódmej... – Zależy. – Załatwione. – Czy mogę przynieść do pracy laptopa i książki? – Oraz radio i wszystko, co pozwoli ci zabić czas. Uwierz mi, że nie będziesz miał zbyt wiele do roboty. Po wyjściu od Kamala, poszedłem do sklepu na Faubourg Saint-Martin i wydałem trzydzieści euro na niewielkie tranzystorowe radio. Wróciłem do pokoju, otworzyłem puszkę zupy, odkroiłem kawałek sera oraz kilka kromek chleba i zjadłem prostą kolację, słuchając w radiu koncertu Berga i Beethovena. Później zaparzyłem czajnik kawy i wypiłem wszystko. Zapowiadała się długa noc. Kiedy ponownie zjawiłem się w kawiarence internetowej, miałem ze sobą torbę z laptopem, radiem, notesem i piórem oraz egzemplarzem powieści Simenona, Trois chambres à Manhattan, którą czytałem po francusku. Kamal akurat zamykał lokal. Sięgnął za bar i wyjął stamtąd dwie duże butelki wody Evian.

– Przydadzą ci się – powiedział. Przeszedł wzdłuż komputerów, upewniając się, że wszystkie są wyłączone, a później zgasił światła. Wyszliśmy na zewnątrz. Zasunął duże stalowe rolety, wyciągnął klucze, spiął je potężną kłódką i gestem kazał mi pójść ze sobą w dół rue de Petites Écuries. – Nie mamy daleko – oznajmił. Na końcu ulicy skręciliśmy w rue du Faubourg Poissonnière. Przeszliśmy przez nią, mijając salon z męską odzieżą. Dobrze znałem tę uliczkę, ponieważ znajdowała się tuż za rogiem budynku, w którym mieszkałem. Pewnego razu kupiłem ociekającą tłuszczem kanapkę w miejscowym barze souvlaki[26] (i przeżyłem jej konsumpcję), a nawet pozwoliłem sobie na zjedzenie obiadu za siedem euro w sąsiadującej z nim niewielkiej traiteur asiatique[27], która składała się zaledwie z czterech stolików. Nie zauważyłem jednak maleńkiego przejścia nieopodal, oddalonego jakieś trzy metry od ulicy. Prowadząca do drzwi boczna uliczka była tak wąska, że mężczyzna mierzący sto centymetrów w pasie miałby problem z przeciśnięciem się. Na końcu znajdowały się metalowe drzwi, nad którymi wisiała niewielka kamera i reflektor punktowy oświetlający teren przed wejściem. Na ścianie był umieszczony domofon składający się z klawiatury numerycznej i głośnika. Kamal wybrał sześć cyfr i jednocześnie odezwał się do mnie: – Kod to: 163226. Zapamiętaj. Nie zapisuj. – Dlaczego mam go nie zapisywać? – Ponieważ nie chcę, żebyś to robił. 1–6–3–2–2–6. Zapamiętałeś? Powtórzyłem cyfry dwukrotnie na głos, żeby mieć pewność, że wryły mi się w pamięć. – Dobrze – powiedział Kamal, kiedy drzwi się otworzyły. Weszliśmy do korytarza oświetlonego pojedynczą gołą żarówką. Ściany były betonowe, podobnie jak podłoga. Przed nami znajdowała się klatka schodowa, a w odległości kilku metrów kolejne metalowe drzwi, zza których dobiegał niski, buczący odgłos – jakiejś maszyny? a może raczej maszynerii? – przerywany od czasu do czasu czyimś podniesionym głosem. Dźwięk był jednak przytłumiony. Nadstawiłem uszu, lecz wtedy Kamal położył mi dłoń na ramieniu i powiedział: – Schodami na górę. Schody prowadziły do kolejnych metalowych drzwi, zamkniętych na dwa zamki. Kamal musiał się zaprzeć całym ciałem, żeby je otworzyć. Weszliśmy do

niewielkiego pokoju, którego betonowe ściany, podobnie jak te w korytarzu, były niepomalowane. Pomieszczenie miało trzy na trzy metry, a jego jedyne umeblowanie stanowiło obite metalem biurko i krzesło z prostym oparciem. Na jednym rogu biurka stał monitor wyświetlający szary obraz z kamery wiszącej przed wejściem. Obok monitora znajdował się głośnik i klawiatura. W pokoju znajdowało się dwoje drzwi. Pierwsze były otwarte i prowadziły do staroświeckiej francuskiej toalety, z której można było korzystać wyłącznie na stojąco, ewentualnie należało ukucnąć. Toaleta również nie była pomalowana i brakowało w niej światła. Drugie drzwi były drewniane i zamknięte na zasuwkę. W pokoju nie było okien, a jedyny grzejnik, jaki się tu znajdował, nie dawał zbyt wiele ciepła. – Myślisz, że będę tu pracował? – zapytałem. – To już zależy od ciebie. – Ten pokój to nora – zimna i kiepsko oświetlona. – Grzejnik można podkręcić. – Będę potrzebował dodatkowego źródła ciepła. – W porządku, możesz kupić grzejnik elektryczny... – I lampę na biurko. – Niech będzie. Zaczniesz od zaraz? Rozejrzałem się po pokoju, myśląc: Szukali żywego trupa do pracy nadającej się wyłącznie dla żywego trupa, a ja wydałem mu się idealnym kandydatem. – W porządku, zacznę już dziś, ale potrzebuję trochę pieniędzy, żebym mógł jutro kupić potrzebne rzeczy. – Jeśli chcesz pomalować pokój, będziesz to musiał zrobić w godzinach pracy. – Żaden problem, ale czy to znaczy, że za dnia ten pokój jest nieużywany? Nie macie tutaj dziennego stróża? – Nie powinno cię to interesować – powiedział, wyciągając z kieszeni gruby plik pieniędzy. Wyjął z niego trzy bank noty o nominale pięćdziesięciu euro. – To powinno wystarczyć na farbę, pędzle, grzejnik i lampę. Tylko przynieś rachunki. Szef jest drobiazgowy w kwestii wydatków. – Zapalił papierosa i mówił dalej: – Oto jak będzie wyglądała twoja praca. Zjawiasz się tu codziennie o północy i wchodzisz do środka. Kiedy już znajdziesz się w pokoju, zamykasz za sobą drzwi na kłódkę i przez najbliższe sześć godzin robisz, co chcesz, pilnując monitora. Jeśli zobaczysz, że ktoś plącze się bez celu przed wejściem, wciskasz 2–2 na klawiaturze, dając odpowiednim osobom sygnał, że mają nieproszonego gościa. Już oni zajmą się tym problemem. Jeśli ktoś naciśnie dzwonek domofonu,

usłyszysz jego dźwięk przez głośnik. Wtedy wybierzesz kombinację cyfr 1–1 i powiesz tylko jedno słowo: Oui? Jeśli w odpowiedzi usłyszysz: „Przyszedłem się spotkać z monsieur Monde”, to będzie znaczyło, że możesz tę osobę wpuścić do środka, naciskając na klawiaturze guzik Enter, który otwiera drzwi. Następnie wybierasz kombinację cyfr 2–3, dając do zrozumienia ludziom na dole, że ktoś do nich przyszedł. – A co wtedy zrobią ludzie na dole? – Przywitają swojego gościa. Jeśli ktoś zadzwoni i nie powie, że przyszedł się spotkać z monsieur Monde, wciskasz na klawiaturze 2–4. W ten sposób ludzie na dole będą wiedzieli, że ktoś niepożądany próbuje się dostać do środka, i również zajmą się tym problemem. – Wygląda na to, że ludzie na dole zajmują się głównie niechcianymi gośćmi. – Powtarzam po raz kolejny: to, co dzieje się na dole, nie powinno cię obchodzić – ani teraz, ani nigdy. Uwierz mi, przyjacielu, że tak będzie dla ciebie lepiej. – A gdyby policja jednak pojawiła się przed wejściem... – Żaden problem – powiedział, podchodząc do drzwi znajdujących się obok toalety i odsunął zasuwkę. – Te drzwi nigdy nie są zamknięte. Jeśli zobaczysz na monitorze policjantów, wychodzisz tędy. Z drugiej strony również znajduje się zasuwka – bardzo mocna, dzięki której zyskasz kilka minut potrzebnych na wyważenie drzwi. Zanim zdołają to zrobić, będziesz już poza budynkiem. Przejście za tymi drzwiami prowadzi do piwnicy, gdzie znajdują się kolejne drzwi do sąsiedniego budynku. Kiedy z niego wyjdziesz, znajdziesz się na rue Martel, o czym policja nie będzie miała pojęcia. – To jakieś szaleństwo – usłyszałem swój głos. – Więc nie przyjmuj tej pracy. – Przyrzeknij mi, że nic, co dzieje się tam na dole, nie jest tak moralnie naganne... – zacząłem. – Nikomu nie dzieje się tam krzywda – odparł. Zamilkłem, wiedząc, że muszę podjąć szybką decyzję. – Nie będę musiał spotykać się z nikim twarzą w twarz? – upewniłem się. – Zjawiasz się tu o północy i wychodzisz o szóstej. Siedzisz w tym pokoju. Nie opuszczasz go. Widzisz wchodzących ludzi wyłącznie na monitorze. Oni nie widzą ciebie. Wszystko w białych rękawiczkach. – W porządku – powiedziałem. – Zgadzam się.

– Świetnie – odparł Kamal. Powtórzył mi wszystkie kombinacje cyfr, które musiałem zapamiętać. Wręczając mi komplet kluczy, powiedział: – I jeszcze jedno: nie wolno ci tu przyjść przed północą ani opuścić pokoju później niż o szóstej. O ile nie zobaczysz na monitorze policji, musisz tu zostać punktualnie do godziny szóstej. – Bo inaczej zamienię się w dynię? – Coś w tym rodzaju. D’accord? – D’ac. – A więc wszystko jest dla ciebie jasne? – Tak – skłamałem. – Co do joty.

[26] Popularna

potrawa grecka, składająca się z kawałków mięsa (najczęściej ), czasem także warzyw nadzianych na szpadkę i upieczonych na grillu. [27] Azjatycka

knajpka.

8

Pierwszej nocy nic się nie wydarzyło. Włączyłem laptopa i zmusiłem się do pracy, choć moje oczy nie najlepiej tolerowały światło gołej żarówki. Skupiłem się na napisaniu pięciuset słów. Podkręciłem grzejnik. Niestety nic to nie dało. Wypiłem dwa litry wody Evian. Kilkakrotnie się wysiusiałem. Byłem wdzięczny naturze, że nie czuję potrzeby opróżnienia kiszek, bo nie potrafiłbym zrobić tego na stojąco. Przeczytałem fragment książki Simenona – ponurej, oszczędnie napisanej historii francuskiego aktora, który dochodzi do siebie po rozpadzie małżeństwa oraz poznaje blaski i cienie nocnego życia Nowego Jorku lat pięćdziesiątych. Około czwartej nad ranem opadłem z sił i w końcu zasnąłem na siedząco. Gwałtownie się przebudziłem, przerażony myślą, że mogłem przegapić coś na monitorze, ale pokazywał tylko plamę światła przy wejściu. Obraz był tak ziarnisty, jakby pochodził z innej ery. Miałem wrażenie, że przyglądam się przeszłości. Poczytałem jeszcze trochę. Przezwyciężyłem zmęczenie i nudę. Sporządziłem listę rzeczy, które zamierzałem kupić po południu, żeby doprowadzić to miejsce do porządku. Co chwila spoglądałem na zegarek, zaklinając go, by jak najszybciej pokazał szóstą. Kiedy wreszcie godzina wybiła, odsunąłem zasuwę, zgasiłem światło w pokoju, wyszedłem i zamknąłem za sobą drzwi. Zapaliłem światło na schodach. Kiedy zszedłem na dół, zatrzymałem się i przez chwilę nasłuchiwałem jakiegoś dźwięku zza potężnych stalowych drzwi na końcu korytarza. Cisza. Odsunąłem zasuwę frontowych drzwi. Na zewnątrz ciągle była noc. W powietrzu czuło się wilgoć potęgującą uczucie chłodu, który przeniknął mnie na wylot podczas tych sześciu godzin, jakie spędziłem w kiepsko ogrzanym betonowym pudełku. Zamknąłem drzwi, co chwila strzelając oczami na boki w obronie przed kimś, kto mógłby zajść mnie od tyłu i ogłuszyć. Na szczęście droga była wolna. Dokończyłem zamykanie drzwi i pospiesznie odszedłem. Nie spotkałem żadnych glin: ani mundurowych, ani tych ubranych w grube kurtki i kominiarki, czekających, aż będą mogli zamienić ze mną słówko. Rue du

Faubourg Poissonnière była pusta. Skręciłem w lewo i szedłem dalej, póki nie dotarłem do niewielkiej boulangerie przy rue Montholon. Oddaliłem się w ten sposób od własnej ulicy, ale nie przejmowałem się tym. Byłem głodny. Kupiłem dwie pains au chocolat i bagietkę. Jedną z bułek zjadłem w drodze do mojej chambre. Kiedy wreszcie znalazłem się w domu, wziąłem bardzo gorący prysznic, starając się nieco ogrzać. Później przebrałem się w koszulkę oraz spodnie od piżamy i zrobiłem sobie filiżankę gorącej czekolady. Smakowała cudownie, podobnie jak druga pain au chocolat. Opuściłem rolety i nastawiłem budzik na czternastą. Zasnąłem kilka chwil po tym, jak wślizgnąłem się do łóżka. Przespałem cały ranek, ani razu się nie budząc. Wstałem wczesnym popołudniem ze świadomością, że nie zobaczę łóżka aż do szóstej rano następnego dnia. Miałem jednak dużo do zrobienia, więc po dziesięciu minutach byłem już gotowy do wyjścia. Ku ogromnej uldze – jakaś paranoiczna część mnie zastanawiała się, czy rzeczywiście otrzymam zapłatę – w kawiarence internetowej czekała koperta z umówionymi sześćdziesięcioma pięcioma euro. – Gdzie jest Kamal? – zapytałem faceta za barem, cichego, ponurego mężczyznę pod trzydziestkę, z potężną brodą i siniakiem na czole, zdradzającym pobożnego muzułmanina, który kilka razy dziennie bije pokłony w kierunku Mekki. – Nie wiem – odparł. – Proszę mu powiedzieć, że odebrałem kopertę i podziękować w moim imieniu. Poszedłem do sklepu z farbami na Faubourg Poissonnière i kupiłem dwie duże puszki emulsji w kolorze złamanej bieli, wałek, pojemnik lakieru do drewna, pędzel i dużą butelkę terpentyny. Wolałbym zanieść je do mojego biura, ale musiałem się trzymać zasady nieprzychodzenia przed północą. Dwukrotnie wracałem do sklepu, żeby zabrać cały sprzęt, a kiedy już znalazł się w moim mieszkaniu, poszedłem do Kameruńczyka, który sprzedał mi materac i sprzęt kuchenny. Tak, mógł mi sprzedać grzejnik elektryczny, i to za szokująco niską cenę trzydziestu euro. Zaniesienie sprzętu malarskiego do mojego biura okazało się bardziej skomplikowane, niż myślałem. Przed wyjściem do pracy zrobiłem sobie mały spacer w okolice budynku, około godziny dwudziestej trzeciej, i odkryłem, że u wylotu uliczki znajduje się spora szczelina w murze wypełniona śmieciami i odchodami zwierząt (co wcale mi nie przeszkadzało) – nadawała się wprost

idealnie. Wróciłem z dwiema puszkami farby i kilkoma starymi gazetami. Kiedy schyliłem się, żeby wyłożyć papierem wnętrze otworu – nie chciałem pobrudzić swoich rzeczy szczurzym łajnem – ledwie zniosłem potworny smród fekaliów. Schowałem farbę do środka i wróciłem do swojego pokoju po kolejną partię sprzętu. Musiałem powtórzyć całą operację jeszcze raz, żeby wszystko znalazło się na swoim miejscu. Później usiadłem w barze przy rue da Paradis i napiłem się piwa, czekając, aż nadejdzie północ. Bar był obskurną norą. Stoliki pokrywał laminat, a za podniszczonym metalowym kontuarem stała francusko-turecka barmanka w obcisłych dżinsach wraz z wytatuowanym facetem, który pomagał jej obsługiwać gości. Z szafy grającej dobiegały dźwięki fatalnego francuskiego rocka, nad stołem pochylało się trzech ponurych mężczyzn, a na stołku przy barze rozwalił się jakiś grubas chłepczący mleczną substancję, która musiała na pewno zawierać alkohol (pastis? raki? Bailey’s Irish Cream?), bo koleś był zalany w trupa. Podniósł na mnie wzrok, kiedy podszedłem do baru, żeby zamówić piwo, i wtedy rozpoznałem w nim Omara. Po chwili zorientował się, kogo ma przed oczami, po czym natychmiast zaczął mi wymyślać. Najpierw po angielsku: pieprzony Amerykanin, pieprzony Amerykanin, pieprzony Amerykanin, później po francusku: Il apprécie pas comment je chie (nie podoba mu się sposób, w jaki sram). Następnie wyciągnął swój francuski paszport, zaczął wymachiwać mi nim przed nosem i wykrzykiwać: nie możesz mnie stąd deportować, dupku. W końcu przeszedł na mamrotanie do siebie po turecku i za cholerę nie mogłem go zrozumieć. Właśnie dopijałem piwo i zamierzałem się stamtąd zabrać, zanim Omar naprawdę się zdenerwuje, kiedy nagle położył głowę na barze i w połowie zdania stracił przytomność. Nie czekając na zamówienie, barmanka postawiła przede mną kolejne piwo. – Musisz być w porządku, skoro Omar cię nienawidzi. C’est un gros lard[28]. Podziękowałem i spojrzałem na zegarek. Pokazywał dwudziestą trzecią pięćdziesiąt trzy. Wypiłem swoje pression[29] w trzech łykach i wyszedłem z baru. Dokładnie o północy wszedłem w boczną uliczkę i otworzyłem bramę. Trzykrotnie wracałem do swojego tajnego schowka, żeby przenieść cały dobytek malarski do korytarza. Zajęło mi to mniej niż minutę. Zamknąłem za sobą zasuwę. Zza drzwi na końcu korytarza dobiegał ten sam mechaniczny szum, który słyszałem wczoraj. Zignorowałem go i poszedłem na górę. Chwilę później

cały sprzęt znalazł się w moim biurze, którego drzwi również zamknąłem na zasuwkę. Miałem przed sobą całą noc. Podłączyłem grzejnik do prądu. Włączyłem radio na stację Paris Jazz. Sprawdziłem monitor. Uliczka była pusta. Otworzyłem pierwszą puszkę farby i zabrałem się za malowanie. Tej nocy znowu nic się nie wydarzyło – poza tym, że pokryłem ściany pokoju dwiema warstwami farby, jednocześnie wykonując swoją „pracę”: co kilka minut zerkałem na ekran, sprawdzając, czy nikt nie kręci się przy wejściu. Nie zobaczyłem żywego ducha. Zanim się spostrzegłem, zegarek pokazywał piątą czterdzieści pięć i chociaż było oczywiste, że druga warstwa farby nie zdoła całkowicie pokryć szarej betonowej ściany, przynajmniej wiedziałem, że upłynęła kolejna noc. Spakowałem cały ekwipunek. Umyłem pędzle nad umywalką. Wyszedłem punktualnie o szóstej. Zaczerpnąłem kilka łyków paryskiego powietrza, idąc słabo oświetloną ulicą w stronę boulangerie. Tak jak wczoraj kupiłem dwie pains. Pierwszą zjadłem w drodze do domu, drugą po wzięciu prysznica z filiżanką gorącej czekolady. Później z pomocą zopiklonu odpłynąłem w próżnię na siedem godzin, dopóki o drugiej nie obudził mnie dźwięk budzika, zwiastujący rozpoczęcie nowego dnia. Tamtej nocy skończyłem malować ściany i oczyściłem drewniane meble. Wyszedłem o szóstej. Następnej nocy polakierowałem drewno. Po raz kolejny nie zauważyłem nikogo na monitorze. O szóstej wyniosłem z biura puste puszki i sprzęt i wyrzuciłem wszystko do stojącego na końcu uliczki kontenera. Kiedy obudziłem się tego popołudnia, poszedłem prosto do kafejki po odbiór wynagrodzenia i po raz trzeci za kontuarem stał Pan Brodacz z modlitewnym siniakiem na czole. – Nadal nie ma Kamala? – zapytałem. – Wyjechał. – Nic mi na ten temat nie wspominał. – Problemy rodzinne. – Czy zna pan jakiś numer, pod którym mógłbym się z nim skontaktować? – Dlaczego chce pan do niego dzwonić? – Polubiłem go. Dobrze nam się rozmawiało, a skoro ma jakieś problemy osobiste... – Nie można do niego dzwonić. Powiedział to nieznoszącym sprzeciwu tonem, który nie zachęcał do

zadawania dalszych pytań. Zabrałem więc swoją kopertę i na odchodnym zapytałem: – Chciałbym kupić jeszcze kilka rzeczy do biura. Mógłby pan przekazać tę informację swojemu szefowi? – Niech pan powie, czego potrzeba. – Małej lodówki i czajnika elektrycznego. Trudno tam przepracować całą noc bez kawy czy gorącej wody. Zależałoby mi też na dywanie. Od tej betonowej podłogi nadal ciągnie... – Powiem mu – przerwał mi, po czym sięgnął po szmatkę i zaczął wycierać kontuar. Nasza rozmowa dobiegła końca. Kiedy tej nocy pojawiłem się w pracy, w kącie pokoju czekała na mnie lodówka. Chociaż była lekko poobijana i nosiła ślady rdzy na zawiasach, działała bez zarzutu, podobnie jak stojący na niej elektryczny czajnik, który wyglądał na nowy. Kiedy napełniłem go wodą, zagotowała się w niespełna minutę. Problem w tym, że nie miałem przy sobie kawy ani herbaty, ale przynajmniej wiedziałem, że mój szef jest skłonny spełnić niektóre moje prośby – choć nigdzie nie zauważyłem dywanu. Tej nocy nastąpiło odstępstwo od normy: dokładnie o pierwszej czterdzieści osiem w uliczce pojawił się jakiś człowiek. Dzwonek stojącego na biurku telefonu oderwał mnie od lektury powieści Simenona. Podniosłem wzrok znad książki i natychmiast spojrzałem na monitor, gdzie zobaczyłem mężczyznę w nieokreślonym wieku stojącego przed wejściem. Ziarnisty obraz uniemożliwiał dokładne przyjrzenie się rysom jego twarzy. Moje serce natychmiast przyspieszyło. Podniosłem słuchawkę i zapytałem: – Oui? Mężczyzna miał zachrypnięty głos, a francuski z pewnością nie był jego ojczystym językiem. Mimo to powiedział: – Je voudrais voir Monsieur Monde. Wybrałem kod 1–1. Usłyszałem dobiegające z dołu charakterystyczne kliknięcie otwierających się drzwi, a po chwili głośne trzaśnięcie. Nacisnąłem 2– 2, żeby uprzedzić swoich sąsiadów, że mają uprawnionego do tej wizyty gościa. Na korytarzu na dole rozległy się kroki, a później dźwięk pukania. Drzwi na parterze otworzyły się i zamknęły. Zapadła cisza. Nie widziałem ani nie słyszałem, żeby ktoś wychodził, chociaż bacznie obserwowałem monitor. Nie doczekałem się też kolejnych gości. Nie dotarły do

mnie żadne dźwięki z dołu. Moja zmiana dobiegła końca. Poszedłem do domu. Kilka dni później w pokoju wreszcie pojawił się dywan. Każdej nocy zabierałem ze sobą laptopa i zmuszałem się do pracy nad powieścią. Nie miałem nic innego do roboty poza napisaniem ustalonej liczby słów – więc pisałem. Czasami przez wiele nocy ani razu nie słyszałem dźwięku dzwonka, a później zdarzała się zmiana, podczas której pod drzwiami zjawiało się, jeden po drugim, czterech facetów, wszyscy w nieokreślonym wieku i domagający się spotkania z monsieur Monde. Naciskałem wtedy odpowiedni przycisk, słyszałem dźwięk otwierających się i zamykanych drzwi, kroki na dole, kolejne otwierające się i zamykane drzwi. Koniec pieśni. Minął miesiąc. Luty ustąpił miejsca marcowi. Wieczorne niebo zyskało nieco blasku, dni wciąż były zimne, ale stały się pogodniejsze. Gdyby mój umysł znajdował się w normalnym stanie, uderzyłaby mnie myśl: Pracujesz już od pięciu tygodni, bez jednego wolnego dnia, ale w dalszym ciągu funkcjonowałem na jakimś dziwnym autopilocie: praca, sen, odebranie wypłaty, kino, praca. Gdybym wziął sobie wolny dzień, mógłbym wypaść z rytmu... Gdybym wypadł z rytmu, pewnie zacząłbym się zastanawiać nad różnymi rzeczami. A gdybym zaczął to robić... Trzymałem się więc ustalonego harmonogramu. Dni mijały jeden za drugim, bez większych zmian. Do czasu, gdy wydarzyło się coś niepokojącego. Po wyjściu w z kina wstąpiłem na piwo do małego baru przy rue de Paradis. Sięgnąłem po egzemplarz „Le Parisien”, który jakiś gość zostawił na stoliku i zacząłem go przeglądać. W prawym dolnym rogu piątej strony, pod nagłówkiem „Ciało zaginionego znalezione w Saint-Owen” zobaczyłem zdjęcie mężczyzny, który nazywał się Kamal Fatel. Chociaż jakość fotografii nie była najlepsza, bez trudu rozpoznałem na niej człowieka, który pracował w kawiarence internetowej i załatwił mi pracę. Artykuł był krótki: Ubiegłej nocy, w nieużywanym kontenerze nieopodal Périphérique, znaleziono ciało Kamala Fatela, trzydziestopięciolatka zamieszkałego przy rue Carnot w Saint-Ouen. Z relacji obecnych na miejscu zbrodni policjantów wynika, że ciało znajdowało się w stanie rozkładu, lecz zdołano je zidentyfikować dzięki danym dentystycznym. W oświadczeniu koronera z Saint-Ouen czytamy, że ze względu na stan

zwłok trudno określić dokładny czas i przyczynę zgonu. Jak powiedział nam inspektor Philippe Faure z komisariatu policji w Saint-Ouen, żona pana Fatela, Kala, myślała, że mąż pojechał odwiedzić krewnych w Turcji. Fatel, urodzony w Turcji w roku 1972, mieszkał we Francji od roku 1977 i prowadził kawiarenkę internetową przy rue des Petites Écuries... Wychyliłem resztę piwa, chwyciłem gazetę i ruszyłem szybkim krokiem w stronę rue des Petites Écuries. Za kontuarem stał Pan Brodacz. Rzuciłem mu gazetę pod nos i zapytałem: – Widział pan to? Jego twarz nie wyrażała żadnych emocji. – Tak, widziałem – odparł. – Nie jest pan zaszokowany? – Dziś rano, kiedy zobaczyłem ten artykuł, byłem trochę zaszokowany. – Trochę? Ten mężczyzna nie żyje. – Myślałem, że podobnie jak jego żona pojechał do Turcji. Ale... – Kto za tym stoi? – Skąd miałbym to wiedzieć? Pracowałem z Kamalem, ale nie przyjaźniliśmy się. – Czy miał jakieś kłopoty? – Po raz kolejny zadaje mi pan pytanie, na które nie potrafię odpowiedzieć. Nie wiem nic na ten temat. Byłem pewien, że kłamie, ponieważ starał się unikać mojego wzroku. A jeśli nawet nie kłamał, usilnie próbował zachować spokój i kiepsko mu to wychodziło. – Gdzie odbędzie się pogrzeb? – W Turcji. – Skąd pan o tym wie? Jego twarz stężała, kiedy zorientował się, że powiedział o jedno słowo za dużo. – Nie wiem, tylko się domyślam – powiedział, a później wstał i oświadczył: – Zamykamy. – Czy zdążę jeszcze sprawdzić skrzynkę? – Nie. – Proszę tylko o pięć minut, nic więcej. – Niech się pan pospieszy.

Usiadłem przy jednym z komputerów, połączyłem się z internetem, a później ze swoją skrzynką. W ciągu minuty zobaczyłem na monitorze jej zawartość. Miałem jedną nową wiadomość, i to od dawnego kolegi, Douga Stanleya. Oto jej treść: Harry, Przepraszam, że przez ostatnich kilka tygodni zapadłem się pod ziemię. Przejdę od razu do rzeczy, bo nigdy nie próbowałem wciskać Ci kitu... i na pewno nie zacznę. Teraz, kiedy sprawy powoli zaczęły wracać do normy, Susan i Robson przestali się kryć ze swoim związkiem. Oficjalna wersja jest taka, że po tym jak prawda o Twoim haniebnym postępku wyszła na jaw, Susan była emocjonalnie zdruzgotana. Wtedy właśnie zaprzyjaźniła się z Robsonem, a później zbliżyli się do siebie – niezły eufemizm, co? Oczywiście nikt nie dał się na to nabrać. Wszyscy wiedzieli o ich romansie na długo przed tym, jak rozpętał się ten skandal wokół Ciebie. Tak, po tym wszystkim, co się wydarzyło, wiem już, że dawno powinienem był otworzyć Ci oczy. Nadal dręczy mnie piekielne poczucie winy, kiedy pomyślę sobie, że gdybyś wiedział o ich romansie, sprawy mogłyby przybrać zupełnie inny obrót. W każdym razie musisz wiedzieć, że Robson rozpowiada wszem wobec, że prysnąłeś do Paryża. Co gorsza, nie ukrywa, że zdobył tę informację od Megan. Możesz mi wierzyć, że to tylko jego, a tym samym daleka od prawdy, wersja wydarzeń – to znaczy, że wysłałeś Megan serię wiadomości, w których użalałeś się nad sobą, skarżyłeś na ciężkie warunki, w jakich się znalazłeś, i usiłowałeś zwalić całą winę na Susan. Tak jak już pisałem, wiem, że Robson przekręcił każde słowo, które wysłałeś do swojej córki. Słuchając smutnego, fałszywie ubolewającego tonu, jaki przyjmuje, relacjonując tę historię, mam ochotę strzelić go w pysk, ale jak doskonale wiesz, ten człowiek jest wszechmogącym dziekanem college’u, co w tym światku daje mu władzę nad nami wszystkimi... szczególnie tymi, którzy nie otrzymali jeszcze stałego etatu wykładowcy. Długo zastanawiałem się, czy mówić Ci o tym wszystkim, ale w końcu uznałem, że powinieneś znać prawdę. Radzę, uznaj ten rozdział swojego życia za zamknięty i pamiętaj, że jeśli Twoja sytuacja

w Paryżu jest tak ciężka, jak twierdzi Robson, to wkrótce się poprawi... bo sam sprawisz, że tak się stanie. Mam dla Ciebie jedną dobrą wiadomość z naszego amerykańskiego zaścianka: krążą plotki, że Robson postanowił nie wnosić pozwu z ramienia college’u. Najwyraźniej ten skurczybyk w końcu zrozumiał, że dalsze znęcanie się nad Tobą nie ma sensu. Nie wątpię, że cierpisz katusze, nie mając kontaktu z Megan, ale zaufaj mi: i ona zatęskni. To może trochę potrwać, ale wcześniej czy później znowu zechce się spotkać ze swoim ojcem. Jeżeli jesteś spłukany, chętnie podeślę Ci tysiąc dolców. Przykro mi, że tylko tyle, ale przecież wiesz, ile płacą trzeciorzędnym wykładowcom w Ohio. Nie chciałbym, żebyś wylądował na ulicy. Bon courage Najlepszego, Doug PS Czy zatrzymałeś się w hotelu w szesnastej dzielnicy, który Ci poleciłem? Jeśli tak, mam nadzieję, że poradziłeś sobie lepiej niż moi znajomi, których posłałem tam w ubiegłym miesiącu. Podobno mieli nieprzyjemną sytuację z jakimś gnojkiem z recepcji. Zaufaj mi: i ona zatęskni. Szczerze w to wątpię, Doug. Susan i jej nowy facet z pewnością nastawili Megan przeciwko mnie i nie spodziewałem się otrzymać więcej wiadomości od swojej córki. Świadomość tego faktu i dojmujące uczucie pustki, jakie mi towarzyszyło, przyćmiło pozostałe wiadomości (Robson rozpowiada wszem wobec, że prysnąłeś do Paryża). A niech sobie mówi, komu chce, że sięgnąłem dna – nie dbałem o to. Kliknąłem w przycisk odpowiedz i napisałem: Bardzo Ci dziękuję za tę wiadomość. Co do kreciej roboty Robsona przeciwko mnie... Jedyne, co mogę powiedzieć, to: masz rację. Ten rozdział mojego życia jest już skończony, więc nie zamierzam martwić się tym, co mówią o mnie ludzie w college’u, bo nie zamierzam tam nigdy wrócić. Ale cieszę się, że Robson zrezygnował z pomysłu wniesienia oskarżenia. Powinieneś też wiedzieć, że udało mi się nawiązać kontakt mejlowy z Megan, która wydawała się tym faktem

szczerze ucieszona, dopóki Susan nie dowiedziała się o wszystkim i... Cóż, reszty możesz się domyślić. Jeśli chodzi o moją sytuację w Paryżu, to jeszcze nie wylądowałem na ulicy, chociaż nie uwiłem sobie przytulnego gniazdka. Mieszkam w malutkiej kawalerce w obskurnym budynku w dziesiątej dzielnicy. Pracuję nielegalnie jako nocny stróż, lecz dzięki temu mogę pisać aż do świtu. Nie mam tu żadnych przyjaciół... ale korzystam z uroków miasta i udaje mi się jakoś utrzymać na powierzchni. Szczerze wzruszyła mnie Twoja propozycja finansowego zastrzyku – jak zawsze okazałeś się prawdziwym mensch[30] – ale nie mam jeszcze noża na gardle. Jakoś wiążę koniec z końcem. Rzeczywiście, spędziłem kilka nocy w hotelu w szesnastej i Twoi znajomi mają rację: facet pracujący na recepcji zachował się jak potwór. Będziemy w kontakcie Najlepszego Kiedy tylko wysłałem wiadomość, przełączyłem się na stronę „New York Timesa”. Przeglądając dzisiejszą gazetę, kątem oka zauważyłem powiadomienie o przyjściu nowej wiadomości – odpowiedzi od Douga. Cześć Harry Miło słyszeć, że nie jest tak tragicznie i że piszesz. Muszę pędzić na zajęcia, ale mam dla Ciebie paryską wskazówkę: jeśli będziesz w nastroju, żeby poznać kilku nowych ludzi – albo po prostu w niedzielny wieczór dopadnie Cię nuda – rozważ wypad na jeden z salonów. Jim Haynes – naprawdę fajny gość – organizuje doskonałe przyjęcia w swoim atelier w czternastej dzielnicy, ale jeśli wolisz coś bardziej niecodziennego, wstąp na wieczorek do Lorraine L’Herbert. To dziewczyna z Luizjany, której powoli zaczyna włazić na kark szósty krzyżyk. Odkąd przeprowadziła się do Paryża na początku lat siedemdziesiątych, w każdy niedzielny wieczór urządza salon w swoim ogromnym, ekstrawaganckim apartamencie niedaleko Panteonu. Lorraine nie zaprasza ludzi tak po prostu, lecz chce, żeby sami się do niej wprosili. Musisz tylko zadzwonić pod podany niżej numer i powiedzieć, że zjawisz się u niej w najbliższą niedzielę. Jeśli zapyta

Cię, skąd wiesz o salonie, powołaj się na mnie, ale tego nie zrobi, bo nie tak to działa. Będziemy w kontakcie, co? Najlepszego, Doug W drugim końcu kawiarenki rozległ się głos Pana Brodacza: – Zamykamy. Proszę wyjść. Zanotowałem numer Lorraine L’Herbert na skrawku papieru i schowałem do kieszeni. Pomyślałem, że – chociaż często czułem się samotny – ostatnią rzeczą, na jaką mam ochotę, to ocieranie się o bandę ekspatriantów w jakimś pretensjonalnym mieszkaniu w szóstej dzielnicy, gdzie każdy (z wyjątkiem mnie) będzie przekonany o własnej niesamowitości. Mimo to miałem poczucie, że powinienem zapisać ten numer z czystej grzeczności wobec Douga. Brodacz ponownie zakasłał. – W porządku, już mnie nie ma – powiedziałem. Kiedy wychodziłem, odezwał się: – Kamal był głupcem. – W jakim sensie? – zapytałem. – Dał się zabić. To zdanie na dobre zapadło mi w pamięć. Przez kilka kolejnych dni przeglądałem „Le Parisien” oraz „Le Figaro”, gdzie również można było znaleźć sporo informacji na temat lokalnych wydarzeń, by dowiedzieć się czegoś na temat postępów w śledztwie. Nie znalazłem ani jednej wzmianki. Ponownie zagadnąłem Brodacza o śmierć Kamala, czy niczego więcej się nie dowiedział. – Teraz myślą, że to było samobójstwo. – Gdzie pan to usłyszał? – Na mieście. – To znaczy gdzie? – Na mieście. – W jaki sposób odebrał sobie życie? – Podciął sobie gardło. – Myśli pan, że w to uwierzę? – Tak słyszałem. – Podciął sobie gardło, idąc ulicą, a później wrzucił własne ciało do kontenera?

– Powtarzam tylko to, co mi powiedziano. – Kto powiedział? – To nieistotne. A później zniknął na zapleczu. Dlaczego po prostu wtedy nie odszedłem? Dlaczego nie przybrałem obojętnej miny i nie zniknąłem? Mogłem przecież wrócić do domu, w kilka minut sprzątnąć moją chambre i przeprowadzić się do jakiegoś innego paryskiego lokum. Na pewno istniały w tym mieście jeszcze bardziej obskurne ulice w jeszcze bardziej obskurnych quartier, gdzie znalazłbym sobie inny gówniany pokoik, w którym mógłbym się zaszyć, dopóki nie skończą mi się pieniądze. A potem? To pytanie zaprzątało mnie przez cały czas spędzony w niewielkim barze przy rue de Paradis nad kuflem pression, kiedy marzyłem, żeby obsługująca mnie barmanka była wolna. Zorientowałem się, że od dłuższej chwili obserwuję krzywiznę jej bioder i zagłębienie między piersiami, wystające spod wydekoltowanej bluzki. Tej nocy miałem ochotę na seks, po raz pierwszy od momentu, gdy Susan wyrzuciła mnie z domu wiele miesięcy temu. Oczywiście, zdarzały mi się myśli o podtekście erotycznym, ale byłem tak przerażony ogromem katastrof, jakie zwaliły mi się na głowę, że nawiązanie intymnego kontaktu z kobietą wydawało mi się wyprawą do miejsca, które kojarzyłem z niebezpieczeństwem. Nie należy jednak ignorować libido, szczególnie jeśli zostało ono spotęgowane kilkoma piwami. Kiedy przyglądałem się barmance, dziewczyna podchwyciła moje spojrzenie i uśmiechnęła się. Skinieniem głowy wskazała mięśniaka z tatuażami, który stał odwrócony do nas plecami i wyjmował croque monsieur z niewielkiego grilla. Ten gest oznaczał: jestem zajęta, lecz uśmiech sugerował domyślne niestety. Chciałem w to wierzyć, podobnie jak w to, że Kamal dał się zabić, ponieważ był komuś winien pieniądze, wpadł w narkotyki, podkradał pieniądze z kasy, spojrzał niewłaściwie na jakąś kobietę lub... Do głowy wpadło mi kilka innych scenariuszy, razem z natrętną myślą: Pamiętasz, co powiedział Kamal, oferując ci pracę? Nie powinno cię to obchodzić. To bardzo dobra rada. A teraz dokończ piwo i rusz się. Już prawie północ, czas do pracy. Nieco później otworzyłem notes, z którego wypadł skrawek papieru, z zapisanym numerem telefonu Lorraine L’Herbert. Spojrzałem i pomyślałem: co

mam do stracenia? Przecież to tylko przyjęcie. – To nie przyjęcie – oświadczył zarozumiały człowieczek, który następnego popołudnia odebrał telefon pani L’Herbert. Był Amerykaninem o lekko kokieteryjnym głosie i zdecydowanie zbyt napuszonym zachowaniu. – To salon. Dzięki za wykład z semantyki, koleś. – Urządzacie go również w tym tygodniu? – Comme d’habitude. – Czy w takim razie mógłbym sobie zarezerwować miejsce? – Nie wiem, czy się to panu uda. Obawiam się, że liczba wolnych miejsc jest bardzo ograniczona. Pańska godność? Przedstawiłem się. – Skąd pan do nas przybędzie? – Mieszkam w Paryżu, ale pochodzę z Ohio. – Ludzie naprawdę mieszkają w Ohio? – Kiedy ostatni raz sprawdzałem, mieszkali. – Czym się pan zajmuje? – Jestem pisarzem. – A kto jest pańskim wydawcą? – To się jeszcze okaże. W słuchawce rozległo się głośne westchnięcie, mówiące: Tylko nie kolejny aspirujący pisarz. – Jak panu zapewne wiadomo, należy uiścić opłatę w wysokości dwudziestu euro. Proszę przynieść ją w kopercie wyraźnie podpisanej pańskim nazwiskiem. Proszę zanotować kod do domofonu i go nie zgubić, ponieważ nie odbieramy telefonów po godzinie siedemnastej w dniu salonu. Jeśli więc pomyli pan kod, nie wejdzie pan do środka. Zaproszenie jest wyłącznie dla pana. Jeśli zjawi się pan z osobą towarzyszącą, oboje zostaniecie odesłani z kwitkiem. – Będę sam. – Poza tym, w domu obowiązuje zakaz palenia. Madame L’Herbet nie cierpi tytoniu. Życzymy sobie, żeby nasi goście zjawili się między dziewiętnastą a dziewiętnastą trzydzieści. Obowiązują stroje wieczorowe. Proszę pamiętać, że salon jest teatrem. Czy ma pan jakieś pytania? Tak. Jak przeliterować pieprz się? – Poproszę o adres. Podał mi go. Zapisałem.

– Proszę spróbować nas olśnić – odezwał się głos w słuchawce. – Ci, którzy błyszczą, dostają kolejne zaproszenie. Ci, którym się to nie uda... – Prawdziwa ze mnie gwiazda – powiedziałem. W odpowiedzi usłyszałem drwiący śmiech. – To się okaże.

[28] Co

za wstrętny tłuścioch.

[29] Piwo

nalewane z beczki.

[30] Dojrzały

i odpowiedzialny człowiek.

9

Ogromny, ekstrawagancki apartament niedaleko Panteonu. Te słowa krążyły mi po głowie, kiedy tamtego niedzielnego wieczoru szedłem bulwarem Saint-Michel w kierunku Ogrodu Luksemburskiego. Ubrałem się na tę okazję szczególnie starannie: czarna koszula, czarne spodnie i czarna skórzana kurtka, wszystko kupiłem poprzedniego dnia w sklepie z używaną odzieżą przy Faubourg Saint-Martin. Noc była zimna, a kurtka nie chroniła najlepiej przed lodowatym wiatrem. Dotarłem na miejsce piętnaście minut przed czasem, wstąpiłem więc do pobliskiej kafejki i zamówiłem whisky, ale nie single malt czy inny gatunek z wyższej półki, tylko zwykłą szkocką. Kiedy kelner podał mi drinka i rachunek, na którym zobaczyłem kwotę jedenastu euro, ledwie złapałem oddech. Jedenaście euro za whisky? Witajcie w szóstej dzielnicy. Najchętniej posiedziałbym dobrą godzinę, sącząc whisky i czytając powieść Simenona, La neige était sale, którą niedawno kupiłem. Ale pamiętałem o tym, żeby dotrzeć na miejsce przed dziewiętnastą trzydzieści. Wypiłem szkocką i położyłem pieniądze na stole. Starałem się nie myśleć, że za jedenaście euro mógłbym kupić jedzenie na cały dzień, i poszedłem do salonu Lorraine L’Herbert. Mieszkanie znajdowało się w budynku przy rue Soufflot 19. Très haussmannien. Spacerując po Paryżu, można zobaczyć mnóstwo architektonicznych pozostałości po baronie Haussmannie. Ten budynek nie różnił się od innych: był przytłaczająco wielki, na oko sześciopiętrowy i ozdobiony w iście barkowym stylu. Już sama jego lokalizacja – kilka kroków od Panteonu – w połączeniu z eleganckim lobby świadczyły o tym, że ten immeuble haussmannien był również pomnikiem ku czci wspaniałych, burżuazyjnych wartości. Zatem, zanim jeszcze wszedłem do domu Lorraine L’Herbert, czułem się onieśmielony i upokorzony.

Wbiłem kod. Drzwi otworzyły się z cichym kliknięciem. W środku zobaczyłem słuchawkę. Podniosłem ją i nacisnąłem guzik znajdujący się obok nazwiska madame L’Herbert. Odebrał ten sam mężczyzna, który mnie wcześniej przesłuchiwał. W tle słyszałem głosy innych osób. – Nazwisko proszę... Votre nome, s’il vous plaît – a po chwili: – Czwarte piętro... quatrième étage gauche[31]. Winda okazała się ciasną pozłacaną klatką. Wybrałem ostatnie piętro. Jeszcze zanim dojechałem na czwarte, usłyszałem odgłosy głośnej rozmowy. Kiedy dźwig się zatrzymał, skręciłem w lewo i nacisnąłem dzwonek. Drzwi otworzyły się i stanął w nich niski mężczyzna ubrany w luźne, czarne spodnie i czarny golf. Miał krótko przystrzyżone włosy, a w ręku trzymał elegancką podkładkę ze stali nierdzewnej i drogi długopis. – Monsieur Ricks? Skinąłem głową. – Henry Montgomery, asystent madame L’Herbert. Poproszę o kopertę. Sięgnąłem do kieszeni, wyjąłem kopertę i podałem mu ją. Mężczyzna upewnił się, że jest podpisana zgodnie z instrukcją, po czym powiedział: – Płaszcze zostawiamy w pierwszym pokoju po lewej, jedzenie i napoje są dans la cuisine[32]. Kiedy jednak zdejmie pan swoje okrycie, proszę tu wrócić, żebym mógł dokonać prezentacji. D’accord? Ponownie skinąłem głową i poszedłem w kierunku wskazanym przez Montgomery’ego. Korytarz był bardzo długi, zwieńczony wysokim sufitem. Większość białych ścian zakrywał ogromny abstrakcyjny obraz, złożony z pięciu części. Każda z nich miała inny odcień zieleni: zewnętrzne pasy były jasne, wewnętrzne zbliżały się do czerni. Z mojej piętnastosekundowej obserwacji wynikało, że była to nieudana imitacja płócien Kleina lub Rothko. Uznałem jednak, że nie jest to najwłaściwszy moment, by dzielić się z kimkolwiek swoimi spostrzeżeniami. Jeszcze nie dopadł mnie zespół Tourette’a. Ruszyłem więc w stronę pierwszych drzwi, które były otwarte. Prowadziły do niewielkiego pokoju z podwójnym łóżkiem; stał tam też jeden z tych plastikowych nadmuchiwanych foteli, które były modne w końcu lat sześćdziesiątych, lecz teraz wyglądał jak relikt ery paleozoicznej. Nad łóżkiem (pokoju, który uznałem za gościnny) wisiał duży, jaskrawy akt, przedstawiający śmiałą blondynkę z lokami jak u Meduzy. Z burzy włosów porastających jej łono

wybiegała kolorowa (a może psychodeliczna?) gromada dzikich zwierząt w plątaninie egzotycznych roślin. Jak można spać pod takim obrazem! Mimo to jego kiczowata, jaskrawa kolorystyka nasuwająca skojarzenie z hippisowskim latem miłości przyciągnęła moją uwagę. Pewnie zdaniem pana Montgomery’ego przyglądałem się aktowi zbyt długo, bo nagle usłyszałem dobiegający zza moich pleców głos: – Monsieur Ricks... Madame oczekuje pana. – Przepraszam, ja tylko... – wskazałem ręką na płótno. – Podoba się panu? – zapytał. – O tak – skłamałem. – Szczególnie że doskonale wpisuje się w klimat tamtej epoki. – Wie pan, kto go namalował? – Peter Max? – Błagam... On był taki komercyjny. A ten gość taki nie jest? – W takim razie kto? – Pieter de Klop, bien sûr. – Bien sûr. – Jak pan zapewne wie, Madame była jego muzą. – A więc chodzi o tę Lorraine L’Herbert? – zapytałem, słysząc w swoim głosie bezgraniczne zdumienie. – W rzeczy samej – odparł i zasygnalizował, żebym za nim poszedł. Ponownie znaleźliśmy się na korytarzu, a później skręciliśmy w lewo do przestronnego pokoju. Tak jak pozostałe pomieszczenia, które do tej pory widziałem, miał białe ściany, wysoki sufit i dominował w nim kiepski pop-art. Jednak ten pokój był zaskakująco przestronny, o wymiarach około trzydziestu na dwadzieścia metrów. Znajdowało się tu wyjątkowo dużo ludzi, a większość z nich ubrała się na czarno (nie będę wyróżniał się z tłumu). Dostrzegłem rozrzucone gdzieniegdzie białe skórzane kanapy, jeszcze kilka nadmuchiwanych plastikowych foteli oraz dwa kolejne akty przedstawiające Madame, pędzla tego samego artysty. Montgomery nie pozwolił na dłuższe oględziny. Zdecydowanie skierował mnie w stronę kobiety, potężnej pod każdym względem: około metra osiemdziesięciu wzrostu i ponad sto kilogramów. Mięsista twarz Madame przypominała oblicze aktora teatru kabuki. Sprawił to puder o konsystencji ciasta na naleśniki, który skutecznie wybielił skórę, a także karminowa

pomadka na wyjątkowo pełnych wargach. Na jej szyi „leżały” wisiorki w kształcie znaków zodiaku, a na każdym palcu tkwił pierścień zaprojektowany w stylu New Age. Zaplecione warkocze – teraz już siwe – spływały jej po plecach. Była ubrana w luźny kaftan, w ręku trzymała kieliszek z szampanem. Nie odrywając dłoni od mojego ramienia, pan Montgomery pochylił się i szepnął coś do ucha Madame, która natychmiast ożyła. – Witaj, Harry. Mówiła z silnym południowym akcentem. – Madame L’Herbert... – Mów mi Lorraine. Podobno jesteś pisarzem? – Powieściopisarzem. – Czy mogłam czytać którąś z twoich książek? – Z całą pewnością nie. – Cóż, życie przed tobą, skarbie. Przeczesała wzrokiem pokój i wyłowiła z tłumu mężczyznę po czterdziestce, w czarnej sztruksowej marynarce, czarnym podkoszulku, z niewielką bródką i przenikliwym wyrazem twarzy. – Hej, Chet, mam tu kogoś, z kim powinieneś porozmawiać – powiedziała dość głośno. Chet zbliżył się do nas, przyglądając mi się niepewnie. – Harry, poznaj Cheta, również jankesa. Chet wykłada na Sorbonie. Harry jest kimś w rodzaju pisarza. Zostawiła nas samych. Zapadła niezręczna cisza i było jasne, że Chet nie zamierza zacząć rozmowy. – Co wykładasz? – Analizę lingwistyczną. Czekał na moją reakcję. – Po francusku? – zapytałem. – Po francusku – odparł. – Imponujące – zauważyłem. – Pewnie tak. A co takiego piszesz? – Próbuję napisać powieść... – Rozumiem – powiedział, zerkając ponad moim ramieniem. – Mam nadzieję, że jej pierwsza wersja będzie gotowa już... – To fascynujące – przerwał mi. – Miło cię było poznać. Odszedł.

Stałem tam, czując się jak idiota. Harry jest kimś w rodzaju pisarza. Cóż. Rozejrzałem się dookoła. Wszyscy goście byli pogrążeni w rozmowie. Sprawiali wrażenie interesujących, odnoszących sukcesy, ożywionych i zrelaksowanych, jednym słowem: całkowicie różnych ode mnie. Uznałem, że nie obejdzie się bez alkoholu. Poszedłem do kuchni, gdzie znajdował się długi stół, na którym stał tuzin skrzynek wina beczkowego, trzy duże patelnie z na wpół spaloną lazanią i kilkanaście bagietek w różnym stadium rozkładu. Znaczyło to, że mimo ekstrawaganckiego apartamentu niedaleko Panteonu oraz inkasowania dwudziestu euro za wejście Madame kierowała się oszczędnością. Jedzenie i napoje nie mogły kosztować więcej niż czterysta euro. Po dodaniu stówki dla obsługi (dwie młode kobiety zajmowały się barem i wyrzucały wszystkie papierowe talerzyki i plastikowe sztućce) całkowity koszt zorganizowania przyjęcia zamykał się w kwocie pięciuset euro. Dzisiejszego wieczoru zjawiło się ponad sto osób, z których każda uiściła stosowną opłatę. Nietrudno było obliczyć, że za to przyjęcie Madame zgarnęła na czysto jakieś półtora tysiąca euro, a jeśli urządzała, powiedzmy, czterdzieści rocznie, zarabiała okrągłą sumkę w wysokości sześćdziesięciu kawałków. Skoro zaś dostawała je gotówką... To by było na tyle, jeśli chodzi o bajeczki wciskane mi przez Mongomery’ego: olśnij nas albo więcej cię nie zaprosimy. Salon był maszynką do zarabiania pieniędzy. Szybko jednak zauważyłem, że ma tu stałych bywalców. Chet do nich należał, podobnie jak niski i zasępiony facet o imieniu Claude o ostrych rysach. Miał czarny garnitur z wąskimi klapami i przeciwsłoneczne okulary. Wyglądał jak tani łachudra z filmów gangsterskich z lat pięćdziesiątych w reżyserii JeanPierre’a Melville’a. – Czym się zajmujesz? – zapytał mnie po angielsku. – Wiesz, że mówię po francusku. – Och, Lorraine woli, kiedy salon odbywa się po angielsku. – Ale jesteśmy w Paryżu. – Nie, monsieur. Jesteśmy w Paryżu madame L’Herbert, a tutaj mówi się po angielsku. – Nie mówisz poważnie. – Ależ mówię. Madame nie najlepiej mówi po francusku. Posługuje się nim na tyle, żeby zamówić obiad w restauracji albo nakrzyczeć na swoją femme de ménage, jeśli zostawi zakurzone lustro. Poza tym... rien.

– Przecież mieszka tu od... – Trzydziestu lat. – To czysty obłęd. – Miasto jest pełne Anglosasów, którzy nie zadali sobie trudu opanowania języka, a Paryż przyjmuje ich wszystkich, ponieważ jest bardzo gościnny. – O ile ktoś jest biały. Claude spojrzał na mnie, jakbym był niespełna rozumu. – Po co miałbyś zaprzątać sobie tym głowę? Ten salon... to takie cudowne souk des idées. – A jakie idées ty propagujesz, Claude? – Żadnych. Jestem zwykłym nauczycielem. Udzielam prywatnych lekcji francuskiego za bardzo rozsądną stawkę. Chętnie przyjdę także do ciebie – wręczył mi wizytówkę – jeśli chcesz udoskonalić swój francuski... – Dlaczego miałbym chcieć udoskonalić swój francuski, skoro mogę przyjść tutaj i porozmawiać z tobą po angielsku? Claude niepewnie się uśmiechnął. – Bardzo sprytnie, monsieur. A czym ty się zajmujesz? Kiedy mu powiedziałem, przewrócił oczami i wskazał na otaczający nas tłum. – Tutaj każdy jest pisarzem. Wszyscy rozprawiają o książkach, które usiłują napisać... A później odszedł. Musiałem przyznać, że miał rację. Na przyjęciu spotkałem co najmniej czterech aspirujących pisarzy oraz jednego, zadzierającego nosa faceta po czterdziestce z Chicago (jeszcze nigdy nie spotkałem powściągliwego, skromnego mieszkańca tego miasta), który wykładał medioznawstwo na Northwestern i właśnie opublikował swoją pierwszą powieść w jakimś mało znanym wydawnictwie (która mimo to – jak mi powiedział – zasłużyła sobie na krótką wzmiankę w „New York Times Book Review”), a teraz spędzał rok w Paryżu w ramach stypendium naukowego. Mężczyzna wygłosił długi monolog o tym, jak w kolejnych dekadach będziemy nazywani straconym pokoleniem, uciekającym przed opresyjnym konformizmem rządów Busha, bla bla bla... Ten monolog skwitowałem śmiertelnie poważnie: – Tak, jesteśmy totalnie straconym pokoleniem. – Silisz się na sarkazm? – zapytał. – Skąd to przypuszczenie?

Odwrócił się na pięcie i odszedł. Zacząłem pić na potęgę. Sięgnąłem po czerwone wino. Było cierpkie, a mimo to wypiłem trzy kieliszki, jeden po drugim. Nie podziałało najlepiej na mój żołądek – ocet nigdy tak nie działa – ale dodało mi odwagi do nawiązania kolejnych znajomości. Postanowiłem spróbować szczęścia z każdą kobietą, która stanie na mojej drodze, ale nie będzie odstraszała zwierząt domowych swoim wyglądem. Zacząłem więc rozmowę z Jackie – rozwódką z Sacramento (To dziura, ale po rozstaniu z Howardem zatrzymałam nasze pięciusetmetrowe ranczo, mam też niewielką firmę zajmującą się public relations, która dobrze sobie radzi mimo tej całej biurokracji, a poza tym niedaleko jest jezioro Tahoe, i przeczytałam w pewnym przewodniku, że salon Lorraine to miejsce, w którym wszyscy paryscy artyści spędzają niedzielne wieczory, a ty wspominałeś, że jesteś pisarzem... które wydawnictwo publikuje twoje książki? Ach tak...) oraz z Alison, dziennikarką ekonomiczną z agencji informacyjnej Reuters – postawną, zalotną Brytyjką, która zdradziła mi, że nienawidzi swojej pracy, ale kocha Paryż (Bo w niczym nie przypomina cholernego Birmingham, w którym się wychowałam), chociaż czuje się tu bardzo samotna. Przychodzi do salonu prawie co tydzień i nawet zaprzyjaźniła się z kilkoma osobami, ale nie spotkała jeszcze tej „szczególnej”, której szuka. – Wszystko przez to, że jestem zbyt zaborcza – powiedziała. – Tak sądzisz? – Mój były chłopak tak twierdził. Nie chciałam pozwolić mu odejść. – I miał rację? – Zdaniem jego żony na pewno. Kiedy nie chciał się ze mną ożenić – chociaż dwukrotnie obiecał, że zostawi dla mnie żonę – przez cały weekend czekałam pod jego apartamentem w Passy, a kiedy stamtąd nie wyszedł, rozbiłam cegłą szybę w jego mercedesie. – To dość ekstremalna reakcja. – Wszyscy mężczyźni tak mówią, bo – podobnie jak on – są tchórzami... i gnojkami. – Miło było cię poznać – powiedziałem, wycofując się. – No jasne, uciekaj, tak jak reszta tchórzy z penisami. Wypiłem czwarty kieliszek wina i desperacko potrzebowałem kolejnego, ale bałem się, że spotkam przy barze szaloną, pałającą nienawiścią do mężczyzn Brytyjkę. Ponownie rozejrzałem się po pokoju. Było w nim teraz gwarno jak w ulu. Wszyscy zdawali się rozmawiać z dziwnym podekscytowaniem, podczas

gdy mnie ogarniało coraz większe zwątpienie, kiedy obserwowałem sztuczność całej tej sytuacji. Wsłuchiwałem się w skrzeczący głos Madame skażony południowym akcentem, górujący nad ogólnym szumem i dumałem nad smutkiem, którym zabarwiona była każda z przeprowadzonych przeze mnie rozmów, a przede wszystkim nad własnym nieprzystosowaniem. Oto dowód (jakbym go w ogóle potrzebował), że tygodnie paryskiej izolacji uczyniły ze mnie istnego Obłomowa – niezdolnego do wymiany towarzyskich uprzejmości czy choćby nawiązania prostego dialogu z drugim człowiekiem. Znienawidziłem to miejsce, bo było sztuczne, lecz również dlatego że obnażyło wszystkie cechy, których nienawidziłem w sobie samym. Poczułem się nieco spięty i uznałem, że przyda mi się łyk świeżego powietrza. Wyszedłem więc z kuchni, prześlizgnąłem się przez zebrany w salonie tłum i ustawiłem się w kolejce do balkonu. Noc była zimna i przejrzysta. Nad Paryżem nie świeciła ani jedna gwiazda, jedynie księżyc w pełni. Balkon był długi i wąski. Podszedłem do jego krawędzi, odstawiłem szklankę na balustradę i głęboko zaczerpnąłem powietrza w nadziei, że zimowy chłód stłumi brzęczenie w mojej głowie. Jednak zamiast tego nocne powietrze sprawiło, że jeszcze bardziej mi w niej zaszumiało. Odnosiłem coraz silniejsze wrażenie, że w tym salonie, balkonie i w niesamowitym widoku jest coś lekko nierzeczywistego. Spojrzałem na zegarek. Nie było jeszcze dziewiątej. Zastanawiałem się, czy uda mi się zdążyć na jakiś seans około dziewiątej trzydzieści w Accatone lub którymś z kilku innych kin położonych pięć minut drogi stąd. Sęk w tym, że gdyby udało mi się zdążyć na film kończący się o jedenastej trzydzieści, dotarłbym do pracy tuż przed północą, a nie chciałem ryzykować spóźnienia, na wypadek, gdyby akurat tej nocy gość monsieur Monde pojawił się tuż po dwunastej. Pan Brodacz i mój szef na pewno dowiedzieliby się o tym zaniedbaniu i być może zdecydowaliby się mnie zwolnić, a wtedy wróciłbym do punktu wyjścia i... o cholera, spójrz na Panteon, doskonale widoczny z... – Na pewno myślisz sobie: zasługuję na taki apartament. Dźwięk głosu bardzo mnie zaskoczył. Był to damski głos: niski, lekko zachrypnięty i dobiegający z najdalszego, ciemnego kąta balkonu. Spojrzałem w tamtym kierunku i dostrzegłem czyjąś częściowo ukrytą w cieniu sylwetkę oraz żarzący się papieros. – Nie możesz wiedzieć, o czym myślę. – To prawda, ale mogę się domyślać – odparła, kontynuując rozmowę po

francusku. – A z twojego skrępowania podczas dzisiejszego salonu jasno wynika, że nie czujesz się tu zbyt komfortowo. – Obserwowałaś mnie przez cały wieczór? – Nie schlebiaj sobie. Po prostu od czasu do czasu zawieszałam na tobie wzrok i sprawiałeś wrażenie osamotnionego. Mały zagubiony chłopiec, który bez większego sukcesu próbuje zagadywać kobiety, a w końcu ucieka na balkon, wpatruje się w Panteon i myśli... – Hej, dzięki za tę wnikliwą psychoanalizę, ale jeśli się nie obrazisz, będę się zbierał. Skierowałem się do drzwi. – Czy zawsze tak kiepsko reagujesz na odrobinę niewinnych żartów? Odwróciłem się w stronę kobiety, ale w dalszym ciągu mogłem dostrzec tylko zarys jej ciała i żarzącego się papierosa. – Cóż, pomysł wysłuchiwania żartów ze strony kompletnie nieznajomych osób wydaje mi się lekko dziwaczny. – A ja myślę, że wysłuchiwanie żartów z ust kobiety przychodzi ci z trudnością. – Wielu mężczyzn z radością nadstawia drugi policzek. – Widzisz? Właśnie o tym mówię. Rzucam mimochodem kilka komentarzy, a ty z miejsca przyjmujesz postawę obronną. – Może dlatego, że nie lubię takich gierek. – A kto tu uprawia gierki? – Ty. – To coś nowego. Wydawało mi się, że tylko się z tobą przekomarzam... czy raczej flirtuję, jeśli wolisz nazywać rzeczy po imieniu. – Czy właśnie tak wyobrażasz sobie flirt? – A ty? Uważasz za flirt próbę podjęcia normalnej rozmowy z wariatką podobną do tej potwornej Alison? – Potworna to trochę za mocne określenie... – Proszę, nie mów mi, że zamierasz jej bronić po tym, jak cię wykastrowała... – Wcale tego nie zrobiła... – Moim zdaniem tak to właśnie brzmiało. Tchórz z penisem nie jest określeniem podbudowującym męskie ego... – Skąd wiesz, że to powiedziała? – Byłam wtedy w kuchni. – Nie widziałem cię.

– Ponieważ tak bardzo pochłonęła cię dyskusja z tą chorą psychicznie kobietą, że nie zwróciłeś na mnie uwagi. Stałam tuż obok. – I podsłuchiwałaś każde nasze słowo? – Właśnie. – Czy mamusia nie mówiła ci, że nieładnie jest podsłuchiwać cudze rozmowy? – Nie. – Powiedziałem to z ironią. – Naprawdę? – Przepraszam. – Za co? – Za ten głupi komentarz. – Zawsze jesteś taki samokrytyczny? – Chyba tak. – A to dlatego, że... niech zgadnę... przeżyłeś straszną tragedię i od tamtej pory zwątpiłeś w siebie? Zapadła cisza. Chwyciłem się balustrady, mocno przygryzłem wargę i zastanawiałem się, dlaczego, do cholery, tak łatwo mnie przejrzeć? – Przepraszama. Najwyraźniej powiedziałam coś niewłaściwego. – Nie, trafiłaś w samo sedno, prosto między oczy... Papieros rozjarzył się po raz ostatni, a później poszybował w stronę ziemi. Kobieta wynurzyła się z cienia i podeszła do mnie, oświetlona blaskiem księżyca. Najwyraźniej wkroczyła w tak zwany wiek średni kilka dobrych lat temu, lecz nadal robiła wrażenie bien conservée. Była średniego wzrostu, miała orzechowobrązowe, dobrze uczesane włosy, które ledwie dotykały ramion; szczupła do pasa, z niewielką ilością zbędnego tłuszczyku na biodrach. Kiedy światło przecięło jej twarz, zobaczyłem dawno zabliźnioną szramę na szyi... niewątpliwie pamiątkę jakiegoś zabiegu chirurgicznego. Dwadzieścia lat temu mężczyźni nazwaliby tę kobietę nie tylko ładną, ale uderzająco piękną. Wciąż była atrakcyjna. Jej skóra, choć gładka, była lekko naznaczona siatką zmarszczek wokół oczu, które dodawały jej urody. – Piłeś – zauważyła. – No, no, jesteś très perspicace[33]. – Nie, po prostu bez trudu rozpoznaję pijanych mężczyzn. – Czyżbyś chciała dostać ode mnie pisemne przyznanie się do winy? – To żadne przestępstwo. Prawdę mówiąc, aprobuję pijących mężczyzn.

Szczególnie takich, którzy robią to, żeby złagodzić wspomnienia. – Alkohol nie łagodzi wspomnień, tylko je blokuje... do następnego ranka. Na dłuższą metę nic nie jest w stanie ich złagodzić. Nic. – To bardzo manichejski sposób postrzegania świata. – Nie, to bardzo manichejski sposób postrzegania siebie. – Nie przepadasz za sobą, co? – Kim ty jesteś, do diabła? Szczerze rozbawiona uśmiechnęła się. W jej oczach pojawiły się chochliki, a ja nagle zapragnąłem się z nią przespać. – Kim jestem? Kobietą, która stoi na balkonie w szóstym arrondissement, patrzy na Panteon i rozmawia z Amerykaninem, który najwyraźniej pogubił się w życiu. – Czy mogę ucałować rąbek twojej schmata, doktor Freud? Kobieta zapaliła kolejnego papierosa, a później powiedziała: – Schmata. Jidysz. Jesteś Żydem? – Moja matka była Żydówką. – Co czyni Żydem również ciebie. Matka jest nosicielką religii i przekazuje ją... – Jak rzeżączkę. – A w drugiej połowie jesteś...? – Drętwym środkowozachodnim kongregacjonalistą. – Więc uważasz swojego ojca za nudziarza? – Zadajesz dużo pytań. – Na które chętnie odpowiadasz. – Niechętnie opowiadam o sobie. – Wszyscy Amerykanie chętnie opowiadają o sobie. Właśnie na tym budują swoją tożsamość. – Cóż za oryginalny pogląd. – Cieszę się, że tak myślisz. – Niech zgadnę: jesteś profesorem semiotyki na Sorbonie i napisałaś rozprawę doktorską na temat symboliki niuansów w kulturze amerykańskiej... – Nie – odparła – ale jestem pewna, że twoja praca doktorska miała wiele wspólnego z tym tytułem. – Skąd wiesz, że jestem profesorem? – Zwykłe przeczucie. Jaką dziedziną się zajmujesz? – Zajmowałem się filmoznawstwem. Już nie uczę.

– Straciłeś pracę? – Czyżbyśmy spotkali się już wcześniej? A może mnie szpiegowałaś? Kolejny uśmiech. – Odpowiedź na oba pytania brzmi: nie. Gadam bzdury, jak to mówią w twoim kraju. – A jakim słowem określa się bzdury w twoim kraju? – Dwoma słowami: buta beszéd. – Pochodzisz z Europy Wschodniej? – Brawo. Jestem Węgierką. – Ale twój francuski... jest perfekcyjny. – Jeśli ktoś nie urodził się we Francji, jego francuski nigdy nie będzie perfekcyjny, ale po spędzeniu pięćdziesięciu lat w Paryżu jest niezły. – Pięćdziesiąt lat? W chwili przyjazdu musiałaś być noworodkiem. – Pochlebstwo jest zawsze miłe... i widoczne gołym okiem. Miałam siedem lat, kiedy przyjechałam tu w roku 1957... i właśnie zdradziłam ci pewną bardzo ważną informację: swój wiek. – Wyglądasz świetnie. – A teraz przeszliśmy od pochlebstwa nonszalanckiego do absurdalnego. – Przeszkadza ci to? – zapytałem. Musnęła dwoma palcami grzbiet mojej dłoni. – Wcale – odparła. – Masz jakieś imię? – Tak. – I...? – Margit – powiedziała, wymawiając je Mar-geet. – A nazwisko? – Kadar. – Margit Kadar – wypowiedziałem jej imię i nazwisko na głos, wypróbowując ich brzmienie. – Czy przypadkiem jedna z węgierskich grubych ryb tak się nie nazywała? – Owszem – przyznała. – Komunistyczna marionetka, przy pomocy której Sowieci mogli nas kontrolować. Nie jesteśmy spokrewnieni. – A więc Kadar to popularne nazwisko na Węgrzech? – Nieszczególnie. A ty masz jakieś imię? – Ciągle zmieniasz temat.

– Jeszcze wrócimy do tego tematu, ale najpierw chcę się dowiedzieć, jak się nazywasz. Powiedziałem jej, a później dodałem: – H w imieniu Harry nie jest nieme, wbrew temu, co sądzą Francuzi. – Więc nie lubisz, kiedy nazywają cię ‘arrym. Jednak twój francuski jest imponujący. – Dlatego że jestem Amerykaninem... i wszyscy z góry zakładają, że każdy Amerykanin jest nieokrzesanym ignorantem? – Wszystkie stereotypy są z gruntu prawdziwe. – George Orwell? – Brawo. Na Węgrzech pan Orwell był bardzo popularnym pisarzem. – Masz na myśli czasy komunizmu? – Tak, to właśnie miałam na myśli. – Ale skoro wyjechałaś stamtąd w pięćdziesiątym siódmym, uniknęłaś stalinizmu. – Niezupełnie – odparła, głęboko zaciągając się papierosem. – Mówiąc to, masz na myśli...? – Niezupełnie. Ton jej głosu był cichy, lecz ostry i stanowił dla mnie wskazówkę, że nie ma ochoty rozmawiać na ten temat. – Jedyny znany mi żart na temat Węgrów jest autorstwa Billy’ego Wildera, który powiedział, że: „Węgier to jedyna osoba na świecie, która potrafi wejść za tobą przez obrotowe drzwi i znaleźć się w środku pierwsza”. – A więc naprawdę jesteś profesorem filmoznawstwa. – Byłem. – Pozwól, że zgadnę: teraz próbujesz być powieściopisarzem, tak jak połowa uczestników tego idiotycznego salonu. – Tak, jestem aspirującym pisarzem. – Dlaczego tak się nazywasz? – Bo jeszcze niczego nie wydałem. – Pisujesz przez większość dni w tygodniu? – Pisuję każdego dnia. – Wobec tego jesteś pisarzem, ponieważ rzeczywiście zajmujesz się pisaniem. Właśnie to odróżnia prawdziwych artystów od pozerów. Położyłem rękę na jej dłoni – gest był krótki, ale znaczący.

– Dziękuję. Margit wzruszyła ramionami. – Teraz mam pewność, że żadna z ciebie aspirująca artystka – powiedziałem, zmieniając temat. – To prawda. Nie jestem aspirującą artystką, bo w ogóle nie jestem artystką, tylko tłumaczką. – Z francuskiego na węgierski? – Tak, i z węgierskiego na francuski. – Masz dużo pracy? – Jakoś sobie radzę. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych dostawałam mnóstwo zleceń... ponieważ Francuzi zaczytywali się wtedy w węgierskiej literaturze... i chociaż to może zabrzmieć komicznie, jedną z niewielu cech, jakie zawsze podziwiałam w tym narodzie, jest jego kulturowa ciekawość. – Jedną z niewielu cech? – Tak właśnie powiedziałam. – A więc nie podoba ci się tutaj. – Tego nie twierdzę. Powiedziałam jedynie... – Wiem, co powiedziałaś, ale wyczułem w twoich słowach głęboką antypatię w stosunku do tego miejsca. – Nie tyle antypatię, co ambiwalencję. A co jest złego w tym, że ktoś ma mieszane uczucia w stosunku do kraju, współmałżonka, pracy czy nawet dobrego przyjaciela? – Jesteś mężatką? – Zastanów się Harry. Czy gdybym była mężatką, marnowałabym czas na tym przyjęciu? – Gdybyś była nieszczęśliwie zamężna... – Zwyczajnie znalazłabym sobie kochanka. – Masz kochanka? – Mogłabym mieć... jeśli dobrze rozegra tę partię. Poczułem, że się spinam. Napotkałem uśmiech Margit i ponownie położyłem dłoń na jej ręku. Natychmiast ją cofnęła. – Skąd pomysł, że mówiłam o tobie? – Z czystej arogancji. – Dobra odpowiedź – powiedziała i teraz to ona położyła rękę na mojej dłoni. – A więc na pewno nie masz męża?

– Dlaczego musisz to wiedzieć? – Ze zwykłej ciekawości. – Miałam męża. – Co się stało? – To dość skomplikowana historia. – Dzieci? – Miałam córkę. – Rozumiem. – Nie – odparła. – Nie rozumiesz. Nikt nigdy tego nie zrozumie. Zapadła cisza. – Przepraszam – powiedziałem. – Nie potrafię sobie wyobrazić, co musi czuć osoba, która... Przyłożyła mi palec do ust. Pocałowałem go, kilka razy, lecz kiedy zacząłem przesuwać się ustami w dół, łagodnie mnie odepchnęła. – Jeszcze nie teraz – szepnęła. – Jeszcze nie. – W porządku – odszepnąłem. – Kiedy twoja żona się z tobą rozwiodła? – To się nazywa zepsuć nastrój. – Zapytałeś, czy mam męża i dziecko. To chyba daje mi prawo do... – Zostawiła mnie kilka miesięcy temu. Rozwód jest w toku. – Ile masz dzieci? – Skąd wiesz, że w ogóle je mam? – Ze sposobu, w jaki na mnie spojrzałeś, kiedy dowiedziałeś się, że straciłam córkę. Od razu domyśliłam się, że jesteś ojcem. – Po czymś takim nigdy nie można dojść do siebie, prawda? – zapytałem. – Nigdy. Wtedy znienacka przyciągnęła mnie i nagle nie mogliśmy oderwać od siebie rąk. Moje udo znalazło się między nogami Margit, a ręka na jej pośladku, podczas gdy ona odpięła guziki mojej koszuli i chwyciła mnie za pierś. Opadliśmy na ścianę. Margit przycisnęła wolną rękę do mojego krocza. Penis był już tak twardy, że odczułem ból, gdy napierał na rozporek. Lecz kiedy przesunąłem dłoń w górę jej sukienki, Margit niespodziewanie wycofała się: opuściła ręce i zrobiła krok do tyłu. – Nie tutaj – szepnęła. Zbliżyłem się i łagodnie pocałowałem ją w usta, trzymając dłonie z dala od jej ciała, chociaż bardzo pragnąłem ponownie chwycić ją w ramiona.

– W takim razie gdzie? – zapytałem. – Mieszkam niedaleko... Ale nie dziś. – Nie mów mi, że umówiłaś się z kimś innym. – Po prostu mam coś do zrobienia. Spojrzałem na zegarek. Była dziewiąta trzydzieści. – I tak nie mógłbym cię dzisiaj odwiedzić. O północy zaczynam pracę. – Jako...? – Nocny stróż. – Rozumiem – powiedziała, sięgając do torebki po następnego papierosa. – Ta praca pozwala mi zapłacić rachunki. – Cóż, nie podejrzewałam, że odnajdujesz w tej pracy intelektualną podnietę. Czego pilnujesz? – Magazynu z futrami – odparłem, wiedząc, że tuż za rogiem, przy rue du Faubourg Poissonnière, znajduje się taki magazyn. – Jak to się stało, że zaoferowano ci tak niecodzienne stanowisko? – To długa historia. – Jak zawsze – odparła, zapalając papierosa niewielką, staroświecką zapalniczką. – Gdzie mieszkasz? – W dziesiątej. – W jakimś szpanerskim lofcie przy kanale Saint-Martin? – Skoro pracuję jako nocny stróż... – A skoro pilnujesz magazynu z futrami, to pewnie gdzieś przy rue des Petites Écuries. – Ta ulica biegnie równolegle do mojej. – Rue de Paradis? – Jestem pod wrażeniem. – Po czterdziestu pięciu latach spędzonych w jakimś mieście nie tylko je znasz... zaczynasz je prześladować. – Żeby nie zaczęło prześladować ciebie? – Właśnie. Masz ligne fixe[34]? – Nie. – A więc mieszkasz w chambre de bonne? – Szybko kojarzysz fakty. – Jeśli ktoś nie ma ligne fixe, to znaczy, że jest spłukany. Chociaż teraz wszyscy używają poratbles.

– Poza mną. – I mną. – Czyżbyś tak jak ja była technofobem? – Po prostu nie widzę potrzeby bycia cały czas pod telefonem, ale jeśli chcesz się ze mną skontaktować... Sięgnęła do torebki, wyjęła z niej wizytówkę i podała mi ją. Oto co było na niej napisane: Margit Kadar Traductrice 13 rue Linné 75005 Paris 01.43.44.55.21 – Poranki nie są moją ulubioną porą dnia – oznajmiła. – Śpię do późnego popołudnia. Każda godzina po siedemnastej będzie odpowiednia. Podobnie jak ty, zaczynam pracę o północy. – To najlepszy czas na pisanie, n’est-ce pas? – Ty piszesz, ja tłumaczę, a wiesz przecież, co mówią o tłumaczeniu: jego celem jest przełożenie porannych słów na wieczorne. – Zadzwonię do ciebie – powiedziałem. – Będę czekała na twój telefon. Pochyliłem się, chcąc ją ponownie pocałować, lecz powstrzymała mnie. – À bientôt – rzuciła. – À bientôt. Odwróciła się i weszła z powrotem do mieszkania. Przez długi czas stałem na balkonie sam, nie zwracając uwagi na nocne powietrze i podmuchy wiatru, pochłonięty dziwnym i niezwykłym spotkaniem, jakie właśnie miało miejsce. Spróbowałem sobie przypomnieć ostatni raz, kiedy szaleńczo tuliłem się do jakiejś kobiety ledwie kilka minut po tym, jak ją poznałem. Wiedziałem jednak: coś takiego przydarzyło mi się po raz pierwszy. Nigdy nie odważyłem się na tak śmiałe poczynania. Byłem zbyt ostrożny i zapobiegliwy, dopóki... Nie, nie myśl o tym. Nie dzisiaj. Nie po tym, co właśnie się zdarzyło. Nagle na balkonie pojawił się Montgomery.

– Ukrywa się pan? – Właśnie. – Wie pan, że lubimy, kiedy nasi goście nawiązują ze sobą kontakt. – Właśnie skończyłem z kimś rozmawiać – powiedziałem, niezadowolony z tego, że się tłumaczę. – Ta kobieta dopiero co stąd wyszła. – Nikogo nie widziałem. – Czyżby obserwował pan każdy zakątek mieszkania? – Bezsprzecznie. Wraca pan do środka? – Muszę już iść. – Tak szybko? – Zgadza się. Zauważył wizytówkę w mojej dłoni. – Poznał pan kogoś miłego? – zapytał. Natychmiast wsunąłem wizytówkę Margit do kieszeni koszuli. – Być może. – Przed wyjściem musi się pan pożegnać z Madame. To nie była prośba, lecz polecenie. – Niech pan prowadzi. Madame stała przed jednym z tryptyków, na który składały się jej akty. Ten obraz przedstawiał ramiona wystrzeliwujące z jej waginy, otoczone rajską fauną i florą. Wyglądał idiotycznie. Trzymała w ręku pusty kieliszek i sprawiała wrażenie mocno wstawionej, choć w moim stanie nie miałem prawa jej oceniać. – Pan Ricks musi nas już opuścić – oświadczył Montgomery. – Mais la nuit ne fait que commencer[35] – powiedziała i zachichotała. – Piszę nocą, więc... – Cóż za godne podziwu poświęcenie dla sztuki, nieprawdaż, Montgomery? – Rzeczywiście – odparł beznamiętnie. – Mam nadzieję, że bajecznie się bawiłeś, skarbie. – Tak, bajecznie – powiedziałem. – Pamiętaj, że jeśli w niedzielny wieczór będziesz potrzebował towarzystwa, możesz na nas liczyć. – Będę pamiętał. – Nie mogę się już doczekać twojej książki. – To tak jak ja. – On jest taki zabawny, Monty! Musimy go jeszcze kiedyś zaprosić.

– Tak, musimy. – I jeszcze jedno, skarbie – powiedziała, przyciągając mnie do siebie. – Widzę, że jesteś prawdziwym uwodzicielem, niepoprawnym dragueur[36]. – Nie mogę się z tym zgodzić. – Och, daj spokój. Roztaczasz wokół siebie aurę samotnego, wrażliwego artysty, którą kobiety wprost uwielbiają. Kiedy to mówiła, poczułem, jak wsuwa swoje mięsiste palce w moją dłoń. – Jesteś samotny, skarbie? Delikatnie odsunąłem rękę i powiedziałem: – Jeszcze raz dziękuję za niezwykle interesujący wieczór. – Masz kogoś, prawda? – zapytała kwaśno. Pomyślałem o tkwiącej w mojej kieszeni wizytówce. – Tak – odparłem. – Sądzę, że tak.

[31] Czwarte [32] W

piętro, po lewej.

kuchni.

[33] Bardzo [34] Linia [35] Ale

przenikliwa.

telefoniczna.

przecież noc dopiero się zaczyna.

[36] Podrywacz.

10

Później, tej samej nocy, kiedy siedziałem przy biurku i usiłowałem pracować, mój umysł bez końca odtwarzał scenę na balkonie. Twarz Margit wypełniała moją podświadomość. Sześć godzin po naszym spotkaniu nadal czułem piżmowy zapach jej perfum, jakby przywarł do moich ubrań, skóry dłoni i twarzy. W dalszym ciągu miałem w ustach jej smak. Niski, zachrypnięty głos nie przestawał dźwięczeć mi w uszach. Tamtej nocy musiałem pewnie spojrzeć na wizytówkę Margit kilkadziesiąt razy. Zapisałem jej numer telefonu w notesie i w niewielkim kalendarzyku, leżącym na moim biurku, na wypadek gdybym zgubił wizytówkę. Spróbowałem przebrnąć przez tysiąc słów, moją nową dzienną normę. Nie dałem rady. Byłem zbyt rozkojarzony, oczarowany. Czas ciągnął się niemiłosiernie. Desperacko pragnąłem opuścić ten pokój, pójść na spacer i spróbować oczyścić umysł, lecz gdybym wyszedł przed ustalonym czasem... Ple, ple, ple. Znałem wszystkie powody, dla których nie powinienem tego robić, i wiedziałem, że odegram dobrego pracownika i zostanę na swoim posterunku do szóstej. A później... Później zadzwonię i powiem jej, że nie mogę czekać do piątej po południu następnego dnia, że muszę się z nią zobaczyć zaraz. Następnie wskoczę w taksówkę, pojadę na rue Linné 13 i... Doszczętnie zepsuję ten romans, jeszcze zanim na dobre się rozpoczął. Odrobina chłodu i obojętności jest w tej sytuacji konieczna, mon pote[37]. Kiedy więc tamtego popołudnia obudziłem się o drugiej, odebrałem wypłatę, zjadłem stek z frytkami w niewielkiej kafejce przy Gare de l’Est, a później zrobiłem sobie długi, wczesnowieczorny spacer wzdłuż kanału Saint-Martin. Następnie poszedłem na seans La femme infidèle Chabrola, o dwudziestej pierwszej trzydzieści, w Brady (akurat mieli tam minifestiwal jego filmów), a potem do pracy. Rozmyślałem nad złożoną moralnie historią w tym filmie –

była stara jak świat: mąż odkrywa niewierność swojej żony. Doprowadza do konfrontacji z jej kochankiem i zabija go, a później... I tu właśnie Chabrol wyciąga niezwykle interesującego królika z kapelusza. Po tym jak żona dowiaduje się, że mąż zamordował jej amanta, nie wpada w histerię ani też nie donosi na niego policji. Zamiast tego bierze na siebie część odpowiedzialności za popełnione przestępstwo – jakby na potwierdzenie prawdy, że w każdym intymnym związku (szczególnie takim, który trwa wiele lat) zawsze jesteśmy współwinni czynów drugiej osoby. A kiedy przekroczymy granicę seksualności, stajemy się zakładnikami losu. Można kategoryzować, powtarzać sobie, że osoba, z którą sypiasz jest racjonalna i podobna do ciebie, a później odkryć jeden z największych truizmów: nigdy nie wiadomo, co tak naprawdę czai się w głowie drugiego człowieka. Jakże desperacko pragnąłem przekroczyć tę granicę z Margit. Mimo to... dyscyplina, dyscyplina. Zadzwoniłem więc do niej dopiero następnego popołudnia – z budki telefonicznej przy rue des Écoles. Wsunąłem do szczeliny kartę France Telecom. Wybrałem numer. Jeden sygnał, dwa sygnały, trzy sygnały, cztery sygnały... o cholera, nie ma jej w domu... pięć sygnałów, sześć... – Halo? Jej głos brzmiał sennie, jakby nie do końca się obudziła. – To ja, Margit... Harry. – Tak myślałam. – Obudziłem cię? – Drzemałam tylko. – Mogę zadzwonić później, jeśli... – Twoja troska jest niepotrzebna. Spodziewałam się, że zadzwonisz... Tak samo jak nie spodziewałam się twojego telefonu wczoraj. – Jak do tego doszłaś? – Wiedziałam, że chociaż masz wielką ochotę, żeby się ze mną zobaczyć, nie chcesz wyjść na nadgorliwego, odczekasz więc dzień lub dwa, zanim do mnie zadzwonisz, ale nie dłużej, bo to byłaby oznaka braku zainteresowania. To, że zadzwoniłeś punktualnie o piątej po południu, po tym jak powiedziałam ci, że nie życzę sobie, by zakłócano mi spokój przed tą godziną... – Pokazuje, jak całkowicie przewidywalni są mężczyźni? – Ty to powiedziałeś, monsieur, nie ja.

– No to chcesz się ze mną spotkać czy nie? – zapytałem. – Amerykańska bezpośredniość. J’adore... – Zadałem pytanie. – Gdzie teraz jesteś? – Niedaleko Jussieu. – To obok mojej stacji metra. Jak dobrze się składa. Daj mi pół godziny. Masz mój adres? – Tak. – Podaję ci kod do domofonu: S877B. Druga klatka, trzecie piętro, po prawej stronie. À plus tard. Jej dom znajdował się trzy minuty piechotą od stacji metra Jussieu. Okolica – widziana w półmroku późnomarcowego popołudnia – stanowiła mieszankę starych domów oraz betonowych budynków charakterystycznych dla brutalizmu lat sześćdziesiątych, które okazały się siedzibą jednego z wydziałów tutejszego uniwersytetu. W ciągu żadnego z moich paryskich flâneur nie zawędrowałem do tej dzielnicy (zawsze wstępowałem do kina Grand Action przy rue des Écoles, a później skręcałem w lewo i szedłem w stronę rzeki), więc czułem się zaintrygowany spacerem po Jardin des Plantes. Był to zdumiewająco wielki i sauvage obszar zieleni w środku piątego arrondissement. Wstąpiłem do parku – szedłem pochyłą ścieżką wzdłuż wysokich drzew i egzotycznych roślin, dopóki nie dotarłem do samego centrum tego elizejskiego pola, miejsca przypominającego lekko zarośniętą łąkę z kamiennym domkiem zakończonym kopułą. Gdybym był reżyserem filmowym szukającym pleneru, w którym mógłbym nakręcić miejską, współczesną ekranizację Snu nocy letniej, ten teren wygrałby w przedbiegach. Znajdowało się tu nawet niewielkie wzgórze – do którego prowadziła kręta ścieżka. Wspiąwszy się na nie, trafiłem na taras widokowy przypominający pagodę. Widok nie był szczególnie zachwycający: ograniczał się do dachów, nadstawek kominowych i okien na poddaszach. Mimo to w gasnącym popołudniowym świetle sprawiał wrażenie monochromatycznego i malowniczego. Pokazywał bowiem miejskie życie, i to tę jego część, która najczęściej nie jest wystawiana na widok publiczny. Dachy są romantyczne – nie tylko dlatego że, mówiąc metaforycznie, sąsiadują z niebem, ale też pozostają w ukryciu. Stojąc na dachu, nie można się powstrzymać od myśli o nieskończonych możliwościach, jakie daje nam życie, jednocześnie nie będąc świadomym łatwości, z jaką możemy je sobie odebrać. Wystarczy jedno

spojrzenie w niebo, by pomyśleć: Wszystko jest możliwe albo: Nic nie znaczę. A później można zbliżyć się do krawędzi, spojrzeć w dół i powiedzieć sobie: Wystarczą dwa kroki, żeby moje życie się skończyło. Czy naprawdę byłoby to takie okropne? Nic dziwnego, że romantycy czcili ideę samobójstwa. Widzieli w nim rozwiązanie fundamentalnego problemu ludzkości, jaką jest rozpacz. A za akt najwyższej kreacji uważali akceptację tragedii poprzez całkowite zanurzenie się w niej. Po cóż jednak miałem zaprzątać sobie głowę takimi czarnymi myślami, skoro w perspektywie najbliższych dziesięciu minut miałem seks? Ach, ten seks: najwspanialsze antidotum na całą rozpacz tego świata. Zszedłem ze wzgórza i opuściłem Jardin. Przeszedłem na drugą stronę ulicy i znalazłem mały obskurny sklepik na rogu, w którym sprzedawano wszystko – włącznie z szampanem. Stojący za ladą Arab powiedział, że trzyma na zapleczu zmrożoną butelkę. Kupiłem ją. Kiedy zapytałem, czy dostanę u niego również prezerwatywy, odpowiedział, unikając mojego wzroku: – Automat znajduje się na rogu sąsiedniej ulicy. Podszedłem do maszyny, wrzuciłem do środka dwa euro, pociągnąłem za metalową szufladę i wyjąłem z niej trójpak Durexów. Spojrzałem na zegarek. Zostały dwie minuty do piątej. Budynek przy rue Linné 13 niczym się nie wyróżniał. Pochodził z początków dziewiętnastego wieku, był dość szeroki i miał okazałe czarne drzwi. Lewe skrzydło domu zajmował lokal sprzedający kebaby, w prawym znajdowała się przyjemnie wyglądająca włoska knajpka. Obok framugi wisiał domofon. Otworzyłem notes i wbiłem odpowiednią kombinację cyfr i liter. Rozległo się charakterystyczne kliknięcie. Popchnąłem drzwi, czując, jak ogarnie mnie zdenerwowanie. Znalazłem się na dziedzińcu, który jednak różnił się od pozostałych, jakie widziałem w Paryżu: był oświetlony, pełen powietrza, zieleni i wyłożony kocimi łbami. Sprawiał wrażenie czystego i zadbanego. Z balkonów nie zwisało pranie, tylko doniczki z kwiatami, a wokół szczebli wiły się rośliny. Z otwartych okien nie buchała głośna muzyka. Wokół panowała całkowita cisza. Przy wejściu do pierwszej klatki schodowej wisiała kolekcja tabliczek: M. Claude Triffaux

Psychologue 2eétage, gauche Mme. B.Semler Expert Comptable 1erétage, droite M. François Maréchal Kinésithérapeute 1erétage, gauche Uśmiechnąłem się na myśl o księgowym – człowieku prowadzącym finansową narrację ludzkiego życia (i zajmującym się stresującą kwestią płacenia podatków) – urzędującym po przeciwnej stronie korytarza niż ktoś radzący sobie z uwięzionymi nerwami, naciągniętymi mięśniami i innymi fizycznymi oznakami życiowej nietrwałości. Druga klatka schodowa znajdowała się w głębi dziedzińca. Nie zauważyłem przy niej żadnych tabliczek, tylko listę nazwisk. Poszukałem Kadar, Margit, ale jej nie znalazłem. Zaniepokoiłem się. Czyżbym przegapił drugą klatkę schodową? Adres musiał się zgadzać, skoro kod zadziałał. Dlaczego nie było nazwiska? Kiedy wspinałem się po schodach, zauważyłem, że w przeciwieństwie do klatki schodowej w moim rozpadającym się budynku, ściany były pomalowane, a schody wykonane z błyszczącego drewna i przykryte dywanem. Kiedy dotarłem na trzecie piętro, zobaczyłem tylko dwoje drzwi. Po lewej stronie, obok dzwonka wisiała niewielka tabliczka z nazwiskiem: Lieser, te po prawej nie były opisane. Nacisnąłem dzwonek spoconą dłonią, powtarzając sobie, że jeśli otworzy mi jakaś poirytowana staruszka, odegram rolę przygłupiego Amerykanina, gorąco ją przeproszę i czmychnę. Kiedy drzwi się otworzyły, stała w nich Margit. Była ubrana w prosty, czarny golf, który opinał jej sylwetkę i podkreślał obfite piersi, oraz w luźną spódnicę, uszytą z materiału przypominającego muślin; bardzo kobiecą i szykowną. Nawet w ostrym świetle, płynącym z klatki schodowej, twarz Margit promieniała... chociaż oczy wyrażały smutek, który nigdy jej nie opuszczał. Posłała mi lekki uśmiech.

– Zapomniałam ci powiedzieć, że moje nazwisko nie figuruje na liście na dole. – Rzeczywiście, był taki moment, kiedy myślałem... Nachyliła się i musnęła moje usta swoimi. – Źle myślałeś. Objąłem ramieniem jej plecy, ale łagodnie wyswobodziła się z uścisku, mówiąc: – Wszystko w swoim czasie, monsieur, i dopiero wtedy, gdy poradzimy sobie z twoim zdenerwowaniem. – Czy to aż tak oczywiste? – Manifestement. Wszedłem za nią do środka. Drzwi zamknęły się. Mieszkanie składało się z dwóch przestronnych pokojów. W sypialni stało łóżko królewskich rozmiarów. W kącie zauważyłem brodzik (z wężem od prysznica) i umywalkę. Nie zatrzymaliśmy się, lecz poszliśmy dalej, mijając małe drzwi (za którymi, jak się domyśliłem, znajdowała się toaleta) i trafiliśmy do dużego salonu. Na jednej ze ścian tego pomieszczenia znajdowały się szafki i sprzęty kuchenne, pochodzące z połowy lat siedemdziesiątych. Stała tam też ogromna sofa, przykryta welurową narzutą barwy głębokiej czerwieni, otomana obleczona brązowym prążkowanym materiałem i sędziwy fotel obity skórą w kolorze czekolady. W końcu pokoju zauważyłem dwa duże okna sięgające od podłogi do sufitu, wychodzące na dziedziniec, przez które sączyło się popołudniowe światło. Na prawo od nich znajdowało się piękne, stare biurko z nadbudową, na którym stała jedna z tych jaskrawoczerwonych maszyn do pisania firmy Olivetti, które były niezwykle popularne trzydzieści lat temu. Wszystkie ściany zajmowały półki zastawione starymi książkami, głównie po węgiersku i francusku, chociaż wypatrzyłem też kilka powieści po angielsku: Hemingwaya, Greene’a i Dos Passosa. Znajdowała się tu też imponująca kolekcja płyt – głównie z muzyką klasyczną, zadziwiająca swoją różnorodnością. Margit miała bardzo szerokie muzyczne gusta: posiadała wszystko od Tallisa do Scarlattiego, poprzez Schuberta, Brucknera i Berga. Nie zauważyłem odtwarzacza płyt CD, a jedynie gramofon i wzmacniacz. W salonie nie dostrzegłem również telewizora, tylko duże, stare radio niemieckiej firmy Telefunken odbierające fale krótkie. W nielicznych miejscach wolnych od książek na ścianach rozwieszono oprawione w ramy pożółkłe fotografie Budapesztu i (jak się domyśliłem) portrety członków rodziny Margit. Najbardziej uderzyła mnie w tym wnętrzu nieskazitelność

i stonowany, dobry gust. Chociaż od kilku dekad nie wprowadzono w nim żadnych zmian, to ten przygaszony, mitteleuropejski styl wciąż emanował specyficznym rodzajem ciepła. Przeczuwałem, że Freud z radością pracowałby w tak urządzonym mieszkaniu, podobnie jak pisarz-immigré... lub znajdująca się w podobnej sytuacji co on tłumaczka. – Piękne mieszkanie – powiedziałem. – Jeśli komuś nie przeszkadza jego staroświeckość. Czasami myślę, że powinnam je unowocześnić, przenieść do współczesnego świata, ale to niemożliwe. – Z powodu twojej niechęci do technicznych nowinek? – Być może. – Naprawdę pracujesz na ręcznej maszynie do pisania? – Nie potrafię posługiwać się komputerem. – Ani płytami CD? – Mój ojciec miał fantastyczną kolekcję płyt, które przysłano mi, gdy przyjechałyśmy z matką do Paryża. – Ojciec z wami nie przyjechał? – Zmarł przed naszym wyjazdem z Węgier. – Nagła śmierć? – Właśnie – powiedziała tonem sugerującym, że nie powinienem zadawać dalszych pytań. – W każdym razie, był fanatykiem muzyki, stąd jego kolekcja. Opuszczając Budapeszt, każda z nas zabrała tylko niewielką walizkę. Później, kiedy uzyskałyśmy we Francji status immigré, musiałyśmy napisać do węgierskiego rządu podanie z prośbą o przesłanie naszych rzeczy osobistych. Pośród przedmiotów, które dotarły z naszego starego mieszkania, znajdowała się kolekcja płyt ojca. Przez kolejne lata powiększałam ją, a później, kiedy pojawiły się płyty kompaktowe, pomyślałam: mam całą muzykę, której potrzebuję, więc po co mam coś zmieniać? – Czy to znaczy, że nie lubisz konsumpcyjnego dreszczyku, zwanego zakupami? – Robienie zakupów to akt rozpaczy. – To dość radykalny pogląd. Zapaliła papierosa. – Ale prawdziwy. Tak właśnie współcześni ludzie spędzają swój czas. Zakupy to wielka aktywność kulturalna tej epoki, która wiele mówi na temat całkowitej

bezwartościowości współczesnego życia. Roześmiałem się... nieco nerwowo. – Cóż, po tym kazaniu z pewnością muszę się napić – powiedziałem. – W akcie rozpaczy kupiłem ci to. Podałem jej brązową papierową torebkę. Wyciągnęła z niej butelkę. – Nie wiem, czy to dobry szampan... – zacząłem. – Wystarczająco dobry. Czy kupiłeś go w sklepie trzy budynki stąd? – Skąd wiedziałaś? – Sama się w nim zaopatruję. Pamiętam nawet, kiedy Mustapha, właściciel sklepu, otworzył go we wczesnych latach siedemdziesiątych. Właśnie przyjechał z Bône, w Algierii... – Miejsca urodzin Camusa. – Chapeau – powiedziała. – W każdym razie, kiedy przyjechał do Paryża i dopiero co otworzył swój sklep, był onieśmielony, pragnął każdego zadowolić i stał się przez to obiektem wielu nieuprzejmości, ponieważ sposób zachowania commerçant z Maghrebu w tym zakątku Paryża obrażał wielu mieszkających tu quartier. Teraz, trzydzieści lat później, Mustapha jest w pełni zasymilowany i traktuje każdego swojego klienta z taką samą oschłością, jakiej kiedyś sam doświadczył. Przyniosła z kuchni dwa kieliszki, postawiła butelkę na blacie, zdjęła folię, delikatnie wysunęła korek z butelki i rozlała szampana do kieliszków. – Zrobiłaś to bardzo profesjonalnie. – Mogłabym powiedzieć coś banalnego, na przykład... – ...jeśli istnieje rzecz, której można się nauczyć w ciągu trzydziestu lat pobytu w Paryżu, to jest nią zręczne otwieranie butelki szampana? Roześmiała się i podała mi kieliszek. Szybko go osuszyłem. – Właśnie – rzuciła. – Ale ty nigdy nie zniżyłabyś się do takich banałów. – To by obraziło moją węgierską, sardoniczną naturę. – Podczas gdy Amerykanie tacy jak ja... – Wychylają kieliszek szampana w dwóch łykach. – Czy chcesz powiedzieć, że jestem nieokrzesany? – No, no, potrafisz czytać w myślach. Twarz Margit znajdowała się bardzo blisko mojej. Pocałowałem ją. – Na pochlebstwie – powiedziałem – nie zajedziesz zbyt...

– Zajadę na nim wszędzie. Odwzajemniła pocałunek, a później wyjęła mi kieliszek z dłoni i odstawiła go na blat. Następnie przyciągnęła mnie do siebie. Nie opierałem się i po chwili nie mogliśmy oderwać od siebie rąk. Szybko opadliśmy na kanapę, a Margit ściągała mi dżinsy. Moje dłonie błądziły po całym jej ciele, podobnie jak jej po moim. Nasze usta ani na chwilę się nie rozłączyły i wyglądało to tak, jakbyśmy usiłowali się pożreć. Pomysł użycia prezerwatywy wyleciał mi z głowy. Nagle znalazłem się w Margit, odpowiadając na jej żarliwą namiętność. Jej paznokcie wbiły się w tył mojej głowy, ale nie przejmowałem się tym. To było czyste pożądanie, w którym oboje się zatraciliśmy. Kiedy było już po wszystkim, leżałem na niej, częściowo ubrany i kompletnie bez sił. Margit również wyglądała na oszołomioną i wykończoną. Miała zamknięte oczy, a jej ręce luźno oplatały moje ciało. Upłynęło kilka minut, po których otworzyła jedno oko, spojrzała na mnie i powiedziała: – Nieźle. W końcu zwlekliśmy się z kanapy, a Margit zaproponowała, żebyśmy zabrali szampana i poszli do łóżka. Wziąłem więc butelkę i dwa kieliszki i poszedłem za nią do sypialni. Kiedy się rozebraliśmy, rzuciłem: – Po raz pierwszy w życiu rozbieram się po seksie. – Kto powiedział, że tego popołudnia nie czeka nas więcej seksu? – Na pewno nie ja – odparłem, wślizgując się pod nakrochmaloną białą pościel. – To dobrze. Obserwowałem, jak kończy się rozbierać. – Proszę, nie gap się na mnie w ten sposób – odezwała się. – Ale dlaczego? Jesteś piękna. – Och, daj spokój. Mam zbyt szerokie biodra, moje uda się zaokrągliły, a... – Jesteś piękna. – A ty tkwisz w postkoitalnym odrętwieniu, które uniemożliwia ci dokonanie oceny mojego wyglądu. – Powtórzę raz jeszcze: jesteś piękna. Uśmiechnęła się i wskoczyła do łóżka. – Doceniam twoją krótkowzroczność. – I ty mówisz, że to ja jestem dla siebie zbyt surowy. – Po pięćdziesiątce wszystkie kobiety myślą: C’est foutu. Wszystko skończone. – Wyglądasz może na czterdziestkę.

– Wiesz doskonale, ile mam lat. – Tak, znam twoją głęboką, mroczną tajemnicę. – To wcale nie jest moja głęboka, mroczna tajemnica – odparła. – W takim razie co nią jest? – Skoro to głęboka, mroczna tajemnica... – Rozumiem. Zapadła cisza. Przesunąłem palcami w górę i w dół jej pleców, a później ucałowałem jej kark. – Naprawdę masz głęboką, mroczną tajemnicę? – zapytałem. Roześmiała się i odparła: – Dobry Boże, wszystko bierzesz tak dosłownie! – W porządku, już nic nie mówię. – Skoro tak, pocałuj mnie. Znowu zaczęliśmy się kochać. Z początku powoli i bez pośpiechu... lecz w końcu wezbrała w nas ta sama szaleńcza namiętność, która przedtem dopadła nas na kanapie. Margit wciąż miała w sobie niesamowicie dużo pasji i poddała się temu aktowi z niepohamowaną żarłocznością. Nigdy nie miałem podobnej kochanki i mogłem mieć tylko nadzieję, że moja żarliwość była równie wielka. Kiedy skończyliśmy, ponownie zapadła między nami długa cisza. Później Margit wstała i wróciła po chwili z papierosami i popielniczką. Wlałem szampana do kieliszków. Zapalając papierosa, Margit stwierdziła: – Mieszkanie w Paryżu musiało cię zepsuć. – Dlaczego tak myślisz? – Bo nie krytykujesz mnie za to, że palę. Co z ciebie za Amerykanin, skoro nie bawisz się w faszystę i nie mówisz mi, jak okropny wpływ na twoje płuca ma bierne palenie? – Nie wszyscy Amerykanie są tacy przewrażliwieni na punkcie zdrowia. – Każdy, którego spotkałam... – Czy kiedykolwiek byłaś w Stanach? – Nie, ale... – Niech zgadnę: kilka razy spotkałaś jakiegoś nadpobudliwego Amerykanina podczas salonu u Madame? – Chodzę tam bardzo rzadko. – A więc był to mój szczęśliwy wieczór. – Można tak powiedzieć. – Po co w ogóle tam chodzisz, skoro tak bardzo tego nie lubisz?

– Nie to, że nie lubię. Madame jest śmieszna. Osoba, której wydaje się, że jej życie to niekończące się dzieło sztuki, a tak naprawdę jest dyletantką, która w latach sześćdziesiątych przeżyła swoje pięć minut jako muza pewnego artysty i na krótko poślubiła bogacza... – Czy to właśnie tłumaczy jej ogromne mieszkanie? – Oczywiście. Jej mąż nazywał się Jacques Javelle. Był wówczas odnoszącym sukcesy reżyserem – kręcił głównie nic niewarte filmy o zabarwieniu erotycznym, które jednak na krótko uczyniły go bogaczem. Ożenił się z Lorraine, kiedy jeszcze była tym seksownym manekinem od kwiatowych aktów, ale nie przestawał spotykać się ze swoimi dwiema długoletnimi kochankami. Jednak dziwna amerykańska moralność nie pozwoliła Madame na tolerowanie tej sytuacji, doprowadziła więc do rozpadu małżeństwa. Wyszła z rozwodu z mieszkaniem i niczym więcej. Jej uroda zaczęła przygasać. Madame niezbyt dobrze zaadaptowała się do zmian, jakie zaszły wokół niej. Co więc zrobiła? Wymyśliła dla siebie nową rolę: opiekunki ludzkich dusz. Znalazła w Paryżu niewielką niszę, salon przynosi jej pieniądze i w każdy niedzielny wieczór przez kilka godzin może udawać, że jest kimś ważnym. Et voilà – oto historia madame L’Herbert i jej salonu. Bawi mnie to średnio dwa razy w roku, nie więcej. Od czasu do czasu dobrze jest wyjść z domu i spotkać się z ludźmi. – Masz niewielu przyjaciół w Paryżu? – Niezbyt wielu... i nie, nie przeszkadza mi to. Odkąd straciłam córkę i męża... – Straciłaś też męża? Skinęła głową. Po chwili mówiła dalej: – Od tamtej pory większość czasu spędzam samotnie. Lubię to. O samotności można powiedzieć wiele dobrego. – Ma swoje zalety, to fakt. – Skoro jesteś powieściopisarzem, musisz ją cenić. – Nie mam wyboru, muszę sobie jakoś z nią radzić. W każdym razie pisanie wypełnia mi czas spędzany w pracy. – Co – poza pisaniem – robisz przez całą noc? – Siedzę w pokoju i pilnuję, żeby nikt się nie włamał, a poza tym wpuszczam pracowników, zajmujących się transportem futer. – Nie wiedziałam, że firmy futrzarskie działają dwadzieścia cztery godziny na dobę.

– Akurat ta działa. – Rozumiem – odparła. – W jaki sposób znalazłeś tę pracę? Opowiedziałem jej trochę o swoim przyjeździe do Paryża, o okropnych przejściach w hotelu, o dziennym recepcjoniście, który okazał się bydlakiem, o uprzejmości Adnana, o tym jak został złapany przez policję, oraz o innych dziwacznych zbiegach okoliczności, które doprowadziły do tego, że wynająłem jego chambre de bonne i znalazłem obecną pracę. – To brzmi jak scenariusz filmu przygodowego – skwitowała moją opowieść Margit. – Uciekinier kontra klasyczny paryski connard[38] – monsieur... jak on się nazywał? – Monsieur Brasseur pracujący w hotelu Sélect przy rue François Millet w szesnastej dzielnicy. Jeśli istnieje osoba, której nienawidzisz, poślij ją tam. – Zapamiętam. Ale przecież dzięki temu zdobyłeś doskonały materiał na powieść, n’est-ce pas? Bohater, upokorzony przez hotelowego recepcjonistę z piekła rodem, trafia do chambre w le quartier turc. Jestem pewna, że przez wszystkie te lata, kiedy uczyłeś się francuskiego... gdzie to właściwie było? – Eaton, w stanie Ohio. – Nigdy o nim nie słyszałam, lecz skoro moja stopa nie postała w twoim kraju... – Nawet gdybyś była rodowitą Amerykanką, pewnie nigdy nie usłyszałabyś o Eaton w stanie Ohio... Chyba że przypadkiem obiłaby ci się o uszy nazwa Crewe College, bo to jedyne, z czego słynie to miasto, chociaż sama uczelnia nie wyróżnia się na tle innych. – Ale właśnie tam twoje życie przybrało najgorszy z możliwych obrót? Kiwnąłem głową. – To temat na inną rozmowę, mam rację? – Raczej nie. Wolałbym o tym w ogóle nie rozmawiać. – W takim razie nie rozmawiaj – powiedziała, po czym pochyliła się i namiętnie mnie pocałowała. Następnie zgasiła papierosa, osuszyła kieliszek i powiedziała: – A teraz muszę cię poprosić, żebyś wyszedł. – Co? – zdziwiłem się. – Mam kilka rzeczy do załatwienia. – Jeszcze nawet nie ma... – zerknąłem na zegarek – ósmej. – To było urocze cinq-à-sept[39]... tak urocze, że prawie zamieniło się w cinq-àhuit[40].

– Myślałem, że spędzimy razem cały wieczór. – To niemożliwe. – Dlaczego? – Ponieważ, jak już powiedziałam, mam kilka rzeczy do załatwienia. – Rozumiem. – Mówisz jak mały chłopiec, któremu kazano opuścić jego domek na drzewie. – Dziękuję ci bardzo – odparłem, urażony. Margit ujęła moją twarz w dłonie. – Harry, nie gniewaj się. Po prostu musisz zrozumieć, że jestem teraz zajęta, ale chcę z tobą spędzić kolejne popołudnie. – Kiedy? – Za trzy dni. – Dopiero? Przyłożyła mi palec do ust. – Nie popełniaj więcej tego błędu – szepnęła. – Po prostu chcę się z tobą spotkać wcześniej, to wszystko. – I spotkasz się – za trzy dni. – Ale... Jej wskazujący palec ponownie znalazł się na moich ustach. – Nie kuś losu. – OK. Pochyliła się i pocałowała mnie. – Za trzy dni – powtórzyła. – O której? – O tej samej, co dziś. – Będę za tobą tęsknił – powiedziałem. – I dobrze – odparła.

[37] Mój

kolego.

[38] Dureń. [39] Od

piątej do siódmej. Przenośne określenie wizyty składanej kochance.

[40] Od

piątej do ósmej.

11

Następne trzy dni były trudne. Zajmowałem się tym co zwykle. Wstawałem o drugiej. Odbierałem wynagrodzenie. Zabijałem czas w Cinémathèque. Jadłem obiad w jednej ze swoich ulubionych tanich traiteurs i kafejek. Chodziłem do pracy. Pisałem. Przychodził świt. Kupowałem croissanty i wracałem do domu. Wszystko wydawało się takie normalne. Jedyna różnica polegała na tym, że w każdej godzinie, każdego dnia myślałem o Margit. Przewijałem w myślach nasze wspólnie spędzone popołudnie, minuta po minucie, raz za razem: w kinie wewnątrz mojej głowy wyświetlano ciągle ten sam film, bez przerw pomiędzy kolejnymi seansami. Nadal czułem w ustach słodki smak jej skóry, czułem jej paznokcie wbijające się w moje ciało, kiedy osiągała orgazm, na nowo przeżywałem moment, w którym oplotła mnie nogami, żebym wszedł w nią głębiej, wciąż pamiętałem długą głęboką ciszę po wszystkim, kiedy leżeliśmy na sobie, a ja nie mogłem przestać myśleć o tym, jak moja była żona powtarzała, że jestem kiepskim kochankiem, i przez wiele miesięcy odpychała mnie od siebie i jak próbowałem ją namówić, by powiedziała mi, co robię źle, a ona zawsze wymigiwała się od rozmowy o, jak to nazywała, sprawach technicznych, a później kiedy już dowiedziałem się, że jest związana z dziekanem naszego college’u, zrozumiałem, że straciłem ją na dobre i... Przestań. Zawsze to robisz. Kurczowo czepiasz się tego, co dla ciebie przykre, żeby zagłuszyć odczuwane przez siebie szczęście. Szczęście? Zostałem siłą odizolowany od swojej córki, więc jak mogę być szczęśliwy? W każdym razie to nie jest szczęście, tylko zauroczenie. Jednak w chwilach szczególnej radości czułem się także odrobinę zakochany. Posłuchaj tego, co mówisz, umierający z miłości nastolatku, zakochany po uszy po jednym namiętnym popołudniu. Tak – i odliczam minuty do naszego kolejnego spotkania. To dlatego, że jesteś zdesperowany.

Margit jest piękna. Dobiega sześćdziesiątki. Jest piękna. Wypij filiżankę kawy i otrzeźwiej. Jest piękna. Wypij trzy filiżanki kawy... Powtarzałem sobie: powinieneś przygotować się na rozczarowanie... kiedy ponownie zjawię się w jej mieszkaniu, oznajmi, że zmieniła zdanie i nie chce kontynuować naszej drobnej przygody. To wszystko wydawało się zbyt piękne, żeby mogło być prawdziwe. Kiedy trzeci dzień w końcu nadszedł, zjawiłem się w jej quartier dobrą godzinę przed naszym rendez-vous. Ponownie zabiłem czas w Jardin des Plantes, a później zajrzałem do tego samego sklepu spożywczego, w którym byłem poprzednio, i kupiłem butelkę szampana. Przez trzy minuty kręciłem się przed drzwiami budynku, nim w końcu nadeszła dokładna godzina naszego spotkania. Wybrałem kod. Wszedłem na drugie escalier. Przed drzwiami do mieszkania uderzyła mnie fala zdenerwowania. Nacisnąłem dzwonek. Jeden raz. Nie doczekałem się odpowiedzi przez co najmniej trzydzieści sekund. Właśnie miałem zadzwonić po raz drugi, kiedy zza drzwi dobiegł mnie odgłos kroków, a później usłyszałem szczęk otwieranych zasuwek. Drzwi się otworzyły. Margit była ubrana w czarny golf i czarne spodnie, w palcach trzymała papierosa, uśmiechała się. Wyglądała olśniewająco. – Jesteś bardzo punktualnym kochankiem – powiedziała. Zrobiłem krok do przodu, żeby chwycić ją w ramiona, lecz położyła dłoń na mojej piersi niczym policjant, lekko muskając wargami moje usta. – Du calme, monsieur – powiedziała. – Wszystko w swoim czasie. Wzięła mnie za rękę i poprowadziła w stronę sofy. Pokój wypełniała kameralna, współczesna i lekko surowa muzyka. Margit odebrała ode mnie szampana, którego przyniosłem. – Nie musisz go kupować za każdym razem. Wystarczyłaby nam niedroga butelka Bordeaux. – Czy chcesz powiedzieć, że nie zależy ci na wielkich bukietach róż, puchatych maskotkach i półtoralitrowych butelkach Chanel No.5? Roześmiała się i odparła: – Kiedyś miałam takiego kochanka, biznesmena, który przysyłał mi krępujące

prezenty: bukiety w kształcie serca i kolczyki przypominające żyrandole z czasów Ludwika XIV... – Musiał za tobą szaleć. – Był mną zauroczony, to wszystko. W każdym mężczyźnie drzemie mały chłopiec. Kiedy czegoś pragną – kobiety – zasypują ją zabawkami w nadziei, że jej to dostatecznie pochlebi. – A więc, żeby zdobyć twoje serce, należy być skąpym i ascetycznym. Może zamiast diamentów wolałabyś dostać pudełko spinaczy do papieru? Poszła po dwa kieliszki. – Cieszę się, że dzisiejszego popołudnia twoje poczucie ironii sprawuje się bez zarzutu. – Czy to znaczy, że podczas naszego poprzedniego spotkania sprawowało się nie najlepiej? – Po prostu lubię, kiedy jesteś zabawny. – A nie kiedy jestem... – Poważny. Albo odrobinę nadgorliwy. – Lubisz wykładać karty na stół – powiedziałem. Otworzyła szampana i napełniła nim kieliszki. – Można i tak powiedzieć. Zamierzałem powiedzieć coś lekko opryskliwego w rodzaju: zastosowałem się do twoich zasad i nie zadzwoniłem w ciągu tych trzech dni, ale wiedziałem, że to utwierdzi ją w przekonaniu o mojej nadgorliwości. Zamiast tego zmieniłem taktykę i zapytałem: – Co to za muzyka? – Jesteś kulturalnym człowiekiem. Spróbuj zgadnąć. – Dwudziesty wiek? – zapytałem. – Bardzo dobrze – odparła, podając mi kieliszek z szampanem. – Słyszę nutę cygańskiej zadziorności – powiedziałem, upijając łyk. – Również ją słyszę – rzekła, siadając obok mnie. – Zatem kompozytor pochodzi z Europy Wschodniej. – Jesteś w tym dobry – zauważyła, głaszcząc moje udo. – To mógłby być Janáček. – Istnieje taka ewentualność – przyznała, delikatnie muskając dłonią moje krocze, przez co momentalnie stwardniałem. – Ale... nie, on jest Czechem, ty – Węgierką. Pochyliła się do przodu i dotknęła ustami mojej szyi.

– Co nie znaczy, że słucham wyłącznie węgierskiej muzyki. – Jednak... Jej dłoń ponownie znalazła się na moim kroczu i zaczęła rozpinać mi dżinsy. – To Bartók – powiedziałem. – Béla Bartók. – Brawo – odparła, wsuwając mi dłoń w rozporek. – Wiesz może, jaki tytuł nosi ten utwór? – Czy to jeden z jego kwartetów smyczkowych? – Dziękuję ci za wygłoszenie tej oczywistości – powiedziała, wyciągając penisa ze spodni. – Który? – Nie wiem – przyznałem, czując, jak moje ciało się napina, kiedy zaczęła przeciągać palcami w górę i w dół po moim członku. – Strzelaj. – Trzeci, w wolnym rytmie? – Skąd wiedziałeś? – Nie wiedziałem, to był tylko... Nie dokończyłem zdania, ponieważ otoczyła wargami mojego penisa i zaczęła nimi poruszać w górę i w dół, pomagając sobie dłońmi. Kiedy byłem bliski spełnienia, wymamrotałem coś, że pragnę znaleźć się wewnątrz niej, ale to tylko zwiększyło tempo jej ruchów. Nie tyle doszedłem, co eksplodowałem. Margit wyprostowała się, opróżniła swój kieliszek szampana jednym łykiem i zapaliła papierosa. – Lepiej ci? – zapytała. – Troszeczkę – powiedziałem, wyciągając ramiona w jej stronę. Chwyciła mnie za rękę, ale nie pozwoliła, żebym ją do siebie przyciągnął. Zbliżyłem się więc i głęboko ją pocałowałem, lecz kiedy zacząłem wsuwać rękę pod sweter, powiedziała: – Nie dzisiaj. Odwróciła głowę i zaciągnęła się papierosem. – Zrobiłem coś nie tak? – zapytałem. Roześmiała się krótko. – Twoja była żona uczyniła prawdziwe spustoszenie w twojej samoocenie. – Nie o tym teraz rozmawiamy. – Oczywiście, że nie. Powiedziałam tylko, że nie chcę się dzisiaj kochać, a ty natychmiast pomyślałeś, że zachowałeś się „źle”, stąd moje przypuszczenie... – Po prostu zastanawiam się, dlaczego... – Zrobiłam ci laskę i nie chcę niczego w zamian?

– Skoro chcesz o tym mówić tak bezceremonialnie... – Zachowujesz się tak, jakbym cię odtrącała... a ja tylko powiedziałam... – Już nic nie mówię. – I dobrze – rzuciła, napełniając mój kieliszek. – Muszę ci powiedzieć... że po raz pierwszy ktoś zrobił mi laskę przy wtórze Bartóka. – Zawsze musi być ten pierwszy raz. – Robiłaś to samo swojemu biznesmenowi? – Zazdrośnik z ciebie. – Zadałem ci tylko pytanie. – A ja na nie odpowiem. Ponieważ w czasie trwania naszego romansu byłam jeszcze mężatką, zawsze spotykaliśmy się w niewielkim mieszkanku, które wynajmował niedaleko swojego biura, takiej dziupli do pieprzenia. – Wszystkie te prezenty... czy właśnie tam je wysyłał? – Tak. – I twój mąż nie wściekał się o to? – Zadajesz mnóstwo pytań. Zgasiła papierosa, sięgnęła do paczki, wyjęła następnego i zapaliła. – Nie – powiedziała. – Mój mąż nie był podejrzliwy, ponieważ od samego początku doskonale wiedział o naszym romansie. – Nie rozumiem... – W takim razie wytłumaczę ci to. Był rok tysiąc dziewięćset siedemdziesiąty piąty. W wyniku cięć budżetowych mój mąż, Zoltan, właśnie stracił pracę jako kontroler węgierskich programów radiowych dla pewnej międzynarodowej grupy nadzorującej media, założonej przez CIA. Nasza córka, Judit, miała zaledwie dwa latka. Dostawałam niewiele zleceń jako tłumaczka, więc było u nas bardzo krucho z pieniędzmi. Nagle, ni stąd, ni zowąd, trafiła mi się praca – tłumaczenie piekielnie nudnej dokumentacji technicznej dla francuskiej firmy eksportującej węgierskie artykuły dentystyczne. – Nie wiedziałem, że komunistyczne Węgry się w tym specjalizowały. – Ani ja, dopóki nie dostałam tej pracy. W każdym razie, zajęłam się tłumaczeniami, a później zostałam wezwana do siedziby firmy – w nowoczesnej dzielnicy niedaleko Bolougne, żeby przetłumaczyć kilka szczegółów technicznych jej dyrektorowi. Nazywał się Corty. Był mężczyzną po pięćdziesiątce, z piwnym brzuszkiem, o nalanej twarzy i smutnych oczach... standard. Widziałam, że zwrócił na mnie uwagę, kiedy tylko weszłam do biura. Przebrnięcie przez

dokumenty zabrało nam półtorej godziny. Później zaproponował lunch. Od dłuższego czasu nie byłam w restauracji, pomyślałam więc: czemu nie? Zabrał mnie w bardzo miłe miejsce. Zamówił butelkę wyśmienitego wina. Zapytał o mojego męża i córkę i dowiedział się, jak trudno jest nam związać koniec z końcem. Następnie zaczął opowiadać o sobie: o tym, jak ożenił się z nieznośną kobietą, która tak bardzo go od siebie odpychała, że zaczął mieć problemy z „aktywnością” w sypialni, jak zaczęła z tego kpić i właściwie zamknęła ten rozdział ich życia. Mówił, że nie mógł jej zostawić – chodziło o tradycję, francuską katolicką mentalność, która zakazywała rozbijania rodziny, tylko po to, żeby zachować pozory – ale szukał kogoś, z kim mógłby zawrzeć „układ”. Powiedział też, że wydałam mu się bardzo atrakcyjna, dostrzegł moją inteligencję i spodobało mu się, że jestem mężatką, bo... sama mam zobowiązania. Zaproponował mi trzysta franków tygodniowo – wtedy to była dla nas fortuna – jeśli zgodzę się z nim spotykać dwa razy w tygodniu na dwie godziny po południu. – Nie byłaś zaszokowana tą ofertą? – Oczywiście, że nie. Złożył mi ją w bardzo uprzejmej formie. W każdym razie powiedziałam, że muszę się nad tym zastanowić. Tamtego wieczoru wróciłam do domu, położyłam Judit spać, usiadłam z Zoltanem i opowiedziałam mu, co mi się przydarzyło tego popołudnia. Następnego dnia zadzwoniłam do monsieur Corty’ego i powiedziałam, że owszem, nasz układ będzie możliwy pod warunkiem, że zapłaci mi czterysta franków tygodniowo. Zgodził się od razu. – Twój mąż nie miał nic przeciwko temu? – Wiem, co sobie myślisz: jak mógł się zgodzić na to, bym kurwiła się z jakimś grubasem w średnim wieku? Tylko że on, podobnie jak ja, odniósł się do tego bardzo pragmatycznie. Byliśmy dosłownie bez grosza. Pieniądze, które mi zaoferowano, były – w naszym odczuciu – ogromne. A dla mnie to był tylko seks. Właściwie sam akt nie trwał dłużej niż kilka minut – był bardzo szybki. Tak naprawdę monsieur Corty’emu zależało na odrobinie tendresse[41] i kilku godzinach rozmowy. Szłam więc do ponurej kawalerki w pobliżu jego biura, w której odbywały się nasze schadzki. Rozbierałam się, on zdejmował marynarkę, spodnie i koszulę, ale zostawał w bieliźnie. Wyciągał swojego penisa, a ja rozkładałam nogi i... – Chyba wiem, co było dalej – przerwałem jej. – Czujesz się skrępowany?

– Po prostu dostarczasz mi więcej informacji, niż to konieczne. – Nie mów mi, że jesteś purytaninem, Harry. – Nie jestem, ale... – Drzemiący w tobie pisarz na pewno wie, że w opowieści najważniejsze są szczegóły, więc skoro monsieur Corty nigdy nie kochał się ze mną nago i traktował seks mechanicznie, musi być dla ciebie jasne, że... – Był to tylko smutny, plugawy układzik? – Nie był ani plugawy, ani smutny. Był tym, czym monsieur Corty chciał, żeby był. – Jak długo to trwało? – Trzy lata. – Dobry Boże. – Dla nas były to trzy bardzo tłuste lata. Mieliśmy dość pieniędzy, żeby kupić to mieszkanie... – Gdzie spała twoja córka? – Jest tu jeszcze jeden pokój, bardzo mały... – Gdzie dokładnie? – Tam – powiedziała, wskazując na drzwi po lewej stronie, obok jednego z okien. – Nie zauważyłem... – Nigdy nie przeoczaj istotnych szczegółów. Chciałem zapytać, do czego teraz wykorzystuje tamten pokój, ale ugryzłem się w język. – Co zakończyło wasz romans? – Okoliczności – odparła. – Twój mąż musiał być niesamowicie tolerancyjny. – Był skomplikowany, jak każdy. Miał mnóstwo wspaniałych zalet i kilka irytujących wad. Szaleńczo go kochałam i często nienawidziłam... Sądzę, że to samo czuł w stosunku do mnie. Nie był też święty, jeśli chodzi o kobiety... – Miał kochanki? – Un jardin secret... avec beaucoup de fleurs[42]. – I nie przeszkadzało ci to? – Był dyskretny, nigdy się z tym nie obnosił, nie dawał mi do zrozumienia, że jestem dla niego mniej ważna. Wręcz przeciwnie, myślę, że to dzięki jego licznym kochankom został ze mną...

Pokręciłem głową. – Zdumiewa cię to – powiedziała. – Oczywiście, bo nie potrafię sobie wyobrazić, żeby któraś z amerykańskich par zdecydowała się na taki układ... – Jestem przekonana, że istnieje wiele takich par... ale, rzecz jasna, nie puszczaj pary z ust na temat tego, co się dzieje w twoim małżeństwie... – Może i tak, ale główna zasada rządząca życiem Amerykanów brzmi: jeśli zejdziesz na manowce, kara podąży twoim śladem. – O czym doskonale wiesz. – A skąd ty o tym wiesz? – Masz to wypisane na twarzy. Zostałeś na czymś przyłapany, a kolejna z wielkich zasad rządzących życiem Amerykanów to: nie pozwól się złapać. – Nie – odparłem. – Ta zasada brzmi: wszystko ma swoją cenę. – Cóż za smutny sposób patrzenia na świat: myślenie, że przyjemność musi zostać ukarana. – Tylko zakazana przyjemność. – Przyjemność smakuje najlepiej właśnie wtedy, gdy jest zakazana, n’est-ce pas? – zapytała, wodząc palcem po mojej twarzy i musnęła wargami moje usta. Kiedy tym razem namiętnie ją pocałowałem, odpowiedziała mi tym samym. Jednak po kilku chwilach odsunęła się ode mnie. – Jak już powiedziałam... – szepnęła. – Wiem – mruknąłem. – Nie dzisiaj. – Ale za trzy dni – jak najbardziej. Teraz musisz już iść. – Tak szybko? – Mam kilka rzeczy do zrobienia. – OK – odparłem. Po dziesięciu minutach byłem już na ulicy, szedłem szybkim krokiem w kierunku metra i starałem się przemyśleć wszystko, co wydarzyło się podczas krótkiej godziny spędzonej w mieszkaniu Margit. Pytania, pytania. Nie dzisiaj. Ale dlaczego? I jakie to rzeczy miała do zrobienia, że musiała mnie wyrzucić ze swojego domu już po sześćdziesięciu minutach? Opowieść o jej układzie z grubym biznesmenem dziwnie mnie zabolała, ponieważ czułem się tak, jakby mnie podpuszczała, sprawdzała, co jestem w stanie zaakceptować, i dawała mi do zrozumienia (niezbyt subtelnie), że ta „rzecz” (nie mogłem jej jeszcze nazwać romansem, nie wspominając o związku) będzie się odbywała na jej zasadach,

przy ustalonych przez nią ograniczeniach, a jeśli mi to nie odpowiada... Jednak prawdę mówiąc, odpowiadało mi. Kiedy schodziłem na stację Jussieu, uczucie żalu pogłębiło się. Trzy dni to długi szmat czasu. W drodze do pracy rozmyślałem, że przez kolejnych sześć godzin będę zamknięty w pokoju bez powietrza oraz że zaczynam mieć tego dość i nie miałbym nic przeciwko utracie sześćdziesięciu pięciu euro za cenę jednej wolnej nocy w tygodniu. Kiedy jednak następnego popołudnia podzieliłem się tym pomysłem z Panem Brodaczem, nie był nim zachwycony. – Myślę, że szefowi się to nie spodoba – powiedział. – Jesteś tam potrzebny każdej nocy. – Ale kiedy zaproponowano mi tę pracę, Kamal powiedział, że mogę przychodzić tylko sześć razy w tygodniu. – Kamal nie żyje... A ty jesteś tam potrzebny we wszystkie siedem nocy. – Czy nie moglibyście zatrudnić kogoś, kto będzie przychodził ten jeden raz w tygodniu? – To nie będzie możliwe. – Czy mógłbyś o to przynajmniej zapytać szefa? – Zapytam, ale wiem, co powie: to nie będzie możliwe. Następnego popołudnia, kiedy zajrzałem do kawiarenki po odbiór wynagrodzenia, Brodacz uśmiechał się kwaśno. – Rozmawiałem z szefem. Jest d’accord. „Każdy człowiek potrzebuje dnia odpoczynku”, powiedział. Będziesz miał wolne piątki, ale szef chce, żebyś raz w tygodniu wziął także wieczorną zmianę: od osiemnastej do dwudziestej czwartej. – Ale to oznacza dwunastogodzinną zmianę... – W ten sposób nie stracisz pieniędzy. Nie, ale skoro Margit zgadza się na spotkanie ze mną tylko o siedemnastej, co trzy dni... – Czy nie mógłbym pracować od szóstej rano do południa? – To nie będzie możliwe. – Zapytaj go. Kiedy wróciłem następnego dnia, Brodacz rzucił mi kopertę i powiedział: – Szef chce wiedzieć, dlaczego nie możesz wziąć tej dodatkowej wieczornej zmiany.

– Ponieważ późnym popołudniem widuję się z kobietą. Zaskoczyłem go, chociaż usiłował to zamaskować. – Przekażę mu – powiedział, odwracając wzrok. Do mojego kolejnego spotkania z Margit zostały zaledwie trzy godziny. Mając taki zapas czasu, poszedłem do małej kafejki niedaleko Gare de l’Est, gdzie dwa razy w tygodniu jadałem stek z frytkami. W lokalu było cicho. Usiadłem przy stoliku. Podszedł do mnie kelner i odebrał moje zamówienie. Zapytałem go, czy ma gazetę, którą mógłbym poczytać. Wrócił z „Le Parisien”. Otworzyłem ją i zacząłem przeglądać. Muszę przyznać, że lubiłem tę gazetę, ponieważ była pełna opisów drobnych przestępstw i wykroczeń, które składały się na obraz życia miasta. Dzisiejsze doniesienia kryminalne dotyczyły dwóch nastoletnich złodziei samochodów złapanych na gorącym uczynku w Clichy-sous-Bois; agenta ubezpieczeniowego, który zginął na miejscu, gdy jego samochód zderzył się czołowo z ciężarówką na autostradzie prowadzącej do Wersalu (pośmiertne badania krwi wykazały, że znacznie przekroczył dopuszczalną dawkę alkoholu); kłótni między dwiema rodzinami w Bobigny o to, że jeden z mężów rozbił szybę samochodu marki Renault Megané należącego do sąsiada; recepcjonisty z małego hotelu w szesnastej dzielnicy, który został potrącony przez samochód na rue François Millet. Zaraz, zaraz... HOTELOWY RECEPCJONISTA SPARALIŻOWANY I POZOSTAWIONY NA ULICY PRZEZ SPRAWCĘ WYPADKU Philippe Brasseur, lat 43, recepcjonista z hotelu Sélect przy rue François Millet, został sparaliżowany od szyi w dół. Wczoraj po popołudniu potrącił go przed hotelem samochód. Świadkowie twierdzą, że pojazd – mercedes klasy C – stał zaparkowany niedaleko hotelu i niespodziewanie ruszył, kiedy pan Brasseur opuścił budynek. Według Mme Tring Ta-Sohn, właścicielki traiteur asiatique znajdującej się po przeciwnej stronie ulicy, kierowca samochodu naumyślnie potrącił tego człowieka. Mme Tring Ta-Sohn poinformowała również, że tablice rejestracyjne mercedesa wyglądały na zakryte. Zdaniem oficera śledczego, inspektora M. Guybeta, ten szczegół jednoznacznie wskazuje na działanie z premedytacją. Stan pana Brasseura jest stabilny. Poszkodowany przebywa obecnie w szpitalu de Saint-Cloud. Zajmujący

się nim neurolog, dr G Audret, powiedział, że jest zbyt wcześnie, by stwierdzić, czy paraliż będzie trwały. Dobry Boże. Chociaż nienawidziłem tego bydlaka – i w głębi serca chciałem, żeby spotkała go jakaś kara za to, jak okropnie mnie potraktował – nie życzyłem mu takiego losu. Przez wszystkie te lata musiał narobić sobie poważnych wrogów. Cztery godziny później opowiedziałem tę historię Margit. Leżeliśmy na łóżku, nadzy i po raz pierwszy od chwili mojego przyjścia rozmawialiśmy. Kiedy otworzyła mi drzwi, natychmiast zaciągnęła mnie do łóżka, zdarła ze mnie dżinsy i podwinęła spódnicę. Kiedy w nią wszedłem, stała się nienasycona – ciasno oplotła mnie nogami i z każdym pchnięciem wydawała z siebie coraz głośniejsze jęki. Po wszystkim powiedziała: – Rozbierz się i zostań ze mną przez chwilę. Zrobiłem, co mi kazała. Tymczasem Margit poszła do kuchni po dwa kieliszki, sięgnęła po butelkę szampana (powstrzymam się od komentarza: naprawdę musisz skończyć z tą ekstrawagancją) i otworzyła ją. Kiedy wystrzelił korek, popiół z papierosa posypał się na pościel. – Służąca będzie miała więcej pracy – zauważyłem. – Sama jestem służącą. Podobnie jak ty. – Jesteś piękna – mruknąłem, gładząc ją po udzie. – Już to mówiłeś. – Bo to prawda. – Kłamca z ciebie. – Zaśmiała się. – Na dodatek ciągle unikasz odpowiedzi na moje pytanie... – Jakie pytanie? – To, które zadałam ci ostatnim razem. – Czyli? – Jak wielką krzywdę wyrządziła ci twoja żona? – Wielką – powiedziałem w końcu. – Ale w ostatecznym rozrachunku, największą krzywdę wyrządziłem sobie sam. – Mówisz tak dlatego, że uwierzyłeś w jej retorykę... ponieważ przez całe życie powtarzano ci, że jesteś złym chłopcem. – Przestań mówić jak psychiatra.

– Nie masz powodów, by czuć się winny. – Owszem mam – odparłem, odwracając wzrok. – Zabiłeś kogoś? – zapytała. – Nie próbuj tego bagatelizować... – Zadałam ci proste pytanie: zabiłeś kogoś? – Oczywiście, że nie. – W takim razie skąd to poczucie winy? Może stąd, że zdradzałeś swoją żonę? – Być może. – Albo dlatego, że zostałeś na tym przyłapany? Cisza. Odwróciłem się. – Wszyscy pragniemy zostać przyłapani – powiedziała. – Niestety, to takie ludzkie... i prawdziwe. Podobnie jak to, że nie radzimy sobie z poczuciem winy, które... – Chcesz posłuchać, z jakim poczuciem winy muszę sobie radzić, dzień po dniu? Posłuchaj tego... Wtedy właśnie opowiedziałem jej o wypadku z udziałem recepcjonisty z hotelu Sélect. – Nie wygląda mi to na wypadek – orzekła Margit, kiedy skończyłem. – Właśnie to mnie dręczy – fakt, że... – Chyba nie sądzisz, że Boży gniew dotknął tego skurczybyka tylko dlatego, że źle o nim myślałeś? – Właściwie to tak. – Ale przecież ten człowiek dostał to, na co sobie zasłużył. Komuś nie spodobał się sposób, w jaki traktował innych ludzi, i postanowił wyrównać rachunki. I chociaż nie miałeś żadnego wpływu na to, że ten ktoś postanowił go przejechać, nadal czujesz się winny? – Chciałem, żeby spotkało go coś złego... – I to czyni cię winnym? – Moje sumienie jest zdrowo popieprzone. – Najwyraźniej – powiedziała, dolewając mi szampana. – Jestem jednak przekonana, że ta pogarda wobec samego siebie nie wzięła się z niczego. Czy twoja matka... – Hej, naprawdę nie mam ochoty o tym rozmawiać... – Była wobec ciebie zbyt krytyczna? – Tak, a poza tym była bardzo nieszczęśliwą kobietą i ciągle mi powtarzała, że jestem przyczyną jej problemów.

– A byłeś? – Jej zdaniem tak. Zniszczyłem wszystko, co się dla niej liczyło... – W jaki sposób? – Zanim pojawiłem się na świecie, była ważną dziennikarką... – Jak ważną? – Pracowała jako reporterka sądowa... – Zwykła reporterka? – W „Cleveland Plain Dealer”. – Czy to ważna gazeta? – Tak... Jeśli mieszka się w Cleveland, w stanie Ohio. – A więc była zadufaną w sobie pismaczką, opisującą rozprawy... – Coś w tym rodzaju. Pojawiłem się na świecie przypadkiem. Miała czterdzieści lat i była bezwzględną profesjonalistką, która nigdy nie wyszła za mąż i żyła wyłącznie pracą, ale – o czym dowiedziałem się później – nagle zaczął jej „doskwierać wiek”... zastanawiała się, czy skończy jako samot na zasuszona stara panna po sześćdziesiątce, w jakimś malutkim mieszkanku, u kresu dziennikarskiej kariery i nikogo nie będzie obchodziło, czy żyje... – Nie miała męża? – Nie, dopóki nie spotkała Toma Ricksa. Były wojskowy, właściciel dobrze prosperującej firmy ubezpieczeniowej w Cleveland, rozwiedziony po wojnie, bezdzietny, poznał moją mamę, kiedy opisywała rozprawę dotyczącą wypadku samochodowego, w której był świadkiem. Ona była samotna, on też, więc zaczęli się spotykać. Na początku było „całkiem znośnie”, jak mi później powiedziała, szczególnie że oboje lubili zaglądać do kieliszka... – A później zaszła w ciążę? – Właśnie. Dla niej była to wielka wpadka, zadręczała się, czy urodzić to dziecko... – Powiedziała ci o tym? – Tak, kiedy miałem jakieś trzynaście lat i pokłóciliśmy się o głupstwo – zdaje się o to, że nie chciałem wyrzucić śmieci. „Wiesz co jest moim największym życiowym błędem? To, że nie pozbyłam się ciebie, kiedy jeszcze miałam okazję”. – Urocze – powiedziała Margit, gasząc papierosa. – Cóż, była wtedy pijana. W każdym razie, jej życie legło w gruzach. Tata przekonał ją, żeby zatrzymała dziecko, i obiecał, że nie zmusi jej do przerwania pracy. Ale później ciąża zamieniła się w koszmar. Skończyło się na tym, że przez trzy miesiące matka była przywiązana do szpitalnego łóżka. Ponieważ był rok

sześćdziesiąty trzeci, kiedy urlopy macierzyńskie nie cieszyły się szczególną popularnością, gazeta zwolniła ją. Był to największy cios, jakiego doznała w swoim życiu. Przez całe moje dzieciństwo mówiła o „Plain Dealer” jako o „swojej” gazecie, z takim żalem, jakby to był mężczyzna, który ją porzucił. – A więc przez całe życie nosiłeś piętno osoby, która zrujnowała życie własnej matce. Czy ona wciąż żyje? Pokręciłem głową. – Papierosy wykończyły najpierw mojego ojca. Zmarł w osiemdziesiątym siódmym, a matka w dziewięćdziesiątym piątym – przez papierosy i wódkę. To było samobójstwo na raty. Jestem pewien, że matka rozpoczęła powolny proces umierania z chwilą, gdy zwolnili ją z „Plain Dealer”. Czy możemy już skończyć ten temat? – Ale to takie pouczające – tłumaczy, skąd się u ciebie wzięło to bezpodstawne poczucie winy. – Wina chadza własnymi, niezrozumiałymi ścieżkami. – Czy właśnie dlatego w niezrozumiały sposób obwiniasz się za to, że ktoś przejechał tamtego recepcjonistę? – Nie obwiniam się... Po prostu żałuję, że źle mu życzyłem. – Po co płakać nad kimś, kto nie jest tego wart? Czy nie uważasz, że ci, którzy krzywdzą innych, też powinni zostać skrzywdzeni? – Tylko jeśli przemawia do ciebie starotestamentowy pogląd na te sprawy. – Albo jeśli naprawdę wierzysz w ideę zemsty. – Ale ty chyba nie wierzysz... – W zemstę? Oczywiście, że tak. Jest rozkoszna, nie sądzisz? Uśmiechała się do mnie. – Żartujesz, prawda? – spytałem. – Nie, właściwie to nie – odparła, spoglądając na zegarek. – Nie mów, że skończył się mój „wyznaczony czas wizyty”. – Ale to prawda. – Świetnie – powiedziałem. – I tak wiem, że to zabrzmi opryskliwie, ale... – Do zobaczenia za trzy dni, Harry. – O tej samej porze? Zmierzwiła mi włosy. – Szybko się uczysz – zauważyła. Tylko czego? – pomyślałem.

[41] Czułość. [42] Tajemniczy

ogród... z wieloma kwiatami.

12

Byłem zdeterminowany, żeby przerwać swoją codzienną rutynę. Postanowiłem więc zwiedzić pieszo nowe quartiers, a nawet zmusiłem się do biegania wzdłuż kanału Saint-Martin trzy razy w tygodniu – był to niewielki ukłon w stronę odzyskania formy. Ponadto dwa razy w tygodniu ustanowiłem dzień „wolny od kina” i zamiast iść do Cinémathèque, wałęsałem się po muzeach. Jednak wszystkie te dodatkowe zajęcia były dla mnie drugorzędne w stosunku do spotkań z Margit, które odbywały się co trzy dni. Nie chodziło tylko o seks, ale też ucieczkę od codzienności – poczucie, że na kilka godzin (jeśli miałem szczęście) zrejteruję od banalności tego wszystkiego. Nic dziwnego, że pociąga nas idea intymności, dzięki której możemy nie tylko uczepić się kogoś i uwierzyć, że nie jesteśmy na tym świecie sami, ale też uciec od prozaicznej powtarzalności życia. Mimo wszystko przy Margit zawsze czułem się trochę samotny, ponieważ ciągle trzymała mnie na dystans. Kiedy przyszedłem na nasze czwarte spotkanie, zaprowadziła mnie na sofę, rozpięła mi rozporek i zaczęła się do mnie dobierać, lecz kiedy spróbowałem jej dotknąć, delikatnie odepchnęła moją dłoń z komentarzem, który słyszałem już wcześniej: Nie dzisiaj. Trzy dni później była już zupełnie inną kobietą: erotycznie nienasyconą i namiętną, uszczęśliwioną moim widokiem, chętną do rozmowy i – ośmielę się to powiedzieć – niemal kochającą, do tego stopnia, że kiedy wybiła dwudziesta i Margit zasugerowała mi, że nasz czas dobiegł końca, powiedziałem: – Posłuchaj, wiem, że pewnie pozwalam sobie na zbyt wiele, ale spędziliśmy tak cudowne popołudnie, że może moglibyśmy pójść na obiad albo... – Mam pracę, podobnie jak ty. – Ale muszę tam być dopiero o północy, co daje nam kilka godzin... Przerwała mi: – Naprawdę siedzisz tam przez całą noc, podczas gdy inni przywożą i wywożą futra?

– Tak. – Czy kiedykolwiek spotykasz ludzi, którzy cię zatrudniają? – Tylko gburowate bydlę, które prowadzi lokalną kawiarenkę internetową i każdego dnia wręcza mi kopertę z wynagrodzeniem. – Pośrednik? – Ktoś w tym rodzaju. – Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co naprawdę dzieje się w tym budynku? – Już ci mówiłem, mieści się w nim firma futrzarska. – Wiem, że kłamiesz. Cisza. W końcu Margit powiedziała: – Nie mów mi, że czujesz się winny, bo nie mówisz mi prawdy? – Prawda jest taka, że nie wiem, jaka jest prawda. Przykro mi. – Dlaczego miałoby ci być przykro? Wszyscy mężczyźni kłamią. – Bez komentarza – odparłem. – Wsłuchaj się w swoje poczucie winy. Niech zgadnę: twoja żona często mówiła o potrzebie „zaufania” w małżeństwie i że bez „absolutnej szczerości” nie uda się wam zbudować „prawdziwej intymności”. Po raz kolejny poczułem, że się spinam, i spróbowałem przypomnieć sobie, co mówiłem jej na temat Susan. Uprzedziła mnie. – Skąd o tym wiem? To było zwykłe przypuszczenie, oparte na mojej podstawowej wiedzy na temat amerykańskiej moralności, przystrojonej w piórka hipokryzji. – Podczas gry Francuzi wolą... – Compartmentalize. Zaakceptować kartezjańską logikę dwóch oddzielnych światów w jednym życiu. Rozdarcie między rodzinną odpowiedzialnością oraz iluzją wolności. To, że – jak powiedział Dumas – okowy małżeństwa są ciężkie i dlatego często potrzeba kilku osób, by je unieść. Nigdy jednak nie wolno pozwolić, aby te dwa wymiary się spotkały i do niczego się nie przyznawać, podczas gdy ty, Harry, przyznałeś się do wszystkiego... prawda? – Tak. I owszem, postąpiłem jak głupiec. – Musiałeś jednak podzielić się winą. – Zostałem przyłapany... – Bycie przyłapanym i przyznanie się to dwie różne rzeczy. Znasz historię mężczyzny, który zostaje przyłapany przez żonę w łóżku z inną kobietą, natychmiast z niego wyskakuje, zupełnie nagi, i krzyczy: „To nie ja! To nie ja!”.

– Obawiam się, że nigdy nie potrafiłem zachować zimnej krwi. – Nie – po prostu czujesz się skrępowany, kłamiąc. Uważasz kłamstwo za naganne i niemoralne... choć to najpopularniejszy – i najbardziej niezbędny – z ludzkich impulsów. – Uważasz kłamstwo za konieczne? – Oczywiście. Jak inaczej moglibyśmy lawirować między absurdami naszego życia? A wiesz, jakie jest największe kłamstwo? „Kocham cię”. – Nie kochałaś swojego męża? Sięgnęła po paczkę papierosów. – Zawsze to robisz, kiedy zadaję ci niezręczne pytanie – zauważyłem. – Jesteś bardzo spostrzegawczy. Owszem, kochałam swojego męża... czasami. – Tylko czasami? – Nie mów mi, że można kogoś kochać przez cały czas. – Zrobiłbym dla swojej córki wszystko. – Chociaż z tobą nie rozmawia? – Mówiłem ci o tym? – Zawsze sprawiasz wrażenie zaszokowanego, kiedy wyciągam jakiś wniosek na temat twojego życia, Harry. A przecież nie mam żadnych nadprzyrodzonych zdolności, po prostu... – Moja historia jest tak banalna i oczywista? – Życie każdego człowieka jest niezwykłe, lecz jednocześnie banalne i oczywiste. Z tego, co zdążyłeś o sobie powiedzieć, i z podpowiedzi, które czasami mi podrzucasz, nietrudno domyślić się pewnych rzeczy na temat ciebie oraz sytuacji, w jakiej się znalazłeś, ale skoro nie chcesz o tym mówić... – Podobnie jak ty nie chcesz rozmawiać o tym, co stało się z twoją córką... – Moja córka umarła. – Jak? – Naprawdę chcesz usłyszeć tę historię? – Tak. Odwróciła ode mnie wzrok i utkwiła go w oknie niedaleko łóżka. Kilkakrotnie głęboko zaciągnęła się papierosem, a później zaczęła opowiadać. – Dwudziestego drugiego czerwca osiemdziesiątego roku Zoltan zabrał naszą córkę Judit – ledwie siedmioletnią – na spacer do Ogrodu Luksemburskiego. Pamiętam, że kiedy wychodził z mieszkania, powiedziałam, że za godzinę będzie obiad i lepiej będzie, jeśli spędzą ten czas po drugiej stronie ulicy, w Jardin des Plantes. Ale Judit uparła się, żeby pojeździć na karuzeli w Ogrodzie

Luksemburskim, a Zoltan – który uwielbiał naszą córkę tak bardzo, że dałby jej wszystko, o co tylko poprosi – powiedział mi: „W obie strony weźmiemy taksówkę. Poza tym jest piękny letni wieczór, więc może wybrałabyś się z nami? Możemy zaszaleć i pójść na obiad do restauracji, a może nawet zabrać później Judit na Fantasię”. Tylko że ja zaczęłam już robić sos do spaghetti, a wtedy byłam jeszcze dość mało elastyczna w kwestii zmieniania planów. Uparłam się więc, żeby wrócili do domu dokładnie za godzinę. Zoltan powiedział mi, że jestem surowa comme d’habitude. Odwdzięczyłam mu się komentarzem, że ktoś w tym domu musi być zdyscyplinowany, żeby wszystko działało jak trzeba. Wtedy właśnie nazwał mnie suką, a Judit zdenerwowała się i zapytała, dlaczego ciągle musimy się kłócić. Zoltan odparł, że wszystko chcę kontrolować, a ja powiedziałam mu, że trwam w tym małżeństwie tylko przez wzgląd na naszą córeczkę, bo życie z nim to kompletna strata czasu. Judit zaczęła płakać, a Zoltan krzyknął, że ma dość tego małżeństwa, chwycił dziecko i zakomunikował mi, że tego wieczoru zjedzą na mieście i jeśli o niego chodzi, mogę się utopić w swoim pieprzonym sosie do spaghetti, a później zatrzasnął drzwi i... Zamilkła, a po chwili mówiła dalej: – Mijały kolejne godziny. Trzy, cztery, w końcu pięć. Pomyślałam, że po obiedzie musieli pójść do kina. Tylko że kino znajdowało się zaledwie dziesięć minut piechotą od naszego mieszkania. Kiedy wybiła jedenasta, zaczęłam się niepokoić. Przed północą byłam już przerażona. Przed pierwszą całkowicie spanikowałam i zaczęłam układać w głowie różne scenariusze, wmawiając sobie, że w przypływie gniewu mój mąż zdecydował się wynająć na tę noc pokój w hotelu... i nie poinformował mnie o tym, gdzie są, żeby zemścić się za to, że zachowałam się jak suka. Wiedziałam jednak, że nie posunąłby się tak daleko. Może i nie miał w sobie zbyt wiele ambicji, ale też nie było w nim okrucieństwa... Uwielbiałam to w nim, chociaż zwykle głupio krytykowałam wiele jego cech. To okropne, z jaką łatwością potępiamy najważniejszych ludzi w naszym życiu, prawda? I to wcale nie dlatego, że tak myślimy, ale z powodu własnej frustracji i... Znowu przerwała i głęboko zaciągnęła się papierosem. – Policja zjawiła się tuż przed drugą. Kiedy tylko usłyszałam głosy na schodach, zorientowałam się, że... Cisza.

– Policjanci byli bardzo cisi i zatroskani. Powiedzieli mi, że zdarzył się wypadek, i zapytali, czy udam się z nimi do szpitala de la Pitié-Salpêtrière. Natychmiast wpadłam w histerię i zażądałam od nich informacji o tym, co się stało. Un accident, madame – powiedział jeden z nich, wyjaśniając, że nie mogą powiedzieć mi nic więcej na temat okoliczności zdarzenia ani stanu mojej córki i męża. Kiedy gandarme mówił, jego kolega położył mi rękę na ramieniu, jakby chciał mnie uspokoić. Wtedy właśnie domyśliłam się, że oboje nie żyją. Pamiętam, że poczułam się tak, jakbym wpadła w pusty szyb windy – długie, bezwładne spadanie. Kolana się pode mną ugięły, ale zdołałam jakoś wejść do toalety, pochylić się na muszlą klozetową i opróżnić żołądek. W tamtym momencie chciałam zanurzyć głowę w wodzie zmieszanej z wymiocinami i już jej stamtąd nie wyjmować. Śmierć wydawała mi się jedynym rozwiązaniem. Jeden z policjantów wszedł do łazienki i stał nade mną, kiedy znowu zwracałam. Wiedział, że mogę zrobić sobie krzywdę – wyczułam to – i kiedy za którymś razem wsunęłam głowę do muszli, chwycił mnie za ramię i powiedział: „Musi pani być silna”. Skończyłam wymiotować. Policjant pomógł mi wstać. Pamiętam, że pociągnęłam za spłuczkę, podeszłam do umywalki, napełniłam ją zimną wodą i zanurzyłam w niej głowę. Policjant sięgnął po ręcznik, zawinął nim moje włosy, krzyknął coś do swojego kolegi, a później pomógł mi włożyć płaszcz, zejść po schodach i wsiąść do radiowozu. W szpitalu zaprowadzono mnie do niewielkiej sali. Czekaliśmy prawie kwadrans na przybycie „ludzi”, ale nie przeszkadzało mi to. Wiedziałam, że im dłużej „ich” nie będzie, tym później będę musiała stawić czoło... Urwała w pół zdania, żeby zapalić kolejnego papierosa. – W ciągu tamtego kwadransa musiałam wypalić z sześćdziesiąt papierosów. Później drzwi otworzyły się i do środka weszło dwóch mężczyzn. Obaj byli w średnim wieku, krępi i posępni. Jeden z nich miał na sobie kitel, drugi garnitur. Lekarz i inspektor policji. Lekarz usiadł na krześle obok mnie. Policjant został przy drzwiach, obserwując mnie ciemnymi, niewyspanymi oczami. Lekarz zmusił się do nawiązania ze mną kontaktu wzrokowego. Kiedy zaczął mówić: „Mam dla pani smutną wiadomość...”, przegrałam walkę, którą toczyłam ze sobą od chwili, kiedy policjanci zapukali do moich drzwi. Płakałam co najmniej dziesięć minut, wyjąc niczym zranione zwierzę. Lekarz usiłował wziąć mnie za ręce, żeby łatwiej mi było dojść do siebie, ale odepchnęłam go.

Zaproponował, że da mi coś na uspokojenie. Krzyknęłam, że nic nie uśmierzy mojego bólu. W końcu lekarz zaczął mi tłumaczyć. „Sprawca uciekł z miejsca wypadku... Zginęli, przechodząc przez ulicę... Znajdowali się na przejściu dla pieszych, kiedy kierowca ich potrącił... Pani mąż zginął na miejscu, córka zmarła zaledwie piętnaście minut temu... Robiliśmy wszystko, co w naszej mocy, żeby ją uratować, ale miała złamany kręgosłup, a uszkodzenia organów wewnętrznych były zbyt poważne...”. Później odezwał się inspektor policji. Powiedział, że jeden z przechodniów zapisał numery rejestracyjne samochodu – czarnego jaguara – i prawdopodobnie znajdą pojazd i aresztują sprawcę w ciągu najbliższych dwudziestu czterech godzin. „Traktujemy to jako nieumyślne spowodowanie śmierci... jednak muszę pani zadać to pytanie: czy pani mąż miał jakichś wrogów, którzy mogli chcieć jego...?”. Znowu zaczęłam wrzeszczeć. Wykrzyczałam, że Zoltan był cudownym, bujającym w obłokach i pozbawionym ambicji leniem, więc po co ktokolwiek miałby mu życzyć śmierci? „Très bien, madame – odparł inspektor. – Przykro mi, że musiałem pani zadać tak trudne pytanie w takim momencie”. „Chcę ich zobaczyć” – krzyknęłam, ale odmówili, tłumacząc, że moja rodzina doznała zbyt poważnych obrażeń. Zaczęłam krzyczeć jeszcze głośniej. „Nie obchodzi mnie, jak wyglądają. I tak ich zobaczę”. Ponownie powiedzieli nie. Doktor oświadczył, że byłoby to dla mnie zbyt traumatyczne... że koła samochodu roztrzaskały czaszkę Zoltana, a Judit była ciągnięta przez kilka metrów i jej twarz... Wtedy wpadłam w szał: kopałam biurko, przewracałam krzesła, zaczęłam rozdrapywać twarz paznokciami, a później spróbowałam roztrzaskać głowę o ścianę. Pamiętam, że policjant i lekarz próbowali mnie przytrzymać, a ja się im wyrywałam. W końcu wrócili z pielęgniarką, a ja wrzeszczałam, że chcę umrzeć. Ktoś ściągnął ze mnie żakiet i poczułam ukłucie igły, a później ogarnęła mnie ciemność i... Kiedy odzyskałam przytomność, byłam przypięta pasami do łóżka na oddziale psychiatrycznym szpitala. Dyżurująca pielęgniarka powiedziała, że od dwóch dni podają mi środki uspokajające. Dodała też, że policja chce ze mną rozmawiać. Kilka godzin później zjawił się inspektor. Do tego czasu jeden z lekarzy zdecydował, że jestem dostatecznie spokojna, by uwolnić mnie od pasów. Siedziałam więc na łóżku, w dalszym ciągu karmiona dożylnie, ponieważ odmawiałam przyjmowania posiłków. Inspektor od razu przeszedł do sedna.

„Madame, zatrzymaliśmy kierowcę – powiedział. Był nim Henri Dupré, kierownik dużej firmy farmaceutycznej, zamieszkały w Saint-Germain-enLaye”. Mieli pewność, że kiedy zabił mojego męża i córkę, był pijany. Kiedy dokonano aresztowania następnego ranka, w jego domu, badania krwi Dupré wykazały stężenie alkoholu znacznie przekraczające dopuszczalną granicę... co oznaczało, że poprzedniego dnia musiał być kompletnie bourré, pijany do nieprzytomności. Inspektor powiedział też, że jeden z naszych sąsiadów zidentyfikował ciała, które następnie przekazano przedsiębiorcy pogrzebowemu. Ich twarze zostały zrekonstruowane, więc gdybym chciała je teraz zobaczyć... Powiedziałam mu jednak, że nie chcę ich widzieć martwych, ponieważ nie mogłabym znieść... Cisza. – W Paryżu nie mieliśmy wielu przyjaciół, ale mój kochanek, monsieur Corty, odwiedził mnie w szpitalu. W dalszym ciągu podawano mi leki uspokajające i pilnowano przed popełnieniem samobójstwa, ale mimo wszystko zobaczyłam malujący się na jego twarzy szok. Przemawiał bardzo cichym głosem. Powiedział, że pokryje wszystkie koszty związane z pogrzebem, że rozmawiał już z przedsiębiorcą pogrzebowym i mogą wstrzymać się z tydzień lub dwa, dopóki nie poczuję się na tyle dobrze, żeby wyjść ze szpitala. Odparłam, że nie chcę być obecna na pogrzebie... nie mogłabym znieść widoku ich ciał... że powinni je natychmiast spalić. Nie interesowało mnie, co zrobią z prochami, ponieważ były to tylko pieprzone prochy, które nie miały żadnej wartości, skoro moja córka i mąż nie żyli. Monsieur Corty próbował mi przemówić do rozumu, ale nie chciałam go słuchać. „Natychmiast ich spalcie” – syknęłam. W końcu skinął głową i powiedział, że spełni moją prośbę, chociaż zrobi to z żalem. Kilka dni później wypuszczono mnie ze szpitala. Monsieur Corty przysłał po mnie samochód. Wróciłam do pustego mieszkania, gdzie wszystko zastygło tak, jak to zostawiłam. Sos do spaghetti, który wtedy gotowałam, stał zakrzepnięty w garnku na kuchni. Przed kominkiem leżały rozrzucone kolorowanki i lalki Judit. Należące do Zoltana okulary do czytania nadal zwisały z oparcia bujanego fotela, na którym zawsze siadał. Leżała na nim również czytana przez niego książka: węgierskie tłumaczenie Pogardy Alberto Moravii. Znasz tę powieść? – Oczywiście – odparłem. – Zekranizował ją Godard. – Obejrzeliśmy ten film, kiedy jeszcze w naszym małżeństwie lepiej się

układało. Kiedy zaczęło się psuć, Zoltan dostał obsesji na punkcie filmu i książki, ponieważ identyfikował się z głównym bohaterem. Podobnie jak on stracił szacunek swojej żony. Od tamtej pory każdą chwilę spędzałam na opłakiwaniu jego i naszej wspaniałej córeczki. – Czułaś się winna? – Oczywiście. Szczególnie kiedy kilka dni po wyjściu ze szpitala zostałam wezwana na commissariat de police w szóstym arrondissement. Inspektor musiał mnie oficjalnie przesłuchać, żeby uzupełnić akta sprawy. Wtedy właśnie dowiedziałam się, że ten sam przechodzień, który zdołał zapisać numery rejestracyjne pojazdu, widział Zoltana i Judit tuż przed wypadkiem. Zoltan zauważył taksówkę na dalekim krańcu ulicy i pobiegł na drugą stronę, żeby ją złapać... Byli już w połowie drogi... – Nie mogłaś się przecież obwiniać za... – Oczywiście, że się, kurwa, obwiniałam. Gdybym nie uparła się, żeby szybko wrócili na obiad... – To absurd, i doskonale o tym wiesz. – Nie mów mi, co jest absurdem. Gdybym wykazała się większą elastycznością, na przykład w sprawie głupiego sosu do spaghetti... Znowu zapadło milczenie, którego tym razem nie ośmieliłem się przerwać. Wreszcie oznajmiła: – Czas na ciebie. – OK. – Myślisz, że jestem surowa? – Tego nie powiedziałem. – Nie, ale wiem, że nie cierpisz, kiedy wyrzucam cię stąd po kilku godzinach i upieram się przy spotkaniach co trzy dni. – W porządku, Margit. – Kłamca. Wcale nie jest w porządku. Tolerujesz to, ale tego nie cierpisz. – Cóż... Skoro tak musi być... – Przestań być taki racjonalny. Szczególnie że udajesz, i ja o tym wiem. – Wszyscy udają w związkach... zwłaszcza tak dziwnych jak nasz. – W końcu to powiedziałeś! Dziwny związek. Skoro twoim zdaniem nasz związek jest dziwny, to może daj sobie z nim spokój? Powiedz, że jestem surową, obsesyjnie kontrolującą suką i... – Co się dzieje, kiedy stąd wychodzę?

– Pracuję. – Gówno prawda. – Myśl, co chcesz. – W takim razie co teraz tłumaczysz? – To moja sprawa. – Innymi słowy, nic. – To, czym zajmuję się po twoim wyjściu, nie powinno cię obchodzić. – Czy jest inny mężczyzna? – Myślisz, że mam w sobie aż tyle energii? – Myślę, że jesteś bardzo tajemnicza. – Zrób sobie przysługę, Harry: wyjdź i nigdy więcej tu nie wracaj. – Po co ten melodramat? – Bo to nie skończy się dobrze. Ze mną zawsze jest inaczej. – Może dlatego, że nie potrafisz przeboleć... – Nie baw się w psychiatrę. Nic o mnie nie wiesz. Absolutnie nic. – Wiem... to, co mi właśnie powiedziałaś... Poznałem tę okropną historię... – Co? Czyżby „poruszyła twoje serce”? A może obudziła w tobie dawno uśpione, opiekuńcze instynkty, które nie zadziałały w stosunku do twojej żony i córki... – To była uwaga poniżej pasa. – W takim razie idź i nie wracaj. – Po to właśnie ją wygłosiłaś, prawda? Chciałaś sprawdzić, czy mnie odstraszy i sprawi, że nie będę chciał tu wrócić? Może gdybyś przestała się obwiniać... – Dość tego! – powiedziała, zrywając się z łóżka. – Ubieraj się i wynocha. Chwyciłem ją i siłą położyłem z powrotem. Kiedy Margit stawiła mi opór, przyszpiliłem jej obie ręce do łóżka, a nogi przycisnąłem własnym ciężarem. – A teraz odpowiesz mi na dwa pytania. – Pieprz się – odparła. – Blizna na twoim gardle... Napluła mi w twarz. Zignorowałem to, mocniej przyciskając jej ręce i nogi. – Blizna na twoim gardle. Powiedz mi... – Spartaczona próba samobójcza. Zadowolony? Wypuściłem jej ręce. Leżały na łóżku bez ruchu. – Próbowałaś się zabić zaraz po wyjściu ze szpitala? – Dwa dni później. W mieszkaniu, w którym pieprzyłam się z monsieur Cortym.

– Poprosił, żebyś się z nim pieprzyła czterdzieści osiem godzin po... – Nie, sama to zaproponowałam. Wahał się, twierdził, że nie ma pośpiechu, ale ja nalegałam. Po naszym zwykłym dwuminutowym stosunku przeprosiłam go na chwilę, wyszłam do kuchni, chwyciłam nóż do chleba i... – Tak naprawdę to jego chciałaś ukarać, prawda? – Oczywiście – chociaż zawsze był dla mnie taki dobry. A raczej na tyle dobry, na ile można dobrze traktować dziwkę. – Ale sam fakt, że zrobiłaś to, kiedy przebywał w drugim pokoju... – Nie, to nie było wołanie o pomoc. Jeśli gardło poderżnie się we właściwy sposób, umiera się natychmiast. Spartaczyłam... Monsieur Corty zdołał jakoś zatamować krwawienie, wezwał karetkę i... – Przeżyłaś. – Niestety... tak. – Co się stało z monsieur Cortym? – Odwiedził mnie w szpitalu dwukrotnie, a później przesłał mi czek na dziesięć tysięcy franków – w tamtych czasach to było mnóstwo pieniędzy – z krótkim liścikiem, w którym życzył mi wszystkiego dobrego. Nigdy więcej się do mnie nie odezwał. – A co z kierowcą samochodu? – To był człowiek z wieloma koneksjami. Udało mu się wymazać całe to zdarzenie ze swoich papierów, a prokuratura ostatecznie zmieniła postawiony mu zarzut „pozbawienia życia” na „inny”, za który ukarano go klepnięciem po łapach i grzywną. Jego ludzie zaproponowali mi odszkodowanie w wysokości pięćdziesięciu tysięcy franków. Odrzuciłam ich ofertę, lecz w końcu mój prawnik przemówił mi do rozumu. Wytłumaczył, że będę później żałować, jeśli zrezygnuję z pieniędzy... Poza tym mógł wywalczyć o połowę wyższą kwotę. I rzeczywiście to zrobił. – A więc przyjęłaś odszkodowanie? – Siedemdziesiąt pięć tysięcy franków za życie dwójki najdroższych mi osób. – A kierowca tak po prostu zniknął? – Nie do końca. Życie potrafi zaskakiwać. Trzy tygodnie po wypadku miała miejsce próba włamania do domu Henri Dupré. Był środek nocy. Dupré zaskoczył włamywacza. Doszło do bójki, podczas której Dupré otrzymał cios nożem w serce. Śmiertelny cios. – Czułaś, że pomszczono twoją krzywdę? – Do pewnego stopnia tak, szczególnie że Dupré nie okazał wielkiej skruchy po

tym, jak wymordował mi rodzinę. Prawnicy wykonali za niego całą brudną robotę. Nie dostałam od niego nawet kartki z przeprosinami za tę okropną rzecz, którą zrobił. Tylko czek. – A więc zemsta naprawdę ma słodki smak? – Zwykle mówi się, że zemsta pozostawia w sercu pustkę. Bzdura. Każdy chce, żeby zadośćuczyniono doznanym przez niego krzywdom. Każdy pragnie „wyrównania rachunków”. Każdemu zależy na tym, co wy Amerykanie nazywacie „spłatą”. I co w tym złego? Gdyby Dupré nie został zabity, do końca życia myślałabym, że uszło mu to na sucho. Tamten włamywacz zrobił mi wielką przysługę: odebrał życie osobie, której się ono nie należało, i byłam mu za to wdzięczna. – Ale czy dzięki temu rana w twoim sercu łatwiej się zabliźniła? – Nie sądzę. Można dojść do siebie po stracie męża – niezależnie od tego, jak bardzo się za nim tęskni – ale nie sposób przeboleć straty dziecka. Nie sposób. Śmierć Dupré nie ukoiła mojego żalu, ale dała mi rodzaj gorzkiej satysfakcji. Pewnie jesteś tym zaszokowany. – Jakaś część mnie chce powiedzieć: „Tak, jestem wstrząśnięty”... – A ta druga część? – Doskonale rozumie, dlaczego tak się czułaś. – Bo sam pałasz żądzą zemsty? – Ja nie przeżyłem tak wielkiej straty. – To prawda, że nikt nie umarł, ale przecież doświadczyłeś śmierci swojego małżeństwa, kariery, a twoje dziecko nie chce z tobą rozmawiać... – Uświadomiłaś mi to już wcześniej. – Uświadamiasz to sobie godzina po godzinie, dzień po dniu, ponieważ na tym właśnie polega poczucie winy. Wstałem z łóżka i zacząłem się ubierać. – Już wychodzisz? – zapytała Margit rozbawionym głosem. – Przecież niedługo wybije „godzina duchów”, prawda? – Prawda, ale to dziwne, że chcesz stąd wyjść z własnej woli, tak dla odmiany. Co może być tego przyczyną? Milczałem. – Odpowiedz sobie szczerze na to pytanie, monsieur Ricks. Ten człowiek – domyślam się, że mężczyzna – który wyrządził ci krzywdę... Czy nie chciałbyś, żeby spotkała go kara? – Oczywiście, ale nigdy bym mu jej nie wymierzył.

– Za bardzo przejmujesz się moralnością – oznajmiła. – Mylisz się – odparłem, po czym zapytałem: – Widzimy się za trzy dni? – Jesteś głupcem, skoro chcesz to ciągnąć. – Owszem, jestem. – W takim razie widzimy się za trzy dni – powiedziała, sięgając po papierosy. Prze całą noc, kiedy siedziałem przy biurku w moim pokoju bez okien, po głowie kołatała mi się opowieść Margit. Myśl o przypadkowości losu, że w ciągu chwili życie potrafi się rozpaść na kawałki – dręczyła mnie aż do rana. Historia Margit tłumaczyła również jej emocjonalną powściągliwość i trzymanie mnie na dystans. Im dłużej się nad tym zastanawiałem, tym lepiej rozumiałem, jak bardzo musi ją prześladować ta straszna tragedia, że odczuwany przez nią żal może ukrócić wyłącznie śmierć. Margit miała rację: istnieją nieszczęścia, z których nie sposób się podźwignąć. Możemy się przyzwyczaić do poczucia straty, które dręczy nas minuta po minucie. Możemy zaakceptować rozpaczliwy smutek, przez którego pryzmat zaczynamy postrzegać rzeczywistość. Możemy się nawet nauczyć żyć z tą stratą. To jednak nie oznacza, że rana się zabliźni ani że cierpienie pozwoli się zamknąć w jakimś metalowym pudełku i da o sobie zapomnieć. W rezultacie wróciłem do pracy, rodząc w bólach ustalone tysiąc słów. Kiedy w końcu wybiła szósta, nie mogłem się wydostać ze swojego więzienia, ponieważ była to pierwsza noc, gdy zgodziłem się na dwunastogodzinny maraton w zamian za dzień wolnego. Dodatkowe sześć godzin ciągnęło się niemiłosiernie. Zmusiłem się do napisania kolejnego tysiąca słów. Przeczytałem dalsze pięćdziesiąt stron La neige était sale Simenona, nie mogąc się oderwać od jego opisu Francji pod niemiecką okupacją. Wreszcie zacząłem przemierzać pokój i robić przysiady na betonowej podłodze, żeby pobudzić krążenie krwi i zachować trzeźwość umysłu. W ciągu dnia pojawiło się kilku gości. Ich sylwetki na monitorze były wyraźniejsze. Wszyscy wyglądali na Turków i wszyscy odwracali głowy w przeciwną stronę, mamrocząc umówione hasło do głośnika domofonu. Często zastanawiałem się, kim właściwie jest monsieur Monde? Człowiekiem, którym nie powinieneś się interesować. Kiedy nadeszło południe, zamrugałem kilkakrotnie, odzwyczajony od dziennego światła i musiałem zrobić kilka wyjątkowo głębokich wdechów, nim poszedłem chwiejnym krokiem do domu. Nie zatrzymałem się jak zwykle, żeby kupić croissanty. Nastawiłem budzik na dziewiętnastą, po czym zapadłem

w długi, pusty sen, a później gwałtownie się przebudziłem i zacząłem rozmyślać o moim dziwnym życiu: miałem nocne zajęcie, które trudno było nazwać pracą, i niby dziewczynę, która godziła się na spotkania co trzy dni. Nagle uświadomiłem sobie, że chociaż był to mój „dzień wolny”, i tak przez całą noc nie zmrużę oka, bo odkąd rozpocząłem tę idiotyczną, nędzną pracę, nie sposób znienacka przestawić organizm przyzwyczajony do spania w dzień. Wraz z nastaniem wczesnego wieczoru pognałem do Cinéma Grand Action przy rue des Écoles, gdzie o dwudziestej piętnaście wyświetlano Spartakusa w reżyserii Kubricka. Kiedy o dwudziestej trzeciej trzydzieści wyszedłem z kina, nie mogłem przestać myśleć o tym, że mieszkanie Margit znajduje się ledwie pięć minut drogi stąd. Mimo to poszedłem w inną stronę i znalazłem meksykańską knajpkę nieopodal bulwaru Saint-Germain, w której podawano prawdziwe guacamole (a przynajmniej coś, co uważałem za prawdziwe guacamole), jeszcze lepsze margarity i wspaniałe enchilady i piwo Bohemian. Posiłek kosztował mnie pięćdziesiąt euro i miałem to gdzieś, ponieważ właśnie przepracowałem dwanaście godzin, a to była moja pierwsza wolna noc od blisko dwóch miesięcy i zamierzałem w jeden wieczór zapomnieć o oszczędzaniu, lekko się ubzdryngolić i porozbijać się po ulicach Paryża niczym kulka w pinballu. Po skończonym posiłku udałem się więc do tabac, kupiłem Cohiba Robusto i wałęsałem się wybrzeżem Sekwany, wydmuchując dym ze swojego absurdalnie drogiego kubańskiego cygara. W końcu dotarłem do Châtelet i do łańcuszka klubów jazzowych przy rue des Lombards. Ponieważ dochodziło wpół do drugiej w nocy, stojący na bramce człowiek wpuścił mnie bez pobierania zwyczajowej opłaty w wysokości dwudziestu euro. Wypiłem kilka szklaneczek whisky i posłuchałem całkiem niezłej lokalnej piosenkarki – szczupłej kobiety o napuszonej fryzurze. Miała piskliwy głos, który jakimś cudem współgrał ze standardami Ellingtona i Strayhorne’a, które wykonywała wraz z trzyosobowym chórkiem. Kiedy skończyła swój występ, a klub opustoszał, poszedłem piechotą w stronę dziesiątego arrondissement. Było już dobrze po drugiej. Ta część Paryża sprawiała wrażenie wyludnionej, jeśli nie liczyć kilku obściskujących się par, bezdomnych, których czekała kolejna ciężka noc, i nielicznych pijaków, takich jak ja. Przez większość drogi do domu szedłem przez Boulvard de Sébastopol. Kiedy dotarłem do Château d’Eau, spotkałem grupę Afrykanów, którzy popatrzyli na mnie tak, jakbym był gliną, i cofnęli się o krok, gdy ich wymijałem. Większość okien przy rue de Paradis była zasłonięta. Kafejki dla

tureckich robotników dawno zamknięto, podobnie jak restauracje przeznaczone dla bobo. Nieliczne lampy rzucały wysmukłe plamy światła na chodnik. Nie było tu słychać ruchu ulicznego ani wszechobecnych odgłosów miasta. Nocną ciszę przerywał tylko stukot moich butów... dopóki nie usłyszałem cichego rytmu okropnej muzyki pop rozbrzmiewającej gdzieś przede mną i nie zauważyłem, że mój lokalny, obskurny bar jest wciąż otwarty. Barmanka – ta sama francuska Turczynka, którą widziałem ostatnio – uśmiechnęła się, kiedy wszedłem. Bez pytania nalała piwo, postawiła przede mną kufel, a później odwróciła się, sięgnęła po dwa kieliszki i butelkę i nalała dwa szoty przejrzystego płynu. Do każdego drinka dolała kropelkę wody z dzbanka. Kiedy płyn zmętniał, uniosła kieliszek w moją stronę i powiedziała: serefe, czyli po turecku: na zdrowie. Podniosłem kieliszek, stuknęliśmy się i, za przykładem barmanki, wychyliłem szota jednym łykiem. Kiedy alkohol spływał mi w dół gardła, czułem tylko smak zbliżony do pastisu, lecz kiedy dotarł do żołądka, dał mi prawdziwego kopa. Poczułem tak silne pieczenie, że chwyciłem kufel z piwem i natychmiast go osuszyłem. Widząc to, barmanka posłała mi kolejny uśmiech. – Raki – powiedziała, nalewając nam dwa kolejne drinki. – Jest niebezpieczne. Miała na imię Yanna i była żoną właściciela, Nedima, który pojechał do Turcji, żeby pomóc w pochówku swojego wujka. – Po poślubieniu Turka odkrywasz, że zawsze grzebią jakiegoś wujka albo siedzą w kącie z bandą kumpli, knując przeciwko komuś, kto ośmielił się wygłosić jakąś żałosną uwagę na temat ich rodziny lub też... – Nie jesteś Turczynką? – zapytałem. – Rzekomo jestem. Moi rodzice pochodzą z Samsun, ale wyemigrowali w latach siedemdziesiątych i urodziłam się już tutaj. Jestem Francuzką, ale jeśli ktoś urodził się w tureckiej rodzinie, to tak naprawdę nigdy nie uwolni się spod jej władzy. Dlatego właśnie skończyłam jako żona Nedima – swojego kuzyna drugiego stopnia i głupca. Stuknęła swoim kieliszkiem o mój i wychyliła raki. Poszedłem w jej ślady i przyjąłem od niej butelkę piwa. – Raki jest dobre tylko do jednego – powiedziała. – Żeby zalać się w trupa. – A raz na jakiś czas wszyscy potrzebujemy zalać się w trupa – dodałem. – Tout à fait, monsieur. Ale mam do ciebie pytanie. Omar – le cochon[43] – twierdzi, że jesteś Amerykaninem.

– Z krwi i kości. – To dlaczego musisz mieszkać tak blisko niego? – Słyszałaś kiedyś określenie „biedny artysta”? – Nigdy nie spotkałam artysty. W mojej pracy spotykam wyłącznie dupków. – Artyści również mogą być dupkami. – Ale bardziej interesującymi. Później, po trzech raki – z przerwą na obsłużenie ostatnich zamówień złożonych przez dogorywających w kącie pijaków – Yanna przedstawiła mi nieco chaotyczną wersję historii swojego życia. Wychowana w tym „gównianym arrondissement”, zdominowanym jeszcze wtedy przez Turków, zawsze obrywała w szkole za to, że była dzieckiem immigrés, w wieku siedemnastu lat zaczęła pracować w niewielkiej épicerie[44] należącej do jej ojca, miała bardzo surowych rodziców, trzy lata temu została zmuszona to zaaranżowanego przez nich małżeństwa z Nedimem („Prezent na dwudzieste pierwsze urodziny od moich pieprzonych rodziców”). – Mogło być gorzej – zauważyła. – Przynajmniej jest to bar, a nie laverie[45]. Nedim okazał się nierobem, który oczekiwał od niej odgrywania roli tradycyjnej żony, czyli usłużnej w każdym calu. – Poza tym dwa razy w tygodniu muszę rozkładać nogi i pieprzyć się z tym idiotą... Obrzydliwe doświadczenie, ponieważ ten kretyn zawsze beka, zanim dojdzie... Piliśmy jedno raki za drugim, a ona zapalała kolejne papierosy, raz po raz zanosząc się kaszlem. Wreszcie kazała tym dwóm pijaczkom spadać. Kiedy obaj wytoczyli się z lokalu, obrzuciła wzrokiem otaczający ją bałagan – brudne szklanki, pełne niedopałków popielniczki, stoliki i kontuar – wszystko wymagające czyszczenia – i wzdrygnęła się. – Oto – powiedziała – podsumowanie całego mojego życia. – Powinienem już iść – odezwałem się. – Jeszcze nie – odparła, wstając. Podeszła do frontowych drzwi, zamknęła je i opuściła wewnętrzne rolety. Wróciła do miejsca, gdzie siedziałem, lekko zamroczona uśmiechnęła się, chwyciła mnie za dłoń i dźwignęła z krzesła, a później wsunęła tę samą dłoń pod krótką spódniczkę, do środka swojej petite culotte. Kiedy dotknąłem wskazującym palcem jej szpary, zrobiła się wilgotna. Z gardła barmanki wyrwał się cichy jęk, potem złapała moją głowę i wsunęła mi język głęboko do gardła. Może i byłem pijany, ale też świadomy faktu, że

popełniam szaleństwo. Mimo to mój palec wbił się w nią nieco głębiej. Jej zadymione, pokryte raki usta smakowały... cóż, papierosami i raki. Logicznie myśląca część mojego mózgu została znokautowana przez zamroczonego alkoholem idiotę ze wzwodem. Zanim się spostrzegłem, zatoczyliśmy się do obskurnego pomieszczenia na tyłach lokalu, gdzie było łóżko polowe i zlew z plamami rdzy (właśnie takie nic nieznaczące szczegóły najbardziej zapadają w pamięć podczas alkoholowego i seksualnego upojenia). Ona rozpinała mi dżinsy, ja zaś ściągałem z niej majtki. Skopała z siebie buty i oboje zwaliliśmy się na składane łóżko, częściowo rozebrani. Brudny koc przykrywający materac śmierdział wilgocią, a łóżko zaskrzypiało pod naszym ciężarem. Zawahałem się, zanim w nią wszedłem, lecz zapewniła mnie, że „to bezpieczne”. Kiedy tylko znalazłem się głęboko w niej, zaczęła robić szalone, brutalne rzeczy: ciągnąć mnie za włosy, orać paznokciami moje pośladki i wciskać wolną rękę między nas, agresywnie pocierając łechtaczkę przy kolejnych pchnięciach. Gdy doszła, musiała obudzić swoim krzykiem mieszkańców dwóch sąsiednich arrondissement, a później mocno przygryzła mój język i nie chciała go puścić, dopóki w niej nie eksplodowałem. Potem natychmiast się podniosła i powiedziała: – Muszę teraz posprzątać. Po mniej więcej minucie, gdy już naciągnąłem dżinsy i splunąłem krwią do zlewu (obeszła się z moim językiem naprawdę brutalnie), wyrzuciła mnie na ulicę bez pożegnania. Rzuciła tylko szybkie, pełne poczucia winy spojrzenia w obie strony rue de Paradis, upewniając się, że w pobliżu nie kręci się żadna ze znanych jej osób. Rolety opuściły się. Uszedłem kilka kroków, po czym oparłem się o ścianę, zastanawiając się, czy to, co wydarzyło się w ciągu ostatnich dziesięciu minut, naprawdę miało miejsce. Mój umysł był jednak w dalszym ciągu zamroczony wypitym przeze mnie alkoholem i czystym szaleństwem tej sytuacji. Usta wypełniły mi się krwią, a język zaczął mnie nagle boleć jak diabli. Powlokłem się w kierunku domu, a gdy już znalazłem się w pokoju, odkręciłem kran i mniej więcej przez dwie minuty płukałem usta słoną wodą. Zdjąłem z siebie ubranie, wziąłem trzy tabletki ibuprofenu o wzmocnionym działaniu oraz jeden zopiklon. Leki spełniły swoje zadanie, lecz kiedy zostałem wyrwany ze snu o drugiej, nie mogłem mówić. Odkryłem to, ponieważ tym razem nie zbudził mnie dźwięk budzika, tylko kilka głośnych uderzeń w drzwi. Kiedy zwlokłem się z łóżka, dotknąłem

językiem podniebienia i natychmiast skrzywiłem się z bólu. Podszedłem do niewielkiego lustra wiszącego nad kuchennym zlewem i otworzyłem spierzchnięte usta. Wzdrygnąłem się na widok tego, co znajdowało się w środku. Mój język był cały siny i groteskowo wydęty. Walenie do drzwi przybrało na sile. Otworzyłem je i ujrzałem Omara ubranego w brudny podkoszulek i ściągnięte sznurkiem bawełniane spodnie ze świeżymi plamami uryny wokół krocza. – Daj mi tysiąc euro – powiedział. – Co? – Mój głos zabrzmiał tak, jakbym miał usta wypełnione watą. Wtedy właśnie uzmysłowiłem sobie, że właściwie nie mogę mówić. – Daj mi dzisiaj tysiąc euro albo będziesz trup. – Nie rozumiem – odrzekłem, chociaż wypowiedziane przeze mnie słowa były zniekształcone i niewyraźne. Brzmiało to mniej więcej tak: jenecomprendpas. – Dlaczego ty źle mówisz? – Złapałem przeziębienie. – Kłamiesz. Ugryzła cię, tak? Byłem teraz nie tylko obudzony, ale i przerażony. – Nie wiem, o czym mówisz. – Widziałem cię dzisiaj rano. Bardzo wcześnie. Jak opuszczasz bar. – Nie byłem w barze... – Bar zamknięty. Rolety wtedy odsłonięte. Ona wygląda na zewnątrz, patrzy w obie strony. Teren czysty. Ty wychodzisz. Rolety zasłonięte. Mam cię. – To nie byłem ja. – Gówno prawda. Idę ulicą. Widzę, ona otwiera bar. Rozgląda się nerwowo, ja chowam się do bramy. Widzę ciebie. Teraz mówię Nedimowi – kiedy wróci w przyszłym tygodniu – że pieprzyłeś jego żonę. Co na to powiesz, Amerykańcu? Nedim urżnie ci jaja. Chyba że mi zapłacisz, to ja siedzę cicho. Zatrzasnąłem mu drzwi przed nosem. Natychmiast zaczął w nie walić. – Ty płacisz mi tysiąc euro do końca tygodnia albo ty jesteś facet, który straci jaja. Nie pogrywaj ze mną. Zdarzają się takie momenty w życiu mężczyzny, kiedy ma wrażenie, że spada. Ten spiralny ruch w dół jest podszyty świadomością, że wplątał się w coś potencjalnie groźnego i szalonego, a wszystko dlatego, iż popełnił najbardziej rozpowszechniony spośród męskich błędów: myślał fiutem. Zmusiłem się do prysznica i ubrania się, a później wyszedłem z domu. Pan Brodacz rzucił mi gniewne spojrzenie, kiedy zajrzałem do kawiarenki po odbiór

wypłaty – czyżby i on wiedział już, co się wydarzyło? – ale nie wymieniliśmy ani jednego słowa, co było mi nawet na rękę, biorąc pod uwagę to, że każda próba odezwania się powodowała okropny ból. Burczało mi w żołądku, lecz wiedziałem, że jedzenie także może okazać się problemem. Wybrałem więc ponurą ewentualność: czekoladowy koktajl w McDonald’s przy Gare de l’Est. Kiedy przekroczyłem jego podwoje, padało. O trzeciej po południu w deszczowy dzień w lokalu siedziało kilku podróżnych napychających się fast foodem przed złapaniem pociągu. Albo byli to imigranci – zbieranina afrykańskich i środkowowschodnich twarzy – dla których ta nora była po prostu tanią jadłodajnią. Patrząc na moich współbiesiadników, mogłem czuć tylko dziwną solidarność z tymi ludźmi, którzy mieszkali w Paryżu, lecz tak naprawdę żyli poza nim; którym to miasto nie dawało zbyt wielu możliwości; którzy byli ignorowani lub wzgardzeni przez każdego, kto radził sobie lepiej niż „jakoś”. Wie działem jednak, że okazywanie sympatii społecznym wyrzutkom, takim jak ja, to hipokryzja. Pragnąłem przecież znaleźć się po drugiej strony paryskiej barykady: mieszkać w ładnym mieszkaniu, mieć inteligentną (lecz szykowną) dziewczynę podzielającą moją kinową pasję, jadać w dobrych restauracjach, pić drinki we Flore (i nie martwić się ich kosmicznymi cenami), zakosztować odrobiny literackiej sławy i związanych z nią przywilejów (takich jak zaproszenia na salons du livre, okazjonalne prośby o napisanie refleksyjnego artykułu w „Libération” lub „Lire”; więcej kobiet). Zamiast tego byłem zmarginalizowaną na własne życzenie ofiarą losu, którą na dodatek dręczył strach, ponieważ zastanawiałem się, czy Omar naprawdę doniesie na mnie mężowi Yanny. Drzemiący we mnie katastrofista wymyślił dziesięć różnych przerażających scenariuszy, których tematy obracały się wokół chorób przenoszonych drogą płciową oraz drastycznych uszkodzeń ciała, doznanych na skutek spotkania z bandą rozwścieczonych tureckich dżentelmenów. Co się jednak stanie, jeśli wręczę Omarowi tysiąc euro? Zapłata szantażyście nie gwarantuje zaprzestania przez niego gróźb. Moja rozległa znajomość filmów gangsterskich oraz tanich kryminałów podpowiadała, że au contraire, zazwyczaj daje początek intensywnej kampanii zastraszania. A Omar był na tyle głupi, by sądzić, że jest na tyle mądry, iż zapędzi mnie w kozi róg i zmusi do regularnego płacenia za milczenie, dopóki będę żył w strachu przed ujawnieniem. Oznaczało to, że przede wszystkim nie mogłem pozwolić sobie wejść temu

nierobowi na głowę. Tylko jak? Margit udzieliłaby mi interesującej odpowiedzi na to pytanie, ale przecież nie mogłem jej o tym opowiedzieć... ze zrozumiałych względów. Byłem przerażony wizją naszego spotkania za dwa dni i pytań dotyczących mojego wydętego języka oraz śladów zadrapań na tyłku, pozostawionych przez ostre jak brzytwa paznokcie Yanny. Przez następne czterdzieści osiem godzin czas wlókł się niemiłosiernie. Wszystko zdawało się wydłużać w nieskończoność i moje życie toczyło się w cieniu strachu przed ujawnieniem „zbrodni” oraz lęku przed zarażeniem się straszną chorobą. Mimo to zdobyłem się na jedną rozsądną rzecz: poszedłem do przychodni na bulwarze de Strasbourg. Dyżurujący lekarz okazał się krępym mężczyzną po pięćdziesiątce. Miał przerzedzone włosy i obojętny wyraz twarzy, jakby nic nie mogło go już zaskoczyć. A jednak widok mojego języka wprawił go w wyraźne zdumienie. – Jak to się stało? Powiedziałem mu. – Ça arrive. – Wzruszył ramionami, tłumacząc, że niewiele może poradzić na tak mocno przygryziony język. – Proszę płukać usta słoną wodą, żeby nie dopuścić do zakażenia. Rana musi zagoić się sama. W ciągu tygodnia opuchlizna powinna zacząć schodzić. Sugerowałbym też, żeby pańska petite amie nie demonstrowała swojej namiętności w taki agresywny sposób, kiedy będziecie się kochać następnym razem. – Nie będzie następnego razu – powiedziałem. Kolejne obojętne wzruszenie ramion. – Très bien, monsieur. Później zapytałem lekarza o konsekwencje uprawiania seksu bez zabezpieczenia. – Czy ta kobieta jest Francuzką? – zapytał. – Tak, ale jej mąż jest Turkiem. – Tutejszym? – Tak. – Czy ta kobieta przyjmuje dożylnie narkotyki? – Chyba nie. – A jej mąż? – Jest alkoholikiem.

– Czy sądzi pan, że ta kobieta sypia z innymi mężczyznami? Szczególnie z Afrykańczykami? – Ona jest rasistką. – Z mojego doświadczenia wynika, że można być rasistą, a mimo to uprawiać seks z tymi, którymi podobno się gardzi. Czy uprawiał pan seks bez zabezpieczenia z kimś jeszcze? – Tak, ale... Nie sądzę, by to mogło być ryzykowne. – W takim razie zadam panu ostatnie pytanie – powiedział lekarz. – Czy w czasie stosunku mógł pan mieć jakieś zranienia lub skaleczenia w okolicach genitaliów? – Nic mi na ten temat nie wiadomo, ale gdyby zechciał pan rzucić okiem... Jeszcze jedno wzruszenie ramion – tym razem połączone ze znudzonym westchnieniem. Lekarz wyciągnął zza pleców niewielką torbę, otworzył ją i zaczął wkładać rękawiczki jednorazowe. Nakazał gestem, bym wstał. Opuściłem spodnie i bieliznę. Chwycił mojego penisa lateksowymi palcami, a później, używając niewielkiej latarki, obejrzał moje jądra i krocze. Badanie trwało około trzydziestu sekund i powinno być krępujące, lecz zostało przeprowadzone w tak pozbawiony emocji sposób, jakby dotyczyło rzepy. – Generalnie rzecz biorąc, żeby kobieta mogła zarazić mężczyznę wirusem HIV, potrzebna jest otwarta rana lub otarcie, bo wtedy wirus może się przedostać do układu immunologicznego. Owszem, może też przepłynąć w górę cewki moczowej, ale musiałby pan mieć niewiarygodnego pecha. – Miewam niewiarygodnego pecha, panie doktorze. – Mimo to szanse są bardzo małe... Jeśli jednak chce pan zyskać całkowitą pewność, możemy teraz zrobić badanie krwi, a także zbadać pana pod kątem zakażenia pozostałymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Badanie powtórzymy za sześć miesięcy, żeby wiedział pan, że „jest czysty”. – Chciałbym zrobić takie badanie. – Très bien, monsieur. Po dziesięciu minutach byłem już na ulicy, z małą karteczką w kieszeni, z zapisanym na niej numerem telefonu, pod który miałem zadzwonić następnego dnia, żeby poznać wyniki badań. W głębi duszy wiedziałem, że doktor wziął mnie za człowieka cierpiącego wyłącznie na wyrzuty sumienia. Wiedziałem też, że kiedy za kilka godzin spotkam się z Margit, będę musiał jej o wszystkim powiedzieć. Istniały pewne tematy, na które można było kłamać, podczas gdy

inne... Czterdzieści pięć minut później obsesyjnie krążyłem po Jardin des Plantes, zastanawiając się, w jaki sposób opowiedzieć Margit o tym, co się stało. Byłem przerażony myślą o jej reakcji, przeklinałem się za to, że – po raz kolejny – niewierność może zniszczyć mój związek, i to z kobietą, której z całą pewnością nie chciałem stracić. Czy uczymy się czegokolwiek na własnych błędach? Nie, jeśli chodzi o seks. W tym przypadku zawsze pozostajemy recydywistami. Wspinając się po schodach do mieszkania Margit, powiedziałem sobie: Dopóki jestem przygotowany na najgorsze, nie mam się czego bać. Ale jakoś nie mogłem się do tego przekonać. Byłem winny – bardzo winny. Zapukałem do drzwi. Upłynęła minuta. Margit otworzyła mi. Miała na sobie czarny szlafrok i paliła papierosa. – Witaj – powiedziałem, nachylając się do pocałunku. Zastanawiałem się, czy usłyszała, jak niewyraźnie mówię. Odwzajemniła pocałunek. Wszedłem do środka. Poprowadziła mnie za rękę do salonu, omijając sypialnię. Usiadłem w fotelu. Bez słowa podeszła do niewielkiego stołu, na którym przechowywała kilka butelek alkoholu, i nalała whisky do szklanki. Podała mi ją. Upiłem łyk i skrzywiłem się, kiedy alkohol dostał się do rany na moim języku. Usiadła naprzeciwko mnie, uśmiechnęła się i zapytała: – No więc z kim się pieprzyłeś, Harry?

[43] Świnia. [44] Sklep

spożywczy.

[45] Pralnia.

13

– Nie mam pojęcia, o czym mówisz – powiedziałem. – Kłamca – odparła ze śmiechem. Upiłem trochę whisky i znowu się skrzywiłem. – Co ci się stało? – Ugryzłem się w język. – Kłamca. – Nigdy nie ugryzłaś się w język? – Jak miała na imię? – Mówię ci przecież... – Wygadujesz bzdury. Zresztą, mów sobie, co chcesz. Nie dbam o to bardziej niż o fakt, że się z kimś przespałeś – a wiem, że to zrobiłeś. No więc jak miała na imię? Cisza. – Yanna. – Turczynka? – W połowie Francuzka, w połowie Turczynka. – Jak ją poznałeś? Wyjaśniłem jej. – A jak doszło do pieprzenia? Wyjaśniłem jej. – Ugryzła cię przed czy po penetracji? Wyjaśniłem jej. – Co się stało później? – Wyrzuciła mnie za drzwi. – Niech zgadnę – nie użyliście prezerwatywy... – Przepraszam. – Za co? – Bo teraz...

– Co teraz? – Teraz pewnie nie będziesz chciała... – Uprawiać z tobą seksu? – Znowu się roześmiała. – Czasami stajesz się infantylny, Harry. Zwiesiłem głowę... i poczułem się infantylnie. – Lekarz, który cię badał, na pewno... Spojrzałem na nią. – Skąd wiesz, że poszedłem... – Znowu to samo. Jesteś tak czarująco przewidywalny, Harry. I taki amerykański, kiedy w grę wchodzi poczucie winy w związku ze wszystkim, co łączy się z seksem. Niech zgadnę: lekarz powiedział ci, że nie ma powodów do obaw, a mimo to martwisz się – nadal rozważasz jedną na milion szansę zarażenia się... – Przestań – powiedziałem. – Ale dlaczego, chéri? Czujesz się winny, bo pieprzyłeś inną kobietę, ale zamiast to porządnie ukryć, obnosisz się z tym. A kiedy pytam cię wprost, do wszystkiego się przyznajesz – i przenosisz całą winę na mnie. – Nie miałem takiego zamiaru. – Nie obchodzi mnie, jaki miałeś zamiar. Nie obchodzi mnie, do którego z otworów w jej ciele wsunąłeś penisa. Obchodzi mnie tylko to, żebyś traktował mnie jak dorosłego człowieka i sam się tak zachowywał. Kiedy jednak wchodzisz do mojego mieszkania i od progu tchórzysz... – Nie chodzi tylko o seks – przerwałem jej. – Chociaż lekarz praktycznie zapewnił cię, że jesteś czysty? – Jestem szantażowany. – Przez kogo? – zapytała. Zdałem jej pełną relację na temat Omara, a później powiedziałem: – Ten człowiek jest przebiegły. Myśli, że zapędził mnie w kozi róg... – Przecież to właśnie zrobił. – Co w takim razie powinienem zrobić? – Nie płacić mu. – Ale wtedy on spełni swoją groźbę... – Pozwól mu na to. Zawsze możesz się wyprzeć. I uwierz mi, że madame od ugryzień też wszystkiemu zaprzeczy. – To niczego nie zmieni. W najlepszym wypadku dostanę po pysku.

– Powinieneś grać na zwłokę. Powiedz Omarowi, że dasz mu pieniądze, ale na razie ich nie masz. Obiecaj, że dostanie je za kilka tygodni. Jeśli będzie naciskał, bądź stanowczy. Co może zrobić? Pójść do jej męża i powiedzieć o wszystkim? Jeśli tak postąpi, nie dostanie pieniędzy, a przecież tylko o nie chodzi. Tysiąc teraz i to, co uda mu się z ciebie wycisnąć później – więc trzymaj go w szachu. Moim zdaniem, powinieneś w tym czasie skontaktować się z madame od ugryzień. Ona na pewno będzie mogła ci pomóc. Zasugeruj, by powiedziała mężowi, że Omar próbował się do niej przystawiać pewnej nocy, kiedy nie było go w domu, bo pojechał na pogrzeb wujka. Zasugeruj tej kobiecie, żeby podała dokładne szczegóły tego zajścia... jak to Omar próbował wszędzie jej dotykać. Musi się postarać, żeby to zabrzmiało możliwie obleśnie. Wtedy wiarygodność Omara spadnie do zera. Będzie mógł powiedzieć jej mężowi wszystko, a on i tak mu nie uwierzy, bo pomyśli, że Omar próbuje zrzucić całą winę na ciebie. Spojrzałem na nią z podziwem. – Cóż za eleganckie i podstępne rozwiązanie problemu. – Które jednak ma swoją cenę. – Jaką? – Chcę wiedzieć, co się wydarzyło w Stanach. Jakiż to odrażający postępek zmusił cię do przyjazdu tutaj? Zapadła długa cisza. Wypiłem do końca whisky, chociaż alkohol wżerał się w ranę, sprawiając mi potworny ból. – Jesteś mi to winien, Harry – powiedziała. – Bo cię zdradziłem? – Nie – ponieważ ja zdradziłam ci tyle szczegółów ze swojej przeszłości, podczas gdy ty... – Pomyślisz, że to taka banalna historia. – Skoro zniszczyła ci życie, trudno ją nazwać banalną. W każdym razie i tak chcesz mi ją opowiedzieć. – Czy mogę prosić o kolejnego drinka? – zapytałem. – Na odwagę? – A czy mam inne wyjście? Nalała mi solidnego drinka. Wypiłem połowę. Kiedy alkohol spływał do żołądka, moje oczy wypełniły się łzami. – On y va, monsieur – powiedziała. – Zaczynaj. Dokończyłem whisky i wziąłem głęboki wdech:

– Chyba najpierw powinienem opowiedzieć ci o mojej żonie. Poznałem ją na uniwersytecie w Michigan. Studiowała teatrologię. Snuła plany o profesjonalnej reżyserii teatralnej. Ja robiłem doktorat z filmoznawstwa i marzyłem o ciepłej, bezpiecznej i stałej posadzie na miłym i bezpiecznym uniwersytecie. Chciałem pracy niezbyt skomplikowanej, takiej, dzięki której mógłbym uczyć tego, co naprawdę lubię, i miałbym mnóstwo czasu na pisanie „powieści” – zwróć uwagę na to, że już wtedy wiedziałem, iż moim przeznaczeniem jest pisanie. Od chwili kiedy poznałem Susan, wydała mi się idealną „partnerką życiową”. Była atrakcyjna... w bardzo zdrowy, środkowozachodni sposób. Z pewnością nie można jej było nazwać szykowną – uznałaby to za przytyk. Ale tak, była naprawdę słodka. – Słodka – cóż za okropne słowo. Niech zgadnę: zawsze nosiła dżinsy i buty do pieszych wędrówek, pastelowe swetry, narciarską kurtkę i... – Chcesz usłyszeć resztę historii? – Mam rację, prawda? – Owszem, masz. Pobraliśmy się jeszcze przed zrobieniem doktoratów. I rzeczywiście, oboje znaleźliśmy pracę w niewielkim, przeciętnym college’u – Crewe, w stanie Ohio. Nie trafiliśmy najgorzej, biorąc pod uwagę, jak ciężko znaleźć posadę wykładowcy. Natychmiast stałem się ulubieńcem studentów... – A Susan? Czy również stała się ulubienicą studenckiego światka? – Susan – jak się okazało – miała problemy z dopasowaniem się do środowiska akademickiego. Wszyscy widzieli, że jest bardzo utalentowaną reżyserką – miała głowę pełną kreatywnych wizji – ale nie należała do najłatwiejszych nauczycieli i kilku studentów poskarżyło się, że jest zbyt wymagająca, a jej oczekiwania zbyt mocno wyśrubowane jak na dzieciaki z Crewe College... – Czy była hiperkrytyczna, tak jak ty? – Tak, w domu była dość drobiazgowa i zmuszała mnie do ciężkiej pracy – oboje zaczęliśmy w college’u jako asystenci i oboje potrzebowaliśmy odpowiedniej liczby naukowych publikacji, żeby zaproponowano nam stałe posady. – Czy mogę zgadnąć, co było dalej? Ty dostałeś taką posadę, a jej podziękowano. – Właśnie tak. Tym, co przeważyło na jej niekorzyść, nie był brak osiągnięć zawodowych, tylko jej nieumiejętność nawiązania kontaktu ze studentami. – I nagle ona została bez pracy, a ty miałeś stałą posadę, na której ci zależało, co oznaczało, że na zawsze utknąłeś w tym małym miasteczku. Kiedyś było to twoim marzeniem, ale teraz, gdy twoja żona nie miała tam nic do roboty...

– Cóż, w dalszym ciągu spływały do niej propozycje reżyserowania sztuk w lokalnych teatrach, ale za każdym razem dochodziło do jakiegoś spięcia między nią a obsadą, kłótnie ze scenografem albo z kierownictwem... – Kobieta zła na cały świat? – Obawiam się, że tak. – A więc kolejnym oczywistym zwrotem w tej historii jest... czyżby Susan zaszła w ciążę, tak jak twoja matka? – Brawo. – Co innego miała robić, bez pracy i z trzydziestką na karku... – Miała wtedy trzydzieści dwa lata. Rzeczywiście, w ciągu dwóch miesięcy od momentu, gdy uniwersytet nie przedłużył umowy, zaszła w ciążę. Oboje z miejsca zakochaliśmy się w Megan, ale to Susan spędzała w domu większość czasu i mniej więcej po roku pojawiły się u niej pierwsze objawy znużenia tą sytuacją. – Nie próbowała znaleźć sobie innej pracy? – Oczywiście, że próbowała. Sęk w tym, że kiedy wykorzystała wszystkie szanse reżyserowania sztuk w lokalnych teatrach, zostały jej jedynie zlecenia w Eaton, stanie Ohio, które dotyczyły podrzędnych szkolnych produkcji, co jeszcze bardziej pogłębiło jej rozpacz. – Rozpacz, która narastała w niej przez kolejne... ile lat ma Megan? – Piętnaście. – A więc przez pozostałe trzynaście lat bezsilnie się miotała? – Miała naszą córkę i zawsze była bardzo opiekuńczą matką. Kiedy Megan podrosła i poszła do szkoły, Susan nie tylko miała coraz mniej do roboty, ale też od czasu do czasu sugerowała mi, że ma dość roli żony i matki... Kilka razy podczas kłótni powiedziała, że gdyby nie była uwiązana do Eaton przeze mnie i Megan, zrobiłaby błyskotliwą karierę w dużym mieście, takim jak Chicago, gdzie doceniono by jej wysokie profesjonalne standardy i nie narzekano na jej zgryźliwość. – Cóż za radosna kobieta. Jak ty to wszystko znosiłeś? – Postanowiłem ją ignorować... szczególnie że wylewała na mnie swoje żale dopiero po kilku kieliszkach wina. – Piła? – Hej, mieszkaliśmy w małym miasteczku, w którym wieczorami niewiele się działo, a ona była pogrążona w depresji. Co miała robić, jeśli nie pić? Ja sam zacząłem częściej popijać, głównie dlatego, że jej negatywne nastawienie zaczęło

psuć to, co było między nami... – Uznałeś więc, że jedynym sposobem na to, by pokonać jej negatywne nastawienie, jest znalezienie sobie kochanki? – To Susan pierwsza wplątała się w romans... chociaż dowiedziałem się o tym dużo później. – Kim był jej wybranek? – Mniej więcej dwa lata wcześniej college zatrudnił nowego dziekana – prawdziwego przyjemniaczka, Gardnera Robsona. – Amerykanie naprawdę się tak nazywają? – Biali anglosascy protestanci, tak. Ten facet to chodzący ideał. Były żołnierz sił powietrznych. Były doradca kierownictwa. Tuż po pięćdziesiątce. Superwysportowany. Superuczciwy. Superpracownik. Władze college’u zatrudniły go, żeby „usprawnił zarządzanie uczelnią”, cokolwiek miałoby to znaczyć. Kiedy Robson został mianowany dziekanem, urządzono przyjęcie na jego cześć. Ponieważ poznałem go już wcześniej, przy okazji załatwiania jakiejś sprawy administracyjnej, w drodze na przyjęcie powiedziałem Susan, że z miejsca znienawidzi tego faceta, ponieważ uosabiał republikanizm i konserwatyzm, za które tak nie cierpiała Ameryki pod rządami Busha. Tego wieczoru wokół Robsona kręciło się wielu ludzi, ale Susan udało się z nim porozmawiać. Dopiero później dotarło do mnie, że był taki moment, kiedy ich spojrzenia się skrzyżowały... – Jakie to romantyczne. – Wtedy nie zwróciłem na to uwagi. W drodze do domu Susan powiedziała tylko: „Nie jest taki zły... jak na republikanina”. Tydzień później po powrocie do domu oznajmiła, że znalazła sobie uczennicę, której będzie dawać prywatne lekcje aktorstwa – jakiejś licealistce walczącej o udział w projekcie dramatycznym, organizowanym przez Julliard School. Powiedziała, że będzie z nią intensywnie ćwiczyć w każdy wtorek i czwartek między czwartą a szóstą. – I nie wzbudziło to twoich podejrzeń? – Może i byłem naiwny, ale nie, nie wzbudziło. Cieszyłem się, że Susan wreszcie znalazła sobie jakieś zajęcie. – No, no, ależ byłeś ufny. – Po prostu chciałem, żeby moja żona przestała być taka zgorzkniała i samokrytyczna, a co za tym idzie, żeby przestała mnie strofować. Odkąd zaczęła „uczyć”, jej nastrój znacząco się poprawił. Nawet ze sobą sypialiśmy. Pozornie było między nami lepiej, aż do chwili, gdy wydarzyło się coś dziwnego.

Kobieta, która zastąpiła Susan w Wydziale Teatralnym, niespodziewanie przeniosła się do innego college’ u i mojej żonie zaoferowano roczny kontrakt. – Za sprawą dziekana twojej uczelni. – Nadal niczego nie podejrzewałem. Susan była – rzecz jasna – bardzo podekscytowana. Po powrocie do zawodu zrezygnowała z dawnych metod. Nie było już w niej agresji i dążenia do perfekcjonizmu – ani wobec uczniów, ani kolegów z uczelni. Zamiast tego stała się prawdziwym „członkiem ekipy”... – Tę zmianę również zawdzięczała wpływom dziekana. – Zacierali ślady na tyle dobrze, że wciąż nie zdawałem sobie sprawy z istnienia jej jardin secret. Nawet kiedy po roku dostała awans i stały etat wykładowcy, nie podejrzewałem... – A inni? – W tak małym college’u jak nasz taki awans musiał wywołać lawinę plotek. To absolutnie niebywałe, żeby ktoś, komu odmówiono stałej posady, nagle dostał drugą szansę. Mimo to żadna z wiadomości nie dotarła do moich uszu, zgodnie z zasadą nieinformowania osoby, którą się obgaduje, o tym, że jest obiektem plotek. Jak niedawno dowiedziałem się od byłego kolegi z uczelni, przestali ukrywać swój związek na długo po moim... – Upadku? – zapytała, kończąc zdanie. – Tak, po moim upadku. – Który rozpoczął się w chwili...? – Gdy poznałem Shelley, lecz zanim to się stało... – Susan otrzymuje stałą posadę i nagle wasz domowy układ sił ponownie się zmienia? Staje się arogancka, wiecznie zajęta, na nic nie ma czasu i zaczyna cię od siebie odpychać? – Strzał w dziesiątkę. Kiedy oboje zostaliśmy etatowymi wykładowcami, Susan na nowo stała się arogancka. Powtarzała, że jej czas jest teraz cenniejszy od mojego i że codziennie muszę być w domu o czwartej, kiedy Megan wraca ze szkoły. Przestała uprawiać ze mną seks. Albo w samym środku aktu mówiła coś w rodzaju: „Do niczego się nie nadajesz”. – Uroczo. – To i tak była jedna z łagodniejszych uwag. Pewnej nocy podczas seksu ścisnęła moją głowę obiema dłońmi, spojrzała na mnie i zapytała: „Czy zdajesz sobie sprawę z tego, jakie to nudne?”. – Czy twoim zdaniem było nudne?

– Nieszczególnie, ale od tej pory wiedziałem, że działam na nią odpychająco. – Sprawiła, że czułeś się niechciany i niekochany, i mimo to nie podejrzewałeś... – Oczywiście, że coś podejrzewałem. Pewnej nocy nawet zebrałem się na odwagę i zapytałem, czy ma kochanka. Wiesz, co odpowiedziała? „Przydałby mi się”. – A ty nadal – nadal! – żyłeś w nieświadomości? – Byłem naiwny, w porządku? Albo przymykałem oczy na to, co się dzieje. – A później w twoim życiu pojawiła się Shelley. Studentka? – Tak, Shelley Sutton, z Cincinnati. Bardzo bystra i nad wiek rozwinięta. Miała świra na punkcie filmów i była bardzo ładna, jeśli kogoś pociąga typ artystycznej intelektualistki. – Długie czarne włosy, okulary z małymi szkłami jak u Lennona, czarne dżinsy, czarna skórzana kurtka i okropna sytuacja rodzinna? – Była zdecydowanie zbyt bystra na Crewe College, ale w szkole średniej robiła wszystko, żeby spieprzyć sobie życie... – Uczęszczała na jeden z twoich wykładów. Pewnego dnia podeszła do ciebie i zaczęła rozmowę na temat... – Fritza Langa. – Jakie to romantyczne. – Posłuchaj, nie każdego dnia spotyka się atrakcyjną studentkę pierwszego roku, która wie wszystko na temat filmów Langa. – A więc było to coup de foudre[46]? – Nie do końca, szczególnie że wszystkie amerykańskie college mają absurdalnie surowe zasady, zakazujące nie tylko związków między profesorem a studentką, ale też całkowicie niewinnych zachowań, na przykład zjedzenia posiłku ze studentem przeciwnej płci. W Crewe istniał nawet komitet do spraw „seksualnej etyki”, który przesłał nam wytyczne, że jeśli znajdziemy się w gabinecie sam na sam ze studentem, powinniśmy zostawić otwarte drzwi i zachować przynajmniej metrową odległość od siebie. – Nic dziwnego, że Ameryka oszalała. – W każdym razie, po tym pierwszym wykładzie poszliśmy z Shelley na kawę do uczelnianej kafejki i muszę powiedzieć, że od razu nawiązała się między nami nić porozumienia. Może i była ode mnie blisko trzydzieści lat młodsza, ale już po kilku spotkaniach zrozumiałem, że jej sposób patrzenia na świat jest o wiele

dojrzalszy niż mój. – Czyż nie mówi się tak o wszystkich znacząco młodszych kobietach? Owszem, dopiero co przestała się bawić lalkami Barbie, ale jej wiedza na temat Dostojewskiego jest niezwykła. – W porządku, zdaję sobie sprawę z tego, że wcieliłem w życie fantazje Humberta Humbert... – Ale Lolita była ledwie nastolatką. – Mimo to musieliśmy być bardzo ostrożni. Zaczęliśmy więc spotykać się w kawiarni w centrum miasta. Kiedy jej właścicielka zauważyła, że wpadamy tam zdecydowanie zbyt często, czekałem na Shelley w bocznej uliczce z dala od college’u i jechałem z nią do parszywego miasteczka o nazwie Toledo... – Jak Toledo w Hiszpanii? – Jak Toledo – amerykańska stolica opon samochodowych. – Kiedy wreszcie poszliście do łóżka? – Jakieś dwa miesiące później... – Dwa miesiące! – przerwała mi. – Dlaczego tak cholernie późno? – Denerwowałem się jak diabli. Oczywiście byłem nią zauroczony, ale też grałem w coś szaleńczo niebezpiecznego. – Co zadecydowało, że w końcu się z nią przespałeś? – Susan ciągle mnie odpychała, a Shelley powtarzała bez końca, jaki to jestem cudowny... i jak powinniśmy „wzajemnie się sobie oddać”... chociaż mieliśmy to zrobić tylko jeden raz. – Uwierzyłeś jej? – Po dwóch miesiącach flirtu wydawało mi się, że ją znam. Sęk w tym, że przez cały czas próbowałem naprawić sytuację w swoim domu. – No więc, co ostatecznie popchnęło cię do przespania się z nią? – Pewnego wieczoru wróciłem z uczelni, wszedłem do gabinetu Susan, objąłem ją i powiedziałem, że bardzo ją kocham i pragnę, żeby było między nami jak dawniej. Wiesz co mi odpowiedziała? „Jeśli myślisz, że dzięki temu znowu będę chciała się z tobą pieprzyć, to masz nierówno pod sufitem”. – Jak uroczo. – Nie było w tym nic uroczego. Następnego dnia spotkałem się z Shelley na kawie. Położyła rękę na mojej dłoni i powiedziała, że mnie pragnie i że musimy przestać być tak cholernie ostrożni i... Zamilkłem. – Dokąd poszliście? – zapytała Margit. – Do hotelu?

– Do ponurego przybytku zwanego Motel 6, w Toledo. W Stanach działa cała sieć. Pokój kosztuje tylko dwadzieścia cztery dziewięćdziesiąt dziewięć, jeśli opuści się go przed osiemnastą. Zapłaciłem gotówką, bo nie chciałem zostawiać śladu tej transakcji na karcie kredytowej. Tak naprawdę nie interesował nas wygląd tego miejsca. Chcieliśmy się tylko... – Pieprzyć. – Określiłaś to dosadnie, ale... – Trafnie. – No właśnie. – A seks był wspaniały? – Byłem w niej zakochany. Wiem, że to brzmi niemądrze, i pewnie uznasz moje słowa za kolejny przejaw głupoty mężczyzn w średnim wieku, ale to prawda. Zakochałem się w niej bez pamięci, podobnie jak ona we mnie. Prawdę mówiąc, nigdy wcześniej nie doświadczyłem takiego stanu... Nigdy nie czułem podobnego... w porządku, powiem to na głos... dopełnienia z inną osobą. Może i była kilka dekad młodsza ode mnie, ale nie wyczuwało się między nami przepaści. Była tak piekielnie mądra – i nie mam na myśli tylko filmów, jazzu i tych wszystkich rzeczy, o których uwielbiałem z nią rozmawiać. Ona po prostu miała w sobie tę życiową mądrość... – To bardzo wzruszające – przerwała mi Margit. – Czy kiedykolwiek byłaś w kimś zakochana do tego stopnia, że nie mogłaś znieść nieobecności tej osoby? – Raz – odparła cicho. – W Zoltanie? – W kimś innym. – I co się stało? – To twoja opowieść, pamiętasz? A więc szaleńczo zakochałeś się w swojej „studentce”. Spotykaliście się dwa razy w tygodniu w tym samym przydrożnym motelu? – Nie, po naszej pierwszej schadzce w Toledo, położyłem temu kres. – Z powodu poczucia winy? – Oczywiście. Chociaż byłem w niej zakochany, wiedziałem że po przekroczeniu tej granicy muszę to zakończyć, ponieważ... – Bałeś się o swoją posadę, swoją karierę? – Owszem. Poza tym powtarzałem sobie, że między mną i Susan w końcu się ułoży... że jej brak zainteresowania to jeden z tych przejściowych dołków, które

przytrafiają się małżeństwom z długim stażem. – Dlaczego nie mogłeś po prostu aranżować dyskretnych spotkań ze swoją studentką, kilka razy w tygodniu? Przecież tego właśnie chciała, prawda? – Kiedy w końcu poszliśmy ze sobą do łóżka, Shelley była cała w skowronkach i nie rozumiała, dlaczego nie chcę tego powtórzyć. Usiłowałem jej wytłumaczyć – wiele razy – że nie mogę dalej być jej kochankiem... że chociaż się w niej zadurzyłem, nasz związek nie ma przyszłości... – Oczywiście kiepsko to zniosła. – Nie winiłem jej za to, szczególnie że byłem głupi, szaleńczo głupi. Tak głupi może być tylko mężczyzna. Przez dwa miesiące flirtowałem z niezwykle wrażliwą studentką, pozwalając sobie na coraz więcej, a później – kiedy wreszcie skonsumowaliśmy nasz związek – zerwałem z nią. – Dlaczego uważasz, że to było głupie? W porządku, pozwoliłeś sobie na nie do końca platoniczny związek z tą dziewczyną. Później oboje zdecydowaliście, że zostaniecie kochankami. Później ty uznałeś, że bycie kochankami nie jest zbyt rozsądne. Gdyby była bardziej dojrzała emocjonalnie, z pewnością pogodziłaby się z twoją decyzją... – Tylko że ona miała osiemnaście lat... – Istnieją dojrzałe emocjonalnie osiemnastolatki. Ona do nich nie należała. – Przez wszystkie te miesiące trzymania się za rękę w kafejkach i rzucania cielęcych spojrzeń wiedziałem, że jeśli nadal będę się z nią spotykał, to wszystko obróci się przeciwko mnie. Problem w tym, że nie mogłem znieść myśli o rozstaniu. – To dlatego, że się zakochałeś. Z tego samego powodu zakończyłeś wasz romans – wiedziałeś, że jeśli zaczniesz z nią regularnie sypiać, nie będziesz potrafił przestać. – Być może. Ale czy nie widzisz, jak kompletnie irracjonalny był wtedy mój sposób myślenia? Pragnąłem jej tak rozpaczliwie, a kiedy w końcu ją miałem... – Dlaczego miałbyś tak nie myśleć? I dlaczego nie potrafisz zaakceptować faktu, że kiedy w grę wchodzą uczucia, wszyscy zachowujemy się irracjonalnie? Znasz cytat z Pascala: „Serce ma swoje racje, których rozum nie zna”. – Chcesz mi powiedzieć, że wszystko jest „w porządku”, kiedy tak naprawdę... – Opierałeś się pokusie, później jej uległeś, a na koniec znowu postanowiłeś się jej oprzeć. Koniec, kropka. Tylko że Amerykanie zrównują seks z ryzykiem i potencjalną katastrofą, więc pewnie nie jest to koniec twojej historii, prawda? – Nie, nie jest.

– W takim razie, co się stało z tą dziewczyną, Harry? – W tym miejscu moja opowieść nieco wymyka się spod kontroli. Po tym jak spędziliśmy popołudnie w motelu, Shelley bez przerwy przesyłała mi liściki miłosne – codziennie do mojej służbowej skrzynki trafiało pięć listów napisanych na kolorowej papeterii i tyleż samo mejli. Wszystkie miały podobną treść: „Jesteś miłością mojego życia... Nie mogę znieść rozłąki z tobą dłuższej niż jeden dzień... Czy możemy się jutro spotkać w motelu?”. Byłem lekko zaniepokojony tym emocjonalnym przesytem. Kiedy spotykaliśmy się na kawie, zawsze była romantyczna... ale przez myśl mi nie przeszło, że kiedy się ze sobą prześpimy, stanie się taka namolna. – Nie sposób przewidzieć zachowań drugiej osoby... szczególnie tych postkoitalnych. – Święta prawda. Kiedy dwa dni po Toledo zobaczyłem Shelley wałęsającą się pod moją salą wykładową, postanowiłem podjąć natychmiastowe kroki. Zaproponowałem jej przejażdżkę na wieś. Kiedy dotarliśmy nad jezioro, spokojnie wyjaśniłem, że chociaż mi na niej zależy, nasz romans musi się skończyć. Była zdruzgotana i powiedziała, że nie poszłaby ze mną do łóżka, gdyby wiedziała, że to wszystko między nami popsuje. Cierpliwie usiłowałem jej wyjaśnić, że chociaż za nią szaleję... – Dręczą cię wyrzuty sumienia. – Coś w tym rodzaju. To zdumiewające, jak bardzo się zadręczamy przed przekroczeniem niebezpiecznej granicy. A później, kiedy w końcu zdobywamy się na odwagę i wykonujemy decydujący krok, natychmiast tego żałujemy. – Oto kolejne z naszych irracjonalnych zachowań, Harry. Płakała, kiedy jej o tym powiedziałeś? – Najzwyczajniej w świecie nie chciała tego przyjąć do wiadomości... Nie mogła uwierzyć, że zmieniłem zdanie. Po raz enty próbowałem jej to wytłumaczyć. Tak, darzyłem ją uczuciem... Tak, uwielbiałem z nią rozmawiać i chociaż była fantastyczną osobą... i owszem, gdybym nie był żonaty i nie pracował na jej uczelni... Nie zareagowała zbyt dobrze – zaczęła mnie błagać i powtarzać, że zrobi wszystko, żeby się między nami ułożyło. – Była dziewicą? – Nie – w szkole średniej miała chłopaka... ale zerwali ze sobą, kiedy poszła na studia. W jej oczach byliśmy Tristanem i Izoldą, którym pisana była wieczna miłość. Chociaż starałem się wytłumaczyć, że za jakiś czas nasz przelotny romans stanie się jednym z wielu w jej życiu, nadal była zrozpaczona...

i zdecydowana na wszystko, by dalej to ciągnąć. W mojej skrzynce ciągle pojawiały się nowe listy, każdego dnia dostawałem przynajmniej pół tuzina mejli, a ona kręciła się w pobliżu sali podczas każdego mojego wykładu. – Twoi koledzy musieli się chyba zorientować, że jedna ze studentek ma obsesję na punkcie swojego profesora? – Oczywiście. Doug Stanley – mój jedyny bliski przyjaciel na wydziale – wziął mnie na stronę i zapytał wprost, czy jestem związany uczuciowo z Shelley. Rzecz jasna powiedziałem mu o wszystkim i zapytałem, czy jego zdaniem powinienem pójść do dziekana naszego college’u, Garndera Robsona i się przyznać. Doug był przekonany, że nie powinienem się przyznawać do niczego, bo jeśli to zrobię, będę skończony. Powiedział też, że dopóki Shelley nie wywlecze romansu na światło dzienne, nic mi nie grozi. Miał nadzieję, że dziewczyna wkrótce da sobie spokój. Zaproponował nawet, że z nią porozmawia i sprawdzi, czy będzie gotowa poszukać pomocy u uczelnianego psychoterapeuty. – Znając ciebie, zaczęło cię dręczyć potworne poczucie winy. – I to bez przerwy. Miałem problemy ze snem i straciłem jakieś siedem kilogramów w niespełna dwa tygodnie. Nie mogłem uczyć, nie mogłem się skupić. Nawet żona, która całkowicie mnie ignorowała, zauważyła mój kiepski stan i zapytała, co się stało. Powiedziałem, że mam depresję, na co odparła, że jej zdaniem od wielu lat jestem w wisielczym nastroju. „Rozchmurzyłeś się dopiero przez kilka ostatnich miesięcy, kiedy już było dla mnie jasne, że masz romans”. Nie próbowałem zaprzeczać, a ona nie wspomniała, że podejrzewa konkretną kobietę. Kiedy jednak następnego wieczoru wróciłem z college’u, zastałem Susan w swoim gabinecie, przed monitorem mojego komputera, czytającą moje mejle. – Nie mów mi, że nie skasowałeś wszystkiego, co napisałeś do swojej przyjaciółki i co ona napisała do ciebie. – Usunąłem wiadomości ze skrzynki odbiorczej, ale nie z elementów usuniętych. Było to z mojej strony okropne przeoczenie. Susan znalazła je wszystkie. – Podałeś żonie hasło do swojego komputera? – Jestem prawie pewien, że słyszała, jak pewnego dnia podałem je naszej córce: „Megan123”. Niezależnie od tego, w jaki sposób jej się to udało, miała teraz dostęp do moich plików. Kiedy wszedłem do domu i zastałem ją siedzącą w moim fotelu, ze wzrokiem utkwionym w tekst wiadomości przysłanej mi przez Shelley, powiedziała: „Spakuj swoje rzeczy i wynoś się stąd. W przeciwnym razie

zadzwonię na policję i powiem im, że mnie zaatakowałeś”. – A ty uległeś tej groźbie... temu szantażowi? – Pomyślałem, że będzie lepiej, jeśli pozwolę jej ochłonąć z pierwszego szoku... – Harry, ta kobieta pieprzyła się z jakimś gościem, jeszcze zanim zacząłeś spotykać się z Shelley... – O czym w dalszym ciągu nie wiedziałem... – Naruszyła twoją prywatność... – To prawda. Musiała też przesłać swojemu kochankowi, dziekanowi college’u, wszystkie dowody świadczące przeciwko mnie, bowiem następnego dnia odwiedzili mnie przedstawiciele firmy dbającej o bezpieczeństwo uczelni. O dziesiątej rano w moim gabinecie zjawiło się dwóch goryli, którzy oznajmili, że odprowadzą mnie do wyjścia i od tej pory mam prawny zakaz postawienia stopy na terenie kampusu. Następnie pojechaliśmy do kancelarii adwokackiej w centrum miasta, która zajmowała się obsługą prawną uczelni. Tam jakiś sztywny małomiasteczkowy adwokacina – muszka, błękitny wełniany garnitur, szelki – odczytał dokument informujący mnie, że za złamanie kilku punktów uczelnianego regulaminu zostaję odsunięty od swoich obowiązków w trybie przyspieszonym, „bez prawa do wypłaty wynagrodzenia i dodatkowych korzyści”. Powiedział też, że jeśli będę robił problemy, sprawa zostanie upubliczniona i... – I nie wynająłeś sobie adwokata? – Uczelniany gryzipiórek oznajmił, że jeśli podpiszę przygotowany przez niego dokument, w którym obiecuję nie podważać zasadności swojego zwolnienia, to ogłoszą, że „zrezygnowałem” z powodu problemów zdrowotnych. „Być może zdoła pan odbudować swoją karierę” – powiedział. Podpisałem więc ten przeklęty papier... nie wiedząc, że kochanek Susan, dziekan, wymyślił inny finał tej historii. Kiedy następnego dnia obudziłem się na sofie u Douga Stanleya, odkryłem, że znalazłem się w potrzasku. Dom został oblężony przez reporterów rozmaitych regionalnych stacji telewizyjnych, nie wspominając o kilku dziennikarzach lokalnych gazet. – I to wszystko z powodu przelotnego romansu ze studentką? – Wyrzucenie z pracy z powodu wykroczenia na tle seksualnym to duża rzecz w małomiasteczkowej Ameryce. Okazało się, że ktoś podzielił się szczegółami mojej korespondencji z Shelley z redakcją jakiejś gazety w Ohio. Doug był przekonany, że to Gardner Robson dał im cynk i powiedział, gdzie można mnie znaleźć, ponieważ dzień wcześniej przypadkiem spotkał go na kampusie.

Dziekan wygadywał brednie o „niekłamanym żalu”, z jakim był zmuszony mnie zwolnić, i spytał Douga, czy nie wie, gdzie się podziewam. Doug popełnił niewinny błąd i powiedział Robsonowi, że przygarnął mnie pod swój dach, i wiesz, co wtedy powiedział ten skurwiel? „Całym sercem jestem z nim”. Doug zdołał powstrzymać reporterów od wtargnięcia do domu, a ja ukryłem się w jego pokoju rekreacyjnym w piwnicy aż do dnia, kiedy... Urwałem i spuściłem wzrok. – Kiedy...? – odezwała się pytająco Margit. – Kiedy Shelley popełniła samobójstwo.

[46] Miłość

od pierwszego wejrzenia.

14

Tego samego wieczoru, przed pójściem do pracy, wstąpiłem do swojego mieszkania po laptopa i książkę, którą akurat czytałem. Kiedy dotarłem do domu, znalazłem wsunięty pod drzwi liścik, którego tak się obawiałem. „Dostaję jutro 1000 euro albo masz przejebane”. Pismo było niechlujne. Odwróciłem skrawek papieru i napisałem: „Dostaniesz pieniądze za kilka dni. Jeśli do tego czasu puścisz parę z gęby, nie dostaniesz ani centa”. Wsunąłem karteczkę pod drzwi Omara, a później wszedłem do swojego pokoju, usiadłem na łóżku i pomyślałem o wszystkim, co powiedziałem tego dnia Margit, o tym, jak wspaniale się czułem, zrzuciwszy z siebie ciężar tego sekretu i o jednoczesnym uczuciu obnażenia i zdeprecjonowania, które wynikały z przyznania się do potwornego wstydu, który dręczył mnie każdego dnia. W sumie pogróżki Omara rozzuchwaliły mnie. W drodze do pracy poszedłem prosto do baru przy rue de Paradis. Yanna obsługiwała tę samą co zwykle grupę pijaków (wielu z nich było kumplami jej męża). Kiedy stanąłem w drzwiach lokalu, jej oczy rozszerzyły się ze zdumienia. Usiłowała zamaskować swoje zdenerwowanie, przywołując na twarz sztuczny uśmiech. Nalała mi pression, napełniając drugą szklankę bourbonem. – Co cię tu sprowadza? – zapytała niskim szeptem, spoglądając na podchmielonych gości i zastanawiając się, czy zdołali dostrzec jej zdenerwowanie. – Musimy porozmawiać – odszepnąłem.

– Wybrałeś kiepski moment. – To dość pilne. – Nie mogę opuścić baru, kiedy ci wszyscy obwiesie na mnie patrzą. – Wymyśl coś. Wyjdę stąd, jak tylko dokończę drinki. Spotkajmy się za dziesięć minut na rogu rue de Paradis i rue de Faubourg Poissonnière. Muszę ci powiedzieć coś ważnego i nie mogę tego zrobić tutaj. Następnie wychyliłem bourbona, wypiłem kufel piwa i wyszedłem, odprowadzony wzrokiem reszty klienteli. Tak jak się spodziewałem, dziesięć minut później Yanna zjawiła się w umówionym miejscu. Paliła papierosa i wyglądała na mocno spiętą. – Popieprzyło cię? – syknęła. – Wszyscy w barze widzieli, że próbujesz ze mną rozmawiać. – To była sytuacja awaryjna – odparłem. – Omar... A później opowiedziałem jej o tym, że nas widział i teraz mi grozi. – O kurwa – powiedziała. – Mój mąż najpierw zabije ciebie, a potem mnie... – Nie, jeśli zrobisz to, co ci powiem. Wtedy właśnie wyłuszczyłem jej pomysł Margit (ale nie powiedziałem, kto na niego wpadł). Yanna nie sprawiała wrażenia przekonanej. – On i tak uwierzy temu tłustemu obibokowi, bo jest pieprzonym Turkiem – oznajmiła. – Wszystko przez ten idiotyczny turecki kodeks honorowy. Jeśli byle wałkoń powie ci, że twoja kobieta jest dziwką, to znaczy, że na pewno nią jest. – Jeśli przyjdziesz do swojego męża z płaczem i opowiesz, jak Omar się do ciebie przystawiał, nie potrafił oderwać od ciebie rąk i był tak pijany, że najwyraźniej nie wiedział, co robi, a mimo to pozwolił sobie o wiele za dużo... – Mimo to mnie pobije. – Nie, jeśli odpowiednio to rozegrasz. – I tak to zrobi, nawet jeśli mi uwierzy. Będzie się tłumaczył, że skoro zachowywałam się jak dziwka i sprowokowałam Omara do „działania”, zasługuję na podbite oczy. – Powinnaś się wyrwać z tego małżeństwa. – Dziękuję za tak światłą radę. Mój mąż wraca dziś wieczorem. Jeśli ci życie miłe, powinieneś na kilka dni przyczaić się gdzieś, na wypadek gdyby jednak uwierzył swojemu ziomkowi i postanowił złożyć ci wizytę. – Będę niewidoczny. – I jeszcze jedno: nigdy więcej nie przychodź do baru. Chcę cię wymazać ze swojego życia.

– Nie jesteś w tym pragnieniu odosobniona – odparłem, a później odwróciłem się na pięcie i odszedłem. Kilka godzin później, już w pracy, uderzyła mnie pewna myśl: niełatwo będzie się „przyczaić” w miejscu, gdzie wszyscy się znają, i w robocie, w której nie toleruje się niewyjaśnionej nieobecności. Jakaś część mnie chciała wrócić do kawalerki, spakować się (co nie powinno mi zająć więcej niż dziesięć minut) i rozpłynąć się w ciemności. Jednak po raz kolejny zaczęło mnie dręczyć pytanie: Co potem? Wiedziałem też, że jeśli dam nogę, dotkliwie rozczaruję Margit. Wcześniej tego wieczora – gdy już opowiedziałem jej, co się stało z Shelley – wróciła do tematu pogróżek Omara. – Dla wszystkich zainteresowanych byłoby łatwiej, gdyby Omar tak po prostu zniknął przed powrotem męża do miasta. – Jasne, że tak, ale Omar nie ma rodziny w Turcji, a jego życie ogranicza się do pracy i jego chambre de bonne. Poza tym przebywa tu całkowicie legalnie. Pomachał mi nawet przed nosem swoim francuskim paszportem. – Szkoda. Gdyby był tu nielegalnie, wasze role mogłyby się odwrócić. Wystarczyłby jeden telefon do władz imigracyjnych... – On też mógłby na mnie donieść. Pracuję tu przecież bez carte de séjour. – Tylko że twoje stanowisko właściwie nie istnieje, prawda? Żyjesz poza radarem służb socjalnych, który wytropiłby cię, gdybyś pracował legalnie. W każdym razie, gdyby mieli wybierać między historią opowiedzianą przez wykształconego Amerykanina a opowieścią niepiśmiennego tłustego Turka, to jak myślisz, komu by uwierzyli? – Wygląda na to, że rasizm ma swoje dobre strony. – Oczywiście, a ty jesteś tak samo rasistowski jak gliniarze. – I ty. – Masz rację. Pamiętaj, że chociaż imigranci tacy jak Omar, mieszkający w tym mieście na marginesie społeczeństwa, mogą nienawidzić wszystkich, którzy żyją wygodnie i na odpowiednim poziomie, ich prawdziwa niechęć i pogarda jest skierowana wobec ludzi z ich najbliższego otoczenia. Zoltan miał zwyczaj powtarzać: Nigdy nie ufaj innemu immigré. Każdy z nich marzy o twojej porażce, która upewni ich, że istnieje ktoś, komu wiedzie się jeszcze gorzej. Rzeczywiście, Omar doniesie na ciebie, co oznacza, że powinieneś natychmiast wrócić do domu, spakować się i opuścić rue de Paradis, lecz jeśli to zrobisz...

– Ucieknę po raz kolejny. – Tak samo jak po samobójstwie twojej przyjaciółki... chociaż nie ponosisz winy za to, co zrobiła. – Zawsze będę się obwiniał za to, co się stało. – I pałał do siebie jeszcze większą nienawiścią. Ale cóż, to twoje życie. Nie dokończyłeś swojej historii, Harry. Opowiedz mi o tym samobójstwie. Margit nalała mi kolejną szklankę whisky, którą natychmiast wychyliłem. Chociaż wypiłem już pół butelki, nie czułem wpływu alkoholu. – Najpierw muszę ci wyjaśnić kwestię aborcji – powiedziałem. – Twoja przyjaciółka musiała się poddać aborcji? – Nie. Domniemywano, że próbowałem ją namówić na zabieg... co było dla mnie kompletnym zaskoczeniem. Tamtego dnia – kiedy obudziłem się na kanapie Douga i odkryłem, że na trawniku przed domem roi się od reporterów – rozpętało się piekło. Przed szóstą mówiono o tym w całym Ohio: „Romans profesora ze studentką pierwszego roku zakończony próbą zmuszenia jej do aborcji”. Musisz jednak zrozumieć, że nigdy, przenigdy nie rozmawiałem z Shelley na temat aborcji. Nawet nie wiedziałem, że była w ciąży. Prawdę mówiąc, wydało mi się niemożliwe, żebym to ja był ojcem, ponieważ tamtej nocy użyłem prezerwatywy. – W takim razie jak doszło do upublicznienia wyssanej z palca informacji, że próbowałeś ją namówić na przerwanie ciąży? – Wygląda na to, że odkąd zaczęliśmy się spotykać, Shelley prowadziła dziennik. Kiedy sprawa wyszła na jaw, kierowniczka jej akademika – prawdziwa obrończyni moralności, nawrócona katoliczka – na własną rękę przeszukała pokój Shelley, znalazła zeszyt i przekazała go dziekanowi college’u. Okazało się, że dziennik zawierał mnóstwo romantycznych bzdur: pisała w nim, że jestem miłością jej życia, i przytaczała moje zapewnienia o tym, że do żadnej innej kobiety nie pałałem równie płomiennym uczuciem – choć nigdy jej tego nie powiedziałem. Pisała, że zo stawię dla niej żonę i córkę, co również było wymysłem Shelley. Te romantyczne fantazje ciągnęły się przez wiele stron, podobnie jak szczegółowy opis popołudnia, które spędziliśmy razem w tamtym motelu w Toledo. Na ten tekst rzucili się wszyscy dziennikarze, kiedy tylko treść pamiętnika wyciekła do prasy... – Z pomocą Robsona? – O czym dowiedziałem się później. Chociaż media pokochały pikantne szczegóły, w jakie obfitował opis „naszego popołudnia miłości” – tak właśnie

określiła je Shelley – to oszalały dopiero na punkcie wpisów mówiących o tym, jak bardzo chciała zostać matką mojego dziecka. Po tym jak postanowiłem z nią zerwać, jej wyobraźnia przekroczyła wszelkie granice. Nagle w dzienniku zaczęły się pojawiać zdania w rodzaju: „Jak mógł mi to zrobić, skoro wiedział, że jestem w ciąży?” oraz „Pragnę tylko urodzić nasze dziecko, ale Harry twierdzi, że nigdy na to nie pozwoli”. Później nastąpił pocałunek śmierci: „Dzisiaj zrobiłam test ciążowy. Będę mamą! Natychmiast pobiegłam do gabinetu Harry’ego, żeby przekazać mu dobrą wiadomość, ale jego decyzja była okrutna i radykalna: dziecko musi umrzeć. Podniósł słuchawkę, zadzwonił do kliniki aborcyjnej w Cleveland i umówił mnie na wizytę za trzy dni, ale nie ma mowy, żebym zabiła to dziecko”. Przysięgam ci, Margit, że nie odbyłem z Shelley żadnej z tych rozmów. Wszystko to zmyśliła. – Dziekan musiał to uznać za prawdziwy dar od Boga. – Nie tylko dziekan, ale wszyscy prawicowi komentatorzy w kraju. Zyskali nie lada oręż w postaci historii „postępowego” profesora, który najpierw uwodzi młodą studentkę, a później namawia ją do „zamordowania” ich dziecka. Przedstawiono mnie jako uosobienie degeneracji i zepsucia tak zwanej „liberalnej elity”... podczas gdy Shelley uznano za bohaterkę, broniącą życia swojego nienarodzonego dziecka. Wszystkie stacje telewizyjne pokazywały mój dom oraz żonę i córkę, atakowane przez reporterów za każdym razem, gdy próbowały wyjść. Jeden z dziennikarzy zapytał Megan: „Co myślisz o tym, że twój ojciec spotyka się z dziewczyną zaledwie trzy lata starszą od ciebie?”. Wybuchła płaczem, a ja miałem ochotę zabić tego skurwiela. Pokazali również materiał filmowy, w którym jakiś śliski adwokat reprezentujący ojca Shelley – byłego komandosa, którego nienawidziła – oznajmił, że właśnie sporządza w imieniu swojego klienta pozew opiewający na sto milionów dolarów przeciwko college’owi, za to, że zatrudnił takiego degenerata jak ja. W innym ujęciu można było zobaczyć kamienną, zatroskaną twarz Robsona, opowiadającego, jakie to okropne, że „ta biedna młoda kobieta” padła moją ofiarą. Zapewniał, iż osobiście dopilnuje, bym nigdy więcej nie został dopuszczony do pracy na wyższej uczelni. – Co się wtedy działo z Shelley? – Rodzice zabrali ją z powrotem do Cincinnati i trzymali z dala od dziennikarzy. – A tymczasem...

– Siedziałem w piwnicy Douga, ignorując pukanie do drzwi i dzwonki telefonu. Wysłałem jednak pocztą elektroniczną oświadczenie dla prasy, w którym kategorycznie zaprzeczam informacjom, że zmuszałem Shelley do aborcji, ponieważ nie powiedziała mi o ciąży. Ze względu na fakt, że uprawialiśmy bezpieczny seks... To stwierdzenie okazało się wodą na dziennikarski młyn. Następnego dnia ekipy telewizyjne złapały Shelley i jej rodzinę w drodze do kościoła i zasypały ją pytaniami: „Czy kłamałaś w sprawie ciąży?”, „Czy zmyśliłaś całą tę historię?”. Shelley wyglądała jak sarna złapana w sidła. Jeszcze tego samego popołudnia reprezentujący ją prawnik wydał oświadczenie, w którym twierdził, że zachowałem się jak potwór, oskarżając Shelley o kłamstwo... i że w ciągu czterdziestu ośmiu godzin przedstawią zaświadczenie lekarskie, potwierdzające jej ciążę. Przez cały czas trwania tego szaleństwa Doug zachowywał się fantastycznie. Załatwiał za mnie różne sprawy, trzymał intruzów z dala ode mnie i nie łączył mnie z nikim... nie licząc jednego telefonu od Megan, która zadzwoniła zaraz po telewizyjnym wystąpieniu adwokata Shelley, w którym nazwał mnie bestią. Pewnie dostała ten numer od Susan, która z kolei dowiedziała się od Robsona, gdzie się ukrywam. W każdym razie, kiedy tylko znalazłem się na linii, powiedziałem coś w rodzaju: Megan, kochanie, wiem, że cała ta sytuacja jest okropna i pewnie jesteś na mnie wściekła, ale musisz wiedzieć... Przerwała mi. Nigdy więcej się do ciebie nie odezwę – odparła, płacząc. A później się rozłączyła. Naturalnie, od razu do niej oddzwoniłem. Odebrała Susan i powiedziała całkowicie spokojnym głosem: Nigdy więcej nie zobaczysz ani nie usłyszysz swojej córki, a później dodała: na twoim miejscu zabiłabym się. Ale to Shelley postanowiła tak zrobić. Późną nocą, kiedy wszyscy spali, wyszła z domu rodziców. Jakieś dwie godziny później skoczyła z wiaduktu nad autostradą, położonego milę od ich domu. Wylądowała tuż pod kołami nadjeżdżającej ciężarówki. Policja oświadczyła, że ktoś widział ją stojącą przez kilka minut na wiadukcie, zanim zdecydowała się na skok. Doprowadziło ich to do przypuszczenia, że czekała na pojawienie się jakiegoś dużego pojazdu. – A może usiłowała zebrać się na odwagę, by skoczyć. – Nie zostawiła żadnego listu ani wzmianki, że zamierza... Zamilkłem, sięgnąłem po butelkę whisky i nalałem sobie kolejnego drinka. – Myślisz, że skoczyła ze strachu przed ujawnieniem jej kłamstw? – Być może. Albo ojciec uczynił z jej życia piekło. A jeśli wziąć pod uwagę to obsesyjne zachowanie, z pewnością nie kierowała się rozwagą i rozsądkiem... co

z kolei było spowodowane tym, że z nią zerwałem. – Harry, jeśli dziennik Shelley dowodzi czegokolwiek, to wyłącznie tego, że żyła w świecie fantazji. Nie zdradziła się ze swoimi obsesjami, kiedy się zaprzyjaźniliście... co oznacza, że albo doskonale maskowała swoje urojenia, albo byłeś ślepy. Jednak znając ciebie, podejrzewam to pierwsze. Gdyby przejawiała oznaki obsesyjności... – Zakończyłbym nasz związek na długo przed pójściem z nią do łóżka. – Właśnie. Zamiast tego wymyśliła bajeczkę o „byciu matką twojego dziecka”. Robson to upublicznił. W odpowiedzi oskarżyłeś ją o to, że wszystko zmyśliła. W obliczu groźby ujawnienia kłamstw zabiła się. – Można to tak tłumaczyć. – Czy to właśnie twój przyjaciel Douglas dowiedział się szczegółów na temat tego samobójstwa? – zapytała Margit. Skinąłem głową. – I poinformował cię o romansie Robsona i twojej byłej żony? – Doug w końcu powiedział mi o krążących plotkach. Przyznał też, że wiedział o nich od kilku miesięcy, ale wahał się, czy mi o tym powiedzieć, na wypadek gdyby ich romans się skończył. Rozumiałem go, ponieważ nigdy nie zdradziłem Dougowi, że wiedziałem o romansie jego byłej żony, która przed kilku laty sypiała z bibliotekarką pracującą na naszej uczelni. W każdym razie Doug nie mógł oskarżyć Robsona o przekazanie prasie informacji na temat mojego romansu z Shelley oraz treści jej pamiętnika. Za kilka miesięcy spodziewał się awansu i gdyby wszedł dziekanowi w paradę, byłby skończony. Mimo to, prywatnie, był tym wszystkim wstrząśnięty i radził mi, żebym najzwyczajniej w świecie zniknął. „Jeśli teraz zaczniesz oczerniać Robsona, będzie wyglądało na to, że usiłujesz się wykpić od odpowiedzialności. Najlepiej zrobisz, jeśli po prostu znikniesz wszystkim z oczu”. Następnego dnia koroner w Cincinnati ujawnił, że w chwili śmierci Shelley nie była w ciąży. W ciągu godziny jej adwokat wydał oświadczenie, że z medycznego punktu widzenia okres Shelley mógł się kilka tygodni spóźnić, a test ciążowy mógł być wadliwy. „To, czy spodziewała się dziecka profesora Ricksa, jest mniej istotne niż fakt, że w to wierzyła. Ważniejsza wydaje się jego reakcja na tę wiadomość – oznajmił. – Ricks zostawił Shelley i nalegał na aborcję... Żądanie to miało druzgocący wpływ na kruchą psychikę mojej klientki i ostatecznie doprowadziło do samobójstwa. Właściwie to on zamordował tę biedną młodą kobietę”.

To oświadczenie odbiło się tak głośnym echem, że postanowiłem skorzystać z rady Douga. Poprosiłem go, żeby pod nieobecność Susan poszedł do mojego domu i zabrał stamtąd paszport i laptopa. Poszedłem do banku. Kiedy tylko pojawiłem się w drzwiach, kierownik zakomunikował, że nie jestem już u nich mile widziany, na co odparłem: Tym lepiej, bo właśnie przyszedłem zlikwidować swoje konto. Miałem na nim dwadzieścia dwa tysiące dolarów, z czego piętnaście przelałem na fundusz oszczędnościowy Megan. Resztę pieniędzy wypłaciłem, zabrałem swoje rzeczy od Douga, wsiadłem do mojego wysłużonego volvo i wyjechałem z miasta. Osiem godzin później byłem w Chicago. Znalazłem tani hotel – czterysta pięćdziesiąt dolarów za tydzień – przy autostradzie Lake Shore Drive. Zostawiłem swoje bagaże w pokoju, pojechałem do centrum, zatrzymałem się przy pierwszym komisie z używanymi samochodami i sprzedałem volvo za trzy tysiące dolarów w gotówce. Później złapałem taksówkę, wróciłem do hotelu, gdzie zacząłem wieść życie... cóż, właściwie nikogo. Mój pokój był obskurny, ale nie potrzebowałem niczego więcej. Na jego wyposażenie składało się niewygodne łóżko, stary telewizor i toaleta, która przy odrobinie szczęścia spłukiwała się za trzecim razem. Jednak kierownictwo nie zadawało zbędnych pytań, a ja regularnie płaciłem i nie skarżyłem się na nic. Właściwie to prawie się nie odzywałem przez te wszystkie tygodnie, które tam spędziłem. – Ile ich było? – Sześć. – Co robiłeś przez ten czas? – Nie pamiętam. – Rozumiem. – Ale to prawda. Pamiętam, że każdego dnia spałem do południa, zawsze jadłem śniadanie w tej samej knajpce i ani razu nie kupiłem gazety lub czasopisma, bo bałem się w nich znaleźć wzmianki na temat mojej sprawy. Nie sprawdzałem też poczty. Dużo czasu spędziłem w kinie. Kupowałem czytadła w sklepach z używanymi książkami. Piłem w podrzędnych barach niedaleko hotelu, a później przez pół nocy oglądałem gówniane programy w telewizji. Myślę, że byłem w kompletnym szoku. Nie doznawałem żadnych emocji. Po prostu żyłem z dnia na dzień, niczym chodzący trup. Wszystko zmieniło się pewnego wieczoru. Kiedy wróciłem do hotelu po całym dniu spędzonym w kinie, nocny portier powiedział mi, że rano zjawił się jakiś facet, który o mnie pytał. Wyglądał mi na jakiegoś szpicla – powiedział, a później dodał, że jutro z samego rana powinienem się spodziewać kolejnej wizyty, bo właśnie tak zachowują się

te dupki. Poszedłem na górę i zadzwoniłem do Douga. Zapytał mnie, dlaczego do cholery nie odpisałem na żadnego mejla, i spytał, czy wiem o tym, że ojciec Shelley spełnił swoją groźbę i pozwał college. Uczelnia postanowiła (za namową Robsona) pozwać mnie za zniszczenie reputacji, poważne profesjonalne zaniedbanie i tym podobne, i wynajęła prywatnego detektywa, żeby mnie odnalazł. Skoro do mnie dzwonisz, to pewnie zdążył cię już namierzyć – powiedział Doug. Kiedy wyjaśniłem mu, że chyba ktoś ma zamiar wręczyć mi wezwanie do sądu, kazał mi natychmiast stamtąd uciekać. Natychmiast wynieś się z kraju, bo inaczej zniszczą cię w sądzie. Odparłem mu: W porządku, złapię najbliższy samolot do Paryża. – A kiedy już się tu znalazłeś? – Udało mi się ponownie nawiązać kontakt z Megan. Korespondowaliśmy ze sobą, dopóki jej matka nie dowiedziała się o tym. Od tamtej pory nie mam żadnych wiadomości od swojej córki. Na szczęście uczelnia zdołała dojść do finansowego porozumienia z ojcem Shelley i zrezygnowała z wniesienia pozwu przeciwko mnie. Zgodnie z tym, co powiedział Doug, władze uczelni przegłosowały Robsona, który chciał, żebym pokutował za swoje winy do końca życia. – Ten mężczyzna naprawdę się na ciebie uwziął. – Tak. Nie wystarczy mu, że zostałem zrujnowany. Nie będzie szczęśliwy, dopóki nie zobaczy mnie na samym dnie. – A gdybyś mógł się na nim zemścić? – Nie pragnę zemsty. – Oczywiście, że tak. I zasługujesz na nią. Podobnie jak Shelley. Gdyby nie powiedział o wszystkim prasie, pewnie nadal by żyła. Co twoim zdaniem byłoby najodpowiedniejszą karą za wszystkie krzywdy, których się dopuścił? – Chcesz, żebym na ten temat fantazjował? – Oczywiście. Wymyśl najgorszą rzecz, jaka mogłaby spotkać tego bydlaka. – Taką jak znalezienie w jego komputerze pokaźnej kolekcji dziecięcej pornografii? – Dobry pomysł. A gdybyś chciał wymierzyć podobną karę swojej byłej żonie? – Nie popadajmy w śmieszność... – No dalej, to tylko luźna rozmowa. – Gdyby straciła pracę... – Czy wtedy wyzbyłbyś się poczucia winy?

– Po co te gierki? – Żeby ci pomóc. – Pomóc mi... ale jak? Psychologicznie? – Rozmowa jest dobrym lekarstwem – szczególnie kiedy prowadzi do werbalizacji gniewu, żalu – ale rany się od niej nie zabliźnią. – W takim razie od czego? Wzruszyła ramionami i powiedziała tylko: – Powinieneś się zbierać. Skończymy tę rozmowę za trzy dni, jeśli taki termin ci odpowiada. – Oczywiście. – Może nawet będziemy wtedy uprawiać seks... jeśli będziesz miał mniejsze poczucie winy z powodu pieprzenia się z tą barmanką. Na pewno powiesz jej, żeby poszła z płaczem do swojego męża i opowiedziała o okropnej napaści ze strony Omara. – Boję się tej rozmowy... – Jeszcze bardziej boisz się pobicia. A très bientôt... Kiedy w końcu zrobiłem to, czego domagała się Margit – porozmawiałem z Yanną i omówiłem z nią swój plan – ogarnął mnie dziwny spokój. Chociaż jakaś część mnie chciała pójść do Pana Brodacza, by opowiedzieć bajeczkę o tym, że muszę wyjechać z miasta na kilka dni z powodu „spraw osobistych”, postanowiłem przyczaić się i zobaczyć, jak się to wszystko potoczy... Zachowałem się niczym gracz w rosyjską ruletkę, pewny tego, że warto pozostać w grze, ponieważ szanse na to, iż nie odstrzeli sobie głowy, wynoszą sześć do jednego. Siedząc tamtej nocy w biurze, włączyłem laptopa i zabrałem się do pracy. Moja powieść liczyła już ponad czterysta stron. Wątpliwości dręczące mnie w pierwszych kilku miesiącach tworzenia zastąpił szaleńczy zapał i poczucie, że książka pisze się sama. Był to kolejny powód, dla którego nie podobała mi się myśl o ucieczce z tej ciasnej nocnej celi. Jej klaustrofobiczna niegościnność stała się dla mnie czymś w rodzaju talizmanu – to tutaj wystukiwałem kolejne słowa i posuwałem akcję naprzód, nic mnie nie rozpraszało. Bałem się, że jeśli nagle opuszczę ten pokój, wena zniknie. Mimo nawiedzających mnie wątpliwości na temat wszystkiego, co wiązało się z tą pracą i tym quartier, byłem zdecydowany nie zwalniać się, dopóki powieść nie będzie skończona. A później, pewnego dnia, po prostu spakuję swoje rzeczy i zniknę. Jednak do tego czasu...

Dlaczego na dole ktoś krzyczy? Krzyk był głośny, przenikliwy, niepokojący. Miał w sobie coś niemal zwierzęcego – jakby wydobywał się z gardła dzikiego zwierzęcia schwytanego w pułapkę; ktoś zawodził z bólu. Po chwili wszystko ucichło. Później usłyszałem ten sam głos, tym razem głośno o coś błagający, potem dołączyły inne, usiłujące go uciszyć, a potem... Tym razem wrzask był rozdzierający. Musiał towarzyszyć bezlitośnie zadawanemu bólowi. Kiedy kolejny jęk rozdarł betonowe ściany mojego pokoju, podniosłem się i odsunąłem zasuwę. Jednak gdy tylko uchyliłem drzwi, zawodzenie ustało. Zerknąłem w dół, na pusty korytarz. Zszedłem kilka stopni i spojrzałem na drzwi znajdujące się na parterze, na końcu korytarza. Głos w mojej głowie szepnął: Popieprzyło cię? Pospiesznie wróciłem na górę, zamknąłem za sobą drzwi i ponownie je zaryglowałem, starając się zachowywać możliwie cicho. Mimo to pchnięta zasuwa wydała z siebie zdecydowane thwack. Po minucie znowu rozległo się zawodzenie. Tym razem dołączyły do niego krzyki pozostałych osób, a jęki stały się histeryczne. Mężczyzna, który lamentował, raz za razem powtarzał: Yok! Yok! Yok! Usłyszałem jeszcze więcej wrzasków, później ostatni rozdzierający pisk... i w końcu zapadła głęboka, przerażająca cisza. Usiadłem przy biurku i zagryzłem palec, ogarnięty bezradnością i strachem. Nie ruszaj się, nie ruszaj się. Ale jeśli usłyszysz kroki na schodach, łap laptopa i uciekaj wyjściem awaryjnym (chociaż nie miałem zielonego pojęcia, dokąd mnie ono zaprowadzi). Minęło dziesięć, piętnaście minut. Utkwiłem wzrok w monitorze. Na zaśnieżonym ekranie nie pojawił się żywy duch. Dwadzieścia pięć minut. Cisza. Nagle, zupełnie niespodziewanie, usłyszałem otwierające się na dole drzwi i odgłos kroków w korytarzu. Później otworzyły się drzwi wejściowe. Z budynku wyszedł jakiś mężczyzna. Wydawał się niski, ale trudno było powiedzieć cokolwiek o tym, jak wyglądał, ponieważ ukrył twarz, naciągając na głowę kaptur parki. W ręce trzymał miotłę. Po cholerę mu ona? – pomyślałem, dopóki mężczyzna nie uderzył trzonkiem w wiszącą nad drzwiami kamerę. Wzdrygnąłem się, bo wyglądało to tak, jakby celował prosto we mnie. Po pierwszym uderzeniu kamera tylko się zatrzęsła. Drugi cios trafił w sam środek obiektywu i ekran zrobił się całkiem czarny. Usłyszałem przyciszone głosy i niskie pomruki, którym towarzyszył odgłos wleczenia korytarzem czegoś

ciężkiego. Dźwięk ustał, rozległo się więcej szeptów. Czyżby upewniali się, że teren jest czysty, zanim wyniosą ciało? Później znowu dobiegł mnie odgłos wleczenia, zanim wreszcie frontowe drzwi zamknęły się z głuchym trzaskiem. Nie panikuj. Nie panikuj... A jeśli po mnie wrócą? Gdybym wtedy wyszedł, mogliby na mnie czekać przed budynkiem. Zobaczyłbym ich twarze... co, w najlepszym wypadku, byłoby niefortunne. To, że zostałem w pokoju, przynajmniej było sygnałem, że gram według ich zasad, nie zamierzam zadawać zbędnych pytań ani powiadomić glin. Desperacko pragnąłem uciec i jednocześnie nie mogłem tego zrobić. Kiedy tylko mój zegarek pokazał szóstą, już mnie nie było. Chociaż marzył mi się długi spacer wzdłuż kanału Saint-Martin, żeby ukoić skołatane nerwy, przeczuwałem, że będzie lepiej, jeśli zachowam się tak jak zwykle, na wypadek gdyby ktoś mnie obserwował. Zaczekałem więc do szóstej, poszedłem do boulangerie i kupiłem swoje pains au chocolat, a później wróciłem do pokoju, gdzie znalazłem nowy liścik wsunięty pod drzwi. Daję ci jeszcze dwa dni, nie więcej. 1000 euro albo powiem. Zgniotłem kartkę i wsunąłem ją do kieszeni. Potem wszedłem do środka, zażyłem zopiklon i wpełzłem do łóżka. Wstałem jak zwykle o drugiej. Trzydzieści minut później znalazłem się w kawiarence internetowej. Od samego progu domyśliłem się, że Pan Brodacz wie o wszystkim, co wydarzyło się ubiegłej nocy, ponieważ wyszedł zza kontuaru, zamknął drzwi, a później zaprosił mnie gestem na zaplecze. Kiedy się zawahałem, powiedział: – Nie wyjdziesz stąd, dopóki nie porozmawiamy. – Porozmawiajmy tutaj – odparłem. Kombinowałem, że jeśli z zaplecza wyłonią się jakieś osiłki, nadal będę miał szansę rozbić ciałem szybę we frontowym oknie i uciec stąd z niezbyt poważnymi obrażeniami. – Na zapleczu jest ciszej. – Porozmawiamy tutaj – powiedziałem. Spoglądał przez okno na ulicę lekko paranoicznym wzrokiem. – Co widziałeś ubiegłej nocy? – zapytał. – Widziałem, jak jakiś wandal rozwalił kamerę.

– A wcześniej? – Nic. – Nic? – Właśnie tak: nic. – Nie wierzę ci. Otworzyłeś drzwi. Oni cię słyszeli. – To źle słyszeli. – Kłamiesz. Słyszeli i wiedzą. – Przez całą noc niczego nie słyszałem i nie opuściłem pokoju. Niezwykłe było tylko to, że jakiś klaun rozbił kamerę... – Widziałeś jego twarz? – Miał naciągnięty na głowę kaptur, więc trudno było... – Jak myślisz, dlaczego rozbił kamerę? – Skąd mam wiedzieć? – Kłamiesz. – W jakiej sprawie? – Wiesz, co się stało. A jeśli policja zapyta cię, co słyszałeś? – Dlaczego miałaby to zrobić? – Jeśli policja zapyta cię... – Powiem im to samo co tobie: nic nie słyszałem. Cisza. Sięgnął do kieszeni kurtki i rzucił na podłogę kopertę z moim wynagrodzeniem. Postanowiłem nie protestować przeciwko temu drobnemu aktowi agresji. Zachowałem się pokornie, tak jak tego ode mnie oczekiwano, i pochyliłem się, żeby podnieść kopertę. Kiedy się wyprostowałem, powiedział: – Wiedzą, że słyszałeś krzyki. Wiedzą też, że opuściłeś pokój – słyszeli, jak z niego wychodzisz. Nie rób tego nigdy więcej. Zrozumiałeś? – Tak – odparłem cicho. Starałem się zająć swoimi sprawami, lecz kiedy wstąpiłem do restauracji na lunch, pojechałem metrem do Bercy, żeby obejrzeć Wiosenną bujność traw Kazana, a później popijałem kawę w niewielkiej kafejce naprzeciwko Cinémathèqu, nie przestając się zastanawiać, czy ktoś mnie śledzi. Obserwowałem otaczających mnie ludzi, upewniając się, czy nie ma pośród nich ciągle tej samej twarzy. Idąc ulicą, zatrzymywałem się i odwracałem, żeby złapać śledzącego mnie mężczyznę, ale nikogo nie dostrzegłem. Mimo to nie ryzykowałem. Stłumiłem pokusę zadzwonienia z budki do kliniki, by odebrać wyniki testu na obecność wirusa HIV z obawy, że ktoś doniesie im, że

dzwoniłem do kogoś, ergo: na policję. Postanowiłem zgłosić się osobiście. Wydarzenia ostatnich dwudziestu czterech godzin w pewien sposób złagodziły mój strach przed poznaniem wyniku. Klinika była czynna do ósmej. Pojawiłem się w niej pół godziny przed zamknięciem. Lekarz, który mnie ostatnio przyjmował, akurat kręcił się w pobliżu recepcji. – Co pana tu sprowadza? – zapytał. – Przyszedłem po wyniki badań. – Mógł pan zadzwonić. – Wolałem je zobaczyć na własne oczy. Wzruszył ramionami, jakby chciał powiedzieć: skoro pan nalega, a później odwrócił się do recepcjonistki, podał jej moje nazwisko (byłem pod wrażeniem tego, że mnie zapamiętał). Kobieta przejrzała zawartość tacki na dokumenty, znalazła odpowiednią kopertę i podała mu. Lekarz zaprosił mnie gestem do swojego gabinetu. Zamknąłem za sobą drzwi. Usiadł za biurkiem, otworzył kopertę i zaczął czytać. Obserwowałem jego twarz, niczym oskarżony przyglądający się przewodniczącemu ławy przysięgłych, który za chwilę odczyta werdykt. – Niech pan usiądzie, panie Ricks – powiedział lekarz. – Złe wieści? – Proszę nie być takim fatalistą, monsieur. Wynik testu na obecność wirusa HIV jest negatywny. Muszę pana jednak poinformować, że test na obecność innej choroby przenoszonej drogą płciową – chlamydii – wypadł pozytywnie. – Rozumiem – odparłem. – To nie jest ciężka choroba i łatwo ją wyleczyć antybiotykami... – Myślałem, że tylko kobiety chorują na chlamydię. – Mylił się pan. Zaczął wypisywać receptę. – Będzie pan musiał przyjmować ten lek cztery razy dziennie i pić przynajmniej trzy litry wody na dobę. I nie wolno panu uprawiać seksu bez zabezpieczenia przez trzy tygodnie. Trzy tygodnie! Margit nie będzie tym zachwycona, chociaż fakt, że mogłem ją zarazić chorobą weneryczną, pewnie przyćmi tę drobną niedogodność. – Zalecam również wstrzemięźliwość alkoholową podczas przyjmowania antybiotyków. Alkohol obniża ich skuteczność.

Coraz lepiej. Trzy tygodnie bez alkoholu. Jak miałem przebrnąć przez to swoje życie bez gorzały? – Naturalnie będzie pan musiał poinformować wszystkie partnerki seksualne o swoim stanie. Skąd pan wie, że mam partnerki seksualne, a nie tylko jedną partnerkę? Czyżby moja postępująca moralna degradacja była aż tak oczywista? – Zalecam panu również powtórzenie badań krwi po skończeniu cyklu przyjmowania antybiotyków, by upewnić się, że nie wystąpiły żadne niejasności. Doktorze, w moim życiu jest pełno niejasności... nie wspominając o ciągłym niepokoju... pokazało to kilka ostatnich dni. – Świetnie – powiedziałem. – Po prostu świetnie. Po wizycie w otwartej do późna aptece przy bulwarze de Sébastopol i zapłaceniu wygórowanej ceny trzydziestu ośmiu euro za przepisane mi tabletki, postanowiłem załatwić pierwszą z nieprzyjemnych spraw. Wróciłem na rue de Paradis i wszedłem do baru Yanny. Tej nocy ruch był niewielki. W lokalu bawiło trzech gości, szczęśliwie usadowionych przy stoliku na tyłach. Yanna wytrzeszczyła szeroko oczy, kiedy usiadłem przy opustoszałym barze. – Wydawało mi się, że kazałam ci tu więcej nie przychodzić – syknęła. – Rozmawiałaś ze swoim mężem? – Jeszcze nie wrócił. Będzie dopiero jutro. Posłała nerwowe spojrzenie siedzącym na tyłach baru gościom. – Zamów drinka – szepnęła – albo nabiorą podejrzeń. – Nalej mi wody. – Wody? – Uwierz mi, że nie tak wyobrażam sobie dobrą zabawę, ale przyjmuję antybiotyki. – Na co? – zapytała. Wtedy właśnie jej powiedziałem. Twarz Yanny zaczęła się mienić kilkoma odcieniami bladości. – Ty posrańcu – syknęła. – Zaraziłeś mnie... – Ja cię tym zaraziłem? Lepiej się zastanów, madame. Ta choroba przenoszona jest przez kobiety. – Nie miałem pojęcia, czy naprawdę tak jest. – A skoro to nie ja sypiam z kim popadnie... – Kłamca. – Złapałem to od ciebie. Bóg jeden wie, od kogo ty się zaraziłaś. Może od

swojego męża... – Wynoś się – powiedziała. – Najpierw spójrz na to – odparłem, podając jej zmięty liścik, który Omar wsunął mi pod drzwi. Rozwinęła go, spojrzała, a później oddała mi z powrotem. – Cochon – skwitowała. – Musisz powiedzieć o wszystkim mężowi, jak tylko wróci. – Możesz mi wierzyć, że to zrobię. Powiem też, że Omar mnie zgwałcił i zaraził tą chorobą. – Zaczekaj... – Pomyślałem, że w ten sposób wyda na Omara wyrok śmierci. – Mam nadzieję, że go zabije – dodała. – A jeśli natychmiast stąd nie wyjdziesz, powiem mu, że też próbowałeś się do mnie dobierać. Spojrzałem na jej rozgniewaną twarz i wiedziałem, że nie powinienem ciągnąć tej dyskusji. Kilka godzin później wpatrywałem się w ekran swojego laptopa, odliczałem godziny do szóstej i zastanawiałem się: Skąd we mnie ten talent do rozwścieczania kobiet? Czy raczej, żeby dotknąć sedna problemu: dlaczego zawsze muszę wszystko spieprzyć? Rozmyślania schodziły jednak na dalszy plan w obliczu większego zmartwienia: Omara. Ten skurwiel był szantażystą i kretynem, który bez mrugnięcia okiem skazałby mnie na śmierć. Mimo wszystko podsunięty przez Margit pomysł zrzucenia na niego winy doprowadził do... cóż, szybka śmierć może się okazać najłagodniejszą z kar, gdy mąż Yanny i banda jego opryszków dorwą mężczyznę, który „zgwałcił” jego żonę i zaraził ją chorobą weneryczną (chociaż to mąż Yanny pewnie złapał ją od którejś z dziwek, z którymi regularnie sypiał). Pokrętna moralność tego wszystkiego – czy wolno mi narazić na niebezpieczeństwo kogoś, kto groził mi tym samym? – Myślałem o tym przez całą noc. Później nastał świt, a ja znowu szedłem ulicą w kierunku mojej chambre de bonne, z torbą pains au chocolat w dłoni. Wspiąłem się po schodach prowadzących do mojego pokoju. Kiedy dotarłem na właściwe piętro, poczułem, że mój pęcherz wypełnia woda, którą popijałem przez całą noc (zalecenie lekarza), więc poszedłem w stronę toalety. Otworzyłem drzwi i nagle odskoczyłem z przerażenia, a z mojego gardła wyrwał się krzyk. Przede mną siedział Omar, osunięty na desce klozetowej, z poderżniętym gardłem. Wszędzie było pełno krwi, a z ust wystawała mu szczotka do toalety.

15

Inspektor Jean-Marie Coutard wyglądał na sflaczałego. Był niskim facetem po pięćdziesiątce (miał może ponad metr sześćdziesiąt wzrostu), z podwójnym podbródkiem, wielkim brzuchem i czerwoną twarzą, która sprawiała wrażenie ugotowanej. Jego ubranie stanowiło zbieraninę kontrastujących ze sobą stylów i wzorów: miał na sobie sportową marynarkę w kratę, szare spodnie, pobrudzoną jedzeniem koszulę w paski i krawat w barwne wzorki. Brak dbałości o wygląd zewnętrzny odzwierciedlał ogólny brak dbałości o zdrowie. Z ust wystawał mu papieros. Zdawało się, że palenie działało na niego rozbudzająco. Była dopiero siódma piętnaście rano i inspektor wyglądał tak, jakby wyciągnięto go prosto z łóżka. Kiedy przyjechał, wokół maleńkiej łazienki zebrał się już spory tłum. Stali tam trzej policjanci w cywilnych ubraniach, dwaj medycy sądowi w białych kitlach i lateksowych rękawiczkach, fotograf i lekarz badający to, co zostało z Omara. Później pojawili się dwaj kolejni policjanci w cywilu. Jednym z nich był Coutard. Mundurowi byli na miejscu zbrodni pierwsi, dziesięć minut po tym jak zbiegłem na dół i zadzwoniłem po nich z budki telefonicznej na końcu rue de Paradis. Wezwanie policji było reakcją instynktowną, podjętą pod wpływem całkowitego szoku, jakiego doznałem. Zaraz potem uderzyła mnie myśl: Na pewno zapytają mnie, gdzie byłem w chwili popełnienia przestępstwa. Ponieważ nie mogłem im powiedzieć o swojej „pracy”, popędziłem na górę i rozrzuciłem leżącą na łóżku pościel, by wyglądała tak, jakbym spędził w niej całą noc. Później zacząłem się zastanawiać nad alibi, które mógłbym podać policji. Ponownie zszedłem na dół, by wpuścić do środka dwóch młodych oficerów, którzy poszli za mną na górę i starali się nie zblednąć na widok skąpanego we krwi Omara. W ciągu kilku chwil zadzwonili po posiłki. Jeden z nich wyszedł na zewnątrz, by upewnić się, że nikt nie opuści budynku. Drugi wszedł ze mną do pokoju i poprosił o dokumenty. Kiedy podałem mu amerykański paszport,

spojrzał ze zdumieniem. – Dlaczego pan tu mieszka? – zapytał. – Bo jest tanio. Później zadał mi kilka rutynowych pytań. O której godzinie znalazłem ciało? Gdzie byłem ubiegłej nocy? (Nie mogłem zasnąć, więc poszedłem na spacer). O której to było godzinie? (Około drugiej). Dokąd poszedłem? (Spacerowałem wzdłuż kanału Saint-Martin, w końcu przeszedłem na drugi brzeg Sekwany i dotarłem aż do Notre-Dame, a później ruszyłem w drogę powrotną, zatrzymując się w lokalnej patisserie, by kupić pains au chocolat). Czy znałem ofiarę? (Mijaliśmy się czasem na korytarzu). Czy domyślam się, kto mógł to zrobić? (Ani trochę). Po tym krótkim przesłuchaniu kazał mi zaczekać w swoim pokoju na przyjazd inspektora. Policjant zatrzymał mój paszport i zostawił mnie samego ze swoimi myślami. Moje alibi nie brzmiało przekonywająco, pełno w nim było luk... ale przynajmniej właściciel patisserie mógł potwierdzić, że zjawiłem się u niego około szóstej. Położyłem się na łóżku, zamknąłem oczy i spróbowałem wymazać z pamięci straszliwy widok: Omar, cały we krwi, siedzący na desce klozetowej, z głęboką broczącą raną na gardle, ze spuszczonymi spodniami. Napastników musiało być dwóch: jeden przytrzymał Omara, podczas gdy drugi wsunął mu szczotkę do ust, żeby stłumić krzyki, nim poderżnął mu gardło. Czyżby Yanna zdążyła tamtego wieczoru zadzwonić do swojego męża, który wciąż przebywał w Turcji, i opowiedzieć mu o „gwałcie”, a on z kolei powiadomił swoich przyjaciół...? Nie, to wytłumaczenie było zupełnie niewiarygodne. Jak powiedziała Yanna, ubiegłej nocy jej mąż wracał do Paryża samolotem, co oznaczało, że nie było z nim kontaktu. Należało go wykluczyć z grona podejrzanych. Jednak znając Omara – i jego zdolność wkurzania każdego, kto stanął mu na drodze – musiał mieć wielu wrogów. To właśnie było pierwsze pytanie, jakie zadał mi inspektor Coutard. – Czy ofiara wdała się z kimś w konflikt? Domyśliłem się, że to pytanie się pojawi, i postanowiłem iść w zaparte. – Nie znałem tego człowieka. – Chociaż był pana sąsiadem? – Nie rozmawialiśmy ze sobą. – Mieszkaliście na tym samym piętrze, korzystaliście z tej samej toalety.

– Można dzielić toaletę, a mimo to ze sobą nie rozmawiać. Coutard wyjął z kieszeni marynarki mój paszport. Starałem się ukryć zdziwienie. Przekartkował go, zatrzymując się na dwóch samotnych pieczątkach. – Dwudziestego ósmego grudnia ubiegłego roku przekroczył pan granicę Francji. Podróżował pan przez Kanadę. – To prawda. Przyleciałem tu z Montrealu. – Skąd? – Z Chicago. – Czy tam pan mieszkał w Stanach Zjednoczonych? – Nie, mieszkałem w... I podałem mu nazwę miasteczka w Ohio. – Co sprawiło, że dwudziestego ósmego grudnia ubiegłego roku przyleciał pan do Francji? Na to pytanie również byłem przygotowany. – Rozpadło się moje małżeństwo i straciłem posadę wykładowcy w college’u, postanowiłem więc uciec od problemów... – Nie ma bezpośrednich lotów z Chicago do Paryża? – zapytał i natychmiast pojąłem kryjącą się za tym pytaniem sugestię: skoro przyleciałeś tu przez inny kraj, to może uciekałeś od czegoś więcej niż tylko nieudanego małżeństwa. – Lot liniami Air Canada przez Montreal był najtańszy. – Czym pan się zajmuje, monsieur Ricks? – Jestem powieściopisarzem. – Kto wydaje pańskie dzieła? – Na razie nikt. – Ach, więc jest pan aspirującym powieściopisarzem. – Właśnie. – I mieszka pan przy rue de Paradis od...? – Początku stycznia. – W tej dzielnicy rzadko spotyka się Amerykanów, ale jestem przekonany, że już pan dziś słyszał tę uwagę. – To prawda. – Czy świętej pamięci monsieur Omar Tariq był dobrym sąsiadem? – Mieliśmy ze sobą niewielki kontakt. – Czy wiadomo panu coś na jego temat? – Nic a nic.

Kiwnął głową, przyswajając tę informację, a później zapytał: – Nie domyśla się pan, kto mógł to zrobić? – Jak już mówiłem, nie wchodziłem mu w drogę. Poklepał moim paszportem o dłoń, prześwidrował mnie wzrokiem, a później wsunął dokument do kieszeni. – Musimy spisać pańskie zeznanie, więc jeśli nie ma pan nic przeciwko, proszę stawić się na commissariat de police w dziesiątym arrondissement dzisiaj o czternastej. – W porządku, przyjdę. A co z moim paszportem? – Zatrzymam go do tego czasu. Wyszedł. Usiadłem na łóżku i nagle poczułem się bardzo zmęczony i odrobinę zaniepokojony, że kiepsko to wszystko rozegrałem, twierdząc, że nie miałem żadnego kontaktu z Omarem. Gdybym jednak powiedział prawdę, ściągnąłbym na siebie podejrzenia, a policja mogłaby domagać się odpowiedzi na pytanie, co robię w nocy. A gdyby dowiedzieli się, że pracuję tu nielegalnie... Ze względu na fakt, że Omar został sprzątnięty w tak nieprzyjemny sposób, sądziłem, że miał długi albo porządnie zalazł komuś za skórę. Niewątpliwie gliny będą przesłuchiwać wszystkich mieszkańców budynku. Na pewno któryś z nich podpowie policji, kto mógł być mordercą. Brak snu – była już dziewiąta rano – jakimś cudem zdołał wymazać z mojej pamięci koszmarny obraz zamordowanego Omara. Przespałem się kilka godzin, po czym niespodziewanie zbudziło mnie walenie do drzwi. Zerwałem się z łóżka, otworzyłem drzwi i ujrzałem czterech sanitariuszy usiłujących znieść po schodach leżące na noszach, zapakowane w worek ciało Omara. Mężczyźni podnieśli na mnie wzrok, kiedy na wpół rozbudzony stanąłem w progu. Głośno stękając, ponownie spróbowali znieść bardzo otyłe zwłoki po wąskich, krętych schodach. Wróciłem do mieszkania i sprawdziłem godzinę: dwunasta czterdzieści osiem. Wziąłem prysznic, ogoliłem się i ubrałem, wybierając konserwatywny strój na spotkanie z policją. Kiedy wyszedłem na korytarz, kilku techników nadal pracowało w toalecie i pokoju Omara, zbierając każde znajdujące się tam mikrowłókno. Przy drzwiach wejściowych wciąż stał umundurowany policjant. – Nikomu nie wolno opuszczać budynku – powiedział. – Ale inspektor Coutard kazał mi przyjść na commissariat de police o czternastej.

– Pańskie nazwisko? – zapytał. Sięgnął po krótkofalówkę i coś do niej powiedział. Usłyszałem, jak podaje moje nazwisko: „monsieur Harry Ricks”. Przez chwilę panowała cisza, a później z głośnika dobiegł czyjś głos. Policjant przysunął urządzenie do ucha. – D’accord – i zwrócił się do mnie: – Rzeczywiście, o czternastej będą na pana czekać w commissariat de police punktualnie o czternastej. Proszę się nie spóźnić, monsieur. Skinąłem głową i poszedłem spiesznym krokiem do kawiarenki internetowej. Kiedy tylko znalazłem się w środku, Pan Brodacz natychmiast zamknął drzwi na klucz. – Co powiedziałeś policji? – zapytał. – Widzę, że wieści szybko się roznoszą. – Co powiedziałeś policji? – Nic. – Nic? – Powiedziałem, że Omar był moim sąsiadem, z którym nie utrzymywałem kontaktu i nie mam pojęcia, kto go zabił, nic więcej. – Zapytali, gdzie pracujesz? – Jeszcze nie. – Jeszcze nie? – Muszę iść na commissariat de police i złożyć zeznanie. – Nie wolno ci pisnąć słowa o twojej pracy. – Wierz mi, nic nie powiem. – Nie wolno ci pisnąć słowa o tym, co widziałeś tamtej nocy. – Jak już ci mówiłem, nic nie widziałem. – Jeśli zapytają, co robisz... – Nadal będę twierdził, że jestem powieściopisarzem. Zadowolony? – Jeśli powiesz coś innego, dowiemy się o tym, a wtedy... – Nie musisz mi grozić. Na pewno nie zależy mi na tym, by ktokolwiek dowiedział się, że pracuję tu nielegalnie. Bez obaw. Nie puszczę pary z ust. – Nie ufam ci. – Nie masz innego wyboru, podobnie jak ja nie mam innego wyboru, jak tylko ufać tobie... chociaż też nie mam do ciebie zaufania. Czy mogę teraz dostać swoje pieniądze? Sięgnął do kieszeni marynarki i podał mi kopertę. – Jeśli nic nie powiesz, wszystko będzie jak dawniej – zapewnił.

– Pasuje mi to. – Omar był świnią. Zasłużył sobie na śmierć. Miałem ochotę powiedzieć: Nikt, nawet ktoś tak obrzydliwy jak Omar, nie zasługuje na tak okropny koniec, ale ugryzłem się w język. – Do zobaczenia jutro – powiedział. – Tak – odparł Brodacz. – Jutro. Commissariat de police w dziesiątym arrondissement mieścił się przy rue du Louis Blanc. Był to zwykły, przysadzisty trzypiętrowy budynek, niczym niewyróżniający się spośród innych przysadzistych i zaniedbanych domów przy tej ulicy. Kiedy wszedłem, zobaczyłem w recepcji jakiegoś mężczyznę. Powiedziałem, że przyszedłem spotkać się z inspektorem Coutard, i podałem swoje nazwisko. Kazał mi usiąść na jednym z tanich plastikowych krzeseł i zaczekać. Sufit, pożółkły od ciągłego kontaktu z papierosowym dymem, unosił się wysoko nade mną. Pomieszczenie oświetlały jarzeniówki. Beżowe ściany pokrywały plakaty uczulające pasażerów na pozostawione bez opieki torby w metrze oraz ostrzegające przed prowadzeniem samochodu w stanie nietrzeźwości. W rogu pokoju dyskretnie powieszono oprawione w ramkę zdjęcie Chiraca. Po kilku minutach w drzwiach stanął młody mężczyzna ubrany w koszulę bez marynarki – wszyscy mogli zobaczyć jego kaburę i broń. – Monsieur Ricks? Podniosłem się z miejsca. Policjant przedstawił się jako inspektor Leclerc. Zaprosił mnie do środka i zaprowadził schodami na dół. Weszliśmy do przestronnego pomieszczenia, w którym dwóch mężczyzn siedziało przykutych do ławki. (Szybko zarejestrowałem, że na odległym krańcu ławki czekają jeszcze dwie puste pary kajdanek, a obok w celi zamknięto jakiegoś mężczyznę). – Pracowite popołudnie? – zapytałem. – Tu zawsze jest co robić – odparł. Poszedłem za nim korytarzem do ciasnego gabinetu z dwoma biurkami. Leclerc usiadł przy pierwszym, odsunął na bok papiery, zapalił papierosa i wyjaśnił, że spisze moje zeznania. Następnie, punkt po punkcie, opowiedziałem mu o wszystkim, co się wydarzyło, odkąd znalazłem Omara, a inspektor zapytał mnie (podobnie jak Coutard) o relacje z moim sąsiadem. – Od czasu do czasu mijaliśmy się w korytarzu naszego domu – podyktowałem Leclercowi. – Zdarzało mi się go widywać na ulicy, w naszym quartier. Poza tym nie utrzymywaliśmy kontaktu.

Leclerc skończył pisać, odczytał oświadczenie i zapytał, czy wszystko się zgadza. Kiedy kiwnąłem głową, nacisnął przycisk na klawiaturze i ze stojącej obok komputera drukarki wysunęła się kartka papieru. – Proszę to przeczytać, a następnie podpisać i wstawić datę. Gdy już to zrobiłem, oznajmił: – A teraz musimy pobrać pańskie odciski palców. – Myślałem, że potrzebujecie tylko moich zeznań. – A także pańskich odcisków palców. Miałem ochotę zapytać: Czy jestem podejrzanym w tej sprawie? Ale znałem odpowiedź na to pytanie. Zdawałem też sobie sprawę z tego, że jeśli nie zgodzę się na pobranie odcisków, zachowam się tak, jakbym był winny. – Dokąd mam się udać? – zapytałem. Zaprowadził mnie do innego pokoju, w którym technik pokrył moje palce tuszem i pobrał odciski, a później pokazał mi umywalkę i powiedział, że mogę umyć ręce. Kiedy skończyłem, Leclerc powiedział: – Będzie pan musiał zaczekać na zewnątrz, aż inspektor Coutard przeczyta pańskie zeznania. Jeśli będzie chciał panu zadać jeszcze kilka pytań, wezwie pana do swojego gabinetu. – Ile to może potrwać? – Mamy dzisiaj pracowite popołudnie... Podniósł się i zaprowadził mnie na ławkę, gdzie dwóch mężczyzn nadal siedziało przykutych do jej żelaznej konstrukcji. – Może pan zaczekać tutaj – powiedział Leclerc. – A więc nie zamierza mnie pan zakuć w kajdanki? – zapytałem. Zrobił kwaśną minę. – Chyba że mnie pan do tego zmusi. Siedzący na ławce mężczyźni zlustrowali mnie od stóp do głów. Napotkałem wzrok jednego z nich, ujrzałem w jego rozszerzonych źrenicach narkotyczną wściekłość, syknął do mnie: – Na co się gapisz, dupku? – Na nic – odsyknąłem. – Szukasz kłopotów? Pokręciłem głową. Lecz kiedy zerwał się z ławki, żeby mnie zaatakować, zwisający z jego ręki łańcuch zatrzymał go na miejscu i sprawił, że zawył z bólu. – Dorwę cię później – powiedział. – Nie licz na to.

Usiadłem na dalekim końcu ławki i wyjąłem nową książkę, którą właśnie czytałem – zbiór wierszy Jacques’ a Préverta zatytułowany Paroles. Chociaż bardzo doceniałem jego wyobraźnię i zdolność operowania słowem, żałowałem, że nie zabrałem czegoś z prozy. Usiłowałem ignorować siedzącego po przeciwnej stronie ławki błazna. Ponieważ jego zdaniem „sprowokowałem” go krzywym spojrzeniem, szydził ze mnie do czasu, aż pojawił się jeden z mundurowych i kazał mu się zamknąć. Kiedy mu odpysknął: Myślisz, że się ciebie boję, psie? oficer wziął pałkę i uderzył nią zaledwie kilka centymetrów od miejsca, w którym siedział zatrzymany. Facet aż podskoczył z przerażenia. – Jeśli nie przestaniesz drzeć mordy, to następnym razem ta pałka wyląduje między twoimi nogami. Ukryłem twarz za książką. Coutard musiał być naprawdę bardzo zajęty albo celowo mnie ignorował, ponieważ przez pół godziny nikt się nie zgłosił. Zatrzymałem jednego z mundurowych i poprosiłem, by dowiedział się, czy inspektor Coutard chce się ze mną widzieć czy nie. Minęło kolejne dwadzieścia minut, kiedy uderzyła mnie pewna myśl: To taka policyjna wersja biernej agresji. Zatrzymałem kolejnego oficera. – Proszę się dowiedzieć, czy inspektor Coutard... – Wezwie pana, kiedy będzie gotowy. – Tylko że czekam już od godziny... – Więc? Godzina to nie tak długo. Proszę usiąść, a inspektor wezwie pana, kiedy... – Bardzo pana proszę... – Niech pan siada! – To nie była prośba, lecz rozkaz. Zrobiłem, co mi kazał. Bandzior – w dalszym ciągu przykuty do ławki – spojrzał na mnie spode łba. – Złapali cię za jaja, dupku. – A ciebie przykuli do ławki. – Pierdol się. Policjant odwrócił się w połowie drogi do wyjścia i wycelował we mnie pałką. – Żadnego gadania. – To ten facet zaczął... – Powiedziałem: żadnego gadania. Kiwnąłem głową, udając skruchę. Psychol wybuchnął śmiechem. Spróbowałem na nowo zagłębić się w lekturze wierszy Préverta, ale ten kretyn nie przestawał

rechotać sam do siebie i od czasu do czasu szeptał coś do drugiego przykutego gościa. Minęło piętnaście minut, potem dwadzieścia i w końcu... To jakieś szaleństwo. Po prostu wstań i wyjdź. Zobaczymy, czy zdołają cię zatrzymać. W chwili, kiedy rozważałem ten głupi pomysł, w drzwiach pojawiła się głowa Coutarda. – Monsieur Ricks... Nakazał mi gestem, bym poszedł za nim. Kiedy wyszliśmy z poczekalni i ruszyliśmy korytarzem, powiedział: – Przykro mi, że musiał pan siedzieć z tym miejscowym elementem. Nie skomentowałem tego – byłem cholernie pewien, że posadzili mnie obok Psychola, żeby wyprowadził mnie z równowagi... co, prawdę mówiąc, udało mu się. – To tutaj – powiedział, wprowadzając mnie do bardziej okazałego biura niż to, które zajmował Leclerc. Znajdowało się w nim duże biurko, dwa fotele, kilka oprawionych w ramki pochwał, wszechobecne zdjęcie Chiraca, a obok komputera stała kipiąca niedopałkami popielniczka. Inspektor zapalił papierosa, sięgnął po okulary i umieścił je sobie na nosie. – A więc, monsieur Ricks... Przeczytałem pańskie zeznanie. Interesujące. – Interesujące? – zapytałem niepewnie. – Tak, nawet bardzo. – Pod jakim względem? – W swoim zeznaniu powtórzył pan to, o czym poinformował mnie pan wczoraj w swojej chambre – że nie miał pan prawie żadnego kontaktu z monsieur Omarem. A jednak dżentelmen, który wynajmuje panu pokój, monsieur Sezer, złożył zeznanie, w którym twierdzi, że prowadził pan ciągłą wojnę z monsieur Omarem o jego nawyki sanitarne... a mówiąc bardziej szczegółowo, stan toalety, którą dzieliliście. – To prawda, ale... – Fakt, że monsieur Omar został znaleziony martwy, ze szczotką do czyszczenia toalety w ustach... – Jedną chwileczkę... – Ma pan niefortunny zwyczaj przerywania mi, monsieur Ricks. – Przepraszam – wymamrotałem. – Powtarzam: monsieur Sezer twierdzi, że bez przerwy skarżył mu się pan na

brak higieny monsieur Omara. Jeśli powiązać to z faktem, że w ustach martwego monsieur Omara znaleziono szczotkę do czyszczenia toalety, można by dojść do wniosku, że w ten symboliczny sposób morderca pragnął napiętnować jego brak szacunku dla dbania o czystość, więc... Podniosłem rękę do góry. Coutard spojrzał na mnie zza okularów. – Ma pan pytanie? – zapytał. – Raczej oświadczenie. – Już pan złożył oświadczenie. – Ale chciałbym coś do niego dodać. – Podpisał je pan. – Chcę tylko powiedzieć, że... – Chciałby pan poprawić swoje oświadczenie. – Nie zabiłem Omara. Inspektor wzruszył ramionami. – Oczekuje pan, że w to uwierzę? – Proszę wziąć pod uwagę, że sam zadzwoniłem na policję i zgłosiłem popełnienie przestępstwa. – W sześćdziesięciu pięciu procentach spraw, które prowadziłem, to właśnie morderca donosił o przestępstwie. – Ja należę do pozostałych trzydziestu pięciu procent. – Wsunięcie szczotki do czyszczenia toalety do gardła ofiary i podcięcie jej gardła... To bardzo oryginalne. – Nie zrobiłem... – Twierdzi pan, że tego nie zrobił, a jednak miał pan motyw: gniew z powodu obrzydliwych nawyków swojego sąsiada. Niech zgadnę: nigdy nie spuszczał wody po wypróżnieniu się, a później wyśmiał pana, kiedy usiłował pan zmienić jego barbarzyńskie przyzwyczajenia. Wiem, że Amerykanie mają bzika na punkcie czystości... i palenia papierosów. Gdy to mówił, wypuścił z ust niewielki obłok dymu. – Nie mam nic przeciwko papierosom. – Pozostaje mi tylko przyklasnąć pańskiej otwartości. Nie ma pan też nic przeciwko mieszkaniu w ciasnej klitce. Zaryzykuję stwierdzenie, że jest pan jedynym Amerykaninem mieszkającym przy rue de Paradis w chambre de bonne. – Jest tania.

– Wiemy, jak znalazł pan ten pokój. Pomógł panu niejaki Adnan Pafnuk, który pracował w hotelu Sélect przy rue François Millet w szesnastej. Gościł pan w tym hotelu przez dziesięć dni, do dwudziestego ósmego grudnia ubiegłego roku. W tym czasie zachorował pan na grypę i wdał się w konflikt z recepcjonistą – monsieur Brasseurem... Powiedział to z obojętnością, ale widziałem, że jednocześnie badawczo mi się przygląda... i rejestruje moje rosnące zdenerwowanie, gdy doznałem olśnienia: Jestem głównym podejrzanym w tej sprawie. – Brasseur był bardzo niesympatycznym człowiekiem. – Tak właśnie twierdzili wszyscy jego współpracownicy. A jednak to dość zdumiewające, że prowadził pan małą wojnę z monsieur Omarem, którego znaleziono później na jego ukochanej toalecie, tak samo jak prowadził pan małą wojnę z monsieur Brasseurem, który został potrącony... – Chyba nie myśli pan, że... – Co mówiłem na temat przerywania, monsieur? Zwiesiłem głowę, marząc o tym, by ziemia rozstąpiła się pode mną i uwolniła mnie od tego koszmaru. Coutard mówił dalej: – Oczywiście, sprawdziliśmy w rejestrze pojazdów, że nie posiada pan samochodu ani nie wypożyczał go w dniu, w którym pan Brasseur został potrącony. Ten mężczyzna jest w dalszym ciągu sparaliżowany i wygląda na to, że jego stan już się nie zmieni. Ale skąd wiadomo, że nie wynajął pan kogoś, żeby się go pozbyć? – A jaki miałbym motyw? – Czy nie kłóciliście się o pieniądze? – Brasseur wystawił mi zbyt wysoki rachunek za wizytę lekarza, kiedy byłem chory. – Voilà: mamy motyw. – Nie mam w zwyczaju rozjeżdżać ludzi, którzy mnie oszukali, tak jak nie podrzynam gardeł sąsiadom, traktującym wspólną toaletę niczym szambo. – Być może. Jednak fakt, że pańskie odciski palców znajdują się na szczotce, którą wepchnięto monsieur Omarowi do gardła... Teraz już wiedziałem, dlaczego kazano mi czekać ponad półtorej godziny. Musieli sprawdzić dane w komputerze i porównać moje odciski palców z tymi, które znaleziono na miejscu zbrodni. – Używałem tej szczotki do czyszczenia toalety – powiedziałem.

– I znowu mi pan przerwał. – Przepraszam. – A więc kłócił się pan z monsieur Brasseurem. Kłócił się pan z monsieur Omarem. Za to przyjaźnił się z monsieur Adnanem. Czy wasza znajomość miała wyłącznie przyjacielski charakter? – Co pan sugeruje? – Powtarzam tylko, że fascynuje mnie osobliwość tej historii. Proszę pomyśleć: Amerykanin przylatuje do Paryża i zapada na jakąś chorobę. Nie ma w tym nic nadzwyczajnego. Ale później ten sam Amerykanin spotyka w hotelu młodego tureckiego dżentelmena i zanim się spostrzega, przejmuje jego chambre de bonne. Musi pan przyznać, że to dość niespodziewany zwrot akcji, n’est-ce pas? Uniosłem dłoń. Kiwnął głową, zachęcając mnie do mówienia. – Jeśli mogę coś wyjaśnić... – Proszę. Opowiedziałem mu o wszystkim, co wydarzyło się w hotelu, o tym, jak Adnan się mną zaopiekował, a kiedy dowiedział się, że krucho u mnie z pieniędzmi... Wtedy właśnie Coutard mi przerwał. – Ponieważ stracił pan pracę i musiał uciekać ze Stanów Zjednoczonych, po tragicznie zakończonym romansie ze studentką? Nastąpiła długa cisza. Nie byłem zaskoczony, że wiedział o tym fakcie, lecz kiedy usłyszałem o tym z jego ust, ogarnęło mnie zdenerwowanie. – Jestem pod wrażeniem pana detektywistycznych zdolności – odparłem. – To musiała być dla pana tragedia: utrata posady, rodziny, maîtresse. – Jej śmierć była z tego wszystkiego najgorsza. Reszta... – Widziałem artykuły na ten temat – dzięki uprzejmości Google. Czy mogę powiedzieć coś, co pewnie wykracza poza moje zawodowe powinności? Kiedy czytałem o pańskim upadku, naprawdę było mi pana żal. Co z tego, że była pańską studentką? Była przecież pełnoletnia. Do niczego jej pan nie zmuszał. To była miłość, prawda? – Oczywiście. – To, że wszyscy oskarżali pana o to, iż próbował ją pan zmusić do usunięcia ciąży... – Nawet nie wiedziałem, że była... – Nie musi się pan przede mną tłumaczyć, monsieur. W moim przekonaniu stał się pan ofiarą przypadłości wszystkich Amerykanów. Nie rozumiecie, że

moralność to złożona kwestia. Dla was wszystko musi być czarne lub białe. Dobre lub złe. – Czy nie można powiedzieć tego samego o policjantach? – Każde popełnione przestępstwo jest zasadniczo szare, bo każdy człowiek rzuca cień... który go ściga. To z kolei prowadzi mnie do pytania o kolejną niejasność w tej sprawie: pańskie alibi. Monsieur Sezer powiedział nam, że w nocy najczęściej przebywa pan poza domem, a potem śpi aż do wczesnych godzin popołudniowych. Sezer najwyraźniej chciał mnie wrobić, z sobie tylko znanych powodów. Czyżby to on sprzątnął Omara? Czy dlatego starał się zrzucić winę na mnie? – Rzeczywiście, jestem nocnym markiem. – I co pan robi przez całą noc? – Zwykle po prostu spaceruję albo zatrzymuję się w całodobowej kawiarni i piszę na laptopie. Jednak wiele nocy spędzam w domu. – Ale właściciel boulangerie przy rue du Faubourg Poissonnière poinformował nas, że każdego ranka zjawia się pan u niego kilka minut po szóstej i kupuje dwie pains au chocolat. Robi to pan sześć dni w tygodniu, bez wyjątków. – Jestem człowiekiem wiernym swoim przyzwyczajeniom. – Czy pracuje pan gdzieś w nocy? – Tylko nad moją powieścią. – Tą, dla której jeszcze nie znalazł pan wydawcy? – Tak, jeszcze niczego nie opublikowałem. – Być może wkrótce się to zmieni. – Na pewno. – Podziwiam pana wiarę w siebie, ale nie potrafię uwierzyć w to, że noc w noc spaceruje pan po mieście lub spędza czas, pisząc w otwartej całą dobę kawiarni. A tak przy okazji, cóż to za kawiarnia? – Chodzę do kilku – odparłem, zastanawiając się, czy usłyszał w moim głosie fałsz. – Których konkretnie? – Jest taki lokal w Les Halles, o nazwie Le Tambour oraz Mabillon przy bulwarze Saint-Germain... – To daleko od pańskiego quartier. – Pół godziny drogi. – Szybkim krokiem.

– W porządku, czterdzieści pięć minut, jeśli ktoś się wlecze. Jak już panu mówiłem, lubię spacerować nocą. – Jest pan flâneur[47]? – O tak. – Czy to możliwe, by był pan flâneur, który jednocześnie ma pracę? – Nie posiadam carte de sejour. – Co nie powstrzymuje większości immigrés od pracy tutaj. Jako policjanta nie interesuje mnie, czy zatrudnił się pan na czarno. Prowadzę śledztwo w sprawie morderstwa. Ponieważ znalazł się pan w kręgu naszego zainteresowania, chcę się tylko dowiedzieć, gdzie pan przebywał w noc morderstwa. – Jak już mówiłem, byłem... – Tak, tak, spacerował pan ulicami Paryża niczym Gene Kelly. Nie wierzę panu i wiem, że pan coś ukrywa. Szczerość jest w tym momencie najważniejsza, monsieur. Dlaczego nie powiedziałem mu o swojej nocnej pracy? Bo wtedy mógłbym zostać zamieszany w całą sprawę i nie oczyściłbym się z podejrzeń, że mam coś wspólnego ze śmiercią Omara. Kto by potwierdził, że jestem tam zatrudniony na pełen etat? Nikt. – Niczego nie ukrywam, inspektorze. Zacisnął usta. Postukał palcami w biurko. Sięgnął po telefon. Przekręcił się na krześle i odwracając się do mnie plecami, powiedział coś przyciszonym głosem. Później rozłączył się i z powrotem odwrócił się w moją stronę. – Jest pan wolny, monsieur. Jednak muszę pana poinformować, że zatrzymamy pański paszport... i radzę panu nie opuszczać Paryża. – Nigdzie się nie wybieram. – To się jeszcze okaże.

[47] Włóczęga,

spacerowicz.

16

Śledzą mnie. Teraz byłem pewien. Wcześniej czy później dowiedzą się, że pracuję w nocy, i zrobią nalot na biuro. Ktoś siedzi ci na ogonie. Gdyby zobaczył mnie przypadkowy przechodzień, pomyślałby: Ten człowiek zwariował, ponieważ wyrobiłem w sobie paranoiczny nawyk odwracania się co dwie minuty, by sprawdzić, kto za mną idzie. To nie była odruchowa neurotyczna reakcja trwająca tylko kilka godzin po opuszczeniu commissariat de police, lecz trwały tik, na dodatek trudny do opanowania. Co dwie minuty – czyli dokładnie sto dwadzieścia sekund (odliczałem je w myślach) – musiałem się odwrócić i spróbować zaskoczyć szpicla, który mnie śledził. Ale nikogo za mną nie było. To dlatego że potrafią być niewidoczni... uskoczyć do bramy, gdy tylko widzą, jak się odwracasz. Przez te nagłe piruety już dwa razy wpakowałem się w kłopoty. Starsza czarnoskóra kobieta, przemierzająca Faubourg Saint-Martin z pomocą balkonika, wrzasnęła, kiedy się znienacka odwróciłem. Przeprosiłem ją bardzo serdecznie, ale w dalszym ciągu patrzyła na mnie jak na wariata. Następnymi ofiarami byli dwaj młodzi ludzie około dwudziestki, arabskiego pochodzenia. Mieli na sobie obcisłe skórzane kurtki oraz tanie okulary przeciwsłoneczne. Ich początkowy szok szybko ustąpił miejsca wściekłości i agresji. Natychmiast chwycili mnie i wciągnęli do najbliższej bramy. – Co ty, kurwa, robisz? – syknął jeden z nich. – Myślałem, że jesteście gliniarzami. – Nie ściemniaj – odparł drugi. – Myślałeś, że cię śledzimy, tak? – Naprawdę nie myślałem... – Rasistowski dupek! Myśli, że jesteśmy arabusami, którzy chcą mu ukraść ten tani zegarek.

– Nie chciałem was urazić, tylko... – A właśnie, że chciałeś – odparł pierwszy i splunął na mnie. Drugi popchnął mnie z całych sił. Upadłem. – Zrób to jeszcze raz – powiedział – a zarobisz kosę. Jednak gdy tylko się pozbierałem, otarłem ślinę z kurtki i odszedłem, w dalszym ciągu odwracałem się co dwie minuty. Jestem pewien, że tam są. Jestem pewien, że cały czas mnie obserwują. Kiedy opuściłem commissariat, postanowiłem zrobić to, co zawsze, gdy przerastało mnie życie: schowałem się w kinie. (Właściwie to chowałem się w kinie nawet wtedy, gdy życie wydawało mi się całkiem znośne). W Action Écoles trwał festiwal filmów z Clintem Eastwoodem, poszedłem więc na Oszukanego (ranny żołnierz walczący w wojnie secesyjnej trafia do domu zamieszkanego przez grupę starych panien, sypia ze wszystkimi po kolei i płaci straszną cenę za swoją rozwiązłość... musiałem być szalony, skoro wybrałem właśnie ten film. Oglądałem go dwadzieścia lat temu i mgliście pamiętałem fabułę). Po filmie musiałem iść do pracy. Teraz zacząłem się odwracać już co minutę, a później skróciłem ten czas do trzydziestu sekund, kiedy dotarłem do uliczki i stalowych drzwi, za którymi... Odwróciłem się. Nikt za mną nie szedł. Wróciłem do wylotu alejki i spojrzałem w obie strony. Ani żywego ducha. Poszedłem z powrotem w stronę budynku, odwracając się po raz ostatni. Nikogo. Otworzyłem drzwi i zamknąłem ja za sobą. Wdrapałem się po schodach do biura, wiedząc, że tej nocy nie napiszę ani jednego słowa... że będę się bez przerwy wpatrywał w monitor, na wypadek gdyby w uliczce pojawił się ktoś podejrzany. Przez całą sześciogodzinną zmianę prawie nie odrywałem wzroku od ekranu. W którymś momencie, bliżej świtu, uderzyła mnie myśl: Przez to wszystko zaczynasz lekko wariować. Jedyna odpowiedź, jaka przyszła mi do głowy, brzmiała: Oskarżenie o morderstwo wystarczy, by psychika zaczęła płatać figle. Jednak kiedy wyszedłem z pracy o szóstej, ktoś czekał na mnie na końcu uliczki. Był to Pan Twardziel, sługus Sezera. Kiedy do niego podszedłem, zastąpił mi drogę. – Monsieur Sezer chce się z tobą widzieć – powiedział. – O tej porze? – zapytałem, starając się nie okazywać zdenerwowania, chociaż w środku cały się trząsłem.

– Już nie śpi. – Ale ja chciałbym się przespać. – Zrobisz to później. – Chciałbym się zatrzymać przy boulangerie i kupić... Chwycił mnie za ramię. – Pójdziesz ze mną. Wróciliśmy więc do budynku, w którym mieszkałem, i wdrapaliśmy się po schodach do Sezer Confection. Właściciel siedział za biurkiem i pił kawę z maleńkiej filiżanki. – Wcześnie pan wstaje – powiedziałem. – Nie potrzebuję dużo snu – odparł. – W przeciwieństwie do pana. – Skąd pan o tym wie? – Codziennie wraca pan do domu o szóstej dziesięć, najpóźniej piętnaście. Wcześniej wstępuje pan do patisserie po dwie pains au chocolat. Śpi pan do drugiej. Odbiera pan wypłatę w kawiarence internetowej przy rue des Petites Écuries. Zwykle jada pan obiad w barze niedaleko kanału Saint-Martin przy Gare de l’Est. Większość wolnego czasu spędza pan w kinie, chociaż co kilka dni składa pan wizytę komuś, kto mieszka przy rue Linné w piątej dzielnicy. Domyślam się, że jest to kobieta? – Wynajął pan kogoś, żeby mnie śledził? – zapytałem lekko piskliwym głosem. – Lubimy monitorować działania naszych pracowników... – Naszych pracowników. Czyżbym pracował dla pana? – Ujmę to w ten sposób: wszyscy pracujemy dla tej samej organizacji. – A cóż to za organizacja? – Chyba nie spodziewa się pan odpowiedzi. – Może w takim razie dowiem się, dlaczego powiedział pan policji, że zabiłem Omara? – Nigdy czegoś takiego nie powiedziałem. Poinformowałem ich tylko, podczas przesłuchania, że był pan w ciągłym konflikcie z Omarem o stan toalety. – Podczas przesłuchania? Mówi pan tak, jakby bili pana gumowym wężem. – Jak większość osób, stresują mnie rozmowy z policją. – Próbował mnie pan wrobić... Chciał pan wskazać mnie jako zabójcę, by odwrócić uwagę policji od... Sezer podniósł wskazujący palec i powiedział: – Na pańskim miejscu ugryzłbym się w język, monsieur. Nie lubię oskarżeń.

– A jednak rzucanie fałszywych oskarżeń wobec innych przychodzi panu z łatwością. – Policja i tak nic na pana nie ma... – Z wyjątkiem motywu – dzięki panu – i moich odcisków palców na szczotce do czyszczenia toalety. – Bez obaw. To słaby dowód. – Jestem ich głównym pieprzonym podejrzanym. – Nie będzie pan miał żadnych problemów – proszę mi wierzyć – o ile będzie pan robił to, o co zostanie poproszony. – Co pan przez to rozumie? – Nie piśnie pan policji słowem na temat swojej pracy, niezależnie od tego, jak bardzo będą naciskać... – Nigdy w życiu nie... Ponownie uniósł palec do góry, żeby mnie uciszyć. Dlaczego wszyscy to robili? – I nie zrobi pan niczego idiotycznego, na przykład nie będzie pan próbował uciec. – Gliniarze zabrali mi paszport. – To jeszcze nikogo nie powstrzymało od ucieczki. W tym quartier można kupić fałszywy paszport za mniej niż dwieście euro. – Nigdzie się nie wybieram. – Miło mi to słyszeć, bo napytałby pan sobie biedy, próbując zniknąć. Oczywiście i tak byśmy panu na to nie pozwolili... chyba że zmusiłby pan nas do tego, żebyśmy postarali się o pańskie zniknięcie. Mimo że monsieur Sezer był spięty, uśmiechnął się. Czułem, jak po karku spływa mi strużka potu. – Czy rozumie mnie pan, monsieur Ricks? – zapytał. Kiwnąłem głową. – Doskonale. Proszę zdać sobie sprawę z tego, że śledzimy każdy pana ruch. Musi pan żyć jak dawniej: chodzić do tych samych księgarni, kin, kafejek, odwiedzać kobietę w piątej dzielnicy, pracować w nocy, a zapewniam pana, że nie będzie pan miał żadnych problemów. Jeśli jednak spróbuje pan uciec – pojechać na stację kolejową lub załatwić sobie fałszywe papiery – odpowiedź będzie szybka i brutalna. Czy to jest dla pana jasne? Ponownie kiwnąłem głową. – Chcę to usłyszeć – powiedział.

– Wszystko rozumiem. – Doskonale. Chcę też usłyszeć zapewnienie, że jeśli policja ponownie zechce pana przesłuchać, niezwłocznie poinformuje mnie pan, o co pytali. – Ma pan moje zapewnienie – odparłem z bezwzględnym posłuszeństwem, chociaż chciałem dodać: Skoro tak bardzo boisz się mojej kolejnej wizyty w komisariacie, to po co zrobiłeś ze mnie głównego podejrzanego? Znałem jednak odpowiedź na to pytanie: rzucając na mnie podejrzenie, za jednym zamachem przypodobał się policji i zyskał moje posłuszeństwo. – A więc mamy pełne porozumienie? – upewnił się. – Tak – odparłem. – Świetnie. I jeszcze jedno: co do tej idiotki, którą pan zerżnął – Yanny, to obawiam się, że jej mąż dowiedział się o jej skoku w bok. Został też poinformowany, że kilka dni temu odwiedził pan klinikę, w której zdiagnozowano u pana chorobę weneryczną... – Ty dupku – usłyszałem własny głos. – Takie niepohamowane uwagi mogą mnie tylko rozzłościć, a ja nie lubię, gdy ktoś gra mi na nerwach. Tak, mąż Yanny zabije cię... ale tylko jeśli każemy mu to zrobić. Jest dokładnie taki sam jak Omar – głupi, bestialski, ale zna swoje miejsce w szeregu. Powtórzę więc, że nie masz powodów do obaw: nie zrobi ci krzywdy, jeśli nie dostanie takiego polecenia. – Nie chcę mieć problemów. – To znów był mój głos. – W takim razie nie będziesz ich miał... chyba że sam się o nie postarasz. Miłego dnia, monsieur Ricks. Skinął głową na Pana Twardziela, który poklepał mnie po ramieniu i wskazał drzwi. Wyszedłem i ruszyłem schodami w dół. Jakaś część mnie chciała uciec dziedzińcem na ulicę i popędzić na commissariat, lecz wiedziałem, że tylko sobie w ten sposób zaszkodzę. Sezer znajdzie jakiś niezbity dowód, że zamordowałem Omara, a gliny z radością go przyjmą. Z ich punktu widzenia ta sprawa domagała się rozwiązania. Myśl, myśl. Jedyne, o czym potrafiłem wtedy myśleć, to własne zmęczenie i łóżko, w którym rozpaczliwie pragnąłem się znaleźć. Poszedłem więc do pokoju i nałykałem się leków. Wiedziałem, że bez porządnej chemicznej pomocy nie mam co liczyć na sen. Nie nastawiłem budzika. Następną rzeczą, którą pamiętam, było głośne walenie w drzwi.

– Amerykaninie! Amerykaninie! – wykrzykiwał znajomy głos. Dopiero po kilku chwilach dotarło do mnie, gdzie jestem. Spojrzałem na zegarek. Szesnasta trzydzieści. Cholera, cholera, cholera. Za pół godziny byłem umówiony z Margit. – Amerykaninie! Amerykaninie! Rozległy się kolejne uderzenia w drzwi. Zwlokłem się z łóżka, w dalszym ciągu lekko nieprzytomny, i otworzyłem drzwi. Na progu stał wyraźnie rozwścieczony Pan Brodacz. – Gdzie ty, kurwa, byłeś? – Co? – zdziwiłem się. – Zawsze odbierasz pieniądze o drugiej trzydzieści. Dzisiaj cię nie było... – Zaspałem. – Nie rób tego więcej – powiedział, rzucając na podłogę kopertę z wypłatą, a później odwrócił się i odszedł. Podniosłem kopertę i zamknąłem drzwi. Uczucie odrętwienia minęło jak ręką odjął, ustępując miejsca głębszej, przerażającej myśli: Teraz naprawdę mnie śledzą. Każde moje odstępstwo od codziennej rutyny zostanie zauważone w ułamku sekundy. Zmusiłem się, by wziąć prysznic. Dziesięć minut później byłem już ubrany i wychodziłem z domu. W drodze do metra obejrzałem się trzy razy. Nikogo nie ma. A jednak tam byli. Znali każdy mój ruch. Przed piątą piętnaście byłem już na ulicy, przemierzając rue de Paradis szybkim krokiem. Mijając bar, którego współwłaścicielką była Yanna, popełniłem błąd i zajrzałem przez szybę do środka. Yanna stała za barem. Nasze spojrzenia skrzyżowały się i natychmiast zorientowałem się, że coś jest bardzo nie w porządku. W ciągu kilku chwil Yanna stała na ulicy i krzyczała na mnie. Miała ku temu dobry powód. Wyglądała na poturbowaną. Miała podbite oczy, skaleczenia nad brwiami, pękniętą w dwóch miejscach wargę, a jej prawy policzek mienił się różnymi odcieniami fioletu. – Tak mi przykro... – Przykro? Ten bydlak prawie mnie zabił... a teraz zabije ciebie. Oto skutki twojego genialnego planu... – Musisz iść na policję... – I naprawdę skończyć w trumnie? Niczego nie rozumiesz, Amerykaninie. Niczego. Lepiej stąd uciekaj. Gdzieś daleko. W przeciwnym razie zginiesz. Jak Omar.

– Twój mąż zabił Omara? – To niemożliwe. Powiedziałam mu o wszystkim dopiero po powrocie. Omar już wtedy nie żył. Ale wiedział o śmierci Omara, jeszcze zanim wszedł do baru. Wiedział też, że byłam na tyle głupia, żeby się z tobą pieprzyć. Tego właśnie nie rozumiem... Jak się o tym dowiedział... Sezer zadzwonił do niego przed wylotem i o wszystkim mu opowiedział. Może dorzucił też słówko na temat Omara i mąż Yanny wykonał odpowiedni telefon przed wejściem do samolotu, dzięki czemu Omar doczekał się toaletowej tracheotomii jeszcze tamtej nocy. – ...i dlaczego nadal żyjesz. – Nie skomentuję tego – odparłem. – Czego się nie dotkniesz, zamienia się w gówno, prawda? Trudno mi było nie przyznać jej racji. – Przykro mi, że jesteś w takim kiepskim stanie. – Jak tylko poczuję się lepiej, zatłukę go na śmierć. Kiedy dotarłem do mieszkania Margit, była już piąta czterdzieści. Margit nie była tym zachwycona. – Nie możesz się tak spóźniać – powiedziała, gdy tylko otworzyła drzwi. Miała na sobie czarny jedwabny szlafrok, rozsunięty do połowy. – Mogę to wyjaśnić. – Nie wyjaśniaj – rzuciła, wciągając mnie do środka. – Zerżnij mnie. – Nie mogę – odparłem, wywijając się z jej uścisku. – Udajesz trudnego do zdobycia? – zapytała, przywierając łonem do mojego krocza. – Nie chodzi o to... – W takim razie zamknij się – powiedziała, po czym nachyliła głowę i spróbowała mnie pocałować, ale się jej wyrwałem. – Po prostu nie mogę. – Owszem, możesz – odparła i znowu zaczęła się do mnie dobierać. – Przestań wreszcie! Zesztywniała. Później wzruszyła ramionami, odeszła, minęła łóżko i usiadła na kanapie w salonie. Zapaliła papierosa. – Niech zgadnę: zakochałeś się... – Złapałem chorobę weneryczną. Zamyśliła się nad tym przez chwilę, wydmuchując dym. W końcu zapytała: – Śmiertelną?

– Chlamydię. – Tylko to? – Przepraszam... – Za co? – Mogłem cię zarazić. – Wątpię. – Dlaczego? – Ponieważ... po prostu w to wątpię. W każdym razie chlamydia to nie koniec świata, jak oboje wiemy. – Jestem tego świadom, ale... – Ach tak. Masz kolejny powód, by czuć się winnym. To przecież nic takiego, Harry. – Jak możesz tak mówić? – Bo sama miałam chlamydię. Zaraził mnie mój mąż, jakiś tydzień przed swoją śmiercią. Złapał to od ślicznotki z Sorbony, którą akurat posuwał. Byłam na niego wściekła – głównie dlatego, że za każdym razem, kiedy siusiałam, bolało mnie jak diabli. Prawdę mówiąc, tamtej nocy, kiedy on i Judit zginęli, nasza kłótnia zaczęła się od tego, że powiedziałam, iż wiem o jego nowej dziewczynie. Wściekł się, że wspomniałam o tym w obecności Judit, i dlatego wybiegł z domu razem z nią. Wtedy po raz ostatni widziałam ich żywych... Nalała sobie whisky i napiła się. – Tak więc, jeśli mam być szczera, chlamydia nie robi na mnie wielkiego wrażenia – powiedziała. – To okropna historia – odparłem. – Zasadniczo wszystkie historie są okropne – zauważyła. – Ale ty nie martwisz się wyłącznie chorobą weneryczną, Harry. Chodzi o coś jeszcze, mam rację? – Znalazłem się w poważnych tarapatach – zacząłem, a później opowiedziałem jej o wszystkim. Gdy skończyłem, Margit gasiła niedopałek drugiego papierosa. – Ten monsieur Sezer... myślisz, że to on cię wrobił? – Myślę? Jestem tego pewien. – A więc to on zamordował Omara? – Sezer nigdy nie splamiłby sobie rąk w ten sposób. Z pewnością ma na swoich usługach bandziora, który wykonuje za niego całą mokrą robotę. – Jak sądzisz, dlaczego miałoby mu zależeć na śmierci Omara? – Wszyscy go nienawidzili. – Szczególnie ty.

– Nie życzyłem mu śmierci. – To prawda, ale zwierzyłeś mi się, że chętnie pozbyłbyś się go ze swojego życia. Omar zniknął. Problem w tym, że jego miejsce zajął Sezer... – Nie tylko – kazał też swoim ludziom mnie śledzić. – Myślę, że chce, byś tak myślał. – Skoro wie, gdzie jadam obiady, i że przychodzę tu co trzy dni... – Może rzeczywiście ma kilku sługusów, którzy cię śledzili, ale chyba nie robią tego przez cały czas? Byłoby to dość pracochłonne, nie sądzisz? Sezer używa siły zastraszania, by trzymać cię w szachu. W każdym razie, gdyby chciał cię zabić... pewnie dawno byś nie żył. – Mąż Yanny zatłucze mnie młotkiem, kiedy tylko Sezer da mu zielone światło. – Ale Sezer ewidentnie chce, żebyś żył... – Przynajmniej na razie. – Jak mocno pobili Yannę? Podałem jej pełny opis obrażeń, jakich doznała Yanna. Kiedy Margit dowiedziała się, jak były poważne, jej twarz stężała. – Bydlaki – powiedziała. – To właśnie zrobili mojej matce. – Słucham? – Tajna policja... Kiedy przyszli zabić ojca, ciężko pobili moją matkę, zmasakrowali jej twarz. – Kiedy to się stało? – zapytałem. – 11 maja pięćdziesiątego siódmego roku. Miałam wtedy siedem lat. Mój ojciec był redaktorem w gazecie i byłym członkiem partii. Stał się zaciekłym przeciwnikiem komunistów po tym, jak radzieckie czołgi spacyfikowały powstanie w 1956 roku. Od czasu wprowadzenia stanu wojennego zszedł do podziemia i wydawał samizdacką gazetę, ostro krytykującą Kadara i jego reżim. Pismo powstawało w bezpiecznych mieszkaniach rozsianych po całym Budapeszcie. Ojca nigdy nie było w domu – właściwie większość czasu spędzał w ukryciu – ale pamiętam, że ci mężczyźni w garniturach lub skórzanych kurtkach robili nam regularne pobudki w środku nocy, a czasem plądrowali mieszkanie i nawet wywlekli mnie kiedyś z łóżka, żeby sprawdzić, czy mój ojciec niczego pod nim nie ukrył. To trwało miesiącami. Pytałam matkę: Dlaczego ci ludzie ścigają tatusia? Kiedy go znowu zobaczę? Matka mówiła, żebym była cierpliwa... że wkrótce do nas wróci... że powinnam przestać pytać o jego miejsce pobytu, a w szkole mam

nie odpowiadać na żadne pytania. Któregoś dnia matka powiedziała: Mam dla ciebie niespodziankę. Wyjeżdżamy na weekend. Ale nie chciała powiedzieć, gdzie dokładnie się wybieramy. Wsiadłyśmy do naszego małego samochodu i wyjechałyśmy pod osłoną nocy. Wiele godzin później – nie mam pojęcia, ile czasu spędziłyśmy w drodze, ponieważ zasnęłam na tylnym siedzeniu – zjechałyśmy na piaszczystą drogę i w końcu dotarłyśmy do maleńkiej chatki w lesie. W środku był tata. Skoczyłam mu w ramiona i nie chciałam go puścić... Tata był mój... do czasu, aż zmorzył mnie sen i położono mnie na starej kanapie w salonie. Pamiętam, że budziłam się kilkakrotnie w środku nocy i słyszałam dobiegające z sypialni jęki – wtedy jeszcze nie wiedziałam, o co chodzi – później znowu zasnęłam... Nagle rozległo się głośne walenie do drzwi. Pamiętam donośne głosy. Matka wybiegła z sypialni, a ja odwróciłam się i zobaczyłam ojca usiłującego wydostać się przez okno sypialni. Później frontowe drzwi otworzyły się na oścież i do środka wmaszerowało kilku milicjantów oraz dwóch mężczyzn ubranych w garnitury. Jeden z mundurowych pobiegł do sypialni, wciągnął ojca do domu i zaczął go tłuc pałką. Matka krzyczała. Pierwszy oficer w cywilu przytrzymał ją, a drugi bił po twarzy. Wtedy i ja zaczęłam krzyczeć. Wywlekli ojca na zewnątrz. Pobita matka padła na kanapę. Jej twarz przypominała krwawą miazgę. Prawdopodobnie była już wtedy nieprzytomna. Mężczyzna zaczął wykrzykiwać rozkazy, dołączył do milicjanta, który wywlókł tatę z domu, a po chwili wrócił po krzesło. Jego kolega – pewny tego, że matka nie będzie miała siły się ruszyć – pognał za nim. Rozległy się kolejne krzyki, a później wyprowadzono mnie na zewnątrz. Było już jasno i nigdy nie zapomnę tamtego widoku. Ojciec miał skrępowane na plecach ręce i linę wokół szyi, której koniec przywiązano do drzewa. Kazano mu stanąć na krześle. Kiedy odmówił, jeden z milicjantów w cywilu ścisnął go za krocze. Tata zgiął się wpół i zmuszono go do wejścia na krzesło. Płakałam i próbowałam się odwrócić. Wtedy jeden z oficerów wrzasnął: Niech patrzy. Milicjant chwycił mnie za kucyk i zmusił do oglądania ojca, któremu wykopano krzesło spod nóg, jak się wił, wierzgał i pluł krwią, kiedy... Margit przerwała i upiła łyk whisky. – Musiały minąć dobre dwie minuty, zanim umarł. Wiesz, co powiedział mi jeden z tajniaków? „Teraz już wiesz, jak traktujemy zdrajców”. – Jezu Chryste – powiedziałem. – Nie miałem pojęcia... – Bo nigdy ci o tym nie mówiłam. – Jak do diabła mogli zrobić coś takiego... małej dziewczynce?

– Zrobili to, bo byli skurwysynami i dlatego że mogli. Mieli taką władzę. To oni ustalali zasady. Mogli zmusić siedmiolatkę do patrzenia na to, jak linczują jej ojca. – Co stało się później? – Wrzucili mnie do samochodu i zawieźli do państwowego sierocińca. To była piekielna dziura. Spędziłam tam trzy tygodnie. Odmawiałam wychodzenia z łóżka, chyba że do toalety. Nie odzywałam się do nikogo. Pamiętam, że przysyłali do mnie lekarzy. Nic im nie powiedziałam. Zawsze zwracali się szeptem do pielęgniarek i pracowników sierocińca. Mówili coś w rodzaju: Ma traumę... Jest w szoku... Musi jeść. Ale ja odmawiałam przyjmowania posiłków. W końcu przywiązali mnie do łóżka, wbili mi igły w ramię i karmili mnie w ten sposób. Po trzech tygodniach przyszła do mnie jedna z pracownic sierocińca i powiedziała: Przyjechała twoja matka. Wracasz do domu. Nie czułam radości. Nie płakałam ze szczęścia. Nie czułam nic, tylko odrętwienie. Matka czekała na mnie w gabinecie dyrektora. Jej twarz nie zdążyła się całkowicie wygoić. Jedno oko miała do połowy przymknięte, a drugie... ślepe. Wstała, objęła mnie, ale jej uścisk był pozbawiony siły, nie znalazłam w nim ukojenia. Jakaś jej cząstka została zabita. Stali tam dwaj mężczyźni w garniturach. Na ich widok od razu wycofałam się i schowałam za matką, ponieważ byłam przekonana, że należeli do tego samego gatunku ludzi, którzy zabili mojego ojca. Nawet oni czuli się zawstydzeni okazanym przeze mnie strachem. Jeden z nich szepnął coś mojej matce do ucha, a ona nachyliła się i powiedziała również szeptem: Chcą, byś wiedziała, że nie zrobią ci krzywdy. Mimo to nadal nie chciałam wyjść z ukrycia i stanąć twarzą w twarz z milicjantami, dopóki matka nie przykucnęła i nie powiedziała: Dostałyśmy zgodę na opuszczenie Węgier. Ci panowie odwiozą nas do austriackiej granicy, gdzie będą na nas czekać inni ludzie. Zabiorą nas do miasta o nazwie Wiedeń. Zaczniemy tam nowe życie. W dalszym ciągu milczałam. Zapytałam tylko: Ci ludzie, którzy zabili mojego ojca... czy znowu zrobią nam krzywdę? Mężczyzna w garniturze również przykucnął i powiedział: Nie, nigdy więcej was nie skrzywdzą. Ale mogę ci obiecać, że słono zapłacą za to, co zrobili. Kilka lat później dowiedziałam się od matki, że mężczyźni, którzy towarzyszyli jej w sierocińcu, również należeli do tajnej milicji. Wokół śmierci mojego ojca zrobiło się sporo szumu. Jednego z mundurowych uczestniczących w egzekucji ruszyło sumienie i skontaktował się z korespondentem Reutera

w Budapeszcie. Wszystkie gazety opisały tę historię – szczególnie fragment o tym, jak zostałam zmuszona do patrzenia na egzekucję. Fakt, że ten sam milicjant, który ciągnął mnie za kucyk, zdradził swoich kolegów i poinformował o wszystkim zachodnie media... świadczy chyba o tym, że nawet milicjantom zdarza się mieć sumienie. – Co się stało potem? – Urządzono niewielkie międzynarodowe cause célèbre[48]. To było apogeum zimnej wojny i prasa spoza Węgier rzuciła się na ten temat, bo stanowił świadectwo bestialstwa komunistów. W każdym razie na rząd Kadara wywarto wielką presję, żeby „rozwiązał ten problem”. Mnie i mojej matce zaproponowano więc wyjazd z kraju i ofiarowano odrobinę pieniędzy, byśmy mogły rozpocząć na Zachodzie nowe życie. – A co się stało z dwoma oficerami w cywilu? – Nazywali się Bodo i Lovas. Po naszym wyjeździe z Węgier zostali osądzeni podczas wielkiego publicznego procesu i skazani na wiele lat ciężkich robót. Jednak ze źródeł w swoim kraju dowiedziałam się, że po procesie zostali potajemnie wywiezieni do pracy w jednym z działów ambasady węgierskiej w Bukareszcie... co, jak sądzę, stanowiło pewien rodzaj wyroku. Dwa lata później byli już z powrotem w Budapeszcie i piastowali wysokie stanowiska. – A później...? – Umarli. – Jesteś tego pewna? Skinęła głową. – A milicjant, który doniósł na swoich kolegów? – Po zeznaniach, które złożył pracownikowi Reutera, postąpił, jak przystało na żołnierza, który dopuścił się zdrady. Wrócił do domu i strzelił sobie w głowę. Jednostki postępujące etycznie zwykle płacą za to bardzo wysoką cenę. Zapadła cisza. Margit skończyła palić papierosa. Nalałem jej whisky. Nawet nie spojrzała. Starałem się chwycić ją za rękę. Odepchnęła mnie. – Spodziewasz się, że przyjmę twoje współczucie? – rzuciła gniewnie. Zignorowałem jej gniew, ponieważ wiedziałem, że tego chce, i zapytałem: – Jak można wymazać z pamięci coś takiego? – Nie można i nigdy tego nie zrobiłam. Ale dla tych bydlaków to była wojna, a na wojnie można robić, co się komu żywnie podoba. Nie chcę dłużej rozmawiać na ten temat, ale teraz wiesz, dlaczego nienawidzę mężczyzn, którzy biją

kobiety po twarzy. – Po chwili dodała: – Będziesz musiał zabić męża Yanny. – Zwariowałaś?! – krzyknąłem. – W przeciwnym razie on zabije ciebie. – Tylko jeśli Sezer mu każe. Jeżeli wyda takie polecenie, gliniarze natychmiast będą wiedzieli, że to on za tym stał... – Mówisz tak, jakby ich to obchodziło. Kto zauważyłby twoje „zniknięcie”? – Nie zamierzam zabić męża Yanny – oznajmiłem. – Nie mógłby odebrać komuś życia. – Każdy jest zdolny do morderstwa, Harry. Musisz pamiętać, że mąż Yanny to bandzior, a ty uraziłeś jego dumę. W jego stronach takie przewinienia stawia się na równi z ludobójstwem i pedofilią. Sezer może na jakiś czas powstrzymać go od działania... lecz prędzej czy później ten człowiek cię zabije. Nie miej co do tego żadnych wątpliwości. Po wyjściu z mieszkania Margit pojechałem metrem do Les Halles do sklepu ze sprzętem sportowym, który znajdował się w jednym z otwartych do późna podziemnych centrów handlowych. Zaczepiłem sprzedawcę słowami: – Wiem, że to zabrzmi bardzo amerykańsko, ale może macie u siebie kije baseballowe? – Alejką prosto i w prawo. A ja myślałem, że będę musiał mu tłumaczyć, czym jest kij baseballowy. Dziesięć minut później wróciłem na stację metra Les Halles, niosąc w ręku pełnowymiarowy Louisville Slugger. Kilku przechodniów przyjrzało mi się podejrzliwie. Zapewne zastanawiali się, co robię w metrze z tak niebezpiecznym przedmiotem, ale nie obchodziło mnie to. Jeśli mąż Yanny – lub któryś z jego przyjaciół – spróbuje mnie zaatakować, dzięki kijowi baseballowemu będę miał szansę w tej walce (chyba że mój napastnik użyje broni palnej). Kiedy wyszedłem ze stacji metra Château d’Eau – z kijem w dłoni – kilka osób na mój widok przeszło na drugą stronę ulicy. Poszedłem do pracy inną drogą, unikając rue de Paradis i wąskich ciemnych uliczek, ani na moment nie odrywając kija od piersi. Co dwadzieścia kroków odwracałem się, żeby sprawdzić, czy nikt mnie nie śledzi. Dotarłem do biura. Zamknąłem za sobą drzwi na zasuwę. Przez całą noc piłem kawę i nie spuszczałem oka z ekranu monitora. Prześladował mnie ciągle ten sam obraz: siedmioletnia Margit wywlekana z domu przez milicjanta. Nic dziwnego, że próbowała sobie poderżnąć gardło po śmierci Zoltana i Judit. Ile tragedii może znieść człowiek? Jak można zwlec się rano z łóżka i przetrwać

dzień, ze świadomością, że już dwa razy – i to w tragicznych okolicznościach – straciło się najbliższe osoby? Mój podziw dla Margit wzrósł jeszcze bardziej, podobnie jak niepokój wywołany radykalnymi rozwiązaniami problemów, które przychodziły jej do głowy: Musisz zabić męża Yanny. Nieprawda, muszę go unikać i mieć nadzieję, że policja wpadnie na trop prawdziwego zabójcy Omara, odda mi paszport, a później... Zniknę. Ponieważ – po groźbach Sezera i ostrzeżeniach Margit o nieuchronności losu – wiedziałem już, że nie mam wielkiego wyboru. Jednak, póki co, nie mogłem tak po prostu zniknąć. Nie teraz, kiedy śledzono każdy mój ruch, a paszport znajdował się w kieszeni inspektora Coutarda. A gdyby gliniarze śledzili mnie dzisiejszej nocy, kiedy szedłem do pracy? Jak miałbym im to wytłumaczyć? Przyznać się: No dobra, mam pracę, i mieć nadzieję, że to, co znajdą na dole, nie będzie wystarczająco okropne, by... Zdążysz coś wymyślić, kiedy już cię złapią. Może aresztowanie byłoby w tym momencie najbezpieczniejszym rozwiązaniem? Ale jeśli trafię do aresztu, będą mogli mnie oskarżyć o wszystko i zapewne to zrobią. Lepiej już zacisnąć zęby, odzyskać paszport i uciec z miasta. Możesz załatwić sobie fałszywe papiery... i jutro znaleźć się daleko stąd. I do końca życia uciekać? I nigdy więcej nie zobaczyć swojej córki? I zawsze spoglądać czujnie przez ramię? I... I tak nigdy więcej nie zobaczysz swojej córki. I zawsze będziesz czujnie spoglądał przez ramię... chyba że zabijesz męża Yanny. Po co ten melodramatyczny ton? Jeśli ucieknę do Stanów... Nigdy nie zaznasz spokoju. Pozbądź się go. Zamknij się. Wiesz, że możesz to zrobić. Akurat. Przypomnij sobie, w jaki sposób uciszono Omara. A jego brudne sekrety – którymi próbował mnie szantażować – i tak dotarły do męża Yanny. Jeśli więc zabiję jego, równie dobrze mógłbym ukatrupić Sezera, Pana Twardziela i Brodacza... skoro każdy z nich będzie mógł mnie dorwać... każdy z nich może mi życzyć śmierci. Kiedy wybiła szósta, byłem wykończony psychicznie. Całonocny niepokój sprawił, że czułem się jak po przedawkowaniu dexedrinu lub innego wysokooktanowego dopalacza. Gdy szedłem w stronę drzwi, cały betonowy

korytarz rozmazywał się i dziwnie przelewał mi się przed oczami, jakby zmieniał kształt lub przenosił mnie do innego wymiaru. Ściskałem kij, przyciskając go do piersi w taki sposób, w jaki żołnierz patrolujący teren trzyma karabin. W patisserie Algierczyk za ladą spojrzał na mnie przerażony. – To zwykły środek ostrożności – wyjaśniłem. – Coś do obrony, na wypadek gdyby chcieli mnie dorwać. – Monsieur, czy życzy pan sobie pains au chocolat, comme d’habitude? – zapytał. – Jeśli ich spotkasz, powiedz im, że w szkole średniej byłem rezerwowym pałkarzem w drużynie baseballowej, więc potrafię tym wymachiwać... – Błagam, monsieur. Nie ma potrzeby... Dopiero wtedy zorientowałem się, że wywijam kijem przed nosem sprzedawcy i mówię po angielsku. – Przepraszam – powiedziałem, przełączając się na francuski. – Jestem bardzo zmęczony. Bardzo... – Nic się nie stało, sir – odparł, wręczając mi torebkę z pains au chocolat. – Nie mam pojęcia, co mi się stało. Nie... – Dwa euro, sir – przerwał mi, w dalszym ciągu trzymając bułki w wyciągniętej ręce. Rzuciłem piątaka na ladę, chwyciłem torbę i poszedłem w stronę wyjścia. – Nie chce pan reszty? – Chcę spać. Czy sprawiałem wrażenie nawiedzonego, może nawet lekko szalonego? Na pewno. Wiedziałem jednak, że po ośmiu godzinach snu sprawy będą się prezentowały o wiele lepiej. Właściwie wcale nie będą wyglądały lepiej. Skręciłem w rue de Paradis i wszedłem do bramy. Wystukałem kod. Minąłem toaletę. Nadal była oklejona policyjną taśmą. Musiałem skorzystać z toalety piętro wyżej. Powlokłem się do swojego pokoju. Oparłem kij o ścianę, rozebrałem się, wsunąłem się pod kołdrę i... Nagle rozległo się głośne pukanie do drzwi, po którym usłyszałem tylko jedno słowo: – Policja! Zamrugałem i zerknąłem na stojący przy łóżku zegarek. Wskazywał szóstą dwadzieścia trzy. Świetnie. Spałem może dziesięć minut.

– Policja! Walenie nie ustawało. Chciałem udawać głuchego w nadziei, że sobie pójdą i pozwolą mi znowu zasnąć. – Policja! Właśnie miałem zamiar coś powiedzieć, gdy drzwi otworzyły się na oścież i do środka wparowało dwóch umundurowanych policjantów. Zanim się zorientowałem, kazali mi założyć spodnie i kurtkę, skuli mnie i wyprowadzili z mieszkania, schodami w dół, a potem wepchnęli do samochodu stojącego przed wejściem do budynku. Dziesięć minut później znalazłem się na commissariat de police w dziesiątym arrondissement oko w oko z inspektorem Leclerkiem. Nie miałem już rąk skutych na plecach, ale jeden z nadgarstków przypięto do metalowego krzesła, na którym mnie posadzono... a krzesło było przymocowane do podłogi. Zostałem tu przyprowadzony przez dwóch oficerów, którzy dokonali aresztowania. Pozostawiono mnie samego na dwadzieścia minut. Później pojawił się Leclerc z moim kijem baseballowym w dłoni. – Dzień dobry, monsieur Ricks – powiedział, siadając za biurkiem. – Zakładam, że wie pan, co to jest? – Dlaczego się tutaj znalazłem? – zapytałem. – Proszę odpowiedzieć na pytanie. – Kij baseballowy. – Bardzo dobrze. Zakładam też, że wie pan o tym, iż właśnie znaleźliśmy ten kij w pańskiej chambre. – Czy macie prawo przeszukać czyjeś mieszkanie bez zezwolenia? – Proszę odpowiedzieć na pytanie, monsieur. Czy to pański kij? – Nie odpowiem na żadne pytanie, dopóki nie dowiem się, co tutaj robię. – Nie wie pan? – zdziwił się, studiując moją twarz. – Nie mam pojęcia. – Czy wie pan, kim jest monsieur Attani? – Nigdy o nim nie słyszałem. – To właściciel baru przy rue de Paradis, w którym kilkakrotnie pana widziano. Zamarłem. Leclerc natychmiast to zauważył. – Czy zna pan jego żonę, madame Yannę Attani? Poczułem, jak na czoło występuje mi pot. Nie odpowiedziałem.

– Odbieram pańskie milczenie jako... – Znam ją – powiedziałem. – W takim razie musi pan znać również monsieur Attaniego? – Nigdy nas sobie nie przedstawiono. – Za to przedstawiono pana jego żonie. Szczerze mówiąc, chodzą słuchy, że zawarł pan z nią intymną znajomość... i że pan Attani dowiedział się o tym przed kilkoma dniami, po swoim powrocie do Turcji i publicznie zapowiedział, że pana zabije. A więc... czy był pan świadomy tych gróźb? Ponownie zamilkłem. – Musimy wiedzieć, gdzie przebywał pan ubiegłej nocy. – Dlaczego? – Bo mamy powody, by sądzić, że pobił pan monsieur Attaniego tym kijem. – Został pobity? – Obecnie przebywa w szpitalu, walcząc o życie. – O mój Boże... – Skąd to zdziwienie, skoro najwyraźniej to pan go pobił? – Nic takiego nie... – Ma pan motyw – ten człowiek groził, że pana zabije. Być może tak szaleńczo zakochał się pan w jego żonie... – Wcale nie... – A teraz znaleźliśmy broń, przy pomocy której roztrzaskano mu głowę... – Jego głowa została roztrzaskana? – Leży na oddziale intensywnej terapii z rozbitą czaszką, zmiażdżoną twarzą i dwiema roztrzaskanymi rzepkami. Mózg tego człowieka jest martwy, a on sam nie przeżyje do wieczora. Napastnik był bardzo brutalny i użył ciężkiego podłużnego przedmiotu takiego jak kij baseballowy. – Przysięgam panu... – Gdzie pan był ubiegłej nocy? – Kupiłem ten kij tylko do obrony własnej, po tym jak Omar został znaleziony... – Gdzie pan był ubiegłej nocy? – Jeśli poddacie kij ekspertyzie, przekonacie się, że jest czysty. – Gdzie pan był ubiegłej nocy? Nie powtórzę więcej tego pytania. Proszę odpowiedzieć albo zadzwonię do sędziego śledczego i dopilnuję, by oficjalnie przedstawiono panu zarzut popełnienia morderstwa. Zapadła cisza. Czułem, jak pot spływa mi po twarzy. Wiedziałem, że istnieje

tylko jedno alibi, które mogłem podać, i że ta osoba może mnie znienawidzić za wplątanie jej w to wszystko, ale mimo to potwierdzi moje zeznanie. – Byłem u swojej dziewczyny. Leclerc zacisnął usta. Nie spodobała mu się ta odpowiedź. – Jak się nazywa? Powiedziałem mu. – Adres? Podałem i tę informację. Podniósł słuchawkę. Słyszałem, jak odczytuje nazwisko Margit i jej adres w piątej dzielnicy. Później rozłączył się i powiedział: – Zostanie pan tutaj, na wypadek gdybyśmy mieli do pana dalsze pytania. – Chciałbym porozmawiać z adwokatem. – Ale po co? Jeśli pańska dziewczyna za pana poświadczy, wyjdzie pan stąd. – Chciałbym porozmawiać z adwokatem. – Ma pan adwokata? – Nie, ale... Wcisnął guzik intercomu, powiedział coś bardzo szybko, a później wstał od biurka. – Mój przełożony, inspektor Coutard, niewątpliwie będzie chciał z panem rozmawiać. Wyszedł. Kilka minut później do gabinetu weszło dwóch umundurowanych policjantów. Odpięli mnie od krzesła, ponownie skuli ręce na plecach, a następnie poprowadzili mnie kilkoma klatkami schodowymi przez labirynt korytarzy. Wreszcie trafiliśmy do pomieszczenia, w którym czekałem wczoraj na Coutarda. Ale nie miałem już siedzieć na ławce nieprzykuty. Tym razem umieszczono mnie w celi. Zacząłem protestować i domagać się rozmowy z adwokatem. Jeden z policjantów pociągnął mocno za kajdanki, aby boleśnie werżnęły mi się w skórę. – Zamknij się – powiedział, gdy jego partner otwierał drzwi. Wepchnięto mnie do środka i kazano położyć się twarzą w dół na betonowym łóżku stojącym w kącie. Leżał tam goły materac, poduszka upstrzona plamami z zaschniętej krwi i smarków oraz cienki, brudny koc. Zrobiłem, co mi kazano. Policjant rozkuł mnie, jednocześnie informując, że jeśli zrobię coś głupiego – na przykład spróbuję go uderzyć – jego kolega nie zawaha się użyć trzymanej w ręku pałki i zbije mnie do nieprzytomności. – Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie, po tym co zrobiłeś mężowi swojej kochanki.

– Obiecuję, że będę grzeczny. – Mądry chłopiec – odparł, zdjął mi kajdanki, a po chwili dodał: – Możesz wstać z łóżka dopiero, gdy opuścimy celę i zamkniemy za sobą drzwi. Zrozumiano? – Tak, proszę pana. Kiedy jednak drzwi celi się zamknęły, nie wstałem. Chwyciłem cienki materac, wcisnąłem twarz w brudną poduszkę i pomyślałem: Jestem trupem. Sięgnąłem po koc i przykryłem się. Jedyną zaletą mojego braku snu było to, że kiedy znalazłem się w pozycji horyzontalnej, zmęczenie wzięło nade mną górę i w ciągu kilku chwil zniknąłem z tej potwornej rzeczywistości. A później usłyszałem czyjś głos: – Wstawaj. Głos dobiegał z metalowej szpary w drzwiach celi. Spojrzałem na nadgarstek i przypomniałem sobie, że wcześniej zabrali mi zegarek, pasek i sznurówki. Miałem zesztywniałe ciało, czułem się brudny i spragniony. – Która godzina? – Dwadzieścia po piątej. Spałem cały dzień. – Wstawaj – powtórzył głos. – Inspektor Coutard chce cię widzieć. – Czy mogę najpierw skorzystać z toalety? – spytałem, wskazując na stojący przy łóżku sedes pokojowy ze stali nierdzewnej. – Byle szybko. Kiedy się wysiusiałem, policjant otworzył celę, skuł mi ręce na plecach i ruszyliśmy labiryntem korytarzy, tym samym, którym szedłem rano. Gdy weszliśmy do gabinetu, Coutard siedział za biurkiem. Zapalony papieros zwisał mu z ust. Przeglądał jakąś teczkę. Spojrzał znad okularów. – Możecie go rozkuć – zwrócił się do oficera. Kiedy już byłem wolny, Coutard wskazał metalowe krzesło stojące przy biurku. Policjant chciał mnie do niego przykuć, ale inspektor powiedział: – Nie ma takiej potrzeby. – Następnie przeniósł wzrok na mnie i dodał: – Chyba potrzebuje pan kawy. – Chętnie się napiję. Skinął głową w stronę policjanta, który zniknął w korytarzu. Później wrócił do lektury papierów, celowo mnie ignorując. Funkcjonariusz wrócił z małym białym plastikowym kubkiem, który okazał się bardzo gorący, a mimo to błyskawicznie wychyliłem jego zawartość. – Dziękuję – powiedziałem i do policjanta, i do inspektora. Coutard odłożył

teczkę i zaczął otwarcie mi się przyglądać. – Inspektor Leclerc poinformował mnie, iż rzekomo spędził pan wczorajszy wieczór w mieszkaniu swojej przyjaciółki... madame Margit Kadar, zamieszkałej przy rue de Linné, w piątym arrondissement. Czy to prawda? – Tak, proszę pana. – Naturalnie sprawdziliśmy to. Wysłaliśmy kilku naszych ludzi do mieszkania pani Kadar i z żalem muszę pana poinformować o naszym odkryciu: madame Kadar nie żyje. Ta wiadomość była dla mnie niczym silne kopnięcie w brzuch. – To nie może być prawda – odezwałem się w końcu. – Obawiam się, że jest – odparł. Schowałem głowę w dłoniach. Nie Margit. Proszę, tylko nie Margit. – Jak to się stało? – Madame Kadir popełniła samobójstwo. – Co? – szepnąłem. – Madame Kadir odebrała sobie życie. – Ale przecież wczoraj się z nią widziałem. Kiedy to się stało? Coutard świdrował mnie spojrzeniem, a później powiedział: – Madame Kadar zabiła się w osiemdziesiątym roku.

[48] Dosłownie:

„słynna sprawa” – wyrażenie używane dla określenia procesów sądowych, których przebieg śledzony był pilnie przez opinię publiczną.

17

– Co pan powiedział? – zapytałem. – Madame Kadar zabiła się w osiemdziesiątym roku – odparł Coutard. – Bardzo zabawne. – To wcale nie jest zabawne. Jak każde samobójstwo. – Spodziewa się pan, że uwierzę... – Monsieur, pytanie powinno raczej brzmieć: czy to pan spodziewa się, że uwierzę w to, iż spędził pan wczorajszy wieczór w mieszkaniu kobiety, która nie żyje od dwudziestu sześciu lat? – Czy potrafi pan dowieść, że umarła w roku osiemdziesiątym? – Ja tutaj zadaję pytania, monsieur. Twierdzi pan, że ubiegłego wieczoru był pan w jej mieszkaniu. – Tak – odparłem, błyskawicznie decydując, że w zaistniałych okolicznościach będzie lepiej upierać się przy kłamstwie, niż się z niego wycofać. – Od jak dawna spotyka się pan z madame Kadar? – Od kilku miesięcy. – Jak pan ją poznał? Opowiedziałem mu o salonie urządzanym przez Lorraine L’Herbert. Coutard przez cały czas robił notatki, a na koniec poprosił o jej adres. – I od czasu waszego pierwszego spotkania regularnie się pan z nią spotykał? – Dwa razy w tygodniu. – A wasza znajomość miała charakter intymny? – Oczywiście. – Mówi pan poważnie? – Całkowicie. Podniósł na mnie wzrok i pokręcił głową. Powoli. – Czy w przeszłości cierpiał pan już na podobne halucynacje? – Mówię prawdę, inspektorze. – Czy kiedykolwiek był pan hospitalizowany – zdiagnozowany – z powodu

zaburzeń psychicznych? Mogę – i uczynię to – zlecić sprawdzenie pańskiej historii medycznej i... – Nie jestem niepoczytalny, inspektorze. – A jednak upiera się pan, że ma pan romans ze zmarłą kobietą. To z całą pewnością wykracza poza definicję „poczytalności”. – Proszę mi dać jakikolwiek dowód na to, że jest martwa. – Wszystko w swoim czasie – powiedział cicho. – Proszę mi opisać madame Kadar. – Grubo po pięćdziesiątce. Piękna twarz, ostre rysy, niewiele zmarszczek, burza czarnych włosów... – Wystarczy. W chwili swojej śmierci w roku tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym madame Kadar miała trzydzieści lat, więc kobieta, z którą rzekomo się pan spotykał, jest ponad dwadzieścia pięć lat starsza. Ale skoro w roku osiemdziesiątym miała trzydzieści lat, to teraz byłaby kobietą grubo po pięćdziesiątce. – Czy ma pan jej zdjęcie z roku osiemdziesiątego? – zapytałem. – Wszystko w swoim czasie – powtórzył. – Czy jest jeszcze coś, co chciałby mi pan powiedzieć na temat jej wyglądu? – Była – jest – piękna. – Nic więcej? Żadnych znaków szczególnych? – Miała bliznę wokół szyi. – Czy wyjaśniła panu jej pochodzenie? – Usiłowała sobie podciąć gardło. Coutard wyglądał na zaskoczonego moją odpowiedzią, lecz starał się to zamaskować. – Usiłowała sobie podciąć gardło? – Tak. – Próba samobójcza była więc nieudana? – Najwyraźniej tak, skoro mi o niej powiedziała. Sięgnął po leżącą przed nim teczkę, otworzył ją, przerzucił kilka kartek, a później znowu na mnie spojrzał. – Czy wyjaśniła panu, dlaczego próbowała się zabić? – Jej mąż i córka zginęli w wypadku samochodowym, którego sprawca uciekł. Coutard ponownie zajrzał do teczki i zmrużył oczy. – Gdzie dokładnie zdarzył się wypadek? – Niedaleko Ogrodu Luksemburskiego.

– Kiedy? – W osiemdziesiątym roku. – W którym miesiącu? – Chyba w czerwcu. – Jakie były okoliczności tego wypadku? – Jej mąż i córka przechodzili na drugą stronę ulicy... – Jak miał na imię mąż? – Zoltan. – A córka? – Judit. – Skąd pan to wie? – Ona mi powiedziała. – Madame Kadar? – Tak, powiedziała mi to madame Kadar. Podobnie jak o tym, że kierowca samochodu... – Jakiej marki był ten samochód? – Zapomniałem. Był duży i jaskrawy. Prowadził go jakiś biznesmen. – Skąd pan zna te wszystkie szczegóły? – Margit była moją kochanką, a kochankowie opowiadają sobie o swojej przeszłości. – Czy pańska „kochanka” zdradziła panu, co się stało z kierowcą tamtego czarnego jaguara... – Rzeczywiście – mówiła, że to był jaguar... a kierowca mieszkał przy SaintGermain-en-Laye. Inspektor raz jeszcze zerknął do teczki i podniósł na mnie wzrok. Nie był już tak opanowany jak przed chwilą. Teraz sprawiał wrażenie wściekłego. – Ta gra przestaje być zabawna. Najwyraźniej przeprowadził pan jakieś chore śledztwo na temat zmarłej kobiety, która zamordowała człowieka winnego śmierci swojego męża i córki... – Zamordowała? – To właśnie powiedziałem. Zamordowała. – Mnie powiedziała, że ten człowiek został zabity podczas włamania do jego domu. – W jaki sposób? – Chyba od ciosu nożem. – Kiedy?

– Jakieś trzy miesiące po wypadku. – Ma pan rację. Henri Dupré... – Właśnie to nazwisko mi podała. Pracował na stanowisku kierowniczym w firmie farmaceutycznej, prawda? – Tak. A monsieur Dupré – jak pan wspomniał, mieszkaniec Saint-Germainen-Laye – został zamordowany w swoim domu w nocy dwudziestego września tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego roku. Żony i dzieci nie było na miejscu. Żona właśnie złożyła pozew o rozwód. Mężczyzna był beznadziejnym przypadkiem alkoholika, a wypadek, w którym zginęli mąż i córka pani Kadar, przyczynił się do szybszego rozpadu małżeństwa. Jednakże Dupré nie został zabity przez włamywacza. Zginął z ręki madame Kadar. – Bzdura. Coutard sięgnął do teczki i wyciągnął z niej wypłowiałą odbitkę artykułu, który pochodził z wydania „Figaro” z dwudziestego trzeciego września 1980 roku. Nagłówek brzmiał: KIEROWNIK ZAMORDOWANY W SWOIM DOMU PRZY ST-GERMAIN-EN-LAYE PODEJRZANĄ JEST POGRĄŻONA W ŻAŁOBIE KOBIETA Artykuł opisywał szczegóły zbrodni – jak Dupré został zaskoczony w swoim łóżku w środku sobotniej nocy i z jaką zaciekłością został zaatakowany; pisano, że morderca skorzystał po wszystkim z prysznica, a później zostawił w kuchni karteczkę: „Dla Judit i Zoltana”. Sąsiad, który tego poranka wstał wcześnie, około piątej zobaczył wychodzącą z domu kobietę, która poszła w stronę metra. Policja zamierzała teraz przesłuchać Margit Kadar, której mąż i córka zostali zabici przez Dupré w wypadku, do którego doszło kilka tygodni wcześniej. – To niewiarygodne – powiedziałem. Coutard ponownie sięgnął do teczki, wyjął z niej fotografię formatu dwadzieścia osiem na dwadzieścia pięć centymetrów i popchnął ją w moją stronę. Było to zdjęcie policyjne, czarno-białe, a jednak szokująco wyraźne. Dupré leżał rozłożony na zakrwawionym łóżku. Jego ciało otaczały wielkie czarne plamy, klatka piersiowa była w kilku miejscach rozszarpana, a twarz i głowa potwornie zmasakrowane. Wciągnąłem głęboko powietrze i odsunąłem zdjęcie z powrotem w stronę Coutarda.

– Nazwanie tego ataku „zaciekłym” jest sporym nieporozumieniem – odezwał się inspektor. – To morderstwo popełnił ktoś zaślepiony furią, kto nie potrafił się opanować nawet po zadaniu śmiertelnego ciosu. Tym, co najbardziej zaintrygowało inspektora prowadzącego śledztwo w tej sprawie, były dwie rzeczy: precyzja, z jaką zaplanowano morderstwo, i to, że zabójca wyraźnie chciał, żeby wszyscy dowiedzieli się, kto jest za nie odpowiedzialny. Po tym zabójstwie policja sprawdziła wykaz po łączeń telefonicznych madame Kadar. Wygląda na to, że kontaktowała się z domem państwa Dupré w noc poprzedzającą morderstwo. Jak czytamy w raporcie, inspektor założył, że zadzwoniła pod byle pretekstem, być może podszyła się pod koleżankę żony monsieur Dupré i w ten sposób dowiedziała się, że będzie podczas najbliższego weekendu przebywał w domu. Jak policja do tego do szła? Ponieważ wykaz rozmów madame Kadar ujawnił również, że w ten sam piątkowy wieczór zadzwoniła do pani Dupré, do mieszkania w Saint-Germain-en-Laye, do którego wcześniej przeprowadziła się z synem. Numer telefonu znalazła w biurze numerów. Podczas przesłuchania madame Dupré zeznała, że pamięta tę rozmowę. Jakaś kobieta, mówiąca z silnym francuskim akcentem, oznajmiła, że dostała ten numer od jej męża i że pracuje w firmie sprzedającej mieszkania wypoczynkowe niedaleko Biarritz. Skłamała, że chce przesłać madame Dupré trochę informacji na ten temat, i spytała, czy ma to zrobić na adres jej męża. Madame Dupré poinformowała ją, że nie mieszka już z mężem i nie jest zainteresowana mieszkaniami wypoczynkowymi niedaleko Biarritz, a później odłożyła słuchawkę. W ten sposób madame Kadar dowiedziała się, że Dupré mieszka sam i będzie w domu w najbliższy weekend. Atak nastąpił kolejnej nocy około czwartej nad ranem. Wcześniej tego samego dnia madame Kadar odwiedziła Saint-Germainen Laye. Sąsiad, który zauważył ją wychodzącą o piątej rano, widział też, jak poprzedniego popołudnia ktoś uważnie obserwuje dom: spaceruje dookoła i przygląda się każdemu szczegółowi. W związku z tym, że Dupré wystawił dom na sprzedaż, sąsiad uznał, że ma do czynienia z potencjalnym klientem. Madame Kadar wróciła w nocy. Weszła do domu przez uchylone okno na parterze. Najwyraźniej udało jej się to zrobić bezszelestnie, ponieważ zaskoczyła Dupré. Nie mamy pojęcia, czy obudziła go na krótko przed atakiem, czy też zamordowała we śnie... ale koroner stwierdził, że Dupré musiał się obudzić zaraz po pierwszym ciosie i tym samym dowiedział się, kto jest jego oprawcą. Policja była niemal pewna, że madame Kadar chciała, by Dupré miał

świadomość tego, że to ona go zabiła, ponieważ był to oczywisty akt zemsty. Po wszystkim madame Kadar rozebrała się i wzięła prysznic w łazience Dupré. Zostawiła swoje pochlapane krwią ubranie na podłodze, a nóż położyła przy łóżku. Najwyraźniej przywiozła ze sobą niewielką walizkę z odzieżą na zmianę. Gdy już się przebrała, zeszła na dół do kuchni, zaparzyła sobie kawę i czekała... – Zaparzyła kawę po tym, jak zadźgała go nożem? – Pierwszy pociąg odjeżdża z Saint-Germain-en-Laye dopiero o piątej dwadzieścia trzy. Nie chciała czekać na stacji, więc owszem, zaparzyła sobie kawę i napisała krótki list: „Dla Judit i Zoltana”. Brzmi jak dedykacja w książce, prawda? Być może uważała to morderstwo nie tylko za akt zemsty, ale też kreacji. Z pewnością wykazała się kreatywnością przy jego planowaniu. Wyszła z domu około piątej. Spacer na stację zabrał jej piętnaście minut. Złapała pierwszy pociąg i przesiadła się w metro na Châtelet. Stamtąd pojechała do Gare l’Est i kupiła bilet pierwszej klasy do Budapesztu. Zapłaciła nawet za osobny przedział sypialny. Musiała podać nazwisko, by go zarezerwować. Zrobiła to, ale najwyraźniej obstawiała, że nikt nie zajrzy do domu Dupré w niedzielę... A gdyby nawet stało się inaczej, sądziła, że policja będzie potrzebowała niemal całego dnia, by skojarzyć, kto jest mordercą, i powiadomić Interpol o jej ucieczce. Innymi słowy, miała przynajmniej dwadzieścia cztery godziny na dostanie się do Budapesztu. Okazało się, że jej przewidywania były słuszne. Ciało Dupré zostało znalezione dopiero późnym poniedziałkowym popołudniem, kiedy nie stawił się w pracy, a szefostwo zadzwoniło do jego żony, która pojechała do domu i natrafiła na zwłoki. Oczywiście natychmiast uznano ją za główną podejrzaną – w przypadku morderstw popełnionych w domu podejrzenie zawsze pada na małżonka ofiary – dopóki badania nie wykazały, że odciski madame Kadar znajdują się na narzędziu zbrodni, a pozostawione na podłodze łazienki zakrwawione ubranie nie należy do pani Dupré. – Skąd mieliście odciski palców Margit? – Odciski palców pobierane są od wszystkich cudzoziemców mieszkających na stałe we Francji. Poza tym w siedemdziesiątym szóstym roku madame Kadar otrzymała francuskie obywatelstwo, więc powtórzono wobec niej tę procedurę. Ze względu na to, że podróżowała jako Francuzka, musiała złożyć podanie o wizę w węgierskiej ambasadzie tu, w Paryżu. W tamtych czasach reżim komunistyczny odmawiał cudzoziemcom zgody na wjazd do kraju... Szczególnie jego byłym obywatelom. Madame Kadar złożyła więc wniosek o przyznanie jej

stosownej wizy czternaście dni przed zamordowaniem Dupré. Twierdziła, że chce odwiedzić swoją rodzinę. – Przecież Margit nienawidziła Węgier... Zwłaszcza po tym, co spotkało jej ojca. – A co takiego go spotkało? Opowiedziałem historię, którą podzieliła się ze mną Margit. Słuchając mnie, inspektor kilkakrotnie zaglądał do akt, jakby porównywał moją wersję opowieści z tym, co zawierała leżąca przed nim, sfatygowana teczka. Na zakończenie zapytałem: – Czy to, co powiedziałem, pokrywa się z informacjami, które pan posiada? – Naturalnie, węgierska milicja, która współpracowała z nami przez cały czas, poinformowała nas także o tym, co odkryli podczas śledztwa dotyczącego dwóch morderstw popełnionych przez madame Kadar po powrocie do Budapesztu. – Zabiła Bodo i Lovasa? Zapadła długa cisza. Coutard przyjrzał mi się uważnie. Odłożył teczkę. Zapalił papierosa. Zamyślił się i kilkakrotnie głęboko zaciągnął się dymem, nie spuszczając ze mnie oka. Wreszcie powiedział: – Staram się zrozumieć pańską grę, monsieur. Jest pan przesłuchiwany w śledztwie dotyczącym dwóch zabójstw i jednocześnie wykazuje się pan rozległą wiedzą na temat serii morderstw popełnionych tutaj i w Budapeszcie przez kobietę, która odebrała sobie życie na Węgrzech krótko po tym, jak zabiła tam swoją drugą ofiarę. – Podcięła sobie gardło po zamordowaniu Bodo? – Nie, Lovasa. Ale nie odchodźmy od kwestii, która najbardziej mnie zastanawia: skąd tyle pan wie na temat tej sprawy? Proszę sobie oszczędzić niedorzecznego wytłumaczenia, że to wszystko powiedziała madame Kadar. Nie będę wysłuchiwał podobnych bzdur. Jak w takim razie zgromadził pan te wszystkie informacje? Jest pan pisarzem, tak? Być może ktoś opowiedział panu o tej sprawie – swego czasu cieszyła się sporym rozgłosem. Poczuł się pan zaintrygowany i, z pomocą internetu, poznał pan wszystkie szczegóły. A teraz, kiedy sam jest pan podejrzany o popełnienie dwóch morderstw, karmi pan policję wyssaną z palca opowiastką o romansie z martwą kobietą, żeby... – Czy w węgierskiej prasie pojawiły się artykuły wyjaśniające, dlaczego Margit wróciła do Budapesztu, żeby zamordować Bodo i Lovasa? – Znowu mi pan przerwał. – Przepraszam.

– Jeśli to się powtórzy, odeślę pana do celi na dwadzieścia cztery godziny. Chyba zrobisz to niezależnie od mojego zachowania? Coutard ponownie otworzył teczkę i przez kilka minut przeglądał stare odbitki artykułów. – Dostaliśmy wybór artykułów dotyczących tej sprawy, wydrukowanych w węgierskiej prasie razem z ich tłumaczeniem na francuski. Biorąc pod uwagę naturę ówczesnego reżimu, oficjalny powód, dla którego zamordowała Bodo i Lovasa, brzmi: „Tych dwóch dzielnych obrońców Węgier aresztowało ojca madame Kadar, który rozprzestrzeniał podstępne kłamstwa skierowane przeciwko ojczyźnie...”. To dosłowny cytat. Według państwowych mediów, trafił do więzienia, a później popełnił samobójstwo, kiedy ujawniono, że był agentem pracującym dla CIA. W żadnym raporcie – policyjnym czy prasowym – nie ma wzmianki na temat opisywanego przez pana incydentu, podczas którego madame Kadar została zmuszona, jako siedmiolatka, do patrzenia na egzekucję swojego ojca. Z drugiej strony, węgierska policja w 1980 roku nigdy nie podzieliłaby się z nami tego rodzaju informacją. W ich raportach – jak również w prasie – madame Kadar została przedstawiona jako niezrównoważona psychicznie kobieta, która po niedawnej stracie męża i córki w tragicznym wypadku pałała żądzą zemsty. Węgierska prasa wydrukowała wszystkie francuskie raporty dotyczące morderstwa Dupré. Opisała też napaści na Bodo i Lovasa jako niezwykle brutalne. – Czy węgierska milicja poinformowała was, w jaki sposób udało jej się ich odnaleźć? – Oczywiście, że nie. Z raportu ówczesnego inspektora wynika, że policja w Budapeszcie współpracowała z nami tylko w teorii. I nie poinformowała nas o tym, że Bodo i Lovas należeli do tajnych służb, chociaż we wszystkich węgierskich doniesieniach prasowych nazywani są „bohaterami”, którzy „oddali życie w obronie bezpieczeństwa swojej ojczyzny”... Zwykle tak właśnie określano członków tajnej policji. – A więc Margit zabiła się po zamordowaniu tych dwóch mężczyzn? Otworzył teczkę, odnalazł właściwy dokument, spojrzał na pierwszą stronę, a później skoncentrował uwagę na przypiętych do niego kartkach. – Oto tłumaczenie teleksu – pamięta pan jeszcze teleksy? – wysłanego nam przez policję w Budapeszcie. „Pierwsza ofiara, Béla Bodo, wiek: sześćdziesiąt sześć lat. Został znaleziony martwy w swoim mieszkaniu w dzielnicy Buda w nocy dwudziestego pierwszego września osiemdziesiątego roku. Był

przywiązany do stojącego przy kuchennym stole krzesła i zakneblowany. Jego dłonie zostały przyklejone do stołu przy użyciu taśmy izolacyjnej, używanej zwykle do zaklejania przeciekających rur. Mężczyźnie odcięto wszystkie palce, wyłupiono oczy i poderżnięto gardło”. – Jezu Chryste – szepnąłem. – W tej napaści nie było nic nieprzemyślanego. Należy przypuszczać, że morderczyni okaleczała ofiarę powoli i rozważnie, żeby zadać jej jak najwięcej bólu i spotęgować odczuwane przez nią przerażenie. Akt łaski w postaci poderżnięcia ofierze gardła musiał być dla niej prawdziwym wybawieniem. – Czy policjanci powiedzieli wam, w jaki sposób udało jej się związać i zakneblować Bodo? – Nie, ale podobnie jak my założyli, że musiała wtargnąć do jego mieszkania z bronią palną i zmusić go do przyjęcia odpowiedniej pozycji przy kuchennym stole, podczas gdy sama związała i zakneblowała swoją ofiarę. Gdyby wiedział, co go czeka, niewątpliwie próbowałby uciec. Śmierć od kuli jest znacznie mniej bolesna od tego, co go spotkało. – A Lovas? – Potraktowała go dokładnie tak samo. Tylko że w tym wypadku sąsiadka usłyszała krzyk Lovasa – pewnie zanim madame Kadar zdążyła go zakneblować – i postanowiła wezwać policję. Długo zwlekali z przyjazdem, może pół godziny. Kiedy dotarli na miejsce, zastukali do drzwi i kazali natychmiast je otworzyć. Nie było odpowiedzi, posłali więc po klucz do dozorcy. W pokoju oficerowie zostali ochlapani krwią madame Kadar, która właśnie poderżnęła sobie gardło... a ilość krwi zalewającej Lovasa sugerowała, że przed chwilą zamordowała go w ten sam sposób. Usiłowano ich ratować, ale oboje zmarli. Sięgnął do teczki, wyjął dwie stare czarno-białe fotografie i popchnął je w moją stronę. Pierwsza z nich przedstawiała sylwetkę mężczyzny siedzącego bezwładnie, z zakrwawioną głową i tułowiem. Jego dłonie były przyklejone taśmą do stołu i tak zmasakrowane, że zostały z nich tylko krwawe kikuty. Druga pokazywała rozciągnięte ciało kobiety, leżącej w kałuży krwi na podłodze przykrytej linoleum. W ręku trzymała kuchenny nóż. Przez jej gardło biegła głęboka rana. Przyjrzałem się jej twarzy. Niewątpliwie była to młodsza wersja Margit. Spojrzałem jej w oczy. Mimo że były zastygłe, zdawały się płonąć gniewem. Tę samą zimną furię widziałem w oczach Margit, kiedy opowiadała o śmierci swojego ojca lub wypadku, który odebrał jej Zoltana i Judit. Przez chwilę zapatrzyłem się w te martwe oczy. Wyglądało to tak, jakby Margit

przeniosła swój gniew z minionego życia na całą wieczność. Minionego? Przecież ona tu jest, w tym życiu. Teraz. Odsunąłem fotografię z powrotem w stronę inspektora. Opuściłem głowę, nie wiedząc, co powiedzieć, co myśleć. – Biorąc pod uwagę potworne okrucieństwo obu morderstw, jest oczywiste, że morderczyni nie była zdrowa na umyśle – odezwał się Coutard. – Możliwe jednak, że nie popełniłaby samobójstwa, gdyby policja nie zjawiła się, kiedy powoli okaleczała Lovasa, doprowadzając go do śmierci. – Ale przecież ona żyje – powiedziałem. Postukał pośmiertną fotografią Margit o biurko. – Upiera się pan, że kobieta z tego zdjęcia żyje? – Tak. Wyjął z teczki kolejną kartkę i podał mi ją. Wyglądała na urzędowe pismo sporządzone po węgiersku. Na górze dokumentu znajdowała się wolna przestrzeń, gdzie umieszczono nazwisko Margit. – To jest akt zgonu, wystawiony przez lekarza sądowe go w Budapeszcie. Podpisał go po przeprowadzeniu sekcji zwłok madame Kadar. Inspektor śledczy z Saint-Germain-en-Laye zamknął sprawę morderstwa monsieur Dupré po otrzymaniu tego dokumentu od węgierskich władz, ponieważ zyskał dowód na to, że osoba, która je popełniła, jest martwa. A mimo to twierdzi pan, że madame Kadar żyje? – Tak. – Czy rozumie pan powagę sytuacji, w jakiej się pan znalazł, monsieur Ricks? – Nie zabiłem Omara ani męża Yanny. – Jednak wszystkie dowody wskazują na pana. I nie tylko dowody, ale też... motyw. – Nie mam nic wspólnego z ich śmiercią. – A pańskie alibi – przynajmniej to w sprawie morderstwa monsieur Attaniego – opiera się na tym, że przebywał pan w mieszkaniu kobiety, której akt zgonu właśnie pan przeczytał. – Podałem wiele istotnych szczegółów dotyczących jej życia... – Do których można z łatwością dotrzeć, korzystając z wyszukiwarki... – Proszę sobie zadać to samo pytanie, które postawił pan mnie: po co miałbym się interesować tak starą sprawą? W jaki sposób miałbym się o niej w ogóle dowiedzieć? I jakim cudem znałbym więcej szczegółów z prywatnego życia madame Kadar niż pan?

– Monsieur, wykonuję ten zawód od ponad dwudziestu lat, podczas których nauczyłem się czegoś na temat ludzkiego zachowania: w chwili, gdy wydaje nam się, że jesteśmy w stanie je przewidzieć, ono natychmiast się zmienia, a my odkrywamy, iż rzeczywistość, w której żyją inni ludzie, jest zupełnie różna od naszej. Pan twierdzi, że martwa kobieta żyje. Ja twierdzę, że siedzący przede mną mężczyzna sprawia wrażenie zdrowego na umyśle i inteligentnego. A jednak kiedy widzę dowód, że jego kochanka odeszła z tego świata dwadzieścia sześć lat temu... Rozłożył ręce, jakby chciał powiedzieć: Sam pan rozumie. – Musi pan to pojąć, monsieur... Nie obchodzi mnie, dlaczego pan to sobie uroił, jak zebrał te wszystkie informacje, ani to, czy wzbogacił pan opowieść historią swojej kochanki, którą zmuszono do patrzenia na egzekucję ojca. Naturalnie jestem zaintrygowany tym szczegółem i dziwnie imponuje mi pańska niezachwiana wiara w istnienie madame Kadar, ale ponieważ jestem policjantem, moje zainteresowania schodzą na dalszy plan w konfrontacji z faktami empirycznymi. A fakty w tym śledztwie są dogłębnie empiryczne i wskazują na pańską winę. Podobnie jak fakt powoływania się na zmarłą kobietę jako alibi... Wzruszył ramionami. – Sugeruję, żeby zastanowił się pan nad swoim zeznaniem, monsieur. – Mówię prawdę – odparłem. Wydał z siebie głośne, pełne frustracji westchnienie. – A ja panu mówię, że albo jest pan nałogowym kłamcą, bezrozumnym łgarzem, albo i jednym, i drugim. Odsyłam pana z powrotem do celi, żeby mógł się pan zastanowić nad swoim położeniem. Może wtedy pójdzie pan po rozum do głowy i skończy tę farsę. – Czy na tym etapie śledztwa nie mam prawa do kontaktu z adwokatem? – Możemy pana zatrzymać na siedemdziesiąt dwie godziny bez kontaktu ze światem zewnętrznym. – To niesprawiedliwe. – Nie, monsieur... To właśnie jest prawo. Podniósł słuchawkę i wybrał numer, a następnie wstał i podszedł do okna. – Dziś rano odwiedziliśmy mieszkanie, którego adres podał pan mojemu koledze. To właśnie tam rzekomo odbywają się pańskie „schadzki” z madame Kadar. Dozorca powiedział, że nic nie wie o pana wizytach. Jak w takim razie udało się panu wejść do środka?

– Madame Kadar mnie wpuściła. – Rozumiem. – Jak inaczej bym tam wszedł? Opis mieszkania, który wam podałem, jest zgodny z tym, co zastaliście, prawda? W dalszym ciągu wyglądał przez okno. – Madame Kadar rzeczywiście tam mieszkała, aż do swojej śmierci w osiemdziesiątym roku. Od tamtej pory mieszkanie stało puste... chociaż formalnie nadal należy do niej. Czynsz jest opłacany ze środków zgromadzonych przez madame Kadar na specjalnym koncie, przy pomocy tak zwanego prélèvement automatique[49], ale od ponad dwudziestu pięciu lat nikt tam nie mieszka. Czy może mi pan opisać to mieszkanie? Spełniłem jego prośbę. Bardzo szczegółowo. Skinął głową. – Rzeczywiście, wszystko się zgadza... włącznie z wystrojem z lat siedemdziesiątych, poza jedną znaczącą różnicą. Mieszkanie, które widziałem, nie było sprzątane ani odkurzane od wielu lat. – Nonsens. Kiedy je odwiedzałem, było nieskazitelnie czyste. – Jestem przekonany, że takim pan je widział, monsieur. Do gabinetu Coutarda zapukał umundurowany policjant i wszedł do środka. – Proszę zabrać monsieur Ricksa z powrotem do celi. Spędzi u nas trochę więcej czasu. Oficer zbliżył się i chwycił mnie za ramię. Odwróciłem się do Coutarda i powiedziałem: – Musi pan spróbować mi uwierzyć. – Wcale nie muszę – odparł. Zamknęli mnie w tej samej celi. Zostałem zostawiony sam sobie na wiele godzin, bez niczego do czytania ani pióra i papieru, na którym mógłbym pisać. Jedyne, co mogło mnie zająć, były własne myśli. Czyżbym oszalał? Czy wyobraziłem sobie to wszystko? Czy w ciągu ostatnich kilku miesięcy doznawałem dziwacznego, pokrętnego objawienia? A jeśli to prawda, że Margit nie żyje od tylu lat, to w jakiej alternatywnej rzeczywistości żyłem przez te wszystkie miesiące? Około siódmej wieczorem podano mi zimne, pozbawione smaku jedzenie. Byłem głodny jak wilk, więc je zjadłem. Około dziewiątej zaczął morzyć mnie sen. Zdjąłem nieświeże już dżinsy, wpełzłem pod brudny koc i szybko odpłynąłem w nieświadomość. Tylko że tej nocy nawiedziły mnie sny, których

wcale nie pragnąłem. Tej nocy projektor w moim umyśle wyświetlił horror, w którym odbywał się proces. Siedziałem na ławie oskarżonych, a wszyscy wytykali mnie palcami i krzyczeli po francusku, zaś sędzia rzekł, że stanowię zagrożenie dla społeczeństwa, i skazał mnie na karę dożywotniego więzienia bez możliwości wcześniejszego zwolnienia. Później siedziałem zamknięty w tej celi przez dwadzieścia cztery godziny na dobę i wrzeszczałem, że muszą znaleźć kobietę o imieniu Margit... która im wszystko wyjaśni... a ściany celi zaczęły mnie osaczać... Zwinąłem się w kącie, na betonowej podłodze, z głową przytuloną do muszli klozetowej. Oczy miałem równie martwe jak Margit na fotografii zrobionej na miejscu zbrodni... i... Wtedy właśnie się obudziłem, zlany potem, z zębami wbitymi w plugawą poduszkę. Przez chwilę nie wiedziałem, gdzie jestem. Po chwili uderzyła mnie myśl: Jesteś w więzieniu. Nie miałem zegarka, nie wiedziałem więc, która jest godzina. Nie miałem szczoteczki do zębów, więc nie mogłem się pozbyć z ust obrzydliwego posmaku sennego koszmaru. Nie miałem ubrań na zmianę ani dostępu do prysznica, więc czułem się okropnie brudny. Po opróżnieniu pęcherza i wysączeniu resztki wody z butelki, wyciągnąłem się na pryczy, zamknąłem oczy i spróbowałem oczyścić umysł, zapomnieć o teraźniejszości i zmusić się do zachowania spokoju. Jednak trudno wyrzucić negatywne myśli, kiedy jest się oskarżonym o popełnienie dwóch morderstw i żyje się w korytarzu pełnym krzywych luster, gdzie nic nie jest takie, jak się wydaje... Drzwi celi otworzyły się, wpuszczając światło poranka. W progu stał policjant z tacą. – Która godzina? – zapytałem. – Ósma trzydzieści. – Czy istnieje szansa, żebym dostał szczoteczkę i pastę do zębów? – Nie jesteśmy w hotelu. – Może chociaż coś do czytania? – Ani w bibliotece. – Proszę, monsieur... Podał mi tacę i zamknął za sobą drzwi celi. Dostałem czerstwą bułkę, ścinek masła, plastikowy kubek rozwodnionego soku z pomarańczy, mały plastikowy kubek kawy i plastikowe sztućce. Pięć minut później drzwi celi szybko się otworzyły i do środka wsunęła się ręka z wczorajszym egzemplarzem „Figaro”. – Dziękuję – powiedziałem, kiedy drzwi zamknęły się z brzękiem. Zjadłem

łapczywie śniadanie – umierałem z głodu – z równym entuzjazmem zabrałem się do lektury gazety. Przeczytałem ją od deski do deski, pozwalając się pochłonąć artykułom opisującym drobne przestępstwa, sąsiedzkie kłótnie, wypadki drogowe, problemy dotykające lokalną drużynę piłki nożnej, premiery kinowe z tego tygodnia i rozpad małżeństwa francuskiej gwiazdy muzyki pop. Moją szczególną uwagę przykuły nekrologi. Jak można streścić całe życie, szczególnie takie, które nie obfitowało w ekscytujące z punktu widzenia dziennikarza zdarzenia? Ukochany mąż... Umiłowany mąż... Podziwiany kolega... Szanowany pracownik... Pozostawił w smutku... Msza żałobna odbędzie się jutro... Zamiast kupować kwiaty, proszę o złożenie datku na... I to wszystko. Upłynęło kolejne życie. Na tym właśnie polega tajemnica strony z nekrologami. Wiadomo, że za każdym z nich kryje się historia, wszystkie te ukryte zawiłości, z których składa się życie. Podobnie jak wiadomo, że pewnego dnia nasze życie też zostanie streszczone w kilkuset słowach... przy odrobinie szczęścia. Śmierć traktuje wszystkich jednakowo. Po przejściu na drugą stronę wspomnienia o nas zostają już tylko w umysłach bliskich, a kiedy i oni znikną... Nie liczy się nic i właśnie dlatego liczy się wszystko. Trzeba walczyć z błahością tego, co robimy, wierząc, że – na swój sposób – jednak ma to znaczenie. W przeciwnym razie pozostaje nam rozpacz: Kiedy umrę, każda z sił napędzających moje życie – gniew, pragnienie, ambicja, miłość, ubolewania, straszne błędy, daremne poszukiwanie jakiejś formy szczęścia – przestanie się liczyć. Chyba że śmierć nie jest końcem wszystkiego. To jest akt zgonu wystawiony przez lekarza sądowego w Budapeszcie. Podpisał go po przeprowadzeniu sekcji zwłok madame Kadar... A mimo to twierdzi pan, że madame Kadar żyje? Nie potrafiłem już udzielić odpowiedzi na to pytanie. Drzwi celi ponownie się otworzyły. Do środka wszedł inny oficer policji. – Inspektor chce się z panem widzieć. Włożyłem dżinsy i przeczesałem palcami tłuste włosy. Funkcjonariusz głośno zakasłał, dając mi do zrozumienia, żebym się pospieszył. Później wziął mnie za ramię i ponownie zaprowadził na górę. Coutard siedział za biurkiem i palił papierosa. Obok popielniczki leżał mój paszport. Przy oknie stał inspektor Leclerc pogrążony w rozmowie z Coutardem, która urwała się, gdy tylko zostałem wprowadzony do gabinetu. Coutard

wskazał mi gestem krzesło. Usiadłem. – Dobrze pan spał? – zapytał. – Nie – odparłem. – Cóż, nie będzie pan musiał spędzić kolejnej nocy jako nasz gość. – A to dlaczego? – Bo nie jest pan już podejrzany. – Nie jestem? – To pański szczęśliwy dzień: znaleźliśmy mordercę monsieur Omara i monsieur Attaniego. – Kim on jest? – Niejaki monsieur Mahmoud Klefki... – Nigdy o nim nie słyszałem. – Rosły mężczyzna z wiecznie zagniewaną miną. Pracuje dla administratora budynku, w którym pan mieszka, monsieur Sezera. Może go pan spotkał? Oczywiście, że go spotkałem, i to wiele razy. Tylko że znałem go jako Pana Twardziela. – Raz czy dwa, przelotnie. – W chambre Klefkiego znaleźliśmy nóż użyty do zamordowania Omara oraz młotek, którym zaatakował monsieur Attaniego. Na obu tych narzędziach zbrodni znaleźliśmy krew ofiar. – Czy Klefki się przyznał? – Oczywiście, że nie i nie potrafi wytłumaczyć, dlaczego młotek i nóż były schowane pod zlewem w jego pokoju. W tym miejscu do rozmowy włączył się Leclerc. – Mordercy często bywają zbyt pewni siebie – albo po prostu głupi – w kwestii pozbycia się broni. Szczególnie jeśli są wystarczająco aroganccy, by sądzić, że mogą uniknąć schwytania przez policję. – Czy podał wam powód tych napaści? – Nie, przecież się wypiera. Odkryliśmy, że jego szef, monsieur Sezer, od dawna miał konflikt z Attanim, dotyczący ochrony jego baru. Sezer kazał sobie płacić. Co zaś się tyczy monsieur Omara, słyszeliśmy plotki, że pożyczył znaczną kwotę od monsieur Sezera, którą miał mu zwracać, razem z horrendalnymi odsetkami, w cotygodniowych ratach. Oskarżymy więc Sezera o zlecenie dwóch morderstw. Przy odrobinie szczęścia namówimy Klefkiego do zeznań obciążających jego pracodawcę, w zamian za zmianę wyroku z dożywocia na

piętnaście lat więzienia... – A zatem, monsieur Ricks, jest pan wolny. Gdyby jednak zechciał nam pan powiedzieć coś więcej na temat monsieur Sezera i prowadzonych przez niego interesów... – Dlaczego miałbym wiedzieć cokolwiek na ich temat? – Wiemy, że pan dla niego pracuje. – To nieprawda. – Od rue du Faubourg Poissonnière odchodzi boczna uliczka, niedaleko rogu rue des Petites Écuries. Widziano, jak wchodzi pan tam prawie każdej nocy. – Kto widział? – Jak już panu wczoraj mówiłem, tutaj to ja zadaję pytania. – Używam tego lokalu jako biura. – Rzeczywiście, podczas wczorajszego nalotu znaleźliśmy tam pański laptop. – Zrobiliście nalot na to miejsce? – To kolejne pytanie, monsieur. Skoro to tylko pańskie biuro, dlaczego na stole, przy którym pan pracuje, stoi monitor? Na dodatek podłączony do zawieszonej nad wejściem kamery? – Był tam, kiedy wynająłem ten lokal. – Od kogo? – Od Sezera – odparłem. Doskonale wiedziałem, że jeśli wspomnę imię Kamala, natychmiast zaczną mnie wypytywać, skąd znałem poprzedniego właściciela kawiarenki i czy zastanawiałem się nad tym, dlaczego kilka miesięcy temu jego ciało znaleziono w kontenerze na śmieci na obrzeżach miasta. W każdym razie, Sezer powinien potwierdzić moją wersję, nie chcąc, by policja dowiedziała się, co działo się na dole... chociaż byłem przekonany, że policja zrobiła nalot i na tę część budynku, a teraz starała się dowiedzieć, ile na ten temat wiem. – Ile płacił pan Sezerowi za ten lokal? – spytał Coutard. – Sześćdziesiąt euro tygodniowo. – Niedużo jak za biuro. – Ten lokal nie bardzo przypomina biuro. – I pracował pan w nim nad swoją powieścią... – Prawie codziennie, od północy do świtu. – Ale w noc, kiedy zamordowano Omara... – Miałem pisarską blokadę, więc poszedłem na całonocny spacer. – Nie wspomniał pan o tym podczas naszej pierwszej rozmowy.

– O czym? – O tym, że był pan w swoim „biurze”, zanim poszedł pan na całonocny spacer. – Bo mnie pan o to nie zapytał. Cisza. Wymiana spojrzeń między Leclerkiem i Coutardem. – To dość wygodny zbieg okoliczności, że akurat w noc morderstwa Omara był pan na spacerze. – Myślałem, że już znaleźliście jego mordercę? – Bo znaleźliśmy. Tak tylko mówię. Chciałbym się jednak dowiedzieć, czy zna pan swoich sąsiadów z budynku, w którym wynajmuje pan „biuro”. – Nie. – Czy wie pan, jakiego rodzaju działalność prowadzono w „biurze” znajdującym się na parterze? – Nie mam pojęcia. A pan? Coutard i Leclerc ponownie wymienili spojrzenia. – Ubiegłej nocy zrobiliśmy nalot na ten budynek – powiedział Leclerc. – Biuro na parterze – właściwie bardziej przypominało magazyn – było puste. Wyglądało na opuszczone w dużym pośpiechu na kilka godzin przed naszym przyjazdem. Nasi technicy odkryli ślady krwi w klepkach podłogowych i na ścianach. Znaleziono też kilka dużych kabli elektrycznych... z rodzaju tych używanych podczas kręcenia filmów. Na środku pomieszczenia znajdowało się coś w rodzaju sceny, na której ustawiono kilka mebli i łóżko. Materac zniknął, zagłówek został wyszorowany, a mimo to znaleźliśmy mikroskopijne cząsteczki krwi, która wniknęła w drewno. Coutard wszedł mu w słowo. – Podejrzewamy, że pomieszczenia na dole były wykorzystywane do różnego rodzaju działalności, w tym także kręcenia filmów pornograficznych i snuff[50]. Wie pan, co to za filmy? Kiwnąłem głową i przypomniałem sobie noc, kiedy wywleczono czyjeś ciało, a ja wyjrzałem ze swojego biura. Skoro jednak byłem nocnym stróżem w budynku, gdzie kręcono filmy snuff, dlaczego nie słyszałem odgłosu usuwania innych ciał? – Od pewnego czasu mieliśmy świadomość, że w tym quartier kręci się podobne filmy. Nie wiedzieliśmy tylko gdzie. Teraz mamy powód, by sądzić, że robiono to w tym samym budynku, w którym pisał pan swoją powieść. – Pierwsze słyszę.

– Gówno prawda, monsieur – odparł Coutard. – Był pan stróżem w tym budynku, człowiekiem sprawdzającym każdego, kto do niego wchodził i z niego wychodził. To dlatego na pańskim biurku stał monitor. – Nie wiedziałem, co się dzieje na dole. Nigdy nie używałem tego monitora. W moim przekonaniu budynek był pusty. – W pomieszczeniu kuchennym na parterze znaleźliśmy ślady kokainy i środków przeczyszczających – wtrącił Leclerc. – Oznacza to, że prowadzono w nim także produkcję narkotyków. Technicy odkryli również ślady gelignitu. – Jest to rodzaj materiału wybuchowego – wyjaśnił Coutard. – Ulubiony środek konstruktorów bomb. A mimo to nie miał pan pojęcia, co dzieje się w pomieszczeniu znajdującym się bezpośrednio pod pańskim biurem? – Nie miałem. – Kłamie, prawda? – zwrócił się Coutard do Leclerca. – Nie mam wątpliwości, że był nocnym stróżem – odparł Leclerc – ale mógł żyć w nieświadomości tego, czym zajmowano się na dole. – Myślę, że wiedział o wszystkim. – O niczym nie wiedziałem – oznajmiłem. – Nie mówiliśmy do pana. – Nie macie żadnego dowodu na to, że o czymś wiedziałem. – Monsieur – odezwał się Coutard – zgodnie z prawem mogę pana zatrzymać na kolejne dwadzieścia cztery godziny... i z przyjemnością to zrobię, jeśli jeszcze raz okaże nam pan brak szacunku. – Nie chciałem panów obrazić – odparłem. – Ciekawy człowiek z tego monsieur Ricksa – powiedział Coutard do Leclerca. – Znasz okoliczności, w jakich sprowadził się do chambre de bonne w naszym quartier? – Tak, czytałem jego dossier. – A pamiętasz tego człowieka zajmującego wysokie stanowisko w poślednim college’u, który doprowadził do upadku monsieur Ricksa? – Czy to nie ten mężczyzna, który miał romans z jego żoną? – Ten sam. Wczoraj, kiedy bliżej przyglądałem się sprawie monsieur Ricksa, odkryłem fascynujący zwrot akcji w niezwykłej historii jego życia. Wpisałem w wyszukiwarkę nazwę college’u, w którym kiedyś wykładał. Przypomnij mi ją. – Crewe College – wtrąciłem. – Właśnie. W każdym razie, pośród wielu wyników wyszukiwania znalazłem

artykuł z lokalnej gazety. Wygląda na to, że dziekan tego college’u – monsieur Robson – został zwolniony z pracy kilka dni temu, gdy odkryto znaczącą ilość dziecięcej pornografii na jego służbowym komputerze. – Co? – zapytałem głośno. – Dobrze pan słyszał. Zdaniem tej gazety to spory scandale. Pańska była żona musi być zdruzgotana. Schowałem głowę w dłoniach. – Wygląda na zmartwionego – zauważył Leclerc. Nie byłem zmartwiony, tylko uderzony falą niedowierzania i przerażenia na wspomnienie rozmowy z Margit, która miała miejsce zaledwie kilka dni wcześniej: – Co twoim zdaniem byłoby najodpowiedniejszą karą za wszystkie krzywdy, których się dopuścił? – zapytała. – Chcesz, żebym na ten temat fantazjował? – Oczywiście. Wymyśl najgorszą rzecz, jaka mogłaby spotkać tego bydlaka. – Taką jak znalezienie w jego komputerze pokaźnej kolekcji dziecięcej pornografii? – Dobry pomysł. – O mój Boże – wymamrotałem. – Myślałem, że ucieszy go ta wiadomość – odezwał się Coutard do Leclerca. – Tak, można się było spodziewać, że spodoba mu się taki obrót sprawy. – Chyba że dręczy go poczucie winy. – Dlaczego miałby czuć się winny? – Być może sam umieścił materiały pornograficzne w komputerze tego dżentelmena. – Mało prawdopodobne... chyba że jest jednym z tych wysoce wyspecjalizowanych hackerów, którzy potrafią się włamać do czyjegoś twardego dysku. – Może poprosił o to przyjaciela? – zasugerował Coutard. – Tak – może przyjaźni się z kimś bardzo złośliwym. – To ma sens, czyż nie? – odparł Leclerc. – Skoro sypia ze zmarłą kobietą, to dlaczego miałby nie mieć swojego anioła zemsty? – Pewnie wierzy także w Świętego Mikołaja. – I wielkanocnego króliczka. – I Królewnę Śnieżkę... która w przeszłości była jego kochanką.

Coutard zaczął się śmiać, a Leclerc do niego dołączył. Nie spojrzałem na żadnego z inspektorów. Trzymałem głowę w dłoniach. – Ten człowiek nie ma za grosz poczucia humoru – odezwał się Leclerc. – Czy nie sądzi pan, że to zabawne, monsieur Ricks? – Czy mogę już iść? – zapytałem. – Obawiam się, że tak. Coutard podsunął mi paszport. – Potrzebuje pan pomocy, monsieur – zauważył. Miałem ochotę odpowiedzieć: Mam już pomoc, której wcale nie potrzebuję, lecz zamiast tego podniosłem paszport i skinąłem im głową na pożegnanie. – Jeszcze się tu spotkamy – odezwał się Coutard, kiedy odwróciłem się do wyjścia. – Skąd pan to może wiedzieć? – zapytałem. – Kłopoty to pańska specjalność, monsieur.

[49] Polecenie [50] Filmy

zapłaty.

„snuff”, zwane również „filmami ostatniego tchnienia”, przedstawiają rzekomo prawdziwe sceny gwałtów, tortur czy zabójstw.

18

Wybiegłem na ulicę. Wezwałem taksówkę. – Rue Linné – powiedziałem. Kiedy tylko dojechałem pod adres Margit, wcisnąłem kod i pognałem schodami prosto do jej mieszkania. Po dotarciu do drzwi nacisnąłem dzwonek. Żadnej odpowiedzi. Zacząłem walić. Żadnej odpowiedzi. Uderzyłem raz jeszcze i zawołałem ją. Żadnej odpowiedzi. – Cholera jasna, Margit, otwórz te pieprzone drzwi. Bez chwili zastanowienia rzuciłem się na nie całym ciałem. Zamek lekko puścił, ale drzwi nadal były zamknięte. Odsunąłem się i podjąłem kolejną próbę, jednak bez rezultatu. Prawe ramię zaczęło mi dokuczać. Zignorowałem ból i raz jeszcze zaatakowałem drzwi. Usłyszałem głośny trzask i wpadłem z impetem do mieszkania. Zachwiałem się i wylądowałem na łóżku. Wyciągnąłem przed siebie ręce, by złagodzić upadek. Natychmiast zacząłem kasłać z powodu grubej warstwy kurzu, pokrywającej wszystko dookoła. Podniosłem dłonie. Były szare od pyłu. Spojrzałem na łóżko, na którym tyle razy kochałem się z Margit. Poduszki, koc i pościel zasłaniał kurz. Wstałem i otrzepałem dżinsy. Wszedłem do salonu. Wszystkie meble ginęły pod kurzem. Podobnie jak aneks kuchenny. Okna były tak brudne, że nie można było przez nie wyjrzeć. W każdym kącie pokoju wisiały pajęczyny. Na dywanie było pełno mysich odchodów. A kiedy otworzyłem boczne drzwi – prowadzące do pokoju, w którym kiedyś mieszkała córka Margit – podskoczyłem ze strachu. Na podłodze siedziały trzy szczury, ucztujące na martwej myszy. Nagle zza pleców dobiegł mnie czyjś głos. – Wynocha stąd. Odwróciłem się. W salonie stał drobny mężczyzna w wieku około sześćdziesięciu pięciu lat. Miał siwe włosy i przygarbioną sylwetkę. Trzymał w ręku młotek. Patrzył na mnie z mieszaniną gniewu i strachu. Kiedy podniósł młotek, jego ręka zadrżała.

– Co pan tutaj robi?! – krzyknął. – Kto tu mieszka? – zapytałem. – Nikt. – Czy zna pan Margit Kadar? – Ona nie żyje. – To nie może być... – Wynocha stąd, natychmiast! Młotek w jego dłoni ponownie zadrżał. – Margit Kadar tu mieszka – powiedziałem. – Mieszkała. Aż do roku osiemdziesiątego, potem wróciła na Węgry i zmarła. – I od tego czasu nikt tu nie mieszkał? – Niech pan się rozejrzy. Naprawdę pan myśli, że ktoś tu mieszka? – Przychodzę tu dwa razy w tygodniu od wielu miesięcy. – Nigdy pana nie widziałem – a widzę każdego, kto wchodzi frontowymi drzwiami. – Kłamie pan. Młotek raz jeszcze się zatrząsł. – Wzywam policję – zapowiedział staruszek. – Co to za popieprzona gra? – Jest pan szalony. Szybkim krokiem ruszył w stronę drzwi. Pobiegłem za nim. Kiedy chwyciłem go za ramię, odwrócił się i zaatakował mnie ponownie. Zdołałem uniknąć ciosu. Chwyciłem dozorcę za drugi nadgarstek, a później wykręciłem mu rękę na plecy. Mężczyzna jęknął z bólu. – Wypuść młotek – zażądałem. – Pomocy! – krzyknął nie bardzo wiadomo do kogo. Wykręciłem mu rękę jeszcze mocniej. Z jego gardła wyrwał się kolejny jęk. – Wypuść młotek albo złamię ci tę pieprzoną rękę. Narzędzie wypadło mu z dłoni. Dozorca zaczął skamleć: – Mam czterdzieści euro w portfelu, jeśli przyszedł pan tu po pieniądze. – Przyszedłem tu wyłącznie po prawdę – odparłem. – Kto tu mieszka? – Nikt. – Kiedy widziałeś madame Kadar po raz ostatni? – W roku osiemdziesiątym. – Kłamiesz. – Musi mi pan uwierzyć...

– Mieszkanie jest zawsze czyste, zawsze... – O czym pan mówi? – Dlaczego mnie wcześniej nie widziałeś? Dlaczego? – Bo nie widziałem. Proszę mnie puścić. – Słyszałeś o popełnionych przez nią morderstwach? – Oczywiście. Pisano o nich w gazetach. Zabiła człowieka, który przejechał Zoltana i Judit. – Znasz ich imiona. – Oczywiście, przecież tu mieszkali. – Z Margit? – Nie wiem dlaczego zadaje pan takie niedorzeczne pytania. To było mieszkanie Margit. Kiedy straciła męża i córkę, oszalała i zamordowała kierowcę samochodu, który zabił jej rodzinę. Później wróciła na Węgry i tam umarła. – A od tamtej pory...? – Od tamtej pory? Nic. Mieszkanie stoi puste. Czynsz jest regularnie opłacany, ale nikt tu nie przychodził. Aż do dzisiaj. Proszę, monsieur... Nagle poczułem jakby świat wokół mnie zaczął wirować. Otaczała mnie rzeczywistość, która wcale nie musiała istnieć naprawdę, choć mogła. Widziałem kurz, pajęczyny, mysie odchody i szczury, a jednak kiedy przyszedłem tu przed kilkoma dniami... – Nic z tego nie rozumiem – usłyszałem własny głos. – Błagam, monsieur, sprawia mi pan ból. – Ja tylko chcę się dowiedzieć prawdy. – Powiedziałem panu prawdę. Musi mi pan uwierzyć. W tamtej chwili nie potrafiłem już w nic uwierzyć. – Obiecujesz, że jeśli cię puszczę, nie zaczniesz wzywać pomocy ani sięgać po młotek? – Obiecuję. Puściłem jego ramię. – Wychodzę – powiedziałem, rzucając ostatnie spojrzenie na pokój. – Jeśli zrobisz coś... – Ma pan moje słowo, monsieur. Tylko niech pan już idzie. Proszę. – Przepraszam, jeśli sprawiłem panu ból. Jestem po prostu... – Niech pan już idzie, monsieur. – ...zagubiony.

Zbiegłem po schodach i wyskoczyłem na ulicę, zastanawiając się: Co teraz? Zobaczyłem taksówkę. Zatrzymałem ją. Wsiadłem do środka. – Dokąd jedziemy, monsieur? – zapytał kierowca. – Nie wiem. – Jak to pan nie wie? To jest taksówka, monsieur. Musi mi pan podać kierunek. Nagle w głowie zaświtała mi pewna myśl. – Panthéon. Rue Soufflot. – Très bien, monsieur. Wysiadłem przed domem, w którym mieszkała Lorraine L’Herbert. Przy frontowych drzwiach nie było głośnika intercomu, ale miałem szczęście, bo staruszka z niewielkim psem właśnie wchodziła do środka. Kiedy wcisnęła kod, przytrzymałem jej drzwi i wszedłem za nią. Podziękowała, chociaż widziałem, jak omiata wzrokiem mój nieświeży wygląd i zastanawia się, czy dobrze zrobiła, wpuszczając mnie do budynku. – Przyszedł pan do kogoś z wizytą, monsieur? – Do madame L’Herbert. To ją uspokoiło. Przeprosiłem ją i wdrapałem się po schodach na górę. Kiedy dotarłem do mieszkania L’Herbert, nacisnąłem dzwonek. Żadnej odpowiedzi. Zadzwoniłem raz jeszcze, tym razem długo przytrzymując przycisk. Z wnętrza mieszkania dobiegł krzyk: w porządku, już idę. Po minucie drzwi się otworzyły. Madame miała na sobie długi jedwabny szlafrok. Jej twarz pokrywała czarna substancja – rodzaj maseczki – którą usiłowała zetrzeć garścią chusteczek. – Kim pan jest? – zapytała. – Nazywam się Harry Ricks i kilka miesięcy temu wziąłem udział w pani salonie. – Doprawdy? – rzuciła ze zdziwieniem, przyglądając się mojemu niechlujnemu wyglądowi. – Spotkałem tu kogoś – niejaką Margit Kadar... – I przyszedłeś po jej numer telefonu? Skarbie, nie jesteśmy biurem matrymonialnym. A teraz muszę cię przeprosić... Próbowała zamknąć drzwi, ale zagrodziłem jej drogę. – Muszę się tylko dowiedzieć... – Jak się tu dostałeś? Powiedziałem jej.

– Cóż, salony odbywają się co niedzielę. Znasz zasady: musisz zadzwonić i zarezerwować sobie miejsce. Zjawienie się w taki sposób, bez zapowiedzi... – Musi mi pani pomóc. Proszę. Przyjrzała mi się z uwagą. – Jesteś Amerykaninem, prawda? – Nie pamięta mnie pani? – Co tydzień gościmy od pięćdziesięciu do stu osób, a więc nie, nie pamiętam wszystkich. Czy coś się stało, skarbie? Wyglądasz jak po nocy spędzonej w parku. – Margit Kadar. Czy to nazwisko nie wydaje się pani znajome? Pokręciła głową. – Jest pani pewna? – spytałem, a później opisałem ją. L’Herbert jeszcze raz pokręciła głową. – Dlaczego to takie ważne? Zakochałeś się w niej, czy co? – Muszę tylko potwierdzić, że była tamtej nocy, kiedy ją tu spotkałem. – Skoro ją spotkałeś, to znaczy, że tu była. – Czy mogłaby pani poprosić swojego asystenta o sprawdzenie tego? – Nie ma go w domu. Jeśli zadzwonisz do niego za jakieś dwie godziny... – Nie mam dwóch godzin. Nie prowadzicie rejestru gości lub czegoś w tym rodzaju, gdzie mogłaby to pani dla mnie sprawdzić? Spojrzała w dół, na tkwiącą w przejściu stopę. – Nie odejdziesz, dopóki tego nie zrobię, prawda? – Nie, nie odejdę. – Jeśli zgodzisz się, żebym zamknęła drzwi, zobaczę, co się da zrobić. – Wróci tu pani? – Bez obaw – powiedziała z ironicznym uśmiechem. – Jeśli nie wrócę, będziesz tu stał i walił w moje drzwi, dopóki tego nie zrobię. Mam rację skarbie? – Całkowitą. – Wracam za chwileczkę. Przesunąłem stopę. Zamknęła drzwi. Usiadłem na schodach, potarłem oczy i spróbowałem wyrzucić z pamięci obraz pokrytego kurzem mieszkania Margit. Nie udało mi się. Dozorca musiał do tego czasu zadzwonić na policję. Pewnie teraz mnie szukali. Skoro nie udało im się zrzucić na mnie winy za popełnienie dwóch morderstw, mogli przynajmniej aresztować mnie za napaść i ogólną niepoczytalność. Przed końcem dnia mogłem zostać zamknięty w jakimś psychiatryku, w oczekiwaniu na deportację do Stanów. Wyobraziłem sobie, co

się stanie, kiedy rozejdzie się plotka o tym, jak upierałem się, że mam romans ze zmarłą kobietą. Z drugiej strony, w porównaniu ze skandalem wywołanym przez Robsona... Ale przecież nie chodziło wyłącznie o Robsona, ale też Omara, ponieważ wspomniałem jej, jak bardzo nienawidzę jego toaletowych nawyków. Był jeszcze mąż Yanny: „...teraz już wiesz, dlaczego nienawidzę mężczyzn bijących kobiety po twarzy”. „Będziesz musiał zabić męża Yanny”. Z pewnością nie pobiła go sama kijem baseballowym... tak jak nie przejechała recepcjonisty z hotelu Sélect. Jednak z drugiej strony, powiedziałem jej o krzywdzie, jaką wyrządzili mi ci ludzie – lub grozili, że wyrządzą – a potem... „Brasseur był bardzo niesympatycznym człowiekiem” – poinformowałem inspektora Coutarda podczas pierwszego przesłuchania. „Tak właśnie twierdzili wszyscy jego współpracownicy. A jednak to dość zdumiewające, że prowadził pan małą wojnę z monsieur Omarem, którego znaleziono później na jego ukochanej toalecie, tak samo jak prowadził pan małą wojnę z monsieur Brasseurem, który został potrącony przez samochód...”. Istniał pewien wzór. Mówię o kimś, kto zalazł mi za skórę, ona odpowiada... Nie, to przecież szaleństwo... Podobnie jak to, że i ona nie żyje. Nic z tego nie rozumiem. Istnieje tylko jeden sposób, żebyś to zrozumiał. Przyjdź na spotkanie z nią, dziś o piątej. Drzwi mieszkania otworzyły się i pojawiła się w nich Lorraine. Pozostałości czarnej maseczki znikły. Trzymała w ręku wydruk i mały kartonik. – W porządku, skarbie, sprawdziłam listę gości tego wieczoru, kiedy u nas byłeś i jak widzisz – podała mi wydruk – ty na niej figurujesz, ale madame Kadar nie. Sprawdziłam jej nazwisko w naszym systemie, obejmującym okres ostatnich dziesięciu lat. Niczego nie znalazłam. Później przejrzałam wizytownik, gdzie umieszczamy nazwisko każdego, kto brał udział w naszych salonach przed rokiem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym piątym i wiesz, co się okazało? Podała mi karteczkę z wizytownika, na której było napisane: „Zoltan i Margit Kadar”, ich adres przy rue Linné i data: 4 maja 1980... zaledwie kilka tygodni przed wypadkiem. – A więc ta kobieta wzięła udział w salonie? – zapytałem. – Jeden raz – ze swoim mężem... ale nie pamiętam ich zbyt dobrze. Zresztą

jak miałabym pamiętać, biorąc pod uwagę liczbę osób przewijających się przez moje mieszkanie każdego tygodnia. Ta para została zakwalifikowana jako „jednorazowi goście”. – I nie ma możliwości, by ta kobieta wślizgnęła się do mieszkania w noc, kiedy tutaj byłem? – Najmniejszej. W naszym salonie trzymamy się sztywnych zasad. Wstęp do środka mają tylko ci, których nazwiska figurują na liście. Nie tolerujemy niezapowiedzianych gości. Pozwól jednak, że cię o coś zapytam, skarbie. Skoro uważasz, że ją tu spotkałeś, a ja mam dowód na to, że tak się nie stało... to jaki wniosek powinnam z tego wysnuć? – Dziękuję, że poświęciła mi pani swój czas – powiedziałem, wycofując się w stronę schodów. Na zewnątrz nie było taksówek. Z nieba lały się strugi deszczu. Pobiegłem bulwarem Saint-Michel na stację czwartej linii metra. Wskoczyłem do środka, cały przemoknięty. Ogarnęły mnie dreszcze – takie same dreszcze, zwiastujące gorączkę, jakie dopadły mnie pierwszego dnia w Paryżu. Jak zwykle nikt w metrze nie rozmawiał, a pasażerowie w moim wagonie unikali kontaktu wzrokowego. Jednak kilku z nich obrzuciło zaciekawionym spojrzeniem trzęsącego się mężczyznę szczękającego zębami w przemoczonym, brudnym ubraniu, z kilkudniowym zarostem. Przy Château d’Eau wysiadłem z metra i wyszedłem z powrotem na deszcz. Zanim dotarłem do kawiarenki internetowej, gorączkowe drgawki nasiliły się, zupełnie mnie wyczerpując. Kiedy wszedłem do środka, Pan Brodacz spiorunował mnie gniewnym spojrzeniem. Bez słowa podszedł do drzwi i zamknął je. – Zeszłej nocy nie pojawiłeś się w pracy. – Ponieważ gościłem w jednej z bardziej luksusowych policyjnych cel. – Powiedziałeś glinom... – Niczego im nie powiedziałem. – Dlaczego cię aresztowali? – Byłem podejrzany o... – Zamordowanie Omara? – Tak – odparłem. Uznałem, że będzie lepiej nie wspominać o mężu Yanny. – Powiedzieli ci o człowieku, którego żonę przeleciałeś? – Tak. – A ty powiedziałeś im, że to monsieur Sezer i Mahmoud go zabili?

– Oczywiście, że nie. – Aresztowali ich... a ciebie wypuścili. Dlaczego? – Co prawda nie jestem gliną, ale zwykle policja nie aresztuje ludzi, jeśli nie ma dowodów... – Podłożyłeś dowody... – Oszalałeś. – Wiemy, że to ty... – Dlaczego miałbym... – Bo to ty zabiłeś Omara i monsieur Attaniego, właśnie dlatego, a później podłożyłeś narzędzia zbrodni... – Nie było na nich moich odcisków palców, lecz Mahmouda... – Ach, więc policjanci powiedzieli ci o aresztowaniu pana Sezera i Mahmouda. – Skoro twoim zdaniem to ja „podłożyłem” narzędzia zbrodni, to dlaczego są na nim odciski palców Mahmouda? – Broń mogłeś podrzucić w jakimś miejscu w gabinecie pana Sezera, a Mahmoud mógł ją podnieść z zamiarem ukrycia... – Mahmoud zobaczyłby krew i pozbyłby się jej. Ale może nie jest najbystrzejszym facetem, jakiego nosi ziemia. Może, po zabiciu Omara i Attaniego, po prostu wrzucił narzędzia zbrodni do jakiegoś pokoju na zapleczu lub na strych, nie myśląc o tym, że gliny... – Broń znaleziono pod umywalką w pokoju Mahmouda. Ktoś ją tam podrzucił i wezwał policję... – Byłem wtedy na posterunku... – Mimo to mogłeś podłożyć. Powiedziałeś im też, gdzie pracujesz? – Nie pisnąłem słowem. – Kłamiesz. Zeszłej nocy zrobili nalot na budynek i wszystko wywlekli. Na szczęście po aresztowaniu monsieur Sezera i Mahmouda mieliśmy trochę czasu, by tam posprzątać... – Kręciliście tam filmy snuff i składaliście bomby? – Przestań zadawać pytania. I tak mamy przez ciebie dość kłopotów... – Jakich kłopotów? Trzymałem gębę na kłódkę. Przychodziłem do pracy codziennie o północy. Nie zadawałem żadnych pytań. Nigdy nie mieszałem się... – Ale widziałeś... – Niczego nie widziałem. – Kłamca. – Myśl, co chcesz. Nigdy nie nasłałem na was glin, grałem według ustalonych

zasad. Cisza. Przyglądał mi się przez bardzo długą chwilę. W końcu powiedział: – Dzisiejszej nocy wracasz do pracy. – Czego miałbym pilnować? – Nie twoja sprawa. – Policja kręci się na parterze, skoro popełniono tam przestępstwo. Na pewno obstawili cały budynek. – Policji już tam nie ma. Zrobili wszystkie swoje „testy” i odjechali. – Daliście im łapówkę czy co? – Już ich tam nie ma, a ty musisz dzisiaj wrócić do pracy. Wiedziałem, że jeśli powiem: „nie ma mowy”, to nie wypuści mnie z kawiarenki. Wiedziałem też, że jeśli pojawię się wieczorem w pracy, mogę już stamtąd nie wyjść. Gorączka sprawiła, że znowu dostałem dreszczy. Objąłem się mocno rękami. – Jesteś chory? – zapytał. – Nie wyspałem się w celi... – Idź do domu, odpocznij i przyjedź punktualnie do pracy. Później otworzył drzwi i wyprosił mnie. W drodze powrotnej do domu myślałem: Oni mnie zabiją. Po prostu chcą to zrobić w zamkniętym pomieszczeniu, skąd bez większych problemów będą mogli się pozbyć mojego ciała. Miałem tylko jedno wyjście: uciec. Jednak zanim by do tego doszło, musiałem się spotkać z Margit o piątej. Musiałem się przekonać, że nie oszalałem. Musiałem poznać prawdę. Potrzebowałem też kilku godzin odpoczynku, zanim gorączka rozłoży mnie na dobre. Zamierzałem się zdrzemnąć, spakować się, pojechać na rue Linné, później na Gare du Nord i złapać ostatni pociąg do Londynu. Nie miałem pojęcia, co zrobię, gdy już tam dotrę, ale przynajmniej znajdę się daleko stąd. W tamtej chwili tylko to się dla mnie liczyło: zniknąć im wszystkim z oczu. Kiedy jednak dotarłem do swojego pokoju, drzwi były do połowy otwarte, zamek wisiał na zawiasach, a mieszkanie zostało doszczętnie splądrowane. Półki zerwano ze ścian, szuflady wyciągnięto, a ich zawartość rozrzucono po podłodze. Wszystkie moje ubrania zostały przeszukane, wiele z nich podarto. Łóżko zostało przewrócone, pościel rozerwano na kawałki, a materac przecięto na pół. Stałem w drzwiach, zaszokowany. Później rzuciłem się do zlewu i padłem na kolana. Cała zawartość szafki została wyrzucona, ale ten, kto splądrował mój pokój, nie zauważył luźnego linoleum przykrywającego podłogę. Podniosłem je do

góry, sięgnąłem do tego samego schowka, którego Adnan użył kiedyś jako sejfu i upewniłem się, że moje pieniądze nadal tam są. Wyciągnąłem plastikowe torebki, do których odkładałem dwadzieścia euro z każdej dniówki. Szybko przeliczyłem banknoty w trzech zwitkach: dwa tysiące osiemset euro, wszystkie moje oszczędności z nocnego stróżowania. Poczułem niewyobrażalną ulgę. Jednak mój nowo opracowany plan ucieczki napotkał potencjalną przeszkodę: dyskietkę z kopią powieści. Schowałem ją do egzemplarza Pistoletu do wynajęcia Grahama Greene’a, a teraz, przeszukując bałagan na podłodze, znalazłem książkę i przekartkowałem ją. Dyskietki nie było. Nie wpadaj w panikę... Nie wpadaj w panikę... Musi gdzieś tu być. A jednak spanikowałem. Przejrzałem wszystkie rozrzucone po pokoju rzeczy, z minuty na minutę coraz bardziej gorączkowo. Spędziłem zapewne dobre pół godziny, przeczesując każdy kąt. Mój niepokój wzrósł, kiedy dotarło do mnie, że ktoś ukradł dyskietkę. Dlaczego jednak miałby to robić, zostawiając wszystko inne? Nie zawierała przecież sekretnych kodów ani treści, które mogłyby zachwiać podstawami wiary judeochrześcijańskiej. To była tylko zapasowa kopia mojej powieści, nieistotna dla nikogo z wyjątkiem mnie. Nie znalazłszy w mieszkaniu niczego wartościowego, złodziej zabrał dyskietkę, żeby powiedzieć mi „pieprz się” za to, że nie zostawiłem mu niczego, co mógłby ukraść. A może to jeden z ludzi Sezera? Wiedzieli, że piszę coś nocami w swoim biurze. Może postanowili naprawdę mi dogryźć, zabierając jedyną kopię zapasową powieści. Tylko że to nie była moja jedyna kopia... Drugą dyskietkę schowałem w szczelinie nad „wyjściem awaryjnym” w swoim biurze. Gdybym jednak zechciał ją odzyskać, musiałbym wrócić do tego budynku... a teraz już wiedziałem, że to niemożliwe. Fakt, że splądrowano mój pokój, oraz przeświadczenie Pana Brodacza, że wrobiłem Sezera i jego bandziora w oba morderstwa, utwierdziły mnie tylko w przekonaniu, iż jedynym wyjściem z tej sytuacji jest ucieczka. Skoro jednak mój laptop w dalszym ciągu znajdował się na komisariacie, byłem w potrzasku. Gdybym teraz wyjechał z Paryża, musiałbym w nim zostawić powieść, nad którą pracowałem przez ostatnie cztery miesiące. Policja mogłaby mi odesłać komputer albo nie, a wtedy nie zostałoby

mi nic po tych godzinach między północą a świtem, spędzonych w klaustrofobicznym pokoiku. Jedyną liczącą się dla mnie rzeczą w tamtym momencie była właśnie ta powieść. Nie chciałem... nie mogłem opuścić Paryża bez niej. Gorączka rozprzestrzeniała się po moim organizmie. Bolał mnie każdy staw, ale nie mogłem się poddać wyczerpaniu. Im dłużej zwlekałem z wyjazdem, tym większe było ryzyko, że skończę jak mój pokój: rozniesiony w pył. Czas był na wagę złota. W każdej chwili mogli po mnie przyjść. Stawiłem czoło gorączce. Odnalazłem walizkę. Spośród podartych ubrań wygrzebałem parę dżinsów, koszulę, bieliznę i skarpetki, które nie były w strzępach. Otworzyłem szafkę w łazience i zabrałem z niej mydło, szampon oraz szczoteczkę i pastę do zębów. Moje przenośne radio nadal działało, choć upadek z nocnego stolika mocno je uszkodził. Wrzuciłem je do walizki razem z resztą ocalonych rzeczy. Wcisnąłem gotówkę i paszport do kieszeni w kurtce i zatrzasnąłem za sobą zniszczone drzwi mojej chambre de bonne, myśląc: Nigdy więcej tu nie wrócę. Kiedy znalazłem się na ulicy, rozejrzałem się po rue de Paradis, by upewnić się, że nikt mnie nie obserwuje. Teren wydawał się czysty. Pociągnąłem walizkę na kółkach w stronę Faubourg Saint-Martin. Pięć minut i kilka skrętów później wszedłem na commissariat de police. Poprosiłem o spotkanie z inspektorem Coutardem. Mężczyzna za biurkiem powiedział, że nie ma go w budynku. Zapytałem więc o inspektora Leclerca. Policjant wykonał telefon i poprosił mnie, bym usiadł. Leclerc zjawił się na dole w ciągu dziesięciu minut. Przywitał mnie skinieniem głowy i natychmiast zauważył walizkę. – Zamierza się pan wprowadzić do celi? – zapytał. – Bardzo zabawne – odparłem. – A więc wyjeżdża pan z Paryża? – Wybieram się na krótką wycieczkę do Londynu – powiedziałem – i muszę odzyskać laptop. – Jaki laptop? – Ten, który skonfiskowaliście podczas nalotu na biuro. – Nie brałem w nim udziału. Zajmował się tym inny wydział. Jeśli rzeczywiście mają pański laptop... – Inspektor Couatrd powiedział, że go mają... – W takim razie powinien pan porozmawiać z inspektorem Couatrdem.

– Ale go nie ma. – Powinien wrócić jutro... W tym momencie do rozmowy wtrącił się siedzący za biurkiem policjant. – Nie, wziął cztery dni urlopu. – Nie powiedział mi o tym – oznajmił Leclerc. – Czy istnieje szansa, by to pan odszukał mój laptop? – zapytałem. – Jeśli jest to dowód w toczącym się śledztwie... nie. Nie mogę naruszać materiału dowodowego. A skoro nie ma tu odpowiedzialnego za tę sprawę inspektora, który mógłby zatwierdzić zwrot laptopa jego domniemanemu właścicielowi... – Laptop należy do mnie. – Tak pan mówi, ale skoro inspektor Coutard nie może tego potwierdzić... – Nie mógłby pan do niego zadzwonić na komórkę? – Kiedy przebywa na vacances? Wykluczone. Zresztą i tak powiedziałby panu dokładnie to samo co ja. Skoro komputer stanowi część materiału dowodowego w śledztwie, zostanie u nas, dopóki nie zamkniemy sprawy. – Czy nie mógłbym skopiować jednego pliku z twardego dysku? – To byłoby naruszenie materiału dowodowego. – Chodzi tylko o moją powieść. – Pańska powieść też może stanowić część materiału dowodowego. – W jaki sposób? – Jako że nie uczestniczę w tym dochodzeniu... – Potrzebuję kopii powieści, żebym mógł ją dalej pisać. – Nie zrobił pan zapasowej kopii? – Zgubiłem ją – odparłem. Nie chciałem, by Leclerc dowiedział się o moim spądrowanym pokoju. To mogłoby go sprowokować do dalszych pytań lub poprosiłby, żebym przez kilka najbliższych dni pozostał w Paryżu... na co nie byłem przygotowany. – A to pech – powiedział. – Zapewne prawdziwy powieściopisarz sporządza więcej niż jedną kopię książki, nad którą aktualnie pracuje. – Jestem tylko cholernym amatorem. – Nie ma powodu do wzburzenia, monsieur. Proszę się nie gniewać, ale wygląda pan nie najlepiej i pachnie dość nieświeżo. – Nie zapewniliście mi celi z łazienką. – Proszę się cieszyć, że został pan wypuszczony... z paszportem. Zgodnie

z prawem mógł pan zostać zatrzymany w areszcie aż do teraz. – Mógłby pan patrzeć, jak sporządzam kopię. – W dalszym ciągu byłoby to naruszenie materiału dowodowego. – Ta powieść to całe moje życie. – Tym bardziej nie rozumiem, dlaczego nie zrobił pan kilku kopii „całego swojego życia”. Odwrócił się i odszedł w stronę biura. Opadłem na krzesło, zastanawiając się nad kolejnym krokiem. Siedzący za biurkiem policjant odezwał się do mnie: – Monsieur, jeśli załatwił pan swoją sprawę, jestem zmuszony poprosić, by pan stąd wyszedł. – Dobrze już, dobrze – powiedziałem, wstając. – Czy istnieje szansa, żebym mógł tu zostawić walizkę na kilka godzin? – Monsieur, to jest commissariat de police, a nie vestiaire[51]. – Przepraszam – odparłem, ciągnąc walizkę w stronę drzwi. Kiedy wyszedłem z budynku, sprawdziłem zegarek. Była trzynasta dwadzieścia trzy. Zostały mi niespełna cztery godziny, by ponownie przekroczyć próg mieszkania przy rue Linné. Do tego czasu musiałem się gdzieś schronić. Skręciłem więc w pierwszą uliczkę w lewo i zobaczyłem tuż przed sobą tani hotel – Le Normandie. Z zewnątrz prezentował się dość obskurnie, miał tylko jedną gwiazdkę. W środku wcale nie wyglądał lepiej. Korytarz był wąski i jaskrawo oświetlony. Ze ścian odłaziła farba, na podłodze leżało schodzone linoleum. Skorzystałem z leżącego na kontuarze dzwonka. Żadnej odpowiedzi. Zadzwoniłem ponownie. Z zaplecza wyłonił się starszy Afrykańczyk, przecierając oczy. – Chciałbym wynająć pokój – powiedziałem. – Doba hotelowa zaczyna się o trzeciej. – Czy istnieje szansa... – O trzeciej, monsieur. – Nie czuję się najlepiej. Jestem... Przez chwilę mierzył mnie wzrokiem, starając się ocenić, czy mówię prawdę, czy tylko próbuję go naciągnąć na dodatkowe dziewięćdziesiąt minut rezydowania w pokoju. – Ile nocy? – zapytał. – Jedna.

– Pokój z prysznicem? – Bezwględnie. Odwrócił się do gabloty z kluczami i wyjął jeden z nich, zakończony drewnianą plakietką z numerem siedem. – Czterdzieści pięć euro, płatne z góry. Wręczyłem mu pieniądze. – Drugie piętro, po prawej. – Dziękuję. Wzruszył tylko ramionami i znowu zniknął na zapleczu. Pokój przypominał norę. Nie przeszkadzało mi to. Traktowałem go jak schronienie. Zdjąłem z siebie brudne ubrania. Wyjąłem z walizki mydło oraz szampon i stanąłem pod udającą prysznic mżawką. Wysuszyłem się maleńkim ręcznikiem, który znalazłem w łazience, zdumiony jego czystością. Ustawiłem zegar w radiu, by obudził mnie za dwie godziny. Wdrapałem się do łóżka. Zamknąłem oczy. Poczułem się tak, jakbym spadał. Po kilku sekundach pościel była przesiąknięta potem. Szczękałem zębami i przyciskałem do siebie poduszkę niczym ostatnią deskę ratunku. Odpłynąłem w sen. Zbudziły mnie dźwięki stacji radiowej France Musique grającej Berlioza, utwór Symphonie fantastique. Piętnasta czterdzieści pięć. Ponownie wszedłem pod prysznic. Włożyłem czyste ubranie. Moje ciało nadal było obolałe ze zmęczenia, ale gorączka ustąpiła. Włożyłem kurtkę, poklepując kieszeń, do której schowałem pieniądze i paszport. Głos w mojej głowie szepnął: Uciekaj stąd. Komputer możesz odzyskać kiedy indziej. Zapomnij o wszystkich dręczących cię pytaniach na temat Margit, złóż je na karb... Czego? Własnej niepoczytalności? Czteromiesięcznych zwidów, z których nie potrafiłem się otrząsnąć? Nazwij to, jak chcesz. Uciekaj, póki możesz. Zamierzałem uciec – kiedy tylko skonfrontuję się z Margit i dowiem tego, co muszę wiedzieć. Czyli czego? Czyżbym postradał zmysły? Bez komentarza. Zszedłem po trzeszczących schodach hotelu, wydostałem się na ulicę, skręciłem w lewo i na krótko zatrzymałem się w kawiarence internetowej przy bulwarze de Sébastopol. Ponownie sprawdziłem zegarek. Wskazywał szesnastą

zero siedem. W niespełna dziesięć minut musiałem stąd wyjść i znaleźć się w metrze jadącym do piątej dzielnicy. Zamierzałem zajrzeć na strony lokalnych gazet z Ohio i dowiedzieć się z nich czegoś więcej na temat rzekomego upadku sprawcy moich nieszczęść... ale najpierw sprawdziłem pocztę elektroniczną. W skrzynce czekała na mnie jedna wiadomość, od mojego byłego kolegi z uczelni, Douga Stanleya. Opisał w niej szczegóły skandalu, jaki rozpętał się wokół Robsona; o tym jak w zeszłym tygodniu dziekanowi popsuł się komputer, a kiedy technik zajął się jego naprawą, odkrył: ...około dwóch tysięcy zdjęć z pornografią dziecięcą na twardym dysku. Technik poinformował władze uczelni, władze powiadomiły gliny, gliny federalnych i teraz Robson siedzi w pudle niedaleko Cleveland i próbuje zebrać milion dolarów kaucji. Odkąd sprawa wyszła na jaw, twierdzi, że jest niewinny i że ktoś „wgrał” mu te zdjęcia do komputera. Jednak federalni wydali wczoraj oświadczenie, w którym zapewniają, że ich eksperci mają niezbite dowody na to, iż Robson ściągnął te wszystkie materiały sam. Ten człowiek tkwi po uszy w gównie – takim, którego nie da się tak po prostu zmyć. Zwolniono go z uczelni, skandalem natychmiast zainteresowały się tabloidy, chodzą też słuchy, że w więzieniu próbował popełnić samobójstwo i znajduje się teraz pod specjalnym nadzorem. Prokurator zapowiedział, że potraktuje sprawę Robsona pokazowo – „jest to okropny przykład zawiedzenia publicznego zaufania, szczególnie że mamy do czynienia z pedagogiem” – i zażąda dla niego przynajmniej dwudziestu lat... ponieważ Robson wymieniał się materiałami z podobnymi zboczeńcami. W przeciwieństwie do kart baseballowych wymiana dziecięcą pornografią może zostać potraktowana jako „obrót materiałami obscenicznymi”, który jest przestępstwem federalnym. Prokurator oświadczył też, że Robson aktywnie działał w kręgu kolekcjonerów dziecięcej pornografii i czerpał z tego korzyści. Odkryto specjalnie założone przez Robsona konto, na które spływały opłaty za udostępniane przez niego materiały pornograficzne. Brzmi to nieprawdopodobnie... i jednocześnie stanowi kolejny dowód na to, że nigdy nie wiadomo, co drzemie w innych ludziach. Upadek Robsona boleśnie dotknął jeszcze jedną osobę – Susan.

Podczas oględzin każdego dokumentu zapisanego na twardym dysku jego komputera, federalni natrafili na serię wiadomości, które wysyłał do niej przez kilka miesięcy poprzedzających Twoje zwolnienie. Były to listy miłosne i choć wolałbym Ci o tym nie mówić, musisz wiedzieć, że bardzo dokładnie opisywały one intymne szczegóły ich relacji. Odnalezienie ich wywołało dodatkowy skandal, który dopiero co przedostał się do prasy. Władze uczelni zawiesiły Susan w obowiązkach bez prawa do wynagrodzenia, na czas śledztwa badającego, czy zaproponowano jej stały etat wykładowcy ze względu na to, że była kochanką dziekana. Wczoraj wieczorem zadzwoniłem do Susan. Jej głos brzmiał okropnie – była wstrząśnięta doniesieniami na temat Robsona i pewna tego, że jej zwolnienie to tylko kwestia czasu. Martwiła się też, jak Megan zniesie to wszystko i jak poradzi sobie finansowo, skoro przez ten skandal nie zatrudni jej żadna uczelnia. Po południu zamierzam ją odwiedzić. Nie chcę Cię jeszcze bardziej niepokoić, ale Susan naprawdę sprawiała wrażenie roztrzęsionej i na granicy załamania nerwowego. Napiszę coś więcej na ten temat po naszym dzisiejszym spotkaniu. Możesz sobie wyobrazić, jak bardzo to wszystko wstrząsnęło college’em. W świetle tych rewelacji wielu członków władz uczelnianych powiedziało mi, że ma wyrzuty sumienia z powodu tego, iż głosowali za Twoim zwolnieniem. Pośród „listów miłosnych”, jakie Robson wysyłał Susan, znaleziono i takie, w których snuje plany na temat ujawnienia Twojego romansu z Shelley i zniszczenia Cię. Obawiam się, że w odpowiedzi Susan napisała coś niezbyt miłego, w rodzaju: „Dobrze mu tak”. Przepraszam, że obarczam Cię tym wszystkim... Uznałem jednak, że lepiej będzie, jeśli usłyszysz to od przyjaciela, niż przeczytasz w gazecie lub odbierzesz telefon od jakiejś dziennikarskiej hieny, ciekawej, jak przyjąłeś tę wiadomość. Ciesz się, że jesteś w Paryżu, z dala od tego podłego Peyton Place[52]. Będę wieczorem w domu, gdybyś chciał poznać najnowsze wieści. Najlepszego, Doug

Objąłem głowę dłońmi, szczerze wstrząśnięty losem, który dotknął moją żonę. Owszem, słowa: „Dobrze mu tak” zabolały, lecz mimo to martwiłem się o nią. Wyszedłem z kawiarenki i postanowiłem pojechać taksówką na rue Linné. Ruch uliczny nie był zbyt duży. Dojechaliśmy na miejsce w niespełna dwadzieścia minut. Spojrzałem na zegarek. Wskazywał szesnastą pięćdziesiąt osiem. Spacerowałem przed wejściem przez dwie minuty, a później wziąłem głęboki wdech i wybrałem kod. Drzwi otworzyły się z cichym kliknięciem. Wszedłem do budynku. Omiotłem spojrzeniem dziedziniec. Nic się w nim nie zmieniło, lecz kiedy odwróciłem się w stronę stróżówki, dostrzegłem mężczyznę, z którym wczoraj się szamotałem. Siedział na krześle i patrzył na mnie, lecz jego wzrok zdawał się przenikać mnie na wylot. Podszedłem więc do okna i zapukałem w nie trzy razy. Nie doczekałem się odpowiedzi. Jego twarz była pusta, jakby znajdował się w stanie katatonii. Raz jeszcze zastukałem w okno. Zero reakcji. Otworzyłem drzwi. Położyłem mu dłoń na ramieniu. Ciało było ciepłe w dotyku, lecz dozorca w dalszym ciągu nie reagował na to, że ktoś nim potrząsa i próbuje go wyrwać ze stuporu. Krzyknąłem: „słyszy mnie pan?”, lecz jego oczy pozostały martwe, ciało nieruchome. Poczułem na plecach dreszcz. Wycofałem się ze stróżówki z duszą na ramieniu. Uciekaj... Uciekaj stąd natychmiast. Kiedy jednak spróbowałem otworzyć główne drzwi na dziedzińcu, okazały się zamknięte. Szarpałem je przez dobrych pięć minut. Nie możesz ich otworzyć, bo nie możesz stąd wyjść. Rozejrzałem się za innymi drogami ucieczki. Nie znalazłem ani jednej. Zacząłem się wspinać po schodach prowadzących do mieszkania Margit. Nie masz wyboru. Musisz tam pójść. Po drodze próbowałem pukać do wszystkich mijanych drzwi. Nikt mi nie otworzył. Czy kiedykolwiek wcześniej słyszałem jej sąsiadów? Czy natrafiłem na ślady życia w tym budynku? Czy...? Kiedy dotarłem na właściwe piętro, drzwi otworzyły się. Stała w nich Margit, ubrana jak zwykle w czarny szlafrok z lejącego się materiału, z sardonicznym uśmiechem na ustach. – Co mówiłam na temat przychodzenia poza umówioną godziną? Jej głos był cichy, spokojny. Uśmiechnęła się szerzej. Podszedłem do niej bez słowa. Chwyciłem ją i mocno pocałowałem w usta. – Smakujesz jak prawdziwa – zauważyłem. – Naprawdę? – spytała, wciągając mnie do mieszkania. Chwyciła moją dłoń i wsunęła ją sobie między nogi. – Czy w dotyku jestem równie prawdziwa?

Wepchnąłem palec do środka. Jęknęła. – Tak mi się zdaje – powiedziałem, przeczesując wolną ręką jej włosy i całując ją w szyję. – A jednak istnieje między nami istotna różnica, Harry. – Jaka? Odepchnęła mnie gwałtownym ruchem. Kiedy się zachwiałem, kątem oka dostrzegłem w jej dłoni błysk brzytwy, którą zbliżyła do mnie, płynnie przecinając skórę mojej dłoni. – Cholera! – krzyknąłem, kiedy z rany zaczęła się sączyć krew. – Różnica polega na tym... Chwyciła brzytwę i podcięła sobie gardło. Ponownie wydałem z siebie krzyk... A później zamilkłem i przyglądałem się Margit jak skamieniały, ponieważ nic jej się nie stało. – Już rozumiesz, Harry? – zapytała. Nacięła brzytwą swój lewy nadgarstek, głęboko wbijając ostrze w ciało. Po raz kolejny nie pojawił się na nim ślad zranienia. – Różnica polega na tym, że ty krwawisz, a ja nie.

[51] Szatnia. [52] Nowela

z 1956 r. autorstwa Grace Metalious, na podstawie której rok później nakręcono film pod tym samym tytułem. W znaczeniu potocznym: miejsce, którego mieszkańcy mają mroczne sekrety.

19

– Co chcesz wiedzieć? – zapytała. – Wszystko – odparłem. – Wszystko? – zdziwiła się, wybuchając nieprzyjemnym śmiechem. – Jakby to mogło wyjaśnić... – Czy ty nie żyjesz? – Napij się jeszcze, Harry. Popchnęła w moją stronę butelkę szkockiej. – Pieprzę twoją szkocką – powiedziałem. – Czy ty nie żyjesz? Siedzieliśmy na kanapie. Upłynęło kilka minut od chwili, gdy zaatakowała mnie brzytwą. Miałem obandażowaną dłoń. Uparła się, by opatrzyć ranę i owinąć ją bandażem, chwilę po tym jak podcięła sobie gardło. Byłem w wielkim szoku, wywołanym zarówno bólem promieniującym z przeciętej dłoni, jak również bezkrwawym samobójstwem. Pozwoliłem Margit zaprowadzić się na kanapę, nalać sobie szklankę whisky na uspokojenie (opróżniłem ją jednym haustem) i odegrać rolę pielęgniarki opatrującej dłoń, którą dopiero co tak zręcznie przecięła. – Bardzo cię boli? – zapytała. Nalała drugą whisky i podała mi szklankę. – Boli – odparłem. Wypiłem, nie zastanawiając się zbytnio nad tym, że alkohol osłabi efekt działania zażywanych przeze mnie antybiotyków. – Myślę, że nie uszkodziłam żadnego ścięgna – oznajmiła, ujmując moją dłoń, by sprawdzić jej mobilność. – To wspaniała wiadomość. Czy ty nie żyjesz? Nalała mi kolejnego drinka. Wypiłem go. – Co powiedziała policja? – zapytała. – Że zaszlachtowałaś Dupré i zostawiłaś liścik: „Dla Judit i Zoltana”. Czy to prawda? – Tak. – A później pojechałaś na Węgry i wytropiłaś Bodo i Lovasa.

– Zgadza się. – Pokazali mi też raporty węgierskiej milicji, z których wynika, że okaleczyłaś obu mężczyzn, zanim odebrałaś im życie. – To prawda. – Obcięłaś im palce i wyłupiłaś oczy? – Nie wyłupiłam oczu Lovasowi, bo zabrakło mi na to czasu. Ale masz rację, obcięłam im palce i oślepiłam Bodo, zanim poderżnęłam mu gardło... – Jesteś szalona. – Byłam szalona. Szalona z żalu. Z gniewu. Zaślepiona niepohamowaną żądzą zemsty. Wydawało mi się, że jeśli zabiję ludzi, którzy odebrali życie najważniejszym osobom w moim życiu, to trawiąca mnie furia zniknie. – Przecież ty ich nie zabiłaś, tylko zarżnęłaś. – To też prawda. Zarżnęłam ich z pełną premedytacją... i rozmyślną przewrotnością. Przyświecał mi jeden cel: mieli zapłacić za to, co mi zrobili. – Ale żeby obcinać im palce? – Dupré tego nie doświadczył. Zadałam mu serię pchnięć w ramiona i brzuch, zmusiłam, by spojrzał mi prosto w twarz – i usłyszał, w jaki sposób zrujnował mi życie – zanim wbiłam nóż w jego serce, a później poderżnęłam mu gardło. – A jeszcze później zostawiłaś liścik, wzięłaś prysznic i zostawiłaś wszystkie swoje ubrania. – W trakcie ataku bardzo zabrudziły się krwią. Ale to prawda, wszystko dokładnie zaplanowałam. I owszem, po tym jak zadałam Dupré cios łaski, wzięłam prysznic w jego łazience. Zostawiłam liścik. Zrobiłam sobie kawę, ponieważ do odjazdu pierwszego pociągu o piątej dwadzieścia trzy zostało mi trochę czasu... to zabawne, że w dalszym ciągu pamiętam wszystkie te szczegóły. Czterdzieści minut później dotarłam na stację Gare du Nord. Zabrałam torbę, kupiłam bilet i wsiadłam do pociągu. Pozwoliłam sobie na sypialny w pierwszej klasie, więc miałam cały przedział dla siebie. Pamiętam, że razem z paszportem wręczyłam konduktorowi duży napiwek i powiedziałam, że nie chcę, by zbudzono mnie na niemieckiej lub austriackiej granicy. Następnie zdjęłam ubranie, położyłam się na kuszetce i przespałam kamiennym snem kolejne osiem godzin, po których znaleźliśmy się gdzieś niedaleko Stuttgartu... – Zasnęłaś kamiennym snem po tym, jak zamordowałaś człowieka? – Poprzedniej nocy nie spałam. Byłam zmęczona. No i ten przypływ adrenaliny... Cóż, poczułam się wyczerpana. – Ulżyło ci po zamordowaniu Dupré?

– Szaleńcze otępienie najlepiej opisuje mój ówczesny stan. Odkąd zdecydowałam się wprowadzić swój plan w życie, działałam jak automat. Zrób to, zrób tamto, pojedź tu, pojedź tam. Wszystko dokładnie przemyślałam, krok po kroku. – Nie wyłączając własnego samobójstwa? – Nie było go w planie. – A więc naprawdę nie żyjesz? – Dojdziemy do tego, ale najpierw opowiem ci o Bodo i Lovasie. – Nie chcę słuchać o tym, jak ich torturowałaś. – Owszem, chcesz, i nie masz innego wyboru, jak tylko mnie wysłuchać. W przeciwnym razie nie dowiesz się tego, po co tu przyszedłeś. Sięgnąłem po butelkę, nalałem sobie szkockiej na dwa palce i wypiłem jednym haustem. – W takim razie opowiadaj. – Kilka tygodni przed puszczeniem machiny w ruch skontaktowałam się z przyjacielem w Budapeszcie – mężczyzną, który podobnie jak mój ojciec należał do grupy osób wydających w latach pięćdziesiątych samizdacką gazetę. Teraz był człowiekiem po siedemdziesiątce... i zdążył odsiedzieć w więzieniu za pyskowanie władzom. Został „zrehabilitowany”, chociaż podczas „reedukacji” poddano go tak ciężkim torturom, że nie mógł chodzić. Pierwszy raz pojechałam do Budapesztu w roku siedemdziesiątym czwartym, tuż po tym jak uzyskałam francuskie obywatelstwo. Myślę, że czułam potrzebę powtórnego zobaczenia swojego kraju, tym razem oczami dorosłego. Wtedy też umówiłam się na herbatę ze wspomnianym dżentelmenem. Nie mogliśmy rozmawiać otwarcie – był pewien, że w jego mieszkaniu założono podsłuch – zapytał mnie więc, czy zabiorę go na spacer w wózku inwalidzkim do pobliskiego parku. Kiedy znaleźliśmy się na zewnątrz, zapytałam, czy mógłby się dowiedzieć, gdzie mieszkają mężczyźni, którzy zmusili mnie do patrzenia na egzekucję mojego ojca. Powiedział: To mały kraj, w którym każdego można namierzyć, ale czy jest pani pewna, że chce ich odszukać? Odparłam: Teraz nie, ale może kiedyś, w przyszłości... Powiedział, że kiedy nadejdzie ten dzień, powinnam wysłać do niego wiadomość, że chciałabym się spotkać z naszymi przyjaciółmi, a wtedy on zajmie się resztą. Sześć lat później, kiedy zdecydowałam się régler les comptes[53], wysłałam do niego list. Odpisał, że: „Nasi przyjaciele żyją, mają się dobrze i mieszkają

w Budapeszcie”. Zaplanowałam wszystko, zostawiłam torbę w przechowalni na stacji Gare de l’Est i podcięłam gardło Henri Dupré. Po przyjeździe na Węgry, udałam się prosto do mieszkania starszego dżentelmena. Był już bardzo stary i zniedołężniały, lecz na mój widok uśmiechnął się i powiedział, że chciałby się wybrać na spacer do parku. Kiedy tylko wywiozłam jego wózek z budynku, podał mi skrawek papieru i powiedział: „Oto ich adresy. Potrzebuje pani jeszcze czegoś?” Powiedziałam, że pistoletu, na co rzekł: „żaden problem”. Po powrocie do jego mieszkania kazał mi przeszukać składzik na strychu, gdzie miał schowaną dubeltówkę, której jego ojciec używał do polowań, jeszcze za czasów panowania Karola I. Dał mi nawet piłę do skrócenia lufy. Kiedy wychodziłam z mieszkania – z bronią w torebce – przyciągnął mnie do siebie i szepnął mi do ucha: „Mam nadzieję, że będą długo umierać”, a później puścił mnie w dalszą drogę. Zameldowałam się w hotelu. Kupiłam w aptece brzytwę, a w innym sklepie taśmę klejącą. Pojechałam metrem na Wzgórza Budy, gdzie mieszkał Lovas. Znalazłam jego mieszkanie bez problemu. Zadzwoniłam nawet domofonem i zapytałam zmienionym głosem, czy zastałam panią domu. „Zmarła pięć lat temu. Kto mówi?”. Powiedziałam, że jestem członkinią lokalnego komitetu partii, zajmującego się aktywizacją seniorów i przeprosiłam za swoją pomyłkę. Później pojechałam do Bodo, mieszkał w brzydkim bloku w dzielnicy Peszt. Tym razem nie znalazłam domofonu, ale właściciel mieszkania sam otworzył drzwi. Zgarbiony mężczyzna po siedemdziesiątce, ze świszczącym oddechem. Miał na sobie szlafrok, a w dłoni trzymał papierosa. Oczywiście mnie nie rozpoznał. „Czego pani chce?”. „Czy zastałam panią domu?”. „Odeszła wiele lat temu”. Odpowiedziałam: „Należę do partyjnego komitetu do spraw seniorów i chciałabym zapytać...”. Wymyśliłam jakąś bajeczkę na temat badań dotyczących potrzeb osób w starszym wieku. „Cóż, kobiety, z którą chciała pani porozmawiać, już nie ma, ale jeśli chce się pani dowiedzieć czegoś o potrzebach seniorów... Zapraszam, opowiem pani to i owo”. Nie spodziewałam się, że mój plan okaże się tak skuteczny, ale miałam przy sobie wszystko, czego potrzebowałam, więc pozwoliłam mu się zaprosić do małego, depresyjnego mieszkania. Gówniane meble, gówniane tapety, obrzydliwa ciasna kuchnia, popielniczki wypełnione po brzegi petami, puste butelki po taniej gorzałce. – Może pani powtórzyć swoje nazwisko? – zapytał. Podałam mu je.

– Kadar... jak przewodniczący naszej partii? – Nie... Kadar jak Miklos Kadar. Pamięta pan Miklosa Kadara, prawda? – Jestem starym człowiekiem. Tylu ludzi przewinęło się przez moje życie. – Tak, ale Miklos Kadar musi zajmować w pańskiej pamięci specjalne miejsce... ponieważ dokonał pan egzekucji na oczach jego własnej córki. W tym momencie rozmowy siedzieliśmy w jego maleńkim salonie, połączonym z sypialnią. Otworzyłam torbę. Wyjęłam z niej dubeltówkę. Krzyknął cicho, ale przyłożyłam palec do ust i więcej się nie odezwał. – Musi pan pamiętać jego córeczkę, Margit? Kazał pan jednemu ze swoich milicyjnych pachołków zmusić ją do patrzenia, podczas gdy linczował pan jej ojca. Wtedy zaczął udawać ignorancję. „Nie wiem, o czym pani mówi... Nie pamiętam niczego takiego”. Uderzyłam go strzelbą w bok głowy i oznajmiłam, że jeśli nie powie mi prawdy, zastrzelę go na miejscu. W odpowiedzi zaczął łkać, błagać, mówić, że jest mu bardzo przykro i że on tylko wykonywał rozkazy. Tak, naprawdę użył tego określenia. – Po wszystkim moja matka i ja zostałyśmy wywiezione z kraju. Władze zaproponowały nam nawet żałosną rekompensatę, ponieważ wstydziły się tego, co się stało, więc proszę nie mówić, że tylko wykonywał pan rozkazy. Milicjant, który mnie przytrzymywał, „tylko” wykonywał rozkazy, ponieważ warknął pan na niego kilkakrotnie, kiedy pozwolił mi zamknąć oczy. Pan chciał zrobić z siedmioletniej dziewczynki naocznego świadka egzekucji jej ojca. Chciał pan, żeby ta scena wyryła się w mojej pamięci raz na zawsze. Udało się panu. Przez wszystkie te lata starałam się wymazać jej obraz, ale nigdy mnie nie opuścił... trauma, jaką pan u mnie wywołał z czystej złośliwości i okrucieństwa... – Oczywiście, ma pani rację – przerwał mi. – Zachowałem się potwornie, ale takie też były czasy i... Wtedy właśnie ponownie uderzyłam go w głowę i kazałam mu usiąść przy kuchennym stole. A ten głupiec wykonał moje polecenie. Kiedy kazałam mu położyć dłonie płasko na stole, nie oponował... chociaż mógł spróbować ucieczki, gdy odłożyłam dubeltówkę, aby skrępować go taśmą. Zużyłam aż trzy rolki, upewniając się, że nie będzie mógł ruszyć ręką ani oderwać ciała od krzesła. Kiedy skończyłam, powiedziałam do niego: – Ma pan czelność mówić, że żył w potwornych czasach, a przecież to między innymi pan sprawił, że takie były. Stanowił pan nieodłączny element represyjnego reżimu i tylko ludzie tacy jak mój ojciec mieli odwagę głośno się

sprzeciwić. W jaki sposób odpowiedział pan na krytykę tych metod? Powiesił go pan na oczach córki i zmusił ją, by patrzyła, jak jej ojciec umiera w męczarniach. Jak pan wytłumaczy coś takiego? No jak? Nie odpowiedział. Po prostu siedział i łkał. Dużo później nabrałam pewności, że powodem, dla którego nie próbował uciekać, była świadomość, że jego czyn był tak potworny, że zasługiwał na równie okrutną karę. – Ale czy to, co mu zrobiłaś... nie było potworne? – Oczywiście, że tak. Kiedy okręciłam taśmą jego usta i głowę – upewniając się, że nie będzie mógł krzyczeć ani oddychać – powiedziałam: „Za kilka chwil pożałujesz, że cię nie zastrzeliłam i nie pozwoliłam ci szybko umrzeć”. Następnie sięgnęłam do torby, wyjęłam z niej brzytwę, otworzyłam ją i oderżnęłam mu prawy kciuk. Odcięcie palca wcale nie jest łatwe. Trzeba przeciąć kość, ścięgna i... – Wystarczy – przerwałem. – Powiedziałam ci, że jeśli nie wysłuchasz mojej historii, nie dowiesz się prawdy... – Prawdy? Chcesz, bym uwierzył, że w tym, co mówisz, tkwi choć ziarenko prawdy? – Gdzie teraz jesteś, Harry? Czyżbyś śnił? – Nie mam pieprzonego pojęcia... – We śnie można skaleczyć się w rękę, lecz taka rana nie będzie krwawić. To jest rzeczywistość. Po prostu masz teraz do czynienia z inną wersją rzeczywistości. Przerwałeś mi opowieść, a dopóki jej nie dokończę... – Jesteś chora, wiesz o tym? – Dlatego że obcięłam Bodo palce? Rzeczywiście, to było chore. Nawet poprzez taśmę, którą zakleiłam mu usta, słyszałam, jak krzyczy. Mimo to byłam bardzo systematyczna. Obcięłam wszystkie palce jego prawej dłoni. Zrobiłam krótką przerwę. Zajęłam się palcami lewej. Później przyszła pora na oczy. A tak przy okazji, policja nie miała racji. Nie wyłupiłam mu oczu, po prostu je przecięłam. Pamiętasz surrealistyczny film Buñuela, Psa andaluzyjskiego, gdzie w jednej ze scen źrenica kobiety zostaje przecięta brzytwą? Zrobiłam coś zbliżonego. Możesz myśleć, że jestem szalona i pokręcona, bo zdobyłam się na tak potworny czyn... ale na pewno potrafisz sobie wyobrazić szaleństwo, jakie ogarnia kogoś, komu wyrządzono tak wielką krzywdę, że... – Nie próbuj tego usprawiedliwiać. Nie próbuj.

– Niczego nie próbuję usprawiedliwiać, Harry. Opowiadam ci tylko o tym, co się stało. – Wyrównałaś w ten sposób rachunki? Czy to, co zrobiłaś Bodo, sprawiło, że poczułaś się choć odrobinę lepiej? – Wtedy po mojej głowie kłębiło się tylko kilka myśli: Zrób to, co musisz... Bądź systematyczna... A później wynieś się z tego strasznego kraju. Po oślepieniu Bodo zrobiłam z boku jego gardła niewielkie nacięcie, by powoli wykrwawił się na śmierć... po kilku chwilach usłyszałam dobiegające zza taśmy bulgotanie i dźwięki towarzyszące próbom złapania powietrza: znak, że zaczął się dławić własną krwią. Spakowałam do torby ubrania, tak samo jak w przypadku Dupré. Rozebrałam się do naga i wzięłam prysznic. Tylko że tym razem sprzątnęłam wszystkie dowody. We Francji za leżało mi, by wszyscy dowiedzieli się, co zrobiłam. Na Węgrzech też... ale dopiero po moim wyjeździe z kraju. Wyczyściłam do czysta każdą powierzchnię, której dotykałam, spakowałam zakrwawione ubrania i zaczekałam, aż Bodo przestanie się dławić i dusić. Później wyszłam i pojechałam metrem przez całe miasto, do Budy. Wróciłam do sklepu, w którym zaopatrzyłam się w taśmę klejącą i dokupiłam jeszcze cztery rolki. Poszłam do mieszkania Lovasa i zadzwoniłam do jego drzwi. Usłyszałam głos: „Odejdź, nie chcę nikogo widzieć”. Odparłam: „Jestem członkinią komitetu partii zajmującego się opieką nad starszymi. Mam dla pana specjalną niespodziankę. Proszę pozwolić, bym ją panu wręczyła”. Kiedy dostałam się podstępem do jego mieszkania, ujawniłam swoją tożsamość i wyjęłam broń. Zaczął krzyczeć. Kazałam mu się zamknąć, ale wrzeszczał dalej. Wtedy właśnie z całych sił uderzyłam go bronią w głowę. Stracił przytomność. Skrępowałam go taśmą i zakneblowałam, tak samo jak Bodo. Kiedy jednak przystąpiłam do pracy, rozległo się stukanie do drzwi. Sąsiadka musiała usłyszeć jego krzyki, bo powtarzała podniesionym głosem: „Czy wszystko w porządku, panie Lovas? Ma pan gościa?”. Gdybym wykazała się rozsądkiem, podcięłabym mu gardło i uciekła przez kuchenne okno – Lovas mieszkał na parterze. Ale ja nie byłam rozsądna, tylko pomylona. Na tyle pomylona, by wmówić sobie, że muszę oderżnąć wszystkie palce i oślepić go. Ból otrzeźwił Lovasa, kiedy obcinałam mu mały palec prawej dłoni, poza tym niestarannie zakleiłam mu usta taśmą, i znowu zaczął krzyczeć. Sąsiadka powiedziała, że pójdzie wezwać policję. Mimo to nie uciekłam. Kontynuowałam swoją ponurą robotę... – Chciałaś dać się się złapać...

– Nie wiem, czego wtedy chciałam. Pomylona osoba nie jest w stanie logicznie myśleć, tylko powtarza sobie: Odetnij kolejny palec... – Jezu... Uśmiechnęła się i zapaliła papierosa. – Dalej będzie jeszcze gorzej. Przyjechała policja. Zaczęli walić w drzwi i domagać się, by ich wpuszczono. Działałam w wielkim pośpiechu, pilnując, by wszystkie palce zostały oderżnięte. Tymczasem odgłosy walenia do drzwi zastąpiło głuche dudnienie tarana, którym usiłowali je wyważyć. Z chwilą gdy drzwi otworzyły się na oścież, chwyciłam Lovasa za włosy, przecięłam mu tętnicę szyjną, a później, na oczach kompletnie przerażonych policjantów, przeciągnęłam ostrzem brzytwy po własnym gardle. – Co się wydarzyło potem? – Potem... Uciekłam przed aresztowaniem, więzieniem, procesem i prawdopodobnie egzekucją z rąk reżimu, którego nienawidziłam. – W śmierć? – Tak. Umarłam. Cisza. Margit nie przestała zaciągać się papierosem. – Co było później? – zapytałem. – Śmierć to śmierć. – Co to znaczy? – Przestałam istnieć w doczesnej formie. – Ale co stało się po twojej śmierci? Kolejny uśmiech. Kolejne głębokie zaciągnięcie się dymem. – Tego nie mogę ci powiedzieć. – Dlaczego? – Po prostu nie mogę. – Policja pokazała mi twój akt zgonu, zresztą sama potwierdziłaś, że podcięłaś sobie gardło i umarłaś. Dlaczego więc... dlaczego... tutaj jesteś? – Tak po prostu. – Ale to nie ma sensu. Jak mam ci uwierzyć, skoro wiem, że to, co mówisz, nie mogło się zdarzyć naprawdę? – Odkąd to śmierć ma sens, Harry? – Przecież tam byłaś i wiesz. Jeszcze jeden uśmiech. – To prawda – i nie zamierzam puścić pary z ust. – Musisz mi powiedzieć...

– Wcale nie muszę i... nie zamierzam. Powiem ci tylko to, co musisz wiedzieć, by zrozumieć, w czym cię wyręczam. – W czym mnie wyręczasz. Teraz wiem na pewno, że oszalałaś. – Myśl, co chcesz, skarbie. Ale weź pod uwagę, że każdą z osób, które w ostatnim czasie zrobiły ci krzywdę, spotkała kara. – To ty przejechałaś Brasseura przed budynkiem hotelu? – Owszem. – Ale jak? – A na ile sposobów można kogoś przejechać? Wsiadłam do samochodu, który wcześniej wypożyczyłam, mercedesa klasy C – bywają lepsze, ale i ten miał niezłe przyspieszenie. Zaczekałam, aż Brasseur wyjdzie z Le Sélect. Kiedy tylko zszedł z chodnika, wcisnęłam pedał gazu i wjechałam prosto w niego. – Zeznał, że nie widział twarzy kierowcy, ale wydawało mu się, że była to kobieta. Kolejny uśmiech. – I dopadłaś Omara, kiedy siedział w toalecie? – zapytałem. – Nie myliłeś się co do niego – jego gówno naprawdę śmierdziało. Zdradzę ci pewien obrzydliwy sekret: kiedy się podcierał, używał minimalnej ilości papieru, więc jego dłonie były umazane kałem. Wstrętne bydlę. Widziałam, jak cię traktuje, w jakim okropnym stanie zostawia waszą toaletę... – Widziałaś? Jak? Zgasiła papierosa i zapaliła następnego. – Wiesz, co najbardziej mi się podoba w byciu martwą? To, że mogę palić bez poczucia winy. – Ale mimo że nie żyjesz, nadal się starzejesz, podobnie jak reszta ludzi. – Tak, to dość ironiczne, nie sądzisz? Niestety tak to już jest urządzone... Przynajmniej w moim przypadku. – A w innych? Wzruszyła ramionami. – Więc nie poszłaś do nieba po tym jak...? – Odebrałam sobie życie? Nie. – W takim razie do piekła? – Udałam się... donikąd. A później, nie wiedzieć czemu, wróciłam. Byłam dziesięć lat starsza, ale mieszkanie stało puste... – Kto za nie płacił? – Przed wyjazdem na Węgry spotkałam się ze swoim prawnikiem i poprosiłam

go, by założył fundusz z pieniędzy, jakie otrzymałam w ramach odszkodowania od Dupré. Nikomu nie zapisałam tego mieszkania. W swoim testamencie wyraźnie zaznaczyłam, że nikt nie może go sprzedać bez mojej zgody. Wiedziałam, co zrobię w Budapeszcie... Wiedziałam też, że po wszystkim będę musiała na długi czas zniknąć... – A więc nie planowałaś samobójstwa? – Nie, aż do chwili, gdy do mieszkania wtargnęła policja. Podjęłam tę decyzję pod wpływem impulsu. Ale, jak już mówiłam, byłam wtedy ogarnięta szaleństwem. – A teraz nie jesteś? Zatłuczenie kogoś na śmierć kijem baseballowym... – Ten człowiek dotkliwie pobił swoją żonę i groził ci śmiercią. – Nie wiemy tego na pewno. – Słyszałam, jak to mówił. – Kiedy? – W jego barze. Gdy nie wiedział, że tam jestem. – A Robson? – Zapytałam cię o najgorszą rzecz, jaka twoim zdaniem mogłaby go spotkać. Powiedziałeś... – Nie sądziłem, że załadujesz dziecięcą pornografię do jego komputera. – Chciałeś tego, Harry. Ten mężczyzna systematycznie rujnował ci życie. Kara, jaka go spotkała, wydała mi się... odpowiednia. Jego życie legło w gruzach, zresztą jeszcze przed końcem tygodnia odbierze je sobie, w więzieniu. – Zamierzasz go do tego zmusić? Znowu się roześmiała. – Nie jestem zjawą, która nawiedza ludzi i zmusza ich do różnych rzeczy. – Nie – jesteś sukkubem. – Sukkuby uprawiają seks ze śpiącymi mężczyznami. To wcale nie jest sen, Harry. – W takim razie... co? Kiedy przyszedłem tu wczoraj, wszystko pokrywał kurz, a dozorca potraktował mnie jak wariata, mówiąc, że mieszkanie nie miało lokatora – ani też nie było sprzątane – od wielu lat. – Nie jesteś wariatem. Ale kiedy odwiedzasz mnie co trzy dni, wkraczasz tutaj. – Tutaj, czyli gdzie? I co się dzieje z pozostałymi mieszkańcami budynku? Czyżby wpadali w ten sam rodzaj transu co dozorca?

– Myśl, co chcesz. – Nadal tego nie rozumiem. Dlaczego spotkanie może trwać tylko trzy godziny i odbywać się co kilka dni? – Bo tylko tyle mogę zrobić... tyle mogę znieść. Zależy mi na tym... naszym drobnym romansie. Ale wyłącznie na moich warunkach. Właśnie dlatego odmawiałam ci spotkań poza ustalonymi kilkoma godzinami dwa razy w tygodniu. – Bo tylko na tyle ci zezwolono? – Nikt nie ma nade mną kontroli. Nikt. – A mimo to każdej niedzieli wystajesz na balkonie podczas urządzanego przez amerykańską dyletantkę salonu, dybiąc na idiotów takich jak ja? – Jesteś drugim mężczyzną, którego tam zaczepiłam. – Kim był ten pierwszy? – Niemcem o imieniu Horst. Poznałam go w czerwcu dziewięćdziesiątego pierwszego roku. Dopiero co... ponownie się pojawiłam, jeśli można to tak określić, i odwiedzałam miejsca, w których już bywałam. Kiedy więc ponownie znalazłam się w Paryżu – jedenaście lat po swojej śmierci – postanowiłam spróbować szczęścia i sprawdzić, co wyniknie z krótkiej wizyty na balkonie Lorraine. Zaglądałam tam przez wiele tygodni... aż wreszcie Horst mnie zobaczył. Podobnie jak ty, był mężczyzną po czterdziestce, świeżo rozwiedzionym, pozostawionym w Paryżu samemu sobie, smutnym i samotnym. Wdaliśmy się w pogawędkę. Przyszedł do mojego mieszkania o piątej, naszej umówionej godzinie. Uprawialiśmy seks. Piliśmy szkocką. Wypaliliśmy kilka papierosów. Opowiedział mi o tym, że jego żona zakochała się w innym mężczyźnie, mówił o swojej malarskiej karierze, która utknęła w martwym punkcie, o lycée, gdzie prowadził lekcje sztuki, o znudzeniu życiem i tym podobnych sprawach. Ludzkie historie są jednocześnie niepowtarzalne i potwornie do siebie podobne, czyż nie? O ósmej wieczorem powiedziałam mu, że musi iść, ale chętnie się z nim spotkam za trzy dni. Powiedział, że przyjdzie, ale tego nie zrobił. Od tego czasu zdarzało mi się kilkukrotnie „wracać” na balkon Lorraine, w nadziei, że ktoś mnie zobaczy. Przez wiele lat nikt tego nie zrobił. Dopóki ty się nie pojawiłeś, Harry. Zobaczyłeś mnie... ponieważ chciałeś mnie zobaczyć. – To, co mówisz, nie ma sensu. – Przestań wreszcie mówić o „sensie” lub pozornym braku logiki naszego

wspólnie spędzonego czasu. Nie ma w tym żadnej logiki. Jesteśmy tu razem, ponieważ – jak już mówiłam – chciałeś mnie zobaczyć. – Bzdura. – W takim razie dlaczego posłusznie tu przychodziłeś, tydzień po tygodniu? Wyłącznie dla seksu? – W dużej mierze dlatego. – Masz rację. Ale chodziło o coś więcej. Chciałeś się ze mną widzieć... w każdym znaczeniu tego słowa. A ja chciałam doprowadzić twoje życie do ładu. – Nie mogę uwierzyć... – Uwierzyć, uwierzyć. Być może wiara nie potrzebuje dowodu... ale ty przecież masz dowód. Siebie. Mnie. To miejsce. Bieżącą chwilę. – Ty nie istniejesz. – Oczywiście, że istnieję... podobnie jak ty. W tym pokoju. W tym czasie. W tej odrobinie nicości, która mimo to jest wszystkim, ponieważ właśnie tę chwilę dzielimy. Nie możesz przed tym uciec, Harry. Zresztą nie powinieneś tego robić. Nigdy wcześniej w całym swoim życiu nie byłeś tak bliski miłości. – Nie masz bladego pojęcia o... – Miłości? Jak śmiesz? Dla miłości odeszłam od zmysłów. Zabiłam – zarżnęłam – dla miłości. Wiem o miłości aż za dużo... wiem też, że podobnie jak wszystko inne, może ona doprowadzić człowieka do ostateczności, na sam skraj przepaści. A jednak, tak to już jest urządzone, że zdarzają się w życiu momenty, gdy między dwojgiem ludzi przeskakuje iskra, nawiązuje się nić porozumienia. To się nazywa szczęście, Harry. Nic więcej. – A co z miłością do dziecka? Cisza. Po chwili Margit powiedziała: – Jest wszystkim. Wtedy czuje się, że musisz zabić osobę, która zabrała ci to, co najcenniejsze. – Czy zemsta pomogła się zabliźnić twoim ranom? – Chcesz wiedzieć, czy przeżywam wciąż na nowo smutek i potworność tego, co się stało... i tego, co zrobiłam? Oczywiście. W dalszym ciągu nie potrafię uciec. To zostanie ze mną na zawsze. Ale postanowiłam odkupić swoje winy... za twoim pośrednictwem. – To szaleństwo. – Rozwiązywanie czyichś problemów nie ma nic wspólnego z szaleństwem. – Ma, jeśli uciekasz się do przemocy. – Spójrz tylko, jak wszystko w twoim życiu stopniowo zaczyna się układać.

Robson siedzi w więzieniu. Podobnie jak Sezer i jego okropny pomocnik... a przecież wiesz, że obaj ostrzyli sobie na ciebie zęby. Omar próbował cię szantażować. Został wyeliminowany. Mąż Yanny nie zasługiwał na kolejny dzień chodzenia po tym świecie. Nie rozumiem więc, jak możesz się skarżyć – przyjdzie czas, gdy twoje życie przybierze jeszcze lepszy obrót. Podniosłem się z miejsca. – Czy naprawdę myślisz, że przyłączę się do tego szaleństwa? – Już to zrobiłeś, Harry. Byłeś w to zamieszany od samego początku. – Dlatego, że dostrzegłem ciebie – niewidzialną kobietę – podczas gdy inni tego nie zrobili? – A dlaczego twoim zdaniem mnie zobaczyłeś? Bo tego potrzebowałeś. Podobnie jak potrzebowałeś, bym wyrównała za ciebie wszystkie rachunki, które tak gorąco pragnąłeś wyrównać. – Śledzisz każdy mój krok, prawda? – Być może. – Ale dlaczego właśnie ja? – Cóż za niedorzeczne pytanie. Jesteśmy ze sobą związani. – Nazywasz to związkiem? Dla ciebie to było tylko popołudniowe pieprzenie, dwa razy w tygodniu, nic więcej. – A dla ciebie? – Jedyna rzecz w całym moim życiu, na którą czekałem. – Nie przyszło ci do głowy, że i ja nie mogłam się doczekać naszych spotkań? W tym pokoju nie tylko się pieprzyliśmy, o czym doskonale wiesz, Harry. Rozmawialiśmy. Opowiedzieliśmy sobie historie naszego życia, a to przyniosło nam pewną ulgę. Z czasem naprawdę polubiłam nasze spotkania... i zaczęłam ich potrzebować. Może nie zawsze to okazywałam, może i trzymałam cię na dystans... lecz ty i tak się do mnie zbliżyłeś. Potrzebowałeś mnie, tak samo jak ja potrzebowałam ciebie. – Cóż, jeśli sądzisz, że będę nadal przychodził, wślizgiwał się do strefy mroku, którą tu sobie urządziłaś... – Nie możesz teraz odejść – powiedziała cicho, bez emocji. – Owszem, mogę... i tak właśnie zrobię, bo to, co było między nami, umarło. Podobnie zresztą jak ty. – Wcale nie. Skoro już o mnie wiesz... skoro przychodzisz tu do mnie dwa razy w tygodniu... skoro w zamian sprawuję nad tobą opiekę... to nie jest koniec. – Pieprz się – rzuciłem, idąc w stronę drzwi.

– Głupia odpowiedź, Harry, lecz zrozumiała, jak sądzę. Potrzebujesz czasu, by zaakceptować... – Niczego nie będę akceptował. Zrozumiałaś? Niczego. Nigdy więcej mnie nie zobaczysz. – Owszem, zobaczę. A ty zechcesz się ze mną zobaczyć... albo przynajmniej przywołasz mnie z chwilą, gdy znajdziesz się w sytuacji, z której nie będziesz potrafił znaleźć wyjścia. – Nie licz na to. Trzymaj się ode mnie z daleka. – Nie, Harry... tak naprawdę pytanie brzmi: czy ty potrafisz się trzymać z daleka ode mnie? – To nie będzie trudne – odparłem i odszedłem szybkim krokiem w stronę drzwi. – Do zobaczenia za trzy dni – powiedziała, kiedy zamykałem je za sobą. Zbiegłem po schodach. Przechodząc przez dziedziniec, zatrzymałem się na moment przed stróżówką. Dozorca nadal znajdował się w środku, w stanie dziwnej śpiączki. Dotarłem do wejścia. Wcisnąłem guzik, by odblokować zamek. Tym razem drzwi otworzyły się z charakterystycznym kliknięciem. Wyszedłem na ulicę. Uszy wypełnił mi dźwięk przejeżdżających obok samochodów. Spojrzałem w obie strony. Po rue Linné kręcili się piesi. W sklepie na rogu za ladą siedział znudzony starszy facet. Życie wokół mnie biegło swoim zwykłym torem. Cofnąłem się pod drzwi budynku Margit. Odkąd wróciłem do normalnego świata minęła niespełna minuta. Wybrałem kod. Wszedłem na dziedziniec. Spojrzałem w stronę stróżówki. Dozorca nie siedział już nieruchomo. Wręcz przeciwnie, kiedy tylko mnie zobaczył, zerwał się na równe nogi, chwycił ogromny kij, oparty o biurko, a później wyskoczył z budki i zaczął nim wymachiwać. – To znowu pan? Powiedziałem, żeby się pan wynosił. Wynocha stąd. Wycofałem się na ulicę. Poszedłem szybkim krokiem w stronę stacji metra Jussieu. W połowie drogi dopadły mnie silne dreszcze. Czy ona jest tu teraz ze mną? Czy śledzi każdy mój krok? Wskoczyłem do baru. Zamówiłem podwójną whisky. Nawet w połączeniu ze szkocką, którą wcześniej wlała we mnie Margit, nie zdołała stłumić mojego niepokoju i rosnącego przeświadczenia, że postradałem rozum. Przyłożyłem palce do nosa, te same palce, które Margit wsunęła sobie do środka. Jej zapach był nadal wyczuwalny. Dotknąłem bandaża na swojej dłoni. Ona nie żyje... a jednak obandażowała tę dłoń. Zamówiłem kolejną whisky. Myśl, myśl. Nie, nie

myśl. Po prostu uciekaj. Wróć do hotelu. Zabierz walizkę. Złap taksówkę i pojedź do Gare du Nord. Kup bilet na ostatni pociąg do Londynu. Ale co z powieścią? Pieprzyć powieść. Uciekaj. A co potem? Jeśli stracę powieść, po moim pobycie tutaj nie zostanie nawet ślad... Nie będę miał co robić po przyjeździe do Anglii. Gdybym miał dyskietkę, mógłbym przynajmniej pisać dalej, nadać kolejnym dniom jakąś formę, wklepując do komputera ustaloną liczbę słów. Mógłbym sobie powiedzieć: masz w życiu jakiś cel. W takim razie jedź do biura po dyskietkę. Nie masz się już czego bać. Budynek został przeszukany przez policję. Sezer i Twardziel siedzą na jakimś commissariat de police, a gliny przestały się już interesować tamtym magazynem. Zabierz dyskietkę. Zajmie ci to mniej niż dziesięć minut. A później ustaw się w kolejce na Gare du Nord i zapomnij o całej tej obłąkańczej przygodzie. Przed opuszczeniem baru zdecydowałem, że rozsądniej będzie wrócić do biura w środku nocy... najlepiej tuż przed świtem. Jeśli ktoś zaczai się tam na mnie – mało prawdopodobne, ale w dalszym ciągu dręczyła mnie paranoja – przed szóstą powinien sobie odpuścić to całonocne czuwanie. Co więcej, mogłem spać aż do piątej trzydzieści, a potrzeba snu zdominowała wówczas wszystkie inne. Wyszedłem z baru i pojechałem metrem na stację Gare du Nord, gdzie kupiłem bilet Eurostar na poranny pociąg do Londynu o godzinie siódmej trzydzieści pięć. Zapłaciłem za niego gotówką. Odliczając należność, po raz kolejny zastanawiałem się, czy Margit obserwuje, jak kupuję bilet. Wróciłem czwartą linią metra do Château d’eau i wstąpiłem do jednego z punktów oferujących tanie połączenia międzynarodowe, których pełno było przy bulwarze de Sébastopol. Miejsce, do którego wszedłem, nie robiło najlepszego wrażenia. Roiło się w nim od ludzi próbujących się dodzwonić do swoich krewnych w Yaounde, Dakarze, Beninie i innych miastach w zachodniej Afryce. Kupiłem kartę telefoniczną, zająłem miejsce w topornej budce ze sklejki i wybrałem numer, pod który najchętniej bym nie dzwonił, jednak nie mogłem uniknąć tej rozmowy. Spojrzałem na zegarek: dwudziesta pięć w Paryżu oznaczała czternastą pięć w Ohio. Susan podniosła słuchawkę po drugim dzwonku. – Cześć – powiedziałem. – Harry? – zapytała cicho. – Tak. Jak sobie radzisz? – Jak sobie radzę? Fatalnie. Ale pewnie już o tym wiesz. W przeciwnym razie

nie dzwoniłbyś po tak długim czasie. Tego samego gniewnego tonu używała w stosunku do mnie przez ostatnich kilka lat naszego małżeństwa, kiedy nigdy nie robiłem niczego tak jak trzeba, a ona zdążyła się całkowicie wyleczyć z miłości do mnie. – Nie dzwoniłem wyłącznie dlatego, że mi zabroniłaś... – Wiem, wiem. No dalej, napawaj się tym, szczególnie w świetle... – Susan, zadzwoniłem tylko po to, by sprawdzić, jak się czujesz. Cisza. Słyszałem, jak usiłuje stłumić szloch. – Powiesił się dziś rano. Kurwa. – Robson odebrał sobie życie? – zapytałem. – Na imię miał Gardner. Tak, powiesił się na prześcieradle, w więziennej celi, wczesnym rankiem. Dopiero co się dowiedziałam. Zadzwonił do mnie jakiś dupek, dziennikarzyna z „Fox News”, z prośbą o komentarz. Możesz to sobie wyobrazić? Nie odpowiedziałem. Mówiła dalej: – W ciągu ostatniego tygodnia straciłam wszystko. Wszystko. Pracę, karierę. Teraz, kiedy ujawniono, że pieprzyłam się z dziekanem college’u, żadna uczelnia nie będzie się spieszyć z zatrudnieniem mnie. Nie wspominając już o drobnym odkryciu słabości Gardnera do nagich siedmioletnich dziewczynek i chłopców. Nie potrafię wyrazić słowami, jak okropnie było... Kolejny stłumiony szloch. – Czy mogę ci jakoś pomóc? – zapytałem. – Przestań pokazywać, jaki to jesteś wielkoduszny... przecież wiem, że w głębi duszy rozkoszujesz się porażką ludzi, którzy... Urwała i zaniosła się płaczem. – Chciałbym porozmawiać z Megan – powiedziałem. – Megan jest teraz bardzo zdenerwowana. Wiadomość o przestępstwie, popełnionym przez Gardnera... Wszyscy o tym mówili. Dzieciaki z jej szkoły... Wiesz, jakie okropne potrafią być dzieci. – Powiesz jej, że chciałbym z nią porozmawiać? – Dobrze. – Poproś ją, żeby przysłała mi mejla, jeśli chce, bym do niej zadzwonił. A jeśli potrzebujesz pieniędzy lub... – Nadal mieszkasz w Paryżu? – Tak.

– Pracujesz? – Już nie. – To skąd masz pieniądze? – Miałem pracę... Nic wielkiego... ale udało mi się trochę zaoszczędzić, więc jeśli będzie wam ciężko... – Nie mogę sobie z tym wszystkim... z tobą... poradzić. – Po chwili dodała: – Powiem Megan, że dzwoniłeś. Odłożyła słuchawkę. Podsłuchiwałaś całą rozmowę, mam rację? Musisz być z siebie bardzo dumna. Kolejny trup do kolekcji moich wrogów, których się pozbyłaś. I ty chcesz, żebym był zadowolony... kiedy jedyne, co czuję, to dojmujące poczucie winy. Dość tego. Potrzebujesz snu. Głębokiego, wzmacniającego snu. Zażyj tabletki. Napij się whisky. Połknij co się da. Tylko wracaj do hotelu i schowaj się pod kołdrę do czasu, aż nastanie świt i będziesz mógł uciec od tego wszystkiego. Wróciłem więc do mojego ponurego pokoju w Le Normandie. Przepakowałem walizkę. Ustawiłem budzik w przenośnym radioodbiorniku na piątą piętnaście rano. Zażyłem tabletki i wsunąłem się pod wilgotną, nieświeżą pościel. Ścisnąłem kurczowo poduszkę. W głowie dźwięczał mi głos Margit: Nie możesz teraz odejść. Wiesz o tym, prawda? Porzucę cię z nadejściem ranka i nie możesz zrobić niczego, co powstrzymałoby mnie od pojechania tym pociągiem. Strasz mnie, ile chcesz. Śledź mnie astralnie do samego Londynu. Mimo wszystko wyjadę. To koniec. Tabletki zadziałały. Odpłynąłem. Kiedy po siedmiu godzinach włączyło się radio, zerwałem się z pościeli, przekonany o obecności Margit w pokoju. Czy to znaczyło, że wtargnęła do mojej podświadomości, gdy spałem? Patrzyła, jak śpię, mam rację? Pewnie też stała w pobliżu, kiedy siedziałem w budce ze sklejki, i podsłuchiwała moją rozmowę z Susan. A teraz knuła przeciwko niej i... Już ranek. Przespałeś się. Twój pociąg odjeżdża za dwie godziny z kawałkiem. Idź po dyskietkę. Jedź na stację. Zniknij, a wtedy to wszystko zniknie razem z tobą. Wiara nie potrzebuje dowodu. Powiedziała to, żeby zagrać ci na psychice. Zraniona dłoń? Sam się zaciąłeś, poddając się tej szaleńczej fantazji. Dozorca ma rację: postradałeś zmysły. Idź po dyskietkę. Złap pociąg. Znajdź dobrego lekarza. Zacznij zażywać leki, które położą kres światu iluzji, w którym ostatnio żyjesz. Wróć na planetę Ziemia. Stałem w maleńkiej kabinie prysznicowej, z twarzą zwróconą w stronę słabej

wodnej mgiełki. Szybko się ubrałem i przed piątą czterdzieści znajdowałem się już poza budynkiem. Ulice były puste, z wyjątkiem kilku straganiarzy z bazaru przy Saint-Denis wyciągających towar z furgonetek. Skręciłem w rue des Petites Écuries, ciągnąc za sobą walizkę na kółkach. Posłałem szybkie spojrzenie zasłoniętym oknom kawiarenki internetowej. Au revoir, Brodaczu... ty też się pierdol. Dotarłem do mojego dawnego miejsca pracy. Zatrzymałem się przy wlocie uliczki i zajrzałem w głąb. Na niebie pojawiły się pierwsze promienie słońca, rzucając szaro błękitne światło na popękane kocie łby. Nigdzie żywego ducha. Odwróciłem się znów w stronę ulicy – pustej, wyludnionej, wolnej nawet od samochodów. Sprawdziłem wychodzące na nią okna. We wszystkich zasłonięto żaluzje lub zaciągnięto kotary. Nikt mnie nie obserwował. Teren był czysty. W porządku, droga wolna. Zacznij odliczanie i obiecaj sobie, że zanim dotrzesz do sześćdziesięciu, już cię tu nie będzie. Jeden tysiąc, dwa tysiące, trzy tysiące, cztery... Podszedłem do frontowych drzwi, spojrzałem w górę i zobaczyłem, że kamera wideo została usunięta ze wspornika. Pewnie gliny zabrały ją jako dowód. Miałem już przygotowany klucz. Otworzyłem drzwi. ...dziewięć tysięcy, dziesięć tysięcy, jedenaście tysięcy... Korytarz był pusty. Z metalowych drzwi na samym końcu zwisał kawałek policyjnej taśmy. Chociaż były otwarte, nie zatrzymałem się, by sprawdzić, co znajduje się w strefie, do której kiedyś nie miałem wstępu. Zostawiłem walizkę przy drzwiach frontowych i wszedłem schodami na górę, trzymając w pogotowiu drugi klucz. Otworzyłem drzwi. ...siedemnaście tysięcy, osiemnaście tysięcy, dziewiętnaście tysięcy, dwadzieścia tysięcy... dwadzieścia jeden tysięcy... Moje biurko zostało przewrócone, a drzwi prowadzące do wyjścia ewakuacyjnego wyważone... Wyjścia, z którego nigdy nie musiałem skorzystać. Gliniarze zerwali z podłogi większą część linoleum, ale nie zauważyli niewielkiej szczeliny, gdzie ukryłem dyskietkę. ...dwadzieścia trzy tysiące, dwadzieścia cztery tysiące, dwadzieścia pięć tysięcy... Przeszedłem przez cały pokój i sięgnąłem do otworu. Dotknąłem palcami dyskietki, ale nie zdołałem uchwycić jej brzegów. Kurwa. Kurwa. Kurwa. Spróbowałem podważyć ją palcem i popchnąć do przodu, a potem zacząłem

gmerać w szczelinie kluczem. Kiedy byłem już bliski wydostania plastikowego kwadratu, coś się wydarzyło. Usłyszałem zza pleców głośne bang – dźwięk zatrzaskujących się drzwi, po którym rozległ się odgłos przekręcanego dwukrotnie zamka. Pokonałem pokój kilkoma susami i zacząłem szarpać za klamkę. Nie chciała ustąpić. Wsunąłem klucz do dziurki i spróbowałem otworzyć nim zamek, który ani drgnął. Chciałem wyciągnąć klucz i spróbować raz jeszcze, lecz też znieruchomiał. Szarpałem za klucz, usiłując nim poruszyć w jedną lub w drugą stronę. Bez skutku. Kopnąłem drzwi, najpierw raz, a później jeszcze kilkakrotnie. Nie chcą się otworzyć... Nie chcą się kurwa otworzyć... Później usłyszałem kolejny dźwięk, głośne łuuusz, po którym uderzyła mnie fala gorącego powietrza, płynąca z jedynego w tym pokoju szybu wentylacyjnego. Nie był to jednak efekt przegrzania systemu, bowiem wdmuchiwane powietrze szybko zamieniło się w chmurę szarego toksycznego dymu. W ciągu kilku sekund pokój zasnuła gęsta mgła, a powietrze wypełnił fetor siarki, który wdarł się do moich oczu, ust, płuc i nosa. Wyciągnąłem przed siebie ręce, zmierzając po omacku w stronę wyjścia ewakuacyjnego. Co prawda zaczęło się ono wypełniać dymem, ale po kilku krokach poczułem powiew świeższego powietrza. Korytarz był tak wąski, że co chwila uderzałem łokciami o ściany, kiedy biegłem przed siebie. Gdy dotarłem do końca, nie napotkałem drzwi, przez które mógłbym się wydostać na wolność. Była tam tylko ściana. Płaski, ceglany mur, na który wpadłem. Oszołomiony przewróciłem się na podłogę. Dym sączył się do tunelu. Świeże powietrze było już tylko wspomnieniem. Zacząłem kasłać, krztusić się, z nosa bluznęła mi krew. Chmura dymu gęstniała. Moje płuca płonęły teraz żywym ogniem. Osunąłem się na klepisko, przez cały czas krztusząc się i wymiotując. Krzyczałem: Margit! Margit! Margit! Nic się nie wydarzyło... poza tym, że nie byłem już w stanie oddychać. Margit! Margit! Margit! Ledwie mogłem wydobyć z siebie głos, wzrok powoli odmawiał mi posłuszeństwa. Mimo całego tego chaosu w głowie uparcie kołatała mi się myśl: A więc tak wygląda śmierć... Powolne dławienie się, a później ciemność. Margit! Margit! Margit! Mój głos zamierał. Kaszlałem, prychałem, rzęziłem. Powinienem był wpaść w panikę, skoro w oczy zaglądała mi śmierć, lecz zacząłem się jej poddawać. Panika ustąpiła miejsca dziwnemu spokojowi: uczucie, że śmierć – nawet w tak

potwornych okolicznościach – to w tym przypadku całkowicie naturalna kolej rzeczy. W jednej chwili jesteś, w drugiej cię nie ma, a życie poza tym wypełnionym dymem pokojem po prostu toczy się dalej. W momencie, gdy pogodziłem się z myślą o śmierci, wydarzyło się coś przedziwnego. Drzwi otworzyły się na oścież i stanął w nich strażak. Miał na sobie maskę przeciwgazową, drugą trzymał w ręku. Chwycił mnie, wsunął mi maskę na twarz, a kiedy wciągnąłem do płuc haust tlenu, wypowiedział tylko jedno słowo: Szczęściarz.

[53] Wyrównać

rachunki.

20

Spędziłem kilka dni w szpitalu. Mój stan – o czym dowiedziałem się później – początkowo określano jako „poważny, lecz stabilny”. Nie miałem żadnych oparzeń, ale mocno nawdychałem się dymu i lekarze obawiali się, że mógł on trwale uszkodzić płuca. Toksyczne opary poparzyły też moje oczy. Przez pierwsze czterdzieści osiem godzin, dopóki nie ustąpiło zapalenie, były stale przykryte kompresem solnym. Zostałem też podłączony do respiratora, dopóki specjalista chorób płuc nie zlecił dodatkowych badań rentgenowskich, po których zdecydował, że mimo doznanego poparzenia płuca powinny po pewnym czasie wrócić do pełnej sprawności. – Ale nie wolno panu nawet myśleć o wsiadaniu na pokład samolotu w ciągu najbliższych sześciu miesięcy – powiedział. – Każda zmiana ciśnienia w kabinie może poważnie uszkodzić cały układ oddechowy i okazać się tragiczna w skutkach. Przez jakiś czas będzie się pan musiał oszczędzać i cieszyć się, że wyszedł cało z tak poważnego wypadku. Każdy, kto odwiedził mnie w szpitalu, powtarzał, że miałem mnóstwo szczęścia. Policja również. Nawet Coutard, który przyszedł do mnie, gdy zostałem odłączony od respiratora. Szybko okazało się, że jego wizyta nie jest związana z troską o mój stan zdrowia. – Opatrzność nad panem czuwała – mówił, przysuwając krzesło do mojego łóżka. – Strażak, który pana uratował, powiedział, że gdyby zjawił się trzy minuty później, już by pan nie żył. – Szczęściarz ze mnie. – Depresja po tak bliskim spotkaniu ze śmiercią nie jest niczym niezwykłym, ale jestem pewien, że tutejsi lekarze zdołają temu zaradzić. – Czuję się dobrze, biorąc pod uwagę okoliczności. – Postawiliśmy pewnemu człowiekowi zarzut podpalenia i usiłowania zabójstwa. Myślę, że powinien pan go znać: niejaki monsieur Delik, który pracuje w kawiarence internetowej przy rue de Petites Écuries.

– Brodaty mężczyzna z pochmurną miną? – We własnej osobie. Mamy powody sądzić, że próbował podpalić budynek na zlecenie monsieur Sezera, który jak pewnie pan pamięta, nadal znajduje się w areszcie za zlecenie morderstwa monsieur Attaniego z powodu niespłaconego długu. Sezer był administratorem budynku, w którym pan mieszkał, i pańskim pracodawcą... chociaż nigdy nie potwierdził, że to on stał na czele uroczej firmy, w której był pan dozorcą. Delik prowadził kawiarenkę internetową, odkąd jego poprzednik, monsieur Kamal Fatel, został zamordowany na przedmieściach. Monsieur Delik przyznał się do zamordowania monsieur Fatela z powodu kilograma heroiny, który w tajemniczych okolicznościach zniknął z rąk Fatela. Delik miał zostać współwłaścicielem kawiarenki, jeśli wyeliminuje Fatela, którego Sezer posądzał o mieszanie się w jego interesy. Delik w dalszym ciągu nie przyznaje się do wywołania pożaru, w którym prawie stracił pan życie. Uparcie zaprzecza, że zamknął pana w tamtym pokoju, ustawił nadmuch gorącego powietrza na pełną moc i wsypał siarkę do ognia, który wybuchł obok generatora napędzającego prądem system wentylacyjny budynku. Jednak w kawiarence internetowej znaleziono worek z siarką. Delik twierdzi, że nie ma pojęcia, skąd się tam wziął, ale kto poza nim mógł go tam umieścić? Mogę ci powiedzieć, kto to zrobił. – Worek był w trzech czwartych pusty, a siarka użyta podczas pożaru idealnie odpowiadała tej znalezionej w kawiarence. A zatem voilà, mamy niezbity dowód, że to on dokonał podpalenia. Miał pan wielkie szczęście, ponieważ kobieta, która akurat tamtędy przechodziła, zadzwoniła po pompiers, gdy zobaczyła dym unoszący się z górnego piętra budynku. Okazała się pańskim wybawcą, monsieur. – Czy ta kobieta się przedstawiła? – Niestety nie, monsieur. Poinformowała tylko strażaków o pożarze i rozłączyła się. To już kolejna kobieta-widmo w pańskim życiu. Raczej jedyna kobieta-widmo w moim życiu. – Podejrzewamy również, że to Delik ponosi odpowiedzialność za splądrowanie pańskiego pokoju. Zostawił po sobie niezły bałagan. – Myszkowaliście po moim pokoju? – Zostaliśmy poinformowani o włamaniu do pańskiego pokoju... – Przez kogo? – Monsieur, mieszka pan tuż obok miejsca zbrodni. Nasi ludzie musieli wrócić

na miejsce morderstwa monsieur Omara z powodów natury administracyjnej i wtedy właśnie odkryli stan, w jakim znajdowała się pańska chambre de bonne. Oczywiście podjęliśmy czynności śledcze... ponieważ byliśmy ciekawi, po co ktoś miałby niszczyć pokój wynajmowany przez biednego pisarza. Mówiąc „biednego”, mam na myśli stan pańskich finansów, a nie zdolności literackie... chociaż zleciliśmy tłumaczenie, en français naturellement, pierwszego rozdziału pańskiej powieści, by potwierdzić, że jest pan pisarzem. – Czy to zgodne z prawem? – spytałem zachrypniętym, ledwie słyszalnym głosem. – Powinien pan być zadowolony, monsieur. Jest pan teraz pisarzem, którego dzieło przetłumaczono na obcy język. Wielu zabiłoby za taką szansę... chociaż w tej sytuacji to chyba niezbyt trafny dobór słów. – Podobał się panu? – Och, to pytanie dowodzi, że naprawdę jest pan pisarzem. Reakcja czytelników przede wszystkim. Tak, uznałem ten rozdział za niezwykle... interesujący. – A więc pana nie zachwycił. – Skąd to przypuszczenie? – Niezależnie od krążących na nasz temat plotek, Amerykanie potrafią wyczuć ironię. – Ale ten pierwszy rozdział naprawdę był... fascynujący, nawet bardzo. Rytm życia amerykańskich przedmieść. Konserwatywny ojciec, szalona matka, wrażliwy syn. Bardzo oryginalne... Domyślam się też, że w powieści występują elementy autobiograficzne... – Odpowiedział pan na moje pytanie, dziękuję. – Źle pan mnie zrozumiał, monsieur. Czytałbym dalej... lecz to oznaczałoby zatrudnienie kogoś do przetłumaczenia kolejnych rozdziałów, a książka jest strasznie długa... liczy ponad sześćset stron, a pański bohater nie skończył jeszcze studiów. Chyba to właśnie Niemcy nazywają Bildungsroman, ja? Pańska książka z pewnością jest równie opasła jak Bildungsroman... – Opasła, czyli ciężka? – Znowu źle pan odczytał moje intencje. Ale przecież krytyka literacka nie jest tematem naszej rozmowy. Jest nim raczej próba poskładania w całość kawałków pańskiego życia przy rue de Paradis. Po upewnieniu się, że rzeczywiście pisał pan książkę i miał tę zdumiewającą pracę – na temat której z początku pan

kłamał – nadal byliśmy ciekawi przyczyn splądrowania pańskiego mieszkania. Jednak biorąc pod uwagę to, że kilku pana kolegów... – To nie byli moi koledzy. – Doprawdy? Jednak biorąc pod uwagę to, że wielu ludzi, których pan znał – zawodowo i prywatnie – było zamieszanych w sprzedaż nielegalnych substancji, naturalnie sami zaczęliśmy się zastanawiać, czy nie przechowywał pan kilograma lub dwóch... – Nigdy nie miałem nic wspólnego... Zacząłem kasłać i pluć. Zdenerwowanie sprawiło, że nie mogłem złapać tchu, w ustach poczułem smak spalonej flegmy. Coutard wstał i podał mi szklankę wody ze stolika przy łóżku. Przełknąłem płyn, powstrzymując odruch wymiotny. Inspektor patrzył niewzruszony. Kiedy przestałem się tak mocno krztusić, powiedział: – Niewyjaśniona pozostaje też kwestia dwóch tysięcy ośmiuset euro, które znaleźliśmy w kieszeni pańskiej kurtki, zapakowane w kilka plastikowych torebek. To dość zdumiewający sposób noszenia pieniędzy. Spróbowałem mu wytłumaczyć, że są to moje oszczędności, które przechowywałem w dziurze pod zlewem w plastikowych torbach, i że poza nimi nie mam żadnych pieniędzy, więc jeśli postanowi je „skonfiskować”... – Trafipan na ulicę? – zapytał. – Nie będę miał za co żyć, bo nie mam nic. Nic. Może pan zbadać moją historię kredytową, sprawdzić, czy mam jakieś konta bankowe. Nic pan nie znajdzie. Te dwa tysiące osiemset euro to cały mój majątek. Cisza. Zauważyłem, że między prawym kciukiem a palcem wskazującym trzyma zapalniczkę Zippo, którą co chwila otwiera i zamyka. Ten człowiek desperacko pragnął zapalić. – Dostanie pan swoje pieniądze z powrotem... ponieważ nie mają one żadnej wartości dowodowej. Pańska walizka i ubrania były czyste. Nie znaleźliśmy niczego w pańskim pokoju... chociaż w dalszym ciągu intryguje mnie, dlaczego został splądrowany. Bo prześladuje mnie zwariowana suka, oto dlaczego. – Mieszkam w dziwnym quartier... – odparłem. Coutard pozwolił sobie na półuśmiech. – Co do tego nie mam żadnych wątpliwości. Podobnie jak wiem, że cechuje pana zdumiewająca naiwność, skoro zatrudnił się pan w takim miejscu.

– To nie była naiwność, inspektorze, tylko obojętność wobec tego, co mnie spotka. – Innymi słowy, „nihilizm”. Jednak w pańskim przypadku nihilizm idzie w parze ze skłonnością do omamów i urojeń. Chyba że wreszcie pogodził się pan z faktem, iż madame Kadar nie żyje? – Tak, teraz już wiem na pewno, że nie żyje. – To już jakaś poprawa. Czyżby bliskie spotkanie ze śmiercią zdołało pana przekonać, że istnieje wyraźna granica między doczesnością a tamtym światem? – Można tak powiedzieć. – A co z tą zdumiewającą wiedzą na temat dawno zapomnianego życia madame Kadar? Czy teraz może mi pan wytłumaczyć, w jaki sposób zgromadził pan tak szczegółowe informacje? – Czy to ma jeszcze jakieś znaczenie? Znowu rozległo się klik, klik, klik towarzyszące otwieraniu i zamykaniu zapalniczki. – Chyba nie – odparł. Ogarnęła mnie fala zmęczenia. Osunąłem się na poduszki. Coutard pojął aluzję i wstał. – Lekarze twierdzą, że za kilka dni wyjdzie pan ze szpitala. Co pan wtedy zrobi? – Znajdę nowe mieszkanie i spróbuję dokończyć powieść. Jedynym powodem, dla którego tamtego ranka znalazłem się w biurze, była chęć odzyskania pozostawionej w nim dyskietki... – Tak, czytałem o tym w zeznaniu, jakie złożył pan wczoraj inspektorowi Leclercowi... – Czy powiedział panu również o tym, że gdybyście oddali mi laptopa, nie musiałbym wracać do biura po dyskietkę? Klik, klik, klik. – Laptop był dowodem w toczącym się śledztwie – powiedział. – Gdyby schował pan dyskietkę w swoim pokoju... Schowałem dyskietkę w swoim pokoju, ale ta kobieta zabrała mi ją. Zrobiła to, żebym spanikował. Chciała zmusić mnie do powrotu do biura, by mnie w nim zamknąć, rozpętać pożar i zmusić do błagania o pomoc, podczas gdy... – Kiedy będę mógł odzyskać komputer? – zapytałem. – W swoim czasie. – Czy mógłbym przynajmniej dostać dyskietkę z kopią powieści?

– W swoim czasie. Zamknąłem oczy. Nie odezwałem się. – Z całą pewnością będziemy w kontakcie – ciągnął Coutard. – Naturalnie będziemy potrzebowali pańskiego nowego adresu, kiedy zostanie pan wypisany ze szpitala... musimy wiedzieć, gdzie pana szukać, gdy laptop będzie gotowy do zwrotu. I żebyście mogli mnie mieć na oku. – W porządku – powiedziałem. – Jest pan teraz wolnym człowiekiem – dodał Coutard. Nie jestem wolny. Trzymali mnie w szpitalu jeszcze przez pięć dni. Ostatniego dnia przyszedł Leclerc z kopią zeznań do podpisania. Zawierały one dokładną historię mojego uwięzienia w biurze, przebieg pożaru i potwierdzenie, że byłem zatrudniony przez monsieur Sezera, który nie puścił pary z ust na temat charakteru prowadzonej w budynku działalności. – To zeznanie wzmocni oskarżenie Sezera. Wynika z niego, że zlecił Delikowi zniszczenie budynku oraz zlikwidowanie pańskiej osoby. Uwierzyli w to, że nie miałem pojęcia, co dzieje się na dole, i jednocześnie oskarżyli człowieka o zbrodnię, której wcale nie popełnił. Czy jednak nie na tym opierają się wszystkie historie? Zrzucamy winę na jednych i usprawiedliwiamy drugich w nadziei, że wszystko dobrze się dla nas skończy. Gdybym teraz zaczął opowiadać, że pożar był „jej” winą, nie tylko skomplikowałbym przebieg tej historii, ale też mógłbym trafić do pokoju bez klamek. Tak czy owak, Delik miał na sumieniu inne przewinienia. Jak my wszyscy. Podpisałem zeznanie. Kiedy podałem je Leclercowi, powiedział: – Musi pan czuć satysfakcję, wiedząc o tym, co przydarzyło się temu dżentelmenowi, który doprowadził do pańskiego upadku w Stanach. A więc w dalszym ciągu śledzą historię Robsona. Z drugiej strony, to przecież gliny. A gliny tropią każdy ślad prowadzący do mnie. – Sam doprowadziłem do swojego upadku – odpowiedziałem. – Niezależnie od tego, co o nim myślę, współczuję mu. – Na pana miejscu nie potrafiłbym być równie wielkoduszny. Wielkoduszny. Znowu to słowo. Nie byłem wielkoduszny, po prostu wiedziałem o ingerencji osób trzecich w całą tę sprawę. – Wygląda pan dużo lepiej – zauważył, wychodząc. Wcale się tak nie czuję.

Jednak następnego dnia dostałem wypis ze szpitala. Dzień wcześniej, z pomocą książki telefonicznej, dokonałem wspaniałego odkrycia: znalazłem jednogwiazdkowy hotel w szóstej dzielnicy. Mężczyzna w recepcji sprawiał sympatyczne wrażenie. Owszem, mieli wolny pokój, w cenie siedemdziesięciu euro za noc. – Mówi pan, że chce się u nas zatrzymać przez trzy do czterech tygodni? W takim razie mogę obniżyć cenę do sześćdziesięciu euro za noc. Dokonałem szybkich obliczeń. Czterysta dwadzieścia euro za pokój i sto pięćdziesiąt na życie przez tydzień. Miałem dość pieniędzy, by sfinansować kolejne sześć tygodni pobytu w Paryżu. A później? Co zrobisz potem? Z czego będziesz żył? Nie miałem pojęcia. Hotel znajdował się przy rue du Dragon. Kiedy wysiadłem z taksówki, rozejrzałem się po ulicy. Zewsząd otaczały mnie sklepy z butami. Kosztowne kobiety w drogich ubraniach. Wysprzątane chodniki. Turyści. Biznesmeni w garniturach. Porządne restauracje. Pieniądze. Hotel okazał się całkiem znośny, na swój staroświecki sposób. Pokój był czysty, łóżko twarde. Okna zajmujące całą wysokość ściany wpuszczały sporo światła. Obaj recepcjoniści zachowywali profesjonalną uprzejmość. Poza tym mogłem stąd dojść na piechotę do piętnastu kin. Jednak spacery nie były tym, na co miałem w tej chwili ochotę. W dalszym ciągu odczuwałem skutki nawdychania się dymu. Zaryzykowałem krótki spacer do Odéonu i do księgarni z używanymi książkami w języku angielskim przy rue Monsieur-le-Prince. Kupiłem cztery czytadła. Droga powrotna do domu całkowicie mnie wyczerpała i resztę dnia spędziłem w łóżku. Zostałem zaopatrzony przez szpital w trzy niewielkie pojemniki z tlenem, z plastikowym ustnikiem. Opiekująca się mną pielęgniarka zleciła kilkakrotne wdechy przy kłopotach z oddychaniem. Przed końcem pierwszego dnia pobytu w hotelu jedna z puszek była już prawie pusta. Tamtej nocy prawie nie zmrużyłem oka, nie tylko z powodu nieregularnych, bolesnych oddechów... ale też dlatego, że następnego dnia o piątej powinienem się pojawić w mieszkaniu przy rue Linné. Opuściłem naszą ostatnią randkę, ponieważ byłem podłączony do respiratora. Uznałem, że Margit to zrozumie i wybaczy. Skoro jednak śledziła każdy mój krok, wiedziała, że miałem dość sił, by wprowadzić się do hotelu i na pewno spodziewała się mojej wizyty. Cały dzień spędziłem w łóżku, w dalszym ciągu odczuwając obezwładniające

zmęczenie. Wyszedłem z hotelu o czwartej trzydzieści. Poszedłem na postój taksówek przy bulwarze Saint-Germain. Zadziwiające, że mimo godzin szczytu stał tam tylko jeden samochód. Wsiadłem. Dziesięć minut później znalazłem się przy rue Linné. Wszedłem do Jardin des Plantes. Szedłem powoli, koncentrując się na oddychaniu. Moje płuca nadal były w tak kiepskim stanie, jakbym od trzydziestu lat wypalał trzy paczki papierosów dziennie, ale mimo wszystko uczucie duszności było tego dnia nieco mniej męczące. Moją uwagę zwróciła soczysta zieleń, niebo barwy głębokiego błękitu, ślad ciepła w powietrzu. Nadeszło wczesne lato. Prawdę powiedziawszy, pewnie stało się to wiele tygodni temu, ale myślami byłem wówczas gdzie indziej. Czwarta czterdzieści pięć. Podszedłem do drzwi. Piąta. Wybrałem kod. Klik. Wszedłem w sam środek ogromnej ciszy, o której wiedziałem już, że nie jest normalna. Dozorca siedział nieruchomo w swojej budce. Wspiąłem się po schodach. Z żadnego mieszkania nie dobiegł nawet najlżejszy dźwięk. Ten spokój przerwało dopiero moje pukanie. Margit otworzyła drzwi. – Nie było cię trzy dni temu. – Przeszkodził mi w tym pożar – powiedziałem, wchodząc do mieszkania. – Doprawdy? – zdziwiła się, idąc za mną. Wykręciłem jej rękę. – Nie pogrywaj. Dobrze wiesz, co się stało. – Chcesz mi zrobić krzywdę, Harry? – Usiłowała się wyswobodzić. – Nie uda ci się. Nie odczuwam bólu. Odepchnąłem ją. – Ale ja tak. Byłem bliski śmierci. – Szybko doszedłeś do siebie, skoro masz dość sił, by się nade mną znęcać. – Ja się nad tobą znęcam? Przecież to ty wszędzie mnie śledzisz... – Nie masz na to żadnych dowodów. – ...uwięziłaś mnie w płonącym budynku. Zapowiedziałaś, że znajdę się w sytuacji bez wyjścia i będę musiał błagać cię o pomoc. I nagle wszystko się sprawdza. Uśmiechnęła się i zapaliła papierosa. – Na to również nie masz dowodów. – Policjanci twierdzą, że zadzwoniła do nich kobieta. – Może. Może powinieneś był zrobić więcej kopii. Sięgnęła do kieszeni szlafroka i wyjęła z niej czarną dyskietkę. – Ukradłaś ją z mojego pokoju...

– To tylko dyskietka. Jedna z wielu milionów. Nie jest podpisana. Skąd wiadomo, że należy do ciebie? – Wiesz, że jedynym powodem, dla którego wróciłem do tej diabelskiej nory, było odzyskanie kopii mojej powieści, ponieważ... – Policjanci skonfiskowali twój komputer po nalocie na budynek? – Proszę, oto dowód na to, że mnie śledzisz... – Mimo to brakuje ci prawdziwego dowodu... poza twoim przypuszczeniem, że zaprószyłam ogień niedaleko szybu wentylacyjnego na drugim piętrze budynku i wsypałam do niego pół worka siarki, który później ukryłam w kawiarence internetowej, by mieć pewność, że cała wina spadnie na to bydlę, Delika... – Przestań się bawić moją psychiką. Podeszła do mnie, rozchylając szlafrok. Nie miała nic pod spodem. – Ale ja lubię bawić się twoją psychiką – powiedziała, sięgając do moich spodni. – To takie łatwe. Spróbowałem się odsunąć, ale chwyciła mnie za pasek i przywarła do mnie. – Jeśli myślisz, że będę się z tobą pieprzył... – Tak właśnie myślę – mruknęła, odpinając guziki rozporka. – Nie mam ochoty. – Usiłowałem ją odepchnąć. Wsunęła mi rękę w spodnie i chwyciła za penis. – Kłamca. I nie wciskaj mi ciemnoty na temat swoich poparzonych płuc. Złapała mnie za tył głowy i wepchnęła język do gardła. Szybko opuściła moje spodnie. Rzuciłem ją na łóżko. Znalazłem się w niej w mgnieniu oka. Stała się agresywna: ciągnęła mnie za włosy, gryzła w szyję, ale nie powstrzymywałem jej, wbijając się coraz mocniej z narastającą gwałtownością. Szybko doszedłem. Ona też. Kiedy było po wszystkim, wróciło poczucie rzeczywistości. Wstałem, na karku poczułem krew. – Pomyśl tylko – powiedziała, sięgając po papierosy. – Właśnie pieprzyłeś się z martwą kobietą, która sprawiła, że krwawisz. Podciągnąłem dżinsy. – Już idziesz? – zdziwiła się. – Czego ty ode mnie chcesz? Roześmiała się. – Czego od ciebie chcę? Quel mélodrame, Harry. Wiesz, czego chcę. Naszych małych schadzek co trzy dni. Ani więcej, ani mniej. Przychodzisz tu o umówionej godzinie. Kochamy się – czy też „pieprzymy”, jeśli wolisz. Pijemy whisky. Chwilę

rozmawiamy. Wychodzisz o ósmej, comme d’habitude. Nie obchodzi mnie, co robisz ani z kim się spotykasz, kiedy cię tu nie ma. Chodź, gdzie chcesz, sypiaj, z kim chcesz... pod warunkiem, że będziesz tu o umówionym czasie. W zamian za twoje wizyty – wierność naszym schadzkom – mogę ci obiecać... – Co? – zapytałem. – Nieśmiertelność? – Och, przecież umrzesz... jak każdy. Coś takiego przekracza moje możliwości. Mogę ci jednak obiecać, że przez resztę życia będziesz miał kogoś, kto się tobą zaopiekuje. Jak już mówiłam, nie mogę sprawić, żebyś był sławny i bogaty. Weźmy na przykład twoją powieść... – Czytałaś ją? – Przecież mam dyskietkę... – Ale nie masz komputera. – Mam dostęp do każdego komputera, o ile właściciel akurat z niego nie korzysta. W każdym razie, czytałam ją. Widać, że masz talent, Harry. Wielki talent. Sposób, w jaki dobierasz słowa, opisujesz miejsca i postaci – wszystko to jest godne podziwu. Sęk w tym – przynajmniej według mnie – że nie potrafisz po prostu opowiedzieć historii i pozwolić czytelnikom na odkrycie twoich pisarskich umiejętności. Cały czas musisz nam przypominać, jaki to jesteś błyskotliwy i niezdarnie poetycki... – Niezdarnie poetycki? – Nie obraź się, Harry... ale narrację twojej powieści przytłoczył absurdalny liryzm, potrzeba ciągłego wyjaśniania, okropna maniera zapowiadania najdrobniejszych wydarzeń... – Odkąd to wszyscy są pieprzonymi krytykami literackimi, co? – Masz na myśli inspektora? – A więc byłaś w szpitalu, kiedy powiedział mi... – ...że kazał przetłumaczyć pierwszy rozdział twojej powieści? Nie masz na to żadnego dowodu, ale... – Czy mogę odzyskać dyskietkę? – Oczywiście – powiedziała, po czym sięgnęła do kieszeni szlafroka i rzuciła ją na łóżko. – Ale szczerze mówiąc, powinieneś albo popracować nad narracją, wyrzucić te wszystkie poetyckie wstawki i... – Nie chcę tego dłużej słuchać. – Jak sobie życzysz. Podniosłem dyskietkę.

– Nigdy więcej tu nie wrócę. Wydała z siebie zmęczone westchnienie, wyprostowała się, zsunęła poły szlafroka i sięgnęła po papierosy. – Harry, po co ci kłopoty, skoro wymagam od ciebie tak mało, proponując w zamian tak wiele? – Bo chcesz mnie do siebie uwiązać... – Trzy godziny dwa razy w tygodniu! Ty to nazywasz „uwiązaniem”? Pomyśl o swoim obecnym położeniu. Nie masz pracy ani żadnych perspektyw. Ile udało ci się zaoszczędzić, wykonując tę okropną nocną robotę? Dwa tysiące osiemset euro. W porządku, przez kilka tygodni będziesz mógł wegetować w tym jednogwiazdkowym hotelu przy rue du Dragon, ale co potem? Ukryłem twarz w dłoniach, ponieważ w mojej głowie po raz kolejny rozległ się głos: Ona jest wszędzie... Wie o wszystkim. – Nie wrócę tu... Już postanowiłem. – Głupiec. – Nie obchodzi mnie, co ze mną zrobisz. – Owszem, obchodzi i będziesz... – To już nie ma dla mnie znaczenia. – Ale zacznie mieć znaczenie. – Możesz mnie torturować, zrujnować jeszcze bardziej, nawet odebrać mi życie... – Nie wiesz, co mówisz, Harry. – Dobrze wiem, co... Nie dokończyłem zdania, ponieważ nagle zgiąłem się wpół, zaatakowany okropnym atakiem kaszlu. Flegma wypełniła mi usta i przez kilka chwil czułem się tak, jakbym tonął. Margit wstała i zaprowadziła mnie do łazienki, gdzie wyplułem do umywalki czarną maź. Następnie zaprowadziła mnie do aneksu kuchennego i podała pojemnik z tlenem, dokładnie taki sam jak ten, który dostałem w szpitalu. Przyjąłem go z ulgą, zdjąłem plastikowy kapturek, wsunąłem ustnik między zęby i dwukrotnie zaczerpnąłem tlenu. Od razu poczułem się lepiej. Po trzecim hauście wyrównał mi się oddech. – Niech zgadnę – powiedziałem. – Dostałaś ten pojemnik w szpitalu, w którym dochodziłem do siebie po twoich pirotechnicznych sztuczkach? – Być może... Podniosłem się, wsuwając pojemnik pod pachę. – Powinieneś go tu zostawić do następnej wizyty – zauważyła Margit.

– Nie będzie następnej wizyty. – Mylisz się. – Nie licz na to. – Przyjdziesz tu, bo będziesz musiał to zrobić. Ale na twoim miejscu, Harry, dobrze bym się zastanowiła, czy warto wymigiwać się od uregulowania swoich zobowiązań... – Zobowiązań? Nie jestem ci nic winien. – Przywołałeś mnie, gdy byłeś bliski śmierci... i nie umarłeś. – Nie jesteś moją wybawczynią i więcej mnie nie zobaczysz. – Nie zmuszaj mnie, bym sprowadziła cię tu siłą. – Rób, co chcesz – powiedziałem i wyszedłem. Pół godziny później znalazłem się z powrotem w hotelu. Zwinąłem się na łóżku i przykryłem kocem. Obok postawiłem plastikowe wiadro przyniesione z łazienki, na wypadek kolejnego ataku kaszlu. Spodziewałem się, że lada chwila zawali się na mnie sufit, zostanę zaatakowany przez armię obrzydliwych pluskiew albo zacznę wypluwać własne organy (choć z pewnością nie mogła zasiać tak wielkiego spustoszenia w moim organizmie). Dotknąłem karku i wyczułem pod palcami wciąż wilgotną ranę. Właśnie pieprzyłeś się z martwą kobietą, która sprawiła, że krwawisz. Nakryłem głowę poduszką. To nie może się dziać naprawdę. Myślałem też o czekających mnie aż do śmierci popołudniowych schadzkach w zamian za surrealistyczną obietnicę posiadania anioła stróża, który stale będzie mnie miał na oku, pod warunkiem że nie przestanę się z nim pieprzyć dwa razy w tygodniu. Nie masz żadnego dowodu. Ile razy usiłowała mnie wyprowadzić z równowagi tą frazą? Jednak moje beznadziejne próby zaprzeczenia jej realności szybko zostały wyparte. Uświadomiłem sobie już w szpitalu, a dzisiejsze spotkanie z Margit tylko mnie utwierdziło w przekonaniu, że to wszystko dzieje się naprawdę. Potraktowałem poważnie groźby Margit dotyczące sprowadzenia na mnie kolejnych nieszczęść, jeśli nie ureguluję „zobowiązań” wobec niej, lecz przestałem się tym przejmować. Niech odbierze mi życie, proszę bardzo, i tak niewiele już dla mnie znaczyło. Siedziałem w pokoju, aż pewnego popołudnia wyszedłem wreszcie po coś do jedzenia. Zatrzymałem się w kawiarence internetowej. W skrzynce czekała na mnie tylko jedna wiadomość: długi list od Douga, zawierający szczegółowy opis samobójstwa Robsona. Napisał również, że Susan sięgnęła dna. Została oficjalnie zwolniona z pracy, a FBI właśnie prowadzi śledztwo sprawdzające, czy była w jakikolwiek sposób zamieszana w pozauczelniane „interesy” Robsona.

Dzwoniłem wczoraj do Susan i poznałem po głosie, że jest jej ciężko. Chodzą plotki, że cierpi na silną depresję – czemu trudno się dziwić – a Megan przeżyła traumę. Czy możesz tu przyjechać na kilka dni? Myślę, że taka wizyta mogłaby pomóc Twojej córce. Sądzę, że gdybyś poruszył ten temat z Susan, zgodziłaby się na Twój przyjazd. Następnie użyłem wyszukiwarki, by znaleźć najnowsze prasowe doniesienia na temat samobójstwa Robsona. Było ich mnóstwo. Wyrzucenie Susan z college’u też doczekało się kilku wzmianek. Wspominano także o skandalu, który doprowadził do mojego zwolnienia. Na tym właśnie polegała szaleńcza zachłanność mediów – pochłaniały każdego. Mogłem sobie tylko wyobrazić cierpienie, jakie musiała znosić w szkole moja niewinna córka z powodu przewinień i grzechów swoich rodziców. Przełączyłem się z powrotem na skrzynkę i napisałem do Susan: Jest mi naprawdę przykro z powodu Twoich strasznych problemów. Pragnę, byś wiedziała, że możesz liczyć na moją pomoc. Jak już wspomniałem podczas naszej ostatniej rozmowy, chciałbym ponownie nawiązać kontakt z Megan i byłbym bardzo szczęśliwy, mogąc ją odwiedzić, jeśli tylko zechce się ze mną spotkać. Gdybyś miała ochotę do mnie zadzwonić... Poniżej napisałem numer do hotelu i pokoju, w którym się zatrzymałem. Następnego poranka i wieczora sprawdziłem skrzynkę. Nie znalazłem w niej żadnej odpowiedzi. Poza tym większość czasu spędziłem w pokoju, czytając i śpiąc. Od czasu do czasu dopadał mnie ostry atak kaszlu. Następnego dnia również nie doczekałem się mejla od Susan. Poszedłem do kina na Intrygę rodzinną, ostatni film Hitchcocka. Udało mi się przez piętnaście minut spacerować wzdłuż Sekwany. O piątej po południu wróciłem do hotelu, tęskniąc za spotkaniem z Margit. Czekałem, aż niebo zawali mi się na głowę. Tuż przed północą rozdzwonił się telefon w moim pokoju. To była Susan, która ledwie mogła mówić. – Megan została dzisiaj potrącona przez samochód w drodze do szkoły.

Sprawca uciekł. Nadal jest nieprzytomna, ma złamaną nogę i uszkodzoną miednicę. Lekarze nie wiedzą, czy doszło do uszkodzeń mózgu, ale fakt, że nie odpowiada na... Zaczęła w niekontrolowany sposób szlochać. Udało jej się wydusić jeszcze kilka słów, z których wynikało, że Megan została przewieziona po południu karetką do szpitala uniwersyteckiego w Cleveland, gdzie znajduje się najlepszy oddział neurologiczny w całym stanie. – Właśnie stąd dzwonię – wyjaśniła. – Nie wygląda to dobrze. Wcale nie... Urwała, niezdolna, by dodać cokolwiek. Powiedziałem, że przylecę pierwszym porannym samolotem. Następnie rozłączyłem się, poszedłem chwiejnym krokiem do toalety, osunąłem się na podłogę przed muszlą klozetową i zacząłem gwałtownie wymiotować. Kiedy nie miałem już czym, rozpłakałem się. Nie zmuszaj mnie, bym sprowadziła cię siłą. Rób, co chcesz. Właśnie to zrobiła. Tej nocy nie spałem. Przez całą noc wałęsałem się po ulicach. Odnalazłem czynną całą dobę kawiarenkę internetową nieopodal Les Halles i dowiedziałem się, że o dziewiątej rano jest lot do Chicago, skąd będę mógł się przesiąść w samolot odlatujący do Cleveland o godzinie czternastej lokalnego czasu. Gdybym dysponował kartą kredytową, od razu zarezerwowałbym bilety. Zatem wróciłem do hotelu i poprosiłem nocnego recepcjonistę o zamówienie taksówki na lotnisko o piątej rano. Mężczyzna za biurkiem nazywał się Tadeusz i był Polakiem, był bardzo miły, kiedy dowiedział się, dlaczego muszę lecieć do Stanów w tak wielkim pośpiechu. Powiedział, że przytrzyma dla mnie pokój („Nie mamy teraz zbyt wielu gości”), i był nieco zdziwiony, kiedy powiedziałem, że za czterdzieści osiem godzin wracam do Paryża. – Proszę się nie martwić, sir. Gdybyśmy potrzebowali pańskiego pokoju, zawsze możemy spakować rzeczy i je przechować. Jeśli stan zdrowia córki się nie poprawi... Stan zdrowia mojej córki poprawi się tylko pod warunkiem, że za dwa dni zjawię się w mieszkaniu przy rue Linné 13, punktualnie o piątej po południu. Przed szóstą rano byłem na lotnisku. Zapłaciłem gotówką za bilet w obie strony do Cleveland przez Chicago, z lotem powrotnym do Paryża tego samego wieczoru. Zadzwoniłem do Susan na komórkę z budki znajdującej się w hali odlotów. W Ohio było tuż po pierwszej w nocy. W jej głosie słychać było wyczerpanie i przekraczający granice ludzkiej wytrzymałości stres.

– Nadal jest nieprzytomna – powiedziała szeptem. – Rezonans magnetyczny wykazał stłuczenie mózgu, ale neurolog w dalszym ciągu nie potrafi określić stopnia jego uszkodzeń. Przyznał jednak, że brak odpowiedzi na każdy rodzaj bodźców jest bardzo niepokojący. Następne dwadzieścia cztery godziny okażą się decydujące. – Będę tam przed czternastą waszego czasu. Tymczasem spróbuj się przespać. – Nie chcę spać. Chcę odzyskać swoją córkę. Zrobiło mi się niedobrze. Poczułem się bezradny, bliski obłędu. Susan miała mi opowiedzieć szczegóły wypadku... ale w chwilach, kiedy starałem się zachować trzeźwość umysłu, nie potrafiłem się powstrzymać od podejrzeń, że to Margit zaaranżowała niemal taki sam wypadek jak ten, w którym zginęli jej mąż i córka. Czy to ona postawiła na drodze Megan ten samochód, który w nią uderzył? A jeśli to nie była jej sprawka, tylko okropny zbieg okoliczności? Co wtedy? Co będzie, jeśli Megan umrze? Nie można dojść do siebie po stracie dziecka. Nigdy. Kiedy samolot poderwał się w górę, a przepona zaczęła się zaciskać, przypomniałem sobie słowa specjalisty od chorób płuc, który twierdził, że latanie wiąże się dla mnie ze śmiertelnym niebezpieczeństwem. Dziesięć minut później, gdy maszyna osiągnęła odpowiednią wysokość, poczułem ból rozsadzający klatkę piersiową. Zwalista kobieta siedząca obok odezwała się do swojej przyjaciółki: – O mój Boże, ten człowiek ma atak serca! – i zadzwoniła po stewardesę. Pojawiły się dwie dziewczyny. Były bardzo zaniepokojone. – Dobrze się pan czuje, sir? Wyjaśniłem, że to tylko lekkie duszności po urazie płuc („Naprawdę wyciągnięto pana z pożaru?!”) i zapytałem, czy mają tlen. Jedna z kobiet pojawiła się po chwili z pojemnikiem. Wsunąłem ustnik między wargi i trzykrotnie się zaciągnąłem. Presto. Ból zelżał, ale upiorna myśl, że Megan może umrzeć, nie przestała mnie dręczyć. – Sądzę, że uda nam się znaleźć dla pana nieco wygodniejsze miejsce na resztę podróży – oznajmiła stewardesa. Zaprowadzono mnie do elitarnej strefy klasy biznes. Usiadłem na fotelu, który rozkładał się do pozycji horyzontalnej. Dostałem też poduszki i kołdrę. W łazience przebrałem się w piżamę, którą również mi ofiarowano. Połknąłem zopiklon. Wróciłem na miejsce. Zaciągnąłem się tlenem jeszcze dwa razy i odpłynąłem na sześć godzin. Pierwszy raz od wielu dni porządnie się wyspałem.

Obudziłem się na trzydzieści minut przed lądowaniem w Chicago i poczułem, że jestem w stanie funkcjonować, niezależnie od tego, jak potworne mogą się okazać najbliższe dwadzieścia cztery godziny. Lądowanie było zwodnicze – dekompresja sprawiła, że przepona ponownie zaczęła płatać figle. Na dwie minuty przed dotknięciem pasa startowego ciśnienie tak podskoczyło, że ogarnęły mnie duszności... do chwili, aż znaleźliśmy się na ziemi, gdzie przez dobrą minutę dochodziłem do siebie, wysysając cały tlen z pojemnika. W drodze z Chicago do Cleveland miałem podobne problemy. Zużyłem kolejny pojemnik, a kiedy pół godziny po lądowaniu dotarłem do szpitala uniwersyteckiego, brakowało mi tchu. Oddział neurologiczny mieścił się na dwóch piętrach w nowo wybudowanym skrzydle. Oddział intensywnej opieki medycznej znajdował się na samym końcu korytarza. Zaprowadziła mnie tam jedna z pielęgniarek. Powiedziała, że wybrałem dobry moment na wizytę, ponieważ neurolog akurat znajdował się na oddziale. – Muszę pana ostrzec, że pierwsza wizyta na OIOM-ie zawsze jest trudna, a ilość aparatury otaczającej Megan zapewne wyda się panu szokująca. Jeżeli nie wytrzyma pan dłużej tego widoku – wiele osób ma z tym problem – proszę dać mi znać, a natychmiast pana stamtąd wyprowadzę. Łóżko Megan stało na samym końcu sali. Zatem musiałem przejść obok wszystkich nieprzytomnych pacjentów, otoczonych plątaniną kabli, monitorów, sond i rurek przypominających spaghetti. Kiedy dotarłem do łóżka Megan, poczułem, jakby ktoś wymierzył mi silnego kopniaka w brzuch. Moją córkę otaczała ogromna aparatura. Patrzyłem na swoją małą dziewczynkę podtrzymywaną przy życiu przez to całe medyczne oprzyrządowanie, włącznie z respiratorem wydającym z siebie złowieszcze dźwięki podczas regulowania oddechu. Długie blond włosy Megan zostały wsunięte pod biały czepek, lecz jej twarz, choć posiniaczona, jak zawsze miała anielski wyraz. Susan siedziała skulona na krześle. Jeszcze nigdy nie widziałem jej tak zmęczonej. Miała wychudzoną twarz, zgarbione ramiona, zapadnięte oczy i poobgryzane paznokcie. Mężczyzna w białym kitlu rozmawiał z nią spokojnym głosem. Podszedłem do Susan i objąłem ją. Zesztywniała. Bez słowa wyswobodziła się z uścisku... Lekarz od razu zauważył ten gest. – To jest ojciec Megan – oznajmiła Susan beznamiętnie. Uścisnąłem dłoń lekarza i przedstawiłem się. Nazywał się Barry Clyde. Był

facetem po trzydziestce; spokojny, opanowany i lekko zdystansowany. – Właśnie mówiłem, że Megan doznała – w uproszczeniu – silnego wstrząśnienia mózgu, połączonego z traumą. Badanie rezonansem magnetycznym wykazało znaczne stłuczenie tkanki mózgowej. Dobra wiadomość jest taka, że podobne stłuczenia potrafią się zmniejszyć i w rezultacie może stopniowo dojść do wyleczenia. Gorsza, bardziej niepokojąca wiadomość jest taka, że Megan w dalszym ciągu nie reaguje na bodźce. Szczerze mówiąc, martwi nas to. Może to oznaczać, że wstrząśnienie mózgu było tak silne, że Megan musi najpierw dojść do siebie, zanim wybudzi się ze śpiączki. Jednakże – muszę być z wami szczery – może to również oznaczać, iż doznała o wiele poważniejszych obrażeń natury neurologicznej i pozostanie w śpiączce przez... cóż, trudno przewidzieć, jak długo to może potrwać. – Czy istnieje ryzyko, że Megan umrze? – zapytałem. – Pozostałe oznaki życia są dobre, jej serce jest bardzo silne, a mózg otrzymuje wystarczającą ilość tlenu, a więc nie, śmierć nie jest tym, co nas w tej chwili martwi. Jednak – powinienem was przygotować na najgorsze – stan wegetatywny, w którym obecnie znajduje się Megan, może się ciągnąć w nieskończoność. Muszę dodać, że to najgorsza ewentualność... Zwiesiłem głowę, zamknąłem oczy i poczułem pod powiekami szczypiące łzy. Lekarz dotknął mojego ramienia. – Proszę nie tracić nadziei. Mózg jest niezwykle tajemniczym organem i często potrafi sobie poradzić z poważną traumą. Czas pokaże. Zostawił nas samych. Staliśmy bez słowa nad naszą córką. Gdy Susan znowu zaczęła się załamywać, spróbowałem chwycić ją za dłoń. Odepchnęła ją. – Nie chcę – nie potrzebuję – żebyś mnie pocieszał. – W porządku – odparłem cicho. – Napijesz się kawy? – Dopiero co przyszedłeś i już chcesz iść na kawę? Spędź trochę czasu ze swoją córką. – Nie mogę na to wszystko patrzeć. – Lepiej przyzwyczajaj się do tego widoku. Ona już z tego nie wyjdzie. Wczoraj zadzwoniłam do Freda, mojego brata, który skontaktował mnie ze swoim przyjacielem, jednym z najlepszych neurologów w Bay Area. Przesłałam mu drogą elektroniczną do San Francisco wszystkie informacje na temat przypadku Megan. Jego nastawienie jest o wiele bardziej pesymistyczne niż doktora Clyde’a. „W tego rodzaju przypadkach uszkodzeń tkanki mózgowej istnieje mniej niż piętnaście procent szans na to, że pacjent całkowicie wyzdrowieje i ponad

pięćdziesięcioprocentowe ryzyko pozostania do końca życia w stanie wegetatywnym”. – Piętnaście procent to więcej niż nic... – Szansa jest niewielka. Ciągle sobie powtarzam, że gdybym wczoraj sama odwiozła ją do szkoły... ale spieszyłam się na spotkanie z pieprzonym adwokatem, który stara się nie dopuścić, by wsadzili mnie do więzienia. – Federalni nie mogą myśleć, że miałaś coś wspólnego z pornobiznesem Robsona. – Widzę, że jesteś dobrze poinformowany w kwestii mojego upadku. Pewnie w tych okolicznościach nie posiadasz się ze szczęścia. – Wcale się z tego nie cieszę. Zresztą nie kłóćmy się przy Megan. – Dlaczego nie? I tak nas nie słyszy. A nawet gdyby, to co by sobie pomyślała? Czy to takie cudowne mieć parę narcystycznych popieprzeńców za rodziców? – Na pewno była zdruzgotana z powodu wydarzeń ostatniego roku, ale to nie znaczy, że nas nienawidzi. Jeśli w jakiś sposób zdołamy jej to wynagrodzić... – Posłuchaj tego, co mówisz, panie idealny, panie pieprzony Pollyanno. Ona z tego nie wyjdzie, Harry. Straciliśmy ją. Nasza córka stała się niewinną ofiarą, podczas gdy sami... Po raz kolejny się załamała, chwyciła metalową poręcz łóżka Megan i zaczęła gwałtownie płakać. Dyżurująca na oddziale pielęgniarka błyskawicznie zjawiła się w korytarzu. Objęła Susan ramieniem i wyprowadziła ją z sali. Stałem przy łóżku, również uczepiony metalowej poręczy. Starałem się nie rozpaść na kawałki, powtarzałem sobie, że jeszcze uda mi się to wszystko naprawić, że zdołam ją z tego wyciągnąć, niezależnie od ceny, jaką będę musiał zapłacić. Pielęgniarka wróciła po kilku minutach. – Pańską żonę zaraz obejrzy lekarz. Zapewne stwierdzi wyczerpanie nerwowe i znajdziemy jej na oddziale łóżko. Ta biedaczka jest na krawędzi załamania, czemu zresztą trudno się dziwić. Jeśli będzie chciał pan ją zobaczyć po badaniu... – Myślę, że jestem ostatnią osobą, którą chciałaby teraz widzieć. Pielęgniarka zamyśliła się przez chwilę, a później zapytała: – Czy mogę panu coś przynieść? – Poproszę o szklankę wody. Chciałbym tu przez chwilę zostać... Przez pięć kolejnych godzin siedziałem przy łóżku córki. Trzymałem jej ciepłą dłoń. Przyglądałem się falom na monitorze, pokazującym pracę serca. Słuchałem kołysanki monotonnych dźwięków pracującego respiratora. Siedziałem pogrążony w rozmyślaniach. Schowałem głowę w dłoniach. Zacząłem szeptać pod

nosem: W porządku, Margit, jutro u ciebie będę. Nigdy więcej nie opuszczę żadnej z naszych schadzek. Będziesz mnie miała tak długo, jak zechcesz, tylko zwróć nam Megan. Zasnąłem koło południa, a o trzeciej gwałtownie się przebudziłem. Megan w dalszym ciągu leżała jak kłoda, jej oczy były nieruchome. O piątej dźwignąłem się z niewygodnego metalowego krzesła. Pochyliłem się i pocałowałem córkę na pożegnanie. Później odnalazłem dyżurującą pielęgniarkę i wyjaśniłem jej, że muszę lecieć z powrotem do Paryża. Poprosiłem też, by przekazała mojej żonie, że w ciągu najbliższych dwudziestu czterech godzin będzie się ze mną mogła skontaktować telefonicznie. Złapałem taksówkę na lotnisko, odbyłem godzinny lot do Chicago, dwie godziny czekałem, a kolejne siedem i pół spędziłem nad Atlantykiem: ani na chwilę nie zmrużyłem oka, przez cały czas krztusząc się i dławiąc. Kiedy samolot zaczął podchodzić do lądowania, ponownie doznałem wrażenia, że tonę. Na lotnisku poszedłem chwiejnym krokiem do toalety, zgiąłem się wpół nad muszlą klozetową i wyplułem kawałki czerwonawej flegmy. Później skropiłem twarz wodą i z duszą na ramieniu ruszyłem w stronę kontroli paszportowej – bałem się, że policjanci z commissariat de police w dziesiątej dzielnicy poinformowali swoich kolegów na lotnisku, że istnieje Amerykanin, bez którego Francja doskonale mogłaby się obejść. Podszedłem do okienka. Policjant przyjrzał się mojemu paszportowi, zerknął na monitor i zapytał: – Znowu tutaj? – Podoba mi się w Paryżu. – Pracuje pan? – Jestem pisarzem. Pracuję na własny rachunek, więc nie odbieram nikomu posady. – Jak długo planuje pan zostać tym razem? – Kilka tygodni – skłamałem. – Nie dłużej. Przybił mi pieczątkę. Dostałem nową wizę, ważną przez trzy miesiące. Kiedy wszedłem do hotelu przy rue du Dragon, recepcjonista uśmiechnął się i podał mi klucz. – Czy pańska córka poczuła się lepiej? – Jeszcze nie. – Ale rokowania są dobre?

– Nie. – Nie wiem, co powiedzieć, poza tym, że jest mi przykro. – Dziękuję i za to. – Jeśli chce się pan zdrzemnąć, pokój już na pana czeka. – Proszę do mnie zadzwonić o czwartej, na wypadek gdybym zaspał. Przespałem całe popołudnie. O czwartej trzydzieści wyszedłem z hotelu. Stanąłem przed drzwiami budynku Margit tuż przed piątą. Wstąpiłem do równoległego świata. Wspiąłem się po schodach. Otworzyła mi drzwi, gdy tylko do nich zapukałem. Wtedy właśnie przyłożyłem jej, wymierzając cios prosto w szczękę. Przewróciła się i upadła na łóżko. – Ty pieprzona suko... Karzesz mnie, próbując zabić moją córkę... Wstała, trzymając się za policzek. – Nie masz na to dowodów. – Przestań to w kółko powtarzać – powiedziałem, a później spoliczkowałem ją. Ponownie padła na łóżko, lecz po chwili zwróciła się uśmiechnięta w moją stronę. – Zapominasz o tym, że ból nic dla mnie nie znaczy, Harry. Z tobą jest inaczej. Życie upływa ci wyłącznie na cierpieniu. Czy wiesz, co właśnie mi udowodniłeś? To, że jesteś dokładnie taki sam jak reszta znanych mi mężczyzn. Kiedy odkrywasz własną bezradność, tracisz panowanie nad sobą... chociaż bicie kobiety to nic więcej jak świadectwo żałosnej impotencji. Nie krępuj się, Harry. Uderz mnie raz jeszcze. Zedrzyj ze mnie ubranie i znęcaj się nade mną, jeśli chcesz, skoro dzięki temu masz się lepiej poczuć. – Poczuję cię lepiej dopiero wtedy, gdy moja córka wybudzi się ze śpiączki, całkowicie wróci do zdrowia, a jej wypadek nie będzie miał żadnych długotrwałych skutków ubocznych. – Prosisz o bardzo wiele, Harry. – Musisz mi pomóc... – Nie, to jej muszę pomóc. Ale zrobię to wyłącznie pod warunkiem, że będziesz się trzymał zasad: będziesz przychodził tu co trzy dni i zostawał ze mną od piątej do ósmej, bez wyjątków. Jeśli teraz się na to zgodzisz, a później nie zjawisz się na kolejnym spotkaniu, twoja córka umrze. A kiedy wrócisz... – Przyjadę, obiecuję. Zapadła cisza. Margit poprawiła się na łóżku. – W takim razie załatwione. Możesz iść. Zaczniemy od naszego następnego spotkania, jakby nic się nie stało. Musisz jednak wiedzieć, że jeśli kiedykolwiek mnie uderzysz...

– Nigdy więcej tego nie zrobię. – Trzymam cię za słowo, Harry. A teraz wyjdź. – Zanim to zrobię, muszę cię o coś zapytać. Czy nasze spotkania będą się odbywały już zawsze? – Owszem, będą. À bientôt... W drodze do hotelu zatrzymałem się przy budce telefonicznej i zadzwoniłem do Susan na komórkę. Kiedy wyjaśniłem jej, że wróciłem do Paryża, zareagowała bardzo ostro. – To takie typowe dla ciebie, zawsze uciekasz od problemów... – Nie miałem wyboru. Mam dziś spotkanie w sprawie pracy, a ty będziesz potrzebowała pieniędzy, kiedy... – Nie zrzucaj na mnie winy, Harry. – Dlaczego, dlaczego zawsze ci się wydaje, że robię coś przeciwko tobie, podczas gdy ja tylko... – Przypomniałeś mi, że straciłam swoją cholerną posadę i modlę się, by ubezpieczenie zdołało pokryć szpitalne rachunki Megan. W przeciwnym razie czeka nas bankructwo i... – Czy zaszła jakaś zmiana? Zanosi się na poprawę? – Niestety nie. – Udało ci się odpocząć? – Tak, trochę. – Proszę, zadzwoń do mnie, kiedy Megan poczuje się lepiej. – Dobrze – powiedziała i odłożyła słuchawkę. Minął dzień. Poszedłem do szpitala na umówione spotkanie ze specjalistą. Zalecił prześwietlenie i solidnie zmył mi głowę na widok stanu moich płuc. – Leciał pan samolotem, prawda? – Moja córka jest bardzo chora i nie miałem innego wyboru jak tylko... – Spróbować się zabić? Ostrzegałem pana przed ogromnym niebezpieczeństwem, jakie wiąże się z przebywaniem w miejscach o zmiennym ciśnieniu. Ignorując moje słowa, znacząco opóźnił pan swój powrót do zdrowia. Przyczyna występowania krwi w pańskiej flegmie jest oczywista. Jeśli zaryzykuje pan kolejną podróż samolotem, konsekwencje mogą się okazać zabójcze. Jest pan uziemiony na co najmniej pół roku. Czy wyraziłem się jasno? Wróciłem do swojego pokoju w hotelu. Przeliczyłem gotówkę, jaka została mi po opłaceniu podróży do Stanów. Miałem około tysiąca ośmiuset dolarów. Nie

myśl. Żyj tym, co w danej chwili przyniesie ci los. Co innego możesz zrobić? Siedziałem w pokoju i usiłowałem skupić się na czytaniu, by nie myśleć o Megan. W końcu, około dziesiątej w nocy, wdrapałem się do łóżka. Trzy godziny później ze snu wyrwał mnie dzwonek telefonu. – Telefon do pana – usłyszałem w słuchawce głos nocnego recepcjonisty. Rozległo się kliknięcie oznaczające przełączenie rozmowy. Dzwoniła Susan. Pierwsze wypowiedziane przez nią słowa brzmiały: Otworzyła oczy.

21

Tego samego wieczoru Megan zaczęła mówić. Następnego dnia można było już ją karmić łyżeczką. Czterdzieści osiem godzin później uparła się, żeby wstać z łóżka i pójść do toalety. Mimo gipsu na lewej ręce i nodze zdołała tam sama dokuśtykać o kulach. Następnego ranka policja odnalazła kierowcę samochodu, który uciekł z miejsca wypadku. Sytuacja była nieprzyjemna. Okazało się, że to niedawno rozwiedziona kobieta po czterdziestce, prawnik w renomowanej kancelarii z Cleveland, z „problemami alkoholowymi”. W dniu wypadku piła w swoim motelowym pokoju już od śniadania. Kompletnie pijana wjechała na Megan w kilka minut po opuszczeniu hotelu. Wpadła w panikę i uciekła. W końcu zameldowała się w motelu niedaleko granicy stanu Kentucky, gdzie odnalazła ją policja. Miała bardzo wysokie ubezpieczenie. Reprezentujący Megan prawnik zagroził, że sprawa wyjdzie na jaw, jeśli winowajczyni i jej kancelaria szybko nie zaproponują satysfakcjonującego rozwiązania. – Negocjacje przebiegły błyskawicznie – powiedziała Susan podczas naszej codziennej rozmowy telefonicznej przez Atlantyk. – Nasz adwokat okazał się kompletnym skurwysynem, na dodatek piekielnie skutecznym. Megan otrzyma czek na pół miliona dolarów. To rozwiązuje problem jej edukacji i zapewni nam finansowe bezpieczeństwo do czasu, aż znajdę pracę. – Najważniejsze jest to, że wypadek nie będzie miał żadnych trwałych skutków fizycznych. Natomiast blizny na psychice... – odparłem. – ...dołączą do reszty gówna, którym już obarczyli ją rodzice... i świadomości, że jej matka jest dziwką, która zdobyła stałą posadę, sypiając z pedofilem. – Naprawdę uważam, że powinnaś przestać się o to obwiniać... – A jednak się obwiniam. – Cóż, mnie też dręczy poczucie winy. – Znowu ta twoja wielkoduszność... przez którą czuję się jeszcze gorzej. – Dlaczego sądzisz, że kiedy staram się z tobą pojednać, to tak naprawdę chcę

cię zranić? Po prostu ci współczuję... Cisza. Usłyszałem w słuchawce jej szloch. – Przepraszam, przepraszam... – szepnęła. – Wszystko zepsułam. Ja... – Nasza córka żyje i jest zdrowa. W tej chwili tylko to się liczy. Poza tym chciałbym znowu z nią rozmawiać. – Powiedziałam jej, że przyleciałeś tu zza oceanu, że by przy niej być. Wyglądała na zadowoloną, chociaż nie mogła zrozumieć, dlaczego tak szybko musiałeś wracać do Paryża. Ponieważ nieżyjąca kobieta, która ustawiła Megan na drodze tamtego samochodu, domagała się „obsłużenia” dwa razy w tygodniu. Gdybym nie sprostał jej oczekiwaniom, nasza córka ciągle byłaby pogrążona w śpiączce. – Jak już próbowałem ci wytłumaczyć podczas tamtej rozmowy telefonicznej... miałem spotkanie w sprawie pracy... – Mogłeś powiedzieć, że twoja córka uległa poważnemu wypadkowi – przerwała mi. – Zrobiłem tak i wykazali się sporym zrozumieniem, ale powiedzieli też, że muszą pilnie obsadzić to stanowisko. Nie mam pieniędzy, podobnie jak ty, więc naprawdę nie mogłem kazać im czekać... – No jasne, wypomnij mi po raz kolejny, że straciłam pracę. Spraw, bym poczuła się jeszcze bardziej winna... – Susan... przestań. – Ale jeśli przestanę, nie dowiesz się prawdy, a prawda jest taka, że... Prawda jest taka, że właśnie przez tego rodzaju rozmowy znienawidziłem nasze małżeństwo... – Prawda jest taka, że – teraz ja jej przerwałem – przez najbliższe pół roku nie mogę się stąd nigdzie ruszyć. – Co? – zapytała z wściekłością w głosie. Wyjaśniłem jej, że zostałem zamknięty w płonącym budynku, w którym pracowałem jako nocny stróż (z trudem przyjęła tę wiadomość) i że leczący mnie specjalista zabronił mi latania samolotem. – A więc teraz mam ci pogratulować, że ryzykowałeś własne życie, by odwiedzić chorą córkę? – Susan, szczerze mówiąc, mam gdzieś to, co sobie pomyślisz. Wiem tylko, że po powrocie kasłałem krwią. Specjalista chorób płuc uziemił mnie aż do Bożego Narodzenia. To czysty obłęd, ponieważ najchętniej siedziałbym teraz przy Megan. Ale proszę bardzo, myśl o mnie jak o potworze. Zawsze tak robiłaś.

I nigdy nie przestaniesz. Rozłączyłem się. Kilka godzin później leżałem w łóżku obok Margit. – Podobał mi się sposób, w jaki rozmawiałeś dzisiaj z Susan. Dawniej nie byłeś wobec niej taki asertywny. – Skąd wiesz, jaki dawniej byłem wobec niej? – Wiem o tobie wszystko. Wiedziałam też, że postąpisz honorowo i zjawisz się dziś u mnie. – Nazywasz „wymuszenie” czymś honorowym? Jestem tu wyłącznie dlatego, że... – Jeśli nadal chcesz sobie roić, że zostałeś w ten układ wciągnięty siłą, proszę bardzo. Ale wtedy spędzisz resztę życia, złoszcząc się, iż rzekomo schwytałam cię w pułapkę. Jeśli zaś wykażesz się odrobiną sprytu, dostrzeżesz wszystkie korzyści, jakie może ci przynieść nasza umowa. A skoro za dwa tygodnie skończą ci się pieniądze, musimy dopilnować, żebyś dostał tę pracę. – Przecież ją zmyśliłem. – To ty tak twierdzisz. Trzy dni później, kiedy – jak zwykle po zakończonym stosunku – popijaliśmy whisky, Margit oznajmiła: – Musisz wrócić na salon Lorraine L’Herbert w najbliższą niedzielę. – Nie ma mowy. – Dlaczego? – Bo kiedy tylko Madame lub jej majordomus zorientują się, że to ja proszę o zaproszenie, zatrzasną mi drzwi przed nosem. – Biedny Harry, któremu zawsze wydaje się, że ludzie się nim przejmują. Wcale nie obraziłeś pani L’Herbert, kiedy wtargnąłeś do jej mieszkania, domagając się informacji na mój temat. Podobnie jak wszyscy skupieni wyłącznie na sobie ludzie, Lorraine nie poświęca zbyt wiele czasu na myślenie o innych, chyba że mają jakiś związek z nią. Dlatego urządzona przez ciebie scena przetrwała w jej świadomości jakieś pięćdziesiąt pięć sekund. Nie obawiaj się – Madame i jej fagasa interesuje wyłącznie dwadzieścia euro, które im zapłacisz. Zadzwoń do nich jutro i koniecznie zjaw się na niedzielnym salonie. Następnie zadbaj o to, by przedstawiono cię niejakiemu Laurence’owi Coursenowi, który jest dyrektorem Instytutu Amerykańskiego w Paryżu i od wielu lat przychodzi do Lorraine L’Herbert, by podrywać kobiety. Ożenił się bowiem z bardzo bogatym maszkaronem, który waży pewnie ze sto pięćdziesiąt

kilo i zajmuje się głównie uprzykrzaniem mu życia. Wiem, że właśnie szuka do swojego Instytutu wykładowcy filmoznawstwa. Po prostu stań na jego drodze i bądź uroczy... – Czarno to widzę. – Ależ Harry, ty jesteś uroczy... Pierwszy raz Margit powiedziała mi komplement. Wykonałem polecenie. Zadzwoniłem do Henry’ego Mont gomery’ego, „asystenta Lorraine L’Herbert”. Kiedy podałem mu swoje nazwisko, w jego głosie nie było słychać obrzydzenia. Po prostu podał mi kod do domofonu i przypomniał o włożeniu do koperty dwudziestu pięciu euro („cena nieco wzrosła”), zanim przyjdę do mieszkania Madame w niedzielny wieczór. Tym razem przybycie z hotelu przy rue du Dragon do budynku przy ulicy nieopodal Panthéonu zajęło mi dwadzieścia minut piechotą. Kiedy w niedzielny wieczór pojawiłem się w mieszkaniu o umówionej godzinie, salon tętnił życiem. Henry Montgomery sprawiał wrażenie, jakby mnie nie rozpoznał, za to odebrał kopertę, spojrzał na moje nazwisko (wydrukowane na wierzchu, zgodnie z instrukcją), a później zaprowadził mnie do Lorraine. Tak jak poprzednio, stała pod jednym ze swoich aktów, z kieliszkiem w dłoni. Montgomery szepnął jej coś do ucha. Natychmiast się ożywiła. – Jak cudownie znowu cię widzieć, Harry. To już... jak długo? – Kilka miesięcy. – A ty wciąż tutaj. Paryż na dobre zalazł ci za skórę. – To prawda – odparłem. – Malujesz, prawda? – Wykładam. Filmoznawstwo. Zastanawiałem się, czy nie ma tu dziś Larry’ego Coursena? – Szukasz pracy, co? – Właściwie to tak. – Ach, ta amerykańska bezpośredniość. Nie ma sobie równych. Larry! Larry! Zaczęła krzyczeć w kierunku dżentelmena w późnym wieku średnim, który był ubrany w stary wymięty garnitur w kolorze złamanej bieli. Mężczyzna podszedł do nas. – Larry, musisz poznać Harry’ego, genialnego profesora, który wykłada... co to było? – Filmoznawstwo. – Doprawdy? – odezwał się Larry. – Gdzie pan wykłada?

– Swego czasu uczyłem w... Rozmowa popłynęła jak rzeka. L’Herbert zostawiła nas samych. Rozmawialiśmy z Coursenem przez dobre pół godziny, głównie o filmach (okazał się prawdziwym kinomanem), ale też o Instytucie, którego był dyrektorem. Kiedy zapytał mnie o rodzaje kursów, jakie prowadziłem, stało się jasne, że przeprowadza ze mną namiastkę rozmowy kwalifikacyjnej. – Czym zajmował się pan w Paryżu? – Usiłowałem pisać powieść. – Już pan coś opublikował? – Mnóstwo prac naukowych i tym podobnych... – Doprawdy? O czym konkretnie? Powiedziałem mu. – Ma pan tu mieszkanie? – Miałem. Właśnie planuję przeprowadzkę. Chwilowo zatrzymałem się w hotelu. – Można się z panem skontaktować telefonicznie? Zapisałem mu numer. – Być może zadzwonię do pana w ciągu kilku dni. Rozejrzał się po pokoju i wypatrzył kobietę około dwudziestki, która delikatnie do niego pomachała. – Miło było pana poznać, Harry – powiedział. Kiedy Coursen zniknął w towarzystwie swojej bardzo młodej przyjaciółki, poszedłem na balkon. Zaczęło mżyć, więc nikogo na nim nie było. Spojrzałem w miejsce, gdzie po raz pierwszy spotkałem Margit. A gdybym tamtego wieczoru nie zjawił się tutaj? Gdybym nie flirtował z nią, nie pozwolił się wciągnąć w tę dziwną wymianę zdań, nie wziął od niej numeru telefonu i nie zadzwonił? A jednak zrobiłem to wszystko, ponieważ byłem samotny, smutny, czułem się niechciany i zagubiony... i dlatego że tak rozpaczliwie pragnąłem ponownie się z nią zobaczyć. Pojawiłam się w twoim życiu, ponieważ mnie potrzebowałeś, Harry. Miała rację, a teraz... byliśmy razem. Po wieczne czasy. Odwróciłem się i wszedłem do środka. Lorraine stała obok stołu z przekąskami, pogrążona w rozmowie z Japonką ubraną od stóp do głów w obcisłą czarną skórę. Kiedy się do nich zbliżyłem, Madame odwróciła się od swojej rozmówczyni. – Chciałbym podziękować za gościnę.

– Już wychodzisz, skarbie? Kiwnąłem głową. – Czy rozmowa z Larrym Coursenem okazała się owocna? – Tak... i jestem wdzięczny za to, że pani nas sobie przedstawiła. Zobaczymy, czy coś z tego wyjdzie. – Widziałam cię na balkonie. Nadal szukasz tej swojej Węgierki? – Nie, ale nie sądziłem, że mnie pani zapamiętała... – Skarbie, trudno było zapomnieć twoje wtargnięcie do mojego mieszkania. Wypytywałeś o kobietę, która pojawiła się tu tylko raz, w tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym roku. Chcesz usłyszeć coś zabawnego? Po twoim wyjściu zapytałam Henry’ego o tę – jak ona się nazywała? – Kadar? Dobrze ją pamiętał, ponieważ tamtego wieczoru jej mąż, Zoltan, wdał się na balkonie w rozmowę z inną kobietą i doszło do sceny, podczas której Węgierka groziła, że wyrzuci ją prosto na rue Soufflot. Henry powiedział, że nigdy wcześniej nie widział podobnego ataku zazdrości, tak naprawdę o nic... Moim zdaniem Kadar wyraźnie brakowało piątej klepki. Powinieneś więc się cieszyć, że jej tu nie spotkałeś. Istnieje szczególny rodzaj szaleństwa u kobiet – a kiedy już wbiją pazury w... – Naprawdę muszę już iść – wszedłem jej w słowo. – Hej, nie musisz się obawiać. Nie pisnę o tym słowa Larry’emu Coursenowi. Nie chcę, żebyś nie dostał przez to pracy. Tylko koniecznie tutaj wróć, słyszysz? L’Herbert dotrzymała słowa, nie mówiąc Coursenowi o mojej „dziewczynie”. Następnego dnia w hotelu czekała na mnie wiadomość. Czy zechciałbym stawić się w jego biurze nazajutrz o piętnastej i wziąć udział w rozmowie kwalifikacyjnej? Instytut Amerykański mieścił się w dzielnicy Neuilly. Był to rozległy hôtel particulier[54], w którym urządzono sale lekcyjne, biura i ogromną aulę wykładową. Coursen był uprzejmy i bardzo profesjonalny. Wypytał mnie o szczegóły mojej kariery zawodowej. Wyszukał w internecie niektóre z opublikowanych przeze mnie prac naukowych i artykułów. Tak jak się spodziewałem, przeczytał również o skandalu, który kosztował mnie posadę. – Chętnie wysłuchałbym pańskiej wersji zdarzeń – powiedział. Przeprowadziłem go przez całą tę historię, starając się bardzo szczerze opowiedzieć o swoich błędach w ocenie sytuacji i o tym, że chociaż Robson ujawnił szczegóły mojego romansu, nadal dręczyło mnie ogromne poczucie winy

z powodu tego, co przydarzyło się Shelley. Kiedy skończyłem, odezwał się Coursen: – Doceniam pańską szczerość. To cholernie rzadkie w naszych czasach i jednocześnie pokrzepiające. Zadzwoniłem do jednego z pańskich byłych kolegów, Douga Stanleya. Wystawił panu doskonałą rekomendację i powiedział, że cała sprawa nie przybrałaby tak dramatycznego obrotu, gdyby Robson nie dolał oliwy do ognia. Poza tym i jego spotkała niezła historia, czyż nie? Człowiek zaczyna wierzyć, że istnieje jakaś kosmiczna siła, która karze drani. – Można tak na to spojrzeć. – W każdym razie, dzięki Bogu żyjemy we Francji, a nie w Stanach... więc nie sądzę, by ktokolwiek sprzeciwił się mojej decyzji w kwestii tej posady. A tak między nami... całkowicie pana rozumiem. Moje drugie małżeństwo skończyło się z chwilą, gdy żona przyłapała mnie w łóżku z jedną z moich studentek. Wtedy jeszcze wykładałem na Uniwersytecie w Connecticut. Okazało się to najlepszą rzeczą, jaka mnie w życiu spotkała, bo dzięki temu przyjechałem do Francji. Obaj jesteśmy więc uciekinierami, Harry. Ostatecznie podpisałem kontrakt na trzynastotygodniowy semestr, obejmujący dwa kursy: „Wprowadzenie do filmu” oraz „Wielcy amerykańscy reżyserzy”. Łącznie miałem uczyć przez dwanaście godzin w tygodniu i otrzymać osiem tysięcy euro za cały semestr. Coursen obiecał też, że załatwi dla mnie niezbędną carte de séjour u francuskich władz. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, na koniec okresu próbnego omówimy kwestię przedłużenia kontraktu. Z miejsca przystałem na te warunki, z jednym zastrzeżeniem: żaden z kursów nie będzie się odbywał między siedemnastą a dwudziestą. – Żaden problem – powiedział Coursen. – Zorganizujemy je w godzinach porannych i wczesnopopołudniowych. Kim jest ta szczęśliwa dama? Skoro spotyka się pan z nią między piątą a ósmą, musi być mężatką. – To... hm... skomplikowane. – Jak zawsze. Na tym właśnie polega zabawa. Nazajutrz spotkałem się z Margit. – Doskonale sobie poradziłeś z rozmową kwalifikacyjną i miałeś absolutną rację, wyjaśniając mu szczegóły swojego romansu właśnie w taki sposób. Żadnego tłumaczenia się i zwalania winy na innych. Bardzo sprytnie. Gratuluję... chociaż uważam twojego nowego patron za très louche[55]. A tak z innej beczki, nie słuchaj bzdur, które wygaduje ten pajac Henry Montgomery

na temat mojej chorobliwej zazdrości. Madame L’Herbert pominęła w swojej opowieści pewien istotny szczegół: przyłapałam tamtą kobietę na robieniu Zoltanowi laski na balkonie. Jak dobrze wiesz, jestem bardzo wyrozumiała w tych sprawach, ale żeby publicznie mnie ośmieszać? Owszem, nawrzeszczałam na nią i prawie przerzuciłam przez barierkę, ale przez cały czas bardzo mocno ją trzymałam. Ta mała salope[56] nie była warta tego, by z jej powodu odsiadywać długi wyrok. Niepotrzebnie się rozgadałam. Cieszę się z twojego sukcesu, Harry. I nie martw się tym semestralnym okresem próbnym. Coursen przedłuży z tobą umowę. – Skoro tak twierdzisz. – Bez dwóch zdań. – Chciałbym, żebyś zrobiła dla mnie coś jeszcze: pomogła Susan odzyskać pracę. – Zobaczę, co da się zrobić. Tymczasem będzie miała dla ciebie dobre wieści. Większa część majątku Robsona trafiła do jego dzieci, ale niedawno dokonał w swoim testamencie zmiany, mianując twoją byłą żonę beneficjentką swojego uczelnianego funduszu emerytalnego, na wypadek gdyby nie dożył emerytury. Suma nie jest oszałamiająca, ale Susan będzie dostawała jakieś tysiąc pięćset dolarów miesięcznie. Powinna sobie poradzić, szczególnie że wasza córka ma już zabezpieczone środki na przyszłą edukację. Susan przekazała mi tę wiadomość, kiedy zadzwoniłem do niej tego samego wieczoru. – To chyba jedyna rzecz, którą ten drań Robson zrobił tak, jak trzeba – powiedziała. – Na dodatek dowiedziałam się o tym w najlepszym możliwym momencie. – Cieszę się. – Otrzymałam w spadku emeryturę amatora dziecięcej pornografii i muszę ją przyjąć ze względu na finansową ruinę, w jaką popadłam – pewnie dostrzegasz w tym gorzką ironię losu. Teraz widzisz, jak nisko upadłam. – Dobrze zrobiłaś, biorąc te pieniądze. – Cóż, przynajmniej FBI w końcu uwierzyło, że nie miałam nic wspólnego z jego internetowym biznesikiem. Oczyścili mnie dzisiaj z zarzutów. – Kolejna dobra wiadomość. Ja też muszę ci o czymś powiedzieć. Oznajmiłem jej, że zaproponowano mi pracę w Instytucie Amerykańskim.

– Szczęściarz z ciebie. Tak bardzo tęsknię za uczeniem. – Podobnie jak ja za córką. – Większą część poranka spędziła na krześle obok łóżka. Lekarze nie mogą się nadziwić, że wyszła ze śpiączki bez poważniejszych uszkodzeń mózgu. – Wygląda na to, że cuda się zdarzają. Oboje mamy dużo szczęścia. A ja nie mogę się już doczekać rozmowy z nią. – Poruszyłam z nią wczoraj ten temat. Nadal jest na ciebie wściekła, częściowo z mojej winy. Nastawiłam ją przeciwko tobie. Kierował mną czysty gniew i żądza zemsty. Zachowałam się okropnie. Teraz to widzę i spróbuję jakoś to naprawić. Podczas naszego kolejnego spotkania, Margit powiedziała: – Cóż za akt żalu! Wobec poczucia winy wszyscy są równi. – Czy zmiana w testamencie to twoja zasługa? – Być może. – A federalni? – Być może. – Lubisz mnie trzymać w niepewności, co? – Pomyśl o tym, co dostajesz w zamian. Spokój emocjonalny. Wyrównanie rachunków. Oferty pracy. Skruchę winowajców. A nawet moje usługi w charakterze agentki nieruchomości. W jednym z budynków w stylu haussmannien przy rue des Écoles jest mieszkanie do wynajęcia. Trzydzieści sześć metrów kwadratowych, ładnie odnowione, i kosztuje tylko sześćset euro za miesiąc. To bardzo rozsądna cena w tym quartier. Poza tym będziesz mógł dojść na piechotę do tak wielu kin... – Nie wspominając o twoim mieszkaniu. – Cóż, pięciominutowy spacer jest o wiele wygodniejszy niż podróż z dziesiątej dzielnicy, którą swego czasu odbywałeś. – Będziesz mnie miała prawie na wyciągnięcie ręki. – Harry, ja zawsze mam cię na wyciągnięcie ręki. Wiesz o tym. Wiesz również, że jestem przy tobie nawet wtedy, gdy nie życzysz sobie mojej obecności. Znowu odeszłam od tematu. Jutro z samego rana musisz iść do biura nieruchomości. Powiedz, że jesteś profesorem w Instytucie Amerykańskim – spodoba im się to. Gdyby krzywili się na brak konta w banku, powiedz, że dopiero co przyjechałeś ze Stanów i właśnie je załatwiasz. Coursen zaopatrzy cię w list polecający i dwutysięczną zaliczkę. To powinno wystarczyć. A później...

– Chyba już sobie poradzę. – Czyżbym zachowywała się jak twoja matka? – Bez komentarza. – Ja tylko chcę, żeby twoje życie w pełni wróciło na właściwy tor. A to mieszkanie jest dla ciebie wprost wymarzone. Nie znajdziesz nic lepszego za... – W porządku, Margit, przyjąłem to do wiadomości. Jutro przed dziewiątą zjawię się w agence immobilière. Przed dziesiątą miałem już wynajęte mieszkanie. Margit miała rację: mieszkanko było idealne. Urządzone z prostotą, ale stylowe. Coursen z łatwością przekonał Instytut, by wypłacił mi dwa tysiące euro zaliczki. Wprowadziłem się w ciągu trzech dni. W porównaniu z brudem i ubóstwem rue de Paradis moje nowe locum wydało mi się nieskazitelne i cudownie intymne. Korzystając z reszty zaliczki, kupiłem sobie pościel, ręczniki, wieżę stereo i rozpocząłem proces urządzania się. Później zacząłem uczyć. Polubiłem swoich studentów, a oni chyba polubili mnie i szybko przypomniałem sobie, jaką przyjemność może dawać stanie na katedrze i opowiadanie o filmach. Pierwszy semestr minął jak z bicza strzelił. Zainstalowano mi w mieszkaniu telefon. Każdego dnia dzwoniłem do Susan. Po czterech tygodniach od wypadku Megan wróciła do szkoły, ale nadal nie chciała rozmawiać ze swoim ojcem. „Do mnie też rzadko się odzywa – powiedziała Susan. – Często wpada w przygnębienie. Lekarze mówią, że to naturalny efekt uboczny po wyjściu ze śpiączki. Jest w depresji, ale przynajmniej rozmawia ze szkolnym psychoterapeutą, więc... bądź cierpliwy. Wcześniej czy później dojdzie do siebie”. Wszystko zaczynało się układać. Instytut Amerykański przedłużył ze mną umowę na kolejne dwa lata. W recepcji spotkałem faceta, który redagował tygodnik dla ekspatriantów i szukał krytyka filmowego. Nie płacił dużo – tylko sto pięćdziesiąt euro za kolumnę – ale dzięki temu mogłem znowu pisać o filmach i trochę lepiej zarabiałem. Wreszcie mogłem sobie kupić kilka porządniejszych ubrań. Zainwestowałem w telewizor i odtwarzacz DVD. Kupiłem nowy laptop i telefon komórkowy. Prowadziłem wykłady, pisałem swoją kolumnę, ćwiczyłem na siłowni w Instytucie, w dalszym ciągu odwiedzałem Cinémathèque oraz maleńkie kina, których pełno było w moim quartier. Miałem swoje codzienne rozmowy z Susan na temat Megan. Przez telefon byliśmy wobec siebie grzeczni – kipiący gniew zamienił się w powodowany szacunkiem dystans.

Zostaliśmy już nie tyle wrogami, ile raczej umęczonymi kombatantami, którzy zdecydowali, że będzie łatwiej zachować wobec siebie uprzejmość i rozmawiać wyłącznie na jeden ustalony temat: o naszej córce. Czas pędził szybko. Uczyłem przez całe lato. Uwielbiałem puste paryskie ulice w sierpniu i nawet wybrałem się na dwuipółdniowe wakacje na plażę w Collioure. Poza pracą każdego dnia znajdowałem sobie coś do roboty – szedłem na film, wystawę, koncert, czytałem książki, przeglądałem czasopisma – żeby tylko zapełnić kolejny dzień. Pewnego popołudnia spędziłem prawie pół godziny na wystawie stałej w Pompidou, wpatrując się w jeden z błękitnych monochromatycznych obrazów Yvesa Kleina. Wcześniej widziałem go w albumach o sztuce, jednak zderzenie – można by rzec, fizyczne – okazało się niesamowitym przeżyciem. Na pierwszy rzut oka obraz był po prostu płótnem pomalowanym głębokim błękitem, którego odcień przypominał kolor nieba późnym popołudniem w jasny zimowy dzień. Granice błękitu wyznaczała ciemność. Jednak im dłużej mu się przyglądałem, tym wyraźniej zaczynałem dostrzegać rozmaite odcienie niebieskiego. Klein nałożył na płótno szeroki wachlarz tekstur i wariacji tego koloru. Pozornie był to wielki niebieski kwadrat. Moją uwagę przykuło jednak coś innego niż tylko intrygujący błękit. Po kilku minutach okazało się, że zostałem zahipnotyzowany. Tekstury zniknęły i zorientowałem się, że patrzę na miejsce wypełnione przestrzenną pustką, na bezgraniczną próżnię, z której nie było powrotu. Dopiero obecność innych zwiedzających sprowadziła mnie z powrotem na ziemię. Czułem się lekko oszołomiony, lecz kiedy późną nocą wdrapałem się do łóżka i wyłączyłem światło, nieskończony błękit Kleina powrócił. Nie mogłem odegnać od siebie myśli: Właśnie w takiej próżni teraz żyję. Dyskietka, którą zwróciła mi Margit, trafiła do jednej z szuflad w moim nowym mieszkaniu. Pewnego wieczoru, gdzieś pod koniec sierpnia, wyjąłem ją i załadowałem do laptopa. Poświęciłem całą sobotę na przeczytanie sześciuset stron mojej niedokończonej powieści. Kiedy dobrnąłem do końca, wyciągnąłem dyskietkę z komputera, odłożyłem ją z powrotem do szuflady i postanowiłem nigdy więcej jej stamtąd nie wyjmować. Masz rację, masz całkowitą rację – zwróciłem się do niej w myślach. – Napuszone, zarozumiałe lanie wody, bez prawdziwej fabuły. Nie ma w tym nic, co zachęciłoby czytelnika do przerzucania kolejnych stron. Wiedziałem, że ONA mnie słyszy i ciągle tkwi u mego boku, bez przerwy mnie obserwując.

– A więc wreszcie dałeś sobie spokój z powieścią – powiedziała Margit, kiedy spotkaliśmy się następnego dnia. – Po co zadajesz pytanie, na które znasz odpowiedź? – Podtrzymuję rozmowę. – Nie, robisz to co zawsze: przypominasz mi o swojej wszechobecności. – Wydawało mi się, że do tej pory zdążyłeś już przywyknąć do... – Nigdy do tego nie przywyknę. Nigdy. Jak? Wiem, że ciągle nade mną wisisz, upewniasz się, że... – ...nie spotka cię żadna krzywda... – Ale też, że nie łamię ustanowionych przez ciebie reguł. – Istnieje tylko jedna reguła, Harry. Musisz tu być dwa razy w tygodniu, od piątej do ósmej. – A gdybym w przyszłości chciał złożyć czterodniową wizytę swojej córce? – Skrócisz wizytę do trzech dni albo – kiedy już będzie na to gotowa – zaprosisz ją tutaj. – Nie możemy ponegocjować? – Nie. Terminy spotkań są sztywne. Ma to swoje drobne ograniczenia, ale też zalety. Jak już ci mówiłam, poza godzinami, które spędzamy razem, możesz robić, co ci się żywnie podoba. – Chociaż przez cały czas mnie obserwujesz? – A co w tym złego? Nie odpowiedziałem, ale kilka wieczorów później zacząłem pisać książkę. Pragnąłem przelać wszystko na papier, opisać całą tę historię – na wypadek gdyby coś naprawdę mi się przytrafiło – i spróbować przekonać się, że nie żyję w stanie permanentnego urojenia. Tylko dlaczego ktoś miałby przyjąć, że ta opowieść jest prawdziwa? To tylko historia – moja historia i jak wszystkie inne, w dosłownym znaczeniu tego słowa, nie musi być prawdziwa. To tylko moja wersja prawdy, co oznacza, że jest – i jednocześnie wcale nie jest – prawdziwa. Jak można opuścić jeden świat i wstąpić do drugiego? Nie mam zielonego pojęcia, ale robię to dwa razy w tygodniu. – Co się z tobą stanie, kiedy się zestarzejesz? – zapytałem ją ostatnio. – Ponownie umrzesz? – Nie wiem. – A czy kiedy ja umrę, dołączę do twojej widmowej wieczności? – Nie mam pojęcia... ale podoba mi się to określenie. Umieścisz je w swojej książce?

Spojrzałem jej prosto w oczy. – Tak – odparłem. – To będzie ciekawa lektura – zauważyła – chociaż nikt ci nie uwierzy. – Nie piszę po to, by ktokolwiek ją czytał. – Bzdura. Wszyscy piszą po to, by ktoś czytał ich dzieła... by ich historia „gdzieś tam” zaistniała. Ale możesz mi wierzyć: nikt tego nie wyda. – Czy to groźba? – Raczej stwierdzenie faktu... Przynajmniej ja to tak widzę. – A więc dopilnujesz, by nikt nie opublikował mojej powieści? – Czy ja tak powiedziałam? – Zasugerowałaś. – Wcale nie. To, czym zajmujesz się poza godzinami naszych spotkań... Jest wyłącznie moją sprawą? Ale jak to możliwe, kiedy ona przez cały czas tu jest? Jak można podjąć decyzję, wiedząc o obecności kogoś trzeciego, kto pilnuje, byś nie popełnił błędu? Niedawno wyskoczyłem na rue des Écoles, usiłując złapać taksówkę, nieświadomy tego, że stanąłem na drodze rozpędzonego motocykla. Na dwie sekundy przed zderzeniem motocyklista wywrócił się, jakby odepchnięty niewidoczną siłą. Podniósł się z ziemi bez jednego zadraśnięcia. Kiedy jednak po chwili zjawił się policjant i spytał go, czy skręcił, żeby uniknąć wypadku, motocyklista był pewien, że ktoś zepchnął go z drogi. – Widział pan tę osobę? – zapytał mnie policjant. Pokręciłem głową. Następnego popołudnia, w mieszkaniu Margit, powiedziałem: – Dziękuję za uratowanie mi życia. – Mama nie mówiła ci, że zawsze należy spojrzeć w obie strony przed wejściem na jezdnię? – Gdyby ten motocyklista mnie potrącił, wyciągnąłbym z tego nauczkę. – Gdyby cię potrącił, już byś nie żył. Fakt, że tego nie zrobił, również cię czegoś nauczył. – Jak cudownie jest mieć dobrą wróżkę – mruknąłem. – Jak cudownie być docenionym. Nadal piszesz książkę? – Czyżbyś nie zaglądała mi przez ramię, kiedy to robię? – Nie masz na to dowodu. Ale martwi mnie, że pracujesz do późna, a po kilku godzinach znowu jesteś na nogach. – Nie potrzebuję dużo snu. – Mała poprawka: nie zapewniasz sobie dużo snu, ale w dalszym ciągu go

potrzebujesz. Jak można spać ze świadomością, że przez cały czas ktoś cię obserwuje? – Nic mi nie jest. – Powinieneś znowu zacząć przyjmować tamte pigułki. Nie pomogą mi, bo nie zaznam odpoczynku, dopóki będziesz w moim życiu. – Przestały działać. – W takim razie idź do lekarza i poproś o coś silniejszego. – Nic mi nie jest. – Nie cierpisz tego. Nas. – Nic mi nie jest. – Przyzwyczaisz się. Będziesz musiał. Nie masz innego wyboru. Mimo wszystko nadal kurczowo trzymałem się myśli, że poza spędzonymi z nią godzinami mam wybór. Kilka wieczorów po naszej rozmowie poszedłem do klubu jazzowego przy rue des Lombards i rozmawiałem przy barze z Amerykanką o imieniu Rachel. Była atrakcyjną singielką po czterdziestce, zatrudnioną w jakimś bostońskim funduszu inwestycyjnym. Samotnie spędzała długi weekend w Paryżu („Moja praca jest bardzo stresująca, od czasu do czasu mogę sobie pozwolić tylko na kilka dni wolnego”). Była też rozmowna i zadowolona, że może ze mną wypić kilka drinków podczas wspólnie spędzonych trzech godzin. Około drugiej w nocy, kiedy zamykano lokal, położyła rękę na mojej dłoni i powiedziała, że od jej hotelu dzieli nas pięciominutowy spacer. Wyniknęło z tego bardzo przyjemne i romantyczne doświadczenie. Musiałem wcześnie wstać, żeby zdążyć na zajęcia. Leżąc w łóżku, Rachel objęła mnie i powiedziała: – To, że cię spotkałam, to prawdziwy dar losu. Jeśli wieczorem nie będziesz zajęty... – Nie będę. Uśmiechnęła się i pocałowała mnie. – Bardzo mnie to cieszy. Mnie również ucieszyło. Większość dnia spędziłem w stanie błogiego wyczerpania, rozmyślając nad tym, jak piękna i bystra jest Rachel i jak to miło znowu kogoś pragnąć i samemu czuć się pożądanym. Pojawiłem się w jej hotelu o siódmej, tak jak się umówiliśmy, z butelką szampana w dłoni. Kiedy jednak poprosiłem recepcjonistę, żeby zadzwonił do pokoju Rachel, mężczyzna zapytał: – Monsieur Ricks?

Kiwnąłem głową. – Obawiam się, że madame musiała opuścić nasz hotel. Śmierć w rodzinie. Zostawiła to dla pana. Podał mi kopertę, wewnątrz której znajdował się list, pospiesznie skreślony na hotelowej papeterii. Najdroższy Harry, Właśnie dowiedziałam się, że tego ranka zmarła moja matka. Stało się to tak nagle, ciągle nie mogę w to uwierzyć. Nasz wspólny wieczór był cudowny. Jeśli kiedyś przyjedziesz do Bostonu... Poniżej zapisała swój numer. Zgniotłem list, podałem recepcjoniście butelkę szampana i powiedziałem, że nie będę miał już z niej pożytku. Jeśli kiedyś przyjedziesz do Bostonu... Rachel, poleciałbym tam bez wahania, żeby się z tobą spotkać, ale tylko na czterdzieści osiem godzin. Bo tylko taką ilością czasu dysponuję. – Zabiłaś jej matkę? – zapytałem Margit następnego dnia. – Ta kobieta miała osiemdziesiąt lat. Nagły atak serca w tym wieku... – A więc jeśli zacznę się spotykać z inną kobietą...? – Miejmy nadzieję, że jej matka nie umrze równie nagle. – Albo nie wpadnie pod autobus. Lubisz wypadki drogowe, co? W ten sposób najchętniej wyrównujesz rachunki. – Nie masz na to żadnego dowodu. – Zawsze tak mówisz. – Do zobaczenia za trzy dni, Harry. Kto wie, może do tego czasu spotka cię miła niespodzianka? Niespodzianka pojawiła się jeszcze tej samej nocy, tuż przed północą. Siedziałem w domu, pracując nad książką, kiedy zadzwonił telefon. Podniosłem słuchawkę. – Tato? Słuchawka zatrzęsła mi się w dłoni. – Megan? – Pomyślałam, że zadzwonię i zapytam, co u ciebie. Rozmawialiśmy przez dwadzieścia minut. Nie poruszyłem tematu ostatnich

dziesięciu miesięcy. Ona też nie. Nasza rozmowa była ostrożna i niepewna. Megan mówiła o wypadku, o szkole, tym, że jej matka ciągle szuka pracy, o swoich problemach ze snem oraz że „często ma stracha z powodu różnych rzeczy”. – Terapeuta, z którym spotykam się w szkole – właściwie bardziej psychiatra – mówi, że każdy ma czasem stracha. – Bo to prawda – odparłem. Megan stwierdziła, że musi już iść. – Ale może zadzwonię do ciebie w przyszłym tygodniu. – Byłoby wspaniale – powiedziałem. – Super. To do usłyszenia, tato. Długo po zakończeniu rozmowy z Megan siedziałem przy biurku, przełykając łzy. Starałem się nie rozpłakać. Dopiero jakiś czas później zacząłem się zastanawiać: Czy to jej sprawka? Czy właśnie tę miłą niespodziankę miała na myśli? Nie masz na to żadnego dowodu. A jednak miałem. Podobnie jak inspektor Coutard, który w dalszym ciągu przechowywał mój laptop na commissariat de police w dziesiątym arrondissement. Tydzień przed Bożym Narodzeniem zadzwonił do Instytutu z informacją, że mogę przyjechać i go odebrać. Zjawiłem się na komisariacie późnym popołudniem. Inspektor miał na sobie tę samą niechlujną marynarkę, w którą był ubrany podczas pierwszego przesłuchania, a z kącika ust zwisał mu papieros. Jego biurko było zawalone papierami, z popielniczki wysypywały się niedopałki. – Skąd pan wiedział, że wykładam w Instytucie Amerykańskim? – zapytałem. – Jestem detektywem. Widzę też, że ma pan carte de séjour i nowy adres w piątej dzielnicy. Cieszę się, że przeprowadził się pan do naszego świata; tu wszystko lepiej się układa. – Tak... Chyba ma pan rację. – Cóż, to już nie będzie nam potrzebne – powiedział, wskazując na stojący na brzegu biurka laptop. – Sezer i jego wspólnicy w dalszym ciągu siedzą w więzieniu. W lutym czeka ich proces w sprawie zabójstwa Omara i całej reszty. To fait accompli[57], że zostaną skazani. Dowody są tak niezbite... Ona potrafi podkładać niezbite dowody.

– W każdym razie – ciągnął, poklepując laptop – teraz może pan wrócić do pisania swojej powieści. – Dałem sobie z nią spokój. – Dlaczego? – Przecież zna pan odpowiedź: bo była do niczego. – Nigdy tego nie powiedziałem. – Nie twierdzę, że pan powiedział. – Ale chyba nie odpuścił pan sobie pisania? – Nie, pracuję nad czymś. – Nowa powieść? – zapytał. – Literatura faktu... Chociaż nikt w to nie uwierzy. Widziałem jak zastanawia się nad moją odpowiedzią. – A co z pańską przyjaciółką – kobietą z piątej dzielnicy? Nadal się pan z nią widuje? – Co trzy dni, bez wyjątku. Coutard uniósł brwi. Pokręcił głową. Zgasił niedopałek papierosa i zapalił następnego. Zaciągnął się nim głęboko i przyglądał mi się z pełnym dystansu, zawodowym zainteresowaniem przez dobrą minutę. Wreszcie powiedział: – Nawiedzony z pana człowiek, monsieur. Nie ująłbym tego lepiej.

[54] Ogromna [55] Wielce

posiadłość.

podejrzanego.

[56] Zdzira. [57] Fakt

dokonany, więcej niż pewne.

Kobieta z piątej dzielnicy Spis treści

Okładka

Karta tytułowa

Dedykacja

***

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

Karta redakcyjna