Kot Bob i ja

James Bowen Kot Bob i ja Jak kocur i człowiek znaleźli szczęście na ulicy Przełożył Andrzej Wajs

Wydawnictwo NASZA KSIĘGARNIA

James Bowen, londyński muzyk uliczny, w 2007 roku znalazł kota, którego nazwał Bob. Od tamtej pory James i Bob są nierozłączni.

Dla Bryna Foxa... i każdego, kto kiedyś stracił przyjaciela

Rozdział 1 Towarzysze podróży Przeczytałem gdzieś takie słynne zdanie: każdego dnia dostajemy drugą szansę. Wystarczy tylko po nią sięgnąć – ale zwykle tego nie robimy. Spora część mojego życia potwierdza tę prawdę. Szczęśliwych trafów nie brakowało, zdarzały się niemal codziennie. Długo nie potrafiłem wykorzystać żadnego z nich, aż tu nagle, wczesną wiosną 2007 roku, coś zaczęło się zmieniać. To właśnie wtedy zakumplowałem się z Bobem. Kiedy teraz o tym myślę, mam wrażenie, że on także dostał wówczas drugą szansę od losu. Spotkałem go w ponury czwartkowy wieczór. Marcowy Londyn nie otrząsnął się jeszcze z zimy i na ulicach wciąż panował lodowaty ziąb, szczególnie gdy wiało znad Tamizy. Tej nocy czuło się wręcz ostatnie ukłucia mrozu i dlatego po całym dniu muzykowania za grosze w Covent Garden trochę wcześniej niż zwykle wróciłem do mieszkania przydzielonego mi niedawno przez opiekę społeczną w Tottenham, w północnej części Londynu. Jak zawsze miałem z sobą czarny futerał z gitarą i plecak, ale tego wieczoru nie byłem sam. Towarzyszyła mi moja najlepsza przyjaciółka Belle. Przed laty byliśmy parą, potem zaś staliśmy się po prostu dobrymi kumplami. Razem wsuwaliśmy tanie curry na wynos i oglądaliśmy filmy na małym czarno-białym telewizorze, który udało mi się wyszukać w sklepie dla ubogich za rogiem. W bloku winda jak zwykle nie działała, ruszyliśmy więc z rezygnacją w stronę schodów, żeby zacząć wspinaczkę na piąte piętro. Jarzeniówka w korytarzu była rozbita i część parteru tonęła w mroku, ale po drodze nie mogłem nie zauważyć płonącej w ciemnościach pary oczu. Kiedy usłyszałem ciche miauczenie, w którym pobrzmiewała delikatna nuta skargi, od razu wiedziałem, co to takiego. Podszedłem bliżej i w półmroku zdołałem dostrzec rudego kota zwiniętego na wycieraczce jednego z mieszkań na parterze, przy samym wejściu na klatkę schodową. Dorastałem z kotami i zawsze miałem do nich słabość. Kiedy zrobiłem kilka kroków w stronę zwierzaka i uważniej mu się przyjrzałem, uznałem, że to kocur. Nawet po ciemku widać było, że jest w nim coś niezwykłego. Od razu wiedziałem, że to gość z charakterem. Nie okazywał najmniejszego zaniepokojenia, wręcz przeciwnie. Biła od niego spokojna, niezachwiana pewność siebie. Zachowywał się tak, jakby ten ciemny korytarz był jego domem, a sądząc po spojrzeniu, jakie mi posyłał – niewzruszone, zaciekawione i rozumne – to ja wtargnąłem na jego terytorium, nie odwrotnie. Spojrzał na mnie, jak gdyby pytał: „Coś ty za jeden i czego tutaj szukasz?”. Co miałem robić? Musiałem przyklęknąć i się przedstawić. – Cześć, stary. Nie widziałem cię tu przedtem. To twoja meta? – zapytałem. Obrzucił mnie tym samym badawczym, lekko wyniosłym spojrzeniem, jakby nadal się zastanawiał, czy warto mi odpowiadać. W końcu się odważyłem i pogłaskałem go po szyi – po części, by mu pokazać, że możemy być kumplami, a po części, by sprawdzić, czy nosi obróżkę albo identyfikator. Niewiele mogłem dostrzec, ale od razu się połapałem, że nic takiego nie ma i że pewnie jest włóczęgą. W Londynie roiło się od bezdomnych kotów. Pieszczoty chyba przypadły mu do gustu, bo zaczął lekko czochrać się o moje nogi.

Głaszcząc go, wyczułem, że sierść kocura jest w raczej kiepskim stanie, i odkryłem kilka wyliniałych miejsc. Było jasne, że potrzebuje porządnego posiłku. A ze sposobu, w jaki się o mnie ocierał, wywnioskowałem, że nie zawadziłaby też odrobina miłości. – Biedak. Chyba nie ma domu. Jest bez obróżki. I wychudzony jak nieszczęście – powiedziałem, przenosząc wzrok na Belle, która cierpliwie czekała przy pierwszym schodku. Wiedziała, że wymiękam, kiedy w grę wchodzą koty. – Nie, James, nie możesz go zabrać – odparła, wskazując ruchem głowy mieszkanie, przed którym przycupnął. – Nie przyszedłby ot tak sobie pod te drzwi. Musi należeć do kogoś, kto tu mieszka. Pewnie czeka, aż ten ktoś wróci i wpuści go do środka. Chcąc nie chcąc, musiałem się z nią zgodzić. Nie mogłem go po prostu podnieść i wziąć do domu, nawet jeśli wszystkie znaki wskazywały na to, że jest bezdomny. Sam dopiero się wprowadziłem i jeszcze nie całkiem byłem w nowym miejscu urządzony. A co, jeśli kocur rzeczywiście mieszka za tymi drzwiami? Jego państwo na pewno nie byliby zachwyceni, gdyby po powrocie stwierdzili, że ktoś zwinął ich zwierzaka, prawda? Zresztą branie sobie na głowę kota to ostatnia rzecz, jakiej potrzebowałem. Byłem niedoszłym zawodowym muzykiem i narkomanem na odwyku, ledwo wiążącym koniec z końcem w mieszkaniu należącym do opieki społecznej. Już wzięcie odpowiedzialności za samego siebie niemalże przekraczało moje możliwości. Kiedy nazajutrz rano, w piątek, zbiegłem w dół klatki schodowej, rudzielec nadal tkwił na wycieraczce. Wyglądało na to, że przez dobre dwanaście godzin nie opuścił posterunku. Znów przyklęknąłem na jedno kolano i pogłaskałem go po grzbiecie. I znów zauważyłem, że kocur to uwielbia. Mruczał cicho, zadowolony z uwagi, jaką mu okazywałem. Nie zaufał mi jeszcze na sto procent. Ale widziałem, że mnie lubi. Dopiero w świetle dnia mogłem docenić jego urodę. Uderzały zwłaszcza przeszywające mnie na wylot zielone ślepia, choć kiedy przyjrzałem się bliżej, stwierdziłem, że musiał brać udział w jakiejś bójce albo ulec wypadkowi, bo na pyszczku i łapach odkryłem skaleczenia. Sierść rzeczywiście miał bardzo mizerną: miejscami przerzedzoną i skołtunioną, z co najmniej półtuzinem łysych placków odsłaniających nagą skórę. Było mi go teraz zwyczajnie żal, ale zaraz znów sobie powiedziałem, że i bez kota mam dosyć kłopotów: przecież dopiero wychodziłem na prostą. A zatem, bardzo niechętnie, ruszyłem na przystanek, żeby złapać autobus z Tottenham do śródmieścia i Covent Garden, gdzie jak co dzień planowałem zarobić kilka funtów, grając na chodnikach. Do domu dotarłem dosyć późno, przed dziesiątą wieczorem. Od razu podszedłem do ciemnego zakamarka, gdzie przedtem siedział rudy, ale już go nie było. Poczułem duże rozczarowanie, a jednocześnie jeszcze większą ulgę. Doszedłem do wniosku, że właściciel w końcu wpuścił go do środka, kiedy Bóg wie skąd wrócił. Podłamałem się, bo następnego dnia zobaczyłem kota w tym samym miejscu. Wydawał się jeszcze bardziej bezbronny i zaniedbany. Wyglądał na zmarzniętego i głodnego, drżał lekko na całym ciele. – Ciągle tutaj? – zapytałem, gładząc go po grzbiecie. – Nie miewamy się dziś najlepiej, co? Zdecydowałem, że nie można tego tak ciągnąć. Zapukałem do drzwi. Czułem, że muszę coś powiedzieć. Jeśli kot miał właścicieli, nie wolno im było traktować go w taki sposób. Potrzebował picia i jedzenia – i kto wie, może nawet lekarza. W drzwiach stanął jakiś facet. Był nieogolony, miał na sobie T-shirt i gacie od dresu. Wyglądał, jakbym wyrwał go ze snu, choć dawno minęło południe.

– Nie chcę ci przeszkadzać, stary, ale czy to twój kot? – rzuciłem. Przez chwilę patrzył na mnie, jakbym urwał się z choinki. – Jaki kot? – spytał, zanim spojrzał w dół i zobaczył zwiniętego w kulkę rudego. – Ten? Nie, to nie mój – powiedział, wzruszając obojętnie ramionami. – Pomyliłeś adres, człowieku. – Siedzi tu od kilku dni – oznajmiłem, znowu ściągając na siebie nieprzytomny wzrok kolesia. – Serio? Musiał zwąchać jakiś zapach z kuchni albo co. Dobra, jak powiedziałem, nie ten adres. I zatrzasnął za sobą drzwi. Nie zastanawiałem się dłużej. – Okej, kolego. Idziemy – zwróciłem się do rudzielca, sięgając do plecaka po pudełko przysmaków, którymi podczas muzykowania na ulicy częstowałem podchodzące do mnie psy i koty. Potrząsnąłem mu przed nosem pudełkiem, a on natychmiast zerwał się na równe nogi i ruszył za mną. Trochę się chwiał i lekko powłóczył jedną z tylnych łap, więc wdrapywaliśmy się na piąte piętro bardzo powoli. Ale wreszcie dotarliśmy szczęśliwie do mojego mieszkania. Było w nim dość nędznie i goło: telewizor, sofa z second-handu, materac w kącie małej sypialni, a w aneksie kuchennym nawalająca wciąż lodówka, mikrofala, czajnik i opiekacz. Nie dorobiłem się kuchenki. Poza tymi gratami miałem jeszcze książki, filmy i jakieś durnostojki. Jestem trochę jak sroka: zgarniam z ulicy wszystko jak leci. W tamtym czasie trzymałem więc w jednym kącie zepsuty parkometr, a w innym przetrąconego sklepowego manekina w kowbojskim kapeluszu. Któryś z kumpli nazwał kiedyś moją chatę kramem z osobliwościami. Jednak gdy kocisko rozeznało się jako tako w nowym otoczeniu, naprawdę je zaciekawiła jedynie kuchnia. Wyłowiłem z lodówki karton mleka, które przelałem na spodek, a potem rozcieńczyłem wodą, bo wbrew popularnej opinii koty źle reagują na laktozę. Rudy opróżnił swój spodeczek błyskawicznie. Miałem jeszcze trochę tuńczyka, więc zmieszałem go z rozkruszonymi przysmakami, robiąc coś w rodzaju pasty. Rudy rozprawił się z nią równie szybko jak z mlekiem. „Biedaczysko. Musiał umierać z głodu” – pomyślałem. Po chłodzie i ciemnościach korytarza moje mieszkanie było dla kocura luksusowym apartamentem w pięciogwiazdkowym hotelu. Zwierzak wydawał się bardzo zadowolony, a gdy już sobie podjadł, poszedł do dużego pokoju, gdzie zwinął się w kłębek na podłodze przy kaloryferze. Usiadłem obok i przyjrzałem mu się uważniej. Nie miałem już żadnych wątpliwości: coś było nie tak z jego prawą tylną łapą. Kiedy przykucnąłem i zacząłem uważnie ją oglądać, zobaczyłem ogromny ropień. Rana odpowiadała wielkości potężnego kła, więc od razu zrozumiałem, jak się jej dorobił. Zaatakował go pewnie jakiś pies lub lis, złapał za nogę, a gdy biedak próbował uciec, zacisnął zęby. Kot miał też sporo skaleczeń, jedno na pyszczku, obok oka, resztę na łapach i na grzbiecie. Zdezynfekowałem ranę najlepiej, jak umiałem: wsadziłem zwierzaka do wanny i przemyłem ranę tonikiem bezalkoholowym, a potem położyłem trochę wazeliny. Większość kotów zrobiłaby piekło i demolkę, gdybym potraktował je w ten sposób, ale rudy był uosobieniem dobrych manier. Prawie całą resztę dnia spędził zwinięty w kłębek obok kaloryfera: zaklepał sobie tę miejscówkę. Trochę też pobuszował po mieszkaniu, wskakując, na co się dało, i ostrząc

o wszystko pazury. Odkąd wyczaił stojącego w kącie manekina, ciągnął do niego jak niedźwiedź do miodu. Nie protestowałem. Mógł robić, co tylko chciał. Wiedziałem, że rude kocury są bardzo żywe, a ten nie pokazał jeszcze, co potrafi. Kiedy się pochyliłem, żeby go pogłaskać, nagle skoczył w górę i zaczął machać łapami. W pewnym momencie tak się rozochocił, że omal mnie nie smagnął pazurem. – W porządku, stary, wyluzuj – napomniałem go i postawiłem na podłodze. Wiedziałem, że młode niewykastrowane samce są wulkanami energii. Uznałem, że nie przeszedł jeszcze zabiegu kastracji i że musi być bardzo młody. Nie miałem, rzecz jasna, stuprocentowej pewności, ale nadal nie opuszczało mnie wrażenie, że trafił tu z ulicy, a nie z czyjejś kanapy. Wieczór spędziłem przed telewizorem, natomiast kot znów ułożył się przy grzejniku, najwyraźniej zadowolony z obrotu spraw. Wstał dopiero wtedy, gdy poszedłem spać. Podreptał za mną aż do sypialni, gdzie zwinął się w kłębek przy moich stopach na samym brzegu posłania. Słysząc, jak cicho mruczy w ciemności, poczułem się szczęśliwy. Pewnie chodziło o towarzystwo. Ostatnio mi go brakowało. W niedzielę wstałem trochę wcześniej, żeby rozejrzeć się po okolicy i spróbować odnaleźć właściciela rudego. Może ktoś porozwieszał ogłoszenia o zaginionym kocie? Niemal codziennie widywałem takie plakaty na latarniach, tablicach informacyjnych, nawet na przystankach. Opiekunowie błagali o zwrot swoich ulubieńców, a zagubionych zwierząt było już tak wiele, że czasem się zastanawiałem, czy w dzielnicy nie działa aby jakiś gang porywaczy. Na wypadek gdyby szybko mi się powiodło, zabrałem kota z sobą – na smyczy zrobionej ze sznurowadła. Tak było bezpieczniej. Wydawał się szczęśliwy, krocząc u mojego boku, kiedy razem schodziliśmy na parter. Na ulicy jednak zaczął mocno ciągnąć, jakby chciał się wyrwać. Zrozumiałem, że pilno mu załatwić kocią sprawę. I faktycznie pociągnął mnie od razu w stronę trawnika i krzaków pod sąsiednim blokiem, gdzie zniknął na minutę czy dwie. Zaraz potem wrócił i na szczęście bez protestów dał sobie znów założyć smycz. „Chyba naprawdę mi ufa” – zauważyłem. Poczułem, że trzeba mu za to zaufanie odpłacić i pomóc wydostać się z kłopotów. Pierwszym portem, do jakiego przybiliśmy, był próg domu pewnej pani mieszkającej po drugiej stronie ulicy. Znali ją tu wszyscy jako osobę czułą na biedę dzikich kotów, które karmiła i sterylizowała. Kiedy stanęła w drzwiach, za jej plecami zobaczyłem co najmniej pięć znajd. Jeden Bóg wie, ile ich tam było naprawdę. Wyglądało to tak, jakby wszystkie zwierzaki w promieniu wielu kilometrów waliły prosto do niej, wiedząc, że prowadzi najlepszą darmową jadłodajnię. Nie miałem pojęcia, skąd ona bierze środki na wyżywienie tylu głodomorów. Od razu polubiła mojego kocura i poczęstowała go jakimś smakołykiem. Jednak nawet ta przemiła kobieta nie wiedziała, skąd się tu wziął. Nie widziała rudzielca nigdy przedtem. – Założę się, że jest z innej dzielnicy. Nie zdziwiłabym się, gdyby ktoś go podrzucił – oznajmiła. Obiecała mieć oczy i uszy otwarte. Czułem, że się nie myli. Kot najwyraźniej pochodził z innej części Londynu, nie z Tottenham. Z czystej ciekawości zdjąłem mu smycz, żeby sprawdzić, czy wie, dokąd iść. Nie wiedział. Stało się to oczywiste, gdy tylko wyszliśmy na ulicę. Wydawał się kompletnie zagubiony. Spojrzał na mnie, jakby chciał powiedzieć: „Nie mam pojęcia, gdzie jestem. Chciałbym zostać z tobą”. Wałęsaliśmy się razem jeszcze kilka godzin. W pewnym momencie dał drapaka w krzaki, bo znów go przypiliło, a ja skorzystałem z okazji, by popytać o rudego przechodniów. Odpowiadali zawsze tak samo – pustym spojrzeniem i wzruszeniem ramion. Było jasne, że kot nie chce się ze mną rozstawać. A ja, kręcąc się z nim po ulicach, dalej

rozmyślałem o jego przeszłości. Co mu się właściwie przytrafiło? Co porabiał, zanim wylądował na wycieraczce? Niewykluczone, że rzeczywiście miał wcześniej jakiś dom. Był pięknym stworzeniem, więc pewnie kupiono go pod choinkę albo na czyjeś urodziny. Rude koty bywają nieco narwane, zwłaszcza gdy się ich nie wykastruje (czego doświadczyłem już na własnej skórze), a niektóre z czasem stają się bardzo dominujące. Czułem, że gdy kocur trochę się rozkręci, nie zdołam nad nim zapanować. Oczami wyobraźni zobaczyłem jego opiekunów mówiących: „Miarka się przebrała”, pakujących go na tylne siedzenie auta i wyrzucających nieszczęśnika z samochodu prosto na chodnik albo na pobocze drogi, zamiast oddać zwierzaka do schroniska czy RSPCA[1]. Koty mają wspaniały zmysł orientacji, ale tego najwyraźniej wywieziono zbyt daleko i nie dał rady wrócić. Albo zrozumiał, że tamten dom nie był domem z prawdziwego zdarzenia, i postanowił znaleźć sobie inny. Miałem też drugą teorię. Może należał do starszej osoby, która nagle zmarła? Oczywiście oba przypuszczenia mogły być fałszywe. Zwłaszcza fakt, że rudy załatwiał swoje potrzeby na dworze, przeczył założeniu, że jest kotem domowym. Ale im lepiej go znałem, tym bardziej byłem przekonany, że miał wcześniej pana lub panią. Momentalnie przywiązywał się do ludzi okazujących mu życzliwość. Tak właśnie postąpił ze mną. Najwięcej mogłaby powiedzieć jego rana, która, szczerze mówiąc, wyglądała paskudnie. Na pewno dorobił się jej w jakiejś bójce. Ze skaleczenia sączyła się ropa, czyli musiało pochodzić sprzed paru dni, może sprzed tygodnia. To podsunęło mi jeszcze inną myśl. Londyn zawsze był pełen dachowców: włóczęg szukających śmietnikowych resztek, zdanych na łaskę i niełaskę ludzi. Pięćset czy sześćset lat temu miejsca takie jak Gresham Street w City, Clerkenwell Green czy Drury Lane nazywano „kocimi ulicami”, bo rzeczywiście pękały w szwach od kotów. Te bezpańskie zwierzaki były rozbitkami na wezbranej fali miasta, dzień w dzień walczącymi o przetrwanie. Wiele z nich wyglądało jak ten rudy kocur – wynędzniały, poobijany. Może rozpoznał we mnie pokrewną duszę. [1]

Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals – Królewskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami. (Wszystkie przypisy pochodzą od redakcji).

Rozdział 2 Jak się staje na nogi Już w dzieciństwie szukałem towarzystwa kotów i czułem, że dobrze je rozumiem. Przez nasz dom przewinęło się kilka syjamów, mieliśmy również piękną szylkretkę. Wspominam je wszystkie z czułością, choć najlepiej pamiętam tego, z którym wiąże się najsmutniejsza historia. Dorastałem w Anglii, a potem w Australii, gdzie przez jakiś czas mieszkaliśmy w miasteczku Craigie, w zachodniej części kontynentu. Mieliśmy wtedy ślicznego kociaka z puchatą białą sierścią. Nie pamiętam już, skąd się wziął; możliwe, że dostaliśmy go od jakiegoś farmera. Skądkolwiek do nas przyszedł, to miejsce musiało być koszmarne. A że z jakichś powodów poprzedni właściciel nie zabrał go do weterynarza, dość późno się okazało, że malec jest zjadany przez pchły. Z początku nic nie zauważyliśmy. Kociak miał gęste białe futro i pchły mogły w nim buszować zupełnie niepostrzeżenie. Pchły, oczywiście, są pasożytami. Wysysają życie z innych stworzeń, żeby przedłużyć własne. Zorientowaliśmy się w sytuacji dopiero wtedy, gdy wysączyły z niego prawie całą krew – za późno, żeby mu pomóc. Mama natychmiast zabrała go do weterynarza, ale usłyszała, że nie powinna robić sobie żadnych nadziei. Kotek cierpiał już na wszelkie możliwe infekcje. Umarł kilka tygodni po tym, jak do nas trafił. Miałem wówczas pięć czy sześć lat i byłem załamany. Moja mama również. Często o nim potem myślałem, zwłaszcza gdy na mojej drodze stawał biały kot. A to wspomnienie powróciło szczególnie silnie podczas weekendu, który spędzałem z rudzielcem. Wiecie już, że jego sierść, miejscami wyliniała, wyglądała okropnie. Miałem okropne przeczucie, że rudy podzieli los białego kociaka. Siedząc z nim w moim mieszkaniu tamtego niedzielnego wieczoru, podjąłem decyzję: nie pozwolę, żeby sytuacja się powtórzyła. Nie zamierzałem sobie wmawiać, że zapewniłem mu świetną opiekę. Niczego nie mogłem być pewien. Musiałem zabrać go do weterynarza. Wiedziałem, że pierwsza pomoc, jakiej mu udzieliłem, nie spowoduje, że rana się zagoi. A poza tym nie miałem pojęcia, co jeszcze dolega rudemu. Nie chciałem ryzykować i czekać z założonymi rękami na rozwój wypadków, toteż postanowiłem z samego rana, w poniedziałek, wziąć go do najbliższego ośrodka RSPCA, na końcu Seven Sisters Road, nieopodal parku Finsbury. Nastawiłem budzik na bardzo wczesną porę, a gdy wstałem, dałem rudemu śniadanie: miskę rozkruszonych chrupek z tuńczykiem. Był kolejny brzydki poranek, ale wiedziałem, że nie mogę szukać wymówek. Biorąc pod uwagę poharataną łapę, nie wydawało się możliwe, że rudy zdoła znieść półtoragodzinny spacer, zdecydowałem więc, że zabiorę go w zielonym pojemniku do recyklingu. Nie było to idealne rozwiązanie, ale nie miałem nic innego. Już po pierwszych krokach stało się jasne, że mój pomysł nie przypadł kotu do gustu. Rudzielec kręcił się w środku i próbował wyskoczyć. W końcu dałem za wygraną. – Wyłaź, wezmę cię na ręce – powiedziałem, wyjmując go. Natychmiast wskoczył mi na ramię, a ja, niosąc pusty pojemnik, pozwoliłem rudemu jechać na barana przez całą drogę do RSPCA. Kiedy wszedłem do ośrodka, odniosłem wrażenie, że przekroczyłem bramy piekła. W niemiłosiernym ścisku tłoczyły się zwierzęta – głównie psy w towarzystwie opiekunów, wśród

których przeważali nastoletni chłopcy ogoleni jak skinheadzi i z wyzywającymi tatuażami. Prawie trzy czwarte psów stanowiły staffordshire bulteriery. Swoje obrażenia niemal na pewno odniosły w walkach z innymi psami, prawdopodobnie podjudzane przez właścicieli. Ciągle słyszę, że Brytyjczycy to „miłośnicy zwierząt”. Nie widziałem tu za wiele tej miłości, słowo daję. Sposób, w jaki niektórzy traktują czworonogi, przyprawia mnie o mdłości. Kot siedział mi na kolanach albo na ramieniu. Wyglądał na zdenerwowanego i nie mogłem mieć mu tego za złe. Większość psów w poczekalni warczała. Jednego lub dwa ściągnięto mocno smyczą, kiedy usiłowały się do niego zbliżyć. Właścicieli wzywano po kolei do gabinetu. Ale zawsze gdy w drzwiach pojawiała się techniczka, chodziło nie o nas. W końcu, po czterech i pół godzinie oczekiwania, poproszono mnie do środka. – Pan Bowen? Proszę, pańska kolej. Wewnątrz siedział weterynarz w średnim wieku. Na jego twarzy dostrzegłem wyraz znużenia światem i zobojętnienia, charakterystyczny dla niektórych ludzi. Może udzieliła mi się agresja z poczekalni... dość, że od razu powziąłem do niego niechęć. – No więc? Jaki mamy problem? – zapytał. Wiedziałem, że facet po prostu wykonuje swoją pracę, ale korciło mnie, by odpowiedzieć: „Gdybym wiedział, tobym tu chyba nie przychodził, nie?”. Na szczęście oparłem się pokusie. Opisałem, jak znalazłem kota na klatce schodowej, i pokazałem ropień na łapie rudego. – W porządku, rzućmy na niego okiem – powiedział lekarz. Zorientował się, że kot cierpi, więc uśmierzył jego ból odrobiną diazepamu. Potem oznajmił, że przepisuje mu lek, który mam podawać przez dwa tygodnie. Była to amoksycylina. – Jeśli w ciągu dwóch tygodni nie stwierdzi pan poprawy, proszę przyjść ponownie – dodał. Pomyślałem, że przy okazji zapytam o pchły. Weterynarz przejrzał pobieżnie sierść rudego i oświadczył, że nic nie znalazł. – Ale preparat na pchły i robaki nie zawadzi. U młodego kota to czasem problem – stwierdził. Znowu ledwo się powstrzymałem, by nie powiedzieć, że sam o tym wiem. Patrzyłem, jak wypisuje drugą receptę, na środki przeciwko pchłom i robakom. Muszę mu jednak oddać sprawiedliwość: z własnej inicjatywy sprawdził, czy kot jest zaczipowany. Nie był, co znowu nasunęło mi myśl, że jednak dorastał na ulicy. – Przy najbliższej okazji powinien pan to załatwić – powiedział weterynarz. – Poza tym należy go wykastrować, i to szybko – dodał, wręczając mi broszurę informacyjną oraz druczek uprawniający do bezpłatnego zabiegu dla bezdomnych kotów. Pamiętałem, jak rudy rozrabiał w mieszkaniu, więc pokiwałem głową. – Myślę, że to dobry pomysł – odparłem z uśmiechem. Oczekiwałem, że w odpowiedzi usłyszę przynajmniej uprzejme, podtrzymujące rozmowę: „Tak?”, ale weterynarz miał to gdzieś. Pochłonęło go już wklepywanie w komputer wypisu z wizyty i drukowanie recept. Ja i kot byliśmy tylko towarem na taśmie produkcyjnej, który należało jak najszybciej zapuszkować i wypchnąć za drzwi, żeby zwolnić miejsce dla następnych. To nie wina lekarza – tak działał system. Kilka minut i po sprawie. Opuściwszy gabinet zabiegowy, skierowałem się w stronę recepcji. Siedząca za kontuarem kobieta w białym kitlu okazała się nieco sympatyczniejsza. – Ale przystojniak – powiedziała. – Moja mama miała kiedyś podobnego. To był jej najlepszy kumpel. A jaki charakterek! Siadywał u jej stóp i tylko obserwował, co się dzieje.

Obok mogła spaść bomba, a i tak nie odstąpiłby jej na krok. Wystukała wszystkie cyfry i podała mi rachunek. – To będzie dwadzieścia pięć funtów, złociutki – zaćwierkała. Zamarłem. – Dwadzieścia pięć funtów! O rany – jęknąłem. Trochę ponad trzydzieści funtów to był w tej chwili cały mój majątek. – Niestety, złociutki – potwierdziła kobieta, a na jej twarzy współczucie mieszało się z nieprzejednaniem. Podałem jej trzydzieści funtów gotówką i odebrałem resztę. To była dla mnie kupa forsy. Cała dniówka. Ale wiedziałem, że nie mam wyjścia: nie mogłem zawieść przyjaciela. Udaliśmy się do wyjścia i ruszyliśmy w stronę domu. – Wygląda na to, że będziemy zdani na siebie przez całe dwa tygodnie – powiedziałem kotu. I rzeczywiście: musiałem mieć go na oku przez co najmniej pół miesiąca, aż skończy brać swoje lekarstwo. Kto inny przypilnowałby jego antybiotyku? A zostawienie rudego na ulicy z infekcją w ogóle nie wchodziło w grę. Sam nie wiem dlaczego, ale przyjęcie odpowiedzialności i podjęcie się opieki nad kocurem wyrwało mnie z odrętwienia. Czułem się, jakbym miał teraz nowy cel w życiu – mogłem zrobić coś dobrego nie dla siebie, lecz dla innej istoty. Tego popołudnia poszedłem do sklepu zoologicznego i kupiłem zapas kociego jedzenia. W RSPCA dali mi próbkę karmy weterynaryjnej, którą od razu poczęstowałem rudego. Tak mu podpasowała, że wziąłem tego całą paczkę. I sporo zwykłego żarcia dla kotów. Kosztowało mnie to prawie dziewięć funtów, czyli ostatnie pieniądze. Wieczorem musiałem zostawić kota samego i pojechać z gitarą do Covent Garden. Miałem teraz dwie gęby do wyżywienia. W ciągu kilku następnych dni, kiedy to robiłem za kocią pielęgniarkę, udało mi się lepiej poznać mojego podopiecznego. Wymyśliłem mu nawet imię: Bob. Wpadłem na ten pomysł, oglądając na DVD jeden z moich ulubionych seriali, Miasteczko Twin Peaks. Ważną postacią w serialu był niejaki Bob, demon żyjący w ciele zwykłego faceta. Za sprawą Boba ten gość, Leland, był kimś w rodzaju doktora Jekylla i pana Hyde’a w jednej osobie. Czasami sprawiał wrażenie zupełnie normalnego, zdrowego na umyśle, a zaraz potem zmieniał się w niebezpiecznego szaleńca. Mój kocur trochę go przypominał. Gdy tryskał szczęściem, trudno było sobie wyobrazić zwierzę spokojniejsze i milsze. Ale kiedy nachodziła go chandra, odlatywał na maksa, miotając się po całej chacie. Podzieliłem się tym odkryciem z moją przyjaciółką Belle. – On jest trochę jak Bob z Miasteczka Twin Peaks – powiedziałem, ściągając na siebie jej pytające spojrzenie. Nie wiedziała, o co mi chodzi. Ale ja się tym nie przejąłem. To po prostu był Bob. Wkrótce nabrałem większej pewności, że rudy żył na ulicy. Kiedy przychodził czas na załatwienie kocich potrzeb, stanowczo wzbraniał się przed użyciem kuwety, którą mu kupiłem. Musiałem więc z nim wychodzić i czekać, aż upora się z problemem w pobliskich ogródkach. Znikał w zaroślach, robił, co trzeba, po czym grzebał pazurami w ziemi, zasypując dowód rzeczowy. Obserwując pewnego ranka, jak wypełnia swój rytuał, zastanawiałem się, czy nie zginął jakiejś rodzinie włóczykijów. Było ich całkiem sporo w Tottenham; wiedziałem nawet o obozie,

jaki rozbili w pobliżu mojego bloku. Może Bob zamarudził gdzieś, gdy jego opiekunowie przenieśli się dalej? Z całą pewnością nie był kotem kanapowym, tyle już wiedziałem. Nie miałem też wątpliwości, że coraz bardziej mnie lubi. Podobnie jak ja jego. Z początku zachowywał się przyjacielsko, ale i ostrożnie. Z biegiem dni jednak był coraz bardziej pewny siebie i coraz bardziej wylewnie okazywał przywiązanie. Wprawdzie nadal rozrabiał, a nawet mnie drapał, ale teraz wiedziałem już, że to z powodu burzy hormonów. Musiałem go wykastrować. Nasze życie biegło zgodnie z ustalonym porządkiem. Rano zostawiałem Boba w mieszkaniu i jechałem do Covent Garden, gdzie grałem tak długo, aż uzbierałem trochę grosza. Gdy wracałem do domu, kot czekał na mnie przy drzwiach. Potem szedł za mną w kierunku sofy, na której siadaliśmy i oglądaliśmy telewizję. Powoli docierało do mnie, jaki z niego bystrzak. Rozumiał wszystko, co do niego mówiłem. Kiedy poklepywałem dłonią sofę, zachęcając go, by podszedł i usiadł obok mnie, robił to bez wahania. Wiedział też, o co chodzi, gdy mówiłem, że czas wziąć lekarstwo. Za każdym razem w spojrzeniu jego ślepi czytałem: „Naprawdę muszę?”. Ale nie opierał się, kiedy wkładałem mu tabletkę do mordki i delikatnie pocierałem jego podgardle, dopóki nie przełknął leku. Większość kotów wpadnie w szał, gdy spróbujecie im otworzyć pyszczek. Tyle że Bob miał już do mnie zaufanie. Właśnie wtedy zacząłem zauważać, że jest jedyny w swoim rodzaju. Nigdy dotąd nie spotkałem kota, który by go w czymkolwiek przypominał. Choć oczywiście nie był wcale święty. Wiedział, gdzie trzymam jedzenie, i regularnie najeżdżał kuchnię, tłukąc się między garnkami i patelniami w poszukiwaniu żarcia. Szafki i drzwi lodówki nosiły już liczne ślady jego pazurów, którymi drapał jak szalony, próbując dobrać się do czegoś smakowitego. Oddając mu jednak sprawiedliwość, muszę dodać, że rozumiał, co znaczy: „Nie”. Wystarczyło powiedzieć: „Dosyć, zmykaj stąd, Bob” i już go nie było. Udowadniał mi w ten sposób swoją inteligencję, a mnie znów opadały wątpliwości. Czy dzikus i koci ulicznik reagowałby w taki sposób na ludzką mowę? Mało prawdopodobne. Naprawdę cieszyłem się z towarzystwa Boba, wiedziałem jednak, że muszę uważać. Nie mogłem przywiązywać się za bardzo, przypuszczałem bowiem, że prędzej czy później kocur zatęskni za wolnością. Nie należał do tych, którzy długo wytrzymają pod kluczem. Był przecież dzieckiem ulicy. Przez ten krótki czas znajdował się jednak pod moją opieką, toteż postanowiłem wypełnić swoją misję jak najlepiej. Należało zrobić wszystko, żeby przygotować kota do powrotu do jego naturalnego środowiska, więc któregoś ranka wypełniłem formularz, który dał mi weterynarz z RSPCA, i zgłosiłem Boba do bezpłatnej kastracji. Wrzuciłem list do skrzynki pocztowej i ku mojemu zaskoczeniu w ciągu kilku dni przyszła odpowiedź: zaświadczenie uprawniające do darmowego zabiegu. Następnego ranka znowu wyprowadziłem Boba. Kuwety, które mu kupiłem, stały puste i nieużywane. Zwyczajnie ich nie lubił. Skierował się w stronę tego co zawsze miejsca w krzakach. Z jakichś powodów szczególnie je sobie upodobał, może w związku z potrzebą znaczenia terytorium. Czytałem o tym w jakimś artykule. Zniknął na zwyczajową minutę albo dwie, a przez kilka następnych starannie po sobie sprzątał. Czystość i higiena kotów nigdy nie przestaną mnie zadziwiać. Czemu to dla nich takie ważne?

Upewniwszy się, że wszystko w porządku, zbierał się właśnie do wyjścia z krzaków, kiedy nagle znieruchomiał. Wyprężył się na całym ciele, jakby coś zauważył. Już miałem podejść bliżej, żeby zobaczyć, co go tak zaniepokoiło, lecz nagle sytuacja się wyjaśniła. Ni stąd, ni zowąd Bob wykonał gwałtowny wypad w przód, a zrobił to naprawdę błyskawicznie. Zanim zdążyłem zareagować, rzucił się na coś w trawie tuż przy żywopłocie. Podszedłem bliżej i zobaczyłem maleńką szarą myszkę. Biedne maleństwo próbowało uciec, ale nie miało żadnych szans. Bob wystrzelił w stronę stworzonka z szybkością i precyzją błyskawicy i już trzymał je w zębach. Nie był to najprzyjemniejszy widok. Łapki myszy wystawały z paszczy kota, a Bob zaciskał szczęki, żeby dobić ofiarę. Nieuniknione nastąpiło w ciągu paru sekund, myszka dała za wygraną. Wtedy Bob wypuścił ją z pyska i złożył martwą na ziemi. Wiedziałem, co teraz będzie, ale nie chciałem, żeby Bob pożarł swoją zdobycz. Myszy przenoszą wiele chorób. Uklęknąłem więc, próbując odebrać mu jego łup. Nie był zachwycony moim pomysłem i wydał z siebie coś pomiędzy warkotem a syczeniem. Chcąc uprzedzić mój zamiar, z powrotem chwycił gryzonia. – Oddaj mi to, Bob – rozkazałem z determinacją. – No już, dawaj. Nie kwapił się z wykonaniem polecenia, patrząc na mnie hardo, jakby pytał: „A niby z jakiej racji?”. Poszperałem w kieszeniach płaszcza i znalazłem koci smakołyk. Zaproponowałem wymianę. – Lepiej spróbuj tego, Bob. To o wiele zdrowsze. Nadal nie wydawał się przekonany, lecz po namyśle odpuścił. Gdy tylko oddalił się od myszy, podniosłem ją za ogon i ukryłem przed kotem. Dzięki temu zdarzeniu po raz kolejny uprzytomniłem sobie, jak fascynującymi stworzeniami są koty. To urodzeni drapieżcy, choć większość ludzi niechętnie myśli o swoich milutkich kociaczkach jako o seryjnych mordercach. Tymczasem w niektórych częściach świata, na przykład w Australii, wprowadzono dla kotów coś w rodzaju godziny policyjnej, a to z powodu spustoszeń, jakich te zwierzęta dokonują wśród ptaków i gryzoni. Bob nie stanowił wyjątku. Jego zimna krew, szybkość i zręczność zabójcy budziły respekt. Wiedział dokładnie, co i jak. To znowu kazało mi pomyśleć o życiu, jakie wiódł, zanim zjawił się na mojej klatce schodowej. Co porabiał? Gdzie mieszkał i jak zdołał przetrwać przeciwności losu? Czy zdany był tylko na to, co upolował? Czy wychował się w czyimś domu, czy może zawsze był bezpańskim łazęgą? W jaki sposób stał się kotem, którego poznałem? Jestem pewien, że miałby niejedno do opowiedzenia. Wiele nas łączyło, Boba i mnie. Odkąd wylądowałem na ulicy, ludzie zawsze pytali o moją przeszłość. „W jaki sposób doprowadziłeś się do tego stanu?” – chcieli wiedzieć. Niektórzy oczywiście zadawali pytania z racji swojego zawodu. Gadałem więc z tabunami pracowników opieki społecznej, psychologów, a nawet policjantów, którzy przypierali mnie do muru, nagabując o to, dlaczego znalazłem się na bruku. Ciekawi moich przeżyć byli jednak także zwykli przechodnie. Nie wiem czemu, ale społeczeństwo wydaje się zafascynowane losami tych, którym powinęła się noga. Po części chodzi pewnie o myśl: „Mnie też mogło się to przytrafić, gdyby nie Opatrzność Boża”[2]. Dzięki komuś takiemu jak ja ludzie czują się chyba bardziej zadowoleni z własnego życia. Niejeden pewnie mówi sobie: „Zgoda, może nie powodzi mi się najlepiej, ale przecież mogło być gorzej. Mogłem się urodzić w skórze tego nieszczęśnika”. Odpowiedź na pytanie, dlaczego ktoś kończy na ulicy, zawsze jest, rzecz jasna, inna. Ale

zwykle da się zauważyć podobieństwa. Na przykład prochy i alkohol. Zasmucająco często jednak ulica to stacja końcowa drogi, która zaczyna się w dzieciństwie i w relacjach z rodziną. Tak w każdym razie było ze mną. Wychowywałem się w pewnym sensie bez korzeni, głównie dlatego, że spędziłem dzieciństwo, podróżując pomiędzy Wielką Brytanią i Australią. Urodziłem się w Surrey, ale jako trzylatek wyjechałem z mamą do Melbourne, gdy moi rodzice się rozstali. Ojciec został w Surrey, matka zaś, chcąc uciec od zmartwień, znalazła sobie pracę na innym kontynencie jako handlowiec firmy Rank Xerox, tej od kopiarek. Była naprawdę dobra, została jedną z najlepszych agentek sprzedaży. Mama nigdy nie potrafiła jednak usiedzieć w jednym miejscu i po dwóch latach przenieśliśmy się z Melbourne do Australii Zachodniej. Mieszkaliśmy tam przez trzy albo cztery lata, aż do ukończenia przeze mnie mniej więcej dziewiątego roku. W Australii wiodło nam się znakomicie. Zajmowaliśmy jeden z podmiejskich szeregowców z rozległym ogrodem od tyłu. Miałem przestrzeń do zabawy i do poznawania świata, kochałem też krajobraz tamtych stron. Jedyny problem polegał na tym, że nie nawiązywałem żadnych przyjaźni. W szkole nie potrafiłem znaleźć sobie miejsca, głównie dlatego że zbyt często zmienialiśmy adres. A szanse na to, żebym wreszcie zadomowił się w Australii, wzięły w łeb, kiedy z powrotem zagnało nas do Wielkiej Brytanii, do miasteczka niedaleko Horsham, w hrabstwie Sussex. Cieszyłem się, że znów jestem w Anglii, i do dziś mam z tamtego okresu wiele dobrych wspomnień. Już zacząłem przyzwyczajać się do życia na północnej półkuli, kiedy ponownie trzeba było ruszać w drogę – z powrotem do Australii Zachodniej. Miałem wtedy około dwunastu lat. Miejsce, do którego trafiliśmy, nazywało się Quinns Rocks. Myślę, że tam właśnie zaczęła się większość moich problemów. Ze względu na przeprowadzki nigdy nie spędziliśmy więcej niż kilka lat w jednym domu. Mama bez przerwy kupowała je i sprzedawała, przemierzając kraj wzdłuż i wszerz. Nie miałem więc ani domu, ani miasta rodzinnego. Żyliśmy dosłownie jak Cyganie. Nie jestem psychologiem, choć przez te wszystkie lata naoglądałem się ich co niemiara. Nie wątpię jednak, że stanowczo zbyt często się przeprowadzaliśmy i że dla dorastającego dziecka to nie było dobre. Nie potrafiłem się przystosować. W szkole nie umiałem znaleźć sobie przyjaciół. Zawsze za bardzo się starałem. Zbyt zależało mi na tym, by imponować, co nie jest mądre u dzieciaka. Zawsze kończyło się na opak: w każdej ze szkół obrywałem bęcki. A w Quinns Rocks było chyba najgorzej. Pewnie zwracałem na siebie uwagę brytyjskim akcentem i tym, że starałem się przypodobać kolegom. Sam jak głupi wystawiałem się na cel, więc pewnego dnia postanowili mnie ukamienować. Dosłownie. To miasteczko nie bez powodu nosiło nazwę Quinns Rocks [3] i tutejsze chłopaki zrobiły użytek z walających się wszędzie kawałków wapienia. Po tym, jak zostałem obrzucony kamieniami w drodze ze szkoły do domu, doznałem wstrząśnienia mózgu. Kłopoty pogłębiał fakt, że nie dogadywałem się z Nickiem, moim ojczymem. Uważałem go za kutasa. Tak go też nazywałem – Nickiem Kutasikiem. Mama poznała tego gościa po naszym powrocie do Anglii, kiedy zaczęła pracować dla policji w Horsham. Potem Nick przyjechał z nami do Australii. Nadal wiedliśmy życie koczowników. Nic dziwnego, skoro moja matka ciągle rozkręcała jakiś biznes. Była kobietą sukcesu. Pamiętam, jak wystartowała z wideokursami telemarketingu. Przez jakiś czas szło jej całkiem nieźle. Potem założyła pismo dla kobiet o nazwie „City Woman”, ale ten interes nie szedł już tak dobrze. Niekiedy mieliśmy forsy jak lodu, zdarzało się jednak, że byliśmy całkowicie spłukani. Ale to nigdy nie trwało zbyt długo, bo mama znała się na

rzeczy. Jako kilkunastolatek dałem sobie spokój z dalszą edukacją. Rzuciłem szkołę. Nie mogłem już znieść terroru i zastraszania. Z Nickiem też nie dawałem rady. Byłem bardzo zbuntowany. Tak oto dorobiłem się reputacji narwańca, dzikusa, który do późna się włóczy, robi na złość matce i jest na bakier z każdą władzą. Miałem talent do pakowania się w kłopoty. I ten dar właściwie nigdy mnie nie opuścił. Oczywiście popadłem w nałóg narkotykowy. Z początku, zapewne po to, by oderwać się od rzeczywistości, wąchałem klej. Nie uzależniłem się – zresztą spróbowałem tego zaledwie kilka razy, małpując jakiegoś innego dzieciaka. Ale wtedy wszystko się zaczęło. Wkrótce zacząłem palić trawę i wąchać metylobenzen, rozpuszczalnik przemysłowy, który łatwo znaleźć w lakierze do paznokci i rozmaitych klejach. To było błędne koło: każdy eksperyment wynikał z poprzedniego. Ogarniała mnie wściekłość. Czułem się przegrany. „Pokażcie mi siedmiolatka, a powiem wam, kim będzie jako dorosły” – słyszy się czasem. Nie jestem pewien, czy odgadlibyście moją przyszłość, ujrzawszy mnie w wieku siedmiu lat. Ale niewątpliwie przewidzielibyście ją, gdybyście poznali mnie jako siedemnastolatka. Bo już wtedy zmierzałem do samozagłady. Mama robiła wszystko, żebym nie ćpał. Widziała spustoszenie, jakie siałem wokół siebie, i niebezpieczeństwo, jakie mi groziło, gdybym nie porzucił nałogu. Nie zaniedbała niczego, co zwykle robią matki. Przeszukiwała mi kieszenie, żeby znaleźć narkotyki, a kilka razy nawet zatrzasnęła mnie w moim pokoju. Ale zamki w naszym domu nie były skomplikowane i szybko nauczyłem się je otwierać spinką od włosów. Drzwi puszczały i byłem wolny. Nie dawałem się więzić – nikomu, nawet własnej matce. To jeszcze zaogniało nasze sprzeczki i sprawy nieuchronnie szły ku gorszemu. W pewnym momencie mama kazała mi iść do psychiatry. Zdiagnozowali u mnie wszystko, od schizofrenii poprzez depresję maniakalną po ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Uznałem to oczywiście za naukowy szajs i brednie. Byłem niepogodzonym z samym sobą nastolatkiem, który uważał, że wie lepiej niż inni, co i jak. Kiedy wracam do tamtych lat, rozumiem już, że mama musiała zamartwiać się na śmierć. Pewnie czuła się bezradna i przerażona nieciekawą przyszłością, jaka mnie czekała. Ale wówczas niewiele robiłem sobie z tego, co czują inni. Miałem ich gdzieś i nikogo nie słuchałem. W pewnym momencie nasze stosunki pogorszyły się na tyle, że na krótko przeniosłem się do mieszkania chrześcijańskiej organizacji dobroczynnej. Próżnowałem, zabijając czas ćpaniem i graniem na gitarze. Choć niekoniecznie w tej kolejności. W okolicach osiemnastych urodzin oznajmiłem, że wracam do Londynu, aby zamieszkać u przyrodniej siostry, córki mojego ojca z pierwszego małżeństwa. Wtedy zaczęła się równia pochyła. Na pozór nic nie zapowiadało wielkich zmian: wyglądałem jak normalny nastolatek, który wyrusza w świat. Mama podrzuciła mnie na lotnisko swoim samochodem. Kiedy zatrzymaliśmy się na czerwonym świetle tuż przed terminalem, wyskoczyłem z auta, cmokając ją w policzek i machając na pożegnanie. Oboje myśleliśmy, że wyjeżdżam na jakieś sześć miesięcy, nie więcej. Miałem spędzić w Londynie pół roku, pomieszkać u siostry i ziścić swój sen o zawodzie muzyka. Taki był plan. Ale sprawy potoczyły się inaczej. Dom siostry znajdował się w południowej części Londynu. Szwagier nie przywitał mnie z otwartymi ramionami. Byłem zbuntowanym, ubierającym się jak got nastolatkiem i z pewnością prawdziwym utrapieniem dla obojga gospodarzy, zwłaszcza że nie dorzucałem się do rachunków. W Australii pracowałem w branży IT i sprzedawałem telefony komórkowe, ale po

powrocie do Anglii nie potrafiłem znaleźć sobie porządnego zajęcia. Myślałem, że na chwilę załapię się jako barman, ale moja twarz komuś nie podpasowała i wylali mnie, gdy ci, których zastępowałem podczas Bożego Narodzenia 1997 roku, wrócili do roboty. Na domiar złego wysmażyli jakiś wredny list do urzędu dla bezrobotnych, że niby samowolnie opuściłem pracę, co oznaczało, że nie mogłem już korzystać z zasiłku przysługującego mi jako osobie urodzonej na terytorium Wielkiej Brytanii. To jeszcze bardziej ochłodziło atmosferę w domu szwagra. W końcu wykopali mnie na ulicę, on i siostra. Skontaktowałem się z ojcem i kilka razy się z nim spotkałem, od początku było jednak jasne, że pod jednym dachem nigdy nie wytrzymamy. Ledwo się znaliśmy, więc wspólne życie nie wchodziło w grę. Zacząłem nocować kątem u znajomych, czasem na kanapie, czasem na podłodze. Wkrótce stałem się koczownikiem wszędzie wlokącym z sobą śpiwór. Rozkładałem go po różnych mieszkaniach i squatach w całym Londynie. A kiedy zabrakło podłóg, przeniosłem się na ulicę. Od tej pory było już tylko coraz gorzej. Życie na londyńskich ulicach odziera z godności i odbiera tożsamość – pozbawia cię wszystkiego, naprawdę. Najgorsze jest to, że stajesz się nikim w oczach innych. Jeśli mieszkasz na ulicy, właściwie nie istniejesz. Ludzie nie chcą mieć z tobą nic wspólnego. I niebawem spostrzegasz, że nie masz już ani jednego przyjaciela. Kiedy wylądowałem pod mostem, znalazłem robotę w jakiejś jadłodajni jako kuchcik. Ale wylali mnie, gdy odkryli prawdę, choć nie zrobiłem nic złego. Bezdomny nie ma na tym świecie prawie żadnych szans. Mógł mnie uratować jedynie wyjazd do Australii. Miałem bilet powrotny, ale na dwa tygodnie przed terminem lotu zgubiłem paszport. Byłem bez papierów, a bez pieniędzy nie mogłem wyrobić sobie nowego dokumentu. W ten sposób nadzieję, że wrócę do rodziny, diabli wzięli. I mnie, w pewnym sensie, też. Następny okres mojego życia utonął w oparach narkotyków i alkoholu. Do tego doszły drobne przestępstwa i, no cóż, bezradność i beznadzieja. Co gorsza, wciągnąłem się w heroinę. Spróbowałem hery po prostu po to, żeby zasnąć na ulicy. Znieczuliła mnie na zimno i samotność. Zabrała w jakieś inne, odległe miejsce. Niestety, zabrała też moją duszę. W 1998 roku byłem już całkowicie uzależniony. Pewnie nie raz i nie dwa otarłem się o śmierć. Choć, szczerze mówiąc, czasem byłem na takim haju, że niewiele zapamiętałem. Nie przyszło mi do głowy, żeby skontaktować się z kimś z rodziny. Zniknąłem z powierzchni ziemi, wyparowałem – i guzik mnie to obchodziło. Miałem inne problemy: walczyłem o przetrwanie. Dziś mogę tylko sobie wyobrażać, jakie piekło przeżywali moi bliscy. Domyślam się, jak rozpaczali podczas tego roku, który upłynął od dnia, gdy przybyłem do Londynu, i podczas dziewięciu miesięcy, które spędziłem na ulicy. Choć po przylocie skontaktowałem się z ojcem, potem długo nie odzywałem się do niego. Gdzieś w okolicach Bożego Narodzenia zdecydowałem się zadzwonić. Telefon odebrała moja macocha. Nie chciał podejść do aparatu, kazał mi czekać, taki był na mnie wściekły. – Gdzie się do cholery podziewałeś? Umieraliśmy tu wszyscy z niepokoju! – ryknął wreszcie w słuchawkę, kiedy wziął się w garść na tyle, żeby przemówić. Zacząłem się głupio usprawiedliwiać, ale nie słuchał, tylko wrzeszczał. Oznajmił, że mama wciąż do niego wydzwania, za wszelką cenę próbując dowiedzieć się, gdzie jestem. O jej rozpaczy świadczył fakt, że od wielu lat w ogóle nie rozmawiała z byłym mężem. Ojciec wydzierał się na mnie przez okrągłe pięć minut. Teraz rozumiem, że przemawiała przez niego wściekłość zmieszana z ulgą. Myślał pewnie, że jestem trupem... którym w pewnym sensie byłem. To trwało jakiś rok. W końcu ludzie z organizacji dobroczynnej ściągnęli mnie z ulicy.

Tułałem się potem po różnych schroniskach i noclegowniach. Jednym z nich był ośrodek resocjalizacji i pomocy ubogim przy St. Martin’s Lane. Sypiałem wtedy na rynku, prawie pod ich drzwiami. Wylądowałem na liście osób, które ludzie od opieki społecznej nazywają „przypadkami w szczególnie trudnej sytuacji mieszkaniowej”. Dzięki temu dostałem lokal w przyspieszonym trybie. Problem w tym, że przez większość następnych dziesięciu lat lądowałem w strasznych miejscach: okropnych motelach, tanich pensjonatach i mieszkaniach, gdzie dzieliłem pokoje z ludźmi uzależnionymi od heroiny i cracku. Ci goście kradli wszystko, czego nie przybito gwoździem. Podobnie było ze mną. Cały mój dobytek pochodził z kradzieży. Musiałem spać z najcenniejszymi rzeczami ukrytymi pod ubraniem. W tamtym czasie potrafiłem myśleć jedynie o przetrwaniu. Mój nałóg pogłębiał się praktycznie z dnia na dzień. Dobiegając trzydziestki, ćpałem już tak ostro, że w końcu wzięli mnie na odwyk. Przez kilka miesięcy próbowałem dojść z sobą do ładu – zostałem objęty specjalnym programem. Codzienne wyprawy do apteki i wycieczki autobusem do ośrodka odwykowego w Camden raz na dwa tygodnie stały się głównymi punktami w moim rozkładzie zajęć. Weszły mi w krew. Wstawałem i robiłem to albo tamto na autopilocie, jakbym był zamroczony. I, prawdę mówiąc, często byłem. Korzystałem także z pomocy psychologa. Godzinami rozprawiałem o moim nałogu. Jak to się zaczęło i jak zamierzam z tym skończyć. Łatwo znaleźć wymówki uzasadniające uzależnienie, ale ja naprawdę wiedziałem, na czym polega problem. Samotność – tylko tyle i aż tyle. Heroina czyniła ją znośną, znieczulała na fakt, że nie miałem przy sobie rodziny ani przyjaciół. Byłem sam – a heroina była moim jedynym przyjacielem, choć wiem, jak dziwne i niepojęte może się to wydać większości ludzi. W głębi serca wiedziałem jednak, że mnie zabija – dosłownie. A zatem przerzuciłem się na metadon, syntetyczny opiat, substytut narkotyku, który zamiast morfiny i heroiny podaje się podczas leczenia nałogowcom. Na wiosnę 2007 roku miałem zamiar odstawić metadon i całkowicie wyzwolić się z nałogu. Najważniejszym punktem tego planu była przeprowadzka do mieszkania w Tottenham. Mieściło się ono w zwyczajnym bloku, w którym żyły zwyczajne rodziny. Wiedziałem, że mam szansę na powrót do normalności. Żeby zarobić na czynsz, zacząłem grać na ulicach Covent Garden. Zarobek nie był duży, ale jako tako starczał na jedzenie, gaz i elektryczność. I pomagał mi odzyskać wewnętrzną równowagę. Rozumiałem, że dostałem szansę. I że tym razem nie wolno mi jej zmarnować. Gdybym był kotem, to byłoby moje dziewiąte życie. [2]

Nawiązanie do słynnych słów prebendarza Johna Bradforda (1510–1555), często powtarzanych przez Anglików. [3] Rock (ang.) – skała, kamień.

Rozdział 3 Cięcie Pod koniec drugiego tygodnia kuracji Bob wyglądał znacznie lepiej. Rana na łapie ładnie się goiła, a nieregularne wyliniałe placki zaczęły znikać. W ich miejscu pojawiła się gęstsza sierść. Kocia mordka częściej się uśmiechała, ślepia zalśniły nowym blaskiem. Pojawiły się w nich piękne zielone i żółte iskierki, których przedtem nie widziałem. Nie miałem wątpliwości, że Bob zdrowieje, a to, jak roznosił całe mieszkanie, potwierdzało moje przypuszczenia. Od początku zachowywał się niczym derwisz wirujący w ekstatycznym tańcu, ale teraz przypominał pocisk. Nie wierzyłem własnym oczom. Zdarzało się, że skakał i biegał jak jakiś maniak. Drapał wszystko, co stawało mu na drodze, nie wyłączając mnie. Na każdej drewnianej powierzchni zostawiał ślad pazurów. Nie oszczędzał też moich dłoni ani ramion. Wiedziałem, że nie robi tego złośliwie, więc nie byłem na niego zły. On chciał się tylko bawić. Stał się też śmiertelnym zagrożeniem dla mojej kuchni: żadna z szafek ani drzwi lodówki nie były bezpieczne. Tak zawzięcie próbował dostać się do jedzenia, że musiałem kupić tanie plastikowe zatrzaski – takie, jakie rodzice montują ze względu na dzieci. Nauczyłem się uważać na rzeczy zostawiane na wierzchu, bo zdaniem Boba wszystko nadawało się do zabawy. Para butów, dowolna część ubrania – cokolwiek to było, w ciągu kilku minut mogło zostać podrapane. Wszystkie te zachowania uświadamiały mi, że czas działać. Zbyt wiele kotów znałem, by lekceważyć oznaki. Bob był młodym samcem, w którego ciele szalał testosteron. Bez wątpienia należało zaplanować kastrację. Na kilka dni przed zakończeniem leczenia postanowiłem więc, że zadzwonię do pobliskiej kliniki weterynaryjnej, Abbey Clinic przy Dalston Lane. Zdawałem sobie sprawę ze wszystkich za i przeciw. Argumenty za operacją zdecydowanie przeważały. „Jeśli go nie wykastruję – mówiłem sobie – z czasem hormony całkowicie przejmą nad nim kontrolę i ciężko będzie mu powstrzymać się od ucieczek i biegania po ulicach za kotkami”. To zaś oznaczało, że znikałby na wiele dni, może nawet tygodni, i wdawał się w bójki z innymi kocurami. Z takich właśnie awantur najpewniej wyniósł swoje rany. Kocury są przeczulone na punkcie obrony własnego terytorium i znaczenia go moczem. Bob mógł zawędrować na obcy teren i słono za to zapłacić. Wiedziałem, że mam na tym punkcie lekką paranoję, ale bałem się też, że złapie w wyniku ucieczki którąś z nieuleczalnych chorób zakaźnych, na przykład FeLV albo FIV, czyli koci odpowiednik HIV [4]. To wszystko przemawiało za sterylizacją. A poza tym dzięki kastracji z czasem by się nieco uspokoił. Skończyłyby się jego zwariowane wyczyny. Lista argumentów przeciwko była z kolei bardzo krótka. Kot uniknąłby drobnego zabiegu chirurgicznego i to wszystko. Nie było się nad czym zastanawiać. Zadzwoniłem do kliniki; odebrała techniczka. Wyjaśniłem moją sytuację i spytałem, czy Bob ma prawo do darmowej operacji. Powiedziała, że tak, pod warunkiem że przedstawię zaświadczenie od weterynarza. Dostałem je, jak pamiętacie, po pierwszej wizycie. Jedynym moim zmartwieniem był lek, który Bob nadal przyjmował. Powiedziałem, że

jego kuracja antybiotykowa jeszcze nie dobiegła końca, ale techniczka uspokoiła mnie, że to żaden problem. Zasugerowała termin zabiegu, prosząc, żebym przyszedł z kotem za dwa dni. – Niech go pan przyniesie z rana i zostawi z nami. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, będzie do odebrania po południu. Wstałem bardzo wcześnie, bo musiałem być na miejscu przed dziesiątą. To była nasza druga wspólna eskapada po RSPCA. Nie wychodziłem z nim dotąd na dłużej, bo nadal brał antybiotyk. Puszczałem go tylko na kilka chwil, by załatwił swoje sprawy w krzakach. Wsadziłem teraz kocura do tego samego zielonego plastikowego pojemnika, w którym zaczął swoją podróż do RSPCA dwa tygodnie wcześniej, i ruszyliśmy. Pogoda była kiepska, więc zabrałem też pokrywkę i położyłem ją luźno na górze pudła. Bob nie czuł się w nim dużo lepiej niż poprzednim razem. Nieustannie wystawiał głowę na zewnątrz, uważnie przyglądając się światu. Abbey Clinic to niepozorna przychodnia wciśnięta pomiędzy kiosk z gazetami a centrum medyczne na usianej sklepami Dalston Lane. Dotarliśmy tam grubo przed czasem i zastaliśmy straszliwy tłok. Jak wszędzie w takich miejscach, i tu panowały chaos i rozgardiasz – psy szarpały się na ściąganych mocno smyczach, warcząc na koty ukryte w eleganckich transporterkach. Bob nie pasował do tej mozaiki w swoim prowizorycznym nosidełku, stał się więc od razu obiektem nieprzyjaznego zainteresowania. Również w tej poczekalni było kilka staffordshire bulterierów w towarzystwie opiekunów-neandertalczyków. Niektóre koty by nawiały, bez dwóch zdań. Ale Bob miał psy w nosie. Najwyraźniej ufał mi bezgranicznie. Wywołano moje nazwisko i z gabinetu wyszła młoda techniczka. Miała z sobą jakieś formularze i po wprowadzeniu nas do pokoju zadała mi kilka rutynowych pytań. – Wie pan oczywiście, że następstwa tej operacji są nieodwracalne. Czy na pewno nie chce pan, żeby w przyszłości Bob miał potomstwo? – zapytała. Uśmiechnąłem się i pokręciłem głową. – Nie, jestem pewny, że nie – odpowiedziałem, głaszcząc Boba po głowie. Ale już następne pytanie wprawiło mnie w zakłopotanie. – W jakim właściwie jest wieku? – zagadnęła z uśmiechem. – O rany, szczerze mówiąc, to nie wiem – odparłem i w dwóch słowach streściłem naszą historię. – Cóż, zobaczmy... – mruknęła i dodała, że fakt, iż nie został wykastrowany, stanowi pewną wskazówkę. – Koty i kotki osiągają dojrzałość seksualną mniej więcej w szóstym miesiącu życia. Jeśli po tym okresie nie podda się ich sterylizacji, przechodzą przez szereg zmian fizycznych. U kocurów zaokrągla się pyszczek, szczególnie na policzkach. Skóra na ich ciele twardnieje i na ogół stają się potężniejsze, z pewnością dużo większe od tych wykastrowanych. Ten nie jest jeszcze taki duży – ciągnęła – więc może mieć dziewięć albo dziesięć miesięcy. Podając mi formularz, w którym miałem wyrazić zgodę na dokonanie zabiegu, zapewniła mnie, że ryzyko komplikacji prawie nie istnieje, choć zawsze trzeba brać je pod uwagę. – Zbadamy go dokładnie, może nawet pobierzemy mu krew, zanim przystąpimy do operacji. Jeśli pojawi się jakiś problem, damy panu znać. – Okej – odpowiedziałem niepewnie, z nietęgą miną. Moja komórka od dawna była wyłączona, więc z pewnością nie byłoby im łatwo się ze mną skontaktować. Potem techniczka wprowadziła mnie w szczegóły samej operacji. – Zabiegu dokonujemy w znieczuleniu ogólnym i zwykle jest on bardzo prosty. To będą tylko dwa niewielkie cięcia w obrębie moszny. – Auć, Bob – mruknąłem, żartobliwie mierzwiąc kotu sierść.

– Jeśli wszystko pójdzie gładko, będzie pan mógł odebrać Boba za sześć godzin – poinformowała mnie kobieta, spoglądając na zegarek. – Więc gdzieś około wpół do piątej. Pasuje panu? – Tak, świetnie. – Skinąłem głową. – To do zobaczenia. Przytuliwszy Boba ostatni raz, skierowałem się do drzwi, a potem na ulicę. Było pochmurnie i znowu zanosiło się na deszcz. Nie miałem dość czasu, żeby jechać aż do centrum. Akurat dość, żeby rozłożyć się gdzieś na chodniku i odśpiewać parę kawałków, a zaraz potem wracać do kliniki. Postanowiłem więc spróbować w okolicy najbliższej stacji kolejowej, Dalston Kingsland. Nie wyglądało to na kopalnię złota, ale miałem nadzieję zarobić parę groszy i zabić jakoś czas do ponownego spotkania z Bobem. W pobliżu znajdował się też warsztat pewnego sympatycznego szewca, u którego mogłem znaleźć schronienie przed nadciągającym deszczem. Grając, starałem się nie myśleć o kocie. Wolałem nie wyobrażać sobie Boba na sali operacyjnej. Prawdopodobnie całe swoje krótkie życie spędził na ulicy i tam też mogło go spotkać wszystko, co najgorsze. Słyszałem jednak straszne historie o kotach i psach, które, choć zabieg wydawał się błahy, nigdy już nie wychodziły spod noża chirurga. Na próżno próbowałem odpędzić złe myśli. Dosłownie i w przenośni zbierały się nade mną wielkie czarne chmury. Czas wlókł się niemiłosiernie. Nie wiem, jak doczekałem czwartej piętnaście. Zacząłem się pakować. Ostatnie kilkaset metrów do kliniki prawie przebiegłem. Techniczkę, z którą wcześniej rozmawiałem, spotkałem w recepcji, zajętą rozmową z koleżanką. Przywitała mnie ciepłym uśmiechem. – Jak on się czuje? Wszystko poszło jak należy? – wyrzuciłem z siebie, dysząc ciężko po wysiłku. – Jest cały i zdrów. Spokojnie – odpowiedziała. – Proszę trochę odsapnąć. Zaraz pana do niego zaprowadzę. Dziwne. Od lat się tak bardzo o nikogo – ani o nic – nie martwiłem. Wszedłem do gabinetu chirurgicznego i zobaczyłem Boba leżącego w przytulnej ciepłej klatce. – Cześć, brachu. Jak się miewasz? – zapytałem. Nadal był nieco oszołomiony i nie do końca wybudzony, więc przez chwilę mnie nie poznawał, ale kiedy w końcu dotarło do niego, kim jestem, usiadł wyprostowany i zaczął szarpać pazurami drzwiczki klatki, jakby chciał powiedzieć: „Co ja robię w tym pudle? Wypuśćcie mnie!”. Techniczka dała mi do podpisania wypis z kliniki, po czym raz jeszcze rzuciła okiem na Boba, aby sprawdzić, czy nadaje się do wyjścia. Była naprawdę urocza i pomocna, co po moim ostatnim doświadczeniu z weterynarzem stanowiło miłą odmianę. Pokazała mi miejsca, w których dokonano cięć. – Będzie trochę puchło i bolało przez kilka dni, ale to normalne – zapewniła. – Proszę tylko od czasu do czasu zerknąć, czy nie ma żadnej wydzieliny lub czegoś w tym rodzaju. W razie wątpliwości niech pan zadzwoni albo przyniesie go na kontrolę. Ale na pewno wszystko pójdzie gładko. – Jak długo będzie otumaniony? – zapytałem. – Minie pewnie kilka dni, zanim odzyska normalny wigor – odparła. – Różnie to wygląda u kotów. Niektóre stają na nogi błyskawicznie, inne przez jakiś czas są trochę zdołowane. Ale na ogół po czterdziestu ośmiu godzinach czują się już świetnie. Dziś i jutro prawdopodobnie nie będzie miał apetytu, potem jednak zacznie wymiatać jak odkurzacz – ciągnęła. – Jeśli zauważy pan, że jest ospały, proszę dzwonić. Wtedy trzeba będzie go przebadać. To nie zdarza się zbyt

często, ale czasem kot może złapać infekcję pooperacyjną. Ciągle miałem z sobą pojemnik do recyklingu, gdy jednak zamierzałem podnieść Boba, by go w nim ulokować, poprosiła, żebym poczekał. – Chwileczkę – powiedziała. – Myślę, że znajdziemy dla niego coś wygodniejszego. Zniknęła na kilka minut, a gdy wróciła, postawiła przede mną śliczny błękitny transporterek. – Ale przecież to nie mój – zaprotestowałem. – Nie szkodzi. Mamy ich tutaj sporo. Proszę go na razie zatrzymać. Zwróci nam pan kiedyś, przy okazji. – Naprawdę? Do kogo należał transporterek? Do jakiegoś zapominalskiego? Czy do człowieka, który przyniósł na zabieg swojego kota, a potem dowiedział się, że klatka nie będzie mu już potrzebna? Wolałem nie snuć domysłów. Po operacji Bob był wykończony. W drodze do domu cały czas leżał w transporterku, przysypiając. Gdy wniosłem go do mieszkania, podreptał wolno do swojego ulubionego miejsca przy kaloryferze i położył się na boku. Przespał tam całą noc. Następnego dnia zrobiłem sobie wolne, żeby przypilnować Boba. Poszedłem za radą techniczki, która zaleciła, aby mieć go na oku przez dwie doby i sprawdzać, czy nie pojawiają się jakieś efekty uboczne. Nadchodził weekend i kończyła mi się forsa, ale nigdy nie wybaczyłbym sobie, gdybym coś zaniedbał. Zostałem więc w domu i niestrudzenie obserwowałem kocura. Na szczęście szybko doszedł do dawnej formy. Następnego ranka był już bardziej dziarski i nawet coś przekąsił. Jak przewidywała techniczka, nie okazywał jeszcze oznak nadmiernego apetytu, zjadł jednak pół porcji swojego ulubionego jedzenia, co podniosło mnie na duchu. Połaził nawet trochę po mieszkaniu, choć nie robił tego w zwykły dla siebie energiczny sposób. Po dwóch dniach zaczął już przypominać starego dobrego Boba. Po trzech – wymiatał z miski wszystko aż do dna. Widziałem, że nadal odczuwa niewielki ból. Na jego pyszczku pojawiał się od czasu do czasu jakiś grymas i niekiedy przystawał nagle, jakby ważył siły, ale tak miało chyba być. Choć wiedziałem, że nawet jako kastrat zawsze będzie trochę zwariowany, cieszyłem się z podjętej decyzji. [4]

Najlepszą ochroną przed FeLV i FIV jest szczepienie oraz sterylizowanie kotów wychodzących, a także niewypuszczanie zwierząt na dwór. Obie choroby, choć nieuleczalne, mają charakter przewlekły – zwierzę zarażone może przeżyć wiele lat.

Rozdział 4 Bilet na drogę Pod koniec drugiego tygodnia zdałem sobie sprawę, że powinienem poważnie rozważyć wypuszczenie Boba na wolność. Jego prawdziwym domem była ulica. Stamtąd przecież przyszedł i miałem wszelkie powody myśleć, że tam też chciałby powrócić. Zdrowiał w oczach i nie przypominał już kupki nieszczęścia, którą znalazłem na wycieraczce. Trochę się zaokrąglił. Dzień czy dwa po tym, jak przestał brać lekarstwa i w pełni doszedł do sił, zabrałem Boba na dół. Zaprowadziłem go pod drzwi klatki i otworzywszy je na oścież, pokazałem mu ulicę. Przystanął w miejscu jak zamurowany, patrząc na mnie ze zdziwieniem. Zupełnie jakby chciał zapytać: „I co według ciebie mam teraz zrobić?”. – Idź, idź, no już – ponagliłem go, robiąc zamaszyste ruchy rękami. Nie zareagował. Przez chwilę stałem w bramie, walcząc z nim na spojrzenia. Ale wtedy Bob nagle odwrócił się na pięcie i wolno ruszył, choć nie w kierunku ulicy, lecz ku miejscu na trawniku, gdzie zazwyczaj załatwiał swoje potrzeby. Wykopał dołek, po wszystkim przysypał go ziemią i pomaszerował z powrotem w moją stronę. Tym razem wyraz jego pyszczka mówił: „Okej. O to ci chodziło, prawda? I co dalej?”. Wtedy po raz pierwszy zaczęła się krystalizować w mojej głowie pewna myśl. – Nie miałbyś ochoty trochę się przespacerować? – zapytałem cicho. Część mnie cieszyła się z jego niezdecydowania. Lubiłem towarzystwo Boba, no i był z niego oryginał. Ale wiedziałem, że nie mogę zabrnąć za daleko. Nadal miałem dość kłopotów z sobą samym. Wciąż byłem objęty programem odwykowym, który miał jeszcze potrwać. Jak, na Boga, mógłbym opiekować się kotem, nawet tak rozsądnym i niezależnym? To nie byłoby uczciwe rozwiązanie – dla żadnego z nas. Z ciężkim sercem postanowiłem więc, że zacznę go powoli odzwyczajać od życia w domu. Chciałem, by podczas mojej pracy spędzał czas na dworze. Pomyślałem, że może zostawać w ogródkach w sąsiedztwie. „Miłość to nie bułka z masłem” – powiedziałem sobie w duchu. Cóż, mój plan wcale mu się nie spodobał. Za pierwszym razem, kiedy próbowałem go spławić, posłał mi tylko spojrzenie, w którym wyczytałem: „Zdrajca!”. Gdy z gitarą na ramieniu ruszyłem przed siebie, podreptał za mną, cicho stąpając moim śladem, robiąc na chodniku zygzaki i przemykając się ukradkiem jak szpieg. Ale niełatwo było mu się ukryć, bo falujące rude futro jaskrawo odcinało się od otoczenia. Namierzywszy go, zatrzymywałem się i machałem rękami, odpędzając kota wymownym gestem. Zamierał na chwilę z wahaniem, omiatając mnie pełnym wyrzutu wzrokiem. W końcu zrozumiał, czego od niego chcę, i na dobre zniknął. Gdy po jakichś sześciu godzinach znalazłem się przed domem, czekał na mnie przy wejściu. Miotały mną sprzeczne uczucia. Z jednej strony chciałem go odgonić, z drugiej nie mogłem oprzeć się pokusie, by zaprosić go do środka i pozwolić mu się zwinąć w kłębek u moich stóp. Ta druga chęć zwyciężyła. W następnych dniach wypracowaliśmy pewien schemat. Codziennie zostawiałem Boba na dworze. Pod wieczór, gdy wracałem z muzykowania,

zastawałem go czekającego przed domem albo, jeśli ktoś wpuścił go do środka, na wycieraczce. Nie zamierzał się wyprowadzać, to było jasne. Wreszcie postanowiłem uciec się do ostatecznego kroku i zostawić go na ulicy na noc. Za pierwszym razem, kiedy to zrobiłem, poleciał pod śmietnik. Błyskawicznie cofnąłem się w głąb nieoświetlonej klatki schodowej, łudząc się, że nie zdąży. To nie było mądre. Jak każdy kot, w jednym wąsie miał więcej radarów niż ja w całym ciele. Gdy tylko otworzyłem drzwi, on był już w środku. Tej nocy zostawiłem go na korytarzu, ale rano spokojnie czekał na mnie na wycieraczce. Ten sam scenariusz miał się powtórzyć jeszcze parokrotnie. Każdego ranka to samo. Albo spacerował po korytarzu, albo czekał cierpliwie na zewnątrz. Noc w noc znajdował jakiś sposób, żeby dostać się na klatkę. W końcu postanowił rozstrzygnąć ten dziwaczny pojedynek na swoją korzyść i zadać decydujący cios. I tak oto musiałem się zmierzyć z kolejnym problemem: pewnego dnia Bob podążył za mną główną ulicą. Za pierwszym razem dotarł aż do skrzyżowania, ale zawrócił w kierunku bloku, gdy go odgoniłem. Następnego dnia zawędrował za mną jakieś sto metrów w stronę Tottenham High Road, gdzie wsiadałem w autobus do Covent Garden. Podziwiałem, lecz także przeklinałem jego wytrwałość i nieustępliwość. Nie miałem pojęcia, jak go spławić. Z dnia na dzień zapuszczał się za mną coraz dalej – i był coraz śmielszy. Zastanawiałem się, czy któregoś dnia nie pójdzie po prostu w swoją stronę po tym, jak go zostawię. Ale co noc na mnie czekał. Wiedziałem, że w końcu coś się wydarzy. I miałem rację. Pewnego ranka jak zwykle zbierałem się do wyjścia. Spakowałem do futerału swoją dużą gitarę akustyczną, czarną z czerwonym brzegiem, zarzuciłem ją na ramię razem z plecakiem i zbiegłem na dół. Przed blokiem zobaczyłem Boba i skinąłem mu głową na dzień dobry. Kiedy ruszył moim śladem, jak zwykle odgoniłem go i przyspieszyłem kroku. – Zostań tutaj – rzuciłem. – Nie możesz iść ze mną. Tym razem najwyraźniej pojął i natychmiast się wycofał. Idąc ulicą, obejrzałem się za siebie kilka razy, ale go nie zobaczyłem. „Może w końcu zrozumiał” – pomyślałem. Żeby dostać się do przystanku, z którego miałem autobus do Covent Garden, musiałem przejść na drugą stronę Tottenham High Road, jednej z najruchliwszych, najbardziej niebezpiecznych ulic w północnym Londynie. Tego ranka, jak co dzień, samochody, ciężarówki i motocykle przebijały się w niemiłosiernym ścisku przez korek. Przystanąwszy na chodniku, wypatrywałem okazji, kiedy będę mógł przedostać się przez jezdnię. Autobus nadjeżdżał właśnie zza zakrętu i był jakieś sto metrów dalej. Nagle poczułem, że coś ociera się o moją nogę. Odruchowo spojrzałem w dół i zobaczyłem znajomą postać. Z przerażeniem stwierdziłem, że Bob zamierza zrobić to co ja. Czekał na sposobność, żeby przemknąć na drugą stronę. – Co ty najlepszego wyprawiasz?! – spytałem. Spojrzał na mnie jak na idiotę, po czym znowu skupił uwagę na jezdni, robiąc krok w stronę krawężnika i spinając się do skoku. Nie mogłem ryzykować. To byłoby samobójstwo. Zgarnąłem go z chodnika i posadziłem na ramieniu. Wiedziałem, że lubi na nim przesiadywać. Przylgnął do mojej szyi i tak oto razem przeszliśmy na przystanek. – Dobra, Bob. Wystarczy – powiedziałem, stawiając go na chodniku i znowu odganiając. Czmychnął w tłum ludzi i straciłem go z oczu. „Kto wie, może to był ten ostatni raz, kiedy go widziałem” – przemknęło mi przez myśl. Do domu miał teraz naprawdę kawał drogi.

Kilka chwil później autobus wyhamował na przystanku. staroświecki czerwony piętrus, do którego można było wskakiwać z tyłu. Zająłem ławkę, położyłem futerał z gitarą w schowku na bagaże niedaleko miejsca, gdzie stała konduktorka, kiedy nagle, tuż za sobą, kątem oka dostrzegłem błysk rudego futra przecinającego przestrzeń. Nim zdążyłem zareagować, Bob wskoczył przez otwarte drzwi autobusu i hycnął na siedzenie obok. Zamurowało mnie. Zrozumiałem – w końcu – że nigdy nie uda mi się uciec od tego kota. Ale zrozumiałem też coś jeszcze. Zaprosiłem go na kolana, z czego skorzystał w okamgnieniu. Po chwili zjawiła się przy nas konduktorka, pogodna Karaibka. Uśmiechnęła się do Boba, a potem do mnie. – Należy do pana? – zapytała, gładząc go po grzbiecie. – Na to wygląda.

Rozdział 5 W centrum uwagi Przez następne czterdzieści pięć minut Bob spokojnie siedział obok mnie, przyciskając pyszczek do szyby autobusu i uważnie śledząc świat za oknem. Wydawał się urzeczony samochodami, rowerzystami, furgonetkami i przechodniami, wszystkim, co przemykało przed jego nosem. W ogóle nie był speszony. Odsuwał się jednak z zaniepokojeniem od okna i posyłał mi pytające spojrzenie, gdy sygnały syreny policyjnej, straży pożarnej albo ambulansu rozlegały się zbyt blisko jego uszu. Ta reakcja trochę mnie zaskoczyła. Znów zacząłem się zastanawiać, gdzie właściwie Bob spędził dzieciństwo. Jeśli wychowywał się na ulicach, już dawno powinien przywyknąć do hałasów. – Nie ma się czego bać – uspokajałem kocura, z czułością mierzwiąc mu sierść na karku. – Tak właśnie brzmi centrum Londynu, lepiej się przyzwyczaić. Przedziwne: choć wiedziałem, że Bob jest dzikusem, który w każdej chwili może dać drapaka, miałem zdumiewające przeświadczenie, że pozostanie w moim życiu. I że ta przejażdżka nie jest naszą ostatnią wspólną podróżą do centrum. Jak zwykle miałem zamiar wysiąść przy stacji metra na Tottenham Court Road. Kiedy ją dostrzegłem, sięgnąłem po gitarę i wziąłem Boba na ręce, kierując się do wyjścia. Z kieszeni płaszcza wyłowiłem prowizoryczną smycz ze sznurowadła, której użyłem, po raz pierwszy wyprowadzając rudzielca za potrzebą. Założyłem mu ją i postawiłem Boba na chodniku. Nie chciałem, żeby się oddalał. Skrzyżowanie Tottenham Court Road i New Oxford Street roiło się od ludzi robiących zakupy, turystów i zwykłych przechodniów. W sekundę by się tutaj zgubił albo – nie daj Boże – wpakował pod autobus lub jedną z czarnych taksówek śmigających na Oxford Street i z powrotem. Wielkomiejski zgiełk trochę go, rzecz jasna, onieśmielał. To było dla Boba całkiem nowe terytorium – tak przynajmniej sądziłem, choć oczywiście nie mogłem mieć pewności. Z mowy jego lekko napiętego ciała i ze sposobu, w jaki wciąż podnosił na mnie wzrok, mogłem wywnioskować, że czuje się trochę nieswojo. Postanowiłem zatem dojść do Covent Garden jednym z moich skrótów: małymi i cichymi uliczkami. – Chodź, Bob. Wyjdźmy z tego tłumu – zaproponowałem. Nadal nie wyglądał na szczęśliwego. Torując sobie drogę między ludźmi, ciągle rzucał mi niepewne spojrzenia. Już po paru krokach zorientowałem się, że chciałby wrócić na ręce. – Dobra, tylko się za bardzo nie przyzwyczajaj – powiedziałem, biorąc go na plecy, tak samo jak na Tottenham Court Road. Szybko umościł sobie wygodne i przytulne gniazdko na mojej prawej łopatce, wczepiony przednimi pazurkami w górną część ramienia. Wyglądał jak człowiek w bocianim gnieździe nad pokładem pirackiego statku. Zaśmiałem się w duchu. Musiałem chyba przypominać Długiego Johna Silvera z Wyspy skarbów, z tą tylko różnicą, że zamiast z papugą żeglowałem z kotem. Było mu wygodnie, bez dwóch zdań. Czułem, jak cicho pomrukuje, gdy przedzieraliśmy się przez tłum, podążając przez New Oxford Street w kierunku spokojniejszych ulic prowadzących do Covent Garden. Nie było już tak tłoczno i powoli zacząłem zapominać o swoim ciężarze. Pogrążyłem się w myślach, które zwykle przychodziły mi do głowy w drodze do pracy. „Czy pogoda dopisze na

tyle, żeby móc pomuzykować bite pięć godzin?”. Wiele na to wskazywało. Niebo lekko zachmurzone, ale obłoki – białe i wysokie. Nie zanosiło się na deszcz. „Jacy ludzie przewiną się przez Covent Garden?”. Cóż, zbliżała się Wielkanoc, a więc turystów nie brakowało. „Jak szybko zarobię od dwudziestu do trzydziestu funtów, których potrzebuję, żeby przeżyć z Bobem kilka następnych dni?”. Poprzedniego dnia zajęło mi to prawie pięć godzin. Może tym razem pójdzie lepiej, a może nie. Taki los ulicznego grajka: nigdy nie wiesz, co się zdarzy. Wałkowałem te myśli tam i z powrotem, kiedy nagle coś zwróciło moją uwagę. Zazwyczaj nikt nie zadawał sobie trudu, by mnie zagadnąć lub zaszczycić spojrzeniem. Ja byłem chodnikowym grajkiem, a to był Londyn. Nie istniałem. Od takich jak ja ludzie trzymali się z daleka. Ale kiedy tego popołudnia szedłem przez Neal Street, prawie każdy mijany przechodzień na mnie zerkał. A ściślej mówiąc – na Boba. Ten i ów miał na twarzy wyraz zaciekawienia, lekkiego zakłopotania, co nie mogło szczególnie dziwić. Coś tutaj nie grało: wysoki długowłosy gość idący z wielkim rudym kocurem na ramieniu. Podobnych rzeczy nie widuje się co dzień – nawet na ulicach Londynu. Przechodnie na ogół reagowali bardzo ciepło. Na widok Boba uśmiechali się szeroko. Nie minęło kilka minut, kiedy ludzie zaczęli nas zatrzymywać. – Ach, co za widok! – rozczuliła się jakaś elegancko ubrana pani w średnim wieku, obładowana torbami pękającymi od zakupów. – Prześliczny. Mogę go pogłaskać? – Jasne – odpowiedziałem przekonany, że to jednorazowy incydent. Postawiła torby na chodniku i zbliżyła twarz do pyszczka Boba. – Ale z ciebie przystojniaczek, co? – zapytała. – To chłopczyk, prawda? – Zgadza się. – Czy to nie cudowne, że tak sobie siedzi na pańskim ramieniu? Nieczęsto ogląda się taki widok. Musi panu bardzo ufać. Gdy tylko zdążyłem ją pożegnać, podeszły dwie dziewczyny. Widziały tę scenę czułości, więc domyśliłem się, że chodzi o to samo. Okazało się, że są Szwedkami i że przyjechały na wakacje. – Jak się nazywa? Możemy mu zrobić zdjęcie? – zapytały. Ledwo przytaknąłem, już zawzięcie pstrykały aparatami. – Ma na imię Bob – oznajmiłem. – Ach, Bob. Jak fajnie. Pogadaliśmy minutę albo dwie. Jedna z nich sama miała kota i wyjęła z plecaka zdjęcie, żeby mi je pokazać. Musiałem w końcu grzecznie przeprosić, bo inaczej zachwycałyby się Bobem jeszcze przez parę godzin. Ruszyliśmy w dół Neal Street, w kierunku Long Acre. Ale niemrawo nam to szło. Admiratorzy zmieniali się jak w sztafecie, podając sobie kolejno pałeczkę uwielbienia. I tak na okrągło. Nie byliśmy w stanie przejść swobodnie nawet kilkunastu kroków. Jeden chciał pogłaskać, drugi pogawędzić. Zatrzymywano nas i nagabywano. Urok nowości szybko mi się przejadł. „W ten sposób donikąd nie dojdziemy” – pomyślałem zrezygnowany. Zazwyczaj droga od przystanku do mojej miejscówki w Covent Garden zajmowała niewiele ponad dziesięć minut. Dzisiaj zmarnowałem już dwadzieścia. A wszystko dlatego, że najwyraźniej każdy przechodzień chciał uciąć sobie pogawędkę z Bobem. Czy to nie śmieszne? Kiedy dotarliśmy do Covent Garden, miałem godzinę w plecy. „Dzięki, Bob. Kosztowałeś mnie pewnie parę funtów” – zażartowałem w myślach. Ale tak naprawdę wcale nie było mi do śmiechu. Gdybym przez kota spóźniał się każdego dnia, musiałbym oduczyć go jazdy autobusem.

Wkrótce jednak miałem nieco inaczej spojrzeć na całą sprawę. Grałem w Covent Garden od półtora roku. Zwykle zaczynałem między drugą a trzecią po południu, a kończyłem gdzieś koło ósmej wieczorem. Był to najlepszy czas, by przyciągnąć uwagę turystów i ludzi po zakupach albo wracających do domu z pracy. W weekendy przychodziłem trochę wcześniej i brzdąkałem w porze obiadowej. W czwartki, piątki i soboty zostawałem dłużej, nieraz do późnej nocy, licząc na londyńczyków szukających rozrywek po tygodniu harówy. Nauczyłem się podążać za swoją publicznością. Centrum dowodzenia miałem na kawałku chodnika tuż przy stacji metra Covent Garden, na James Street. Pracowałem tam codziennie mniej więcej do wpół do siódmej, w godzinach największego ruchu. Przed powrotem do domu kręciłem się jeszcze wokół pubów. Ich klienci stali na dworze, paląc i popijając piwo. Latem przynosiło to niezły grosz, bo po całym dniu pracy urzędnicy z City tłoczyli się gromadnie na chodnikach, z kuflem w dłoni i fajką w zębach w dogasającym wieczornym słońcu, rozluźnieni i dosyć hojni. Bywało też niebezpiecznie. Niektórzy wnerwiali się na mój widok, robili się nieprzyjemni, a nawet agresywni. „Spadaj, pasożycie”, „Znajdź sobie uczciwą pracę, leniu!”. Nasłuchałem się takich tekstów. Cóż, ryzyko zawodowe. Zdążyłem się przyzwyczaić. A przecież mnóstwo ludzi lubiło moją grę i chętnie wrzucało monety do futerału. Gra na James Street miała jednak również coś z hazardu. W zasadzie nie powinno mnie tam w ogóle być. Obszar Covent Garden został podzielony na strefy wpływów. Każda z nich przypadała artystom ulicznym innej specjalności. Nad przestrzeganiem ładu czuwali ludzie z lokalnej rady, banda nadgorliwców, których nazywało się tu strażnikami Coventu. Moje miejsce znajdowało się po wschodniej stronie Covent Garden, przy Royal Opera House i Bow Street. Tam właśnie według strażników mieli zarabiać na życie muzycy. Drugą, zachodnią stronę placu oddano performerom. Żonglerzy i komicy okupowali natomiast miejsca pod balkonem pubu Punch & Judy, gdzie gromadziła się ich hałaśliwa publiczność. James Street była zarezerwowana dla ludzi-pomników. Jeden z artystów, przebrany za Charliego Chaplina, robił nawet duże wrażenie, ale pojawiał się tylko od czasu do czasu. Na ogół miejscówka była pusta, korzystałem więc z okazji, jeśli się nadarzała. Trochę ryzykowałem, bo zawsze mogli przyplątać się strażnicy, ale zazwyczaj nikt się mnie nie czepiał. Od stacji metra walił zwykle ogromny tłum i gdyby tylko jeden człowiek na tysiąc rzucił mi monetę, miałbym z czego żyć. Było już po trzeciej, gdy dotarliśmy na miejsce. Skręcając w James Street, znowu natrafiliśmy na przeszkodę. Tym razem był to jakiś mężczyzna, chyba gej. Wracał z siłowni, sądząc po worku z ciuchami. Na widok Boba wpadł w zachwyt i zaproponował – chyba żartem – żebym go sprzedał. – Nie, stary. Nie jest na sprzedaż – odparłem grzecznie, na wypadek gdyby mówił serio. Odchodząc, zerknąłem na Boba i pokiwałem głową. – Takie rzeczy zdarzają się tylko w Londynie, bracie, nigdzie indziej. Najpierw sprawdziłem teren. Rozejrzałem się w poszukiwaniu strażników. W pobliżu kręcili się też czasem ludzie z obsługi metra, którzy bywali nieprzyjemni, bo wiedzieli, że nie powinienem tu stać. Ale nie dostrzegłem ani jednych, ani drugich. Zdjąłem więc z ramienia Boba i postawiłem go na chodniku tuż przy ścianie. Rozsunąłem zamek futerału, wyjąłem gitarę, zrzuciłem kurtkę i wziąłem się do strojenia instrumentu. Nastrojenie się i przyciągnięcie zainteresowania przechodniów zajmowało mi zwykle dobre dziesięć minut.

Dzisiaj jednak jakaś para przystanęła obok mnie i zarobiłem pierwsze pieniądze, zanim zdążyłem zagrać jakąkolwiek nutę. „Miło z ich strony” – pomyślałem. A ja przecież tylko stroiłem gitarę! Byłem odwrócony tyłem do przechodniów, gdy znów usłyszałem charakterystyczny brzęk monety o monetę. Wtedy dobiegł mnie męski głos: – Fajny kocur, człowieku. Odwróciłem się i zobaczyłem zwyczajnie wyglądającego chłopaka, mniej więcej dwudziestopięciolatka, dającego mi znak uniesionym kciukiem. Odchodził z uśmiechem na twarzy. Spojrzałem w dół. Bob ułożył się z zadowoleniem w otwartym pudle futerału. Wiedziałem, że niezły z niego czaruś. Ale to chyba było jeszcze coś innego. Nauczyłem się grać na gitarze dawno temu w Australii. Ktoś pokazał mi chwyty, a potem kombinowałem już sam. Pierwszą gitarę wziąłem do ręki, gdy miałem piętnaście albo szesnaście lat. Trochę późno na naukę gry. To był stary elektryczny rzęch, kupiony w Cash Converters w Melbourne. Często grywałem na gitarach akustycznych kumpli, ale zawsze fascynowały mnie elektryczne. Uwielbiałem Jimiego Hendrixa, uważałem, że jest fantastyczny, i chciałem grać tak jak on. Na mój repertuar ulicznego grajka składały się kawałki, które ćwiczyłem od lat. Między innymi piosenki Nirvany, bo Kurt Cobain był moim idolem, Boba Dylana i Johnny’ego Casha. Bardzo często grywałem Hurt, utwór nagrany przez Nine Inch Nails, a potem skowerowany przez Casha. Ta druga wersja była łatwiejsza, bo została przerobiona na gitarę akustyczną. Grałem też Man in Black Casha – kawałek w sam raz dla chodnikowego muzyka i jak ulał pasujący do mnie, bo zwykle ubierałem się na czarno. Najchętniej jednak wykonywałem Wonderwall Oasis. Ta melodia miała w sobie moc, a szczególnie działała wieczorem – na ludzi pod pubami. Właściwie grałem te same numery na okrągło, każdego dnia. Ludzie je lubili. Właśnie tego chcieli słuchać turyści, więc czemu nie? Zaczynałem przeważnie od About a Girl Nirvany, żeby rozruszać palce. I podobnie było dzisiaj. Bob siedział przy mnie, obserwując tłum wylewający się z metra. Po paru minutach zbliżyła się do mnie grupa dzieciaków. Wyglądali na Brazylijczyków, mieli na sobie koszulki reprezentacji narodowej i najwyraźniej mówili po portugalsku. Jedna z dziewczyn przyklęknęła i zaczęła głaskać Boba. – Ach, gato bonito – powiedziała. – Mówi, że ma pan pięknego kota – usłużnie przetłumaczył jeden z chłopców. Były to zwykłe dzieciaki zwiedzające Londyn, ale oczarował je właśnie mój kot. Niemal natychmiast zaczęli zatrzymywać się przy nas inni ludzie, ciekawi przyczyny zbiegowiska. Około szóstki Brazylijczyków i paru przechodniów szperało już po kieszeniach. Brzęcząca struga spływała do futerału. – Wygląda na to, że się dogadamy, Bob. Chyba będę cię zabierał częściej – powiedziałem, uśmiechając się do kota. Nie planowałem tej wspólnej podróży do centrum, nie miałem więc dla Boba niczego smakowitego. W plecaku znalazłem jednak jeszcze pół torebki jego ulubionych chrupek. Rzucałem mu je od czasu do czasu. Tak samo jak ja musiał poczekać na uczciwszy posiłek. Godziny upływały, zapadał zmierzch i tłum ludzi wracających z pracy lub kierujących się w stronę West Endu z każdą chwilą gęstniał. Liczba adoratorów Boba ciągle rosła. Zwalniali i przystawali, żeby popatrzeć. Najwyraźniej było w nim coś, co ich fascynowało. Nagle podeszła do nas kobieta w średnim wieku.

– Od dawna jest z panem? – zapytała, schylając się, żeby go pogłaskać. – Och, od niedawna. Od kilku tygodni – odpowiedziałem. – Tak jakoś wyszło, że odnaleźliśmy się wzajemnie, on i ja. – Odnaleźliście się wzajemnie? Brzmi interesująco. Z początku byłem trochę nieufny, bo przyszło mi do głowy, że nieznajoma może być działaczką jakiejś organizacji i że zaraz każe mi oddać Boba albo coś w tym stylu. Ale ona okazała się po prostu stuprocentową kociarą. Uśmiechnęła się, kiedy opowiedziałem, jak się spotkaliśmy i jak przez dwa tygodnie stawiałem Boba na nogi. – Miałam kiedyś podobnego rudzielca – westchnęła, a ja zauważyłem, że jest bliska łez. – Szczęściarz z pana. Koty to najlepsi towarzysze życia. Są takie dobre i łagodne. Zyskał pan prawdziwego przyjaciela. – Myślę, że ma pani rację. – Odwzajemniłem uśmiech. Zanim odeszła, wrzuciła piątaka do futerału. Tak, Bob potrafił owinąć sobie kobietę wokół pazurka. Jakieś siedemdziesiąt procent przechodniów, którzy przystawali jego na widok, stanowiły panie. Po godzinie miałem w pudle tyle, ile zarabiałem w dobry dzień. Ponad dwadzieścia funtów. „Ekstra” – pomyślałem. Ale coś mi mówiło, że nie powinienem na tym poprzestać, że trzeba jeszcze trochę popracować. Tak po prawdzie nadal nie podjąłem żadnej decyzji co do Boba. Choć czułem, że jesteśmy sobie w pewien sposób przeznaczeni, nie dawała mi spokoju myśl, że on w końcu mnie opuści, pójdzie swoją drogą. To byłaby normalna kolej rzeczy. Przypadkiem zabłąkał się do mojego życia i tak samo nagle z niego wywędruje. Nic nie trwa wiecznie. Obserwując więc przechodniów, którzy wciąż przystawali, urzeczeni Bobem, pomyślałem, że skoro kot jest jeszcze ze mną, warto kuć żelazo, póki gorące. „Jeśli chce się ze mną włóczyć i mieć z tego radochę, to fajnie – uznałem. – A że przy okazji jest z tego parę funtów – to drugie fajnie”. Teraz jednak miałem już przed sobą więcej niż parę funtów. Przywykłem do tego, że średnio wyciągam dwadzieścia funtów, co w zupełności wystarczało na przeżycie kilku dni i na opłaty. Tego wieczoru jednak, gdy po ósmej powoli zacząłem się zbierać, odkryłem, że zarobiłem dużo, dużo więcej. Spakowałem gitarę do futerału i wziąłem się do rachunków. Miałem setki monet wszystkich nominałów i kilka banknotów. W sumie wyszły sześćdziesiąt trzy funty i siedemdziesiąt siedem pensów. Kupa forsy. Dla większości ludzi spacerujących po Covent Garden to może nie była żadna wielka kasa, ale dla mnie – tak. Przesypałem monety do plecaka, który zarzuciłem na plecy. Zabrzęczały jak w olbrzymiej śwince skarbonce. A ważyły chyba z tonę! Ale co tam ciężar. Byłem w ekstazie. Zarobiłem tyle, ile normalnie wyciągałem w trzy dni. Podniosłem z chodnika Boba, czochrając go po karku. – Dobra robota, stary. To się nazywa niezły utarg. Postanowiłem darować sobie obchód pubów. Zresztą Bob na pewno zgłodniał. Podobnie jak ja. Trzeba było wracać na chatę. Z kotem na ramieniu ruszyłem w stronę Tottenham Court Road, na przystanek. Bez urazy, ale nie miałem zamiaru wdawać się w żadne pogawędki z osobami posyłającymi nam

uśmiechy. Było ich zbyt dużo. A ja chciałem wrócić do domu przed północą. – Zjemy dziś wieczorem coś dobrego, Bob – zapewniłem kota, kiedy wsiedliśmy do autobusu. Jak poprzednio przytknął nos do szyby, obserwując jaskrawe łuny świateł i ruch uliczny. Wysiedliśmy przy świetnej indyjskiej knajpce na Tottenham High Road. Przechodziłem obok niej wiele razy, podziwiając długie menu w witrynie, nigdy jednak nie mogłem sobie pozwolić na to, żeby wejść. Zawsze kończyło się na tańszych barach w pobliżu bloków, gdzie mieszkałem. Wszedłem do środka i zamówiłem kurczaka tikka masala z ryżem cytrynowym, placek peśwari naan i ser indyjski ze szpinakiem. Kelner zerkał na mnie z zaciekawieniem i rozbawieniem, dostrzegłszy kota na smyczy. Powiedziałem, że wrócę po jedzenie za dwadzieścia minut, i ruszyliśmy w stronę supermarketu po drugiej stronie ulicy. Za część pieniędzy kupiłem Bobowi torebkę wytwornego kociego żarcia, kilka paczek jego ulubionych chrupek i trochę mleka dla kotów. Sam pozwoliłem sobie na dwie puszki lagera. – Zaszalejmy, Bob – powiedziałem. – Trzeba uczcić ten dzień. Odebrawszy kolację od Indusów, prawie pognaliśmy w kierunku domu. Z brązowej torby bił kuszący zapach, tak zniewalający, że aż kręciło mi się w głowie. Zaraz po wejściu do mieszkania wrąbaliśmy wszystko do ostatniego okruszka, jakby nazajutrz miał nastąpić koniec świata. Tak dobrze nie jadłem od miesięcy – co tam miesięcy, raczej od lat! Bob też był wniebowzięty, mogę się założyć. Zalegliśmy potem na parę godzin: ja przed telewizorem, Bob na swoim ulubionym miejscu pod kaloryferem. Tej nocy spaliśmy jak zabici.

Rozdział 6 Mężczyzna i jego kot Następnego ranka obudził mnie gwałtowny łomot. Zebranie myśli zajęło mi chwilę, ale od razu wyczułem, co się święci. Metaliczny odgłos dochodził z kuchni. A to zapewne oznaczało, że Bob znów dobierał się do szafek z jedzeniem i coś przewrócił. Rzuciłem okiem na budzik. Był już późny ranek. Po wrażeniach ostatniego wieczoru zrobiłem sobie labę, ale Bob uznał najwyraźniej, że nie będzie dłużej czekać. W ten sposób mówił: „Pobudka, gdzie moje śniadanie?”. Zwlokłem się z posłania i poczłapałem w stronę kuchni. Mały blaszany rondelek, w którym gotowałem mleko, leżał na podłodze. Gdy tylko Bob mnie zobaczył, prześlizgnął się wymownie w kierunku miski. – W porządku, stary. Zajarzyłem – powiedziałem, otwierając szafkę i sięgając po jego ukochaną saszetkę z kurczakiem. Nałożyłem trochę na miseczkę i patrzyłem, jak błyskawicznie to pochłania. Wypił trochę wody, oblizał się i pokłusował do pokoju. Bardzo zadowolony z siebie zajął miejsce pod kaloryferem. „Gdyby wszystko w naszym życiu było takie proste” – westchnąłem w duchu. Zastanawiałem się, czy nie zrobić sobie wolnego, jednak w końcu dałem spokój. Dopisało nam szczęście, to prawda, ale każda forsa szybko się kończy. Pora zapłacenia za gaz i prąd nadchodziła nieubłaganie. Ostatnie miesiące były chłodne, więc lektura rachunków nie zapowiadała się przyjemnie. Zacząłem też rozumieć, że spadły na mnie nowe obowiązki. Pojawiła się nowa paszcza do wykarmienia – dość żarłoczna i niepozbawiona sprytu. Wrzuciłem więc szybko coś na ząb i zacząłem się pakować. Nie byłem pewny, czy Bob będzie chciał znowu ze mną jechać. Jego wczorajsze zachowanie mogło być tylko jednorazową przygodą. Może zaspokoił już swoją ciekawość, dowiedziawszy się, gdzie przepadam na całe dni? Włożyłem jednak do torby kilka kocich przysmaków, tak na wszelki wypadek. Wyruszyliśmy wczesnym popołudniem. Kocur widział, że biorę plecak i gitarę; gdyby nie chciał wyjść na dwór, co zdarzało się rzadko, na pewno dałby mi znać, chowając się za sofą. Przez chwilę myślałem nawet, że tak właśnie zrobi. Kiedy zdjąłem łańcuch u drzwi, ruszył w tamtą stronę. Ale gdy już zamierzałem zamknąć je za sobą, wsunął się w szczelinę i jednym susem wyskoczył na korytarz. Na dworze od razu drapnął w krzaki za potrzebą. Potem, zamiast grzecznie przyturlać się w moją stronę, śmignął w kierunku kontenerów na śmieci. Te pojemniki coraz bardziej go fascynowały. Cholera wie, jakie świństwa z nich wyżerał. Może tylko dlatego wyrywał za mną na ulicę? Denerwowało mnie jego bobrowanie w odpadkach, postanowiłem więc w końcu sprawdzić, co w nich jest. Nie miałem pojęcia, kiedy przyjeżdżają śmieciarze, ale tym razem zjawili się wcześnie, bo kontenery były puste i wokół nich walały się tylko jakieś resztki. Bob musiał doznać zawodu, ja natomiast, uspokojony, postanowiłem go zostawić na dworze. Wiedziałem, że bez trudu dostanie się na klatkę schodową, zwłaszcza teraz, gdy rudzielca znali prawie wszyscy sąsiedzi. Paru zupełnie straciło dla niego głowę. Pewna pani, która mieszkała pod nami, zawsze rzucała mu jakiś smaczny kąsek. Wiedziałem, że kiedy wrócę, będzie czekał na półpiętrze. „Nie ma sprawy, to sprawiedliwy układ” – powiedziałem sobie i ruszyłem w kierunku

Tottenham High Road. Poprzedniego dnia Bob wyświadczył mi wielką przysługę, ale nie chciałem wykorzystywać przyjaciela, żądając, by codziennie mi towarzyszył. Był moim kumplem, nie pracownikiem! Chmurzyło się, deszcz wisiał w powietrzu. Stwierdziłem, że jeśli podobnie będzie w centrum, jazda tam okaże się stratą czasu. Muzykowanie pod gołym niebem w taką pogodę to kiepski pomysł. Zamiast okazać ci sympatię, ludzie czym prędzej wyrywają pod dach. W końcu postanowiłem, że w razie ulewy zawrócę i wsiądę w pierwszy autobus w stronę domu. Nie miałbym nic przeciwko błogiemu popołudniu spędzonemu z Bobem. Chciałem też przeznaczyć część pieniędzy, które zarobiłem zeszłego wieczoru, na zakup przyzwoitej smyczy i obróżki. Uszedłem jakieś dwieście metrów, kiedy wyczułem coś za plecami. Odwróciłem się i zobaczyłem dobrze mi znaną mordkę. – Zmieniliśmy zdanie, co? – zapytałem, kiedy do mnie podszedł. Bob przekrzywił lekko głowę i posłał mi jedno z tych swoich pełnych politowania spojrzeń. Zupełnie jakby pytał: „A jak ci się wydaje?”. Miałem w kieszeni sznurówkę, więc założyłem mu smycz i dalej poszliśmy razem. Ulice Tottenham bardzo się różnią od tych w Covent Garden, ale tu też ludzie od razu zaczęli się na nas gapić. Ten i ów krzywo na mnie spojrzał, myśląc pewnie, że mi odbiło, skoro ciągnę po ulicy uwiązanego na sznurku rudego kocura. – Nie ma rady, jeśli to potrwa dłużej, będę ci musiał sprawić porządną smycz – powiedziałem cicho, nagle czując coś w rodzaju zażenowania. Szczęśliwie na każdą osobę obrzucającą nas złym spojrzeniem przypadało niemało takich, które się uśmiechały i pozdrawiały mnie ruchem głowy. Jakaś obładowana zakupami Karaibka uśmiechnęła się promiennie. – Niezła z was parka! – powiedziała. Do tego dnia nikt nie zagadywał mnie w mojej dzielnicy, a mieszkałem tam już od miesięcy. To, co się teraz działo, było dziwne, ale cudowne. Nagle wszyscy stali się rozmowni. Jakby opadła ze mnie peleryna niewidka Harry’ego Pottera. Kiedy doszliśmy do skrzyżowania, Bob spojrzał, jak gdyby chciał powiedzieć: „No jazda, wiesz, co masz teraz zrobić”. Chwyciłem go więc i posadziłem sobie na ramieniu. Po chwili siedzieliśmy w autobusie. Kocur zajął swoje ulubione miejsce przy oknie, rozpłaszczając nos na szybie. Znów byliśmy w drodze. Nie pomyliłem się co do pogody. Wkrótce nastąpiło oberwanie chmury, tworzące zawiłe wzory na oknie, do którego Bob jeszcze mocniej przywarł pyszczkiem. Na zewnątrz można było rozpoznać tylko morze parasolek. Ludzie biegali po ulicach, wpadając w kałuże, uciekając przed potopem. Zanim dotarliśmy do centrum miasta, ulewa na szczęście ustała i mimo zachmurzenia tłumy były większe niż poprzedniego dnia. – Spędzimy tu ze dwie godziny i zobaczymy, jak się rozwinie sytuacja – powiadomiłem Boba, sadzając go ponownie na ramieniu i ruszając w stronę Covent Garden. – Ale jeśli znowu zacznie lać, wracamy. Obiecuję. Na Neal Street ludzie znów bez przerwy nas zatrzymywali. Byłem zadowolony z okazywanego mojemu kotu uwielbienia, byle nie zagłaskali go na śmierć. W ciągu dziesięciu minut chyba z sześciu przechodniów przystanęło na nasz widok, a przynajmniej trzech zapytało o pozwolenie na zrobienie zdjęcia. Szybko załapałem, że najlepiej się nie zatrzymywać. Inaczej zostalibyśmy otoczeni przez wielbicieli Boba. U wylotu Neal Street, tuż przed skrętem w James Street, wydarzyło się coś ciekawego.

Nagle poczułem, że Bob zmienia pozycję na moim ramieniu. Zanim zdążyłem cokolwiek zrobić, kot zjechał po mojej ręce. Gdy pozwoliłem mu zeskoczyć na chodnik, ruszył przodem. Nie protestując, rozwinąłem smycz na całą długość. Najwyraźniej wiedział, gdzie jesteśmy, i miał zamiar mnie tam zaprowadzić. To on był przewodnikiem stada. Ani na chwilę nie dał się wyprzedzić. Dopiero na miejscu znieruchomiał, czekając, aż wyjmę gitarę i oddam mu pusty futerał. – Proszę uprzejmie – powiedziałem. Nie zwlekając, wskoczył do środka i usadowił się na wyściełanym dnie. Jakby się w tym futerale urodził. Zajął taką pozycję, aby móc patrzeć na przemykający obok nas świat – i rzeczywiście, tu, w Covent Garden, cały świat był na wyciągnięcie ręki. Swego czasu chciałem zostać zawodowym muzykiem. Marzyłem o dorównaniu sławą Kurtowi Cobainowi. Dziś brzmi to głupio i naiwnie, ale taki był mój wielki plan, gdy wracałem do Anglii z Australii. Obwieściłem ten zamiar mamie i całemu światu. Miałem swoje wzloty i przez krótki czas czułem, że naprawdę do czegoś dojdę. Na początku było ciężko, ale gdzieś koło 2002 roku przestałem żyć na ulicy i wylądowałem w domu opieki społecznej w Dalston. Jedno zdarzenie pociągało za sobą drugie i tak w końcu udało mi się założyć kapelę z paroma kolesiami. Było nas czterech gitarzystów, a zespół nazwaliśmy Hyper Fury[5], co pewnie wiele mówi o stanie umysłu, w jakim się znajdowaliśmy. Ta nazwa pokazywała, co czułem – ja, młody gniewny, naprawdę ogarnięty dziką furią – wobec życia w ogóle, a mojego podłego losu w szczególności. Muzyka była ujściem dla złości i frustracji. To też sprawiło, że nie znaleźliśmy się w głównym nurcie. Nasze brzmienie było ostre i mroczne, a teksty – chyba jeszcze bardziej, co nie mogło dziwić, biorąc pod uwagę wpływ Nine Inch Nails czy Nirvany. Udało nam się wypuścić dwa albumy, a właściwie minialbumy. Pierwszy ukazał się we wrześniu 2003 roku. Nagraliśmy go z inną kapelą, Corrision, i zatytułowaliśmy Corrision versus Hyper Fury. Zawierał dwa bardzo ciężkie kawałki, Onslaught oraz Retaliator[6], i również te tytuły dobrze oddawały naszą muzyczną filozofię. Potem, w marcu 2004 roku, nagraliśmy drugą płytę, Profound Destruction Unit, na której umieściliśmy trzy piosenki: Sorry, Profound i nową wersję Retaliator. Album sprzedał się w kilkuset egzemplarzach, ale nie rzucił świata na kolana. Ujmijmy to w ten sposób: na festiwal Glastonbury nas nie zaproszono. Mieliśmy, rzecz jasna, trochę fanów i zagraliśmy parę koncertów, głównie w północnym Londynie, w miejscach takich jak choćby Camden. Istniało tam coś w rodzaju sceny muzycznej gotów, a my dobrze się czuliśmy w tych klimatach, pasowaliśmy brzmieniem i wyglądem. Występowaliśmy też w pubach i na imprezach w squatach. Wszędzie tam, gdzie nas chcieli. W pewnym momencie mieliśmy nawet szansę na jakiś przełom. Największy koncert daliśmy w The Dublin Castle, słynnym pubie muzycznym w północnej części miasta. Graliśmy tam kilka razy, między innymi podczas Gothic Summer Festival, co w owym czasie stanowiło niemałe wyróżnienie. Sprawy układały się tak dobrze, że w pewnym momencie dogadałem się z facetem z Corrision, Pete’em. Założyliśmy własną niezależną wytwórnię płytową. Daliśmy jej nazwę Corrupt Drive Records. Ale pomysł nie wypalił, a mówiąc ściślej, to ja nie wypaliłem. Ja i moja najlepsza przyjaciółka Belle tkwiliśmy wtedy w czymś, co okazało się związkiem na dość krótką metę. O wiele lepiej szło nam później jako przyjaciołom. Mimo że ona jest bardzo opiekuńczą osobą i naprawdę o mnie dbała, w miłości od początku nie mieliśmy

szans. Kłopot polegał na tym, że ona również brała i była współuzależniona. Nie pomagało nam to w walce z nałogiem. Kiedy jedno z nas starało się wyrwać z narkotyków, drugie dalej ćpało i na odwrót. To błędne koło współuzależnienia. Nie potrafiłem go przerwać. Próbowałem, ale z perspektywy czasu wiem, że nie dość stanowczo. Nigdy dostatecznie mocno nie wierzyłem, że się uda. Zespół zszedł na drugi plan, odkładałem muzykę na później, bo nie czułem się psychicznie gotowy do działania. W okolicach 2005 roku ostatecznie zaakceptowałem fakt, że kapela jest moją pasją, ale nie sposobem na zarabianie pieniędzy. Pete nadal pracował w wytwórni i prowadzi ją do dzisiaj. A ja bez powodzenia zmagałem się z nałogiem, aż zrozumiałem, że jestem na aucie – znowu. Kolejna z owych sławetnych drugich szans przeciekła mi przez palce. Pewnie nigdy się nie dowiem, co by było, gdybym jej nie zaprzepaścił. Z muzyką się jednak nie rozstałem. Nawet po tym, jak zespół się rozpadł, a ja uświadomiłem sobie, że nie dojdę do niczego w zawodzie gitarzysty. Prawie codziennie ćwiczyłem, komponowałem. Instrument dawał mi możliwość odreagowania. Jeden Bóg wie, co bym bez niego zrobił. A granie na ulicach odmieniło moje życie. Boję się pomyśleć, gdzie bym wylądował, jak bym zarabiał, gdybym zrezygnował także z muzyki. Nie chcę sobie tego wyobrażać. Tego wieczoru turystów było jeszcze więcej niż poprzedniego dnia. Poza tym wszystko rozegrało się podobnie. Z chwilą gdy usiadłem – a ściślej rzecz biorąc, z chwilą gdy Bob usiadł – ludzie, którzy zazwyczaj gnali naprzód, nagle zaczęli zwalniać kroku. Dalszy ciąg znacie. I znowu to kobiety okazywały największe zainteresowanie. Ledwo zacząłem grać, jakaś strażniczka miejska z kamienną miną przeszła obok nas. Kątem oka dostrzegłem, jak zerka na Boba i niespodziewanie rozpływa się w uśmiechu. – Patrzcie państwo – powiedziała, przystając i przyklękając, żeby go pogłaskać. Nawet na mnie nie popatrzyła i nie wrzuciła do futerału choćby pensa. Ale co tam. Pieniądze to nie wszystko. Zaczynałem uwielbiać sam sposób, w jaki Bob pokazywał ludziom jaśniejszą stronę życia. Był pięknym zwierzęciem, bez dwóch zdań, ale nie w tym rzecz. Miał w sobie coś jeszcze. Charyzma – to ona przyciągała ludzi. Dało się ją wyczuć. I ja też ją czułem. Było w nim coś szczególnego. Miał niesamowity kontakt z ludźmi, a w każdym razie z tymi ludźmi, którym leżało na sercu jego dobro. Potrafił też stroszyć się i dąsać, kiedy ktoś nie przypadł mu do gustu. Gdy już się rozłożyliśmy z całym naszym kramem, jakiś elegancki, pewnie bardzo bogaty facet, chyba z Bliskiego Wschodu, przeszedł obok nas pod ramię z oszałamiającą blondynką, która spokojnie mogłaby być modelką. – Spójrz tylko. Jaki wspaniały kot – powiedziała dziewczyna, zatrzymując się i ciągnąc gościa za rękaw. Facet spojrzał obojętnie i machnął tylko ręką, jakby chciał powiedzieć: „No i co z tego?”. W tym samym momencie język ciała Boba uległ przeobrażeniu. Kocur nieznacznie wygiął grzbiet i przysunął się bliżej mnie. Niby szczegół – ale jego wymowa była dla mnie jasna. „Ciekaw jestem, czy ten koleś przypomina mu kogoś? – przemknęło mi przez myśl, kiedy para ruszyła w swoją stronę. – Może Bob widział już kiedyś to spojrzenie?”. Dałbym wszystko, żeby poznać jego historię, odkryć, jak znalazł się na klatce schodowej mojego bloku. Ale mogłem jedynie snuć domysły. Czułem się teraz dużo bardziej odprężony niż dwadzieścia cztery godziny wcześniej. Obecność Boba trochę mnie podbudowała psychicznie. Dotąd byłem sam, a zjednywanie sobie

ludzi to naprawdę ciężki kawałek chleba. Każdy pens był jak wyrwany psu z gardła. Z Bobem wyglądało to całkiem inaczej. Kot ukradł całe show – co było z początku nieco osobliwe. Na dodatek czułem się za niego odpowiedzialny, bo w takim tłumie może przecież zdarzyć się wszystko. W Covent Garden – jak zresztą w całym Londynie – nie brakowało popaprańców. Przerażenie mnie ogarniało na myśl o tym, że ktoś mógłby nagle chwycić kota i nawiać. Ale wtedy nie miałem żadnych złych przeczuć. Czułem, że nic nam nie zagraża, że jesteśmy częścią tego miejsca. Kiedy zacząłem śpiewać, monety znowu zabrzęczały w futerale. „To mi się podoba” – musiałem przyznać w duchu. Nie pamiętałem już, kiedy ostatnio pomyślałem w ten sposób. Trzy godziny później plecak znów okazał się ciężki. Z ponad sześćdziesięcioma funtami wracaliśmy do domu. Tym razem odpuściłem sobie drogą restaurację przy Tottenham High Road. Miałem bardziej oczywiste potrzeby. Prognoza pogody na następny dzień była jeszcze gorsza i już na noc zapowiadali deszcze. Postanowiłem więc, że wezmę sobie wolne i poświęcę czas Bobowi. Jeśli miał codziennie jeździć ze mną do Covent Garden, musiałem o niego zadbać. Nie mogłem prowadzać go po mieście na smyczy ze sznurowadła. Pomijając wszystko inne, było to dość niewygodne i niebezpieczne. Nazajutrz z rana wskoczyliśmy do autobusu jadącego do Archway. Mieścił się tam sklepik organizacji dobroczynnej Cats Protection. Bob od razu skapował, że nie jedziemy zwykłą trasą. Raz po raz odwracał się w moją stronę, pytając bezgłośnie: „No więc dokąd się dziś wybieramy?”. Nie zdradzał niepokoju, tylko zwykłą ciekawość. Sklep prowadzony przez Cats Protection był eleganckim, nowoczesnym wnętrzem pełnym kociego wyposażenia, zabawek i książek. Rozdawano tu również broszury dotyczące wszystkiego, co wiązało się z opieką i pielęgnacją – od czipowania do toksoplazmozy, od diet do sterylizacji. Zabrałem kilka, żeby w przyszłości do nich zajrzeć. W sklepie pracowały tylko dwie kobiety, było tu raczej cicho. Na widok kota uczepionego mojego ramienia nie mogły oprzeć się pokusie i zaczęły ze mną rozmawiać. – Ale śliczny – powiedziała jedna z nich, głaszcząc Boba. Uznał widocznie, że jest w dobrych rękach, bo poddał się pieszczocie, podczas gdy ona prawiła mu komplementy. Zeszło na to, jak Bob i ja na siebie trafiliśmy. Nie omieszkałem też opowiedzieć o wydarzeniach ostatnich dwóch dni. Kobiety uśmiechnęły się i pokiwały głowami. – Wiele kotów lubi chodzić na spacery z właścicielem – oznajmiła jedna z ekspedientek. – Po parku, a nawet po ulicy. Ale muszę przyznać, że Bob jest wyjątkowy. Prawda? – zwróciła się do koleżanki. – Tak – potwierdziła ta druga. – Myślę, że znalazł pan prawdziwy skarb. On pana sobie najwyraźniej wybrał. Miło było usłyszeć potwierdzenie czegoś, co w głębi serca już wiedziałem. Od czasu do czasu miewałem jeszcze wątpliwości i poważnie rozważałem możliwość zwrócenia Bobowi wolności. Nieraz zastanawiałem się, czy robię dobrze, trzymając go w mieszkaniu, ale ekspedientki dodały mi otuchy. Nie wiedziałem tylko, jak sobie poradzić z jego zamiarem towarzyszenia mi dzień w dzień w pracy. Londyn nie jest najbezpieczniejszym miejscem na ziemi, oględnie mówiąc. Poza szaleńczym ruchem na drogach zagrożenia czaiły się na każdym kroku. – Najlepiej sprawdziłaby się kocia uprząż – poradziła jedna ze sprzedawczyń, zdejmując

z haczyka ładne niebieskie szeleczki z nylonu, a do tego smycz. Opowiedziała mi o zaletach tego wynalazku. – Smycz dopinana do obroży to kiepski pomysł. Niektóre nieelastyczne obroże mogą ściskać szyję, a nawet kota udusić. Problem z tymi lepszymi polega zaś na tym, że kot może z nich wyjść, jeśli o coś zaczepi, bo są rozciągliwe. Najlepszym rozwiązaniem będą zatem szelki. To praktyczne, jeśli dużo przebywacie poza domem. – Nie będzie się w nich czuł dziwnie? – zapytałem. – Nie wydają się czymś naturalnym dla kota. – Musi go pan przyzwyczaić. Zajmie to pewnie jakiś tydzień, może więcej. Na początek niech wychodzi w uprzęży na kilka minut. Potem proszę wydłużać czas. – Widząc, że się waham, kobieta dodała: – Niech pan ją od razu wypróbuje. – Czemu nie? – zgodziłem się. Bob siedział spokojnie, gdy przymierzałem mu uprząż. I choć raczej nie stawiał oporu, czułem, że nie bardzo wie, o co chodzi. – Proszę jej teraz nie zdejmować, niech się przyzwyczaja – poradziła sprzedawczyni. Szelki i smycz kosztowały razem trzynaście funtów. To był jeden z najdroższych kompletów, jakie mieli, ale uznałem, że Bob jest tego wart. Gdybym był człowiekiem interesu, dyrektorem generalnym spółki James & Bob, powiedziałbym wówczas, że inwestuję w zasoby ludzkie – z tą różnicą, że tu chodziło o zasoby kocie. Oswojenie Boba z szelkami zajęło mi zaledwie kilka dni. Najpierw zakładałem mu je w domu, niekiedy przyczepiając także smycz. Na początku wydawał się lekko skołowany, zdziwiony tym dodatkowym długim skórzanym ogonem. Ale szybko się przyzwyczaił. Za każdym razem chwaliłem go, wiedząc, że absolutnie nie wolno mi krzyczeć, gdyby oponował. Zresztą nigdy tego nie robiłem, choćby właził mi na głowę. Potem wypróbowałem uprząż na spacerach. W centrum na ogół używałem starej obróżki, od czasu do czasu przechodząc na szelki. W końcu uprząż stała się dla niego jak druga skóra. Bob oczywiście towarzyszył mi każdego dnia. Skróciłem trochę czas pracy w Covent Garden. Nie chciałem go stresować. Choć byłem święcie przekonany, że poszedłby ze mną na koniec świata, nie miałem zamiaru przeginać – aczkolwiek przez większą część naszych spacerów i tak siedział wygodnie na moim ramieniu i w ogóle nie musiał chodzić. Dopiero w trzecim tygodniu tych wspólnych wycieczek po raz pierwszy postanowił zostać w domu. Zazwyczaj gdy wkładałem płaszcz i brałem plecak, wstawał i biegł w moim kierunku, gotów do przywdziania uprzęży. Aż tu nagle, któregoś dnia, widząc, jak sposobię się do drogi, zwlókł się wprawdzie z kanapy, ale tylko po to, by ułożyć się wygodniej pod kaloryferem. Jakby chciał oznajmić: „Dzisiaj biorę sobie wolne”. Zauważyłem, że jest zmęczony. – Chcesz sobie dziś odpuścić, Bob? – zapytałem, głaszcząc go. Spojrzał na mnie w ten właściwy dla siebie sposób. – Nie ma sprawy – powiedziałem, idąc do kuchni, żeby wrzucić mu do miski trochę jedzenia na później. Czytałem gdzieś, że zwierzaki czują się mniej samotne, gdy mogą pod nieobecność właściciela oglądać telewizję. Nie miałem pojęcia, czy to prawda, ale na wszelki wypadek zostawiłem włączony telewizor. Bob natychmiast zajął swoje ulubione miejsce i zaczął wpatrywać się w ekran. Ten dzień w pełni uprzytomnił mi zmiany, jakie się dokonały w moim życiu. Z Bobem na

ramieniu albo na smyczy przyciągałem wszystkie spojrzenia. Bez kota stałem się z powrotem niewidzialny. Byliśmy już na tyle znani w okolicy, że na mój widok parę osób wyraziło zaniepokojenie. – Gdzie podziałeś kota? – zapytał pewien straganiarz, mijając mnie wieczorem na ulicy. – Wziął urlop na żądanie – odparłem. – Chwała Bogu. Już myślałem, że coś złego przytrafiło się futrzakowi – powiedział, z uśmiechem unosząc kciuki. Inni też pytali, co jest grane, a gdy się dowiadywali, że wszystko w porządku, odchodzili. Nie byli specjalnie rozmowni pod nieobecność Boba. Mogło mi się to nie podobać, ale cóż. Z faktami się nie dyskutuje. Nadal dźwięczała w moich uszach muzyka monet spadających do futerału przy James Street. Ale bez Boba zdecydowanie przycichła. Wiedziałem, że sam nie zarobię choćby w przybliżeniu tyle, ile zdobyłbym w jego towarzystwie. Musiałem grać parę ładnych godzin, żeby w pudle znalazła się połowa forsy, którą potrafiliśmy wyciągnąć we dwóch. Zupełnie jakbym przeniósł się do przeszłości, w której jeszcze go nie znałem. W drodze do domu zaczęło mi wreszcie coś świtać. Że zarabianie pieniędzy to nie wszystko. Że nie przymieram głodem. Że Bob tchnął w moje życie nowy sens. O ileż stałem się bogatszy! Zrozumiałem, jaka to frajda mieć przy sobie kumpla. Ale było coś jeszcze: czułem, że los daje mi kolejną szansę. Nielekko pracuje się na ulicy. Ludzie, w przeciwieństwie do losu, nie chcą ci dać żadnej szansy. Kiedy z gitarą wchodziłem do pubu i próbowałem nawiązać jakiś kontakt, z góry słyszałem: „Nie, dziękuję”, zanim zdążyłem choćby powiedzieć: „Cześć”. Mogłem przecież chcieć po prostu zapytać o godzinę. Ale oni mówili: „Nie mam drobnych”, zanim zdążyłem otworzyć usta. Ludzie nie słuchają. Widzą tylko faceta, który próbuje ich naciągnąć. Nie rozumieją, że ja pracuję. Nie żebrzę. Zarabiam na życie, jak potrafię. To, że nie mam garnituru i krawata, teczki albo komputera, potwierdzenia wypłaty od pracodawcy i karty podatkowej, nie znaczy, że jestem niebieskim ptakiem. Dzięki Bobowi dostałem szansę porozumienia się z ludźmi. Kiedy pytali o kota, miałem okazję wyjaśnić im swoją sytuację. Chcieli wiedzieć, skąd się wziął, a ja opowiadałem, jak się spotkaliśmy i jak razem zarabiamy na jedzenie, czynsz, prąd i gaz. Słuchali teraz uważniej. Zaczynali mnie widzieć w innym świetle. Koty są bardzo wybredne w swoich sympatiach. Jeśli im nie pasujesz, odchodzą i szukają kogoś nowego. To absolutna norma. To, że ludzie widywali mnie z Bobem, zmieniło mój obraz w ich oczach. Zaczęli mnie traktować jak człowieka, przestałem być anonimowy. W pewien sposób odzyskałem tożsamość. Przedtem byłem jak rzecz, teraz ponownie stawałem się osobą. [5] [6]

Hyper Fury (ang.) – hiperfuria. Onslaught, retaliator (ang.) – atak, odwet.

Rozdział 7 Dwaj muszkieterowie Bob nie tylko zmienił stosunek ludzi do mnie. Sprawił też, że i ja zmieniłem swój stosunek do ludzi. Właściwie nigdy nie miałem żadnych obowiązków. Za nic i za nikogo nie czułem się odpowiedzialny. W Australii pracowałem dorywczo tu i tam, w Anglii grałem w kapeli, co wymagało pracy zespołowej. Prawda jest jednak taka, że od opuszczenia domu odpowiadałem tylko za siebie. Byłem zajęty sobą, bo nikogo nie obchodziłem. W rezultacie stałem się egoistą. Liczyło się wyłącznie przetrwanie. Bob wywrócił do góry nogami całe moje życie. Nagle wziąłem na siebie dodatkową odpowiedzialność. Czyjeś zdrowie i szczęście zależały tylko ode mnie. Zmiany były nieco szokujące, ale powoli zacząłem się przyzwyczajać. W sumie je polubiłem. Dla wielu może to zabrzmieć głupio, ale pierwszy raz w życiu potrafiłem sobie wyobrazić opiekę nad dzieckiem. Traktowałem Boba jak własnego syna, a troska o to, żeby był najedzony i bezpieczny, dawała mi niesamowitą satysfakcję. Choć trochę mnie też przerażała. Drżałem o niego na każdym kroku, zwłaszcza na ulicach. W Covent Garden i w ogóle wszędzie poza domem stawałem się bardzo opiekuńczy. Instynktownie czułem zagrożenie. Nie bez powodu. Sposób, w jaki ludzie traktowali mnie i Boba, nie uśpił mojej czujności. Po ulicach Londynu nie przechadzali się wyłącznie dobroduszni turyści i miłośnicy zwierząt. Nie każdy reagował z sympatią na długowłosego chodnikowego grajka i jego kota, zarabiających na kolację na rogach ulic. Teraz, gdy miałem Boba, nieprzyjemne incydenty zdarzały się wprawdzie dużo rzadziej, ale nadal obrzucano mnie obelgami. Zwykle zaczepiali nas nawaleni młodzi goście, dla których fakt, że z końcem tygodnia odbierają wypłatę, stanowił powód do dumy. I dowód, że są kimś lepszym. „Zabieraj stąd dupę i weź się do jakiejś pracy, nierobie” – mawiali, choć zwykle używali bardziej soczystego języka. Zniewagi spływały po mnie jak woda po kaczce. Przywykłem. Co innego, jeśli okazywano wrogość Bobowi. Wtedy instynkt opiekuńczy brał górę i byłem gotów walczyć. Niektórzy traktowali nas jak łatwy cel. Prawie każdego dnia przyplątywali się jacyś idioci. Wykrzykiwali głupie komentarze albo śmiali się z nas. Czasem zachowywali się agresywnie. Któregoś piątkowego wieczoru, krótko po tym, jak po raz pierwszy przyjechałem z Bobem do Covent Garden, grałem na James Street. W pewnym momencie przechodziła obok grupka rozwrzeszczanych czarnych kolesi. Nie żartowali – z pewnością szukali kłopotów. Paru wypatrzyło Boba i ku rozbawieniu pozostałych zaczęło głośno naśladować odgłosy szczekania i miauczenia. Z początku chciałem machnąć na nich ręką. To były tylko dziecinne wygłupy. Ale wtedy, zupełnie bez powodu, któryś kopnął futerał od gitary, w którym siedział kot. Nie było w tym nic zabawnego, wyraźnie wyczuwałem złość chłopaka. Pudło z Bobem prześlizgnęło się po chodniku. Kot był naprawdę wystraszony. Wydał głośny dźwięk, prawie krzyk, i wyskoczył z futerału. Na szczęście jego smycz była uwiązana do pudła, inaczej pewnie by uciekł i nigdy

bym go już nie zobaczył. Zatrzymany siłą, nie miał wyjścia, musiał się schować za leżącym obok plecakiem. Zerwałem się i ruszyłem w stronę napastnika. – Co ci, kurwa, odbiło? – zapytałem, stając z nim twarzą w twarz. Jestem dość wysoki, więc mogłem spojrzeć na kolesia z góry. Ale nie wydawał się speszony. – Chciałem tylko sprawdzić, czy ten kot jest prawdziwy – wypalił, wybuchając śmiechem, jakby powiedział coś bardzo dowcipnego. Ja jednak nie dostrzegłem w tym nic zabawnego. – Taki z ciebie bystrzak? Cholerny kretyn! – rzuciłem. I wtedy się zaczęło. Zaczęli mnie okrążać. Jeden natarł na mnie, ale mocno go odepchnąłem. Przez moment staliśmy naprzeciw siebie, mierząc się wzrokiem, a wtedy ja wskazałem im palcem kamerę monitoringu ulicznego. – Dobra, róbcie, co chcecie, tylko pamiętajcie, że jesteście nagrywani. Zobaczymy, czy później też będziecie tacy twardzi. Wyraz, który odmalował się na ich twarzach, był godny uwiecznienia – choćby i kamerą. Zbyt dobrze znali ulicę, aby nie zdawać sobie sprawy, że z nagraniem nie mają żadnych szans. Jeden z chłopaków rzucił mi spojrzenie, w którym wyczytałem: „Jeszcze się porachujemy”. Nie mogli, rzecz jasna, odejść tak po prostu: spadł na mnie grad wyzwisk. Ale zaraz potem się zwinęli, machając rękami i pokazując najbardziej obraźliwe gesty. Miałem ich gdzieś, słowami tylko robili wiatr. Cieszyłem się, że odpuścili, ale tamtego wieczoru nie zamierzałem kręcić się dłużej po okolicy. Znałem ten typ, wiedziałem, że trudno im będzie przełknąć porażkę. To zdarzenie uprzytomniło mi kilka rzeczy. Po pierwsze: zawsze trzeba grać w pobliżu miejskich kamer. Pewien muzyk uliczny udzielił mi już kiedyś takiej rady. „Będziesz bezpieczniejszy” – przekonywał. Wtedy jednak miałem się za zbyt wielkiego cwaniaka, żeby posłuchać. Nie chciałem też niepotrzebnie wystawiać się policjantom. Puściłem więc radę mimo uszu. Dopiero potem odkryłem, że była niegłupia. Stałem się teraz ostrożniejszy. Jednak przykre zajście przypomniało mi o czymś, co już od dawna wiedziałem. W sytuacjach zagrożenia mogłem liczyć tylko na samego siebie. Tamtego wieczoru w pobliżu nie było policji. Ani śladu strażników Coventu czy pracowników metra. I choć wokół nie brakowało przechodniów, to kiedy banda próbowała mi dokopać, nikt nie zareagował. Ludzie wolą udawać, że nic nie widzą. I w tej kwestii nic się nie zmieniło. Z tą tylko różnicą, że teraz miałem Boba. Kiedy wracaliśmy do Tottenham, zaczął się do mnie łasić w autobusie. – Tylko ty i ja przeciwko całemu światu – powiedziałem. – Dwaj muszkieterowie. Przysunął się do mnie jeszcze bardziej i zamruczał, jakby przytakiwał. Rzeczywistość Londynu polega na tym, że trzeba wystrzegać się różnych niebezpiecznych typów. Ale odkąd zacząłem zabierać na miasto Boba, baczniej obserwowałem także psy. Było ich tu dużo i oczywiście wiele z nich natychmiast zainteresowało się kotem. Należy oddać sprawiedliwość właścicielom: na ogół trzymali je na smyczy. Niektóre jednak podchodziły zbyt blisko. Na szczęście Bob nic sobie z nich nie robił. Był siłą spokoju. Gdy się zbliżały, po prostu patrzył. To potwierdzało przypuszczenia, że dorastał na ulicy. A jak świetnie sobie radzi w takich sytuacjach, odkryłem po jakimś tygodniu od zdarzenia z gangiem. Któregoś późnego popołudnia siedzieliśmy na Neal Street, kiedy na horyzoncie pojawił się facet ze staffordshire bulterierem. Dupki zawsze chodzą z tymi psami, to część londyńskiej rzeczywistości, a koleś rzeczywiście wyglądał mi na dupka. Ogolony na łyso, w znoszonym dresie, chlał mocne piwo. Szedł slalomem po ulicy, więc musiał być nieźle nawalony, choć była

dopiero czwarta. Zwolnił trochę, bo pies, zobaczywszy mnie i Boba, napiął smycz, próbując wyrwać do przodu. Okazało się zaraz, że nie jest groźny, że chce tylko przyjrzeć się Bobowi. A właściwie jego chrupkom. Bob nie jadł ich w tamtym momencie, więc pies podczołgał się w stronę miseczki, węsząc w podnieceniu na myśl o przekąsce. To, co potem nastąpiło, wprawiło mnie w osłupienie. Widywałem już Boba w różnych sytuacjach z psami. Jego zwykłą taktyką było olewanie. W tym jednak przypadku musiał chyba poczuć, że trzeba działać. Z początku drzemał spokojnie u mojego boku. Kiedy jednak stafford wyciągnął łeb w kierunku miski, obudził się, spojrzał spokojnie na intruza, wstał i znienacka pacnął go pazurem w nos. Wszystko potoczyło się tak szybko, a cios został wyprowadzony tak błyskawicznie, że Muhammad Ali byłby z niego dumny. Pies nie mógł w to uwierzyć. Odskoczył wstrząśnięty i wycofał się w popłochu. Byłem zszokowany prawie tak samo jak on. Wybuchnąłem śmiechem. Właściciel psa spojrzał na mnie, a potem na stafforda. Pewnie był tak pijany, że nie do końca załapał, co się stało, zwłaszcza że wszystko odbyło się w piorunującym tempie. Klepnął brytana w kark, po czym szarpnął smycz, ruszając w swoją stronę. Chyba był trochę zmieszany tym, że jego budząca postrach bestia została ośmieszona i upokorzona przez kota. Bob beznamiętnie patrzył na psa oddalającego się ze zwieszoną głową. W ciągu kilku sekund ułożył się ponownie w poprzedniej pozycji i znów uciął sobie drzemkę. Jakby nic się nie zdarzyło. Ot, przegonił natrętną muchę, to wszystko. Incydent w najmniejszym stopniu nie zburzył jego spokoju. Ale dla mnie to było prawdziwe objawienie. Dowiedziałem się czegoś więcej o moim towarzyszu i o życiu, jakie musiał wieść przed naszym brzemiennym w skutki spotkaniem. Nie bał się stanąć we własnej obronie. I robił to fachowo. Miał wprawę, może więc znał w przeszłości wiele groźnych psów? Raz jeszcze przetrawiałem dawne pytania, próbując od nowa rozwikłać łamigłówkę. Gdzie dorastał? Jakie miał przygody, zanim do mnie dołączył i został drugim muszkieterem? Życie z Bobem było wielką frajdą. Nasza mała potyczka ze staffordshire bulterierem dowiodła, że nie będziemy narzekać na nudę. Był z Boba charakterek, bez dwóch zdań. Co dzień pokazywał się z nowej strony. Miałem już niemal pewność co do jego pochodzenia. Nie chodziło tylko o zręczność, z jaką dawał sobie radę na ulicy. Był zaprzeczeniem domowego piecucha, trochę kanciasty i nieokrzesany. Mieszkaliśmy razem już prawie miesiąc, a on wciąż szerokim łukiem omijał kuwetę. Dawał drapaka, gdy tylko ją zobaczył. Wolał się powstrzymywać, aż otworzę drzwi, zejdę z nim po schodach i pozwolę mu załatwić sprawę na trawniku. Musiałem coś z tym zrobić. Nie bawiło mnie ganianie po schodach tam i z powrotem – przez pięć pięter – ilekroć poczuł zew natury. Postanowiłem więc zastosować przymus bezpośredni i przytrzymać go w domu przez dwadzieścia cztery godziny, aż przełamie swój wstręt do kuwety. Myślicie, że wygrałem? Gdzie tam! Zacisnął zęby i czekał, czekał, czekał, aż w końcu musiałem iść do pracy. Kiedy otworzyłem drzwi, wcisnął się w szczelinę i tyle go widzieli. Pogalopował w dół klatki i już był na ulicy. Gem, set i mecz. Zrozumiałem, że w tej walce jestem bez szans. Miał także swoją dziką stronę. Choć był teraz spokojniejszy, głównie dlatego, że poddano go kastracji, nadal jak wariat buszował po mieszkaniu, dokazywał i bawił się wszystkim, co wpadło mu w pazury. Któregoś dnia przez prawie godzinę obserwowałem, jak turla nakrętkę od butelki po podłodze. Innym razem wyniuchał trzmiela z ułamanym skrzydłem na stoliku do

kawy. Owad kręcił się w kółko i ciągle spadał na dywan. Wtedy Bob delikatnie brał go w pyszczek i z powrotem sadzał na blacie. Zdumiała mnie zręczność i łagodność, z jaką bezboleśnie dla trzmiela chwytał go i przenosił na gładką powierzchnię. Potem mu się przypatrywał, z ożywieniem śledząc nieboraka. Wcale nie zamierzał go pożerać. Chciał się tylko zabawić. Uliczny instynkt brał górę, gdy chodziło o żarcie. Kiedy zabierałem Boba na dół, żeby załatwił swoje sprawy, od razu pruł jak w dym na tyły bloku, gdzie trzymano pojemniki na śmieci. Z wielkich kontenerów na kółkach wystawały czasem czarne naderwane worki, do których nocą dobierały się lisy i bezpańskie psy. Bob zawsze ruszał w stronę śmietnika, by dokonać inspekcji i sprawdzić, czy nie zostało coś do przekąszenia. Kiedyś przyłapałem go, jak wlecze po ziemi nogę kurczaka przeoczoną przez innego padlinożercę. „Najtrudniej pozbyć się starych nałogów” – stwierdziłem. Nie było rady. Choć karmiłem go regularnie, każdy posiłek traktował, jakby jadł po raz ostatni. Kiedy napełniałem miskę, dosłownie przyklejał się do niej i wymiatał do czysta tak zaciekle, jak gdyby nie było jutra. – Powoli, Bob – perswadowałem. Bezskutecznie. Znalezienie czegoś na ząb na wolności musiało go kosztować wiele zachodu, bo nie potrafił przywyknąć do pełnej miski dwa razy na dzień. Rozumiałem to doskonale, gdyż sam przez długi czas tak żyłem. Jak mógłbym go obwiniać? Naprawdę sporo nas łączyło. Może właśnie dlatego ta więź zawiązała się tak szybko – i stawała się coraz silniejsza. Najbardziej irytowała mnie sierść: kłaki fruwały po całym mieszkaniu. Niby nic nadzwyczajnego. Kocur pozbywał się zimowego futra. Ale tracił go mnóstwo. Żeby przyspieszyć sprawę, ocierał się o wszystko, co stanęło mu na drodze. Z czasem po całej podłodze walały się rude kudły. Rozpacz. Z drugiej strony był to znak, że zdrowieje. Choć nadal wyglądał trochę mizernie, żebra powoli znikały pod tłuszczykiem. Nie przypominał już znalezionego na słomiance chudzielca. Tylko jego sierść była dość rzadka, co tłumaczyłem sobie trudnym dzieciństwem na ulicy. Leki pomogły na wyliniałe placki, a dzięki antybiotykowi rana zniknęła bez śladu. Słowem, wyglądał o niebo lepiej niż na początku naszej znajomości. Nie kąpałem go. Koty same się myją i pod tym względem Bob nie stanowił wyjątku. Był jednym z najpoważniej traktujących higienę kotów, jakie znałem. Godzinami mogłem patrzeć, z jakim zapałem wypełnia swój rytuał, skrupulatnie liżąc sobie łapy. Fascynował mnie ten obrządek, a zwłaszcza jego związek z kocią prehistorią. Przodkowie Boba wywodzili się z ciepłych stref klimatycznych i w ogóle się nie pocili, toteż lizanie futra służyło schładzaniu organizmu, a ponadto zapewniało coś w rodzaju czapki niewidki. Podczas łowów zapach nie jest sprzymierzeńcem kotów. Polują one pod osłoną nocy, niewidoczne dla swoich ofiar, nie powinny więc wydzielać żadnych silnych woni. Kocia ślina to naturalny dezodorant i dlatego zwierzęta te tak często się liżą. Zoologowie udowodnili, że koty, które neutralizują swój zapach, żyją dłużej i mają zdrowsze potomstwo. Ślina pomaga też ukryć się przed drapieżnikami – takimi jak węże, duże jaszczurki i większe mięsożerne ssaki. Ale głównym powodem starannego mycia się kotów jest chęć utrzymania ciała w dobrym zdrowiu. Lizanie zmniejsza zagrożenie pasożytami: pchłami, roztoczami i kleszczami. Powstrzymuje też infekcję w otwartych ranach, bo kocia ślina zawiera składniki antyseptyczne. Kiedy któregoś dnia patrzyłem na Boba, wydało mi się, że wreszcie zrozumiałem, dlaczego liże się tak systematycznie. Wiedział, że jego ciało niedomaga, i walczył z chorobą.

Innym zabawnym nawykiem Boba było oglądanie telewizji. Pierwszy raz zauważyłem u niego słabość do ekranów, gdy grałem w jakąś grę komputerową w miejscowej bibliotece. Często wpadałem tam w drodze do Covent Garden albo gdy robiłem sobie wolne. Tamtego dnia wziąłem do biblioteki Boba, żeby też się przeszedł, a on usiadł mi na kolanach i patrzył razem ze mną w monitor. Gdy wykonywałem jakiś ruch myszą, próbował pacnąć łapą kursor. Pewnego dnia, po powrocie do domu, w ramach eksperymentu włączyłem telewizor i wycofałem się do sypialni. Kiedy znowu otworzyłem drzwi, zastałem Boba rozwalonego na sofie i wpatrzonego w ekran. O kotach oglądających telewizję słyszałem już kiedyś od przyjaciela. Jego kocur na przykład uwielbiał star Trek. Następne pokolenie. Ilekroć usłyszał znajome dźwięki – da-da, da-da, da-da, da-da – wbiegał do pokoju i wskakiwał na kanapę. Widziałem go w akcji kilka razy i wyglądało to naprawdę pociesznie. Słowo daję. Bob szybko stał się telemaniakiem. Jeśli coś przykuło jego wzrok, natychmiast przysysał się do odbiornika. Lubiłem patrzeć, jak na Channel Four śledzi wyścigi konne. Naprawdę lubił konie. Sam z siebie nigdy nie oglądałbym tego programu, zrywałem jednak boki, widząc, jakie wrażenie robi na Bobie.

Rozdział 8 Zalegalizujmy to! Pewnego czwartkowego poranka, kilka tygodni po zawiązaniu naszej spółki, wstałem wcześniej niż zazwyczaj, zrobiłem nam śniadanie i ruszyłem z kotem w miasto. Ale nie skierowałem się ku centrum. Wysiedliśmy z autobusu nieopodal Islington Green. Podjąłem decyzję. Towarzyszył mi na ulicy prawie codziennie, więc musiałem zachować się odpowiedzialnie i go zaczipować. Jeszcze niedawno czipowanie psów i kotów było dość skomplikowane, ale dzisiaj to bardzo proste. Sprowadza się do łatwego zabiegu chirurgicznego, podczas którego lekarz weterynarii wszczepia w kark zwierzęcia maleńki czip. Zawiera on specjalny numer identyfikacyjny, do którego przyporządkowuje się dane opiekuna. W ten sposób zagubiony kot może zostać zidentyfikowany i zwrócony właścicielom. Biorąc pod uwagę tryb życia, jaki prowadziliśmy, uznałem, że to dobry pomysł. Gdyby coś nas, nie daj Boże, rozdzieliło, znalazca kota mógłby się ze mną skontaktować. A gdyby coś złego przytrafiło się mnie, inni ludzie wiedzieliby przynajmniej, że Bob nie jest dzikim ulicznym kotem, że miał kiedyś kochający dom. Po sprawdzeniu w internecie wszystkich danych dotyczących czipowania doszedłem do wniosku, że mnie na to nie stać. Weterynarze brali za ten zabieg niebotyczne sumy, od sześćdziesięciu do osiemdziesięciu funtów. Nie miałem takiej gotówki, a nawet gdybym ją miał, nie zapłaciłbym – dla zasady. Jednak któregoś dnia zaszedłem do znajomej kociary po drugiej stronie ulicy. – Powinien pan pojechać do tej kliniki na kółkach organizacji Blue Cross – poinformowała mnie. – Przy Islington Green. Jest czynna w czwartki, a lekarze robią tam zabieg w cenie czipa. Tylko niech pan pojedzie z samego rana, bo potem są straszne kolejki. Wstałem więc tego dnia bardzo wcześnie, żeby zdążyć przed innymi. Wiedziałem, że przyjmują od dziesiątej do dwunastej. Kociara miała rację. Przed kliniką na kółkach przy Islington Green kłębił się już tłumek. Kolejka ciągnęła się aż do wielkiej księgarni Waterstones. Na szczęście był pogodny poranek, można więc było poczekać. Nazbierało się trochę ludzi, normalny widok w takich sytuacjach: właściciele z kotami w eleganckich transporterkach, obwąchujące się bez przerwy psy, kręcące się i niecierpliwe. Ale mimo tłoku panowała całkiem miła, życzliwa atmosfera, o wiele milsza niż w RSPCA. Zabawne: Bob był jedynym kotem, który nie siedział w transporterze. Dlatego też zwracał powszechną uwagę – jak zwykle. W ogonku stało kilka starszych pań, które natychmiast się w nim zadurzyły. Po blisko półtorej godzinie znaleźliśmy się na przedzie kolejki, gdzie przywitała nas młoda techniczka weterynaryjna z krótko ostrzyżonymi włosami. – Ile będzie kosztować zabieg? – zapytałem. – Piętnaście funtów – odparła. Wystarczyło spojrzeć, by wiedzieć, że z forsą to u mnie raczej krucho. Zaraz więc dodała: – Nie musi pan płacić całej sumy z góry. Możemy rozłożyć ją na tygodniowe raty. Powiedzmy, dwa funty tygodniowo. Pasuje panu? – Świetnie – odparłem, mile zaskoczony. – Dam radę.

Szybko zbadała Boba, chcąc się upewnić, że jest zdrów i nadaje się do zabiegu. Był zdrowy. Wyglądał w tych dniach dużo lepiej, szczególnie bez liniejącej zimowej sierści. Szczupły i nieźle umięśniony, robił korzystne wrażenie. Zaprowadziła nas do gabinetu, gdzie czekał weterynarz, młody mężczyzna na oko dobiegający trzydziestki. – Dzień dobry – przywitał mnie, po czym zwrócił się do techniczki. Wymienili cicho parę opinii, a następnie zabrali się do rzeczy. Ja tymczasem obserwowałem przebieg zdarzeń. Dziewczyna zajęła się jakimiś papierami, podczas gdy lekarz wyciągnął z szuflady strzykawkę, żeby wszczepić czip. Rozmiar igły lekko mnie przeraził. Była z tych dużych i staroświeckich. Wtedy jednak sobie uświadomiłem, że musi być duża, bo czip miał wielkość dużego ziarenka ryżu. Bob nie wydawał się zachwycony widokiem i trudno go obwiniać. Przytrzymywałem kocura razem z techniczką, próbując odwrócić jego uwagę od poczynań weterynarza. Nie był głupi i wiedział, że coś się święci. Zdenerwowany usiłował wyrwać się z uścisku. – Wszystko będzie dobrze, stary – powiedziałem, głaszcząc go po brzuszku i zadnich łapach, kiedy weterynarz zbliżył się ze strzykawką. Gdy igła weszła pod skórę, Bob wydał głośny pisk. Ten dźwięk przeszył mnie jak nóż. Byłem na granicy łez, bo kot zadrżał z bólu. Ale dygot szybko ustąpił i Bob się uspokoił. Dałem mu z plecaka jakiś przysmak i wziąłem go na ręce. – Zuch chłopak – powiedziałem. Techniczka poprosiła, żebym przejrzał formularze, które na pierwszy rzut wydawały mi się czarną magią. Na szczęście pytania okazały się bardzo proste. – W porządku. Wprowadzimy teraz dane do bazy – oznajmiła. – Będziemy potrzebować pańskiego nazwiska, adresu, wieku, numeru telefonu i tak dalej – wyjaśniła, uśmiechając się. Dopiero gdy zaczęła wypełniać formularz, wreszcie do mnie dotarło. Czy to oznaczało, że oficjalnie zostałem właścicielem Boba? – Więc w świetle prawa jestem teraz jego opiekunem? – zapytałem. Spojrzała znad papierów i znów się uśmiechnęła. – Tak. Zadowolony? – Jasne. Wspaniale – odparłem, lekko stropiony. – Naprawdę. Bob trochę się już uspokoił. Delikatnie pogłaskałem go po łebku. Pewnie nadal czuł ukłucie, więc wolałem nie dotykać okolic karku, żeby nie narażać się na drapnięcie. – Słyszałeś, Bob? Koniec z życiem na kocią łapę. Wygląda na to, że oficjalnie zostaliśmy rodziną. Jestem pewien, że gdy szliśmy potem przez Islington, ściągaliśmy jeszcze więcej spojrzeń niż zazwyczaj. Na mojej twarzy zapewne promieniał uśmiech szeroki jak Tamiza. Bob już wtedy odmienił moje życie. Dzięki niemu pozbierałem się i zacząłem żyć jak człowiek. Nie tylko uporządkował mój plan dnia i zmusił mnie do odpowiedzialności. Podsunął mi też lustro, w którym mogłem się przejrzeć. A to, co zobaczyłem, nie robiło dobrego wrażenia. Nie napawał mnie specjalną dumą fakt, że byłem narkomanem na odwyku, że raz na dwa tygodnie musiałem jeździć do kliniki, a codziennie biegać do apteki po lekarstwa. Przyjąłem jako zasadę, by nie zabierać w te miejsca Boba, chyba że w drodze absolutnego wyjątku. Może uznacie to za głupotę, ale nie chciałem, aby poznał tę część mojej przeszłości. Było coś jeszcze: dzięki niemu naprawdę zrozumiałem, że to przeszłość. Teraz liczyła się już tylko przyszłość: wolna od nałogu, normalna. Czekała na mnie na końcu długiej drogi.

Przeszłość jednak wciąż dawała o sobie znać. Przerażała mnie też sama droga, którą musiałem pokonać. Minęło parę dni od zabiegu Boba. Przeglądałem swoje szpargały w poszukiwaniu karty miejskiej, która przyszła pocztą, kiedy nagle, ni stąd, ni zowąd, zacząłem opróżniać szafkę stojącą w sypialni. Na samym tyle, pod stertą ubrań i starych gazet, znalazłem plastikowe pudełko firmy Tupperware. Od razu je rozpoznałem, choć nie oglądałem go od bardzo dawna. W środku były rzeczy, które gromadziłem, kiedy brałem heroinę. Strzykawki, igły, wszystko, co było mi niezbędne. Zdrętwiałem, jakbym zobaczył ducha. Wróciło wiele złych wspomnień. Zobaczyłem takiego siebie, jakiego wolałbym wyrzucić z pamięci. Od razu postanowiłem pozbyć się pudełka. Nie chciałem ani wspomnień, ani pokus. Zwłaszcza teraz, kiedy miałem Boba, który jeszcze nie zdążył wywęszyć mojego znaleziska. Jak zwykle siedział przy kaloryferze, ale natychmiast się zerwał, kiedy zobaczył, że wkładam płaszcz. Zawsze gotów do wyjścia. Poszedł za mną aż do śmietnika, patrząc, jak wrzucam pudełko do kontenera na niebezpieczne odpady. – Spójrz – powiedziałem, odwracając się do Boba, który obserwował mnie badawczo. – Robię coś, co powinienem był zrobić dawno, dawno temu.

Rozdział 9 Mistrz brawurowych ucieczek Życie na ulicy nie jest usłane różami. Zawsze oczekuj tego, co nieoczekiwane. Nauczyłem się tej prawdy bardzo wcześnie. Pracownicy społeczni używają słowa „chaotyczny”, mówiąc o ludziach mojego pokroju. Nazywają nasze życie chaotycznym, bo nie zgadza się z ich wyobrażeniem normalności. Ale dla nas to właśnie jest normalność. Nie byłem więc specjalnie zaskoczony, gdy pod koniec pierwszego lata z Bobem sprawy w Covent Garden zaczęły się komplikować. Wiedziałem, że spokój nie potrwa długo. Nigdy nie było go za wiele w moim życiu. Bob nadal przyciągał tłumy, szczególnie turystów. Przyjezdni z całego świata zatrzymywali się i go zagadywali. Słowo „kot” słyszałem już chyba we wszystkich językach świata, od afrikaans do walijskiego. Po czesku – kočka, po rosyjsku – koszka, po turecku – kedi. Ale najbardziej lubiłem chińskie mao. Czyż to nie nadzwyczajne, że przywódcą tego narodu był kot?! Bez względu jednak na to, jak dziwnie czy cudownie brzmiały języki, w których ludzie zwracali się do Boba, przekaz niemal zawsze był taki sam. Wszyscy go kochali. Mieliśmy też stałych bywalców, ludzi pracujących w okolicy i przechodzących obok w drodze do domu. Wielu się zatrzymywało, żeby powiedzieć: „Cześć”. Niektórzy przynosili mojemu kotu drobne upominki. Ale inni miejscowi robili nam trudności. Na przykład strażnicy, z którymi miewałem już kłopoty na James Street. Nadal grałem obok stacji metra, a więc od czasu do czasu wysłuchiwałem pouczeń. Strażnicy tłumaczyli mi, że ten teren należy do ludzi-pomników. Fakt, że żaden nie pracował wtedy w okolicy, niewiele dla nich znaczył. „Znasz zasady” – powtarzali w kółko. Znałem. Wiedziałem jednak również, że prawo można czasem nagiąć do okoliczności. Ostatecznie na tym polega życie, szczególnie na ulicy. Gdybyśmy należeli do ludzi przestrzegających skrupulatnie prawa, nie byłoby nas tutaj. Kiedy więc strażnicy pojawiali się na horyzoncie, znikałem na kilka godzin, a potem spokojnie wracałem na James Street. Gra była warta świeczki. Nigdy nie słyszałem, żeby któryś z tych nadgorliwców zadzwonił na policję, bo ktoś zajął cudzą miejscówkę. Bardziej niepokoili mnie ludzie z metra, którzy mieli mi za złe, że pałętam się po ich terenie. Szczególnie dokuczliwi byli kontrolerzy. Zaczęło się od krzywych spojrzeń i komentarzy, kiedy rozkładałem graty pod ścianą. Któregoś dnia jeden z pracowników metra, szczególnie nieprzyjemny zwalisty facet w niebieskim przepoconym uniformie, podszedł do mnie i zaczął mi grozić. Wiedziałem już wtedy, jak wielkim znawcą ludzkich charakterów jest Bob. Z daleka potrafił rozpoznać nieciekawą postać. Namierzył gościa, gdy tylko ten ruszył w naszą stronę, po czym przylgnął mocniej do moich nóg. – Jak leci? Wszystko gra? – zagadnąłem kolesia. – Niezupełnie. Tak naprawdę to nic nie gra. Lepiej stąd zjeżdżaj, bo jak nie... – wypalił. – Bo jak nie, to co? – postawiłem się odważnie. – To zobaczysz – pogroził, pewnie myśląc, że wymięknę. – Ostrzegam cię. Wiedziałem, że poza terenem stacji nie ma żadnej władzy i że tylko próbuje mnie nastraszyć. Ale po wszystkim postanowiłem na jakiś czas zejść mu z oczu.

Przeniosłem się więc najpierw na drugi koniec Neal Street, przy skrzyżowaniu z Long Acre, nadal blisko stacji metra, ale poza zasięgiem wzroku ludzi z obsługi. Tyle że nie przechodziły tędy tłumy i nie wszyscy okazywali nam sympatię. Zawsze trafił się idiota, któremu zachciało się kopnąć mój plecak albo nastraszyć Boba. Wiedziałem, że kot nie czuje się tam najlepiej. Zwijał się w ciasny kłębek, przymykając oczy. W taki sposób oznajmiał: „Nie leży mi to miejsce”. Po kilku dniach, rezygnując z Covent Garden, przeszliśmy przez Soho w stronę Piccadilly Circus. Trzymaliśmy się, rzecz jasna, centrum – a dokładniej, gminy Westminster – więc nadal obowiązywały nas przepisy. Piccadilly działało podobnie jak Covent Garden, tu także artyści uliczni mieli wydzielone strefy. Tym razem postanowiłem trzymać się zasad. Wiedziałem, że teren na wschód od placu, w kierunku Leicester Square, jest dobrym miejscem dla grajków. Tam też się udaliśmy. Wybrałem miejsce oddalone zaledwie o kilka metrów od głównego wejścia na stację metra Piccadilly, nieopodal muzeum osobliwości Ripley’s Believe It or Not. Pod wieczór na ulice wylegli turyści spieszący w stronę West Endu, do kin i teatrów. Było to świetne miejsce na zarobek, choć ludzie pędzili jak szaleni do metra. Jednak na widok Boba zwykle zwalniali i czasem przystawali. Kot był chyba trochę niespokojny, bo ciaśniej niż zazwyczaj zwinął się przy mostku gitary. Pewnie speszyły go tłumy i nowe miejsce. Lepiej się czuł w okolicy, którą rozpoznawał. Wokół przelewali się ludzie z całego świata, ciekawi atrakcji turystycznych Londynu. Od podekscytowanych Bobem Japończyków nauczyłem się nowego słowa oznaczającego kota: neko. Wszystko szło wspaniale aż do szóstej wieczorem, godziny szczytu, kiedy tłum jeszcze zgęstniał. Wtedy właśnie z muzeum wyszedł reklamiarz w wielkim nadmuchiwanym skafandrze, w którym wyglądał na trzy razy szerszego. Gestami ogromnych ramion zachęcał ludzi, żeby wchodzili do środka. Nie wiem, czy strój gościa miał jakiś związek z programem muzeum. Może chodziło o najgrubszego człowieka na świecie? Albo o najgłupsze zajęcie na ziemi? Tak czy inaczej, Bobowi nie spodobał się ten facet. Na jego widok przykleił się do mnie jeszcze bardziej. Nie był pewny, co gość kombinuje, i wpatrywał się w niego ze zgrozą. Rozumiałem jego niepokój: koleś wyglądał dość przerażająco. Ku mojej uldze Bob w końcu się uspokoił i zapomniał o dziwolągu. staraliśmy się nie patrzeć w jego stronę, ignorując wygłupy, których celem było zagonienie ludzi do środka. Zdaje się, że reklamiarz radził sobie nie najgorzej i dobrze, bo dzięki temu nie podchodził do nas. Śpiewałem właśnie Ring of Fire Johnny’ego Casha, kiedy ten facet, bez żadnego powodu, ruszył w naszą stronę, wyciągając rękę do Boba, jakby chciał go pogłaskać. Nim się obejrzałem, pochylał się nad kotem w swoim dziwacznym nadmuchiwanym skafandrze. Ale wtedy było już za późno. Bob zareagował momentalnie. Rzucił się naprzód, uciekając w tłum razem z nową smyczą. Pognał w stronę metra. „O w mordę! – zakląłem w duchu, a serce waliło mi jak młotem. – Przepadł. Straciłem go”. Działałem instynktownie. Zerwałem się na równe nogi i pobiegłem jego śladem, zostawiając gitarę na chodniku. Nie obchodziła mnie teraz, kiedy groziła mi utrata Boba. Bob był jedyny w swoim rodzaju, a gitarę mogłem kupić wszędzie. Znalazłem się w morzu ludzi. Między znużonymi urzędnikami sunącymi po dniu pracy w stronę dworca, imprezowiczami przybywającymi na West, by się zabawić, i jak zawsze tabunami turystów z plecakami i planami miasta w dłoni, oszołomionymi tym, że znaleźli się

w bijącym sercu Londynu. Musiałem wymijać ich i potrącać, kiedy w gorączce torowałem sobie drogę ku stacji metra. Potykałem się o nich i w pewnej chwili omal nie przewróciłem jakiejś kobiety. Nie dało się niczego dostrzec w wezbranej fali ludzi, ciągnącej nieustannie w moją stronę. Zbiegłem jednak w końcu po schodach, a tam, na stacji, tłum trochę się przerzedził. Mogłem teraz przystanąć i rozejrzeć się dokoła. Przykucnąłem na ziemi, żeby lepiej widzieć. Tylko w ten sposób miałem szansę wypatrzyć kota. Kilkoro ludzi obrzuciło mnie dziwnymi spojrzeniami, ale co mnie to obchodziło? – Bob, Bob, gdzie jesteś?! – krzyknąłem w pewnej chwili rozpaczliwie, ale natychmiast zdałem sobie sprawę, że w ogłuszającym hałasie to nie ma sensu. Musiałem coś postanowić i trzymać się jednego kierunku. Czy miałem iść w stronę peronów, czy do któregoś wyjścia? Jaką drogę wybrałby Bob? Coś mi podpowiadało, że nie pobiegłby w dół, ku pociągom. Nigdy przedtem tu nie byliśmy, a ruchome schody z pewnością by go odstraszyły. Ruszyłem więc ku wyjściu na drugą stronę Piccadilly Circus. Zaraz potem coś mignęło mi przed oczami, jakaś rudawa plama na jednym ze stopni. I wtedy dostrzegłem smycz wlokącą się z tyłu. – Bob, Bob! – ryknąłem znowu, przeciskając się przez tłum. Znajdowałem się może z dziesięć metrów za nim, ale w tym ścisku to mógł być równie dobrze ponad kilometr. – Zatrzymajcie go, przydepnijcie smycz! – wydzierałem się jak opętany i jeszcze raz wydało mi się, że w wieczornym świetle gdzieś wyżej miga ruda sierść. Ale nikt nie zwracał na mnie uwagi. W pewnym momencie smycz zniknęła i straciłem trop. Bob musiał wydostać się przez bramkę i biec już do wylotu Regent Street, a stamtąd Bóg wie dokąd. Tysiąc myśli przebiegało mi przez głowę i żadna nie dodawała otuchy. Co, jeśli wbiegł z powrotem na Piccadilly Circus? A może ktoś go złapał i zabrał z sobą? Kiedy przepchnąłem się przez schody i znowu znalazłem na ulicy, prawie odchodziłem od zmysłów. Szczerze mówiąc, byłem bliski łez. Miałem pewność, że go więcej nie zobaczę. Wiedziałem, że to nie moja wina, ale czułem się okropnie. Czemu, u diabła, nie przywiązałem smyczy do plecaka lub choćby do paska? Jak mogłem zlekceważyć oznaki jego przerażenia, kiedy pojawił się ten facet z Ripley’s? Dlaczego nie przeniosłem się od razu w inne miejsce? Umierałem ze zdenerwowania. Po raz kolejny musiałem dokonać wyboru. Którą z ulic pognałbym, gdybym był kotem? Mógł skręcić w lewo, w kierunku Piccadilly Circus, a kto wie, może nawet wpaść w panice do Tower Records, sklepu muzycznego. Znowu zaufałem instynktowi i wczuwając się w położenie Boba, uznałem, że musiał wybrać drogę na wprost – przez szerokie chodniki Regent Street. Ze ściśniętym sercem pobiegłem w dół ulicy. Nie opuszczała mnie nadzieja, że ktoś go zauważył. Musiałem mieć wzrok obłąkanego, bo przechodnie łypali podejrzliwie. Niektórzy schodzili mi nawet z drogi, jak szaleńcowi, który właśnie postanowił kogoś zamordować. Na szczęście nie wszystkich udało mi się wystraszyć. Po jakichś trzydziestu metrach zatrzymałem dziewczynę wracającą z torbą ze sklepu Apple na Oxford Street, u wylotu Regent Street. Widząc, że szła tą drogą, zapytałem, czy nie widziała kota. – A tak – odpowiedziała – Widziałam. Przebiegał tędy. Taki rudy. Ze smyczą. Jakiś facet chciał ją przydepnąć, ale kocur był dla niego za szybki.

Myślałem, że ucałuję ją z radości. Już wiedziałem, że to Bob. Ale radość natychmiast przerodziła się w paranoję. Kim był facet, który chciał go złapać? Co zamierzał z nim zrobić? Czy to przeraziło Boba jeszcze bardziej? Czy biedak ukrył się gdzieś, gdzie go już nie znajdę? Z mętlikiem w głowie pędziłem przez Regent Street, zaglądając do każdego mijanego sklepu. Większość ekspedientów patrzyła z trwogą na dziwnego długowłosego kolesia. Inni obrzucali mnie obojętnym spojrzeniem i kręcili głowami. Byłem dla nich zwykłym śmieciem przygnanym tu przez wiatr z ulicy. Minąłem kilka sklepów i znowu wpadłem w podły nastrój. Czułem rezygnację. Straciłem poczucie czasu i nie wiedziałem, jak dawno temu Bob uciekł. Jakby wszystko działo się w zwolnionym tempie. Byłem gotów się poddać. Kilkaset metrów dalej od Regent Street odchodziła boczna uliczka prowadząca z powrotem na Piccadilly. Stamtąd mógł już pomknąć wszędzie: w stronę Mayfair albo nawet St. James i Haymarket. Jeśli dotarł tak daleko, zgubił się na dobre. Myślałem, że to koniec, ale właśnie wtedy zajrzałem do sklepu z odzieżą damską. Sprzedawczynie miały zakłopotane miny. Nerwowo oglądały się na zaplecze. Dostrzegły mnie dopiero wtedy, gdy wymówiłem słowo „kot”. Ich twarze pojaśniały. – Rudy kocur? – zapytała jedna z nich. – Tak. Miał przypiętą smycz. – Jest tutaj – powiedziała druga, gestem zapraszając mnie do środka. – Dlatego zamknęłyśmy drzwi – wyjaśniła ta pierwsza. – Inaczej znów by wyrwał na ulicę. – Pomyślałyśmy, że pewnie ktoś go szuka, bo ma smycz. Poprowadziły mnie w stronę półek z eleganckimi ubraniami. Na niektórych zobaczyłem ceny. Każdy z tych ciuchów kosztował więcej, niż mogłem zarobić przez cały miesiąc. I wtedy w zakamarku jednej z półek dostrzegłem zwiniętego w kłębek Boba. Czas nagle zwolnił i część mnie zaczęła się zastanawiać, czy on zwyczajnie nie planował uciec. Może miał mnie dosyć? Może nie chciał już życia, które z nim dzieliłem? Gdy więc podszedłem bliżej, żeby go przywitać, byłem przygotowany na wszystko, nawet na to, że znowu mi nawieje. Ale nic takiego nie zrobił. – Hej, Bob. To ja – wyszeptałem, a on skoczył prosto w moje ramiona. Kiedy głęboko zamruczał i otarł się o mnie rudym grzbietem, wszystkie obawy się rozwiały. – Najadłem się przez ciebie strachu, stary, nawet nie wiesz – powiedziałem, głaszcząc go. – Myślałem, że cię już nie znajdę. Spojrzałem w górę i zobaczyłem, że obie ekspedientki nam się przypatrują. Jedna z nich otarła oczy, bliska łez. – Jak dobrze, że się odnalazł – powiedziała. – Taki uroczy kot. Nie wiedziałybyśmy, co z nim zrobić, gdyby nikt nie przyszedł. Podeszła bliżej i też pogłaskała Boba. Pogadaliśmy trochę, kiedy razem z koleżanką szykowała się do zamknięcia kasy i sklepu. – Trzymaj się, Bob – powiedziały obie, patrząc, jak z uczepionym znowu mojego ramienia kotem wtapiam się w tłum wokół Piccadilly Circus. Gdy wróciłem na miejsce przy Ripley’s, z niedowierzaniem stwierdziłem, że gitara wciąż leży na chodniku. Może ochroniarz z muzeum jej przypilnował, gdy rzuciłem się w pogoń za Bobem. A może dzielnicowy zadbał, by jej nikt nie zwędził. Albo któryś z funkcjonariuszy w radiowozie. Policjanci znali i lubili Boba. Nie mam pojęcia, kto okazał się dobrym samarytaninem, ale mało mnie to wtedy obchodziło. Liczyło się tylko to, że ja i Bob znowu

jesteśmy razem. Szybko pozbierałem swoje rzeczy. Nie zarobiliśmy zbyt dużo, ale specjalnie mnie to nie zmartwiło. Po drodze zatrzymałem się przy jakimś sklepie i za większość gotówki kupiłem klamrę zaciskową, którą przypiąłem do paska i do smyczy. Teraz już nikt nie miał prawa nas rozłączyć. W autobusie Bob nie usiadł jak zwykle obok mnie, lecz na moich kolanach. Może i trudno go było rozszyfrować, ale na ogół dokładnie wiedziałem, co mu chodzi po głowie. Tak jak w tamtym momencie. Byliśmy razem i żaden z nas nie chciał tego zmieniać.

Rozdział 10 Kot Świętego Mikołaja Dramat na Piccadilly związał nas jak tratwa rozbitków na pełnym morzu. Nieprędko udało nam się dojść do siebie po tym wydarzeniu. Zacząłem rozmyślać o naszej przyjaźni. Przez jakiś czas zastanawiałem się, czy ucieczka Boba nie miała być próbą rozluźnienia nieco tej relacji. W duchu pocieszałem się jednak, że gdyby chciał wrócić na ulicę – skądkolwiek do mnie przyszedł – nic by go nie powstrzymało. Rozważałem nawet, co powinienem zrobić, gdyby jednak spróbował znowu dać nogę. Wtedy chyba musiałbym wziąć pod uwagę RSPCA lub Battersea Dogs & Cats Home [7]. Mieli tam naprawdę fajną kociarnię. Nie chciałem stać się strażnikiem więziennym. Taki kumpel jak on nie zasługiwał na podobne traktowanie. Na szczęście rzeczywistość nie potwierdziła moich obaw. Parę razy po pamiętnym incydencie Bob zdecydował, że zostanie w domu. Kiedy wyciągałem jego uprząż, od razu chował się za sofę albo właził pod stół, oznajmiając mi, że nie pisze się na spacer. Rozumiałem i szanowałem ten wybór. Na ogół jednak cieszył się na wspólne wyjścia, mimo że coś się w jego zachowaniu zmieniło: trzymał się mnie teraz bliżej niż poprzednio, ale też, co dziwne, wydawał się bardziej zrelaksowany. Na przekór temu, co zaszło na Piccadilly Circus, nie bał się już tłumów. Może dlatego, że przypinałem go smyczą do paska. Ale prawda była taka, że zbliżyliśmy się do siebie. Nasz związek przeszedł próbę. Miałem wrażenie, że Bob chce już na dobre zostać ze mną, bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Oczywiście nie zawsze było różowo. Praca na ulicach Londynu to nie przelewki. Kilka tygodni po spotkaniu z reklamiarzem na Piccadilly znaleźliśmy się znów w Covent Garden. Nagle wyrosła przed nami trupa ulicznych akrobatów na wysokich szczudłach. Byli to francuscy przebierańcy w starym dobrym stylu, z pomalowanymi, budzącymi strach twarzami. Gdy tylko ich zobaczyłem, przechadzających się nad naszymi głowami, wiedziałem, że Bob jest wystraszony. Przywarł do mnie, a ja próbowałem skupić się na śpiewaniu, ale bezskutecznie, bo raz po raz tłukł nerwowo ogonem o gryf gitary. – Przestań, Bob – napomniałem go, przepraszając turystów, którzy przystanęli, żeby posłuchać. Naturalnie sądzili, że to zabawne i należy do programu. Jasne. Gdybym tylko potrafił nakłonić Boba, żeby robił to, o co go poproszę! Kiedy ludzie na szczudłach odeszli, wszystko wróciło do normy. Kot się odprężył i trochę odsunął. Wiedział, że może na mnie liczyć. A ja byłem szczęśliwy, dając mu poczucie bezpieczeństwa. Wielkimi krokami zbliżało się Boże Narodzenie. Kończył się powoli pierwszy rok kalendarzowy naszego wspólnego życia. Dni mijały zgodnie z ustalonym porządkiem. Codziennie rano zwlekałem się z posłania i zastawałem Boba w kuchni, czekającego cierpliwie przy misce. Pochłaniał żarłocznie śniadanie, po czym robił sobie toaletę, czyścił pyszczek i łapy. Nadal szczerze gardził kuwetami i na ogół musiałem z nim wychodzić, żeby się załatwił. Niekiedy wypuszczałem go po prostu samego na ulicę, aby pobuszował trochę po okolicy. Leciał schodami w dół i po wszystkim spokojnie wracał. Wtedy sięgałem po plecak i gitarę i ruszaliśmy w miasto.

Tuż przed Gwiazdką tłum w Covent Garden naprawdę zgęstniał. Bob był bardzo rad, bo otrzymywał coraz więcej podarunków. Ludzie szybko przywykli do dawania mu drobnych prezentów. Pierwszy był od pewnej pani w średnim wieku pracującej w biurze nieopodal James Street. Często przy nas przystawała, żeby porozmawiać. Sama kiedyś miała rudego kota i Bob jej go bardzo przypominał. Któregoś wieczoru podeszła do nas z promiennym uśmiechem, trzymając pod pachą elegancką torbę z drogiego sklepu dla zwierząt. – Chyba nie będzie pan miał nic przeciwko temu, żebym dała mu pewien drobiazg? – zapytała. – Jasne, że nie – odpowiedziałem. – To nic wielkiego – zapewniła, wyławiając z torby zabawkę: małą szmacianą mysz. – W środku jest kocimiętka – dodała. – Niedużo, proszę się nie martwić. A jednak poczułem się dziwnie. Kocimiętka uzależnia. Czytałem, że koty potrafią oszaleć na jej punkcie. Sam desperacko próbowałem wyjść na prostą i nie chciałem, aby Bob miał jakiś nałóg. Ale nie mogłem sprawić przykrości tej miłej kobiecie. Stała jeszcze przez chwilę, ciesząc oczy widokiem Boba bawiącego się myszką. Gdy zrobiło się chłodniej, ludzie zaczęli mu dawać bardziej praktyczne prezenty. Któregoś dnia oszałamiająco piękna Rosjanka przystanęła obok nas z uśmiechem. – Idą mrozy, więc zrobiłam dla Boba coś, w czym będzie mu ciepło. Nie obrazi się pan? – I wyjęła z torby śliczny jasnoniebieski wełniany szal. – Rany – powiedziałem. Kompletnie mnie zamurowało. – Jest niesamowity. Od razu zawiązałem go kotu na szyi. Pasował jak ulał i wyglądał fantastycznie. Dziewczyna była w siódmym niebie. Po tygodniu czy dwóch znów się pojawiła, przynosząc do kompletu błękitną kamizelkę. Nie znam się na modzie – każdy, kto mnie kiedykolwiek widział, nie może mieć co do tego żadnych wątpliwości – ale nawet ja rozumiałem, że Bob wygląda zabójczo. Zaraz ustawiła się kolejka fotografujących. Gdybym brał jakąś opłatę od zdjęcia, spałbym dziś na górze złota. Sytuacja powtórzyła się co najmniej sześć razy. Ludzie – a dokładniej kobiety – przynosili dla Boba rozmaite części wydzierganej własnoręcznie garderoby. Jedna pani wyhaftowała nawet na szaliku jego imię. Przyłapałem się na myśli, że jak tak dalej pójdzie, Bob już wkrótce wyląduje na jakimś wybiegu (i wcale nie chodziło mi o podwórko). Poczciwe dusze wciąż znosiły mu nowe stylizacje. Stawało się coraz bardziej oczywiste, że nie jestem jedynym, który ma do Boba słabość. Mój kot zaprzyjaźniał się prawie ze wszystkimi. Żałowałem, że sam nie mam takiego daru. Nigdy nie potrafiłem zjednywać sobie ludzi. Ale nikt nie zadurzył się w Bobie tak jak Belle. Nadal się przyjaźniliśmy, pewnie bardziej niż wtedy, gdy byliśmy parą. Często wpadała, żeby sprawdzić, czy wszystko gra. Nie byłem naiwny. Domyślałem się, że odwiedza mnie także z powodu Boba. Ci dwoje mogli godzinami bawić się na sofie. Bob po prostu ją uwielbiał. Na trzy tygodnie przed Bożym Narodzeniem odwiedziła nas z jakąś plastikową torbą, radośnie uśmiechnięta. – Co tam masz? – zapytałem, czując, że coś kombinuje. – To nie dla ciebie, tylko dla Boba – odparła, przekomarzając się. Kocur okupował miejscówkę pod kaloryferem, ale na dźwięk swojego imienia zjawił się natychmiast.

– Chodź tutaj, Bob. Mam dla ciebie niespodziankę – powiedziała Belle, przysiadając na sofie z torbą. A on zaraz wskoczył tam za nią, ciekaw, co jest w środku. Belle wyjęła dwa T-shirty dla zwierzaków. Na pierwszym zobaczyłem obrazek z uroczym kociakiem. Drugi był czerwony z zieloną lamówką, a pośrodku widniał wielki biały napis SANTA PAWS[8]. Pod napisem dostrzegłem dużą kocią łapę. – Dla mnie bomba, a ty jak myślisz, Bob? – zapytałem. – Idealne na przedświąteczne dni w Covent Garden. Już widzę te uśmiechy. I zobaczyłem. Nie wiem, czy sprawiła to atmosfera zbliżających się świąt, czy po prostu widok kota w T-shircie, dość, że efekt był piorunujący. Co kilka minut ludzie zatrzymywali się, mówiąc: „Patrz, Santa Paws!”. Nic dziwnego, że hojnie wrzucali monety do futerału. Ale to nie wszystko. Ten i ów chciał też dać coś Bobowi. Pewna zamożna pani któregoś dnia przystanęła obok nas i zaczęła gruchać: – Jest boski. Co chciałby pod choinkę? – Nie wiem, proszę pani – odparłem. – No więc inaczej. Czego potrzebuje? – zapytała. – Chyba przydałyby mu się zapasowe szelki. Albo coś ciepłego na chłodne dni? Może jakaś zabawka? Każdy chłopiec lubi dostawać zabawki pod choinkę. – Świetna myśl – rzuciła i odeszła. Przestałem o niej myśleć, aż tu nagle po godzinie znowu się zjawiła. Uśmiechając się od ucha do ucha, rozłożyła przed nami zrobioną na drutach wełnianą skarpetę w kocie wzorki. Zajrzałem do środka i stwierdziłem, że kryje najróżniejsze rzeczy: przysmaki, zabawki i tak dalej. – Musi mi pan obiecać, że nie rozpakuje tego aż do świąt. Położy pan to wszystko pod choinką. Okej? Nie miałem serca powiedzieć jej, że nie stać mnie na drzewko, nie wspominając o ozdobach świątecznych. Jedyne, na co mogłem sobie pozwolić, to sztuczna choineczka na USB podłączana do starego rozklekotanego xboksa ze sklepu dla ubogich. Ale po kilku dniach podjąłem męską decyzję. Co racja, to racja. Choć raz będzie na Gwiazdkę prawdziwa choinka. Miałem co świętować. Miałem Boba. Zdążyłem już znieczulić się na takie rzeczy, bo Boże Narodzenie obchodziłem byle jak. Należałem do osób, w których ten czas budzi przerażenie. Przez jakieś dziesięć lat pierwszy dzień świąt na ogół spędzałem w schroniskach, gdzie urządzano uroczysty obiad dla bezdomnych. Organizatorzy bardzo się starali i nawet kilka razy dobrze się bawiłem. Ale zwykle te imprezy przypominały mi o czymś, czego nie miałem: o normalnym życiu i o rodzinie. Przypominały, że schrzaniłem sobie życie. Raz czy dwa byłem w święta zupełnie sam, próbując zapomnieć, że gdzieś na drugim końcu świata jest przecież moja rodzina. A w każdym razie jej większość. Z rzadka widywałem się w Boże Narodzenie z ojcem. Po roku wałęsania się na ulicach nawiązałem z nim kontakt, niekiedy dzwoniłem, a raz zjawiłem się w jego domu w południowym Londynie. Ale nie należało to do szczególnych przyjemności. On za mną nie przepadał, a ja wcale go nie obwiniałem. Nie byłem synem, z którego mógłby być dumny. Z wdzięcznością przyjąłem zaproszenie na obiad i parę drinków. A przede wszystkim – towarzystwo. Ale szału nie było i nigdy więcej tego nie powtórzyliśmy. Ten rok różnił się jednak od pozostałych. W Wigilię zaprosiłem Belle na drinka, a w pierwszy dzień Bożego Narodzenia zaszalałem i kupiłem filet z indyczej piersi ze

świątecznym przybraniem. Niespecjalnie lubiłem pichcić, a zresztą nie bardzo miałem na czym. Na Boba czekały kocie przysmaki, w tym jego ulubione danie z kurczaka. Kiedy nadszedł wreszcie ten dzień, wstałem dość wcześnie i wyszedłem z Bobem. Na ulicy spotkałem sąsiadów z całymi rodzinami, spieszących się do krewnych i znajomych. Z uśmiechem życzyliśmy sobie wesołych świąt i już to było lepsze od doświadczeń poprzednich lat. Po powrocie do mieszkania uroczyście wręczyłem Bobowi jego skarpetę. Namierzył ją znacznie wcześniej i domyślił się, że jest przeznaczona dla niego. Wyjąłem wszystko po kolei. Kocie smakołyki, zabawki, piłeczki, myszki z kocimiętką. Cieszył się jak podekscytowane dziecko w świąteczny poranek. Było na co popatrzeć. Wczesnym popołudniem podałem obiad, włożyłem nam obu czapeczki Świętego Mikołaja i z puszką piwa zasiadłem przed telewizorem. Przez resztę dnia oglądaliśmy telewizję. To było moje najlepsze Boże Narodzenie od wieków. Od wieków. [7]

Battersea Dogs & Cats Home – najstarsze brytyjskie schronisko specjalizujące się również w szukaniu nowych domów dla zwierząt w potrzebie. [8] Gra słów (ang.) łącząca Santa Clausa, czyli Świętego Mikołaja, i podobny fonetycznie wyraz oznaczający zwierzęce łapki. Santa Paws to także imię bohatera popularnej serii książek, bohaterskiego psa, który pomaga ludziom.

Rozdział 11 Błędna identyfikacja Nadeszła wiosna, a potem lato 2008 roku i dla ulicznych grajków nastał trudny czas. Z dnia na dzień robiło się coraz ciężej, niemal nie do wytrzymania. Było kilka powodów tego pogorszenia. Ludzie wyobrażają sobie, że sytuacja gospodarcza nie wpływa na pracujących na ulicy, ale to nieprawda. W wyniku recesji – która dopiero się rozkręcała – szczególnie ucierpieli tacy jak ja. Przyjazne dusze dotąd chętnie wrzucały mnie i Bobowi do futerału funta albo dwa, ale teraz mocno zacisnęły dłonie na portfelach. Niektórzy stali bywalcy Covent Garden martwili się, że stracą pracę, trudno mi więc było narzekać. W rezultacie często musiałem pracować o wiele dłużej za o wiele mniejsze pieniądze, żeby zarobić na siebie oraz Boba. Dałoby się jakoś przeżyć, gdyby nie fakt, że władze miasta uwzięły się na ulicznych artystów, którzy pracowali w niedozwolonych miejscach. Nie miałem pojęcia, czemu robią to akurat teraz, ale wiedziałem, że zabawa dopiero się zaczyna i wcale nie będzie śmieszna. Większość strażników Coventu zawsze zachowywała się rozsądnie. Tylko ci najbardziej agresywni przysparzali mi kłopotów, ale na ogół nie traktowali mnie źle. Teraz jednak wszystko się zmieniło. Nawet ci najżyczliwsi zaczęli konfiskować nam sprzęt, jeśli czuli, że nie bierze się ich słów poważnie. Raczej nie otrzymali żadnych nowych uprawnień. Po prostu powiedziano im, żeby bardziej się przyłożyli do swojej roboty. Pojawili się też jacyś nowi, których nie znałem. Jeden z najbardziej napastliwych dwa razy zagroził, że odbierze mi gitarę. Udobruchałem go, obiecując, że będę się trzymał swoich miejsc albo wyniosę się gdzieś dalej. Czmychałem za róg na jakieś pół godziny, po czym znów wracałem na James Street. Zaczęła się codzienna zabawa w chowanego, ale było coraz mniej miejsc, w których mogłem się ukryć. Nowi najwyraźniej znali wszystkie moje kryjówki. Przeganiano mnie nieustannie albo łajano. Czułem się coraz bardziej zdołowany. Przeczuwałem, że mój czas ulicznego grajka dobiega końca. A czara goryczy przepełniła się pewnego majowego popołudnia. Kolejnym z powodów, dla których muzykowanie w Covent Garden stało się udręką, była wrogość obsługi stacji metra. Nastroje pogarszały się z dnia na dzień. Nie wiem, dlaczego uparli się, żeby mnie przepłaszać. Pojawiło się kilku kontrolerów, którzy krążyli po ulicy przed stacją, nie szczędząc mi przytyków i obelg. To od biedy mogłem jakoś znieść. Nawykłem. Czułem jednak, że coś knują. W końcu musieli obmyślić plan przeciwko mnie. Zdarzało się, że dzwonili do BTP [9], prosząc, aby ci przyjechali i dali mi wycisk. Jak gdybym nie miał dość problemów. Ale nauczyłem się radzić sobie z nimi tak samo jak z innymi przedstawicielami władzy. Zrywałem się z miejsca, obiecując, że nigdy mnie już nie zobaczą, a potem wracałem, gdy teren był czysty. Nie widziałem nic złego w tym, co robiłem. Przecież nikomu nie działa się krzywda, prawda? Ale pewnego majowego popołudnia wszystko stanęło na głowie. Jak zwykle ruszyłem z Bobem do Covent Garden. Mieszkał wtedy u mnie jeden kumpel, Dylan. Poznałem go w czasach, kiedy grałem w zespole. Wyrzucono go na bruk, gdy odmówił płacenia nowego, niebotycznego czynszu, narzuconego mieszkańcom przez bezwzględnego właściciela kamienicy. Musiał gdzieś przekimać parę tygodni. Sam nieraz byłem w podobnym położeniu, więc nie mogłem odmówić. Zajął moją sofę.

Z początku Bob nie okazywał nadmiernego zachwytu. Może był trochę zazdrosny o moje względy. Gdy się jednak przekonał, że Dylan kocha zwierzęta i że należy do jego fanklubu, pogodził się z sytuacją. Bob uwielbiał być w centrum uwagi. Tamtego dnia Dylan postanowił wybrać się z nami do miasta i pokręcić się trochę po Covent Garden. Było piękne słoneczne popołudnie i chciał to wykorzystać. Bawił się z Bobem, kiedy ja rozkładałem się ze sprzętem na James Street. Co za niewiarygodne szczęście, że był tam z nami. Ledwo zdążyłem zarzucić pas od gitary na ramię, gdy nadjechali ci z policji transportowej, hamując z piskiem opon przy chodniku. Trzej funkcjonariusze wyskoczyli z radiowozu i od razu ruszyli w moją stronę. – Co się dzieje? – zapytał Dylan. – Pojęcia nie mam. Pewnie to co zwykle – odparłem, gotów po raz setny zabawić się w ciuciubabkę. Ale byłem w błędzie. – Ty tam. Pójdziesz z nami – rozkazał jeden z policjantów. – Dlaczego? – zdziwiłem się. – Jesteś podejrzewany o stwarzanie zagrożenia w miejscu publicznym. – Jakiego zagrożenia? Nie mam pojęcia, o czym mówicie, do cholery... Zostałem aresztowany, zanim zdążyłem skończyć zdanie. Kiedy jeden gliniarz odczytywał mi moje prawa, drugi zakuwał mnie w kajdanki. – Dowiesz się na komisariacie. Nie podskakuj i właź do samochodu, zanim stracimy cierpliwość – usłyszałem. – A co z moim kotem? – zapytałem, wskazując Boba. – Na komisariacie są psie boksy. Umieścimy go tam – powiedział drugi policjant. – Chyba że masz kogoś, kto się nim zaopiekuje. W głowie wirowało mi tysiąc myśli. Próbowałem zrozumieć, co się dzieje. I wtedy kątem oka dostrzegłem Dylana. Nie miał zbyt mądrej miny. Ani ochoty na pakowanie się w kłopoty. – Dylan, zajmiesz się Bobem?! – zawołałem w jego stronę. – Zabierz go z powrotem do domu. Klucze są w plecaku. Skinął głową i podszedł do Boba. Widziałem, jak bierze go na ręce i uspokaja. Widziałem też oczy kota. Był przerażony tym, co mi robili. Przez osiatkowane okno radiowozu patrzyłem, jak Bob i Dylan znikają w oddali. Zawieźli mnie na komisariat. Nadal nie miałem pojęcia, o co chodzi. Po kilku minutach znalazłem się w dyżurce, gdzie polecono mi, bym opróżnił kieszenie i odpowiedział na szereg pytań. Potem zaprowadzono mnie do celi, gdzie miałem czekać na przesłuchanie. Kiedy usiadłem w okratowanym pomieszczeniu, ze ścianami upstrzonymi graffiti i podłogą, od której bił odór zwietrzałego moczu, ogarnęła mnie fala niedobrych wspomnień. Miałem już wcześniej na pieńku z policją, głównie z powodu drobnych kradzieży. Kiedy jesteś bezdomnym albo narkomanem, wybierasz najprostsze rozwiązania, żeby zdobyć jakąś kasę. A nie ma chyba, prawdę mówiąc, niczego prostszego niż okradanie sklepów. Ja głównie kradłem mięso. Jagnięcą gicz i drogie steki. Steki à la Jamie Oliver. Kotlety z jagnięciny. Wędzoną szynkę. Kurczaki nie, bo za tanie. Kradłem tylko najdroższe rzeczy i sprzedawałem je za półdarmo, bo taką cenę można było dostać w pubie. Puby są bardzo solidnym rynkiem zbytu kradzionego żarcia. Każdy to wie. Pierwszy raz dopuściłem się kradzieży gdzieś między 2001 a 2002 rokiem, żeby kupić narkotyki. Przedtem żebrałem na ulicach, a jeszcze wcześniej zaliczyłem kurację odwykową, na metadonie. Już prawie byłem czysty, ale znów zacząłem ćpać, bo życie dało mi w kość.

Przenieśli mnie wtedy na metę, gdzie wszyscy brali i nigdy nie wychodzili na prostą. Nie zapomnę, jak mnie pierwszy raz przyłapali. To było w Marks & Spencer, w Angel, w Islington. Ubierałem się wtedy porządnie i związywałem włosy. Wyglądałem jak listonosz, który po dniu pracy wpada w drodze do domu po kanapkę i karton mleka. Najważniejsze są pozory. Trzeba być ostrożnym. Z plecakiem na ramieniu albo siatką na zakupy nie miałbym najmniejszych szans. Nosiłem zawsze torbę Poczty Królewskiej. Dziś już nie te czasy, wiem, wtedy jednak z takim rekwizytem było się poza podejrzeniem. Ale i to nie pomogło, bo któregoś dnia mnie zatrzymali. Miałem przy sobie mięcha za jakieś sto dwadzieścia funtów. Trafiłem do aresztu, a potem wlepili mi osiem funtów grzywny. Zostałem potraktowany ulgowo, bo to był mój pierwszy raz. Kara oczywiście nie zdołała mnie powstrzymać. Byłem w szponach nałogu. Robiłem to, co musiałem. Brałem heroinę i od czasu do czasu crack. Nie miałem wyjścia. Ryzykowałem. Kiedy cię aresztują, masz przechlapane. Musisz jednak zacisnąć zęby i wytrwać. Użalasz się nad sobą, ale prawo to prawo – nie wywiniesz się. Próbujesz uciekać się do kłamstw, choć i tak ci nie uwierzą. Nigdy ci nie wierzą. To błędne koło. Dlatego praca ulicznego grajka była dla mnie wybawieniem. Nie robiłem niczego złego. Byłem w porządku. A teraz znów wylądowałem za kratkami. Czułem się, jakbym dostał pięścią w brzuch. Po półtorej godzinie siedzenia drzwi celi nagle się otworzyły i oficer w białej koszuli wyprowadził mnie na zewnątrz. – Jazda! – warknął. – Gdzie mnie zabieracie? – zapytałem. – Dowiesz się. Zaprowadzili mnie do pustego pomieszczenia, w którym było tylko kilka plastikowych krzesełek i stół. Naprzeciwko mnie rozsiadło się dwóch policjantów. Szczerze mówiąc, nie wyglądali na specjalnie zawziętych. Ale wtedy jeden z nich zaczął przesłuchanie. – Gdzie byłeś wczoraj wieczorem około osiemnastej trzydzieści? – Zaraz... Grałem w Covent Garden – odpowiedziałem. – Gdzie dokładnie? – Na rogu James Street, naprzeciwko wejścia do metra – odparłem zgodnie z prawdą. – Wchodziłeś na stację? – Nie, nigdy tam nie wchodzę. Jeżdżę autobusami. – Tak? A więc jak to możliwe, że przynajmniej dwóch świadków twierdzi, że byłeś wtedy w metrze i słownie znieważyłeś kasjerkę, a potem próbowałeś ją opluć? – Nie mam pojęcia – oznajmiłem, czując, że się czerwienię. – Widzieli cię, jak wchodziłeś na schody ruchome i próbowałeś przeskoczyć przez barierki bez biletu. – Przecież mówię, że to nie mogłem być ja. – A kiedy chcieli cię zatrzymać, obrzuciłeś wyzwiskami pracownicę stacji. Siedziałem, kręcąc głową. To był jakiś absurd. – Zaprowadzono cię potem do kasy i poproszono, żebyś wykupił bilet – ciągnął policjant. – Kiedy to zrobiłeś, oczywiście pod przymusem, naplułeś na szybę. Nie było tak? Miałem tego już naprawdę dosyć. Straciłem zimną krew. – Przecież to kompletna bzdura – powiedziałem. – Mówiłem już, że wczoraj wieczorem

nie byłem w metrze. Nigdy tego nie robię. Nie jeżdżę metrem. Ja i mój kot podróżujemy tylko autobusami. Popatrzyli na mnie, jakbym wciskał im największy kit świata. Zapytali, czy chcę złożyć zeznania, więc złożyłem. Zapewniłem ich, że cały wieczór spędziłem poza stacją metra, grając na chodniku. Wiedziałem, że kamery uliczne to potwierdzą. Z tyłu głowy miałem jednak tysiące szalonych myśli. A co, jeśli to wszystko zostało zaplanowane? Czy tak trudno sfabrykować materiał filmowy? A jak poślą to do sądu, co będzie znaczyło moje słowo przeciw zeznaniom funkcjonariuszy z policji transportowej? Ale najbardziej zamartwiałem się o Boba. Nie wiedziałem, co teraz z nim będzie. Kto się nim zajmie? A może wróci na ulicę? Co go tam spotka? Miałem mętlik w głowie. Trzymali mnie jeszcze przez dwie albo trzy godziny. Straciłem rachubę czasu. W pokoju nie było okien, nie wiedziałem więc, czy na dworze jest już noc, czy jeszcze dzień. W pewnej chwili jakaś policjantka weszła do pomieszczenia, a za nią jej kolega z ponurą gębą. – Muszę zrobić panu test DNA – powiedziała, a gliniarz stanął w rogu pokoju, krzyżując ręce na piersi i gromiąc mnie surowym wzrokiem. – Dobrze – zgodziłem się, bo nie miałem nic do stracenia. – Jak to będzie wyglądało? – Niech pan spokojnie siedzi. Pobiorę tylko pańską ślinę – oznajmiła. Postawiła przede mną małą walizeczkę z mnóstwem patyczków higienicznych i probówek. Nagle poczułem się jak u dentysty. – Proszę szeroko otworzyć usta – rozkazała. Długim patyczkiem skrobnęła mnie lekko w policzek od wewnętrznej strony i było po wszystkim. – Zrobione – powiedziała, wkładając patyczek do probówki, po czym zamknęła walizeczkę. W końcu wypuścili mnie z celi i zabrali do biura, gdzie pokwitowałem odbiór rzeczy. Musiałem podpisać papier informujący, że zwalniają mnie za kaucją i że muszę stawić się z powrotem na komisariacie za dwa dni. – Kiedy będę wiedział, czy jestem formalnie oskarżony? – zapytałem oficera dyżurnego, pewny, że nie odpowie. Ku mojemu zaskoczeniu odparł jednak, że to się okaże, jak tu wrócę. – Naprawdę? – Prawdopodobnie – odpowiedział. Ta wiadomość miała dobrą i złą stronę. Nie musiałem czekać miesiącami, żeby się dowiedzieć, czy coś naprawdę na mnie mają. Lecz gdyby mnie oskarżyli, już niebawem znalazłbym się za kratkami. A to mi się wcale, ale to wcale nie uśmiechało. Kiedy wyszedłem na ulicę za Warren Street, było już zupełnie ciemno. Bezdomni szukali sobie miejsc na nocleg, chowając się między domami. Dochodziła jedenasta. Gdy dotarłem do stacji metra Seven Sisters, zbliżała się północ. Po mieście kręcili się pijacy i ludzie wypraszani z pubów. Odetchnąłem z ulgą, kiedy wszedłem do mieszkania. Dylan oglądał telewizję, a Bob jak zwykle leżał zwinięty w kłębek pod kaloryferem. Gdy tylko przekroczyłem próg, zerwał się i okręcił wokół moich nóg, zadzierając głowę. – Cześć, stary, w porządku? – zapytałem, klękając obok niego i głaszcząc jego sierść. Natychmiast wgramolił się na mnie i zaczął się ocierać o moją twarz. Dylan poszedł do kuchni, a gdy wrócił, trzymał puszkę zimnego piwa.

– Tego mi było trzeba – powiedziałem, otwierając puszkę i pociągając łyk chłodnego lagera. Usiedliśmy i przez kilka godzin rozmawialiśmy o tym, co się stało. Wiedziałem, że kontrolerzy z Covent Garden nie są moimi fanami, ale nie wierzyłem, że chcą mnie wrobić w przestępstwo, którego nie popełniłem. – Nie ma siły, żeby skądś wytrzasnęli DNA identyczne z twoim – uspokajał mnie Dylan. Chciałem mieć tyle pewności co on. Tej nocy spałem niespokojnie. Po przygodzie na komisariacie nerwy miałem w strzępach. Mogłem powtarzać sobie w kółko, że wszystko się wyjaśni, ale nie opuszczała mnie złowroga myśl, że moje życie znalazło się nagle na zakręcie. Byłem wkurzony, bezsilny i cholernie wystraszony. Następnego dnia postanowiłem trzymać się jak najdalej od metra. Kręciliśmy się z Bobem wokół Neal Street i w kilku innych miejscach, bliżej Tottenham Court Road. Brzdąkałem trochę, ale bez przekonania. Myślami byłem na komisariacie, gdzie miałem się stawić nazajutrz. Tej nocy znowu prawie wcale nie spałem. Na policji oczekiwali mnie w południe, ale wyszedłem dużo wcześniej, żeby się nie spóźnić. Nie chciałem dawać im pretekstów. Bob został w domu – na wypadek gdyby znów mnie na dłużej zatrzymali. Wyczuwał mój niepokój, kiedy z grzanką chodziłem po mieszkaniu tam i z powrotem. – Spoko, stary. Nawet się nie obejrzysz, jak wrócę – uspokoiłem go i wyszedłem. Zabrzmiało to zuchwale, ale pewności miałem tyle, co kot napłakał. Odnalezienie komisariatu, ukrytego na jednej z bocznych uliczek odchodzących od Tottenham Court Road, zabrało mi trochę czasu. Nic dziwnego, bo po raz pierwszy przyjechałem tam radiowozem, a wyszedłem już po zmroku. Kiedy wreszcie dotarłem na miejsce, wszedłem do środka, gdzie kazano mi czekać ze dwadzieścia minut. Czas wlókł się niemiłosiernie i na niczym nie mogłem skupić myśli. W końcu wezwano mnie do jakiegoś pomieszczenia, gdzie czekało już dwoje funkcjonariuszy, mężczyzna i młodsza od niego kobieta. Mieli przed sobą akta, które wyglądały raczej złowieszczo. Zacząłem się zastanawiać, co wyszperali z mojej przeszłości. Cholera wie, jakie trupy kryje ta szafa. Pierwszy odezwał się facet. Poinformował mnie, że nie zostanę oskarżony o stwarzanie zagrożenia. Domyślałem się dlaczego. – Moje DNA nie pasowało do śliny na kasie biletowej, prawda? – zapytałem, nagle ośmielony. Spojrzał tylko, uśmiechając się krzywo. Nie musiał odpowiadać. Było jasne, że ktoś ze stacji metra próbował mnie wrobić, ale spaprał sprawę. To była ta dobra wiadomość. Ale zaraz potem usłyszałem złą. Policjantka oświadczyła, że zarzuca mi się nielegalną pracę na ulicy czy raczej „nagabywanie w celu wyłudzenia korzyści majątkowej”. Przesunęli w moją stronę jakiś papier, oświadczając, że za tydzień mam się stawić przed sądem. Opuściłem komisariat z uczuciem ulgi. „Nagabywanie w celu wyłudzenia korzyści majątkowej” było zarzutem raczej błahym, na pewno mniej poważnym niż oskarżenie o stwarzanie zagrożenia w miejscu publicznym. Stwierdziłem, że jeśli będę miał trochę szczęścia, skończy się na niewielkiej grzywnie i surowym pouczeniu. Ze stwarzaniem zagrożenia sprawy nie przedstawiałyby się różowo. Za coś takiego grozi nawet więzienie.

Miałem chęć odpłacić policji za niesprawiedliwość, jaka mnie spotkała. Opis osoby, która opluła szybę kasy biletowej, zupełnie nie pasował do mnie. Mogłem narobić im kłopotów za bezprawne zatrzymanie. Ale uczucie ulgi wzięło górę i machnąłem ręką. Czułem się odprężony, wracając tamtego popołudnia do domu. Wiedziałem, że najgorsze mnie ominęło. Nie wiedziałem tylko, co to było. Wciąż czekała mnie wyprawa do sądu. Poszedłem do biura porad obywatelskich, gdzie powiedziano mi, co robić. Powinienem był wybrać się tam znacznie wcześniej, ale miałem za dużo na głowie. Okazało się, że w związku z odwykiem i korzystaniem z lokalu socjalnego przysługuje mi bezpłatna pomoc prawnika. Szczerze mówiąc, nie sądziłem, abym potrzebował adwokata. Chciałem tylko zasięgnąć porady. Sprawa była prosta. Miałem przyznać się do winy. Nie kombinować, od razu zgodzić się z oskarżeniem, prosić o łagodny wymiar kary i wierzyć, że sędzia nie jest sadystą żądnym krwi ulicznych muzyków. Kiedy nadszedł ten dzień, włożyłem czystą koszulę (pod spodem miałem T-shirt z napisem „Bezdennie nieszczęśliwy”) i starannie się ogoliłem. W korytarzu ujrzałem cały przekrój społeczny: od budzących strach gości z ogolonymi głowami, mówiących ze wschodnioeuropejskim akcentem, do ubranych w szare garnitury facetów w średnim wieku oskarżanych o wykroczenia drogowe. – James Bowen. Sąd wzywa Jamesa Bowena – obwieścił w końcu niski głos. Odetchnąłem głęboko i wszedłem do sali. Urzędnicy sądowi spojrzeli na mnie jak na coś przyklejonego do buta. Ale niewiele mogli zrobić, zwłaszcza że po raz pierwszy stawiano mi takie zarzuty. Dostałem umorzenie warunkowe. Bez grzywny. Dano mi jednak jasno do zrozumienia, że gdy wykroczenie się powtórzy, grzywnę mam pewną, a może nawet coś gorszego. Belle i Bob czekali na mnie przed gmachem sądu. Kot natychmiast zerwał się z kolan dziewczyny i ruszył w moją stronę. Nie chciał odstawiać melodramatu, ale widziałem, że się cieszy. – No i jak? – zapytała Belle. – Warunkowe umorzenie z zawieszeniem na trzy miesiące. Jak znowu mnie przyłapią, nie darują. – To co będziesz teraz robił? Spojrzałem na nią, potem na Boba. Odpowiedź była chyba wypisana na mojej twarzy. Doszedłem do ściany. Grałem na ulicy blisko dziesięć lat. Czasy się zmieniły – i moje życie też uległo zmianie, zwłaszcza za sprawą Boba. Stawało się jasne, że jako uliczny grajek nie mam już przyszłości. To zajęcie straciło jakikolwiek sens. Czasem nie dało się związać końca z końcem. Moja praca nierzadko pakowała mnie – i co gorsza, Boba – w kłopoty. A gdyby znów nas przyłapali, mógłbym pójść siedzieć. Skórka niewarta wyprawki. – Nie wiem, co będę robił, Belle – odpowiedziałem. – Wiem tylko, czego nie będę robił. Koniec z graniem na ulicy. [9]

British Transport Police – Brytyjska Policja Transportowa pilnująca porządku na kolei i w metrze.

Rozdział 12 Numer 683 Przez następne dni miałem w głowie chaos. Miotały mną sprzeczne uczucia. Po części byłem wściekły na niesprawiedliwość losu. Czułem, że straciłem źródło utrzymania tylko dlatego, że paru ludzi uwzięło się na mnie. Z drugiej jednak strony niewykluczone, że wyświadczyli mi przysługę. Wiedziałem przecież, że nie będę grał na ulicy do śmierci. Nie mogłem odmienić swojego życia, śpiewając na rogu kawałki Johnny’ego Casha i Oasis. Siły do pokonania nałogu nie mogła dać mi gitara. Zaczęło do mnie docierać, że stanąłem na rozdrożu i że trafia się sposobność, by na zawsze pożegnać przeszłość. Miewałem już w życiu takie okazje, ale po raz pierwszy od lat poczułem, że tym razem nie zmarnuję szansy. W teorii wyglądało to nie najgorzej. Ale przykra prawda była taka, że nie miałem zbyt wielu możliwości. Jak zarobić na utrzymanie? Przecież nikt mnie nie zatrudni. Nie byłem głupi. Dzięki pracy w IT w Australii znałem się trochę na komputerach. Spędzałem mnóstwo czasu, ucząc się nowych rzeczy na laptopach znajomych i na sprzęcie dostępnym w osiedlowej bibliotece. Nie miałem jednak referencji ani praktyki nabytej w Anglii i gdyby przyszły pracodawca zapytał mnie, co robiłem przez ostatnich dziesięć lat, nie mógłbym odpowiedzieć: „No wie pan, pracowało się tu i tam. Google, Microsoft...”. O tej drodze należało zapomnieć. Nie było też sensu starać się o darmowe szkolenia z informatyki. I tak by mnie nie przyjęli. Oficjalnie byłem nadal na odwyku, mieszkałem w lokalu opieki społecznej i nie skończyłem nawet szkoły średniej. Takich jak ja spuszczało się ze schodów. Normalna praca – cokolwiek to oznacza – była dla mnie nieosiągalna. Szybko zrozumiałem, że istnieje tylko jedno wyjście. Nie mogłem z założonymi rękami czekać, aż coś się zdarzy. Musiałem zarabiać kasę, żeby mój kot miał co jeść. Kilka dni po wyprawie do sądu ruszyłem więc z Bobem na ramieniu do Covent Garden. Po raz pierwszy od lat bez gitary. Gdy dotarłem na plac, zacząłem się rozglądać za dziewczyną o imieniu Sam. Koordynatorką lokalnej dystrybucji magazynu „The Big Issue”[10]. W latach 1998–1999, gdy dopiero zaczynałem na ulicy, próbowałem sprzedawać to pismo. Przydzielono mi teren pomiędzy Charing Cross a Trafalgar Square. Niestety nie dałem sobie rady. Popracowałem niecały rok i odpuściłem. Wciąż pamiętałem, jak było ciężko. Kiedy próbowałem opylić jakiś egzemplarz, ludzie warczeli tylko: „Znajdź sobie uczciwą robotę”. Dołowało mnie to jak cholera. Przecież pracowałem, sprzedawałem tygodnik. W sumie to było jak prowadzenie własnego biznesu. Nie dostawaliśmy egzemplarzy za darmo, musieliśmy je najpierw kupić. Każdego dnia zostawiałem u koordynatora co najmniej parę funtów. Również w tym interesie sprawdzała się stara prawda: musisz mieć pieniądze, żeby robić pieniądze. Ludzie myślą, że gazeciarze „The Big Issue” dostają każdy numer za frajer. Nic z tych rzeczy. Gdyby tak było, zarabialiby o wiele więcej. Filozofia „The Big Issue” jest bardzo prosta – jeśli chcesz sobie pomóc, my ci w tym pomożemy. Ale wtedy, na samym początku, nie miałem pewności, czy chcę pomocy. Nie byłem gotowy. Pamiętam te ponure, beznadziejne dni, gdy na chłodzie i deszczu wystawałem na rogach ulic, próbując namawiać londyńczyków do kupienia czasopisma. Ledwo wyrabiałem, zwłaszcza

że miałem problemy z narkotykami. Zapłatą za moje starania było zazwyczaj wyzwisko albo szturchnięcie. Moje niepowodzenia brały się głównie stąd, że byłem niewidzialny. Ludzie mieli mnie gdzieś, omijali jak zarazę. Dlatego przerzuciłem się w końcu na muzykowanie. Grając i śpiewając na chodnikach, mogłem przyciągać ludzi swoją muzyką, pokazać, że jestem żywym człowiekiem, oddychającym tym samym powietrzem. Choć większość nadal mnie ignorowała. Gdyby nie Bob, nie pomyślałbym, żeby wrócić do sprzedawania tygodnika. To niesamowite, jakie szczęście mi przyniósł i jak dodał mi odwagi. Gdybym w sprzedaży „The Big Issue” osiągnął tyle, ile z Bobem w Covent Garden, może odbiłbym się od dna. Był oczywiście jeden szkopuł: najpierw musieli chcieć mnie zatrudnić. Znalazłem Sam w bocznej uliczce odchodzącej od głównego placu Covent Garden, gdzie kolporterzy wykupywali swoje egzemplarze. Zobaczyłem paru sprzedawców, samych mężczyzn. Rozpoznawałem niektóre twarze – choćby faceta o imieniu Steve, kierowcę. Widywałem go czasem w tej okolicy, gdy w poniedziałki przywoził nowe wydanie magazynu. Mijaliśmy się niekiedy w Covent Garden i skłamałbym, mówiąc, że za sobą przepadaliśmy. Odniosłem wrażenie, że nie jest zachwycony moim widokiem, ale miałem to gdzieś. Nie dla niego się tu fatygowałem. Musiałem pogadać z Sam. – Cześć, nie gracie dzisiaj? – zapytała dziewczyna, poklepując Boba przyjacielsko. – Nie. Daję sobie z tym spokój – odparłem. – Policja robi mi trudności. Jeśli zadrę z nimi ponownie, będę miał przerąbane. A nie mogę ryzykować ze względu na Boba. – Jasne – potwierdziła i zrozumiałem, że wie, z czym przychodzę. – No więc – zacząłem – pomyślałem sobie... Sam przerwała mi z uśmiechem: – Okej. Nie wiem tylko, czy spełniasz kryteria. – Pewnie, że spełniam – potwierdziłem, wiedząc, że jako osoba bez stałego miejsca zamieszkania, korzystająca z lokalu opieki społecznej, mam szczególne uprawnienia. – No tak. Tylko będziesz musiał przejechać się do Vauxhall i załatwić wszystkie formalności – odparła. – Nie ma sprawy. – Wiesz, gdzie mamy biuro? – zapytała, szukając wizytówki. – Nie bardzo – przyznałem. Chyba zmienili adres od mojego poprzedniego razu. – Autobus do Vauxhall dowiezie cię do stacji kolejowej. To będzie po drugiej stronie ulicy, niedaleko rzeki, przy drodze jednokierunkowej. Potem wrócisz do mnie i możesz zaczynać. Wziąłem wizytówkę i pojechałem z Bobem do domu. – Musimy się trochę ogarnąć, stary – powiedziałem. – Idziemy na spotkanie w sprawie pracy. Potrzebowałem kilku dokumentów dla „The Big Issue”, więc nazajutrz odwiedziłem pracownicę społeczną do spraw lokalowych. Nie było w tym nic szczególnego, bo i tak musiałem się u niej stawiać regularnie. Wyjaśniłem, o co chodzi, i opowiedziałem o incydencie z policją transportową. Na szczęście okazała się równą babką i napisała mi rekomendację: w mojej sytuacji mieszkaniowej praca dla „The Big Issue” była jej zdaniem szansą na powrót do normalnego życia. Następnego dnia zadbałem o wygląd: związałem włosy i włożyłem przyzwoitą koszulę. Pojechałem na spotkanie ze wszystkimi papierami i zaświadczeniami. Zabrałem też Boba. Już wcześniej wpadłem na to, że mógłby mi pomagać w sprzedawaniu tygodnika, tak jak pomagał w muzykowaniu. A skoro miał być częścią zespołu,

jego również chciałem zarejestrować, gdyby to wchodziło w grę. Siedziba „The Big Issue” znajdowała się w zwykłym biurowcu na południowym brzegu Tamizy, nieopodal mostu Vauxhall i budynku MI6, służby wywiadowczej. Gdy tylko podszedłem do recepcji, rzucił mi się w oczy ogromny napis: „Psy zostawiamy na zewnątrz”. Pewnie kiedyś pozwalali im wchodzić do środka, ale kiedy zaczęły się naparzać, założyli szlaban. Nie było tam jednak nic o kotach. Wypełniłem formularze i czekałem. Po kilku minutach wezwano mnie na rozmowę. Facet, który ją przeprowadzał, był porządnym gościem. Dowiedziałem się, że sam kiedyś mieszkał na ulicy, a „The Big Issue” pomogło mu zacząć wszystko od nowa. Opowiedziałem o swoich kłopotach. Okazał zrozumienie. – Wierz mi, James, wiem, jak to jest – powiedział. Zaraz potem stwierdził, że wszystko w porządku, i wysłał mnie do drugiego pokoju po legitymację. Musiałem poczekać, aż pstrykną mi zdjęcie i wyrobią laminowaną legitymację z numerem sprzedawcy magazynu. Zapytałem, czy mógłbym dostać coś takiego również dla Boba. – Przykro mi – odparł urzędnik, potrząsając głową. – Zwierzakom nie wydajemy dokumentów. Kiedyś robiliśmy coś takiego dla psów, ale nigdy dla kota. – Rozumiem. A gdyby go umieścić na zdjęciu razem ze mną? Skrzywił się, jakby nie był do końca pewien. Ale wreszcie dał za wygraną. – No to już – powiedział. – Uśmiechnij się, Bob – rzuciłem, gdy usiedliśmy naprzeciwko aparatu. Kiedy czekaliśmy na zdjęcie, dopełniłem reszty formalności. Sprzedawca „The Big Issue” otrzymuje wybrany losowo przez komputer numer identyfikacyjny. Gdyby wydawano numery po kolei, liczby sięgałyby tysięcy, tak wiele osób rejestrowało się przez te wszystkie lata, a potem nagle znikało bez śladu. Kiedy więc jakiś sprzedawca wypadał z programu, numer trafiał z powrotem do obiegu i ktoś inny mógł go wylosować. Po piętnastu minutach znów zobaczyłem obsługującego mnie pracownika. – Proszę, panie Bowen – oznajmił, wręczając mi legitymację. Nie mogłem powstrzymać uśmiechu na widok zdjęcia. Bob siedział po mojej lewej stronie. Byliśmy drużyną. Sprzedawcy „The Big Issue”, numer rejestracyjny 683. Mieliśmy przed sobą długą podróż powrotną do Tottenham – z przesiadką. Półtorej godziny jazdy poświęciłem na przeczytanie broszury, którą dostałem w wydawnictwie. Czytałem podobną dziesięć lat wcześniej, ale niewiele pamiętałem. Tak między nami to nie brałem jej wtedy na serio. Zresztą przez większość czasu nie bardzo wiedziałem, co się ze mną dzieje. Tym razem jednak postanowiłem podejść do tematu poważnie. Na początku wyłożona została filozofia stojąca za wydawaniem magazynu. „»The Big Issue« założono z myślą o bezdomnych i osobach zagrożonych utratą mieszkania. Naszym celem było stworzenie im warunków do podjęcia legalnej pracy poprzez sprzedaż czasopisma. Wierzymy w pomoc, a nie jałmużnę, i uczymy ludzi, jak przejmować kontrolę nad własnym życiem”. „Tego dokładnie mi trzeba – pomyślałem – pomocy. Tym razem jej nie odrzucę”. Dalej była mowa o tym, że muszę „poddać się weryfikacji i postępować według przyjętych zasad”. Wiedziałem, co to oznacza. Okres próbny, pracę pod nadzorem osób oceniających moje wyniki. Jeśli się sprawdzę, będę miał stałą pracę. Dostanę też dziesięć darmowych egzemplarzy na początek. Z opisu wynikało jasno, że odtąd wszystko będzie w moich rękach. „Po sprzedaniu

pierwszych egzemplarzy można kupić następne. Cena zakupu wynosi 1 funt, cena sprzedaży na ulicy 2 funty. W ten sposób sprzedawca może zarobić 1 funt na egzemplarzu”. W broszurze objaśniano również zasady zatrudnienia kolporterów. „Nie zwracamy pieniędzy za niesprzedane egzemplarze, sprzedawcy muszą więc sami dbać o rynek zbytu i ostrożnie inwestować środki. W procesie sprzedaży rozwijają te umiejętności, zaczynają ufać we własne siły, osiągają satysfakcję ze swoich dokonań. Tym samym reintegracja osób bezdomnych ze społeczeństwem staje się znacznie łatwiejsza”. I to była cała ekonomia. Wkrótce się jednak przekonałem, że jest coś więcej. Następnego ranka wróciłem do Sam. Chciałem poddać się tej próbie. – Wszystko poszło dobrze w Vauxhall? – zapytała, gdy podszedłem do niej z Bobem. – Najwyraźniej, bo dali mi to. – Dumnie wyciągnąłem z kieszeni legitymację. – Świetnie – powiedziała Sam, patrząc na nasze zdjęcie i nie kryjąc rozbawienia. – Wobec tego bierz się do roboty. Odliczyła dziesięć darmowych egzemplarzy. – To dla ciebie. Wiesz, że następne będziesz musiał kupić? – Tak, jestem wprowadzony w temat. Przez chwilę przeglądała jakieś papiery. – Zastanawiam się, gdzie cię wysłać na okres próbny. W końcu zrobiła minę, jakby zadecydowała. – No jak, znalazłaś coś? – zapytałem nieco podekscytowany. – Chyba tak. Sądziłem, że się przesłyszałem, gdy powiedziała: – Dobra. Zaczniesz po prostu tutaj. – I wskazała dłonią stację metra Covent Garden, parę kroków w górę James Street. Mimo woli parsknąłem śmiechem. – Co jest? Jakiś problem? – zapytała zmieszana. – Nie ma sprawy, mogę poszukać czegoś innego. – Nie, wszystko gra. Nie ma problemu – odparłem. – Świetne miejsce. To będzie taka podróż sentymentalna do przeszłości. Mogę zacząć choćby od zaraz. Nie zamierzałem marnować czasu. Dochodziło południe; jako uliczny grajek zaczynałem trochę później, ale już teraz naokoło kłębił się tłum, prawie sami turyści. Było jasno i słonecznie. Z doświadczenia wiedziałem, że w taką pogodę ludzie zawsze są w lepszym nastroju i chętniej sięgają do kieszeni. Kiedy jeszcze brzdąkałem na ulicy, nie opuszczało mnie przeświadczenie, że pogrywam ze stróżami porządku. Ale jako gazeciarz „The Big Issue” nie czułem żadnej presji. Miałem prawo tu być. Stanąłem więc blisko stacji, nie dając się porwać tłumowi. Naszła mnie chęć sprawdzić, czy nie ma w pobliżu któregoś z kontrolerów, moich niedawnych gnębicieli. Zobaczyłem tylko jednego – znanego mi wielkiego spoconego grubasa w niebieskiej koszuli. Na razie był zbyt zajęty, żeby mnie zauważyć. Szkoda. Ale nic straconego. Tymczasem zakasałem rękawy, żeby pozbyć się pierwszych dziesięciu egzemplarzy. Wiedziałem, że dostałem to miejsce, bo dla innych sprzedawców było prawdziwym koszmarem. Bramki stacji metra nie nastrajają ludzi do tego, by się zatrzymać i coś kupić. Każdy jest w biegu. Przeciętny kolporter mógłby mówić o szczęściu, gdyby zatrzymał jednego przechodnia na tysiąc. Beznadzieja. Zbyt wiele czasu spędziłem na ulicy, żeby tego nie wiedzieć. Trudno wzbudzić zainteresowanie kogoś, kto ma cię w nosie. Ale ja nie uważałem się za przeciętniaka. Miałem tajną broń, tę samą, którą podbiłem Covent Garden. Wiedziałem, że i tym razem nie obejdzie się bez ofiar.

Postawiłem Boba na chodniku. Przysiadł, z zadowoleniem obserwując bieg wypadków. Wielu ludzi w ogóle go nie zauważało, mijając nas, rozmawiając przez telefon, szukając po kieszeniach biletów. Ale innym od razu wpadał w oko. Ledwo zająłem swoje miejsce, dwie amerykańskie turystki stanęły jak wryte i zaczęły pokazywać sobie Boba. – O kurczę! – powiedziała jedna z nich, natychmiast sięgając po aparat. – Możemy zrobić zdjęcie pańskiemu kotu? – zapytała druga. – Jasne, czemu nie – odparłem zadowolony, że proszą, bo zazwyczaj ludzie nie zadawali sobie podobnego trudu. – A tak przy okazji... Może kupicie nowy numer „The Big Issue”? Jak coś sprzedamy, będziemy mieli na kolację. – Nie ma sprawy! – rzuciła jedna z dziewczyn, prawie rumieniąc się na myśl, że od razu o tym nie pomyślała. – Ale jak nie macie kasy, żaden problem – zapewniłem ją. – To nie jest obowiązkowe. Nie zdążyłem powiedzieć więcej. Wzięła czasopismo, wręczając mi pięć funtów. – Rany. Chyba nie mam wydać. Dosłownie przed chwilą zacząłem – powiedziałem i nagle zrobiło mi się głupio. Wiem, większość ludzi sądzi, że to ograny numer sprzedawców „The Big Issue”, ale ja naprawdę byłem goły. W kieszeni miałem tylko funta drobnymi, więc podałem dziewczynie chociaż tyle. – Nie trzeba – powiedziała. – Proszę zatrzymać resztę i kupić kotu coś fajnego do jedzenia. Gdy odeszły, zaraz pojawili się następni turyści, tym razem Niemcy. I znów Bob wzbudził wielki zachwyt. Nie kupili tygodnika, ale to przecież nieważne. Wiedziałem już, że sprzedam tych dziesięć egzemplarzy. „Może nawet mógłbym wrócić do Sam po więcej?” – kombinowałem. I faktycznie, w godzinę byłem lżejszy o sześć egzemplarzy. Większość klientów wyjmowała z portfeli dwa funty, ale od pewnego starszego dżentelmena w eleganckim tweedowym garniturze dostałem piątaka. Czułem, że dobrze zrobiłem, decydując się na tę pracę. Wiedziałem, że nie zawsze będę na fali, jednak zmierzałem we właściwym kierunku. Dzień uważałem za bardzo udany, ale wisienka na torcie pojawiła się dopiero później. Po dwóch i pół godzinie zostały mi dwa ostatnie egzemplarze. Nagle na stacji zapanowało jakieś zamieszanie. Zobaczyłem ludzi z obsługi metra. Rozmawiali o czymś z ożywieniem, a dwóch miało włączone krótkofalówki. Nie mogłem nie pomyśleć o tym, czego niedawno doświadczyłem. Może znowu coś się stało, może jakiś inny biedak miał zostać zatrzymany za przestępstwo, którego nie popełnił? Nie dowiedziałem się, jaki był powód tego poruszenia. Ludzie z metra się rozeszli. Ale właśnie wtedy spocony grubas zauważył mnie i Boba przy stacji. Natychmiast ruszył w naszą stronę. Aż gotował się ze złości, był czerwony jak burak. Cóż, powiadają, że zemsta najlepiej smakuje na zimno, postanowiłem więc zachować chłodny umysł. – Co ty tu, kurwa, robisz?! – ryknął. – Podobno cię przyskrzynili? Wiesz, że nie wolno ci tutaj wystawać! Bez słowa, bardzo wolno i beznamiętnie, wyjąłem z kieszeni legitymację „The Big Issue” i machnąłem mu nią przed nosem. – Jestem w pracy, kolego – wyjaśniłem, delektując się mieszanką osłupienia i wściekłości widoczną na jego twarzy. – Może więc ty także zajmij się swoją. [10]

Brytyjskie czasopismo sprzedawane na ulicach przez bezdomnych.

Rozdział 13 Idealna miejscówka Nie dokonałem w życiu zbyt wielu dobrych wyborów. Ilekroć nadarzał się szczęśliwy traf, ja potrafiłem coś schrzanić. W ten sposób udało mi się spaprać ostatnich dziesięć lat. Po kilku dniach pracy dla „The Big Issue” byłem jednak pewny, że w końcu idę dobrą drogą. Ta decyzja miała bezpośredni wpływ na życie moje i Boba. Było teraz bardziej uporządkowane. Praktycznie od poniedziałku do piątku chodziłem do pracy, choć zdarzały się też pracujące soboty. Przez pierwsze dwa tygodnie jeździliśmy do Covent Garden dzień w dzień z wyjątkiem niedziel. Taki był proces produkcyjny tygodnika. Nowy numer ukazywał się w poniedziałek rano. Od pewnego czasu zjawialiśmy się na miejscu gdzieś koło dziesiątej, a kończyliśmy na ogół po godzinach szczytu, koło siódmej. Ale zwijaliśmy się dopiero po sprzedaniu ostatniego egzemplarza. Życie z Bobem nauczyło mnie odpowiedzialności, jednak praca sprzedawcy była jak przejście na wyższy poziom. Gdyby nie poczucie obowiązku i samodyscyplina, nic bym nie zarobił. A kto nie zarabia, ten nie je. Już po pierwszych dwóch tygodniach zrozumiałem, że muszę postępować, jakbym był przedsiębiorcą. Dla kogoś, kto przez dziesięć lat żył w totalnym bałaganie, przypominało to skok na głęboką wodę. Nigdy nie trzymały się mnie pieniądze. Zarabiałem tylko tyle, żeby nie umrzeć z głodu. Zdumiało mnie więc, jak szybko zdołałem się przystosować do nowych warunków. Ta praca miała też minusy, naturalnie. W „The Big Issue” nie przyjmowano zwrotów. Kupiłeś, nie sprzedałeś, twoja strata. Jak się przeliczyłeś, masz przerąbane. Jeśli w sobotę wieczorem zostałeś z pięćdziesięcioma egzemplarzami, w poniedziałek nie masz z czego zapłacić za następne. Przeinwestowałeś, trudno. Niesprzedany towar możesz oddać na makulaturę. Ale nadmierna ostrożność też nie popłaca. Masz wprawdzie w kieszeni parę funtów, no ale mogłeś mieć o wiele więcej. Niczym się to nie różniło od kierowania siecią Marks & Spencer – przynajmniej teoretycznie. Co więcej, poszczególne wydania magazynu znacznie różniły się jakością artykułów. Niekiedy numer pękał w szwach od ciekawych materiałów, a czasem na kilometr wiało nudą i ciężko było go upłynnić, zwłaszcza bez słynnego aktora albo gwiazdy rocka na okładce. Wydawało mi się to trochę niesprawiedliwe. Potrzebowałem czasu, żeby ogarnąć temat. Choć wciąż ulepszałem swój system, nadal żyliśmy z Bobem z dnia na dzień. Pieniądze zarobione przez cały tydzień właściwie kończyły się w poniedziałek rano. Niekiedy na inwestowanie zostawało bardzo niewiele. Jeśli Sam była akurat w pracy, prosiłem, żeby zrobiła mi przysługę i wykupiła dla mnie dziesięć numerów. Robiła takie rzeczy dla sprzedawców, którym ufała, również dla mnie, kiedy z nią pierwszy raz pracowałem. I choć bywało ciężko, zawsze oddawałem pożyczkę. Wiedziałem, że wykłada własną kasę. Po sprzedaniu dziesięciu egzemplarzy natychmiast zwracałem dług. Jakoś się odkuwałem. W sumie zarabiałem mniej niż kiedyś z Bobem jako uliczny grajek. Ale nie żałowałem.

Liczyło się głównie to, że nie pracuję na czarno. Gdyby zatrzymał mnie jakiś gliniarz, zawsze mogłem wyjąć legitymację i życzyć mu dobrego dnia. Po przygodzie z policją to było bardzo ważne. Minęło kilka miesięcy. Pod wieloma względami ta robota przypominała muzykowanie na chodnikach. Zbierali się wokół nas ci sami przechodnie: kobiety w średnim wieku, starsze panie, studentki, geje, choć nie brakowało osób ze wszystkich sfer społecznych. Pewnego dnia – była wczesna jesień 2008 roku – podszedł do nas facet w ekstrawaganckich ciuchach. Miał tlenione włosy, dżinsy i kowbojskie buty. Na te spodnie i skórzaną kurtkę musiał wydać fortunę. Byłem pewny, że to jakiś amerykański gwiazdor rocka. Tak przynajmniej wyglądał. Przechodząc obok, od razu dostrzegł Boba. Zatrzymał się i uśmiechnął szeroko. – Fajny zwierzak – pochwalił, cedząc słowa po jankesku. Wyglądał znajomo, nie umiałem jednak skojarzyć nic więcej. Korciło mnie, żeby zapytać, kim jest, ale obawiałem się, że wyjdę na prostaka. I w sumie dobrze, że nie spytałem. Ukucnął i przez chwilę głaskał Boba. – Długo już jesteście razem? – spytał. – Niech pomyślę... – odparłem, próbując policzyć te wszystkie miesiące. – Od wiosny zeszłego roku, więc będzie jakieś półtora roku. – Super. Wyglądacie jak pokrewne dusze. – Uśmiechnął się znowu. – Jakbyście byli dla siebie stworzeni. – Dzięki – rzuciłem, czując, że teraz to już muszę się dowiedzieć, kim, do cholery, jest ten gość. Ale zanim spytałem, on wstał i spojrzał na zegarek. – Trzymajcie się, chłopaki. Muszę lecieć. Do zobaczyska! – powiedział, sięgając do kieszeni kurtki i wyciągając plik banknotów. Wsunął mi do ręki dziesięć funtów. – Bierz. – Powstrzymał mnie ruchem dłoni, gdy zacząłem szukać reszty. – Bawcie się dobrze. – Będziemy – obiecałem. I dotrzymałem słowa. Praca na legalu całkowicie zmieniła moją sytuację przy stacji metra. Zaliczyłem co prawda parę nienawistnych spojrzeń, ale po prostu je zignorowałem. Reszta obsługi była w porządku. Ci goście wiedzieli, że pracuję, i póki nikogo nie zaczepiałem ani nie obrażałem, wszystko grało. Bob i ja zwróciliśmy też na siebie uwagę pozostałych sprzedawców „The Big Issue”. Trudno było tego uniknąć. Nie łudziłem się, że moje stosunki z innymi ludźmi pracującymi na ulicy będą wyjątkowo zażyłe. Życie na chodniku to nie podwieczorek u cioci. Nie tworzyliśmy pełnej współczucia i zrozumienia społeczności, każdy dbał o swój własny interes. A jednak większość gazeciarzy okazywała życzliwość temu nowemu z kotem na ramieniu. Wielu sprzedawców miało psy. Z niektórych były niezłe ziółka. Ale gazeciarza z kotem nikt nigdy nie widział. Ani tutaj, ani w całym Londynie. Część moich kolegów miała do Boba słabość. Ten i ów podchodził i głaskał kocura, pytając, skąd go wziąłem, co wiem o jego przeszłości i tak dalej. A ja oczywiście niewiele miałem do powiedzenia. Bob był niezapisaną kartą, kotem zagadką, sfinksem, i to jeszcze bardziej przyciągało do niego ludzi. Mną, rzecz jasna, nie interesował się nikt. Zawsze byłem witany słowami: „Jak się miewa Bob?”. Guzik ich obchodziło, co u mnie. Ale niczego innego nie oczekiwałem. Wiedziałem, że ta serdeczność niebawem się skończy. Bo na ulicy nie ma zmiłuj.

Z Bobem u boku sprzedawałem nawet trzydzieści do pięćdziesięciu egzemplarzy dziennie. Zarabiając funta na gazecie, mogłem co nieco odłożyć, zwłaszcza dzięki napiwkom, które czasem dostawałem (choć na ogół dostawał je Bob). Była wczesna jesień. Któregoś wieczoru siedziałem sobie pod murkiem stacji razem z kocurem umoszczonym na moim plecaku, grzejącym kości w plamie dogasającego słońca. Nagle przeszła obok elegancko ubrana para. Pewnie wybierali się do teatru albo nawet do opery. On miał na sobie smoking z muszką, ona czarną jedwabną suknię. – Bardzo szykownie państwo wyglądają – powiedziałem, kiedy przystanęli i zaczęli zachwycać się Bobem. Ona się uśmiechnęła, ale on potraktował mnie jak powietrze. – Cudowny – powiedziała kobieta. – Od dawna pan go ma? – Już trochę będzie. Można powiedzieć, że połączyła nas ulica. – Proszę – rzucił nagle facet, wyciągając portfel i podając mi dwadzieścia funtów. Nim zdążyłem sięgnąć do kieszeni po resztę, zbył mnie machnięciem dłoni. – Nie, w porządku. Niech pan nie szuka drobnych – oświadczył, uśmiechając się do swojej towarzyszki. Spojrzenie, jakim go obdarzyła, było wymowne. „To pewnie pierwsza randka” – pomyślałem. Okazując taką hojność, zrobił na niej wrażenie. Kiedy odchodzili, wzięła go pod ramię i mocno się przytuliła. Nie obchodziły mnie jego intencje. Pierwszy raz się zdarzyło, że ktoś dał mi dwadzieścia funtów. Po jakimś czasie wiedziałem już, że miejscówka przy metrze jest dla nas idealna. Nie kryłem więc rozczarowania, gdy Sam oznajmiła, że po okresie próbnym przeniosą mnie gdzie indziej. Miałem tam zacząć za dwa tygodnie. To oczywiście nie była żadna niespodzianka. Gazeciarze podpatrywali, jak komu idzie. Koordynatorzy nie ukrywali listy naszych zakupów, można więc było sprawdzić, jak sobie radzi konkurencja. Po dwóch tygodniach wszyscy widzieli, że kupuję dużo egzemplarzy. Wieści szybko się rozniosły. A ja spostrzegłem, że w stosunku do mnie i do Boba zaszła subtelna, ale zauważalna zmiana. Tak więc gdy Sam powiedziała, że pomyślnie przeszedłem okres próbny i czas na przeprowadzkę, nie byłem wcale zdziwiony. Nasz nowy punkt też znajdował się niedaleko stacji metra. Dostaliśmy miejsce na rogu Neal Street i Short’s Gardens, przed sklepem obuwniczym Size. Odniosłem wrażenie, że starsi stażem sprzedawcy patrzą na nas z niechęcią. Nie cieszyli się z osiągnięć moich i Boba w miejscu, które uchodziło za beznadziejne. Ale ja choć raz w życiu miałem dość rozumu, żeby ugryźć się w język. „Nie daj się podpuścić, James” – powtarzałem sobie w duchu. I to była dobra rada.

Rozdział 14 Pod psem Jesień była tego roku zimna i deszczowa. Drzewa szybko pogubiły liście, kiedy wicher i ulewy przetoczyły się przez miasto. Tamtego ranka, gdy opuszczaliśmy z Bobem nasz blok, kierując się w stronę przystanku, znowu nie było widać słońca. Zaczynało siąpić. Bob nie przepadał za deszczem, więc z początku myślałem, że to dlatego wlecze się za mną niemrawo, jakby jeszcze się nie obudził. Wręcz powłóczył nogami. „Pewnie ma wątpliwości, czy chce mu się dzisiaj wychodzić – powiedziałem sobie. – A może koty to naprawdę żywe barometry?”. Gdy spojrzałem na niebo, dostrzegłem ogromną ławicę stalowoszarych chmur, sunącą nad północnym Londynem. Wyglądała jak olbrzymi statek kosmiczny z obcymi na pokładzie. Zanosiło się na kiepski dzień. Ulewa wisiała w powietrzu. Pomyślałem, że chyba Bob ma rację i powinienem zawrócić, lecz po chwili przypomniałem sobie, że nadchodzi weekend, a lodówka świeci pustkami. „Żebracy nie mogą wybrzydzać – nawet jeśli zostali oczyszczeni ze wszystkich zarzutów” – stwierdziłem. Praca na ulicach nigdy mnie specjalnie nie rajcowała, ale w tamten deszczowy dzień miałem jej serdecznie dosyć. Bob wlókł się za mną jak żółw i pokonanie stu metrów zajęło nam sporo czasu. – No dobra, stary. Wskakuj – powiedziałem w końcu, odwracając się do niego. Wdrapał się na moje ramię i ruszyliśmy niechętnie w stronę Tottenham High Road, na przystanek. Deszcz się wzmagał. Ciężkie, grube krople odbijały się jak piłki od chodnika. Bob nie sprawiał już wrażenia przybitego, a ja brnąłem przez ulice, rozbryzgując kałuże, chowając się po drodze pod wszystkimi zadaszeniami. W autobusie szybko jednak zrozumiałem, że za jego kiepski humor odpowiada coś więcej niż pogoda pod psem. Zazwyczaj jazda autobusem fascynowała Boba. Był ciekawski, uważał świat za niezmiernie interesujące miejsce. Moglibyśmy podróżować tam i z powrotem w nieskończoność, a i tak, zaintrygowany, rozpłaszczałby nos na szybie. Ale dziś nie zadał sobie nawet trudu, by zbliżyć się do okna – i to wcale nie dlatego, że było zamglone i całe w strugach deszczu. Zamiast tego skulił się na moich kolanach. Wyglądał na zmęczonego. Sądząc z mowy ciała, był bardzo przygaszony. Przymykał oczy, jakby zasypiał. Jego naturalna czujność gdzieś wyparowała. Kiedy wysiedliśmy na Tottenham Court Road, sprawy przybrały jeszcze gorszy obrót. Deszcz na szczęście nieco zelżał i bocznymi uliczkami udało nam się dojść do Covent Garden. Nie było jednak lekko, bo musiałem przeskakiwać większe kałuże i wymijać parasole przechodniów. Gdy weszliśmy na Neal Street, w zachowaniu Boba zaszła dziwna zmiana. Nie siedział spokojnie na moim ramieniu. Wiercił się, jakby nie mógł znaleźć sobie miejsca. – Wszystko gra, chłopie? – zapytałem, zwalniając kroku. Nagle zaczął kręcić się nerwowo i wydawać niepokojące dźwięki, jak gdyby miał nudności. Bałem się, że zaraz zeskoczy albo spadnie, więc ostrożnie postawiłem go na ziemi, chcąc zobaczyć, co się dzieje. Ale nim zdążyłem przyklęknąć, zebrało mu się na wymioty. To była sama żółć. Nie mógł przestać, a jego ciałem wstrząsały torsje. „Może to przeze mnie – myślałem – może zaszkodziła mu jazda autobusem?”. Mdłości nie mijały, pojawiało się coraz więcej żółci. Zrozumiałem, że to coś więcej niż choroba lokomocyjna. Wymiotował już samą śliną, choć sporo zjadł wieczorem i rano. A więc

musiał wymiotować już wcześniej, może na dworze, kiedy się załatwiał. W autobusie był już naprawdę chory. Czułem się winny, że niczego nie zauważyłem. To dziwne, jak reagujemy w podobnych sytuacjach. Jestem pewien, że takie same odruchy miałby każdy właściciel zwierzęcia albo rodzic. Do głowy przychodziły mi szalone myśli, często wzajemnie się wykluczające. Czy po prostu zjadł rano coś, co zwyczajnie mu nie podeszło? Połknął jakiś przedmiot, który zalega mu teraz w żołądku? A może to poważniejsza sprawa? Umrze mi tutaj na ulicy, na moich oczach? Znałem opowieści o kotach, które padły po wypiciu środków czyszczących lub zjedzeniu jakiegoś plastikowego draństwa. Obraz konającego w moich ramionach Boba poraził mnie jak grom. Pozbierałem się szybko, żeby położyć kres wybrykom wyobraźni. „Weź się w garść, James. Pomyśl rozsądnie. Działaj” – powiedziałem sobie. Wiedziałem, że wymioty i fakt, że Bob nie ma już żadnych treści pokarmowych w żołądku, mogą doprowadzić do odwodnienia. Zlekceważenie objawów mogło też spowodować uszkodzenie któregoś organu wewnętrznego. Zdecydowałem, że dam mu coś do jedzenia, a zwłaszcza do picia. Wziąłem go więc na ręce i ruszyłem w kierunku znanego nam sklepu w Covent Garden. Nie miałem przy sobie dużo gotówki, ale wystarczyło na danie z kurczaka, które Bob bardzo lubił, i butelkę dobrej wody źródlanej. Nie chciałem, żeby pił brudną kranówę. To mogłoby pogorszyć jego stan. W Covent Garden postawiłem kota na chodniku niedaleko naszej miejscówki. Wyjąłem z plecaka jego miseczkę i łyżką wygarnąłem do niej kurczaka. – Jedz, maluszku – powiedziałem, głaszcząc go i podstawiając mu naczynie pod pyszczek. Normalnie wymiótłby zawartość jak odkurzacz. Ale nie dzisiaj. Długo się wahał, zanim zaczął jeść. Robił to jednak ostrożnie, niechętnie i bez apetytu. Zlizał tylko galaretkę, a mięsa nawet nie ruszył. W mojej głowie rozległ się znowu dzwonek alarmowy. To nie był Bob, którego znałem i kochałem. Zdecydowanie działo się coś złego. Bez przekonania zacząłem sprzedawać tygodnik. Potrzebowaliśmy forsy, żeby przeżyć następne dni, zwłaszcza jeśli byłaby konieczna wizyta u weterynarza i kupienie leków. Ale tego dnia nie miałem serca do roboty. Stan Boba bardziej zaprzątał moją uwagę niż mijający nas w pośpiechu ludzie. Kot leżał obok, apatyczny i obojętny na wszystko, co się wokół działo. Nie dziwiło mnie więc, że przechodnie tylko z rzadka przystają, a jeszcze rzadziej kupują. Odpuściłem sobie po niecałych dwóch godzinach. Wymioty ustały, ale widać było, że Bob nie czuje się dobrze. Postanowiłem zabrać go domu. Dotąd miałem szczęście, gdyż Bob cieszył się znakomitym zdrowiem. Miał z początku trochę pcheł, ale to normalne w przypadku dachowca. Odkąd pozbyliśmy się i pcheł, i robaków, był w świetnej formie. Od czasu do czasu zabierałem go do kliniki na kółkach Blue Cross przy Islington Green, gdzie został zaczipowany. Weterynarze i techniczki znali już Boba dobrze i zawsze twierdzili, że jest w znakomitej kondycji. To, co się teraz z nim działo, kompletnie mnie zaskoczyło. Bałem się czegoś poważnego. Kiedy w drodze powrotnej do Tottenham leżał na moich kolanach w autobusie, czułem, że serce podchodzi mi do gardła. Powstrzymywałem łzy. Bob był najlepszą rzeczą, jaka przytrafiła mi się w życiu. Na samą myśl, że mógłbym go stracić, ogarniało mnie przerażenie. Nie mogłem opędzić się od złych myśli. Ledwo weszliśmy do mieszkania, Bob zwinął się w kłębek pod kaloryferem i natychmiast zasnął. Spał przez wiele godzin. Tej nocy prawie nie zmrużyłem oka, niepokojąc się o jego zdrowie. Był zbyt zmęczony, żeby powlec się za mną do sypialni. Do rana drzemał pod grzejnikiem. Raz po raz zrywałem się z posłania, skradałem w ciemnościach na palcach

i nasłuchiwałem, czy oddycha. W pewnym momencie wydało mi się, że nic nie słyszę, podszedłem więc i uklęknąwszy, położyłem dłoń na jego przeponie. Jaką ulgę poczułem, słysząc ciche mruczenie! Z forsą było tak krucho, że następnego dnia musiałem iść do pracy. Biłem się z myślami. Zostawić Boba samego w domu czy owinąć go w jakiś kocyk i zabrać do centrum, żeby mimo wszystko mieć na niego oko? Na szczęście pogoda nie była tego dnia najgorsza. Słońce postanowiło wreszcie wyjrzeć zza chmur. A gdy wyszedłem z kuchni z talerzem płatków z mlekiem, Bob popatrzył w moją stronę i mógłbym przysiąc, że wyglądał dużo raźniej. Pojadł nawet trochę kociej karmy, którą mu podałem. Z dużo większym entuzjazmem niż poprzednio. Postanowiłem, że go z sobą wezmę. Do dnia otwartego w Blue Cross mieliśmy jeszcze trochę czasu, więc zdecydowałem, że zrobię wywiad na własną rękę. Poszedłem do pobliskiej biblioteki i zacząłem sprawdzać objawy Boba w sieci. Zapomniałem, że leczenie siebie i innych za pomocą internetu to kiepski pomysł. Zawsze znajdzie się tam czarne scenariusze. Wstukałem w wyszukiwarkę parę haseł i przejrzałem kilka stron weterynaryjnych. Odnalazłem główne symptomy – senność, wymioty, brak apetytu i tak dalej – i wyskoczyło mi z tysiąc jednostek chorobowych. Niektóre możliwości nie wyglądały groźnie: jak kłaki zalegające w przewodzie pokarmowym czy wzdęcia. Były jednak i gorsze rzeczy, naprawdę wredne świństwa, od których włos jeżył się na głowie – niedoczynność kory nadnerczy, ostra niewydolność nerek, zatrucie arszenikiem. A gdyby tego było mało, autorzy dorzucali w pakiecie kocią białaczkę, zapalenie okrężnicy, cukrzycę, ołowicę, salmonellę i anginę. Najbardziej przeraziła mnie perspektywa raka jelita. Piętnaście minut lektury wystarczyło, żebym sam potrzebował lekarza. Psychiatry. Postanowiłem zmienić taktykę i znaleźć coś przeciwko wymiotom. Od razu powiało optymizmem. Zalecenia były następujące: dużo wody, odpoczynek, czujność właściciela. To był mój plan na następne dwie doby. Musiałem tylko mieć Boba na oku. „Jeśli znowu zaczną się wymioty, od razu pobiegnę do weterynarza – zdecydowałem. – A jeśli nie, to w czwartek wybieramy się do Blue Cross”. Następnego dnia zostałem w domu aż do późnego popołudnia, żeby Bob mógł trochę odpocząć. Spał jak suseł, zwinięty w kulkę na ulubionym miejscu. Przez cały czas go pilnowałem. Na razie wszystko wyglądało okej, zostawiłem go więc na trzy, cztery godziny w domu i ruszyłem do centrum, żeby popracować. Nie miałem wyjścia. Wlokąc się bez entuzjazmu ulicami między Tottenham Court Road a Covent Garden, ponownie zdałem sobie sprawę, że bez Boba jestem niewidzialny. W Covent Garden wszyscy o niego pytali, a gdy odpowiadałem, że zachorował, na każdej twarzy malował się niepokój. „Ale wyjdzie z tego?” – słyszałem zewsząd. „To chyba nic poważnego?”. „Był już u weterynarza?”. „Czy to dobrze, że został sam w domu?”. Wtedy właśnie wpadłem na świetny pomysł. Poznałem kiedyś techniczkę weterynaryjną o imieniu Rosemary. Jej chłopak, Steve, pracował w sklepie z komiksami. Zaglądałem tam od czasu do czasu z Bobem i zaprzyjaźniłem się ze sprzedawcą. Któregoś dnia pojawiła się u niego Rosemary i zaczęliśmy rozmawiać o kocie. Postanowiłem wpaść do sklepu. Na szczęście Steve był w pracy i dał mi telefon do swojej dziewczyny. – Dzwoń, to żaden kłopot – powiedział mi. – Zwłaszcza że chodzi o Boba. Wiesz, że go uwielbia.

Rosemary od razu zasypała mnie pytaniami. – Co zwykle je? Zdarza mu się przegryźć coś na dworze? – No wiesz, czasem lubi zawieruszyć się koło śmietnika – przyznałem. Tak, kompletnie się od tych kontenerów na śmieci uzależnił i nie zerwał z nałogiem. Nie odpuszczał żadnemu pojemnikowi na odpady. Nieraz widziałem, jak w kuchni rozrywa na strzępy czarne foliowe worki. Z czasem zacząłem wystawiać je przed drzwi. Cóż, był kocim ulicznikiem. Możesz ściągnąć kota z ulicy, ale nie zdołasz wyciągnąć ulicy z kota. Wyczułem, że Rosemary właśnie wpadła na jakąś myśl. Jakby zaświeciła jej się mała żaróweczka. – Hmmm – powiedziała. – To by tłumaczyło jego dolegliwości. Zaleciła jakieś probiotyki, antybiotyk i lek osłonowy na żołądek. – Podaj mi swój adres. Wsiądę na rower i ci to wszystko przywiozę. Z lekka mnie zamurowało. – Kurczę, nie wiem, czy zdołam zapłacić za dostawę do domu, Rosemary. – Spoko, nie musisz płacić. Dorzucę leki do innej dostawy w twojej okolicy – uspokoiła mnie. – A więc? Dziś wieczorem? – Jasne, super – odparłem. Byłem zszokowany. Co za wspaniałomyślność! Nie doświadczałem jej zbyt wiele w przeszłości – w przeciwieństwie do bezmyślnej przemocy. To była jedna z wielkich zmian, które zawdzięczałem Bobowi. Dzięki niemu na nowo odkryłem jasną stronę ludzkiej natury. Odzyskałem zaufanie do świata. Jak Rosemary powiedziała, tak zrobiła. Zresztą wcale w nią nie wątpiłem. Jeszcze tego samego wieczoru zjawiła się u mnie, a ja podałem kotu lekarstwa. Probiotyk nie bardzo mu podpasował. Bob skrzywił się i cofnął, kiedy wlałem mu do pyszczka zawartość łyżeczki. – Trudna rada, stary – powiedziałem. – Gdybyś nie ładował mordy do śmieci, nie musiałbyś teraz pić tego paskudztwa. Lekarstwa zadziałały błyskawicznie. Bob przespał noc spokojnie, a następnego ranka był o wiele żywszy. Musiałem go przytrzymać, żeby znowu przełknął probiotyk. W czwartek był już całkiem na chodzie, ale na wszelki wypadek postanowiłem pojechać z nim do Blue Cross. Techniczkę zmartwiła wieść, że Bob się źle poczuł. – Zróbmy mu mały przegląd – zaproponowała. Zważyła go, osłuchała, obejrzała zęby i dziąsła. – Wygląda na to, że wszystko w porządku – oznajmiła. – Chyba staje na nogi. Pogadaliśmy jeszcze, a potem podziękowałem i ruszyłem z Bobem do wyjścia. – Ale z buszowaniem po śmietnikach koniec, prawda, Bob? – rzuciła na pożegnanie. Choroba Boba wywarła na mnie wielki wpływ. Kocur wydawał się dotąd nie do zdarcia. Nie dopuszczałem do siebie myśli, że mógłby zachorować. Odkrycie, że jak my wszyscy jest tylko zwykłym śmiertelnikiem, bardzo mnie poruszyło. I pomogło mi utwierdzić się w pewnym przekonaniu. Nadszedł czas, żeby zamknąć za sobą drzwi. Miałem dość własnego życia. Byłem zmęczony i znudzony codwutygodniowymi wycieczkami do ośrodka dla narkomanów i codziennym bieganiem do apteki. Byłem też wykończony obawą, że w każdym momencie wszystko może zacząć się od nowa. Podczas następnej wizyty u mojego terapeuty spytałem, czy nie mógłbym całkiem zejść z metadonu. To byłby ostatni krok. Już wcześniej o tym rozmawialiśmy, nie sądzę jednak, żeby

brał moje słowa na poważnie. Teraz widział, że mówię serio. – Nie będzie lekko, James – ostrzegł mnie. – Wiem. – Będziesz musiał przyjmować subutex. W coraz mniejszej dawce. Do momentu gdy nie będziesz go już potrzebował. – W porządku. – Odchodzenie od metadonu bywa bardzo nieprzyjemne. Możesz mieć ostre symptomy odstawienia – powiedział, pochylając się w moją stronę. – To już mój problem. Chcę to zrobić. Dla siebie i dla Boba. – Dobrze, a więc nadam sprawie bieg i za parę tygodni będziesz mógł zacząć. Po raz pierwszy od lat zobaczyłem małe światełko w bardzo ciemnym tunelu.

Rozdział 15 Na czarnej liście W tamten chłodny, wilgotny poniedziałek, gdy jak zwykle zjawiłem się w Covent Garden po egzemplarze, od razu poczułem, że coś jest nie tak. W pobliżu kręciło się kilku innych gazeciarzy, przestępujących z nogi na nogę, aby ogrzać stopy, popijających herbatę ze styropianowych kubków. Dwóch z nich, spostrzegłszy mnie, zaczęło coś szeptać i rzucać mi spojrzenia, które nie wróżyły nic dobrego. Jakbym był nieproszonym gościem. Kiedy Sam wyłoniła się zza wózka, z którego zdejmowała sterty czasopism, natychmiast dała mi znak ręką. – Musimy pogadać, James – powiedziała z surową miną. – Jasne, jakiś problem? – zapytałem, podchodząc do niej z Bobem na ramieniu. Zazwyczaj się z nim witała, głaszcząc go po sierści. Ale nie dzisiaj. – Wpłynęła skarga. Właściwie to kilka skarg. – Skarg? Jakich skarg? – Kilku sprzedawców utrzymuje, że wchodzisz na ich terytorium. Przyuważyli to już parę razy. Podobno próbujesz różnych miejsc w Covent Garden. Wiesz, że to niezgodne z zasadami. – Nic takiego nie robię – odparłem, ale Sam uniosła tylko dłoń w geście, który można było sprowadzić do słów: „Gadaj zdrów”. – Nie ma sensu się wykłócać. Ci z biura chcą to z tobą wyjaśnić. Myślałem, że to już koniec rozmowy, i ruszyłem w stronę stosu magazynów. – Przykro mi, James, ale nic dzisiaj nie kupisz. Musisz najpierw pojechać do Vauxhall i wyjaśnić sprawę. – Co? Nie dostanę dzisiaj tygodnika? – zaprotestowałem. – To jak mam zarobić na nas obu? – Przykro mi, ale jesteś zawieszony do czasu, aż załatwisz wszystko z centralą. Byłem wściekły, choć niespecjalnie zaskoczony. Zanosiło się na to już od jakiegoś czasu. Jedną z wielu zasad obowiązujących kolporterów był zakaz opuszczania wyznaczonej strefy i sprzedaży w miejscach przydzielonych innym. Najsurowiej karano za dryfowanie, czyli sprzedaż obnośną. I w stu procentach się z tą zasadą zgadzałem. Ja także nie chciałbym, żeby ktoś pałętał się w mojej strefie. Był to najsprawiedliwszy i najprostszy sposób utrzymania londyńskich sprzedawców „The Big Issue” w ryzach. Byłem więc zdziwiony, gdy w ciągu ostatniego miesiąca czy dwóch paru gazeciarzy wyjechało do mnie z pretensjami. Twierdzili, że widzieli, jak sprzedaję tygodnik, spacerując z Bobem po ulicach. Nie mieli racji, domyślałem się jednak, na czym mógł polegać ich błąd. Przechadzki z kocurem po Covent Garden i nie tylko odbywały się zawsze według zasady „teraz idziemy – teraz stoimy”. Kiedy byłem ulicznym grajkiem, ludzie zatrzymywali nas co kilka metrów, żeby pogłaskać Boba, zagadać do niego albo pstryknąć zdjęcie. Jedyna różnica polegała na tym, że obecnie przechodnie pytali niekiedy o nowy numer „The Big Issue”. Próbowałem wytłumaczyć gazeciarzom, że stawia mnie to często w głupiej sytuacji. Chcąc być w zgodzie z zasadami, powinienem odpowiadać: „Przykro mi, musi pan przyjść na miejsce, gdzie sprzedaję, albo kupić magazyn u najbliższego ze sprzedawców”. Nie sprzedając, postąpiłbym pewnie jak należy i nie byłoby sprawy. Tylko kto by na tym zyskał? Nikt.

A straciliby wszyscy. Niektórzy kolporterzy rozumieli, o co mi chodzi. Ale inni uważali, że ściemniam. Od razu się domyśliłem, kto mnie zakapował. Nie trzeba było geniusza, żeby to odkryć. Na jakiś miesiąc przed zawieszeniem mnie przez Sam szedłem z Bobem przez Long Acre. Mijaliśmy Body Shop, przed którym stał gazeciarz o imieniu Geoff. Gordon Roddick, mąż Anity, założycielki sieci Body Shop, był związany z „The Big Issue”, toteż obok ich sklepu zawsze stali gazeciarze. Kojarzyłem Geoffa, toteż powiedziałem mu: „Cześć”. A zaraz potem jakaś para amerykańskich staruszków zatrzymała nas na ulicy. Byli niewiarygodnie wprost uprzejmi. Typowe małżeństwo ze Środkowego Zachodu. – Przepraszam, sir – odezwał się mąż – czy mógłbym zrobić zdjęcie panu i pańskiemu przyjacielowi? Nasza córka uwielbia koty i byłaby zachwycona. Zgodziłem się jak najchętniej. Od lat nikt nie zwracał się do mnie: „Sir”. Co tam od lat – może nawet nigdy! Nawykłem do pozowania turystom i wiedziałem już, jak Bob wypada najkorzystniejszej. Brałem go na prawe ramię i ustawiałem tak, żeby miał głowę tuż przy mojej. Amerykanie byli wniebowzięci. – Coś podobnego. Dziękujemy, naprawdę. Córka będzie przeszczęśliwa – cieszyła się żona. Podziękowaniom nie było końca. Z wdzięczności chcieli kupić egzemplarz czasopisma. Ale ja odmówiłem grzecznie i wskazałem ruchem głowy stojącego nieopodal Geoffa. – To licencjonowany sprzedawca „The Big Issue” na ten rejon. Proszę kupić tygodnik u niego – powiedziałem. Nie chcieli zawracać tym sobie głowy i odeszli. Na sam koniec Amerykanka wcisnęła mi jednak w dłoń pięć funtów. – Proszę, to dla pana. Niech pan kupi sobie i kotu coś dobrego. Była to jedna z tych klasycznych sytuacji, gdy rzeczywistość i jej odbiór zupełnie się nie pokrywają. Każdy, kto by nas wtedy widział, wiedziałby, że nie wyłudziłem tej kasy, stawiając zdecydowany opór i odsyłając darczyńców do Geoffa. Ten jednak chciał zobaczyć coś innego. Zdaniem Geoffa nie tylko wziąłem forsę, nie sprzedając egzemplarza (co było zabronione), ale też zasugerowałem Amerykanom, żeby go olali. Zdawałem sobie sprawę, że nie wyglądało to najlepiej, więc od razu ruszyłem w jego kierunku, żeby wyjaśnić, jak było. Ale nie zdążyłem. Obrzucał mnie już obelgami i wieszał psy na Bobie. Wiedziałem, że jest cholerykiem i że może przywalić. Zatrzymałem się, nie chcąc ryzykować. Wpadł w taki szał, że nie było sensu nic mu perswadować. Bardzo szybko stwierdziłem, że ten incydent odbił się szerokim echem wśród kolporterów „The Big Issue”. Rozpoczęła się pełzająca kampania oszczerstw i pomówień. Na początku pozwalano sobie tylko na drobne złośliwości. – Dryfujemy, co? – zapytał z przekąsem jeden z gazeciarzy, gdy któregoś ranka przechodziłem obok jego miejsca. Ten przynajmniej był oględny w słowach. Inny, sprzedający w okolicy St. Martin’s Lane, nie owijał już w bawełnę. – Kogo dzisiaj macie zamiar okraść, ty i twój parszywiec? – warknął. Znowu próbowałem wyjaśnić sytuację, ale to było jak walenie grochem o ścianę. Wiedziałem, że plotkują za moimi plecami, mnożąc domysły i wyolbrzymiając sprawę. Z początku w ogóle się nie przejmowałem, lecz z czasem było coraz gorzej. Niedługo po zatargu z Geoffem pojawiły się też groźby podpitych kolporterów. Sprzedawcom „The Big Issue” zabrania się pić podczas pracy. To jedna z podstawowych zasad. Ale prawda jest taka, że wielu z nich to alkoholicy upychający po kieszeniach puszki

z ekstramocnym piwskiem. Niektórzy przynoszą nawet coś mocniejszego i dla kurażu pociągają od czasu do czasu. Przyznaję się bez bicia: w szczególnie chłodny dzień sam to raz zrobiłem. Ale ci goście to co innego. Oni bez względu na pogodę pili na umór. Pewnego dnia szedłem z Bobem przez plac, kiedy nagle jeden z nich rzucił się na nas, bluzgając i wymachując rękami. – Ty sukinsynu, jeszcze cię dopadniemy! Miałem nadzieję, że to się nie powtórzy, ale wkrótce nie było już tygodnia bez rozróby. Jak naprawdę sprawy wyglądają, dotarło do mnie któregoś popołudnia, kiedy stałem z Bobem obok punktu dystrybucji czasopisma w Covent Garden. Steve, kolega Sam, często zastępował ją na drugiej zmianie i zawsze znajdował jakieś dobre słowo dla Boba. Z naszej pary zdecydowanie wolał kota. Tamtego dnia nie był jednak szczególnie miły. Siedziałem na ławce, pilnując swoich spraw, kiedy Steve podszedł do mnie nagle i powiedział: – Gdyby to ode mnie zależało, już dawno pożegnałbyś się z robotą. – W jego głosie wyczułem jad. – Dla mnie jesteś tylko żebrakiem. Tym się właśnie ze swoim kotem zajmujesz. Naciąganiem ludzi. Zdenerwowałem się. Nie wiedział, przez co przeszedłem. Nie miał pojęcia, ile wysiłku kosztowało mnie wkupienie się w rodzinę „The Big Issue” w Covent Garden. Mogłem do znudzenia tłumaczyć, jak Bob działa na ludzi, ale ci goście nie słuchali. Jednym uchem im wlatywało, drugim wylatywało. Więc – jak powiedziałem – nie byłem specjalnie zaskoczony, kiedy Sam oznajmiła, że mam się stawić w centrali. Ale mimo wszystko poczułem gorycz. Opuszczałem Covent Garden zdezorientowany i ogłupiały. Naprawdę nie wiedziałem, co robić, teraz, kiedy znalazłem się na czarnej liście. Tamtego wieczoru zjedliśmy kolację i wcześnie poszliśmy spać. Robiło się chłodno, a sytuacja finansowa była nieciekawa, musiałem więc oszczędzać na elektryczności. Kiedy Bob zwinął się w kłębek w moich nogach, zakopany po uszy w pościeli, zacząłem rozpaczliwie zastanawiać się, co począć. Nie za bardzo rozumiałem, na czym polega zawieszenie. Czy to nieodwołalny zakaz powrotu? Czy tylko pogrożenie palcem? Nie miałem bladego pojęcia. Kiedy tak leżałem, wróciły złe wspomnienia z czasów grania na chodnikach. Przypomniałem sobie, jak niegodziwie ze mną postąpiono. Nie mogłem znieść myśli, że już po raz drugi czyjeś kłamliwe świadectwo odbiera mi środki do życia. Ale to było prawdziwe przegięcie. Zawsze wystrzegałem się kłopotów, zupełnie inaczej niż duża część kolporterów „The Big Issue”, która na każdym kroku łamała zasady. Sam i jej koledzy nieustannie ich upominali. Słyszałem o pewnym facecie, który miał szczególnie złą opinię. Wielki bezczelny typ, naprawdę straszny. Warczał na wszystkich, a upodobał sobie zwłaszcza kobiety, nagabując je: „No dalej, maleńka, bierz gazetkę...”. To brzmiało prawie jak groźba: „Bierz gazetkę, bo jak nie...”. Ponoć miał zwyczaj zwijać czasopismo w rulon i wsuwać ludziom do toreb, kiedy go mijali. Potem zatrzymywał ich i mówił: „To będą razem dwa funty”. I szedł za nimi tak długo, aż dawali mu forsę, żeby się odczepił. Psuł nam opinię. Jego ofiary na ogół wrzucały tygodnik do śmietnika. Żeby chociaż pieniądze, które wyłudzał, szły na coś sensownego, ale gdzie tam. Bydlak był nałogowym hazardzistą i wszyscy wiedzieli, że całą kasę wsadza w jednorękich bandytów. Złamał tyle zasad, a jednak nikt jeszcze nie wziął go za mordę.

W porównaniu z tym moje rzekome wykroczenia były niczym. I oskarżono mnie dopiero pierwszy raz. Czy to nie przemawiało na moją korzyść? Nie było okolicznością łagodzącą? Czy jeden i do tego domniemany wyskok wystarczał, żeby wylać kogoś na bruk? Nie wiedziałem. I dlatego zacząłem panikować. Im dłużej rozmyślałem, tym bardziej czułem się zagubiony i bezsilny. Wiedziałem jednak, że nie wolno mi czekać z założonymi rękami. Nazajutrz rano postanowiłem więc ruszyć znowu w miasto i jak gdyby nigdy nic spróbować z innym koordynatorem w innej części Londynu. Ryzykowałem, ale uznałem, że warto. Jako sprzedawca „The Big Issue” wiedziałem, że tygodnik ma ludzi koordynujących dystrybucję w całym mieście. Najważniejsze rejony ich działań w centrum ciągnęły się między Oxford Street, King’s Cross i Liverpool Street. Ten system nie miał przede mną tajemnic. Zdecydowałem, że spróbuję na Oxford Street, gdzie w przeszłości poznałem parę osób. Dotarłem tam krótko po dziesiątej i ostrożnie zbadałem sytuację. Machnąłem legitymacją, kupiłem dwadzieścia egzemplarzy. Koordynator był zbyt zajęty, żeby mi się przyjrzeć. Zresztą nie dałem mu żadnej szansy. Zabrałem towar, ulotniłem się i wybrałem sobie wolny kawałek ulicy. Żal mi było jedynie Boba. Niespokojnie rozglądał się po nieznanej okolicy, trochę skołowany. Nic dziwnego. Lubił rutynę i stabilizację. Nie życzył sobie powrotu do chaosu, podobnie zresztą jak ja. Pewnie był zdziwiony, dlaczego nagle i zupełnie bez powodu zmieniliśmy plan gry. Tego dnia udało mi się sprzedać sporo egzemplarzy i nazajutrz znowu dopisało mi szczęście. Nieustannie zmieniałem miejsca, wyobrażając sobie podążające za mną służby wywiadowcze „The Big Issue”. Jak gdyby nie mieli nic innego do roboty! Wiedziałem, że to absurd, ale byłem już przewrażliwiony. Tak bardzo się bałem, że znów stracę pracę. Miewałem wizje, w których wleczono mnie siłą przed oblicze groźnej komisji i po odebraniu legitymacji wyrzucano za drzwi. – Dlaczego nam to robią? – spytałem Boba, kiedy jechaliśmy razem autobusem do domu. – Nie zrobiliśmy przecież nic złego. Dlaczego nie dadzą nam spokoju? Z ciężkim sercem postanowiłem próbować w następnych tygodniach szczęścia w różnych punktach Londynu. Byłem na czarnej liście, ale miałem nadzieję, że koordynatorzy nic o tym nie wiedzą. W któreś sobotnie popołudnie siedziałem pod złamanym przez wiatr parasolem nieopodal Victoria Station, kiedy w końcu uświadomiłem sobie, że popełniam błąd. A tak naprawdę powiedział mi to Bob. Deszcz lał od jakichś czterech godzin i mało kto się zatrzymywał, żeby kupić magazyn. Trudno było mieć żal do ludzi. Oni chcieli tylko uciec przed ulewą. Interesowali się nami jedynie ochroniarze budynków, w których na próżno szukałem z Bobem schronienia. – Przykro mi, stary, tu nie wolno stać – napominali mnie bez przerwy. Wreszcie w koszu na śmieci znalazłem połamaną przez wiatr parasolkę i postanowiłem jej użyć, aby choć na tym polu spróbować odwrócić swój niefart. Ale bez powodzenia. Już od jakiegoś miesiąca kupowałem tygodnik w rozmaitych częściach Londynu. Byłem ostrożny i często prosiłem innych sprzedawców, żeby dokonywali zakupu za mnie. Wielu orientowało się, kim jestem. Jednak nie brakowało takich, którzy nie mieli pojęcia, że wylądowałem na czarnej liście. Brali dla mnie po dziesięć lub dwadzieścia egzemplarzy. Nie chciałem pakować ich w kłopoty. Lecz skoro nie wiedzieli, że mam szlaban, nikt nie mógł im nic zrobić. Sądziłem, że to bezpiecznie, i po wszystkim, co przeszedłem, pragnąłem tylko zarabiać na

życie. Ale sprawy nie układały się po mojej myśli. Znalezienie dobrej miejscówki stanowiło problem: w większości punktów, w których się rozkładałem, gazeciarze nie mieli pozwolenia na sprzedaż. Przenosiliśmy się z Bobem z jednego rogu ulicy na drugi wokół Oxford Street, Paddington, King’s Cross, Euston i innych stacji. Pewnego dnia, gdy ten sam policjant nakazał nam opuścić trzy różne miejsca, usłyszałem, że następnym razem zostanę aresztowany. Nie miałem ochoty na powtórki. Paragraf dwadzieścia dwa, słowo daję. starałem się znajdować punkty nieco na uboczu. Tylko że tam trudno było cokolwiek sprzedać, nawet z Bobem. Kolporterzy „The Big Issue” wiedzieli, gdzie najszybciej schodzi towar, i nie wybierali najlepszych lokalizacji przez przypadek. Ludzie nadal zatrzymywali się na widok Boba, tyle że miejscówki były kiepskie. Uderzyło mnie to boleśnie po kieszeni, więc po biznesie, który jeszcze niedawno przynosił konkretne zyski, zostało tylko blade wspomnienie. Tego wieczoru miałem uderzyć nosem o dno. Dzień dobiegał końca, a ja wciąż trzymałem w garści niesprzedanych piętnaście egzemplarzy. Wiedziałem, że już ich nie opchnę, a w poniedziałek staną się makulaturą. Byłem w kropce. Choć zapadał zmierzch, a deszcz nie przestawał padać, uparłem się, żeby poszukać innych miejsc, gdzie mógłbym pozbyć się reszty czasopism. Nie wziąłem jednak pod uwagę Boba. Dotąd był uosobieniem taktu i cierpliwości. W ten rozpaczliwie ponury dzień zachowywał spokój godny filozofa. Mężnie znosił ochlapywanie błotem przez ludzi i samochody, choć wiedziałem, że niczego nie nienawidzi tak bardzo jak mokrego futra na chłodzie. Ale coś nagle w nim pękło. Gdy na którymś rogu próbowałem przysiąść i rozłożyć się z czasopismami, zaparł się, nie chcąc przystanąć. Niezwykle rzadko szarpał się na smyczy niczym pies, ale teraz właśnie to robił. – W porządku, Bob. Zrozumiałem. Nie przypasowała ci miejscówka – powiedziałem, sądząc, że na tym się skończy. Ale kiedy kot zareagował identycznie na innej ulicy, a potem znowu – dopiero wtedy naprawdę zrozumiałem. – Chcesz do domu, tak? – zapytałem. Zwolnił nagle kroku na dźwięk moich słów i niemal niezauważalnie przekrzywił głowę, co wyglądało, jak gdyby marszczył brwi. Potem się zatrzymał i spojrzał na mnie w znany mi już sposób, dając do zrozumienia, że chce na ręce. Wtedy podjąłem decyzję. Bob trwał przy mnie niestrudzenie, choć interesy szły jak krew z nosa, a kocia miska robiła się coraz bardziej pusta. Zrozumiałem, że jego wierność nie zna granic. Teraz ja musiałem odpłacić mu tym samym. Wyjaśnić sprawę czarnej listy i na serio wrócić do biznesu. Wiedziałem, że to właśnie należy zrobić. Praca dla magazynu była dla mnie wielkim krokiem naprzód. Największym pozytywnym kopem od czasu pojawienia się Boba. Trzeba było wyjaśnić sytuację z wydawcami pisma. Nie mogłem tego odkładać w nieskończoność. Ze względu na Boba i samego siebie. Byłem coś winien przyjacielowi. W następny poniedziałek wstałem z samego rana, porządnie się umyłem, włożyłem czystą koszulę i pojechałem do centrali. Zabrałem z sobą Boba, żeby pomógł mi w składaniu wyjaśnień. Przekraczając próg biura, nie wiedziałem, czego się spodziewać. Najgorszy scenariusz zakładał, że odbiorą mi legitymację i wyrzucą mnie z pracy. Uznałbym to, rzecz jasna, za wielką niesprawiedliwość. Wiedziałem jednak, że nie uniknę kary, jeśli uznają, że dryfowałem. Miałem nadzieję, że zdołam ich przekonać o swojej niewinności. Gdy podałem powód przyjazdu, kazano mi zaczekać w korytarzu. Spędziłem tam dwadzieścia minut, aż wreszcie ujrzałem jakiegoś młodego kolesia

i starszą od niego kobietę. Wprowadzili mnie do nijakiego, szarego gabinetu i poprosili, żebym zamknął za sobą drzwi. Wstrzymałem oddech, czekając na najgorsze. I rzeczywiście nieźle mi się oberwało. Ich zdaniem złamałem dwie podstawowe zasady. – Mieliśmy skargi, że pan dryfował. I żebrał – powiedziała kobieta. Wiedziałem, kto złożył skargę, ale nie puściłem pary z ust. Nie chciałem podawać żadnych nazwisk. Sprzedawcy „The Big Issue” musieli trzymać sztamę i nie wchodzić sobie w drogę. Oskarżanie kogokolwiek z pewnością nie wyszłoby mi na zdrowie. Zamiast tego spróbowałem wytłumaczyć, jak trudno przejść przez Covent Garden z Bobem i nie sprzedać choćby kilku czasopism. Podałem parę przykładów. Opowiedziałem o facetach przed pubem, którzy nie chcieli nas przepuścić, tak bardzo spodobał im się kot, a potem zaproponowali piątaka za trzy egzemplarze. W numerze znajdował się wywiad z aktorką, której byli fanami. – To się ciągle powtarza. Jeśli ktoś zatrzymuje mnie przed pubem, prosząc o magazyn, niegrzecznie byłoby odmówić, prawda? Słuchali ze zrozumieniem i od czasu do czasu kiwali głowami. – Wiemy, że Bob wzbudza zainteresowanie. Rozmawialiśmy z paroma sprzedawcami, którzy potwierdzili, że jest lokalną atrakcją – zauważył młody mężczyzna, a w jego głosie usłyszałem więcej niż cień sympatii. Kiedy jednak moja mowa obrończa dobiegła końca, powiedział: – Cóż, nie zwalnia nas to jednak z obowiązku udzielenia panu ustnego upomnienia. – Ach tak. Rozumiem. Ustne upomnienie? A co ono oznacza? – zapytałem szczerze zdziwiony. Usłyszałem wtedy, że nie stracę pracy. To jednak mogło nastąpić, gdybym został powtórnie przyłapany na dryfie. Po wyjściu zrobiło mi się trochę głupio. Ustne upomnienie? I to wszystko? A ja oczywiście swoim zwyczajem spanikowałem, wyobrażając sobie Bóg wie co! Grubo przeceniłem powagę sytuacji. Obraz groźnej komisji, która odbiera mi legitymację i wyrzuca mnie za drzwi, okazał się tylko wytworem wyobraźni. Wróciłem do Covent Garden, żeby odszukać Sam, lekko zażenowany tym, co się zdarzyło. Gdy nas zobaczyła, uśmiechnęła się porozumiewawczo. – Nie byłam pewna, czy jeszcze was zobaczę. Byłeś w biurze? Załatwiłeś sprawę? Opowiedziałem, jak mi poszło, po czym wręczyłem jej papier, który dostałem w centrali. – Z tego, co widzę, wracasz na okres próbny – oznajmiła. – Wolno ci sprzedawać magazyn po szesnastej trzydzieści i bez ograniczeń w niedziele. To potrwa kilka tygodni. Potem wrócisz na normalną zmianę. Tylko bądź ostrożny. Jeśli ktoś podejdzie do was po drodze i zechce kupić pismo, odpowiadaj, że nie masz. A w ostateczności mów, że to egzemplarze dla stałych klientów. Rozumiesz? I nie daj się w nic wciągnąć. Dobrych rad nigdy nie za wiele. Postanowiłem trzymać się na uboczu i nie wtrącać do cudzych spraw. Tyle że inni nie chcieli przestać się wtrącać do moich. Któregoś niedzielnego popołudnia pojechałem z Bobem do Covent Garden, żeby trochę popracować. W tych okolicznościach musiałem wykorzystać każdą sposobność. Siedzieliśmy niedaleko punktu koordynatorów na James Street, gdy nagle spostrzegłem, że ktoś przystaje obok nas: duży i raczej mało przyjaźnie usposobiony gość. Wołali na niego Stan. Stan był znaną postacią w świecie „The Big Issue”. Pracował dla firmy od wielu lat. Kłopot polegał na tym, że facet był ciut nieobliczalny. Kiedy mu nie odbijało, kumplował się

z całym światem. Zrobiłby dla ciebie naprawdę wszystko. I często robił. Pomagał mi czasem, dając za darmo trochę czasopism do sprzedania. Ale kiedy miał chandrę albo, co gorsza, był pod gazem, stawał się kłótliwy, wściekły o byle co i potrafił porządnie zaleźć za skórę. W lot pojąłem, że to właśnie ten drugi Stan przystanął obok nas na chodniku. Był z niego kawał chłopa. Prawie metr dziewięćdziesiąt. Pochylił się nade mną i wrzasnął: – Nie wolno ci tu być, to nie twój teren! Założyli ci szlaban, nie?! Poczułem wstrętny odór. Śmierdział jak gorzelnia. Musiałem się postawić. – Nie. Sam powiedziała, że mogę przychodzić w niedziele, a w tygodniu po wpół do piątej – odparłem. Na szczęście był w pobliżu kolega Sam, Peter. Potwierdził moją wersję, co jeszcze bardziej rozjuszyło Stana. Gość odskoczył jak oparzony, ale zaraz potem znów zionął mi w twarz tanią whisky. Gapił się teraz na Boba i nie było w tym spojrzeniu nic przyjaznego. – Gdybym mógł, z miejsca zadusiłbym tego drania – powiedział. Naprawdę mnie wkurzył. I przestraszył. Gdyby zrobił choć jeden krok w kierunku Boba, rzuciłbym się na niego. Broniłbym swojego kota jak matka broni dziecka. Nie widziałem żadnej różnicy. Bob był moim dzieckiem. Wiedziałem jednak, że w ten sposób pogrzebałbym swoje szanse na dalszą współpracę z „The Big Issue”. To byłby koniec. A więc jednocześnie podjąłem dwie decyzje. Zabrałem Boba i zmyliśmy się stamtąd na całe popołudnie. Nie miałem ochoty znów natknąć się na świrującego Stana. Druga decyzja była bardziej doniosła. Postanowiłem wynieść się na dobre z Covent Garden. To mogła być katastrofa, bo przecież ja i Bob mieliśmy tu stałych klientów, a zresztą lubiliśmy tę okolicę. Robiło się jednak coraz mniej przyjemnie, a nawet niebezpiecznie. Należało się przenieść do spokojniejszej części Londynu, gdzie nikt nas jeszcze za bardzo nie znał. A w grę wchodziło tylko jedno miejsce. Zanim wylądowałem w Covent Garden, muzykowałem w pobliżu stacji metra Angel w Islington. Był to niezły teren, choć może nie złotonośny jak Covent. A zatem na drugi dzień złożyłem wizytę tamtejszemu koordynatorowi, równemu chłopakowi o imieniu Lee, którego trochę znałem. – Miałbyś dla mnie jakieś fajne miejsce? – zapytałem. – Camden Passage odpada, za dużo ludzi, Green też, ale mogę ci coś znaleźć przy stacji metra – oznajmił. – Nikt za tym punktem nie przepada. Doznałem déjà vu. Powtórka z Covent Garden. Dla londyńskich kolporterów „The Big Issue” stacje metra były koszmarem, najgorszym miejscem do sprzedaży. Jest taka teoria, że ludzie w Londynie w ogóle poruszają się za szybko, nie mają czasu, żeby zwolnić, rzadko przystają, więc jeszcze rzadziej sięgają do kieszeni. Zawsze są myślami już gdzie indziej, ciągle gdzieś się spieszą. Ale w Covent Garden odkryłem, że Bob ma nadprzyrodzony dar zwracania na nas uwagi. Ludzie chcieli go oglądać i nagle zapominali, że czas to pieniądz. Jakby mój kot dawał im wytchnienie, ciepło i przyjaźń, których tak bardzo było pozbawione ich spędzane w biegu, bezosobowe życie. Jestem pewien, że wielu klientów kupowało ode mnie czasopismo w podzięce za tę magię chwili. Ucieszyłem się więc, że Lee wyznaczył mi „trudne miejsce” przy stacji metra Angel.

Zaczęliśmy w tym samym tygodniu. Zostawiliśmy Covent Garden innym. Już pierwszego dnia ludzie zaczęli przystawać na widok Boba i witać się z nim jak z przyjacielem. To, co straciliśmy w Covent Garden, odzyskaliśmy przy Angel. Niektórzy przechodnie natychmiast nas rozpoznali. Pewnego wieczoru elegancka pani w damskim garniturze zatrzymała się i popatrzyła z niedowierzaniem. – Nie pracujecie już w Covent Garden? – Już nie, proszę pani – odpowiedziałem, uśmiechając się słodko . – Już nie.

Rozdział 16 Anielskie serca z Angel

[11]

Bob polubił Angel. Wystarczyło tylko spojrzeć, jak się cieszy, wychodząc rano z domu. Gdy wysiadaliśmy z autobusu przy Islington Green, nie wskakiwał mi na ramię, tylko ciągnął nieustępliwie na smyczy w kierunku Camden Passage, mijając sklepy z antykami, kawiarnie, puby i restauracje, aż do końca Islington High Street i chodnika okalającego wejście do metra. Czasem zachodziłem najpierw do koordynatora po północnej stronie Green i wtedy trasa się zmieniała. Przy takich okazjach Bob od razu zaczynał buszować w zieleni miejskiej w sercu Green. Czekałem i patrzyłem, jak przeczesuje zarośla, węsząc za gryzoniami, ptaszkami i innymi biednymi, niczego niepodejrzewającymi stworzeniami. Na razie nie miał jeszcze wielkich myśliwskich osiągnięć, ale to nie powstrzymywało go od wsadzania nosa w każdy kąt i każdą dziurę w okolicy. Robił to z niesłabnącym entuzjazmem. Kiedy docieraliśmy w końcu do jego ulubionego miejsca naprzeciwko straganu z kwiatami i kiosku z gazetami w pobliżu jednej z ławek przy wejściu do stacji Angel, przystawał i czekał, aż dopełnię codziennego rytuału – zrzucę torbę z czasopismami na chodnik i umieszczę jeden egzemplarz na widoku. Wtedy sadowił się przy mnie i zlizywał z sierści kurz ulicy, gotów na przygodę dnia. Ja też dobrze się czułem w nowym miejscu. Po wszystkich kłopotach w Covent Garden Islington było jak świeży powiew. Zaczynaliśmy nowy rozdział i wydawało się, że tym razem dłuższy. Angel różniło się bardzo od Covent Garden i ulic wokół West Endu. W centrum Londynu roiło się od turystów, a wieczorami od imprezowiczów i teatromanów. Tutaj nie było takiego ruchu, ale przy samej stacji metra kręciło się zazwyczaj mnóstwo ludzi wypadających i wpadających przez bramki. Różnił się też typ klienta. Poza turystami, przyciąganymi przez liczne restauracje i atrakcje artystyczne w rodzaju Sadler’s Wells i Islington Business Design Centre, przewijało się sporo zamożnej, wyrafinowanej klienteli. Z metra i do metra mknęli niezliczeni faceci w garniturach. Niestety większość z nich ledwo miała czas zarejestrować obecność rudego kota siedzącego na chodniku. Ale na szczęście ci, którzy zwalniali kroku, natychmiast tracili dla niego głowę. I byli bardzo hojni. Od razu zauważyłem, że dostaję tu wyższe napiwki niż w Covent Garden. Mieszkańcy tej okolicy okazywali szczodrość na różne sposoby. Na przykład od razu zaczęli dokarmiać Boba. Pierwszy taki przypadek miał miejsce w drugim czy trzecim dniu. Jakaś szykowna dama spytała, czy jesteśmy tu na stałe, co wydało mi się lekko podejrzane. Czyżby chciała złożyć na nas skargę? Ale bardzo się pomyliłem, bo już następnego dnia przyszła z torebką z Sainsbury’s z kartonikiem kociego mleka i tacką Sheby. – To dla ciebie, Bob – oznajmiła wesoło, kładąc torbę na chodniku. – Pewnie zje to dopiero wieczorem, w domu, jeśli nie ma pani nic przeciwko temu – powiedziałem, dziękując. – Oczywiście, że nie – odparła. – Niech mu pójdzie na zdrowie. I tak runęła lawina kocich smakołyków.

Jako że staliśmy nieopodal supermarketu Sainsbury’s, ludzie, którzy robili tam zakupy, często przynosili coś dla Boba. Zostawiali mu prezenty na chodniku, wracając do domu. Któregoś dnia, po paru tygodniach od przeprowadzki pod stację Angel, odwiedziło nas chyba z pół tuzina darczyńców. Pod koniec dnia nie byłem w stanie zapakować wszystkich kartonów kociego mleka, puszeczek z pasztetami, zgrzewek z tuńczykiem i innymi rybami do plecaka. Musiałem posłużyć się największą torbą z Sainsbury’s. Całe to jedzenie wypełniło po brzegi jedną z półek kuchennej szafki. Mogliśmy na nim jechać prawie przez tydzień. Tym jednak, co najbardziej różniło nasze nowe miejsce od Covent Garden, było nastawienie pracowników metra. W Covent traktowano mnie jak antychrysta i wroga publicznego. Na palcach jednej ręki mógłbym policzyć ludzi, z którymi się zakumplowałem podczas muzykowania czy sprzedawania „The Big Issue”. A tak naprawdę to wcale nie potrzebowałbym całej ręki. Wystarczyłyby mi zaledwie dwa palce. Co innego ludzie z Angel: ci od samego początku byli bardzo przyjaźni i życzliwi wobec Boba. Pamiętam pewien gorący dzień. W którymś momencie temperatura musiała podskoczyć do jakichś trzydziestu kilku stopni. Wszyscy biegali w koszulkach z krótkim rękawem, choć właściwie była jesień. Pociłem się jak idiota w czarnym T-shircie i takich samych dżinsach. Specjalnie ulokowałem Boba w cieniu stacji, żeby się nie ugotował. Wiedziałem, że upał szkodzi kotom. Po mniej więcej godzinie zrozumiałem, że będę potrzebował dla niego trochę wody. Zanim jednak cokolwiek zrobiłem, jakaś postać wyszła ze stacji z napełnioną metalową miseczką. Od razu poznałem tę kobietę. Nazywała się Davika i była bileterką. Przystawała przy nas czasem, żeby pogadać z Bobem. – Pij, Bob. Nie damy ci wyschnąć na wiór – powiedziała, głaszcząc go za uszami i stawiając przy nim miskę. Natychmiast zanurzył w niej pyszczek i wychłeptał wodę. Bob zawsze potrafił zjednywać sobie ludzi, nigdy jednak nie mogłem nadziwić się jego towarzyskim talentom. Minęło zaledwie parę tygodni, a on rzucił na kolana całe Islington. To było niesamowite. Ale i Angel miało swoją ciemną stronę: to w końcu Londyn. Nie zawsze było miło. Największy problem stanowiła liczba ludzi pracujących w pobliżu stacji. Inaczej niż w Covent Garden, w Islington życie skupiało się wokół metra. W efekcie kręciło się tu mnóstwo osób rozdających darmową prasę oraz wolontariuszy z organizacji charytatywnych, tak zwanych złodobroczyńców. To jedna z największych zmian, jakie zaobserwowałem w ciągu dziesięciu lat. Na ulicach nigdy przedtem nie oglądało się podobnej rywalizacji. Wolontariuszami byli najczęściej młodzi, zajadli i nieprzejednani entuzjaści. Ich praca polegała na łapaniu co zamożniejszych pasażerów komunikacji miejskiej oraz turystów i zmuszaniu ich do słuchania przemów o dobroczynności. Namawiali swoje ofiary, żeby zrobiły stałe zlecenie polegające na odpisywaniu z konta datków na szczytny cel. Napadali na ludzi w biały dzień i dlatego nazywano ich złodobroczyńcami. Jedni działali na rzecz Trzeciego Świata, inni zbierali na walkę z rakiem, mukowiscydozą czy chorobą Alzheimera. Nie przeszkadzali mi, irytował mnie tylko sposób, w jaki napastowali ludzi. Sam też oczywiście zachwalałem klientom „The Big Issue”, nie przeczę, ale nigdy nie byłem natrętny. Oni natomiast ścigali ludzi po ulicach, zmuszając ich do niekończących się rozmów, na które rzadko kto miał ochotę. Patrzyłem na wybiegający ze stacji tłum zderzający się ze ścianą agitatorów ubranych w kolorowe T-shirty. Wielu pasażerów metra było potencjalnymi nabywcami mojego magazynu, nic więc dziwnego, że cała ta sytuacja trochę mnie denerwowała. Jeśli ktoś odstraszał moich klientów, musiałem interweniować. Niektórzy się reflektowali,

ale inni mieli to gdzieś. Któregoś dnia wdałem się w potyczkę słowną z młodym studentem z burzą loków w stylu Marca Bolana. Naprawdę denerwował ludzi, depcząc im po piętach i nie odpuszczając, kiedy próbowali się oswobodzić. Postanowiłem przemówić mu do rozsądku. – Hej, stary, utrudniasz życie osobom, które tu pracują – napomniałem go, na razie jeszcze grzecznie. – Mógłbyś się trochę odsunąć i zrobić nam miejsce? Strasznie się wkurzył. – Mam prawo tu stać, ulica jest dla wszystkich. Nie będziesz mnie pouczał. Mogę robić, co mi się podoba. Nie musiał mówić nic więcej: wytrącił mnie z równowagi. Nie zamierzałem być dłużny i wypaliłem, że kiedy on zbiera na urlop dziekański, ja haruję jak wół, żeby zapłacić za gaz, elektryczność i dach nad głową dla siebie i dla Boba. Kiedy to usłyszał, szczęka mu opadła. Denerwowali mnie też inni, zwłaszcza ludzie rozprowadzający bezpłatne magazyny, takie jak „StyleList” i „ShortList”. Niektóre z nich naprawdę trzymały poziom, co było nieco frustrujące. No bo po co ludzie mieliby płacić za „The Big Issue”, skoro mogli dostać za darmo tamte? A więc gdy któryś z tych rozprowadzaczy zabłąkał się na moje terytorium, zagajałem: „Wszyscy potrzebujemy pracy, nie? Stań sobie pięć metrów dalej i będzie okej”. Nie zawsze to działało, zwłaszcza że część nie mówiła w ogóle po angielsku. Mogłem gadać do znudzenia, a i tak nie rozumieli. Inni nie chcieli nawet słuchać. Najgorsi jednak byli kwestarze najeżdżający okolicę z plastikowymi puszkami i zbierający datki na rzecz jakiejś nagłośnionej przez media sprawy. Nie powiem, były to rzeczy godne wsparcia: Afryka, środowisko naturalne, prawa zwierząt. Mówiło się jednak, że duża część funduszy znika bezpowrotnie w kieszeniach niektórych kwestarzy – więc nie czułem do nich wielkiej sympatii. Wielu nie miało pozwolenia na swoją działalność. A legitymacje, które wieszali sobie na szyi, mogli równie dobrze buchnąć z jakiejś imprezy urodzinowej dla dzieciaków. Na kilometr zalatywały podróbką. Mimo to pozwalano im grasować na peronach, a więc tam, gdzie żaden sprzedawca „The Big Issue” nie miał wstępu. Denerwowałem się, widząc, jak nagabują pasażerów. Czasem nękali ludzi przy samych bramkach. Wysypujący się na ulicę podróżni nie byli już w nastroju, by kupować czasopismo. Role się odwróciły. W Covent Garden to ja byłem outsiderem nietrzymającym się swojej miejscówki, naginającym prawo do własnego widzimisię. Teraz to mnie robiono w konia. Byłem jedynym licencjonowanym sprzedawcą w strefie przylegającej do stacji metra. Wiedziałem dokładnie, jak daleko rozciąga się mój rejon, a gdzie nie wolno mi się zapuszczać. starałem się nie wchodzić w drogę innym – facetowi od prasy codziennej i kwiaciarzowi. Jednak złodobroczyńcy, sprzedawcy obwoźni i kwestarze łamali reguły gry. Pewnie niejeden z was uznałby to za chichot losu, ale mnie raczej nie było do śmiechu. [11]

Angel (ang.) – anioł.

Rozdział 17 Czterdzieści osiem godzin Młody lekarz z ośrodka nagryzmolił u dołu recepty swój podpis i wręczył mi świstek z surową miną. – Wszystko zapamiętałeś? Bierzesz to, potem wracasz – po co najmniej czterdziestu ośmiu godzinach od wystąpienia objawów odstawienia. – Nie spuszczał ze mnie wzroku. – Będzie ciężko, ale zrobi się naprawdę kiepsko, jeśli mnie nie posłuchasz. Okej? – Okej, zrozumiałem. – Kiwnąłem głową, podnosząc się z krzesła i kierując w stronę drzwi. – Mam nadzieję, że dam radę. Do zobaczenia. Minęły dwa miesiące, odkąd postanowiłem zejść z metadonu. Co dwa tygodnie chodziłem na konsultacje, podczas których wałkowaliśmy temat. Sądziłem, że nadszedł już czas i że jestem gotowy, ale terapeuci i lekarze najwyraźniej nie podzielali mojego zdania. Ciągle odwlekali sprawę, nie podając powodu. A teraz w końcu się zdecydowali: odstawiamy. Mogłem zrobić rozstrzygający krok ku wolności. Na recepcie miałem ostatnią dawkę metadonu. Ta substancja pomogła mi zrezygnować z heroiny. Ale zażywałem jej już tak niewiele, że nadszedł wreszcie czas, by zerwać z nią na dobre. Podczas następnej wizyty miałem dostać coś łagodniejszego, subutex, i z jego pomocą całkowicie pozbyć się nałogu. Mój terapeuta porównał ten proces do lądowania samolotu, co wydało mi się dość trafne. Przez następne miesiące mieliśmy zmniejszać dawkę i tym samym schodzić powoli i bezpiecznie na płytę lotniska, aż do spotkania z ziemią pozbawionego – oby! – większych wstrząsów. Czekając na receptę, nie zawracałem sobie nią za bardzo głowy. Zbyt pochłaniały mnie myśli o najbliższych czterdziestu ośmiu godzinach. Terapeuta obrazowo przedstawił mi zagrożenia. Schodzenie z metadonu nie jest łatwe. Wręcz przeciwnie. Same przyjemności – głód narkotyczny, masa średnio zabawnych fizycznych i psychicznych objawów odstawienia. W dodatku po subutex miałem się zgłosić dopiero wtedy, gdy symptomy się zaostrzą. Lekarz ostrzegł mnie, że jeśli nie wytrzymam, może wystąpić ryzyko czegoś, co określa się mianem zespołu nagłego odstawienia. To byłoby najgorsze. Na samą myśl robiło mi się niedobrze. Miałem pewność, że dam radę. Nabierałem do siebie zaufania. Prześladowała mnie jednak myśl, że mógłbym zawieść, załamać się i w decydującej chwili poszukać czegoś, co pozwoliłoby mi przetrwać. Powtarzałem sobie, że nie wolno mi nawalić. Musiałem pokonać ostatnią przeszkodę. Bo inaczej wszystko zaczęłoby się od nowa. Nie chciałem powtórki z rozrywki. Żyłem na dnie przez ostatnich dziesięć lat. Zmarnowałem mnóstwo czasu. Dla narkomana minuty są godzinami, godziny dniami. Wszystko staje się nieważne: człowiek traci poczucie czasu i martwi się jedynie wówczas, gdy potrzebuje kolejnej działki. Reszta się nie liczy. Ludzie z ośrodka rzeczywiście mi pomogli. Miałem jednak dość konsultacji co dwa tygodnie i codziennego ganiania do apteki. Ciągłego udowadniania, że już nie biorę. Koniec. Nadeszła chwila, żeby zrobić coś ze swoim życiem. Uparłem się, że dam radę sam, choć proponowano mi, żebym dołączył do Anonimowych Narkomanów. Mnie jednak nie przypadł do gustu ich program dwunastu kroków. Odczuwałem

wstręt do tej pseudoreligii. Jakby człowiek powierzał się jakiejś wyższej sile. To nie była moja bajka. Wybierając własną drogę, jeszcze bardziej skomplikowałem sobie życie. Tylko że teraz nie było to już wyłącznie moje życie. Miałem Boba. Jak zwykle nie zabrałem go do ośrodka. Nie chciałem, aby oglądał to miejsce. Z tej części mojej przeszłości nie byłem dumny, choć czułem, że od czasu pierwszej wizyty osiągnąłem naprawdę wiele. Ucieszył się, kiedy wróciłem, zwłaszcza że po drodze zatrzymałem się w supermarkecie i kupiłem mnóstwo jedzenia na następne dwa dni. Każdy, kto chce zerwać z nałogiem, wie, jak to jest. Obojętnie, czy odzwyczajasz się od fajek, czy od alkoholu – pierwszych czterdzieści osiem godzin to zawsze koszmar. Uzależnienie pozwala ci myśleć tylko o upragnionej substancji. Sztuka polega oczywiście na tym, żeby zająć się czymś innym. I to właśnie zamierzałem zrobić. Byłem wdzięczny, że mam Boba. On mógł mi pomóc. W porze obiadu zasiedliśmy przed telewizorem, zjedliśmy coś i czekaliśmy. Metadon działał na mnie na ogół przez jakieś dwadzieścia godzin, pierwsza część dnia minęła więc bez większych problemów. Spędziłem ją na zabawie z Bobem, byliśmy też na dworze, żeby mógł się załatwić. Potem usiadłem do mojego zdezelowanego xboksa. Chciałem trochę pograć w naprawdę starą wersję Halo 2. Na razie wszystko szło jak po maśle. Wiedziałem jednak, że to nie potrwa długo. Jak wygląda człowiek na głodzie, najlepiej chyba pokazuje scena z filmu Trainspotting. Główny bohater, Renton, grany przez Ewana McGregora, próbuje rzucić heroinę. Rodzice zamykają go w pokoju z żarciem i piciem na kilka dni, a chłopak przechodzi najpotworniejsze fizyczne i psychiczne męki – ma drgawki, halucynacje i mdłości. Nie da się zapomnieć zwłaszcza momentu, w którym Renton wyobraża sobie, że nurkuje w muszli klozetowej. To, przez co przeszedłem w ciągu następnych czterdziestu ośmiu godzin, było dziesięć razy gorsze. Po dobie od ostatniej dawki metadonu zaczęła się ostra jazda z zespołem odstawienia. Osiem godzin później pociłem się już i trząsłem. Był jednak środek nocy, więc próbowałem zasnąć. I chociaż rzeczywiście trochę spałem, część mnie pozostawała przytomna. Miałem intensywne sny albo raczej majaki. Nie pamiętam tego dokładnie, wiem tylko, że śniłem o heroinie. Wszystkie te rojenia sprowadzały się do takich oto obrazów: zdobywałem towar, ale wszystko mi się rozlewało, zdobywałem towar, ale nie byłem w stanie wprowadzić igły do żyły, zdobywałem towar, ale nagle wpadały gliny. W ten dziwny sposób moje ciało reagowało na fakt, że odmawiano mu substancji, którą kiedyś otrzymywało mniej więcej co dwanaście godzin. Odzywała się też podświadomość, która przekonywała, że może nieźle byłoby znów zacząć brać. W ciemnych zakamarkach mojego mózgu ścierały się dwa pragnienia. W tych snach czułem się trochę jak obserwator, który stoi z boku. Jakby wszystko przytrafiało się komuś innemu. Niesamowite. Odchodzenie od heroiny lata temu nie było nawet w połowie tak okropne. Przerzucenie się na metadon poszło raczej gładko. Nie wiedziałem, że substytut może tak silnie uzależniać. To było coś całkiem nowego. Straciłem rachubę czasu, lecz godziny mijały i już nazajutrz rano zaczęły się silne bóle głowy, niemalże migrena. Irytowały mnie światło i dźwięki. Próbowałem siedzieć przy zaciągniętych zasłonach, ale zaraz znów miałem te dziwne sny na jawie, z których natychmiast chciałem się otrząsnąć. Błędne koło. Rozpaczliwie pragnąłem zająć myśli czymś innym. Wtedy ocalił mnie Bob. Często się zastanawiałem, czy łączy nas jakiś rodzaj telepatycznej więzi. Zdawałem sobie

sprawę, że potrafi czytać w moich myślach. Teraz też to robił. Rozumiał, że jest mi potrzebny, więc nie odstępował mnie na krok. Przytulał się, gdy go wołałem, a odsuwał, gdy miałem gorszy czas. Zupełnie jakby rozumiał, co czuję. Kiedy zapadałem w krótki sen, kładł się obok, opierając pyszczek o moją twarz, a w jego oczach czytałem: „Wszystko gra, stary? Jestem tu, gdybyś mnie potrzebował”. Niekiedy siadywał tylko blisko i mruczał, ocierając się ogonem, liżąc mnie od czasu do czasu po twarzy. Wracając z dziwnego, nierealnego świata, zastawałem go zawsze przy sobie. Był jak kotwica u brzegu rzeczywistości. Pomagał mi na wiele sposobów. Dzięki niemu miałem się czym zająć. Bez względu na swój stan musiałem go przecież karmić – i oczywiście to robiłem. Wędrówki do kuchni na trzęsących się nogach, otwieranie saszetek i mieszanie w miskach – właśnie tego potrzebowałem, by oderwać się od swoich problemów. Nie czułem się na siłach, by zejść z nim na podwórze w jego sprawach, ale gdy otwierałem drzwi, sam dawał susa po schodach na dół i zaraz wracał, jakby nie chciał zostawiać mnie na dłużej. W czasie tych dwóch dni zdarzały się też znośne okresy. Rano drugiego dnia miałem nawet parę godzin spokoju. Bawiłem się z Bobem, trochę czytałem. Ciężko mi szło, ale był to jakiś sposób na zajęcie myśli. Wziąłem się do opartej na faktach książki o pewnym żołnierzu, który ratował psy w Afganistanie. Całkiem fajny reportaż i dobrze było choć przez kilka godzin pomyśleć o tym, co przeżywają inni. Po paru godzinach wróciła jazda bez trzymanki. Przez całe popołudnie i wczesny wieczór zmagałem się z nawrotem objawów odstawienia. Najgorzej było pod względem fizycznym. Terapeuta uprzedzał, że gdy głód narkotyczny się nasili, wystąpi tak zwany zespół niespokojnych nóg. Nieznośne, nerwowe pulsowanie całego ciała sprawia wówczas, że nie można spokojnie usiedzieć w jednym miejscu. Próbowałem, ale nic z tego, nogi same się poruszały, przebierając w powietrzu i kopiąc – jakby też chciały dołożyć nałogowi. Myślę, że Bob mógł się trochę wystraszyć. Ale nie zdezerterował. Wytrwał na posterunku. Najgorzej było w nocy. Nie oglądałem telewizji, bo światła i dźwięki rozsadzały mi głowę. W ciemności z kolei mój umysł zaczynał galopować jak oszalały, tworząc szalone, nieraz straszliwe wizje. Moje nogi wykonywały niekontrolowane ruchy, na zmianę było mi gorąco i chłodno. W jednej chwili byłem rozpalony jak piec, w drugiej – zimny jak lód. Pot gwałtownie się ochładzał i zaczynałem dygotać. Wtedy musiałem się przykryć i znów leżałem jak na rozżarzonych węglach. Paskudne doświadczenie. Od czasu do czasu przytomniałem, a w pewnym momencie stwierdziłem, że wiem już, dlaczego wielu narkomanom tak trudno zerwać z nałogiem. To wyzwanie fizyczne, ale i psychiczne. Walka przeciwstawnych pragnień jest bardzo nierówna. Uzależnienie zdecydowanie wygrywa z racjonalnymi argumentami. Widziałem teraz jak na dłoni ostatnie dziesięć lat i to, co zrobiły ze mną narkotyki. Widziałem, a nawet czułem ulice i przejścia podziemne, w których spałem, schroniska, w których bałem się o własne życie. Te straszne rzeczy, które robiłem lub planowałem zrobić, żeby mieć kasę na następny strzał. Widziałem z niewiarygodną wyrazistością, jak nałóg niszczy życie. Miałem też dziwaczne, surrealistyczne wizje. Sądziłem na przykład, że jeśli po przebudzeniu doznam amnezji, to przebrnę szczęśliwie przez zespół odstawienia, bo nie będę nic pamiętał. Mój problem polegał bowiem na tym, że ciało dokładnie wiedziało, co mi dolega i co mógłbym zrobić, żeby to zakończyć. Nie przeczę, podczas tych potwornych godzin miewałem chwile słabości, gdy wyobrażałem sobie, jak ładuję towar. Byłem jednak już na tyle mocny, by odpędzić pokusę. Wiedziałem, że to moja szansa rozstania się z nałogiem, może ostatnia. Musiałem wytrwać. Stawić czoło temu wszystkiemu: biegunce, skurczom, wymiotom, bólom

głowy, wściekłym skokom temperatury. Druga noc ciągnęła się bez końca. Gdy od czasu do czasu spoglądałem na zegar, miałem wrażenie, że wskazówki się cofają. Za oknami wszystko wyglądało tak, jakby ciemność wciąż gęstniała zamiast rzednąć. Horror. Miałem jednak swoją tajną broń: Boba. W pewnym momencie, kiedy leżałem spokojnie i nieruchomo, w nadziei, że wyłączę się ze świata, poczułem nagle na nodze jego pazur – wbijał się boleśnie w moją skórę. – Co robisz, Bob?! – wrzasnąłem tak przeraźliwie, że aż podskoczył. I od razu się zawstydziłem. Przypuszczam, że zaniepokoił go mój bezruch, więc chciał sprawdzić, czy jeszcze żyję. Po prostu się o mnie martwił. W końcu cieniutka, kleista szara struga światła zaczęła sączyć się przez okno, dając znać, że nadszedł ranek. Zerwałem się z posłania i spojrzałem na budzik. Dochodziła ósma. Wiedziałem, że w klinice zaczynają pracę o dziewiątej. Nie mogłem dłużej czekać. Opłukałem twarz odrobiną zimnej wody. Było to okropne doznanie, bo skóra lepiła mi się od potu. W lustrze zobaczyłem, że wyglądam na wykończonego, a włosy mam w strąkach. W tej chwili nie było to jednak największe z moich zmartwień. Nie namyślając się długo, wrzuciłem na siebie coś czystego i pobiegłem na przystanek. Przejechanie rano dystansu między Tottenham a Camden zawsze stanowiło wyzwanie, ale tego dnia było chyba jeszcze gorzej. Wszystkie światła złośliwie świeciły na czerwono, a korki blokowały każdą z ulic. Miałem wrażenie, że podróżuję przez piekło. W autobusie nadal czułem skoki temperatury, pocąc się i trzęsąc z zimna na zmianę. Nogi drżały jeszcze, ale już nie tak mocno jak w nocy. Ludzie patrzyli na mnie jak na czubka, który urwał się z wariatkowa. Musiałem wyglądać bardzo nieciekawie. Miałem to gdzieś. Chciałem tylko szybko dostać się do ośrodka. Dotarłem tam po dziewiątej, ale poczekalnia była już do połowy pełna. Paru gości wyglądało równie nieświeżo jak ja. Może też mieli na liczniku czterdzieści osiem godzin w piekle? – Cześć, James. Jak się czujesz? – Lekarz wszedł do gabinetu. Wystarczyło na mnie spojrzeć, żeby znać odpowiedź. Ale fajnie, że zapytał. – Niespecjalnie – odparłem. – No, najważniejsze, że jakoś przeżyłeś te dwie doby. To nie byle co – stwierdził z uśmiechem. Zbadał mnie i kazał mi oddać mocz do analizy. Dostałem tabletkę subuteksu i nową receptę. – Poczujesz się po tym lepiej, dużo lepiej. Wkrótce zaczniemy zmniejszać dawkę, aż nie będziesz nas już potrzebował. Spędziłem tam jeszcze trochę czasu. Lekarz chciał sprawdzić, czy lek nie wywoła jakichś skutków ubocznych. Nie wywołał. Wręcz przeciwnie. Od razu poczułem się świetnie. Po dotarciu do Tottenham byłem już jak nowo narodzony. Czułem też różnicę w porównaniu z metadonem. Świat wokół mnie nabrał nowych barw. Widziałem i słyszałem wyraźniej. Kolory, zapachy i dźwięki były bardziej intensywne. Może to zabrzmi dziwnie, ale czułem się, jakbym wrócił do żywych. Po drodze wstąpiłem do sklepu, żeby kupić dla Boba kilka tacek najnowszej aromatyzowanej Sheby. Wziąłem też zabawkę, piszczącą mysz. W drzwiach wylewnie się z nim przywitałem. – Udało się, stary – powiedziałem. – Daliśmy radę.

Czułem satysfakcję. W ciągu następnych dni w moim organizmie nastąpiły wielkie zmiany. Jakby ktoś rozsunął zasłony, wypełniając moje życie światłem. Bo przecież ktoś to zrobił. Naprawdę.

Rozdział 18 Do domu! Nie sądziłem, że możemy się jeszcze bardziej zbliżyć. Ale to, przez co razem przeszliśmy, umocniło naszą więź. W następnych dniach Bob nie spuszczał ze mnie wzroku. Przyssał się jak pijawka, na wypadek gdybym chciał zrobić jakieś głupstwo. Całkiem niepotrzebnie. Ryzyko minęło. Od lat nie czułem się tak dobrze. Sama myśl o powrocie do uzależnienia przyprawiała mnie o dreszcze. Za daleko zaszedłem, żeby teraz zawracać. Postanowiłem to uczcić i trochę odnowić mieszkanie. Odtąd każdego dnia pracowałem dłużej, żeby kupić farby, nowe poduszki i obrazki na ścianę. Zajrzałem też do dobrego sklepu z używanymi meblami w Tottenham i sprawiłem nam całkiem fajną sofę, obitą bardzo trwałym bordowym materiałem, który z powodzeniem mógł stawić czoło pazurom Boba. Poprzednia była już mocno sfatygowana, częściowo ze starości, częściowo za sprawą kota, który zajadle ją drapał. Tej miałem zamiar bronić przed jego pazurami. Tygodnie mijały, wieczory stawały się coraz ciemniejsze i coraz chłodniejsze, więc, zwinięci w dwa kłębki, rzadko opuszczaliśmy nową sofę. Czekałem już na kolejne fajne święta Bożego Narodzenia z Bobem, nie wiedząc, że moje plany ulegną nieoczekiwanej zmianie. Nieczęsto dostawałem pocztę, w której byłoby coś poza rachunkami. Kiedy więc w pierwszych dniach listopada 2008 roku zastałem w skrzynce zwyczajną kopertę, od razu ją zauważyłem. To był list lotniczy ze znaczkiem z Tasmanii. Od mojej matki. Od lat nie mieliśmy kontaktu. A jednak, mimo dzielącego nas dystansu, nie tylko w sensie geograficznym, list był bardzo serdeczny. Mama przeprowadziła się do nowego domu na Tasmanii. Wydawało się, że jest tam szczęśliwa. Głównym tematem listu było jednak zaproszenie. „Gdybym opłaciła twoją podróż do Australii i z powrotem, przyjechałbyś, żeby się ze mną zobaczyć?” – pytała. Sugerowała porę zbliżających się świąt. Dodała, że w drodze powrotnej mógłbym zatrzymać się w Melbourne u moich rodziców chrzestnych. Kiedyś byłem z nimi bardzo blisko. „Daj znać, co myślisz” – pisała, kończąc: „Całuję, mama”. Pamiętam czasy, kiedy podobny list wylądowałby natychmiast w koszu. Byłem krnąbrny, uparty i zbyt dumny, aby przyjąć pomoc od kogokolwiek z mojej rodziny. Jednak wiele się u mnie zmieniło. Trochę oprzytomniałem, patrzyłem na życie dużo rozsądniej. Widziałem, że dawniej kierowały mną gniew i paranoja. Postanowiłem więc rozważyć sprawę. Decyzja nie należała do łatwych. Trzeba było rozpatrzyć wszystkie za i przeciw. Największym plusem wydawała się możliwość spotkania z mamą. Bez względu na wszystko ona była moją matką i bardzo mi jej brakowało. Kontaktowaliśmy się sporadycznie, odkąd wpadłem w narkotyki i skończyłem na ulicy, nigdy jednak nie poznała całej prawdy. Zabrakło mi szczerości i odwagi. Spotkaliśmy się raz, gdy na krótko przyjechała do Anglii: w pubie nieopodal Epping Forest. Pojechałem tam podmiejską linią metra i spędziłem z mamą trzy albo cztery godziny. Kiedy nie wróciłem do Australii po sześciu miesiącach, jak planowaliśmy, wymówiłem się bajeczką o kapeli założonej

w Londynie. Oznajmiłem w liście, że nie wracam, bo mamy zamiar „rzucić Anglię na kolana”. I tej wersji się trzymałem podczas spotkania w pubie. Głupio mi było wciskać jej ten kit, ale nie potrafiłem powiedzieć, że śpię na ulicy, biorę herę i w ogóle mam przechlapane. Czy mi uwierzyła? Wtedy niewiele mnie to obchodziło. Przez jakiś czas podtrzymywaliśmy jeszcze kontakt, ale ja nie odzywałem się całymi miesiącami, co pewnie bardzo ją niepokoiło. Czasem zadawała sobie niemało trudu, żeby sprawdzić, co się ze mną dzieje. Nie przyszło mi do głowy, żeby zadzwonić do niej po zamachu 7 lipca 2005 roku w Londynie. Na szczęście nie przebywałem wówczas w pobliżu miejsc eksplozji, ale moja matka na drugim końcu świata nie mogła tego wiedzieć. Nick, z którym nadal była, służył wtedy w policji na Tasmanii. Udało mu się jakoś przekonać człowieka z Metropolitan Police Service w Londynie, żeby mnie odszukał. I tak któregoś ranka paru gliniarzy przyjechało do hostelu w Dalston, gdzie nocowałem. Nastraszyli mnie jak cholera, kiedy zaczęli walić w drzwi. – Spokojnie, nic do ciebie nie mamy – oznajmił jeden, gdy otworzyłem z nietęgą miną. – Jacyś ludzie na drugim końcu świata chcą tylko dowiedzieć się, czy żyjesz. Miałem chęć powiedzieć w żartach, że prawie przyprawili mnie o zawał serca, ale odpuściłem. Nie byli zachwyceni tym, że z mojego powodu musieli zostawić swoją robotę. Skontaktowałem się wtedy z mamą i zapewniłem ją, że jestem cały. Nie wziąłem pod uwagę, że ktoś mógł się o mnie martwić. Takie myśli nie przychodziły mi do głowy w tamtych czasach. Byłem sam i troszczyłem się tylko o to, żeby przeżyć. Ale teraz wszystko wyglądało inaczej. Po latach wykrętów i zaniedbań nadarzyła się okazja, abym zdobył się wobec mamy na szczerość i naprawił nasze relacje. Czułem, że jestem jej to winien. Następnym plusem wyjazdu była perspektywa zmiany klimatu. W Londynie brakowało mi słońca, zwłaszcza że pracowałem głównie wieczorami. Nadal odczuwałem skutki przestawienia na nowy lek i parę tygodni w nowym otoczeniu dobrze by mi zrobiło. Mama pisała, że mieszka na małej farmie położonej gdzieś na odludziu, nieopodal rzeki. Brzmiało jak bajka. Australia (a zwłaszcza australijski pejzaż) zajmowała szczególne miejsce w moim sercu. Powrót byłby jak balsam na rany. A więc plusów widziałem wiele. Jednak były i minusy. Po pierwsze: Bob. Kto się nim zaopiekuje? Czy będzie na mnie czekał? I czy ja sam wytrzymam rozłąkę? Odpowiedź na pierwsze z pytań przyszła szybciej, niż się spodziewałem. Ledwo zdążyłem otworzyć usta, Belle od razu zgłosiła się na ochotnika. Wiedziałem, że mogę jej zaufać i że u niej w domu kot będzie w dobrych rękach. Tylko jak on zniesie moją nieobecność? Innym zmartwieniem była kasa. Choć mama zadeklarowała, że pokryje koszty samolotu, wjazd do Australii bez gotówki w ogóle nie wchodził w grę. Odkryłem, że potrzebuję co najmniej pięciuset funtów. Namyślałem się przez parę dni, ale w końcu postanowiłem – jadę! Dlaczego nie? Zmiana otoczenia i odrobina słońca nie zaszkodzą. Musiałem ogarnąć sporo spraw. Przede wszystkim wyrobić sobie nowy paszport, co nie było proste, ponieważ w ostatnich latach w moim życiu panował chaos. Chłopak z opieki społecznej pomógł mi z dokumentami, także z aktem urodzenia. Potem trzeba było poszukać lotu. Najtańsze okazało się połączenie linii Air China do Melbourne z przesiadką w Pekinie – z dłuższą trasą, no i wielogodzinną przerwą w podróży

w Chinach. Ale bilet był naprawdę sporo tańszy niż u innych przewoźników. Miałem już adres mailowy mamy, więc przesłałem jej wszystkie konkrety, w tym numer mojego paszportu. Kilka dni później dostałem pocztą elektroniczną potwierdzenie rezerwacji biletów. Została tylko kwestia pięciuset funtów. Drobiazg. Mój lot do Australii wypadał w pierwszym tygodniu grudnia. Przez kilkanaście dni harowałem prawie bez przerwy, bez względu na pogodę. Zabierałem też Boba, choć zostawał w domu, kiedy lało. Wiedziałem, że nie lubi deszczu, poza tym nie chciałem ryzykować, że złapie jakieś przeziębienie i rozchoruje się tuż przed moim wyjazdem. Bo wtedy na pewno bym go nie opuścił. W blaszanym pudełku po herbacie już wkrótce uzbierała się pokaźna kupka banknotów. I nadal rosła. Miałem dosyć pieniędzy, żeby spokojnie zacząć się pakować. Na Heathrow jechałem z ciężkim sercem. W mieszkaniu Belle pożegnałem się z Bobem. Nie wyglądał na przejętego, skąd mógł jednak wiedzieć, że rozstajemy się na prawie sześć tygodni? Czułem, że u Belle będzie bezpieczny, ale mój lęk nie mijał. Zdecydowanie miałem coś z tatusia paranoika. Sądząc, że lot do Australii zapamiętam jako uroczą przygodę, grubo się pomyliłem. To było trzydzieści sześć godzin koszmaru. Zaczęło się niewinnie. Podróż liniami Air China do Pekinu trwała jedenaście godzin i przebiegała bez zakłóceń. Obejrzałem jakiś film, jadłem, nie mogłem jednak spać, bo nie czułem się najlepiej. Trochę z powodu leku, który brałem, a trochę za sprawą londyńskiej pogody. Chyba zbyt wiele godzin spędziłem na deszczu, sprzedając czasopisma. Byłem okropnie przeziębiony i przez cały lot kichałem. Stewardesy i najbliżej siedzący pasażerowie popatrywali na mnie dziwnie. Nie przejmowałem się tym zbytnio aż do momentu lądowania. Nagle kapitan ogłosił coś po chińsku. Jego słowa przetłumaczono na angielski. Chodziło z grubsza o to, żebyśmy na razie nie opuszczali swoich miejsc. „Dziwaczne” – pomyślałem. Potem ujrzałem dwóch umundurowanych chińskich urzędników w maskach osłaniających usta i nos. Szli w moją stronę. A kiedy podeszli, jeden z nich wyciągnął skądś termometr. – Ci panowie reprezentują chiński rząd – wyjaśniła stewardesa. – Chcą panu zmierzyć temperaturę. – Okej – odpowiedziałem, uznając, że lepiej nie dyskutować. Otworzyłem usta i pozwoliłem im sprawdzić, czy mam gorączkę. Jeden z urzędników patrzył na zegarek. Po chwili zamruczał coś po chińsku, a stewardesa przetłumaczyła: – Proszę pójść z tymi panami. Chodzi o rutynowe badanie lekarskie. Był rok 2008 i świat bardzo się bał świńskiej grypy, a Chiny w szczególności. Przed samym wyjazdem oglądałem w telewizji reportaż o deportowaniu cudzoziemców podejrzewanych o zarażenie tą chorobą. Mnóstwo ludzi zmuszano też do długiej kwarantanny. Nie czułem się pewnie, kiedy z nimi wychodziłem. Wyobrażałem już sobie miesiąc spędzany w chińskiej izolatce. Zrobili mi wszystkie możliwe testy, od badania krwi do wymazów. Pewnie znaleźli kilka interesujących rzeczy – lecz ani śladu świńskiej grypy, SARS czy innej zarazy. Po dwóch godzinach urzędnik, umiarkowanie ubolewając z powodu nieporozumienia, oficjalnym tonem oświadczył, że jestem wolny. Teraz musiałem czym prędzej biec do hali głównej i szukać samolotu do Melbourne. Oczywiście zabłądziłem w tym monstrualnym hangarze. Miałem jakieś trzy godziny na znalezienie bagażu i połączenia. Wiele lat minęło od mojego ostatniego lotu. Zapomniałem już, jak wielkie są te przestrzenie i jakie bezduszne. A to

lotnisko było najgorsze ze wszystkich. Terminal 3 musiałem pokonać pociągiem. Po wielu próbach i błędach znalazłem w końcu to, czego szukałem. Do wylotu pozostała niecała godzina. Odetchnąłem głęboko, gdy zapadłem się w swój fotel w samolocie. Spałem jak dziecko przez całą drogę do Melbourne. Byłem wykończony. Ale w Australii czekała mnie nowa niespodzianka. Kiedy przechodziłem przez odprawę celną, policyjny labrador przykleił się do mojego bagażu i zaczął go łapczywie obwąchiwać. – Chwileczkę. Pan pozwoli z nami – powiedział celnik. „O rany – pomyślałem. – Spotkanie z matką najwyraźniej nie jest mi pisane”. Zabrali mnie na kontrolę i zaczęli przeszukiwać moje rzeczy. Walizkę potraktowali elektrycznym wykrywaczem narkotyków. Z ich min wywnioskowałem, że będę miał problem. – Obawiam się, że pański bagaż dał dodatni wynik badania na obecność kokainy – obwieścił celnik. Zatkało mnie. Jak to możliwe? Nigdy nie brałem kokainy i nie znałem nikogo, kto by ją brał. Żadnego z moich kumpli nie było na nią stać. Jak się po chwili okazało, nie sama kokaina była problemem, tylko jej ilość. Mogłem mieć trochę narkotyku na prywatny użytek, byle nie za dużo. – Jeśli to do okazjonalnego prywatnego użytku, wystarczy zadeklarować posiadaną substancję i będzie pan wolny – powiedział celnik. Postanowiłem coś im wyjaśnić. – Jestem na odwyku, więc nie biorę niczego, nawet okazjonalnie – oznajmiłem i wyciągnąłem zaświadczenie o przyjmowaniu subuteksu. Musieli dać za wygraną. Poklepali mnie po ramieniu i pozwolili mi przejść. Cała ta zabawa zajęła blisko godzinę, a musiałem jeszcze się przesiąść na samolot lecący na Tasmanię. Zanim po następnych paru godzinach w końcu tam dotarłem, nastał wczesny wieczór, a ja byłem na ostatnich nogach. Jak cudownie było znowu zobaczyć mamę, czekającą na tasmańskim lotnisku. Mocno mnie uściskała. Płakała. Chyba się cieszyła, że widzi mnie żywego. Ja też się ucieszyłem, chociaż nie płakałem. Dom był piękny – dokładnie taki, jak go opisała w liście. Przestronny, z wielkim ogrodem, pośrodku pól uprawnych, nieopodal rzeki. Spokojne, malownicze miejsce. Przez cały następny miesiąc wałęsałem się po okolicy, odpoczywając i odzyskując siły. Po dwóch tygodniach czułem się jak inny człowiek. Londyńskie zmartwienia były – dosłownie i w przenośni – tysiące kilometrów dalej. W mamie obudził się na nowo instynkt macierzyński i zaczęła mnie dokarmiać. Byłem w coraz lepszej formie. I widziałem, że staramy się naprawić naszą relację. Na początku nie poruszaliśmy poważnych tematów, ale z czasem zacząłem się otwierać. Któregoś wieczoru, gdy siedzieliśmy na werandzie i obserwowaliśmy zachód słońca, a ja byłem po paru drinkach, coś we mnie pękło. Nie była to jakaś wielka spowiedź, żaden hollywoodzki melodramat. Po prostu mówiłem... i mówiłem. Już od dawna emocje czekały, żeby je uwolnić. Przez lata uciekałem od nich w narkotyki, wmawiałem sobie, że ich nie mam. Zajęło mi sporo czasu, żeby to zmienić. A teraz wracały. Kiedy mama usłyszała, w jakim bagnie spędziłem dziesięć lat, pobladła. Każdy, kto ma dziecko, byłby przerażony. – Domyślałam się czegoś podczas naszego spotkania w Londynie, ale nigdy nie przypuszczałam, że jest aż tak źle – powiedziała bliska łez.

Co jakiś czas chowała twarz w dłoniach, powtarzając: „Dlaczego?”. – Dlaczego nie powiedziałeś, że zgubiłeś paszport? – Dlaczego nie poprosiłeś o pomoc? – Dlaczego nie zadzwoniłeś do ojca? Oczywiście obwiniała o wszystko siebie. Powiedziała, że mnie zawiodła, że mogła zrobić więcej. Ja jednak nie miałem do niej żadnych pretensji. Prawda była taka, że to ja siebie zawiodłem. Nikt inny nie ponosił winy. – To nie ty postanowiłaś spać w kartonowych pudłach i ćpać każdej nocy – powiedziałem w końcu, a wtedy ona zaczęła płakać. Gdy napięcie opadło, mogliśmy rozmawiać swobodniej. Mówiliśmy o przeszłości, o moim dzieciństwie w Anglii i Australii. Czułem się dobrze, niczego przed nią nie ukrywając. Wyznałem, że dawniej była dla mnie kimś odległym, ciągle nieobecnym. I że denerwowały mnie nianie i przeprowadzki. Było jej przykro, przypomniała mi jednak, że nie miała wyboru. Ktoś musiał nam zapewnić dach nad głową. Rozumiałem to, choć jako mały chłopiec chciałem spędzać z nią więcej czasu. Tamtego dnia dużo też żartowaliśmy. Zgodziliśmy się, że jesteśmy do siebie podobni, i wybuchaliśmy śmiechem na wspomnienie niektórych kłótni. Przyznała, że to był prawdziwy konflikt osobowości. – Mam silny charakter i ty też. Odziedziczyłeś go po mnie – oświadczyła. Najwięcej jednak rozmawialiśmy o teraźniejszości. Mama pytała o odwyk, chciała wiedzieć, co zamierzam zrobić ze swoim życiem, skoro stanąłem już prawie na nogi. Wytłumaczyłem jej, że to jeszcze potrwa, ale że za jakiś rok przy odrobinie szczęścia będę zupełnie czysty. Słuchała w skupieniu – a to nie było nigdy jej mocną stroną. I ja też słuchałem. Myślę, że dokonaliśmy wtedy wielu ważnych odkryć. Zwłaszcza tego, że gdzieś głęboko w środku jesteśmy bardzo do siebie podobni. Dużo opowiadałem o Bobie. Przywiozłem jego fotografię i pokazywałem każdemu, kto chciał ją zobaczyć. – Wygląda na wielkiego mądralę – stwierdziła mama z uśmiechem. – Żebyś wiedziała – potwierdziłem, pęczniejąc z dumy. – Nie wiem, gdzie bym teraz był, gdyby nie Bob. Podróż do Australii okazała się niezwykłym przeżyciem. Zobaczyłem, do jakiego punktu dotarłem i do jakiego zmierzam. Przez moment zastanawiałem się nawet, czy w ogóle wracać. Zostawiałem w Australii rodzinę. Czułem się tam o wiele bezpieczniej niż w Londynie. Ale wciąż miałem przed oczami Boba. Żaden z nas nie dałby sobie rady bez drugiego. A więc w szóstym tygodniu myślami byłem już w samolocie do Anglii. Tym razem pożegnałem się jak należy. Mama zawiozła mnie na lotnisko i pomachała mi, gdy wsiadałem do samolotu do Melbourne. Tam zaś czekały kolejne bliskie mi osoby – moi chrzestni. Byli właścicielami największej prywatnej firmy telekomunikacyjnej w Australii, założyli też pierwszą w kraju sieć pagerów, więc w pewnym momencie stali się dość majętni. Jako młody chłopak uwielbiałem przyjeżdżać do rezydencji, którą wybudowali sobie w Melbourne. Przez jakiś czas nawet u nich mieszkałem, kiedy nie układało mi się w domu. Ich reakcja na moją historię była taka sama jak mamy – doznali wstrząsu. Chcieli mi pomóc – finansowo i w znalezieniu jakiejś pracy w Australii. I znów musiałem tłumaczyć, że mam w Londynie pewne zobowiązania. Podróż powrotna przebiegła mniej burzliwie. Może dlatego, że czułem się teraz dużo

lepiej – i tak też zapewne wyglądałem. Nic więc dziwnego, że nie wzbudziłem zainteresowania ani przy odprawie celnej, ani paszportowej. Byłem tak zrelaksowany, że prawie cały lot przespałem. Niecierpliwie czekałem na spotkanie z Bobem, bałem się jednak, że mógł się bardzo zmienić, a nawet mnie zapomnieć. Ale moje obawy były nieuzasadnione. Ledwo wszedłem do mieszkania Belle, ogon Boba wystrzelił w górę, a on sam zeskoczył z sofy jak rakieta i pognał w moją stronę. Przywiozłem mu, rzecz jasna, prezenty, w tym dwa pluszowe kangurki. Natychmiast zatopił szpony w jednym z nich. A kiedy wracaliśmy tego wieczoru do domu, bez wahania wdrapał się na moje ramię. Moja daleka podróż, fizyczna i duchowa, była już tylko wspomnieniem. Znów byliśmy tylko my dwaj przeciwko całemu światu. Jak gdybym nigdy nie wyjeżdżał.

Rozdział 19 Zawiadowca stacji Australia była wspaniałym doświadczeniem. Dała mi psychicznego i fizycznego kopa. Stałem się silniejszy i bardziej pewny siebie. A spotkanie z Bobem jeszcze poprawiło moje samopoczucie. Bez niego czegoś mi na Tasmanii brakowało. A teraz odzyskałem tę brakującą cząstkę. Bardzo szybko wróciliśmy do dawnego rytmu dnia, dzieląc uroki i trudy codziennego życia. Nawet teraz jednak potrafił mnie wprawić w osłupienie. Podczas wyjazdu bez końca o nim opowiadałem, przechwalając się swoim bystrym kocurem. Niektórzy patrzyli na mnie jak na pomylonego. „Kot nie może być aż tak mądry” – myśleli sobie pewnie. Wkrótce jednak stało się jasne, że nie mieli racji, a ja sam nie wiedziałem, na co go stać. Załatwianie swoich potrzeb Bob traktował zawsze jak swego rodzaju misję. Nadal gardził kuwetami, pod tym względem nic się nie zmieniło. Od pierwszego dnia poniewierały się w szafach, obrastając kurzem. Było trochę zawracania głowy z tym sprowadzaniem go na dół przez pięć pięter. W tygodniach poprzedzających wyprawę do Australii zauważyłem jednak, że nie wychodzi już tak często za potrzebą. Po moim powrocie ten stan rzeczy się utrzymał. Przez jakiś czas zastanawiałem się, czy nie jest znowu chory. Zabrałem go do Blue Cross przy Islington Green, ale weterynarze nie znaleźli nic groźnego. Zasugerowali, że to może być jakaś zmiana w metabolizmie związana z wiekiem. Rozwiązanie problemu okazało się znacznie mniej abstrakcyjne i o wiele zabawniejsze. Któregoś ranka obudziłem się bardzo wcześnie, około szóstej trzydzieści. Mój zegar biologiczny nie wyregulował się jeszcze po zmianie strefy czasowej. Zwlokłem się z posłania i z zapuchniętymi od snu oczami ruszyłem w stronę toalety. Drzwi łazienki były uchylone. Ze środka dobiegał szmer, jakby ktoś siusiał. Dziwne. Już prawie sądziłem, że jakiś intruz zakradł się do mojego mieszkania, aby skorzystać z ubikacji. Gdy jednak delikatnie trąciłem drzwi, oniemiałem. Na desce klozetowej siedział... Bob. Wyglądał dokładnie tak samo jak Mr. Jinx, kot Roberta De Niro, w filmie Poznaj mojego tatę. Ale to działo się naprawdę. Najwyraźniej Bob uznał, że bieganie po krzakach to zbyt wielka fatyga. Obserwując, jak ja radzę sobie z tym problemem, najzwyczajniej poszedł w moje ślady. Widząc, że się gapię jak wół na malowane wrota, zgromił mnie jednym z tych swoich miażdżących spojrzeń, jakby mówił: „O co ci chodzi? Siedzę na kibelku. To takie dziwne?”. Nie, skąd. Czemu tu się dziwić? Dla Boba nie było rzeczy niemożliwych. Miałem dość czasu, żeby to zrozumieć. Nasza kilkutygodniowa nieobecność przy stacji Angel nie pozostała niezauważona. W tygodniu po moim powrocie mnóstwo ludzi przyszło się przywitać. Mówili: „W końcu jesteście” i „Myślałem, że wygraliście w totolotka”. Prawie wszyscy witali nas bardzo serdecznie. Jakaś pani zostawiła kartkę z napisem: „Tęskniliśmy”. Stwierdziłem, że nie ma jak w domu. Ale jak zwykle znaleźli się i tacy, którzy nie byli zachwyceni. Pewnego dnia, pod wieczór, wdałem się w kłótnię z jakąś Chinką. Już wcześniej ją

przyuważyłem i widziałem, że z dezaprobatą obserwuje mnie i Boba. Tym razem do nas podeszła i pogroziła mi palcem. – Tak nie wolno, nie wolno – powiedziała ze złością. – Przepraszam, czego nie wolno? – zapytałem skonsternowany. – To nienormalne, żeby kot taki był. Za spokojny. Dostaje narkotyki. Nic dziwnego, że się zdenerwowałem. Nie pierwszy raz ktoś insynuował takie rzeczy. Kiedyś w Covent Garden jakiś młody koleś w typie profesorka dał mi do zrozumienia, że „ma na mnie oko”. – Zauważyłem, co jest grane. I chyba wiem, co pan mu daje, żeby był taki grzeczny – oświadczył, bardzo z siebie zadowolony. – No więc? Co takiego? – zapytałem. – Nie powiem. Bo wtedy poszuka pan czegoś innego. A ja nie mam zamiaru przykładać do tego ręki – odparł, trochę speszony, że się postawiłem. – Chwileczkę. Oskarżył mnie pan, więc czekam na dowody – przeszedłem z obrony do ataku. Zmył się szybko i dobrze zrobił, bo już świerzbiały mnie ręce. A teraz z tym samym wyjechała Chinka. Obrałem identyczną linię obrony. – Jak pani myśli, co takiego mu daję? – zapytałem. – Nie wiem. Ale coś na pewno – odburknęła. – Gdybym go czymś szprycował, czy chciałby tu ze mną siedzieć? Dlaczego nie ucieka? No i jak miałbym dawać mu narkotyki na oczach wszystkich? – Phi – warknęła tylko, machnęła pogardliwie ręką i odwróciła się na pięcie. – Tak nie wolno, nie wolno – powtórzyła, zanim zniknęła w tłumie. Przywykłem już do podobnych sytuacji i nie brałem ich sobie do serca. Wiedziałem, że zawsze znajdą się ludzie podejrzewający mnie o najgorsze. Tacy, co będą twierdzić, że znęcam się nad Bobem. Niektórzy zwyczajnie nie lubili kotów albo byli wkurzeni, że gazeciarz łazi z kotem zamiast psa. Lecz gdy minęły dwa tygodnie od awantury z Chinką, doszło do kolejnej konfrontacji. Tym razem chodziło o coś zupełnie innego. Od czasów Covent Garden regularnie proponowano mi, abym sprzedał Boba. Ciągle zjawiał się ktoś, kto podchodził i prosto z mostu walił: „Ile chcesz za tego zwierzaka?”. Zwykle odpowiadałem uprzejmie, żeby spadał na drzewo. Przy stacji Angel też mi się to przytrafiało. Pewna kobieta przystawała przy nas parę razy i zawsze ucinała sobie ze mną pogawędkę, nim przechodziła do rzeczy. „Posłuchaj, James – mawiała. – Nie uważam, żeby ulica była najlepszym miejscem dla Boba. Myślę, że powinien mieć jakiś dobry, ciepły dom i lepsze życie, na które zasługuje”. Za każdym razem kończyła mniej więcej w ten deseń: „To ile chcesz za niego?”. Widząc, że jestem nieprzejednany, zaczęła rzucać kwotami. Najpierw zaproponowała sto funtów, potem pięćset. Któregoś wieczoru podeszła do nas raz jeszcze i wypaliła: – Dam ci za niego tysiąc funtów. Spojrzałem tylko na nią i zapytałem: – Ma pani dzieci? – Dzieci? – wyjąkała zaskoczona. – Tak... Mam. – Świetnie. Ile pani sobie liczy za najmłodsze? – Nie rozumiem. – Ile pani chce za najmłodsze? – Nie wiem, o czym mówisz. Co to ma wspólnego...?

Przerwałem jej w pół zdania: – Więcej, niż się pani wydaje. Bo Bob jest dla mnie jak dziecko. A kiedy pani pyta, czy go sprzedam, ja tak samo mogę zapytać, ile pani chce za najmłodsze. Uciekła jak oparzona i więcej jej nie widziałem. Zupełnie inaczej zachowywali się ludzie z obsługi metra. Któregoś dnia rozmawiałem z tą bileterką, Daviką. Uwielbiała Boba i nie kryła rozbawienia, ilekroć ludzie zagadywali go albo robili mu zdjęcia. – Dzięki niemu nasza stacja jest sławna – zauważyła ze śmiechem. – Jasne, powinniście wziąć go na etat. Jak tego japońskiego kota, który został zawiadowcą stacji – powiedziałem. – Nie jestem pewna, czy mamy jakiś wakat – zachichotała. – No to dajcie mu przynajmniej identyfikator albo coś w tym rodzaju – zażartowałem. Spojrzała na mnie z namysłem, po czym odeszła. Zapomniałbym o wszystkim, gdyby któregoś wieczoru, kilka tygodni później, Davika nie podeszła do nas znowu. Uśmiechała się promiennie, więc spojrzałem na nią podejrzliwie. – Co jest grane? – spytałem. – Nic. Chciałam tylko dać coś twojemu kotu – odparła, po czym wyciągnęła z kieszeni prawdziwą kartę miejską z fotografią Boba. – Ale numer! – zdumiałem się. – Ściągnęłam zdjęcie z internetu – oznajmiła, wprawiając mnie w lekkie osłupienie. Co, do cholery, Bob robił w internecie? – A ta karta? Co ona właściwie znaczy? – chciałem wiedzieć. – Że Bob może podróżować za darmo wszystkimi liniami metra – odrzekła. – Myślałem, że koty i tak jeżdżą za darmo. – Zgadza się, ale tu chodzi o coś więcej. Że Bob jest w naszych sercach. Należy do rodziny. Byłem tak wzruszony, że prawie się poryczałem.

Rozdział 20 Najdłuższa noc Nadchodziła wiosna 2009 roku, ale wieczory nadal były ciemne i ponure. Gdy około siódmej kończyłem pracę przy Angel, zapadał zmierzch i paliły się już latarnie. Ulice zaczynały tętnić wieczornym życiem. Pierwsze miesiące roku były ciche i spokojne, prawie bez turystów, za to teraz stacja Angel nagle jakby ożyła. W późnych godzinach szczytu widywałem nieprzebrane tłumy. Wyglądało to tak, jakby setki tysięcy ludzi przelewały się przez metro. A obecność w okolicy tylu zamożnych mieszkańców Londynu przyciągała też innych – mniej majętnych. Lata życia na londyńskich ulicach wyposażyły mnie w superczuły radar. Od razu wyczuwałem człowieka, z którym wolałbym się nie zadawać. Było około szóstej trzydzieści, może siódmej, czyli najlepszy czas dla gazeciarza, kiedy na horyzoncie pojawił się pewien facet. Już wcześniej kilka razy uruchomił mój radar. Dotąd oglądałem go tylko z daleka. Nie sprawiał dobrego wrażenia. Ja też, rzecz jasna, nie należałem do londyńskiej śmietanki, ale tamten był prawdziwym obszarpańcem. Pewnie sypiał pod gołym niebem, bo skórę miał zaczerwienioną i pokrytą plamami, a ubranie uwalane błotem. Najbardziej jednak zwracał uwagę jego pies, ogromny rottweiler, czarny, z brązowymi pręgami. Od razu zauważyłem, że jest agresywny. Ich widok przywodził na myśl starą ilustrację z Olivera Twista przedstawiającą Billa Sykesa i jego psa. Wyglądali na takich, co szukają kłopotów. Tego wieczoru też włóczyli się razem. Łachmaniarz zbliżył się do stacji metra i wdał w rozmowę z innymi podejrzanymi kolesiami, którzy od jakiejś godziny siedzieli na chodniku, żłopiąc piwo. Nie podobali mi się ani trochę. Niemal od razu zauważyłem wzrok rottweilera, który wlepiał ślepia w Boba, szarpiąc się na smyczy i próbując się na niego rzucić. Facet miał chyba psa pod kontrolą, ale nie wiedziałem, jak sytuacja się rozwinie. Był bardziej zainteresowany pogawędką z kumplami – no i piwem. Dzień dobiegał końca, więc i tak zaczynałem się pakować. Widok oprychów tylko przyspieszył moją decyzję. Miałem co do nich złe przeczucia. I co do psa również. Chciałem znaleźć się z Bobem jak najdalej od tego miejsca. Zbierałem właśnie z chodnika niesprzedane egzemplarze i chowałem do plecaka resztę rzeczy, kiedy usłyszałem nagle za plecami to głośne, przeraźliwe ujadanie. Późniejsze zdarzenia rozegrały się jakby w zwolnionym tempie – były jak okropna scena z fatalnego filmu akcji. Odwróciłem się i zobaczyłem czarnobrązową błyskawicę mknącą prosto na nas. Najwyraźniej facet nie trzymał rottweilera jak należy, bo ten w końcu mu się wyrwał. Instynktownie zasłoniłem Boba i rzuciłem się na psa. Nim zdążyłem cokolwiek zrobić, przewrócił mnie na ziemię. Upadając, zdołałem jeszcze chwycić go za szyję i tak wylądowaliśmy na chodniku w zapaśniczym zwarciu. Wrzeszczałem i kląłem, próbując przytrzymać jego głowę, żeby nie mógł gryźć. Ale był dla mnie za silny. Rottweilery to bardzo twarde psy, wiedziałem więc, że jeśli walka potrwa dłużej, będę musiał się poddać. Wolałem nie myśleć o obrażeniach, jakie odniosę. Na szczęście do moich uszu dobiegł jakiś głos. Poczułem, że ktoś ściąga ze mnie psa. – Do mnie, ty sukinsynu! – wrzeszczał właściciel, ciągnąc ze wszystkich sił za smycz

i waląc psa czymś po głowie. Nie wiedziałem, czym dokładnie, ale dźwięk był okropny. W innych okolicznościach martwiłbym się o rottweilera, lecz wówczas liczył się tylko Bob. Musiał być przerażony. Odwróciłem się, żeby sprawdzić, co robi, ale jego miejsce na chodniku było puste. Zrobiłem obrót o trzysta sześćdziesiąt stopni, chcąc zobaczyć, czy ktoś nie wziął go na ręce, ale nie. Bob przepadł jak kamień w wodę. Nagle zdałem sobie sprawę ze swojego błędu. Sterta egzemplarzy „The Big Issue” leżała nieopodal, pod ławką. Smycz Boba nie sięgała aż tak daleko, a ja, chcąc jak najszybciej zejść z oczu rottweilerowi i jego właścicielowi, odczepiłem ją od paska. Pozbieranie czasopism zajęło mi najwyżej parę sekund, ale psu to wystarczyło. Musiał zauważyć, że Bob nie jest już na uwięzi. Wtedy zaatakował. Wpadłem w panikę. Jacyś ludzie zebrali się wokół, pytając, czy nic mi nie dolega. – Ze mną wszystko w porządku. Czy ktoś widział Boba? – zapytałem, choć nic nie było w porządku. Czułem ból po upadku, miałem też pogryzione dłonie. Wtedy podbiegła do mnie moja stała klientka, pani w średnim wieku, która często podkarmiała Boba. Musiała dostrzec zamieszanie. – Przed chwilą widziałam Boba. Biegł w kierunku Camden Passage – oznajmiła. – Próbowałam złapać smycz, ale był za szybki. – Dziękuję – powiedziałem, chwytając plecak i rzucając się w pościg. Serce niemal wyskakiwało mi z piersi. Przypomniałem sobie natychmiast zdarzenie z Piccadilly Circus. Tam Bob uciekł mi po raz pierwszy. Tym razem sprawa była jednak poważniejsza. Wtedy wystraszył się po prostu faceta w przebraniu, teraz znalazł się w sytuacji realnego fizycznego zagrożenia. Gdybym nie interweniował, rottweiler niemal na pewno by go zaatakował. Nie wiedziałem, co Bob sobie pomyślał na widok nacierającego psa. Może to mu przypomniało jakieś zdarzenie z przeszłości? Nie miałem pojęcia, co czuł, choć na pewno był przerażony. Podobnie jak ja. Pobiegłem od razu w kierunku Camden Passage, przepychając się przez tłum oblegający o tej porze puby, bary i restauracje. – Bob, Bob! – wołałem, ściągając na siebie uwagę przechodniów. – Czy ktoś widział rudego kota ze smyczą? Nie przebiegał tędy? – zapytałem ludzi przed największym pubem na Camden Passage. Wzruszyli tylko ramionami. Miałem nadzieję, że Bob powtórzył numer z Piccadilly Circus i poszukał schronienia w jakimś sklepie. Ale o tej porze większość z nich już zamknięto. Otwarte pozostały tylko bary, restauracje i kawiarnie. Kiedy szedłem przez wąski przesmyk, pytając o kota każdego, kto się nawinął, ludzie tylko potrząsali głowami. Gdyby przebiegł przez Camden Passage, kierując się na północ, musiałby teraz być gdzieś w okolicy Essex Road, na głównej drodze prowadzącej do Dalston i dalej. Chodził tamtędy wcześniej, ale nigdy po zmroku i nie sam. Ogarniała mnie już rozpacz, gdy przed zbiegiem Camden Passage i Islington Green pewna kobieta powiedziała: – Widziałam jakiegoś kota, pobiegł tędy. Pruł, aż się kurzyło, i wcale nie zamierzał się zatrzymywać. O, tam skręcił, wyglądał, jakby chciał przejść na drugą stronę. Opuściłem pasaż i wyszedłem na otwartą przestrzeń. Zacząłem przetrząsać okolicę. Bob lubił Islington Green i często załatwiał tu swoje kocie sprawy. Niedaleko znajdowała się też klinika na kółkach Blue Cross. Warto było tam zajrzeć. Szybko przeszedłem przez ulicę i znalazłem się na ogrodzonym skrawku zieleni miejskiej, gdzie Bob nieraz buszował wśród zarośli. Przyklęknąłem i zajrzałem między krzaki. Choć w ciemności zaledwie mogłem dostrzec

własną dłoń, nadal wierzyłem, że zobaczę w gąszczu parę jasnych oczu. – Bob, Bob, jesteś tam?! – wołałem. Ale nikt nie odpowiadał. Przeciąłem zarośnięty teren i na drugim jego krańcu znów zacząłem nawoływać. Ale poza bełkotem pijaczków siedzących na pobliskiej ławce słyszałem tylko nieustający szum ulicznego ruchu. Opuściłem Green i wkrótce znalazłem się przed drzwiami dużej księgarni Waterstones. Zaglądaliśmy tu często i księgarze zawsze wpadali w zachwyt na widok Boba. Szanse były niewielkie, ale może właśnie tutaj się schronił? W środku panował spokój. Sprzedawcy szykowali się już do zamknięcia. Ostatni klienci oglądali książki na półkach. Rozpoznałem jedną z kobiet siedzącą przy kasie. Byłem spocony, ciężko oddychałem i musiałem wyglądać na bardzo zdenerwowanego. – Dobrze się pan czuje? – zapytała. – Zgubiłem Boba. Jakiś pies nas zaatakował. Bob się wystraszył i uciekł. Nie ma go tutaj? – Nie – odparła zmartwiona. – Nie zauważyłam. Ale może wiedzą coś o nim na górze, zapytam. Proszę poczekać. Podniosła słuchawkę i wybrała numer innego działu. – Widzieliście może kota? – zapytała. Gdy wolno pokręciła głową, już się nie łudziłem. – Tak mi przykro – powiedziała, odkładając słuchawkę. – Ale jeśli się pojawi, na pewno go przytrzymamy. – Dziękuję. Dopiero po wyjściu z księgarni w mrok ulicy zrozumiałem. Straciłem go. Byłem w rozsypce. Przez kilka następnych minut nie potrafiłem pozbierać myśli. Jak ogłuszony wlokłem się przez Essex Road, nikogo już nie pytając, nigdzie nie zaglądając. Tą drogą codziennie szliśmy – i tą samą wracaliśmy. Kiedy zobaczyłem autobus jadący do Tottenham, kolejna szalona myśl przyszła mi do głowy. Nie, nie mógł tego chyba zrobić? A jeśli? Na przystanku zobaczyłem konduktora. Podszedłem do niego i zapytałem, czy nie widział kota wskakującego do autobusu. Znałem Boba, był wystarczająco inteligentny, aby tego dokonać. Facet spojrzał na mnie, jakbym pytał, czy nie przyuważył ufoludków wsiadających do siedemdziesiątki trójki. Potrząsnął tylko głową i odwrócił się na pięcie. Koty świetnie orientują się w terenie i niekiedy pokonują duże odległości. Ale jak Bob mógł przejść taki kawał drogi do Tottenham i nie pobłądzić? Ponad pięć kilometrów przez okolice, które na dodatek nie należały do najspokojniejszych. Nigdy nie wracaliśmy stąd na piechotę. Zawsze autobusem. Nie, to było niemożliwe. Przez następne pół godziny zmagałem się ze sprzecznymi myślami i uczuciami. W jednej chwili dochodziłem do przekonania, że ktoś na pewno znajdzie niebawem Boba i go rozpozna. Mnóstwo ludzi wiedziało, że jest moim kotem. A jeśli nawet Bob spotkał na swojej drodze nieznajomego, to przecież każdy rozsądny człowiek szybko odkryje, że zwierzę jest zaczipowane i ma właściciela. Zaraz potem jednak znów biłem się z przerażającymi myślami, z całą masą złych przeczuć szalejących w mojej głowie. To samo mogło się zdarzyć przed trzema laty. Może w takich właśnie okolicznościach przybłąkał się na moją klatkę schodową tamtego wiosennego wieczoru. Może dzisiejsze zdarzenia kazały mu znowu ruszyć w drogę i gdzie indziej szukać szczęścia? Czułem się rozdarty. Rozsądek podpowiadał: „Nic mu nie będzie, znajdzie się”. Ale irracjonalna część mnie mówiła coś przeciwnego: „Przepadł i nigdy go już nie zobaczysz”. Chodziłem po Essex Road

tam i z powrotem przez niemal godzinę. Ciemność była nieprzenikniona, a samochody stały w korku aż do końca Islington High Street. Zupełnie nie wiedziałem, co robić. Byłem skołowany. Bezwiednie ruszyłem do wylotu Essex Road, w kierunku Dalston. Jakieś półtora kilometra dalej mieszkała Belle. Poszedłem w tamtą stronę. Przechodząc między domami, zobaczyłem nagle przecinającą powietrze smugę ogona. Był czarny i cienki, zupełnie inny niż Boba, ale w tym stanie umysłu wszystko mi się już mieszało i mógłbym przysiąc, że widzę mojego kota. – Bob! – krzyknąłem, nurkując w ciemność, jednak właściciel ogona już zniknął. Potem z mroku dobiegło mnie miauknięcie. To nie był głos Boba, więc wkrótce ruszyłem dalej. Ruch uliczny trochę się zmniejszył. Noc była niepokojąco cicha. Po raz pierwszy zauważyłem wschodzące gwiazdy. Nie było to może australijskie niebo, ale też robiło wrażenie. Kilka tygodni wcześniej patrzyłem na gwiazdy nad Tasmanią. Opowiadałem wszystkim, że wracam do Anglii, żeby zająć się Bobem. No i patrzcie, jak pięknie się spisałem. Przeklinałem się w duchu. Przez chwilę rozważałem, czy mój długi pobyt na antypodach nie odegrał w tym wszystkim jakiejś roli. Czy rozłąka nie rozluźniła naszej więzi? Może moja sześciotygodniowa nieobecność sprawiła, że kot mniej mi ufał? Czy kiedy rottweiler zaatakował, Bob doszedł do wniosku, że nie może na mnie polegać? Na samą myśl o tym chciało mi się wyć. Gdy znalazłem się nieopodal ulicy, gdzie mieszkała Belle, byłem wciąż bliski płaczu. Co teraz bez niego pocznę? Nigdy już nie znajdę takiego przyjaciela. I właśnie wtedy to się stało. Po raz pierwszy od lat poczułem, że muszę coś wziąć. Próbowałem natychmiast odepchnąć to uczucie, ale w mojej nieświadomości już ścierały się różne pragnienia. Nie umiałem powstrzymać myśli, że jeśli naprawdę go straciłem, to nie dam sobie rady, muszę zagłuszyć czymś rozpacz. Belle od lat walczyła i jak ja powoli wychodziła na prostą. Wiedziałem jednak, że współlokator mojej przyjaciółki nadal eksperymentuje. Im bliżej byłem jej ulicy, tym gorsze rzeczy przychodziły mi do głowy. Gdy dotarłem na miejsce, dochodziła dziesiąta. Wyglądało na to, że snułem się ulicami przez kilka godzin. Z oddali dochodziło wycie policyjnych syren, gliniarze znów jechali do jakiegoś pubu, gdzie ktoś kogoś pchnął nożem albo dał komuś po pysku. A ja miałem to szczerze gdzieś. Idąc w stronę słabo oświetlonych drzwi, spostrzegłem nagle jakiś kształt, coś siedzącego spokojnie w cieniu jednej ze ścian budynku. Była to bez wątpienia sylwetka kota, ale wtedy porzuciłem już nadzieję: to na pewno jeszcze jeden bezdomny zwierzak szukający schronienia przed zimnem. Lecz nagle z mroku wyłonił się pyszczek. Ten jedyny, niepodobny do innych. – Bob! Miauknął żałośnie, jak wtedy na korytarzu, kiedy po raz pierwszy się spotkaliśmy. Jak gdyby chciał powiedzieć: „Gdzie się podziewałeś? Ile można czekać?”. Podniosłem go z chodnika i mocno przytuliłem. – Przekręcę się przez ciebie, jak jeszcze raz nawiejesz – oświadczyłem, próbując zrozumieć, jak, u diabła, tu trafił. Zaraz potem wszystko ułożyło się w logiczną całość. Idiota ze mnie, że wcześniej na to nie wpadłem. Bob był wiele razy w mieszkaniu Belle, no i spędził w nim sześć tygodni podczas mojej podróży do Australii. To zrozumiałe, że przyszedł właśnie tutaj. Ale jakim cudem? Ze stacji Angel miał parę ładnych kilometrów. Przemierzył na piechotę taki szmat drogi? Jak długo tutaj siedział? To jednak nie miało teraz znaczenia. Tuliłem go, a on lizał moją dłoń. Język miał szorstki

jak papier ścierny. Otarł się o moją twarz pyszczkiem i owinął mi ogon wokół szyi. Belle otworzyła nam drzwi. A ja z rozpaczy gładko przeszedłem w ekstazę. Byłem w siódmym niebie. Zastałem w środku jej współlokatora. – Chciałbyś to jakoś uczcić? – zapytał, uśmiechając się znacząco. – Dzięki, ale nie – odparłem, bawiąc się z Bobem, który próbował pazurów na mojej dłoni. Wymieniłem spojrzenie z Belle i powiedziałem: – Piwo w zupełności wystarczy. Bob nie potrzebował narkotyków, żeby przetrwać noc. Potrzebował jedynie kumpla: mnie. A ja chciałem mieć tylko Boba. Nic więcej. Pragnąłem dzielić z nim życie tak długo, jak się tylko da.

Rozdział 21 Bob, gwiazda pop Kiedy zachodziło marcowe słońce i nad Angel zapadał zmrok, Londyn wchodził na wysokie obroty. Ruch na Islington High Street wzmagał się, ryk klaksonów potężniał. Ulice były zatłoczone, tłum przepływał w obie strony: ze stacji do miasta i z miasta na stację. Nadchodziła godzina szczytu i rzeczywiście wszyscy dokądś się spieszyli. No, może niezupełnie wszyscy. Sprawdzałem właśnie, czy mam dość czasopism, kiedy kątem oka dostrzegłem grupkę nastolatków – trzech chłopaków i dwie dziewczyny. Wyglądali na dzieciaki z Ameryki Południowej albo może z Portugalii czy Hiszpanii. Nie było w tym nic nadzwyczajnego, bo choć Islington to nie Covent Garden, Leicester Square lub Piccadilly, tu również trafiali się turyści, a Bob przyciągał wszystkich. Rzadko zdarzał się dzień, w którym nie przyjmował hołdów od podekscytowanych młodych ludzi. Tego wieczoru jednak wszystko wyglądało inaczej. Dzieciaki pokazywały go sobie i mówiły o nim z wielkim ożywieniem. – Ach, sí, Bob – powiedziała jedna z nastolatek, chyba po hiszpańsku. – Sí, sí. Bob „The Big Issue” Cat – przytaknęła druga. „Co jest grane? – zastanawiałem się. – Skąd wiedzą, że nazywa się Bob? Nie ma przecież tabliczki z imieniem. O czym oni mówią? Bob »The Big Issue« Cat? A to znowu co takiego?”. Ciekawość wzięła górę. Nie wytrzymałem. – Przepraszam, ale chciałbym o coś spytać. Skąd wy właściwie znacie Boba? – Liczyłem na to, że choć jedno z nich mówi po angielsku, bo mój hiszpański był fatalny. Miałem szczęście. Jeden z chłopaków uśmiechnął się i odpowiedział: – Z YouTube’a. Bob jest bardzo popularny, prawda? – Serio? Ktoś mi kiedyś mówił, że widział go na YouTubie, ale ja w sumie nie wiem, jak wielu ludzi to ogląda. – Och, myślę, że wielu. – Uśmiechnął się ponownie. – Skąd jesteście? – España. – A więc Bob jest znany w Hiszpanii? – Sí, sí – rzucił drugi chłopak, gdy mój rozmówca przetłumaczył pytanie. – Bob es una estrella en España. – Przepraszam, co on powiedział? – zapytałem tłumacza. – On mówi, że Bob jest w Hiszpanii gwiazdą. Zdębiałem. Wiedziałem oczywiście, że mnóstwo ludzi robi mu zdjęcia. Od samego początku – od czasów muzykowania w Covent Garden i potem, gdy przerzuciliśmy się na kolporterkę. Rozważałem nawet, czyby dla draki nie zgłosić go do Księgi rekordów Guinnessa w kategorii „najczęściej fotografowany kot świata”. Niektórzy go także filmowali – telefonami komórkowymi albo profesjonalnymi kamerami wideo. Usiłowałem przypomnieć sobie wszystkich, którzy nagrywali Boba w ostatnich miesiącach. Kto zrobił filmik pokazywany teraz na YouTubie? Miałem swoje podejrzenia i postanowiłem je sprawdzić przy pierwszej nadarzającej się okazji. Następnego dnia zajrzałem z Bobem do biblioteki. Wszedłem do internetu.

Wstukałem do wyszukiwarki hasło: „Bob »The Big Issue« Cat”. I rzeczywiście: na liście wyników zaraz wyskoczył YouTube. Wszedłem na stronę. Ku mojemu zaskoczeniu był tam nie jeden film, ale dwa. – Widzisz, Bob? Chłopak miał rację. Jesteś gwiazdą YouTube’a. Dotąd nie okazywał specjalnego zainteresowania. Ostatecznie to nie były wyścigi konne na Channel Four. Ale gdy włączyłem filmik, a on zobaczył i usłyszał niejakiego Jamesa Bowena, wskoczył na klawiaturę i przywarł nosem do monitora. Oglądając to nagranie, zatytułowane Bobcat and I, nagle wszystko sobie przypomniałem. Pewnego dnia podszedł do nas student filmówki. Kręcił się w okolicy, kiedy sprzedawaliśmy „The Big Issue” przy Neal Street. Fajnie pokazał w swoim dokumencie, jak wsiadamy do autobusu i chodzimy po ulicach. To była dobra relacja z życia gazeciarza. Potem zobaczyłem ludzi zachwycających się moim kotem, ale też kolesi, którzy nie wierzyli, że Bob jest aż tak oswojony. Mieli wiele wspólnego z tymi, co sądzili, że go czymś faszeruję. Drugi film był dużo nowszy. Przedstawiał scenki sprzed stacji metra Angel. Zrobił go jakiś człowiek z Rosji i zatytułował: Bob „The Big Issue” Cat. Pewnie to właśnie nagranie widziały hiszpańskie dzieciaki. Miało wtedy dziesiątki tysięcy wejść. Szczęka mi opadła. Od dłuższego czasu docierało do mnie, że Bob zaczyna być sławny. Raz po raz ludzie pytali: „O rany, czy to Bob? Słyszałem o nim”. Albo: „Czy to nie ten słynny Bob?”. Z początku myślałem, że wieści rozchodzą się pocztą pantoflową. Dopiero później, na kilka tygodni przed spotkaniem z hiszpańskimi nastolatkami, znaleźliśmy się w gazecie „The Islington Tribune”. Zagadnęła mnie także na ulicy jakaś Amerykanka, agentka literacka, i spytała, czy nie myślałem o napisaniu książki. No jasne. Jeszcze czego... Hiszpańskie dzieciaki uzmysłowiły mi jednak, że to już coś poważniejszego, że Bob przestał być lokalną atrakcją. Zaczynał się stawać kocią gwiazdą pop. Gdy w drodze do przystanku uświadomiłem sobie, co właśnie odkryłem, nie mogłem powstrzymać uśmiechu. Na jednym z nagrań stwierdziłem, że Bob uratował mi życie. Słuchając tego wyznania, uznałem, że zabrzmiało głupio i że chyba trochę przesadziłem. Ale idąc ulicą, zastanowiwszy się chwilę, zrozumiałem, że miałem rację. On naprawdę to zrobił. Odkąd znalazłem go w ciemnym korytarzu, zdołał wywrócić do góry nogami całe moje życie. Wcześniej byłem żyjącym z dnia na dzień heroinistą na odwyku. Dobiegałem trzydziestki, nadal jednak nie widziałem przed sobą kierunku ani celu. Myślałem tylko o tym, aby przetrwać. Straciłem kontakt z rodziną, przyjaciół prawie nie miałem. Zrobiłem ze swojego życia totalny burdel. Ale potem wszystko się zmieniło. Choć moja podróż do Australii nie cofnęła czasu, ja i mama zaczęliśmy od nowa. Rany się goiły. Czułem, że znów zostaniemy przyjaciółmi. Walkę z nałogiem też już prawie wygrałem, taką przynajmniej miałem nadzieję. Subutex brałem w coraz mniejszych dawkach i wyglądało na to, że wkrótce go odstawię. Koniec z uzależnieniem. Nie tak dawno mogłem o tym tylko pomarzyć. A przede wszystkim zapuszczałem korzenie. Dla wielu ludzi to zawracanie głowy, ale moje małe mieszkanie w Tottenham dawało mi poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, którego zawsze w gruncie rzeczy pragnąłem. Nigdy nie mieszkałem tak długo w jednym miejscu. I wiedziałem, że wszystko, co najlepsze, zawdzięczam swojemu kotu. W dzieciństwie chodziłem do kościoła, ale nie jestem praktykującym chrześcijaninem. Nie jestem też jednak agnostykiem czy ateistą. Moim zdaniem każdy z nas powinien czerpać po trochu ze wszystkich istniejących religii i filozofii. Nie jestem również buddystą, choć podoba mi się buddyjska duchowość. Daje mocne podstawy, na których można budować. I zdecydowanie wierzę w karmę, w to, że wszystko, co uczynimy, w końcu do nas wróci. Zastanawiam się

czasem, czy Bob nie jest nagrodą za coś dobrego, co kiedyś, gdzieś w tym moim pokręconym życiu zrobiłem. Może spotkaliśmy się już w poprzednim wcieleniu? Ta niezwykła więź i natychmiastowe porozumienie są czymś niespotykanym. Ktoś powiedział, że byliśmy w innym życiu Dickiem Whittingtonem i jego kotem[12]. Tyle że w naszej historii to Bob jest głównym bohaterem, a ja – jego towarzyszem. Nie mam z tym problemu. Cieszę się, że mogę myśleć o Bobie w taki sposób. To mój najlepszy kumpel, który pokazał mi inną, lepszą drogę. W zamian nigdy nie zażądał niczego szczególnego. Chce tylko, żebym się nim opiekował. I to właśnie robię. Tamtego dnia wiedziałem, że wiele przeszkód jeszcze przed nami. Że to nie koniec kłopotów – w końcu nadal zarabiałem na ulicy. Nikt nie obiecywał, że będzie łatwo. Ale póki miałem Boba, niczym się nie martwiłem. Każdemu może się powinąć noga, każdy zasługuje na drugą szansę. Ja i Bob jej nie przegapiliśmy...O nie . [12]

Według angielskiej legendy Dick Whittington był biedakiem, który dzięki swojemu kotu został burmistrzem Londynu.

Podziękowania Pisanie tej książki było wspaniałym doświadczeniem, w którym uczestniczyło wiele osób. Przede wszystkim chciałbym podziękować rodzinie, zwłaszcza mamie i tacie. Zawdzięczam im swój upór i determinację, dzięki którym pokonałem najtrudniejsze życiowe zakręty. Serdeczne podziękowania należą się też moim rodzicom chrzestnym, Terry’emu i Merilyn Wintersom, za to, że obdarzyli mnie przyjaźnią. Na ulicach Londynu mnóstwo ludzi okazało mi sympatię, a szczególnie Sam, Tom, Lee i Rita, koordynatorzy z „The Big Issue”, którzy zawsze otaczali mnie życzliwością. Pracownikom opieki społecznej Kevinowi i Chrisowi dziękuję za ich empatię i wyrozumiałość, lekarzom z Blue Cross i RSPCA za cenne rady, a Davice, Leanne i innym osobom z obsługi stacji metra Angel za to, że ja i Bob mieliśmy w nich ogromne oparcie. Wyrazy wdzięczności niech przyjmą: pracownicy Food For Thought oraz Pix na Neal Street (zawsze mieli dla mnie filiżankę gorącej herbaty i spodeczek mleka dla Boba), Daryl z Diamond Jacks w Soho, szewcy Paul i Den, moi dobrzy przyjaciele. A także Pete Watkins z Corrupt Drive Records, didżej Cavey Nik z Mosaic Homes oraz Ron Richardson. Książka Kot Bob i ja nigdy by nie powstała, gdyby nie moja agentka Mary Pachnos. To ona wpadła na ten pomysł. Z początku wydał mi się całkowitym szaleństwem i nigdy nie zdołałbym złożyć swoich wspomnień w sensowną opowieść bez pomocy Mary oraz pisarza Garry’ego Jenkinsa. Ogromne dzięki, Mary i Garry! Pragnę też podziękować wydawnictwu Hodder & Stoughton: Rowenie Webb, Ciarze Foley, Emmie Knight oraz całej reszcie wspaniałego zespołu, a także Alanowi oraz księgarni Waterstones w Islington – za to, że ja i Garry mogliśmy pracować nad tą książką w ciszy i spokoju na piętrze. I tobie też dziękuję, Kitty. Gdyby nie ty, gdzie bylibyśmy dziś obaj? Nie mogę oczywiście zapomnieć o Scotcie Hartfordzie-Davisie i Dalajlamie, którzy w ostatnich latach wpłynęli swoim sposobem myślenia na moje życie, oraz o Leigh Ann, która zawsze jest w moim sercu. I wreszcie listę zamyka ktoś wyjątkowy. Ten, kto w 2007 roku wkroczył w mój świat i tak cudownie go odmienił. Każdy zasługuje na przyjaciela podobnego do Boba. A ja miałem niesamowite szczęście, bo na niego trafiłem... James Bowen Londyn, styczeń 2012

Najnowsze wieści o Jamesie i Bobie znajdziecie na www.kotbob.nk.com.pl lub www.hodder.co.uk oraz na profilu Boba na Twitterze: @streetcatbob.