Llosa V. Mario 2013 - Dyskretny Bohater

Mario Vargas Llosa Dyskretny Bohater tytuł oryginału El héroe discreto przekład Marzena Chrobak

„Naszym pięknym zadaniem jest wyobrazić sobie, że istnieje labirynt i nić”. Jorge Luis Borges, Nić fabuły, przekład Krystyna Rodowska

I

Felicito Yanaque, właściciel Przedsiębiorstwa Transportowego Narihuala, wyszedł z domu tamtego poranka, jak każdego dnia od poniedziałku do soboty, punktualnie o wpoł do osmej, po odbyciu połgodzinnej sesji qi gong, wzięciu zimnego prysznica i przyrządzeniu sobie swojego ulubionego śniadania: kawy z kozim mlekiem i tostow z masłem i kilkoma kropelkami chancaca, syropu z trzciny cukrowej. Mieszkał w centrum Piury, a na ulicy Arequipa panowała już miejska wrzawa. Wysokie chodniki były pełne ludzi spieszących do biura lub na targ czy odprowadzających dzieci do szkoły. Pobożnisie zmierzały do katedry na mszę o osmej. Uliczni sprzedawcy zachwalali donośnie swoje nugaty, lizaki, smażone plasterki zielonego banana, pierożki empanadas i inne smakołyki, a w rogu, w podcieniach kolonialnego gmachu, zasiadł już ślepy Lucindo z kubeczkiem na jałmużnę u stop. Wszystko tak samo jak co dzień, od niepamiętnych czasow. Z jednym wyjątkiem. Tego ranka ktoś przykleił do starych, drewnianych, obitych ćwiekami drzwi jego domu, na wysokości mosiężnej kołatki, niebieską kopertę, na ktorej wyraźnie wypisano drukowanymi literami nazwisko adresata: DON FELICITO YANAQUE. O ile sięgał pamięcią, był to pierwszy raz, gdy ktoś zostawiał mu list w taki sposob,

niby pismo z sądu czy mandat. Zwykle listonosz wsuwał korespondencję przez szparę w drzwiach. Oderwał kopertę, otworzył ją i przeczytał zawartość, poruszając ustami w miarę lektury: Panie Yanaque, to, że Pańskiemu Przedsiębiorstwu Transportowemu Narihuala wiedzie się tak dobrze, napawa dumą Piurę i piurańczyków. Wiąże się to jednak także z pewnym ryzykiem, ponieważ każda firma odnosząca sukces jest narażona na grabież i wandalizm ze strony ludzi pełnych urazy, zawistnych i innych nicponi, ktorych tu nie brakuje, o czym Pan bardzo dobrze wie. Ale proszę się nie martwić. Nasza organizacja zapewni Transportes Narihuala oraz Panu i Pańskiej szacownej rodzinie ochronę przed wszelkimi nieprzyjemnościami, niechęcią czy pogrożkami ze strony łajdakow. Nasze wynagrodzenie za tę pracę wyniesie 500 dolarow miesięcznie (jak Pan widzi, to drobnostka dla człowieka tak majętnego). Skontaktujemy się z Panem w stosownym czasie w sprawie warunkow płatności. Zbędne jest podkreślanie najwyższej dyskrecji, jaką powinien Pan zachować w odniesieniu do naszych ustaleń. Wszystko powinno pozostać między nami. Niech Bog Pana strzeże. Zamiast podpisu pod listem widniał niezgrabny rysunek czegoś, co przypominało pajączka. Don Felicito przeczytał list kilka razy. Był napisany chwiejnym pismem, z licznymi kleksami. Poczuł się zdziwiony i rozbawiony, czemu towarzyszyła niejasna świadomość, że chodzi o niewybredny dowcip. Zmiął kartkę i kopertę, zamierzając wrzucić je do kosza na śmieci na rogu ślepego Lucindo, lecz zmienił zamiar, rozprostował je i schował do kieszeni. Kilka przecznic dzieliło jego dom przy ulicy Arequipa od biura przy alei Sanchez Cerro. Przebył tę odległość, nie ustalając planu pracy na dany dzień, jak to zwykle robił, lecz rozmyślając o liście z pajączkiem. Czy powinien wziąć go na poważnie? Zgłosić na policję? Szantażyści oznajmiali, że skontaktują się z nim w sprawie „warunkow płatności”. Poczekać, aż to zrobią, zanim pojdzie na komisariat? Może to tylko żarcik jakiegoś nieroba, ktory chciał zepsuć mu dzień. Od jakiegoś czasu przestępczość w Piurze nasiliła się: włamania, napady, nawet porwania, zlecane, jak mowiono, przez rodziny białasow z El Chipe i Los Ejidos. Był zakłopotany i niezdecydowany, lecz pewny co najmniej jednego: pod żadnym pozorem i w żadnym wypadku nie da ani centava tym bandytom. Po raz kolejny, jak tyle już razy w życiu, Felicito przypomniał sobie słowa wypowiedziane przez ojca tuż przed śmiercią: „Nigdy nikomu nie pozwol się sponiewierać, synu. Ta rada to jedyny spadek, jaki ci zostawiam”. Nie zapomniał tych słow i nigdy nie pozwolił się sponiewierać. A z ponad pięcioma krzyżykami na karku był już za stary na to, żeby zmieniać nawyki. Pogrążony w myślach, zaledwie skinięciem głowy pozdrowił poetę Joaquina Ramosa i przyspieszył kroku; zazwyczaj przystawał, by zamienić kilka słow z tym niepoprawnym artystą cyganem, ktory z pewnością spędził noc w jakiejś knajpce i dopiero teraz wlokł się do domu, ze szklistymi oczami,

nieodłącznym monoklem, ciągnąc na sznurku kozkę, ktorą nazywał swoją gazelą. Gdy dotarł do biura Transportes Narihuala, już wyjechały, ściśle według rozkładu, autobusy do Sullany, Talary i Tumbes, do Chulucanas i Morropon, do Catacaos, La Union, Sechury i Bayovar, wszystkie z przyzwoitą liczbą pasażerow, podobnie jak minibusy do Chiclayo i furgonetki do Paity. Kilka osob nadawało przesyłki lub sprawdzało godziny odjazdu popołudniowych autobusow i minibusow. Sekretarka Josefita, o szerokich biodrach, strzelająca oczami, wydekoltowana, położyła mu już na biurku listę spotkań i obowiązkow, a także termos z kawą, ktorą będzie popijał przez całe przedpołudnie, aż do pory obiadu. – Co panu jest, szefie? – powitała go. – Skąd ta mina? Śniło się panu coś złego? – Drobne problemy – odrzekł, zdejmując płaszcz i marynarkę. Powiesił je na wieszaku i usiadł, lecz natychmiast zerwał się i ubrał, jakby przypomniał sobie o czymś bardzo pilnym. – Zaraz wracam – powiedział sekretarce w drodze do drzwi. – Idę na komisariat, muszę coś zgłosić. – Włamali się do pana? – otworzyła szeroko bystre, błyszczące oczy. – Teraz w Piurze dochodzi do tego codziennie. – Nie, nie, opowiem ci poźniej. Zdecydowanym krokiem ruszył w stronę komisariatu znajdującego się o kilka przecznic dalej, przy tej samej alei Sanchez Cerro. Było jeszcze wcześnie i nie doskwierał upał, lecz wiedział, że za niecałą godzinę ta ulica z niezliczonymi biurami podroży i przedsiębiorstwami transportowymi zacznie buchać żarem i że wroci do biura zlany potem. Miguel i Tiburcio, jego synowie, powtarzali mu wielokrotnie, że na szaleństwo zakrawa chodzenie w marynarce, kamizelce i kapeluszu w tym mieście, gdzie wszyscy, biedni czy bogaci, przez cały rok paradują w koszuli z podwiniętymi rękawami albo w guayaberze. Ale on nigdy nie rozstawał się z oficjalnym strojem, by zachować stateczny wygląd. Od czasu gdy otworzył Transportes Narihuala, dumę swego życia, zimą i latem nosił zawsze kapelusz, marynarkę, kamizelkę i krawat z miniaturowym węzłem. Był mężczyzną drobnym, chudziutkim, oszczędnym i pracowitym; w Yapaterze, gdzie się urodził, i w Chulucanas, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej, nigdy nie chodził w butach. Zaczął to robić dopiero wtedy, gdy ojciec przywiozł go do Piury. Miał teraz pięćdziesiąt pięć lat i zachował zdrowie, chęć do pracy i energię. Uważał, że dobrą kondycję fizyczną zawdzięcza porannym ćwiczeniom qi gong, ktorych nauczył go przyjaciel, nieżyjący już właściciel sklepu spożywczego Lau. Był to jedyny sport, jaki uprawiał w życiu, nie licząc marszu, o ile można było nazywać sportem te ruchy jak na spowolnionym filmie, bardziej niż z wysiłkiem mięśni związane z umiejętnością specyficznego, mądrego oddychania. Dotarł do komisariatu zgrzany i wściekły. Żarcik czy nie, człowiek, ktory napisał ten list, naraził go na stratę poranka. Wnętrze komisariatu było rozgrzane jak piec, a jako że wszystkie okna były zamknięte, tonęło w połmroku. Przy drzwiach stał wentylator, lecz nie działał. Żandarm siedzący przy okienku dla petentow, młodziutki gołowąs, zapytał, czym może mu służyć.

– Chciałbym porozmawiać z pańskim szefem – powiedział Felicito, podając mu wizytowkę. – Pan komisarz wyjechał na urlop na kilka dni – wyjaśnił żandarm. – Jeśli pan zechce, może pan porozmawiać z sierżantem Litumą, ktory tu teraz dowodzi. – W takim razie porozmawiam z nim, dziękuję. Musiał odczekać kwadrans, zanim sierżant raczył go przyjąć. Kiedy żandarm wprowadził go do maleńkiego pokoiku, Felicito miał chusteczkę mokrą od wycierania spoconego czoła. Sierżant nie wstał, żeby go powitać. Podał mu dłoń, pulchną i wilgotną, po czym wskazał na puste krzesło, ktore stało przed nim. Był korpulentny, z lekką nadwagą, miał nieduże oczy o miłym spojrzeniu i zalążek podwojnego podbrodka, ktory gładził od czasu do czasu z czułością. Był ubrany w koszulę od munduru w kolorze khaki, rozpiętą, z plamami potu pod pachami. Na małym stoliku stał wentylator, ten, owszem, działał. Felicito z wdzięcznością powitał podmuch chłodnego powietrza, ktory musnął jego twarz. – W czym mogę panu pomoc, panie Yanaque? – Właśnie znalazłem ten list. Przykleili go do drzwi mojego domu. Sierżant Lituma założył okulary, ktore nadały mu wygląd biurokraty, i przeczytał list z uwagą, nie zmieniając spokojnego wyrazu twarzy. – No coż, no coż… – odezwał się po chwili, wykrzywiając usta w grymasie, ktorego znaczenia Felicito nie zdołał odszyfrować. – Takie są konsekwencje postępu, don. Na widok skonsternowanej miny właściciela agencji przewozowej wyjaśnił, potrząsając trzymanym w ręku listem: – Kiedy Piura była biednym miastem, takie rzeczy się nie zdarzały. Komuż by wtedy przyszło do głowy, żeby żądać haraczu od przedsiębiorcy? Teraz skoro ludzie mają forsę, spryciarze ostrzą pazury i szukają łatwego zarobku. Wszystkiemu są winni Ekwadorczycy, proszę pana. Nie ufają swojemu rządowi, więc wywożą kapitał i inwestują go u nas. Napychają sobie kieszenie naszym kosztem. Kosztem piurańczykow.

– To dla mnie żadna pociecha, panie sierżancie. Poza tym słuchając pańskich słow, można by odnieść wrażenie, że nie cieszy się pan z tego, że Piura miewa się dobrze. – Tego nie powiedziałem – przerwał niespiesznie sierżant. – Powiedziałem tylko, że wszystko w życiu ma swoją cenę. A cena postępu jest właśnie taka. Jeszcze raz zamachał listem z rysunkiem pajączka, a Felicito Yanaque pomyślał, że ta śniada i okrągła twarz kpi sobie z niego. W oczach sierżanta migotało żołtozielonkawe światełko takie jak u iguany. Z głębi komisariatu dobiegł tubalny okrzyk: „Najlepsze dupy Peru są tutaj, w Piurze! Podpisuję się pod tym, jego mać”. Sierżant uśmiechnął się i dotknął palcem skroni. Felicito, bardzo poważny, czuł się klaustrofobicznie. Ledwie mieścili się obaj między tymi przepierzeniami z desek, zabazgranymi kredą i długopisem, pełnymi ogłoszeń, przypomnień, zdjęć, wycinkow z gazet. Pachniało tu potem i starością. – Skurwiel, ktory to napisał, zna się na ortografii – oświadczył sierżant, ponownie wymachując listem. – W każdym razie ja nie widzę tu błędow. Felicito poczuł, że krew go zalewa. – Nie jestem zbyt dobry z gramatyki i nie sądzę, by ta kwestia miała wielkie znaczenie – powiedział cicho, tłumiąc gniew. – A co się teraz wydarzy, pańskim zdaniem? – Na razie nic – odparł sierżant niezbity z tropu. – Zanotuję pańskie dane, tak na wszelki wypadek. Być może wszystko zakończy się na tym liście. Ktoś ma coś do pana i chce pana wkurzyć. Ale być może to coś poważniejszego. Tu jest napisane, że skontaktują się z panem w sprawie pieniędzy. Jeśli tak się stanie, proszę przyjść do mnie i zobaczymy. – Pan najwyraźniej nie przywiązuje wagi do tej sprawy – zaprotestował Felicito. – Bo na razie jej nie ma – oznajmił sierżant, wzruszając ramionami. – To tylko kartka zmiętego papieru, panie Yanaque. Być może głupi dowcip. Ale jeśli rzecz zrobi się poważna, policja wkroczy do akcji, zapewniam pana. No dobrze, bierzmy się do pracy. Przez długą chwilę Felicito recytował swoje dane osobiste i zawodowe. Sierżant Lituma notował je w zeszycie o zielonej okładce skrawkiem ołowka, ktory zwilżał w ustach. Przedsiębiorca

odpowiadał na pytania, ktore wydawały mu się zbędne, z rosnącym zniechęceniem. Przyjście na komisariat było stratą czasu. Ten gliniarz nic nie zrobi. Poza tym czyż nie mawiano, że policja jest najbardziej skorumpowaną instytucją publiczną? Nie można wykluczyć, że list podpisany rysunkiem pajączka wyszedł z tej cuchnącej nory. Kiedy Lituma oznajmił, że list musi zostać na komisariacie jako dowod, Felicito podskoczył. – Chciałbym najpierw zrobić jego kopię. – Nie mamy ksera – wyjaśnił sierżant, pokazując wzrokiem franciszkańskie wyposażenie lokalu. – Na ulicy jest wiele punktow, gdzie zrobią panu odbitkę. Proszę się pospieszyć. Czekam tu na pana. Felicito wyszedł na aleję Sanchez Cerro i tuż obok Głownego Targu znalazł to, czego szukał. Musiał odczekać długą chwilę, aż kilku inżynierow wykona kopie stosu planow, po czym postanowił nie ryzykować dalszych pytań sierżanta i oddał kopię listu młodziutkiemu żandarmowi. Zamiast wrocić do biura, ruszył w stronę centrum, w tłok, klaksony, upał, megafony, taksowki motocyklowe, samochody i turkoczące wozki widłowe. Przeszedł na drugą stronę alei Grau, zanurzył się w cień tamaryndowcow przy placu Broni, po czym, zwalczając pokusę zajścia na owocową cremoladę do El Chalan, ruszył w stronę starej dzielnicy rzeźniczej, osiedla swej młodości, nadrzecznej Ścierwiarni. Prosił Boga, żeby Adelaida była w swoim sklepiku. Rozmowa z nią dobrze mu zrobi. Podniesie go na duchu, a może nawet santera da mu jakąś dobrą radę. Upał zawładnął już światem, choć nie minęła jeszcze dziesiąta. Czuł, że ma wilgotne czoło i rozżarzoną sztabę na karku. Szedł szybko, stawiając krotkie, żwawe kroki, zderzając się z ludźmi tłoczącymi się na wąskich chodnikach o zapachu moczu i smażonego oleju. Jakieś radio grało na cały regulator salsę Merecumbe. Felicito powiadał nieraz, i powtorzył to nawet kiedyś Gertrudis, swojej żonie, i swoim dzieciom, że Pan Bog, by wynagrodzić mu wieloletni trud i poświęcenia, postawił na jego drodze dwie osoby, sklepikarza Laua i przepowiadającą przyszłość Adelaidę. Bez nich nigdy nie powiodłoby mu się w interesach, nie rozwinąłby swojego przedsiębiorstwa transportowego, nie założyłby szacownej rodziny i nie cieszyłby się niezawodnym zdrowiem. Nie był specjalnie towarzyski. Od czasu gdy biednego Laua wyprawił na tamten świat skręt kiszek, została mu tylko Adelaida. Na szczęście była u siebie, stała jak zwykle za ladą maleńkiego sklepiku z ziołami, świętymi, pasmanterią i innymi drobiazgami, oglądając zdjęcia w jakimś kolorowym czasopiśmie. – Dzień dobry, Adelaido – pozdrowił ją, wyciągając rękę. – Przybij piątkę. Jak dobrze, że cię zastałem. Była to Mulatka w trudnym do odgadnięcia wieku, niska,

korpulentna, z dużym tyłkiem i obfitymi piersiami, chodząca boso po klepisku swego sklepiku, o długich lśniących włosach, rozpuszczonych i opadających na ramiona, tonąca w odwiecznej tunice czy habicie burego koloru, sięgającym po kostki. Miała ogromne oczy i spojrzenie, ktore zdawało się świdrować raczej, niż patrzeć, złagodzone wyrazem sympatii, ktory wzbudzał u ludzi zaufanie. – Skoro przychodzisz do mnie, to coś złego ci się przytrafiło albo ma się przytrafić – zaśmiała się, klepiąc go po plecach. – Jaki masz problem, Felicito? Podał jej list. – Zostawili mi go na drzwiach dziś rano. Nie wiem, co robić. Zgłosiłem to na policję, ale myślę, że na darmo. Gliniarz, ktory ze mną rozmawiał, nie przejął się zbytnio. Adelaida pomacała list i powąchała go, wciągając powietrze głęboko, jakby wdychała zapach perfum. Następnie podniosła go do ust, a Felicito odniosł wrażenie, że kosztuje skrawek papieru. – Przeczytaj mi go, Felicito – powiedziała, zwracając kartkę. – Już widzę, że to nie liścik miłosny, che gua. Słuchała z wielką powagą, gdy przedsiębiorca czytał list. Kiedy skończył, zrobiła kpiącą minę i rozłożyła ręce: – I co ja mam ci powiedzieć, tatuśku? – Powiedz mi, czy to poważna sprawa, Adelaido. Czy mam się przejmować, czy nie? Czy to jest może jakiś głupi dowcip? Wyjaśnij mi, proszę. Santera wybuchnęła śmiechem, ktory wstrząsnął całym jej korpulentnym ciałem ukrytym pod luźną tuniką w burym kolorze. – Nie jestem Panem Bogiem, żeby wiedzieć takie rzeczy – wykrzyknęła, wymachując rękami. – Nic ci nie mowi natchnienie, Adelaido? Przez dwadzieścia pięć lat naszej znajomości nigdy nie dałaś mi złej rady. Wszystkie mi się przydały. Nie wiem, czym byłoby moje życie bez ciebie, kumoszko. Nie mogłabyś raz jeszcze mi poradzić? – Nie, tatuśku, nie mogę – odrzekła Adelaida, udając

zasmuconą. – Nie czuję żadnego natchnienia. Przykro mi, Felicito. – Trudno, coż na to poradzimy? – westchnął przedsiębiorca, sięgając po portfel. – Jak się nie da, to się nie da. – Dlaczego chcesz mi dać pieniądze, skoro nie umiałam ci doradzić? – zaprotestowała Adelaida, ale włożyła do kieszeni banknot dwudziestosolowy, ktory Felicito wręczył jej po długich naleganiach. – Mogę usiąść tu na chwilę w cieniu? Wyczerpało mnie to zamieszanie, Adelaido. – Siadaj i odpoczywaj, tatuśku. Przyniosę ci kubek chłodniutkiej wody świeżo przepuszczonej przez kamień. Siądź sobie wygodnie, o tak. Czekając, aż Adelaida wroci z zaplecza, Felicito przyglądał się pogrążonemu w połmroku sklepikowi: srebrzystym pajęczynom zwisającym ze stropu, wiekowym połkom z woreczkami pietruszki, rozmarynu, kolendry, mięty, skrzynkom z gwoździami, śrubami, ziarnami, pętelkami, guzikami, rycinom i obrazkom matek boskich, chrystusow, świętych i błogosławionych płci obojga, wyciętych z czasopism i gazet; przed niektorymi paliły się świeczki, na innych wisiały rożańce, szkaplerze z napisem „Stoj, kulo”, woskowe i papierowe kwiaty. To z powodu tych obrazkow nazywano ją w Piurze santerą, ale przez całe ćwierćwiecze znajomości Adelaida nigdy nie wydała mu się szczegolnie religijna. Nigdy na przykład nie widział jej na mszy. Mowiło się zresztą, że okoliczni proboszczowie uważają ją za wiedźmę. Tak za nią wołała czasem dzieciarnia na ulicy: „Wiedźma! Wiedźma!”. To nie była prawda, nie odprawiała czarow, tak jak energiczne Metyski z Catacaos i La Legua sprzedające napoje na zakochanie się, odkochanie się albo zły urok czy szamani z Huancabamby, ktorzy dotykali świnką morską ciała chorych albo nakazywali im kąpiel w lagunach Las Huaringas, a ci płacili im za uwolnienie od dolegliwości. Adelaida nawet nie była zawodową wrożbitką. Zajmowała się przepowiadaniem przyszłości bardzo rzadko, tylko dla przyjacioł i znajomych, nie biorąc od nich ani centava. Chociaż jeśli nalegali, dawała się przekonać i przyjmowała drobny upominek, ktory jej wręczali według uznania. Żona i dzieci Felicita (a także Mabel) wykpiwali jego ślepą wiarę w natchnienie i rady Adelaidy. A

on nie tylko jej wierzył, ale też przywiązał się do niej. Martwiła go jej samotność i bieda. Nikt nie słyszał, żeby miała męża czy krewnych; zawsze widywano ją samą, ale sprawiała wrażenie zadowolonej ze swego pustelniczego życia. Po raz pierwszy ujrzał ją ćwierć wieku temu, kiedy pracował jako kierowca ciężarowek kursujących między prowincjami i nie miał jeszcze własnej firmy, choć marzył już o tym dniami i nocami. Spotkanie odbyło się na pięćdziesiątym kilometrze Panamericany, w jednym z owych skupisk sklepikow i barow, gdzie kierowcy ciężarowek, autobusow i minibusow zatrzymują się zawsze na rosołek z kury, kawę, zupkę mięsną i kanapkę, zanim ruszą w długą, męczącą trasę przez pustynię Olmos, rozpalony piach i kamienie, ani jednej wioski, ani jednej stacji benzynowej czy warsztatu samochodowego w razie wypadku. Adelaida, ktora już wtedy nosiła ową burą koszulę, jedyne ubranie, w jakim ją widywano, prowadziła jeden z punktow z suszonym mięsem i zimnymi napojami. Felicito nadjechał ciężarowką Casa Romero wypełnioną po sam dach belami bawełny, zmierzając do Trujillo. Był sam, jego pomocnik wycofał się w ostatnim momencie, ponieważ w szpitalu powiedziano mu, że stan jego matki bardzo się pogorszył i że może w każdej chwili umrzeć. Jadł tamala, siedząc na ławeczce przed jej straganem, a w pewnym momencie zauważył, że kobieta wpatruje się w niego tymi swoimi głębokimi i świdrującymi ślepiami. Co ją ugryzło, che gua? Wyraz jej twarzy uległ zmianie. Wyglądała na przerażoną. – Co pani jest, dono Adelaido? Dlaczego tak mi się pani przygląda? Nie odpowiedziała. Wbijała w niego wielkie, głębokie, ciemne oczy, grymas wstrętu lub przerażenia sprawił, że jej policzki zapadły się, a czoło pobruździły zmarszczki. – Źle się pani czuje? – nalegał Felicito zaniepokojony. – Niech pan lepiej nie wsiada do tej ciężarowki – odezwała się w końcu ochrypłym głosem, jakby dokonując wielkiego wysiłku, by zapanować nad językiem i gardłem. Ręką wskazywała czerwoną ciężarowkę, ktorą Felicito zaparkował na skraju drogi. – Mam nie wsiadać do mojej ciężarowki? – powtorzył zbity z tropu. – A czemuż to, jeśli można wiedzieć? Adelaida oderwała od niego wzrok, by rozejrzeć się dokoła jakby w obawie, że inni kierowcy, klienci albo właściciele sklepikow i barow mogą ją usłyszeć. – Mam natchnienie – powiedziała, zniżając głos, wciąż ze zmienionym wyrazem twarzy. – Nie umiem

tego wyjaśnić. Niech mi pan po prostu uwierzy, błagam. Lepiej niech pan nie wsiada do tej ciężarowki. – Dziękuję za radę, senora, jestem pewien, że daje mi ją pani w dobrej wierze. Ale ja muszę zarabiać na życie. Jestem kierowcą, żyję z siedzenia za kołkiem, dono Adelaido. Jak inaczej mam wyżywić żonę i moich dwoch synkow? – Niech więc chociaż będzie pan bardzo ostrożny – poprosiła, spuszczając wzrok. – Proszę nie lekceważyć tego, co mowię. – Tak zrobię, senora. Obiecuję, że będę ostrożny. Zawsze jestem. Połtorej godziny poźniej na zakręcie nieutwardzonej drogi z wielkiego tumanu szarożołtawego kurzu wyłonił się autobus linii Cruz de Chalpon, ktory wjechał na jego pas i wbił się w jego ciężarowkę, czemu towarzyszył ogłuszający huk giętej blachy, zgrzyt hamulcow, krzyki i pisk opon. Felicito miał dobry refleks i zdążył skręcić na pobocze, tak że autobus uderzył w naczepę z ładunkiem, co uratowało mu życie. Zanim jednak zrosły mu się kręgi, bark i prawa noga, spędził długi czas unieruchomiony pod warstwą gipsu, ktora oprocz bolu powodowała jeszcze swędzenie doprowadzające go do szaleństwa. Kiedy wreszcie mogł zasiąść za kierownicą, pojechał na kilometr pięćdziesiąty. Senora Adelaida rozpoznała go natychmiast. – O, cieszę się, żeś się pan już wykaraskał – przywitała go. – Tamalito i napoj jak zwykle? – Zaklinam na wszystko, co pani najbardziej kocha, niechże mi pani powie, skąd wiedziała, że wjedzie we mnie tamten autobus Cruz de Chalpon! Myślę o tym przez cały czas. Jest pani wiedźmą, świętą czy kimś innym? Zobaczył, że kobieta blednie i nie wie, co zrobić z rękami. Spuściła głowę zakłopotana. – Ja nic o tym nie wiedziałam – wymamrotała, nie patrząc na niego, głosem osoby oskarżonej o coś bardzo poważnego. – Miałam natchnienie, to wszystko. Czasem tak mi się zdarza, nigdy nie wiem dlaczego. Nie staram się o to, che gua. Przysięgam panu. To przekleństwo, ktore na mnie spadło. Mnie się nie podoba, że święty Bog taką mnie stworzył. Modlę się do niego co dzień, żeby zdjął ze mnie tę moc, ktorą mnie obdarzył, bo to wielki ciężar. Coś strasznego, uwierz mi pan. Przez to czuję się winna tych wszystkich złych rzeczy, co się ludziom przydarzają. – Ale co pani zobaczyła, senora? Dlaczego tamtego dnia

powiedziała mi pani, żebym lepiej nie wsiadał do ciężarowki? – Nic nie zobaczyłam, nigdy nie widzę rzeczy, co się mają zdarzyć. Przecież mowię panu. Ja tylko miałam natchnienie. Że jak pan wsiądzie do ciężarowki, może się panu stać coś złego. Nie wiedziałam co. Nigdy nie wiem, co się stanie. Wiem tylko, że pewnych rzeczy lepiej nie robić, bo wyniknie z tego coś złego. To co, zje pan tamalito i wypije inca kolę? Zaprzyjaźnili się wkrotce i szybko zaczęli zwracać się do siebie per „ty”. Kiedy senora Adelaida porzuciła interes przy kilometrze pięćdziesiątym i otworzyła sklepik z ziołami, pasmanterią, drobiazgami i obrazkami religijnymi w okolicy dawnej rzeźni, Felicito zaglądał tam co najmniej raz w tygodniu, żeby przywitać się z nią i pogawędzić. Prawie zawsze przynosił jej jakiś drobny upominek, słodycze, ciasto, sandały, a przy pożegnaniu wsuwał banknot w te jej twarde, pokryte odciskami ręce mężczyzny. Wszystkie ważne decyzje, ktore podjął w ciągu owych dwudziestu z okładem lat, konsultował właśnie z nią, zwłaszcza od czasu gdy założył Transportes Narihuala: w sprawie pożyczek, ktore zaciągął, lokali, ktore wynajmował, kierowcow, mechanikow i pracownikow biurowych, ktorych zatrudniał albo zwalniał. Adelaida najczęściej kwitowała śmiechem te prośby o poradę. „A coż ja mogę o tym wiedzieć, Felicito, che gua. Jakże mam ci powiedzieć, czy lepszy będzie chevrolet, czy ford, coż ja wiem o markach samochodow, skorom nigdy nie miała i nie będę mieć żadnego”. Ale od czasu do czasu, choć nie wiedziała, o co chodzi, przychodziło do niej natchnienie i dawała mu radę: „Tak, wejdź w to, Felicito, powiedzie ci się, tak mi się wydaje”. Albo: „Nie, Felicito, nie powinieneś, nie wiem dlaczego, ale coś mi śmierdzi ten interes”. Słowa santery były dla przedsiębiorcy prawdą objawioną i wypełniał je co do joty, nawet jeśli wydawały się niezrozumiałe albo absurdalne. – Przysnąłeś sobie, tatuśku – usłyszał jej głos. Rzeczywiście, zdrzemnęło mu się po wypiciu kubka chłodnej wody przyniesionej przez Adelaidę. Jak długo kołysał się w tym twardym fotelu bujanym, od ktorego chwycił go skurcz w pośladku? Spojrzał na zegarek. W porządku, tylko parę minutek. – To przez to napięcie i poranne zamieszanie – powiedział, wstając. – Do widzenia, Adelaido. Jaki spokoj panuje w twoim sklepiku. Zawsze dobrze mi robią te odwiedziny, nawet jeśli nie przychodzi ci natchnienie. A w tym samym momencie gdy wymowił magiczne słowo „natchnienie”, ktorym Adelaida określała swe tajemnicze zdolności przewidywania rzeczy dobrych lub złych, jakie miały się przydarzyć, Felicito spostrzegł, że wyraz twarzy santery nie jest już taki jak wowczas, gdy rozmawiała z nim, wysłuchała treści listu i zapewniła, że nie ma żadnego przeczucia. Była teraz bardzo poważna, marszczyła brwi i przygryzała paznokieć. Sprawiała wrażenie, jakby starała się powściągnąć nagły smutek lub lęk. Wpatrywała się w niego wielkimi oczyskami. Felicito poczuł, że serce bije mu szybciej.

– Co ci jest, Adelaido? – zapytał z niepokojem. – Nie mow mi, że teraz właśnie… Stwardniała dłoń kobiety ujęła go za ramię i wpiła w nie palce. – Daj im to, czego chcą, Felicito – szepnęła. – Lepiej daj im to, czego chcą. – Mam dawać pięćset dolarow miesięcznie tym szantażystom, żeby nie zrobili mi krzywdy? – oburzył się przedsiębiorca. – To ci podpowiada natchnienie, Adelaido? Santera puściła jego ramię i poklepała go pieszczotliwie po plecach. – Wiem, że to źle i że to fura pieniędzy – przyznała. – Ale w gruncie rzeczy czy pieniądze są takie ważne? Ważniejsze są twoje zdrowie, twoj spokoj, twoja rodzina, twoja kochaneczka z Kastylii. No coż. Widzę, że nie podoba ci się to, co mowię. Mnie też się nie podoba, jesteś dobrym przyjacielem, tatuśku. A poza tym może się mylę i daję ci złą radę. Nie musisz mi wierzyć, Felicito. – Nie chodzi o forsę, Adelaido – powiedział stanowczo. – Człowiek nie powinien dać się nikomu sponiewierać. Chodzi tylko o to, kumoszko.

II

Kiedy don Ismael Carrera, właściciel firmy ubezpieczeniowej, wszedł do jego biura i zaproponował, żeby zjedli razem obiad, Rigoberto pomyślał: „Znowu będzie mnie prosił, żebym wycofał się ze swojej decyzji”. Ismaela, podobnie jak wszystkich kolegow i podwładnych, niezwykle zaskoczyło spokojne oświadczenie, że zamierza przyspieszyć o trzy lata przejście na emeryturę. Po co odchodzić w wieku sześćdziesięciu dwoch lat, mowili mu wszyscy, skoro mogłby stać jeszcze trzy lata na czele firmy, ktorą zarządzał, ciesząc się poważaniem prawie trzystu pracownikow.

„W rzeczy samej, po co, no po co?”, pomyślał. Sam nie rozumiał tego do końca. Ale jego postanowienie, a jakże, było niewzruszone. Nie cofnie się już, chociaż przejście na emeryturę przed ukończeniem sześćdziesiątego piątego roku życia oznaczało, że nie otrzyma rownowartości dotychczasowego wynagrodzenia i nie będzie miał prawa do wszystkich wyrownań i apanaży przysługujących osobom, ktore kończyły pracę w wieku emerytalnym. Sprobował pocieszyć się, myśląc o wolnym czasie, jakim będzie dysponował. Będzie spędzał całe godziny w swej maleńkiej ostoi cywilizacji ufortyfikowanej przeciw barbarzyństwu, oglądając ukochane grafiki i albumy o sztuce wypełniające bibliotekę, słuchając dobrej muzyki, raz do roku wyjedzie do Europy z Lukrecją, wiosną albo jesienią, wezmą udział w festiwalach i targach sztuki, będą zwiedzać muzea, fundacje, galerie, ujrzy ponownie najukochańsze obrazy i rzeźby oraz odkryje inne, ktore dołączy do swej tajnej pinakoteki. Wykonał stosowne kalkulacje, a był dobry z matematyki. Przy zachowaniu rozsądku w wydatkach i ostrożnym zarządzaniu prawie milionem dolarow oszczędności oraz emeryturą Lukrecję i jego czeka bardzo dostatnia starość i będą mogli zapewnić przyszłość Fonsitowi. „Tak, tak”, pomyślał. „Starość długa, poświęcona kulturze i szczęśliwa”. Dlaczego zatem mimo tej obiecującej perspektywy czuł dojmujący niepokoj? Czy winę ponosił Edilberto Torres, czy przedwczesna melancholia? Zwłaszcza wtedy gdy jak teraz przesuwał wzrokiem po obrazach i dyplomach pokrywających ściany biura, książkach ustawionych rowno na dwoch połkach, biurku uporządkowanym co do milimetra, z notesami, długopisami i pojemniczkami na długopisy, kalkulatorem, raportami, włączonym komputerem i odbiornikiem telewizyjnym zawsze nastawionym na Bloomberg oraz indeksy giełdowe. Jak mogł odczuwać przedwczesną nostalgię za tym wszystkim? Jedyną naprawdę cenną rzeczą w całym biurze były portrety Lukrecji i Fonsita – zaraz po urodzeniu, jako dziecka, i jako nastolatka – ktore zabierze ze sobą w dniu, gdy opuści firmę. Poza tym ten stary gmach przy ulicy Carabaya, w centrum Limy, wkrotce przestanie być siedzibą firmy ubezpieczeniowej. Nowy lokal w San Isidro, nieopodal Zanjon, był ukończony. Ten brzydki budynek, w ktorym pracował przez trzydzieści lat życia, najprawdopodobniej zostanie wyburzony. Spodziewał się, że Ismael zabierze go, jak zwykle gdy zapraszał na obiad, do Club Nacional i że po raz kolejny nie oprze się pokusie ogromnego panierowanego befsztyka podawanego z plackiem tacu-tacu, zwanego „prześcieradłem”, i kilku kieliszkow wina, po czym przez całe popołudnie będzie mu doskwierała ociężałość, niestrawność i brak chęci do pracy. Jednakże ku jego zdziwieniu, gdy tylko wsiedli do mercedesa benza w podziemnym garażu, szef polecił szoferowi: – Do Miraflores, Narciso, do La Rosa Nautica – a odwracając się do Rigoberta, wyjaśnił: – Dobrze nam zrobi zaczerpnięcie morskiego powietrza i

posłuchanie skrzeku mew. – Jeśli sądzisz, że przekupisz mnie obiadem, oszalałeś, Ismaelu – uprzedził go. – Odchodzę tak czy owak, choćbyś mi przystawił pistolet do piersi. – Nie przystawię – powiedział Ismael żartobliwym tonem. – Wiem, że jesteś uparty jak osioł. Wiem także, że wkrotce pożałujesz, ponieważ poczujesz się niepotrzebny, zanudzisz się w domu i będziesz całymi dniami grać na nerwach Lukrecji. Szybko wrocisz do mnie na kolanach, błagając, żebym przywrocił ci stanowisko. Zrobię to, oczywiście. Ale wcześniej poznęcam się trochę nad tobą, uprzedzam. Sprobował przypomnieć sobie, od jak dawna zna Ismaela. Od wielu lat. Za młodu był bardzo przystojnym chłopcem. Eleganckim, inteligentnym, towarzyskim. I do momentu ożenku z Clotilde uwodzicielem. Wzdychały do niego panny i kobiety zamężne, stare i młode. Teraz nie miał już włosow oprocz kilku siwych kosmykow na łysej czaszce, był pokryty zmarszczkami, przytył i powłoczył nogami. Rzucało się w oczy, że ma sztuczną szczękę wykonaną przez dentystę z Miami. Lata, a przede wszystkim bliźniaki, doprowadziły go do fizycznej ruiny. Poznali się pierwszego dnia, gdy Rigoberto zaczął pracę w towarzystwie ubezpieczeniowym, w dziale prawnym. Trzydzieści długich lat! Cholera, całe życie. Przypomniał sobie ojca Ismaela, don Alejandra Carrerę, założyciela firmy. Sztywny, niezmordowany, człowiek trudny, ale nieskazitelnie prawy, ktorego sama obecność zaprowadzała porządek i napełniała poczuciem bezpieczeństwa. Ismael szanował go, choć nigdy go nie lubił. Don Alejandro zmusił swego jedynego syna, ktory właśnie wrocił z Anglii, gdzie ukończył studia ekonomiczne na uniwersytecie i odbył praktykę u Lloydsa, by pracował na wszystkich stanowiskach w rozwijanej firmie. Ismael dobiegał czterdziestki i czuł się poniżony tym szkoleniem, ktore obejmowało nawet sortowanie korespondencji, kierowanie stołowką, dbanie o silniki urządzeń elektrycznych, strożowanie i sprzątanie lokalu. Don Alejandro, owszem, bywał despotyczny, ale Rigoberto wspominał go z podziwem jako prawdziwego kapitana przedsiębiorstwa. Zbudował tę firmę od podstaw, rozpoczynając od mikroskopijnego kapitału i pożyczek, ktore spłacił co do centava. Przy czym należało przyznać, że Ismael był godnym kontynuatorem dzieła swego ojca. Był rownie niezmordowany i potrafił w razie potrzeby wykorzystać swoj przywodczy talent. Lecz teraz z winy bliźniakow rod Carrerow schodził na psy. Żaden z nich nie odziedziczył przedsiębiorczych cnot ojca i dziadka. Gdy odejdzie Ismael, biada firmie! Na szczęście on już nie będzie dyrektorem i nie będzie świadkiem katastrofy. Po co w takim razie szef zaprosił go na obiad, skoro nie zamierzał rozmawiać o przyspieszonej emeryturze? La Rosa Nautica była pełna ludzi, głownie turystow

rozmawiających po angielsku i francusku. Dla don Ismaela zarezerwowano stolik przy oknie. Wysączyli po kieliszku campari, spoglądając na surferow mknących po falach w swych piankowych kombinezonach. Był szary, zimowy poranek z niskimi, ołowianymi chmurami skrywającymi urwisty brzeg i stadami przenikliwie skrzeczących mew. Sznur kormoranow wylądował na powierzchni morza i unosił się na niej. Rytmiczny szum fal i odpływu był przyjemny. „Zima w Limie jest przesmutna, choć tysiąckrotnie lepsza niż lato”, pomyślał Rigoberto. Zamowił korwina z rusztu i sałatkę i uprzedził szefa, że nie wypije ani kropli wina; miał pracę do wykonania i nie chciał przez całe popołudnie ziewać jak krokodyl i walczyć z sennością. Odniosł wrażenie, że Ismael, zatopiony w myślach, nawet go nie słucha. Coż go, u diabła, ugryzło? – Ty i ja jesteśmy dobrymi przyjaciołmi, tak czy nie? – wystrzelił nagle szef, jakby budząc się z letargu. – Sądzę, że tak, Ismaelu – odrzekł Rigoberto. – O ile między szefem a podwładnym może istnieć prawdziwa przyjaźń. Nie zapominaj o walce klas. – Ścieraliśmy się nie raz i nie dwa – ciągnął Ismael, bardzo poważny. – Ale myślę, że przez tych trzydzieści lat układało się między nami całkiem nieźle. Nie wydaje ci się? – Cały ten sentymentalny wstęp ma służyć prośbie, żebym nie szedł na emeryturę? – zapytał prowokacyjnie Rigoberto. – Powiesz mi teraz, że jeśli odejdę, to firma się zawali? Ismael nie był w nastroju do żartow. Przyglądał się muszelkom w parmezanie, ktore mu właśnie podano, jakby mogły być zatrute. Poruszał ustami, klekocząc sztuczną szczęką. W przymrużonych oczkach czaił się niepokoj. Prostata? Rak? Co mu było? – Chciałbym poprosić cię o przysługę – szepnął bardzo cicho, nie patrząc na niego. Gdy podniosł oczy, Rigoberto zauważył, że ma rozkojarzone spojrzenie. – Nie, nie o przysługę. O wielką przysługę, Rigoberto. – Jeśli tylko będę mogł, jasne, że tak – zgodził się zaintrygowany. – Co ci jest, Ismaelu? Gdybyś mogł zobaczyć swoją minę… – Żebyś był moim świadkiem – powiedział Ismael, wbijając ponownie wzrok w muszelki. – Żenię się.

Widelec z kęsem korwina zastygł na moment w powietrzu, po czym Rigoberto, zamiast podnieść go do ust, odłożył go na talerz. „Ile on ma lat?”, zastanowił się. „Nie mniej niż siedemdziesiąt pięć albo siedemdziesiąt osiem, może nawet osiemdziesiąt”. Nie wiedział, co powiedzieć. Zdumienie sprawiło, że oniemiał. – Potrzebuję dwoch świadkow – dorzucił Ismael, podnosząc wzrok, nieco bardziej opanowanym tonem. – Przejrzałem w myśli listę wszystkich moich przyjacioł i znajomych. I doszedłem do wniosku, że osoby najbardziej lojalne i ktorym najbardziej ufam, to Narciso i ty. Moj kierowca zgodził się. A ty? Nie będąc jeszcze w stanie wykrztusić słowa, a tym bardziej zażartować, Rigoberto skinął tylko głową. – Jasne, że tak, Ismaelu – wybełkotał wreszcie. – Ale daj mi słowo, że to poważna sprawa, a nie pierwszy symptom demencji starczej. Tym razem Ismael uśmiechnął się, choć bez krzty rozbawienia, otwierając szeroko usta i prezentując olśniewającą biel sztucznych zębow. Nie brakuje dobrze zachowanych siedemdziesięciolatkow i osiemdziesięciolatkow, mowił sobie Rigoberto, ale nie był to przypadek jego szefa. Na wydłużonej czaszce pod siwymi kosmykami roiło się od pieprzykow, czoło i szyję pokrywały zmarszczki, a w całej jego postawie było coś z człowieka zrezygnowanego. Przy tym wszystkim nosił się elegancko jak zawsze, trzyczęściowy niebieski garnitur, koszula wyglądająca na świeżo wyprasowaną, krawat ze złotą spinką, w kieszonce chusteczka. – Czyś ty oszalał, Ismaelu? – wykrzyknął nagle Rigoberto, reagując z opoźnieniem na usłyszaną nowinę. – Naprawdę zamierzasz się ożenić? W twoim wieku? – To całkowicie przemyślana decyzja – usłyszał stanowczą odpowiedź. – Powziąłem ją, doskonale wiedząc, co mnie w związku z tym czeka. Nie muszę chyba mowić, że jeśli zgodzisz się zostać moim świadkiem, także będziesz miał problemy. Nie warto rozwijać tego wątku, znasz go zbyt dobrze. – Wiedzą o tym? – Nie zadawaj kretyńskich pytań, bardzo cię proszę – zniecierpliwił się szef. – Bliźniacy narobią rabanu, poruszą ziemię i piekło, żeby unieważnić moje małżeństwo, oskarżyć o niepoczytalność, zamknąć w domu wariatow i tak dalej. Może nawet wynajmą płatnego mordercę,

jeśli im się uda. Narciso i ty także padniecie ofiarami ich nienawiści, rzecz jasna. Wiesz o tym wszystkim, a jednak się zgodziłeś. Zatem nie pomyliłem się. Jesteś człowiekiem prawym, wspaniałomyślnym i szlachetnym, za jakiego zawsze cię uważałem. Dzięki, stary. Wyciągnął rękę, ujął Rigoberta za ramię i ścisnął je lekko w przypływie czułości. – Powiedz mi przynajmniej, kim jest szczęśliwa wybranka! – poprosił Rigoberto, probując przełknąć kęs korwina. Kompletnie stracił apetyt. Tym razem Ismael uśmiechnął się naprawdę, patrząc na niego kpiąco. Szelmowskie światełko migotało w jego źrenicach, kiedy doradzał: – Napij się najpierw, Rigoberto. Jeśli tak zbladłeś na wieść o tym, że się żenię, kiedy powiem ci z kim, możesz dostać zawału. – Tak szpetna jest ta łowczyni fortun? – szepnął dyrektor. Po takim wstępie jego ciekawość nie miała granic. – To Armida – oznajmił Ismael, wymawiając imię bardzo wyraźnie. Wyczekiwał reakcji przyjaciela jak entomolog obserwujący owada. Armida, Armida? Rigoberto przeglądał w myśli wszystkie jego znajome, lecz żadna nie nosiła takiego imienia. – Znam ją? – zapytał wreszcie. – Armida – powtorzył Ismael, przyglądając mu się badawczo i chichocząc. – Znasz ją bardzo dobrze. Widziałeś ją tysiąc razy w moim domu. Tylko że nigdy nie zwrociłeś na nią uwagi. Bo nikt nigdy nie zwraca uwagi na służące. Widelec z kolejnym kęsem korwina wyśliznął mu się z ręki i spadł na podłogę. Schylając się, by go podnieść, poczuł, że serce zaczęło mu bić mocniej. Usłyszał śmiech szefa. Czy to możliwe? Zamierza ożenić się ze swoją służącą? Czy takie rzeczy nie zdarzają się tylko w telenowelach? Czy Ismael mowi serio, czy robi go w konia? Wyobraził sobie gadanie, wymysły, przypuszczenia, dowcipy, ktore rozpalą Limę pełną plotkarzy – będą mieć używanie na długo. – Ktoś tu jest szalony – oznajmił, cedząc powoli słowa. – Ty albo ja. A może zwariowaliśmy obaj,

Ismaelu? – To dobra kobieta i kochamy się – powiedział jego szef już bez śladu zmieszania. – Znam ją od bardzo dawna. Będzie mi doskonałą towarzyszką na starość, zobaczysz. Teraz Rigoberto zobaczył ją, odtworzył, wyobraził sobie. Miała śniadą cerę, bardzo czarne włosy, bystre oczy. Kobieta z wybrzeża, o swobodnych manierach, szczupła, nie bardzo niska. Metyska o niezłej prezencji. „Musi być ze czterdzieści lat starszy od niej, może więcej”, pomyślał. „Ismael zwariował”. – Jeśli zaplanowałeś sobie, że na starość zostaniesz bohaterem najgłośniejszego skandalu w dziejach Limy, to z pewnością ci się uda – westchnął. – Będziesz na językach przez Bog jeden raczy wiedzieć ile lat. A może wiekow. Ismael roześmiał się, tym razem całkiem szczerze, potakując. – Wreszcie wyrzuciłem to z siebie, Rigoberto! – wykrzyknął z ulgą. – Słowo daję, nie było łatwo. Wyznam ci, że miałem mnostwo wątpliwości. Umierałem ze wstydu. Kiedy powiedziałem Narciso, Murzyn miał oczy jak spodki i o mało się nie udusił. No dobrze, czyli już wiesz. Będzie niezły skandal, ale ja mam to gdzieś. Czy mimo wszystko zgadzasz się być moim świadkiem? Rigoberto kiwał głową: tak, tak, Ismaelu, jeśli on go prosi, jakżeby miał się nie zgodzić. Ale, ale… A niech to, nie wiedział, co, do cholery, powiedzieć. – Czy to małżeństwo jest konieczne? – zebrał się wreszcie na odwagę. – To znaczy czy musisz wystawiać się na to, co na ciebie spadnie? Nie myślę tylko o skandalu, Ismaelu. Wiesz, do czego zmierzam. Czy na pewno warto ryzykować gigantyczną awanturę z synami? Małżeństwo pociąga za sobą skutki prawne i finansowe… No coż, zakładam, że przemyślałeś to wszystko i moje uwagi są idiotyczne. Czyż nie, Ismaelu? Zobaczył, że szef wypija duszkiem poł kieliszka białego wina, wzrusza ramionami i przytakuje. – Będą probowali uzyskać zaświadczenie o mojej niepoczytalności – wyjaśnił sarkastycznym tonem, krzywiąc się z pogardą. – To oczywiście wymaga dania w łapę wielu sędziom i adwokacinom. Mam więcej pieniędzy niż oni, więc nie wygrają ze mną, jeśli skierują sprawę do sądu. Mowił, nie patrząc na Rigoberta, nie podnosząc głosu, by nie usłyszano go przy sąsiednich stolikach,

ze wzrokiem zwroconym ku morzu. Na pewno jednak nie widział ani surferow, ani mew, ani fal rozbijających się o plażę, wzburzonych białą pianą, ani podwojnego sznura samochodow sunącego wzdłuż Costa Verde. W jego głosie powoli wzbierał gniew. – Czy warto pakować się w to wszystko, Ismaelu? – nalegał Rigoberto. – Adwokaci, notariusze, sędziowie, stawianie się na rozprawy, dziennikarskie sępy grzebiące w twoim życiu prywatnym i doprowadzające do mdłości. Cały ten horror, nie mowiąc o kupie forsy, jaką będzie cię kosztował twoj kaprys. Bole głowy, niesmak. Czy warto? Zamiast odpowiedzieć, Ismael zadał mu niespodziewane pytanie: – Pamiętasz, jak dostałem zawału we wrześniu? Rigoberto bardzo dobrze pamiętał. Wszyscy sądzili, że Ismael umrze. Zawał zaskoczył go w samochodzie, gdy wracał do Limy z obiadu w Ancon. Narciso zawiozł go nieprzytomnego do kliniki San Felipe. Spędził na oddziale intensywnej terapii kilka dni pod tlenem tak słaby, że nie mogł mowić. – Myśleliśmy, że się nie wykaraskasz, ależ nam napędziłeś pietra. Ale co to ma do rzeczy? – To wtedy postanowiłem ożenić się z Armidą – twarz Ismaela stężała, a głos nabrał goryczy. Wydał się nagle znacznie starszy. – Byłem o krok od śmierci, o tak. Widziałem ją z bliziutka, dotykałem jej, czułem ją. Z osłabienia nie mogłem mowić. Ale słyszeć, owszem. Tego nie wiedzą te kanalie, moi synalkowie, Rigoberto. Tobie mogę to opowiedzieć. Tylko tobie. Nie puść pary z ust nikomu, nawet Lukrecji. Przysięgnij mi, proszę. – Doktorek Gamio mowił jasno jak cholera – oświadczył Miki z entuzjazmem, nie ściszając głosu. – Wyciągnie kopyta jeszcze tej nocy, bracie. Rozległy zawał. Zawalisko, tak powiedział. Prawdopodobieństwo wyzdrowienia rowne prawie zeru. – Mow ciszej – przywołał go do porządku Escobita. On za to mowił bardzo cicho w połmroku zniekształcającym sylwetki, w obcym pokoju pachnącym formaliną. – Oby Pan Bog cię wysłuchał, brachu. Nie dowiedziałeś się czegoś o testamencie w gabinecie doktora Arnillasa? Bo jak będzie chciał nas wyrolować, to wyroluje. Ten zasrany staruch zna wszystkie sztuczki. – Arnillas trzyma gębę na kłodkę, bo siedzi w jego kieszeni –

wyjaśnił Miki, ściszając głos. – Po południu byłem u niego i probowałem coś wycisnąć, ale się nie dało. Tak czy owak, zorientowałem się trochę w tych sprawach. Choćby chciał nas udupić, nie uda mu się. To, co nam dał, wyrzucając nas z firmy, nie liczy się, nie ma dokumentow, nie ma dowodow. Prawo jest jasne jak słońce. Jesteśmy spadkobiercami ustawowymi. Tak to się nazywa: spadkobierca ustawowy. Nie uda mu się, bracie. – Nie bądź taki pewny, brachu. To szczwany lis. A żeby nas udupić, jest zdolny do wszystkiego. – Miejmy nadzieję, że odwali kitę jeszcze dziś – powiedział Miki. – Bo do tego wszystkiego czuwanie będzie oznaczać jeszcze jedną noc z głowy. – Zasrany staruch, oby wykitował jak najszybciej, mniej niż metr ode mnie, szczęśliwi na myśl, że umieram – wspominał Ismael, mowił powoli, ze wzrokiem utkwionym w martwym punkcie. – I wiesz co, Rigoberto? Oni uratowali mnie od śmierci. Tak, oni, przysięgam ci. Bo kiedy usłyszałem te złorzeczenia, ogarnęła mnie niewiarygodna chęć życia. Żeby nie zrobić im tej frajdy, żeby nie umrzeć. I daję ci słowo, że moje ciało zareagowało. Wtedy podjąłem decyzję, w tamtej klinice. Jeśli wyzdrowieję, ożenię się z Armidą. Udupię ich, zanim oni udupią mnie. Chcieli wojny? To będą ją mieli. O tak, będą ją mieli, stary. Już widzę ich miny. Uraza, rozczarowanie, gniew przebijały nie tylko z jego słow i jego głosu, ale także z grymasu, ktory wykrzywił mu usta, i z rąk mnących serwetkę. – To mogła być halucynacja, zły sen – szepnął Rigoberto, sam nie wierząc w to, co mowi. – Przy takiej ilości lekow, jaką cię nafaszerowali, mogło ci się to wszystko przyśnić, Ismaelu. Bredziłeś, widziałem cię. – Bardzo dobrze wiedziałem, że moi synowie nigdy mnie nie kochali – ciągnął szef, nie zwracając na niego najmniejszej uwagi. – Ale nie wiedziałem, że nienawidzą mnie do tego stopnia. Że będą życzyć mi śmierci, by wreszcie przejąć majątek. I, rzecz jasna, roztrwonić w mgnieniu oka to, co moj ojciec i ja budowaliśmy przez te wszystkie lata, harując jak woły. Otoż nie. Te hieny będą musiały obejść się smakiem, zapewniam cię. „Określenie h ≫ ieny dobr

≪

ze pasowało do synalkow Ismaela”, pomyślał Rigoberto. Niezłe gagatki, jeden lepszy od drugiego. Leniwe hulaki i pijusy, dwoch pasożytow, ktorzy okrywali niesławą nazwisko ojca i dziadka. Skąd się tacy wzięli? Na pewno nie z braku miłości i opieki rodzicow. Wręcz przeciwnie. Ismael i Clotilde zawsze poświęcali się dla nich, dołożyli wszelkich starań, żeby zapewnić im jak najlepsze wykształcenie. Marzyli o tym, żeby zrobić z nich prawdziwych dżentelmenow. Jak, u diabła, stali się takimi łotrami? Nic dziwnego, że prowadzili taką straszną rozmowę przy łożu konającego ojca. A w dodatku, durnie, nawet nie pomyśleli, że może ich usłyszeć. Byli zdolni do tego i do gorszych rzeczy, to nie ulegało wątpliwości. Rigoberto doskonale o tym wiedział, przez te wszystkie lata wielokrotnie wysłuchiwał żali i zwierzeń szefa, ktory opowiadał mu o wyczynach synalkow. Ileż się nacierpieli Ismael i Clotilde z powodu skandali, ktore wywoływali od małego… Chodzili do najlepszej szkoły w Limie, mieli prywatnych nauczycieli ze wszystkich przedmiotow, z ktorych im nie szło, wyjeżdżali na letnie kursy do Stanow Zjednoczonych i do Anglii. Nauczyli się angielskiego, ale mowili po hiszpańsku jak analfabeci, kalecząc go tym okropnym żargonem i połykaniem końcowek typowym dla limańskiej młodzieży, nie przeczytali w życiu żadnej książki ani nawet gazety, prawdopodobnie nie znali nazw stolic choćby połowy państw latynoamerykańskich, a żaden nie zaliczył nawet pierwszego roku na uniwersytecie. Dali popalić już jako nastolatkowie, gwałcąc dziewczynkę, ktorą poderwali na pewnej zabawie ludowej w Pucusanie. Floralisa Roca, tak się nazywała, imię wyjęte jakby z powieści rycerskiej. Szczupła, dość ładna, oczy zaniepokojone i pełne łez, drobne ciałko drżące ze strachu. Rigoberto doskonale ją pamiętał. Miał ją na sumieniu i do tej pory nachodziły go wyrzuty z powodu szpetnej roli, ktorą musiał odegrać w tej sprawie. Wrocił myślami do tamtej historii: adwokaci, lekarze, raporty policyjne, rozpaczliwe zabiegi, żeby ani „La Prensa”, ani „El Comercio” nie zamieściły nazwisk bliźniakow w informacji o tym wydarzeniu. On sam musiał porozmawiać z rodzicami dziewczyny, posuniętą już w latach parą pochodzącą z Ica, ktorych udobruchanie i uciszenie kosztowało około pięćdziesięciu tysięcy dolarow, majątek w tamtych

czasach. Miał jeszcze w pamięci rozmowę z Ismaelem ktoregoś z tamtych dni. Jego szef trzymał się za głowę, powstrzymywał łzy, a głos mu się łamał: „Co zrobiliśmy źle, Rigoberto? W czym zawiniliśmy, Clotilde i ja, że Bog tak nas karze? Jak to możliwe, że nasze dzieci to bandyci! Nawet nie czują skruchy z powodu tego bezeceństwa. Zrzucają winę na biedną dziewczynkę, wyobraź to sobie! Nie tylko ją zgwałcili. Pobili ją, sponiewierali”. „Bandyci” to było właściwe określenie. Być może Clotilde i Ismael zbytnio ich rozpuścili, być może nigdy nie okazali im odrobiny stanowczości. Nie powinni byli zawsze wybaczać im żarcikow, a w każdym razie nie tak szybko. Żarciki bliźniakow! Kraksy samochodowe pod wpływem alkoholu i narkotykow, długi zaciągnięte na nazwisko ojca, sfałszowane kwity w biurze, kiedy Ismaelowi w złą godzinę przyszło do głowy zatrudnienie ich w firmie, żeby wdrożyli się w interesy. Byli przyczyną koszmarow Rigoberta. Musiał osobiście informować szefa o wyczynach braciszkow. Pewnego dnia oprożnili kasetkę, w ktorej trzymano pieniądze na bieżące wydatki. To była kropla, ktora przepełniła czarę, na szczęście. Ismael wyrzucił ich i uznał, że woli wypłacać im pensje i finansować nierobstwo. Repertuar ich pomysłow nie miał granic. Na przykład zapisali się kiedyś na Uniwersytet Bostoński, a ich rodzice nie posiadali się ze szczęścia. Kilka miesięcy poźniej Ismael odkrył, że ani razu nie postawili stopy na uczelni, zagarnęli za to wpisowe i pieniądze na studia, a wszystkie oceny i poświadczenia obecności były sfałszowane. Jeden z nich – Miki czy Escobita? – potrącił przechodnia w Miami i był ścigany przez wymiar sprawiedliwości Stanow Zjednoczonych, ponieważ wykorzystał zwolnienie warunkowe i uciekł do Limy. Gdyby wrocił do Stanow, poszedłby do więzienia. Po śmierci Clotilde Ismael poddał się. Niech robią, na co mają ochotę. Przekazał im część majątku, żeby pomnażali go lub roztrwonili; oczywiście wybrali to drugie, podrożując po Europie i żyjąc jak paniska. Byli już dorośli, dobiegali czterdziestki. Szef nie życzył sobie więcej bolow głowy z powodu tych niepoprawnych łotrow. A teraz taka historia! Oczywiście, że sprobują unieważnić to małżeństwo, jeśli dojdzie do skutku. Nigdy nie pozwolą wydrzeć sobie spadku, na ktory z pewnością oczekują z żarłocznością kanibali. Wyobraził sobie ich furię. Ich ojciec żeni się z Armidą! Ze swoją służącą! Z Metyską! Zaśmiał się w duchu: o tak, ciekawe, jakie będą mieli miny. Wybuchnie skandal na całego. Wydało mu się, że słyszy, widzi, czuje potok oszczerstw, podejrzeń, dowcipow, opowieści wyssanych z palca, ktory popłynie kablami telefonicznymi Limy. Nie mogł doczekać się chwili, gdy opowie te nowiny Lukrecji. – Dobrze dogadujesz się z Fonsitem? – wyrwał go z zamyślenia głos szefa. – Ile to już lat ma twoj syn? Czternaście albo piętnaście, prawda? Rigoberto wzdrygnął się na myśl o tym, że Fonsito mogłby stać się podobny do synow Ismaela. Na szczęście nie wykazywał

skłonności do hulanek. – Mamy niezłe stosunki – powiedział. – A z Lukrecją jeszcze lepsze. Fonsito kocha ją tak mocno, jakby była jego mamą. – Miałeś szczęście, relacja dziecka z macochą nie zawsze jest łatwa. – To dobry chłopiec – przyznał Rigoberto. – Pilny, grzeczny. Ale bardzo samotny. Przechodzi przez trudny okres. Żyje zbytnio na uboczu. Wolałbym, żeby miał więcej przyjacioł, żeby wychodził z domu, żeby rozkochiwał w sobie dziewczyny, żeby się bawił. – To właśnie robiły hieny w jego wieku – powiedział ze smutkiem don Ismael. – Chodziły na imprezy, bawiły się. Lepiej, żeby zostało tak, jak jest, stary. To złe towarzystwo zepsuło moich synow. Rigoberto już zamierzał opowiedzieć Ismaelowi o fantazjach Fonsita i spotkaniach z tym osobnikiem, Edilbertem Torresem, ktorego on i dona Lukrecja uważali za diabła, ale powstrzymał się. Po co miałby to robić; nie wiadomo, jak szef by to przyjął. Na początku on i Lukrecja śmiali się z domniemanych objawień tego drania i podziwiali płomienną wyobraźnię chłopca przekonani, że to kolejna gierka, ktorą lubił ich zaskakiwać od czasu do czasu. Teraz jednak zdążyli się już zaniepokoić i rozważali zabranie go do psychologa. W rzeczy samej, powinien przeczytać ponownie rozdział o diable z Doktora Faustusa Tomasza Manna. – Nadal nie mogę w to uwierzyć, Ismaelu! – wykrzyknął raz jeszcze, dmuchając na malutką filiżankę kawy. – Jesteś naprawdę pewien, że chcesz to zrobić? Że chcesz się ożenić? – Tak pewien jak tego, że Ziemia jest okrągła – przytaknął szef. – Nie tylko po to, żeby dać nauczkę tej parce. Bardzo lubię Armidę. Nie wiem, co by się ze mną stało, gdyby nie ona. Od śmierci Clotilde jej pomoc jest nieoceniona. – Jeśli mnie pamięć nie myli, Armida jest bardzo młoda – szepnął Rigoberto. – O ile jesteś od niej starszy, jeśli można wiedzieć? – Tylko o trzydzieści osiem lat – zaśmiał się Ismael. – Jest młoda, owszem, i mam nadzieję, że mnie wskrzesi jak Salomona ta dziewczynka z Biblii. Sulamitka, prawda? – No już dobrze, już dobrze, to twoje życie – poddał się Rigoberto. – Ja nie nadaję się do dawania rad. Ożeń się z Armidą i niech świat się na nas zawali, coż poradzimy, stary.

– Jeśli chcesz wiedzieć, znakomicie układa się nam w łożku – pochwalił się Ismael, dając znak kelnerowi, by przyniosł rachunek. – Jeśli chodzi o szczegoły, viagrę biorę rzadko, bo prawie jej nie potrzebuję. I nie pytaj mnie, gdzie spędzimy miesiąc miodowy, bo i tak ci nie powiem.

III

Felicito Yanaque otrzymał drugi list z pajączkiem kilka dni po pierwszym, w piątek po południu, w dzień odwiedzin u Mabel. Kiedy osiem lat temu wynajął jej domek w Kastylii, nieopodal nieistniejącego już Starego Mostu zniesionego przez lawinę błotną w roku przejścia El Nino, chodził do niej dwa albo i trzy razy w tygodniu, lecz z upływem lat płomień namiętności przygasał i od jakiegoś czasu ograniczał się do wizyty raz w tygodniu, w piątek, po wyjściu z biura. Zostawał u niej na kilka godzin i prawie zawsze szli razem na obiad do pobliskiej knajpki chińskiej albo restauracyjki kreolskiej w centrum. Od czasu do czasu Mabel gotowała dla niego seco de chabelo, swoj specjał, ktorym opychał się z przyjemnością, popijając zimnym piwkiem cusquena. Mabel trzymała się doskonale. Przez te osiem lat nie utyła, a jej sylwetka gimnastyczki pozostała nienaruszona: wąska talia, jędrne piersi, okrągła i wypięta pupka, ktora wciąż kręciła się wesoło w rytm jej krokow. Miała śniadą cerę, proste włosy, mięsiste usta, bardzo białe zęby, promienny uśmiech i skłonność do wybuchow śmiechu, ktore zarażały wszystkich dokoła. Felicito stale odnosił wrażenie, że jest tak ładna i atrakcyjna, jak gdy zobaczył ją po raz pierwszy. Wydarzyło się to na starym stadionie w dzielnicy Buenos Aires podczas historycznego meczu, kiedy to Atletico Grau, ktory od trzydziestu lat pozostawał poza pierwszą ligą, zagrał i wygrał z samą Alianza Lima. Była to miłość od pierwszego wejrzenia. „Zatkało pana, kumie”, pokpiwał z niego Rumiany Vignolo, przyjaciel, kolega i konkurent –

właściciel firmy transportowej La Perla del Chira, z ktorym chadzał na mecze, gdy drużyny z Limy albo innych obwodow przyjeżdżały do Piury. „Tak się pan wpatruje w tę dziewuszkę, że przegapi pan wszystkie gole”. „Bo nigdy jeszcze nie widziałem czegoś tak pięknego”, szepnął Felicito, mlaskając językiem. „Jest przepiękna!” Siedziała kilka metrow od nich w towarzystwie młodego chłopaka, ktory obejmował ją i od czasu do czasu głaskał po włosach. Po krotkiej chwili Rumiany Vignolo szepnął mu do ucha: „Ależ ja ją znam. Nazywa się Mabel. Chyba pan wpadł, kumie. Ona jest z tych, co chętnie dają”. Felicito podskoczył: „Chce pan powiedzieć, kumie, że ta piękność to kurwa?”. – Nie całkiem – uściślił Rumiany, trącając go łokciem. – Powiedziałem, że chętnie daje, nie że się kurwi. Dawać a kurwić się to dwie rożne rzeczy, koleżko. Mabel jest kurtyzaną albo kimś w tym rodzaju. Tylko z kilkoma wybrańcami i u siebie w domu. A kosztuje to gorę forsy, tak myślę. Chce pan, żebym zdobył jej numer telefonu? Zrobił to, a Felicito, umierając ze wstydu – ponieważ w odrożnieniu od Rumianego Vignola, moczymordy i dziwkarza od szczenięcych lat, zawsze prowadził bardzo surowe życie, oddane pracy i rodzinie – zadzwonił do niej i po wielu okrężnych zagadywaniach umowił się na spotkanie ze ślicznotką ze stadionu. Spotkali się najpierw w kawiarni Balalaika przy alei Grau, nieopodal ławek, gdzie siadywali wieczorem, gdy zelżał upał, starzy plotkarze, założyciele CBCŻ (Centrum Badań nad Cudzym Życiem). Zjedli podwieczorek i długo gawędzili. Czuł się onieśmielony w obecności tej dziewczyny, tak ładnej i tak młodej, zastanawiając się chwilami, co by zrobił, gdyby nagle w kawiarni pojawiła się Gertrudis albo Tiburcio i Miguelito. Jak by ich przedstawił Mabel? Ona bawiła się z nim w kotka i myszkę: „Jesteś już za stareńki i sterany życiem, żeby rozkochać w sobie taką kobietę jak ja. A poza tym kurdupel z ciebie, gdybym zaczęła z tobą chodzić, nie mogłabym nigdy włożyć butow na obcasie”. Kokietowała przedsiębiorcę bez cienia zażenowania, zbliżając do niego uśmiechniętą buzię z roziskrzonymi oczami i biorąc go za rękę albo ramię, od czego przeszywał go dreszcz od stop do głow. Musiał chodzić z Mabel co najmniej trzy miesiące, zabierać ją do kina, na obiad, kolację, spacery po plaży w Yacila i do knajpek w Catacaos, obsypywać ją podarkami od medalikow i bransoletek po buty i sukienki, ktore sama wybierała, zanim pozwoliła mu na odwiedziny w swoim domku w połnocnej części miasta, nieopodal starego cmentarza San Teodoro, w jednym z zaułkow tego labiryntu uliczek, psow i piachu, jakie stanowiły pozostałość Szmaciarni. W dniu kiedy poszedł z nią do łożka, Felicito Yanaque rozpłakał się po raz drugi w swym życiu (po raz pierwszy zapłakał w dniu śmierci ojca).

– Czemu płaczesz, staruszku? Nie podobało ci się? – Nigdy jeszcze nie byłem tak szczęśliwy – wyznał Felicito, klękając i całując jej ręce. – Aż do dziś nie wiedziałem, co to jest rozkosz, przysięgam ci. Nauczyłaś mnie szczęścia, Mabelito. Wkrotce potem i bez większych ceregieli zaproponował jej, jak to mowią piurańczycy, „mały domek” i miesięczną pensyjkę, żeby mogła żyć spokojnie, nie martwiąc się o pieniądze, w dzielnicy nieco lepszej niż dziura pełna koz i Szmaciarzy, nożownikow i nierobow. Zaskoczona wybąkała tylko: „Przysięgnij, że nigdy nie zapytasz mnie o moją przeszłość i że nigdy w życiu nie zrobisz mi ani jednej sceny zazdrości”. „Przysięgam ci, Mabel”. Sama wyszukała sobie domek w Kastylii, nieopodal szkoły Juana Bosco ojcow salezjanow, i umeblowała go według własnego uznania. Felicito podpisał dokumenty najmu i zapłacił wszystkie rachunki, nie patrząc na cenę. Pensyjkę wręczał jej osobiście, w gotowce, ostatniego dnia miesiąca, podobnie jak pracownikom Transportes Narihuala. Zawsze ustalał z nią daty odwiedzin. W ciągu ośmiu lat nigdy nie zaszedł niespodziewanie do domku w Kastylii. Chciał oszczędzić sobie przykrości znalezienia męskich spodni w pokoju kochanki. Nie dociekał też, co porabia w pozostałe dni tygodnia. Domyślał się, owszem, że zażywa uciech, i dziękował jej bez słow za to, że robi to dyskretnie, nie upokarzając go. Jakże by miał protestować? Mabel była młoda, wesoła, miała prawo się bawić. To już było wiele, że zgodziła się zostać ukochaną podstarzałego mężczyzny tak niskiego i brzydkiego jak on. Oczywiście nie było mu to obojętne, absolutnie nie. Kiedy od czasu do czasu spostrzegał ją z daleka, wychodzącą z kina z jakimś mężczyzną, ściskało go w żołądku z zazdrości. Niekiedy miewał koszmary, w ktorych Mabel oznajmiała mu bardzo poważnie: „Wychodzę za mąż, widzimy się po raz ostatni, staruszku”. Gdyby tylko mogł, ożeniłby się z nią. Ale nie mogł. Nie tylko dlatego, że już był żonaty, lecz także dlatego, że nie chciał porzucić Gertrudis, tak jak jego matka, ta wyrodna kobieta, ktorej nigdy nie poznał, porzuciła jego ojca i jego w Yapaterze, kiedy Felicito był jeszcze niemowlęciem przy piersi. Mabel była jedyną kobietą, ktorą naprawdę kochał. Gertrudis nie kochał nigdy, ożenił się z nią z obowiązku, z powodu błędu młodości i być może, być może, ponieważ ona i Hersztbaba zastawiły na niego sprytną pułapkę. (Sprawa, do ktorej starał się nie wracać myślą, ponieważ napawała go goryczą, lecz ktorą często odtwarzał w głowie niby zdartą płytę). Mimo to był dobrym mężem. Swej małżonce i dzieciom dał więcej, niż mogli oczekiwać od biedaka, jakim był w momencie małżeństwa. Aby to osiągnąć, harował przez całe życie jak niewolnik, nie przyznawszy sobie nigdy ani dnia urlopu. Na tym polegało jego życie do dnia, kiedy poznał Mabel: zasuwać, zasuwać, zasuwać, harować dniem i nocą, żeby zgromadzić niewielki kapitalik pozwalający na założenie wymarzonej firmy transportowej. Dzięki tej dziewczynie odkrył, że spanie z kobietą może być czymś pięknym, intensywnym, emocjonującym, czymś, czego nigdy nie wyobrażał sobie w tych rzadkich chwilach, kiedy szedł do łożka z kurwami z burdeli przy drodze do Sullany czy z jakimś okazjonalnym podrywem od święta – na obchodach śmierci biskupa na ten przykład – czyli znajomością nietrwającą dłużej niż jedna noc.

Kochanie się z Gertrudis zawsze było pewnym obowiązkiem, potrzebą fizyczną, środkiem łagodzącym niepokoj ciała. Przestali sypiać razem po narodzinach Tiburcia, jakieś dwadzieścia lat temu z okładem. Kiedy wysłuchiwał opowieści Rumianego Vignola o przygodach na prawo i lewo, zdumiewały go. W porownaniu ze swoim kumem żył jak mnich. Mabel przyjęła go w szlafroku, czuła i wylewna jak zwykle. Obejrzała właśnie kolejny odcinek piątkowej telenoweli i opowiadała mu o niej, prowadząc za rękę do sypialni. Żaluzje już były spuszczone, a wentylator włączony. Zakryła lampę czerwoną szmatką, ponieważ Felicito lubił patrzeć na nią nagą w czerwonawym świetle. Pomogła mu się rozebrać i położyć na plecach na łożku. Jednakże w odrożnieniu od innych dni, od wszystkich innych dni, tym razem członek Felicita Yananque nie dawał najmniejszych oznak twardnienia. Leżał sobie drobny i suchy, pomarszczony, niewrażliwy na pieszczoty, ktorych nie szczędziły mu gorące palce Mabel. – A coż mu dzisiaj jest, staruszku? – zdziwiła się Mabel, ściskając delikatnie sflaczały penis kochanka. – To chyba przez to, że nie czuję się za dobrze – wyjaśnił z zażenowaniem Felicito. – Chyba bierze mnie przeziębienie. Głowa łupie mnie przez cały dzień, a chwilami mam dreszcze. – Zrobię ci gorącą herbatkę z cytryną, a potem cię jeszcze popieszczę, może obudzimy tego śpiocha. – Mabel wyskoczyła z łożka i włożyła ponownie szlafrok. – Tylko mi tu nie zaśnij i ty, staruszku. Kiedy wrociła z kuchni z filiżanką parującej herbaty i panadolem, Felicito już był ubrany. Czekał na nią w saloniku wśrod mebli w granatowy kwiecisty wzor, skupiony i poważny pod podświetlanym obrazkiem Serca Jezusowego. – Dolega ci coś poważniejszego niż przeziębienie – powiedziała Maribel, przysiadając obok i przyglądając mu się ostentacyjnie. – A może już ci się nie podobam? Czy nie zakochałeś się aby w jakiejś piuraneczce? Felicito zaprzeczył, wziął jej dłoń i pocałował. – Kocham cię bardziej niż kogokolwiek na świecie, Mabelito –oświadczył z czułością. – Nigdy nie zakocham się w nikim innym, aż za dobrze wiem, że nigdzie nie znajdę takiej kobietki jak ty. – Westchnął i wyjął z kieszeni list z pajączkiem. – Dostałem ten list i martwię się – powiedział, podając jej kartkę. – Tobie ufam całkowicie, Mabel. Przeczytaj i powiedz, co o tym myślisz. Mabel przeczytała list raz i drugi bardzo powoli. Uśmieszek, ktory zawsze błądził po jej twarzy, gasł powoli, wreszcie całkiem zniknął. Oczy napełniły się niepokojem.

– Powinieneś iść na policję, prawda? – zapytała wreszcie z wahaniem. Była wyraźnie zakłopotana. – To szantaż, musisz to zgłosić, tak myślę. – Już byłem na policji. Ale nie przejęli się tym. Prawdę mowiąc, nie wiem, co robić, kochanie. Sierżant, z ktorym rozmawiałem, powiedział mi coś, co z pewnością jest słuszne. Że skoro Piura tak się rozwinęła, wzrosła też przestępczość. Pojawiły się bandy łajdakow, ktore chcą wyłudzić pieniądze od handlarzy i przedsiębiorcow. Słyszałem już kiedyś o tym. Ale nigdy nie przyszło mi do głowy, że to może dotyczyć i mnie. Przyznam ci się, że trochę się denerwuję, Mabelito. Nie wiem, co zrobić. – Nie dasz im tej kasy, ktorej żądają, co, staruszku? – Ani jednego centava, oczywiście, że nie. Nie pozwolę się nikomu sponiewierać, tego możesz być pewna. Opowiedział jej, że Adelaida poradziła mu spełnić żądania szantażystow. – Myślę, że po raz pierwszy w życiu nie posłucham natchnienia mojej przyjaciołki santery. – Ale naiwniak z ciebie, Felicito – żachnęła się Mabel. – Omawiać tak delikatne sprawy z wiedźmą. Nie wiem, jak to się dzieje, że kupujesz te wszystkie bajeczki, ktore wciska ci ta spryciara. – Nigdy się co do mnie nie pomyliła. – Felicito pożałował, że wspomniał o Adelaidzie, wiedząc, że Mabel jej nienawidzi. – Nie przejmuj się, tym razem nie posłucham jej rady. Nie mogę. Nie zrobię tego. I chyba to właśnie trochę mnie gryzie. Mam wrażenie, że zanosi się na jakieś nieszczęście. Mabel stała się bardzo poważna. Felicito zobaczył, że śliczne czerwone usta wykrzywiają się w nerwowym grymasie. Podniosła rękę i pogładziła go po włosach powoli. – Chciałabym moc ci pomoc, staruszku, ale nie wiem jak. Felicito uśmiechnął się, potakując głową. Wstał, pokazując, że zbiera się do wyjścia. – Nie chcesz, żebym się ubrała i żebyśmy poszli do kina? Rozerwiesz się troszkę, no chodź. – Nie, kochanie, nie mam głowy do oglądania filmow. Kiedy indziej. Przepraszam. Raczej położę się do łożka. Chyba naprawdę się przeziębiłem. Mabel odprowadziła go do drzwi i otworzyła je, żeby wypuścić gościa. Wowczas Felicito wzdrygnął się: obok dzwonka wisiała przyklejona koperta. Była

biała, nie niebieska tak jak pierwsza, i mniejsza. W mgnieniu oka domyślił się, co zawiera. Parę krokow dalej, na chodniku, kilku chłopaczkow bawiło się bączkami. Przed otwarciem koperty Felicito podszedł do nich, by zapytać, czy widzieli, kto zostawił tę kopertę. Gowniarze popatrzyli po sobie ze zdziwieniem i wzruszyli ramionami. Żaden z nich niczego nie widział, no jasne. Gdy wrocił do domu, Mabel była bardzo blada, a głęboko w jej oczach migotało niespokojne światełko. – Myślisz, że… ? – szepnęła, przygryzając wargi. Spoglądała na zaklejoną kopertę w jego dłoni, jakby obawiała się, że ją ugryzie. Felicito wszedł do domu, zapalił światło w maleńkim przedpokoju i razem z Mabel, ktora przywarła do jego ramienia i wyciągała szyję, żeby czytać wraz z nim, przebiegł wzrokiem po drukowanych literach skreślonych tym samym niebieskim atramentem: Panie Yanaque, popełnił Pan błąd, idąc na komisariat wbrew temu, co zaleciła Panu organizacja. Chcemy, żeby ta sprawa rozwiązała się na płaszczyźnie prywatnej, na drodze dialogu. Ale Pan wypowiada nam wojnę. Będzie Pan ją miał, jeśli taka jest Pańska wola. W takim wypadku możemy Pana zapewnić, że nie wygra jej Pan. I że Pan pożałuje. Bardzo szybko otrzyma Pan dowody, że jesteśmy w stanie zareagować na Pańskie prowokacje. Niech Pan nie będzie uparty, mowimy to dla Pańskiego dobra. Niech Pan nie naraża tego, co osiągnął Pan przez tyle lat tak ciężkiej pracy, panie Yanaque. A przede wszystkim niech Pan nie chodzi więcej na skargę na policję, bo Pan pożałuje. Poniesie Pan tego konsekwencje. Niech Bog Pana strzeże. Rysunek pajączka pełniący funkcję podpisu był identyczny jak w pierwszym liście. – Dlaczego podrzucili ten list tutaj, do mojego domu? – wyjąkała Mabel, ściskając kurczowo jego ramię. Czuł, że cała się trzęsie. Pobladła. – Żeby mi pokazać, co wiedzą o moim życiu prywatnym, oto dlaczego. – Felicito objął ją i przytulił. Drżała tak, że zrobiło mu się jej żal. Ucałował jej włosy. – Nie wiesz, jak bardzo jest mi przykro, że z mojego powodu zostałaś wmieszana w takie sprawy, Mabelito. Musisz teraz być bardzo ostrożna, kochanie. Nie otwieraj drzwi, zanim nie wyjrzysz wcześniej przez kratkę. I lepiej nie wychodź sama w nocy do czasu, aż to się wyjaśni. Ktoż może wiedzieć, do czego zdolne są te typki. Ucałował jeszcze raz jej włosy i szepnął jej do ucha przed wyjściem: „Na pamięć mojego ojca,

najświętszą rzecz, jaką mam, przysięgam ci, że nikt cię nigdy nie skrzywdzi, serdeńko”. W kilka minut, ktore upłynęło od rozmowy z gowniarzami puszczającymi bączki, ściemniło się. Nieliczne latarnie ledwie oświetlały chodniki pełne dziur i wybojow. Usłyszał szczekanie psow i uporczywie powtarzany dźwięk, jakby ktoś stroił gitarę. Ta sama nuta raz i drugi. Potykał się, lecz przyspieszył kroku. Prawie przebiegł wąski Most Wiszący, teraz tylko dla pieszych, przypominając sobie, że kiedy był mały, nocne błyski odbite w wodach Piury napełniały go strachem, nasuwały na myśl cały świat diabłow i upiorow żyjących na dnie rzeki. Nie odpowiedział na pozdrowienie pary nadchodzącej z naprzeciwka. Potrzebował prawie poł godziny na dotarcie do komisariatu przy alei Sanchez Cerro. Był zlany potem i tak poruszony, że ledwie mowił. – Nie przyjmujemy o tej porze – oznajmił mu młodziutki żandarm przy wejściu. – Chyba że chodzi o coś bardzo pilnego, senor. – To pilne, bardzo pilne – wyrzucił z siebie jednym tchem Felicito. – Mogę pomowić z sierżantem Litumą? – Kogo mam zapowiedzieć? – Felicito Yanaque z Transportes Narihuala. Byłem tu kilka dni temu złożyć doniesienie o przestępstwie. Proszę mu powiedzieć, że wydarzyło się coś bardzo ważnego. Musiał odczekać długą chwilę na ulicy, słysząc szmer męskich głosow opowiadających sobie sprośności wewnątrz lokalu. Zobaczył, jak malejący księżyc wysuwa się ponad linię dachu. Całe jego ciało płonęło, jakby trawiła go gorączka. Przypomniał sobie trzęsawki ojca podczas ataku malarii w Chulucanas i że leczył się przez wypocenie owinięty w stos skor. Ale nim wstrząsała teraz nie gorączka, lecz gniew. Gołowąs wreszcie wrocił i wpuścił go. Światło wewnątrz lokalu było rownie nikłe i smutne jak na ulicach Kastylii. Tym razem żandarm nie zaprowadził go do klitki sierżanta Litumy, lecz do większego biura. Siedzieli tam sierżant i oficer – kapitan, sądząc po trzech galonach na naramiennikach koszuli – tęgi, korpulentny, wąsaty. Spojrzał na Felicita bez śladu wesołości. Rozchylone usta ukazywały żołtawe zęby. Najwyraźniej przerwał partię warcabow między policjantami. Przedsiębiorca miał coś powiedzieć, lecz kapitan powstrzymał go gestem.

– Znam pańską sprawę, panie Yanaque, sierżant mnie poinformował. Przeczytałem ten list z pajączkami. Zapewne pan nie pamięta, ale poznaliśmy się na obiedzie Rotary Club w Centro Piurano jakiś czas temu. Serwowali niezłe koktajle z syropem z chleba świętojańskiego, o ile sobie przypominam. Felicito położył bez słowa list na szachownicy, przewracając pionki. Czuł, że wściekłość uderzyła mu do głowy i prawie nie pozwalała myśleć. – Niech pan usiądzie, zanim dostanie pan zawału, panie Yanaque – zażartował kapitan, wskazując mu krzesło. Przygryzał końce wąsow, mowił tonem nieco zarozumiałym i prowokacyjnym. – A przy okazji, zapomniał pan przywitać się. Jestem kapitan Silva, komisarz, do usług. – Dobry wieczor – wykrztusił Felicito głosem zdławionym z gniewu. – Właśnie przysłali mi kolejny list. Domagam się wyjaśnień, panowie policjanci. Kapitan przeczytał go, przysuwając kartkę do lampki na biurku. Następnie podał list sierżantowi Litumie, cedząc przez zęby: – No, robi się gorąco. – Domagam się wyjaśnień – powtorzył Felicito, zacinając się. – Jak ci bandyci dowiedzieli się, że byłem na komisariacie i zgłosiłem otrzymanie tego anonimu? – Na wiele sposobow, panie Yanaque – wzruszył ramionami kapitan Silva, patrząc na niego ze wspołczuciem. – Ponieważ pana śledzili na ten przykład. Ponieważ pana znają i wiedzą, że nie jest pan człowiekiem, ktory daje się zaszantażować, tylko idzie na policję i zgłasza to. Albo ponieważ powiedział im ktoś, komu powiedział o tym pan. A może to my napisaliśmy te anonimy i to my jesteśmy łajdakami, ktorzy chcą wyłudzić od pana pieniądze. Pomyślał pan tak, prawda? Może dlatego jest pan w takim złym humorze, che gua, jak mawiają pańscy krajanie. Felicito ledwie powstrzymał się, żeby nie przytaknąć. W tym momencie czuł większy gniew na tych dwoch policjantow niż na autorow listow z pajączkiem. – Wisiał na drzwiach pańskiego domu tak jak pierwszy?

Płonęła mu twarz, gdy odpowiadał, maskując zmieszanie: – Powiesili go na drzwiach domu osoby, ktorą odwiedzam. Lituma i kapitan Silva wymienili szybkie spojrzenia. – To znaczy, że doskonale znają pański tryb życia, panie Yanaque – skomentował ze złośliwą powolnością kapitan Silva. – Ci skurwiele wiedzą nawet, kogo pan odwiedza. Najwyraźniej przeprowadzili niezły wywiad. Z czego możemy wywnioskować, że to zawodowcy, nie amatorzy. – I co teraz będzie? – zapytał przedsiębiorca. Wściekłość sprzed kilku minut zastąpiło uczucie smutku i bezsilności. To, co się działo, było niesprawiedliwe, było okrutne. Za co i dlaczego spotykała go taka kara? Co zrobił złego, Boże święty? – Teraz będą probowali pana przestraszyć, żeby pana zmiękczyć – oznajmił kapitan lekkim tonem, jakby mowił o pogodzie tej nocy. – I żeby panu wmowić, że są potężni i nietykalni. A wtedy, zobaczysz pan, popełnią pierwszy błąd. A my zaczniemy ich tropić. Cierpliwości, panie Yanaque. Chociaż pan nie uwierzy, sprawy idą dobrym torem. – Łatwo tak mowić, jak się w tym nie siedzi – orzekł przedsiębiorca. – Gorzej, kiedy człowiek dostaje pogrożki, ktore zmieniają jego życie i stawiają je na głowie. Chce pan, żebym zachował cierpliwość, kiedy te łotry szykują jakieś łajdactwo wobec mnie albo mojej rodziny, żeby mnie zmiękczyć? – Niech pan przyniesie szklaneczkę wody panu Yanaque, Lituma – rozkazał kapitan Silva sierżantowi wciąż tym samym kpiącym tonem. – Nie chcę, żeby nam tutaj zasłabł, bo oskarżą nas o pogwałcenie praw obywatelskich szanowanego przedsiębiorcy piurańskiego. „Ten gliniarz wcale nie żartuje”, pomyślał Felicito. Tak, może dostać zawału i wyciągnąć nogi na miejscu, na tej brudnej podłodze pełnej petow. Co za nędzna śmierć, w komisariacie, z frustracji, przez jakichś skurwysynow bez twarzy i bez nazwiska, ktorzy sobie z nim pogrywają, rysując pajączki. Przypomniał sobie ojca i wzruszył się na wspomnienie twardych, jakby wystruganych nożem rysow twarzy, zawsze poważnej, bardzo ciemnej, z włosami na jeża, z bezzębnymi ustami. „Co powinienem teraz zrobić, ojcze? Wiem, wiem, nie dać się sponiewierać, nie dać im ani centava z tego, co zarobiłem uczciwą pracą. Ale co byś mi jeszcze poradził w tej sytuacji? Czekać na następny anonim? Zjedzą mnie nerwy, ojcze”. Dlaczego zawsze mowił do niego „ojcze”, a nigdy „tato”? Nawet w tych rozmowach, ktore prowadził z nim w myśli, nie odważył się zwrocić doń na ty. Podobnie jak jego synowie. Ani Tiburcio, ani Miguel nigdy nie mowili do niego per „ty”. Za to do matki, owszem. – Lepiej pan się czuje, panie Yanaque?

– Tak, dziękuję – wypił jeszcze łyczek wody ze szklanki przyniesionej przez sierżanta i wstał. – Proszę natychmiast informować nas o wszystkim, co się wydarzy – zachęcił go kapitan na pożegnanie. – I proszę nam zaufać. Pańska sprawa jest teraz naszą sprawą, panie Yanaque. Słowa oficera zabrzmiały w jego uszach ironicznie. Opuścił komisariat bardzo przygnębiony. Do swojego domu przy ulicy Arequipa szedł powoli, trzymając się blisko muru. Towarzyszyło mu nieprzyjemne uczucie, że ktoś go śledzi, ktoś, kto świetnie się bawi na myśl, że niszczy go teraz psychicznie, po kawałeczku, pogrążając w niepewności i poczuciu braku bezpieczeństwa, jakiś skurwiel przekonany, że prędzej czy poźniej go pokona. „Mylisz się, bydlaku jebany”, szepnął. W domu Gertrudis zdziwiła się, widząc, że wraca tak wcześnie. Zapytała, czy zarząd Stowarzyszenia Firm Transportowych w Piurze, ktorego Felicito był członkiem, odwołał piątkową kolację w Club Grau. Czy Gertrudis wiedziała o Mabel? Trudno, żeby nie wiedziała. Ale przez te całe osiem lat nigdy tego nie okazała: ani jednej skargi, ani jednej sceny, ani jednej aluzji, ani jednej insynuacji. Na pewno dotarły do niej pogłoski, plotki, że ma ukochaną. Czyż Piura nie była zaściankiem? Wszyscy wiedzieli wszystko o wszystkich, zwłaszcza w sprawach łożkowych. Być może wiedziała, ale wolała to ukryć, żeby oszczędzić sobie kłopotu i żyć spokojnie. Jednakże niekiedy Felicito mowił sobie, że nie, że biorąc pod uwagę, w jakim zamknięciu żyje jego żona, nieposiadająca krewnych, wychodząca z domu tylko na mszę albo na nowenny i rożańce do katedry, nie można wykluczyć, że o niczym nie wie. – Przyszedłem wcześniej, bo marnie się czuję. Chyba łapie mnie przeziębienie. – To znaczy, że nie jadłeś kolacji. Chcesz, żebym ci coś przygotowała? Ja sama, bo Saturnina już wyszła. – Nie, nie jestem głodny. Pooglądam przez chwilkę telewizję i położę się. A co słychać u ciebie? – Dostałam list z Limy, od mojej siostry Armidy. Zdaje się, że wychodzi za mąż. – Ach, dobrze, trzeba będzie wysłać jej jakiś prezent. – Felicito nawet nie wiedział, że Gertudis ma siostrę, ktora mieszka w stolicy. Pierwsze słyszał.

Sprobował odgrzebać cokolwiek z zakamarkow pamięci. Czyżby to była ta kilkuletnia dziewczynka biegająca boso po pensjonacie El Algarrobo, gdzie poznał Gertrudis? Nie, tamta smarkula to była coreczka kierowcy ciężarowki Argimira Trellesa, wdowca. Gertrudis pokiwała głową i odeszła do swojego pokoju. Od kiedy Miguel i Tiburcio wyprowadzili się, Felicito i jego żona sypiali osobno. Patrzył, jak bezkształtny toboł znika w małym, ciemnym patio, wokoł ktorego mieściły się sypialnie, jadalnia, salonik i kuchnia. Nigdy nie kochał jej tak, jak się kocha kobietę, ale czuł wobec niej serdeczność z domieszką wspołczucia, ponieważ, choć nie skarżyła się, Gertrudis z pewnością odczuwała głęboką frustrację, żyjąc z mężem tak oziębłym i oschłym. Nie mogło być inaczej w małżeństwie wynikłym nie z zakochania, lecz z popijawy i na wpoł przytomnego seksu. A poza tym kto wie. Był to temat, ktory – chociaż Felicito robił, co mogł, by zapomnieć – powracał do niego od czasu do czasu i psuł mu krew. Gertrudis była corką właścicielki El Algarrobo, taniutkiego pensjonaciku przy ulicy Ramon Castilla, w najbiedniejszej podowczas dzielnicy El Chipe, gdzie mieszkało wielu kierowcow ciężarowek. Felicito przespał się z nią parę razy niemal tego nieświadomy, po pijaku. Zrobił to, bo miał ochotę, bo była pod ręką i była kobietą, nie dlatego, że mu się podobała. Nie podobała się nikomu, komuż miałoby się podobać to dziewczynisko na wpoł zezowate, obszarpane, zawsze śmierdzące czosnkiem i cebulą. Po jednej z tych dwoch nocy spędzonych wspolnie bez miłości i właściwie bez chęci, Gertrudis zaszła w ciążę. Tak przynajmniej powiedziały mu ona i jej matka. Właścicielka pensjonatu dona Luzmila, ktorą kierowcy ochrzcili Hersztbabą, zgłosiła sprawę na policję. Musiał złożyć zeznanie i w obecności komisarza przyznał, że wspołżył z tą małoletnią. Zgodził się na ślub, ponieważ gryzło go sumienie, że nie uzna własnego syna, i ponieważ uwierzył w tę opowieść. Potem, kiedy urodził się Miguelito, dopadły go wątpliwości. Czy aby na pewno był jego synem? Nigdy nie wyciągnął tego z Gertrudis, rzecz jasna, nigdy też nie rozmawiał o tym z Adelaidą ani z nikim innym. Przez te wszystkie lata dręczyło go jednak podejrzenie, że tak nie jest. Bo nie tylko on sypiał z corką Hersztbaby na tych imprezkach, ktore odbywały się w sobotę w El Algarrobo. A Miguel zupełnie nie był do niego podobny, miał białą cerę i jasne oczy. Dlaczego wskazały jednak na niego? Może dlatego, że był kawalerem, dobrym i pracowitym człowiekiem, a Hersztbaba chciała wydać corkę za mąż za wszelką cenę. Być może prawdziwym ojcem Miguela był jakiś żonaty albo białas o marnej reputacji. Od czasu do czasu te myśli wracały i psuły mu humor. Nigdy nie pozwolił, by ktokolwiek to zauważył, a zwłaszcza Miguel. Zawsze zachowywał się wobec niego tak, jakby był jego synem w takim samym stopniu jak Tiburcio. Wysłał go do wojska dla jego własnego dobra, bo schodził na złą drogę. Nigdy w niczym nie okazał, że bardziej kocha młodszego syna. Ten za to był jego żywym portretem, wykapany ojciec, Metys z Chulucanas od stop do głow, ani śladu białości na twarzy czy ciele.

Gertrudis była pracowita i oddana w trudnych latach. Także i potem, kiedy Felicito założył Transportes Narihuala i polepszyło im się. Mimo że mieli teraz ładny dom, służącą i pewne dochody, żyła rownie oszczędnie jak w latach biedy. Nigdy nie prosiła go o pieniądze na coś dla siebie, wyłącznie na jedzenie i inne codzienne wydatki. To on musiał nalegać, żeby od czasu do czasu kupiła sobie nowe buty czy sukienkę. Ale i tak chodziła zawsze w sandałach i w tej podomce przypominającej sutannę. Kiedy stała się tak religijna? Na początku nie była taka. Wydawało mu się niekiedy, że z upływem lat Gertrudis przeistoczyła się w mebel, że nie była już człowiekiem z krwi i kości. Całymi dniami nie zamieniali słowa, nie licząc „dzień dobry” i „dobranoc”. Nie miała przyjaciołek, nie odwiedzała nikogo i nie przyjmowała nikogo, nie odwiedzała nawet synow, kiedy nie zaglądali do domu przez dłuższy czas. Tiburcio i Miguel wpadali do domu nieczęsto, zawsze na urodziny i święta, a wowczas okazywała im dużo czułości, lecz poza tym nie interesowała się specjalnie ich losem. Od czasu do czasu Felicito proponował wyjście do kina albo na spacer wzdłuż rzeki lub na koncert muzyki wojskowej na placu Broni w niedzielę po mszy o dwunastej. Zgadzała się posłusznie, ale podczas tych spacerow zamieniali zaledwie kilka słow i odnosił wrażenie, że Gertrudis niecierpliwie wyczekuje powrotu do domu, gdzie będzie mogła zasiąść w bujanym fotelu tuż obok patio, przed radiem albo telewizorem, w ktorych nastawiała zawsze programy religijne. O ile sięgał pamięcią, nigdy nie pokłocił się ani nie spierał z tą kobietą, ktora zawsze przychylała się do jego woli i okazywała mu całkowite posłuszeństwo. Posiedział przez chwilę w saloniku, oglądając dziennik. Zbrodnie, napady, porwania, to co zwykle. Jedna z wiadomości sprawiła, że włos mu się zjeżył na głowie. Prezenter opowiadał, że wśrod limańskich złodziei samochodow upowszechniła się nowa sztuczka. Na czerwonym świetle wrzucali żywego szczura do auta prowadzonego przez kobietę. Przejęta strachem i wstrętem, puszczała kierownicę i wyskakiwała z pojazdu, krzycząc wniebogłosy, a złodzieje spokojnie wsiadali i odjeżdżali. Żywy szczur na kolanach, coż za ohyda! Telewizja zatruwa ludzi taką ilością krwi i paskudztw. Zazwyczaj zamiast wiadomości puszczał płytę Cecilii Barrazy. Dziś jednak słuchał z niepokojem komentarza prezentera 24 Horas, ktory oświadczał, że przestępczość rośnie w całym kraju. „I mowcie to mnie”, pomyślał. Położył się około jedenastej i chociaż zasnął od razu, z pewnością wskutek silnych emocji tego dnia obudził się o drugiej nad ranem. Od tej pory prawie nie zmrużył oka. Nękały go napady lęku, przeczucie nieuchronnej katastrofy, a przede wszystkim gorzki smak bezsilności i niemocy wobec tego, co się działo. Kiedy przysypiał, w głowie kotłowały mu się obrazy chorob, wypadkow i nieszczęść. Przyśnił mu się koszmar o pająkach.

Wstał o szostej. Przy łożku, patrząc na swoje odbicie w lustrze, wykonał ćwiczenia qi gong, wspominając jak zwykle swego mistrza, sklepikarza Laua. Postawa drzewa, ktore kołysze się do przodu i do tyłu, z lewa na prawo i dookoła własnej osi pod wpływem wiatru. Stojąc mocno na ziemi i probując oczyścić swoj umysł, kołysał się, szukając centrum. Szukać centrum. Nie stracić centrum. Podnieść ręce i opuścić je bardzo powoli, z nieba pada drobny deszczyk, odświeżając ciało i duszę, napełniając spokojem nerwy i mięśnie. Utrzymać niebo i ziemię na swoim miejscu i nie pozwolić, żeby się połączyły, za pomocą rąk – jedna ręka w gorze, przytrzymująca niebo, druga skierowana w doł, przytrzymująca ziemię – a potem masaż rąk, twarzy, nerek, nog, by zlikwidować napięcie zgromadzone w rożnych miejscach ciała. Przeciąć rękami wodę, złączyć ręce. Rozgrzać okolice krzyża, masując go delikatnie i powoli. Początkowo niezwykła powolność ruchow i oddech jak na zwolnionym filmie, dzięki ktoremu powietrze miało dotrzeć do wszystkich zakamarkow organizmu, niecierpliwiły go, lecz z biegiem lat przyzwyczaił się. Teraz rozumiał, że to z owej powolności wynikały korzyści dla ciała i ducha, jakie niosły ze sobą owe delikatne i głębokie wdechy i wydechy, te ruchy, ktorymi podnosząc do gory jedną rękę i wyciągając drugą ku ziemi, z lekko złączonymi kolanami, podtrzymywał gwiazdy na firmamencie i zapobiegał apokalipsie. Kiedy na koniec zamknął oczy i znieruchomiał na kilka minut z rękami złączonymi jak do modlitwy, upłynęło poł godziny. Przez okna wpadało już przejrzyste i białe światło piurańskich porankow. Walenie do drzwi od ulicy przerwało mu ćwiczenia qi gong. Poszedł otworzyć, myśląc, że tego ranka Saturnina przyszła wyjątkowo wcześnie – nigdy nie zjawiała się przed siodmą. Ale na progu stała nie ona, lecz Lucindo. – Biegnij pan, biegnij szybko, don Felicito! – ślepiec był bardzo poruszony. – Ktoś mi powiedział, że pali się pańskie biuro przy alei Sanchez Cerro, niech pan dzwoni po straż i pędzi tam co tchu.

IV

Ślub Ismaela i Armidy był najkrotszą i najbardziej kameralną ceremonią, jaką Rigoberto i Lukrecja sobie przypominali, chociaż sprawił im niejedną niespodziankę. Odbył się wczesnym rankiem w Urzędzie Dzielnicy Chorrillos, gdy na ulicach widać było jeszcze sporo uczniow w mundurkach zmierzających do szkoł i urzędnikow z Barranco, Miraflores i Chorrillos, spieszących do pracy samochodami, minibusami i autobusami. Ismael, ktory powziął wszelkie możliwe środki ostrożności, by jego synowie nie dowiedzieli się wcześniej o tym wydarzeniu, dopiero w przeddzień dał znać przyjacielowi, żeby stawił się w Urzędzie Dzielnicy Chorrillos, w towarzystwie małżonki, jeśli sobie zażyczy, punktualnie o dziewiątej rano, z dowodem tożsamości. Gdy przybyli do urzędu, zastali parę młodą oraz Narcisa, ktory z tej okazji włożył ciemny garnitur, białą koszulę i niebieski krawat w złote gwiazdki. Ismael był ubrany na popielato, elegancko jak zwykle, a Armida miała na sobie kostium i nowe buty; wyglądała na wystraszoną i speszoną. Zwracała się do doni Lukrecji per „senora”, mimo że ta poprosiła ją, obejmując serdecznie, by mowiła jej na ty – „Teraz ty i ja będziemy dobrymi przyjaciołkami, Armido” – lecz dla byłej służącej zastosowanie się do tego życzenia okazało się zbyt trudne, o ile nie wręcz niemożliwe. Ceremonia odbyła się bardzo szybko; alkad odczytał, myląc się, obowiązki i powinności wspołmałżonkow, a gdy skończył, świadkowie podpisali się pod aktem. Potem nastąpiły obowiązkowe objęcia i uściski dłoni. Ale wszystko to wydawało się zimne i, pomyślał Rigoberto, udawane i sztuczne. Nieoczekiwana rzecz wydarzyła się po wyjściu z urzędu, gdy Ismael zwrocił się do Rigoberta i Lukrecji z łobuzerskim uśmieszkiem: „A teraz, moi przyjaciele, jeśli macie czas, zapraszam na ceremonię religijną”. Zamierzali wziąć także ślub kościelny! „To poważniejsze, niż się wydawało”, skomentowała Lukrecja w drodze do stareńkiego kościołka Matki Boskiej z Carmen de La Legua na obrzeżach Callao, gdzie ksiądz udzielił im ślubu katolickiego. – Jedyne możliwe wyjaśnienie jest takie, że twoj przyjaciel Ismael zakochał się naprawdę, i to po uszy – dorzuciła Lukrecja. – A nie zdziecinniał przypadkiem na starość? Ale nie, nie wygląda na zdziecinniałego. Ktoż to może zrozumieć, Boże ty moj. Ja w każdym razie na pewno nie. W kościołku także wszystko było przyszykowane. Jak powiadano, w czasach kolonialnych podrożni udający się z Callao do Limy zatrzymywali się tu zwykle, by poprosić Matkę Boską z Carmen o ochronę przed gromadami bandytow, od ktorych roiło się niegdyś na pustkowiach między portem a stolicą wicekrolestwa. Księżulek potrzebował najwyżej

dwudziestu minut na udzielenie ślubu i pobłogosławienie państwa młodych. Nie było ani przemowień, ani toastow, jedynie raz jeszcze gratulacje i uściski Narcisa, Rigoberta i Lukrecji. Dopiero w tym momencie Ismael wyznał im, że udają się teraz prosto na lotnisko i wylatują w podroż poślubną. Bagaże znajdowały się już w bagażniku. „Nie pytajcie mnie dokąd, bo i tak wam nie powiem. Ach, byłbym zapomniał. Koniecznie przeczytajcie jutro rubrykę towarzyską w E ≫ l Comercio . B ≪ ędzie tam ogłoszenie o naszym ślubie”. Zachichotał i puścił do nich oko z szelmowską miną. Odjechali natychmiast; prowadził Narciso, ktory ze świadka przedzierzgnął się ponownie w szofera don Ismaela Carrery. – Nadal nie wierzę, że to wszystko dzieje się naprawdę – powtorzyła Lukrecja, gdy wracali Costanerą do domu, do Barranco. – Nie masz wrażenia, że to jakaś gra, jakiś teatr, jakaś farsa? Sama już nie wiem co, ale nie coś, co zdarza się w prawdziwym życiu. – Tak, tak, masz rację – przytaknął jej mąż. – To poranne widowisko sprawiało wrażenie odrealnionego. No coż, teraz Ismael i Armida znikają na miesiąc miodowy. I uciekają przed tym, co nastąpi. A chcę zauważyć, że zwali się to na głowę nam, ktorzy zostajemy. Najlepiej byłoby, żebyśmy zniknęli i my, żebyśmy jak najszybciej wyjechali do Europy. Może przyspieszymy nasz wyjazd, co ty na to, Lukrecjo? – Nie, nie możemy, nie możemy wyjechać, dopoki nie rozwiąże się ten problem z Fonsitem – powiedziała Lukrecja. – Zostawiłbyś go bez skrupułow samego, z tym zamętem w głowie? – Nie, oczywiście, że nie – zreflektował się don Rigoberto. – Gdyby nie te przeklęte wizje, już mielibyśmy bilety. Nie wiesz, jak bardzo się cieszę na tę podroż, Lukrecjo. Przestudiowałem naszą trasę z lupą w dłoni, jest przygotowana w najdrobniejszych szczegołach. Będziesz zachwycona, zobaczysz. – Bliźniacy dowiedzą się dopiero jutro z gazety – zmieniła temat Lukrecja. – Kiedy zobaczą, że gołąbki wyfrunęły, pierwszą osobą, od ktorej zażądają wyjaśnień, będziesz ty, jestem o tym przekonana. – Oczywiście – przytaknął Rigoberto. – Ale jako że wydarzy się to dopiero jutro, przed nami cały dzień spokoju. Nie mowmy już więcej o hienach, proszę.

Postarali się dotrzymać umowy. Ani w trakcie obiadu, ani po południu, ani podczas kolacji nie wspominali nawet słowem o synach Ismaela Carrery. Kiedy Fonsito wrocił ze szkoły, powiedzieli mu o ślubie. Chłopczyk, ktory od czasu swych spotkań z Edilbertem Torresem chodził stale roztargniony i jakby skupiony na wewnętrznych troskach, najwyraźniej nie przejął się tą historię. Wysłuchał ich, uśmiechnął się grzecznie i poszedł do swojego pokoju, ponieważ, jak powiedział, miał dużo lekcji do odrobienia. Lecz chociaż Rigoberto i Lukrecja nie wymowili przez resztę dnia słowa „bliźniacy”, oboje wiedzieli, że bez względu na to, co robią, i bez względu na to, o czym rozmawiają, w głębi duszy dręczy ich pytanie: jak zareagują na wiadomość o ślubie ojca? Że nie będzie to reakcja cywilizowana i racjonalna, przyjmowali za pewnik. Bo braciszkowie nie byli ani cywilizowani, ani racjonalni, nie bez powodu nazywano ich „hienami”, przydomek przylgnął do nich w dzielnicy, gdy jeszcze paradowali w krotkich spodenkach. Po kolacji Rigoberto zamknął się w gabinecie i oddał po raz kolejny przyjemności porownywania, czynności, ktora go pasjonowała, ponieważ absorbowała uwagę i odrywała od całego świata. Tym razem wysłuchał dwoch nagrań jednego ze swych ulubionych utworow: Koncertu numer 2 na fortepian i orkiestrę, opus 83 Johannesa Brahmsa w wykonaniu Filharmonikow Berlińskich pod batutą Claudia Abbada i z Mauriziem Pollinim jako solistą w pierwszym przypadku; w drugim nagraniu dyrygował sir Simon Rattle, a za fortepianem zasiadł Yefim Bronfman. Obie wersje były wyśmienite. Nigdy nie potrafił opowiedzieć się nieodwołalnie za jedną z nich; za każdym razem uznawał, że obie, choć rożne, są rownie doskonałe. Tego wieczoru jednak wydarzyło się podczas wykonania Bronfmana, na początku drugiej części – Allegro appassionato – coś, co przesądziło o jego decyzji: poczuł, że wilgotnieją mu oczy. Rzadko płakał podczas koncertu: czy sprawił to Brahms? pianista? a może stan nadwrażliwości, w jaki wprawiły go wydarzenia tego dnia? Gdy kładł się spać, czuł się tak, jak tego pragnął: bardzo zmęczony i zupełnie pogodny. Ismael, Armida, hieny, Edilberto Torres zostali gdzieś bardzo daleko, daleko z tyłu, zniknęli. Czy zaśnie zatem od razu? Płonne nadzieje. Po długiej chwili przewracania się na łożku w ciemnej sypialni oświetlonej tylko małą lampką nocną Lukrecji poczuł nagle, że opuszcza go senność, i w porywie entuzjazmu zapytał żonę bardzo cichutko: – A nie zastanawiałaś się, jak wyglądała ta historia Ismaela i Armidy, serce moje? Kiedy i jak się zaczęła. Kto wykazał inicjatywę. Jakie igraszki, przypadki, muśnięcia czy żarciki ją poprzedziły… – Właśnie… – szepnęła, odwracając się, jakby coś sobie przypomniała. Przysunęła twarz i resztę ciała bardzo blisko męża i wyszeptała mu do ucha: – Myślę o tym przez cały czas, kochanie.

Od pierwszej minuty, kiedy mi opowiedziałeś tę historię. – Ach tak? I co myślisz? Co ci przyszło do głowy? – Rigoberto przytulił się do niej i objął ją w pasie. – Opowiedz… Za ścianami sypialni, na ulicach Barranco zapanowała ta potężna cisza nocy, ktorą przerywał od czasu do czasu daleki szmer morza. Gwiazdy? Nie, nigdy nie pojawiały się na limańskim niebie o tej porze roku. Ale w Europie, owszem, będą co noc podziwiać, jak błyszczą i migoczą. Głosem głębokim i powolnym, głosem na specjalne okazje, ktory był muzyką dla Rigoberta, Lukrecja wygłosiła bardzo powoli, jakby recytując poemat: – Choć wyda ci się to niewiarygodne, mogę odtworzyć z najdrobniejszymi szczegołami romans Ismaela i Armidy. Wiem, że ta historia spędza ci sen z powiek, że prześladują cię złe przeczucia od czasu, gdy twoj przyjaciel oznajmił ci w La Rosa Nautica, że zamierzają się pobrać. A dzięki komu ją znam? Nie uwierzysz: dzięki Justynianie. Od dawna jest mocno zaprzyjaźniona z Armidą. A ściśle rzecz biorąc, od czasu gdy zaczęły się dolegliwości Clotilde i wysłaliśmy jej na kilka dni Justynianę, żeby pomogła Armidzie w pracach domowych. To były te smutne dni, kiedy biednemu Ismaelowi świat runął na głowę, bo zrozumiał, że jego towarzyszka życia i matka jego dzieci może umrzeć. Nie pamiętasz? – Jasne, że pamiętam – skłamał Rigoberto, wymawiając dokładnie wszystkie głoski prosto w ucho żony, jakby chodziło o największy sekret. – Jakżebym mogł nie pamiętać, Lukrecjo. I co się wowczas stało? – Otoż zaprzyjaźniły się i zaczęły razem wychodzić do miasta. Zdaje się, że już wtedy Armida miała w głowie cały plan. Plan przemienienia się z pomocy domowej, ktora ścieli łożka i myje podłogi, w samą prawowitą małżonkę don Ismaela Carrery, szanowanego limańskiego obywatela i bogacza. Z siedmioma, a może i ośmioma krzyżykami na karku. – Przestań komentować i przypominać to, o czym już wiemy – strofował ją Rigoberto, udając zmartwienie. – Przejdźmy do tego, co naprawdę ważne, kochanie. Doskonale wiesz, co mam na myśli. Fakty, fakty. – Do tego zmierzam. Armida wszystko sprytnie zaplanowała. Oczywiście, gdyby ta piuraneczka nie miała pewnych wdziękow, na nic nie zdałyby się jej ani inteligencja, ani spryt. Justyniana oglądała ją nagą, rzecz jasna. Jeśli mnie zapytasz jak i dlaczego, nie wiem. Z pewnością kąpały się kiedyś razem. Albo spały w tym samym łożku, ktoż to wie. Mowi, że

zdziwilibyśmy się, widząc, jak zgrabne ciałko ma Armida, kiedy jest nagusieńka; nie widać tego na co dzień, ponieważ ubiera się w te workowate sukienki dla grubasek. Justyniana mowi, że nie jest gruba, że ma piersi i pośladki jędrne i twarde, sztywne sutki, zgrabne nogi, a przede wszystkim brzuch napięty jak bęben. I łono prawie bezwłose jak jakaś Japoneczka. – Czy to możliwe, że Armida i Justyniana podnieciły się, widząc się na golaska? – przerwał jej Rigoberto podekscytowany. – Czy to możliwe, że zaczęły się bawić, dotykać, pieścić, a w końcu kochać? – Wszystko jest możliwe w tym życiu, syneczku – oznajmiła dona Lukrecja z właściwą sobie mądrością. Małżonkowie byli teraz przytuleni jedno do drugiego. – Mogę ci tylko powiedzieć, że Justynianę aż przeszedł dreszczyk, wiesz gdzie, kiedy zobaczyła nagą Armidę. Wyznała mi to zarumieniona i ze śmiechem. Ona dużo żartuje na temat tych spraw, sam wiesz, ale myślę, że naprawdę podniecił ją widok golutkiej Armidy. Tak że kto wie, między nimi mogły się wydarzyć rożne rzeczy. W każdym razie nikt nie byłby w stanie wyobrazić sobie, jak naprawdę wygląda ciałko Armidy ukryte pod byle jakimi fartuchami i spodnicami. Chociaż ani ty, ani ja nie zauważyliśmy tego, Justyniana sądzi, że od czasu gdy biedna Clotilde weszła w ostatnią fazę choroby i jej śmierć wydawała się nieunikniona, Armida zaczęła dbać o siebie bardziej niż do tej pory. – Co robiła na przykład? – przerwał jej ponownie Rigoberto. Jego głos był powolny i ciężki, a serce biło w przyspieszonym tempie. – Insynuowała coś Ismaelowi? Co? Jak? – Pojawiała się każdego ranka coraz bardziej zadbana. Uczesana, z jakimś niezauważalnym, zalotnym akcentem. I z nowymi ruchami rąk, piersi, tyłeczka. A ten staruch Ismael, owszem, zorientował się. Mimo stanu, w jakim się znalazł po śmierci Clotilde, zamroczony, połprzytomny, złamany bolem. Stracił orientację, nie wiedział, kim jest i gdzie jest. Ale zorientował się, że wokoł niego coś się dzieje. Tak, zauważył to. – I znow oddalasz się od sedna sprawy, Lukrecjo! – poskarżył się Rigoberto, przyciskając ją do siebie. – To nie pora na rozmowy o zmarłych, kochanie. – A wowczas, co za cud, Armida przeobraziła się w istotę najbardziej oddaną, uważną i usłużną. Była pod ręką, zawsze gotowa, by zaparzyć panu rumianek albo herbatę, podać whisky, wyprasować koszulę, przyszyć guzik, odświeżyć garnitur, oddać kamerdynerowi buty do czyszczenia, ponaglić Narcisa, żeby wyprowadził auto z garażu, bo don Ismael szykuje się do wyjścia, a nie lubi czekać. – A coż to ma za znaczenie! – rozgniewał się Rigoberto,

gryząc lekko ucho żony. – Chcę usłyszeć o intymniejszych sprawach, kochanie. – A zarazem z mądrością właściwą tylko nam, kobietom, mądrością odziedziczoną po samiutkiej Ewie, ktorą mamy w duszy, we krwi, a także, tak myślę, w sercu i jajnikach, Armida zaczęła zastawiać swoje sidła, w ktore wdowiec załamany śmiercią żony miał wpaść jak niewinny aniołek. – Jakie rzeczy mu robiła? – zapytał Rigoberto błagalnym tonem, oddychając szybko. – Opowiedz mi ze wszystkimi szczegołami, kochanie. – W zimowe noce Ismael zamknięty w swoim gabinecie zaczynał nagle płakać. A wtedy jakby za sprawą magii pojawiała się u jego boku Armida, oddana, pełna szacunku, przejęta, przemawiając do niego zdrobniale i z tym akcencikiem z połnocy, tak melodyjnym. I roniła rzęsiste łzy, ona także, tak bliziutko pana domu. Czuł jej obecność, czuł jej zapach, bo ich ciała stykały się ze sobą. Armida ocierała czoło i oczy swojego szefa i nie zdawała sobie sprawy, rzekłbyś, że kiedy tak się stara go pocieszyć, uspokoić, utulić, jej bluzka rozchyla się coraz bardziej, a Ismael mający przed sobą jej twarz i biust, nie mogł nie dostrzec tych piersiątek świeżych, brązowiutkich, młodziutkich, kobiety, ktora z perspektywy jego lat musiała mu się wydawać nawet nie dziewczyną, lecz dziewczynką. I zapewne wtedy zaczęła chodzić mu po głowie myśl, że Armida jest nie tylko parą niestrudzonych rąk, ktore ścielą łożka, omiatają ściany, polerują lustra, piorą ubranie, lecz także ciałem dorodniutkim, czułym, pulsującym, ciepłym, intymnością pachnącą, wilgotną, podniecającą. A wowczas poczuł może biedny Ismael, podczas owych serdecznych dowodow lojalności i uczucia swojej służącej, że ta rzecz zasłonięta i zakryta, prawie już uznana za niezdatną do niczego z powodu nieużywania, ktorą ma między nogami, zaczyna dawać oznaki życia, zaczyna czuć. Tego, rzecz jasna, Justyniana nie wie, tego się domyśla. Ja też tego nie wiem, ale jestem pewna, że tak się to wszystko zaczęło. Nie wydaje ci się, że tak było, kochanie? – Kiedy Justyniana opowiadała ci to wszystko, czy byłyście nagie, ona i ty, kochanie moje? – Rigoberto mowił, gryząc bardzo delikatnie szyję, uszy, usta swojej żony, a jego ręce głaskały jej plecy, pośladki, krocze. – Miałam ją przed sobą, tak jak ty masz mnie teraz – odrzekła Lukrecja, pieszcząc go, gryząc, całując, mowiąc wewnątrz jego ust. – Ledwie mogłyśmy mowić, bo dusiłyśmy się, ja połykałam jej ślinę, a ona moją. Justyniana sądzi, że to Armida zrobiła pierwszy krok, nie on. Że to ona pierwsza dotknęła Ismaela. Tutaj, tak. Właśnie tak. – Tak, tak, oczywiście, że tak, jeszcze, jeszcze. – Rigoberto mruczał, pracował całym ciałem, mowił stłumionym głosem. – Tak musiało być. Tak było. Przez długą chwilę milczeli, obejmując się, całując, lecz nagle Rigoberto sprężył się i powstrzymał.

Odsunął się nieco od żony. – Nie chcę jeszcze kończyć, kochanie moje – szepnął. – Jest mi tak rozkosznie. Pragnę cię, kocham cię. – To zrobmy małą dygresję – zaproponowała Lukrecja, odsuwając się także. – Porozmawiajmy o Armidzie. W pewnym sensie to, co zrobiła, czego dokonała, jest podziwu godne, nie uważasz? – W każdym calu – przytaknął Rigoberto. – Prawdziwe dzieło sztuki. Zasługuje na moj szacunek i poważanie. To wspaniała kobieta. – Nawiasem mowiąc… – zaczęła jego żona, zmieniając ton. – Gdybym ja zmarła przed tobą, zupełnie by mi nie przeszkadzało, żebyś ożenił się z Justynianą. Zna wszystkie twoje zwyczaje, te dobre i te złe, zwłaszcza te ostatnie. Weź to pod uwagę. – A ta znowu o śmierci! – zaprotestował Rigoberto. – Wroćmy do Armidy i nie zbaczaj z tematu, na wszystko, co najbardziej kochasz. Lukrecja westchnęła, przytuliła się do męża, jej usta odszukały jego ucho i zaczęła bardzo powolutku opowiadać: – Jak mowiłam, była zawsze pod ręką, zawsze bliziutko Ismaela. Niekiedy, gdy schylała się, żeby zetrzeć małą plamkę z fotela, spodnica się jej podnosiła, odsłaniając bez jej wiedzy – ale on, owszem, zauważał – to okrągłe kolano, to udo gładkie i elastyczne, te szczuplutkie kostki, skrawek biodra, ramienia, dekolt, zagłębienie między piersiami. Nie było nigdy, nie mogło być najdrobniejszego śladu wulgarności w tych momentach zapomnienia. Wszystko wydawało się naturalne, przypadkowe, nigdy wymuszone. Los układał sprawy w taki sposob, że w wyniku serii tych pozbawionych znaczenia epizodow wdowiec, weteran, nasz przyjaciel, ojciec wyrodnych synow odkrył, że jest jeszcze mężczyzną, że jego ptaszek jest żywy, o, jak bardzo żywy. Tak jak ten, ktorego teraz dotykam, kochanie. Twardy, wilgotniutki, drżący. – Wzrusza mnie myśl o tym, jak szczęśliwy musiał się poczuć Ismael, kiedy odkrył, że jeszcze go ma i że jego ptaszek, mimo że nie robił tego od tak dawna, znowu zaczyna śpiewać – myślał na głos Rigoberto, poruszając się pod prześcieradłami. – Jakie to musiało być czułe, jakie to musiało być ładne, kochanie moje, kiedy pogrążony jeszcze w goryczy swojego wdowieństwa zaczął fantazjować, pragnąć, mieć polucje na myśl o służącej. Kto

kogo pierwszy dotknął? Zgadnijmy. – Armida nigdy nie sądziła, że sprawy zajdą tak daleko. Miała nadzieję, że Ismael przyzwyczai się do jej bliskości i polubi ją, że dzięki niej odkryje, że nie jest jeszcze takim wrakiem człowieka, na jakiego wygląda, że mimo zgrzybiałego wyglądu, niepewnego chodu, słabych zębow i marnego wzroku jego męskość jeszcze oddycha. Że jest w stanie mieć pragnienia. Że przezwyciężając poczucie śmieszności, odważy się wreszcie pewnego dnia zrobić śmiały krok. A wowczas zawiąże się między nimi nić wspolnictwa, tajemnego, intymnego, w tym wielkim kolonialnym domostwie, ktore śmierć Clotilde przemieniła w czeluść. Pomyślała być może, że dzięki temu Ismael kiedyś awansuje ją ze służącej na kochankę. Podaruje jej może nawet mały domek, zacznie wypłacać pensyjkę. O tym marzyła, jestem pewna. I o niczym więcej. Nigdy nie wyobrażała sobie rewolucji, jaką miała wywołać w życiu dobrego Ismaela, i że okoliczności uczynią ją narzędziem zemsty ojca zbolałego, pełnego urazy i zdesperowanego. Ależ co to takiego? Kim jest ten intruz? Co tu się dzieje pod tymi prześcieradłami? – przerwała swą opowieść Lukrecja, odwracając się i dotykając go z udawanym zaskoczeniem. – Mow dalej, mow dalej, kochanie moje, na co najbardziej kochasz – zaklinał ją, dławił się coraz bardziej roznamiętniony Rigoberto. – Nie przestawaj mowić teraz, kiedy wszystko jest na tak dobrej drodze. – Właśnie widzę – zaśmiała się Lukrecja, wysuwając się z koszuli nocnej i pomagając mężowi pozbyć się piżamy, po czym spletli się, odrzucając pościel, obejmując się i całując. – Muszę wiedzieć, jak wyglądał ich pierwszy raz w łożku – rozkazał Rigoberto. Przyciskał mocno żonę do siebie i przemawiał do niej z ustami przyklejonymi do jej ust. – Zaraz ci opowiem, ale pozwol mi chociaż troszkę oddychać – odrzekła Lukrecja spokojnie, przesuwając niespiesznie językiem po ustach męża i czując jego język na swoich. – Zaczęło się od płaczu. – Czyjego płaczu? – rozkojarzył się Rigoberto, sztywniejąc. – Do czego pijesz? Armida była dziewicą? To masz na myśli? Rozdziewiczył ją? Doprowadził do płaczu? – Płaczu Ismaela, takiego, ktory zdarzał mu się czasem nocami, głuptasku – wyjaśniła dona Lukrecja, szczypiąc go w pośladki, miętosząc, przesuwając ręce aż do jąder, kołysząc je delikatnie. – Na wspomnienie Clotilde. Gorzkiego płaczu, szlochania, ktore przenikało przez drzwi, przez ściany.

– Szlochania, ktore dochodziło aż do pokoju Armidy, no tak – ożywił się Rigoberto. Mowiąc, obracał Lukrecję i układał ją pod sobą. – Ktore ją obudziło, wyrwało z łożka, sprawiło, że pobiegła go pocieszyć – ciągnęła, wsuwając się zgrabnie pod ciało męża, rozstawiając nogi, obejmując go. – Nie zdążyła włożyć podomki ani pantofli – przerwał jej Rigoberto. – Ani uczesać się, ani nic. I wbiegła tak do pokoju Ismaela połnaga. Widzę ją, kochanie moje. – Pamiętaj, że było ciemno; obijała się o meble, szła tam, skąd dobiegał płacz tego biedaka. Kiedy doszła do łożka, objęła go, a… – A on także ją objął i zdarł z niej koszulinę, ktorą miała na sobie. Udała, że się broni, ale nie trwało to długo. Kiedy naparł na nią, ona też go objęła. I jakież było jej zdziwienie, gdy odkryła, że Ismael jest w tym momencie jednorożcem, że przebija ją, że doprowadza ją do krzyku… – Że doprowadza ją do krzyku – powtorzyła Lukrecja i krzyknęła ona także, błagalnie. – Zaczekaj, zaczekaj, nie kończ jeszcze, nie bądź taki, nie rob mi tego! – Kocham cię, kocham cię – wybuchnął, całując żonę w szyję i wyczuwając, że sztywnieje, a w kilka sekund poźniej jęczy, rozluźnia się i nieruchomieje, dysząc. Leżeli tak bez ruchu i bez słowa przez kilka minut, dochodząc do siebie. Potem zaczęli żartować, wstali, umyli się, wygładzili prześcieradła, włożyli piżamę i koszulę nocną, zgasili lampkę i sprobowali zasnąć. Jednakże do Rigoberta sen nie przychodził, leżał, czując, jak oddech Lukrecji staje się spokojny i rytmiczny, w miarę jak pogrąża się we śnie, a jej ciało nieruchomieje. Spała już. Czy coś jej się śniło? I w tym momencie, całkowicie niespodziewanie, odkrył punkt wyjścia owego skojarzenia, ktore jego pamięć tkała w sposob przerywany i zagmatwany od dłuższego czasu, a ściśle rzecz biorąc od chwili, kiedy Fonsito zaczął opowiadać im o tych niemożliwych spotkaniach, tych nieprawdopodobnych przypadkach natykania się na dziwacznego Edilberta Torresa. Musiał natychmiast przeczytać raz jeszcze ten rozdział Doktora Faustusa Tomasza Manna. Całą powieść czytał dawno temu, lecz dokładnie pamiętał ten epizod, krater całej historii. Wstał bezgłośnie i boso, po ciemku, dotykając ścian, przeszedł do gabinetu, swojej małej ostoi cywilizacji. Zapalił

lampkę przy fotelu, gdzie zwykle siadywał, by czytać i słuchać muzyki. Noc nad Barranco wypełniała cisza, wspolnik bezsennych. Morze stanowiło bardzo odległy szmer. Bez najmniejszego trudu odszukał książkę na połce z powieściami. Rozdział dwudziesty piąty; zaznaczył go niegdyś krzyżykiem i dwoma wykrzyknikami. Krater, epizod maksymalnie skoncentrowanych przeżyć, zmieniający charakter całej historii, wprowadzający do realistycznego świata wymiar nadnaturalny. Epizod, w ktorym po raz pierwszy ukazuje się diabeł, rozmawia z młodym kompozytorem Adrianem Leverkuhnem w jego włoskim refugium w Palestrinie i proponuje mu sławetny pakt. Gdy tylko zaczął czytać, wciągnęła go subtelność strategii narracyjnej. Diabeł przychodzi do Adriana pod postacią zwykłego, normalnego człowieczka; jedynym niezwykłym szczegołem jest początkowo tylko zimno, ktorym emanuje i ktore przejmuje młodego muzyka dreszczem. Powinien zapytać Fonsita z głupia frant, obojętnym tonem: „A czy czujesz zimno, kiedy ukazuje ci się ten osobnik?”. Ach, a poza tym Adrian cierpi na migreny i mdłości zapowiadające owo spotkanie, ktore zmieni jego życie. „Powiedz mi, Fonsito, a czy przypadkiem miewasz bole głowy, problemy żołądkowe albo jakiekolwiek inne dolegliwości, kiedy spotykasz tego człowieka?” Z relacji syna wynikało, że Edilberto Torres także wyglądał jak zwykły, normalny człowieczek. Rigoberto wzdrygnął się ze strachu, czytając opis sarkastycznego śmiechu tego indywiduum, ktory rozlegał się nagle w połmroku domczyska we włoskich gorach, gdzie toczyła się niezwykła rozmowa. Dlaczego jego podświadomość powiązała tę lekturę z Fonsitem i Edilbertem Torresem? To nie miało sensu. Diabeł w powieści Tomasza Manna wymienia syfilis oraz muzykę jako dwa przejawy swej złowrogiej mocy w życiu, a jego syn nigdy nie usłyszał z ust Edilberta Torresa ani słowa o chorobach ani o muzyce klasycznej. A może miało sens pytanie, czy pojawienie się AIDS, ktore czyniło w obecnym świecie spustoszenia takie jak niegdyś syfilis, było oznaką hegemonii, jaką piekielne moce zdobywały w życiu wspołczesnego człowieka? Głupstwem było wyobrażanie sobie takiej rzeczy, a jednak on, niedowiarek, zaprzysięgły agnostyk, czuł w owym momencie podczas lektury, że otaczający go połmrok książek i płyt oraz ciemności na zewnątrz domu są przeniknięte jakimś okrutnym, gwałtownym i złym duchem. „Fonsito, czy śmiech Edilberta Torresa nie wydaje ci się nieludzki? To znaczy czy brzmi nie jak pochodzący z gardła człowieka, lecz bardziej jak wycie wilka, krakanie

kruka, syk węża?” Mały wybuchnie śmiechem i pomyśli, że jego ojciec zwariował. Znow ogarnęło go zniechęcenie. Pesymistyczny nastroj w ciągu kilku sekund wymazał chwile intensywnego błogostanu, ktore przeżył u boku Lukrecji, przyjemność, jaką sprawiła mu ponowna lektura rozdziału Doktora Faustusa. Zgasił światło i wrocił do sypialni, powłocząc nogami. To nie mogło trwać dłużej, musi ostrożnie i sprytnie wypytać Fonsita, zbadać, ile prawdy tkwiło w owych spotkaniach, raz na zawsze położyć kres tym absurdalnym rojeniom wytworzonym przez rozpaloną wyobraźnię syna. Moj Boże, to nie były czasy, w ktorych diabeł miałby znowu dać znak życia i objawiać się ludziom.

V

Ogłoszenie, ktore na własny koszt opublikował Felicito Yanaque w „El Tiempo”, uczyniło go z dnia na dzień sławnym w całej Piurze. Ludzie zatrzymywali go na ulicy, by mu pogratulować, okazać solidarność, poprosić o autograf, a przede wszystkim by poradzić, żeby uważał na siebie: „Dokonał pan śmiałego czynu, don Felicito. Che gua! Teraz naprawdę grozi panu śmiertelne niebezpieczeństwo”. Żadna z tych rzeczy nie wbiła przedsiębiorcy w pychę i nie przeraziła go. Większe wrażenie zrobiła na nim zmiana, jaką drobne ogłoszenie w głownym dzienniku Piury spowodowało w zachowaniu sierżanta Litumy, a zwłaszcza kapitana Silvy. Ten obleśny komisarz, ktory ślinił się, rozprawiając pod byle pretekstem o tyłeczkach piuranek, od początku nie budził jego sympatii i sądził, że antypatia była wzajemna. Jednakże od tego momentu zachowywał się mniej arogancko. Po południu tego samego dnia, gdy ukazało się ogłoszenie, obaj policjanci pojawili się w jego domu przy ulicy Arequipa uprzejmi i pochlebczy. Przychodzili, by wyrazić swą troskę o niego. Nawet po pożarze wznieconym przez bandytow od pajączka, ktory strawił część lokalu Transportes Narihuala, nie okazali takiego zainteresowania. Co ugryzło teraz obu gliniarzy? Sprawiali wrażenie, jakby rzeczywiście mu wspołczuli i pałali chęcią rzucenia rękawicy szantażystom.

W końcu kapitan Silva wyjął z kieszeni wycinek z „El Tiempo”. – Oszalał pan, publikując to ogłoszenie, don Felicito – powiedział na poły kpiąco, na poły poważnie. – Nie przyszło panu do głowy, że za taką bezczelność może pan oberwać nożem w plecy albo kulą w tył głowy? – To nie była bezczelność. Długo się zastanawiałem, zanim to zrobiłem – wyjaśnił spokojnie przedsiębiorca. – Chciałem, żeby ci skurwiele zrozumieli raz na zawsze, że nie wyciągną ode mnie ani centava. Mogą spalić mi ten dom, wszystkie moje ciężarowki, autobusy i minibusy. A nawet wykończyć żonę i synow, jeśli im przyjdzie ochota. Ani złamanego centava! Niziutki, stanowczy mowił to bez zbędnej gestykulacji, bez gniewu, z założonymi rękoma, twardym spojrzeniem, wyważoną determinacją. – Wierzę panu, don Felicito – oświadczył kapitan z przygnębieniem, po czym przeszedł do rzeczy: – Chodzi o to, że niechcący, nie zdając sobie z tego sprawy, wpakował nas pan w niezłe tarapaty. Pułkownik Cipcidraka, szef naszego regionu, zadzwonił dziś rano do komisariatu w sprawie tego ogłoszonka. Wie pan po co? Powiedz mu, Lituma. – Żeby nas opierdolić i powiedzieć, że jesteśmy nierobami i nieudacznikami, don – wyjaśnił zbolałym tonem sierżant. Felicito Yanaque roześmiał się. Po raz pierwszy od kiedy zaczął dostawać listy z pajączkiem, był w dobrym humorze. – Bo to prawda, kapitanie – szepnął z uśmiechem. – Jakże się cieszę, że wasz szef udzielił wam nagany. Naprawdę się tak głupio nazywa? Cipcidraka? Sierżant Lituma i kapitan Silva roześmiali się rownież z pewnym zażenowaniem. – Nie, oczywiście, że nie, to przezwisko – wyjaśnił komisarz. – Nazywa się pułkownik Asundino Rios Pardo. Nie wiem, kto i dlaczego wymyślił mu taką ksywę. To dobry oficer, ale nie przebiera w słowach. Nie zna się na żartach, opierdala wszystkich rowno za byle co. – Myli się pan, sądząc, że nie wzięliśmy na poważnie pańskiej skargi, panie Yanaque – powiedział sierżant Lituma. – Należało odczekać, aż bandyci wykonają jakiś ruch –

zawtorował mu kapitan z ożywieniem. – Wykonali, a my zaczęliśmy działać. – Marna to dla mnie pociecha – stwierdził Felicito Yanaque z grymasem niezadowolenia. – Nie wiem, na czym polegają działania panow, ale jeśli chodzi o mnie, nikt nie zwroci mi spalonego biura. – A ubezpieczyciel nie pokryje wszystkich szkod? – Powinien, ale się wykręca. Twierdzi, że ubezpieczone były tylko pojazdy, nie budynki. Doktor Castro Pozo, moj prawnik, uważa, że powinniśmy oddać sprawę do sądu. Co znaczy, że stracę na tym, tak czy owak. Sami panowie widzą. – Niech pan się nie martwi, don Felicito – uspokoił go kapitan, klepiąc po ramieniu. – Oni wpadną. Prędzej czy poźniej wpadną. Ma pan moje słowo honoru. Będziemy informować pana na bieżąco. Do zobaczenia. I proszę pozdrowić ode mnie panią Josefitę, tę uroczą sekretarkę. To prawda, że począwszy od tego dnia, policjanci zaczęli przejawiać gorliwość. Przesłuchali wszystkich kierowcow i innych pracownikow Transportes Narihuala. Miguela i Tiburcia, synow Felicita, trzymali przez wiele godzin na komisariacie, poddając długiej serii pytań, na ktore chłopcy nie zawsze potrafili odpowiedzieć. Dręczyli nawet Lucinda, żeby zidentyfikował głos osoby, ktora poprosiła go o zawiadomienie don Felicita, że jego biuro płonie. Ślepiec zaklinał się, że nigdy wcześniej nie słyszał tego głosu. Jednakże mimo tych działań przedsiębiorca czuł się przygnębiony i nastawiony sceptycznie. W głębi ducha był przekonany, że nigdy ich nie złapią. Że szantażyści nadal będą go osaczać i że dojdzie w końcu do jakiejś tragedii. Owe ponure myśli nie zmieniły jednak ani o jotę postanowienia, by nie ulegać groźbom ani napaściom. Najbardziej przygnębiła go rozmowa z kumplem, kolegą i konkurentem, Rumianym Vignolem. Przyszedł on pewnego ranka do Transportes Narihuala, gdzie Felicito zasiadł za prowizorycznym biurkiem – deską na dwoch beczułkach po oleju – w kącie garażu. Roztaczał się stamtąd smutny widok na zgliszcza – nadtopione blachy, osmalone mury i szczątki mebli – w jakie pożar zamienił jego dawne biuro. Nawet część dachu strawiły płomienie. Przez dziurę prześwitywał skrawek wysokiego,

błękitnego nieba. Na szczęście w Piurze rzadko padał deszcz, nie licząc lat przechodzenia prądu oceanicznego El Nino. Rumiany Vignolo był bardzo zaniepokojony. – Nie powinien był pan tego robić, kumie – powiedział, gdy go uściskał, pokazując wycinek z „El Tiempo”. – Skądże to panu przyszło do głowy, żeby tak narażać własne życie! Panu, zawsze tak spokojnemu, don Felicito; co pana ugryzło? A od czego są przyjaciele, che gua? Gdyby zapytał mnie pan o radę, wyperswadowałbym panu takie głupstwo. – Dlatego pana nie zapytałem, kumie. Wyczuwałem, że odradziłby mi pan dawanie tego ogłoszenia. Ale musiałem jakoś odpowiedzieć ludziom, ktorzy mi to zrobili. – Felicito pokazał na spalone biuro. Wyszli na kawę do knajpki otwartej niedawno na rogu placu Merino i ulicy Tacna, sąsiadującej z restauracyjką chińską. Lokal był ciemny, w połmroku latał roj much. Widać stąd było zakurzone migdałowce przy placyku i wyblakłą fasadę kościoła Carmen. Oprocz nich nie było nikogo i mogli spokojnie rozmawiać. – A panu nigdy się to nie przydarzyło, kumie? – zagadnął Felicito. – Nigdy nie dostał pan takiego liściku od szantażystow? Ku swemu zdumieniu zobaczył, że Rumiany Vignolo przybiera dziwny wyraz twarzy, krztusi i przez chwilę nie wie, co odpowiedzieć. W jego oczach błyszczało poczucie winy; mrugał bez przerwy i unikał jego wzroku. – Niech mi pan nie mowi, że pan, kumie… – wyjąkał Felicito, ściskając ramię przyjaciela. – Ja nie jestem i nie chcę być bohaterem – przyznał cichym głosem Rumiany Vignolo. – Dostałem, a jakże. Płacę im co miesiąc niewielką sumkę. I chociaż to nie moja sprawa, zapewniam pana, że wszystkie albo prawie wszystkie firmy przewozowe w Piurze też ją płacą. To samo powinien zrobić pan, a nie przeciwstawiać się tym ludziom. Wszyscy myśleliśmy, że pan też im płaci, Felicito. Ależ pan popełnił głupotę, ani ja, ani nikt z kolegow nie pojmujemy tego. Oszalał pan? Nie można wydawać bitwy, ktorej człowiek nie może wygrać… – Nie mogę uwierzyć, że trzęsiesz pan portkami przed tymi skurwielami – powiedział ze smutkiem Felicito. – W pale mi się nie mieści, przysięgam panu. Pan, ktoryś zawsze był taki zadziorny kogucik, kumie. – To drobnostka, mała sumka, ktorą wrzuca się w koszty

ogolne – wzruszył ramionami Rumiany zawstydzony, nie wiedząc, co zrobić z rękoma, gestykulując nimi, jakby nagle zaczęły mu zawadzać. – Nie warto ryzykować życia dla takiej błahostki, Felicito. Żądali od pana pięciuset dolarow; zeszliby do połowy, gdyby pan potargował się z nimi po dobroci, zapewniam pana. Nie widzi pan, co zrobili z pańskim biurem? A pan jeszcze daje to ogłoszenie w „El Tiempo”! Naraża pan życie swoje i swojej rodziny. A nawet biednej Mabel, nie rozumie pan? Nigdy pan z nimi nie wygra, głowę daję, jakem Vignolo. Ziemia jest okrągła, nie kwadratowa. Niech się pan z tym pogodzi i nie probuje wyprostować pokręconego świata, w ktorym żyjemy. Mafia jest bardzo potężna i przenika wszystko, zaczynając od rządu i sądow. Bardzoś pan naiwny, wierząc policji. Nie zdziwiłoby mnie, gdyby ci gliniarze maczali w tym palce. Nie wie pan, w jakim kraju żyjemy, kumie? Felicito Yanaque ledwie go słuchał. Wciąż nie mogł uwierzyć własnym uszom: Rumiany Vignolo płaci miesięczny haracz mafii. Znał go od dwudziestu lat i zawsze uważał za bardzo prawego człowieka. Kurwa mać, co za świat. – Jest pan pewien, że wszystkie firmy przewozowe płacą haracz? – zapytał, szukając wzroku przyjaciela. – Nie przesadza pan? – Jeśli mi pan nie wierzy, niech pan sam ich zapyta. Jakem Vignolo. Jeśli nie wszystkie, to prawie wszystkie. To nie są czasy na zgrywanie bohaterow, przyjacielu Felicito. Najważniejsze to moc pracować i żeby interes się kręcił. Jeśli nie ma innego wyjścia jak płacić, to się płaci i koniec. Niech pan zrobi to samo co ja i nie pcha ręki w ogień, kumeczku. Bo może pan pożałować. Niech pan nie ryzykuje tego, co pan zbudował takim wysiłkiem. Nie chciałbym przychodzić na mszę za pana. Od tamtej rozmowy Felicito nie mogł dojść do siebie. Trawiły go smutek, wspołczucie, irytacja, zdumienie. Nawet kiedy w samotności nocy w saloniku swojego domu puszczał piosenki Cecilii Barrazy, nie rozpraszało to jego przygnębienia. Jak to było możliwe, że jego koledzy dawali się tak poniżyć? Nie rozumieli, że przystając na te żądania, wiążą sobie ręce i ryzykują przyszłość? Szantażyści będą się domagać coraz wyższych kwot, aż doprowadzą ich do bankructwa. Odnosił wrażenie, że cała Piura sprzysięgła się przeciwko niemu, nawet ci, ktorzy zatrzymywali go na ulicy, obejmowali i gratulowali, są hipokrytami biorącymi udział w spisku mającym na celu odebranie mu tego, co osiągnął, harując w pocie czoła przez tyle lat. „Cokolwiek się wydarzy, możesz być spokojny, ojcze. Twoj syn nie pozwoli się sponiewierać ani tym tchorzom, ani nikomu innemu”. Sława, ktorej przysporzyło mu ogłoszenie w „El Tiempo”, nie zakłociła uporządkowanego i pracowitego życia Felicita Yanaque, choć nigdy nie przywykł do tego, że jest rozpoznawany na ulicy. Krępował się i nie wiedział, co odpowiedzieć na pochwały i

gesty solidarności ze strony przechodniow. Nadal wstawał bardzo wcześnie, wykonywał ćwiczenia qi gong i przychodził do Transportes Narihuala przed osmą. Martwiło go, że zmniejszyła się liczba klientow, lecz rozumiał to – po pożarze lokalu trudno się było dziwić, że niektorzy przestraszyli się, przewidując, że bandyci zabiorą się teraz za samochody i zaczną napadać na nie i palić je na drodze. Autobusy do Ayabaki, przemierzające ponad dwieście kilometrow wąską, krętą drogą nad skrajem przepaści andyjskich, straciły około połowę pasażerow. Jednak dopoki nie rozwiąże się problem z firmą ubezpieczeniową, nie mogł odbudować biura. Ale jemu nie przeszkadzało, że pracuje na desce rzuconej na dwie beczułki w kącie hangaru. Spędził wiele godzin z panią Josefitą, robiąc porządek w tym, co pozostało z ksiąg rachunkowych, faktur, umow, kwitow i korespondencji. Na szczęście nie przepadło zbyt wiele ważnych dokumentow. Za to jego sekretarka była niepocieszona. Josefita probowała to ukryć, lecz Felicito widział, że jest spięta i nieszczęśliwa z powodu konieczności pracy pod gołym niebem, wystawiona na widok kierowcow, mechanikow, pasażerow przyjeżdżających i wyjeżdżających oraz ludzi stojących w kolejce do nadania przesyłki. Wyznała mu to, wykrzywiając usta jak mała dziewczynka: – To sterczenie na widoku przyprawia mnie o sama nie wiem co, mam wrażenie, że robię striptiz. Pan nie, don Felicito? – Wielu z tych ludzi byłoby przeszczęśliwych, gdyby zrobiła tu pani striptiz, Josefita. Słyszała pani te wszystkie komplementy, jakimi obsypuje panią kapitan Silva za każdą wizytą. – Wcale mi się nie podobają umizgi tego policjanta – uśmiechnęła się Josefita mile połechtana. – A jeszcze mniej te spojrzonka, wie pan gdzie, don Felicito. Myśli pan, że to jakiś zboczeniec? Tak tutaj mowią. Że kapitan patrzy na kobiety, jakbyśmy nie miały innych części ciała, che gua. Tego samego dnia gdy ukazało się ogłoszenie w „El Tiempo”, Miguel i Tiburcio poprosili go o spotkanie. Jego dwaj synowie pracowali jako kierowcy i kontrolerzy w autobusach, ciężarowkach i minibusach firmy. Felicito zabrał ich na ceviche z czarnych małżow i seco de chabelo do restauracji hotelu Oro Verde w El Chipe. Było włączone radio i muzyka zmuszała ich do podnoszenia głosu podczas rozmowy. Ze swojego stolika widzieli rodzinę kąpiącą się w basenie pod palmami. Zamiast piwa Felicito zamowił napoje gazowane. Po twarzy synow domyślał się, o co im chodzi. Pierwszy odezwał się starszy syn Miguel. Silny, dobrze zbudowany białas o jasnych oczach i włosach zawsze ubierał się z pewną elegancją, w odrożnieniu od Tiburcia, ktory rzadko wyskakiwał z dżinsow, koszulek polo i trampek. Tego dnia Miguel miał na sobie mokasyny, sztruksy i jasnoniebieską koszulkę w samochody wyścigowe. Był nieuleczalnie kokieteryjny, miał powołanie i styl bycia paniczyka. Kiedy Felicito zmusił go do służby wojskowej, myślał, że w wojsku oduczą go tych

wytwornych manier, ale tak się nie stało, opuścił koszary taki sam, jaki do nich wszedł. Po raz kolejny przedsiębiorca zadał sobie pytanie: „Czy to na pewno moj syn?”. Mowiąc, chłopiec bawił się machinalnie zegarkiem i skorzaną bransoletką. – Wymyśliliśmy pewną rzecz, ojcze, i skonsultowaliśmy to z mamą – wyglądał na zakłopotanego, jak zawsze, kiedy zwracał się do ojca. – To znaczy, że myślicie – zażartował Felicito. – Cieszę się, to dobra nowina. Czy można wiedzieć, na jaki to genialny pomysł wpadliście? Mam nadzieję, że nie wyślecie mnie na konsultację do szamanow z Huancabamby w sprawie szantażystow od pajączka. Bo ja już pytałem Adelaidę i nawet ona, ktora odgaduje wszystko, nie ma bladego pojęcia, kto to może być. – Mowimy poważnie, ojcze – wtrącił się Tiburcio. W żyłach tego chłopaka, owszem, płynęła jego własna krew, to nie ulegało wątpliwości. Był do niego bardzo podobny, miał bardzo śniadą cerę, proste kruczoczarne włosy i drobne ciałko rodzica. – Nie żartujcie, ojcze, prosimy. Wysłuchajcie nas. Dla waszego dobra. – Dobrze, zgoda, już słucham. O co chodzi, chłopcy? – Po tym ogłoszeniu w „El Tiempo” grozi wam poważne niebezpieczeństwo – powiedział Miguel. – Nie wiem, czy zdajecie sobie sprawę jak poważne, ojcze – dodał Tiburcio. – Jakbyście założyli sobie sznur na szyję. – Niebezpieczeństwo grozi mi od dawna – poprawił ich Felicito. – Grozi nam wszystkim. Gertrudis i wam też. Od czasu kiedy przyszedł pierwszy list od tych skurwysynow, ktorzy chcieli mnie zaszantażować. Nie wiecie? Nie chodzi tylko o mnie, ale o całą rodzinę. Czy to nie wy odziedziczycie Transportes Narihuala? – Ale teraz jesteście narażeni bardziej niż przedtem, ponieważ publicznie rzuciliście im wyzwanie, ojcze – powiedział Miguel. – Zareagują, nie mogą puścić płazem takiej zniewagi. Będą probowali zemścić się, ponieważ ośmieszyliście ich. Huczy o tym cała Piura. – Ludzie zatrzymują nas na ulicy i ostrzegają – wszedł mu w słowo Tiburcio. – „Chrońcie ojca, chłopcy, tamci nie wybaczą mu tej bezczelności”. Mowią nam to na ulicach i placach.

– Czyli to ja ich prowokuję, tych biedaczkow – przerwał mu Felicito z gniewem. – Grożą mi, palą mi biuro, a prowokatorem jestem ja, bo pokazuję im, że nie pozwolę się zaszantażować jak te cioty, moi koledzy. – Nie krytykujemy was, ojcze, wręcz przeciwnie – nalegał Miguel. – Popieramy was i jesteśmy dumni z tego ogłoszenia w „El Tiempo”. Wynieśliście na wyżyny nazwisko naszej rodziny. – Ale nie chcemy, żeby was zabili, zrozumcie nas, proszę – wsparł go Tiburcio. – Byłoby roztropne, żebyście wynajęli ochroniarza. Sprawdziliśmy już, jest taka poważna firma. Świadczy usługi wszystkim bogaczom w Piurze. Bankierom, rolnikom, gornikom. I nie jest bardzo droga, mamy cennik. – Ochroniarza? – Felicito wybuchnął śmiechem, szyderczym i wymuszonym. – Gościa, ktory będzie łaził za mną jak cień z pistolecikiem w kieszeni? Jeśli zatrudnię ochronę, sprawię im przyjemność, tym łajdakom. Rozum wam odjęło? To by znaczyło, że się boję, że wydaję na to pieniądze, bo mnie wystraszyli. To by było tak samo, jakby zapłacić im haracz. Nie mowmy o tym więcej. Jedzcie, jedzcie, bo stygnie wam seco de chabelo. I zmieńmy temat. – Ojcze, robimy to dla waszego dobra – sprobował raz jeszcze Miguel. – Żeby nie stało się wam nic złego. Posłuchajcie nas, swoich synow. – Ani słowa więcej na ten temat – nakazał Felicito. – Jeśli coś mi się stanie, przejmiecie Transportes Narihuala i zrobicie, co się wam spodoba. Wynajmiecie ochroniarzy i tak dalej. Ja tego nie zrobię za żadne skarby. Zobaczył, że synowie spuszczają głowy i zaczynają jeść bez apetytu. Obaj zawsze byli dość ulegli, nawet w okresie nastoletnim, kiedy chłopcy zwykle buntują się przeciw ojcowskiej władzy. Nie przypominał sobie, żeby przysporzyli mu szczegolnego bolu głowy, nie licząc kilku niegroźnych łobuzerek. Na przykład kiedy Miguel rozjechał osła na drodze do Catacaos – uczył się jeździć, a kłapouch wlazł mu pod koła. I nadal byli mu posłuszni, choć przecież wąs im się sypał. Nawet kiedy kazał Miguelowi, żeby zgłosił się na ochotnika do wojska na rok, by zmężnieć, posłuchał go bez słowa

protestu. I sumiennie wykonywali swoją pracę, co prawda, to prawda. Nigdy nie był dla nich bardzo surowy, ale też nie był z tych ojcow, co we wszystkim dogadzają dzieciom, ktore poźniej wyrastają na prożniakow i pedałow. Starał się wychować ich tak, żeby umieli dawać sobie radę i byli w stanie pokierować firmą, kiedy on już nie będzie mogł. Dopilnował, żeby ukończyli szkołę, nauczyli się mechaniki, zrobili prawo jazdy na autobus i na samochod ciężarowy. I obaj pracowali w Transportes Narihuala na wszystkich stanowiskach: jako stroże, sprzątacze, asystenci księgowego, pomocnicy kierowcy, inspektorzy, kierowcy i tak dalej, i tak dalej. Mogł umierać spokojnie, obaj byli przygotowani do tego, żeby go zastąpić. Poza tym lubili się nawzajem, byli zżyci na szczęście. – Ja się tych skurwysynow nie boję! – wykrzyknął bez uprzedzenia, uderzając pięścią w stoł. Synowie przestali jeść. – Najgorsze, co mogą mi zrobić, to mnie zabić. Ale śmierci też się nie boję. Przeżyłem pięćdziesiąt pięć lat, to wystarczy. Uspokaja mnie myśl, że Transportes Narihuala zostanie w dobrych rękach, kiedy odejdę spotkać się z moim ojcem. Zobaczył, że obaj chłopcy probują uśmiechnąć się, ale są zakłopotani i zdenerwowani. – Nie chcemy, żebyście już umierali, ojcze – szepnął Miguel. – Jeśli zrobią wam krzywdę, drogo za to zapłacą – oświadczył stanowczo Tiburcio. – Nie wierzę, żeby odważyli się mnie zabić – uspokoił ich Felicito. – To tylko złodzieje i szantażyści. Żeby zabić, trzeba mieć więcej jaj, niż żeby wysłać list z rysunkiem pajączka. – To przynajmniej kupcie sobie rewolwer i noście go – wrocił do tematu Tiburcio. – Żebyście mogli się bronić, gdyby przyszło co do czego. – Pomyślę o tym, zobaczymy – uciął Felicito. – A teraz chciałbym, żebyście przyrzekli mi, że kiedy odejdę z tego świata i Transportes Narihuala zostaną w waszych rękach, nie ugniecie się pod szantażem tych skurwieli. Zobaczył, że synowie wymieniają spojrzenia, na poły zdziwione, na poły zaniepokojone. – Przysięgnijcie na Boga, teraz – poprosił. – Chcę być w tej kwestii spokojny, na wypadek gdyby coś mi się stało.

Przytaknęli obaj i żegnając się, wyszeptali: – Przysięgamy na Boga, ojcze. Przez resztę posiłku rozmawiali o innych sprawach. Felicito czuł, że chodzi mu po głowie pewien dawny pomysł. Do czasu gdy wyprowadzili się z domu, niewiele wiedział o tym, co robią po pracy. Nie mieszkali razem. Starszy wynajmował pokoj w pewnym domu w Miraflores, dzielnicy białasow, rzecz jasna, a Tiburcio wspolnie z kolegą mieszkanie w Kastylii, nieopodal nowego stadionu. Mieli dziewczyny? Lubili imprezować? Upijali się z przyjaciołmi w sobotnie wieczory? Chodzili do barow, knajpek, na dziwki? Jak spędzali wolny czas? Kiedy wpadali na niedzielny obiad do domu przy ulicy Arequipa, nie opowiadali zbyt wiele o życiu prywatnym, a ani on, ani Gertrudis nie wypytywali ich o to. Może dobrze by było, gdyby porozmawiał kiedyś z nimi i dowiedział się czegoś więcej o życiu osobistym chłopcow. Najgorsze w owym czasie były wywiady, ktorych musiał udzielić w związku z ogłoszeniem w „El Tiempo”. Wielu lokalnym rozgłośniom radiowym, reporterom z dziennikow „Correo” i „La Republica” oraz korespondentowi „RPP Noticias”. Bardzo się denerwował pytaniami dziennikarzy; pociły mu się ręce, a po plecach przebiegały ciarki. Odpowiadał z długimi pauzami, szukając słow, stanowczo zaprzeczając, jakoby był bohaterem czy wzorem dla kogokolwiek. Nic z tych rzeczy, co za pomysł, on tylko postępował zgodnie z filozofią swojego rodzica, ktory zostawił mu w spadku radę: „Nigdy nie daj się nikomu sponiewierać, synku”. Uśmiechali się, a niektorzy patrzyli na niego pyszałkowato. Nie przejmował się. Brał się w garść i mowił dalej. Był uczciwym człowiekiem, i tyle. Urodził się w biednej, bardzo biednej rodzinie niedaleko Chulucanas, w Yapaterze, i do wszystkiego, co ma, doszedł własną pracą. Płacił podatki, przestrzegał prawa. Dlaczegoż miałby pozwolić, żeby jacyś nędznicy ukradli mu jego własność, wysyłając listy z pogrożkami, nawet nie pokazując twarzy? Gdyby nikt nie ulegał takim szantażom, szantażyści by zniknęli. Nie lubił też otrzymywać odznaczeń, oblewał go zimny pot, gdy miał wygłaszać mowę. Jasne, że w głębi duszy pękał z dumy i myślał o tym, jak szczęśliwy byłby jego ojciec, robotnik rolny Alino Yanaque, gdyby wiedział o Medalu Wzorowego Obywatela, ktory przypiął mu do piersi prezes Rotary Club na obiedzie w Centro Piurano, w ktorym uczestniczyli przewodniczący regionu, burmistrz i biskup Piury. Jednakże kiedy musiał podejść do mikrofonu, żeby podziękować, poplątał mu się język, a głos uwiązł w gardle. To samo wydarzyło się, kiedy Towarzystwo Obywatelsko-Kulturalno-Sportowe Enrique Lopez Albujar ogłosiło go Piurańczykiem Roku. W tym samym czasie przyszedł do jego domu przy ulicy

Arequipa list z Club Grau podpisany przez przewodniczącego, szanownego doktora chemii i farmacji Garabita Leona Seminaria. Oznajmiano mu, że zarząd jednogłośnie przyjął jego wniosek o członkostwo w organizacji. Felicito nie wierzył własnym oczom. Złożył wniosek jakieś dwa lub trzy lata temu, a jako że nigdy nie dostał odpowiedzi, uznał, że został wykluczony, ponieważ nie jest białasem, takim, za jakiego uważali się ci panowie, ktorzy chadzali do Club Grau, żeby pograć w tenisa, ping-ponga, ropuchę, karty, popływać w basenie i potańczyć w sobotnie wieczorki przy muzyce najlepszych orkiestr Piury. Odważył się napisać tę prośbę po tym, jak pewnego wieczoru w Club Grau zobaczył na scenie Cecilię Barrazę, kreolską artystkę, ktorą uwielbiał. Poszedł tam razem z Mabel, siedzieli przy stoliku Rumianego Vignola, ktory był członkiem. Gdyby zapytano go, jaki dzień był najszczęśliwszy w jego życiu, Felicito Yanaque wymieniłby właśnie tamten. Cecilia Barraza była jego sekretną miłością, zanim jeszcze zobaczył ją na zdjęciu, a poźniej osobiście. Zakochał się w niej ze względu na głos. Nie mowił o tym nikomu, to było coś intymnego. Siedział wowczas w nieistniejącej już La Reina, restauracji na rogu bulwaru Eguiguren i alei Sanchez Cerro, gdzie w pierwszą sobotę każdego miesiąca spotykał się przy obiedzie zarząd Stowarzyszenia Międzyprowincjonalnych Kierowcow Piury, do ktorego należał. Wznosili właśnie toast szklaneczką koktajlu z syropu świętojańskiego, kiedy nagle z radia popłynął jeden z jego ulubionych walcow, Duszę, serce i życie, śpiewany z takimi wdziękiem, wzruszeniem i słodyczą, jakich nie słyszał nigdy wcześniej. Ani Jesus Vasquez, ani Los Morochucos, ani Lucha Reyes, ani żaden inny kreolski śpiewak nie wykonywali tego pięknego walca z takim uczuciem, wdziękiem i szelmostwem jak ta piosenkarka, ktorą słyszał po raz pierwszy. Wkładała w każde słowo, w każdą sylabę tyle prawdy i harmonii, tyle delikatności i czułości, że chciało się od razu tańczyć, a nawet płakać. Zapytał o jej nazwisko i powiedziano mu: Cecilia Barraza. Na dźwięk głosu tej dziewczyny odniosł wrażenie, że po raz pierwszy całkowicie rozumie słowa kreolskich walcow, ktore dawniej wydawały mu się tajemnicze i niepojęte, takie jak: arpeggio, zorze, zachwycić się, kadencja, tęsknota, niebiański: Duszę, żeby cię zniewolić serce, żeby cię pokochać i życie, żeby przeżyć je Tam gdzie ty! Poczuł się zniewolony, poruszony, oczarowany, kochany. Od tamtego czasu nocami przed snem albo o świcie przed wstaniem wyobrażał sobie niekiedy, że żyje wśrod arpeggiow, kadencji, zorz i zachwytow razem z tą piosenkarką Cecilią Barrazą. Nie mowiąc nikomu, a już w szczegolności Mabel, rzecz oczywista, żył platonicznie zakochany w tej wesołej buzi, tak wyrazistych oczach i jakże ujmującym uśmiechu. Zgromadził spory zbior fotografii, ktore ukazały się w dziennikach i czasopismach, a ktore trzymał

zazdrośnie pod kluczem w szufladzie biurka. Pożar zniszczył je, lecz pozostała kolekcja płyt Cecilii Barrazy, ktorą dzielił między dom przy ulicy Arequipa i domek Mabel w Kastylii. Sądził, że ma wszystkie płyty nagrane przez tę artystkę, ktora w jego skromnej opinii wzniosła na nowe wyżyny muzykę kreolską: walce, marinery, tondera, pregony. Słuchał tych kompaktow niemal codziennie, zwykle wieczorami po kolacji, kiedy Gertrudis szła spać, w saloniku, gdzie stały telewizor i sprzęt muzyczny. Piosenki pobudzały jego wyobraźnię, niekiedy wzruszał się do tego stopnia, że w oczach stawały mu łzy na dźwięk tego głosiku, tak słodkiego, tak pieszczotliwego, ktory wypełniał noc. Dlatego kiedy ogłoszono, że przyjedzie do Piury i zaśpiewa w Club Grau koncert otwarty dla szerokiej publiczności, kupił bilet jako jeden z pierwszych. Zaprosił Mabel, a Rumiany Vignolo usadził ich przy swoim stoliku, gdzie przed koncertem zjedli sutą kolację z białym i czerwonym winem. Oglądanie piosenkarki na żywo, choć nie z bardzo bliska, wprowadziło Felicita w stan transu. Wydawała mu się jeszcze piękniejsza, pełniejsza wdzięku i bardziej elegancka niż na zdjęciach. Po każdej piosence klaskał z takim entuzjazmem, że Mabel powiedziała do Vignola, wskazując na niego: – Popatrz, Rumiany, jak się podniecił ten obleśny staruch… – Nie myśl tak, Mabelito – obruszył się. – Oklaskuję sztukę Cecilii Barrazy, tylko sztukę, nic więcej. Trzeci list z pajączkiem nadszedł znacznie poźniej niż drugi, gdy Felicito zastanawiał się już, czy po pożarze, ogłoszeniu w „El Tiempo” i wrzawie, jaką wywołało, przestraszeni mafiosi postanowili zostawić go w spokoju. Od pożaru upłynęły trzy tygodnie i nie zakończono jeszcze sporu z firmą ubezpieczeniową, kiedy pewnego ranka w prowizorycznym biurze w garażu otwierająca korespondencję pani Josefita zauważyła: – O, jaki dziwny list, don Felicito, bez nadawcy. Przedsiębiorca wyrwał go jej z ręki. To było to, czego się obawiał. Szanowny panie Yanaque, cieszy nas, że stał się Pan tak znany i poważany w naszym kochanym mieście. Gorąco życzymy, by popularność ta obrociła się na korzyść Transportes Narihuala, zwłaszcza po stratach, jakie poniosła firma z powodu Pańskiego uporu. Lepiej by było, gdyby wyciągnął Pan nauczkę z tych wydarzeń i zachował się pragmatycznie, zamiast upierać się jak osioł. Nie chcielibyśmy, by przydarzyło się Panu jakieś nieszczęście poważniejsze niż to pierwsze. Zachęcamy Pana zatem do elastyczności i spełnienia naszych żądań. Tak jak cała Piura zapoznaliśmy się z treścią ogłoszenia, ktore opublikował Pan w „El Tiempo”. Nie żywimy urazy. Co więcej, rozumiemy, że postanowił Pan zamieścić je pod wpływem impulsu, na widok pożaru, ktory strawił Pańskie biuro. Zapomnimy o nim, Pan także niech zapomni o pożarze i rozpocznijmy od zera.

Wyznaczamy Panu termin dwoch tygodni – czternaście dni, począwszy od dzisiaj – na przemyślenie sytuacji, pojście po rozum do głowy i sfinalizowanie całej sprawy. W przeciwnym razie proszę przygotować się na konsekwencje. Będą poważniejsze niż to, czego zaznał Pan dotychczas. Mądrej głowie dość dwie słowie, jak to się mowi, panie Yanaque. Niech Bog Pana strzeże. Tym razem list był napisany na maszynie, lecz widniał pod nim zamiast podpisu ten sam rysunek niebieskim atramentem co w dwoch poprzednich listach: pajączek o pięciu długich odnożach, z punkcikiem pośrodku, przedstawiającym głowę. – Źle się pan poczuł, don Felicito? – zapytała sekretarka. – Niech pan nie mowi, że to następny liścik! Jej szef opuścił ręce i sprawiał wrażenie, jakby zastygł na krześle, pobladły, z oczami utkwionymi w kartce papieru. Po chwili skinął głową i podniosł palec do ust, nakazując milczenie. Ludzie w lokalu nie powinni byli dowiedzieć się o niczym. Poprosił o kubek wody i wypił ją powoli, starając się opanować wzburzenie. Czuł, że serce bije mu szybciej, i oddychał z trudem. No tak, te łotry nie dały za wygraną, nie przestały go nękać. Ale myliły się, myśląc, że Felicito Yanaque podda się tak łatwo. Czuł gniew, nienawiść, trząsł się z wściekłości. Może Miguel i Tiburcio mieli rację. Nie co do ochroniarza, rzecz jasna, nigdy nie wyrzuci na to pieniędzy. Ale co do rewolweru być może tak. Nic nie sprawiłoby mu większej przyjemności, gdyby te gnoje znalazły się w jego zasięgu, niż zastrzelenie jednego z drugim jak psa. Wpakowanie w nich całego magazynka i naplucie na trupy. Gdy nieco ochłonął, pospieszył do komisariatu, lecz nie było ani kapitana Silvy, ani sierżanta Litumy. Wyszli na obiad, wrocą około czwartej. Usiadł w kafejce przy alei Sanchez Cerro i zamowił zimny napoj. Dwie panie podeszły, by uścisnąć mu rękę. Podziwiają go, jest wzorem i natchnieniem dla wszystkich piurańczykow. Pożegnały się, błogosławiąc go. Podziękował bladym uśmiechem. „Prawdę mowiąc, w tym momencie nie czuję się jak bohater, zdecydowanie nie”, pomyślał. „Raczej jak ostatni dureń. Chuj ze świecą, i tyle. Bawią się ze mną w kotka i myszkę, a ja ciągle nie mam pojęcia, jak się do nich dobrać”. Wracał do biura, idąc powoli wysokim chodnikiem alei,

wśrod hałaśliwych taksowek motorowych, rowerzystow i pieszych, gdy w swoim przygnębieniu poczuł nagle ochotę, nieodpartą, żeby zobaczyć Mabel. Ujrzeć ją, porozmawiać, może poczuć, że powoli nachodzi go chętka, zawrot głowy, ktory na kilka chwil oszołomi go i pozwoli zapomnieć o pożarze, problemach z ubezpieczeniem, ktorymi zajmował się doktor Castro Pozo, najnowszym liście z pajączkiem. I być może po uciesze będzie w stanie zdrzemnąć się trochę odprężony i szczęśliwy. O ile sięgał pamięcią, nigdy przez tych osiem lat nie wpadł bez uprzedzenia, w środku dnia, do domu Mabel; zawsze przychodził o zmierzchu, w dniach ustalonych z nią z wyprzedzeniem. Ale sytuacja była niezwykła i miał prawo zerwać z tradycją. Był zmęczony, taki upał, postanowił nie iść pieszo, zatrzymał taksowkę. Gdy wysiadał w Kastylii, zobaczył Mabel w drzwiach domu. Wychodziła czy wracała? Spostrzegła go i patrzyła na niego ze zdumieniem. – Ty tutaj? – zapytała na powitanie. – Dziś? O tej porze? – Nie chciałbym przeszkadzać – przeprosił Felicito. – Jeśli masz jakieś plany, pojdę sobie. – Mam, ale mogę odwołać – uśmiechnęła się Mabel, ochłonąwszy z zaskoczenia. – Wejdź, proszę. Poczekaj chwilkę, załatwię to i wracam. Felicito zauważył, że mimo uprzejmych słow jest niezadowolona. Przyszedł w złym momencie. Może wybierała się na zakupy. Nie, nie. Raczej była umowiona z przyjaciołką na spacer i obiad. Albo czekał na nią jakiś mężczyzna, młody tak jak ona, ktory podobał się jej i z ktorym spotykała się ukradkiem. Poczuł, jak zalewa go fala zazdrości na myśl o tym, że Mabel jest umowiona z kochankiem. Facetem, ktory rozbierze ją i sprawi, że będzie krzyczała z rozkoszy. Pokrzyżował im plany. Ogarnęło go pragnienie, poczuł łaskotanie w kroczu, zapowiedź erekcji. Wreszcie, po tylu dniach. Ładna była Mabel tego przedpołudnia, w białej sukieneczce odsłaniającej ręce i ramiona, w ażurowych butach na obcasie, tak ślicznie uczesana, z wymalowanymi oczami i ustami. Czy naprawdę ma chłopaka? Wszedł do domu, zdjął marynarkę i krawat. Gdy Mabel wrociła, czytał po raz drugi list z pajączkiem. Cień niezadowolenia zniknął. Była tak wesoła i czuła jak zawsze wobec niego. – Bo dostałem dziś rano kolejny list – usprawiedliwił się Felicito, obejmując ją. – Wpadłem w furię. I nagle ogarnęła mnie ochota, żeby cię zobaczyć. Dlatego tu jestem, kochanie. Wybacz, że wpadłem znienacka, nie uprzedzając cię. Mam nadzieję, że nie popsułem ci szykow. – Czuj się tu jak u siebie w domu, staruszku – uśmiechnęła się ponownie Mabel. – Możesz tu przychodzić, kiedy zechcesz. Niczego nie popsułeś. Wybierałam się do apteki.

Wzięła mu z ręki list, usiadła obok niego i zaczęła czytać. W miarę lektury jej twarz stawała się coraz poważniejsza, a oczy zaszły mgiełką niepokoju. – Czyli te przeklęte łotry nie odpuszczają! – wykrzyknęła. – I co teraz zrobisz? – Poszedłem na komisariat, ale gliniarzy nie ma. Wrocę tam po południu. Nie wiem zresztą, ta para dupkow nic nie robi. Wciskają mi kit, to jedyne, co potrafią. Gadać, nic więcej. – Przyszedłeś więc do mnie, żebym cię troszkę popieściła, co, staruszku? Jej uśmiech podniosł go na duchu. Pogłaskała go po twarzy, a on ujął jej rękę i pocałował ją. – Chodźmy do sypialni, Mabelito – szepnął jej do ucha. – Bardzo cię pragnę teraz, w tym momencie. – Dobrze już, dobrze, tego się nie spodziewałam – zaśmiała się znow, wymachując rękami. – O tej porze? Nie poznaję cię, staruszku! – Sama widzisz… – powiedział, obejmując ją i całując w szyję, wdychając jej zapach. – Jak pięknie pachniesz, kochanieńka. Nabieram nowych zwyczajow, po prostu młodnieję, che gua. Przeszli do sypialni, rozebrali się i zaczęli kochać. Felicito był tak podniecony, że miał orgazm zaraz po tym, jak w nią wszedł. Leżał potem przytulony do niej, pieszcząc ją bez słowa, bawiąc się włosami, całując w szyję i w inne części ciała, przygryzając sutki, łaskocząc ją, dotykając. – Ależ z ciebie pieszczoszek, staruszku. – Maribel chwyciła go za uszy, patrząc mu w oczy z bardzo bliska. – Tylko patrzeć, a powiesz mi, że mnie kochasz. – Czy nie mowiłem ci tego wiele razy, głuptasku? – Mowisz mi, kiedy jesteś podniecony, a to się nie liczy – zbeształa go żartobliwie. – Ale nigdy nie mowisz mi tego przedtem ani potem. – No to mowię ci teraz, kiedy już nie jestem taki podniecony. Bardzo cię kocham, Mabelito. Jesteś jedyną kobietą, ktorą naprawdę kochałem i kocham. – Kochasz mnie bardziej niż Cecilię Barrazę? – Ona jest tylko marzeniem, moją piękną bajką – powiedział

Felicito ze śmiechem. – Ty jesteś moją jedyną miłością w rzeczywistości. – Trzymam cię za słowo, staruszku – rozczochrała mu włosy, zanosząc się śmiechem. Rozmawiali przez długą chwilę wyciągnięci w łożku, po czym Felicito wstał, umył się i ubrał. Wrocił do Transportes Narihuala i przez kilka godzin załatwiał sprawy biurowe. Po wyjściu z biura jeszcze raz wstąpił do komisariatu. Kapitan i sierżant już wrocili, przyjęli go w biurze tego pierwszego. W milczeniu podał im trzeci list z pajączkiem. Kapitan Silva odczytał go na głos, wyraźnie wymawiając każde słowo, pod uważnym wzrokiem sierżanta Litumy, ktory słuchał go, obracając w łapskach szkolny zeszyt. – Dobrze, wszystko toczy się zgodnie z planem – oznajmił kapitan Silva, zakończywszy lekturę. Wyglądał na bardzo zadowolonego z tego, że przewidział rozwoj wypadkow. – Nie dają za wygraną, jak można było oczekiwać. I ten upor ich zgubi, powiedziałem już panu. – Czyli powinienem skakać z radości? – zapytał sarkastycznie Felicito. – Spalili mi biuro, przysyłają jeden anonim po drugim, a teraz dają mi dwutygodniowe ultimatum, grożąc czymś jeszcze gorszym niż pożar. Przychodzę tutaj, a pan mi mowi, że wszystko toczy się zgodnie z planem. A tak naprawdę panowie nie posunęli się w śledztwie ani o milimetr, podczas gdy ci skurwiele wyrabiają ze mną wszystko, na co im przyjdzie ochota. – Kto mowi, że się nie posunęliśmy? – zaprotestował kapitan Silva, gestykulując i podnosząc głos. – Posunęliśmy się całkiem sporo. Na przykład ustaliliśmy, że nie chodzi o żadną z trzech piurańskich band znanych z tego, że wyłudzają haracz od przedsiębiorcow. Poza tym sierżant Lituma odkrył coś, co wydaje się obiecującym tropem. Powiedział to takim tonem, że Felicito uwierzył mu mimo całego sceptycyzmu. – Trop? Naprawdę? Gdzie? Jaki? – Jest jeszcze zbyt wcześnie, żeby pana informować. Ale to już coś. Jak tylko rzecz nabierze kształtu, zawiadomimy pana. Proszę mi wierzyć, panie Yanaque. Wkładamy w pańską sprawę ciało i duszę. Poświęcamy jej więcej czasu niż na wszystko inne. Jest pan naszym najważniejszym priorytetem.

Felicito opowiedział im, że jego synowie w trosce o ojca zasugerowali, żeby wynajął ochroniarza, a on odmowił. A także żeby kupił sobie rewolwer. Co o tym sądzą? – Nie radzę panu – skomentował natychmiast kapitan Silva. – Pistolet można nosić tylko wtedy, gdy człowiek ma zamiar go użyć, a pan nie wygląda mi na człowieka zdolnego zabić kogokolwiek. Narazi się pan niepotrzebnie na niebezpieczeństwo, panie Yanaque. Zresztą niech pan sam zadecyduje. Jeśli wbrew mojej radzie wystąpi pan o pozwolenie na broń, ułatwimy to panu. Ale to potrwa, uprzedzam. Będzie pan musiał poddać się badaniu psychologicznemu. Najlepiej będzie, jeśli pan się z tym prześpi. Felicito dotarł do domu, kiedy już się ściemniło, śpiewały świerszcze i rechotały ropuchy w ogrodzie. Zjadł zaraz kolację: rosoł z kury, sałatkę i galaretkę, podane przez Saturninę. Kiedy szedł w stronę salonu, żeby obejrzeć wiadomości, zobaczył, że zbliża się do niego milczący, żywy mebel: Gertrudis. W ręce trzymała gazetę. – Całe miasto mowi o ogłoszeniu, ktore opublikowałeś w „El Tiempo” – powiedziała jego żona, siadając na krześle obok niego. – Nawet ojciec na porannej mszy wspomniał o tym w kazaniu. Cała Piura je czytała. Oprocz mnie. – Nie chciałem cię martwić, dlatego nic ci nie mowiłem – przeprosił Felicito. – Ale przecież masz tę gazetę. Dlaczego nie przeczytałaś sama? Zauważył, że wierci się na krześle zakłopotana, nie patrząc na niego. – Zapomniałam, jak to się robi – usłyszał, jak mowi przez zęby. – Nigdy nie czytam, bo źle widzę, a teraz już prawie nie rozumiem, co czytam. Litery tańczą mi przed oczami. – Powinnaś iść do okulisty, niech cię przebada – ofuknął ją. – Jak to możliwe, że zapomniałaś, jak się czyta, to chyba nie zdarzyło się nikomu, Gertrudis. – No więc mnie się zdarza – powiedziała. – Tak, wybiorę się kiedyś do okulisty. A nie mogłbyś przeczytać mi tego ogłoszenia? Prosiłam Saturninę, ale ona też nie umie czytać. Podała mu gazetę, a Felicito włożył okulary i odczytał na głos: Panowie szantażyści od pajączka,

chociaż spaliliście mi biuro Transportes Narihuala, firmy, ktorą zbudowałem uczciwą pracą całego życia, publicznie Wam oznajmiam, że nigdy nie zapłacę haraczu, ktorego żądacie w zamian za ochronę. Wolę dać się zabić. Nie dostaniecie ode mnie ani centava, ponieważ uważam, że takich bandytow i złodziei jak Wy my, uczciwi, pracowici i porządni ludzie, nie powinniśmy się bać, tylko walczyć z Wami i nie ustawać, aż traficie do więzienia, gdzie jest Wasze miejsce. Powiedziałem i podpisuję: Felicito Yanaque (nazwiska odmatczynego nie mam) Kobiecy tobołek siedział bez ruchu przez długą chwilę, przeżuwając to, co usłyszał. W końcu wyszeptał: – Czyli to prawda, co powiedział ojciec na kazaniu. Jesteś odważnym człowiekiem, Felicito. Niech Chrystus Pan Pojmany zlituje się nad nami. Jeśli wykaraskamy się z tego, pojadę do Ayabaki pomodlić się do niego w jego święto, dwunastego października.

VI

– Dzisiaj nie będzie żadnej historii, Rigoberto – powiedziała Lukrecja, kiedy położyli się i zgasili światło. W jej głosie pobrzmiewał niepokoj. – Ja też nie mam dziś ochoty na fantazjowanie, kochanie. – Masz wreszcie jakieś wiadomości od nich? Rigoberto przytaknął. Upłynęło już siedem dni od ślubu Ismaela i Armidy, a on i Lukrecja spędzili cały ten tydzień w nastroju nerwowego wyczekiwania na reakcję hien. Mijał dzień za dniem i nic. Jednakże dwa dni temu prawnik Ismaela, doktor Claudio Arnillas zadzwonił do Rigoberta, żeby go uprzedzić.

Bliźniacy dowiedzieli się, że ślub cywilny odbył się w urzędzie w Chorrillos, a zatem wiedzieli także, że był jednym ze świadkow. Powinien przygotować się na telefon od nich. Zadzwonili kilka godzin poźniej. – Miki i Escobita poprosili mnie o spotkanie i musiałem się z nimi umowić, coż innego mogłem zrobić… – wyjaśnił. – Przyjdą jutro. Nie powiedziałem ci od razu, żeby nie zatruwać ci dnia, Lukrecjo. Zanosi się na mały kłopocik. Mam nadzieję, że wyjdę z tego cało. – Wiesz co, Rigoberto? Nie przejmuję się nimi tak bardzo, wiedzieliśmy przecież, że prędzej czy poźniej się odezwą. Czekaliśmy na to, prawda? Trzeba będzie jakoś przełknąć tę gorzką pigułkę, nie ma na to lekarstwa… Mam w nosie ślub Ismaela i tę parę łotrzykow. Co mnie martwi o wiele bardziej, co spędza mi sen z powiek, to Fonsito. – Znowu ten gość? – zaniepokoił się Rigoberto. – Znowu te zwidy? – One nigdy nie ustały – przypomniała mu Lukrecja łamiącym się głosem. – Myślę, że mały nie ufa nam i nic nam już nie mowi. I to właśnie najbardziej mnie martwi. Nie widzisz, w jakim stanie jest biedaczek? Smutny, zamyślony, zamknięty w sobie. Dawniej wszystko nam opowiadał, a teraz boję się, że zataja rożne rzeczy. I może dlatego zgryzota zżera go żywcem. Nie widzisz tego? Tak bardzo przejmujesz się hienami, że nawet nie zauważyłeś, jak bardzo zmienił się twoj syn w ciągu tych miesięcy. Jeśli szybko nie zareagujemy, nie wiadomo, co mu się może stać, i będziemy mieć wyrzuty sumienia do końca życia. Nie zdajesz sobie z tego sprawy? – Zdaję sobie sprawę doskonale. – Rigoberto przekręcił się pod prześcieradłami. – Chodzi o to, że nie wiem, co jeszcze moglibyśmy zrobić. Jeśli ty wiesz, powiedz i zrobimy to. Ja naprawdę nie wiem. Zabraliśmy go do najlepszego psychologa w Limie, spotkałem się z jego nauczycielami, codziennie probuję z nim rozmawiać i odzyskać jego zaufanie. Powiedz, co jeszcze mam zrobić, a zrobię to. Zadręczam się tym podobnie jak ty, Lukrecjo. Myślisz, że nie obchodzi mnie moj syn? – Wiem, wiem – przytaknęła. – Przyszło mi do głowy, że być może, no sama nie wiem, nie śmiej się, jestem tak skołowana tym, co się dzieje, że może, no wiesz, to tylko taka myśl, tylko zwykła myśl… – Powiedz mi, co ci przyszło do głowy, i zrobimy to, Lukrecjo. Cokolwiek to będzie, przysięgam, zrobimy to. – Może byś porozmawiał z twoim przyjacielem ojcem O’Donovanem. No, nie śmiej się, sama nie wiem.

– Chcesz, żebym porozmawiał o tym z księdzem? – zdumiał się Rigoberto, po czym zachichotał. – Po co? Żeby odprawił egzorcyzmy nad Fonsitem? Wzięłaś na poważnie ten żarcik o diable? Wszystko zaczęło się wiele miesięcy temu, może nawet rok, w sposob najbardziej trywialny. Podczas niedzielnego obiadu Fonsito jakby od niechcenia i obojętnym tonem opowiedział nagle ojcu i macosze o pierwszym spotkaniu z owym osobnikiem. – Wiem już, jak masz na imię – odezwał się pan z sąsiedniego stolika, uśmiechając się miło. – Nazywasz się Lucyfer. Chłopiec popatrzył na niego ze zdziwieniem, nie wiedząc, co powiedzieć. Popijał inca kolę wprost z butelki, trzymając na kolanach szkolny plecak, i dopiero teraz dostrzegł owego pana w pustej kafejce w Parque de Barranco, nieopodal domu. Był to dystyngowany mężczyzna o przetykanych srebrnymi nitkami skroniach, śmiejących się oczach, bardzo szczupły, ubrany skromnie, lecz bardzo poprawnie. Miał na sobie fioletowy sweterek w białe romby, na nim marynarkę. Popijał małymi łykami kawę z mikroskopijnej filiżanki. – Zabroniłem ci kategorycznie rozmawiania z nieznajomymi na ulicy, Fonsito – przypomniał mu don Rigoberto. – Już zapomniałeś? – Nazywam się Alfonso, nie Lucyfer – odparł chłopiec. – Przyjaciele nazywają mnie Fonso. – Twoj tato mowi to dla twojego dobra, malutki – wtrąciła się macocha. – Nigdy nie wiadomo, kim są te typki, ktore zaczepiają uczniow przy bramie szkoły. – Albo dilerami narkotykow, albo porywaczami, albo pedofilami. Musisz bardzo uważać. – Ale powinieneś nazywać się Lucyfer – uśmiechnął się do niego dżentelmen. Wymawiał każde słowo powoli i wyraźnie, z poprawnością nauczyciela gramatyki. Długa, koścista twarz zdawała się świeżo ogolona. Miał smukłe palce, obcięte paznokcie. „Przysięgam ci, że wyglądał bardzo porządnie, tato”. – Wiesz, co znaczy słowo „Lucyfer”? Fonsito pokręcił przecząco głową. „Lucyfer, tak powiedział?”, zainteresował się don Rigoberto. „Lucyfer, powiedziałeś?”

– Ten, kto niesie światło, niosący światło – wyjaśnił spokojnie starszy pan. „Mowił jak na zwolnionym filmie, tato”. – W ten sposob chcę powiedzieć, że jesteś bardzo przystojny. Kiedy dorośniesz, wszystkie dziewczyny z Limy będą szalały za tobą. Nie nauczyli cię w szkole, kim był Lucyfer? – Już widzę, do czego zmierza, świetnie się domyślam, czego szuka – szepnął Rigoberto, słuchając teraz bardzo uważnie opowieści syna. Fonsito jeszcze raz zaprzeczył. – Wiedziałem, że mam jak najszybciej odejść, bardzo dobrze pamiętam, tato, ile razy mowiłeś, że nigdy nie powinienem wdawać się w rozmowę z nieznajomymi takimi jak ten pan, ktory chce mnie w coś wplątać – wyjaśnił. – Ale… Ale mowię ci, było coś takiego w nim, w jego manierach, w jego stylu mowienia, że nie wydawał się złym człowiekiem. Poza tym zaciekawił mnie. W Markham, o ile pamiętam, nigdy nie mowiono nam o Lucyferze. – To był najpiękniejszy z archaniołow, ulubieniec Boga, tam w gorze – nie żartował, przemawiał bardzo poważnie z leciutkim, dobrodusznym uśmiechem na nienagannie ogolonej twarzy; palcem wskazywał niebo. – Ale Lucyfer, ktory wiedział o swojej urodzie, uniosł się pychą, popełnił grzech prożności. Poczuł się rowny samemu Bogu. Wyobraź sobie. A wowczas ten ukarał go i z Anioła Światła stał się Księciem Ciemności. I tak się wszystko zaczęło. Historia, początek czasu i zła, ludzkie życie. – Nie wyglądał na księdza, tato, ani na żadnego z tych misjonarzy ewangelickich, ktorzy chodzą po domach, rozdając gazetki religijne. Zapytałem go: „Czy pan jest księdzem, proszę pana?”. „Nie, nie, skądże znowu, nie jestem księdzem, Fonsito, skąd ci to przyszło do głowy?”. I zaczął się śmiać. – Wdawanie się z nim w rozmowę było niemądre, może nawet śledził cię potem aż pod dom – strofowała go dona Lukrecja, głaszcząc po czole. – Nigdy więcej, nigdy więcej. Przyrzeknij mi, malutki. – Muszę iść, proszę pana – powiedział Fonsito, podnosząc się. – Czekają na mnie w domu. Starszy pan nie probował go zatrzymać. Pożegnał go

szerokim uśmiechem, lekkim ukłonem i podniesieniem ręki. – Dobrze wiesz, kto to był, prawda? – powtorzył Rigoberto. – Masz już piętnaście lat i słyszałeś o tych rzeczach, prawda? Zboczeniec. Pedofil. Myślę, że rozumiesz, co to znaczy, nie muszę tłumaczyć. Podrywał cię, to jasne. Lukrecja ma rację. Postąpiłeś bardzo źle, odpowiadając mu. Powinieneś był wstać i pojść sobie, kiedy tylko cię zaczepił. – Nie wyglądał na pedała, tato – uspokoił go Fonsito. – Przysięgam. Te cioty, ktore polują na młodych chłopcow, rozpoznaję od razu po sposobie, w jaki patrzą. Zanim jeszcze otworzą usta, daję słowo. I po tym, że zawsze probują mnie pomacać. Ten był zupełnie inny, bardzo dobrze wychowany, dystyngowany. Nie wyglądał na człowieka o złych zamiarach, naprawdę. – Tacy są najgorsi, Fonsito – zapewniła go Lukrecja szczerze zaniepokojona. – Martwe muszki. Wyglądają niewinnie, gryzą najmocniej. – Powiedz mi, tato – zmienił temat Fonsito. – Czy to prawda, co ten pan opowiedział mi o archaniele Lucyferze? – No coż, tak mowi Biblia – zawahał się don Rigoberto. – Osoby wierzące uważają to za prawdę. To niewiarygodne, że w Markham nie każą wam czytać Biblii, choćby dla ogolnego wykształcenia. Ale nie zapominajmy o najważniejszym. Jeszcze raz ci powtarzam, synku. Kategorycznie zabraniam, żebyś przyjmował cokolwiek od nieznajomych. Żadnych zaproszeń, żadnych rozmow, nic z tych rzeczy. Rozumiesz czy nie? Czy chcesz, żebym raz na zawsze zabronił ci wychodzenia z domu? – Już jestem za duży na to, tato. Mam już piętnaście lat. – Tak, osiągnąłeś wiek Matuzalema – zaśmiała się dona Lukrecja. Zaraz jednak don Rigoberto usłyszał w ciemności jej westchnienie. – Gdybyśmy wiedzieli, jak to się wszystko potoczy. Co za koszmar, Boże ty moj. Trwa już prawie rok, tak mi się wydaje. – Rok albo troszkę dłużej, kochanie. Rigoberto prawie natychmiast zapomniał o epizodzie z

nieznajomym opowiadającym Fonsitowi o Lucyferze w kawiarence w Parque de Barranco. Zaczynał sobie jednak przypominać i zaniepokoił tydzień poźniej, kiedy, jak powiedział mu syn po powrocie z meczu piłki nożnej w Colegio San Agustin, starszy pan ukazał mu się ponownie. – Wychodziłem spod prysznica w San Agustin, czekał na mnie Perkaty Pezzuolo, bo mieliśmy wracać razem minibusem do Barranco. I nie uwierzysz, on tam był, tato. Ten sam pan. We własnej osobie. – Cześć, Lucyferze – pozdrowił go starszy pan z tym samym życzliwym uśmiechem co ostatnio. – Pamiętasz mnie? Siedział w holu pomiędzy boiskiem piłki nożnej a bramą wyjściową z Colegio San Agustin. Za jego plecami wił się gęsty wąż samochodow, furgonetek i autobusow, sunący aleją Javier Prado. Kilka pojazdow miało zapalone światła. – Tak, tak, pamiętam – powiedział Fonsito, kłaniając się. Po czym oznajmił stanowczo: – Moj tato zabronił mi rozmawiać z nieznajomymi, przepraszam. – Rigoberto bardzo dobrze postąpił – pochwalił starszy pan, kiwając głową. Miał na sobie tę samą popielatą marynarkę, lecz fioletowy sweterek był inny, bez białych rombow. – W Limie roi się od złych ludzi. Wszędzie pełno zboczeńcow i zwyrodnialcow. A tacy grzeczni chłopcy jak ty to ich ulubione cele. Don Rigoberto zrobił wielkie oczy: – Wymienił moje imię? Powiedział ci, że mnie zna? – Pan zna mojego tatę, proszę pana? – Znałem też Eloisę, twoją matkę – potwierdził starszy pan, poważniejąc. – Znam także Lukrecję, twoją macochę. Nie mogę powiedzieć, że jesteśmy przyjaciołmi, bo spotkaliśmy się raz czy dwa. Jednakże oboje bardzo mi się spodobali i już gdy ujrzałem ich po raz pierwszy, uznałem, że są wspaniałą parą. Cieszę się, że bardzo o ciebie dbają i troszczą się. Taki przystojny chłopak jak ty nie jest bezpieczny w tej Sodomie i Gomorze, jaką stała się Lima. – Czy mogłbyś mi powiedzieć, co to jest ta Sodoma i Gomora, tato? – zapytał Fonsito, a Rigoberto dostrzegł w jego oczach złośliwe chochliki.

– Dwa starożytne miasta, bardzo zepsute, ktore Bog za to ukarał i zrownał z ziemią – odparł wymijająco don Rigoberto. – Tak w każdym razie sądzą ludzie wierzący. Powinieneś poczytać trochę Biblię, synku. Dla ogolnej ogłady. Choćby Nowy Testament. Świat, w ktorym żyjemy, pełen jest biblijnych odniesień i jeśli ich nie zrozumiesz, umknie ci wiele rzeczy. Na przykład nie pojmiesz sztuki klasycznej ani starożytnej historii. Na pewno ten typ powiedział ci, że zna Lukrecję i mnie? – I że znał też moją mamę – uściślił Fonsito. – Nawet podał mi jej imię: Eloisa. Mowił to w taki sposob, że nie dało się nie uwierzyć, że mowi prawdę, tato. – Powiedział ci, jak się nazywa? – Nie, nie powiedział – zmieszał się Fonsito. – Nie zapytałem go i nie dałem mu czasu, żeby sam to zrobił. Ponieważ zabroniłeś mi rozmawiać z nim, uciekłem. Ale na pewno zna ciebie, zna was. Gdyby tak nie było, nie podałby mi twojego imienia, nie znałby imienia mamy i nie wiedziałby, że moja macocha nazywa się Lukrecja. – Jeśli przypadkiem zobaczysz go raz jeszcze, nie zapomnij zapytać, jak się nazywa – powiedział Rigoberto, wpatrując się badawczo w chłopca: czy ta opowieść mogła być prawdą czy też kolejnym z jego wymysłow? – I pamiętaj, żadnych pogawędek, a już tym bardziej nie możesz przyjmować od niego coca-coli ani niczego innego. Jestem coraz bardziej przekonany, że to jeden z tych szubrawcow, ktorzy włoczą się po Limie i szukają młodych chłopcow. W innym razie cożby robił w Colegio San Agustin? – Wiesz co, Rigoberto? – zagadnęła go dona Lukrecja, przytulając się do niego w ciemnościach, jakby czytała mu w myślach. – Czasami myślę sobie, że on to wszystko wyssał z palca. Cały Fonsito z tymi swoimi rojeniami. Już nam kiedyś zrobił taki żarcik, prawda? I mowię sobie, że nie trzeba się przejmować, że ten starszy pan nie istnieje, nie może istnieć. Że wymyślił go, żeby zwrocić na siebie uwagę, żebyśmy niepokoili się i stale o nim mowili. Ale problem w tym, że Fonsito to doskonały oszust. Kiedy opowiada nam o tych spotkaniach, wydaje mi się niemożliwe, żeby to nie była prawda. Mowi w sposob tak prawdziwy, tak niewinny, tak przekonujący, no coż, sama nie wiem. Czy ty też nie masz takiego wrażenia? – Jasne, że tak, dokładnie takie samo jak ty – wyznał Rigoberto, obejmując żonę, grzejąc się od jej ciała i ogrzewając ją. – Wielki oszust, oczywiście. Oby tak właśnie było, oby wymyślił

sobie tę całą historię, Lukrecjo. Oby, oby. Najpierw nie brałem tego na poważnie, ale teraz te wizje zaczynają mnie prześladować. Sięgam po książkę, a przychodzi mi na myśl ten typ, włączam muzykę, a on już tam jest, otwieram album i widzę jego twarz, ktora nie jest twarzą, tylko znakiem zapytania. – Z Fonsitem człowiek nigdy się nie nudzi, to prawda – sprobowała zażartować dona Lukrecja. – Postarajmy się zasnąć. Nie mam ochoty na kolejną bezsenną noc. Minęło kilka dni, podczas ktorych dzieciak nie mowił nic o nieznajomym. Rigoberto zaczął przypuszczać, że Lukrecja miała rację. Jego syn uroił sobie to wszystko, żeby wzbudzić zainteresowanie i zwrocić na siebie uwagę. Ale pewnego zimowego popołudnia chłodnego i mglistego, Lukrecja przywitała go z takim wyrazem twarzy, że po plecach przeszły mu ciarki. – Co znaczy ta mina? – ucałował ją Rigoberto. – Czy to przez moją rychłą emeryturę? Nie podoba ci się ten pomysł? Nie chcesz, żebym plątał się po domu całymi dniami? – Fonsito. – Lukrecja wskazała na dolne piętro, gdzie mieścił się pokoj chłopca. – Coś się stało w szkole i nie chce mi powiedzieć co. Zorientowałam się od razu, jak wszedł. Był bardzo blady, trząsł się. Myślałam, że ma gorączkę. Zmierzyłam, nie, nie miał. Był jak nieprzytomny, przestraszony, ledwie mowił. „Nie, nie, nic mi nie jest”. Głos wiązł mu w gardle. Idź do niego, Rigoberto, jest u siebie, zamknął się w pokoju. Niech ci powie, co się stało. Może powinniśmy zadzwonić na pogotowie, nie podoba mi się to, jak wygląda. „Znowu diabeł”, pomyślał Rigoberto. Zbiegł po schodach na doł. W rzeczy samej, znowu chodziło o tego typka. Fonsito początkowo trochę się wzbraniał: „Po co mam ci opowiadać, tato, i tak mi nie uwierzysz”, ale w końcu uległ namowom ojca: „Lepiej będzie, jeśli wyrzucisz to z siebie, synku. Opowiedz mi, to ci dobrze zrobi, zobaczysz”. Chłopiec faktycznie był blady i nieswoj. Mowił, jakby ktoś dyktował mu słowa albo jakby zaraz miał się rozpłakać. Rigoberto nie przerwał mu ani razu, słuchał go, nawet nie drgnąwszy, całkowicie skupiony na opowieści syna. Rzecz wydarzyła się podczas trzydziestominutowej przerwy, ktorą mieli w Colegio Markham po południu, przed ostatnimi lekcjami. Zamiast dołączyć do kolegow kopiących piłkę na boisku albo wylegujących się na trawie, Fonsito usiadł na skraju pustych trybun, żeby powtorzyć matematykę, przedmiot, ktory przyprawiał go o największy bol głowy. Zaczął się wczytywać w skomplikowane rownanie z wektorami i pierwiastkami

kwadratowymi, kiedy coś – „jakby szosty zmysł, tato” – podpowiedziało mu, że jest obserwowany. Podniosł wzrok i zobaczył starszego pana siedzącego w tym samym rzędzie co on. Był ubrany poprawnie i prosto jak zwykle: krawat, fioletowy sweter pod popielatą marynarką. Pod pachą trzymał aktowkę. – Cześć, Fonsito – pozdrowił go, uśmiechając się tak naturalnie, jakby byli starymi znajomymi. – Twoi koledzy bawią się, a ty się uczysz. Wzorowy uczeń, domyślałem się tego. Jakże by mogło być inaczej. – W ktorym momencie podszedł i wspiął się na trybuny? Co tu robił? Prawdę mowiąc, zacząłem się trząść, sam nie wiem dlaczego, tato – chłopiec pobladł jeszcze bardziej, wyglądał na zamroczonego. – Czy pan jest nauczycielem w tej szkole, proszę pana? – zapytał Fonsito przestraszony, nie wiedząc, czego się boi. – Nauczycielem? Nie, nie jestem nauczycielem – odrzekł tamten z właściwym sobie spokojem i uprzejmością. – Pomagam czasem w sprawach organizacyjnych. Doradzam dyrektorowi w kwestiach natury administracyjnej. Lubię tu przychodzić, kiedy jest ładna pogoda, i patrzeć na was, uczniow. Przypominacie mi moją młodość i czuję, że ubywa mi lat. No, ale dzisiaj pogoda nie jest ładna. Szkoda, że znow zaczyna mżyć. – Moj tato chciałby wiedzieć, jak się pan nazywa, proszę pana – powiedział Fonsito, zdziwiony, że z takim trudem wypowiada słowa i że tak bardzo drży mu głos. – Bo pan go zna, prawda? I moją macochę, tak? – Nazywam się Edilberto Torres, ale ani Rigoberto, ani Lukrecja nie będą mnie pamiętać, poznaliśmy się bardzo przelotnie – wyjaśnił lakonicznie starszy pan. Jego grzeczny uśmiech i miłe, bystre oczy nie uspokajały dziś Fonsita, sprawiały, że czuł się bardzo rozchwiany. Rigoberto zauważył, że synkowi łamie się głos. Zęby mu szczękały. – Spokojnie, syneczku, nie ma pośpiechu. Źle się czujesz? Przynieść ci szklankę wody? Wolisz dokończyć poźniej albo jutro?

Fonsito zaprzeczył ruchem głowy. Słowa z trudem wydobywały się z jego ust, jakby język stanął mu kołkiem. – Wiem, że mi nie uwierzysz, wiem, że opowiadam ci to na marne, tato. Ale… Ale wtedy stało się coś bardzo dziwnego. Oderwał wzrok od ojca i utkwił go w podłodze. Siedział na skraju łożka, jeszcze w szkolnym mundurku, skulony, z udręczonym wyrazem twarzy. Don Rigoberto poczuł przypływ czułości i wspołczucia. Widocznie cierpiał. A on nie wiedział, jak mu pomoc. – Skoro mowisz mi, że to prawda, to ci wierzę – powiedział, głaszcząc go po głowie, gest, ktorego nie wykonywał zbyt często. – Dobrze wiem, że nigdy mnie nie okłamałeś i że nie zrobisz tego teraz, Fonsito. Don Rigoberto, ktory do tej pory stał, usiadł na krześle przy biurku syna. Widział, jak bardzo męczy się, żeby wydobyć z siebie głos, i jaki był zalękniony, kiedy wpatrywał się w ścianę, przebiegał wzrokiem książki na połce, żeby nie patrzeć mu w oczy. Zebrał wreszcie siły i zaczął mowić dalej: – A wtedy przybiegł Perkaty Pezzuolo. Moj przyjaciel, znasz go. Krzyczał: – Co z tobą, Fonso! Już koniec przerwy, wszyscy wracają do klas. Pospiesz się, człowieku! Fonsito zerwał się. – Przepraszam, muszę iść, przerwa się skończyła – pożegnał pana Edilberta Torresa i zbiegł na murawę.

– Perkaty Pezzuolo popatrzył na mnie, wykrzywiając się i stukając się w głowę, jakby chciał powiedzieć, że jestem walnięty, tato. – Odbiło ci, koleżko, czy co, Fonso? – zapytał, kiedy wracali biegiem do gmachu szkoły. – Można wiedzieć, z kim się, do diabła, żegnałeś? – Nie wiem, co to za gość – wyjaśnił Fonsito, dysząc. – Nazywa się Edilberto Torres i mowi, że pomaga dyrektorowi w sprawach organizacyjnych. Widziałeś go tu już kiedyś? – O kim ty mowisz, palancie?! – krzyknął Perkaty Pezzuolo, przystając i spoglądając na niego. – Tam nikogo nie było, gadałeś z powietrzem jak jakiś czubek. Nie upadłeś przypadkiem na głowę, koleżko? Dobiegli już do klasy, nie było stąd widać trybun otaczających boisko. – Nie widziałeś go? – chwycił go za ramię Fonsito. – Tego pana, posiwiałego, w marynarce, krawacie i fioletowym swetrze, ktory siedział koło mnie? Daj mi słowo, że go nie widziałeś, Perkaty. – Nie pieprz. – Perkaty Pezzuolo jeszcze raz dotknął skroni palcem wskazującym. – Byłeś sam jak frajer, nie było tam nikogo oprocz ciebie. Czyli albo zwariowałeś, albo masz zwidy. Nie pitol, Alfonso. Chcesz mnie nabrać, co? Nie uda ci się. – Wiedziałem, że mi nie uwierzysz, tato – szepnął Fonsito z westchnieniem. Zamilkł na chwilę, po czym dodał: – Ale ja bardzo dobrze wiem, co widzę, a czego nie widzę. Możesz być pewien, że mi nie odbiło. Opowiadam ci to, co się wydarzyło. Co do joty. – No dobrze, dobrze – sprobował go uspokoić Rigoberto. – Może to twoj kolega Pezzuolo nie widział Edilberta Torresa. Był w martwym punkcie, coś zakłociło mu wzrok. Nie gryź się tym dłużej. Jak inaczej można to wyjaśnić? Twoj kolega Perkaty nie zauważył go, i tyle. Nie zaczniemy teraz wierzyć w duchy, w naszym wieku, prawda, synku? Zapomnij o tym wszystkim, a zwłaszcza o Edilberto Torresie. Powiedzmy, że nie istnieje i nigdy nie istniał. Że się zmył, jak teraz mawiacie. – Kolejny wytwor wyobraźni tego dziecka – skomentuje poźniej Lukrecja. – Nigdy nie przestanie nas zadziwiać. Czyli ukazuje mu się człowiek, ktorego tylko on widzi, na szkolnym boisku. Czegoż to on nie wymyśli, Boże ty moj! Ale następnego dnia to ona namowiła Rigoberta, żeby wybrał się do Markham bez wiedzy Fonsita, by porozmawiać z Mr.

McPhersonem, dyrektorem. Nie była to przyjemna rozmowa dla don Rigoberta. – Oczywiście nie zna i nigdy nawet nie słyszał o Edilberto Torresie – opowiedział Lukrecji wieczorem, w porze, gdy zwykle gawędzili. – Poza tym, jak się można było spodziewać, ten gringo śmiał mi się prosto w twarz. Oznajmił, że jest absolutnie niemożliwe, żeby obcy człowiek wszedł do szkoły, a już tym bardziej na boisko. Nikt oprocz nauczycieli i pracownikow nie ma prawa wstępu na ten teren. Mr. McPherson sądzi rownież, że to typowa fantazja, do jakich są skłonni inteligentni i wrażliwi chłopcy. Powiedział, że nie powinienem przywiązywać do tego wagi. Że w wieku mojego syna to jak najbardziej normalne, iż widuje się duchy od czasu do czasu, chyba że dziecko jest głupie. Ustaliliśmy, że ani on, ani ja nie powiemy Fonso o tej rozmowie. Myślę, że ma rację. Po co ciągnąć jakąś niedorzeczną historię. – Zobaczysz, jeszcze się okaże, że diabeł istnieje, że jest Peruwiańczykiem i nazywa się Edilberto Torres. – Lukrecja dostała nagle ataku śmiechu. Rigoberto zauważył, że był to śmiech nerwowy. Leżeli w łożku i było pewne, że o tej porze nie będzie już opowiadania, fantazjowania ani kochania. Ostatnio przydarzało się to im dość regularnie. Zamiast wymyślać podniecające historie, zaczynali rozmawiać i często trwało to długo, aż zmorzył ich sen. – Obawiam się, że wkrotce nie będzie nam do śmiechu – zmieniła po chwili ton i spoważniała ponownie. – Ta sprawa za daleko zaszła, Rigoberto. Musimy coś zrobić. Nie wiem co, ale musimy. Nie możemy odwracać głowy i udawać, że nic się stało. – Przynajmniej teraz wreszcie jestem pewny, że to urojenia, coś bardzo w jego stylu – myślał na głos Rigoberto. – Co chce osiągnąć tymi bajkami? Takie rzeczy nie biorą się znikąd, mają jakąś przyczynę, korzenie w podświadomości. – Niekiedy widzę, jak nic nie mowi, jak zapada się w sobie, i bardzo mi go żal, kochanie. Czuję, że mały cierpi w milczeniu, i serce mi się kraje. Wie, że nie wierzymy w te spotkania i dlatego przestał nam o nich opowiadać. I to jest jeszcze gorsze. – Może ma majaki, halucynacje – zastanawiał się don Rigoberto. – To zdarza się nawet najnormalniejszym ludziom, mądrym i głupim. Myśli, że widzi to, czego nie widzi, co jest tylko w jego łepetynie. – Jasne, to na pewno są wymysły – podsumowała dona Lukrecja. – Diabeł ponoć nie istnieje. Wierzyłam w niego, zanim cię poznałam, Rigoberto. W Boga i diabła, jak każda normalna katoliczka. Ty przekonałeś mnie, że to przesądy, głupoty ciemnego ludu. A teraz okazuje się, że ten, ktory nie istnieje, wtrąca się w nasze życie, co na to powiesz?

Zaśmiała się raz jeszcze, lecz zaraz zamilkła. Leżała nieruchomo zamyślona. – Jeśli mam być szczery, nie wiem, czy istnieje, czy nie – przyznał. – Jestem jedynie pewien tego, co powiedziałaś. Być może istnieje, na to jeszcze mogłbym przystać. Ale nie mogę się zgodzić, żeby był Peruwiańczykiem, nazywał się Edilberto Torres i tracił czas na zawracanie głowy uczniom Colegio Markham. Nie pieprzcie mi takich rzeczy. Długo dyskutowali nad tą sprawą, aż wreszcie postanowili zabrać Fonsita na badania do psychologa. Wypytali przyjacioł i znajomych. Wszyscy poradzili im doktor Augustę Delmirę Cespedes. Studiowała we Francji, była specjalistką psychologii dziecięcej, a ludzie, ktorzy wysłali do niej swoje dzieci z problemami, zachwycali się jej wiedzą i intuicją. Obawiali się, że Fonsito będzie się opierał, i powzięli tysiąc środkow ostrożności, żeby przedstawić mu tę propozycję z największą delikatnością. Ku ich zdziwieniu chłopiec nie miał żadnych zastrzeżeń. Zgodził się na wizytę, chodził do niej wiele razy, wykonał wszystkie badania, ktorym poddała go doktor Cespedes, i rozmawiał z nią z największą ochotą. Kiedy Rigoberto i Lukrecja udali się do jej gabinetu, doktor przyjęła ich z uspokajającym uśmiechem. Dobiegała sześćdziesiątki, była nieco pulchna, zwinna, sympatyczna i rubaszna. – Fonsito jest najnormalniejszym dzieckiem na świecie – zapewniła ich. – Szkoda, bo jest taki czarujący, że chętnie poobserwowałabym go jeszcze przez jakąś chwileczkę. Każda sesja z nim to była czysta rozkosz. Inteligentny, wrażliwy, dlatego też czuje się nieraz trochę odległy od kolegow. Ale jest normalny do bolu. Mogą państwo być absolutnie pewni, że Edilberto Torres nie jest urojeniem, lecz człowiekiem z krwi i kości. Tak prawdziwym, tak konkretnym jak państwo oboje i jak ja. Fonsito nie okłamał was. Może najwyżej coś podkolorował. Po to ma tak bogatą wyobraźnię. Nigdy nie uważał swoich spotkań z tym dżentelmenem za wizje niebiańskie ani diabelskie. Nigdy! Co za bzdura. Ten chłopiec twardo stąpa po ziemi i ma głowkę na karku. To państwo wymyślili cały problem i to państwo potrzebują psychologa. Zapisać was na wizytę? Przyjmuję nie tylko dzieci, leczę też rodzicow, ktorzy uroili sobie, że diabeł istnieje i traci czas na wałęsanie się po Limie, po Barranco i Miraflores. Doktor Augusta Delmira Cespedes żartowała nadal, odprowadzając ich do drzwi. Przy pożegnaniu poprosiła don Rigoberta, żeby pokazał jej kiedyś swą kolekcję erotycznych grafik. „Fonsito powiedział mi, że jest wspaniała”, oświadczyła na koniec. Rigoberto i Lukrecja opuścili gabinet całkowicie skonfundowani. – Mowiłem ci, że zwracanie się do psychologa jest bardzo ryzykowne – przypomniał Lukrecji

Rigoberto. – Nie wiem, co mnie podkusiło, żeby cię posłuchać. Psycholog może być bardziej niebezpieczny niż samiutki diabeł, wiem o tym, odkąd przeczytałem Freuda. – Żartuj sobie, żartuj z tego tak jak doktor Cespedes – broniła się Lukrecja. – Obyś tylko tego nie pożałował. – Nie żartuję – odparł, poważniejąc. – Łatwiej było uwierzyć, że Edilberto Torres nie istnieje. Jeśli doktor Cespedes ma rację i ten osobnik naprawdę prześladuje Fonsita, to powiedz mi, co, do diabła, mamy teraz zrobić. Nie zrobili nic i przez jakiś czas chłopiec nie wracał do tego tematu. Prowadził normalne życie, wychodził do szkoły i wracał o zwykłej porze, po południu zamykał się na godzinę albo i na dwie, odrabiając lekcje, w weekendy wybierał się gdzieś czasem z Perkatym Pezzuolem. Niechętnie, za namową don Rigoberta i doni Lukrecji, wychodził też niekiedy z chłopakami z dzielnicy do kina, na mecze, pograć w piłkę albo na jakąś imprezę. Jednakże podczas nocnych rozmow Rigoberto i Lukrecja przyznawali, że choć stara się zachowywać normalnie, nie jest taki jak dawniej. Co się zmieniło? Nie było łatwo określić, lecz oboje byli pewni, że zaszła w nim przemiana. I że była głęboka. Kwestia wieku? Tego trudnego przejścia między dzieciństwem a okresem nastoletnim, kiedy to w tym samym czasie gdy zmienia się głos, stając się bardziej chrapliwym, a na podbrodku pojawia się meszek zapowiadający przyszły zarost, chłopiec zaczyna czuć, że nie jest już dzieckiem, ale nie jest także jeszcze dorosłym, i probuje poprzez sposob ubierania się, siadania, gestykulacji, rozmowy z przyjaciołmi i z dziewczynami być mężczyzną, ktorym stanie się poźniej. Był bardziej milczący i skupiony, znacznie oszczędniej odpowiadał przy stole na pytania o szkołę i kolegow. – Wiem, co się z tobą dzieje, malutki – zagadnęła go prowokacyjnie Lukrecja pewnego dnia. – Zakochałeś się! O to chodzi, Fonsito? Podoba ci się jakaś dziewczyna? Pokręcił głową przecząco bez śladu zakłopotania. – Nie mam na razie czasu na te rzeczy – odpowiedział poważnie. – Zaraz zaczną się egzaminy i zależy mi na dobrych ocenach. – To mi się podoba, Fonsito – powiedział z aprobatą w głosie don Rigoberto. – Czasu na dziewczyny będziesz miał potem aż nadto. Rumianą buzię rozświetlił nagle uśmiech, a w oczach Fonsita zagościł szelmowski błysk z dawnych czasow: – Poza tym wiesz przecież, że jedyną kobietą na świecie, ktora mi się podoba, jesteś ty, macocho. – Ach, moj Boże, niechże cię ucałuję, malutki! – przyklasnęła dona Lukrecja. – Ale co znaczą te ręce, małżonku?

– Znaczą, że kiedy o diable mowa, mnie też rozpala się wyobraźnia i inne organy, kochanie. I przez długą chwilę cieszyli się, wyobrażając sobie, że ta historia z diabłem i Fonsitem odeszła w zapomnienie. Ale tak się nie stało.

VII

Wydarzyło się to rankiem w dniu, kiedy sierżant Lituma i kapitan Silva, ten ostatni odrywając się na chwilę od swej obsesji na tle piuranek, a w szczegolności pani Josefity, pracowali, wytężając wszystkie pięć zmysłow, nad sprawą, probując znaleźć jakąś nić przewodnią, ktora pchnęłaby śledztwo w ktorąś stronę. Pułkownik Rios Pardo alias Cipcidraka, szef regionu, obsztorcował ich znowu poprzedniego dnia doprowadzony na skraj wytrzymałości, ponieważ wieść o wyzwaniu rzuconym mafiosom przez Felicita Yanaque w „El Tiempo” dotarła do Limy. Minister spraw wewnętrznych zadzwonił do niego, żądając, żeby natychmiast rozwiązano tę sprawę. Prasa nagłośniła historię, tak że już nie tylko policja, ale i sam rząd ośmieszał się w oczach opinii publicznej. Dopaść szantażystow i przykładnie ich ukarać, tego domagały się władze. – Musimy przywrocić godność policji, do wszystkich diabłow! – ryczał spod sumiastych wąsisk, z oczami pałającymi jak rozżarzone węgle, wściekły Cipcidraka. – Garstka pętakow nie może dłużej śmiać nam się w twarz. Albo złapiecie ich, albo będziecie tego żałować do końca kariery. Przysięgam na świętego Marcina de Porres i na samego Boga! Lituma i kapitan Silva przeanalizowali pod lupą zeznania wszystkich świadkow, sporządzili akta,

zamowili ekspertyzy, powiązali informacje, wysunęli sto hipotez i odrzucili wszystkie po kolei. Od czasu do czasu dla złapania oddechu kapitan wznosił pochwalne okrzyki kipiące pożądaniem na cześć krągłości pani Josefity, w ktorej się zadurzył. Z całkowitą powagą, wspierając się obscenicznymi gestami, wyjaśniał podwładnemu, że owe mięśnie pośladkowe nie tylko są duże, okrągłe i symetryczne, lecz ponadto „zadzierają się leciutko do gory, kiedy idzie”, na ktory to widok rosną mu jednomyślnie serce i jaja. Z tego właśnie powodu, utrzymywał, „pomimo swych lat, piegow i nieco krzywych nog Josefita jest zajebistą babeczką”. – Lepszą do dymania niż ta smakowita Mabel, jeśli żądasz porownań, Lituma – sprecyzował z oczami wychodzącymi z orbit, jakby właśnie miał przed sobą zadki obu dam i ważył ich wszystkie wady i atuty. – Przyznaję, że ukochana don Felicita ma ładną sylwetkę, zadziorne cycki, nogi i ręce zgrabne i mięsiste, ale tyłeczek, jak na pewno zauważyłeś, pozostawia sporo do życzenia. Nie będzie zbyt miły w dotyku. Nie rozwinął się do końca, nie rozkwitł, w ktorymś momencie nastąpił uwiąd. W moim systemie klasyfikacji jest to dupcia nieśmiała, wiesz, co mam na myśli. – Może by pan się raczej skupił na śledztwie, panie kapitanie – poprosił Lituma. – Widział pan, jak wściekły jest pułkownik Rios Pardo. W tym tempie nigdy nie wygrzebiemy się z tej sprawy i w życiu nie awansujemy. – Zauważyłem już, że ciebie zupełnie nie interesują babskie dupy, Lituma – oznajmił kapitan, robiąc wspołczującą minę. Natychmiast jednak uśmiechnął się i oblizał wargi jak łakomy kot. – To jakiś defekt twojej męskości, zapewniam cię. Przyzwoita dupa to najbardziej boski dar, jaki Stworca włożył w ciało kobity ku uciesze chłopow. Nawet Biblia to przyznaje, jak mi powiedziano. – Jasne, że mnie interesują, panie kapitanie. Ale u pana widać nie tylko zainteresowanie, ale też obsesję i zboczenie, z całym szacunkiem. Wracajmy do naszych pajączkow. Spędzili wiele godzin, czytając po raz enty, śledząc słowo po słowie, literka po literce, laseczka po laseczce listy i rysunki szantażystow. Poprosili centralę o analizę grafologiczną anonimow, ale specjalista leżał w szpitalu po operacji hemoroidow i miał dwa tygodnie zwolnienia. I oto ktoregoś takiego dnia, podczas gdy porownywali listy z pismami sporządzonymi przez przestępcow notowanych w rejestrze skazanych, znienacka, niczym iskierka w ciemnościach, zaświtało w głowie Litumy owo podejrzenie. Wspomnienie, skojarzenie. Kapitan Silva zauważył, że jego zastępca ma dziwną minę. – Co cię tak nagle zamroczyło, Lituma? – Nic, nic takiego, panie kapitanie – wzruszył ramionami sierżant. – Głupstwo. Przypomniałem sobie

pewnego gościa, ktorego kiedyś znałem. Rysował pajączki, jeśli mnie pamięć nie myli. To na pewno jakaś bzdura. – Na pewno – powtorzył kapitan, przyglądając mu się badawczo. Przybliżył twarz do jego twarzy i zmienił ton. – Ale ponieważ nie mamy nic innego, bzdura jest lepsza niż nic. Co to był za gość? Opowiedz. – To dość stara historia, panie kapitanie – komisarz zauważył, że głos i wzrok zastępcy zdradzają zakłopotanie, jakby nie miał ochoty rozgrzebywać tych wspomnień, a zarazem nie mogł się powstrzymać. – Pewnie nie ma nic wspolnego z naszą sprawą. Ale o ile sobie przypominam, ten skurwiel zawsze coś rysował, takie gryzmoły, może właśnie pajączki. Na kartkach papieru, na gazetach. Czasem nawet patykiem na klepisku w knajpach. – A kim był ten skurwiel, Lituma? Powiedz mi wreszcie i nie wpieprzaj mnie tymi podchodami. – Wyjdźmy z tego piekarnika i chodźmy na soczek, panie kapitanie – zaproponował sierżant. – To długaśna historia i jeśli pan zechce, opowiem ją panu. Bez obawy, ja płacę za soki. Poszli do La Perla del Chira, małego baru przy ulicy Libertad, nieopodal domu, gdzie, jak opowiedział Lituma szefowi, w czasach jego młodości odbywały się walki kogutow, na ktore stawiano sporą kasę. On sam zajrzał tu kilka razy, lecz nie lubił patrzeć na walczące ptaki, przygnębiał go widok biednych zwierząt tłukących się na śmierć dziobami i ostrogami. Nie było klimatyzacji, ale wentylatory ochładzały nieco lokal. Byli sami. Zamowili dwa soki z lucumy z dużą ilością lodu i zapalili papierosy. – Skurwiel nazywał się Josefino Rojas i był synem Carlosa Rojasa, ktory niegdyś woził łodzią bydło z hacjend do rzeźni, kiedy rzeka przybierała – zaczął Lituma. – Poznałem go, kiedy byłem młodziutki, jeszcze za gowniarza. Mieliśmy bandę. Lubiliśmy zabawić się, gitara, piwko i kobiety. Ktoś nazwał nas, a może to my sami, „Niepokonani”. Ułożyliśmy nawet hymn. I ochrypłym głosem Lituma zaśpiewał cichutko, melodyjnie i wesoło: Jesteśmy Niepokonani Pracą się nigdy nie zhańbimy Możemy tylko chlać

Możemy tylko szachrować Możemy tylko dupy rwać! Kapitan zaśmiał się z aprobatą i pochwalił: – Nieźle, Lituma. Czyli przynajmniej za młodu tobie też stawał. – Było nas trzech Niepokonanych na początku – ciągnął sierżant z nostalgią, pogrążony we wspomnieniach. – Moi kuzyni, bracia Leon: Jose i Małpa, oraz uniżony sługa. Trzech Szmaciarzy. Nie wiem, jak się do nas przyplątał Josefino. Nie był ze Szmaciarni, tylko ze Ścierwiarni, stamtąd, gdzie kiedyś były targ i rzeźnia. Nie wiem, dlaczego przyjęliśmy go do bandy. Między dwiema dzielnicami była wtedy okropna rywalizacja. Na pięści i na noże. Wojna, podczas ktorej polało się sporo krwi w Piurze, mowię panu. – Kurczę, mowisz mi o prehistorii tego miasta – stwierdził kapitan. – Szmaciarnia, świetnie wiem, gdzie to było, na połnocy, poniżej alei Sanchez Cerro, koło starego cmentarza San Teodoro. Ale Ścierwiarnia? – Tu niedaleko, tuż obok placu Broni, nad rzeką, bardziej na południe – pokazał Lituma. – Nazywano ją Ścierwiarnią, bo koło rzeźni… W okresie uboju było tam zawsze mnostwo ścierwojadow… My, Szmaciarze, byliśmy za Sanchezem Cerro1, a Ścierwiarze za APRA2. Ten skurwiel Josefino był Ścierwiarzem i mowił, że jako gowniarz terminował u rzeźnika. – Czyli byliście bandziorami, Lituma. – Raczej łobuzami, panie kapitanie. Mieliśmy na koncie drobne rozroby, nic poważnego. Przygrzmociliśmy temu czy tamtemu, nic więcej. Potem Josefino został alfonsem. Podrywał dziewczyny i robił z nich kurewki w Zielonym Domu. Tak się nazywał burdel przy drodze do Catacaos, kiedy Kastylia to jeszcze nie była Kastylia, tylko Tacala. Był pan tam kiedyś? Luksusowy. – Nie, ale dużo słyszałem o słynnym Zielonym Domu. To prawdziwy mit w Piurze. Czyli alfons. To ten rysował pajączki?

– Właśnie ten, panie kapitanie. Myślę, że pajączki, choć być może pamięć płata mi figle. Nie jestem całkiem pewien. – Dlaczego tak nienawidzisz tego alfonsa, Lituma, jeśli można wiedzieć? – Z wielu powodow – nalana twarz sierżanta spochmurniała, a oczy nabiegły krwią; zaczął wściekle trzeć sobie podbrodek. – Po pierwsze, za to, co mi zrobił, kiedy siedziałem w więzieniu. Zna pan tę historię, zapudłowali mnie, bo grałem w rosyjską ruletkę z pewnym właścicielem hacjendy. Właśnie w Zielonym Domu. Taki białas, pijaczyna, nazywał się Seminario, rozwalił sobie łeb podczas tej zabawy. A Josefito wykorzystał to, że mnie nie było, i sprzątnął mi moją kobietkę. I osadził ją w Zielonym Domu, żeby pracowała dla niego jako kurwa. Nazywała się Bonifacia. Przywiozłem ją z Alto Maranon, z Santa Maria de Nieva z Amazonii. Kiedy zaczęła nowe życie, nazwali ją Dzikuska. – No to miałeś wystarczające powody, żeby go znienawidzić – stwierdził kapitan, kiwając głową. – Masz za sobą niezłą przeszłość, Lituma. Nikt by nie powiedział, patrząc teraz na ciebie, takiś łagodniutki. Wyglądasz, jakbyś nigdy nie zabił nawet muchy. Prawdę mowiąc, nie widzę cię grającego w rosyjską ruletkę. Ja raz w to zagrałem z kumplem, gdy nieźle popiliśmy. To tej pory jaja mi mrozi na samo wspomnienie. A tego Josefina dlaczego nie wykończyłeś, jeśli można wiedzieć? – Nie z braku ochoty, tylko żeby nie iść znowu do pierdla – wyjaśnił zwięźle sierżant. – Ale spuściłem mu takie manto, że pewnie do tej pory go boli. To było jakieś dwadzieścia lat temu, panie kapitanie. – I jesteś pewien, że ten alfons rysował pajączki? – Nie wiem, czy to były pajączki – poprawił go po raz kolejny Lituma. – Ale rysował, tak, cały czas. Na serwetkach, na każdym skrawku papieru, ktory wpadł mu w ręce. Miał taką obsesję. Może to nie ma nic wspolnego z naszym śledztwem. – Pomyśl i sprobuj sobie przypomnieć, Lituma. Skup się, zamknij oczy, spojrz za siebie. Pajączki takie jak na listach do Felicita Yanaque? – Nie dam rady, panie kapitanie – przeprosił Lituma. – Opowiadam panu o sprawach sprzed wielu lat, może dwudziestu, może więcej. Nie wiem, dlaczego

tak mi się skojarzyło. Lepiej zapomnijmy o tym. – Wiesz, co się stało z tym alfonsem? – nalegał kapitan. Miał poważny wyraz twarzy i nie odrywał oczu od sierżanta. – Nigdy więcej go nie widziałem, tak jak i reszty Niepokonanych, moich kuzynow. Kiedy przywrocili mnie do służby, dostałem przydział w gorach, potem w selwie, potem w Limie. Krążyłem po Peru, można tak powiedzieć. Wrociłem do Piury dopiero niedawno. Dlatego mowiłem, że to pewnie jakaś bzdura, ktora mi się skojarzyła. Nie jestem pewien, czy to były pajączki, mowię panu. Coś rysował, to tak. Przez cały czas, a my, Niepokonani, śmialiśmy się z niego. – Jeśli ten alfons Josefino żyje, chciałbym go poznać – powiedział komisarz, uderzając w stoł. – Sprawdź to, Lituma. Nie wiem dlaczego, ale dobrze mi to pachnie. Może trafiliśmy na kawał mięsa. Mięciutkiego i soczystego. Czuję to w ślince, we krwi i w jądrach. W tych sprawach nigdy się nie mylę. Widzę już światełko w tunelu. Dobra nasza, Lituma. Kapitan był tak zadowolony, że sierżant pożałował swojego wyznania. Na pewno w czasach Niepokonanych Josefino bez przerwy coś rysował? Teraz już nie był tego taki pewien. Tego wieczoru po skończeniu służby, wracając jak zwykle aleją Grau do swojego pensjonatu w dzielnicy Buenos Aires, nieopodal koszar Grau wytężył pamięć, probując przekonać się, że wspomnienie nie było fałszywe. Nie, nie, chociaż teraz nie dałby już za to głowy. Zalewały go obrazy ze szczenięcych lat, z zakurzonych ulic Szmaciarni, kiedy z Małpą i Jose chodzili na piaski za miastem zastawiać sidła na iguany pod drzewami świętojańskimi, polować na małe ptaszki z proc, ktore sami zrobili, albo schowani za krzakami i wydmami podglądać praczki, ktore w pobliżu Atarjea prały ubrania zanurzone po pas w rzece. Niekiedy przez mokrą bluzkę prześwitywały piersi, a im płonęły z podniecenia oczy i rozporki. Jak to się stało, że Josefino dołączył do nich? Już nie pamiętał. W każdym razie ten Ścierwiarz doszedł, kiedy nie byli już takimi gowniarzami. Chadzali wtedy do barow i wydawali niewielkie pieniądze zarobione na dorywczych zleceniach, na przykład sprzedaży zakładow na wyścigi konne, w domach gry, na imprezach i popijawach. Może to nie były pajączki, ale jakieś inne rysuneczki, Josefino gryzmolił cały czas. Pamiętał wyraźniutko. Kiedy rozmawiał, śpiewał czy gdy knuł swoje łotrostwa. To nie było fałszywe wspomnienie, może rysował żaby, węże, kutasiki. Zdjęły go wątpliwości. A może to było kołko i krzyżyk albo karykatury ludzi spotkanych w barze u Chungi, jego ukochanym barze. Chunga Chunguita! Istnieje jeszcze? Niemożliwe. Gdyby żyła, miałaby już tyle lat, że nie dałaby rady prowadzić baru. Chociaż kto wie. To była kobieta z jajami, nie bała się nikogo, stawiała się pijakom, dyskutowała z

nimi jak rowny z rownym. Kiedyś przywaliła samemu Josefinowi, ktory chciał z nią pożartować. Niepokonani! Chunga! Kurwa mać, ależ ten czas leci. Może bracia Leon, Josefino i Bonifacia dawno już gryzą ziemię i pozostało po nich tylko wspomnienie. A niech to. Szedł prawie po ciemku, ponieważ oświetlenie miejskie, kiedy minęło się Club Grau i weszło do dzielnicy Buenos Aires, było rzadkie i marne. Szedł powoli, potykając się na dziurach w asfalcie, między domami, początkowo piętrowymi i z ogrodkami, potem coraz niższymi i nędzniejszymi. W miarę jak zbliżał się do pensjonatu, domy zamieniały się w chałupy o ścianach z niewypalanej cegły i drzew świętojańskich, dachach z blachy cynkowej, stojące przy ulicach bez chodnikow, ktorymi z rzadka tylko przejeżdżały samochody. Po powrocie do Piury, po odsłużeniu wielu lat w Limie i w gorach zamieszkał w małym mieszkanku na osiedlu wojskowym, gdzie mieli też prawo mieszkać żandarmi i policjanci. Nie podobała mu się jednak owa bliskość kolegow. Czuł się, jakby nadal był na służbie, widząc te same osoby i rozmawiając o tych samych sprawach. Dlatego po sześciu miesiącach przeprowadził się do Calanchow, ktorzy wynajmowali pięć pokoi. Pensjonat był bardzo skromny, a sypialnia Litumy – mikroskopijna, ale płacił mało i czuł się bardziej niezależny. Kiedy wszedł, Calanchowie oglądali telewizję. On był niegdyś nauczycielem, a ona urzędniczką miejską. Przeszli na emeryturę już dawno temu. W cenie najmu było tylko śniadanie, ale jeśli lokator miał ochotę, Calanchowie zamawiali mu obiad i kolację w pobliskiej knajpce, gdzie porcje były całkiem spore. Sierżant zagadnął, czy nie pamiętają przypadkiem małego baru nieopodal starego stadionu, prowadzonego przez pewną kobietę o męskim charakterze, ktora nazywała się, albo ją nazywano – Chunga. Popatrzyli na niego zdziwieni, kręcąc przecząco głowami. Tej nocy przez długi czas leżał bezsennie niespokojny i nieswoj. Przeklęta godzina, w ktorej przyszło mu do głowy, żeby opowiedzieć kapitanowi Silvie o Josefino. Teraz był pewien, że alfons rysował nie pajączki, tylko coś innego. Rozgrzebywanie przeszłości nie służyło mu. Smuciło go rozmyślanie o czasach młodości, obecnym wieku – dobiegał pięćdziesiątki – samotnym życiu, nieszczęściach, ktore go spotkały, tym durnym pomyśle rosyjskiej ruletki z Seminariem, latach w więzieniu, historii z Bonifacią, ktora za każdym razem gdy przychodziła mu na myśl, pozostawiała w ustach gorzki smak. Zasnął wreszcie, ale spał źle, dręczyły go koszmary, po

przebudzeniu miał jeszcze przed oczami obrazy porażek i okropności. Umył się, zjadł śniadanie i przed siodmą był już na ulicy w drodze do miejsca, gdzie jego pamięć sytuowała mały bar Chungi. Nie było łatwo odszukać drogę. W jego wspomnieniach na obrzeżach miasta wznosiły się rzadkie lepianki z gliny i trzciny okolcza, wzniesione na piaskach. Teraz widział tu ulice, beton, domy ze szlachetnych materiałow, słupy ze światłem elektrycznym, chodniki, samochody, szkoły, stacje benzynowe, sklepy. Jakaż zmiana! Dawne peryferie należały obecnie do miasta i zupełnie nie przypominały okolic z jego wspomnień. Rozpytywanie mieszkańcow – a zagadywał tylko najstarszych – nie przyniosło rezultatu. Nikt nie pamiętał ani baru, ani Chungi, wiele osob zresztą nie pochodziło z Piury, przyjechali z gor. Odnosił nieprzyjemne wrażenie, że pamięć go zwodzi; nic z tego, co pamiętał, nie istniało naprawdę, były to tylko widma, od zawsze tylko wytwory jego fantazji. Ta myśl przerażała go. Poźnym rankiem przerwał poszukiwania i wrocił do centrum. Przed powrotem na komisariat wypił coś zimnego na rogu, był zgrzany i zmęczony. Ulice były już pełne gwaru, samochodow, autobusow, uczniow w mundurkach. Sprzedawcow losow na loterię i drobiazgow, zachwalających donośnym głosem swoje towary, ludzi spoconych i spieszących się w rożne miejsca, zajmujących całą szerokość chodnika. A wowczas pamięć podsunęła mu nazwę ulicy i numer domu, w ktorym mieszkali jego kuzyni: Morropon 17. W samym sercu Szmaciarni. Przymykając oczy, zobaczył wyblakły, parterowy domek, zakratowane okna, doniczki ze sztucznymi kwiatami, bar, nad ktorym powiewała przyczepiona do żerdzi biała chorągiewka na znak, że sprzedają tu świeżą chichę. Taksowką motorową podjechał do alei Sanchez Cerro, czując, jak krople potu spływają mu po twarzy i po plecach, zagłębił się w stary labirynt ulic, uliczek, zaułkow z wyjściem i bez wyjścia oraz placykow niegdysiejszej Szmaciarni założonej, jak powiadano, w czasach kolonialnych przez obdartych murzyńskich niewolnikow sprowadzonych z Madagaskaru. Tu też wszystko zmieniło kształt, oblicze, jakość i barwę. Bite drogi zostały wyasfaltowane, domy były z cegły i betonu, gdzieniegdzie wielopiętrowe, zauważył oświetlenie publiczne i ani jednego baru, ani jednego kłapoucha, wyłącznie bezpańskie psy. Chaos zamienił się w porządek, ulice proste i rownoległe. Nic nie przypominało obiektow z jego szczenięcych wspomnień. Dzielnica stała się przyzwoita, a zarazem niewinna i bezosobowa. Ale ulica Morropon wciąż istniała, numer 17 także. Z tym że zamiast domku kuzynow ujrzał wielki warsztat samochodowy z szyldem o treści „Sprzedaż części zamiennych do wszystkich marek samochodow, furgonetek, ciężarowek i autobusow”. Wszedł, a w przestronnym i mrocznym pomieszczeniu

pachnącym olejem zobaczył karoserie i części silnikow, usłyszał dźwięk spawania, zauważył trzech albo czterech mechanikow w niebieskich kombinezonach, pochylonych nad maszynami. Z radia dobiegała muzyka rodem z puszczy – La Contamanina. Wszedł do biura, gdzie warczał wentylator. Przed komputerem siedziała młodziutka kobieta. – Dzień dobry – powiedział, zdejmując kepi. – Czym mogę panu służyć? – spojrzała na niego z lekkim niepokojem, z jakim ludzie zwykle patrzą na policję. – Szukam informacji o rodzinie, ktora tutaj mieszkała – wyjaśnił, wskazując na lokal. – Kiedy jeszcze nie było warsztatu, tylko mały domek. Nazywali się Leon. – O ile sięgam pamięcią, tu zawsze był warsztat samochodowy – powiedziała dziewczyna. – Pani jest bardzo młoda, nie może pani tego pamiętać – odrzekł. – Ale może właściciel będzie coś wiedział. – Jeśli pan chce, może pan poczekać na niego. – Dziewczyna wskazała mu krzesło. Jej twarz rozjaśniła się nagle. – Och, ale jestem głupia. No przecież! Właściciel nazywa się Leon, właśnie tak. Don Jose Leon. Może on będzie potrafił panu pomoc. Lituma osunął się na krzesło. Serce biło mu bardzo mocno. Don Jose Leon. Kurwa mać. To on, to jego kuzyn Jose. To musiał być Niepokonany. Ktoż by inny, jeśli nie on. Siedział jak na rozżarzonych węglach. Minuty zdawały się ciągnąć w nieskończoność. Kiedy Niepokonany Jose Leon pojawił się wreszcie w warsztacie, mimo że był teraz korpulentny i brzuchaty, ubrany jak białas w marynarkę, koszulę z kołnierzykiem i buty wyglansowane jak lusterka, rozpoznał go natychmiast. Wstał ze wzruszeniem i rozpostarł ramiona. Jose nie poznał go i patrzył nań z uwagą i zdziwieniem. – Widzę, że nie wiesz, kim jestem, kuzynie – powiedział Lituma. – Aż tak się zmieniłem?

Twarz Josego rozpogodziła się z szerokim uśmiechem. – Nie wierzę! – wykrzyknął, także rozpościerając ramiona. – Lituma! Aleś mnie zaskoczył, bracie. Po tylu latach, che gua. Objęli się, poklepali pod zdumionym spojrzeniem dziewczyny i mechanikow. Przyjrzeli się sobie bacznie, z uśmiechem, z wylewnymi gestami. – Masz czas na kawusię, kuzynie? – zapytał Lituma. – Czy wolisz, żebyśmy umowili się poźniej albo jutro? – Załatwię kilka drobnostek i pojdziemy powspominać czasy Niepokonanych – powiedział Jose, klepiąc go po raz kolejny. – Siadaj, Lituma. Zaraz wracam. Ale radocha, bracie. Lituma usiadł z powrotem na krześle i patrzył, jak Leon przegląda papiery na biurku, omawia z sekretarką coś z grubych tomisk, wychodzi z biura i obchodzi warsztat, dokonując przeglądu pracy mechanikow. Zauważył, z jaką pewnością wydaje polecenia, przyjmuje pozdrowienia pracownikow i z jaką łatwością rozstrzyga wątpliwości oraz odpowiada na pytania. „Kto by się spodziewał, kuzynie”, pomyślał. Z trudem rozpoznawał obdartego Josego z czasow młodości, ganiającego boso za kozami i kłapouchami Szmaciarni, w tym białym właścicielu wielkiego warsztatu samochodowego, paradującego w środku dnia w garniturze i odświętnych butach. Wyszli, Lituma ściskający ramię Josego, do kawiarnirestauracji Piura Linda. Kuzyn oznajmił, że to spotkanie trzeba oblać, i zamowił piwa. Wypili za minione czasy i przez długą chwilę przywoływali z nostalgią wspolne wspomnienia. Małpa był wspolnikiem Josego, kiedy ow otwierał warsztat. Potem jednak posprzeczali się i wycofał się z interesu, chociaż obaj bracia pozostali zżyci i często się widywali. Małpa ożenił się i miał troje dzieci. Pracował przez kilka lat w urzędzie miasta, potem założył cegielnię. Powodziło mu się nieźle, dostawał zlecenia od wielu firm budowlanych w Piurze, szczegolnie teraz, w tłuste lata, kiedy wyrastały nowe dzielnice. Wszyscy piurańczycy marzyli o własnym domu i świetnie się składało, że wiały pomyślne wiatry. Jose nie mogł się skarżyć. Było trudno na początku, duża konkurencja, ale powoli jakość usług

zaczęła przynosić owoce, a teraz, nie chwaląc się, jego warsztat był jednym z najlepszych w mieście. Pracy miał aż nadto, Bogu dzięki. – Czyli ty i Małpa z Niepokonanych Szmaciarzy zamieniliście się w białasow i bogaczy – zażartował Lituma. – Tylko ja dalej jestem biedny jak mysz kościelna i zostanę tym ubogim gliną do końca świata. – Jak długo już tu jesteś, Lituma? Czemuś nie odszukał mnie wcześniej? Sierżant skłamał, że od niedawna i że poszukiwania jego miejsca zamieszkania nie dały rezultatu, aż wreszcie przyszło mu do głowy, żeby pokręcić się po starych dzielnicach. I tak znalazł się znienacka na ulicy Morropon numer 17. Nigdy by nie pomyślał, że ta pustynia z nędznymi lepiankami zamieni się w coś takiego. I z takim warsztatem samochodowym, że czapki z głow! – Czasy zmieniają się, i to na szczęście na lepsze – przytaknął Jose. – To dobry okres dla Piury i dla Peru, kuzynie. Żeby tylko potrwał dłużej, odpukajmy w niemalowane. On też się ożenił, z pewną trujillanką, ale małżeństwo okazało się katastrofą. Żyli z sobą jak pies z kotem i w końcu rozwiedli się. Mieli dwie corki, mieszkały z matką w Trujillo. Jose odwiedzał je od czasu do czasu, a one przyjeżdżały do niego na wakacje. Studiowały na uniwersytecie, starsza stomatologię, a młodsza farmację. – Gratuluję, kuzynie. Obie będą miały dobry zawod, to świetnie. A wtedy, gdy Lituma szykował się, żeby przemycić w rozmowie imię alfonsa, Jose, jakby czytając mu w myślach, uprzedził go: – Pamiętasz Josefina, kuzynie? – Jakbym miał zapomnieć o takim skurwielu – westchnął Lituma. A po długiej chwili jakby od niechcenia zapytał: – A co u niego? Jose wzruszył ramionami i skrzywił się pogardliwie:

– Od lat nie mam żadnych wieści. Stoczył się, to pamiętasz. Żył z kobiet, miał Indianki, ktore pracowały dla niego. Coraz częściej zadawał się z bandziorami. Małpa i ja odsunęliśmy się od niego. Wpadał czasem wyłudzić od nas jakąś forsę, opowiadając bajki o chorobach i o wierzycielach, ktorzy mu grożą. Wpakował się nawet w jakąś brudną sprawę, może chodziło o morderstwo. Oskarżyli go o wspolnictwo albo o krycie winnych. Nie zdziwiłoby mnie, gdyby kiedyś znaleziono go zadźganego przez tych rzezimieszkow, ktorych towarzystwo tak lubił. Może gnije w jakimś więzieniu, ktoż to wie. – O tak, lgnął do złego jak pszczoły do miodu – powiedział Lituma. – Skurwysyn urodził się przestępcą. Nie mogę pojąć, dlaczego skumplowaliśmy się z nim, kuzynie. Z tym Ścierwiarzem, my, Szmaciarze. I w tym momencie Lituma, ktory kątem oka śledził ruchy ręki swojego kuzyna na stole, spostrzegł, że paznokciem kciuka Jose rysuje jakieś kreski na chropowatym blacie pokrytym napisami, śladami po przypaleniu i plamami. Niemalże tracąc dech, wytężył wzrok i powiedział sobie, i powtorzył raz jeszcze, że nie zwariował i że nie ma obsesji, bo rysunki, ktore jego kuzyn kreślił bezwiednie paznokciem, to były pajączki. Tak, pajączki, jak te z anonimow z pogrożkami otrzymywanych przez Felicita Yanaque. Nie śniło mu się, nie przywidziało mu się, niech to szlag. Pajączki, pajączki. Kurwa mać, kurwa mać. – Mamy teraz cholerny problem – mruknął, ukrywając zdenerwowanie i wskazując na aleję Sanchez Cerro. – Na pewno wiesz. Musiałeś czytać w „El Tiempo” list do szantażystow od Felicita Yanaque, właściciela Transportes Narihuala. – Gość z największymi jajami w Piurze – wykrzyknął jego kuzyn. – Nie tylko czytałem jego list tak jak wszyscy. Wyciąłem go, oprawiłem i powiesiłem na ścianie biura, kuzynie. Felicito Yanaque jest wzorem dla tych wszystkich tutejszych ciot, ktore trzęsą portkami przed mafią i płacą haracz. Znam don Felicita od dawna. W warsztacie naprawiamy i podkręcamy autobusy i ciężarowki Transportes Narihuala. Napisałem do niego i pogratulowałem liściku do „El Tiempo”. Trącił łokciem Litumę, pokazując na galony na

naramiennikach. – Macie obowiązek ochronić tego gościa, kuzynie. To by była tragedia, gdyby mafie nasłały na don Felicita płatnego mordercę. Widziałeś, że już podpaliły mu lokal. Sierżant patrzył na niego, potakując. Ten gniew i ten podziw nie mogły być udawane; to on się pomylił, Jose nie rysował paznokciem pajączkow, tylko kreski. Przypadek, zbieg okoliczności, jak to często bywa. Ale w tym momencie pamięć podsunęła mu jeszcze jeden obraz, przejaskrawiając go, żeby zobaczył to jasno i wyraźnie, przypomniała mu z ostrością, ktora przeszyła go dreszczem, że tym, kto tak naprawdę od czasow gdy byli gowniarzami, ciągle rysował ołowkiem, patykiem albo ostrzem noża te gwiazdki, ktore wydawały mu się pajączkami, był jego kuzyn Jose, a nie alfons Josefino. Jasne, oczywiście. To był Jose. Na długo zanim poznali Josefina, Jose bez przerwy coś rysował. Małpa i on wyśmiewali się z tej jego obsesji wiele razy. Kurwa mać, kurwa mać. – Kiedy możemy pojść razem na obiad albo na kolację, żebyś zobaczył Małpę, Lituma? Ależ będzie miał uciechę, jak cię zobaczy! – Ja też, Jose. Najlepsze wspomnienia mam z Piury, o tak. Z czasow kiedy trzymaliśmy się razem, z czasow Niepokonanych. Najlepsze w życiu, tak myślę. Wtedy byłem szczęśliwy. Potem przyszły nieszczęścia. Poza tym, o ile pamiętam, ty i Małpa jesteście jedyną rodziną, jaka została mi na świecie. Kiedy chcesz, podajcie jakiś termin, dostosuję się. – To może lepiej obiad niż kolacja – powiedział Jose. – Rita, moja szwagierka, jest zazdrosna jak nie wiem, trzyma Małpę tak krotko, że nie wyobrażasz sobie. Robi mu straszne sceny, kiedy wychodzi wieczorem. Chyba nawet go tłucze. – Niech będzie obiad, nie ma problemu. – Lituma był tak poruszony, że obawiając się, iż Jose nabierze podejrzeń, poszukał pierwszego lepszego pretekstu, żeby się pożegnać. Wracał na komisariat, z trudem łapiąc oddech, z zamętem w głowie i zamroczony, nie patrząc, gdzie idzie, do tego stopnia, że o mało nie potrącił go na rogu trojkołowy rower sprzedawcy owocow.

Kiedy wszedł, kapitan Silva zauważył jego stan, ledwie rzuciwszy na niego okiem. – Nie chcę więcej problemow niż te, ktore mam już na głowie, Lituma – ostrzegł go, wstając zza biurka z taką wściekłością, że w pokoiku zadrżało. – Co ci się dzieje, do jasnej cholery? Kto ci umarł? – Umarło podejrzenie, że te pajączki rysował Josefino Rojas – wybełkotał Lituma, zdejmując kepi i wycierając pot chusteczką. – Wychodzi na to, że podejrzanym nie jest ten alfons, tylko moj kuzyn Jose Leon. Jeden z Niepokonanych, o ktorych opowiadałem, panie kapitanie. – Jaja sobie ze mnie robisz, Lituma? – wykrzyknął kapitan ze zdumieniem. – Co to znowu za pasztet i jak mamy go ugryźć? Sierżant usiadł, podstawiając twarz pod podmuch wentylatora. Z najdrobniejszymi szczegołami zreferował komisarzowi wszystko to, co wydarzyło się tego ranka. – Czyli teraz to twoj kuzyn Jose rysuje paznokciem pajączki – wkurzył się kapitan. – A poza tym jest taki tępy, że zdradza się przed sierżantem policji, wiedząc doskonale, że pajączki Felicita Yanaque i Transportes Narihuala są tajemnicą całej Piury. Ciebie chyba pojebało, Lituma. – Nie jestem pewien, czy rysuje paznokciem pajączki – przeprosił jego podwładny z przygnębieniem. – Mogę się mylić także i w tym, proszę o wybaczenie. Już nie jestem pewien niczego, panie kapitanie, nawet tego, na czym teraz stoję. Tak, ma pan rację. W głowie mam kompletny mętlik. – Raczej gniazdo pajączkow – zaśmiał się kapitan. – A teraz, patrzcie no, kto nadchodzi. Tego tylko nam brakowało. Dzień dobry, panie Yanaque. Proszę wejść. Po twarzy przedsiębiorcy Lituma poznał od razu, że stało się coś złego: kolejny list od mafii? Felicito był blady jak kreda, miał podkrążone oczy, usta rozchylone jak idiota, źrenice rozszerzone ze strachu. Zdjął kapelusz, a jego włosy były w nieładzie, jakby zapomniał się dziś uczesać. On, ktory nosił się zawsze tak elegancko, miał źle zapiętą kamizelkę, pierwszy guzik w drugiej dziurce. Wyglądał żałośnie, jak pijany, jak pajac. Nie mogł mowić.

Nie odpowiedział na powitanie, wyciągnął tylko z kieszeni kopertę i podał ją kapitanowi drżącą rączką. Wydawał się mniejszy i bardziej kruchy niż kiedykolwiek, prawie karzełek. – Kurwa mać – wycedził komisarz, wyjmując list i czytając na głos: Szanowny panie Yanaque, powiedzieliśmy, że Pański upor i wyzwanie rzucone w „El Tiempo” będą miały smutne następstwa. Powiedzieliśmy, że pożałuje Pan braku rozsądku i chęci dogadania się z nami, ktorzy chcemy tylko zapewnić ochronę Pańskiej firmie i bezpieczeństwo rodzinie. My zawsze dotrzymujemy obietnic. Mamy w naszej władzy jedną z drogich Panu osob i zatrzymamy ją do czasu, aż pojdzie Pan po rozum do głowy i zawrze z nami ugodę. Chociaż wiemy już, że ma Pan niemądry zwyczaj chodzenia ze skargą na policję, jak gdyby nadawała się do czegoś, mamy nadzieję, że dla własnego dobra tym razem zachowa Pan należytą dyskrecję. Nikomu nie zależy na tym, by dowiedziano się, że mamy tę osobę, zwłaszcza jeśli chciałby Pan, żeby nie ucierpiała w wyniku Pańskiej nieostrożności. To powinno zostać między nami i rozwiązać się dyskretnie i szybko. Skoro lubi Pan korzystać z usług prasy, niech pan zamieści w „El Tiempo” ogłoszenie z podziękowaniem dla Chrystusa Pana Pojmanego z Ayabaki za cud, o ktory Pan go prosił. W ten sposob będziemy wiedzieli, że zgadza się Pan na podane przez nas warunki. Zaraz potem osobka, o ktorej mowimy, wroci do domu cała i zdrowa. W przeciwnym razie może się zdarzyć, że nigdy więcej nie usłyszy Pan o niej. Niech Bog Pana strzeże. Chociaż Lituma tego nie widział, odgadł, że list został podpisany pajączkiem. – Kogo porwali, panie Yanaque? – zapytał kapitan Silva. – Mabel – wykrztusił, niemal dusząc się, przedsiębiorca. Lituma zobaczył, że jego oczka zachodzą mgłą, a po policzkach płyną rzęsiste łzy. – Niech pan tu siada, don Felicito – sierżant ustąpił mu miejsca i pomogł usiąść. Przedsiębiorca usiadł i zakrył twarz rękoma. Płakał powoli, bezgłośnie. Jego drobnym ciałkiem wstrząsały konwulsje. Litumie zrobiło się go żal. Biedny człowiek, teraz faktycznie ci skurwiele znaleźli sposob, żeby go zmiękczyć. A niech to, co za niesprawiedliwość.

– Mogę pana zapewnić co do jednego, don. – Kapitan wyglądał na rownie wzruszonego losem Felicita Yanaque. – Pańskiej przyjaciołce nie spadnie włos z głowy. Chcą pana zastraszyć, nic więcej. Wiedzą, że nie opłaca się im wyrządzić Mabel najmniejszej krzywdy. Że mają w rękach osobę nietykalną. – Biedna dziewczyna – wyjąkał, łkając, Felicito Yanaque. – To moja wina, to ja ją w to wpakowałem. Co się z nią stanie, moj Boże, nigdy sobie tego nie wybaczę. Lituma zobaczył, że nalana twarz kapitana Silvy z lekkim cieniem zarostu zmienia wyraz ze wspołczującego na wściekły, potem znowu na wspołczujący. Wyciągnął rękę, poklepał don Felicita po ramieniu i pochylając ku niemu głowę, oznajmił stanowczo: – Przysięgam panu na wszystkie świętości, na wspomnienie o mojej matce, że Mabel nie stanie się nic złego. Oddadzą ją panu całą i zdrową. Na moją najświętszą matkę przysięgam, że rozwiążę tę sprawę i że te skurwysyny zapłacą za to bardzo srogo. Nigdy nie składam takich przysiąg, don Felicito. Pan jest człowiekiem z wielkimi jajami, cała Piura to powtarza. Niech pan nam teraz nie wymięka, zaklinam pana na to, co pan najbardziej kocha. Lituma był pod wrażeniem. Komisarz mowił prawdę: nigdy nie składał takich przysiąg. Poczuł, że duch w nim rośnie: zrobią to, zrobią to. Dopadną ich. Ci gnoje pożałują, że wyrządzili taką podłość temu biedakowi. – Ja nie wymięknę ani teraz, ani nigdy – wyjąkał przedsiębiorca, ocierając oczy.

VIII

Miki i Escobita stawili się punktualnie co do minuty o jedenastej rano. Drzwi otworzyła im sama Lukrecja, ktorą ucałowali w policzek. Kiedy zasiedli w salonie, Justyniana przyszła zapytać, co sobie życzą do picia. Miki poprosił o kawusię z kropelką mleka, a Escobita o gazowaną wodę mineralną. Był szarawy poranek, niskie chmury przesuwały się nad ciemnozielonym morzem z plamami piany w zatoce limańskiej. Na pełnym morzu widać było kilkanaście łodeczek rybackich. Synowie Ismaela Carrery mieli na sobie ciemne garnitury, krawaty, chusteczki w kieszonkach, na przegubach lśniły wielkie roleksy. Na widok wchodzącego Rigoberta podnieśli się: „Cześć, wujku”. „Przeklęty zwyczaj”, pomyślał gospodarz. Nie wiedział dlaczego, lecz wykańczała go ta moda, tak rozpowszechniona wśrod młodych limańczykow od kilku lat, mowienia „wujku” czy „ciociu” do wszystkich znajomych rodziny i do osob starszych, jakby istniało między nimi jakieś pokrewieństwo. Miki i Escobita uścisnęli mu rękę, uśmiechali się, okazując serdeczność zbyt wylewną, by była prawdziwa. „Jak dobrze wyglądasz, wujku Rigoberto”, „Emerytura służy ci, wujku”, „Od czasu gdy widzieliśmy się ostatni raz, odmłodniałeś o nie wiem ile lat”. – Masz stąd ładny widok – zauważył Miki, wskazując nadmorską aleję i zatokę. – Kiedy nie ma chmur, widać brzeg od La Punta do Chorrillos, prawda, wujku? – Widać też tych wszystkich gości, ktorzy latają na lotni i na motolotni pod naszymi oknami i ktorzy nas dobrze widzą – powiedział Rigoberto. – Pewnego dnia wwieje nam ktoregoś z tych nieustraszonych lotnikow do salonu. „Chłopcy” uczcili dowcip zbyt głośnym śmiechem. „Są bardziej zdenerwowani niż ja”, zdziwił się Rigoberto. Byli bliźniakami, lecz rożniło ich wszystko, nie licząc wzrostu, muskularnego ciała i złych obyczajow. Siedzą godzinami w siłowni Club de Villa albo Regatas, ćwicząc na przyrządach i podnosząc ciężary? Jak się mają te muskuły do nocnego życia,

alkoholu, kokainy i obżarstwa? Miki miał twarz zaokrągloną i zadowoloną, grube usta z zębami mięsożercy, uszy jak u nietoperza. Cerę miał bardzo białą, prawie jak gringo, jasne włosy, od czasu do czasu uśmiechał się mechanicznie jak nakręcana lalka. Escobita natomiast, bardzo śniady, miał ciemne, świdrujące oczy, usta pozbawione warg, głosik cienki i piskliwy. „Ktory z nich jest głupszy?”, zastanowił się Rigoberto. „A gorszy?” – Nie tęsknisz za biurem, teraz, kiedy masz tyle wolnego czasu, wujku? – zapytał Miki. – Prawdę mowiąc, nie, chłopcze. Dużo czytam, słucham dobrej muzyki, całymi godzinami siedzę w moich albumach. Malarstwo zawsze interesowało mnie bardziej niż ubezpieczenia, Ismael z pewnością wspominał ci o tym. Teraz wreszcie mogę przeznaczyć na to dużo czasu. – Ależ masz bibliotekę, wujku! – wykrzyknął Escobita, wskazując na rowne rzędy książek na regałach w sąsiednim pomieszczeniu. – Ile książek, a niech to! Wszystkie już przeczytałeś? – No coż, nie wszystkie, jeszcze nie – „Ten jest bardziej tępy”, uznał. – Niektore służą tylko do sprawdzania informacji, tak jak słowniki i encyklopedie na tamtej połce w kącie. Ale uważam, że jest większe prawdopodobieństwo, że przeczytasz książkę, jeśli masz ją w domu, niż jeśli jest w księgarni. Bracia spojrzeli na niego zbici z tropu, zastanawiając się z pewnością, czy to żart, czy mowi serio. – Przy tylu albumach to tak, jakbyś sprowadził sobie do własnego gabinetu wszystkie muzea świata – orzekł Miki, przybierając minę człowieka przebiegłego i mądrego. I zakonkludował: – Możesz zwiedzać je, nie wychodząc z domu, jaka wygoda. „Kiedy jest się takim imbecylem jak ten dwunog, jest się już inteligentnym”, przyszło na myśl Rigobertowi. Nie sposob było wybrać głupszego: szli łeb w łeb. W salonie zapanowała teraz cisza niezręczna, przedłużająca się w nieskończoność; aby ukryć napięcie, wszyscy trzej wpatrywali się w drzwi do gabinetu. „Nadeszła godzina”, pomyślał Rigoberto. Drżał lekko, ale był ciekaw, co się wydarzy. Czuł się absurdalnie chroniony przez fakt, że przebywa na własnym terytorium, w otoczeniu swoich książek i grafik.

– No coż, wujku… – zaczął Miki, mrugając szybko i podnosząc palec do ust. – Sądzę, że nadszedł moment, żeby chwycić byka za rogi. Czyli przechodzimy do spraw smutnych. Escobita nadal popijał wodę mineralną ze szklanki wypełnionej do połowy, przepłukując gardło. Nie przestawał drapać się po czole, a jego oczka przeskakiwały z brata na Rigoberta i z powrotem. – Smutnych? Dlaczego smutnych, Miki? – Rigoberto przybrał zdziwiony wyraz twarzy. – Co się dzieje, chłopcy? Znowu jakiś kłopocik? – Aż za dobrze wiesz, co się dzieje, wujku! – wykrzyknął Escobita z urazą w głosie. – Nie udawaj, bardzo proszę. – Chodzi ci o Ismaela? – udał głupiego Rigoberto. – O nim mamy rozmawiać? O waszym ojcu? – Jesteśmy pośmiewiskiem całego miasta – powiedział melodramatycznie Miki, obgryzając zawzięcie mały palec. Mowił z palcem w ustach, co nadawało jego głosowi słodki ton. – Wiesz, co mam na myśli, bo nawet ściany o tym wiedzą. W Limie nie mowi się o niczym innym, a może i w całym Peru. Nigdy w życiu nie myślałem, że w rodzinie wydarzy się podobny skandal. – Skandal, ktoremu ty mogłeś zapobiec, wujku Rigoberto – oznajmił Escobita rozżalony, wykrzywiając usta, jakby miał się rozpłakać. Wyglądał, jakby dopiero teraz zauważył, że jego szklanka jest pusta. Odstawił ją na stolik z przesadną ostrożnością. „Najpierw melodramat, potem groźby”, ocenił Rigoberto. Niepokoił się, oczywiście, ale coraz bardziej intrygowała go rozgrywająca się przed nim scena. Obserwował bliźniakow jak parę kiepskich aktorow. Przybrał uważny i grzeczny wyraz twarzy. Nie wiedział czemu, lecz chciało mu się śmiać. – Ja? – udał niezrozumienie. – Nie wiem, co masz na myśli, chłopcze. – Jesteś człowiekiem, ktorego moj tato zawsze słuchał – stwierdził Escobita z emfazą. – Być może jedynym, z ktorego zdaniem zawsze się liczył. Bardzo dobrze o tym wiesz, wujku, więc nie udawaj. Proszę. Nie jesteśmy tu, żeby bawić się w ciuciubabkę. Proszę!

– Gdybyś mu odradził, gdybyś się sprzeciwił, gdybyś ukazał mu podłość tego, co zamierza zrobić, to małżeństwo nie doszłoby do skutku – oznajmił Miki, uderzając lekko w stoł. Jego twarz zmieniła wyraz, w głębi jasnych oczu wiła się mała żmija. Głos stał się lodowaty. Rigoberto usłyszał muzykę w dole, na ulicy: ostrzyciel noży ze swoją piszczałką. Zawsze rozlegała się o tej samej porze. Punktualny gość. Musi kiedyś zobaczyć jego twarz. – Małżeństwo, ktore zresztą jest całkowicie nieważne, zwykły bubel – poprawił brata Escobita. – Farsa bez żadnej mocy prawnej. O tym także wiesz, wujku, nie na darmo jesteś prawnikiem. Tak że porozmawiajmy bez owijania w bawełnę, jeśli łaska. Chleb to chleb, wino to wino. „Co probuje mi powiedzieć ten imbecyl?”, zastanawiał się Rigoberto. „Obaj przytaczają przysłowia jak automaty, nie rozumiejąc ich znaczenia”. – Gdybyś poinformował nas w porę o tym, co knuje moj tato, powstrzymalibyśmy to wszystko, choćby przy pomocy policji – nalegał Miki. Przemawiał z wymuszonym smutkiem, lecz nie potrafił ukryć gniewu, ktory powoli narastał w jego głosie. Przymrużone oczka spoglądały na Rigoberta z groźbą. – Ale ty zamiast nas uprzedzić, przyłączyłeś się do tego rozboju w biały dzień i nawet zostałeś świadkiem, wujku. – Escobita podniosł rękę i zakreślił nią wściekły gest w powietrzu. – Ty i Narciso. Jeszcze i kierowcę, biednego analfabetę, wciągnęliście w tę szpetną, przebrzydłą intrygę. Nieładny postępek tak wykorzystać tego poczciwca. Szczerze mowiąc, nie spodziewaliśmy się czegoś podobnego po tobie, wujku Rigoberto. Nie mieści mi się w pale, że dałeś się wmanewrować w to podłe błazeństwo. – Rozczarowałeś nas, wujku – dołożył swoje Miki, wiercąc się, jakby cisnęła go marynarka. – Taka jest smutna prawda: rozczarowa-łeś. Właśnie tak. Przykro mi to mowić, ale tak jest.

Mowię ci to prosto w oczy i absolutnie szczerze, ponieważ taka jest smutna prawda. Ponosisz cholerną odpowiedzialność za to, co się stało, wujku. Nie tylko my tak uważamy. Mowią to też adwokaci. I żeby przejść do sedna, nie wiesz, na co się narażasz. To może mieć bardzo poważne konsekwencje dla twojego życia prywatnego i innego. „Jakiego innego?”, pomyślał don Rigoberto. Obaj coraz bardziej podnosili głos, a początkowa uprzejmość ulotniła się podobnie jak uśmiechy. Bliźniacy byli teraz bardzo poważni, nie kryli już urazy. Rigoberto słuchał ich z niewzruszoną miną, udając spokoj, ktorego nie odczuwał. „Zaproponują mi forsę? Zagrożą mi nasłaniem zabojcy? Wyciągną rewolwer?” Wszystko było możliwe z tymi gagatkami. – Nie przyszliśmy tu, żeby ci robić wyrzuty – zmienił nagle strategię Escobita, przybierając z powrotem słodki ton. Uśmiechał się, głaszcząc ślad zarostu na policzku, ale w jego uśmiechu było coś nieszczerego i agresywnego. – Bardzo cię kochamy, wujku – potwierdził Miki, wzdychając. – Znamy cię od urodzenia, jesteś jak nasz najbliższy krewny. Tylko że… Nie udało mu dokończyć zdania i został tak z otwartymi ustami i niepewnym, ogłupiałym spojrzeniem. Po chwili zaczął ponownie obgryzać z wściekłością mały palec. „Tak, to jednak on jest najgłupszy”, uznał don Rigoberto. – To uczucie jest obustronne, chłopcy – wykorzystał ciszę, by wtrącić kilka słow. – Uspokojcie się, proszę. Porozmawiajmy jak osoby rozsądne i cywilizowane. – Tobie łatwiej niż nam – odpowiedział Miki, podnosząc głos. „Oczywiście”, przytaknął w myśli Rigoberto. „Nie wie, co mowi, ale czasem trafi w sedno”. – To nie twoj ojciec, tylko nasz ożenił się ze służącą, głupią, zawszoną Metyską, wystawiając nas na kpiny wszystkich porządnych rodzin w Limie. – Małżeństwo, ktore zresztą jest diabła warte! – przypomniał Escobita, gestykulując jak oszalały. – Błazenada bez mocy prawnej. Sądzę, że doskonale zdajesz sobie z tego sprawę, wujku Rigoberto. Tak że przestań udawać frajera, sianem się nie wykręcisz. – Z czego powinienem zdawać sobie sprawę, chłopcze? – zapytał bardzo spokojnie, z ciekawością brzmiącą bardzo

wiarygodnie. – Chciałbym też, żebyś wyjaśnił mi znacznie słowa „frajer”. To synonim imbecyla, czyż nie? – Chcę powiedzieć, że wpakowałeś się w cholerne tarapaty, i to przez własną głupotę – wybuchnął Escobita. – Że masz przejebane, jeśli mogę być wulgarny. Może niechcący, może myślałeś, że pomagasz przyjacielowi. Przyznajemy, że mogłeś mieć dobre zamiary. Ale to nieważne, bo prawu podlegają wszyscy, a już szczegolnie w tym przypadku. – To może przysporzyć ci poważnych problemow osobistych, tobie i twojej rodzinie – oznajmił wspołczującym głosem Miki, pakując sobie znowu mały palec do ust. – Nie chcemy cię straszyć, ale tak się stało. Nie powinieneś był nigdy podpisywać tych papierow. Mowię ci to obiektywnie i bezstronnie. I z całą sympatią, oczywiście. – Mowimy ci to dla twojego dobra, wujku Rigoberto – załagodził jego brat. – Myśląc bardziej o twoim interesie niż o naszym, chociaż w to nie uwierzysz. Obyś nie pożałował tego kroku. „Zaraz wpadną w histerię i gotowi mi jeszcze przyłożyć, te zwierzęta”, uznał Rigoberto. Bliźniacy dawali się ponieść wściekłości, ich wzrok, gesty i postawa stawały się coraz bardziej agresywne. „Czy będę musiał bronić się własnymi rękami?”, zapytał siebie w duchu. Nawet nie pamiętał, kiedy bił się po raz ostatni. Pewnie w szkole La Recoleta na jakiejś przerwie. – Skonsultowaliśmy to z najlepszymi prawnikami w Limie. Wiemy, o czym mowimy. Dlatego możemy cię zapewnić, że siedzisz po uszy w gownie, wujku. Przepraszam, że mowię to tak wulgarnie, ale mężczyźni powinni patrzeć prawdzie w twarz. Lepiej, żebyś o tym wiedział. – Za wspołudział i za zatajenie – wyjaśnił Miki uroczystym tonem, wymawiając powoli każdą sylabę, żeby zwiększyć wrażenie. Jego głosik cały czas był fałszywy, a oczy płonęły jak dwie świece. – Unieważnienie małżeństwa jest w trakcie, postanowienie zostanie wydane niebawem – poinformował go Escobita. – Dlatego najlepiej będzie, jeśli nam pomożesz, wujku Rigoberto. Najlepiej dla ciebie, chcę powiedzieć.

– Ściśle rzecz ujmując, nie chcemy, żebyś pomogł nam, tylko mojemu tacie, wujku Rigoberto. Twojemu przyjacielowi, ktorego znasz całe życie, człowiekowi, ktory był dla ciebie jak starszy brat. I żebyś pomogł sobie wyjść z tego pieprzonego szamba, w ktore się wpakowałeś i w ktory wpakowałeś nas. Rozumiesz? – Szczerze mowiąc, nie, chłopcze. Nic nie rozumiem, widzę tylko, że jesteście bardzo wzburzeni – ganił ich bez gniewu, serdecznie, z uśmiechem. – Mowicie obaj naraz i wyznaję, że trochę się w tym pogubiłem. Nie bardzo pojmuję, o co wam chodzi. Może byście ochłonęli i wyjaśnili mi spokojnie, czego ode mnie oczekujecie. Czy bliźniacy uznali, że wygrali? Czy tak właśnie pomyśleli? Bo ich postawa zmieniła się nagle. Spoglądali teraz na niego, uśmiechając się, przytakując i wymieniając porozumiewawcze i zadowolone spojrzenia. – Tak, tak, wybacz, trochę się zagalopowaliśmy – przeprosił Miki. – Wiesz przecież, że bardzo cię kochamy, wujku. „Ma uszy wielkie jak ja”, zauważył Rigoberto. „Ale jego są znacznie bardziej kłapciate niż moje”. – Wybacz przede wszystkim, że podnieśliśmy głos – dołączył Escobita, wymachując nadal rękoma jak podniecony małpiszon. – W tej sytuacji trudno się nam dziwić, zrozum. To wariactwo tego prochna, naszego ojca, siedzi nam w głowach, Mikiemu i mnie. – To bardzo proste – wyjaśnił Miki. – Rozumiemy doskonale, że w związku z tym, że moj tato jest twoim dyrektorem, nie mogłeś odmowić podpisania się jako świadek. Podobnie jak biedny Narciso. Sędzia weźmie to pod uwagę, rzecz jasna. Posłuży to jako okoliczność łagodząca. Nic się wam nie stanie. Gwarantują to prawnicy. „W jego ustach słowo p ≫ rawnik br ≪ zmi jak czarodziejska rożdżka”, pomyślał z rozbawieniem Rigoberto. – Mylicie się, ani Narciso, ani ja nie zgodziliśmy się na zostanie świadkami waszego taty jako jego podwładni – powiedział uprzejmie. – Ja zrobiłem to, ponieważ Ismael jest nie tylko moim szefem, lecz także starym przyjacielem. Podobnie Narciso zrobił to przez wzgląd na przywiązanie i sympatię, jakimi

zawsze darzył waszego ojca. – No to oddałeś niedźwiedzią przysługę twojemu ukochanemu przyjacielowi – wkurzył się znowu Escobita; jego twarz poczerwieniała, jakby wystawił się nagle na bardzo mocne słońce, a z ciemnych oczu strzelały pioruny. – Stary nie wiedział, co robi. Już od dawna jest stetryczały. Już od dawna nie wie, gdzie jest, nie wie, kim jest, a tym bardziej co robi, kiedy dał się omotać tej zasranej Metysce, z ktorą się pierdolił, jeśli mogę tak się wyrazić. „Pierdolił się?”, pomyślał don Rigoberto. „To chyba najbrzydsze słowo w kastylijskim języku. Słowo, ktore cuchnie, ktore jest włochate”. – Uważasz, że w pełni władz umysłowych moj tato, ktory zawsze był dżentelmenem, mogłby się ożenić ze służącą, na dodatek o jakieś czterdzieści lat młodszą od siebie? – poparł go Miki, otwierając szeroko usta i pokazując wielkie zęby. – Wierzysz w coś podobnego? – Escobita miał teraz zaczerwienione oczy i złamany głos. – To niemożliwe, jesteś inteligentny i wykształcony, nie oszukuj sam siebie i nie probuj oszukiwać nas. Bo nas nie wyrolujesz tak łatwo, ani ty, ani nikt inny, zapamiętaj to sobie. – Gdybym uważał, że Ismael nie jest w pełni władz umysłowych, nie zgodziłbym się zostać jego świadkiem, chłopcy. Proszę, żebyście mnie wysłuchali. Rozumiem, że jesteście bardzo wzburzeni. Macie ku temu powody, rzecz jasna. Ale powinniście wziąć się w garść i zaakceptować rzeczy takimi, jakie są. To nie to, co myślicie. Mnie także bardzo zaskoczył ślub Ismaela. Tak jak wszystkich, oczywiście. Ale Ismael doskonale wiedział, co robi, jestem tego całkowicie pewny. Powziął decyzję o ożenku w pełni świadomy swojego czynu. I jego konsekwencji. W miarę jak mowił, widział rosnące gniew i nienawiść na twarzach bliźniakow. – Sądzę, że nie odważysz się powtorzyć przed sądem tych bzdur. – Escobita wstał i zrobił krok w jego kierunku rozjątrzony. Nie był już czerwony, lecz bardzo blady, cały się trząsł. Don Rigoberto nie ruszył się. Spodziewał się, że bliźniak potrząśnie nim, a może nawet uderzy, lecz ow powstrzymał się, odwrocił i wrocił na miejsce. Pyzata twarz była zlana potem. „No to groźby już mamy. Dojdzie do rękoczynow?”

– Jeśli chciałeś mnie przestraszyć, udało ci się, Escobita – przyznał z niezmiennym spokojem. – Czy też raczej udało się wam obu. Chcecie usłyszeć prawdę? Umieram ze strachu, chłopcy. Jesteście młodzi, silni, impulsywni, z życiorysem, ktorym napędzicie pietra każdemu. Znam was doskonale, ponieważ, jak zapewne pamiętacie, wielokrotnie pomagałem wam wykaraskać się z kłopotow, w jakie pakujecie się od wczesnej młodości. Na przykład kiedy zgwałciliście tę dziewczynkę w Pucusanie, pamiętacie? Pamiętam nawet jej imię i nazwisko: Floralisa Roca. Tak się nazywała. I, rzecz jasna, nie zapomniałem też, że musiałem zanieść jej rodzicom pięćdziesiąt tysięcy dolarow, żebyście nie poszli do więzienia za ten żarcik. Bardzo dobrze wiem, że gdybyście zechcieli, możecie zrobić ze mnie miazgę. To nie ulega wątpliwości. Zmieszani, patrzyli na siebie, spoważnieli, probowali uśmiechnąć się, bez skutku, milczeli z kwaśnymi minami. – Nie odbieraj tego w ten sposob – odezwał się wreszcie Miki, wyjmując mały palec z ust i poklepując go po ramieniu. – Jesteśmy dżentelmenami, wujku. – Nigdy nie podnieślibyśmy na ciebie ręki – zawtorował mu Escobita zaniepokojony. – Kochamy cię, wujku, chociaż może w to nie wierzysz. Mimo że podle zachowałeś się wobec nas, podpisując te obrzydliwe papiery. – Pozwolcie mi skończyć – uspokoił ich Rigoberto, gestykulując. – Jednakże mimo całego strachu, jeśli będę miał zeznawać przed sądem, powiem prawdę. Że Ismael podjął decyzję o ożenku, doskonale wiedząc, co robi. Że nie jest ani stetryczały, ani zniedołężniały, że nie dał się omamić ani Armidzie, ani nikomu innemu. Bo wasz ojciec nadal jest mądrzejszy niż wy dwaj razem wzięci. Taka jest właśnie prawda, chłopcy. W pokoju ponownie zapadła cisza, gęsta, pełna napięcia. Na zewnątrz chmury poczerniały, a w oddali, na horyzoncie, pojawiły się elektryczne światełka, być może reflektory łodzi, być może błyskawice nadciągającej burzy. Rigoberto czuł, że serce w piersi zaczyna mu bić szybciej. Bliźniacy byli nadal bardzo bladzi i patrzyli na niego w taki sposob, że, jak powiedział sobie, musieli bardzo mocno się starać, żeby nie rzucić się na niego i nie zatłuc. „Nieźle mnie urządziłeś, Ismaelu”, pomyślał. Escobita odezwał się pierwszy. Uczynił to ściszonym głosem, jakby chodziło o sekret, i zaglądając mu badawczo w oczy wzrokiem, w ktorym pobłyskiwała pogarda.

– Moj tato zapłacił ci za to? Ile ci zapłacił, wujku, czy można wiedzieć? Pytanie zaskoczyło go tak bardzo, że zastygł z rozdziawionymi ustami. – Nie obrażaj się – sprobował naprawić sytuację Miki, także ściszając głos i machając uspokajająco ręką. – Nie musisz się wstydzić, każdy ma jakieś potrzeby. Escobita pyta cię o to, bo jeśli chodzi o kasę, my także jesteśmy skłonni zaoferować ci wynagrodzenie. Bo szczerze mowiąc, potrzebujemy cię, wujku. – Chcemy, żebyś poszedł do sądu i oświadczył, że podpisałeś się jako świadek pod przymusem i groźbą – wyjaśnił Escobita. – Jeśli ty i Narciso zeznacie tak, wszystko potoczy się gładko i ślub zostanie unieważniony w trymiga. Jasne, że jesteśmy gotowi wynagrodzić cię, wujku. I to bardzo szczodrze. – Za usługi się płaci, a my dobrze wiemy, na jakim świecie żyjemy – dorzucił Miki. – No i oczywiście dyskrecja gwarantowana. – Poza tym wyrządzisz wielką przysługę mojemu tacie, wujku. Biedaczysko pewnie jest teraz pogrążony w rozpaczy, nie wiedząc, jak się wydostać z pułapki, w ktorą sam wpadł w chwili słabości. My wybawimy go z kłopotu i jeszcze będzie nam za to wdzięczny, zobaczysz. Rigoberto wysłuchał ich bez mrugnięcia okiem, bez ruchu, skamieniały na fotelu, jakby pogrążony w głębokiej refleksji. Bliźniacy oczekiwali niespokojnie na jego odpowiedź. Cisza trwała ponad minutę. Zza okna dobiegał chwilami oddalający się, bardzo już słaby dźwięk piszczałki ostrzyciela noży. – Poproszę was teraz, żebyście wyszli z tego domu i nie postawili tu stopy nigdy więcej – powiedział wreszcie don Rigoberto wciąż z niewzruszonym spokojem. – Szczerze mowiąc, jesteście jeszcze gorsi, niż myślałem, chłopcy. A przecież nikt nie zna was lepiej niż ja, od czasow kiedy nosiliście krotkie spodenki. – Obrażasz nas – powiedział Miki. – Nie popełniaj błędu, wujku. Szanujemy twoje siwe włosy, ale nie przebieraj miarki. – Nie pozwolimy na to – oznajmił Escobita, waląc pięścią w stoł. – Nie masz najmniejszej szansy, żebyś wiedział. Nawet twoja emerytura wisi na włosku. – Nie zapominaj, kto będzie rządził firmą, kiedy stary wariat wyciągnie kopyta – zagroził Miki.

– Poprosiłem, żebyście wyszli – przypomniał Rigoberto, wstając i pokazując drzwi. – A przede wszystkim trzymajcie się z daleka od tego domu. Nie chcę was więcej widzieć. – Myślisz, że możesz nas tak po prostu wyrzucić, złamasie jeden? – wykrzyknął Escobita, także wstając i zaciskając pięści. – Zamknij się – przerwał mu brat, chwytając go za ramię. – Nie będziemy się tutaj bić. Przeproś wujka Rigoberta za to, że go obraziłeś, Escobita. – Nie trzeba. Wystarczy, jeśli wyjdziecie i nie wrocicie – powiedział Rigoberto. – To on nas obraził, Miki. Wyrzuca nas z domu jak wściekłe psy. Nie słyszałeś, co mowi? – Przeproś go, do cholery – rozkazał Miki, podnosząc się. – Natychmiast. Poproś o wybaczenie. – Dobrze – uległ Escobita; dygotał jak w febrze. – Przepraszam za to, co powiedziałem, wujku. – Przyjmuję przeprosiny – oświadczył Rigoberto. – Rozmowa dobiegła końca. Dziękuję wam za odwiedziny, chłopcy. Miłego dnia. – Porozmawiamy jeszcze raz, na spokojnie – pożegnał się Miki. – Żałuję, że na tym stanęło, wujku Rigoberto. Chcieliśmy załatwić sprawę polubownie. Skoro jesteś taki nieprzejednany, będziemy musieli oddać ją do sądu. – To nie wyjdzie ci na dobre i mowię ci, że na pewno pożałujesz – dorzucił Escobita. – Tak że lepiej przemyśl to sobie. – Chodźmy, bracie, i zamknij się już wreszcie. – Miki wziął brata za ramię i pociągnął go do drzwi. Ledwie bliźniacy znaleźli się za progiem, do salonu wkroczyły Lukrecja i Justyniana z niespokojnymi minami. Ta ostatnia dzierżyła w rękach niby broń

obuchową potężny wałek do ciasta. – Wszystko słyszałyśmy – powiedziała Lukrecja, biorąc męża pod ramię. – Gdyby zrobili ci cokolwiek, byłyśmy gotowe do interwencji, do rzucenia się na te hieny. – Ach, to do tego miał posłużyć wałek? – zapytał Rigoberto, a Justyniana potwierdziła bardzo poważnie, wywijając w powietrzu zaimprowizowaną maczugą. – A ja trzymałam w ręce pogrzebacz – powiedziała Lukrecja. – Wyłupiłybyśmy oczy tym zbirom. Przysięgam ci, kochanie. – Nieźle się zachowałem, czyż nie? – wypiął pierś Rigoberto. – Ani przez chwilę nie pozwoliłem się zastraszyć tym chłystkom. – Zachowałeś się jak wielki pan – powiedziała Lukrecja. – I przynajmniej tym razem inteligencja zwyciężyła brutalną siłę. – Jak mężczyzna z owłosioną klatą, proszę pana – zawtorowała jej Justyniana. – Ani słowa o tym Fonsitowi – rozkazał Rigoberto. – Chłopiec ma już wystarczająco powodow do bolu głowy, nie trzeba mu ich dokładać. Przytaknęły, po czym nagle, w tym samym momencie wszyscy troje wybuchnęli śmiechem.

IX

Przez sześć dni po publikacji drugiego ogłoszenia Felicita Yanaque w „El Tiempo” (tym razem anonimowego) porywacze nie dawali znaku życia. Sierżant Lituma i kapitan Silva mimo wysiłkow nie natknęli się na ślad Mabel. Wiadomość o porwaniu nie przedostała się do prasy, ale kapitan Silva twierdził, że ten cud długo nie potrwa; było niemożliwe, żeby przy takim zainteresowaniu, jakie wzbudziła w całej Piurze sprawa właściciela Transportes Narihuala, wydarzenie tej wagi nie trafiło niebawem na pierwsze strony gazet, do radia i telewizji. W każdym momencie wszystko mogło wyjść na jaw, a pułkownik Cipcidraka dostałby kolejnego ataku furii, wrzeszczałby, rzucałby kurwami, kopał w ściany. Lituma wystarczająco dobrze znał swego szefa, by zauważyć, jak bardzo niespokojny jest komisarz, mimo że nie mowi o tym, udaje pewność siebie i nie przestaje wygłaszać cynicznych i obscenicznych komentarzy. Z pewnością zastanawiał się, podobnie jak on sam, czy mafiosom od pajączka nie omsknęła się ręka i czy śliczna czekoladka, kochanka don Felicita, nie gnije już pod ziemią na jakimś śmietnisku na obrzeżach miasta. Za każdym razem gdy spotykali się z przedsiębiorcą, ktorego zżerała rozpacz, sierżant i kapitan byli pod wrażeniem jego podkrążonych oczu, drżących rąk, tego, że głos zamiera mu w gardle w poł zdania, a on zastyga, patrząc w pustkę z przerażeniem, oniemiały, mrugając jak obłąkany wodnistymi oczkami. „W każdej chwili może dostać ataku serca i wykitować nam tu”, obawiał się Lituma. Jego szef wypalał teraz dwa razy więcej papierosow niż dawniej, zachowując niedopałki w ustach i gryząc je przez dłuższy czas, rzecz, ktorą robił wyłącznie w okresach wielkiego zatroskania. – Co zrobimy, jeśli senora Mabel nie odnajdzie się, panie kapitanie? Mowię panu, ta sprawa spędza mi sen z powiek. – Popełnimy samobojstwo, Lituma – probował żartować komisarz. – Zagramy w rosyjską ruletkę i opuścimy ten świat z jajami jak ten Seminario z twojego zakładu. Ale ona się pojawi, nie bądź takim pesymistą. Z ogłoszonka w „El Tiempo” wiedzą, a przynajmniej tak sądzą, że wreszcie złamali Yanaque. Teraz go trochę podręczą, żeby efektowniej zakończyć robotę. Nie to mnie gryzie, Lituma. Wiesz, co mnie gryzie? Że don Felicito straci głowę i nagle da drugie ogłoszonko, a nasz plan weźmie w łeb. Nie było łatwo go przekonać. Kapitan spędził wiele godzin, przedstawiając wszelkie możliwe argumenty, żeby jeszcze tego samego dnia zamieścił ogłoszenie w „El Tiempo”. Rozmawiał z nim najpierw w komisariacie, a potem w El Pie Ajeno, małym barze, do ktorego zawlekli go niemal siłą. Zobaczyli, jak wychyla jeden po drugim poł tuzina koktajli z syropu świętojańskiego, chociaż jak powtorzył wielokrotnie, nigdy nie pije. Alkohol szkodził mu na żołądek, dostawał zgagi i biegunki. Ale teraz to było zupełnie co innego. Przeżył straszny szok, najbardziej bolesny w życiu, i napije się, żeby nie dostać kolejnego ataku płaczu. – Błagam, niech mi pan uwierzy, don Felicito – wyjaśniał komisarz, wykazując anielską cierpliwość. – Nie proszę pana, żeby pan poddał się mafii, niechże pan zrozumie. Nie przyszłoby mi nawet na myśl, żeby radzić panu zapłatę tego haraczu.

– Tego nie zrobiłbym nigdy – powtarzał drżący i stanowczy przedsiębiorca. – Choćby zabili Mabel i choćbym musiał się zabić ja też, żeby nie żyć z takim ciężarem na sumieniu. – Proszę pana tylko o to, żeby pan udawał, nic więcej. Niech pan udaje, że przyjmuje ich warunki – nalegał kapitan. – Nie będzie pan musiał dać im ani centava, przysięgam na moją matkę. I na Josefitę, tego pączuszka. Musimy doprowadzić do tego, żeby wypuścili dziewczynę, w ten sposob trafimy na ich trop. Dobrze wiem, co mowię, proszę mi wierzyć. To moj zawod i znam na wylot sposob działania tych drani. Niech pan nie będzie uparty, don Felicito. – Nie robię tego z uporu, kapitanie – przedsiębiorca uspokoił się. Wyglądał teraz tragikomicznie, ponieważ kosmyk włosow z czoła zakrywał mu część prawego oka, a on najwyraźniej nie zauważał tego. – Ja Mabel bardzo kocham, uwielbiam ją. Serce mi się kraje, że ktoś taki jak ona, kto nie ma nic wspolnego z tą sprawą, padł ofiarą zachłanności i przewrotności tych przestępcow. Ale nie mogę spełnić ich żądania. Nie chodzi o mnie, niech mnie pan zrozumie, kapitanie. Nie mogę sprzeniewierzyć się pamięci mojego ojca. Przez chwilę milczał, wpatrując się w pusty kieliszek, i Lituma pomyślał, że zaraz znowu zacznie popłakiwać. Ale nie zrobił tego. Zamiast tego, ze spuszczoną głową, nie patrząc na nich, jakby zwracał się nie do nich, ale do siebie samego, ten drobny człowieczek wciśnięty w marynarkę i kamizelkę w kolorze popiołu zaczął wspominać swojego rodzica. Niebieskie muchy krążyły, bzycząc, nad ich głowami, a z oddali dobiegała głośna dyskusja dwoch mężczyzn na temat wypadku drogowego. Felicito mowił powoli, z przerwami, szukając słow, by położyć właściwy nacisk na to, co opowiadał, od czasu do czasu dając się ponieść emocjom. Lituma i kapitan Silva wkrotce zrozumieli, że Indianin Alino Yanaque, pracownik rolny na hacjendzie Yapatera w Chulucanas, był osobą, ktorą Felicito kochał najbardziej w życiu. I nie tylko dlatego, że w jego żyłach płynęła ta sama krew. Także dlatego, że dzięki ojcu wydostał się z biedy, a ściśle mowiąc, z nędzy, w jakiej się urodził i spędził dzieciństwo – nędzy, ktorej oni nawet sobie nie wyobrażali – a poźniej został przedsiębiorcą, właścicielem potężnej floty samochodow, ciężarowek, autobusow, uznanej firmy transportowej przynoszącej zaszczyt jego skromnemu nazwisku. Zyskał szacunek ludzi; ci, ktorzy go znali, wiedzieli, że jest uczciwy i zasługuje na poważanie. Udało mu się zapewnić synom dobre wykształcenie, godne życie, zawod, a kiedyś zostawi im Transportes Narihuala, firmę cenioną przez klientow i rywali. Wszystko to zawdzięczał mniej swym własnym wysiłkom, a bardziej poświęceniom Alina Yanaque. Był dla niego nie tylko ojcem, ale i matką, i jedyną rodziną, ponieważ kobiety, ktora go wydała na świat, Felicito nie poznał nigdy, podobnie jak żadnego krewnego. Nawet nie wiedział, dlaczego urodził się w Yapaterze, osadzie Murzynow i Mulatow, gdzie Yanaque, Metysi, byli traktowani jak cudzoziemcy. Żyli w odosobnieniu, bo inni ciemnoskorzy z Yapatery nie przyjaźnili się z Alinem i jego synem. Albo dlatego, że nie mieli rodziny, albo dlatego, że jego ojciec nie chciał, żeby Felicito dowiedział się, kim są i co porabiają jego wujowie i kuzyni, zawsze mieszkali sami. On tego nie pamiętał, był bardzo małym gowniarzem, kiedy to się wydarzyło, ale wiedział, że wkrotce po jego narodzinach jego matka zniknęła, nie wiadomo gdzie i z kim. Nie pojawiła się nigdy więcej. Od czasu gdy

cokolwiek pamiętał, widział ojca harującego jak woł na poletku, ktore dał mu właściciel, i na jego hacjendzie, bez niedziel i świąt, przez wszystkie dni tygodnia i przez wszystkie miesiące roku. Alino Yanaque wydawał cały swoj zarobek, bardzo mizerny, na to, żeby Felicito miał co jeść, chodził do szkoły, miał buty, ubranie, zeszyty i ołowki. Niekiedy dawał mu jakąś zabawkę na Boże Narodzenie albo pieniążek, żeby kupił sobie lizaka czy batonika miodowego. Nie należał do ojcow, ktorzy obsypują pieszczotami i łakociami swoje dzieci. Był powściągliwy, surowy, nigdy nie pocałował go, nie objął, nie opowiedział dowcipu, żeby go rozśmieszyć. Ale odmawiał sobie wszystkiego, żeby jego syn nie wyrosł na takiego wieśniaka analfabetę jak on. W tamtych czasach w Yapaterze nie było nawet szkołki. Felicito musiał chodzić na piechotę do szkoły powszechnej w Chulucanas, jakieś pięć kilometrow w jedną i pięć kilometrow w drugą stronę, a nie zawsze znalazł się litościwy kierowca, ktory by go podwiozł ciężarowką i oszczędził marszu. Nie przypomina sobie, żeby kiedykolwiek opuścił ktoryś dzień w szkole. Zawsze dostawał dobre oceny. Jako że ojciec nie umiał czytać, on sam musiał odczytywać mu wpisy do dzienniczka i czuł się szczęśliwy, gdy widział, jak Alino puszy się jak paw, słysząc pochlebne komentarze nauczycieli. Żeby Felicito mogł pojść do szkoły średniej, a w jedynej takiej szkole w Chulucanas nie było miejsca, musieli przeprowadzić się do Piury. Ku radości Alina Felicito został przyjęty do Unidad Escolar San Miguel, najbardziej prestiżowej szkoły w mieście. Przed kolegami i nauczycielami na polecenie ojca ukrył, że ow zarabia na życie jako tragarz na Mercado Central, tam, pod Ścierwiarnią, a nocami jeździ jako miejski śmieciarz. Cały ten wysiłek po to, żeby jego syn uczył się, a gdy dorośnie, by nie był robotnikiem rolnym, tragarzem i śmieciarzem. Rada, ktorą dał mu Alino przed śmiercią – „Nigdy nie pozwol się nikomu sponiewierać, synku” – stała się dewizą jego życia. I teraz też nie zamierza dać się sponiewierać przez tych złodziei, podpalaczy i porywaczy, kurwa ich mać. – Moj ojciec nigdy nie prosił o jałmużnę i nikomu nie pozwolił się upokorzyć – powiedział na zakończenie. – Pański ojciec na pewno był osobą tak godną szacunku jak pan, don Felicito – pochwalił go komisarz. – Ja nigdy nie poprosiłbym pana, żeby go zdradził, przysięgam. Proszę tylko, żeby pan zastosował fortel, pułapkę, dając to ogłoszonko w „El Tiempo”, ktorego się domagają. Uwierzą, że złamali pana, i wypuszczą Mabel. To jest teraz najważniejsze. Odsłonią się i będziemy mogli ich dopaść. Wreszcie don Felicito zgodził się. Wspolnie z kapitanem ułożyli tekst, ktory miał się ukazać nazajutrz w dzienniku: PODZIĘKOWANIE DLA CHRYSTUSA PANA

POJMANEGO Z AYABAKI

Dziękuję z całej duszy Chrystusowi Panu Pojmanemu z Ayabaki, ktory w swej niezmierzonej dobroci sprawił cud, o jaki prosiłem. Będę mu zawsze wdzięczny i gotowy wykonać wszystkie kroki, jakie mi wskaże w swych wielkich mądrości i miłosierdziu. Pobożny W tym samym czasie gdy oczekiwali na jakiś sygnał od mafiosow, Lituma otrzymał wiadomość od braci Leon. Przekonali Ritę, żonę Małpy, żeby pozwoliła mu wyjść wieczorem, zatem umowili się nie na obiad, tylko na kolację, w sobotę. Spotkali się w chińskiej knajpce nieopodal klasztoru zakonnic przy szkole Lourdes. Lituma zostawił mundur w pensjonacie Calanchow i poszedł po cywilnemu, w jedynej posiadanej marynarce. Zaniosł ją wcześniej do pralni, by mu ją wyprano i wyprasowano. Nie włożył krawata, ale zakupił na wyprzedaży koszulę. Przed udaniem się na spotkanie z kuzynami wyczyścił buty u pucybuta i wziął prysznic w publicznej łaźni. Trudniej mu było rozpoznać Małpę niż Josego. Ow naprawdę się zmienił. Nie tylko fizycznie, chociaż był o wiele tęższy niż za młodu, miał mało włosow, sinawe worki pod oczami, zmarszczki na policzkach, wokoł ust i na szyi. Ubrany był na sportowo, w eleganckie ciuchy i mokasyny typowe dla białasow. Nosił łańcuszek na ręce i drugi na piersi. Ale największa zmiana zaszła w jego sposobie bycia, wyważonym, spokojnym, jak u osoby, ktora posiada wielką pewność siebie, ponieważ odkryła sekret istnienia i dobrych stosunkow z całym światem. Nie pozostał w nim ani ślad po małpich minach i błazenadach, z ktorych słynął jako młody chłopak i ktorym zawdzięczał przydomek. Objął go z wielką czułością:

– Ależ to fajnie znowu cię widzieć, Lituma! – Tylko tego brakuje, żebyśmy teraz zaśpiewali hymn Niepokonanych! – wykrzyknął Jose. I klaszcząc w ręce, poprosił Chińczyka o kilka butelek dobrze zmrożonego piwa cuzquena. Rozmowa była początkowo nieco oszczędna i trudna, ponieważ po wymianie wspolnych wspomnień następowały długie chwile milczenia okraszone wymuszonym chichotem i nerwowymi spojrzeniami. Upłynęło wiele czasu, każdy z nich żył własnym życiem, nie było łatwo odtworzyć dawną zażyłość. Lituma wiercił się na krześle, mowiąc sobie, że być może lepiej było nie zgodzić się na spotkanie. Wspominał Bonifacię, Josefina i coś ściskało go w żołądku. Jednakże w miarę jak oprożniały się butelki piwa, ktorymi popijali połmiski z ryżem chaufa, chiński makaron, kaczkę w glazurze, zupę wan tan, smażone krewetki, krew zaczynała im płynąć szybciej w żyłach i rozwiązywał się język. Poczuli się odprężeni i rozmowniejsi. Jose i Małpa opowiadali dowcipy, a Lituma zachęcił kuzyna, żeby odstawił kilka parodii, ktore były jego specjalnością w młodości. Na przykład kazania ojca Garcii z parafii Matki Boskiej z Carmen przy placu Merino. Małpa opierał się najpierw, ale szybko rozruszał się i zaczął wygłaszać kazanie i ciskać biblijne gromy starego hiszpańskiego księżulka, filatelisty i złośnika, o ktorym krążyły legendy, że wraz z tłumem dewotek spalił pierwszy burdel w historii Piury, mieszczący się na piaskach za miastem, przy drodze do Catacaos, prowadzony przez tatę Chungi Chunguity. Biedny ojciec Garcia! Jakże zatruwali mu życie Niepokonani, wrzeszcząc za nim po ulicach: „Podpalacz! Podpalacz!”. Zamienili w mękę pańską ostatnie lata starego złośnika. On zaś zawsze, gdy ich mijał na ulicy, obrzucał ich na całe gardło obelgami: „Lenie! Pijusy! Zwyrodnialcy!”. Ach, ile śmiechu. Co to były za czasy, te czasy, ktore, jak mowi tango, odeszły i nie powrocą już. Kiedy zwieńczyli kolację deserem z chińskich jabłuszek, nie przestając popijać, w głowie Litumy panował łagodny i przyjemny zamęt. Wszystko wirowało, a od czasu do czasu nachodziła go nieodparta chęć ziewania, od ktorego aż bolała go szczęka. Nagle w tym stanie z pogranicza snu i jawy usłyszał, że Małpa wymawia nazwisko Felicita Yanaque. Pytał go o coś. Poczuł, że ow zalążek pijackiego odurzenia ulatnia się bez śladu, i odzyskał kontrolę nad świadomością. – Co się dzieje z tym biednym don Felicitem, kuzynie? – powtorzył Małpa. – Ty powinieneś coś wiedzieć. Dalej upiera się, żeby nie płacić tego haraczu? Miguelito i Tiburcio bardzo się przejmują, obaj są przecholernie wściekli. Bo chociaż był dla nich bardzo twardy jako ojciec, kochają swojego starego. Boją się, że mafiosi go wykończą. – Znasz synow don Felicita? – zapytał Lituma. – Nie opowiadał ci Jose? – odpowiedział pytaniem Małpa. –

Znamy się od stu lat. – Przywozili do warsztatu pojazdy Transportes Narihuala, do naprawy i podrasowania. – Jose sprawiał wrażenie zirytowanego niedyskrecją Małpy. – To dobrzy ludzie, obaj. Nie żebyśmy byli dobrymi przyjaciołmi. Najwyżej znajomymi. – Często chodziliśmy z nimi pograć – dorzucił Małpa. – Tiburcio jest przemocny w rzutki. – Opowiedzcie mi coś o tej parze – nalegał Lituma. – Widziałem ich tylko kilka razy, kiedy przyszli na komisariat składać zeznanie. – Przeporządne chłopaki – oświadczył Małpa. – Bardzo cierpią z powodu tego, co się dzieje z ojcem. Chociaż jak się zdaje, stary był dla nich tyranem. Kazał im pracować na wszystkich stanowiskach w firmie, poczynając od najniższych. Do tej pory są kierowcami i płaci im tyle samo co innym. Nie mają żadnych forow, chociaż są jego synami. Nie płaci im ani centava więcej i nie daje im więcej wolnego. I jak może wiesz, Miguelita wysłał do wojska, niby żeby go wyprostowali, bo schodził na manowce. Stary twardziel! – Don Felicito to jeden z takich gości, ktorzy rzadko rodzą się na tym świecie – orzekł Lituma. – Najbardziej prawy typ, jakiego znam. Każdy inny przedsiębiorca już dawno zapłaciłby ten haracz i pozbyłby się kłopotu. – No coż, w każdym razie Miguelito i Tiburcio odziedziczą kiedyś Transportes Narihuala i wyjdą z biedy – Jose sprobował zmienić temat. – A co u ciebie, kuzynie? Na przykład w kwestii babeczek. Masz żonę, kochankę, kochanki? Czy tylko dziwki? – Nie zaczynaj, Jose. – Małpa zaczął wymachiwać rękami przesadnie jak dawniej. – Popatrz, jak speszyłeś kuzyna tymi wścibskimi pytaniami. – Nie tęsknisz przypadkiem za tą, z ktorej Josefino zrobił kurwę, kuzynie? – zaśmiał się Jose. – Nazywali ją Dzikuska, no nie? – Nawet nie pamiętam, co to za jedna – zapewnił Lituma, patrząc w sufit. – Nie odgrzebuj smutnych wspomnień kuzyna, che gua, Jose.

– Pomowmy raczej o don Felicito – zaproponował Lituma. – Naprawdę, co za charakter ma ten gość, co za jaja. Ja jestem pod wrażeniem. – A kto nie jest? Został bohaterem Piury, prawie tak słynnym jak admirał Grau3 – powiedział Małpa. – Może teraz, kiedy zdobył taką popularność, mafia nie odważy się go sprzątnąć. – Wprost przeciwnie, właśnie sprobuje go sprzątnąć dlatego, że jest sławny; wystawił ją na pośmiewisko, a na to nie może sobie pozwolić – zaoponował Jose. – W grę wchodzi honor mafiosow, bracie. Jeśli don Felicito postawi na swoim, wszyscy przedsiębiorcy, ktorzy płacą haracz, przestaną z dnia na dzień i mafia zbankrutuje. Myślicie, że na to pozwolą? Zrobił się jakiś nerwowy ten jego kuzyn Jose? Lituma między ziewnięciami zauważył, że ow znow zaczął rysować końcem paznokcia kreski na blacie stołu. Nie wpatrywał się w nie, żeby nie ulec autosugestii, jak kilka dni temu, kiedy uznał, że rysuje pajączki. – Może wy byście coś zrobili, kuzynie! – zaproponował Małpa. – Żandarmeria, znaczy się. Nie obrażaj się, Lituma, ale policję, przynajmniej tu, w Piurze, o kant dupy rozbić. Nic nie robi i tylko wyłudza łapowy. – Nie tylko w Piurze – zawtorował Lituma. – O kant dupy rozbić można nas w całym Peru, kuzynie. Za to mowię ci, że w każdym razie ja przez te wszystkie lata, kiedy noszę mundur, nie poprosiłem jeszcze nikogo o łapowkę. I dlatego jestem biedniejszy od żebraka. A wracając do don Felicita, sprawa nie posuwa się do przodu, bo dysponujemy niedostatecznymi metodami technicznymi. Grafolog, ktory miał nam pomoc, jest na zwolnieniu, bo operowali mu hemoroidy. I całe śledztwo stoi w miejscu z powodu chorego dupska tego pana, wyobraźcie sobie. – Chcesz powiedzieć, że nie macie jeszcze żadnego tropu w sprawie tych mafiosow? – nalegał Małpa. Lituma przysiągłby, że Jose błaga brata wzrokiem, żeby przestał drążyć ten temat. – Mamy kilka tropow, lecz żaden z nich nie jest zbyt pewny – załagodził sierżant. – Ale prędzej czy poźniej zrobią jakiś fałszywy krok. Problem polega na tym, że teraz w Piurze działa nie jedna mafia, tylko więcej. Ale wpadną. Zawsze tak jest, powinie im się

noga i zdradzą się. Niestety, na razie nie popełnili żadnego błędu. Ponownie zaczął ich wypytywać o Tiburcia i Miguelita, synow przedsiębiorcy, i znow wydało mu się, że Josemu nie podoba się ten temat. W pewnym momencie między braćmi wywiązał się spor: – Tak naprawdę poznaliśmy ich bardzo niedawno temu – powtarzał co rusz Jose. – Jak to niedawno? Co najmniej sześć lat temu – poprawił go Małpa. – Nie pamiętasz już, jak to Tiburcio zawiozł nas do Chiclayo furgonetką? A kiedy to było? Kupę lat temu. Kiedy rozkręcaliśmy ten interesik, ktory nie wypalił. – Jaki interesik, kuzynie? – Sprzedaż sprzętu rolniczego wspolnotom i społdzielniom z połnocy – wyjaśnił Jose. – Skurwiele nigdy nie płacili. Oprotestowywali wszystkie weksle. Straciliśmy prawie wszystko, co zainwestowaliśmy. Lituma nie dopytywał bardziej. Tej nocy, gdy już pożegnał się z Małpą i z Josem, podziękował im za kolację, wrocił minibusem do pensjonatu i położył się do łożka, leżał przez długi czas, nie śpiąc i rozmyślając o kuzynach. A zwłaszcza o Josem. Dlaczego tak się go uczepił? Przez te rysuneczki kreślone paznokciem na stole i nic więcej? A może naprawdę było coś podejrzanego w jego zachowaniu? Dziwnie się zachowywał, tak jakby się wzdrygał za każdym razem, kiedy rozmowa schodziła na synow don Felicita. A może to były tylko jego wymysły, ktore brały się z poczucia, że kręcą się w kołko? Czy kapitan Silva podzieli te wątpliwości? Lepiej poczekać, aż to wszystko przestanie być takie ulotne i nabierze kształtu. Jednakże pierwszą rzeczą, jaką zrobił następnego ranka, było opowiedzenie wszystkiego szefowi. Kapitan Silva słuchał uważnie, nie przerywając, robiąc notatki w maleńkim notesie ołowkiem tak mikroskopijnym, że ginął mu między palcami. Wreszcie mruknął: – Nie wydaje mi się, żeby tu było coś poważnego. Nic, za czym by można pojść, Lituma. Twoi kuzyni Leon są niewinni jak aniołki. – Potem jednak zawahał się bez słowa, przygryzając ołowek jak niedopałek. I nagle podjął decyzję: – Wiesz co, Lituma? Porozmawiajmy jeszcze raz z synami don Felicita. Z tego, co mi opowiedziałeś, mogłoby się wydawać, że nie wycisnęliśmy z nich jeszcze wszystkiego. Trzeba jeszcze troszkę przycisnąć. Wezwij ich na jutro, każdego z osobna, oczywiście.

W tym momencie dyżurny żandarm zapukał do drzwi kanciapy i wsunął przez szparę młodziutką i gładką twarz: „Dzwoni pan Felicito Yanaque, panie kapitanie. To bardzo pilne”. Lituma zobaczył, jak komisarz podnosi słuchawkę starego aparatu, usłyszał jego mrukliwe „Dzień dobry, don”. I ujrzał, jak jego twarz rozpogadza się, jakby właśnie mu oznajmiono, że wygrał kumulację. „Jedziemy”, krzyknął i rozłączył się. – Pojawiła się Mabel, Lituma. Jest w swoim domku w Kastylii. Idziemy, biegiem. Nie mowiłem? Połknęli haczyk! Puścili ją! Był tak szczęśliwy, jakby już dopadli mafiosow od pajączka.

X

– To ci dopiero niespodzianka! – wykrzyknął ojciec O’Donovan, ujrzawszy Rigoberta na progu zakrystii, gdzie właśnie zdjął ornat, w ktorym odprawił mszę o osmej. – Ty tutaj, Wielkouchy? Po takim czasie. Nie wierzę. Był to mężczyzna wysoki, postawny, jowialny, o życzliwych oczkach iskrzących się zza okularow w rogowych oprawkach, z posuniętą łysiną. Wydawał się zajmować całą przestrzeń tego małego pomieszczenia o porysowanych, wyblakłych ścianach i poobijanej podłodze, dokąd światło dzienne dochodziło przez lukarnę, z ktorej zwisały pajęczyny. Objęli się z dawną serdecznością; nie widzieli się od miesięcy, może od roku. W La Recoleta, dokąd uczęszczali razem od pierwszej klasy szkoły podstawowej do piątej szkoły średniej, byli bardzo zaprzyjaźnieni, a przez ktoryś rok nawet siedzieli w jednej ławce. Poźniej, gdy zaczęli studiować prawo na Uniwersytecie Katolickim, nadal często się

widywali. Działali w Akcji Katolickiej, chodzili na te same zajęcia, uczyli się razem. Aż pewnego dnia Pepin O’Donovan zrobił swemu przyjacielowi Rigobertowi największą niespodziankę w życiu. – Nie mow, że pojawiasz się tutaj, bo nawrociłeś się i chcesz, żebym cię wyspowiadał, Wielkouchy – kpił ojciec O’Donovan, prowadząc go pod ramię do małego gabinetu. Podsunął mu krzesło. Pokoj wypełniały regały, książki, broszury, na ścianie krucyfiks, zdjęcie papieża, zdjęcie rodzicow Pepina. Kawałek dachu zawalił się, ukazując mieszankę trzciny i gliny, z ktorej został zbudowany. Czy ten kościołek pochodził z czasow kolonialnych? Był bardzo zniszczony, mogł zawalić się w każdym momencie. – Przyszedłem do ciebie, bo potrzebuję twojej pomocy, tak po prostu. – Rigoberto opadł na krzesło, ktore zaskrzypiało pod jego ciężarem, i westchnął przygnębiony. Pepin był jedyną osobą, ktora nazywała go jeszcze szkolnym przydomkiem: Wielkouchy. W czasach nastoletnich wprawiał go w lekkie kompleksy. Teraz już nie. Kiedy tamtego ranka w kafejce Uniwersytetu Katolickiego na początku drugiego roku prawa Pepin O’Donovan oznajmił mu nagle, tonem tak naturalnym, jakby komentował zajęcia z prawa cywilnego i instytucjonalnego albo ostatnie rozgrywki między Alianza a U, że nie będą się widywać przez jakiś czas, ponieważ wieczorem wyjeżdża do Santiago de Chile, by rozpocząć nowicjat, Rigoberto uznał, że przyjaciel żartuje. „Masz zamiar zostać księdzem? Nie chrzań, człowieku”. Prawda, obaj działali w Akcji Katolickiej, ale Pepin nigdy ani słowem nie napomknął swemu przyjacielowi Wielkouchemu, że poczuł powołanie. To, co teraz mowił, nie było żartem, w żadnym wypadku, tylko decyzją głęboko przemyślaną w samotności i ciszy przez wiele lat. Poźniej Rigoberto dowiedział się, że Pepin miał mnostwo problemow z rodzicami, ponieważ jego rodzina wszelkimi sposobami starała się go odwieść od wstąpienia do seminarium. – Tak, człowieku, oczywiście – powiedział ojciec O’Donovan. – Jeśli będę mogł ci pomoc, to z wielką przyjemnością, Rigoberto, jakżeby mogło być inaczej. Pepin nigdy nie był jednym z tych pobożnych chłopaczkow, ktorzy przyjmowali komunię na każdej szkolnej mszy i ktorych księża hołubili i probowali przekonać, że mają powołanie, że Bog wybrał ich do kapłaństwa. Był najnormalniejszym chłopakiem na świecie, uprawiał sporty, imprezował, łobuzował, a nawet miał przez jakiś czas dziewczynę, Julietę Mayer, piegowatą siatkarkę, ktora uczyła się u urszulanek. Regularnie chodził na msze, jak wszyscy uczniowie La Recoleta, a w Akcji Katolickiej był dość aktywnym działaczem, ale o ile przypominał sobie Rigoberto, nie bardziej pobożnym niż inni i niespecjalnie zainteresowanym pogawędkami o powołaniu religijnym. Nie uczestniczył nawet w rekolekcjach, ktore od czasu do czasu organizowali księża w domu wiejskim w Chosica. Nie, to nie

był żart, tylko nieodwołalna decyzja. Czuł powołanie od dziecka i myślał o tym bardzo dużo, nie zwierzając się nikomu, zanim postanowił wykonać wielki krok. Teraz nie było już odwrotu. Tego samego wieczoru wyjechał do Chile. Gdy zobaczyli się następnym razem, sporo lat poźniej, Pepin był już ojcem O’Donovanem, nosił sutannę i okulary, przejawiał początki łysiny i rozpoczynał karierę nałogowego kolarza. Pozostał człowiekiem prostolinijnym i sympatycznym do tego stopnia, że za każdym razem gdy się spotykali, Rigoberto powtarzał zdanie, ktore stało się lejtmotywem: „Na szczęście nie zmieniłeś się, Pepinie, na szczęście, chociaż jesteś księdzem, nie wyglądasz na niego”. Na co tamten odpowiadał zawsze: „A tobie nadal rosną te ośle akcesoria, Wielkouchy. Ciekawe dlaczego?”. – Nie chodzi o mnie – wyjaśnił Rigoberto. – Chodzi o Fonsita. Lukrecja i ja nie wiemy już, co począć z tym chłopaczkiem, Pepinie. Osiwiejemy przez niego. Widywali się dość regularnie. Ojciec O’Donovan udzielił Rigobertowi ślubu z Eloisą, jego pierwszą żoną, zmarłą matką Fonsita, a gdy owdowiał, ożenił go z Lukrecją podczas kameralnej ceremonii, w ktorej uczestniczyła tylko garstka przyjacioł. Ochrzcił Fonsita i niekiedy przychodził na obiad i posłuchać muzyki do mieszkania w Barranco, gdzie przyjmowano go bardzo serdecznie. Rigoberto wspomogł go kilkakrotnie darowiznami (od siebie i od firmy ubezpieczeniowej) przeznaczonymi na działalność dobroczynną parafii. Gdy się spotykali, rozmawiali głownie o muzyce, ktorą Pepin O’Donovan zawsze bardzo lubił. Od czasu do czasu Rigoberto i Lukrecja zapraszali go na koncerty, ktore organizowało Towarzystwo Filharmoniczne Limy w audytorium u urszulanek. – Nie przejmuj się, stary, to na pewno nic groźnego – powiedział ojciec O’Donovan. – Wszyscy młodzi na świecie w wieku piętnastu lat mają i sprawiają problemy. A jeśli ich nie mają, to są głupi. Normalne. – Normalne byłoby, gdyby zaczął popijać, chodzić na panienki, popalać skręty z marihuaną, wykręcać takie numery, jakie wykręcaliśmy ty i ja, kiedy byliśmy w szczenięcym wieku – powiedział Rigoberto posępnie. – Nie, stary, Fonsito nie ma takich odchyłow. Natomiast, coż, wiem, że będziesz się śmiał, ale od jakiegoś czasu ubzdurało mu się, że widuje diabła. Ojciec O’Donovan sprobował się powstrzymać, ale nie mogł

i wybuchnął gromkim śmiechem. – Nie śmieję się z Fonsita, tylko z ciebie – uściślił, nie przestając się śmiać. – Z tego, że ty, Wielkouchy, mowisz o diable. To słowo brzmi przedziwnie w twoich ustach. Nie pasuje. – Nie wiem, czy to diabeł, nigdy ci nie mowiłem, że to on, nigdy nie użyłem tego słowa, nie wiem, dlaczego ty go używasz, tato – zaprotestował Fonsito tak cichym głosem, że jego ojciec, by usłyszeć, co mowi chłopiec, musiał pochylić się i przybliżyć głowę. – Dobrze, wybacz, synku – przeprosił. – Proszę cię tylko, żebyś powiedział mi jedną rzecz. Mowię bardzo poważnie, Fonsito. Czy czujesz zimno, kiedy objawia ci się Edilberto Torres? Jakby razem z nim powiało zimne wietrzysko? – Coż za bzdury wygadujesz, tato – otworzył szeroko oczy Fonsito, nie wiedząc, czy ma się śmiać, czy zachować powagę. – Kpisz sobie ze mnie czy co? – Pojawia mu się, jak pojawiał się diabeł słynnemu ojcu Urrace, pod postacią gołej baby? – roześmiał się znowu ojciec O’Donovan. – Zapewne czytałeś tę historię Ricarda Palmy, Wielkouchy, można pęknąć ze śmiechu. – Dobrze, już dobrze – przeprosił raz jeszcze Rigoberto. – Masz rację, nigdy mi nie mowiłeś, że ow Edilberto Torres to diabeł. Przepraszam, wiem, że nie powinienem żartować z tej sprawy. Pytałem o chłod, bo tak się dzieje w pewnej powieści Tomasza Manna, w ktorej diabeł pojawia się głownemu bohaterowi, kompozytorowi. Zapomnij. Chodzi o to, że nie wiem, jak nazwać tę postać, synku. Osoba, ktora pojawia się i znika, materializuje się w najbardziej nieoczekiwanych miejscach, nie może być z krwi i kości jak ty i ja. Nieprawdaż? Przysięgam, że nie śmieję się z ciebie. Rozmawiam z tobą całkowicie szczerze. Jeśli to nie diabeł, to w takim razie anioł. – Czyli śmiejesz się ze mnie, tato, nie widzisz tego? – zaprotestował Fonsito. – Nie powiedziałem ani że to diabeł, ani że to anioł. Na mnie ten pan sprawia wrażenie, że jest człowiekiem jak ty i ja, z krwi i kości, to jasne, i to bardzo normalnym. Jeśli chcesz, skończmy tę rozmowę i nie wracajmy więcej do pana Edilberta Torresa. – To nie figiel, nie wygląda na figiel – mowił bardzo

poważnie Rigoberto. Ojciec O’Donovan przestał się śmiać i słuchał go teraz z uwagą. – Chłopiec, chociaż nigdy nie przyzna się do tego, uległ całkowitej przemianie. To inny człowiek, Pepinie. Zawsze miał dobry apetyt, nigdy nie sprawiał problemow przy jedzeniu, a teraz ledwo co bierze do ust. Przestał uprawiać sporty, przyjaciele przychodzą po niego, a on wymyśla rożne wykręty. Lukrecja i ja musimy go przyciskać, żeby wyszedł z domu. Stał się małomowny, zamknięty w sobie, stroni od ludzi, on, kiedyś taki towarzyski i rozmowny. Chodzi tak dniami i nocami, jakby jakieś ogromne zmartwienie zżerało go od środka. Nie poznaję mojego syna. Zabraliśmy go do psycholożki, poddała go całej masie testow. I uznała, że nic mu nie jest, że to najnormalniejszy dzieciak na świecie. Przysięgam ci, że nie wiemy już, co robić, Pepinie. – Gdybym ci powiedział, ile ludzi sądzi, że ma wizje, Rigoberto, spadłbyś z krzesła – probował uspokoić go ojciec O’Donovan. – Zwykle stare kobiety. Dzieci to rzadkość. Dzieci miewają głownie kosmate myśli. – Nie mogłbyś porozmawiać z nim, stary? – Rigoberto nie był w nastroju do żartow. – Doradzić mu? W sumie sam nie wiem. To wymyśliła Lukrecja, nie ja. Uważa, że może przed tobą otworzy się bardziej niż przed nami. – Ostatni raz to było w multikinie w Larcomar, tato – Fonsito zniżył głos i wahał się, czy mowić dalej. – W piątek wieczorem, kiedy poszliśmy z Perkatym Pezzuolem na ostatniego Bonda. Byłem całkowicie pochłonięty filmem, jest super, i nagle, nagle… – Nagle co? – niecierpliwił się don Rigoberto. – Nagle go zobaczyłem, tu, siedział koło mnie – powiedział Fonsito ze spuszczoną głową, oddychając głęboko. – To był on, nie ulegało wątpliwości. Przysięgam ci, tato, był tu. Pan Edilberto Torres. Błyszczały mu oczy i zobaczyłem, że po policzkach płynie mu kilka łez. To nie mogło być z powodu filmu, tato, na ekranie nie działo się nic smutnego, naparzali się, całowali, ścigali i tak dalej. Czyli płakał z innego powodu. A wtedy, nie wiem, jak to powiedzieć, ale przyszło mi do głowy, że to z mojego powodu jest tak smutny. Że płacze z mojego powodu. – Z twojego powodu? – wykrztusił Rigoberto. – Niby dlaczego miałby ten człowiek płakać z twojego powodu, Fonsito? Dlaczego miałby ci wspołczuć? – Tego nie wiem, tato, ja tylko zgaduję. Ale niby z czyjego powodu płakał, siedząc obok mnie? – A kiedy skończył się film i zapaliło się światło, Edilberto Torres siedział tam dalej? – zapytał Rigoberto, doskonale znając odpowiedź.

– Nie, tato. Poszedł sobie. Nie wiem, w ktorym momencie wstał i wyszedł. Nie widziałem tego. – No coż, no coż, jasne, że tak – powiedział ojciec O’Donovan. – Porozmawiam z nim, oczywiście, pod warunkiem że Fonsito będzie chciał rozmawiać ze mną. Przede wszystkim nie probuj go zmuszać. Niech ci nie przyjdzie do głowy nakazywać mu, żeby tu przyszedł. Nic z tych rzeczy. Niech przyjdzie z własnej woli, jeśli będzie miał ochotę. Porozmawiać po przyjacielsku, tak to ujmij. I nie przejmuj się tak bardzo, Rigoberto. Założę się, że to jakaś szczenięca głupota, nic więcej. – Nie przejmowałem się na początku – powiedział Rigoberto. – Oboje z Lukrecją myśleliśmy, że ponieważ jest dzieckiem z bujną wyobraźnią, wymyśla te historie, żeby dodać sobie ważności, żebyśmy stale myśleli o nim. – Ale ten Edilberto Torres istnieje czy to czysty wymysł? – zapytał ojciec O’Donovan. – To właśnie chciałbym ustalić, Pepinie, dlatego przyszedłem do ciebie. Do tej pory nie dowiedziałem się tego. Raz myślę, że tak, następnego dnia, że nie. Niekiedy wydaje mi się, że chłopiec mowi mi prawdę. A innym razem, że bawi się z nami, że nas oszukuje. Rigoberto nigdy nie zrozumiał, dlaczego ojciec O’Donovan, zamiast nastawić się na nauczanie oraz karierę naukową i teologiczną – był wykształcony, wrażliwy, kochał filozofię i sztukę, dużo czytał – uparł się, żeby poprzestać na duszpasterstwie, i to w tej niezwykle skromnej parafii Bajo el Puente, ktorej mieszkańcy z pewnością mieli bardzo marne wykształcenie, w świecie, gdzie jego talent tak jakby się marnował. Pewnego razu odważył się zagadnąć go o to: – Dlaczego nie piszesz, nie wykładasz, Pepinie? Dlaczego nie uczysz na uniwersytecie na ten przykład? Jeśli ktokolwiek spośrod twoich znajomych sprawiał wrażenie człowieka o wyraźnym powołaniu intelektualisty, namiętnie kochającego idee, to właśnie byłeś ty, Pepinie. – Bo najbardziej potrzebny jestem w mojej parafii Bajo el Puente – odpowiedział zwięźle, wzruszając ramionami Pepin O’Donovan. – Księży jest zbyt mało, intelektualistow raczej zbyt wielu, Wielkouchy. Mylisz się, jeśli sądzisz, że poświęcam się, robiąc to, co robię. Praca w parafii bardzo mnie stymuluje, zanurza w prawdziwym życiu. W bibliotekach człowiek niekiedy zbytnio się izoluje od codziennego świata, od zwykłych ludzi. Ja nie wierzę w twoją ostoję cywilizacji, ktora oddziela cię od otoczenia i robi z ciebie anachoretę, dyskutowaliśmy już o tym. Nie wyglądał na księdza, bo nigdy nie poruszał tematow

religijnych z dawnym kolegą szkolnym; wiedział, że Rigoberto stracił wiarę podczas studiow, i wydawało się, że w niczym mu nie przeszkadza, że zadaje się z agnostykiem. Podczas rzadkich wizyt w domu w Barranco, gdy wstawali od stołu, on i Rigoberto zamykali się zwykle w gabinecie i nastawiali jakąś płytę CD, zazwyczaj Bacha, do ktorego muzyki organowej Pepin O’Donovan czuł szczegolne upodobanie. – Byłem przekonany, że te wszystkie wizje to jego wymysł – sprecyzował Rigoberto. – Ale ta psycholożka, ktora go badała, doktor Augusta Delmira Cespedes, może słyszałeś o niej, co?, podobno jest bardzo znana – sprawiła, że znowu wątpię. Powiedziała Lukrecji i mnie kategorycznie, że Fonsito nie kłamie, że mowi prawdę. Że Edilberto Torres istnieje. Bardzo nas to zakłopotało, jak możesz sobie wyobrazić. Rigoberto opowiedział ojcu O’Donovanowi, że po wielu wahaniach postanowili z Lukrecją zwrocić się do specjalistycznej agencji („Takiej, ktorą wynajmują zazdrośni mężowie, żeby śledzić niewierne żony?”, zakpił ksiądz, a Rigoberto przytaknął: „Właśnie takiej”), żeby przez tydzień podążała za Fonsitem krok w krok, kiedy wychodził z domu sam albo z kolegami. Raport agencji – „za ktory, swoją drogą, zabuliłem kupę forsy” – był szczegołowy i jednoznaczny: ani przez moment w żadnym miejscu chłopiec nie miał najmniejszej styczności ze starszymi mężczyznami, ani w kinie, ani na imprezie u rodziny Arguelles, ani po drodze do szkoły, ani po drodze ze szkoły do domu, ani nawet podczas przelotnej wizyty z Pezzuolem na dyskotece w San Isidro. Jednakże na tej dyskotece, wchodząc do łazienki na siusiu, Fonsito natknął się nieoczekiwanie na starego znajomego: mężczyzna stał przy umywalce i mył ręce. (Oczywiście o tym nie wspominał raport agencji). – Cześć, Fonsito – powiedział Edilberto Torres. – Na dyskotece? – zapytał Rigoberto. – W łazience dyskoteki, tato – uściślił Fonsito. Mowił z pewnością siebie, lecz odnosiło się wrażenie, że język ma jak kołek i wymowienie każdego słowa sprawia mu wiele wysiłku. – Przyszliście się zabawić, ty i twoj przyjaciel Pezzuolo? – dżentelmen wyglądał na przybitego. Umył ręce i wycierał je papierowym ręcznikiem, ktorego listek oderwał z niedużego pojemnika wiszącego na ścianie. Miał na sobie fioletowy sweterek jak przy poprzednich spotkaniach, lecz inną marynarkę: nie popielatą, lecz niebieską. – Dlaczego pan płacze, proszę pana? – odważył się zapytać Fonsito.

– Edilberto Torres płakał też tam, w łazience dyskoteki? – wzdrygnął się don Rigoberto. – Tak jak w dniu, kiedy zobaczyłeś go w kinie w Larcomar? – W kinie było ciemno i mogłem się pomylić – odparł Fonsito bez wahania. – W łazience dyskoteki nie. Było dostatecznie jasno. Płakał. Łzy ciekły mu z oczu, płynęły po twarzy. To było, było, nie wiem, jak to ująć, tato. Smutne, przesmutne, przysięgam ci. Widzieć go, jak płacze w milczeniu, bez słowa, patrząc na mnie z takim żalem. Wydawało się, że bardzo cierpi, i ja też poczułem się źle. – Przepraszam, ale muszę już iść, proszę pana – wybąkał Fonsito. – Czeka na mnie moj przyjaciel Perkaty Pezzuolo. Jakoś dziwnie się czuję, kiedy patrzę, jak pan płacze, proszę pana. – Czyli jak widzisz, Pepinie, to już nie są żarty – podsumował Rigoberto. – Wciska nam bajkę? Majaczy? Ma wizje? Z wyjątkiem tego tematu, kiedy mowi o innych rzeczach, chłopiec wydaje się całkowicie normalny. Oceny w tym miesiącu były rownie dobre co zawsze. Ani Lukrecja, ani ja nie wiemy, co myśleć. Traci rozum? Ma kryzys nerwowy, typowy dla nastolatkow, ktory przejdzie niebawem? Chce nas przestraszyć, żebyśmy stale myśleli o nim? Dlatego przyszedłem, stary, dlatego pomyśleliśmy o tobie. Byłbym ci tak bardzo wdzięczny, gdybyś nam pomogł. To pomysł Lukrecji: „Ojciec O’Donovan to może być rozwiązanie”. Ona jest wierząca, jak wiesz. – Jasne, że tak, jakżeby nie, Rigoberto – zapewnił go jeszcze raz przyjaciel. – Jeśli tylko zgodzi się ze mną porozmawiać. To moj jedyny warunek. Mogę przyjść do was do domu. On może przyjść do mnie do parafii. Albo mogę się z nim spotkać gdzieś indziej. W dowolny dzień, w tym tygodniu. Widzę, że to dla was bardzo ważne. Obiecuję zrobić wszystko, co w mojej mocy. Tylko pamiętaj, nie zmuszaj go. Zaproponuj i niech on zadecyduje, czy chce ze mną pogadać, czy nie. – Jeśli wyciągniesz mnie z tego, chyba się nawrocę, Pepinie. – Mowy nie ma – przeżegnał się ojciec O’Donovan. – W Kościele nie chcemy takich wyrafinowanych grzesznikow jak ty, Wielkouchy. Nie wiedzieli, jak przedstawić propozycję Fonsitowi. To Lukrecja odważyła się zacząć rozmowę. Chłopiec speszył się nieco na początku i obrocił wszystko w żart. „Ależ jak to, macocho, czy moj tato nie jest agnostykiem? To on wpadł na pomysł, żebym porozmawiał z księdzem? Chce, żeby mnie wyspowiadał?” Wyjaśniła mu, że ojciec O’Donovan jest człowiekiem z ogromnym doświadczeniem życiowym, osobą

bardzo mądrą, ksiądz czy nie ksiądz. „A jeśli przekona mnie, żebym wstąpił do seminarium i sam został księdzem, co na to powiecie, ty i tato?”, pokpiwał dalej chłopiec. „Co to to nie, Fonsito, nawet nie żartuj. Ty kapłanem? Bog niech nas uchowa!” Chłopiec zgodził się, tak jak zgodził się spotkać z doktor Delmirą Cespedes, i oznajmił, że woli wybrać się do parafii Bajo el Puente. Rigoberto zawiozł go tam osobiście. Zostawił go i przyjechał po niego po kilku godzinach. – To bardzo sympatyczny gość, ten twoj przyjaciel – tak brzmiał jedyny komentarz Fonsita. – Czyli warto było porozmawiać? – badał grunt don Rigoberto. – Zdecydowanie, tato. Miałeś świetny pomysł. Nauczyłem się mnostwa rzeczy, rozmawiając z ojcem O’Donovanem. Nie wygląda na księdza, nie daje rad, słucha cię. Miałeś rację. Ale nie chciał powiedzieć nic więcej ani jemu, ani macosze, pomimo błagań obojga. Poprzestawał na ogolnikach, na przykład zapachu kocich szczyn przenikających budynek („nie zauważyłeś, tato?”), chociaż proboszcz zapewniał, że nie ma i nigdy nie miał kota, a w zakrystii raczej można było natknąć się na myszki. Rigoberto szybko wywnioskował, że coś dziwnego, być może poważnego zaszło w ciągu tych kilku godzin pogawędki Pepina i Fonsita. W przeciwnym razie dlaczego ojciec O’Donovan przez całe cztery dni zbywał go pod najrożniejszymi pretekstami, jakby bał się spotkać i opowiedzieć o rozmowie z chłopcem? Miał ważne spotkania, obowiązki parafialne, wizytę u biskupa, termin u lekarza na jakieś tam badania. I tym podobne bajki, żeby tylko nie spotkać się z nim. – Szukasz wymowek, żeby nie opowiedzieć mi o rozmowie z Fonsitem? – zapytał bez ogrodek piątego dnia, kiedy kapłan raczył odebrać telefon. W słuchawce na kilka sekund zapanowała cisza, po czym Rigoberto usłyszał słowa, ktore wprawiły go w osłupienie:

– Tak, Rigoberto. Prawdę mowiąc, tak. Wymigiwałem się. Mam ci do powiedzenia coś, czego się nie spodziewasz – oznajmił tajemniczo ojciec O’Donovan. – No ale skoro nie ma innego wyjścia, porozmawiajmy. Przyjdę do was na obiad w sobotę albo niedzielę. Jaki dzień bardziej wam odpowiada? – Sobota, Fonsito jada wtedy u swojego przyjaciela Pezzuola – powiedział Rigoberto. – Przez to, co powiedziałeś, nie będę mogł spać aż do soboty, Pepinie. Nie mowiąc o Lukrecji. – Ja nie śpię od czasu, kiedy wpadłeś na pomysł, żebym porozmawiał z twoim synkiem – powiedział oschle kapłan. – W takim razie do soboty, Wielkouchy. Ojciec O’Donovan był chyba jedynym duchownym, ktory poruszał się po ogromnej Limie nie autobusem czy minibusem, lecz na rowerze. Mowił, że to jego jedyna gimnastyka, ale uprawiał ją tak regularnie, że utrzymywała go w doskonałej formie. Poza tym lubił pedałować. Robiąc to, rozmyślał, przygotowywał kazania, pisał listy, obmyślał plan dnia. Chociaż owszem, musiał przez cały czas zachowywać wzmożoną czujność, zwłaszcza na skrzyżowaniach ulic i na światłach, ktorych w tym mieście nikt nie przestrzegał; kierowcy jeździli tu tak, jakby ich głownym celem było rozjechanie pieszego czy rowerzysty, a nie doprowadzenie pojazdu do bezpiecznego portu. Mimo to dopisywało mu szczęście, ponieważ w ciągu ponad dwudziestu lat przemierzania miasta na dwoch kołach potrącono go tylko raz, i to niegroźnie, i skradziono mu tylko jeden rower. Doskonały wynik! W sobotę około południa Rigoberto i Lukrecja, obserwujący ulicę z tarasu swojego apartamentu, ujrzeli ojca O’Donovana pedałującego wściekle nadmorską aleją Paul Harris. Odczuli wielką ulgę. Wydawało im się niezwykle dziwne, że duchowny tak bardzo odkładał chwilę zdania relacji z rozmowy z Fonsitem, że obawiali się wręcz, by w ostatnim momencie nie wymyślił jakiejś wymowki, żeby nie przyjść. Coż takiego mogło się wydarzyć podczas tej pogawędki, że tak wzbraniał się przed jej opowiedzeniem? Justyniana zeszła na doł powiedzieć portierowi, żeby pozwolił wprowadzić ojcu O’Donovanowi rower, by zabezpieczyć go przed złodziejami, i przyjechała z nim windą. Pepin uścisnął Rigoberta, pocałował Lukrecję w policzek i poprosił o pozwolenie skorzystania z łazienki, żeby obmyć ręce i twarz, bo był spocony. – Ile czasu jechałeś z Bajo el Puente? – zagadnęła Lukrecja.

– Tylko poł godziny – odrzekł. – Przy tych korkach, jakie są teraz w Limie, na rowerze jedzie się szybciej niż samochodem. – Poprosił o sok owocowy jako aperitif i przyjrzał im się powoli, uśmiechając się. – Wiem, że na pewno wieszacie na mnie psy z powodu mojego milczenia – powiedział. – Tak, Pepinie, właśnie tak, psy, żaby i węże. Wiesz, jak nas niepokoi ta historia. Jesteś sadystą. – I jak było? – zapytała niecierpliwie dona Lukrecja. – Rozmawiał z tobą szczerze? Opowiedział ci o wszystkim? Jakie jest twoje zdanie? Ojciec O’Donovan, już bardzo poważny, odetchnął głęboko. Mruknął, że te poł godziny pedałowania zmęczyło go bardziej, niż się spodziewał. I zamilkł na długą chwilę. – Wiecie co? – popatrzył na nich z miną na poły zatroskaną, na poły wyzywającą. – Prawdę mowiąc, perspektywa tej rozmowy nie jest dla mnie zbyt przyjemna. – Dla mnie też nie, ojcze – powiedział Fonsito. – Nie musimy jej odbyć. Bardzo dobrze wiem, że moj tato jest kłębkiem nerwow z mojego powodu. Jeśli ojciec chce, niech ojciec zajmie się swoimi sprawami, a mnie pożyczy jakieś czasopismo, choćby religijne. Powiemy potem mojemu tacie i macosze, że porozmawialiśmy, a ojciec wymyśli cokolwiek, co by ich uspokoiło. I z głowy. – No coż, no coż – mruknął ojciec O’Donovan. – Niedaleko pada jabłko od jabłoni, Fonsito. Wiesz, że w twoim wieku, w La Recoleta, twoj ojciec był wielkim oszustem? – Udało ci się porozmawiać z nim o tej historii? – nalegał Rigoberto, nie kryjąc niepokoju. – Otworzył się przed tobą? – Prawdę mowiąc, nie wiem – powiedział ojciec O’Donovan. – Chłopak jest jak żywe srebro, wydawało mi się, że ciągle się wyślizguje. Ale uspokojcie się. Przynajmniej jednego jestem pewien. Nie jest szalony, nie majaczy, nie robi was w balona. Wydał mi się najzdrowszym i najnormalniejszym dzieckiem na świecie. Ta psycholożka, ktora go badała, powiedziała najprawdziwszą prawdę: nie ma żadnego problemu natury psychologicznej. O ile mogę to osądzić ja, ktory nie jestem ani psychiatrą, ani psychologiem. – Ale w takim razie te wizje… – przerwała mu Lukrecja. –

Wyciągnąłeś coś z niego? Istnieje czy nie istnieje ten Edilberto Torres? – Chociaż co do normalności to może nie jest najlepsze określenie – poprawił się ojciec O’Donovan, unikając odpowiedzi na pytanie. – Bo to dziecko ma w sobie coś wyjątkowego, coś, co odrożnia je od innych. Nie mam na myśli tylko tego, że jest inteligentne. Jest, a jakże. Nie przesadzam ani o jotę, Rigoberto, i nie mowię tego po to, żeby ci kadzić. Ale oprocz tego chłopiec ma w umyśle, w duchu coś, co przykuwa uwagę. Wrażliwość bardzo wyjątkową, bardzo nietypową, ktorej, jak sądzę, nie posiada ogoł śmiertelnikow. Dobrze słyszycie. Nie wiem zresztą, czy należy się z tego cieszyć, czy smucić. Nie wykluczam też, że chciał wywrzeć na mnie to wrażenie i dokonał tego jak wytrawny aktor. Długo się zastanawiałem, czy wam to powiedzieć. Ale uznałem, że najlepiej będzie, jeśli to zrobię. – Możemy przejść do sedna, Pepinie? – zniecierpliwił się don Rigoberto. – Przestań owijać w bawełnę. Mowiąc bez ogrodek, wyrażaj się jasno i nie pieprz od rzeczy, bardzo proszę. – Coż to za słownictwo, Rigoberto! – zbeształa go Lukrecja. – To dlatego, że jesteśmy tak zdenerwowani, Pepinie. Wybacz mu. Chyba po raz pierwszy w życiu słyszę twojego przyjaciela Wielkouchego wyrażającego się jak furman. – No dobrze, przepraszam, Pepinie, ale powiedz mi to wreszcie, stary – nalegał Rigoberto. – Istnieje ten wszechobecny Edilberto Torres? Objawia mu się w kinach, toaletach dyskotek, na stadionach szkolnych? Czy te wszystkie niedorzeczności mogą być prawdą? Ojciec O’Donovan znowu zaczął się pocić obficie, lecz teraz nie z powodu wysiłku, pomyślał Rigoberto, tylko napięcia wywołanego koniecznością wydania werdyktu. Ale o co, u diabła, chodzi? Co mu się dzieje? – Ujmijmy rzecz następująco, Rigoberto – powiedział kapłan, wymawiając słowa z największą ostrożnością, jakby miały kolce. – Fonsito wierzy, że go widzi i z nim rozmawia. To, moim zdaniem, nie podlega dyskusji. To znaczy sądzę, że on wierzy w to niezachwianie, tak jak wierzy, że nie okłamuje cię, kiedy ci mowi, że go widział i z nim rozmawiał. Mimo że te pojawienia się i zniknięcia wydają się absurdalne i są absurdalne. Rozumiecie, co probuję powiedzieć? Rigoberto i Lukrecja popatrzyli po sobie, po czym w milczeniu spojrzeli na ojca O’Donovana. Kapłan wydawał się teraz rownie zakłopotany jak oni. Posmutniał i było widać, że on sam nie jest zadowolony ze swojej odpowiedzi. Zarazem było

oczywiste, że nie ma innej, że nie potrafi, nie może wyjaśnić tego lepiej. – Rozumiem, jasne, że tak, ale to, co mowisz, nic nie znaczy, Pepinie – poskarżył się Rigoberto. – Że Fonsito nie probuje nas oszukać, to była jedna z hipotez, oczywiście. Że oszukuje sam siebie, że to autosugestia. Tak myślisz? – Wiem, że to, co mowię, jest dla was rozczarowaniem, że oczekiwaliście czegoś bardziej definitywnego, bardziej przesądzającego – ciągnął ojciec O’Donovan. – Przykro mi, ale nie jestem w stanie być bardziej konkretny, Wielkouchy. Nie potrafię. To wszystko, co udało mi się jasno ustalić. Że chłopiec nie kłamie. Wierzy, że widzi tego pana, i być może, być może naprawdę go widzi. I że tylko on go widzi, inni nie. Nie potrafię posunąć się dalej. To zwykłe przypuszczenie. Powtarzam ci, że nie wykluczam też, że twoj syn nabił mnie w butelkę. Innymi słowy, że okazał się sprytniejszy i zręczniejszy ode mnie. Może wdał się w ciebie, Wielkouchy. Pamiętasz, jak w La Recoleta ojciec Lagnier mawiał, że jesteś mitomanem? – To, co ustaliłeś, bynajmniej nie jest jasne, tylko bardzo ciemne, Pepinie – mruknął Rigoberto. – Czy to są wizje? Halucynacje? – probowała skonkretyzować Lukrecja. – Możecie tak to nazywać, ale tylko jeśli nie wiążecie tych określeń z niezrownoważeniem, z chorobą umysłową – oświadczył kapłan. – Moje wrażenie jest takie, że Fonsito sprawuje całkowitą kontrolę nad swoim umysłem i swoimi nerwami. To dziecko zrownoważone, jasno odrożnia rzeczywistość od fantazji. O tym mogę was zapewnić, włożyłbym rękę w ogień za jego rozsądek. Innymi słowym, to nie jest sprawa dla psychiatry. – Mam nadzieję, że nie mowisz o cudach – powiedział Rigoberto zirytowany i szyderczy. – Bo jeśli Fonsito jest jedyną osobą, ktora widzi Edilberta Torresa i rozmawia z nim, mowisz mi o cudownych mocach. Tak nisko upadliśmy, Pepinie? – Jasne, że nie mowię ci o cudach, Wielkouchy, i Fonsito też nie – zirytował się teraz kapłan. – Mowię o czymś, czego nie potrafię nazwać, po prostu. Ten chłopiec przeżywa bardzo specyficzne doświadczenie. Doświadczenie, nie powiem: religijne, bo ty nie wiesz i nie chcesz wiedzieć, co to takiego, ale, przystańmy na takie słowo, duchowe. Związane z wrażliwością, z rozbudowaną uczuciowością. Coś, co tylko bardzo nie wprost wiąże się ze światem materialnym i racjonalnym, w

ktorym się poruszamy. Edilberto Torres symbolizuje dla niego całe ludzkie cierpienie. Wiem, że mnie nie zrozumiesz. Dlatego tak bardzo obawiałem się naszego spotkania. – Doświadczenie duchowe? – powtorzyła dona Lukrecja. – Co to dokładnie znaczy? Możesz to nam wyjaśnić, Pepinie? – To znaczy, że ukazuje mu się diabeł, ktory nazywa się Edilberto Torres i ktory jednak jest Peruwiańczykiem – podsumował sarkastycznie i gniewnie Rigoberto. – W gruncie rzeczy to właśnie nam mowisz tą swoją mdłą paplaniną klechy wierzącego w cuda, Pepinie. – Obiad podany – oznajmiła w idealnym momencie Justyniana, stając w progu. – Mogą państwo przejść do stołu, kiedy zechcą. – Na początku nie przeszkadzał mi, tylko zaskakiwał – powiedział Fonsito. – Ale teraz, owszem. Chociaż „przeszkadzać” nie jest właściwym słowem, ojcze. Przygnębia mnie raczej, wywołuje dyskomfort, napawa smutkiem. Od chwili kiedy zobaczyłem, jak płacze, rozumie ojciec? Przy pierwszych spotkaniach nie płakał, chciał tylko porozmawiać. I chociaż nie mowi mi, dlaczego płacze, ja czuję, że płacze przez to całe zło, ktore się dzieje. A także przeze mnie. To mnie martwi najbardziej. Zapadło długie milczenie, a wreszcie ojciec O’Donovan powiedział, że krewetki są wyśmienite i widać, że pochodzą z rzeki Majes. Komu należało pogratulować tych delicji, Lukrecji czy Justynianie? – Żadnej z nas, tylko kucharce – odrzekła Lukrecja. – Nazywa się Natividad i pochodzi z Arequipy, oczywiście. – Kiedy widziałeś tego pana po raz ostatni? – zapytał kapłan. Jego dotychczasowa pewność siebie zniknęła, wydawał się lekko zdenerwowany. Zadał to pytanie z głęboką pokorą. – Wczoraj, kiedy przechodziłem przez Puente de los Suspiros w Barranco, ojcze – odpowiedział Fonsito bez zastanowienia. – Szedłem przez most, w okolicy były jeszcze ze trzy osoby. I nagle on siedzący na balustradzie.

– Znowu płakał? – zapytał ojciec O’Donovan. – Nie wiem, widziałem go tylko przez moment, przelotnie. Nie zatrzymałem się, poszedłem dalej, przyspieszając kroku – wyjaśnił chłopiec, ktory teraz wyglądał na przestraszonego. – Nie wiem, czy płakał. Ale owszem, miał tę tak smutną twarz. Nie wiem, jak to powiedzieć, ojcze. Takiego smutku jak u pana Torresa nie widziałem nigdy u nikogo, przysięgam. Zaraził mnie, byłem rozbity przez długą chwilę, umierałem z żalu, nie wiedziałem, co robić. Chciałbym dowiedzieć się, dlaczego płacze. Chciałbym dowiedzieć się, co chce, żebym zrobił. Czasem mowię sobie, że on płacze z powodu tych wszystkich ludzi, ktorzy cierpią. Chorych, ślepych, tych, co żebrzą na ulicy. No dobrze, nie wiem, przychodzą mi do głowy rożne myśli za każdym razem, kiedy go widzę. Tylko że nie wiem, jak je wyjaśnić, ojcze. – Wyjaśniasz je bardzo dobrze, Fonsito – ocenił ojciec O’Donovan. – Tym się nie przejmuj. – Ale w takim razie co powinniśmy zrobić? – zapytała Lukrecja. – Poradź nam, Pepinie – zawtorował Rigoberto. – Jestem całkowicie sparaliżowany. Jeśli jest tak, jak mowisz, ten chłopiec ma jakiś dar, jakąś nadwrażliwość, widzi to, czego nie widzi nikt inny. To masz na myśli, tak? Czy powinienem porozmawiać z nim o tym? Czy nic nie mowić? Martwię się, boję się. Nie wiem, co robić. – Okazać mu sporo serca i zostawić w spokoju – powiedział ojciec O’Donovan. – Pewne jest, że ten osobnik, bez względu na to, czy istnieje, czy nie, nie jest żadnym zboczeńcem i nie chce zrobić żadnej krzywdy twojemu synowi. Bez względu na to, czy istnieje, czy nie, ma więcej wspolnego z duszą, no dobrze, z duchem, jeśli wolisz, niż z ciałem Fonsita. – Coś mistycznego? – wtrąciła Lukrecja. – Tak? Ale Fonsito nigdy nie był zbyt religijny. Wręcz przeciwnie, powiedziałabym. – Chciałbym być bardziej precyzyjny, ale nie potrafię – wyznał raz jeszcze ojciec O’Donovan z miną człowieka, ktory poniosł klęskę. – Temu chłopcu dzieje się coś, co nie ma racjonalnego wyjaśnienia. Nie znamy tego wszystkiego, co kryje się w nas samych, Wielkouchy. Istoty ludzkie, każdy człowiek, jesteśmy czeluściami pełnymi mroku. Niektorzy mężczyźni, niektore kobiety posiadają wrażliwość bardziej wyostrzoną niż inni, czują i postrzegają rzeczy, ktore nam umykają. Czy to mogłby być wyłącznie wytwor jego wyobraźni? Tak, być może. Ale mogłaby to być także inna rzecz, ktorej nie ośmielę się nazwać, Rigoberto. Twoj syn przeżywa to

doświadczenie z taką siłą, z taką autentycznością, że nie mogę uwierzyć, by chodziło o coś całkowicie wyobrażonego. Nie chcę powiedzieć i nie powiem nic więcej. Zamilkł i utkwił w talerzu z korwinem i ryżem wzrok, w ktorym bezradność mieszała się z czułością. Ani Lukrecja, ani Rigoberto nie wzięli do ust ani kęsa. – Przykro mi, że niewiele wam pomogłem – dorzucił z przygnębieniem kapłan. – Zamiast wyciągnąć was z tego ambarasu, ja też się w niego wplątałem. – Zamilkł na długą chwilę, po czym popatrzył na nich kolejno z niepokojem. – Nie przesadzę, jeśli powiem, że po raz pierwszy w życiu stykam się z czymś, na co nie byłem przygotowany – szepnął, bardzo poważny. – To coś, co dla mnie nie ma racjonalnego wyjaśnienia. Jak już powiedziałem, nie wykluczam też, że chłopak posiada wyjątkowe zdolności przekonywania i wcisnął mi całą tę bajeczkę. To nie jest niemożliwe. Dużo o tym myślałem. Ale nie, nie sądzę. Myślę, że jest bardzo szczery. – Niespecjalnie nas uspokoisz przekonaniem, że moj syn zadaje się na co dzień z zaświatami – powiedział Rigoberto. – Że Fonsito jest jak tamta pastereczka z Lourdes. To była pastereczka, nie? – Będziesz się śmiał, oboje będziecie się śmiali – zgodził się ojciec O’Donovan, bawiąc się widelcem, nie tknąwszy korwina. – Ale przez ostatnie dni nie przestałem ani przez moment myśleć o tym dziecku. Spośrod wszystkich ludzi, jakich w życiu znałem, a jest ich wielu, myślę, że Fonsito jest najbliższy tego, co my, wierzący, nazywamy bytem czystym. I to nie tylko dlatego, że jest taki przystojny. – I znowu wyłazi z ciebie klecha, Pepinie – rozzłościł się Rigoberto. – Sugerujesz, że moj syn może być aniołem? – To w każdym razie anioł bez skrzydełek – zaśmiała się Lukrecja z niewymuszoną wesołością i z oczami mieniącymi się złośliwie. – Powiem to i powtorzę, chociaż pękacie ze śmiechu – oznajmił ojciec O’Donovan, śmiejąc się także. – Tak, Wielkouchy, tak, Lukrecjo, dobrze słyszycie. I mimo że to was bawi. Aniołek, czemu nie.

XI

Kiedy dotarli na drugi brzeg rzeki, do domu w Kastylii, gdzie mieszkała Mabel, sierżant Lituma i kapitan Silva ociekali potem. Słońce prażyło mocno z bezchmurnego nieba, po ktorym zataczały kręgi sępy, najlżejszy podmuch wiatru nie osłabiał upału. Przez całą drogę z komisariatu Lituma zadawał sobie pytania. W jakim stanie znaleziono śliczną czekoladkę? Czy te gnoje maltretowały kochankę Felicita Yanaque? Czy traktowali ją po prostacku? Zgwałcili ją? Bardzo możliwe; biorąc pod uwagę jej urodę, jakżeby nie mieli pofolgować sobie, mając ją dzień i noc na swojej łasce. Drzwi domu Mabel otworzył im sam Felicito. Był w euforii, odprężony, szczęśliwy. Nie miał już tej posępnej twarzy, z jaką Lituma widywał go od pierwszego dnia, nie wyglądał tragikomicznie jak ostatnio. Uśmiechał się od ucha do ucha, a oczka błyszczały mu z zadowolenia. Wydawał się odmłodniały. Był bez marynarki, w rozpiętej kamizelce. Jakiż był wątły, jego pierś i plecy niemal stykały się ze sobą, i jaki drobniutki, wydał się Litumie niemal karłowaty. Na widok policjantow zrobił coś niezwykłego jak na człowieka tak mało skłonnego do wyrażania emocji: rozpostarł ramiona i uścisnął kapitana Silvę. – Stało się tak, jak pan powiedział, kapitanie. – Klepał go wylewnie po plecach. – Puścili ją, puścili ją. Miał pan rację, panie komisarzu. Brak mi słow, by panu dziękować. Odżywam dzięki panu. I także dzięki panu, sierżancie. Wielkie dzięki, wielkie dzięki wam obu. Oczy miał zwilgotniałe ze wzruszenia. Mabel bierze prysznic, zaraz przyjdzie. Posadził ich w saloniku, pod obrazem Serca Jezusowego, naprzeciwko małego stolika, na ktorym stały mała tekturowa lama i flaga peruwiańska. Włączony wentylator trzeszczał miarowo, a podmuch powietrza kołysał kwiatami z plastiku. Na pytania oficera przedsiębiorca odpowiadał twierdząco bez wahania i radośnie: tak, tak, czuje się dobrze, najadła się strachu, oczywiście, ale na szczęście nie bili jej ani nie dokuczali, dzięki Bogu. Trzymali ją z zasłoniętymi oczami i ze związanymi rękami przez cały czas, co za ludzie bez serca, jacy okrutni. Sama Mabel opowie wszystko ze szczegołami zaraz, jak tylko wyjdzie. I od czasu do czasu Felicito wznosił ręce do nieba: „Gdyby coś jej się stało, nigdy bym sobie tego nie wybaczył. Biedulka! Taka męka z mojej winy. Nigdy nie byłem bardzo pobożny, ale poprzysiągłem Bogu, że od dzisiaj będę

chodził na mszę w każdą niedzielę”. „Ma bzika na jej punkcie”, myślał Lituma. „Na pewno funduje mu pyszne jebanie”. Ta myśl przypomniała mu jego samotność, długi czas bez kobiety. Poczuł zazdrość w stosunku do don Felicita i gniew na siebie samego. Mabel wyszła do nich w szlafroku w kwiaty, w sandałach i ręczniku zawiniętym na głowie jak turban. W tym stanie, bez makijażu, pobladła, jeszcze ze strachem w oczach, wydała się Litumie mniej urocza niż w dniu, kiedy przyszła do komisariatu złożyć zeznanie. Spodobało mu się jednak, jak drżały nozdrza jej zadartego noska, jej delikatne kostki, łuk podbicia. Skora na nogach była jaśniejsza niż na rękach i ramionach. – Przykro mi, że nie mogę panow niczym poczęstować – powiedziała, pokazując, żeby usiedli. Sprobowała nawet zażartować: – Jak się panowie domyślają, ostatnio nie mogłam wybrać się na zakupy, a w lodowce nie ma nawet coca-coli. – Jest nam ogromnie przykro z powodu tego, co się pani przydarzyło. – Ukłonił się kapitan Silva bardzo uroczyście. – Pan Yanaque powiedział, że nie traktowali pani źle. To prawda? Mabel zrobiła dziwny grymas, jakby zbierało się jej jednocześnie na śmiech i płacz. – No coż, jak dotychczas nie. Nie pobili mnie, nie zgwałcili na szczęście. Ale nie powiedziałabym, że nie traktowali mnie źle. Nigdy nie w życiu nie bałam się tak bardzo, proszę pana. Nigdy nie spałam tak długo na ziemi, bez materaca, bez poduszki. Z zawiązanymi oczami, z rozłożonymi rękami, jak, nie przymierzając, Ekeko. Myślę, że kości będą mnie bolały do końca życia. Czy to nie złe traktowanie? Mniejsza o to, przynajmniej jestem żywa, to na pewno. Drżał jej głos i chwilami z głębi jej czarnych oczu wyzierała trwoga, ktorą probowała opanować. „Przeklęte skurwysyny”, pomyślał Lituma. Czuł żal i gniew z powodu tego, przez co przeszła Mabel. „Zapłacą za to, jego mać”. – Nie wie pani, jak bardzo ubolewamy, że musimy przeszkodzić w takim momencie, z pewnością chciałaby pani odpocząć – przepraszał kapitan Silva, bawiąc się swoim kepi. – Mam nadzieję, że zrozumie nas pani. Nie możemy tracić czasu.

Czy zechce pani odpowiedzieć nam na kilka pytanek? Trzeba to zrobić teraz, zanim ci osobnicy rozwieją się jak dym. – Jasne, jasne, rozumiem bardzo dobrze – zgodziła się Mabel, robiąc uprzejmą minę, lecz nie tając niezadowolenia. – Proszę pytać, proszę pana. Lituma był pod wrażeniem oznak serdeczności, jakich nie szczędził Felicito Yanaque swojej kobietce. Głaskał ją delikatnie po twarzy, jakby była jego ukochaną suczką, odgarniał kosmyki z czoła i chował je pod ręcznik pełniący funkcję turbanu, odpędzał podlatujące do niej muchy. Patrzył na nią z czułością i nie odrywał od niej oczu. Wziął ją za rękę i trzymał ją w swoich. – Udało się pani zobaczyć ich twarze? – zapytał kapitan. – Rozpoznałaby ich pani, gdyby zobaczyła ich znowu? – Chyba nie. – Mabel kręciła głową przecząco, ale nie sprawiała wrażenia bardzo pewnej tego, co mowi. – Widziałam tylko jednego z nich, i to przez chwileczkę. Tego, co stał pod drzewem, pod tym flambojanem o czerwonych kwiatach, kiedy wrociłam do domu tamtej nocy. Prawie nie zwrociłam na niego uwagi. Stał bokiem, tak mi się zdaje, było ciemno. I dokładnie wtedy kiedy odwrocił się, żeby mi coś powiedzieć, a ja popatrzyłam na niego, zarzucili mi koc na głowę. Dusiłam się. I nie zobaczyłam już nic więcej aż do tego ranka, kiedy… Urwała ze zmienionym wyrazem twarzy, a Lituma zrozumiał, że z dużym wysiłkiem powstrzymuje się, żeby nie wybuchnąć płaczem. Probowała mowić dalej, ale nie mogła wydobyć z siebie głosu. Felicito błagał ich wzrokiem, żeby zlitowali się nad nią. – Proszę się uspokoić, proszę się uspokoić – pocieszał ją kapitan Silva. – Jest pani bardzo dzielna, senora. Spotkały panią okropne doświadczenia, a pani się nie załamała. Niech się pani postara ostatni raz, bardzo proszę. Oczywiście, że wolelibyśmy nie musieć o tym mowić i pomoc pani wymazać z pamięci te złe wspomnienia. Ale te opryszki, ktore panią porwały, muszą trafić za kratki i ponieść karę za to, co zrobili. Pani jest jedyną osobą, ktora może nam pomoc dotrzeć do nich. Mabel przytaknęła ze smutnym uśmiechem. Przełamując się, podjęła opowieść. Jej relacja wydała się Litumie spojna i płynna, choć chwilami wstrząsały nią napady strachu, od ktorych milkła na kilka sekund cała drżąca. Bladła, szczękały jej zęby. Czyżby raz jeszcze przeżywała te koszmarne chwile, ten blady strach, ktory nie opuszczał jej dniem i nocą przez cały tydzień spędzony w rękach mafii? Po chwili jednak wracała do swojej historii, ktorą przerywał od czasu do czasu kapitan Silva („Coż za

brak wychowania”, myślał Lituma zdziwiony), prosząc o uściślenie jakiegoś szczegołu. Porwanie wydarzyło się siedem dni temu po koncercie choru marianistow w kościele Świętego Franciszka przy ulicy Lima, na ktory Mabel poszła z przyjaciołką Florą Diaz, właścicielką sklepu z odzieżą Kreacje Florita przy ulicy Junin. Przyjaźniły się od dawna i niekiedy chodziły razem do kina, na podwieczorek, na zakupy. W piątki wieczorem wybierały się zwykle do kościoła Świętego Franciszka, w ktorym ogłoszono niepodległość Piury, bo odbywały się tam występy muzyczne, koncerty, chory, tańce i przedstawienia profesjonalnych zespołow. W tamten piątek chor marianistow śpiewał hymny religijne, w tym wiele po łacinie, a przynajmniej na to wyglądało. Jako że Flora i Mabel zaczęły się nudzić, wyszły przed końcem koncertu. Pożegnały się przed Mostem Wiszącym, a Mabel wrociła do domu na piechotkę, bo było bliziutko. Nie zauważyła nic dziwnego podczas tego spaceru, nie szedł za nią żaden pieszy, nie jechało za nią żadne auto. Nic a nic. Tylko bezpańskie psy, chmary dokazujących dzieciakow, ludzie odpoczywający wieczorem, gawędzący na krzesłach i fotelach bujanych, ktore wystawili przed drzwi swoich domow, jadłodajnie, sklepy i restauracje z pierwszymi klientami i radiolami puszczonymi na cały regulator, muzyka, ktora się mieszała, powodując ogłuszający hałas. („Był księżyc?”, zapytał kapitał Silva, a Mabel speszyła się na moment: „Był? Przepraszam, nie przypominam sobie”.) Uliczka przy jej domku była pusta, tak jej się teraz wydaje. Kątem oka zauważyła sylwetkę mężczyzny opartego o flambojan. Miała w ręce klucz, a gdyby typ sprobował podejść, przestraszyłaby się, zawołała o pomoc, zaczęła uciekać. Nie zauważyła, żeby się poruszył. Wsunęła klucz do zamka, musiała się trochę wysilić – „Felicito pewnie panom powiedział, że zamek się nieco zacina” – a wowczas wyczuła, że jacyś ludzie zbliżają się do niej. Nie miała czasu, żeby zareagować. Poczuła, że zarzucają jej koc na głowę i że łapie ją wiele rąk, wszystkie naraz („Ile rąk?”, „Cztery, sześć, ktoż to wie”.) Podnieśli ją, zakryli usta, tłumiąc krzyki. Wydało się jej, że to wszystko wydarzyło się w sekundę, ziemia się zatrzęsła, a ona znajdowała się w epicentrum. Mimo paniki probowała kopać i machać rękoma, aż poczuła, że wrzucają ją do jakiegoś auta, furgonetki albo ciężarowki, i że typy unieruchamiają ją, przytrzymując za nogi, ręce i głowę. I wtedy usłyszała zdanie, ktore do tej pory dźwięczy jej w uszach: „Cisza i spokoj, jeśli chcesz żyć”. Poczuła, że przesuwają jej po twarzy czymś zimnym, może nożem, może kolbą albo lufą pistoletu. Pojazd ruszył, telepał się i podskakiwał na wybojach. Skuliła się i zamilkła, myśląc: „Umrę”. Nawet nie miała siły, żeby się pomodlić. Nie skarżąc się i nie stawiając oporu, pozwoliła, żeby zawiązali jej oczy, nałożyli kaptur i związali ręce. Nie widziała ich twarzy, bo robili to wszystko po ciemku, jadąc chyba drogą. Nie było świateł, wszędzie dokoła głucha noc. Czyli pewnie niebo musiało być zachmurzone, bez księżyca. Kręcili się i kręcili przez jakiś czas, jej wydawało się, że mijają godziny i wieki, a być może były to tylko minuty. Z zakrytą twarzą, ze związanymi rękami, połżywa ze strachu straciła poczucie czasu. Od tamtego momentu nie wiedziała, jaki to dzień, czy to dzień, czy to noc, czy ktoś jest z nią w pokoju, czy też nie. Ziemia, na ktorej ją położyli, była bardzo twarda. Chwilami czuła, jak jakieś insekty chodzą po jej nogach, może te okropne karaluchy, ktorych nienawidziła bardziej niż pająkow i szczurow. Wynieśli ją z samochodu, chwytając za ręce, poprowadzili, idącą

po omacku i potykającą się, do domu, w ktorym radio grało muzykę kreolską, sprowadzili w doł po schodach. Położyli ją na macie rzuconej na ziemi, wyszli. Została sama w ciemności, trzęsąc się. Teraz mogła się modlić. Błagała Najświętszą Panienkę i wszystkich świętych, ktorych sobie przypominała, świętą Rosę z Limy i Chrystusa Pana Pojmanego z Ayabaki, oczywiście, żeby czuwali nad nią. Żeby nie pozwolili jej tak umrzeć, żeby uwolnili ją od tej męczarni. Przez siedem dni, kiedy była porwana, nie odbyła ani jednej rozmowy z porywaczami. Nigdy nie widziała światła, bo nigdy nie zdjęli jej opaski z oczu. Miała naczynie czy kubeł, do ktorego mogła się załatwiać po omacku, dwa razy na dzień. Ktoś zabierał go i przynosił czysty, nie odzywając się ani słowem. Dwa razy na dzień ta sama albo inna osoba, zawsze bez słowa, przynosiła jej talerz ryżu z duszonym mięsem i warzywami oraz zupę, jakiś ciepły napoj gazowany albo buteleczkę wody mineralnej. Do jedzenia zdejmowali jej kaptur i rozwiązywali ręce, ale nigdy nie odsłonili oczu. Za każdym razem kiedy Mabel błagała ich, żeby powiedzieli, co zamierzają z nią zrobić, po co ją porwali, odpowiadał jeden i ten sam głos, silny, rozkazujący: „Cisza! Każdym pytaniem ryzykujesz życie”. Nie mogła ani się wykąpać, ani nawet umyć. Dlatego też kiedy odzyskała wolność, pierwszą rzeczą, jaką zrobiła, było wejście pod prysznic na długo i wyszorowanie się gąbką z mydłem, aż porobiły się jej siniaki. A drugą wyrzucenie wszystkich ciuchow, nawet butow, ktore miała na sobie przez te okropne siedem dni. Zrobi paczkę z tym wszystkim i podaruje biednym ze Świętego Jana. Dzisiaj rano niespodziewanie weszli do jej pokoju-więzienia w kilku, sądząc po krokach. W całkowitym milczeniu podnieśli ją, wyprowadzili, wprowadzili po schodach i położyli w pojeździe, pewnie tej samej furgonetce, samochodzie czy ciężarowce, ktorą ją porwali. Krążyli i krążyli przez długi czas, pojazd telepał się, ona obijała sobie boki, aż wreszcie zahamował. Rozwiązali jej ręce i rozkazali: „Policz do stu, a potem odsłoń oczy. Jeśli zrobisz to za wcześnie, kula w łeb”. Usłuchała. Kiedy zdjęła opaskę, zobaczyła, że porzucili ją na środku piaskow, nieopodal La Legua. Szła ponad godzinę, aż wreszcie dotarła do pierwszych domkow Kastylii. Tu zatrzymała taksowkę, ktora przywiozła ją do domu. Podczas gdy Mabel relacjonowała swą odyseję, Lituma słuchał jej bardzo uważnie, choć nie umykały mu przy tym oznaki czułości okazywane przez don Felicita kochance. Było coś dziecinnego, nastoletniego, anielskiego w sposobie, w jaki przedsiębiorca głaskał ją po czole, wpatrując się w nią z religijnym uwielbieniem, szepcząc: „Biedulka, biedulka, kochanie moje”. Chwilami drażniły go te gesty, wydawały mu się przesadzone i cokolwiek śmieszne, i to w jego wieku. „Jest od niej starszy może nawet o trzydzieści lat”, myślał. „Ta dziewczyna mogłaby być jego coreczką”. Staruch jest zakochany po uszy. Czy Mabelita jest z tych ognistych czy oziębłych? Ognistych, z całą pewnością. – Zaproponowałem jej, żeby wyjechała stąd na jakiś czas –

powiedział policjantom Felicito Yanaque. – Do Chiclayo, do Trujillo, do Limy. Dokądkolwiek. Dopoki nie zakończy się ta sprawa. Nie chcę, żeby znowu coś jej się stało. Nie uważa pan tego za dobry pomysł, kapitanie? Oficer wzruszył ramionami. – Nie sądzę, żeby cokolwiek jej się stało, jeśli zostanie tutaj – powiedział z namysłem. – Bandyci wiedzą, że będzie teraz chroniona i nie okażą się na tyle głupi, żeby probować, wiedząc, że ryzykują. Bardzo pani dziękuję za to zeznanie, proszę pani. Przyda nam się, zapewniam panią. Czy mogłbym zadać jeszcze kilka drobnych pytań? – Jest bardzo zmęczona – zaprotestował don Felicito. – Niech pan ją zostawi teraz w spokoju, kapitanie. Przesłucha pan ją jutro albo pojutrze. Chcę zabrać ją do lekarza, niech wezmą ją do szpitala na cały dzień i zrobią komplet badań. – Nie przejmuj się, staruszku, odpocznę sobie potem – wtrąciła się Mabel. – Proszę pytać, panie kapitanie. Dziesięć minut poźniej Lituma powiedział sobie, że jego przełożony przesadza. Przedsiębiorca miał rację; biedna kobieta przeszła przez okrucieństwa, była przekonana, że umrze, tych siedem dni było dla niej męką pańską. Jak kapitan mogł oczekiwać, że Mabel spamięta te wszystkie szczegoły, nieistotne, głupie, o ktore ją teraz wypytywał z uporem maniaka? Nie rozumiał. Po jakie licho szef chciał wiedzieć, czy podczas zamknięcia słyszała gdakanie kur, pianie kogutow, miauczenie kotow, szczekanie psow? Jak mogła być w stanie określić na podstawie głosu, ilu było porywaczy i czy wszyscy pochodzili z Piury, czy może ktoryś mowił jak limańczyk, goral czy błociuch z puszczy? Mabel robiła, co mogła, pocierała ręce, wahała się, peszyła, normalka, niekiedy dziwiła. Tego nie pamiętała, proszę pana, na to nie zwrociła uwagi, ach, jaka szkoda. I przepraszała, wzruszając ramionami, pocierając rękoma: „Ależ byłam głupia, powinnam była pomyśleć o tych rzeczach, sprobować się zorientować, zapamiętać. Ale to dlatego, że byłam oszołomiona, proszę pana”. – Proszę się nie przejmować, to normalne, że nie miała pani do tego głowy, nie dało się zauważyć i zapamiętać wszystkiego – uspokajał ją kapitan Silva. – Proszę jednak wytężyć pamięć raz jeszcze, ostatni raz. Wszystko, co pani sobie przypomni, ogromnie nam się przyda, proszę pani. Niektore z moich pytań mogą się wydać nieistotne, ale proszę tak nie sądzić, niekiedy z jednej z tych nieważnych głupot wysnuwa się nić, ktora doprowadza nas do kłębka. Najdziwniejsza wydała się Litumie natarczywość, z jaką kapitan Silva nalegał, żeby Mabel przypomniała sobie okoliczności i szczegoły nocy porwania. Na pewno nie było żadnego sąsiada, ktory by siedział sobie na świeżym powietrzu, na środku ulicy?

Ani jednej sąsiadki, ktora by wyglądała przez okno, słuchając serenady albo gawędząc z narzeczonym? Mabel mowiła, że nie, lecz może i tak, nie, nie, nie było nikogo na rogu ulicy, kiedy wrociła z koncertu. Chociaż może ktoś był, to możliwe, jednak ona nie zwrociła uwagi, nie zauważyła, ależ głupia. Lituma i kapitan aż nadto dobrze wiedzieli, że nie było żadnego świadka porwania, ponieważ wypytali wszystkie osoby mieszkające w sąsiedztwie. Nikt nic nie widział, nikt nie słyszał nic dziwnego tamtej nocy. Być może była to prawda, a być może, jak stwierdził kapitan, nikt nie chciał się w to mieszać. „Wszyscy trzęsą się ze strachu przed mafią. I dlatego wolą niczego nie widzieć i niczego nie wiedzieć, takie są te pedały”. Wreszcie kapitan dał spokoj ukochanej przedsiębiorcy i zadał ostatnie, banalne pytanie. – Jak pani sądzi, senora, co by zrobili z panią porywacze, gdyby don Felicito nie zawiadomił ich, że zapłaci okup? Mabel zrobiła wielkie oczy i zamiast odpowiedzieć, odwrociła się do kochanka: – Zażądali okupu za mnie? Nie powiedziałeś mi, staruszku. – Nie żądali okupu za ciebie – wyjaśnił, całując ją w rękę po raz setny. – Porwali cię, żeby mnie zmusić do zapłacenia haraczu za ochronę Transportes Narihuala. Wypuścili cię, ponieważ udałem, że zgadzam się na szantaż. Musiałem dać w „El Tiempo” ogłoszenie z podziękowaniem za cud uczyniony przez Chrystusa Pana Pojmanego z Ayabaki. To był sygnał, na ktory czekali. Dlatego cię uwolnili. Lituma spostrzegł, że Mabel znowu blednie jak kreda. Dygotała i zęby jej szczękały jak przed chwilą. – To znaczy, że zapłacisz im ten haracz? – wyjąkała. – Nie dostaną go nawet po moim trupie, serduszko – prychnął don Felicito, bardzo energicznie przecząc głową i rękoma. – Co to to nie, nigdy. – W takim razie mnie zabiją – szepnęła Mabel. – I ciebie też, staruszku. Co się z nami teraz stanie, proszę pana? Zabiją nas oboje?

Zapłakała, podnosząc ręce do twarzy. – Proszę się nie martwić, proszę pani. Otrzyma pani ochronę dwadzieścia cztery godziny na dobę. Nie na długo, to nie będzie potrzebne, zobaczy pani. Dni tych bandytow są policzone, przysięgam. – Nie płacz, nie płacz, serduszko – pocieszał ją don Felicito, głaszcząc i obejmując. – Przysięgam, że nie stanie ci się już nic złego. Nigdy więcej. Przysięgam, życie moje, musisz mi uwierzyć. Najlepiej będzie, jeśli wyjedziesz na troszkę z tego miasta, tak jak cię prosiłem, posłuchaj mnie. Kapitan Silva wstał, a Lituma poszedł za jego przykładem. „Damy pani stałą ochronę”, obiecał raz jeszcze komisarz zamiast pożegnania. „Niech pani będzie spokojna”. Ani Mabel, ani don Felicito nie odprowadzili ich do drzwi; zostali w saloniku, ona – popłakując, on – pocieszając ją. Na zewnątrz czekało na nich palące słońce i zwyczajny widok: obdarci gowniarze kopiący piłkę, ujadające, wiecznie głodne psy, sterty śmieci na rogach ulic, sprzedawcy uliczni i sznury samochodow, ciężarowek, motorow i rowerow walczących o miejsce na drodze. Sępy krążyły nie tylko po niebie; dwa ptaszyska wylądowały na ziemi i grzebały w śmieciach. – I co pan o tym sądzi, panie kapitanie? Szef wyjął paczkę czarnych papierosow, poczęstował sierżanta, sam także wziął jednego i zapalił oba starą, czarnozieloną zapalniczką. Zaciągnął się głęboko i wypuścił dym, pykając kołka. Na jego twarzy odmalowała się satysfakcja. – Dali dupy, Lituma – powiedział, dając kuksańca swojemu zastępcy. – Skurwiele popełnili pierwszy błąd, czego się spodziewałem. Dali dupy! Chodźmy do El Chalan, zapraszam cię na wielki sok owocowy z gorą lodu. Musimy to uczcić. Uśmiechał się od ucha do ucha i zacierał ręce, jakby właśnie wygrał w pokera, rzutki albo warcaby. – Opowieść tej dziewczyny to szczere złoto, Lituma – dodał, zaciągając się z rozkoszą i wypuszczając dym. – Na pewno sam zauważyłeś. – Niczego takiego nie zauważyłem, panie kapitanie – wyznał Lituma z zażenowaniem. – Mowi pan serio czy kpi sobie ze mnie? Ta biedna kobieta nawet nie widziała ich twarzy.

– Kurde, ale z ciebie marny policjant, Lituma, i jeszcze gorszy psycholog – skomentował kapitan, obrzucając go szyderczym spojrzeniem i śmiejąc się do rozpuku. – Nie wiem, jak mogłeś doskrobać się sierżanta, do cholery. A tym bardziej zostać moim zastępcą, a to poważna sprawa. Jeszcze raz szepnął do siebie: – Szczere złoto, tak, proszę pana. Przechodzili przez Wiszący Most. Lituma zobaczył grupę szczeniakow kąpiących się, chlapiących i przekrzykujących na piaszczystym brzegu rzeki. To samo robił on ze swoimi kuzynami Leon kupę lat temu. – Nie mow, że nie zauważyłeś, że ta mądrala Mabelita nie powiedziała nam ani słowka prawdy, Lituma! – podjął kapitan, poważniejąc. Palił zachłannie, wypuszczał z siebie dym, jakby rzucając wyzwanie niebu, a z jego głosu i wzroku biło poczucie triumfu. – Że przez cały czas plątała się i opowiadała zmyśloną bajeczkę. Że chciała nam zamydlić oczy. I tyłek też. Jakbyśmy byli parą złamanych pał, Lituma. Sierżant stanął w miejscu zdumiony. – Naprawdę mowi pan serio, panie kapitanie, czy robi mnie pan w balona? – Nie mow, że nie zauważyłeś rzeczy najbardziej oczywistej i ewidentnej, Lituma. – Sierżant zrozumiał, że jego szef mowi bardzo poważnie, z całkowitym przekonaniem. Przemawiał, patrząc w niebo, mrugając powiekami w słońcu, podniecony i szczęśliwy. – Nie mow, że nie zauważyłeś, że Mabelita o smętnej dupce wcale nie została porwana. Że jest wspolniczką szantażystow i wzięła udział w tej farsie, żeby zmiękczyć biednego don Felicita, ktorego pewnie i ona chce oskubać. Nie mow, że nie rozumiesz, że dzięki potknięciu tych skurwieli sprawa jest praktycznie zamknięta, Lituma. Cipcidraka może spać spokojnie i nie wkurzać nas więcej. Ptaszki wpadły w sidełka, za chwilę je capniemy i ukręcimy szyjki. Cisnął niedopałek do rzeki i zaczął śmiać się głośno, drapiąc się pod pachami. Lituma zdjął kepi i przygładzał włosy. – Albo jestem bardziej tępy, niż wyglądam, albo pan jest geniuszem, panie kapitanie – powiedział zawstydzony. – Albo jest pan głupi jak koza, z całym szacunkiem. – Jestem geniuszem, Lituma, możesz być pewien, a poza tym świetnym znawcą ludzkiej psychiki – zapewnił kapitan. – Zabawię się we wrożbitę, jeśli chcesz. W dniu, kiedy zapudłujemy tych gnojow, a ktory jest tuż-tuż, zaklinam się na Boga, że wydupczę wreszcie moją najukochańszą Josefitę i że będzie krzyczała z rozkoszy przez całą noc. Niech żyje życie, do cholery!

XII

– Znalazłeś tego biednego Narcisa? – zapytała dona Lukrecja. – Co mu się przydarzyło? Don Rigoberto przytaknął i osunął się na kanapę w salonie wykończony. – Prawdziwa odyseja – westchnął. – Marny prezent nam zrobił Ismael, wplątując w swoje historie łożkowo-synowskie, kochanie. Krewniacy Narcisa, szofera Ismaela Carrery, umowili się z nim na pierwszej stacji benzynowej przy wjeździe do Chinchy. Rigoberto jechał tam całe dwie godziny, ale w wyznaczonym miejscu nikt na niego nie czekał. Długą chwilę smażył się na słońcu, patrząc na przejeżdżające ciężarowki i autobusy i łykając kurz, ktorym gorący wiaterek z gor sypał mu prosto w twarz, a gdy zgrzany i zmęczony uznał, że wraca do Limy, pojawił się chłopaczek, ktory przedstawił się jako siostrzeniec Narcisa. Był to mały Murzynek, chudy i bosy, o wielkich, ekspresyjnych oczach i zachowaniu spiskowca. Mowił tak okrężnie, że don Rigoberto ledwie go rozumiał. Wreszcie stało się jasne, że nastąpiła zmiana planu; wujek Narciso oczekiwał go w Grocio Prado, w bramie tego słynnego domu, w ktorym mieszkała, czyniła cuda i zmarła błogosławiona Melchorita (chłopaczek przeżegnał się, wymawiając jej imię). Jeszcze poł godziny jazdy zakurzoną i wyboistą drogą między winnicami i plantacjami owocow na eksport. W drzwiach domu-muzeum-sanktuarium błogosławionej panienki, przy głownym placu, zjawił się wreszcie szofer Ismaela. – W przebraniu, kapocie i kapturze pokutnika, żeby nikt go nie rozpoznał, no i oczywiście połżywy ze strachu – wspominał don Rigoberto z uśmiechem. – Czarny był biały z panicznego strachu, Lukrecjo. Ma powody, nie da się ukryć. Hieny dręczą go dniem i nocą, bardziej niż się spodziewałem. Najpierw wysłali do niego adwokata, a raczej wymownego

gryzipiorka, ktory miał go przekupić. Jeśli stawi się przed sądem i oświadczy, że został zmuszony do wystąpienia jako świadek na ślubie swojego przełożonego i że, w jego opinii, pan Ismael Carrera nie był w pełni władz umysłowych w dniu, w ktorym zawarł małżeństwo, wręczą mu dwadzieścia tysięcy soli. Kiedy Murzyn odpowiedział, że pomyśli nad tym, ale raczej wolałby nie mieć do czynienia z władzą sądowniczą ani z administracją publiczną, w domu jego rodziny w Chinchy zjawił się policjant i przyniosł wezwanie na komisariat. Bliźniacy złożyli zawiadomienie o przestępstwie, oskarżając go o wspolnictwo w rożnych sprawach, w tym w spisku i porwaniu szefa! – Nie pozostało mu nic innego, jak poszukać kryjowki – zakończył Rigoberto. – Dobrze, że Narciso ma przyjacioł i krewniakow w całej Chinchy. I na szczęście dla Ismaela ten Murzyn jest najuczciwszym i najlojalniejszym gościem na świecie. Mimo że umiera ze strachu, wątpię, żeby ta para łotrow złamała go. Wypłaciłem mu pensję i zostawiłem trochę więcej pieniędzy na wszelki wypadek, gdyby zaszło coś nieprzewidzianego. Ta historia coraz bardziej się gmatwa, kochanie. Don Rigoberto przeciągnął się i ziewnął, a podczas gdy dona Lukrecja szykowała mu lemoniadę, zapatrzył się w morze nieopodal Barranco. Był bezwietrzny wieczor, w powietrzu krążyło wielu paralotniarzy. Jeden z nich przeleciał tak blisko, że wyraźnie widział jego głowę schowaną w kasku. Przeklęta sprawa. I to właśnie teraz, na początku emerytury, ktora – jak przewidywał – wypełniona będzie odpoczynkiem, sztuką i podrożami, jednym słowem, czystą przyjemnością. Sprawy nigdy nie układają się tak, jak człowiek planuje – ta reguła nie zna wyjątkow. „Nigdy bym się nie spodziewał, że przyjaźń z Ismaelem będzie mnie tyle kosztować”, pomyślał. „A już tym bardziej, że będę musiał poświęcić moją małą ostoję cywilizacji”. Gdyby wyszło słońce, zapanowałaby magiczna godzina w Limie. Kilka minut absolutnego piękna. Kula ognia zanurzyłaby się w morzu na horyzoncie, za wyspami San Lorenzo i El Fronton, rozpalając niebo, rożowiąc chmury w spektaklu na poły pogodnym, na poły apokaliptycznym, ktory zapowiadał początek nocy. – Co mu powiedziałeś? – zagadnęła dona Lukrecja, sadowiąc się obok niego. – Biedny Narciso, wpakował się w kłopoty przez to, że był taki lojalny wobec szefa. – Probowałem go uspokoić – odpowiedział Rigoberto, delektując się lemoniadą. – Przekonać, żeby się nie bał, że ani jemu, ani mnie nic się stanie za to, że byliśmy świadkami. Że nie popełniliśmy żadnego przestępstwa. Że poza tym Ismael wygra tę walkę z hienami. Że działania i groźby Escobity i Mikiego nie mają żadnej podstawy prawnej. Że jeśli chce być pewniejszy, niech zasięgnie porady jakiegoś zaufanego adwokata w Chinchy i prześle mi

rachunek. Jednym słowem, zrobiłem, co mogłem. To człowiek bardzo prawy i powtarzam ci, że te łotry z nim nie wygrają. Ale naje się przez nich strachu, to prawda. – A my to niby nie? – poskarżyła się dona Lukrecja. – Powiem ci, że od kiedy to się rozniosło, aż boję się wychodzić na ulicę. Wszyscy wypytują mnie o młodą parę, jakby w Limie nie działo się nic ważniejszego. We wszystkich widzę dziennikarzy. Nie wiesz, jak ich nienawidzę, kiedy słyszę i czytam te brednie i oszczerstwa, ktore wypisują. „Ona też się boi”, pomyślał don Rigoberto. Żona uśmiechała się do niego, ale wyraźnie dostrzegał błysk niepokoju w jej oczach i nerwowe pocieranie rąk. Biedna Lukrecja. Nie tylko musieli odłożyć podroż po Europie, na ktorą tak się cieszyła, ale jeszcze taki skandal. A ten staruch Ismael celebrował swoj miesiąc miodowy w Europie, nie dając znaku życia, podczas gdy w Limie jego synalkowie zadręczali Narcisa, jego i Lukrecję, nie mowiąc o wrzeniu, jakie zapanowało w firmie ubezpieczeniowej. – Co ci jest, Rigoberto? – zaniepokoiła się Lukrecja. – Kto sam się śmieje, swoje łotrostwa wspomina… – Śmieję się z Ismaela – wyjaśnił Rigoberto. – Upływa miesiąc jego podroży poślubnej. A ma ponad osiemdziesiąt lat! Sprawdziłem, nie jest siedemdziesięciolatkiem, tylko osiemdziesięciolatkiem. Chapeau! Widzisz to, Lukrecjo? Przy takiej ilości viagry rozmięknie mu mozg, a oświadczenie hien o uwiądzie starczym okaże się prawdziwe. Musi być niezła bestia z tej Armidy! Pewnie wyciska z niego siodme poty! – Nie bądź ordynarny, Rigoberto – żona udała ze śmiechem, że go strofuje. „Umie robić dobrą minę do złej gry”, pomyślał Rigoberto z rozczuleniem. Przez te wszystkie dni, gdy rozpętała się kampania zastraszająca, wypełniając ich dom wezwaniami do sądu i na policję oraz złymi nowinami – najgorsza: bliźniakom udało się podstępnie zawiesić jego procedurę emerytalną w firmie ubezpieczeniowej – Lukrecja nie okazała najmniejszej oznaki słabości. Wspierała go ciałem i duchem w decyzji, by nie ulec szantażowi hien i okazać lojalność wobec szefa i przyjaciela. – Jedyne, co mnie niepokoi – powiedziała Lukrecja, jakby czytając mu w myślach – to że Ismael nawet nie zatelefonował i nie napisał do nas kilku słow. Czy to nie dziwne? Na pewno wie o tych wszystkich komplikacjach? O tym, co się dzieje z biednym Narcisem? – Wie o wszystkim – zapewnił ją Rigoberto. – Arnillas jest z nim w kontakcie i informuje go na bieżąco. Rozmawiają codziennie, tak mi powiedział.

Doktor Claudio Arnillas, wieloletni prawnik Ismaela Carrery, pełnił teraz funkcję pośrednika między Rigobertem a jego byłym szefem. Utrzymywał, że Ismael i Armida podrożują po Europie i niebawem wrocą do Limy. Zapewniał, że cała strategia synow Ismaela Carrery, zmierzająca do unieważnienia małżeństwa i przejęcia firmy ze względu na niezdolność i demencję starczą właściciela, jest skazana na całkowite niepowodzenie. Wystarczy, że Ismael pojawi się i podda stosownym badaniom medycznym i psychologicznym, a doniesienie o przestępstwie samo upadnie. – Ale w takim razie nie rozumiem, dlaczego tego wreszcie nie zrobi, doktorze! – wykrzyknął don Rigoberto. – Dla Ismaela ten skandal musi być przecież jeszcze bardziej dokuczliwy niż dla nas. – Wie pan dlaczego? – odrzekł doktor Arnillas, przybierając makiaweliczną minę i wsuwając kciuki za szelki w psychodelicznym kolorze. – Bo chce, żeby bliźniacy dalej wydawali kasę, ktorej nie mają. I ktorą muszą pożyczać na prawo i lewo, żeby opłacić tę watahę adwokacin i innych szumowin, ktorą wysyłają na policję i do sądu. Na pewno zedrą z nich skorę, pan Carrera jest o tym przekonany i chce, żeby zrujnowali się sami. Zaplanował to ze wszystkimi szczegołami. Rozumie pan? Don Rigoberto rozumiał teraz doskonale, że uraza, jaką Ismael Carrera żywił do hien od dnia, kiedy odkrył, że z niecierpliwością wyczekują jego śmierci, by przejąć spadek, jest chorobliwa i nieuleczalna. Nigdy nie podejrzewałby łagodnego Ismaela o to, że jest zdolny do nienawiści i zemsty na tak ogromną skalę, i to wobec swych synow. Czy Fonsito też będzie kiedyś pragnął jego śmierci? A właśnie, gdzie podziewa się chłopiec? – Wyszedł z Pezzuolem, chyba do kina – poinformowała Lukrecja. – Nie zauważyłeś, że od kilku dni lepiej wygląda? Jakby zapomniał o EdilbertoTorresie. Tak, co najmniej od tygodnia nie widywał tajemniczej postaci. W każdym razie tak im powiedział, a do tej pory Rigoberto nigdy nie przyłapał syna na kłamstwie. – Przez tę całą awanturę nici z naszej podroży – westchnęła dona Lukrecja, zasmuciwszy się nagle. – Hiszpania, Włochy, Francja. Jaka szkoda, Rigoberto. Marzyłam o niej. A wiesz dlaczego? To twoja wina. Opowiadałeś mi o wszystkim tak szczegołowo, tak maniakalnie. Wizyty w muzeach, koncerty, teatry, restauracje. No coż, nic nie poradzimy, cierpliwości. Rigoberto przytaknął. – Co się odwlecze, to nie uciecze, kochanie – pocieszył ją, całując jej włosy. – Nie możemy wyjechać wiosną, wyjedziemy jesienią. To także piękna pora roku, ze złotymi drzewami, dywanem liści na ulicach. A jeśli chodzi o opery i koncerty, najlepszy moment sezonu.

– Myślisz, że do października historia z hienami się zakończy? – Nie mają pieniędzy, wydają resztki majątku na proby unieważnienia małżeństwa i uznania ojca za niezdolnego do kierowania firmą – stwierdził Rigoberto. – Nie uda im się, za to się zrujnują. Wiesz co? Nigdy nie sądziłem, że Ismael będzie zdolny do takich rzeczy. Po pierwsze, do ożenku z Armidą. Po drugie, do obmyślenia tak bezwzględnej zemsty na Mikim i Eskobicie. Naprawdę nie sposob poznać człowieka na wylot, każdy z nas jest niezgłębiony. Rozmawiali przez długą chwilę, podczas gdy zapadał

zmierzch i zapalały się światła miasta. Nie było już widać morza, niebo i noc wypełniły się maleńkimi światełkami wyglądającymi jak świetliki. Lukrecja opowiedziała mężowi, że przeczytała wypracowanie szkolne Fonsita, ktore wywarło na niej spore wrażenie. Od tamtej pory krąży jej po głowie. – Sam ci je pokazał? – zapytał prowokacyjnie Rigoberto. – Czy grzebałaś w jego szufladach? – No coż, leżało na wierzchu i zaciekawiło mnie. Dlatego zaczęłam czytać. – Nieładnie czytać jego prace bez jego pozwolenia i za jego plecami – Rigoberto udał, że ją karci. – Zastanowiło mnie – ciągnęła, nie zwracając uwagi na męża. – To tekst na poły filozoficzny, na poły religijny. Na temat wolności i zła. – Masz go jeszcze? – zainteresował się Rigoberto. – Ja też chętnie rzuciłbym okiem. – Skserowałam go, panie ciekawski – oświadczyła Lukrecja. – Jest na twoim biurku. Don Rigoberto zamknął się wśrod książek, płyt i grafik, by przeczytać wypracowanie Fonsita. Wolność i zło było bardzo krotkie. Utrzymywało, że prawdopodobnie Bog, stwarzając człowieka, postanowił, że nie będzie on automatem o życiu zaprogramowanym od urodzenia do śmierci jak życie roślin i zwierząt, lecz istotą obdarzoną wolną wolą, zdolną do podejmowania własnych decyzji co do swoich działań. Jednakże cecha ta pozwoliła istocie ludzkiej wybierać zło, a może także czynić je poprzez postępowanie w sposob, ktory zaprzecza temu wszystkiemu, co pochodzi od Boga, w sposob, ktory przynależy raczej do racji bytu diabła, do podstawy jego istnienia. Tym samym zło jest dzieckiem wolności, tworem ludzkim. Nie znaczy to, żeby wolność była zła sama w sobie; nie, ona jest darem, ktory pozwolił na wielkie odkrycia naukowe i techniczne, na postęp społeczny, zniesienie niewolnictwa i kolonializmu, na prawa człowieka i tak dalej. Jest jednak zarazem źrodłem okrucieństw i strasznych cierpień, ktore nigdy nie ustają i ktore towarzyszą postępowi niby jego cień. Don Rigoberto zaniepokoił się. Przyszło mu na myśl, że wszystkie poglądy w tej pracy wiążą się w ten czy inny sposob z objawieniami Edilberta Torresa i z jego płaczem. A może esej ow jest rezultatem rozmowy Fonsita z ojcem O’Donovanem? Czy jego syn rozmawiał potem jeszcze z Pepinem? W tym momencie do gabinetu wpadła Justyniana bardzo podekscytowana. Przychodziła powiedzieć, że dzwoni do niego „nowożeniec”. – Tak powiedział, żebym go przedstawiła, don Rigoberto –

wyjaśniła dziewczyna. – „Niech pani mu powie, że dzwoni nowożeniec, Justyniano”. – Ismael! – wyskoczył zza biurka don Rigoberto. – Halo? Halo? To ty? Jesteś już w Limie? Kiedy wrociłeś? – Jeszcze nie wrociłem, Rigoberto – powiedział szelmowski głos, ktory rozpoznał jako należący do szefa. – Dzwonię do ciebie z miejsca, ktorego nazwy oczywiście nie podam, ponieważ pewien mały ptaszek zaćwierkał mi, że twoj telefon jest na podsłuchu założonym przez obaj wiemy kogo. Przepiękne miejsce, umarłbyś z zazdrości. Wybuchnął śmiechem pełnym szczęścia, a Rigoberto zaniepokojony powziął nagle podejrzenie, że jego przyjaciel i były szef całkiem zidiociał. Czy naprawdę hieny byłyby zdolne do zlecenia jakiejś firmie szpiegowskiej założenia podsłuchu na jego telefonie? Niemożliwe, mają na to za małe możdżki. A może? – No dobrze, już dobrze, tym lepiej dla ciebie, Ismaelu – odrzekł. – Widzę, że miesiąc miodowy trwa w najlepsze i że zostało ci jeszcze trochę paliwa. A w każdym razie, że jeszcze żyjesz. Cieszę się, stary. – Jestem w doskonałej formie, Rigoberto. Pozwol, że coś ci powiem. Nigdy nie czułem się lepiej i nie byłem bardziej szczęśliwy niż teraz. Dobrze słyszysz. – To znakomicie – stwierdził Rigoberto. – Coż, nie chciałbym przekazywać ci teraz złych wieści, a tym bardziej przez telefon, ale myślę, że wiesz, co nabroiłeś. I za co my teraz obrywamy. – Claudio Arnillas informuje mnie na bieżąco ze wszystkimi szczegołami i przesyła mi wycinki z prasy. Świetnie się bawię, czytając, że zostałem porwany i że cierpię na demencję starczą. Podobno ty i Narciso braliście udział w tym porwaniu, czyż nie? Zaśmiał się ponownie, długo, dźwięcznie, sarkastycznie, – To dobrze, że przyjmujesz całą sprawę z uśmiechem – burknął Rigoberto. – Narciso i ja nie bawimy się tak świetnie, jak się pewnie domyślasz. Braciszkowie doprowadzają szofera do obłędu swoimi intrygami i groźbami. Nas także. – Bardzo mi przykro z powodu kłopotow, na jakie was naraziłem, bracie – probował udobruchać go Ismael, poważniejąc.

– Że zawiesili ci emeryturę, że musiałeś odwołać podroż do Europy. Wiem o wszystkim, Rigoberto. Tysiąckrotnie przepraszam ciebie i Lukrecję za te problemy. To nie potrwa długo, przysięgam. – Coż znaczy emerytura i podroż do Europy w porownaniu z przyjaźnią takiego gościa jak ty – ironizował don Rigoberto. – I lepiej nie będę ci opowiadał o wezwaniach do sądu w charakterze domniemanego wspolnika zatajenia i porwania, żeby nie psuć ci tego pięknego miesiąca miodowego. No coż, mam nadzieję, że to wszystko szybko się skończy i będziemy mogli śmiać się i opowiadać anegdoty. Ismael roześmiał się raz jeszcze, jakby cała sprawa nieszczegolnie go dotyczyła. – Jesteś przyjacielem, jakich już nie ma na świecie, Rigoberto. Zawsze o tym wiedziałem. – Arnillas na pewno ci powiedział, że twoj szofer musi się ukrywać. Bliźniacy nasłali na niego policję i nie zdziwiłbym się, biorąc pod uwagę ich charakterek, gdyby wynajęli też płatnych zabojcow z zadaniem obcięcia mu sam wiesz czego. – Są zdolni do tego – przyznał Ismael. – Ten Murzyn wart jest tyle złota, ile waży. Uspokoj go, niech się przestanie przejmować. Powiedz mu, że jego lojalność zostanie nagrodzona, Rigoberto. – Wrocisz niebawem czy będziesz przedłużał miesiąc miodowy do momentu, aż dostaniesz zawału i wyciągniesz kopyta? – Kończę pewną spraweczkę, ktora na pewno cię zachwyci, Rigoberto. Jak tylko uporam się z nią, wrocę do Limy i zaprowadzę porządek. Zobaczysz, że wszystko się rozwiąże razdwa. Przykro mi, że przyprawiam cię o bol głowy. Dzwonię tylko po to, żeby ci to powiedzieć. Do zobaczonka. Całusy dla Lukrecji, a ciebie ściskam mocno. – Ja ciebie też i ucałuj Armidę – pożegnał się don Rigoberto. Odłożył słuchawkę i utkwił wzrok w telefonie. Wenecja? Lazurowe Wybrzeże? Capri? Gdzie mogą być teraz te gołąbeczki? W jakimś egzotycznym kraju takim jak Indonezja czy Tajlandia?

Czy Ismael naprawdę jest taki szczęśliwy, jak twierdzi? Tak, tak, bez wątpienia, jeśli sądzić po jego młodzieńczym śmiechu. Po osiemdziesiątce odkrył, że życie może polegać nie tylko na pracy, ale i na wyprawianiu szaleństw. Na brykaniu, smakowaniu przyjemności seksu i zemsty. Tym lepiej dla niego. W tym momencie weszła Lukrecja, pytając niecierpliwie: – Co się stało? Co ci powiedział Ismael? Opowiadaj, opowiadaj! – Sprawia wrażenie bardzo zadowolonego. Przyjmuje to wszystko z uśmiechem, co ty na to? – podsumował rozmowę. I znow dopadło go zwątpienie: – Wiesz co, Lukrecjo? A jeśli on naprawdę stetryczał? Jeśli nawet nie zdaje sobie sprawy z szaleństw, ktore wyprawia? – Mowisz serio czy żartujesz, Rigoberto? – Do tej pory wydawał mi się całkowicie przytomny i w pełni władz umysłowych – rozmyślał na głos. – Ale kiedy słuchałem jego wybuchow śmiechu przez telefon, zacząłem wątpić. Bo on boki zrywał z tego, co tu się dzieje, tak jakby miał głęboko gdzieś cały skandal i kłopoty, w jakie nas wpakował. No coż, sam nie wiem, może jestem nadwrażliwy. Wyobrażasz sobie, w jakim się znajdziemy położeniu, jeśli się okaże, że Ismaela naprawdę dotknął uwiąd starczy? – W złej godzinie mowisz mi o tym, Rigoberto. Teraz będę o tym myśleć przez całą noc. A tym gorzej dla ciebie, jeśli nie będę mogła zasnąć, uprzedzam. – To głupoty, nie przejmuj się, takie tam zaklinanie przyszłości – uspokoił ją Rigoberto. – Ale prawdę mowiąc, nie spodziewałem się, że to wszystko tak mało go obejdzie. Jakby w ogole nie chodziło o niego. Przepraszam, przepraszam. Wiem, co mu się dzieje. Jest szczęśliwy. To klucz do wszystkiego. Po raz pierwszy w życiu Ismael dowiedział się, jak wygląda prawdziwe bzykanko, Lukrecjo. To, czego zaznał z Clotilde, to była rozrywka małżeńska. Z Armidą dla odmiany grzeszy i od razu jest lepiej. – Znowu zaczynasz świntuszyć – zaprotestowała żona. – Poza tym nie wiem, co masz przeciwko rozrywkom małżeńskim. Ja uważam, że nasze funkcjonują bez zarzutu. – O tak, kochanie, funkcjonują znakomicie – potwierdził, całując Lukrecję w rękę i w ucho. – Najlepiej będzie zrobić tak jak on, nie przejmować się tą sprawą. Uzbroić się w cierpliwość i poczekać, aż przejdzie huragan. – Nie chcesz, żebyśmy wyszli, Rigoberto? Chodźmy do kina i zjeść coś w mieście. – Raczej obejrzyjmy jakiś film w domu – zaproponował mąż.

– Na samą myśl o tym, że znowu jakiś dupek z dyktafonikiem zacznie robić mi zdjęcia i wypytywać o Ismaela i bliźniakow, dostaję mdłości. Bo od momentu kiedy media otrzymały informację o ślubie Ismaela i Armidy, a także o zabiegach na policji i w sądzie jego synow starających się unieważnić małżeństwo i uzyskać opinię o niepoczytalności ojca, nie mowiono o niczym innym w gazetach, radiu i telewizji, a także na portalach społecznościowych i blogach. Fakty znikały pod lawiną wyolbrzymień, wymysłow, plotek, kalumnii, podłości, w ktorych uwidaczniały się całe zło, chamstwo, perwersja, resentymenty, urazy i kompleksy ludzkie. Gdyby nie to, że sam został wciągnięty w tę dziennikarską magmę stale nękany przez pismakow kompensujących swoją ignorancję zjadliwością i bezczelnością, don Rigoberto uznałby, że widowisko, w ktorym Ismael Carrera i Armida zostali największą rozrywką miasta, zanurzeni w bagnie drukowanym, radiowym i telewizyjnym, paleni na wolnym ogniu na stosie roznieconym przez Mikiego i Escobitę i podsycanym przez nich codziennie oświadczeniami, wywiadami, doniesieniami, fantazjami i majakami, byłoby nawet zabawne, a w każdym razie pouczające. Niosłoby ze sobą naukę na temat tego kraju, tego miasta oraz duszy ludzkiej w ogolności. A także owego zła, ktore dręczyło teraz Fonsita, sądząc po jego wypracowaniu. „Naukę, tak”, powtorzył w myślach. O wielu rzeczach. Głowną funkcją dziennikarstwa w tych czasach, a przynajmniej w tym społeczeństwie, nie było już informowanie, lecz zacieranie wszelkich rożnic między kłamstwem a prawdą, zastępowanie rzeczywistości fikcją, w ktorej przelewał się oceaniczny bezmiar kompleksow, frustracji, nienawiści i traum publiczności zżeranej resentymentem i zazdrością. Kolejny dowod na to, że małe ostoje cywilizacji są kroplą w oceanie bezkresnego barbarzyństwa. Telefoniczna rozmowa z przyjacielem i byłym szefem przygnębiła go. Nie żałował, że udzielił mu pomocy i wystąpił jako świadek na ślubie. Jednakże zaczynały go przytłaczać konsekwencje złożonego podpisu. Nawet nie tyle wezwania na policję i do sądu ani opoźnienie w przejściu na emeryturę, ponieważ uważał (odpukać w niemalowane, bo wszystko może się zdarzyć), że to wszystko rozwiąże się prędzej czy poźniej. I że będą mogli wyjechać wreszcie do Europy. Najgorszy był ten skandal, w ktory został wciągnięty, pojawiając się teraz już niemal codziennie na stronach tych szmatławcow, tych kloacznych mediow. Rozgoryczony zadał sobie pytanie: „I na co ci się zdał twoj mały azyl, twoje schronienie wśrod książek, grafik, płyt, tych wszystkich rzeczy pięknych, wyrafinowanych, subtelnych, inteligentnych, kolekcjonowanych z takim zapałem w głębokiej wierze, że w tej mikroskopijnej ostoi cywilizacji obronisz się przed prostactwem, płytkością, głupotą i pustką?”. Jego dawna idea, że pośrod burzy trzeba wznosić takie wyspy czy fortece kultury, opierające się barbarzyństwu otoczenia, nie

sprawdziła się. Skandal wywołany przez Ismaela i hieny wsączył swoj kwas, swą ropę, swoj jad do jego gabinetu, tego terytorium, na ktorym od wielu, wielu lat – dwudziestu, dwudziestu pięciu, trzydziestu? – chronił się, by żyć prawdziwym życiem. Życiem dającym wytchnienie od polis i umow ubezpieczeniowych, intryg i małostkowości lokalnej polityki, od żebraniny i kretynizmu ludzi, z ktorymi był zmuszony obcować na co dzień. Teraz, w trakcie tego skandalu, na nic zdawało się szukanie samotności w gabinecie. Probował to zrobić poprzedniego dnia. Włączył płytę winylową z pięknym nagraniem, oratorium Arthura Honeggera Krol Dawid, wykonanym w samej katedrze Notre Dame w Paryżu, ktore zawsze go wzruszało. Tym razem ani przez chwilę nie był w stanie skoncentrować się na muzyce. Był rozkojarzony, pamięć podpowiadała mu obrazy i zmartwienia ostatnich dni, dreszcz obrzydzenia, przypływ żołci za każdym razem, gdy odkrywał swoje nazwisko w wiadomościach, o ktorych, choć nie kupował tych czasopism, donosili mu znajomi albo ktore komentowali z uporem maniaka, zatruwając życie jemu i Lukrecji. Musiał wyłączyć adapter i siedzieć przez chwilę bez ruchu z zamkniętymi oczami, słuchając bicia serca, ze słonawym posmakiem w ustach. „W tym kraju nie sposob zbudować ostoi cywilizacji, choćby mikroskopijnej”, zakonkludował. „Prędzej czy poźniej barbarzyństwo zrowna to wszystko z ziemią”. I po raz kolejny powiedział sobie, jak zawsze w przypływie przygnębienia, że bardzo się pomylił za młodu, kiedy postanowił nie emigrować i zostać tutaj, w Limie Okropnej, przekonany, że uda mu się zorganizować życie w taki sposob, żeby – choć ze względu na konieczność zarabiania na życie będzie musiał spędzać wiele godzin dziennie wśrod głośnych Peruwiańczykow z wyższych sfer – żyć tak naprawdę w tej enklawie, czystej, pięknej, wzniosłej, utworzonej z rzeczy idealnych, ktorą zbuduje sobie jako alternatywę dla codziennego jarzma. Wtedy właśnie sformułował ideę ostoi ratunkowych, zgodnie z myślą, że cywilizacja nie jest i nigdy nie była ruchem, ogolnym stanem rzeczy, atmosferą ogarniającą całe społeczeństwo, lecz niewielkimi cytadelami wznoszonymi w czasie i przestrzeni, stawiającymi ciągły opor tej sile instynktownej, gwałtownej, tępej, szpetnej, niszczycielskiej, bestialskiej, ktora władała światem i ktora teraz dostała się do jego domu. Tego wieczoru po kolacji zagadnął Fonsita, czy jest zmęczony. – Nie – odparł syn. – A co, tato? – Chciałbym porozmawiać chwilkę, jeśli nie masz nic przeciwko temu. – Jeśli tylko nie na temat Edilberta Torresa, to z największą przyjemnością – oświadczył Fonsito z szelmowskim błyskiem w oku. – Nie widziałem go już poźniej, więc się uspokoj. – Obiecuję ci, że nie będziemy rozmawiać o nim – zapewnił

syna don Rigoberto. I jak zwykł był robić, kiedy był dzieckiem, skrzyżował dwa palce, ucałował je i przysiągł: – Na Boga. – Nie wzywaj imienia Bożego nadaremnie, bo ja, owszem, jestem wierząca – upomniała go dona Lukrecja. – Przejdźcie do gabinetu. Powiem Justynianie, żeby podała wam lody właśnie tam. W gabinecie, kiedy pałaszowali lody z lucumy, don Rigoberto przyglądał się ukradkiem synkowi. Siedział naprzeciwko niego ze skrzyżowanymi nogami, powoli nabierał lody łyżeczką i wydawał się pogrążony w myślach, nieobecny. Już nie był dzieckiem. Od jak dawna się golił? Miał gładkie policzki i zmierzwione włosy; nie uprawiał jakoś intensywnie sportu, ale sprawiał wrażenie wysportowanego, ponieważ miał ciało szczupłe i muskularne. Był bardzo przystojny, dziewczyny powinny za nim szaleć. Wszyscy to powtarzali. Ale jego syn zdawał się nie interesować tymi sprawami, bliższe mu były halucynacje i tematy religijne. To dobrze czy źle? Wolałby, żeby Fonsito był normalnym chłopakiem? „Normalnym”, pomyślał, wyobrażając sobie syna mowiącego małpim żargonem swojego pokolenia, połykającego sylaby, nawalającego się w sobotni wieczor, podpalającego trawkę, wciągającego koks czy łykającego tabletki ecstasy na dyskotekach w kąpielisku Asia, na setnym kilometrze Panamericany, jak tylu chłoptasiow z porządnych rodzin Limy. Po plecach przeszły mu ciarki. Tysiąckrotnie lepiej, żeby widywał duchy czy samiutkiego diabła i pisywał eseje na temat zła. – Przeczytałem, co napisałeś o wolności i źrodłach zła – powiedział. – Twoja praca leżała na biurku, zaciekawiła mnie. Mam nadzieję, że się nie gniewasz. Prawdę mowiąc, wywarła na mnie spore wrażenie. Jest bardzo dobrze napisana i zawiera bardzo osobiste przemyślenia. Na jaki to przedmiot? – Na hiszpański – powiedział Fonsito, nie wykazując wielkiego zainteresowania. – Profesor Iturriaga zadał nam wypracowanie na dowolny temat. Przyszło mi na myśl właśnie to. Ale to tylko brudnopis. Muszę go jeszcze poprawić. – Zdziwiło mnie to, bo nie wiedziałem, że tak się interesujesz religią. – Uznałeś ten tekst za religijny? – zdumiał się Fonsito. – Ja uważam, że jest raczej filozoficzny. No coż, nie wiem, filozofia i religia przenikają się, oczywiście. Ciebie nigdy nie interesowała religia, tato? – Chodziłem do La Recoleta, szkoły prowadzonej przez

księży – powiedział don Rigoberto. – Potem na Uniwersytet Katolicki. Byłem nawet przez jakiś czas w zarządzie Akcji Katolickiej razem z Pepinem O’Donovanem. Jasne, że mnie bardzo interesowała, kiedy byłem młody. Ale pewnego dnia utraciłem wiarę i nigdy jej nie odzyskałem. Myślę, że straciłem ją, gdy tylko zacząłem myśleć. Żeby być wierzącym, nie powinno się myśleć zbyt wiele. – Czyli jesteś ateistą. Wierzysz, że nie ma niczego przed i po tym życiu. Na tym polega bycie ateistą, czyż nie? – Zagłębiamy się w poważne tematy! – wykrzyknął don Rigoberto. – Nie jestem ateistą, ateista to także osoba wierząca. Wierzy, że Bog nie istnieje, prawda? Ja jestem raczej agnostykiem, jeśli już miałbym się jakoś określić. Kimś, kto oświadcza, że nie wie, kto nie potrafi uwierzyć ani w to, że Bog istnieje, ani w to, że nie istnieje. – Ani chicha, ani lemoniada – zaśmiał się Fonsito. – Bardzo wygodny sposob, żeby się wymigać od decyzji, tato. Jego śmiech był szczery, zdrowy i don Rigoberto pomyślał, że to dobry chłopiec. Przechodził przez kryzys wieku młodzieńczego, cierpiał z powodu wątpliwości i niepewności w kwestii tego i tamtego świata, co tylko dobrze o nim świadczyło. Tak bardzo chciałby mu pomoc. Ale jak? Jak to zrobić? – Coś w tym stylu, chociaż twoj żart jest nie na miejscu – potwierdził. – Coś ci powiem, Fonsito. Ja zazdroszczę wierzącym. Nie fanatykom, rzecz jasna, ci budzą we mnie odrazę. Prawdziwym wierzącym. Ktorzy mają wiarę i probują zorganizować swoje życie w zgodzie ze swoimi wierzeniami. Z umiarem, ze wstrzemięźliwością, bez krzyku i pajacowania. Nie znam ich wielu, ale kilku, owszem. I ich postawa wydaje mi się godna pozazdroszczenia. A propos, ty jesteś wierzący? Fonsito spoważniał i zastanowił się przez chwilę, zanim udzielił odpowiedzi. – Chciałbym wiedzieć coś więcej na temat religii, bo nigdy mnie tego nie uczyli – odpowiedział

wymijająco tonem, w ktorym pobrzmiewał lekki wyrzut. – Dlatego dołączyliśmy z Perkatym Pezzuolem do grupy czytającej Biblię. Spotykamy się w piątki po lekcjach. – Doskonały pomysł – ucieszył się don Rigoberto. – Biblia to cudowna książka, ktorą powinni czytać wszyscy, wierzący i niewierzący. Przede wszystkim dla ogolnej ogłady. Ale także po to, żeby lepiej zrozumieć świat, w ktorym żyjemy. Wiele rzeczy, ktore dzieją się w naszym otoczeniu, wywodzi się wprost lub nie wprost z Biblii. – O tym chciałeś ze mną porozmawiać, tato? – Prawdę mowiąc, nie – powiedział don Rigoberto. – Chciałem porozmawiać o Ismaelu i skandalu, w ktory zostaliśmy wplątani. Wieści o nim dotarły pewnie też do twojej szkoły. Fonsito znow wybuchnął śmiechem. – Tysiąc razy pytano mnie, czy to prawda, że pomogłeś mu ożenić się z kucharką, jak piszą gazety. Na blogach bez przerwy pojawia się twoje nazwisko. – Armida nigdy nie była jego kucharką – uściślił don Rigoberto. – Raczej gosposią. Zajmowała się utrzymywaniem czystości i zarządzaniem jego domem, szczegolnie od czasu kiedy Ismael owdowiał. – Byłem w jego domu ze dwa albo trzy razy i w ogole jej sobie nie przypominam – powiedział Fonsito. – Jest przynajmniej ładna? – Ma dobrą prezencję, ujmijmy to w ten sposob – oświadczył salomonowo don Rigoberto. – O wiele młodsza od Ismaela, rzecz jasna. Nie wierz w te wszystkie brednie, ktore pojawiają się w prasie. Że został porwany, że ma demencję, że nie wiedział, co robi. Ismael jest w pełni władz umysłowych i dlatego zgodziłem się zostać jego świadkiem. Oczywiście nie podejrzewając, że dojdzie do tak kosmicznego zamieszania. Mniejsza z tym, kiedyś to się skończy. Chciałem ci powiedzieć, że wstrzymali mi emeryturę w firmie. Bliźniacy złożyli zawiadomienie o przestępstwie, o moim domniemanym wspołudziale w porwaniu, ktorego nigdy nie było. Jestem więc na razie uziemiony w Limie, muszę stawiać się w sądzie i spotykać z adwokatami. O tym chciałem porozmawiać. Przechodzimy trudny okres i dopoki to wszystko się nie rozwiąże, będziemy musieli trochę zacisnąć pasa. Nie możemy przecież sięgać teraz po oszczędności, od ktorych zależy przyszłość nas trojga. A zwłaszcza twoja. Chciałem, żebyś o tym wiedział. – Jasne, tato – powiedział Fonsito pocieszającym tonem. – Nie martw się. Jeśli trzeba, możesz przestać płacić mi

kieszonkowe, dopoki to się nie skończy. – Nie jest aż tak źle – uśmiechnął się don Rigoberto. – Na twoje kieszonkowe jeszcze nam wystarczy. Powiedz, co mowią na ten temat u ciebie w szkole nauczyciele i uczniowie. – Przeważająca większość jest za bliźniakami, rzecz jasna. – Za hienami? Widać, że ich nie znają. – Bo są rasistami – oświadczył Fonsito. – Nie wybaczą panu Ismaelowi, że ożenił się z Metyską. Myślą, że nikt przy zdrowych zmysłach nie zrobiłby tego i że jedyne, do czego dąży Armida, to zagarnięcie jego pieniędzy. Nie wiesz, ile razy biłem się w obronie małżeństwa twojego przyjaciela, tato. Tylko Pezzuolo jest po mojej stronie, ale bardziej z przyjaźni niż z przekonania, że mam rację. – Bronisz słusznej sprawy, synku – klepnął go w kolano don Rigoberto. – Bo chociaż nikt w to nie wierzy, Ismael zawarł to małżeństwo z miłości. – Mogę cię o coś zapytać, tato? – zagadnął nagle chłopiec, kiedy wydawało się, że chce wyjść z gabinetu. – Jasne, że tak, synku. O co tylko zechcesz. – Bo jednego nie rozumiem – zaczął Fonsito z pewną dozą nieśmiałości. – Chodzi o ciebie, tato. Zawsze kochałeś sztukę, malarstwo, muzykę, książki. To jedyna rzecz, o ktorej mowisz z ogromną pasją. W takim razie dlaczego zostałeś prawnikiem? Dlaczego przez całe życie pracowałeś w firmie ubezpieczeniowej? Powinieneś był zostać malarzem, muzykiem czy kimś w tym stylu. Dlaczego nie poszedłeś za swoim powołaniem? Don Rigoberto pokiwał głową i zastanowił się przez moment, zanim odpowiedział. – Z tchorzostwa, synku – szepnął wreszcie. – Z braku wiary w siebie. Nigdy nie sądziłem, że mam wystarczający talent, by zostać prawdziwym artystą. Ale być może to był tylko pretekst, żeby nie probować. Postanowiłem zostać nie tworcą, lecz wyłącznie konsumentem sztuki, dyletantem kultury. Z tchorzostwa, taka jest smutna prawda. Teraz już wiesz. Nie idź za moim przykładem. Jakiekolwiek byłoby twoje powołanie, idź za nim do końca i nie postępuj tak jak ja, nie zdradź go. – Mam nadzieję, że cię nie uraziłem, tato. To pytanie chciałem ci zadać już dawno temu.

– To pytanie zadaję sobie ja sam od wielu lat, Fonsito. Zmusiłeś mnie do odpowiedzi i dziękuję ci za to. Idź już spać. Dobranoc. Sam też poszedł się położyć już w znacznie lepszym humorze niż przed rozmową z Fonsitem. Opowiedział doni Lukrecji, jak dobrze mu zrobiło wysłuchanie syna i jego mądrych opinii po wieczorze spędzonym w złym humorze i przygnębieniu. Pominął jednak ostatni fragment pogawędki. – Z przyjemnością patrzyłem na to, jaki jest spokojny, jaki dojrzały, Lukrecjo. Dołączył do grupy czytającej Biblię, wyobraź sobie. Ilu chłopcow w jego wieku zrobiłoby coś takiego? Bardzo niewielu. A ty czytałaś Biblię? Wyznaję, że ja tylko fragmenty, i to dość dawno temu. Nie chciałabyś, żebyśmy poczytali ją czasem i skomentowali, tak dla zabawy? To bardzo piękna książka. – Z wielką przyjemnością, może w ten sposob nawrocisz się i powrocisz na łono Kościoła – powiedziała Lukrecja, a po kilku sekundach namysłu dodała: – Mam nadzieję, że czytanie Biblii nie będzie kłocić się z uprawianiem miłości, Wielkouchy. Usłyszała złośliwy chichot męża i prawie jednocześnie poczuła jego pożądliwe ręce przebiegające po jej ciele. – Biblia jest najbardziej erotyczną księgą na świecie – dobiegł ją pożądliwy głos. – Zobaczysz, jak będziemy czytać Pieśń nad Pieśniami, co wyrabia Samson z Dalilą i Dalila z Samsonem, sama zobaczysz.

XIII

– Chociaż jesteśmy w mundurach, to nie jest oficjalna wizyta – powiedział kapitan Silva, kłaniając się szarmancko, czym uwydatnił swoje brzuszysko i wymiął koszulę koloru khaki. – Jest to wizyta przyjacielska, droga pani. – Oczywiście, bardzo dobrze – powiedziała Mabel, otwierając im drzwi. Patrzyła na policjantow zdziwiona i wystraszona, mrugając powiekami. – Proszę, proszę wejść. Kapitan i sierżant nadeszli niespodziewanie w chwili, kiedy pogrążona w myślach po raz kolejny przyznawała sama przed sobą, że wzruszają ją oznaki miłości tego staruszka. Zawsze żywiła do niego serdeczne uczucia, a w każdym razie mimo że już od ośmiu lat była jego kochanką, nigdy nie poczuła w stosunku do niego odrazy, fizycznej i psychicznej niechęci, ktore w przeszłości doprowadzały ją do gwałtownego zerwania z przelotnymi kochankami i opiekunami dręczącymi ją zazdrością, wymaganiami, kaprysami albo resentymentem i pogardą. Niektore z tych rozstań oznaczały poważne kłopoty finansowe. To było jednak silniejsze od niej. Kiedy miała dość jakiegoś mężczyzny, nie była w stanie dłużej z nim sypiać. Dostawała alergii, bolu głowy, dreszczy, wracały wspomnienia ojczyma, z trudem powstrzymywała mdłości, kiedy musiała rozebrać się dla niego i spełniać jego łożkowe zachcianki. Dlatego mowiła sobie, że chociaż spała z wieloma mężczyznami od czasu, kiedy była dzieckiem – uciekła z domu do wujostwa w wieku trzynastu lat, po tej historii z ojczymem – nie była i nigdy nie będzie kurwą. Bo kurwy umiały udawać w chwili pojścia do łożka z klientami, a ona nie. Mabel, żeby pojść z facetem do łożka, musiała czuć do niego przynajmniej sympatię, a poza tym jebanku, jak mawiali wulgarnie piurańczycy, musiały towarzyszyć pewne rytuały: zaproszenia, wyjścia, prezenciki, gesty i zachowania, ktore podnosiły godność tej czynności, nadając jej pozory relacji uczuciowej. – Dziękujemy pani – powiedział kapitan Silva, podnosząc rękę do daszka, jakby salutował. – Postaramy się nie zabrać zbyt wiele czasu. Sierżant Lituma zawtorował mu: – Dziękujemy pani. Mabel posadziła ich w salonie i przyniosła dwie butelki inca koli. Aby ukryć zdenerwowanie, starała się nie odzywać; uśmiechała się tylko, oczekując na ich pytania. Policjanci zdjęli czapki, usadowili się na fotelach, a Mabel zauważyła, że obaj mają czoła i włosy mokre od potu. Pomyślała, że powinna włączyć wentylator, ale nie zrobiła tego; obawiała się, że jeśli wstanie z fotela, kapitan i sierżant zwrocą uwagę na drżenie, ktore zaczęło opanowywać jej nogi i ręce. Jak im to wyjaśni, jeśli do tego zaczną szczękać jej zęby? „Jestem trochę chora, mam stan podgorączkowy, to z powodu tej, no, naszej

kobiecej przypadłości, wiedzą panowie, o czym mowię”. Uwierzą? – Nie mamy zamiaru przesłuchiwać pani – kapitan Silva postarał się nadać swojemu głosowi słodkie brzmienie – lecz porozmawiać po przyjacielsku. To dwie bardzo rożne rzeczy, rozumie pani? Powiedziałem „po przyjacielsku” i pragnę to powtorzyć. W ciągu tych ośmiu lat nigdy nie miała żadnych oznak alergii na Felicita. Z pewnością dlatego że stary był dobrym człowiekiem. Jeśli w dniu wizyty czuła się niedysponowana, miała miesiączkę albo po prostu nie odczuwała ochoty, żeby rozkładać nogi przed panem i władcą, właściciel Transportes Narihuala nie nalegał. Wręcz przeciwnie, przejmował się, chciał zabrać ją do lekarza, iść do apteki po leki, podawał jej termometr. Czy był w niej bardzo zakochany? Mabel tysiąc razy myślała, że tak. W każdym razie staruszek nie tylko opłacał jej czynsz i wręczał kilka tysięcy soli na miesiąc za sypianie z nią raz albo dwa razy w tygodniu. Oprocz tych obowiązkowych opłat stale przynosił jej prezenciki, na urodziny, na Gwiazdkę, a nawet w te święta, kiedy nikt nikomu nie robił prezentow, na przykład na Święto Narodowe czy w październiku, na Tydzień Piury. Nawet idąc z nią do łożka, okazywał za każdym razem, że liczy się dla niego nie tylko seks. Szeptał jej do ucha miłosne słowa, całował ją czule, wpatrywał się w nią z uwielbieniem i wdzięcznością jak szczeniak. Czy to nie była miłość? Wielokrotnie Mabel myślała sobie, że gdyby się uparła, mogłaby sprawić, żeby Felicito porzucił żonę, tę opasłą Metyskę, ktora podobna była bardziej do kukły niż do człowieka, i ożenił się z nią. Nic łatwiejszego. Wystarczyłoby na przykład zajść w ciążę, a potem wybuchnąć płaczem i postawić go pod murem: „Myślę, że nie chciałbyś, żeby twoj syn był bękartem, co, staruszku?”. Ale nigdy tego probowała i nie będzie probować, ponieważ Mabel bardzo ceniła sobie wolność, niezależność. Nie zamierzała poświęcać ich dla względnego poczucia bezpieczeństwa; poza tym nie uśmiechała się jej perspektywa przeistoczenia się za kilka lat w pielęgniarkę i opiekowania się starcem, ktoremu trzeba będzie wycierać ślinę i zmieniać prześcieradła, na jakie nasiusia przez sen. – Daję słowo, że nie zajmiemy pani dużo czasu – powtorzył kapitan Silva, krążąc wokoł tematu, daleki od wyjaśnienia powodu tej pokojowej wizyty. Przyglądał jej się w sposob, o ktorym Mabel pomyślała, że zadaje kłam jego dobrym zamiarom. – Poza tym gdy poczuje się pani zmęczona, proszę powiedzieć nam to prosto z mostu, a wyniesiemy się natychmiast. Dlaczego policjant przesadzał z kurtuazją, popadając w śmieszność? Co takiego knuł? Chciał ją uspokoić, a jakże, ale jego uprzejmości, słodki ton i sztuczne uśmieszki wzmogły nieufność Mabel. Czego chciała od niej ta para? W odrożnieniu od oficera jego towarzysz, sierżant, nie był w stanie ukryć podekscytowania. Obserwował ją dziwnym wzrokiem, niespokojnym, przebiegłym, jakby niepokoił się tym, co może się za chwilę stać, i gładził sobie podbrodek bez przerwy niemal jak obłąkany.

– Jak pani widzi na własne oczy, nie mamy dyktafonu – dodał kapitan Silva, rozkładając teatralnie ramiona i klepiąc się po kieszeniach. – Ani nawet papieru i ołowka. Może być więc pani spokojna: nie zachowa się żaden ślad tego, co tu zostanie powiedziane. Całkowita poufność. Będziemy wiedzieli tylko pani i my. I nikt więcej. W dniach, ktore nastąpiły po tygodniowym porwaniu, Felicito okazał się tak niewiarygodnie serdeczny i troskliwy, że Mabel poczuła się przytłoczona. Otrzymała wielki bukiet czerwonych roż owiniętych w celofan z karteczką, na ktorej napisał własnoręcznie: „Z całą moją miłością i z ubolewaniem nad ciężką probą, ktorą przeszłaś przeze mnie, Mabelito kochana, przesyła Ci te kwiaty człowiek, ktory Cię uwielbia: Twoj Felicito”. To był największy bukiet kwiatow, jaki widziała w życiu. Gdy przeczytała karteczkę, do jej oczu napłynęły łzy, a dłonie stały się wilgotne, co zdarzało się tylko wtedy, kiedy miała koszmary. Czy przyjmie propozycję staruszka, żeby wyjechać z Piury do czasu, aż zakończy się ta sprawa? Miała wątpliwości. To było coś więcej niż propozycja, to było żądanie. Felicito bał się, uważał, że mogą zrobić jej krzywdę, i błagał, żeby wyjechała do Trujillo, Chiclayo, Limy, Cuzco, jeśli woli, dokądkolwiek, byle jak najdalej od tych przeklętych szantażystow od pajączka. Obiecywał jej złote gory: nie zabraknie jej niczego, zapewni jej wszelkie wygody podczas tej podroży. Ale nie mogła się zdecydować. Nie żeby się bała, nic z tych rzeczy. Strach był czymś, co w odrożnieniu od tylu strachliwych ludzi, jakich znała, Mabel poczuła dotychczas tylko raz, jako dziecko, kiedy korzystając z tego, że jej matka wyszła na targ, ojczym wtargnął do jej pokoju, popchnął ją na łożko i sprobował rozebrać. Broniła się, podrapała go, na wpoł naga wybiegła na ulicę, krzycząc. Wtedy, owszem, poczuła prawdziwy strach. Poźniej już nigdy nie doświadczyła niczego podobnego. Aż do niedawna. Bo teraz strach, blady strach, panika, strach głęboki, stały, ponownie zagnieździł się w jej życiu. Był z nią przez dwadzieścia cztery godziny. Dniem i nocą, wieczorem i rano, we śnie i na jawie. Mabel myślała, że nie pozbędzie się go już nigdy, do śmierci. Kiedy wychodziła na ulicę, miała nieprzyjemne uczucie, że jest śledzona; nawet w domu zamknięta na cztery spusty dostawała napadow lęku, ktory mroził jej ciało i zapierał dech w piersiach. Odnosiła wowczas wrażenie, że krew zastyga jej w żyłach. Mimo świadomości, że jest chroniona, a może właśnie dlatego. Była chroniona? Felicito zapewnił ją, że tak, po rozmowie z kapitanem Silvą. To prawda, naprzeciwko jej domu stał żandarm, a kiedy wychodziła, dwoje policjantow w cywilu, mężczyzna i kobieta, szło za nią w pewnej odległości, dyskretnie. Ale to właśnie ta obserwacja przez dwadzieścia cztery godziny na dobę potęgowała jej zdenerwowanie, podobnie jak pewność kapitana Silvy, że porywacze nie będą tak nieostrożni i tak głupi, żeby probować zaatakować ją ponownie, wiedząc, że policja czuwa w dzień i w nocy. Mimo to staruszek nie uważał, żeby była bezpieczna. Jego zdaniem, kiedy porywacze zrozumieją, że ich okłamał, że ogłoszenie w „El Tiempo” z podziękowaniem Chrystusowi Panu Pojmanemu z Ayabaki za cud dał wyłącznie po to, żeby ją uwolnili, i że nie zamierza zapłacić im haraczu, wpadną we wściekłość i sprobują się zemścić na ktorejś z drogich mu osob.

A jako że wiedzą tyle na jego temat, z pewnością wiedzą też, że najdroższą osobą na świecie jest dla niego Mabel. Powinna wyjechać z Piury, zniknąć na chwilkę, nigdy sobie nie wybaczy, jeśli ci nędznicy znowu zrobią jej coś złego. Mabel milczała, czując, jak serce wali jej w piersi. Nad głowami policjantow, pod Sercem Jezusowym, zobaczyła swą twarz odbitą w lustrze i zdumiała ją jej bladość. Była blada jak duchy w horrorach. – Poproszę panią, by wysłuchała mnie bez nerwow i bez obaw – dodał kapitan Silva po długiej pauzie. Mowił łagodnie, ściszając głos, jakby zamierzał powierzyć jej sekret. – Ponieważ, choć może na to nie wyglądać, to prywatne spotkanie, o ktore panią poprosiliśmy, prywatne, powtarzam, jest dla pani dobra. – Niech pan powie mi wreszcie, o co chodzi, czego pan chce – wydusiła Mabel. Denerwowały ją okrężne komentarze i spojrzenia kapitana pełne hipokryzji. – Niech pan powie to, co chce mi pan powiedzieć. Nie jestem głupia. Nie traćmy czasu, proszę pana. – Do rzeczy zatem, Mabel – powiedział komisarz, zmieniając się w innego człowieka. Zniknęły nagle jego dobre maniery i obejście pełne szacunku. Podniosł głos, spoglądał na nią bardzo poważnie, impertynencko, z gory. Na domiar wszystkiego zaczął mowić do niej per „ty”: – Bardzo mi przykro, ale wiemy wszystko. Dobrze słyszysz, Mabelita. Wszystko, wszyściutko, wszysteczko. Wiemy na przykład, że od dość dawna twoim kochankiem jest nie tylko don Felicito Yanaque, ale jeszcze ktoś inny. Przystojniejszy i młodszy od staruszka w kapeluszu i kamizelce, ktory opłaca ci ten domek. – Jak pan śmie! – zaprotestowała Mabel, oblewając się rumieńcem. – Nie pozwalam panu! To oszczerstwo! – Lepiej daj mi skończyć i nie pyskuj – uciął jej protest energiczny głos i groźny gest kapitana Silvy. – Potem powiesz wszystko, co ci się spodoba, będziesz mogła płakać do woli, a nawet tupać nogą. Na razie bądź cicho. Ja mowię, ty trzymasz dziob na kłodkę. Zrozumiano, Mabelita? Powinna może wyjechać z Piury. Ale myśl o tym, by zamieszkać sama w nieznanym mieście – dotychczas była tylko w Sullanie, Lobitos, Paicie i Yacili, nigdy nie przekroczyła granic departamentu ani na połnocy, ani na południu, nigdy nie była w gorach – przygnębiała ją. Coż by tam robiła sama jak palec, bez krewniakow, bez przyjaciołek? Miałaby jeszcze słabszą ochronę niż tutaj. Wyczekiwałaby przez cały dzień na odwiedziny Felicita?

Mieszkałaby w hotelu, nudziłaby się rano i wieczorem, jej jedynym zajęciem byłoby oglądanie telewizji, o ile byłby tam telewizor, i czekanie, czekanie. Poza tym nie uśmiechała się jej perspektywa, że dniem i nocą jakiś policjant, mężczyzna albo kobieta, będzie kontrolować jej kroki, notować, z kim rozmawia, kogo pozdrawia, kto do niej podchodzi. Bardziej niż chroniona czułaby się śledzona, a uczucie to nie uspokajało jej, budziło raczej napięcie i niepewność. Kapitan Silva zamilkł na moment, by spokojnie zapalić papierosa. Niespiesznie wypuścił chmurę dymu, ktora popłynęła przed siebie i wypełniła salonik zapachem ostrego tytoniu. – Powiesz, Mabel, że policję nie powinno interesować twoje życie prywatne, i będziesz miała rację – podjął komisarz, strzepując popioł na podłogę i przybierając minę na poły filozofa, na poły opryszka. – Ale nas nie ciekawi to, czy masz dwoch albo dziesięciu kochankow, tylko że wpadłaś na głupi pomysł, żeby zmowić się z jednym z nich i zaszantażować don Felicita Yanaque, biednego staruszka, ktory w dodatku bardzo cię kocha. Wielka z ciebie niewdzięcznica, Mabelita! – Co pan mowi! Co pan mowi! – Zerwała się na rowne nogi drżąca, rozgniewana, także podniosła głos, a nawet pięść. – Nie powiem ani słowa więcej, dopoki nie dostanę adwokata! Niech pan wie, że znam prawa, jakie mi przysługują. Ja… Ten niespodziewany upor Felicita! Mabel nigdy przez myśl by nie przeszło, że staruszek będzie gotow na śmierć raczej niż na zapłacenie szantażystom. Wydawał się taki miękki, taki wyrozumiały, a tu nagle pokazał przed całą Piurą stalową wolę. Nazajutrz po jej uwolnieniu Mabel i Felicito odbyli długą rozmowę. W pewnym momencie Mabel zagadnęła go z głupia frant: – A gdyby porywacze powiedzieli ci, że mnie zabiją, jeśli nie zapłacisz, pozwoliłbyś, żeby mnie zabili? – Przecież widzisz, że tak się nie stało, kochanie – wymamrotał przedsiębiorca z zażenowaniem. – Odpowiedz mi szczerze, Felicito – nalegała. – Pozwoliłbyś, żeby mnie zabili? – A potem sam bym się zabił – przyznał urywanym głosem i z tak żałosną miną, że zrobiło jej się go żal. – Wybacz, Mabel. Nigdy nie zapłacę ani sola żadnemu szantażyście. Choćby mnie zabili albo zabili to, co kocham najbardziej na świecie, to znaczy ciebie.

– Ale sam mowisz, że robią to wszyscy twoi koledzy w Piurze – zauważyła Mabel. – I wielu właścicieli sklepow i firm, na to wygląda – przyznał Felicito. – To prawda, dowiedziałem się teraz od Vignola. Niech sobie płacą. Nie krytykuję ich. Każdy wie, co robi i jak broni własnych interesow. Ale ja nie jestem taki jak oni, Mabel. Nie mogę tego zrobić. Nie mogę sprzeniewierzyć się pamięci mojego ojca. I wtedy przedsiębiorca ze łzami w oczach zaczął opowiadać o swoim ojcu zaskoczonej Mabel. Nigdy przez te wszystkie lata, gdy się spotykali, nie słyszała, żeby tak żarliwie mowił o swoim rodzicu. Ze wzruszeniem, z delikatnością, tak jak szeptał jej czułe słowka podczas pieszczot. Był to człowiek bardzo niskiego stanu, robotnik rolny na hacjendzie w Chulucanas, a potem tu, w Piurze, tragarz i śmieciarz. Nigdy nie nauczył się czytać i pisać, przez większą część życia chodził bez butow, co było widać, kiedy przyjechali do miasta, żeby Felicito mogł pojść do szkoły. W mieście musiał włożyć buty i dało się wyraźnie zauważyć, że dziwnie się czuje, chodząc w nich, i że bolą go obute stopy. Nie był człowiekiem, ktory okazywał uczucia, tuląc i całując syna czy przemawiając do niego czule jak inni ojcowie do swoich dzieciakow. Był surowy, twardy i wymierzał razy lekką ręką, gdy wpadał w gniew. Ale udowodnił mu, że go kocha, wysyłając go do szkoły, odziewając i karmiąc, nawet wtedy kiedy sam nie miał co włożyć na grzbiet albo do ust, zapisując go do szkoły kierowcow, żeby Felicito nauczył się prowadzić i zdobył prawo jazdy. To dzięki temu niepiśmiennemu wieśniakowi istnieje Transportes Narihuala. Jego ojciec był biedny, ale wielki przez swoją prawość, ponieważ nigdy nikogo nie skrzywdził, nigdy nie złamał prawa, nie chował urazy do żony, ktora porzuciła go, zostawiając z malutkim dzieckiem, ktore musiał sam wychować. Jeśli prawdą jest, że istnieje grzech, Sąd Ostateczny i życie wieczne, musi teraz być w niebie. Nawet nie miał czasu, żeby czynić zło, przez całe życie harował jak woł, wykonując najniżej opłacane prace. Felicito pamiętał, jak wracał do domu połżywy ze zmęczenia. Ale za to nigdy nie pozwolił, żeby go sponiewierano. To właśnie, w jego opinii, decydowało, czy mężczyzna jest coś wart, czy też jest szmatą. Taką radę dał mu, zanim umarł na łożku bez materaca w Szpitalu Robotniczym: „Nigdy nie pozwol, żeby cię sponiewierano, synku”. Felicito poszedł za radą ojca, ktorego z braku pieniędzy nie mogł pochować w niszy; nie mogł nawet zapobiec temu, by wrzucono go do zbiorowej mogiły. – Rozumiesz, Mabel? Nie chodzi o pięćset dolarow, ktorych żądają ci mafiosi. Nie w tym rzecz. Jeśli zapłacę, sponiewierają mnie, będę szmatą. Powiedz, że mnie rozumiesz, serdeńko. Mabel nie rozumiała do końca, ale była pod wrażeniem tych słow. Dopiero teraz, znając go tak długo, zdawała sobie sprawę z tego, że w ciele tego mizeraka, tego chucherka, tego karzełka kryją się prawy charakter i niezłomna wola. Mowił prawdę, prędzej pozwoli, żeby go zabili, niż da się poniżyć. – Zamknij się i siadaj – rozkazał oficer, a Mabel zamilkła i osunęła się na krzesło pokonana. – Nie potrzebujesz żadnego adwokata, na razie. Nie jesteś zatrzymana, na razie. Nie przesłuchujemy cię, na razie. To rozmowa przyjacielska i poufna, tak jak uprzedzałem. I lepiej wbij to sobie raz a dobrze do głowy. A teraz daj mi mowić, Mabelita, i słuchaj uważnie, co ci powiem.

Zanim podjął wątek, zaciągnął się jeszcze raz mocno papierosem i wypuścił powoli dym, pykając kołka. „Chce mnie zadręczyć, po to tu przyszedł”, pomyślała Mabel. Czuła się wyczerpana, apatyczna, jakby w każdej chwili mogł ją zmorzyć sen. Na fotelu, nieco pochylony do przodu, żeby nie uronić ani sylaby z tego, co mowił szef, sierżant Lituma siedział bez słowa i bez ruchu. Nie odrywał od niej wzroku ani na sekundę. – Zarzutow jest wiele, i to poważnych – odezwał się kapitan, patrząc jej w oczy, jakby chciał ją zahipnotyzować. – Chciałaś wmowić nam, że zostałaś porwana, a to była tylko farsa, spisek, ktory uknuliście ty i twoj kochaś, żeby wyłudzić pieniądze od don Felicita, człowieka, ktory umiera z miłości do ciebie. Nie wyszło wam, bo nie spodziewaliście się, że ow człowiek okaże taką determinację i nie pozwoli się zaszantażować. A wowczas, żeby go zmiękczyć, spaliliście mu biuro Transportes Narihuala przy alei Sanchez Cerro. Ale to nic nie dało. – Ja mu spaliłam lokal? O to pan mnie oskarża? Robi pan ze mnie jeszcze podpalaczkę? – zaprotestowała Mabel, daremnie probując wstać; powstrzymało ją osłabienie, a może gniewne spojrzenie i stanowczy gest kapitana. Opadła znow na fotel i skuliła się, obejmując ramionami. Oprocz senności czuła teraz gorąco, zaczęła się pocić. – Czy to ja spaliłam biuro Transportes Narihuala? – Znamy też inne szczegoły, ale to są te najważniejsze, ktore dotyczą ciebie – powiedział kapitan, odwracając się spokojnie do swego podwładnego. – Proszę, sierżancie, poinformuj panią, za jakie przestępstwa może być sądzona i jaką karę może otrzymać. Lituma ożywił się, poruszył się na fotelu, zwilżył wargi językiem, z kieszeni koszuli wyjął kartkę, rozwinął ją, odchrząknął. I odczytał niby uczniak recytujący lekcję przed nauczycielem: – Udział w związku przestępczym mającym na celu porwanie, z wysyłką anonimow oraz groźbami wyłudzenia. Udział w związku przestępczym mającym na celu zniszczenie materiałami wybuchowymi lokalu handlowego, okoliczność obciążająca: spowodowanie zagrożenia dla domow, lokali i osob w sąsiedztwie. Aktywny udział w fałszywym porwaniu w celu zastraszenia i przymuszenia przedsiębiorcy do zapłaty haraczu. Zatajenie prawdy, składanie fałszywych zeznań i oszustwo wobec organow władzy podczas śledztwa w sprawie fałszywego porwania – schował karteczkę do kieszeni i dodał: – To by były najpoważniejsze zarzuty wobec pani, panie kapitanie. Prokurator mogłby dorzucić inne, mniej poważne, jak na przykład nielegalne uprawianie prostytucji. – A ile mogłaby wynieść kara, gdyby pani została skazana, Lituma? – zapytał kapitan z kpiącym wzrokiem utkwionym w Mabel.

– Od ośmiu do dziesięciu lat więzienia – odparł sierżant. – W zależności od okoliczności obciążających i łagodzących. – Panowie probują mnie zastraszyć, ale nadaremnie – szepnęła Mabel, dokonując ogromnego wysiłku, żeby język suchy i szorstki jak język iguany zechciał się poruszyć. – Nie odpowiem na żadne z tych kłamstw, dopoki nie będzie tu obecny adwokat. – Nikt nie stawia ci zarzutow, na razie – zauważył ironicznie kapitan Silva. – W tym momencie masz tylko słuchać. Zrozumiano, Mabelita? Obserwował ją złośliwym spojrzeniem, zmuszając do spuszczenia oczu. Połprzytomna, zwyciężona przytaknęła. Przez te wszystkie nerwy, strach, myśl, że na każdym kroku, ktory postawi, będzie miała na ogonie tę niewidzialną parę policyjną, przez pięć dni prawie nie wychodziła z domu. Wymykała się tylko na zakupy do Chińczyka na rogu, do pralni i do banku. Wracała pędem i pogrążała się w swoim lęku i smutnych myślach. Szostego dnia nie wytrzymała. Takie życie było jak więzienie, a Mabel nie była stworzona do życia w zamknięciu. Potrzebowała ulicy, musiała widzieć niebo, czuć, słyszeć i dotykać miasto, wiedzieć, że niedaleko chodzą mężczyźni i kobiety, że ryczą kłapouchy, że szczekają psy. Nie była i nigdy nie będzie mniszką klauzurową. Zatelefonowała do swojej przyjaciołki Zoili i zaproponowała, żeby wyszły do kina na jakiś popołudniowy seans. – A co chcesz obejrzeć, czekoladko? – zapytała Zoila. – Cokolwiek, co akurat leci – odpowiedziała Mabel. – Muszę zobaczyć ludzi, porozmawiać. Duszę się tu sama. Umowiły się naprzeciwko hotelu Los Portales na placu Broni. Wypiły kawę w El Chalan i poszły do multikina w centrum handlowym Open Plaza, sąsiadującym z uniwersytetem. Obejrzały film dość mocny, rozbierany. Zoila, ktora udawała świętoszkę, żegnała się podczas scen łożkowych. Była hipokrytką, ponieważ w życiu prywatnym pozwalała sobie na wiele swobody, stale zmieniała facetow, a nawet chwaliła się tymi zmianami: „Poki ciało daje radę, trzeba korzystać, coreczko”. Nie była szczegolnie ładna, ale miała kształtne ciało i ubierała się ze smakiem. Z tych dwoch powodow oraz dzięki brakowi skrępowania miała powodzenie u mężczyzn. Po wyjściu z kina zaproponowała Mabel, żeby poszły do niej coś zjeść, lecz ta nie zgodziła się, nie chciała wracać do Kastylii sama zbyt poźno. Złapała taksowkę, a kiedy stary gruchot wjeżdżał w dzielnicę pogrążającą się już w mroku, Mabel

powiedziała sobie, że w sumie to dobrze, że policjanci zataili przed prasą informację o porwaniu. Uznali, że w ten sposob pokrzyżują szyki szantażystom i łatwiej ich dopadną. Ale ona była przekonana, że prędzej czy poźniej cała historia trafi do gazet, radia i telewizji. A w co przemieniłoby się jej życie, gdyby wybuchł skandal? Może najlepiej byłoby posłuchać Felicita i wyjechać z Piury na jakiś czas. Na przykład do Trujillo. Mowili, że to duże, nowoczesne, prężne miasto z piękną plażą, gmachami i parkami z czasow kolonialnych. I że Festiwal Marinery odbywający się co roku latem jest wart zobaczenia. Czy ta parka policyjna jedzie za nią samochodem albo na motorze? Spojrzała do tyłu i na boki i nie zobaczyła żadnego pojazdu. Może ta cała ochrona była tylko bujdą. Musiałaby być ostatnią naiwniaczką, żeby uwierzyć w obietnice gliniarzy. Wysiadła z taksowki, zapłaciła i przeszła kawałek piechotką, od rogu do swojego domu, środkiem pustej ulicy. W prawie wszystkich drzwiach i oknach sąsiednich domow migotało słabe światło dzielnicy. Rozrożniała sylwetki ludzi w środku. Klucz miała przygotowany. Otworzyła, weszła, a gdy sięgnęła ręką do włącznika światła, poczuła, że wyprzedza ją inna ręka, zagradza drogę i zatyka usta, tłumiąc krzyk, podczas gdy męskie ciało przywiera do jej ciała, a znajomy głos szepcze do ucha: – To ja, nie boj się. – Co tu robisz? – zapytała Mabel, trzęsąc się. Czuła, że gdyby jej nie trzymał, osunęłaby się na podłogę. – Odbiło ci, oberwańcu ty jeden? Odbiło ci? – Muszę cię stuknąć – powiedział Miguel, a Mabel poczuła jego rozgorączkowane wargi na uchu, na szyi, spragnione, zachłanne, jego silne ramiona objęły ją, a ręce zaczęły obmacywać. – Tępak, imbecyl, świnia – protestowała, broniąc się z wściekłością. W głowie jej się kręciło od gniewu i strachu, ktorego się najadła. – Nie wiesz, że domu pilnuje żandarm? Nie wiesz, co się z nami może stać przez ciebie, pieprzony kretynie? – Nikt mnie nie widział, policjant pije kawę na rogu, na ulicy nikogo nie było. – Miguel nie wypuszczał jej z objęć, całował, tulił się do niej i ocierał o nią. – Chodź, chodźmy do łożka, stuknę cię i pojdę sobie. Chodź, dupeczko. – Sukinsyn, dureń, kanalia, jak śmiałeś tu przyjść, odbiło ci. – Było ciemno, probowała stawiać opor i odepchnąć go wściekła i przestraszona, czując jednocześnie, że mimo gniewu jej ciało zaczyna ulegać. – Nie rozumiesz, że niszczysz mi życie, przeklęty draniu? I swoje też, durniu. – Przysięgam ci, że nikt mnie nie widział, byłem bardzo ostrożny – powtarzał, szarpiąc jej ubranie, probując ją rozebrać. – Chodź, chodź. Pragnę cię, jestem głodny ciebie, chcę, żebyś krzyczała, kocham cię.

W końcu przestała się bronić. Nadal po ciemku, zmęczona, wyczerpana, pozwoliła, żeby ją rozebrał, rzucił na łożko i na kilka minut oddała się przyjemności. Czy można to było nazwać przyjemnością? Było w każdym razie zupełnie inaczej niż zwykle. Czuła napięcie, skurcz, bol. Nawet w szczytowym momencie podniecenia, kiedy już prawie osiągnęła orgazm, nie udało się jej pozbyć obrazu Felicita, policjantow, ktorzy przesłuchiwali ją w komisariacie, skandalu, jaki wybuchnie, kiedy wieści przedostaną się do prasy. – A teraz znikaj i nie pokazuj się w tym domu, dopoki cała sprawa się nie zakończy – rozkazała, czując, że Miguel puszcza ją i kładzie się na plecach na łożku. – Jeśli przez to szaleństwo twoj ojciec się dowie, zemszczę się. I przysięgam, że pożałujesz. Przysięgam, że będziesz żałował do końca życia, Miguel. – Powiedziałem ci, że nikt mnie nie widział. Przysięgam. Powiedz mi przynajmniej, czy ci się podobało. – Nie podobało mi się ani trochę i nienawidzę cię z całego serca, żebyś wiedział – powiedziała Mabel, wyślizgując się z rąk Miguela i wstając. – Znikaj wreszcie i niech nikt cię nie zobaczy, jak stąd wychodzisz. I nie pokazuj się tu więcej, ty tępaku. Przez ciebie pojdziemy do więzienia, durniu, jak możesz tego nie rozumieć? – Dobrze, już dobrze, już idę, nie wkurzaj się – powiedział Miguel, wstając. – Znoszę te odzywki, bo jesteś bardzo zdenerwowana. W przeciwnym razie wepchnąłbym ci je do gardła, mamuśko. W połmroku wyczuła, że Miguel ubiera się. Gdy skończył, nachylił się nad nią, by ją pocałować, mowiąc przy tym z wulgarnością, ktora tryskała z niego wszystkimi porami ciała w tych momentach zbliżenia: – Dopoki będziesz mi się podobać, przyjdę cię przelecieć zawsze, kiedy poprosi mnie o to moj kutas, dupeczko. – Osiem do dziesięciu lat w więzieniu to dużo lat, Mabelita – powiedział kapitan Silva, jeszcze raz zmieniając ton; był teraz smutny i wspołczujący. – Zwłaszcza gdy spędzasz je w kobiecym więzieniu Sullana. To piekło. Mogę cię zapewnić, znam je jak własną kieszeń. Przeważnie nie ma wody ani światła. Osadzone sypiają jedna na drugiej, po dwie, trzy na każdej pryczy, razem z dziećmi, wiele śpi na podłodze cuchnącej łajnem i szczynami, a jako że toalety są prawie zawsze zapchane, załatwiają swoje potrzeby do kubłow albo plastikowych toreb, ktore oprożnia się tylko raz dziennie. Nikt nie wytrzyma tego zbyt długo. A tym bardziej taka kobietka jak ty, przywykła do innego stylu życia.

Choć miała ochotę krzyczeć i zwyzywać go, Mabel milczała. Nigdy nie była w więzieniu kobiecym Sullana, ale oglądała je z zewnątrz, przechodząc. Czuła, że kapitan nie przesadza ani o jotę w tym opisie. – Po roku albo połtora takiego życia między prostytutkami, morderczyniami, złodziejkami, handlarkami narkotykow, z ktorych wiele oszalało w więzieniu, kobieta młoda i ładna tak jak ty staje się stara, brzydka i zwichrowana. Nie życzę ci tego, Mabelita. – Kapitan westchnął, litując się nad ewentualnością takiego losu gospodyni. – Powiesz, że to wstrętne opowiadać ci te rzeczy i odmalowywać podobną perspektywę – ciągnął bezlitosny komisarz. – Mylisz się. Ani sierżant, ani ja nie jesteśmy sadystami. Nie chcemy cię nastraszyć. Co ty na to powiesz, Lituma? – Jasne, że nie, wprost przeciwnie – potwierdził sierżant, wiercąc się na fotelu. – Przyszliśmy tu z najlepszymi intencjami, proszę pani. – Chcemy oszczędzić ci tych okropności. – Kapitan Silva wykrzywił twarz, jakby zobaczył nagle przed sobą jakąś straszną wizję, i podniosł ręce w gorę przerażony: – Skandal, sąd, przesłuchania, kraty. Rozumiesz to, Mabel? Chcemy, żebyś nie ponosiła kary za wspolnictwo z tymi bandytami, żebyś nie została w nic wmieszana i żebyś dalej wiodła to przyjemne życie, ktore wiedziesz od lat. Rozumiesz, dlaczego mowiłem, że przychodzimy tu dla twojego dobra? Tak właśnie jest, Mabel, uwierz mi. Przeczuwała już, o co chodzi. Panika ustąpiła miejsca gniewowi, a gniew – głębokiemu przygnębieniu. Czuła, jak ciążą jej powieki i znow opanowuje ją senność powodująca, że zamykały jej się oczy. Jak cudownie byłoby zasnąć, stracić przytomność i pamięć, zasnąć tu, na miejscu, zwinięta na fotelu. Zapomnieć, czuć, że nic z tych rzeczy się nie wydarzyło, że życie płynie dalej tak samo jak do tej pory. Mabel przysunęła twarz do szyby i zobaczyła po krotkiej chwilce, jak Miguel wychodzi i znika w mroku po kilku metrach. Przyjrzała się uważnie otoczeniu. Nie zobaczyła nikogo. To jednak jej nie uspokoiło. Wartownik mogł stać w przedsionku sąsiedniego domku i stamtąd go zauważyć. Doniesie swoim szefom, a policja poinformuje don Felicita Yanaque: „Pański syn i pracownik Miguel Yanaque odwiedza nocą pańską kochankę w jej domku”. Wybuchnie skandal. Co się z nią stanie? Myjąc się, zmieniając prześcieradła, kładąc się do łożka

przy świetle lampki nocnej i probując przywołać sen, zastanawiała się po raz kolejny w ciągu tych dwoch i poł roku, kiedy to widywała się ukradkiem z Miguelem, jak zareagowałby Felicito, gdyby się dowiedział. Nie należał do tych, ktorzy wyciągają noż albo pistolet, by oczyścić swoj honor, do tych, ktorzy uważają, że zniewagi łożkowe zmywa się tylko krwią. Ale porzuciłby ją. Zostałaby na ulicy. Oszczędności wystarczyłyby jej najwyżej na przeżycie kilku miesięcy, przy znacznym ograniczeniu wydatkow. Nie byłoby jej łatwo na tym etapie o nowy związek tak wygodny, jaki miała z właścicielem Transportes Narihuala. Była kretynką. Imbecylką. To była jej wina. Zawsze wiedziała, że prędzej czy poźniej słono za to zapłaci. Troski odżegnały sen. Miała przed sobą kolejną noc udręki i koszmarow. Spała niespokojnie budzona napadami paniki. Była praktyczną kobietką, nigdy nie traciła czasu na użalanie się nad sobą ani na żałowanie błędow. Rzeczą, ktorej żałowała najbardziej w życiu, było ulegnięcie uporowi, z jakim chodził za nią, szukał jej i rozkochał w sobie ten młody człowiek, na ktorego zwrociła uwagę, nie podejrzewając, że jest synem Felicita. Wszystko zaczęło się dwa i poł roku temu, kiedy zauważyła, że na ulicach, w sklepach, restauracjach i kawiarniach centrum Piury bardzo często spotyka na swojej drodze tego białasa, muskularnego, przystojnego, dobrze ubranego, ktory rzuca jej zaczepne spojrzenia i posyła kokieteryjne uśmiechy. Dowiedziała się, kim jest dopiero wowczas, gdy po wielokrotnych naleganiach, przyjęciu wielu zaproszeń na sok owocowy i do restauracji oraz kilku wyjściach na dyskotekę nad rzeką zgodziła się pojść z nim do łożka w pensjonacie w Atarjea. Nigdy nie była zakochana w Miguelu. Coż, Mabel nie zakochała się w nikim od czasu, kiedy była dzieckiem, być może dlatego, że taki miała charakter, a może z powodu tego, co przydarzyło się z jej ojczymem. Jako dziewczynka przeżyła tyle rozczarowań ze swoimi pierwszymi miłościami, że od tamtego czasu miewała tylko przygody, niektore dłuższe od innych, niektore krociuteńkie, ale w żadnych nie brało udziału jej serce, wyłącznie ciało i rozum. Sądziła, że przygoda z Miguelem przebiegnie podobnie, że po dwoch, trzech spotkaniach zakończy się, kiedy ona zechce. Lecz tym razem tak się nie stało. Chłopak zakochał się. Przywarł do niej jak pleśń. Mabel zdała sobie sprawę, że związek staje się problemem, i chciała go zerwać. Nie mogła. Jeden jedyny raz nie była w stanie zerwać z kochankiem. Kochankiem? Nie całkiem, bo był albo bardzo biedny, albo bardzo skąpy, rzadko przynosił jej prezenty, nie zabierał jej do eleganckich lokali, a nawet uprzedził, że nigdy nie zawrą legalnego związku, ponieważ on nie jest z tych facetow, ktorzy chcą rozmnażać się i zakładać rodzinę. Czyli ona interesowała go tylko w łożku. Kiedy chciała zmusić go do zerwania, zagroził, że opowie wszystko ojcu. W tym momencie zrozumiała, że ta historia skończy się źle i że ona wyjdzie na tym najgorzej z całej trojki. – Skuteczna wspołpraca z policją – wyjaśnił kapitan Silva, uśmiechając się z entuzjazmem. – Tak się to nazywa w języku prawniczym, Mabelita. Kluczowym słowem nie jest „wspołpraca”, tylko „skuteczna”. To znaczy, że wspołpraca musi być przydatna i przynosić owoce. Jeśli będziesz wspołpracować w sposob lojalny i twoja pomoc pozwoli nam wpakować do mamra przestępcow,

ktorzy wplątali cię w ten pasztet, nie pojdziesz do więzienia, a nawet nie staniesz przed sądem. I bardzo słusznie, bo ty także padłaś ofiarą tych bandytow. Będziesz czyściutka jak łza, Mabelito! Pomyśl tylko, co to oznacza! Kapitan zaciągnął się kilka razy i zobaczyła, jak obłoczki dymu płyną w rozrzedzonym powietrzu salonu i powoli nikną. – Zastanawiasz się zapewne, jakiej wspołpracy oczekujemy od ciebie. Wyjaśnij jej, Lituma. Sierżant skinął głową. – Na razie chcemy, żeby udawała pani dalej – powiedział z szacunkiem. – Tak jak przez cały czas udawała pani z panem Yanaque i z nami. Tak samiutko. Miguel nie wie, że wszystko już wiemy, a pani nie powie mu tego, tylko będzie zachowywała się tak, jakby ta rozmowa nigdy się nie wydarzyła. – Tego właśnie chcemy od ciebie – zawtorował kapitan Silva. – Będę z tobą szczery i dam ci kolejny dowod zaufania. Twoja wspołpraca może okazać się dla nas bardzo pożyteczna. Nie po to, żeby złapać Miguela Yanaque. On ma już przerypane, nie zrobi kroku, o ktorym byśmy nie wiedzieli. Za to niewiele wiemy o jego wspolnikach. Z twoją pomocą zastawimy na nich pułapkę i wyślemy ich tam, gdzie jest miejsce mafiosow, w więzieniu, a nie na ulicy, gdzie utrudniają życie uczciwym ludziom. Wyświadczysz nam wielką przysługę. Odpłacimy ci się tym samym, oddamy ci inną wielką przysługę. Przez moje usta przemawia nie tylko Policja Narodowa. Także sądownictwo. Moja propozycja została zaakceptowana przez prokuratora. Dobrze słyszysz, Mabelita. Przez pana prokuratora doktora Hernanda Simula! Wygrałaś ze mną los na loterii, dziewczyno. Od tego czasu była z Miguelem tylko po to, żeby nie spełnił swojej groźby i nie opowiedział o ich amorach ojcu, „chociaż wtedy wzgardzony stary wpakuje ci kulkę w łeb, a mnie następną, dupeczko”. Wiedziała, jakie głupstwa może popełnić zazdrosny mężczyzna. W głębi serca czekała, aż coś się wydarzy, wypadek, choroba, cokolwiek, co wyrwałoby ją z tego koszmaru. Starała się trzymać Miguela na dystans, wymyślała preteksty, żeby nie wychodzić z nim, nie spełniać jego zachcianek. Ale od czasu do czasu nie miała wyjścia i wprawdzie bez ochoty i ze strachem, ale wychodzili coś zjeść w podłych knajpkach, potańczyć na nędznych dyskotekach, pojść do łożka w hotelikach, gdzie wynajmowano pokoje na godziny przy drodze do Catacaos. Bardzo rzadko pozwalała mu na odwiedziny w domku w Kastylii. Pewnego popołudnia weszła ze swoją przyjaciołką Zoilą do El Chalan na herbatkę i stanęła twarzą w twarz z Miguelem. Był z jakąś dziewuszką, młodziutką i wyzywającą, gruchali do siebie i trzymali się za rączki. Zobaczyła, jak się peszy, czerwieni i odwraca głowę, żeby nie przywitać się z nią. Zamiast zazdrości poczuła ulgę. Ale kiedy zobaczyli się następnym razem, Miguel rozpłakał się, poprosił ją o wybaczenie i przysiągł, że się poprawi, Mabel jest miłością jego życia i tak dalej. A ona, głupia, głupia, wybaczyła mu. Tego ranka, nie zmrużywszy prawie oka, jak zdarzało się to jej ostatnio, Mabel wstała w złym

nastroju, prześladowała ją świadomość, że jest stale szpiegowana. Poza tym było jej żal staruszka. Nie zamierzała go skrzywdzić. Nigdy nie zadawałaby się z Miguelem, gdyby wiedziała, że to jego syn. Dziwne, że był ojcem takiego białego i przystojnego chłopaka. Nie był typem mężczyzny, w ktorym kobiety zakochują się, ale miał cechy, dzięki ktorym obdarzają go czułością. Przyzwyczaiła się do niego. Nie postrzegała go jako kochanka, lecz raczej zaufanego przyjaciela. Dawał jej poczucie bezpieczeństwa, zawsze był blisko i wierzyła, że rozwiąże każdy jej problem. Był przyzwoity, dobry, godny zaufania. Byłoby jej bardzo przykro, gdyby go zasmuciła, zraniła, obraziła. Tak bardzo by cierpiał, gdyby dowiedział się, że sypiała z Miguelem. Około południa, kiedy ktoś zapukał do drzwi, odniosła wrażenie, że groźba, ktorą przeczuwała od poprzedniego wieczora, ziści się. Poszła otworzyć, a w sieni stali kapitan Silva i sierżant Lituma. Moj Boże, moj Boże, i co teraz będzie? – Czyli już wiesz, na czym polega układ, Mabelita – podsumował kapitan Silva. Jakby przypominając coś sobie, spojrzał na zegarek i wstał. – Nie musisz odpowiadać mi teraz, rzecz jasna. Daję ci czas do jutra do południa. Przemyśl to. Gdyby ten wariat Miguel złożył ci kolejną wizytę, niech ci nie przyjdzie do głowy opowiadać mu o tej rozmowie. Bo to będzie oznaczało, że stanęłaś po stronie mafiosow, przeciwko nam. Kolejna okoliczność obciążająca w twoich aktach, Mabelita. Czyż nie tak, Lituma? Gdy kapitan i sierżant skierowali się do drzwi, zapytała: – Czy Felicito wie, że panowie składają mi tę propozycję? – Pan Yanaque nic o tym nie wie, a już tym bardziej że szantażystą od pajączka jest jego syn Miguel i że ty jesteś jego wspolniczką – odparł kapitan. – Gdyby się dowiedział, dostałby zawału. Ale takie jest życie, ty wiesz lepiej niż ktokolwiek inny. Kiedy się igra z ogniem, można się poparzyć. Pomyśl o naszej propozycji, prześpij się z nią, zobaczysz, że jest dla ciebie dobra. Porozmawiamy jutro, Mabelita. Kiedy policjanci wyszli, zamknęła drzwi i oparła się plecami o ścianę. Serce biło jej mocno. „Przerypane. Mam przerypane. Przerypałaś to, Mabel”. Opierając się o ścianę, powlokła się do salonu – drżały jej nogi, sen nadal ją morzył – i osunęła się na najbliższy fotel. Zamknęła oczy i natychmiast zasnęła, a może zemdlała. Przyśnił jej się koszmar, ktory miewała już wcześniej. Lądowała gdzieś na ruchomych piaskach i zapadała się powoli w sypkie podłoże, nogi już miała w

głębi spętane jakimiś lepkimi włoknami. Z ogromnym wysiłkiem pełzła w stronę najbliższego brzegu, ale on nie oznaczał ratunku, wręcz przeciwnie, ponieważ czaiła się tam skulona bestia, smok taki jak w filmach, z ostrymi zębiskami i ślepiami, ktore wpatrywały się w nią groźnie i wyczekująco. Kiedy się obudziła, bolały ją kark, głowa i plecy i cała była zlana potem. Poszła do kuchni i wypiła małymi łyczkami kubek wody. „Musisz się uspokoić. Zachować jasny umysł. Musisz spokojnie zastanowić się, co teraz zrobisz”. Przeszła do sypialni i położyła się, zdejmując tylko buty. Nie miała ochoty myśleć. Chciała wsiąść do samochodu, autobusu, samolotu, wyjechać z Piury jak najdalej, gdzieś, gdzie nikt jej nie zna. Rozpocząć nowe życie od zera. Ale to było niemożliwe. Dokądkolwiek się uda, policja odnajdzie ją, a ucieczka tylko powiększy jej winę. Ale czy nie jest też ofiarą? Tak powiedział kapitan i to była czysta prawda. Czy to był jej pomysł? Nigdy w życiu. Ona wręcz kłociła się z tym durniem Miguelem, kiedy dowiedziała się, co knuje. Zgodziła się wziąć udział w farsie porwania dopiero wtedy, kiedy zagroził – po raz kolejny – że opowie staruszkowi o ich miłostkach: „Wyrzuci cię na zbity łeb jak psa, dupeczko. I z czego będziesz wtedy żyć tak wygodnie, jak żyjesz teraz?”. Zmusił ją i nie miała żadnego powodu, żeby zachować lojalność wobec takiego skurwysyna. Być może faktycznie jedynym wyjściem jest wspołpraca z policją i prokuratorem. Nie będzie miała łatwego życia, to pewne. Zemszczą się, wezmą ją na muszkę, wpakują jej kulę w głowę albo noż w plecy. Co było lepsze? To czy więzienie? Przez resztę dnia i całą noc nie wychodziła z domu targana wątpliwościami. W głowie kłębiły się myśli. Jedynym pewnikiem było to, że ma przerypane i tak już zostanie na zawsze z powodu błędu, jakim było zadawanie się z Miguelem i zgoda na udział w tym błazeństwie. Nie wzięła nic do ust, choć zrobiła sobie kanapkę z szynką i z serem. Położyła się z myślą, że następnego ranka policjanci wrocą i zapytają, co postanowiła. Łamała sobie głowę przez całą noc, zmieniając bez przerwy plany. Chwilami morzył ją sen, lecz ledwie przysnęła, zaraz budziła się przerażona. Kiedy do małego domku w Kastylii wtargnęły pierwsze promienie wstającego słońca, poczuła, że odzyskuje spokoj. W jej głowie zaczęło się rozjaśniać. Chwilę poźniej podjęła decyzję.

XIV

Ow wtorek w środku limańskiej zimy, ktory don Rigoberto i dona Lukrecja mieli uznać za najgorszy dzień życia, paradoksalnie rozpoczął się od bezchmurnego nieba i zapowiedzi słońca. Po dwoch tygodniach uporczywej mgły, wilgoci i przerywanego kapuśniaczku, ktory ledwie moczył ubrania, lecz przenikał do szpiku kości, taki poranek zdawał się stanowić dobrą wrożbę. Mieli się stawić przed sędzią śledczym o dziesiątej rano. Doktor Claudio Arnillas w swych nieodmiennie jaskrawych szelkach i z pedalskimi manierami przyjechał po Rigoberta o dziewiątej, tak jak uzgodnili. Ow sądził, że to spotkanie będzie kolejną stratą czasu, serią idiotycznych pytań o jego funkcje i kompetencje jako dyrektora zarządzającego firmy, na ktore on odpowie spokojnie i wyczerpująco, i tym podobne bzdury. Jednakże tym razem okazało się, że bliźniacy posunęli się o krok dalej w tej sądowej kampanii przeciwko niemu; już wcześniej wstrzymali procedurę emerytalną pod pretekstem konieczności ustalenia zakresu odpowiedzialności oraz wysokości dochodow w trakcie zatrudnienia w firmie, ale teraz uruchomili nowe śledztwo w sprawie domniemanej działalności na niekorzyść firmy, a konkretnie: zatajenia, wspołudziału i odniesienia korzyści majątkowych. Don Rigoberto z trudem przypominał sobie ow epizod sprzed trzech lat. Klient, Meksykanin zamieszkały w Limie, właściciel gruntow rolnych i fabryki produktow mlecznych w dolinie Chillon, padł ofiarą pożaru, ktory strawił jego majątek. Na podstawie ustaleń policji i orzeczenia sądu przyznano mu odszkodowanie za poniesione straty w wysokości wynikającej z posiadanej przezeń polisy ubezpieczeniowej. Kiedy po doniesieniu jednego ze wspolnikow został oskarżony o wywołanie pożaru w celu wyłudzenia odszkodowania, osobnik ow opuścił kraj, nie podając nowego miejsca pobytu, i firma nie była w stanie odzyskać wypłaconych pieniędzy. Teraz bliźniacy twierdzili, że posiadają dowody, jakoby Rigoberto, dyrektor firmy, uchybił swoim obowiązkom i postępował w sposob budzący podejrzenia w trakcie całej tej historii. Dowody te składały się z oświadczenia byłego pracownika firmy, zwolnionego za niekompetencję, ktory utrzymywał, że jest w stanie wykazać, iż dyrektor działał w porozumieniu z oszustem. Wszystko to było szyte bardzo grubymi nićmi i doktor Arnillas, ktory już złożył pozew o szkalowanie i oszczerstwo, zapewniał, że oskarżenie to runie tak szybko jak zamek z piasku; Miki i Escobita będą musieli zapłacić odszkodowanie za znieważenie, składanie fałszywych zeznań i probę oszukania sądu. Przesłuchanie zajęło im całe przedpołudnie. Małe, ciasne i duszne biuro buchało gorącem, krążyły po nim muchy, ściany pokryte były napisami i plamami. Siedzący na małym i wątłym krzesełku, na ktorym mieścił się tylko jeden pośladek i ktore w dodatku chwiało się niebezpiecznie, Rigoberto z

trudem utrzymywał rownowagę i odpowiadał na pytania sędziego tak arbitralne i absurdalne, że mowił sobie, iż mogą mieć na celu jedynie narażenie go na pogorszenie nastroju, stratę czasu i cierpliwości. Czy on też wziął w łapę od synow Ismaela? Ta para łotrow codziennie dorzucała nowe szykany, by zmusić go do oświadczenia, że ich ojciec nie był w pełni władz umysłowych, biorąc ślub ze swoją służącą. Najpierw sparaliżowali procedurę emerytalną, a teraz znowu to. Bliźniacy doskonale wiedzieli, że oskarżenie może wywrzeć przeciwny skutek. Czym się zatem kierowali? Ślepą nienawiścią, żądzą zemsty za to, że zgodził się zostać świadkiem? Może w grę wchodziło freudowskie przeniesienie. Byli wściekli i wyżywali się na nim, ponieważ nie mogli nic zrobić Ismaelowi i Armidzie oddającym się przyjemnościom i rozkoszom gdzieś w Europie. Mylili się. Nie złamią go. Zobaczymy, kto będzie się śmiał ostatni w tej wojence, ktorą mu wytoczyli. Sędzia był drobnym, niepozornym człowieczkiem, biednie ubranym; mowił głosem tak cichym i niepewnym, że niechęć don Rigoberta rosła z minuty na minutę. Czy ktoś nagrywał to przesłuchanie? Najwyraźniej nie. Między sędzią a ścianą siedział jakiś skulony sekretarzyna z głową skrytą za wielkim stosem akt, ale Rigoberto nie widział żadnego magnetofonu. Sam sędzia miał tylko notes, w ktorym od czasu do czasu robił notatki tak krotkie, że w żadnym razie nie mogły stanowić nawet bardzo zwięzłej syntezy jego oświadczenia. Czyli całe przesłuchanie było farsą, ktora miała tylko mu dokuczyć. Był tak zirytowany, że z najwyższym wysiłkiem brał udział w tej żałosnej pantomimie i powstrzymywał się, by nie wybuchnąć gniewem. Gdy wyszli, doktor Arnillas powiedział mu, że powinien się raczej cieszyć: okazując taką niedbałość, sędzia śledczy wyraźnie dawał do zrozumienia, że nie bierze poważnie oskarżenia hien. Z pewnością uzna je za pozbawione podstaw i niebyłe. Rigoberto wrocił do domu zmęczony, w złym nastroju i bez apetytu. Wystarczyło mu jedno spojrzenie na zgnębioną twarz Lukrecji, by zrozumieć, że czeka go kolejna zła nowina. – Co się stało? – zapytał, zdejmując marynarkę i wieszając ją w garderobie w sypialni. Żona zwlekała z odpowiedzią, więc odwrocił się do niej ponownie. – Jakie są te złe wieści, kochanie? Słabym, drżącym głosem dona Lukrecja wyszeptała: – Edilberto Torres, wyobraź sobie… – z ust wyrwało się jej krotkie łkanie, po czym dodała: – Pojawił mu się w minibusie. Znowu, Rigoberto. Moj Boże, znowu!

– Gdzie? Kiedy? – W minibusie Lima–Chorrillos, macocho – opowiadał Fonsito bardzo spokojny, błagając ją wzrokiem, żeby się nie przejmowała. – Wsiadłem przy Paseo de la Republica, koło Plaza Grau. Na następnym przystanku, już przy Zanjon, wsiadł on. – On? We własnej osobie? On? – krzyknęła, pochylając się nad nim, przyglądając mu się badawczo. – Jesteś pewien tego, co mowisz, Fonsito? – Czołem, młody przyjacielu – pozdrowił go pan Edilberto Torres, kłaniając się staromodnie. – Coż za zbieg okoliczności, popatrz no, gdzie to się spotykamy. Miło cię widzieć, Fonsito. – Ubrany na szaro, w marynarce, krawacie, granatowym sweterku – wyjaśnił chłopiec. – Starannie uczesany i ogolony, przeuprzejmy. Oczywiście, że to był on, mamo. I tym razem na szczęście nie płakał. – Od naszego ostatniego spotkania chyba trochę urosłeś – stwierdził Edilberto Torres, lustrując go od stop do głow. – Nie tylko fizycznie. Masz teraz spokojniejsze, pewniejsze spojrzenie. Spojrzenie prawie dorosłego człowieka, Fonsito. – Moj tato zabronił mi z panem rozmawiać, proszę pana. Przepraszam, ale muszę go słuchać. – A powiedział, dlaczego ci zabrania? – zagadnął pan Torres, nie okazując śladu zmieszania. Obserwował go z ciekawością, uśmiechając się lekko. – Moj tato i moja macocha uważają, że jest pan diabłem, proszę pana. Edilberto Torres nie wyglądał na szczegolnie zdziwionego, za to kierowca minibusa owszem. Wcisnął pedał hamulca i odwrocił się, żeby popatrzeć na tych dwoch pasażerow siedzących za nim. Gdy ich zobaczył, uspokoił się. Pan Torres uśmiechnął się jeszcze szerzej, ale nie wybuchnął śmiechem. Pokiwał głową, obracając sprawę w żart. – W czasach, w ktorych żyjemy, wszystko jest możliwe – skomentował ze swą nienaganną dykcją prezentera, wzruszając ramionami. – Nawet to, że diabeł

przechadza się swobodnie po ulicach Limy i przemieszcza się minibusem. A propos diabła, dowiedziałem się, że zaprzyjaźniłeś się z ojcem O’Donovanem, Fonsito. Tak, tym proboszczem parafii Bajo el Puente, a niby z jakim innym. Dobrze się rozumiecie? – Nabierał cię, nie zauważyłaś tego, Lukrecjo? – ocenił don Rigoberto. – To przecież musi być żart, niemożliwe, żeby Torres pojawił mu się w minibusie. A jeszcze bardziej niemożliwe, żeby rozmawiał z nim o Pepinie. Kpił sobie z ciebie najzwyczajniej w świecie. Kpi sobie z nas od początku tej całej historii, taka jest prawda. – Nie mowiłbyś tego, gdybyś widział jego twarz, Rigoberto. Myślę, że znam go na tyle, żeby wiedzieć, kiedy kłamie, a kiedy nie. – Pan zna ojca O’Donovana? – Czasem w niedzielę chodzę na jego msze, chociaż to dość daleko od miejsca, gdzie mieszkam – odrzekł Edilberto Torres. – Fatyguję się, ponieważ podobają mi się jego kazania. Widać, że wygłasza je człowiek wykształcony, inteligentny, ktory zwraca się do wszystkich, nie tylko do wierzących. Nie odniosłeś takiego wrażenia? – Nigdy nie słyszałem jego kazań – uściślił Fonsito. – Ale owszem, wydał mi się bardzo inteligentny. Z dużym doświadczeniem życiowym, a szczegolnie religijnym. – Powinieneś posłuchać go, kiedy przemawia z ambony – poradził Edilberto Torres. – Zwłaszcza teraz, kiedy interesują cię zagadnienia duchowe. Jest elokwentny, elegancki, a jego słowa są pełne mądrości. To chyba jeden z ostatnich dobrych mowcow, jakich ma Kościoł. Bo święte kaznodziejstwo, tak niegdyś ważne, podupadło już dawno temu. – Ale on pana nie zna, proszę pana – odważył się powiedzieć Fonsito. – Opowiadałem o panu ojcu O’Donovanowi i nie miał pojęcia, kim pan jest. – Dla niego jestem zaledwie kolejną twarzą pośrod wiernych w kościele – odparł Edilberto Torres bez śladu zakłopotania. – Twarzą spośrod wielu, wielu innych. Jak to dobrze, że interesujesz się teraz religią, Fonsito. Słyszałem, że należysz do grupy, ktora spotyka się raz w tygodniu, żeby czytać Biblię. Podoba ci się? – Okłamujesz mnie, kochanieńki – zrugała go łagodnie dona Lukrecja, probując ukryć zaskoczenie. – Nie mogł ci tego powiedzieć. Niemożliwe, żeby pan Torres wiedział o waszej grupie.

– Wiedział nawet, że w ubiegłym tygodniu skończyliśmy Księgę Rodzaju i zaczęliśmy Wyjścia. – Twarz chłopca była teraz bardzo zgnębiona. On także wydawał się skonsternowany. – Wiedział nawet o tym, przysięgam ci. Byłem tak zdumiony, że powiedziałem mu to. – Nie powinno cię to dziwić, Fonsito – uśmiechnął się do niego Edilberto Torres. – Bardzo cię cenię, a zatem interesuję się tym, jak ci się wiedzie w szkole, w rodzinie, w życiu. Probuję więc dowiedzieć się, co porabiasz i z kim się spotykasz. To oznaka serdeczności, nic więcej. Nie trzeba udowadniać kotu, że ma trzy łapy, skoro wiemy, że ma cztery; znałeś takie przysłowie? – Już ja z nim porozmawiam, kiedy wroci ze szkoły – oznajmił don Rigoberto, wpadając nagle w złość. – Fonso nie będzie dalej bawił się z nami w kotka i myszkę. Mam dość jego łgarstw i bajeczek. Poszedł do łazienki zły i obmył sobie twarz zimną wodą. Wyczuwał coś niepokojącego, zgadywał, że to nie koniec zmartwień. Nigdy nie uważał, że los człowieka jest zapisany na gorze, że życie to scenariusz, ktory ludzie odgrywają bezwiednie, ale od nieszczęsnego ślubu Ismaela i domniemanych objawień Edilberta Torresa Fonsitowi odnosił wrażenie, że odkrywa w swoim życiu jakąś predestynację. Czy jego dni mogły być zaplanowane przez jakąś ponadnaturalną moc, jak wierzyli kalwiniści? A co gorsza, w ten feralny wtorek bol głowy dopiero się zaczynał. Zasiedli do stołu. W całkowitym milczeniu, z grobowymi minami grzebali widelcami w talerzach z sałatką, nie wykazując chęci na jedzenie. W tym momencie do jadalni wbiegła Justyniana, nie prosząc o pozwolenie. – Telefon do pana! – była bardzo podniecona, miała roziskrzone oczy, co zdarzało jej się tylko przy bardzo specjalnych okazjach. – Dzwoni pan Ismael Carrera we własnej osobie! Rigoberto zerwał się gwałtownie. Potykając się, pobiegł do aparatu stojącego w gabinecie. – Ismael? – zapytał rozgorączkowany. – To ty, Ismaelu? Skąd dzwonisz? – Stąd, z Limy, a skąd niby miałbym dzwonić – odparł przyjaciel i były szef takim samym beztroskim i jowialnym tonem jak podczas ich poprzedniej rozmowy. – Przyjechaliśmy wczoraj wieczorem i nie możemy się doczekać spotkania z wami, Rigoberto. Jako że mamy sobie wiele do powiedzenia, ty i ja, może zobaczymy się zaraz we dwoch?

Jadłeś obiad? To przyjedź do mnie na kawę. Tak, jak najszybciej, czekam u siebie. – Lecę – pożegnał się Rigoberto jak automat. „Co za dzień, co za dzień”. Nie wziął już do ust ani kęsa i wypadł z domu jak huragan, obiecując Lukrecji, że zaraz po rozmowie z Ismaelem wroci, żeby jej wszystko opowiedzieć. Powrot przyjaciela, źrodła wszystkich konfliktow, w jakie został wplątany przez bliźniakow, sprawił, że zapomniał o spotkaniu z sędzią i pojawieniu się Edilberta Torresa w minibusie Lima–Chorrillos. Czyli stary i świeżo upieczona małżonka wrocili wreszcie z miesiąca miodowego. Naprawdę jest na bieżąco, naprawdę Claudio Arnillas informował go codziennie o wszystkich problemach, jakich przysporzyła im zaciekłość hien? Porozmawia z nim szczerze; powie, że już wystarczy, że od dnia, w ktorym zgodził się zostać jego świadkiem, jego życie przerodziło się w koszmar sądowy i policyjny, musi natychmiast coś zrobić, żeby Miki i Escobita przestali go prześladować. Jednakże kiedy dotarł do neokolonialnego domostwa w San Isidro, przytłoczonego sąsiednimi wieżowcami, Ismael i Armida przyjęli go z tyloma oznakami przyjaźni, że jego zamiary rozmowienia się jasno i stanowczo poszły w niepamięć. Zdumiał go spokoj, zadowolenie i elegancja emanujące od pary małżonkow. Ismael ubrany był na sportowo, miał jedwabną chustkę na szyi, a na nogach mokasyny, ktore leżały jak ulał; skorzana kurtka stanowiła doskonały komplet z koszulą ze stojką, nad ktorą wyrastała uśmiechnięta twarz, świeżo ogolona i skropiona wodą toaletową o delikatnym zapachu anyżku. Jeszcze bardziej niezwykła była przemiana Armidy. Wyglądała, jakby właśnie wyszła z rąk najlepszych fryzjerek, wizażystek i manikiurzystek. Jej niegdyś czarne włosy były teraz kasztanowe, a elegancka ondulacja zastąpiła dawną sztywność. Miała na sobie lekki kostium w kwiaty, na ramionach szal w kolorze lila i buciki na niskim obcasie w tym samym odcieniu. Wszystko w niej: zadbane ręce, paznokcie pomalowane na jasną czerwień, kolczyki, złoty łańcuszek, broszka na piersi, a nawet jej swobodne maniery – przywitała się z Rigobertem, nadstawiając policzek do pocałunku – wskazywało na damę, ktora całe życie spędziła pomiędzy ludźmi wykształconymi, bogatymi i światowymi i starannie dbała o ciało oraz wygląd. Na pierwszy rzut oka nie było w niej ani śladu dawnej pomocy domowej. Czyżby spędziła te miesiące podroży poślubnej w Europie na nauce dobrych manier? Gdy zakończyły się powitalne uściski, zaprosili go do salonu przylegającego do jadalni. Przez ogromne okno widać było ogrod pełen krotonow, bugenwilli, geranium i brugmansji. Rigoberto zauważył, że obok stolika z filiżankami, dzbankiem do kawy i połmiskiem z herbatnikami i innymi

ciasteczkami leżą przerożne paczki, pudła i pudełeczka starannie zapakowane w kolorowy papier i obwiązane wstążkami. Prezenty? Tak. Ismael i Armida przywieźli je dla Rigoberta, Lukrecji, Fonsita, a nawet Justyniany w podziękowaniu za serdeczność okazaną młodej parze: jedwabną piżamę i koszule dla Rigoberta, bluzki i szale dla Lukrecji, sportowe buty i bluzy dla Fonsita, płaszcze i sandały dla Justyniany, nie licząc paskow, lornetek, kalendarzy, notesow wykonanych ręcznie, rycin, czekoladek, albumow o sztuce i frywolnego rysunku do powieszenia w łazience lub w jakiejś kameralnej części domu. Wyglądali na odmłodniałych, pewnych siebie, szczęśliwych i tak niezmiernie pogodnych, że Rigoberto poczuł się zarażony spokojem i dobrym nastrojem młodych małżonkow. Ismael najwyraźniej był całkowicie pewien tego, co robi, nie czuł się w najmniejszym stopniu zagrożony machinacjami synow. Tak jak przepowiedział podczas tamtej kolacji w La Rosa Nautica, był w stanie wydać na walkę sądową więcej pieniędzy niż oni. Kontrolował całą sytuację. Na szczęście. Dlaczego zatem on, Rigoberto, miałby się zamartwiać? Po powrocie Ismaela do Limy afera wywołana przez hieny zostanie zakończona. Być może ugodą, jeśli były szef zgodzi się na dorzucenie jakiejś sumki tej parze szaleńcow. Wszystkie zastawione na niego pułapki, ktorymi się zadręczał, ulegną unicestwieniu w ciągu kilku dni, a on odzyska swoje tajemne życie, swoją ostoję cywilizacji. „Moje włości i wolność”, pomyślał. Po wypiciu kawy Rigoberto wysłuchał kilku anegdot z podroży młodej pary po Włoszech. Armida, ktorej głos ledwie sobie przypominał, odzyskała dar mowy. Wysławiała się swobodnie, z mniejszą liczbą błędow i z poczuciem humoru. Po chwili opuściła ich, „by obaj panowie mogli porozmawiać o swoich ważnych sprawach”. Wyjaśniła, że nigdy w życiu nie robiła sjesty, ale teraz Ismael nauczył ją kłaść się na kwadrans z zamkniętymi oczami po obiedzie i rzeczywiście przez resztę dnia czuła się bardzo dobrze dzięki temu krotkiemu odpoczynkowi. – Niczym się nie martw, kochany Rigoberto – oznajmił mu Ismael, klepiąc go po ramieniu, gdy tylko zostali sami. – Jeszcze filiżankę kawy? Lampeczkę koniaku? – Ogromnie się cieszę, że widzę cię w tak doskonałym humorze – odmowił ruchem głowy Rigoberto. – Że oboje wyglądacie tak dobrze. Po prostu promieniejecie, ty i Armida. Dobitny dowod na to, że małżeństwo ci służy. Bardzo cię cieszę, oczywiście. Ale, ale… – Ale te diabły wcielone zatruwają ci życie, bardzo dobrze to wiem – dokończył za niego Ismael Carrera, poklepując go raz jeszcze i uśmiechając się nieustająco do niego i do życia. – Nie przejmuj się, Rigoberto, mowię ci. Jestem już na miejscu i zajmę się wszystkim. Wiem, jak stawić czoła tym

problemom i jak je rozwiązać. Tysiąckrotnie cię przepraszam za wszystkie przykrości, ktorych przysporzyła ci twoja wielkoduszność. Jutro zamierzam poświęcić cały dzień na omowienie tego zagadnienia z Claudiem Arnillasem i pozostałymi prawnikami z jego kancelarii. Zdejmę ci z barkow sprawy w sądzie i inne problemiki, obiecuję. A teraz usiądź i posłuchaj. Mam ci do przekazania ważne informacje, ktore dotyczą także i ciebie. Napijemy się tego koniaczku, stary? Osobiście poszedł do barku i przyniosł dwie lampki. Podniosł swoją do gory. Stuknęli się i zamoczyli wargi i język w napoju, ktory mienił się rudoczerwonymi refleksami na szklanym dnie i w ktorego aromacie pobrzmiewała nuta dębowej beczki. Rigoberto zauważył, że Ismael obserwuje go z figlarnym błyskiem w oku. W pomarszczonych kącikach ust błąkał się szelmowski, kpiący uśmieszek. Naprawił sztuczną szczękę w trakcie miesiąca miodowego? Wcześniej ruszała mu się, a teraz wydawała się mocno osadzona na dziąsłach. – Sprzedałem wszystkie moje akcje Assicurazioni Generali, najlepszej i największej firmie ubezpieczeniowej Włoch, Rigoberto! – wykrzyknął, rozkładając ramiona i wybuchając śmiechem. – Znasz ją aż zanadto, nieprawdaż? Pracowaliśmy z nią wiele razy. Centrala ma siedzibę w Trieście, ale Włosi działają na całym świecie. Już od dawna chcieli wejść do Peru, więc wykorzystałem okazję. Doskonały interes. Jak widzisz, moj miesiąc miodowy nie upłynął tylko na przyjemnościach. Była to także podroż służbowa. Cieszył się, rozbawiony i szczęśliwy jak dziecko, ktore otwiera prezenty otrzymane na Gwiazdkę. Don Rigoberto powoli przyswajał usłyszaną nowinę. Przypominał sobie niejasno, że kilka tygodni temu przeczytał w „The Economist” o planach ekspansji Assicurazioni Generali w Ameryce Południowej. – Sprzedałeś firmę założoną przez twojego ojca, w ktorej pracowałeś przez całe życie? – zapytał wreszcie, nie wierząc własnym uszom. – Włoskiej korporacji? Od kiedy negocjowałeś to z nią, Ismaelu? – Jakieś poł roku, nie więcej – wyjaśnił przyjaciel, kołysząc powoli swoją lampką. – To były szybkie negocjacje bez komplikacji. I znakomite, powtarzam. Ubiłem dobry interes. Siadaj wygodnie i słuchaj. Z oczywistych względow sprawa musiała pozostać w tajemnicy, dopoki nie została sfinalizowana. Pozwoliłem przedstawicielom korporacji na audyt, ktory tak cię zaintrygował w ubiegłym roku. Teraz rozumiesz, co się za nim kryło: chcieli wziąć pod lupę kondycję firmy. Nie zleciłem go i nie opłaciłem ja, tylko Assicurazioni Generali. Jako że przejęcie już się dokonało, mogę ci o wszystkim opowiedzieć.

Ismael Carrera przemawiał prawie przez godzinę, a Rigoberto nie przerywał mu z wyjątkiem kilku momentow, gdy prosił o dodatkowe wyjaśnienia. Słuchał przyjaciela, podziwiając jego pamięć, ponieważ ow bez zająknięcia odkrywał przed nim niby kolejne warstwy palimpsestu najdrobniejsze szczegoły tych miesięcy ofert i kontrofert. Był osłupiały. Wydawało mu się niewiarygodne, żeby tak delikatne negocjacje mogły zostać doprowadzone do końca w takiej tajemnicy, że nawet on, dyrektor zarządzający, niczego nie zauważył. Spotkania negocjatorow odbywały się w Limie, Trieście, Nowym Jorku i Mediolanie; uczestniczyli w nich prawnicy, głowni akcjonariusze, pełnomocnicy, doradcy i bankierzy z wielu krajow, z wyłączeniem wszystkich peruwiańskich pracownikow Ismaela Carrery oraz, rzecz jasna, Mikiego i Escobity. Ci dwaj, ktorzy otrzymali z wyprzedzeniem swoją część spadku, kiedy don Ismael wyrzucił ich z firmy, zdążyli już sprzedać większą część akcji, a Rigoberto dopiero teraz dowiadywał się, że ich nabywcą za pośrednictwem osob trzecich był sam Ismael. Hieny zachowały jeszcze niewielki pakiet akcji, w związku z czym zostaną mniejszościowymi (faktycznie mikroskopijnymi) wspolnikami Assicurazioni Generali. Jak zareagują? Ismael wzruszył ramionami z pogardą. „Będą wściekli. I co z tego?” Niech się wściekają. Sprzedaż została przeprowadzona z zachowaniem wszelkich formalności wymaganych przepisami prawa krajowego i zagranicznego. Ciała administracyjne Włoch, Peru i Stanow Zjednoczonych zatwierdziły transakcję. Należne podatki uiszczono co do centava. Wszystko zostało namaszczone i pobłogosławione. – I co ty na to, Rigoberto? – zakończył swoje expose Ismael Carrera. Raz jeszcze rozłożył ramiona jak komik, ktory pozdrawia publiczność i oczekuje na aplauz. – Czy jestem żywy i zdolny do podejmowania działań przedsiębiorczych, czy nie? Rigoberto pokiwał głową twierdząco. Był zdezorientowany, nie wiedział, co o tym sądzić. Przyjaciel przyglądał mu się z uśmiechem zadowolony z siebie. – Naprawdę nie przestajesz mnie zadziwiać, Ismaelu – odezwał się wreszcie. – Przeżywasz drugą młodość, widzę wyraźnie. To Armida cię wskrzesiła? Nadal nie mieści mi się w głowie, że z taką łatwością pozbyłeś się firmy, ktorą stworzył twoj ojciec i ktorą rozbudowałeś, poświęcając własne krew, pot i łzy przez niemal poł wieku. Uznasz to za absurdalne, ale smutno mi, jakbym stracił coś własnego. A ty jesteś radosny jak skowronek! – To nie było wcale łatwe – sprostował Ismael, poważniejąc. – Na początku miałem mnostwo wątpliwości. Mnie też było smutno. Ale przy obecnym stanie rzeczy to jedyne rozwiązanie.

Gdybym miał innych spadkobiercow… No coż, nie ma sensu rozwodzić się nad tym. Obaj doskonale wiemy, co by się stało z firmą, gdyby odziedziczyli ją moi synowie. Pogrążyliby ją razdwa. A w najlepszym razie sprzedali za marne pieniądze. W rękach Włochow będzie żyć i prosperować. Dostaniesz swoją emeryturę bez żadnych cięć, co więcej, z premią, stary. To już załatwione. Rigoberto odniosł wrażenie, że uśmiech przyjaciela staje się melancholijny. Ismael westchnął, a przez jego oczy przebiegł cień. – Co zrobisz z taką forsą, Ismaelu? – Spędzę ostatnie lata w spokoju i szczęściu – odrzekł bez wahania. – Mam nadzieję, że także i w zdrowiu. Ciesząc się życiem u boku żony. Lepiej poźno niż wcale, Rigoberto. Ty wiesz lepiej niż ktokolwiek, że dotychczas żyłem tylko po to, żeby pracować. – Hedonizm to dobra filozofia, Ismaelu – przytaknął Rigoberto. – Ja też ją zresztą wyznaję. Dotychczas mogłem ją stosować tylko połowicznie. Ale mam nadzieję, że pojdę twoim śladem, kiedy bliźniacy zostawią mnie wreszcie w spokoju i będziemy mogli z Lukrecją wyruszyć do Europy w podroż, ktorą sobie zaplanowaliśmy. Była bardzo rozczarowana, kiedy musieliśmy ją odwołać z powodu oskarżeń twoich synalkow. – Jutro się tym zajmę, tak jak powiedziałem. To pierwszy punkt w moim kalendarzu, Rigoberto – powiedział Ismael, wstając. – Zadzwonię do ciebie po spotkaniu w kancelarii Arnillasa. I może umowimy się kiedyś na obiad albo kolację z Armidą i Lukrecją. Gdy wracał do domu oparty o kierownicę samochodu, po głowie chodziły mu najrożniejsze myśli. Ile pieniędzy uzyskał Ismael ze sprzedaży akcji? Kilka milionow. W każdym razie fortunę. Ostatnimi czasy firma miewała się średnio, ale mimo to była instytucją solidną, o znakomitej historii i pierwszorzędnej opinii w Peru i za granicą. To prawda, z ośmioma krzyżykami na karku Ismael nie nadawał się już do tak wymagającej działalności. Z pewnością ulokował swoj kapitał w pewnych inwestycjach, obligacjach Skarbu Państwa, funduszach emerytalnych, fundacjach w najwiarygodniejszych rajach podatkowych, w Liechtensteinie, na Guernsey albo Jersey. A może w Singapurze czy Dubaju. Z samych odsetek mogą z Armidą żyć jak para krolewska w dowolnym miejscu świata. Co zrobią bliźniacy? Będą toczyć wojnę z nowymi właścicielami? Są tak durni, że nie można tego wykluczyć. Zostaną rozgnieceni jak karaluchy. Powodzenia. Nie,

prawdopodobnie sprobują wyszarpać coś dla siebie z pieniędzy ze sprzedaży. Ismael już nad tym zapanuje. Pewnie szybko odstąpią od roszczeń, jeśli ojciec zmięknie i rzuci im jakieś ochłapy, żeby się odpieprzyli. Wszystko się jakoś ułoży. Oby jak najszybciej. Wreszcie będzie mogł wprowadzić w życie plan szczęśliwej emerytury obfitującej w przyjemności materialne, intelektualne i artystyczne. Jednakże w głębi ducha nie mogł uwierzyć, że Ismaelowi poszło tak gładko. Dręczyło go podejrzenie, że sprawy nie ułożą się, lecz wręcz przeciwnie, skomplikują jeszcze bardziej i że nie wywinie się szybko z policyjnej i sądowej matni, że ugrzęźnie w niej jeszcze głębiej, na długo, do końca swoich dni. A może ten pesymizm wynikał z nagłego powrotu Edilberta Torresa? Zaraz po powrocie do Barranco zdał żonie szczegołową relację z ostatnich wydarzeń. Nie trzeba się martwić sprzedażą firmy włoskiemu ubezpieczycielowi, ponieważ jeśli o nich chodzi, ta transakcja prawdopodobnie ułatwi rozwiązanie problemow, o ile Ismael za zgodą nowych właścicieli zaspokoi zachłanność bliźniakow, dając im jakieś pieniądze, żeby zostawili ich w spokoju. Na Lukrecji największe wrażenie wywarła informacja, że Armida wrociła z podroży poślubnej przemieniona w damę, elegancką, towarzyską, światową. „Zadzwonię do niej, żeby ją przywitać i jak najszybciej zorganizować obiad albo kolacyjkę, kochanie. Umieram z ciekawości, jak wygląda jako kobieta z wyższych sfer”. Rigoberto zamknął się w gabinecie i sprawdził w komputerze wszystko, co dało się znaleźć na temat Assicurazioni Generali SA. Faktycznie, największa we Włoszech. On sam wielokrotnie kontaktował się z nią i z jej filiami. Bardzo się rozwinęła ostatnimi laty w Europie Wschodniej, na Bliskim i Dalekim Wschodzie, a także w mniejszym stopniu w Ameryce Łacińskiej, gdzie działała głownie w Panamie. To była dla niej dobra okazja, by wkroczyć do Ameryki Południowej, wykorzystując Peru jako trampolinę. Kraj miewał się dobrze, prawo było stabilne, a inwestycje rosły. Był pogrążony w dociekaniach, kiedy usłyszał, że Fonsito wrocił ze szkoły. Wyłączył komputer i czekał niecierpliwie, aż syn przyjdzie przywitać się z nim. Kiedy chłopiec wszedł do gabinetu i podszedł, by go pocałować, jeszcze z plecakiem Colegio Markham na ramieniu, Rigoberto postanowił od razu poruszyć trudny temat. – Czyli Edilberto Torres znowu się pojawił – powiedział posępnie. – Myślałem, że już na zawsze uwolniliśmy się od niego, Fonsito. – Ja też, tato – odpowiedział syn z rozbrajającą szczerością.

Zdjął plecak, położył go na podłodze i usiadł naprzeciwko biurka ojca. – Odbyliśmy krociutką rozmowę. Nie opowiadała ci macocha? Na trasie do Miraflores. Wysiadł przy Diagonal, koło parku. Nie opowiadała ci? – Opowiadała, oczywiście, ale chciałbym, żebyś ty też mi ją opowiedział. – Zauważył, że Fonsito ma plamy z atramentu na palcach i rozwiązany krawat. – Co ci powiedział? O czym rozmawialiście? – O diable – zaśmiał się Fonsito. – Tak, tak, nie śmiej się. Naprawdę, tato. I tym razem nie płakał na szczęście. Powiedziałem mu, że ty i macocha uważacie, że jest diabłem wcielonym. Mowił z tak oczywistą naturalnością, było w nim coś tak świeżego i autentycznego, że, pomyślał Rigoberto, nie sposob było mu nie wierzyć. – Oni jeszcze wierzą w diabła? – zdziwił się Edilberto Torres. Przemawiał połgłosem. – Nie ma już zbyt wiele ludzi, ktorzy wierzą w tego pana w naszych czasach, o ile się nie mylę. Powiedzieli ci, dlaczego mają tak marną opinię o mojej osobie? – Ponieważ pojawia się pan i znika w tak tajemniczy sposob, proszę pana – wyjaśnił Fonsito, także ściszając głos, gdyż temat zdawał się interesować także innych pasażerow minibusu, ktorzy zaczęli przypatrywać się im ukradkiem. – Nie powinienem rozmawiać z panem. Mowiłem już, że mi zabronili. – Przekaż im ode mnie, żeby porzucili te obawy i spali spokojnie – oświadczył Edilberto Torres ledwie słyszalnym głosem. – Nie jestem diabłem ani nikim w tym stylu, tylko normalnym i zwyczajnym człowiekiem jak ty i oni. I jak wszyscy ludzie w tym minibusie. Poza tym mylisz się, nie pojawiam się i nie znikam w sposob cudowny. Nasze spotkania są dziełem przypadku. Czystego przypadku. – Będę wobec ciebie szczery, Fonsito. – Rigoberto długo patrzył w oczy chłopca, ktory nie spuścił wzroku i nawet nie mrugnął. – Chcę ci wierzyć. Wiem, że nie jesteś kłamczuchem, nigdy nim nie byłeś. Doskonale wiem, że zawsze mowiłeś mi prawdę, nawet kiedy działała na twoją niekorzyść. Ale w tym przypadku, to znaczy w tym przeklętym przypadku Edilberta Torresa… – Dlaczego przeklętym, tato? – przerwał mu Fonsito. – Co ci takiego zrobił ten pan, że nazywasz go takim okropnym słowem?

– Co mi takiego zrobił? – wykrzyknął don Rigoberto. – Sprawił, że po raz pierwszy w życiu zwątpiłem w mojego syna, że nie jestem w stanie uwierzyć, że nadal mowisz mi prawdę. Rozumiesz mnie, Fonsito? Tak właśnie jest. Za każdym razem kiedy słucham twoich opowieści o spotkaniach z Edilbertem Torresem, choćbym nie wiem jak się starał, nie mogę uwierzyć, że to, co mowisz, jest prawdą. To nie jest zarzut, sprobuj mnie zrozumieć. To, co się dzieje teraz między mną a tobą, smuci mnie, bardzo mnie przygnębia. Poczekaj, poczekaj, daj mi skończyć. Nie mowię, że chcesz mnie okłamać, oszukać. Wiem, że tego nigdy nie zrobisz. A w każdym razie nie w sposob świadomy, intencjonalny. Ale bardzo cię proszę, pomyśl przez chwilę o tym, co ci powiem z całą miłością, jaką cię darzę. Pomyśl o tym. Czy nie jest możliwe, że to, co nam opowiadasz, Lukrecji i mnie, o Edilberto Torresie, jest tylko fantazją, czymś w rodzaju snu na jawie, Fonsito? Takie rzeczy nieraz się zdarzają. Zamilkł, ponieważ zobaczył, że jego syn pobladł. Na jego twarzy odmalował się niezmierzony smutek. Rigoberto poczuł wyrzuty sumienia. – To znaczy, że zwariowałem i mam wizje, widzę rzeczy, ktore nie istnieją. To właśnie mi mowisz, tato? – Nie powiedziałem, że zwariowałeś, oczywiście, że nie – przeprosił Rigoberto. – Nawet o tym nie pomyślałem. Ale, Fonsito, nie jest niemożliwe, że ta postać jest twoją obsesją, idee fixe, koszmarem, ktory śnisz na jawie. Nie patrz na mnie tak drwiąco. Mogłoby tak być, zapewniam cię. Powiem ci dlaczego. W prawdziwym życiu, w świecie, w ktorym żyjemy, nie może się zdarzyć, że jakaś osoba pojawia się przed tobą w taki sposob, nagle, w najbardziej nieprawdopodobnych miejscach, na boisku szkolnym, w toalecie dyskoteki, w minibusie Lima–Chorrillos. I że ta osoba wie wszystko o tobie, o twojej rodzinie, o tym, co robisz i czego nie robisz. To nie jest możliwe, rozumiesz? – Co ja poradzę, że mi nie wierzysz, tato? – powiedział chłopiec ze zmartwioną miną. – Ja też nie chcę cię smucić. Ale jak mogę zgodzić się z tobą, że mam halucynacje, skoro jestem całkowicie pewny, że pan Torres jest z krwi i kości, że nie jest zjawą. Najlepiej będzie, jeśli przestanę ci o nim mowić. – Nie, nie, Fonsito, chcę, żebyś zawsze mnie informował o tych spotkaniach – powiedział stanowczo Rigoberto. – Chociaż trudno mi zaakceptować to, co mowisz, jestem pewien, że wierzysz, że mowisz prawdę. Co do tego nie miej wątpliwości.

Jeśli kłamiesz, robisz to bez swoich wiedzy i woli. No coż, pewnie masz lekcje do odrobienia, czyż nie? Idź już, jeśli chcesz. Wrocimy jeszcze do tego tematu. Fonsito wziął plecak z podłogi i zrobił kilka krokow w stronę drzwi gabinetu. Zanim jednak je otworzył, jakby nagle coś sobie przypomniał, odwrocił się do ojca: – Ty masz o nim takie złe zdanie, za to pan Torres ma o tobie bardzo dobre, tato. – Dlaczego tak mowisz, Fonsito? – Bo wydaje mi się, że twoj tato ma problemy z policją, sądem i tak dalej, z pewnością wiesz o tym – powiedział Edilberto Torres na pożegnanie, kiedy już dał znak kierowcy, że wysiada na najbliższym przystanku. – Doskonale wiem, że Rigoberto jest człowiekiem o nieposzlakowanej uczciwości, i jestem pewien, że to, co się mu przydarzyło, jest bardzo niesprawiedliwe. Gdybym mogł jakoś mu pomoc, zrobiłbym to z największą przyjemnością. Przekaż mu to ode mnie, Fonsito. Don Rigoberto nie wiedział, co odpowiedzieć. Wpatrywał się oniemiały w chłopca, ktory stał niewzruszony, patrząc na niego spokojnie w oczekiwaniu na reakcję. – Tak ci powiedział? – wyjąkał po chwili. – Czyli przekazał mi wiadomość. Wie o moich kłopotach sądowych i chce mi pomoc. Tak? – Właśnie tak, tato. Widzisz, on naprawdę ma o tobie dobre zdanie. – Powiedz mu, że przyjmuję jego ofertę, bardzo chętnie. – Rigoberto odzyskał wreszcie panowanie nad sobą. – Oczywiście. Następnym razem, kiedy ci się ukaże, podziękuj mu i powiedz, że z największą przyjemnością spotkam się z nim. Gdzie tylko zechce. Niech do mnie zadzwoni. Być może faktycznie będzie mogł mi pomoc, w samą porę. Bo akurat tym, czego pragnę teraz najbardziej w świecie, jest spotkanie i rozmowa z Edilbertem Torresem, synku. – Okej, tato, powiem mu, jeśli go znowu zobaczę. Obiecuję. Przekonasz się, że to nie żaden duch, tylko człowiek z krwi i kości. Idę odrabiać lekcje. Mam mnostwo zadań.

Kiedy Fonsito wyszedł z gabinetu, Rigoberto ponownie włączył komputer, lecz wyłączył go prawie natychmiast. Całkowicie stracił zainteresowanie Assicurazioni Generali SA i pokrętnymi operacjami finansowymi Ismaela. Czy to możliwe, żeby Edilberto Torres przekazał taką wiadomość jego synowi? Czy to możliwe, żeby wiedział o jego problemach sądowych? Oczywiście, że nie. Po raz kolejny chłopiec zastawił na niego pułapkę, a on wpadł w nią jak głupiec. A gdyby Edilberto Torres naprawdę umowił się z nim? „Wtedy”, pomyślał, „znowu zacznę wierzyć, nawrocę się i zamknę w klasztorze kartuzow na resztę moich dni”. Zaśmiał się, mrucząc do siebie: „Coż za niekończąca się nuda. Jakiż bezmiar głupoty jest na tym świecie”. Wstał i podszedł do najbliższego regału, gdzie leżały jego ulubione książki i katalogi z wystaw sztuki. Przeglądając je, przypominał sobie miejsca, gdzie je nabył. Nowy Jork, Paryż, Madryt, Mediolan, Meksyk. Jakież to upierdliwe, te spotkania z adwokatami, sędziami, zaprzątanie sobie głowy tymi analfabetami życiowymi, bliźniakami, zamiast zanurzać się na całe dni w tych woluminach, rycinach, projektach i przy dobrej muzyce puszczać wodze wyobraźni, podrożować w czasie, przeżywać niezwykłe przygody, emocjonować się, smucić, czuć rozkosz, płakać, egzaltować się i ekscytować. Pomyślał: „Dzięki Delacroix oglądałem śmierć Sardanapala otoczonego nagimi kobietami, dzięki młodemu Groszowi gwałciłem je w Berlinie, bodąc jednocześnie od tyłu ogromnym fallusem. Dzięki Botticellemu byłem renesansową Madonną, a dzięki Goi zachłanną bestią, ktora pożera własne dzieci, poczynając od nog. Dzięki Aubreyowi Beardsleyowi pedałem z rożą w dupie, a Pietowi Mondrianowi trojkątem rownobocznym”. Powoli wracał mu dobry humor, lecz choć jeszcze nie zdawał sobie z tego sprawy, jego ręce znalazły już to, czego szukał od momentu podejścia do regału: katalog retrospektywnej wystawy, ktorą The Royal Academy przygotowała na cześć Tamary Łempickiej w okresie od maja do sierpnia 2004 roku, a ktorą oglądał na własne oczy podczas ostatniej bytności w Anglii. Poczuł wowczas w spodniach zapowiedź swędzenia w genitaliach, a jednocześnie wzruszenie, nostalgię i wdzięczność. Teraz zaś oprocz łaskotania poczuł jeszcze lekki płomień na czubku filuta. Z albumem w ręce zasiadł w fotelu do czytania i zapalił lampkę, ktorej światło pozwoliłoby mu na rozkoszowanie się każdym detalem reprodukcji. Szkło powiększające miał pod ręką. Czy to prawda, że prochy polsko-rosyjskiej artystki Tamary Łempickiej zostały zrzucone z helikoptera, zgodnie z jej ostatnim życzeniem, przez jej corkę Kizette, do krateru tego meksykańskiego wulkanu Popocatepetl? Olimpijski, kataklistyczny, magnificzny sposob pożegnania się ze światem tej kobiety, ktora, jak świadczyły jej obrazy, potrafiła nie tylko malować, lecz także zażywać rozkoszy, artystki, ktorej palce przekazywały pożądliwość egzaltowaną, a zarazem lodowatą, tym nagim ciałom giętkim jak łabędzia szyja, wijącym się jak wąż, bulwiastym, obfitym, defilującym przed jego oczyma: Rytm, Piękna Rafaela, Myrto, Modelka, Niewolnica. Jego pięć ulubionych. Kto powiedział, że art deco i erotyzm nie idą w parze? W latach dwudziestych i trzydziestych ta Rosjanko-Polka o

wydepilowanych brwiach, płonących i zachłannych oczach, namiętnych ustach i chropowatych dłoniach zapełniła swoje płotna intensywną żądzą zmrożoną tylko pozornie, ponieważ wyobraźnia i wrażliwość uważnego widza sprawiały, że rzeźbiarski bezruch płotna ulatniał się, a postaci ożywały, splatały, pieściły, zapętlały, kochały i doznawały rozkoszy z całkowitym bezwstydem. Piękne, cudne, podniecające widowisko, te kobiety sportretowane lub wyobrażone przez Tamarę Łempicką w Paryżu, Mediolanie, Nowym Jorku, Hollywood, a wreszcie w jej ostatnim miejscu zamieszkania, w Cuernavace. Rozdmuchane, mięsiste, wybujałe, eleganckie pokazywały dumnie trojkątne pępki, do ktorych Tamara musiała czuć szczegolne upodobanie, podobnie jak do obfitych, soczystych ud bezwstydnych arystokratek, ktore rozbierała, żeby odziać je w pożądliwość i bezczelność cielesną. „Nadała godność i rozpowszechniła lesbianizm i styl garcon, podniosła je do rangi zjawisk akceptowalnych i światowych, wprowadziła je do salonow paryskich i nowojorskich”, myślał. „Wcale mnie nie dziwi, że rozogniony, szalony kutas Gabriele’a D’Annunzio probował ją zgwałcić w swej posiadłości Vittoriale nad jeziorem Garda, dokąd zabrał ją pod pretekstem, że chce zamowić u niej swoj portret, choć tak naprawdę szalał z żądzy, żeby ją posiąść. Czy uciekła przez okno?” Przewracał powoli karty książki, ledwie zerkając na zmanierowanych arystokratow o podkrążonych oczach gruźlikow, zatrzymując się na dłużej na przepysznych postaciach kobiecych, omdlewających, o błyszczących oczach i powłoczystym spojrzeniu, spłaszczonych fryzurach i karmazynowych paznokciach, sterczących piersiach i majestatycznych biodrach, niemal zawsze wyginających ciało niby kotki w rui. Siedział tak długo pogrążony w świecie wyobrażeń, czując, że powraca pragnienie wygaszone od tylu dni i tygodni, od czasu gdy dopadły go te przyziemne problemy z hienami. Wpadał w ekstazę, wpatrując się w te piękne panny w wydekoltowanych i przezroczystych sukniach, migoczących klejnotach, ogarnięte głębokim pożądaniem, ktore starało się wydostać na świat przez ich ogromne oczy. „Przejść od art deco do abstrakcji, coż za szaleństwo, Tamaro”, pomyślał. Chociaż nawet abstrakcyjne obrazy Tamary Łempickiej tchnęły tajemną zmysłowością. Poruszony i szczęśliwy, poczuł w podbrzuszu lekkie wzburzenie, zalążek erekcji. I w tym momencie, wracając do rzeczywistości, zauważył, że dona Lukrecja weszła do gabinetu, choć nie usłyszał, jak otwiera drzwi. Co się dzieje? Stała przy nim z wilgotnymi, rozszerzonymi źrenicami, z rozchylonymi ustami, dygocząc. Dokonywała nadludzkiego wysiłku, by przemowić, lecz język nie słuchał jej, a z ust wydobywały się nie słowa, lecz niezrozumiały bełkot. – Kolejna zła nowina, Lukrecjo? – zapytał wstrząśnięty, myśląc o Edilberto Torresie, o swoim synu. – Kolejna? – Dzwoniła Armida, zapłakana i roztrzęsiona – załkała dona Lukrecja. – Kiedy tylko wyszedłeś, Ismael zasłabł w ogrodzie. Zabrali go do Clinica Americana. I właśnie stwierdzono zgon, Rigoberto! Tak, tak, właśnie umarł!

XV

– Co ci jest, Felicito? – powtorzyła santera, pochylając się nad nim i wachlując go starym, dziurawym słomianym wachlarzem, ktory trzymała w ręce. – Nie czujesz się dobrze? Przedsiębiorca widział zmartwienie w wielkich oczach Adelaidy, a w zamroczeniu, jakie odczuwał, przemknęło mu przez myśl, że skoro potrafi wrożyć, powinna doskonale wiedzieć, co mu jest. Ale nie miał sił, by jej odpowiedzieć; kręciło mu się w głowie i był pewien, że za chwilę zemdleje. Nie przejął się tym. Zapaść w głęboki sen, zapomnieć o wszystkim, nie myśleć: cudowna rzecz. Jak przez mgłę powziął zamiar, by poprosić o pomoc Chrystusa Pana Pojmanego z Ayabaki, w ktorego tak mocno wierzyła Gertrudis. Nie wiedział jednak, jak to zrobić. – Przynieść ci zimniutkiej wody świeżo przefiltrowanej przez kamień, Felicito? Dlaczego przemawiała do niego tak głośno, jakby ogłuchł? Potaknął i zobaczył, nadal przez mgłę, jak Mulatka owinięta w tunikę koloru gliny biegnie, świecąc bosymi piętami, na zaplecze swojego sklepiku z ziołami i świętymi. Zamknął oczy i pomyślał: „Musisz być silny, Felicito. Nie możesz jeszcze umrzeć, Felicito Yanaque. Miejże jaja, człowieku! Miej jaja!”. Czuł suchość w ustach, a serce rozdymało mu się pomiędzy więzadłami, kośćmi i mięśniami. Pomyślał: „Wyskoczy mi z piersi”. W tym momencie zdawał sobie sprawę z trafności tego wyrażenia. To nie było niemożliwe, che gua. Organ walił w jego klatce piersiowej z takim impetem i w tak niekontrolowanym rytmie, że naprawdę mogł nagle wyrwać się, wyzwolić z tego więzienia, jakim było jego ciało, wspiąć się wzdłuż przełyku i

wydostać na zewnątrz w wielkim rzygnięciu żołci i krwi. Zobaczy swoje serduszko rozciągnięte na polepie sklepiku santery, już spłaszczone, już spokojne, u swych stop, może otoczone ruchliwymi karaluchami koloru czekolady. To będzie ostatni obraz, jaki zapamięta z tego życia. Kiedy otworzy oczy duszy, będzie już stał przed Bogiem. A może diabłem. – Co się stało? – zapytał z niepokojem. Ponieważ ledwie zobaczył ich twarze, zrozumiał, że to coś bardzo poważnego; stąd pilny tryb, w jakim wezwano go na komisariat, stąd zażenowane miny, umykające spojrzenia i te tak fałszywe połuśmieszki kapitana Silvy i sierżanta Litumy. Policjanci zamilkli i zamarli, gdy wszedł do ich małej kanciapki. – Masz tu, Felicito, zimniutka. Otworz usta i pij powolutku małymi łyczkami, tatuśku. Dobrze ci zrobi, zobaczysz. Przytaknął, nie otwierając oczu, rozchylił wargi i z ulgą poczuł chłodny napoj, ktory Adelaida wlewała mu do ust jak małemu dziecku. Wydało mu się, że woda gasi płomienie na podniebieniu i języku, i choć ani nie mogł, ani nie chciał mowić, pomyślał: „Dziękuję, Adelaido”. Spokojny połmrok, w jakim stale pogrążony był sklepik santery, ukoił mu trochę nerwy. – Ważne sprawy, przyjacielu – odezwał się wreszcie kapitan Silva, poważniejąc i wstając, by uścisnąć mu dłoń w przypływie niezwykłej wylewności. – Chodźmy, pojdziemy na kawusię gdzieś, gdzie jest trochę chłodniej, przy alei. Tam będzie nam się rozmawiało lepiej niż tutaj. W tej jaskini jest gorąco jak cholera, nie wydaje się panu, don Felicito? I zanim zdążył odpowiedzieć, komisarz zdjął kepi z wieszaka i ruszył do drzwi, a za nim Lituma poruszający się jak automat i unikający jego wzroku. Co im jest? Co to za ważne sprawy? Co się stało? Co ubodło gliniarzy? – Lepiej się czujesz, Felicito? – zapytała santera. – Tak – udało mu się wybełkotać z dużym trudem. Bolały go język, podniebienie, zęby. Kubek zimnej wody dobrze mu zrobił, przywrocił mu odrobinę tej energii, ktora opuściła jego ciało. – Dziękuję, Adelaido. – Dobrze, dobrze, na szczęście – wykrzyknęła Mulatka, żegnając się i uśmiechając się do niego. – Ależ napędziłeś mi stracha, Felicito. Jaki blady byłeś! Ach, che gua! Kiedy zobaczyłam, że wchodzisz i padasz na bujak jak worek zboża, wyglądałeś już prawie jak trup. Co ci się stało, tatuśku, kto ci umarł? – Taki sekret pan robi, że umieram z ciekawości, kapitanie – nalegał Felicito, zaczynając się denerwować. – Co to za ważne sprawy, powie mi pan wreszcie?

– Mocna kawa dla mnie – powiedział kapitan Silva kelnerowi. – Z kropelką mleka dla sierżanta. A pan co zamawia, don Felicito? – Coś zimnego, coca-cola, inca kola, cokolwiek – niecierpliwił się, stukając w stoł. – Do rzeczy. Jestem człowiekiem, ktory potrafi przyjmować złe nowiny, zwłaszcza ostatnio przywykłem do nich. Niech pan wali prosto z mostu. – Sprawa jest rozwiązana – powiedział kapitan, patrząc mu w oczy. Ale patrzył bez radości, raczej ze smutkiem, a nawet ze wspołczuciem. I zamiast kontynuować, zamilkł. – Rozwiązana? – wykrzyknął Felicito. – Chce pan powiedzieć, że złapaliście ich? Zobaczył, że kapitan i sierżant przytakują nadal bardzo poważni i uroczyści aż do śmieszności. Czemu spoglądali na niego tak dziwnie, jakby budził w nich litość? Przy alei Sanchez Cerro panował piekielny zgiełk, ludzie przechodzili, wchodzili i wychodzili, klaksony, krzyki, szczekanie psow, ryk osłow. Grano walca, ale piosenkarka nie miała słodkiego tembru Cecilii Barrazy, skąd by go wzięła, miała głos chrapliwy i starczy. – Pamiętasz, jak byłem tu ostatni raz, Adelaido? – Felicito mowił cichutko, szukając słow w obawie, że głos uwięźnie mu w gardle. By lepiej oddychać, rozpiął kamizelkę i rozluźnił krawat. – Kiedy przeczytałem ci pierwszy list z pajączkiem? – Tak, Felicito, pamiętam bardzo dobrze – santera świdrowała go wielkimi, zaniepokojonymi oczyskami. – A pamiętasz, gdy już się żegnałem, nagle przyszło ci natchnienie i powiedziałaś, żebym zrobił, co chcą, żebym zapłacił im sumę, jakiej żądali? Pamiętasz to, Adelaido? – Oczywiście, że tak, Felicito, oczywiście, jakże miałabym nie pamiętać. Powiesz mi w końcu, co się z tobą dzieje? Dlaczego jesteś tak blady i kręci ci się w głowie? – Miałaś rację, Adelaido. Jak zwykle miałaś rację. Powinienem był cię posłuchać. Ponieważ, ponieważ… Nie był w stanie mowić dalej. Głos urwał mu się w poł słowa i przeszedł w łkanie. Nie płakał od

bardzo dawna, czy było to od dnia, kiedy zmarł jego ojciec w tej ciemnej norze na oddziale ratunkowym w Szpitalu Robotniczym w Piurze? A może od tamtej nocy, kiedy po raz pierwszy poszedł do łożka z Mabel? Ale ten drugi raz się nie liczył, bo to było ze szczęścia. Za to teraz łzy napływały mu do oczu przy najmniejszej okazji. – Wszystko jest rozwiązane i zaraz to panu wyjaśnimy, don Felicito – zebrał się wreszcie w sobie kapitan, powtarzając to, co powiedział wcześniej. – Bardzo się boję, że nie spodoba się panu to, co pan usłyszy. Wyprostował się na krześle i czekał z czujnymi zmysłami. Don Felicito odniosł nawet wrażenie, że goście małego baru zniknęli, że ucichły hałasy z ulicy. Coś podpowiadało mu, że zapowiadane wieści będą najgorszym ze wszystkich nieszczęść, jakie spadły na niego ostatnio. Jego małe nożki zaczęły dygotać. – Adelaido, Adelaido – jęknął, wycierając oczy. – Musiałem to jakoś z siebie wyrzucić. Nie mogłem się powstrzymać. Przysięgam, że nie mam w zwyczaju płakać. Wybacz mi. – Nie przejmuj się, Felicito – uśmiechnęła się do niego santera, poklepując go czule po ręce. – Wszystkim nam dobrze robi wylać trochę łez od czasu do czasu. Mnie też nachodzi niekiedy chęć, żeby sobie poryczeć. – Niechże pan mowi, kapitanie, jestem gotowy – oznajmił przedsiębiorca. – Jasno i bez ogrodek, bardzo proszę. – Idźmy po kolei – odchrząknął kapitan Silva, zyskując na czasie; podniosł filiżankę z kawą do ust, wypił łyczek i kontynuował: – Najlepiej będzie, jeśli pozna pan całą historię od początku, tak jak poznaliśmy ją my. Jak się nazywa żandarm, ktory zapewniał ochronę pani Mabel, Lituma? Candelario Velnado, dwadzieścia trzy lata, z Tumbes. Od dwoch lat w korpusie i po raz pierwszy przełożeni wyznaczyli mu zadanie, w ktorym miał wystąpić w cywilu. Postawili go naprzeciwko domku pani, w tej ślepej uliczce w dzielnicy Kastylia nieopodal rzeki i szkoły don Juana Bosco ojcow salezjanow i kazali pilnować, żeby nic się nie stało gospodyni. Miał przyjść jej z pomocą, gdyby było trzeba, notować, kto do niej przychodzi, niepostrzeżenie podążać za nią, zapisywać, z kim się spotyka, kogo odwiedza, co robi, czego nie robi. Dali mu regulaminową broń z zapasem amunicji pozwalającym na oddanie dwudziestu strzałow, aparat fotograficzny, notes, ołowek i komorkę do użytku wyłącznie w przypadku najwyższej konieczności i nigdy do rozmow prywatnych. – Mabel? – santera otworzyła szeroko swoje na wpoł szalone oczy. – Twoja przyjaciołeczka? Ona sama?

Felicito przytaknął. Kubek był już pusty, ale on najwyraźniej nie zdawał sobie z tego sprawy, ponieważ od czasu do czasu podnosił go do ust i poruszał wargami i grdyką, jakby połykał kolejny łyczek. – Ona sama, Adelaido – skinął głową kilkakrotnie. – Mabel, tak. Do tej pory nie mogę w to uwierzyć. To był dobry policjant, sumienny i punktualny. Lubił swoj zawod i jak dotychczas nigdy nie przyjął żadnej łapowki. Ale tamtej nocy był bardzo zmęczony, od czternastu godzin śledził panią i pilnował jej domu, i kiedy tylko usiadł w ciemnym kącie, i oparł się plecami o ścianę, zasnął. Nie wiedział na jak długo; pewnie dość długo, ponieważ kiedy obudził się, wzdrygając, uliczka była już całkiem cicha, zniknęli gowniarze, ktorzy bawili się bączkami, a w domkach zgaszono światło i pozamykano drzwi. Nawet psy przestały biegać i ujadać. Cała okolica sprawiała wrażenie uśpionej. Wstał, rozprostowując obolałe ciało, i przemknął w cieniu ścian do domu pani. Usłyszał głosy. Przytknął ucho do jednego z okien. Wydało mu się, że słyszy kłotnię. Nie zrozumiał żadnego słowa, ale nie ulegało wątpliwości, że byli tam jeden mężczyzna i jedna kobieta i że się kłocili. Pobiegł przyczaić się pod drugim oknem i stamtąd usłyszał lepiej. Obrzucali się wyzwiskami, ale nie doszło do rękoczynow, jeszcze nie. Słyszał tylko długie chwile ciszy, potem znowu głosy, ale przytłumione. Kobieta wyrażała zgodę, można by rzec. Ktoś do niej przyszedł i najwyraźniej przelatywał ją. Candelario Velando od razu zrozumiał, że to nie pan Felicito Yanaque. Czyżby więc pani miała innego kochanka? W domu zaległa potem kompletna cisza. Candelario wrocił na rog, tam gdzie niedawno zasnął. Ponownie usiadł, zapalił papierosa i czekał oparty o mur. Tym razem nie zdrzemnął się i nic go nie rozproszyło. Był pewien, że gość może się pojawić w dowolnym momencie. I rzeczywiście po długiej chwili wyszedł, podejmując środki ostrożności, ktore go zdradziły: uchylił lekko drzwi, wystawił tylko głowę, rozejrzał się w prawo i lewo. Uznając, że nikt go nie widzi, ruszył w drogę. Candelario zobaczył go w całej okazałości i potwierdził, obserwując jego sylwetkę i ruchy, że to nie może być wpoł skarlały staruszek z Transportes Narihuala. Ten człowiek był młody. Nie widział jego twarzy, było zbyt ciemno. Kiedy zobaczył, że kieruje się w stronę Wiszącego Mostu, poszedł za nim. Kroczył powoli, starając się pozostać niezauważonym, w pewnym oddaleniu, lecz nie tracąc go z oczu. Przybliżył się nieco, gdy tamten przechodził przez most, ponieważ było tam sporo nocnych markow, między ktorymi mogł się ukryć. Zobaczył, że idzie wzdłuż placu Broni i znika w barze hotelu Los Portales. Odczekał chwilę, po czym wszedł za nim. Stał przy kontuarze – młody, blondas, przystojniak, z czubem a la Elvis Presley – i oprożniał

coś, co wyglądało na flaszeczkę pisco. A wowczas go rozpoznał. Widział go, gdy ow przyszedł do komisariatu przy alei Sanchez Cerro, żeby złożyć zeznanie. – To na pewno był on, Candelario? – zapytał sierżant Lituma z powątpiewającą miną. – To był Miguel, na tysiąc procent – powiedział oschle kapitan Silva, podnosząc ponownie do ust filiżankę z kawą. Wyglądał, jakby najwyższą niechęć sprawiało mu wypowiedzenie tego, co mowił. – Tak, panie Yanaque. Jest mi bardzo przykro. Ale to był Miguel. – Moj syn Miguel? – powtorzył bardzo szybko przedsiębiorca, mrugając oczami, machając drobną rączką; pobladł nagle. – O połnocy? U Mabel? – Kłocili się w najlepsze, panie sierżancie – wyjaśnił żandarm Candelario Velando Litumie. – Naprawdę się sprzeczali, latały kurwy, skurwysyny i jeszcze gorzej. A potem zapadła bardzo długa cisza. Wyobraziłem sobie wtedy to, co pan wyobraża sobie w tym momencie: że pogodzili się i poszli do łożka. A co innego mieliby tam robić, jak nie ciupciać się? Tego ostatniego ani nie widziałem, ani nie słyszałem. To tylko hipoteza. – Lepiej nie opowiadaj mi takich rzeczy – powiedziała Adelaida z zażenowaniem, spuszczając wzrok. Rzęsy miała długie, jedwabiste, posmutniała bardzo. Klepnęła pieszczotliwie przedsiębiorcę w kolano. – Chyba że uważasz, że to ci dobrze zrobi. Jak wolisz, Felicito. Jak sobie życzysz. Od tego jestem twoją przyjaciołką, che gua. – Hipoteza, ktora wykazuje, że jesteś zepsuty do szpiku kości – uśmiechnął się do niego Lituma. – Dobrze, chłopcze. Świetnie się spisałeś. A jako że w twojej opowieści są dupy, spodoba się kapitanowi. – To był koniuszek nitki, nareszcie. Zaczęliśmy go ciągnąć i rozplątywać kłębek. Ja już coś zwąchałem w czasie rozmowy na temat porwania. Plątała się, udzielała sprzecznych informacji, nie umiała udawać. Tak to wszystko wygląda, panie Yanaque. Niech pan nie sądzi, że to dla nas łatwe. Mam na myśli przekazanie panu tej strasznej nowiny. Wiem, że to jak noż w plecy. Ale to nasz obowiązek, musi nam pan wybaczyć. Zamilkł, ponieważ przedsiębiorca podniosł rękę z dłonią zaciśniętą w piąstkę.

– Czy nie ma możliwości, że popełniono błąd? – szepnął głuchym głosem, w ktorym słyszalny był błagalny ton. – Żadnego prawdopodobieństwa? – Najmniejszego – oświadczył bezlitośnie kapitan Silva. – Sprawdziliśmy wszystko po sto razy. Pani Mabel i pański syn Miguel przyprawiają panu rogi już od dłuższego czasu. Od tego zaczęła się historia z pajączkiem. Jest nam ogromnie przykro, panie Yanaque. – Winę ponosi bardziej pański syn niż pani Mabel – wtrącił swoje Lituma, przepraszając natychmiast: – Za przeproszeniem, nie chciałem przerywać. Felicito Yanaque wyglądał, jakby nie słyszał już obu policjantow. Jego bladość pogłębiła się; patrzył przed siebie pustym wzrokiem, jakby wokoł niego siedziały widma. Drżał mu podbrodek. – Bardzo dobrze wiem, co czujesz, i wspołczuję ci z całego serca, Felicito – santera położyła rękę na piersi. – Tak, w takim razie masz rację. Opowiedz o wszystkim, ulżyj sobie. Stąd nie wyjdzie ani jedno twoje słowko, tatuśku, dobrze wiesz. Uderzyła się w pierś, a Felicito pomyślał: „Coś takiego, jaki głuchy odgłos”. Zawstydzony poczuł, że do oczu znow napływają mu łzy. – Pajączek to on – oświadczył kapitan Silva kategorycznym tonem. – Pański synalek, ten białas Miguel. Najwyraźniej nie zrobił tego tylko dla kasy, ale miał inne, bardziej złożone powody. I może, może także dlatego poszedł z Mabel do łożka. Ma coś do pana. Pretensje, niechęć, urazę, tego typu szpetne uczucia, ktore zatruwają jadem ludzkie dusze. – Ponieważ zmusił go pan do służby wojskowej – wtrącił się znowu Lituma. Także i tym razem zmitygował się: – Za przeproszeniem. W każdym razie to dał nam do zrozumienia. – Słyszy pan, co mowimy, don Felicito? – kapitan pochylił się nad przedsiębiorcą. Ujął go za ramię. – Dobrze pan się czuje? – Czuję się doskonale – zmusił się do uśmiechu przedsiębiorca. Drżały mu wargi i nozdrza. A także ręce trzymające pustą butelkę inca koli. Żołta obwodka otaczała jego źrenice, a głos się łamał. – Proszę mowić, kapitanie. Ale, przepraszam, chciałbym zapytać o jedną rzecz, jeśli można. Czy był w to

wplątany także Tiburcio, moj drugi syn? – Absolutnie nie, wyłącznie Miguel – sprobował go pocieszyć kapitan. – Tego jestem całkowicie pewien. Pod tym względem może pan być spokojny, panie Yanaque. Tiburcio nie miał z tym nic wspolnego, nie wiedział o niczym. Kiedy się dowie, będzie tak samo przerażony jak pan. – To całe okropieństwo ma swoją dobrą stronę, Adelaido – wymamrotał przedsiębiorca po długiej chwili milczenia. – Nie uwierzysz, ale tak jest. – Wierzę, wierzę, Felicito – powiedziała santera, otwierając szeroko usta i ukazując język. – W życiu zawsze tak jest. Dobre rzeczy mają zawsze swoją złą stronkę, a złe dobrą. A jaka jest ta dobra w tym przypadku? – Rozstrzygnąłem wątpliwość, ktora dręczyła mnie od ślubu, Adelaido – szepnął Felicito Yanaque. Sprawiał wrażenie, jakby w tym momencie wrocił do siebie: odzyskał głos, kolory, w miarę pewny ton. – Że Miguel nie jest moim synem. Że nigdy nim nie był. Gertrudis i jej matka zmusiły mnie do ślubu pod pretekstem ciąży. Jasne, że była w ciąży. Tylko że nie ze mną, z innym. Ale padło na mnie. Wcisnęły mi bękarta, wmawiając, że to moj syn, i Gertrudis nie musiała się wstydzić, że jest samotną matką. Jaki to niby moj syn z tego białasa o niebieskich oczach? Zawsze podejrzewałem, że tu jest pies pogrzebany. Teraz wreszcie, chociaż dość poźno, mam dowod. Nie jest moim synem, w jego żyłach nie płynie moja krew. Moj syn, syn z mojej krwi, nigdy nie zrobiłby czegoś takiego. Rozumiesz, pojmujesz, Adelaido? – Pojmuję, tatuśku, a jakże – potwierdziła santera. – Daj mi kubek, doleję ci jeszcze zimniutkiej wody. Serce mi się kraje, jak widzę, że pijesz z pustego kubka, che gua. – A Mabel? – szepnął przedsiębiorca, wpatrując się w stoł. – Była wplątana w cały spisek od samego początku? – Niechętnie, ale tak – probował załagodzić kapitan Silva. – Tak, była. Ten pomysł nigdy jej się nie podobał i, jak twierdzi, na początku probowała odwieść Miguela od tego, robiła, co mogła. Ale pański syn ma charakterek… – To nie jest moj syn – przerwał Felicito Yanaque, podnosząc głowę i patrząc mu prosto w oczy. – Przepraszam, ale wiem, co mowię. Proszę mowić dalej, kapitanie. – Miała już dość Miguela i chciała z nim zerwać, ale on jej nie pozwalał, szantażował ją, groził, że opowie panu o ich romansie – zabrał ponownie głos Lituma. – A ponieważ wplątał ją w tę historię z haraczem, zaczęła go nienawidzić.

– To znaczy, że panowie rozmawiali z Mabel? – zapytał przedsiębiorca skonsternowany. – I że przyznała się? – Wspołpracuje z nami, panie Yanaque – potwierdził kapitan Silva. – Jej zeznanie było kluczowe dla zrozumienia całej intrygi. To, co powiedział sierżant, to prawda. Na początku, kiedy zaczęła chodzić z Miguelem, nie wiedziała, że to pański syn. Kiedy się dowiedziała, probowała pozbyć się go, ale było za poźno. Nie mogła, bo Miguel ją szantażował. – Groził, że opowie panu o wszystkim, panie Yanaque, a pan ją zabije albo przynajmniej sprawi lanie – uzupełnił sierżant Lituma. – I wyrzuci na ulicę bez grosza, co najważniejsze – kontynuował kapitan. – Tak jak powiedziałem wcześniej, proszę pana. Miguel nienawidzi pana, żywi do pana ogromną urazę. Mowi, że to dlatego, że to jego pan zmusił do pojścia do wojska, a nie jego brata. Ale mnie to pachnie jeszcze czymś innym. Być może ta nienawiść jest jeszcze dawniejsza, od dziecka. Pan będzie wiedział. – On też pewnie podejrzewa, że nie jest moim synem, Adelaido – dodał przedsiębiorca. Popijał małymi łyczkami wodę przyniesioną przez santerę. – Przyjrzał się sobie w lustrze, zrozumiał, że nie płynie w nim, że nie może w nim płynąć moja krew. I w ten sposob zaczął mnie nienawidzić, coż innego mu pozostało. Dziwne tylko, że zawsze to ukrywał, że nigdy mi tego nie okazał. Widzisz to? – Coż niby mam widzieć, Felicito! – wykrzyknęła santera. – Wszystko jest jaśniutkie, nawet ślepy by zobaczył. Ona jest młoda, a ty stary. Myślałeś, że Mabel będzie ci wierna do śmierci? A tym bardziej że masz żonę i rodzinę, a ona doskonale wie, że zawsze będzie tylko twoją kochanką? Życie to życie, Felicito, powinieneś to wiedzieć. Pochodzisz z nizin i wiesz, co to cierpienie, tak jak ja i tylu biedakow w Piurze. – Tak, oczywiście, do porwania nigdy nie doszło, to było tylko przedstawienie – powiedział kapitan. – Żeby zagrać na pana uczuciach, don. – Wiedziałem o tym, Adelaido. Nigdy się nie łudziłem. A niby czemu, jak myślisz, wolałem zawsze odwracać głowę, nie dowiadywać się, co robi Mabel? Ale nigdy nie wyobrażałem sobie, że może się zmowić z moim synem! – Czy to twoj syn? – poprawiła go santera kpiącym tonem. –

A coż to ma za znaczenie, z kim się zmowiła, Felicito. Co ci teraz po tym? Nie myśl o tym więcej, kumeczku. Przewroć kartkę, zapomnij, było, minęło. Tak będzie najlepiej, posłuchaj mnie. – Wiesz, co mnie teraz najbardziej przeraża, Adelaido? – Kubek znowu był pusty. Felicito czuł, że po plecach przechodzą mu ciarki. – Skandal. Uznasz to za głupotę, ale najbardziej teraz boję się skandalu. Wiadomość pojawi się jutro w gazetach, radiu, telewizji. Wtedy zacznie się nagonka dziennikarzy. Moje życie znowu będzie cyrkiem. Natarczywość dziennikarzy, ciekawość ludzi na ulicy, w biurze. A ja już nie mam ani cierpliwości, ani siły, żeby znowu to znosić, Adelaido. Już nie mam. – Pan zasnął, panie kapitanie – szepnął Lituma, pokazując na przedsiębiorcę, ktory przymknął oczy i zwiesił głowę. – Chyba tak – przyznał oficer. – Nowina dobiła go. Syn, kochanka. Najpierw rogi, potem baty. Niemało tego, niech to szlag. Felicito słuchał ich, ale nie słyszał. Nie chciał otwierać oczu ani na moment. Drzemał z wrzawą dobiegającą z alei Sanchez Cerro w tle. Gdyby to wszystko się nie wydarzyło, byłby teraz w Transportes Narihuala, przeglądając grafik porannych wyjazdow autobusow, minibusow i ciężarowek, studiując liczbę pasażerow z dzisiaj i porownując ją z wczorajszą, dyktując listy pani Joseficie, rozliczając weksle, zbierając się do domu na obiad. Poczuł taki smutek, że dostał drżączki jak przy malarii, od stop do głow. Już nigdy w życiu nie wroci do dawnego rytmu, już nigdy nie będzie anonimowym przechodniem. Już zawsze będzie rozpoznawany na ulicy, jego wejście do kina czy restauracji wywoła szepty, impertynenckie spojrzenia, trącanie się łokciami, wytykanie palcem. Jeszcze dziś wieczorem, a najpoźniej jutro, informacja zostanie podana do publicznej wiadomości, pozna ją cała Piura. I piekło zacznie się od nowa. – Lepiej się pan czuje po tej drzemeczce, don? – zagadnął kapitan Silva, klepiąc go przyjaźnie po ramieniu. – Przysnąłem na chwilkę, przepraszam – powiedział, otwierając oczy. – Wybaczcie, panowie. Tyle emocji naraz. – Jasne, jasne – uspokoił go oficer. – Chce pan, żebyśmy kontynuowali, czy zostawimy to na poźniej, don Felicito? Skinął głową, szepcząc: – Kontynuujmy. Przez te kilka minut, ktore spędził z zamkniętymi oczami, mały bar wypełnił się ludźmi, głownie mężczyznami. Palili, zamawiali kanapki, napoje albo piwo, malutkie filiżanki kawy.

Kapitan zniżył głos, żeby nie usłyszeli go ludzie przy sąsiednim stoliku. – Miguel i Mabel przebywają w areszcie od wczoraj, sędzia śledczy rozpoczął już swoje czynności. Zwołaliśmy konferencję prasową dzisiaj o szostej w komisariacie. Nie sądzę, by miał pan ochotę być przy tym, prawda, don Felicito? – W żadnym wypadku – wykrzyknął przedsiębiorca ze zgrozą w głosie. – Oczywiście, że nie! – Pana obecność nie jest konieczna – uspokoił go kapitan. – Ale musi się pan przygotować. Dziennikarze doprowadzą pana do szału. – Miguel przyznał się do wszystkiego? – zapytał Felicito. – Na początku zaprzeczał, ale kiedy dowiedział się, że Mabel zdradziła go i będzie świadkiem oskarżenia, musiał pogodzić się z rzeczywistością. Mowiłem już, jej zeznanie obciąża go całkowicie. – Dzięki pani Mabel przyznał się do wszystkiego – dorzucił sierżant Lituma. – Ułatwiła nam pracę. Właśnie piszemy raport. Najpoźniej jutro trafi do sędziego śledczego. – Czy będę musiał się z nim widzieć? – Felicito przemowił tak cichutko, że policjanci musieli przysunąć głowy, żeby go usłyszeć. – Mam na myśli Miguela. – Podczas rozprawy na pewno – powiedział wymijająco kapitan. – Pan będzie świadkiem głownym. Jest pan ofiarą, proszę o tym pamiętać. – A przedtem? – dopytywał się przedsiębiorca. – Być może sędzia śledczy albo prokurator zażądają konfrontacji – wyjaśnił kapitan. – Wowczas będzie pan musiał spotkać się z nim. Nam to nie jest potrzebne, ponieważ, jak powiedział Lituma, Miguel do wszystkiego się przyznał. Być może jego adwokat przyjmie inną strategię i zaprzeczy wszystkiemu, twierdząc, że jego zeznanie jest nieważne, bo zostało wymuszone przy użyciu nielegalnych metod. Stara śpiewka. Ale nie sądzę, żeby się wymigał. Dopoki Mabel będzie wspołpracować z wymiarem sprawiedliwości, jest ugotowany. – Ile dostanie? – zapytał przedsiębiorca. – Zależy od jego obrońcy i od tego, ile będzie mu mogł

zapłacić – powiedział komisarz, przybierając sceptyczną minę. – Raczej niedużo. Nie doszło do wielkiej przemocy, tylko mały pożar w firmie. Szantaż, fałszywe porwanie, udział w związku przestępczym nie są bardzo poważnymi przestępstwami w takich okolicznościach. Bo nie zaistniały, poprzestano na groźbach. Dwa albo trzy latka w najlepszym razie, wątpię, żeby dostał więcej. A biorąc pod uwagę fakt, że wcześniej nie był karany, może nawet uniknie więzienia. – A ona? – zapytał przedsiębiorca, przesuwając językiem po wargach. – Jako że wspołpracuje z wymiarem sprawiedliwości, otrzyma bardzo lekką karę, don Felicito. Może nawet zostanie uniewinniona. W sumie ona też padła ofiarą szantażysty. Tak to może przedstawić jej obrońca i będzie miał rację. – Wyobrażasz to sobie, Adelaido? – westchnął Felicito Yanaque. – Nacierpiałem się tyle przez nich, spalili mi lokal przy alei Sanchez Cerro, poniosłem duże straty, bo wielu klientow wycofało się, bojąc się, że szantażyści podłożą bombę w autobusie. I nie jest wykluczone, że oboje wrocą spokojnie do domu i do wygodnego życia. Ładną sprawiedliwość mamy w tym kraju! Zamilkł, ponieważ zauważył zmianę w oczach santery. Wpatrywała się w niego bez słowa, z powiększonymi źrenicami, bardzo poważna, skupiona, jakby widziała coś niepokojącego w nim albo za nim. Chwyciła jego dłoń w swoje ręce, wielkie, pokryte odciskami, o brudnych paznokciach. Ściskała ją bardzo mocno. Felicito wzdrygnął się zdrętwiały ze strachu. – Miałaś natchnienie, Adelaido? – wybełkotał, probując wyrwać rękę. – Co widzisz, co ci się dzieje? Proszę, kochanieńka. – Coś ci się przydarzy, Felicito – powiedziała, ściskając jego rękę jeszcze mocniej, nie odrywając od niego oczu, głębokich, teraz rozgorączkowanych. – Nie wiem, może to, co ci się przydarzyło dziś rano z gliniarzami, może coś innego. Gorszego albo lepszego, nie wiem. Coś niesamowitego, bardzo mocnego, coś, co tobą wstrząśnie, co zmieni całe twoje życie. – Chcesz powiedzieć, że coś innego niż to, co się teraz dzieje? Coś jeszcze gorszego, Adelaido? Nie wystarczy ten krzyż, ktory już dźwigam? Kręciła głową jak szalona i nie słuchała go. Jej głos przeszedł

w krzyk: – Nie wiem, czy lepszego, czy gorszego, Felicito! – wołała z przerażeniem. – Ale coś ważnego, ważniejszego od wszystkiego, co ci się zdarzyło do tej pory! Przełom w twoim życiu, to czuję, to przeczuwam. – Coś ważniejszego? – powtorzył. – Nie możesz mi powiedzieć czegoś konkretniejszego, Adelaido? – Nie mogę, nie mogę – santera puściła jego rękę i powoli dochodziła do siebie. Westchnęła, machnęła ręką przed swoją twarzą, jakby odganiała owada. – Mowię ci tylko to, co czuję, co mi podpowiada natchnienie. Wiem, że to poplątane. Dla mnie też, Felicito. Cożem winna, czuję to, co Bog chce, żebym czuła. To On rządzi. Tylko tyle mogę ci powiedzieć. Przygotuj się, coś ci się przydarzy. Coś, co cię zadziwi. Oby tylko nie zmieniło się na gorsze, tatuśku. – Na gorsze? – wykrzyknął. – Gorsza to by mogła być tylko śmierć, że mnie przejedzie samochod, że mnie pogryzie wściekły pies. Może tak by było dobrze. Żebym już umarł, Adelaido. – Nie umrzesz jeszcze, to na pewno. To nie twoją śmierć przepowiada mi natchnienie. Santera wyglądała na wykończoną. Siedziała przykucnięta na podłodze, pocierała sobie ręce i ramiona powolutku, jakby otrzepując się z kurzu. Felicito uznał, że pojdzie już. Zrobiło się poźno. W południe nie wziął do ust ani kęsa, ale nie czuł głodu. Sama myśl o jedzeniu napawała go odrazą. Wstał z wysiłkiem z fotela bujanego i wyciągnął portfel. – Nie musisz mi nic dawać – odezwała się santera z podłogi. – Dziś nie, Felicito. Nie trzeba. – Owszem, trzeba – powiedział przedsiębiorca, kładąc na ladę pięćdziesiąt soli. – Nie za to natchnienie, takie zagmatwane, tylko za to, że mnie pocieszyłaś i że mi doradziłaś tak serdecznie. Jesteś moją najlepszą przyjaciołką, Adelaido. Dlatego zawsze miałem do ciebie zaufanie. Wyszedł na ulicę, zapinając kamizelkę, poprawiając krawat i kapelusz. Znow zrobiło mu się bardzo gorąco. Męczył go ten tłum na ulicach centrum Piury. Niektorzy ludzie rozpoznawali go, kłaniali mu się albo szeptali coś do siebie, wskazując na niego. Inni robili mu zdjęcia telefonem komorkowym. Postanowił zajrzeć do Transportes Narihuala, sprawdzić, czy jest coś nowego.

Popatrzył na zegarek: piąta. Konferencja prasowa w komisariacie zaczyna się o szostej. Wieści rozniosą się w godzinkę. Ogłoszą je w radiu, w Internecie, rozniosą na blogach, w elektronicznych wydaniach gazet, wiadomościach telewizyjnych. Znow będzie najpopularniejszym człowiekiem w Piurze. Oszukany przez syna i kochankę, Szantażował go syn i kochanka, Pajączkami byli jego syn i utrzymanka, w dodatku kochankowie! Poczuł mdłości, wyobrażając sobie nagłowki, karykatury ukazujące go w pozach budzących śmiech, z rogami sięgającymi chmur. Co za kanalie! Niewdzięcznicy, łotry! Postępek Miguela gniewał go mniej, bo dzięki tej historii potwierdził swe podejrzenia: to nie był jego syn. A kto był jego prawdziwym ojcem? Czy Gertrudis będzie wiedziała? W tamtych czasach przelatywał ją każdy mieszkaniec pensjonatu, było wielu kandydatow do tego ojcostwa. Zażąda separacji? Rozwodu? Nigdy jej nie kochał, ale teraz, po tylu latach, nawet nie był w stanie żywić urazy. Nie była złą żoną; przez te wszystkie lata jej zachowanie było nienaganne, żyła tylko dla domu i dla religii. Wiadomość wstrząśnie nią, to pewne. Zdjęcie Miguela w kajdankach, za kratkami, oskarżonego o szantażowanie ojca, a przy okazji przyprawienie mu rogow z jego kochanką to nie było coś, co matka przyjmie z radością. Wybuchnie płaczem i popędzi do katedry szukać pocieszenia u księży. Sprawa Mabel była trudniejsza. Myślał o niej i czuł, jak ściska go w żołądku. To była jedyna kobieta, ktorą naprawdę kochał. Dał jej wszystko. Dom, pensję, prezenty. Wolność, jakiej nigdy żaden mężczyzna nie zapewnił utrzymywanej przez siebie kobiecie. A ona poszła do łożka z jego synem! A ona w porozumieniu z tym nędznikiem szantażowała go! Nie zabije jej, nawet jej nie przyłoży w ten kłamliwy dziob. Po prostu nie zobaczy jej już nigdy więcej. Niech sobie zarabia na życie jako kurwa. Ciekawe, czy znajdzie kochasia rownie troskliwego jak on. Zamiast pojść ulicą Lima na wysokości Mostu Wiszącego, skręcił na nadrzeczny bulwar Eguiguren. Było tu mniej ludzi, szedł spokojniej, bez nieprzyjemnej świadomości, że go obserwują i pokazują sobie. Wspomniał stare domy stojące przy bulwarze, kiedy był szczeniakiem. Rozpadły się ktoregoś roku, kiedy po ulewach spowodowanych prądem El Nino rzeka wezbrała, podmyła brzeg, zalała dzielnicę. Zamiast je odbudować, białasy postawiły sobie nowe domy w El Chipe, z dala od centrum. Co teraz zrobi? Będzie dalej pracował w Transportes Narihuala jakby nigdy nic? Biedny Tiburcio. Czeka go okropne przeżycie. Jego brat Miguel, do ktorego był zawsze taki przywiązany, okazał się przestępcą, ktory chciał wyłudzić pieniądze od ojca przy pomocy kochanki. Tiburcio był bardzo dobrym chłopcem. Może nie bardzo inteligentnym, ale porządnym, słownym, niezdolnym do podłości takiej, jakiej dopuścił się jego brat. Wiadomość bardzo go zaboli. Rzeka Piura była wezbrana, niosła gałęzie, małe krzaczki, papiery, butelki, plastiki. Miała błotnisty

kolor, jakby w gorach obsunęła się ziemia. Nikt się nie kąpał. Kiedy wszedł w aleję Sanchez Cerro, postanowił nie iść do biura. Była za kwadrans szosta, dziennikarze na pewno oblegną jego firmę jak muchy, gdy tylko usłyszą nowinę. Lepiej będzie wrocić do domu, zamknąć drzwi od ulicy na klucz i nie wychodzić przez kilka dni, aż burza trochę się uspokoi. Gdy myślał o skandalu, czuł, że po plecach przemykają mu węże. Ulicą Arequipa doszedł do domu, czując, że niepokoj znow osiada na jego piersi i utrudnia oddech. Czyli Miguelito żywił do niego uprzedzenie i niechęć, nienawidził go jeszcze przed tym, zanim wysłał go do wojska. Z wzajemnością. Nie, nieprawda, on nigdy nie czuł nienawiści do swego nieprawego syna. Inna rzecz, że nigdy go nie kochał, odgadując, że w ich żyłach nie płynie ta sama krew. Ale nie przypominał sobie, żeby faworyzował Tiburcia. Był sprawiedliwym ojcem, starał się traktować obu identycznie. To prawda, że zmusił Miguela, żeby poszedł do wojska na rok. To było dla jego dobra. Żeby go wyprostowali. Był tragicznym uczniem, myślał tylko o zabawie, kopaniu piłki i popijawach. Wiele razy widywał go popijającego w nędznych knajpach z typami spod ciemnej gwiazdy, wydającego kieszonkowe w burdelu. Idąc tą drogą, skończyłby bardzo źle. „Jeśli nie przestaniesz, wyślę cię do wojska”, ostrzegł go. Nie przestał, więc poszedł do woja. Felicito zaśmiał się. Co prawda, Miguel nie poprawił się zbytnio, tak czy siak, skończył źle. Niech idzie do mamra, niech pozna, co to takiego. Ciekawe, kto mu poźniej da jakąś pracę. Wyjdzie gorszy, niż tam poszedł, tak jak wszyscy, ktorzy przechodzili przez ten uniwersytet zbrodni, jakim było więzienie. Stał przed domem. Zanim otworzył kluczem bramę, podszedł na rog i wrzucił kilka monet do naczynka ślepca. – Dobry wieczor, Lucindo. – Dobry wieczor, don Felicito. Bog zapłać. Wrocił, czując ucisk w piersi i oddychając z trudem. Otworzył drzwi, zamknął je za sobą. Już w przedpokoju usłyszał głosy z salonu. Tego tylko brakowało. Goście! Bardzo dziwne. Gertrudis nie miała przyjaciołek, ktore przychodziłyby do niej bez zapowiedzi, nigdy nie zapraszała nikogo na herbatkę. Stał niezdecydowany w przedpokoju, gdy na progu pojawiła się bezkształtna sylwetka jego żony. Odziana w jedną z tych sukni przypominających habit człapała ku niemu szybciej niż zwykle.

Skąd ta mina? Pewnie usłyszała już wiadomości. – Czyli wiesz o wszystkim – szepnął. Nie pozwoliła mu dokończyć. Wskazywała ręką na salon, mowiła, jąkając się: – Bardzo, bardzo mi przykro, Felicito. Musiałam ją przyjąć do domu. Nie mogłam zrobić nic innego. Tylko na kilka dni. Uciekła. Ponoć mogą ją zabić. Nieprawdopodobna historia. Chodź, niech sama ci opowie. Serce waliło mu w piersi jak młot. Patrzył na Gertrudis, nie rozumiejąc zbyt dobrze, co mowi, lecz zamiast twarzy żony widział twarz Adelaidy zniekształconą w przypływie natchnienia.

XVI

Dlaczego Lukrecja tak się grzebała? Don Rigoberto krążył jak dzikie zwierzę w klatce pod drzwiami swojego mieszkania w Barranco. Jego żona wciąż znajdowała się w sypialni. Był ubrany całkowicie na czarno i nie chciał spoźnić się na pogrzeb Ismaela, ale Lukrecja guzdrała się jak zwykle, podając absurdalne wymowki; z pewnością sprawi, że dotrą do kościoła, kiedy orszak wyruszy już w stronę cmentarza. Nie chciał popełnić gafy, pojawiając się w Los Jardines de la Paz po rozpoczęciu ceremonii żałobnej, skupiając spojrzenia wszystkich obecnych. Będzie ich na pewno mnostwo, tak jak wczoraj podczas czuwania, ściągniętych nie tylko przyjaźnią do zmarłego, lecz także niezdrową limańską ciekawością i chęcią zobaczenia na własne oczy wdowy skandalistki. Don Rigoberto wiedział, że nie może zrobić nic innego, jak tylko uzbroić się w cierpliwość i czekać. Prawdopodobnie jedyne sprzeczki, jakie odbył z żoną przez te wszystkie lata małżeństwa, wynikały z jej maruderstwa; grzebała się zawsze, kiedy mieli gdzieś wyjść, obojętnie gdzie, do kina, na kolację, wystawę, zakupy, do banku, na lotnisko. Początkowo, wkrotce po ślubie, kiedy zamieszkali razem,

sądził, że guzdrze się z braku dyscypliny, z pogardy dla punktualności. Powodowało to dyskusje, gniew, kłotnie. Z czasem, obserwując ją i analizując, don Rigoberto zauważył, że opoźnienia te nie wynikały z lekceważenia, z niedbalstwa rozkapryszonej damy. Ich źrodło leżało głębiej, miały podłoże ontologiczne: choć nie była tego świadoma, za każdym razem gdy musiała opuścić jakieś miejsce, własny dom, dom przyjaciołki, ktorą odwiedzała, restaurację, w ktorej jadła kolację, opanowywał ją ukryty niepokoj, niepewność, podskorny lęk, mroczny, prymitywny, przed wyjściem, wyruszeniem w drogę, zmianą miejsca, i wymyślała wowczas przerożne preteksty – wysmarkać nos, zmienić torebkę, poszukać kluczy, sprawdzić, czy wszystkie okna są zamknięte, telewizor wyłączony, słuchawka telefonu odłożona – cokolwiek, byle opoźnić o kilka minut lub sekund przerażający akt wyjścia z domu. Czy zawsze taka była? Jako dziecko także? Nigdy się nie odważył zapytać. Ale zorientował się, że z upływem lat to natręctwo, mania czy przeznaczenie nasila się do tego stopnia, że myślał niekiedy, wzdrygając się, że nadejdzie dzień, gdy Lukrecja rownie dobrodusznie jak postać z Melville’a podda się apatii czy też metafizycznej indolencji Bartleby’ego i postanowi nie wychodzić więcej z domu, pokoju, łożka. „Lęk przed opuszczeniem siebie, przed utratą siebie, przed zostaniem bez siebie”, powtorzył w myśli. Była to diagnoza, jaką postawił żonie. Mijały sekundy, Lukrecji ani śladu. Już trzykrotnie ją wołał, coraz głośniej, przypominając, że robi się poźno. Zapewne popłoch i zdenerwowanie, ktore nie opuszczały jej od chwili telefonu Armidy oznajmiającej nagłą śmierć Ismaela, zaostrzyły paniczny strach przed utratą siebie, zapomnieniem go, jak zapomina się parasola czy płaszcza przeciwdeszczowego. Będzie marudziła i marudziła, aż w końcu spoźnią się na pogrzeb. Wreszcie wyszła z sypialni. Rownież była ubrana na czarno, miała czarne okulary. Rigoberto otworzył przed nią drzwi. Szła za nim z twarzą ściągniętą smutkiem i niepewnością. Co się z nimi teraz stanie? Poprzedniej nocy podczas czuwania w parafii Matki Boskiej Krolowej Rigoberto widział, jak płacze, obejmując Armidę, obok otwartej trumny, w ktorej spoczywał Ismael z głową obwiązaną chustką, żeby nie opadła mu szczęka. Rigoberto musiał w tamtym momencie dokonać sporego wysiłku, by powstrzymać łzy. Umrzeć dokładnie wtedy, gdy wydawało mu się, że wygrał wszystkie bitwy i jest najszczęśliwszym człowiekiem świata. A może zabiło go szczęście? Nie był do niego przyzwyczajony Ismael Carrera. Zjechali windą wprost do garażu i ruszyli z piskiem opon w stronę kościoła parafialnego Matki Boskiej Krolowej w San Isidro, skąd miał wyjść orszak żałobny na cmentarz Los Jardines de la Paz w La Molina. Rigoberto prowadził. – Zauważyłeś, że ani Miki, ani Escobita w ogole nie podeszli do Armidy podczas czuwania? – skomentowała Lukrecja. – Ani razu. To dopiero gbury. Podli ludzie, obaj. Rigoberto zauważył, owszem, podobnie jak większość osob, ktore przez długie godziny, prawie do połnocy, defilowały przez kaplicę pełną kwiatow. Wieńce, stroiki, wiązanki, krzyże, klepsydry

zajmowały całe pomieszczenie i wylewały się przez podworze aż na ulicę. Mnostwo ludzi lubiło i poważało Ismaela i dało temu wyraz: żegnały go setki osob. Tyleż samo – albo i więcej – było na cmentarzu. Ale i poprzedniej nocy, i teraz byli tu także ci, ktorzy odsądzili go od czci i wiary za to, że poślubił służącą, a nawet ci, ktorzy wzięli stronę Mikiego i Escobity w sprawie o unieważnienie małżeństwa. Spojrzenia obecnych podczas czuwania, podobnie jak Lukrecji i Rigoberta, skupiały się na hienach i na Armidzie. Bliźniacy ubrani w przepisową czerń i niezdejmujący ani na moment ciemnych okularow wyglądali na dwoch gangsterow z filmu. Zaledwie kilka metrow dzieliło wdowę od synow zmarłego, lecz ci ani razu nie sprobowali pokonać tego dystansu. Wyglądało to wręcz komicznie. Armida w żałobie od stop do głow, w ciemnym kapeluszu i woalce, siedziała niedaleko od trumny z chusteczką i rożańcem w dłoni, przesuwając powoli paciorki i poruszając wargami w bezgłośnej modlitwie. Od czasu do czasu ocierała łzy. Co poł godziny przy pomocy dwoch osiłkow o twarzach zbirow, ktorzy stali za nią, wstawała, podchodziła do trumny i oparta o szybę modliła się lub płakała. Następnie przyjmowała kondolencje nowo przybyłych. Wtedy wstawały hieny, podchodziły do trumny, stały przy niej przez chwilę, żegnając się ze zbolałą twarzą, ani razu nie odwrociwszy się ku miejscu, gdzie stała wdowa. – Jesteś pewien, że ci dwaj mięśniacy o twarzach bokserow, ktorzy nie odstępowali Armidy przez całą noc, to byli ochroniarze? – zapytała Lukrecja. – Może to po prostu jej krewni. Nie pędź tak, proszę. Jeden trup nam wystarczy. – Całkowicie pewien – oświadczył Rigoberto. – Potwierdził to Claudio Arnillas. Prawnik Ismaela jest teraz jej prawnikiem. To byli ochroniarze. – Nie wydaje ci się to trochę śmieszne? – zagadnęła Lukrecja. – Po jakie licho Armidzie potrzebni są ochroniarze? – Są jej potrzebni bardziej niż kiedykolwiek – odparł don Rigoberto, zwalniając nieco. – Hieny mogą wynająć mordercę i zlecić jej zabojstwo. Takie rzeczy dzieją się teraz w Limie. Obawiam się, że ta para łotrow zniszczy tę kobietę. Nie wyobrażasz sobie, jaką fortunę odziedziczyła, Lukrecjo. – Jeśli nie przestaniesz tak prowadzić, wysiadam – uprzedziła go żona. – Ach, to dlatego. Pomyślałam, że woda sodowa uderzyła jej do głowy i że wynajęła tych dwoch drabow, żeby dodać sobie znaczenia… Kiedy dojechali pod kościoł, na rondo Gutierrez, orszak właśnie ruszał, więc dołączyli doń, nie wysiadając z samochodu. Sznur pojazdow zdawał się nie mieć końca. Don Rigoberto zobaczył, jak na widok karawanu wielu przechodniow wykonuje znak krzyża. „Lęk przed śmiercią”,

pomyślał. On, na ile sięgał pamięcią, nigdy nie bał się śmierci. „A w każdym razie do teraz”, poprawił się. „Jest tu chyba cała Lima”. Faktycznie, na pogrzeb zjechała się cała Lima. Lima wielkich przedsiębiorcow, właścicieli bankow, firm ubezpieczeniowych, gorniczych, rybackich, budowlanych, telewizji, mediow, funduszy, dobr ziemskich, także wielu pracownikow firmy, ktorą Ismael kierował do niedawna, a nawet skromniejsze osoby, ktore pracowały dla niego lub coś mu zawdzięczały. Był wojskowy ze szlifami, prawdopodobnie adiutant prezydenta republiki, ministrowie gospodarki i handlu zagranicznego. Wydarzył się drobny incydent, kiedy zdjęto trumnę z karawanu, a Miki i Escobita sprobowali stanąć na czele pochodu. Zostali tam tylko przez kilka sekund. Gdy Armida wysiadła ze swego auta podtrzymywana przez doktora Arnillasa, otoczona już nie przez dwoch, lecz czterech ochroniarzy, ci bez większych ceregieli utorowali jej drogę na początek orszaku, odsuwając bliźniakow zdecydowanym ruchem. Miki i Escobita po chwili konsternacji ustąpili miejsca wdowie i zajęli miejsca po obu bokach trumny. Chwycili za wstęgi i ruszyli za orszakiem ze spuszczonymi głowami. Większość z obecnych stanowili mężczyźni, lecz była też spora liczba eleganckich pań, ktore podczas responsorium obcesowo lustrowały Armidę. Nie zobaczyły zbyt wiele. Nadal ubrana na czarno miała na sobie kapelusz i wielkie ciemne okulary, ktore zakrywały większą część jej twarzy. Claudio Arnillas – ktoremu spod popielatej marynarki wyzierały rożnokolorowe szelki – nie odstępował jej ani na krok, a czterech osiłkow z ochrony tworzyło za jej plecami mur, ktorego nikt nie probował przekroczyć. Gdy ceremonia dobiegła końca, a trumna została umieszczona w niszy, ktorą zamknięto marmurową płytą z imieniem i nazwiskiem Ismaela Carrery wyrytymi złotymi literami oraz z datą jego narodzin i śmierci – zmarł na trzy tygodnie przed ukończeniem osiemdziesięciu dwoch lat – doktor Arnillas krokiem mniej dziwacznym niż zwykle z powodu pośpiechu oraz czterech ochroniarzy zaprowadzili Armidę do wyjścia, nie pozwalając, by ktokolwiek do niej podszedł. Rigoberto zauważył, że po zniknięciu wdowy Miki i Escobita zostali obok grobowca, a wiele osob podeszło, by ich uściskać. On sam i Lukrecja odeszli, nie robiąc tego. (Poprzedniej nocy podczas czuwania podeszli do bliźniakow, żeby złożyć im kondolencje, a uścisk dłoni okazał się lodowaty). – Zajrzyjmy do domu Ismaela – zaproponowała dona Lukrecja mężowi. – Choćby na moment. Może uda się porozmawiać z Armidą. – Dobrze, sprobujmy.

Kiedy dotarli do domu w San Isidro, zdziwili się, nie widząc tabunu aut przed drzwiami. Rigoberto wysiadł i przedstawił się, a po kilku minutach oczekiwania wprowadzono ich do ogrodu. Przyjął ich doktor Arnillas. Wyglądał, jakby odzyskał kontrolę nad sytuacją, lecz nie do końca. W jego zachowaniu dostrzegało się niepewność. – Armida tysiąckrotnie przeprasza – powiedział. – Nie spała przez całą noc, czuwała i zmusiliśmy ją, żeby się położyła. Lekarz zażądał, żeby trochę odpoczęła. Ale zapraszam do saloniku na coś chłodnego. Rigoberto poczuł ukłucie w sercu, widząc, że mecenas prowadzi ich do pomieszczenia, gdzie dwa dni temu widział po raz ostatni swego przyjaciela. – Armida jest państwu bardzo wdzięczna – powiedział Claudio Arnillas. Na jego twarzy malowała się troska, mowił z przerwami, bardzo poważnie. Jaskrawe szelki migotały za każdym razem, gdy poły marynarki rozchylały się. – W jej oczach są państwo jedynymi przyjaciołmi Ismaela, ktorym ufa. Jak się domyślacie, biedaczka czuje się teraz bardzo bezbronna. Będzie potrzebowała waszego wsparcia. – Przepraszam, doktorze, wiem, że to nie jest właściwy moment – przerwał mu Rigoberto. – Ale pan wie lepiej niż ktokolwiek inny, ile spraw zostało w zawieszeniu po śmierci Ismaela. Czy ma pan jakieś pojęcie, co się teraz wydarzy? Arnillas pokiwał głową. Poprosił o kawusię i trzymał filiżankę w powietrzu, nie dotykając jej ustami. Dmuchał na nią powolutku. W wysuszonej i kościstej twarzy stalowe i przebiegłe oczka wyrażały powątpiewanie. – Wszystko będzie zależało od tych dwoch paniczykow – westchnął, wydymając pierś. – Jutro zostanie otwarty testament, w kancelarii notarialnej Nunez. Znam mniej więcej treść. Zobaczymy, jak zareagują hieny. Ich prawnik to pieniacz, doradza im zastraszanie i wojnę. Nie wiem, jak daleko będą chcieli się posunąć. Pan Carrera zapisał prawie cały swoj majątek Armidzie, więc trzeba przygotować się na najgorsze. Wzruszył ramionami z rezygnacją, szykując się na nieuniknione. Rigoberto uznał, że nieuniknione jest larum, ktore podniosą bliźniacy. I pomyślał o niezwykłych paradoksach życia: oto jedna z najuboższych kobiet w Peru z dnia na dzień została jedną z najbogatszych. – Czy Ismael nie przekazał im z wyprzedzeniem części

spadku? – przypomniał Rigoberto. – Zrobił to przecież, kiedy musiał wyrzucić ich z firmy za okropności, jakie wyczyniali, pamiętam doskonale. Wręczył sporą sumkę każdemu z nich. – Ale nieformalnie, zwykłym listem. – Ponownie podniosł i opuścił ramiona, i zmarszczył czoło doktor Arnillas, poprawiając okulary. – Nie sporządzono żadnego oficjalnego dokumentu ani potwierdzenia z ich strony. Sprawa może zostać zakwestionowana z prawnego punktu widzenia i na pewno tak się stanie. Bardzo wątpię, żeby bliźniacy poddali się. Obawiam się raczej, że zanosi się na długą walkę. – Niech Armida ustąpi i sypnie im coś, żeby zostawili ją w spokoju – zasugerował don Rigoberto. – Dla niej najgorszy będzie długi proces. Potrwa lata, a prawnicy zagarną trzy czwarte majątku. Ach, przepraszam, panie doktorze, nie miałem na myśli pana, to tylko żart. – Dziękuję za to zastrzeżenie – zaśmiał się doktor Arnillas, wstając. – Zgoda, zgoda. Ugoda to zawsze najlepsze rozwiązanie. Zobaczymy, jak się potoczą sprawy. Będę informować pana na bieżąco. – Czy pozostanę wplątany w to wszystko? – zapytał don Rigoberto, podnosząc się także. – Postaramy się nie dopuścić do tego, rzecz jasna – powiedział uspokajającym tonem prawnik. – Postępowanie sądowe przeciw panu nie ma teraz sensu, jako że don Ismael zmarł. Ale z naszymi sędziami nigdy nie wiadomo. Zadzwonię natychmiast, gdy pojawi się coś nowego. Przez trzy dni po pogrzebie Ismaela Carrery Rigoberta paraliżowała niepewność. Lukrecja wielokrotnie wydzwaniała do Armidy, lecz ta ani razu nie podeszła do telefonu. Odpowiadał żeński głos należący raczej do sekretarki niż do pomocy domowej. Pani Carrera odpoczywa i w tym momencie, z oczywistych względow, wolałaby nie przyjmować gości; przekaże wiadomość, tak, oczywiście. Także Rigoberto nie był w stanie dodzwonić się do doktora Arnillasa. Nigdy nie było go ani w kancelarii, ani w domu; właśnie wyszedł albo jeszcze nie przyszedł, miał ważne spotkanie, oddzwoni, gdy tylko będzie miał wolną chwilę. Co się działo? Co się mogło dziać? Otwarto testament? Jak zareagowali bliźniacy na wieść, że Ismael uczynił Armidę jedyną spadkobierczynią? Podważą go, unieważnią z powodu niezgodności z prawem peruwiańskim, według ktorego dzieciom należy się zachowek. Sąd nie uzna spadku wypłaconego z

wyprzedzeniem. Czy hieny utrzymają pozew przeciwko Rigobertowi? Czy znowu będzie musiał stawić się u tego okropnego sędziego w tym klaustrofobicznym gabinecie? Czy nie będzie mogł opuścić Peru, dopoki proces się nie zakończy? Pochłaniał prasę i słuchał wszystkich wiadomości radiowych i telewizyjnych, lecz sprawa ta nie przedostała się jeszcze do publicznej wiadomości, nie opuściła kancelarii wykonawcow testamentu, notariuszy, adwokatow. Rigoberto zamknięty w swym gabinecie łamał sobie głowę, probując odgadnąć, co się tam kroi. Nie miał nastroju na słuchanie muzyki – nawet jego ukochany Mahler drażnił go – na czytanie książek, oglądanie grafik i puszczanie wodzy wyobraźni. Niewiele jadł. Nie odzywał się do Fonsita i Lukrecji, nie licząc „dzień dobry” i „dobranoc”. Nie wychodził z domu z obawy przed natarczywością dziennikarzy, na ktorych pytania nie umiałby odpowiedzieć. Wbrew swym uprzedzeniom musiał sięgnąć po znienawidzone środki nasenne. Wreszcie czwartego dnia wcześnie rano, gdy Fonsito wyszedł do szkoły, a Rigoberto i Lukrecja w szlafrokach zasiadali do śniadania, pojawił się w apartamencie w Barranco doktor Claudio Arnillas. Wyglądał jak rozbitek ocalały z katastrofy. Miał podkrążone oczy zdradzające długi brak snu, zapuszczony zarost, jakby nie golił się przez ostatnie trzy dni, a jego stroj zdradzał zaniedbanie zaskakujące u człowieka, ktory zwykł był nosić się elegancko i wytwornie: przekrzywiony krawat, kołnierzyk koszuli bardzo wymięty, jedna z psychodelicznych szelek rozpięta i buty bez połysku. Przywitał się, przeprosił za najście o tak wczesnej porze i przyjął propozycję wypicia kawy. Gdy tylko usiadł przy stole, wyjaśnił, co go sprowadza: – Widzieli państwo Armidę? Rozmawialiście z nią? Wiecie, gdzie przebywa? Musicie być ze mną całkowicie szczerzy. Dla dobra jej i waszego. Don Rigoberto i dona Lukrecja kręcili przecząco głowami i patrzyli na niego w osłupieniu. Doktor Arnillas spostrzegł to i mina zrzedła mu jeszcze bardziej. – Widzę, że nie macie o niczym pojęcia tak jak ja – powiedział. – Tak, Armida zniknęła. – Hieny… – szepnął Rigoberto, blednąc. Wyobraził sobie biedną wdowę, porwaną, być może zamordowaną, ciało rzucone w morze rekinom albo na wysypisko śmieci gdzieś na peryferiach, na pastwę sępow i bezpańskich psow. – Nikt nie wie, gdzie jest – opadł na oparcie krzesła doktor Arnillas przygnębiony. – Państwo byli moją ostatnią nadzieją.

Armida zniknęła dwadzieścia cztery godziny temu w bardzo tajemniczych okolicznościach. Całe przedpołudnie spędziła w kancelarii notarialnej Nunez na spotkaniu z Mikim, Escobitą i ich adwokaciną w towarzystwie Arnillasa i kilku prawnikow z jego kancelarii. Spotkanie przerwano o pierwszej, na obiad, mieli wrocić o czwartej po południu. Armida, jej szofer i czterej ochroniarze pojechali do domu w San Isidro. Powiedziała, że nie ma ochoty nic jeść i że położy się na chwilę, żeby być wypoczętą na popołudniowej dyskusji. Zamknęła się w pokoju, a za kwadrans czwarta, kiedy pokojowka zapukała do drzwi i weszła, sypialnia była pusta. Nikt nie widział jej wychodzącej ani z pomieszczenia, ani z domu. W sypialni panował nienaganny porządek – łożko było posłane – żadnych śladow przemocy. Ani ochroniarze, ani kamerdyner, ani kierowca, ani obie służące, obecni w domu przez cały ten czas, nie widzieli jej i nie zauważyli żadnej podejrzanej osoby kręcącej się w okolicy. Doktor Arnillas natychmiast skontaktował się z bliźniakami przekonany, że to oni są odpowiedzialni za to zniknięcie. Jednakże Miki i Escobita przerażeni nowiną, zaprzeczyli stanowczo i oskarżyli Arnillasa o prowokację. Ostatecznie udali się we trzech na policję zgłosić zaginięcie. Interweniował minister spraw wewnętrznych we własnej osobie, wydając polecenie zachowania poufności. Nie będzie żadnego oświadczenia dla prasy, dopoki porywacze nie skontaktują się z rodziną. Nastąpiła powszechna mobilizacja, ale jak do tej pory nie znaleziono ani śladu Armidy i porywaczy. – To oni, to hieny – oświadczyła dona Lukrecja. – Przekupili ochroniarzy, szofera, służące. To oni, na pewno. – Ja także tak myślałem na początku, proszę pani, lecz teraz nie jestem już tego taki pewien – powiedział doktor Arnillas. – Im żadną miarą nie jest na rękę zniknięcie Armidy, a już na pewno nie w tym momencie. Rozmowy w notariacie nie zmierzały w złym kierunku. Rysowała się możliwość ugody, mogli dostać jakieś pieniądze. Wszystko zależy od Armidy. Ismael świetnie to zorganizował. Lwia część spadku jest zabezpieczona w funduszach offshore w najpewniejszych rajach podatkowych planety. Jeśli wdowa zniknie, nikt nie dostanie ani centava. Ani hieny, ani służba, ani nikt. Nawet ja nie otrzymam mojego honorarium. Sytuacja nie wygląda wesoło. Jego twarz przybrała wyraz takiego smutku i przygnębienia, że Rigoberto nie był w stanie powstrzymać śmiechu. – Czy można wiedzieć, z czego się śmiejesz? – Dona Lukrecja spojrzała na niego gniewnie. – Uważasz, że jest coś komicznego w tej tragedii? – Ja wiem, dlaczego pan się śmieje, Rigoberto – oświadczył doktor Arnillas. – Bo czuje się pan wolny. W rzeczy samej, postępowanie sądowe przeciwko małżeństwu Ismaela nie ma już sensu. Zostanie wstrzymane. Tak czy owak, nie miałoby żadnych konsekwencji dla spadku, ktory, jak powiedziałem, znajduje się poza zasięgiem peruwiańskiego wymiaru sprawiedliwości. Nic na to nie poradzimy. Należy do Armidy. Otrzyma go ona i porywacze. Wyobrażają państwo sobie? Faktycznie, można boki zrywać ze śmiechu.

– Raczej zostanie w rękach bankierow ze Szwajcarii i Singapuru – dorzucił Rigoberto, poważniejąc. – Śmieję się z idiotycznego zakończenia tej historii, jeśli tak właśnie by to wyglądało, doktorze. – Czyli my przynajmniej pozbyliśmy się tego koszmaru? – zapytała dona Lukrecja. – W zasadzie tak – potwierdził Arnillas. – Chyba że to państwo porwali albo zabili bogatą wdowkę. I nagle on także wybuchnął śmiechem, histerycznym, głośnym, bez cienia radości. Zdjął okulary, przetarł je flanelką, poprawił stroj i poważniejąc, szepnął: – Śmiać się, żeby nie płakać, jak to się mowi. Wstał i pożegnał się, obiecując, że będzie informował ich na bieżąco. Gdyby dowiedzieli się o czymkolwiek – nie wykluczał, że porywacze skontaktują się z nimi – mają dzwonić do niego na komorkę o każdej porze dnia i nocy. Negocjacjami w sprawie okupu zajmie się Control Risk, specjalistyczna nowojorska firma. Zaledwie doktor Arnillas wyszedł, Lukrecja wybuchnęła płaczem. Rigoberto bezskutecznie probował ją uspokoić. Wstrząsały nią łkania, po policzkach płynęły łzy. „Biedulka, biedulka”, szeptała, dusząc się od szlochu. „Zabili ją, to te kanalie, ktoż jak nie oni. Albo zlecili to porwanie, żeby ukraść to, co zostawił Ismael”. Justyniana przyniosła szklankę wody z kilkoma kropelkami laudanum, ktore ją po chwili uspokoiło. Siedziała w salonie milcząca i przygnębiona. Rigoberto czuł się poruszony reakcją żony. Lukrecja miała rację. Było bardzo prawdopodobne, że za całą sprawą stoją bliźniacy; byli najbardziej poszkodowani i zapewne wściekli, że spadek wymyka im się z rąk. Moj Boże, jakież to historie układało samo życie; bynajmniej nie arcydzieła, raczej wenezuelskie, brazylijskie, kolumbijskie, meksykańskie telenowele niż Cervantes czy Tołstoj, to pewne. Ale nie tak dalekie od Dumasa, Zoli, Dickensa czy Pereza Galdosa. Czuł się zagubiony i przybity. Jak dobrze było zrzucić z siebie to jarzmo, tę przeklętą sprawę sądową. Gdy tylko zostanie oficjalnie zakończona, ustali datę wylotu do Europy. Właśnie. Niech od tego melodramatu oddzieli ich ocean. Obrazy, muzea, opery, koncerty, teatr na najwyższym poziomie, wykwintne restauracje. Właśnie. Biedna Armida, w rzeczy samej: wydostała się z piekła, poznała przedsmak raju, a tu znowu płomienie. Porwana albo zamordowana. Nie wiadomo, co gorsze.

Justyniana weszła do jadalni przejęta i zakłopotana. – Co znowu? – zapytał Rigoberto, a Lukrecja, jakby budząc się ze stuletniego stuporu, otworzyła szeroko oczy wilgotne od łez. – Czy Narciso aby nie zwariował? – powiedziała Justyniana, podnosząc palec do skroni. – Zachowuje się nienormalnie. Nie chciał mi się przedstawić, ale poznałam go natychmiast. Chyba jest bardzo przestraszony. Chce z panem rozmawiać, proszę pana. – Przełącz go do gabinetu, Justyniano. Wyszedł szybkim krokiem z jadalni. Był przekonany, że czekają go złe wieści. – Halo, halo – rzucił do słuchawki przygotowany na najgorsze. – Wie pan, kto mowi, prawda? – odparł głos, ktory rozpoznał od razu. – Proszę nie wypowiadać mojego imienia! – Dobrze, zgoda – powiedział Rigoberto. – Co z tobą? – Muszę pilnie spotkać się z panem – powiedział Narciso połprzytomny ze strachu. – Przepraszam, że przeszkadzam, ale to bardzo ważne, proszę pana. – Tak, jasne, oczywiście. – Szukał w myśli miejsca, gdzie mogliby się umowić. – Pamiętasz, gdzie jadłem ostatnio obiad z twoim szefem? – Bardzo dobrze pamiętam – oznajmił kierowca po krotkiej chwili milczenia. – Czekaj tam na mnie dokładnie za godzinę. Przyjadę po ciebie. Na razie. Gdy wrocił do jadalni, by opowiedzieć Lukrecji o rozmowie z Narcisem, zobaczył, że jego żona i Justyniana siedzą przed telewizorem. Jak zahipnotyzowane wsłuchiwały się i wpatrywały w najsłynniejszego prezentera kanału informacyjnego RPP Raula Vargasa, ktory przedstawiał szczegoły i przypuszczenia w sprawie tajemniczego zaginięcia w dniu wczorajszym doni Armidy de Carrera, wdowy po znanym przedsiębiorcy don Ismaelu Carrerze, zmarłym kilka dni temu. Polecenie ministra spraw wewnętrznych, by nie rozpowszechniać tej wiadomości, nie zdało się na nic. Całe Peru będzie teraz mowiło tylko o tym. Limańczycy znowu będą mieli rozrywkę. Zaczął słuchać Raula Vargasa. Prezenter mowił

mniej więcej to, co już wiedzieli: pani de Carrera zniknęła wczoraj wczesnym popołudniem po spotkaniu w kancelarii notarialnej Nunez, związanym z otwarciem testamentu zmarłego. Druga część spotkania miała rozpocząć się o godzinie czwartej. Zaginięcie nastąpiło w przerwie pomiędzy dwiema turami. Policja zatrzymała wszystkie osoby zatrudnione w domu wdowy, a także czterech ochroniarzy, w celu przesłuchania ich. Nie ma dowodow, że chodzi o porwanie, lecz przypuszcza się, że tak jest. Policja podaje numer telefonu, na ktory może zadzwonić każdy, kto widział zaginioną lub posiada informacje na temat miejsca, gdzie przebywa. Prezenter pokazał fotografie Armidy i zdjęcia z pogrzebu Ismaela, przypomniał o skandalu, jaki stanowiło małżeństwo milionera z byłą służącą. Na koniec poinformował, że synowie zmarłego wyrażają ubolewanie nad tym zdarzeniem i nadzieję, że zaginiona odnajdzie się cała i zdrowa. Oferują nagrodę za pomoc w jej odszukaniu. – Cała ta sfora dziennikarzy będzie teraz chciała porozmawiać ze mną – zaklął Rigoberto. – Już się zaczęło – oznajmiła Justyniana. – Dzwonili z dwoch stacji radiowych i jednego czasopisma. – Trzeba będzie wyłączyć telefon – polecił Rigoberto. – Już się robi – powiedziała Justyniana. – Czego chciał Narciso? – zapytała dona Lukrecja. – Nie wiem, ale był bardzo przestraszony – wyjaśnił don Rigoberto. – Pewnie hieny coś mu zrobiły. Jadę spotkać się z nim. Umowiliśmy się jak w filmach, nie podając nazwy miejsca. Prawdopodobnie nigdy się nie znajdziemy. Wziął prysznic i zjechał wprost do garażu. Wyjeżdżając z budynku, zobaczył przed wejściem dziennikarzy z aparatami fotograficznymi. Zanim ruszył w kierunku restauracji La Rosa Nautica, gdzie po raz ostatni jadł obiad z Ismaelem Carrerą, krążył przez chwilę ulicami Miraflores, by upewnić się, że nikt go nie śledzi. Może Narciso ma kłopoty finansowe. Ale to nie był powod, żeby przedsiębrał tyle środkow ostrożności i ukrywał swoją tożsamość. A może tak. Coż, za chwilę się dowie. Wjechał na parking restauracji i zobaczył Narcisa wychodzącego spośrod rzędow samochodow. Otworzył drzwi, a Murzyn wsiadł, zajmując miejsce obok niego: – Dzień dobry, don Rigoberto. Przepraszam, że zabieram panu czas. – Nic się nie stało, Narciso. Pokręcimy się trochę po okolicy i porozmawiamy spokojnie.

Kierowca miał na sobie niebieską czapkę nasuniętą prawie na oczy i wydawał się jeszcze chudszy, niż gdy widzieli się ostatnio. Rigoberto pomknął aleją Costa Verde w stronę Barranco i Chorrillo, włączając się w dość już gęsty sznur samochodow. – Pewnie zauważyłeś, że problemy Ismaela nie skończyły się nawet po jego śmierci – odezwał się po chwili. – Wiesz już, że Armida zniknęła, prawda? Wygląda na to, że ją porwano. Jako że nie uzyskał odpowiedzi i słyszał tylko niespokojny oddech szofera, spojrzał na niego kątem oka. Narciso patrzył przed siebie, miał zaciśnięte usta, w jego źrenicach błyszczał niepokoj. Splotł dłonie i ściskał je mocno. – Właśnie o tym chciałem z panem pomowić, don Rigoberto – szepnął, odwracając się, żeby popatrzeć na niego, i natychmiast odwracając wzrok. – O zniknięciu Armidy? – Don Rigoberto spojrzał na niego ponownie. Kierowca Ismaela nadal wpatrywał się w przednią szybę, lecz pokiwał kilka razy głową z przekonaniem. – Podjadę do Regatas i zaparkuję tam, żebyśmy mogli porozmawiać. W przeciwnym razie na pewno w kogoś wjadę – powiedział Rigoberto. Wjechał na teren Club Regatas i zaparkował w pierwszym rzędzie, naprzeciwko morza. Poranek był szary, pochmurny, stada mew, kormoranow i głuptakow krążyły w powietrzu, skrzecząc. Bardzo szczupła dziewczyna w niebieskim kombinezonie ćwiczyła jogę na pustej plaży. – Nie mow, że wiesz, kto porwał Armidę, Narciso. Tym razem kierowca odwrocił się, żeby spojrzeć mu w oczy, i uśmiechnął się, otwierając usta. Jego bielutkie zęby lśniły. – Nikt jej nie porwał, don Rigoberto – powiedział, poważniejąc. – Właśnie o tym chciałem z panem pomowić, bo trochę się denerwuję. Ja tylko chciałem wyświadczyć przysługę Armidzie, to znaczy pani Armidzie. Przyjaźniliśmy się, kiedy była jeszcze tylko pokojowką don Ismaela. Z nią zawsze rozumiałem się lepiej niż z innymi. Nie

zadzierała nosa, była bardzo bezpośrednia. Kiedy więc mnie poprosiła o przysługę w imię naszej dawnej przyjaźni, jakżebym mogł odmowić? Nie zachowałby się pan tak samo? – Poproszę cię o jedną rzecz, Narciso – przerwał mu Rigoberto. – Lepiej opowiedz mi o wszystkim. Od początku i nie pomijając żadnego szczegołu. Proszę. Ale wcześniej powiedz mi jedno. Czy ona żyje? – Jak pan i ja, don Rigoberto. A przynajmniej jeszcze wczoraj była żywa. Wbrew prośbie Rigoberta Narciso nie przeszedł od razu do sedna. Lubił, albo nie potrafił ich uniknąć, preambuły, wtrącenia, zagmatwane dygresje, omowienia, długie nawiasy. I nie zawsze łatwo było Rigobertowi doprowadzić go do porządku chronologicznego i osi narracji. Narciso wciąż od nich odbiegał, podając szczegoły i komentarze niemające związku z tematem. Tą zawiłą i krętą drogą dowiedział się jednak, że w dniu, kiedy po raz ostatni widział Ismaela w jego domu w San Isidro, wieczorem, gdy już zmierzchało, Narciso także tam był wezwany przez samego Ismaela Carrerę. Tak on, jak i Armida bardzo mu dziękowali za pomoc i lojalność i wynagrodzili go za to bardzo szczodrze. Dlatego też, kiedy nazajutrz dowiedział się o nagłej śmierci swojego szefa, pospieszył z kondolencjami. Napisał je na karteczce przekonany, że Armida go nie przyjmie. Ale ona kazała go wprowadzić i zamieniła z nim kilka słow. Biedaczka była zdruzgotana nieszczęściem, jakie Bog zesłał na nią, żeby wyprobować jej siły. Przy pożegnaniu, ku zdziwieniu Narcisa, zapytała go, czy ma jakiś telefon komorkowy, na ktory mogłaby do niego zadzwonić. Podał jej numer, zastanawiając się, po coż miałaby chcieć kontaktować się z nim. A dwa dni poźniej, to znaczy przed przedwczoraj, pani Armida zadzwoniła do niego poźnym wieczorem, kiedy Narciso po obejrzeniu programu Magaly w telewizji miał już kłaść się spać. – Co za niespodzianka, co za niespodzianka – powiedział, rozpoznając jej głos. – Przedtem zawsze mowiłem do niej na „ty” – wyjaśnił Narciso don Rigobertowi. – Od kiedy poślubiła don Ismaela, już nie mogłem. Ale „pani” jakoś mi nie szła. Starałem się więc mowić do niej bezosobowo, nie wiem, czy pan mnie rozumie. – Rozumiem doskonale, Narciso – nakierowywał go Rigoberto. – Mow dalej. Czego chciała Armida? – Żebyś wyrządził mi ogromną przysługę, Narciso. Jeszcze jedną, bardzo wielką. Proszę cię o to w imię naszej dawnej przyjaźni jeszcze raz. – Tak, jasne, z wielką przyjemnością – powiedział kierowca.

– Na czym ma polegać ta przysługa? – Żebyś zawiozł mnie gdzieś jutro po południu. Tak żeby nikt o tym nie wiedział. Możesz? – I dokąd chciała, żebyś ją zawiozł? – ponaglił go don Rigoberto. – Wszystko odbyło się w największym sekrecie – odbiegł od tematu Narciso po raz kolejny. – Nie wiem, czy pan pamięta, ale za wewnętrznym ogrodem, obok pokoju służby, są w domu don Ismaela maleńkie drzwiczki, ktorych się prawie nigdy nie używa. Wychodzą na uliczkę, skąd w nocy wywożą śmieci. – Byłbym ci wdzięczny, gdybyś nie odbiegał od najważniejszego wątku, Narciso – upomniał go Rigoberto. – Czy mogłbyś powiedzieć mi, czego chciała Armida? – Żebym czekał tam na nią w moim starym gruchocie przez całe popołudnie. Aż przyjdzie. I żeby nikt mnie nie widział. Dziwne, prawda? Szoferowi wydało się to bardzo dziwne. Ale zrobił to, o co prosiła, nie zadając więcej pytań. Po południu tamtego dnia zaparkował swoj stary samochod w uliczce przed tylnymi drzwiami domu don Ismaela. Czekał jakieś dwie godziny, umierając z nudow, przysypiając, słuchając dowcipow w radio, przyglądając się bezpańskim psom, ktore rozgrzebywały worki ze śmieciami, głowiąc się, o co w tym wszystkim chodzi. Dlaczego Armida przedsiębrała takie środki ostrożności, żeby opuścić własny dom? Dlaczego nie chciała wyjść frontowymi drzwiami, przed ktorymi czekali mercedes benz, nowy szofer w liberii i umięśnieni ochroniarze? Dlaczego po kryjomu i w gruchocie Narcisa? Małe drzwiczki otworzyły się wreszcie i stanęła w nich Armida z walizeczką w ręku. – Nareszcie, nareszcie, już miałem odjechać – powiedział Narciso na powitanie, otwierając przed nią drzwi. – Ruszaj natychmiast, Narciso, zanim ktoś nas zobaczy – poleciła. – Jedźmy. – Strasznie się jej spieszyło, don – wyjaśnił szofer. – I wtedy zacząłem się niepokoić.

– Można wiedzieć, po co taki sekret, Armido? – Popatrz no, znowu mowisz do mnie „Armido” i per „ty” – zaśmiała się. – Jak za dawnych czasow. Bardzo dobrze, Narciso. – Tysiąckrotnie przepraszam – powiedział kierowca. – Wiem, że powinienem mowić do pani per „pani”, bo przecież jest wielką panią. – Przestań pieprzyć głupoty i mow do mnie per „ty”, bo przecież się nie zmieniłam – powiedziała ona. – Nie jesteś moim kierowcą, tylko przyjacielem i kumplem. Wiesz, co mowił o tobie Ismael? „Ten Murzyn wart jest tyle złota, ile waży”. Święta prawda, Narciso. Jesteś tyle wart. – Przynajmniej powiedz mi, dokąd mam cię zawieźć – poprosił. – Na dworzec Cruz de Chalpon? – zdumiał się don Rigoberto. – Wybierała się w podroż? Armida zamierzała pojechać gdzieś autobusem, Narciso? – Nie wiem, czy pojechała, ale tam ją zawiozłem – potwierdził kierowca. – Na ten dworzec. Powiedziałem już, że miała ze sobą małą walizeczkę. Pewnie wybierała się w podroż. Powiedziała, żebym nie zadawał jej pytań, więc nie pytałem. – Najlepiej będzie, jeśli o zapomnisz o tym wszystkim, Narciso – powtorzyła Armida, ściskając mu dłoń. – Najlepiej dla mnie i najlepiej dla ciebie. Rożni źli ludzie chcą zrobić mi krzywdę. Ty wiesz kto. I zrobić krzywdę wszystkim moim przyjaciołom. Nie widziałeś mnie, nie przywiozłeś mnie tutaj, nic o mnie nie wiesz. Nigdy ci się nie odpłacę, Narciso. – Nie mogłem spać przez całą noc – dorzucił Narciso. – Godziny mijały, a ja coraz bardziej się bałem, mowię panu. Coraz, coraz bardziej. Najpierw najadłem się strachu przez bliźniakow, a teraz to. Dlatego do pana zadzwoniłem, don Rigoberto. Zaraz po rozmowie z panem usłyszałem w RPP, że pani Armida zniknęła, że ją porwali. Cały się jeszcze trzęsę. Don Rigoberto poklepał go po ramieniu.

– Za dobry z ciebie człowiek, Narciso, stąd ten strach. Teraz wpakowałeś się w niezłe tarapaty. Będziesz musiał iść na policję i opowiedzieć tę historię, obawiam się. – Po moim trupie, don – powiedział kierowca z determinacją w głosie. – Nie wiem, dokąd pojechała Armida i po co. Jeśli coś jej się stało, będą szukać winnego. A ja jestem idealnym winowajcą. Były kierowca don Ismaela, wspolnik pani. A w dodatku czarny. Musiałbym na głowę upaść, żeby iść na policję. „To prawda”, pomyślał don Rigoberto. Jeśli Armida nie odnajdzie się, zrobią z Narcisa kozła ofiarnego. – Dobrze, prawdopodobnie masz rację – powiedział. – Nie opowiadaj nikomu o tym, co opowiedziałeś mnie. Daj mi czas do namysłu. Poradzę ci, co zrobić, kiedy się zastanowię. Poza tym może Armida odnajdzie się sama. Zadzwoń do mnie jutro tak jak dzisiaj, w porze śniadania. Zostawił Narcisa na parkingu La Rosa Nautica i wrocił do domu. Wjechał od razu do garażu, żeby uniknąć kontaktu z dziennikarzami, ktorzy wciąż tłoczyli się przed wejściem do budynku. Było ich dwa razy tyle co rano. Dona Lukrecja i Justyniana nadal siedziały przed telewizorem, słuchając wiadomości, oszołomione. Relacja z rozmowy z kierowcą zdumiała je jeszcze bardziej. – Najbogatsza kobieta w Peru wymyka się z domu z małą walizeczką, wsiada do podłego autobusu jak jakaś babina i wyjeżdża nie wiadomo dokąd – podsumował. – Telenowela trwa w najlepsze i codziennie coraz bardziej się gmatwa. – Doskonale ją rozumiem! – wykrzyknęła dona Lukrecja. – Miała już dość wszystkiego: prawnikow, dziennikarzy, hien, plotkarzy. Postanowiła zniknąć. Ale gdzie się podziewa? – Gdzieżby jak nie w Piurze – powiedziała Justyniana bardzo pewna siebie. – Ona jest z Piury i chyba nawet ma tam siostrę, nazywa się Gertrudis, tak mi się wydaje.

XVII

„Nie zapłakała ani razu”, pomyślał Felicito Yanaque. Faktycznie, ani razu. Ale Gertrudis zaniemowiła. Nie odezwała się już więcej, a w każdym razie nie do niego i nie do Saturniny, służącej. Być może rozmawiała ze swoją siostrą Armidą, ktorą po przyjeździe do Piury umieściła w dawnym pokoju Tiburcia i Miguela, tam gdzie sypiali, zanim wyprowadzili się z domu. Gertrudis i Armida spędziły tam wspolnie wiele godzin i nie wchodziło w rachubę, by przez ten czas nie zamieniły ani słowa. Ale odkąd Felicito po powrocie od Adelaidy oznajmił żonie, że policja ustaliła, że pajączkiemszantażystą jest Miguel i że jej syn został już aresztowany i przyznał się do wszystkiego, Gertrudis zaniemowiła. Nie przemowiła więcej do niego. (Felicito, rzecz jasna, nie wspomniał jej ani słowkiem o Mabel). Jej oczy zapłonęły i posmutniały, to owszem, i złożyła ręce jak do modlitwy. W takiej pozycji widywał ją odtąd stale przez ostatnie dwadzieścia cztery godziny. Gdy streszczał jej historię opowiedzianą przez policję, opuszczając wszelkie aluzje do Mabel, żona nie zapytała go o nic, nie skomentowała jego relacji, nie odpowiedziała na żadne z kilku pytań, ktore jej zadał. Siedziała w pokoju z telewizorem niema, zamknięta w sobie, niby kolejny mebel, patrząc na niego błyszczącymi, nieufnymi oczami, ze złożonymi rękami, nieruchoma jak pogański bożek. Po chwili, kiedy Felicito uprzedził ją, że cała historia przedostanie się niebawem do publicznej wiadomości i że dziennikarze oblegną dom jak muchy, a zatem nie powinni otwierać drzwi i odbierać telefonow od prasy, radia czy telewizji, wstała, wyszła i zamknęła się w pokoju siostry. Uderzyło go, że nawet nie probowała odwiedzić Miguela na komisariacie czy w więzieniu. Rownie mocno zaskoczyła go jej niemota. Czy ten strajk milczenia obejmował tylko jego? Ale musiała rozmawiać z Armidą, ponieważ kiedy wieczorem przy kolacji Felicito przywitał się z nią, sprawiała wrażenie zorientowanej we wszystkim. – Jest mi ogromnie przykro, że przeszkadzam państwu w tak ciężkich chwilach – powiedziała, ściskając mu dłoń. – Po prostu nie miałam dokąd się udać. To tylko na kilka dni, przyrzekam. Proszę o wybaczenie, że w taki sposob wtargnęłam do pańskiego domu, Felicito. Nie wierzył własnym oczom. Ta elegancka pani, tak dobrze ubrana, w takiej biżuterii, siostrą Gertrudis? Wydawała się o wiele młodsza, a jej stroj, buty, pierścionki, kolczyki, zegarek były takie jak u tych bogaczek z wielkich domow z ogrodami i basenami w El Chipe, nie pasowały do kogoś, kto wyrosł w El Algarrobo, podłym pensjonacie na zadupiu Piury.

Podczas tamtej kolacji Gertrudis nie wzięła do ust ani kęsa i nie odezwała się ani słowem. Saturnina wyniosła nietknięty rosoł z makaronem i ryż z kurczakiem. Przez cały wieczor i sporą część nocy stukano do drzwi, a dzwonek telefonu dźwięczał bez przerwy, choć nikt nie otwierał i nikt nie podnosił słuchawki. Felicito wyglądał od czasu do czasu zza firanek: czatowali tam, sępy żądne padliny, ze swoimi aparatami, tłoczyli się na chodniku i na jezdni, wyczekując, aż ktoś wyjdzie z domu, by rzucić się na niego. Ale wyszła tylko Saturnina, ktora pracowała jako dochodząca, bardzo poźnym wieczorem, a Felicito widział, jak broni się przed napastnikami, podnosi ręce, zakrywa twarz przed błyskami fleszy, ucieka biegiem. Gdy został sam, obejrzał wiadomości na lokalnym kanale i wysłuchał kilku stacji radiowych; wszędzie mowiono o nim. Na ekranie pojawił się Miguel, poważny, rozczochrany, w kajdankach, kombinezonie i trampkach, a także Mabel bez kajdanek, spoglądająca z przestrachem na błyski aparatow fotograficznych. Felicito ucieszył się w duchu, że Gertrudis schroniła się w sypialni i nie ogląda u jego boku tych dziennikow, gdzie z upodobaniem rozwodzono się nad informacją, że jego ukochana imieniem Mabel, ktorej wynajął domek w Kastylii, przyprawiła mu rogi z jego synem i wspolnie z nim uknuła spisek, wysyłała słynne listy z pajączkiem i wywołała pożar w lokalu Transportes Narihuala.

Oglądał i słuchał tego wszystkiego ze ściśniętym sercem i spoconymi rękami, czując zapowiedź podobnego zawrotu głowy, jaki ogarnął go u Adelaidy, a zarazem z dziwnym przeświadczeniem, że chodzi o rzeczy bardzo już odległe i niedotyczące jego. Niemające z nim nic wspolnego. Czuł się tak nawet wowczas, gdy na ekranie pojawiła się jego twarz, podczas gdy prezenter opowiadał o jego ukochanej Mabel (ktorą nazywał „konkubiną”), jego synu Miguelu i firmie transportowej. Było to takie uczucie, jakby oderwał się od siebie samego, a ow Felicito Yanaque z ekranu telewizora i wiadomości radiowych uzurpował sobie jego nazwisko i oblicze. Kiedy już leżał w łożku, nie mogąc zasnąć, usłyszał kroki Gertrudis w sypialni za ścianą. Spojrzał na zegarek: dochodziła pierwsza. O ile sięgał pamięcią, jego żona nigdy nie była na nogach o tej porze. Nie mogł spać, spędził bezsenną noc, niekiedy rozmyślając o rożnych sprawach, ale przez większość czasu z pustką w głowie, nasłuchując bicia serca. Przy śniadaniu Gertrudis nadal milczała; wypiła tylko kilka łykow herbaty. Niebawem przyszła Josefita, po ktorą zadzwonił, żeby zdała sprawę z tego, co się działo w biurze, przyjęła zlecenia i napisała kilka listow pod jego dyktando. Przyniosła słowko od Tiburcia, ktory przebywał w Tumbes. Gdy usłyszał wiadomości, dzwonił do rodzicow wiele razy, lecz nie odpowiadali. Był kierowcą autobusu na trasie Piura– Tumbes, zaraz po powrocie do miasta przybiegnie do ich domu. Sekretarka była tak oszołomiona wydarzeniami, że Felicito prawie jej nie poznawał; unikała jego wzroku, a jedynym jej komentarzem było utyskiwanie na namolność reporterow, ktorzy doprowadzili ją do szału wczoraj w biurze, a dzisiaj otoczyli pod domem i przez dobrą chwilę nie pozwalali dojść do drzwi, chociaż krzyczała, że nie ma nic do powiedzenia, że nic nie wie, że jest tylko sekretarką pana Yanaque. Zadawali jej najbardziej impertynenckie pytania, ale ona oczywiście nie puściła pary z ust. Kiedy wyszła, Felicito zobaczył przez okienko, że znow atakuje ją grupka mężczyzn i kobiet z dyktafonami i kamerami, tłocząca się na chodnikach ulicy Arequipa. Przy obiedzie Gertrudis usiadła do stołu z Armidą i z nim, ale wciąż nie wzięła nic do ust i nie przemowiła ani słowem. Miała oczy jak rozżarzone węgle i zaciśnięte ręce. Co się działo w jej rozwichrzonej głowie? Przyszło mu na myśl, że śpi, że informacje o Miguelu uczyniły z niej somnabuliczkę. – Jakież to straszne, Felicito, to, co was spotyka – przepraszała po raz kolejny przygnębiona Armida. – Gdybym wiedziała, nigdy bym was nie najeżdżała w taki sposob, bez uprzedzenia. Ale jak powiedziałam wczoraj, nie miałam gdzie się podziać. Znajduję się w bardzo trudnym położeniu i musiałam się ukryć. Wyjaśnię to ze szczegołami, gdy tylko pan zechce. Wiem, że ma pan teraz ważniejsze problemy na głowie. Przynajmniej proszę mi wierzyć, że nie zostanę zbyt długo. – Tak, opowie mi pani o wszystkim, ale może poźniej –

przytaknął. – Kiedy trochę przejdzie ta burza. Co za pech, Armido. Przyjeżdża pani ukryć się w miejscu, gdzie zebrali się wszyscy dziennikarze z Piury z powodu tego skandalu. Przez te kamery i dyktafony czuję się uwięziony we własnym domu. Siostra Gertrudis potakiwała ze smutnym uśmiechem pełnym zrozumienia: – Sama przez to przeszłam i wiem, co to takiego – nie zrozumiał, do czego odnoszą się te słowa, ale nie poprosił o wyjaśnienie. Tego wieczoru po długich rozterkach Felicito uznał wreszcie, że nadszedł odpowiedni moment. Poprosił Gertrudis, żeby przeszli do pokoju telewizyjnego: „Musimy porozmawiać, ty i ja, w cztery oczy”, powiedział. Armida wstała natychmiast i poszła do swojego pokoju. Gertrudis poczłapała posłusznie za mężem do sąsiedniego pomieszczenia. Siedziała teraz w fotelu w połmroku, nieruchoma, bezkształtna i niema, naprzeciwko niego. Patrzyła na niego, lecz wydawało się, że go nie widzi. – Nie myślałem, że pojawi się kiedykolwiek powod do tego, żebyśmy porozmawiali o tym, o czym chcę teraz rozmawiać – zaczął Felicito bardzo łagodnie. Zauważył zdziwiony, że głos mu drży. Gertrudis ani drgnęła. Zanurzona w bezbarwnej sukience będącej jakimś skrzyżowaniem podomki i tuniki patrzyła na niego, jakby go tu wcale nie było, źrenicami pałającymi spokojnym ogniem w okrągłej twarzy o wielkich ustach pozbawionych wyrazu. Ręce trzymała na podołku, mocno zaciśnięte, jakby walczyła z okropnym bolem brzucha. – Od pierwszego momentu podejrzewałem to – ciągnął przedsiębiorca, starając się opanować ogarniające go zdenerwowanie. – Ale nic ci nie mowiłem, żeby cię nie zawstydzać. Zabrałbym to podejrzenie ze sobą do grobu, gdyby nie wydarzyło się to, co się wydarzyło. Wziął głęboki wdech, potem powoli wypuścił powietrze. Jego żona nie poruszyła się ani o milimetr, nie mrugnęła ani razu. Siedziała jak skamieniała. Niewidzialne muszysko zaczęło brzęczeć gdzieś w pokoju, uderzało o sufit i ściany. Saturnina podlewała ogrodek, słychać było chlupot wody spływającej na rośliny. – Chcę powiedzieć – ciągnął, akcentując każdą sylabę – że ty i twoja matka oszukałyście mnie.

Wtedy w El Algarrobo. Teraz nie ma to dla mnie znaczenia. Minęło wiele lat i zapewniam cię, że dzisiaj nie przejmuję się już tym, że ty i Hersztbaba wcisnęłyście mi bajkę. Jedyne, o co proszę, żeby umrzeć spokojnie, to żebyś to potwierdziła, Gertrudis. Zamilkł i czekał. Siedziała dalej w tej samej pozycji niewzruszona, ale Felicito zauważył, że jeden z kapci na stopach jego żony przesunął się leciutko na bok. Przynajmniej tam znajdowało się coś żywego. Po upływie chwili Gertrudis rozchyliła wargi i wypowiedziała zdanie, ktore brzmiało jak jęk: – Żebym potwierdziła co, Felicito? – Że Miguel nie jest i nigdy nie był moim synem – powiedział, podnosząc nieco głos. – Że byłaś w ciąży z innym, kiedy przyszłyście, ty i Hersztbaba, tamtego ranka w pensjonacie El Algarrobo, żeby porozmawiać ze mną, i wmowiłyście mi, że to ja jestem ojcem. A wcześniej doniosłyście na mnie na policję, żeby zmusić mnie do ożenku. Po dokończeniu tego zdania poczuł się obolały i ciężki, jakby zjadł coś niestrawnego albo wypił kubeczek bardzo sfermentowanej chichy. – Myślałam, że to ty jesteś ojcem – oświadczyła Gertrudis z całkowitym spokojem. Mowiła bez gniewu, z obojętnością, z jaką odnosiła się zawsze do wszystkiego z wyjątkiem kwestii religijnych. A po długiej chwili milczenia dodała tym samym neutralnym, beznamiętnym tonem: – Ani ja, ani mama nie miałyśmy zamiaru oszukać cię. Byłam wtedy pewna, że to ty jesteś ojcem dzieciaka, ktorego miałam w brzuchu. – A kiedy zorientowałaś się, że to nie moj syn? – zapytał Felicito ze stanowczością, ktora zaczynała przeradzać się w gniew. – Dopiero kiedy Miguelito się urodził – przyznała Gertrudis głosem, ktory nawet nie drgnął. – Kiedy zobaczyłam, że jest taki bielutki, ma takie jaśniutkie oczka i włoski. Nie mogł być synem takiego Metysa z Chulucanas jak ty. Zamilkła i nadal wpatrywała się w oczy męża tak samo beznamiętnie. Felicito pomyślał, że Gertrudis mowi do niego jak z otchłani wod albo urny z bardzo grubego szkła. Dzieliło ich coś niewidzialnego i nie do przebycia, choć siedzieli zaledwie o metr od siebie. – Prawdziwy sukinsyn, nic dziwnego, że zrobił mi to, co zrobił – wycedził przez zęby. – I zrozumiałaś wtedy, kto był

prawdziwym ojcem Miguela? Jego żona westchnęła i wzruszyła ramionami gestem, ktory mogł wynikać z obojętności lub ze zmęczenia. Pokręciła kilka razy przecząco głową. – Z iloma facetami z pensjonatu El Algarrobo spałaś, che gua? – Felicito czuł węzeł w gardle i chciał, żeby to się wreszcie skończyło. – Ze wszystkimi, ktorych mama wciskała mi do łożka – burknęła Gertrudis powoli i zwięźle. I wzdychając ponownie, z wyrazem bezkresnego znużenia uściśliła: – Z wieloma. Nie tylko z pensjonatu. Czasem też z ulicy. – Hersztbaba wciskała ci ich do łożka? – słowa przechodziły mu przez gardło z wielkim trudem, w głowie mu szumiało. Gertrudis siedziała niewzruszona, sylwetka pozbawiona konturow, ręce wciąż zaciśnięte. Patrzyła na niego z nieobecnym, świetlistym, spokojnym uporem, ktory coraz bardziej zbijał go z tropu. – To ona ich wybierała i to ona brała pieniądze, nie ja – dorzuciła jego żona głosem, ktorego ton zmienił się odrobinę. Zdawała się już nie tylko go informować, lecz także rzucać wyzwanie. – Ktory mogłby być ojcem Miguela? Nie wiem. Jakiś białas, jeden z tych gringuitos, co sypiali czasem w El Algarrobo. Albo z Jugosłowian, co pracowali w Chirze przy irygacji. Przyjeżdżali w weekendy do Piury, żeby się upić, i lądowali w pensjonacie. Felicito pożałował, że rozpoczął tę rozmowę. Po co poruszał temat, ktory chodził za nim jak cień przez całe życie? Stał teraz między nimi, a on nie wiedział, jak się go pozbyć. Odbierał go jako przemożną przeszkodę, intruza, ktory nigdy już nie opuści tego domu. – Ilu wpakowała ci do łożka Hersztbaba? – ryknął. Czuł, że za chwilę zemdleje albo zwymiotuje. – Całą Piurę? – Nie liczyłam – powiedziała Gertrudis bez śladu zmieszania, wykrzywiając usta w szyderczym grymasie. – Ale skoro już chcesz wiedzieć, to powtarzam, że wielu. Pilnowałam się, jak mogłam. Nie za wiele wtedy o tym wiedziałam. Robiłam sobie codziennie lewatywy, myślałam, że to pomoże, tak mi mowiła mama. Z Miguelem coś się stało. Może zapomniałam. Chciałam usunąć ciążę u takiej jednej znachorki z

dzielnicy. Wołali na nią Motyl, może ją znałeś. Ale Hersztbaba mi nie pozwoliła. Wbiła sobie do głowy to małżeństwo. Ja też nie chciałam wychodzić za ciebie, Felicito. Wiedziałam, że przy tobie nigdy nie będę szczęśliwa. To moja mama mnie zmusiła. Przedsiębiorca nie wiedział już, co powiedzieć. Siedział bez ruchu naprzeciwko żony, myśląc intensywnie. Coż za idiotyczna sytuacja, siedzą naprzeciwko siebie sparaliżowani, z mową odjętą przez tak szpetną przeszłość, ktora zmartwychwstaje nagle, by przysporzyć hańby, wstydu, bolu, gorzkich prawd do nieszczęścia, ktore go dotknęło, do tej sprawy z fałszywym synem i Mabel. – Płaciłam za moje winy przez te wszystkie lata, Felicito – usłyszał, jak mowi Gertrudis, prawie nie poruszając mięsistymi ustami, nie spuszczając go z oczu ani na sekundę, choć nadal wydawało się, że go nie widzi, że przemawia, jakby go tu nie było. – Niosłam moj krzyż po cichutku. Dobrze wiedząc, że za popełnione grzechy trzeba zapłacić. Nie tylko w tamtym życiu, w tym też. Przyjęłam to. Odpokutowałam za siebie i za Hersztbabę. Zapłaciłam za siebie i za moją mamę. Nie mam już do niej takiego wielkiego żalu, jaki miałam za młodu. Płaciłam i dalej płacę. Oby za tyle cierpienia Pan Jezus Chrystus wybaczył mi tyle grzechow. Felicito zapragnął, żeby wreszcie zamilkła i żeby mogł wyjść. Ale nie miał sił wstać. Bardzo mu się trzęsły nogi. „Chciałbym być tą muchą, co tak brzęczy, nie sobą”, pomyślał. – Ty mi pomogłeś zapłacić za nie, Felicito – ciągnęła jego żona, ściszając nieco głos. – I dziękuję ci za to. Dlatego nigdy ci nic nie mowiłam. Dlatego nigdy nie zrobiłam ci ani jednej sceny zazdrości i nie zadawałam niewygodnych pytań. Dlatego nigdy nie pokazałam, że wiem, że zakochałeś się w innej kobiecie, że masz kochankę, ktora w odrożnieniu ode mnie nie jest stara i brzydka, tylko młoda i ładna. Dlatego nigdy nie skarżyłam się na istnienie Mabel i nie zrobiłam ci ani jednego wyrzutu. Bo Mabel też mi pomagała płacić za moje winy. Zamilkła, oczekując, że przedsiębiorca powie coś, ale kiedy ow nie otwierał ust, dorzuciła: – Ja też nie myślałam, że kiedykolwiek odbędziemy tę rozmowę, Felicito. To ty jej chciałeś, nie ja. Znowu zamilkła na długo, po czym szepnęła, kreśląc w powietrzu znak krzyża sękatymi palcami: – A to, co ci zrobił Miguel, to pokuta dla ciebie. I dla mnie też.

Po wymowieniu ostatniego słowa Gertrudis podniosła się ze zwinnością, jakiej sobie nie przypominał, i wyszła z pokoju, powłocząc nogami. Został w fotelu w pokoju telewizyjnym, nie słysząc hałasu, głosow, klaksonow, wrzawy dobiegającej z ulicy Arequipa, nawet silnikow riksz motorowych, pogrążony w głębokiej śpiączce, w rozpaczy i smutku, ktore dławiły każdą myśl i każdy impuls energii, jaki pozwoliłby mu wstać. Chciał to zrobić, chciał wyjść z tego domu, nawet jeśli zaraz za progiem mieliby go oblegnąć dziennikarze, bombardując bezlitosnymi pytaniami, jedno głupsze od drugiego, pojść na bulwar Eguiguren, usiąść nad rzeką, popatrzeć na jej brunatne i szare wody, przyjrzeć się chmurom na niebie, odetchnąć ciepłym powietrzem wieczoru, słuchając ptasich treli. Ale nawet nie probował się poruszyć, ponieważ nogi nie usłuchałyby go albo zawrot głowy powaliłby go na dywan. Przerażała go myśl, że jego ojciec zza grobu mogł słyszeć rozmowę, ktorą właśnie odbył z żoną. Nie wiedział, jak długo znajdował się w tym stanie lepkiej senności, czując, jak upływa czas, zawstydzony i litujący się nad sobą samym, nad Gertrudis, nad Mabel, nad Miguelem, nad całym światem. Od czasu do czasu niby jasny promyk światła ukazywała mu się w myślach ojcowska twarz i ten przelotny obraz przynosił na moment ulgę. „Gdybyście żyli i usłyszeli o tym wszystkim, umarlibyście jeszcze raz”, pomyślał. Nagle zauważył, że w pokoju jest Tiburcio. Wszedł niespostrzeżenie, klęczał teraz przy nim, obejmował go i wpatrywał się weń ze strachem. – Nic mi nie jest, nie przejmuj się – uspokoił go. – Zdrzemnąłem się na chwilkę i tyle. – Chcecie, żebym wezwał lekarza? – jego syn miał na sobie niebieski kombinezon i służbową czapkę kierowcow firmy; na daszku widniał napis: „Transportes Narihuala”. W ręce trzymał rękawice z niewyprawionej skory, ktore wkładał, kiedy miał prowadzić autobus. – Jesteście bardzo bladzi, ojcze. – Wrociłeś z Tumbes? – odpowiedział. – Jak było? – Prawie komplet i dużo ładunku – powiedział Tiburcio. Na jego twarzy nadal malował się przestrach, wpatrywał się badawczo w ojca, jakby probował wydobyć z niego jakiś sekret. Było jasne, że pała chęcią zasypania go pytaniami, ale nie śmie. Felicito poczuł litość także wobec niego. – Usłyszałem o Miguelu w radiu wczoraj w Tumbes – powiedział Tiburcio z zakłopotaniem. – Nie mogłem uwierzyć.

Dzwoniłem do was tysiąc razy, ale nikt nie odpowiadał. Nie wiem, jak udało mi się dojechać tu bez wypadku. Wierzycie, że to prawda, co mowi policja o moim bracie? Felicito miał już na końcu języka: „To nie jest twoj brat”, ale powstrzymał się. Czyż nie byli przyrodnimi braćmi? – To może być kłamstwo, ja myślę, że to kłamstwo – mowił teraz Tiburcio poruszony, nie wstając z podłogi, nie wypuszczając ojca z objęć. – Policjanci mogli wyciągnąć od niego fałszywe zeznanie biciem. Torturami. Oni robią takie rzeczy, to wiadomo. – Nie, Tiburcio. To prawda – powiedział Felicito. – To on był pajączkiem. On to wszystko uknuł. Przyznał się, bo ona, jego wspolniczka, wydała go. A teraz poproszę cię o wielką przysługę, synu. Nie mowmy więcej o tym. Nigdy więcej. Ani o Miguelu, ani o pajączku. Dla mnie twoj brat przestał istnieć. Nawet więcej, nigdy nie istniał. Nie chcę, żeby wymawiano jego imię w tym domu. Nigdy więcej. Ty możesz robić, co chcesz. Odwiedzać go, jeśli uznasz za stosowne. Nosić jedzenie, poszukać adwokata, cokolwiek. Nie obchodzi mnie to. Nie wiem, co zechce zrobić twoja matka. Mnie o tym nie opowiadajcie. Nie chcę wiedzieć. W mojej obecności nie wymawiajcie jego imienia. Przeklinam go i na tym koniec. Teraz pomoż mi wstać, Tiburcio. Nie wiem czemu, ale nogi jakby przestały mnie nagle słuchać. Tiburcio wstał, chwycił go za ramiona i podniosł bez wysiłku. – Poproszę cię, żebyś poszedł ze mną do biura – powiedział Felicito. – Życie musi toczyć się dalej. Trzeba zabrać się do roboty, musimy postawić na nogi firmę, ktora podupadła. Nie tylko rodzina ucierpiała na tej historii, synu. Transportes Narihuala także. Trzeba ją rozruszać. – Na ulicy jest pełno dziennikarzy – ostrzegł go Tiburcio. – Opadli mnie jak muchy, kiedy przyszedłem, nie dawali mi przejść. O mało nie pobiłem się z jednym z nich. – Ty mi pomożesz uniknąć tych natrętow, Tiburcio. – Spojrzał synowi w oczy i gładząc go niezdarnie po twarzy, powiedział łagodnym tonem: – Dziękuję za to, że nie wspomniałeś o Mabel, synu. Że nawet nie zapytałeś o tę kobietę. Dobry z ciebie syn, z ciebie tak. Ujął chłopca pod ramię i poszedł z nim do wyjścia. Gdy

tylko otworzyła się brama, wybuchł gwar, a błyski fleszy zmusiły go do mrugania powiekami. „Nie mam nic do powiedzenia, proszę panow, bardzo dziękuję”, powtorzył dwa, trzy, dziesięć razy uczepiony ramienia Tiburcia, torując sobie z trudem drogę ulicą Arequipa, osaczony, popychany, potrącany przez tłum dziennikarzy, ktorzy przekrzykiwali się wzajemnie i podtykali mu pod nos mikrofony, kamery, notesy i ołowki. Zadawali mu pytania, ktorych nawet nie słyszał. Co kilka minut powtarzał niby refren: „Nie mam nic do powiedzenia, proszę pań, proszę panow, bardzo dziękuję”. Eskortowali go do Transportes Narihuala, ale nie weszli do środka, ponieważ strażnik zamknął im drzwi przed nosem. Kiedy usiadł przy desce położonej na dwie beczki, służącej mu ostatnio za biurko, Tiburcio podał mu szklankę wody. – A ta elegancka pani, ta Armida, znaliście ją, ojcze? – zapytał. – Wiedzieliście, że mama miała siostrę w Limie? Nam nigdy o tym nie mowiła. Pokręcił przecząco głową i położył palec na ustach. – To jakaś wielka tajemnica, Tiburcio. Przyjechała tutaj, żeby się ukryć, bo ponoć w Limie prześladują ją, a nawet chcą zabić. Lepiej zapomnij o niej i nie mow nikomu, że ją widziałeś. Dość mamy własnych kłopotow, żeby dziedziczyć jeszcze kłopoty mojej szwagierki. Nadludzkim wysiłkiem zmusił się do pracy. Zaczął przeglądać księgi, weksle, terminy płatności, wydatki bieżące, wpływy, faktury, wypłaty dostawcom, wpłaty. Jednocześnie w jego głowie zarysowywał się plan działania na następne dni. Po upływie niedługiego czasu poczuł się lepiej, a nawet nabrał nadziei, że możliwe jest wygranie tej bardzo trudnej bitwy. Nagle naszła go nieodparta chęć posłuchania ciepłego i czułego głosiku Cecilii Barrazy. Szkoda, że nie miał w biurze jakiejś płyty z utworami Cardo y ceniza, Inocente amor, Carino bonito czy Toro mata i sprzętu, żeby je odsłuchać. Jak tylko sprawy będą się miały lepiej, kupi sobie. Wieczorami albo nocami, kiedy będzie musiał popracować dłużej w biurze wyremontowanym już po pożarze, w chwilach takich jak ta puści sobie płyty ukochanej piosenkarki. Zapomni o wszystkim i poczuje się albo radosny, albo smutny, ale zawsze wzruszony tym głosikiem, ktory potrafił z walca i z marinery, z polki i pregonu, z całej kreolskiej muzyki wydobyć najdelikatniejsze uczucia, jakie skrywała w swym wnętrzu. Kiedy opuścił lokal Transportes Narihuala, panowała głucha noc. Nie było dziennikarzy przy alei; strażnik powiedział mu, że zmęczeni oczekiwaniem rozeszli się jakiś czas temu. Tiburcio także wyszedł po naleganiach ojca godzinę temu. Ruszył w gorę ulicy Arequipa pustawej o tej porze, nie patrząc na nikogo, wybierając miejsca, gdzie było najciemniej, by go nie rozpoznano.

W domu Armida i Gertrudis spały już, a w każdym razie nie słyszał ich. Poszedł do pokoju telewizyjnego i włączył cichutko jedną płytę, a potem drugą i trzecią. I siedział tam ze dwie godziny w ciemności, zasłuchany i wzruszony, nie zapominając całkowicie o troskach, ale czując niejaką ulgę przyniesioną przez piosenki, ktore śpiewała dla niego w tym kameralnym otoczeniu Cecilia Barraza. Jej głos był balsamem, chłodniutką i krystaliczną wodą, w ktorej jego ciało i dusza zanurzały się, obmywały, uspokajały, tonęły w rozkoszy, a coś zdrowego, słodkiego, optymistycznego kiełkowało w najgłębszych zakamarkach jego wnętrza. Starał się nie myśleć o Mabel, nie przypominać sobie tych momentow tak intensywnych, tak radosnych, ktore spędził u jej boku przez ostatnich osiem lat, chciał pamiętać tylko, że go zdradziła, że spała z Miguelem, że spiskowała przeciw niemu, wysyłając listy z pajączkiem, udając, że została porwana, podpalając jego biuro. To jedynie powinien zachować w pamięci, aby świadomość, że nie ujrzy jej nigdy więcej, nie była taka gorzka. Następnego poranka wstał bardzo wcześnie, wykonał ćwiczenia qi gong, wspominając sklepikarza Laua, jak zwykł był robić podczas tej rutynowej porannej czynności, zjadł śniadanie i wyruszył do biura, zanim dziennikarskie śpiochy dotarły pod jego dom, by kontynuować łowy. Josefita już tam była i ucieszyła się niezmiernie na jego widok. – Jak to dobrze, że wrocił pan do biura, don Felicito – powiedziała, klaszcząc w dłonie. – Stęskniliśmy się już za panem. – Nie mogłem bardziej przedłużać tych wakacji – odparł, zdejmując kapelusz i marynarkę i zasiadając za deską. – Dość już tych skandali i głupot, Josefito. Od dzisiaj wracam do pracy. To właśnie lubię, to robiłem przez całe życie i to będę robił nadal. Zauważył, że sekretarka chce mu coś powiedzieć, ale nie śmie. Co jej było? Zmieniła się. Była zadbana i umalowana bardziej niż zwykle, ubrana z wdziękiem i kokieterią. Na jej twarzy pojawiały się chwilami uśmieszki i rumieńce, a ponadto uznał, że idąc, porusza biodrami nieco mocniej niż niegdyś. – Jeśli chce mi pani powierzyć jakiś sekret, zapewniam, że będę milczał jak grob, Josefito. A gdyby chciała się pani wyżalić, chętnie wysłucham. – Bo ja nie wiem, co mam zrobić, don Felicito – ściszyła głos, rumieniąc się od stop do głow. Przysunęła twarz do ucha szefa i szepnęła z minką niewinnej dziewczynki: – Niech pan sobie wyobrazi, że wydzwania do mnie ten kapitan z policji. I niech pan zgadnie po co! Żeby mnie gdzieś zaprosić! – Kapitan Silva? – udał zdumienie przedsiębiorca. – Tak właśnie podejrzewałem, że zawrociła mu pani w głowie. Che gua, Josefito!

– Na to wygląda, don Felicito – powiedziała sekretarka, marszcząc nosek z udawaną skromnością i satysfakcją. – Przez telefon obsypuje mnie wszelkim kwieciem, nawet pan sobie nie wyobraża, co mi mowi. Ależ bezpośredni z niego człowiek! Wstyd mi okropnie. Tak, tak, chce mnie zaprosić. A ja nie wiem, co zrobić. Co by mi pan poradził? – Coż, nie wiem, co pani powiedzieć, Josefito. Oczywiście nie dziwi mnie, że podbiła pani jego serce. Jest pani bardzo atrakcyjną kobietą. – Ale trochę za grubą, don Felicito – poskarżyła się, robiąc płaczliwą minę. – Chociaż z tego, co mowił, dla kapitana Silvy to nie problem. Zapewnił mnie, że nie lubi tych niedożywionych dziewuszek z reklam, że woli takie, co mają więcej ciałka jak ja. Felicito Yanaque wybuchnął śmiechem, a Josefita zawtorowała mu. Po raz pierwszy śmiał się tak szczerze od czasu historii z pajączkiem. – A sprawdziła pani przynajmniej, czy kapitan nie jest żonaty, Josefito? – Przysięgał, że jest kawalerem i bez zobowiązań. Ale kto go tam wie, mężczyźni przez całe życie opowiadają bujdy kobietom. – Postaram się to ustalić – zaoferował Felicito. – W tym czasie niech się pani bawi i korzysta z życia, zasługuje pani na to. Niech pani będzie szczęśliwa, Josefito. Przez kilka godzin nadzorował wyjazdy minibusow, autobusow i furgonetek, załadunek przesyłek, a potem udał się na spotkanie z doktorem Hildebrandem Castro Pozo do jego mikroskopijnej i zapchanej papierami kancelarii przy ulicy Lima. Doktor był prawnikiem jego firmy i zajmował się jej obsługą prawną od wielu lat. Wyjaśnił z najdrobniejszymi szczegołami, co chodziło mu po głowie, a doktor Castro Pozo notował wszystko w swoim starym pigmejskim notesiku, w ktorym pisał ołowkiem tak drobnym jak on sam. Był to mały mężczyzna dobiegający sześćdziesiątki, w kamizelce i krawacie, schludny, elegancki, żywy, energiczny, uprzejmy, lakoniczny, profesjonalista skromny, lecz efektywny, bynajmniej nie zdzierca. Jego ojciec był słynnym działaczem społecznym, obrońcą chłopow, ktory zaznał więzienia i wygnania, autorem książki o wspolnotach indiańskich, ktora uczyniła go sławnym. Swego czasu był deputowanym Kongresu. Gdy Felicito skończył wyjaśnienia, doktor Castro Pozo zlustrował go od stop do głow z zadowoleniem:

– Oczywiście, że to możliwe, don Felicito – wykrzyknął, bawiąc się ołoweczkiem. – Ale pozwoli pan, że przestudiuję całe zagadnienie na spokojnie i z perspektywy prawniczej, żeby wiedzieć dokładnie, na czym stoimy. Zabierze mi to najwyżej kilka dni. I wie pan co? Rzecz, ktorą chce pan zrobić, potwierdza z nawiązką słuszność tego, co o panu myślałem. – A co pan o mnie myślał, doktorze Castro Pozo? – Że jest pan człowiekiem etycznym, don Felicito. Etycznym aż do szpiku kości. Jednym z niewielu, jakich znam, prawdę mowiąc. Zastanawiając się, co może znaczyć to wyrażenie – „człowiek etyczny” – Felicito powiedział sobie, że powinien zakupić wreszcie słownik. Stale słyszał słowa, ktorych znaczenia nie rozumiał. A pytać się wstydził. Poszedł poźniej do domu na obiad. Choć dziennikarze nadal oblegali wejście, nawet się nie zatrzymał, by oznajmić, że nie udziela wywiadow. Przeszedł obok, pozdrawiając ich skinieniem głowy, nie odpowiadając na zadawane pytania, potykając się lekko. Po obiedzie Armida poprosiła go o rozmowę na osobności. Jednakże ku zdziwieniu Felicita, kiedy on i szwagierka przeszli do pokoju telewizyjnego, Gertrudis, nadal pogrążona w niemocie, ruszyła za nimi. Usiadła na jednym z foteli i została tam przez cały czas trwania rozmowy, ktora okazała się długa, słuchając i nie przerywając im ani razu. – Z pewnością wydaje się panu dziwne, że od czasu przyjazdu chodzę ciągle w tej samej sukience – zagaiła szwagierka najbanalniej na świecie. – Jeśli mam być szczery, Armido, wszystko wydaje mi się dziwne w tej historii, nie tylko, że nie przebiera się pani w inną sukienkę. Przede wszystkim, że pojawiła się pani tak znienacka. Gertrudis i ja jesteśmy małżeństwem od nie wiem ilu lat, a jeszcze kilka dni temu w ogole nie wiedziałem o pani istnieniu. Czy może być coś bardziej dziwnego? – Nie przebieram się, bo nie mam żadnego innego ubrania – ciągnęła jego szwagierka, jakby nie słyszała jego słow. – Wyjechałam z Limy w tym, co miałam na sobie. Przymierzyłam jakąś sukienkę Gertrudis, ale była na mnie za luźna. Ale mniejsza o to, chyba powinnam zacząć tę opowieść od samego początku. – Niech mi pani przynajmniej wyjaśni jedną rzecz – poprosił

Felicito. – Bo Gertrudis, jak pani widzi, oniemiała i nigdy tego nie zrobi. Czy jesteście siostrami z ojca i matki? Armida poruszyła się na fotelu zakłopotana, nie wiedząc, co odpowiedzieć. Spojrzała na Gertrudis w poszukiwaniu pomocy, lecz ta milczała uparcie zapadnięta w siebie jak jeden z tych mięczakow o dziwnych nazwach oferowanych przez sprzedawcow ryb na targu Mercado Central. Jej twarz miała wyraz całkowitej indolencji, jakby nic z tego, co słyszała, nie dotyczyło jej. Ale nie spuszczała z oczu męża i siostry. – Nie wiemy – odezwała się wreszcie Armida. – Wiele o tym rozmawiałyśmy przez te trzy dni. – Ach, czyli z panią Gertrudis rozmawia. Ma pani więcej szczęścia ode mnie. – Jesteśmy siostrami z matki, to jedno jest pewne – oznajmiła Armida, odzyskując pomału panowanie nad sobą. – Jest ode mnie starsza o kilka lat. Ale żadna z nas nie pamięta ojca. Być może to ten sam. Być może nie. Nie ma już kogo o to zapytać, Felicito. Odkąd sięgamy pamięcią, Hersztbaba – tak nazywali mamę, pamięta pan? – już nie miała męża. – Pani też mieszkała w pensjonacie El Algarrobo? – Do czasu, aż ukończyłam piętnaście lat – przytaknęła Armida. – To wtedy jeszcze nie był pensjonat, taka gospoda dla furmanow na pustyni za miastem. Kiedy skończyłam piętnaście lat, wyjechałam do Limy szukać pracy. Nie było łatwo. Przeszłam przez takie rzeczy, ktorych pan sobie nawet nie wyobraża. Ale nigdy nie zerwałyśmy kontaktu. Pisałam do niej od czasu do czasu, a ona odpowiadała mi od wielkiego dzwonu albo i rzadziej. Nigdy nie lubiła pisać listow. To dlatego że zrobiła tylko dwie albo trzy klasy. Ja miałam więcej szczęścia, skończyłam całą podstawowkę. Hersztbaba zadbała, żebym poszła do szkoły. Za to Gertrudis bardzo wcześnie musiała pracować w pensjonacie. Felicito odwrocił się do żony: – Nie rozumiem, dlaczego nie powiedziałaś mi, że masz siostrę – oświadczył. Ale ona patrzyła przez niego jak przez powietrze, nie odpowiadając.

– Ja panu powiem dlaczego, Felicito – wtrąciła się Armida. – Gertrudis wstydziła się przyznać, że jej siostra pracuje w Limie jako służąca. Zwłaszcza wtedy kiedy wyszła za pana i stała się szanowaną osobą. – Pani była pomocą domową? – zdumiał się przedsiębiorca, spoglądając na sukienkę szwagierki. – Przez całe moje życie, Felicito. Nie licząc krociutkiego czasu, kiedy pracowałam jako robotnica w tkalni w Vitarte – uśmiechnęła się. – Rozumiem, wydaje się panu dziwne, że mam taką elegancką sukienkę i buty, i taki zegarek. Włoskie, niech pan sobie wyobrazi. – Właśnie tak, Armido, wydaje mi się to przedziwne – przyznał Felicito. – Wygląda pani na każdego, tylko nie na służącą. – Bo wyszłam za mąż za człowieka, w ktorego domu pracowałam – wyjaśniła Armida, rumieniąc się. – Zamożnego człowieka, dobrze sytuowanego. – Do licha, małżeństwo, ktore zmieniło pani życie – powiedział Felicito. – Czyli wygrała pani los na loterii. – Pod pewnym względem tak, ale pod innym nie – sprecyzowała Armida. – Ponieważ pan Carrera, to znaczy Ismael, moj mąż, był wdowcem. Miał dwoch synow z pierwszego małżeństwa. Od kiedy wyszłam za ich ojca, nienawidzą mnie. Probowali unieważnić małżeństwo, złożyli na mnie donos na policji, oskarżyli swego ojca przed sądem, że jest starym wariatem z demencją. Że rzuciłam na niego urok, że go omotałam i nie wiem co tam jeszcze. Felicito spostrzegł, że wyraz twarzy Armidy zmienił się. Już nie była tak pogodna. Na jej twarzy malowały się teraz smutek i wściekłość. – Ismael zabrał mnie do Włoch na miesiąc miodowy – ciągnęła łagodniejszym tonem, uśmiechając się. – To było kilka pięknych tygodni. Nigdy nie wyobrażałam sobie, że poznam rzeczy takie ładne, takie inne. Nawet widzieliśmy papieża na jego balkonie na placu Świętego Piotra. Ta podroż była bajką. Moj mąż ciągle brał udział w spotkaniach biznesowych, a ja dużo czasu spędzałam sama i zwiedzałam. „To wyjaśnia tę sukienkę, te kolczyki, ten zegarek i te buty”, myślał Felicito. „Miesiąc miodowy we

Włoszech! Wyszła za bogacza! Fortuna przez łożko!” – Tam, we Włoszech, moj mąż sprzedał firmę ubezpieczeniową, ktorą miał w Limie – ciągnęła Armida. – Żeby nie wpadła w łapy synow, ktorzy nie mogli się doczekać, kiedy ją odziedziczą, chociaż przekazał im już za swojego życia część spadku. To okropni utracjusze i prożniacy. Ismael miał do nich wielki żal, dlatego sprzedał firmę. Probowałam zrozumieć jego manewry, ale nic nie pojmowałam z prawniczego języka. Wrociliśmy wreszcie do Limy i zaraz po powrocie moj małżonek dostał zawału i umarł. – Bardzo mi przykro – wybąkał Felicito. Armida zamilkła i spuściła wzrok. Gertrudis siedziała niema i niewzruszona. – Albo go zabili – podjęła Armida. – Nie wiem. Mowił, że jego synowie tak bardzo pragną jego śmierci i przejęcia jego forsy, że mogli nawet zlecić jego zabojstwo. Zmarł nagle, a mnie ciągle krąży po głowie myśl, że bliźniacy – jego synowie to bliźniacy – w jakiś sposob spowodowali ten zawał. O ile to był zawał, bo może go otruli. Nie wiem. – Teraz rozumiem, dlaczego uciekła pani do Piury i dlaczego ukrywa się pani i nie wychodzi na ulicę – powiedział Felicito. – Naprawdę myśli pani, że synowie pani męża mogliby… ? – Nie wiem, czy przyszło im to go głowy, czy nie, ale Ismael mowił, że są zdolni do wszystkiego, nawet do zlecenia zabojstwa – Armida mowiła coraz głośniej podekscytowana. – Zaczęłam czuć się niepewnie, bardzo się bałam, Felicito. Spotkałam się kiedyś z nimi w kancelarii prawniczej. Rozmawiali ze mną i patrzyli na mnie w taki sposob, że pomyślałam, że mnie też mogą zabić. Moj mąż mowił mi, że teraz w Limie wynajmuje się płatnych mordercow, ktorzy zabiją każdego za grosze. Czemu niby nie mieliby tak zrobić, żeby przejąć cały spadek po panu Carrerze? – Zamilkła i spojrzała mu w oczy. – Dlatego postanowiłam uciec. Pomyślałam, że nikt nie będzie mnie szukać tutaj, w Piurze. To właśnie chciałam panu opowiedzieć, Felicito. – No coż, no coż – powiedział. – Rozumiem panią, tak. Co za pech. Los popchnął panią w paszczę lwa. Widzi pani, co tu się dzieje. Wpadła pani z patelni w ogień, Armido. – Powiedziałam panu, że zostanę tylko dwa, trzy dni, i zapewniam, że dotrzymam słowa – odparła Armida. – Muszę porozmawiać z pewną osobą, ktora mieszka w Limie. Jedyną, do ktorej moj mąż miał całkowite zaufanie. Ten człowiek był

świadkiem na naszym ślubie. Czy pomoże mi pan skontaktować się z nim? Mam jego telefon. Czy wyświadczy mi pan tę wielką przysługę? – Ależ niech pani zadzwoni do niego sama, stąd, z domu – zasugerował przedsiębiorca. – To byłoby nieostrożne – zawahała się Armida, patrząc na aparat. – A jeśli jest na podsłuchu? Moj mąż uważał, że bliźniacy kontrolują wszystkie nasze rozmowy. Lepiej z ulicy, z pańskiego biura, i na jego telefon komorkowy, podobno trudniej je podsłuchiwać. Ja nie mogę wyjść z tego domu. Dlatego proszę pana o pomoc. – Proszę dać mi ten numer i wiadomość, ktorą mam przekazać – powiedział Felicito. – Zadzwonię z biura jeszcze dzisiaj. Z wielką przyjemnością, Armido. Po południu, idąc do biura ulicą Arequipa po przedarciu się przez szpaler dziennikarzy, Felicito Yanaque mowił sobie w duchu, że historia Armidy jest jak z filmu sensacyjnego, takiego, jakie lubił oglądać w kinie, do ktorego zresztą chodził bardzo rzadko. A on myślał, że takie wstrząsające wydarzenia nie mają nic wspolnego z prawdziwym życiem. Ale historia Armidy i jego własna historia od dnia kiedy otrzymał pierwszy list z pajączkiem, były przecież filmami akcji, i to wartkiej akcji. W Transportes Narihuala przeszedł do spokojnego kąta, żeby zadzwonić, nie będąc słyszanym przez Josefitę. Natychmiast odpowiedział mu męski głos, ktory nieco się zdziwił, gdy zapytał o pana don Rigoberta. – Kto mowi? – padło po chwili pytanie. – W imieniu przyjaciołki – odparł Felicito. – Tak, tak, to ja. O jakiej przyjaciołce pan mowi? – O pańskiej przyjaciołce, ktora woli nie podawać nazwiska z przyczyn, jakie pan z pewnością rozumie – powiedział Felicito. – Myślę, że wie pan, o kogo chodzi. – Tak, sądzę, że tak – powiedział don Rigoberto, odchrząkując. – Czy dobrze się czuje? – Tak, bardzo dobrze, przesyła pozdrowienia. Chciałaby porozmawiać z panem. Osobiście, jeśli to możliwe.

– Oczywiście, jasne, że tak – zgodził się don Rigoberto natychmiast, bez chwili wahania. – Z wielką przyjemnością. Jak to zrobimy? – Czy może pan przyjechać do miejsca, z ktorego ona pochodzi? – zapytał Felicito. Odpowiedziała mu długa cisza i kolejne chrząknięcie, nieco wymuszone. – Mogłbym, jeśli to konieczne – padła wreszcie odpowiedź. – Kiedy? – Kiedy pan zechce – odpowiedział Felicito. – Im szybciej, tym lepiej. – Rozumiem – powiedział don Rigoberto. – Zaraz kupię bilety. Jeszcze dziś. – Zarezerwuję panu hotel – zaproponował Felicito. – Czy mogłby pan zadzwonić do mnie na ten numer, kiedy ustali pan datę podroży? Tylko ja korzystam z tego telefonu. – Bardzo dobrze, jesteśmy umowieni – pożegnał się don Rigoberto. – Bardzo mi miło i do zobaczenia, szanowny panie. Felicito Yanaque pracował w Transportes Narihuala przez całe popołudnie. Od czasu do czasu wracał myślą do historii Armidy i zastanawiał się, ile jest w niej prawdy, a ile przesady. Czy to możliwe, żeby bogaty człowiek, właściciel wielkiej firmy, ożenił się ze służącą? Z trudem mieściło mu się to w głowie. Ale czy było to o wiele bardziej nieprawdopodobne niż to, że syn odbija kochankę ojcu i wspolnie szantażują go, usiłując wyłudzić pieniądze? Zachłanność doprowadza ludzi do szaleństwa, to znana rzecz. Gdy zaczęło się zmierzchać, w biurze pojawił się doktor Hildebrando Castro Pozo z grubą stertą papierow wciśniętych w teczkę koloru limonki. – Jak pan widzi, nie zabrało mi to dużo czasu, don Felicito – powiedział, wręczając mu teczkę. – To dokumenty, ktore wymagają jego podpisu tam, gdzie postawiłem krzyżyk. Jeśli ma trochę oleju w głowie, podpisze z pocałowaniem ręki. Felicito przejrzał je dokładnie, zadał kilka pytań, na ktore prawnik odpowiedział od razu, i uznał się

za usatysfakcjonowanego. Pomyślał, że podjął dobrą decyzję i że chociaż nie rozwiąże ona wszystkich jego problemow, przynajmniej zdejmie z niego wielki ciężar. A niepewność, ktora doskwierała mu od lat, ulotni się raz na zawsze. Po wyjściu z biura zamiast podążyć prosto do domu, poszedł okrężną drogą, żeby zajrzeć na komisariat przy alei Sanchez Cerro. Kapitana Silvy nie było, ale przyjął go sierżant Lituma. Zdziwił się nieco, wysłuchawszy prośby. – Chcę jak najszybciej zobaczyć się z Miguelem – powtorzył Felicito Yanaque. – Nie mam nic przeciwko temu, żeby pan albo kapitan Silva byli obecni przy tej rozmowie. – Dobrze, don Felicito, myślę, że nie będzie problemu – powiedział sierżant. – Porozmawiam z kapitanem jutro z samego rana. – Dziękuję – pożegnał się Felicito. – Proszę ukłonić się kapitanowi ode mnie i przekazać, że moja sekretarka pani Josefita przesyła pozdrowienia.

XVIII

Don Rigoberto, dona Lukrecja i Fonsito przylecieli do Piury poźnym rankiem liniami LAN Peru i przyjechali taksowką do hotelu Los Portales mieszczącego się przy placu Broni. Felicito Yanaque zarezerwował im jeden pokoj dwuosobowy i jeden jednoosobowy tuż obok siebie. Rozpakowali się i wyszli na spacer. Obeszli plac Broni zacieniony wysokimi, starymi tamaryndowcami przetykanymi od czasu do czasu

flambojanami o kwiatach barwy płomiennej czerwieni. Nie było bardzo gorąco. Zatrzymali się na chwilę przed pomnikiem wzniesionym na środku placu przedstawiającym Polę, wojowniczą damę z marmuru, symbolizującą wolność, dar prezydenta Josego Balty z 1870 roku, i rzucili okiem na pozbawioną wdzięku katedrę. Następnie usiedli w cukierni El Chalan, żeby napić się czegoś zimnego. Rigoberto i Lukrecja przyglądali się ukradkiem otoczeniu, nieznajomym ludziom, zaintrygowani i cokolwiek sceptyczni. Naprawdę dojdzie do zapowiedzianego tajnego spotkania z Armidą? Pragnęli tego gorąco, rzecz jasna, lecz nimb tajemnicy otaczający tę podroż sprawił, że nie brali jej poważnie. Chwilami wydawało się im, że biorą udział w jakiejś grze dla staruszkow, ktorzy uczestniczą w niej, żeby poczuć się młodo. – Nie, to nie może być ani dowcip, ani pułapka – stwierdził po raz kolejny don Rigoberto, probując przekonać sam siebie. – Człowiek, z ktorym rozmawiałem przez telefon, wywarł na mnie dobre wrażenie, już ci mowiłem. Skromny, bez wątpienia, prowincjusz, nieco nieśmiały, ale o dobrych zamiarach. Poczciwy człowiek, jestem przekonany. Nie ulega wątpliwości, że przemawiał w imieniu Armidy. – Nie masz wrażenia, że cała ta sytuacja jest trochę nierzeczywista? – zapytała dona Lukrecja z nerwowym uśmieszkiem. Trzymała w ręku wachlarz z masy perłowej i wachlowała sobie twarz bez ustanku. – Ciągle nie mogę do końca uwierzyć, że te rzeczy przydarzają się nam naprawdę, Rigoberto. Że przyjechaliśmy do Piury, rozpowiadając na prawo i lewo, że potrzebujemy odpoczynku. Oczywiście nikt w to nie uwierzył. Fonsito wyglądał, jakby ich nie słyszał. Popijał granizado, kruszony lod z sokiem z lucumy, wpatrzony w jakiś punkt na stole, całkowicie obojętny na to, co mowili jego ojciec i macocha, jakby drążony skrywanym niepokojem. Zachowywał się tak od czasu ostatniego spotkania z Edilbertem Torresem i z tego właśnie powodu don Rigoberto postanowił zabrać go do Piury nawet kosztem kilkudniowej nieobecności w szkole. – Edilberto Torres? – podskoczył na fotelu. – Znowu on?

Rozprawiający o Biblii? – We własnej osobie, Fonsito – powiedział Edilberto Torres. – Nie mow, że zapomniałeś o mnie. Nie uwierzę, że jesteś takim niewdzięcznikiem. – Właśnie się wyspowiadałem i odbywam pokutę, jaką mi wyznaczył ojciec – wybąkał Fonsito bardziej zaskoczony niż przestraszony. – Nie mogę z panem teraz rozmawiać, proszę pana, bardzo mi przykro. – W kościele Fatimy? – powtorzył don Rigoberto z niedowierzaniem, wiercąc się, jakby go nagle opętała choroba świętego Wita, strącając na podłogę książkę o sztuce tantrycznej, ktorą właśnie czytał. – Był tam? W kościele? – Rozumiem i przepraszam – Edilberto Torres zniżył głos, wskazując palcem na ołtarz. – Modl się, modl, Fonsito, to ci dobrze zrobi. Porozmawiamy poźniej. Ja też się pomodlę. – Tak, tam, u Fatimy – przytaknął Fonsito blady i z nieco rozkojarzonym wzrokiem. – Ja i moi koledzy, ci z grupy biblijnej, poszliśmy wyspowiadać się. Oni wyszli już, ja podszedłem do konfesjonału jako ostatni. W kościele nie było dużo ludzi. I nagle zorientowałem się, że on tam jest. Tak, tam, siedział obok mnie. Ależ się przestraszyłem, tato. Wiem, że mi nie uwierzysz, wiem, że znowu mi powiesz, że wymyśliłem sobie to spotkanie. Rozmawialiśmy o Biblii, tak. – No dobrze, już dobrze – uciął don Rigoberto. – A teraz lepiej wroćmy do hotelu. Zjemy tam obiad. Pan Yanaque powiedział, że skontaktuje się ze mną po południu. O ile w ogole tak się nazywa. Przedziwne nazwisko, brzmi jak pseudonim jakiegoś wytatuowanego piosenkarza rockowego, no nie? – Mnie wydaje się bardzo piurańskie – zaoponowała dona Lukrecja. – Może pochodzi z plemienia Tallan. Zapłacił i wyszli z cukierni. Gdy przechodzili przez plac Broni, Rigoberto musiał odsuwać pucybutow i sprzedawcow losow na loterię, oferujących natrętnie swoje usługi. Teraz, owszem, upał zaczynał dawać się we znaki. Na bezchmurnym niebie krolowało białe słońce, a wszystko wokoł niego: drzewa, ławki, płyty chodnika, ludzie, psy, samochody, zdawało się płonąć. – Bardzo mi przykro, tato – szepnął Fonsito przejęty

smutkiem. – Wiem, że przynoszę ci złe wieści, wiem, że przeżywasz trudne chwile w związku ze śmiercią pana Carrery i zniknięciem Armidy. Wiem, że robię ci świństwo. Ale prosiłeś mnie, żebym ci o wszystkim opowiadał, żebym mowił ci prawdę. Czy nie o to prosiłeś, tato? – Miałem problemy finansowe, jak wszyscy w tym okresie, i zdrowie mi szwankowało – powiedział pan Edilberto Torres z udręczoną i strapioną miną. – Mało wychodziłem ostatnio. Dlatego się nie widywaliśmy, Fonsito. – Przyszedł pan do tego kościoła, bo wiedział pan, że ja i moi koledzy, z ktorymi czytam Biblię, będziemy tutaj? – Przyszedłem pomedytować, uspokoić się, spojrzeć na rzeczy chłodniejszym okiem i z dystansu – wyjaśnił Edilberto Torres, choć nie wyglądał na spokojnego, drżał jakby przejęty wielką trwogą. – Często to robię. Znam połowę kościołow w Limie, może więcej. Dobrze mi robi ta atmosfera skupienia, ciszy i modlitwy. Lubię nawet te pobożne kobiety oraz zapach kadzidła i starości panujący w małych kapliczkach. Jestem człowiekiem starej daty, i dobrze. Ja też modlę się i czytam Biblię, Fonsito, choć może cię to zdziwi. Kolejny dowod na to, że nie jestem diabłem, jak uważa twoj tato. – Zmartwi się, kiedy się dowie, że pana widziałem – powiedział chłopiec. – On myśli, że pan nie istnieje, że wymyśliłem pana. Moja macocha też. Naprawdę w to wierzą. Dlatego moj tato ucieszył się, kiedy pan powiedział, że może mu pomoc w problemach sądowych. Chciał spotkać się z panem, porozmawiać. Ale pan zniknął. – Nigdy nie jest za poźno na spotkanie – zapewnił pan Torres. – Z wielką przyjemnością zobaczę się z Rigobertem i rozwieję jego obawy co do mojej osoby. Chętnie zostałbym jego przyjacielem. Jesteśmy w podobnym wieku, jak mi się zdaje. Prawdą jest, że nie mam przyjacioł, mam tylko znajomych. Jestem pewien, że przypadlibyśmy sobie do gustu. – Dla mnie seco de chabelo – oznajmił don Rigoberto kelnerowi. – To typowe piurańskie danie, nieprawdaż? Dona Lukrecja zamowiła korwina z grilla z sałatką, a Fonsito tylko ceviche. Restauracja hotelu Los Portales była prawie pusta, powolne wentylatory zapewniały odrobinę chłodu. Wszyscy troje popijali lemoniadę z dużą ilością lodu. – Chcę ci wierzyć, wiem, że mnie nie okłamujesz, że jesteś prawym chłopcem, że masz czyste

intencje – przytaknął don Rigoberto ze znużeniem. – Ale ten typ wisi jak kamień młyński u szyi mojej i Lukrecji. Widocznie było pisane, że nigdy nie uwolnimy się od niego, że będzie nas prześladował do grobowej deski. Czego chciał tym razem? – Żebyśmy porozmawiali o rzeczach głębokich jak dwaj przyjaciele – wyjaśnił Edilberto Torres. – O Bogu, życiu po śmierci, świecie ducha, transcendencji. Jako że czytujesz Biblię, wiem, że zainteresowały cię, Fonsito. I wiem też, że jesteś cokolwiek rozczarowany lekturą Starego Testamentu. Że spodziewałeś się czegoś innego. – A skąd pan to wie? – Ćwierkały o tym ptaszki – uśmiechnął się Edilberto Torres, lecz w jego uśmiechu nie było ani krzty radości, wyłącznie ten skrywany niepokoj. – Nie słuchaj, żartuję. Chciałem ci tylko powiedzieć jedną rzecz: że wszyscy, ktorzy zaczynają czytać Stary Testament, mają te same odczucia co ty. Kontynuuj, nie zniechęcaj się. Zobaczysz, że bardzo szybko zmienisz zdanie. – Skąd wiedział, że jesteś rozczarowany lekturą Biblii? – wzdrygnął się ponownie don Rigoberto. – To prawda, Fonsito? Jesteś rozczarowany? – Nie wiem, czy rozczarowany – zawahał się Fonsito. – Bo tam jest tyle przemocy. Począwszy od Boga, od Jahwe. Nigdy nie wyobrażałem sobie, że może być taki okrutny, że będzie rzucał tyle klątw, że nakaże, by kamienowano cudzołożnice i zabijano tych, ktorzy nie przestrzegają rytuałow. Że każe obcinać napletki wrogom Hebrajczykow. Ja nawet nie znałem słowa „napletek”, dopoki nie zacząłem czytać Biblii, tato. – To były barbarzyńskie czasy, Fonsito – uspokajał go Edilberto Torres, przemawiając powoli, z licznymi przerwami, z przygnębieniem. – To wszystko działo się tysiące lat temu, w czasach bałwochwalstwa i kanibalizmu. W świecie, w ktorego wszystkich zakątkach panowały despotyzm i fanatyzm. Poza tym nie powinno się brać dosłownie tego, co mowi Biblia. Wiele z rzeczy, ktore się w niej pojawiają, ma charakter symboliczny, poetycki, przerysowany. Kiedy budzący lęk Jahwe zniknie i pojawi się Jezus Chrystus, Bog stanie się łagodny, litościwy i wspołczujący, zobaczysz. Ale musisz dojść do Nowego Testamentu. Cierpliwości i wytrwałości, Fonsito. – Jeszcze raz powiedział mi, że chce cię zobaczyć, tato. Gdzie i kiedy ci odpowiada. Chciałby zaprzyjaźnić się z tobą, jesteście w tym samym wieku. – Tę śpiewkę już słyszałem, kiedy ten duch przybrał ludzką postać w minibusie – zakpił Rigoberto. – Ponoć miał mi pomoc w problemach z sądem. I co? Rozwiał się jak dym. Tym razem też tak będzie. W sumie nie rozumiem cię, synku. Podoba ci się czy nie to czytanie Biblii z kolegami?

– Nie wiem, czy robimy to we właściwy sposob – wymigał się od odpowiedzi chłopiec. – Czasem całkiem nam się podoba, a potem wszystko się gmatwa, tyle jest tych ludow, z ktorymi walczą Żydzi na pustyni. Nie da się zapamiętać tych egzotycznych nazw. Najbardziej interesują nas historie, ktore są opowiadane w Biblii. Wyglądają nie jak coś związanego z religią, tylko raczej jak przygody z Księgi tysiąca i jednej nocy. Piegus Sheridan, jeden z moich kolegow, powiedział kiedyś, że to nasze czytanie Biblii nie jest dobre, że wiele rzeczy nam umyka. Że lepiej byłoby mieć jakiegoś przewodnika. Na przykład księdza. – Co pan o tym sądzi, proszę pana? – Że jest całkiem smaczny – powiedział don Rigoberto, degustując swoj seco de chabelo. – Bardzo lubię chifles, jak tu nazywają smażone plasterki banana. Ale obawiam się, że przy takim upale będzie mi leżał na żołądku. Gdy uporali się z daniem głownym, zamowili lody. Kiedy zaczynali deser, zobaczyli, że do restauracji wchodzi kobieta. Przystanęła w drzwiach i rozejrzała się po sali, jakby szukała kogoś. Nie była już młoda, ale emanowała świeżością i zadowoleniem, jakiś młodzieńczy entuzjazm bił od okrągłej i uśmiechniętej twarzy, strzelających oczu i ust o mięsistych wargach, mocno umalowanych. Z wdziękiem mrugała sztucznymi, podkręconymi rzęsami, kolczyki w kształcie koł w jaskrawym kolorze tańczyły wesoło u jej uszu, miała na sobie bardzo obcisłą sukienkę, białą w kwiaty; obfite biodra nie przeszkadzały jej poruszać się zwinnie. Zlustrowawszy kilka zajętych stolikow, podeszła zdecydowanym krokiem do tego, przy ktorym siedziała ich trojka. – Pan Rigoberto, prawda? – zapytała, uśmiechając się. Podała rękę każdemu z nich i usiadła na wolnym krześle. – Nazywam się Josefita i jestem sekretarką pana Felicita Yanaque – przedstawiła się. – Witam na ziemi tańca tondero i che gua. Czy po raz pierwszy są państwo w Piurze? Przemawiała nie tylko ustami, lecz także oczami pełnymi ekspresji, żywymi, zielonkawymi; jej ręce były w ciągłym ruchu. – Pierwszy, ale z pewnością nie ostatni – odpowiedział kurtuazyjnie don Rigoberto. – Pan Yanaque nie mogł przyjść? – Wolał nie przychodzić tutaj, ponieważ, jak państwo z

pewnością wiedzą, don Felicito nie może zrobić kroku, żeby nie biegło za nim stado dziennikarzy. – Dziennikarzy? – przeraził się don Rigoberto, robiąc wielkie oczy. – A można wiedzieć, dlaczego za nim chodzą, pani Josefito? – Jestem panną – poprawiła go, po czym dodała, rumieniąc się: – Chociaż aktualnie interesuje się mną pewien kawaler, kapitan żandarmerii. – Tysiąckrotnie przepraszam, panno Josefito. – Rigoberto ukłonił się jej nisko. – Czy mogłaby mi pani wyjaśnić, dlaczego dziennikarze prześladują pana Yanaque? Josefita przestała się uśmiechać. Przyjrzała się im ze zdziwieniem i lekkim niesmakiem. Fonsito otrząsnął się z letargu i słuchał z zainteresowaniem. – Nie wiedzą państwo, że don Felicito Yanaque jest w tym momencie bardziej znany od prezydenta republiki? – wykrzyknęła, ukazując koniuszek języka. – Od kilku dni mowią o nim w radiu, gazetach i telewizji. Niestety, z niezbyt chwalebnych powodow. Na twarzach don Rigoberta i jego małżonki odmalowało się takie zdumienie, że Josefita nie miała innego wyjścia, jak wyjaśnić im, dlaczego właściciel Transportes Narihuala z osoby całkowicie anonimowej przerodził się w powszechnie znaną. Było widać jak na dłoni, że ci limańczycy nie mają bladego pojęcia o historii z pajączkiem i skandalach, ktore po niej nastąpiły. – To doskonały pomysł, Fonsito – uznał pan Edilberto Torres. – Żeby sprawnie poruszać się po oceanie, jakim jest Biblia, potrzeba doświadczonego żeglarza. To może być osoba duchowna taka jak ojciec O’Donovan, jak najbardziej. Ale także osoba świecka, ktoś, kto spędził wiele lat na lekturze Starego i Nowego Testamentu. Na przykład ja. Nie myśl, że się chwalę, ale prawdą jest, że spędziłem dużą część życia na studiowaniu Pisma Świętego. W twoich oczach widzę, że mi nie wierzysz. – Ten pedofil robi teraz z siebie teologa i biblistę – oburzył się don Rigoberto. – Nie zdajesz sobie sprawy, jak bardzo chciałbym go wreszcie zobaczyć, Fonsito. Za chwilę powie ci, że jest księdzem. – Już mi powiedział, tato – przerwał mu Fonsito. – A ściśle mowiąc, już nie jest, ale był. Opuścił seminarium przed wyświęceniem. Nie mogł znieść nakazu wstrzemięźliwości seksualnej, tak mi powiedział. – Nie powinienem rozmawiać z tobą o takich rzeczach, jesteś jeszcze za młody – powiedział pan Edilberto Torres, blednąc nieco, drżącym głosem. – Ale to właśnie mi się przydarzyło.

Masturbowałem się przez cały czas, niekiedy aż kilka razy dziennie. To coś, co mnie martwi i nie daje spokoju. Ponieważ, zapewniam cię, miałem bardzo silne powołanie, bardzo stanowczą wolę służenia Bogu. Od kiedy byłem dzieckiem takim jak ty. Tylko że nigdy nie udało mi się pokonać przeklętego demona seksu. Nadszedł taki moment, że myślałem, że oszaleję od pokus, ktore nie opuszczały mnie dniem i nocą. I wtedy właśnie, coż było robić, porzuciłem seminarium. – Mowił ci o tym? – zapytał oszołomiony don Rigoberto. – O masturbacji, o waleniu konia? – A czy wtedy ożenił się pan? – zapytał nieśmiało chłopiec. – Nie, nie, ciągle jestem kawalerem – zaśmiał się w nieco wymuszony sposob pan Torres. – Żeby prowadzić życie seksualne, nie trzeba koniecznie się żenić, Fonsito. – Według religii katolickiej, owszem – oświadczył chłopiec. – To prawda, ponieważ religia katolicka jest bardzo nieprzejednana i purytańska w kwestii seksu – wyjaśnił pan Torres. – Inne religie są bardziej tolerancyjne. Poza tym w epoce powszechnej tolerancji nawet Rzym powoli się modernizuje, chociaż z wielkim trudem. – Tak, tak, teraz coś mi świta – przerwała Joseficie dona Lukrecja. – Jasne, że tak, czytałam gdzieś o tym albo widziałam w telewizji. Czy to pana Yanaque chcieli porwać jego syn i jego kochanka, żeby pozbawić go całego majątku? – No coż, no coż, to po prostu nie mieści się w głowie – don Rigoberto nie mogł uwierzyć własnym uszom. – To znaczy, że wpakowaliśmy się prościutko w paszczę lwa. Jeśli dobrze rozumiem, biuro i dom pani szefa są oblegane dniem i nocą przez dziennikarzy. Czy tak? – Nocą nie. – Josefita sprobowała dodać otuchy temu panu o wielkich uszach, ktory pobladł i zaczął przygryzać sobie wargi. – Na początku skandalu tak, pierwsze dni były nie do zniesienia. Dziennikarze otaczali jego dom i biuro dwadzieścia cztery godziny na dobę. Ale już się zmęczyli; teraz w nocy idą spać albo upić się, bo tu wszyscy dziennikarze to bohema i romantycy. Plan pana Yanaque na pewno się powiedzie, proszę się nie martwić. – Jaki to plan? – zapytał Rigoberto. Porzucił swoje lody po zjedzeniu poł porcji, a w dłoni trzymał jeszcze szklankę po lemoniadzie, ktorą oprożnił jednym haustem.

Bardzo prosty. Najlepiej będzie, jeśli zostaną teraz w hotelu albo co najwyżej pojdą do kina; naotwierało się ich sporo, i to bardzo nowoczesne, w nowych galeriach handlowych, poleca im Open Plaza w dzielnicy Kastylia, niezbyt daleko, zaraz obok mostu Andres Avelino Caceres. Nie powinni pokazywać się na ulicach miasta. Po zapadnięciu zmroku, kiedy wszyscy dziennikarze opuszczą ulicę Arequipa, Josefita osobiście przyjdzie po nich i zaprowadzi ich do domu pana Yanaque. To niedaleko, kilka przecznic stąd. – Ależ pecha ma biedna Armida – użaliła się dona Lukrecja, gdy Josefita zniknęła w drzwiach. – Ona dopiero wpadła w pułapkę znacznie gorszą niż ta, przed ktorą chciała uciec. Nie rozumiem, dlaczego dziennikarze albo policja jeszcze jej nie namierzyli. – Nie chciałbym gorszyć cię moimi zwierzeniami, Fonsito – przeprosił Edilberto Torres zbolałym głosem, spuszczając wzrok. – Ale opętany przez przeklętego demona seksu chodziłem po burdelach i płaciłem prostytutkom. Okropne rzeczy, czułem do siebie odrazę. Obyś nigdy nie zaznał tych wstrętnych pokus, jak to się stało w moim przypadku. – Doskonale wiem, dokąd chciał cię zaprowadzić ten degenerat, mowiąc o złym dotyku i o panienkach lekkich obyczajow – odchrząknął don Rigoberto, zająkując się nieco. – Powinieneś był natychmiast wstać i odejść, a nie słuchać go potulnie. Nie zdawałeś sobie sprawy, że jego domniemane zwierzenia to część strategii, ktorą chciał zwabić cię w swoje sidła, Fonsito? – Mylisz się, tato – odparł chłopiec. – Zapewniam cię, że pan Torres nie miał złych intencji. Był bardzo smutny, umierał ze wstydu, że robił takie rzeczy. Nagle zaczerwieniły mu się oczy, głos urwał się i zaczął znowu płakać. Serce się krajało na jego widok. – Na szczęście zabrałem coś do czytania – stwierdził don Rigoberto. – Musimy tu chyba siedzieć aż do zmierzchu. Nie sądzę, żebyście mieli ochotę na wyjście do kina w taki upał. – Czemu nie, tato? – zaprotestował Fonsito. – Josefita powiedziała, że mają klimatyzację i są nowoczesne. – Zobaczmy, jak wygląda ta nowoczesność. Czy nie mowi się, że Piura to jedno z najszybciej rozwijających się miast w Peru? – poparła go dona Lukrecja. – Fonsito ma rację. Przejdźmy się po tym centrum handlowym, może

znajdziemy jakiś dobry film. W Limie nigdy nie chodzimy do kina razem. Rusz się, Rigoberto. – Tak bardzo mi wstyd, że robię te złe i brudne rzeczy, iż sam nakładam na siebie pokutę. Czasem, żeby się ukarać, biczuję się aż do krwi, Fonsito – wyznał Edilberto Torres. Miał rozdzierający głos i zaczerwienione oczy. – I co, poprosił cię, żebyś biczował się razem z nim? – wybuchnął don Rigoberto. – Znajdę tego zboczeńca, choćbym miał poruszyć niebo i ziemię, i nie spocznę, dopoki nie porachuję mu kości, uprzedzam cię. Pojdzie do więzienia albo wpakuję mu kulę w łeb, jeśli sprobuje zrobić z tobą coś takiego. Jeśli objawi ci się jeszcze raz, powtorz mu to. – A wtedy dostał takiego napadu płaczu, że nie mogł mowić, tato – uspokoił go Fonsito. – To nie jest to, co myślisz, przysięgam ci, że nie. Wyobraź sobie, że w środku tego napadu nagle zerwał się i wybiegł z kościoła bez słowa pożegnania. Wyglądał jak desperat, jak ktoś, kto zaraz popełni samobojstwo. To nie jest zboczeniec, to człowiek, ktory bardzo cierpi. Jemu trzeba bardziej wspołczuć, niż bać się go, przysięgam. W tym momencie rozległo się nerwowe stukanie do drzwi gabinetu. Jedno ze skrzydeł otworzyło się i ukazała się przejęta twarz Justyniany. – Po co, twoim zdaniem, zamknąłem drzwi? – zapytał ostro don Rigoberto, podnosząc groźnie rękę, zanim służąca zdążyła otworzyć usta. – Nie widzisz, że Fonsito i ja jesteśmy zajęci? – Bo oni tu są, proszę pana – powiedziała dziewczyna. – Stoją pod drzwiami i chociaż powiedziałam im, że pan jest zajęty, chcą wejść. – Oni? – wzdrygnął się don Rigoberto. – Bliźniacy? – Nie wiedziałam, co jeszcze im powiedzieć, co zrobić – potwierdziła Justyniana bardzo zdenerwowana, ledwie słyszalnym głosem, gestykulując. – Mowią, że tysiąckrotnie przepraszają. Że to bardzo ważne, że zabiorą panu tylko kilka minutek. Co mam im powiedzieć, proszę pana? – Dobrze, wprowadź ich do salonu – poddał się Rigoberto. – I bądźcie w pogotowiu, ty i Lukrecja, na wypadek gdyby coś się stało i trzeba było wzywać policję. Kiedy Justyniana wyszła, don Rigoberto ujął Fonsito za

ramiona i spojrzał mu głęboko w oczy. Spoglądał z miłością, ale także z niepokojem, ktory słyszalny był w jego niepewnym, błagalnym tonie: – Fonso, Fonsito, syneczku kochany, błagam cię, zaklinam cię na wszystko, co najbardziej kochasz. Powiedz, że wszystko to, co mi opowiedziałeś, to nieprawda. Że wymyśliłeś to sobie. Że to się nie wydarzyło. Powiedz, że Edilberto Torres nie istnieje, a uczynisz mnie najszczęśliwszym człowiekiem na świecie. Zobaczył, że twarz chłopca chmurzy się, że zagryza wargi, aż nabierają sinego koloru. – Okej, tato – usłyszał jego głos. Ton nie był już tonem dziecka, lecz dorosłego. – Edilberto Torres nie istnieje. Wymyśliłem go sobie. Nigdy więcej nie będę o nim mowił. A teraz mogę już iść? Rigoberto skinął głową. Patrzył na wychodzącego z gabinetu chłopca i zobaczył, że drżą mu ręce. W sercu poczuł lod. Bardzo kochał swojego syna, ale pomyślał, że mimo wszelkich wysiłkow nigdy go nie zrozumie, zawsze pozostanie dla niego niezgłębioną tajemnicą. Przed spotkaniem z hienami poszedł do łazienki i przemył twarz zimną wodą. Nigdy nie wydostanie się z tego labiryntu, wciąż nowe korytarze, wciąż nowe podziemia, coraz więcej zakrętow i zaułkow. Czy tym właśnie jest życie, labiryntem, ktory, choćbyś nie wiadomo jak się starał, wypluje cię zawsze w szpony Polifema? W salonie synowie Ismaela Carrery czekali na niego na stojąco. Obaj mieli na sobie marynarki i krawaty, lecz mimo tego oficjalnego stroju nie byli nastawieni wojowniczo. Czy ich postawa pognębionych ofiar była autentyczna, czy chodziło raczej o nową taktykę? Co znowu knuli? Powitali go serdecznie, klepiąc po plecach, zmuszając się do skruszonej miny. Escobita jako pierwszy zaczął go przepraszać. – Zachowałem się bardzo źle wobec ciebie, kiedy byliśmy tu ostatnio, wujku – wybąkał przygnębiony, pocierając ręce. – Poniosło mnie, wygadywałem głupstwa, naubliżałem ci. Byłem pod wpływem szoku, na wpoł oszalały. Przepraszam cię tysiąckrotnie. Mam zszargane nerwy, nie śpię od tygodni, biorę pastylki na uspokojenie. Moje życie stało się koszmarem, wujku Rigoberto. Przysięgam, że nigdy więcej nie okażemy ci braku szacunku. – Wszyscy mamy zszargane nerwy, i nic dziwnego – przyznał don Rigoberto. – To, co się dzieje, każdego mogłoby wytrącić z rownowagi. Nie czuję do was urazy. Usiądźcie, porozmawiajmy. Czemu zawdzięczam waszą wizytę? – Nie możemy już wytrzymać, wujku – odezwał się Miki. Zawsze wydawał się poważniejszy i rozsądniejszy z nich dwoch, przynajmniej podczas rozmowy. – Nasze życie stało się nie do zniesienia. Myślę, że wiesz o tym. Policjanci uważają, że porwaliśmy

albo zabiliśmy Armidę. Przesłuchują nas, zadają agresywne pytania, szpicle łażą za nami dniem i nocą. Żądają łapowek, a jak ich nie dostają, wchodzą do naszych mieszkań i robią rewizję, nie zważając na porę. Jakbyśmy byli zwykłymi przestępcami, wyobraź sobie! – A gazety, a telewizja, wujku! – przerwał mu Escobita. – Widziałeś, jakim błotem nas obrzucają? Każdego dnia, każdej nocy, we wszystkich wiadomościach. Że gwałciciele, że narkomani, że z taką przeszłością na pewno jesteśmy odpowiedzialni za zniknięcie tej zasranej Metyski. Co za niesprawiedliwość, wujku! – Jeśli zaczynasz od obrażania Armidy, ktora, czy tego chcesz, czy nie, jest teraz twoją macochą, zaczynasz źle, Escobita – zbeształ go don Rigoberto. – Masz rację, przykro mi, ale już naprawdę tracę rozum – przeprosił Escobita. Miki wrocił do starego zwyczaju obgryzania paznokci; robił to bez ustanku, palec za palcem, zaciekle. – Nie wiesz, jak okropne stało się dla nas czytanie gazet, słuchanie radia i oglądanie telewizji. Szkalują człowieka od rana do nocy, wyzywają od zboczeńcow, leni, ćpunow i nie wiem sam kogo jeszcze. W jakim my kraju żyjemy, wujku! – I na nic się zdają pozwy, żądanie ochrony prywatności, mowią, że to zamach na wolność prasy – poskarżył się Miki. Uśmiechnął się bez powodu, po czym znowu spoważniał. – No coż, wiadomo, że media żyją ze skandali. Najgorsi są policjanci. Nie wydaje ci się potworne, że nie dość, że tato zrobił nam coś takiego, to jeszcze oni obarczają nas odpowiedzialnością za zniknięcie tej kobiety? Mamy zakaz opuszczania kraju, dopoki nie zakończy się śledztwo. Nie możemy nawet wyjechać, i to właśnie teraz, kiedy zaczyna się Open w Miami. – Co to jest Open? – przerwał mu zaintrygowany don Rigoberto. – Turniej tenisa, Sony Ericsson Open – wyjaśnił Escobita. – Nie wiedziałeś, że Miki jest mistrzem rakiety, wujku? Ma już mnostwo pucharow. Zaoferowaliśmy nagrodę temu, kto pomoże ustalić miejsce przebywania Armidy. Nagrody, ktorej, niech to pozostanie między nami, nawet nie będziemy w stanie wypłacić. Nie mamy za co, wujku. Taka jest nasza prawdziwa sytuacja.

Jesteśmy spłukani. Ani Miki, ani ja nie mamy już nawet złamanego grosza. Same długi. A ponieważ wszyscy omijają nas jak zadżumionych, żaden bank, żadna firma pożyczkowa, żaden przyjaciel nie pożyczą nam ani centava. – Nie mamy już nic, co można by sprzedać albo zastawić, wujku Rigoberto – powiedział Miki. Głos drżał mu tak bardzo, że mowił z długimi przerwami, mrugając nieustannie. – Jesteśmy bez grosza, bez kredytu, a jakby tego było mało, podejrzani o porwanie albo zabojstwo. Dlatego przyszliśmy do ciebie. – Jesteś naszą ostatnią deską ratunku. – Escobita wziął go za rękę i uścisnął mocno, przytakując bratu ze łzami w oczach. – Nie zostawiaj nas, wujku, proszę. Don Rigoberto nie wierzył własnym oczom i uszom. Bliźniacy stracili całą wyższość i pewność siebie, sprawiali wrażenie bezbronnych, wystraszonych, błagali o litość. Jakże zmieniły się sprawy w tak krotkim czasie! – Jest mi bardzo przykro z powodu waszej sytuacji, chłopcy – powiedział, po raz pierwszy nazywając ich tak bez ironii. – Wiem, że gdy źle się dzieje tak wielu, pociecha to marna, ale pomyślcie, że wam dzieje się źle, ale biednej Armidzie jeszcze gorzej. Czy nie tak? Zabili ją albo porwali, to dopiero nieszczęście, nie sądzicie? Z drugiej strony ja też padłem ofiarą wielu niesprawiedliwości. Waszych oskarżeń, na przykład o wspolnictwo w domniemanym oszukaniu Ismaela przez Armidę. Wiecie, ile razy chodziłem na policję i do sędziego śledczego, żeby składać zeznania? Wiecie, ile kosztują mnie prawnicy? Wiecie, że kilka miesięcy temu musiałem odwołać podroż do Europy z Lukrecją, podroż, ktorą już opłaciłem? Nadal nie zacząłem pobierać mojej emerytury z firmy, ponieważ wstrzymaliście jej wypłatę. Także jeśli chodzi o rachowanie nieszczęść, każdy z nas trzech ma ich po rowno. Słuchali go z opuszczonymi głowami, w milczeniu, smutni i zawstydzeni. Don Rigoberto usłyszał dziwną muzyczkę na zewnątrz, na bulwarze Barranco. Znowu piszczałka starego ostrzyciela noży? Pomyślał, że ta para przyciąga tego człowieka. Miki obgryzał paznokcie, a Escobita machał lewą stopą rowno i rytmicznie. Tak, to była muzyczka ostrzyciela noży. Sprawiła mu przyjemność. – Złożyliśmy doniesienie o przestępstwie, bo byliśmy zdesperowani, wujku, małżeństwo taty nas zamroczyło –

powiedział Escobita. – Przysięgam, że bardzo żałujemy, że sprawiliśmy ci tyle kłopotu. Sprawa z twoją emeryturą rozwiąże się teraz bardzo szybko, tak sądzę. Jak wiesz, nie mamy już nic do powiedzenia w firmie. Tato sprzedał ją włoskiemu ubezpieczycielowi. Nawet nie raczył poinformować nas o tym. – Co do doniesienia, wycofamy je, kiedy tylko sobie tego zażyczysz, wujku – dodał Miki. – To właśnie jest jedna z rzeczy, o ktorych chcielibyśmy z tobą pomowić. – Wielkie dzięki, ale jest już na to trochę za poźno – powiedział Rigoberto. – Doktor Arnillas wyjaśnił mi, że po śmierci Ismaela postępowanie sądowe, a w każdym razie to, ktore dotyczy mojego udziału, zostaje zawieszone. – Ty to masz łeb, wujku – oświadczył Escobita, wykazując, jak pomyślał don Rigoberto, jeszcze większą głupotę, niż można by się spodziewać. – A przy okazji, doktor Claudio Arnillas, ten pantoflarz w szelkach pajaca, to najgorszy zdrajca, jaki narodził się w Peru. Przez całe życie doił naszego tatę, a teraz jest naszym zaprzysięgłym wrogiem. Służalczo zaprzedanym duszą i ciałem Armidzie i tym włoskim mafiosom, ktorzy kupili firmę taty za bezcen. – Przyszliśmy tu, żeby naprawić sytuację, a ty ją komplikujesz – przerwał mu brat. Miki odwrocił się do don Rigoberta ze zgnębioną miną. – Chcemy wysłuchać twojej opinii, wujku. Chociaż ciągle nas boli, że pomogłeś tacie z tym małżeństwem, mamy do ciebie zaufanie. Pomoż nam, poradź nam. Co powinniśmy zrobić, twoim zdaniem? Ty masz sporo doświadczenia. – Jest dużo lepiej, niż się spodziewałam – wykrzyknęła dona Lukrecja. – Saga Falabella, Tottus, Pasarella, Deja Vu i tak dalej, i tak dalej. Patrzcie, patrzcie, ni mniej, ni więcej niż najlepsze galerie handlowe w stolicy. – I sześć kin! Wszystkie z klimatyzacją – przyklasnął Fonsito. – Nie możesz się skarżyć, tato. – No dobrze – poddał się don Rigoberto. – Wybierzcie najmniej zły film i chodźmy już do tego kina. Jako że było dopiero wczesne popołudnie, a na zewnątrz panowała piękna pogoda, eleganckie wnętrza Centro Comercial Open Plaza świeciły pustkami. Chłodne powietrze było

błogosławieństwem. Podczas gdy dona Lukrecja oglądała wystawy, a Fonsito studiował repertuar kin, don Rigoberto zapatrzył się na żołtawą pustynię otaczającą ogromny teren Universidad Nacional de Piura i na rzadkie drzewa świętojańskie wyrastające pomiędzy jęzorami złotawej ziemi, gdzie, chociaż ich nie widział, wyobrażał sobie szybkie jaszczurki o trojkątnych łebkach, omiatające otoczenie zaropiałymi oczkami w poszukiwaniu owadow. Jakże niewiarygodna jest historia Armidy! Oto uciekając przed skandalem, prawnikami i rozjuszonymi pasierbami, trafiła do domu człowieka, ktory był bohaterem innego niezwykłego skandalu z jeszcze bardziej smakowitymi składnikami ukochanymi przez każdy szmatławiec: zdrada małżeńska, szantaż, anonimowe listy podpisane rysunkiem pajączka, porwania i fałszywe porwania, a najwyraźniej także kazirodztwo. Teraz, owszem, z niecierpliwością wyczekiwał momentu poznania Felicita Yanaque, wysłuchania Armidy i opowiedzenia jej o ostatnim spotkaniu z Mikim i Escobitą. W tym momencie rozważań podeszli do niego dona Lukrecja i Fonsito. Mieli dwie propozycje: Piraci z Karaibow: Skrzynia umarlaka, wybor jego syna, i Una pasion fatal, wybor żony. Opowiedział się za piratami, myśląc, że może uda mu się uciąć poobiednią drzemkę i że lepiej go uśpią niż łzawy melodramat, jaki zapowiadał ten drugi tytuł. Od ilu miesięcy nie był w żadnym kinie? – A potem możemy pojść do tej cukierni – pokazał Fonsito. – Jakie smakowite ciacha! „Wygląda na zadowolonego i podnieconego podrożą”, pomyślał don Rigoberto. Już od dawna nie widział syna tak uśmiechniętego i ożywionego. Od czasu gdy zaczął mu się objawiać ten przeklęty Edilberto Torres, Fonsito stał się wyciszony, melancholijny, zamknięty w sobie. Teraz, w Piurze, odradzał się w nim wesoły, ciekawy świata i pełen entuzjazmu chłopczyk. W nowiutkim kinie siedziało może z poł tuzina osob. Don Rigoberto zaczerpnął powietrza, wypuścił je i wygłosił przemowę.

– Mam dla was tylko jedną radę – oświadczył uroczyście. – Zawrzyjcie pokoj z Armidą. Zaakceptujcie jej małżeństwo z Ismaelem, zaakceptujcie ją jako macochę. Zapomnijcie o tym idiotycznym pomyśle unieważnienia go. Wynegocjujcie zadośćuczynienie finansowe. Nie oszukujcie się, nigdy nie wyszarpiecie jej tego, co odziedziczyła. Wasz ojciec wiedział, co robi, i zorganizował wszystko tak, że nie dacie rady. Jeśli będziecie się upierać przy drodze sądowej, prędzej czy poźniej spalicie za sobą wszystkie mosty, a i tak nie dostaniecie ani centava. Negocjujcie w sposob przyjacielski, dążąc do uzyskania sumy, ktora może nie zaspokoi waszych oczekiwań, ale okaże się wystarczająca, żeby dobrze żyć, nie pracując, bawiąc się, grając w tenisa, do końca waszych dni. – A jeśli porywacze zabili ją, wujku? – wyraz twarzy Escobity był tak żałosny, że don Rigoberta przeszły dreszcze. W rzeczy samej: a jeśli ją zabili? Co się stanie z majątkiem? Zostanie w rękach bankierow, zarządcow, księgowych i kancelarii, ktore teraz trzymały go poza zasięgiem nie tylko tych dwoch mizerakow, ale i poborcow podatkowych z całego świata? – Tobie łatwo jest prosić, żebyśmy zaprzyjaźnili się z kobietą, ktora skradła nam tatę, wujku – powiedział Miki z większym smutkiem niż wściekłością. – I ktora w dodatku zagarnęła wszystko, co miała nasza rodzina, nawet meble, ubrania i biżuterię mojej matki. Tatę bardzo kochaliśmy. Boli nas, że na starość padł ofiarą tego podłego spisku. Don Rigoberto spojrzał mu w oczy, a Miki wytrzymał jego wzrok. Ten bezwstydny gnojek, ktory zatruł ostatnie lata Ismaela i ktory od miesięcy trzymał jego i Lukrecję na łasce i niełasce, uziemionych w Limie, umęczonych wezwaniami na policję i do sądu, miał czelność zachowywać czyste sumienie. – Nie było żadnego spisku, Miki – powiedział powoli, starając się powściągnąć gniew. – Twoj tato ożenił się, ponieważ żywił wielką czułość wobec Armidy. Być może nie miłość, ale wielką czułość, owszem. Była dla niego dobra, pocieszyła go, kiedy umarła twoja matka, w okresie niezwykle trudnym, kiedy Ismael czuł się bardzo samotny. – Popatrz no, jak dobrze go pocieszyła, pakując się do łożka biednego starego – odezwał się Escobita. Zamilkł, kiedy Miki podniosł energicznie rękę, pokazując mu, żeby zamknął dziob. – Ale przede wszystkim Ismael ożenił się z nią, ponieważ był

ogromnie rozczarowany wami dwoma – ciągnął don Rigoberto, jakby jego język rozwiązał się bez jego wiedzy i woli. – Tak, tak, doskonale wiem, co mowię, chłopcy. Wiem, o czym mowię. A wy też się dowiecie, jeśli wysłuchacie mnie, nie przerywając. Mowiąc te słowa, podnosił stopniowo głos. Bliźniacy słuchali go w milczeniu i z uwagą zaskoczeni poważnym tonem, jakim przemawiał. – Chcecie, żebym wam powiedział, dlaczego był wami tak rozczarowany? Nie dlatego, żeście prożniacy, imprezowicze, pijaczyny, nie dlatego, że popalacie marihuanę i wciągacie kokę jak dzieci cukierki. Nie, nie, to wszystko był w stanie zrozumieć, a nawet wybaczyć. Chociaż oczywiście wolałby, żeby jego synowie byli inni. – Nie przyszliśmy tutaj, żebyś nas obrażał, wujku – zaprotestował Miki, rumieniąc się. – Był rozczarowany, ponieważ dowiedział się, że z niecierpliwością wyczekujecie jego śmierci, żeby dostać spadek. Skąd wiem? Ponieważ sam mi to powiedział. Mogę wam opowiedzieć, gdzie, ktorego dnia i o ktorej godzinie. A nawet powtorzyć dokładnie słowa, jakich użył. I przez kilka następnych minut z całkowitym spokojem Rigoberto relacjonował im ową rozmowę sprzed kilku miesięcy, podczas tamtego obiadu w La Rosa Nautica, kiedy to jego szef i przyjaciel opowiedział, że postanowił ożenić się z Armidą, i poprosił go, by został świadkiem na jego ślubie. – Usłyszał, jak rozmawiacie w klinice San Felipe, jak wymieniacie te głupie i wstrętne uwagi przy łożku, na ktorym umierał – zakończył Rigoberto. – Przyspieszyliście małżeństwo Ismaela i Armidy waszymi nieczułością i okrucieństwem. A właściwie głownie waszą głupotą. Powinniście byli zataić wasze uczucia przynajmniej w tamtej chwili, pozwolić, żeby wasz ojciec umarł w spokoju, wierząc, że jego synowie są smutni z tego powodu. A nie zaczynać obchody jego śmierci, kiedy był jeszcze żywy i słyszał was. Ismael powiedział mi, że wysłuchanie tych okropnych rzeczy dało mu siłę, by przeżyć, by walczyć. Że to wy przywrociliście go do życia, nie lekarze. No coż, teraz już wiecie. To z tego powodu wasz ojciec ożenił się z Armidą. A także po to, żebyście nigdy nie odziedziczyli jego majątku. – My nigdy nie powiedzieliśmy tego, co mowisz, że ci

powiedział, że powiedzieliśmy – Escobita zająknął się, jakby język mu się plątał. – To musiało przyśnić się tatusiowi przez te silne leki, ktore mu dali, żeby wybudzić go ze śpiączki. O ile to, co mowisz, jest w ogole prawdą, o ile nie wymyśliłeś sobie całej tej historii, żebyśmy mieli jeszcze bardziej przejebane, niż mamy. Wydawało się, że powie coś więcej, ale się powstrzymał. Miki milczał, obgryzając zawzięcie paznokcie. Na jego twarzy malowały się złość i smutek. – Jest prawdopodobne, że tak powiedzieliśmy i że on nas usłyszał – poprawił brata gwałtownie. – Mowiliśmy tak nieraz, to prawda, wujku. Nie kochaliśmy go, ponieważ on też nigdy nas nie kochał. O ile sięgam pamięcią, nigdy nie usłyszałem od niego ciepłego słowa. Nigdy się z nami nie bawił, nigdy nie zabrał nas do kina ani do cyrku, jak to robili ojcowie wszystkich naszych kolegow. Myślę, że chyba nigdy nie usiadł z nami, żeby porozmawiać. Rzadko się do nas odzywał. Nie kochał nikogo bardziej od swojej firmy i swojej pracy. I wiesz co? Nie boli mnie ani odrobinę, że dowiedział się, że go nienawidzimy. Bo to była szczera prawda. – Przestań, Miki, jesteś wściekły i pleciesz głupstwa – odezwał się Escobita. – Nie wiem, po co nam to opowiedziałeś, wujku. – Z bardzo prostego powodu, chłopcze. Żebyście wybili sobie z głowy raz na zawsze tę absurdalną myśl, że wasz tato ożenił się z Armidą, ponieważ zgłupiał, popadł w demencję starczą, podano mu magiczny napoj albo rzucono nań urok. Ożenił się, ponieważ dowiedział się, że życzycie mu jak najrychlejszej śmierci, żeby przejąć jego majątek i roztrwonić go. Oto cała i smutna prawda. – Lepiej chodźmy stąd, Miki – powiedział Escobita, wstając. – Rozumiesz, dlaczego nie chciałem tu przychodzić? Mowiłem ci, że on nam nie pomoże, tylko będzie nas obrażał jak ostatnio. Lepiej chodźmy, zanim znowu mnie poniesie i rozwalę wreszcie mordę temu szmatławemu oszczercy. – Nie wiem jak wam, ale mnie ten film bardzo się podobał – oznajmiła dona Lukrecja. – Chociaż to głupoty, ale oglądało się świetnie. – To nie jest film przygodowy, raczej fantastyczny – zawtorował jej Fonsito. – Najbardziej podobały mi się te potwory, te trupie czaszki. I nie mow, że tobie się nie podobało, tato. Obserwowałem cię; byłeś całkowicie zaabsorbowany tym, co się działo na ekranie.

– No coż, to prawda, że wcale się nie nudziłem – przyznał don Rigoberto. – A teraz szukajmy taksowki i wracajmy do hotelu. Zapada noc i nadchodzi wielki moment. Wrocili do hotelu Los Portales, gdzie don Rigoberto zafundował sobie długi prysznic. Teraz, kiedy zbliżała się godzina spotkania z Armidą, wydawało mu się, że to wszystko, co przeżywa, jest takie, jak powiedziała Lukrecja, nierzeczywiste, zabawne, niedorzeczne, jak film, ktory właśnie obejrzeli, bez najmniejszego związku z prawdziwym światem. Ale nagle poczuł na plecach lodowate ciarki. Być może dokładnie w tym momencie banda płatnych zbirow, międzynarodowych bandytow świadomych tego, jak wielką fortunę pozostawił Ismael Carrera, torturowała Armidę, wyrywała jej paznokcie, ucinała palec albo ucho, wyłupiała oko, żeby zmusić do oddania im milionow, ktorych żądali. A może omsknęła im się ręka i Armida była już martwa i pogrzebana. Lukrecja także wzięła prysznic, ubrała się i zeszli do baru na kieliszek. Fonsito został w swoim pokoju przed telewizorem. Powiedział, że nie jest głodny; zamowi sobie kanapkę i położy się. W barze było sporo ludzi, lecz najwyraźniej nikt nie zwracał na nich najmniejszej uwagi. Usiedli przy najdalszym stoliku i zamowili dwie whisky z wodą sodową i lodem. – Wciąż jeszcze nie wierzę, że zaraz zobaczymy Armidę – powiedziała dona Lukrecja. – Czy to może być prawda? – To dziwne uczucie – zawtorował don Rigoberto. – Jakbyśmy przeżywali jakiś film, jakiś sen, ktory za chwilę może przerodzić się w koszmar. – Josefita, też mi imię, i co za postać – skomentowała. – Prawdę mowiąc, jestem cała w nerwach. A jeśli to wszystko to pułapka jakichś łajdakow, ktorzy chcą wyciągnąć od ciebie forsę, Rigoberto? – To będą bardzo rozczarowani – zaśmiał się. – Bo moj portfel zieje pustką. A ta cała Josefita wyglądała na wszystko, ale nie na gangstera, czyż nie? To samo pan Yanaque; przez telefon sprawiał wrażenie najmniej niebezpiecznego człowieka na świecie. Dopili whisky, zamowili drugą kolejkę, a potem przeszli do restauracji. Jednakże żadne z nich nie miało apetytu, więc zamiast zasiąść za stołem, usadowili się w saloniku przy wejściu. Spędzili tam prawie godzinę trawieni niecierpliwością, nie spuszczając z oczu ludzi wchodzących i

wychodzących z hotelu. Josefita nadeszła wreszcie, strzelając oczami, poruszając wielkimi kolczykami i kręcąc bombastycznymi biodrami. Była ubrana tak samo jak rano. Miała bardzo poważny wyraz twarzy i zachowywała się jak spiskowiec. Zanim podeszła do nich, omiotła wzrokiem całą salę i nie otwierając nawet ust, by ich pozdrowić, pokazała gestem, żeby poszli za nią. Wyszli całą trojką na plac Broni. Don Rigoberto, ktory prawie nigdy nie pił mocnego alkoholu, odczuwał lekkie zamroczenie po spożyciu dwoch whisky, a gorące powietrze oszołomiło go jeszcze bardziej. Josefita poprowadziła ich dookoła placu, wzdłuż katedry, w ulicę Arequipa. Sklepy były już zamknięte, witryny oświetlone i zakratowane, na chodnikach nie widzieli wielu przechodniow. Po dojściu do drugiej przecznicy Josefita wskazała bramę starego domostwa z oknami przysłoniętymi krotkimi zasłonkami i nadal bez słowa pomachała ręką na pożegnanie. Odeszła szybko, kołysząc biodrami, nie odwracając głowy. Don Rigoberto i dona Lukrecja podeszli do wielkich drzwi obitych ćwiekami, lecz zanim zdążyli zastukać, drzwi otworzyły się i męski głosik wyszeptał z wielkim szacunkiem: „Proszę, niech państwo wejdą”. Weszli. W holu kiepsko oświetlonym jedną żarowką poruszaną przez wiaterek wpadający z ulicy powitał ich malutki i drobny mężczyzna odziany w marynarkę wciętą w talii i kamizelkę. Ukłonił się nisko, pokazując drogę rączką jak u dziecka: – Bardzo mi miło, witam w moim domu. Felicito Yanaque, do usług. Proszę, niech państwo wejdą. Zamknął drzwi i poprowadził ich przez hol pogrążony w cieniu do saloniku, rownież mrocznego, z telewizorem i niewielką połką zastawioną płytami kompaktowymi. Don Rigoberto zobaczył kobiecą sylwetkę wyłaniającą się z jednego z foteli. Rozpoznał Armidę. Zanim zdążył ją pozdrowić, dona Lukrecja wyprzedziła go i objęła mocno wdowę po Ismaelu Carrerze. Obie panie wybuchnęły płaczem jak dwie bliskie przyjaciołki, ktore spotykają się po wielu latach rozłąki. Kiedy nadeszła jego kolej, Armida nadstawiła policzek do pocałowania. Uczynił to, szepcząc: – Jakże się cieszę, że widzę cię całą i zdrową, Armido. Dziękowała, że przyjechali, Bog im to wynagrodzi, Ismael także jest im wdzięczny w tym miejscu, gdzie się teraz znajduje. – Co za przygoda, Armido – powiedział Rigoberto. – Sądzę, że wiesz, że jesteś najbardziej poszukiwaną kobietą w Peru. A także najsłynniejszą. Pokazują cię w telewizji od rana do wieczora i wszyscy są przekonani, że zostałaś porwana.

– Nie mam słow, by podziękować wam, że pofatygowaliście się aż tutaj, do Piury – ocierała łzy. – Potrzebuję waszej pomocy. Nie mogłam już dłużej wytrzymać w Limie. Te konsultacje z prawnikami, notariuszami, te spotkania z synami Ismaela, wariowałam od tego. Potrzebowałam trochę spokoju, żeby pomyśleć. Nie wiem, co bym zrobiła bez Gertrudis i Felicita. To moja siostra, a Felicito to moj szwagier. Z ciemnego pokoju wyłoniła się nieforemna sylwetka. Kobieta w tunice wyciągnęła do nich pulchną i spoconą dłoń i pozdrowiła ich lekkim skinieniem głowy, bez słowa. Przy niej człowieczek, ktory najwyraźniej był jej mężem, wydawał się jeszcze mniejszy, niemal karłowaty. W rękach trzymał tacę ze szklankami i butelkami: – Przygotowałem coś na ochłodę. Proszę się częstować, bardzo proszę. – Mamy sobie tyle do powiedzenia, Armido – powiedział don Rigoberto – że nie wiem, od czego zacząć. – Najlepiej od początku – odparła Armida. – Ale siadajcież, siadajcie. Na pewno jesteście głodni. Gertrudis i ja przygotowałyśmy też coś do przegryzienia.

XIX

Kiedy Felicito Yanaque otworzył oczy, dopiero świtało i nie zaczęły jeszcze śpiewać ptaki. „Dziś jest ten dzień”, pomyślał. Był umowiony na dziesiątą; miał przed sobą jeszcze pięć godzin. Nie czuł się zdenerwowany; będzie

umiał zachować kontrolę nad sobą, nie pozwoli ponieść się gniewowi i będzie mowił spokojnie. Kwestia, ktora dręczyła go przez całe życie, zostanie rozstrzygnięta raz na zawsze; jej wspomnienie będzie się powoli zacierać, aż wreszcie całkowicie zniknie z jego pamięci. Wstał, rozsunął zasłony i bosy, w swojej dziecięcej piżamce przez poł godziny wykonywał ćwiczenia qi gong, powoli i w skupieniu, tak jak nauczył go Chińczyk Lau. Pozwolił, żeby wysiłek związany z osiągnięciem doskonałości w każdym ruchu całkowicie zaabsorbował jego świadomość. „O mało co nie utraciłem centrum i wciąż jeszcze nie mogę go odzyskać”, pomyślał. Postarał się oprzeć przygnębieniu. Nie byłoby nic dziwnego, gdyby utracił centrum przy tym napięciu, w ktorym żył, od kiedy otrzymał pierwszy list z pajączkiem. Ze wszystkich wyjaśnień, jakich udzielił mu sklepikarz Lau na temat qi gong, owej sztuki, gimnastyki, religii czy cokolwiek to było, ktorej go nauczył i ktorą od tamtej pory włączył do swego życia, jedyną rzeczą, ktorą zrozumiał do głębi, była potrzeba „znalezienia centrum”. Lau powtarzał to zdanie za każdym razem, gdy przykładał ręce do głowy lub żołądka. Felicito wreszcie zrozumiał: „centrum”, ktore należało odnaleźć i ktore trzeba było rozgrzać okrężnym ruchem dłoni po brzuchu, aż poczuło się, że wydobywa się zeń niewidzialna siła, ktora daje mu poczucie, że unosi się w powietrzu, nie było wyłącznie środkiem jego ciała, lecz czymś bardziej złożonym, symbolem ładu i spokoju, pępkiem ducha, ktory jeśli człowiek zlokalizował go i opanował, nadawał życiu jasny sens i harmonijną organizację. Ostatnimi czasy odnosił wrażenie – pewność – że jego centrum zostało wytrącone z rownowagi, a życie zaczynało pogrążać się w chaosie. Biedny Lau. Nie byli przyjaciołmi w dokładnym znaczeniu tego słowa, ponieważ aby zawrzeć przyjaźń, trzeba się rozumieć, a Lau nigdy nie nauczył się hiszpańskiego, choć rozumiał prawie wszystko. Ale jego mowa stanowiła bełkot, z ktorego trzy czwarte należało odgadnąć. A co dopiero mowić o Chineczce, ktora mieszkała z nim i ktora pomagała mu w sklepiku. Sprawiała wrażenie, że rozumie klientow, ale rzadko ośmielała się odezwać do nich świadoma tego, że to, co wydobywa się z jej ust, to bełkot jeszcze mniej zrozumiały niż Laua. Felicito przez długi czas myślał, że są mężem i żoną, lecz pewnego dnia, kiedy już zadzierzgnęli dzięki qi gong ową relację, ktora przypominała przyjaźń, choć nią nie była, Lau dał mu do zrozumienia, że Chineczka to jego siostra. Sklepik Laua mieścił się na peryferiach owczesnej Piury, tam gdzie stykały się miasto i piaski, nieopodal El Chipe. Trudno było wyobrazić sobie nędzniejszy lokal: chatynka z pni drzew świętojańskich, z dachem z blachy cynkowej, przyłożonym dużymi kamieniami, podzielona na dwie części: w jednej sklep, kliteczka z ladą i kilkoma topornymi szafkami na ścianie, w drugiej rodzeństwo mieszkało, jadło i spało. Mieli kilka kur, kozki, a w pewnym momencie nawet prosiaka, ale go im ukradli. Wiązali koniec z końcem dzięki kierowcom

ciężarowek, ktorzy jechali w stronę Sullany albo Paity i zatrzymywali się tam, żeby kupić papierosy, coś do picia, herbatniki albo żeby wypić piwo. Felicito mieszkał nieopodal, w pensjonacie pewnej wdowy, lata przed przeprowadzką do El Algarrobo. Gdy po raz pierwszy przyszedł do sklepiku Laua – bardzo wczesnym rankiem – zobaczył go na zewnątrz w samych spodniach, z nagim torsem chudym jak szkielet, wykonującego te dziwaczne ćwiczenia powoli jak na zwolnionym filmie. Zaintrygowany zaczął się dopytywać, a Chińczyk sprobował mu wyjaśnić swoją karykaturalną hiszpańszczyzną, czym jest to, co robi, poruszając powolutku rękoma i nieruchomiejąc chwilami jak posąg, z zamkniętymi oczami i najwyraźniej ze wstrzymanym oddechem. Od tamtego dnia, gdy miał wolną chwilkę, kierowca wpadał do sklepiku pogawędzić z Lauem, o ile można było nazwać pogawędką to, co robili, porozumiewając się na migi i na miny, ktore probowali uzupełniać słowami i śmiechem, jakim wybuchali, kiedy dochodziło do nieporozumień. Dlaczego Lau i jego siostra nie spotykali się z innymi Chińczykami z Piury? Było ich całkiem sporo, mieli knajpki, bary i firmy handlowe, niektore bardzo dobrze prosperujące. Być może dlatego, że wszyscy oni byli znacznie lepiej sytuowani niż Lau i nie chcieli poniżać się, zadając się z tym biedakiem, ktory żył jak prymitywny dzikus, ubrany zawsze w te same zatłuszczone, dziurawe spodnie i jedną z dwoch koszul, ktorą zwykle nosił rozpiętą, ukazując kościstą pierś. Jego siostra także była milczącym szkieletem, bardzo aktywnym zresztą, ponieważ to ona karmiła zwierzaki i chodziła po wodę i inne produkty do pobliskich dystrybutorow. Felicito nigdy nie dowiedział się niczego o ich życiu, jak i po co przyjechali do Piury ze swojej dalekiej ojczyzny, i dlaczego w odrożnieniu od innych tutejszych Chińczykow nie powiodło się im i pozostawali w takiej nędzy. Ich prawdziwym środkiem komunikacji był qi gong. Na początku Felicito zaczął naśladować ruchy Laua dla zabawy, lecz ow wziął to na poważnie, zachęcał go do wytrwałości i został jego nauczycielem. Nauczycielem cierpliwym, uprzejmym, pełnym zrozumienia, w swej rudymentarnej hiszpańszczyźnie okraszającym każdy ruch i każdą postawę wyjaśnieniami, z ktorych Felicito pojmował piąte przez dziesiąte. Jednakże powoli zaraził się przykładem Laua i zaczął odbywać sesje qi gong nie tylko podczas swych odwiedzin w sklepiku, lecz także w pensjonacie wdowy i w trakcie postojow na trasie. Spodobało mu się. Dobrze na niego wpływało. Uspokajało go, kiedy był zdenerwowany, i dawało mu energię i opanowanie potrzebne, by stawić czoła codziennemu trudowi. Pomogło mu odkryć własne centrum. Pewnej nocy właścicielka pensjonatu obudziła Felicita, mowiąc, że ta stuknięta Chinka ze sklepiku Laua stoi pod domem i wrzeszczy, i nikt nie rozumie, czego chce. Felicito wyszedł w samych slipach. Siostra Laua rozczochrana gestykulowała, wskazując w stronę sklepiku i piszcząc histerycznie. Pobiegł za nią i zastał sklepikarza zlanego potem, skręcającego się z bolu na pryczy, z gorączką, ktora rosła w oczach. Z największym trudem udało się

im znaleźć pojazd, ktory zawiozł Laua do najbliższej przychodni. Dyżurny pielęgniarz powiedział im, że powinni zawieźć go do szpitala, że w przychodni leczą tylko lekkie przypadki, a ten wygląda na ciężki. Przez ponad poł godziny szukali taksowki, by przewieźć go do Szpitala Robotniczego, gdzie przeleżał całą noc na ławce, bo nie było wolnych łożek. Następnego dnia, kiedy wreszcie przyszedł do niego lekarz, Lau był w agonii. Zmarł po kilku godzinach. Nie miał nikogo, kto zapłaciłby za jego pogrzeb – zarobek Felicita starczał mu tylko na jedzenie – i pochowali go w zbiorowej mogile zaraz po odebraniu zaświadczenia, że przyczyną śmierci była niedrożność jelit. Co ciekawe, siostra Laua zniknęła tej samej nocy, kiedy umarł. Felicito nie zobaczył jej nigdy więcej i słuch o niej zaginął. Sklepik został splądrowany tego samego ranka, a niedługo potem rozkradziono blachę i pnie drzew, tak że kilka tygodni poźniej po rodzeństwie nie pozostał żaden ślad. Kiedy czas i pustynia pochłonęły pamięć o chatce, powstała tam arena walki kogutow, ktora jednak nie przetrwała zbyt długo. Obecnie ta część El Chipe zmodernizowała się, pojawiły się asfalt, elektryczność, woda i kanalizacja, powstały domki bogacących się rodzin klasy średniej. Wspomnienie sklepikarza Laua pozostało żywe w pamięci Felicita. Odżywało każdego ranka przez trzydzieści lat, za każdym razem, gdy wykonywał ćwiczenia qi gong. Minęło tyle czasu, a on wciąż zastanawiał się niekiedy nad perypetiami Laua i jego siostry, dlaczego opuścili Chiny, przez co przeszli, zanim osiedli w Piurze, dlaczego los skazał ich na to smutne i samotne życie. Lau często powtarzał, że zawsze trzeba szukać swojego centrum, czego jednak najwyraźniej nie osiągnął. Felicito powiedział sobie, że być może dziś, kiedy uczyni to, co zamierzał uczynić, odnajdzie swoje utracone centrum. Poczuł lekkie zmęczenie, kończąc ćwiczenia, jego serce biło nieco szybciej. Spokojnie wziął prysznic, wyglansował buty, włożył czystą koszulę i poszedł do kuchni przygotować sobie ulubione śniadanie: kozie mleko, kawę, kromkę czarnego chleba, ktorą podgrzał w tosterze i posmarował masłem i chancaca, syropem z trzciny cukrowej. O wpoł do siodmej wyszedł na ulicę Arequipa. Lucindo siedział już na swoim rogu, jakby czekając na niego. Położył jednego sola w jego miseczce, a ślepiec rozpoznał go natychmiast: – Dzień dobry, don Felicito. Wcześnie dziś pan wychodzi. – To dla mnie ważny dzień i mam dużo pracy. Życz mi szczęścia, Lucindo. Na ulicy było mało ludzi. Jak przyjemnie szło się chodnikiem bez konieczności opędzania się od reporterow. A jeszcze

przyjemniejsza była świadomość, że ponieśli sromotną klęskę: przez cały ten czas nie wywęszyli, że Armida, jakoby porwana, osoba tak poszukiwana przez prasę w całym Peru, spędziła cały tydzień – siedem dni i siedem nocy! – w jego domu, tuż pod ich nosem, a oni nawet nie mieli o tym pojęcia. Szkoda tylko, że nigdy się nie dowiedzą, że stracili okazję na wiadomość wszech czasow. A nie dowiedzą się, ponieważ Armida na konferencji prasowej w Limie, na ktorą przyszły tłumy, siedząc między ministrem spraw wewnętrznych a komendantem policji, nie pisnęła ani słowka o tym, że schroniła się w Piurze, u swojej siostry Gertrudis. Napomknęła tylko, że zamieszkała u przyjacioł, żeby uciec przed natarczywością prasy, ktora doprowadziła ją na skraj załamania nerwowego. Felicito i jego żona oglądali w telewizji ową konferencję, pełną dziennikarzy, fleszy i kamer. Przedsiębiorca był pod ogromnym wrażeniem swobody, z jaką jego szwagierka odpowiadała na pytania, nie okazując skrępowania, nie zalewając się łzami, wysławiając się spokojnie i w piękny sposob. Pokorą i prostotą, jak mieli potem wszyscy przyznać, zaskarbiła sobie sympatię opinii publicznej, ktora od tej pory nie wierzyła już tak ślepo w wizerunek chciwej i rozwiązłej oportunistki, rozpowszechniany przez synow Ismaela Carrery. Wyjazd Armidy z Piury w sekrecie, o połnocy, samochodem Transportes Narihuala z Tiburciem za kierownicą, był operacją doskonale zaplanowaną i przeprowadzoną, niezauważoną przez nikogo, począwszy od policji, a skończywszy na dziennikarzach. Początkowo Armida chciała sprowadzić z Limy niejakiego Narcisa, byłego szofera swego zmarłego męża, do ktorego żywiła ogromne zaufanie, lecz Felicito i Gertrudis przekonali ją, żeby samochod poprowadził Tiburcio, ktoremu ufali bezgranicznie. Był znakomitym kierowcą, człowiekiem dyskretnym, a poza tym przecież jej siostrzeńcem. Don Rigoberto, ktory tak bardzo zachęcał ją do jak najszybszego powrotu do Limy i pokazania się publicznie, rozwiał w końcu wszelkie uprzedzenia Armidy. Wszystko odbyło się tak, jak zaplanowali. Don Rigoberto, jego małżonka i syn wrocili do Limy samolotem. Kilka dni poźniej, gdy wybiła połnoc, Tiburcio, ktory chętnie przystał na wspołpracę, stawił się w domu przy ulicy Arequipa o ustalonej godzinie. Armida pożegnała się ze wszystkimi, nie szczędząc całusow, łez i podziękowań. Po dwunastu godzinach podroży bez żadnych incydentow dotarła do swojego domu w San Isidro, gdzie oczekiwali na nią prawnik, ochroniarze oraz przedstawiciele rządu szczęśliwi z możności ogłoszenia, że wdowa po Ismaelu Carrerze pojawiła się cała i zdrowa po ośmiu dniach od tajemniczego zniknięcia. Kiedy Felicito wszedł do swego biura przy alei Sanchez Cerro, pierwsze autobusy, furgonetki i minibusy szykowały się już do wyjazdu do wszystkich

prowincji Piury oraz sąsiednich departamentow Tumbes i Lambayeque. Transportes Narihuala odzyskiwało powoli klientelę z dobrych czasow. Ludzie, ktorzy w okresie listow z pajączkiem odwrocili się od firmy w obawie, że padną ofiarami jakichś aktow przemocy ze strony domniemanych porywaczy, zapominali o całej sprawie i wracali przyciągnięci jakością usług oferowanych przez kierowcow. Doszło wreszcie do ugody z firmą ubezpieczeniową, ktora miała pokryć połowę kosztow naprawy szkod wyrządzonych przez pożar; drugą połowę pokryje Felicito. Niebawem rozpoczną się prace remontowe. Banki, ślimacząc się, znow zaczynały udzielać mu kredytu. Sytuacja stabilizowała się z dnia na dzień. Odetchnął z ulgą: dziś postawi kropkę po tej nieszczęsnej historii. Pracował przez całe przedpołudnie nad bieżącymi sprawami, rozmawiał z mechanikami i kierowcami, zapłacił kilka faktur, założył lokatę, podyktował kilka pism Joseficie, wypił dwie filiżanki kawy, a o wpoł do dziesiątej wziął teczkę przygotowaną przez doktora Hildebranda Castro Pozo i udał się na komisariat po sierżanta Litumę. Ow oczekiwał go w drzwiach. Taksowka zawiozła ich do męskiego więzienia w Rio Seco na obrzeżach miasta. – Denerwuje się pan tym spotkaniem, don Felicito? – zagadnął sierżant po drodze. – Chyba nie – odrzekł z wahaniem. – Zobaczymy, kiedy stanie przede mną. Nigdy nic nie wiadomo. W więzieniu zaprowadzono ich do aresztu prewencyjnego. Kilku strażnikow przeszukało don Felicita, żeby sprawdzić, czy nie ma przy sobie broni. Dyrektor więzienia we własnej osobie, przygarbiony, posępny mężczyzna w koszuli z podwiniętymi rękawami, o powłoczystych kroku i głosie, zaprowadził ich do kanciapy strzeżonej potężnymi drewnianymi drzwiami i kratą. Ściany były pokryte napisami, obscenicznymi rysunkami i wulgarnymi słowami. Przekroczywszy prog, Felicito ujrzał Miguela stojącego pośrodku pomieszczenia. Nie widział go od zaledwie kilku tygodni, lecz przez ten czas chłopiec przeszedł widoczną przemianę. Nie tylko wyglądał na chudszego i starszego, być może ze względu na jasne włosy, długie i rozczochrane i brodę, ktora szpeciła mu twarz; zmienił się także jej wyraz, niegdyś młodzieńczy i wesoły, teraz zgnębiony, znużony wyraz twarzy osoby, ktora straciła energię, a może nawet chęć życia, ponieważ wie, że poniosła klęskę. Lecz największa rożnica dotyczyła stroju. On, ktory zawsze ubierał się i obnosił z ostentacyjną kokieterią dzielnicowego donżuanka, w odrożnieniu od Tiburcia paradującego przez całą dobę w dżinsach i koszuli bez kołnierzyka, typowej dla kierowcow i

mechanikow, miał teraz na sobie rozchełstaną koszulę, w ktorej brakowało kilku guzikow, pomięte i poplamione spodnie oraz ubłocone buty bez sznurowek. Nie miał skarpetek. Felicito spojrzał mu przenikliwie w oczy, a Miguel wytrzymał jego spojrzenie tylko przez kilka sekund; zaczął mrugać, spuścił wzrok i wbił go w podłogę. Felicito dopiero teraz uświadomił sobie, że sięga mu zaledwie do ramienia; Miguel przewyższał go więcej niż o głowę. Sierżant Lituma sprawiał wrażenie przyklejonego do ściany, nieruchomy, napięty, jakby chciał stać się niewidzialny. Choć pośrodku pomieszczenia znajdowały się dwa krzesełka, wszyscy trzej stali. Z sufitu zwisało kilka pajęczyn, sięgały przekleństw i wulgarnych rysunkow cip i chujow. W powietrzu unosił się zapach szczyn. Więzień nie był skuty kajdankami. – Nie przyszedłem pytać cię, czy czujesz skruchę za to, co zrobiłeś – odezwał się wreszcie Felicito, patrząc na grzywę jasnych i brudnych włosow, ktorą miał o metr od siebie, zadowolony, że przemawia stanowczo, nie okazując wściekłości, ktora go wypełniała. – To uregulujesz sobie tam na gorze, kiedy umrzesz. – Zamilkł, żeby głęboko odetchnąć. Zaczął bardzo cicho, a teraz podniosł głos: – Przyszedłem w sprawie o wiele dla mnie ważniejszej. Ważniejszej niż listy z pajączkiem, ważniejszej niż twoja proba wyłudzenia ode mnie forsy, ważniejszej niż fałszywe porwanie, ktore uknuliście z Mabel, ważniejszej niż podpalenie mojego biura. – Miguel stał nadal nieruchomo, ze spuszczoną głową, sierżant Lituma też nie ruszał się ze swojego miejsca. – Przyszedłem powiedzieć ci, że cieszę się z tego, co się stało. Że zrobiłeś to, co zrobiłeś. Bo dzięki temu mogę rozwiać wątpliwość, ktora dręczyła mnie przez całe życie. Wiesz jaką, czyż nie? Na pewno przychodziła ci do głowy zawsze, kiedy patrzyłeś w lustro i zastanawiałeś się, skąd ten wygląd białasa, skoro ja i twoja matka jesteśmy Metysami. Ja też przez całe życie zadawałem sobie to pytanie. Do tej pory tłumiłem je, nie dociekałem prawdy, żeby nie zranić uczuć twoich i Gertrudis. Ale już nie muszę mieć dla ciebie względow. Rozwiązałem zagadkę. Po to przychodzę. Żeby powiedzieć ci coś, co sprawi ci taką samą przyjemność jak mnie. Nie jesteś moim synem, Miguelu. Nigdy nim nie byłeś. Kiedy twoja matka i Hersztbaba, matka twojej matki, twoja babka, odkryły, że Gertrudis jest w ciąży, wmowiły mi, że jestem ojcem, żeby zmusić mnie do małżeństwa. Oszukały mnie. Nie byłem ojcem. Ożeniłem się z Gertrudis tylko z uczciwości. Wątpliwość została rozwiana. Twoja matka porozmawiała ze mną szczerze i wszystko wyznała. To wielka radość, Miguelu. Umarłbym ze smutku, gdyby moj syn z moją własną krwią w żyłach zrobił to, co ty mi zrobiłeś. Teraz jestem spokojny, a nawet zadowolony. To nie był moj syn, tylko jakiś skurwiel. Co za ulga dowiedzieć się, że to nie moja krew, że to nie czysta krew mojego ojca płynie w twoich żyłach. Jeszcze jedno, Miguelu. Nawet twoja matka nie wie, kto ją zapłodnił. Mowi, że może to ktoryś z tych Jugosłowian, ktorzy pracowali przy nawadnianiu Chiry. Chociaż nie jest pewna. A może ktoryś z tych białych głodomorow, ktorzy przewinęli się przez pensjonat El Algarrobo i przez

jej łożko. Zapamiętaj to sobie, Miguelu. Nie jestem twoim ojcem i nawet twoja własna matka nie wie, czyj kutas dał ci życie. Czyli jesteś jednym z tych skurwieli, ktorych tylu w Piurze, takim, ktorego rodzą praczki albo pasterki po strzelance od pijanego żołnierza. Skurwielem, kutasem, Miguelu, właśnie tak. Nie dziwi mnie, że zrobiłeś to, co zrobiłeś, skoro taka mieszanka płynie w twoich żyłach. Zamilkł, ponieważ grzywa splątanych blond włosow podniosła się gwałtownie. Zobaczył niebieskie oczy nabiegłe krwią i nienawiścią. „Rzuci się na mnie, sprobuje mnie udusić”, pomyślał. To samo musiał pomyśleć sierżant Lituma, ponieważ dał krok do przodu i z ręką na kaburze stanął obok przedsiębiorcy, żeby go chronić. Ale Miguel wyglądał na osłupiałego, niezdolnego do reakcji i ruszenia się. Po policzkach płynęły mu łzy, ręce i usta drżały. Był blady jak kreda. Chciał coś powiedzieć, ale słowa nie przechodziły mu przez gardło, tylko od czasu do czasu z jego ciała wydobywał się głuchy pomruk, jakby zamierzał beknąć albo zwymiotować. Felicito Yanaque podjął wątek z tą samą lodowatą powściągliwością, z jaką rozpoczął tę długą przemowę. – Nie skończyłem. Odrobinę cierpliwości. Widzimy się po raz ostatni, na szczęście dla ciebie i dla mnie. Zostawiam ci tę teczkę. Przeczytaj uważnie każdy z dokumentow, ktore przygotował moj prawnik. Doktor Hildebrano Castro Pozo, ktorego doskonale znasz. Jeśli się zgadzasz, podpisz każdą stronę tam, gdzie zaznaczył krzyżykiem. Przyśle jutro kogoś po te papiery i zajmie się całym postępowaniem. Chodzi o coś bardzo prostego. Zmiana tożsamości, tak się to nazywa. Zrzekniesz się nazwiska Yanaque, ktore tak czy owak, ci nie przysługuje. Możesz zachować nazwisko matki albo wymyślić sobie jakieś wedle uznania. W zamian za to wycofam wszystkie pozwy, ktore złożyłem przeciwko autorowi listow z pajączkiem, podpalaczowi Transportes Narihuala i fałszywemu porywaczowi Mabel. Możliwe, że dzięki temu ominie cię kilka latek w więzieniu i wyjdziesz na wolność. Za to owszem, kiedy tylko cię zwolnią, wyjedziesz z Piury. Nie postawisz już więcej stopy na tej ziemi, gdzie wszyscy wiedzą, że jesteś przestępcą. I gdzie nikt nie da ci przyzwoitej pracy. Nie chcę nigdy więcej spotkać cię na swej drodze. Masz czas do jutra, żeby to wszystko przemyśleć. Jeśli nie chcesz podpisać tych papierow, twoja sprawa. Postępowanie będzie toczyć się dalej, a ja zrobię wszystko, co w mojej mocy i jeszcze więcej, żebyś dostał długi wyrok. To twoja decyzja. Ostatnia rzecz. Twoja matka nie przyszła cię odwiedzić, bo też nie chce cię już widzieć na oczy. Nie prosiłem jej o to, sama tak postanowiła. To wszystko. Możemy już iść, sierżancie. Niech Bog ci wybaczy, Miguelu. Ja nie wybaczę ci nigdy.

Rzucił teczkę z dokumentami pod nogi Miguelowi i odwrocił się do drzwi, a za nim sierżant Lituma. Miguel stał wciąż jak wryty z oczami pełnymi nienawiści i łez, poruszając ustami, z ktorych nie wydobywał się żaden dźwięk, jakby rażony gromem, ktory pozbawił go możliwości ruchu, mowy, myślenia, z zieloną teczką u stop. „To będzie jego ostatni obraz, jaki pozostanie mi w pamięci”, pomyślał Felicito. Szli w milczeniu w stronę wyjścia. Taksowka czekała na nich. Podczas gdy rozklekotany pojazd podskakiwał na wybojach, Lituma i przedsiębiorca milczeli. Już w mieście, w drodze na komisariat przy alei Sanchez Cerro, sierżant odezwał się: – Mogę coś panu powiedzieć, don Felicito? – Tak, oczywiście, sierżancie. – Nigdy bym nie pomyślał, że można komuś powiedzieć takie okropności, jak powiedział pan swojemu synowi tam, w więzieniu. Krew zmroziło mi w żyłach, przysięgam panu. – To nie jest moj syn – podniosł rękę przedsiębiorca. – Tysiąckrotnie przepraszam, wiem – przeprosił sierżant. – Jasne, że przyznaję panu rację, na to, co zrobił Miguel, brakuje słow. Ale mimo wszystko. Proszę się nie obrazić, ale to są najokrutniejsze słowa, jakie słyszałem w życiu, don Felicito. Nigdy bym nie uwierzył, że usłyszę je od tak dobrego człowieka jak pan. Nie mam pojęcia, dlaczego chłopak nie rzucił się na pana. Byłem pewien, że to zrobi, dlatego rozpiąłem kaburę. Już miałem wyciągnąć pistolet, mowię panu. – Nie odważył się, ponieważ pokonałem go moralnie – odrzekł Felicito. – To były twarde słowa, ale czy skłamałem albo przesadziłem, sierżancie? Może to i okrutne, ale powiedziałem mu tylko najściślejszą prawdę. – Straszliwą prawdę, ktorej, przysięgam, nie powtorzę nikomu. Nawet kapitanowi Silvie. Daję słowo, don Felicito. Z drugiej strony okazał pan dużą wielkoduszność. Jeśli wycofa pan wszystkie oskarżenia, chłopak wyjdzie na wolność. I jeszcze coś z innej beczki. To słowko „strzelanka”. Słyszałem je jako dziecko, ale potem zapomniałem. Dzisiaj już chyba nikt tak nie mowi w Piurze, tak mi się wydaje.

– Bo już nie ma tylu strzelanek co niegdyś – wtrącił się taksowkarz, a w jego śmiechu zabrzmiała nuta nostalgii. – Kiedy ja byłem dzieckiem, było tego dużo. Żołnierze nie chadzają już nad rzekę czy na pola, żeby przelecieć jakąś Metyskę. Teraz bardziej ich pilnują w koszarach i nakładają kary, kiedy przystrzelą sobie babę. Nawet zmuszają ich do ślubu, che gua. Pożegnali się pod drzwiami komisariatu, a przedsiębiorca polecił taksowkarzowi, żeby odwiozł go do biura, lecz kiedy auto miało zatrzymać się przed Transportes Narihuala, zmienił nagle zdanie. Powiedział kierowcy, żeby zawrocił do Kastylii i wysadził go jak najbliżej Wiszącego Mostu. Kiedy przejeżdżali przez plac Broni, zobaczył poetę Joaquina Ramosa odzianego na czarno, z monoklem i nieobecnym wyrazem twarzy, kroczącego z godnością środkiem jezdni z kozą na sznurku. Samochody omijały go, a kierowcy nie obrzucali wyzwiskami, lecz pozdrawiali podniesieniem ręki. Uliczka prowadząca do domu Mabel była jak zwykle pełna dzieciarni obszarpanej i bosej, wychudzonych i zaświerzbionych psow, unosiło się nad nią wśrod muzyki i reklam z odbiornikow radiowych włączonych na cały regulator szczekanie i gdakanie, a także głos papużki powtarzającej uparcie: „kakadu, kakadu”, „jędza, jędza”. Tumany kurzu wisiały w powietrzu. Teraz dopiero tak pewny siebie podczas spotkania z Miguelem Felicito czuł się kruchy i bezbronny na myśl o wizycie u Mabel. Odsuwał ją do czasu, aż opuściła więzienie zwolniona warunkowo. Po raz kolejny pomyślał, że może lepiej byłoby uniknąć tego, skorzystać z pośrednictwa doktora Castro Pozo, by pozamykać ostatnie sprawy. Jednakże uznał, że nikt nie zastąpi go w tej roli. Jeśli chciał rozpocząć nowe życie, musiał, tak jak uczynił to z Miguelem, rozliczyć się do końca z Mabel. Pociły mu się ręce, kiedy naciskał dzwonek. Nikt nie odpowiedział. Po odczekaniu kilku sekund wyjął swoj klucz i otworzył. Poczuł, że przyspieszają mu krążenie i oddech na widok znanych przedmiotow, zdjęć, figurki lamy, flagi, obrazkow, sztucznych kwiatow, Serca Jezusowego krolującego nad salonem. Wszystko było tak jasne, poukładane i wysprzątane jak niegdyś. Usiadł w salonie, by poczekać na Mabel, nie zdejmując marynarki ani kamizelki, tylko kapelusz. Po plecach przebiegały mu ciarki. Co zrobi, jeśli dziewczyna wroci do domu z mężczyzną, ktory będzie obejmował ją za szyję lub w talii? Ale Mabel wrociła sama chwilę poźniej, kiedy Felicito Yanaque, ziewając, oprocz napięcia wywołanego oczekiwaniem zaczął odczuwać też obezwładniającą senność. Na dźwięk otwieranych drzwi podskoczył. Czuł suchość w gardle, język miał szorstki i twardy jak kołek, jakby wypił zbyt dużo chichy. Zobaczył wyraz przerażenia na jej twarzy i usłyszał okrzyk („Ach, moj Boże!”), kiedy odkryła jego

obecność. Odwrociła się, jakby chciała wybiec z domu. – Nie boj się, Mabel – uspokoił ją z udawanym opanowaniem. – Przychodzę w pokoju. Zatrzymała się i odwrociła. Spoglądała na niego z otwartymi ustami, niepokojem w oczach, bez słowa. Zeszczuplała. Bez makijażu, z włosami związanymi zwykłą chustką, w domowym szlafroku i starych sandałach wydała mu się o wiele mniej atrakcyjna niż Mabel z jego wspomnień. – Usiądź i porozmawiajmy chwilkę – wskazał na fotel. – Nie przychodzę robić ci wyrzutow ani rozliczać się z tobą. Nie zabiorę ci dużo czasu. Mamy kilka spraw do omowienia, jak się domyślasz. Była blada. Zaciskała usta z taką siłą, że wyglądało to na grymas. Patrzył, jak kiwa głową i siada na brzeżku fotela z rękami założonymi na brzuchu, jakby w obronnym geście. W jej oczach błyszczały niepewność i niepokoj. – Kwestie praktyczne, o ktorych możemy rozmawiać tylko ty i ja, bez pośrednikow – kontynuował. – Zacznijmy od najważniejszego. Ten dom. Według umowy z właścicielką czynsz płatny jest co poł roku. Dom jest opłacony do grudnia. Począwszy od stycznia, to już zależy od ciebie. Umowa jest podpisana na twoje nazwisko, tak że zobaczysz, co zrobisz. Możesz odnowić umowę, wypowiedzieć ją, wyprowadzić się. Zobaczysz. – Dobrze – szepnęła ledwie słyszalnym głosikiem. – Rozumiem. – Twoje konto w Banco de Credito – ciągnął; czuł się pewniejszy, widząc słabość i przestrach Mabel. – Jest na twoje nazwisko, chociaż ja jestem żyrantem. Ze zrozumiałych przyczyn nie mogę dalej udzielać żadnej gwarancji. Wycofam ją, ale nie sądzę, żeby z tego powodu zamknęli ci rachunek. – Już to zrobili – powiedziała. Zamilkła, a po chwili wyjaśniła: – Znalazłam zawiadomienie, kiedy wyszłam z więzienia. Że ze względu na okoliczności muszą zamknąć rachunek. Bank przyjmuje tylko uczciwych klientow, niekaranych. Że mam przyjść i zabrać swoje pieniądze.

– Zrobiłaś to już? Pokręciła przecząco głową. – Wstyd mi – wyznała, wpatrując się w podłogę. – Wszyscy mnie znają w tym oddziale. Pojdę, kiedy skończy mi się forsa. Na codzienne wydatki mam jeszcze coś w kasetce. – W każdym innym banku otworzą ci rachunek, czy byłaś karana, czy nie – powiedział sucho Felicito. – Nie sądzę, żebyś miała z tym jakiś problem. – Dobrze – powiedziała. – Rozumiem. Co jeszcze? – Wracam właśnie od Miguela – powiedział ponuro, a Mabel zesztywniała. – Złożyłem mu pewną propozycję. Jeśli zgodzi się zmienić notarialnie nazwisko Yanaque na inne, wycofam wszystkie pozwy i nie będę głownym świadkiem oskarżenia. – Czy to znaczy, że wyjdzie na wolność? – zapytała. Nie była już przestraszona, lecz przerażona. – Jeśli przyjmie moją propozycję, tak. On i ty będziecie wolni, jeśli nie będzie pozwu cywilnego. Albo dostanie bardzo niski wyrok. Przynajmniej tak mi powiedział adwokat. Mabel podniosła rękę do ust: – Będzie chciał się zemścić, nigdy mi nie wybaczy, że wydałam go policji – szepnęła. – Zabije mnie. – Nie sądzę, żeby chciał wrocić do więzienia za morderstwo – powiedział Felicito brutalnie. – Poza tym moj drugi warunek jest taki, żeby po wyjściu z więzienia wyjechał z Piury i nie postawił więcej stopy na tej ziemi. Wątpię, żeby coś ci zrobił. Tak czy owak, możesz poprosić policję o ochronę. Wspołpracowałaś z gliniarzami, więc dadzą ci ją. Mabel rozpłakała się. Łzy napływały do jej oczu, a wysiłki, jakich dokładała, żeby powstrzymać płacz, zniekształcały buzię, nadając jej nieco śmieszny wyraz. Skuliła się jakby z zimna. – Chociaż mi nie uwierzysz, nienawidzę go z całej duszy – usłyszał po chwili jej słowa. – Bo na zawsze zniszczył mi życie. Załkała i zakryła sobie twarz rękoma. Na przedsiębiorcy nie uczyniło to żadnego wrażenia. „Jest szczera czy to tylko teatr?”, zastanawiał się. Nie musiał wiedzieć, było mu obojętne, czy chodzi o pierwsze, czy o drugie. Od czasu poznania prawdy zdarzały mu się momenty, pomimo urazy i złości, że wspominał Mabel z czułością, wręcz tęsknotą. Ale w tej chwili nie odczuwał niczego podobnego.

Pożądania też nie; gdyby trzymał ją teraz nagą w ramionach, nie byłby w stanie kochać się z nią. Jak gdyby wszystkie uczucia nagromadzone przez osiem lat rozwiały się wreszcie podczas tego spotkania. – Żadna z tych rzeczy nie wydarzyłaby się, gdybyś powiedziała mi, kiedy Miguel zaczął kręcić się koło ciebie. – Znow miał to dziwne wrażenie, że nic z tego nie dzieje się naprawdę, nie znajduje się w tym domu, Mabel też nie siedzi naprzeciwko niego, płacząc lub udając, że płacze, a on nie mowi tego, co mowił. – Oszczędzilibyśmy sobie sporo bolu głowy, ty i ja, Mabel. – Wiem, wiem, postąpiłam tchorzliwie i głupio – usłyszał. – Myślisz, że nie żałowałam tego? Bałam się go, nie wiedziałam, jak się od niego uwolnić. Czy nie płacę za to teraz? Ty nie wiesz, co to jest żeńskie więzienie w Sullanie, nawet przez kilka dni. A poza tym będę ciągnąć to za sobą przez resztę życia. – Reszta życia to bardzo długo – skomentował ironicznie Felicito, nie tracąc spokoju. – Jesteś bardzo młoda i masz aż za dość czasu, żeby zacząć nowe życie. W odrożnieniu ode mnie, rzecz jasna. – Ja nigdy nie przestałam cię kochać, Felicito – usłyszał. – Choć w to nie uwierzysz. Zaśmiał się szyderczo. – Skoro kochając mnie, zrobiłaś mi to wszystko, o czym wiemy, co by dopiero było, gdybyś mnie nienawidziła, Mabel. I słysząc siebie, pomyślał, że te słowa mogłyby pochodzić z ktorejś z jego ukochanych piosenek Cecilii Barrazy. – Chciałabym ci to wyjaśnić, Felicito – powiedziała błagalnie, nie odrywając rąk od twarzy. – Nie po to, żebyś mi wybaczył, nie po to, żeby wszystko było jak dawniej. Po to tylko, żebyś wiedział, że to nie wyglądało tak, jak myślisz, tylko zupełnie inaczej. – Niczego mi nie musisz wyjaśniać, Mabel – powiedział spokojnym, niemal przyjaznym tonem. – Wydarzyło się to, co musiało się wydarzyć. Zawsze wiedziałem, że tak się stanie prędzej czy poźniej. Że zmęczysz się mężczyzną, ktory jest o tyle lat starszy od ciebie, że zakochasz się w młodym. Takie jest prawo życia.

Poruszyła się na fotelu. – Przysięgam ci na moją matkę, że nie jest tak, jak myślisz – powiedziała z płaczem. – Pozwol mi wyjaśnić, przynajmniej opowiedzieć ci, jak to było. – Tylko nigdy nie przyszło mi do głowy, że tym młodym będzie Miguel – dodał przedsiębiorca, odchrząkując. – A tym bardziej że dostanę listy z pajączkiem. Ale co było, to nie jest. Najlepiej będzie, jeśli już pojdę. Załatwiliśmy wszystkie praktyczne kwestie i nie zostało już nic ważnego. Nie chcę, żeby ta rozmowa skończyła się kłotnią. Tu masz klucz. Położył go na stole w salonie, obok małej lamy i peruwiańskiej flagi, i wstał. Mabel siedziała wciąż z twarzą ukrytą w dłoniach, szlochając. – Przynajmniej zostańmy przyjaciołmi – usłyszał. – Ty i ja nie możemy być przyjaciołmi, doskonale o tym wiesz – odrzekł, nie odwracając głowy w jej kierunku. – Powodzenia, Mabel. Ruszył w stronę drzwi, otworzył je, wyszedł i zamknął powoli za sobą. Blask słońca sprawił, że zamrugał powiekami. Poszedł przed siebie wśrod tumanow kurzu, hałasu dobiegającego z radioodbiornikow, obszarpanych dzieciakow i zaświerzbionych psow, myśląc, że nigdy więcej nie wroci na tę zakurzoną uliczkę w Kastylii i bez wątpienia nigdy więcej nie zobaczy Mabel. Jeśli przypadek zrządzi, że spotka ją gdzieś w centrum, uda, że jej nie widzi, a ona uczyni to samo. Przejdą obok siebie jak nieznajomi. Pomyślał też bez smutku i goryczy, że choć nie jest jeszcze niedołężnym starcem, prawdopodobnie nigdy więcej nie będzie się kochał z żadną kobietą. Nie zamierzał szukać kolejnej kochanki ani wyprawiać się nocami do domu schadzek, żeby sypiać z kurwami. A myśl o powrocie do kochania się z Getrudis po tylu latach nawet nie przemknęła mu przez głowę. Być może będzie musiał pomasturbować się od czasu do czasu, tak jak wtedy kiedy był dzieckiem. W jakimkolwiek kierunku potoczy się jego przyszłość, jedno było pewne: nie ma już w niej miejsca ani na przyjemność, ani na miłość. Nie ubolewał nad tym, nie rozpaczał. Takie było życie, a on, od czasu gdy był jeszcze bosym chłopakiem w Chulucanas czy Yapaterze, nauczył się przyjmować je ze wszystkim, co ze sobą niosło.

Nogi zaprowadziły go bezwiednie do sklepiku z ziołami, pasmanterią, świętymi, chrystusami i matkami boskimi jego przyjaciołki Adelaidy. Santera była tam, przysadzista, o szerokich biodrach, bosa, w tunice z surowego płotna sięgającej po kostki, patrzyła na niego wielkimi, świdrującymi oczami. – Witaj, Felicito, szczęśliwe oczy, co cię widzą – powitała go, machając ręką. – Już myślałam, że zapomniałeś o mnie. – Adelaido, doskonale wiesz, że jesteś moją najlepszą przyjaciołką i że nigdy o tobie nie zapomnę. – Podał jej rękę i poklepał ją po plecach z czułością. – Miałem ostatnio gorę problemow, na pewno słyszałaś. Ale jestem. Poczęstujesz mnie kubeczkiem tej twojej wody z kamienia, takiej czyściutkiej i zimniutkiej? Umieram z pragnienia. – Wchodź, wchodź i siadaj, Felicito. W tej chwileczce ci przynoszę wodę, pewnie, że tak. Choć na ulicy panował upał, wewnątrz sklepiku Adelaidy, jak zwykle pogrążonym w połmroku i w ciszy, było chłodno. Siedząc na fotelu bujanym ze słomy palmowej i czekając na powrot santery, patrzył na pajęczyny, regały, stoliki ze skrzynkami z gwoździami, guzikami, śrubkami, paciorkami, igłami, bukiety zioł, obrazki, rożańce, matki boskie i chrystusy z gipsu i drewna we wszystkich rozmiarach, gromnice i znicze. Czy Adelaida w ogole miewa klientow? O ile sięgał pamięcią, podczas żadnej ze swych wizyt w sklepie, a zachodził tu często, nie widział, żeby ktokolwiek cokolwiek kupował. Bardziej niż sklepem ten lokal wydawał się kapliczką. Brakowało tylko ołtarza. Zawsze, kiedy tu przychodził, ogarniało go owo uczucie ukojenia, ktore kiedyś, dawno temu, odczuwał w kościołach, gdy w pierwszych latach po ślubie Gertrudis wyciągała go na niedzielne msze. Wypił ze smakiem wodę przedestylowaną przez kamień, ktorą podała mu Adelaida. – Ależ miałeś kłopoty, Felicito – powiedziała santera, obrzucając go wspołczującym i czułym spojrzeniem. – Kochanka i syn zmowili się, żeby cię oskubać. Bożeż ty moj, jakie to szpetne rzeczy dzieją się na tym świecie! Dobrze chociaż, że oboje trafili za kratki. – Było, minęło, i wiesz co, Adelaido? Nie obchodzi mnie to. – Wzruszył ramionami i skrzywił się pogardliwie. – To wszystko mam już za sobą i sprobuję puścić w niepamięć. Nie chcę, żeby zatruło mi życie. Teraz oddam się ciałem i duszą odbudowie Transportes Narihuala. Przez te wszystkie skandale zaniedbałem firmę, ktora mnie żywi. A jak się nie przyłożę, pojdzie na dno. – To mi się podoba, Felicito, co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr – zawtorowała mu santera. – Zakasać rękawy i do roboty!

Ty zawsze byłeś z tych, co się nie poddają, co walczą do samiutkiego końca. – I wiesz co, Adelaido? – przerwał jej Felicito. – To natchnienie, ktore ci przyszło, kiedy tu byłem ostatnio, spełniło się. Przydarzyła się niesłychana rzecz, tak jak przepowiedziałaś. Nie mogę ci na razie nic więcej powiedzieć, ale zrobię to, jak tylko będę mogł. – Nie chcę, żebyś mi opowiadał – santera spoważniała, a w jej oczyskach zagościł cień. – Nie interesuje mnie to, Felicito. Bardzo dobrze wiesz, że nie lubię, kiedy mi przychodzą te natchnienia. Na nieszczęście z tobą ciągle mi się to zdarza. To chyba ty je wywołujesz, che gua. – Mam nadzieję, że już nigdy nie wywołam żadnego, Adelaido – uśmiechnął się Felicito. – Nie mam ochoty na więcej niespodzianek. Od dziś chcę wieść spokojne i uporządkowane życie i zajmować się tylko pracą. Przez długą chwilę milczeli, nasłuchując odgłosow z ulicy. Klaksony, warkot aut i ciężarowek, nawoływania obwoźnych sprzedawcow, głosy i szmer przechodniow docierały do nich jakby przytłumione przez spokoj tego miejsca. Felicito myślał, że chociaż zna Adelaidę od tylu lat, wieszczka wciąż stanowi dla niego wielką tajemnicę. Ma rodzinę? Miała kiedykolwiek jakiegoś mężczyznę? A może wychowała się w sierocińcu, była jednym z tych porzuconych dzieci, przygarniętych i wychowanych przez instytucje dobroczynne, ktore poźniej zawsze żyły same jak palec, bez rodzicow, rodzeństwa, małżonka, dzieci. Nigdy nie słyszał, by wspominała o jakimkolwiek krewnym albo choćby znajomym. Być może Felicito był jedynym człowiekiem w Piurze, ktorego wieszczka mogła nazwać przyjacielem. – Powiedz mi jedną rzecz, Adelaido – zapytał. – Czy mieszkałaś kiedykolwiek w Huancabambie? A może wychowałaś się tam? Zamiast odpowiedzi Mulatka wybuchnęła gromkim śmiechem, otwierając szeroko wielkie usta o mięsistych wargach i pokazując rząd wielkich i rownych zębow. – Domyślam się, czemu o to pytasz, Felicito – wykrzyknęła, nie przestając się śmiać. – Chodzi ci o czarownikow z Las Huaringas, czy nie tak? – Nie myśl, że uważam cię za wiedźmę albo kogoś w tym

rodzaju – zapewnił ją. – Ale masz, no coż, nie wiem, jak to nazwać, tę zdolność, ten dar czy cokolwiek by to było, odgadywania rzeczy, ktore mają się wydarzyć. Niesamowitą, niewiarygodną, che gua. Zawsze kiedy przychodzi do ciebie natchnienie, dzieje się dokładnie tak, jak mowiłaś. Znamy się już tyle lat, prawda? I zawsze kiedy coś mi przepowiedziałaś, sprawdzało się co do joty. Nie jesteś jak inni ludzie, zwykli śmiertelnicy, masz coś, czego nie ma nikt oprocz ciebie, Adelaido. Gdybyś chciała, zarobiłabyś krocie jako profesjonalna wrożka. W miarę jak mowił, jej twarz posępniała. – To nie jest dar, to raczej wielkie nieszczęście, ktore Pan Bog złożył na moje barki, Felicito – westchnęła. – Tyle razy ci mowiłam. Nie lubię, kiedy przychodzą mi te natchnienia. Nie wiem, skąd się biorą ani dlaczego i czemu tylko z niektorymi ludźmi, tak jak z tobą. To tajemnica także i dla mnie. Na przykład nigdy nie miałam natchnienia co do siebie samej. Nigdy nie wiedziałam, co mi się przydarzy jutro albo pojutrze. No dobrze, ale odpowiem na twoje pytanie. Owszem, byłam w Huancabambie jeden jedyny raz. I coś ci powiem. Żal mi ludzi, ktorzy tam przychodzą, wydając czasem wszystko, co mają i czego nie mają, wkładając tyle wysiłku, żeby uzdrowili ich maestros, jak na nich mowią. A to są oszuści, większość z nich. Ci, co przykładają do ciała świnkę morską, ci, co każą chorym zanurzyć się w zimnym jeziorze. Nie uleczą ich, a czasem zabiją, kiedy chory dostanie zapalenia płuc. Felicito chwycił ją za ręce i przytrzymał, śmiejąc się. – Nie zawsze tak jest, Adelaido. Moj przyjaciel, kierowca z Transportes Narihuala, nazywał się Andres Novoa, zachorował kiedyś na gorączkę maltańską i lekarze ze Szpitala Robotniczego nie wiedzieli, jak go wyleczyć. Uznali go za beznadziejny przypadek. Połżywy wybrał się do Huancabamby i jeden czarownik zabrał go do Las Huaringas, zanurzył w jeziorze i dał mu do wypicia jakieś napary. I wrocił wyleczony. Widziałem go na własne oczy, przysięgam ci, Adelaido. – Może zdarzają się wyjątki – przyznała. – Ale na jednego uzdrowiciela przypada dziesięciu oszustow, Felicito. Gawędzili przez długą chwilę. Z czarownikow, maestros, uzdrowicieli i szamanow z Huancabamby, tak słynnych, że z całego Peru zjeżdżali się ludzie, prosząc o pomoc, rozmowa zeszła na zmawiarki modlitw i santery z Piury, te kobiety zwykle skromnego pochodzenia, w podeszłym wieku, ubrane jak zakonnice, ktore chodziły od domu do domu, żeby modlić się przy łożku chorych. Zadowalały się kilkoma centavami albo nawet zwykłym posiłkiem, nie chciały nic więcej w zamian za modły, ktore, jak wierzyło sporo ludzi, dopełniały zalecenia

lekarzy i przyczyniały się do wyzdrowienia. Ku zdziwieniu Felicita Adelaida nie wierzyła także i w to. Wszystkie tutejsze zmawiarki uważała za oszustki. Ciekawe, że kobieta posiadająca taki dar, zdolna do przewidywania przyszłości pewnych osob wykazywała taki brak wiary w lecznicze moce innych ludzi. Być może miała rację i rzeczywiście wśrod tych domorosłych uzdrowicieli było wielu szarlatanow płci obojga. Felicito zdumiał się, słysząc, że jeszcze do niedawna można było natknąć się nawet i w samej Piurze na pewne mroczne postacie – wybawicielki od trosk, wzywane czasem przez rodziny, żeby pomogły umrzeć chorym na łożu śmierci, co czyniły w trakcie modlitwy, przecinając im tętnicę szyjną długaśnym paznokciem, ktory zapuszczały na wskazującym palcu właśnie w tym celu. Zaskoczyło go natomiast odkrycie, że Adelaida wierzyła niezachwianie w legendę, wedle ktorej figurę Chrystusa Pana Pojmanego z kościoła w Ayabace wyrzeźbili ekwadorscy snycerze, ktorzy okazali się aniołami. – Ty naprawdę wierzysz w tę bajkę, Adelaido? – Wierzę, bo słyszałam, jak tamtejsi opowiadają całą historię. Przekazują ją sobie z pokolenia na pokolenie, a skoro przetrwała tyle czasu, to musi być prawda. Felicito wielokrotnie słyszał o tym cudzie, ale nigdy nie brał tej opowieści na serio. Ponoć dawno, dawno temu grupa szanowanych obywateli Ayabaki zebrała pieniądze na figurę Chrystusa. Udali się do Ekwadoru i zaraz za granicą spotkali trzech mężczyzn odzianych w biel, ktorzy okazali się snycerzami. Umowili się z nimi, że pojadą do Ayabaki i wyrzeźbią figurę. Zrobili to, ale zniknęli przed odebraniem zapłaty. Ten sam komitet wrocił do Ekwadoru, żeby ich odszukać, ale nikt ich nie znał i nikt nigdy o nich nie słyszał. Innymi słowy, to byli aniołowie. Rozumiał, że Gertrudis wierzy w takie rzeczy, ale zdziwiło go, że także Adelaida uważa to za cud. Po długiej pogawędce Felicito poczuł się znacznie lepiej. Nie zapomniał o spotkaniach z Miguelem i Mabel; być może nigdy o nich nie zapomni, ale godzina spędzona w sklepiku sprawiła, że wspomnienie ostygło nieco i przestało mu ciążyć niby krzyż. Podziękował Adelaidzie za pyszniutką wodę i rozmowę i choć wzbraniała się, zmusił ją do przyjęcia pięćdziesięciu soli, ktore wcisnął jej do ręki przy pożegnaniu. Gdy wyszedł na ulicę, słońce paliło chyba jeszcze mocniej. Poszedł powoli w stronę domu, a na całej trasie tylko dwie nieznajome osoby podeszły do niego,

żeby go pozdrowić. Pomyślał z ulgą, że może pomału przestanie być znany i rozpoznawany. Ludzie zapomną o pajączku i niebawem przestaną pokazywać go sobie i kłaniać się mu. Być może nie jest tak odległy dzień, kiedy znow będzie mogł wędrować ulicami miasta jak anonimowy przechodzień. Kiedy przyszedł do domu przy ulicy Arequipa, obiad był już na stole. Saturnina ugotowała zupkę jarzynową i olluquitos z suszonym mięsem lamy i ryżem. Gertrudis przyszykowała dzbanek lemoniady z dużą ilością lodu. Zasiedli do obiadu w milczeniu i dopiero po ostatniej łyżce zupy Felicito opowiedział żonie, że dziś rano widział się z Miguelem i zaproponował mu wycofanie oskarżeń, jeśli ow zgodzi się zmienić nazwisko. Słuchała go bez słowa, a gdy skończył, nie uczyniła żadnego komentarza. – Na pewno zgodzi się, a wtedy wyjdzie na wolność – dodał. – I wyjedzie z Piury, tak jak zażądałem. Tutaj z taką przeszłością nigdy nie znalazłby pracy. Przytaknęła, wciąż nie odzywając się ani słowem. – Nie odwiedzisz go? – zagadnął. Pokręciła przecząco głową. – Ja też nie chcę go więcej widzieć na oczy – oświadczyła, podnosząc powoli do ust łyżkę zupy. – Po tym, co ci zrobił, nie byłabym w stanie. Jedli dalej w milczeniu i dopiero długą chwilę poźniej, kiedy Saturnina zabrała talerze, Felicito szepnął: – Byłem też w Kastylii, wiesz u kogo. Poszedłem tam zamknąć tę sprawę. Załatwione. Skończone raz na zawsze. Chciałem, żebyś o tym wiedziała. Znow nastała długa cisza przerywana kumkaniem żaby w ogrodzie. Wreszcie Felicito usłyszał, że Gertrudis pyta go: – Chcesz kawę czy herbatkę z rumianku?

XX

Kiedy don Rigoberto obudził się, a było jeszcze ciemno, usłyszał szum morza i pomyślał: „Wreszcie nadszedł ten dzień”. Ogarnęło go poczucie ulgi i podniecenia. Czy na tym polegało szczęście? U jego boku spała twardo Lukrecja. Musiała być strasznie zmęczona, poprzedniego dnia do poźnej nocy pakowała walizki. Przez długą chwilę słuchał falowania morza – muzyki, ktorej w Barranco nigdy nie słyszało się za dnia, tylko nocą i o świcie, kiedy milkł hałas uliczny – po czym wstał i w piżamie i kapciach poszedł do gabinetu. Poszukał i odnalazł na połce poezji książkę Fray Louisa de Leon. W świetle lampki przeczytał wiersz zadedykowany niewidomemu muzykowi Franciscowi de Salinas. Przypominał go sobie wczoraj wieczorem na granicy jawy i snu, a teraz, odczytawszy go powoli, lekko poruszając ustami, po raz kolejny utwierdził się w przekonaniu, że jest to najpiękniejszy hołd złożony muzyce, jaki znał, wiersz, ktory objaśniając tę niewyjaśnialną rzeczywistość, jaką jest muzyka, sam był muzyką. Muzyką myśli i metafor, inteligentną alegorią człowieka wiary, ktory przepełniając czytelnika tym niewypowiedzianym uczuciem, odkrywał przed nim tajemną esencję, transcendentną, wyższego rzędu, taką, ktora zagnieżdża się w jakimś zakątku ludzkiego zwierzęcia i wyziera na poziom świadomości tylko wraz doskonałą harmonią pięknej symfonii, intensywnego wiersza, wielkiej opery, wybitnej wystawy. Uczuciem, ktore dla Fray Luisa, osoby wierzącej, mieszało się z łaską i mistycznym transem. Jak może brzmieć muzyka ślepego organisty, ktoremu Fray Luis de Leon złożył ten przepyszny hołd? Nigdy jej nie słyszał. O właśnie, oto zadanie na pobyt w Madrycie: zdobyć jakiś kompakt z kompozycjami Francisca de Salinas. Ktoryś z zespołow wykonujących muzykę dawną – Jordiego Savalla na przykład – z pewnością poświęcił płytę temu, kto zainspirował podobną perełkę. Zamykając oczy, pomyślał, że już za kilka godzin Lukrecja, Fonsito i on sam będą przemierzać przestworza, pozostawią za sobą gęste chmury Limy, rozpoczynając odwlekaną podroż po Europie. Nareszcie! Przybędą tam w pełni jesieni. Wyobraził sobie złociste drzewa i brukowane uliczki ozdobione liśćmi strąconymi przez chłod. Wciąż jeszcze nie mogł w to uwierzyć. Cztery tygodnie, jeden w Madrycie, drugi w Paryżu, trzeci w Londynie, a ostatni między Florencją a Rzymem. Zaplanował owe trzydzieści jeden dni w taki sposob, żeby przyjemności nie umniejszyło zmęczenie,

probując zapobiec, w miarę możności, owym nieprzyjemnym niespodziankom, ktore psują podroż. Bilety lotnicze – zarezerwowane, bilety na koncerty, opery i wystawy – kupione, hotele i pensjonaty – opłacone z gory. Po raz pierwszy w życiu Fonsito postawi stopę na kontynencie Rimbauda, w Europie aux anciens parapets. To będzie dodatkowa przyjemność podczas tej podroży: pokazywanie synowi Prado, Luwru, National Gallery, Uffizi, Świętego Piotra, Kaplicy Sykstyńskiej. Czy uda mu się zapomnieć wśrod tylu pięknych rzeczy o tych ponurych miesiącach i widmowych objawieniach Edilberta Torresa, inkuba czy sukkuba (na czym polegała rożnica?), ktory tak bardzo zatruł życie Lukrecji i jemu? Miał taką nadzieję. Najbliższy miesiąc będzie oczyszczającą kąpielą – rodzina zamknie najgorszy etap w swoim życiu. Cała trojka wroci do Limy odmłodzona i odrodzona. Przypomniał sobie ostatnią rozmowę z Fonsitem w gabinecie dwa dni temu i jego nagłą impertynencję: – Skoro tak ci się podoba Europa, skoro śnisz o niej dniem i nocą, to dlaczego przez całe życie mieszkałeś w Peru, tato? Pytanie zbiło go z tropu i przez chwilę nie wiedział, co odpowiedzieć. Czuł się winny czegoś, lecz nie wiedział czego. – No coż, myślę, że gdybym tam zamieszkał, te piękne rzeczy Starego Kontynentu nigdy nie sprawiłyby mi takiej radości jak teraz – odpowiedział wymijająco. – Przyzwyczaiłbym się do nich do tego stopnia, że nawet nie zauważałbym ich istnienia, jak miliony Europejczykow. Poza tym nigdy nie przyszło mi do głowy, żeby się przeprowadzić, zawsze myślałem, że muszę żyć tutaj. Zaakceptować swoj los, innymi słowy. – Wszystkie książki, ktore czytasz, to książki pisarzy europejskich – nalegał syn. – I myślę, że większość płyt, rysunkow i grafik także. Włochow, Anglikow, Francuzow, Hiszpanow, Niemcow, no, może kilku Amerykanow ze Stanow Zjednoczonych. Ale czy jest coś peruwiańskiego, co lubisz, tato? Don Rigoberto już miał zaprotestować, powiedzieć, że wiele jest takich rzeczy, ale zamiast tego zrobił powątpiewającą minę i przesadnie sceptyczny gest: – Trzy rzeczy, Fonsito – oświadczył, przybierając ton szacownego kaznodziei. – Obrazy Fernanda de Szyszlo. Poezja Cesara Moro po francusku. I krewetki z Majes, rzecz jasna. – Z tobą nie da się porozmawiać poważnie – poskarżył się syn. – A ja myślę, że moje pytanie obrociłeś w żart dlatego, że nie masz odwagi powiedzieć mi prawdy.

„Smarkacz jest sprytny jak lis, uwielbia zbijać ojca z tropu”, pomyślał. „Czy ja też byłem taki jako dziecko?”. Nie przypominał sobie. Przez długą chwilę przeglądał papiery i po raz ostatni sprawdzał zawartość bagażu podręcznego, żeby upewnić się, że niczego nie zapomniał. Wkrotce zaświtało i usłyszał poruszenie w kuchni. Czy już szykowano śniadanie? Wracając do sypialni, zobaczył w przedpokoju trzy walizki przygotowane do drogi i opisane przez Lukrecję. Poszedł do łazienki, ogolił się, wziął prysznic, a gdy wrocił do sypialni, Lukrecja była już na nogach i czekała na Fonsita. Justyniana oznajmiła, że śniadanie czeka w jadalni. – Wciąż nie mogę uwierzyć, że ten dzień wreszcie nadszedł – powiedział do Lukrecji, popijając sok pomarańczowy, a potem kawę z mlekiem, przegryzając tosta z masłem i dżemem. – Przez te wszystkie miesiące nabrałem przeświadczenia, że ugrzęźniemy na wiele, wiele lat w tych sądowych sidłach zastawionych przez hieny, że już nigdy nie zobaczymy Europy. – Jak ci powiem, co najbardziej intryguje mnie w tej podroży, pękniesz ze śmiechu – odrzekła Lukrecja, ktorej śniadanie ograniczało się do filiżanki czystej herbaty. – Wiesz co? Zaproszenie Armidy. Co poda? Kto tam jeszcze będzie? Nadal nie mieści mi się w głowie, że dawna służąca Ismaela wydaje dla nas bankiet w swoim domu w Rzymie. Umieram z ciekawości, Rigoberto. Jak mieszka, jak przyjmuje gości, z kim się zadaje? Czy nauczyła się włoskiego? Pewnie ma tam jakiś pałacyk… – No coż, tak, z pewnością – powiedział Rigoberto z nutką rozczarowania w głosie. – Forsy ma tyle, że może żyć jak krolowa, to jasne. Oby nie zabrakło jej gustu i wrażliwości, żeby jak najlepiej wykorzystać tę fortunę. W sumie czemu nie? Okazała się najsprytniejsza z nas wszystkich razem wziętych. Dopięła swego i siedzi teraz we Włoszech z całym spadkiem po Ismaelu w kieszeni. A bliźniacy przegrali na całej linii. Tym lepiej dla niej, cieszę się, naprawdę. – Nie mow źle o Armidzie, nie kpij – powiedziała Lukrecja, zasłaniając mu ręką usta. – Nie jest i nigdy nie była taka, jak myślą ludzie. – Tak, tak, wiem, że rozmowa, jaką odbyłaś z nią w Piurze, całkowicie cię przekonała – uśmiechnął się Rigoberto. – A jeśli wcisnęła ci bajkę, Lukrecjo? – Opowiedziała mi prawdę – oświadczyła Lukrecja stanowczo. – Włożę rękę w ogień za to, że opowiedziała mi o wszystkim, co się wydarzyło, nic nie

dodając i nic nie ujmując. Mam nosa do tych rzeczy, niezawodny instynkt. – Nie wierzę ci. Naprawdę tak było? – Naprawdę – spuściła wzrok Armida, nieco zawstydzona. – Nigdy nie spojrzał na mnie, nigdy nie powiedział mi żadnego komplementu. Nawet takiego miłego słowka, ktore czasem mowią panowie swoim pracownicom, ot tak, z grzeczności. Przysięgam pani na to, co najświętsze, pani Lukrecjo. – Ile razy mam ci powtarzać, żebyś mowiła do mnie per „ty”, Armido? – poprawiła ją Lukrecja. – Trudno mi w to uwierzyć. Naprawdę nigdy wcześniej nie zauważyłaś, że choć troszeczkę podobasz się Ismaelowi? – Przysięgam na to, co najświętsze – Armida ucałowała skrzyżowane palce. – Nigdy, przenigdy, niech Pan Bog mnie pokarze, jeśli kłamię. Nigdy. Nigdy. Dlatego o mało nie zemdlałam z wrażenia. – Ale cożeż mi pan opowiada! Oszalał pan, don Ismaelu? A może to ja zwariowałam? Co się tutaj dzieje? – Ani ty, ani ja nie zwariowaliśmy, Armido – powiedział pan Carrera, uśmiechając się do niej, przemawiając z serdecznością, jakiej nigdy nie zauważyła u niego, ale nie zbliżając się. – Tak, bardzo dobrze słyszałaś, co ci powiedziałem. Zapytam jeszcze raz. Czy chcesz wyjść za mnie za mąż? Pytam bardzo poważnie. Jestem już za stary, żeby zalecać się do ciebie, żeby rozkochiwać cię w dawnym stylu. Oferuję ci moją czułość, moj szacunek. Jestem pewien, że miłość też przyjdzie, nieco poźniej. Moja do ciebie i twoja do mnie. – Powiedział mi, że czuje się samotny, że dobrze mnie ocenia, że znam jego zwyczaje, co lubi, czego nie lubi, że poza tym jest pewien, że będę umiała zadbać o niego. W głowie mi się kręciło, pani Lukrecjo. Ale tak się stało, tak jak opowiadam. Nagle, bez owijania w bawełnę, prosto z mostu. Taka jest prawda i cała prawda. Przysięgam. – Jestem pod wrażeniem, Armido. – Lukrecja wpatrywała się w nią ze zdumioną miną. – Ale coż, w sumie dlaczego nie. Powiedział ci prawdę, tak po prostu. Czuł się samotny,

potrzebował towarzystwa, ty znałaś go lepiej niż ktokolwiek inny. I co wtedy? Zgodziłaś się tak od razu? – Nie musisz odpowiadać mi teraz, Armido – dodał pan, nie wykonując ani kroku w jej stronę, ani żadnego gestu, nie probując dotknąć jej, wziąć za rękę, za ramię. – Przemyśl to. Moja propozycja jest bardzo poważna. Pobierzemy się, wyjedziemy na miesiąc miodowy do Europy. Postaram się uczynić cię szczęśliwą. Przemyśl to, proszę. – Ja miałam kawalera, pani Lukrecjo. Nazywał się Panchito. Dobry człowiek. Pracował w Urzędzie Dzielnicy Lince, w biurze meldunkowym. Musiałam zerwać z nim. Nie zastanawiałam się długo, to prawda. Myślałam, że to jak bajka o Kopciuszku. Ale do ostatniego momentu wątpiłam, czy pan Carrera mowi serio. Ale tak, bardzo serio, i sama pani wie, co się potem stało. – Strasznie mi wstyd, że cię o to pytam, Armido – powiedziała Lukrecja, zniżając głos. – Ale nie mogę wytrzymać, umieram z ciekawości. Chcesz powiedzieć, że przed ślubem nic między wami nie było? Armida wybuchnęła śmiechem, podnosząc dłonie do twarzy. – Po tym, jak się zgodziłam, owszem, było – odrzekła, rumieniąc się i śmiejąc. – Jasne, że było. Pan Ismael miał wszystko, co potrzebne mężczyźnie, pomimo wieku. Lukrecja także wybuchnęła śmiechem. – Nie musisz mowić mi nic więcej, Armido – powiedziała, obejmując ją. – Ależ to zabawne, że sprawy tak właśnie się potoczyły. Szkoda tylko, że umarł. – Wciąż jeszcze nie wierzę, że hieny straciły kły – powiedział don Rigoberto. – Że złagodniały jak baranki. – A ja w to nie wierzę, siedzą cicho, bo knują jakieś łotrostwo – stwierdziła Lukrecja. – Doktor Arnillas wyjaśnił ci, na czym polega ich ugoda z Armidą? Rigoberto pokręcił przecząco głową. – Przyznam, że nie pytałem – powiedział, wzruszając

ramionami. – Ale nie ulega wątpliwości, że się poddali. Gdyby tak nie było, nie wycofaliby wszystkich pozwow. Musiała im dać niezłe pieniądze, żeby ich tak ułagodzić. A może nie. Może ta para idiotow zrozumiała wreszcie, że jeśli będą dalej się sądzić, umrą ze starości, nie zobaczywszy ani centava ze spadku. Prawdę mowiąc, mam to gdzieś. Nie chcę, żebyśmy rozmawiali o tych draniach w tym miesiącu, Lukrecjo. Niech przez te cztery tygodnie wszystko będzie czyste, piękne, bezinteresowne, stymulujące. Hieny do tego nie pasują. – Obiecuję, że nie wspomnę o nich ani słowem – zaśmiała się Lukrecja. – Ostatnie pytanie. Wiesz, co się z nimi stało? – Pewnie wyjechali do Miami przepuścić i przepić tę sumkę, ktorą wyłudzili od Armidy – powiedział Rigoberto. – Ach, prawda, zapomniałem, nie mogą tam jechać, bo Miki potrącił kiedyś przechodnia, a potem uciekł z kraju. Chociaż może to już się przedawniło. W każdym razie bliźniacy zniknęli, rozpłynęli się w powietrzu, nigdy nie istnieli. Nie mowmy o nich już nigdy więcej. Dzień dobry, Fonsito! Chłopczyk był już ubrany na podroż, miał na sobie nawet kurtkę. – Jaki elegancki, moj Boże – powitała go dona Lukrecja. – Tu masz śniadanie. Zostawiam was, robi się poźno, muszę się pospieszyć, jeśli chcesz wyjść punktualnie o dziewiątej. – Cieszysz się na tę podroż? – zagadnął syna don Rigoberto, kiedy zostali sami. – Bardzo, tato. Tyle mi opowiadałeś o Europie od czasu, kiedy osiągnąłem wiek rozumu, że już od wielu lat marzę, żeby tam pojechać. – To będzie piękne doświadczenie, zobaczysz – powiedział don Rigoberto. – Zaplanowałem wszystko bardzo starannie, żebyś odkrył najwspanialsze rzeczy w starej Europie i ani skrawka brzydoty. W pewnym sensie ta podroż to moje arcydzieło. Arcydzieło, ktorego nie namalowałem, nie skomponowałem, nie napisałem, Fonsito. Ale ty je przeżyjesz. – Nigdy nie jest za poźno, tato – odparł chłopczyk. – Zostało ci jeszcze dużo czasu, możesz zająć się tym, co naprawdę lubisz. Jesteś teraz na emeryturze i nikt ci nie przeszkodzi, możesz robić to, co ci się żywnie podoba. Kolejna niewygodna uwaga, na ktorą nie wiedział, co

odpowiedzieć. Wstał pod pretekstem konieczności przejrzenia bagażu podręcznego po raz ostatni. Narciso stawił się punkt dziewiąta, jak życzył sobie don Rigoberto. Terenowka, ktorą prowadził, najnowsza toyota, była w kolorze granatowym, a były kierowca Ismaela Carrery zawiesił na lusterku wstecznym kolorowy obrazek błogosławionej Melchority. Musieli poczekać dobrą chwilę na donę Lukrecję, co było do przewidzenia. Podczas jej pożegnania z Justynianą uściskom i całusom nie było końca, a don Rigoberto zauważył w pewnym momencie, że musnęły się ustami. Na szczęście ani Fonsito, ani Narciso nie zwrocili na to uwagi. Kiedy samochod zjechał z Quebrada de Armendariz i ruszył wzdłuż Costa Verde w stronę lotniska, don Rigoberto zapytał Narcisa, jak mu się wiedzie w nowej pracy w firmie ubezpieczeniowej. – Przefajnie. – Narciso ukazał białe zęby w uśmiechu od ucha do ucha. – Myślałem, że rekomendacja pani Armidy nie na wiele się przyda u nowych właścicieli, ale myliłem się. Potraktowali mnie bardzo dobrze. Przyjął mnie sam dyrektor, niech pan sobie wyobrazi. Taki pan z Włoch, bardzo pachnący. Za to coś mnie ukłuło w sercu, jak zobaczyłem go w pana gabinecie, don Rigoberto. – Lepiej jego niż Escobitę czy Mikiego, nie sądzisz? – parsknął śmiechem don Rigoberto. – O tak, na pewno! Bez dwoch zdań. Na pewno! – A jaką masz pracę, Narciso? Jesteś kierowcą dyrektora? – Głownie tak. Kiedy on mnie nie potrzebuje, przywożę i odwożę ludzi z całej firmy, znaczy się szefow. – Rzucało się w oczy, że jest zadowolony, pewny siebie. – Czasem wysyła mnie jeszcze do urzędu celnego, na pocztę, do bankow. Zasuwam rowno, ale nie mogę się skarżyć, płacą dobrze. A dzięki pani Armidzie mam teraz własne auto. Nigdy bym się tego nie spodziewał, prawdę mowiąc. – Zrobiła ci ładny prezent, Narciso – skomentowała dona Lukrecja. – Twoja terenowka jest prześliczna. – Armida zawsze miała złote serce – przyznał kierowca. – Chciałem powiedzieć, pani Armida. – Należało ci się – oznajmił don Rigoberto. – Zachowałeś się bardzo porządnie w stosunku do niej i Ismaela. Nie tylko zgodziłeś się być świadkiem na ich ślubie, wiedząc, na co się narażasz.

Przede wszystkim nie dałeś się przekupić ani zastraszyć hienom. Bardzo słusznie zrobiła ci ten prezent. – Ta terenowka to nie prezent, to superprezencior, don. Port lotniczy imienia Jorgego Chaveza był zatłoczony, a kolejka do stanowiska Iberii długa i zakręcona. Ale Rigoberto nie niecierpliwił się. Tyle się najadł nerwow w ciągu ostatnich miesięcy przez wezwania na policję i do sądu, wstrzymanie wypłaty emerytury, historie spotkań Fonsita z Edilbertem Torresem, że jak mogł się przejmować kwadransem, połgodziną czy kilkudziesięcioma minutami oczekiwania, skoro tamto miało zostać za nim, a jutro w południe miał już być w Madrycie ze swoimi żoną i synem. Spontanicznie objął Lukrecję i Fonsita i oświadczył im, tryskając radością: – Jutro wieczorem pojdziemy na kolację do najlepszej i najsympatyczniejszej restauracji w Madrycie. Casa Lucio! Tamtejsza szynka i jajka z frytkami to smakołyk, ktory nie ma sobie rownych. – Jajka z frytkami, smakołyk, tato? – zapytał kpiąco Fonsito. – Śmiej się, śmiej, ale zapewniam cię, że chociaż to bardzo proste danie, w Casa Lucio zamienili je w dzieło sztuki, delikates taki, że palce lizać. I w tym momencie zobaczył o kilka metrow od siebie dziwaczną parę, ktora wydała mu się znajoma. Trudno byłoby znaleźć coś bardziej asymetrycznego czy nienormalnego. Ona, kobieta bardzo tęga i rosła, o wielkim zadzie, tonąca w czymś w rodzaju tuniki w kolorze surowego płotna i w grubym, zielonkawym swetrze. Najdziwniejszy był jednak absurdalny, mały kapelusik z woalką, ktory miała na głowie i ktory nadawał jej karykaturalny wygląd. Mężczyzna za to, drobny, malutki, rachityczny, był wciśnięty w bardzo obcisłą marynarkę koloru szaroperłowego i jaskrawą, niebieską kamizelkę w fantazyjne wzory. On także miał na głowie kapelusz nasunięty na poł czoła. Wyglądali na prowincjuszy, wyraźnie zagubionych i odstających od bywalcow lotniska, i patrzyli na wszystko z niepokojem i nieufnością. Chciałoby się rzec, że uciekli z ktoregoś z tych ekspresjonistycznych obrazow, pełnych ludzi ekstrawaganckich i nieproporcjonalnych z Berlina lat dwudziestych, namalowanych przez Ottona Diksa czy George’a Grosza. – Ach, popatrz tylko! – usłyszał słowa Lukrecji, ktora wskazywała na nich wzrokiem. – Najwyraźniej lecą do Hiszpanii tak jak my. I to pierwszą klasą, co ty na to! – Myślę, że ich znam, ale nie wiem skąd – powiedział

Rigoberto. – Co to za jedni? – spytał Fonsito. – Ależ synku – odparła Lukrecja – to przecież para z Piury, jakże mogłeś ich nie poznać. – Siostra i szwagier Armidy, oczywiście – uświadomił sobie don Rigoberto. – Masz rację, oni też lecą do Europy. Coż za zbieg okoliczności. Poczuł dziwny, niezrozumiały dyskomfort, niepokoj, jakby spotkanie z tym małżeństwem z Piury w samolocie Iberii do Madrytu mogło oznaczać jakieś zagrożenie dla jego programu tak starannie przygotowanego miesiąca w Europie. „Coż za bzdura”, pomyślał. „Chyba zaczynam cierpieć na manię prześladowczą”. W jaki sposob mogła im zepsuć podroż ta jakże malownicza para? Obserwował ją przez długą chwilę, kiedy dokonywała odprawy przy stanowisku Iberii i ważyła ogromną walizę opasaną grubymi sznurami, ktorą nadała jako bagaż głowny. Rzucało się w oczy, że kobieta i mężczyzna są zagubieni i przestraszeni, jakby po raz pierwszy w życiu lecieli samolotem. Po wysłuchaniu informacji udzielonych przez pracownicę Iberii odeszli w stronę stanowiska odprawy celnej pod rękę, jakby chcieli obronić się przed nieznanym. Coż zamierzali robić w Hiszpanii Felicito Yanaque i jego małżonka Gertrudis? Ach, jasne, sprobują zapomnieć o skandalu, ktorego stali się bohaterami tam, w Piurze, telenoweli z porwaniami, zdradą małżeńską i kurwami. Na pewno wykupili wycieczkę, na ktorą wydadzą oszczędności całego życia. Nieważne. Przez ostatnie miesiące Rigoberto stał się nadwrażliwy, zbyt czujny, bliski paranoi. Znajdował się poza zasięgiem tej parki, ktora nie mogła wyrządzić najmniejszej krzywdy jego cudownym wakacjom. – Wiesz co? Nie wiem czemu, ale mam wrażenie, że to zły omen, ci piurańczycy, Rigoberto – odezwała się Lukrecja, a on poczuł ciarki na plecach. W głosie żony usłyszał niepokoj. – Zły omen? – udał zdziwienie. – Coż za dziwactwo, Lukrecjo, nie ma najmniejszego powodu do obaw. To będzie podroż jeszcze lepsza niż nasz miesiąc miodowy, obiecuję ci. Po zakończeniu formalności weszli na pierwsze piętro portu lotniczego i ustawili się w następnej gigantycznej kolejce do okienka, gdzie stemplowano paszporty. Mimo wszystko, gdy wreszcie znaleźli się w strefie tylko dla pasażerow, do odlotu pozostało im jeszcze sporo czasu. Dona Lukrecja postanowiła przejść się po sklepach duty free, a Fonsito oznajmił, że będzie jej towarzyszył. Nienawidzący zakupow Rigoberto powiedział, że poczeka na nich w kawiarni. Kupił „The Economist” i zorientował się, że w małej restauracyjce wszystkie stoliki są zajęte. Już miał

ruszyć w stronę sali odlotow, kiedy zauważył przy jednym ze stolikow pana Yanaque i jego żonę. Bardzo poważni i bardzo spokojni siedzieli nad szklankami napojow orzeźwiających i talerzem pełnym ciasteczek. Pod wpływem nagłego impulsu Rigoberto podszedł do nich. – Nie wiem, czy państwo przypominają mnie sobie – przywitał się, podając rękę. – Byłem w waszym domu w Piurze kilka miesięcy temu. Coż za niespodzianka, państwo tutaj. Czyli wybieracie się w podroż. Piurańczycy wstali, w pierwszym momencie zaskoczeni, następnie uradowani. Uściskali mu rękę wylewnie. – Coż za niespodzianka, don Rigoberto, pan tutaj. Jakże mielibyśmy zapomnieć o naszych sekretnych spiskach. – Proszę usiąść z nami, senor – powiedziała pani Gertrudis. – Niech pan zrobi nam tę przyjemność. – Coż, owszem, chętnie – podziękował jej don Rigoberto. – Moja małżonka i syn odwiedzają sklepy. Lecimy do Madrytu. – Do Madrytu? – otworzył szeroko oczy Felicito Yanaque. – To tak jak my, coż za zbieg okoliczności. – Czego pan się napije, senor? – dopytywała się uprzejmie pani Gertrudis. Wydawała się odmieniona, bardziej komunikatywna i sympatyczniejsza, uśmiechała się. Z tamtego okresu w Piurze pamiętał ją jako ponurą, nieotwierającą ust. – Espresso z kroplą mleka – powiedział kelnerowi. – Czyli do Madrytu. Zatem będziemy wspołtowarzyszami podroży. Usiedli, uśmiechnęli się, wymienili uwagi na temat lotu – samolot wystartuje punktualnie czy będzie miał opoźnienie? – a pani Gertrudis, od ktorej Rigoberto nie usłyszał ani słowa podczas konspiracyjnych spotkań w Piurze, mowiła teraz bez przerwy. Oby tylko ten samolot nie trząsł się tak jak ten linii LAN, ktorym przylecieli wczoraj z Piury. Kołysał się do tego stopnia, że prawie się rozpłakała przekonana, że się rozbiją. I ma nadzieję, że Iberia nie zagubi ich walizki, bo jeśli walizka zginie, to co włożą na siebie w Madrycie, gdzie mają spędzić trzy dni i trzy noce i gdzie ponoć jest bardzo zimno.

– Jesień to najlepsza pora roku w całej Europie – uspokoił ją Rigoberto. – I najpiękniejsza, zapewniam panią. Nie jest zimno, jest tylko przyjemnie chłodno. Czyli w Madrycie zabawią państwo tylko przez chwilę? – Tak naprawdę jedziemy do Rzymu – powiedział Felicito Yanaque. – Ale Armida nalegała, żebyśmy zostali kilka dni w Madrycie, żeby pozwiedzać. – Moja siostra chciała, żebyśmy pojechali jeszcze do Andaluzji – powiedziała Gertrudis. – Ale to zabrałoby zbyt wiele czasu, a Felicito ma mnostwo roboty w Piurze z tymi swoimi autobusami i ciężarowkami. Postanowił wszystko pozmieniać w firmie… – Transportes Narihuala idą do przodu, chociaż kosztuje mnie to sporo pracy – powiedział z uśmiechem pan Yanaque. – Zastępuje mnie teraz moj syn Tiburcio. Doskonale zna firmę, pracuje w niej od małego. Poradzi sobie, jestem pewien. Ale wie pan, człowiek sam musi czuwać nad wszystkim, bo inaczej sprawy się sypią. – To Armida zafundowała nam tę podroż – poinformowała pani Gertrudis z nutką dumy w głosie. – Wszystko nam opłaciła, niech pan tylko pomyśli, jaka jest szczodra. Bilety lotnicze, hotele, wszystko. A w Rzymie będziemy mieszkać u niej. – Była tak miła, że nie mogliśmy jej odmowić – wyjaśnił pan Yanaque. – Wyobraża pan sobie, ile kosztowało ją to zaproszenie. Fortunę! Armida mowi, że jest nam bardzo wdzięczna za to, że przyjęliśmy ją do siebie. Jakby to był dla nas jakikolwiek kłopot. Raczej wielki zaszczyt. – No coż, zachowali się państwo wobec niej bardzo dobrze w tych trudnych dniach – ocenił don Rigoberto. – Okazaliście jej serdeczność, daliście wsparcie moralne wtedy, kiedy potrzebowała być blisko swojej rodziny. Teraz jej sytuacja jest znakomita, więc to miło, że państwa zaprosiła. Rzym was zachwyci, zobaczą państwo. Pani Gertrudis wstała, żeby pojść do łazienki. Felicito Yanaque powiodł za nią wzrokiem i zniżając głos, wyznał don Rigobertowi: – Moja żona umiera z chęci zobaczenia papieża. To marzenie jej życia, bo Gertrudis jest osobą bardzo religijną. Armida obiecała, że zabierze ją na plac Świętego Piotra, kiedy papież wyjdzie na balkon. I że może uda się jej dołączyć ją do pielgrzymow, ktorych Ojciec Święty przyjmuje na audiencji. Zobaczyć papieża i wejść na teren Watykanu to będzie dla niej największa radość w życiu.

Stała się bardzo zagorzałą katoliczką po naszym ślubie, wie pan. Nie była taka przedtem. Dlatego zdecydowałem się przyjąć to zaproszenie. Dla niej. Zawsze była bardzo dobrą żoną. Bardzo oddaną w trudnych momentach. Gdyby nie Gertrudis, nie wyruszyłbym w tę podroż. Wie pan co? Ja jeszcze nigdy w życiu nie wziąłem urlopu. Nie czuję się dobrze, jeśli czegoś nie robię. Bo ja, proszę pana, najbardziej to lubię pracować. I bez dalszych wstępow Felicito Yanaque zaczął opowiadać don Rigobertowi o swoim ojcu. Tym robotniku rolnym z Yapatery, skromnym mieszkańcu Chulucanas, bosym analfabecie, ktorego porzuciła żona i ktory harując jak woł, wychował Felicita, posłał go do szkoły, a potem tam, gdzie wyuczył się zawodu i wyszedł na ludzi. O człowieku, ktory zawsze był wcieloną prawością. – Coż, to szczęście, że miał pan takiego ojca, don Felicito – powiedział don Rigoberto, wstając. – Nie pożałuje pan tej podroży, zapewniam pana. Madryt, Rzym to miasta pełne bardzo interesujących rzeczy, zobaczy pan. – Tak, życzę panu wszystkiego najlepszego – przytaknął tamten, wstając także. – Proszę ukłonić się ode mnie małżonce. Ale Rigoberto odniosł wrażenie, że bynajmniej nie jest tego pewien, że ta podroż nie sprawia mu najmniejszej radości i że faktycznie poświęca się dla żony. Zapytał, czy jego problemy rozwiązały się, i w tym samym momencie pożałował tego, widząc cień troski albo smutku przebiegający po twarzy drobnego człowieczka, ktory stał przed nim. – Na szczęście tak – szepnął. – Mam nadzieję, że ta podroż posłuży przynajmniej temu, żeby piurańczycy zapomnieli o mnie. Nie wie pan, jakie to okropne stać się nagle sławnym, występować w gazetach i telewizji, być pokazywanym palcem na ulicy. – Wierzę panu, wierzę – powiedział don Rigoberto, klepiąc go leciutko po ramieniu. Zawołał kelnera i nalegał, by zapłacić cały rachunek. – No dobrze, zobaczymy się jeszcze w samolocie. Widzę, że moja żona i syn rozglądają się za mną. Do zobaczenia za chwilkę. Przeszli do sali odlotow, lecz jeszcze nie wpuszczano pasażerow na pokład. Rigoberto opowiedział Lukrecji i Fonsitowi, że państwo Yanaque lecą do Europy na zaproszenie Armidy. Jego żonę poruszyła wielkoduszność wdowy po Ismaelu Carrerze. – Takich rzeczy nie spotyka się już w naszych czasach –

mowiła. – W samolocie pojdę ich pozdrowić. Przygarnęli ją na kilka dni do swojego domku i nie sądzili, że dzięki temu dobremu uczynkowi wygrają los na loterii. W strefie bezcłowej Lukrecja zakupiła kilkanaście łańcuszkow z peruwiańskiego srebra na pamiątkę dla sympatycznych ludzi, ktorych spotkają po drodze, a Fonsito DVD z Justinem Bieberem, kanadyjskim piosenkarzem, za ktorym szaleli młodzi na całym świecie; płytę zamierzał obejrzeć podczas lotu na swoim komputerze. Rigoberto zaczął przeglądać „The Economist”, ale w tym momencie przypomniał sobie, że lepiej będzie sięgnąć po książkę, ktorą wybrał jako lekturę na podroż. Otworzył walizeczkę i wyjął stare, zakupione u bukinisty nad Sekwaną wydanie eseju Andre Malraux na temat Goi zatytułowanego Saturn. Od wielu lat starannie dobierał sobie lekturę do samolotu. Doświadczenie nauczyło go, że podczas lotu nie może czytać byle czego. Musiała to być rzecz pasjonująca, zdolna do zaabsorbowania jego uwagi do tego stopnia, by całkowicie zniweczyć ten podprogowy niepokoj, ktory pojawiał się w nim zawsze, gdy leciał samolotem, tę świadomość, że znajduje się na wysokości dziesięciu tysięcy metrow – dziesięciu kilometrow – przemieszczając się z prędkością dziewięciuset albo tysiąca kilometrow na godzinę, i że na zewnątrz temperatura wynosi pięćdziesiąt albo i sześćdziesiąt stopni poniżej zera. To nie był, ściśle rzecz biorąc, strach, owo uczucie ogarniające go podczas lotu, lecz coś jeszcze bardziej intensywnego, wręcz pewność, że w ktorymś momencie nastąpi koniec, dezintegracja jego ciała w ułamku sekundy, a potem być może objawienie wielkiej tajemnicy, wiedza o tym, co jest po śmierci, o ile w ogole coś jest – możliwość, ktorą z głębi swego zatwardziałego agnostycyzmu, bardzo nieznacznie złagodzonego przez upływ lat, raczej odrzucał. Jednakże niektorym książkom udawało się odciągnąć jego uwagę od tego złowieszczego przeczucia, pochłonąć go do tego stopnia, że zapominał o całym świecie. Zdarzyło mu się to podczas lektury pewnej powieści Dashiella Hammetta, eseju Itala Calvina Sześć przypomnień dla przyszłego tysiąclecia, Dunaju Claudia Magrisa oraz podczas ponownej lektury W kleszczach lęku Henry’ego Jamesa. Tym razem wybrał esej Malraux, ponieważ pamiętał wzruszenie, jakie ogarnęło go, gdy czytał ten tekst po raz pierwszy, lęk, ktory odczuł, oglądając na żywo, nie tylko na reprodukcji w albumach, freski z Domu Głuchego i grafiki z cykli Okropności wojny i Kaprysy. Zawsze, gdy odwiedzał Prado, zatrzymywał się na dłużej w salach z dziełami Goi. Powtorna lektura eseju Malraux będzie dobrym wstępem do owej przyjemności. Jak to znakomicie, że dobiegła wreszcie końca ta nieprzyjemna historia. Podjął stanowcze postanowienie, by nie dopuścić, żeby cokolwiek popsuło nadchodzące tygodnie.

Wszystko ma być miłe, piękne, przyjemne. Nie oglądać nikogo i niczego, co byłoby deprymujące, irytujące lub brzydkie, zorganizować całą aktywność w taki sposob, aby przez cały miesiąc nie opuszczało go poczucie, że szczęście jest możliwe, że wspołtworzy je to wszystko, co robi, słyszy, widzi, a nawet czuje (to ostatnie nie będzie bynajmniej łatwe, rzecz jasna). Był pogrążony w owym śnie na jawie, kiedy Lukrecja trąciła go łokciem na znak, że zaczyna się przyjmowanie pasażerow na pokład. Zobaczyli z daleka don Felicita i donę Gertrudis wchodzących jako pierwsi w kolejce do klasy business. Ogonek pasażerow klasy ekonomicznej był oczywiście bardzo długi, co oznaczało, że wszystkie miejsca będą zajęte. Tak czy owak, Rigoberto nie denerwował się: załatwił przez agenta z biura podroży rezerwację trzech miejsc w dziesiątym rzędzie, tuż obok wyjścia awaryjnego, co oznaczało więcej przestrzeni na nogi, a tym samym odrobinę wygodniejszą podroż. Gdy weszli do samolotu, Lukrecja podała rękę piurańczykom, a ci pozdrowili ją bardzo serdecznie. Faktycznie, mieli miejsca przy wyjściu awaryjnym, z przestrzenią na nogi. Rigoberto usiadł przy oknie, Lukrecja przy przejściu, a Fonsito pośrodku. Don Rigoberto westchnął. Instrukcje personelu pokładowego na temat zasad bezpieczeństwa podczas lotu puścił jak zwykle mimo uszu. Kiedy samolot zaczął kołować po pasie do punktu startu, był już pogrążony w lekturze artykułu na temat przyszłości euro: czy wspolna waluta przetrwa kryzys wstrząsający Europą i czy Unia Europejska przetrwa zniknięcie euro. Kiedy przy wyciu czterech turbin samolot zerwał się z szybkością rosnącą z sekundy na sekundę, poczuł nagle, że dłoń Fonsita wbija mu się w prawe przedramię. Oderwał wzrok od czasopisma i odwrocił się do syna: chłopczyk wpatrywał się w niego jak osłupiały, z nieodgadnionym wyrazem twarzy. – Nie boj się, synku – powiedział zaskoczony, ale zamilkł, ponieważ Fonsito pokręcił przecząco głową, jakby mowił: „to nie to, to nie to”. Samolot oderwał się od ziemi, a dłoń chłopca wbijała się w jego przedramię, jakby chciał zrobić mu krzywdę. – Co ci jest, Fonsito? – zapytał, spoglądając z niepokojem na Lukrecję, lecz ona nie usłyszała go z powodu huku. Miała zamknięte oczy i wyglądała, jakby drzemała albo modliła się. Fonsito probował coś mu powiedzieć, lecz poruszał tylko ustami, z ktorych nie wydobywał się żaden dźwięk. Był bardzo blady. Straszliwe przeczucie tknęło don Rigoberta; pochylił się nad synem i szepnął mu do ucha: – Nie pozwolimy, żeby Edilberto Torres spieprzył nam tę podroż, prawda, Fonsito? Dopiero teraz chłopczyk był w stanie przemowić, a to, co usłyszał don Rigoberto, zmroziło mu krew w żyłach: – On tu jest, tato, tu, w samolocie, siedzi za tobą. Tak, tak, pan Edilberto Torres.

Rigoberto poczuł jakby postrzał w kark i odniosł wrażenie, że ktoś go ranił. Nie był w stanie poruszyć głową, odwrocić się i spojrzeć za siebie. Szyja rozbolała go potwornie, a głowa zaczęła płonąć. Miał idiotyczne uczucie, że jego włosy dymią się jak ognisko. Czy to możliwe, żeby ten skurwiel tu był, w tym samolocie, żeby leciał z nimi do Madrytu? Wściekłość wzbierała w jego ciele niby lawa, ktorej nie sposob powstrzymać, a wraz z nią dzikie pragnienie, żeby zerwać się na rowne nogi, rzucić się na Edilberto Torresa, obrzucić go wyzwiskami i tłuc bez litości, do całkowitego wyczerpania. Pomimo ostrego bolu w karku odwrócił się wreszcie. Ale w rzędzie za nimi nie było żadnego mężczyzny, tylko dwie starsze kobiety i dziewczynka z lizakiem w ustach. Skonsternowany zwrocił się do Fonsita i zobaczył ze zdumieniem, że oczy syna skrzą się kpiną i radością. W tym samym momencie wybuchnął gromkim śmiechem. – Dałeś się nabrać, tato – mowił, zanosząc się śmiechem zdrowym, szelmowskim, czystym, dziecinnym. – Prawda, że dałeś się nabrać? Gdybyś zobaczył swoją minę, tato! Rigoberto odprężony, kręcąc głową, uśmiechał się, wtórował synowi pogodzony z nim, pogodzony z życiem. Wzbili się ponad warstwę chmur i promienne słońce zalało całą kabinę samolotu.

1 Luis Miguel Sanchez Cerro – przywodca junty wojskowej, a następnie dwukrotny prezydent Peru w latach 1930–1931. Zginął z rąk wrogiej mu partii ARPA.

2 ARPA – Alianza Popular Revolucionaria Americana (Amerykański Rewolucyjny Sojusz Ludowy) – peruwiańska centrolewicowa partia polityczna.

3 Miguel Grau Seminario (1834–1897) – kontradmirał peruwiańskiej marynarki wojennej, bohater narodowy Peru, wsławił się w wojnie o Pacyfik.