Masterton Graham - Brylant

Graham Masterton
BrylantProlog
Jego matka zawsze umiała go zadziwić. To było w jej stylu. Ale tym razem zaskoczyła go
bardziej niż kiedykolwiek. Z obitego błękitnym pluszem pudełka na biżuterię wyjął olbrzymich
rozmiarów diament, podniósł go do góry i w zaciemnionej sypialni zaczął mu się z zachwytem
przyglądać, czując przy tym nagły zawrót głowy. Był to brylant, połyskliwy, prostokątny kamień; za
duży, żeby człowiek mógł go bez wysiłku połknąć. Był jeszcze nie oprawiony; odkąd jubiler nadał
mu ostateczny kształt i połysk, nikt nie próbował przy nim manipulować.
Właściwie nie miał pojęcia, ile diamenty były warte, chociaż słyszał, że te najbardziej okazałe,
takie jak ten, nie były wyceniane według liczby karatów; gdyby tak było, to nawet najbogatsi ludzie
tego świata nie mogliby sobie na niego pozwolić. Był przekonany, że na aukcji zostanie wyceniony na
setki tysięcy dolarów, a może nawet miliony.
Jestem milionerem, pomyślał. Czuł się, jak gdyby właśnie wyszedł z piwniczki z winem i
dopiero na świeżym powietrzu odkrył, jak bardzo był pijany.
Nie miał wątpliwości, że kamień był prawdziwy. Obracając go w palcach, przypomniał sobie
słowa szeptane przez matkę jakieś pięć tygodni temu. Siedzieli na oplecionej bluszczem werandzie
domu wielebnego Ponsforda w Herne Hill, podczas gdy reszta towarzystwa grała w krykieta na
wypalonym przez słońce trawniku.
— Twój ojciec zatroszczył się o ciebie — powiedziała wtedy. — To znaczy twój prawdziwy
ojciec. Zabezpieczył ciebie i twoje dzieci. Kiedy odejdę, o nic nie będziesz się musiał martwić.
— Ale ty nie odejdziesz — uśmiechnął się do niej, chwytając jej rękę w swoje dłonie. Miała
założone białe letnie rękawiczki. Wydawało mu się, że trzyma w rękach nieżywego szpaka, same
kości i pióra.
Nie wiadomo, czy było to przeczucie, czy jakaś wróżba przekazana przez pogodę, chmury, a
może miało to coś wspólnego z dżentelmenami grającymi w krykieta — odeszła trzy tygodnie po
przyjęciu. Zaczęło się letnim przeziębieniem, które przeszło w zapalenie płuc. Mając trzydzieści trzy
lata, Peter Ransome został sierotą.
Wybiło go to z rytmu. Nie był przygotowany na samotność ani na ból; kiedy porządkował
sprawy matki z panami Winchellem i Golightlym, prawnikami zajmującymi się sprawami
spadkowymi w Croyden; i kiedy doprowadzał do porządku dom matki w Kennington w południowym
Londynie, który stał niedaleko boiska Oval do krykieta. Wtedy właśnie wpadły mu w ręce fotografie
i pamiątki po matce z odległej przeszłości: czarno-białe zdjęcie jego ojczyma z biskupem
Woolwichem, jeszcze jedna fotografia matki stojącej obok Cecila Rhodesa na tle jakiegoś
zamazanego krajobrazu, naszyjnik z lwim zębem, srebrna tabakierka z wytłoczonym Wodospadem
Wictorii — poczuł się tak, jak gdyby nie wiedział, kim był albo dlaczego tutaj był. Odziedziczył
fragmenty życia innych ludzi, chociaż nie było już na świecie nikogo, z kim byłby spokrewniony w
prostej linii.
Jego ojczym, wielebny Hugh Ransome, zmarł na atak apopleksji na dzień przed rozpoczęciem
uroczystości związanych z jubileuszem królowej Wiktorii, 21 czerwca 1897 roku. Gorączka
przygotowań do przyjęcia dla dzieci i staruszków w Kennington oraz upał: tego po prostu było dla
niego za dużo.
Jego prawdziwy ojciec zmarł rok wcześniej. Utopił się. Stało się to na powracającym z
Madagaskaru liniowcu „Andromeda". Wypadek, na temat którego szeroko wówczas rozpisywała się
prasa. Jeden ze świadków stwierdził z całą stanowczością, że pan Błitz „z pełną premedytacją"
przeskoczył przez reling i wpadł do Oceanu Indyjskiego, po czym nałykał się tyle wody, że utonął,
zanim pośpieszono mu z pomocą. Jednakże pani Blitz uparcie dementowała pogłoski o samobójstwie.
Jej mąż był „w znakomitej kondycji fizycznej", tak powiedziała koronerowi, był zdrowy i zamierzał
rozkręcić nowy interes w Kapsztadzie.
Ale teraz Peter był tutaj, w wielkim domu z czerwonej cegły na Montacute Road, w domu, do
którego przylegał zaniedbany trawnik w kształcie trójkąta, na którym posadzono pospolite drzewa.
Miał przed sobą otwarte pudełko na biżuterię, które należało do jego matki, a w palcach trzymał
diament większy, niż mógł to sobie wymarzyć. Musiał być prawdziwy, był o tym przekonany, chociaż
nie miał żadnego doświadczenia, jeżeli chodzi o diamenty, i nie wiedział, w jaki sposób to
sprawdzić. Mógł jedynie wyryć na szybie od sypialni swoje nazwisko, ale nie wydawało się to
najszczęśliwszym pomysłem. Pięć lat temu zmarł jego ojczym. Przez cały ten okres Peter utwierdzał
się w przekonaniu, że uczucie pomiędzy jego matką a prawdziwym ojcem było szczególnie silne i
bardzo wyjątkowe. Nawet ich przypadkowe rozstanie nie było w stanie go zniszczyć.
Jeżeli miłość pomiędzy jego matką a jego prawdziwym ojcem była w połowie tak
niepohamowana, jak opisywała to matka (była skromną kobietą, wdową po pastorze, ich miłość
musiała być dwa razy tak silna i zmysłowa, jak jemu opowiadała), to diament, który ją symbolizował,
musiał być autentyczny i bez skazy.
Do sypialni weszła służąca matki, Olive. Trzymała w ręce szczotkę do czyszczenia dywanów.
Na głowie miała chaos, setki farbowanych loczków i gdzieniegdzie poutykane grzebyczki ze skorupy
żółwia.
— Proszę pana, czy gdybym odsłoniła zasłony, to okazałabym brak szacunku dla zmarłej? —
zapytała. — Bardzo nie chciałabym, żeby nadwerężył pan sobie oczy. Mój Henry zepsuł sobie oczy,
walcząc w ciemnościach pod Nicholson's Nek.
Peter przezornie zamknął diament w dłoniach i odwrócił się sztywno i bardziej dystyngowanie,
niż zamierzał.
— Zrób to bez względu na wszystko — powiedział. — Nie sądzę, żeby matka chciała widzieć
swój dom w takim ponurym nastroju.
Olive rozsunęła grube brokatowe zasłony, grzechocząc mosiężnymi kółkami. Promienie
słoneczne oświetliły wzorzysty dywan oraz biały kilim na łóżku, na którym zaledwie dwa tygodnie
temu jego matka zamknęła na zawsze oczy, jak gdyby głęboko zasnęła. Na ścianie obok łóżka wisiał
prosty, drewniany krucyfiks; matka zawsze mu powtarzała, że dostała go od misji w Afryce
Południowej, kiedy jeszcze była małą dziewczynką — zanim umiała mówić po angielsku.
— Czy chciałby pan wypić herbatę, proszę pana? — zapytała Olive.
Peter w dalszym ciągu miał mocno zaciśnięte dłonie.
— Tak, herbatę — powiedział. — Zaraz zejdę na dół.
— Bardzo dobrze, proszę pana.
Kiedy Olive opuściła sypialnię, Peter podszedł do owalnego zwierciadła, które wisiało
niedaleko okna. Zobaczył w nim ciemnowłosego, nieśmiało wyglądającego młodego mężczyznę w
prostym, szarym garniturze; młodego mężczyznę, którego karnacja była zbyt ciemna, aby mógł
uchodzić za Anglika, i którego krótki, prosty nos i ostro zarysowane czoło były zbyt europejskie, aby
brano go za czystej krwi Afrykanina. Rasowo był zlepkiem trzech narodowości: w jednej trzeciej
Holendrem, w jednej trzeciej Hotentotem i w jednej trzeciej niemieckim Żydem.
Był przyzwyczajony do problemów wynikających z jego ciemnej skóry. Pracował jako
mechanik samochodowy dla przedsiębiorstwa Vulcan w Southport, Cheshire. Pomimo że miał
zręczne ręce i umiał posługiwać się kluczem francuskim, wiedział, że nigdy nie zrobią go szefem.
Brał udział w wyścigach samochodowych, kiedy tylko był wolny jakiś samochód i wystarczająca
ilość etyliny. Ale nigdy nie pozwolono mu zrobić licencji kierowcy pierwszej klasy. Taka, niestety,
była Anglia, która tolerowała mieszańców, ponieważ byli jasnym dowodem kolonialnych zdobyczy
imperium, ale za to bardzo rzadko pozwalała zbliżyć się „kolorowemu" do towarzystwa.
To, że jego ojczym, wielebny Hugh Ransome, był darzony szacunkiem za swoją pracę wśród
biedaków południowego Londynu i pogaństwa Afryki Południowej, bardzo Peterowi pomogło.
Ojczym nauczył go dobrych manier, niuansów konwersacji, pokazał mu, jak się ubierać. Wszystko to
jednak nie rozjaśniło mu skóry. Wiedział już od czasów szkoły, że tylko cud boski może sprawić, że
znajdzie się w bezpośredniej bliskości śmietanki towarzyskiej Anglii rządzonej przez króla Edwarda.
A może właśnie sprawi to diament? Może to był ten cud, który zmieni całe jego życie? Otworzył
dłonie. Wielki kamień był ciepły, miał temperaturę zbliżoną do temperatury jego własnego ciała.
Złapał promień słońca, a właściwie jedynie jego wierzchołek, i rozjaśnił się brylantowymi tęczami
oraz drżącymi jaskrawymi trójkątami odbitego i rozszczepionego światła, przypominał obwieszony
zwierciadełkami pokój w miniaturze.
— Twój ojciec zatroszczył się o ciebie — wyszeptała wtedy matka i słowa te zapadły mu
głęboko w pamięć.
Przypomniał sobie, jak dwadzieścia lat temu, w jeden z zimowych wieczorów spędzanych na
plebanii, siedział na matczynych kolanach i opiekał nad kominkiem bułeczkę nadzianą na widelec.
Policzki paliły go od ognia, a matka powiedziała mu wtedy:
— Czy opowiedziałam ci już historię mężczyzny, który zrezygnował ze wszystkiego, co
posiadał, z całego swojego majątku, nawet posiadłości, które tak kochał, tylko po to, żeby swojej
sekretnej miłości kupić najdroższy kamień świata?
Odpowiedział wtedy, że nie i że chciałby ją usłyszeć. Ale ona uśmiechnęła się tylko
nieznacznie, zmierzwiła mu włosy palcami i ostrzegła go, żeby był ostrożny i nie upuścił bułeczki w
ogień. Teraz jednak wiedział, co miała na myśli.
Przejrzał szuflady matczynej toaletki i znalazł jedwabną saszetkę używaną kiedyś do
przechowywania pojemniczka ze złotym proszkiem. Wpuścił diament do saszetki i zaciągnął
tasiemkę, po czym włożył ją do kieszeni. Następnie przejrzał się w zwierciadle, poprawił krawat i
zszedł do salonu, gdzie Olive przygotowywała herbatę. Na stole stał już spory czajnik Rockingham z
aromatyczną cejlońską herbatą i mały talerzyk z niezbyt świeżymi kruchymi ciasteczkami.
— Bardzo pan blady, sir, jeżeli wolno mi zauważyć — powiedziała Olive. — Czy nie jest pan
przypadkiem chory?
— Nie sądzę — odpowiedział Peter. — Proszę nalać. Olive nalała herbaty, a para znad
filiżanki uniosła się do góry i zmieszała z promieniami słonecznymi.
— Rozmyślałam o pańskiej matce, sir — powiedziała Olive smutnym głosem. — Taka
wspaniała kobieta; a jaka była śliczna, kiedy była młodsza.
— Tak — mruknął Peter, sącząc parzącą usta herbatę. Ani myślał wspominać przeszłość razem
z Olive. — Bardzo mi jej brakuje.
Dokończył herbatę w samotności. Spróbował ciasteczko, ale było zbyt czerstwe i miało zapach
śmierci. W końcu, około trzeciej, wyszedł z domu i skierował się na przystanek przy końcu drogi, aby
zaczekać na konny omnibus, który zawiózłby go przez rzekę do samego Londynu. Po drugiej stronie
ulicy dwóch bosonogich, bezdomnych chłopców czyściło stojącą na rogu gazową latarnię uliczną,
podczas gdy inny chłopiec, ubrany w marynarski mundurek, obserwował ich z przerażeniem. Jego
niania zatrzymała się, ażeby poplotkować przez chwilę z listonoszem.
Omnibus przyjechał mocno spóźniony. Ponieważ był to ciepły, letni dzień, Peter usiadł na dachu
i zapalił papierosa. Na Blackfriars Bridge znaleźli się w korku ulicznym i omnibus zatrzymał się tam
około dwudziestu minut, a chłodny wietrzyk od Tamizy niósł wszystkie zapachy unoszące się nad
dokami, zapachy przypraw i towarów z rozładowywanych statków oraz z magazynów portowych.
Peter wyjął następnego papierosa, ale nie dopalił go do końca; zdusił i wyrzucił na ulicę.
Do niewielkiego sklepu jubilerskiego mieszczącego się naprzeciwko Holborn Circus dotarł
przed piątą. Ulice były przepełnione powozami, wozami i platformami do przewożenia beczek z
piwem ciągnionymi przez konie, a hałas podków oraz kół z metalowymi obręczami był ogłuszający.
Kiedy otworzył drzwi do sklepu, zadźwięczał dzwonek. Wszedł do środka, zamknął za sobą drzwi i
znalazł się w ciszy.
Sklep był niewielki. Wzdłuż ścian stały gabloty ze szkła i mahoniu, wypełnione pierścionkami,
wisiorkami i srebrnymi buteleczkami do perfum — biżuteria dla niższych warstw społecznych, rodzaj
klejnotów, które ciężko pracujący urzędnik mógł podarować wybrance swojego serca na gwiazdkę
albo sklepikarz kupić żonie z okazji rocznicy ślubu. Wnętrze sklepu pachniało kurzem, pastą do
srebra i różnymi chemicznymi odczynnikami.
Z tylnych drzwi wyszedł mężczyzna wymizerowany jak krawiec, jego blond włosy opadały mu
na prawe oko.
— Mój drogi przyjacielu! — wykrzyknął jak tylko rozpoznał gościa. — Cóż za niespodzianka!
Peter wyciągnął rękę na przywitanie.
— Jak się masz, Samuelu? Czy ty nigdy nie przytyjesz?
— To nie dlatego, że nie dojadam — powiedział Samuel. — Interes idzie jak nigdy dotąd.
Chcesz coś kupić, czy wpadłeś, żeby pogadać?
Samuel Kellogg był kolegą szkolnym Petera z Kennington. Kiedy jego ojciec zmarł na gruźlicę,
przeprowadził się do Bloomsbury, aby zamieszkać ze swoim wujkiem Maxem i pomóc w rodzinnym
interesie z klejnotami. Mimo to przyjaciele utrzymywali ze sobą kontakt nawet wtedy, kiedy Peter
przeniósł się do Southport. Ostatnio spotkali się zeszłego lata, aby zjeść wspólną kolację w
Runcorn's Chop House na Oxford Street.
— Zmarła moja matka — powiedział Peter. — Byłem w Kennington, żeby uporządkować dom.
— Mój drogi przyjacielu — powiedział Samuel współczująco.
— Była bardziej słabowita, niż myślałem — stwierdził Peter. — Przypuszczam, że nie służył jej
brytyjski klimat. Zawsze łatwo się przeziębiała i łapała grypę.
— Bardzo ci współczuję — powiedział Samuel.
— Dzięki — mruknął Peter, próbując się uśmiechnąć.
— Chodź na zaplecze — zaproponował Samuel. — Mam tam trochę herbaty i pyszny pieróg z
cielęciną.
Podniósł mahoniową pokrywę lady i Peter poszedł za nim do pokoju na zapleczu, gdzie stała
kanapa w opłakanym stanie, a w kominku leżał zeszłoroczny popiół. Na stole jubilerskim walały się
szczypce, kłębek srebrnego drutu oraz lutownica. Na ścianie wisiał frywolny kalendarz z rozebraną
tancerką z pióropuszem strusich piór we włosach i sznurkami pereł na kostkach nóg.
— Nie sądzę, żebyś widział się z Walterem — powiedział Samuel, zdejmując pokrywkę z
czajniczka i nieufnie zaglądając do środka.
— Nie widziałem się z nim. Słyszałem, że pojechał na Malaje założyć plantację drzew
kauczukowych.
— Muszę ci wyznać, że zawsze przypominał mi plantatora kauczuku.
Peter przesunął kilka sfatygowanych numerów „The London Illustrated News" na bok i usiadł na
kanapie.
— Być może. A jak wygląda plantator kauczuku? — zapytał.
Samuel wzruszył ramionami.
— Myślę, że kauczukowato. Czy przyrządzić świeżej?
— Nie rób sobie kłopotu. Przyszedłem raczej w interesach.
— Rozumiem — powiedział Samuel, siadając. Odciął kawałek ciasta z cielęciną i wpakował
sobie do ust. — Przypuszczam, że twoja biedna mama zostawiła trochę klejnotów do twojej
dyspozycji?
— Jeszcze się im nie przyjrzałem — powiedział Peter.
— Głównie interesowałem się tym — dodał i wyciągnął z kieszeni niewielką, zaciągniętą
tasiemką saszetkę, którą otworzył i odwrócił do góry dnem nad stołem jubilerskim Samuela.
Diament spadł na blat, potoczył się i zatrzymał na krawędzi stołu, błyszcząc w świetle gazowej
lampki. Samuel, z gębą wypchaną pierogiem, gapił się w niego, jak gdyby była to trzecia tablica
przykazań, spuszczona przez Boga wprost z nieba.
— Wielki Boże, co to...? — zawołał. — Chyba nie chcesz powiedzieć, że to prawdziwy
kamień?
Peter pokiwał głową.
— Jestem raczej przekonany, że tak.
— Ale przecież to jest diament — powiedział Samuel.
— Nie znajduje się diamentów takiej wielkości. Ten jest wielki jak Regent. Większy. Nie może
być prawdziwy. Gdzie, na Boga, go znalazłeś?
— W pudełku na biżuterię mojej matki.
— Nawet nie w sejfie? Nie może być prawdziwy. Mój drogi przyjacielu, gdyby to był
prawdziwy diament, byłby wart... milion funtów. Może nawet więcej. Takich diamentów nie trzyma
się w pudełku na biżuterię. Trzyma się w sejfie, w Coutts.
— Może tak, a może nie. Czy złodziej mógłby podejrzewać żonę pastora, że w swoim pudełku
na biżuterię trzyma diament wartości miliona funtów? Kilka pierścionków, to byłoby możliwe;
wisiorek z tombaku. Ale nie diament za milion funtów.
Samuel podniósł diament i spojrzał na niego z niezadowoloną miną. Następnie wziął do ręki
swoją jubilerską lupę z dziesięciokrotnie powiększającą soczewką i zaczął go dokładnie badać.
— Trudno cokolwiek powiedzieć przy gazowym oświetleniu — zaczął. — Ale jeżeli to
prawdziwy diament, to jest wspaniały. Trzeba by mu dodać trochę różowawej barwy, rozumiesz?
Niewiele, ale wtedy będzie naprawdę fantastyczny i podniesie to jego wartość od czterech do pięciu
razy, jeżeli oczywiście znajdziesz kogoś, kto zapłaci takie pieniądze.
— A więc uważasz, że jest prawdziwy?
— Mój drogi przyjacielu, nie mogę powiedzieć na pewno. To właśnie cały urok
„diamentowego" interesu. Nawet kupcy z reputacją nie są czasami w stanie stwierdzić, czy niektóre
diamenty są prawdziwe, czy też nie. Na rynku znajduje się wiele fantastycznych falsyfikatów, a jeżeli
są oprawione, to jeszcze trudniej je rozróżnić. Niektórzy fałszerze oprawiają gorszej jakości
diamenty w doskonałej jakości złoto lub srebro, rozumiesz o co chodzi, a następnie malują spód
diamentu na czarno, przez co odbija więcej światła. Tak było ze słynnym tęczowym naszyjnikiem
Romanowów. George Kunz, amerykański znawca kamieni szlachetnych, a przy tym bardzo sceptyczny
facet, zdrapał farbę paznokciem i okazało się, że diamenty były pośledniej wartości pomalowanymi
kamieniami.
— Ale ten kamień nie jest oprawiony — powiedział Peter.
— Prawda — odparł Samuel. — Ale może okazać się, że to topaz albo szkło Strassera,
zawierające dużą ilość ołowiu, a nawet kwarc; chociaż wątpię, żeby to był kwarc, ponieważ jest zbyt
połyskliwy.
Peter nie odzywał się przez chwilę, obserwując przyjaciela badającego kamień przez lupę, a
następnie powiedział:
— Muszę powiedzieć ci jedną rzecz, co być może zmieni twoje nastawienie do sprawy.
— A więc słucham — powiedział Samuel — bo jeżeli to jest prawdziwy diament, nie odczujesz
braku pieniędzy do końca życia. Wcale nie żartuję.
— Wielebny Ransome nie był moim prawdziwym ojcem — zaczął Peter. — Nigdy o tym nie
mówiłem, zwłaszcza wtedy gdy byłem w szkole, ponieważ czułem się tym faktem zakłopotany. Moim
prawdziwym ojcem był Barney Blitz.
Samuel odłożył diament i ze zdziwieniem spojrzał na swojego szkolnego kolegę.
— No, teraz to mnie zupełnie rozłożyłeś. To taki kawał, prawda? Wrócisz do swoich kumpli z
Kennington i powiesz im, jak to Samuel Kellogg uwierzył, że ten kawałek szkła z
bożonarodzeniowego rogu obfitości jest wart miliony funtów.
— Samuelu, mówię ci prawdę. Przysięgam. Kiedy moja matka była w Afryce Południowej,
przez wiele lat żyła z Barneyem Blitzem. On był moim prawdziwym ojcem.
— Rozłożyłeś mnie na łopatki — powiedział Samuel. Peter wskazał na diament.
— To dlatego jestem pewien, że diament jest prawdziwy. I dlatego musisz mi powiedzieć, gdzie
mogę go sprzedać. Nie chcę zostać nabity w butelkę. Mój ojciec dał go mojej matce, żeby
zabezpieczyć mnie na przyszłość. Nie chciałbym go zawieść, sprzedając diament pierwszemu
lepszemu kupcowi i dostać za niego tylko jedną czwartą faktycznej wartości.
Samuel popatrzył na diament przez dłuższą chwilę.
— Musisz mi wybaczyć — powiedział. — Ale nigdy dotąd nie widziałem takiego diamentu, i z
pewnością nigdy już nie zobaczę. Muszę zapamiętać ten moment dokładnie. A więc Barney Blitz był
twoim ojcem, tak? Rozłożyłeś mnie na łopatki.
— Problem polega na tym, że nie bardzo wiem, dokąd pójść z takim diamentem — powiedział
Peter.
Samuel ostrożnie położył diament na stole.
— Znam tylko jednego człowieka, który mógłby się tym zająć. To Garth Steinman. Nie wiem,
czy o nim słyszałeś czy nie, ale jest kupcem zajmującym się sprzedażą i kupnem niezwykłych i
wyjątkowych klejnotów. Jest ekscentrykiem, ale za to bardzo bogatym ekscentrykiem. Zdobył
szmaragdy Montforta dla ostatniej królowej. Jest przyjacielem Rothschildów i J.P. Morgana. Posiada
dom w St. John's Wood, chociaż teraz może go tam nie być. Zimy spędza we Włoszech, a lata w
Szwajcarii.
Peter wziął diament i wsunął go z powrotem do saszetki.
— Pozostaje mi spróbować. Czy możesz postarać się o jego adres?
— Mój drogi przyjacielu — powiedział Samuel. — Przez wzgląd na taki diament, nawet cię do
niego zaprowadzę.
Samuel zamknął sklep wcześniej i poszli w kierunku Gray’s Inn Road, żeby złapać dorożkę.
Ruch uliczny był teraz niewielki. Promienie zachodzącego słońca zagl...