Maszyny do prac ziemnych

Maszyny dry

NBB:ffie

x$emnych

Spycharki

Spychark4

nazwana- jest maszyn

? Pt?ęznaczona do odspajania gruritu )pi,cnalka slrłada slę z ci4giiika gqsienicowego iub kołow.ego i osprzętu spyót.a'kowego, którego pó'dstawówa iawowa część,zlvana zlvane 1' lernleszem, umi.eszczona jest zwykle z przodu ciągnika ,

'|)]/'ę'\tł\,vłl.Illa uloDl.u'

Spych arka gąsien icor,va

\

]r::.l..{!:lś. {*'rr:.tr- i-;:

i-;./.ł ^,r"'!-i

Spi.:har!:a

kołr:r.,.a

-:'---.

Pomocnicze prace ziemne yykonuje się-za pomocQ t'aklch rnaszyn 3ak: sPYcharki, zryw3rĘi' rolvn-!g-r= ki, i
Potlział spycharek .

Podział spycharek następuj e ze względu.na rodzaj ciągnika' na liióryi'n

zabudorvany jest osprzęt spycharkolvy, mcjzlivrość,usta.lviónia połozenia-1emiesza i sterowania lemieszóm' W za\eżnościod rod.zajzt cźągnźkaodróznia się spycharl.:i gąsienicolve i kołorve W zależnościod' możtiu-lośczztstausienźa potożenźale:rt'ieszo r,vy'różrya się

spycharkę czołor'va, iv której pł'aszczyzna pionorva przechod'ą.* przez krawędź tnącą lemiesza jes-t prostopadła clo płaśzCzyzny pio_ nolvej, przechodzącej przez wzdł.uzn4 ościągnika '(z mózliwościq

l'egulacji kąta skrarvani'a), spycharkę czołotvą skośną,rv której płaszczyzna pionowa przechod.ząca przez kra..vedź tnącą lemiesza moze bye ustarviona pód ok,e_ ślonymkątenr lv stosi:nku do pł.as.zczyzny pionolł,ej, p.'.ihoazące; pTzez rvzclłuzną ościagnika (z rnożIirvościqregtilacji kqia .k""'u"'i*j, sp}-charkę czo]ori'o-plr'zec}:vlną, w której krarr'edŹ tnąca 1emiesń nloze być- przech1'|n" rv stosltnku do płaszczyzriy j azdy bez zrnian.r kqtg między plasżczyzną pionową, przechodzĘcq.piue,i
W zależnościod

:lrarki:

-

sposo

bu

stercwanźg ruchóąp lentiesea ręz;,'bż;nłr-*ę $6y=

hydrau1iczne, w których ruchy }emieszl.{podnosuenie, OPluęłer?fJ:€!ł są sterowane za pomocą *kładu }xd1adiezn€o . się z'a wr&w4 me.i.'""i"'"i ł l.to.ycń ruchy lemiesza odbywają liny pop'"ó"' układ ńelokrążków, napędzanej wcias|a1k4 okraślajq 6125Ępu3qce p'rametry pdstawoue spg-

Pols
c'horek:

Nó;'

.według

ptzysiła naporu spycharki; najwieks13 trwała siła naporu na -' CZ.PBosci, gJieo'o .1,,,.i eiąg,.lh L osprzęien sp;' charko-;"7.nplzy.l do 20%, przy rvspółczynniku $rURC'"Ili.ty#; wiigotno:eii? g$sieniczepności0,6 dla spy|ńarek kołorvych i f,1 4l* :pycharek cowych, z $oślizgień,.iu p''.kracźajqcym 20oh, 'bez uwzględnienia opcrów skrawania; . -..-!.--. B; długośćkraw-ędzi tn4cej noża 'lemiesza bez ptzedługose i.*i"."* dłuŻaczy; pionowej wysor.osó lemiesza H; odległośÓ mierzona '.v p}a szc^zyźnte.krawędziq przechodzącej przez'sioa.[ długościlemiesża, rn1ęd7Y . okładnicy i"ńiu= z,a, pTzy podstawólvym kącie skrawanria i rpoziolllym 1^

_

ustawień''upycharki;

--

,

.:.

kqt skrawania a; kqt zawatty między pł'aszczyzn4 natarcia noża le. jazdy pTzy póz'iomym ustawieniu spycĘa1ki; *ić,"" a płasz "źy,i4 [<ąt skosu ferniesź^ 9ińqt # it-*""}yźnte poziomej zalvarĘ międz.y śladamikrawędzi tn4cej nożi iemieśza przy czołowym i przy skoś. nym ustawieniu lemiesza; łv płaszczyźniepionowej zawarty [ói pi'.chylenia lemiesza Y; kq! -lemiesza przechylonego a poziomą ;i;,i"' kri,wędziq tn4cq nóż* pł.aszczy zn4 jazdy spycharki ;

Ęys. J.

Podstarvorve pararyrelry iemiesza spycharki gąsienico*.ej

;głębokośćopuszczania ierniesza g; octregłośĆrnieizona lv płaszczyznie piono.'l,rej, ntiędzy krarvędzi4 tnącą ,oza ]emlesza przy jego rnak. symalnym opuszcgeniu a pozionr4 płaszcZyzn4 jazcy spycharki; m&sa robc cza spycharki: srlnra rliis s oycharki v/yposazonej 11./ C}SpIZet, Jiu: plet na:zęc1:i i częścizalnieni:;,'ci:, z tl':,vzg\ędnienielrr srnarÓ.''ln, naliwa, pł;rnr-l chł*dząqego i giqjĘjr=ŁŁdzie hyciraulicz..ytn oraz operat^.ia '(?,5 klq), jennrl': be:_trtr#rienia masy ob^:= -.;-:,-:r-!.--.

. _=:5

_

YĄ

Tab

ij c a I"

Pgsł.gŁalvoltĘ, parąłfiętry

n I

Farametr podstawowy Siła naporu (co najmniej)

1),

gsyęhałok aęsonlęaw.+ęh

Numer Y$ę!.E꜀ł tnałnio*ovej vg ex=łv.ąę-s,*ł

ki.ł

160

Diugośćlemlesza B (co najmnieJ), mm

wyso(ośćlemiesza H

rrdJ-

lrrrlrej), ntrr

ŻzbU

10 00

Kqt skosu lemiesza mniej) 2), rad

9

łf00

t800

3150

(co naj-

Kqt przechylenia lemiesza (co najmnieJ), rad

13

bu

ndi

7

tt

n

ze\fes zmiany kqta skrarvania a ti:o najmnieJ)' rad .l{ysokłśćp.dnoszenia lemiesza t': (co !raJnteieJ), mm

Glębokośćopr.szczenia 1emiesza

9

.Ł tqn

(co najmnie--\. mm

IvIoc

silnika napędorvego

cenia), kW

(za1ed,o 30

IvIasa robocza spycharki !), kg

T a b 1i c

a 2.

4o-is5

3650

i

H50

|

PotjstarvołYe parametry spycharek kolowycb.

lrtlz

Numer wielkości znamioncivej wg

ParametrY Podstarvorve

PN-71/M.{7025

Iululul'l

I

Siła naporu (co najmniej) l)' Diir!4ość}erniesza B mniej), mm

Wysokośćlemiesza H (co najmniej), mm

Kąt skosu lemiesza (co najmniej):),

60) |

iti rtl I

?00

fi

Kąt przechylenia lemiesza (co najmniej), rad

Ą ?<

I

oia!

8rl0

?00

e00

I

I

rroo

I I

t:00

t.lnn

I

ain

Ą^ qa

spychark! :i,

rzoo

0,08

Zakres zmiany kqta skrarvania cr (co najmnieJ), rad

GłębokośĆopuszczenia lemiesza g (co najmnieJ), mm

I uro I

V, /.t

raci

W;ysokośćpodnoszenia r.u {co naJmnieJ}, 'rrrm

rooo

t nn

30-;-{0

iił

45.:-50

nal "i":-

i

-r*i,r* i

?9.:.s:

*-*

rii

I I'

."".!,-^..-^ l:0 +1 50. 1Tłł.2:d:B0+J';Ul J oU_ao.J J2 $qij+

t*ł.gĘ#--tts-Lr ź 500

,'l C:J

,)

2.

osprzęt .zryri''a.nkowy i wciqgadkowy jednobębnowy, d _ ospizęt gruniów, b pni, c -adwubębnowy -zrywanie - osprzęt - karczowanle R,ys..

Technolo$a pracy spycharek F;azraznia się trzy zasadnicze fazy pracy sp'/Charki: 1enricsza opuSZCZony jest pcnizcj płasZCZyz_ ny jazdy spycharki; 2, pizesuwa'nió ufoblśu; nÓz Jemiesza opuszczany jest co {poziomu c'"'czyzny jazdy; 3. rozładun ek| naz lemiesza podniesiony jest poro''yzej pł'aszczyzny jazdy. or]sn:ianie gruntu Spycharką moze być przeprot..radzane drvon:a spc-

-1. ocispajaniC gfuiltu; nóz

r a na Tt1'l '

i. płaskirn, pizy gruntach malo spoist1'ch, Iepiiich' f. schockou.,}:InJ pI.Zy gruntach cięzszych, bardziej spcistyclr. Przy odspi janiu iposcbern płaskrm lemiesz zostai..

op.t.i-

:Ł|*L'\LJ rra ua'ir'3' jecnako}vĘ głębokośĆg,by zapervnicne byłc jego catkowite :apełnienie na koncu cirogi odsoajania. Spo.sób schorikowY pr^iega na citvrt- i'-rł; trzykrotnej zmianie głę;o]
*^

+^1"

{==-*

/)ę vY/-5rę!rLt d.lą u}La!Y:ulllf JĘJtries:/a .raZL.aZfiIa slę Crwa sposoby PĘ?.€.-^-. /ż L.

suwania:

cZołoV/e, boczne. P r ze s u w a n i czołowych oraz pr.zy

e

bł o vz e rvystępuje przy stosovraniu spychareli czołowym ustawieniu lemiesza w spycharkaćh czołowo-skośnych i uniwersalnyctr. Przemieszczenie odbywa się zgodnie z lrierunkiem jazdy, a nagarnięty na ]emiesz urobek wystarczajqco dobrze utrzymuJe się na lemieszu, z wyj4tkiem gruntów sypkich i drobnoziarniez

s''ycli suul'ryuir. CzęśĆul.tlilku Vo (rriS) PI.Zesypu3e się przez krawędzie boczn€l zmniejszajqc wydajnośćplzesulvania proporcjonalnie do drogi jazdy spycharki..Te straty s4 różne w zalezności od zvłlęzł.ościgruntu..WielkośŁ ich określasie trat na kazdy metr przeiazdu spycharki 4Ęo{rutłeo,,-

gdzie

J

.V, lCp":

7

(1)

oznacza po,cząbkowq objętosć pryz1ną! 1*?a)

v, ł?1. -zwięzłych Wie]kośews}ółczynnika strat 1pizósy}Uyd'La,grunto#- "ł, wy* nosi kp,,: 0,025+0,,032, dIa sypkich kp' : 0,06.-0,07. ogólnie można przy-. jąć k,.,,b (0,01-:0,05} l, g,dzie I oz.nacza odległośćprzemieszczania gruntu, m. Aby straĘ te uzupełnić, :J'emiesz pozostawiapię,zagłę'biony na niewiel.lką głębokość9'. k,'= t_ (o.o/ + o.ob). L Zależnle od odległościprzesuwania stosuje się drva rodzaje przesuwania.

czołorvego:

płaskie,

- korytowe (w płytkie lub głębokie -P r z e s u w a n i obwale}, e p ł a s k i e . występuje wówczas, gdy przesulvania Leiy rv płaszczyźs.ńe terenu. P r z e s u łv a n i e k o r y t o w e l'vystępuje wtedy, gdy

pń'aszczyznd'.'

pl.aszczyzna

plzesulvania lezy poniżej pł'aszczyzny .terenu. Otrzymuje się w tyrn przy* padku koryto głębókie, rv odróżnieniu od koryta płytkiego, utworzonego przez boczne wały urobku, pochodzące ze strat poprzedniego przejazd.u spycharki. Stosujqc plzesuwanie korytorve ztviększa się wydajnośćspycharki, gdyż dzięki ścianon: koryta zmniejszajq się straty przesypu bocznńd^ ^.9ć)v.

1II--^^ł.'.--J^.i*^:^: yv t' !r\JJ|' J L{crJrr\,DL.l

yJ'l.J

1.^.-.^i^ r\UlJ\.i(;

41^1-^..l-:** ó1ęUUr\Irl.1

+^i^ fLl|,l'2ę

.-.. i wJrrw)lu

(JLt ^J

Ę^.!. UU t{U

100%. Stosol','anie }io:yta głęi:okiega możlii'ł'e jest t5'11io 1,,r{.'r',g7ą5, gcy do_

puszczalne jest naruszenie calizny gruntu. Innym sposobem zmniejszenia strat bocznych przy przesurvaniu jest: stosowanie zmiany toru przesulvania tak, by ośnastępnego pTzesu- rvania pokryrvała się z traconym urobkiem poprzedniego przejazdu spycharki; zr,viększenie wydajnościdochodzl tu do 1096; Jc}nonrtoąnie LUJ\J YY d, drvoch lub więcej spycharek jednego typu, spychających rórvnolegle; od1egłośÓ pomiedzy bocznymi ścianamileraieszy nie po_ ',.rinna rvórvczas przekraczać a,5 m pIZy gruntach wiigotnych i ila. stych araz od 0,15 clo 0,3 m przy gruntach suchych i sypkich; -_ stosol'vanie clrvoch iub rvięcej spy chąrek narvet róznego typu; podobnie przy zastoso"waniu podziałki toru pIzesuwania ló'-'lrnej 2l3 szerokościtremiesza; _- stosolvanie 'roetody z-lvałórv pośrednich;,przy dłuzszej drodze p!ZĆ:" survania dzieli się ją na odcin]ri 25 do 30 m i na tych długościach plzesLI\\,'Ia uiobe]< tlr.c::zac z,l,,,?'łY pośrednie, pIZesulYane do mie']sca przeznaczenia; st'osolvanie t.iałó'.l' pośrednic}r pozłvala na zntianę kierunku przesutr.enia urobku przy omijanii"r naturalnych przei?1:Ą11 +:.:: .:].'-.'.-c-]: 1-''

.-

-]l.:."...,'];ar]

. Tow. noległego urob* Przy zastosowaniu zespołolvego przemleszczan|a porniędzy 1emieszagri.. nie może plzesypyrvać się swoboónió pTZeZ odstępą j J"gle lemiesz e'Ę'*" j' lt^ ;5auń sź eroki, "wi .ćL-=. a p onadt o u, t J*iJ"; szajqc w ten sposób dodatkońo yydajnośćprzesuwania. U1yskiwaly tyłp każaó1 slycnaiti ł.rynos' od 15 do 2596 w gd-' sposobe* '".&t-*yd"ńości wyda;iosói uzyskiwańej ptzy.praiY. niesieniu do -równieżpojedynczej. uzyskać ptze? zmiaay Zmniejs,.'iu sirat boeznych mózńa 1:cnst:ul,c;';nc l:niesz: zez następuj e P tz,y'i,y.h""iu czołow ym r ozł,adunek lemiesza ^pr -zmianę kierunńu li'ay .py.ń".ki'do łyłualbo przez uniesienie lemiesza do góry. w c.ulci* poypib't" występrije jed,noóześn-ie_ rozścielamie gruntu. .Pr zesuwanie hoc;ió występuje przy zastosowaniu spycharek czołorvo-skośnychi uniwersalnych ie skbśnie ustar,vionym lemieszem. Podz równoczesnego ods.pajacZaS przesuwu.,i" -" bocznego u'óbek, pochodz^4cyprzejazdem spycharki, bez póp'zednim' p'"*'.'ńięcia nja giuntu l"t '" lemiesza ku krawędzi cofniętej do przerwy plzesuwa slę po powie'zchńi tył.,, twoizqc po tej si'ó.'ió wał ziemny.Yiaże-się to z koniecznoścl4 ciągtógo'odspajini" i"t nagarniania gruntu. odległośÓ b.ocznego Ęrzemieszczakonstrukn ń. urobi' p'"y j ednoiaz olvyrh {r zejeidzie za\eĘ. od .wymlaró w spycr."'i.i i ai" tałaego typu jest wielkościq stał4. Przy je{no. "'j"'.h odspajaniu i bocznym fr'""ś'*"''iu-g..'ntu celowe j-est, szczególnie przechylenie lemiesza o pd"źó,ńy* ń;;' 'g;"t"ón "*ięziych, tńań urabialnych,do pr.zodu, rv.celu zmniejszenia oporów urai:y ią"t 1 częściq 'uyś.'''iętą wydajności przesuwania. bianii i zwiększenii Przy przesuwaniu bocznyń można zastosować zespołowe przesuwanie (szeregowe) posobne.

;;;

,

Wydajnośćspycharki .Wydajnośćspycharki zaLeŻy od stosowanej techn919s]i Pl1cŁr wymiarów i.emiesza l p.ęaxości3azóy ciągnlka '(ryocy;,.rvłaścirgcxścifizykomechanicznycĘ' gr.q.ntu oraz pochylenia }lrenu. Przy 9dspa"janiu gruntu i prze. suvraniu urob}iu na ol.reslo.'i odległos C czynnikienr
Tst:2(tłt21-t3} o rlzi p

min

(2)

czas trwania z,miany biegu, iprzyjn:ff*'afny 'przeciętnie 5 s'

+

0,08 min

+

Lf -

lCZaS 10 s,

,

,

tlr$/ania zmia,ly kierirnktr tj. 0,17 min,

jazc15,.

*j.

::a zakrętach, .nrzeciętnie

,Z .r7

4dobs, g

przeciętnie czas podnOszenia lub opus zczan]a lemiesźa, - tj. 0,07 do 0,08 min. spycharek większoś.i p,źypadkórv przy stosowaniu nowoczesnych

t3

W p,:!^zmianie kierunku nie zachodzi ]ioniecznośĆuayl.Jnyi.'ania clltotorr, lvynosi wobec czego czas trrvania czynności stałych Ju'ay,

|T1 1 st -

(3)

\

}+L3) /, \LL-I ś\|+

pewnej lezelwy Wiplkn(ó te przvimuje sie najczęśeiej z zaiho,ł,łaniem ,7 90 v, c tj. 0,33 min f sr : pv C

zynnoścźzmźenne obe j muj

ą:

gruntu i nagirnianie urobku' -"oa.pajanie przbmieszczanie urobku, - jazdę powrotną. -Czis trwania tych czynności zaIeiy od odiegłościtransportu. ocenió prędkościjazdy .i długościposzczególnych odcin5łc mozna na podsiawie ókreśLiĆ z wzolu ogó1kow. Czas trwania czynnbścizmiennych T,* ńożna n ego

(*-+-ł) min

,T

tzm=

gdzie

gruntu' nl' clługośćodciinka, na którym odbyrva się odspajanie ---, ciroga jazdY rv jednYm kjierunku,, m

_

Ln

(ł)

T*

jy' p; ai' u' 1 ;;;il#. li' 99',pi]i:::.ę: :::l*Y*'' urobku' krn/h' j;;;J' ;;;ii;;"ri,=faniu ;', -|;;;ilffi p'ęar.os ć jazdy lowrótnej, km/h. ,,,

L"z

pręLrltUsU Jr.I.gJ 9},J'lłs}--..._1'iobki. .ł,ł**fi NaJczęScreJ -od-pręd}iości Wówczis ogólny wzór "'iliea'i"ii":J'a''ęv.ii"'l.i|i1l^l,i9'"'*ii:::f:T"'ł#";2t,; plzy przemieszczanlu ni się

można ująć rv postaci uproszczonej

7,,^:o,oota**)

{s}

?. stanorviących cykl placy Cgoln1' czas tr';ra-nia lr,szl,stkieh czynności spycharki rvyniesie (s) T": Ts;*Trrn czyli lv przybtriżeni.u llcz4c lv minutach

T,:0,33+o,ou

(*.*)

(7)

pracy nie bywa z reguły rv pełni rvyko. *óż.'u ptzy3ąć, że efektywny rzystyl*.,an}.. l,Ia poc1star.,,i. d;l;;iiJczóni" przeciętnie cd 45 do 50 min. czas rvłaścirvejpracy ,uy.,o=i-,i'".iiJ" godziny przeciętnie rninut w ciąStosuneii czasu Tn tzeczywiście plzepracowanych .t"''i*i współczynnik efek?óo g,'l goc'ziny do czasu T") Przv wykonyl,vaniu robot

l},'"vrrego

Czas

',.."yoi.i6g.

1ł'.fEo|zystania

cZaSLi pxacy ic"

:

177

b0

.

,*rarunl
.-.-łJl:':tg**:io' k*lk.r1ac ji-

: **----';E. ' -:

: *-

l+*-

.-: -j - :-

:--

i''l

(

'.'

organizacy jnych mozna rv.społczynnik ef ekiyrvnego wykorr,stępn}'ch '; o' '

^

:i.:

ii;

,',",;titi!g

Wydajnośó efektyrv,nq spycharki Czołolvej ?l-zY oiispajaniu gru,ntu',eu obiicza się wg wzoTu g

7A00

gBu1k" m3/h

{S}

ĘJtbo\ośćodspajanego gruntu P|tzez lemiesz, m

B

otugośćlemiesza, m,

nrprllłn(ń l... .....l.-!.Jv

1)j

\(

:

A"

' gdzie

k"

iązr1., ;rcr.rznhcrJ,i t'9ż::j'LLLL

..-.'-

J"'"".J

PLLj

j^.a,7.-n^ Vll'JPuJc\11lu'

i'

rvspółczynnik wykorzystania czasu pracy.

Rys.s,Przekroje wióra przy od.

spajaniu

''

||

r!]rr/11,

,,

łJ

a_ezołowym,b-bocznym

Dla spycharek uniwersalnych i czołorvo-skośnychlvydajnośĆQ" okre-

śIawzół

A"

grlzie

(s) Q, : 1000 Aru3k" .m3/i: oznacza powierzchnię czołorvq przekroju lvióra, m2,

A _Bl2o A": T

iA;.,"

pTzY czym g,

Y

oTaT

-B

tg

\

lf

cos

F m!

Fo)

$ oznaczajq parametry ustarvienia Iemiesza

Gdy głębokoś.ć.odspajani1 k,",;;d,i l9:niesza- Tł?'nosi zero, czyli . .jednej g..jy' przekrój wiÓra jest irojkątny, rvzói (a:lł; przybieize nastę$u5qcq postać:

-Bo :;-A,

zcosT

cos

p

rnl

t{t)

P:,! .łowej

przernieszczalriu urobku rvyclajnośćeksploatacyjną spycharki czo* Qu oblicza się wg wzoru S0 Jk olcrkprk"

T;

albo xJ-i ^ 6ul1Lc

Q*

:

Jni;,,k;foork"

T.

i.'c ?Ł

--

czas trrvania cyk]u pracy, rnin, li"czba c1.ktri pIiiC"lIJ

ri'" ..- wsnćl]-r;:"'r}nii:

60: ir n: T:

l-.r

llłł:rj+r.:i:r

l r:.r-ni.:q:;::

rnt/ir rrr3,4r

{tz) { t7\

; ł\,,J

leo.'-

lvspołczynni}; strat (przesypu) podczas przeInibszczania uropku' r'o.spÓicrynnili rvykorżystania czasu praCy spychar.ki,

L

o

J:-BH! przy czym

aB,H

2tga

k'ąt sto]
',vymiary iemiesza, m.

-

Tablica

rn"

3.. Iiqty

3

),

stoku naturalnego gruntu Przeciętne rr'artościkqta stoku natural. nęgoo gruntówwstanie mokrym wilgotnym suchy-nr

Rodzaj gruntu

I

sŁopnie

Piasek drobnoziarnisty' Piasek średnioziarnisty Piasek gruboziarnisty

2e

rurrJ Piasek zal lnnrr Giina, ił Humus Torf

9n t;

L!f.lT

30

20

at

40 40

27 35 30

a;

25

2'c

15

f6

qĘ

28 30 40

lc

eĘ

40 40

Jak rvykazały cioświadczenia, rvielkośĆwśpoł^czyłl'k*napełnienia mo: ze,uy,,o,ić lv ńorzystnych rvarunkach kn:3-,2a. w niektórych j.ednak p.'yp"akach wielko3Ć ta'rvyraza się ułamkiem nrniejszym od 1. WystępYJe io i,ióuu.,",, gdy użyteczni pojemnośćiemiesza j'est lvykorzystana tylko częściorvo.

Współczynnik pochylenia terenu ki -lyy1aża stosunek tvydajności spycharki p.ty-ptacy na spadku lub wzniesienia do pracy w poziomie' W;pitoś.ł. .k', określonalff'Zorem {ą) zmniejsza się ".'*iatryzy.nik3. lv miarę zwiększania odległościprzemieszczania. Z piaktycznego punkń widżenia zja 1isko stl.at podczas przemieszczania ni.e ,a,i',"'byv;a u.lvag1ędnia'ne, 'ponielvaż rólvnoczeŚnie Z -wysypywani.enr się poza leń1esa częŚii gruntu następuje jego-stałe uzupełnianie podcZaS tranśportu drogą daiszego nagarnianla. Z tyclr wzg1ęciólv straty materiału prźy transpolrói. .py.larkani zazwyczaj .nie sq brane pod uwagę. Dlatego pi'y obliczeniach-l';ydajności spycharek najczęściejstosowany jest wzór.prźyb1izony, oparty ia następujących założeniach: praca pełnym iemieszeń k" : 1, --_ praca spycharhi rv poziomie Ic; : 1, _nrateriałit ..-,.*^1-pr.zez cił:iiaiko1!'e ri?$&rnianie pod'czas *',.1,='',i-anie strat transportu k;r" - 1. -.^a Przy u'.ho*'niu poprzednich oznaczeń tulzór t,ł2} można napisaĆ cn Lf vli" a t'e

\rr

Yg

t1"

bądż podsŁawiajqc

ĄÓ. h'i ,1 IL

:'I

..

{

łe\

:.

sd..]* łi1 ozn&c za k4t pochyłościterenu; dla spadkÓlv przyjmuje oP wa3. tośó dcdatniq, zaśdia ivzniósÓlv wartośćujeniną' .można wspc}ę'zy*łiśg19= DIa wartościkqta stoku naturalnego 8 : 45o chylenia terenlt przcclsta',','ić jr1'.o ka

:

V/z

f (ar) nios

1* tg (*

- 1-tg (*

6r)

t22)'

6r)

Spadek

5 10 t5 20 2334 Za\eznośćrl,.spółczynnika k a od lvzniosu i spadku terenu J - krzywa rzeczywista, f - krz;rwa teoretyczna

Rys. 6.

,f=0

Rvs.

7.

lYpłyrv spadku i ll'zniosu na lvypełnlenie ]'emiesza

Krzyrvą rvspołczynnika pochyienia terenu przy jego spadkach

i

rvzniosach yv zależnośc1oii kąta poih1,.1er.ia 3; przedsża='via ry*t' 6 Zachodzqce rÓznice pomięcizy krzyrv Ą Tzeczyrvistych rvariościrvspóiczynnlka a krzyrvq teoretycznq tłunraczy się rożnicq siły naporu spycharki na wzniosach i spadkach terenu {zużycie rnocy na podnoszenie sp;*charki) oraz złu$/aniernslę g::untu i. piacą lioniecznĘ lra jego pocin'.;szenie, jaii l'Órvniez róznicą strat bocznych'. Pi'z'r. ocspaja::il-t gr'uniu spycha:}la p.rrus;a się Ilub Ii l:iegiem. Frzemieszczenie uiobku r,;oze się odb;llvaĆ lriz.v I' xI iub- IiI bieglt.

{t,

.

i

,' opo1Y.powstajqce podczas p.raiy

. .-

-,:l_

pokonywane jej

ffi :::g"lll'i.óffi :Jff',ff lł;ilr":''".TiJ#slii.iT;#*'*'::r:";# jerniesza. ponidto-na opór całIowity wpływ":p p.ihył;ś.;.;;il zagłębienia }emies.a w grunt. oĘ9' ten ż uwzdłanieniem pracy spychart
i';ńt

Wr:

5Lr.r€

us a, J1

-

SG,(fftsinD;)

(23)

masa spycharki, t;

kat na.chylenia toru jazdy- w obliczeniach wstępnych;

pr1yjać ói : 0,03 do 0,05 rad; jedn-ostkowy jazdy' przy -9Ę9. {tabl. ą ; tkNń
lt.ab]ica +

można

ruchu spycharki w poziomie

Jednostkolvy opór lazdy f; sPycharek kolowych

i

gąsienicowych

Jednostkowy opór jazdy fi, kN/kN, dla podwozia

Rodzaj na.łzierzehni

kolowego

Asfalt Droga gruntowa sucha

gąsienicowego

1,5]

6

BI

1

4l

Łqka wilgotna

6,5

16i

Zaorane pole

Piasek suchy Piasek wil.gotny

20 16 25

Bloto

5nreg

15

)(

l0-s

1 1 1

1

10 15 10 15 10

x 10-s

. - P.''y kąiac} naehy-lenia toru jazdy Ei > 0,2 rad, należy uwzględnió składov''q nacisku, a opór jazd-v oblióza śię*g wżoru Opc.'r

siilalvalria gruntu wynosi IV"

gdzte

kF-

A '-c

dia.q>B

(Z+)

jednosikowy opór skrarvania, kN/rnz por,vierzchnia przekroju skrarvanej warstwy obliczona wg rys. g. sin

,

*l

a

'i:d1a g

: krA,

< E sin

^1

{rviór trapezorvy)

:

{ SB

i;;;-

Brto..\ --:.: 'f cosP:

{wior trójkątny)

A

-

.ł1r: fJfi zln '' 'r.r 17. |'' v.llLL'-*.l ^łr^

1n.-,nr;l. \.t'qn1. v, jilt):LLJ r:-lli.l

BcosF,_r (zs--Bsin7)

ffi

mB.qc*sp ?cosT

...!.''-Ą'*-\.cł.r"ri-. ti. } '|''U: ŻJ5td;rld

] nrŹ

/,>r\

{OJ J

(za) r.l}l:rt^1,^i Ltrut!iUSCl

:., ._

,. ,|Ż :-:+.,

si.ła ąa= |PYcharki.s4 polu. opo| caikowity spycĘarki uniwers1Ęęj po-dczas' jó.' ;"ń' Ęracy'

,łAnj.^

-:

leniesza 0{tn{l, ł nal1

opór V'

LlZT C

W,

:

.J qf ,.

4ł

olrresia stę zaleinoŚciĄ

1irze illie sz:.zan.ia Z!.,'ału urobku

cos

$ krł

tza)

J -- pojen r:ościcirriq:sza, tl,l, q -_ jednostkorvy cięzar uSypoYVy, kN/rn3,

--

JT

i.u.połczyirnik opol.u pizeml-cszczaniu. gru:.-tu po gruncie, kN/kN.

ł

qA /$-

/r t$

---

.i

Rvs. B. Wielkości char.akteii'.styczne

- \r-

")---- \/

6_-

odspajaneE!o wióra

;

Wszystkie obliczenia pro.waclzi się c1la mak.<;'rma!'nej Pojemności.iernieSza' co'od.por,viac1a końcowej fazie sirra*'ania. Przyjrnuj,.".c, ze pochylenie kqta tarcia rve= stol
H2B

Ltg

?

E

prz;-'jąĆ, -.s długość !V obiiczeniach r.rrożna z dostatecznym przybiizenigrnj.tĘ r';ykazały pornia_ ctługosci len"iiósza. Jednak p,y,*y "*uł.'l.--t zależąłściod stosunku wysokościpryz* pryińł'óila złrienia iy, or:ętośe 'Ię 'u jest ten stosunek. tym mniejsza obję*i FI"jn jej^rTł".ign'<ói B. Im.wiókszy toś"p'yZ,^i. W izóczyrvistosci ohjc.tośĆpryznry zrvałi-i,1yynosi

HzE

Qs*)

"l'1. l .ćr\

'Fł

k, oznacza .,vspółczynnik za\eżny oc} stosunku u *'

gd,zte

r.ys. 9.

opór pocnoszenia gruntu po lemieszu Wpr okresia się rvg rys.

cfrtJJItl1 ( \JIJL/lLc'rr.rą 5r ^.ń. łąrnią

o ienriesz

Wp!

:

Pf2 cos c cos

$ kN

t0

jako

ęss

*--;' -''.*ńi^o-.-*ik o- ..statr. 1,(1 l r-!q gruntu e^ *.]"* 'iY-\|JU1UŁJ 11l1ll\ tarcia TŁ) stsła-l'oń n*rmalna nacisku gruntu na lemiesz, -' {.1o.; P --iJq cos a (itl jqf , Cos? cr cos $ \ił, pL: Ll, .!! {.l-.i; orttr1'tu wzcłużtremiesza porvstaje PryY skośnym \.,iJUj. .nrłsrtr{ccżnłrnją y]lZc1!1::5LLŁ.;1j|L,e. o.';:;=--i* iuzatu? lerniesza usŁawieni,:.ie;"x.ie.Śia=ja-łłuŁ=&:=-@+prues.ulYa]ąeegcslę ",t.,n, r.r.t]l]nii.r (3-.--- n i.o.r,., ośżi o perJłoże-F=

łą

JL

t{

- j:t

'

'!- . ..-l() ."'\3/ł

:

Jqf1 sin fi-| J nf z CQ$? cr sin fl W pż , W r, =- Jq sin $ (ft *f2 cos? rti

st ąci

'

l: j*:tri"

?rzy pracy spycharki na gruncie pochyłym ,,v zaŁtzności oci kierunliri plo'cy (wżnios lub spaclek; ł4czne opory zrvięiiszajq się iub zmniejszaj:i o IJ&=

stępuj4c4 wielkość: 1ly'6

: wj si}(* *w:

Ą)

t

ą0 I

I

-1f

{cosó;*

t

\

@ ę.fr'

Rys. 9

lYspóiczynnik l:, dla okreśienia objętościplyzmy zurału l - grunty zlvięzle, Ź _ grunty sypkie

IJ

lVyproi,vadzone c]o rvzoru siły oporórv jazdy i oporów oclspajania i przesurl'ania gruntu słuzq c]o obliczeń potrzebnej siły napędov,'ej i mocy silnika ciqgnika śpycharlii.opór zagłębienia lemiesza !v grunt ]vyroaga działania siły ukłaau hyaraulicżnego. Przy napędzie liniolvyrn siła ta 'pochodzi od ciężaru }emiesza i ranry; oblicza się ją 1vg 1v7orl1 c

r-

Ązi

r,

W,

:

(ss)

kr,F'

rzut polvierzóh.,i, porvsta}ej na klawgczi tnqcej noża wskutek

jej stępienia, na kierunek zagłebiarria }enriesza, Cfil2i jednostkolv}/ opór rvciskańia stępionej- p}aszczlzn! w gry.t, Z?k2 - Ieżiry oc1 rodza-jrr grltntlt, ]iształtrr rł'ciskanej porr'ierzchnj i głębo}
- Wi*W**W,*Wet+\Ypr+W6 kN

(EE)

Do oceny wpłyrvu sił oporólv rrrboczych na pIaCę- Spycharki niezbędna jest znajornośe puittu pr'yłozeni'a i kieiunek rv1.paci!.:o'-vej siły--oporrt trTl. Badania i,r-ykazałY, Z€ p.r-inlit prz,5ł.r:zen!2 1..''.5,padkcr.ve3 !Y znajiluje slę.v;.od.ległościho od ostrża skrirvająCego. Przy skrat.,'aniu gruntu__związł'ego hr: 0,1? H, przy skralvaniu gruntu spulchnionego hr: [},f? ff, g&zie H

aznacza vlysokośĆ1 emi esza' okreś]ónie siły" napędo..l'ej i rnoc;r silnika .je-
rovr jazdy }Y3, dla w7lvierania siły napolll opoIC'.I/.oclsoajarlia i przeSll'r.,Ii1n;ł prllĘ|ll.

.F,.g

płł-ł:z+b'Ęifuokonania --=*-..

-:'--'' - ;-:E=--,

_

.

Wielkośćsiły napędowej porvinna spe}niać lval.unek

\Yr:

odzic 1,.t

ll

I

J-N :

ffi sin

a

TT'

t'Y.s

\V1 -l-

(=br)

ł.W = cos 6i

r l

:

'o

J, fr-casa

sin

(ss)

P* kN G.g

sin ( = bi)l arll*uro,{trT/p:

LIi

g(:

-i-

tqQ

tk; {srS

J

P

J,

Jo f2 cosza=f2 P as a

f1 sin P

t\

D rrł

F-ozkład

na lemleszu

zamacho}vyrn posłuzyc . Do obliczenia mocy siinika napędowego na kole się można Znanym lvzolem

kw N_ W,ż?ń"L 3,65 1

gdzie

tJ

ł -._

(ss)

prędkośćjazdy ciągnika,.km/h, ",r.spÓlczyńnlk-sprarvności mechanlczneJ' o '= $,$-.-0,9

prędkośĆD1 odspajania Przy określeniu mclcy silnika przyjąć można urobku w, przyjmuje się

rólvną prędkości 1 biegu. op?.y prz.esuwania na jednoczesxle cdspajaw }Yys*kości 5*Ył rvielkości o-nii."'ń ej ze wz$lędu -j jst całkclrvicie xypełnion-"/-' nie ni e orlt''.lil.l ocispa'lo.t{czas ktÓregJ..l**i"i' t}=*T;I;.;i;..ł'Tii.ii.ś.i;;;;?;-;-go gruntu zmniejsza sle rr:iązszośĆ janej

'nrarst*,vy.

.w

kopalnia.ch. ocikrywkovzych urabianie spycharkam.i plq}yąd?i ęię ?R= lń,, rÓł','no rv nadkładzie, juĘ i rv kopaiinie podstavlovrreJ, przy ę:1y,t.I rozró;Ęg się ci.'vie podstawowe technologie pracy: '

1. ura'biarrie łqcznie z trans1rcrtem, 2" urabianie z odrębnym trinsportem. Ura.bianie spycharkami .ołręo-nym ł4cznie z transportem nadkładu na zwałowiskel punkcie. Unabianie spycharkami w u'kładach ornÓwiono 'vv tlanspolto,,',"1"Ch r"ó'c- cdbl-i','aĆ się prZ}' r';spÓłpracy Z ia]i'i;ll u;;ąd.ze--

'. niami jak: -- plfenośnikitaśmowe' chody, pociągi.

*

Rodzaj transportu rvpływa na ukształtowanie frontów roboczych w spo-

sób podanY, j a'k rprzy kopat'kach.'

z tym,

FrzY transporcie .taś,mowym łTaz &rolejolvy'm {stmolvany.m sporadycznie), fronty 'roboc'ze sq ręularne i dostosoilzane do prze. suniĘc środkclwńratlsportowych, natomiast przy transtriorcie samochodowyrn u:iroz]iwe jest dos.tosgwanie frontu do ,najdotodniejszego pod,jezdżania pod . ścia,nęsarnoehoda mi. Spy"barki nie nlog4 samodzielnie łvykon5rtvać zaladunku na środki tranśpor'tow.e'wobec czego zachodzi koniec znośćor.ganizowania na pozio,mach nłlboczyc}r specj alnych punktórv załad u,nkorvych. Załadunek uroiionyc}r mas spycharkami może odbywać się: zsy.pami lub z ramp załadowcryc\, ładówarkami taśmólvymi {rys. t3}. koparkarni j e dnonaczyniowymi, -_ ładowarkami kołowymi. Wy-dajnośĆspychar ek- za7ezy od wielkolci lemiesza, Ę9cy .ci.Ęgnika' oporóiv urabiania., cięzaru właśc|wegourabianych mas, długościdrogi tian-*portowej, poahylenia poaiom,u rchoczego ! o1qanizacji placy" Przył<ładową^za1.e'''*Ć wydajnościspycharki cd odległościtranspo.rtu przedstarvia

W

rys.

związt,.;u

tl

ł

* 7CN901ffi '-*\

ttys.

4 .tt'

Cai-D-9

I

rvycjajności spycharki \\:\'ktes trJrL'

t*,

Spycharki riależq do'Tnasryn.9 .Fe]nym cyklrr plaęł, pI?y.cuYg} z pivs.si a znaczn4 plzyczepnośĆciqgnikorv do podłclza (iabl. 5 } Prąy loy'.ąq; lesnej d,użej si'tre skra'wania mogą ura:biać nawet skały o znaczT..ych l;potch urabiania. Z uweęp na ograniczone możlilvościprzesuwania'qro}rionego :untu najlepśze wydajności uzyskujq spycharki przy przemieszczaniri rnas ł krótkie odległości,przy czym dolna gralrica przemieszcza.nia urobku ;talona odiegłości4,na której następuje ńapełnienie lenriesza' wynosi 10

:LZm.

Tabiica 5. współczynniki przyczepności ciągllikó.rv

kolclwych i gąsienicorvych

.

-'-..: I

1

}Vspółczynn

I

Rodzaj nawierzchni

I

t I

kołowego

a

I

I

I

l

I

i.

Ilasta glina sucha Il"asta glina raokra Iiasta giina rczjgźdźc.na Piasek suchy Piasek 'mokry i(ruszywo -Nawierzchnia tłucznio:pa ]uźna

0,55' 0,45 0,40

0,20

Lód

'

n4n

0,i0

0,65

0,55 0,50 0,25 0,12 0,90 0,60

0,"12

0,55

.;.

0,45

s I

i--

:-----

i

I

I

0

25

Rys. /2. co,.r.-)

75 5A Cciegtośćprzewozu .

gąsienicowego 0,90 0,70 0,70 0,30

0,35 0,20

Śniegubity

Teren Teren niezagęszca,ony.

przycz epnoŚci

I

.t

ł ''.^ - l.. Ł}VdruJ

iki

ciągnika

I I

1a0

f5

tfl

Foi,5',vnanie pi"acy sp-vclrarek g4sienich I ogr,irł.:oi:ych

I

t

:

,,,,

,.i:ii

'. Spycharki należą dcr rcaszyn o pełnym cfklu pracy' pITy.ęZyłl 4 .tły'a€.], ' .'..:^ '] -.'. ptzYczepnośĆciągników do podłoza (tabl. 9 ) Przy rów.tidi= czesnej d,uzej si.le skrałvania nrogą urabiać: nawe! skały o znacznycĘ q'14rach urabiania. Z uwagi na. ograniczone moż]'ilvosci przesuwania urblionĘo gruntu najlepsze wydajności uzyskujq spycharki przy przemieszczaniu ń*6ś na krófkie o'd1egłości,przy Czym do]na gratrica przemieszczania urobku ustalona odległościa,na którei następu.le napełnienie len-riesza', ri';.:losi 10

na znaczn4

do 'LZ m. ',Tablica 3. Wspólczynniki przyczepnościciągrlikórv kolłrrvycŁ i gąsienicorvycb i

Współczynniki przyczepności ciagnika

Rodzaj nawierzchni

,kołowego

t

i

Sasieaicorvego

i

Ilasta glina sucha Ilasta glina mokra Ilasta glina rozjeż.dżona Piasek suchy Piasek .mokry Kruszyrvo Nawierzchnia tłuczniorva ]uŹna Śnieg ubity Lód Teren trvardy Teren nle zagęszczany

.

0,55 0,45 0,40

\\

ą\.

-

50

i|4Ip'1ł,',ł^

Ę:.':. 12. Fo:',-','.':::ni: corvy c}r'i ogurn,ion;lcŁ

;-.-

a.:i

0,70 0,70

0,24

0,30

0,40

0,50

0,65 0,35 0,20 0,12 0,55 0,45

.

0,90

.

0,55 0,50 0,25 n 12 0,90 0,60

{rg

wt"s*i*e walunki. pracy w.pły.waj q deeydĘjąco na wy*sajnorĆ $.pr'@t= /.$ .Iek. PrzykładoĘe układy technologiczne ura.ńl'ar1ia'py:*ńui[a,nt-t''.&; .,

ia.ln ia ch odJrryw&ovzych- przecb tawi Jno na rys. l4 fló. C.

Niezależnie od zasadniczych plac w kolalniach odkryr,rlroivych 5pycharkamirnożnawykonywaĆnastępujqceczynnŃcipomóenicze: humusu i wyrównanie terenu, - 1dejmowanie budowę pochyini i zjazdów,

\,.

-

_-

plantol,vJnie pr",omł,,, roibocaych, CIczyszczenie terenu z ktzelow, zasypywanie rowów.

. Przybli1o1e wydajności spycharek przy pracach pomocniczych zesta. wiono rv tablicy 6.

Tablica'

terenu

5. płzillizone godzinowe wydajnościspycharek :

Jednostka wydajności

Rodzaj pt'acy

podczas .oczyszczanla

.

..:

Rodeaj ciqgnika gqslenlcowy gqs1en1cowy o mocy do o rnocy ponad 1,15 KM 1:15 KŁtr na haku ńA haku .

Usuwanie krzewów i pni o średnicy do 15 cm Usu.wanie pni średniej wie1kości ' o.średnicy '18 do 20 cm ; IJsuwanie pni o średnicy39 dc 90 ''cm

Ry.s.

/J

"

i: m2/h

835

go0

1'pień min na

3+9

2 =6

5+-20

5+-20

min na 1.

pień

Ładorvarka taśr:ił:wą

w{k*tzystania ęaa$u plaęy. danych fircny Qaterpil'lar wypos4.a: dla ciqgnikÓtv gąsienicołvych pTzy placy dzienrlej 0,&3, ł,7ą, dla ciqgnikÓw g4sienicowyclr przy pla.cy nocnej '9,!a' dla tiąln,ików 'foio*y.h wzy pracy dziennej . 0,6?. ' dla ciilnikÓw&ołowych-ptzy pracy nocnej . . ' wspÓłczynnik Współczynniki k" wed]ug }c,

1r

.

l IKierunek postępu l I robót wptębze

tl

U

4zesgjtspqcharek "-: -..1zesoótspucharek.'' ?zespritsplcha,ek.,}zeu!itspgcharek-

,

.b

o

Ę. >-'

*$łl Ę5 l ś*lI Kierunek pos{ępu

I płziom rcboczg

l

,Przenośnik paiomowy przesu'llny

$iil |śę Xx

|

|

U

robót w zab:erce 1\--------------1

\ł-

Koparka kotwą

.\'-.

II pozion roboczg

al

I

Rys' |łe. rrzytrł'ady pracy spycharek c _ poztom roboczy spyc}larek z transpc'rterr

..n---'---_--_\.--

taśmowym

ć b *)

il! fąza

\

l

r-i Uł Punkt obnotu

Pr

;ena ini k

t ad

owc r

ka,,'/

5zesptspucha*k-