Spis treści Wstęp. ........................................................................................................5 Rozdział 1. Instalujemy W...
26 downloads
45 Views
13MB Size
Spis treści Wstęp. ........................................................................................................5 Rozdział 1. Instalujemy Windows 7 . .............................................................................9 Czy mój komputer w pełni wykorzysta możliwości nowego systemu Windows? .........9 Którą edycję systemu wybrać? ............................................................................................13 Instalacja Windows 7 ...........................................................................................................17 Windows 7 jako dodatkowy system operacyjny ..............................................................31 Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows ..................................................................33 Aktywujemy Windows 7 .....................................................................................................43 Jak zmienić edycję systemu? ...............................................................................................46 Rozdział 2. Windows, czyli okna .................................................................................47 Okna różnych programów są do siebie podobne .............................................................47 Uruchamianie i zamykanie systemu ..................................................................................58 Gdzie szukać pomocy? ........................................................................................................66 Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows ..................................................68 Rozdział 3. Dostosowujemy Windows 7 do naszych potrzeb ....................................75 Konfigurujemy opcje użytkownika ....................................................................................75 Konfigurujemy opcje systemowe .......................................................................................94 Rozdział 4. Dyski, biblioteki, foldery i pliki.................................................................103 Praca z folderami . ..............................................................................................................103 Praca z plikami ...................................................................................................................113 Praca z bibliotekami . .........................................................................................................119 Wyszukiwanie plików i folderów......................................................................................122 Poprzednie wersje plików i folderów . .............................................................................124 Praca z dyskami . ................................................................................................................127 Szyfrowanie . .......................................................................................................................131 Rozdział 5. Urządzenia zewnętrzne ..........................................................................135 Urządzenia i drukarki ........................................................................................................135 Drukarka . ...........................................................................................................................137 Skaner . ................................................................................................................................145 Nagrywamy płyty CD i DVD ...........................................................................................146 Dysk wymienny i urządzenia USB . ................................................................................148 Telefon komórkowy i urządzenia Bluetooth . .................................................................149 Synchronizujemy dane . ....................................................................................................151 Rozdział 6. Wspólnie korzystamy z komputera ........................................................155 Konta użytkowników .........................................................................................................156 Zarządzamy kontami innych użytkowników . ..............................................................162 Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy............................164
Rozdział 7. Programy i multimedia ..........................................................................171 Kamery, głośniki, mikrofony… ........................................................................................172 Telewizor i radio w komputerze, czyli Windows Media Center . ................................174 Windows Media Player . ....................................................................................................176 Przeglądarka fotografii systemu Windows. ....................................................................180 Dodatkowe funkcje systemu Windows 7 . ......................................................................182 Edytory tekstu . ...................................................................................................................183 Programy graficzne . ..........................................................................................................186 Gry. ......................................................................................................................................189 Sticky Notes . .......................................................................................................................189 Kalkulator ............................................................................................................................190 Panel zapisu matematycznego . ........................................................................................191 Jak uruchomić starsze, przeznaczone dla wcześniejszych wersji Windows programy? ...........................................................191 Rozdział 8. Wademekum administratora ..................................................................195 Właściwości systemu .........................................................................................................195 Menedżer zadań .................................................................................................................198 Powiadomienia Centrum akcji .........................................................................................201 Panel sterowania . ...............................................................................................................201 Rozwiązujemy problemy ...................................................................................................212 Konsola Zarządzanie komputerem ..................................................................................221 Rozdział 9. Domowe i lokalne sieci komputerowe....................................................225 Karty sieciowe .....................................................................................................................225 Centrum sieci i udostępniania. ........................................................................................228 Grupa domowa . .................................................................................................................238 Korzystanie z udostępnionych w sieci zasobów . ...........................................................240 Udostępnianie zasobów naszego komputera ......................................................................245 Rozdział 10. Internet ....................................................................................................253 Łączymy się z Siecią . .........................................................................................................253 Internet Explorer 8 . ...........................................................................................................258 Programy pakietu Windows Live . ...................................................................................283 Rozdział 11. Bezpieczeństwo i prywatność ................................................................291 Centrum akcji . ...................................................................................................................291 Zagrożenia . .........................................................................................................................294 Zapora pomoże nam ochronić komputer przed pochodzącymi z niezaufanych źródeł programami . ......................................303 Dlaczego tak ważne jest aktualizowanie systemu? . .......................................................306 Blokujemy niechciane programy . ....................................................................................309
Ɣ SkÈd nazwa „Windows 7”? Ɣ Za wczeĂnie na nowy Windows? Ɣ Konwencje i oznaczenia
Wstęp
Windows XP, system, który był znacznie ulepszoną wersją Windows 2000, został najpopularniejszym systemem operacyjnym w historii1. Taki sam sukces może odnieść Windows 7 — system, który jest udoskonaloną i dostosowaną do rzeczywistych potrzeb użytkowników wersją Visty. W obu przypadkach główny element systemu operacyjnego, czyli jądro systemu, pozostał w dużym stopniu niezmieniony, a interfejs użytkownika został całkowicie zmodyfikowany.
i
Tak jak Windows XP, Windows 7 jest kolejną wersją systemu operacyjnego, a nie jedynie aktualizacją poprzedniej wersji Windows. Jeżeli z różnych powodów nadal używasz systemu Windows XP, Windows 7 jest systemem, który może przekonać Cię do jego zmiany.
Książka Windows 7 PL jest praktycznym przewodnikiem po systemie Windows 7 — jej przystępny język, liczne ilustracje i ćwiczenia pokazujące, jak krok po kroku należy wykonywać poszczególne zadania, pozwolą Ci łatwo i szybko opanować najnowszy system operacyjny firmy Microsoft. System, który ma duże szanse w ciągu kilku lat zdominować rynek systemów operacyjnych: 1. Windows 7 jest pierwszym klienckim systemem firmy Microsoft od początku do końca zbudowanym z niezależnych, ale współpracujących ze sobą modułów, a więc swoją budową przypomina system Windows Server 20082. Zmniejszając wielkość jądra systemu i nie instalując domyślnie rzadziej używanych funkcji, firma Microsoft otrzymała wydajniejszy niż Vista i mniej podatny na zagrożenia system operacyjny.
1
W czasie powstawania tej książki, czyli w pierwszej połowie roku 2009, Windows XP wciąż miał ponad 60-procentowy udział w rynku systemów operacyjnych. Największy, 85-procentowy udział w rynku Windows XP odnotował w grudniu 2006 roku — od momentu premiery Visty powoli tracił on pozycję na rzecz swojego następcy. Dla porównania, system Windows Vista w momencie premiery swojego następcy miał ponad 20-procentowy (a więc czterokrotnie mniejszy) udział w rynku systemów operacyjnych.
2
Windows Server 2008 R2 początkowo miał nosić nazwę Windows Server 7.
6
Wstęp
i
Chociaż Windows 7 działa średnio tylko o kilka do kilkunastu procent szybciej niż zainstalowana na tym samym komputerze Vista, to testerzy i użytkownicy wyjątkowo zgodnie podkreślają widoczną/znaczną poprawę wydajności tego systemu. Wpływ na tę ocenę ma między innymi zmniejszenie liczby otwieranych okienek (a więc i liczby kliknięć myszką), potrzebnych do wykonania tych samych co w Viście operacji, wsparcie nowymi technologiami (na przykład dyskami SSD) i skrócony czas najczęściej wykonywanych operacji (takich jak włączanie i hibernowanie systemu czy odłączanie urządzeń USB).
2. Projektując Windows 7, firma Microsoft uniknęła błędów, które zostały popełnione podczas prac nad Vistą — na przykład powszechnie krytykowany mechanizm kontroli konta użytkownika, który w Viście wymagał kilkukrotnego potwierdzenia posiadania uprawnień administracyjnych, podczas próby skasowania jednego pliku został zmieniony tak, że możemy całymi tygodniami pracować z Windows 7, nie wiedząc o jego istnieniu. 3. Windows 7 stabilnie i wydajnie działa również na starszych, mających kilka lat komputerach i jest kompatybilny z większością typowych urządzeń, takich jak drukarki czy karty dźwiękowe. 4. Wiele starszych, niedziałających w systemie Windows Vista aplikacji jest zgodnych z Windows 7. W czasie przygotowywania tej książki firma Microsoft ogłosiła listę kilkuset takich programów i zapowiedziała kontynuowanie prac nad zapewnieniem zgodności nowej wersji systemu operacyjnego Windows ze starszymi aplikacjami.
i
Windows 7 ma mniejsze wymagania sprzętowe niż Vista, od której jest też szybszy i bezpieczniejszy. Jeżeli dodamy do tego bardziej funkcjonalny interfejs użytkownika i kompatybilność z większą liczbą aplikacji, możemy założyć, że Windows Vista będzie najszybciej zapomnianą wersją Windows od czasu Windows Me.
Skąd nazwa „Windows 7”? Według wiceprezydenta Microsoftu, Mike’a Nasha, nazwa Windows 7 ma sens… Po prostu jest to siódma wersja Windows. Niestety, jakkolwiek by nie liczyć, Windows 7 nie jest siódmą wersją Windows: 1. Gdybyśmy wzięli pod uwagę tylko główne wersje systemu (Windows 1.x, 2.x, 3.x, 95, NT, 2000, XP, Server 2003, Vista, Server 2008), Windows 7 byłby jedenastą wersją systemu Windows. 2. Gdyby policzyć wersje graficznych systemów klienckich (Windows 3.x, 95, 98, Me, 2000, XP, Vista), Windows 7 okazałby się ósmą wersją systemu Windows.
Wstęp
7
Problem z numeracją wersji Windows wynika z tego, że firma Microsoft używała trzech sposobów nazywania systemów Windows: 1. Początkowo nazwą systemu Windows był numer jego wersji (np. Windows 3.1). 2. Potem nazwą systemu Windows był rok jego premiery (np. Windows 95). 3. Następnie wersje systemu Windows otrzymywały nazwy własne (np. Windows XP). Oprócz nazw systemy Windows mają też wewnętrzne numery wersji — na przykład Windows Vista ma numer 6.0. Jednak wewnętrznym numerem wersji Windows 7 nie jest 7, ale 6, co nasuwa wniosek, że nazwa Windows 7 jest nazwą własną.
Za wcześnie na nowy Windows? Ogólna, dotycząca nie tylko systemów operacyjnych, strategia firmy Microsoft zakłada wypuszczanie na rynek kolejnych wersji produktów co 2,5 do 3 lat. Tymczasem premiera Visty odbyła się w listopadzie 2006 roku.
i
Na przykładzie systemu Windows XP Microsoft przekonał się, że zbyt długie przerwy pomiędzy wydaniami kolejnych wersji produktu3 zwiększają niechęć użytkowników do nowych wersji.
Drugim argumentem przemawiającym za wypuszczeniem na rynek systemu Windows 7 jest scalenie kodu wszystkich wersji systemu Windows. Kod najważniejszych elementów Windows 7, Windows Server 2008 R2 i najnowszego Windows Home Server, jest teraz dokładnie taki sam, systemy te różnią się tylko dodatkowymi, dołączonymi do nich modułami. Takie rozwiązanie znacznie upraszcza aktualizacje systemów Windows, zarówno firmie Microsoft, jak i jej klientom.
i 3
Ujednolicenie kodu systemów Windows było możliwe dzięki ich modułowej budowie. Ta budowa pozwoliła też wykluczyć z systemu operacyjnego niektóre aplikacje (takie jak program pocztowy czy komunikator internetowy) i udostępnić je jako pakiet Windows Live. Ponieważ programy pakietu Windows Live dostępne są online, Microsoft może aktualizować je tylko przy okazji dodatków SP czy nowych wersji Windows.
Ta sama zależność dotyczy też innych produktów, nie tylko systemów operacyjnych. Na przykład wyjątkowo długa, pięcioletnia przerwa pomiędzy premierami serwerów SQL 2000 i 2005 spowodowała, że klienci bardzo powoli (albo wcale) przechodzili na wersję 2005.
8
Wstęp
Konwencje i oznaczenia W książce użyto następujących konwencji do oznaczania różnych typów tekstu: Czcionka pochyła Nazwy plików, katalogów, opcji, cytaty, adresy internetowe i angielskie odpowiedniki wprowadzanych pojęć. Czcionka pogrubiona Nowe, istotne tematy, na które Czytelnik powinien zwrócić uwagę. Czcionka o staïej szerokoĂci znaków
Przykładowe programy, pojawiające się w treści akapitu fragmenty programów (instrukcje, słowa kluczowe, modyfikatory itp.), polecenia wprowadzane z klawiatury, teksty wyświetlane na ekranie.
i
Wskazówki, uwagi, dobre rady lub ostrzeżenia.
Więcej na: www.ebook4all.pl
Ɣ Czy mój komputer w peïni wykorzysta moĝliwoĂci nowego systemu Windows? Ɣ KtórÈ edycjÚ systemu wybraÊ? Ɣ Instalacja Windows 7 Ɣ Windows 7 jako dodatkowy system operacyjny Ɣ Aktualizujemy wczeĂniejsze wersje Windows
1
Ɣ Aktywujemy Windows 7 Ɣ Jak zmieniÊ edycjÚ systemu?
Instalujemy Windows 7 Instalacja systemu operacyjnego to poważne zadanie — jeżeli się nie uda, stracisz czas, pieniądze, a w najgorszym razie również dane. W dodatku zamiast przyjemnej pracy z komputerem zafundujesz sobie nieustanną walkę z zawieszającym się systemem i odmawiającymi posłuszeństwa programami. Instalację należy więc dobrze zaplanować — wybrać najlepszą dla siebie edycję systemu i sprawdzić jej wymagania sprzętowe. Dzięki temu instalacja Windows 7 nie sprawi Ci żadnego problemu, niezależnie od tego, czy będziesz instalować go na nowym, czy używanym komputerze. Po udanym zainstalowaniu systemu będziesz mógł zalogować się do niego, zweryfikować jego działanie i przeprowadzić jego aktywację.
Czy mój komputer w pełni wykorzysta możliwości nowego systemu Windows? Firma Microsoft udostępniła darmowy program ułatwiający ocenę zgodności komputera i zainstalowanych w nim aplikacji z systemem Windows 7.
i
Windows 7 jest w pełni kompatybilny z Vistą, co oznacza, że użytkownicy Visty bez problemu zainstalują na swoich komputerach Windows 7. Dotyczy to również programów — jeżeli dowolny program działa poprawnie w systemie Windows Vista, to będzie również działał w środowisku Windows 7.
10
Czy mój komputer w pełni wykorzysta możliwości nowego systemu Windows?
Przed zainstalowaniem systemu Windows 7 należy sprawdzić, czy nasz komputer spełnia jego wymagania sprzętowe i czy nasze aplikacje będą poprawnie działały w nowym środowisku. Jeżeli używasz systemu Windows XP z dodatkiem SP2 lub nowszym1 albo Visty: 1. Połącz się z centrum pobierania firmy Microsoft (http://www.microsoft.com/ downloads). 2. Wpisz w polu wyszukiwania Windows kiwania.
7 Upgrade Advisor i kliknij przycisk wyszu-
3. Przejdź do strony znalezionego doradcy uaktualnienia systemu Windows 72. 4. Pobierz sześciomegabajtowy plik Windows7UpgradeAdvisor.msi. 5. Uruchom pobrany plik instalacyjny. 6. Zainstaluj doradcę uaktualnienia systemu Windows 7 — ta operacja sprowadza się do zaakceptowania licencji końcowego użytkownika i kliknięcia przycisku Instaluj. 7. Uruchom zainstalowany program, na przykład klikając utworzony na pulpicie skrót do doradcy uaktualnienia. 8. Pierwszym zadaniem będzie przeskanowanie komputera. Podłącz do niego wszystkie urządzenia zewnętrzne, takie jak dyski USB, drukarkę, skaner itd.) i rozpocznij test. Po jego zakończeniu wyświetlony zostanie podzielony na trzy sekcje raport. 9. Pierwsza sekcja będzie zawierała informacje, czy Twój komputer spełnia wymagania systemu Windows 7: a. Czy możliwa będzie aktualizacja bieżącej wersji systemu do Windows 7. b. Jeżeli tak, do jakiej edycji Windows 7 będzie można zaktualizować bieżący system operacyjny. c. Czy na dysku twardym jest wystarczająca ilość wolnego miejsca. d. Dodatkowo wyświetlona zostanie informacja o tym, że niektóre wchodzące w skład wcześniejszych wersji Windows programy (takie jak Poczta czy dodatki do edycji Ulitmate) zostały przeniesione do dostępnego za darmo pakietu programów Windows Live. e. Możesz także przekonać się, jakie wymagania systemu Windows 7 spełnia Twój komputer. 1
Użytkownicy systemu Windows XP przed uruchomieniem doradcy uaktualnienia systemu Windows 7 będą musieli zainstalować środowisko .NET Framework w wersji 2.0 lub wyższej. To środowisko również jest bezpłatnie dostępne w centrum pobierania firmy Microsoft.
2
Podczas przygotowywania tej książki dostępna była tylko anglojęzyczna wersja Beta programu Windows 7 Upgrade Advisor.
Czy mój komputer w pełni wykorzysta możliwości nowego systemu Windows?
11
9a 9b
9c
9d 9e
10. Druga część raportu będzie dotyczyła zgodności poszczególnych podzespołów komputera i podłączonych do niego urządzeń: a. Znajdziesz tu wymienione urządzenia, które będą działały w systemie Windows 7, ale konieczna będzie aktualizacja ich sterowników. b. Narzędzia, które wymagają specjalnego przygotowania, na przykład samodzielnego pobrania ich sterowników zgodnych z Windows 7.
i
W tym przypadku żadne z urządzeń nie jest całkowicie niezgodne z Windows 7 — tylko starsze lub bardzo nietypowe urządzenia nie działają prawidłowo w systemie Windows 7.
c. Dodatkowo możesz zobaczyć listę wszystkich wykrytych, kompatybilnych z systemem Windows 7, urządzeń.
10 a b c
12
Czy mój komputer w pełni wykorzysta możliwości nowego systemu Windows?
11. W ostatniej sekcji raportu będziesz mógł zapoznać się z listą zainstalowanych na komputerze aplikacji, które: a. Nie będą poprawnie działały po uaktualnieniu systemu operacyjnego i konieczna będzie ich ponowna instalacja lub uaktualnienie do wersji zgodnej z Windows 7. b. Nie są całkowicie zgodne z systemem Windows 7. c. Jeżeli znane jest rozwiązanie problemu niezgodności danej aplikacji z systemem Windows 7, raport będzie zawierał odnośnik do strony WWW zawierającej dodatkowe informacje lub poprawkę eliminującą wykryty problem. 12 a 11
b c
12. Zapisz wygenerowany raport (wyświetlić go można w dowolnej przeglądarce internetowej) — w ten sposób będziesz mógł po kolei rozwiązać wszystkie problemy z niezgodnością komputera i aplikacji z systemem Windows 7.
i
Windows 7 może być zainstalowany na kilkuletnim komputerze (jego minimalne wymagania to procesor taktowany zegarem 1 GHz i 1 GB pamięci RAM) lub netbooku oraz na bardzo wydajnym komputerze wyposażonym w dysk SSD, dwa czterordzeniowe procesory taktowane zegarem 3 GHz, 16 GB pamięci RAM i napęd Blue-Ray.
Którą edycję systemu wybrać?
13
Którą edycję systemu wybrać? Chociaż Windows 7 jest dostępny aż w sześciu edycjach, to tylko dwie z nich są adresowane do szerokiego kręgu odbiorców: Windows 7 Home Premium jest zalecany dla indywidualnych użytkowników, a Windows 7 Professional — dla entuzjastów IT, informatyków i firm. W przeciwieństwie do powszechnie krytykowanego, zawiłego sposobu licencjonowania Visty każda wyższa edycja Windows 7 zawiera wszystkie funkcje niższej edycji plus dodatkowe narzędzia oraz funkcjonalności3: 1. Najtańszą edycją o bardzo ograniczonej funkcjonalności jest Windows 7 Starter. Ta edycja jest dostępna tylko z nowymi komputerami, na przykład netbookami oraz laptopami. Edycja Starter pozwala na podłączenie komputera do grupy domowej (ale nie na jej utworzenie) czy podłączenie do domeny Active Directory i jest pozbawiona wielu funkcji, takich jak interfejs Aero czy obsługa urządzeń dotykowych. Edycja Starter nie umożliwia też odtwarzania płyt DVD czy zmiany wyglądu pulpitu. 2. Edycją dostępną tylko w wybranych, rozwijających się krajach jest Windows 7 Home Basic. Od edycji Starter odróżnia ją przede wszystkim brak limitu jednocześnie uruchamianych aplikacji, ale tak samo jak edycja Starter, nie zawiera ona wielu dodatkowych funkcji, w tym interfejsu Aero.
i
Najtańsze edycje Windows 7 Starter i Windows 7 Home Basic mogą być sprzedawane tylko z netbookami o przekątnej ekranu nieprzekraczającej 10,2 cala, jednordzeniowym procesorem pracującym z maksymalnym zegarem 2 GHz i cechującym się współczynnikiem TDP nieprzekraczającym poziomu 15 wat, dyskiem twardym o pojemności nie większej niż 250 GB lub dyskiem SSD o pojemności nie większej niż 64 GB. Dodatkowo komputer nie może być wyposażony w więcej niż 1 GB pamięci RAM.
3. Wyższą edycją jest Windows 7 Home Premium, następca Visty Home Basic adresowany do użytkowników, których potrzeby w zakresie technologii informatycznych są związane z codziennym użytkowaniem pojedynczego komputera, takim jak korzystanie z internetu, prowadzenie korespondencji elektronicznej czy przygotowywanie dokumentów. Edycja Home Premium zawiera interfejs Aero i obsługę ekranów dodatkowych, ale nie umożliwia podłączenia komputera do domeny Active Directory, połączenia się z komputerem za po3
W Europie wszystkie edycje systemu Windows 7 dostępne są w dwóch odmianach — odmiana N zawiera wbudowaną przeglądarkę Internet Explorer 8, odmiana E jest jej pozbawiona.
14
Którą edycję systemu wybrać?
mocą zdalnego pulpitu czy centralnego zarządzania systemem poprzez Zasady grupy. Ta edycja, tak jak Starter, jest instalowana na nowych komputerach, ale również można ją nabyć w wersji pudełkowej. 4. Kolejną edycją jest Windows 7 Professional — następca Windows Vista Business zawiera podstawowe funkcje pozwalające centralnie zarządzać systemem (w tym możliwość podłączenia komputera do domeny Active Directory), wydajnie korzystać z udostępnionych w sieci zasobów (takich jak obsługa plików i folderów offline) i zabezpieczyć przechowywane na komputerze dane (obsługa technologii szyfrowania plików EFS). Professional jest kolejną edycją dostępną zarówno z nowymi komputerami, jak i wersji pudełkowej. 5. Dla dużych firm, które mają lub planują kupić licencje wolumenowe, przeznaczona jest edycja Windows 7 Enterprise. Tak jak jej poprzednik, Windows Vista Enterprise, zawiera ona funkcje pozwalające skutecznie zabezpieczyć rozbudowane systemy komputerowe (takie jak szyfrowanie dysków technologią BitLocker czy kontrolowanie uruchamianych aplikacji) oraz poprawić wydajność takich systemów (np. poprzez buforowanie danych pobieranych z odległych oddziałów firmy). Ta, dostępna wyłącznie w ramach Otwartej Licencji Microsoft4, edycja umożliwia też zainstalowanie pakietów językowych. 6. Osoby, które chcą cieszyć się wszystkimi funkcjami systemu Windows 7, powinny wybrać edycję Windows 7 Ultimate. Ta edycja, w przeciwieństwie do dostępnej tylko w ramach licencji wolumenowych edycji Enterprise, dostępna jest wyłącznie w sprzedaży detalicznej.
i
Wszystkie wydania Windows 7 są dostępne w wersji 32- i 64-bitowej. Głównym ograniczeniem wersji 32-bitowych jest obsługa niecałych 4 GB pamięci RAM (dokładna liczba obsługiwanej pamięci zależy od typu płyty głównej i mieści się w zakresie od 3 GB do 3,5 GB). Natomiast głównym ograniczeniem wersji 64-bitowych jest mniejsza liczba sterowników (szczególnie starszych urządzeń) i niewielka liczba 64-bitowych aplikacji (w 64-bitowym systemie można uruchamiać zarówno 32-, jak i 64-bitowe aplikacje).
Szczegółowe porównanie poszczególnych edycji systemu Windows 7 zawiera tabela 1.1.
4
Dodatkowe informacje na temat programu i licencji OPEN można znaleźć pod adresem http://www.microsoft. com/poland/licencje/programy/otwarta_licencja.aspx.
Którą edycję systemu wybrać?
15
Tabela 1.1. Lista najważniejszych funkcji dostępnych w różnych edycjach systemu Windows 7 Starter
Home Basic
Usługa wyszukiwania
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Centrum akcji
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Dołączanie do grupy domowej
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Przesyłanie multimediów
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Bezprzewodowe sieci ad hoc
Nie
Tak
Tak
Tak
Tak
Udostępnianie połączenia internetowego
Nie
Tak
Tak
Tak
Tak
Podgląd aplikacji na pasku zadań
Nie
Tak
Tak
Tak
Tak
Szybkie przełączanie użytkowników
Nie
Tak
Tak
Tak
Tak
Windows Aero
Nie
Nie
Tak
Tak
Tak
Przerzucanie okien 3D
Nie
Nie
Tak
Tak
Tak
Tworzenie grupy domowej
Nie
Nie
Tak
Tak
Tak
Windows Media Center
Nie
Nie
Tak
Tak
Tak
Odtwarzanie i obróbka filmów DVD
Nie
Nie
Tak
Tak
Tak
Obsługa urządzeń dotykowych
Nie
Nie
Tak
Tak
Tak
Liczba obsługiwanych procesorów5
1
1
2
2
2
Limit pamięci RAM6
8 GB
8 GB
16 GB
192 GB
192 GB
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Funkcjonalność
Tryb zgodności XP
Home Professional Premium
Enterprise i Ultimate
5
Limit dotyczy procesorów fizycznych, nie logicznych. Jeżeli jeden procesor ma cztery rdzenie, to wszystkie będą one wykorzystywane przez system Windows 7.
6
Wszystkie 32-bitowe wersje systemu Windows 7 obsługują jedynie 4 GB pamięci RAM. Podane w tabeli limity dotyczą 64-bitowych wersji systemu operacyjnego.
16
Którą edycję systemu wybrać?
Tabela 1.1. Lista najważniejszych funkcji dostępnych w różnych edycjach systemu Windows 7 – ciąg dalszy Starter
Home Basic
System szyfrowania plików EFS
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Dołączanie do domeny AD
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Przyjmowanie połączeń Pulpitu zdalnego
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Pliki i foldery offline
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Centrum mobilności
Nie
Tak
Tak
Obsługa tabletów
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Obsługa urządzeń dotykowych
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Możliwość podłączenia do domeny AD
Nie
Nie
Nie
Tak
Tak
Kontrola uruchamianych aplikacji
Nie
Nie
Nie
Nie
Tak
Uruchamianie z obrazu VHD
Nie
Nie
Nie
Nie
Tak
Technologia DirectAccess
Nie
Nie
Nie
Nie
Tak
Technologia Branche Cache
Nie
Nie
Nie
Nie
Tak
Dodatkowe pakiety językowe
Nie
Nie
Nie
Nie
Tak
Funkcjonalność
Home Professional Premium
Bez trybu Bez trybu prezentacji prezentacji
Enterprise i Ultimate
Instalacja Windows 7
17
Instalacja Windows 7 Instalacja Windows 7 jest znacznie prostsza i szybsza niż instalacja wcześniejszych systemów Windows (instalowaliśmy Windows 7 na rożnych komputerach i nigdy nie zajęło nam to więcej niż pół godziny). Instalacja może przebiegać według jednego z trzech scenariuszy: 1. Instalacja na nowym komputerze (komputerze bez zainstalowanego systemu operacyjnego Windows) i ewentualnie przeniesienie ustawień i danych użytkownika ze starego komputera na nowy. 2. Instalacja systemu Windows 7 jako dodatkowego systemu operacyjnego. W takim przypadku, włączając komputer, będziesz musiał wybrać, który system ma być uruchomiony. 3. Aktualizacja, czyli zastąpienie na tym samym komputerze wcześniejszej wersji systemu Windows systemem Windows 7.
i
W sprzedaży są dwie różne płyty instalacyjne Windows 7: jedna umożliwia zarówno instalację, jak i uaktualnienie systemu operacyjnego, druga — wyłącznie uaktualnienie (taka płyta musi być uruchomiona w środowisku systemu Windows Vista lub Windows XP, ale pozwala na zainstalowanie Windows 7 jako drugiego systemu).
Instalacja Windows 7 na nowym komputerze Aby przenieść system z jednego komputera na drugi, musisz: 1. Zainstalować na nowym komputerze system Windows 77. 2. Skopiować z poprzedniego komputera — działającego pod kontrolą systemu Windows XP lub nowszego — ustawienia systemowe i odtworzyć je na nowym komputerze.
i 7
Jeżeli kupiłeś komputer z zainstalowanym systemem Windows 7, przejdź od razu do punktu drugiego. Jeżeli nie chcesz przenosić na nowy komputer ustawień poprzedniego systemu operacyjnego, pomiń ten rozdział. Jeżeli jednak używasz systemu Windows 2000 lub starszego, będziesz musiał samodzielnie przenieść pliki ze starego komputera i od nowa skonfigurować system Windows 7.
Na zdecydowanej większości komputerów — dotyczy to zarówno komputerów stacjonarnych, jak i laptopów — instalacja Windows 7 przebiega bezproblemowo, a po jej zakończeniu komputer jest od razu gotowy do pracy.
18
Instalacja Windows 7
Żeby zainstalować system operacyjny8: 1. Włóż do napędu DVD płytę instalacyjną Windows 7 i uruchom komputer. 2. Jeżeli po chwili zostanie wyświetlone pytanie, czy uruchomić system z płyty DVD, wciśnij Enter (możliwe, że instalator zostanie uruchomiony automatycznie). Jeżeli zamiast takiego pytania zobaczyłeś podobny do poniższego komunikat, czeka Cię zmiana ustawień BIOS-u. 2
3. W takim przypadku: a. Wyłącz i ponownie włącz komputer. b. Podczas uruchamiania komputera naciśnij klawisz DEL9. c. Przejdź do sekcji zawierającej listę i kolejność sprawdzanych dysków i napędów (ang. Boot order lub Boot sequence). d. Ustaw jako pierwszy napęd DVD.
i
Po zainstalowaniu systemu przywróć poprzednią konfigurację BIOS-u — podczas następnego uruchamiania komputera jeszcze raz wyświetl właściwości BIOS-u i wskaż jako pierwsze urządzenie, które będzie sprawdzane podczas startu, ten dysk twardy, na którym zainstalowałeś Windows 7. Jeżeli zależy Ci na bezpieczeństwie, a do komputera mają też dostęp inne osoby, upewnij się, że ten dysk będzie jedynym urządzeniem startowym, i ustaw hasło administratora systemu BIOS. Podanie tego hasła będzie wymagane do wyświetlenia ekranu ustawień BIOS-u.
4. Uruchomiony zostanie instalator Windows 7. Po chwili przełączy się on w tryb graficzny i zostaniesz poproszony o wybór opcji językowych: a. Wybierz instalowany język (Polski), b. Określ format godziny i waluty (Polski), c. Wybierz format klawiatury — w najczęściej używanym formacie Polski (programisty) znaki diakrytyczne (takie jak ą czy ł) wywołuje się kombinacją klawiszy Alt+odpowiednia litera. 8
Zanim rozpoczniesz instalację systemu Windows 7 na komputerze, na którym jest już zainstalowana wcześniejsza wersja Windows, zapoznaj się z dalszą częścią rozdziału, szczególnie z punktem „Przenosimy sterowniki z poprzedniego systemu”.
9
W niektórych komputerach, szczególnie laptopach, ustawienia BIOS-u lub zmianę sekwencji startowej wywołuje się innymi klawiszami, np. F2, F8 lub F12.
Instalacja Windows 7
19
4a 4b 4c
5. Wybierz odpowiednią edycję systemu Windows 7 — pamiętaj, że chociaż płyta instalacyjna zawiera obraz wszystkich edycji systemu Windows 7, klucz jednej edycji nie pozwoli zarejestrować i aktywować innej edycji Windows 7. 6. Kliknij Dalej. 7. Zaakceptuj licencję końcowego użytkownika. 8. Zostaniesz zapytany o typ instalacji:
8a
8b
a. Ponieważ komputer został uruchomiony z instalacyjnego dysku DVD, wybranie opcji Uaktualnienie spowoduje wyświetlenie informacji o niemożliwości zaktualizowania wcześniejszej wersji systemu i praca instalatora zostanie przerwana. b. Wybierz opcję Niestandardowa (zaawansowane). 9. Kolejne pytanie będzie dotyczyło wyboru partycji (dysku logicznego), na którym zostanie zainstalowany Windows 7. Jeżeli dysk twardy został wcześniej podzielony na partycje (czyli nie jest to nowo zakupiony dysk twardy):
20
Instalacja Windows 7
a. Kliknij odnośnik Opcje dysku (zaawansowane). b. Kolejno zaznacz i usuń wszystkie istniejące partycje — podczas instalacji na nowym, niepodzielonym na partycje dysku Windows 7 tworzy dodatkową partycję o wielkości 100 MB, która m.in. umożliwia zaszyfrowanie w przyszłości pozostałych dysków technologią BitLocker.
9b
a
i
10
Usuwając partycję, stracimy wszystkie zapisane na niej dane. Przed rozpoczęciem instalacji Windows 7 należy utworzyć kopie zapasowe znajdujących się na dyskach danych.
10. Jeżeli dysk twardy nie został znaleziony: a. Kliknij odnośnik Załaduj sterownik. 10
b. Kliknij przycisk Przeglądaj i wskaż lokalizację sterowników Twojego dysku — sterowniki nietypowych dysków mogą być zapisane na dyskietce, płycie CD lub DVD lub na dysku USB.
b
b
9a 11
11. W naszym przypadku po kliknięciu przycisku Dalej Windows 7 zostanie zainstalowany na przeznaczonym tylko dla niego, małym dysku SSD. Spowoduje to utworzenie partycji o rozmiarze równym rozmiarowi dysku twardego, dodatkowej, ukrytej partycji o wielkości 100 MB i rozpoczęcie procesu instalacji.
Instalacja Windows 7
21
12. Jeżeli jednak chcesz podzielić duży dysk twardy na partycje (np. na dysk C:, na którym będzie znajdował się system operacyjny, i dysk D:, na którym przechowywane będą dane użytkownika): a. Wyświetl zaawansowane opcje dysku. b. Kliknij przycisk Nowy. c. Podaj rozmiar (w MB) tworzonej partycji. d. Kliknij Zastosuj.
b c
d 12
i
13
e. Powtórz powyższe kroki i utwórz kolejną partycję. f
f. Zaznacz partycję, na której ma być zainstalowany system Windows 7, i kliknij Dalej.
Teoretycznie system Windows 7 może być zainstalowany na dysku o wielkości 10 GB. Jednak z czasem na partycji systemowej zapisywane są, oprócz danych użytkownika, instalowane programy, punkty przywracania systemu, aktualizacje, plik stronicowania i plik hibernacji. Jeżeli zabraknie na nie miejsca, po kilku miesiącach konieczne będzie albo powiększenie partycji systemowej, albo ponowne zainstalowanie Windows 7. Zalecamy instalację systemu na partycji o rozmiarze co najmniej 50 GB.
13. Rozpocznie się automatyczny proces instalacji systemu Windows 7. W zależności od szybkości komputera zajmuje on od kilkunastu minut do pół godziny. W trakcie instalacji komputer zostanie kilkukrotnie uruchomiony — przed jego ponownym uruchomieniem należy albo wyjąć instalacyjną płytę systemu Windows 7 z napędu DVD, albo ustawić w BIOS-ie komputera uruchamianie z dysku twardego.
22
Instalacja Windows 7
14. Po zakończeniu instalacji należy ponownie uruchomić komputer drugi raz. Po chwili zostaniemy poproszeni o: a. Założenie konta administratora systemu. b. Podanie nazwy komputera — nazwa komputera nie może zawierać znaków specjalnych (wyjątkiem jest myślnik). 15. Kliknij Dalej.
a b 14
15
16. Odpowiadając na kolejne pytanie instalatora:
a b
16
c
17
a. Podaj hasło chroniące właśnie utworzone konto użytkownika — pamiętaj, że administrator ma niczym nieograniczony dostęp do zasobów komputera, a więc jego hasło powinno być niemożliwe do odgadnięcia. Za bezpieczne uważa się hasła dłuższe niż 8-znakowe, o ile nie są one pojedynczymi wyrazami.
b. Wpisywane znaki hasła są zastępowane gwiazdkami. Żeby mieć pewność, że nie pomyliłeś się przy ich wpisywaniu (bez znajomości hasła nie uruchomimy systemu Windows), to samo hasło należy wpisać ponownie. c. Wpisz również wskazówkę, która pozwoli Ci przypomnieć sobie to hasło. Ponieważ wskazówka do hasła wyświetlana jest na ekranie powitalnym po pierwszej nieudanej próbie zalogowania się na dane konto, nie powinna ona umożliwić nikomu — z wyjątkiem nas — odgadnięcia hasła.
Instalacja Windows 7
23
17. Kliknij Dalej. 18. Wprowadź klucz Twojej kopii systemu Windows 7. W przypadku systemów OEM znajdziesz go na umieszczonej na obudowie komputera naklejce COA (ang. Certificate of Authenticity), w przypadku systemów kupionych na licencji Retail — w pudełku z licencją.
18 19
i
19. Jeżeli chcesz automatycznie aktywować swoją kopię systemu Windows, kliknij Dalej. Ponieważ liczba automatycznych (internetowych) aktywacji jest ograniczona, radzimy odznaczyć pole wyboru Automatycznie aktywuj system Windows, gdy jestem w trybie online przed kliknięciem tego przycisku.
Klucz systemu Windows 7 nie musi być podany po zakończeniu instalacji, ale jest on wymagany do przeprowadzenia aktywacji systemu. Oznacza to, że najpóźniej miesiąc po zainstalowaniu systemu będziemy musieli podać poprawny klucz, albo system operacyjny zostanie uznany za nieoryginalny z wszystkimi opisanymi w punkcie Aktywujemy Windows 7 tego konsekwencjami.
20. Następne pytanie będzie dotyczyło konfiguracji wbudowanych w system zabezpieczeń — wybierz opcję Użyj ustawień zalecanych. 21. Sprawdź poprawność strefy czasowej oraz ustawień daty i godziny i kliknij przycisk Dalej. 22. Jeżeli Twój komputer nie jest podłączony do sieci, instalacja Windows 7 została właśnie zakończona. W przeciwnym przypadku wybierz typ sieci: a. Sieci domowe i firmowe są uważana za zaufane, czyli takie, z których zasobów możemy korzystać i w których możemy udostępniać zasoby (takie jak pliki, foldery czy drukarki) naszego komputera. b. Sieci publiczne nie są uważane za zaufane i Windows 7 automatycznie chroni Twój komputer, blokując udostępnianie w takich sieciach jego zasobów oraz korzystanie z zasobów udostępnionych przez inne komputery.
24
Instalacja Windows 7
a
b 22
23. Zostanie wyświetlony pulpit użytkownika, którego konto zostało założone podczas instalacji. Zakończenie instalacji Po udanym zainstalowaniu Windows 7 zostaniemy automatycznie zalogowani do systemu na konto jego administratora. Inaczej niż w przypadku Visty czy serwera Windows 2003, podczas pierwszego logowania nie jest wyświetlane okno powitalne. W Windows 7 zostało ono zastąpione bardziej subtelną sekcją menu Start. 4 3
1. Ustaw kursor nad znajdującym się w lewym rogu paska zadań przyciskiem menu Start. Zwróć uwagę, że przycisk został rozświetlony. 2. Kliknij lewym przyciskiem myszki — menu Start zostanie rozwinięte. 3. Wybierz sekcję Wprowadzenie. 4. Z wyświetlonej w prawej części menu Start listy zadań wybierz Odkryj system Windows 7.
5. Wyświetlona zostanie domowa strona WWW systemu Windows 7.
i
Podczas pierwszego uruchomienia przeglądarki Internet Explorer 8 może zostać włączony kreator jej konfiguracji. Jeżeli tak się stanie, zaakceptuj domyślne opcje tego kreatora — szczegółowy opis konfiguracji przeglądarki i dostosowania jej do indywidualnych potrzeb znajduje się w rozdziale 10.
Instalacja Windows 7
25
6. Zapoznaj się z dostępnymi na tej stronie materiałami dotyczącymi najnowszej wersji systemu Windows. 7. Na tej samej stronie WWW znajdują się odnośniki do stron, z których można pobrać dodatkowe kompozycje pulpitu, gadżety i pakiet programów Windows Live — wszystkie one zostały przez nas opisane w dalszej części książki.
Instalacja na dysku zawierającym wcześniejszą wersję systemu Windows Planujesz instalację Windows 7 na komputerze z pojedynczym dyskiem, na którym zainstalowany jest Windows XP lub Vista? W takim przypadku usunięcie jedynej partycji dysku twardego oznaczałoby utracenie wszystkich zapisanych na tym dysku danych. Rozwiązaniem tego problemu mogłoby być zmniejszenie partycji, ale jeżeli nadal chcesz mieć jedną, dużą partycję i nie stracić znajdujących się na niej danych, zastosuj się do poniższej procedury. 1. Uruchom program instalatora Windows 7. Możesz to zrobić albo uruchamiając komputer z instalacyjnej płyty DVD, albo wkładając tę płytę do napędu działającego komputera. 2. W drugim przypadku wyświetlone zostanie okno dialogowe Autoodtwarzanie — żeby rozpocząć instalację, uruchom widoczny w nim plik setup.exe. a. Jeżeli włożenie płyty DVD nie spowodowało wyświetlenia okienka autoodtwarzania, kliknij ikonę Komputer, następnie kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę napędu DVD i wybierz z menu kontekstowego opcję Zainstaluj lub uruchom program. 3. Postępując według wskazówek instalatora, dojdź do pytania o metodę instalacji systemu Windows 7. 4. Wybierz opcję Niestandardowa (zaawansowane). 5. Zaznacz partycję zawierającą wcześniejszą wersję systemu Windows (prawdopodobnie będzie to dysk C:) i kliknij Dalej (nie usuwaj tej partycji).
5
6
6. Zostanie wyświetlone ostrzeżenie, że wybrana partycja może zawierać pliki wcześniej zainstalowanej kopii systemu Windows. Potwierdź swoją decyzję, klikając OK.
26
Instalacja Windows 7
7. Postępując według przedstawionej w poprzednim punkcie procedury, zainstaluj Windows 7. Instalator przeniesie całą zawartość folderów Windows, Program Files i Użytkownicy (Documents and Settings w przypadku systemu Windows XP) do folderu Windows.old. 8. Po zakończeniu instalacji uruchomienie wcześniejszej wersji systemu Windows będzie niemożliwe, ale z poziomu właśnie zainstalowanego systemu Windows 7 będziemy mieli dostęp do wszystkich plików znajdujących się w folderach systemowych i dokumentów użytkowników wcześniejszej wersji systemu.
Co zrobić, jeżeli niektóre urządzenia nie zostały prawidłowo zainstalowane? Instalacja może być uznana za zakończoną sukcesem, jeżeli wszystkie składniki systemu Windows 7 działają poprawnie, a podłączone do komputera urządzenia zostały prawidłowo wykryte i skonfigurowane. Monitorowaniu pracy systemu Windows 7 został poświęcony rozdział 8., teraz sprawdzimy tylko, czy wszystkie urządzenia komputera działają prawidłowo. 1. Rozwiń menu Start. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy znajdującą się po jego prawej stronie ikonę Komputer. 3. Z menu kontekstowego wybierz opcję Zarządzaj — zostanie uruchomiona konsola administracyjna Zarządzanie komputerem. 3
5
4. W lewym oknie konsoli zaznacz sekcję Menedżer urządzeń. 5. W głównym oknie konsoli zostanie wyświetlona lista urządzeń komputera.
4
6
6. Jeżeli któreś z nich nie zostało prawidłowo wykryte i skonfigurowane, będzie wyróżnione żółtą ikoną ostrzeżenia.
Instalacja Windows 7
27
7. Kliknij nieprawidłowo skonfigurowane urządzenie prawym przyciskiem myszy. 8. Wybierz opcję Aktualizacja oprogramowania sterownika. 9. Wybierz opcję Wyszukaj automatycznie zaktualizowane oprogramowanie sterownika. 9
10. Windows 7 sprawdzi, czy w internecie dostępny jest właściwy sterownik dla tego urządzania, i jeżeli go znajdzie, pobierze go i automatycznie zainstaluje. Procedura postępowania w przypadku nieznalezienia sterownika zależy od tego, czy producent urządzenia dostarczył wraz z nim program instalacyjny lub same sterowniki. 1. Jeżeli nie mamy programu instalacyjnego, w pierwszej kolejności musimy zidentyfikować to urządzenie. Niestety, w oknie Menedżera urządzeń nie znajdziemy tych informacji. Jeżeli jakieś urządzenie nie zostało prawidłowo wykryte, widoczne będzie jako Nieznane urządzenie lub Nieznane urządzenie wielofunkcyjne. 2. Skutecznym i wygodnym sposobem zidentyfikowania niewykrytych urządzeń jest skorzystanie z programu Lavalys Everest Ultimate Edition. Połącz się ze stroną http://www.lavalys.com/products.php?lang=en&page=11 i pobierz 30-dniową wersję demonstracyjną tego programu. 3. Zainstaluj, a następnie uruchom program Everest Ultimate Edition. 4. W pierwszej kolejności należy zainstalować właściwe sterowniki płyty głównej. Żeby poznać jej typ rozwiń sekcję Płyta główna i wybierz pozycję o tej samej nazwie. 5. W głównym okienku programu wyświetlone zostaną właściwości płyty głównej (w tym jej nazwa) oraz dane jej producenta, często uzupełnione o adres jego strony WWW i strony WWW zawierającej aktualizację BIOS-u. 6. Kliknij odnośnik strony WWW z informacjami o płycie głównej i znajdź na niej, a następnie zainstaluj sterowniki przeznaczone dla systemu Windows 7 lub, w ostateczności, dla systemu Windows Vista lub Windows Server 2008.
28
Instalacja Windows 7
4 5
6
7. Następnie należy zainstalować sterowniki niewykrytych urządzeń — można to zrobić, rozwijając sekcję Sprzęt/Windows’owe sterowniki urządzeń/Inne urządzenia i kolejno sprawdzając znajdujące się w niej urządzenia. 8. W głównym okienku programu wyświetlone zostaną informacje o typie urządzenia. Na ich podstawie znajdź w internecie przeznaczone dla systemu Windows 7 sterowniki.
7
8
Po samodzielnym znalezieniu sterowników urządzania należy je zainstalować. Wiele sterowników udostępnianych jest w postaci programów instalacyjnych. Żeby zainstalować taki sterownik, wystarczy uruchomić pobrany plik.
Instalacja Windows 7
29
Jeżeli sterownik jest w postaci archiwum (takiego jak ZIP czy RAR) albo jest to folder zawierający różne pliki, w tym plik z rozszerzeniem .inf (w takiej postaci zapisywane są sterowniki przeniesione za pomocą opisanego w następnym punkcie programu DriverMax): 1. Rozwiń menu Start. 2. W polu wyszukiwania wpisz devmgmt.msc i kliknij lewym przyciskiem myszy znaleziony program. 3. Zostanie uruchomiona znana nam już konsola Menedżera urządzeń, ale tym razem jako pojedyncza konsola administracyjna. 4. Kliknij prawym przyciskiem myszy niewykryte urządzenie i wybierz opcję Aktualizuj oprogramowanie sterownika. 5. Uruchomiony zostanie kreator aktualizacji sterowników. Skoro urządzenie nie zostało prawidłowo wykryte, a aktualizacja systemu nie naprawiła tego problemu, wybranie opcji automatycznego wyszukania sterownika nic nie da. Kliknij przycisk Przeglądaj mój komputer w poszukiwaniu oprogramowania sterownika. 6. Kliknij Przeglądaj i wskaż lokalizację folderu zawierającego pliki sterownika.
6
7. Po kliknięciu Dalej wskazany sterownik zostanie zainstalowany.
7
Przenosimy sterowniki z poprzedniego systemu Chociaż Windows 7 prawidłowo wykrywa większość urządzeń komputera, to przed jego zainstalowaniem na działającym pod kontrolą Visty komputerze warto wykonać kopię sterowników wszystkich urządzeń.
i
Podczas aktualizacji systemu operacyjnego, inaczej niż podczas jego instalacji, sterowniki są automatycznie przenoszone do systemu Windows 7, a więc nie ma potrzeby tworzenia ich dodatkowych kopii.
30
Instalacja Windows 7
Do przeniesienia sterowników z poprzedniego systemu do systemu Windows 7 można użyć darmowego programu DriverMax: 1. Połącz się z witryną http://download.cnet.com/. 2. Znajdź i pobierz dostępny na tej witrynie darmowy program DriverMax. 3. Zainstaluj ten program w aktualizowanym systemie Windows Vista. 4. Uruchom program DriverMax. 5. Rozwiń sekcję Driver operations i kliknij odnośnik Export Drivers. 5
6. Kliknij Next. 7. Zaznacz sterowniki wszystkich wykrytych urządzeń. Najszybszym sposobem ich zaznaczenia jest kliknięcie przycisku Select All. 8. Kliknij Next i wskaż folder, w którym zostaną zapisane wyeksportowane sterowniki. 7 8
9. Po zakończeniu eksportu naciśnij klawisz Close. Wskazany w poprzednim punkcie folder będzie zawierał podfoldery ze sterownikami poszczególnych urządzeń.
Windows 7 jako dodatkowy system operacyjny
31
Windows 7 jako dodatkowy system operacyjny Osoby, które chcą sprawdzić możliwości Windows 7, zanim zdecydują się na jego używanie, mogą zainstalować go jako drugi system operacyjny. Dzięki temu poprzednia wersja systemu będzie mogła być nadal używana w codziennej pracy, Windows 7 — wyłącznie do testów.
i
Nawet jeżeli Windows 7 będzie używany na tym samym komputerze, na którym masz zainstalowaną wcześniejszą wersję Windows, konieczne będzie kupienie dla niego osobnej licencji.
Aby zainstalować Windows 7 jako drugi system operacyjny: 1. Upewnij się, czy na dysku twardym jest wystarczająca ilość miejsca na utworzenie osobnej partycji albo czy nie ma odpowiednio dużej, pustej partycji. W tym celu: a. Prawym przyciskiem myszy kliknij ikonę Komputer (znajdziesz ją w menu Start lub na pulpicie) i wybierz z menu kontekstowego Zarządzaj. b. Kliknij opcję Zarządzanie dyskami. Wyświetlone zostaną wszystkie podłączone do komputera dyski twarde. c. Sprawdź, czy wybrana do instalacji systemu partycja jest odpowiednio duża i pusta. Aby wyświetlić zawartość dysku, należy kliknąć na nim prawym przyciskiem myszy i wybrać Otwórz.
1b
1c
32
Windows 7 jako dodatkowy system operacyjny
2. W systemie Windows XP, aby utworzyć nową partycję, należy kliknąć wolny (nieprzydzielony) obszar dysku i wybrać Utwórz partycję — uruchomiony zostanie kreator, który przeprowadzi Cię przez proces tworzenia i formatowania partycji. 3. W systemie Windows Vista można zmniejszyć istniejący wolumin (dysk logiczny) i w ten sposób utworzyć na dysku twardym wolne miejsce, które potem może być użyte do utworzenia partycji dla systemu Windows 7: a. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę zmniejszanego woluminu. 3d
3e
b. Z menu kontekstowego wybierz opcję Zmniejsz wolumin. c. System sprawdzi ilość wolnego miejsca na wybranym woluminie.
d. Domyślnie woluminy zmniejszane są tak bardzo, jak to tylko jest możliwe. e. Jeżeli zmniejszenie woluminu pozwoli utworzyć dysk dla systemu Windows 7, kliknij przycisk Zmniejsz. 4. Włóż do napędu DVD płytę instalacyjną Windows 7. Jeżeli instalator nie uruchomi się automatycznie, kliknij dwukrotnie ikonę płyty w okienku Komputer. 5. Zainstaluj Windows 7 na przygotowanym wcześniej dysku. 6. Po zakończonej instalacji przy każdym uruchamianiu komputera wyświetlane będzie pytanie o to, który system uruchomić — Windows 7 czy wcześniejszy. 7. Aby zmienić domyślne ustawienia startowe, na przykład żeby wcześniejszy system był domyślnie uruchamiany, a pytanie było wyświetlane tylko przez 10 sekund10: a. uruchom Windows 7, b. rozwiń menu Start, c. kliknij prawym przyciskiem Komputer, d. wybierz Właściwości. 8. Dwukrotnie kliknij znajdujący się z lewej strony okna właściwości odnośnik do zadania Zaawansowane ustawienia systemu. 10
Znany z systemu Windows XP plik boot.ini nie jest już używany do wyboru uruchamianego systemu operacyjnego.
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
33
9. Kliknij znajdujący się w sekcji Uruchamianie i odzyskiwanie przycisk Właściwości. 10. Wybierz domyślny system operacyjny (Windows 7 lub wcześniejszy). 11. Skróć czas oczekiwania na wybór systemu podczas włączania komputera.
10
11
12. Potwierdź swoje decyzje, klikając OK.
12
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows Możliwa jest jedynie aktualizacja systemu Windows Vista z dodatkiem SP1 lub nowszym, użytkownicy systemu Windows XP muszą zainstalować Windows 7, albo wcześniej uaktualnić go do wersji Windows Vista. Ponadto podczas aktualizacji: 1. Niemożliwa jest obniżenie edycji systemu (czyli np. Windows Vista Ultimate może być zaktualizowana do edycji Windows 7 Ultimate, Vista Home Premium do edycji Windows 7 Home Premium, Professional lub Ultimate, a Vista Bussines do edycji Windows 7 Professional lub Ultimate). 2. Niemożliwa jest również zmiana architektury (z 32-bitowej na 64-bitową lub odwrotnie) aktualizowanego systemu operacyjnego. 3. Niemożliwa jest zmiana wersji językowej systemu operacyjnego.
34
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
Aktualizacja Windows Vista
i
Odradzamy aktualizowanie systemu operacyjnego. Chociaż jest to najszybszy i najprostszy sposób na przeniesienie ustawień systemu, sterowników urządzeń i plików użytkowników (podczas aktualizacji zmienia się tylko wersja systemu operacyjnego, wszystkie ustawienia i znajdujące się na dyskach pliki użytkowników pozostają nienaruszone), to ryzyko, że aktualizacja zakończy się niepowodzeniem, jest wyższe niż w przypadku instalacji. Ponadto przeniesione ustawienia systemu prawdopodobnie nie będą optymalne i Windows 7 będzie działał mniej stabilnie i wolniej, niż gdyby został zainstalowany.
Aby zaktualizować system operacyjny, musisz uruchomić komputer pod kontrolą starego systemu, zalogować się na konto administratora, zrobić pełną kopię zapasową systemu operacyjnego i wszystkich dokumentów i dopiero wtedy włożyć do napędu DVD płytę instalacyjną Windows 7. Prawdopodobnie instalator zostanie automatycznie uruchomiony; jeżeli tak się nie stanie, dwukrotnie kliknij ikonę napędu DVD w okienku Komputer. Rozpocznie się aktualizacja systemu operacyjnego: 1. Potwierdź posiadanie uprawnień administracyjnych. 2. Żeby uruchomić właściwy program instalacyjny, kliknij przycisk Zainstaluj teraz. Instalator skopiuje na dysk pliki tymczasowe i rozpocznie instalację. 3. Przebieg całej instalacji jest kontrolowany przez instalatora. Tobie pozostaje tylko udzielenie odpowiedzi na kilka prostych pytań. Pierwsze będzie dotyczyło tego, czy instalator może skorzystać z uaktualnianej i uzupełnianej na bieżąco internetowej bazy sterowników i poprawek. Jeżeli wybierzesz tę opcję, komputer powinien być podłączony do internetu podczas całej instalacji.
3
4
4. Jeżeli pole wyboru Chcę pomóc w ulepszeniu instalacji systemu Windows zostanie zaznaczone, do firmy Microsoft zostaną wysłane informacje na temat konfiguracji Twojego komputera i przebiegu instalacji Windows 7.
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
35
5. Jeżeli wybrałeś zalecaną opcję Przejdź do trybu online, rozpocznie się wyszukiwanie dostępnych aktualizacji. W zależności od szybkości połączenia internetowego i liczby aktualizacji może ono trwać od kilku do kilkunastu minut. 6. Wybierz odpowiednią edycję systemu Windows 7 — pamiętaj, że chociaż płyta instalacyjna zawiera obraz wszystkich edycji systemu Windows 7, klucz jednej edycji nie pozwoli zarejestrować i aktywować innej edycji Windows 7.
6
7. Kliknij Dalej. 7
8. Przeczytaj i zaakceptuj umowę końcowego użytkownika. Kupując system Windows 7, kupujesz licencję na jego używanie i nieprzestrzeganie postanowień licencyjnych (np. instalowanie jednej kopii systemu na kilku komputerach) jest niezgodne z prawem. 9. Zostaniesz zapytany o typ instalacji:
9a
9b
a. Wybierz opcję Uaktualnienie — w ten sposób zaktualizujesz poprzednią wersję systemu operacyjnego do wersji Windows 7. b. Wybierając opcję Niestandardowa (zaawansowane), będziesz mógł zainstalować Windows 7 jako dodatkowy system operacyjny.
10. Instalator sprawdzi zgodność aktualizowanego systemu Windows z wymaganiami wybranej edycji systemu Windows 7. 11. Jeżeli aktualizacja systemu będzie niemożliwa, raport zgodności będzie zawierał wszystkie wykryte problemy. Oprócz opisu problemów znajdziemy w nim również pozwalające je rozwiązać podpowiedzi.
36
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
12. W dalszej części raportu znajdować się będą informacje na temat niezgodnych z systemem Windows 7 urządzeń i programów. Te same informacje zawiera opisany na początku rozdziału raport doradcy uaktualnienia systemu Windows 7.
11
12 13
13. Po zapoznaniu się z raportem zgodności kliknij przycisk Zamknij. Rozpocznie się aktualizacja systemu operacyjnego. Przebiega ona na sześciu etapach: a. Kopiowanie plików systemu Windows 7 na dysk twardy. b. Zbieranie informacji na temat plików, ustawień i programów. c. Rozpakowywanie plików systemu Windows 7. d. Instalacja funkcji. e. Instalowanie aktualizacji. f. Przenoszenie plików, ustawień i programów z systemu Windows Vista — ten etap występuje tylko podczas aktualizacji. 14. Po zakończeniu aktualizacji zostaniesz poproszony o podanie numeru seryjnego: a. W tym polu wpisz znajdujący się na opakowaniu płyty DVD, w instrukcji lub naklejony na komputer numer kopii systemu Windows. a b
14 c
b. Zostawiając to pole zaznaczone, automatycznie dokonasz aktywacji swojej kopii Windows 7 — radzimy usunąć jego zaznaczenie i samodzielnie przeprowadzić tę operację po upewnieniu się, że komputer działa poprawnie.
c. Możliwe jest również zainstalowanie systemu Windows 7 bez podawania klucza produktu. Jeżeli go nie podasz i klikniesz przycisk Dalej, będziesz mógł zainstalować wybraną edycję systemu Windows 7.
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
37
i
Na opisaną w dalszej części rozdziału aktywację systemu masz miesiąc. Ponieważ liczba automatycznych (internetowych) aktywacji systemów z tym samym numerem jest ograniczona, warto wstrzymać się z jej przeprowadzeniem do momentu sprawdzenia poprawności działania komputera.
i
Pamiętaj, że zainstalowany bez podania klucza system Windows 7 po miesiącu zostanie uznany za nieoryginalny. Oznacz to, między innymi automatyczne resetowanie (mniej niż co pół godziny) ustawień pulpitu, zablokowanie aktualizacji i regularne wyświetlanie informacji ostrzegających przed skutkami używania nieoryginalnego oprogramowania.
15. Następne pytanie instalatora będzie dotyczyło konfiguracji wbudowanych w system zabezpieczeń:
a b c 15
a. Wybierz opcję Użyj ustawień zalecanych — w ten sposób włączysz automatyczne instalowanie wszystkich aktualizacji, weźmiesz udział w programie poprawy jakości systemu Windows i przede wszystkim nie będziesz musiał się martwić takimi kwestiami, jak aktualizacje systemu, ochrona przed złośliwymi programami czy blokowanie wrogich programów.
b. Wybierając opcję Instaluj tylko ważne aktualizacje, włączysz instalowanie tylko ważnych aktualizacji i zabezpieczeń, pozostałe zabezpieczenia trzeba będzie skonfigurować ręcznie. c. Wybierając trzecią opcję, odłożysz konfigurację aktualizacji — odradzamy jej wybranie. 16. Następnie sprawdź: a. Czy wybrana została właściwa strefa czasowa. b. Czy zegar systemowy automatycznie zmienia czas na letni i zimowy. c. Poprawność ustawień daty i godziny.
i
Pamiętaj że późniejsza zmiana daty systemowej nieaktywowanego systemu może spowodować konieczność jego natychmiastowej aktywacji, lub aktywacji przy pierwszym ponownym uruchomieniu komputera.
38
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
17. Kliknij przycisk Dalej. a b 16 c 17
18. Jeżeli Twój komputer nie jest podłączony do sieci, instalacja Windows 7 została właśnie zakończona. Jeżeli jednak instalator wykryje aktywne połączenie sieciowe, zostaniemy jeszcze poproszeni o określenie typu sieci: a. Jeżeli w tym momencie komputer jest podłączony do zaufanej sieci domowej, wybierz pierwszą opcję. a 18 b c
b. Jeżeli aktualizację systemu operacyjnego przeprowadziłeś w pracy, na firmowym komputerze, wybierz drugą opcję. c. W innych sytuacjach wybierz trzecią opcję — wybór typu sieci powoduje automatyczne ustawienie odpowiednich dla takiej sieci zabezpieczeń, co ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo komputera.
19. Po zakończeniu aktualizacji zobaczysz ekran powitalny z listą kont użytkowników starego systemu. Kliknij ikonę konta, na które chcesz się zalogować. Jeżeli w systemie Windows Vista założone było tylko jedno konto użytkownika, w dodatku bez hasła, od razu zostaniesz na to konto zalogowany i wyświetlony zostanie pulpit poprzedniego systemu z ikonami i programami właśnie zainstalowanego Windows 7. 20. Jeżeli wyłączyłeś automatyczne aktualizacje, samodzielnie zaktualizuj teraz system operacyjny — prawdopodobnie zainstalowane zostaną nie tylko aktualizacje sterowników, ale również zainstalowanych programów firmy Microsoft.
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
39
Aktualizacja Windows XP, czyli przeniesienie plików i ustawień z innego komputera Jeżeli instalacja nowego systemu operacyjnego jest połączona z zakupem nowego komputera — na przykład wynikającym z faktu, że Windows 7 obsługuje napędy Blue-Ray, dyski SSD oraz urządzenia dotykowe — po zainstalowaniu na nowym komputerze systemu należy przenieść do niego z poprzedniego komputera pliki z dokumentami. Przy okazji można też przenieść ustawienia poprzedniego systemu operacyjnego.
i
Zanim rozpoczniesz przenoszenie ustawień poprzedniego systemu operacyjnego, zdecyduj, w jaki sposób przeniesiesz dane ze starego na nowy komputer. Masz do wyboru nagranie ich na dysku wymiennym, przeniesienie ich poprzez sieć lub za pomocą łączącego oba komputery kabla łatwego transferu11.
Żeby przeprowadzić migrację systemu operacyjnego: 1. Zainstaluj na nowym komputerze Windows 7. 2. Zaloguj się na starym komputerze na konto administratora. 3. Włóż do napędu DVD starego komputera płytę instalacyjną systemu Windows 7. 4. Wyświetl zawartość tej płyty, wybierając w okienku autoodtwarzania opcję Otwórz folder, aby wyświetlić pliki, lub kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę napędu DVD i wybierz opcję Otwórz. 5. Przejdź do folderu support\migwiz i uruchom znajdujący się w nim plik migsetup.exe. 5
11
Kabel łatwego transferu to specjalny, dostępny w sklepach komputerowych, kabel USB. Cena takiego kabla wynosi około 100 złotych.
40
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
6. Uruchomione zostanie narzędzie Łatwy transfer w systemie Windows (jeżeli przenosisz pliki i ustawienia z systemu Windows Vista, w tym momencie będziesz musiał dodatkowo potwierdzić swoją decyzję). 7. Kliknij przycisk Dalej i wybierz sposób przenoszenia plików pomiędzy starym a nowym komputerem. Najszybszym i jednocześnie najprostszym sposobem przenoszenia systemu jest transfer przy użyciu sieci. Jeżeli oba komputery są ze sobą połączone, wybierz tę opcję. 8. Potwierdź, że komputer, na którym uruchomione zostało narzędzie Łatwy transfer w systemie Windows, jest starym komputerem. 9. Zostanie wyświetlony sześciocyfrowy klucz — zapisz go. Ten klucz należy wprowadzić na docelowym komputerze. 10. Zaloguj się na docelowym komputerze (na komputerze z zainstalowanym systemem Windows 7) na konto administratora. 11. Rozwiń menu Start i wpisz w znajdującym się w jego dolnej części polu wyszukiwania atwy transfer. 12. W górnej części menu Start wyświetlone zostaną odnośniki do znalezionych programów i plików, w tym do narzędzia Łatwy transfer w systemie Windows — uruchom je. 13. Kliknij Dalej i wybierz ten sam sposób przenoszenia plików (np. Przy użyciu sieci).
13
14. Odpowiadając na następne pytanie, wybierz opcję To jest mój nowy komputer.
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
41
15. Ponieważ na starym komputerze uruchomiliśmy już to narzędzie, odpowiadając na kolejne pytanie, wybierz opcję Narzędzie jest już zainstalowane na moim starym komputerze. 16. Zapoznaj się z opisem działania tego narzędzia i kliknij Dalej. 17. Wpisz zanotowany w punkcie 9. klucz (klucz należy wpisać razem z myślnikiem).
19
18
18. Po kliknięciu przycisku Dalej uruchomione na obu komputerach narzędzia nawiążą połączenie i rozpocznie się sprawdzanie, jakie pliki i ustawienia mogą być przeniesione. Po jego zakończeniu narzędzie oszacuje ilość przenoszonych danych.
19. Domyślnie przenoszone są wszystkie zapisane w standardowych lokalizacjach dokumenty i ustawienia użytkowników oraz wszystkie udostępnione na starym komputerze pliki. Żeby określić, które pliki i ustawienia użytkownika mają być przeniesione, kliknij widoczny pod jego kontem odnośnik Dostosuj. 20. Odznacz te typy plików i lokalizacje, których nie chcesz przenieść na nowy komputer.
20
21
21. Żeby przenieść pliki zapisane w innych lokalizacjach, kliknij odnośnik Zaawansowane.
42
Aktualizujemy wcześniejsze wersje Windows
22. Wyświetlone zostanie okno z widokiem dysków i folderów starego komputera. W tym oknie można zaznaczyć, które pliki i foldery (a nie tylko pliki jakiego typu) zostaną przeniesione.
22
22
23. Po wybraniu przenoszonych plików kliknij Zapisz. 23
24. W ten sam sposób wybierz przenoszone pliki pozostałych użytkowników oraz pliki udostępnione na starym komputerze. 25. Kliknij przycisk Opcje zaawansowane. 26. Na zakładce Mapuj konta użytkowników określ powiązania pomiędzy kontami użytkowników założonymi na starym i nowym komputerze: a. Jeżeli na starym komputerze było założonych więcej kont użytkowników, rozwiń listę kont użytkowników nowego komputera.
27
26
a
b. Wybierz Utwórz użytkownika.
b 28
c. Wpisz nazwę użytkownika i hasło.
27. Przejdź do zakładki Mapuj dyski i w podobny sposób określ powiązania pomiędzy dyskami starego i nowego komputera. 28. Zapisz wprowadzone mapowania. 29. Rozpocznij przenoszenie, klikając przycisk Transferuj.
Aktywujemy Windows 7
43
30. Po zakończeniu transferu możesz wyświetlić listę przeniesionych plików oraz programów, które były zainstalowane na starym, a nie ma ich na nowym komputerze. Kliknięcie przycisku Zamknij kończy przenoszenie systemu operacyjnego.
Aktywujemy Windows 7 Tak jak inni producenci, w szczególności producenci oprogramowania, firma Microsoft stara się ograniczać liczbę podróbek swoich produktów. Systemy Windows XP i Windows Vista chronił antypiracki mechanizm WGA (ang. Windows Genuine Advantage). Ponieważ każdy komputer, a właściwie prawie każda jego część, ma swój unikatowy identyfikator (numer seryjny), wykrywał on zainstalowane na wielu komputerach, a więc niezgodnie z umową licencyjną, kopie sytemu Windows. Działanie tego mechanizmu polegało na wygenerowaniu (na podstawie numerów seryjnych podzespołów) unikatowego numeru komputera. Także system Windows ma swój identyfikator (klucz licencji). Poprzez połączenie obu numerów (komputera i oprogramowania) zostaje utworzony unikatowy identyfikator wykorzystywany podczas aktywacji. Sam proces aktywacji sprowadza się do podania firmie Microsoft (poprzez internet, telefonicznie lub SMS-em) wygenerowanego w opisany powyżej sposób numeru. W odpowiedzi użytkownik otrzymuje klucz potwierdzający. Wprowadzenie go do komputera (automatycznie w przypadku aktywacji przez internet) kończy proces aktywacji. W przypadku gdy użytkownik nie aktywował systemu Windows XP lub Visty zaraz po instalacji, był przez 30 dni, co pewien czas, monitowany i informowany o konieczności o przeprowadzenia aktywacji. Również zmiana podzespołów komputera powodowała konieczność ponownej aktywacji systemu. Jeżeli nie została ona wykonana w określonym czasie, blokowane były wszystkie funkcje systemu, z wyjątkiem narzędzia do aktywacji. Ponieważ liczba automatycznych aktywacji była ściśle określona, ten sam klucz produktu nie mógł być wielokrotnie użyty do instalowania systemu na jednym lub na różnych komputerach. To rozwiązanie było powszechnie krytykowane przez użytkowników — jeżeli ktoś zapomniał aktywować swoją kopię systemu, tracił dostęp do zapisanych na komputerze dokumentów. Dlatego wraz z dodatkiem Service Pack 1 działanie mechanizmu WGA zostało zmienione — zamiast blokować nieaktywowane kopie, Windows informował użytkowników o zagrożeniach związanych z używaniem nieoryginalnego oprogramowania.
44
Aktywujemy Windows 7
W systemie Windows 7 mechanizm WGA został zastąpiony przez, według firmy Microsoft trudniejszy do obejścia, mechanizm WAT (ang. Windows Activation Technologies). Jego działanie jest następujące: 1. Przez pierwsze trzy dni po zainstalowaniu nieaktywowanego systemu nie są wyświetlane żadne powiadomienia. 2. Po trzech dniach w obszarze powiadomień paska zadań pojawi się informacja o konieczności aktywowania systemu. 3. Po 27 dniach informacje o konsekwencjach nieaktywowania systemu będą wyświetlane na ekranie co 4 godziny. 4. Po przekroczeniu czasu aktywacji informacje o zagrożeniach związanych z używaniem nieoryginalnego oprogramowania będą wyświetlane co godzinę i przy każdym otwarciu Panelu sterowania. Ponadto tło pulpitu będzie co godzinę ustawiane na czarne i zostanie zablokowana możliwość pobierania aktualizacji. Aby aktywować system: 1. Rozwiń menu Start, kliknij prawym przyciskiem Komputer i wybierz Właściwości. 2. Na dole okna właściwości systemu znajduje się sekcja Aktywacja systemu Windows, a w niej odnośnik z informacją, ile dni pozostało do obowiązkowej aktualizacji.
2
3
3. Uruchom program aktywacyjny (wystarczy kliknąć wspomniany odnośnik) i potwierdź swoją decyzję. 4. Wybierz aktywację online. Po chwili Twoja kopia systemu Windows zostanie aktywowana.
Aktywujemy Windows 7
45
5. Jeżeli automatyczna aktywacja nie będzie możliwa (na przykład jeśli nie masz połączenia z internetem), wyświetlona zostanie lista innych możliwości aktywacji. Obejmuje ona: a. Konfigurację połączenia modemowego. b. Aktywację przez telefon. a b 5
6. Jeżeli do komputera jest podłączony modem, wybierz pierwszą opcję, a następnie sprawdź, czy wybrany został właściwy kraj (Polska), i kliknij Dalej. 7. Jeżeli nie masz innego wyjścia, aktywuj Windows 7 telefonicznie. Po wybraniu opcji Użyj automatycznego systemu telefonicznego i kraju (Polska) wyświetlone zostaną: a. Numery, na które można zadzwonić. b. Numer, pod który można wysłać SMS.
a 7
b c
c. Kod aktywacyjny, który należy podać w celu zweryfikowania legalności systemu. d. Pola, w które należy wpisać otrzymany kod aktywacyjny.
d
8. Po udanej aktywacji informacja o tym, ile dni pozostało do wymaganej aktywacji, zostanie zastąpiona numerem produktu i logo z informacją, że jesteś legalnym użytkownikiem systemu Windows.
46
Jak zmienić edycję systemu?
Jak zmienić edycję systemu? Ponieważ wszystkie edycje Windows 7 instalowane są z tej samej płyty instalacyjnej (w rzeczywistości ta płyta zawiera tylko jeden obraz systemu Windows 7, a to, które wydanie zostanie zainstalowane, jest określane podczas instalacji), zmiana wydania wymaga jedynie kupienia nowego klucza. Całą operację możemy przeprowadzić, nie wychodząc z domu, przez internet, a operacja ta nie zajmuje z reguły więcej niż 15 minut. Aby zmienić edycję zainstalowanego systemu Windows 7: 1. Rozwiń menu Start, wpisz w polu wyszukiwania Upgrade i uruchom znaleziony program Windows Anytime Upgrade. Możesz też wyświetlić okno właściwości systemu i kliknąć odnośnik Skorzystaj z większej liczby funkcji w nowej wersji systemu Windows 7. 2. Jeżeli masz już klucz uaktualnienia (nie jest to ten sam klucz co klucz systemu Windows): a. Wybierz opcję Wprowadź klucz uaktualnienia. b. Wpisz 25-znakowy klucz uaktualnienia. c. Postępując według wskazówek kreatora, zmień edycję system Windows 7. 3. Jeżeli nie masz jeszcze klucza uaktualnienia: a. Wybierz opcję aktualizacji online — wyświetlona zostanie strona WWW zawierająca porównanie poszczególnych edycji systemu Windows 7. b. Kup interesującą Cię edycję systemu — zostaniesz poproszony o zalogowanie się za pomocą konta Windows Live. c. Wybierz sposób płatności i podaj wymagane dane. d. Zakupiony klucz zostanie wyświetlony na ekranie — jeżeli planujesz przełożyć zmianę edycji na później, zapisz go. e. Akceptując umowę licencyjną, rozpoczniesz automatyczną zmianę edycji systemu Windows 7.
i
Po zmianie edycji systemu Windows konieczna będzie ponowna aktywacja systemu.
Ɣ Okna róĝnych programów sÈ do siebie podobne Ɣ Uruchamianie i zamykanie systemu Ɣ Gdzie szukaÊ pomocy? Ɣ Najwaĝniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
2
Windows, czyli okna Nazwa systemu operacyjnego — Windows (okna) — pochodzi od jego bardzo charakterystycznej cechy — komunikuje się on z użytkownikami poprzez okna. Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się, jak zmieniać rozmiary okien, uruchamiać i kończyć działanie programów i systemu operacyjnego oraz jak przełączać się pomiędzy działającymi programami. Poznasz też bardzo ważne okno systemowe — okno Eksploratora Windows, za pomocą którego możesz nie tylko tworzyć, usuwać czy kopiować pliki i foldery, ale również wyszukiwać i organizować dane, uruchamiać zadania administracyjne itd.
Okna różnych programów są do siebie podobne Każdy uruchomiony program, otwarty plik czy folder wyświetlany jest w oknie, dlatego tak ważna jest umiejętność pracy z tym elementem systemu Windows 7.
48
Okna różnych programów są do siebie podobne
Wspólne elementy okien Wszystkie okna, niezależnie od różnorodnej ich zawartości, posiadają pewne elementy wspólne. Jednym z takich elementów są otaczające je ramki. Na ramkach znajdują się: 1. Pasek tytułowy zawierający ikonę menu systemowego, nazwę okna lub wyświetlonego w nim programu oraz przyciski umożliwiające określenie wielkości okna i jego zamknięcie. Pasek tytułowy pozwala: a. Przywrócić oryginalny rozmiar okna — wystarczy kliknąć go dwa razy. b. Przesunąć okno w dowolne miejsce pulpitu — w tym celu należy umieścić wskaźnik myszy na pasku tytułowym, nacisnąć lewy przycisk myszy, przeciągnąć okno w wybrane miejsce i puścić przycisk myszy. 2. Na pasku tytułowym umieszczone są dodatkowo trzy przyciski: a. Przycisk Minimalizuj — Po kliknięciu przycisku Minimalizuj okno znika z ekranu i jest reprezentowane przez ikonę na pasku zadań. Aby powtórnie wyświetlić okno, kliknij tę ikonę. b. Przycisk Maksymalizuj — Kliknięcie przycisku Maksymalizuj sprawia, że okno zajmuje cały obszar ekranu. W trybie pełnoekranowym przycisk Maksymalizuj zostaje zastąpiony przyciskiem Przywróć. Kliknięcie tego przycisku spowoduje przywrócenie poprzednich rozmiarów okna. Przycisk ten reprezentowany jest przez dwa malutkie okna i znajduje się pomiędzy przyciskami Minimalizuj oraz Zamknij. c. Przycisk Zamknij — Kliknięcie przycisku Zamknij spowoduje zamknięcie okna i wyłączenie działającego w nim programu, jednocześnie zniknie także przycisk reprezentujący okno na pasku zadań. Jeśli przed zamknięciem okna pracowałeś nad jakimś dokumentem i wcześniej go nie zapisałeś, to teraz będziesz miał okazję, żeby to zrobić. 1 2a 2b 2c
5
4
3
3. Większość okien ma także, umieszczony w prawym dolnym rogu, specjalny uchwyt zmiany wielkości, który jest na tyle duży, iż z łatwością można umieścić na nim wskaźnik myszy.
Okna różnych programów są do siebie podobne
49
4. Jeżeli obszar okna nie jest wystarczający do wyświetlenia wszystkich danych, automatycznie pojawią się paski (pionowy, poziomy lub oba) przewijania — za ich pomocą możesz przewijać widoczną zawartość okna. 5. Wiele okienek ma menu główne wyświetlane poniżej górnej krawędzi okna. W systemie Windows 7 stosowane są dwa typy menu głównego: standardowe oraz wprowadzona w pakiecie Office 2007 wstążka. a. Każda z opcji standardowego menu zawiera kolejne podmenu; aby je otworzyć, wystarczy kliknąć lewym przyciskiem myszy daną opcję. Jeśli wolisz posługiwać się klawiaturą, a nie myszą, to każde z tych menu możesz otworzyć, wciskając klawisz Alt i podkreśloną literę z nazwy wybranej opcji menu standardowego. Na przykład naciśnięcie kombinacji klawiszy Alt+P spowoduje wyświetlenie menu odpowiadającego opcji Plik. Opcję z rozwiniętego menu można wybrać, posługując się przyciskami strzałek, skrótem klawiszowym lub myszą. Kiedy klawiszami strzałek zaznaczysz odpowiednią opcję, uaktywnij ją, naciskając klawisz Enter.
5a
5b
1
b. W przypadku programów umożliwiających wykonanie wielu różnych operacji standardowe menu byłoby zbyt rozbudowane i zajmowałoby zbyt wiele miejsca na ekranie, dlatego zastąpiła je wstążka1. W przeciwieństwie do standardowego menu wyświetlana w danym momencie zawartość wstążki zależy od typu wykonywanych w programie operacji. Dzięki temu większą część wstążki zajmuje pasek narzędzi — żeby wykonać daną operację, wystarczy kliknąć ikonę odpowiedniego narzędzia lub nacisnąć klawisz Alt i wybrać odpowiedni skrót klawiszowy.
W czasie przygotowywania książki tylko dwa dołączone do systemu Windows 7 programy (WordPad i Paint) były wyposażone we wstążkę.
50
Okna różnych programów są do siebie podobne
c. Wielu osobom, które wcześniej nie używały wstążki, największy problem sprawi znalezienie najczęściej stosowanych poleceń, takich jak Zapisz jako lub Otwórz. Podpowiadamy — żeby wyświetlić te polecenia, należy kliknąć znajdującą się w lewym rogu wstążki ikonę programu.
5c
6. Niektóre okna, oprócz menu głównego, posiadają także paski narzędzi. Na przykład w oknie przeglądarki Internet Explorer 8 menu główne jest domyślnie ukryte, a działaniem programu steruje się za pomocą paska narzędzi. Paski te, wyświetlane poniżej menu głównego, pozwalają na szybkie wywołanie najczęściej używanych poleceń danego programu. Aby wykonać polecenie, wystarczy kliknąć odpowiadający mu przycisk paska narzędzi.
6
7. Pasek stanu wyświetlany wzdłuż dolnej krawędzi okna prezentuje informacje o bieżącym działaniu programu. Uchwyt zmiany wielkości znajdujący się w prawym dolnym rogu okna jest widoczny wyłącznie po wyświetleniu paska stanu. Aby wyświetlić lub ukryć pasek stanu, wybierz z menu głównego opcję Widok/Pasek stanu.
Okna różnych programów są do siebie podobne
51
7
Standardowe operacje Okna większości programów mogą być wyświetlone zarówno w trybie pełnoekranowym, jak i okienkowym. W tym drugim trybie można zmieniać wielkość okna i umieszczać je w dowolnym miejscu pulpitu. Do standardowych, wykonywanych na oknach operacji należy też ich minimalizowanie i zamykanie.
Menu systemowe Menu systemowe pozwala na przesuwanie, zmianę wielkości oraz zamykanie okna przy użyciu klawiatury. 1. Aby otworzyć menu systemowe, należy nacisnąć kombinację klawiszy Alt+Spacja. Alternatywnym sposobem wywołania menu systemowego jest kliknięcie ikony tego menu, znajdującej się z lewej strony paska tytułowego okna.
3
2
2. Kiedy menu zostanie otwarte, możesz wybrać jedną z jego opcji, posługując się standardową metodą — klikając opcję, którą chcesz wybrać. Jeśli wolisz się posługiwać klawiaturą, naciśnij klawisz odpowiadający literze, która w nazwie opcji została podkreślona. 3. Jeśli z menu systemowego wybierzesz opcję Przenieś lub Rozmiar, to będziesz mógł przesunąć lub określić wielkość okna, posługując się klawiszami strzałek. Kiedy zakończysz, naciśnij klawisz Enter.
52
Okna różnych programów są do siebie podobne
Zmiana rozmiarów okna Najprostszym sposobem na zmianę rozmiaru okna jest umieszczenie kursora myszy na jego rogu lub krawędzi — jego wygląd się zmieni. Przytrzymując naciśnięty lewy przycisk myszy, będziesz mógł płynnie zmieniać wielkość okna. Po zwolnieniu lewego przycisku okno będzie miało ustalony przez Ciebie rozmiar.
Nawigacja Aero Wprowadzony w Viście interfejs Aero w systemie Windows 7 został rozbudowany o kilka przydatnych technik przełączania pomiędzy oknami oraz kontrolowania ich wyglądu i układu2. Uzupełniają one przedstawione w poprzednich punktach metody wykonywania standardowych operacji: 1. Chcąc zmaksymalizować okno, możemy przeciągnąć je do górnej krawędzi pulpitu. Żeby przeciągnąć okno: a. Umieść kursor myszki nad jego paskiem tytułowym. b. Wciśnij i przytrzymaj lewy przycisk myszki. c. Przesuń kursor myszki (w tym przypadku na samą górę pulpitu). d. Puść lewy przycisk myszki. 2. Żeby zmaksymalizować okno w pionie (czyli maksymalnie zwiększyć jego wysokość bez zmieniania szerokości): a. Ustaw kursor myszki nad dolną lub górną krawędzią okna (wybierz tę, która znajduje się bliżej krawędzi pulpitu). b. Kursor myszki zmieni kształt i będzie wyglądał jak skierowane w górę i dół strzałki — przytrzymaj lewy przycisk myszki i przesuń krawędź okna do krawędzi pulpitu. c. Puść lewy przycisk myszki. 3. Aby rozmieścić okna w pionie (np. w celu porównania ich zawartości), możemy przeciągnąć je do lewej lub prawej krawędzi pulpitu. 2
Informacje na temat rozwiązywania problemów z interfejsem Aero znajdują się w rozdziale 8.
Okna różnych programów są do siebie podobne
1
53
3
3
4. Żeby przywrócić poprzednią wielkość okna, przeciągnij go od krawędzi pulpitu i upuść w dowolnym miejscu. 5. Żeby zminimalizować wszystkie z wyjątkiem jednego otwarte okna: a. Ustaw kursor myszki nad paskiem tytułowym wybranego programu. b. Wciśnij i przytrzymaj lewy przycisk myszki. c. Poruszaj kilka razy energicznie kursorem w lewo i prawo, tak jakbyś potrząsał wybranym oknem — wszystkie pozostałe okna zostaną zminimalizowane. 6. Żeby przywrócić ukryte okna, raz jeszcze potrząśnij aktywnym oknem.
Otwieranie plików i uruchamianie programów Dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy dowolnego pliku lub ikony spowoduje: 1. Albo uruchomienie skojarzonego z tym typem plików programu (na przykład kliknięcie dokumentu tekstowego spowoduje wyświetlenie go w edytorze tekstu, a kliknięcie pliku multimedialnego — jego odtworzenie w programie Windows Media Player). Dwukrotne kliknięcie pliku wykonywalnego (pliku programu) spowoduje jego uruchomienie.
i
Typowym sposobem uruchamiania programów jest opisane w następnym rozdziale wybieranie ich z menu Start. Umożliwiający przeglądanie i uruchamianie plików Eksplorator Windows został opisany w dalszej części tego rozdziału.
54
Okna różnych programów są do siebie podobne
2. Albo wyświetlenie okna z pytaniem, za pomocą jakiego programu otworzyć wskazany plik. a. Takie okno może zawierać listę proponowanych programów — w takim przypadku wystarczy wskazać ten, który chcesz uruchomić. 2a
b. Zwróć uwagę, że pole wyboru Zawsze używaj wybranego programu do otwierania tego typu plików jest zablokowane — tylko administrator, w opisany w następnym rozdziale sposób, może na trwałe skojarzyć typ plików z używanym do otwierania plików o tym samym rozszerzeniu programem.
3. Częściej jako pierwsze zobaczysz okno pozwalające na automatyczne wykrycie (poprzez sprawdzenie rozszerzenia pliku) programu, w którym dany typ plików powinien być uruchomiony. a. Jeżeli wybierzesz pierwszą opcję, wyświetlona zostanie strona WWW z opisem plików danego typu i informacjami o zgodnych z plikami tego typu programach. b. Jeżeli wybierzesz opcję Wybrać program z listy zainstalowanych programów, zostaniesz poproszony o jego wskazanie.
3a 3b
Zamykanie programów za pomocą Menedżera zadań Zamknąć okno programu możesz, albo klikając umieszczony w prawym górnym rogu przycisk Zamknij, albo wybierając odpowiednie polecenie menu — z reguły jest to polecenie Zamknij znajdujące się w menu Plik. Możesz również zamknąć dowolne okno (w tym okno programu, który przestał działać) za pomocą systemowego Menedżera zadań3. W tym celu: 3
Menedżer zadań został dokładnie opisany w rozdziale 8.
Okna różnych programów są do siebie podobne
55
1. Naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+Shift+Esc albo kliknij prawym przyciskiem myszy wolny obszar paska zadań (więcej informacji na temat paska zadań znajdziesz w następnym rozdziale) i z menu kontekstowego wybierz opcję Menedżer zadań. 2. Na liście aplikacji zaznacz tę, której działanie chcesz zakończyć, i kliknij przycisk Zakończ zadanie.
2
Przełączanie okien Tylko jedno okno może być w danym momencie aktywnym (pierwszoplanowym) oknem. System Windows 7 jest systemem wielozadaniowym (czyli jednocześnie możemy uruchomić w nim dowolną liczbę programów), ale komunikować się z nimi za pomocą myszki lub klawiatury musimy po kolei. Przełączać się pomiędzy otwartymi oknami — czyli zmieniać aktywne okno — można na cztery sposoby: 1. Przy użyciu kombinacji klawiszy Alt+Tab — po ich naciśnięciu wyświetlone zostaną ikony wszystkich otwartych okien. Przytrzymując na chwilę klawisz Tab na wybranym oknie programu, zobaczysz zarówno jego ikonę, jak i miniaturę. Te miniatury pozwalają sprawdzić działanie programu bez konieczności przełączania się do niego. Żeby przełączyć się do następnego okna, naciśnij klawisz Tab.
1
56
Okna różnych programów są do siebie podobne
2. Przy użyciu kombinacji klawiszy Alt+Esc — po jej naciśnięciu przełączymy się do następnego, otwartego okna. 3. Przy użyciu kombinacji klawiszy Windows Logo+Tab — po jej naciśnięciu miniatury okien są znacznie większe i na bieżąco pokazują działanie uruchomionych programów. Aby wszystkie miniatury zmieściły się na ekranie, pokazywane są one pod kątem, sprawiając wrażenie trójwymiarowości pulpitu. Również w tym przypadku przełączyć się do następnego okna możemy klawiszem Tab.
3
4. Przy użyciu kombinacji klawiszy Windows Logo+T — w tym przypadku podświetlane będą kolejne, znajdujące się na pasku zadań ikony uruchomionych programów. Żeby wyświetlić okno wybranego programu, należy nacisnąć klawisz Enter.
4
i
Zwróć uwagę, że pulpit też jest traktowany jako okno — jest oknem systemu operacyjnego — a więc w dowolny z przedstawionych powyżej sposobów możemy zminimalizować wszystkie otwarte okna i przełączyć się do pustego pulpitu.
Okna różnych programów są do siebie podobne
57
Skróty klawiszowe Wiele z opisanych w tym punkcie operacji można przeprowadzić za pomocą skrótów klawiszowych, a więc bez odrywania rąk od klawiatury. Co więcej, niektóre operacje można wykonać tylko w ten sposób: 1. Kombinacja klawiszy Windows Logo+Home minimalizuje wszystkie, z wyjątkiem bieżącego, okna programów. Ponowne naciśnięcie tych klawiszy przywraca na pulpit wszystkie okna. 2. Po naciśnięciu kombinacji klawiszy Windows Logo+Spacja wszystkie okna staną się przeźroczyste i będziemy mogli zobaczyć przez nie pulpit. Żeby przywrócić okna na pulpit, wystarczy puścić klawisz Spacja. 3. Kombinacja klawiszy Windows Logo+n maksymalizuje (wyświetla na całym pulpicie) aktywne okno. 4. Kombinacja klawiszy Windows Logo+p ma dwa działania: a. Jeżeli aktywne okno było zmaksymalizowane, przełącza je w tryb okienkowy. b. Aktywne okno wyświetlane w trybie okienkowym zostanie zminimalizowane. 5. Kombinacja klawiszy Windows Logo+M minimalizuje wszystkie otwarte okna. 6. Kombinacje klawiszy Windows Logo+o oraz Windows Logo+m maksymalizują aktywne okno w pionie i przypinają je do prawej lub lewej krawędzi pulpitu. 7. Jeżeli używamy kilku monitorów, kombinacje klawiszy Windows Logo+Shift+o oraz Windows Logo+ Shift+m przenoszą aktywne okno na lewy lub prawy monitor. 8. Kombinacja klawiszy Windows Logo+P pozwala: a. Wyświetlić pulpit tylko na głównym ekranie. b. Wyświetlić kopię pulpitu na podłączonym do komputera projektorze. c. Rozszerzyć pulpit na monitor i projektor. d. Przenieść pulpit na projektor.
8a
8b
8c
8d
58
Uruchamianie i zamykanie sytemu
9. Jeżeli przytrzymując klawisz Windows Logo, naciśniemy kolejno klawisze + i –, uruchomimy program Lupa. Zwiększyć lub zmniejszyć powiększenie widocznego w nim fragmentu pulpitu (powiększany jest ten fragment, w którym znajduje się kursor myszki) możemy klawiszami + oraz –. 10. Zamknąć aktywne okno (jeżeli żadne okno nie będzie aktywne, zamknięty zostanie system Windows 7) możemy kombinacją klawiszy Alt+F4.
Uruchamianie i zamykanie systemu Uniknąć utraty danych i problemów z uruchomieniem systemu operacyjnego możemy, prawidłowo kończąc pracę z komputerem.
i
Podczas uruchamiania systemu operacyjnego włączanych jest wiele różnych usług systemowych. Jedną z nich jest usługa wstępnego ładowania do pamięci, której zadaniem jest rozpoznanie najczęściej wykorzystywanych aplikacji i załadowanie ich do pamięci RAM, zanim jeszcze zostaną one uruchomione. Wstępne ładowanie do pamięci rozpoznaje i zapamiętuje najczęściej używane aplikacje. Może nawet ustalić, które aplikacje są przeważnie używane w konkretnym czasie (na przykład w dni robocze lub dni wolne), dzięki czemu ich uruchomienie zajmuje mniej czasu. Wszystkie te usługi są zatrzymywane podczas wyłączania komputera — jeżeli działanie systemu zostanie przerwane (np. przez odłączenie zasilania), usługi systemowe nie zdążą zapisać swoich danych i bezpiecznie się wyłączyć.
Wybór systemu operacyjnego Jeżeli prawidłowo zainstalowałeś system Windows 7, zostanie on automatycznie uruchomiony po włączeniu komputera. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy na komputerze zainstalowałeś kilka systemów operacyjnych — w tym przypadku musisz wybrać, który system zostanie uruchomiony. 1. Włącz komputer. 2. Jeżeli proces uruchamiania został zatrzymany, a na ekranie została wyświetlona prośba o wybór systemu operacyjnego, to: a. Jeżeli zaznaczona jest nazwa Windows 7, naciśnij klawisz Enter (ustawienia domyślne). b. W przeciwnym razie za pomocą klawiszy np wybierz Windows 7 i naciśnij klawisz Enter.
Uruchamianie i zamykanie sytemu
59
3. Po chwili zostanie wyświetlony ekran logowania4 z listą istniejących kont użytkowników. a. Kliknij lewym przyciskiem myszy ikonę konta, na które chcesz się zalogować. b. Podaj chroniące to konto hasło i naciśnij klawisz Enter.
4. Jeżeli podane przez Ciebie hasło będzie nieprawidłowe, będziesz musiał podać je ponownie, a jako podpowiedź wyświetlona zostanie wskazówka dotycząca hasła.
i
Przy pierwszym logowaniu do systemu konieczna może być zmiana hasła. W takim przypadku wyświetlone zostaną pola tekstowe, w które należy wpisać stare i nowe hasło. Ponieważ znaki hasła nie są wyświetlane (zamiast nich wyświetlane są gwiazdki), nowe hasło należy wpisać dwukrotnie — w ten sposób zmniejsza się ryzyko, że wpiszemy je niepoprawnie.
5. Po podaniu prawidłowego hasła zostanie wyświetlony pulpit wybranego użytkownika.
Awaryjne uruchamianie systemu Windows 7 Windows 7 ma wbudowane narzędzie pozwalające automatycznie naprawić poważnie uszkodzony, niedający się uruchomić system operacyjny — to narzędzie zostało przedstawione w rozdziale 8. W przypadku drobniejszych błędów, z reguły spowodowanych nieprawidłowym zamknięciem systemu, podczas uruchamiania systemu wyświetlany jest ekran awaryjnego uruchamiania pozwalający wybrać sposób rozruchu systemu. Podobny ekran możemy samodzielnie wyświetlić klawiszem F8. Dzięki niemu będziemy mogli usunąć wszystkie wprowadzone podczas ostatniej sesji zmiany, takie jak zainstalowanie wadliwego sterownika jakiegoś urządzenia.4
4
Możliwe jest też automatyczne zalogowanie wybranego użytkownika.
60
Uruchamianie i zamykanie sytemu
Jeżeli ostatnio zainstalowane urządzenie lub program nie działają prawidłowo: 1. Podczas początkowej fazy uruchamiania systemu naciśnij klawisz F8. Wyświetlone zostanie okno zaawansowanych opcji rozruchu systemu. 2. Za pomocą strzałek wybierz opcję Ostatnia znana dobra konfiguracja (zaawansowane). Zwróć uwagę na wyświetlane w dolnej części ekranu opisy zaznaczanych kolejno opcji.
2
3
3. Naciśnij klawisz Enter. Pamiętaj, że wybierając ostatnią dobrą konfigurację, usuniesz wszystkie ostatnio przeprowadzone zmiany w konfiguracji systemu. 4. Przerwane uruchamianie systemu będzie kontynuowane.
i
Aby opcja uruchamiania ostatniej dobrej konfiguracji mogła rozwiązać problemy, nigdy nie próbuj „na siłę” zalogować się do nieprawidłowo działającego systemu. Jeżeli ci się to uda, menedżer uruchamiania uzna, że skoro system został uruchomiony, a użytkownik zalogowany, to może zastąpić poprzednią dobrą konfigurację tą, o której już wiemy, że jest uszkodzona.
Bezpieczne kończenie pracy z systemem Windows 7 Poprawnie zakończyć pracę z systemem Windows 7 można na kilka sposobów — najbardziej oczywistym jest zamknięcie systemu i wyłączenie komputera, ale możemy też zakończyć naszą sesję i pozostawić uruchomiony komputer albo pozwolić na zalogowanie się do systemu innemu użytkownikowi bez zamykania uruchomionych przez nas programów.
Uruchamianie i zamykanie sytemu
61
Blokowanie komputera Tożsamość użytkownika jest sprawdzana tylko raz, podczas logowania do systemu. Jeżeli po zalogowaniu pozostawimy niezablokowany komputer, każda osoba będzie mogła w naszym imieniu — i z naszymi uprawnieniami — modyfikować lub usuwać pliki, wysyłać e-maile itd. Dlatego za każdym razem, gdy odchodzimy od komputera, należy go zablokować. Żeby zablokować komputer bez zamykania uruchomionych przez nas programów: 1. Rozwiń menu Start. 2. Kliknij strzałkę znajdującą się po prawej stronie przycisku Zamknij. 3. Wybierz opcję Zablokuj.
3
2
4. Innym sposobem zablokowania komputera jest: a. Naciśnięcie kombinacji klawiszy Ctr+Alt+Del 5. b. Wybranie opcji Zablokuj ten komputer. 4b
5
Sekwencję Ctrl+Alt+Del wymyślił ponad ćwierć wieku temu David Bradley, jeden z pracujących nad architekturą komputera PC inżynierów IBM. Początkowo miała ona umożliwić ponowne uruchomienie komputera bez potrzeby odłączania zasilania, a taki układ klawiszy został wybrany, ponieważ ich przypadkowe naciśnięcie jest praktycznie niemożliwe.
62
Uruchamianie i zamykanie sytemu
Zablokowany komputer można odblokować i kontynuować pracę, podając ponownie hasło użytkownika. Natomiast żeby umożliwić zalogowanie, wyłączenie lub ponowne uruchomienie komputera innemu użytkownikowi, należy nacisnąć przycisk Przełącz użytkownika. Spowoduje to wyświetlenie znanego nam ekranu logowania, ale tym razem pod naszą nazwą użytkownika znajdować się będzie napis Zalogowany.
Wylogowanie i szybkie przełączanie użytkowników Windows 7 umożliwia jednoczesne zalogowanie do systemu wielu użytkowników. Podobnie jak w przypadku kilku jednocześnie uruchomionych programów, z których tylko jeden mógł być wyświetlany w aktywnym oknie, tylko jedna sesja użytkownika może być aktywna. Chociaż uruchomione w pozostałych sesjach aplikacje nadal działają, to dostęp do nich jest ograniczony. Żeby przełączyć użytkownika, rozwiń menu Start, kliknij strzałkę znajdującą się po prawej stronie przycisku Zamknij i wybierz opcję Przełącz użytkownika. System umożliwi innemu użytkownikowi zalogowanie się, ale nie zakończy działania uruchomionych przez Ciebie aplikacji. Dzięki temu będziesz mógł po pewnym czasie ponownie zalogować się do systemu i kontynuować rozpoczętą pracę. Listę wszystkich sesji użytkowników można wyświetlić za pomocą Menedżera zadań: 1. Naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+Shift+Esc. 2
3
2. Przejdź do zakładki Użytkownicy. 3. Zaznacz sesję innego użytkownika — takie sesje nazywa się rozłączonymi.
Uruchamianie i zamykanie sytemu
i
63
Tylko administrator może wylogować innych użytkowników i zakończyć w ten sposób działanie wszystkich uruchomionych przez nich programów. Ponieważ w systemie Windows 7 każdy użytkownik — nawet administrator — ma ograniczone uprawnienia6, żeby wylogować innego użytkownika, trzeba wcześniej kliknąć znajdujący się na zakładce Procesy przycisk Pokaż procesy wszystkich użytkowników.
Żeby wylogować się z systemu, rozwiń menu Start, kliknij strzałkę znajdującą się po prawej stronie przycisku Zamknij i wybierz opcję Wyloguj. System zakończy pracę wszystkich uruchomionych przez Ciebie programów i umożliwi zalogowanie innemu użytkownikowi.
Hibernacja i uśpienie systemu W systemie Windows 7 możemy nie tylko wyłączyć komputer, aby zakończyć lub przerwać pracę, ale również zahibernować go lub uśpić.
i
Dostępna po kliknięciu przycisku Zamknij opcja Uruchom ponownie pozwala rozwiązać większość drobnych problemów ze zbyt wolno lub wadliwie działającymi programami i funkcjami systemowymi.
W przypadku hibernacji po zapisaniu zawartości całej pamięci na dysku komputer zostaje wyłączony. Następne włączenie komputera spowoduje odtworzenie zapisanego stanu systemu. W rezultacie włączenie systemu będzie szybsze (w zależności od szybkości dysku i ilości pamięci RAM zajmie od kilku do kilkunastu sekund), a po zalogowaniu się będziemy mogli kontynuować pracę z wcześniej uruchomionymi aplikacjami. Jeżeli po rozwinięciu przycisku Zamknij na liście dostępnych opcji nie znajduje się hibernacja: 1. W polu wyszukiwania menu Start wpisz cmd. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy znaleziony program cmd i wybierz z menu kontekstowego Uruchom jako administrator. 3. Potwierdź swoją decyzję klawiszem Tak. 4. W wierszu polecenia wpisz powercfg
-h on i naciśnij klawisz Enter.
5. Zamknij okno wiersza polecenia. 6
Ograniczający uprawnienia administratorów mechanizm kontroli konta użytkownika został opisany w rozdziale 6.
64
Uruchamianie i zamykanie sytemu
Usypiając komputer, przełączymy go w tryb minimalnego poboru energii (w trybie uśpienia komputer zużywa tylko kilka procent normalnie pobieranej energii), w którym podtrzymywana jest zawartość pamięci operacyjnej. Dzięki temu ponowne włączenie (obudzenie) komputera jest jeszcze szybsze i nie przekracza kilku sekund. Żeby uśpić komputer: 1. Rozwiń menu Start i kliknij znajdującą się po prawej stronie przycisku Zamknij skierowaną w prawo strzałkę. 2. Wybierz opcję Uśpij.
i
W laptopach uśpienie jest domyślnym sposobem wyłączania komputera, a więc żeby go uśpić, wystarczy zamknąć obudowę lub nacisnąć przycisk zasilania.
3. Obudź komputer, naciskając znajdujący się na jego obudowie przycisk zasilania lub otwierając obudowę laptopa. 4. Ze względów bezpieczeństwa uśpienie lub zahibernowanie komputera powoduje jego automatyczne zablokowanie. Żeby kontynuować pracę z systemem, wprowadź swoje hasło i naciśnij Enter. Zmiana domyślnego sposobu wyłączania komputera Domyślnie w menu Start znajduje się przycisk Zamknij, którego kliknięcie wyłącza komputer. Jeżeli regularnie kończymy pracę z systemem Windows w inny sposób (np. hibernując go), możemy zastąpić ten przycisk przyciskiem hibernacji. Możliwe jest też zmienienie działania przycisków uśpienia7 i zasilania. Użytkownicy laptopów mogą dodatkowo zmienić efekt zamknięcia obudowy komputera. W pierwszej kolejności zastąpimy przycisk Zamknij przyciskiem Wyloguj: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę menu Start. 2. Z menu kontekstowego wybierz opcję Właściwości. 3. Rozwiń listę możliwych akcji przycisku zasilania. 4. Wybierz Wyloguj. 5. Potwierdź swoją decyzję klawiszem OK.
7
Przyciskiem uśpienia najczęściej jest kombinacja klawiszy Fn+F1.
Uruchamianie i zamykanie sytemu
4
65
3
5
Żeby zmienić działanie przycisków zasilania i zamknięcia obudowy laptopa: 1. Rozwiń menu Start. 2. Kliknij znajdujący się z prawej strony menu Start przycisk Panel sterowania. 3. Wybierz kategorię System i zabezpieczenia. 4. Kliknij znajdujący się w sekcji Opcje zasilania odnośnik Zmień działanie przycisków zasilania. 5. Wybierz efekt naciśnięcia przycisku zasilania, uśpienia i zamknięcia pokrywy, gdy komputer jest podłączony do sieci 230 V. 6
5
6. Wybierz efekt naciśnięcia przycisku zasilania, uśpienia i zamknięcia pokrywy, gdy komputer działa na baterii.
66
Gdzie szukać pomocy?
Gdzie szukać pomocy? Centrum pomocy technicznej pojawiło się pierwszy raz w systemie Windows XP. Wtedy była to niezbyt udana próba połączenia specjalistycznej dokumentacji z szeroką gamą narzędzi diagnostycznych, a centrum pomocy zamiast pomagać, odstraszało użytkowników mnóstwem niewiele im mówiących opcji. W Windows 7 opcje pomocy są znacznie łatwiejsze w użyciu.
i
Najczęściej występujące problemy można rozwiązać automatycznie, za pomocą opisanych w rozdziale 8. Narzędzi. W rozwiązaniu pozostałych problemów pomogą nam, również opisane w rozdziale 8., programy Pomoc zdalna i Rejestrator problemów.
Pomoc i obsługa techniczna jest miejscem, w którym użytkownik znajdzie odpowiedź na swoje pytania dotyczące pracy z systemem. Aby je uruchomić: 1. Z menu Start wybierz Pomoc i obsługa techniczna. 2. Informacje dostępne w pomocy i obsłudze technicznej pochodzą nie tylko z zapisanych na dysku plików, ale również ze źródeł internetowych — sprawdź, czy w prawym, dolnym rogu okna pomocy widoczne są reprezentująca internet ikona kuli ziemskiej i przycisk Pomoc online. 3. Jeżeli zamiast nich widoczny jest przycisk Pomoc offline, kliknij go. 4. Wybierz opcję Właściwości. 5. Upewnij się, czy zaznaczone jest pole wyboru Popraw wyniki wyszukiwania przy użyciu Pomocy online. 6. Kliknij OK. 5
6
Gdzie szukać pomocy?
67
Zasoby pomocy technicznej mogą być przeszukiwane pod kątem interesujących nas tematów: 1. Wpisz w polu wyszukiwania dowolną frazę (np. kontrola dzieci) i kliknij ikonę lupy.
1
2. W głównym oknie pomocy wyświetlone zostaną posortowane według trafności odnośniki do znalezionych artykułów i samouczków. 2 3
3. Wyświetl interesujący Cię artykuł — artykuły pomocy są interaktywne: a. Z prawej strony znajduje się spis treści artykułu — klikając odnośnik, przeskoczysz do odpowiedniej sekcji artykułu.
b. Zaznaczone na zielono hasła mają opisowe definicje — żeby je zobaczyć, kliknij takie hasło. c. Zaznaczone na niebiesko opcje to odnośniki do opisywanych funkcji — po ich kliknięciu otworzone zostanie okno odpowiedniego programu. 4. Wydrukować znaleziony artykuł możesz, klikając ikonę drukarki. Kliknij znajdującą się po jej lewej stronie ikonę domku — wrócisz do głównej strony pomocy. Drugim sposobem korzystania z pomocy jest przeglądanie jej jak podręcznika lub instrukcji obsługi: 1. Kliknij wyglądającą jak książka ikonę Przeglądaj pomoc. 2. W oknie pomocy wyświetlony zostanie spis treści — kliknij odnośnik do interesującego Cię zagadnienia (np. odnośnik Bezpieczeństwo i prywatność). 3. Wyświetlona zostanie lista tematów i kategorii dotyczących bezpieczeństwa i prywatności użytkowników. 4. Kliknij odnośnik do tematu poświęconego aktualizacji komputera — wyświetlona zostanie kolejna lista odnośników do związanych z tym tematem zadań. 5. Kliknij odnośnik do tematu związanego ze sprawdzaniem, czy zainstalowane są wszystkie dostępne aktualizacje i zapoznaj się z wybranym artykułem.
68
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows Nowy Eksplorator Windows to wydajne i łatwe w użyciu narzędzie umożliwiające jednolite zarządzanie zasobami komputera, przede wszystkim dyskami, plikami i folderami. W porównaniu z wcześniejszą wersją Eksplorator systemu Windows 7 zapewnia lepszą kontrolę i dostęp do większej ilości informacji, jednocześnie upraszczając pracę z plikami. Najważniejsze elementy Eksploratora systemu Windows 7 istotnie ułatwiają pracę z plikami i folderami: 1. Funkcja szybkiego wyszukiwania jest dostępna zawsze, gdy trzeba natychmiast znaleźć pliki. 2. Okienko nawigacji zawiera listę najczęściej odwiedzanych lokalizacji, w tym biblioteki i ulubione foldery użytkownika, czy udostępnione w sieci zasoby — te typy obiektów opisaliśmy dokładnie w dalszych rozdziałach książki. 3. Okienko podglądu i ikony zawartości plików umożliwiają wyświetlenie pierwszej strony dokumentu, podgląd fotografii lub okładek płyt bezpośrednio w oknie Eksploratora, co znacząco upraszcza znalezienie odpowiednich plików. 4. Na paskach poleceń widoczne są tylko te zadania, które najlepiej odpowiadają wyświetlanym plikom.
Komputer Po wybraniu z menu Start opcji Komputer wyświetlone zostanie podobne do poniższego okno Eksploratora Windows — chociaż zawartość okna będzie różna, to nie ulegnie zmianie kilka jego elementów:
i
Eksploratora Windows można tez uruchomić, klikając znajdującą się na pasku zadań ikonę. W takim przypadku w głównym oknie Eksploratora zobaczymy ostatnio odwiedzaną lokalizację.
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
69
2 3
1
1. Okienko nawigacji — za jego pomocą możesz zmienić zawartość głównego okna Eksploratora; wystarczy kliknąć widoczny w nim odnośnik, żeby zobaczyć dokumenty, obrazy czy posłuchać muzyki. 2. Przyciski Wstecz i Dalej — pozwalają szybko przywrócić jedną z poprzednio wyświetlanych zawartości. Z prawej strony przycisku Dalej widoczna jest mała, skierowana w dół strzałka — po jej kliknięciu lewym przyciskiem myszy zobaczysz listę ostatnio odwiedzanych lokalizacji. 3. Pasek adresu — pozwala zastąpić bieżącą zawartość okna Eksploratora nową. Po zasobach komputera możesz nawigować na kilka sposobów: a. Klikając wolny obszar paska adresu lewym przyciskiem myszy (w tym momencie zobaczysz w nim ścieżkę do bieżącej lokalizacji) i wpisując adres nowej lokalizacji, na przykład d:, c:\Windows. b. Możesz również wpisać nazwy typowych lokalizacji, na przykład: Panel Sterowania, Dokumenty, Komputer. Eksplorator Windows będzie Ci pomagał, wyświetlając możliwe lokalizacje, na przykład po wpisaniu litery P zobaczysz listę lokalizacji zaczynających się na tę literą, a po dopisaniu litery u — pulpit. 3b 3c
c. Żeby wyświetlić którąś z tych lokalizacji, wystarczy wybrać jej nazwę i nacisnąć klawisz Enter lub kliknąć przycisk Przejdź do.
70
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
d. Możesz też wybrać lokalizację. Jeżeli jest ona widoczna, wystarczy ją kliknąć lewym przyciskiem myszy, w przeciwnym razie należy kliknąć strzałkę widoczną tuż za lokalizacją nadrzędną (na przykład, żeby przejść do dowolnego dysku twardego, należy kliknąć strzałkę widoczną po prawej stronie Komputera, a chcąc przejść do folderu znajdującego się na dysku C: — strzałkę widoczną po prawej stronie litery tego dysku), i z wyświetlonej listy wybrać żądaną lokalizację. 5 3d
6
4
4. Przycisk odświeżania zawartości — po jego kliknięciu bieżąca zawartość głównego okna Eksploratora Windows zostanie odświeżona. Ten przycisk na czas wyszukiwania zostaje zastąpiony przyciskiem Stop.
5. Pasek wyszukiwania — wpisując w nim dowolną frazę, rozpoczniesz przeszukiwanie widocznych w głównym oknie zasobów komputera. Jeżeli bieżącym widokiem jest Komputer, przeszukane zostaną wszystkie dyski twarde. Więcej informacji na temat wyszukiwania i katalogowania danych znajduje się w rozdziale 4. 6. Pasek narzędzi — oprócz przycisków: a. Organizuj — który pozwala na zaznaczanie, kopiowanie, wklejanie plików i folderów oraz zmianę wyglądu okna Eksploratora. b. Zmień widok — który pozwala na zmianę wielkości i układu wyświetlanych w głównym okienku informacji. c. Pokaż okienko podglądu — który wyświetla lub ukrywa okienka zawierające podgląd zawartości wybranego pliku. d. Uzyskaj pomoc — który pozwala wyświetlić pomoc na temat Eksploratora Windows. e. Znajdziemy w nim przyciski najczęściej wykonywanych poleceń — ich liczba i typ zależą od wyświetlanych w głównym oknie informacji. Na przykład dla folderów będzie on zawierał polecenie Udostępnij, a dla komputera — Odinstaluj lub zmień program.
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
71
7. Nagłówki kolumn — klikając dowolny z nich, posortujesz i opcjonalnie pogrupujesz widoczne w głównym oknie informacje według wskazanego atrybutu. Aby na przykład posortować je rosnąco i pogrupować według ilości wolnego miejsca, wystarczy kliknąć nagłówek Wolne miejsce. Kolejne kliknięcie tego samego nagłówka odwróci porządek sortowania.
6a
6e 7
6b 6c 6d
8. Główne okno — zawiera informacje o wybranych zasobach, na przykład listę dysków twardych komputera czy listę plików i folderów wybranego dysku.
Dyski Po dwukrotnym kliknięciu ikony dysku twardego w głównym oknie Eksploratora Windows zobaczysz znajdujące się na nim pliki i foldery. 1. Niezależnie od wybranego widoku, ustawiając na chwilę kursor myszy nad plikiem lub folderem, zobaczysz jego szczegółowy opis, zawierający na przykład rozmiar obiektu, datę jego utworzenia i informacje na temat jego zawartości.
2a
1
72
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
2. Przeglądanie dokumentów bez ich otwierania umożliwia kolejne okienko Eksploratora Windows — Okienko podglądu. Aby je wyświetlić: a. Kliknij przycisk Organizuj. b. Rozwiń pozycję Układ i kliknij opcję Okienko podglądu.
2b
3. W prawej części głównego okna Eksploratora pojawi się duża ikona wybranego obiektu. Dwukrotnie kliknij folder Windows i przewiń w dół jego zawartość. Zwróć uwagę na wyświetlane w nowo dodanym panelu informacje — dla programów i folderów będą to ich ikony (czy zwróciłeś już uwagę, że ikona pustego folderu różni się od ikony folderu zawierającego jakieś pliki?), dla plików z nieznanymi rozszerzeniami — ikona pustej kartki, ale o ile Eksplorator rozpozna typ pliku, to zobaczysz jego zawartość. Tak będzie na przykład w przypadku plików tekstowych czy graficznych.
3
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
73
Widoki Znajdujące się w głównym oknie Eksploratora informacje mogą być wyświetlane na różne sposoby: 1. Kliknij znajdującą się po prawej stronie przycisku Zmień widok ikonę skierowanej w dół strzałki. 2. Wyświetlona zostanie lista możliwych widoków. Eksplorator Windows może prezentować informacje w widoku: a. Ikon różnej wielkości — wielkość ikon można dynamicznie zmieniać (od małych do bardzo dużych) suwakiem. b. Listy obiektów — ten widok różni się od małych ikon ułożeniem obiektów. c. Szczegółów — w tym widoku każdy obiekt prezentowany jest w osobnym wierszu tabeli, której kolumny zawierają dodatkowe informacje o obiekcie (np. jego typ, datę modyfikacji czy rozmiar).
i
Lista kolumn widoku szczegółów może być zmieniona — wystarczy kliknąć prawym przyciskiem myszy nagłówek dowolnej kolumny i zaznaczyć w menu kontekstowym atrybuty, które mają być widoczne w dodatkowych kolumnach.
2a 2b 2c
2d
2e
d. Kafelków — w tym widoku każdy obiekt prezentowany jest na osobnym kafelku zawierającym jego ikonę i listę najważniejszych atrybutów. e. Zawartości — w tym widoku obiekty pokazywane są jeden pod drugim, a każdy wiersz zawiera podobne informacje do widoku szczegółów.
74
Najważniejsze okno systemu — Eksplorator Windows
3. Zmień sposób wyświetlania folderu Windows. 4. Przejdź do dowolnej innej lokalizacji. 5. Wróć do folderu Windows i przekonaj się, że wcześniej wybrany widok został zapamiętany.
Ɣ Konğgurujemy opcje uĝytkownika Ɣ Konğgurujemy opcje systemowe
3
Dostosowujemy Windows 7 do naszych potrzeb Spędzając przy komputerze kilka godzin dziennie, warto poświęcić trochę czasu na dostosowanie jego wyglądu i działania do własnych potrzeb — praca z nim będzie szybsza i przyjemniejsza. Z tego rozdziału dowiesz się, jak skonfigurować interfejs systemu Windows 7 (m.in. pulpit i menu Start) oraz kilka mających ogromny wpływ na jego wydajność i funkcjonalność opcji systemowych.
Konfigurujemy opcje użytkownika Interfejs użytkownika systemu Windows 7 został tak zaprojektowany, aby ułatwić wyświetlanie, wyszukiwanie i porządkowanie informacji podczas korzystania z komputera.
Pulpit Windows 7 płynnie dostosowuje wygląd interfejsu użytkownika do możliwości sprzętowych komputera, na którym jest zainstalowany. Na wszystkich komputerach, które spełniają jedynie minimalne wymagania sprzętowe, jest dostępny podstawowy interfejs
76
Konfigurujemy opcje użytkownika
Windows 7. Ten interfejs, tak samo jak interfejs systemu Windows XP, jest wyświetlany całkowicie programowo i nie używa akceleracji sprzętowej. Większe wymagania sprzętowe muszą być spełnione dla interfejsu Aero — środowiska o dodatkowym poziomie wizualności, które jest bardzo łatwe w obsłudze i zarządzaniu. Kompozycje Kompozycje są zestawami ustawień zawierającymi tło pulpitu, kolory okien, schemat dźwięków i wygaszacz ekranu, a więc zmieniając kompozycję, zmienimy wszystkie jej elementy. Windows 7 zawiera kilka wbudowanych kompozycji, między innymi domyślną kompozycję o nazwie Aero. Kilkanaście dodatkowych kompozycji można pobrać z internetu — albo wybierając z menu Start opcję Wprowadzenie/Odkryj system Windows 7, albo wpisując w ulubioną wyszukiwarkę internetową frazę Windows 7 theme pack. Żeby zmienić aktualną kompozycję: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy pusty obszar pulpitu. 2. Z menu kontekstowego wybierz opcję Spersonalizuj. 3. Wbudowane kompozycje zostały podzielone na kilka kategorii: a. Kategoria Moje kompozycje zawiera stworzone przez nas kompozycje oraz dodatkowe kompozycje. b. Kategoria Kompozycje systemu Aero zawiera kompozycje Aero. c. Kategoria kompozycji podstawowych zawiera kompozycje niekorzystające z interfejsu Aero oraz przeznaczone dla osób niedowidzących kompozycje o dużym kontraście. 6
4
5
4. Wybierz jedną z wbudowanych kompozycji. 5. Zwróć uwagę, że po wybraniu kompozycji zmieniły się widoczne w dolnej części okna Personalizacja składające się na tę kompozycję elementy, czyli tło pulpitu, kolor okna, dźwięki i wygaszacz.
Konfigurujemy opcje użytkownika
77
6. Zminimalizuj okno Personalizacja (sposoby minimalizacji okien zostały przedstawione w poprzednim rozdziale) — wybrana kompozycja została już zastosowana. Pokaz slajdów, czyli tworzenie własnych kompozycji Kompozycje mogą być dowolnie modyfikowane. Żeby utworzyć własną, bazującą na domyślnej, kompozycję: 1. Przywróć okno Personalizacja (można to zrobić m.in. kombinacją klawiszy Alt+Tab albo klikając lewym przyciskiem myszy widoczną na pasku narzędzi ikonę tego okna). 2. Zaznacz kompozycję Windows 7. 3. Kliknij odnośnik Tło pulpitu. 4. Systemowe tła pulpitu zostały podzielone na kilka kategorii: a. Wybierz dowolną kategorię. b. Kliknij jakiś obrazek — zostanie on ustawiony jako tło pulpitu. c. Zminimalizuj okno Tło pulpitu i sprawdź, czy takie tło Ci odpowiada. d. Przywróć okno konfiguracyjne. 5. Tłem pulpitu może być dowolny plik graficzny — możesz go wskazać w oknie Tło pulpitu:
5a 4a
4b
5b
a. Rozwijając listę lokalizacji obrazów — na liście dostępnych lokalizacji, oprócz folderu z tłami pulpitu systemu Windows, znajdują się biblioteka użytkownika, najwyżej ocenione zdjęcia i paleta kolorów. b. Klikając przycisk Przeglądaj i wskazując lokalizację pliku graficznego.
6. Zaznacz grafikę, którą chcesz wyświetlić jako tło pulpitu.
78
Konfigurujemy opcje użytkownika
7
8a
8b
8c 10
7. Naciśnij i przytrzymaj klawisz Ctrl, aby zaznaczyć kilka dodatkowych grafik — jedną z nowości w systemie Windows 7 jest możliwość cyklicznego wyświetlania jako tła pulpitu wielu grafik. 8. Po zaznaczeniu więcej niż jednego pliku graficznego uaktywnione zostaną trzy dodatkowe pola:
a. Pole pozwalające określić czas, po jakim zmieni się tło pulpitu. b. Pole pozwalające włączyć losowy sposób zmieniania wyświetlanych grafik. c. Pole wyboru pozwalające wyłączyć pokaz slajdów w czasie, gdy komputer przenośny działa na baterie. 9. Skróć czas zmieniania obrazów do 5 minut i włącz ich losową zmianę. 10. Zatwierdź wprowadzone zmiany tła pulpitu. 11. Kliknij znajdujący się w oknie Personalizacja odnośnik Zapisz kompozycję. 12. Podaj nazwę stworzonej przez siebie kompozycji i kliknij Zapisz. 13. Zamknij okno Personalizacja. Ikony na pulpicie Domyślnie na pulpicie znajduje się tylko ikona Kosza, do którego trafiają usunięte pliki i foldery; więcej informacji na temat korzystania z kosza systemowego znajdziesz w następnym rozdziale. Aby dodać pozostałe popularne ikony (takie jak Komputer, Sieć czy Pliki użytkownika): 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy dowolny pusty obszar pulpitu i z menu kontekstowego wybierz opcję Spersonalizuj. 2. Z widocznej po lewej stronie okna listy zadań wybierz Zmień ikony pulpitu.
Konfigurujemy opcje użytkownika
79
3. Zaznacz ikony, które chcesz umieścić na pulpicie. 3
4. Wygląd wszystkich ikon, również tych specjalnych, może być zmieniony. W tym celu: a. Zaznacz jedną z ikon (na przykład ikonę Komputer).
4a
b. Kliknij przycisk Zmień ikonę — zobaczysz listę alternatywnych ikon. 4b
c. Wybierz tę, która najbardziej Ci się podoba, i kliknij przycisk OK. d. Aby zatwierdzić zmiany, raz jeszcze kliknij OK.
4c
i
W każdej chwili możesz przywrócić domyślny wygląd ikon systemowych — wystarczy w oknie Ustawienia ikon pulpitu kliknąć przycisk Przywróć domyślną.
80
Konfigurujemy opcje użytkownika
Wybór wygaszacza ekranu Wszystkim monitorom szkodzi długie wyświetlanie tego samego, nieruchomego obrazu — w skrajnych przypadkach zostanie on tak utrwalony, że będzie widoczny nawet po ich wyłączeniu. Dlatego należy skonfigurować automatyczne włączanie — po określonym czasie braku aktywności użytkownika — wygaszacza ekranu, czyli prostej animacji, która będzie wyświetlana zamiast nieruchomego obrazu.
i
Konfigurując w omówiony poniżej sposób wygaszacz ekranu, poprawisz też bezpieczeństwo komputera — pozostawiony bez opieki komputer po chwili zostanie automatycznie zablokowany, a jego odblokowanie będzie wymagało podania hasła.
Żeby włączyć wygaszacz ekranu: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy dowolny, pusty obszar pulpitu. 2. Wybierz z menu kontekstowego opcję Spersonalizuj. 3. Kliknij odnośnik Wygaszacz ekranu. 4. Z listy dostępnych wygaszaczy wybierz Tekst 3W — na obrazie miniatury ekranu zobaczysz podgląd wybranej animacji. 5. Zmień czas, po którym wygaszacz zostanie włączony, na 15 minut. 6a 4 5
6. Niektóre wygaszacze można dodatkowo konfigurować; dotyczy to także wybranego wygaszacza ekranu: a. Kliknij przycisk Ustawienia.
9
b. Zaznacz pole wyboru Godzina — zamiast tekstu wyświetlany będzie bieżący czas systemowy. c. Zmień jeszcze sposób animacji na Wirujący i kliknij OK.
7. Aby sprawdzić efekt zmian, kliknij przycisk Podgląd. Przerwać prezentację możesz naciskając dowolny przycisk klawiatury albo po prostu ruszając myszą. 8. Zaznacz pole wyboru Po wznowieniu wyświetl ekran logowania. 9. Zamknij okno Ustawienia wygaszacza ekranu klikając OK.
Konfigurujemy opcje użytkownika
81
Gadżety Gadżety to miniaplikacje (napisane w językach DHTML, JavaScript, CSS i XML) o szerokim zakresie zastosowań. Łącząc się z usługami sieci Web, mogą one dostarczać nam informacji o pogodzie, najnowszych wiadomości, informacji drogowych, umożliwiają też słuchanie internetowych stacji radiowych oraz przeprowadzanie pokazów slajdów z albumów fotograficznych dostępnych w trybie online. W systemie Windows 7 gadżety działają prawidłowo nawet bez połączenia z internetem — w takim przypadku zawierają one informacje o czasie ostatniej synchronizacji z odpowiednią usługą Web. Gadżety mogą także integrować się z aplikacjami, ułatwiając w ten sposób pracę z nimi. Na przykład pozwalają na natychmiastowe wyświetlenie listy będących online znajomych albo w prosty sposób sterują odtwarzaczem multimedialnym. Oczywiście wśród gadżetów znajdują się także te o wyspecjalizowanym zastosowaniu. Do nich zaliczają się m.in. kalkulator czy gry. Ponieważ większość użytkowników Visty wyłączała pasek gadżetów, w systemie Windows 7 nie znajdziemy już takiego paska, a domyślnie wyłączone gadżety zostały umieszczone na pulpicie. Żeby ich używać, musimy więc je samodzielnie uruchomić.
Dodawanie i usuwanie gadżetów Żeby włączyć gadżety: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy dowolny, pusty obszar pulpitu. 2. Wybierz z menu kontekstowego opcję Gadżety. 3. Do systemu Windows 7 dołączonych zostało 10 gadżetów: a. Monitorujący ceny akcji wybranych firm gadżet Akcje. 3a
3b
3c
3f 3e
b. Pokazujący bieżącą datę Kalendarz (dwukrotne kliknięcie tego gadżetu powoduje przełączenie pomiędzy widokami bieżącego dnia i całego miesiąca).
3d
3g
3h
c. Pokazujący obciążenie procesora i zajętą pamięć RAM gadżet Miernik CPU.
d. Zawierający informacje z subskrybowanych źródeł RSS gadżet Nagłówki — więcej informacji o źródłach RSS znajduje się w rozdziale 10.
82
Konfigurujemy opcje użytkownika
e. Pokazujący aktualną pogodę w wybranym mieście gadżet Pogoda. f. Wyświetlający wybrane grafiki gadżet Pokaz slajdów. g. Proste puzzle (Układanka). h. Kalkulator walutowy (Waluta). i. Gadżet pozwalający sterować aplikacją Windows Media Center. j. Pozwalający wybrać jedną z ośmiu tarcz, mierzący czas gadżet Zegar. 4. Dwukrotnie kliknij wybrane gadżety — zostaną one umieszczone na pulpicie. Innym sposobem włączenia gadżetu jest przeciągnięcie go na pulpit. 5. Aby połączyć się z galerią gadżetów, kliknij odnośnik Pobierz więcej gadżetów w trybie online. 6. Zamknij okno dodawania gadżetów. 7. Aby usunąć gadżet z pulpitu, wystarczy kliknąć widoczną po umieszczeniu nad nim kursora ikonę x. Konfigurowanie gadżetów Niektóre gadżety możesz dodatkowo skonfigurować, na przykład w przypadku gadżetu Pogoda wybrać miasto, a w przypadku gadżetu Zegar — wygląd tarczy i strefę czasową: 1. Kliknij widoczną po ustawieniu kursora nad gadżetem ikonę klucza. 2. Ustaw opcje gadżetu — w tym przypadku wpisz nazwę miasta, w którym chcesz śledzić pogodę. 3. Potwierdź swoją decyzję, klikając OK. 2
3
Konfigurujemy opcje użytkownika
83
Rozmieszczanie gadżetów Gadżety, tak jak wszystkie inne okna, można przeciągać myszą i w ten sposób zmieniać ich położenie na pulpicie. Zwróć uwagę, że zbliżając jeden gadżet do innego (lub do krawędzi pulpitu), trzeba pokonać delikatny opór, tak jakby były one namagnesowane. Ta ułatwiająca rozmieszczanie gadżetów funkcja została nazwana magnetyczną krawędzią. Można też zmienić wielkość niektórych gadżetów: 1. Ustaw kursor nad gadżetem Pogoda. 2. Z prawej strony gadżetu pojawi się przycisk Większy rozmiar — kliknij go. 3. W powiększonym gadżecie, oprócz informacji o bieżącej pogodzie, pojawi się prognoza pogody na najbliższe trzy dni.
Menu Start Menu Start zostało gruntownie zmienione w systemie Windows Vista i dlatego w systemie Windows 7 wprowadzono w nim tylko kilka zmian. Użytkownicy Windows XP będą musieli przyzwyczaić się do nowego menu Start — w Windows 7 nie można już przełączyć go (tak jak w Viście) do widoku klasycznego. Menu Start systemu Windows 7 jest szybsze, prostsze i bardziej użyteczne. Przede wszystkim udostępnia ono zintegrowaną z usługą indeksowania plików funkcję szybkiego wyszukiwania, która umożliwia znalezienie i uruchomienie każdego pliku na komputerze (a nawet w sieci lokalnej). Wystarczy wpisać słowo, nazwę lub frazę, a funkcja szybkiego wyszukiwania odnajdzie właściwy plik. Ponadto nowe menu Start znacznie ułatwia poruszanie się między wszystkimi aplikacjami zainstalowanymi na komputerze, a dzięki usunięciu powolnego kaskadowego widoku wszystkich programów można szybciej niż kiedykolwiek uruchamiać programy bez zasłaniania większej części ekranu. 1. Kliknij przycisk oznaczony logo Windows — zostanie rozwinięte menu Start. 2. Z lewej strony menu Start znajdują się: a. Lista ostatnio uruchamianych programów i ich grup:
i
Ostatnio zainstalowane aplikacje wyróżniane są ciemniejszym obramowaniem i przez pewien czas widoczne są bezpośrednio w głównym okienku menu, poniżej ostatnio używanych programów.
84
Konfigurujemy opcje użytkownika
i. Po ustawieniu kursora nad grupą programów w prawym oknie menu pojawią się należące do niej programy. ii. Ustawiając kursor nad niektórymi programami, w prawym oknie menu zobaczymy listę ostatnio otwieranych w tych programach plików. b. Przycisk pozwalający wyświetlić pozostałe programy. c. Pole wyszukiwania. 3. W prawej części menu Start znajdują się skróty do (patrząc od góry):
2a 3a 3b 3c 3d 3e 3f 3g 3h 3i 3j
2b 2c
a. Osobistego folderu zalogowanego użytkownika — w nim znajdziemy między innymi wszystkie dokumenty użytkownika, jego pliki multimedialne, ustawienia systemu i programów. b. Podfolderu zawierającego dokumenty zalogowanego użytkownika. c. Podfolderu zawierającego pliki graficzne zalogowanego użytkownika. d. Podfolderu zawierającego pliki muzyczne zalogowanego użytkownika.
e. Zainstalowanych na komputerze gier i zapisanych stanów gier. f. Eksploratora Windows — głównego programu do zarządzania zasobami komputera, w szczególności dyskami i zapisanymi na nich plikami. g. Panelu sterowania — to podstawowe narzędzie administracyjne, umożliwiające skonfigurowanie większości opcji i funkcji systemu Windows 7 zostało przedstawione w następnym rozdziale. h. Pozwalającego zarządzać komputerem i podłączonymi do niego urządzeniami okna Urządzenia i drukarki (ta funkcja została opisana rozdziale 5.). i. Okienka pozwalającego skonfigurować domyślne programy. j. Pomocy i obsługi technicznej.
Konfigurujemy opcje użytkownika
85
4. W lewej, górnej części menu Start można na trwałe umieścić skróty do wybranych programów: a. Kliknij prawym przyciskiem myszy skrót do dowolnego programu (np. gry Pasjans). 4b
b. Wybierz z menu kontekstowego opcję Przypnij do menu Start — przypinając program, mamy pewność, że zawsze znajdziemy go w tym samym miejscu w menu Start.
4a
5. Kliknij prawym przyciskiem myszy przypięty do menu Start program i wybierz opcję Odepnij od menu Start. Konfiguracja menu Start Dostosowanie menu Start do indywidualnych potrzeb to nic trudnego. Wystarczy: 1. Rozwinąć menu Start i kliknąć prawym przyciskiem jego dowolny, pusty obszar. 2. Wybrać opcję Właściwości — wyświetlone zostanie okienko konfiguracyjne pozwalające na: a. Zmianę domyślnego przycisku kończącego pracę z systemem Windows. b. Wyłączenie wyróżniania ostatnio uruchamianych programów w menu Start. c. Wyłączanie wyświetlania ostatnio otwieranych plików w menu Start. 3. Kliknąć przycisk Dostosuj, aby określić, jakie elementy mają być widoczne w menu Start.
86
Konfigurujemy opcje użytkownika
4. Aby wprowadzić kilka modyfikacji, przesuń pasek przewijania prawie na sam dół i wybierz opcję wyświetlania w menu Start systemowych narzędzi administracyjnych.
4
6
7
5. Nieco wyżej znajduje się opcja Polecenie Uruchom — w Windows 7, inaczej niż w systemie Windows XP, wyświetlająca okno wiersza polecenia opcja Polecenie Uruchom nie jest domyślnie widoczna w menu Start — jej funkcjonalność została z powodzeniem zastąpiona przez — opisany w następnym podrozdziale — przycisk wyszukiwania.
6. Zwiększ liczbę widocznych, ostatnio używanych programów do piętnastu. 7. Zamknij oba okienka, klikając OK. Wyszukiwanie i uruchamianie programów W poprzednich wersjach Windows głównym sposobem uruchamiania programów było znalezienie ich w menu Start. W Viście wyszukiwanie programów w menu Start zostało znacznie uproszczone — zamiast rozwijać kaskadowe menu, wystarczyło wpisać nazwę programu w polu wyszukiwania. W systemie Windows 7 uruchamiać programy możemy na dwa sposoby: znajdując je w menu Start lub klikając umieszczoną na pasku zadań ikonę danego programu. Żeby uruchomić program w tradycyjny, znany z systemu Windows XP, sposób: 1. Rozwiń menu Start i kliknij opcję Wszystkie programy.
i
Menu Start możesz także rozwinąć, naciskając klawisz z logo Windows — z reguły znajduje się on w lewym, dolnym rogu klawiatury.
Konfigurujemy opcje użytkownika
87
2. W lewej części menu Start zamiast listy ostatnio uruchamianych programów pojawi się lista zainstalowanych aplikacji i ich kategorii.
2
3. Programy z reguły dzielone są na kategorie (kategorią może być nazwa producenta lub przeznaczenie programu). Kliknij kategorię Gry.
3
4. W lewej części menu zobaczysz wszystkie programy z wybranej kategorii. Żeby uruchomić pasjansa, kliknij nazwę programu.
4
Innym, bardzo szybkim i wygodnym sposobem na uruchomienie programu jest jego wyszukanie. 1. Wyłącz pasjansa i ponownie rozwiń menu Start.
5 3
2. W widocznym na dole menu okienku wyszukiwania wpisz nazwę programu. 3. W tym przypadku będzie to Notepad (Notatnik) — po wpisaniu n lista znalezionych pozycji będzie zbyt długa, ale po dodaniu litery o szukany program zostanie wyselekcjonowany.
4
4. Zwróć uwagę, że znalezione zostały nie tylko pasujące do podanego wzorca programy, ale również okienka Panelu sterowania, dokumenty i pliki różnych typów. 5. Uruchom Notatnik, klikając jego nazwę, po czym zakończ jego działanie.
2
88
Konfigurujemy opcje użytkownika
Pasek zadań Pasek zadań to znajdujący się na dole ekranu obszar, który we wcześniejszych wersjach Windows służył głównie do wyświetlana różnorodnych komunikatów, ikon zminimalizowanych okien oraz do umieszczania pasków narzędzi. Najczęściej na pasku zadań umieszczany był pasek narzędzi szybkiego uruchamiania — po dodaniu do niego ikony programu można było szybko, bez rozwijania menu Start, uruchomić dany program. W systemie Windows 7 cały pasek zadań odgrywa rolę znacznie udoskonalonego paska szybkiego uruchamiania. W środkowej, największej części paska zadań nadal znajdują się ikony zminimalizowanych okien programów. Aby je przywrócić, wystarczy kliknąć taką ikonę lewym przyciskiem myszy. Zwróć uwagę, że znajdująca się na pasku zadań ikona programu zawiera informacje o postępie wykonywania długotrwałej operacji, na przykład kopiowania czy pobierania plików. Kolejna zmiana dotyczy paska powiadomień — w systemie Windows 7 został on zintegrowany z paskiem zadań (i nazwany obszarem powiadomień) oraz uporządkowany. Na krawędziach paska zadań znajdują się dwa ważne przyciski: 1. Z lewej umieszony jest przycisk z logo Windows, którego kliknięcie powoduje rozwinięcie menu Start. 2. Z prawej umieszczony jest niewielki przycisk podglądu pulpitu. Uruchamianie programów z paska zadań Żeby zapoznać się z możliwościami paska zadań: 1. Rozwiń menu Start i uruchom dwa programy: Notatnik i Paint.
3
2
2. Ikony obu programów pojawią się na pasku zadań. Zwróć uwagę, że programy reprezentowane są tylko przez ikony. Na pasku zadań nie znajdziemy nazw uruchomionych programów i dopóki nie zapamiętamy, jak wyglądają ich ikony, nie będziemy wiedzieć, co to za aplikacje. 3. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę edytora Paint i wybierz z menu kontekstowego opcję Przypnij ten program do paska zadań.
Konfigurujemy opcje użytkownika
89
4. Zakończ działanie programu Paint — jego ikona pozostanie na pasku zadań.
i
Do przypiętych do paska zadań aplikacji automatycznie przypisywane są skróty klawiaturowe. W celu uruchomienia pierwszej aplikacji (przeglądarki Internet Explorer) wystarczy nacisnąć kombinację klawiszy Windows Logo+1. Naciśnięcie kombinacji klawiszy Windows Logo+2 włączy drugą aplikację (Eksploratora Windows), kombinacja Windows Logo+3 włączy trzecią aplikację itd.
5. Ponieważ nowy pasek zadań zawiera zarówno skróty do programów, jak i ikony działających programów, konieczne było ich zróżnicowanie — zwróc uwagę, że w przeciwieństwie do ikony programu Paint ikona Notatnika (działającego programu) jest obramowana.
i
Programy, które do dalszego działania wymagają interwencji użytkownika (np. wskazania lokalizacji pobieranego pliku), wyróżniane są na pasku zadań migającym obramowaniem.
6. Od tego momentu, żeby uruchomić program Paint, nie musimy nawet rozwijać menu Start, wystarczy kliknąć znajdującą się na pasku zadań jego ikonę. 7. Przypnij do paska zadań program Notatnik. 8. Zwróć uwagę, że ikona kolejnego programu przypinana jest po prawej stronie ostatnio przypiętego do paska zadań programu. W tej samej kolejności układane są na pasku zadań ikony działających programów — ikona programu uruchomionego jako pierwszy znajduje się po lewej, ikona później uruchomionego programu — po prawej. 9. Chcąc zmienić porządek, w jakim zostały ułożone ikony, kolejno uruchom programy: Notatnik, Paint i Pasjans. 10. Następnie ustaw kursor myszki nad znajdującą się po prawej stronie ikoną uruchomionego jako ostatniego Pasjansa i przeciągnij ją, trzymając wciśnięty lewy przycisk myszki przed ikonę Notatnika.
i
W systemie Windows 7 pozycje ikon na pasku zadań (zarówno ikon przypiętych programów, jak i ikon uruchomionych aplikacji) można dowolnie zmieniać.
Scalanie ikon tego samego programu Wiele programów pozwala na jednoczesną pracę z wieloma dokumentami — na przykład w edytorze Microsoft Word można jednocześnie otworzyć wiele dokumentów tekstowych, a w przeglądarce IE — wiele stron WWW. Możliwe jest również jednoczesne uruchomienie wielu kopii niektórych programów — na przykład sześciu kopii edytora
90
Konfigurujemy opcje użytkownika
Notatnik. Ponieważ ikona każdego otwartego dokumentu pokazywana jest na pasku zadań, całe dostępne miejsce mogłyby zająć na przykład ikony notatników. Żeby zaoszczędzić miejsce i ułatwić korzystanie z paska zadań, ikony tego samego, kilka razy uruchomionego programu są automatycznie scalane. Dzięki temu możesz zarządzać wszystkimi uruchomionymi kopiami programu za pomocą pojedynczego kliknięcia myszą. 1. Rozwiń menu Start i uruchom kilka kopii Notatnika. 2. Zwróć uwagę, że reprezentująca te programy ikona zmieniła się na pasku zadań i wygląda teraz tak, jakby miała kilka zakładek. Te zakładki informują o tym, że działa więcej niż jedna kopia Notatnika. 3. Niestety, na tej podstawie nie można stwierdzić, ile kopii programu zostało uruchomionych. Żeby się tego dowiedzieć, musimy ustawić na chwilę kursor nad ikoną paska zadań.
3
2
Jeżeli klikniemy znajdującą się na pasku zadań ikonę grupy programów prawym przyciskiem myszy, wyświetlone zostanie menu kontekstowe zawierające kilka nowych, przydanych opcji: 1. Na samym dole znajdziemy przycisk pozwalający zamknąć wszystkie kopie programu jednym kliknięciem myszy. 2. Powyżej niego znajduje się polecenie pozwalające przypiąć ikonę programu do paska zadań (niezależnie od liczby scalonych kopii programu, przypięta zostanie tylko jedna jego ikona).
4
3 2 1
3. Trzecie polecenie od dołu pozwala uruchomić kolejną kopię programu (w tym przypadku Notatnika).
Konfigurujemy opcje użytkownika
91
4. W górnej części menu znajdziemy listę z nazwami ostatnio otwieranych w tym programie plików — żeby otworzyć któryś z tych plików w programie, wystarczy kliknąć jego nazwę lewym przyciskiem myszki. W tym przypadku ikony Notatnika zostały scalone, chociaż na pasku zadań była wystarczająca ilość miejsca, żeby wyświetlić je jedna obok drugiej. Żeby to zmienić: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy wolny obszar paska zadań i wybierz opcję Właściwości. 2. Pasek zadań może być:
2a 2b 2c
2d 3a 3b 3c
a. Zablokowany (opcja domyślna) — ponieważ w domyślnie skonfigurowanym systemie Windows 7 na pasku zadań nie znajdują się żadne paski narzędzi, nie ma sensu go odblokowywać (po odblokowaniu paska zadań można zmieniać położenie i wielkość znajdujących się na nim pasków narzędzi). b. Automatycznie ukrywany — zaznaczenie tej opcji spowoduje, że aby zobaczyć pasek zadań, trzeba będzie ustawić na chwilę kursor myszy na dole ekranu. c. Może zawierać miniatury ikon programów.
d. Może być przeniesiony (razem z przyciskiem menu Start) na dowolną krawędź ekranu — możliwość umieszczenia paska zadań z boku ekranu jest szczególnie przydatna w przypadku monitorów panoramicznych. 3. Przyciski (ikony programów) paska zadań mogą być: a. Zawsze scalane (opcja domyślna). b. Scalane tylko wtedy, jeżeli na pasku brakuje miejsca — wybierz tę opcję. c. Niepogrupowane — po wybraniu tej opcji ikony najpierw będą zmniejszane, a następnie na pasku zadań pojawi się pasek przewijania. 4. Odznaczając pole wyboru Użyj programu Aero Peek do podglądu pulpitu, wyłączysz jedną z funkcji opisanego w dalszej części rozdziału przycisku Podgląd pulpitu.
92
Konfigurujemy opcje użytkownika
Powiadomienia Z prawej strony paska zadań, tuż przed informacją o bieżącej dacie i godzinie, znajduje się obszar powiadomień. We wcześniejszych wersjach Windows na pasku powiadomień znajdowały się ikony najróżniejszych programów — skanerów antywirusowych, menedżerów urządzeń, komunikatorów itd. W systemie Windows 7 pasek powiadomień został zintegrowany z paskiem zadań, a wszystkie dodatkowe ikony zostały z niego usunięte. Teraz w obszarze powiadomień znajdziemy tylko komunikaty Centrum akcji, ikonę stanu baterii (dotyczy wyłącznie laptopów), ikonę połączenia sieciowego i ikonę głośnika. 1. Ustaw kursor myszki nad flagą oznajmującą zgłoszenie ważnej wiadomości przez Centrum akcji — wyświetlony zostanie komunikat informujący o liczbie wiadomości.
2
2. Kliknij tę flagę lewym przyciskiem myszy — wyświetlone zostanie okienko wiadomości zawierające wskazówki dotyczące rozwiązania problemu (w tym przypadku po kliknięciu treści wiadomości wyświetlona zostanie strona WWW z listą dostępnych programów antywirusowych) i odnośnik do Centrum akcji. 3. Kolejno ustaw kursor myszy nad widocznymi w obszarze powiadomień ikonami — za każdym razem wyświetlona zostanie krótka, dodatkowa informacja (np. o połączeniu z internetem).
Programy, które umieszczały swoje ikony w obszarze powiadomień w systemie Windows 7, wyświetlają jedynie powiadomienia. Jeżeli chcesz ukryć którąś z widocznych w obszarze powiadomień ikon systemowych lub umieścić w nim ikonę innego programu: 1. Kliknij znajdującą się po lewej stronie obszaru powiadomień ikonę skierowanej w górę strzałki i wybierz opcję Dostosuj. 2. Obszar powiadomień można też skonfigurować, klikając prawym przyciskiem myszy wolny obszar paska zadań, wybierając opcję Właściwości i klikając znajdujący się w sekcji Obszar powiadomień przycisk Dostosuj.
Konfigurujemy opcje użytkownika
93
3. Znajdź program lub funkcję systemową, których ikony chcesz ukryć lub wyświetlić w obszarze powiadomień. 3
4. Wybierz sposób pokazywania ikon systemowych i powiadomień.
4
5. Zatwierdź wprowadzone zmiany przyciskiem OK. 5
Podgląd pulpitu Wiele osób umieszcza na pulpicie skróty do często uruchamianych programów oraz bieżących dokumentów. Ponadto na pulpicie można umieszczać miniaplikacje, czyli gadżety. Oznacza to, że dostęp do pulpitu musi być szybki i wygodny. Tymczasem jeżeli jednocześnie uruchomionych mamy kilkanaście czy kilkadziesiąt aplikacji, przełączanie się między nimi za pomocą kombinacji klawiszy Alt+Tab czy minimalizowanie i przywracanie wszystkich ich okien jest czasochłonne i niewygodne. W systemie Windows 7 można podejrzeć pulpit bez konieczności przełączania się pomiędzy oknami uruchomionych programów, przesuwania ich czy minimalizowania: 1. Uruchom programy Pasjans, Notatnik i Paint. 2. Ustaw kursor myszki nad znajdującym się w prawym końcu paska zadań przyciskiem Pokaż pulpit. W rezultacie okna programów staną się przeźroczyste i będziemy mogli spojrzeć przez nie na pulpit. W ten sposób nie będziemy jednak mogli kliknąć umieszczonych na pulpicie skrótów, ale bez problemu zobaczymy znajdujące się na nim gadżety.
94
Konfigurujemy opcje systemowe
3. Przesunięcie kursora myszki poza przycisk Pokaż pulpit spowoduje przywrócenie wszystkich znajdujących się na nim okien. 4. Żeby zminimalizować wszystkie otwarte okna, kliknij przycisk Pokaż pulpit lewym przyciskiem myszy — teraz możemy kliknąć dowolny z umieszczonych na pulpicie skrótów. 5. Ponowne kliknięcie przycisku Pokaż pulpit spowoduje przywrócenie wszystkich otwartych okien.
Konfigurujemy opcje systemowe Po dostosowaniu do własnych potrzeb interfejsu użytkownika pora na skonfigurowanie środowiska systemu operacyjnego — te ustawienia będą miały wpływ na pracę wszystkich użytkowników, nie tylko osoby przeprowadzającej zmiany w konfiguracji systemu.
Właściwości komputera Po kliknięciu prawym przyciskiem myszy ikony Komputer i wybraniu opcji Właściwości zobaczysz okno podstawowych właściwości komputera. Znajdziesz w nim: 1. Informacje o edycji systemu Windows 7. 2. Ocenę wydajności Twojego komputera (więcej informacji na ten temat jest podanych w dalszej części rozdziału). 3. Informacje o procesorach i pamięci RAM. 4. Informacje o architekturze (32- lub 64-bitowej) systemu. 5. Informacje o podłączonym do komputera urządzeniu dotykowym. 6. Nazwę Twojego komputera i nazwę grupy roboczej lub domeny, do której on należy. 7. Informacje o liczbie dni pozostałych do obowiązkowej aktywacji lub informację o pomyślnie przeprowadzonej aktywacji systemu.
Konfigurujemy opcje systemowe
95
1
2 3 4
5 6
Zmiana klucza systemu Windows 7 Jeżeli z jakichś powodów musisz zmienić podany podczas instalacji numer seryjny systemu Windows 7, kliknij odnośnik Zmień klucz produktu. Spowoduje to wyświetlenie okna dialogowego bardzo podobnego do tego, które było wyświetlane podczas instalacji — i tak jak wtedy, Twoim zadaniem będzie wpisanie 25-znakowego numeru seryjnego. Po kliknięciu Dalej poprawność nowego numeru zostanie sprawdzona i jeżeli test wypadnie pomyślnie, zmiany zostaną wprowadzone.
i
Po zmianie klucza produktu konieczna będzie ponowna aktywacja systemu.
Nazwa i przynależność komputera Każdy komputer ma niepowtarzalną nazwę w domenie lub grupie roboczej, do której należy. W ten sposób możliwe jest jednoznaczne odwoływanie się do udostępnionych w sieci zasobów. Aby zmienić nazwę swojego komputera: 1. Kliknij Zmień ustawienia.
96
Konfigurujemy opcje systemowe
2. Zostanie wyświetlone okno Właściwości systemu. a. Podaj opis komputera, dzięki któremu łatwiej będzie zidentyfikować go w sieci.
2a
b. Aby zmienić nazwę i przynależność komputera do sieci, kliknij przycisk Zmień. 2b
7
3. Wprowadź nową nazwę komputera. 4. Jeżeli komputer ma być przyłączony do domeny (większość sieci firmowych to właśnie domeny), zaznacz pole Domena i podaj nazwę domeny. 5. Po kliknięciu OK zostaniesz zapytany o nazwę i hasło administratora tej domeny — tylko on może przyłączać do domeny nowe komputery. 6. Jeżeli komputer ma należeć do grupy roboczej (większość sieci domowych i osiedlowych to grupy robocze), wystarczy, że zaznaczysz opcję Grupa robocza i podasz nazwę tej grupy roboczej. 7. Zatwierdź zmiany, klikając przycisk OK.
Rozdzielczość ekranu i wielkość wyświetlanych na nim elementów Ustawieniem mającym ogromny wpływ na komfort pracy z komputerem jest dostosowanie rozdzielczości ekranu do rozmiaru i możliwości monitora, wydajności karty graficznej oraz własnych preferencji.
i
Rozdzielczość ekranu określa, ile punktów (pikseli) obrazu jest wyświetlanych na ekranie — jest to dość mylące, gdyż nie dotyczy ona rozdzielczości wyświetlacza, ale obrazu na tym wyświetlaczu. Im większa rozdzielczość, tym więcej punktów można wyświetlić i będą one (skoro rozmiar samego wyświetlacza się nie zmienia) mniejsze.
Konfigurujemy opcje systemowe
97
Procedura zmiany rozdzielczości ekranu jest taka, jak podano poniżej: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy pusty obszar pulpitu i z menu kontekstowego wybierz Rozdzielczość ekranu. 2. Kliknij przycisk Rozdzielczość i za pomocą suwaka ustaw nową rozdzielczość ekranu — pamiętaj, że im większa rozdzielczość, tym więcej informacji jest wyświetlanych, ale tym mniejsze są poszczególne okna.
2
3
3. Kliknij Zastosuj — ekran może przez chwilę być przyciemniony lub migotać.
4. Po chwili powinieneś zobaczyć ekran w nowej rozdzielczości i pytanie, czy chcesz zastosować wprowadzone zmiany:
4a 4b
a. Domyślnie zaznaczony jest przycisk Przywróć, a więc po upływie 15 sekund zmiany zostaną wycofane (dzięki czemu jeżeli ustawisz rozdzielczość nieobsługiwaną przez kartę graficzną lub monitor, wystarczy cierpliwie poczekać, żeby została przywrócona poprzednia, poprawna konfiguracja).
b. Jeżeli jesteś w stanie zobaczyć to pytanie, a nowa rozdzielczość Ci odpowiada, kliknij Zachowaj zmiany. Powszechnym problemem użytkowników najnowszych monitorów jest to, że po ustawieniu maksymalnie dużej rozdzielczości wyświetlane na nich teksty są zbyt małe. Windows 7 umożliwia ich powiększenie: 1. Kliknij odnośnik Zmień wielkość tekstu i innych elementów. 2. Wybierz odpowiadającą Ci wielkość tekstu i okien programów.
98
Konfigurujemy opcje systemowe
2
Użytkownicy ciekłokrystalicznych monitorów LCD powinni dodatkowo skonfigurować technologię ClearType (ClearType jest opatentowanym przez Microsoft sposobem wygładzania czcionek poprzez zapalanie subpikseli, a nie całych pikseli, co pozwala nawet trzykrotnie poprawić ostrość obrazu). 1. Kliknij odnośnik do zadania Dopasuj tekst ClearType. 2. Upewnij się, czy zaznaczone jest pole Włącz technologię ClearType, i kliknij Dalej. 3. Jeżeli bieżąca rozdzielczość monitora będzie różna od jego rozdzielczości macierzystej (rozdzielczości odpowiadającej liczbie pikseli ekranu), zaakceptuj sugerowaną zmianę rozdzielczości i kliknij Dalej. 4. Zostaną wyświetlone cztery próbki tekstu — za każdym razem wybierz tę, która według Ciebie wygląda najlepiej. 5. Zaakceptuj zmiany przyciskiem Zakończ.
Jak ocenić wydajność komputera? Komputer jest tak wydajny, jak jego najwolniejszy element — kierując się tą uproszczoną, ale prawdziwą zasadą, firma Microsoft dodała do systemu Windows 7 mechanizm klasyfikacji komputerów pod względem ich wydajności. Wyniki tej oceny są przydatne przy zakupie nowych programów — jeżeli producent programu gwarantuje jego poprawną pracę na komputerach ocenionych na 3 punkty, a Twój komputer otrzymał tyle lub więcej punktów, możesz być pewny, że po zainstalowaniu ten program będzie właściwie działał. Ogólna ocena komputera widoczna jest w oknie właściwości systemu.
Konfigurujemy opcje systemowe
i
99
Mechanizm oceniania wydajności komputera został po raz pierwszy zastosowany w systemie Windows Vista. Jednak Windows 7 może inaczej sklasyfikować komputer niż Vista, czyli ten sam komputer może otrzymać inną ocenę.
Żeby poznać więcej szczegółów: 1. Wyświetl okno właściwości systemu. 2. Jeżeli indeks wydajności nie został jeszcze wyznaczony lub jest nieaktualny (pomiar wydajności należy powtórzyć po każdej zmianie konfiguracji komputera, w tym po zaktualizowaniu sterowników urządzeń), kliknij odnośnik Klasyfikacja systemu jest niedostępna bądź Indeks wydajności systemu wymaga odświeżenia. 3. Wyświetlone zostanie okno Panelu sterowania Informacje wydajności i narzędzia. To samo okno można wyświetlić, wybierając z menu Start Panel sterowania/System i zabezpieczenia/Sprawdź indeks wydajności systemu Windows. 4. Żeby zmierzyć wydajność komputera, kliknij przycisk Klasyfikuj ten komputer lub Odśwież teraz. 3
4
i
Informacje o wydajności komputera i jego podzespołów zapisywane są w znajdujących się w folderze Windows\Performance\WinSat\DataStore plikach XML. Jeżeli ktoś zmodyfikuje te pliki (tak jak my to zrobiliśmy), zmieni ocenę wydajności. Przed kupnem komputera odśwież indeks wydajności systemu Windows — tylko w ten sposób będziesz miał pewność, że został on rzetelnie obliczony.
100
Konfigurujemy opcje systemowe
5. Rozpocznie się trwająca kilka minut klasyfikacja komputera— w tym czasie na komputerze nie powinny działać żadne programy. 6. Wynikową oceną komputera jest najniższa ocena podstawowych elementów komputera, czyli procesora, pamięci, grafiki, grafiki w grach i systemowego dysku twardego: a. Ocena od 1.0 do 1.9 oznacza niską wydajność (nawet urządzenia ocenione na 1.0 spełniają minimalne wymagania sprzętowe Windows 7). b. Ocena od 2.0 do 2.9 oznacza podstawową wydajność — na tak sklasyfikowanych komputerach interfejs Aero może nie być dostępny. c. Ocena od 3.0 do 3.9 gwarantuje możliwość włączenia interfejsu Aero. d. Ocena od 4.0 do 4.9 oznacza dobrą wydajność. e. Ocena od 5.0 do 5.9 gwarantuje szybkie działanie gier, aplikacji graficznych i multimedialnych. f. Ocena od 6.0 do 6.9 oznacza, że komputer będzie w stanie wyświetlać grafiki DirectX 10 z najwyższą oferowaną przez ten program szybkością klatek. g. Ocena od 7.0 do 7.9 zarezerwowana jest dla najszybszych komputerów wyposażonych w dyski SSD, specjalistyczne karty grafiki i więcej niż 4 procesory.
i
Radzimy wymienić te składniki komputera, które zostały oceniona na mniej niż 3 punkty.
Jak poprawić wydajność systemu? Możesz poprawić wydajność komputera, kolejno uruchamiając widoczne w prawej części okna Informacje wydajności i narzędzia odnośniki do pięciu narzędzi1 — kilka z nich zostało opisanych w rozdziale 8. Pierwsze z nich pozwala dostosować efekty wizualne: 1. Kliknij odnośnik Dopasuj efekty wizualne. 2. Wyświetlone zostanie okno opcji wydajności pozwalające m.in. włączyć lub wyłączyć poszczególne efekty wizualne, takie jak animacje paska zadań czy kompozycje pulpitu. Odznacz te efekty, które według Ciebie zbyt silnie obciążają komputer. 1
Najskuteczniejszym sposobem na poprawę wydajności domowego komputera jest zastąpienie jego najsłabszego podzespołu szybszym odpowiednikiem.
Konfigurujemy opcje systemowe
i
101
Wybierając opcję Dopasuj dla uzyskania najlepszej wydajności, wyłączysz wszystkie efekty wizualne.
3. Potwierdź swoją decyzję klawiszem OK.
Czym są i czemu warto ustawić domyślne ustawienia programów? Różne programy mogą być używane jako przeglądarka internetowa, klient poczty czy odtwarzacz multimediów. Windows 7 umożliwia określenie domyślnych programów pełniących te funkcje. Możesz również zdefiniować automatyczną reakcję systemu na włożenie do napędu płyt CD lub DVD z określoną zawartością, a także powiązać rozszerzenia plików z programami — wtedy dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy takiego pliku spowoduje uruchomienie domyślnego dla tego typu plików programu. Zacznij od określenia domyślnych programów pełniących funkcje przeglądarki, programu pocztowego itd. 1. Uruchom Panel sterowania i wybierz kategorię Programy. 2. Kliknij zadanie Programy domyślne/Określ dostęp do programów i ich ustawienia domyślne. 3. Jeżeli do typowych zadań używasz wyłącznie programów firmy Microsoft, zaznacz opcję Microsoft Windows.
3
4. W innym przypadku wybierz opcję Niestandardowa.
4
8
5. Następnie rozwiń listę możliwych ustawień.
102
Konfigurujemy opcje systemowe
6. Wskaż domyślną przeglądarkę, program pocztowy, odtwarzacz multimediów, program obsługi wiadomości błyskawicznych i wirtualną maszynę Java. 7. Jeżeli chcesz zablokować któryś z systemowych programów, usuń zaznaczenia odpowiednich pól wyboru Włącz dostęp do tego programu. 8. Kliknij OK. W drugiej kolejności określ automatyczną reakcję systemu na włożenie do napędu płyty z określoną zawartością: 1. Kliknij widoczne w oknie Programy domyślne zadanie Zmień ustawienia funkcji Autoodtwarzanie. 2. Kolejno wskaż programy, które zostaną automatycznie uruchomione po włożeniu do napędu różnego rodzaju płyt i podłączeniu do komputera różnych urządzeń.
2
3. Po skonfigurowaniu automatycznie uruchamianych programów kliknij Zapisz. 3
Pozostało Ci jeszcze powiązanie programów z rozszerzeniami plików:
i
Podczas instalowania programów automatycznie są one zestawiane z właściwymi rozszerzeniami plików. Na przykład po zainstalowaniu Word 2007 zostanie powiązany m.in. z rozszerzeniem .docx. Ręczna zmiana domyślnego dla danego typu plików programu nie jest konieczna.
1. Z Panelu sterowania wybierz kategorię Programy/Programy domyślne. 2. Uruchom zadanie Skojarz typ pliku lub protokół z programem. Wyświetlone zostanie okno Ustaw skojarzenia. 3. Zaznacz typ pliku, który chcesz powiązać z innym programem. 4. Kliknij przycisk Zmień program. Zobaczysz listę programów, które mogą być automatycznie uruchamiane po dwukrotnym kliknięciu pliku o zaznaczonym rozszerzeniu. 5. Zatwierdź zmiany klawiszem OK.
Ɣ Praca z folderami Ɣ Praca z plikami Ɣ Praca z bibliotekami Ɣ Wyszukiwanie plików i folderów Ɣ Poprzednie wersje plików i folderów Ɣ Praca z dyskami Ɣ Szyfrowanie
4
Dyski, biblioteki, foldery i pliki Wszystkie gromadzone przez nas zasoby — dokumenty tekstowe, arkusze kalkulacyjne, dane, muzyka, filmy — zapisywane są na dyskach w postaci plików. Ponieważ liczba wszystkich plików na dyskach typowego komputera jest liczona w setkach tysięcy, żeby usprawnić ich przechowywanie, wyszukiwanie i modyfikowanie, umieszczane są one w folderach — tak jak tradycyjne, papierowe dokumenty wkładane są do segregatorów. W systemie Windows 7 informacje o plikach można dodatkowo umieszczać w bibliotekach. Z tego rozdziału dowiesz się, jak pracować z plikami, folderami, bibliotekami i dyskami, oraz jak wykorzystywać w tej pracy możliwości systemu Windows 7, takie jak wersjonowanie (odtwarzanie poprzednich wersji), wyszukiwanie oraz kompresowanie lub szyfrowanie dysków, plików i folderów.
Praca z folderami W folderze możesz przechowywać pliki lub inne foldery (foldery umieszczone w innym folderze nazywa się podfolderami). Foldery reprezentowane są za pomocą ikony segregatora — pustego, jeżeli w folderze nie ma żadnych plików, lub pełnego — jeżeli zawiera on jakieś pliki.
104
Praca z folderami
Przeglądanie i filtrowanie Podstawowym narzędziem pracy z folderami i innymi opisanymi w tym rozdziale obiektami jest Eksplorator Windows. W systemie Windows 7 uruchomić go można na kilka sposobów, na przykład klikając znajdującą się na pasku zadań ikonę Eksploratora lub wybierając znajdujące się po prawej stronie menu Start pozycje Dokumenty, Obrazy czy Komputer. 1. Uruchom Eksploratora Windows. 2. Kliknij znajdującą się w okienku nawigacji ikonę dysku systemowego. W głównym okienku Eksploratora zostaną wyświetlone znajdujące się na tym dysku pliki i foldery. 3. Wyświetlić zawartość folderu można na trzy sposoby: a. Rozwijając ikonę dysku w okienku nawigacji i zaznaczając wybrany folder. b. Dwukrotnie klikając lewym przyciskiem myszki ikonę folderu w głównym okienku Eksploratora. c. Podając nazwę folderu w pasku adresu. 4. Wyświetl zawartość folderu Windows. 5. Ten folder zawiera kilkadziesiąt podfolderów i plików. W znalezieniu interesujących nas folderów i plików pomoże ich przefiltrowanie. 6. Przełącz się do widoku szczegółów — w tym widoku każdy obiekt wyświetlany jest w osobnym wierszu tabeli. 7. Ustaw kursor myszki nad nagłówkiem kolumny Data modyfikacji — z prawej strony pojawi się skierowana w dół strzałka. 8. Kliknij ją lewym przyciskiem myszy. Ponieważ wybraną kolumną była kolumna daty modyfikacji, wyświetlone zostanie okno pozwalające określić zakres interesujących nas dat. 9. Żeby wyświetlić pliki i foldery utworzone lub zmodyfikowane w ciągu ostatniego miesiąca, zaznacz pole wyboru Wcześniej w tym miesiącu. 10. Kliknij lewym przyciskiem myszy dowolny, pusty obszar głównego okienka Eksploratora — przy nagłówku kolumny Data modyfikacji pojawi się symbolizujący filtrowane według tego atrybutu znak akceptacji.
Praca z folderami
105
4 7
6
8 5
9
11. Kliknij ten znak i wyłącz filtrowanie według daty modyfikacji. 12. Aby wyświetlić wyłącznie informacje o programach i skrótach aplikacji MS-DOS: a. Kliknij strzałkę umieszczoną po prawej stronie nagłówka Typ. b. Zaznacz dwa interesujące Cię w tym momencie typy plików: Aplikacja i Skrót do programu MS-DOS. 13. Zawartość głównego okienka Eksploratora może być filtrowana na wiele różnych sposobów — konieczne jest tylko dodanie do widoku szczegółów odpowiedniej kolumny: a. Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek dowolnej kolumny. b. Jeżeli na liście znajduje się interesujący Cię atrybut, zaznacz go. c. Jeżeli chcesz użyć rzadziej stosowanych atrybutów plików i folderów, kliknij Więcej i wybierz je z listy 272 predefiniowanych atrybutów.
106
Praca z folderami
a
b 13 c
14. Wyłącz filtrowanie i zamknij okno Eksploratora Windows.
i
Wybranie dysku czy folderu w okienku nawigacji powoduje wyświetlenie ich zawartości w głównym oknie Eksploratora. Tymczasem wybranie dysku czy folderu w głównym okienku nie powoduje jego wyświetlenia w okienku nawigacji. Żeby to zmienić, kliknij prawym przyciskiem myszy wolny obszar okna nawigacji i z menu kontekstowego wybierz Przejdź do bieżącego folderu. Żeby przywrócić domyślne działanie okienka nawigacji, odznacz to pole wyboru.
Tworzenie folderu Najprostszym sposobem na utrzymanie porządku w plikach jest systematyczne zapisywanie ich w specjalnie dla nich utworzonych folderach. W systemie Windows 7 foldery powinny być tworzone w odpowiednich bibliotekach — w ten sposób zapisywane w nich pliki będą automatycznie indeksowane i będziemy mogli je szybko przeszukiwać. 1. Rozwiń menu Start i kliknij Dokumenty. Otworzona zostanie opisana w dalszej części tego rozdziału biblioteka dokumentów. 2. Ustaw kursor myszy tak, aby nie wskazywał żadnego obiektu, i naciśnij prawy przycisk myszy. 3. Z menu podręcznego wybierz opcję Nowy/Folder. 4. Zostanie utworzony folder o nazwie Nowy Folder. Zmień jego nazwę na Służbowe. 5. Przejdź do folderu Służbowe i utwórz podfoldery Raporty i Korespondencja.
Praca z folderami
107
Zmiana nazwy Nazwy folderów mogą być w dowolnej chwili zmienione — wystarczy w Eksploratorze Windows zaznaczyć wybrany folder, a następnie: 1. Albo kliknąć go lewym przyciskiem myszy, odczekać chwilę i powtórzyć kliknięcie — poprzednia nazwa zostanie zaznaczona i będziesz mógł ją zmienić.
i
Jeżeli przerwa pomiędzy kliknięciami będzie za mała, folder zostanie otworzony, jeżeli za duża — nic się nie stanie.
1
2. Albo kliknąć folder prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybrać opcję Zmień nazwę.
i
W identyczny sposób możesz zmieniać nazwy plików.
Przenoszenie, kopiowanie i usuwanie Kopiując folder, automatycznie kopiujemy całą jego zawartość, to samo dotyczy przenoszenia i usuwania folderów. Co więcej, sposób wykonywania operacji przenoszenia, kopiowania i usuwania jest taki sam dla folderów i plików. Aby przenieść folder: 1. Uruchom Eksploratora Windows i znajdź folder, który chcesz przenieść do innej lokalizacji. 2. Zaznacz wybrany folder.
108
i
Praca z folderami
Aby jednocześnie zaznaczyć kilka wybranych plików lub folderów, podczas ich zaznaczania przytrzymaj wciśnięty klawisz Ctrl. Chcąc zaznaczyć wszystkie pliki lub foldery widoczne pomiędzy dwoma wskazanymi przez Ciebie, zaznacz pierwszy, przytrzymaj klawisz Shift i zaznacz ostatni. Naciskając kombinację klawiszy Ctrl+A, zaznaczysz wszystkie widoczne pliki i foldery.
3. Naciśnij i przytrzymaj podczas wskazywania kursorem folderu docelowego lewy przycisk myszy. 4. Umieść folder w docelowej lokalizacji. Innym sposobem na przeniesienie folderu jest: 1. Kliknięcie go prawym przyciskiem myszy i wybranie z menu kontekstowego opcji Wytnij. W tym momencie folder zostanie zaznaczony na szaro. 2. Przejście do miejsca, do którego chcesz go przenieść, kliknięcie prawym przyciskiem myszy wolnego obszaru i wybranie z menu kontekstowego Wklej. Trzeci sposób przypomina poprzedni, z tym że folder zostaje wycięty kombinacją klawiszy Ctrl+X, a wklejony po naciśnięciu Ctrl+V. Kopiowanie różni się od przenoszenia tym, że po jego zakończeniu folder pozostaje w pierwotnej lokalizacji, a we wskazanym przez Ciebie miejscu zostaje zapisana tylko jego kopia. Aby zapisać kopię folderu: 1. Znajdź w głównym okienku Eksploratora folder, który chcesz skopiować. 2. Jeżeli chcesz skopiować folder do jednej z typowych lokalizacji, takich jak dyskietka, płyta CD lub udział sieciowy, kliknij folder prawym przyciskiem myszy, z menu kontekstowego wybierz Wyślij do i wskaż żądaną lokalizację folderu. 3. Aby skopiować folder do widocznej na ekranie lokalizacji, kliknij go prawym przyciskiem myszy, przytrzymaj naciśnięty przycisk i przeciągnij folder do wybranej lokalizacji. 4. Po zwolnieniu prawego przycisku myszy wyświetlona zostanie lista możliwych operacji — będziesz mógł skopiować folder, przenieść go lub utworzyć do niego skrót — wybierz Kopiuj tutaj.
4
i
Jeżeli docelową lokalizacją będzie biblioteka, w menu kontekstowym pojawi się dodatkowa opcja pozwalająca umieścić w niej zaznaczony folder. Efekt umieszczenia folderu w bibliotece opisaliśmy w punkcie Praca z bibliotekami.
Praca z folderami
109
5. Trzeci sposób kopiowania wykorzystuje kombinację klawiszy i przypomina analogiczny sposób przenoszenia folderów, z tym że folder zostaje skopiowany (a nie wycięty). Do skopiowania folderu służy kombinacja klawiszy Ctrl+C, do wklejenia zaś znana już kombinacja Ctrl+V. 6. Jeżeli kopiowane czy przenoszone obiekty będą duże, to niezależnie od wybranego sposobu na ekranie wyświetlana będzie informacja o postępie operacji. 7. Aby przerwać operację, wystarczy kliknąć przycisk Anuluj.
6 7
8. Jeżeli w lokalizacji docelowej znajduje się już folder o tej samej nazwie, zobaczysz pytanie, czy scalić oba foldery. Windows 7 pomoże Ci w podjęciu decyzji, podając datę utworzenia obu folderów. 9. Jeżeli zdecydujesz się na scalenie folderów, to przed skopiowaniem pliku o takiej samej nazwie jak plik znajdujący się już w folderze docelowym zostaniesz raz jeszcze zapytany, co chcesz zrobić. 10. Znowu Windows 7 ułatwi Ci podjęcie decyzji, podając rozmiar i czas, który upłynął od ostatniej edycji obu plików. Możesz: a 10
a. Zastąpić znajdujący się w docelowym folderze plik kopiowanym. b. Pominąć ten plik.
b
c
d
c. Zachować oba pliki — jeżeli wybierzesz tę opcję, nazwa nowego pliku zostanie zmieniona. d. Możesz też automatycznie wykonać tę samą operację dla pozostałych plików.
110
Praca z folderami
Niepotrzebne pliki i foldery powinieneś usuwać — inaczej po pewnym czasie zabraknie Ci miejsca nawet na największym dysku. Choć zwykłe usunięcie danych nie jest operacją nieodwracalną, zastanów się, czy na pewno kasujesz te foldery i pliki, których zamierzałeś się pozbyć. Aby usunąć plik lub folder: 1. Uruchom Eksploratora Windows i znajdź usuwane obiekty. 2. Zaznacz usuwany plik lub folder (tak samo jak przy kopiowaniu lub przenoszeniu, możesz zaznaczyć wiele obiektów). 3. Naciśnij klawisz Delete lub kombinację klawiszy Ctrl+D. Tę samą operację możesz wykonać, klikając prawym przyciskiem myszy i wybierając z menu kontekstowego Usuń. Za każdym razem zobaczysz to samo pytanie. 4. Po kliknięciu Tak zaznaczone obiekty zostaną przeniesione do kosza. 5. Jeżeli chcesz usunąć dane bez przenoszenia ich do kosza, podczas kasowania trzymaj wciśnięty klawisz Shift.
i
Odzyskanie tak skasowanych danych może być kosztowne. W przypadku usunięcia potrzebnego pliku w najlepszym razie wystarczy specjalistyczny program, w najgorszym czeka Cię wizyta w firmie zajmującej się odzyskiwaniem danych.
6. Potwierdź swoją decyzję klawiszem Tak.
6
Przywracanie wyrzuconego do kosza pliku lub folderu Domyślnie na pulpicie znajduje się tylko ikona kosza, w którym, tak jak we wcześniejszych wersjach systemu Windows, przechowywane są usunięte pliki i foldery. Jednak w trakcie usuwania plików i folderów zobaczymy stopniowo wypełniający się śmieciami kosz.
Praca z folderami
111
Żeby odzyskać wyrzucone do kosza pliki lub całe foldery (przywracając folder, przywrócimy wszystkie zapisane w nim pliki): 1. Kliknij dwukrotnie lewym przyciskiem myszki widoczną na pulpicie ikonę kosza. W głównym oknie Eksploratora Windows wyświetlona zostanie jego zawartość. 2. Znajdź i zaznacz przypadkowo usunięty plik lub folder.
i
Po pewnym czasie w koszu znajdują się tysiące plików i folderów. Znalezienie wśród nich tego, który chcemy przywrócić, ułatwi przełączenie się do widoku szczegółów i posortowanie oraz przefiltrowanie ich według daty usunięcia.
2
3
3. Kliknij przycisk Przywróć ten element lub kliknij folder prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Przywróć. Wybrany plik lub folder zostanie przeniesiony z kosza do miejsca, z którego został usunięty.
Specjalne foldery Podczas zakładania konta użytkownika system Windows 7 automatycznie tworzy dla niego kilkanaście specjalnych folderów. Żeby się z nimi zapoznać: 1. Uruchom Eksploratora Windows i wyświetl zawartość dysku systemowego (z reguły jest to dysk C:). 2. Przejdź do folderu Użytkownicy — każdy użytkownik ma w nim podfolder nazywający się tak samo jak jego konto.
112
Praca z folderami
3. Wyświetl zawartość swojego folderu1. Poszczególne podfoldery pełnią specjalne funkcje: a. Kontakty zawiera wizytówki znajomych. b. Łącza zawiera skróty do pozostałych specjalnych folderów. c. Moja muzyka zawiera skrót do prywatnego folderu z muzyką. W tym folderze powinieneś zapisywać własne pliki muzyczne. d. Moje dokumenty zawiera Twoje prywatne dokumenty. e. Moje obrazy zawiera skrót do prywatnego folderu z grafiką. W tym folderze powinieneś zapisywać własne pliki graficzne. f. Moje wideo zawiera skrót do prywatnego folderu z filmami. W tym folderze powinieneś zapisywać własne pliki multimedialne. g. Pobieranie jest domyślnym miejscem zapisywania pobranych z internetu plików. h. Pulpit zawiera elementy pulpitu, z wyjątkiem specjalnych ikon (takich jak Kosz czy Komputer) i gadżetów. Otwórz ten folder i utwórz w nim skrót do dowolnego folderu — zwróć uwagę, że pojawi się on na Twoim pulpicie. i. Ulubione zawiera — podzielone pomiędzy podfoldery — adresy ulubionych stron WWW przeglądarki Internet Explorer. j. Folder Wyszukiwania zawiera zapisane definicje wyszukiwania plików i folderów. Więcej informacji na temat wyszukiwania znajdziesz w dalszej części tego rozdziału. k. W folderze Zapisane gry znajdziesz pliki z zapisanymi grami.
2
3b 3d 3f 3h 3j
1
3a 3c 3e 3g 3i 3k
Wszystkie te podfoldery uzupełnione dodatkowo o udostępnione przez Ciebie zasoby komputera można także wyświetlić, rozwijając menu Start i klikając znajdującą się w jego prawym, górnym rogu nazwę użytkownika.
Praca z plikami
113
4. Lokalizację każdego z tych podfolderów można łatwo zmienić — w tym celu:
4c
a. Kliknij wybrany folder systemowy prawym przyciskiem myszy. b. Z menu kontekstowego wybierz opcję Właściwości. c. Przejdź do zakładki Lokalizacja.
4d
d. Kliknij przycisk Przenieś i wskaż nową lokalizację folderu. 4e
e. Po naciśnięciu klawisza OK lub Zastosuj i po potwierdzeniu swojej decyzji folder z całą zawartością zostanie przeniesiony do nowej lokalizacji.
5. Aby przywrócić oryginalną lokalizację folderu systemowego, wystarczy kliknąć widoczny na zakładce Lokalizacja przycisk Przywróć domyślny. 6. Przejdź do folderu Użytkownicy. Oprócz folderów poszczególnych użytkowników zawiera on folder Publiczny — otwórz go. 7. W podfolderach tego folderu przechowywane są publiczne (wspólne) pliki wszystkich użytkowników komputera. Po zainstalowaniu systemu Windows 7 znajdziesz w nich przykładowe pliki różnego typu.
Praca z plikami Praca z plikami jest prawie taka sama jak praca z folderami — poniżej opisaliśmy najważniejsze różnice.
i
Jedną z widocznych różnic pomiędzy plikiem a folderem jest ta, że nazwa pliku zawiera rozszerzenie, a nazwa folderu — nie. Z poprzedniego rozdziału dowiedziałeś się, że na podstawie tego rozszerzenia (typu) pliki są powiązane z różnymi programami, w których są domyślnie otwierane.
114
Praca z plikami
Tworzenie pliku Aby utworzyć nowy, pusty plik: 1. W oknie Eksploratora Windows wyświetl folder, w którym chcesz umieścić ten plik. 2. Kliknij wolny obszar głównego okna prawym przyciskiem myszy. 3. Z menu kontekstowego wybierz Nowy i wskaż typ tworzonego pliku.
3
4. Jednak znacznie częściej, niż tworzyć puste pliki, będziesz zapisywać w nich wyniki działania najróżniejszych programów. Prawie wszystkie z nich mają menu Plik, po jego rozwinięciu będziesz mógł zapisać plik w domyślnej lokalizacji (Zapisz) albo podać nową nazwę i lokalizację pliku (Zapisz jako) — w ten sposób można tworzyć kopie plików.
Otwieranie pliku Najprostszym sposobem na otwarcie pliku jest jego dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy — właśnie w tym celu nadajesz plikom właściwe rozszerzenia i wiążesz je z odpowiednimi programami. Czasami jednak chcesz otworzyć plik danego typu (plik o danym rozszerzeniu) w innym programie — w takim przypadku: 1. Uruchom Eksploratora Windows i znajdź interesujący Cię plik. 2. Kliknij ten plik prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz opcję Otwórz za pomocą.
Praca z plikami
115
3. Zobaczysz listę programów powiązanych z danym typem pliku. Jeżeli nie znajdziesz na niej interesującego Cię programu: a. Kliknij Przeglądaj. b. Wskaż lokalizację głównego pliku programu. c. Kliknij OK.
4
5 3a 6
4. Zaznacz program, w którym chcesz otworzyć plik. 5. Odznacz pole wyboru Zawsze używaj wybranego programu do otwierania tego typu plików. 6. Kliknij OK — w tym przypadku otworzysz stronę WWW w Notatniku, zamiast wyświetlać ją w przeglądarce internetowej.
Pakowanie plików Windows 7 ma wbudowaną możliwość pakowania plików i folderów do postaci archiwów zip. Tak spakowane pliki nie tylko zajmują mniej miejsca, ale również są łatwiejsze do zarządzania i można je bezpiecznie przesyłać jako załącznik do poczty elektronicznej — zamiast wysyłać komuś 49 plików, prościej jest wysłać jeden, zawierający je wszystkie, plik archiwum.
116
i
Praca z plikami
Zawsze pakuj pliki wysyłane komuś jako załączniki do wiadomości e-mail — w ten sposób będziesz miał pewność, że program pocztowy i skaner antywirusowy odbiorcy pozwoli mu na ich odebranie.
Aby spakować wybrane pliki: 1. Wyświetl w głównym oknie Eksploratora Windows folder zawierający pakowane pliki. 2. Zaznacz te pliki (na przykład trzymając podczas zaznaczania wciśnięty klawisz Shift). 3. Kliknij zaznaczone pliki prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz Wyślij do/Folder skompresowany (zip).
3 2
4. W bieżącym folderze pojawi się plik archiwum (plik z ikoną podobną do ikony folderu, ale z zamkiem błyskawicznym) — zmień nazwę na opisującą jego zawartość. 5. Kliknij dwukrotnie lewym przyciskiem myszy plik archiwum — zostanie on otworzony tak jak standardowy folder. 6. Żeby rozpakować wybrany plik archiwum: a. Kliknij jego zawartość prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Kopiuj, a następnie wklej zaznaczone pliki do dowolnego folderu. b. Albo po prostu przeciągnij je myszą do docelowego folderu.
Praca z plikami
117
Dodatkowe informacje o pliku Plik, oprócz nazwy i rozszerzenia, ma mnóstwo dodatkowych atrybutów — niektóre są związane z datą utworzenia pliku czy jego rozmiarem, wartości innych możesz dowolnie zmieniać (na przykład dane autora czy komentarz).
i
Takie dodatkowe informacje opisujące jakiś obiekt nazywa się metadanymi (danymi o danych). Metadane mogą być używane do wyszukiwania i filtrowania plików — możemy na przykład wyszukać wszystkie zdjęcia wybranej osoby czy dokumenty poświęcone systemom Windows.
1. Zaznacz w głównym oknie Eksploratora Windows dowolny plik. 2. Na pasku stanu pojawią się najważniejsze informacje o pliku — zwróć uwagę, że w przypadku niektórych typów plików możliwe jest podanie opisujących ten plik tagów (słów kluczowych). 3. Kliknij zaznaczony plik prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Właściwości.
4
4. Zostanie wyświetlone okno Właściwości wybranego pliku. Przejdź do zakładki Szczegóły — znajduje się tam mnóstwo dodatkowych, podzielonych na kategorie informacji. 5. Zwróć uwagę, że niektóre z tych informacji mogą być poufne (na przykład nie chciałbyś, żeby osoby, które dostaną kopię pliku, wiedziały, że jego autorem był X). Windows 7 ułatwia usunięcie tych informacji:
5a
a. Kliknij odnośnik Usuń właściwości oraz informacje osobiste.
118
Praca z plikami
b. Zostaniesz zapytany, które informacje usunąć — domyślnie zaznaczone jest pole Utwórz kopię bez wszystkich właściwości, które można usunąć.
5b
5d
c. Jeżeli klikniesz OK, metadane zostaną usunięte z automatycznie utworzonej kopii pliku — oryginalny plik nadal będzie je zawierał. d. Zaznacz pole Usuń następujące właściwości z tego pliku. e. Po kliknięciu Zaznacz wszystko zobaczysz, które metadane mogą być usunięte z plików.
5e 5f
f. Przerwij bieżącą operację klawiszem Anuluj.
5c
6
6. Przejdź do zakładki Ogólne — tu, oprócz zapoznania się z najważniejszymi właściwościami pliku, możesz:
7 6a
a. Zmienić program używany do otwierania danego typu plików. b. Ukryć plik. c. Zabezpieczyć plik przed zmianami.
6c
6b 8
7. Zakładka Zabezpieczenia pozwala kontrolować dostęp użytkowników do pliku lub folderu — opis list ACL wykracza jednak poza zakres tej książki. Zakładka Niestandardowe widoczna jest tylko dla niektórych typów plików, natomiast zakładka Poprzednie wersje została opisana w dalszej części tego rozdziału. 8. Zamknij okno właściwości pliku.
Praca z bibliotekami
119
Praca z bibliotekami We wcześniejszych wersjach systemu Windows znajdowały się specjalne foldery, takie jak Dokumenty czy Obrazy. W Viście te dokumenty po raz pierwszy były automatycznie indeksowane. Ponieważ wiele osób przechowuje dokumenty w różnych, czasami znajdujących się na dodatkowych dyskach, folderach, takie rozwiązanie okazało się niewystarczające. W systemie Windows 7 użytkownicy po raz pierwszy mają pełną kontrolę nad specjalnymi folderami i mogą wybrać foldery, które chcą, aby były częścią biblioteki dokumentów. Praca z bibliotekami przypomina pracę z folderami — w ten sam sposób możemy przeglądać ich zwartość i pracować ze znajdującymi się w nich plikami. Jednak biblioteki nie przechowują kopii plików, są tylko sposobem ich wyświetlania i indeksowania. W rezultacie biblioteka może zawierać pliki zapisane w różnych folderach.
Wbudowane biblioteki Windows 7 zawiera cztery predefiniowane biblioteki: Dokumenty, Muzyka, Obrazy i Wideo. Przekonajmy się, czy praca z tymi bibliotekami różni się od pracy z folderami: 1. Uruchom Eksploratora Windows i zaznacz znajdującą się w okienku nawigacji pozycję Biblioteki. 2. W głównym oknie Eksploratora wyświetlone zostaną ikony czterech wbudowanych bibliotek. 3. Wyświetl zawartość biblioteki Obrazy — domyślnie zawiera ona tylko folder Przykładowe obrazy. 4. Wykorzystując dowolny z opisanych wcześniej sposobów, skopiuj do tej biblioteki kilka plików graficznych — do biblioteki można kopiować pliki tam samo jak do folderów. 5. Skoro biblioteki, w przeciwieństwie do folderów, nie przechowują plików, to gdzie zostały zapisane skopiowane przed chwilą pliki? Żeby to sprawdzić, kliknij znajdujący się tuż poniżej nazwy biblioteki odnośnik Lokalizacje 2.
120
Praca z bibliotekami
6. Okazuje się, że każda biblioteka zawiera przynajmniej jeden folder (wszystkie wbudowane foldery początkowo zawierają dwa foldery). Jeżeli biblioteka zawiera kilka folderów, jeden z nich jest domyślną lokalizacją zapisu. Czyli skopiowane wcześniej pliki trafiły do folderu obrazów użytkownika.
6
7. Kliknij Anuluj. 7
8. Utwórz w bibliotece Obrazy dwa foldery (np. Wakacje i Zwierzęta). 9. Przenieś do tych folderów pliki graficzne, tak żeby zdjęcia z wakacji trafiły do folderu Wakacje, zdjęcia zwierząt do folderu Zwierzęta, a w głównym folderze biblioteki (czyli folderze Moje obrazy) pozostały inne pliki graficzne.
10
11
10. Domyślnie zawartość biblioteki wyświetlana jest według folderów, a więc biblioteka wygląda jak folder z podfolderami. Bibliotekę można jednak przeglądać także na inne sposoby — kliknij przycisk Folder i wybierz rozmieszczenie według miesięcy.
11. W głównym oknie Eksploratora wyświetlone zostaną pogrupowane według miesięcy pliki graficzne z wszystkich dodanych do biblioteki folderów, w tym pliki z folderu Przykładowe obrazy.
i
Żeby wyświetlić grupę plików, należy dwukrotnie kliknąć ją lewym przyciskiem myszy, tak jakbyśmy otwierali folder.
Praca z bibliotekami
121
12. Do biblioteki można dołączać dowolne foldery, o ile tylko znajdują się one na dysku, który system Windows 7 może poindeksować. Możemy więc dodać do biblioteki obrazów folder z dysku D: a. Kliknij dodawany do biblioteki folder prawym przyciskiem myszy. b. Zaznacz opcję Umieść w bibliotece i wybierz bibliotekę Obrazy. c. Folder fizycznie pozostanie w tym samym miejscu, ale jego zawartość będzie widoczna w bibliotece obrazów. 13. Żeby zmienić domyślną lokalizację zapisu biblioteki: a. Kliknij znajdującą się w okienku nawigacji nazwę biblioteki Obrazy. b. Wybierz z menu kontekstowego opcję Właściwości.
c 13 d 14
c. Zaznacz folder, który będzie domyślną lokalizacją zapisu. d. Kliknij przycisk Ustaw lokalizację zapisu. 14. Żeby usunąć folder z biblioteki (folder i znajdujące się w nim pliki nie zostaną fizycznie usunięte, ale nie będą już należeć do biblioteki), kliknij przycisk Usuń.
Zakładamy własną bibliotekę Żeby założyć własną bibliotekę: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy znajdującą się w okienku nawigacji Eksploratora Windows pozycję Biblioteki. 2. Wybierz Nowy/Biblioteka. 3. Podaj nazwę biblioteki (np. KsiÈĝki) i naciśnij Enter. 4. Spróbuj skopiować do tej biblioteki dowolny plik — okaże się to niemożliwe.
122
Wyszukiwanie plików i folderów
5 6
5. Zaznacz bibliotekę Książki — w głównym oknie Eksploratora wyświetlona zostanie informacja, że ta biblioteka nie zawiera jeszcze żadnego folderu. 6. Kliknij przycisk Umieść folder.
7. Wskaż dodawany do biblioteki folder i kliknij przycisk Umieść folder.
i
Pierwszy dodany do biblioteki folder staje się domyślną lokalizacją zapisu tej biblioteki.
Wyszukiwanie plików i folderów Wykonując to ćwiczenie, znajdziesz „zagubiony” gdzieś na komputerze dokument. 1. W Eksploratorze Windows przejdź do widoku komputera. 2. W prawym górnym rogu znajduje się nieomówione do tej pory pole wyszukiwania — wpisz w nim Windows. 3. Rozpocznie się wyszukiwanie plików i folderów spełniających podane kryterium wyszukiwania. Przesuwający się w pasku adresu zielony pasek będzie sygnalizował postęp wyszukiwania. 4. Po chwili w głównym oknie Eksploratora zobaczysz wszystkie pliki spełniające podane kryterium. Zwróć uwagę, że znalezione zostały również pliki, które nie zawierają w swojej nazwie słowa Windows. 5. Wyszukiwanie plików na podstawie ich nazwy jest przydatne, ale nie jest niczym nowym. Nie dość, że z reguły nie pamiętamy nazwy pliku, to przy tak ogólnych kryteriach liczba otrzymanych wyników może skutecznie zniechęcić do poszukiwań wśród nich naszego „zagubionego” pliku — w tym przypadku znalezionych został ponad 15 tysięcy plików i folderów. 6. Zwróć uwagę na widoczne poniżej paska adresu ostrzeżenie o wolnym przeszukiwaniu nieindeksowanych lokalizacji. Zostało ono wyświetlone, ponieważ przeszukiwaliśmy cały komputer, a nie tylko automatycznie indeksowane biblioteki. 7. Przejdź do lokalizacji Biblioteki.
Wyszukiwanie plików i folderów
123
3 2 6
7 4
8. Kliknij pole wyszukiwania i wybierz z listy ostatnio stosowanych kryteriów wyszukiwania słowo Windows. Tym razem wyszukiwanie będzie znacznie szybsze, chociaż przeszukana będzie również zawartość plików, a nie tylko ich nazwy. 9. Jeżeli na dyskach komputera przechowujemy tysiące czy nawet miliony plików, wynik ich przeszukania będzie za każdym razem zawierał zbyt wiele pozycji, żeby rzeczywiście ułatwić nam znalezienie tego jednego, szukanego dokumentu. Rozwiązać ten problem możemy, definiując dodatkowe filtry wyszukiwania: a. Kliknij lewym przyciskiem myszy okienko wyszukiwania — zostanie wyświetlona lista ostatnio wyszukiwanych fraz oraz trzy rodzaje filtrów wyszukiwania. b. Kliknij filtr Rodzaj i wybierz rodzaj szukanego pliku (Dokument). 10. Żeby bardziej zawęzić kryteria wyszukiwania: a. Raz jeszcze kliknij lewym przyciskiem myszy pole wyszukiwania. b. Z listy filtrów wybierz Data modyfikacji. c. Zostanie wyświetlony kalendarz — zaznaczając na nim dowolną datę, wyszukamy dokumenty na temat Windows z tego dnia. Z reguły nie znamy dokładnej daty ostatniej modyfikacji dokumentu, dlatego wybierz opcję Wcześniej w tym roku. d. Główne okienko Eksploratora będzie zawierało dokumenty na temat Windows z bieżącego roku.
124
Poprzednie wersje plików i folderów
9a
9b
Poprzednie wersje plików i folderów Każdemu zdarza się przypadkowo zastąpić ważny dokument innym, usunąć go czy błędnie zmienić jego treść. W takich sytuacjach najlepszym rozwiązaniem problemu byłaby możliwość dostępu do poprzedniej wersji pliku. W systemie Windows 7 zastosowano (ten sam co w Viście czy serwerze Windows 2003) mechanizm przywracania poprzedniej wersji plików i folderów. Żeby sprawdzić jego działanie: 1. Uruchom Eksploratora Windows i przejdź do biblioteki Obrazy. 2. Otwórz folder Przykładowe obrazy. 3. Skasuj plik Meduza. 4. Kliknij prawym przyciskiem plik Koala, wybierz opcję Edytuj i dorysuj misiowi wąsy. 5. Zamknij okno edytora Paint, zapisując wprowadzone zmiany.
i 2
Poprzednie wersje plików i folderów są zapisywane w momencie tworzenia ich kopii zapasowych, podczas przeprowadzanego automatycznie procesu tworzenia kopii oraz w trakcie zapisywania punktu przywracania systemu dla dysku, na którym znajduje się dany plik2.
Jeżeli poprzednia wersja pliku nie została zapisana, kliknij odnośnik Jak korzystać z poprzednich wersji?, rozwiń temat pomocy Jak tworzone są kopie w tle? i postępuj według wskazówek z punktu Aby włączyć funkcję Ochrona systemu. Po utworzeniu punktu przywracania systemu na wybranym dysku raz jeszcze rozpocznij ćwiczenie.
Poprzednie wersje plików i folderów
125
6. Kliknij plik Koala prawym przyciskiem myszy i wybierz z menu kontekstowego opcję Przywróć poprzednie wersje. 7. Zaznacz poprzednią wersję pliku. Widoczne na dole okienka przyciski zostaną uaktywnione. Żeby ją otworzyć w Przeglądarki fotografii systemu Windows, kliknij Otwórz. 7
8
8. Zamknij okno Przeglądarki fotografii systemu Windows.
126
Poprzednie wersje plików i folderów
9. Żeby przywrócić poprzednią, niezniszczoną wersję pliku, kliknij przycisk Przywróć. 10. Zostaniesz zapytany, czy zastąpić bieżącą wersję dokumentu wcześniejszą — potwierdź swoją decyzję. 11. Żeby przywrócić skasowany plik Meduza: a. Wyświetl w głównym oknie Eksploratora folder Przykładowe obrazy. b. Kliknij ten folder prawym przyciskiem myszy. c. Z menu kontekstowego wybierz Poprzednie wersje. c
d. Zaznacz ostatnią z historycznych wersji folderu i kliknij przycisk Otwórz.
d 11
d
e. Zostanie wyświetlone nowe okno Eksploratora z poprzednią, pochodzącą z wybranego czasu, wersją folderu. f. Skopiuj ten plik do okna Eksploratora Windows, w którym widoczna jest aktualna wersja folderu. 12. Kończąc ćwiczenie, zamknij wszystkie okna Eksploratora Windows.
Praca z dyskami
127
Praca z dyskami Każdy komputer działający pod kontrolą systemu Windows 7 musi być wyposażony w co najmniej jeden dysk twardy. Na tym dysku stworzona musi być co najmniej jedna partycja — partycja systemowa, na której znajdują się pliki systemu operacyjnego. Ta partycja (dysk logiczny) jest tworzona i formatowana podczas instalowania Windows 7, ale dodatkowe partycje musimy samodzielnie przygotować, zanim będziemy mogli zapisać na nich pliki i foldery. 1. Uruchom Panel sterowania. 2. Wybierz kategorię System i zabezpieczenia i kliknij znajdujący się w sekcji Narzędzia administracyjne odnośnik Utwórz i sformatuj partycje dysku twardego. 3. W lewej, dolnej części okna uruchomionej konsoli Zarządzanie dyskami widoczne będą dyski twarde i napędy DVD. 4. Po prawej stronie ikony dysku widoczne będą jego partycje. Zwróć uwagę, że każda widoczna w Eksploratorze Windows partycja ma przypisaną literę3. 5. Jeżeli na jakimś dysku pozostało nieprzydzielone miejsce, żeby je wykorzystać, należy albo utworzyć na tym dysku dodatkową partycję, albo powiększyć już istniejącą (partycja systemowa nie może być powiększona). 6. Żeby utworzyć nową partycję: a. Kliknij nieprzydzielone miejsce prawym przyciskiem myszy. b. Wybierz opcję Nowy wolumin prosty. 8
6a 3
3
4
6b
Usuwając literę dysku, ukryjemy go przed większością funkcji i programów systemu Windows 7.
128
Praca z dyskami
c. Uruchomiony zostanie kreator nowych woluminów — kliknij Dalej. d. Podaj rozmiar (w MB) tworzonej partycji i kliknij Dalej. e. Opcjonalnie zmień literę nowego dysku logicznego i kliknij Dalej. f. Zostaniesz zapytany, czy sformatować partycję. Dopiero po sformatowaniu można używać dysku logicznego. Zaakceptuj domyślne ustawienia (ewentualnie podaj opisową nazwę partycji, np. Multimedia) i kliknij Dalej. g. Po kliknięciu Zakończ partycja zostanie stworzona i sformatowana. 7. Żeby powiększyć istniejącą partycję: a. Kliknij powiększaną partycję prawym przyciskiem myszy. b. Z menu kontekstowego wybierz Rozszerz wolumin. c. Uruchomiony zostanie kreator rozszerzania woluminów — kliknij Dalej. d. Domyślnie partycja zostanie powiększona o całe nieprzydzielone miejsce na dysku — jeżeli chcesz zostawić na nim miejsce na kolejną partycję, wybierz ilość miejsca (w MB). e. Kliknij Dalej i Zakończ — wybrany dysk logiczny zostanie powiększony. 8. Zamknij konsolę administracyjną Zarządzanie dyskami.
Zwiększamy pojemność dysków, kompresując znajdujące się na nich pliki i foldery Chociaż dyski twarde są coraz większe i tańsze, to ilość przechowywanych na nich danych znacznie przewyższa ich możliwości. Jeżeli zaczyna Ci brakować miejsca na dysku, może warto skompresować foldery przechowujące rzadko odczytywane dane. W tym celu: 1. Uruchom Eksploratora Windows i znajdź folder, którego zawartość chcesz skompresować.
i
Chociaż jest to możliwe, unikaj kompresowania i szyfrowania pojedynczych plików — zamiast tego kompresuj lub szyfruj całe foldery.
2. Kliknij prawym przyciskiem myszy znaleziony folder i z menu kontekstowego wybierz opcję Właściwości. 3. W dolnej części zakładki Ogólne znajduje się sekcja atrybutów folderu. Kliknij przycisk Zaawansowane.
Praca z dyskami
129
4. Zaznacz opcję Kompresuj zawartość, aby zaoszczędzić miejsce na dysku i naciśnij OK. Okno Atrybuty zaawansowane zostanie zamknięte.
4
5. Naciśnij klawisz OK. Zostanie wyświetlone okno potwierdzenia zmiany atrybutów. Wybierz opcję Zastosuj zmiany do tego folderu, podfolderu i plików i naciśnij OK. Rozpocznie się kompresowanie zawartości folderu. 6. Zwróć uwagę na to, że skompresowane pliki i foldery są zaznaczone niebieskim kolorem — to jedyny widoczny dla użytkownika znak, że plik lub folder został skompresowany. Raz jeszcze wyświetl właściwości skompresowanego folderu. 7. Porównaj rozmiar folderu z ilością zajmowanego przez niego miejsca na dysku — różnica wynika ze skompresowania plików folderu. 8. Zamknij okno właściwości folderu i przekonaj się, że skompresowane pliki otwierają się tak samo jak wcześniej.
7
8
i
Żeby zdekompresować plik lub folder, wystarczy wyświetlić jego właściwości zaawansowane i usunąć zaznaczenie pola Kompresuj zawartość, aby zaoszczędzić miejsce na dysku.
130
Praca z dyskami
Wirtualne dyski Prawdopodobnie słyszałeś o wirtualizacji systemów operacyjnych, czyli jednoczesnym uruchamianiu na tym samym komputerze wielu różnych systemów operacyjnych. Wirtualne systemy operacyjne nie są instalowane bezpośrednio na dysku twardym, tylko w pliku wirtualnego dysku. W systemie Windows 7 pliki wirtualnych dysków (pliki z rozszerzeniem .vhd) mogą być podłączone do komputera i używane jak każdy inny dysk. Żeby podłączyć plik wirtualnego dysku: 1. Rozwiń menu Start i wpisz w polu wyszukiwania diskmgmt.msc. 2. Uruchom znaleziony program (konsolę administracyjną Zarządzanie dyskami). 3. Z menu Akcja wybierz Dołącz dysk VHD. 3
4. Kliknij Przeglądaj i wskaż lokalizację pliku wirtualnego dysku. 5. Po kliknięciu OK dysk zostanie podłączony i będziesz mógł z nim pracować tak samo jak z każdym innym dyskiem. 6. Żeby odłączyć dysk wirtualny, uruchom konsolę Zarządzanie dyskami, kliknij ten dysk prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Odłącz dysk VHD. Po potwierdzeniu decyzji klawiszem OK dysk zostanie odłączony.
Szyfrowanie
131
Szyfrowanie Szyfrowanie jest jedyną metodą gwarantującą poufność danych, która działa nawet wtedy, gdy system operacyjny jest wyłączony. W zależności od edycji system Windows 7 umożliwia zaszyfrowanie plików, folderów i całych dysków twardych, w tym dysku systemowego. Ponieważ szyfrowanie całych dysków dostępne jest tylko w edycjach Enterprise i Ultimate, poniżej przedstawiliśmy tylko jedną, pozwalającą szyfrować dyski wymienne, wersję tej technologii.
Szyfrowanie wymiennych dysków USB technologią BitLocker Wymienne dyski USB są coraz tańsze i jednocześnie coraz bardziej pojemne — nic więc dziwnego, że przechowujemy na nich i przenosimy za ich pomocą coraz więcej danych. Niestety, małe dyski USB łatwo zgubić. W takim przypadku zapisane na nich dane mogą trafić w niepowołane ręce. Żeby się przed tym zabezpieczyć: 1. Podłącz dysk USB do komputera. 2. Uruchom Eksploratora Windows — na przykład wybierając dostępną w okienku autoodtwarzania opcję Otwórz folder, aby wyświetlić pliki. 3. Kliknij prawym przyciskiem myszy widoczną w okienku nawigacyjnym Eksploratora ikonę podłączonego dysku. 4. Wybierz opcję Włącz funkcję BitLocker.
5
5. Wpisz silne (długie i niebędące wyrazem żadnego języka) hasło — podanie tego hasła będzie konieczne do ponownego podłączenia dysku USB do komputera.
132
Szyfrowanie
6. Dodatkowym zabezpieczeniem, pozwalającym podłączyć dysk USB i odzyskać jego zawartość w przypadku zapomnienia hasła jest klucz odzyskiwania — wydrukuj go lub zapisz do pliku. 7. Kliknij Dalej, a następnie Rozpocznij szyfrowanie.
8
i
8. Szyfrowanie dysków USB jest dość wolne (zaszyfrowanie 1 GB zajmuje od kilku do kilkunastu minut). Gdybyś musiał wyjąć dysk przed zakończeniem jego szyfrowania, kliknij przycisk Wstrzymaj — dysk nie zostanie zaszyfrowany i będzie go można normalnie używać.
Zaszyfrowane dyski USB mogą być odczytywane i zapisywane na komputerach działających pod kontrolą systemu Windows 7. Po podłączeniu takiego dysku (i podaniu chroniącego dysk hasła) do komputera z systemem Windows Vista lub Windows XP możliwe będzie jedynie odczytanie jego zawartości.
9. Po zakończeniu szyfrowania ikona dysku USB zostanie uzupełniona o kłódkę i to będzie jedyny widoczny znak, że dysk z całą zawartością został zaszyfrowany. 10. Odłącz i podłącz ponownie dysk USB. 11. Zostanie wyświetlone okno pozwalające: a. Wpisać chroniące dysk hasło. b. Pokazać znaki wpisywanego hasła na ekranie. b
c. Zapamiętać wpisane hasło na komputerze — jeżeli tylko Ty korzystasz z komputera, zaznacz to pole wyboru.
a
c
12. Kliknij Odblokuj — dysk USB zostanie podłączony i będziesz mógł używać go tak, jak każdego innego dysku.
11
12
Szyfrowanie
133
13. Żeby wyłączyć szyfrowanie: a. Podłącz dysk USB do komputera. b. Wyświetl Panel sterowania. c. Wybierz System i zabezpieczenia/Szyfrowanie dysków funkcją BitLocker. d. Kliknij znajdujący się po prawej stronie ikony zaszyfrowanego dysku USB odnośnik Wyłącz funkcję BitLocker. e. Kliknij Odszyfruj — rozpocznie się, trwające tyle samo czasu co szyfrowanie, odszyfrowywanie dysku USB.
Szyfrujemy pliki i foldery technologią EFS Jedyną osobą, która będzie miała dostęp do zaszyfrowanych technologią EFS danych, jest ich właściciel oraz — jeżeli zostanie zdefiniowany — agent odzyskiwania. Oznacza to, że po usunięciu czy utracie konta użytkownika nikt już nie otworzy zaszyfrowanych przez niego informacji. Dlatego po zaszyfrowaniu pierwszego pliku lub folderu w obszarze powiadomień pojawi się przedstawiona w dalszej części ćwiczenia informacja. Aby zaszyfrować zawartość folderu: 1. W Eksploratorze Windows kliknij prawym przyciskiem myszy wybrany folder. 2. Wybierz opcję Właściwości/Ogólne/Zaawansowane. 3. Zaznacz opcję Szyfruj zawartość, aby zabezpieczyć dane i kliknij OK. 4. Naciśnij przycisk OK. Zostanie wyświetlone okno potwierdzenia zmiany atrybutów. Wybierz opcję Zastosuj zmiany do tego folderu, podfolderu i plików i naciśnij OK. Rozpocznie się szyfrowanie zawartości folderu. 5. Zawartość folderu została zaszyfrowana i jest dostępna wyłącznie dla właściciela danych. Zwróć uwagę, że wyświetlone zostało ważne powiadomienie — jeżeli skasujesz konto użytkownika lub administrator zresetuje jego hasło, dostęp do zaszyfrowanych plików zostanie na zawsze utracony. Dlatego warto, postępując według wskazówek kreatora, utworzyć i zapisać w bezpiecznym miejscu (nie na dysku komputera) certyfikat użytkownika.
i
Certyfikat zawiera klucz potrzebny do odszyfrowania danych. Zapisanie jego kopii w bezpiecznym miejscu (np. na płycie CD czy na napędzie PenDrive) jest jedynym sposobem na odzyskanie zaszyfrowanych danych po przypadkowym skasowaniu konta użytkownika czy uszkodzeniu jego profilu.
134
Szyfrowanie
6. Zwróć uwagę na to, że zaszyfrowane pliki i foldery są zaznaczone zielonym kolorem — to jedyny widoczny dla użytkownika znak, że plik lub folder został zaszyfrowany. Przejdź do zaszyfrowanego folderu i upewnij się, że nadal możesz otwierać dokumenty — nikt inny już tego nie zrobi.
i
Zarówno otwieranie, jak i kopiowanie zaszyfrowanych plików przez nieuprawnione do tego osoby jest niemożliwe. Natomiast osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia — na przykład administrator — może usunąć zaszyfrowany dokument.
7. Otwórz zaszyfrowany folder, wyświetl zaawansowane właściwości jednego z zaszyfrowanych plików i kliknij przycisk Szczegóły. Zobaczysz listę użytkowników, którzy dysponują potrzebnym do odszyfrowania pliku kluczem.
7
8. Zamknij okno właściwości pliku.
8
9. Kliknij nowe, widoczne po prawej stronie paska zadań powiadomienie. 10. Wybierz zalecaną opcję Wykonaj kopię klucza teraz. 11. Kliknij Dalej. Zaakceptuj format pliku certyfikatu i kliknij Dalej. 12. Raz jeszcze kliknij Dalej. Zostaniesz poproszony o podanie hasła chroniącego wyeksportowany certyfikat.
i
Pamiętaj, że osoba, która zaimportuje Twój certyfikat, uzyska dostęp do wszystkich zaszyfrowanych przez Ciebie plików — postaraj się wymyślić trudne do złamania, najlepiej kilkunastoznakowe hasło, i zapisz je na kartce, którą schowasz w bezpiecznym miejscu.
13. Ostatnie pytanie będzie dotyczyło nazwy pliku certyfikatu. Po zakończeniu pracy kreatora przenieś (a nie skopiuj — pozostawienie pliku z certyfikatem na dysku jest prowokowaniem innych do prób jego zaimportowania) ten folder na bezpieczny nośnik. 14. Jeżeli będziesz kiedyś chciał odtworzyć zaszyfrowane dane, po prostu klikniesz dwukrotnie folder certyfikatu i postępując zgodnie z podpowiedziami kreatora importu certyfikatów, po zakończeniu importu uzyskasz dostęp do zaszyfrowanego folderu.
Ɣ UrzÈdzenia i drukarki Ɣ Drukarka Ɣ Skaner Ɣ Nagrywamy pïyty CD i DVD Ɣ Dysk wymienny i urzÈdzenia USB Ɣ Telefon komórkowy i urzÈdzenia Bluetooth Ɣ Synchronizujemy dane
5
Urządzenia zewnętrzne Do komputera podłącza się, oprócz niezbędnych do jego działania urządzeń, takich jak klawiatura czy monitor, różne urządzenia dodatkowe. Dzięki nim możemy używać komputera do drukowania, skanowania i faksowania dokumentów, do przechowywania zdjęć czy kopii zapasowych zapisanych w telefonie komórkowym numerów telefonów. Zanim zaczniemy korzystać z podłączonego do komputera urządzenia, trzeba będzie je zainstalować, a w niektórych przypadkach również skonfigurować. Z tego rozdziału dowiesz się, jak pracować z najpopularniejszymi urządzeniami zewnętrznymi.
Urządzenia i drukarki Miejscem, w którym znajdziemy informacje o wszystkich podłączonych do komputera urządzeniach, jest okno Panelu sterowania nazywające się Urządzenia i drukarki. Żeby się z nim zapoznać: 1. Z menu Start wybierz Urządzenia i drukarki. 2. Wyświetlone zostanie okno zawierające realistyczne ikony podłączonych do komputera urządzeń i samego komputera.
136
Urządzenia i drukarki
3. W górnej części okna znajdować się będą ikony drukarek i faksów — nawet jeżeli nie podłączyliśmy do komputera żadnej drukarki czy faksu, znajdziemy w nim: a. Drukarka dokumentów XPS. XPS (ang. XML Paper Specification) jest opracowanym przez Microsoft formatem dokumentów pozwalającym „drukować” do plików. Plik XPS można przenosić pomiędzy komputerami i otwierać w przeglądarce plików XPS — na każdym komputerze dokument XPS będzie wyglądał tak samo. b. Faks — po podłączeniu komputera za pomocą modemu do linii telefonicznej Windows 7 może wysyłać i odbierać faksy. Kliknięcie tej ikony uruchomi służący do tego program Faksowanie i skanowanie w systemie Windows. 4. W dolnej części okna znajdować się będą ikony pozostałych urządzeń i samego komputera. 5. Zaznacz dowolne urządzenie — na pasku stanu pojawi się jego opis.
i
Ikony zainstalowanych, ale nie podłączonych, urządzeń mają szary odcień.
6. Kliknij dowolne urządzenie prawym przyciskiem myszy — wyświetlone zostanie menu kontekstowe pozwalające zarządzać i pracować z urządzeniem. Jeżeli było to urządzenie wielofunkcyjne, menu kontekstowe będzie zawierało opcje pozwalające zarządzać poszczególnymi funkcjami urządzenia.
3b
3a 3 6
4 5
Drukarka
137
7. Niewłaściwie skonfigurowane lub uszkodzone urządzenia oznaczone są ikoną ostrzeżenia. Po kliknięciu takiego urządzenia w menu kontekstowym znajdziemy opcję Rozwiązywanie problemów. Jej wybranie uruchomi kreatora automatycznego rozwiązywania problemów: a. Kreator spróbuje zidentyfikować problem i zaproponuje jego rozwiązanie — na przykład jeżeli okaże się, że sterownik urządzenia nie jest zainstalowany, zasugeruje jego instalację. b. Jeżeli zgodzimy się z sugestią kreatora i klikniemy przycisk Zastosuj to rozwiązanie, wyszuka on i zainstaluje brakujący sterownik urządzenia. c. Gdyby zainstalowanie sterownika nie rozwiązało problemu, albo gdyby odpowiedni sterownik nie został znaleziony, zostaniesz o tym poinformowany. Kreator podpowie też, gdzie szukać dalszej pomocy. 8. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę komputera — menu kontekstowe będzie zawierać m.in. opcje pozwalające ustawić rozdzielczość ekranu, opcje zasilania, skonfigurować mysz, klawiaturę i inne podzespoły komputera.
Drukarka Najpopularniejszym urządzeniem zewnętrznym (peryferyjnym) jest drukarka — z tego podrozdziału dowiesz się, jak wybrać, zainstalować i skonfigurować drukarkę oraz w jaki sposób drukować najróżniejsze dokumenty. Drukować możesz prawie każdy typ dokumentów i plików graficznych, w tym strony WWW. Niektóre z drukarek (drukarki wielofunkcyjne) umożliwiają dodatkowo kopiowanie, skanowanie i faksowanie dokumentów.
Instalacja Zanim będziesz mógł wydrukować pierwszy dokument, musisz wybrać i zainstalować drukarkę.
Wybór drukarki W pierwszej kolejności powinieneś wybrać typ drukarki. Do najczęściej używanych rodzajów drukarek należą:
138
Drukarka
1. Drukarki atramentowe (ang. Ink-jet printer). Drukują poprzez umieszczanie na papierze bardzo małych (od kilku do kilkudziesięciu pikolitrów) kropli specjalnego atramentu. Praktycznie wszystkie dzisiejsze drukarki atramentowe umożliwiają druk w kolorze. Stosowany jest atrament w czterech kolorach: cyjan, karmazynowy, żółty i czarny (barwy modelu CMYK). Ponadto w niektórych drukarkach można stosować specjalne tusze „fotograficzne” (są one nieco jaśniejsze niż standardowe i lepiej oddają barwy przy drukowaniu zdjęć) oraz inne dodatkowe kolory. Wadą drukarek atramentowych są dość wysokie koszty eksploatacji. 2. Drukarki laserowe (ang. Laser printer). Drukują poprzez umieszczanie na papierze cząstek tonera. Zasada działania drukarek laserowych jest bardzo podobna do działania kserokopiarek. Wałek selenowy jest elektryzowany, następnie naświetlany światłem laserowym (lub, w tańszych modelach, diodami LED). Dzięki temu miejsca naświetlone tracą swój ładunek elektryczny i nie przyciągają cząsteczek tonera. Następnie toner z wałka przenoszony jest na papier. Na końcu zachodzi proces utrwalania wydruku — kartka papieru przechodzi przez utrwalacz termiczny, gdzie toner jest rozgrzewany i wprasowywany w nią. Drukarki laserowe charakteryzują się bardzo wysoką jakością i szybkością wydruku. 3. Drukarki igłowe (ang. Dot-matrix printer) lata popularności mają już za sobą. Dziś używane są prawie wyłącznie do drukowania na papierze perforowanym lub tam, gdzie priorytetem jest koszt, a jakość i szybkość wydruku mają drugorzędne znaczenie. Drukarki igłowe wykorzystują do drukowania taśmę barwiącą podobną do tej stosowanej w maszynach do pisania. Ich główną zaletą są niskie koszty eksploatacji. Zanim zdecydujesz się na zakup konkretnej drukarki, powinieneś wziąć pod uwagę: 1. Koszt samego urządzenia i koszt wymiany materiałów eksploatacyjnych (pojemników z tuszem lub tonerów) — w przypadku tanich drukarek koszt wymiany tonera może być zbliżony do ceny samej drukarki. 2. Szybkość (mierzona liczbą stron na minutę) druku — jeżeli planujesz regularnie drukować duże ilości informacji, to kryterium jest szczególnie ważne. 3. Niezawodność (mierzona renomą) drukarki — jeżeli nie możesz sobie pozwolić na awarie i brak natychmiastowej możliwości wydrukowania (np. faktury), warto zdecydować się na zakup droższej, ale bardziej niezawodnej drukarki. 4. Funkcjonalność — przede wszystkim czy zapewni Ci druk w kolorze, ale również wybór rozmiaru papieru lub możliwość druku dwustronnego. 5. Jakość wydruków — decydujący wpływ na jakość i trwałość wydruku ma typ drukarki; istotna jest również jej rozdzielczość.
Drukarka
139
6. Komfort pracy — ceniąc sobie komfort pracy, musisz pamiętać, że drukarki nie tylko znacznie różnią się między sobą wielkością i kształtem, pojemnością i liczbą pojemników na papier, ale także głośnością pracy. 7. Kompatybilność drukarki (szczególnie wielofunkcyjnej) z systemem Windows 7 — przed zakupem warto upewnić się, czy drukarka ma certyfikat potwierdzający możliwość wykorzystania wszystkich jej funkcji w środowisku używanego przez Ciebie systemu operacyjnego. Drukarki lokalne Drukarka bezpośrednio podłączona do komputera nazywana jest drukarką lokalną. Aby zainstalować drukarkę lokalną: 1. Podłącz komputer do internetu — Windows 7 automatycznie wyszukuje i pobiera sterowniki urządzeń (w tym drukarek) z witryny Windows Update. 2. Jeżeli drukarka nie jest podłączona do komputera, a wykorzystuje: a. Port szeregowy (długa, dwurzędowa wtyczka) — wyłącz komputer, podłącz drukarkę i włącz komputer. b. Port USB (mała, prostokątna wtyczka) — podłącz ją do komputera.
i
Porty USB tylko wyglądają na identyczne. Po podłączeniu drukarki do jednego z nich i zainstalowaniu sterowników urządzenie będzie działało poprawnie, ale jak tylko przepniesz kabel drukarki do innego portu USB, konieczna będzie jej ponowna instalacja.
c. W przypadku gdy system Windows 7 prawidłowo rozpozna urządzenie, zobaczysz powiadomienie o instalowaniu i konfigurowaniu urządzenia. Po chwili drukarka będzie gotowa do użycia. Jeżeli Twoja drukarka nie została automatycznie zainstalowana: 1. W pierwszej kolejności sprawdź, czy drukarka jest włączona i podłączona do komputera. Jeżeli jest to drukarka USB, spróbuj podłączyć ją do innego portu — zdarza się, że nie wszystkie porty USB są aktywne. 2. Jeżeli system Windows 7 nadal nie wykrył drukarki, z menu Start wybierz Urządzenia i drukarki. 3. Kliknij znajdujący się na pasku narzędzi przycisk Dodaj drukarkę. 4. Uruchomiony zostanie kreator dodawania drukarek. Wybierz opcję Dodaj drukarkę lokalną.
140
Drukarka
5. Jeśli drukarka nie została automatycznie zainstalowana, to prawdopodobnie podłączona jest do portu LPT. Upewnij się, czy wybrany port jest prawidłowy, i kliknij Dalej. 6. Jeżeli dysponujesz sterownikami do drukarki: a. Kliknij przycisk Z dysku i wskaż lokalizację sterowników urządzenia. b. Jeżeli chcesz, to możesz zmienić nazwę drukarki, udostępnić ją w sieci oraz określić ją jako domyślną. c. Po zainstalowaniu drukarki będziesz mógł wydrukować stronę testową. Kliknięcie Zakończ kończy pracę kreatora. 7. W przeciwnym przypadku skorzystaj z systemowych sterowników: a. Wybierz producenta i model drukarki.
7a
6a
b. Ewentualnie zmień nazwę drukarki. c. Kliknij Dalej. d. Jeżeli chcesz, żeby inni użytkownicy sieci lokalnej mogli z niej korzystać, wybierz opcję Udostępnij tę drukarkę. e. Kliknij Dalej. f. Nowo dodana drukarka zostanie domyślną drukarką — nie zmieniając tego ustawienia, wydrukuj stronę testową i zakończ działanie kreatora.
i
Jeżeli masz zainstalowanych kilka lokalnych drukarek, wszystkie dokumenty będą drukowane na domyślnej, chyba że przed wydrukowaniem dokumentu wskażesz inną drukarkę.
Drukarka
141
Drukarki sieciowe Jedną z największych zalet sieci komputerowych jest — oprócz przesyłania danych — możliwość korzystania z zasobów wszystkich połączonych ze sobą komputerów, dotyczy to również udostępnionych na innych komputerach drukarek. Instalacja drukarki sieciowej przebiega tak jak poniżej: 1. Z menu Start wybierz Urządzenia i drukarki. 2. Kliknij Dodaj drukarkę. 3. Wybierz opcję Dodaj drukarkę sieciową, bezprzewodową lub Bluetooth. 4. Rozpocznie się wyszukiwanie dostępnych drukarek. Znalezione zostaną również dostępne drukarki bezprzewodowe. 5. Dwukrotnie kliknij ikonę instalowanej drukarki. Jeżeli drukarka nie została znaleziona: 6. Kliknij Drukarki, której szukam nie ma na liście. 7. Wpisz nazwę komputera, który udostępnia tę drukarkę, i nazwę drukarki. 8. Kliknij Dalej. 7
8
9. Od tego momentu instalowanie drukarki sieciowej będzie przebiegało tak samo jak instalowanie drukarki podłączonej do lokalnego komputera.
Konfiguracja W większości przypadków poprawnie zainstalowana drukarka jest od razu gotowa do pracy. Nie znaczy to jednak, że nie możesz jej tak skonfigurować, aby odpowiadała Twoim potrzebom. 1. Zmienić domyślną drukarkę można w oknie Urządzenia i drukarki — wystarczy kliknąć ikonę wybranej drukarki prawym przyciskiem myszy i wybrać opcję Ustaw jako drukarkę domyślną.
142
Drukarka
2. Jeśli używasz komputera w kilku lokalizacjach (np. w pracy i w domu), to dla każdej lokalizacji istnieje możliwość skonfigurowania innej drukarki domyślnej: a. Wyświetl okno Urządzenia i drukarki. b. Kliknij przycisk Zarządzaj drukarkami domyślnymi. c. Wybierz sieć i dostępną w niej drukarkę. d. Kliknij Aktualizuj (jeżeli zmieniasz domyślną drukarkę dla danej lokalizacji) lub Dodaj (jeżeli dodajesz domyślną drukarkę dla lokalizacji).
i
W lokalizacjach, w których nie masz dostępu do drukarki, wybierz drukarkę Microsoft XPS Document Writer.
3. Zatwierdź zmiany przyciskiem OK. 2d 2c
3
Producenci drukarek prześcigają się w przygotowywaniu programów umożliwiających wykorzystanie wszystkich możliwości ich drukarek. Każdy z tych programów wygląda i działa nieco inaczej — ich dokładne opisy dołączane są (przynajmniej w wersji elektronicznej) do drukarek. My przyjrzymy się konfiguracji właściwości wydruku w przypadku korzystania z systemowych (a nie dołączanych przez producenta) sterowników drukarki Canon LBP3370: 1. Z menu Start wybierz Urządzenia i drukarki. 2. Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy ikonę konfigurowanej drukarki. 3. Wyświetlone zostanie okno właściwości drukarki — kliknij Dostosuj opcje drukowania:
Drukarka
3a
143
a. W zakładce Układ skonfiguruj takie właściwości, jak układ papieru, druk dwustronny czy kolejność stron.
3b
b. W zakładce Papier/Jakość wybierz domyślną rozdzielczość wydruku i podajnik papieru. 4
4. Zatwierdź zmiany przyciskiem OK.
Drukujemy Po zainstalowaniu i skonfigurowaniu drukarki pora na wykorzystanie jej do drukowania dokumentów. Możesz drukować dokumenty na kilka sposobów — poniżej zostały opisane dwa najczęściej używane. 1. Aby wydrukować dokumenty z poziomu programu: a. Otwórz dowolny program do edycji dokumentów (Notatnik, WordPad, Paint itd.). b. Przygotuj dokument, który chcesz wydrukować. c. Z menu Plik wybierz opcję Drukuj. Zostanie otworzone okno Drukuj. d. Naciśnij klawisz OK. 2. Innym sposobem drukowania dokumentów, szczególnie przydatnym, jeżeli chcesz tylko wydrukować wcześniej przygotowane czy otrzymane dokumenty, jest skorzystanie z menu kontekstowego pliku: a. Otwórz folder, w którym zapisany jest dokument. b. Kliknij plik prawym przyciskiem myszy. Zostanie wyświetlone menu kontekstowe (menu podręczne) dokumentu.
i
Opcje menu podręcznego zależą od rozszerzenia pliku. Jeżeli jakieś rozszerzenie (np. .pdf, .eps) nie zostało zarejestrowane w systemie albo jeśli typ pliku nie nadaje się do drukowania (np. bazy danych programu Access), w menu podręcznym nie znajdzie się opcja Drukuj.
144
Drukarka
c. Wybierz opcję Drukuj. W zależności od typu drukowanego dokumentu może być wyświetlone okno konfiguracji wydruku — albo dokument zostanie po prostu wydrukowany na domyślnej drukarce. d. Drukując pliki graficzne, możesz wybrać: i. Drukarkę. ii. Rozmiar papieru. ii
iii
iv
i
vii
iii. Rozdzielczość wydruku w liczbie plamek na cal (DPI, ang. Dots per inch) — im większa, tym wierniejsze będzie odwzorowanie kształtów drukowanej grafiki. iv. Typ papieru. v. Liczbę kopii.
v
vi
vi. Brak lub obecność ramki. vii. Dodatkowe opcje drukowania.
e. Po zmianie dowolnej opcji w centralnej części okna drukowania zobaczysz podgląd dokumentu — przed kliknięciem Drukuj sprawdź, czy w takiej postaci ma on być wydrukowany.
Anulowanie wydruku Chcąc anulować wydruk dokumentu, który został już wysłany do drukarki, ale jego druk nie został jeszcze rozpoczęty: 1. Z menu Start wybierz Urządzenia i drukarki. 2. Dwukrotnie kliknij ikonę drukarki, do której zostały wysłane dokumenty. 3. Jeżeli wyświetlone zostało okno właściwości drukarki (niektóre drukarki od razu wyświetlają listę drukowanych dokumentów), kliknij odnośnik Liczba dokumentów w kolejce lub przycisk Zobacz, co jest drukowane. 4. Zaznacz dokument, którego drukowanie chcesz anulować, i z menu Dokument wybierz Anuluj. 5. Aby anulować wydruk wszystkich dokumentów, z menu Drukarka wybierz opcję Anuluj wszystkie dokumenty i potwierdź swoją decyzję.
Skaner
145
5
4
Skaner Skaner pozwala wczytać do komputera zapisane bądź wydrukowane dane i grafikę. O ile do specjalistycznych, pozwalających wiernie odtworzyć tekst i grafikę skanerów dołączane są odpowiednie programy, to do korzystania ze skanerów wbudowanych w urządzenia wielofunkcyjne najczęściej używa się narzędzi systemowych. Zeskanować dokument możemy na dwa sposoby: przy użyciu programu Paint lub poprzez okno właściwości urządzenia wielofunkcyjnego: 1. Podłącz skaner do komputera. 2. Z menu Start wybierz Wszystkie programy/Akcesoria/Paint. 3. Rozwiń znajdujące się po lewej stronie wstążki główne menu i wybierz opcje Ze skanera lub aparatu fotograficznego. 4. Określ: a. Podajnik, w którym znajduje się skanowany dokument. b. Typ tego dokumentu.
4a
c. Jego rozmiar. d. Możesz też określić rozdzielczość, jasność i kontrast skanowanej grafiki.
4b
4d
5 4c
5. Kliknij Skanuj — rozpocznie się skanowanie dokumentu. Po jego zakończeniu dokument zostanie otworzony w programie Paint.
146
Nagrywamy płyty CD i DVD
6. Zeskanować dokument możesz też, wybierając z menu Start Urządzenia i drukarki i klikając dwukrotnie ikonę urządzenia wielofunkcyjnego z wbudowanym skanerem. 7. Następnie kliknij Skanuj dokument lub obraz, skonfiguruj opcje skanowania i kliknij Skanuj. 8. Zeskanowany dokument zostanie zaimportowany do biblioteki obrazów — jeżeli chcesz, opisz go za pomocą słów kluczowych i kliknij Importuj.
Nagrywamy płyty CD i DVD Większość montowanych w komputerach napędów CD i DVD pozwala nie tylko odczytywać, ale również zapisywać płyty. Żeby nagrać płytę CD: 1. Włóż pustą płytę do napędu — zostanie wyświetlone okienko Autoodtwarzanie. 2. Po wybraniu opcji Nagraj dysk CD audio uruchomiony zostanie Windows Media Player. Za jego pomocą nagramy płytę, którą będziemy mogli potem odtworzyć w zwykłym odtwarzaczu płyt CD/DVD. 3. Po wybraniu opcji Nagraj pliki na dysku zostaniesz zapytany o tytuł nagrywanej płyty i rodzaj systemu plików:
3 3a
a. Wybierając pierwszą opcję, będziesz mógł pracować z płytą CD jak z dyskiem zewnętrznym, ale płytę będzie można odczytać tylko w komputerach z zainstalowanym systemem Windows XP lub nowszym.
3b
4
b. Wybierając drugą opcję, nie będziesz mógł modyfikować i usuwać nagranych na płytę plików, ale będzie ją można odczytać w większości odtwarzaczy CD/DVD. 4. Kliknij Dalej — płyta zostanie sformatowana.
Nagrywamy płyty CD i DVD
147
5. Po zakończeniu formatowania będziesz mógł przenosić pliki i foldery na płytę, tak jakby to był bardzo wolny dysk zewnętrzny. 6. Jeżeli wybrałeś aktywny system plików, skopiowane na płytę pliki i foldery będzie można modyfikować i usuwać — możliwa będzie na przykład zmiana nazwy pliku. 6
7. Jeżeli otworzysz napęd CD/DVD, wyświetlony zostanie komunikat o przygotowywaniu płyty do wysunięcia — przed wyjęciem płyty system Windows 7 musi zamknąć sesję nagrywania. 8. Po chwili napęd CD/DVD zostanie otworzony i będziesz mógł wyjąć płytę z nagranymi na niej plikami. 9. Po ponownym włożeniu płyty do napędu będziesz mógł — o ile będzie jeszcze na niej wolne miejsce — nagrać kolejne pliki i foldery. Windows 7 pozwala również nagrywać pliki obrazów ISO1. Plików z rozszerzeniem .iso lub .img nie należy bezpośrednio nagrywać na płyty CD/DVD — w takich plikach zapisany jest obraz całej płyty i to ten obraz (a nie zawierający go plik) powinien być nagrany. Nagranie obrazu ISO płyty CD lub DVD sprowadza się do: 1. Dwukrotnego kliknięcia pliku obrazu lewym przyciskiem myszy. 2. Ewentualnego wybrania nagrywarki, w której znajduje się pusta płyta CD/DVD (musi to być fabrycznie nowa płyta CD lub DVD — nagrywanie obrazów na płytach sformatowanych w opisany wcześniej sposób, nawet jeżeli nadal jest na nich wolne miejsce, jest niemożliwe). 3. Kliknięcia przycisku Nagraj. 1
ISO jest standardowym formatem zapisu danych na dyskach optycznych (takich jak płyty CD i DVD). Obraz ISO zawiera wszystkie dane ze zarchiwizowanej CD/DVD, włącznie z metadanymi systemu plików i sektorem rozruchowym. Ponieważ pliki ISO nie są skompresowane, ich rozmiar odpowiada wielkości zarchiwizowanej w ten sposób płyty.
148
Dysk wymieny i urządzenia USB
2
3
4. Po nagraniu płyta zostanie wysunięta. Jeżeli zamkniesz napęd CD/DVD i wyświetlisz jej zawartość, przekonasz się, że nie został na niej nagrany plik ISO, tylko jego zawartość.
Dysk wymienny i urządzenia USB USB (ang. Universal Serial Bus) stał się standardowym interfejsem podłączania różnorodnych urządzeń zewnętrznych — myszek, drukarek, aparatów cyfrowych, nośników pamięci itd. Jeżeli tylko system Windows 7 dysponuje sterownikami urządzeń, ich podłączanie i odłączanie przebiega bardzo podobnie: 1. Podłącz urządzenie do wolnego portu USB.
i
Jeżeli urządzenie wymaga instalowania sterowników producenta (tak jest w przypadku większości drukarek czy modemów), a planujesz używać go regularnie, podłączaj je zawsze do tego samego portu USB — w ten sposób unikniesz kłopotów z wielokrotnym instalowaniem tego samego urządzenia.
2. W obszarze powiadomień pojawi się informacja, że zostało wykryte urządzenie, a po chwili kolejna — że jest ono gotowe do użycia lub że należy samodzielnie zainstalować odpowiednie sterowniki. 3. Załóżmy, że naszym urządzeniem był dysk wymienny. W takim przypadku w okienku Komputer znajdziemy nowy, wymienny napęd dysków.
Telefon komórkowy i urządzenia Bluetooth
149
4. Po zakończeniu pracy z urządzeniem (np. po skopiowaniu na niego wszystkich danych) nie wyjmuj go od razu z portu USB — odłączając urządzenie od portu USB bez jego wcześniejszego wysunięcia, narażasz się na uszkodzenie samego urządzenia lub zapisanych na nim danych. 5. Jeżeli w obszarze powiadomień nie znajduje się ikona wtyczki USB z zielonym znakiem akceptacji: a. Kliknij umieszczoną po prawej stronie obszaru powiadomień skierowaną w górę strzałkę. b. Kliknij Dostosuj. c. Znajdź powiadomienie Eksploratora Windows o bezpiecznym usuwaniu sprzętu i zmień sposób jego wyświetlania na Pokaż ikony i powiadomienia. d. Kliknij OK. 6. Kliknij lewym przyciskiem myszy ikonę wtyczki USB z zielonym znakiem akceptacji. 7. Wysuń odpowiednie urządzenie z portu USB.
7 6
8. Po wyświetleniu komunikatu, że sprzęt może być bezpiecznie usunięty, odłącz wtyczkę USB urządzenia od komputera.
Telefon komórkowy i urządzenia Bluetooth Wiele urządzeń, takich jak telefony komórkowe, smartfony, odtwarzacze MP3 czy nawigatory GPS, są zgodne ze standardem Bluetooth2. Urządzeń tych nie trzeba podłączać do komputera żadnym kablem, ponieważ komunikują się one z nim za pośrednictwem fal radiowych.
2
Bluetooth jest opracowaną przez firmy IBM, Intel, Nokia i Toshiba technologią bezprzewodowej komunikacji krótkiego zasięgu pomiędzy różnymi urządzeniami elektronicznymi.
150
i
Telefon komórkowy i urządzenia Bluetooth
Nie wszystkie komputery mają wbudowane nadajniki Bluetooth — o ile większość laptopów jest fabrycznie wyposażana w takie nadajniki, to w komputerach stacjonarnych często trzeba je dodatkowo kupić i zainstalować.
Żeby podłączyć do komputera urządzenie Bluetooth: 1. Włącz w tym urządzeniu funkcję Bluetooth i upewnij się, że działa ona w trybie publicznym (w tym trybie urządzenie jest widoczne dla wszystkich innych urządzeń Bluetooth). 2. Uruchom Panel sterowania. 3. Kliknij znajdujący się w sekcji Sprzęt i dźwięk odnośnik Dodaj urządzenie. 4. System Windows 7 wykryje wszystkie dostępne urządzania. Zaznacz właściwe i kliknij Dalej.
i
W podobny sposób można podłączyć do komputera zestaw słuchawkowy. Po przełączeniu go w tryb wykrywania (z reguły polegający na przytrzymaniu pozwalającego włączyć ten zestaw klawisza przez 5 do 10 sekund) należy zaznaczyć ikonę zestawu i kliknąć Dalej. Po wybraniu typu urządzenia (z wyświetlaczem lub bez) i wskazaniu używanego z tym zestawem komunikatora (np. programu Skype) zostanie on włączony i skonfigurowany.
5
5. Po nawiązaniu połączenia z urządzeniem wyświetlony zostanie kod uwierzytelniający — wpisz go w urządzeniu. Jeżeli kod nie zostanie wpisany dostatecznie szybko, będziesz musiał zacząć od nowa procedurę podłączania urządzenia.
6. Po wprowadzeniu i zatwierdzeniu kodu na urządzeniu system Windows doda je do komputera. Jeżeli po raz pierwszy podłączasz to urządzenie, zostanie ono automatycznie zainstalowane. 7. Rozwiń menu Start i wybierz Urządzania i drukarki.
Synchronizujemy dane
151
8. Na liście urządzeń znajdować się będzie podłączone urządzenie Bluetooth. Po kliknięciu jego ikony prawym przyciskiem myszy będziesz mógł pracować z tym urządzeniem — na przykład użyć telefonu komórkowego jako modemu i połączyć się z internetem.
Synchronizujemy dane Użytkownicy komputerów przenośnych często mają problemy z dostępem do danych. Podczas pracy w biurze ich dane przechowywane są zwykle na serwerze, do którego — będąc poza miejscem pracy — nie mają dostępu. Przekopiowanie plików potrzebnych do pracy na dysk lokalny nie jest dobrym rozwiązaniem, bo jeżeli zostaną zmienione, trudno będzie zsynchronizować ich wersję lokalną przechowywaną na dysku komputera przenośnego z wersją przechowywaną na serwerze. Windows 7 ma wbudowany mechanizm, który doskonale rozwiązuje ten problem — pliki trybu offline. Działanie tego mechanizmu polega na tym, że pliki, z których korzysta użytkownik, są automatycznie kopiowane na dysk lokalny. Gdy użytkownik pracuje bez podłączenia do sieci, korzysta z lokalnej kopii pliku, natomiast gdy podłączy się do sieci, jego kopia jest synchronizowana z oryginalnym plikiem znajdującym się na serwerze plików.
i
Każdy plik znajdujący się w udostępnionym folderze może być pobrany w trybie offline. Jeżeli tylko administrator Twojej sieci zezwoli na pracę w trybie offline, pliki będą automatycznie synchronizowane podczas logowania i wylogowania się użytkownika.
Centrum synchronizacji Windows 7 pozwala również synchronizować dane pomiędzy komputerami a urządzeniami przenośnymi, takimi jak telefony czy smartfony: 1. Podłącz do komputera synchronizowane urządzenie. 2. Rozwiń menu Start, wpisz w polu wyszukiwania sync i uruchom znaleziony program Centrum synchronizacji.
152
Synchronizujemy dane
3. W pierwszej kolejności należy skonfigurować urządzenie, z którym będziesz synchronizować pliki: a. Kliknij zadanie Konfiguruj nowe powiązania synchronizacji — zostanie wyświetlona lista urządzeń, z którymi możliwa jest synchronizacja pików. Na tej liście będą się znajdowały m.in. foldery trybu offline i podłączone urządzenia zewnętrzne. b. Dwukrotnie kliknij właściwe urządzenie. Jeżeli urządzenie nie znajduje się na liście, sprawdź, czy jest włączone i podłączone do komputera.
i
Synchronizacja danych jest możliwa przede wszystkim w przypadku urządzeń działających pod kontrolą systemu Windows Mobile, dlatego inne urządzenia zewnętrzne mogą nie być widoczne w Centrum synchronizacji.
4
3a 3b
c. To, jaki program zostanie uruchomiony, zależy od typu urządzenia zewnętrznego. W przypadku odtwarzacza MP3 zostanie uruchomiony Windows Media Player, w przypadku smartfonów z systemem Windows Mobile — Centrum obsługi urządzeń z systemem Windows Mobile. d. Skonfiguruj synchronizację z Twoim urządzeniem zewnętrznym — z reguły sprowadza się ona do uruchomienia odpowiedniego kreatora, wskazania listy synchronizowanych plików lub kliknięcia przycisku Synchronizuj. 4. Kliknij zadanie Wyświetl powiązania synchronizacji — na liście urządzeń znajdować się będzie dopiero co skonfigurowane urządzenie zewnętrzne.
Synchronizujemy dane
153
5. Aby natychmiast rozpocząć synchronizację: a. Zaznacz to urządzenie b. i kliknij przycisk Synchronizuj.
5b 5a
6. Za każdym razem, gdy synchronizujesz pliki zapisane w różnych lokalizacjach, Centrum synchronizacji porównuje te pliki. Jeżeli zapisany w jednej lokalizacji plik został od czasu ostatniej synchronizacji zmieniony, zostanie skopiowany do pozostałych lokalizacji. To samo dotyczy nowych plików: podczas najbliższej synchronizacji zostaną skopiowane do pozostałych lokalizacji. 7. Jeżeli do tego czasu plik został zmieniony w kilku lokalizacjach, wystąpi konflikt synchronizacyjny. W tej sytuacji Centrum synchronizacji, które nigdy nie podejmuje za użytkownika decyzji o zastąpieniu jednej wersji pliku inną, wyświetli pytanie, która wersja pliku ma być zachowana. Możesz również zachować obie wersje pliku. Żeby wyświetlić listę plików, które nie zostały zsynchronizowane, kliknij odnośnik do zadania Wyświetl konflikty synchronizacji.
154
Synchronizujemy dane
Ɣ Konta uĝytkowników Ɣ ZarzÈdzamy kontami innych uĝytkowników Ɣ Kontrolujemy uĝytkowników i uruchamiane przez nich programy
6
Wspólnie korzystamy z komputera Konto użytkownika jest wykorzystywane do: 1. Sprawdzenia tożsamości korzystającej z komputera osoby (ten mechanizm nazywa się uwierzytelnieniem — użytkownik jest uwierzytelniany podczas każdego logowania do systemu). 2. Sprawdzenia, czy dana osoba ma wystarczające uprawnienia do wykonania określonej operacji (ten mechanizm nazywa się autoryzacją i jest każdorazowo stosowany przed takimi akcjami, jak uruchomienie programu czy wyświetlenie zawartości folderu). 3. Ułatwia także użytkownikom korzystanie z systemu operacyjnego w zależności od ich potrzeb. Z tego rozdziału dowiesz się, jak zarządzać kontami użytkowników (zakładać je, modyfikować i usuwać), poznasz mechanizm kontroli konta użytkownika i kontroli rodzicielskiej oraz dowiesz się, czym są profile użytkowników i jak nimi zarządzać. Nauczysz się także używać nowej funkcji systemu Windows 7 pozwalającej anulować wszystkie zmiany wprowadzone przez wybranego użytkownika.
156
Konta użytkowników
Konta użytkowników Praca z systemem Windows 7 wymaga posiadania konta użytkownika. Po zainstalowaniu systemu automatycznie tworzone są w nim dwa specjalne, nieaktywne konta: Administrator (osoba zarządzająca całym systemem i posiadająca maksymalne uprawnienia) i Gość (konto umożliwiające anonimowy dostęp do komputera z bardzo ograniczonymi uprawnieniami). Tworzone jest także konto osoby przeprowadzającej instalację (to konto ma uprawnienia administratora).
i
Tylko administrator może zmienić ustawienia kont innych użytkowników.
Każdemu kontu użytkownika zostaje przypisany jeden z dwóch predefiniowanych typów: Administrator komputera lub Użytkownik standardowy — tworząc konta poprzez panel sterowania, należy wybrać typ konta. W rzeczywistości typ konta wynika bezpośrednio z jego przynależności do grup użytkowników: 1. Konto z ograniczeniami to konto, które należy do grupy Użytkownicy i daje użytkownikowi: a. Uprawnienia do modyfikowania własnego konta. b. Nieograniczony dostęp do własnych plików i folderów. c. Ograniczony dostęp do pozostałych zasobów komputera. 2. Konto typu Administrator komputera należy do grupy Administratorzy i daje użytkownikowi nieograniczone uprawnienia (przy czym przed skorzystaniem z nich administrator musi potwierdzić swoją decyzję), obejmujące: a. Uprawnienia konta standardowego użytkownika. b. Możliwość zarządzania kontami innych użytkowników. c. Uprawnienia do zmian konfiguracji komputera. d. Dostęp do wszystkich plików. e. Możliwość instalowania sprzętu i oprogramowania.
Zakładamy nowe konto Każdy użytkownik komputera powinien posiadać własne konto — dzięki temu tylko on będzie znał chroniące to konto hasło i system Windows 7 będzie mógł zapewnić poufność jego danych. Żeby założyć nowe konto:
Konta użytkowników
157
1. Z menu Start wybierz Panel sterowania. 2. Kliknij odnośnik do zadania Dodaj lub usuń konta użytkowników. 3. Kliknij odnośnik Utwórz nowe konto. 4. Wpisz nazwę nowego użytkownika. 5. A następnie zdecyduj, czy ma on mieć uprawnienia administratora, czy zwykłego użytkownika.
i
Konto standardowego użytkownika jest wystarczające do codziennej pracy z komputerem. Dodatkowe konta administracyjne należy tworzyć tylko w uzasadnionych przypadkach.
4 5
6
6. Po kliknięciu Utwórz konto konto zostanie utworzone. Poproś nowego użytkownika, żeby przy pierwszym logowaniu utworzył sobie hasło.
Konfigurujemy nasze konto Każdy użytkownik może sam zmienić nazwę, hasło i ikonę swojego konta, natomiast administrator może zarządzać kontami wszystkich użytkowników. Aby skonfigurować konto: 1. Z menu Start wybierz Panel sterowania. 2. Wybierz kategorię Konta użytkowników i Filtr rodzinny — wyświetlone zostanie okienko pozwalające na zarządzanie kontami i konfigurację kontroli rodzicielskiej.
158
Konta użytkowników
3. Kliknij odnośnik Zmień hasło systemu Windows. W tym momencie możesz: a. Zmienić hasło. b. Usunąć hasło. c. Zmienić obraz (ikonę) konta. d. Zmienić nazwę konta. e. Zmienić jego typ (z konta użytkownika na konto administratora lub odwrotnie).
i
Hasło można także zmienić, wykorzystując kombinację klawiszy Ctrl+Alt+Delete. Po ich naciśnięciu należy wybrać opcję Zmień hasło, a następnie wpisać stare i nowe hasło. Naciśnięcie klawisza Enter kończy operację zmiany hasła.
4
3b 3d
3a 3c 3e
4. Zmień ikonę swojego konta i wróć do sekcji Konta użytkowników i Filtr rodzinny.
i
Ze względów bezpieczeństwa hasło konta użytkownika powinno być regularnie, co miesiąc lub dwa, zmieniane. W przeciwnym razie ktoś, kto je pozna, będzie mógł przez dłuższy czas bezkarnie korzystać z komputera i ze znajdujących się na nim poufnych informacji użytkownika.
Najważniejsze są hasła Każdy użytkownik, logując się do systemu Windows 7, musi potwierdzić swoją tożsamość. W większości przypadków hasło jest jedynym sposobem sprawdzenia, czy dana osoba jest tą, za którą się podaje (tożsamość można też potwierdzić za pomocą karty inteligentnej). Wynika z tego, że jeżeli ktokolwiek pozna Twoje hasło, to będzie mógł skutecznie podszyć się pod Twoją tożsamość i uzyskać w ten sposób dostęp do wszystkich Twoich danych i skonfigurowanych przez Ciebie programów.
Konta użytkowników
159
W Twoim własnym interesie jest więc używanie bezpiecznych haseł, czyli takich, które znasz tylko Ty i które są wystarczająco skomplikowane, aby nie mogły zostać zdobyte przez nieupoważnione osoby. W większości przypadków do zdobycia hasła atakujący wykorzystują specjalne, umożliwiające sprawdzanie kilkudziesięciu, a nawet kilkuset tysięcy kombinacji na minutę programy, tak więc hasło typu AAA albo 1234 zostanie przez nich odkryte w ciągu paru sekund. Atakujący do zdobycia Twojego hasła może wykorzystać: 1. Swoją wiedzę o Tobie, na przykład znając Twoją datę urodzenia, przezwisko czy drugie imię, sprawdzi, czy któreś z nich nie jest Twoim hasłem. 2. Plik słownika — sprawdzenie wszystkich zapisanych w nim słów ujawni hasło będące dowolnym wyrazem języka polskiego albo jakiegokolwiek innego języka. 3. Program, który będzie sprawdzał wszystkie możliwe kombinacje liter, cyfr i znaków specjalnych. Atak tego typu wymaga sprawdzenia ogromnej liczby kombinacji (np. Aa1, A1a, aA1, a1A, 1Aa, 1aA), ale w niektórych przypadkach bywa skuteczny. Znając sposoby zdobywania haseł, możesz określić wymogi, jakie powinny spełniać hasła, aby ich zdobycie było praktycznie niemożliwe: 1. Po pierwsze, hasło nie może w ogóle przypominać: nazwy użytkownika, Twojego imienia, nazwiska, daty urodzenia, adresu, imienia ulubionego zwierzęcia, autora, filmu czy książki. 2. Po drugie, hasło nie może być wyrazem jakiegokolwiek języka — hasła inwentaryzacja, agrokultura czy uporządkowywanie są tak samo łatwe do złamania jak hasła typu 1234. 3. Po trzecie, hasło nie może być krótsze niż ośmioznakowe, a jeżeli nie ma żadnych specjalnych przeciwwskazań, długość hasła powinna wynosić co najmniej 10 znaków. 4. Po czwarte, hasło powinno zawierać przynajmniej kilka: a. wielkich liter alfabetu (od A do Z), b. małych liter alfabetu angielskiego (od a do z), c. cyfr (od 0 do 9), d. znaków specjalnych (np.:, !, $, #, %). Jak wymyślić bezpieczne hasło? Nie jest to tak trudne, jak mogłoby się wydawać. Podstawowym błędem, który większość użytkowników popełnia przy wymyślaniu haseł, jest próba znalezienia jakiegoś skomplikowanego wyrazu i dodanie na
160
Konta użytkowników
jego początku lub na końcu kilku cyfr. Efektem takiego podejścia są hasła typu: Eklezjologia4, 12indosatariuszy czy merkantylizacja111. W rezultacie wymyślasz trudne do zapamiętania hasło, którego złamanie jest równie łatwe, co złamanie hasła typu Marcin1 albo 1qwerty — oba rodzaje haseł są z równą łatwością sprawdzane przez programy, którymi dysponują atakujący. Zamiast próbować utworzyć hasło na podstawie jednego wyrazu, wykorzystaj w tym celu całe zdania bądź frazy. Na przykład hasła WstajeO6:16 czy LubięSwojąPracę! są łatwe do zapamiętania i jednocześnie spełniają wszystkie wymogi bezpieczeństwa.
Resetujemy zapomniane hasło Chyba każdemu zdarzyło się przynajmniej raz zapomnieć swoje hasło — na szczęście w systemie Windows 7 nie jest to jakiś poważny problem. Dzięki kreatorowi przypominania hasła możesz zalogować się do systemu na własne konto nawet po zapomnieniu hasła, o ile tylko wcześniej przezornie utworzyłeś Dysk resetowania hasła.
i
Prostym i bardzo skutecznym sposobem na niezapominanie haseł jest ich rozsądne wymyślanie. Jeżeli Twoje hasło będzie następujące: Qol^%34bAZZ9$, to nic dziwnego, że natychmiast je zapomnisz. Jeżeli jednak na hasło wybierzesz sobie znaczącą coś frazę — ale nie nazwę Twojego zwierzaka, imię żony czy ksywę, które mogą być łatwo odgadnięte przez Twoich znajomych — na przykład 1DniowySok, z jego zapamiętaniem i poprawnym wpisaniem nie powinieneś mieć żadnych problemów.
Aby utworzyć kopię zapasową hasła do własnego konta: 1. Zaloguj się na swoje konto — dysk resetowania hasła można utworzyć tylko dla konta, na które jesteś zalogowany. 2. Podłącz do komputera nośnik, na którym zostanie zapisane hasło — najlepszy jest dysk USB, ale możesz także wykorzystać do tego celu pustą dyskietkę. 3. W Panelu sterowania wybierz kategorię Konta użytkowników i Filtr rodzinny. 4. Kliknij odnośnik Zmień hasło systemu Windows. 5. W widocznym z lewej strony okna pasku zadań kliknij Utwórz dysk resetowania hasła. Zostanie uruchomiony Kreator przypominania hasła. 6. Kliknij przycisk Dalej. 7. Włóż dysk wymienny. Może to być dyskietka 3,5”, z tym że zapisane na dyskietce dane często ulegają uszkodzeniu, a ich trwałość wynosi mniej więcej rok. 8. Wskaż lokalizację dyskietki lub dysku wymiennego i kliknij przycisk Dalej.
Konta użytkowników
161
9. Wpisz swoje hasło i kliknij Dalej.
9
10. Kliknij Dalej — kreator zapisze na wskazanym nośniku plik z hasłem (plik userkey.psw — nazwa pliku wzięła się z tego, że w rzeczywistości zawiera on zaszyfrowany hasłem użytkownika klucz). 11. Kliknij Dalej i zakończ działanie kreatora.
i
Dysk resetowania hasła powinien być równie dobrze chroniony, jak na przykład karta kredytowa. Każdy, kto się nim posłuży, będzie mógł zresetować nasze hasło i uzyskać pełny dostęp do wszystkich zapisanych przez nas w komputerze — również zaszyfrowanych — dokumentów.
Podczas logowania do systemu po wpisaniu nieprawidłowego hasła pod wskazówką dotyczącą hasła pojawi się odnośnik Resetuj hasło. Aby zresetować zapominane hasło, wystarczy: 1. Kliknąć ten odnośnik — zostanie uruchomiony kreator przypominania hasła. 2. Następnie, postępując według wskazówek kreatora, należy włożyć Dysk resetowania hasła i kliknąć Dalej. 3. Wpisać dwukrotnie nowe hasło i opcjonalnie nową wskazówkę do hasła. 4. Po kliknięciu Dalej hasło zostanie zmienione. Zakończ działanie kreatora i podając nowe hasło, zaloguj się do systemu.
162
Zarządzamy kontami innych użytkowników
Zarządzamy kontami innych użytkowników Administrator, mając pełną kontrolę nad kontami innych użytkowników systemu, może resetować ich hasła oraz blokować lub usuwać ich konta.
Włączamy automatyczne logowanie na konto standardowego użytkownika Żeby nie używać na co dzień konta administratora, powinniśmy założyć dla siebie konto standardowego użytkownika Jeżeli tylko my używamy komputera i nikt niepowołany nie ma fizycznego dostępu do niego (na przykład jest to nasz domowy komputer), możemy włączyć automatyczne logowanie na nasze dodatkowe konto — w ten sposób samo włączenie komputera spowoduje uruchomienie systemu operacyjnego i zalogowanie standardowego użytkownika. Żeby włączyć automatyczne logowanie wybranego użytkownika: 1. W polu wyszukiwania menu Start wpisz netplwiz i naciśnij Enter. 2. Wyświetlone zostanie ukryte okno Panelu sterowania Konta użytkowników. 3. Wybierz używane na co dzień konto standardowego użytkownika. 4. Odznacz pole wyboru Aby używać tego komputera użytkownik musi wprowadzić nazwę użytkownika i hasło.
4
3
5. Kliknij przycisk OK — zostanie wyświetlone okno ustawień logowania automatycznego:
5
Zarządzamy kontami innych użytkowników
163
a. Wpisz hasło chroniące konto użytkownika, który będzie automatycznie logowany. b. Potwierdź to hasło. 5a
c. Kliknij OK.
5b 5c
6. Przy następnym uruchomieniu komputera wybrany użytkownik zostanie automatycznie zalogowany. Resetujemy hasło Chociaż administrator nie zna hasła użytkownika, to może je zmienić — taka operacja nazywa się resetowaniem hasła. Jej przeprowadzenie umożliwi administratorowi zalogowanie się na konto użytkownika (np. zwolnionego pracownika), ale nie pozwoli odszyfrować jego plików: 1. Z menu Start wybierz Panel sterowania. 2. Wybierz kategorię Konta użytkowników i Filtr rodzinny. 3. Kliknij Konta użytkowników/Zarządzaj innym kontem. 4. Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy ikonę konta użytkownika, który zapomniał swojego hasła. 5. Kliknij odnośnik Utwórz hasło. 6. Wpisz i potwierdź nowe hasło. 7. Po kliknięciu przycisku Utwórz hasło hasło użytkownika zostanie zresetowane. 6
7
8. Poproś użytkownika, żeby zmienił sobie hasło przy pierwszym logowaniu do systemu.
164
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy
Usuwamy nieużywane konto Konta użytkowników, którzy już nie korzystają z komputera, powinny być usunięte lub zablokowane. Można to zrobić tak: 1. Z menu Start wybierz Panel sterowania. 2. Wybierz zadanie Dodaj lub usuń konta użytkowników i kliknij ikonę konta, które chcesz usunąć. 3. Z listy dostępnych zadań wybierz Usuń konto. 4. Zostaniesz zapytany, czy przed usunięciem chcesz zapisać dokumenty tego użytkownika. a. Jeżeli klikniesz Zachowaj pliki, folder z dokumentami tego użytkownika pojawi się na Twoim pulpicie.
i
Jeżeli użytkownik zaszyfrował swoje pliki, po usunięciu jego konta ich odszyfrowanie może być niemożliwe. Szyfrowanie EFS i tworzenie kopii kluczy pozwalających odszyfrować pliki zostały opisane w rozdziale 5.
4
4a
5. Zostaniesz poproszony o potwierdzenie swojej decyzji i jeżeli to zrobisz, konto użytkownika zostanie skasowane.
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy System Windows 7 pozwala zarówno kontrolować uprawnienia, z jakimi działają uruchomione programy, jak i samych użytkowników.
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy
165
Mechanizm kontroli konta użytkownika Zasada minimalnych uprawnień to jedna z podstawowych, najważniejszych zasad bezpieczeństwa komputera. Według tej zasady użytkownik powinien mieć tylko takie uprawnienia, jakie są mu potrzebne do pracy z komputerem — i żadnych więcej. Niestety, w systemach Windows większość użytkowników ma uprawnienia administracyjne, a prawie wszyscy administratorzy na co dzień, podczas sprawdzania poczty czy przeglądania stron WWW, korzystają z konta administratora. Firma Microsoft, chcąc rozwiązać ten problem, w systemie Windows Vista ograniczyła uprawnienia uruchamianych przez administratorów programów — jeżeli jakiś program miał działać z podwyższonymi uprawnieniami, administrator musiał potwierdzić taką decyzję. Konieczność ciągłego potwierdzania uprawnień administracyjnych — w skrajnych przypadkach skasowanie jednego pliku wymagało nawet czterokrotnego potwierdzenia posiadanych uprawnień — była jedną z najbardziej krytykowanych funkcji Visty. W systemie Windows 7 mechanizm kontroli konta użytkownika został więc znacznie ulepszony i możemy tygodniami pracować z komputerem i ani razu nie zobaczyć pytania o zezwolenie programowi na działanie z podwyższonymi uprawnieniami. Mechanizm kontroli konta użytkownika jednak nadal chroni nasz komputer. Żeby przekonać się, jak działa mechanizm kontroli konta użytkownika: 1. Zaloguj się do systemu na konto standardowego użytkownika. 2. Uruchom Panel sterowania i kliknij odnośnik do zadania Dodaj lub usuń konta użytkowników. 3. Zostanie wyświetlone okno z pytaniem o hasło administratora komputera — dopóki nie zostanie ono podane, nie można będzie przełączyć się do żadnego innego okienka. a. Podaj błędne hasło. b. Kliknij przycisk Tak — zostaniesz poproszony o ponowne podanie hasła administratora. c. Kliknij przycisk Nie — jak widać, użytkownicy przed uruchomieniem programu wymagającego uprawnień administratora muszą podać hasło użytkownika posiadającego takie uprawnienia.
3a
3b
3c
166
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy
4. Wyloguj standardowego użytkownika i zaloguj się na konto administratora. 5. Spróbuj raz jeszcze wykonać czynności z punktu 2. — tym razem panel sterowania kontami użytkowników zostanie wyświetlony. 6. Zamknij okno Panelu sterowania. Mechanizm kontroli konta użytkownika chroni system Windows 7 przed uruchamianiem i instalowaniem nowych, potencjalnie niebezpiecznych programów: 1. Jeżeli program instalacyjny nie jest cyfrowo podpisany (a więc jego pochodzenie jest nieznane), wyświetlone zostanie ostrzeżenie — niepodpisane cyfrowo programy mogą działać inaczej, niż to wynika z ich opisu, mogą na przykład wykradać Twoje dane lub pozwolić na przejęcie zdalnej kontroli nad komputerem: a. Jeżeli nie jesteś absolutnie pewien, kto jest autorem programu i jakie jest jego działanie, kliknij Nie. 1b
1a
b. Jeżeli nadal chcesz uruchomić taki program, kliknij Tak.
2. Uruchamianie podpisanych cyfrowo programów jest bezpieczniejsze:
2
a. Kliknij przycisk Pokaż szczegóły — zostanie on zamieniony na przycisk Ukryj szczegóły. 2b 2a
b. Wyświetl certyfikat, którym program został cyfrowo podpisany.
3. Na zakładce Ogólne znajdziesz nazwę właściciela certyfikatu, czyli firmy, która jest twórcą danego programu. 4. Jeżeli dane na certyfikacie są poprawne, kliknij OK i zgódź się na uruchomienie programu.
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy
167
Działanie mechanizmu kontroli konta użytkownika można dostosować do indywidualnych potrzeb: 1. Rozwiń menu Start i uruchom Panel sterowania. 2. Wpisz w polu wyszukiwania Centrum i kliknij znaleziony odnośnik do Centrum akcji. 3. Kliknij odnośnik do zadania Zmień ustawienia funkcji Kontrola konta użytkownika. 4. Wyświetlone zostanie okno pozwalające wybrać operacje, których wykonanie będzie wymagało potwierdzenia posiadania uprawnień administracyjnych. 5. Domyślnie powiadomienia funkcji kontroli konta użytkownika są wyświetlane na bezpiecznym pulpicie — dopóki nie odpowiemy na pytanie, czy zgadzamy się na uruchomienie programu czy narzędzia systemu Windows, pulpit użytkownika będzie zablokowany. W przypadku administratorów powiadomienie może być wyświetlone: a. Za każdym razem, gdy zmieniane będą ustawienia komputera (np. usuwana będzie dodatkowa partycja dysku twardego), ustawienia systemowe (np. zmieniane będzie hasło użytkownika) oraz podczas instalowania programów (najbezpieczniejsza opcja Zawsze powiadamiaj). b. Tylko gdy zmieniane będą ustawienia komputera (opcja domyślna). c. Tylko gdy zmieniane będą ustawienia komputera, ale pytanie zostanie wyświetlone w standardowym oknie dialogowym, a nie na bezpiecznym pulpicie (opcja Nie przyciemniaj pulpitu). d. Nigdy (opcja Nie powiadamiaj). 6. Jeżeli nie musisz, nie obniżaj poziomu działania funkcji kontroli konta użytkownika i kliknij Anuluj.
5a 5b 5c 5d 6
168
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy
Kontrola rodzicielska Windows 7 został wyposażony w umożliwiający kontrolowanie sposobu korzystania z komputera przez dzieci mechanizm kontroli rodzicielskiej. Rodzice mogą zezwolić na korzystanie z pewnych gier, ograniczyć dostęp do gier z określonym oznaczeniem wiekowym, a także uniemożliwić używanie gier zawierających treści, których zdaniem rodzica dziecko nie powinno oglądać ani słuchać.
i
Skorzystanie z dodatkowych funkcji kontroli rodzicielskiej, w tym tworzenia szczegółowych raportów aktywności zawierających dokładne informacje o tym, co dzieci robiły na komputerze — w jakie gry grały, jakie strony WWW odwiedziły i z jakich aplikacji korzystały, wymaga zainstalowania opisanego w rozdziale 10. pakietu programów Windows Live.
Aby skonfigurować kontrolę rodzicielską: 1. Uruchom Panel sterowania i kliknij Konfiguruj ustawienia kontroli rodzicielskiej dla wszystkich użytkowników. 2. Kliknij ikonę użytkownika, którego dostęp do komputera ma być ograniczony. Kontrola rodzicielska nie może być zastosowana dla kont administratorów systemu.
i
Mechanizm kontroli rodzicielskiej będzie nieskuteczny, jeżeli objęte nią osoby będą w stanie zalogować się na niechronione hasłem albo chronione słabym hasłem konto administratora.
3. Zostanie wyświetlone okno pozwalające skonfigurować kontrolę rodzicielską dla wskazanego konta — włącz tę kontrolę. 4. Aby uniemożliwić użytkownikowi korzystanie z komputera w określonych godzinach, kliknij Limity czasu.
3 4 5 6 7
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy
169
a. Zaznacz na kalendarzu, kiedy wybrany użytkownik nie będzie mógł korzystać z komputera. b. Zwróć uwagę, że ponowne zaznaczenie tego samego przedziału czasu zezwoli użytkownikowi na korzystanie we wskazanych godzinach z komputera. c. Kliknięcie przycisku OK wprowadzi ustawione restrykcje.
4a
4c
5. Kliknij ikonę Gry i określ, w jakie gry będzie mógł zagrać dany użytkownik: a. Upewnij się, czy może on w ogóle uruchamiać jakiekolwiek gry. b. Producenci gier oceniają wiek osób, dla których dana gra jest przeznaczona — żeby na podstawie tej klasyfikacji zezwolić lub uniemożliwić uruchamianie gier, kliknij Ustaw klasyfikacje gier i wskaż wiek dziecka. Zdecyduj również, czy będzie ono mogło uruchamiać niesklasyfikowane gry (klasyfikacja gier, szczególnie tych komercyjnych, jest dużo bardziej powszechna niż klasyfikacja stron WWW). c. Dodatkowo będziesz mógł zablokować uruchamianie gier określonego typu, na przykład gier zawierających przemoc, wulgarne słownictwo czy krwawe sceny. d. Możesz wreszcie bezwarunkowo zezwolić lub zablokować uruchamianie wskazanych (z listy wszystkich zainstalowanych) gier
5a 5b
e. Po wprowadzeniu restrykcji kliknij OK.
5d
5e
170
Kontrolujemy użytkowników i uruchamiane przez nich programy
6. W celu uniemożliwienia użytkownikowi uruchamiania jakichkolwiek — z wyjątkiem wskazanych przez Ciebie — programów: a. Kliknij Dozwalaj lub blokuj określone programy. b. Zaznacz opcję zezwalającą danej osobie wyłącznie na uruchamianie wskazanych programów. c. Zaznacz na liście te programy, które użytkownik będzie mógł uruchamiać. Pamiętaj, że wszystkie pozostałe programy zostaną dla tego użytkownika zablokowane. d. Po kliknięciu OK restrykcje zostaną wprowadzone.
6b
6c
6d
7. Zakończ konfigurację kontroli rodzicielskiej dla danego konta użytkownika, klikając OK.
Ɣ Kamery, gïoĂniki, mikrofony… Ɣ Telewizor i radio w komputerze, czyli Windows Media Center Ɣ Windows Media Player Ɣ PrzeglÈdarka fotograği systemu Windows Ɣ Dodatkowe funkcje systemu Windows 7 Ɣ Edytory tekstu
7
Ɣ Programy grağczne Ɣ Gry Ɣ Sticky Notes Ɣ Kalkulator Ɣ Panel zapisu matematycznego Ɣ Jak uruchomiÊ starsze, przeznaczone dla wczeĂniejszych wersji Windows programy?
Programy i multimedia
Współczesne komputery to prawdziwe centra multimedialnej rozrywki pozwalające słuchać muzyki, wyświetlać programy stacji telewizyjnych (również tych internetowych), obrabiać zdjęcia czy oglądać filmy. Z tego rozdziału dowiesz się, jak zainstalować dodatkowe urządzenia multimedialne, a także jak wykorzystując możliwości systemu Windows 7, odtwarzać filmy i muzykę oraz przeglądać zdjęcia. Jednak nawet komputer z największymi możliwościami multimedialnymi z zainstalowanym jedynie systemem operacyjnym nie byłby specjalnie przydatny — prawie wszystko, co robisz za pomocą komputera, wymaga uruchomienia odpowiedniego programu: chcąc przygotować dokument, korzystasz z edytora tekstu, do przeglądania stron WWW używasz przeglądarki internetowej itd. Do Windows 7 dołączone zostały m.in. następujące programy: 1. Umożliwiający przeprowadzanie operacji arytmetycznych Kalkulator. 2. Dwa proste edytory tekstu — Notatnik i WordPad (ten drugi umożliwia formatowanie dokumentów). 3. Prosty edytor grafiki rastrowej — Paint. 4. Umożliwiające przechwycenie fragmentu pulpitu narzędzie Wycinanie. 5. Umożliwiająca przeglądanie plików graficznych Przeglądarka fotografii systemu Windows. 6. Przedstawiona w rozdziale 10. przeglądarka internetowa Internet Explorer 8.
172
Kamery, głośniki, mikrofony
7. Kolekcja prostych gier (w tym gry karciane Pasjans, Saper, gra dla dzieci Purple Place, niektóre wydania zawierają dodatkowo Szachy i Mahjong).
i
Dodatkowe narzędzia, w tym program pocztowy, komunikator internetowy i program do zaawansowanej obróbki zdjęć Galeria fotografii, zostały przeniesione z systemu operacyjnego do darmowego pakietu programów Windows Live. Pakiet ten został przedstawiony w rozdziale 10.
Z tego rozdziału dowiesz się także, jak korzystać z dołączonych do systemu Windows 7 programów i jak radzić sobie z niedziałającymi poprawnie, starszymi programami.
Kamery, gïoĂniki, mikrofony… Zanim będziesz mógł obejrzeć film, posłuchać muzyki czy przejrzeć zdjęcia, musisz podłączyć do komputera odpowiednie urządzenia multimedialne: telewizor lub kartę telewizyjną, kartę muzyczną i głośniki, kamerę lub aparat cyfrowy. Jeżeli Twoje urządzenie posiada złącze USB, po jego podłączeniu do komputera zostanie ono automatycznie wykryte i odpowiedni kreator przeprowadzi Cię przez proces instalacji i konfiguracji. Po bezproblemowej instalacji, już po chwili, urządzenie będzie gotowe do pracy. Urządzenia niewykorzystujące technologii USB, lecz inną, która nie oferuje automatycznego wykrywania, mogą wymagać ręcznego zainstalowania. Aby samodzielnie zainstalować urządzenie, do którego nie została dołączona płyta instalacyjna: 1. Wyłącz komputer i podłącz do niego urządzenie. 2. Uruchom system Windows 7. 3. Rozwiń menu Start i kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Komputer. 4 3
4. Wybierz opcję Zarządzaj.
Kamery, głośniki, mikrofony
173
5. Zaznacz znajdującą się w lewym okienku konsoli Zarządzanie komputerem pozycję Menedżer urządzeń. 6. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Twojego komputera i wybierz opcję Dodaj starszy sprzęt. 7. Uruchomiony zostanie Kreator dodawania sprzętu — kliknij Dalej. 8. Upewnij się, czy zaznaczone jest pole Wyszukaj i zainstaluj automatycznie nowy sprzęt, i kliknij Dalej. 9. Jeżeli Windows 7 wykryje urządzenie, zostanie ono automatycznie zainstalowane. W innym przypadku kliknij Dalej. 10. Wybierz typ urządzenia i kliknij Dalej. 11. Zostanie wyświetlona lista producentów urządzeń tego typu i sterowników do poszczególnych modeli urządzeń:
11
b a 12
a. Jeżeli masz sterowniki instalowanego urządzenia, kliknij Z dysku i wskaż ich lokalizację. b. W innym przypadku wybierz z listy producenta i model urządzenia. 12. Kliknij Dalej i zainstaluj urządzenie.
Nagrywanie děwiÚków Po podłączeniu do komputera mikrofonu można, korzystając z prostego narzędzia Rejestrator dźwięku, nagrywać na nim dźwięki: 1. Rozwiń menu Start i wpisz w polu wyszukiwania rejestrator. 2. Uruchom znaleziony program Rejestrator dźwięku. 3. Żeby rozpocząć nagrywanie, kliknij jedyny przycisk znajdujący się w okienku tego programu.
174
Telewizor i radio w komputerze, czyli Windows Media Center
4. Następnie: 4a
a. Jeżeli planujesz nagrać kolejny materiał, kliknij przycisk Zatrzymaj nagrywanie.
b. Jeżeli nie chcesz rejestrować kolejnego materiału po zatrzymaniu nagrywania, zakończ działanie programu. Zostanie wyświetlone pytanie, czy zapisać nagrane dźwięki. 5. Podaj nazwę zapisywanego pliku Windows Media Audio (pliku z rozszerzeniem .wma).
Telewizor i radio w komputerze, czyli Windows Media Center Program Windows Media Center umożliwia oglądanie i nagrywanie telewizji cyfrowej i telewizji wysokiej jakości, a dzięki intuicyjnemu systemowi menu możesz pracować z nim jak ze sprzętem elektronicznym wysokiej klasy. Ułatwia on wyszukiwanie, odtwarzanie i zarządzanie wszystkimi rozrywkami cyfrowymi na komputerze lub w telewizorze przy użyciu myszy i klawiatury lub pilota zdalnego sterowania. Przy pierwszym uruchomieniu programu kreator przeprowadzi Cię przez jego konfigurację: 1. Z menu Start uruchom Windows Media Center. 2. Kliknij Kontynuuj i wybierz instalację niestandardową. 3. Konfiguracja programu składa się z dwóch części: wymaganego sprawdzenia konfiguracji komputera i opcjonalnego skonfigurowania dodatkowych funkcji programu. Kliknij Dalej. 4. Zdecyduj, czy chcesz wziąć udział w anonimowym programie udoskonalania jakości produktów firmy Microsoft (jeżeli odpowiesz Tak, chcę dołączyć, informacje na temat Twojej pracy z Media Center będą przesyłane do Microsoftu). 5. Jedną z zalet programu jest automatyczne wyszukiwanie i pobieranie z internetu dodatkowych informacji na temat plików multimedialnych — okładek albumów, listy utworów itd. Jeżeli chcesz pobierać takie informacje, wybierz opcję Tak i kliknij Dalej.
Telewizor i radio w komputerze, czyli Windows Media Center
175
6. Pierwsza część konfiguracji zostanie zakończona. Odpowiadając na kolejne pytanie kreatora, będziesz mógł dostosować wygląd programu do własnych potrzeb, skonfigurować głośniki lub zakończyć konfigurację. 7. Jeżeli zdecydowałeś się na optymalizację wyglądu programu, kolejno wykonaj następujące czynności: a. Kliknij Dalej — jeżeli nie pracujesz w trybie pełnoekranowym, zostaniesz poproszony o jego włączenie. b. Wskaż podstawowy monitor. c. Wskaż typ tego monitora — Windows 7 umożliwia przesyłanie multimediów do innych, pracujących pod kontrolą systemu Windows 7 komputerów oraz urządzeń zgodnych ze standardem DLNA (ang. Digital Living Network Alliance), takich jak konsole gier, głośniki, odtwarzacze czy telewizory cyfrowe.
7c
d. Wybierz format (4:3 lub 16:9) i rozdzielczość monitora. 8. Jeżeli zdecydowałeś się na dostosowanie głośników: a. Wybierz ich liczbę. b. Po przetestowaniu głośników konfiguracja zostanie zakończona. 9. Jeżeli dodatkowo wybrałeś opcję Skonfiguruj biblioteki multimediów: a. Wybierz bibliotekę, której zawartość będzie widoczna w Windows Media Center (wybierz bibliotekę Nagrania telewizyjne). b. Dodaj do tej biblioteki foldery, w których będą zapisywane nagrane audycje telewizyjne. c. Wskaż lokalizację tego folderu. 10. Zakończ konfigurację Windows Media Center.
176
Windows Media Player
Windows Media Center nie przypomina standardowych programów. Przede wszystkim możemy korzystać z kilku opcji programu bez zakłócania naszej bieżącej czynności — możliwe jest jednoczesne nawigowanie po menu Media Center i oglądanie filmu, programu telewizyjnego lub fotografii, a miniatury obrazów umożliwiają szybkie znalezienie interesujących nas multimediów.
i
Jeżeli tylko masz podłączony do komputera tuner telewizyjny lub radiowy, albo jeżeli jesteś szczęśliwym posiadaczem wydajnego połączenia z internetem, dzięki Media Center będziesz mógł oglądać telewizję, słuchać radia i zapisywać ulubione audycje na dysku. Żeby poznać możliwości programu, naciśnij klawisz F1 i zapoznaj się z tematami pomocy.
Windows Media Player Dołączona do systemu Windows 7 najnowsza, 12. wersja programu Windows Media Player została znacznie ulepszona. Przede wszystkim umożliwia ona odtwarzanie (bez instalowania dodatkowych kodeków) plików audio w formacie AAC (ang. Advanced Audio Coding)1 i plików wideo w formatach MPEG-4, H.264 oraz XviD/DivX. Kolejną ważną zmianą jest możliwość odtwarzania utworów audio i wideo na zewnętrznych urządzeniach lub na innych, podłączonych do tej samej grupy domowej, komputerach z systemem Windows 7. 1. Uruchom program Windows Media Player. 2. Przy pierwszym uruchomieniu będziesz miał możliwość skonfigurowania programu — wybierz opcję Ustawienia niestandardowe i kliknij przycisk Dalej. 1
Poprzednie wersje WMP umożliwiały tylko odtwarzanie plików MP3 i WMA.
Windows Media Player
177
3. Pierwsze pytania będą dotyczyły ustawień prywatności: a. Żeby wyświetlać informacje o odtwarzanych utworach, Windows Media Player będzie wysyłał identyfikatory odtwarzanych filmów i utworów muzycznych do sklepów internetowych. b. Zaznaczenie drugiej opcji spowoduje pobieranie z internetu brakujących danych o odtwarzanych utworach (np. nazwisko autora) i Windows Media Player będzie musiał w tym celu wysłać identyfikatory odtwarzanych przez Ciebie plików. c. Coraz częściej pliki multimedialne są chronione za pomocą technologii DRM — zaznaczenie trzeciej opcji spowoduje automatyczne pobieranie z sieci kluczy umożliwiających legalnym użytkownikom ich odtwarzanie.
i
DRM (ang. Digital Rights Management) to system zabezpieczeń mający przeciwdziałać używaniu danych cyfrowych w sposób sprzeczny z zamiarem ich wydawcy i chronić prawa autorskie ich twórców. Z reguły ochrona polega na zaszyfrowaniu utworu — żeby móc go odtworzyć lub skopiować, trzeba posiadać odpowiedni klucz deszyfrujący.
d. Czasami do odtwarzania pobieranych z internetu plików (np. audycji telewizyjnych) konieczne jest wysłanie do serwera, z którego je pobieramy, identyfikatora odbiorcy — ta opcja jest domyślnie wyłączona. Po jej włączeniu dostawca będzie w stanie zidentyfikować odbiorców audycji. e. Zaznaczając tę opcję, weźmiesz udział w anonimowym programie poprawy jakości produktów firmy Microsoft. 3a 3b 3c 3d 3e 3g 3f
f. Przechowywanie historii odwiedzanych stron WWW i odtwarzanych utworów może mieć wpływ na prywatność jedynie w przypadku, gdy z tego samego komputera korzysta wiele osób. g. Kliknij Dalej.
178
Windows Media Player
4. Zdecyduj, czy Windows Media Player ma być powiązany z wszystkimi typami plików multimedialnych, czy chcesz ręcznie określić typy odtwarzanych za jego pomocą plików, i zakończ działanie kreatora. 5. Program zostanie uruchomiony. Nawigacja po oknie programu przypomina w pewnym stopniu pracę z Eksploratorem Windows: a. Na pasku narzędzi znajdują się ikony najczęściej wykonywanych operacji. b. Po lewej stronie znajduje się okienko nawigacyjne — wybierz opcję Muzyka i jeżeli jest to potrzebne, wskaż folder z przykładową muzyką. c. Kliknij przycisk Odtwórz albo dwukrotnie kliknij ikonę wybranego utworu muzycznego — rozpocznie się jego odtwarzanie. 5c 5a 8 5b
6
7
6. Z prawej strony zostanie wyświetlone okienko listy odtwarzania — żeby dodać do niej kolejne utwory, wystarczy przeciągnąć je myszką. 7. Sterować odtwarzaniem można za pomocą znajdującego się na dole paska narzędzi. Pozwala on między innymi zatrzymać odtwarzanie, przewinąć utwór czy ustawić głośność. 8. Zwróć uwagę na przycisk Odtwarzaj do — po jego kliknięciu wyświetlona zostanie lista zewnętrznych urządzeń multimedialnych, na których można odtworzyć utwór.
Windows Media Player
179
Odtwarzanie ğlmów Funkcja odtwarzania filmów została znacznie ulepszona w 12. wersji programu Windows Media Player, a nowy tryb pełnoekranowy jest znacznie czytelniejszy i wygodniejszy: 1. Włóż płytę z filmem do napędu.
2
2. Rozpocznie się odtwarzanie filmu — domyślnie jest on wyświetlany w trybie pełnoekranowym, żeby przełączyć się w tryb okienkowy, wystarczy dwukrotnie kliknąć wolny obszar okna programu.
Nagrywanie pïyt audio Zgrywanie muzyki z płyt CD i zapisywanie jej w skompresowanej postaci na dysku komputera to popularny sposób przygotowywania plików, które potem można odtwarzać podczas pracy z komputerem lub na odtwarzaczach MP3. Dzięki Windows Media Player operacja ta sprowadza się do: 1. Włożenia płyty audio do napędu — płyta zostanie automatycznie odtworzona w programie Windows Media Player. (Jeżeli zmieniłeś sposób automatycznego odtwarzania płyt audio, samodzielnie uruchom ten program). 2. Kliknięcia ikony Zgraj dysk CD — rozpocznie się zgrywanie płyty audio do automatycznie utworzonego w bibliotece Muzyka folderu. 3. Domyślnie zgrywane utwory zapisywane są w formacie WMA, a nie najpopularniejszym formacie MP3. Żeby skonfigurować format i jakość zgrywanej muzyki: a. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Zgraj dysk CD. b. Wybierz Więcej opcji.
180
Przeglądarka fotografii systemu Windows
c. Przejdź na zakładkę Zgraj muzykę. 3c
d. Wybierz format zgrywanych plików audio. e. Określ jeszcze jakość (częstotliwość próbkowania) plików muzycznych.
3d
f. Kliknij przycisk Zastosuj. 3e 3f
4. Żeby zmienić sposób automatycznego tworzenia nazw plików, kliknij Nazwa pliku. a. Domyślnie nazwą pliku jest numer utworu (numer ścieżki) oddzielony spacją od jego tytułu. Żeby to zmienić, wystarczy zaznaczyć odpowiednie pola wyboru lub usunąć ich zaznaczenie. b. Możesz też zmienić znak separatora, na przykład zamiast spacji zastosować myślnik. c. Po wprowadzeniu zmian kliknij OK. 5. Zatwierdź wprowadzone zmiany przyciskiem OK.
PrzeglÈdarka fotograği systemu Windows Dołączona do systemu Windows 7 przeglądarka fotografii pozwala jedynie wyświetlać je pojedynczo lub w formie pokazu slajdów. Służący do edycji zdjęć program Galeria fotografii nie jest już częścią systemu Windows i został przeniesiony do pakietu programów Windows Live. Nadal możemy jednak importować zdjęcia z cyfrowego aparatu fotograficznego: 1. Podłącz aparat do komputera. 2. W oknie Autoodtwarzanie wybierz opcję Importuj obrazy i wideo.
Przeglądarka fotografii systemu Windows
181
3. Nowe zdjęcia (niezapisane jeszcze w bibliotekach komputera) zostaną wybrane do zaimportowania. 4. Wpisz ułatwiający wyszukiwanie i filtrowanie opis kopiowanych zdjęć (wpisany w tym polu znacznik zostanie użyty w nazwie folderu i nazwie kolejnych plików). 5. Kliknij odnośnik Ustawienia importowania: a. Ustaw folder docelowy. b. Określ sposób generowania nazw plików i folderów. c. Jeżeli chcesz przenosić (a nie kopiować) pliki z aparatu do komputera, zaznacz opcję Zawsze wymazuj z urządzenia po zaimportowaniu. d. Upewnij się, czy zaznaczone jest pole automatycznego obracania importowanych obrazów. e. Zatwierdź zmiany klawiszem OK. 6. Kliknij przycisk Importuj — rozpocznie się kopiowanie zdjęć. Podczas importowania będziesz mógł obejrzeć kolejne zdjęcia. Jeżeli chcesz je usunąć z aparatu, zaznacz pole Wymaż po zaimportowaniu. 7. Po skopiowaniu wszystkie zdjęcia zostaną pokazane w Eksploratorze Windows. Domyślnie zdjęcia — tak jak inne pliki graficzne — pokazywane są w głównym okienku Eksploratora jako miniatury. Żeby je dokładniej obejrzeć: 1. Dwukrotnie kliknij ikonę zdjęcia lewym przyciskiem myszki. 2. Uruchomiona zostanie Przeglądarka fotografii systemu Windows. Żeby wyświetlić następne lub poprzednie zdjęcie znajdujące się w tej samej bibliotece, kliknij przycisk Poprzedni lub Następny.
3a
3b
2
4
5
3. Domyślnie zdjęcia są zmniejszane tak, żeby w całości mieściły się w okienku Przeglądarki fotografii. Zmienić ich rozmiar można na dwa sposoby:
a. Za pomocą suwaka powiększenia wyświetlanego po kliknięciu przycisku Zmienianie rozmiaru. b. Poprzez kliknięcie przycisku Rozmiar rzeczywisty — wtedy wyświetlone zostanie zdjęcie takiej wielkości, w jakiej zostało ono wykonane.
182
Dodatkowe funkcje systemu Windows 7
4. Wyświetlane zdjęcie można także obrócić w prawo lub lewo. 5. Oraz skasować. 6. Żeby przeprowadzić pokaz slajdów wszystkich zdjęć z bieżącej biblioteki, naciśnij klawisz F11 lub kliknij przycisk Odtwórz pokaz slajdów. 7. Żeby zmienić szybkość automatycznego wyświetlania kolejnych zdjęć, kliknij prawy przycisk myszy i wybierz z menu kontekstowego właściwą opcję.
Dodatkowe funkcje systemu Windows 7 Windows 7, inaczej niż poprzednie wersje tego systemu, ma budowę modułową pozwalającą na włączanie lub wyłączanie jego poszczególnych funkcji. Możemy na przykład wyłączyć (odinstalować) przeglądarkę Internet Explorer 8 lub zainstalować dołączony do systemu Windows 7 serwer WWW. Na przykład możemy wyłączyć gry internetowe: 1. Rozwiń menu Start i uruchom Panel sterowania. 2. Wybierz kategorię Programy i kliknij odnośnik Włącz lub wyłącz funkcje systemu Windows. Po chwili wyświetlona zostanie lista dostępnych funkcji systemu Windows 7. 3. Rozwiń sekcję Gry i odznacz Gry internetowe. 4. Po kliknięciu OK wskazane gry zostaną wyłączone. 3
4
Edytory tekstu
183
Edytory tekstu Edytory tekstu to programy służące do tworzenia i edycji dokumentów tekstowych. Windows 7 zawiera dwa takie programy — prosty Notatnik i mający znacznie większe możliwości, bardziej rozbudowy WordPad. W Centrum pobierania firmy Microsoft (www.microsoft.com/downloads) dostępna jest darmowa przeglądarka dokumentów tekstowych. Po wpisaniu w polu wyszukiwania Word Viewer pobierz i zainstaluj program o wielkości 23 MB pozwalający przeglądać i drukować dokumenty w formatach .docx, .doc, .rtf, .txt, .wpd i .wps.
i Notatnik
Notatnik to prosty edytor tekstu, od początku dołączany do systemów Microsoft Windows. Jest jednym z najczęściej używanych edytorów tekstowych. Pliki wyjściowe (zapisywane zwykle z rozszerzeniem .txt) nie zawierają żadnych informacji na temat stylów, dzięki czemu program nadaje się do edycji plików systemowych — właściwie Notatnik może służyć do edycji każdego rodzaju plików tekstowych. Żeby odczytać dokument tekstowy: 1. Rozwiń menu Start i w polu wyszukiwania wpisz not — na liście programów pojawi się Notatnik. 2. Kliknij znaleziony program lewym przyciskiem myszy. 3. Z menu Plik wybierz opcję Otwórz albo naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+O, a następnie: a. Wyświetl zawartość dysku systemowego. b. Przejdź do folderu Windows. c. Wpisz początek nazwy otwieranego pliku — w tym przypadku będzie to dziennik aktualizacji. d. Wybierz sugerowaną nazwę pliku WindowsUpdate.log — dziennik aktualizacji zostanie otwarty w Notatniku.
i
Jedną z ciekawych cech Notatnika jest to, że nie blokuje on dostępu do otwartych plików. Mógłbyś zatem uruchomić drugą kopię Notatnika, otworzyć w nim ten sam plik i równocześnie wprowadzać w nich zmiany.
184
Edytory tekstu
4. Żeby sprawdzić, czy danego dnia system Windows 7 został pomyślnie zaktualizowany: a. Z menu Edit wybierz opcję Znajdź albo naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+F. b. W polu wyszukiwania wpisz bieżącą datę w formacie rrrr-mm-dd. c. Kliknij przycisk Znajdź następny. d. Jeżeli tego dnia była przeprowadzana próba aktualizacji, odpowiedni wpis zostanie zaznaczony. 4a
5
4b
4c
4d
5. Notatnik nie umożliwia formatowania tekstu — jedyne, co możesz zrobić, to zmienić czcionkę: a. Z menu Format wybierz opcję Czcionka. b. Zwiększ rozmiar czcionki do 14 punktów. c. Zaznacz pogrubioną czcionkę. d. Kliknij przycisk OK. 6. Zwróć uwagę, że zmiany zostały zastosowane dla całego dokumentu. 7. Zamknij okno Notatnika, nie zapisując wprowadzonych zmian.
WordPad Z pomocą WordPada możesz tworzyć i modyfikować proste dokumenty tekstowe, takie jak listy lub raporty. W przeciwieństwie do Notatnika ten edytor umożliwia formatowanie dokumentów (czyli możesz zmieniać wygląd poszczególnych części dokumentu) i umieszczanie w nich grafik.
Edytory tekstu
185
1. Żeby uruchomić edytor, z menu Start wybierz Wszystkie programy/Akcesoria i kliknij WordPad. 2. W górnej części okna edytora znajduje się wstążka — w tym programie zawiera ona tylko dwie zakładki: a. W zakładce Start znajdują się sekcje pozwalające kopiować i wklejać zaznaczone fragmenty tekstu, formatować czcionkę i akapit, wstawiać obrazki (oraz bieżącą datę i godzinę) oraz wyszukiwać i zamieniać fragmenty teksu. b. W zakładce Widok znajdują się sekcje pozwalające zmieniać wielkość wyświetlanego dokumentu (można też to zrobić za pomocą znajdującego się w prawym dolnym rogu suwaka), ukryć lub wyświetlić linijkę i pasek stanu oraz skonfigurować zawijanie wierszy i jednostki miary. 3. Wpisz dowolne zdanie — na przykład Podoba
mi siÚ ten nowy Windows!
4. Zaznacz słowo Windows (wystarczy dwukrotnie kliknąć je lewym przyciskiem myszy) i skopiuj je do schowka (możesz to zrobić, naciskając kombinację klawiszy Ctrl+C lub z menu Edycja wybierając opcję Kopiuj). 5. Ustaw kursor w nowym wierszu. 6. Wypunktuj ten wiersz, klikając przycisk Rozpocznij listę. 7. Wklej skopiowane do schowka słowo — albo naciskając kombinację klawiszy Ctrl+V, albo z menu Edycja wybierając opcję Wklej. 8. Dokończ bieżący punkt, dopisując jest
prosty, i naciśnij Enter.
9. Zauważ, że WordPad kontynuuje punktowanie wierszy. Zaznacz pierwsze zdanie i zmień kolor, wielkość i krój czcionki na pochylony i pogrubiony. 2b 11 2a
5
8
10
10. Ustaw kursor w pustym punkcie i naciśnij Enter — punktor zostanie usunięty.
186
Programy graficzne
11. Zapisz dokument (albo naciskając kombinację klawiszy Ctrl+S, albo z menu Plik wybierając opcję Zapisz). Ponieważ przygotowywany dokument nie był jeszcze zapisany, zostaniesz zapytany o: a. Lokalizację. b. Nazwę. c. Typ zapisywanego pliku. Zwróć uwagę, że domyślnie dokumenty zapisywane są jako pliki .rtf, ale można je również zapisać jako dokumenty Office 2007 czy tekst niesformatowany. 12. Po zapisaniu dokumentu skasuj słowo prosty i kliknij ikonę paska narzędzi Zapisz — tym razem pytanie o nazwę pliku nie zostało zadane, a nowa wersja dokumentu zastąpiła poprzednią.
Programy grağczne Do systemów Windows nie są dołączane rozbudowane programy graficzne. Jeżeli poważnie chcesz się zająć grafiką komputerową, rozważ wykorzystanie takich programów, jak: 1. Darmowy program GIMP, służący do tworzenia grafiki rastrowej (http://www. gimp.org/downloads). 2. Komercyjny CorelDRAW, służący głównie do tworzenia grafiki wektorowej (http://www.corel.com). 3. Wchodząca w skład darmowego pakietu programów Windows Live Galeria fotografii, służąca do obróbki zdjęć (http://download.live.com).
NarzÚdzie Wycinanie Narzędzie Wycinanie pozwala skopiować do schowka dowolny fragment pulpitu razem z wyświetlanymi na nim okienkami programów.
i
Żeby skopiować do schowka wygląd całego pulpitu, naciśnij klawisz Prnt Scrn. Skopiować wygląd aktywnego okna możesz za pomocą kombinacji klawiszy Alt+Prnt Scrn.
1. Rozwiń menu Start i wpisz w polu wyszukiwania wycinanie. 2. Uruchom znalezione narzędzie.
Programy graficzne
187
3. Pulpit zostanie przesłonięty białą zasłoną, a kursor myszki zmieni kształt. Wciśnij lewy przycisk myszki i zaznacz obszar pulpitu zawierający interesujące Cię informacje. 4. Po puszczeniu lewego przycisku myszki zaznaczony wycinek zostanie wyświetlony w miniedytorze. 6
5
5. Kliknij przycisk Wyróżnienie i podkreśl najważniejszą informację. 6. Kliknij ikonę dyskietki i zapisz wycinek pulpitu jako plik JPG.
4
Paint 1. Uruchom — z menu Start wybierając Wszystkie programy/Akcesoria/Paint — program Paint. 2. Wstążka programu Paint jest zbudowana tak samo jak wstążka edytora WordPad — w zakładce Start znajdują się narzędzia edytorskie, zakładka Widok zawiera opcje konfiguracyjne i przycisk pozwalający przełączyć się w tryb pełnoekranowy (tryb pełnoekranowy można też włączyć klawiszem F11). 3. Kliknij widoczną w sekcji Narzędzia ikonę ołówka. 4. Narysuj kilka linii i figur. Linię idealnie prostą można uzyskać, wciskając klawisz Shift w trakcie rysowania ołówkiem. 5. Zaznacz narzędzie Gumka i wybierz jej wielkość. Trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy, zmaż rysunek. 6. Kliknij narzędzie Wypełnianie kolorem i wybierz z palety kolorów odpowiadający Ci kolor. Następnie przenieś kursor (jest nim teraz pojemnik z farbą) na kartkę i kliknij lewy przycisk myszy. Kilkakrotnie zmień kolor tła rysunku. 7. Kliknij przycisk Kształty i z listy kształtów wybierz gwiazdę pięcioramienną.
188
Programy graficzne
9
3
6
7
5
8. Ustaw kursor myszki w punkcie, w którym chcesz umieścić jeden róg gwiazdy, i trzymając wciśnięty lewy przycisk, narysuj ją. 9. Kliknij menu programu Paint i rozwiń sekcję Zapisz jako. Na liście dostępnych formatów znajdziesz: a. Zalecane pliki PNG — PNG (ang. Portable Network Graphics) to format plików graficznych o bezstratnej kompresji danych graficznych, opracowany jako następca formatu GIF. Do jego głównych zalet należą: obsługa stopniowanej przezroczystości i możliwość zredukowania głębi koloru do mniejszej niż 8-bitowa. Ograniczona paleta barw, przekładająca się na zmniejszenie rozmiaru pliku, szczególnie dobrze zdaje egzamin przy wykonywaniu zrzutów ekranowych i przy skanowaniu materiałów papierowych: grafik, dokumentów lub map. b. Pliki JPG — w tym przypadku rysunek zostanie skompresowany algorytmem przetwarzającym obrazy naturalne (zdjęcia, pejzaże lub portrety), a więc takie, które nie mają zbyt wielu ostrych krawędzi i małych detali. Kompresja JPEG jest stratna, a więc powoduje nieodwracalną utratę pewnych informacji i pogorszenie (często minimalne) jakości obrazu. c. Mapy bitowe o różnej głębi kolorów. W tym formacie zapisywane są informacje o kolorach (w trybie RGB) poszczególnych punktów rysunku. Plik może być skompresowany bezstratnym (niepowodującym pogorszenia jakości) algorytmem RLE (ang. Run-Length Encoding). d. Pliki GIF — GIF (ang. Graphics Interchange Format) to format plików graficznych z kompresją bezstratną. Jego wadą jest brak możliwości zapisania kompletnej informacji o kolorach. e. Pliki TIFF (dostępne po wybraniu opcji Inne formaty) — TIFF (ang. Tagged Image File Format) to jeden z najbardziej rozpowszechnionych i uniwersalnych formatów zapisywania grafiki bitmapowej. Plik może być dodatkowo skompresowany bezstratnym algorytmem LZW (Lempel-Ziv-Welch).
Sticky Notes
189
Gry Dostęp do zainstalowanych w systemie Windows 7 gier można uzyskać, rozwijając menu Start i klikając znajdujący się po prawej stronie przycisk Gry. Wyświetlone w ten sposób okienko zawiera: 1. Graficzne miniatury umożliwiające szybkie uruchomienie wybranej gry. 2. Dodatkowe informacje o: 2a 2b
2c
a. Klasyfikacji danej gry (na tej podstawie oceniany jest zalecany, minimalny wiek gracza). b. Zalecanej i wymaganej do uruchomienia gry wydajności komputera.
1
c. Statystyce rozegranych gier.
Sticky Notes Zapisujesz sobie informacje o ważnych sprawach, o których nie chcesz zapomnieć, na żółtych karteczkach? W systemie Windows 7 takie same karteczki możesz umieszczać na pulpicie: 1. W polu wyszukiwania menu Start wpisz notes i uruchom znaleziony program Sticky Notes. 3
4
2
2. Zapisz na karteczce informację o zbliżającym się spotkaniu czy czekającej na załatwienie sprawie. 3. Jeżeli chcesz przykleić na pulpit kolejną karteczkę, kliknij przycisk Nowa notatka. 4. Żeby wyrzucić karteczkę do kosza, kliknij przycisk Usuń notatkę i potwierdź swoją decyzję.
190
Kalkulator
Kalkulator Dołączany do systemu Windows Kalkulator zmienił się po raz pierwszy od ponad 10 lat — nie tylko jego wygląd został dostosowany do ekranów dotykowych (a więc po raz pierwszy można rzeczywiście nacisnąć klawisze Kalkulatora), ale przede wszystkim został on wzbogacony o nowe tryby pracy. 1. Rozwiń menu Start i wybierz Wszystkie programy/Akcesoria/Kalkulator. 2. Kliknij przycisk Widok. Nowy Kalkulator może pracować w trybie: a. Standardowym — ten tryb różni się od Kalkulatora znanego z wcześniejszych wersji systemu Windows jedynie dodatkowym przyciskiem pozwalającym nie tylko zapisać (MS), odczytać (MR) i dodać (M+) liczbę do pamięci, ale również odjąć zapisany w pamięci wynik (M-). Oczywiście nadal można również wyczyścić (MC) pamięć Kalkulatora.
2a 2b 2c 2d
b. Naukowym — ten tryb pozostał niezmieniony i nadal pozwala m.in. obliczyć silnię czy resztę z dzielenia.
3a
c. Programisty — nowy tryb pozwalający dodatkowo zmieniać format (na dziesiętny, szesnastkowy, ósemkowy lub dwójkowy) i konwertować liczby.
3b 3c
d. Statystycznym — drugi nowy tryb pozwalający przeprowadzać obliczenia statystyczne. 3. W każdym trybie można wyświetlić dodatkowe okno pozwalające na: a. Konwersję jednostek — na przykład przeliczenie prędkości z kilometrów na godzinę na węzły. b. Obliczenie czasu dzielącego dwie daty. c. Wykonanie dodatkowych obliczeń, na przykład miesięcznych rat czy zużytego paliwa. 3c
Jak uruchomić starsze, przeznaczone dla wcześniejszych wersji Windows programy?
191
Panel zapisu matematycznego Wpisywanie wzorów matematycznych (np. w programie Word) jest uciążliwą i podatną na błędy operacją. Użytkownicy ekranów dotykowych mogą teraz wpisywać takie wzory ręcznie, korzystając z wbudowanego w Windows 7 Panelu zapisu matematycznego (w tym panelu można też pisać za pomocą myszki, ale takie rozwiązanie jest mało wygodne). 1. W polu wyszukiwania menu Start wpisz mat i uruchom znaleziony program Panel zapisu matematycznego. 2. Uruchom także program, do którego chcesz wstawić zapisany wzór (niestety, niewiele programów pozwala na wstawienie zapisanych w ten sposób wzorów. Jednym z kompatybilnych z Panelem zapisu matematycznego programów jest Word 2007).
4
3. Wpisz w Panelu dowolne wyrażenie matematyczne.
3
4. W trakcie jego wpisywania w górnym okienku Panelu wyświetlone zostanie wyrażenie, tak jak zostało ono rozpoznane przez program. 5
5. Żeby wstawić gotowy wzór do Worda, kliknij Wstaw.
Jak uruchomiÊ starsze, przeznaczone dla wczeĂniejszych wersji Windows programy? Pomimo wysiłków firmy Microsoft, której udało się „reanimować” kilkadziesiąt2 niedziałających w Viście programów, nadal możesz natrafić na program, który działał w systemie Windows XP, ale nie daje się uruchomić — lub działa niepoprawnie — w systemie Windows 7.
2
Liczba takich programów systematycznie rośnie i do czasu, kiedy przeczytasz tę książkę, pewnie będzie ich kilkaset.
192
Jak uruchomić starsze, przeznaczone dla wcześniejszych wersji Windows programy?
Pierwszym sposobem rozwiązania problemu z niekompatybilną aplikacją powinna być kilkukrotna próba jej uruchomienia. W systemie Windows 7 ta metoda po raz pierwszy ma uzasadnienie i jest całkiem skuteczna — przy każdej nieudanej próbie uruchomienia aplikacji system operacyjny analizuje przyczynę błędu i próbuje ją automatycznie usunąć. Na przykład jeżeli program XYZ nie daje się uruchomić z powodu próby zapisania swoich danych w chronionym obszarze rejestru oraz dlatego, że korzysta z nieudokumentowanej i niewspieranej funkcji systemu Windows XP, przy pierwszej próbie uruchomienia Windows 7 rozwiąże pierwszy problem. Druga próba uruchomienia spowoduje wykrycie drugiego problemu, a trzecia zakończy się sukcesem. Niestety, nie wszystkie problemy można automatycznie wykryć i usunąć. Jeżeli jakiś program wciąż nie działa poprawnie: 1. Uruchom Panel sterowania. 2. Wybierz kategorię Programy. 3. W sekcji Programy i funkcje znajduje się zadanie Korzystaj ze starszego programu z tą wersją systemu Windows — uruchom je. 4. Zostanie uruchomiony kreator zgodności programów — kliknij Dalej. 5. Uruchomienie tego programu z uprawnieniami administracyjnymi zwiększa szansę wykrycia i rozwiązania problemu niezgodnej aplikacji, dlatego radzimy w tym momencie kliknąć odnośnik Uruchom jako administrator. 6. Po kliknięciu Dalej zostanie wyświetlona lista zainstalowanych aplikacji: a. Jeżeli naprawiany program znajduje się na niej, zaznacz go i kliknij Dalej. b. W przeciwnym przypadku wybierz opcję Niewymienione, kliknij Dalej i wskaż główny plik programu. 7. Kliknij Wypróbuj ustawienia zalecane i uruchom program. Zostanie on na próbę uruchomiony w trybie zgodności z system Windows XP SP2. 8. Kliknij Dalej. 9. Jeżeli udało się uruchomić program, kliknij Tak, zapisz ustawienia programu — od tej chwili wybrany program będzie uruchamiany w trybie zgodności z system Windows XP SP2. 10. Jeżeli program nadal nie działa poprawnie, wybierz opcję Nie, spróbuj ponownie przy użyciu innych ustawień.
Jak uruchomić starsze, przeznaczone dla wcześniejszych wersji Windows programy?
193
11. Określ występujące z programem problemy. Od zaznaczonych opcji zależeć będą kolejne pytania kreatora. 11
12. Wybierz wersję systemu Windows, z którą ten program działał poprawnie. 13. Kliknij Dalej i raz jeszcze spróbuj uruchomić program. 14. Jeżeli udało się rozwiązać problem, kliknij Tak, zapisz ustawienia programu.
i
Stuprocentowo skutecznym sposobem uruchomienia programu, który działał w systemie Windows XP, a nie działa prawidłowo w systemie Windows 7, jest jego wirtualizacja. Niestety, wirtualne środowisko do uruchamiania starszych aplikacji nazwane trybem XP (ang. XPM, Windows XP Mode) jest dostępne tylko dla posiadaczy edycji Professional, Enterprise lub Ultimate, a jego przedstawienie wykracza poza zakres tej książki.
194
Jak uruchomić starsze, przeznaczone dla wcześniejszych wersji Windows programy?
8
Ɣ WïaĂciwoĂci systemu Ɣ Menedĝer zadañ Ɣ Powiadomienia Centrum akcji Ɣ Panel sterowania Ɣ RozwiÈzujemy problemy Ɣ Konsola ZarzÈdzanie komputerem
Wademekum administratora Administracja systemem obejmuje wszystkie czynności służące do zapewnienia wydajnej i bezproblemowej pracy komputera, takie jak konfiguracja urządzeń i oprogramowania, monitorowanie wydajności i stabilności systemu, wreszcie zapobieganie, wykrywanie i usuwanie skutków awarii. Z tego rozdziału dowiesz się, jak wykorzystać wbudowane narzędzia administracyjne do zarządzania systemem Windows 7, jak tworzyć i odtwarzać kopie zapasowe danych i samego systemu oraz jak używać konsoli administracyjnej MMC (ang. Microsoft Management Console).
Właściwości systemu Najważniejsze informacje o systemie zawiera znane nam już okno jego właściwości. Żeby je wyświetlić: 1. Rozwiń menu Start. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy Komputer i wybierz opcję Właściwości. Żeby sprawdzić lub ustawić zaawansowane ustawienia systemu: 1. Kliknij widoczny z lewej strony odnośnik do zadania Zaawansowane ustawienia systemu.
196
Właściwości systemu
2
3
4
2. Przejdź do zakładki Nazwa komputera. Pozwala ona:
5
a. Wprowadzić opisową nazwę komputera (nazwę, która ułatwi jego identyfikację w sieci).
2a
2b
2c
b. Uruchomić kreator dodawania komputera do domeny lub grupy roboczej. c. Zmienić nazwę komputera i jego przynależność do domeny. 3. Zakładka Sprzęt umożliwia: a. Wyświetlenie okna Menedżera urządzeń.
b. Skonfigurowanie mechanizmu automatycznego instalowania urządzeń. Domyślnie Windows 7 instaluje sterowniki znalezione w witrynie Windows Update i pobiera realistyczne ikony urządzeń. Po kliknięciu przycisku Ustawienia instalacji urządzeń można skonfigurować pobieranie sterowników z witryny Windows Update tylko wówczas, jeżeli nie zostaną one znalezione w komputerze, lub wcale, oraz zastąpić realistyczne ikony urządzeń ogólnymi. 4. Zakładka Zaawansowane pozwala: a. Skonfigurować opcje mające wpływ na wydajność komputera, w tym efekty wizualne, mechanizm zapobiegania wykonywaniu danych DEP (ang. Data Execution Prevention)1 i pamięć wirtualną2. b. Kopiować profile (foldery domowe) użytkowników oraz tworzyć profile mobilne3. 1
W 32-bitowych systemach operacyjnych mechanizm zapobiegania wykonywaniu danych DEP chroni przed atakami przepełnienia bufora tylko system Windows i dołączone do niego programy. Jego włączenie dla wszystkich programów poprawi bezpieczeństwo komputera, ale niektóre programy mogą przestać działać. W takim przypadku należy dodać dany program do listy wyjątków.
2
Podczas instalacji system Windows 7 tworzy na dysku systemowym plik wymiany — plik, który jest używany przez programy, tak jakby była to dodatkowa pamięć RAM. Rozmiar i lokalizacja tego pliku może być zmieniona.
3
Profile mobilne używane są przede wszystkim w firmach i są konfigurowane przez administratorów sieci. Dzięki zapisaniu profilu mobilnego w udziale serwera użytkownik może zalogować się na dowolnym komputerze i za każdym razem jego profil (a więc ustawienia pulpitu, dokumenty itd.) zostanie w ten sam sposób odczytany i zastosowany.
Właściwości systemu
197
c. Skonfigurować opcje uruchamiania i odzyskiwania systemu, takie jak domyślny system operacyjny czy automatyczne uruchamianie komputera po wystąpieniu błędu krytycznego. 5. Zakładka Ochrona systemu umożliwia skonfigurowanie mechanizmu przywracania systemu: 5
a. Podczas instalowania aktualizacji i niektórych programów automatycznie tworzone są punkty przywracania systemu. Punkty te zawierają zapis konfiguracji systemu, dzięki czemu pozwalają przywrócić system do wcześniejszego stanu4.
6
5a
b. Dla każdego dysku można wyłączyć lub włączyć ochronę (wtedy w specjalnym folderze zapisywane będą poprzednie wersje plików i stanu systemu).
5b
5c
i
c. Przycisk Utwórz pozwala samodzielnie wykonać punkt przywracania systemu.
Przed wykonaniem ryzykownej operacji, na przykład zainstalowaniem nowego programu, utwórz punkt przywracania systemu. Jeżeli po zainstalowaniu programu komputer zacznie działać niestabilnie, będziesz mógł w prosty sposób przywrócić wcześniejszy stan systemu operacyjnego.
6. Zakładka Zdalny pozwala: a. Akceptować lub odrzucać przychodzące połączenia Pomocy zdalnej (ta funkcja została opisana w dalszej części rozdziału). b. Na łączenie się z Twoim komputerem za pomocą Pulpitu zdalnego — domyślnie skonfigurowany Windows 7 odrzuca takie próby połączenia. 7. Zamknij okno Właściwości systemu.
4
Funkcja przywracania systemu została opisana w dalszej części rozdziału.
198
Menedżer zadań
Menedżer zadań Przedstawiony w rozdziale 2. Menedżer zadań ma znacznie większe możliwości niż tylko zamykanie okien programów czy kończenie sesji innych użytkowników: 1. Naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+Shift+Esc. 2. Przejdź do zakładki Aplikacje — znajdziesz w niej listę nazw otwartych okien programów i informacje o ich stanie: a. Stan Uruchomiony oznacza, że dane okienko odpowiada na komunikaty Menedżera okien systemu Windows. b. Stan Brak odpowiedzi oznacza, że okno nie odpowiada na komunikaty sterujące. Stan ten może wynikać z zawieszenia się uruchomionego w nim programu, albo z tego, że program ten jest chwilowo zbyt zajęty. 3. Kliknij prawym przyciskiem nazwę dowolnego zadania. Wyświetlone w ten sposób menu kontekstowe pozwala: a. Przełączyć się do okna tego programu. b. Wyświetlić to okno na pierwszym planie. 2 3a 3b 3c
c. Zmienić wielkość i położenie okna programu. d. Zakończyć działanie programu. e. Przejść do głównego procesu danego programu — wybierz tę opcję.
3d 3e
4. Wyświetlona zostanie zakładka Procesy z zaznaczonym procesem wybranej aplikacji. Zawiera ona najważniejsze informacje o każdym procesie, w tym procent czasu, przez jaki był on wykonywany, liczbę przydzielonej mu pamięci operacyjnej i jego opis. 5. Rozwiń menu Widok/Wybierz kolumny i zaznacz pole wyboru Priorytet podstawowy.
Menedżer zadań
199
6. Po kliknięciu OK wyświetlona zostanie dodatkowa informacja o priorytecie każdego procesu. Windows 7 jest systemem wielozadaniowym z wywłaszczaniem, czyli to system steruje dostępem poszczególnych aplikacji do zasobów komputera, w tym do procesora. Ponieważ procesor może w danym momencie wykonywać tylko jedną operację, jeden z uruchomionych procesów na krótką chwilę uzyskuje dostęp do procesora, po czym zostaje wywłaszczony, a dostęp do procesora otrzymuje kolejny proces. To, jak często dany proces będzie wykonywany przez procesor, zależy od jego priorytetu.
i
7. Kliknij prawym przyciskiem myszy zaznaczony proces. Wyświetlone zostanie menu kontekstowe pozwalające na: a. Wyświetlenie folderu, w którym znajduje się plik wykonywalny.
5
4
8
9
7a 7c
b. Natychmiastowe zakończenie działania procesu.
7b 7d
7e
7f 7g
c. Natychmiastowe zakończenie działania procesu i wszystkich uruchomionych przez niego procesów pochodnych.
d. Włączenie lub wyłączenie wirtualizacji procesu5. e. Zmianę priorytetu procesu — programy o wyższym priorytecie częściej uzyskują dostęp do procesora, a więc działają — kosztem pozostałych programów — szybciej i płynniej. f. Przypisanie programu do wybranych procesorów. Domyślnie programy mogą uzyskiwać dostęp do wszystkich procesorów. g. Wyświetlenie okna właściwości pliku wykonywalnego. 5
W 32-bitowych wersjach systemu Windows 7 programy firm trzecich są wirtualizowane — jeżeli taki program spróbuje zapisać jakieś dane w chronionych obszarach systemu (np. w folderze Windows\System32), operacja zostanie automatycznie przeniesiona do folderu użytkownika. W rezultacie program do działania nie będzie wymagał uprawnień administracyjnych.
200
Menedżer zadań
8. Przejdź do zakładki Usługi. Zawiera ona listę wszystkich usług systemowych uzupełnioną o stan (uruchomiony, wstrzymany lub zatrzymany) każdej z nich. Po kliknięciu prawym przyciskiem myszy wybranej usługi będzie można ją zatrzymać lub uruchomić. 9. Przejdź do zakładki Wydajność. Zawiera ona aktualne informacje na temat: 10
a. Obciążenia procesora.
9
9a
b. Historii użycia poszczególnych procesów.
9b
c. Używanej pamięci operacyjnej. 9c
d. Historii użycia pamięci operacyjnej.
9d
9e
9f
e. Dostępnej pamięci RAM. f. Pracy komputera, w tym czasu jego pracy i liczby uruchomionych procesów.
10. Rozwiń menu Widok i zaznacz pole wyboru Pokaż czas jądra — na wykresie użycia procesorów pojawi się czerwona linia reprezentująca ich obciążenie przez procesy systemu Windows 7. 11. Przejdź do zakładki Sieć. Wyświetlony zostanie monitor obciążenia wszystkich kart sieciowych. 12. Rozwiń menu Widok/Wybierz kolumny i zaznacz pola wyboru Bajty wysłane i Bajty odebrane. 13. Wyświetlone zostaną dodatkowe informacje o liczbie wysyłanych i odebranych przez każde połączenie sieciowe bajtów. 14. Ostatnia, pozwalająca zarządzać sesjami użytkowników zakładka Menedżera zadań została opisana w rozdziale 2. — kończąc ćwiczenie, zamknij jego okno.
Panel sterowania
201
Powiadomienia Centrum akcji W obszarze powiadomień paska zadań znajduje się ikona flagi. Dopóki jest to biała flaga, komputer działa poprawnie, a wszystkie jego zabezpieczenia są włączone. Jeżeli jednak pojawi się na niej czerwony znak ostrzeżenia, to znaczy, że powinniśmy zwrócić na coś uwagę. 1. Kliknij ikonę powiadomień.
2
3
2. Wyświetlone zostanie okno dialogowe z wiadomościami od Centrum akcji. 3. Klikając każdą z tych wiadomości, uruchomimy umożliwiającą rozwiązanie danego problemu funkcję systemu Windows 76 — na przykład po kliknięciu wiadomości Znajdź program antywirusowy w trybie online wyświetlimy stronę WWW z informacjami na temat dostępnych skanerów antywirusowych.
Panel sterowania Większość narzędzi administracyjnych znajdziesz w Panelu sterowania — są one podzielone pomiędzy osiem kategorii: 1. W kategorii System i zabezpieczenia znajdziesz narzędzia pozwalające m.in.: wykonać i odtworzyć kopię zapasową, monitorować wydajność systemu, skonfigurować mechanizm automatycznych aktualizacji, ustawić opcje zasilania, skonfigurować sterowniki urządzeń, zdefragmentować dyski twarde czy wyświetlić Centrum akcji lub zaszyfrować dyski technologią BitLocker. 2. Do kategorii Sieć i Internet należą (dokładnie opisane w następnych dwóch rozdziałach) narzędzia pozwalające skonfigurować i sprawdzić stan połączeń sieciowych, udostępnić w sieci pliki lub foldery, połączyć się z siecią bezprzewodową czy zsynchronizować zapisane na różnych urządzeniach pliki.
6
Większość tych funkcji została szczegółowo opisana w odpowiednich rozdziałach książki.
202
Panel sterowania
3. Sekcja Sprzęt i dźwięk zawiera programy umożliwiające skonfigurowanie drukarek, urządzeń audio, myszy, aparatów cyfrowych i skanerów, klawiatury i wszystkich innych podłączonych do komputera urządzeń. 4. W kategorii Programy znajdziesz narzędzia umożliwiające zainstalowanie i odinstalowanie programów, konfigurację domyślnych i automatycznie uruchamianych przy starcie systemu programów oraz dostosowanie do potrzeb użytkownika paska bocznego i gadżetów. 5. Zadania z kategorii Konta użytkowników i Filtr rodzinny pozwalają tworzyć, modyfikować i usuwać konta użytkowników, włączać i konfigurować mechanizm kontroli rodzicielskiej oraz tworzyć i zarządzać dodatkowymi poświadczeniami (w tym cyfrowymi kartami) używanymi do identyfikacji użytkowników lub komputerów na przykład na stronach WWW. 6. W kategorii Wygląd i personalizacja umieszczono zadania pozwalające na: dostosowanie interfejsu systemu do potrzeb użytkownika, włączenie i konfigurację opcji ułatwień dostępu, konfigurację Eksploratora Windows, instalowanie i zmianę czcionek oraz konfigurowanie paska bocznego i gadżetów. 7. Narzędzia z kategorii Zegar, język i region pozwalają ustawić bieżącą datę i godzinę oraz opcje regionalne i językowe. 8. W sekcji Ułatwienia dostępu znajdziesz narzędzia umożliwiające wydawanie poleceń głosem oraz ułatwiające korzystanie z komputera osobom niedowidzącym, niedosłyszącym lub mającym problemy z korzystaniem z klawiatury.
9
1
5
2 6 3 7
4
8
Panel sterowania
203
9. Jak widać, lista dostępnych w Panelu sterowania narzędzi jest dość długa, a niektóre z nich znajdują się w kilku grupach — dlatego warto korzystać z Paska wyszukiwania. Po wpisaniu w nim dowolnego słowa w głównym oknie zobaczysz tylko narzędzia związane z wpisanym terminem. Na przykład po wpisaniu słowa děwiÚk zobaczysz wszystkie narzędzia umożliwiające konfigurowanie karty muzycznej, mikrofonu czy głośników oraz korzystanie z tych narzędzi.
Kopie zapasowe Każdy, kto chociaż raz utracił cenne dane, wie, jak ważne jest regularne tworzenie ich kopii zapasowych — zajmuje to tylko kilka minut i wymaga jedynie pustej płyty DVD lub dodatkowego dysku twardego. Aby włączyć i skonfigurować regularne tworzenie kopii zapasowych: 1. Uruchom Panel sterowania i przejdź do kategorii System i zabezpieczenia. 2. Kliknij Kopia zapasowa/Przywracanie. 3. Kliknij odnośnik Konfiguruj tworzenie kopii zapasowych7. Zostanie uruchomiony kreator, który przeprowadzi Cię przez proces konfigurowania mechanizmu tworzenia kopii zapasowych. 4. W pierwszej kolejności wskaż lokalizację pliku kopii: a. Kopia zapasowa może być zapisana na lokalnym dysku twardym (ale nie na dysku, na którym znajduje się partycja systemowa lub rozruchowa). 4a
b. Na dysku wymiennym. c. W udostępnionym w sieci folderze.
4b 4c
5
7
5. Kliknij Dalej. Kolejne pytanie kreatora będzie dotyczyło zawartości kopii zapasowej. Akceptując domyślną opcję Wybierz automatycznie, dodasz do kopii zapasowej znajdujące się w standardowych lokalizacjach dokumenty użytkowników i obraz systemu operacyjnego.
Jeżeli kopia zapasowa została już skonfigurowana, kliknij odnośnik Zmień ustawienia.
204
Panel sterowania
6. Wybierz opcję Pozwól mi wybrać i kliknij Dalej. 7. Dodaj do kopii zapasowej niestandardowe foldery z plikami użytkowników. 8. Jeżeli chcesz przy okazji kopiowania plików użytkowników utworzyć również kopię systemu Windows, zaznacz pole wyboru Dołącz obraz stanu systemu.
7
8
i
Windows 7 tworzy dwa typy kopii zapasowych: wybrane pliki użytkownika zapisywane są w postaci archiwów ZIP, a obraz zajętych sektorów dysku systemowego jest zapisywany w postaci pliku obrazu VHD, do którego podczas wykonywania kolejnych kopii dogrywane są późniejsze zmiany.
9. Ostatnim, opcjonalnym krokiem będzie określenie harmonogramu wykonywania kopii zapasowej — kliknij odnośnik Zmień harmonogram. a. Wybierz, jak często (co miesiąc, tydzień lub codziennie) będzie tworzona kopia. 9a
b. Którego dnia będzie ona wykonywana.
9b
c. I o jakiej porze. 9c
10
Panel sterowania
i
205
Kopie zapasowe zawierają nowe i zmienione od czasu wykonania ostatniej kopii pliki, a więc ich wielkość powoli, ale stale, rośnie.
10. Kliknij OK i zapisz wprowadzone ustawienia. Rozpocznie się tworzenie pierwszej kopii zapasowej.
i
Jeżeli regularnie tworzona kopia zapasowa nie będzie zawierać obrazu systemu, kliknij znajdujący się po lewej stronie okna Kopia zapasowa/Przywracanie odnośnik Utwórz obraz systemu i postępując według wskazówek kreatora, jednorazowo utwórz taką kopię.
Przywracanie plików i folderów Po utworzeniu przynajmniej jednej kopii zapasowej plików i folderów możesz odtworzyć z niej swoje dane. W tym celu: 1. Uruchom Panel sterowania. 2. Wpisz w polu wyszukiwania kopia i kliknij znaleziony odnośnik do zadania Przywróć dane, pliki lub zawartość komputera z kopii zapasowej. 3. Kliknij znajdujący się w dolnej części okna Kopia zapasowa/Przywracanie przycisk Przywróć moje pliki (żeby przywrócić kopie plików wszystkich użytkowników, kliknij odnośnik Przywróć pliki wszystkich użytkowników). 4. Domyślnie przywrócone zostaną ostatnie (najnowsze) wersje zapisanych w kopii zapasowej plików i folderów. Jeżeli chcesz przywrócić wcześniejsze (historyczne) wersje plików (np. po przypadkowym nadpisaniu dokumentu lub skasowaniu jego części): a. Kliknij odnośnik Wybierz inną datę. b. Wskaż datę utworzenia kopii zapasowej. c. Kliknij OK.
206
Panel sterowania
6
5
5. Jeżeli chcesz przywrócić foldery z całą ich zawartością, kliknij Przeglądaj w poszukiwaniu folderów, wskaż folder, którego zawartość chcesz przywrócić, i kliknij przycisk Dodaj folder. 6. Żeby przywrócić pojedyncze pliki, kliknij Przeglądaj w poszukiwaniu plików, wskaż plik, który chcesz przywrócić, i kliknij przycisk Dodaj plik. 7. Kliknij Dalej i zadecyduj, czy przywracane pliki mają być odtworzone w oryginalnej, czy podanej przez Ciebie lokalizacji.
8. Po kliknięciu Przywróć wybrane pliki zostaną odtworzone z kopii zapasowej. 9. Jeżeli we wskazanej w poprzednim punkcie lokalizacji będą się znajdowały pliki o tych samych nazwach co pliki odtwarzane z kopii, zostanie wyświetlone okno dialogowe pozwalające: a. Zastąpić oryginalny plik jego odtwarzaną kopią. b. Zachować oryginalny plik.
9a
c. Utworzyć kopię pliku. d. Wykonać wybraną akcję dla wszystkich innych plików.
9b
9c
9d
Wydajność i konserwacja systemu Jeżeli chcesz, aby system Windows 7 działał na Twoim komputerze długo, wydajnie i stabilnie, powinieneś okresowo uruchamiać zadania z kategorii System i zabezpieczenia.
Panel sterowania
207
Defragmentacja dysku Pliki na dyskach twardych zapisywane są w jednostkach alokacji (sektorach) o stałej wielkości. Jeżeli na przykład rozmiar sektora wynosi 64 KB, to plik wielkości 1 MB będzie zapisany na 16 sektorach. Początkowo wszystkie te sektory (fragmenty Twojego pliku) znajdują się obok siebie, jednak z czasem (i zmniejszającą się ilością wolnego miejsca na dysku) fragmenty tego samego pliku trafiają w różne miejsca dysku. W efekcie wydłuża się czas potrzebny na odczytanie i zapisanie plików. Jedynym sposobem, żeby temu zapobiec, jest regularne uporządkowywanie dysków.
i
Nie dopuszczaj do sytuacji, w której stopień pofragmentowania dysku — szczególnie dysku systemowego — przekracza 30%. W tym celu, oprócz uruchamiania defragmentatora, nie dopuszczaj do zapełniania dysku powyżej 80% jego wielkości.
Aby zdefragmentować dysk: 1. Uruchom Panel sterowania i wybierz kategorię System i zabezpieczenia. 2. Kliknij znajdujący się w sekcji Narzędzia administracyjne odnośnik Defragmentuj dysk twardy. 3. Zostanie wyświetlone okno Defragmentatora dysków: a. Domyślnie wszystkie lokalne dyski twarde są defragmentowane raz na tydzień. 3b
3a
3c
3e 3d
b. Jeżeli Twój komputer nie jest włączany w zaplanowanym dla defragmentowania dysków czasie, kliknij przycisk Konfiguruj harmonogram i określ inny harmonogram. c. W dolnej części okna znajdziesz informacje o stopniu pofragmentowania poszczególnych dysków. d. Żeby ocenić stopień pofragmentowania dysku, zaznacz go i kliknij Analizuj dysk. e. Żeby natychmiast zdefragmentować dysk, zaznacz go i kliknij Defragmentuj dysk.
208
Panel sterowania
Oczyszczanie dysku W trakcie pracy z komputerem na dyskach twardych pojawia się coraz więcej śmieci — plików tymczasowych, wyrzuconych do kosza dokumentów, plików dzienników systemowych itd. Aby je usunąć i zwolnić zajmowane przez nie miejsce: 1. Uruchom Panel sterowania i wybierz kategorię System i Zabezpieczenia. 2. Uruchom zadanie Zwolnij miejsce na dysku. 3. Wybierz dysk, na którym chcesz odzyskać wolne miejsce, i kliknij OK. 4. Po chwili zobaczysz listę kategorii plików, które mogą być usunięte lub skompresowane. Jeżeli klikniesz przycisk Oczyść pliki systemowe, zadanie zostanie uruchomione ponownie, tym razem z uprawnieniami administracyjnymi pozwalającymi na skasowanie plików systemowych: a. Zaznaczając pola wyboru, zaznaczysz pliki danego typu do usunięcia. b. Przed usunięciem możesz też zobaczyć te pliki. c. Klikając OK, rozpoczniesz oczyszczanie dysku.
4a
4
4b
4c
5. Przejdź do zakładki Więcej opcji. Zawiera ona przyciski pozwalające: a. Uruchomić okno Panelu sterowania służące do odinstalowania programów. b. Skasować z wybranego dysku wszystkie punkty przywracania z wyjątkiem najnowszego.
Panel sterowania
209
Zarządzanie energią Windows 7 znacznie efektywniej zarządza zużyciem energii przez komputer niż wcześniejsze wersje Windows. Dzięki wielu mniej lub bardziej widocznym zmianom domyślnych opcji zasilania średni czas działania komputera na bateriach wydłużył się o jedną czwartą — laptop, który pod kontrolą Visty działał na bateriach 5 godzin, pod kontrolą systemu Windows 7 może działać ponad 7 godzin bez ładowania. Żeby dostosować plan zasilania do indywidualnych potrzeb: 1. Uruchom Panel sterowania. 2. Wybierz System i zabezpieczenia/Opcje zasilania. 3. W głównym okienku zobaczysz dostępne plany zasilania. Domyślnie używany jest plan zrównoważony. 4. Kliknij znajdujący się po prawej stronie bieżącego planu zasilania odnośnik Zmień ustawienia planu. 5. Określ czas bezczynności komputera, po którym8: a. Ekran zostanie przygaszony. b. Ekran zostanie wyłączony.
5a 5b
c. Komputer zostanie uśpiony. 6. Ustaw też jasność ekranu.
5c 6
8
W przypadku komputerów przenośnych każdą opcję można osobno skonfigurować dla sytuacji, gdy laptop działa na bateriach oraz gdy jest podłączony do sieci 230 V.
210
Panel sterowania
System Windows Vista wyposażony został w narzędzie wiersza polecenia Powercfg.exe, które mogło być używane do konfigurowania ustawień zarządzania zasilaniem. W systemie Windows 7 wprowadzono do niego nowy przełącznik /energy — dzięki niemu użytkownik może otrzymać spójny raport o ustawieniach opcji zasilania oraz przeprowadzić test wykrywający te aplikacje lub urządzenia, które mogą powodować problemy dotyczące zarządzania zasilaniem. Ten sam raport zawiera informacje na temat nieoptymalnych ustawień zarządzania energią. Aby przetestować komputer: 1. W polu wyszukiwania menu Start wpisz cmd. 2. Kliknij znaleziony program prawym przyciskiem myszki i wybierz opcję Uruchom jako administrator. 3. Potwierdź swoją decyzję klawiszem Tak. 4. Wpisz w wierszu polecenia POWERCFG
–ENERGY –OUTPUT zasilanie.html i naciśnij Enter.
5. Rozpocznie się monitorowanie zachowania systemu. Po jego zakończeniu wyświetlony zostanie raport zawierający informacje na temat liczby znalezionych błędów. 6. Zamknij okno wiersza polecenia. 7. Uruchom Eksploratora Windows i otwórz plik C:\Windows\system32\zasilanie. html. 8. Zapoznaj się z raportem, zwracając szczególną uwagę na błędy i ostrzeżenia. Użytkowników laptopów szczególnie zainteresuje punkt Informacje o baterii zawierający między innymi: a. Nominalną pojemność baterii.
8a 8b
b. Informacje o ostatnim, pełnym ładowaniu baterii — im większa jest różnica pomiędzy tą wartością a pojemnością nominalną, tym bardziej bateria jest zużyta.
Panel sterowania
211
Opcje ułatwień dostępu Narzędzia z kategorii Ułatwienia dostępu mają ułatwić korzystanie z komputera osobom niedowidzącym, niedosłyszącym lub o ograniczonych zdolnościach manualnych. Po wybraniu tej kategorii w Panelu sterowania możesz: 1. Przejść do Centrum ułatwień dostępu. 2. Uruchomić narzędzie rozpoznawania mowy (rozpoznawanie mowy jest niedostępne w polskojęzycznych wersjach systemu Windows 7). Wybierz Centrum ułatwień dostępu. W tym oknie można: 1. Uruchomić lupę — po jej włączeniu powiększony obszar ekranu, w którym znajduje się kursor myszki, będzie widoczny w osobnym okienku. 2. Uruchomić klawiaturę ekranową — klawiaturę, której można używać za pomocą myszki lub ekranu dotykowego. 3. Uruchomić narratora — program, który będzie automatycznie odczytywał zgłaszane przez programy komunikaty. 4. Skonfigurować duży kontrast pulpitu — żeby go włączyć, naciśnij kombinację klawiszy Shift+Alt+Print Screen.
5
5. W dolnej części tego okna znajdują się odnośniki do zestawów ustawień ułatwiających pracę z komputerem. Po wybraniu dowolnego z nich będziesz mógł dodatkowo dostosować go do indywidualnych potrzeb.
212
Rozwiązujemy problemy
Rozwiązujemy problemy Windows 7 został wyposażony w wielu funkcji i narzędzi, które umożliwiają rozwiązanie wielu typowych problemów, takich jak brak możliwości włączenia interfejsu Aero, zainstalowanie błędnego sterownika urządzenia czy niestabilne działanie jakiegoś programu. W najgorszym przypadku, gdy uruchomienie komputera nie jest możliwe, funkcja naprawy systemu podczas jego uruchamiania przeprowadzi użytkownika przez proces odtwarzania, minimalizując skutki utraty danych.
Raportowanie i rozwiązywanie problemów Wszystkie pojawiające się błędy są zapisywane w dzienniku zdarzeń, a system automatycznie sprawdza, czy na specjalnej witrynie zostały udostępnione sposoby ich rozwiązywania; jeżeli tak, stosuje je. Aby przyjrzeć się działaniu tego mechanizmu: 1. Uruchom Panel sterowania i kliknij odnośnik System i zabezpieczenia. 2. Kliknij znajdujący się w sekcji Centrum akcji odnośnik Sprawdź stan komputera i rozwiąż problemy.
3
3. W sekcji Konserwacja znajdziesz krótkie informacje o wszystkich wykrytych problemach. 4. Żeby zapoznać się z rozwiązaniem danego problemu, kliknij przycisk Dowiedz się więcej. 5. Wiele problemów ma tylko rozwiązania w języku angielskim. Kliknij odnośnik do takiego rozwiązania.
Rozwiązujemy problemy
213
6. Wyświetlone rozwiązania z reguły zawierają odnośniki do stron WWW, na których można znaleźć aktualizację programu, odpowiedni sterownik lub informacje od producenta programu pozwalające rozwiązać dany problem.
Sprawdzanie błędów dysku We wcześniejszych wersjach Windows dyski twarde były sprawdzane pod kątem błędów tylko na żądanie użytkownika. Ponieważ rozmiar dysków stale rośnie, sprawdzenie 500 MB lub większego dysku było operacją zbyt długotrwałą. Dlatego Windows 7 na bieżąco monitoruje stan dysków twardych i jeżeli wykryje na nich uszkodzone sektory, automatycznie próbuje przenieść zapisane w nich dane w inne miejsce dysku. Nadal jednak możemy samodzielnie przeprowadzić tę operację: 1. Uruchom Eksploratora Windows. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy sprawdzany dysk i wybierz opcję Właściwości. 3. Przejdź do zakładki narzędzia. 4. Kliknij przycisk Sprawdź i zaznacz oba pola wyboru.
5
5. Kliknij Rozpocznij — jeżeli jakikolwiek znajdujący się na tym dysku plik jest otwarty, zostanie wyświetlone pytanie, czy wymusić odłączenie dysku. W takim przypadku kliknij Anuluj (wymuszenie odłączenia może uszkodzić pliki) i zaplanuj sprawdzenie dysku podczas następnego uruchomienia komputera.
6. Po zakończeniu sprawdzania dysku wyświetlony zostanie raport z informacjami o wykrytych błędach i podjętych akcjach ich naprawy.
Automatyczne rozwiązywanie problemów Indywidualnych użytkowników, którzy muszą samodzielnie rozwiązywać problemy z komputerem, z pewnością ucieszy nowe narzędzie do rozwiązywania problemów. Jego działanie polega na automatycznym wykrywaniu i usuwaniu typowych problemów związanych z systemem, jego konfiguracją, zainstalowanymi programami czy podłączonymi do komputera urządzeniami.
214
Rozwiązujemy problemy
Dostęp do narzędzia automatycznego rozwiązywania problemów można uzyskać na dwa sposoby: w okienku dialogowym funkcji systemu Windows, której dotyczy dany problem, lub z Panelu sterowania. Rozwiązując problemy z efektami Aero, skorzystaliśmy z pierwszej możliwości: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy wolny obszar pulpitu i wybierz opcję Personalizuj. 2. Kliknij odnośnik Rozwiązywanie problemów z przeźroczystością i innymi efektami Aero. 3. Uruchomiony zostanie kreator rozwiązywania problemów. Z reguły wystarczy kliknąć przycisk Dalej, żeby wykrył on i automatycznie rozwiązał problemy. Jednak żeby poznać działanie narzędzia, kliknij odnośnik Zaawansowane. 4. Upewnij się, czy zaznaczone jest pole wyboru Zastosuj poprawki automatycznie i kliknij Dalej. 5. Przeprowadzone zostaną testy obejmujące m.in. sprawdzenie parametrów karty grafiki, konfiguracji systemu, ilości dostępnej pamięci. 6. Istniejące problemy zostaną wykryte i automatycznie naprawione. 7. Po kliknięciu Zamknij interfejs Aero zostanie włączony. 6
7
Pakiety rozwiązywania problemów można też uruchamiać z Panelu sterowania: 1. Po kliknięciu odnośnika Znajdź i rozwiąż problemy wyświetlone zostanie okno z podzielonymi na kategorie odnośnikami do pakietów rozwiązywania typowych problemów. 2. Przypuśćmy, że komputer nie odtwarza dźwięków — kliknij odnośnik Rozwiąż problemy z odtwarzaniem dźwięku.
Rozwiązujemy problemy
215
2
3. Uruchomiony zostanie odpowiedni pakiet naprawczy. Kliknij Dalej. 4. Jeżeli komputer ma kilka wyjść audio, wybierz urządzenie, z którym masz problemy, i kliknij Dalej. 5. Istniejące problemy zostaną wykryte i automatycznie rozwiązane.
Poprośmy o pomoc znajomego Masz problem z komputerem i szczęśliwie znasz jakiegoś eksperta od komputerów, który momentalnie by go rozwiązał, gdybyś tylko umiał mu wytłumaczyć przez telefon, o co chodzi? No, to masz szczęście — dzięki zdalnej pomocy w ogóle nie będziesz musiał mu nic tłumaczyć. Po prostu wyślesz mu zaproszenie, dzięki któremu uzyska on zdalny dostęp do Twojego komputera, zdiagnozuje problem i nie ruszając się z domu, rozwiąże go. Aby skorzystać ze zdalnej pomocy: 1. Rozwiń menu Start i wpisz w polu wyszukiwania pomoc. 2. Uruchom znaleziony program Pomoc zdalna systemu Windows. 3. Wybierz opcję Poproś o pomoc kogoś, komu ufasz. 4. Do osoby, która ma nam pomóc, trzeba wysłać specjalne zaproszenie. Takie zaproszenie można wysłać poprzez wiadomość e-mail, poprzez funkcję Łatwe połączenie (jeżeli ekspert też dysponuje systemem Windows 7) lub udostępnić ekspertowi w dowolny sposób (np. za pomocą dyskietki) plik zaproszenia. W tym przypadku zapiszemy zaproszenie w udostępnionym folderze — wybierz Zapisz to zaproszenie jako plik. 5. Wskaż lokalizację i podaj nazwę pliku pomocy.
216
Rozwiązujemy problemy
6. Wyświetlone zostanie hasło, którego podanie będzie konieczne do uzyskania połączenia z Twoim komputerem.
6
7. Ze względu na bezpieczeństwo nie przesyłaj hasła tą samą drogą co plik zaproszenia — najlepiej wyślij je SMS-em.
8
8. Po odebraniu Twojej prośby przez eksperta i podaniu przez niego prawidłowego hasła zostaniesz zapytany, czy zgadzasz się na połączenie. 9. Kliknij Tak — druga osoba będzie widziała na ekranie swojego komputera to samo, co Ty widzisz na ekranie swojego komputera.
9
10. Pokaż ekspertowi, z czym masz problem. Dodatkowo możesz mu go opisać w okienku na czacie. 10
11. Żeby zdalnie rozwiązać wykryty problem, ekspert będzie musiał przejąć sterowanie nad Twoim komputerem — w momencie gdy będzie chciał to zrobić, zobaczysz kolejne pytanie. 12. Po kliknięciu Tak ekspert będzie miał pełną kontrolę nad Twoim komputerem — będzie nawet sterował kursorem Twojej myszki. 13. Przerwij połączenie Pomocy zdalnej, zamykając okno tego programu.
Rozwiązujemy problemy
217
Rejestrator problemów Co zrobić, jeżeli znajomy ekspert nie może w danej chwili połączyć się z naszym komputerem i pomóc w rozwiązaniu problemu? Próba wyjaśnienia mu go przez telefon skończy się pewnie niepowodzeniem — gdybyśmy potrafili dokładnie i rzeczowo omówić problem, prawdopodobnie sami byśmy go rozwiązali. W takiej sytuacji można zarejestrować problem i przesłać dokumentację ekspertowi: 1. Rozwiń menu Start i wpisz w polu wyszukiwania Zarejestruj. 2. Uruchom znaleziony program Zarejestruj kroki w celu odtworzenia problemu. 3. Wyświetlone zostanie okno rejestratora problemów. Kliknij przycisk Rozpocznij rejestrowanie i powtórz czynności, które doprowadziły do wystąpienia problemu. 4. Żeby dodatkowo ułatwić ekspertowi zdiagnozowanie problemu, kliknij przycisk Dodaj komentarz i opisz wykonywane właśnie operacje. 5. Po zakończeniu naciśnij przycisk Zatrzymaj rejestrowanie i zapisz zarejestrowany problem w postaci archiwum ZIP. 5
4
6. Prześlij to archiwum ekspertowi — zawiera ono dokument HTML ze zrzutami ekranu i opisem wykonywanych przez nas operacji.
Przywracamy poprzednią wersję sterownika urządzenia Co zrobić, jeżeli po zaktualizowaniu sterownika urządzenie przestało działać lub działa niestabilnie? Na szczęście Windows 7 przechowuje kopie wszystkich sterowników, a więc przywrócenie poprzedniego — działającego — sterownika sprowadza się do: 1. Uruchomienia Menedżera urządzeń (można go uruchomić, klikając prawym przyciskiem myszy ikonę Komputer i wybierając opcję Zarządzaj). 2. Dwukrotnego kliknięcia urządzenia, które przestało działać.
218
Rozwiązujemy problemy
3. Przejścia do zakładki Sterownik. 4. Znajdujące się w tej zakładce przyciski pozwalają: a. Wyświetlić informacje na temat plików sterownika. b. Uruchomić kreator aktualizacji sterowników. c. Przywrócić poprzednią wersję sterownika — kliknij ten przycisk i potwierdź swoją decyzję.
4a 4b
d. Wyłączyć urządzenie.
4c 4d 5
4e
e. Odinstalować urządzenie (jeżeli jest to urządzenie Plug and Play, to przy ponownym uruchomieniu komputera zostanie ono wykryte i ponownie zainstalowane).
5. Zamknięcia okna właściwości urządzenia.
Przywracamy system do wcześniejszego stanu Funkcja przywracania systemu została po raz pierwszy wprowadzona w systemie Windows XP, aby umożliwić użytkownikom przywrócenie systemu do poprzedniego stanu bez utraty osobistych danych. Łatwe do zidentyfikowania punkty przywracania są tworzone automatycznie zarówno w przypadku ważnych zdarzeń systemowych (np. instalacji aplikacji lub sterowników), jak i okresowo (np. codziennie). Można także w dowolnej chwili utworzyć własne punkty przywracania i nadać im nazwy. Aby przywrócić system do stanu z określonego momentu: 1. Uruchom Panel sterowania. 2. Wybierz kategorię System i zabezpieczania. 3. Kliknij odnośnik Przywróć system komputera do wcześniejszego punktu w czasie. 4. Wyświetlone zostanie okno Odzyskiwanie. Znajdujący się w nim odnośnik Zaawansowane metody odzyskiwania pozwala: a. Odtworzyć system Windows z wcześniej utworzonej kopii. b. Zainstalować na nowo Windows 7 na komputerze.
Rozwiązujemy problemy
219
5. Kliknij przycisk Otwórz przywracanie systemu. Uruchomiony zostanie kreator przywracania systemu. 6. Kliknij Dalej. Domyślnie wybrany jest ostatni punkt przywracania. Aby przywrócić system do wcześniejszego stanu, zaznacz pole wyboru Pokaż więcej punktów przywracania i wybierz odpowiedni punkt przywracania. 7
6
9
7. Kliknij Skanuj w poszukiwaniu zależnych programów i sprawdź, jakie programy i sterowniki zostaną usunięte (czyli jakie programy i sterowniki zostały zainstalowane po czasie, w którym został wykonany wybrany punkt przywracania), a które zostaną przywrócone (dotyczy to programów i sterowników zainstalowanych po czasie, w którym został wykonany wybrany punkt przywracania). 8. Zamknij okno z listą zależnych programów i sterowników. 9. Kliknij Dalej, a następnie Zakończ. 10. Zobaczysz ostrzeżenie, że proces odtwarzania stanu systemu nie może być przerwany i że jest on nieodwracalny. Kliknij Tak. 11. Po zakończeniu odtwarzania stanu systemu komputer zostanie automatycznie ponownie uruchomiony.
Platforma rozwiązywania problemów Jak rozwiązać problem za pomocą opisanych w tym rozdziale narzędzi, jeżeli system operacyjny się nie uruchamia? Na szczęście system Windows 7 zawiera wbudowane narzędzie pozwalające uruchomić uszkodzony system operacyjny. Jeżeli uruchomienie systemu okaże się niemożliwe, włączy się Narzędzie do naprawy systemu podczas uruchamiania.
220
Rozwiązujemy problemy
1. Kliknij Przywróć. Rozpocznie się próba automatycznego naprawienia systemu — jej przeprowadzenie nie wymaga ani wcześniejszego utworzenia kopii zapasowej systemu, ani włożenia do napędu DVD płyty instalacyjnej systemu Windows 7.
1
2. Jeżeli automatyczna próba naprawienia systemu zakończy się niepowodzeniem, podczas kolejnej próby włączenia komputera naciśnij klawisz F8. 3. Z listy zaawansowanych opcji rozruchowych wybierz Napraw system. 4. Wskaż konto administratora i podaj hasło. 5. Wyświetlone zostaną opcje odzyskiwania systemu:
5a 5b 5c 5d 5e
a. Wybierając pierwszą opcję, uruchomisz poznane już narzędzie automatycznego naprawiania systemu. b. Druga opcja pozwala przywrócić system do wcześniejszego stanu. c. Żeby skorzystać z trzeciej opcji, musisz wcześniej wykonać kopię zapasową systemu. d. Czwarta opcja uruchamia test pamięci RAM. e. Wybierając ostatnią opcję, uruchomisz wiersz polecenia — wybierz tę opcję.
Konsola Zarządzanie komputerem
221
6. Zostanie uruchomiony działający w środowisku Windows 7 PE (Windows PE to specjalna wersja systemu zainstalowana w ukrytej partycji podczas instalacji systemu operacyjnego). Z poziomu tego wiersza polecenia będziesz mógł na przykład skopiować dane czy edytować zawartość plików konfiguracyjnych.
Konsola Zarządzanie komputerem Aby maksymalnie ułatwić administrowanie systemem operacyjnym oraz aplikacjami i usługami w systemie Windows 7, wszystkie niezbędne czynności administracyjne można wykonać za pomocą jednego programu — konsoli MMC (ang. Microsoft Management Console). Jest to aplikacja, która samodzielnie nie służy do wykonywania jakichkolwiek zadań; jest ona jednak jednolitym środowiskiem, do którego można dodawać różne programy administracyjne w postaci tzw. przystawek i tworzyć dzięki temu konsole administracyjne. Konsola administracyjna to zapisany w postaci pliku zbiór ustawień programu MMC, który możemy przenosić z jednego komputera na inny. Istnieje wiele zdefiniowanych konsoli służących do wykonywania określonych czynności, więc bez umiejętności tworzenia własnych możemy efektywnie zarządzać systemem Windows 7. Dostęp do większości predefiniowanych konsoli można uzyskać przez otwarcie grupy programów Narzędzia administracyjne z Panelu sterowania. W tym punkcie przedstawiliśmy konsolę Zarządzanie komputerem — konsolę MMC z zarejestrowanymi kilkoma lokalnymi przystawkami, m.in. Podglądem zdarzeń, Harmonogramem zdarzeń, Zarządzaniem dyskami czy Menedżerem urządzeń9.
Dzienniki zdarzeń Windows 7 automatycznie zapisuje w plikach dzienników zdarzeń informacje o działaniu samego systemu i poszczególnych aplikacji. Zapisywane są najważniejsze informacje o błędach i ostrzeżeniach, ale również zdarzenia związane z bezpieczeństwem (takie jak udane i nieudane próby zalogowania się użytkowników). Do przeglądania wszystkich tych danych służy przystawka Podgląd zdarzeń.
9
Zaprezentowane narzędzia administracyjne są zbyt rozbudowane, żeby opisać wszystkie ich funkcje i możliwości. Osoby zainteresowane administracją systemem Windows 7 znajdą dodatkowe materiały na ich temat w witrynie http://www.microsoft.com/learning.
222
Konsola Zarządzanie komputerem
1. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Komputer i z menu kontekstowego wybierz opcję Zarządzaj. 2. W grupie Narzędzi systemowych znajduje się Podgląd zdarzeń — zaznacz go. a. W środkowym oknie znajdują się cztery sekcje — pierwsza zawiera najważniejsze informacje na temat pracy z tą konsolą, druga podsumowanie zdarzeń odnotowanych w poszczególnych dziennikach. Żeby zobaczyć, jakie wystąpiły błędy krytyczne, rozwiń węzeł Krytyczne. b. Przewijając okienko w prawo, dowiesz się, ile razy w ciągu ostatniej godziny, doby i tygodnia wystąpił dany błąd krytyczny.
2
2a
3. W ten sam sposób możesz przejrzeć statystykę pozostałych błędów, ostrzeżeń, informacji oraz udanych i nieudanych operacji mających związek z bezpieczeństwem. 4. Żeby zobaczyć szczegółowe informacje o danym błędzie, kliknij go dwa razy lewym przyciskiem myszy. a. W górnej części okna pojawią się wszystkie wystąpienia wybranego błędu. b. W dolnej części okna:
Konsola Zarządzanie komputerem
4a
4b
223
i. W zakładce Ogólne znajdziesz podstawowe informacje o błędzie i odnośnik do strony WWW zawierającej szczegółowy opis błędu, a czasami również opis procedury jego naprawienia. Kliknij ten odnośnik. ii. W zakładce Szczegóły możesz zobaczyć szczegółowy opis błędu — albo w postaci dokumentu XML, albo drzewka.
Harmonogramy zadań Niektóre zadania (na przykład wcześniej opisana defragmentacja dysków) wymagające regularnego wykonywania powinny być zautomatyzowane — w ten sposób będą one automatycznie uruchamiane o określonych porach albo po zajściu określonych warunków, a Ty nie będziesz musiał o nich stale pamiętać. Na przykład żeby po zalogowaniu do systemu automatycznie uruchamiana była przeglądarka internetowa: 1. W konsoli Zarządzanie komputerem zaznacz sekcję Harmonogram zadań. 2. W środkowym oknie, w sekcji Stan zadań zostanie wyświetlona lista domyślnych zadań, automatycznie uruchamianych w ciągu ostatniej godziny, dnia, tygodnia lub miesiąca. Żeby sprawdzić, czy ostatnie ich uruchomienie zakończyło się sukcesem, błędem albo czy jakieś zadanie właśnie jest wykonywane, kliknij jego opis. 3. Spróbuj utworzyć nowe zadanie — kliknij znajdujący się w prawym okienku konsoli odnośnik Utwórz zadanie podstawowe. 4. Zostanie uruchomiony kreator harmonogramów zadań. Wpisz nazwę tworzonego zadania (np. Uruchom IE po zalogowaniu) i kliknij Dalej.
224
Konsola Zarządzanie komputerem
5
5. Następnie określ, kiedy to zadanie ma być wykonywane — w tym przypadku wybierz opcję Przy logowaniu, ale zwróć uwagę na to, że zadania mogą być uruchamiane według najróżniejszych harmonogramów.
6. Następnie określ automatycznie wykonywaną akcję — wybierz opcję Uruchom program, kliknij Dalej i wskaż przeglądarkę (C:\Program Files\Internet Explorer\iexplore.exe). 7. Kliknij Dalej i zakończ działanie kreatora. 8. Od tej chwili po zalogowaniu do systemu automatycznie uruchamiany będzie Internet Explorer. 9. Żeby zmodyfikować albo usunąć zaplanowane zadanie: a. Rozwiń sekcję Harmonogram zadań i zaznacz opcję Biblioteka harmonogramu zadań. b. Zaznacz utworzone wcześniej zadanie. c. W dolnym oknie znajdują się zakładki pozwalające przejrzeć i zmodyfikować harmonogram, warunki i akcję zadania oraz przejrzeć historię jego automatycznych uruchomień. 10. W prawym oknie znajdują się przyciski akcji pozwalające m.in. ręcznie uruchomić zadanie, zablokować je (zablokowane zadanie nie będzie automatycznie uruchamiane) czy usunąć — kliknij Usuń i potwierdź swoją decyzję.
Ɣ Karty sieciowe Ɣ Centrum sieci i udostÚpniania Ɣ Grupa domowa Ɣ Korzystanie z udostÚpnionych w sieci zasobów Ɣ UdostÚpnianie zasobów naszego komputera
9
Domowe i lokalne sieci komputerowe System Windows 7 zawiera nowe funkcje sieciowe, które ułatwiają konfigurowanie i używanie sieci oraz czynią je bezpieczniejszymi i bardziej niezawodnymi. Wyjątkową nowością są grupy domowe, czyli zaufane sieci lokalne, w ramach których możliwa jest bezpieczna wymiana plików, udostępnianie drukarek czy przesyłanie multimediów. Z tego rozdziału dowiesz się, jak przygotować komputer do pracy w sieci: jak zainstalować kartę sieciową, jak utworzyć i skonfigurować połączenie sieciowe i protokół TCP/IP oraz jak udostępniać w sieci lokalnej zasoby Twojego komputera i korzystać z udostępnionych w tej sieci zasobów innych komputerów.
Karty sieciowe W systemie Windows 7 konfiguracja sieci złożonej z wielu komputerów i urządzeń (w tym drukarek, odtwarzaczy muzycznych i konsol do gier) jest łatwa i intuicyjna. Kreator konfiguracji sieci ułatwia konfigurowanie sieci przewodowych i bezprzewodowych, rozpoznając nowe nieskonfigurowane urządzenia sieciowe i automatycznie dodając je do sieci.
226
Karty sieciowe
Ustawienia sieciowe można zapisać na przenośnym dysku USB, aby dodawanie do sieci komputerów i urządzeń odbywało się szybko i bez problemów. Po podłączeniu dysku USB do komputera lub urządzenia ustawienia zostaną automatycznie odczytane, a komputer lub urządzenie będzie gotowe do pracy w sieci. Za pomocą Kreatora konfiguracji sieci można także włączyć udostępnianie plików i drukarek. Jednak zanim będzie to możliwe, musisz podłączyć i skonfigurować przynajmniej jedną kartę sieciową. Większość komputerów ma wbudowane karty sieciowe. Jeżeli na płycie głównej Twojego komputera nie ma takiej karty, należy umieścić kartę sieciową w odpowiednim gnieździe płyty głównej i uruchomić komputer. Po poprawnym zainstalowaniu karty sieciowej Windows 7 automatycznie utworzy połączenie sieciowe o nazwie Połączenie lokalne. W przypadku gdy komputer jest wyposażony w więcej niż jedną kartę sieciową, dla każdej z nich zostanie utworzone połączenie z kolejnym numerem: 1. Wyłącz komputer. 2. Zamontuj w odpowiednim porcie (prawdopodobnie będzie to port PCI) kartę sieciową. 3. Włącz komputer i zaloguj się do systemu na konto użytkownika z uprawnieniami administratora. 4. Jeżeli zostanie wyświetlony komunikat, że system znalazł nowy sprzęt, odpowiedz na pytania Kreatora nowego sprzętu. Po naciśnięciu klawisza Zakończ karta sieciowa zostanie zainstalowana. 5. Jeżeli wspomniany komunikat nie został wyświetlony, uruchom Kreatora dodawania nowego sprzętu: a. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Komputer. b. Z menu podręcznego wybierz opcję Właściwości. c. Kliknij zadanie Menedżer urządzeń. d. Kliknij prawym przyciskiem nazwę komputera i wybierz opcję Dodaj starszy sprzęt. e. Uruchomiony zostanie Kreator dodawania nowego sprzętu. f. Wybierz opcję Zainstaluj sprzęt, który wybiorę ręcznie z listy. g. Wybierz typ instalowanego sprzętu — Karty sieciowe. h. Wybierz opcję Z dysku i wskaż lokalizację nośnika ze sterownikami producenta karty sieciowej. i. Zakończ pracę kreatora. 6. Uruchom ponownie komputer.
Karty sieciowe
227
Karty bezprzewodowe Konfigurację i zabezpieczenie połączenia bezprzewodowego upraszcza funkcja rozpoznawania sieci. Dodatkowo automatycznie wykrywa ona zmiany w sieci i dostosowuje do nich system operacyjny. Przesyłane dane są chronione dzięki szerszej obsłudze bezpiecznych protokołów zabezpieczeń bezprzewodowych, takich jak WPA2. Pamiętaj, że jeżeli przesyłane przez sieć bezprzewodową dane nie są szyfrowane, każdy może je odczytać — nie używaj niezabezpieczonych sieci bezprzewodowych do sprawdzania poczty lub logowania się do stron WWW, jeżeli serwer poczty lub strona WWW same nie szyfrują przesyłanych do nich danych. Unikaj również sieci zabezpieczonych technologią WEP (ang. Wired Equivalent Privacy) — to przestarzała technologia, której zabezpieczenia można złamać w ciągu kilku minut.
i
Protokół 802.11i (WPA2) (ang. Wifi Protected Access) jest standardem zabezpieczeń sieci bezprzewodowych implementującym protokoły 802.1x, BSS, IBSS, TKIP i CCMP. W porównaniu z WEP cechują go: szyfrowanie 128-bitowymi kluczami, wyeliminowanie wszystkich znanych złamanych zabezpieczeń WEP, dynamiczna zmiana i automatyczna dystrybucja kluczy oraz wzmocnione bezpieczeństwo uwierzytelniania (potwierdzania tożsamości) użytkownika.
Funkcja rozpoznawania sieci umożliwia przekazywanie aplikacjom informacji o zmianach połączeń sieciowych, dzięki czemu zapewnia im płynniejszą współpracę z siecią. Dysponując informacjami o połączeniach z różnymi sieciami, aplikacje mogą podejmować odpowiednie działania związane z obsługą sieci. Na przykład po przełączeniu do sieci domowej lub firmowej ustawienia zapory mogą być zmienione w celu otwarcia portów wymaganych do zdalnej administracji systemem. Żeby połączyć się z siecią bezprzewodową: 1. Włącz kartę bezprzewodową. 2. Kliknij powiadomienie Nie połączono — dostępne są połączenia.
228
Centrum sieci i udostępniania
3. Wyświetlone zostanie okno dostępnych sieci bezprzewodowych. Zwróć uwagę, że niezabezpieczone sieci bezprzewodowe oznaczone są ikoną ostrzeżenia — unikaj korzystania z takich połączeń.
3 4
5
i
4. Kliknij nazwę sieci, z którą chcesz się połączyć. Sieci, które mają wyłączone rozgłaszanie nazw (identyfikatorów SSID), widoczne są jako inne sieci. Podłączając się to tego typu sieci, będziesz musiał dodatkowo podać ich nazwę. 5. Jeżeli następnym razem połączenie z tą siecią ma być automatycznie nawiązane (np. jest to Twoja sieć domowa), upewnij się, czy zaznaczone jest pole Połącz automatycznie, i kliknij przycisk Połącz.
Korzystanie z wielu publicznych sieci bezprzewodowych wymaga wcześniejszego zalogowania się poprzez stronę WWW. Jeżeli wskazana przez Ciebie sieć również tego wymaga, po jej wybraniu zostanie Ci wyświetlona odpowiednia informacja.
6. Zostaniesz poproszony o wpisanie klucza zabezpieczeń sieci — wpisz podany przez jej administratora klucz i kliknij OK. 7. Jeżeli wpisane przez Ciebie hasło było prawidłowe, połączysz się z siecią bezprzewodową, a skonfigurowane połączenie zostanie dodane do listy połączeń sieci bezprzewodowych.
Centrum sieci i udostępniania Windows 7 zapewnia kontrolę nad siecią dzięki Centrum sieci i udostępniania — jest to okienko, w którym zebrano wszystkie związane z siecią zadania. Centrum sieci zawiera informacje o sieci, do której jest podłączony komputer, oraz sprawdza, czy możliwe jest nawiązanie połączenia z internetem. Informacje na ten temat są wyświetlane na Mapie sieci, co pozwala od razu sprawdzić stan połączenia z siecią lokalną i internetem. Jeśli komputer w sieci utraci połączenie z internetem, zostanie to odzwierciedlone na diagramie — użytkownik może wtedy skorzystać z diagno-
Centrum sieci i udostępniania
229
styki sieci, aby określić przyczynę problemu i uzyskać podpowiedź, jak go rozwiązać. Możliwe jest także szybkie łączenie się z innymi dostępnymi sieciami i tworzenie zupełnie nowych połączeń. W rezultacie możesz przeglądać i konfigurować najważniejsze ustawienia sieci w jednym miejscu. Centrum sieci ułatwia także połączenie się z domu z siecią w miejscu pracy. Żeby wyświetlić Centrum sieci i udostępniania: 1. Kliknij znajdującą się w obszarze powiadomień ikonę połączenia sieciowego, a następnie odnośnik Otwórz Centrum sieci i udostępniania, lub rozwiń menu Start, wybierz Panel sterowania i kliknij odnośnik Wyświetl stan sieci i zadania. 2. W górnej części okna Centrum sieci i udostępniania znajduje się uproszczona mapa sieci zawierająca Twój komputer, ikonę aktywnego połączenia sieciowego i reprezentującą internet ikonę kuli ziemskiej. Kliknięcie każdej z tych ikon spowoduje odpowiednio: a. Wyświetlenie okna Komputer. b. Wyświetlenie okna Sieć (w tym oknie znajdują się wszystkie podłączone do sieci urządzenia). c. Uruchomienie domyślnej przeglądarki internetowej.
2a
2c 2b 5a
5b 5c
6a 6b 6c 6d
230
Centrum sieci i udostępniania
3. Kliknij odnośnik Zobacz pełną mapę — wyświetlona zostanie interaktywna mapa całej sieci lokalnej. Klikając na ikonę dowolnego podłączonego do tej sieci urządzenia (np. innego komputera), połączysz się z nim1. 4. Kliknij przycisk Wstecz i wróć do okna Centrum sieci. 5. W sekcji Wyświetlanie aktywnych sieci znajdują się: a. Informacja na temat typu sieci — kliknięcie tego odnośnika pozwoli zmienić sieć domową na publiczną lub firmową. b. Odnośnik pozwalający skonfigurować, opisaną w dalszej części rozdziału, grupę domową. c. Odnośnik do okna właściwości połączenia sieciowego (konfiguracji połączeń sieciowych poświęcony został następny punkt). 6. W sekcji Zmienianie ustawień sieciowych znajdują się odnośniki do: a. Kreatora konfiguracji nowego połączenia pozwalającego połączyć się z internetem, utworzyć połączenie VPN2 (ang. Virtual Private Network) z miejscem pracy, utworzyć bezprzewodową sieć ad hoc czy skonfigurować połączenie telefoniczne. b. Tego samego okienka, które można wyświetlić, klikając znajdującą się w obszarze powiadomień ikonę połączenia sieciowego. Pozwala ono nawiązać nowe połączenie telefoniczne lub VPN. c. Okna konfiguracji grupy domowej. d. Pakietów rozwiązywania problemów sieciowych.
Konfiguracja połączeń sieciowych Bardzo możliwe, że po zainstalowaniu karty sieciowej (i podłączeniu kabla sieciowego) będziesz już mógł połączyć się z siecią. Jeżeli tak się nie stanie, pozostaje Ci samodzielne skonfigurowanie połączenia sieciowego: 1. Z menu Start wybierz Panel Sterowania/Sieć i Internet/Centrum sieci i udostępniania. 1
Jeśli do sieci podłączonych jest wiele komputerów i urządzeń korzystających z połączeń przewodowych i bezprzewodowych, określenie sposobu połączenia wszystkich jej elementów może być trudne. Mapa sieci zawierająca przystępny graficzny widok całej sieci i wszystkich połączeń ułatwia jej konfigurację i identyfikowanie ewentualnych problemów sieciowych.
2
Sieci VPN to tunele internetowe, w których przesyłane dane są szyfrowane. Użytkownicy mogą więc korzystać z sieci VPN, tak jakby mieli rzeczywiste — a nie wirtualne — połączenie z siecią firmową.
Centrum sieci i udostępniania
231
2. Jeżeli w głównym okienku wyświetlony jest komunikat W tej chwili nie masz połączenia z żadną siecią: a. Uruchom zadanie Zmień ustawienia karty sieciowej. b. Zostanie wyświetlona lista wszystkich połączeń sieciowych komputera — przy każdym z nich znajdować się będzie opis bieżącego stanu.
2c
c. Skoro komputer nie jest połączony z żadną siecią, połączenia sieciowe będą wyłączone, rozłączone lub będą raportować brak połączenia:
2b
i. Żeby włączyć połączenie, zaznacz jego ikonę i kliknij przycisk Włącz to urządzenie sieciowe (czasami karty sieciowe nie włączają się po przywróceniu zahibernowanego komputera lub są wyłączane przez programy zarządzające zużyciem energii). ii. Jeżeli przy ikonie połączenia wyświetlany jest komunikat Kabel sieciowy odłączony, upewnij się, czy komputer jest prawidłowo połączony z siecią kablem RJ-45. d. Po skonfigurowaniu połączenia lokalnego dwukrotnie kliknij jego ikonę lewym przyciskiem myszy. Zostanie wyświetlone okienko stanu połączenia. 3. Jeżeli nadal nie będziesz miał połączenia z siecią, ponownie wyświetl to samo okienko stanu połączenia, tym razem klikając odnośnik do połączenia lokalnego znajdujący się w głównym okienku Centrum sieci. 4. W oknie informacji o tym połączeniu kliknij przycisk Diagnozuj to połączenie. Po chwili zobaczysz informacje na temat możliwej przyczyny braku połączenia. 4 5 6
5. Jeżeli problem występuje po stronie systemu Windows 7 (problemy sieciowe mogą być też skutkiem awarii urządzeń sieciowych), możliwe będzie jego automatyczne naprawienie. Zaakceptuj zaproponowane przez kreator rozwiązanie i napraw wykryte problemy.
6. Zamknij pakiet diagnostyki sieci systemu Windows.
232
Centrum sieci i udostępniania
Automatyczne konfigurowanie protokołu TCP/IP Serwer, który umożliwia automatyczną konfigurację wykorzystywanego w prawie wszystkich sieciach protokołu TCP/IP, nazywa się serwerem DHCP (ang. Dynamic Host Configuration Protocol). Za jego uruchomienie i konfigurację odpowiada administrator sieci, jednak najczęstsze związane z tym serwerem problemy możesz rozwiązać samodzielnie.
i
Żeby komputer mógł w sieciach TCP/IP wysyłać i odbierać dane, musi mieć prawidłowy adres i maskę IP. Dodatkowo, żeby komunikować się z internetem, należy określić dla niego prawidłowy adres bramy domyślnej i serwera DNS. Do najczęstszych problemów związanych z serwerami DHCP zalicza się pobieranie adresu od niewłaściwego serwera DHCP lub trudności w nawiązaniu połączenia z tym serwerem. U posiadaczy laptopów dodatkowo może pojawić się problem wynikający z tego, że w jednej sieci (np. w firmie) działa serwer DHCP, a w drugiej (domowej) — nie.
Aby zdiagnozować problem: 1. Wyświetl okno Centrum sieci i udostępniania. 2. Kliknij odnośnik do aktywnego połączenia (domyślnie jest to połączenie lokalne). 3. Kliknij przycisk Szczegóły. Zostanie wyświetlone okno dialogowe zawierające szczegółowe informacje o konfiguracji połączenia sieciowego, w tym: a. Adres karty sieciowej (adres MAC).
3a
b. Informacje o tym, czy komputer jest skonfigurowany jako klient DHCP.
3c
c. Adres IP protokołu w wersji 4.
3b 3d
d. Maska podsieci. 3e
e. Adres bramy domyślnej. f. Adresy serwerów DNS i WINS.
3f
3g
g. Informacje o konfiguracji wersji 6. protokołu IP.
Centrum sieci i udostępniania
233
4. Jeżeli komputer jest klientem DHCP, sprawdź, czy adres IP komputera nie należy do zakresu od 169.254.0.0 do 169.254.255.255, a maska podsieci nie jest ustawiona na 255.255.0.0. Jeżeli tak jest, to znaczy, że komputer nie mógł nawiązać połączenia z serwerem DHCP i w rezultacie sam nadał sobie adres IP, wykorzystując technologię APIPA (ang. Automatic Private IP Addressing).
i
Jeżeli w Twojej sieci znajduje się serwer DHCP, to adres klasy 169.254.x.y z pewnością nie będzie zgodny z adresami sieciowymi pozostałych komputerów i wskutek tego połączenie się z nimi będzie niemożliwe. W takim przypadku skontaktuj się z administratorem sieci.
5. Jeżeli adres IP został skonfigurowany, ale połączenie sieciowe nie działa, możliwe, że przez przypadek inny serwer DHCP wydzierżawił adres IP. W takim przypadku należy zrezygnować z dzierżawy tego adresu, a następnie poprosić odpowiedni serwer DHCP o nową dzierżawę. 6. Zamknij okno szczegółów połączenia sieciowego i kliknij przycisk Wyłącz. Wyłączenie i ponowne włączenie połączenia sieciowego jest najprostszym i najszybszym sposobem rozwiązania niewykrytych przez system Windows 7 problemów. 7. W oknie Centrum sieci i udostępniania kliknij odnośnik Zmień ustawienia karty sieciowej. 8. Włącz ponownie to połączenie. Ręczne konfigurowanie protokołu TCP/IP Jeżeli w jakiejś sieci nie działa serwer DHCP, będziesz musiał ręcznie skonfigurować protokół TCP/IP dla Twojego połączenia. W tym celu: 1. Otwórz Centrum sieci i udostępniania i kliknij odnośnik do aktywnego połączenia. 2. Następnie kliknij przycisk Właściwości. 3. Zostanie wyświetlone okno właściwości wybranego połączenia. Pozwala ono dodawać, usuwać i konfigurować składniki (protokoły i usługi) dla tego połączenia.
234
Centrum sieci i udostępniania
4. Zaznacz opcję Protokół internetowy w wersji 4 i kliknij przycisk Właściwości.
4
5. Jeżeli jest to komputer stacjonarny, niepodłączony do sieci, w których działa serwer DHCP, zaznacz pole wyboru Użyj następującego adresu IP i wpisz podane przez administratora Twojej sieci: a. Adres IP Twojego komputera. b. Maskę podsieci. c. Adres bramy domyślnej (urządzenia, poprzez które możliwa jest komunikacja z innymi sieciami, np. z internetem).
5a 5b 5c
5d
d. Adres przynajmniej jednego serwera DNS.
Centrum sieci i udostępniania
235
Serwery DNS zastępują w pełni kwalifikowane nazwy komputerów ich adresami IP i odwrotnie, umożliwiając posługiwanie się łatwymi do zapamiętania nazwami (np. www.helion.pl), a nie tylko adresami IP (np. 213.186.88.113) komputerów, z którymi chcesz się połączyć.
i
6. Jeżeli jest to komputer przenośny który jest czasami podłączany do sieci w których działa serwer DHCP, przejdź na zakładkę Konfiguracja alternatywna i wpisz podane przez administratora Twojej sieci dane dotyczące konfiguracji protokołu IP.
Sieci bezprzewodowe ad hoc Sieci bezprzewodowe mogą być tworzone bezpośrednio pomiędzy wyposażonymi w karty bezprzewodowe komputerami. Ponieważ w sieciach ad hoc nie jest używany punkt dostępowy, możemy korzystać z nich w celu przesyłania danych pomiędzy komputerami, ale żeby połączyć się przez nie z internetem, jeden z połączonych komputerów musi udostępnić własne połączenie internetowe. Żeby utworzyć połączenie ad hoc: 1. Otwórz Centrum sieci i udostępniania. 2. Kliknij odnośnik Skonfiguruj nowe połączenie lub sieć. 3. Zaznacz opcję Skonfiguruj bezprzewodową sieć ad hoc (typu komputer-komputer) i kliknij Dalej. 4. Zapoznaj się z opisem sieci ad hoc i kliknij Dalej. 5. Skonfiguruj tworzoną sieć: a. Podaj jej nazwę. b. Wybierz obsługiwany przez wszystkie podłączone do niej komputery typ zabezpieczeń.
5a 5b
c. Wpisz klucz zabezpieczeń.
5c
5d
6
d. Jeżeli planujesz używać tej samej sieci w przyszłości, zaznacz pole wyboru Zapisz tę sieć.
6. Kliknij Dalej. Po chwili zostanie wyświetlona informacja, że sieć jest gotowa do użycia i pozostanie aktywna, dopóki wszyscy jej użytkownicy się nie rozłączą.
236
Centrum sieci i udostępniania
7. Jeżeli Twój komputer ma inne połączenie z internetem, możesz je udostępnić innym użytkownikom sieci ad hoc. Po kliknięciu przycisku Włącz udostępnianie połączenia internetowego Twój komputer będzie pełnił funkcję punktu dostępowego do internetu dla innych użytkowników bezprzewodowej sieci ad hoc. 8. Zakończ tworzenie sieci ad hoc. W głównym oknie Centrum sieci zostanie wyświetlona dodatkowa, aktywna sieć.
i
Pozostałe komputery będą mogły podłączyć się do sieci ad hoc tak samo jak do standardowej sieci bezprzewodowej.
Zarządzanie sieciami bezprzewodowymi Użytkownicy podłączanych do wielu różnych sieci bezprzewodowych komputerów przenośnych mogą zarządzać zapisanymi połączeniami bezprzewodowymi, na przykład mogą określić kolejność automatycznie nawiązywanych połączeń, zmienić chroniący je klucz zabezpieczeń czy wyeksportować ustawienia sieci na dysk USB. 1. Wyświetl okno Centrum sieci i udostępniania. 2. Kliknij odnośnik do zadania Zarządzaj sieciami bezprzewodowymi. 3. Zaznacz konfigurowaną sieć bezprzewodową. 4
3
4. Przesuń ją w górę lub na dół listy sieci bezprzewodowych — jeżeli dostępnych będzie kilka sieci, Windows 7 w pierwszej kolejności spróbuje połączyć się ze znajdującymi się wyżej na liście.
5. Dwukrotnie kliknij wybraną sieć lewym przyciskiem myszki. Zostanie wyświetlone okno jej właściwości.
Centrum sieci i udostępniania
237
6. W zakładce Połączenie możemy: a. Włączyć automatyczne nawiązywanie połączenia z tą siecią.
7
6a 6b
b. Włączyć automatyczne przełączanie się do sieci preferowanej — zaznaczenie tej opcji może spowodować, że komputer będzie się automatycznie przełączał pomiędzy sieciami. c. Włączyć łączenie się z sieciami, które nie rozgłaszają swojej nazwy.
6c
6d
d. Wyeksportować ustawienia sieci na dysk USB. Późniejsze podłączenie takiego dysku do komputera z systemem Windows XP lub nowszym pozwala uruchomić Kreator sieci bezprzewodowych, który doda ten komputer do sieci bezprzewodowej.
7. Na zakładce Zabezpieczenia możemy: a. Zmienić typ zabezpieczeń (najbezpieczniejsze są sieci WPA2, mniej bezpieczne sieci WPA, sieci otwarte i chronione technologią WEP nie gwarantują poufności przesyłanych przez nie danych). b. Zmienić klucz zabezpieczeń. 8. Zamknij okno właściwości sieci bezprzewodowej. 9. Usuń nieużywane sieci bezprzewodowe przyciskiem Usuń. 10. Zamknij okno zarządzania sieciami bezprzewodowymi.
238
Grupa domowa
Grupa domowa Nowa funkcja systemu Windows 73 — grupa domowa — ułatwia współdzielenie zasobów komputera w zaufanych sieciach domowych. Grupa domowa spełnia trzy funkcje: 1. Pozwala identyfikować podłączone do sieci domowej komputery. 2. Umożliwia wyselekcjonowanie udostępnianych innym użytkownikom grupy domowej zasobów naszego komputera. 3. Umożliwia przeglądanie i korzystanie z udostępnionych w grupie domowej zasobów innych zaufanych komputerów. Żeby utworzyć grupę domową: 1. Przejdź do Centrum sieci i udostępniania. 2. Upewnij się, czy komputer jest podłączony do sieci domowej (grupa domowa może być utworzona tylko w sieciach domowych, w sieciach firmowych i publicznych ta funkcja jest niedostępna). 3. Kliknij odnośnik Wybierz grupę domową i opcje udostępniania. 4. Kliknij przycisk Utwórz grupę domową. 5. Wybierz zasoby, które będą udostępniane w grupie domowej — domyślnie udostępniane są pliki multimedialne i drukarki, ale nie dokumenty. 6. Kliknij Dalej i zapisz hasło grupy domowej — to hasło będzie potrzebne do podłączenia do grupy domowej innych komputerów z systemem Windows 7. 7. Kliknij przycisk Zakończ. Zostanie wyświetlone okno konfiguracji grupy domowej. 8. Jeżeli chcesz zmienić udostępniane w grupie domowej biblioteki, zaznacz lub odznacz znajdujące się przy ich nazwach pola wyboru. 9. Windows 7 umożliwia wysyłanie danych multimedialnych na inne podłączone do grupy domowej komputery i zgodne ze standardem DLNA urządzenia multimedialne (np. projektory). Jeżeli chcesz skorzystać z tej funkcji, zaznacz pole wyboru Prześlij strumieniowo moje obrazy.
3
Początkowo do systemu Windows Vista miała być dodana funkcja Castle pozwalająca łączyć komputery w pseudodomeny. W takiej niewymagającej kontrolera domeny sieci lokalnej komputery miały bezpiecznie udostępniać swoje zasoby. Ponieważ nie udało się rozwiązać problemów z ustanowieniem relacji zaufania pomiędzy należącymi do takiej sieci komputerami, funkcja Castle została wycofana i pojawiła się z powrotem w zmienionej formie w systemie Windows 7 pod nazwą grupy domowej.
Grupa domowa
239
10. W dolnej części okna znajdują się odnośniki pozwalające: a. Wyświetlić hasło grupy domowej. b. Zmienić to hasło. c. Odłączyć komputer od grupy domowej. d. Skonfigurować dodatkowe opcje udostępniania, na przykład wyłączyć udostępnianie folderów publicznych. e. Rozwiązać problemy z połączeniem sieciowym i grupą domową.
5 9 a c
b d
10 e
11. Zamknij okno właściwości grupy domowej.
Podłączanie komputera do grupy domowej Żeby podłączyć się do grupy domowej: 1. Z menu Start wybierz Panel sterownia. 2. Kliknij odnośnik Wybierz grupę domową i opcje udostępniania. 3. W sieci lokalnej może znajdować się tylko jedna grupa domowa. Jeśli zostanie ona wykryta, Windows 7 wyświetli okno z informacjami na temat użytkownika, który utworzył grupę domową. 4. Jeżeli ufasz tej osobie, kliknij przycisk Przyłącz się teraz. 5. Zostaniesz zapytany o to, które biblioteki chcesz udostępnić innym użytkownikom grupy domowej — kliknij Dalej.
240
Korzystanie z udostępnionych w sieci zasobów
6. Wpisz hasło tej grupy domowej (w haśle uwzględniana jest wielkość liter) i kliknij Dalej.
6
7. Zakończ procedurę dodawania komputera do grupy domowej.
Korzystanie z udostępnionych w sieci zasobów Po skonfigurowaniu połączenia sieciowego możesz rozpocząć pracę w sieci — Windows 7 jest sieciowym systemem operacyjnym, co oznacza, że nie wymaga on instalowania dodatkowego oprogramowania. Do najważniejszych zalet sieci komputerowych należą: możliwość wymiany danych (np. poprzez gry sieciowe), udostępnianie innym zasobów naszego komputera (takich jak pliki, foldery czy drukarki) i korzystanie z udostępnionych zasobów innych komputerów.
Przeglądanie otoczenia sieciowego Eksplorator Windows umożliwia nie tylko pracę z lokalnymi plikami czy folderami, ale również udostępnianie zasobów komputera oraz korzystanie z zasobów sieciowych. Na przykład w Eksploratorze wyświetlane są wszystkie podłączone do sieci komputery, urządzenia i drukarki. Możliwa jest też bezpośrednia interakcja z wybranymi urządzeniami — na przykład sterowanie odtwarzaniem muzyki.
i
Praca w grupie domowej różni się od pracy w sieci lokalnej tym, że wybrane biblioteki i drukarki są automatycznie dostępne na wszystkich komputerach grupy roboczej, natomiast w sieci lokalnej — żeby z nich skorzystać — trzeba znać nazwę i hasło użytkowników komputerów, na których są one udostępnione.
Korzystanie z udostępnionych w sieci zasobów
241
Żeby przejrzeć zasoby sieci lokalnej: 1. Uruchom Eksploratora Windows. 2. Wybierz opcję Sieć. Można to zrobić: a. Wpisując lub wybierając tę opcję w pasku adresu.
2a
b. Klikając ją w okienku nawigacji. 3. W głównym oknie Eksploratora zostaną wyświetlone podłączone do sieci lokalnej komputery i urządzenia.
3 4
4. Żeby zobaczyć udostępnione przez wybrany komputer zasoby (drukarki, pliki i foldery), wystarczy dwukrotnie kliknąć jego ikonę.
2b
i i
Wybierając opcję Grupa domowa, wyświetlisz tylko komputery i urządzenia podłączone do grupy domowej.
Udostępnione w sieci zasoby nazywa się udziałami.
5. Jeżeli wybrany komputer należy do grupy domowej, zobaczysz listę udostępnionych przez niego bibliotek i specjalny folder o nazwie Drukarki — w nim znajdziesz drukarki zdalnego komputera.
6
6. Zwróć uwagę, że pole wyszukiwania umożliwia teraz przeszukiwanie udostępnionych zasobów zdalnego komputera.
242
Korzystanie z udostępnionych w sieci zasobów
7. Jeżeli nie będziesz miał wystarczających uprawnień do dokończenia operacji, wyświetlone zostanie okienko z pytaniem o nazwę i hasło uprawnionego użytkownika. W takim przypadku należy wpisać pełną nazwę użytkownika (nazwę komputera lub domeny, oddzieloną ukośnikiem od nazwy użytkownika, np. ms\szeryf), który ma odpowiednie uprawnienia na zdalnym komputerze:
7 7a
a. Po zaznaczeniu pola wyboru Zapamiętaj moje poświadczenia następne połączenia z tym samym komputerem nie będą wymagały podania nazwy użytkownika i hasła, chyba że zostaną one do tego czasu zmienione.
8. Jeżeli chcesz zobaczyć dodatkowe informacje na temat udziału, ustaw na jego nazwie kursor myszy. Po kliknięciu nazwy udziału zobaczysz jego zawartość.
9. Dalsza praca z zasobami zdalnego komputera jest identyczna jak z folderami, plikami i drukarkami lokalnego komputera.
Korzystanie z udostępnionych w sieci zasobów
243
Wyszukiwanie komputerów i udostępnionych zasobów Widoczne na samym dole okna menu Start pole wyszukiwania umożliwia również szybkie znalezienie w sieci lokalnej (oraz domowej) komputera i jego udziałów. W tym celu: 1. Rozwiń menu Start. 2. W polu wyszukiwania wpisz dwa ukośniki (nazwy komputerów podłączonych do sieci lokalnej, czyli nazwy NetBIOS, zaczynają się zawsze od dwóch ukośników). 3. Wpisz nazwę poszukiwanego komputera.
4
4. W górnej części menu Start zobaczysz udostępnione przez ten komputer udziały. Żeby któryś z nich otworzyć w oknie Eksploratora, wystarczy kliknąć go lewym przyciskiem myszy. 5. Możesz też wpisać nazwę udziału, a nawet znajdujących się w nim folderów bezpośrednio w menu Start i wyświetlić w oknie Eksploratora zawartość wybranego w ten sposób folderu.
5
Mapowanie dysków sieciowych W przypadku regularnego korzystania z udostępnionego zasobu wygodniejsze będzie podłączenie go (mapowanie) jako dysku sieciowego — dzięki czemu będziesz mógł odwoływać się do zasobu zdalnego komputera jak do lokalnego dysku. 1. Uruchom Eksploratora Windows. 2. W sieci lokalnej lub grupie domowej znajdź interesujący Cię udział i kliknij go prawym przyciskiem myszy.
244
Korzystanie z udostępnionych w sieci zasobów
3. Z menu kontekstowego wybierz opcję Mapuj dysk sieciowy. Zostanie wyświetlone poniższe okno dialogowe: a. Wybierz literę dysku, pod którą udział będzie dostępny. b. Określ, czy połączenie ma być jednorazowe, czy automatycznie nawiązywane przy uruchamianiu komputera.
3a 3b 3c
3d
c. Jeżeli docelowy komputer nie należy do grupy roboczej i do nawiązania połączenia z nim konieczne jest podanie nazwy i hasła innego użytkownika, kliknij odnośnik Połącz, używając innej nazwy użytkownika i podaj wymagane dane. d. Kliknij Zakończ.
4. Wybrany udział zostanie podłączony jako sieciowy dysk Twojego komputera. Od tej chwili możesz z nim pracować jak z lokalnym dyskiem twardym. 5. Żeby odłączyć dysk sieciowy, kliknij go prawym przyciskiem myszy (dysk sieciowy, tak jak wszystkie inne dyski, znajdziesz w okienku Komputer) i wybierz opcję Odłącz.
Instalacja udostępnionej w sieci drukarki Żeby szybko i łatwo zainstalować drukarkę sieciową: 1. Uruchom Eksploratora Windows. 2. Wyświetl podłączone do sieci lub należące do grupy domowej komputery. 3. Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy ikonę komputera, do którego podłączona jest udostępniona drukarka. 4. Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy ikonę tej drukarki. Rozpocznie się jej automatyczne instalowanie. 5. Rozwiń menu Start i wybierz Urządzenia i drukarki — na liście drukarek znajdziesz właśnie zainstalowaną drukarkę sieciową (przy obrazkach drukarek sieciowych wyświetlana jest mała ikona połączenia sieciowego).
Udostępnianie zasobów naszego komputera
245
Udostępnianie zasobów naszego komputera W systemie Windows 7 udostępnianie zasobów naszego komputera jest równie łatwe, jak korzystanie z udostępnionych zasobów innych komputerów: 1. Jeżeli komputer należy do grupy domowej, drukarki i publiczne biblioteki są automatycznie udostępniane. 2. Kreator udostępniania wyświetla informacje o wszystkich osobach, które mają konta na Twoim komputerze, i udziela prawa dostępu tylko tym użytkownikom, którym dany zasób chcesz udostępnić. Umożliwia on nawet automatyczne wysłanie wiadomości e-mail z łączem do udostępnionego pliku lub folderu, aby powiadomić osoby o udostępnionych udziałach. 3. Udostępniając bibliotekę, automatycznie udostępnimy zawartość wszystkich należących do niej folderów.
Udostępnianie bibliotek i folderów Aby udostępnić innym użytkownikom sieci zasoby Twojego komputera: 1. Uruchom Eksploratora Windows i znajdź folder lub bibliotekę, które chcesz udostępnić innym użytkownikom sieci lokalnej lub grupy domowej. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy nazwę tej biblioteki lub folderu. 3. Z menu podręcznego wybierz opcję Udostępnij. a. Wybranie pierwszej opcji Nikt pozwala wyłączyć udostępnianie danego zasobu lub zmienić uprawnienia do korzystania z niego. 3a
3
3b 3c 3d
b. Jeżeli chcesz zezwolić członkom grupy domowej na odczytywanie (w tym kopiowanie) znajdujących się w tym udziale plików i folderów, wybierz Grupa domowa (odczyt).
246
Udostępnianie zasobów naszego komputera
c. Żeby zezwolić członkom grupy domowej na odczytywanie i modyfikowanie znajdujących się w tym udziale plików i folderów, wybierz Grupa domowa (odczyt/zapis). d. Jeżeli chcesz wybranemu użytkownikowi (ta osoba musi mieć konto na Twoim komputerze) na dostęp do zasobu, wybierz opcję Określone osoby, a następnie wskaż konto użytkownika, który będzie mógł korzystać z zasobu poprzez sieć i nadaj mu odpowiedni poziom dostępu (odczyt lub odczyt i zapis). 4. Po wybraniu opcji udostępniania w grupie domowej zostaniesz poproszony o potwierdzenie swojej decyzji — kliknij Tak, udostępnij te elementy. 5. Jeśli zdecydowałeś się na udostępnianie zasobu wybranym osobom, po ich wskazaniu kliknij Udostępnij. Dodatkowo, jeśli komputer jest podłączony do sieci publicznej, zostanie wyświetlone pytanie, co chcesz zmienić w konfiguracji sieci, żeby inni użytkownicy sieci mogli korzystać z udostępnionego zasobu: a. Wybierając opcję Nie, niech sieć, z którą mam połączenie, będzie siecią prywatną, zmienisz typ bieżącej sieci z publicznej na firmową. b. Wybierając opcję Tak, włącz odnajdywanie sieci i udostępnianie plików, zmienisz zaawansowane ustawienia udostępniania we wszystkich sieciach publicznych. 6. Zostanie wyświetlona informacja o udostępnianiu folderu. a. Jeżeli chcesz wysłać komuś wiadomość e-mail z informacją o udostępnianym folderze, kliknij odnośnik e-mail (skorzystanie z tej opcji wymaga wcześniejszego zainstalowania i skonfigurowania programu pocztowego).
6a 6b 6c
7
b. Żeby skopiować do schowka adres udostępnianego zasobu, kliknij odnośnik skopiować. Tak skopiowany adres możesz wkleić do dowolnego dokumentu tekstowego, naciskając kombinację klawiszy Ctrl+V.
c. Żeby wyświetlić udostępniany zasób, kliknij go dwukrotnie lewym przyciskiem myszki. 7. Po kliknięciu Gotowe folder zostanie udostępniony.
i
Udostępnione foldery zaznaczone są małą ikoną grupy użytkowników widoczną w lewym dolnym rogu ikony folderu.
Udostępnianie zasobów naszego komputera
247
Foldery publiczne Innym sposobem umożliwiającym użytkownikom sieci korzystanie z Twoich plików i folderów jest skopiowanie ich do domyślnie udostępnianych folderów publicznych. Żeby sprawdzić, czy foldery publiczne są udostępnione: 1. Otwórz Centrum sieci i udostępniania. 2. Kliknij odnośnik do zadania Zmień zaawansowane ustawienia udostępniania. 3. Sprawdź, czy w obecnym profilu sieci foldery publiczne są udostępnione. 4. Zamknij okno właściwości udostępniania.
3 4
5. Uruchom Eksploratora Windows i skopiuj folder lub plik, który chcesz udostępnić, do folderu Użytkownicy\Publiczny (oryginalną nazwą tego folderu jest Users\Public — i taką nazwą powinni posługiwać się użytkownicy sieci lokalnej, tylko Eksplorator Windows wyświetla spolszczoną nazwę tego folderu). 6. Zaznacz dowolny plik lub podfolder. W okienku szczegółów wyświetlona zostanie informacja o jego udostępnieniu. 6
248
Udostępnianie zasobów naszego komputera
Udostępnianie drukarek Drukarki, tak jak biblioteki, pliki czy foldery, również mogą być udostępniane w sieci lokalnej. W ten sposób możesz znacznie ograniczyć ich liczbę — zamiast kupować drukarki do każdego komputera, kup jedną, szybszą, i udostępnij ją oraz zainstaluj na wielu komputerach. Żeby udostępnić lokalną drukarkę: 1. Z menu Start wybierz Urządzenia i drukarki. 2. Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy udostępnianą drukarkę (udostępnić można tylko lokalną drukarkę). 3. Kliknij Dostosuj drukarkę i przejdź do zakładki Udostępnianie: a. Zaznacz pole wyboru Udostępnij tę drukarkę. b. Ewentualnie zmień nazwę, pod jaką drukarka będzie widoczna w sieci. 3a
3b
3c
c. Upewnij się, czy zaznaczone jest pole wyboru Renderuj zadania wydruku na komputerach klienckich (po jego odznaczeniu to Twój komputer zostanie obciążony przygotowywaniem drukowanych dokumentów). d. Kliknij OK.
3d
4. Zamknij okno informacji o drukarce.
Udostępnianie zasobów naszego komputera
249
Odtwarzanie multimediów Windows 7 pozwala odtwarzać pliki multimedialne, takie jak filmy, zdjęcia czy muzyka, na podłączonych do sieci urządzeniach zgodnych ze standardem DLNA oraz na innych komputerach z systemu Windows 7. Żeby skonfigurować tę funkcję: 1. Otwórz Centrum sieci i udostępniania. 2. Kliknij odnośnik do zadania Zmień zaawansowane ustawienia udostępniania. 3. Kliknij odnośnik Wybierz opcje przesyłania strumieniowego multimediów. 4. Zaznacz urządzenie, na którym chcesz odtwarzać multimedia, i wybierz Dozwolone.
5
4
5. Domyślnie do urządzenia mogą być przesyłane wszystkie rodzaje plików multimedialnych. Jeżeli chcesz to zmienić, kliknij odnośnik Dostosuj, odznacz pole wyboru Użyj ustawień domyślnych i wskaż te typy plików, które będą mogły być odtwarzane na wybranym urządzeniu.
6. Żeby wysłać strumień multimediów do danego urządzenia, otwórz plik we właściwym programie (np. w odtwarzaczu Windows Media Player) i wybierz opcję Odtwarzaj do.
Modyfikowanie uprawnień do udostępnianych zasobów Wyświetlając właściwości udostępnianego folderu, będziesz mógł precyzyjnie określić zakres uprawnień dla korzystających z niego poszczególnych użytkowników, ograniczyć liczbę jednocześnie połączonych z nim użytkowników czy podać opis udziału.
250
Udostępnianie zasobów naszego komputera
W tym celu: 1. Uruchom Eksploratora Windows i znajdź udostępniany folder. 2. Kliknij go prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Właściwości. 3. Przejdź do zakładki Udostępnianie. 4. Kliknij przycisk Udostępnianie zaawansowane. 5. Wyświetlone zostanie okienko udostępniania, pozwalające na ustalenie, czy: a. Folder będzie udostępniany. b. Zostanie zmieniona nazwa udziału (domyślnie jest taka sama jak nazwa udostępnianego folderu). c. Zostaną wprowadzone dodatkowe nazwy — aliasy — udziału (ten sam folder może być równocześnie udostępniony pod różnymi nazwami). d. Będzie określona maksymalna liczba użytkowników jednocześnie korzystających z udziału.
i
Maksymalna liczba jednoczesnych połączeń zależy od edycji systemu Windows 7.
e. W sieci będzie widoczny komentarz (komentarze ułatwiają znalezienie w sieci poszukiwanych przez użytkowników danych).
5a 5b
f. Zostaną określone zasady buforowania danych.
5c 5d 5e 5g
5f
g. Zostaną nadane użytkownikom do udziału szczegółowe uprawnienia.
Udostępnianie zasobów naszego komputera
251
6. Kliknij przycisk Uprawnienia. Będziesz mógł dodać konta użytkowników i grup, którym chcesz nadać lub odebrać odpowiednie uprawnienia do udziału. 7. Zatwierdź zmiany, klikając OK. 6
7
i
Odbierając użytkownikom lub grupom jakieś uprawnienie, masz gwarancję, że te osoby na pewno nie będą mogły wykonać danej operacji, nawet jeżeli należą do grupy administratorów komputera. Ostrożnie więc odbieraj uprawnienia grupom użytkowników i nigdy nie cofaj jawnie uprawnień grupie Wszyscy (jeśli to zrobisz, nikt, nawet Ty, nie uzyska dostępu do danego obiektu); zamiast tego po prostu usuń ją z listy uprawnionych użytkowników.
Kontrolowanie udziałów i sesji Podobnie jak Ty możesz przeglądać udostępnione w sieci udziały, inni też mogą oglądać udziały Twojego komputera. Aby wyświetlić listę wszystkich udostępnionych udziałów: 1. Rozwiń menu Start, kliknij prawym przyciskiem myszy Komputer i wybierz opcję Zarządzaj. Zostanie wyświetlona konsola MMC Zarządzanie komputerem. 2. Rozwiń sekcję Foldery udostępnione i wybierz opcję Udziały.
i
Zwróć uwagę na nazwy udostępnionych folderów zakończonych znakiem $ — foldery te są udostępnione wyłącznie dla administratorów i choć nie są widoczne w sieci lokalnej, to administrator komputera może się z nimi połączyć, wpisując ich nazwę (np. \\windows7PC\C$).
252
Udostępnianie zasobów naszego komputera
2 4
3
3. Żeby skonfigurować udział, dwukrotnie kliknij jego nazwę lewym przyciskiem myszy. Zwróć uwagę, że udziały administracyjne nie mogą być konfigurowane i nie można wstrzymać ich udostępniania. 4. Żeby zobaczyć, kto w tym momencie przegląda zasoby Twojego komputera, kliknij Sesje. Wskazane sesje będziesz mógł natychmiast zakończyć. 5. Zamknij konsolę Zarządzanie komputerem.
Ɣ Èczymy siÚ z SieciÈ Ɣ Internet Explorer 8 Ɣ Programy pakietu Windows Live
10 Internet
Bieżący rozdział został w całości poświęcony korzystaniu z zasobów internetu — po utworzeniu i skonfigurowaniu połączenia internetowego zapoznasz się z najnowszą wersją przeglądarki Internet Explorer, a następnie zainstalujesz i skonfigurujesz wchodzącą w skład pakietu programów Windows Live Pocztę systemu Windows.
Łączymy się z Siecią Większość czasu nasze komputery są podłączone do internetu: w domu poprzez modem DSL, w pracy poprzez router sieci lokalnej, w kawiarni poprzez bezprzewodowy punkt dostępowy, a w podróży za pośrednictwem modemu GSM. Z tego podrozdziału dowiesz się, jak skonfigurować różne typy połączeń internetowych.
Połączenie modemowe lub bezprzewodowe Aby połączyć się z internetem przez modem albo za pośrednictwem punktu dostępowego (ang. Acces Point) sieci bezprzewodowej: 1. Zainstaluj i skonfiguruj modem lub bezprzewodową kartę sieciową.
i
Najprostszym sposobem skonfigurowania i włączenia połączenia modemowego jest uruchomienie dołączonego do modemu przez dostawcę internetu (dotyczy to zarówno używanych m.in. w usłudze Neostrada modemów DSL, jak i używanych na przykład w usłudze Play online modemów GSM) programu instalacyjnego, który nie tylko instaluje modem, ale również tworzy odpowiednie połączenie sieciowe.
254
Łączymy się z Siecią
2. Wybierz Start/Panel sterowania/Wyświetl stan sieci i zadania. Jeżeli połączenie z internetem jest niemożliwe, ikona kuli ziemskiej będzie miała szary odcień, a połączenie pomiędzy komputerem lub siecią lokalną i internetem będzie przekreślone. Klikając to połączenie, uruchomiłbyś opisaną w dalszej części rozdziału automatyczną diagnostykę sieci. 3. Kliknij widoczny w dolnej części lewego okienka odnośnik Opcje internetowe.
4
4. Zostanie wyświetlone rozbudowane okienko właściwości internetowych. Przejdź do zakładki Połączenia i kliknij Ustawienia.
5. Jeżeli system Windows 7 wykryje wcześniej utworzone połączenie, będziesz mógł je wybrać. W takim przypadku po kliknięciu Dalej połączenie zostanie przetestowane i uruchomione. 6. Jeżeli nie masz jeszcze utworzonego połączenia internetowego, wybierz opcję Nie, utwórz nowe połączenie. 7. Kliknij Dalej i wybierz sposób łączenia się z internetem: a. Za pośrednictwem bezprzewodowego punktu dostępowego. b. Poprzez szerokopasmowy modem DSL. c. Poprzez standardowy modem (ta opcja będzie dostępna tylko wówczas, jeżeli do komputera jest podłączony modem analogowy lub po zaznaczeniu pola wyboru Pokaż opcje połączeń, do używania których ten komputer nie jest skonfigurowany).
Łączymy się z Siecią
255
8. Jeżeli wybrałeś opcję Bezprzewodowa, zostanie wyświetlone okno dialogowe pozwalające połączyć się z jedną z wcześniej skonfigurowanych lub ogólnodostępnych sieci bezprzewodowych. Jeżeli żadna sieć nie jest widoczna, zajrzyj do poprzedniego rozdziału — znajdziesz w nim opis konfiguracji połączenia bezprzewodowego. 9. Jeżeli wybrałeś jedną z dwóch pozostałych opcji: a. Wpisz numer telefonu dostawcy usług internetowych (dotyczy tylko modemów telefonicznych). 9a 9b
c. Podaj hasło wymagane do nawiązania połączenia.
9c 9d
b. Podaj nazwę użytkownika.
9e
9f 10
d. Zaznaczając pole Zapamiętaj to hasło, zapiszesz na stałe podane prze Ciebie hasło, co umożliwi automatyczne nawiązywanie połączenia.
e. Ewentualnie zmień nazwę tworzonego połączenia. f. Zaznaczając pole Zezwalaj innym osobom na korzystanie z tego połączenia, umożliwisz innym użytkownikom komputera korzystanie z tego połączenia. 10. Naciśnij przycisk Połącz i przetestuj poprawność konfiguracji nowego połączenia.
i
Połączenia sieciowe wymagają odpowiednich urządzeń. W przypadku połączeń lokalnych jest to karta sieciowa, do połączeń bezprzewodowych stosuje się bezprzewodową kartę sieciową, a do połączeń modemowych — modem. Żeby wyświetlić wszystkie połączenia, otwórz Centrum sieci i udostępniania i kliknij Zmień ustawienia karty sieciowej.
Połączenie za pośrednictwem routera Najpopularniejszym sposobem łączenia się z internetem jest współdzielenie przez wiele połączonych w sieć lokalną komputerów jednego połączenia internetowego. W takim przypadku komunikacja odbywa się poprzez router (bramę) łączący sieć lokalną z internetem. Żeby jednak była ona możliwa, należy prawidłowo skonfigurować połączenie sieciowe. 1. Otwórz Centrum sieci i udostępniania. 2. Jeżeli ikona internetu ma szary odcień, a połączenie z siecią jest przekreślone czerwonym krzyżykiem, kliknij ten krzyżyk.
256
Łączymy się z Siecią
3. Narzędzie Diagnostyka sieci systemu Windows spróbuje zidentyfikować przyczyny braku połączenia z internetem. 4. Jeżeli brak połączenia z internetem był wynikiem błędnej konfiguracji systemu Windows 7 (a nie np. awarii routera), narzędzie wykryje ten problem i w większości przypadków umożliwi jego automatyczne rozwiązanie. 5. Jeżeli problem został zidentyfikowany, ale nie ma możliwości jego automatycznego rozwiązania, w pierwszej kolejności sprawdź konfigurację protokołu TCP/IP bieżącego połączenia: a. Wyświetl właściwości tego połączenia. b. Protokołem internetu jest TCP/IP — nadal prawie wyłącznie używana jest czwarta wersja tego protokołu. Zaznacz go na liście składników połączenia i kliknij przycisk Właściwości. c. Jeżeli nie używasz automatycznej konfiguracji protokołu IP, do połączenia z internetem niezbędne jest podanie — oprócz prawidłowego adresu komputera i maski podsieci: x adresu IP routera (bramy domyślnej), x adresu IP przynajmniej jednego serwera DNS (te dane uzyskasz od administratora sieci). d. Kliknij OK i zamknij okno właściwości połączenia. 6. Po chwili połączenie z internetem powinno być nawiązane — symbolizować je będzie kolorowa ikona kuli ziemskiej i zielona (aktywna) linia połączenia. Jeżeli nadal nie możesz połączyć się z internetem, skontaktuj się z administratorem sieci. Serwer pośredniczący (serwer proxy) Zadaniem serwera pośredniczącego (ang. Proxy Server) jest łączenie się w imieniu użytkowników sieci lokalnej z internetem i pobieranie interesujących ich danych. Zasada działania serwera proxy jest prosta: 1. W momencie nadejścia żądania serwer pośredniczący łączy się z miejscem docelowym żądania (np. stroną WWW) i pobiera potrzebne mu dane. 2. Pobrane dane zapisuje we własnym buforze danych, a następnie udostępnia je użytkownikowi, który nadesłał żądanie. 3. Dzięki temu, że raz pobrane dane zostały przez serwer pośredniczący zapisane, można je udostępniać innym użytkownikom bez konieczności ponownego ich pobierania z internetu. Na przykład jeżeli inna osoba będzie chciała przejrzeć tę samą stronę WWW, serwer pośredniczący odeśle jej przechowywaną lokalnie kopię.
Łączymy się z Siecią
257
4. W momencie gdy buforowane dane staną się nieaktualne, serwer pośredniczący usunie je z bufora i automatycznie albo podczas realizacji najbliższego żądania użytkownika pobierze ich najnowszą wersję.
i
Serwery pośredniczące kiedyś były wykorzystywane do przyspieszenia pobierania z internetu danych. W miarę jak połączenia internetowe stały się szybsze i tańsze, coraz częściej używa się ich w celu zachowania anonimowości w sieci — skoro to serwer pośredniczący łączy się z docelowymi stronami WWW, to administrator takiej witryny zamiast adresu IP komputera, który faktycznie pobiera te dane, zobaczy adres IP serwera pośredniczącego.
Jeżeli w Twojej sieci lokalnej działa serwer pośredniczący: 1. Otwórz Centrum sieci i udostępniania. 2. Kliknij widoczny w lewej części odnośnik Opcje internetowe. 3. Przejdź do zakładki Połączenia i kliknij przycisk Ustawienia sieci LAN: a. Niektóre serwery pośredniczące (serwer ISA firmy Microsoft) mogą być automatycznie wykryte. W takim przypadku wystarczy zaznaczyć pole Automatycznie wykryj ustawienia.
3a 3b 3c
b. Jeżeli administrator sieci przygotował specjalny skrypt konfiguracyjny, zaznacz to pole i podaj ścieżkę do pliku skryptu.
3d 4
c. W większości przypadków będziesz jednak musiał samodzielnie skonfigurować serwer pośredniczący — w najprostszej sytuacji sprowadza się to do zaznaczenia pola Użyj serwera proxy dla sieci LAN i wpisania jego adresu IP oraz numeru portu. d. Zaznacz również pole Nie używaj serwera proxy dla adresów lokalnych, dzięki czemu z komputerami z lokalnej sieci będziesz komunikował się bezpośrednio, a nie poprzez serwer pośredniczący. 4. Kliknij OK i zamknij okno właściwości połączenia internetowego.
258
Internet Explorer 8
Internet Explorer 8 Ósma wersja Internet Explorera jest pierwszą wersją w pełni wykorzystującą nowe możliwości internetu i jednocześnie całkowicie zgodną z obowiązującymi standardami sieci WWW. Internet Explorer 8 jest również wydajniejszy od swoich poprzedników: uruchomienie przeglądarki zajmuje mniej czasu, szybsze jest też wyświetlanie okienka nowej karty. Przeprowadzone przez Microsoft testy pokazują, że nowa przeglądarka szybciej wyświetla strony WWW, również te zawierające skrypty Java, jednocześnie zajmując mniej pamięci operacyjnej niż IE7.
Pierwsze uruchomienie Przy pierwszym uruchomieniu przeglądarki zostaniemy poproszeni o skonfigurowanie niektórych z jej nowych funkcji: 1. Kliknij przycisk Dalej. Pierwsze pytanie kreatora konfiguracji będzie dotyczyło umieszczenia na pasku zadań przeglądarki przycisku Sugerowane witryny — kliknięcie tego przycisku spowoduje wyświetlenie okienka z nazwami witryn podobnych do wyświetlanej strony WWW. 2. Włącz usługę Sugerowane witryny (ten przycisk można w każdej chwili usunąć z paska narzędzi) i kliknij Dalej. 3. W drugim kroku możemy wybrać ekspresową (domyślną) lub niestandardową konfigurację ustawień przeglądarki. W większości przypadków wystarczy zaznaczyć opcję Użyj ustawień ekspresowych i zakończyć działanie kreatora. Wybierając opcję Wybierz ustawienia niestandardowe, będziemy mogli: a. Wybrać domyślnego dostawcę wyszukiwania. Możliwe jest zachowanie aktualnego dostawcy (ustawienie domyślne) albo wybranie go na stronie WWW zawierającej listę dostępnych dostawców wyszukiwania. b. Włączyć automatyczne aktualizacje dostawców wyszukiwania. Ponieważ okienko wyszukiwania przeglądarki IE8 ma znacznie rozbudowane możliwości (np. możliwość wyszukiwania wizualnego), dostawcy wyszukiwania z biegiem czasu będą coraz pełniej wykorzystywać jego możliwości. Włączając automatyczne aktualizacje, będziemy na bieżąco pobierać najnowsze wersje dostawców wyszukiwania.
Internet Explorer 8
259
c. Wybrać akceleratory. IE8 zawiera kilka dołączonych akceleratorów; żeby z nich skorzystać, należy wybrać domyślną opcję Zachowaj bieżące akceleratory. Możemy również pobrać dodatkowe lub wyłączyć wszystkie akceleratory. d. Włączyć filtr SmartScreen. Filtr SmartScreen jest znacznie udoskonalonym następcą znanego z IE7 filtru witryn wyłudzających informacje, a jego wyłączenie znacząco obniża bezpieczeństwo surfowania w internecie. Domyślnie filtr ten jest włączony, a możliwość jego wyłączenia została dodana w celu zachowania prywatności użytkowników — działanie filtru SmartScreen wymaga połączenia z serwerem Microsoft w celu sprawdzenia, czy dana strona WWW nie została zgłoszona jako niebezpieczna. 4. Ostatnie pytanie kreatora będzie dotyczyło ustawień widoku zgodności. Internet Explorer 8, w przeciwieństwie do poprzednich wersji przeglądarki, do wyświetlania stron WWW domyślnie używa silnika zgodnego ze standardami sieci Web. Oznacza to jednak, że strony stworzone specjalnie dla wcześniejszych wersji tej przeglądarki mogą być błędnie wyświetlane. Problem ten został rozwiązany poprzez dodanie do IE8 widoku zgodności, w którym strony są wyświetlane tak, jakby były wyświetlane przez IE7. Włączenie aktualizacji widoku zgodności (opcja domyślna) spowoduje, że adresy odwiedzanych stron WWW będą porównywane ze znajdującą się na serwerze firmy Microsoft listą niekompatybilnych z IE8 witryn. Jeżeli jakaś witryna zostanie na niej znaleziona, będzie ona automatycznie wyświetlona w widoku zgodności.
Poznajemy funkcje przeglądarki Przeglądarki internetowe służą nam nie tylko do wyszukiwania informacji na stronach WWW czy wysyłania i odbierania e-maili. Coraz częściej używamy ich do kontaktowania się ze znajomymi (przykładem mogą być popularne portale społecznościowe, takie jak Nasza Klasa czy LinkedIn), publikowania materiałów (blogi), pracy z różnymi dokumentami (usługi Google Docs) czy tłumaczenia tekstów (najróżniejsze translatory online). Wydajność przeglądarki internetowej ma więc coraz większy wpływ na efektywność naszej pracy z komputerem. Nie chodzi tu jedynie o szybkość, z jaką przeglądarka wyświetla poszczególne strony, ale przede wszystkim o jej funkcjonalność.
Pasek adresu Większość z nas regularnie odwiedza te same, z reguły dodane do listy ulubionych, strony WWW. Nowy pasek adresu przeglądarki Internet Explorer 8 dodatkowo ułatwia ponowne odwiedzenie tej samej strony WWW:
260
Internet Explorer 8
1. Ustaw kursor na pasku adresu i rozpocznij wpisywanie nazwy witryny WWW. 2. W trakcie wpisywania kolejnych znaków adresu lub nazwy wyświetlona zostanie lista pasujących do nich, poprzednio odwiedzonych lub dodanych do ulubionych, nazw witryn WWW.
3
4
3. Lista sugerowanych witryn WWW może być modyfikowana — jeżeli którąś stronę odwiedziliśmy przez pomyłkę, na przykład zamiast helion.pl wpisaliśmy adres heion.pl, możemy usunąć błędny wpis, podświetlając go myszką i klikając widoczny z prawej strony przycisk Usuń.
4. Po naciśnięciu klawisza Enter albo kliknięciu przycisku Przejdź przeglądarka spróbuje połączyć się ze stroną o podanej nazwie. Jeśli taka strona nie zostanie znaleziona, wpisane w polu adresu wyrażenie zostanie użyte do przeszukania internetu. Karty Umożliwiające jednoczesne wyświetlenie wielu stron WWW karty pojawiły się w siódmej wersji przeglądarki Internet Explorer. Wtedy odpowiadały one funkcjonalności konkurencyjnych przeglądarek, w IE8 karty zostały znacznie ulepszone: 1. Połącz się ze stroną http://helion.pl. 2. Żeby otworzyć odnośnik do dowolnej książki w nowej zakładce: a. kliknij go prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Otwórz w nowej karcie b. albo przytrzymaj wciśnięty klawisz Ctrl podczas klikania odnośnika lewym przyciskiem myszy. 3. Zwróć uwagę, że karty, utworzone poprzez kliknięcie znajdującego się na stronie WWW odnośnika do innej strony, są grupowane. W rezultacie karty zawierające powiązane ze sobą strony WWW wyświetlane są zawsze obok siebie (w innych przeglądarkach nowo dodana karta wyświetlana jest zawsze jako ostatnia). Dodatkowym ułatwieniem w identyfikowaniu kart jest ich kolor — każda grupa kart wyróżniana jest innym kolorem.
Internet Explorer 8
261
4. Kliknij ikonę nowej karty albo naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+T. Otwierając pustą kartę, za każdym razem wyświetlimy między innymi listę ostatnio odwiedzonych stron WWW, odnośnik pozwalający wyświetlić stronę WWW w trybie InPrivate oraz listę domyślnych akceleratorów.
5
3
4
5. Wpisz w polu adresu wss.pl1 i naciśnij klawisz Enter. 6. Kliknij prawym przyciskiem myszy nazwę dowolnej karty. Wyświetlone zostanie menu kontekstowe pozwalające między innymi: 6a
a. Zamknąć wybraną kartę. 6b
6c 6e
6d
b. Zamknąć całą grupę, do której należy ta karta. c. Zamknąć wszystkie pozostałe karty. d. Usunąć kartę z jej grupy. e. Odświeżyć wyświetlaną stronę WWW.
7. Żeby zamknąć bieżącą kartę: a. kliknij widoczną po prawej stronie jej nazwy ikonę czerwonego krzyżyka b. albo naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+W. 8. Rozwiń listę ostatnio zamkniętych kart. Po wybraniu z niej strony WWW zostanie ona wyświetlona w nowej karcie. 9. Do przełączania się pomiędzy zakładkami otwartych kart najwygodniej użyć: a. Ikony Lista kart — po jej kliknięciu zobaczysz listę zakładek otwartych kart i będziesz mógł wybrać tę, którą chcesz wyświetlić. b. Podglądu zakładek — w tym trybie na ekranie pokazywane są miniatury zakładek otwartych kart. Okno podglądu wywołasz, klikając ikonę Karty szybkiego dostępu albo naciskając kombinację klawiszy Ctrl+Q.
1
Adresy stron WWW nie muszą zawierać nazwy protokołu (http://) — przeglądarka sama ją dopisze.
262
Internet Explorer 8
9 9a 10
10. Żeby wyświetlić wybraną kartę, wystarczy kliknąć ją lewym przyciskiem myszy.
i
W najnowszej wersji Internet Explorera karty mają jeszcze jedną ważną zaletę — jeżeli wyświetlana w którejś z nich strona WWW zgłosi błąd, zamknięta zostanie tylko ta jedna karta, inne karty pozostaną otwarte.
Akceleratory Akceleratory są jedną z dwóch najważniejszych nowości w IE8 (drugą są obiekty Web Slice). Do tej pory po znalezieniu na stronie WWW interesujących nas informacji (np. adresu restauracji, adresu e-mail kontrahenta czy obcojęzycznego zwrotu) musieliśmy odwiedzić kolejną stronę WWW i skopiować do niej wcześniej znalezione dane. W ten sposób mogliśmy znaleźć trasę dojazdową do restauracji, wysłać komuś wiadomość e-mail czy przetłumaczyć fragment tekstu. Akceleratory pozwalają nam skorzystać z tych i wielu innych usług sieci Web bez opuszczania zawierającej interesujące nas dane strony WWW. Internet Explorer 8 zawiera kilka domyślnych akceleratorów pozwalających m.in. opublikować na blogu zaznaczony tekst, wysłać go w wiadomości e-mail, znaleźć zaznaczoną lokalizację na mapie, przetłumaczyć zaznaczoną frazę czy przeszukać internet. Żeby skorzystać z jednego z tych akceleratorów: 1. Zaznacz znajdujący się na wyświetlanej stronie WWW adres. 2. Przy zaznaczonym tekście pojawi się przypominająca tag inteligentny ikona akceleratora — kliknij ją lewym przyciskiem myszy.
Internet Explorer 8
263
3. Z menu kontekstowego wybierz właściwy akcelerator — w tym przypadku Map with Live Maps.
1 2
3 4
4. W okienku dialogowym zostanie wyświetlona mapa z zaznaczoną lokalizacją szukanego obiektu. Żeby dodać nowy akcelerator: 1. Zaznacz dowolny fragment wyświetlanej strony WWW (nie musi to być tekst). 2. Kliknij ikonę akceleratora i wybierz z menu kontekstowego opcję Wszystkie akceleratory/Znajdź więcej akceleratorów — wyświetlona zostanie strona z dostępnymi akceleratorami. 3. Wybierz kategorię szukanego akceleratora. 4. Kliknij znajdujący się poniżej opisu akceleratora przycisk Dodaj do Internet Explorer.
3 4
5. Jeżeli chcesz, żeby dodawany przez Ciebie akcelerator został domyślnym akceleratorem tej kategorii akceleratorów (np. domyślnym translatorem), zaznacz pole wyboru Ustaw jako domyślnego dostawcę. 6. Kliknij Dodaj — wybrany akcelerator zostanie zainstalowany.
264
Internet Explorer 8
Akceleratory są nowym typem dodatków do przeglądarki Internet Explorer 8 i zarządza się nimi tak jak innymi dodatkami: 1. Kliknij przycisk Narzędzia i wybierz opcję Zarządzaj dodatkami. 2. Z listy rodzajów dodatków wybierz Akceleratory.
2
3. W głównym okienku wyświetlone zostaną wszystkie zainstalowane akceleratory — wybierz jeden z nich.
3
5 4
4. Zdecyduj, czy będzie to domyślny akcelerator danej kategorii. 5. Nieużywane akceleratory wyłącz lub usuń.
Ulubione i obiekty Web Slice Adresy często odwiedzanych witryn internetowych możesz zapisać na liście ulubionych stron WWW. W ten sposób nie będziesz musiał podczas każdych odwiedzin wpisywać na nowo adresu ulubionej strony, tylko wybierzesz go z listy. Ponieważ taka lista szybko się wydłuża, warto od początku zaplanować podział adresów na grupy — dzięki temu znalezienie danego adresu będzie o wiele łatwiejsze i szybsze. W przeglądarce Internet Explorer 8 ulubione strony WWW możesz umieszczać na liście lub na pasku ulubionych. Nowy pasek ulubionych znajduje się poniżej paska adresu i zawiera dwa mało przydatne przyciski: Sugerowane witryny i Galeria obiektów Web Slice. Żeby je usunąć, kliknij każdy z tych przycisków prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Usuń. Uzyskane w ten sposób miejsce wykorzystamy do umieszczenia skrótu do najczęściej odwiedzanej strony WWW oraz do utworzenia obiektów Web Slice. Aby dodać stronę do listy ulubionych: 1. Połącz się z wybraną stroną WWW. 2. Kliknij przycisk Ulubione — wyświetlone zostanie składające się z trzech zakładek okienko: a. Pierwsza zakładka zawiera odnośniki do ulubionych stron WWW — tak jak w poprzedniej wersji IE można je organizować w foldery.
Internet Explorer 8
265
b. Druga zakładka zawiera subskrybowane kanały RSS i obiekty Web Slice — nazwy źródeł danych, które zostały zaktualizowane od ostatniego wyświetlenia, wyróżnione są pogrubioną czcionką. c. Trzecia zakładka zawiera historię odwiedzanych stron WWW — każdą witrynę i stronę WWW można z niej ręcznie usunąć. 3. Kliknij przycisk Dodaj do ulubionych. Domyślnie strona zostanie dodana do głównego folderu, rozwijając listę Utwórz w, możesz wskazać inny folder docelowy, a przyciskiem Nowy folder możesz założyć dla niej nowy folder.
i
Nie musisz wyświetlać okienka ulubionych, żeby odwiedzić jedną z ulubionych stron WWW — w przeglądarce Internet Explorer 8 wystarczy, że zaczniesz wpisywać jej nazwę lub adres w pasku adresu i wybierzesz znalezioną stronę z listy zawierających wpisany tekst stron WWW.
4. Po kliknięciu Dodaj strona zostanie dodana do ulubionych. Najlepszy dostęp do stron WWW uzyskamy, umieszczając je na pasku ulubionych: 1. Wyświetl najczęściej odwiedzaną stronę WWW. 2. Kliknij znajdującą się po prawej stronie przycisku Ulubione ikonę Dodaj do ulubionych. 3. Od tej chwili, żeby wyświetlić tę stronę, wystarczy kliknąć odpowiedni przycisk paska ulubionych. Kanały RSS Korzystając z technologii RSS (ang. Really Simple Syndication), użytkownik otrzymuje interesujące go informacje, zamiast je samodzielnie wyszukiwać. Dzięki subskrypcjom RSS możesz automatycznie odbierać powiadomienia zawierające nagłówki witryn internetowych. Program Internet Explorer rozpoznaje te źródła w witrynach i umożliwia ich przeglądanie i subskrybowanie. Po utworzeniu subskrypcji program Internet Explorer 8 systematycznie łączy nagłówki z poszczególnych źródeł w jedną listę. W ten sposób możesz szybko przeglądać nowe informacje bez konieczności odwiedzania poszczególnych witryn.
i
Powiadomienia RSS to pliki XML, które webmasterzy mogą nieustannie uaktualniać i w ten sposób informować internautów o nowościach na ich stronach internetowych. Dzięki regularnemu sprawdzaniu dokumentów RSS użytkownik pozostaje na bieżąco z nowymi uaktualnieniami bez konieczności przeglądania całych stron WWW.
266
Internet Explorer 8
Aby dodać subskrypcję wiadomości RSS: 1. Połącz się z wybraną stroną WWW (np. stroną http://wss.pl). 2. Kliknij ikonę kanału RSS i zapoznaj się z informacjami o tym kanale. 2
3
3. Kliknij odnośnik Subskrybuj do tego źródła. W efekcie zostanie wyświetlone okienko umożliwiające skonfigurowanie subskrypcji.
4. Subskrypcjami zarządza się podobnie jak listą ulubionych stron WWW: a. Opcjonalnie zmień nazwę kanału RSS. b. Wskaż folder, w którym zostanie on zapisany.
4a 4b 4c 4d
c. Jeżeli chcesz go umieścić na pasku ulubionych, zaznacz to pole wyboru. d. Kliknij Subskrybuj.
Jeżeli w kanale RSS pojawią się nowe informacje (w tym przypadku nowy wpis na forum), jego nazwa na przycisku zostanie wyróżniona pogrubioną czcionką. Żeby wyświetlić nagłówki wiadomości RSS, kliknij ten przycisk. Jeżeli któraś z informacji Cię zainteresowała, kliknij jej nagłówek — wiadomość zostanie wyświetlona w głównym okienku przeglądarki. Źródła RSS można konfigurować, w tym zmieniać częstotliwość ich aktualizacji: 1. Kliknij Ulubione i przejdź do zakładki Źródła. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy wybrane źródło RSS i z menu kontekstowego wybierz Właściwości.
Internet Explorer 8
267
3. Zostanie wyświetlone okno właściwości pozwalające skonfigurować: a. Nazwę subskrypcji. 3a 3b 3c
b. Adres strony WWW (nie modyfikuj go ręcznie, chyba że jesteś pewien, iż został on zmieniony). c. Nazwę użytkownika i hasło (wymagane tylko przy subskrypcji prywatnych kanałów RSS).
3d
3e
d. Częstotliwość pobierania nowych wiadomości. e. Domyślny harmonogram aktualizacji wszystkich kanałów RSS.
3f
f. Automatyczne pobieranie dołączonych do nich załączników. g. Liczbę przechowywanych lokalnie wiadomości.
3g 4
4. Zatwierdź wprowadzone zmiany przyciskiem OK.
Obiekty Web Slice Druga z najważniejszych nowości w przeglądarce Internet Explorer 8, obiekty Web Slice, ułatwia śledzenie pochodzących z różnych źródeł wiadomości. Obiekt Web Slice jest specjalnie oznaczonym wycinkiem strony WWW, którego zawartość jest automatycznie monitorowana przez przeglądarkę. Przypominają one kanały RSS, ale obiekty Web Slice są bardziej naturalnymi częściami witryn i w przeciwieństwie do kanałów RSS mogą zawierać grafikę. 1. Dodać subskrypcję obiektu Web Slice można na dwa sposoby:
1a
a. Odwiedzając stronę WWW, dla której zostały zdefiniowane tego typu obiekty. W takim przypadku znajdujący się na pasku narzędzi przycisk źródeł danych zostanie uaktywniony, a po jego rozwinięciu będzie można wybrać subskrybowany obiekt Web Slice (oznaczony zieloną ikoną) lub oznaczony pomarańczową ikoną RSS.
268
Internet Explorer 8
b. Odwiedzając stronę http://www.ieaddons.com/pl/webslices lub anglojęzyczną stronę http://www.ieaddons.com/en/webslices. Instalacja dostępnych na tych witrynach obiektów Web Slice wygląda tak samo jak instalacja innych dodatków do IE8 i sprowadza się do kliknięcia przycisku Dodaj do Internet Explorer.
2
2. Jeśli umieścisz obiekt Web Slice na pasku ulubionych, będziesz mógł śledzić subskrybowane w ten sposób informacje bez opuszczania bieżącej strony WWW.
Tryb offline Internet Explorer 8 buforuje odwiedzane strony WWW, a więc możliwe jest ich wyświetlenie nawet po utracie połączenia z internetem lub danym serwerem WWW. Żeby wyświetlić stronę w trybie offline: 1. Rozwiń menu Narzędzia. 2. Zaznacz opcję Pracuj w trybie offline. 3. Kliknij znajdujący się na pasku ulubionych odnośnik do strony WWW — powinna się wyświetlić jej ostatnia, zbuforowana wersja. 4. Jeżeli interesująca Cię strona nie została dodana do ulubionych, kliknij przycisk Ulubione, przejdź do zakładki Historia i kliknij znaleziony na tej zakładce odnośnik do strony WWW — w ten sposób wyświetlisz jej ostatnią, zbuforowaną wersję. Pasek wyszukiwania Internet Explorer 8 ułatwia wyszukiwanie zarówno stron WWW, jak i fraz znajdujących się na wyświetlanych stronach.
Internet Explorer 8
269
1. Uruchom przeglądarkę i ustaw kursor w znajdującym się po prawej stronie pasku adresu wyszukiwania. 2. Został on wyposażony w trzy przydatne funkcje:
2b
a. W trakcie wpisywania szukanej frazy w pasku wyszukiwania wyświetlana jest lista podpowiedzi — po raz pierwszy IE ułatwia znalezienie informacji w przypadku, gdy nie znamy lub nie pamiętamy dokładnie opisującej jej frazy (na przykład znamy część tytułu utworu, ale nie pamiętamy ani tytułu płyty, ani nazwy zespołu). b. Niektórzy dostawcy wyszukiwania umieszczają na liście podpowiedzi graficzne wskazówki, dzięki którym bez problemu wybierzemy właściwą stronę WWW.
2a
2c
c. Jeżeli dany dostawca wyszukiwania nie znalazł szukanych informacji, wystarczy kliknąć lewym przyciskiem myszy jedną z widocznych na dole listy podpowiedzi ikon innego zainstalowanego dostawcy wyszukiwania, żeby został on użyty do znalezienia stron WWW zawierających tę samą, szukaną frazę.
Żeby dodać dostawców wyszukiwania: 1. Kliknij lewym przyciskiem myszy znajdującą się z prawej strony okienka wyszukiwania ikonę skierowanej w dół strzałki. 2. Jeżeli na wyświetlanej w danym momencie stronie WWW dostępny jest dostawca wyszukiwania, w wyświetlonym okienku pojawi się pozycja Dodaj dostawców wyszukiwania. Na przykład zasoby portalu WSS można przeszukiwać za pomocą dostępnego na stronie wss.pl dostawcy wyszukiwania. 3. Wybierając opcję Znajdź więcej dostawców, wyświetlimy stronę WWW http:// www.ieaddons.com/pl/searchproviders. Żeby zainstalować któregoś z dostępnych na niej dostawców wyszukiwania (np. popularną wyszukiwarkę Google), wystarczy kliknąć przycisk Dodaj do Internet Explorer. 4. Zostanie wyświetlone okno dialogowe pozwalające ustawić tego dostawcę wyszukiwania jako domyślnego oraz użyć sugestii od tego dostawcy. Po kliknięciu Dodaj dostawca zostanie zainstalowany.
270
Internet Explorer 8
Żeby skonfigurować zainstalowanych dostawców wyszukiwania, w tym wybrać domyślnego dostawcę: 1. Kliknij lewym przyciskiem myszy znajdującą się z prawej strony okienka wyszukiwania ikonę skierowanej w dół strzałki. 2. Wybierz opcję Zarządzaj dostawcami wyszukiwania — zostanie wyświetlone znane nam już okienko zarządzania dodatkami, ale tym razem wybranym rodzajem dodatków nie będą akceleratory, a dostawcy wyszukiwania. 3. Zaznacz wybranego dostawcę wyszukiwania — w dolnej części okna oprócz szczegółowych informacji na jego temat wyświetlone zostaną przyciski Usuń i Ustaw jako domyślne. Wyszukiwanie na stronie W najnowszej wersji przeglądarki Internet Explorer niewygodne i zasłaniające przeszukiwaną stronę WWW okienko dialogowe Znajdź zostało w końcu zastąpione osobnym paskiem narzędzi. W dodatku jest on zintegrowany z okienkiem wyszukiwania — po wpisaniu w okienku wyszukiwania interesującej nas frazy i przejściu do zawierającej ją strony WWW możemy od razu zaznaczyć wystąpienia szukanej frazy. 1. Przeszukaj internet za pomocą paska wyszukiwania. 2. Wyświetl jedną ze znalezionych stron WWW. 3. Rozwiń pasek wyszukiwania i wybierz opcję Znajdź na tej stronie — w ten sposób wyświetlisz pasek wyszukiwania na stronie.
i
Innym sposobem wyświetlenia tego paska jest naciśnięcie kombinacji klawiszy Ctrl+F.
4 3
4. W polu Znajdź zostanie automatycznie wpisana szukana fraza. Pierwsze wystąpienie szukanej frazy na stronie WWW zostanie zaznaczone, a wszystkie kolejne jej wystąpienia — podświetlone.
Internet Explorer 8
271
5. Kliknij przycisk Następne i przejdź do kolejnego wystąpienia tej frazy. 6. Kliknij przycisk Opcje. Pozwala on wyszukiwać całe wyrazy lub ich fragmenty, z uwzględnieniem lub bez uwzględnienia wielkości ich liter. Widok zgodności Rozpoczynając prace nad IE8, inżynierowie firmy Microsoft zdawali sobie już sprawę z tego, że zmieniony i uzgodniony ze standardami sieci Web silnik nie będzie prawidłowo wyświetlał stron WWW stworzonych dla wcześniejszych wersji przeglądarki IE. Z tego powodu umieścili po prawej stronie paska adresu przycisk Widok zgodności. Po jego kliknięciu bieżąca strona WWW jest wyświetlana w trybie zgodności z IE7. Na późniejszym etapie prac wprowadzone zostało dodatkowe, bardziej intuicyjne rozwiązanie tego problemu — aktualizacje widoku zgodności. Po ich włączeniu przeglądarka automatycznie sprawdza, czy dana witryna WWW nie została zgłoszona jako niekompatybilna z IE8 i jeżeli tak, automatycznie wyświetla ją w widoku zgodności. Ponieważ lista niekompatybilnych witryn jest na bieżąco aktualizowana, witryna uznana za niekompatybilną może następnym razem być wyświetlona w widoku IE8. Zmiana sposobu wyświetlania będzie dla użytkownika zupełnie niewidoczna. Możemy też samodzielnie tworzyć lokalne listy niekompatybilnych witryn WWW. W tym celu: 1. Rozwiń menu Narzędzia. 2. Wybierz opcję Ustawienia widoku zgodności. 3. Wpisz adres niekompatybilnej strony WWW i kliknij przycisk Dodaj (żeby dodać bieżącą witrynę WWW, wystarczy kliknąć Dodaj). 4. Od tego momentu wybrane witryny będą wyświetlane w widoku zgodności z IE7. Drukowanie i zapisywanie stron WWW Internet Explorer 8 w prosty sposób umożliwia wydrukowanie oraz zapisanie na dysku kopii przeglądanych stron WWW: Żeby wydrukować stronę: 1. Połącz się z wybraną stroną WWW. 2. Rozwiń menu Drukuj i wybierz opcję Podgląd wydruku. 3. Umieszczone na pasku narzędzi przyciski pozwalają na:
272
Internet Explorer 8
a. Wydrukowanie strony WWW. b. Zmianę orientacji papieru na pionową. c. Zmianę orientacji papieru na poziomą. d. Zmianę ustawień strony (takich jak rozmiar papieru). e. Dodanie lub usunięcie nagłówków i stopek (domyślnie do strony dołączany jest nagłówek z jej nazwą i stopka z adresem URL oraz datą wydruku). f. Wyświetlenie całej strony na szerokość ekranu. g. Wyświetlenie całej strony. h. Jednoczesny podgląd wielu stron. i. Ustalenie wielkości drukowanej strony. 4. Zapisać stronę WWW można na dwa sposoby:
3a 3b 3c 3d 3e
3f 3g
3h
3i
a. Klikając przycisk Strona i wybierając opcję Zapisz jako. Domyślnie strony WWW zapisywane są w pliku archiwum sieci Web (pliku .mht), a więc cała strona zostanie zapisana w jednym pliku. b. Drukując stronę na wbudowanej drukarce Microsoft XPS Document Writer — po kliknięciu Drukuj strona WWW zostanie zapisana w pliku .xps o podanej nazwie.
Internet Explorer 8
273
Bezpieczne surfowanie Ponad połowa wrogich i niechcianych programów rozprzestrzenia się poprzez strony WWW. W dodatku w ciągu ostatnich kilku lat atakujący coraz częściej (i coraz bezczelniej) wykorzystują sztuczki socjotechniczne, próbując przekonać nas, żebyśmy pobrali, uruchomili, a nawet zapłacili za ich programy. Dlatego zabezpieczenia przeglądarki internetowej mają podstawowe znaczenie dla poziomu bezpieczeństwa całego systemu komputerowego.
Odizolowanie i przywracanie kart Izolując od siebie poszczególne karty, Microsoft skutecznie rozwiązał problem wyświetlania wadliwych stron WWW. Jeżeli wyświetlenie jakiejś strony spowoduje błąd, przeglądarka nie zostanie zamknięta, odzyskiwana będzie tylko karta, w której została wyświetlona wadliwa strona WWW. Internet Explorer 8 pozwala również przywrócić ostatnią sesję przeglądania: 1. Jeżeli przeglądarka nie została prawidłowo wyłączona, po jej ponownym uruchomieniu zostaniemy zapytani, czy otworzyć wszystkie przeglądane ostatnio strony WWW. 2. W wyświetlanym kombinacją klawiszy Ctrl+T lub przyciskiem Nowa karta oknie pustej karty znajduje się odnośnik Otwórz ponownie ostatnią sesję przeglądania. Jego kliknięcie pozwoli nam wrócić do ostatnio przeglądanej strony WWW. Certyfikaty i wyróżnianie nazw domen Każdy z nas dostaje e-maile w przeróżny sposób zachęcające nas do kliknięcia znajdującego się w nich odnośnika. Jego wygląd odpowiada zaufanej stronie (np. stronie banku czy serwisu aukcyjnego), ale w rzeczywistości może to być adres wrogiego serwera, na którym znajduje się kopia znanej nam strony WWW: 1. Internet Explorer 8 chroni nas przed wpisaniem na takiej stronie naszych poufnych danych (np. hasła do usługi sieciowej czy numeru karty kredytowej), podświetlając adres URL bieżącej strony. 2. Większość godnych zaufania stron WWW, na których wpisujemy poufne dane, jest chroniona bezpiecznym protokołem https. Takie serwery WWW muszą przedstawić ważny certyfikat — żeby certyfikat był ważny, musi być wystawiony
274
Internet Explorer 8
dla danej strony WWW (przeglądarka sprawdza zgodność adresu URL wyświetlanej strony z adresem zapisanym w certyfikacie), nie może być odwołany i jego ważność nie może wygasnąć. W innym przypadku przed wyświetleniem strony WWW Internet Explorer 8 zgłosi ostrzeżenie. 3. Żeby wyświetlić stronę WWW posługującą się nieważnym certyfikatem, kliknij Kontynuuj przeglądanie tej witryny sieci Web. Pamiętaj, że może to być fałszywa witryna udająca stronę zaufanego banku w celu wyłudzenia od nas informacji.
1
2
3
Filtr SmartScreen Następca filtru witryn wyłudzających informacje oprócz zapobiegania wykradaniu naszych poufnych danych przez wrogie witryny chroni nas też przed kilkoma innymi zagrożeniami. Przede wszystkim zapobiega on pobieraniu i uruchamianiu wrogich lub niechcianych programów.
1
1. Pierwszy stopień ochrony polega na sprawdzeniu, czy dana strona WWW nie została zgłoszona jako niebezpieczna:
Internet Explorer 8
275
a. W takim przypadku próba wyświetlenia strony WWW zostanie przerwana, a użytkownik zostanie wyraźnie poinformowany o grożącym mu niebezpieczeństwie. b. Żeby mimo wszystko wyświetlić taką stronę WWW, kliknij przycisk Więcej informacji, a następnie oznaczony czerwoną tarczą odnośnik Zignoruj i kontynuuj (niezalecane). 2. Jeżeli strona nie znajduje się na liście wrogich witryn, filtr SmartScreen ocenia jej bezpieczeństwo, sprawdzając występowanie typowych dla wrogich witryn elementów. Na przykład jeżeli połączyliśmy się ze stroną, podając jej adres IP, a nie nazwę, a na stronie znajdują się jakieś formularze, wyświetlone zostanie ostrzeżenie: a. Informacja o tym, czy wybrałeś opcję Tak i wyświetliłeś podejrzaną stronę WWW, czy Nie i przerwałeś jej wyświetlanie, zostanie przesłana do serwera firmy Microsoft i użyta do oceny tej witryny. 2
2a
3. Trzeci poziom ochrony filtru SmartScreen polega na blokowaniu pobierania niebezpiecznych plików oraz plików pochodzących z niebezpiecznych stron WWW. Jeżeli użytkownik spróbuje pobrać taki plik, operacja zostanie przerwana, a Internet Explorer 8 wyświetli ostrzeżenie: a. Żeby mimo wszystko pobrać niebezpieczny plik, kliknij odnośnik Zignoruj i pobierz niebezpieczny plik (niezalecane).
276
Internet Explorer 8
Filtr SmartScreen chroni nas również przed atakami XSS (ang. Cross-site-scripting). Atak tego typu polega na osadzeniu w kodzie strony WWW wrogiego skryptu — w najprostszym przypadku atakujący może wysłać taki skrypt jako komentarz do opublikowanego na tej stronie WWW artykułu.
i
Wszystkie strony WWW, dotyczy to również serwisów największych firm, mogą być podatne na atak XSS — w przeszłości zaatakowano w ten sposób m.in. witryny firm Google, BBC i Microsoft. W 2009 roku liczba odnotowanych ataków XSS przekroczyła liczbę ataków przepełnienia bufora i iniekcji kodu SQL, a XSS stał się najpowszechniejszym zagrożeniem bezpieczeństwa systemów komputerowych.
Atak XSS przebiega według następującego schematu: 1. Atakujący wysyła ofierze adres URL zaufanej, ale podatnej na atak XSS, strony WWW, dołączając do niego zakodowany skrypt: http://www.woodgrovebank.co.uk/woodgrovebank.asp?SID=%22%3E%3C%73%63%72%69%70%74 %20%66%6F%72%3D%77%69%6E%64%6F%77%20%65%76%65%6E%74%3D%6F%6E%6C%6F%61%64%20%73%7 2%63%3D%22%68%74%74%70%3A%2F%2F%68%61%63%6b%65%72%73%69%74%65%2e%69%65%38%64%65% 6D%6F%73%2E%63%6F%6D%2F%73%6E%6F%6F%70%2E%6A%73%22%3E%3C%2F%73%63%72%69%70%74%3E %3C%2F%61%3E%3C%61%20%68%72%65%66%3D%22
2. Użytkownik, klikając na taki odnośnik, łączy się ze znaną mu stroną WWW i jednocześnie uruchamia dołączony do adresu URL skrypt. 3. Ponieważ skrypt działa z uprawnieniami użytkownika, może monitorować naciskane przez niego klawisze, wykradać ciasteczka (ang. Cookies) lub inne dane uwierzytelniające i przesłać zdobyte w ten sposób informacje do atakującego. Ochrona przed atakami tego typu polega na automatycznym sprawdzaniu, czy przesyłane pomiędzy przeglądarką a serwerem WWW dane nie zawierają groźnych instrukcji. Jeżeli wrogi skrypt zostanie wykryty, filtr SmartScreen automatycznie go wyłączy, a my zostaniemy o tym poinformowani. Taka strategia ochrony nie wymaga blokowania wykonywania skryptów, a więc nie utrudnia przeglądania stron WWW.
Internet Explorer 8
277
Kontrolki ActiveX Kontrolki ActiveX to znajdujące się w wielu witrynach WWW i uruchamiane w przeglądarkach miniprogramy. Ponieważ uruchamianie pochodzących z internetu programów wiąże się z poważnym ryzykiem, przeglądarki blokują kontrolki ActiveX. Takie rozwiązanie ma dwie wady: 1. Raz zablokowana kontrolka nie może być uruchamiana przez żadnego użytkownika komputera, a odblokowaną kontrolkę mogą uruchamiać wszyscy użytkownicy. Internet Explorer 8 rozwiązuje ten problem poprzez blokowanie kontrolek ActiveX dla poszczególnych użytkowników. W rezultacie każdy użytkownik zarządza własnym zestawem kontrolek ActiveX, co przy okazji wyeliminowało konieczność potwierdzania uprawnień administracyjnych podczas instalowania nowych kontrolek. 2. Niektóre kontrolki powinny działać tylko na wybranych stronach WWW. Na przykład na stronach producentów komputerów coraz częściej można uruchomić kontrolkę ActiveX, która sprawdzi konfiguracje komputera i zainstalowane sterowniki, a następnie automatycznie wybierze do zainstalowania nowsze lub brakujące sterowniki. Taka kontrolka nie powinna być uruchamiana na żadnej stronie z wyjątkiem strony producenta naszego komputera. IE8 rozwiązuje ten problem, umożliwiając uruchomienie kontrolki tylko na stronie WWW, z której została ona pobrana: a. Żeby zezwolić kontrolce ActiveX na działanie, kliknij wyświetlone poniżej paska adresu ostrzeżenie i wybierz opcję Uruchom dodatek. b. Żeby umożliwić uruchamianie tej kontroli na wszystkich stronach WWW, wybierz opcję Uruchamiaj dodatek we wszystkich witrynach. 3a 3b
Kontrolkami ActiveX zarządza się tak jak innymi dodatkami, na przykład akceleratorami: 1. Kliknij przycisk Narzędzia i wybierz opcję Zarządzaj dodatkami. 2. Jako rodzaj dodatków wybierz Paski narzędzi i rozszerzenia. W głównym okienku wyświetlone zostaną wszystkie zainstalowane kontrolki ActiveX. 3. Żeby wyłączyć lub włączyć kontrolkę, zaznacz ją i kliknij przycisk Włącz lub Wyłącz.
278
Internet Explorer 8
Gwarancja zachowania prywatności Internet Explorer 8 chroni naszą prywatność na dwa sposoby: pozwalając usunąć z komputera wszystkie ślady po odwiedzonych stronach WWW oraz zapobiegając zapisywaniu i przesyłaniu pomiędzy witrynami WWW naszych prywatnych danych.
Usuwanie prywatnych danych i Przeglądanie InPrivate Żeby usunąć z komputera informacje na temat odwiedzonych stron WWW: 1. Naciśnij kombinację klawiszy Ctrl+Shift+Del lub wybierz z menu Bezpieczeństwo opcję Usuń historię przeglądania. 2. Wyświetlone zostanie okno dialogowe pozwalające skasować z komputera: a. Tymczasowe pliki internetowe. b. Pliki Cookies. c. Historię odwiedzonych stron WWW. d. Informacje wprowadzone przez użytkownika w witrynach sieci Web oraz w pasku adresu (ta opcja nie jest domyślnie zaznaczona). e. Zapisane hasła dostępu do stron WWW. 3. Kliknij przycisk Usuń i wyłącz przeglądarkę — dane pozwalające odtworzyć niepowołanym osobom historię odwiedzanych stron WWW zostaną skasowane z dysku i pamięci komputera. Jeżeli w okienku nowej karty klikniemy odnośnik Otwórz okno przeglądania InPrivate lub naciśniemy kombinację klawiszy Ctrl+Shift+P, uruchomione zostanie nowe, działające w trybie InPrivate, okno przeglądarki Internet Explorer 8.
i
Okno przeglądania InPrivate wyróżnia widoczny po lewej stronie paska adresu wskaźnik InPrivate. Tryb przeglądania InPrivate jest niezastąpiony, gdy korzystamy z ogólnodostępnego lub cudzego komputera. Z kolei główną zaletą mechanizmu usuwania prywatnych danych jest jego selektywność — możemy usunąć historię odwiedzonych stron WWW, nie kasując jednocześnie wszystkich danych, takich jak lista ulubionych.
W tym trybie IE8 nie przechowuje żadnych prywatnych, związanych z odwiedzanymi stronami WWW, danych — wszystkie pliki tymczasowe, ciasteczka, dane wprowadzone do formularzy stron WWW oraz nazwy użytkowników i ich hasła są automatycznie kasowane podczas wyłączania przeglądarki.
Internet Explorer 8
279
Filtrowanie InPrivate Filtrowanie InPrivate jest niezależnym od przeglądania InPrivate mechanizmem chroniącym naszą prywatność poprzez blokowanie wymiany danych pomiędzy różnymi stronami WWW. Jego działanie polega na blokowaniu tych elementów stron WWW, które wysyłają dane do innych stron WWW. Domyślnie mechanizm ten jest wyłączony, żeby go włączyć: 1. Kliknij znajdującą się z prawej strony paska stanu, tuż obok ikony lupy, ikonę kłódki. 2. Po włączeniu filtrowania InPrivate blokowane są te elementy stron WWW, które przesyłają dane przez więcej niż 10 lokalizacji. Działanie tego mechanizmu można jednak dostosować do własnych potrzeb: a. Kliknij znajdującą się tuż obok wspomnianej ikony lupy ikonę skierowanej w dół strzałki. b. Wybierz opcję Ustawienia — wyświetlone zostanie okno konfiguracji filtrowania InPrivate (to samo okno można wyświetlić, wybierając z menu Bezpieczeństwo opcję Ustawienia Filtrowania InPrivate). c. Zmniejsz domyślną liczbę 10 witryn, które przesyłają miedzy sobą dane, do 6. d. Ewentualnie samodzielnie zablokuj wybrane skrypty. 3. Zatwierdź zmiany klawiszem OK.
2d
2c
3
Konfiguracja przeglądarki Internet Explorer 8 jest w pełni konfigurowalny — użytkownicy oraz administratorzy mogą dostosować do własnych potrzeb działanie wszystkich funkcji przeglądarki. Większość opcji służących do ustawiania przeglądarki umieszczona została w oknie
280
Internet Explorer 8
dialogowym Opcje internetowe, dostępnym po wybraniu kolejno: Start/Panel sterowania/Wyświetl stan sieci i zadania/Opcje internetowe; albo po uruchomieniu przeglądarki, wybierając Narzędzia/Opcje internetowe. Aby skonfigurować przeglądarkę: 1. Wyświetl okno Opcje internetowe. 2. Zakładka Ogólne pozwala na określenie strony, która będzie wyświetlana bezpośrednio po uruchomieniu przeglądarki: 2b 2a
2c
a. Naciśnięcie przycisku Użyj bieżącej automatycznie wstawi adres i nazwę przeglądanej strony. b. Jeśli naciśniesz przycisk Użyj domyślnej, przywrócisz ustawienia standardowe.
3
c. Naciśnięcie przycisku Użyj pustej spowoduje usunięcie automatycznie otwieranej strony.
3
3. Nowa wersja Internet Explorera znacznie ułatwia zachowanie Twojej prywatności w sytuacji, kiedy z Twojego komputera korzystają też inne osoby. Przede wszystkim w prosty sposób możesz usunąć zapisane hasła do stron WWW, cookies z Twoimi danymi czy historię odwiedzanych stron. Kliknij przycisk Usuń — wyświetlone zostanie okienko umożliwiające usunięcie historii przeglądanych stron, w tym poufnych danych, takich jak hasła, pliki tymczasowe czy cookies.
Internet Explorer 8
281
4. Niektóre witryny internetowe mają złą sławę, gdyż wyjątkowo łatwo można się na nich „zarazić” najnowszym wirusem komputerowym. Zakładka Zabezpieczenia umożliwia przypisanie różnych poziomów zabezpieczeń strefom: Internet, Lokalny intranet, Zaufane witryny i Witryny z ograniczeniami. Po zdefiniowaniu poziomów zabezpieczeń dla odpowiednich stref możemy do nich dodawać wybrane strony WWW.
i
Szczególnie ważne jest niewłączanie trybu chronionego — w tym trybie wszystkie pobrane ze stron WWW programy, w tym programy, które próbują się automatycznie zainstalować (takie jak kontrolki ActiveX), zostaną oznaczone jako niezaufane i nie będą mogły być uruchomione, niezależnie od uprawnień użytkownika, który je pobrał z sieci.
4
5
5. Zakładka Prywatność pozwala określić, jak będą traktowane wysyłane z różnych witryn cookies. Masz też możliwość skonfigurowania mechanizmu blokowania wyskakujących okienek.
6. Po pobieżnym zapoznaniu się z niektórymi stronami WWW pewnie nie chciałbyś, żeby ktokolwiek je jeszcze oglądał. Klasyfikator treści, dostępny poprzez zakładkę Zawartość, umożliwia ochronę przed odwiedzeniem strony zawierającej niepożądane treści.
282
Internet Explorer 8
7. Na tej samej zakładce możesz też: a. Zarządzać certyfikatami zaufanych stron WWW. b. Skonfigurować mechanizm autouzupełniania. c. Zarządzać kanałami RSS oraz obiektami Web Slice.
7a 7b 7c
8. Dzięki zakładce Programy: a. Możesz zdecydować, czy przeglądarka Internet Explorer ma być domyślną przeglądarką stron WWW. 8a 8b 8c
9
b. Będziesz mógł również zmienić domyślne ustawienia programu Internet Explorer, powodujące wyświetlanie przy każdym jego uruchomieniu pytania, czy chcesz uczynić go domyślną przeglądarką. c. Klikając przycisk Zarządzanie dodatkami, wyświetlisz okno zawierające listę wszystkich pobranych i zainstalowanych dodatków ActiveX. Każdy z nich może być zablokowany albo usunięty z systemu. 9. Dostosuj przeglądarkę do własnych potrzeb i kliknij OK.
i
Na zakładce Zaawansowane znajduje się przycisk Resetuj umożliwiający przywrócenie początkowej (domyślnej) konfiguracji przeglądarki.
Programy pakietu Windows Live
283
Programy pakietu Windows Live Windows 7 nie zawiera klienta poczty elektronicznej ani komunikatora internetowego2. Jednak te programy (i kilka innych) dostępne są za darmo w pakiecie Podstawowe programy Windows Live. Jeżeli nie został on jeszcze zainstalowany na Twoim komputerze przez jego producenta lub sprzedawcę:
i
Nazwa pakietu Podstawowe programy Windows Live sugeruje, że bez niego system Windows nie jest w pełni funkcjonalny. Zgadzamy się z tą opinią — zainstalowanie tego pakietu jest drugą (po zainstalowaniu skanera antywirusowego) operacją, którą przeprowadzamy po zainstalowaniu systemu Windows 7 na nowym komputerze.
1. Rozwiń menu Start i wpisz w polu wyszukiwania Windows
live.
2. Kliknij znalezione zadanie Przejdź do trybu online i pobierz pakiet Podstawowe programy. 3. Zostanie wyświetlona strona WWW http://download.live.com. Kliknij znajdujący się po jej prawej stronie przycisk Pobierz. 4. Zostanie wyświetlone ostrzeżenie o zabezpieczeniach — kliknij przycisk Uruchom.
5
2
5. Zostanie pobrany i — po potwierdzeniu przez Ciebie tej decyzji — uruchomiony instalator pakietu Windows Live. Wybierz interesujące Cię programy (w skład pakietu Windows Live wchodzą: komunikator Messenger, program pocztowy, program do obróbki zdjęć, dodatkowy pasek przeglądarki Internet Explorer 8, edytor blogów, rozbudowany mechanizm kontrolowania użytkowników i program do obróbki filmów) i kliknij Zainstaluj.
Wyłączenie tych programów z systemu Windows było spowodowane sankcjami antymonopolowymi nałożonymi na Microsoft przez Unię Europejską oraz rząd Stanów Zjednoczonych. Ich usunięcie z systemu operacyjnego ma też inne uzasadnienie — dzięki temu programy pakietu Windows Live będą mogły być częściej aktualizowane, a osoby, które ich nie używają, nie będą automatycznie pobierać ich aktualizacji.
284
Programy pakietu Windows Live
6. Instalator zapyta Cię, czy może zakończyć działanie przeglądarki Internet Explorer 8. Zgódź się i kliknij przycisk Kontynuuj. 7. Wybrane programy zostaną pobrane i zainstalowane.
Poczta Będąca następcą programu Outlook Expres Poczta usługi Windows Live została tak opracowana, aby wysyłanie i odbieranie e-maili było jak najprostsze. Z tego powodu do programu zostały dołączone funkcje zarządzania kontaktami i kalendarzem oraz czytnik kanałów RSS i grup dyskusyjnych.
Zakładamy darmowe konto Zanim będziesz mógł wysyłać i odbierać wiadomości e-mail, musisz założyć sobie konto na wybranym serwerze pocztowym. Na początku wystarczy konto na jakimś darmowym serwerze, http://www.hotmail.com, http://interia.pl lub http://www.wp.pl. W chwili obecnej z łatwością możesz znaleźć kilkaset darmowych serwerów pocztowych. Właściwie jedynymi niedogodnościami z nimi związanymi jest limit ograniczający maksymalną wielkość, jaką mogą zajmować Twoje wiadomości (na ogół od kilku do kilkunastu MB), oraz to, że okresowo będziesz otrzymywać wiadomości zawierające reklamy różnych firm. Często także krótkie reklamy będą dołączane do wysyłanych przez Ciebie wiadomości. Poza tym szybkość działania takich darmowych serwerów jest często daleka od zadowalającej. Dlatego też jeśli myślisz o częstszym korzystaniu z poczty, warto rozważyć założenie płatnego konta. Zazwyczaj jest to wydatek rzędu 50 – 100 zł rocznie. Aby założyć konto pocztowe w usłudze Windows Live: 1. Połącz się ze stroną http://home.live.com. 2. Do zalogowania w tej usłudze (jak również w wielu innych usługach firmy Microsoft) potrzebne jest konto Windows Live ID. Jeżeli jeszcze nie masz takiego konta: a. Kliknij Zapisz mnie. b. Wpisz nazwę swojego konta i sprawdź, czy taka nazwa jest dostępna. c. Wpisz i powtórz chroniące to konto hasło — siła (bezpieczeństwo) hasła jest na bieżąco oceniana, pamiętaj, żeby utworzyć silne hasło. d. Podaj podstawowe informacje o sobie: imię, nazwisko, kod pocztowy, płeć i rok urodzenia. 3. Przepisz kod z obrazka i kliknij przycisk Akceptuję — konto zostanie założone.
Programy pakietu Windows Live
285
4. Poświęć chwilę czasu na zapoznanie się z usługą Windows Live — oferuje ona o wiele więcej niż tylko konto pocztowe. 4
Konfiguracja klienta poczty elektronicznej Po założeniu konta na serwerze pocztowym możesz utworzyć konto pocztowe w programie Poczta usługi Windows Live: 1. Z menu Start wybierz Wszystkie programy/Windows Live/Poczta usługi Windows Live. Jeżeli jest to pierwsze uruchomienie programu pocztowego, automatycznie zostanie uruchomiony kreator dodawania konta pocztowego — w przeciwnym przypadku możesz dodać nowe konto, klikając odnośnik Dodaj konto e-mail. 2. Zostanie uruchomiony kreator dodawania kont: a. Wpisz utworzony w poprzednim punkcie adres e-mail. b. Chroniące to konto hasło. 2a
c. Jeżeli pole wyboru Zapamiętaj hasło jest zaznaczone, uruchamiając program, nie będziesz musiał go podawać.
2b 2c 2d
2e
d. Podaj nazwę użytkownika, która będzie widoczna w nagłówku wysyłanych listów. Zwyczajowo podaje się w tym miejscu imię i nazwisko nadawcy listów. e. Kliknij Dalej.
286
Programy pakietu Windows Live
3. Jeżeli chcesz skonfigurować konto pocztowe założone na innym serwerze, zaznacz pole Ręcznie skonfiguruj ustawienia serwera dla konta e-mail i kliknij Dalej. 4. Podaj adresy serwerów pocztowych, za pomocą których będziesz: a. Odbierał. b. Wysyłał swoje wiadomości. 4a 4b
c. Zaznacz też pole Mój serwer poczty wychodzącej wymaga uwierzytelnienia i kliknij Dalej.
4c
5. Zakończ działanie kreatora — jeżeli chcesz, możesz w tym momencie sprawdzić, czy otrzymałeś jakieś wiadomości e-mail. Wysyłanie i odbieranie wiadomości Po skonfigurowaniu programu Poczta usługi Windows Live możesz wysyłać i odbierać wiadomości. Program umożliwia również tworzenie i usuwanie folderów, usuwanie i drukowanie wiadomości, przenoszenie i kopiowanie wiadomości pomiędzy folderami. Aby przećwiczyć korzystanie z programu: 1. Z menu Start wybierz Poczta systemu Windows. 2. W lewym okienku programu znajdują się przyciski nawigacyjne pozwalające m.in.: a. Wyświetlić nieprzeczytane wiadomości. b. Wyświetlić wszystkie odebrane wiadomości. c. Wyświetlić wiadomości, które zostały zapisane, ale nie są jeszcze gotowe do wysłania. d. Zobaczyć kopie wszystkich wysłanych wiadomości. e. Zobaczyć wiadomości uznane przez program za śmieci (spam). f. Wyświetlić kalendarz użytkownika. g. Uruchomić program do zarządzania kontaktami.
Programy pakietu Windows Live
287
2a
2b
2c
2d
2e
2f 2g
3. Aby stworzyć folder, w którym będziesz przechowywał wiadomości związane z pracą lub pochodzące od określonej osoby, wykonaj następujące czynności: a. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder Skrzynka odbiorcza. b. Z wyświetlonego menu kontekstowego wybierz opcję Nowy folder. c. Wprowadź nazwę nowego folderu i kliknij OK. Pojawi się on na liście folderów.
i
Możesz przenieść wiadomość do wybranego folderu, przeciągając ją myszą lub wybierając opcję Przenieś do folderu z menu kontekstowego. Możliwe jest też utworzenie reguł automatycznie zapisujących wiadomości we wskazanych folderach.
4. Aby sprawdzić, czy nadeszły nowe wiadomości, naciśnij klawisz F5 lub kliknij przycisk Synchronizuj i wybierz synchronizowane konto pocztowe. Podstawowe informacje o nowych wiadomościach, takie jak tytuł lub nadawca, zostaną wyświetlone w głównym oknie programu. Nowe wiadomości zostaną oznaczone jako nieprzeczytane. 5. Aby przeczytać wiadomość, kliknij dwukrotnie jej nagłówek. 6. Po przeczytaniu wiadomości możesz ją zamknąć, usunąć, odpowiedzieć na nią lub przesłać ją dalej do innego użytkownika. Aby wykonać te czynności, możesz użyć menu lub paska narzędzi: a. Kliknij przycisk Odpowiedz. Odpowiadanie na wiadomość polega na automatycznym zaadresowaniu odpowiedzi do osoby, od której otrzymałeś list. Do Twojej odpowiedzi zostanie dołączony także oryginalny tekst wiadomości.
288
Programy pakietu Windows Live
b. Kliknij Prześlij dalej — podczas przesyłania wiadomości dalej wysyłasz jej oryginalną zawartość oraz ewentualnie swoje komentarze do niej. W przypadku korzystania z opcji Prześlij dalej musisz podać adres osoby, do której wysyłasz wiadomość. 6a 6b
7. Nową wiadomość możesz wysłać w dowolnej chwili. Wystarczy, że klikniesz przycisk Nowy lub naciśniesz kombinację klawiszy Ctrl+N. Kontakty Lista kontaktów jest najczęściej używana do wysyłania wiadomości e-mail — po zapisaniu danych (w tym adresu e-mail) wybranej osoby możemy wysyłać do niej e-maile, wybierając ją z listy adresatów, bez konieczności wpisywania za każdym razem jej adresu e-mail. Import kontaktów z innego programu pocztowego lub z systemu Windows Vista do usługi Windows Live sprowadza się do wykonania następujących operacji: 1. Po pierwsze, wyeksportuj listę kontaktów z używanego programu pocztowego do pliku CSV. 2. Po drugie: a. Zaloguj się do usługi Windows Live (można to zrobić, łącząc się ze stroną http://mail.live.com i logując się na swoje konto Windows Live ID). b. Kliknij znajdujący się z lewej strony odnośnik Lista kontaktów. c. Rozwiń menu Zarządzaj i wybierz opcję Importuj. d. Wybierz format pliku z kontaktami. e. Wskaż ten plik. f. Kliknij Importuj kontakty.
Programy pakietu Windows Live
2b
289
2d 2e 2f
3. Uruchom program Poczta usługi Windows Live i kliknij znajdujący się w lewym dolnym rogu przycisk Kontakty. 4. Zostanie uruchomiony program Kontakty usługi Windows Live — jeżeli jesteś zalogowany do usługi Windows Live, zaimportowane przed chwilą kontakty zostaną pobrane na Twój komputer.
Pozostałe programy pakietu Windows Live Dokładne opisanie pozostałych programów pakietu Windows Live wykracza poza zakres tej książki. Dlatego w ostatnim punkcie tego rozdziału tylko krótko przedstawiliśmy te programy.
Windows Live Messenger Windows Live Messenger jest nie tylko komunikatorem internetowym, ale również centralną aplikacją do zarządzania usługami Windows Live. Na przykład pozwala on zarządzać kontaktami czy sprawdzić co dzieje się w Twojej sieci Windows Live. Messenger poinformuje Cię również o otrzymaniu nowego e-maila.
Windows Live Photo Gallery Windows Live Photo Gallery jest najlepszym programem do cyfrowej obróbki zdjęć, jaki znamy. Oprócz przeglądania i katalogowania zdjęć pozwala on nagrać je na płytę
290
Programy pakietu Windows Live
DVD czy umieścić na blogu. Do ciekawostek należy możliwość tworzenia zdjęć panoramicznych — po zaznaczeniu (poprzez przytrzymanie wciśniętego klawisza Ctrl) kilku zdjęć można połączyć je w jedno zdjęcie panoramiczne.
Windows Live Movie Maker Windows Live Movie Maker jest programem do tworzenia i edycji filmów video. W przeciwieństwie do wcześniejszej (dołączonej do systemu Windows Vista) wersji tej aplikacji został on stworzony z myślą o publikowaniu materiałów wideo w internecie, a nie o nagrywaniu ich na płyty DVD.
Windows Live Toolbar Windows Live Toolbar, czyli dodatkowy pasek narzędzi przeglądarki Internet Explorer 8, zawiera pasek wyszukiwania oraz przyciski pozwalające zalogować się do różnych usług Windows Live (np. sprawdzić pocztę lub przejrzeć zdjęcia).
Windows Live Writer Windows Live Writer to bardzo intuicyjny w użyciu edytor blogów, szczególnie jeżeli Twój blog znajduje się na serwerze Microsoft Space. Nawet jeżeli nie jesteś blogerem, używając tego programu, bez trudu umieścisz na swoim blogu zdjęcia czy materiały wideo.
Bezpieczeństwo rodzinne Bezpieczeństwo rodzinne jest bardzo rozbudowaną usługą pozwalającą kontrolować i monitorować każdą osobę, która ma konto Microsoft Live ID. Wśród wielu funkcji programu znajdują się: filtr stron WWW oraz rozbudowane raporty zawierające każdą wykonaną przez monitorowanego użytkownika operację.
Ɣ Centrum akcji Ɣ Zagroĝenia Ɣ Zapora pomoĝe nam ochroniÊ komputer przed pochodzÈcymi z niezaufanych ěródeï programami Ɣ Dlaczego tak waĝne jest aktualizowanie systemu? Ɣ Blokujemy niechciane programy
11
Bezpieczeństwo i prywatność Jeśli podłączyłeś do sieci niezabezpieczony komputer, to sam prosisz się o kłopoty. Wystarczy, że raz nie dopisze Ci szczęście, a staniesz się ofiarą ataku — w takim przypadku musisz liczyć się z utratą lub ujawnieniem Twoich danych i z kosztownymi awariami. Na szczęście Windows 7 został opracowany z myślą o poprawie bezpieczeństwa jego użytkowników.
i
Nie lekceważ zagrożeń bezpieczeństwa Twojego komputera — średnio co czwarty komputer w Polsce jest zarażony wirusem, działa na nim wykradający dane użytkowników1 wrogi program lub należy do kierowanej przez atakującego sieci komputerów zombi (ang. Botnet)2.
Centrum akcji Centrum akcji zastąpiło znane z Visty Centrum zabezpieczeń i jest miejscem, w którym można szybko sprawdzić stan komputera i skonfigurować najważniejsze dla jego bezpieczeństwa opcje, takie jak zapora sieciowa, automatyczne aktualizacje, ochrona przed niebezpiecznymi programami i ochrona kont użytkowników. Dodatkowo Centrum akcji zawiera informacje o problemach z samym systemem Windows, na przykład o błędnie wykonanej kopii zapasowej czy niewłaściwie skonfigurowanych urządzeniach. 1
Coraz częściej wykradane są dane kont do gier online.
2
W kwietniu 2008 roku odkryta została największa do tej pory, licząca prawie 500 000 komputerów zombi sieć botnet.
292
Centrum akcji
i
Dopóki komputer jest bezpieczny i działa prawidłowo, nie ma powodu do odwiedzania Centrum akcji. Gdy pojawi się jakiś problem z komputerem lub jego bezpieczeństwem, Centrum akcji wyświetli odpowiednie powiadomienie.
Żeby otworzyć Centrum akcji: 1. Kliknij widoczną w obszarze powiadomień ikonę białej flagi. Jeżeli zawierała ona czerwony znak ostrzeżenia, dodatkowo zostanie wyświetlone okienko z wiadomościami od Centrum akcji. 2. Kliknij odnośnik Otwórz Centrum akcji.
2
i
Dopóki komputer jest bezpieczny, w obszarze powiadomień widoczna będzie biała ikona Centrum akcji.
5 3 4
3. Kwestie, które wymagają Twojej natychmiastowej uwagi, zaznaczane są na czerwono. W tym przypadku system nie wykrył skanera antywirusowego. 4. Mniej poważne problemy (takie jak potrzeba przeskanowania komputera przez usługę Windows Defender) zaznaczane są na żółto.
5. W lewej części okna Centrum akcji znajdują się odnośniki do typowych zadań — kliknij odnośnik Zmień ustawienia Centrum akcji.
Centrum akcji
293
6. Domyślnie Centrum akcji monitoruje: a. Stan usługi Windows Update — jeżeli komputer nie jest automatycznie aktualizowany, wyświetlone zostanie ostrzeżenie. b. Ustawienia zabezpieczeń internetowych — jeżeli bieżąca konfiguracja przeglądarki Internet Explorer 8 jest mniej bezpieczna niż konfiguracja domyślna, wyświetlone zostanie ostrzeżenie. c. Stan zapory sieciowej — jeżeli zostanie ona wyłączona, wyświetlone zostanie ostrzeżenie. d. Stan ochrony przed niechcianymi i szpiegowskimi programami — jeżeli usługa Windows Defender zostanie wyłączona, wyświetlone zostanie ostrzeżenie. e. Stan mechanizmu kontroli konta użytkownika — jeżeli zostanie on wyłączony, wyświetlone zostanie ostrzeżenie. f. Stan ochrony przed wirusami — jeżeli nie będziemy mieli aktualnego skanera antywirusowego, wyświetlone zostanie ostrzeżenie. 7. Centrum akcji zgłasza też komunikaty związane z konserwacją systemu Windows 7 — na przykład będzie Cię informowało o błędach związanych z tworzeniem kopii zapasowych. 8. Kliknij przycisk Anuluj.
6a
6d
6b 6c
6e 6f
7 8
9. Rozwiń sekcję Zabezpieczenia. W głównym oknie Centrum akcji wyświetlone zostaną informacje na temat wszystkich (a nie tylko wymagających Twojej natychmiastowej uwagi) monitorowanych przez nie zabezpieczeń.
294
Zagrożenia
Zagrożenia Pierwszy wirus internetowy, napisany w 1988 roku przez Roberta Morrisa Internet worm, miał — przynajmniej według jego autora — jedynie pomóc w zmierzeniu ówczesnej sieci. Jednak błędny mechanizm propagacji spowodował, że te same komputery były wielokrotnie infekowane i uruchamiały wiele kopii wirusa. Ponieważ kolejne procesy wirusa zużywały zasoby komputera, w krótkim czasie zablokował on 6000 komputerów (10 procent wszystkich podłączonych wtedy do internetu serwerów uniksowych), przeradzając się w ogólnoświatowy atak odmowy dostępu. Cele atakujących i mechanizmy działania wirusów z początku XX wieku były już nieco inne: 1. W lipcu 2001 roku doszło do epidemii wirusa Code Red, który wykorzystując lukę w serwerze IIS: a. Zastępował treść witryn WWW zaatakowanego serwera komunikatem HELLO! Welcome to http://www.worm.com! Hacked By Chinese!. b. Próbował się rozsyłać na inne podatne komputery (liczba zainfekowanych tym wirusem komputerów podwajała się co 27 minut). c. Co 20 – 27 dni przeprowadzał atak odmowy dostępu na kilku wybranych serwerach (w tym na komputerach Białego Domu). 2. We wrześniu tego samego roku zaatakował wirus Nimda — dzięki rozsyłaniu się na 12 różnych sposobów (w tym poprzez automatycznie uruchamiane załączniki wiadomości e-mail oraz poprzez umieszczanie swoich kopii na stronach WWW zaatakowanych serwerów) zainfekował on ponad 2 miliony komputerów w ciągu trzech dni. Efektem jego działania było zauważalne zmniejszenie szybkości całego internetu. 3. Kolejnym wirusem, którego działanie sprowadzało się do automatycznego zainfekowania jak największej liczby komputerów, był KLEZ — do rozprzestrzenienia się po całym internecie wystarczyło mu 2,5 godziny. 4. W 2003 roku została wywołana epidemia wirusa Slammer — najszybciej rozprzestrzeniającego się wirusa w historii. Do zainfekowania ponad 90% podatnych na atak serwerów Microsoft SQL wystarczyło mu zaledwie 10 minut, a liczba zarażonych komputerów podwajała się co 8,5 sekundy3. Głównym efektem ataku było zablokowanie całych segmentów sieci. W rezultacie niektóre linie lotnicze musiały odwołać loty, a banki wyłączyć sieci bankomatów. 3
Szybkość rozprzestrzeniania się wirusa byłaby jeszcze większa, gdyby nie to, że przeciążył on łącza internetowe.
Zagrożenia
295
Sygnałem świadczącym o zmianie nastawienia atakujących było wykrycie w 2005 roku wirusa ZOTOB —pierwszego wirusa, o którym wiemy na pewno, że został napisany na zlecenie. Jeden z jego twórców, Atilla Ekici, przyznał: wirus został napisany dla pieniędzy i nie obchodzi mnie, czy zostanie usunięty z zainfekowanych komputerów, ponieważ ja zarabiam na instalowanych przez wirus programach szpiegowskich. Od kilku lat głównym celem atakujących nie jest zwrócenie uwagi opinii publicznej, ale zarabianie pieniędzy. Spowodowało to zmianę technik ataku — ponieważ systemy operacyjne są coraz lepiej zabezpieczone, prościej (i taniej) jest przekonać użytkowników do uruchomienia wrogiego programu. W 2008 roku odbył się pierwszy, profesjonalnie przeprowadzony, globalny atak socjotechniczny polegający na nakłonieniu użytkowników do pobrania i uruchomienia wrogich programów (fałszywych skanerów antywirusowych).
i Wirusy
Wirusy to niewielkie, z reguły dołączane do innych programów lub plików programy, które są uruchamiane bez wiedzy użytkownika komputera. Działanie wirusów sprowadza się do dwóch czynności: 1. Niewidocznego dla użytkowników rozprzestrzeniania się (infekowanie kolejnych komputerów). 2. Ujawnienia się i zaatakowania komputera (rodzaj ataku zależy jedynie od umiejętności, fantazji i złośliwości twórcy wirusa — może to być wyświetlanie denerwujących komunikatów, skopiowanie określonych danych, uszkodzenie systemu operacyjnego czy przeprowadzenie ataku na inny komputer). Wirusy zagrażają wszystkim komputerom działającym pod kontrolą systemów Microsoft Windows, nie tylko tym podłączonym do sieci lokalnych — łącząc się poprzez modem z internetem, odczytując wiadomości e-mail, odwiedzając stronę WWW czy uruchamiając skopiowany na płytę program, możesz nieświadomie zainfekować swój komputer. Najprostszym i jednocześnie skutecznym sposobem na zabezpieczenie komputera przed wirusami jest zainstalowanie i regularne aktualizowanie skanera antywirusowego.
Skaner antywirusowy Podstawową ochronę przed wirusami daje bezustanne sprawdzanie, czy uruchamiane i kopiowane pliki nie zostały wcześniej zainfekowane. Zadanie to wykonują skanery antywirusowe — programy, które chronią przed znanymi wirusami i które umożliwiają sprawdzenie, czy na dyskach twardych nie znajdują się zainfekowane pliki.
296
Zagrożenia
Skaner antywirusowy, inaczej niż pozostałe mechanizmy zabezpieczeń, nie jest częścią systemu Windows 7, ale programy tego typu, zarówno komercyjne (płatne), jak i darmowe, są powszechnie dostępne — wystarczy wpisać w ulubionej przeglądarce internetowej frazę Skaner antywirusowy albo Ochrona przed wirusami, aby uzyskać tysiące adresów. Wśród pierwszych dwudziestu będzie znajdować się co najmniej kilka adresów firm oferujących tego typu programy. My zdecydowaliśmy się na skaner ESET NOD32 Antivirus firmy ESET — demonstracyjną, 30-dniową wersję tego skanera można pobrać pod adresem http://nod-32.pl/download.php.
i
Nigdy nie instaluj programów (w tym skanerów antywirusowych) pochodzących z nieznanych źródeł. W ciągu ostatnich lat odbyło się kilkanaście ogólnoświatowych ataków polegających na próbie nakłonienia użytkowników — z reguły za pomocą wyświetlania fałszywych ostrzeżeń o zainfekowaniu komputera wieloma groźnymi wirusami — do zainstalowania fałszywego programu antywirusowego. Takie programy nie tylko nie chronią przed wirusami, ale same instalują na komputerach wrogie programy (np. programy pozwalające atakującemu przejąć zdalną kontrolę nad naszym komputerem). Coraz częściej też za pomocą takich fałszywych programów antywirusowych oszuści próbują wyłudzić pieniądze poprzez nakłanianie użytkowników do ich zarejestrowania, a więc do zapłacenia atakującemu za program, który nie chroni, tylko umożliwia zaatakowanie komputera.
1. Jeżeli nie wybrałeś jeszcze programu antywirusowego, kliknij powiadomienie Centrum akcji, a następnie wiadomość Znajdź program antywirusowy w trybie online. 2. Połącz się ze stroną WWW zawierającą informacje o programach antywirusowych zgodnych z systemem Windows 7. 3. Wybierz program antywirusowy — zostanie wyświetlona strona jego producenta. 4. Pobierz i zainstaluj przeznaczony dla Twojej wersji systemu Windows 7 program antywirusowy. W dalszej części tego punktu jako przykładowy program antywirusowy został przedstawiony ESET NOD32. 5. Po uruchomieniu programu instalacyjnego skanera antywirusowego zaakceptuj umowę licencyjną i wybierz typową instalację. 6. Włącz wykrywanie (oprócz wirusów) potencjalnie niebezpiecznych aplikacji. 7. Kliknij Instaluj i zezwól programowi antywirusowemu na zainstalowanie się na Twoim komputerze.
Zagrożenia
297
Ponieważ Windows 7 domyślnie ukrywa ikony, które programy próbują umieścić w obszarze powiadomień paska zadań, to jeżeli chcesz, żeby znalazła się tam ikona skanera antywirusowego: 1. Kliknij znajdujący się na pasku zadań przycisk Pokaż ukryte ikony. 2. Kliknij Dostosuj. 3. Znajdź ikonę skanera antywirusowego i wybierz opcję Pokaż ikony i powiadomienia. Żeby zapoznać się z zainstalowanym programem: 1. Wyświetl główne okno skanera antywirusowego — można to zrobić albo z menu Start, albo klikając jego wyświetloną na pasku zadań ikonę.
2
2. Przeskanuj cały komputer — skaner sprawdzi, czy jakikolwiek ze znajdujących się na lokalnym dysku plików nie jest zainfekowany, i jeśli znajdzie wirusy, spróbuje je usunąć z pliku (ta opcja najczęściej nazywa się wyleczeniem pliku)4.
Aktualizacja bazy wirusów Skanery antywirusowe rozpoznają wirusy poprzez porównanie kodów programów z sygnaturami (cechami charakterystycznymi) znanych wirusów. Jeżeli wykorzystywana do porównywania baza sygnatur nie będzie zawierała danych o określonych wirusach, to nie zostaną one wykryte. Z tego powodu każdy skaner antywirusowy posiada opcję aktualizacji bazy znanych wirusów, umożliwiającą pobranie dostępnego w internecie pliku, w którym zostały zapisane sygnatury wszystkich znanych wirusów. Dodatkowo skanery antywirusowe, tak jak inne programy, są stale rozwijane i udoskonalane — warto na bieżąco instalować dostępne poprawki i nowsze wersje samego skanera.
4
Jeśli wyleczenie pliku będzie niemożliwe, skaner zaproponuje usunięcie całego pliku lub objęcie go kwarantanną, czyli przeniesienie do specjalnego folderu.
298
i
Zagrożenia
Jeżeli dysponujesz stałym dostępem do internetu, sygnatury wirusów powinieneś aktualizować codziennie. W innym przypadku możesz pozwolić sobie na ich aktualizację co dwa lub trzy dni, nie rzadziej jednak niż dwa razy w ciągu tygodnia. Domyślnie skonfigurowany skaner antywirusowy będzie automatycznie aktualizował bazę wirusów.
Aby samodzielnie uaktualnić bazę wykrywanych wirusów: 1. Wyświetl główne okno skanera antywirusowego. 2. Kliknij przycisk Aktualizacja. Użytkownicy płatnych wersji programu przed pierwszą aktualizacją z reguły muszą podać nazwę użytkownika i hasło. 3. Upewnij się, czy włączona jest automatyczna (wykonywana według określonego harmonogramu) aktualizacja bazy znanych wirusów. Po zainstalowaniu i zaktualizowaniu skanera antywirusowego w obszarze powiadomień paska zadań powinna pojawić się biała ikona Centrum zabezpieczeń.
Niechciane programy Wirusy to tylko jedne z wielu niechcianych (tj. takich, których użytkownik świadomie nie uruchomiłby na swoim komputerze) programów. Ostatnie 10 lat to „złota dekada” niechcianych programów — nie tylko wirusów, ale również robaków, koni trojańskich, programów szpiegowskich i rootkitów. Zaczęła się ona od przenoszonych za pomocą dyskietek wirusów, a kończy pisanymi na zamówienie, rozsyłającymi się na różne sposoby i ukrywającymi w zainfekowanych systemach programami szpiegowskimi. Najskuteczniejszym sposobem obrony przed niechcianymi programami jest stosowanie się do poniższych zasad bezpiecznego używania komputera: 1. Nie pobieraj i nie uruchamiaj programów z niezaufanych stron WWW — takie programy bardzo często zawierają niechciane dodatki, wirusy oraz programy szpiegowskie. 2. Nie klikaj w wyskakujące okienka i reklamy pojawiające się podczas przeglądania stron WWW — uruchamiane w ten sposób aplikacje webowe mogą działać zupełnie inaczej, niż wynikałoby to z wyświetlanych przez nie informacji. 3. Nie odwiedzaj podejrzanych stron WWW (np. w celu pobrania poprawki, numeru seryjnego programu czy plików multimedialnych) — wyświetlenie takich stron w przeglądarce może automatycznie uruchomić na naszym komputerze niechciane programy.
Zagrożenia
299
4. Nie uruchamiaj żadnych załączników do wiadomości e-mail, których otrzymania się nie spodziewałeś, i nie klikaj żadnych znajdujących się w wiadomościach e-mail odnośników do stron WWW. 5. Ostrożnie (lub wcale) wymieniaj się z nieznanymi osobami plikami w sieciach P2P — co najmniej kilkanaście procent przesyłanych w sieciach P2P plików zawiera niechciane programy. Niechciane programy, takie jak wirusy, robaki czy oprogramowanie szpiegowskie, mogą być przyczyną wielu problemów, w tym kradzieży informacji osobistych, pogorszenia wydajności komputera i pojawienia się niechcianych reklam (takich jak wyskakujące okna reklam). Wynikiem działania niechcianych programów może być tylko irytacja użytkowników komputera, ale coraz częściej powodują one szkody, których naprawienie wymaga poświęcenia znacznej ilości czasu i pieniędzy. Niektóre z takich programów są wykrywane i usuwane przez skanery antywirusowe, jednak zdecydowana większość nie jest uznawana za wirusy, co nie oznacza, że nie są one niebezpieczne. Dlatego oprócz skanera antywirusowego każdy komputer powinien być chroniony za pomocą specjalnego antyszpiegowskiego programu.
Windows Defender Windows Defender to usługa systemu Windows 7 chroniąca go przed niechcianymi programami i niepożądanymi zmianami w jego konfiguracji. Aby wyświetlić okno konfiguracyjne usługi Windows Defender: 1. Wyświetl główne okno Panelu sterowania, wpisz w polu wyszukiwania Defender i kliknij znaleziony odnośnik Windows Defender.
4 2 3
2. Znajdziesz w nim informacje na temat stanu ochrony komputera przed niechcianymi programami. Jeżeli będzie ona wymagała Twojej natychmiastowej uwagi, przy opisie problemu znajdziesz przycisk lub wskazówki dotyczące jego rozwiązania.
300
Zagrożenia
3. W tym przypadku komputer od kilku tygodni nie był sprawdzany pod kątem obecności niechcianych programów. Kliknij przycisk Skanuj teraz — rozpocznie się wyszukiwanie niechcianych programów. Jeżeli jakieś zostaną znalezione, zaakceptuj domyślną akcję i usuń je. 4. Kliknij znajdujący się na pasku narzędzi przycisk Narzędzia i kliknij odnośnik Opcje. W tym podzielonym na sekcje oknie możesz ustawić najważniejsze opcje usługi. 5. W sekcji Skanowanie automatyczne: a. Wybierz, jak często przeprowadzany będzie test systemu. b. Określ godzinę skanowania. c. Określ jego typ. 6
5d 5e
5a 5b 5c
d. Upewnij się, czy zaznaczone jest pole sprawdzania dostępnych aktualizacji przed rozpoczęciem testów. e. Upewnij się, czy test będzie przeprowadzany tylko w czasie bezczynności komputera.
6. Przejdź do sekcji Ochrona w czasie rzeczywistym i upewnij się, że włączone są wszystkie mechanizmy ochrony systemu w czasie rzeczywistym. Jeżeli któryś z nich był wyłączony, włącz go.
i
Windows Defender nie tylko wyszukuje niechciane programy, ale również chroni najważniejsze składniki systemu — takie jak rejestr, sterowniki czy listę automatycznie uruchamianych programów — przed nieautoryzowanymi zmianami. To właśnie ochrona w czasie rzeczywistym jest główną zaletą tej usługi.
Zagrożenia
301
7. Przejdź do sekcji Zaawansowane: a. Zaznacz pole wyboru Skanuj pocztę e-mail (to w wiadomościach e-mail można znaleźć wiele niechcianych programów).
7a
7
7b
8
b. Zaznacz też pole wyboru Skanuj dyski wymienne (coraz więcej niechcianych programów rozprzestrzenia się właśnie poprzez napędy USB).
8. Zatwierdź wprowadzone zmiany klawiszem Zapisz.
Fałszywe programy Pracując z komputerem, powinieneś wiedzieć, że jedno z najpoważniejszych zagrożeń polega na próbie przekonania Cię do uruchomienia, zainstalowania, a ostatnio nawet zapłacenia za fałszywy program. Tego typu ataki łatwo zautomatyzować, co w 2000 roku udowodnił haker o pseudonimie Spyder, rozsyłając wiadomości z załączonym do nich skryptem języka VBScript LOVE-LETTER-FOR-YOU.TXT.vbs. Wirus I Love You jedynie rozsyłał się po sieci, infekując kolejne komputery. Jednak skuteczność tak prostego ataku została zauważona zarówno przez producentów oprogramowania (którzy chroniąc użytkowników, uniemożliwili bezpośrednie uruchamianie załączników oraz zaczęli blokować potencjalnie niebezpieczne załączniki wiadomości e-mail), jak i przez atakujących. Najprostszym i jednocześnie najpopularniejszym atakiem wykorzystującym ciekawość użytkowników jest rozsyłanie e-maili z informacją o wygraniu przez nich konkursu. Odpowiadając na tego typu wiadomości, nie tylko ujawniamy nasze dane i potwierdzamy prawidłowość adresu e-mail, ale również narażamy się na prawne konsekwencje w przypadku, gdy atakującemu uda się nas namówić do złamania prawa — pod koniec 2008 roku przestępcy zwerbowali w Polsce w ten sposób kilkadziesiąt osób do odgrywania roli „słupów”, których zadaniem było wypłacanie z banków i bankomatów skradzionych za pomocą podrobionych kart kredytowych pieniędzy.
302
Zagrożenia
Blokowanie podejrzanych stron WWW O ile większość osób potrafi rozpoznać fałszywe wiadomości e-mail, to nawet doświadczeni użytkownicy komputerów mogą być oszukani fałszywymi stronami WWW i programami udającymi skanery antywirusowe. Po odwiedzeniu takiej strony WWW ofiary są bowiem motywowane za pomocą ostrzeżeń o konsekwencjach używania zainfekowanego komputera do pobrania i zainstalowania fałszywego skanera antywirusowego. Najskuteczniejszą obroną przed fałszywymi programami jest nieufanie żadnej aplikacji pochodzącej z niepewnego źródła. Szczególną uwagę należy zwracać na: 1. Programy i okienka przeglądarki, które pojawiają się, chociaż ich nie uruchamialiśmy. 2. Programy i okienka przeglądarki, których nie daje się zamknąć. 3. Komunikaty, które informują o czymś nietypowym lub zaskakującym — jak na przykład wykrycie na naszym komputerze setki wirusów. 4. Komunikaty, których treść nie zgadza się z działaniem zgłaszającego je programu — na przykład strony WWW z ikoną kłódki symbolizującej bezpieczne połączenie https wyświetlane za pośrednictwem protokołu http. 5. Strony, do których odwiedzenia namawiają nas pochodzące od nieznanych osób wiadomości e-mail. 6. Wiadomości e-mail adresowane do undisclosed-recipients (anonimowych odbiorców) lub do ich nadawcy — z reguły jest to masowo rozsyłany spam. Skuteczną obronę przed fałszywymi programami daje też zablokowanie komunikacji z ich stronami WWW. Ponieważ komunikacja internetowa opiera się na systemie nazw domenowych, które są zamieniane przez serwery DNS na odpowiadające im adresy IP, wystarczy zmapować nazwy podejrzanych stron na adres lokalnego komputera. Dzięki temu, że systemy Windows: 1. Najpierw sprawdzają, czy nie jest to nazwa lokalnego komputera. 2. Następnie odczytują zbuforowane mapowania. 3. W trzeciej kolejności sprawdzają, czy szukana nazwa nie znajduje się w pliku hosts. 4. I dopiero wtedy odpytują serwer DNS.
Zapora pomoże nam ochronić komputer
303
Mapując w pliku hosts nazwy do adresu 127.0.0.1, skutecznie zablokujemy całą komunikację z wybranymi komputerami. Najlepszy, regularnie aktualizowany plik hosts z tego typu wpisami dostępny jest pod adresem http://www.mvps.org/winhelp2002/hosts.htm: 1. Połącz się ze stroną http://www.mvps.org/winhelp2002/hosts.htm. 2. Pobierz znajdujący się na tej stronie plik hosts.zip. 3. Kliknij pobrane archiwum prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Wyodrębnij wszystkie. 4. Kliknij przycisk Wyodrębnij — zawartość archiwum zostanie wypakowana do folderu hosts. 5. Kliknij prawym przyciskiem myszy skrypt mvps.bat i wybierz opcję Uruchom jako administrator. 6. Po potwierdzeniu decyzji plik z adresami podejrzanych stron WWW zostanie skopiowany do folderu C:\WINDOWS\SYSTEM32\DRIVERS\ETC. Od tej chwili komunikacja z tymi stronami WWW będzie automatycznie blokowana.
Zapora pomoże nam ochronić komputer przed pochodzącymi z niezaufanych źródeł programami Użytkownicy systemu Windows 7 powinni ochronić się przed atakami sieciowymi za pomocą zintegrowanej z systemem zapory połączenia internetowego.
i
Nie wyłączaj Zapory systemu Windows, nawet jeżeli używasz też innej zapory5 — nie tylko kontroluje ona działanie programów sieciowych, ale również wzmacnia zabezpieczenia protokołu TCP/IP.
Domyślne ustawienia zapory są odpowiednie dla komputerów, na których nie jest uruchomiony żaden serwer sieciowy, tj. program, który oczekuje na nadchodzące od innych komputerów dane, przetwarza je i wysyła odpowiedzi. Jeżeli Twój komputer pełni funkcję jakiegoś serwera sieciowego, należy tak skonfigurować zaporę połączenia internetowego, aby zezwalała na połączenia z innymi komputerami. 5
Instalowana z systemami Windows XP SP1 i Windows 2003 zapora służyła jedynie do filtrowania nadchodzących połączeń — proces wysyłania danych z komputera nie był przez nią monitorowany. Zapora systemu Windows 7 umożliwia blokowanie zarówno odbieranych, jak i wysyłanych danych, ale domyślnie zezwala ona na wszystkie połączenia wychodzące.
304
Zapora pomoże nam ochronić komputer
W tym celu: 1. Otwórz okno Centrum akcji. 2. Wpisz w polu wyszukiwania Zapora i kliknij odnośnik Zapora systemu Windows.
3
3. Jedną z nowości w systemie Windows 7 jest możliwość jednoczesnego używania kilku profili sieciowych. Dzięki temu, jeżeli komputer jest jednocześnie połączony z siecią publiczną i — na przykład poprzez połączenie VPN — z siecią firmową, każde z tych połączeń może mieć inne ustawienia zabezpieczeń.
Domyślnie skonfigurowana Zapora systemu Windows wyświetla powiadomienie, gdy pierwszy raz zablokuje działanie programu. Możemy jednak samodzielnie dodać zaufany program do listy wyjątków zapory: 1. Kliknij odnośnik do zadania Zezwalaj programowi lub funkcji na dostęp przez Zaporę systemu Windows. 2. Zostanie wyświetlona lista programów, które mogą wymieniać dane poprzez sieć. Kliknij przycisk Zmień ustawienia. 3. Jeżeli interesujący nas program jest na tej liście, wystarczy zaznaczyć znajdujące się przy jego nazwie pole wyboru. Zwróć uwagę, że każdy program może być odblokowany osobno w sieciach prywatnych i publicznych. 3
4. Przypuśćmy, że w sieciach prywatnych (domowych lub firmowych) używany będzie zdalny pulpit. W takim przypadku należy odblokować tę funkcję poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola wyboru.
Zapora pomoże nam ochronić komputer
305
5. Żeby zezwolić na komunikację sieciową wybranemu programowi: a. Kliknij przycisk Zezwalaj na dostęp innego programu. b. Zostanie wyświetlona lista zainstalowanych aplikacji — zaznacz program, który będzie mógł działać w sieciach prywatnych, i kliknij OK. c. Żeby wybrane programy mogły komunikować się w sieciach publicznych, kliknij przycisk Typy lokalizacji sieciowych i wybierz Publiczne.
5b 5d
5c
5e
d. Jeżeli programu nie ma liście, kliknij Przeglądaj i wskaż lokalizację głównego pliku programu. e. Po kliknięciu OK program zostanie dodany do listy wyjątków i będzie poprawnie działał przez sieć.
Żeby zablokować program, któremu wcześniej zezwoliliśmy na komunikację przez sieć: 1. Otwórz okno Zapora systemu Windows. 2. Kliknij odnośnik do zadania Zezwalaj programowi lub funkcji na dostęp przez Zaporę systemu Windows. 3. Zaznacz ten program: a. Jeżeli jest do dodatkowy program, kliknij przycisk Usuń. b. Jeżeli jest to funkcja systemu Windows, odznacz odpowiednie pole wyboru. 4. Po potwierdzeniu decyzji program zostanie zablokowany przez Zaporę systemu Windows. Żeby zablokować wszystkie programy i przywrócić domyślną (bezpieczną) konfigurację Zapory systemu Windows: 1. Wyświetl okno Zapora systemu Windows. 2. Kliknij odnośnik Przywróć domyślne. 3. Kliknij przycisk Przywróć domyślne i potwierdź swoją decyzję, klikając Tak.
306
Dlaczego tak ważne jest aktualizowanie systemu?
Dlaczego tak ważne jest aktualizowanie systemu? Firma Microsoft regularnie, z reguły raz na miesiąc, udostępnia kolejne aktualizacje zabezpieczeń, czyli łaty eliminujące znane luki w bezpieczeństwie jej produktów. Wszystkie produkty Microsoft objęte są podstawowym, pięcioletnim wsparciem, ale w niektórych przypadkach (dotyczy to np. systemów operacyjnych) aktualizacje zabezpieczeń wydawane są przez dłuższy czas6. W celu lepszego zrozumienia, jak ważne jest regularne uaktualnianie używanego oprogramowania, zapoznaj się z cyklem życia aktualizacji zabezpieczeń: 1. Analityk bezpieczeństwa wykrywa lukę i zgłasza ten fakt firmie Microsoft. Opublikowanie przez niego w tym momencie odkrycia w internecie naraziłoby wszystkich korzystających z danego oprogramowania użytkowników na poważne straty. 2. Microsoft rozpoczyna pracę nad przygotowaniem i przetestowaniem eliminującej wykrytą lukę aktualizacji zabezpieczeń. Na tym etapie wyłącznie raportujący i producent oprogramowania wiedzą o błędzie. 3. Microsoft informuje użytkowników o przygotowanym uaktualnieniu. W tym momencie rozpoczyna się wyścig pomiędzy osobą, która chce wykorzystać powszechnie już znaną lukę, a użytkownikiem komputera. 4. Udostępniona aktualizacja zabezpieczeń jest analizowana i na podstawie tych badań (nazywanych wsteczną inżynierią) atakujący opracowuje kod wykorzystujący eliminowaną przez aktualizację lukę w systemie zabezpieczeń. 5. Systemy, w których do tej pory nie została zainstalowana odpowiednia aktualizacja zabezpieczeń, są już podatne na atak, ale jego przeprowadzenie nadal wymaga pewniej wiedzy. Jednocześnie rozpoczynają się prace nad zautomatyzowaniem ataku, czyli stworzeniem używającego tego exploita wirusa czy programu szpiegowskiego. 6. Jeżeli wirus powstanie, zanim w systemie zostanie zainstalowana eliminująca używaną przez niego lukę aktualizacja zabezpieczeń, staje się on łatwym celem zautomatyzowanych ataków, do przeprowadzenia których nie wymagana jest specjalistyczna wiedza. 6
Oprócz samych aktualizacji zabezpieczeń udostępniane są również biuletyny bezpieczeństwa poświęcone poszczególnym aktualizacjom. Można je znaleźć pod adresem http://www.microsoft.com/technet/security/ current.asp.
Dlaczego tak ważne jest aktualizowanie systemu?
307
Najprostszym sposobem aktualizacji zabezpieczeń w pojedynczych komputerach z systemem Windows 7 jest skorzystanie z usługi Windows Update. Jeżeli kończąc instalację, wybrałeś zalecaną opcję i włączyłeś wszystkie mechanizmy zabezpieczeń, system codziennie sprawdzi, czy dostępne są nowe aktualizacje zabezpieczeń i jeżeli są, pobierze je i zainstaluje.
i
Nie należy zmieniać domyślnego harmonogramu codziennego instalowania pobranych aktualizacji. Chociaż większość aktualizacji zabezpieczeń jest udostępniania raz na miesiąc, to aktualizacje krytyczne są udostępniane natychmiast po ich przygotowaniu i powinny być zainstalowane w ciągu 24 godzin od udostępnienia.
Żeby sprawdzić i skonfigurować aktualizacje automatyczne: 1. Otwórz okno Centrum akcji. 2. Kliknij znajdujący się z lewej strony odnośnik Windows Update. 3. Zostanie wyświetlone okno z informacjami na temat: a. Dostępnych aktualizacji. b. Ostatniego wyszukiwania i instalacji dostępnych aktualizacji.
4 3a 3b 3c
c. Konfiguracji usługi Windows Update. Jeżeli system codziennie sprawdza dostępne aktualizacje, ich ręczne sprawdzanie jest niepotrzebne.
308
Dlaczego tak ważne jest aktualizowanie systemu?
4. Kliknij odnośnik Zmień ustawienia:
4a 4b 4c 4d 5
a. Najwygodniejsze i najbezpieczniejsze jest automatyczne instalowanie pobranych aktualizacji, możesz jednak zdecydować się na automatyczne pobieranie i ręczną instalację, albo na ręczne pobieranie i instalowanie aktualizacji. b. Wybierz częstotliwość i godzinę automatycznego instalowania dostępnych aktualizacji.
c. Upewnij się, czy zalecane aktualizacje również będą automatycznie instalowane. d. Windows 7 jest pierwszą wersją systemu Windows, w której aktualizacje mogą być instalowane przez standardowych użytkowników — upewnij się tylko, czy zaznaczone jest odpowiednie pole wyboru. 5. Wróć do okna Windows Update. Od 2006 roku liczba luk w bezpieczeństwie systemów operacyjnych nie przekracza 6% wszystkich wykrywanych luk, a ponad 2/3 ataków wymierzanych jest w aplikacje, a nie system operacyjny. Oznacza to, że aktualizowany powinien być nie tylko system Windows, ale również zainstalowane w nim programy. Żeby zautomatyzować aktualizację zainstalowanych na Twoim komputerze programów firmy Microsoft: 1. Kliknij znajdujący się w polu Pobierz aktualizacje dla innych produktów Microsoft odnośnik Dowiedz się więcej. 2. Zostanie wyświetlona strona WWW usługi Microsoft Update. Zaakceptuj jej regulamin i kliknij przycisk Zainstaluj. 3. Zezwól tej usłudze na zmianę konfiguracji Twojego komputera. 4. Po zakończeniu instalacji usługa Windows Update będzie wyszukiwała aktualizacje dla systemu Windows oraz innych produktów firmy Microsoft.
Blokujemy niechciane programy
309
Blokujemy niechciane programy Użytkownicy edycji Windows 7 Enterprise oraz Ultimate mogą kontrolować uruchamiane na ich komputerach programy za pomocą Zasad ograniczeń oprogramowania. Ten mechanizm pozwala określić, które programy mogą, a które nie mogą być uruchamiane przez wskazanych użytkowników. Przypuśćmy, że chcemy zablokować uruchamianie skryptów: 1. Utwórz nowy dokument tekstowy i nazwij go shutdown.vbs. 2. Zostaniesz zapytany, czy na pewno chcesz zmienić rozszerzenie pliku — kliknij Tak. 3. Kliknij ten plik prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję Edytuj. 4. Wpisz w notatniku poniższe instrukcje i zamknij edytor, zapisując wprowadzone zmiany: Option Explicit Dim Shell Set Shell = WScript.CreateObject („Shell.Application”) Shell.ShutdownWindows
5. Dwukrotnie kliknij utworzony plik lewym przyciskiem myszy — zostanie wyświetlone okno Zamykanie systemu Windows. 6. Kliknij Anuluj. Przykładowy skrypt nie jest groźny, ale pokazuje, że atakujący za pomocą skryptów może kontrolować działanie Twojego komputera. Żeby skonfigurować Zasady ograniczeń oprogramowania i zablokować możliwość ich uruchamiania: 1. W polu wyszukiwana menu Start wpisz mmc i naciśnij Enter. 2. Potwierdź swoją decyzję — zostanie uruchomiona pusta konsola administracyjna MMC. 3. Z menu Plik wybierz Dodaj/Usuń przystawkę. 4. Na liście dostępnych przystawek zaznacz Edytor obiektów zasad grupy, kliknij Dodaj, a następnie OK. 5. W lewym okienku konsoli rozwiń sekcję Zasady Komputer lokalny/Konfiguracja komputera/Ustawienia systemu Windows/Ustawienia zabezpieczeń/Zasady sterowania aplikacjami i zaznacz Zasady ograniczeń oprogramowania.
310
Blokujemy niechciane programy
6. Przypuśćmy, że chcemy zablokować uruchamianie skryptów: a. Kliknij znajdujący się w środkowym okienku odnośnik Konfiguruj wymuszanie reguł. b. Zaznacz pole wyboru Reguły dla skryptów i kliknij OK. 7. Rozwiń widoczną w lewym okienku sekcję Zasady ograniczeń oprogramowania i kliknij prawym przyciskiem myszy Reguły dla skryptów.
7
8. Z menu kontekstowego wybierz Utwórz nową regułę. Zostanie uruchomiony kreator reguł dla skryptów: a. Kliknij Dalej. b. Jako akcję reguły wybierz Odmów, upewnij się, że reguła będzie dotyczyła wszystkich użytkowników, i kliknij Dalej. c. Blokowane skrypty muszą być jakoś identyfikowane. W tym przypadku zablokujemy je na podstawie ścieżki pliku — zaznacz pole Ścieżka i kliknij Dalej. d. Kliknij przycisk Foldery i wybierz dysk systemowy. W polu Ścieżka pojawi się ścieżka %OSDRIVE%\* — dopisz rozszerzenie blokowanych plików vbs. Gotowa ścieżka powinna wyglądać następująco: %OSDRIVE%\*.vbs. e. Kliknij przycisk Utwórz i zgódź się na utworzenie reguł domyślnych.
Blokujemy niechciane programy
311
9. Zamknij konsolę MMC. Zanim nasza reguła zacznie obowiązywać, musimy jeszcze uruchomić jedną usługę systemową: a. Kliknij prawym przyciskiem ikonę Komputer i wybierz Zarządzaj. 9d
b. W lewym okienku wybierz Usługi i aplikacje/Usługi. c. W środkowym okienku znajdź i dwukrotnie kliknij usługę Tożsamość aplikacji.
9e
d. Zmień typ jej uruchomienia z Ręczny na Automatyczny. 9f
e. Kliknij przycisk Uruchom. f. Zatwierdź zmiany przyciskiem OK.
10. Spróbuj uruchomić przykładowy skrypt. Tym razem zostanie wyświetlona informacja, że ten program jest blokowany przez zasady grupy i nie może być uruchomiony.
