Natalia A Bieniek Uspione Marzenia

O Uśpionych marzeniach Rynku kobiecej prozy, drżyj! Nadciąga tajfun o imieniu Natalia. Wedrze się do domu, wymiecie na wierzch wszystkie brudy, naruszy skostniałe struktury społeczne i rodzinne, a na ruinach zasadzi nową nadzieję. Dopiero się rozkręca, ale z każdą kolejną książką będzie zapewne mocniejszy. Monika Orłowska, autorka książek: Cisza pod sercem, Adam i Ewy, Kłamstewka i kłamstwa To naprawdę interesująca propozycja, zupełnie inna od tych, jakie znaleźć możemy na półkach w księgarniach. Autorka doskonale oddała charakter swoich bohaterek, ich zagubienie, szamotaninę, walkę wewnętrzną, pokazała nam ogrom emocji, poruszyła w nas delikatną strunę, odniosła się do naszej wrażliwości. Dzięki tej książce zwrócimy uwagę na nasze własne relacje rodzinne, przyjrzymy się im z boku, z dystansem, którego wcześniej być może nam brakowało. Natalia Bieniek nie boi się trudnych, skomplikowanych i jakże aktualnych tematów, pisze o nich wprost. Pokazuje nam, jak wiele zmieniło się w myśleniu kobiet przez lata, to, co kiedyś było nie do pomyślenia, dzisiaj jest normą. Odchodzimy od wzorca Matki Polki jako kobiety idealnej, tylko czy naprawdę czujemy się spełnione w czterech ścianach gabinetu, siedząc w skórzanym fotelu, zarządzając ludźmi, którzy się nas boją? Czy o to nam w życiu chodziło? Anna Grzyb, asymaka.blogspot.com

SPIS TREŚCI PROLOG SIOSTRY INNY ŚWIAT STAN PRZEJŚCIOWY PRZEBUDZENIE SZANSE UKŁADANKA HISTORIE RODZINNE SZALEŃSTWA PANI ANI WSZYSTKO O EWIE ODKRYCIE DZIEDZICTWO EPILOG

PROLOG Dotąd dzwoniłyśmy do siebie, ja i siostra, ze dwa razy do roku, najczęściej w sprawie konkretnych interesów, które szybko załatwiałyśmy i niezwłocznie po ich załatwieniu kończyłyśmy rozmowę. I nie jest to bynajmniej wina tylko i wyłącznie mojej wysoce zapracowanej siostry, że nie rozmawiałyśmy ze sobą. Ja też do niej nie dzwoniłam. Obie byłyśmy pod tym względem takie same. Z niewiadomych przyczyn unikałyśmy siebie jak ognia. Jakbyśmy chciały ukryć fakt, że jesteśmy rodziną, że mamy te kilka wspólnych genów oraz kilka doświadczeń na wspólnym koncie. Dzwonię do niej już piąty raz z rzędu. Musi się w końcu znaleźć choćby minutka wolnego czasu, kiedy moja siostra będzie w stanie porozmawiać. „Nie mogę teraz odebrać. Po sygnale zostaw wiadomość”. Mam tego dość. Nie cierpię automatycznych sekretarek. A interes mam pilny. I się go wstydzę. *** „Ojej, ślubu brać nie chcecie, ale może chociaż dzieci zrobicie? Teraz tak jest modnie”. „Ojej, czy wy macie medyczny problem? Na co jeszcze czekacie?” „Chcecie sami na starość zostać?” － pytają ciotka jedna i ciotka druga przy każdej możliwej okazji. Niedoszła teściowa, sąsiadka i inna siódma woda po kisielu też pytają, a powinny raczej w swoje podwórka patrzeć i swoich spraw pilnować, miast wsadzać nos do mojej macicy. Pytają tak w drugim roku mojego związku, pytają w trzecim roku, pytają w czwartym i w piątym też pytają, a ja tylko czekam, aż pytanie to szanownym ciotkom zbrzydnie, co się zapewne prędko nie stanie. Paznokcie sobie oglądam, herbatkę popijam, rzęsami trzepię na prawo i lewo, chrząkam, kaszlę, miny stroję lub wręcz przeciwnie, kamienna jestem na twarzy jak skała. Robię wszystko, byle nie tłumaczyć się z tego niepojętego występku, jakim jest brak dzieci w piątym roku mego szczęśliwego pożycia. － Ach, ja wiem! － zgaduje ciotka numer jeden. － Karierę zrobić najpierw musisz, bo to teraz modne jest i sprawiedliwe kariery swej doglądać. Znów paznokcie oglądam, a zaraz zapewne obgryzać zacznę ze zgryzoty. Twarz ma kamienna, herbata w kubku niedopita, wzrok nieprzenikniony. Wymówkę wymyślam zgrzebną, coby się od stołu biesiadnego uwolnić. Informuję zatem, iż muszę spadać do domu, gdyż moje jutrzejsze zajęcia wymagają dogłębnych przygotowań, szczegółowego planu lekcji, sporządzonego w ciszy i spokoju. － Siostra twoja to przynajmniej karierę robi. A na dodatek ma już dzieci. Wszystko można połączyć, jak się chce! － Słyszę ciotkę numer dwa, a ciotka numer jeden kiwa ze zrozumieniem głową. Od mojej siostry odczepiono się szybko, gdyż pnie się prężnie po szczeblach korporacyjnej kariery w finansach i zarządzaniu. Jej nie wytykano braku dzieci w pierwszych latach małżeństwa, bo przecież wiadomo, że skoro chce robić karierę, to znaczy: chce robić karierę, i dzieci do tego niepotrzebne. Nic nam do tego. Wolno jej. Czapki z głów przed dumną panią wicedyrektor. Narzekać na nią nie będziemy. Więc wara od Anny Marii. Możemy chwalić Annę Marię i sekretnie zazdrościć jej pozycji zawodowej. Gratulować samozaparcia, rozwoju osobistego i pewności siebie. Ale Ewcia nasza, niebożę, toż to inny przypadek. U niej ani kariery, ani dzieci.

Tego pojąć nie sposób. Bo o ile brak dzieci z powodu kariery zawodowej da się przełknąć, a nawet jest to zjawisko powszechne w kręgach mieszkanek miast, to brak dzieci przy jednoczesnym braku kariery wygląda zdecydowanie podejrzanie. Ni z tego, ni z owego jesteś pomiędzy młotem a kowadłem. Masz dzieci, kiedy jesteś świeżo po studiach – źle. Zaraz wyjdziesz na taką, która nie chce się rozwijać i zarabiać na siebie. Zostaniesz w domu sama z dzieciakiem, koleżanki cię obmówią przy najbliższej okazji i wszyscy ci będą wróżyć frustrację. Nie masz dzieci – też źle. Co bardziej dociekliwe ciotki nie dadzą ci żyć. Idzie zwariować. Albo zamknąć sobie uszy na kłódkę, wyłączyć słuch, wyłączyć wzrok, nic nie widzieć i nic nie słyszeć. Wreszcie możesz rozkoszować się pełnią niezależności od świata i od innych. Pani swojego życia i swojej śmierci. Zależna od siebie i tylko na sobie skupiona. I to jest dopiero cool.

SIOSTRY 1. Wchodzę do gabinetu siostry, dyskretnie zamykam za sobą drzwi. Na szyi mam z trudem wywalczony tymczasowy identyfikator gościa. Ubrana jestem w swój najlepszy strój wyjściowy: czarna marynarka i czarne spodnie, ale wszystko, co mam na sobie pachnie tanizną na kilometr. Nie oszukam pań sekretarek. To to nawet recepcjonistka wygląda lepiej niż ja. Anka siedzi przy biurku, przegląda papiery. Ma na sobie świetnie skrojoną garsonkę i eleganckie pantofelki, a jej włosy są dokładnie upięte. Szkolenie z zasad dress code zaliczone na pięć. Kiedy mnie widzi, na jej twarzy pojawia się wyraz zaskoczenia. － Oj, Ewa, to ty… Jestem zajęta. Masz do mnie konkretną sprawę? Poprawiam nerwowo klapy marynarki. － Ach, już wiem － kontynuuje. － Znów jesteś bez pracy i znów przychodzisz prosić mnie, żebym ci coś załatwiła. Przykro tego słuchać. Policzki mi czerwienieją z zażenowania. － Wiesz, że nie mogę – mówi dalej. – Nie masz kwalifikacji. Co najwyżej dam ci znać, że gdzieś potrzeba sekretarki bez doświadczenia. Ale musiałabyś potraktować to poważnie. Zaraz spłonę ze wstydu. － Chciałabym umówić się po twojej pracy. Chcę porozmawiać – dukam. － Coś się stało? Ewa, jeśli potrzebujesz pieniędzy albo innej pomocy, powiedz to teraz. Nie bawmy się w podchody. Znów ci w pracy nie zapłacili? Milczę. Pochylona, patrzę na swoje buty. Nie powiem jej, co się stało. Jeszcze nie teraz. Najpierw przygotuję grunt. Zwalczę poczucie winy i pozbędę się wstydu. Anka wzrusza ramionami. Przegląda kalendarz. － Dobrze. Jak chcesz. O osiemnastej w restauracji „Moje Sushi”. Ja stawiam. *** － Cieszę się, że wybrałaś restaurację japońską – zaczynam lekko, by rozluźnić atmosferę. – Lubię to żarcie, choć jem je tylko wtedy, gdy ktoś mi stawia. Siostra reaguje uśmiechem. Gadki szmatki typu small talk nie są jej po drodze, ale o czymś musimy gadać na wstępie. Żartowanie z mojej sytuacji finansowej weszło mi już w krew. － Wybieraj. – Podaje mi kartę. – Surimi czy nigiri? Ani jedno, ani drugie słowo nic mi nie mówi. Oczy prawie wyłażą mi z orbit, kiedy widzę ceny. Oto dlaczego nie bywam w barach sushi. － Dżizas, Anka, ile to… － mamroczę pod nosem. － Nie patrz na ceny. Stawiam. Zatapiam nos w karcie i wybieram danie. Zaczynam żałować, że to nie ja zaproponowałam miejsce spotkania; a byłby to pewnie bar z kebabem albo inne mniej wybredne lokum. － No dobra. Wezmę nigiri. Z łososiem – oznajmiam.

Ślinka mi leci na sam dźwięk słowa „łosoś”. Piękne, melodyjne słowo, czyż nie? Siostra daje dyskretny sygnał kelnerowi, że możemy już złożyć zamówienie. － Dzień dobry. Poproszę gunkan maki i chirashizushi. Dla tej pani podwójne nigiri z łososiem. Co pijesz? Pewnie sake? － Nie. Wodę mineralną z cytryną. Anka patrzy na mnie z niedowierzaniem. － Na pewno? － Tak. Nie wydaje się przekonana. Mówię więc wprost: － Dobrze słyszałaś. Alkohol już mnie nie rajcuje. Marszczy brwi. Wiem, jakie pytanie chodzi jej teraz po głowie. Uśmiecham się szeroko i wyjaśniam: － I nie, nie jestem w ciąży. Po prostu ostatnio wolę inne napoje. － Aha – rzecze ona, jakby nadal mi nie wierzyła. － To jaki jest cel naszego spotkania? Bawię się papierową serwetką, składam ją i rozkładam, by zająć czymś paluchy. Ach, ta moja siostra. Moja celowa… ucelniona… ucelowana siostra. Cel mam, i to nawet bardzo konkretny. Jednak jeszcze nie zdecydowałam, czy go jej wyjawię. Czy odważę się w końcu prosić ją o pieniądze. Nie wiem, czy zdołam pokonać wstyd. Kelner przynosi napoje. Siostra popija wodę mineralną. － Ewa, przejdź, proszę, do rzeczy. Zmęczona jestem, a jutro mam trudny dzień w pracy. － Chciałam się z tobą spotkać – tłumaczę. － Tak po prostu. W końcu jesteśmy siostrami. Chciałam pogadać o wszystkim i o niczym… － Raczej o niczym － podsumowuje Anka z ironią. – No to gadajmy. Po czym zapada cisza. Głupio mi, bo najpierw chciałam gadać, a teraz zaschło mi w gardle i milczę. Biorę łyk wody mineralnej. － No dobrze, Ewa. Zatem ja zacznę – mówi do mnie z błyskiem w oku. Pewnie jest wytrenowana oficjalnymi spotkaniami, w czasie których z konieczności przewodzi dyskusjom. – Co u ciebie słychać? Kiedy to się ostatnio widziałyśmy? Jej pytania wypadają trochę sztywno. Jak z rozmówek dla obcokrajowców, z cyklu „scenki rodzajowe w restauracji”. － Na Gwiazdkę – przypominam. Nie zamieniłam z nią wtedy ani słowa, poza kurtuazyjnym „dzień dobry” i „smacznego”. Mniejsza o to. － Tak. Pamiętam. A co u ciebie? – dopytuje. Popijam wodę i nagle zdaję sobie sprawę, że wcale nie mam ochoty się jej zwierzać. Nie wiadomo kiedy, wyrosła między nami niewidoczna bariera. Wyczuwam, że jest zniecierpliwiona tą sytuacją. W sumie nic dziwnego. Najpierw ją tu ściągam i gadam, że chcę rozmowy, a potem milczę. Teraz Anka ma prawo uważać, że marnuję jej cenny czas. － Jak Michał? Awansował? – pyta. － Tak. － Jest już menadżerem? － Tak. － To dobrze. － Też się cieszę. － Planujecie ślub? － Tak. － To dobrze.

－ Tak… Na szczęście nie zapytała o ten bank, co to mi zaraz wejdzie na hipotekę. Dalej trwamy w milczeniu. Mam ochotę wrzasnąć: „Anka, o czym my gadamy?! Co to, do cholery, jest? Co to za przedstawienie? Nie chcę w nim grać!”. Sytuację ratuje kelner, który stawia przed nami jedzenie. Napięcie na chwilę spada. Zaraz się nażremy, to może i języki nam się rozwiążą. Trudno jest rozmawiać z kimś, z kim się do tej pory właściwie nie rozmawiało. 2. Pamiętam, kiedy mój niedoszły mąż wyciągnął znienacka pierścień ze szlachetnym kamieniem. Wyciągnął pierścień, a ja padłam, rażona brylantowym blaskiem. Mieszkałam wtedy w kupionym na kredyt mieszkaniu, dwadzieścia siedem metrów kwadratowych, dzielnica Włochy. Harowałam jak wół na ten kredyt, ale przyszedł kryzys, podczas którego ciągle obniżano w mojej branży stawki. Do tego zleceniodawca okazał się nieuczciwy, szkoła językowa splajtowała i nie wypłacono mi wynagrodzenia za pół roku pracy. Mój finansowy upadek był stopniowy, długofalowy i ciągły. Potem wpadłam w innego rodzaju tarapaty, o których może opowiem później. I tak oto zaczęłam zalegać ze spłatą kredytu. A on wtedy z tym pierścieniem, właśnie wtedy, mój książę korporacyjny. － Czy zechcesz zostać moją żoną, o pani? Staliśmy w alkowie. Blask brylantu na moim pierścieniu bladł. Książę taszczył róże. I były myśli: jam ciebie niegodna, o książę. Jam spłukana, finansowo, zawodowo, osobowo, spłukana doszczętnie. Jam niegodna bogatego korporacyjnego księcia. Chałupę bank mi zaraz zlicytuje, lichwiarze siedzą na głowie, ja nie mogę teraz do twego bogatego pałacu wstępować jako twoja żona. Bez posagu, niesamodzielna i skazana na twoją łaskę. Szanująca siebie dziewczyna tak nie robi. Nie w dzisiejszych czasach. A ja chcę być nowoczesna, chcę być spełniona. Nie chcę być niczyją utrzymanką. Jak mam rozpatrywać to nagłe zamążpójście, w tym akurat momencie? Jako ratunek przed długami? Jako możliwość zamieszkania w porządnym domu? Szansę noszenia ładnych sukienek? Czy tak ma wyglądać kres mojej szarpaniny z pracą w tym szklanym mieście wielkich szans zawodowych? To jak prostytucja, mój książę. Czuję, że oddaję ciało i duszę mężczyźnie w zamian za poczucie bezpieczeństwa i dach nad głową. Poza tym i tak zaraz wyjdzie na jaw, że bliżej mi do Baby-Jagi niż do księżniczki ze snów. Może i mam przymioty Kopciuszka － pewne elementy baśni się pokrywają (o pokrywaniu będzie także później), może i nosimy podobny rozmiar bucika (popularny trzydzieści osiem i jedna czwarta), może i książę przybył powszechnie podziwianą karocą (Audi A ileś tam), ale wszystko to szybko wyblaknie. Bo taka kolej losu. Tak się dzieje w większości małżeństw ze stażem dłuższym niż podróż poślubna. I rzekłam wtedy nie swoim głosem, głosem obcej mi osoby: „Książę drogi, daj mi czas. Daj mi czas do namysłu”. Nie wiem, kto wypowiedział te słowa. Czy na pewno ja? Książę spojrzał na mnie swymi ufnymi oczami, oczami wiernego psa. Posmutniał. Róże odłożył na stół, nawet do wazonu ich nie wstawiłam. Moje róże, moich dwadzieścia krwiście czerwonych róż, pełnych namiętności, jędrnych i pachnących. Leżały na stole w folii, jakby nie były moje. Jak na płycie nagrobnej, tak leżały. Na nagrobku naszej znajomości. Wypadł mi wtedy z rąk widelec albo łyżka. Brzdęk metalu o drewnianą podłogę zadźwięczał nam w uszach. Przywrócił nas do porządku. Niczym dzwonek w szkole, który po długiej przerwie oznajmia uczniom, że trzeba wrócić do klas i kontynuować naukę. Trzy dni później mój niedoszły mąż oznajmił, że wyjeżdża w podróż. Jedzie do Belgii, kraju czekoladą płynącego, by pracować na swój kolejny sukces. Gratulowałam mu z powodu tego wyróżnienia, nie każdemu bowiem dana jest podobna szansa rozwinięcia skrzydeł na płaszczyźnie zawodowej. Wielu dałoby się pokroić za możliwość takiego wyjazdu. Uradzono zatem, że póki mój książę znajduje się na wyprawie korporacyjnej, ja mam czas

do namysłu. Chcę zostać jego żoną czy nie? Jak widzę swoje przyszłe losy? Czy chcę budzić się przy tym mężczyźnie, czy chcę przy nim zasypiać? Dzielić z nim radości i troski? Na te pytania miałam sobie odpowiedzieć podczas jego nieobecności. Nie przyszło mi wtedy do głowy, że zwłoka daje czas także jemu. Może pozna jakąś cudzoziemkę, piękną Belgijkę (choć one mają w większości końskie zęby i są jak tyczki), może nawet zechce się tam osiedlić na stałe, w tym kraju czekoladowych bombonierek. Byłaby to swoista kara za mój brak zdecydowania. I za te cholerne finansowe długi. 3. Sushi to współczesna uczta bogów. － Więc jak tam w pracy? – pytam Ankę znad talerza pełnego nigiri. － Pewnie awans się szykuje? Kiedy zostaniesz dyrektorem? － Bardzo możliwe, że niedługo. － Wyciera usta śnieżnobiałą serwetką. Nie spodziewałam się takiej odpowiedzi. － Wow! － wyrywa mi się. – Gratulacje! － Nie podniecaj się jeszcze – uspokaja Anka. － To na razie propozycja. － Tak czy inaczej, cieszę się i gratuluję! Zawsze o tym marzyłaś! Informacja jest zaskakująca i bardzo pozytywna. Zwłaszcza że Anka starała się o stanowisko dyrektora od ładnych paru lat i jest to dla niej spełnienie marzeń. Nic, tylko zazdrościć. Ach, ta moja uzdolniona, pełna samozaparcia, nastawiona na sukces siostra. Od zawsze wiedziałam, że do czegoś w życiu dojdzie. Zaraz znów włączy mi się sekretny moduł: „Ja też tak chcę! Ja też chcę, żeby mnie ktoś docenił! Ja też tego bardzo pragnę!”. － Opowiadaj, jak to było! － ekscytuję się. － Ilu kontrkandydatów, dlaczego wybrali ciebie… Siostra patrzy na mnie spokojnie. － Ewa, powtarzam ci: to na razie plany. Pozwól, że toast wypijemy, kiedy będę zmieniać tabliczkę na drzwiach gabinetu. － Jasne… Już jestem pewna, że ci się uda. Wierzę w ciebie! – zapewniam. Szukam w sobie zazdrości sprzed lat. A było tego co niemiara. Zawsze wszystkiego jej zazdrościłam. Nawet, kiedy byłyśmy dziewczynkami – a może zwłaszcza wtedy. Zazdrościłam szkolnych sukcesów, rozległych zainteresowań, praktycznych studiów, na które mi zabrakło predyspozycji, potem dobrej pracy i szans zawodowych. Wielu, wielu rzeczy zazdrościłam. Moje relacje z Anką przepełnione były nagromadzoną, zapieczoną zazdrością, która niszczyła nasze wzajemne stosunki. － Zawsze ci zazdrościłam – przyznaję głośno. Anka patrzy na mnie tak jakoś dziwnie, a potem mówi: － Ja tobie też. － Że co? Ty mi? A niby czego? － Pamiętasz swój zniszczony rysunek? – pyta. － Wyjątkowo udany. Domek, drzewko, perspektywa, fajne kolory… Radosna dziewczynka w centrum kartki. W samym środku. － Ten, co niby przypadkiem zalał się wodą? － Tak, ten. Tylko że on nie zalał się wodą przypadkiem. A to małpa. Celowo zniszczyła mój rysunek. － Nie kończ. Już wiem. Co jeszcze? － Pamiętasz te super różowe getry z lycry, które kiedyś dostałaś? － pyta Anka. － Te, co tak ukrywałam przed mamą, bo według niej to było bezguście? － Tak, właśnie te. － Nagle znalazły się pod drzwiami gabinetu mamy, a ona je podniosła i kazała mi je wywalić. Dotąd nie wiem, kto je tam położył.

－ Teraz już wiesz. Moja grzeczna, idealna siostra? Patrzę na nią oniemiała. Jak ona mogła podkładać mi takie świnie! － O, ty szujo! – wykrzykuję. Mam ochotę rzucić w nią pierwszą rzeczą, która trafi mi do rąk. Nie będę jednak rzucać deskami, na których podano sushi ani pałeczkami. Nie rzucę też mosiężną popielniczką ani marmurowym wazonikiem z uzbrojonymi w kolce różami. Spokojna głowa. Wygląda na to, że wcale nie znałam swojej siostry. Ta rozmowa jest dla nas obu odkrywcza. Aż chciałoby się krzyczeć: Eureka, Eureka i jeszcze raz Eureka! A zaraz potem: Litości, dość już tych przykładów. － O, albo jeszcze to – kontynuuje Anka. – Pamiętasz, jak zaspałaś na akademię w pierwszej klasie? To miał być twój aktorski debiut. Miałaś grać chmurkę albo kwiatek, albo ławkę… － Dzwonek miałam grać － precyzuję. － Ty oślico! To była ważna rola. Dzwonek na koniec lekcji jest najważniejszy. Nie wiesz tego? － No dobrze. Dzwonek. Wszystko jedno. W każdym razie, zaspałaś. Twój budzik, hm, czy raczej dzwonek w budziku, nie zadzwonił. Tego już za wiele. To przedstawienie miało być pierwszym krokiem w mojej genialnej teatralnej karierze! － Tylko mi nie mów, że to nie był przypadek – mamroczę. － Myślałam, że to złośliwość rzeczy martwych. Siostra uśmiecha się i rzecze: － Złośliwość z pewnością. － Anka, ty cholero. Jak mogłaś? Zależało mi na tym występie! － Wiem. Dlatego to zrobiłam. Odstawię na bok deski i kije, marmurowe podstawki i mosiężne popielnice, póki jeszcze panuję nad sobą. － O, małpo. Co tobą kierowało? － Już mówiłam. Zazdrość. Nie chciałaś wierzyć. No to teraz wierzę. Co za cholerę miałam za siostrę! Taka niby perfekcyjna i dobrze ułożona. A tu rogi spod warkoczyków wystają! Mam ochotę odpłacić jej pięknym za nadobne. Też mam trochę na sumieniu. Zaraz wyrównamy rachunki, droga siostro, jeśli bardzo tego pragniesz. － Nie pozostawałam ci dłużna – stwierdzam. － Taaak? － Tak. Wstydziłam się wcześniej przyznać, ale… Hm. Pamiętasz twoją zagubioną pracę pisemną na temat ciał stałych w orbitach grawicyjnych? － Grawitacyjnych… － poprawia Anka. － Nieważne. Wszyscy sądzili, że pracę porwał wiatr, bo zostawiłaś ją w ogrodzie i zrobiła się wichura. － Okej… － mówi siostra powoli. － Więc tajfun miał na imię Ewa. Co jeszcze? Staram się wymyślić coś, co by dorównało jej psikusom wobec mnie. Nic nie przebije sprawy z rolą dzwonka w przedstawieniu. W końcu mam coś o podobnym kalibrze. － Pamiętasz finał konkursu z fizyki w podstawówce? – pytam. － Oczywiście. Mama wysłała cię na wręczenie nagród. Miałaś zabrać aparat i robić zdjęcia, bo ona miała ważny projekt w pracy i nie mogła przyjść. － Tak, tak, właśnie o ten aparat chodzi.

－ Chyba nie chcesz mi powiedzieć, że celowo zapomniałaś wziąć kliszy? Przytakuję. Ance ręce opadają. W przenośni, ale też w realu. － Rany… Ale z nas były złośliwe bestie. － Młodociane psychopatki – przytakuję ochoczo. － Jestem pełna podziwu dla twojej perfidnej pomysłowości, młodsza siostro – cedzi przez zęby. － Wzajemnie. Śmiać mi się chce z tej sytuacji. Nastąpiło swoiste wyrównanie rachunków. － Było, jak było – mówię. － W końcu płynie w nas ta sama krew, więc i metody działania podobne. Teraz zmądrzałyśmy i nie będziemy więcej podkładać sobie świń. － No, ja mam taką nadzieję – stwierdza Anka. Po chwili dodaje: – To jednak dobrze, że działamy w innych sektorach rynku. Wyobrażasz to sobie? Gdybyś, tak jak ja, była finansistką i gdybyśmy pracowały w konkurencyjnych firmach? Kochana, my byśmy się nawzajem doszczętnie wyniszczyły. － Pewnie masz rację. － Śmieję się. － Ja zawsze mam rację. Na naszych twarzach kwitną szerokie, trudne do rozszyfrowania uśmiechy. Uśmiechy sympatii czy drwiny? Niełatwo to stwierdzić. Kontynuuję więc: － Te przykłady dowodzą naszej zazdrości. Nadal nie wiem jednak, czego ty mi, Anka, do cholery, zazdrościłaś. Bo ja tobie świetnych stopni, super osiągnięć, zainteresowań, praktycznego podejścia do życia. To już wiesz. A ty mi? Anka pociąga łyk wody. Uspokaja się, zbiera myśli. Koniec przedrzeźniania i żartów. Skubię kawałki łososia zawinięte w ryż na liściu sałaty. Anka nie bardzo wie, jak wyrazić to, co ma mi do powiedzenia. Staram się ją zachęcić przyjaznym spojrzeniem. Nie przerywam, nie dopytuję. Po dłuższej chwili zastanowienia zaczyna: – No cóż… Zazdrościłam ci wielu rzeczy. To trudno tak nagle wyliczyć. Zazdrościłam ci swobody, szerszego, hm, spojrzenia… Tego, że miałaś swój świat, pełen wytworów twojej wyobraźni… Czasem zbyt bujnej i chaotycznej… Ale jednak to był twój, twój świat, niezależny od tego, co dzieje się na zewnątrz. Nie wiem, jak to dokładnie opisać, ale, hm… Przez to, że koncentrowałaś się na tym swoim świecie i swojej wyobraźni, która go stworzyła, pewne sprawy z zewnątrz nie docierały do ciebie tak intensywnie, jak by mogły… To znaczy… － język zaczyna się jej plątać. Chyba widać po mnie, że nie do końca nadążam za jej argumentacją. － Nie bardzo rozumiem… － wtrącam. － I właśnie to jest u ciebie fajne. Zaczynam na migi protestować, więc siostra się poprawia: – To znaczy, nie obraź się, nie chodzi o to, że nie jesteś, hm, lotna. Wręcz przeciwnie, uważam, że na swój sposób jesteś bardzo, hm, lotna, ale zawsze koncentrowałaś się bardziej na sobie niż na tym, co robili inni. A to miało swoje plusy i minusy… Chcę mówić o tych, hm, plusach. To znaczy, hm… Nie wiem czy rozumiesz, ale inaczej nie potrafię tego wyjaśnić. No tak, siostra nie jest mistrzynią spontanicznych przemówień. Robię minę sygnalizującą, że istotnie mogłabym rozumieć więcej. Jednak tak naprawdę dość dobrze kapuję, o co biega. Może nawet lepiej, niż się mojej siostrze zdaje. － Innymi słowy, egoistka ze mnie? – dopytuję. Kiwa głową na tak. － Egocentryczka? – drążę. Znów przytakuje.

－ No, zdecyduj się. Egotyczka: tak czy nie? － Tak. － Czyli samolub? － Może być, że egocentryczka – decyduje siostra. – Bardziej wysublimowane słowo lepiej cię ujmuje. － Ach, jakże mi miło to słyszeć – ironizuję. – To może jeszcze egzaltowana egocentryczka? － Zwał, jak zwał. Mam w głowie kolejne szalone skojarzenie. － Była taka książka, Zwał – wtrącam. － Myślę, że pasuje do mojej sytuacji. Czytałaś? － Nie. I dobrze, że nie czytała, bo autor, Sławomir Shuty, nabija się w tym dziele z półświatka korporacji, ze szczególnym uwzględnieniem kieratu w branży mojej siostry. － Mniejsza o książkę. W czym konkretnie widzisz mój egoizm? Chyba dotknęła mnie ocena siostry. Jak dotąd naśmiewałam się sama z siebie i swojego życia, ale nie sądziłam, że można o tym gadać na poważnie. Nie lubię tragedii. Wolę tragikomedie. － Gdzie ty widzisz mój egocentryzm? – powtarzam pytanie. － Przecież właściwie wcale się nie widujemy. Nie masz okazji zobaczyć, jak się zachowuję i jak wygląda moje życie. Może dobrze, że tego nie widzisz, dodaję w myślach. A ona na to: － Właśnie o to chodzi. － To znaczy o co? Że nie widujemy się zbyt często? Teraz to już nic nie rozumiem. － Między innymi o to. Przesadziła. Przecież to do niej nie można się dodzwonić. － Ojej, Anka, nie odbierasz telefonów, nie oddzwaniasz, jesteś ciągle zajęta, a umówienie się z tobą graniczy z cudem. Patrzy na mnie uważnie. － Ewa, ja pracuję. － A ja nie? – przerywam. – To, że mało zarabiam i nie zrobiłam kariery, nie znaczy, że się obijam! Zabierzcie te mosiężne podstawki, zabierzcie… Bo zaraz wpadnę w furię. Anka tymczasem nie daje się zbić z tropu: － Daj dokończyć – mówi władczym tonem. － Mamy się licytować co do pracy? Mało ci licytacji na dziecinne figle i głupotki? Mówiłam ci wiele razy, przekwalifikuj się, zrób szybki kurs księgowości… Wtedy będę mogła ci pomóc znaleźć pracę w biurze. Teraz nie mogę ci nic załatwić, bo nie masz kwalifikacji. A wracając do tematu… Cenię swoją pracę i wkładam w nią wiele serca. Rzeczywiście, nie miałam ostatnio czasu, kiedy ty próbowałaś się ze mną umówić. Ale to było ostatnio. Wcześniej nie próbowałaś się umawiać. Bywało, że przez cały rok się nie odzywałaś. － Ty też nie – wtrącam pod nosem. Licytacji ciąg dalszy. － Na ostatniej Gwiazdce nawet słowem się nie odezwałaś, poza „dzień dobry” i „do widzenia”. I „życzę ci szczęśliwego Nowego Roku”. Więcej wysiłku kosztowało wysłanie kartki pocztowej – zauważa siostra. Trafiła w czułe miejsce. Ostatnie święta to nie był dla mnie dobry okres. － Nie miałam nastroju na rozmowy. － Ach, czyli wiesz, co to znaczy: nie mieć nastroju na rozmowy – stwierdza kwaśno. Jeśli to miała być inteligentna uwaga, to jej się nie udała. Natomiast zaraz uda jej się mnie wkurzyć.

－ Wiesz co, siostra – mówię – może i jestem egocentryczką, ale przynajmniej się do tego przyznałam. Z ciebie zaś podobne ziółko. Zejdź więc ze mnie, bo chcę zmienić swoje życie. Chcę się poprawić i bardzo się staram. Nie masz o tym pojęcia, bo oceniasz mnie według twoich starych wyobrażeń o mnie. Więc weź poprawkę na to, że ludzie się zmieniają i zejdź ze mnie ze swoją złośliwością. Obie jesteśmy samolubne. Nie widzisz tego? Dwie skoncentrowane na sobie, zastałe w swoim egocentryzmie baby, które po raz pierwszy w życiu rozmawiają ze sobą szczerze. Wyssałyśmy egocentryzm z mlekiem matki. Albo i nie, bo możliwe, że ssałyśmy mleko z butelki podawanej przez Lucynę. Anka, obie jesteśmy siebie warte. Czy tego chcemy, czy nie. Niezłą przemowę walnęłam. Mam chyba talent do gadania. Anka słucha z kamienną twarzą. － Wybacz, muszę zadzwonić – oświadcza. Podnoszę już tyłek, żeby wyjść. Nie chcę słuchać niczyich prywatnych rozmów. － Nie musisz wychodzić. Powiem tylko Piotrowi, że wrócę później. Opiekunka do dzieci była opłacona tylko do dwudziestej pierwszej － tłumaczy. To ciekawe, że dopiero po dwóch godzinach naszego spotkania, podczas którego zdołałyśmy obgadać pracę, siebie nawzajem i naszą zazdrość, pada jakakolwiek wzmianka o dzieciach Anki i o jej rodzinno-domowym życiu. O którym, jak się okaże, miałam całkiem mylne pojęcie. Moja siostra jest bowiem nie tylko wicedyrektorem w poważnym banku. Jest także mamą dwójki maluchów: czteroletniego Konstantego i dziewięciomiesięcznej Julii. Kolejny dowód na to, że odniosła mega wypasiony sukces na wszystkich polach, którego dopiero teraz w pełni przyjdzie mi zazdrościć. Zatem dzwoni do swojego męża. A ja mam wątpliwą przyjemność tego słuchać. － Piotr? – Słyszę. － Nie powiedziałeś mi, że przełożyliście poniedziałkowy trening na dzisiaj. Wiesz, że nie lubię nagłych zmian w harmonogramie. Nie wiem, czy Nina będzie mogła zostać dłużej… Ostatnio nie chciała. Musiałam jej zapłacić podwójną stawkę w zeszły piątek, kiedy szliśmy do teatru. Aha, jak tam fuzja? Powiedz tylko, czy wyszło. To dobrze. Kończy rozmowę i zwraca się do mnie, poirytowana. － Nie powiedział mi, że ma trening wspinaczki. Ponownie wybiera numer i dzwoni. Mówi szybko, słowa lecą z jej ust jak z karabinu maszynowego, jakby każda minuta była na wagę złota. W barwie jej głosu wyczuwam coś, co mnie niepokoi, co trudno nazwać, być może nieźle zakamuflowaną pogardę. － Nina? Mam do ciebie prośbę. Chciałabym, żebyś została dziś dłużej. Piotr ma trening. Tak, zapłacę podwójną stawkę. – Nadal mówi grzecznie, jednak jakaś fałszywa nuta w jej głosie wrzyna mi się w uszy. － Konstanty już w łóżku? Julka zjadła wszystkie zapisane na kartce produkty? O wskazanych porach? Jak to, nie chciała kaszki o trzynastej? Teraz nie mam już wątpliwości, że w słowach mojej siostry brzmi z wyższością manifestowana złość, złość z domieszką pogardy, zakryta fałszywie uprzejmym tonem. Słucham dalej w zażenowaniu, już mam iść do kibla, toż to w końcu nie są moje sprawy, dość mam własnych problemów, bo to przecież ja jestem ta zła, wiecznie niezadowolona i nieudaczna we wszystkim, a siostra była dotąd idealna i podziwiana. Jednak zostaję, zaciekawiona magią chwili. Tym swoistym przedstawieniem, które zaraz się przede mną rozegra. Mówiłam wam przecież, że lubię przedstawienia. － Nie dałaś jej kaszki? Wymiotowała? Nie? To dlaczego nie dałaś? － Złość w głosie Anki robi się coraz bardziej jawna. Jak bardzo mi to kogoś przypomina. － Co to znaczy: za dużo miała jedzenia!? － pokrzykuje moja dotąd opanowana siostra. － Proszę o dawanie wszystkich dań o czasie. Już o tym rozmawiałyśmy. Skład posiłków był opracowany przez dietetyka dziecięcego! Tak, zapłacę za te dwie dodatkowe godziny potrójnie… Gdyby jej telefon miał słuchawkę i tradycyjne widełki, Anka rzuciłaby słuchawką. Po sekundzie złości już nie widać. Wyładowanie nastąpiło. Burza przycichła. Anka

poprawia sztywno bluzkę, znów siedzi zgrabnie wyprostowana. － Ach, te opiekunki. Co jedna, to mniej rozgarnięta. Casting zorganizowałam, zapłaciłam więcej niż oferowała konkurencja, a i tak są problemy! W milczeniu kiwam głową na znak, że rozumiem. W pełni te problemy kapuję, droga siostro, starają się mówić moje oczy, w pełni rozumiem ciebie, twoje wysokie wymagania oraz twój stosunek do domowego personelu najniższego szczebla. Mam ochotę zapytać, czy nadal zatrudnia nauczycielkę francuskiego dla Konstantego. Ale milczę. Tymczasem dzwoni telefon Anki. Odbiera go szybko, profesjonalnie, niczym pilne połączenie podczas pracy. － Muszę odebrać – tłumaczy. － To Piotr. Mamy umowę, że dzwonimy do siebie tylko w najważniejszych sprawach. Ton jej głosu znów staje się formalnie ugrzeczniony. Takim tonem mówią szefowe niezadowolone ze swoich pracowników, które mimo wszystko nie chcą krzyczeć. － Szybko. Nie mogę rozmawiać. – Słyszę dalszą część przedstawienia. － Konstanty wyjął linę wspinaczkową z samochodu? Nie, nie pamiętam, żeby była przymocowana do okna w pokoju bawialnym. Lina wspinaczkowa przymocowana do okna w pokoju czterolatka? Skóra mi cierpnie na karku. Wyobraźnia podpowiada różne czarne scenariusze. Tymczasem Anka patrzy na mnie wzrokiem, który zdaje się mówić: „Zachowanie poniżej krytyki!”. To znaczy: poniżej krytyki jest konkretnie to, że Piotr dzwoni w tak błahej sprawie. － Konstanty czasem wyciąga sprzęt wspinaczkowy Piotra – tłumaczy mi zaraz, po czym kontynuuje do telefonu: － Nie wiem, gdzie jest twoja lina! Zadzwoń z tym do Niny. Wyszłam z domu o siódmej piętnaście rano i od tamtej pory mnie nie ma. Muszę kończyć. Pa. Szybkość, z jaką Anka załatwia te telefony, przyprawia mnie o zawrót głowy. Faktycznie robi mi się jakoś słabo. Obserwuję ją dalej. － To nie była najważniejsza sprawa – stwierdza z dezaprobatą. － Ach, ci mężczyźni. Mój mąż, wiceprezes giełdowej spółki, menadżer z MBA, zgubił linę wspinaczkową i dzwoni z tym do mnie. Jak dziecko. To okropne!, szydzę w myślach. Na głos zaś pytam jak gdyby nigdy nic: － Piotr nadal trenuje wspinaczkę? Wiedziałam, że to było jego hobby, ktoś kiedyś o tym wspomniał, ale bez szczegółów. Po usłyszeniu mojego pytania Ance rozluźniają się mięśnie. Siada wygodniej, opiera się plecami o krzesło; dotąd siedziała na maksa wyprostowana. Widać, że ten temat jest jej bliski. － Owszem, trenuje. I jest coraz lepszy! － mówi z dumą. Nabieram chęci, by jej posłuchać. － Opowiedz mi o tym － proszę. － Naprawdę chcesz? － Chcę wiedzieć, czym się ekscytujesz. Jej twarz się rozjaśnia. Zaraz dostanę wykład. W pełni profesjonalny i kompleksowy, jak firmowa prezentacja. － Dobrze więc – zaczyna z zapałem. Siadam wygodniej. － Wspinaczki wysokogórskie cieszą się rosnącą popularnością wśród menadżerów wyższego szczebla, którzy poszukują nowych wrażeń i sposobu na pokonywanie samych siebie. Wspinaczki to sport dla zdobywców. Dla ludzi, którzy chcą od życia więcej. Jesteśmy tego warci. Chcemy rozwijać siebie i swoje pasje. Pokażę ci zdjęcia. Może to cię trochę odpręży. Znowu wyjmuje komórkę. Bez słowa przesiadam się na krzesło obok Anki. W komórce, jak to w komórce, nawet tej najlepszej, zdjęcia są mało dokładne, a oglądanie ich w dużej ilości nie jest czystą przyjemnością, jednak korzystam na całego, przecież widujemy się od wielkiego dzwonu. Podobnie długiej i osobistej rozmowy nie odbyłyśmy bodaj od czasów szkolnych.

Anka dosłownie się rozpromienia, kiedy wprowadza mnie w tajniki swojego pełnego sukcesów i samozadowolenia życia. Zapomniała już, że jeszcze godzinę temu żal jej było każdej minuty poświęconej na spotkanie ze mną. － Tu jest Piotr w masce － tłumaczy mi, rozanielona. － Tam w górze prawie nie ma powietrza. Właściwy sprzęt jest bardzo ważny. Niektórzy biorą sobie za punkt honoru zdobyć szczyt bez albo z ograniczonym sprzętem, ale ja tego nie pochwalam. To bardzo ryzykowne. Piotr mi obiecał, że na razie będzie ćwiczył z najlepszym trenerem i z wysokiej jakości ekwipunkiem. Kiwam głową na znak, że słucham i że nadążam za jej pełną emfazy i emocji narracją. Zdjęcia pokazuje szybko, nie daje mi szansy dokładnie się im przyjrzeć. Widzę tylko zarysy postaci, tu męska sylwetka w skafandrze, tam czyjaś głowa w puchowym kapturze na tle bieli. Pracuję bardziej wyobraźnią niż poprzez oglądanie migających przed moimi oczami obrazków. － Tu Piotr na skałce. Nie widać go najlepiej. Ta wysokość jest imponująca! Tu także Piotr na skałce. Niesamowite, prawda? － Emocjonuje się moja siostra. Potakuję bez przekonania. Wcale mnie ekscytacja Anki nie porywa. － O, tu znowu on. Trening na sucho u nas w ogrodzie. Na zdjęciu dostrzegam faceta w śmiesznym, gumowym ubranku. Wygląda bardziej jak nurek niż jak alpinista. Wokół pełno sprzętu, jakieś butle, rurki, w tle weranda domu mojej siostry i ogrodowe zabawki jej dzieci. － Chodzi o to, żeby się doskonalić i stawiać sobie nowe wyzwania… － opowiada dalej, a ja znów zamieniam się w słuch. Jest to tak różny sposób życia od mojego, tak daleki moim przyzwyczajeniom, możliwościom i marzeniom, że choćby z tej przyczyny zaczyna mnie to wszystko wciągać. Jakbym oglądała życie na jakiejś innej planecie; nawet ten koleś w kostiumie alpinisty wygląda mi na ufoludka, przez co wpisuje się w powstałe przed chwilą skojarzenie z oddaloną o tysiące lat świetlnych galaktyką. Anka tymczasem nadaje dalej, z niespotykanym u niej zapałem. － To jest cała filozofia! – wykrzykuje. － Żyć intensywnie! Czerpać z życia to, co najlepsze! Adrenalina… Ciągły pęd do doskonalenia, pokonywania własnych barier. Pokonywanie swoich słabości… Poznałam jego znajomych z tego klubu. To ambitni ludzie, zdeterminowani, by osiągać coraz więcej. Wysokiej klasy menadżerowie, tak jak i on. Oni potrzebują nowych wyzwań! － Gestykuluje żywo. – Tutaj widać ich wszystkich na zdjęciu. Ten po prawej to sam wiceprezes IT Consulting. Latem planują pierwszy samodzielny wyjazd w wysokie góry Azji. Z butlami tlenowymi i sprzętem. Nadaje jak nawiedzona, jakby jej pranie mózgu zrobili, a zwoje mózgowe napchali watą. Może tak działa na nią japońskie jedzenie? Zresztą, czemu się dziwię? Dlaczego znów marudzę? Anka znalazła sobie hobby, nowe, ekscytujące zajęcie po godzinach pracy, jej sprawa, jej wybór. Mnie nic do tego. To, że sama jestem wciąż niezadowoloną z życia zrzędą nie daje mi prawa, by tych, którzy z życia czerpią pełnymi garściami, wysyłać od razu na Księżyc. Tylko że coś mi, cholera, zgrzyta, coś tu nie pasuje do załączonego obrazka akuratnej pani wicedyrektor, która ceni przewidywalność, uporządkowane życie, z góry znane harmonogramy. Chce mieć wszystko wpisane w grafik, nad wszystkim pragnie mieć kontrolę oraz grać swoją rolę perfekcyjnie i zgodnie z kanonami. Zachrzan w pracy od zarania dziejów, od samego początku studiów, kierowniczy stołek w wieku dwudziestu siedmiu lat; do trzydziestego drugiego roku życia ugruntowana pozycja; w trzydziestej trzeciej wiośnie dziecko, żeby zdążyć przed trzydziestką piątką i nie fundować sobie potencjalnych wad genetycznych u potomka; powrót do pracy trzy miesiące po porodzie, bo w domu przy pieluchach jakoś smutno i bezproduktywnie; i znów zachrzan od rana do nocy, przy idealnej, perfekcyjnej organizacji czasu, przy drobnym wsparciu niań i guwernantek. Wyrzeczenia typu unikanie nadgodzin po osiemnastej i jak to zrobić, by moja praca na tym nie traciła; koniec z manicure i kosmetyczką regularnie co piątek, teatr i opera rzadziej, rezygnacja z kursu nurkowania na wypasionych tropikalnych wakacjach w pierwszym roku po urodzeniu dziecka.

Chociaż, jak się tak dłużej zastanowić, to wycieczki alpejskie, z pełnym sprzętem czy też bez, wpisują się w ten schemat jak ulał. No właśnie, wpisują się idealnie. Świetne dopełnienie pełnego sukcesów życia. Drogi, ekskluzywny sport dla wybrańców. Tylko nie wiem, czy akurat moja siostra się do tego nadaje. Anna Maria － moja droga siostra, której zawsze udawało się żyć dokładnie tak, jak w danym momencie wypadało, by wpisać się w schemat tak zwanego udanego życia. Nadal oglądamy zdjęcia － Anka wciąż na doładowaniu, ja w rosnącym zadziwieniu. Jak to się stało, że u niej tak różowo, a u mnie ciągle wszytko do chrzanu? － To znów Piotr! Znów w otoczeniu samych znanych w biznesie nazwisk. Słucham piąte przez dziesiąte. Tak długiej pogadanki z jej strony nie pamiętam, od kiedy ją znam. － O, a to… Ach, to się zaplątało przypadkiem. To Konstanty, przed naszym domem, a obok Nina, nasza opiekunka. A to chyba kawałek Sonii… Przyglądam się znów uważniej. Niech zobaczę, kto opiekuje się moimi, bądź co bądź, siostrzeńcem i siostrzenicą, podczas gdy ich mama w pocie czoła haruje na kolejny awans. － Tak, to Sonia – precyzuje Anka. － Wyszła poza kadr, akurat grają w grę edukacyjną, jakieś rzucanie piłek na czas czy coś takiego. Sonia to niania Julii. Zna biegle francuski i angielski. Zadaniem Sonii jest mówić do Julii tylko w języku francuskim, to jest zalecane dla dzieci w wieku od lat… Już mam przerwać ten, w rzeczy samej intrygujący, monolog, rzucić jakiś żart albo co, ale Anka tak się rozpędziła, że wtrącenie jakiejkolwiek uwagi staje się niezwykle trudne. － Sonia to także guwernantka Konstantego od angielskiego － tłumaczy dalej. － Organizowałam casting na nianię z biegłą znajomością dwóch języków obcych i zaoferowałam Sonii sporo pieniędzy, żeby nie przeszła do konkurencji… To znaczy do konkurencyjnej rodziny. Sonia ma dobry akcent, a to bardzo ważne dla właściwej nauki języków obcych u dzieci w wieku wczesnoprzedszkolnym. Czytałam o tym naukową rozprawę. To zdjęcie powinno być w innej zakładce. O, a to nasz instruktor od wspinaczek. Najbardziej doświadczeni ćwiczyli już podejścia na Mount Everest. To jest sport przeznaczony głównie dla mężczyzn, ale jest też kilka odważnych kobiet, które próbują… O, tu instruktor z Piotrem podczas kursu wyjazdowego. A to ja. W masce tlenowej… I dalej to swoje bla bla o wspinaczkach i jakie to wspaniałe, już miałam z nudów oglądać swoje ubłocone buty, kiedy Anka nagle przestaje gadać, teatralnie zawiesza głos, jakby doszła do sobie tylko znanego, niezmiernie podniecającego punktu kulminacyjnego (bez skojarzeń z seksem, proszę). － Bo, wiesz co? Nie zgadniesz, co się stało! － wykrzykuje. Przełykam nerwowo ślinę. Mam wielkiego farta, że pomimo kilku chwil nieuwagi, zafrapowania swoim brudnym obuwiem na ten przykład i tym podobnych, to jednak większości jej wynurzeń słuchałam z uwagą. Dlatego teraz, kiedy monolog dobiega końca, a Anka kieruje w moją stronę pytanie kontrolne, odpowiadam szybko, naturalnie i bez większego zastanowienia. － Zapisałaś się do tego klubu wspinaczkowego. Pytanie miało być zapewne retoryczne. A tu niespodzianka. － Rozmawiałaś z Piotrem – stwierdza Anka ze zdumieniem. Kręcę głową mocno, jak tylko się da. － W życiu! Nie pamiętam, żebym kiedykolwiek odbyła z nim dłuższą rozmowę. Za wysokie progi na moje nogi. Anka tymczasem nie pozwala, by moja reakcja zabrała jej radość z opowiadanej historii, dumę z samej siebie i swoich poczynań. － Tak. Zapisałam się do klubu i co sobotę chodzę na spotkania. Ale to nie wszystko! － mówi prędko, licząc na to, że wywoła zamierzony efekt i tym razem okażę zdziwienie. － Nie wszystko?

－ Nie! － wykrzykuje z dumą. Udało jej się. Och, udało jej się wzbudzić moją ciekawość i zapada ciężka, świetnie skrojona i odmierzona cisza. Myślę nad tym wszystkim, nad tym całym przedstawieniem, które stało się moim udziałem. Myślę o mojej siostrze, o jej sposobie rozumowania, marzeniach i nieposkromionej pasji, o jej podziwie dla menadżerów, którzy po osiągnięciu wszystkiego, co mogli w firmie, przenieśli swoje ambicje na ośnieżone szczyty najwyższej góry świata. － Idziesz z nimi na Czomolungmę… － mówię cicho. Anka zapomina o zdziwieniu, zapomina o wszystkim. Teraz rozpiera ją bezkresna duma, a jej oczy błyszczą jak ogniki. － Zgadza się! Idę na Czomolungmę! － potwierdza. － Nie patrz tak na mnie! Coś się stało? Cały wachlarz uczuć, niekoniecznie dumy i szczęścia, zatrzepotał mi nagle w duszy. Coś się we mnie buntowało. Jakiś nieokreślony na razie, odruchowy bunt nastąpił w moich trzewiach. Milczałam. Myśli napływały mi do głowy szybko, wzburzały się i falowały jak niespokojne morze tuż przed burzą. Oszczędzę wam tych myśli, macie przecież swoje, i to na nich się skupcie. Zapanowała cisza. － Nie bój się. Poradzę sobie. Jestem najpilniejszą uczennicą w szkole wspinaczki – uspokaja siostra. Zastanawiam się, kto i kiedy zrobił jej wodę z mózgu. Przeczucie mówi mi, że stało się to dawno, bardzo dawno temu. Jej wcale nie odbiło od blasku dyrektorskiej tabliczki na drzwiach gabinetu. － Będę mieć osobistego przewodnika – kontynuuje, nadal z dumą. － To usługa z najwyższej półki. Dobrze zbadałam dostępne oferty i wybrałam najlepszą. Gula rośnie mi w gardle. － Idziecie z Piotrem razem? － czuję jak głucho brzmi mój głos. Anka nie zwraca na moje reakcje uwagi. － Tak. Dlaczego pytasz? Zagryzam wargi. Moje myśli pędzą jak oszalałe. „Dlaczego pytasz”?! Kurde, Anka, ty masz w domu niemowlę. Masz małego synka. Wy macie. A ty się w partyzantkę bawisz, bo tak wypada, bo chcesz realizować siebie?! Może nie powinnam się wtrącać, może to nie są moje sprawy. Ale mogę mieć swoje zdanie i niewiele brakuje, a je wyłuszczę, dobitnie i wprost. A potem znów nie zobaczymy się przez lata, bo mnie, Aniu, wyklniesz i przepędzisz, i znać mnie nie będziesz chciała do końca świata. Jednak nie wypowiadam tej kwestii, choć ledwo panuję nad sobą. Ale aktorką jestem chyba niezłą, tak amatorsko, w codziennym życiu umiem odegrać wymaganą ode mnie rolę. Zamiast krzyczeć i wymyślać pytam tylko: － A nie przeszkadza ci to przypadkiem w… awansie, o którym mówiłaś? Taka długa wycieczka? Mówiłaś, że masz zostać dyrektorem. To nadal aktualne? Nie wiem, kto wypowiada te słowa. Jakaś obca odmiana mnie. Nieważne. Przedstawienia ciąg dalszy. Anka nie dostrzega drobnej, ledwo wyczuwalnej ironii w moim pytaniu. － Oczywiście! Oczywiście, że aktualne! － Pochyla się w moją stronę, jakby wyjawiała najskrytszą tajemnicę. － Po powrocie ze wspinaczki będę już dyrektorem. Być może nawet dużo wcześniej. Ten wyjazd świetnie komponuje się z awansem. Pomyśl tylko, być tak wysoko! Tak wysoko w górach! Poza tym, to potrwa tylko dwa tygodnie. Wezmę normalny, płatny urlop. － To niebezpieczne – zauważam cicho. － I właśnie dlatego takie ekscytujące! － odpowiada ona, głucha na moje uwagi i zastrzeżenia. Nadal uderza w czołobitny, pełen ekstazy ton, a mnie jeżą się włosy na karku, choć niekoniecznie wiedziałam, że mam na karku włosy.

－ Nigdy nie byłam szczęśliwsza! Osiągnęłam już tak wiele. Dlaczego tak dziwnie na mnie patrzysz?! Jestem w coraz większym szoku. Zbieram się, by gładko i spokojnie ubrać w słowa to, co zalega mi pod czaszką i świdruje niepokojąco mózg. Już prawie mówię, ale Anka wchodzi mi w słowo, kontynuując swój monolog. － Już rozumiem! － stwierdza, dumna z tego, że wpadła na rozwiązanie. － Byłam na szkoleniu dla menadżerów na temat strategii radzenia sobie z frustracjami pracowników najniższego szcze… Hm. Chcę powiedzieć, że znam mechanizmy, które teraz tobą kierują. Znam i umiem na nie profesjonalnie reagować. Nie powinnam chwalić się przed tobą swoimi sukcesami, podczas gdy ciebie wypełniają frustracje. Przepraszam. Ale wybacz, samorealizacja jest dla mnie bardzo ważna, i kiedy mówię o swoich pasjach, zaczynam być nadmiernie emocjonalna… A zaraz potem, gwoli wyjaśnienia: － Mój trener rozwoju kariery zachęcał mnie, bym zwracała uwagę na momenty, kiedy moje pasje dają o sobie znać. Powiedział, że powinnam popracować nad swoją spontanicznością i cieszyć się takimi momentami, jak przed chwilą… Rozumiem, że dla ciebie słuchanie ciągle o moich osiągnięciach, kiedy nie masz… nie masz swoich, mogło być przykre. Wierz mi, zazwyczaj nie zachowuję się tak wobec osób, które… miały mniej szczęścia i odniosły mniej sukcesów w życiu. Staram się rozumieć, jak one mogą się czuć. － Taa… To jak one mogą się czuć? － pytam słabo. Z początku zdawało mi się, że gada bez sensu, jednak jej ostatnie słowa uderzają we mnie celnie. Jest w nich ziarno prawdy. Mimowolnie zwieszam głowę. Cała chmara moich dotychczasowych życiowych niepowodzeń maszeruje mi w równym rzędzie przed oczami, niczym uzbrojona i gotowa do ataku armia, która zaraz rozwali moją z trudem wypracowaną równowagę. Miałam zacząć nowe życie. Nie chcę ciągle myśleć tylko o tym, jaka ze mnie niezguła. Mam wrażenie, że rozmowa zeszła w rejony mniej dla mnie ciekawe, a nawet niebezpieczne dla resztek mojego wątłego poczucia własnej wartości. － Daj spokój, przeprosiłam cię. – Anka usiłuje złagodzić sytuację. － Jak ja mogę się czuć? － pytam trochę zbyt głośno. － Przeprosiłam cię już. － Gadasz bez sensu, Anka. Jakieś farmazony mi tu opowiadasz. Aż mi momentami uszy puchną od słuchania ciebie – wyrzucam z siebie wreszcie. － Zawsze taka byłaś, ale teraz myślałam, że wydoroślałaś, że skoro piastujesz tak szacowne stanowisko w banku, to jednak masz po kolei w głowie… A tu szok, Anka, szok przeżywam, słuchając ciebie! Siostra momentalnie traci dobry humor. Po dumie i wylewności sprzed chwili nie ma śladu. － Rzeczywiście powinnaś coś ze sobą zrobić. Nie idzie ci w życiu i wyżywasz się na mnie – podsumowuje. Tego już za dużo. Dość powstrzymywania reakcji, dość półsłówek, półprawd i półszczerości za grosze. No to ci, siostro, dowalę. Wstaję od stołu i nachylam się nad Anką, jakbym chciała zamanifestować swoje nad nią panowanie i wybucham: － Ja? Ja powinnam coś ze sobą zrobić? － Długo powstrzymywana tama pęka i ogarnia mnie autentyczna furia. － Co do wspinaczki i twoich wspaniałych planów – kontynuuję, a Anka patrzy z szeroko otwartymi oczami na mnie i moje wystąpienie － to pomyślałaś choć przez chwilę, co na to powiedzą twoje dzieci? Co powie Konstanty? Ma cztery lata, więc mówić umie… I to od razu w trzech językach obcych. A Julia? Ma dopiero rok… nie, mniej, dziewięć miesięcy. Przecież pół roku temu wróciłaś do pracy. Nawet całego urlopu macierzyńskiego nie wykorzystałaś, chociaż mogłaś, bo masz męża menadżera z miesięczną pensją wyższą od moich rocznych dochodów! － Ach, to cię boli… － przerywa mi. － Moje zawodowe sukcesy i godne pieniądze,

które zarabiam. － Mnie? Mnie boli? Kurde, Anka, to nie o mnie tu chodzi! － wrzeszczę. － Nie widzisz tego? Twoja córka, Julia, nie mówi, choć pewnie by chciała… Ciekawe, co by ci powiedziała. Myślałaś o tym choć przez chwilę? I to już naprawdę nie chodzi o tę twoją cholerną wyprawę na Mount Everest, choć to nadzwyczaj zły pomysł dla matki dwójki małych dzieci. Tu chodzi o całe twoje nastawienie. Anka prostuje się na krześle, przybiera profesjonalną postawę wytrawnej wojowniczki, która gotowa jest bronić swojego stanowiska do upadłego. － Co ty sugerujesz? － pyta szybko, a ja przeczuwam, że zaraz zmiesza mnie z błotem, mnie i moje tak naprawdę niewypowiedziane sugestie. Zbeszta mnie, oczywiście, grzecznie i profesjonalnie, ale tak zręcznie, że zapomnę, jak się nazywam i raz na zawsze odechce mi się wtrącać w nie swoje sprawy. (Choć po prawdzie, to nie jestem pewna, czy nie są to moje sprawy. Już sobie wyobrażam, że jako jedyna bliska krewna dostaję w spadku po Annie i Piotrze ich dzieci, po tym, jak oni oboje giną pod lawiną na wysokości kilku tysięcy metrów albo spadają gdzieś w bezimienną, nigdy niezbadaną przepaść). Tymczasem Anka nie krzyczy, nie beszta mnie. Anka wraca do swojego podniosłego, pełnego dumy tonu. Jej głos jest poważny, spokojny i pełen zadowolenia, kiedy odpowiada: － Pytasz, co sądzą moje dzieci? Konstanty jest ze mnie dumny. Mówi, że ma bardzo odważną mamusię. Chciałby iść wraz ze mną na Mount Everest. Pytał, czy są buty i butle z gazem dla dzieci, które chcą zdobywać szczyty razem z rodzicami. Interesuje się sprzętem wspinaczkowym. Czasem podbiera liny od Piotra, tak jak dzisiaj. Piotr pokazywał mu, jak umocować linę do okna w bawialni. To na poddaszu naszego domu. Konstanty jest jak na swój wiek nadzwyczaj dojrzały i poważny. Gdy Piotr szedł któregoś dnia wieczorem na trening, Konstanty wybiegł za nim z domu i wdrapał się na zaspę śniegu przy garażu. Wyobrażasz sobie? Taki mały i taki sprytny. Już zapomniała, co usiłowałam jej przed chwilą zarzucić, że to dziwne i nieodpowiedzialne, te jej plany i ta jej duma też. － A jaki zwinny － kontynuuje. － Wdrapał się bezbłędnie. Krzyczał: „Tato, tato, popatrz, co ja potrafię!”. Aż Piotr musiał zawrócić od garażu i zwrócić na niego uwagę. Ściągnął Konstantego z górki, a potem oczywiście go pochwalił. Obiecałam Konstantemu, że zapiszemy go na karate dla dzieci. Był bardzo zadowolony i powiedział mi tym swoim fajnym dziecięcym głosikiem: „Mamo, dam z siebie wszystko, zobaczysz!”. Taki mały, a już taka potrzeba osiągnięć… Chciałabym, żeby moje dzieci zostały kimś! I odniosę w tej mierze sukces. Mówię ci, Ewa, dzieci to wspaniała rzecz! Co tak patrzysz? Co ty tak na mnie ciągle patrzysz? Przełykam ślinę nieco zbyt głośno; mam wrażenie, że od tego ciągłego milczenia i powstrzymywania reakcji nazbierały mi się jej w gardle hektolitry. － Jesteś do niej bardzo podobna – mówię. － Do kogo? － Do naszej matki. － To chyba nie dziwne. － Niestety nie. － Dlaczego „niestety”? － obrusza się Anka. － Ona zrobiła prawdziwą karierę zawodową. Wiele osiągnęła. － Pewnie masz rację. Zagniatam w dłoni róg obrusu. 4. Nasza matka była architektem, projektantką domów. Najpierw prywatne zlecenia, potem budynki użyteczności publicznej, gmachy instytucji i większych firm. Wreszcie własna firma deweloperska. Artykuły w międzynarodowej prasie branżowej, wywiady w telewizji, zazdrośni koledzy architekci. Nie byłoby tego wszystkiego, gdyby nie jej wyjazd za żelazną kurtynę pod

koniec lat osiemdziesiątych. Dotąd sądziłam, że nie pamiętam dnia, kiedy wyjechała, że przeszłość zlała się w jedną, bezkształtną masę. Nie jest to prawda. Jeśli wytężę umysł, dzień jej wyjazdu jawi mi się jasno i wyraźnie. Jako dziecko czułam się wyróżniona i dumna z jej osiągnięć. Mamy moich koleżanek albo były kurami domowymi, albo pracowały na podrzędnych stanowiskach, bo ich mężowie nie zarabiali dość dużo. Tak czy inaczej, inne mamy nie spełniały się w pracy zawodowej i gdyby mogły, przestałyby pracować. A moja mama kochała niezależność, odpowiedzialność za swoją pracę oraz nowe wyzwania. Gdyby żyła w innym czasie i w innym kraju, zrobiłaby prawdziwą karierę. Karierę w biznesie, karierę na całego. Tego była pewna ona i jestem tego pewna także ja, kiedy wypowiadam te słowa. Jednak wówczas, w latach osiemdziesiątych, świat nie stał dla niej otworem. Granice dzielące ją od wolności były zamknięte. Mimo to, bardzo się starała. Projektowała funkcjonalne kuchnie, choć niewiele czasu spędzała we własnej; planowała śliczne pokoje dziecinne, choć rzadko zachodziła do mojego; kreśliła też romantyczne sypialnie, choć sama spała na pojedynczym, surowym łóżku. Była profesjonalna i wymagająca wobec siebie w każdym swoim projekcie, czy chodziło o projekt „dom klocek”, czy też o „blaszany dom handlowy”. Bezbłędna, w każdym calu świetna i w każdym calu nieomylna. Nie mogło być inaczej, bo – jak sama podkreślała, a co nie podlega przecież dyskusji – projektowanie domów to zajęcie bardzo odpowiedzialne i nie ma w nim miejsca na najmniejszy nawet błąd. Tu trzeba precyzji. A oprócz tego kreatywności i sztuki. Ruszałyśmy głowami w zgodzie za każdym razem, gdy nam to mówiła, a słyszałyśmy to często, gdyż otwarcie szczyciła się swoimi dokonaniami. Lubiła podkreślać wagę swojej pracy i stopień zaangażowania w nią. Nie było w tym nic niewłaściwego; faktycznie zasłużyła na pochwały i zaszczyty, a wszystko, o czym wokół opowiadała w kontekście swoich sukcesów i zasług, było prawdą. Dlatego wypadała naturalnie podczas dyskusji w szerszym gronie, a ludzie wokół słuchali jej ze szczerym podziwem. Pamiętam spotkania, które odbywały się w naszym domu przy okazji imienin czy świąt. Moja mama zawsze była gwiazdą wieczoru. Wokół siedziały uczone głowy: profesorowie, architekci, artyści, adwokaci, a mama zachwycała wszystkich swoją elokwencją. Piękna, zadbana, spełniona zawodowo kobieta. Do tego matka dwójki córek, które oto siedzą przy tym samym stole, co reszta towarzystwa, jednak nigdy nie odzywają się niepytane. Tak jak przystało na dobrze wychowane młode damy, którymi niewątpliwie są. Zaraz zjedzą to, co mają na talerzach, i pójdą grzecznie do swoich pokoi, by nie psuć dorosłym zabawy. Wiadomo przecież, że dyskusje na poważne tematy nie są odpowiednie dla dzieci. Jeszcze komuś z dorosłych wypsnie się niecenzuralny kawał albo brzydkie słowo i będzie kicha, demoralizacja dwóch młodych dziewcząt. Zjadałyśmy nasze dole z talerzy, ja i Anka, tak szybko, jak tylko się dało, a w międzyczasie udzielałyśmy krótkich, maksymalnie grzecznych odpowiedzi na pytania uprzejmych panów profesorów. Najczęściej wyglądało to tak, że każda z nas prezentowała ustnie krótki opis swoich szkolnych i pozaszkolnych osiągnięć, by dowieść, iż nasza wspaniała matka ma dwie wspaniałe córki, które dobrze rokują co do swojej przyszłej kariery i pozycji społecznej. Więc dawałyśmy z siebie wszystko, a było co opowiadać, bośmy należały do niemal każdego kółka zainteresowań. Siostra miała więcej powodów do dumy, ponieważ była starsza i z tej przyczyny więcej pozaszkolnych szans stało przed nią otworem. A poza tym, co trzeba uczciwie przyznać, była bardziej pracowita niż ja. Matematyka nie stanowiła dla niej drogi przez mękę, tak jak to było w moim przypadku. Nic dziwnego, że potem to ona do czegoś w życiu doszła, a nie ja. Kiedy więc profesorowie i architekci z imieninowych kolacji mojej mamy pytali mnie i moją siostrę o nasze dokonania, Anka odwalała całą brudną robotę za mnie, to znaczy: opowiadała o swoich zainteresowaniach i zasługach. Pamiętam rozmowę, której byłyśmy z Anką świadkami. Rozmawiały mama i pani Dyrektor, jej ulubiona znajoma płci żeńskiej. Obie panie siedziały w gabinecie mamy. Mama za

biurkiem, nad papierami, pani Dyrektor przy stoliku dla interesantów – w trakcie urlopu lub wręcz przeciwnie, podczas czysto biznesowej wizyty. Ja i Anka odrabiałyśmy lekcje w sąsiedniej bibliotece, półotwartej na gabinet, pochylone nad książkami. Wszystko słyszałyśmy, choć większość dyskusji szybko wyleciała nam z głowy, gdyż skupiałyśmy się na nauce. Był jednak fragment rozmowy obu pań, który zrobił na nas duże wrażenie. Pani Dyrektor rzekła do mamy coś w rodzaju: － Jak ty masz dobrze, pracując w domu. Mama wychyliła się zza sterty dokumentów, poprawiła okulary w ciemnych oprawkach, po czym odparła: － Nie całkiem. － Dlaczego? – spytała pani Dyrektor. － Chodzi o dzieci. － To znaczy? － Dzieci przebywają w tym samym domu i przez to moja praca wiele traci. Trzeba mieć dobrą organizację czasu i samozaparcie, by jakoś to ułożyć – dodała mama. Pani Dyrektor pokiwała ze zrozumieniem głową. Nie zadawała więcej pytań. Szybko dopiła kawę i równie szybko wybyła z gabinetu. Obie z Anką siedziałyśmy nadal w zaułku biblioteki, pochylone nad książkami. Mechanicznie zastygłyśmy w jednej pozycji, niczym murowane posągi. Ja utknęłam nad stroną o historii starożytnej Sparty, konkretnie nad rysunkiem spartańskiego wojownika. W żadnych innych okolicznościach wojownicze uzbrojenie nie stanowiłoby dla mnie atrakcji. Wtedy jednak wgapiałam się weń wytrwale, udając, iż studiuję szczegóły broni. Anka utknęła zaś nad fizyką, kątem oka widziałam nagłówek w jej książce, która stykała się jednym brzegiem z moją. „Równia pochyła. Zadania dodatkowe” – brzmiał tytuł w książce siostry. Napis na dole mojej strony głosił: Spartańskie wychowanie. Nowy rozdział, zaraz po spartańskich wojownikach. Obie udawałyśmy, także przed sobą nawzajem, że tylko nauce poświęcamy uwagę. 5. － Możesz mi wreszcie powiedzieć, o co ci chodzi? Czemu tak dziwnie na mnie patrzysz? – pyta Anka ćwierć wieku później w restauracji japońskiej. － Bo dziwne rzeczy opowiadasz. － Dziwne? W którym miejscu dziwne? Jeśli będę szczera, Anka uzna mnie za wroga numer jeden. － Nie podoba ci się, że interesuję się wspinaczką górską? Wypijam duży łyk mineralnej. Tak, jakbym miała dosłownie nabrać wody w usta. Coś sprawia, że boję się mówić, słowa rosną mi w gardle i zaraz się nimi uduszę albo je w mało cywilizowany sposób wyrzygam, jeśli dłużej będę się powstrzymywać. － Chcę realizować swoje pasje, to będę wchodzić na Mount Everest. Chcę się szkolić i doskonalić, to będę brać udział we wszystkich oferowanych mi przez pracodawcę szkoleniach. － wyjaśnia Anka. － Proste. Mam prawo robić ze swoim życiem to, co mi się podoba. Mam prawo do samorozwoju i realizacji marzeń. Ty też masz takie prawo, tylko nie umiesz z niego korzystać. Szykuje się kolejny długaśny monolog o spełnieniu zawodowym i rozwoju osobistym. Ja już tego więcej nie „zniesę”. Nabieram nagłej chęci, by Ankę walnąć, potrząsnąć nią i jej porządnie przyfasolić, lewym lub prawym sierpowym. Byleby ocknęła się ze swojego wypchanego ambicjami, naćpanego i świecącego od samorealizacji snu. Zaczynam podejrzewać, że ktoś moją siostrę otruł, ktoś ją napacykował czymś halucynogennym, jakimś ziołem chorej ambicji ją otumanił, spreparował ją jak wypchane zwierzę, i to teraz nie jest już Anka, to nie jest moja siostra. To jej od lat faszerowany pierdołami zamiennik, kukła wypchana nie jej pragnieniami, manekin nadziany makulaturą, który

tylko z zewnątrz moją siostrę przypomina. Prawdziwa Anka jest głęboko schowana, malutka, pokurczona, skrępowana tajemnymi pętami. Musi być związana, inaczej wypchnęłaby fałszywą tekturę z siłą tornada, rozsadziłaby swoją wypacykowaną lakierem i wymalowaną farbą powłokę i wydostała się na zewnątrz. Malutka, bezbronna jak mała dziewczynka, ale prawdziwa, najprawdziwsza ona wyszłaby kiedyś ze swoich pęt, wydostałaby prawdziwą siebie na światło dzienne. I krzyczałaby wtedy, ta mała dziewczynka, świeżo oswobodzona, krzyczałaby i darła się wniebogłosy, może do nieba, może do piekła swoje krzyki kierując. Biłaby tekturową kukłę, z której właśnie się wydostała, taka malutka i bezbronna, biłaby ją na śmierć i życie, drapałaby małymi paznokietkami, szarpała, rozrywała na kawałki, deptała, pluła, miażdżyła małymi nogami, może jeszcze w dziecinnych bucikach, może w podkolanówkach białych w kwiatki, nieco przybrudzonych i wyblakłych. I wyłaby i skakała z radości, z tej swojej wielkiej swobody, niczym już niehamowanej, naprawdę niczym, swobody wreszcie nieskończonej. No to ci teraz, siostro, dowalę. － Chcesz szczerości? Proszę bardzo. Pragniesz się realizować i będziesz wchodzić na Czomolungmę – mówię. － A o dzieciach nie pomyślałaś? Przecież one są, kurde, małe, Anka, małe są i ciebie teraz potrzebują. One nie potrzebują zdjęcia matki w gazecie, w artykule pod tytułem „Odważna pani dyrektor na szczycie największej góry świata spełnia swoje marzenia o wyjątkowości”! Twoje dzieci potrzebują ciebie, tu i teraz. Nie wieczorem, o dziewiętnastej, żebyś im bajkę przeczytała, buziaka dała i do snu ułożyła, bo ty jesteś dobra, troskliwa mamusia, a dzieci są najważniejsze… Anka patrzy na mnie wielkimi, szeroko otwartymi oczami. － Z zazdrości mi dowalasz – mówi cicho. – Zazdrościsz mi moich sukcesów. Gadam dalej: － Może nie powinnam się wtrącać, może to nie moje sprawy. Choć może moje, bo jak oboje zginiecie przywaleni lawiną w tych cholernie wysokich górach, to jako jedyna bliska wam osoba będę musiała zająć się twoimi dziećmi. Może nie powinnam tego mówić, ale ja już nie mogę! Nie mogę patrzeć na ciebie i na to, jak je traktujesz! Powtarzasz: dzieci są najważniejsze! Gówno prawda, Anka, gówno prawda! Dla ciebie to pusty slogan! Widzę, jak się kuli, jak krew odpływa jej z twarzy i robi się coraz bledsza, przeraźliwie blada i nieruchoma. Myślałam, że mnie zbeszta, że zmiesza mnie z błotem, tak że zapomnę jak się nazywam, że nie da mi mówić. A tu cisza. Ankę zamurowało. Wcale się nie broni. A ja nie zamierzam kończyć. Ja dopiero zaczęłam. － Anka, ja już nie mogę tego słuchać! Uszy mi spuchły od tych głupot, którymi jesteś nafaszerowana! – krzyczę. － Pracujesz? Świetnie! W naszych czasach większość kobiet pracuje. Większość pracuje, bo musi. Ty pracujesz, bo chcesz. Zaspokajasz swoje ambicje. Tak, tak, wiem, masz do tego prawo i jesteś z tego dumna! Społeczeństwo cię podziwia. Ciebie i tobie podobne. Jednak, Anka, ty przedkładasz pracę nad dzieci! Nie widzisz tego? Dla ciebie własny rozwój, samorealizacja, ty i ty sama na wielkim piedestale utkanym z ambicji, to jest najważniejsze! Nie dzieci, do cholery, nie dzieci! Gdyby to dzieci były najważniejsze, pojechałabyś z nimi do Disneylandu podczas urlopu, a nie bawiła się w zdobywanie najwyższej góry świata dla spełnienia swoich marzeń… Sorki, właściwie, kurde, nie swoich, tylko czyichś, zapożyczonych od ludzi sukcesu. Anka, ja cię znam, być może bardziej, niż ci się zdaje, i wiem, że całe życie byłaś zajęta zaspokajaniem czyichś wymagań, czyichś ambicji i pragnień. I nadal je spełniasz, te czyjeś wymagania wobec ciebie. Widzę kątem oka, że brak jej tchu. Że zaraz się popłacze, że jest w tak wielkim szoku, że wyniosą ją na noszach, bo zawał, bo szlag ją trafi, bo wylew i inne tego typu. Nie chcę tego, ale tama blokująca moje emocje już pękła i jest za późno na miarkowanie słów i maskowanie uczuć. － Twoje dzieci są zaniedbane, emocjonalnie zaniedbane, choć językowo i naukowo świetnie wykształcone, wyćwiczone, wytrenowane w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, by zyskać twoją uwagę, by wywalczyć namiastkę zainteresowania z twojej strony. Twoja malutka córeczka śni kolorowe sny z nianią w roli głównej. Nie wiem, zmyślam, chcę to pokazać

obrazowo. Twojemu synowi nauczyciel wspinaczki imponuje bardziej niż ojciec. Zresztą Piotr jest taki sam jak ty, wieczny chłopiec, zapatrzony w siebie, buziak dzieciakowi na dobranoc i zapewnienie o wiecznej miłości po grób na otarcie łez. Ochłapy miłości, ochłapy siebie, oto, co im dajecie. A najgorsze jest to, że to wszystko odbywa się za ogólnym społecznym przyzwoleniem. Ty i tobie podobne kobiety stawiane są w mediach za wzór udanego życia. Patologiczna rodzina to jest wódka, nieletnia w ciąży, brud, smród i ubóstwo. Wy zaś jesteście wzorem do naśladowania! A chowacie dzieci, którym brak troski, bezpieczeństwa, które nie mają poczucia, że są najważniejsze! Twoje dzieciaki, tak jak i ty, i tak jak ja, spędzą kiedyś całe życie lub ładny jego kawał na udowadnianiu sobie i innym, że są coś warte! I nie rycz mi tu, Anka, nie rycz. Zaczyna płakać, najpierw cichutko, potem histerycznie. － Albo rycz, cholera, rycz, bo jest ku temu powód. I tak, jestem okropna, jestem potworem. Nieudacznicą, wiecznym maruderem i nierobem. I tak, zmarnowałam ponad trzydzieści lat swojego życia, starając się spełnić czyjeś wymagania. Więc cię rozumiem. I wiem, że to boli. I tak, zazdroszczę, zazdroszczę uznania, pieniędzy, zadowolenia z siebie i dokonań, toż to można świetnie pustą dziurę po poczuciu własnej wartości zapełnić takim zawodowym spełnieniem, oj, można. I wszystko okej, póki nie cierpią na tym dzieci! Chrzanię, jakbym wszystkie rozumy pozjadała. Jakbym miała trójkę odchowanych, zadowolonych z siebie i szczęśliwych dzieciaków. Brzmię sztucznie, mówiąc Ance, jak ma wychowywać potomstwo, sama go nie mając. Zaraz będę przepraszać i błagać o wybaczenie. Skrucha nadejdzie równie szybko, jak przyszła złość. Ale nie odstanie się to, co już się stało. － Takich rzeczy nie można naprawić z dnia na dzień – kontynuuję. － Nie wystarczy zabrać w niedzielę dzieci do restauracji, kupić zestaw obiadowy z zabawką i razem poczytać książkę raz w tygodniu! Tu chodzi o nastawienie, o światopogląd… Anka już nie płacze. Zaostrzają jej się rysy twarzy. － Dość! – przerywa zdecydowanie. Mam wrażenie, jakby ktoś mnie spoliczkował. Gryzę się w język i w jednej krótkiej chwili spostrzegam, jak głupio się zachowuję. Trzeba było się wypowiadać na bieżąco. Mniej zaciekłości by we mnie teraz było. Zapada cisza. Po chwili Anka bez słowa pakuje rzeczy do torby. Kiwa na kelnera, żeby uregulować rachunek. Zerka na zegarek, srebrny albo platynowy Tissot. － Anka, czekaj, przepraszam… Poniosło mnie – tłumaczę w pośpiechu. – Chciałam dobrze. Naprawdę chciałam dobrze… W milczeniu reguluje rachunek. Nie muszę dodawać, że niebotycznie wysoki. Suma aż daje po oczach, kiedy niezdarnie zaglądam kelnerowi przez ramię. － Następnym razem może być u mnie… Zrobię lasagne. － proponuję nerwowo. Anka chowa portfel do torebki, po czym na powrót przybiera swoją sztywną, urzędową postawę. Wyprostowane plecy, postawiony kołnierzyk, nienaganny uśmiech. Smaruje usta bezbarwną pomadką, chyba Chanel. － Zrozumiałam, co miałaś mi do powiedzenia – stwierdza sucho. Zakłada marynarkę, prostuje kołnierz, przygładza włosy. Wychodzi z restauracji bez słowa, ja w pośpiechu podążam za nią. Żadna z nas nie zdaje sobie sprawy, że już niebawem będziemy się często widywać. Niekoniecznie w miłych okolicznościach. I że to wcale nie ja będę nalegać na spotkanie i że padnie jeszcze wiele pytań. Pytań, na które trudno znaleźć odpowiedź. Pytań, od których skóra cierpnie na karku. Wychodzę przed lokal, zakręcona. Kroczę śladem siostry niczym we mgle. Postać Anki wydaje się jakaś mniejsza, przygarbiona, skulona w sobie. Może dlatego, że jest zimno. Podjeżdża taksówka. Stoję otępiała.

Anka prędko zmierza w stronę samochodu. Nie ogląda się za siebie. Słyszę swój nerwowy oddech. － Przepraszam! – wrzeszczę co sił w jej stronę. Ona jednak mnie nie słyszy. Albo udaje. Wsiada do taksówki. Słychać trzask zamykanych drzwi. Macham i gestykuluję na wietrze, ale siostra nie patrzy na mnie i odjeżdża.

INNY ŚWIAT 1. Idę pustym chodnikiem, a pod moimi butami chlupocze na wpół stopiony śnieg. Pulpa śnieżna chlapie na wszystkie strony, gdy pełznę powoli, ciągnąc za sobą jakby drewniane, nie swoje nogi. Zatopiona w grzęzawisku niewesołych myśli, nie zwracam uwagi na to, dokąd lezą moje ubabrane śniegiem dolne kończyny. Głowa ma pochylona, nos zwieszony, wzrok utkwiony tępo w szarych maziajach śniegowej papki pod nogami. Byłam ostra, zbyt ostra wobec siostry, wręcz okropne rzeczy wygadywałam, jak się tak teraz temu przyglądam po fakcie, gdy na naprawę błędów jest już za późno, a słowa wypowiedziane w afekcie zdążyły wybuchnąć niczym bomba i powstała krwawa jatka, strzępy skóry i ciało ludzkie porozrywane, i krew, i jęki, i już się nie odstanie. W moim sercu – krajobraz po bitwie, serce Anki też zapewne trafione, i to w sam środek, miejmy nadzieję, że nie śmiertelnie, że się z tego wyliże. Przeczucie mi mówi, że ostre słowa, którymi wypaliłam w swoją siostrę, mogą odnieść pozytywny skutek, że w dalszym rozrachunku mogą nawet pomóc, choćbym miała nigdy więcej nie zamienić z nią słowa i trafić na listę osób wyklętych, które omija się szerokim łukiem, uważa za powietrze i usuwa ze spisu telefonów w komórce. Trudno to wyjaśnić, ale gdy jej nagadałam, czułam dziwaczną, nawet przeze mnie niezrozumiałą misję. Nie zauważyłam, że zaczął padać drobny deszcz, a po moich policzkach płyną łzy. Ocieram je szybko. Zaczynam się po cichu śmiać, sama do siebie, potajemnie i przez łzy. Nagle tracę grunt pod nogami. Wpadam po kolana w zaspę śniegu na poboczu drogi, po czym lecę w przód, głową centralnie w śnieg. Zaraz coś mnie rozjedzie, bo zalegam częściowo na jezdni. Gdybym zginęła pod kołami rozpędzonego wehikułu lub co najmniej połamała wszystkie gnaty i została do końca życia kaleką, byłaby to dla mnie dostateczna kara za moje wstrętne słowa wobec Anki. Nasza historia zyskałaby natomiast mocny punkt kulminacyjny. Żeby było ciekawiej, główna bohaterka, czyli ja, mogłaby wpaść pod koła tej samej taksówki, którą odjechała wcześniej jej siostra. Taksówkarz zgubił bowiem drogę w zawiei śnieżnej i teraz krąży po pustych ulicach Warszawy, z pasażerką Anną Marią na tylnym siedzeniu, chlipiącą cichutko w haftowaną chusteczkę. Ha! To by dopiero było. Kolejne tragiczne i jakże melodramatyczne spotkanie sióstr. Jedna szalona siostra ląduje pod kołami samochodu, w którym jedzie druga szalona siostra. Zakończenie godne odcinka dwa tysiące dwunastego (albo trzynastego, scenarzysta nie jest już pewien) niejednej telenoweli. Zakończenie jak się patrzy. A potem oczywiście napisy i czekaj, widzu, do odcinka kolejnego, w następnym tygodniu życia twego, kiedy to obie siostry widzą się w szpitalu i obejmują radośnie. Jedna zbolała i druga zbolała, połączone niedolą choroby i cierpienia, które są im wreszcie wspólne. Wszystkie drobne w swej naturze niesnaski, jak choćby błaha konwersacja nad sushi, ulegają zatarciu wobec aż tak dramatycznego wydarzenia, jakim jest wypadek jednej z sióstr, w którym na dodatek druga pechowo brała udział. Zakończenie jak ulał, co nie? Jejku, dlaczego nikt jeszcze nie wynajął mnie do pisania telenowel! Ludzie, ile wy tracicie! Wróćmy jednak do naszej historii. Jezdnia była na szczęście pusta, więc pod samochód nie wpadłam. Moje nurkowanie w śnieg przyniosło tylko taki efekt, że byłam teraz cała umazana.

Wokół mnie tylko pustka, cisza i padający śnieg. Po chwili serce podchodzi mi do gardła. Słyszę żałosny, przeciągły pisk koło moich nóg i dreptanie małych łapek. Patrzę z przerażeniem pod nogi. Koło moich stóp pałęta się mały czarny piesek. Patrzy na mnie intensywnie i cichutko skomle. Nie ma obroży ani smyczy. Łapię się za głowę w rozterce. － Hej, piesku, gdzie jest twoja pani, co? – rozglądam się wokół nerwowo, starając się jednocześnie nie stracić zwierzęcia z oczu. Pies nadal siedzi i patrzy na mnie wielkimi, sympatycznymi oczami. － No i co piesku? Hę? – odzywam się w jego stronę. – Pewnie mam cię teraz wziąć ze sobą, co? Pytanie pozostaje bez odpowiedzi. Jednak gdyby psy mogły przytakiwać, to jestem gotowa przysiąc, że ten właśnie twierdząco pokiwał łbem. － Nie no… Jakiś odlot. To za dużo na moją głowę. － Drapię się skonfundowana w czerep. Odwracam się od psa i idę przed siebie. Mam nadzieję, że w tym czasie pójdzie w którąkolwiek ze stron, byle tylko nie w moją. Wydaje mi się, że rozpoznaję ulicę, po czym zaczynam iść we właściwym kierunku pełna radości i zapału. Zaraz odnajdę drogę i będę w domu, a tam od razu zrobię sobie ciepłą herbatę i rozgrzeję zmarznięte trzewia. Odtaję, uspokoję się, rozłożę na kanapie i ze spokojem będę patrzeć w sufit. Potem zadzwonię do siostry, zacznę ją przepraszać i błagać o wybaczenie oraz kolejną audiencję, o ile w ogóle Anka dopuści mnie do głosu. To właśnie zrobię, kiedy wrócę do domu. A na razie muszę iść we właściwą stronę. Ruszam ochoczo przed siebie. Jak łatwo się domyślić, pies idzie za mną. Przystaję więc, mając nadzieję, że zwierzak mnie minie albo pójdzie w inną stronę. Nic podobnego się nie dzieje. Skubaniec przystaje również i spogląda na mnie błagalnym wzrokiem. － Piesku… Tylko bez takich numerów, proszę. Nadal patrzy błagalnie. Jego oczy zdają się mówić: „Weź mnie, weź, nie zostawiaj mnie tu, na mrozie. Moja pani odeszła i już nie wróci. Weź mnie”. I co ja mam, biedna, począć? Zostawić to psię na mrozie, samotne, porzucone, smutne? Czy może zabrać je ze sobą, do swojego pustego mieszkania, pomiędzy tych kilka białych ścian, w których oprócz mnie nie ma żadnej ożywionej istoty, bo nawet kaktusy odmawiają życia ze mną? Trudny wybór mnie czeka. Patrzę w niebo, zamyślona. Pomimo kiepskiej pogody widzę kilka gwiazd. Błyszczą jakby specjalnie dla mnie. Może pies to takie moje zesłanie losu? Gest natury w moją stronę? － No dobra, kolego. Zabieram cię – decyduję. Zatem idziemy razem po zaśnieżonych ulicach. Teraz mogę przynajmniej gadać, ile wlezie, bo przy mojej nodze idzie pies. Mam do kogo otworzyć usta. Wokół mnie owiane mrozem szyldy, pozlepiane śniegiem żaluzje, badyle drzew pełne strąków zasuszonego puchu. Muldy śniegu to tu, to tam, na ziemi, w bramach, przy jezdni i na trawnikach. Poblask lodowych igiełek na prawo i lewo; latarnie dają przydymione, mgliste światło. Tabliczki ulic zatarł śnieg, nazwy przydrożnych lokali i sklepików rozpływają się w zimowej aurze. Nie wiem, gdzie jestem i dokąd idę. Znane za dnia zaułki giną gdzieś w obfitym, nieprzeniknionym śniegu. Sklepy i wystawy, które dotąd rozpoznawałam, tracą wyrazistość, otulone śniegowym puchem, wciśnięte w zmrożony krajobraz i skute lodem. Cisza i pustka wokół. Świat zupełnie inny od tego, który przemierzam na co dzień, otoczona ludźmi, ruchem pojazdów, zapachem spalin, pokrzykiwaniem dzieci, szuraniem butów, tych mniejszych i tych większych, dudnieniem obcasów, szelestem płaszczy, kurtek, futer, szalików, szali, toreb i torebek rozmaitej wielkości. A teraz cisza i dźwięk własnego oddechu pośród wirujących płatków śniegu – oto cała magia istnienia.

Przystaję i taksuję wzrokiem najbliższy budynek w poszukiwaniu numeru ulicy. Nazwy ulicy wprawdzie nie widzę, ale na wprost dostrzegam niepozorną prostokątną tabliczkę. Ucieszona odkrywam, że stoję przed jednym z warszawskich teatrów. Znam to miejsce, nie raz tu byłam, jako widz, oczywiście. Wiele godzin spędziłam, wyczekując pod drzwiami z wejściówką w dłoni, licząc na to, że ktoś w ostatniej chwili zrezygnuje z przyjścia i będę mogła usiąść na jego miejscu. Wiele godzin spędziłam wewnątrz, wśród teatralnego kurzu, zapachu drewna sceny, w magicznym świecie słowa, ruchu i emocji. Wiem, gdzie jestem i jak z tego miejsca trafić do domu. Powinnam się teraz odwrócić na pięcie i pomaszerować w przeciwną stronę, prosto przed siebie, kilka przecznic do przodu. 2. Następnego ranka zadzwonił prawnik matki. Niewiele zrozumiałam z tego, co mówił, bo używał trudnego słownictwa, a ja ćwiczyłam w pokoju aerobik i z głośników waliła muza ze starej kasety Technotronic. Mój nowy pies, Teofil, głośno siorbał wodę z miski. Mecenas powiedział, że matka miała wypadek podczas nurkowania na Malediwach. Śmierć na miejscu. Brak tlenu. Lekarze znaleźli w jej organizmie ślady alkoholu. To jakiś zły film, jakaś kiepsko napisana sztuka. Dowcip losu, okrutny i w złym guście – dudni mi w głowie niczym mantra. Mam ochotę wyrzygać wszystko, co tego dnia brałam do ust, czyli kawę i orzeszki ziemne. Pies patrzy na mnie pytającym wzrokiem, ja podobnie patrzę na psa. Ręce wiszą mi bezwładnie, jakby doczepione do wypchanej watą lali. To przekracza granice prawdopodobieństwa, bez względu na to, czy ta historia jest rzeczywista, czy powstała tylko w moim zdrowym inaczej mózgu. Takie rzeczy się nie dzieją. W najgorszych snach, w najstraszniejszych marach i przywidzeniach bywa więcej logiki i prawdopodobieństwa, niż w tym, co dane jest mi przeżywać. Powinnam zadzwonić do Anki. Powinnyśmy się spotkać, zaplanować dalsze działania, pogrzeb i formalności. Jakoś wcale nie mam na to ochoty. Pies skamle w przedpokoju. Chce mu się siku. Trzeba z nim wyjść, bo zaszcza mi podłogę. Zakładam mu smycz. Idziemy na długi, mroźny spacer. *** Teofil obsikiwał właśnie drzewo koło sklepu spożywczego, a ja grzebałam zgrabiałymi z zimna palcami w torebce, szukając komórki. W końcu, zdziwiona, odebrałam połączenie. Bodaj pierwszy raz w życiu dzwonił do mnie mąż Anki, Piotr. Zawodowo wiceprezes giełdowej spółki, członek rady nadzorczej w innej spółce i takie tam, bliżej mi nieznane wyżyny hierarchii społecznej. Z wrażenia prawie upuściłam telefon. Pewnie Anka jest na mnie obrażona za wczorajsze, pomyślałam. Pewnie to jemu kazała załatwiać wszelkie sprawy ze mną i ma być on teraz pośrednikiem między nami dwiema. Piotr mówi dziwnym głosem, który zbija mnie z tropu: – Przyjedź do nas jak najszybciej. Właściwie tylko tyle. Aż głupio spytać: „Co się stało?”. Pytanie to, naturalne w każdej innej sytuacji, tutaj na nic się nie zda. Przecież wiadomo, co się stało. Zmarła jego teściowa. Przyjedź jak najszybciej. Oczywiście, przyjadę. Nawet, jeśli jest mi głupio za wczoraj. Nawet, jeśli mam ochotę zagrzebać się w łóżku i niech wszyscy inni roztrząsają problemy tego świata. Dotąd Anka zajmowała się takimi sprawami, zawsze to ona była za wszystko odpowiedzialna. Kiedy zmarł nasz ojciec, a stało się to na skutek udaru, któremu uległ, gdy byłam jeszcze na studiach, wtedy także wszystko załatwiała Anka, już wówczas dumna pani kierownik działu jakiegoś tam w banku. Druga żona naszego ojca, Alicja, była w takim szoku, że nie mogła słowa wydukać. Ryczała, panikowała i mdlała. Ojciec po wylewie przestał mówić, przestał sam się poruszać, potrzebował ciągłej pomocy. Alicja spisała się świetnie jako pielęgniarka i kiedy nadszedł koniec, padła, wykończona ciągłą opieką nad chorym.

Zatem mam przyjechać jak najszybciej do domu mojej siostry. Oczywiście, zrobię to, jak tylko Teofil się wysika i odprowadzę go do mieszkania. Wsiądę w autobus, pojadę godzinę na drugi koniec miasta, do podmiejskiej dzielnicy luksusowych deweloperskich domków na strzeżonym osiedlu, gdzie każdy budynek wygląda tak samo, gdzie każdy samochód wygląda tak samo (zawsze myliły mi się luksusowe limuzyny), gdzie trawa jest zawsze równo przystrzyżona a bramy drogie, czyste i błyszczące. 3. 1989 Słyszę dzwonek do drzwi. Ktoś stoi przed bramą i usiłuje dostać się do środka. To pewnie Lucyna. Niby ma swój klucz, ale w godzinach, kiedy wie, że ktoś jest w domu, woli nas nie zaskakiwać swoim wejściem i najpierw dzwoni. – Cóż ta Anka, znów klucza zapomniała? – Z gabinetu dobiega głos mamy. – Otworzysz? – pyta mnie przez drzwi. – I co, kto to? – To nie Anka. To Lucyna. – Czy ona nigdy się nie nauczy, żeby nosić ze sobą klucz? Następnym razem nie otwieraj jej drzwi – kwituje mama i przez chwilę widzimy się w korytarzu. Ja przy drzwiach wejściowych, ona w progu gabinetu. – Dziś mamy ważnych gości. Mam nadzieję, że pamiętasz. Załóż białą bluzkę i zwiąż włosy. Nic nie wiem o żadnych gościach. Jestem zaskoczona. Nie mam pojęcia, kto to może być. Może tata i jego nowa żona? Tata wyprowadził się znacznie wcześniej. Nie wiem, o co chodziło, ale odwiedzamy go z siostrą często i ogólnie nie narzekamy na sytuację. Mamy bardzo miłe wspomnienia związane ze wspólnym chodzeniem do cyrku; z kupowaniem lodów waniliowych, którymi się kompletnie ulałam; z balonikiem przed ZOO, który moja siostra „pękła” sposobem Kłapouchego, i z wieloma innymi atrakcjami, które oferował nam ojciec. Teraz tata ma kolejną partnerkę – Alicję. Alicja jest zupełną przeciwnością mojej mamy. Gotuje wymyślne obiady, z pietyzmem sprząta dom, rozwiązuje krzyżówki w tanich gazetach oraz nie ma bladego pojęcia o figuratywnym malarstwie włoskim. Jednak wnioskuję, że nie chodzi o wizytę taty i Alicji, bo gdyby o nich chodziło, mama nie kazałaby mi zakładać białej bluzki. Nie mam czasu o to zapytać, bo wchodzi Lucyna, nasza gosposia. Lucyna ma około sześćdziesięciu lat i fioła na punkcie ozdobnych nakryć głowy. Bez słowa zdejmuje płaszcz i buty. Swoim zwyczajem poprawia fryzurę, ugniecioną pod kapeluszem z wielkim rondem. Kapelusz odkłada na półkę pod lustrem. Mama obserwuje ją w ciszy. – Ile razy mówiłam, żeby nosić ze sobą klucz? Proszę nie kłaść tu kapelusza – uprzedza, nadal na progu gabinetu. – Korytarz musi być wolny, by goście mieli gdzie położyć swoje rzeczy. Aha, i proszę sprzątnąć buty. Nie mogą stać na zewnątrz. Obie z Lucyną pochylamy się więc w stronę naszych butów, usuwamy je z przejścia i wpychamy do szafek. Nie chcą się zmieścić, trzeba je upchnąć niemal na siłę. Gorzej z wielkim kapeluszem Lucyny. Patrzymy na niego w konsternacji. – Dawaj go do mojego pokoju – mówię szeptem do Lucyny i rzucam kapelusz na łóżko. Po problemie. Mama nic nie widziała, zamknęła już za sobą drzwi do gabinetu i wróciła do pracy. – Dzięki – szepcze Lucyna z wdzięcznością. Puszcza do mnie oko na znak tajemnego układu miedzy nami, po czym idziemy razem do kuchni. – Co to będą za goście? Coś wiesz? – pytam, wypakowując na stół zakupy, które przyniosła Lucyna. Gosposia wzrusza ramionami. Ktokolwiek przyjdzie, będą to goście bardzo szacowni, wysoce wykształceni i świetnie sytuowani. Może profesorowie X albo ten zabawny malarz z żoną, która jest pianistką? Fajnie by było, lubię ich nawet. Są najmniej sztywni. Malarz się

upiera, że tak piękna kobieta, jak moja mama, zasługuje na portret, i on chce ten portret mamie namalować. Na co pianistka zżyma się pół żartem, pół serio, że te plany jej nie grają. I bywa wesoło. Jednak mam przeczucie, że tym razem to nie oni będą u nas gościć. Jest nawet bardziej uroczyście, niż gdyby to byli oni. – Co będzie na obiad? – Patrzę na wielką torbę z zakupami, którą wtaszczyła Lucyna. Musiała się, biedna, nastać w kolejkach, żeby to wszystko kupić. Część rzeczy dali jej pewnie spod lady. Skład obiadu może wiele powiedzieć na temat gości. Lucyna uśmiecha się z dumą. – Będzie nadziewana kura – tłumaczy. – Kuzynka ze wsi mi to wszystko przywiozła. Tam leży przepis, możesz przeczytać. „Kurczak Królowej”. Twoja mama zamówiła. Pierwszy raz robię takie nadzienie. Mam nadzieję, że wyjdzie. Po czym wyciąga z siatki wielkiego kurczaka i myje go pod bieżącą wodą, a ja oglądam resztę składników i rzucam okiem na przepis. Obok receptury widnieje zdjęcie wielkiego, złocistego kurczaka na srebrnym półmisku. Ślinka leci na sam widok. W torbie są też pomidory, kalafior i wiele innych składników. Będzie niezła uczta. – No, co tam u ciebie słychać? – pyta Lucyna, nachylona nad kurczakiem, a ja siedzę przy stole, gapię się za okno i nie bardzo wiem, czy chce mi się w ogóle o czymkolwiek gadać. – Bez zmian. – W szkole dobrze? – Dobrze. – Jakieś nowe osiągnięcia? Waham się przez chwilę. – Piątka z polskiego i piątka z historii – mówię. – Z matematyki jest klasówka w poniedziałek. – Gratuluję. Mądra z ciebie dziewczynka. – Lucyna uśmiecha się i dodaje: – Matematyka to chyba nie jest twój ulubiony przedmiot, co nie? Robię skwaszoną minę na znak, że ma rację. Międlę rękoma liść kapusty. – To nic, radzisz sobie nieźle. Nie ma co narzekać, jeśli czasem zdarzy ci się cztery plus – pociesza z uśmiechem. Sama nie ma wyższego wykształcenia. Do tego jest bezdzietną starą panną, o ile mi wiadomo. Była kiedyś kucharką i dlatego dorabia jako pomoc domowa. Pracowała też w fabryce kapeluszy. Stąd jej upodobanie do wielkich i barwnych nakryć głowy oraz duża staranność w doborze stroju, jakkolwiek najczęściej jest to strój z innej epoki. – Owszem, cztery plus też może być… – Rumienię się. Siedzimy przez chwilę w milczeniu. Potem Lucyna zaczyna nucić pod nosem jakąś piosenkę, wyjmuje z szafek gary i noże. Przez chwilę słychać głównie rumor. – No dobra, złociutka. Może masz chęć pokroić te pomidory? – Łypie na mnie okiem znad oskubanego kurczaka. – W drobne plastry. O, tak dobrze. Świetnie. Bardzo ci dziękuję za pomoc. Kroimy pomidory na sałatkę. Potem Lucyna miesza jakieś niesamowite składniki w jednolitą papkę i napycha nią kurczaka. A ja patrzę na to wszystko z mieszaniną zachwytu i obrzydzenia, jeśli taka mieszanka jest w ogóle możliwa. Biedny kurczak. Ale na pewno będzie smaczny. Zaczyna już przypominać kurczaka z obrazka, jest tylko trochę mniej rumiany. Potem obieramy ziemniaki. Nie za bardzo mi to wychodzi, obieram zbyt grubo, ale Lucyna jest na szczęście wyrozumiała. – Wiesz co, musimy już ustawiać stół, moja droga – mówi. – Pójdę do twojej mamy zapytać, którą zastawę wyjąć. Albo może ty idź. – Wskazuje na kurczaka. – Muszę dopilnować, czy piekarnik dobrze się nagrzewa. Wychodzę więc z kuchni, choć wcale nie chce mi się stamtąd ruszać. Zastanawiam się, gdzie jest Anka. Na kółku matematycznym? Na lekcjach francuskiego? Znów omija ją czarna robota.

Przystaję w przedpokoju i wstrzymuję oddech. W lustrze na korytarzu widzę moją mamę, która dekoruje stół w pokoju obok. Dziwne, niedawno jeszcze była taka zajęta. Okazja musi być dziś rzeczywiście szczególna, bo zazwyczaj moja mama nie dba z takim zaangażowaniem o nakrycie stołu. Widzę ją, jak rozkłada na stole obrus. Obserwuję w milczeniu, jak pieczołowicie ustawia krzesła, jak strzepuje z nich najmniejszy nawet pyłek, jak stawia na stole wazon z kwiatami. Potem patrzy z boku na stół, najpierw z jednej, potem z drugiej strony, cały czas omijając mnie wzrokiem. Nie wie, że stoję w korytarzu i obserwuję ją w odbiciu lustra. Sprawdza, czy kwiaty są ułożone prosto. Wyższe w środku, niższe po bokach. Wszystko się zgadza. Jest równo i symetrycznie. Potem powolnymi ruchami rąk wyciąga z szafek papierowe serwetki, jedne w bordowym, drugie w zielonym kolorze, patrzy na nie przez chwilę, oceniając ich kolor, po czym wybiera bordowe i wkłada je w ozdobny stojak. Zastawa stoi na stoliku obok, przygotowana do położenia na stole. Mama podnosi każdy talerz z osobna, ocenia jego czystość, a w razie wątpliwości przeciera białą płócienną ściereczką tak, że talerz lśni. Rozpoznaję tę zastawę. To najbardziej uroczyste nakrycia w naszym domu, zastawa na wyjątkowe okazje. Królewska. Ciekawe, kogo będziemy gościć. Oficjalnie żadnej okazji do królewskiego obiadu nie kojarzę. Nic specjalnego, żadna wyjątkowa rocznica nie ma dziś miejsca. W końcu mama mnie zauważa i mówi do mnie zaaferowana: – Rozłóż sztućce. Tylko porządnie. – Wskazuje na stos noży i widelców rozmaitych kształtów i wielkości. Nie bardzo wiem, co znaczy „porządnie”, który nóż do czego i po której stronie talerza. Jest kilka rodzajów widelców do wyboru. Próbuję stworzyć symetryczny układ wokół talerza za pomocą najładniejszych, moim zdaniem, sztućców. – Nie, nie te. Te są do deserów – mówi mama. – Tobie to można bez końca powtarzać… Te rozkładaj. – Pokazuje mi widelec o rzeźbionej rączce i dodaje: – Dobieraj noże do widelców. Żeby zgadzało się ze wzorami na rączkach. Rozumiesz? Usilnie myślę, jakby tu dopasować łyżeczki do noży. Nie mogę zapomnieć, by noże położyć odpowiednią stroną w kierunku talerzy. – Tak dobrze? – pytam niepewnie po ułożeniu pierwszego zestawu. – No, ewentualnie może być. – Mama patrzy badawczym wzrokiem. Jest czymś podekscytowana. – Tylko bliżej talerzy, żeby na stole było miejsce na potrawy. – Kto przyjdzie? Widelce brzęczą w moich dłoniach. – Niespodzianka. Mówiłam ci chyba, żebyś się przebrała? Nie wypada siadać do takiego stołu w nieodpowiednim stroju. Kiedy rozłożysz sztućce, idźże się ubierz porządnie. Biała bluzka z kołnierzykiem i czarna spódniczka. Ta, którą nosisz na początek roku szkolnego. O nie, tylko nie ten strój. Nie cierpię go. Bluzka jest obciachowa, spódniczka zresztą też. Zawsze na akademiach w szkole mam wrażenie, że odstaję od innych tym swoim przestarzałym strojem o sztywnym kołnierzyku. Obiecuję sobie, że kiedy będę duża, kiedy pójdę do liceum, to uzbieram pieniądze na fajny galowy strój i go sobie kupię. W domu to w sumie najmniejszy obciach, tak się ubrać. Więc trudno, przebiorę się, jak tylko skończę dekorować stół. – Wiesz, jakie wspaniałości szykuje w kuchni Lucyna? – zagaduję, pełna radości i zapału co do przyszłego obiadu. – Kurczak jest przewspaniały, wielki, nadziany smakowi… – Widziałaś gdzieś ten szary świecznik? – przerywa mi mama. – Gdzie znów go Lucyna położyła… – Świecznik? Który świecznik? – pytam szybko, oschle. – Ten, który babcia przysłała z Australii? – No, a który inny? Kojarzysz jakiś inny szary świecznik w naszym domu? Bo ja nie. – Tak, tak, jasne. Ale nie wiem, gdzie on jest. – Rozglądam się gorączkowo po pokoju. Nie ma nigdzie skurczybyka. A jesteśmy w pokoju, w którym świecznik zazwyczaj stoi.

Nagle przypominam sobie, że poprzedniego dnia widziałam, jak Anka niosła go do swojego pokoju. Zatem wiem, gdzie jest, przyniosę go i będzie po problemie. A co najważniejsze – nie ja jestem winna zaginięcia świecznika, tylko Anka. – Już wiem, gdzie on jest. Zaraz go przyniosę – mówię pospiesznie i już prawie wychodzę. – Wyniosłaś go stąd i zapomniałaś odstawić na miejsce – mama patrzy na mnie krytycznie. Czuję na karku ten jej ciężki wzrok, wzrok bazyliszka, i robi mi się nieswojo. Nawet gdybym faktycznie zapomniała odstawić na miejsce świecznik, zrobiłabym teraz wszystko, by zwalić winę na kogoś innego, choćby na Lucynę czy Ankę. Jednak w tej sytuacji to nie ja jestem winna, więc nie kłamię, donosząc, kto to zrobił. Tłumaczę tak szybko, jak mogę: – To Anka. Nie ja. Widziałam, jak zabiera świecznik do swojego pokoju. – No tak… Anka – mówi mama pod nosem, polerując półmisek. – Czy ja muszę mieć takie gapowate córki? Bałaganić możecie w swoich pokojach. Chcecie mieć bałagan, to go miejcie. Ja wam w pokojach nie grzebię. Nie grzebcie więc w moich i nie gubcie moich rzeczy. Bądź łaskawa przynieść ten świecznik, skoro wiesz, gdzie ona go położyła. Nie bez ulgi wychodzę z pokoju. Zastanawiam się, po co Ance świeczniki. Co też ona z nimi wyprawia? Czytać przy tym nie można, niepraktyczne toto i śmierdzące. Gdyby jeszcze jakiś chłopak ją w domu odwiedzał, pomyślałabym, że mają romantyczne randki przy świecach. Jednak mojej siostry nikt nie odwiedza, więc nie chodzi o randki. Muszę ją o to podpytać i kazać jej odnosić świecznik na miejsce. Nie chcę obrywać za nie swoje przewiny. Ale to później. Teraz mam przynieść zgubę. Siostra ma pokój po drugiej stronie domu, przejdę się tam niekoniecznie spiesznym krokiem. Anka gdzieś wybyła, szczęściara, jest teraz na zajęciach pozaszkolnych. Kurs księgowości, zajęcia z podstaw rachunkowości, język francuski, niemiecki lub Bóg jeden raczy wiedzieć, co jeszcze. Siostra ma jest bowiem niedoścignionym wzorem pilności, samodyscypliny i zacięcia do nauki. Choć nie jest taka znów idealna, jak widać. Czasem nie odkłada rzeczy na miejsce, jak w tej historii ze świecznikiem. Nie tylko ja bałaganię w tym domu. Moja perfekcyjna siostrunia również. Dobrze, że jej nie ma, bo pewnie zrobiłabym jej burę za ten świecznik. Za to, że to ja muszę go odstawiać, chociaż to nie ja nabroiłam. Wchodzę zatem do jej pokoju. Robię to cicho i jakby po kryjomu, choć wiem, że Anki nie ma w domu. Nikt mnie nie nakryje, o to jestem spokojna. Na pewno ani mama, ani Lucyna tu nie wejdą. Obie mają zupełnie co innego na głowie niż wchodzenie do pokoju mojej siostry. Ja też rzadko w nim bywam. Nawet kiedy Anka jest w domu, nie odwiedzamy się zbyt często w swoich pokojach. Każda ma swój świat. Nie na darmo mamy duży, piękny dom. Nie musimy gnieździć się wszyscy jak sardynki w puszce. Rozglądam się wokół. Dziwny to pokój, ten pokój mojej starszej siostry. Zupełnie inny od mojego, inny niż znane mi pokoje nastolatek. Nic dziwnego, siostra uchodzi za nadzwyczaj dojrzałą i poważną jak na swój wiek. Mało tu osobistych akcentów. Na filmach widzę, że nastolatki mają na ścianach plakaty ulubionych zespołów, na półkach dużo bibelotów i zasadniczo wszędzie bałagan. U siostry jest inaczej. Panuje tu ład i porządek. Książki są równo ustawione na półkach, ciuchy schowane do szafy, szafa szczelnie zamknięta, na biurku nie walają się papiery, brak porozrzucanych kosmetyków na toaletce… Niesamowita jest ta moja siostra. Wprost chodzący ideał. Nie to, co ja. Anka jest zdolna i pracowita. Wiele w życiu osiągnie. Już teraz liczy niczym księgowa, mówi biegle trzema językami obcymi i ćwiczy grę na pianinie. Po liceum zamierza zdawać na finanse albo na prawo. Lub na jedno i drugie. Zazdroszczę jej. Chciałabym mieć jej talenty i być podobnie uporządkowana jak ona. Ale do rzeczy, nie przyszłam tu medytować. Rozglądam się w poszukiwaniu świecznika i na pierwszy rzut oka nigdzie go nie widzę. Musi gdzieś tu być, a ja mam go znaleźć i już.

Świecznik jest bardzo ważny. Jedyny w swoim rodzaju. To prezent od mojej babci dla mamy. Prosto z Australii. Babcia mieszka za granicą od wielu lat i jest tam bardzo ważną osobą. Ma dużo pieniędzy i piękny, wielki dom. Widziałam na zdjęciach. Czasem przysyła nam paczki z prezentami i wtedy mamy święto. Wspólnie czekamy na te przesyłki, razem je otwieramy, celebrujemy rozpakowywanie prezentów i panuje ogólna radość. Właśnie w jednej z takich paczek był ten świecznik, z tego co pamiętam. Zaglądam za biurko, do szafki, za stolik nocny, ale nigdzie go nie ma. Oglądam książki na półkach. Przy okazji zauważam, że siostra nie ma wcale kaset. Najwyraźniej w ogóle nie interesuje się muzyką. No, chyba że trzyma nagrania gdzieś w ukrytym miejscu. Dziwne, u mnie w szkole wszyscy interesują się New Kids on the Block, Roxette i wieloma innymi zespołami, a kasety można teraz całkiem łatwo kupić nawet w Polsce. Poza tym, zawsze mogłybyśmy poprosić o kasety babcię, przysłałaby z Australii, tego jestem pewna. Wreszcie widzę poszukiwany świecznik, stoi wysoko, na ostatniej półce z książkami, prawie niewidoczny. O kurcze, nie wiem, czy zdołam go sięgnąć. Nie jestem zbyt wysoka. Przystawiam więc krzesło i tym sposobem mam przed sobą ostatnią półkę w regale. Nagle słyszę kroki na korytarzu. Ktoś zmierza w stronę drzwi do pokoju. Po sposobie chodzenia poznaję, że to moja siostrunia. O kurcze, no nie mogło się gorzej złożyć, że ona idzie tu akurat teraz, kiedy ja grzebię w jej rzeczach. Chwytam oburącz świecznik i hyc, skaczę z krzesła na ziemię. W tym momencie Anka otwiera drzwi. – A ty co tu robisz? – patrzy zdziwiona, a ja stoję jak cielątko na środku pokoju. Ściskam świecznik i nie wiadomo czemu pocę się ze strachu, jakbym była nakryta na Bóg wie jakim występku. Uśmiecham się do niej głupawo. – Eee… Będą goście. Mama kazała mi przynieść ten świecznik – tłumaczę, a ona wyjmuje podręczniki z torby i układa je w równy stos na biurku. Przez chwilę panuje krępująca cisza. Zapomniałam już, że miałam zwrócić jej uwagę, żeby na przyszłość odnosiła świeczniki tam, gdzie ich miejsce, bo później mnie się dostaje za jej niedociągnięcia. – No to masz świecznik. Więc możesz już iść – Anka patrzy na mnie spode łba. – Odnieś świecznik, skoro po niego przyszłaś. Nie mam czasu, muszę się uczyć. Wycofuję się bez słowa, a krzesło, które podstawiłam pod regał z książkami nadal stoi tam, gdzie stało, dokładnie pod półką, na której znalazłam świecznik. Wychodząc, patrzę na moją siostrę, jak siedzi za biurkiem, odwrócona do mnie plecami, i przegląda zeszyty. Wracam ze szczęśliwie odnalezionym świecznikiem do jadalni. Długo mnie nie było, żeby tylko nie zrobił się z tego jakiś problem. Odniosę go prędziutko i, tak szybko jak to możliwe, skoczę do kuchni. Ciekawa jestem, jak się teraz prezentuje pieczony kurczak Lucyny. Czy jest już złocisty i chrupki. Już prawie czuję zapach pieczystego. Dociera do mnie niezidentyfikowane ciepło. Pewnie od piekarnika. Jeszcze chwila i dowiem się, kto jest tym wyjątkowym gościem, którego moja mama chce przyjąć iście po królewsku. Dowiem się, dlaczego świecznik był tak ważny, co się stało ze złocistym kurczakiem Lucyny i co wydarzy się wieczorem. Dowiem się także, dlaczego już niedługo moja mama wyjdzie z domu na zawsze. Jeszcze tylko moment, a wiele się wyjaśni. 4. Na niebie wiszą ciemne, ciężkie od deszczu chmury. Powietrze stoi nieruchomo, jak to przed burzą. Aura dopasowała się do panujących wokół nastrojów. Nowoczesne osiedle modernistycznych, kwadratowych domków z białego granitu wygląda jakoś tak złowieszczo pod tymi ciężkimi, ciemnoszarymi chmurami. Jakby z otoczenia wyssano kolor, pozostawiając biel, czerń i odcienie tych dwóch barw. Nawet gołe gałęzie drzew powiewają niczym w starodawnym horrorze. To, co w upalny, słoneczny dzień jest pełnym dobrobytu, jaśniejącym od słońca osiedlem

młodych ludzi sukcesu, gdzie wiosną w ogródkach kwitną starannie wyselekcjonowane róże, a na podjazdach błyszczą luksusowe samochody, dziecinne zabawki zaś zdobią tarasy i trawniki, to wszystko w tym oświetleniu i przy tej pogodzie sprawia wrażenie upiornego, porzuconego miasta, które straszy bielą i pustką. Większość okien jest ciemna, mało gdzie pali się światło, choć chmury zabierają naturalne oświetlenie. Pustka, cisza i mrok, oto nierozłączna triada, często spotykana w takich sytuacjach. Jest roboczy dzień tygodnia. W domach siedzą co najwyżej pomoce domowe albo niańki. Gdy przestępuję próg domu siostry, wokół nadal panuje cisza. Kieruję kroki do salonu, mijając po drodze garderobę, dwie łazienki i wejście do garażu. Znam ten dom, byłam tu kilka razy. Nie omieszkałam wówczas wszystkiego dobrze obejrzeć, łącznie z najdroższymi materiałami wykończeniowymi, które błyszczały w charakterystyczny, zdradzający bogactwo sposób. W łazience dotykałam luksusowej wanny, designerskiej, tak się teraz mówi, dotykałam luster, w których przeglądał się milion dolarów, jak zwykłam żartować. Byłam nawet kiedyś w garderobie na parterze. Wytrawne oko z pewnością dostrzegłoby, ile majątku się tam kryje. Zwłaszcza w garderobie Piotra, gdzie nie brak było ręcznie robionych na zamówienie koszul, butów za średnią krajową i garniturów od znanych projektantów. Dywany w tym domu nie są na topie. Króluje kamień, kamienna podłoga rodem z baśni o Królowej Śniegu. Wystrój też jest zresztą zimowy – jasne, minimalistyczne meble, o linii subtelnej i zapewne wartej fortunę, białe ściany, okna i zasłony. Sterylnie, spokojnie i cicho. Gdy idę w stronę schodów wiodących na górę, do moich uszu dochodzą stłumione dźwięki muzyki. To Maskarada Arama Chaczaturiana. Zatrzymuję się na chwilę, muzyka kusi, zaprasza, bym za nią podążyła. Kładę rękę na zimnej marmurowej balustradzie w kolorze czarnej oliwki. Muzyka przyciąga niczym magnez. Czuję podniosłość tej dziwnej, ulotnej chwili, uginają się pode mną nogi, drżą mi dłonie. Nie poznaję tego domu, jest jakiś inny, jakiś dziwnie inny. Nie słychać ani dzieci, ani sprzątaczek, ani opiekunek. Wtedy z gabinetu wychodzi Piotr. Idziemy razem do salonu. Siadamy na miękkich skórzanych kanapach. – Dziękuję, że przyszłaś – mówi. – Gdzie jest Anka? – Właśnie dlatego prosiłem, żebyś przyjechała. Boję się spytać, co się stało. Głupawe przeczucie podpowiada mi najgorsze możliwe scenariusze. Może ta Maskarada, może te ledwo słyszalne, odbijające mi się echem w uszach dźwięki napawają mnie niepokojem. Chyba nie zrobiła nic głupiego, myślę, kurde, chyba nie, nie ona. Nie przyznaję się na głos do tych myśli, jednak dudnią mi one pod czaszką. Piotr wygląda na autentycznie zmartwionego. – Anna od rana leży w sypialni i słucha muzyki. Przez cały dzień nie wstała z łóżka. Nawet się nie umyła. Nic nie zjadła. Mogłam się tego domyślić. – Pewnie jest w szoku. W tej sytuacji to zrozumiałe – dodaje Piotr. A ja zastanawiam się, czy faktycznie zrozumiałe, przez kogo i w jaki sposób. – Gdzie są dzieci? – pytam. – Nina wzięła je na zajęcia do Domu Pracy Twórczej dla najmłodszych. Muzyka dochodząca z piętra wzmaga się, tak jakby Anka chciała zagłuszyć wszystko, co dzieje się wokół, łącznie z moją obecnością w tym domu. Może widziała mnie z okna, jak tu szłam, może wyczuwa mnie siódmym zmysłem, zmysłem rodzonej siostry. – Mam nadzieję, że to chwilowe. Może kiedy cię zobaczy, humor jej się poprawi – mówi Piotr. Z pewnością, myślę. Z pewnością mój widok jest tym, czego Anka w tej chwili najbardziej potrzebuje. Uśmiecham się kwaśno. – Zajmę się urzędowymi sprawami – oferuje Piotr. – W grę wchodzi, zdaje się, sprowadzenie ciała z zagranicy… Napijesz się czegoś?

Początkowo odmawiam. Nic mi nie przejdzie przez gardło. A jeśli już to jakiś drink. Tak, Krwawa Mary to to, co przydałoby mi się teraz najbardziej. – Masz Krwawą Mary? Życzenie jest może dziwne, a może nie aż tak, jak mi się wydaje. Żebym tylko nie spadła z tych monumentalnych marmurowych schodów o odcieniu kości słoniowej, owiana mocą alkoholu, do taktu Maskarady Chaczaturiana. – Wybacz, sytuacja jest tak trudna, że chętnie bym się wzmocniła. Piotr podchodzi do mega wypasionego barku, skąd w oczy bije blask flaszek, po czym miksuje drinka. Patrzę na to tępo, w uszach wciąż muza, wciąż ta sama. Jednak w duszy cisza. Czyli szlag trafił moje starania, by więcej nie sięgnąć po alkohol, szlag trafił obiecanki cacanki pod własnym adresem wystosowane, czcze jak widać i bez sensu. Krwawa Mary smakuje słodko, choć powinna ostro palić w język. Krwawa Mary wpływa mi do krwiobiegu niczym świeża krew. Transfuzja kontrolowana. Muzyka Chaczaturiana wzmacnia się wraz z moim spożyciem krwistej Maryśki. Piotr patrzy ze zrozumieniem, jak jednym haustem wypijam drinka i wycieram usta ozdobnie wyszytą chusteczką. – Chodźmy. – Podnoszę się z kanapy. Gdy stajemy na progu pokoju Anki, rozbrzmiewająca dotąd muzyka ustaje, jakby przecięta nożem. Wokół zalega cisza, tym donioślejsza, że nagła i niespodziewana. Cisza jak makiem zasiał. A w środku obrazek, którego łatwo się było spodziewać. Siostra moja, Anna Maria, leżąca pośrodku wielkiego małżeńskiego łoża (tylko tytularnie małżeńskiego, bo jak mi skądinąd wiadomo, nie sypiają z Piotrem w jednej sypialni już od wielu miesięcy). Na krześle obok toaletki niedbale rzucone ubranie. To samo, w którym widziałam ją wczoraj nad sushi. Anka leży sztywno na plecach, oczy ma wpatrzone w sufit. Gdyby płakała, wrzeszczała, tupała i wyła, obraz ten byłby mniej przerażający. Wygląda tak, jakby spała na katafalku, niczym mumia. Lekko owinięta bandażem kołdry spoczywa w jednej, sztywnej pozycji. Włosy leżą gładko na poduszce, jakby ułożone przez stylistę do makabrycznego zdjęcia. Anka jest blada, wręcz biała na twarzy, z której niedbale zmyła makijaż, widać jeszcze szare smugi tuszu w kącikach oczu. Jej ręce opadają bezwładnie na śnieżnobiałą pościel. Po prawej stronie, w zasięgu dłoni Anki, leży pilot do wieży. Uff, może to prostsze niż się zdaje – przynajmniej muzyka sama się w tym domu nie włącza. Piotr stoi na progu w milczeniu. Słowa na wiele się tu nie zdadzą. Załączony obrazek nie wymaga wyjaśnień. Stoję równie cicho, poza polem widzenia Anki. Intuicja podpowiada, że ostatnią rzeczą, jakiej ona teraz pragnie, to stanąć twarzą w twarz ze mną, swoją okrutną prześladowczynią z wczoraj. Poza tym Anka nie wytrzyma litości wobec siebie. W takich chwilach człowiek chce być sam i nawet najbardziej szczere przejawy zainteresowania i chęć pomocy ze strony innych mogą odnieść odwrotny skutek. Wzdycham ciężko. Piotr patrzy na mnie porozumiewawczo, jego wzrok zdaje się mówić: „Zupełnie jej nie poznaję. To nie ona”. Pokazuję mu na migi, żebyśmy wyszli na korytarz. Na lewo od drzwi jest łazienka. Wchodzę tam, wiedziona instynktem, a może po prostu chcę przemyć zmęczoną twarz, orzeźwić się i zetrzeć z siebie to cholernie nieprzyjemne uczucie, pulsujące gdzieś tuż pod powierzchnią skóry. To, co widzę wewnątrz dużego kąpielowego pokoju nieprzyjemnie świdruje mi świadomość. – Zobacz. – Pokazuję na podłogę koło toalety. Wokół leżą kiepsko sprzątnięte rzygowiny. Okropnie to wygląda, brzmi jeszcze gorzej, gdy o tym mówię. Anka zarzygała całą podłogę. Od okna po wejście do sauny. Paw jest obfity, barwny, rozłożysty. Coraz mniej mi się to podoba. – Dzwonię po lekarza – oznajmia Piotr. Wyciąga mnie z łazienki, zanim chwycę za mop. W pierwszym odruchu beznadziei mam ochotę to sprzątnąć. Idziemy prędko do salonu. Piotr dzwoni na pogotowie. Wygląda jak menadżer zarządzający firmą w sytuacji kryzysu. Co zresztą niewiele mija się z prawdą.

– Co ona wczoraj jadła? – pyta mnie, gdy kończy gadać z dyspozytorem na pogotowiu. – Była przecież z tobą. Gdzie byłyście? – W restauracji japońskiej. Jadła sushi. Tak jak i ja. – Pewnie ryby były nieświeże. Chciałabym móc się z nim zgodzić. Może faktycznie czymś się zatruła (na co wskazują rzygi) albo po prostu zwyczajnie i po ludzku jest w szoku po śmierci matki. Przeżywa tę śmierć szczególnie mocno, do czego ma święte prawo osieroconego dziecka. Tylko tyle i aż tyle. Gloria i amen, i dajmy jej spoczywać w spokoju, tfu, to znaczy leżeć, leżeć oczywiście, w ciepłej pościeli, dopóki nie wyleży smutku i nie przeżyje żałoby. Przy okazji stwierdzam, że sama zachowuję spokój i jasność umysłu. Z nas dwóch to ja powinnam teraz wariować i szaleć w amoku, bo to mnie brakuje piątej klepki, a nie Ance, która dotąd świeciła przykładem jako zrównoważona bizneswoman. To ja miałam problem z zarządzaniem emocjami. Tymczasem teraz stąpam twardo po ziemi, w salonie Piotra, a Anka leży, przywalona depresją, w swoim łóżku. (Ha! Dobrze chociaż, że w swoim!). – Zrobią jej płukanie żołądka i wróci do siebie – zawyrokował Piotr, zadowolony, że rozwiązanie jest tak proste. – Ale przecież ja jadłam to samo. – Chyba nie myślisz, że… Że coś wzięła? – Rany, chyba nie… – Usiłuję ukryć rosnący niepokój. Sama nie wierzę w to, co mówię. Oczywiście, że mogła coś wziąć. Z pewnością nic wielkiego, choćby fiolkę aspiryny. Ale i to wystarczy, by zafundować sobie fachowe płukanie żołądka i cerę koloru kości słoniowej. – Przy łóżku ani przy umywalce nie widziałam opakowań po lekach. Piotr, ona jest w szoku. Ona po prostu jest w szoku. – Idę do niej. Piotr wychodzi, ja zostaję w salonie. Siedzę na puchatej kanapie, moje ciało zagłębia się w delikatną materię, mięśnie rozluźniają się. Jestem zmęczona, koszmarnie zmęczona tym wszystkim. Zamykam oczy, wydaje mi się, że wiem, jak to się skończy, że skończy się dobrze, że nastał trudny czas, że trzeba być niezwykle silnym, ale wszystko skończy się dobrze. Chociaż nic już nie będzie takie, jak kiedyś. 5. 1989 Przed oczami staje mi tamten dzień z odległej przeszłości. Rozpoczęło się przyjęcie. Dziennikarze, adwokaci, artyści wszelakiej maści weszli w nasze skromne progi. A ja jestem grzeczną, dobrze wychowaną uczennicą szkoły podstawowej. Tylko na mnie spójrzcie – wykrochmalona biała bluzka z żabocikiem, czarna spódnica z falbankami i lakierki od komunii. We włosach kolorowa spinka z Myszką Miki, zapewne z paczki od babci. Na ustach delikatny uśmiech i pełne wiary w przyszłość, szeroko otwarte oczy. Oczy wypełnione dziecięcą chęcią życia, zapałem i ciekawością. – Proszę państwa o powstanie – mówi mama uroczyście. – Chciałabym, żebyśmy wznieśli toast. Przystawką jest krem z warzyw, ułożony w kształt i barwy polskiej flagi. Biało czerwone pasy przez sam środek talerza, po boku sos, odrobina masła i zielonego przybrania. Zieleń, kolor nadziei, ma uzupełniać nasze narodowe barwy. Gdyby z marchewki można było wyciąć orła w koronie, pewnie na moim talerzu spoczywałby teraz marchewkowy orzeł. Warzywna flaga została ułożona z mistrzowską dbałością o szczegóły i artystyczną swobodą. Goście powstali. Smukłe kieliszki zalśniły w powietrzu, na wysokości roześmianych twarzy. Huk korka rozciął wypełnioną oczekiwaniem ciszę. Z butli potoczyła się piana, wśród

gości zapanował zamęt. Każdy podawał swój kieliszek jak najbliżej pieniącej się szampanem butelki. Mama wzniosła toast: – Niech żyje nowa Polska! – Niech żyje! – zawtórowali goście. – Niech żyją nowe szanse! – dochodziło zewsząd. – Niech żyją! – Nigdy więcej ograniczeń! Dość terroru! Dość prześladowania! – Dość nieludzkiego traktowania! – Dość! Dość! Dość! Goście chodzili wokół stołu, życzyli sobie wzajemnie wspaniałej przyszłości, stukali kieliszkami o kieliszki, śmiali się i wiwatowali. Słyszałam jak Ambasadorowa wykrzykiwała co jakiś czas: „Czy pani zamierza wyjechać z kraju?”. Pani Dyrektor mówiła zaś równie głośno: „Teraz to dopiero będzie można podróżować i cieszyć się życiem do woli!”. „Produkty dobrej jakości będzie można kupować!” – cieszyła się ponętna pani Adwokatowa. W pewnym momencie podeszła do mnie Lucyna, w odświętnym ubraniu, roześmiana, z rzadko u niej spotykanym makijażem. Delikatne cienie do powiek, pomadka w odcieniu łososia. Nie taką Lucynę kojarzę z kuchni. Patrząc na nią, można by pomyśleć, że należy do tego światłego towarzystwa i nikt by nie uwierzył, że spędziła cały dzień w kuchni, pomiędzy obierkami ziemniaków a patelnią pełną skwierczącego oleju. – Wszystkiego dobrego w nowej Polsce! – powiedziała do mnie. Jako pierwsza złożyła mi życzenia. – Nawzajem! – odparłam, nagle wzruszona. Nabrałam ochoty, żeby rzucić się jej na szyję. Rumieńce zawstydzenia wykwitły mi na policzkach. Rzucać się obcej osobie na szyję przy wszystkich – toż to niepojęte. Opanowałam się szybko. Lucyna tymczasem uśmiechnęła się ciepło. – Jeszcze raz wszystkiego, wszystkiego dobrego! – powiedziałam nieco bardziej wylewnie, niż powinnam. – Żeby twoje marzenia się spełniły! Żebyś odniosła sukces w naszym nowym świecie! Lucyna odparła: – Oj, dziecko… Ja już za stara jestem, całe życie za mną. Co innego ty. Po czym puściła do mnie porozumiewawczo oko. Tymczasem w słowach pani Dyrektor buzował entuzjazm: – Jakże ja chciałabym być teraz w twoim wieku! – szczebiotała w kierunku Anki. Dwie inne stojące obok panie kiwały ze zrozumieniem głowami. – Teraz dla młodych będzie tyle szans! Gdybym tylko była troszkę młodsza! – Ja, gdybym była młodsza – wtórowała pani Sędzia – podróżowałabym dookoła świata. Pani Dyrektor potakiwała. – Dawniej do Bułgarii co najwyżej można było jechać! Teraz granice są otwarte! Nie trzeba mieć pozwolenia na wyjazd! Ani specjalnego zaproszenia! Nikomu tłumaczyć się nie muszę, gdzie jadę i po co. – Tylko pieniądze trzeba mieć – zażartował pan Malarz. – Pan to akurat nie może narzekać – obruszyła się pani Sędzia. – Nowe wystawy, nowi odbiorcy… – Podobnie jak nasza wspaniała gospodyni – odrzekł Malarz, wskazując mamę. Mama podeszła bliżej. Była żywo zainteresowana rozmową. Pan Malarz wpatrywał się w nią jak w obrazek. – Twoje prace są bardzo dobre. W Polsce marnujesz swój talent, moja droga! – powiedział na tyle głośno, że wszyscy w pokoju go usłyszeli. Kątem oka widziałam, jak Anka pręży się z dumy. – O, tak… Zdecydowanie! – zawtórowała pani Dyrektor. – Nasza gospodyni ma potencjał.

Dopiero teraz będzie go mogła wykorzystać. Co planujesz, moja droga? Uchyl rąbka tajemnicy… Mama starała się wyglądać skromnie, kiedy mówiła: – Istotnie, jest parę propozycji z zagranicznych biur architektonicznych. – Och! Gratulacje! – wykrzyknęły pani Dyrektor i pani Sędzia niemal równocześnie, jedna przez drugą. – Wstępnie rozmawiałam również z pewną galerią, która jest zainteresowana prezentacją moich rysunków. – Wspaniale! – zawtórowały panie obok. Mało kto miał takie osiągnięcia. Słysząc tę konwersację, Anka promieniała na fotelu, dumna z faktu posiadania powszechnie podziwianej matki. – W Polsce osiągnęłaś już wszystko, co się dało – kontynuował pan Malarz w stronę mamy. – Mój drogi, wiesz dobrze, że obiekty użyteczności publicznej w naszym budownictwie to nie to samo, co projekty w Nowym Jorku czy Sydney – odparła mama dystyngowanie. Widziałam, jak młoda Adwokatowa usiłuje przyłączyć się do rozmowy, jednak nie bardzo jej to wychodzi. Pomyślałam sobie wtedy, że mamy coś wspólnego, ja i ona. Niestety. Pierwszą rzeczą, którą zrobię po zakończeniu przyjęcia – planowałam – będzie przestudiowanie albumów mojej mamy. Żeby być bardziej na poziomie. Żeby mieć coś do powiedzenia i nie popełniać gaf. Tak, zdecydowanie będzie trzeba popracować nad sobą i swoją wiedzą, żeby godnie reprezentować tę rodzinę. – Francisco Villar… Josep Fontsere… – brzmiał głos mojej mamy – William Morris… awangardowa dążność do postępu miała podłoże etyczne… Viollet le Duca… Dankmar Adler… Szkoła chicagowska… Opera w Sydney… Nowoczesny ekspresjonizm… Aż wreszcie pomiędzy nieznanymi zbitkami sylab pojawił się dźwięk, który rozpoznawałam. – Nowoczesny ekspresjonizm, modernizm… Gaudi… Kojarzyłam to nazwisko z albumu mamy. Skojarzyła je też pani Adwokatowa, która ośmieliła się odezwać. – Och, Gaudi! Gdzieś już o nim słyszałam – wyszeptała słodkim głosikiem blondynki z dowcipów. Mama spojrzała na nią poirytowanym wzrokiem. Pani Dyrektor patrzyła na Adwokatową podobnie – niczym na kapryśne dziecko, które powinno siedzieć cicho, a śmie marudzić i przeszkadzać dorosłym w poważnych rozmowach. Adwokatowa wzruszyła ramionami i podeszła do stołu, gdzie zajęła się przekąskami. Anka również przyglądała się scenie, w której brała udział Adwokatowa. Moja siostra wiele czytała o międzynarodowej sztuce, studiowała prace znanych architektów i kojarzyła większość wspaniałych nazwisk, które dziś padły. Ona nie popełniłaby gafy, nie wykazałaby się nikłą znajomością sztuki, gdyby znalazła się w sytuacji pani Adwokatowej. O to możecie być spokojni. Moja siostra wkładała mnóstwo pracy w dokształcanie siebie, choć się z tym nie obnosiła (wiadomo － nie wypada; poza tym ludziom zdolnym wszystko powinno przychodzić łatwo). Mało kto wiedział, ile czasu i pracy wkładała w pogłębianie wiedzy. Nawet ona sama nie doceniała rozmiaru swoich wysiłków. Przeczytała większość opasłych tomów na temat architektury i malarstwa, które znalazła w domu. Prowadziła specjalny kajecik, w którym zapisywała najważniejsze spośród obecnych w źródłach dat i nazwisk. Chronologicznie, linijka pod linijką, w porządku absolutnym. Kiedyś przyłapałam ją na gorącym uczynku, kiedy uzupełniała ten swój dzienniczek, pochylona nad wyjętym z najwyższej półki albumem o średniowiecznym malarstwie włoskim. „Co robisz?”, spytałam. Anka się speszyła. I to nie tyle z powodu samego albumu, co z powodu leżącego obok kajecika. Zakryła go ręką. Jednak nie dość szybko, bym nie zobaczyła, co zawierał. Był to całkiem gruby zeszyt. Jeśli każda strona została zapisana w takim porządku jak ta, równie drobnymi literkami, z wykorzystaniem każdej linijki, to całość musiała kosztować Ankę ogrom pracy. Dni,

tygodnie, miesiące kaligrafowania i spisywania danych z albumów. Na dodatek wszystko to czynione w ukryciu. Pamiętam, że widząc wtedy Ankę, otworzyłam usta z podziwu i niedowierzania. Ta zaś gniewnie zakrzyknęła w moją stronę: „Nie przeszkadzaj! Jestem zajęta!”. Siostra miała zatem rozległą wiedzę na temat malarstwa, architektury i sztuki. Mogłaby zostać godnym partnerem w dyskusjach dorosłych nad niedzielnym obiadem. Wolała jednak milczeć. Zachowywała wiedzę na wypadek, gdyby musiała zabłysnąć. Wówczas jej triumf nie miałby granic. Czwartego czerwca też milczała. Jedynie jej wzrok ujawniał, że padające wokół nazwiska nie są Ance obce. Gdyby ktoś zapytał ją o zdanie lub informację na poruszony temat, jestem pewna, że odpowiedziałaby z encyklopedyczną dokładnością. Adwokatowa tymczasem konwersowała z Lucyną o rodzajach przypraw użytych do zakąsek. Anka spojrzała na mnie wymownie i wskazała na obie kobiety, konkretniej na Adwokatową: – Patrz! W końcu znalazła dyskutanta na miarę swoich możliwości – podsumowała. Po czym odwróciła się i odeszła z wysoko uniesioną głową. A ja pozostałam na miejscu. Z mieszanymi uczuciami. Obiecałam sobie wtedy, że też założę taki kajecik, jaki prowadzi Anka. Musiałam nadrobić intelektualne zaległości. Chciałam zająć się pielęgnacją swej umysłowości. Żeby w przyszłości nie wyjść na ignorantkę w szanowanym towarzystwie.

STAN PRZEJŚCIOWY 1. Okazało się, że przespałam wizytę lekarza. Nie wiem, co stwierdzono, a czego nie, i dlaczego, do jasnej cholery, nikt mnie nie obudził. – Dlaczego, do jasnej cholery, nikt mnie nie obudził?! – krzyczę w stronę Piotra. Wchodzi do pokoju raźno i jakby weselej niż poprzednio. – I co jej jest? – gorączkuję się. – Lekarze nie stwierdzili zatrucia, ani pokarmowego, ani innego. – Uff. – Też się cieszę. Siada na kanapie z wyraźną ulgą. – To po prostu żałoba – podsumowuje. – Ta. Po prostu żałoba – powtarzam tępo. Nagle dochodzi do niego, że nie jestem jakąś tam przypadkową znajomą, sąsiadką albo siódmą wodą po kisielu i że ta sytuacja także wobec mnie może być wysoce stresogenna. – A ty? Jak ty to wszystko znosisz? – Nieźle, dziękuję. Miętoszę w ręku chusteczkę higieniczną. Przyglądam mu się dyskretnie. Ma zaczerwienione od niewyspania oczy, pełne smutku spojrzenie i autentyczną troskę wypisaną na twarzy. Chyba że to kolejna profesjonalna maska, maska menadżera wyższego szczebla, który celująco zaliczył szkolenia z umiejętności miękkich. Moje myśli błądzą ponad dachem rezydencji, gdzieś daleko i dawno. We wspomnieniu sprzed dwudziestu lat. Coś mi się kojarzy, jakaś dzika, dziwaczna i nieźle porąbana myśl zagnieżdża się z tyłu mojej głowy. Na razie nieuchwytna. Coś mnie niepokoi i nie pozwala się skupić. Dawno zagubiony szlak skojarzeń aktywował mi się pod czaszką i dokucza niczym świeżo wbita drzazga. Intuicja mówi, że to wspomnienie jest kluczem do zrozumienia obecnego zachowania mojej siostry, że tę zagadkę da się rozwiązać tylko poprzez powrót do niezbyt miłych spraw z przeszłości. – Odwołałem dzisiejsze spotkania w pracy – informuje Piotr. – Ale jutro jest rada nadzorcza. Absolutnie nie do przełożenia. Goście z Niemiec. – Rozumiem. – Jeśli jej się do jutra nie poprawi, czy mogę liczyć, że przyjedziesz, żeby się nią zająć? – Przyjadę. – Możesz mieszkać w pokoju gościnnym. Czyli w przerwach między pracą będę sprawdzać, co słychać u siostry, na wypadek gdyby wpadła na jakiś głupi pomysł – skoku z okna na ten przykład, czy też powieszenia się na pasku od Diora w garderobie. Aż mi się włos zjeżył na głowie, gdy o tym pomyślałam. Widok wiszącej w garderobie Anki, który stanął mi przed oczami, sprawił, że zachciało mi się rzygać. Robię się blada. – Dobrze się czujesz? – pyta Piotr. – To nic, spoko. Mało dzisiaj spałam. – Ja też. Mąż mojej siostry jawi mi się teraz jako niezwykle czarujący człowiek. Pełen ciepła, zrozumienia, współodczuwania. Wprost chodzący ideał! Gdybym była jego sekretarką,

podkochiwałabym się w nim, gotowa skoczyć za nim w ogień. Byłabym oddaną pracownicą, chwalącą swego pana i swoją pracę. Tak to bywa z dobrymi menadżerami najwyższego sortu, którzy potrafią zawładnąć świadomością poddanych, zawsze uzyskując to, czego w danej chwili potrzebują. A uradowany pracownik zostaje po godzinach, święcie przekonany, że niczego nie pragnie bardziej, niż zyskać uznanie kochanego szefa. Ciekawe, co ich do siebie zbliżyło, Ankę i Piotra. Im lepiej go znam, tym bardziej nabieram przekonania, że komuś takiemu jak on pasowałaby inna żona – cicha, uległa, niepracująca. Do granic możliwości zadbana, luksusowa, wystrojona, pełna powabu i powierzchownego piękna. Pachnąca perfumami Diora lub Chanel (lub jednym i drugim naraz), której głównym zadaniem jest właśnie: leżeć na kanapie i ładnie pachnieć. Luksusowy dodatek na firmowe spotkania, brak sprzeciwu w domu, brak własnego zdania albo własne zdanie co najwyżej w kwestii projektowania ogrodu (z pomocą ogrodnika, rzecz jasna). Taka żona, naprawdę nikomu nic nie ujmując, taka domowa żona zaczęła mi jakoś do Piotra bardziej pasować niż wyemancypowana i niezależna Anka. Chyba że wyemancypowanie Anki należało do większego planu. Było elementem wzbogacającym wizerunek pana menadżera, który oprócz własnych zawodowych sukcesów ma również na koncie odnoszącą podobne sukcesy żonę. Piotr miał wszystko w najlepszym gatunku. Także żona musiała być prima sort. – Przejdzie jej – pocieszam go. – Wyleży swoje w łóżku i tyle. Będzie jak nowo narodzona. – Do tego czasu zdąży stracić pracę. – Przecież może wziąć urlop okolicznościowy. Nikomu z nas nie chce się o tym dyskutować. – A wiesz, co jest w tym najdziwniejsze? – pyta Piotr po chwili namysłu. Wzruszam ramionami. Ja już nic nie wiem, ja już nic nie rozumiem. – Rano zwolniła Ninę. – Co? – Dławię się własną śliną. – Poszedłem na basen. Jak zawsze, na szóstą trzydzieści. Jakże mogłoby być inaczej, panie doskonały, ironizuję w myślach. Kątem oka oceniam jego muskuły, które podkreśla gustowna koszulka polo. – Wtedy zwolniła Ninę. Kazała jej iść do domu. – To jakaś bzdura. – Niestety nie. Anna zrobiła jej podobno awanturę i wyrzuciła z domu. Przekonałem Ninę, żeby została. Moje możliwości logicznego rozumowania legły ostatecznie w gruzach. Zwolnić opiekunkę do dzieci, po czym położyć się bez ruchu w sypialni i niech się dzieje wola nieba? Niech dzieciaki dom rozniosą? To po prostu głupie, cholernie głupie z jej strony. Nawet mnie nie mieści się to w pale. Zaraz sama zwariuję, o ile nie przytrafiło mi się to wcześniej. Położę się obok Anki na jej pięknym, wymuskanym łożu, położę się tak, jak stoję, wręcz zastygnę w swojej obecnej pozycji i będziemy tak leżeć obie. Jak te lale malowane, figury woskowe, posągi granitowe, manekiny sklepowe i tym podobne wizualizacje człowieka. I wreszcie równość między nami nastanie, wreszcie sprawiedliwy podział zadań i funkcji. Nie będzie szajbuski Ewy, życiowego nieudacznika i lenia, nie będzie Anny, odpowiedzialnej, odnoszącej sukcesy pani dyrektor. Będą dwa wymęczone życiem ciała, z których nagle uleciała cała wola aktywnego życia; dwie postaci kobiece, złączone w cierpieniu i niemocy; dwie kobiece katastrofy, wreszcie równo obdarowane przez los. Tyle że ja swoją katastrofę miałam już jakiś czas temu, już to przechodziłam, zaliczyłam ten, jak widać, obowiązkowy etap. Może wam o tym kiedyś opowiem. Jeszcze nie teraz. Parafrazując Mickiewicza: I poleją się łzy nasze rzęsiste, na ten wiek klęski, wiek niemęski, wiek kobiecej klęski. Zapada krępująca cisza. Piotr patrzy pustym wzrokiem przed siebie i ja patrzę pustym wzrokiem przed siebie. Czekanie na wiele się nie zda. Obgryzam ze zdenerwowania paznokcie.

–To do niej niepodobne – zauważa Piotr w zadumie. Walę sentencjonalne stwierdzenie: – Nigdy nie znasz drugiego człowieka. Piotr robi zabawną minę „w dziubek”. To znaczy: w innych okolicznościach byłaby zabawna. Moje słowa zrobiły na nim wrażenie i dadzą mu do myślenia. A co do Anki, to cóż – ona faktycznie niebawem się obudzi. Jestem tego pewna. Wyjrzy ze swojego lukrowanego snu, a rzeczywistość ją porazi i odrzuci. Anka jest teraz jak kokon, jak piękny motyl w fazie przemian, który dopiero rozłoży barwne i lekkie skrzydła, gotowy do lotu. Mój Boże, jakże chrzanię, jakież to porównania pseudopoetyckie we łbie mi siedzą, gdy zalegam na kanapie obok Piotra. Jak to stres i traumatyczne wydarzenia potrafią zamącić w głowie. Wybaczcie. Jednak jest ziarno prawdy w moich pokręconych porównaniach, mimo ich patetyzmu. Piotr pyta grzecznie: – Posiedzisz z nią? Muszę zacząć załatwiać formalności. Jego oczy błyszczą jak ogniki. Emanuje z nich magnetyzująca siła, która przyciąga i czaruje. Nie dziwię się, że się Anka w nim zakochała. Chcę krzyczeć, że mam swoje życie, swój dom, a w nim nowego psa Teofila, o którego muszę zadbać, bo mi narżnie na podłogę; że się psów na cały dzień samych w mieszkaniu nie zostawia; że jakąś tam pracę też mam, bez porównania oczywiście z pracą Piotra i z jego radą nadzorczą. Już mam mówić, że rozumiem Ankę, że przechodziłam coś podobnego i dlatego wiem lepiej niż inni, że ona chce, by wszyscy zostawili ją w spokoju, aż się wyleży i odpocznie, aż resztki dawnej Anki spłyną z niej wraz z nigdy niewypłakanymi łzami. – Oczywiście. Możesz na mnie liczyć – zapewniam, a Piotr uśmiecha się lekko. W ogóle nie brał pod uwagę innej odpowiedzi z mojej strony. 2. Niedługo dane nam było zaznać spokoju. Nie wiadomo skąd, cały tabun pociotek i kuzynek siódmej wody po kisielu wywiedział się o naszej tragedii. Komórki Piotra i Anki wydzwaniały bez przerwy. Telefon Anki dzwonił po próżnicy, nikt z nas go oczywiście nie odbierał. Piotr zaś obrał taktykę podejmowania rozmów z ciotkami i znajomymi domu, zawsze według podobnego schematu. Ciągle słyszałam to samo, jak zdartą płytę – „Witam, ciociu… Dziękuję za pamięć… Mnie również niezwykle przykro… Anna jest w żałobie, nie może teraz rozmawiać. Tak, bardzo to przeżywa. Jeszcze raz dziękuję, ciociu, do widzenia”. I od nowa, w koło Macieju, jak to się mówi: „Witaj, ciociu… Nie, Anna nie może podejść do telefonu. Tak, przekażę, dziękuję za pamięć, do widzenia, ciociu…”. I znów to samo, wte i wewte, i nazad. Aż chciałam zakrzyknąć: „Więcej was Bozia nie miała?”. Tabun nagle odnalezionych ciotek, których nigdy nie było, kiedy ich potrzebowałyśmy, kuzynki, o których słuch zaginął dziesięć lat temu lub nawet wcześniej, dawne znajome matki, które pamiętam jeszcze z dzieciństwa, cały ten dziki tabun objawił się nagle i wykazał swe jakże dobitne zainteresowanie, rychło w czas. Piotr odbierał telefony z miną zawodowego telegrafisty, profesjonalnie, grzecznie i bez zbędnych emocji. Ja bym tak nie potrafiła... Choć to nie do mnie dzwoniono. W pewnym momencie zdałam sobie sprawę, co było dla mnie mniej lub bardziej przykre, że pociotki dzwoniły głównie do Anki, a przecież były to także moje pociotki. Najpierw cieszyłam się, że dane jest mi uniknąć wątpliwej przyjemności rozmowy z nimi, potem jednak miałam mieszane uczucia. Z biegiem czasu nabrałam chęci, by wyrwać Piotrowi telefon i wrzasnąć co sił do kolejnej interlokutorki o współczującym głosie: „Spitalać mi stąd, sępy cholerne, gdzie wyście były kiedyś, no gdzie?! I jak, do diaska, wszystkie naraz żeście się o tym wywiedziały, tak szybko, kurde, lotem błyskawicy chyba. Do mnie ledwo to doszło, a wy już poinformowane, damy szanowne. Jedna drugiej pocztą ptasią, plotkarską gębą roznosi wieści, mamle ozorem, z nudy swojej wielkiej, emeryckiej lub renciarskiej, w żadnym razie rentownej, tylko renciarskiej, z nudy swej takiej i owakiej gęby nie zamykacie i mamlecie ozorem jedna do drugiej, jedna przez drugą, w chórze tym mieszanym, fałszujecie niemiłosiernie, ranicie moje ucho wrażliwe! Na drzewo! Na

drzewo z wami, spitalać! Pewnie już żeście wyniuchały, że spadek pokaźny się szykuje, pewnie już swąd czy raczej zapach pieniędzy, słodki, cudny zapach, wlazł wam w nozdrza i nie popuścicie, póki wam odrobina matczynego majątku nie skapnie, na krzywą gębę, oczywiście”. Tylko patrzeć, a będzie natarcie na dom, w którym teraz siedzę. Przylecą sępy, otoczą, zamęczą, zadziobią i wypuścić nie będą chciały. Nawet nie zauważam, że zaciskam pięści. Robią się czerwone i napięte. Już ja to widzę, widzę cały ten majdan. Naprawdę przestaję się dziwić, że Anka sobie odpuściła. Odpadła z tego przedstawienia, wypisała się i kwita. Też bym tak chciała. Mam ochotę lec wraz z nią na jej bajecznym łożu Śpiącej Królewny. Witaj siostro, witaj w domu. Potem nie wpuściłam do domu ciotki Eugenii. Stała przed bramą, dzwoniła jak nakręcona, widziałam ją na monitorku. Nie miałam ochoty słuchać kolejnych jęków i spazmów w stylu: jakie wy jesteście biedne, osierocone, odtąd zupełnie samotne na tym jednym z lepszych, ale jednak okrutnym świecie. Udałam, że nikogo nie ma w domu. Sonia z Julią na rękach już schodziła do drzwi, żeby otworzyć, ale nakazałam jej gestem wracać do pokoju zabaw. 3. Anka nadal zdycha na łóżku, a ja pilnuję tylko, żeby nie zrobiła niczego głupiego. Niczego takiego jednak nie zrobi, jest za słaba, nie ma na nic siły. Ledwo wlecze się do toalety, na szczęście to jeszcze robi, wielkie „uff” po mojej stronie. Przygotowuję śniadanie i kawę, staram się zrobić najpyszniejsze kanapki pod słońcem. Wzoruję się na Lucynie, niedoścignionym wzorze kobiecych zalet, więc kanapki są zdobione pomidorem, ogórkiem, oliwkami, kawiorem (jeśli chodzi o oliwki i kawior, to Lucyna nie miała okazji ich serwować, w tamtych czasach nawet pomidor był luksusem) – a cała ta wielość cudnych składników pochodzi z lodówki Piotra. Piotr nie kłopocze się zakupami w sklepie. Zamawia produkty w delikatesach i dowożą mu je do domu. Anka leży w śnieżnobiałej, puchowej pościeli. Wnoszę śniadanie na srebrnej tacy. Wyglądam jak dziewiętnastowieczna pokojówka, choć brakuje mi białego fartuszka z falbankami i charakterystycznego czepka. Wchodzę bez słowa, ale może powinnam już w progu zakrzyknąć raźno: „Hejka! Jak się spało, siostruniu?”. Może powinnam w ten sposób. Jakoś mi nie wychodzi. Słowa więzną w gardle. Stawiam tacę ze śniadaniem, tym pełnym barw kulinarnym dziełem sztuki, na jej stoliku nocnym. Leży tam już przeczytana do połowy książka o stylach menadżerskich i ich wpływie na zarządzanie firmą. Pod tą książką odnajduję inną, początkowo niewidoczną. Jest oprawiona w gazetę, tak jakby Anka nie chciała, żeby ktoś widział, co czyta. Otwieram tajemniczą książkę z zaciekawieniem. Moja siostra czytuje do poduszki teorię rysunku. Odkładam podręcznik szybko, jakby parzył mnie w ręce. Coś mi się przypomina. Wspomnienie przychodzi nagle, jest wyraziste i sugestywne. Przez chwilę mam wrażenie, że Anka patrzy wprost na mnie. Odwracam się szybko. Kiedy wychodzę z pokoju, leży tyłem do okna. Za godzinę przyjdę, by zabrać pustą tacę. Anka zje kanapki i wypije kawę. 4. Pamiętam, kiedy umarła Lucyna. Pamiętam, jak umierała. Biegłam zalaną deszczem ulicą, a moje łzy mieszały się z kroplami wody, które waliły prosto z nieba, spadały z drzew, dudniły o chodnik. Pędziłam na oślep. Gdyby ulica nie była wyludniona, wpadałabym na idących po chodniku ludzi. Cała się trzęsłam. Byłam wściekła, pieruńsko wściekła, miałam ochotę bić pięściami napotkane po drodze drzewa. Brakowało mi tchu, sapałam jak parowóz, choć miałam dopiero dwadzieścia lat. Pędziłam dłuższą chwilę, właśnie po to, by się zmęczyć i złapać zadyszkę. To niesprawiedliwe, Boże, jeśli tam jesteś, to cholernie niesprawiedliwe － wrzeszczałam w myślach. Taka dobra, taka kochana kobieta. I tak straszna choroba. Niczemu niewinna starsza pani, mogłaby jeszcze kilkoro dzieci wychować, tak jak

wychowała mnie. Było dla niej miejsce na tej ziemi, oj zdecydowanie było, pewne miejsce, były zadania i obowiązki… Tyle jeszcze mogła zdziałać dobrego. A tu klops, panie Boże, gdziekolwiek jesteś, nie pojmuję ciebie i wnoszę sprzeciw. Może da się jeszcze tego raka odwołać, może jeszcze nie jest za późno? Albo przynajmniej, panie Boże, spraw, by się tak nie męczyła, by nie cierpiała, by odeszła szybko, łatwo, bez bólu. Lucyna umierała powoli, gryząc ze łzami w oczach poduszkę, prosząc o środki przeciwbólowe, które coraz mniej działały, sina na twarzy, blada, chuda, z resztką włosów na pokrytej czerwonymi żyłkami głowie. Usiłowała się uśmiechnąć, kiedy zobaczyła mnie wchodzącą do jej sali w hospicjum. Na jej twarzy malowała się cała gama emocji, cała ich tęcza jaśniała przed moimi oczami, rozpalona rozpaczliwym biciem nadal żywego serca. Widziałam, jak w gasnących oczach błyszczą ostatnie ogniki życia. Hamowałam łzy, całą swoją siłę wkładałam w to, by nie chlusnąć strumieniem słonej wody z kanalików łzowych wprost przed jej oczami. Tak bardzo chciałam, by nie cierpiała. Momentami miałam wrażenie, dobrze to teraz pamiętam, że te wszystkie hamowane łzy zaraz wyciekną mi przez uszy albo przez nos, rozsadzą przełyk, krtań, no i w ogóle nie będę już mogła ukryć, w jakim jestem stanie. Głównie to pamiętam. No a potem, w którymś momencie, łóżko w hospicjum było puste. Biel świeżego prześcieradła poraziła mnie, gdy weszłam. Właściwie zanim jeszcze wkroczyłam do sali, w której przez ostatnie miesiące umierała Lucyna, jeszcze na korytarzu poczułam, że coś się zmieniło, że jej już tu nie ma. Była wiosna, najpiękniejszy moment wiosny, owocowe drzewa koło szpitala kwitły na różowo, bajkowo, magicznie. Chyba dzikie wiśnie. Poszłam do parku, klapnęłam na schowanej wśród bzu ławce i długo płakałam. Choć „płakałam” to mało powiedziane. Ryczałam jak bóbr. Dopiero teraz pozwoliłam sobie na płacz, więc był on wylewny, rzęsisty, spazmatyczny. Brakowało mi powietrza, makijaż spłynął czarną strugą po twarzy, szyi i ramionach. Pamiętam to dotąd, pamiętam siłę tego płaczu i ciężar rozpaczy. Jakaś para zakochanych chciała usiąść na mojej ławce, ale widząc, co wyczyniam i w jakim jestem stanie, szybko się wynieśli. Pewnie myśleli, że jestem naćpana, że właśnie dałam sobie w żyłę. Przez następne kilka dni rzeczywiście chodziłam jak pijana, niezdolna do niczego, z zaczerwienionym nosem i przekrwionymi oczami. Mieszkałam wtedy z ojcem i Anką pod jednym dachem. Żadne z nich nie opłakiwało śmierci Lucyny w takim stopniu, co ja. Właściwie nie opłakiwali jej śmierci wcale. Być może nawet o tym nie wiedzieli. Tak, jestem pewna, że nie wiedzieli, a ja byłam temu winna. To ja im nie powiedziałam. Zachowałam zarówno jej życie, jak i jej śmierć dla siebie. Nie chciałam się z nikim dzielić. Kiedy tak chodziłam z wciąż zaczerwienionym nochalem, udawałam przed rodziną, że mam alergię na wiosenne pyłki kwiatowe. Anka wysłała mnie nawet na badania i tak mi na ten temat truła, że w końcu poszłam do lekarza. Badanie wykazało alergię na pyłki kwitnącej wiśni. 5. Trzeba przyznać, że Piotr sprawdził się znakomicie jako organizator pogrzebu. Sprawa nie była prosta, gdyż matka zmarła w kurorcie na Malediwach, okoliczności śmierci zaś do końca nie wyjaśniono. Na miejscu toczyło się dochodzenie, zaangażowano nawet polskiego konsula. Rozważano wadliwą budowę butli z tlenem do nurkowania, winiono zmienną tamtego dnia pogodę lub też brak pomocy profesjonalnego instruktora. Z tego, co mi jednak wiadomo, matka miała licencję nurka i świetnie znała się na sprzęcie. Nurkowanie w towarzystwie instruktora traktowała li tylko jako zabawę o walorach, nazwijmy to, kokieteryjnych. Założę się, że zapraszała potem swego instruktora na kolację lub obiad w restauracji przy plaży. Nie sądzę, żeby dochodziło do czegoś więcej. Jeśli zaś nie miała ochoty na podwodne amory, instruktor nie był jej do niczego potrzebny. W ów feralny wieczór, kiedy doszło do wypadku, nurkowała sama. Policja na Malediwach zainteresowała się sprawą dlatego, że － po pierwsze － matka była zamożna, a ilość sępów gotowych rozgrabić jej majątek spora; po drugie zaś dlatego, że od wielu lat miała australijskie obywatelstwo i była powszechnie szanowaną osobą. Oczywiście dzwoniono

do mnie i do Anki zarówno z australijskiej policji, jak i z policji na Malediwach. Anka z wiadomych przyczyn nie odebrała. Ja niestety zostałam zmuszona do zeznań. Pytania były następujące: Co matka robiła na Malediwach, w tym pięknym kraju? Dlaczego nie wybrała się na podwodną wycieczkę blisko swojego wypasionego domu w Australii? Toż to tam raf koralowych nie brakuje. Czy matka miała wrogów? Czy ktoś psuł jej interesy, czy komuś interesy psuła ona? Do tej pory wszystkie moje odpowiedzi brzmiały: Nie wiem. Dalej pytano: Kto jest głównym spadkobiercą? Kto dziedziczy i ile? Oczywiście ja, zapewne ja, w dużej części ja dziedziczę, panie władzo, choć pan wie, że istnieją testamenty, że testamenty są popularne wśród ludzi bogatych. Niewiele brakowało, a spytaliby mnie, gdzie byłam w trakcie wypadku matki. Zaczęłam się cieszyć, że nie zaszczyciła swoją wizytą Polski i nie zechciała nurkować w bliskim mi otoczeniu. Musiałabym wtedy szukać alibi. W tym momencie Piotr nakazał mi kończyć rozmowę. „Od tego są prawnicy – powiedział – żeby się z prawnikami kontaktowali, a rodzinie pozwolili przeżywać żałobę”. Ostatnie pytanie, które usłyszałam, zanim udałam, że połączenie zostało przerwane, brzmiało: Czy pani matka mogła popełnić samobójstwo? Z tym pytaniem zostałam na długo. Opadłam na poduszki w fotelu niczym uderzona obuchem. Później słyszałam, jak prawnik mojej matki mówił: – Samobójstwo? Wykluczone. Obok stali Piotr, ciotka Alicja, ciotka Teresa i ciotka Eugenia, te ostatnie z uszami pilnie nasłuchującymi, nastroszonymi jak antenki. Był też przedstawiciel policji, który zjawił się u nas akurat w chwili przyjścia ciotek. A prawnik mówił piękną, gładką polszczyzną, prawie nie było słychać australijskiego zaśpiewu: – To wykluczone. Moja klientka była szczęśliwą, zadowoloną z siebie i ze swojego życia kobietą, która odniosła sukces tak w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Myślę, że obecne tu panie – wskazał na ciotki, które już zaczęły potakiwać – krewne zmarłej, zgodzą się ze mną. Moja klientka wiele osiągnęła na polu światowej architektury, jest osobą powszechnie… przepraszam, była osobą powszechnie szanowaną w Australii oraz w Polsce. Nie znam powodów, dla których miałaby targnąć się na swoje życie. Widziałem się z nią pod koniec zeszłego roku, była wówczas pełna energii i planów na przyszłość. Pracowała nad ważnym projektem. Budynek użyteczności publicznej w Melbourne. Bardzo cieszyła się z powodu tej pracy. W obecnej sytuacji muszę przyjąć, że to przykre zdarzenie… składam jeszcze raz kondolencje szanownym paniom… że to zdarzenie było nieszczęśliwym wypadkiem. Ciocie pokiwały głowami w zgodzie. – Odczytanie testamentu nastąpi w stosownej chwili, w obecności spadkobierców – zwrócił się do stojącego obok policjanta. – Proszę więc pozwolić rodzinie w spokoju przeżywać żałobę. Proszę o to zwłaszcza w imieniu pogrążonych w żałobie córek, których rozmiar cierpienia jest tak bezgraniczny – gdy to usłyszałam prawie parsknęłam, sama nie wiem dlaczego – iż nie mogą one obecnie z nikim porozmawiać, za co najmocniej przepraszamy. Matka nie mogła popełnić samobójstwa. Całkowicie zgadzam się z panem mecenasem, chociaż z innych powodów. Samice alfa nie poddają się łatwo. Nawet, jeśli jest im źle – ale cóż ja mówię, im nigdy nie jest źle; zatem nawet, jeśli jest im nieco gorzej, jeśli sprawy idą nie po ich myśli, nawet wtedy, a może właśnie szczególnie wtedy, samice alfa utrzymują pozory, że wszystko jest w najlepszym porządku. Całą pozostałą energię wkładają w przekonanie innych, że nic się nie stało, że nic im nie jest, że są silne i dumne tak jak wcześniej. Samice alfa nie popełniają samobójstw. Samice alfa ulegają co najwyżej nieszczęśliwym wypadkom. A czy mniej lub bardziej zaplanowanym, to już mniejsza z tym. Cudny uśmiech na zadowolonej z siebie twarzy do samego końca. Tak, samice alfa doskonale wiedzą, co zrobić ze swoim życiem. Postępują dokładnie tak, jak to sobie zaplanowały. Siedzę w jadalni obok pokoju, w którym przemawia prawnik. Jak to u nich bywa, przemowa pełna jest patosu i gładkich słówek. Zaczynam martwić się o Ankę. Jeśli już padło

słowo „samobójstwo” – mój Boże, moje życie to pasmo ciągłych cholernych śmierci, chorób i wypadków – więc jeśli już padło słowo „samobójstwo”, to zaczynam myśleć o Ance. Leży bez życia na łóżku. Lekarz powiedział, że jest „wycieńczona”, takiego słowa użył, „wycieńczona fizycznie i psychicznie”. Tak zmęczona, że nie może palcem kiwnąć i na nic nie ma siły. Lekarz powiedział, że to jej przejdzie, tylko musi dużo odpoczywać, otoczona troską rodziny. Przemęczenie, przesilenie, zgon z przepracowania, ot tyle, trzeba brać witaminy plus parę innych kolorowych pastylek, bulion pić, spać, spać i spać, aż organizm się odbuduje. Wypisał zwolnienie na dwa tygodnie. Tyle czasu powinno wystarczyć, żeby zaczęła normalnie funkcjonować. No a potem? Potem trzeba zrozumieć, że doba ma tylko dwadzieścia cztery godziny, proszę pana, mówił lekarz do Piotra, a Piotr słuchał w milczeniu i patrzył niewidzącym wzrokiem przed siebie. Dobrze wiedział, że ktoś, kto uważa, że doba ma tylko dwadzieścia cztery godziny, nigdy nie odniesie sukcesów w prawdziwym biznesie. *** – Wyśle się ją na warsztaty dla menadżerów. Zarządzanie osobistym kryzysem – stwierdza Piotr. – Nauczą ją radzić sobie ze stresem, optymalizować wykorzystanie czasu, zwiększyć wydajność i rozluźniać ciało. – Piotr, ona zaliczyła wszystkie możliwe warsztaty dla menadżerów – mówię. – Widocznie nie dość dobrze. Sam byłem na kilku i zaświadczam, że działają. – Może najpierw spytasz ją, czy chce taki warsztat. – Ewa, taki warsztat to obecnie konieczność. Żeby nadal mogła wydajnie funkcjonować na wysokich biznesowych szczeblach. – Może lepiej zapytaj ją, czy chce funkcjonować na wysokich biznesowych szczeblach. Piotr poprawia krawat, patrzy na mnie z ukosa. – Też jesteś przemęczona. Wynajmę kogoś do opieki nad domem. – Dam radę. Są już Nina i Sonia. 6. Rzeczywiście, gdyby nie Nina i Sonia, trudno by mi było zapanować nad tym domem. Piotr zarządził, że w obecnej kryzysowej sytuacji należy zachowywać się możliwie bez zmian, jeśli chodzi o dzieci. Czyli każdego ranka Nina zaprowadza Konstantego do przedszkola (z wykładowym angielskim i francuskim), potem chodzą razem na zajęcia dodatkowe: karate, pianino i gimnastykę. Wracają do domu w okolicach osiemnastej. W tym czasie Sonia zajmuje się niespełna roczną Julią, która uczęszcza na zajęcia ruchowe i muzyczne dla niemowląt, a poza tym ma swój własny pokój zabaw na ostatnim piętrze domu, gdzie spędza całe dnie, z dala od zgiełku pozostałej części domostwa. – Cały dzień pozostaje dla dzieci bez większych zmian, wszystko odbywa się tak, jak do tej pory, czyli normalnie, i do zachowania tejże normalności, pomimo zmienionych warunków, należy dążyć – przekonywał Piotr, a jego pracownice, Nina i Sonia, nie zgłaszały sprzeciwu. Dzieci mają sądzić, że mamusia jest w pracy i wszystko jest okej. Bo dzieci są najważniejsze, to wiadomo i jest to złota sentencja, powtarzana niczym mantra przy różnych okazjach. Jak wyjaśnić nieobecność mamusi po godzinie osiemnastej trzydzieści? Wtedy zazwyczaj była już w domu (poza dniami, kiedy absolutnie musiała zostać w pracy, bo zwołano radę nadzorczą na siedemnastą albo inne pokręcone spotkanie, no i rozumiecie państwo, Nina i Sonia wypracowują sowicie płatne nadgodziny). Więc jak wyjaśnić, że mamy nie ma po osiemnastej trzydzieści? Że jej mercedes klasy A nie podjeżdża do garażu, że koła nie dudnią na podjeździe? Tego momentu wyczekiwał Konstanty, już go widzę – oczami wyobraźni go widzę, jak siedzi pod czujnym okiem Niny lub Sonii, a może obu, na parapecie siedzi, z czołem przylepionym do szyby, i wypatruje świateł matczynego wozu. Wyobrażam sobie scenę, kiedy Anka wchodzi po pracy do domu. Jest osiemnasta dwadzieścia dziewięć. Norma wyrobiona, nawet minuta czasu na plusie. Anka promienieje dumą

i samozadowoleniem, bo udało się w zaplanowanym czasie dotrzeć do domu. Pomimo korków, pomimo awarii tramwaju na środku skrzyżowania, dodatkowych zadań w pracy i wielu innych trudności, udało się wyjść równo o siedemnastej trzydzieści. Widzę Ankę w progu ich domu. Ona nadal jest w biegu. Mózg zaprogramowany na wykonanie konkretnych czynności w określonym czasie. Optymalizacja wykorzystania czasoprzestrzeni. Szybkie zdjęcie butów, specjalnych butów do samochodu, czyli płaskich czółenek, bo przecież nie będzie prowadzić auta w szpilkach, buty ciach mach, w pierwszy rząd tuż przy wejściu – jutro rano, punkt szósta czterdzieści pięć, będzie je na nowo zakładać, nie można pozwolić sobie na stratę cennych minut, by szukać butów. Popielaty płaszcz z wielbłądziej wełny (to Piotr obstawał, że jest tego warta, ona sama uważała ten wydatek za zbyteczny) siup – na wieszak nad butami. Ruchy szybkie, sprawne, zoptymalizowane. (Mój Boże, czy to aż tak wygląda, że moja siostra upodabnia się do robota?). Zaraz potem laptop do gabinetu, garsonka do szafy, równie gładko, wprawnie, bez chwili wahania. Kolejne zadanie w ciągu tego pełnego wyzwań dnia. Osiemnasta trzydzieści pięć. Jak dotąd plan dość dobrze wykonany. Na krześle w gabinecie równo złożone, świeżo wyprasowane koszule. To obowiązek Niny w czasie, gdy Konstanty socjalizuje się w swym wielojęzycznym przedszkolu. Anka ubiera się po domowemu, ostatni guzik koszuli przy szyi pozostaje niezapięty. Chwila przestoju, poza planem, jakieś kilkanaście sekund niepotrzebnego siedzenia na krześle, obok wyprasowanych przez Ninę koszul. Anka wstaje, wraca do dawnego trybu funkcjonowania. Trybiki nadal się kręcą, machina pracuje, jest osiemnasta trzydzieści dziewięć, czas zająć się domem. Więc idzie Anka do salonu, idzie radosna, pełna energii, energią naszpikowana, zadowolona z siebie, gdyż udało się wykonać plan perfekcyjnie i bez opóźnienia. Teraz należy pozostać przy podobnie udanej organizacji czasu i owocnie spędzić czas z dziećmi. Wiadomo bowiem, o czym piszą i mówią w mediach, o czym gadają profesorowie psychologii i najlepsze nianie, że czas z dzieckiem należy spędzać efektywnie. Liczy się jakość, a nie ilość. Bo dziecko jest najważniejsze, bo dziecko to najważniejsza sprawa na świecie. Nina już wie, podobnie jak Sonia, że teraz muszą usunąć się w cień i wyjść niezauważenie. Najlepiej zawczasu przygotować dzieci na swoje wyjście. Żeby nie było głupich scen, za które można nawet stracić pracę. Sonii raz się zdarzyło, że dziecko płakało na widok wychodzącej wieczorem z domu opiekunki. I to na oczach biegnącego doń rodzica. Tak zapewne wygląda powrót mojej siostry z pracy. Wyobrażam sobie, ile to musi kosztować energii, samozaparcia, ile wysiłku trzeba, by tak sprawnie ułożyć sobie życie. Anka zasłużyła na medal. To silna, pełna ambicji kobieta, gotowa wiele poświęcić. Takie realia – nie dostosujesz się, wypadasz z gry. Ambitne dziewczyny, chcące czerpać z życia pełnymi garściami, mogą brać z niej przykład. Zatem kiedy Konstanty nie doczeka się mamusi o godzinie osiemnastej trzydzieści, powinien być zdziwiony. Powinien zapytać, gdzie jest mamusia. Być może nawet to zrobi, ale większa szansa jest na to, że w spokoju pobawi się z Sonią lub Niną (całkiem nieźle płatne nadgodziny, Nina zarabia trzy razy więcej niż w szkole, gdzie była nauczycielką francuskiego). Konstanty wiele razy był już w takiej sytuacji, że nie doczekał się powrotu mamy z pracy. Wyjazdy na konferencje zdarzają się całkiem często, bywają też wyjazdowe szkolenia, kilkudniowe, w pięknych hotelach, a przy okazji spa, maseczka na twarz, maseczka na tyłek, maska na duszę. Tak się zdarza i każde dziecko ciężko pracującego rodzica to wie; wie o tym świetnie. Są wieczory, kiedy rodzica nie ma i już. Co nie znaczy, że rodzic nie kocha, że nie tęskni i że nie myśli o swoim maleństwie. Wręcz przeciwnie, rodzic bardzo wtedy tęskni. Kiedy wróci, znów pobawią się w wojnę albo poukładają razem zamek z klocków. Jednego tylko nie zrozumiałam w planie Piotra. – Dlaczego nie powiesz Konstantemu, że mamusia jest chora i leży w łóżku? – spytałam. Sonia i Nina siedziały na kanapie niczym pensjonarki. Taktownie milczały. – Anna nie jest chora – odparł zdziwiony Piotr. Wzruszyłam ramionami. – Dobrze, ale to ty będziesz im kłamał. Nie spodziewaj się tego po mnie.

Piotr już im w tej sprawie nakłamał, to oczywiste. Może zresztą nie tylko w tej. *** Chwilę potem do salonu wkracza elegancki młody człowiek w wieku lat czterech. Sztruksowe spodnie w kancik, niebieska koszula, na niej kamizelka w kolorowe romby – szyk, styl i klasa. Angielscy lordowie mogliby pozazdrościć mu prezencji. Brakuje tylko fajki do kompletu i ten przystojniak mógłby podbić elity Londynu. – Dobry wieczór – mówi młody lord grzecznie i kłania się w pas. Naprawdę przemiły chłopiec. Zastanawiam się, jak zachowałaby się Lucyna. Trochę to trwa, zanim wpadnę na właściwe rozwiązanie. Dochodzę do wniosku, że w zaistniałej sytuacji Lucyna pobiegłaby do chłopca, wzięła go na ręce i wyściskała. Widzę to już oczami wyobraźni, bujnej, jak wiecie, i zdolnej do wszystkiego. Szkoda, że w kwestii realnych zachowań i codziennego życia nie bywam tak twórcza, jak w sferze wymyślanych obrazów i historii. Zatem oczami wyobraźni widzę, jak osoba podobna Lucynie podbiega do chłopca, bierze go na ręce, ściska, przytula, całuje, moje ty małe kochanie, ach i och, i cmok w jeden policzek, i w drugi, i w czółko być może. – Witaj, Konstanty – mówi sucho Piotr. Wyrywa mnie z transu. Zastanawiam się, gdzie się podziała scena z wyobraźni, gdzie jestem ja, która podbiega do dziecka i bierze je na ręce. Siedzę w fotelu. Kiwam głową w stronę Konstantego. Chłopiec zauważa mnie. – O, ciocia… Przynajmniej tyle. Poznał mnie. Choć nie było to wcale oczywiste. Moja niedawna chęć wylewnego powitania z chłopcem jakoś gaśnie. Coś mi mówi, że ten dumny młody człowiek nie chciałby witać się ze mną w ten sposób, napadnięty nagle i nieprzyjemnie. Nie chciałby, żebym go macała, wycałowywała, obśliniała. Więc może dobrze, że nie wprowadziłam swoich śmiałych planów w czyn. – Jaki z ciebie duży chłopiec! – mówię z podziwem. Wychodzi trochę sztywno. Przełykam nerwowo ślinę. Konstanty pewnie myśli o mnie, że kolejna nudna ciotka, że kolejne przejścia pełne patosu i wzruszeń ciotczynych na niego czyhają pod postacią mojej skromnej osoby. Pewnie właśnie obmyśla plan, jak by się tu wykaraskać. Oczywiście nie przychodzi mi do głowy, do tej zakutej pały, że Konstanty ma cztery lata. Jakąś dekadę za mało, by myśleć o mnie w ten sposób. Najprawdopodobniej interesuje się teraz jakimś sobie tylko wiadomym detalem w moim wyglądzie, na przykład moim pseudoceltyckim naszyjnikiem. – Tato, pan od karate powiedział, że dobrze mi idzie. Jestem jednym z jego lepszych uczniów – pochwalił się młody dżentelmen. – Cieszę się, kochanie – odparł Piotr. Zmierzwił ręką blond włosy chłopca. Później dowiedziałam się, że pierwsze treningi karate nie wychodziły Konstantemu najlepiej. Sonia mi o tym powiedziała, kiedy w kuchni przygotowywałyśmy jedzenie, ja dla siebie i siostry, a ona dla Julii. Powiedziała, że na początku Konstanty był niechętny treningom, choć się do tego nie przyznawał. Później ponoć przekonał się do ćwiczeń, pokonał początkowy strach i niechęć. Był bardzo konsekwentny i pracowity. – Kochanie, musimy porozmawiać – rzekł Piotr. Podszedł do chłopca. Nachylił się nad nim, ukucnął. Ich twarze znalazły się teraz na tej samej wysokości. – Mamusi jakiś czas nie będzie w domu. Ma bardzo ważne szkolenie. Musiała wyjechać. Ale niedługo wróci – tłumaczy Piotr, a chłopiec robi smutną minkę. – Nie martw się, przekażę jej, że dobrze ci idzie karate. Wychodzę do biblioteki. Mam dość kombinacji Piotra. Nie rozumiem, dlaczego nie można

powiedzieć czteroletniemu chłopcu, że jego mamusia jest chora i leży w łóżeczku. Nie mieści mi się w głowie, że czterolatek jest dość dorosły, by uprawiać karate, a nie dość duży, by poznać prawdę o mamusi. Jestem jakaś niedzisiejsza. 7. Anka leży w łóżku, szczelnie zakryta kołdrą. Co jakiś czas wchodzę do niej, przynoszę śniadanie, taca pełna, taca pusta, siup z powrotem do kuchni, potem herbatka na wzmocnienie, z miodem, tak zalecił lekarz. Następnie obiad, najlepiej zarazem lekki i treściwy, nie pytajcie mnie, jak to się robi, spytajcie matkę Sonii, panią Krystynę, która ma już zapewne serdecznie dość moich telefonów. Jednak pani Krysia o nic nie pyta, nie jest dociekliwa i nie robi mi problemów. Wręcz przeciwnie, chętnie udziela rad i dyktuje przez telefon przepisy. Zatem jadłospis Anki sporządzam ja, wisząc na telefonie podczas rozmowy z matką Sonii. Nauczyłam się już gotować prawdziwy rosół. Pierwszą próbę podania obiadu Anka ignoruje. Skoro nie chce jeść przy mnie, to trudno. Wychodzę dyskretnie, rosół zostawiam na stoliku nocnym. Ciepły, ale nie wrzący, uważam, co robię, nie chcę, by komukolwiek stała się krzywda. Z łazienki Anki usuwam maszynki do golenia i inne ostre przedmioty. Nie wiem dlaczego. Ani przez chwilę nie wierzę, że mogłaby sobie coś zrobić. Co do dalszych szczegółów „szkolenia” Anki, a może raczej mojego szkolenia, któremu przy okazji opieki nad nią podlegam – to jest ono wymagające i niezwykle praktyczne. Niesamowite, ile rzeczy trzeba zrobić w domu, nawet jeśli kilka razy w tygodniu przychodzi pani sprzątająca, a obiad pomaga gotować opiekunka do dzieci. Jeszcze zanim w domu zjawią się rano Nina i Sonia, jest tu dużo pracy. Julia wprawdzie nie jest karmiona piersią (podobno sama zrezygnowała z ciamkania w czwartym miesiącu życia, ciekawym trafem jej rezygnacja zbiegła się w czasie z powrotem Anki do pracy), jednak wstaje wcześnie, potrzebuje jedzenia. Trzeba przygotować mleko, wszystko wyparzyć, wymyć, odmierzyć, podać jej butelkę. Dużo roboty, jak dla niewprawnej osoby, którą jestem. Ance zajmowało to ze trzy minuty, u mnie trwa kwadrans. Wszystko to odbywa się około szóstej rano, kiedy jestem w połowie snu, rozczochrana, nieumyta, z zaklejonymi oczami, niezdolna normalnie myśleć. Piotr też niedawno wstał. Żeby utrzymać higienę organizmu i gładko rozpocząć dzień, potrzebny mu basen lub jogging z rana. Słyszę jak pakuje torbę, słyszę jak się ubiera. A mała Julia się niecierpliwi, kwili, krzyczy i płacze w oczekiwaniu na butlę mleka ode mnie. Drze się wreszcie rozpaczliwie, rozpiętość jej możliwości wokalnych jest zaskakująca. Ma pokój na parterze, daleko od sypialni na piętrze, w której leży Anka. Ciekawe, czy siostra słyszy krzyki Julii. Może jest w tak głębokim śnie, że nic do niej nie dociera? Piotr wchodzi do pokoiku małej i całuje ją w czółko. „Dzień dobry, córeczko － mówi. － Miłego dnia. Czy dasz radę?” – pyta mnie, a ja odpowiadam ochoczo: Tak, tak, dam radę, oczywiście, że dam, jestem w końcu kobietą. Sytuacja jest kryzysowa, owszem, ale się zmobilizuję. „Wiem, że mógłbym nie iść na ten basen － dodaje Piotr － ale uwierz mi, ja tego potrzebuję, właśnie teraz potrzebuję tego szczególnie silnie, żeby oczyścić emocje i odreagować”. Kiwam głową na znak zrozumienia, za godzinę przyjdzie Nina, jakoś wyrobię, Nina zajmie się już wszystkim, obudzi, umyje i ubierze Konstantego, zrobi mu śniadanie, wyprawi do przedszkola… To, co spadło na mnie, jest jedną setną obowiązków w tym domu, a może jedną tysięczną. Naprawdę dam radę, poza tym mam lekką pracę, wszyscy to wiedzą, nauczam angielskiego, raptem parę godzin dziennie. Zajęcia są często odwoływane, moi uczniowie-dyrektorzy jeżdżą w interesach, więc pracy mam mało, a mój wolny czas aż się prosi, żeby go zagospodarować. To i obiad ugotuję, zabawki posprzątam, pranie uporządkuję w suszarni. A ty, Piotr, idź na basen. Wysiłek fizyczny pomaga w sytuacjach kryzysowych. W sprawie butelek, mleka, żywienia dzieci, kup i pielęgnacji niemowląt znów radzę się pani Krystyny. Dług wdzięczności po mojej stronie rośnie i pęcznieje. Postanawiam dać Ance jeszcze trzy dni na samodzielny powrót do życia. Po tym czasie może mnie Piotr zakrzyczeć i mi nawymyślać, ale wzywam lekarza i wszystko mi jedno, czy

wylecę z tego domu z szybkością rakiety i czy mnie wydziedziczą, czy nie.

PRZEBUDZENIE

1. W pewnym momencie podchodzi do mnie Konstanty. Nachyla się nade mną, jakby chciał powierzyć mi sekret. – Chcę ci coś powiedzieć, ciociu. Czuję dumę, że uważa mnie za osobę godną zaufania. Kucam przy nim i nadstawiam uszu. – Opowiadaj, młody człowieku – zachęcam. – Co się stało? – Śniło mi się, że przyszła do mnie mamusia – odparł Konstanty konfidencjonalnym tonem. – W nocy przyszła do mojego pokoju i położyła się obok mnie. Jakże by to, mam chęć zakrzyknąć, twoja mama jest przecież na szkoleniu, tatuś zarządził, że tak to się nazywa. Przygryzam jednak wargę, karcąc się za ironię. – Słucham dalej, słucham uważnie – zapewniam. A ten spiekł raka, jakby się zawstydził. – Mamusia pocałowała mnie w policzek. – Zatem piękny miałeś sen, młody człowieku. – Powiedziała, że mnie kocha – wymamrotał chłopiec, zdziwiony swoimi słowami. Czuję, że wilgotnieją mi oczy. – To oczywiste, kochanie, że mamusia cię kocha – mówię. – To nie był sen. Zapamiętaj to sobie. Po czym obficie go wyściskałam. Pierwszy raz w życiu. Z własnej inicjatywy, pełna zdziwienia swoim wylewnym zachowaniem. Być może sytuacja, którą mi opowiedział, tak mnie uskrzydliła. Dodała mi sił i otuchy. Wiedziałam bowiem, że chłopiec mówi prawdę, że jego historia nie była snem. Skoro tak, to przebudzenie Anki jest całkiem bliskie. Być może nawet już się zaczęło. *** Kiedy weszłam do jej pokoju, Anki istotnie nie było już w łóżku. Wymiotowała w toalecie. Rzyg był obfity, barwny. Bóg raczy wiedzieć, co tam było, a raczej czego w nim nie było. Dotychczasowe życie Anki spływało muszlą klozetową ku ziemi. Anka opierała się o ścianę i powstrzymywała nadchodzące torsje. Ktoś inny wezwałby karetkę. Podejrzewałby otrucie. Ja byłam pewna, że obrazek, który oglądam, ma raczej metaforyczne niż medyczne znaczenie i że całe to rzyganie jest koniecznym etapem na drodze ku uldze. Dlatego milczałam, podałam jej tylko ręczniki, przygotowałam kabinę prysznicową, wytarłam podłogę. Starałam się być jak najmniej widoczna. Obserwowałam z zewnątrz, jak strugi wody płyną po ściankach prysznica, a w łazience robi się duszno. Lustro pokryło się parą, poczułam zapach lawendowego mydła. Oraz zapach nadziei. Nadziei na to, że najgorsze jest za nami i teraz będzie już tylko lepiej. 2. Ubrała się schludnie, czysto i swobodnie. Ma mokre włosy, suszy je ręcznikiem. Nadal nie wypoczęła dostatecznie, ale jest już o niebo lepiej. Przygładza włosy leniwymi ruchami dłoni. W ogóle porusza się jakoś tak powoli, jakby ważyła każdy gest, jego przeznaczenie i sens. Patrzy przed siebie nieobecnym wzrokiem. Cisza w pomieszczeniu jest przygniatająca, jeszcze bardziej niż przed chwilą. Przez półotwarte okno wpada chłodne, orzeźwiające powietrze. Jest mi zimno, ale spokojnie obserwuję Ankę, stojąc na progu pokoju. Milczymy obie, atmosfera jest dziwnie napięta.

Chcę być szczera, chcę być sobą, nie chcę się kajać i przepraszać w nieskończoność, ale jest mi głupio z powodu tego, co zaszło w restauracji japońskiej. Może nie tyle głupio, co niezręcznie. Nadzwyczaj niezręcznie. Na stoliku nocnym podryguje wyciszony telefon. Anka podnosi go powoli, z namysłem. Każdy jej ruch wygląda tak, jakby odbywał się w zwolnionym tempie. Jakby wymagał maksymalnego skupienia i nieludzkiej siły. Do tego ten nieobecny wzrok, ten jej dziwaczny wzrok zahipnotyzowanego pieska, dosłownie krew mi się mrozi w żyłach na ten widok. Pocieszam się, że to przez jej zmęczenie. Już mam się odezwać, ale Anka odbiera połączenie. Osoba po drugiej stronie słuchawki ciągle nadaje. Urywki jej monologu przedostają się do pokoju. Rozpoznaję ciotkę Elizę, która szczebiocze w podnieceniu, zapewne z powodu tego, że nieuchwytna od kilku dni Anka odebrała telefon. Choć po prawdzie, Anka nie odezwała się podczas tej rozmowy ani słowem. Słyszę piąte przez dziesiąte, połowy się domyślam. Do moich uszu dochodzą kolejne żarliwe kondolencje, wszystkie te ochy i achy żałobnego świata. W ustach cioci brzmi to perliście i dziwnie radośnie. Jej podniosły ton i szybko wypowiadane słowa kontrastują ze spokojem Anki i jej powściągliwym milczeniem. Och, kochanie, nareszcie, nareszcie się dodzwoniłam, tak mi przykro, jakże przykro, wasza cudowna matka odeszła tak nagle, tak niespodziewanie, w kwiecie wieku, tyle jeszcze było przed nią, tyle mogła dokonać, znałam ją przecież dobrze, pełna była werwy, chęci do życia, pomysłów na nadchodzące lata, dni i godziny, jak to się mogło stać, wiem, jakie byłyście związane… Jak to matka i córka. Musisz strasznie to przeżywać, musisz bardzo cierpieć… Anka milczy. Wszystko się w niej gotuje. – Składam serdeczne kondolencje, serdeczne kondolencje jeszcze raz składam, dzielę waszą żałobę… – nadaje dalej ciotka. Zatem schluss. Koniec. Ance odbiło. Przerwała monolog ciotki lodowatym tonem. – Nie chcę tego więcej słuchać. I wtedy rozpoczął się ciąg dalszy tego przedstawienia, czy to dramat, czy farsa, uważajcie sobie, co chcecie. Anka powstała z popiołów, uniosła się na łóżku, jej szeroka, krzywo zapięta koszula zatrzepotała niczym żagiel na wietrze. Wyglądała malowniczo, niezwykle malowniczo i pięknie, targana emocjami, kipiąca energią, niesiona złością. Rozwiane włosy, zmarszczone czoło, zaciśnięte pięści, zaciekły wyraz twarzy. W oczach poblask szaleństwa. I odwaga, szalona odwaga, by wreszcie być sobą, żyć w zgodzie ze sobą i swoim pojmowaniem szczęścia. Nawet, jeśli jest to szczęście podszyte obłędem. Uśmiechnęłam się skrycie do siebie. Cała ta scena, ten obraz nagle wyrosły przed moimi oczami, miał w sobie magnetyczny urok. Coś nieokreślonego sprawiało, że chciałam się uśmiechać, chciałam patrzeć na to z zaciekawieniem i sympatią. – Jestem wściekła! Jestem kurewsko wściekła! – zakrzyknęła siostra. Nigdy wcześniej nie słyszałam u niej takiego słownictwa. Ostre słowa, wypowiadane przez kogoś po raz pierwszy, brzmią jeszcze ostrzej, jeszcze prawdziwiej. Byłam jedyną osobą na świecie, która mogła życzliwie patrzeć na tę scenę. Nikt inny by tego nie zaakceptował. Nikt inny by tego nie przełknął. – Jak oni wszyscy śmią! Jak oni mogą mówić mi, jak się czuję! Twierdzą, że wszystko wiedzą, że wiedzą, jakie są moje emocje! Jak oni mogą wkładać w moje usta słowa, których nie wypowiedziałam! I których nigdy nie wypowiem? Słyszałaś ją? „Wiem, jak byłyście związane, wiem, jaki to dla ciebie cios!” – parodiowała ciotkę, a ja zaczęłam się cieszyć, że ten mało istotny telefon wyrwał moją siostrę z odrętwienia, w którym mogła równie dobrze tkwić przez kolejnych kilka miesięcy. – Przecież my wcale nie byłyśmy związane! I ty to akurat wiesz, wiesz równie dobrze jak ja. Prawda? Kiwnęłam głową na tak. A ona dalej: – Dopiero teraz to pojęłam. Ja już teraz wszystko wiem. Obudziłam się. Rozumiesz mnie, prawda? Powiedz, że mnie rozumiesz! – Jej włosy nadal nerwowo falowały. Mówiłam cicho: Wiem, rozumiem, wiem, wiem, i wszystko to pojmuję i rozumiem. Do

kwadratu, do sześcianu to moje zrozumienie, możesz na mnie liczyć. Rozumiem i jestem z tobą. I cieszę się, że rozmawiamy tak szczerze, tu i teraz, my dwie, wreszcie ze sobą nawzajem. Bez pudła. Chciałam ją przytulić. Nie odważyłam się. Moje ręce leżały na kolanach jak dwie kłody drewna. Tymczasem pierwsza fala złości mojej siostry minęła. Anka opadła bez sił na łóżko. Nadal była wycieńczona i jeden pojedynczy, desperacki przypływ energii nie zmył uzbieranego przez lata wymęczenia. Usiadła zgarbiona na łóżku i rzekła spokojnym tonem: – Przecież ja po niej nie płaczę. I ty to wiesz. – Wiem. – Przecież powinnam płakać. Położyła się i nakryła kołdrą aż po szyję. – Ja też nie płaczę – mówię. Sporo mnie kosztowało to wyznanie. Siostra nagle zachichotała. Jak mała dziewczynka, pensjonarka, licealistka co najwyżej, małoletnia siksa. Poczułam się jak w komiksie czy może w surrealistycznym filmie. Ktoś tu zbzikował, mówiła moja intuicja. Dotąd sądziłam, że ja, bo to przecież moja rola, moje emploi. A tu się okazuje, że bliska wariactwa jest moja dotąd zrównoważona, podziwiana przez wszystkich siostra. Ale z drugiej strony, co nam pozostało? Mamy ciągle płakać? Po sobie płakać, bo przecież nie po zmarłej, to już sobie wyjaśniliśmy. Więc mamy ciągle nad sobą płakać, ciągle melodramatyczne tony, patetyczna muza, wysokie ce i te pe? Może dla odmiany przyda nam się teraz trochę śmiechu. Więc rżymy obie śmiechem głupiego. Tak zwana głupawka nas opanowała i bądź tu człeku mądry, idź po rozum do głowy, jak to się mówi, i przestań się śmiać, sam nawet nie wiesz, do czego, do sera zapewne – kolejne powiedzenie, niezwykle akuratne w opisywanej sytuacji. Anka rechocze na łóżku, częściowo zakrywa twarz kołdrą, toteż jej rechot bardziej jest rozmyty, mój zaś pozostaje czysty i w pełni słyszalny. Siedzę po przeciwległej stronie łoża, naprzeciw mnie lustro od toaletki w pseudobarokowej posrebrzanej ramie, a w lustrze my dwie, siostra i ja. Rżymy tak ładny kawałek czasu. Wszystko wokół wzbudza nasz śmiech, a to firanka krzywo wisi w oknie, a to ważka bzyczy na obiciu szezlonga, a to dzieci krzyczą na ulicy. W domu na szczęście nie ma nikogo poza nami, dwoma wariatkami, chciałabym rzec – starymi, ale jednak jeszcze nie dość. Konstanty jest w przedszkolu, gdzie poznaje kolejne fascynujące słowa w języku francuskim, Sonia maszeruje z Julią zapakowaną szczelnie w wózek po pobliskim parku, Nina pewnie jest w sklepie albo odbiera garnitury Piotra z pralni. Piotr w pracy, rzecz jasna, prawie bym o nim zapomniała w powyższej wyliczance. A my, dwie wariatki, jeszcze nie dość stare, dwie szajbuski w różnych stadiach choroby, rżymy i rechoczemy, ile dusza zapragnie. Nasz śmiech ma swoisty rytm i melodię – nie wiem, czy kiedyś wsłuchiwaliście się w wokalne popisy śmiechu, jeśli nie, to posłuchajcie – śmiech również pisany jest na nuty. Śmiech tkwi na pięciolinii, wokół gamy, krzyżyki, bemole. Wesoła tonacja, która wychodzi poza nutowy zapis. Kolejne oklepane powiedzenie przychodzi mi do głowy: śmiech to zdrowie, a skoro tak, to mamy tu sesję leczniczą wartą kilkaset złotych. Niejeden dyplomowany psycholog, terapeuta wszelkiej maści i uzdrowiciel dusz, mógłby uczestniczyć w tym swoistym szkoleniu z uzdrowicielskiej mocy śmiechu. Nasz perlisty śmiech, początkowo radosny, w wesołej tonacji utrzymany, przeradza się po chwili w ten podszyty goryczą, tonacja ulega niechybnej zmianie na smutną. Coś dziwnego się z nami dzieje. Trudno już stwierdzić, czy to nasze wycie do księżyca w środku słonecznego dnia nie jest przypadkiem zakamuflowanym płaczem. I patrzymy wtedy na siebie nawzajem wzrokiem pełnym zmartwienia i troski. Czy dobrze się dzieje, mości państwo, w tym naszym małym, suwerennym księstwie dusz, pomiędzy drzwiami łazienki a garderobą? W jednym z luksusowych podwarszawskich domów dzieje się historia

dziwna, niepokojąca, która wzbudza śmiech i płacz na zmianę, mąci w naszych duszach, umysłach i emocjach. I to wielkie lustro naprzeciw mnie, lustro w posrebrzanych barokowych ramach, lustro designerskie, władcze i dominujące. I ten obraz w nim jakby przekrzywiony, nasz obraz, mój i Anki. Anka milknie, mnie również brak już pary w gębie, tak do śmiechu, jak do płaczu. Siedzimy przez chwilę cicho, osowiałe, zadziwione tą nagłą ciszą. Patrzymy na siebie w konsternacji, jakbyśmy zobaczyły się pierwszy raz w życiu. – Miałam sen – mówi Anka. Nadal ciężko dyszy od niedawnego śmiechu. Przypomina mi się początek słynnego przemówienia Martina Luthera Kinga. I had a dream, miałem sen. Sen głęboki, sen proroczy. Sen, który śnią miliony. – Miałam sen… W noc, kiedy rozstałyśmy się pod restauracją sushi. Chrząkam nieznacznie. Nie chcę już do tamtego wracać. Nie teraz. Anka rozkłada się w białej puchowej pościeli tak, jakby robiła orła na śniegu. Ramiona szeroko, nogi sztywno wyprostowane, wzrok skupiony na suficie. – Śniła mi się matka, ale była jakaś dziwna, pytała, czego pragnę. Przyjemny sen, do pewnego momentu. Potem… potem ona powiedziała, żebym żyła tak, jak tego pragnę, żebym żyła w zgodzie z sobą. Nudzę cię? Patrzę sobie w konsternacji na stopy. – Skądże, mówisz niezwykle… ciekawie. – Unoszę głowę. – Inspirujący sen. – Ona tyle mówiła, tyle mądrych rzeczy mówiła, tak mi się zdawało. I jak ja chcę żyć, ją to interesowało, zamknij oczy i zastanów się, mówiła, jak ty siebie widzisz, zastanów się, jak widzisz siebie naprawdę, siebie prawdziwą, szczerą, tu i teraz, zupełne głupoty, śmiałabym się kiedyś z tego, to jakaś parodia szkoleń z umiejętności miękkich, ale jej głos był tak słodki… I czego ja pragnę, pytała, poważnie pytała i taka była szczera w tym pytaniu… Jak chcę żyć i czego pragnę. – A jak chcesz żyć? – Nie wiem. Ja już nic, Ewa, nie wiem. – Witamy w klubie. I Bóg stworzył kobietę. – Jesteś wykończona – mówię. – Odpoczywaj. Korzystaj z tych chwil tylko dla siebie. Anka nadal leży w pozycji orła na śniegu. Oczy wpatrzone w sufit, rozmarzona mina. – Nic innego nie zamierzam teraz robić, Ewa. Nic innego. Przykrywa głowę kołdrą. Natychmiast zapada w sen, a zresztą trudno stwierdzić, skoro cała jest nakryta. W każdym razie, audiencja skończona. Kolejna scena naszego przedstawienia również. Mam nadzieję, że się nie zadusi tą swoją nową swobodą, ta moja świeżo odnaleziona po latach zagubienia siostra. Oby przemiana wyszła jej na dobre. 3. Nie chcę wdawać się w szczegóły, naprawdę nie wiem i nie chcę wiedzieć, jak wygląda sprawa pogrzebu w przypadku konieczności przewożenia ciała z innej półkuli do Polski, w dodatku przy wątpliwościach co do okoliczności zgonu. Piotr spisał się znakomicie, złoty laur dla niego. Żadnych więcej śmichów chichów i sarkazmów w jego stronę, powinnam czuć bezgraniczną wdzięczność, którą to powinnam mu natychmiast okazać. Szkoda tylko, że poszedł po pracy na siłownię, żeby odreagować fuzję jakiejś spółki czy coś tam podobnego. Może odreagowywał w ten sposób sprowadzenie zwłok teściowej do Polski, tego nie wiem. W każdym razie go nie było, ćwiczył swoje cudo mięśnie w obecności ponętnej pani instruktor. Ja zaś poszłam wraz z Niną odebrać Konstantego z zajęć karate. Po karate miał być jeszcze angielski, dlatego też Piotr wybył na siłownię, bo jak tłumaczył, syna w domu i tak nie ma, więc może z czystym sumieniem spożytkować wolny czas na siebie. Inwestycja w naukę języków obcych szybko się Konstantemu zwróci, przekonywał Piotr, w przyszłości jako student którejś

z prestiżowych międzynarodowych uczelni Konstanty i tak będzie musiał biegle znać angielski, a łatwiej uczyć go teraz, gdy to dla niego zabawa. Potem będzie miał poważniejsze zajęcia na głowie. Odebrałam telefon od prawnika i wysłuchałam go w spokoju, właściwie nie zadając pytań. „Czy termin spotkania państwu pasuje, czy pasuje pani siostrze? – pytał prawnik. – Siostra, słyszałem, jest na zwolnieniu lekarskim, ma ponoć zapalenie gardła, czy zdąży się wykurować przed pogrzebem?”. Ano owszem, odparłam, zastanawiając się, kto mu o tym doniósł, i to niedokładnie zgodnie z prawdą. Mógł to zrobić tylko Piotr. Ano owszem, panie mecenasie, moja siostra jest na zwolnieniu lekarskim, zgadza się to, panie mecenasie. Trudno mi określić, czy pojawi się na pogrzebie. Nie mogę tego przewidzieć. Rozumiem jednakowoż, iż interesuje pana nadzwyczaj żywo nasza obecność na odczytaniu testamentu, zawiadomię siostrę zarówno o jednym, jak i o drugim wydarzeniu. Ona ma podczas choroby wyłączony telefon, zapalenie gardła, jak pan zapewne kojarzy, łączy się z dyskomfortem przy mówieniu – nadawałam dalej niczym wytrawna aktorka, i sama w duchu się z siebie śmiałam, jak łatwo przychodzi mi kłamać i zaciemniać rzeczywistość. Pan adwokat zgodził się ze mną we wszystkich sprawach, dziwnie przy tym brzmiał jego głos, tajemniczo i ponuro, jakby wiedział coś, o czym my jeszcze nie wiemy. Mowę miał gładką i lekką, jak to u prawników bywa, jednak ja wyczułam w jego gadaniu fałszywe nuty, nuty podszyte strachem. Może zastanawiał się, ile skapnie mu z majątku mojej mamusi, która była, jak mnie solennie zapewniał, nie tylko jego wieloletnią klientką, ale także dobrą przyjaciółką. Zapewne już liczy swój pachnący australijskimi dolarami współudział w naszym spadku. Może mały legacik, może darowizna… Nie, to ostatnie pewnie nie, darowiznę poczynić może przecież tylko żywy. Więc stąd to ledwo wyczuwalne wahanie w głosie pana mecenasa. Oczekuje on bowiem pieniężnej rekompensaty za lata usłużnego nadskakiwania mojej matce, za oszukiwanie siebie i jej, że są dobrymi przyjaciółmi, że szanują się wzajemnie i darzą sympatią. A tu nagle trach. Koniec wieloletniej współpracy, koniec reprezentowania jej interesów w Polsce, koniec łatwo zarabianej kasiory. Wiadomo, jak to jest, kiedy mocodawca poza krajem, przelew ciągle płynie, przelew australijskich zielonych za kilka drobnych usług, po przyjacielsku przecież czynionych… Tylko ta taryfa wcale nie ulgowa, zniżek brak, gdyż dawno nieobecna w kraju mocodawczyni-przyjaciółka słabo orientuje się w cenniku podobnych usług w Polsce. „Matka pani szanownej miała bogatą kolekcję malarstwa współczesnego” － rzecze na koniec mój rozmówca, pan mecenas. Wymienia potem parę nazwisk, niestety, mało które kojarzę, więc ich tu nie powtórzę, malarstwo nigdy nie było moim konikiem. „Matka pani pozostawiła ciekawe płótna po sobie, to znaczy: nie własnego autorstwa, lecz autorstwa znanych malarzy, już rozmawiałem z mężem pani siostry, szkoda, że pani siostra nie wykazuje zainteresowania… Zatem rozmawiałem z panem Piotrem i jesteśmy zdania, iż dla dobra kolekcji ktoś z nas, albo nawet my wszyscy, powinniśmy udać się do Sydney. By szanownych zbiorów mojej kochanej przyjaciółki nie rozkradziono… To znaczy, chciałem powiedzieć, by się nie zagubiły w całym tym bałaganie” – nadawał prawnik. Sapnęłam ze zniecierpliwieniem, rozmowa stawała się mało przyjemna i już wiedziałam, do czego pan adwokat zmierza. – „Jeśli panie nie mają możliwości jechać pilnie do Sydney, co zrozumiałe, pani siostra ma przecież dzieci… Więc jeśli panie nie dacie rady jechać, z jakichkolwiek powodów, ja mogę tę sprawę za panie załatwić… Jestem gotów poświęcić swój prywatny czas i udać się do Sydney, by pomóc w spisie inwentarza”. I zabrać dla siebie jeden mały obrazek, pomyślałam. Jakąś staroć, pejzażyk albo martwą naturę. Choćby takiego Chełmońskiego albo Olgę Boznańską. Choć tak po prawdzie, najbardziej w potrzebie to jestem ja. I to bez ściemy. Przeliczyłam swoje możliwości, kiedy brałam kredyt na te dwadzieścia siedem metrów kwadratowych mojej przestrzeni życiowej. To ja wiszę nad przepaścią ruiny finansowej. – Dziękuję panu za troskę – mówię lodowato. – Porozmawiam z siostrą i jej mężem. Muszę kończyć, panie mecenasie. Do widzenia.

4. 1989 Mama podchodzi do ściany i zdejmuje wiszący tam rysunek architektoniczny. Wiesza w zamian inny, równie duży i w równie reprezentacyjnej ramie. Przedstawia on domek, narysowany starannymi pociągnięciami węglem na tle górskiego krajobrazu. Obrazek różni się od znanych mi prac mamy. Jest bardziej swobodny, mniej techniczny i mniej precyzyjny. Nigdy wcześniej go nie widziałam. – Ty rysowałaś? – pytam nieśmiało. – Ja – mówi mama z dumą. Rumieni się. Patrzymy obie na jej najnowsze dzieło. *** Usiłuję przypomnieć sobie rysunki mojej mamy. Pamiętam głównie domy i ulice. Wszystko pełne pionowych i poziomych linii. Rzadko kiedy okrąg lub linia falista, a nawet jeśli, to zawsze perfekcyjnie nakreślona, wymierzona od początku do końca. Naniesiona milimetr po milimetrze na techniczny papier w kratkę. Rysunki mojej mamy były mega precyzyjne. Jakby zawierały tajemną wiedzę, tajemne obliczenia i proporcje. Niczym u alchemika. Pamiętam, jak przychodziłam do jej gabinetu z czystą kartką papieru. Prosiłam ją, by narysowała mi księcia na rumaku, brakowało go bowiem w albumie na zdjęciu zamku z wieżą i moją wyimaginowaną księżniczką. Księcia nie widać na fotografii, ale to nie znaczy, że go nie ma. Po prostu nie zmieścił się w kadr – rozumowałam z logiką dziecka. Książę jest już blisko wieży, zaraz usłyszę stukot kopyt konia, na którym przybył. Wyjrzę przez okno i zobaczę, jak stoi daleko na dole. Pomacha mi ręką, a ja pomacham jemu. Pomacham haftowaną chusteczką księżniczki. Mama mówiła wtedy, że architekci nie zajmują się projektowaniem koni ani rycerzy. Zastanawiałam się, dlaczego nie może zrobić dla mnie wyjątku. W pewnym momencie odkryłam, że to, czego mi brakuje na rysunkach mamy, to ludzie. Ludzie zdarzali się tylko jako małe, czarne punkciki na tle nieożywionych przedmiotów, ulic, murów i garaży. Ludzi jako indywidualnych obiektów, w malarskim detalu, na jej rysunkach nie było. Brakowało mi zbliżeń na postaci. Chciałam widzieć twarze, grymasy na twarzach, rozwiane wiatrem włosy, okulary krzywo leżące na nosie, kolor oczu i sposób patrzenia, i te wszystkie szczegóły, które budują człowieka. Zaciśnięte wargi u ludzi pospiesznie zmierzających do pracy; okruszki bułki z makiem na dolnej wardze małego chłopca, którego matka ciągnie do przedszkola; rozczulenie w oczach starszej pani prowadzącej psa wzdłuż nierównego chodnika; nieobecny wzrok rowerzysty, którego właśnie porzuciła dziewczyna. To chciałam widzieć. Brakowało mi czegoś, co by dodało życia surowym rysunkom mojej mamy. Czegoś, co by sprawiło, że przedstawione domy wyglądałyby na zamieszkałe. Wtedy zdałam sobie sprawę, że nie mam talentu. I to nie dlatego, że nie mogę narysować krzesła albo wazonu. Krzesło przypominało na moim rysunku krzesło, a wazon wyglądał jak wazon. Ale już narysowanie na tym krześle kota wykraczało poza moje skromne możliwości. Jedyne, co mogłam, to nanieść na papier schematyczny obrys kociej sylwetki. Żeby nie było wątpliwości, co zawiera mój rysunek, opatrzyłam go podpisem: „MIAU”, umieszczonym w chmurce koło głowy kota. I nikt z dorosłych już nie mówił: „Jaki fajny obrazek, krzesło, wazon… i co tam obok, na krześle? Miś? Świnka?”. Ludziom zdarzało się w ten sposób reagować na moje malarskie próby, co mnie, jako młodą artystkę, dotykało do żywego. Mój zamysł twórczy nie został prawidłowo odczytany. Więc kot mi za diabła nie wychodził. Nawet stateczny, siedzący bez ruchu kot nie raczył objawić się na moim rysunku. Nie mówiąc już o kocie w ruchu, co jest bardziej naturalnym stanem kota niż kot w spoczynku.

Bo jeśli mamy obrazek: krzesło, wazon i kot, to jaka konfiguracja tych obiektów jest najbardziej naturalna? Kot siedzący grzecznie na krześle koło wazonu? Nie. Kot siedzący na krześle, a pod krzesłem stojący wazon? To już prędzej. Jednak nadal to nie to. Najbardziej naturalnym układem tego rysunku jest kot sięgający do wazonu. Kot, który stoi tylnymi łapami na ziemi i wypręża ciało w górę, by zajrzeć do wazonu i sprawdzić, w jaki sposób wazon spada z krzesła. To byłby prawdziwy obrazek. Kadr później ten sam kot mógłby być przedstawiony w podobnie wyprężonej pozie, z głową wsadzoną w wazon. Wiele jest naturalnych ujęć kota na obrazku, ale na pewno nie należał do nich kot w moim nieporadnym wykonaniu, czyli płaski, schematyczny obrys kota. Wówczas zdałam sobie sprawę, że z kariery malarki nici, skoro nie umiem nawet narysować kota tak, jak tego chcę. Nie mówiąc już o rysowaniu ludzi. Zrozumiałam, że dopóki prawdziwie nie namaluję postaci ludzkiej, nie będę umiała malować. Mimo to robiłam wszystko, by stworzyć najpiękniejszy pod słońcem rysunek. Nie bawiło mnie kopiowanie fotografii nadmorskich pensjonatów i jugosłowiańskich hoteli prosto z wyblakłych żurnali. Raz czy dwa dokończyłam wprawdzie dzieła, po pełnym mozołu popołudniu, podczas którego walczyłam z opornymi kredkami. Kredki były niesforne, kompletnie mnie nie słuchały; wyczyniały na papierze to, co chciały, ignorując mnie i moje pomysły. Nie umiałam nadać przedstawianym obiektom zamierzonej formy. Mama patrzyła na moje dzieła z przymrużeniem oka. – Nie masz talentu. – Oceniła rzeczowo. Przynajmniej co do tego byłyśmy zgodne. Anka zaś w ogóle nie interesowała się rysowaniem. Nigdy nie widziałam jej z kredką w ręku. Mogła rysować po kryjomu; to by było w jej stylu. Nikomu nie pokazała swojego rysunku, ani mnie, ani mamie. Moja dzielna siostra szybko zrozumiała, że jej kariera musi być inna. Musi znaleźć inne ujście dla swoich ambicji. Rozwiązanie równie szanowane i poważne, jednak inne, mniej artystyczne. Ponieważ zawsze lubiła konkretne zadania, uporządkowane przedmioty oraz dedukcję, już w szkole podstawowej zdecydowała, że zostanie finansistką. Będzie zajmować się liczbami. Będzie liczyć, wyliczać, planować, szacować, dodawać, odejmować, budżetować, finansować i audytować. Będzie zarządzać, dysponować, rozdzielać, dawać i zabierać. Przydzielać, nakazywać, zabraniać, oceniać i podsumowywać. I będzie w tym dobra. Anka wiedziała, że jej życie wyznaczy liczba. Również ta prywatna, realna liczba zer na bankowym koncie. Pomnożona przez liczbę godzin, minut i sekund dostępnych każdego dnia pracy. Te dwie liczby staną się współrzędnymi działań mojej siostry. Całe jej życie rozciągnie się na płaszczyźnie pomiędzy osią X i Y, gdzie X to zarobki, a Y to czas pracy. 5. – Prawnik powiedział, że matka zostawiła kolekcję obrazów – informuję. Anka popija herbatę, siedząc po turecku u wezgłowia łóżka. Ręce ma kurczowo zaciśnięte na szklance. Patrzy tępo przed siebie. Herbata paruje jej prosto w twarz. – Gdzie są dzieci? Byłam u nich, nie ma nikogo. Gdzie one są? – pyta głucho. Zerkam na zegarek. Trzynasta. – Konstanty w przedszkolu, Julia na zajęciach z pływania dla niemowląt. Chyba. – Chciałabym do swoich dzieci. – Spokojnie, spotkacie się, jak tylko wrócą do domu. – Kiedy? Przecież to ona powinna lepiej ode mnie wiedzieć, kiedy do domu wracają jej dzieci. Coś tu jest nie tak, choć Anka niby uczesana i umyta, i niby spokojnie siedzi na łóżku. – Kiedy? Kiedy to będzie? Chciałabym do swoich dzieci – mamrocze. Szkoda, że nie możecie zobaczyć jej twarzy. Gama emocji, które trudno opisać. Postanawiam potraktować pytanie najzwyczajniej w świecie. – Lekcja pływania potrwa jeszcze z godzinę, razem z przebieraniem i dojazdem –

wyliczam. – Konstanty ma dziś zajęcia dodatkowe po przedszkolu, nie pamiętam, co konkretnie. Na dole wisi rozpiska, musiałabym sprawdzić. Wcale nie mam ochoty iść do kuchni po rozpiskę. Wcale a wcale. – Rozumiem – mówi Anka tonem grzecznej dziewczynki, który to ton wiele razy u niej słyszałam. – Powiedz mi, kiedy przyjdą – dodaje cicho. Rozkłada się dalej w pościeli. – Nie mam na nic siły, wiesz? – Przeciąga się zadowolona. Obok leżą porozrzucane gazety. Wskazuje na nie wzrokiem. – Nie mogę tego czytać. – Nic dziwnego. To polityczne bzdury. – Uśmiecham się. – Też nie mogę tego czytać. – Ale ja naprawdę nie mogę. Na niczym nie mogę się skupić. Moje myśli są wolne, moje myśli lecą i płyną… – Lekarz powiedział, że tak może być. Musisz odzyskać siły – pocieszam ją. Przepisał jej leki, które biorą osoby po lekkim udarze. Pigułki przeczyszczą umysł, spowodują szybszy przepływ informacji przez mózg. – Będzie dobrze. Zobaczysz – dodaję. Anka nie słucha. Wzrok ma błędny, nieobecny. Zmienia temat. – Dzwonili z mojej pracy. Są jakieś ważne dokumenty. Chcą, żebym pomimo zwolnienia coś tam przeczytała i doradziła. Dobre sobie. Nawet chorować jej nie pozwolą. – Chyba wysłałaś ich na drzewo? – Nie, dlaczego? Powiedziałam im, żeby wpadli do mnie do domu. Chcę wziąć urlop wychowawczy. Prawie spadłam ze stołka, na którym siedziałam. Rozdziawiłam usta w szoku. A potem nie zdążyłam spytać o szczegóły, nie zdążyłam obmyślić planu działania. Anka zobaczyła bowiem przez okno podjeżdżający do garażu samochód z Sonią i małą Julką na pokładzie i wyskoczyła z łóżka. Przygładziła włosy, twarz jej zajaśniała szerokim, spontanicznym uśmiechem, kanciastymi ruchami rzuciła się do hallu. Leżące na łóżku gazety zatrzepotały pod wpływem podmuchu powietrza, który wywołała swoim nagłym ruchem. – Córeczko, kochanie! – Popędziła przez marmurową klatkę schodową z rękoma rozłożonymi do uścisku. Oby się tylko nie potknęła, oby nie legła jak długa i szeroka na tych zimnych marmurach, z tej swojej radości wielkiej i miłości powstrzymywanej. Chociaż gdyby teraz złamała na przykład rękę, a najlepiej obie – żartowałam w myślach – nie mogłaby przynajmniej podpisać jakichś zasranych dokumentów zniesionych z pracy przez niezwykle pomocne i szczere współpracownice, które pewnie już ręce zacierają, że szykuje się zmiana stołków, że ich szanowne pupy zajmą wygodne fotele w gabinecie należącym dotąd do mojej siostry. Na wychowawczy! Chyba ją porąbało, że pierwszej lepszej siksie z pracy to wyznała. I to przez telefon! Już się pewnie jedna z drugą dziwują, już kadrom doniesione, już dyrektor łaskawie poinformowany, że się pracownica wierna i lojalna wykrusza, że czelność ma skorzystać z prawa do urlopu wychowawczego. Inaczej, niż się umawiali, co zburzy harmonogram pracy, doda innym obowiązków, zmusi do wzmożonego wysiłku i tym podobne. Nagle podjęta, nieodpowiedzialna decyzja, stawia niedoszłą panią dyrektor w bardzo złym świetle, jako osobę, której nie można ufać. Jak dobrze, że do awansu jeszcze nie doszło! Jak wspaniale! Oszczędzi to wszystkim kłopotów. Szkoda, że szanowna współpracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim, gdyż nie można zastosować wobec niej natychmiastowego zwolnienia, nazwijmy je zwolnieniem prewencyjnym, zapobiegawczym wobec przyszłych trudności i strat finansowych. (Tu nieco koloryzuję, podobne rozumowanie byłoby właściwe wobec pracownicy najniższego szczebla. Specjalistów i dyrektorów bardziej się ceni i takich świń im się nie podkłada – przynajmniej chciałabym w to wierzyć).

Ale i tak źle się dzieje, kalkuluje pani Iwona lub pani Agnieszka, źle się wszystko układa z tą współpracownicą Anką. Teraz będziemy jeszcze bardziej w dziale zapieprzać, bo jej się zachciało mieć focha i iść na wychowawczy. A taka dotąd była obowiązkowa, ambitna i rozsądna. Iwona i Agnieszka nie przypominają sobie, kiedy ostatnio Anna była na zwolnieniu. Zawsze świeciła przykładem, zdrowa i w pełnej gotowości do pracy. Nawet w ciąży wykazywała się odpowiedzialnym stosunkiem do obowiązków służbowych. Pracowała niemal do samego porodu, zarówno za pierwszym, jak i drugim razem, pamiętają to pani Agnieszka i pani Iwona. A teraz któraś z nich będzie musiała za nią robić i to bez większego wynagrodzenia i bez awansu. Wprost w głowie się nie mieści, jak tak można. Przez całe osiem dotychczasowych lat pracy w firmie Anna leczyła kaszel i cieknący nos w pracy. Potajemnie, po cichutku smarkała w chusteczkę. A teraz raczyła iść na urlop? I to od razu tak długi? Nie myśl, kochana, że ci to ujdzie płazem. Co to, to nie. O awansie możesz zapomnieć, to pewne jak słońce w lipcu na Majorce. Tak sądzi pani Iwona, a pani Agnieszka nie tylko sądzi, ale i dobrze o tym wie. Bo jak tylko przeprowadziła rozmowę telefoniczną z naszą chorą Anulą, popędziła do kadrowej, żeby spytać o luki w prawie pracy. *** Anka planowała urlopy regularnie. Trzy razy w roku po tygodniu, według ściśle ustalonego harmonogramu. Zimą wyjazd na narty w Alpy, do Włoch albo do Francji. Pełen wypas, w dzień szusowanie, wieczorami spa, maseczki i masaże, wino plus ostrygi na kolację w pięciogwiazdkowym hotelu. Latem wypad w tropiki, połączony z intensywnym uprawianiem sportu – nurkowanie, obóz tenisowy lub górskie wyprawy. Ewentualnie skałki lub paralotnie (tu prym wiódł Piotr). Plus wspinanie się w jaskiniach. „Urlop jest potrzebny – mawiała. － Trzeba regenerować organizm, zwłaszcza, kiedy piastuje się tak odpowiedzialne stanowisko”. Cytowała kolejnych guru psychologii zarządzania, których to książki i wykłady miała świetnie opanowane. „Zobacz, tak się rozluźnia mięśnie na sali konferencyjnej, podczas rady nadzorczej”. – Zademonstrowała delikatne ruchy stóp i wygięła lekko szyję. Nikt by się nie domyślił, że to przemyślana gimnastyka, nikt z siedzących na sali tęgich głów i grubych portfeli. Mówiła, że siedząc prawie nieruchomo, można jednocześnie wykonywać cenne ćwiczenia regeneracyjno-relaksacyjne. Nikt by się nie domyślił, gdyby nie to, że wszyscy obecni też byli na szkoleniu z relaksacji dla menadżerów wyższego szczebla. I sami potajemnie ćwiczą to samo, pomyślałam z ironią. „Człowiek żyjący na wysokich obrotach － mówiła mi któregoś razu － który na co dzień ma wiele wrażeń i wyzwań, w którego żyłach tętni wzburzona adrenalina, taki człowiek, zgodnie z tym, co mówią psychologowie i trenerzy rozwoju osobistego, powinien spędzać urlop w sposób aktywny. Człowiek zapracowany nie powinien siedzieć nad hotelowym basenem i sączyć leniwie drinka, tyłkiem przywierając do leżaka hotelowego. To dobre dla ludzi pasywnych, którzy wiodą mało atrakcyjne życie. Zdobywcy tego świata wypoczywają aktywnie”. Miesiąc przed urodzeniem Konstantego nie poszła już do pracy, ale nie wspomina tego okresu dobrze. Nie miała co ze sobą zrobić w pustym mieszkaniu, bez konkretnego zajęcia. Obijała się o meble, o puste kąty, gapiła się w sufit, bezczynna i wynudzona. Aż w końcu wzięła pracę do domu, pracowała zdalnie. Po urodzeniu dzieci możliwie szybko wracała do firmy. Nawet zanim formalnie zakończył się jej urlop macierzyński, już była w biurze, już pracowała, może nie na pełen etat, ale jednak. Wszystko zgodnie z powtarzaną przez psychologów zasadą, że zadowolona matka to zadowolone dziecko. Skoro matka lubi swoją pracę, to powinna pracować. Skoro lepiej czuje się jako osoba pracująca zawodowo, a na dodatek jest doceniana, to czemu miałaby z tego rezygnować? Przecież jej dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie pozytywnie odbiją się na dziecku. To udowodnione naukowo. Wszystko zgodnie z regułami. Wszystko zawsze musi być zgodne z regułami i z wysoce sprecyzowanym planem na życie.

6. Stoję w drzwiach i patrzę, jak Anka pędzi po schodach, jak jej koszula nocna łopocze niczym żagiel na wietrze, a jej gołe stopy ślizgają się po zimnej marmurowej powierzchni. Przechylam się w dół, oparta o lśniącą balustradę, na dole pode mną wejściowy hall i Sonia z Julią, które dopiero co weszły. Widzę, jak Anka dopada zaskoczonej Sonii, jak wyrywa jej z rąk Julię i przyciska do siebie dziecko, gestem nagłym i desperackim, można by rzec: żarłocznym. Szeleszczą torby i stukają obcasy, a Anka z Julią stoją razem w niespodzianej symbiozie. Anka coś mówi, słyszę jej rozemocjonowany głos, nie rozumiem ani słowa, dźwięk odbija się od marmurowych płyt hallu i od tafli salonowych okien. Słyszę popiskiwanie Julki, widzę, jak macha rączkami, jak podskakuje, niesiona radością. Widzę wreszcie Sonię, jak stoi zaskoczona, jak nie wie, co ze sobą zrobić, jakby ją zamurowało. W kurtce nadal stoi i w czapce czerwonej, wielkiej czapce z puchatym pomponem. Odwracam się od balustrady. Koniec przedstawienia. Za dużo już tu podglądam, jak jakaś stara baba, która nie ma własnego życia i śledzi zza firanki sąsiadów. Własne życie w zaniku. Stan szczątkowy. Niczym organ od dawna trawiony chorobą. Bajki wam tu opowiadam o życiu innych osób, a sama nie mam za wiele do powiedzenia na własny temat. Dlatego biorę mojego nowego psa, Teofila, którego sprowadziłam już do domu siostry, i wychodzimy do ogrodu. On potrzebuje się wysikać, a nawet jeśli nie, to tę potrzebę szybko odczuje, ja zaś zapragnęłam świeżego powietrza. Dość mam melodramatycznych scen, dość patosu i wzruszeń, mniej lub bardziej tanich, dość mam ciągle zaskakujących newsów, niczym w mało śmiesznym sitcomie. Chcę poczuć zimne, otrzeźwiające powietrze, chcę kroczyć wreszcie drogą, którą to ja wybiorę. Choćby to była droga wkoło domu po rozbebłanym wczesnowiosennym błocie. Na dodatek z psem, który w każdej chwili może oddać mocz. I poszliśmy razem z Teofilem wkoło domu mojej siostry. Istotnie wszędzie zalegało błoto, a pies wysikał się przy pierwszej możliwej okazji, czyli na zderzak zaparkowanego pod ich płotem samochodu. W domu zaś pozostały: szczęśliwa Anka, szczęśliwa Julia i nieco mniej szczęśliwa Sonia. Może już wyczuwa, że wisi nad nią rychła utrata pracy. Szczęśliwa Anka i szczęśliwa Julia. Nie może być inaczej. Pełnia matczynego szczęścia. Roześmiane w głos niemowlę, przytulanie się, pocałunki, cała ta nagle odnaleziona matczyna wylewność skierowana ku rozradowanej dziewczynce. Nie chciałam do siebie dopuścić wersji innej, mniej optymistycznej, w której to zaskoczone niemowlę płacze, wyrywa się matce, kopie nóżkami, macha łapkami, krzyczy i beczy w głos, pędzi na kolanach w stronę Sonii, w stronę Sonii wysuwa rączki, w błagalnym geście － weź mnie, weź mnie na ręce, zabierz tam, gdzie mi dobrze, tam gdzie wszystko znam, bo ja nie chcę nowego, ja nie chcę niespodzianek. Nie wiem, jak wyglądała ta scena i co się wydarzyło. Towarzyszyłam Teofilowi w wycieczce wkoło podwarszawskich rezydencji, gdzie nie wiadomo skąd błoto i nie wiadomo skąd krzaczory. *** Kiedy wróciłam do domu Anki, wokół panowała błoga cisza. Powietrze zdawało się odpoczywać, rozleniwione i lekkie. Na dole nie było nikogo, kurtka Sonii zniknęła z wieszaka w przedpokoju. Nie było też Piotra, nie było Konstantego. Na migi przykazałam Teofilowi, by zachowywał się taktownie, nie szczekał, nie wył i nie tupał. Pies okazał się posłuszny. Jakbyśmy znali się od lat. Anka bawi się z Julią. Raczkują obie po podłodze w sypialni mojej siostry. Anka w rozciągniętej koszuli nocnej, włosy w nieładzie, wokół bałagan. Wszystko, co dało się ściągnąć na ziemię, już na tej ziemi leży. Ubrania, książki, tubki kremów, buty, nawet majtki. Domyślam się, że autorką bałaganu jest Julia. Widzę, jak siedzi koło toaletki Anki i uśmiecha się jak trzpiotka. Obok wysunięta szuflada szafki, stamtąd zapewne dziewczynka wyciągnęła majtki Anki i inne niewymowne, które prezentują się na podłodze. Krajobraz po bitwie, rzekłbyś. Artystyczny nieład –

powiedziałby ktoś inny. Obie panie rozkwitają pośród rzeczy niczym róże. Jedna większa róża i jedna całkiem mała, mały pączuszek w różowych śpiochach. Obraz intrygujący, dotąd w tym domu niespotykany. Znów mam chęć wyciągnąć aparat i go utrwalić. Zakrzyknąć „cheese”, chociaż nie trzeba sztucznie szczerzyć zębów. Nikogo tu nie trzeba zmuszać do uśmiechu. Lekka jak motylek sfrunęłam po zimnych, marmurowych stopniach schodów. Ledwo muskałam stopami ich powierzchnię. Wydawały się gładkie i przyjemne w dotyku. Szkoda, że życie to nie sen ani zgrabnie pomyślana bajka. Życie jest wyboiste i niesymetryczne. W normalnym świecie rzeczy nie dzieją się od tak, jak za dotykiem magicznej różdżki lub po wypiciu tajemnego napoju. Rany nie goją się w przeciągu sekund, ludzkie charaktery i postępki nie szlachetnieją na skutek jednego metaforycznego snu. Zmiany wymagają czasu. A także spokoju, którego jak zawsze brakuje.

SZANSE 1. Anka sama jest sobie winna, sama na to zezwoliła parę godzin wcześniej. Nie wiadomo za czyją sprawą, czy to Nina wyrosła nagle spod ziemi i otworzyła drzwi, czy też może Sonia, w każdym razie na progu domu staje współpracownica Anki z teczką dokumentów pod pachą. Widzę, jak wchodzi do salonu, wprowadzona przez mówiącą w podobnym do rosyjskiego języku kobiecinę z mopem w ręku. Czyli to ukraińska sprzątaczka wpuściła do domu sekretnego wroga. W swoim poprzednim wcieleniu Anka słynęła z tego, że nic nie wkurzało jej bardziej niż kiepsko wykonana praca. Stojąca w progu salonu dziewczyna, Agnieszka P., schrzaniła kiedyś parę rzeczy. Między innymi źle przygotowała konferencję promującą firmę, do tego miała czelność równo po dziewięciu godzinach obsługi gości iść sobie do domu. Jakby w sali konferencyjnej nie pozostało jeszcze kilku klientów, wciąż zainteresowanych zaprezentowaniem im osiągnięć firmy. Nie wiem, jak to dokładnie między nimi wyglądało, między Anką i tą kiepską pracownicą, ale znam trochę swoją siostrę i zagadką pozostaje dla mnie głównie to, jak Agnieszce P. udało się zachować posadę. Dlaczego nie wyleciała z pracy z hukiem, zgodnie z życzeniem mojej siostry. Zatem w salonie stoi Agnieszka P. i chciwym wzrokiem rozgląda się wokół. Pochłania rozbieganymi z zachwytu oczami znajdujące się w domu Anki przedmioty. Z pewnością jest tu pierwszy raz, być może także pierwszy raz znajduje się w tak luksusowo urządzonym wnętrzu. Nawet lepiej urządzonym niż to bywa w polskich serialach, na przykład w takim „M jak Miłość”, gdzie recepcjonistka z przychodni mieszka w pałacowych wnętrzach godnych prezesa, a pracownik pubu ma piękne przedwojenne mieszkanie w sercu stolicy i wcale nie jest gangsterem ani nie handluje dragami. Przeciętny człowiek nie ma szans na coś takiego, choćby się zaharował na śmierć. Od czasu, kiedy Agnieszka podpadła szefowej, wyciska z siebie siódme poty. Już nie wychodzi z pracy bez nadgodzin. Szybciej wykonuje czynności służbowe. Jest bardziej uległa, przynajmniej na zewnątrz. Historia z wicedyrektor Anną wiele ją nauczyła. Najchętniej zeszłabym na dół i wyprosiła Agnieszkę P. z domu. Niestety, nie zdążyłam tego zrobić. Anka chwyciła małą Julię na ręce i popędziła na dół. Chwilę temu wykończona, ledwo żywa i apatyczna, w ułamku sekundy stała się pobudzona niczym ćpun, który dał sobie w żyłę. Nawet nie zauważyła, kiedy mnie mijała. Usłyszałam tylko, jak radośnie pokrzykuje: „Konstanty, to ty, kochanie?”. I wszystko stało się jasne. Źródło jej megadoładowania w tym wypadku nazywało się Konstanty. Nie dane mi było zobaczyć wyrazu jej twarzy, gdy wyszło na jaw, że to nie jej syn zawitał do domu. Zobaczyłam za to swoisty triumf na twarzy Agnieszki P., kiedy jej oczom ukazała się Anka. Rozmemłana i niechlujna, ze strąkami nieświeżych włosów wiszącymi wokół bladej twarzy. No i z dzieckiem na ręku, zaślinionym i brudnym, bez jednego bucika, z plamą na ubranku. Takiej szefowej Agnieszka P. nie spodziewała się zobaczyć. W najśmielszych snach nie przypuszczała, że ten obraz ukaże się jej oczom. Macham do Anki w rozpaczliwym geście: Chodź tutaj! Natychmiast! Nic z tego, Anka nie reaguje. Albo mnie nie widzi, albo nie chce widzieć. Agnieszka P. natomiast triumfuje, to widać, słychać i czuć. Usiadła na kanapie, założyła nogę na nogę, otworzyła teczkę. Jakby nic jej w obecnej sytuacji nie dziwiło. Zgrabnie ukrywa

zdumienie. Anka patrzy na gościa potulnym, nieobecnym wzrokiem. Mamrocze coś pod nosem, coś w rodzaju witam, zapraszam, proszę usiąść, czy zechce pani herbatę? Przygładza włosy, prostuje wybrudzoną koszulę nocną powolnymi, dokładnymi ruchami rąk. Zdaje jej się, że wszystko jest w porządku i na swoim miejscu. Zaraz przyjmie miłego gościa, porozmawiają jak przyjaciel z przyjacielem, podpisze, co ma podpisać i będzie super. Jak to miło, że na świecie są jeszcze ludzie, którzy o nas pamiętają. Którzy odwiedzą nas w chorobie. Proszę, siadaj, Agnieszko, bo tak masz na imię, prawda? Siadaj i rozgość się. Niezwykle miło cię widzieć. – Moja siostra jest na zwolnieniu lekarskim. Jest chora i proszę to uszanować. – Wkraczam między Agnieszkę P. i Ankę. Agnieszka P. drga na fotelu z udawanym przejęciem. – Och, przepraszam, nie wiedziałam. Byłyśmy umówione. – Nie ma problemu – odzywa się wciąż nieobecna myślami Anka. Julia wierzga w jej ramionach, zaczyna się wyrywać. – Miło cię widzieć, Agnieszko. Chyba tak masz na imię, prawda? Ręce mi opadają. – Anka, to nie jest czas na to spotkanie – syczę. – Ja decyduję, na co jest czas, a na co nie. – Podziękujmy pani za przybycie i spotkacie się innym ra… – Powiedziałam: ja decyduję, jak spędzam swój czas. Odpycha mnie lekko. „Zejdź mi z drogi i nie przeszkadzaj” – zdają się mówić jej półprzytomne oczy. Agnieszka P. obserwuje tę sytuację z rosnącym zainteresowaniem. Pewniej usiadła tyłkiem w fotelu. – A tak w ogóle, to idź już stąd – rzuca Anka w moją stronę ze zniecierpliwieniem. – To poufne spotkanie biznesowe. W oczach coraz bardziej rozbawionej Agnieszki P. widzę cień drwiny. Agnieszka P. intensywnie myśli, jakby tu wykorzystać zaistniałą sytuację na swoją korzyść. Milczy, czekając aż usunę się z jej drogi, aż Anka wyrzuci mnie za drzwi. – Przyniosłaś te dokumenty? – pyta Anka, nadal z Julią na rękach. Julia zawzięcie kopie i wierzga. Wygina się na rękach Anki z dużą siłą. Zaczynam się bać, że zaraz jej wypadnie. Agnieszka P. bez słowa wyjmuje z teczki kilka kartek i podaje je szefowej. Zachowuje się przy tym tak, jakby była na biznesowym spotkaniu. Jakby żadna z okoliczności przyrody nie była podejrzanie inna od preferowanych w korporacyjnej pracy wzorców. Nie mogę już dłużej na to patrzeć. Wzrok Anki ślepo błądzi po trzymanym przez nią dokumencie. Udaje, że czyta, że wszystko już wie, wszystko jest dla niej jasne. Omiotła wzrokiem dokumenty. Założę się, że nie odczytała ani słowa. Wyrazy zlały się jeden w drugi, litery stworzyły pokręcone, niezrozumiałe szlaczki, czarno na białym. Na dodatek zmęczone i głodne dziecko ryczy i niewiele brakuje, by wypadło jej z rąk. To był bardziej impuls niż przemyślana decyzja z mojej strony. Zdecydowanym ruchem najpierw odebrałam Ance dziecko, potem oglądany przez nią świstek papieru, a następnie z całą mocą popchnęłam ją ku wyjściu. Była zaskakująco silna jak na osobę wycieńczoną fizycznie. Może nawet będę mieć po tej scenie parę siniaków, ale w końcu udało mi się osiągnąć cel. Anna Maria zniknęła z pola widzenia Agnieszki P. Zdążyłam krzyknąć w stronę tej ostatniej, być może mało uprzejmie: „Do widzenia pani, proszę już sobie iść”. Wszystko było po mojej myśli, to znaczy Agnieszka P. skierowała kroki w stronę drzwi, wciąż z dokumentami i długopisem w dłoniach, Anka zaś klapnęła na krzesło w przedpokoju. Jeszcze chwila, a nieproszony gość znalazłby się poza progiem domu oraz poza zasięgiem mojej siostry. Sama nie wiem, jak to się stało, ale Anka zaczęła wyrywać mi z rąk dziecko. Machająca wszystkimi kończynami Julka uderzyła głową o mosiężną lampę stojącą w przejściu. Rozległ się

krzyk dziecka. A potem zapanowała cisza. 2. Następnie karetka, lekarze, pielęgniarki i szare światło szpitalnego korytarza. Anka blada i półprzytomna. Do szpitala wpada zdyszany Piotr, stara się trzymać nerwy na wodzy. Gdzieś trzaskają drzwi, ktoś głośno na kogoś krzyczy. Słychać dźwięk przesuwanego szpitalnego łóżka. Zaraz zakończy się zabieg opatrywania główki Julii, wtedy wszystko wróci do normy. Na szczęście nic wielkiego się nie stało. Ot, małe rozcięcie na czole. Plus siniak. Drobne szycie i po bólu. Do wesela się zagoi. Badania wykonane, wyniki prawidłowe, większych szkód i zmian w mózgu nie wykryto. Mimo to chciałabym zapaść się ze wstydu pod ziemię. W końcu też tam byłam, kiedy zdarzył się wypadek. Brałam w tym udział. Piotr obejmuje Ankę i siedzą tak w milczeniu. Anka ociera łzy. – To nie twoja wina – powtarza Piotr. – Takie rzeczy się zdarzają. Najlepszym rodzicom się zdarzają. Anka cicho pochlipuje w rękaw jego marynarki. – To trudny czas, ale poradzimy sobie – pociesza Piotr. Czuję się jak piąte koło u wozu. Macham głupio nogami － krzesło jest dla mnie zbyt wysokie, przez co nawet nie dotykam podłogi. – Odtąd będę wspaniałą matką – chlipie Anka. – Będę z moimi dziećmi. Będę dla nich, obok nich, przy nich. Nie zostawię ich. – Wyciera głośno nos. – Pozbieram się, dojdę do ładu ze sobą. Wezmę się w garść. Cały czas popłakuje. – Pomożesz mi? – pyta mnie nagle. Czyli nie zapomniała, że siedzę obok. Nie wiem, o co konkretnie chodzi, jakiej pomocy się po mnie spodziewa, ale przytakuję ochoczo. Tak, siostra, pomogę! Uśmiecham się nawet. Wypada to dość blado. Ale i tak lepsze to niż nic. – Dasz radę. Wierzę w ciebie – mówię. – Poza tym, ty już jesteś wspaniałą matką – zapewniam. – Idę zobaczyć, co u niej. – Anka wstaje zdecydowanie. – Raz jeszcze chcę was przeprosić za moje zachowanie. Nie czułam się zbyt dobrze. Teraz to się zmieni. Słania się na nogach, ale usiłuje to ukryć. Tak dziarsko, jak to tylko możliwe, otwiera drzwi do gabinetu lekarza. Julka ma na czole plasterek. Wokół niego ciemna obwódka po odkażającym płynie. – Powtarzam ci, Aniu, to nie była twoja wina – mówi Piotr. – Przejdziemy jakoś ten trudny okres. Najważniejsza jest rodzina. Gdzieś na korytarzu mocniej trzaskają drzwi. 3. Kilka godzin później, w nocy, nikt z nas nie może spać. Snujemy się jak zjawy po parterze domu. Nalewam sobie soku pomarańczowego wyciągniętego z lodówki. Anka powłóczy niedopiętym szlafrokiem po kuchennej posadzce. Piotr udaje skupienie nad laptopem. Dzieci śpią, Nina i Sonia dawno w swoich domach. Też pewnie nie mogą spać. Mniejsza z tym. – Wezmę się w garść. Przyrzekam – zaczyna Anka. – Chcę wprowadzić w naszym życiu zmiany. – Prześpisz się, odpoczniesz… – Głos Piotra jest ciepły i łagodny. – Wszystko wróci na swoje miejsce. – Chcę zmian. – Jakich zmian? – Podjęłam tę decyzję zanim wydarzył się wypadek Julii. Oboje z Piotrem zastygamy w bezruchu, w pełnym napięcia oczekiwaniu na dalszą część

jej wypowiedzi. – Zamierzam iść na urlop wychowawczy – oznajmia Anka. – Albo na bezpłatny urlop wypoczynkowy. Wzrok Piotra jest nieodgadniony. Trudno stwierdzić, czy cieszy go ta wiadomość, czy wręcz przeciwnie. – Chcesz iść na urlop wychowawczy? – pyta w zamyśleniu. – Tak, właśnie tego pragnę. Chcę być z dziećmi. – Przemyślałaś to dobrze? – Tak. – To nie jest najlepszy moment na takie decyzje – wzdycha Piotr. – Nie? – pyta Anka ostro. – A który moment jest dobry? – Chodzi mi tylko o to, że jesteś zdenerwowana. Nie chcę, żebyś podejmowała pochopne decyzje. – To nie jest pochopna decyzja. Podjęłam ją kilka miesięcy po czasie. – Po czasie? – No tak, po czasie. Julia ma już dziewięć miesięcy. Ostatnie pół roku mogłam spędzić z nią, ale wróciłam do pracy. Piotr jest wyraźnie zdziwiony. – A twój awans? – pyta po dłuższym wahaniu. – Co: „awans”? – Stracisz tę szansę. – Wiem. – I nie żal ci? – Będę mieć inne szanse. Innych szans nie zmarnuję. – Po czymś takim nie dadzą ci już szansy w tej firmie. Wszystko stracisz. Szlag trafił uprzednie gładkie słowa i łagodny ton Piotra. – Co ty mówisz, Piotr? Stracę wszystko? – wykrzykuje Anka. – Zajmując się własnymi dziećmi, w swoim własnym domu, stracę wszystko? Ty posłuchaj sam siebie! Piotr zamyka laptopa. – Porozmawiamy, kiedy się uspokoisz. – Nie, Piotr, porozmawiamy teraz. – E… To ja już pójdę – wtrącam i wstaję. Idę do łazienki. Niestety, nie udaje mi się uniknąć podsłuchania ich rozmowy. – Piotr, ja już podjęłam decyzję. Jeśli chodzi o finanse, to poradzimy sobie i dobrze o tym wiesz. Anka mówi głośniej, więc ją słyszę, zaś odpowiedzi Piotra umykają za przeszklonymi drzwiami łazienki. – Mam oszczędności. Nie zapominaj, że dotąd sporo zarabiałam. Co najwyżej nie wejdziemy w tym roku razem na Mount Everest. – Jak to: „nie wejdziemy”? Zapłaciłem zaliczkę. – To stracisz zaliczkę. Nie mam już potrzeby wchodzić na Mount Everest. – Myślałem, że to postanowione. Prezes IT Consulting był pod wrażeniem, że się wybierasz. Wchodzę pod prysznic, puszczam wodę. Zimny strumień leje mi się po karku. Poprzez szum wody dochodzą do mnie urywki rozmowy. Ledwo słyszalne, dudniące i głuche, jakbym nurkowała. Brr. Wzdrygam się na to skojarzenie. Mam wrażenie, że odgłosy z salonu są dość mocne. Że dochodzi tam do ostrej wymiany zdań. – Jak ty to dalej widzisz? – Słyszę głos Piotra, gdy zakręcam wodę. – Co będzie z Niną? I z Sonią? – Zwolnię je. Może się mylę, ale słyszę westchnięcie Piotra, które mu się wyrywa, zapewne wbrew jego woli. Przez chwilę panuje cisza. Wreszcie Piotr ją przerywa.

– Wszystkim będziesz zajmować się sama? – Tak. Czy to dziwne? – Pamiętasz, jak się męczyłaś podczas urlopów macierzyńskich? Jak ci było w domu tęskno do pracy, do działania, do wyzwań? Nie czułaś się dobrze jako osoba bierna. Myślisz, że teraz będzie inaczej? Gdzie twoje ambicje? Wychodzę z łazienki. Mam na sobie różowy jedwabny szlafrok i turban z ręcznika na głowie. Piotr rzuca mi szybkie spojrzenie. – Szanuję twoją decyzję – zwraca się do Anki znacznie przyjemniejszym tonem, niż kiedy mnie nie było. – Jednak zrozum też mnie – dodaje. – Twoja decyzja jest dość niespodziewana. Być może pochopna. Zastanów się jeszcze. Powrotu nie będzie. Anka siedzi po turecku na kanapie, a w rękach ściska poduszkę. Patrzy gdzieś w bliżej nieokreśloną przestrzeń. Wychodzę. Oto mężczyzna i oto kobieta. Ważą się losy ich całej rodziny. Decyzja kobiety, by pójść na urlop wychowawczy, zrewolucjonizuje ich dotąd perfekcyjnie ułożone życie. Kobieta zamierza bowiem sama zająć się dziećmi. Dotąd pisała plany finansowe, dbała o własny rozwój i szanse zawodowe. Teraz chce gotować dzieciom obiadki, podcierać im tyłki i chodzić po parku z wózkiem dziecinnym. Zaniecha zawodowej pracy, zrezygnuje ze sporych zarobków. Być może nawet będzie trzeba odłożyć na później wyjazd wspinaczkowy na Czomolungmę. W powietrzu spokój i cisza. Idę do swojego pokoju, kładę się na łóżku i zamykam oczy. W wyobraźni podrygują obrazy. Wieczorem w sypialni Julki zastaję następujący widok: Śpiąca Anka, w pozycji płodowej. Obok niej wtulone w nią dziecko. Julia. Smoczek wypadł z ust dziewczynki i zawisł na poduszce. Śpioszki fikuśnie zawinięte. Wystający fragment małej stópki przyciąga wzrok. Gdybym chciała zostać malarką, właśnie takie obrazy bym malowała. Nie ma piękniejszego obrazka, po prostu nie ma i już. I w ogóle nie ma co strzępić języka, by to opisać, bo się nie da. Każdy musi opisać to sobie sam, sam to zobaczyć, samemu odczuć. Nic więcej już nie powiem. Ale wiecie, o co chodzi. 4. Dziś to Piotr odbierał Konstantego z przedszkola. To taki ich wspólny dzień; dowód na to, że Piotr jest dobrym ojcem. Stara się spędzać z synem maksymalnie dużo czasu, nieobce są mu obowiązki rodzicielskie. Tworzą z Anną model nowoczesnego, partnerskiego związku. Piotr ma już plan co do tego, jak wspólnie spędzą ten czas (gry edukacyjne dla chłopców do lat pięciu). Konstanty też już wie, co go czeka. Wszystko jedno, co to będzie za gra i czy będą się bawić liną wspinaczkową, czy nie. Wszystko mu się spodoba, wszystko będzie przyjemne. Okaże swoją radość najlepiej, jak będzie potrafił. Tak mu się milutko na serduszku zrobiło, bo tatuś poświęca mu czas i uwagę, które mógłby poświęcać na coś innego. Jest dużo poważniejszych spraw, na które tatuś mógłby poświęcać czas, myśli Konstanty, wspominając inne wieczory. Jednak z jakichś przyczyn tatuś uznał, że ten wieczór spędzą razem. Konstanty czuje się ważny i aż mu z tym odczuciem dziwnie na serduchu. Dlatego będzie starał się być grzeczny podczas zabawy z tatą. Nie może taty zawieść ani znudzić, ani zdenerwować. Bo skończy się zabawa, tacie minie dobry humor i Konstanty będzie bawił się sam. Poza tym, mama jest przecież na konferencji, tak mówił tata. Konferencja jest bardzo ważna. Mamusia wolałaby być w domu, z Konstantym, ale nie ma wyboru. To nie od niej zależy, gdzie teraz jest. Co nie znaczy, że mamusia go nie kocha, że nie kocha Konstantego, bo mamusia bardzo Konstantego kocha i na pewno ciągle o nim myśli podczas swojej ważnej konferencji. Konstanty sam się rozebrał i zdjął sobie buty. Patrz, tatusiu, jaki jestem zdolny, patrz, jak dobrze sobie radzę – zdawały się mówić jego oczy. – Nie trzeba mnie poprawiać, nie trzeba uczyć,

bo jestem już duży i wszystko potrafię. Nina mnie nauczyła, kiedy ty nie patrzyłeś. Nie widziałeś, jak się męczyłem ze swoim pierwszym samodzielnie zasznurowanym butem. Nie widziałeś, jak się denerwuję, że mi nie wychodzi za pierwszym razem. Nina widziała. Nie lubię jej, nie wiem, czy ty to wiesz, tato, że jej nie lubię. I wcale nie chcę, żeby ona lubiła mnie. Dlatego nie muszę się przy niej tak starać. Zdarza mi się zachować nieodpowiednio, nawet bywam przy niej niegrzeczny, wiesz tato? Wczoraj na przykład ugryzłem ją w palec. Nie mówiła ci? Tak właśnie sądziłem, że ci nie mówiła, przecież wy się prawie nie widujecie, ty i Nina. Ty często przychodzisz, kiedy Niny już nie ma w domu, a rano wcale ze sobą nie rozmawiacie. Nina rozmawia z mamą, mama jej przekazuje zadania do wykonania na najbliższy dzień. Nazywa się to „wytyczne” – takie śmieszne słowo. Kiedy je pierwszy raz usłyszałem, nie wiedziałem, o co chodzi. Potem szykujesz się do pracy, zawsze jesteś elegancki. Ja też, zobacz, też jestem taki jak ty, elegancki i dobrze wychowany. A potem idę do przedszkola na różne ciekawe zajęcia, co nawet lubię, bo jestem najczęściej najlepszy ze wszystkich dzieci w grupie. Panie w przedszkolu ciągle mnie chwalą. Mówią, że liczę szybciej niż inne dzieci w moim wieku, że potrafię ładnie malować i że moje rysunki są takie dorosłe, bo słońce nie wystaje na nich z górnego brzegu kartki, tak jak na rysunkach innych dzieci. Ale przecież to prościzna, to wiadomo nie od dziś, że słońce nie wisi na kartce, że istnieje coś takiego jak perspektywa, a domy nie są płaskie. Nie wiem, dlaczego inne dzieci rysują inaczej, niezgodnie z zasadami. Lubię też bawić się z mamą. Przyznam ci się, tato, że naprawdę lubię, kiedy ona się ze mną bawi. Lubię to bardziej niż zabawy w przedszkolu. Ona też ma zawsze plan zabawy ze mną, zawsze wiem, na jakich zasadach i w co się bawimy. Lubię zwłaszcza gry planszowe, mama mówi, że nie chodzi o to, żeby ciągle wygrywać, że trzeba też umieć przegrać, często mi to powtarza i mówi, że chciałaby, żebym to wiedział. Ale ja i tak wiem swoje i wygrywam większość razy. Jednego popołudnia potrafimy zagrać trzy razy w tę samą grę, kiedy dobrze mi idzie. Chociaż mama jest zawsze świetnie przygotowana do zabawy ze mną, zawsze ma jakieś nowe gry i zabawy w zanadrzu. Na wypadek, gdybyśmy nie mieli co robić albo gdybym zaczął się nudzić. Nie można marnować cennego czasu – często u nas pada to zdanie. To chyba jakaś ważna zasada, której należy przestrzegać. Mama wie, które gry lubię najbardziej i nie lubi, kiedy gram w nie w ciągu dnia z Niną. Nie lubi też, kiedy ty, tato, grasz ze mną w te same gry. Aha, byłbym zapomniał, mam jeszcze małą siostrę. Dlatego pewnie widuję mamę rzadziej, niż kiedy siostry nie było, bo mama musi się nią zająć. Mówi, że siostra jest malutka i że jest wiele czynności, które trzeba z nią wykonać o stałych porach. Dlatego mama nie może bawić się ze mną dłużej niż godzinę wieczorem. Codziennie spędzamy ze sobą godzinę na zabawie, między szóstą trzydzieści a siódmą trzydzieści. Wiem, bo często padają te liczby. Siódma trzydzieści to dla mnie ważna pora, to sygnał, że zaczyna się kąpiel siostry i kończy moja zabawa. Wtedy mama idzie do siostry, a ja mogę się przyglądać, jak ją myje i przewija. O ile będę spokojny, o ile nie będę przeszkadzał. Kąpiel ma trwać dziesięć minut. Temperatura wody ma wynosić trzydzieści sześć stopni, ani mniej, ani więcej. Widziałem, jak mama wkłada do wanienki siostry taki fajny kolorowy termometr. Mama mówi, że tyle stopni ma ludzkie ciało. Dokładnie trzydzieści sześć i sześć. Początkowo nie bardzo rozumiałem, co znaczą te wszystkie liczby, stopnie i godziny. Nie kapowałem, co to jest minuta i sekunda, jednak szybko je zrozumiałem, a pomogła mi w tym pani Isia z przedszkola, pokazywała mi zegar i wiele wytłumaczyła. Podobno szybko to pojąłem. Podobno dzieci w moim wieku nie mają jeszcze tak zwanego poczucia czasu, tak słyszałem, słyszałem jak ktoś używał takiego pojęcia, chyba mama, kiedy czytała tacie na głos wielką książkę ze zdjęciem małej dzidzi na okładce. Więc jestem niezwykle rozwinięty jak na swój wiek, bo wszystko zrozumiałem. Muszę być z siebie dumny. Szkoda, że tata nie wie, jak dobrze sobie z tym radzę. Szkoda, że nie porozmawiał na mój temat z panią Isią z przedszkola. Konstanty z Piotrem wchodzą do salonu. Anka wybiega im na spotkanie. Z Julią na rękach. Nie wiadomo, kto jest bardziej zdziwiony, Piotr czy Konstanty. Obaj przystają znieruchomiali, jakby zobaczyli ducha. Nie zdążyłam jeszcze zejść ze schodów, podążając za Anką. Anka tymczasem pędzi w stronę Konstantego z zapałem gotowym poruszyć góry. Jak

nowo narodzona: błyszczące od wzruszenia oczy, entuzjazm wypisany na twarzy, wesołość wielka i nagła ogarnęła jej serce. – Aniu! – Słyszę pełen dezaprobaty głos Piotra. Jakby karcił niegrzeczne dziecko. Anka zastyga w połowie ruchu niczym zalana betonem. – Wracaj do pokoju! – syczy Piotr. – Jesteś chora! Dopiero, gdy to powiedział, zdał sobie sprawę, że wersja podawana dotąd Konstantemu jest inna. Mama nie jest chora. Mama jest na konferencji. Piotr wybrał to wytłumaczenie, żeby oszczędzić dziecku widoku matki w nie najlepszej formie. A teraz wszystko bezsensownie popsuł. Tak to jest, gdy człowiek działa impulsywnie, gdy sytuacja zaskoczy go i nie da czasu do namysłu. Konstanty patrzy na rodziców pełen sprzecznych uczuć. Jakby widział swoją mamę pierwszy raz w życiu. Taty z tak dziwną miną też wcześniej nie widział. Pierwszy wniosek Konstantego jest taki, że z zabawy nici. Jest to myśl niemiła i denerwująca. Druga myśl Konstantego jest zaś taka, że wszyscy tu obecni tracą jego cenny czas, stojąc w korytarzu z dziwnymi minami, zastygli i milczący. Czas ten miał być poświęcony na jego zabawę, na zabawę Konstantego, z której nic teraz nie wyjdzie. Gdyby podobne zajście miało miejsce przy Ninie, a bez obecności jego rodziców, Konstanty tupnąłby nogą i zaczął płakać. Nie jest jednak głupi; choć ma niewiele ponad cztery lata, to już wszyscy wiemy, że Konstanty nie jest głupim dzieckiem. Dobrze wie, kiedy milczeć, kiedy mówić, a kiedy płakać. Wie też, że w tej sytuacji lepiej o nic nie dopytywać. I nie pokazywać po sobie złości. – O! Mamo, wróciłaś z konferencji! – mówi. Piotr patrzy z dezaprobatą na Ankę, która stoi jak wryta. Jej chęć gorącego przywitania się z synem rozsypała się w drobny mak. A mogło być tak pięknie. Mogło być tak, że Anka podbiega do chłopca, bierze go na ręce, obcałowuje gorąco, tuli i ściska, a on śmieje się w głos, odwzajemnia jej uścisk, pocałunki, spontaniczną radość i płomienne uczucia. Tak mogło być, bo czemu nie? Tak to pewnie chciała widzieć Anka, tak pragnęła przywitać się z synem. Tak podpowiadało jej serce, wreszcie swobodne i szczere. Wyszło inaczej. Anka poczuła, że jej serce dostało potężnego kopniaka. I krwawi. Stała osowiała, z oczami jak u zbitego psa. – Idź do swojego pokoju, Aniu, bardzo cię proszę – nakazał Piotr. Odwrócił się w stronę salonu. Konstanty miał szeroko otwarte z wrażenia oczy. Nie wiadomo było, czy idzie za ojcem, czy zostaje, choć to pierwsze zdawało się bardziej prawdopodobne. Trudno się im dziwić. Anka przyzwyczaiła ich do innej wersji swojej osoby, do innych reakcji, innego zachowania. Zmiany bywają fajne, kiedy są wprowadzane stopniowo. Nikt nie lubi szoku. Zatem Anka stała jak wryta. Zaszkliły jej się oczy. A może to tylko światło się w nich odbiło? – Sonia! – zakrzyknął Piotr. – Chodź tu, proszę, i zajmij się Julią. Od kiedy Anka „wyjechała na konferencję”, Piotr zawarł z Niną i Sonią układ, że będą przychodzić na zmiany i zostaną z dziećmi dłużej wieczorami. Posłuszna Sonia pojawiła się w kuchni. Podeszła do Anki, która nadal trzymała na rękach Julię. Zabrała jej dziewczynkę bez większych oporów. Anka stała nieruchomo, pogrążona w szoku i pewnie tylko ja wiedziałam, że wszystko się w niej gotuje, że zaraz wybuchnie jak przeładowany węglem piec, bo emocje rozgrzały ją do czerwoności. – Chcę się przywitać z Konstantym! – głos jej drżał. – Nie możesz mi tego zabronić! Tak się nie robi! – krzyczała. – Kochanie, nikt ci nie zabrania widywać się z synem – powiedział Piotr. – A co to przed chwilą było?! Co? „Idź do pokoju”! Kiedy ja wreszcie zachowuję się jak prawdziwa polska matka, ty każesz mi iść sobie, iść stąd! – Aniu, konfabulujesz. – Sam konfabulujesz!

– Soniu, zabierz proszę Konstantego. – Tak, proszę pana. – Dziś miałem zaplanowane gry planszowe z szuflady koło kanapy. Wiesz, które. – Tak, proszę pana. Konstanty podreptał za Sonią w głąb domu. – E… To ja może pójdę wyprowadzić psa – wtrąciłam. – Nie musisz nigdzie iść – powiedziała Anka. Omiotła Piotra spojrzeniem pełnym złości. – Aniu, jesteś zmęczona – podsumował. Wszystko miało być już jasne i określone. – Niczego więcej nie pragniemy, tylko tego, żebyś odpoczęła. Dlatego powiedziałem, żebyś poszła do sypialni. W trosce o ciebie i twoje zdrowie. A także w trosce o dzieci, ponieważ nie chcę, żeby widziały cię w nie najlepszym stanie. Też tego nie chcesz, prawda? Anka stanęła przed lustrem. Przeczesała szczotką włosy, wolnym, leniwym gestem. Podobne sceny miały już pewnie w tym domu miejsce – w sensie, że Piotr wygłasza gładko skrojone i taktycznie świetnie zaplanowane przemówienia. Niczym sprzedawca garnków za ciężkie tysiące, które wciska emerytom na turnusach rehabilitacyjnych. – Jeśli opacznie mnie zrozumiałaś, to przepraszam – dodał. – Rozumiem, że reagujesz emocjonalnie, ponieważ jesteś przemęczona. – Daruj sobie tę mowę – przerwała Anka. – Nie będę wam już zakłócać… domowego spokoju. Idę sobie. Weszła z powrotem na schody a potem do sypialni. Nie odwróciła się ani razu. Poszłam za nią. Chciałam z nią pogadać, uspokoić ją i pocieszyć. Chciałam, żeby nie była w tej chwili sama. Scena sprzed chwili napełniła mnie smutkiem, którego źródła nie mogłam zlokalizować. Ziarno niepokoju zostało zasiane i będzie mi teraz pęcznieć pod czaszką, w rozemocjonowanym mózgu. Coraz bardziej nie podoba mi się to, czego doświadczam w domu siostry. W tym cudownym, wymarzonym domu, który dotąd jawił mi się jako niedościgniony ideał pod każdym możliwym względem. Okazuje się, że ideał ma skazy. Nie wiadomo jeszcze, jak poważne. Czy są w stanie rozsadzić ściany, rozwalić konstrukcję i obrócić wszystko w proch. Nasz rodzinny dom tak właśnie runął, nagle i niespodzianie, co zaważyło na całym moim przyszłym życiu. W miarę rozwoju teraźniejszych wydarzeń chwile z przeszłości wracają do mnie, można by rzec, rykoszetem. Przypominają mi się coraz dokładniej. Przeszłość jawi się dziwnie wyraźnie, jakby tamte chwile rozegrały się wczoraj. Nabieram pewności, że kluczowe wydarzenie w naszym rodzinnym domu miało miejsce jednego szczególnego dnia. Nic już nigdy nie było takie samo. 5. 1989 Przyjęcie trwa w najlepsze. Pani Dyrektor siedzi na kanapie pomiędzy moją siostrą a panem Adwokatem. Podchodzę powoli. Zgodnie z poleceniem mamy, trzymam oburącz wielką donicę z narcyzami. Prawie mnie zza niej nie widać, taka jest duża. Mam podziękować pani Dyrektor za kwiaty. Anka opowiada o swoich ocenach, cała rozemocjonowana. Nic dziwnego – zbliża się koniec roku szkolnego. – Mama powiedziała, że dziękuje za kwiaty – mówię w stronę pani Dyrektor. Pani Dyrektor nie zwraca na mnie uwagi. Tłumaczy Ance przewagę studiów z finansów nad studiami z ekonomii. – Słyszałam, że zajęłaś wysokie miejsce w konkursie młodych matematyków. To prawda? – pyta Ankę. Moja siostra czerwienieje, zagubiona pomiędzy zawstydzeniem a dumą. Na kolanach trzyma talerzyk z kawałkiem tortu, który podryguje podczas jej nerwowych ruchów.

– Tak. Zajęłam drugie miejsce – przyznaje. Wtedy podchodzi do nas mama i mówi: – Myślałam, że wygrałaś. Zapada cisza. Anka głośno przełyka ciasto. Ponownie próbuję podziękować pani Dyrektor za kwiaty. Otwieram nawet usta, ale w stresie zapominam, co chciałam powiedzieć. Pani Dyrektor znów nie zwraca na mnie uwagi. Może narcyzy, które trzymam przed sobą, są tak duże, że mnie zza nich nie widać. Ja sama niewiele widzę przez ten bukiet. W zasięgu mojego wzroku pozostaje lewe ucho pani Dyrektor i rudy kosmyk włosów na czubku jej głowy. Resztę przysłania mi wiącha kwiatów. – Kto zajął pierwsze miejsce? – pyta pani Dyrektor. Anka kieruje wzrok na swoje spocone dłonie. Zagniata w nich papierową serwetkę. – Jakiś chłopak. Zawsze wygrywa chłopak – tłumaczy. – Oni mają ścisłe umysły… Ale za to w pierwszej dziesiątce laureatów byłam jedyną dziew… – To nieprawda, że tylko chłopcy mają ścisłe umysły – przerywa mama. – Jestem tego najlepszym przykładem. Anka sztywnieje. Stawiam bukiet na stoliku i wychodzę. Na odchodnym chwytam ukradkiem kieliszek z szampanem. Piję łapczywie, za jednym zamachem. Ukryta za zasłoną. Smarkula, mleko pod nosem, szampan w tętnicach i żyłach.

UKŁADANKA 1. Anka siedzi przy toaletce przed bogato zdobionym lustrem. Patrzy na swoją bladą twarz. Gdyby miała makijaż, mogłaby go teraz teatralnym gestem zmyć, tak jak to bywa w melodramatycznych filmach, w których kobieta na skraju załamania nerwowego siada przed lustrem i rozmazuje sobie tusz po całej twarzy, a czerwień szminki rozjeżdża się po policzkach. Przed widzami zaś niezwykle plastyczny, wymowny obraz. Wszelkie komentarze i słowa są zbędne. Desperację kobiety widać jak na dłoni. W tej historii Anka nie ma jednak makijażu, niczego więc nie zmywa. Po prostu siedzi. W tępym zamyśleniu gapi się na siebie w lustrze. Coś planuje. Wyciąga wnioski, podlicza koszty i szacuje straty. W tym szalonym podsumowaniu stoi pewnie na skraju bankructwa. Do załączonego obrazka pasowałaby cisza, która podkreśliłaby powagę chwili. Jednak wokół nie mamy ciszy. W pokoju gra muzyka. Cicho i nieinwazyjnie. Zamyślony człowiek mógłby jej nawet nie usłyszeć. Ale ja rozpoznaję te takty. Przez chwilę wsłuchuję się w melodię, która przyjemnie dźwięczy mi w uszach. Wtedy Anka mnie zauważa. Odwraca się w moją stronę na krześle. – O, dobrze, że jesteś. Wstaje i idzie do garderoby. Zapala światło. Podkręca głośniej muzykę. – Przyjemny muzyczny motyw, prawda? Przytakuję. – To z Ziemi Obiecanej. Wyrzuca z szafy rząd swoich białych koszul. Lądują na miękkim dywanie. – Co ty robisz?! – wyrywa mi się. Nie słucha mnie. – Bardzo dobry film. Świetna książka. – Na ziemi lądują żakiety. – Szczególnie dla nas jest to ważny film. W końcu pochodzimy z Łodzi. – Przygląda się markowym metkom na żakiecie. – Wiesz, kiedy przeprowadzałam się w latach dziewięćdziesiątych z Łodzi do Warszawy, myślałam sobie, że zostawiam to zapyziałe miasto, które nic już nie znaczy, w którym nie można już zrobić kariery. Warszawa to była nowa Ziemia Obiecana! Męski świat, do którego dołączyłam. Wielkie pieniądze, szybkie awanse, ciężka praca i mnóstwo poświęceń. – Porównanie do Ziemi Obiecanej jest mocno na wyrost – mówię. – Dlaczego? – Choćby dlatego, że tam spłonęła fabryka. – Wymyślam na poczekaniu. – Że co? – Fabryka. Owoc marzeń Borowieckiego. Spłonęła. Taka ważna scena. Nie pamiętasz? Przytakuje po chwili namysłu. – A u nas co płonie? – pytam dalej. – Gdzie jest nasza płonąca fabryka? Patrzy na mnie z ukosa. Jej oczy zdają się mówić: Przecież moje życie płonie, całe moje dotychczasowe życie spaliło się doszczętnie w jedną noc. Pozostał popiół, dym i łzy. Zmówmy w myślach zdrowaśki za to moje życie. – Ech, dajmy już spokój – macha ręką. A według mnie obecnie płonie jej garderoba, w przenośni oczywiście. Mam nadzieję, że ona tych ciuchów naprawdę nie zhajcuje pod wpływem nagłej inspiracji. To dopiero byłby bunt nad bunty, najczystszej wody wyzwolenie. I zapewne ekspresowa miejscówka w najbliższym szpitalu

psychiatrycznym. Anka tymczasem wyrzuca z szafy kolejny markowy żakiet. Szast, prast, siup na ziemię, pod moje nogi. – Możesz mi powiedzieć, co robisz? – pytam raz jeszcze. – Porządki robię, moja droga. Porządki w swoim życiu. Wyrzucam rzeczy, które już się nie przydadzą. Może masz ochotę? – podaje mi elegancką garsonkę wartą połowę mojej miesięcznej kasy. – Anka, tu jest majątek! – I tak nie należałam do rozrzutnych. Wydawałam na siebie mniej niż mogłam. – Nie założysz już tych rzeczy? – Przecież będę na wychowawczym. Po co mi garsonki od Max Mara? Wydaję z siebie słaby jęk – wyraz niedowierzania, pożądania i zazdrości zarazem. – Ależ proszę, bierz. – Oferuje. – Bierz, co chcesz. Jest twoje. – Jesteś drobniejsza i niższa ode mnie. Nie będzie na mnie pasować. A poza tym, też nie wiem, gdzie miałabym nosić tak eleganckie stroje, droga siostro. Moje całe mieszkanie jest niewiele większe od twojej garderoby, gdzie ja bym to pomieściła? – Co zamierzasz z tym zrobić? – Oddam bezdomnym. Fundacji Kościelnej. – Zwariowałaś. – Uważam, że to dobry pomysł. – Bezdomni w garsonkach od Max Mara? – Podnoszę but, który wywala, dwa rozmiary mniejszy od mojego. – I w szpilkach marki Pollini? – Nie widzę w tym nic dziwnego. Oni też są tego warci. Wystawia na środek garderoby tekturowe pudła. – Pomóż mi. Pakujemy się. – Patrzy na zegarek. – Jest niewiele czasu. Mają po to przyjechać za godzinę. – Za godzinę?! – Tak. Na śmierć zapomniałam, że byliśmy umówieni. Dzwoniłam do nich wczoraj. Byli tak mili, że zgodzili się dziś przyjechać. – Zgodzili się…? – Długo zastanawiałam się, komu by to oddać. Ta fundacja pomaga bezrobotnym, osobom, które wyszły z więzienia i szukają pracy. – Patrzy krytycznym wzrokiem na czarną wieczorową suknię. – Miałam ją na balu, na który zaprosił mnie Piotr. Wśród jego znajomych, sami prezesi, szampan za dziesiątki tysięcy… Zobaczcie, mówił, jaką ja mam wspaniałą żonę! Jaka ambitna, piękna i także odnosi sukcesy w biznesie. Ta suknia kosztowała z dziesięć tysięcy, albo więcej. Piotr mi ją dał i kazał założyć. Oglądam metkę i włos jeży mi się na karku. Chanel. Prawdziwa suknia od Chanel. Z wrażenia zakręciło mi się w głowie. Siadam z plaskiem na szezlongu w rogu garderoby. – Ja uważałam, że to przesada z tą suknią – tłumaczy Anka. – Lubię rzeczy dobrej jakości, ale zwykła sukienka z czarnego weluru, dziesięć razy droższa niż rozsądek by na to wskazywał? Tylko dlatego, że z tyłu ma tę metkę? Bzdura. Piotr nalegał. Odwiesza suknię do szafy. – Nie pójdzie do bezrobotnych. Nie przyda się na rozmowie kwalifikacyjnej. Zadziwiająca logika. Moja siostra nie działa w amoku, pod wpływem emocji, choć to może tak wyglądać. Wszystko zaplanowała, głęboko przemyślała i teraz wprowadza w czyn wcześniej uknuty plan. Przegląda kolejne rzeczy. Eleganckie suknie. Bajkowe, jak u księżniczki. – Tego nie pakujemy – zarządza. – To pójdzie do domu dziecka. Może ubiorą się w to nastolatki. Albo oddam to na oddział żeńskiej onkologii. Zatrzymuje się na chwilę. Przysiada na podłodze. Leżące wokół suknie robią niesamowite wrażenie. Jak w teatrze, jak w teatralnej garderobie. Przed generalną próbą do kostiumowej sztuki.

– Tak, ta onkologia to bardzo dobry pomysł – stwierdza, zadowolona z siebie, po czym dodaje zmartwiona: – Nie wiem, czy będą to chcieli wziąć. To dość nietypowe działanie… Ekstrawaganckie. – A wiesz, w sumie to mi się podoba – mówię. – Możesz podzielić ciuchy na różne cele. – Rozglądam się wokół. – Na pewno wystarczy. Przytakuje i wraca do porządków w szafie. Następnie segregujemy rzeczy i układamy w pudłach. Tuzin garsonek letnich, tuzin zimowych, tuzin żeńskich garniturów, wszystko markowe, może nie Chanel, ale marki renomowane, drogie, niektóre w ogóle mi nieznane, pewnie kupowane za granicą. Mam przed sobą kolekcję ciuchów dokładnie z tych sklepów, które omijałam dotąd szerokim łukiem, zawieszając tęskny wzrok na wystrojonym manekinie. Zawsze myślałam, że jeśli zarabiałabym sporo, może niekoniecznie mega dużo, ale jednak nieco ponad średnią krajową, to czasem kupiłabym coś w lepszych sklepach. Zaoszczędziłabym kasę po to, by mieć choć kilka ciuchów dobrej jakości, które nie rozciągnęłyby się i nie wyblakły po pierwszym praniu. Wyobrażałam sobie, że te dobrej jakości ciuchy właśnie tak się zachowują – nie rozciągają się i nie blakną, nie mechacą, nitki nie sterczą z mankietów, nie rwą się, guziki nie odpadają od razu, materiał zaś nie jest oporny na prasowanie i nie traci fasonu. Wyobrażałam sobie, że człowiek noszący takie ubranie, bo przecież już nie ciuch, „ciuch” to niewłaściwe słowo, „ubranie” pasuje tu zdecydowanie lepiej, zatem człowiek mający na sobie takie ubranie musi od razu czuć się bardziej szanowany i wartościowy. Od razu prostują mu się plecy, patrzy śmiało przed siebie i nie spuszcza nosa na kwintę. Kroczy uśmiechnięty przez świat, a inni ludzie cenią go, poważają i dobrze traktują. Ubranie określa człowieka. Czyż nie taki jest przekaz większości gazet i programów o kobietach? Teraz mam okazję dotknąć wymarzonych tkanin i materiałów. Przesuwam dłonią po miękkiej wełnie, muskam czule delikatne jedwabne bluzki, uszyte starannie i z dbałością o detale, gładzę moherowe spódnice i muślinowe szale. Pieszczę kaszmirowe swetry. Utonęłabym w tym swoistym szaleństwie, leżąc wśród pachnących tkanin i miękkich powierzchni. Świat zawirował, poczułam, że ta plątanina faktur i kolorów niebezpiecznie wciąga mnie w inny wymiar, kuszący i odległy. Mogłabym spędzić tu morze czasu, w tej niedostępnej mi dotąd krainie cudowności. Niesiona na fali zachwytu i błogiego spokoju płynęłabym po bezkresnych przestrzeniach ku lepszemu jutru. Zapomniałam już, po co przyszłam tu za Anką. Chciałam z nią porozmawiać, pocieszyć ją i zapewnić o swoim wsparciu. Ale ona najwyraźniej nie potrzebuje pocieszenia. Za to ja potrzebuję otrzeźwienia. Klęczę w ciemnościach w głębi garderoby. – Hej, jesteś tam? – Słyszę Ankę zza rzędu ubrań. Jej głos dochodzi z oddali i dudni jak w studni. Albo jak pod wodą. Jak podczas nurkowania. Znów wzdrygam się na myśl o tym porównaniu. To pewnie te wełny i mohery, zawieszone wkoło mojej głowy, tłumią dźwięki. Wysuwam głowę zza ubrań, potykam się o rozrzucone buty, te małe dzieła sztuki współczesnej, wypełzam na środek garderoby, pośród spakowane po brzegi pudła. „Widzę jasność, widzę jasność!”, naśmiewam się w myślach sama z siebie. – Zgubiłam się – tłumaczę. – Masz tu prawdziwy skarbiec. – Nigdy tu nie byłaś? – Nie. Wzrusza ramionami. – Sezamie, otwórz się. Siada na jednym z pudeł, ociera pot z czoła. – Zmęczyłam się. Ale to już koniec… Albo początek. Wypełzam dalej, prostuję się, przygładzam swoje ubranie z sieciówki, które zdążyło się wygnieść i zrolować od tego czołgania się po podłodze. Siadam obok na pudle. – Widziałam, co się przed chwilą stało na dole – zaczynam nieśmiało.

– Kiedy? – Zanim tu przyszłaś. Piotr nie był wobec ciebie miły. Milczy. – Chcę, żebyś wiedziała, że cię rozumiem. Na twoim miejscu też bym była zła. To nie było fajne. On mógł to lepiej rozegrać. – Ja również. – Kochasz swoje dzieci. To widać, jak bardzo je kochasz. Znów cisza. Zapamiętale gniotę róg materiału. – Wtedy, nad sushi, co ci wtedy nagadałam… Anka, wybacz, ja nie miałam prawa cię oceniać… Nie patrzę jej w twarz. Ona też na mnie nie patrzy. Siedzimy bokiem do siebie, na dwóch wielkich pudłach, a wokół stosy butów. Krajobraz po bitwie. A może jeszcze przed? – Ja nic nie wiem o dzieciach, Anka, ja jestem zupełny żółtodziób, dyletant, zero pod tym względem. Gówno wiem i tyle. I śmiem innych pouczać. – Miałaś rację. – Gówno wiem. Jestem nikim. Singielką, czy raczej starą panną, choć teraz tak się nie mówi. Zawaliłam swoje dotychczasowe życie. – Miałaś rację – powtarza Anka. – Wtedy, w restauracji, miałaś rację. Otwieram szerzej oczy ze zdziwienia. – I nie jesteś nikim. – Słyszę. No, to teraz się zacznie moje narzekanie. Tama puściła. – Nie jestem nikim!? Ja nic nie mam. Nie mam dobrej pracy… Nie mam perspektyw zawodowych i osiągnięć w żadnej dziedzinie… – Zaczyna drżeć mi głos. – Wszystko do kitu, jedno wielkie gie… Czy ty wiesz, że nie daję rady ze spłatą kredytu na to cholerne jednopokojowe mieszkanie? Co to tak się cieszyłam, pamiętasz, kiedy dawali mi kredyt, mimo że miałam tylko umowy zlecenia? Bank mnie zaraz zlicytuje. Michał – głos mi się łamie na sam dźwięk imienia mojego niedoszłego męża – oświadczył się, ale nie chciałam wychodzić za mąż, bo jak to tak, bez pracy, zlicytowana przez bank? Niesamodzielna i zależna finansowo? – Prawie płaczę. – Anka, ja jestem nikim. Anka odwraca się w moją stronę. – Zamknij się! – mówi. I jednym szybkim gestem mnie obejmuje. Trwamy tak przez dłuższą chwilę w niespodziewanym siostrzanym uścisku. Pierwszym w naszym życiu. Nie zdradzę wam, kto płakał i jak długo to trwało. *** Nic nie sprowadza na ziemię tak, jak kopiący w niej z zapałem pies. Ziemia leci na prawo i lewo, i widać tylko merdający ogon. Raz w lewo, raz w prawo, niezwykle harmonijny, uspokajający ruch. Jeśli macie psy, przypatrzcie się, jak machają ogonami. Patrzcie z tyłu, a ogon zacznie wam się jawić jako zabawne wahadło. Ale ja nie o tym chciałam. Chciałam o swojej matce, dla odmiany. O niej to właśnie chciałam trochę poopowiadać, gdyż moje myśli niebezpiecznie blisko niej krążą. Chociaż obok sika pies. Przepraszam cię, mamo, że właśnie teraz przychodzisz mi na myśl, że nie jest to chwila dość wzniosła… No, może pies pojmuje ją inaczej, on w końcu odczuł ulgę. Lżej mu na duszy i na pęcherzu, już widzę, jak macha radośnie ogonem, jak się cieszy spontanicznie, odruchowo, jaki jest lżejszy, o niebo lżejszy, kiedy ulżył swej potrzebie fizjologicznej. Ja też czuję balast, też czuję, jak we mnie rośnie, jak mnie napełnia. Balast czuję na plecach, w gardle, wokół szyi, jak macki, które zaciskają się i nie dają w pełni oddychać. Znerwicowana stara panna; powinnam leżeć w jasnym gabinecie doktora od duszy i rzygać mu całym swoim życiem, tralala, od okna po drzwi gabinet mu zarzygać powinnam, zapaskudzić za te przeszło sto złotych opłaty. Kontrolowana deratyzacja, recycling śmieci i detoksykacja od trzech dekad zatrutego ludzkiego ciała. Troszkę to za drogi dla mnie

interes, panie doktorze, tut mir Leid, Herr Freud, ich habe kein Geld, żaden ze mnie klient, długu swego powiększać nie zamierzam. Więc nici ze mnie, panie Freud. Nie będzie przypadku Ewy X (to od „Pokolenia X”). Ewa X jak zawsze musi radzić sobie sama. Fajnie byłoby zrzucić ten mój balast. Po tylu latach coś mi się przecież należy. I Ance też. Ona jest równie nieświadoma, co ja, a może nawet bardziej. Chcę wiedzieć, co się wtedy wydarzyło. Co takiego się stało, że nasze życie uległo kompletnej zmianie. *** 1989 Mam dziesięć lat i patrzę przez okno w salonie. Nasz dom położony jest w pobliżu wysokich na dwanaście pięter bloków. Przez szybę widzisz coś na kształt muru, od ziemi aż po niebo. Rzędy identycznych, kwadratowych okienek w równych, uporządkowanych liniach. Różniące się tylko natężeniem światła po zmroku. Trzeba mocno się wychylić i zadrzeć głowę maksymalnie do góry, by dojrzeć fragment nieba zza tego muru okien. Kiedy wyglądam na zewnątrz, wyobrażam sobie, że zamiast muru betonowych płyt mam przed oczami morze. I przestrzeń daleką po horyzont. Mnóstwo szans i możliwości. Albo jezioro. Czysta tafla wody i barwne żagle łódek na tle błękitnego nieba. Jezioro byłoby nawet lepsze od morza. Widziałabym drugi brzeg i miałabym pewność, że coś jest po przeciwnej stronie, że warto tam płynąć. Z morzami zaś nigdy nie wiadomo. Niby coś za nimi jest, tak uczą na geografii, ale nic przecież nie widać. Zatem jezioro, wokół drzewa i zieleń. Taki widok byłby najfajniejszy. A ja pośród ciężkich bordowych zasłon, wpatrzona w obraz za oknem. Nagle zauważam, że obok mnie stoi moja mama i również spogląda na zewnątrz. Ciekawe, co widzi. Mur, czy horyzont dalekiego morza. 2. – Pamiętasz, kiedy mama wyjechała? – pytam Ankę. Obieram jabłko, Anka trze marchewkę. Żadna z nas nie ma pojęcia o gotowaniu. Ona dlatego, że w tygodniu w jej domu gotuje Nina, a w weekend chodzą do restauracji. Ja zaś dlatego, że jadałam dotąd zupki minutki, sosy Knorra, chińskie nudle w połyskliwym opakowaniu (bez opakowania jadłam, rzecz jasna… a może to nie robi aż takiej różnicy) i w ogóle odżywiałam się tragicznie. Jakbym sama sobie życzyła wrzodów żołądka. Śmieciowe jedzenie w śmieciowym życiu. Jesteś tym, co jesz – powiadają. I jak babcię kocham, coś jest w tym powiedzeniu. – Pamiętasz czy nie? – pytam jeszcze raz. Anka chyba nie słyszała poprzedniego pytania. Jest zbyt zajęta marchewką. – Teraz muszę skropić cytryną – czyta z kartki, na której Nina napisała dokładny przepis. Tarta marchewka z jabłkiem. – Co mówiłaś? – Odwraca się w moją stronę. – Przepraszam. Gotuję. Bardziej siekasz, pomyślałam, bo od kiedy zrobienie prostej surówki to gotowanie. – Pytałam, czy pamiętasz, kiedy mama wyjechała. – Gdzie wyjechała? Albo udaje przygłuchą, albo marchewka padła jej na mózg i przysłoniła wszystko inne. Ponoć tak bywa z kobietami, które poświęcają się dzieciom. – Do Australii… Cymbalico. Do Australii wyjechała. – Ach, no tak. – To kiedy to było? – W osiemdziesiątym dziewiątym, a bo co? Teraz chyba muszę to wstawić do lodówki. Jak myślisz? – Wiem, że w osiemdziesiątym dziewiątym. Ale kiedy dokładnie?

Anka przystaje przed lodówką z miską surówki w dłoniach. Ciekawa jestem, czy pamięta to, co ja. Bo mogę się przecież mylić. Dopiero mi się odsłania cała ta sprawa. Pewne fakty są nadal szczelnie zamknięte w mojej pamięci. Wstawia surówkę do lodówki, przysiada ciężko na stołku w kuchni. Jej wzrok jest daleki, nieobecny, trudny do odgadnięcia. – A wiesz, że… Nie pamiętam. – Jak to: nie pamiętasz? – Nie pamiętam. Po prostu. – Nic nie pamiętasz? Nie pamiętasz, kiedy i jak to się stało? Nie pamiętasz, dlaczego? – A to, to akurat wiem. Pojechała robić międzynarodową karierę. Wszyscy tak nam to tłumaczyli. Utkwiło nam to w uszach jak tekst piosenki, która namolnie uczepiła się naszych głów i nie chce odpuścić. Trzeba ją powtarzać, trzeba ją śpiewać. I lepiej nie wnikać, co kryje się między wierszami. – Naprawdę nie pamiętasz, jak to wyglądało? – Nie pamiętam. Odczep się! A jednak coś pamięta. Tylko nie chce o tym rozmawiać. – Bo widzisz, ja… ja też nie bardzo wiem, jak to było. – przyznaję. – Dotąd wcale o tym nie myślałam. Ale teraz, te okoliczności… Sama rozumiesz. Jakoś tak… Zachęcają do poznania prawdy. – Jakiej prawdy? – syczy Anka. – Ona wyjechała do pracy za granicę, rozumiesz? – prawie się na mnie drze. – Tu nie ma nic więcej. Do pracy pojechała. Po prostu. Patrzy na zegarek. – Zaraz wszyscy przyjdą. Muszę zacząć obierać ziemniaki. – Pomogę ci. Siadamy na stołkach przy koszu na śmieci. Koślawe, grube obierki strzelają to na prawo, to na lewo. Cała podłoga jest już zapaskudzona przez nasze niewprawne działania. Dwie panie domu i cztery lewe ręce, pożal się Boże. Chichoczę w duszy sama do siebie, albo raczej sama z siebie i swojej nieporadności. – Ale ja naprawdę chcę wiedzieć, jak to było. Czy to, co sobie ostatnio przypominam, jest prawdą – kontynuuję. – Ziemniaki wkłada się do gotującej wody czy do zimnej? – przerywa Anka. Minę ma zafrapowaną, jakby rozważała poważne egzystencjalne pytanie. Dla przykładu: być albo nie być? – No co tak patrzysz? – zwraca się do mnie. – Jestem kulinarną ignorantką, owszem. Ale się nauczę. – Patrzę tak, bo sama nie wiem, jak się gotuje ziemniaki. – Poczekaj, sprawdzę w książce kucharskiej. Jeśli czegoś nie wiesz, trzeba zrobić research. Wertuje przepisy, na chybił trafił przegląda strony. Gdyby nawet napisano w nich, jak gotować ziemniaki, w co wątpię, nie dałaby rady nic przeczytać. Jest tak wykończona, że nie może się skupić. – Kurcze, nie napisali, jak gotować ziemniaki. – No to klops. Może telefon do przyjaciela? – sugeruję nieśmiało. – Żartujesz? Taki wstyd? Że niby ja nie wiem, jak się gotuje ziemniaki!? Poza tym, nie mam przyjaciół, którzy zajmują się gotowaniem… ziemniaków. A ty? – Ja też nie. Wzrusza ramionami. – No cóż. Będzie metodą prób i błędów. Wsadzę je do zimnej wody. – Poczekaj! – mówię. – Przypomniałam sobie. Lucyna… Lucyna gotowała ziemniaki… Do zimnej, dawaj je do zimnej wody. – Czyli miałam rację. – Anka triumfuje. Wsadza ziemniaki do garnka, a woda rozpryskuje się na boki i mamy zalaną kuchenkę. – Co powiedziałaś? – pyta. – Lucyna? Jaka Lucyna?

– Nie mów, że nie pamiętasz Lucyny. – Hm… Lucyna… – Intensywnie myśli. – Ach, tak! Nasza pomoc domowa. Już pamiętam. – Naprawdę zapomniałaś? Trudno mi w to uwierzyć. Jak można zapomnieć Lucynę? – No widzisz, jak ja niewiele pamiętam – tłumaczy. – Muszę się skupić, to sobie coś przypominam. Ale i tak mało co. Ty, zdaje się, lubiłaś przebywać z Lucyną. Lubiłyście się. – Można tak powiedzieć. – Więc pamiętasz ją lepiej. To normalne. – Pewnie tak. Gula ze śliny utkwiła mi w gardle. Odechciało mi się mleć ozorem, wyciągać z Anki wspomnienia, dochodzić prawdy. Jak można zapomnieć Lucynę? Kroimy warzywa w ciszy. 3. 1989 Na stół wjechał „Kurczak Królowej”, rozłożony na srebrnym półmisku, w otoczeniu artystycznie skrojonych warzyw. Jaśniał swoją wspaniałością przed oczami gości. Lucyna ustawiła królewską potrawę na środku stołu, a wokół rozniósł się cudny zapach pieczystego, który wędrował pomiędzy gośćmi jako strużka pachnącej woni. Lucyna była zadowolona z osiągniętego efektu. „Kurczak Królowej” zrobił na zebranych bardzo dobre wrażenie. A wszystko to mimo faktu, że musiał zostać dodatkowo odgrzany. Planowany termin podania kurczaka minął bowiem ponad godzinę wcześniej. Długo oczekiwany gość nie przyszedł albo tak naprawdę wcale nie miał się zjawić. Mama zachowywała się tak, jakby nic się nie stało, jakby wszystko było zgodnie z planem. Czyli uśmiech na twarzy, miłe słowa jako oręż, pochwały, zachwyty i cała ta ugrzeczniona słowna papka, którą raczy się gości podczas uroczystości towarzyskich. Uważny obserwator dostrzegłby jednak, że co kwadrans wychodziła do gabinetu. Był to jedyny pokój, w którym stał aparat telefoniczny. Zatem w ferworze przygotowań zapomniano o „Kurczaku Królowej”. Do tego stopnia, że trzeba go było potem odgrzać. Rozejrzałam się raz jeszcze po pokoju. Królowej nie było. Kurczak nie doczekał się wyjątkowego gościa. W powietrzu wisiało niespełnienie, sekretne i ciężkie, które wyczuwałam swoją nadwrażliwą intuicją. Nerwowe oczekiwanie pęczniało nad srebrną zastawą, wpływało pomiędzy roześmiane twarze rozmawiających ze sobą ludzi, zaglądało do talerzy z wykwintnym jedzeniem. Wyjątkowy gość nie przybył. I pewnie zapomniałabym, że w ogóle mieliśmy na kogoś specjalnego czekać, gdyby nie ta wielka, pieczona kura, którą trzeba było odgrzać. Wtedy przypomniałam sobie, że coś się jednak nie zgadza. Wyjątkowym gościem mógł być przecież każdy z zaproszonych. Sama chwila była niezwykła i nie trzeba było innych wytłumaczeń dla wspaniałych potraw i nastroju wyczekiwania, który zawisł w rozgrzanym czerwcowym powietrzu. Przyjęcie rozkwitało, przelewało się z pokoju do pokoju. Okupowało coraz to szersze obszary dwukondygnacyjnego domu. Towarzystwo podzieliło się, by w mniejszych grupkach podziwiać obrazy i inne wytwory sztuki porozstawiane po kątach. Co jakiś czas dał się słyszeć czyjś pełen podziwu okrzyk oraz nazwisko znanego artysty, które ktoś zidentyfikował w dostrzeżonym dziele sztuki. Pamiętam, że snułam się wte i wewte pomiędzy dyskutującymi, jedynie fizycznie obecna, znudzona śmiertelnie całą tą gadaniną. Zewsząd docierały do mnie urywki rozmów. W pewnym momencie usłyszałam dialog, który głęboko wrył mi się w świadomość. Najpierw myślałam, że to pomyłka, głupi żart losu lub też moje zwidy. Ostateczny dowód na to, że mam nie po kolei w głowie. A mówiły ze sobą pani Dyrektor i pani Ambasadorowa. Ta druga jak zawsze taktowna inaczej.

– Słyszałaś? Andrzej z Alicją mają zgodę na adopcję. Przetarłam oczy z wrażenia. Jeśli mnie słuch nie mylił, mowa była o moim tacie i jego nowej żonie. Nie wiedziałam, że tata chciał adoptować dziecko. Pewnie lepiej zniosłabym wiadomość o tym, że będę mieć przyrodnie rodzeństwo, gdyby nie pochodziło ono z adopcji. No i gdybym dowiadywała się takich rzeczy wprost, a nie poprzez obce mi osoby. Wtedy byłoby mi łatwiej przełknąć nowiny. Może mama też jeszcze o tym nie wie, łudziłam się. Kiedy się dowie, nie spodoba jej się ta wiadomość. Dalszy ciąg rozmowy upewnił mnie, że dobrze usłyszałam. – Andrzej z Alicją od dłuższego czasu się o to starali. Alicji bardzo zależało. Nie mów, że o tym nie wiedziałaś – tłumaczyła pani Ambasadorowa zdumionej pani Dyrektor. – Pomagał im nasz stary dobry Adwokat. To dlatego Andrzeja dziś nie ma. Świętuje z Alicją. Jutro mają rozpocząć procedurę w urzędach, sądach i w domu dziecka. Przypomniałam sobie niejasno, że mama coś mówiła, że tata jest wyjątkowo zajęty i że nie będzie mógł się z nami spotkać w poniedziałek. Teraz już znałam przyczynę. Kierowana impulsem, przedziwnym pragnieniem chwili, chwyciłam kieliszek z szampanem, który ktoś zostawił na blacie secesyjnego kredensu. Tak na oko wczesne lata dwudzieste dwudziestego wieku, oceniłam kredens jako niedoszły znawca. Szkoła polska. Szampan zaś świeży, radziecki – mówiły moje zmysły. Szampan także z innej epoki, również już historycznej, jak się dziś okazało. Gul, gul, gul, rozległo się w moim gardle. Słyszalne tylko dla mnie, niemal wyłącznie od wewnątrz organizmu. Małe, delikatne gul, gul. Słodko-kwaśne bąbelki spłynęły do skręconego z wrażeń żołądka dziesięcioletniej panny. Nie wiedziałam, za co wypiłam tego pierwszego w swoim życiu szampana. Że to toast za nową erę mojego życia, za nową erę życia wszystkich obecnych przy stole kobiet i mężczyzn. Nie zdawałam sobie sprawy, że otwiera się przed nami świat wolności. Cała paleta szans i możliwości zajaśniała oto blaskiem swych kolorów. Atrakcyjna, błyszcząca, przyciągająca oko, kusząca duszę. Moja przyszłość miała wyglądać wspaniale. Przyszłość zaklęta w bąbelkach burzącego myśli i emocje szampana, którego lampkę wypiłam o parę lat za wcześnie, miała być dla mnie wspaniała. Oto oficjalna wersja mojego toastu z dnia czwartego czerwca tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego dziewiątego roku. Bo taka była wtedy data. Z perspektywy czasu wiem jednak, że toast ten mógłby być wypity za coś innego. W kolejnych latach mojego życia głównie w tym innym kontekście pijałam toasty. A wszystko przez niespełnione marzenia, ukryte pod powierzchnią idealnych snów. Stłamszone w wielkiej grze życia chciałyby krzyczeć, tarmosić się, wyrywać hen, hen, daleko w świat. Tymczasem tkwią cichutko, bez ruchu, pod szorstką, bolącą skórą, zamknięte w duszy na klucz. Wbite jak zadra w tkanki. Niczym w rzeźni, zakotwiczone na metalowym haku. Jak połacie mięsa, wybebeszone i porozcinane, wiszą w duszy niespełnione marzenia. Wiszą i cuchną, smród się od nich roznosi i ani ich dotknąć, ani schować głębiej, ani wyjąć na światło dzienne, bo dopiero rozkład nastąpi, rozkład organizmu całego, na maksa, do końca, raz jeden i jedyny, pierwszy i ostatni. Więc hodować je musimy, te nasze sfrustrowane sny, sny niedające się obecnie zaspokoić. Pragnienia, których nigdy nie ugasimy. Nawet bezbarwnym procentowym trunkiem, mającym moc boskich nektarów i słodkiej ambrozji. *** Pusty kieliszek po szampanie odstawiłam dyskretnie na półkę. Wyprostowałam na powrót plecy i poprawiłam koński ogon. Różowa spinka z Myszką Miki zsunęła się na podłogę, musiałam wpiąć ją we włosy jeszcze raz. Przejrzałam się w lustrze wiszącym koło kotary prowadzącej na stryszek. Chciałam sprawdzić, czy spinki są równo wsunięte i czy żaden niesforny kosmyk nie sterczy mi z głowy jak

antena, czy nie stanę się z tego powodu obiektem żartów którejś z obecnych na imprezie pań. Schludny wygląd jest bowiem bardzo ważny i należy zrobić wszystko, by go utrzymać. To wyraz szacunku i dobrego wychowania – tak mówiła mama, kiedy widziała mnie niechlujnie ubraną lub potarganą, i natychmiast kazała mi wziąć się za siebie. Pędziłam wtedy do łazienki, by poprawić fryzurę, lub też od razu do Lucyny, jeśli była akurat w domu. Aż za dobrze pamiętałam momenty, kiedy czesała mnie własnoręcznie moja mama i nie chciałam doświadczać tego ponownie. Mama używała metalowego grzebienia o gęsto ustawionych zębach, który szarpał skołtunione kosmyki i wrzynał się w skórę. Grzebień tarmosił włosy, ciągnął i ciągnął, ostro, nagle, przeciągle, z rytmiką mechanicznego narzędzia. Wiłam się wówczas, protestowałam, odsuwałam jak daleko się dało, spinałam całe ciało w milczącym wołaniu o spokój i swobodę mojej czupryny. W przypływie desperacji chciałam nawet ciachnąć sobie włosy blisko skóry, żeby nigdy więcej żaden cholerny kołtun nie zechciał się w nich zadomowić. Odwróciłam się szybko na pięcie i poszłam do łazienki, by należycie ułożyć fryzurę. Kiedy wracałam do gości, zdało mi się, że gdzieś mocno trzasnęły drzwi. Jakby ktoś w złości z całej siły nimi trzepnął. Niedługo potem widziałam swoją siostrę, która prędkim krokiem szła w stronę swojego pokoju. Drzwi zamknęła jednak cicho. Delikatnie i dyskretnie. Wiele lat musiało minąć, by dotarło do mnie, że tego jednego, czerwcowego dnia wydarzyło się więcej niż przez długie lata. Wiele dawno skrywanych spraw wyszło na jaw, zagmatwało się i przybrało niedobry obrót. Zachwiała się krucha, z trudem wypracowana równowaga. Najpierw zadrżała, potem pękła, aż w końcu rozsypała się w drobny mak. I nie było co zbierać. Fundamenty budowli, którą brałam za swój dom, rozpadły się jak domek z kart. Wraz z nimi w proch obróciły się dwa z rozmachem urządzone piętra; dwie kondygnacje ludzkich marzeń, snów, odczuć i pragnień legły wówczas w gruzach. Łącznie ze strychem. Całkowity rozkład nie nastąpił od razu. Należało poczekać, aż zniszczenia wydadzą owoce. Swoisty plon, który dopiero po latach nabierze znaczenia, będzie rozprzestrzeniał się jak zaraza. Nowy, niszczycielski wirus. Nieodwracalny i trudny do leczenia. Wiele spraw wyjaśniło się później: co się stało tego dnia, które ze zdarzeń miało istotne znaczenie; kto i co wyniósł z tego dla siebie i innych; kto odniósł sukces, kto poniósł porażkę. Czy w ogóle są jacyś wygrani i czy da się coś jeszcze z tym wszystkim zrobić. Nie lada układanka, którą zechcę rozwikłać wiele lat później, przyparta do muru, wkręcona w bieg zdarzeń, których nie chciałam, a które niezmiernie komplikują życie. Wtedy dopiero dojdzie do mnie, co tak naprawdę stało się czwartego czerwca tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego dziewiątego roku w moim rodzinnym domu. 4. – Wiesz co, Ewa? Ja jednak trochę pamiętam. – Anka wsuwa głowę do mojego pokoju. – Wejdź. Stoi niepewnie. Trzyma kuchenną ścierkę. Wyciera ręce nieco zbyt dokładnie. Jakby były bardziej brudne niż w rzeczywistości. – Siadaj. – Ja… Ja… Nie wiem, od czego zacząć. – Może od początku. – Ja naprawdę widziałam to inaczej. Ja nie pamiętałam… To było dawno. Nadal nie wszystko mi się układa. – Słucham. – Coś mi się przestawiło. Piotr uważa, że zwariowałam. – Robi zawstydzoną minę. – On… On mnie teraz tak traktuje… – Jak? – Inaczej. Nie widzisz tego? Pewnie, że widzę. Ale wolę tego głośno nie przyznawać. Nie w tej chwili. To jasne, że od kiedy Anka przestała być nastawioną na sukces zawodowy bizneswoman, utraciła w oczach Piotra

część swojej atrakcyjności. Jeśli tylko część. Widziałam to, ale nie chcę jej dołować. – Anka, najważniejsze to być sobą. Moje słowa brzmią jak cytat z taniego poradnika z cyklu „Jak żyć”. – Tylko nie myśl sobie, że się wymądrzam – dodaję. – Gówno wiem. Im dalej w las, tym więcej drzew – śmieję się. Patrzy na mnie wymęczonym wzrokiem. – Papierosa? – proponuję. – No co ty? W domu? – Chcesz wymrozić sobie tyłek w ogrodzie? – Czemu nie. Będzie łatwiej ochłonąć. Czyli szykuje się poważna rozmowa. A jednak. – Poczekaj, coś na siebie włożę. – Wyciągam z szafy skotłowaną, pogniecioną kurtkę. Trzy minuty później drepczemy w kółko po wymrożonej zimą glebie. Jak na spacerniaku. Ciekawe tylko, kto tu odbywa karę i za co. Nieważne, że z okien domu na pierwszym piętrze widać nas jak na dłoni, że widzi nas pewnie Nina, i Sonia też nas widzi. Jeśli oczywiście chcą patrzeć. Anka pali papierosa. Opiera się o balustradę tarasu. – To był czwarty czerwca, prawda? Dzień pierwszych wolnych wyborów. Kiwam potakująco głową. Czyli dobrze pamiętałam. Nie zmyśliłam sobie tego, te wspomnienia nie są wymysłem po pierwszym spożyciu alkoholu. Przynajmniej tyle. Uff. – Czwarty czerwca… – Anka zaciąga się papierosem. – W domu przyjęcie, ważni goście, podniosła atmosfera… Tak, tak, to było wtedy. Dokładnie tego dnia. Gasi papierosa na dnie pustej doniczki. Otwiera już usta, prawie zaczyna mówić. – Nie, nie mogę. Przykro mi. – Odwraca się i chce uciekać. – Nie dam rady. Wchodzi w krzaki. Suche badyle włażą jej we włosy, mnie zresztą też. Szarpią i kłują. Idę za nią. – Au! – syczę. – Czekaj, nie pędź tak! – Odczep się! Zostaw mnie! Wyrywa się i drze sobie sweter o gałęzie drzew. Teraz pójdę za nią choćby dlatego, że nie chcę, żeby przypadkiem zrobiła sobie krzywdę. – I czemu za mną leziesz? Jak rzep! Jak cholerny rzep! – wykrzykuje i przysiada na ławce ogrodowej. – Ała! – Wyjmuje spod tyłka dziecinne grabki – Co to tu robi? A potem zaczyna się śmiać. Sama z siebie, z tych cholernych grabek, wygiętych przez jej tyłek, czort jeden wie, z czego tak rechocze. Chciałabym jej zawtórować równie głośnym, perlistym śmiechem. Nie bardzo mi to wychodzi. – Złamałam grabki! Tyłkiem złamałam! Widzisz to? – Pokazuje mi ułamane zęby grabi. Teraz to szczerbaty uśmiech. Krzywy i niekompletny. Rzuca zabawkę na stertę liści. – Pal licho połamany plastik. Wiesz, że ja chciałam, żeby ona wyjechała? Słucham w napięciu. – Chciałam tego bardzo. Chciałam, żeby zniknęła. Żebym nie musiała już jej nigdy oglądać. Ani słuchać. – Chwyta mnie w pasie, jakbym zaraz miała uciec, choć nigdzie nie zamierzam się ruszać. – Czy ty wiesz, że tego dnia, kiedy wyjechała… Że ja wtedy… modliłam się o to, żeby ona zapadła się pod ziemię? Szczęka mi opada. Z wrażenia mam oczy okrągłe jak monety pięciozłotowe. Gdybym miała zęby mądrości, byłoby mi je widać, tak szeroko otwieram japę. – Wiem, jak to brzmi. Niepoważne głupoty. – Anka pochyla plecy i przez chwilę wygląda jak siedemdziesięcioletnia staruszka. – Możesz się ze mnie śmiać. No dalej. Czemu się nie śmiejesz? Z trudem przymykam zszokowaną jadaczkę, by wyglądać nieco bardziej normalnie. O ile

to w ogóle możliwe. – Kurcze, nie miałam pojęcia… – dukam. – To nie wszystko. – Nie? Patrzy sobie na stopy. – Ja jej też nagadałam. Wydaje mi się, że zaraz zwali się na mnie cały ciemny tuman wiszących nad nami chmur. – Ja jej wprost wtedy powiedziałam, że mam dość. Czegoś tu nie rozumiem. Przecież Anka czciła naszą matkę jak boginię. A teraz patrzy na mnie wielkimi, jasnoniebieskimi oczami i uśmiecha się blado. – Wiem, to do mnie nie pasuje. – No, nie bardzo. Zaraz zacznie padać. Jeśli w porę się nie wycofamy, będziemy jak dwie zmokłe kury. – Ewa, ja o tym wszystkim zapomniałam. Jakby ktoś zrzucił na mnie zasłonę. Straciłam ogląd sytuacji. – Ładnie powiedziane. – Właśnie się obudziłam. Patrzę na nią uważnie. – Mam nadzieję, że nie zamierzasz się teraz zamęczać tym swoim odkryciem, co? – pytam. Ani też nie zamierzasz zamęczać tym mnie, myślę. – Oczywiście, że nie – pada odpowiedź. Oddycham z ulgą. Może to wszystko jest mniej patetyczne i łzawe, niżby się zdawało. Może da się to przeżyć. Może pomógł dystans, zbawienny dystans, tak w czasie, jak i w przestrzeni. A także dystans do samej siebie. Anka tymczasem opadła na ławkę, fizycznie wymęczona, ale jakaś taka jaśniejsza, bardziej beztroska się nagle wydaje. Wstaje z wdziękiem, otrzepuje ubranie, podnosi połamane grabki i wyjmuje z włosów patyki. – Uff, kamień z serca, Ewa. Wiesz, jak mi teraz lżej? Kiedy już to sobie przypomniałam? – Domyślam się. – Chodź, wracamy do środka. Obiad trzeba kończyć. Nie ma co rozdrapywać tego, co było. Idzie w stronę domu, jakoś tak bardziej energicznie. Ja zaś nadal tkwię w miejscu. Zaskoczenie nie do końca ze mnie spłynęło. – No chodź, siostra. – Ogląda się za mną. – Miałaś rację, żeby pogadać. Nareszcie mogę oddychać. Uff. Robię głęboki wdech. Czuję przesiąknięte deszczem powietrze.

HISTORIE RODZINNE 1. Po tym, jak mama wyjechała, zamieszkałyśmy z tatą i Alicją. Wersja oficjalna wydarzeń z dnia czwartego czerwca była taka, że mama dostała super propozycję wyjazdu na zagraniczne stypendium dla zdolnych młodych architektów z krajów postsocjalistycznych. Wyprowadziła się nagle, bez uprzedzenia i pożegnania. Jakby ją wcięło w bezczas i wchłonęło w czwarty wymiar przestrzeni. Nie wiedziałyśmy, gdzie pojechała, na jak długo i kiedy wróci. Aby zachować sprawiedliwość trzeba dodać, że nie zadawałyśmy zbyt wielu pytań. Słabo pamiętam tamten okres również dlatego, że w czerwcu i lipcu wysłano mnie na obóz harcerski nad morze, a w sierpniu zachorowałam na świnkę albo inne gówno i odizolowano mnie od świata, wliczając w to mnie samą. Na czas choroby z powodu wysokiej temperatury zapomniałam nawet, jak się nazywam. Jak przez mgłę pamiętam lekarza, który pochylał się nade mną, trzymając w dłoniach wielkie lekarskie słuchawki. Słuchawki wisiały nad moim rozpalonym ciałem niczym macki jadowitej ośmiornicy, a mnie było wszystko jedno, czy zostanę pożarta teraz, czy dane mi będzie jeszcze pożyć. W mojej pamięci z tamtego okresu zalega też parę migawek przedstawiających Alicję, która stawia na stoliku przy moim łóżku gorące ziółka, koszmarnie śmierdzące jakąś trawą z gównem. Rzygać mi się od tego chciało – tyle pamiętam. Ach, i brzęczenie much pamiętam. Zza półotwartego okna, z podwórka, skąd dochodził dźwięk telewizora sąsiadów. Zdaje się, że były jakieś strajki, spiker często powtarzał to słowo, więc wryło mi się w świadomość zaraz po brzęczeniu much i zapachu ziółek Alicji. Moja siostra spędziła ten czas w Londynie. Była to długo wyczekiwana przez nią nagroda za drugie miejsce w olimpiadzie z języka angielskiego. Pojechała na wycieczkę organizowaną przez szkołę, a potem miała zatrzymać się u dalekiej ciotki naszego ojca, starej niczym cały wiek wdowy po pewnym generale. Podróż ta stanowiła dla Anki spełnienie marzeń, wyśniony start w nowe życie. W ramach wyjazdu miała szkolić angielski, gdyż zapisano ją na kurs językowy dla młodzieży. Nigdy nie dowiedziałam się, skąd pochodziły pieniądze na ten cel, wiem jednak, że ich Ance nie żałowano. Miała wypasioną szkołę, wypasiony hotel w Londynie i wszystko, na co tylko chciałaby sobie pozwolić. W praktyce – książki, czasopisma i słowniki. Napisała do mnie kartkę jakoś w sierpniu, kiedy leżałam zmorzona świnką. Alicja pokazała mi kartkę i odczytała treść cichym głosem, niezdecydowana, czy ma mnie obudzić, czy może nie. Kartka przedstawiała Tower of London – twierdzę, w której ścięto wielu królewskich wrogów, z paroma królowymi włącznie, z tego co mi wiadomo. Na pierwszym planie stał wielki czarny kruk i szczerzył dziób w nieco złośliwym, bezzębnym uśmiechu. Tak to zapisałam w swojej rozgrzanej przez gorączkę pamięci. Wróciła na początku września, cała w chwale i radości. Obładowana certyfikatami poświadczającymi znajomość języka, zdjęciami wspaniałych budowli i kolekcją trudno dostępnych w Polsce książek, zjawiła się pewnego dnia na progu domu, właśnie kiedy zaczynałam zdrowieć. Opowiadała mi z niespotykaną u niej wylewnością i entuzjazmem o poznanych na miejscu ludziach, o zainteresowaniu ze strony tubylców i o tym, jak wszyscy się dziwili, że oto ona, prowincjuszka z dalekiego, tak długo zamkniętego kraju, zwiedza tak wspaniały kraj, jakim jest Anglia. Usta jej się nie zamykały od zachwytów nad cudownością tego dalekiego i jakże przychylnego Polakom państwa. Jakkolwiek część osób brała ją za Rosjankę. „Mówili mi, że dużo lepiej mówię po angielsku niż Rosjanki!” – dodawała z dumą. Siedziałyśmy obie pochylone nad

jej zdobyczami z zagranicznej podróży – na kanapie rozłożyła mapy Londynu, foldery z architekturą, zdjęcia i bilety wstępu do muzeów. „Zdałam certyfikat najlepiej spośród wszystkich uczestników kursu niemieszkających w Londynie na stałe” – chwaliła się. Patrzyłam na nią w milczeniu – była taka radosna, rozgadana i pełna zapału. Zupełnie jak nie ona. Wyładniała, zrobiła się szczuplejsza, tak ślicznie smukła. Miała na sobie modną bluzkę z angielskiego sklepu, lekki makijaż i niebieskie klipsy na uszach. Jak widać, nie tylko na nauce skupiła się podczas wyjazdu. „Przykro mi, że byłaś chora!” – rzuciła mi na odchodnym, stojąc w drzwiach na korytarz. „Nie martw się. Może za rok też pojedziesz. Jeśli chcesz, mogę cię poduczyć angielskiego, żebyś także zajęła wysokie miejsce na olimpiadzie”. Potem rozpoczął się nowy rok szkolny, przyszedł czas na wybór zajęć oraz kółek zainteresowań i Anka miała gdzie ulokować swoją energię. Cały wrzesień biegała podekscytowana niedawnymi sukcesami. Podczas bieganiny zadała może ze dwa ostrożne pytania dotyczące naszej obecnej sytuacji. To znaczy: dlaczego tata i Alicja wprowadzili się do naszego domu i gdzie pojechała mama. Pewnego wrześniowego dnia, by uciąć spekulacje i domysły, tata usadził nas obie w gabinecie i zwięźle przedstawił sytuację. Zamieszkamy teraz z nim i z Alicją – powiedział, na co Anka zrobiła niezadowoloną minę. Nie lubiła Alicji. „Będziemy mieszkać razem w tym domu, nic się specjalnie nie zmieni” – zapewniał tata. Nieokreślony lęk wzburzył mi serce. „A Lucyna?” – spytałam drżącym głosikiem. Poczułam nieprzyjemne ukłucie pod żebrami. „Lucyna nie będzie już potrzebna. Alicja gotuje wspaniałe obiady” – odparł tata. Przygryzłam wargi. Chciało mi się płakać. Nie chciałam tej zmiany. Spojrzałam na Alicję spode łba. Następnie miałam ochotę zapytać ich o adopcję, którą ponoć planowali. Gryzłam w zamyśleniu język i wargi, oglądałam swoje stopy w stresie i nie wiedziałam, czy mam się odzywać. Oficjalnie nic mi o adopcji nie było wiadomo. Podsłuchałam pewną rozmowę na imprezie czwartego czerwca i tyle. To mogły być zwykłe plotki. Uznałam, że gdyby doszło do adopcji dzieci przez Alicję i tatę, to wszystko szybko byłoby jasne. Nie dałoby się ukryć faktu, że przygarnęli dziecko. Tak wtedy myślałam, siedząc na kanapie obok nich. Powietrze znów było lepkie, włosy kleiły mi się do czoła i szyi, a moje dłonie były mokre od potu. Obok siedziała moja siostra i jej nowe plany naukowe. Jestem pewna, że myślała o najbliższej klasówce z fizyki. Uznałam wówczas, że może nie wszystko jest inne. Może wszystko będzie po staremu i zbyt wiele się nie zmieni. Planowana adopcja najwyraźniej się nie odbyła. Choć przecież siedziałyśmy wtedy obie z Anką naprzeciw Alicji i taty niczym nowe dzieci nowych rodziców. Mój dziecinny umysł rozumował konkretnie. Nie widział abstrakcyjnych analogii. Potem tata wyjaśnił, że mama dostała wspaniałą propozycję wyjazdu naukowo-badawczego do pewnego dalekiego kraju i chwilowo musimy zamieszkać osobno. „Propozycja była długo wyczekiwana i bardzo prestiżowa – dodał. – Doceniono też jej rysunki i pewna galeria zaproponowała współpracę”. Na co Anka wykrzyknęła w zapale: „Nowa wystawa jej prac? To wspaniale! Bardzo tego pragnęła!”. Po czym uśmiechnęła się jak do zdjęcia i wyprężyła ciało niczym wzorowa uczennica, która poprawnie odpowiedziała na pytanie nauczyciela. Alicja spojrzała w zakłopotaniu na swoje paznokcie, albo może tylko ja tak to odczytałam. Czułam trudny do zidentyfikowania niesmak. Żal o coś, co trudno mi było nazwać. Czegoś mi było szkoda. A może raczej kogoś? Nie umiałam sama przed sobą określić kogo. Spojrzałam na firanki podrygujące w półotwartym oknie i pomyślałam, że odtąd inne powietrze będzie napełniać ten dom. Inne oddechy nadadzą kształt temu wnętrzu, inne słowa i inne gesty. Kiedy wychodziłam z pokoju, zapytałam Alicję, czy umie gotować taki suflet jak Lucyna. Odparła, że się postara. I chyba faktycznie się starała, ale to już nie był ten sam suflet. Nie smakował tak samo jak suflet Lucyny. Z biegiem czasu zauważyłam, że Anka bardzo się zmieniła. Pewnie chodziło o wyjazd do

Anglii, który otworzył ją na świat i nowe wyzwania, przez co stała się jeszcze bardziej skoncentrowana na pracy i dobrych wynikach w nauce. Nabrała przy tym niespotykanej u niej wcześniej ogłady. Często się uśmiechała, zaczęła mieć wielu znajomych wśród szkolnych prymusów, została nawet przewodniczącą klasy. Przejawiała inicjatywę zarówno na polu naukowym, jak i towarzyskim. Zorganizowała na przykład wycieczkę swojej klasy w Góry Świętokrzyskie, czym zajmowała się przez parę tygodni z zapałem i starannością. Zarezerwowała kwatery, opracowała plan zwiedzania, trasy wycieczek górskich oraz podróż koleją. Wszystkie te pomysły wprowadzała w życie z precyzją godną zegarmistrza. Była przy tym niesamowicie naładowana energią, która nie opuszczała jej nigdy i nigdzie. Energia buchała z mojej siostry niczym para z parowozu zdolnego uciągnąć multum wagonów o wielorakim ładunku. Siostra promieniała, dumna ze swoich osiągnięć i zdeterminowana, by zrealizować postawione przed sobą cele. Rzadko kiedy była zmęczona czy zniechęcona. Tak jakby napełniająca ją energia miała niewyczerpalne źródła, równe magicznym. Patrzyłam na nią w niemym zachwycie, kiedy z uśmiechem na twarzy przychodziła do domu, zostawiała tornister w pokoju, wymieniała podręczniki szkolne na pozaszkolne i podążała dalej, w przygodę dnia, na zajęcia. Niby niewiele się zmieniło, bo wcześniej również chodziła na wszelkie możliwe kółka zainteresowań. Różnica polegała na tym, że teraz jej entuzjazm zdawał się nie mieć granic. O ile poprzednio Anka była raczej mrukliwa i mało rozmowna, potrafiła odburknąć półsłówkiem, kiedy próbowałam z nią gadać, to teraz rozpływała się wręcz w grzecznościach wobec większości osób wokół. „Jeśli chcesz, pomogę ci z tym zadaniem z matematyki. Przyjdź do mnie do pokoju na kwadransik” – mówiła moja nowa, odmieniona siostra, kiedy jadłyśmy zupę po szkole, a ja patrzyłam na nią z niedowierzaniem. Wcześniej podobna deklaracja z jej strony nie mogła mieć miejsca. Następnie w kwadrans wytłumaczyła mi zagadnienie z matematyki. Również kwadrans spędziłyśmy nad moim zadaniem z fizyki, choć nie byłam pewna, czy kapuję i dla świętego spokoju powiedziałam, że tak. Nigdy nie próbowałam wyjść poza limit piętnastu minut, który przeznaczyła na rozmowę ze mną. A teraz Alicja. Biedna, Bogu ducha winna Alicja. W przeddzień wymarzonej adopcji dostała w spadku dwie nastoletnie córki swego męża. Alicja starała się ze wszystkich sił sprostać swojej nowej roli, jednak nie było jej dane dogodzić ani mnie, ani Ance. Czegokolwiek by nie ugotowała, nigdy nie było to dość dobre w porównaniu z daniami Lucyny, które stawiałam na piedestale. Czegokolwiek by zaś nie powiedziała, nigdy nie było to dość mądre w porównaniu z rozległą wiedzą naszej mamy, którą to wiedzę Anka stawiała wszystkim za wzór. I tak bawiłyśmy się w wieczne podchody. Tym bardziej zaciekłe, im mniej wypowiedziane. Ja manifestowałam niezadowolenie z jedzenia w sposób, można by rzec, wysmakowany. Obżerałam się na mieście byle jakimi zapiekankami, które właśnie wchodziły na polski rynek jako super produkt prywaciarzy z tekturowych bud, uznanych za cud nowych czasów. A potem dłubałam bez emocji widelcem w ugotowanym przez Alicję obiedzie. Spóźniałam się na kolację, co tłumaczyłam zajęciami pozaszkolnymi, które się przeciągnęły. Czasem było to prawdą. Następnie wyjaśniałam, że muszę dbać o linię i w związku z zaleceniami lekarzy nie powinnam jeść dużych posiłków po osiemnastej. Pomagała mi wtedy siostra, która popierała mój punkt widzenia, potwierdzając go dodatkowo danymi z artykułów na temat chemii spożywczej. Jadłyśmy więc niewielkie porcje, uśmiechając się grzecznie, mówiąc przy tym, jak nam bardzo przykro z tego powodu, ale nie możemy zjeść więcej. Byłyśmy przekonane, że Alicja kupowała nasze uśmiechy i taktyki manipulacji. Według nas Alicja była bowiem niezbyt rozgarnięta. Już sam fakt, że nie pracowała zawodowo, zdawał się nam podejrzany. No bo jak to tak, być kobietą w kwiecie wieku i nie pracować? W dobie tylu nowych szans i możliwości? Być zdaną na faceta? Nie mieć pasji? Nie mieć zainteresowań? Nie chodzić do galerii, nie oglądać obrazów? Nie czytać powieści? Nie oglądać opery? Jak tak można żyć? Nie mogło nam się to z Anką pomieścić w głowach. Zdaniem Anki Alicja spędzała czas w sposób próżny i głupi. Nie zajmowała się niczym

interesującym. Po południu potrafiła siedzieć bezczynnie na kanapie i czytać gazetę z horoskopami. A potem rozwiązywać krzyżówki w prostych magazynach dla prostych ludzi. W międzyczasie robiła zakupy i gotowała. Sadziła również kwiaty w naszym ogródku, chociaż najpierw bała się ingerować w nie swoje sprawy. Oto, czym zajmowała się Alicja. Anka patrzyła na to z pogardą, skrytą za grzecznym uśmiechem. Ja nie byłam tak ostra w ocenach. Przytaczałam przykład Lucyny, która też zajmowała się gotowaniem i sprzątaniem (jednak o niebo lepiej od Alicji! – dodawałam zaraz stanowczo). Anka argumentowała wówczas, że z całym szacunkiem, ale Lucyna to inny przypadek. Nie porównujmy Alicji do Lucyny. (Tu byłam gotowa całkowicie się z Anką zgodzić). Porównanie obu pań jest chybione. „Zwróć uwagę, Ewa – tłumaczyła mi Anka – że Lucyna sprzątała i gotowała w ramach swojej pracy. Lucyna miała pracę” – powtarzała moja siostra. – „Pracę może niezbyt prestiżową, na miarę swoich możliwości, ale jednak ona miała pracę. Jej pracą było sprzątanie i gotowanie u nas w domu. Dostawała za to pieniądze. Alicja zaś nie zarabia nic i nigdzie” – rzekła Anka, po czym przewróciła stronę w książce. Rozumowanie mojej siostry było sensowne. Chcąc nie chcąc, musiałam się z nim zgodzić. Zanim na dobre wróciła do nauki, zapytałam ją jeszcze: – Myślisz, że Lucyna gotuje teraz dla kogoś innego? – To wysoce prawdopodobne – odparła. Po czym wsadziła nos w książkę. Alicja faktycznie nie była rozgarnięta. Jeśli by było inaczej, nie dawałaby ani mi, ani mojej siostrze wchodzić sobie na głowę tak łatwo i tak często. A potrafiłyśmy być obie okropne. Marudziłyśmy przy jedzeniu, chodziłyśmy wciąż z głowami wysoko uniesionymi, wygłaszałyśmy ironiczne komentarze na temat rozwiązywanych przez nią krzyżówek, krytykowałyśmy sposób posadzenia kwiatów na rabatach w ogrodzie… Przykłady naszej złośliwości można by mnożyć w nieskończoność. Sposobów zalezienia Alicji za skórę było naprawdę mnóstwo. Każda błaha nawet czynność, jak choćby jej proste pytania o szkołę, spotykała się z natychmiastowym sarkastycznym komentarzem lub też z totalną obojętnością z naszej strony. Nie umawiałyśmy się z Anką co do naszych reakcji, nie planowałyśmy wspólnego postępowania, jednak zachowywałyśmy się niezmiernie zgodnie. Jak nigdy dotąd. Obie zdawałyśmy się jej nie zauważać, omijając ją szerokim łukiem, niczym przeźroczystą zjawę pałętającą się po naszym domu bez pozwolenia. Chodziłyśmy z głowami wysoko podniesionymi, pewne słuszności swoich racji. Nasze miny wskazywały na to, że Alicja znalazła się w naszym domu przypadkiem, można rzec, omyłkowo. W żadnym razie nie była na swoim miejscu. Najbardziej raził nas jej brak zrozumienia dla sztuki. Alicja kompletnie się nie znała ani na malarstwie, ani na architekturze, ani na muzyce… Na niczym zresztą się nie znała, oprócz tych swoich nieszczęsnych krzyżówek, kwiatków doniczkowych i rodzajów środków czyszcząco-piorących, których gromadziła w domu całe mnóstwo. Nie była ciekawą osobą i nic nie dało się z tym zrobić. Gdyby może wykazała trochę więcej zdecydowania, trochę więcej charyzmy. Gdyby nam się postawiła, porozmawiała z nami raz a dobrze… Gdyby pokazała nam, kto w tym domu rządzi… Tupnęłaby nogą i zakrzyknęła: „Hej, hej, dziewczęta, chodźcie tu i spójrzcie na mnie. Ja tu teraz jestem panią domu! Macie mnie słuchać i odnosić się do mnie z szacunkiem. Jeśli nie, inaczej sobie pogadamy”. Gdyby w ten sposób do nas mówiła, może nie poczynałybyśmy sobie tak śmiało. Jednak Alicja nigdy nie wypowiedziała podobnych kwestii. Zaplątana we własne myśli, zagubiona pomiędzy rozwieszaniem prania a śledzeniem losów Crystal Carrington na srebrnym ekranie, nie mogła sprostać swojej nowej roli macochy dwóch dorastających intelektualistek z tej prostej przyczyny, że sama intelektualistką nie była. Kompletnie nie miała czym nam zaimponować. A my ostentacyjnie pokazywałyśmy jej, że niczego i nikogo nie potrzebujemy. Jesteśmy samowystarczalne. Samodzielne, ambitne i bardzo zdolne. Dojrzałe i poważne jak na swój wiek. Gdyby Alicja pobiegła na skargę do naszego ojca, doniosła mu o problemach z naszym wychowaniem, wtedy może zebralibyśmy się wszyscy na wspólnej kanapie w największym

pokoju i dyskutowali, kto tu i do kogo żywi urazę (ja i Anka natychmiast przybrałybyśmy postawę aniołów i zaprzeczyły nieporozumieniom, zwalając wszystko na Alicję). Następnie musiałybyśmy obiecać poprawę, co zapewne dla świętego spokoju byśmy uczyniły, i w kwestii formalnej wszystko byłoby załatwione. Konflikt, którego naszym zdaniem wcale nie było, zostałby usunięty. Tata wróciłby do pracy, Alicja wróciłaby do kuchni, wymęczyć kolejne niezbyt udane danie, a my z Anką wróciłybyśmy do nauki. Choć z tą nauką to nie do końca było tak znów świetliście, jakby się na pierwszy rzut oka zdawało. Przynajmniej jeśli chodzi o mnie. Podczas gdy Anka zdobywała kolejne zaszczytne tytuły mistrzów olimpijskich w wielu dziedzinach naukowych, brylowała na konkursach matematycznych, była przewodniczącą klasy i wielce poważaną uczennicą, ja trzymałam się na uboczu wszelkich aktywności. Wykonywałam konieczne zadania, odrabiałam prace domowe, pisałam klasówki na nie najgorsze oceny, sekretnie nawet marzyłam o znalezieniu się w pierwszej trójce uczniów mojego liceum. Jednak nigdy do tego nie doszło, bo nigdy nie byłam dość dobra, by gdziekolwiek wygrywać. Pamiętam pierwszą klasę ogólniaka, kiedy to wyszło szydło z worka. Zostałam sklasyfikowana dopiero na czwartym miejscu w klasie. W ostatniej chwili przegrałam wyścig o trzecie miejsce, bo moja podwórkowa koleżanka, Justyna, z którą przyszło mi dzielić ławkę, dostała na semestr piątkę z fizyki i czwórkę z chemii, a ja miałam z tych przedmiotów tróje. Przez to spadłam w klasyfikacji na czwarte miejsce, Justyna zaś wskoczyła na trzecie. Żałowałam wtedy, że nie poszłam na stałe korepetycje z tych przedmiotów do mojej genialnej siostry. Zrezygnowałam z korków z nią po paru lekcjach, kiedy to Anka udowodniła mi, że do przedmiotów ścisłych to ja się jednak nie nadaję. „Nie umiesz rozwiązać sama tego zadania, a chciałaś mieć piątkę z fizyki?” － wykrzyknęła zbulwersowana w moją stronę, kiedy dukałam nad zadaniem o dwóch pociągach. Jeden jechał w jedną stronę, drugi w drugą. Pociągi wyminęły się z różną prędkością, a ja miałam obliczyć, który pierwszy dojedzie do celu. W mojej głowie buzowały dwa pytania. Po pierwsze, po jaką cholerę mi to wiedzieć? Po drugie, skąd mam to wiedzieć? To była ostatnia wspólna lekcja fizyki, za co zapłaciłam tróją z tego przedmiotu. Zatem szybko przekonałam się o swoich skromnych zdolnościach i nie męczyłam dłużej ani siebie, ani innych wygórowanymi marzeniami. Nikt też specjalnie niczego ode mnie nie wymagał. Alicji było właściwie wszystko jedno. Pasowały jej czwórki w moim dzienniku, nawet trójki uchodziły mi na sucho. Czasem bardziej wstydziłam się swoich stopni przed siostrą niż przed Alicją. Anka wzruszała ramionami z dezaprobatą, kiedy okazywało się, jakie mam oceny. „To, że ona jest mało ambitna – mówiła, wskazując na Alicję pielącą rabatę – nie znaczy, że ty też masz nie mieć ambicji”; albo: „Ewa, no chyba jesteś moją siostrą, co nie? Pokaż innym, że ciebie też stać na wiele!”. „Pilnuj swoich spraw” – mówiłam w pierwszej klasie liceum. „Odwal się” – mówiłam w drugiej klasie. Kiedy w trzeciej klasie odparłam: „Spierdalaj!”, Anka dała sobie luzu i przestała mi truć. „Nie to nie! – rzekła wyniosłym tonem. – Jeszcze będziesz tego żałować”. Niestety, miała rację. Kiedy wkrótce przyszło do wyboru studiów, zostałam pozbawiona jedynej osoby, która interesowała się moją karierą. Poza dawnym stwierdzeniem Anki, poczynionym w moją stronę jeszcze w trzeciej klasie: „Marketing i zarządzanie powinnaś studiować, ale to dla ciebie za trudne”, nie mogłam liczyć na żadną pomoc. 2. Za to moje życie towarzyskie kwitło. Kwitło i jaśniało blaskiem światła odbitego w tafli butelki po piwie. W półmroku klatki schodowej, w przygaszonym świetle osiedlowego lokalu, wśród zapachu letnich traw na skwerze za obdrapanym supersamem. Radość, wiwaty, śmiech. Koniec trosk dnia codziennego skrytych pod błahą konwersacją. Osiedlowy blaszak wyrastał przed nami jak olbrzymi pająk z tandetnego filmu science fiction. Siadało się na obskurnym murku w najbardziej niewidocznym miejscu, z dala od oczu przechodniów, pomiędzy metalowym trzepakiem do dywanów a walącą się drewnianą ruderą, która pamiętała przedwojenne żydowskie kramy. Moim znajomym nie zależało, żeby się kryć,

jednak ja wolałam siedzieć z nimi na uboczu. Nie chciałam, żeby zauważyła mnie Alicja, kiedy będzie wracała z blaszaka, z torbami do samej ziemi, obładowana niczym juczny wielbłąd, przygarbiona od ciężaru zakupów – tych wszystkich ziemniaków, marchwi, selerów, kiepskiej kiełbasy wystanej w kolejce w mięsnym i innych wątpliwej jakości produktów kiełkującego kapitalizmu. Nie chciałam jej wtedy widzieć. Nie chciałam, żeby ona widziała mnie. Byłby to dla mnie wstyd, zobaczyć wtedy Alicję, bo nie prezentowała się kobieco z tymi siatami do ziemi, a ja jak wiecie, zwracam uwagę na wygląd. Po drugie, nie wiedziałabym, co zrobić z własnymi rękami, trzymającymi piwo. Skryć się prędko, uciekać? Czy coś innego? Siedząc pod blaszakiem, widziałam kiedyś moją dawną przyjaciółkę z podstawówki, która wychodzi ze swoją mamą ze sklepu i niesie za nią większość toreb. Pomyślałam wtedy, że może też powinnam się tak zachować, gdybym zauważyła Alicję idącą z zakupami. Być może powinnam podejść i wziąć od niej siaty. Nigdy nie nosiłam z nikim i za nikogo zakupów. Nie wiedziałabym, co zrobić, gdyby zaszła taka potrzeba. Spąsowiałabym ze wstydu albo udała, że jestem niewidoczna. Dlatego siadywałam pod blaszakiem oddalonym od domu o kilkanaście minut drogi piechotą, gdzie Alicja chodziła tylko w wyjątkowych przypadkach. I faktycznie ani razu jej tam nie spotkałam. Towarzystwo miałam generalnie miłe. Lubiłam te dziewczyny, każda z nich miała swoją historię i swoje problemy, o których być może warto bliżej opowiedzieć. Każda chodziła do jakiejś szkoły, po bożemu, jak przystało, jakoś tam zdawała do następnej klasy. Nieprawdą jest, żeśmy ciągle klęły i że „kurwa” było przecinkiem w naszych zdaniach. Lubiłyśmy wiosną i latem spotkać się pod blaszakiem, pogadać, pośmiać się razem i tyle. Żadnej większej filozofii, jeśli chcecie wiedzieć. Czasem któraś z nas wypiła piwko czy dwa, któraś zapaliła papierosa, jednak w porównaniu z obecną młodzieżą byłyśmy doprawdy bardzo grzeczne. Nie było galerii handlowych, nie było komórek, gadżetów, białych kozaczków, kusych spódniczek i mody na solarium od lat trzynastu. Nie było łódzkiej Manufaktury, supermarketów, Geant i Tesco, i innych Carrefourów do kolekcji. Był osiedlowy blaszak i cztery generalnie miłe dziewczęta pomiędzy trzepakiem a obdrapanym samem „Społem”. Ojciec Agnieszki też chodził do blaszaka, i też po piwo. Leżał czasem pijany w trawie, tak że tylko czapka z daszkiem wystawała. To było pod tym drugim blaszakiem; myślę, że celowo on wybrał tamten rejon, a my ten. Aneta z kolei piąty raz zmieniała szkołę. Jej matka wciąż miała nowych facetów, którzy po jakimś czasie zostawali jej mężami. Aneta nie skończyła jeszcze piętnastu lat, a już musiała cztery razy zmieniać dokumenty. Śmiałam się z niej czasem, kiedy widziałyśmy się po dłuższej nieobecności. „Z kim mam tym razem przyjemność?” – pytałam, badając jak brzmi jej aktualne nazwisko. Ostatnie miała zresztą bardzo ładne, wszystkim nam się podobało. Majewska – to brzmiało prawie wytwornie. Najnowszy ojczym był mechanikiem samochodowym, nawet nie pił za dużo i nie dobierał się do Anety, tak jak jego poprzednicy. Cuchnął tylko smarem i był starszy o dwadzieścia lat od matki Anety. Nazwisko za to miał ładne, takie wiosenne, majowe. Justyna natomiast była bogata. Jej ojciec był znanym badylarzem, powodziło im się świetnie. Mieszkali w domku obok mnie. Pamiętam, że mama Justyny lubiła różowy kolor. Miała mnóstwo kolorowych ciuchów i marzyła o tym, żeby założyć solarium. Kiedy przechodziłam koło ich posesji, słyszałam czasem głośne krzyki. Nie wiem, kto na kogo krzyczał. Wiem jednak, że ktoś w kogoś czymś rzucał, co było słychać nawet w moim ogródku. Zwłaszcza wieczorem i w nocy, gdy wokół panowała cisza. Naprawdę trudno było nie usłyszeć dźwięku talerza, który rozpryskuje się w drobny mak na kamiennej posadzce, kiedy mieszkasz parę metrów dalej, a okno twojego pokoju wychodzi wprost na ich okno kuchenne. Wolałam wierzyć, że były to odgłosy telewizora, który faktycznie głośno u nich grał. To na pewno te słynne amerykańskie filmy akcji, zakazane przez moją mamę – przekonywałam sama siebie i wszystko wracało na swoje miejsce. Justyna nadal była moją przyjaciółką, przemiłą, nieśmiałą dziewczynką, jej mama nadal była zadbaną, uśmiechnięta panią w kolorowych, zagranicznych ubraniach, a jej tatuś postawnym panem w garniturze, czarnych mokasynach i białych skarpetkach. Czasami przychodziłam do nich pooglądać kolekcję ubrań mamy Justyny i jej przyrządy do

makijażu. Oczy wychodziły mi z orbit z podziwu. Nigdy nie widziałam takiej ilości pomadek, podkładów i cieni do powiek. W tajemnicy przed wszystkimi malowałyśmy się z Justyną pod nieobecność jej rodziców, w garderobie jej mamy. Przychodziłam na te malarskie sesje jeszcze przed pamiętnym czerwcem tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego dziewiątego roku. Siedziałyśmy na pluszowych taboretach, nasze wciąż za krótkie nogi zwisały bezwładnie nad podłogą, i wpatrywałyśmy się w swoje wymalowane twarze. Pilnowałam, żeby efekty naszych zabaw dokładnie zmyć z twarzy. Moja mama uważała bowiem, że tylko puste i próżne kobiety się malują. Kobiety prawdziwie piękne nie potrzebują makijażu. Jak się okazało, mama Justyny nie miała nic przeciwko naszym eksperymentom. Zobaczyła kiedyś, jak siedzimy w jej garderobie, poprzebierane w za duże ciuchy, omotane barwnymi szalami, w wielkich kapeluszach na głowach, i malujemy sobie wzajemnie usta. Zaskoczyła nas swoim wejściem, więc wpadłyśmy w popłoch, nakryte na gorącym uczynku. Chciałyśmy zbiec z miejsca przestępstwa, ale zaplątałyśmy się w przydługie sukienki i potknęłyśmy o własne nogi, wsadzone w damskie szpilki. Justyna runęła na ziemię jak długa, a mnie kapelusz spadł na oczy, przez co nie mogłam zobaczyć miny jej mamy i nie wiedziałam, czego oczekiwać. Skuliłam się w sobie i zamarłam w bezruchu, oczekując reprymendy. Gdybym mogła, skryłabym się jeszcze bardziej pod tym kapeluszem. Wielkiej awantury jednak nie było. Zamiast wrzasków usłyszałam łagodny śmiech mamy Justyny. Justyna zbierała się właśnie z podłogi, zamotana w swój strój, podczas gdy ja wciąż tkwiłam nieruchomo. „Oj, dziewczynki…” – rzekła mama Justyny rozbawionym tonem. – „Dlaczego nie powiedziałyście, że przebieracie się w moje rzeczy?”. Po czym zdjęła mi z głowy kapelusz łagodnym ruchem ręki. Bez złości i nerwów. „O, to ty, Ewa. Tak myślałam” – powiedziała, co jeszcze bardziej wzmogło mój stres. Nawet grube warstwy makijażu nie przykryły mojego zażenowania. Stałam przez chwilę jak zamurowana, w oczekiwaniu na karę. Mama Justyny spojrzała tymczasem fachowym okiem na moją twarz, raz z jednej, raz z drugiej strony, uśmiechnęła się, po czym spytała: „Sama się malowałaś?”. „Przepraszam panią, bardzo przepraszam…” – mamrotałam drżącym głosem. Poprosiła mnie wtedy o zrobienie sobie makijażu przed ważnym wyjściem. Odtąd czasem ją malowałam. Pamiętam, jak siadała z gracją na pufie w garderobie, rozpuszczała swoje długie, kasztanowe loki i mówiła „Do dzieła mała, pokaż, na co cię stać”. Uśmiechała się przy tym szeroko, choć miała smutne oczy. Położyłam jej na powieki łososiowy cień Max Factor. Pewnie z Pewexu. Rozświetlił podpuchnięte oczy i nadał im świeżości. Mama Justyny podziękowała grzecznie. Była bardzo zadowolona z efektu. Przygarnęła mnie nawet ramieniem i powiedziała, że od razu jej lepiej. Przy okazji zobaczyłam, że ma na szyi spory siniak. Podobny siniak miała na nadgarstku, choć zakrywała go bransoletą. Plus parę zadrapań i blizn. Nie zaprzątałam sobie jednak tym głowy. Kiedy wyszła, brzęcząc bransoletami, spojrzałam w lustro zadowolona z siebie. Po czym schowałam łososiowy cień do kieszeni. Mama Justyny nigdy nie dowiedziała się, kto podbierał jej kosmetyki. Kiedy miałam szesnaście lat, ojciec Justyny kupił mamie Justyny wymarzone solarium. Pewnego wiosennego dnia, gdy za oknem topniał brudny śnieg, mama Justyny zamknęła się w solarium na kilka minut za długo i przestała oddychać. Nigdy więcej nie użyłam łososiowego cienia do powiek. 3. Potem nastąpił okres studiów, który ja poświęciłam na szwendanie się po akademikach i picie wódy ze studentami ekonomii, podczas gdy Anka ukończyła z wyróżnieniem dwa fakultety. Wybrała życiowe, dobrze rokujące kierunki – czyli finanse i bankowość oraz zarządzanie. Już na początku studiów podjęła płatną pracę w zawodzie. Były to czasy, kiedy nawet pierwsza praca była pracą zarobkową, a nie tak jak teraz – niekończące się bezpłatne staże, bezpłatne praktyki, darmowe zlecenia i cała masa nieprzynoszących zysku ani perspektyw na zysk

zajęć. Anka zarabiała na siebie od najwcześniejszych lat, stopniowo i wytrwale pnąc się w hierarchii zawodowej na coraz to wyższe pozycje. Harowała jak wół, od rana do nocy, od kiedy pamiętam, ta moja wielofunkcyjna, zawsze perfekcyjnie do wszystkiego przygotowana siostra. Nikt jeszcze wtedy nie słyszał o Harrym Potterze, ale gdyby go wówczas znano, można by porównać moją siostrę do Hermiony Granger, która posiadła umiejętność rozciągania czasu. O ile dobrze pamiętam, ta niezłomna orędowniczka nauki mogła być w dwóch miejscach jednocześnie. Czyli, dla przykładu, w tym samym czasie przebywała na lekcji magicznych zaklęć oraz na wykładzie z historii magii. Wieczorami zaś zakuwała w bibliotece i biegała z Harrym po mokradłach, szukając tego, którego imienia nie wolno wymawiać. Anka była pod tym względem taka sama jak Hermiona. Nie wiem, jak udało jej się tyle osiągnąć w tak krótkim czasie. To musiała być magia. Ja zaś wybrałam mało praktyczny kierunek studiów (literatura), na którym bujałam w obłokach własnego zachwytu nad sobą. Z zapałem męczyłam Szekspira, któremu pewnie zbiera się na wymioty, ilekroć widzi z zaświatów, jak kolejny uduchowiony student pochyla się z namaszczeniem nad jego spuścizną literacką. Męczyłam też i Goethego, i Joyce’a, i Emily Brontë też męczyłam, w tym ostatnim przypadku zresztą z wzajemnością. Moja wyobraźnia wręcz płonęła w zetknięciu z dziełami postmodernizmu, które były tak przeintelektualizowane, że głowa boli, ale wtedy mnie to nie zniechęcało. Pozbawiona emocji, zimna postmodernistyczna sztuka dla sztuki bardzo mi się podobała. Jaki to jednak miało związek z przyszłym zawodem i zarabianiem na chleb, Bóg jeden raczy wiedzieć. W sumie niedziwne, że pracodawcy się o mnie nie biją. Tak więc nastudiowałam się literatury, naczytałam się wiekopomnych dzieł, a teraz nie mam nawet ochoty czytać etykiet na produktach spożywczych, nie mówiąc już o bardziej złożonych przekazach słownych. To dopiero postmodernizm pełną gębą. Nic dodać, nic ująć. I niech już lepiej zapanuje cisza. A potem te wszystkie rozmowy kwalifikacyjne w redakcjach, biurach tłumaczeń i agencjach prasowych. Wymyśliłam sobie bowiem, że zostanę copywriterem albo korektorem tekstów, lub też poważnym i poważanym redaktorem. Najpierw chciałam zostać sekretarzem redakcji, bo od czegoś trzeba zacząć. Tymczasem klops z tym szukaniem pracy. Klops na całego, na wszystkich frontach. Na nic zdały się moje starania. Co tu dużo mówić, nigdzie mnie nie chcieli, nigdzie im nie pasowałam, choć tak bardzo chciałam pasować i pełna zapału wykonywałam próbne korekty, próbne redakcje i próbne tłumaczenia. I mniejsza o przyczyny takiej a nie innej decyzji potencjalnych pracodawców. W najlepszym przypadku, czyli wtedy, kiedy w ogóle dane mi było usłyszeć uzasadnienie, wyglądało ono na przykład tak: „Nie widzimy pani jako sekretarza redakcji pisma «Rynek Wędlin»”. „Nie widzimy pani negocjującej cenę za reklamę kiełbasy krakowskiej”. Albo: „Zanudzi się pani u nas” lub: „Ma pani zbyt szerokie zainteresowania na stanowisko asystentki”, „Poszukujemy kogoś na stałe”, „Pani kwalifikacje są za dobre jak na sekretarkę w naszej redakcji”. „Zepsulibyśmy pani karierę, gdybyśmy panią zatrudnili”. „Nie widać po pani wystarczającej pasji i zaangażowania, jeśli chodzi o prace sekretarskie”. „Doceniamy pani wiedzę, ale u nas się ona nie przyda”. I na nic zdały się moje tłumaczenia, że od czegoś muszę zacząć, a nie mam bogatego portfolio i minimum dwuletniego doświadczenia na odpowiednim stanowisku, by ktokolwiek w agencji reklamowej w ogóle odpowiedział na moje CV. Do ciekawszych rozmów kwalifikacyjnych, które pamiętam, należała rozmowa, podczas której miła, uśmiechnięta dziewczyna zapytała mnie, jak widzę swój rozwój zawodowy w przyszłości. Pytanie było trudne, bo niespecjalnie mogłam powiedzieć na głos to, co spontanicznie cisnęło mi się na usta. No bo jak oznajmić na rozmowie kwalifikacyjnej, gdzie nie oferują ci stabilnego zatrudnienia, że pragniesz stabilności? Że marzysz o firmie, w której będziesz pracować stacjonarnie, od ósmej do szesnastej, po bożemu, jak przykazał kodeks pracy, w radosnej z kodeksem zgodzie, z wszelkimi jego plusami i minusami. Wśród współpracowników. Jak powiedzieć, że chciałabyś stanowić z kimś zgrany zespół; że chciałabyś

powierzyć swoją przyszłość jednej, solidnej firmie; że stanowisz typ lojalnego pracownika, który jest już zmęczony ciągłą niepewnością zleceń, zmianą zleceniodawców, lokalizacji, niepewnością wypłaty, ciągłym rozpoczynaniem wszystkiego od zera. No jak to powiedzieć uśmiechniętej młodej dziewczynie, która pewnie niedawno skończyła studia albo jest jeszcze w ich trakcie, i też pracuje na zlecenie? Ona oczekuje odpowiedzi, że masz niesłabnącą, samonapędzającą się motywację do pracy, oporną na zniechęcenie. Zadowolenie klientów stanowi dla ciebie wystarczające wynagrodzenie. Zatem CV podążało drogą zmian, którymi nieodwołalnie, choć niekoniecznie zgodnie z moją wolą, kroczyłam ja. Stopniowo znikały z niego pewne elementy, które znalazły się w nim pierwotnie. Dotyczy to na przykład całej zakładki pod tytułem Zainteresowania, która najpierw była dość bogata, potem robiła się coraz skromniejsza, aż wreszcie przestała w ogóle istnieć. Początkowo umieściłam w niej sporą listę pasjonujących mnie wówczas spraw, od literatury pięknej, poezji i teatru, aż po grę w brydża towarzyskiego. W miarę rozmów kwalifikacyjnych, na których byłam oraz tych, na które liczyłam, a do których nie doszło, uznałam jednak, że chwalebny zbiór mych zainteresowań najwyraźniej nie jest przedmiotem zainteresowania potencjalnych pracodawców. Choć na pierwszy rzut oka wydawałoby się, że zainteresowania te współgrają z rodzajem stanowisk, na które wówczas aplikowałam. Więc, wracając do sedna, redagowałam swoje CV na nowo, w międzyczasie pracując już jako lektor, bo z czegoś żyć trzeba. Tymczasem cięłam CV wzdłuż i w poprzek, bezlitośnie usuwałam głupoty, przystosowywałam życiorys do rzeczywistości. I szło mi to całkiem nieźle, w miarę bezboleśnie. Jedynie czasem wycięcie kilku słów pociągało za sobą utratę iluzji. Wpijało się gdzieś głęboko we mnie jak niewidoczna szpileczka. Chodzi na przykład o usunięcie następujących fraz: „łatwość formułowania myśli w języku polskim i angielskim” oraz: „talent do pisania, redagowania i tłumaczenia tekstów”. Ciach mach, było – nie ma. Delete i po wszystkim. Potem pod redaktorski nóż poszły takie słowa jak „kreatywność” (zastąpiłam je frazą „dogłębna, poparta kilkuletnim doświadczeniem znajomość podręczników do nauki języka angielskiego”). I było dobrze. No, prawie. Prawie robi różnicę. Przez parę pierwszych lat wiodło mi się całkiem nieźle. Starczało na rachunki, na bilet do kina, bo do teatru już niestety nie, starczało na piwo w knajpie i na wycieczkę Last Minute do Egiptu raz do roku. Potem przyszedł kryzys, przez który co semestr obniżano w moim zawodzie stawki, raz o dziesięć procent, potem o dwadzieścia… Jeśli nie chciałam zostać na lodzie, musiałam się na to godzić. Rosła we mnie głęboko skrywana i coraz potężniejsza frustracja, gotowa rozsadzić mury potężnej twierdzy. Ostatnio znów musiałam szukać pracy. Podczas pierwszej rozmowy telefonicznej, którą odbyłam w sprawie stanowiska lektora, od razu zapytano mnie, jakie życzę sobie wynagrodzenie za godzinę zajęć. Ponieważ zależało mi na pracy, podałam stawkę nieco niższą od tej, za którą pracowałam w poprzednim roku. Pani powiedziała, że po przeanalizowaniu innych ofert lektorskich być może oddzwonią do mnie z ewentualną propozycją współpracy. Podziękowałam grzecznie za rozmowę, mając niejasne przeczucie, że moja stawka okaże się za wysoka. Należało jeszcze bardziej obniżyć oczekiwania, by otrzymać to zlecenie. Wprawdzie wedle znanych mi kryteriów i warunków rynkowych podana przeze mnie kwota była i tak bardzo niska, co prawda, to prawda, wręcz na poziomie studenta. Chyba, że w nowym roku mamy w branży znowu nowe, niższe stawki. Drugi telefon był lepszy, bo zaproponowano od razu konkretne zlecenie. Mogę zacząć od zaraz, im szybciej, tym lepiej, powiedzieli. A co do warunków współpracy, to na pewno się dogadamy, zapewnili. W każdej chwili mogę wpaść do nich podpisać umowę i dowiedzieć się szczegółów. Oni podali stawkę i była dokładnie taka, jaką w poprzedniej rozmowie podałam ja, więc od biedy może być, bo, jak sądzę, tamci już nie oddzwonią. A co do zlecenia, to rzecz się tyczy tego, że są to zajęcia w firmie, przejęte po poprzednim lektorze, który zmienił pracę. Jeśli chodzi o lokalizację, to tu właśnie jest kłopot – tłumaczyła miła dziewczyna po

drugiej stronie słuchawki. – Bo firma, w której mam udzielać lekcji znajduje się na dalekim Wawrze, przy granicy ze Starą Miłosną, ale dojazd tam jest wyśmienity, wiele autobusów i dogodne przesiadki z centrum. Jedzie się mostem Siekierkowskim, który jest zazwyczaj najmniej zakorkowany. Co do czasu pracy, to w grę wchodzą godziny poranne, od siódmej do ósmej trzydzieści, plus inne dziwne godziny rozstrzelone w ciągu dnia, aż do dwudziestej. „Pójdziesz na pierwsze zajęcia, to ustalisz, jaki podręcznik mają słuchacze i na jakim poziomie, bo to kontynuacja kursu, i będziesz robić ten podręcznik” – wyjaśniła dziewczyna. Czyli profesjonalka pełną parą, ale czy to zresztą ważne, jaki kurs i na jakim poziomie, skoro i tak go wezmę, bo naprawdę chcę pracować, choćbym miała na siódmą rano jeździć na drugi koniec miasta. Oni pewnie stoją pod ścianą, nikt inny nie chce im tego kursu wziąć, w tej lokalizacji, o tej godzinie i za te pieniądze. Nie będą więc męczyć rekrutacją ani mnie, ani siebie. Zrobiliśmy zatem interes, ja wzięłam zlecenie, a oni zaprosili mnie do siedziby szkoły. Rzecz odbywa się bez ubezpieczenia, na umowę o dzieło. Ich nie stać, żeby płacić za mnie składki, mnie nie stać na prowadzenie działalności gospodarczej. Ale o tym później. Wolę o tym teraz nie myśleć. Wolę zająć się życiem mojej siostry i jej problemami. I nadszedł wspomnień kres.

SZALEŃSTWA PANI ANI 1. Po naszej ostatniej rozmowie Ance wyraźnie się poprawiło. Wygląda zdrowiej i mniej blado. Rusza się też swobodniej i bez tego niesamowitego ciężaru, który wcześniej krępował jej ciało. Jest też bardziej rozgarnięta, potrafi już chyba coś tam przeczytać. Spojrzała nawet na poranną gazetę z życzliwym zainteresowaniem. Może nie będzie na razie robić skomplikowanych obliczeń finansowych, może lepiej dla niej, żeby odłożyła na bok inwestycje giełdowe, ale postęp jest znaczny i moja siostra powoli wraca do zdrowia. Energii ma za nas dwie. Od rana szczebiocze w kuchni, radośnie podskakuje, podśpiewuje w rytm melodii z radia, dekoruje kanapki dla całej rodziny. Tu ser taki, tu śmaki, łosoś, rzodkieweczka i kawior – cud miód, mówię wam. Aż się serce raduje. To wszystko jest takie wspaniałe, takie git, że szczęka mi opada z wrażenia! Zajefajnie, no superbajkowo, kolorowo i w ogóle mucha nie siada. Otworzyła na oścież okno, co by się swoją świeżo nabytą swobodą delektować i upajać, tak jakby za oknem kwitły bzy i czerwieniły się maki, a nie śmierdział zasikany przez psy śnieg. Pozazdrościć wspaniałego humoru, doprawdy, serce aż skacze z radości i ze wzruszenia, że to nasze życie takie jest różowe. Pieprzone udane życie. Teraz dopiero zobaczysz, matko naturo, co to znaczy: żyć pełną parą. Żyć na całego, tak jak się chce. Żyć naprawdę. Dość już ściemy z tym życiem. – Czuję się wspaniale! – szczebiocze Anka. – Czyż to nie piękny poranek? Uśmiecham się słabo. Już mam jej powiedzieć, że w niemałej historii moich imprez nieraz widywałam mocno naćpanych ludzi o podobnych refleksjach. Chociaż akurat raczej nie rano. – Fajnie, że się cieszysz. – Wiesz, że wstałam dziś o szóstej, razem z Julką? Sama przygotowałam Konstasia do przedszkola. I nie musieliśmy się spieszyć! – wylicza swoje chwalebne czyny. – To cudowne, zajmować się dziećmi! Nie zauważyłam wcześniej, że obok kręci się Nina, a Sonia sprząta z ziemi dziecinne klocki. Anka mówi do mnie trochę zbyt głośno. Obie dobrze ją słyszą. Jej następnej wypowiedzi z pewnością nie chciałyby znać. – Ach, one… – zwraca się w moją stronę i pokazuje na opiekunki. – Zamierzam je zwolnić. Robię gest mówiący: ciszej, na Boga, ciszej. – Nie bój się, nie zwolnię ich od razu. Muszę się najpierw wdrożyć w swoje nowe obowiązki. Chcę uczcić te wielkie, pozytywne zmiany. I jak, dobre kanapki? – Wspaniałe! – zachwycam się teatralnie. – À propos… Pójdziesz ze mną poświętować, prawda? Ma wzrok małej dziewczynki, która na urodziny dostała tort i górę nowych zabawek. – Jak zamierzasz świętować? – Marszczę czoło. – Niespodzianka. Liczę na to, że ze mną pójdziesz. Masz czas, ja mam czas, Julia śpi… Raz się żyje, Ewa. Tylko raz. No właśnie, myślę. To nie gra komputerowa, w której możesz pójść gdziekolwiek, zarobić kulkę albo dwie i dostajesz nowe życie. W pakiecie z kolejnym, bonusowym. Kto by pomyślał, że mnie, dotąd zwariowanej i rozrywkowej, nie będzie się chciało szaleć z własną siostrą. A ona, dotąd ułożona i uporządkowana, będzie mieć spontaniczne pomysły. Zamiana ról, czy tylko mi się tak zdaje? Ciekawość zwyciężyła.

– Spoko. Idę z tobą – oznajmiam. – Daj mi się tylko ubrać. – Super! – ekscytuje się Anka. Nina i Sonia wymieniają porozumiewawcze spojrzenia. Już na zewnątrz, Anka informuje: – Dziś porobimy to, na co zawsze miałam ochotę. Ale nie było okazji… Albo chęci… Albo odwagi. Już się boję. Do głowy przychodzą mi same niegrzeczne rzeczy. Cóż, każdy ma takie skojarzenia, na jakie sobie zasłużył. Trochę pocieszający jest fakt, że jedziemy samochodem. To znaczy, że co najmniej jedna z nas się nie schla ani w żaden inny sposób nie pozbawi zdolności prowadzenia pojazdów mechanicznych. – Dokąd jedziemy? – pytam nieśmiało. – Uchylisz rąbka tajemnicy? Wsiadamy do land rovera Anki. To jej prywatny samochód. Służbowy mercedes zostaje w garażu. – Najpierw skoczymy na ciuchy – wylicza podekscytowana. – Zawsze chciałam mieć takie puchate, sztuczne futerko, najlepiej w cętki. Albo różowe! Ty też możesz sobie kupić. Ja stawiam! – Dopiero co pozbyłaś się góry rzeczy. – Bo to nie były rzeczy dla mnie. Nie czułabym się w nich dobrze. Już nie. Teraz ubiorę się swobodnie. Wyjeżdżamy z posesji, drogi są na szczęście czarne i suche. Jest szansa, że przeżyjemy tę jazdę, że nie wpadniemy w poślizg i nie skończymy na drzewie albo na słupie. – Chciałabym też mieć czarne włosy. Skoczymy do fryzjera. Też możesz coś zrobić z fryzurą. – Czarne włosy? – dziwię się. – Tak, zawsze o tym marzyłam. W liceum chciałam mieć czarne włosy, i glany chciałam, i kolorowe ciuchy. – Nie jesteś w liceum. – Myślisz, że w moim wieku nie można ubrać się… – dobiera słowo – odjazdowo? – No, można… – Właśnie! To właśnie zrobię! Ubiorę się w sposób twórczy! Uważaj, kretynie, jak jedziesz! – wrzeszczy. – To na pewno facet. Kretyn, widziałaś? Kierunkowskaz puszczaj, jak pas zmieniasz, pacanie! Aż mnie wbiło w fotel, kiedy zahamowała. Refleks ma jednak dobry. Uchroniła nas przed stłuczką. – Zamierzam też pokupować zabawki. Dużo zabawek! – kontynuuje. – Pomożesz mi, prawda? I ubranka dla dzieci. Zawsze marzyłam, żeby skomponować im piękne stroje. – Odwraca się w moją stronę i znów zaczynam się bać, że nie dość dobrze patrzy na drogę. – Czy ty sobie wyobrażasz, że zabawki i ubranka dla moich dzieci dotąd kupowała Nina? Albo Sonia? Możesz to sobie wyobrazić? – Kręcę grzecznie głową na nie, zgodnie z tym, czego ona oczekuje. – Ja nigdy nie miałam na to czasu. Mój grafik nawet w weekendy był tak wypełniony, że wolałam zlecać zakupy obcym osobom. Teraz już tak nie będzie. Teraz będę miała czas. I dobrze go wykorzystam! Na sygnalizatorze zmienia się światło. Anka rusza z piskiem opon. *** Więc poszłyśmy w tany. Galeria handlowa stanęła przed nami otworem. Anka dała sobie pomalować paznokcie na różowo, potem ufarbowała włosy na czarno. W międzyczasie nakupowała kolorowych ciuszków w sieciówkach (działy dla młodzieży). Wreszcie swoboda, dowolność, wesołe wzory i kolory, na bok urzędowa szarość, czerń i brąz. Zabawy było co niemiara. I dużo śmiechu po drodze, i strojenie min do luster w przebieralni, i ciągnięcie się nawzajem za rękawy i za czapki – no pełen wypas, mówię wam. Istny powrót do przeszłości, jakbyśmy dwadzieścia lat się cofnęły, lub po dwudziestoletnim śnie zbudziły się nagle i prawdziwie. I tylko pełne karty kredytowe Anki przypominały nam, że nie jesteśmy już nastolatkami.

A potem nalot na sklepy kosmetyczne, mnóstwo pomadek, tuszy, cieni do powiek, wszystko to mieni się i błyszczy w sztucznym świetle jarzeniówek, aż mi się w głowie kręci od tego blichtru. I ludzie, świergoczący, szumiący, płynący jak potok po przejściach pomiędzy sklepami; pędzący w nienaturalnie szybkim tempie; proszę pana, proszę pani, dzisiaj ceny obniżamy, dzisiaj ceny niskie mamy i dla pana, i dla pani… Kolorowy strumień ludzi, te ich krzyki i grymasy, i uczniowie pierwszej klasy, i mamusie, tatusiowie, tatuś zaraz ci odpowie, tatuś zaraz da po pupie, soli dużo coś w tej zupie, gdzież to panna przebywała, zamiast w ławce? Panna hasa se po trawce. Umysł tępy rytm wybija, a jam ciągle jest niczyja…! Pokrzykiwania ludzi, rozmowy telefoniczne, barwy i dźwięki, wszystko to zlewa się i faluje w rozgrzanym od szału zakupów powietrzu. Torby wielkie w obu dłoniach, szeleszczące, obijają mi się o łydki. Anka równie obładowana, z dzikim błyskiem w oku, jedno oko pomalowane na niebiesko, drugie w zielonej odsłonie, jakby ktoś jej je podbił, tak wygląda, zakręcona totalnie i wreszcie w swoim żywiole. Przyszedł czas na sklep dla dzieci. A tam śliczne miniaturowe sukieneczki, różowe i czerwone; przecudne małe buciki, lakierowana skóra we wzór z serduszek; i czapeczki maluśkie, również pod kolor, i bodziaki słodkie, mięciutkie, miło pachnące… Potem małe spodenki i koszule dla młodego dżentelmena, niebieskie i brązowe, i gry edukacyjne, i klocki Lego, mnóstwo klocków Lego w najrozmaitszych kształtach i kolorach… I szeroki uśmiech na twarzy Anki, błysk jej karty kredytowej, rachunek znów w okolicach moich miesięcznych przychodów, i duma wielka na jej twarzy, i podekscytowanie. „Chodź, chodź, jeszcze tu!”. – Ciągnie mnie za ramię nieco zbyt gwałtownie. – „Widzisz to, to jest przecudowne! Muszę to mieć!”. – Podskakuje na widok mini płaszczyka w kolorze malinowym. „Gdzie masz koszyk? Jak to się nie zmieści!? To weź nowy koszyk! Ewa, myślenie, włącz myślenie..!”. I tak w kółko, a ja podążam za nią, objuczona niczym wielbłąd. *** W pewnym momencie znalazłam się w „Media Markt”, w dziale z telewizorami. Anka wybierała właśnie jakiś gadżet dla Konstantego, a w telewizji gadały dwie uczone baby. Tępo wgapiłam się w ekran, zasłuchana. – Pani profesor, jak zmienia się społeczne postrzeganie kobiet w Polsce dwudziestego pierwszego wieku? – pyta jedna baba. Na co druga, poważnym tonem: – Kobiety są dziś samoświadome. Wiedzą, że mają takie sama prawa jak mężczyźni do samorozwoju, spełnienia zawodowego i niezależności finansowej. Nie widzą już powodów, dla których miałyby rezygnować z rozwoju swojej kariery i swoich zainteresowań. Dziś nikogo nie dziwi samodzielna, niezależna kobieta w wieku trzydziestu lat, która postawiła na karierę i rozwój osobisty. Co więcej, w większych miastach właśnie takie kobiety zaczynają stanowić wzór wart naśladowania. – Przeprowadzono badania, zgodnie z którymi pięćdziesiąt pięć procent kobiet przyznaje, że posiadanie dzieci ogranicza matki pod kątem możliwości zawodowych. – Pomyślmy o tych pozostałych czterdziestu pięciu procentach kobiet, które nie zaliczają się do tej grupy i które nie uważają, że posiadanie dzieci w czymkolwiek je ogranicza. Wtedy statystyki wypadną pozytywnie i optymistycznie! Prawie połowa kobiet nie czuje się ograniczona posiadaniem dzieci. – Niektóre kobiety nadal skarżą się na presję społeczną i poczucie winy. Kto stosuje tę presję i dlaczego? – Mówi pani o tak zwanej „presji wózków”. Chodzi o obraz matki pchającej wózek, która patrzy na przechodzącą obok kobietę sukcesu w taki sposób, że może to powodować poczucie winy u kobiety sukcesu. Na tę niemą presję skarżą się panie, które odnoszą sukcesy zawodowe. Nasze społeczeństwo jest nadal konserwatywne i wiele jeszcze czasu upłynie, zanim wyrównamy różnice dzielące nas od zachodnich społeczeństw. Kobiety, które zdecydowały się na niezależność

finansową, zrzuciły już ciężar presji ze strony otoczenia. Wyłamały się ze starego, konserwatywnego schematu: kobieta – matka, mężczyzna – kariera. Wiedzą, że są tego warte. W większych miastach spełniona zawodowo kobieta nikogo już nie dziwi. Można nawet powiedzieć, że być spełnioną zawodowo to nowy trend, całkiem niezły sposób na życie, z którego należy być dumnym. A presja będzie się stopniowo zmniejszała. – Kto wywiera tę presję? – Ja sądzę, że presja, o której przed chwilą mówiłam, bierze się stąd, że jest czego zazdrościć spełnionej zawodowo kobiecie. Proszę tylko spojrzeć na te panie. Są zadowolone, pewne siebie, zawsze zadbane i mogą sobie pozwolić na zakup droższych rzeczy. Mogą iść do teatru, mogą rozwijać swoje pasje. Czerpią z życia. Stąd być może istnieje pewien rodzaj zazdrości wobec tych kobiet, którym się udało. To mit, że czegoś im w życiu brakuje, że są sfrustrowane! Zmienia się myślenie co do tego, że najważniejszą rzeczą, którą kobieta musi zrobić w życiu, to wyjść za mąż i rodzić dzieci. I to powoduje sprzeciw konserwatywnych środowisk albo zazdrość pań, które chciały zrobić karierę, ale z jakichś przyczyn im się nie udało… *** Nagle Anka mi gdzieś ginie. Przede mną wyrasta lustro sklepowe i widzę siebie: włos czarny, rozwiany, jakby świeżo farbowany, torby świeże zakupowe w obu rękach. Różowe futerko przewieszone przez ramię. I błysk w oku. Hej, Aniu, siostrzyczko, a ty gdzie? Pędzisz mi tu światłowodem, pod ziemię się zapadłaś nagle. Zamykam oczy, kręci mi się w głowie. Miliony kolorowych produktów wirują mi pod powiekami. Ciuchy, torby, kosmetyki, słodycze, nawet lody, które, jak mi się zdaje, jadłam pomiędzy jednym zakupem a drugim. Gdzie ona się podziała? Co tu się dzieje? Ta chudzina z czarnymi włosami w lustrze przede mną to naprawdę ja? To futro różowe niedopasowane na mnie, to niby skąd? Czy mi odwaliło bardziej, niż wszystkim się wydaje? Gdzie jestem ja, a gdzie ona, moja siostra zagubiona? Gdzie ona jest? Czyżby ona i ja to jedność? Dreszcz przerażenia przeszywa mi serce. Schizofrenia to się chyba nazywa. Schizofrenia współczesnego babskiego życia. Jeśli ta chudzina w lustrze to ja, to komuś tu odbiło. Co koszmarnego musiało się stać, żeby komuś aż tak odbiło? Jakieś dziecko wypadło przez okno? Horror jak się patrzy. Dawno się tak nie przestraszyłam. Chyba się jednak nie zdecyduję na tę wersję wydarzeń. Nie polubilibyście mnie wtedy. Rzucilibyście tę historię ze wstrętem. Więc spokojnie. Nie tym razem. Anka tu jest. Stoi obok, szczerzy do mnie zęby. *** – Ewa! Gdzie jesteś? – Głos Anki wyrywa mnie z odrętwienia. – Jaki mam wybrać? Różowy czy czerwony? Ściska w ręku dwa modele smartfona. A ja mam w głowie sieczkę. Uczona baba w telewizorze nadaje tymczasem dalej: – Ważna jest kobieca prasa, która zachęca kobiety do dbania o siebie i swój rozwój. Media promują wizerunek zadowolonej z siebie, zadbanej kobiety (z wyjątkiem, oczywiście, reklam środków piorących i kostek bulionowych). Jest to czytelny przekaz, że my, kobiety, możemy robić to, co nas interesuje, żyć według własnych marzeń i potrzeb. Wszystko da się połączyć, zarówno karierę, jak i dom. Musimy się wreszcie wyrwać stereotypom i myśleć o własnym dobru. Uważam, że to bardzo sensowne podejście. Życzę wszystkim paniom, by korzystały z życia i spełniały się na wszystkich możliwych polach! 2. Zmasowane zakupy to hobby dla wytrwałych. Opadam bez sił na kanapę. Anka krząta się w kuchni, podśpiewuje, macha talerzami i brzęczy sztućcami. Pichci obiadek, sobie tylko znaną metodą, zapewne niezwykle twórczą.

Wokół piętrzą się stosy nakupowanych przez nas rzeczy, a na kuchennych blatach zalegają cokolwiek nietypowe produkty spożywcze, trudno mi nawet opisać, jakie dokładnie, ale barwne toto i wybujałe kształtem. Anka jest ubrana w swoje nowe ciuszki. Wygląda jak nastolatka z lat dziewięćdziesiątych, taka trochę wyrośnięta nastolatka, nastolatka z recyklingu. Nagle przypomina sobie o Julii, która poruszyła się w wózku. – Moje maleństwo! Pewnie już nie śpisz, kruszynko? – Pędzi do wózka. – Mamusia da ci obiadek! – Chwyta słoiczek z gotowym jedzeniem dla niemowląt. Wpycha małej jedzenie na siłę. – No jedz, kochanie… – Dobiega do mnie jej żarliwy głos. – Am, am, słodziaku! Jesteś cudowną małą istotą, wiesz? O, zobacz jakie śliczne masz rączki! A gu gu, a gu ga! Moja mała słodzinka, moja mała dziewczynka. Mamusia tęskniła, mamusia cię zaraz nakarmi, czym tylko będziesz chciała, moja mała. Smakuje jedzonko, co? Na pewno smakuje! Na zdrowie i jedz, jedz ile chcesz! Na podłogę upada z hukiem łyżeczka albo nawet miska i robi się ogólny rumor. W ostatniej chwili podbiegam do kuchenki i wyłączam palnik, bo Anka zdążyła już coś postawić na gazie i zaraz wszystko wykipi. Po południu do domu wpada znienacka Piotr, z komórką przy uchu, papierami w jednej dłoni, laptopem w drugiej. Jest w trakcie załatwiania formalności związanych z ostatnią drogą naszej matki na tym doczesnym świecie. „Przyszedłem po dokumenty” – objaśnia cicho, zakrywając ręką słuchawkę, tak by rozmówca po drugiej stronie go nie słyszał. Bałagan w kuchni kompletnie uchodzi jego uwadze. Podobnie krzyki z sąsiedniego pokoju. Wchodzi szybko do gabinetu i zamyka za sobą drzwi. Nie zastanawiając się wiele, idę za nim. Czekam, aż przestanie rozmawiać przez telefon i wchodzę. Siedzi przy wielkim mahoniowym biurku w imperialnym stylu. – Z Anką dzieje się coś niedobrego – zaczynam. Nie jestem pewna czy dobrze postępuję, idąc z tym do niego. – Żałoba potrzebuje czasu, żeby przeminąć – odpowiada. – Zgadzam się, ale nie tylko o to chodzi. – Co konkretnie masz na myśli? Sama nie wiem, jak to ubrać w słowa, te moje intuicje. – Ty jej nie widzisz na co dzień. Nie wiesz, jak się zachowuje. Zła taktyka. Piotr patrzy na mnie tak, jakbym mu coś zarzucała. – Dziś na zakupach w centrum handlowym… Pokupowała mnóstwo rzeczy… Dla siebie, dla mnie, dla dzieci… – Co w tym dziwnego? Dobrze, że wreszcie ruszyła się z domu. – Włosy przefarbowała na czarno… Jeszcze nie miałeś okazji tego zobaczyć. – No cóż. Najwyraźniej tego potrzebowała. Jak widzisz, w niczym jej nie ograniczam. Jak dotąd zupełnie się nie przejął. – Wydała więcej, niż ja zarabiam przez miesiąc – walę bez namysłu. – Żyjemy na innym poziomie niż przeciętni ludzie. Zarabiamy więcej, to i więcej wydajemy. – Nie chodzi o to, ile wydała, ale w jaki spos… – Posłuchaj – przerywa Piotr. – Żony moich kolegów kupują jedną parę butów za tyle, ile ona wydała na te wszystkie rzeczy. To się nazywa korzystanie z życia. Anna bardzo dobrze zarabia. To znaczy… Zarabiała. Tak czy inaczej, stać nas na to i cieszę się, że wreszcie przestała skąpić na swoje przyjemności. Chcę coś powiedzieć, ale Piotr wytrwale monologuje, zapatrzony w taflę lustra za moimi plecami, gdzie widzi swoje odbicie. – Anna dotąd nie lubiła zakupów. Nie umiała cieszyć się pieniędzmi, które zarobiła – tłumaczy. – Większość lepszych rzeczy musiałem kupić jej ja. Mało interesowało ją to, jak wygląda. Z tego, co mówisz, wynika, że się zmieniła i cieszy mnie ta zmiana – dodał, nadal zapatrzony w swój obraz w lustrze.

Przystojny, czterdziestoletni facet w drogim garniturze, który monologuje sam ze sobą – doprawdy jest na co patrzeć. Nie wiem, czy dojdziemy do porozumienia, czy dam radę do niego przemówić. Nie wiem, czy mam na to jeszcze ochotę. Może coś mi się zdawało? Może wszystko wyolbrzymiam? Może znów przemawia przeze mnie zazdrość? – A właściwie czemu cię to niepokoi? – pyta Piotr. Patrzy wreszcie na mnie. Rozstał się już z własnym wizerunkiem w lustrze. – Ona biegała po centrum handlowym jak w amoku… – mówię. – Rozumiem, że dobrze jest, kiedy kobieta o siebie dba, że chodzenie po galeriach handlowych to super frajda i że jesteśmy tego warte… Ale ona dostała tam pierdolca, rozumiesz? Pierdolca dostała. Biegała wte i wewte, jak w malignie… Piotr, ona jest w jakiejś niepokojącej fazie, w jakimś odjechanym stanie psychicznym. Jest gorzej, niż kiedy leżała bez ruchu w sypialni. Tak to odbieram. Dość widziałam w życiu naćpanych ludzi, ludzi na haju, zakręconych i z odpałem. I mówię ci, ona zachowuje się podobnie. – Może właśnie za dużo tych „odpałów” widziałaś i w tym problem? Celna uwaga. – Piotr, ja się po prostu o nią martwię. Kątem oka patrzy na zegarek. Złoty rolex albo inna czaderska marka. – Czego ode mnie oczekujesz? – Nie wiem… – dukam. – No może… Zainteresuj się nią. Może z nią porozmawiaj. Może trzeba dla niej lekarza… – Jakiego lekarza? Mam trudności z wypowiedzeniem tego przeklętego słowa. Pieprzone tabu. – Hm. Może… Psychologa? – Udaję beztroski ton. – Ekhm… Psychiatry? Piotr poprawia się na krześle, przyjmuje profesjonalnie ugrzeczniony wyraz twarzy. – Zapewniam cię, że biorę pod uwagę taką ewentualność. Dziwnie to zabrzmiało. Tak jakoś głucho. – Ewa, ty zdajesz sobie, mam nadzieję, sprawę, że implikacje takiego kroku mogą być nieodwracalne? Pytanie dudni mi w głowie. Wszystko mi się mąci. Nie wiem już, z kim mam do czynienia – z zatroskanym mężem, uroczym szefem czy przebiegłym łowcą wielkich spadków. Bo w mojej skorej do wymysłów głowie roi się nagle absurdalny pomysł, że on chce położyć łapy na kasie, którą Anka dostanie po matce. Choć i tak oboje są z Anką bogaci, jednak nie od dziś wiadomo, że pęd do kasy nigdy się nie kończy i im więcej masz, tym więcej chcesz. A potrzeby ciągle rosną. Po chwili odrzucam od siebie tę myśl daleko, wykopuję ją byle dalej z rozgrzanej czaszki. Świruję od nadmiaru wrażeń i tyle. Dlatego wszystko mi się myli i nic już nie wiem. Zatem w mojej głowie galimatias. Odruchowo uginają się pode mną nogi. Intuicja podpowiada: „Zmykaj jak najszybciej. Nie było tematu. Nie z tym człowiekiem. Zapomnij o wszystkim”. Wstaję i kieruję się do wyjścia z pokoju. – Może masz rację, może przesadzam – stwierdzam. – Tyle stresu ostatnio… Ta żałoba… Ojej! Sedno sprawy uderza we mnie jak grom z jasnego nieba. Zakrywam dłonią usta, które szeroko otworzyłam z wrażenia. – Co się stało? – Problemy psychiczne mogą wykluczyć z dziedziczenia, prawda? – pytam jak idealnie tępe cielę i podobnie też się na niego gapię. Lepiej do końca odegram większą idiotkę, niż jestem. Skoro już i tak zręcznie weszłam w rolę. Piotr znów obiera ton troskliwego ojca. Obejmuje mnie ramieniem przy drzwiach, kiedy mówi: – Owszem. Kurcze, sam bym o tym nie pomyślał!

Ma mnie za głupszą, niż ustawa przewiduje. W mózgu kołacze mi mega absurdalna myśl, że gdyby siostrę uznano za niepoczytalną, to jej część spadku przypadłaby nikomu innemu, tylko mnie. Albo jej dzieciom. Sama już nie wiem. A skoro dzieciom, to i Piotrowi. Co za odlot… Wolę się dłużej nad tym nie zastanawiać. Zresztą wcale nie jestem pewna, jak to jest w tym naszym prawie, czy osoby na żółtych papierach mogą dziedziczyć, czy nie. Bo zarządzać samodzielnie gotówką to pewnie nie mogą. Co nie jest tożsame z prawem do dziedziczenia. – A… A… Te pieniądze… Jakie duże one są? – pytam. – Czy coś wiesz? – Chodzi ci o spadek? Wcześniej o tym nie pomyślałam. Nie przyszło mi to do głowy. – No cóż – mówi Piotr powoli. – Twoja, to znaczy wasza, mama była znanym architektem. Miała dobrze prosperującą firmę deweloperską. Kilka nieruchomości. Kolekcję antyków. Obrazy… Zaczyna mi się kręcić w głowie. Definitywnie zapomniałam, z czym weszłam do tego gabinetu. – Konkretnej rozmowy na ten temat z jej prawnikami jeszcze nie przeprowadziłem – dodaje zamyślony Piotr – więc oficjalnie nic nie wiem. Musi dojść do otwarcia testamentu. A to dopiero po pogrzebie. Stoimy przy drzwiach. Wychodzę stąd od dobrych kilku minut. Rytuał wychodzenia deczko nam się rozciągnął w czasie. Piotr idzie do okna. Patrzy na szare, pochmurne niebo. – Wracając do naszej rozmowy. Dziękuję, że mi to powiedziałaś. Ja też się martwię. Wezmę sobie twoje słowa do serca. Obiecuję – zapewnia. Jego wzrok jest mniej pewny siebie, zadumany. Przez chwilę mam wrażenie, że stoi przede mną bezbronny mały chłopiec. – Wiem, że z Anią dzieje się coś niedobrego. – Po raz pierwszy powiedział o niej „Ania”, a nie „Anna”. Zabrzmiało to jakoś tak miękko i troskliwie, zupełnie nie w jego stylu. – Staram się pomóc. Załatwiam formalności, a to nie są proste sprawy. Są ludzie, którzy sądzą, że ktoś przyczynił się do śmierci waszej matki. Przez to sprawa tak się ciągnie. Kolejne autopsje… Spuszczam głowę i patrzę sobie na stopy. – Przepraszam. Pewnie nie chcesz o tym słuchać. Dla mnie też to nie jest łatwe. Widzę, że Ania przeżywa tę sytuację. Czasem wcale jej nie poznaję. – Odwraca się od okna w moją stronę. – Dobrze. Wystarczy zwierzeń. – Uśmiecha się i pakuje dokumenty do teczki. – Pora wrócić do pracy. Po czym dodaje ciszej, jakby sam do siebie: – Wszyscy nie możemy zwariować. *** Duże pieniądze, powiedział Piotr. Duże pieniądze w spadku. Zastanawiam się, co to może znaczyć. Skoro kilka tysięcy złotych wydanych za jednym zamachem przez jego żonę w centrum handlowym to nie są duże pieniądze, to jakie pieniądze według Piotra są duże? Pewnie takie, których mój mały móżdżek nie umie sobie nawet wyobrazić. Przez całe życie miałam wstręt do brania od innych kasy. Moja duma i chęć życia na własny rachunek doprowadziły mnie do finansowej ruiny. Czy teraz porzucę dawne ideały i przyjmę solidny zastrzyk gotówki z zewnątrz? Mogłabym wtedy uprawiać swój nauczycielski zawód bez ciągłej presji, żeby szukać czegoś lepszego. Bez strachu, że nie przeżyję do pierwszego. Nie cierpiałabym tak bardzo przy kolejnej obniżce stawki czy niespodziewanej utracie zleceń. Mogłabym pracować legalnie, opłaciłabym sobie ubezpieczenie zdrowotne. Płaciłabym też na emeryturę. Wrzuciłabym na luz. Po prostu bym żyła. Choć za cudze pieniądze. Z tym bagażem doświadczeń i rodzinnych tradycji, którymi zostałam obarczona, nie będzie to proste. Patrzę głęboko w oczy mojemu nowemu psu. Merda ogonem, wydaje się zadowolony.

Pewnie uwalił gdzieś kupę, podczas gdy ja szłam zamyślona przez osiedle. Uśmiecham się do niego smutno. Pieskie życie. Żyć, nie umierać. *** W pewnym momencie zauważam w przedpokoju Piotra, który wychodzi z domu. Dostrzegam jego twarz w lustrze, które zajmuje połowę ściany w hallu i jest tak ustawione, że pokazuje przejście między gabinetem a drzwiami wejściowymi. Odchylam głowę do tyłu i widzę wszystko jak na dłoni. W lustrzanym odbiciu, oczywiście. W jego oczach rozpoznaję smutek i zmartwienie. Albo nawet strach, cichy, głęboko skryty strach. Aż mnie zatyka ze zdziwienia. Ten twardy koleś czegoś się potajemnie boi, gubi się w tym wszystkim i nie jest tak obojętny, jak mi się wcześniej zdawało. Nie spływa to po nim jak po kaczce, jak to się mówi. Chyba, że ma coś do ukrycia, jakiś inny powód do strachu, o którym nic nie wiem. Nie chcę bawić się w tanie psychologizowanie, ale ta jego poza z gabinetu, że ja jestem wspaniały i nic mnie nie obchodzi, nic nie rusza i wszystko jest pod kontrolą, to ściema jakaś. Ściema i wielki blamaż. On zgrywa pana sytuacji, ale się boi. Z pokoju bawialnego dochodzi łagodny głos Anki: – Och, kochanie, jak ty pięknie raczkujesz… Wspaniale… Kochanie moje… Moja siostra nie jest już dziwnie pobudzona, tak jak przed momentem w kuchni, czy podczas feralnych zakupów w centrum handlowym. Jest spokojna i wyciszona. Brakuje mi słowa, by to dokładnie określić. Te powyższe nie oddają dość dobrze nastroju opisywanej chwili. Mam! Spełniona. Tego słowa mi brakowało. Anka jest spełniona w tym, co robi. To właśnie spełnienie pobrzmiewa w jej głosie. Nigdy wcześniej jej takiej nie widziałam. A potem znajduję pod stopami rysunek. Włażę na niego przypadkiem. Róg kartki się zagina, a krawędź marszczy pod naporem mojej pięty. Najpierw myślę, że to dziecinne bohomazy, rysunek bowiem wykonany jest prostymi świecowymi kredkami. Na rysunku jest Julia. Dokładnie taka, jak w realu. Jak żywa. Sprawne pociągnięcia świecową kredką na zwykłej kartce z bloku rysunkowego dla dzieci. Prostota, piękno i prawda. Patrzę urzeczona. Dawno nie widziałam tak dobrego rysunku. Ktoś tu, kurde, umie rysować. Cholernie prawdziwie ktoś tu rysuje. I się do tego dotąd nie przyznał, ten ktoś. Wchodzę do pokoju bawialnego. Anka nadal siedzi na podłodze. – Ty to narysowałaś? – Macham jej przed nosem kartką papieru. Podskakuje jak oparzona. Chyba ją przestraszyłam swoim nagłym wejściem. – Ja. A bo co? Początkowo spiekła raka i mam wrażenie, że zaraz wydrze mi rysunek z ręki. Po chwili jednak zmienia taktykę. Podnosi głowę i patrzy mi prosto w oczy. – Tak, to ja rysowałam – potwierdza. – Anka… To jest… bardzo dobre… – dukam. – Nie wiedziałam, że umiesz malować. – Ja też nie – przyznaje lekko i z uśmiechem. Przyglądam się jeszcze raz rysunkowi. – Kobieto, to trzeba komuś pokazać. – mówię. – Tego nie można tak zostawić. Ludzie będą to kupować jak świeże bułeczki. Jesteś skazana na sukces. To trzeba do galerii. Anka wyrywa mi rysunek. – Żadnych galerii! Spadaj już! Marsz do pracy! Na co jeszcze czekasz? Uśmiecha się przy tym figlarnie. Pół żartem, pół serio. Dziwne są wyroki losu. Pakuję torbę i cichaczem wychodzę do pracy. Wokół domu krążą duże, czarne ptaki. Kołują nad dachami, złączone w klucz. Trzepot skrzydeł daje mi po uszach, kiedy zadzieram głowę. Spomiędzy chmur na chwilę wygląda słońce, jego ostre promienie docierają wąską strużką na ziemię, podświetlają okoliczne krzaki, odbijają się srebrzystym błyskiem od metalowych ogrodzeń domów. Chodnikiem idzie mały chłopiec z babcią. Rozmawiają, babcia mocno gestykuluje. Niemal słyszę piskliwy głos chłopczyka, który pyta: Dlaczego? Dlaczego to i dlaczego tamto? A to skąd, babciu? Skąd to się wzięło i czemu tak, a nie inaczej? Ja chcę

wiedzieć, po co to wszystko i co to oznacza. Po co i dlaczego. Wyjaśnij mi, babciu, bo ty taka mądra i ja ci wierzę bezgranicznie. Czekam na twoje wyjaśnienia. I kup mi lizaka w cukierni. Chcę lizaka. W różowym sreberku. Słyszę łopot skrzydeł kołujących w górze ptaków. 3. Następny dzień był brzemienny w skutki. Najadłam się strachu, podobnie jak i inni. Oczywiście, po fakcie sprawa okazała się banalnie prosta i łatwa do przewidzenia, czyli mądry Polak po szkodzie, ale zanim wszystko się wyjaśniło, mieliśmy w domu kocioł. Otóż poszło o to, że zgubił się Konstanty. Było sobie nasze maleństwo na zajęciach karate dla chłopców do lat pięciu, które to zajęcia miały się skończyć o szesnastej; trenował sobie na nich, jak zawsze chętny do walki, aktywny, sprawny i ruchliwy. Wszędzie było go pełno, jak to się mówi. Aż tu nagle wcięło go, zniknął nagle i niepostrzeżenie, jakby zapadł się pod ziemię. Zajęcia dobiegły końca, chłopcy wyszli do przebieralni. Za szklanymi drzwiami sali gimnastycznej czekała gromada rodziców, dziadków i opiekunek. Albo w odwrotnej kolejności, nieważne. Łatwo było się zgubić, gdyż obok znajdował się basen, tam również kręciło się dużo małych chłopców, ich rodziców, dziadków i opiekunek. Albo w odwrotnej kolejności, oczywiście. Zajęcia dobiegły końca, a pośród czekających na pociechy dorosłych stała zdezorientowana Nina i wypatrywała jasnowłosego chłopca o niebieskich oczach. Gdy wszyscy opuścili salę, a opiekunowie z dziećmi poubierali się i wyszli przed budynek, do Niny dotarła prawda: Konstantego wśród opuszczających zajęcia dzieci nie ma. Nie było go również w przebieralni, dokąd czym prędzej zajrzała, skrzyczana przez jakiegoś dziadka, że wchodzi do męskiej szatni i że coś jej się pomyliło, wypad stąd panienko, i szast prast drzwiami tuż przed nosem. Chłopca nie było też w hallu ani w sali gimnastycznej. Instruktor karate, młody, pięknie umięśniony chłopak, który w innych okolicznościach zainteresowałby skłonną do flirtu Ninę, również nic o Konstantym nie wiedział. „Nikt dziś nie został, jak pani widzi” – powiedział, zbierając maty. Wtedy mocno już zdenerwowana Nina zadzwoniła do Anki. Anka nie odbierała telefonu, co było u niej ostatnio normalne. Nina wybrała więc numer Piotra, ale także miał wyłączony telefon. Pewnie ważne spotkanie w pracy. Nie wiem, jak to dokładnie wyglądało, znam tę historię z późniejszej relacji Niny. Kiedy wreszcie zadzwoniła do mnie, głos miała pełen niepokoju. Nie wyczułam jednak paniki. Nina nie była egzaltowaną panienką. Potrafiła trzymać nerwy na wodzy, co mnie zdziwiło, bo inaczej wyobrażałam sobie standardową nianię. – Czy Konstanty jest w domu? – spytała prosto z mostu, bez zbędnych ceregieli. Nakładałam właśnie jedzenie psu. Popołudnie było leniwe i senne. Zdążyłam przygotować materiały na zajęcia, które rozpoczynałam o siedemnastej. Za kwadrans miałam wsiadać do samochodu Anki, by na te zajęcia dojechać. Była tak miła, że pozwoliła mi używać swojego samochodu podczas jej „choroby”, dlatego dojazdy do pracy stały się dla mnie sporo krótsze. Chociaż od dawna nie prowadziłam samochodu, a bodaj nigdy tak dużego, to cieszyłam się na tę jakże luksusową, wyrafinowaną w moim pojęciu możliwość. Już sam fakt, że podjadę pod firmę moich korporacyjnych uczniów samochodem, a nie autobusem pełnym spoconych i wymęczonych ludzi, przydawał mi pewności siebie. Jeśli dodać do tego jeszcze fakt, iż podjeżdżałam pod firmę nie byle jakim samochodem, ale najprawdziwszym mercedesem, moja pewność siebie rosła lawinowo. Cicha satysfakcja rozpanoszyła się w moim sercu. W głębi duszy jestem blacharą. Jestem blacharą w glanach i czerwonej czapce z pomponem. – Czy Konstanty jest w domu? – usłyszałam ponownie głos Niny. Wróciłam na ziemię. Obraz mercedesa Anki ze mną za kierownicą prysł jak kolorowa bańka mydlana. – Nie wiem, zaraz sprawdzę. Po czym rozpoczęłam spacer po domu w poszukiwaniu chłopca. W słuchawce usłyszałam sapanie. Nina pewnie biegła wokół ośrodka sportowego. W pokoju Konstantego zastałam pustkę, podobnie w pokoju bawialnym i w pokoju Julii.

Przeglądałam po kolei wszystkie pomieszczenia, łącznie z pralnią w piwnicy. Zastałam tam ukraińską sprzątaczkę. Zrobiła przestraszoną minę na mój widok, na migi ją uspokoiłam. Nawet nie miałam jak jej spytać, czy widziała ostatnio Konstantego. Ona nie bardzo po polsku, ja nie bardzo po rusku, a tym bardziej po ukraińsku. – Nie widzę go nigdzie – powiedziałam do Niny, do telefonu. Znów usłyszałam sapanie. – Nina, jesteś tam? Nie ma go. Nigdzie w domu go nie ma. Zdało mi się, że z telefonu dobiegł ledwo słyszalny, pełen przejęcia jęk. – Gdzie on może być? – spytała Nina. Byłam akurat koło lodówki, na której wisiała tabela z rozpiską codziennych zajęć dzieci. – Właśnie skończył zajęcia karate – odczytałam. I znów jęk w słuchawce. Tym razem jęk poirytowania. – To wiem – syknęła Nina. – Stoję pod ośrodkiem sportowym. – I co, nie ma go? – Trudno mi było w to uwierzyć. – Nie ma. – A może dziś miała go odebrać Sonia? To było pierwsze logiczne wytłumaczenie, jakie przyszło mi do głowy. – Nic mi o tym nie wiadomo. – Głos Niny zdradzał coraz większy niepokój. – Dzwoniłaś do Piotra? Może Piotr go odebrał? – Piotr ma wyłączony telefon. Spotkanie z udziałowcami z Kanady. Ciekawe, skąd ona zna te szczegóły, przemknęło mi przez myśl, a w sercu zakiełkowało ziarenko niepokoju. Coś mi się przypomniało, na razie nie umiałam zlokalizować, co. Coś, co ktoś niedawno powiedział. – No to nie wiem, Nina, nie mam pojęcia. Poczekaj chwilę! – krzyknęłam i popędziłam do okna. Kątem oka zobaczyłam bowiem na podjeździe przed domem Sonię. Nie było z nią Konstantego. – Jedno jest pewne. Konstantego nie ma z Sonią – oznajmiłam Ninie. – Słuchaj, ja zaraz muszę iść do pracy. Byłam pewna, że to nic takiego, że Konstanty zagapił się na pływających w basenie kolegów albo poszedł do bufetu i stoi tam gdzieś, niebożę, a Nina niepotrzebnie wszczyna alarm. Cóż, to w końcu jej praca. Pewnie dlatego nie zadzwoniła jeszcze w tej sprawie do swojej głównej szefowej, czyli mojej siostry. Chce najpierw sprawdzić wszystkie możliwości i nie denerwować chlebodawczyni na marne. – Dobrze, zadzwonię do Piotra i popytam Sonię – zapewniłam. – A ty lepiej poszukaj dokładnie na basenie w tym ośrodku. To duży kompleks, sklepy, restauracje, sala bilardowa. Mógł pójść wszędzie. Nina rozłączyła się bez słowa. Próbowałam więc skontaktować się z Piotrem, ale nie odbierał telefonu. Zadzwoniłam do Anki, głupol ze mnie doprawdy, przecież Anka powiedziała, że idzie do kosmetyczki. Na mózg mi padło do reszty! Kiedy do niej dzwoniłam, z jej sypialni dobiegł dźwięk komórki. Zapomniała jej ze sobą wziąć, małpa jedna. Kołdra niezaścielona, chyba jeszcze ciepła. Odgnieciona sylwetka Anki wciąż rysuje się na zagięciach śnieżnobiałego prześcieradła. Na stoliku nocnym telefon, nadal dzwoni. To znaczy ja dzwonię, etatowa idiotka tej opowieści. Zaczęłam się denerwować czymś zupełnie innym. Jeśli nie dotrę do pracy na czas albo w ostatniej chwili odwołam zajęcia, grożą mi kary umowne wysokości dwóch całodniowych utargów plus konieczność gratisowego odpracowania opuszczonych przeze mnie zajęć. Nic przyjemnego. Wsiadłam szybko do samochodu i całą swoją uwagę skupiłam na tym, by nie rozwalić ściany garażu ani nie walnąć w słupek bramy. Klęłam przy tym siarczyście, bo zgodnie z tym, co wskazywał zegarek, byłam już spóźniona.

Na szczęście słuchacze spóźnili się bardziej niż ja i moje późniejsze przybycie na zajęcia uszło mi płazem. Potem musiałam wyłączyć dźwięk w telefonie, no bo jak to tak, telefon lektora dzwoniący podczas zajęć, to wręcz obraza dla wszystkich i totalny brak profesjonalizmu. Przez następne półtorej godziny dwoiłam się i troiłam, by zadowolić swoich uczniów, by zajęcia były ciekawe, energicznie prowadzone, urozmaicone, z maksymalnym wykorzystaniem czasu i możliwości słuchaczy. Uśmiechałam się od ucha do ucha, biegałam po sali, rozdawałam kserówki, pisałam na tablicy i przydzielałam nowe, fascynujące zadania uczestnikom kursu. Dwa razy zerknęłam szybko na wyświetlacz telefonu. Cztery nieodebrane połączenia. Zaraz potem kolejne połączenie, oczywiście nieodebrane. Musiałam je zignorować i dalej szczerzyć zęby do słuchaczy, jak gdyby nic innego nie zaprzątało mi głowy bardziej niż przykłady użycia czasu Present Perfect. Dopiero kiedy wyszłam z lekcji, sprawdziłam, kto do mnie dzwonił. Dwa razy Piotr. Dwa razy Nina. Raz Sonia. Pozwoliłam sobie oddzwonić. Stałam przy półotwartych przednich drzwiach samochodu, torbę z książkami i kserówkami walnęłam na siedzenie pasażera, w ręce trzymałam dumnie klucze od tego pięknego wehikułu i pobrzękiwałam nimi głośno. Dwie moje uczennice wychodziły właśnie z firmy, specjalistka do spraw sprzedaży, Aneta oraz specjalistka do spraw logistyki, Agata. Spojrzały na mnie zdziwione, jak stoję przy otwartych drzwiach mercedesa. Coś im się nie zgadzało. Na załączonym obrazku było przekłamanie. Albo nie było na nim mnie, ich lektorki, albo mercedesa. Te dwa obiekty absolutnie nie mogły znaleźć się obok siebie w jednym kadrze. Inna moja uczennica prawie obcas złamała, kiedy oglądała się za mną i za nowiutkim samochodem, którym przyjechałam do pracy. Aneta wsiadła do Fiata Punto, Agata do Renault Clio. Pewien rodzaj dumy zagościł w moim sercu. Jednak zdecydowanie jestem blacharą. I jakoś muszę z tym żyć. Ale mniejsza o to, kto i czym przyjechał dziś do pracy. Ważne, że udało mi się dodzwonić do Piotra. – Wiesz, że Konstanty nie wrócił z lekcji karate? – Usłyszałam jego zatroskany głos. – Masz pomysł, gdzie on może być? Wszędzie go szukamy. Doszedł do mnie hałas samochodów po drugiej stronie linii. – Gdzie jesteś? – spytałam. – Koło basenu. Szukam go. – Anka w domu? Huk samochodów po jego stronie słuchawki stał się ogłuszający. – Co? – Pytałam, czy Anka jest w domu. Bo kiedy wychodziłam, nie było jej. Mówiła, że idzie do kosmetyczki. Ale mam wątpliwości, czy poszła. W każdym razie, powinna już wrócić. Zostawiła swój telefon w sypialni. Piotr milczał. Dopiero po jakimś czasie dotarło do niego to, co mówiłam. – A wiesz, że nie jestem pewien, czy ona jest u siebie – przyznał, zbity z tropu. Nie sprawdził, gdzie jest Anka, a biega po ośrodku sportowym, szukając Konstantego. Przynajmniej wygląda na to, że dziecko jest dla niego ważniejsze niż żona. – Jak to: nie sprawdziłeś tego? – przekrzykiwałam odgłosy samochodów. – Zaraz zadzwonię do Sonii. Jest w domu, to sprawdzi. A na koniec, jakby siebie tłumaczył: – Nie odbierała telefonu, kiedy dzwoniłem. Myślałem, że śpi na górze. Mnie też nie przyszło początkowo do głowy, żeby w pierwszej kolejności sprawdzić, gdzie jest Anka. – Słuchaj, nie mogę gadać – zakrzyknęłam. – Jeśli mam wsiąść do auta i wracać, to nie mogę teraz gadać. Więc się rozłączyliśmy i wsiadłam do auta. Zdążyłam ujechać kawałek, włączyłam się do ruchu, po czym utknęłam w korku przed światłami przy rondzie. Wtedy oddzwonił Piotr, a ja biłam się z myślami, czy mam odebrać. No bo wiecie, za kółkiem nie gada się przez komórkę. To całkiem mądre ze strony ustawodawców, że takie

zachowanie penalizują. Ciekawość była silniejsza. Chwyciłam telefon, odebrałam połączenie. – Nie ma jej! Nie ma jej w domu! – Krzyknął mi do ucha Piotr. Przyciskałam aparat uchem do ramienia, kiedy światła się zmieniły, i ruszyłam z piskiem opon. – Wiesz, gdzie ona mogła pójść? – Usłyszałam jeszcze głos Piotra, plus parę przekleństw z jego strony. A zaraz potem, z ust policjanta: – Stop. Proszę się zatrzymać. Proszę zjechać na pobocze. Zobaczyłam drogowców, którzy czyhali właśnie na mnie. I właśnie teraz. Nie ma jak pech. Pech zawsze musi być podwójny. Nieszczęścia chodzą parami. W ostatniej chwili zdążyłam jeszcze powiedzieć do tego cholernego winowajcy, mojego telefonu: – Piotr, sprawdź ulubione kafejki Anki i Konstantego, kluby dla dzieci itd. Gdzieś po drodze z karate do domu. Nie wzięła przecież samochodu. Po czym otworzyłam okno i wyszczerzyłam zęby do pana władzy. *** Oto, co mnie ominęło, kiedy prowadziłam przemiłą pogawędkę z panem władzą na temat przepisów ruchu drogowego oraz przewidzianych przez taryfikator mandatów. Wściekły Piotr i wściekła Nina biegali od jednej kafejki do drugiej, kłócąc się przy tym namiętnie o to, który klub dla dzieci jest ulubionym miejscem Konstantego. Konsensusu w tej sprawie nie osiągnęli, żadne z nich nie umiało sobie bowiem przypomnieć konkretnych wydarzeń związanych ze wspólnym wyjściem matki i syna do jakiegoś lokalu. Zgodnie z planem Piotra, podjęli wspólnie z Niną metodyczne i wysoce skoncentrowane poszukiwania, od okolic klubu karate poczynając. Dzwonienie do Anki nie miało oczywiście sensu, szybko odkryli to, co ja, czyli oba jej telefony komórkowe pozostawione w sypialni na nocnym stoliku. Jeździli więc z piskiem opon, szukając miejsc dla matek z dziećmi. Piotr szedł pewnym siebie krokiem lidera, od samochodu przez parkingi, Nina podążała za nim, ściskając w spoconych ze zdenerwowania dłoniach wydruk z adresami lokali. Z niewiadomych przyczyn nie podzielili się, ale wszędzie jechali razem. Może dlatego, że mieli jeden samochód, a podróż autobusami i tramwajami niepotrzebnie zabrałaby Ninie czas. Może dzięki swojej wzajemnej obecności mniej się denerwowali, mniej przeklinali, albo wręcz przeciwnie, mieli do kogo rzucać ognistymi słowami. Widziałam ich oczami wyobraźni, jak najpierw idą, a później biegną i mokną w początkowo lekko, potem mocno padającym deszczu. Byłam wtedy na komendzie. Okazało się, że oprócz rozmowy przez telefon podczas prowadzenia pojazdu mechanicznego, popełniłam również inną gafę. Będziecie się śmiać, kiedy wam powiem, jaką. Otóż zapomniałam zabrać ze sobą karty rejestracyjnej mojej super bryki, którą grzałam ulicą Jana Pawła II. Samochód nie był mój, a ja nie miałam żadnego dowodu, by wykazać, do kogo należy i z jakiej paki właśnie ja nim grzeję. Co więcej, samochód nie należał też do mojej siostry, był to bowiem jej samochód służbowy. W innych okolicznościach przyrody poprosiłabym Ankę lub Piotra o dowiezienie mi karty rejestracyjnej w miejsce, gdzie przydybały mnie gliny, celem rozwiązania wątpliwości policji i cofnięcia mi mandatu. Jednak dzwonienie w tej sprawie do rodziny mijało się z celem. Nikt by mi żadnej karty nie dowiózł. Jak pech, to pech. Nieszczęścia chodzą parami. Dlatego ja wylądowałam na komisariacie, a mój piękny, czarny merc na policyjnym parkingu. Oczywiście zadzwoniłam do Piotra, by dowiedzieć się, co u nich, czy znalazł się Konstanty, czy znalazła się Anka. (Dobrze, że mi narzędzia zbrodni, czyli telefonu, nie skonfiskowali). Piotr odburknął coś do mnie, zadyszany, pewnie gdzieś biegł. W tle usłyszałam głos Niny, plus dźwięk padającego deszczu. „Nie, nigdzie ich nie ma, nie ma ich w domu, jeśli nie znajdę ich w klubach dla matek, dzwonię na policję. Czy ty coś wiesz, czy ty masz jakieś

przypuszczenia?”. – Słyszałam słowa Piotra, które wypowiadał ze złością i zmęczeniem. Sprawdź w domu, odparłam. Sprawdzałeś, czy nie zostawiła żadnej wiadomości w domu? Cisza w słuchawce. Czyli nie sprawdzał. „Gdzie ty właściwie jesteś? – burknął Piotr. – Miałaś zaraz po pracy wracać do domu”. Przełknęłam nerwowo ślinę. I co tu odrzec, mój Boże? Prawdę walnąć mu między oczy czy też może kolejny szok zachować na później? Jestem na komisariacie, odparłam. Szczerość zwyciężyła. „Że co, że jak?” – pytał on, wkurzony. A dalej jak w popularnych kawałach: – „Skasowałaś służbowy samochód Anny?!”. Miałam rację, nie warto było o tym teraz rozmawiać. Nic nie skasowałam, spokojnie. Nie mam karty rejestracyjnej i mnie zapuszkowali. Uśmiechnęłam się do uprzejmego pana policjanta naprzeciw mnie. „Nieważne, porozmawiamy w domu – rzucił Piotr. – Teraz mam inny kłopot na głowie”. Po czym się rozłączył. I tak to wyglądało, moi drodzy. Pasjonujący dzień pełen wrażeń, nieprawdaż? A kartka od Anki oczywiście była, w kuchni była, wielka kartka A4 z wyraźnym napisem drukowanymi literami, czerwonym flamastrem: Dziś odbiorę Konstantego z zajęć. Pójdziemy do klubu Kalambur, a potem do zoo. Wrócimy ok. 19.00. Miłego dnia! Anka. Kartka leżała w koszu na śmieci. Nie wiem, kto i dlaczego ją tam wrzucił. Przecież nie wpadła tam sama. Mniejsza o to. Dziwne rzeczy się tu ostatnio dzieją. *** Kiedy szczęśliwym trafem opuściłam już komisariat － nie pytajcie jak, kiedy i w ogóle żadnych już pytań i wątpliwości, nic to przyjemnego i serdecznie wam odradzam rozmawianie przez telefon komórkowy podczas prowadzenia samochodu, ja też zamierzam się tego wystrzegać w przyszłości － zatem kiedy wreszcie byłam wolna jak ptak, uboższa o kilkaset złotych i obdarzona punktami karnymi, Anka z Konstantym już się odnaleźli. Bałam się tego, co tam zastanę, bałam się nawet o tym pomyśleć. To musiał być istny armagedon, wielka awantura i wiekopomne krzyki. Choć Piotr nie miał, jak się zdawało, wybuchowego charakteru. Wszyscy mniej więcej w tym samym czasie stanęliśmy na progu domu. Anka z Konstantym zdejmowali w przedpokoju kurtki, weseli i niczego nieświadomi, a Piotr z Niną zmierzali w stronę drzwi wejściowych parę kroków za mną. Widziałam ich miny, zacięte, niewyraźne, pełne zapieczonego, wżartego w skórę gniewu, strachu, złości, i może czegoś jeszcze, co trudno zidentyfikować. Ich twarze były zaczerwienione od ciągłego biegu, na ich czołach srebrnymi kropelkami mienił się pot. Krótkie, przerywane oddechy zdradzały spory wysiłek fizyczny, który parę chwil wcześniej stał się ich udziałem. Nina miała na twarzy rumieniec wstydu, jak pensjonarka. Gdy mnie zobaczyła, szybko spuściła wzrok na ziemię, wciąż dysząc, mokra, potargana, z włosami przylepionymi do spoconego czoła. Gdyby nie okoliczności, uznałabym, że tak wyglądają nastoletni kochankowie po swoim pierwszym razie, przyłapani na gorącym uczynku przez rodziców, którzy za wcześnie wrócili do domu. Nina kroczyła metr za Piotrem, wyminęli mnie prędko, prawie się obok mnie przepchnęli. To nie było miłe. Piotr nawet na mnie nie spojrzał. Trzasnęli drzwiami przed moim nosem, chociaż wiedzieli, że zamierzam wejść za nimi. Kiedy Anka zobaczyła Piotra i Ninę, tak jak stali, zmoczonych i zziajanych, na jej twarzy pojawiło się autentyczne zdziwienie, które jeszcze bardziej rozsierdziło Piotra. – Gdzie byliście? – syknął lodowatym tonem w stronę żony i syna. – Jak to gdzie? W klubie „Kalambur”, potem w ZOO. Trochę padało, więc obejrzeliśmy tylko oceanarium, prawda synku? – Foki i wielolyb! – zawtórował Konstanty radośnie. Piotr starał się zachować zimną krew. Może gdyby nie ja, i gdyby nie Nina obok, kto wie, może już by krzyczał, warczał i dostał przysłowiowej cholery. A tak, to tylko bezradnie opadły mu ręce.

– Zdajesz sobie sprawę, że wszędzie was szukaliśmy? – spytał pozornie spokojnie. – Szukaliście nas? Dlaczego? – Nie wiedzieliśmy, gdzie jesteście. – Napisałam kartkę i przypięłam ją do lodówki. – To bardzo infantylne, Aniu. Słysząc jego słowa, Anka wyprostowała się i jej dotąd miły nastrój w jednej chwili prysł. – Dlaczego nie miałaś komórki? – drążył Piotr surowym tonem. – Zapomniałam. – Zapomniałaś? – Nina, czy mogłabyś zabrać Konstantego? – poleciła Anka. Nina patrzyła przed siebie zalęknionym wzrokiem, ni to zbitego psa, ni to wściekłej osy. W jej oczach zobaczyłam poczucie winy. Wzięła zdziwionego chłopca za rączkę i poszła korytarzem przed siebie. Mały wyrwał jej swoją dłoń, odwrócił się i spojrzał na nas tak, jakby rozumiał więcej niż my sami. – Ty wiesz, jak ja się martwiłem? Całą okolicę przebiegliśmy z Niną, przemokliśmy… Z nerwów prawie nie zwariowaliśmy – mówił Piotr podniesionym głosem. Znów to buczenie pod czaszką, znów intuicja coś mi podpowiada, i znów nie wiem dokładnie co. – Przykro mi. Naprawdę nie chciałam, żeby tak wyszło. – Myślałem, że ktoś go uprowadził. Dla okupu. Jestem znanym biznesmenem. – Jeszcze raz przepraszam. Powtarzam, że zostawiłam kartkę. W miejscu, w którym Nina i Sonia musiały ją zobaczyć. – To było bardzo nieodpowiedzialne z twojej strony. – Mam się kajać po wieki wieków?! – Doprowadź się do porządku. – Spojrzał na nią ze złością. – Weź się w garść. Bardzo cię proszę. – Mogłabym powiedzieć ci to samo. – Nie będziemy teraz o tym rozmawiać. Musisz się uspokoić. Po czym wyszedł. Zmiętą kartkę z kolorowymi literami cisnął do kosza. Przedtem omiótł moją skromną osobę poirytowanym spojrzeniem. Wiedziałam, co ten wzrok oznaczał. Po raz pierwszy od chwili, kiedy zamieszkałam w ich domu, pomyślałam, że muszę się stąd wyprowadzić. Jak najszybciej.

WSZYSTKO O EWIE 1. Rześkie powietrze napełnia mi płuca i odświeża umysł. Będzie dobrze, mówię w duchu, jeszcze będzie okej. Jakoś wyjdę ze swoich problemów finansowych, w końcu przecież już pracuję, coś jednak odkładam, powoli, mozolnie, na te cholerne, niespłacone raty kredytu, i dajcie mi państwo jeszcze parę miesięcy, to może się wykaraskam. Jeśli nie będę za wiele wydawać na jedzenie, nie kupię żadnego ciucha, żadnej książki ani żadnego biletu do teatru, to może wyjdę na swoje. Wróci moja dawna energia i chęć do życia, znów będę zapierniczać na lekcjach od rana do wieczora, plus wezmę korki w sobotę. Odkuję się, choćbym miała się zamęczyć! Słońce oślepia mnie lodowatym blaskiem. Trochę to wszystko sztucznie wygląda, jak zaklęte w próżni lub na ładnym, nieprawdziwym obrazku. Tak, tak – mówię do siebie w myślach – będzie jeszcze happy end. Stanę się samowystarczalną młodą kobietą, ufną w swoje umiejętności. Gama możliwości tylko na mnie czeka. Spłacę mieszkanie, zacznę zarabiać na siebie, w sposób godny i stały, nie będę musiała ciągle walczyć o każdy grosz, oszczędzać na wszystkim i skąpić sobie przyjemności. Wtedy mój książę powróci z korporacyjnej wyprawy do Belgii, o czym wam już opowiadałam, i zada mi ponownie to mega ważne pytanie. Znów będą róże i romantyzm chwili, a ja powiem: Tak! Tak, kochany, wychodzę za ciebie! Mogę sobie na to pozwolić, nie obciążając ciebie swoimi długami. Słońce nienaturalnie mocno jakoś świeciło, gdy to myślałam, pochłonięta słodką fantazją. Słońce musiało paść mi na mózg – te zimowe, silne promienie, które tylko udają, że przynoszą ciepło. Na klatce schodowej przy moim mieszkaniu niewiele się zmieniło, od kiedy byłam tu ostatni raz. Wyjmuję korespondencję ze skrzynki, od razu wywalam kolorowe ulotki do kubła przy windzie. Przekręcam klucz w zamku od drzwi mieszkania, które niby należy do mnie. Zawiasy zgrzytają przeciągle, jak w jakimś zamczysku, ponurym i starym, a nie w nowym bloku od dewelopera. Dawno tu nie byłam, będzie już z tydzień, choć wydaje się, że to wieki. Zatrzaskuję za sobą drzwi, padam na kanapę w pokoju, oddycham głęboko. Długo niewietrzone wnętrze nabrzmiało od kurzu. Nie ma jak w domu, choćby to było dwadzieścia siedem metrów kwadratowych powierzchni, raptem dwa pomieszczenia, bo kibel razem z łazienką, przedpokój wrośnięty w salon, a kuchnia przyklejona do ściany po lewej, naprzeciw łóżka. I rozrzucone kasety Technotronic. Pamiętają lata dziewięćdziesiąte. Kiedy nadeszła feralna wiadomość, słuchałam właśnie Technotronic. Usiłowałam ćwiczyć aerobik. Zaczynam układać płyty równo przy wieży. Pamiętam, jak ją kupowałam, jaka byłam szczęśliwa, kiedy meblowałam to swoje minilokum, jak duma pęczniała we mnie, bo to moje, samodzielne, moje własne! Własnoręcznie zarobione. Nie wyciągnęłam kasy ani od Anki, ani od matki. Nie żerowałam na żadnym facecie. Szczyt szczęścia! Prawdziwy powód do zadowolenia z siebie. I bank dał mi wtedy kredyt, choć nie miałam umowy o pracę… I we frankach wzięłam, i raty były na początku do przełknięcia… Skalkulowałam to sobie, nie myślcie, że nie, policzyłam, czy mnie na to stać, czy będę mogła to mieszkanie utrzymać, lepiej niż bank to policzyłam. I wyszło, że tak, stać mnie. Wystarczyło zlikwidować samozatrudnienie i przejść na nieozusowaną umowę o dzieło. Wprawdzie straciłam ubezpieczenie i prawo do darmowego leczenia, nie mówiąc już o emeryturze, ale pieniądze płacone dotąd z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej mogłam przeznaczyć na kredyt. I było git. Przez jakiś czas. Robię sobie herbatę, zakurzony czajnik szumi swojsko, przygotowuję herbatniczki, które

wyciągnęłam z szuflady przy łóżku. To takie małe przyjęcie na swoją własną cześć. Witaj na starych śmieciach, moja droga! Herbatnik utkwił mi w gardle, kiedy odpakowałam pierwszy z brzegu list. Pismo od banku, mojego niedawnego dobroczyńcy. Witamy panią szanowną, ple, ple i pitu pitu, miło nam, a właściwie to powinno być nam cholernie niemiło, niniejszym zawiadomić panią, iż z powodu niezapłaconych rat kredytu, tu konkretna ich liczba i suma łączna, nie chcecie tego wiedzieć, zatem informujemy, iż zmuszeni jesteśmy zająć pani nieruchomość tytułem niespłaconych rat, pitu pitu, mroczki mam przed oczami, litery się zlewają w jedną szarą breję, w jedno wielkie gówno się zlewają przed moimi oczami, zaraz będzie ciemność, widzę ciemność, ciemność widzę, będę krzyczeć, i sąsiadka jedna z drugą telewizor przyciszą, słuchaj Jadźka, czy ty słyszysz, ktoś tu chyba znów coś ćpa, to ta mała, ta gówniara, co w czerwonej czapce chodzi, dawno jej tu nie było, odwyk jakiś czy co, spokój wreszcie był, ale to znowu ona i znów popijawa, czy też resztki, niedobitki popijawy zeszłej. Kurde mać, przeklinam, niedopitą herbatkę drżącą ręką stawiam na stoliku, ciastko nadgryzione wypluwam na spodeczek. Podskakuję jak oparzona, jakby moja ukochana kanapa gryzła mnie w pupę. Zwiewać stąd muszę, myślą moje spanikowane zwoje mózgowe, czy co tam z nich zostało. Zwiewać czym prędzej! Może jak mnie tu nie będzie, to nikt tu nie wlezie… Nikt mi tego mieszkania nie zabierze… Może mi darują, może to wszystko to zły sen. Porywam torbę, pakuję listy, wciskam je do torby byle jak, kątem oka dostrzegam, że wiele z nich jest od banku, mego obecnego ciemiężyciela. Czy one się mnożą, czy się rozmnażają w mojej skrzynce? Czyżbym od miesięcy jej nie otwierała? Przecież nie nadeszły wszystkie od razu, jednego dnia, pech nie jest aż tak całościowy, to nie może dziać się naprawdę. Wychodząc potrącam filiżankę z herbatą. Szast prast, na ziemię. Huk niemożliwy, jakby cały dom się walił. Nie mam czasu sprzątać. To taki szczegół wobec tego, że wali się cały mój świat. Brzdęk tłuczonej porcelany nadal brzmi mi w uszach, kiedy zbiegam w panice na dół klatki schodowej. Byle szybciej, byle jak najciszej, przecież oni mogą tu być, oni w każdej chwili mogą po mnie przyjść, wyciągnąć z tego domu, wyszarpać z rąk klucze, które ściskam sztywnymi paluchami, w każdej chwili mogą odebrać akt własności krwią moją okupiony. Olaboga! Stopień jeden i kolejny, i jeszcze jedno piętro, kiedy wreszcie będzie ziemia? Pewnie zastanawiacie się, jak to się stało, że grozi mi eksmisja. Jak do tego dopuściłam? Przecież to trzeba być totalną niezgułą, toż to patologia, rodziny patologiczne temu podlegają albo alkoholicy, ale to chyba jedno i to samo. To się nie zdarza porządnym, uczciwie pracującym ludziom. Młodym, wykształconym i z perspektywami. Musiałam jakoś o to zadbać, nie ma innego wytłumaczenia. Tak pewnie myślicie. I w zasadzie macie rację. *** No to wam powiem, przyznam się, jak to ze mną było naprawdę. Wstyd mi strasznie, samej przed sobą, wstyd niemiłosiernie, zaraz z tego wstydu spłonę, już serce mi wali przeraźliwie, jakbym maraton biegła. To wstyd tak mnie napędza, od miesięcy gna mnie w szalonym pędzie nie wiadomo dokąd. To przez wstyd nie mogę spojrzeć w lustro, rzygam swoim widokiem i interesują mnie problemy innych, a nie moje własne, zasrane życie. Przez wstyd nikomu się dotąd nie przyznałam, jak kiepska jest moja sytuacja finansowa i że niechybnie zmierzam na dno. Nikt nic nie wiedział, pozory normalności przybrały realny kształt, urzeczywistniły się, aż sama prawie w nie uwierzyłam. Sprzedałam te pozory innym, tak skutecznie, że kupili moje wyjaśnienia i opowieści. Kupili je bez pytań, zbędnych dociekań, bez większego zainteresowania. Może nie interesowało ich to wcale, co u mnie słychać, może pytali tylko z grzeczności, może uszy mieli zamknięte na moją odpowiedź i nie chcieli jej naprawdę znać. Może maska, którą przywdziałam, dobrze przyległa mi do twarzy, przekonująco i ściśle. Może moja mała, prywatna maskarada wypadła aż tak prawdziwie. Maskarada trwała w najlepsze także wtedy, gdy poprzedniej zimy potrącił mnie samochód. Bum, bęc i bach. Czerwona czapka z pomponem poleciała w śnieg, wykwitła na białym tle jak

wielki rozlazły krwiak. Pompon umazał się po drodze jakimś gównem. Torba lektora wylądowała kilka metrów dalej. Wysypały się z niej książki do nauki angielskiego, wysypały i podarły, własność szkoły, kurde mać. Pamiętam swoją ostatnią myśl, zanim straciłam w tym śniegu przytomność, że mi za te zniszczone książki porządnie podliczą w szkole, że stracę sporą część wypłaty, bo ich wartość odejmą od mojego miesięcznego utargu. Do głowy mi wtedy nie przyszło, że książki to nic, to pikuś, bzdura i błahostka w porównaniu z tym, jakie inne długi zacznę przez ten wypadek gromadzić. I wcale nie byłam pijana, kiedy wchodziłam na feralne pasy w drodze do pracy. Nie urąbałam się, nie ubzdryngoliłam, nie naćpałam i nie nawąchałam. Byłam czysta jak śnieg na środku trawnika. Świadomość jakoś mi wtedy uciekła, przerażona na śmierć tym, co się stało, tym uderzeniem i czerwoną plamą czapki na śniegu (to musiało być sugestywne, przyznacie, sugestywnie makabryczne). Świadomość uciekła i nie mogłam podjąć żadnej suwerennej decyzji. Jednak gdybym mogła zadecydować o dalszym biegu wydarzeń, w żadnym razie nie pozwoliłabym zawieźć się do szpitala. Stanęłabym na równe nogi i machając rękami, krzyczałabym: Żadnej karetki! Żadnego lekarza! Ja już idę, spadam, widzicie państwo, idę sobie. Karetce stanowczo mówię: NIE! Nie posiadam bowiem ubezpieczenia, drodzy państwo, i za tę wycieczkę ambulansem do pana doktora będę musiała zapłacić z własnej, prywatnej kieszeni. Niestety, nie miałam jak wyrazić opinii, nie miałam jak zaprotestować. Karetka przyjechała i ratownicy mnie zabrali. Ponoć ktoś poskładał moją torbę i mi ją podał, piszę „ponoć”, bo jak mówiłam, spanikowana świadomość jakoś mi wtedy uciekła i nie pamiętałam, co się stało. Nie wiem nawet, kto prowadził samochód, pod który wpadłam. To zresztą nie było takie ważne, wobec mojego wstrząśnienia mózgu, złamanych żeber i połamanej stopy. I tak odniosłam niewiele obrażeń, jak na tak nieciekawie wyglądający wypadek. Rachunek za leczenie nie był niestety niewielki. Dość powiedzieć, że musiałam pozbyć się całych swoich oszczędności, a następnie przestałam płacić raty za mieszkanie. Sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia i nie było od kogo dochodzić odszkodowania. Banalne, prawda? A jednocześnie fantastyczne. Rodem z kiepskich powieści. Do tego wszystkiego doszło jeszcze to, że straciłam obecne zlecenia i dopóki kuśtykałam jak połamaniec, nikt nie chciał dać mi nowej pracy. Zaległam więc w łóżku, w swoim minimieszkaniu, i oglądałam zapamiętale sufit, leżąc na wznak, unieruchomiona. Może właśnie wtedy zaczęło się regularne spożycie napojów alkoholowych. Choć jakby się tak zastanowić, to zaczęło się ono dużo, dużo wcześniej. Dobra, dość narzekania, dość smęcenia. Teraz wiecie już wszystko. Macie pełen obraz mnie, mojej degrengolady i moich długów. Żeby nie było, że poszło tylko o pijaństwo i niechęć do pracy. Skutkiem opisanego zajścia było wstrząśnienie mózgu, po którym coś mi się pod czaszką przestawiło. Postanowiłam przyjrzeć się swojemu życiu. Wedle porzekadła, że skoro możesz w każdej chwili stracić wszystko, to przynajmniej żyj intensywnie. Żyj chwilą. A teraz ta rychła eksmisja i ucieczka z domu. To musiało się stać, wcześniej czy później. Kiedy zdyszana wypadam z klatki schodowej na dwór, ze zdenerwowania drżą mi ręce, a na czole mam krople potu. 2. Smutek gaszę w najbliższym lokalu. Padło na „Pizza Hut”. Trochę kiepskawo, jeśli ktoś nie chce ani pizzy, ani makaronu, ani zupy, a najlepiej to chce czystą wódkę, ewentualnie piwo, wino lub likier. Więc jednak ze mnie margines społeczny i szlag trafił przysięgi i obiecanki cacanki, że nie będę już pić, że nie wezmę alkoholu do ust. Gówno mnie to teraz obchodzi, co kiedyś przysięgałam, to naprawdę nie jest dobry dzień, to był cholernie kiepski tydzień, coś mi się przecież od życia należy, też muszę odreagować. Piotr chodzi na basen i na siłownię, Anka z dzieckiem do ZOO, ciotka Inga na plotki do ciotki Eugenii (herbatka z prądem wliczona w koszty). A ja pędzę

do „Pizza Hut” w porze lunchu. Kelnerzy ruszają się jak muchy w smole, moim skromnym zdaniem. Jakby ich ktoś puścił w zwolnionym tempie w telewizji. Wokół gwar i ruch, pora lunchowa, ładnie ubrane panienki rechoczą, garsonka tu, garsonka tam, ja to wszystko dobrze znam. Kelner oferuje mi menu dnia, pyta, czy wolę zupę brokułową od pomidorowej, a ja na to, że pomidorowy to może być sok, a w nim ze dwie setki, jeśli będzie pan tak miły. Uśmiechamy się do siebie szeroko, ja i kelner, jakbym jakiś dobry dowcip powiedziała. Haha!, śmieję się. Oczywiście! Przejęzyczenie! – Przeglądam nerwowo kartę. – Wino poproszę, czerwone! – Jak to, w „Pizza Hut” nie podają wódki? To jakiś szajs. Tylko prędko, panie kelner! Mrugam porozumiewawczo i zerkam na zegarek, że niby tak się spieszę, że pilne spotkanie albo rozmowa biznesowa rychło przede mną. „Może opiekany chlebek pani życzy, szanowna pani?” – drąży kelner, pewnie mu tak kazali, wciskać kilka dań poza zamówieniem. Chcę, żeby już sobie poszedł, żeby zniknął, w drodze po moje wino, więc mówię, trochę zbyt głośno: Dawaj pan ten chlebek opiekany! Ostentacyjnie zamykam kartę. A potem słodycz wina. Co wam tu będę opowiadać, każdy pijak dobrze to zna. I kolejny kieliszek, i jeszcze jeden, i ten sam kelner, uprzejmy jak zawsze, z miłym pytaniem: „Może karafkę pani życzy, wyjdzie taniej”. I grzebię w portmonetce, ja cię pitolę, na karafkę kasy brak, no brak kasy, portfel pustką zieje, trzeba międlić ozorem te parę kropel, które zostało, trzeba się nimi nasycić, tylko tym i niczym więcej. Nawet nie wiecie, jak drogocenna potrafi być każda kropla. Wino mieni się barwami tęczy na dnie smukłego kieliszka, a ja wkładam w uszy słuchawki i puszczam ulubioną muzę. Nic nie komponuje się tak wspaniale, jak muzyczne uwznioślenie i alkoholowy odlot. Przynajmniej w pierwszej fazie odlotu, kiedy jeszcze kojarzysz, co się wokół ciebie dzieje i odróżniasz nuty w gamie. Słucham przecudnego w mym mniemaniu utworu w wykonaniu Bruce’a Dickinsona – Tears of the Dragon. Jeśli nie mieliście przyjemności się z tą muzyką zapoznać, to wasza strata, bo muza jest bycza, mówię wam, zajebiście wypasiona. Jakże szkoda, że nie piszę nutami, nie umiem, drodzy mili. Jakoś muszę z tą ułomnością żyć, zatem trudno, pozostają słowa. In the darkness, I was falling, To find the reason… To find the time, the place, the hour… – śpiewa Dickinson. – Waiting for the winter sun, and the cold light of day… To jest to, co lubią misie, dodaję w myślach, parafrazując mego ulubionego bajkowego bohatera, Kubusia Puchatka, misia rozgarniętego inaczej. (A może to mówił Tygrysek, sama już nie wiem, obaj byli uroczy). Też rozgarnięta inaczej, czuję pokrewieństwo duchowe z bajkowym misiem. Gdyby na stole przede mną stała jego pluszowa wersja, taki realny, mięciutki miś ptyś Kubuś prosto z domu towarowego „Smyk”, pewnie bym go wyściskała, radośnie, sowicie, witamy pana misia, witamy wiernego kompana, jedynego towarzysza mojego zgonu w „Pizza Hut”. Przycisnęłabym go do piersi i wycałowała jak nakręcona mała dziewczynka, dziewczynka z oczami koloru czerwonego wina, dziewczynka halucynogenna. Rodem raczej z horroru niż z dziecinnej bajki. Misia jednak nie ma, nie ma więc w co wczepić zgrabiałych paluchów, tak spragnionych ciepła. Pozostaje zimna, smukła nóżka błyszczącego w przydymionym świetle kieliszka. I throw myself into the sea, release the wave, let it wash over me – śpiewa dalej Dickinson. – To face the fear I watched believed, Tears of the Dragon for you and for me… Więc zgodnie ze słowami piosenki płynę razem z muzą, spokojnie, lekko płynę. Ciemne morze, morze wokół, fale spienione gładzą moje ciało, a ja płynę, faluję wolno i unoszę się tu i tam. Daleki turkus morza i głębia oceanu; jest miękko, przyjemnie i cicho. Czuję sól na policzkach, czuję jak się wrzyna, jak podrażnia mi skórę. Na rozpalonej twarzy mam delikatny morski wiatr, i aż mi się chce skoczyć, zanurzyć w gęstwiny, skryć się przed światem, przed ludźmi i przed sobą. Odpłynęłam już daleko, hen, hen w szerokie morze, gdzie brzegu brak i dna brak, sama samiusieńska, słyszę tylko szum fal, tę wspaniałą muzykę morza, jak napełnia mi duszę. Z zadumy wyrywa mnie telefon. Bzyczy gdzieś w innym świecie, gdzieś poza mną, tu

i teraz, na stoliku w „Pizza Hut”. Pomiędzy pustym kieliszkiem po winie i nadgryzionym pieczonym chlebkiem. Morze odpływa. Fale już mnie nie niosą. Tym razem mnie nie zatopią. – Cześć, co u ciebie słychać? – Słyszę w słuchawce. To mój niedoszły mąż. Też sobie wybrał moment na telefon! Gorzej już chyba być nie mogło. Zagryzam wargi, drętwy język plącze się pomiędzy zębami. Straciłam nad nim kontrolę. Seplenię zapewne, sylaby kuśtykają w moich ustach i giną w pijackiej paplaninie. Staram się mówić jak najmniej. Żeby się nie domyślił. – U mnie okej. – Brzmisz jakoś inaczej. – Właśnie wyszłam od dentysty. Nieźle wymyśliłam, co? – To może zadzwonię później. Chce mi się ryczeć. Łzy lecą mi na potęgę, zatykają nos, zalewają policzki… Cała jestem zalana. Nie tylko alkoholem. Także łzami. – Tak, za-dzwoń pó-źniej – sylabizuję. Zaraz się udławię tym cholernym potokiem łez. – Poczekaj – mówi on. Chyba się zreflektował, że coś ze mną niehalo. – Coś się stało, Ewa? Wtedy pękam. Oficjalnie wybucham rzęsistym płaczem, prosto do słuchawki. Gorzej i tak być już nie może. Może go tym płaczem zniechęcę. Może nie będzie chciał mnie dłużej znać, może się wreszcie odczepi, sam z siebie, skoro ze mnie taka głupia rozbeczana paniusia. – Ewa, kochanie, powiedz, co się stało… Ewa… – Michał jest wyraźnie zaniepokojony moją reakcją. Co mam ci powiedzieć, mój książę?, myślę szybko, chaotycznie. Mam ci powiedzieć, żebyś spitalał na księżyc, że między nami skończone definitywnie? Finito, schluss, kaputt? Że koniec i nie dzwoń do mnie więcej? Bo ze mnie pijaczka jest, zasrana pijaczka, słyszysz?! Chyba nie chcesz wiązać się z pijaczką? Chyba nie tak widzisz nasze wspólne życie? Bo wiesz, Michał, my nie będziemy sami, między nami będzie flaszka. Twoja niedoszła żona to pijus i moczymorda. Już nawet mniejsza z tym, że z niej zawodowa niedojda z pokaźnym długiem na rzecz banku… Powiem ci spitalaj, a ty odetchniesz z ulgą, bo rozwiąże się twój dylemat, bo pewnie masz już kogoś w tej Belgii, trudno tak długo być samemu, masz kogoś w Belgii, jakąś normalną, przyzwoitą dziewczynę, uczciwie pracującą, z planami i pomysłem na życie. Masz kogoś i pewnie sam się zastanawiasz, kiedy i jak mi oznajmić, że między nami skończone i że nie wracasz do Polski. Jeśli powiem ci teraz spitalaj, rozwiążę twój kłopot. Takie myśli kotłują się w mojej głowie, żadnej z nich jednak nie wypowiadam. Coś mi nie pozwala w ten sposób załatwić sprawy. Na głos mówię natomiast coś, co również jest najszczerszą prawdą. – Moja matka nie żyje. Słowa więzną mi w gardle. Nie chcę się zdradzić, jak pijana jestem. Nie chcę usprawiedliwiać mojego picia swoją matką. – Wiesz co, Ewa, ja przyjadę. Przyjadę do Polski – mówi Michał. Niechcący potrącam kieliszek na stole. Bum i brzdęk. No ładnie. Jeszcze za to przyjdzie mi zapłacić. Przypadkiem kaleczę sobie dłoń. Widzę jak krew skapuje mi z ręki na obrus. W porę przykładam do dłoni serwetkę i tamuję odpływ krwi. – Co powiedziałeś? – Udaję, że nie słyszałam. – Przyjadę do Polski. Jak szybko się da. Zdziwienie na chwilę mnie otrzeźwia. Zraniona ręka szczypie i jest mi z tego powodu dziwnie przyjemnie. – Kiedy pogrzeb? – Co? – Chyba ogłuchłam.

– Kiedy pogrzeb? O, kurcze. Dobre pytanie. – Jutro. Pogrzeb jest jutro. Kompletnie zapomniałam, że to już jutro. A może pomyliły mi się daty. Michał jest równie zaskoczony, co ja. – No to nie zdążę. Szkoda, że nie wiedziałem wcześniej. Coś bym wtedy wymyślił. – Byłam… Byłam… Zupełnie rozbita. Tyle się dzieje… – mamlę ozorem. Nie wiadomo, ile w tym moim międleniu maskarady, a ile szczerych odczuć. Sama się pogubiłam, gdzie jest prawda, a gdzie kreatywne bajdurzenie. Znów ryczę do słuchawki. Jak gówniara. – Nic nie szkodzi, Ewa, rozumiem. Przylecę najbliższym samolotem. – Naprawdę nie musisz. – dukam. – Ale chcę. – Chcesz? – Chcę. – Dlaczego? – Dlaczego chcę…? Widzę w wyobraźni jego spokojne szare oczy, jak patrzą na mnie, kiedy Michał uśmiecha się łagodnie. I myślę: idioto jeden, uciekaj stąd, póki masz szansę. Zaraz będzie za późno i umoczysz swoje przyszłe życie. – Bo cię jednak troszkę lubię… Ty moja mała wariatko. – Słyszę. Gdyby stał obok mnie, podałby mi chusteczkę, a może nawet wytarł mój zasmarkany od płaczu nos. Pociągam nosem przeciągle. Specjalnie, żeby to słyszał. – I jak…? Już ci lepiej, Ewa? – Trochę tak... – Znów pociągam nosem. – Będę na ciebie czekała. Pójdziemy razem na lody? Te nasze ulubione? Pójdziemy, prawda? – Pójdziemy. – Wspaniale. – Muszę kończyć, Ewa. – Do zobaczenia. – Odezwę się, kiedy będę znać godzinę lotu. – Tak. – Przyjadę do ciebie. – Tak. – Głowa do góry! Będzie dobrze. Ahoj! Nic nie będzie dobrze, ale odpowiadam tak wesoło, jak tylko potrafię: – Ahoj! Po czym kończymy rozmowę. Cisza w słuchawce kłuje w uszy. Może to złudne wrażenie, ale zdaje mi się, że w jednej chwili wytrzeźwiałam, że procenty spłynęły ze mnie wraz z płaczem. Ten idiota Michał o mnie nie zapomniał i albo mam przed sobą intrygę wyższej rangi, albo jemu naprawdę na mnie zależy. Czyli jednak rycerz na białym koniu. A ja nadal nie chcę jego pieniędzy. 3. Wchodzę do kuchni wężykiem. – Jesteś pijana. – Anka patrzy na mnie z ukosa. Wyszło szydło z worka. Gdybym mogła, zapadłabym się pod ziemię albo w inny sposób zdematerializowała. – Nie powinnaś być teraz w pracy? – dopytuje siostra. – To zmiksujemy osobno – wtrąca Nina. Stoi bokiem do mnie, przy blacie kuchennym. Patrzy na mnie krzywo. Instruuje Ankę: – Teraz należy dodać trochę soli.

Jak się domyślam, chodzi o jedzenie dla niemowląt. Moja siostra uczy się je gotować. Na twarzy Anki wykwita kwaśny uśmiech, choć Nina stara się być maksymalnie grzeczna w swych kulinarnych instrukcjach. – Odwołali mi zajęcia – wyjaśniam zgodnie z prawdą. Rzeczywiście, wczoraj okazało się, że dwóch dyrektorów, których miałam po południu uczyć business english, pojechało na szkolenie z umiejętności miękkich i zajęcia ze mną zostały odwołane. Wczoraj byłam z tego powodu zła, bo straciłam kasę za cztery godziny lekcji. Teraz błogosławię los, że był tak łaskawy i nie muszę iść dziś po południu do pracy. – Spotkałam koleżankę. Jej też odwołali zajęcia. Poszłyśmy na piwko – tłumaczę. Sama nie wiem, dlaczego kłamię. Oto skutki mieszkania z kimś. Gdybym wróciła do swojego domu, nikt by mnie o nic nie pytał. Walnęłabym się na łóżko i pogrążyła w zbawiennym śnie. Nina patrzy na mnie z ukrytą pogardą. Podobnie Sonia, która, jak się okazało, też jest w domu. Julia siedzi na podłodze w salonie, pod pupą ma kolorową matę edukacyjną, a w zasięgu wzroku morze zabawek. Guga coś do siebie. Gu gugu, dada da, fajno mi, wesołe są me dni. Macham na to wszystko ręką, nie chcę się nikomu więcej tłumaczyć. Idę do swojego pokoju, ciągnę te swoje zwatowane, rozpulchnione nogi pośród toru przeszkód wyrosłego z niemowlęcych zabawek. Zaraz się wywalę, wlezę w jakiś samochodzik albo w bąka i będzie klops! Hihi, śmiać się chce, śmiechem głupawym, podpitym, bo też i te zabawki mnożą się przed moimi nogami, wyrastają jak grzyby po deszczu, nie wiem, czy mnie zaraz nie zaatakują. – Idę się położyć – mamroczę. – Słuszna decyzja – podsumowuje Anka. Zaraz potem traci mną zainteresowanie. – Proszę mi teraz podać dokładny przepis na zupkę z kabaczka – zwraca się do Niny. Bierze kartkę i długopis. – Ile gram kabaczka? Jaka proporcja wody? Jak to na oko? Ja nie umiem na oko, ja muszę dokładnie wiedzieć. Haha, śmieję się do siebie na odchodnym, witaj Aniu, witaj moja stara, dobra siostro, to znowu ty w swojej dawnej postaci. Zaraz założysz segregator z przepisami, do niego spis alfabetyczny i katalog. Znów porządkujesz życie na swój własny, jakże urokliwy sposób. – Aha… Mam pytanie… – mówię w progu. – Kiedy odczytanie testamentu? To pytanie nie przychodzi mi lekko. Sprawę ułatwia fakt, że jestem mniej lub bardziej po spożyciu. Język staje się swobodny. – A co, ciekawa jesteś, ile dostaniesz? – pyta Anka z ironią. Mruczę pod nosem smutno: – Żebyś wiedziała, że tak. Kolejny wymiar desperacji. Powłóczę nogami do swojego pokoju, korytarz zdaje się rozciągać jak guma i kołysać na boki. Jakbym była na statku, który idzie na dno. Ahoj, panie kapitanie, ahoj ludzie dokoła, na dalekim brzegu! Bul, bul, bul… Łóżko jest miłe, miękkie, sen szybki i lekko odjechany. Nawet nie przebrałam się w piżamę i nie okryłam kołdrą. Procenty grzeją lepiej niż koc. 4. Ranek przyszedł boleśnie szybko. Usiedliśmy razem przy podłużnym dębowym stole w jadalni, Julia w foteliku dla niemowląt, Konstanty na swoim krześle, Piotr u szczytu stołu, elegancki jak zawsze, choć bardziej na luzie. Koszula Ralph Lauren, spodnie Lacoste, albo odwrotnie, coś z tej półki. Anka jeszcze po domowemu, w dresie, sztywna, poważna i milcząca. Nina w kuchni, przy desce do krojenia. Szeptem instruuje Ankę co do śniadania Konstantego i zwyczajów żywieniowych Julii. W powietrzu wisi napięcie.

– Julia nie lubi tej kaszki. – Słyszę głos Niny. – To bardzo wartościowa kaszka. – Słyszę głos Anki. – Aniu, chodźcie już do stołu. – Słyszę głos Piotra. Konstanty siedzi bez ruchu i wpatruje się w swój talerz. – Mamo, czy mogę pójść dziś na zajęcia karate? Jest konkurs, chcę jeszcze poćwiczyć. – Kochanie, dziś zostaniesz z Niną. Rodzice mają bardzo ważny dzień. – Ale mamo, proszę… Przed konkursem inni chłopcy dużo więcej ćwiczą… A ja wczoraj zamiast ćwiczyć, byłem z tobą w kinie… Anka nieznacznie drgnęła, gdy to usłyszała, nadal ustawiona do mnie tyłem. – Synku, kochanie, porozmawiamy o tym później, dobrze? Podeszła do niego, ukucnęła i wzięła jego głowę w dłonie. W pierwszym odruchu zaczął się wyrywać. Odsunęła się i postawiła przed nim chlebek z twarożkiem. – Proszę, kochanie. Mamusia zrobiła. Dla ciebie. Konstanty spojrzał na kanapkę z zawodem. – Tato, tato! – Zwrócił się w stronę ojca. – Mogę iść na trening? Piotr przeglądał poranną gazetę. – Kolejne firmy bankrutują – zauważył. – Mamy kryzys. A ty akurat teraz idziesz na wychowawczy. Bardzo zły moment, Aniu, sobie wybrałaś. – Tato…! Piotr uniósł głowę znad gazety. – Co mówiłeś, kochanie? Przepraszam, nie usłyszałem. Tata nie słuchał tego, co mama mówiła o moim treningu, pomyślał sprytnie Konstanty. – Tato, czy mogę iść dziś na dodatkowy trening karate? – spytał chłopiec. – Bardzo mi zależy, jutro jest konkurs. Chciałbym wygrać. Muszę poćwiczyć. – Pewnie, synu, czemu nie – odparł Piotr, a Anka spojrzała na niego spode łba. – Nina cię odprowadzi. Dobrze, Nina? Nina stała sztywno przy kuchni. Zaczerwieniła się. Anka głośno stuknęła jakimś garem. Do moich uszu doszedł dźwięk miksera. Jednostajny, kojący szum. Powinnam mieć megakaca. Nie miałam. To moje nieszczęście w piciu, brak kaca właśnie. Tylko otępienie. Być może kac zniechęciłby mnie do alkoholowych trunków. – Pani Nino, proszę się nie krępować. Proszę usiąść z nami przy stole – zaprosiła Anka. – Obok mojego męża jest wolne krzesło. Nina drgnęła. Spojrzała ukradkiem na Piotra. – Nie, dziękuję – odparła. – Jadłam już śniadanie. Schowała się za filarem między jadalnią a kuchnią. Anka usiadła tymczasem przy stole. Podała Piotrowi dzbanek z kawą, przed Julką postawiła mleczną kaszkę i różową łyżeczkę. – Am, kochanie. Am, am… Teraz jemy – powiedziała miękkim głosem w stronę dziewczynki. – Właśnie tak to sobie wyobrażałam. Właśnie tego chciałam – rzekła triumfalnie do wszystkich zgromadzonych. – Prawdziwy dom! Prawdziwa rodzina! Oto nasze nowe, szczęśliwsze życie! Piotr chrząknął. Nina upuściła w kuchni widelec, pacnął brzydko o posadzkę, wbił się w nasze uszy metalicznym, głuchym dźwiękiem. Ugryzłam kanapkę. Rosła mi w ustach. Niewiele mogłam dziś przełknąć. W pewnym momencie odpłynęłam w niebyt. Mój podpity umysł odmówił posłuszeństwa i przed moimi oczami pojawiła się następująca wizja: Przede mną niemy film, którego aktorzy to nieruchome marionetki. Jakby ktoś nacisnął pauzę na nagrywarce albo na odtwarzaczu DVD. Cisza, spokój, zatrzymanie. Sztuczne oświetlenie pada na poważne, szare twarze, podkreśla każdą zmarszczkę, każdy mankament skóry, każde zagięcie i załamanie. Jakby kukły siedziały przede mną, a jedną z kukieł jestem ja, pomiędzy nimi, taka sama marionetka, jak i oni.

Wyobrażam sobie, że ożywamy nagle, nadal oświetleni szarym światłem, że to czytana próba w teatrze. Pierwsza wstaje Anka. Słowa wykrzykuje szybko i emocjonalnie. Słowotok płynie z jej nagle otwartych ust. – Więc ja, ja i ja, ja już nie mogę, tak żyć nie mogę, mnie kazano, wstąpiłam na działo, ja siebie nie rozpoznaję, chcę żyć po swojemu, chcę tego i tamtego, bo ja, ja i ja, a w gazecie napisali, że kongres kobiet, wiecie, że byłam zaproszona, jeszcze tydzień temu myślałam, że pójdę, zaprosili mnie, tralalala, jako eksperta od sukcesu kobiet, miałam zachęcać inne kobiety do podobnego mojemu życia. Kurwa! Czujecie to słowo? Kurwa! Ja teraz będę żyła tak jak tylko ja chcę! Ja! Ja chcę być matką na full time, chcę być matką Polką, żadnych półśrodków, żadnej ściemy! Nie śmiejcie się, ja wszystko zrobię, żeby spełnić ten ideał, ten mój sen zasrany, ja już wiem, jak chcę żyć, a może nie wiem, czy państwo wiedzą, jak ja się nazywam? Anna X. Jak ja się nazywam? W dowodzie piszą Anna X. Kim jestem, kim ja jestem? Gada ciągle, nie przerywa. Do końca świata gadać będzie. Słychać płacz dziecka. – Ja będę teraz lepsza, ja nowe życie zaczynam, proszę pań i panów. – Wyciąga Julię na siłę z fotelika, tuli na siłę, przyciska do swojego ciała, dziewczynka wyrywa się, kopie i krzyczy, potem płacze cichutko. – Kochana moja, moja córeczko kochana, no nie płacz słoneczko śliczne, moje małe, będzie dobrze, jestem tutaj. Kurwa, czemu się drzesz, córko, to ja prawdziwa jestem, tu i teraz, już tylko dla ciebie, ty mój słodziaku, dla ciebie będę ci ja żyła, oddam ci ja siebie, całą siebie, przecież to możliwe, prawda, że możliwe? – Potrząsa dziewczynką. – Mówią, że teraz jestem nikim, wózkowa na urlopie, nierób, niepracująca mamuśka, mam wymięte ubranie i tłuste włosy, patrzcie, może rzeczywiście, chrzanię to, pierdolę, co mówią oni, wyrocznie jebane. Cicho, córeczko, cicho, uda mi się, nam się uda, pardon, nam się uda. Milknie, zastyga w jednej pozycji. Płacz dziecka cichutko, gdzieś w tle. Odzywa się Piotr. – Fuzję odwołać, odwołać trzeba, żona mi zwariowała, ja jej nie poznaję, nie ją za ślubną brałem, nie jej przyrzekałem, nie ją w welonie widziałem, poślubić inną chciałem. Nina, chodź tu, proszę. Nina wychodzi zza węgła. Całują się. Piotr zwraca się w moją stronę. – Ona jest taka inna, taka obca, moja żona, moja ślubna, ja jej nie poznaję, nie ją sobie brałem, nie jej ślubowałem, ja inną chciałem. Światło na Ninę. – Ciągle cudze dzieci, cudze sprawy, ciągle tylko pomyje, brudy po innych… Też czegoś chcę od życia, chcę mieć pieniądze, szacunek i pozycję. Powinnaś mnie zrozumieć! – mówi do mnie. – Dostaniesz spadek po mamusi, myślisz, że nie wiem, na co czekasz? Pieniążki spłyną na cię. Łatwo i gładko spłyną. Wreszcie odzywam się ja. Śmieję się. – Hehe, nie tylko mi odbiło! A potem wszystko pryska jak bańka mydlana. Leżę na ziemi, koło stołu. W górze widzę pochylone nade mną głowy pozostałych obecnych. – Zemdlałaś. – Za dużo pijesz. – Uderzyłaś się w głowę? – Jak ci pomóc? Wreszcie czuję faktyczną troskę rodziny o moje samopoczucie. 5. Klapnęłam bezwładnie na miękkim, pufiastym fotelu. Dźwięku, który ten mebel wydał pod wpływem nacisku mojego ciała, wolałabym nie komentować. Nie chce mi się gadać. O niczym i z nikim. – Pogrzeb tak na ciebie wpływa? – Anka przegląda szafkę z kapeluszami.

Zakłada jeden z nich na głowę. Wygląda jak Baba Jaga, ewentualnie jak czarownica z Harry’ego Pottera. A co mi szkodzi, myślę, gorzej przecież być nie może, powiem jej prawdę i już. – Mam coś na sumieniu – przyznaję. Anka odkłada kapelusze. Siada na pufie naprzeciwko. Bawi się apaszką, która leży na stoliku pod lustrem. Zgina ją, roluje i rozwija. Powiedzieć czy nie powiedzieć? Ene due rabe, połknął bocian żabę, deklamuję w myślach. Na kogo wypadnie, na tego bęc. – Michał przyjeżdża. – Głos mi drży. – To wspaniale! Kiedy? – Możliwe, że jutro. Anka patrzy zdziwiona, a potem wykrzykuje: – No, nareszcie! Gratuluję! Mam nietęgą minę. – Powinnaś się chyba cieszyć, co nie? – pyta z pobłażliwym uśmiechem. Nad czymś się zastanawia. Przyjmuje swój dawny, inwigilacyjny ton. – On wie, co się stało, prawda? Wie, że twoja matka zmarła? – Nasza matka – przypominam. – Wie o tym, prawda? – Owszem. Dlatego przyjeżdża. Tak powiedział. – Aha. – Anka przestaje się uśmiechać. – Teraz rozumiem, dlaczego masz popsuty humor. – Taak? – Rozumiem, że możesz się bać, że on… Że zainteresuje go twój spadek. – Że co? – W szoku przygryzam sobie język. Większej bzdury dawno nie słyszałam. A dużo ich było. Tych bzdur. – No rozumiesz, istnieje takie ryzyko… Oboje z Piotrem sądzimy, że dostaniemy spory spadek, ja i ty. Odczytanie testamentu już wkrótce, zaraz po pogrzebie. Ręce mi opadają. Taka teoria mogła urodzić się tylko w głowie mojej siostrzyczki. – Bzdury gadasz – syczę. – No nie wiem, czy takie bzdury. – Anka maluje sobie usta czerwoną pomadką. – Zastanów się, Ewa. Te pieniądze będą bardzo duże. – Jesteś tego pewna? – pytam z nadzieją w głosie. Wstyd mi za tę nadzieję. Masakrycznie wstyd. Gdybym miała w ręku bicz, zaczęłabym się biczować. – Oczywiście – rzecze Anka pewnym siebie tonem. – Co niby miałaby zrobić ze swoim majątkiem? Zapisać na schronisko dla zwierząt? – Tak jak ty swoje ciuchy na hospicjum? Siostra patrzy na mnie spode łba. – Sorry, niefortunnie mi się powiedziało… – chrząkam. – Prawda jest taka, że pilnie potrzebujesz tych pieniędzy – zauważa. – Tylko trudno ci się do tego przyznać. Czekasz na nie w nerwach i bardzo na nie liczysz. – Masz rację – przyznaję. – Jestem bankrutem. – Nic nowego, o ile wiem. – Tym razem naprawdę zbankrutowałam. – A można jeszcze bardziej? Mam ochotę ją walnąć. – Można. Bank zabiera mi mieszkanie. – No co ty mówisz? – pomadka wypada jej z ręki. Opakowanie uderza z głuchym hukiem o podłogę. – Właśnie to. Byłam wczoraj w swoim mieszkaniu – opowiadam. – Wyjęłam ze skrzynki na listy różne pisma, ponaglenia i straszaki… I… I poszłam się napić. – Pokaż mi to. Te listy.

– Nie wiem, gdzie je wsadziłam. – Pewnie coś źle przeczytałaś. Kręcę zdecydowanie głową i robię głupią minę. – Pewnie coś da się z tym jeszcze zrobić – pociesza. – Nie-e – sylabizuję. – Nic…się…nie…da…zro…bić. – Coś na pewno. Nie panikuj. Zagryzam wargi. – Co to za bank? Może kogoś tam znam? – zastanawia się Anka. – Tak w ogóle, to jak ty do tego dopuściłaś, co? Przecież to trzeba miesiącami nie płacić rat. Wcale nie jest prosto podpaść w banku. – Daj mi już spokój… – I dlaczego nie poprosiłaś mnie o pomoc? – Skończmy tę rozmowę… – Ja bym ci dała te pieniądze… Jeśli jesteś taka dumna, to byś mi potem zwróciła. – Anka, daj luzu. To moje życie. Patrzy na mnie z mieszanką politowania i podziwu. – Och, ty moja szajbnięta siostro. I ty się teraz boisz, wariatko, że Michał weźmie cię z długami? To znaczy raczej, że nie będzie chciał cię wziąć? Ze wstydu zapadam się głębiej w fotel. O ile to możliwe, zapaść się jeszcze bardziej. – Podziwiam twoją dumę – mówi Anka – ale może warto coś zmienić? Nie trzymać się kurczowo tego, co było? Wiele kobiet żyje na koszt mężczyzn i nie mają wyrzutów sumienia. Niedawno coś takiego nie mieściło mi się w głowie, to prawda, ale różnie układa się życie. Patrzę tępo na ścianę. – Nie chcesz pomocy, to nie. Nic na siłę. – Głos jej drży. – Niedługo dostaniesz spadek, który pokryje twoje długi. Będziesz miała swoją wymarzoną rozdzielność majątkową z Michałem. A ja będę mieć dochód na czas urlopu wychowawczego. Chodź, zbieramy się. Pomaga mi wstać z fotela. Światło w korytarzu oślepia nam oczy. Dwie rzeczy utkwiły mi w głowie po tej rozmowie. Dwie przejrzyste, podszyte niepokojem wizje jawią się w mojej mózgownicy. Pierwsza wizja to Michał łasy na mój spadek. Michał siedzi na wielkich workach z kasą i szczerzy do mnie zęby w szerokim uśmiechu Jokera. A potem ciągnie mnie do ołtarza, na siłę, byle prędzej… Opieram się wszelkimi siłami, niczym buntujący się koń, który zaraz stanie dęba. Moje buty ryją ziemię i iskry idą w powietrze spod moich hamujących obcasów. Druga wizja to ten cholerny spadek, spadek sam w sobie – wielki, piękny, okazały. Mój nowy wybawiciel, który rozwiąże wszystkie moje problemy. Wyciągam nieśmiało dłoń w jego stronę, a on się oddala i niknie pod moimi palcami. Robi się przeźroczysty jak powietrze, blaknie i przestaje istnieć. I na koniec inna wizja: Moja matka. Tak samo przeźroczysta, tak samo nienamacalna i blada, jak jej spadek. Matka w swojej postaci sprzed ponad dwudziestu lat. Tak jak ją zapamiętałam, kiedy widziałam ją po raz ostatni. Nie wiem, która z wizji jest najbardziej upiorna. 6. 1989 Moja mama w gabinecie. Stoi przy telefonie, ściska słuchawkę w jednej ręce, w drugiej trzyma papierosa. Obserwuję ją w ciszy. Kłęby papierosowego dymu wiszą przy oknie niczym ponure chmury. Mama opiera się bokiem o framugę okna, obrócona tyłem do wejścia, w ołówkowej spódnicy i czarnych lakierowanych szpilkach. Zastygła w czasie i przestrzeni. Jak na obrazie któregoś ze swoich mistrzów. Pięknie odziany manekin o gładkiej skórze z plastiku i ciele anioła.

Wiele bym dała, by zobaczyć jej twarz. Twarzy jednak nie widać. Obserwuję ją, jak nerwowo pali, jak trzęsie się jej delikatna, pokryta żyłkami dłoń, jak drga ledwo wyczuwalnie, podczas gdy mama łyka łapczywie dym. Do ucha przyciska słuchawkę telefonu. Czeka na połączenie. Długo czeka. Z przechyloną na bok głową, pośród kłębów dymu. Po chwili słychać delikatny trzask, uderzenie słuchawki o aparat telefoniczny. Osoba po drugiej stronie linii nie odebrała połączenia. Mama odkłada słuchawkę powolnym ruchem dłoni, prostuje się, przygładza włosy, siada na krześle przed telefonem. Ręce składa na biurku, nachyla się nad aparatem i wzdycha. Wydaje mi się, że słyszę jej oddech, jak płynie w powietrzu, cicho, cichutko, ledwie słyszalnie. Miarowo i rytmicznie. A potem znów słuchawka w górę i kolejna próba rozmowy. Dźwięk wykręcanego numeru, papieros ląduje na popielniczce, włosy falują lekko, papierosowy dym odpływa w bok. Powietrze wokół robi się bardziej przejrzyste, wolne od dymu. Do tego stopnia, że widzę twarz mojej mamy. Z boku, przez krótką chwilę, ale widzę jej twarz. Dostrzegam przed sobą nieznany mi wcześniej, kipiący od emocji wzrok, wzrok naładowany po brzegi smutkiem. Cofam się o krok, jakby niewidzialna siła wypchnęła mnie w tył, dalej, daleko, byle tylko nie widzieć tego, co widzę. Wstyd, zmieszanie i cała gama innych, trudnych do opisania odczuć kotłują się w moim ciele, napierają nagle na moje sztywne, znieruchomiałe kończyny i przez moment trudno jest mi się ruszyć. Mam wrażenie, że moje wnętrzności są rozdzierane. Drą się przeraźliwie i wrzeszczą w swym nieruchomym tańcu. Tkwię jak sparaliżowana. Chwila ta trwa niby wiek, choć to tylko sekunda, rozciągnięta do granic możliwości moją wyobraźnią. Przez całe życie będę robić wszystko, by o tej chwili zapomnieć. Tymczasem mama prostuje się na krześle, przybiera bardziej oficjalną pozę. Pierś w przód, ramiona prosto, stopy jedna przy drugiej na powrót mocno stoją na ziemi. Wyszukuje w książce telefonicznej jakiś numer. Dzwoni. Tym razem ktoś odbiera. Głos mojej mamy brzmi stanowczo i spokojnie, kiedy mówi: – Czy to linie lotnicze? Chciałabym zapytać o lot z Melbourne. Czy na liście pasażerów znajduje się nazwisko… Wydaje mi się, że słyszę więcej danych, jednak ilekroć chcę to sobie przypomnieć, w mojej głowie panuje pustka. Nie dane mi jest wiedzieć, kogo poszukuje moja matka. Odpowiedź niby pada, ale ja jej nie słyszę, nie dopuszczam do siebie, odpycham ją i wyrzucam daleko. Wszystko miesza się w mojej młodej, rozpalonej szampanem głowie, tworząc poplątaną masę wątków, emocji, dźwięków i wrażeń. Zza zakrętu korytarza wyłania się radosna Ambasadorowa z szampanem w dłoniach. Zaczyna mi się kręcić w głowie. Sporo szampana już dziś wydoiłam. Całkiem sporo jak na mój wiek. Dla dzisiejszej młodzieży to nic takiego, golnąć sobie piwko lub inny trunek, ale wtedy, w roku tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym, takie dzieci jak ja nie pijały szampana. – Och, Ewunia, dziecko drogie. Włączże prędko telewizor! – sapie Ambasadorowa, dzierżąc alkohol oraz talerz z wielkim, śmietanowym tortem. Pędzę zatem do pokoju, a w mojej duszy wszystko gra, piszczy, śpiewa, przez chwilę jestem oszołomiona i nie wiem, o czym Ambasadorowa ze mną rozmawia. Jestem jak w transie, jak wyrwana w środku nocy ze snu. Za Ambasadorową podąża całe radosne, rozgadane i rozśpiewane towarzystwo. – Czwartego czerwca odbyły się pierwsze wolne wybory w Polsce! – Słychać z telewizora. Albo i nie z telewizora. Trudno stwierdzić. Głos dochodzi do mnie jakby z oddali, nie umiem rozpoznać, kto i co mówi. Nie wiem, co się dzieje. Mój świat zawirował. Straciłam grunt pod nogami. Całe jedzenie oraz picie podeszło mi pod gardło. Puściłam obfitego, barwnego pawia. Tak długiego i szerokiego, jak tylko okiem sięgnąć.

Mój paw nie odleciał w przestworza, on się rozlał zielonkawą plamą na jasnym dywanie. Wszystko to przed telewizorem, w którym ogłoszono początek nowej epoki. I tak oto skończył się w Polsce komunizm. *** Wtedy matka odzyskała wolność i wyfrunęła z Polski na zawsze. Zostawiła wszystko i wszystkich za sobą. Pojechała robić karierę. Ale może to nie kariera była motorem jej nagłych poczynań? Może przez lata wciskano mi kit? Inni też pewnie nie wiedzieli, co się tak naprawdę stało. Bo ona pojechała do kogoś, kto miał być honorowym gościem na czerwcowym przyjęciu. Dla tego kogoś Lucyna sporządziła „Kurczaka Królowej”. Gość nie przyjechał. Nie dał znaku życia… Choć mógł. Żelazna kurtyna przestała być wytłumaczeniem. Nagle wszystko zaczyna się układać w logiczną, wytłumaczalną całość. To jasne, że nie o Ankę tego dnia chodziło, nie o to, co w nerwach powiedziała matce. Pewnie nie chodziło też o ojca, który planował adopcję ze swoją nową żoną. Ani o tę feralną zawodową karierę, którą matka miała szansę rozwijać za granicą. Chodziło o rzecz tak prostą, tak banalną, a jednocześnie tak podstawową. Najbardziej podstawową pod słońcem. Trudno mi to przyznać nawet samej przed sobą. Z nerwów gryzę paznokcie, i tak w nie najlepszym stanie. Jak mogłam być tak głupia? Tak mało zainteresowana? Tak bardzo skupiona na sobie? Przecież te rzeczy warto wiedzieć, cholernie warto wiedzieć, co dzieje się u twojej najbliższej rodziny. Chociażby po to, by sobie potem nie wyrzucać spraw, z którymi nie miało się nic wspólnego. Nic nie wiem o swojej babce, oprócz tego, że w tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym szóstym roku wyjechała na stałe do Australii i że przesyłała nam w latach osiemdziesiątych paczki z czekoladkami. Mojej mamie słała pocztówki z pozdrowieniami, które mama kolekcjonowała, począwszy od pięćdziesiątego siódmego roku. Widziałam stosik kartek w jej pokoju jeszcze w latach osiemdziesiątych, kiedy po kryjomu zajrzałam do jej toaletki. Leżały równo ułożone i związane różową tasiemką. Nie mam pojęcia, co się z nimi stało potem. Ale to mniejszy kłopot wobec faktu, że nie wiem nawet, czy moja własna babka żyje. Musiałaby mieć teraz z dziewięćdziesiąt lat. Co najmniej osiemdziesiąt pięć. Robię prędkie szacunki. Paczki od babki przestały przychodzić na początku kapitalizmu. Co jest zrozumiałe, bo w Polsce wszystko można było już kupić. My z Anką przestałyśmy zaś być małymi dziewczynkami, którym imponowały kolorowe czekoladki. Próżno też szukać świątecznych kartek od babki do matki z datą późniejszą niż święta wielkanocne w tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym. Kartki słała przecież do naszej matki, więc kiedy ta wyjechała, korespondencja w naturalny sposób zanikła. Nie mam też nigdzie kontaktu do nikogo, kto mógłby coś wiedzieć. Chyba, że zacznę inwigilować te wszystkie pociotki, stryjenki i dawne przyjaciółki rodziny, które wysyłałam dotąd na drzewo. Ale może nie warto grzebać w przeszłości? Przecież i tak nic nie da się już odkręcić. Nie odbudujesz rodziny, której nigdy nie było. Pod tym względem wszystko stracone. I schluss, morda w kubeł, jak to się mówi. Po co rozdrapywać stare rany i zaglądać tam, gdzie nas nie chcą. W zamian lepiej przyjrzeć się obecnej sytuacji, kiedy nie jest jeszcze za późno… Gdzie można jeszcze coś konstruktywnego zbudować… Stworzyć od podstaw, prawdziwą rodzinę stworzyć, a potem dbać o nią jak o największy skarb. Z rozmyślań wyrywa mnie dźwięk SMS-a. Wyciągam z kieszeni telefon i odczytuję wiadomość. O wilku mowa. Michał pisze: „Mam bilety. Przylecę dziś”. Więc będzie dobrze. Zamieszkamy razem, ja i mój korporacyjny książę. W smukłym domu o szklanych ścianach, błyszczących schodach i wielkich oknach z panoramą na naszą piękną stolicę. I będę miała pracę, dobrą pracę, gdzie będą mnie szanować, a ja ich, oczywiście. Po pracy będę gotować wypasione dania, pieczone kurczaki z najlepszych przepisów Lucyny,

tłuściutkie, z chrupiącą skórką, aromatycznie pachnące. I stół ozdobię wazonem z różami, pachnącymi ciężko i zalotnie. I przyjdzie do mnie książkę, mój korpo-królewicz. Pocałunku smak rozgrzeje mi wargi. Zdezelowany mechanizm wewnątrz mnie na nowo ożyje. Pełna reaktywacja. Marzyć każdy może. Jeden lepiej, drugi gorzej. Z salonu dochodzą do mnie dźwięki piosenki dla dzieci. Melodia jest rytmiczna, łatwo wpada w ucho. Aż chce się zaśpiewać wespół z chórem dziecięcych głosów. Był sobie Król, był sobie Paź I była też Królewna. Żyli wśród róż, nie znali burz, Rzecz najzupełniej pewna. Tragiczny los, okrutna śmierć, W udziale im przypadła. Króla zjadł kot, pazia zjadł pies, Królewnę myszka zjadła. Lecz żeby ci, nie było żal, Dziecino ma kochana. Z cukru był król, z piernika paź, Królewna z marcepana.

ODKRYCIE 1. Pełna rozgorączkowania obdzwaniam pociotki. Nieważne, że zaraz pogrzeb i że prawdopodobnie się na nim spotkamy. A może nawet pogadamy na stypie. Czuję potrzebę dzwonić tu i teraz, natychmiast, tak jak stoję, niekompletnie ubrana, z rozwianym włosem, nie do końca wysuszonym po porannej kąpieli. Najpierw pada na ciotkę Eugenię, siostrę ojca. Nigdy wcześniej do niej nie dzwoniłam. Telefony od niej zbywałam wszelkimi możliwymi sposobami. Na szczęście współczesna technika idzie mi na rękę – numery ciotek łatwo zidentyfikować w rejestrze połączeń w moim telefonie. Zakładka: połączenia przychodzące, nieodebrane. Ciotka jest zdziwiona, jakby usłyszała ducha. Jej głos nie brzmi tak miło, słodko i pocieszająco, jak uprzednio. Dzisiaj jest pełen źle krytego zaniepokojenia. – Nic nie wiem, drogie dziecko, o matce twojej matki. Przykro mi – tłumaczy po minucie ekspresowej rozmowy ze mną. – Nigdy jej nie spotkałam, nikt mi nigdy o niej nie mówił. Może ciotka Honorata będzie coś wiedzieć? Aha, nie przyjdę na pogrzeb, mam zapalenie gardła. Z zapaleniem gardła nie rozmawiałaby ze mną tak swobodnie. Ściema ciociu, znowu ściema. I znowu myślisz, że jestem głupia. Mniejsza z tym. Honorata też nic o mojej babce nie wiedziała. Ani inna siostra cioteczna mojego ojca, Euzebia. Nie ma się co dziwić, toż to dziesiąta woda po kisielu, na dodatek od strony ojca, a nie od strony matki. Od strony matki nie doszukałam się żadnej ciotki. Wymarła gałąź rodziny. One tam nigdy nie miały dużo dzieci. Czuję, jak ogarniają mnie dreszcze po tych kilku chybionych rozmowach telefonicznych. Mnie nie wyjaśniły one nic, ciotkom zaś po raz kolejny dały do zrozumienia, że jestem niespełna rozumu. Ale przynajmniej dowiedziałam się oficjalnie, że żadna z cioteczek nie przyjdzie na pogrzeb. Każda z innej, mega ważnej i jakże twórczo wykreowanej przyczyny. Następnie postanowiłam obdzwonić dawne znajome matki, które pamiętałam z imprez w naszym dawnym domu. Czyli przemądrzałą panią Dyrektor, tę od sceny z narcyzami na pamiętnym przyjęciu, oraz panią Ambasadorową, wyniosłą i dumną, która taszczyła tort, kiedy ja rzygałam na dywan. Niestety, zdobycie numerów telefonów do tych pań graniczy z cudem. Miałam nadzieję, że pojawią się na pogrzebie. Po kolejnym kwadransie dzwonienia wbiegam do salonu z triumfalnym okrzykiem na ustach. Emocje buzują we mnie i nakręcają mnie nieziemsko. – Słuchaj, ja już wiem, dlaczego ona wyjechała! – wykrzykuję. – Ciii – Anka pokazuje na wózek, w którym śpi Julia. Po czym wystawia wózek do innego pokoju i przymyka drzwi. Na podłodze obok siedzi Konstanty i bawi się klockami. A raczej udaje, że się bawi. Minę ma nietęgą, widzę to od razu. – Ja już wiem! Wszystko się wyjaśniło! – wykrzykuję znowu. Anka patrzy na mnie jak na idiotkę. – Mamusiu, kiedy przyjdzie Nina? – pyta Konstaś. – Przyjdzie, kiedy przyjdzie, synku. Baw się teraz grzecznie. – A będę mógł poćwiczyć figury karate? – Kochanie, dziś nie będziesz ćwiczył – powtarza Anka. – Już ci to tłumaczyłam. Dzisiaj mamy szczególny dzień. Chłopiec robi smutną minkę.

– Ale ja nie chcę jutro przegrać. – Nie przegrasz, kochanie. Wierzę w ciebie. – Tata będzie się cieszył, kiedy wygram. A jak przegram, będzie się smucił. Nie chcę, żeby tata się smucił. Anka siada na podłodze naprzeciw chłopca i przygląda się budowli z klocków. – Ślicznie to zbudowałeś, kochanie. Tatuś nie będzie się smucił, jeśli przegrasz. Chłopiec uśmiecha się blado, a jego mina mówi: Akurat, trele morele. – A gdzie właściwie jest Piotr? – pytam. Niedobrze mi się już robi od tych ich rozmów. – Na myjni. Pojechali z Niną na myjnię – wyjaśnia Anka. Robi mi się coraz bardziej niedobrze. – Jak to: z Niną na myjnię? – dopytuję głupio i trochę za późno gryzę się w język. Skojarzenia nasuwają się same. Znów coś nieokreślonego buzuje mi pod czaszką, jakieś cholerne przeczucie, które zaczyna wyć i bić na alarm. Anka na szczęście nie wychwyciła podtekstu w mojej wypowiedzi. – Tak, z Niną na myjnię – wyjaśnia. – Nie możemy zajechać na pogrzeb ubłoconymi samochodami. Oba nadawały się do mycia. Gdybym wysłała ciebie, gotowa byłabyś rozjechać myjnię i znów wylądować na policji. – Haha. Bardzo zabawne – ironizuję. Anka patrzy na mnie, na telefon, który dzierżę w dłoni, na długopis i gazety, gdzie chaotycznie nabazgrałam numery telefonów. – Co ty w ogóle kombinujesz? Przysiadam w kucki na podłodze. Część zapału ze mnie uchodzi. Może faktycznie się wygłupiam, może moje teorie są rodem z księżyca, może odbiło mi do reszty. – Mamo, mogę poćwiczyć z liną wspinaczkową? – Słyszę Konstantego. – Dawno tego nie robiłem. Chcę się doskonalić… – To rzeczywiście nie jest dobry moment – przyznaję. Wstaję z podłogi z zamiarem wyjścia. – Synku, pobawisz się chwilę sam, dobrze? – proponuje Anka. – Mamusia musi porozmawiać z ciocią. Zaraz włączymy muzyczkę, to będzie ci weselej. Z wieży zaczynają dobiegać pierwsze radosne dźwięki. Piosenka dla dzieci wykonana przez dziecięcy zespół. Miła dla ucha, łagodna i melodyjna. Na niebie jasny księżyc… A w górze milion gwiazd… Zaczarowana bajka… Zaczarowany świat… I znów żałuję, że nie umiem pisać nutami, bo melodia jest zaiste urokliwa. Sceneria również mogłaby chwytać za serce. Wokół bogactwo interaktywnych zabawek o kolorach tęczy, a pomiędzy nimi ślicznie wystrojony mały chłopiec, który wolałby w tej chwili robić co innego. Na Konstantym piosenka nie robi wrażenia. Pewnie jest za stary na taką muzyczkę. Nie ma już w końcu dwóch lat. Duży z niego dzieciak. Co ja mówię – duży chłop po prostu i co on tu nam będzie podskakiwał na dywanie jak bobas? Możliwe, że czuje się przygnieciony wszechobecnością swojej mamusi. Do tej pory była dostępna godzinę dziennie wieczorem, a teraz kręci się wokół niego dwanaście godzin na dobę. Konstanty już nie potrzebuje mamusi, która chodzi za nim krok w krok i mówi mu, co ma w każdej chwili robić, czym się bawić i czego słuchać. Taki mały zgrzyt. Chłopiec zostaje na dywanie pośród zabawek, z nietęgą miną. Anka tymczasem prowadzi mnie na stronę. Wesołe jagódki śpiewają w tle: A kiedy dzień nadchodzi, dzień nadchodzi Idziemy na jagody, na jagody

A nasze czarne serca, czarne serca Biją nam radośnie, bum tarara bum! Istnieje ryzyko, że nie pozbędę się tej melodii z głowy nawet podczas pogrzebu. Siadamy z Anką na pufach w garderobie. – Wiem, dlaczego ona wyjechała – oznajmiam triumfalnie. – I jedno jest pewne. Ty nie miałaś z tym nic wspólnego. – Ewa, ja chcę już o tym zapomnieć. – Ale ta wiedza ułatwi ci życie. – Więc dlaczego wyjechała? – Ona.. Ja… – zaczynam się plątać. To wyznanie nie przychodzi mi łatwo. – Ona pojechała odwiedzić naszą babkę. – Odwiedzić? Od kiedy to odwiedziny trwają dwadzieścia lat? No tak. O tym nie pomyślałam. Potrząsam telefonem w nerwach. – Ja… Ja już niedługo wszystkiego się dowiem… Poczyniłam pewne śledztwo… – dukam. – Zaraz wszystko ustalę. Anka patrzy na mnie z ukosa. – Wiesz może, czy ona żyje? – pytam. – Czy kto żyje? – Jak to kto, nasza babka. Czy ona jeszcze żyje? Nie zastanowiło cię to? – Jakoś nie – odpowiada. – Nie mam zwyczaju interesować się osobami, których nigdy bezpośrednio nie widziałam. Z wyjątkiem Daniela Craiga i Pierce’a Brosnana – dodaje. Mimo woli uśmiecham się. – A mnie owszem, zainteresowała własna babka – mówię. – Ewa, posłuchaj, to było dawno. Te osoby nie żyją. Nic nam do tego. Powodów, dla których ona wyjechała, mogło być z tysiąc i pewnie nie znamy nawet połowy z nich. To, co teraz wyprawiasz, to bajdurzenie, wymyślanie teorii, których weryfikacji nigdy nie uzyskasz. – A jeśli ona, nasza babka, przyjdzie na pogrzeb? Nie będziesz w szoku? – Będę, oczywiście, że będę – wzdycha. – Od kilku dni jestem w permanentnym szoku. Jeśli nie zauważyłaś. Co racja, to racja. – Więc naprawdę nie wiesz, czy babka jeszcze żyje? – Nie. – I nie wiesz, kto mógłby to wiedzieć? – Niestety. – Wzrusza ramionami. Trudno. Niedługo pogrzeb, sprawa sama się wyjaśni, jeśli można tak powiedzieć. – Ty mi lepiej pokaż te listy z banku – przypomina Anka. – Teraz? – Teraz. – Poczekaj, mam je gdzieś w torbie na górze – mówię. Idę na górę, do swojego pokoju. 2. Wtedy to się stało. Rozwój wypadków był błyskawiczny. Gdybym wiedziała, co nas zaraz spotka, cisnęłabym ten gruby plik listów do kosza albo jeszcze lepiej, spaliła je w kominku. Zamiast tego, przyniosłam je i dałam Ance. Kretynka ze mnie. Ale kto mógł wiedzieć? Listy wysunęły mi się z ręki. Upadły na posadzkę. Sporo ich było. Anka pochyliła się, żeby je pozbierać. W pewnej chwili zastygła jak rażona piorunem. – Ewa, co to jest? – spytała zduszonym głosem. – Co to, Ewa, jest?! Zaszeleścił papier. – Zostaw! – krzyczę. – To mój list. – Wyrywam jej kartki. – Ty otwierasz mój list? Aż mi się wierzyć nie chce. Chwytam kopertę, siłą wydartą Ance z rąk. To nie jest korespondencja z banku.

Przecieram ze zdziwieniem oczy. – Od kiedy to u ciebie leży!? – wrzeszczy Anka. Nadal nie wierzę w to, co widzę. – Pytam, od kiedy to u ciebie leży!? – drze się. – Od kiedy nie otwierasz skrzynki!? Fakt, skrzynki nie otwieram od ładnych paru miesięcy. A nawet, jeśli ją otwierałam, to całą zawartość od razu wywalałam do kosza. Bez czytania. Z obawy przed listami z banku. Z niechęci do reklam. Milczę. Przeżywam kolejny szok. Przed sobą mam list od swojej, pardon, od naszej matki. Jedyny w całej naszej ponaddwudziestoletniej rozłące. Chyba, że były też inne listy, które z rozpędu wywaliłam do kosza. List adresowany jest do mnie i do Anki. Choć został wysłany na mój adres. Zaraz się o niego pobijemy. Już skaczemy sobie do gardeł i machamy łapami wkoło swoich głów – ja w obronie, ona w ataku. Wyrywam się jej i pędzę w stronę drzwi. Rwę kopertę na strzępy, co nie jest zbyt roztropne, bo w ten sposób nie będę mogła zobaczyć stempla i nie dowiem się, kiedy list był datowany. Ubzdurałam sobie, że list jest tylko do mnie i chciałabym przeczytać go na osobności. Trzaskam drzwiami od toalety, zamykam się na klucz. W popłochu zapominam zapalić światło, włącznik jest na zewnątrz kibla. Czyli w dupę sobie, za przeproszeniem, mogę wsadzić całą tę korespondencję, bo w ciemności i tak jej nie przeczytam. Może zresztą tak powinnam zrobić, spuścić ten list w muszli klozetowej. I raz na zawsze o wszystkim zapomnieć. Najrozsądniej byłoby wyjść z ubikacji i nie bawić się dłużej w podchody. Przychodzi mi taka myśl do głowy, nagła i logiczna, jednak nieco po czasie. Anka bowiem pognała dalej korytarzem, rozpędziła się, zagalopowała, albo też zwyczajnie nabrała poślizgu na marmurowej posadzce i tyle ją widziałam. Tak jakby w ogóle nie zauważyła, że zamknęłam się w kiblu. Zaraz potem usłyszałam dźwięk otwieranych drzwi od garażu. Anka popędziła właśnie tam. Z sobie tylko znanych przyczyn. Może pomyślała, że ja tam pobiegłam? Musiałaby być zupełnie ślepa, a może raczej zaślepiona. Może usłyszała z garażu jakieś dźwięki, których nie słyszałam ja? Trudno mi to było stwierdzić. W każdym razie, wparowała do garażu nagle i bez pardonu. A ja wylazłam z kibla. Zdążyłam jeszcze spojrzeć na trzymaną przeze mnie korespondencję. To nie był list. To była kartka pocztowa. Połyskliwy papier, zdjęcia i podpis, że to Malediwy, pełnia słońca, lazurowe niebo, błękit egzotycznego morza. Po drugiej stronie lakoniczny napis: Pozdrowienia z cudownych wakacji, wasza mama. Oby słońce zawsze było obecne w waszym życiu. Pod spodem zaś dopisek mniejszymi literami. Musiałam przybliżyć głowę do kartki, by go odczytać. Musicie mnie odwiedzić. Zapraszam w każdej chwili. O kurde! Dużo tego ostatnio, tego ściśniętego serca i ściśniętego gardła, i drżących rąk i potu na czole. Przez to wszystko nie wiem, czy ja jeszcze w ogóle mam serce. Bo jeśli ciągle obrywasz, jeśli ciągle ktoś wali amunicją ciężką w twój mięsień sercowy, to może on już zaliczył zgon. Może już go nie ma, tego twojego serca. Zanotowałam przy okazji, że w domu zapanowała głęboka, przygniatająca cisza. Mówi się, że cisza potrafi dźwięczeć w uszach. Coś jest w tym powiedzeniu. Nie wiem, co mi kazało leźć z tą kartką od matki do garażu, za Anką. Jakiś odruch, potrzeba poruszenia ciałem, chęć przerwania dzwoniącej mi w uszach ciszy. Anka zostawiła za sobą półotwarte drzwi. Kiedy do nich doszłam, stała w garażu, kilka kroków ode mnie. Stała jak skała, w niemym osłupieniu. – To nie list, to kartka poczt… – zaczęłam i zamarłam. Naprzeciwko Anki, koło samochodu, zobaczyłam Ninę, a obok Piotra. Ona z rozpiętą bluzką, on z niedopiętymi spodniami.

Jakie to wszystko banalne. Poczułam, jak krew napływa mi do twarzy i trafia mnie przysłowiowy szlag. W moich żyłach zawrzało. *** – Chodź, Anka. – Ciągnę ją za rękaw. Skubana stoi jak zalana betonem. Cała sztywna. Nerwy mi puszczają i krzyczę w stronę Niny: – Ty suko! Jak mogłaś! Jakbym nie wiedziała, że do zdrady potrzeba dwojga ludzi. A właściwie to trojga. Moje krzyki wyrywają ich z odrętwienia. Nina zaczyna zapinać koszulę, Piotr poprawia spodnie. Tylko Anka stoi jak skała, bez ruchu. – Licz się ze słowami! – odkrzykuje w moją stronę Nina. – Nie mieszaj się do naszych spraw – mówi cicho Piotr. Na ich miejscu nie wchodziłabym w dyskusję. A już zwłaszcza nikogo bym nie pouczała. Zresztą nieważne. Musimy stąd z Anką jak najszybciej iść. – Anka, chodź, idziemy. – Ciągnę ją w stronę drzwi, a ona ani drgnie. – Nic tu po nas. Zaraz połamię jej rękę, jeśli nadal będę ją ciągnąć wbrew jej woli i wbrew jej ciału. Piotr i Nina wychodzą od drugiej strony garażu. A niech ich wszystkich szlag trafi! Mam rodzinę debili. Nie wiadomo, kto z nas bardziej porąbany. – Aniu, chodźmy stąd – nalegam. Patrzę na nią z przestrachem. Szok ją sparaliżował i odebrał jej zdolność ruchu. To stupor, reakcja nerwowa na stres. Czytałam o tym w poradniku dla kobiet. Wstęp do katatonii. Teraz każda sekunda się liczy. Nie mogę pozwolić jej tak stać. Ani minuty dłużej. W szalonym rozpędzie chwytam stojące koło samochodów wiadro. Są w nim jakieś pomyje, w każdym razie nie zamarzło toto, przejawia nadal cechy wody (plus pomyj, rzecz jasna). Wylewam zawartość wiadra Ance na głowę. Jeśli to nie pomoże, to nic już nie da rady. Gdyby Piotr stał nadal obok, walnęłabym go tym pustym wiadrem wiadomo gdzie. Lodowata woda ocuca Ankę. Jej ciało wzdryga się odruchowo. Opada całe jej zesztywnienie. Zaczyna otrząsać się z wody. – O matko! – wyrywa jej się. Już wiem, że moja strategia przyniosła pozytywne skutki. – I jak ja teraz pójdę na pogrzeb!? – drze się na mnie. Wtedy patrzę pod nogi. Niedawno odkryta przeze mnie magiczna kartka pocztowa spłynęła gdzieś z pomyjami. Podobnie jak większość listów, które Anka przyniosła ze sobą do garażu. Świetnie. Ale może to i lepiej, że jej tej kartki nie pokażę. Powiem jej, że to były zwykłe pozdrowienia. W przypadku naszej matki oba te słowa, tj. „zwykły”, jak i „pozdrowienia”, nie mają specjalnie sensu, ale mniejsza z tym. Powiem Ance tylko o pozdrowieniach. Reszty nie musi i nie będzie wiedzieć. Ach, i muszę się jakoś rozsądnie wytłumaczyć, dlaczego wylałam jej na głowę pomyje. Pokrętne wyjaśnienia moich bliżej niesprecyzowanych intuicji na wiele się w tym przypadku nie zdadzą. Gdyby nie szerszy kontekst wydarzeń, które są w gruncie rzeczy tragiczne, mogłabym się w głos roześmiać nad swoistym urokiem tej chwili. Mokra Anka, z pomyjami na głowie i na ubraniu, włosy posklejane w tłuste strąki, szeroko otwarte z powodu szoku oczy, wściekłe, pełne niedowierzania spojrzenie. A wszystko to dwa kwadranse przed pogrzebem. Właśnie miałyśmy wychodzić z domu. Dobre w tym wszystkim jest to, że nie mamy na nic czasu. Także na myślenie i roztrząsanie zaistniałej sytuacji. Teraz trzeba się prędko ubrać, jakoś wysuszyć włosy Anki, doprowadzić ją do porządku… Na tym trzeba się skupić, temu poświęcić uwagę. Inne sprawy schodzą na dalszy plan.

Gdyby nie pospieszne mycie się i nerwowe przebieranie, Ance nie chciałoby się iść na pogrzeb. Zaległaby w łóżku lub na kanapie, znów bez ruchu, bezwolna i bez energii. Wróciłaby do stanu wegetacji. Już teraz ledwo się rusza, muszę jej sweter przez głowę ściągać, a ona przelewa mi się przez ręce. Wpycham ją pod prysznic, zimną wodę ustawiam, potem wypycham ją, krzyczę raźno, jak dowódca w armii albo druhna na obozie harcerskim. „Masz, ubieraj się!”. – Rzucam ręcznik. „Kiedy pogrzeb?” – mamrocze ona półprzytomnie. Ja na to, że za godzinę, co nie jest prawdą, bo mamy jeszcze tylko pół godziny i murowane spóźnienie przed nami. Biegam jak kot z pęcherzem, jak naładowana, od prysznica do naszych rzeczy, szukam kluczyków od auta, bo to ja dziś pojadę, nie wypiłam klina, wczorajszy alkohol już mi wyparował. Pędzę do dzieci, nagle oszołomiona myślą, że są same po drugiej stronie domu. W bawialnym pokoju na podłodze dostrzegam Konstantego, wygrzebał skądś linę wspinaczkową Piotra i dłubie przy niej zapamiętale, zaraz cały się zaplącze. Dobrze, że nie przyszło mu do głowy wieszać tej liny z okna albo choćby z oparcia kanapy, a siebie wraz z nią. Niny nie ma, to jasne, ale jest przecież Sonia. Powinna gdzieś być. W tym domu jest zawsze multum ludzi do opieki nad dziećmi, czemu teraz akurat nie ma nikogo? Z pokoju Julii dochodzi płacz dziecka. Wchodzę prędko, dziewczynka stoi w kojcu, płacze obficie, a z jej nosa kapią gile. Uff, przynajmniej jest w łóżeczku i nie zrobi sobie krzywdy. Rzucam jej jakąś zabawkę i pędzę dalej. Biegam po domu, krzyczę jak oszalała za Piotrem, za Niną, kretyni jedni, przecież Nina miała zostać z dziećmi… Dzwonię do nich, ale nic, cisza. Wyłączone telefony. Dzwonię do Sonii i błagalnym tonem walę do słuchawki: „Przyjeżdżaj kochana, mamy tu mały sajgon, jesteś bardzo potrzebna”. Jest na uczelni, nie planowała przychodzić do pracy, dziś dyżur miała mieć Nina. Uczelnia Sonii szczęśliwym trafem jest dość blisko, każę jej więc brać dupę w troki i pędzić do nas. Za potrójną godzinową stawkę. Zegarek parzy mnie w rękę, jeszcze parę chwil i wyjazd na pogrzeb minie się z celem. Jakoś nie przyszło mi do głowy, żebyśmy pojechali na pogrzeb wszyscy, razem z dziećmi. Nie takie były plany. Nagle słyszę zgrzyt klucza w zamku. Ktoś wchodzi do domu. To nie może być Sonia, musiałaby chyba umieć latać, żeby tak szybko do nas dotrzeć. Anka wypada z łazienki z na wpół wysuszonymi włosami, z krzywo zrobionym makijażem, oko na policzku niemalże albo coś podobnego, ubrana w ciuchy nastolatki, rajtuzy z dziurami, sztruksowa mini, odlot totalny, choć przynajmniej wszytko to jest czarne. „Ojej! Dzieci!” – krzyczy w moją stronę i pędzi do bawialnego. W tym czasie na progu domu staje ukraińska sprzątaczka. Nikt nie odwołał jej przyjścia, więc oto jest. Stoi najzwyczajniej w świecie w przedpokoju. Przeliczam zyski i straty. Czekanie na Sonię – kwadrans co najmniej. Pogrzeb zaczyna się za kwadrans. Jeśli wyjdziemy z domu teraz, jest szansa, że zdążymy przynajmniej na część uroczystości. Nie chcę sama podejmować decyzji. Patrzę na wciąż szklane oczy Anki. Jest nieobecna duchem, w sobie tylko znanej fazie. Mimo to, pytam: – Co robimy z dziećmi? Jedziemy na pogrzeb z nimi? – Pogrzeby nie są dla dzieci – sylabizuje Anka wolno. – Chcesz je zostawić ze sprzątaczką? – Nie! Nie zostawię ich! Nigdy ich nie zostawię! Słyszysz? – Czyli zabieramy je. – Nie! Pogrzeby nie są dla dzieci! Ręce mi opadają. Przysiadam na kanapie. – Więc czekamy. Czekamy na Sonię. – Tak. Czekamy na Sonię – powtarza Anka głucho. Nie może usiedzieć w miejscu. Zaczyna układać talerze i sztućce w kuchni. Cokolwiek futurystyczna konstrukcja powstaje na naszych oczach. Wieża z porcelany. – Muszę ułożyć ściereczki – mamrocze. – Ułożyć ściereczki… Brzdęk. – Ojej! – wzdycha z zawodem. – Zbiło się. Ukrainka patrzy na wszystko z zaskoczeniem.

– Muszę posprzątać – stwierdza Anka. – Pani Nadieżdo, pomogłaby pani? – wyrywam Ance zmiotkę. Moja siostra gotowa poharatać sobie dłonie rozbitą porcelaną. – To moja kuchnia, moje sprzątanie, ja sprzątam! – odbiera Nadieżdzie szufelkę. Julia nadal płacze w kojcu. Szukam odpowiednich kluczy do samochodu. W tym właśnie momencie wchodzi Sonia. Ma surową, pochmurną minę. Nie dziwi mnie to. Po raz kolejny zlekceważono jej prywatne plany. Musiała nagle wyjść z zajęć, a studiuje pedagogikę specjalną i komunikację medialną. Ma swoje ambicje i swoje życie. Rozbiera się szybko, rzuca Ance dziwne spojrzenie i bez słowa idzie do Julii. Wyjmuje dziewczynkę z kojca, przytula, wyciera jej nos. – To wyjątkowa sytuacja, pani Soniu – tłumaczę pospiesznie. Chcę zatrzeć nieciekawe wrażenie, jakie dziewczyna musiała odnieść, wchodząc przed chwilą do tego domu. – Jak pani wie, zmarła nasza matka i dziś mamy pogrzeb. – Słowa więzną mi w gardle. – A Nina… Nina już tu nie pracuje. Chrząkam, patrzę na Ankę, jak zareaguje. Poleruje w kuchni garnki, jakby nigdy nic. Może się mylę, ale nuci coś pod nosem. Pani domu po recyklingu, kurde mać, czarna mini i czarny wyciągnięty sweter. – Teraz musimy już iść, jesteśmy spóźnione. – Wyciągam Ankę z kuchni. – Dam znać, kiedy będziemy z powrotem – mówię do Sonii. Sonia patrzy na mnie w milczeniu. Od wejścia do tego domu nie odezwała się ani słowem. Obejmuje Julkę. Dziewczynka złożyła głowę na jej ramieniu, o ile wzrok mnie nie myli. Anka tymczasem protestuje, coś mamrocze, że naczynia nie dość czyste. Siłą ciągnę ją do przedpokoju, zakładam jej pierwszy lepszy płaszcz, mam nadzieję, że chociaż do niej należy, a nie na przykład do Sonii albo Nadieżdy. Nakładam na jej głowę wymyślny kapelusz, pierwszy, który wszedł mi pod rękę. Nie będzie widać chaosu w jej włosach, a rondo kapelusza przysłoni niezwykle chybiony makijaż. Szamoczemy się w przedpokoju, potykamy o buty, kolekcja szalików i chust spada z półki i plącze nam się między nogami. Wtedy przychodzą te dwie kobiety. Stoją na progu w milczeniu. Patrzą na mnie i na Ankę z dezaprobatą w oczach. Taksują nas wzrokiem. Jakbyśmy były kupą gówna. Jakby się nas brzydziły. Ich surowy, każący wzrok oraz cienkie, szczelnie zasznurowane usta przywodzą mi na myśl złośliwe stwory z bajek. Anka zdaje się ich nie widzieć. Biega nerwowo dokoła. Ten kapelusz zły, tamten niedobry, torba jej się zapodziała, pomadka zniknęła. Wywala z torebki stos kosmetyków, lecą z hukiem na stolik pod lustrem, grzebie w nich gwałtownie, pochylona nisko, tuż obok tafli lustra. Krzywo przewiązany pasek od płaszcza dynda z tyłu jej ciała i zaraz się o niego potknie. „Julciu, kochanie, mamusia znalazła twoją butelkę i twój smoczek!” – wykrzykuje, po czym biegnie do dziewczynki. Sonia z Julią na rękach podchodzi w stronę przedpokoju. Widzi stojące w progu kobiety, a one widzą ją. Kobiety stoją złowieszczo, niczym wyrocznie. Ważą za i przeciw, zanim zapadnie wyrok. Zanim wyrobią sobie zdanie. Wiele im do tego nie trzeba. Wystarczy parę chwil. Liczy się pierwsze wrażenie. – Która z pań jest matką dzieci? – pyta jedna z kobiet. Anka wybiega z salonu z niemowlęcą butelką w ręku. Butelka jest źle dokręcona i wokół rozbryzguje się mleko. – Ja! Ja jestem matką! – mówi z dumą, jakby czekała na oklaski. Wszyscy wstrzymali oddech. Zaczynam przeczuwać, co się święci. – Pani Anna X? – Tak, to ja. – Jesteśmy z ośrodka opieki społecznej. – Z ośrodka opie…? – Mamy informacje, że w tym domu cierpią dzieci.

Anka upuszcza butelkę na podłogę. Mleko zalewa posadzkę białym strumieniem. – To pomyłka. – Nie sądzę – mówi jedna z kobiet. Wymownie patrzy na Ankę, na jej rozmazany makijaż, krzywo założone ubranie i ręce mokre od mleka. – Proszę wyjść! Proszę wyjść z mojego domu! – krzyczy Anka. Zaraz dojdzie do rękoczynów. Anka walnie którąś babę prawym sierpowym, albo wcześniej ja walnę Ankę. Ktoś na nią doniósł. Ktoś bzdury o niej naopowiadał. Z zawiści, ze złości, lub z czego tam jeszcze dusza zapragnie. Pewnie Nina. A to suka! Jak tylko ją zobaczę, dostanie ode mnie po mordzie. Albo ta biurwa, Agnieszka P., co to z papierami do podpisu tu była parę dni wcześniej. Komuś musi zależeć na pogrążeniu mojej siostry. Ktoś ją chce wpędzić do grobu. Ktoś się bardzo stara, żeby zwariowała. – Czy możemy zobaczyć dzieci? – pyta pierwsza baba. – Proszę się nie denerwować – dodaje druga, nieco łagodniejszym tonem. – Musimy sprawdzić każdą ewentualność. Dla dobra dzieci. Anka z niedowierzaniem klnie pod nosem. – Proszę. Dzieci są tu. – Wskazuje na Sonię, która trzyma na rękach Julię. – To moja córka, Julia. Konstanty, kochanie, podejdź tu proszę. Panie chcą cię zobaczyć. Cisza. – Konstanty! – woła Anka. I znów cisza. Nie ma go w zasięgu wzroku. Byłam przekonana, że bawi się w pokoju obok kuchni. Tam, gdzie go zostawiłyśmy, zanim sytuacja się skomplikowała. Ale tak po prawdzie, to od dawna go nie widziałam. Pewnie jest na górze. – Jest u siebie w pokoju – tłumaczę paniom przymilnie. – Gra w edukacyjne gry na komputerze. Już po niego idę. Nie zostawiam paniom czasu na reakcję. W nerwach pędzę na piętro. Sapię jak parowóz. W uszach dudni mi moje własne serce. Wali jak oszalałe. Biegnę do pokoju Konstasia. Jeszcze zanim wejdę do jego sypialni, czuję przed sobą powiew zimnego powietrza. Ktoś w jego pokoju musiał otworzyć okno. Wszystko to odbywa się jakby w zwolnionym tempie. Ledwo do mnie dociera, że panie z opieki społecznej powoli podążają za mną. Głuche dudnienie w mojej głowie nie daje mi spokoju. Jak tykający zegar bomby. Wpadam do pokoju chłopca. Zimne powietrze – buch w twarz. Przede mną otwarte okno. Konstanty mocuje się z liną wspinaczkową pomiędzy parapetem a biurkiem. – Jezu, dziecko! – wyrywa mi się. Z trudem hamuję krzyk. Zakrywam usta dłonią, żeby nie wrzasnąć z przerażenia. Prędko zamykam okno. Wyciągam drania za ramiona z pokoju. Ochrzan dostanie później. Później też zastanowię się, co się tak naprawdę stało. Albo raczej, co nie zdążyło się stać. – Marsz na dół – syczę mu do ucha. – Uśmiechaj się! Chłopiec posłusznie drepcze do przedpokoju. Do ubrania przyczepił mu się fragment liny wspinaczkowej, jakaś klamerka i sznur. Panie przystają na nasz widok. – Co tam masz, kochanie, koło nóg? – pyta pierwsza baba. – To lina wspinackowa – tłumaczy Konstanty. Mam ochotę trzepnąć go w ucho. – Lina wspinaczkowa? – dopytuje baba. Schodzimy razem do hallu, z powrotem do Anki, Julii i Sonii. – Tak. Lina – przytakuje chłopiec. – Tata i mama chcą wchodzić na taką wysoooką górę. – Robi gest ręką od podłogi w stronę sufitu, jak daleko może dosięgnąć. – Interesujące… – mamrocze baba.

Notuje coś na kartce. – Ja też bym chciał iść zdobywać góry, ale jestem za mały. Tak mówi mamusia. Tatuś mówi, że mogę ćwiczyć w domu. Obie baby patrzą na siebie porozumiewawczo. Dyszę i kaszlę. Za dużo tego, za dużo… – A kto to jest? – pyta pierwsza baba, wskazując na mnie. – Moja ciocia. A to Sonia, nasza opiekunka – chłopiec pokazuje na Sonię. – To akurat wiem… – wyrywa się drugiej babie. Kolejny szok. Czyli to nie Nina doniosła. To Sonia zakapowała na Ankę. Anka mierzy Sonię lodowatym spojrzeniem. Gdyby wzrok mógł zabijać, Sonia już by nie żyła. Moja siostra nie wie, że powinna być Sonii dozgonnie wdzięczna. Jej syn prawie wisiał na zewnątrz okna omotany sznurem. 3. – Zaprosiłabym panie na herbatę – mówi Anka – jednak właśnie wychodzimy na pogrzeb. – Na pogrzeb? – pytają panie z niepokojem. Pewnie zastanawiają się, kto w tej rodzinie umarł, czy przypadkiem nie dziecko. Ostatnio dużo matek zabija swoje dzieci. Lub dzieci wypadają im z rąk na podłogę. – Tak, na pogrzeb – powtarza Anka. Jedna baba patrzy na drugą i pary brakło im w gębach. – Umarła nam matka. – Anka patrzy na mnie. – Mnie i mojej siostrze. – Jesteśmy już spóźnione – dodaję. Kobiety patrzą po sobie skonfundowane. – Jeśli panie nam nie wierzą – mówi grzecznie Anka – mogę pokazać żałobne wieńce, które mam w… hm… samochodzie. Mogę przedstawić korespondencję z domem pogrzebowym i akt zgonu… – Nie trzeba – odzywa się pierwsza pani. – Przyjdziemy innym razem – rzecze druga. Chyba zrobiło im się głupio. – To nasza praca – tłumaczą, jedna przez drugą. – Nie możemy lekceważyć żadnego zawiadomienia. Anka patrzy na nie lodowatym wzrokiem. Ja patrzę wzrokiem pełnym wdzięczności. – Jeszcze przyjdziemy. Musimy uzupełnić dokumentację – mówią panie. – Do widzenia. Uśmiecham się nieśmiało. Serce nadal mocno mi wali. Oj, mocno. Żegnam się z paniami grzecznie. – Dziękuję – mówię cicho. – Naprawdę dziękuję. Anka obrzuca mnie karzącym spojrzeniem. Czym prędzej zamyka za paniami drzwi. Potem bez słowa zabiera Julię z rąk Sonii. Zakłada małej kurtkę. – Co robisz? – pytam. – A jak ci się zdaje? Wyrwana nagle z objęć Sonii Julka zaczyna ryczeć wniebogłosy. – Może mi pomożesz? Ubierz, proszę, Konstantego. Ubranie wisi w przedpokoju. – Idziemy z dziećmi na pogrzeb? – Nie chce mi się wierzyć. – Owszem. Wyplącz go najpierw z tej liny. – Mam go przebierać w czarne ciuchy? – Załóż mu po prostu kurtkę. A ty – Anka zwraca się do Sonii. – Ma cię tu zaraz nie być. Zabierz swoje rzeczy i oddaj klucze. No już! Co tak stoisz? Słyszysz mnie? Sonia pakuje torbę. – Zrobiłam to, co uznałam za słuszne – mówi. Patrzę na Sonię z coraz większym podziwem i wdzięcznością. Milczę jednak. Galimatias

uczuć. Wstyd na własny temat. Plus wielka ulga. – Ojej, Soniu, ty już idzies? – zmartwiony Konstanty podbiega do dziewczyny. Sonia kuca przy chłopcu i obejmuje go czule. – Pa, pa, kochanie. Będę o tobie myśleć – zapewnia. Robi mi się gorąco. Zamek od kurtki Konstantego boleśnie wbił mi się w palec. Syczę z bólu. – Wychodzisz czy nie? – Anka ponagla opiekunkę. Sonia wstaje i oddala się od chłopca. Nie jest to proste, bo kurczowo uczepił się jej nogi – Posłuchaj, Konstaś – mówi cicho. – Muszę iść. Bądź dzielny! Zaraz się wyrzygam. Sonia staje w progu domu i na odchodnym wyjaśnia: – Chciałam tylko dobra dzieci. Anka jest innego zdania. Wypycha opiekunkę na zewnątrz domu i zamyka za nią drzwi. – Żegnaj! – krzyczy ze złością za wychodzącą dziewczyną. Nie mam siły, żeby cokolwiek powiedzieć. Milczenie sznuruje mi usta. – A ty co? Gotowy? – Anka zwraca się do Konstantego. – Prędko, do samochodu! Odtąd mama się tobą zajmie.

DZIEDZICTWO 1. Nie wyglądamy na tym pogrzebie zbyt świeżo. Jesteśmy jak wycięte z innego obrazka, z innej bajki. Dwie kukły, zabawnie ubrane, z poplątanymi nogami, drżącymi rękoma, przekrzywionymi czapkami, w krzywo zapiętych płaszczach o nieodpowiednich kolorach. Dwie niezwykle interesujące damy, jak w kreskówce lub przerysowanym filmie. Satyryczne ujęcie postaci kobiecej. Aż mi się śmiać zachciało, śmiechem głupawym, wysoce nie na miejscu, więc zmilczałam i tępo wgapiłam się w swoje buty. Aura pomyślna, świeci słońce, a jego jasne, świeże światło pada na płyty nagrobne i odbija się od zalegających na alejkach kałuż. Wczesnowiosenny, pogodny dzień, aż by się chciało wystawić wymęczoną twarz do słońca, przymknąć oczy i uśmiechać się do siebie w myślach. Anka pchała wózek z Julią. Ja trzymałam za rękę Konstantego. Ściskałam jego dłoń tak mocno, jak tylko się dało. Prędzej mu kości połamię, niż pozwolę mu się od siebie odłączyć. Marsz, koło nogi i ani kroku dalej! Jeszcze sobie, gnojku, pogadamy. W nerwach pędziłyśmy do kaplicy. Na parkingu zaczepił nas Piotr, też spóźniony, zasapany i blady. Biegł za nami, zastępował nam drogę, mówił błagalnie: „Wybacz”, do Anki słowo to kierując, jednak my kroczyłyśmy przed siebie z wysoko uniesionymi brodami. „Musimy pomówić…” – szeptał on. Dobrze, że nie robił głośnych, widowiskowych scen. „Nie przeszkadzaj teraz!” – syknęłam w jego stronę. „Aniu! Aniu! Wysłuchaj mnie!” – jęczał. Na szczęście odezwał się dzwon w cmentarnej kaplicy. Usłyszeliśmy też muzykę organów. Piotr został w bramie cmentarza, w krzywo zapiętym płaszczu i zaskakująco jak na niego brudnych i źle dopasowanych do stroju butach. Zamknęłam oczy. Kościelna muzyka wpłynęła do mojej głowy jak uspokajający ziołowy środek. Oparłam się plecami o ścianę kaplicy, kamień przyjemnie chłodził mi kark. Wzięłam kilka głębokich wdechów. Ostry zapach kadzideł mieszał się z wonią świeżo ściętych gałęzi świerku z wieńców i wiązanek pogrzebowych. Będzie dobrze! – myślę, kiedy emocje trochę ze mnie uchodzą. Życie jest takie ciekawe, to taki wspaniały dar – nie wolno nim pogardzać, szkoda marnować. Wszystko da się jeszcze odkręcić i naprawić. Rozglądam się po kondukcie żałobnym, kiedy wychodzimy z kaplicy. Sporo ludzi. Większość zupełnie mi nieznana. Z najbliższej rodziny zjawiła się tylko Alicja. Żadnej ciotce nie udało się dotrzeć na pogrzeb, o czym dowiedziałam się, kiedy do nich dzwoniłam, by zapytać o babkę. Po tylu latach trudno rozpoznać zmienione przez czas twarze, jednak widzę kilka osób z dawnego grona znajomych mojej matki. Pani Dyrektor, niegdyś dumna i pewna siebie, jest teraz drobną, skurczoną staruszką, uczepioną swojej wielkiej, zniszczonej torby. Pani Ambasadorowa, choć nie mam pewności, że to ona, jest jeszcze grubsza, ledwo się toczy po nierównym chodniku cmentarza. Z tyłu kroczy pan Malarz, szalik tak samo nonszalancko zawinięty wokół szyi, jak przed dwudziestu laty, w znoszonej jesionce i z powykrzywianym parasolem. Dalej widzę kilka starszych pań i panów, niczym niewyróżniających się w tłumie. Czy jest wśród nich moja babcia?, zastanawiam się. Nie, na pewno jej tu nie ma, myślę zrezygnowana. Musiałaby być masakrycznie stara. Nie wiem, czy dałaby radę sama się poruszać. Czy nie byłaby na wózku, a żadnej osoby na wózku wśród zgromadzonych nie widzę. Nie wiem, czy tak stare osoby w ogóle jeszcze podróżują samolotami… W każdym razie, nawet gdyby tu była, mogłaby wcale się nie przyznać, że to ona. Mogłaby stać niezauważona, oceniając wszystko z pozycji obserwatora. Ja z pewnością bym jej nie poznała. Ona by nas rozpoznała, jako najważniejsze osoby w kondukcie, oprócz zmarłej, rzecz jasna. Poza tym Anka, choć dziwacznie ubrana, nadal

przypomina wyglądem naszą matkę sprzed trzydziestu lat. Nawet przefarbowane na czarno włosy nie zmienią faktu, że wygląda jak nasza matka, zarówno pod względem figury, jak i rysów twarzy. Wkoło widzę kilka leciwych dam, każdą obdarzam przeciągłym spojrzeniem. W oko wpada mi pani w przeciwsłonecznych okularach, eleganckim płaszczyku i z klasyczną czarną torebką. Wszystko to niezniszczone i w dobrym gatunku, tak inne od rzeczy, które noszą staruszki w Polsce. Dama przechwytuje moje wścibskie spojrzenie, zawstydzam się, odwracam wzrok. Czuję się przewiercona na wylot, prześwidrowana jej spojrzeniem zza czarnych okularów. Kiedy z powrotem odwracam głowę, jej już tam nie ma. Nie ma jej tam, gdzie poprzednio stała. Nie widzę jej nigdzie wokół. Pomiędzy żałobnikami dostrzegam Michała. Czyli zdążył. Przyleciał specjalnie z Belgii. Pewnie się nawet nie spóźnił, w odróżnieniu ode mnie, a ja miałam do przejechania zaledwie kilka kilometrów. Zauważa mnie. Uśmiecha się. Niewiele myśląc, puszczam rękę Anki, mam nadzieję, że się nie wywali, nie legnie jak długa, kiedy już nie będę jej wspierać. Oddaję jej Konstantego. Na widok Michała powstrzymuję się przed podskokiem z radości, niewłaściwym w tych okolicznościach i głupim. Przepycham się w jego stronę. Milczy, ale po jego minie widzę, że cieszy się z mojego widoku. Szepczę mu do ucha: „Fajnie, że jesteś”. A potem daję mu dyskretny pocałunek w policzek. Kroczymy razem, a mnie napełnia duma – całkiem nie na miejscu i nie wiadomo skąd. Jest mi dobrze. A przecież mamy pogrzeb. Mniejsza z tym. Michał idzie obok, milczymy oboje, choć tyle chciałabym powiedzieć, o tyle wypytać, tyle nagle pokazać, choćby rzucić mu się na szyję. Gdybym tylko mogła, wyściskałabym go gorąco, wylewnie, zupełnie nie w moim stylu. Skoro przyjechał, to znaczy, że nie poznał żadnej Belgijki, że jego serce jest wolne i gotowe do związku ze mną. Inaczej nie zadawałby sobie trudu, żeby w ostatniej chwili pędzić na łeb na szyję do Polski. Wcale nie jest łatwo znaleźć lot z dnia na dzień. A jemu się udało. Dla mnie, dla mnie to wszystko uczynił! Nie będę dłużej marudzić, nie będę przesypiać swojego życia. Chciałabym, żebyśmy byli razem. Pomimo całego tego bagna, w które wpadłam. Nie pogardzę spadkiem, trudno, Anka miała rację, liczę na pieniądze matki. Dzięki nim spłacę ten cholerny dług na rzecz banku i zacznę małżeńskie życie z czystym rachunkiem na koncie. Więc jest cisza, spokój duszy i odpoczynek nerwów. Równy rząd żałobników ciągnie się przez cmentarz. Słońce zagląda pomiędzy gołe konary i gałęzie drzew, oświetla smutne, poszarzałe twarze. Obcasy dudnią miarowo o płyty chodnikowe, szeleszczą wiązanki, bukiety i szarfy. W mojej duszy zaś cisza. Ukojenie i spokój. Dziwne to wszystko, pokręcone jakieś, ale trudno, iść trzeba przed siebie, tam skąd świeci słońce. 2. A potem wyszło szydło z worka. Właściwie się tego spodziewałam. Notariusz zaprosił nas do gabinetu, rozłożył papiery, pochmurny na twarzy. „Chciałbym porozmawiać na osobności” – powiedział. Anka nie robiła scen, nie strzeliło jej nic głupiego do głowy, była wręcz przeźroczysta. Szklane oczy, zapadnięta twarz, rozmazany makijaż. Normalka po pogrzebie – pomyślą wszyscy. Żadnych oznak obłędu, żadnego dowodu na załamanie nerwowe. Milczenie i ciasno zaciśnięte wargi. Plus palce wbite sztywno w torebkę. Co się okazało? Ano okazało się tyle, że matka nie zostawiła nam spadku. To znaczy nie dlatego nie zostawiła, żebyśmy miały być wydziedziczone. Co to, to nie. Sęk w tym, że nie bardzo było co dziedziczyć. Co najwyżej długi. Wierzytelności po stronie osób trzecich. „Kryzys” – skwitował prawnik. Wyjaśnił, że firma deweloperska matki upadła, a matka miała nieuczciwych współpracowników, którzy podprowadzili majątek firmy, oszukiwali fiskusa, dopuścili się niedbalstwa, nie dopilnowali… Potem wypłacili sobie sowite odprawy. Zatem koniec snów o nagłym bogactwie. Chaotycznie dotąd powiązane sprawy łączą się w spójną całość. – Znaczy się, że dostałyśmy w spadku same obciążenia? – dławię się czekoladką zgarniętą naprędce z biurka prawnika. – Na to wygląda. – Notariusz rozkłada ręce.

Wychodzimy z Anką na taras kancelarii. Anka wyjmuje papierosy. Palimy obie, łapczywie i nerwowo palimy, a w dole pod nami drepczą po chodniku wciąż gdzieś spieszący ludzie. Chcę coś powiedzieć, ale słowa więzną mi w gardle. Gapimy się tępo na dół, na przechodniów; ktoś upuścił parasol, ktoś inny kapelusz. Jakaś stara baba kuśtyka w stronę przejścia dla pieszych. Jak znam życie, przejdzie na czerwonym, choć ledwo się rusza i powłóczy nogami w żółwim tempie. Wyrzucam sreberko po czekoladce przez okno. Obserwuję, jak wiruje w powietrzu, kręci wymyślne piruety, a potem opada na śnieg. Anka patrzy na mnie z dezaprobatą. Mam czelność śmiecić, jak margines społeczny, jak niewychowana pinda śmiecę oto wprost na warszawski bruk. A powinnam go z nabożnością całować, ten bruk, który wiele widział, wiele wycierpiał. Powinnam dbać o niego, mego dobroczyńcę. Powinnam być wdzięczna, że mogę po nim chodzić. Niniejszym przepraszam ofiary terroru, Hamasu, Powstania Warszawskiego, huraganu Katrina i innych nieszczęść; przepraszam wszystkich ludzi, którym przyszło żyć w znacznie gorszej chwili i w znacznie gorszym miejscu. Przepraszam, że śmiem nie być zadowolona z tego, co przynosi życie. Czekoladki prawnika są napełnione alkoholem. Dostaję megaprzyspieszenia, pędzę z powrotem do jego biurka, zgarniam z patery większość czekoladek, może ze trzy zostają, ładuję sobie kieszenie płaszcza po brzegi. Sreberka szeleszczą pod naporem moich paluchów, toż to wspaniała melodia jest, raduje się serce, raduje się dusza. I podniebienie też się raduje, każda kropla likieru jest na wagę złota. Zaczynam rozumieć, że kiedy pan szanowny kierowca zatrzymany przez policję dmucha w alkomat i tłumaczy, że zjadł kilka wiśni w czekoladzie i dlatego, panie władzo, takie dziwne są wyniki badania, to może on mówić prawdę. Można się uwalić, narąbać, tudzież ubzdryngolić zawartością czekoladowej bombonierki. Z każdym kolejnym, naprędce połykanym cukierkiem, czuję większą ulgę. Na diabła wprawdzie tyle czekolady, problem trawienny sobie zrobię nadmiernym jej spożyciem, z kibla nie wyjdę, ale cóż, i tak cieszę się, że czekoladki znalazły się na mojej drodze. Blisko, pod ręką. Mecenas nadal mówi, już mniej oficjalnie. Że mógł się tego spodziewać. Że odradzał naszej matce interesy z tym człowiekiem, że bardzo ją cenił i szanował; nasza matka była niezwykłą kobietą, prawdziwą damą, tylko że w męskich portkach i z głową na karku, głową stworzoną do spraw wyższych. Więc jak to się stało, że pod koniec życia straciła czujność, swą nieomylną dotąd w biznesie busolę? – zastanawia się prawnik, zastanawiam się i ja, z gębą pełną czekoladek. Ponoć nasza matka zaczęła darzyć szczególną estymą tego człowieka, co to ją potem wykorzystał i do ruiny finansowej doprowadził. Obdarowała go zaufaniem rzadko u siebie spotykanym. Może nawet było pomiędzy nimi coś więcej, zdawał się sugerować prawnik, a może to nadmiar umoczonej w likierze czekolady podpowiadał mi tę hipotezę. Matka zapłonęła nagłym uczuciem. Uczucie sprawiło, że plątały jej się myśli, plątały słowa, nogi się plątały, w czarnych, połyskliwych szpilkach. Potem szanowny przyjaciel pokazał prawdziwe oblicze. Nie wiadomo jak, nie wiadomo kiedy. A w efekcie ruina. Finansowe dno. Później dno oceanu. Brr. Odkładam na bok czekoladki. – Co pan radzi, panie mecenasie? – pyta Anka. – Radzę odrzucić spadek. – To spadku można nie przyjąć? – wyrywa mi się. – Tak, można go odrzucić. – Mówił pan, że matka zostawiła kolekcję obrazów. Jak rozumiem, mają one znaczną wartość. To też jest w masie spadkowej? – dopytuje Anka. Prawnik przytakuje. – To znaczy, że odrzucając spadek, odrzucamy też obrazy? – chcę wiedzieć. Anka patrzy na mnie jak na idiotkę. Nie dziwcie się mojej tępocie, nie jestem prawnikiem, mnie nie przekonują ich gadki; mnie trzeba jak krowie na granicy, powoli tłumaczyć i najlepiej kilka razy powtarzać. Zwłaszcza, że z każdym kolejnym pytaniem ładuję w siebie czekoladowe cuda napełnione koniakiem.

– To może nie opłaca się odrzucać spadku? – Miętolę w paluchach sreberka z bombonierki. – Opłaca się. – Jest aż tak źle? Prawnik przytakuje. – Proszę mi pokazać stosowne dokumenty – rozkazuje Anka. – Dowody na prawdziwość pana słów. – Nie mogę pokazać wszystkiego. – Może pan, a nawet pan musi. Notariusz idzie niechętnie w stronę biblioteczki. Wyciąga teczki z dokumentami. Podaje je Ance. Odpala laptopa, pokazuje mojej siostrze interesujące ją pliki. Anka studiuje dokumenty w milczeniu… O ile faktycznie czyta te wszystkie dane. Ostatnio kiepsko jej to szło. Widać wysiłek na jej twarzy. Widać, że bardzo się stara odzyskać swe dawne kwalifikacje i umiejętności. Ja siedzę z boku na krześle, a wokół mnie walają się papierki po alkoholowych czekoladkach. I tak nic bym nie zrozumiała z przeglądanych przez nią dokumentów. To jest akurat pewne jak w banku. – No i co? – pytam Anki, która mnie ignoruje, pochylona nad jakimś wydrukiem. Szeleszczę dalej sreberkiem. – Co tam widzisz, mów – niecierpliwię się. Ponownie zero reakcji. Anka chyba faktycznie czyta. Odzyskała zdolność umysłową? Finalna reaktywacja? Pobudzenie przed definitywnym zgonem? Aż do reszty przepalą się kabelki w mózgu? Po chwili wstaje od laptopa, zostawia papiery na biurku mecenasa. Siada obok mnie na krześle. Jej mina jest nieprzenikniona. – No i co, odrzucasz spadek? – pytam. Przytakuje. – Schedę po matce chcesz spuścić w kanał!? – dziwię się. – Cicho! – syczy. – To jedyna droga. – Nie żal ci? Wzrusza ramionami. – Odrzucam ten spadek. I tobie radzę zrobić to samo – podkreśla. Pewnie ma rację. – To jak to się robi, to odrzucenie? – zwraca się do prawnika. – Trzeba podpisać oświadczenie. – Mogę teraz? Siada przy biurku, gotowa do podpisu. Mecenas patrzy na nią zdziwiony. – Wystarczy, że napiszę, że odrzucam… spuściznę… po matce… Czy tak? – Tak… Ale lepiej na druku. – Więc proszę dać mi druk. – Tu? Teraz? – Prawnik jest wyraźnie zdziwiony. – Tak. Co w tym dziwnego? Jesteśmy w pana kancelarii, panie mecenasie… – Proszę się dobrze zastanowić. Proszę nie działać pod wpływem impulsu – radzi prawnik. Anka jest stanowcza: – Nie chcę żadnych obciążeń. Więc odrzucam spadek – wyjaśnia. – Choćby zawierał obrazy największych twórców, to ja tego spadku nie chcę. Czy wyrażam się jasno? Jeśli ty chcesz ten spadek – zwraca się do mnie – to twoja sprawa. Możesz się konsultować, zastanawiać… – Niech pan też i dla mnie przygotuje stosowne oświadczenie – proszę mecenasa. Jak ona, tak i ja. Solidarność jajników. Może spotka nas za to nagroda. Może właśnie robimy to, co jest dla nas najlepsze. Nie minął kwadrans, a formalnościom stało się zadość. Wyszłyśmy na dwór lżejsze i szczęśliwsze. Z poczuciem dobrze spełnionej misji.

Nakładam na uszy słuchawki. Tears of the Dragon.

EPILOG Anka delikatnie wyciera twarzyczkę Julii miękką chusteczką. Dziewczynka wyciąga w jej stronę rączki. „Moja mała Królewna”. – Słyszę czuły szept siostry, która bierze córkę w ramiona. Anka jest bosa. Jej blade, kościste stopy leżą na puszystym, jasnym dywanie. Julia ma na sobie skarpetki w serduszka. Opiera stopy o uda mojej siostry. Uśmiecham się do nich lekko, w lustrze przechwytuję swoje spojrzenie. W moich oczach podziw, szczęście i spokój. I niech tak zostanie. Chwilo, trwaj wiecznie. Łódź–Warszawa, 2012